z 146 stránek
Titul
I
II
Předmluva
III
IV
Úvod
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Počátky a rozvoj kláštera
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
Práva kláštera
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
Poměr kláštera
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
Edice
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
Rejstřík
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
Název:
Klášter Sedlecký, jeho statky a práva v době před válkami husitskými
Autor:
Čelakovský, Jaromír; Vojtíšek, Václav
Rok vydání:
1916
Místo vydání:
Praha
Česká národní bibliografie:
Počet stran celkem:
146
Počet stran předmluvy plus obsahu:
IV+142
Obsah:
- I: Titul
- III: Předmluva
- 1: Úvod
- 11: Počátky a rozvoj kláštera
- 41: Práva kláštera
- 66: Poměr kláštera
- 95: Edice
- 133: Rejstřík
upravit
Strana I
ROZPRAVY ČESKÉ AKADEMIE CISAŘE FRANTIŠKA JOSEFA PRO VĚDY, SLOVESNOST A UMĚNÍ. TŘÍDA I. ČÍSLO 58. KLÁŠTER SEDLECKY, JEHO STATKY A PRÁVA V DOBÉ PŘED VÁLKAMI HUSITSKÝMI. NAPSAL JAROMÍR ČELAKOVSKÝ. K VYDÁNÍ PŘIPRAVIL VÁCLAV VOJTIŠEK. V PRAZE. NÁKLADEM ČESKÉ AKADEMIE CÍSAŘE FRANTIŠKA JOSEFA PRO VĚDY, SLOVESNOST A UMĚNÍ. 1916.
ROZPRAVY ČESKÉ AKADEMIE CISAŘE FRANTIŠKA JOSEFA PRO VĚDY, SLOVESNOST A UMĚNÍ. TŘÍDA I. ČÍSLO 58. KLÁŠTER SEDLECKY, JEHO STATKY A PRÁVA V DOBÉ PŘED VÁLKAMI HUSITSKÝMI. NAPSAL JAROMÍR ČELAKOVSKÝ. K VYDÁNÍ PŘIPRAVIL VÁCLAV VOJTIŠEK. V PRAZE. NÁKLADEM ČESKÉ AKADEMIE CÍSAŘE FRANTIŠKA JOSEFA PRO VĚDY, SLOVESNOST A UMĚNÍ. 1916.
Strana II
Strana III
PŘEDMLUVA. Kdo mohli nahlédnouti do programu vědeckých úkolů † dvorního rady Dr. Jaromíra Čelakovského, jejž si byl ustanovil pro léta nejbližší, věděli, že v něm důležité místo přikládá monografii o dějinách města Kutné Hory do r. 1420. Vedlť jej k ní opravdový zájem vědecký připínající se ke vzniku města a k počátečním právním řádům městským i horním, jako působil tu závazek mladých let související s dávnými vztahy s Kutnou Horou a jejím archivem, jejž byl Čelakovský z velké části spo- řádal a tím si titul městského archiváře kutnohorského sotva 25letý zasloužil a s obsahem jeho plnou měrou se seznámil. Skutečně také v po- zůstalosti učence, jejž nenadálá smrt zastihla 16. října 1914 v neustá- vající pilné práci, objeven byl rukopis, který se vydával za počátek dějin kutnohorských již úvodními slovy první kapitoly zdůrazňujícími, že „dějiny města Kutné Hory tak úzce souvisejí ve starší době s dějinami cistercienského kláštera Sedleckého, že přirozenost věci toho žádá, aby prve zjednáno bylo žádoucí světlo o založení a právním postavení tohoto kláštera, nežli bude promluveno o poměru, v jakém k němu Kutná Hora v starších dobách stála.“ Jestliže však tato práce o třech kapitolách je torso, pokud jde o dějiny kutnohorské, může býti pokládána za ucelené vypsání starších dějin kláštera Sedleckého, jímž se objasňuje kus církevních poměrů českých. Vypsání dějin kláštera Sedleckého do válek husitských, jež z podnětu † ředitele zemského archivu království Českého Dr. V. J. Nováčka přijala I. třída České akademie k vydání ve svých publikacích jako práci řádného svého člena, není výsledkem studia autorova v poslední době, nýbrž vzniklo už v r. 1894. Tím se stalo, ačkoliv se autor k této práci vracel, přičiňuje všeliké poznámky a dodatky obyčejně na volné lístky k rukopisu přiklá- dané, že před vydáním bylo nutno upraviti text vložením těchto přípisků a doplňků na příslušná místa a znění často nehotovému dáti podobu defi- nitivní a uvésti pojednání v souhlas s prameny zatím vydanými i novější literaturou. Maje úkol ten svěřený, snažil jsem se, abych šetře zejména svérázného slohu spisovatele dostál všem požadavkům v těchto příčinách
PŘEDMLUVA. Kdo mohli nahlédnouti do programu vědeckých úkolů † dvorního rady Dr. Jaromíra Čelakovského, jejž si byl ustanovil pro léta nejbližší, věděli, že v něm důležité místo přikládá monografii o dějinách města Kutné Hory do r. 1420. Vedlť jej k ní opravdový zájem vědecký připínající se ke vzniku města a k počátečním právním řádům městským i horním, jako působil tu závazek mladých let související s dávnými vztahy s Kutnou Horou a jejím archivem, jejž byl Čelakovský z velké části spo- řádal a tím si titul městského archiváře kutnohorského sotva 25letý zasloužil a s obsahem jeho plnou měrou se seznámil. Skutečně také v po- zůstalosti učence, jejž nenadálá smrt zastihla 16. října 1914 v neustá- vající pilné práci, objeven byl rukopis, který se vydával za počátek dějin kutnohorských již úvodními slovy první kapitoly zdůrazňujícími, že „dějiny města Kutné Hory tak úzce souvisejí ve starší době s dějinami cistercienského kláštera Sedleckého, že přirozenost věci toho žádá, aby prve zjednáno bylo žádoucí světlo o založení a právním postavení tohoto kláštera, nežli bude promluveno o poměru, v jakém k němu Kutná Hora v starších dobách stála.“ Jestliže však tato práce o třech kapitolách je torso, pokud jde o dějiny kutnohorské, může býti pokládána za ucelené vypsání starších dějin kláštera Sedleckého, jímž se objasňuje kus církevních poměrů českých. Vypsání dějin kláštera Sedleckého do válek husitských, jež z podnětu † ředitele zemského archivu království Českého Dr. V. J. Nováčka přijala I. třída České akademie k vydání ve svých publikacích jako práci řádného svého člena, není výsledkem studia autorova v poslední době, nýbrž vzniklo už v r. 1894. Tím se stalo, ačkoliv se autor k této práci vracel, přičiňuje všeliké poznámky a dodatky obyčejně na volné lístky k rukopisu přiklá- dané, že před vydáním bylo nutno upraviti text vložením těchto přípisků a doplňků na příslušná místa a znění často nehotovému dáti podobu defi- nitivní a uvésti pojednání v souhlas s prameny zatím vydanými i novější literaturou. Maje úkol ten svěřený, snažil jsem se, abych šetře zejména svérázného slohu spisovatele dostál všem požadavkům v těchto příčinách
Strana IV
IV obvykle kladeným. Všeliké přídavky své vkládal jsem do poznámek označuje je závorkami hranatými a pouze na několika málo místech pokládal jsem za nutno, abych učinil vložku s podobným odlišením do textu samého, když šlo o zprávy z pramenů nověji poznaných nebo uveřejněných, které podle mého soudu náležely ve vypravování. Dvorní rada Dr. Jaromír Čelakovský pomýšlel, jak se zdá, původně připojiti k pojednání listář, v němž by došly uveřejnění také všechny dů- ležitější písemnosti týkající se dějin kláštera Sedleckého, a při rukopisu připraveny měl tři přílohy, rozrod klášterů řádu cistercienského v zemích českých a dvojí popis statků klášterních v době před válkami husitskými. Dnes nedoporučovalo se při knize sestaviti úplný listář klášterní, poněvadž mnohé listiny byly zatím vydány ve významných publikacích jako jsou Friedrichův Codex diplomaticus regni Bohemiae, Monumenta Vaticana Bohemiae a Čelakovského Sbírka pramenů práva městského II. Přece však přetiskl jsem v přílohách některé listiny, které do listáře měly býti pojaty a pro důležitost obsahu toho zaslouží, přispívajíce i k objasnění vypravování. Práce k připravení studie dvor. rady Jaromíra Čelakovského k vydání ujal jsem se rád z piety k osobě zasloužilého učence, s nímž jsem byl několik posledních let jeho života v častém styku. Že jsem mohl úkolu svému učiniti zadost, za to děkuji, vzpomínaje pomoci † ředitele zemského archivu Dr. V. J. Nováčka, podpoře, kterou mi ochotně poskytl pan prof. Dr. G. Friedrich, pan archivář orlický P. M. Jakubička, pan vrchní horní komisař ve Slaném O. Leminger, pan kanovník Dr. A. Podlaha a slavný Musejní spolek v Pardubicích. V Praze, 23. září 1916. Václav Vojtíšek.
IV obvykle kladeným. Všeliké přídavky své vkládal jsem do poznámek označuje je závorkami hranatými a pouze na několika málo místech pokládal jsem za nutno, abych učinil vložku s podobným odlišením do textu samého, když šlo o zprávy z pramenů nověji poznaných nebo uveřejněných, které podle mého soudu náležely ve vypravování. Dvorní rada Dr. Jaromír Čelakovský pomýšlel, jak se zdá, původně připojiti k pojednání listář, v němž by došly uveřejnění také všechny dů- ležitější písemnosti týkající se dějin kláštera Sedleckého, a při rukopisu připraveny měl tři přílohy, rozrod klášterů řádu cistercienského v zemích českých a dvojí popis statků klášterních v době před válkami husitskými. Dnes nedoporučovalo se při knize sestaviti úplný listář klášterní, poněvadž mnohé listiny byly zatím vydány ve významných publikacích jako jsou Friedrichův Codex diplomaticus regni Bohemiae, Monumenta Vaticana Bohemiae a Čelakovského Sbírka pramenů práva městského II. Přece však přetiskl jsem v přílohách některé listiny, které do listáře měly býti pojaty a pro důležitost obsahu toho zaslouží, přispívajíce i k objasnění vypravování. Práce k připravení studie dvor. rady Jaromíra Čelakovského k vydání ujal jsem se rád z piety k osobě zasloužilého učence, s nímž jsem byl několik posledních let jeho života v častém styku. Že jsem mohl úkolu svému učiniti zadost, za to děkuji, vzpomínaje pomoci † ředitele zemského archivu Dr. V. J. Nováčka, podpoře, kterou mi ochotně poskytl pan prof. Dr. G. Friedrich, pan archivář orlický P. M. Jakubička, pan vrchní horní komisař ve Slaném O. Leminger, pan kanovník Dr. A. Podlaha a slavný Musejní spolek v Pardubicích. V Praze, 23. září 1916. Václav Vojtíšek.
Strana 1
UVOD. Zdali v klášteře Sedleckém před válkami husitskými psali letopisy, nevíme; po válkách těch tím méně bylo k tomu příležitosti. Staré listiny a knihy klášterní, pokud arci podařilo se je zachrániti ve válkách husitských, uschovány jsou v Jihlavě a v cistercienském klášteře Klosterneuburském v Rakousích. Teprve r. 1530 opat kláštera Sedleckého Jiří přivezl z Kloster- neuburku s některými kostelními věcmi též „několik listů papežských, císařských, královských, panských a městských“, kdežto ostatní archivalie a klenoty kostelní ostávaly uloženy v radním domě jihlavském, odkudž je r. 1626 opat Jan Greifelfels „s velkou těžkostí“ zpět dostal.1) Do těch 1) Beckovský, Poselkyně starých příběhů českých II., 2, (vydání Rezkovo), str. 62 a 67 a II. 3., str. 25 a „Verzeichniss des aufgehobenen Archivs im Kloster zu Sedlecz im Jahr 1767 aufgezeichnet vom Prof. P. Fulgentius“ v Rieggerově Archiv der Geschichte und Statistik insbesondere von Böhmen III. (Dresden 1795), str. 361. [Dle záznamů „liber professorum religiosorum monasterii Sedlecensis“ v archivu orlickém byl tento P. Fulgentius asi Fr. Fulgentius Schustaczek, který složil sliby 19. března 1756; od něho pochází rukopis musea města Pardubic sign. 163 „Memoria et antiquitates monasterii Sedlicensis (usque ad a. 1658 inclus.) ex manuscriptis mona- sterii desumpta in recollectione archivii a P. Fulgentio Schustaczek 1769". Dle listu arch. Fr. Tyla J. Čelakovskému z 25. dubna 1894.] Po zrušení kláštera Sedleckého r. 1799 (Bílek, Statky a jmění zrušených klášterů str. 196) dostala se některá část do c. k. archivu místodržitelského v Praze, větší však část ostala v rukou nového naby- vatele panství sedleckého, knížete Karla ze Schwarzenberku a chová se nyní ve vzorném pořádku v knížecím švarcenberském archivu na Orlíku. Při práci této bylo možno jich užíti se svolením Jeho Jasnosti knížete Karla st. ze Schwarzenberku. [Ně- které „Listiny klášterů Sedleckého a Skalického z 1. 1357—1541“ vydal Josef Ka- lousek v Archivu českém XIV., str. 380 nsl. Z pramenů k dějinám kláštera Sedleckého, které se náhodně uchovaly na místech jiných, třeba upozorniti na dva sborníky opisů privilegií a právních listin sedleckých, jež jsou nyní v knihovně lobkovické v Praze sign. 204 (Varia privilegia diversis annis monasterio Sedlecensi concessa) a 417 (Liber privilegiorum diversorum monasterii Sedlecensis). Vznikly v klášteře v 2. polo- vici stol. 17. a byly i postupně doplňovány, ale v kopiích těch není, zejména pro starší dobu, co by podstatně rozmnožovalo prameny zachované v originálech nebo v kopiích starších a namnoze již vydané. — V museu města Pardubic uložena je řada rukopisů, které jsou majetkem musejního spolku tamějšího (viz J. v. Diviš-Čistecký, Stadt- archive in Ostböhmen v Mitteil. der dritten (Archiv)-Sektion der k. k. Zentral- kommission VI. Bd. Das Stadtarchiv in Pardubitz, str. 171). Z nich má význam Rozprava I. tř.: Klášter Sedlecký, jeho statky a práva. 1
UVOD. Zdali v klášteře Sedleckém před válkami husitskými psali letopisy, nevíme; po válkách těch tím méně bylo k tomu příležitosti. Staré listiny a knihy klášterní, pokud arci podařilo se je zachrániti ve válkách husitských, uschovány jsou v Jihlavě a v cistercienském klášteře Klosterneuburském v Rakousích. Teprve r. 1530 opat kláštera Sedleckého Jiří přivezl z Kloster- neuburku s některými kostelními věcmi též „několik listů papežských, císařských, královských, panských a městských“, kdežto ostatní archivalie a klenoty kostelní ostávaly uloženy v radním domě jihlavském, odkudž je r. 1626 opat Jan Greifelfels „s velkou těžkostí“ zpět dostal.1) Do těch 1) Beckovský, Poselkyně starých příběhů českých II., 2, (vydání Rezkovo), str. 62 a 67 a II. 3., str. 25 a „Verzeichniss des aufgehobenen Archivs im Kloster zu Sedlecz im Jahr 1767 aufgezeichnet vom Prof. P. Fulgentius“ v Rieggerově Archiv der Geschichte und Statistik insbesondere von Böhmen III. (Dresden 1795), str. 361. [Dle záznamů „liber professorum religiosorum monasterii Sedlecensis“ v archivu orlickém byl tento P. Fulgentius asi Fr. Fulgentius Schustaczek, který složil sliby 19. března 1756; od něho pochází rukopis musea města Pardubic sign. 163 „Memoria et antiquitates monasterii Sedlicensis (usque ad a. 1658 inclus.) ex manuscriptis mona- sterii desumpta in recollectione archivii a P. Fulgentio Schustaczek 1769". Dle listu arch. Fr. Tyla J. Čelakovskému z 25. dubna 1894.] Po zrušení kláštera Sedleckého r. 1799 (Bílek, Statky a jmění zrušených klášterů str. 196) dostala se některá část do c. k. archivu místodržitelského v Praze, větší však část ostala v rukou nového naby- vatele panství sedleckého, knížete Karla ze Schwarzenberku a chová se nyní ve vzorném pořádku v knížecím švarcenberském archivu na Orlíku. Při práci této bylo možno jich užíti se svolením Jeho Jasnosti knížete Karla st. ze Schwarzenberku. [Ně- které „Listiny klášterů Sedleckého a Skalického z 1. 1357—1541“ vydal Josef Ka- lousek v Archivu českém XIV., str. 380 nsl. Z pramenů k dějinám kláštera Sedleckého, které se náhodně uchovaly na místech jiných, třeba upozorniti na dva sborníky opisů privilegií a právních listin sedleckých, jež jsou nyní v knihovně lobkovické v Praze sign. 204 (Varia privilegia diversis annis monasterio Sedlecensi concessa) a 417 (Liber privilegiorum diversorum monasterii Sedlecensis). Vznikly v klášteře v 2. polo- vici stol. 17. a byly i postupně doplňovány, ale v kopiích těch není, zejména pro starší dobu, co by podstatně rozmnožovalo prameny zachované v originálech nebo v kopiích starších a namnoze již vydané. — V museu města Pardubic uložena je řada rukopisů, které jsou majetkem musejního spolku tamějšího (viz J. v. Diviš-Čistecký, Stadt- archive in Ostböhmen v Mitteil. der dritten (Archiv)-Sektion der k. k. Zentral- kommission VI. Bd. Das Stadtarchiv in Pardubitz, str. 171). Z nich má význam Rozprava I. tř.: Klášter Sedlecký, jeho statky a práva. 1
Strana 2
2 dob měli v klášteře Sedleckém samém velmi nedostatečné zprávy o minulosti kláštera Sedleckého. Když Ferdinand I. potvrdil klášteru privilegia a listem daným v Praze 13. ledna 1535 jej vyzval, aby předložil sez nam statků, o něž ve válkách husitských přišel, tu mohl opat Jiří vyzvání tomu velmi pamětní spis sestavený péčí opata Jindřicha Snopka r. 1702 a vložený od něho do báně věže při dokonání přestavby kostela klášterního v Sedlci (sign. 122). Nemá desek a čítá úhrnem popsaných stran 348 foliového formátu a obsah jeho skládá se z těchto částí, jak ukazuje už seznam s nápisem: Index eorum, quae ad nodum seu pinaculum ecclesiae magnae antiquae anno 1702 imposita fuerunt mense julio: 1. Deductio chronologica quarundam rerum magis principalium, quae a fundatione monasterii usque ad praesens evenerunt, et quando quis ac quomodo restaurationem hujus ecclesiae inchoaverit, cum nonnullis memoriis regiminis Henrici abbatis (pag. 1). — 2. Nomina fratrum professorum de praesente (pag. 11). —3. Dedicatio totius operis deo et sanctis ejus Henrici abbatis (pag. 13). — 4. Sex memorabilia sat mirabilia, quae in exordio restaurationis hujus ecclesiae acciderunt (pag. 14). — 5. Historia mo- nasteriorum Sedlecensis et Skalicensis anno 1699 compilata (pag. 17). — 6. Litterae fundationis monasterii Sedlecensis (pag. 55). — 7. Elenchus bonorum et possessionum monasterii Sedlecensis quondam authoritate regum alienatorum (pag. 60). — 8. Speci- ficatio bonorum monasterii Skalicensis pariter alienatorum, quae ad excidium usque possedit (pag. 74). — 9. Contractus salis inter Urbanum Octavum pontificem et Ferdinandum Secundum imperatorem et Bohemiae regem initus (pag. 81). — 10. In- strumentum conventionis inter eminentissimum cardinalem ab Harrach, Innocentii Decimi pontificis plenipotentiarium, et ordines regulares super quota de dacio salis cuilibet assignata (pag. 105). — 11. Contractus venditionis monasterii Sedlecensis cum omnibus appertinentiis per dominos directores regni rebellionis tempore cum magistratu Kuttenbergensi initus (pag. 111). — 12. Transactio monasterii cum civitate Kuttenbergensi circa fundos emphyteuticos, census restantes et in futurum pendendos, pascua, propinationem vini et cerevisiae etc. (pag. 117). — 13. Donatio boni Hrabieschin monasterio Sedlecensi a perillustri domino Lukaweczky et ejus conthorali facta (pag. 131). — 14 Donatio villae in Souniow monasterio a domino Skrzischowsky facta (pag. 139). — 15. Conventio cum Sua Majestate Leopoldo Primo, imperatore et rege Bohemiae, circa centum sexagenas grossorum Pragensium et viginti vascula carpionum monasterio annue ex dominio Coliniensi pendendorum (pag. 145). — 16. Contractus emptionis villae et pagi Trzebonin (pag, 153). — 17. Qui- tantia super quatuor millia florenorum pro pago Trzebonin solutor m (pag. 157). — 18. Conventio cum civitate Kuttenbergensi de lapicidio in Ptak dicto post portam Kolinensem (pag. 161). — 19. Transactio circa domum, antiquum seminarium dictam, cum abbate et monasterio Ossecensi (pag. 165). — 20. Conventio circa hortulum praefatae domui annexum orientem versus cum visitatore et vicario generali (pag. 167). — 21. Extractus censuum emphyteuticorum, cameraticorum et handtfesticorum, quomodo et a quibus et ex quibus monasterio omni semestri pendantur et pendi debeant (pag. 169). — 22. Taxa seu pretium rerum diversarum prout in praesenti in regno venduntur (pag. 181). — 23. Nomina dominorum senatorum et skabinorum civitatis Kuttenbergensis (pag. 188). — 24. Nomina omnium fossorum montanorum, qui in praesenti reperiuntur et in hac ecclesia singuli laborem octodecim horarum praestiterunt (pag. 191). — 25. Nomina omnium servientium in monasterio Sedle- censi, etiam in villis famulantium (pag. 193). — 26. Nomina villarum et pagorum, molendinorum uti et popinarum, macellorum, domorum, crematariarum et reliqua cum nominatione aeconomorum in ipsis, quantum de cerevisia epociletur, et quis quid monasterio annue pendat, item numerus omnium monasterii subditorum (pag. 194). — 27. Specificatio, quantum annue apud singulas villas seminetur, metatur et extri-
2 dob měli v klášteře Sedleckém samém velmi nedostatečné zprávy o minulosti kláštera Sedleckého. Když Ferdinand I. potvrdil klášteru privilegia a listem daným v Praze 13. ledna 1535 jej vyzval, aby předložil sez nam statků, o něž ve válkách husitských přišel, tu mohl opat Jiří vyzvání tomu velmi pamětní spis sestavený péčí opata Jindřicha Snopka r. 1702 a vložený od něho do báně věže při dokonání přestavby kostela klášterního v Sedlci (sign. 122). Nemá desek a čítá úhrnem popsaných stran 348 foliového formátu a obsah jeho skládá se z těchto částí, jak ukazuje už seznam s nápisem: Index eorum, quae ad nodum seu pinaculum ecclesiae magnae antiquae anno 1702 imposita fuerunt mense julio: 1. Deductio chronologica quarundam rerum magis principalium, quae a fundatione monasterii usque ad praesens evenerunt, et quando quis ac quomodo restaurationem hujus ecclesiae inchoaverit, cum nonnullis memoriis regiminis Henrici abbatis (pag. 1). — 2. Nomina fratrum professorum de praesente (pag. 11). —3. Dedicatio totius operis deo et sanctis ejus Henrici abbatis (pag. 13). — 4. Sex memorabilia sat mirabilia, quae in exordio restaurationis hujus ecclesiae acciderunt (pag. 14). — 5. Historia mo- nasteriorum Sedlecensis et Skalicensis anno 1699 compilata (pag. 17). — 6. Litterae fundationis monasterii Sedlecensis (pag. 55). — 7. Elenchus bonorum et possessionum monasterii Sedlecensis quondam authoritate regum alienatorum (pag. 60). — 8. Speci- ficatio bonorum monasterii Skalicensis pariter alienatorum, quae ad excidium usque possedit (pag. 74). — 9. Contractus salis inter Urbanum Octavum pontificem et Ferdinandum Secundum imperatorem et Bohemiae regem initus (pag. 81). — 10. In- strumentum conventionis inter eminentissimum cardinalem ab Harrach, Innocentii Decimi pontificis plenipotentiarium, et ordines regulares super quota de dacio salis cuilibet assignata (pag. 105). — 11. Contractus venditionis monasterii Sedlecensis cum omnibus appertinentiis per dominos directores regni rebellionis tempore cum magistratu Kuttenbergensi initus (pag. 111). — 12. Transactio monasterii cum civitate Kuttenbergensi circa fundos emphyteuticos, census restantes et in futurum pendendos, pascua, propinationem vini et cerevisiae etc. (pag. 117). — 13. Donatio boni Hrabieschin monasterio Sedlecensi a perillustri domino Lukaweczky et ejus conthorali facta (pag. 131). — 14 Donatio villae in Souniow monasterio a domino Skrzischowsky facta (pag. 139). — 15. Conventio cum Sua Majestate Leopoldo Primo, imperatore et rege Bohemiae, circa centum sexagenas grossorum Pragensium et viginti vascula carpionum monasterio annue ex dominio Coliniensi pendendorum (pag. 145). — 16. Contractus emptionis villae et pagi Trzebonin (pag, 153). — 17. Qui- tantia super quatuor millia florenorum pro pago Trzebonin solutor m (pag. 157). — 18. Conventio cum civitate Kuttenbergensi de lapicidio in Ptak dicto post portam Kolinensem (pag. 161). — 19. Transactio circa domum, antiquum seminarium dictam, cum abbate et monasterio Ossecensi (pag. 165). — 20. Conventio circa hortulum praefatae domui annexum orientem versus cum visitatore et vicario generali (pag. 167). — 21. Extractus censuum emphyteuticorum, cameraticorum et handtfesticorum, quomodo et a quibus et ex quibus monasterio omni semestri pendantur et pendi debeant (pag. 169). — 22. Taxa seu pretium rerum diversarum prout in praesenti in regno venduntur (pag. 181). — 23. Nomina dominorum senatorum et skabinorum civitatis Kuttenbergensis (pag. 188). — 24. Nomina omnium fossorum montanorum, qui in praesenti reperiuntur et in hac ecclesia singuli laborem octodecim horarum praestiterunt (pag. 191). — 25. Nomina omnium servientium in monasterio Sedle- censi, etiam in villis famulantium (pag. 193). — 26. Nomina villarum et pagorum, molendinorum uti et popinarum, macellorum, domorum, crematariarum et reliqua cum nominatione aeconomorum in ipsis, quantum de cerevisia epociletur, et quis quid monasterio annue pendat, item numerus omnium monasterii subditorum (pag. 194). — 27. Specificatio, quantum annue apud singulas villas seminetur, metatur et extri-
Strana 3
3 nedostatečným způsobem vyhověti.2) Nedostatek spolehlivých zpráv nahražován Hájkovými báchorkami o založení i osudech kláštera, jež napotom i jiní spisovatelé až do našich časů beze vší kritiky opakovali. První počátek sepisování pamětí klášterních učinil kněz Simeon turetur, quidque de singulis frumentis in necessitates monasterii expendatur (pag. 200). — 28. Specificatio, quot, quae et quanta pecora in singulis villis, non minus ad tractus culturae agrorum necessarii serventur (pag. 203). — 29. Annotatio, in quantum proventus monasterii se extendant, quidve annue expendatur (pag. 203). — 30. Speci- ficatio omnium dominiorum, qui pro convectione lignorum et quot vecturas dona- verunt, uti et a quo et quanta ligna, quove pretio pro ecclesia, quae restauratur, empta fuerint (pag. 204). — 31. Nomina murariorum, lapicidarum, fabrorum, ligna- riorum etc., qui in exordio restaurationis in hac ecclesia laboraverunt (pag. 210). — 32. Consignatio magnitudinis et latitudinis tam crucis quam pinaculi seu globi, quidve unum aut alterum ponderet, constat, unacum deauratione et nominatione illorum, qui in his operam praestiterunt (pag. 213). — 33. Specificatio benefactorum, quid et quantum de pecunia pro hujus ecclesiae restauratione contulerint (pag. 214). — 34. Contractus cum aedili Paulo Ignatio Bayer (pag. 217). — 35. Contractus cum magistro seu fabro lignario Phillippo Knop (pag. 219). — 36. Contractus cum magistro tegulario Georgio Kowanda (pag. 223). — 37. Contractus cum magistro lapicida Francisco Leisek primus (pag. 225). — 38. Contractus cum eodem magistro lapicida secundus (pag. 228). — 39. Contractus emptitius lignorum pro fabrica hujus ecclesiae (pag. 232). — 40. Contractus cum magistro sculptore Matthia Jäckl pro quatuor altaribus (pag. 234). — 41. Specificatio diversorum materialium pro fabrica et re- stauratione desolatae ecclesiae necessariorum et ab aedili expositorum (pag. 237). — 42. Memoriale ad suam caesaream regiamque Majestatem pro debito Budeweciano a camera regia pro auxilio restaurationis ecclesiae memoratae clementissime mona- sterio extradendo (pag. 241). — 43. Litterae ad diversos dominos vicinos pro subsidio charitativo, specialiter vecturarum pro convectione lignorum fabricae templi neces- sariorum (pag. 247). — 44. Nomina adm. RR. PP. Societatis Jesu in Collegio Kutten- bergensi pro nunc existentium (pag. 255). — 45. Extractus genuinus ducentorum viginti quinque privilegiorum non tantum monasterii Sedlecensis, sed etiam mona- sterii Skalicensis ex ipsis originalibus membranaceis, quae in archivio domestico reperiuntur, desumptus labore et industria Henrici, abbatis huius loci a. D. MDCXC (pag. 261). — 46. Nomina illustrissimorum et excellentissimorum DD locumtenen- tium in regno Bohemiae (pag. 345). Jak ukazují vlastnoruční přípisky opata Jin- dřicha, má spis tento hodnotu vlastní práce opatovy, a doplňuje Paměti kláštera Sedleckého od něho pocházející, které jsou chovány v archivu na Orlíku. Ostatní rukopisy archivu města Pardubic jsou pozdější výpisy z pramene tohoto i jiných nebo samostatná skládání pozdější, některá z pozůstalosti Devotyho bez zvláštní ceny historické pro dobu starší — Také v knihovně Musea král. Českého uloženy jsou některé rukopisy z 2. pol. stol. 17., které se vztahují na dějiny kláštera Sedle- ckého, obsahujíce výpisy zlistin i pamětí klášterních, a svědčí o historickém interesu v klášteře žijícím. Pro dějiny starší doby sotva přinášejí co důležitého, ale otázka poměru jejich k historiografii klášterní může snad přispěti k objasnění jejího vý- voje a k zjištění pramenů jejích.] 2) Tento „elenchus bonorum“ čte se v knize kláštera Sedleckého z r. 1693 v knížecím archivu orlickém č. 40 na 1. 111 s citací „No. 56. Libro antiquo acciden- tium circa fundos rubro altero folio B. VI., pag. 2.“ Opat Jindřich Snopek sdělávaje r. 1693 soupis statků kláštera Sedleckého před válkami husitskými, jejž v příloze č. II. uveřejňujeme, užil ho a převzal bona fide z něho jména statků klášterních ležatě vytištěná.
3 nedostatečným způsobem vyhověti.2) Nedostatek spolehlivých zpráv nahražován Hájkovými báchorkami o založení i osudech kláštera, jež napotom i jiní spisovatelé až do našich časů beze vší kritiky opakovali. První počátek sepisování pamětí klášterních učinil kněz Simeon turetur, quidque de singulis frumentis in necessitates monasterii expendatur (pag. 200). — 28. Specificatio, quot, quae et quanta pecora in singulis villis, non minus ad tractus culturae agrorum necessarii serventur (pag. 203). — 29. Annotatio, in quantum proventus monasterii se extendant, quidve annue expendatur (pag. 203). — 30. Speci- ficatio omnium dominiorum, qui pro convectione lignorum et quot vecturas dona- verunt, uti et a quo et quanta ligna, quove pretio pro ecclesia, quae restauratur, empta fuerint (pag. 204). — 31. Nomina murariorum, lapicidarum, fabrorum, ligna- riorum etc., qui in exordio restaurationis in hac ecclesia laboraverunt (pag. 210). — 32. Consignatio magnitudinis et latitudinis tam crucis quam pinaculi seu globi, quidve unum aut alterum ponderet, constat, unacum deauratione et nominatione illorum, qui in his operam praestiterunt (pag. 213). — 33. Specificatio benefactorum, quid et quantum de pecunia pro hujus ecclesiae restauratione contulerint (pag. 214). — 34. Contractus cum aedili Paulo Ignatio Bayer (pag. 217). — 35. Contractus cum magistro seu fabro lignario Phillippo Knop (pag. 219). — 36. Contractus cum magistro tegulario Georgio Kowanda (pag. 223). — 37. Contractus cum magistro lapicida Francisco Leisek primus (pag. 225). — 38. Contractus cum eodem magistro lapicida secundus (pag. 228). — 39. Contractus emptitius lignorum pro fabrica hujus ecclesiae (pag. 232). — 40. Contractus cum magistro sculptore Matthia Jäckl pro quatuor altaribus (pag. 234). — 41. Specificatio diversorum materialium pro fabrica et re- stauratione desolatae ecclesiae necessariorum et ab aedili expositorum (pag. 237). — 42. Memoriale ad suam caesaream regiamque Majestatem pro debito Budeweciano a camera regia pro auxilio restaurationis ecclesiae memoratae clementissime mona- sterio extradendo (pag. 241). — 43. Litterae ad diversos dominos vicinos pro subsidio charitativo, specialiter vecturarum pro convectione lignorum fabricae templi neces- sariorum (pag. 247). — 44. Nomina adm. RR. PP. Societatis Jesu in Collegio Kutten- bergensi pro nunc existentium (pag. 255). — 45. Extractus genuinus ducentorum viginti quinque privilegiorum non tantum monasterii Sedlecensis, sed etiam mona- sterii Skalicensis ex ipsis originalibus membranaceis, quae in archivio domestico reperiuntur, desumptus labore et industria Henrici, abbatis huius loci a. D. MDCXC (pag. 261). — 46. Nomina illustrissimorum et excellentissimorum DD locumtenen- tium in regno Bohemiae (pag. 345). Jak ukazují vlastnoruční přípisky opata Jin- dřicha, má spis tento hodnotu vlastní práce opatovy, a doplňuje Paměti kláštera Sedleckého od něho pocházející, které jsou chovány v archivu na Orlíku. Ostatní rukopisy archivu města Pardubic jsou pozdější výpisy z pramene tohoto i jiných nebo samostatná skládání pozdější, některá z pozůstalosti Devotyho bez zvláštní ceny historické pro dobu starší — Také v knihovně Musea král. Českého uloženy jsou některé rukopisy z 2. pol. stol. 17., které se vztahují na dějiny kláštera Sedle- ckého, obsahujíce výpisy zlistin i pamětí klášterních, a svědčí o historickém interesu v klášteře žijícím. Pro dějiny starší doby sotva přinášejí co důležitého, ale otázka poměru jejich k historiografii klášterní může snad přispěti k objasnění jejího vý- voje a k zjištění pramenů jejích.] 2) Tento „elenchus bonorum“ čte se v knize kláštera Sedleckého z r. 1693 v knížecím archivu orlickém č. 40 na 1. 111 s citací „No. 56. Libro antiquo acciden- tium circa fundos rubro altero folio B. VI., pag. 2.“ Opat Jindřich Snopek sdělávaje r. 1693 soupis statků kláštera Sedleckého před válkami husitskými, jejž v příloze č. II. uveřejňujeme, užil ho a převzal bona fide z něho jména statků klášterních ležatě vytištěná.
Strana 4
Eustachius Kapihorský, syn Matěje Všetečky, koželuha kutno- horského, jenž přestoupiv k náboženství katolickému asi r. 1624 vstoupil do kláštera Sedleckého prý ze „zoufalství“ a převzal r. 1625 správu kláštera, když opat potavadní Bartoloměj Píka byl z úřadu svého pro nepořádky sesazen.3) Čině sobě výpisky z privilegií a listů rozličných, též z knih zá- pisních, register a manuálů kláštera Sedleckého sepisoval „Historii kláštera Sedleckého řádu sv. Cistercienského“ a stav se děkanem panství chlumeckého vydal ji r. 1630 se svolením opata kláštera Sedleckého Kryštofa Methudia tiskem. Kronika jeho obsahuje větším dílem výpisky obecného rázu z Hájka, Paprockého, Veleslavína a jiných některých spisovatelův, a toliko malá část jeho pamětí týká se kláštera Sedleckého. Mohlť patrně Kapi- horský jenom něco málo archivalií sedleckých při práci své užíti.4) Velké důležitosti pro dějiny kláštera Sedleckého nabyly práce pro- slulého opata jeho Jindřicha Snopka5) v době císaře Leopolda I. sepsané. Snopek vstoupil r. 1671 do řádu cistercienského a navštěvoval v Praze seminář řádu „Bernardeum“ zvaný a byv vysvěcen na kněze vrátil se r. 1676 do kláštera Zlatokorunského, kdež dvě léta na to stal se převorem, načež r. 1682 jmenován jest superiorem semináře sv. Bernarda 3) Srov. Paměti Mikuláše Dačického z Heslova (vydání Rezkovo) II., str. 253 a 256 a J. Jireček, Rukověť k dějinám literatury české sv. I., str. 336; [mimo to Časopis musea král. Českého 1871, str. 95 a 1882 str. 541, a Podlaha, Vlastenecké smýšlení katol. kněžstva v době pobělohorské, Časop. katol. duchov. 1899, str. 131.] *) [Historia kláštera Sedleckého řádu svatého cistercienského. Sepsaná a vy- daná prací E. Simeona Eustachia Kapihorského, téhož řádu cistercienského, na ten čas děkana panství chlumeckého. Vytištěna v Starém městě pražském u Pavla Sessia 1. P. 1630. Také B. Balbín měl asi na mysli napsati pojednání o klášteřích řádu cistercienského a dějinách kláštera Sedleckého; svědčí o tom jeho poznámky i kus konceptu; viz Šimák, Zpráva o literární pozůstalosti B. Balbína ve Věstníku České Akademie XXIV., zvl. č. 249, 303, 327, 335.] 5) [Jindřich Snopek narodil se dle vlastnoručního přípisku v knize Memoriae miscellaneae monasterii B. M. V. de Sedlecz pag. 13. (rkp. mus. m. Pardubic sign. 122) r. 1651 v Bavorovicích u Hluboké z rodičů chudých, slepého Jiřího a Doroty, vychodil školu v Hosíně a humaniora v Českém Krumlově. Přípisek zní: Ego Fr. Henricus in religione, in saeculo Andreas Albericus Snopek nuncupatus, natione Boëmus, ex pago Baborowicze prope castrum Frawenberg seu Hluboka dictum oriundus, pauperimis et stipem petentibus parentibus, Georgio Snopek, lumine oculorum orbato, et Dorothea legitime natus, Hossinii primis elementis litterariis instructus humaniori- bus scientiis Boëmo-Crumlovii, ubi victus necessaria per primos studiorum annos ostiatim colligebam imbutus, philosophicis et theologicis Pragae in archiepiscopali col- legio informatus, ex priore S. Spineae Coronae seminarii S. Bernardi Pragae supe- rior et ex superiore divina miseratione hu Sedlecii indignus abbas manu propria. — O opatovi Snopkovi udává nekrologium, že zemřel 15. července 1709 a připojuje: Hic reverendissimus dominus Henricus Snopek natus est in districtu Bechinensi circa annum 1650 in pago, cui nomen dorf Schiessnicz, monasterio S. Coronae vicino, s. professionem emisit a. 1692 8. Septembris, anno desuper 1675 8. Sept. primitias celebravit, tandem prior S. Coronae, tum etiam in collegio S. Bernardi superior, abbas 1685 postulatus eligitur Sedlecii. Cuius memoria in benedictione. Dle dopisu arch. orlického Fr. Tyla J. Čelakovskému z 25. dubna 1894.]
Eustachius Kapihorský, syn Matěje Všetečky, koželuha kutno- horského, jenž přestoupiv k náboženství katolickému asi r. 1624 vstoupil do kláštera Sedleckého prý ze „zoufalství“ a převzal r. 1625 správu kláštera, když opat potavadní Bartoloměj Píka byl z úřadu svého pro nepořádky sesazen.3) Čině sobě výpisky z privilegií a listů rozličných, též z knih zá- pisních, register a manuálů kláštera Sedleckého sepisoval „Historii kláštera Sedleckého řádu sv. Cistercienského“ a stav se děkanem panství chlumeckého vydal ji r. 1630 se svolením opata kláštera Sedleckého Kryštofa Methudia tiskem. Kronika jeho obsahuje větším dílem výpisky obecného rázu z Hájka, Paprockého, Veleslavína a jiných některých spisovatelův, a toliko malá část jeho pamětí týká se kláštera Sedleckého. Mohlť patrně Kapi- horský jenom něco málo archivalií sedleckých při práci své užíti.4) Velké důležitosti pro dějiny kláštera Sedleckého nabyly práce pro- slulého opata jeho Jindřicha Snopka5) v době císaře Leopolda I. sepsané. Snopek vstoupil r. 1671 do řádu cistercienského a navštěvoval v Praze seminář řádu „Bernardeum“ zvaný a byv vysvěcen na kněze vrátil se r. 1676 do kláštera Zlatokorunského, kdež dvě léta na to stal se převorem, načež r. 1682 jmenován jest superiorem semináře sv. Bernarda 3) Srov. Paměti Mikuláše Dačického z Heslova (vydání Rezkovo) II., str. 253 a 256 a J. Jireček, Rukověť k dějinám literatury české sv. I., str. 336; [mimo to Časopis musea král. Českého 1871, str. 95 a 1882 str. 541, a Podlaha, Vlastenecké smýšlení katol. kněžstva v době pobělohorské, Časop. katol. duchov. 1899, str. 131.] *) [Historia kláštera Sedleckého řádu svatého cistercienského. Sepsaná a vy- daná prací E. Simeona Eustachia Kapihorského, téhož řádu cistercienského, na ten čas děkana panství chlumeckého. Vytištěna v Starém městě pražském u Pavla Sessia 1. P. 1630. Také B. Balbín měl asi na mysli napsati pojednání o klášteřích řádu cistercienského a dějinách kláštera Sedleckého; svědčí o tom jeho poznámky i kus konceptu; viz Šimák, Zpráva o literární pozůstalosti B. Balbína ve Věstníku České Akademie XXIV., zvl. č. 249, 303, 327, 335.] 5) [Jindřich Snopek narodil se dle vlastnoručního přípisku v knize Memoriae miscellaneae monasterii B. M. V. de Sedlecz pag. 13. (rkp. mus. m. Pardubic sign. 122) r. 1651 v Bavorovicích u Hluboké z rodičů chudých, slepého Jiřího a Doroty, vychodil školu v Hosíně a humaniora v Českém Krumlově. Přípisek zní: Ego Fr. Henricus in religione, in saeculo Andreas Albericus Snopek nuncupatus, natione Boëmus, ex pago Baborowicze prope castrum Frawenberg seu Hluboka dictum oriundus, pauperimis et stipem petentibus parentibus, Georgio Snopek, lumine oculorum orbato, et Dorothea legitime natus, Hossinii primis elementis litterariis instructus humaniori- bus scientiis Boëmo-Crumlovii, ubi victus necessaria per primos studiorum annos ostiatim colligebam imbutus, philosophicis et theologicis Pragae in archiepiscopali col- legio informatus, ex priore S. Spineae Coronae seminarii S. Bernardi Pragae supe- rior et ex superiore divina miseratione hu Sedlecii indignus abbas manu propria. — O opatovi Snopkovi udává nekrologium, že zemřel 15. července 1709 a připojuje: Hic reverendissimus dominus Henricus Snopek natus est in districtu Bechinensi circa annum 1650 in pago, cui nomen dorf Schiessnicz, monasterio S. Coronae vicino, s. professionem emisit a. 1692 8. Septembris, anno desuper 1675 8. Sept. primitias celebravit, tandem prior S. Coronae, tum etiam in collegio S. Bernardi superior, abbas 1685 postulatus eligitur Sedlecii. Cuius memoria in benedictione. Dle dopisu arch. orlického Fr. Tyla J. Čelakovskému z 25. dubna 1894.]
Strana 5
v Praze. V Zlaté Koruně pokračoval v sepisování annálů kláštera tamějšího a sbíral listiny a paměti jeho; v Praze pak sepsal r. 1684 dějiny rodu rožm- berského.6) Když pak byl 13. září 1685 zvolen za opata kláštera Sedleckého, věnoval všechnu péči správě a obnově svěřeného mu kláštera, opravoval budovy a kostely klášterní 7) a hleděl klášteru nové zdroje důchodů zjed- nati, takže se právem nazývá druhým zakladatelem jeho. Okolnosti ty přiměly jej také k tomu, že věnoval záhy pozornost dějinám klášterním a uvedl zachované písemné památky do pořádku, prostudovav je důkladně. Jsou toho dokladem některé rukopisy v knížecím archivu švarcenberském na Orlíce nyní chované, a zejména paměti klášterů Sedleckého a Skalického latinsky sepsané, jež podávají důkaz o učenosti a střízlivém duchu spiso- vatele, jenž na rozdíl od mnohých současníkův snažil se rozeznávati mezi historickou pravdou na hodnověrných dokladech založenou a mezi pouhými báchorkami. Jestliže při tom sám bona fide opakoval některé výmysly svých předchůdcův a některá místa listin klášterních nesprávně četl neb vykládal, nelze mu z toho činiti vážné výtky, když se uváží stav tehdejší vědy historické. Podnětem pak k shledávání materiálu historického a k sepisování byly mu nejprve některé praktické otázky, jež se kláštera jeho týkaly. Jak známo, uzavřel císař Ferdinand II. s papežem Urbanem VIII. 22. března 1630 smlouvu o náhradě z důchodu solního v Čechách za to, že duchovenstvo vzdalo se nároku na navrácení statků církevních jemu druhdy přináležejících. Arcibiskup Harrach přikázal napotom z tohoto důchodu třem řádům benediktinskému, cistercienskému a premonstrátskému 2000 tolarů, což také r. 1646 papež Innocenc X. zvláštním brevem potvrdil. Řád cistercienský z podílu na něho připadajícího založil zmíněný seminář „Bernardeum“ v Praze,8) z kterého však toliko bohaté kláštery měly pro- spěch, kdežto chudé kláštery Sedlecký a Skalický, nemajíce důchodů na vyživování mnichů, nemohly se ovšem starati o dorost. Snopek spatřuje 6) Srov. Tadra v Studien u. Mitteilungen aus dem Benedictiner- und Cister- cienserorden XIII., str. 14, 237 a 368 a Klimesch, Geschichtschreiber des ehemaligen Cistercienserstiftes Goldenkron v Mitteil. des Ver. f. Gesch. der Deutschen in Böhmen XXXII. (1894), str. 256. 7) [Viz Laitl-Rulík, Památky starožitného a veleslavného kláštera Sedleckého, Na Horách Kutných 1807, Braniš, Denkwürdigkeiten des ehemaligen Cistercienser- stiftes Sedlec, Kuttenberg 1886, Wirth, Barokní gotika v Čechách v XVIII. stol. a 1. pol. XIX. stol. Pam. arch. XXIII. 1908, str. 128, Chytil, Pam. arch. XXIII., 187, O. Hejnic, Příčinky k dějinám stavby chrámu P. Marie v Sedlci v Pam. arch. XXIII., str. 420 a Zd. Wirth, K dějinám stavby klášterního chrámu v Sedlci, tamtéž XXVI., str. 57, Wirth, Umělecké poklady Čech II., str. 56.] 8) [O semináři sv. Bernarda viz čl. Ber. Scheinpflug, Das St. Bernards-Colle- gium. Prag 1875 (progr. něm. stát. reálky). P. Sigm. Bredla, Das Collegium Sct. Bernardi in Prag v Studien u. Mitteil. aus d. Benedictiner- u. Cisterc.-Orden XIII., 493 a XIV., 53. Zabíral vedle nynějšího domu čp. 584-I. ještě domy čp. 586, 988 a 969-I. Srov. Fr. Krásl, Arnošt hrabě Harrach (v Praze 1886) str. 166 a Ekert, Posvátná místa král. hlav. města Prahy II., str. 421.]
v Praze. V Zlaté Koruně pokračoval v sepisování annálů kláštera tamějšího a sbíral listiny a paměti jeho; v Praze pak sepsal r. 1684 dějiny rodu rožm- berského.6) Když pak byl 13. září 1685 zvolen za opata kláštera Sedleckého, věnoval všechnu péči správě a obnově svěřeného mu kláštera, opravoval budovy a kostely klášterní 7) a hleděl klášteru nové zdroje důchodů zjed- nati, takže se právem nazývá druhým zakladatelem jeho. Okolnosti ty přiměly jej také k tomu, že věnoval záhy pozornost dějinám klášterním a uvedl zachované písemné památky do pořádku, prostudovav je důkladně. Jsou toho dokladem některé rukopisy v knížecím archivu švarcenberském na Orlíce nyní chované, a zejména paměti klášterů Sedleckého a Skalického latinsky sepsané, jež podávají důkaz o učenosti a střízlivém duchu spiso- vatele, jenž na rozdíl od mnohých současníkův snažil se rozeznávati mezi historickou pravdou na hodnověrných dokladech založenou a mezi pouhými báchorkami. Jestliže při tom sám bona fide opakoval některé výmysly svých předchůdcův a některá místa listin klášterních nesprávně četl neb vykládal, nelze mu z toho činiti vážné výtky, když se uváží stav tehdejší vědy historické. Podnětem pak k shledávání materiálu historického a k sepisování byly mu nejprve některé praktické otázky, jež se kláštera jeho týkaly. Jak známo, uzavřel císař Ferdinand II. s papežem Urbanem VIII. 22. března 1630 smlouvu o náhradě z důchodu solního v Čechách za to, že duchovenstvo vzdalo se nároku na navrácení statků církevních jemu druhdy přináležejících. Arcibiskup Harrach přikázal napotom z tohoto důchodu třem řádům benediktinskému, cistercienskému a premonstrátskému 2000 tolarů, což také r. 1646 papež Innocenc X. zvláštním brevem potvrdil. Řád cistercienský z podílu na něho připadajícího založil zmíněný seminář „Bernardeum“ v Praze,8) z kterého však toliko bohaté kláštery měly pro- spěch, kdežto chudé kláštery Sedlecký a Skalický, nemajíce důchodů na vyživování mnichů, nemohly se ovšem starati o dorost. Snopek spatřuje 6) Srov. Tadra v Studien u. Mitteilungen aus dem Benedictiner- und Cister- cienserorden XIII., str. 14, 237 a 368 a Klimesch, Geschichtschreiber des ehemaligen Cistercienserstiftes Goldenkron v Mitteil. des Ver. f. Gesch. der Deutschen in Böhmen XXXII. (1894), str. 256. 7) [Viz Laitl-Rulík, Památky starožitného a veleslavného kláštera Sedleckého, Na Horách Kutných 1807, Braniš, Denkwürdigkeiten des ehemaligen Cistercienser- stiftes Sedlec, Kuttenberg 1886, Wirth, Barokní gotika v Čechách v XVIII. stol. a 1. pol. XIX. stol. Pam. arch. XXIII. 1908, str. 128, Chytil, Pam. arch. XXIII., 187, O. Hejnic, Příčinky k dějinám stavby chrámu P. Marie v Sedlci v Pam. arch. XXIII., str. 420 a Zd. Wirth, K dějinám stavby klášterního chrámu v Sedlci, tamtéž XXVI., str. 57, Wirth, Umělecké poklady Čech II., str. 56.] 8) [O semináři sv. Bernarda viz čl. Ber. Scheinpflug, Das St. Bernards-Colle- gium. Prag 1875 (progr. něm. stát. reálky). P. Sigm. Bredla, Das Collegium Sct. Bernardi in Prag v Studien u. Mitteil. aus d. Benedictiner- u. Cisterc.-Orden XIII., 493 a XIV., 53. Zabíral vedle nynějšího domu čp. 584-I. ještě domy čp. 586, 988 a 969-I. Srov. Fr. Krásl, Arnošt hrabě Harrach (v Praze 1886) str. 166 a Ekert, Posvátná místa král. hlav. města Prahy II., str. 421.]
Strana 6
6 v tom velkou nespravedlnost, že chudý klášter Sedlecký, jenž dle berního rejstříku měl platy toliko z půl 21 usedlých a jehož důchody prý stačily toliko na to, aby opat jeho mohl žíti po selsku, má platiti na vychování dorostu pro bohaté kláštery, obrátil se na visitátora řádu, opata plasského Ondřeje záhy po svém nastoupení na úřad opatský se žádostí, aby kláštery řehole cistercienské po příkladu řádu benediktinského platily sobě jeden každý na své chovance v Bernardeum, a aby klášterům jeho správě svěřeným Sedleckému a Skalickému netoliko dostávalo se ročního podílu z důchodu solního, nýbrž aby se jim dostalo též náhrady za prošlá léta od klášterů bohatších, které o statky své nebyly tou měrou přišly, jako kláštery jeho. Počítal, že klášter Sedlecký od r. 1636 do 1688 přišel nejméně o 22.435 zlatých tím, že platil na Bernardeum, aniž by tam míval jediného chovance, a žádal za náhradu této škody. Kapitola řádu r. 1688 konaná odročila rozhodnutí o jeho žádosti, a teprve opat plasský Ondřej svolávaje 1. června 1693 kapitolu provinciální do Prahy na 8. září o. r. ustanovil, že na ní má jednati se též o důchodu solním (de pecunia salis) a o náklad na seminář cistercienský (de fundando seminario), vyzvav zároveň opata Snopka, aby mu poslal 1. „Argumenta, quibus protendit certam portionem pecuniae salis suo monasterio deberi“ a 2. „Authenticam demonstrationem abalie- nationis bonorum, quae videlicet, quomodo et quanta bona monasterio Sedlicensi sint abalienata." Opat Snopek navrátiv se z Karlových Varů ihned dal se do práce se sekretářem svým, aby objasnil a doložil požadavky, o nichž v kapitole řádu mělo se jednati. Na základě listin archivních sepsal a 23. s pna 1693 předložil obšírný pamětní spis o tom, kterak kláštery mu svěřené Sedlecký a Skalický utrpěly ze všech klášterů největší pohromy přišedše o všechny statky, jichž cenu odhadoval na dva miliony zlatých, a kterak tedy mají spravedlivý nárok na větší podíl z důchodu solního. K spisu svému při- pojil řadu příloh, mezi jiným seznamy bývalých statků klášterních i přepisy listin, kterými klášter statků těchto nabyl. Listiny ty pověřili mu arci- děkan kutnohorský Augustin Zachariáš Kleca a rektor jezovitské koleje kutnohorské Jan Kolovratský. Na to provinciální kapitola zvolila komisaře, kteří s opatem Snopkem dlouho vyjednávali, až konečně r. 1697 přiznán jest klášterům Sedlci a Skalici České podíl 850 kop z důchodu solního.9) 9) „Fundamentalis deductio possessionum et abalienationum bonorum mona- steriorum Sedlicensis et Scalicensis et exinde emanans demonstratio laesionis juris in participatione salis, porrecta a fratre Henrico, eorundem monasteriorum abbate, ad reverendissimum et venerabile capitulum provinciale sacri ordinis Cisterciensis Pragae in domino congregatum“ se všemi ostatními doklady v rukop. č. 40 v kní- žecím archivu na Orlíce. Soupis bývalých statků kláštera Sedleckého, jak jej opat Snopek učinil s poznámkami o tehdejších vlastnících a ceně těch statků, uveřejňujeme v příloze č. II. Pokud se smlouvy solní z r. 1630 týče, proti kteréž řád cistercienský protestoval a jež zapsána jest v deskách zemských v kvaternu trhovém třetím zlatém 1. 1630 lit. B 30 [srv. Pešina z Čechorodu Phosphorus septicornis Pragae 1673 pag. 102 sl., Weingarten, Codex Ferdinandeo-Leopoldino-Josephino-Carolinus
6 v tom velkou nespravedlnost, že chudý klášter Sedlecký, jenž dle berního rejstříku měl platy toliko z půl 21 usedlých a jehož důchody prý stačily toliko na to, aby opat jeho mohl žíti po selsku, má platiti na vychování dorostu pro bohaté kláštery, obrátil se na visitátora řádu, opata plasského Ondřeje záhy po svém nastoupení na úřad opatský se žádostí, aby kláštery řehole cistercienské po příkladu řádu benediktinského platily sobě jeden každý na své chovance v Bernardeum, a aby klášterům jeho správě svěřeným Sedleckému a Skalickému netoliko dostávalo se ročního podílu z důchodu solního, nýbrž aby se jim dostalo též náhrady za prošlá léta od klášterů bohatších, které o statky své nebyly tou měrou přišly, jako kláštery jeho. Počítal, že klášter Sedlecký od r. 1636 do 1688 přišel nejméně o 22.435 zlatých tím, že platil na Bernardeum, aniž by tam míval jediného chovance, a žádal za náhradu této škody. Kapitola řádu r. 1688 konaná odročila rozhodnutí o jeho žádosti, a teprve opat plasský Ondřej svolávaje 1. června 1693 kapitolu provinciální do Prahy na 8. září o. r. ustanovil, že na ní má jednati se též o důchodu solním (de pecunia salis) a o náklad na seminář cistercienský (de fundando seminario), vyzvav zároveň opata Snopka, aby mu poslal 1. „Argumenta, quibus protendit certam portionem pecuniae salis suo monasterio deberi“ a 2. „Authenticam demonstrationem abalie- nationis bonorum, quae videlicet, quomodo et quanta bona monasterio Sedlicensi sint abalienata." Opat Snopek navrátiv se z Karlových Varů ihned dal se do práce se sekretářem svým, aby objasnil a doložil požadavky, o nichž v kapitole řádu mělo se jednati. Na základě listin archivních sepsal a 23. s pna 1693 předložil obšírný pamětní spis o tom, kterak kláštery mu svěřené Sedlecký a Skalický utrpěly ze všech klášterů největší pohromy přišedše o všechny statky, jichž cenu odhadoval na dva miliony zlatých, a kterak tedy mají spravedlivý nárok na větší podíl z důchodu solního. K spisu svému při- pojil řadu příloh, mezi jiným seznamy bývalých statků klášterních i přepisy listin, kterými klášter statků těchto nabyl. Listiny ty pověřili mu arci- děkan kutnohorský Augustin Zachariáš Kleca a rektor jezovitské koleje kutnohorské Jan Kolovratský. Na to provinciální kapitola zvolila komisaře, kteří s opatem Snopkem dlouho vyjednávali, až konečně r. 1697 přiznán jest klášterům Sedlci a Skalici České podíl 850 kop z důchodu solního.9) 9) „Fundamentalis deductio possessionum et abalienationum bonorum mona- steriorum Sedlicensis et Scalicensis et exinde emanans demonstratio laesionis juris in participatione salis, porrecta a fratre Henrico, eorundem monasteriorum abbate, ad reverendissimum et venerabile capitulum provinciale sacri ordinis Cisterciensis Pragae in domino congregatum“ se všemi ostatními doklady v rukop. č. 40 v kní- žecím archivu na Orlíce. Soupis bývalých statků kláštera Sedleckého, jak jej opat Snopek učinil s poznámkami o tehdejších vlastnících a ceně těch statků, uveřejňujeme v příloze č. II. Pokud se smlouvy solní z r. 1630 týče, proti kteréž řád cistercienský protestoval a jež zapsána jest v deskách zemských v kvaternu trhovém třetím zlatém 1. 1630 lit. B 30 [srv. Pešina z Čechorodu Phosphorus septicornis Pragae 1673 pag. 102 sl., Weingarten, Codex Ferdinandeo-Leopoldino-Josephino-Carolinus
Strana 7
Současně vedl opat Snopek s obcí kutnohorskou spor o právo patro- nátní, chtěje překaziti, aby po smrti arciděkana kutnohorského Klecara († 30. prosince 1694) obec právo praesentační vykonávala. Podalť arci- biskupu Janovi hr. z Valdšteina 3. ledna 1694 protest a 10. března téhož roku objemnou žalobu, všemi možnými doklady opatřenou, v které dovo- zoval, že Kutná Hora povstala na pozemcích klášterních, klášter že vy- konával ke kostelům tamějším před válkami husitskými právo patro- nátní, a proto že mu opět toto právo má býti navráceno. Arcibiskup však vázán jsa císařskou resolucí poukázal opata na soud zemský, a tam teprve za císaře Karla VI. rozepře ta dále je vedena a v neprospěch kláštera rozhodnuta. I tento spor zavdal Snopkovi podnět k badání archiválnímu.10) Nejdůležitějším pak historickým sepsáním opata Snopka jsou Me- morabilia kláštera Sedleckého, v kterých zpracoval materiál historický, jejž sobě do té doby byl nastřádal. Hlavním podnětem k tomuto sepsání byl mu list mnicha Augustina Sartoria, sekretáře opata oseckého a generál- ního visitatora provincie české řádu sv. Benedikta, ze dne 30. listopadu 1698, v kterém mu oznamoval, že generální visitator řádu cistercienského jej vyzval, aby na oslavu památky založení řádu cistercienského před šesti sty lety (bistercium) vydal dílo (quaedam elogia) o zásluhách řádu toho, a jímž Snopka tudy pozýval, aby po příkladu ostatních klášterů poslal mu paměti též svého kláštera. Snopek sebral vše z listin a knih, cokoli mohl uvésti na prospěch kláštera Sedleckého, a poslal tyto „Notitiae memora- bilium monasterii Sedlicensis“ Sartoriovi, který v listě daném v Oseku 7. února 1699 vřele mu poděkoval za zásilku, avšak pohřešoval některé zprávy jinde zaznamenané, jako Hájkovu zprávu o založení kláštera Sedleckého, jinou o slepém mládenci, jenž kostnici v Sedlci spořádal a na- potom prohlédnul, jinou o pokutování žháře kláštera Sedleckého Žižkou tím, že prý mu kázal do hrdla vlíti roztavené stříbro atd. Snopek odpověděl mu, že jsou to pouhé pověsti, na něž v archivu sedleckém ani kde jinde není dokladů, a zaslal mu nově sepsané paměti kláštera Skalického, aby jich mohl užíti. Přitom Snopek arci přidržuje se ve svých pamětech na př. Pragae 1720, pag. 154], viz přednášku prof. Gindelyho „O vzniku tak zvané Cassa salis“ ve Výroč. zprávě kr. čes. společnosti nauk 1883, str. XVIII. násl., kdež však tvrzení, že „daně solní nikdy nebylo užito ve prospěch starých klášterů českých“, není správné; též srov. Rezka, Dějiny Čech a Moravy za Ferdinanda III., str. 61 násl., [článek H. Kollmanna, O vlivu Propagandy na vznik tak řeč. pokladny solní (cassa salis) v Č. Č. M. 1898, str. 139 sl.; viz i Zibrt, Bibliografie čes. historie díl IV., str. 682.] 10) Akta té rozepře zachována jsou v archivu kutnohorském a v rukop. č. 41 v knížecím archivu orlickém. Nástupce Snopkův Bonifác Blahna podal v lednu 1716 německou žalobu k soudu zemskému advokátem Hoffmannem, kdežto obec horskou zastupoval proslulý právník Václav Neumann z Puchholze. Sporné spisy jednající o vzniku Kutné Hory a církevních jejích poměrech v dobách před- husitských obsahují mnohé zajímavé příspěvky k dějinám jak kláštera Sedleckého, tak i Kutné Hory.
Současně vedl opat Snopek s obcí kutnohorskou spor o právo patro- nátní, chtěje překaziti, aby po smrti arciděkana kutnohorského Klecara († 30. prosince 1694) obec právo praesentační vykonávala. Podalť arci- biskupu Janovi hr. z Valdšteina 3. ledna 1694 protest a 10. března téhož roku objemnou žalobu, všemi možnými doklady opatřenou, v které dovo- zoval, že Kutná Hora povstala na pozemcích klášterních, klášter že vy- konával ke kostelům tamějším před válkami husitskými právo patro- nátní, a proto že mu opět toto právo má býti navráceno. Arcibiskup však vázán jsa císařskou resolucí poukázal opata na soud zemský, a tam teprve za císaře Karla VI. rozepře ta dále je vedena a v neprospěch kláštera rozhodnuta. I tento spor zavdal Snopkovi podnět k badání archiválnímu.10) Nejdůležitějším pak historickým sepsáním opata Snopka jsou Me- morabilia kláštera Sedleckého, v kterých zpracoval materiál historický, jejž sobě do té doby byl nastřádal. Hlavním podnětem k tomuto sepsání byl mu list mnicha Augustina Sartoria, sekretáře opata oseckého a generál- ního visitatora provincie české řádu sv. Benedikta, ze dne 30. listopadu 1698, v kterém mu oznamoval, že generální visitator řádu cistercienského jej vyzval, aby na oslavu památky založení řádu cistercienského před šesti sty lety (bistercium) vydal dílo (quaedam elogia) o zásluhách řádu toho, a jímž Snopka tudy pozýval, aby po příkladu ostatních klášterů poslal mu paměti též svého kláštera. Snopek sebral vše z listin a knih, cokoli mohl uvésti na prospěch kláštera Sedleckého, a poslal tyto „Notitiae memora- bilium monasterii Sedlicensis“ Sartoriovi, který v listě daném v Oseku 7. února 1699 vřele mu poděkoval za zásilku, avšak pohřešoval některé zprávy jinde zaznamenané, jako Hájkovu zprávu o založení kláštera Sedleckého, jinou o slepém mládenci, jenž kostnici v Sedlci spořádal a na- potom prohlédnul, jinou o pokutování žháře kláštera Sedleckého Žižkou tím, že prý mu kázal do hrdla vlíti roztavené stříbro atd. Snopek odpověděl mu, že jsou to pouhé pověsti, na něž v archivu sedleckém ani kde jinde není dokladů, a zaslal mu nově sepsané paměti kláštera Skalického, aby jich mohl užíti. Přitom Snopek arci přidržuje se ve svých pamětech na př. Pragae 1720, pag. 154], viz přednášku prof. Gindelyho „O vzniku tak zvané Cassa salis“ ve Výroč. zprávě kr. čes. společnosti nauk 1883, str. XVIII. násl., kdež však tvrzení, že „daně solní nikdy nebylo užito ve prospěch starých klášterů českých“, není správné; též srov. Rezka, Dějiny Čech a Moravy za Ferdinanda III., str. 61 násl., [článek H. Kollmanna, O vlivu Propagandy na vznik tak řeč. pokladny solní (cassa salis) v Č. Č. M. 1898, str. 139 sl.; viz i Zibrt, Bibliografie čes. historie díl IV., str. 682.] 10) Akta té rozepře zachována jsou v archivu kutnohorském a v rukop. č. 41 v knížecím archivu orlickém. Nástupce Snopkův Bonifác Blahna podal v lednu 1716 německou žalobu k soudu zemskému advokátem Hoffmannem, kdežto obec horskou zastupoval proslulý právník Václav Neumann z Puchholze. Sporné spisy jednající o vzniku Kutné Hory a církevních jejích poměrech v dobách před- husitských obsahují mnohé zajímavé příspěvky k dějinám jak kláštera Sedleckého, tak i Kutné Hory.
Strana 8
pamětí Kořínkových,11) sám opakoval po něm mnohé pohádky, jež rovněž nedají se ničím doložiti; avšak celkem založil své vypravování na archi- valiích svého kláštera.12) Sartorius užil vydatným způsobem pamětí mu zaslaných ve svém velkém díle „Cistercium — bis — tercium seu historia elogialis“, jež r. 1700 v Starém městě pražském vydal nákladem opata oseckého, a nedbaje výstrah Snopkových neváhal opakovati některé staré smýšlenky a nešťastným způsobem v souhlas je uváděti s líčením Snop- kovým.13) V tom ohledu mnohem střízlivěji počínal si křižovník Jan Be- ckovský ve své Poselkyni starých příběhův českých, jejíž první díl vyšel rovněž r. 1700. Opat Snopek s ním sdělil své latinsky sepsané paměti, jež on cituje „Památky kláštera Sedleckého“ aneb „MS. monasterii Sedlecensis“, a Beckovský učiniv z nich českým jazykem výtah, ničeho podstatného na nich neměnil.14) Možno v tom spatřovati nový doklad pilnosti, svědomitosti a i spolehlivosti českého tohoto historika, jehož zásluhy o dějepisectví české v novější době došly řádného ocenění a uznání.15) Konečně od pamětí Snopkových a Beckovského velmi nevýhodně se liší spis jinak zasloužilého vlasteneckého kněze Josefa Fr. De- votyho vydaný r. 1824 v Praze pod rozvláčným nápisem: „Popsání, založení, zvláštní pobožnosti a života svatosti mnohým nešťastným osudům podrobené bývalé řehole cistercienské etc. na svatém místě veleslavného údolí Sedleckého blíž Kutny Hory v království Českém z hodnověrných spisovatelů a shledaných rukopisů pilně vyšetřené a sebrané s vyobrazením snu Miro- slavova, prvního kláštera zakladatele atd.“ Devoty v předmluvě přiznává, že vydává věci pamětihodné, které se před mnoha léty sběhly, omlouvaje se, „jestliže by se místem něco k víře nepodobného býti zdálo.“ Pravíť, že „to všecko z rozličných letopisů a listů slavných mužů a spisovatelů kronikářských, kterých jsem mnohá léta mého zde v Sedlicích jakož první 11) [Jana Kořínka, S. J. „Staré paměti Kutnohorské v dvacíti drahých rudních kameních (jimž horníci handštány říkají) vyobrazené a vypodobněné vydány byly v Praze 1675. Znovu je vydal Jos. Fr. Devoty v Praze 1831.] 12) Memorabilia monasteriorum Sedlecensis et Scalicensis se všemi doklady i s korrespondencí mezi Snopkem a Sartoriem vedenou zachovala se v rukopise č. 44 v knížecím archivu orlickém. [Jiný rukopis významu originálu je v uvedeném pamětním spisu chovaném v museu města Pardubic, sign. 122.] 13) Cistercium bis-tercium seu Historia elogialis, in qua sacerrimi ordinis Cisterciensis a. D. 1698 a sui origine sexies seu bis-ter saecularis primordia, incrementa, praeclara gesta, merita in ecclesiam orbemque christianum, praerogativae, coelitus humanitusque concessae, connexiones cum religiosis ordinibus, coenobiorum series per terras Austriacas atque etiam personae sanctimonia, martyrio, laboribus aposto- licis, dignitatibus ecclesiasticis, prosapia, gloria militari, doctrina ac laureis illustres intermixtis ubique elogiis nova methodo recensentur. Authore Augustino Sartorio. Vetero Pragae typis archiepiscopalibus in Collegio s. Norberti apud Wolffgangum Wickhart a. MDCC. O klášteru Sedleckém jedná na str. 976—988. 14) Srov. Poselkyně I., str. 682—697. 15) Srov. Rezkovu Předmluvu k druhému dílu Poselkyně.
pamětí Kořínkových,11) sám opakoval po něm mnohé pohádky, jež rovněž nedají se ničím doložiti; avšak celkem založil své vypravování na archi- valiích svého kláštera.12) Sartorius užil vydatným způsobem pamětí mu zaslaných ve svém velkém díle „Cistercium — bis — tercium seu historia elogialis“, jež r. 1700 v Starém městě pražském vydal nákladem opata oseckého, a nedbaje výstrah Snopkových neváhal opakovati některé staré smýšlenky a nešťastným způsobem v souhlas je uváděti s líčením Snop- kovým.13) V tom ohledu mnohem střízlivěji počínal si křižovník Jan Be- ckovský ve své Poselkyni starých příběhův českých, jejíž první díl vyšel rovněž r. 1700. Opat Snopek s ním sdělil své latinsky sepsané paměti, jež on cituje „Památky kláštera Sedleckého“ aneb „MS. monasterii Sedlecensis“, a Beckovský učiniv z nich českým jazykem výtah, ničeho podstatného na nich neměnil.14) Možno v tom spatřovati nový doklad pilnosti, svědomitosti a i spolehlivosti českého tohoto historika, jehož zásluhy o dějepisectví české v novější době došly řádného ocenění a uznání.15) Konečně od pamětí Snopkových a Beckovského velmi nevýhodně se liší spis jinak zasloužilého vlasteneckého kněze Josefa Fr. De- votyho vydaný r. 1824 v Praze pod rozvláčným nápisem: „Popsání, založení, zvláštní pobožnosti a života svatosti mnohým nešťastným osudům podrobené bývalé řehole cistercienské etc. na svatém místě veleslavného údolí Sedleckého blíž Kutny Hory v království Českém z hodnověrných spisovatelů a shledaných rukopisů pilně vyšetřené a sebrané s vyobrazením snu Miro- slavova, prvního kláštera zakladatele atd.“ Devoty v předmluvě přiznává, že vydává věci pamětihodné, které se před mnoha léty sběhly, omlouvaje se, „jestliže by se místem něco k víře nepodobného býti zdálo.“ Pravíť, že „to všecko z rozličných letopisů a listů slavných mužů a spisovatelů kronikářských, kterých jsem mnohá léta mého zde v Sedlicích jakož první 11) [Jana Kořínka, S. J. „Staré paměti Kutnohorské v dvacíti drahých rudních kameních (jimž horníci handštány říkají) vyobrazené a vypodobněné vydány byly v Praze 1675. Znovu je vydal Jos. Fr. Devoty v Praze 1831.] 12) Memorabilia monasteriorum Sedlecensis et Scalicensis se všemi doklady i s korrespondencí mezi Snopkem a Sartoriem vedenou zachovala se v rukopise č. 44 v knížecím archivu orlickém. [Jiný rukopis významu originálu je v uvedeném pamětním spisu chovaném v museu města Pardubic, sign. 122.] 13) Cistercium bis-tercium seu Historia elogialis, in qua sacerrimi ordinis Cisterciensis a. D. 1698 a sui origine sexies seu bis-ter saecularis primordia, incrementa, praeclara gesta, merita in ecclesiam orbemque christianum, praerogativae, coelitus humanitusque concessae, connexiones cum religiosis ordinibus, coenobiorum series per terras Austriacas atque etiam personae sanctimonia, martyrio, laboribus aposto- licis, dignitatibus ecclesiasticis, prosapia, gloria militari, doctrina ac laureis illustres intermixtis ubique elogiis nova methodo recensentur. Authore Augustino Sartorio. Vetero Pragae typis archiepiscopalibus in Collegio s. Norberti apud Wolffgangum Wickhart a. MDCC. O klášteru Sedleckém jedná na str. 976—988. 14) Srov. Poselkyně I., str. 682—697. 15) Srov. Rezkovu Předmluvu k druhému dílu Poselkyně.
Strana 9
církevní kněz 16letého přebývání toužebně shledával a hodnověrných našel“ 16) Skutečně v nechutně sestaveném jeho „popsání“ je tolik „k víře nepodobného“, že v čtenáři vznikají pochybnosti i o tom, co z dobrých pramenův o klášteru Sedleckém je pověděno. Vysvětluje se to tím, že Devotymu byl vzorem Sartorius, jenž nepsal dějiny řádu cistercienského po způsobu svého času, nýbrž chvalořeči (elogia) o něm, a že Snopek, z jehož memorabilií Devoty slovně pod čarou celá latinská místa uvádí s doložkou „Historia mon.“ aneb „Memorab. mon. Sedl.“ neb „MS mon. Sedl."17) patrně mu byl přílišně střízlivým spisovatelem, takže ani jeho jména nikde neuvedl. Patrno z toho, že Devoty sledoval spisem svým jiné účele nežli historické, a že proto jeho „Popsání“ kláštera Sedleckého nelze namnoze přiznati ani tu hodnověrnost a cenu, jakou má stať o tomže klášteře Beckovským před sto a tolika léty sepsaná. 16) Popsání str. 14 a 17. 17) Srv. Popsání str. 28, 47, 54, 56, 69, 95, 96, 101, 107, 112, 113, 145, 149 atd.
církevní kněz 16letého přebývání toužebně shledával a hodnověrných našel“ 16) Skutečně v nechutně sestaveném jeho „popsání“ je tolik „k víře nepodobného“, že v čtenáři vznikají pochybnosti i o tom, co z dobrých pramenův o klášteru Sedleckém je pověděno. Vysvětluje se to tím, že Devotymu byl vzorem Sartorius, jenž nepsal dějiny řádu cistercienského po způsobu svého času, nýbrž chvalořeči (elogia) o něm, a že Snopek, z jehož memorabilií Devoty slovně pod čarou celá latinská místa uvádí s doložkou „Historia mon.“ aneb „Memorab. mon. Sedl.“ neb „MS mon. Sedl."17) patrně mu byl přílišně střízlivým spisovatelem, takže ani jeho jména nikde neuvedl. Patrno z toho, že Devoty sledoval spisem svým jiné účele nežli historické, a že proto jeho „Popsání“ kláštera Sedleckého nelze namnoze přiznati ani tu hodnověrnost a cenu, jakou má stať o tomže klášteře Beckovským před sto a tolika léty sepsaná. 16) Popsání str. 14 a 17. 17) Srv. Popsání str. 28, 47, 54, 56, 69, 95, 96, 101, 107, 112, 113, 145, 149 atd.
Strana 10
Strana 11
I. Počátky a rozvoj kláštera do válek husitských. Řád cistercienský, jak známo, povstal jakožto přísnější řehole řádu benediktinského založením r. 1098 kláštera Citeaux (Cistercium) v Bur- gundsku, odkudž napotom po celém světě křesťanském několik set nových klášterů je založeno, jež však napořáde po mnohá staletí s mateřským klášterem a též s pobočním jeho opatstvím Clairvauxským, jehož zakla- datelem (r. 1115) byl sv. Bernhard, nepřetržité styky udržovaly, jsouce mu v církevních, právních i hospodářských věcech do jisté míry podřízeny.1) Tuhá tato organisace činila řádu, který čítal až 60.000 členů, možným, aby mocný vliv vykonával též v záležitostech světských jsa po mnohá staletí mocnou záštitou stolice papežské ve sporech jejích s mocemi země- panskými a zase stoupencem vladařů ve sporech se stavy. Při tom, jako při zakládání měst v střední Evropě některé přednější a starší osady a kor- 1) Srov. Fr. Winter, Die Cistercienser des nordöstlichen Deutschlands I.—III. (Gotha 1868—1871), kdež v dílu I., str. 297 a III., str. 171 uvedena je litera- tura starší; Leopoldus Janauschek, Originum Cisterciensium tomus I. (Vídeň 1877), dílo velké pilnosti, kdež všechna filiace klášterů mužských a literatura o jednom každém klášteru je podána — druhý díl mající jednati o ženských klášterech bohužel nevyšel; [Janauschek vydal ještě skizzu Der Cisterzienserorden (Brno 1884)1; Šebestian Brunner, Ein Cisterzienserbuch oder Geschichte und Beschreibung der bestehenden und Aufführung der aufgehobenen Cistercienser- stifte (Würzburg 1881); [Fr. Binhack, Gesch. des Cisterzienser-Stiftes Wald- sassen v Programm der k. Studienanstalt Eichstätt 1888-89 a násl., T. Halusa, Der Cisterzienserorden mit bes. Berücksichtigung Deutschlands (M. Gladbach 1898) a Dr. Max Heimbucher, Die Orden u. Kongregationen der katholischen Kirche I. Bd., 2. Aufl. (Paderborn 1907, str. 420 sl.), kde uvedeny prameny i literatura dějin řádu cisterciáckého.] — Ze starších spisů možno uvésti: [Ed. Beyer, Das Cistercienserstift u. Kloster Alt-Zelle in Bisthum Meissen (Neustadt-Dresden 1852)]. Abbé Dubois, Gesch. der Abtei Morimund nach der 2. Aufl. aus dem Französ. übersetzt von Dr. K. (Münster 1855); [B. Scheinpflug, Ausbreitung des Cisterzienserordens u. dessen Einfluß auf die Kulturverhältnisse in Böhmen v Pro- gramm der k. k. deutschen Ober-Realschule in Prag 1864] ; Gaspar Jongelinus, Notitia abbatiarum ordinis Cisterciensis (Coloniae Agrippinae 1640); Manrique, Annales Cistercienses 4 díly (Lugduni 1642); Augustinus Sartorius, ordinis de Osseco professus, Cistercium bistercium (Vetero-Pragae 1700).
I. Počátky a rozvoj kláštera do válek husitských. Řád cistercienský, jak známo, povstal jakožto přísnější řehole řádu benediktinského založením r. 1098 kláštera Citeaux (Cistercium) v Bur- gundsku, odkudž napotom po celém světě křesťanském několik set nových klášterů je založeno, jež však napořáde po mnohá staletí s mateřským klášterem a též s pobočním jeho opatstvím Clairvauxským, jehož zakla- datelem (r. 1115) byl sv. Bernhard, nepřetržité styky udržovaly, jsouce mu v církevních, právních i hospodářských věcech do jisté míry podřízeny.1) Tuhá tato organisace činila řádu, který čítal až 60.000 členů, možným, aby mocný vliv vykonával též v záležitostech světských jsa po mnohá staletí mocnou záštitou stolice papežské ve sporech jejích s mocemi země- panskými a zase stoupencem vladařů ve sporech se stavy. Při tom, jako při zakládání měst v střední Evropě některé přednější a starší osady a kor- 1) Srov. Fr. Winter, Die Cistercienser des nordöstlichen Deutschlands I.—III. (Gotha 1868—1871), kdež v dílu I., str. 297 a III., str. 171 uvedena je litera- tura starší; Leopoldus Janauschek, Originum Cisterciensium tomus I. (Vídeň 1877), dílo velké pilnosti, kdež všechna filiace klášterů mužských a literatura o jednom každém klášteru je podána — druhý díl mající jednati o ženských klášterech bohužel nevyšel; [Janauschek vydal ještě skizzu Der Cisterzienserorden (Brno 1884)1; Šebestian Brunner, Ein Cisterzienserbuch oder Geschichte und Beschreibung der bestehenden und Aufführung der aufgehobenen Cistercienser- stifte (Würzburg 1881); [Fr. Binhack, Gesch. des Cisterzienser-Stiftes Wald- sassen v Programm der k. Studienanstalt Eichstätt 1888-89 a násl., T. Halusa, Der Cisterzienserorden mit bes. Berücksichtigung Deutschlands (M. Gladbach 1898) a Dr. Max Heimbucher, Die Orden u. Kongregationen der katholischen Kirche I. Bd., 2. Aufl. (Paderborn 1907, str. 420 sl.), kde uvedeny prameny i literatura dějin řádu cisterciáckého.] — Ze starších spisů možno uvésti: [Ed. Beyer, Das Cistercienserstift u. Kloster Alt-Zelle in Bisthum Meissen (Neustadt-Dresden 1852)]. Abbé Dubois, Gesch. der Abtei Morimund nach der 2. Aufl. aus dem Französ. übersetzt von Dr. K. (Münster 1855); [B. Scheinpflug, Ausbreitung des Cisterzienserordens u. dessen Einfluß auf die Kulturverhältnisse in Böhmen v Pro- gramm der k. k. deutschen Ober-Realschule in Prag 1864] ; Gaspar Jongelinus, Notitia abbatiarum ordinis Cisterciensis (Coloniae Agrippinae 1640); Manrique, Annales Cistercienses 4 díly (Lugduni 1642); Augustinus Sartorius, ordinis de Osseco professus, Cistercium bistercium (Vetero-Pragae 1700).
Strana 12
12 porace městské stály k jiným později založeným městům v poměru ma- teřském, takže tím způsobem se utvořily skupiny neboli rodiny měst, jichž členové napořáde mezi sebou udržovali styky právní a hospodářské, a jako se něco podobného i při universitách vyvinulo, tak podobně i mezi kláštery, a to zejména řehole cistercienské, vznikl analogicky poměr filiace jednotlivých klášterů mezi sebou, jenž se stal neobyčejně důležit také pro postup kolonisace v krajinách, v kterých kláštery dotyčné jsou zaklá- dány. Byli-li totiž mnichové řehole benediktinské ve středověku považováni za pobožné a učené poustevníky, mnichové řádu cistercienského vystupovali všude jako dobří pracovníci a hospodáři, kteří zejména v zemích slovanských dovedli sobě zjednati rozsáhlý nemovitý majetek, jejž buď sami vlastní prací vzdělávali aneb jehož výnos pomocí pracovních domácích i cizích sil hleděli všemožně zvýšiti. Proto také jich podíl na kolonisaci země mohl státi se tak závažným. Zakládaliť kláštery své v odlehlých, málo zalidněných krajinách, uprostřed lesů, v údolích, při řekách neb potocích a pomocí laických bratří nebo konversů, jimž se říkalo černí nebo vousatí, mýtili lesy a vzdělávali je na role a pastviny živíce se tudy hlavně orbou a chovem dobytka. Kromě toho tvoříce korporaci, která dle pravidel řeholních všechny potřeby životní svých členů sama bez cizí pomoci měla hleděti ukojiti, zřizovali si při klášteřích svých dvorce, sýpky, stáje, zahrady, vinice, mlýny, pekárny, kovárny, valchy, lázně atd., a laičtí bratří klášteru podřízení také sami provozovali všechna potřebná řemesla, tak aby klášter bez cizích řemeslníků se obejíti mohl. Chválí se při cisterciácích, že tímto způsobem přispívali k hospodářskému i kulturnímu povznesení svých krajin, že podporovali vývoj zemědělství a řemesel, že zakládali silnice a cesty a podnikali mnohé vodní stavby, zřizovali rybníky, stoky a průtoky, aby krajinu odvodňovali neb vodou zaopatřovali, konečně že i hornictví, sklářství a mnohá jiná odvětví průmyslová záhy se zdarem pěstovali, a tak slovem tehdejší vzdělanost ze zemí románských do zemí německých a slovanských šířili.2) Kdekoli se pevně usadili, tam záhy hleděli majetek svůj nemovitý rozšířiti, zaokrouhliti a zabezpečiti přikupováním nebo jinakým nabýváním řeholních statkův, dvorcův a vesnic a vykonáváním práv vrchnostenských nad nimi. Zároveň povzbuzovali aneb i donucovali osadníky na statcích mateřských klášterů, větším dílem krajany své, aby prodajíce majetek za nimi do nových vlastí se stěhovali a zde na statcích kláštera nové osady zakládali. Tím způsobem také z osad klášterních v západní Evropě množství lidu selského a městského přestěhovalo se do krajin slovanských, kdež kláštery výhodnější jim podmínky existenční mohly poskytnouti, nežli jaké měli v přelidněném domově svém.3) Pro tento hospodářský význam pře- mnozí zeměpánové a velmožové podporovali horlivě zakládání a bohatnutí 2) Winter u. m. I., str. 5., zvláště str. 29, 99, 118; II., str. 168 nsl. 3) Winter u. m. II., str. 179 násl.
12 porace městské stály k jiným později založeným městům v poměru ma- teřském, takže tím způsobem se utvořily skupiny neboli rodiny měst, jichž členové napořáde mezi sebou udržovali styky právní a hospodářské, a jako se něco podobného i při universitách vyvinulo, tak podobně i mezi kláštery, a to zejména řehole cistercienské, vznikl analogicky poměr filiace jednotlivých klášterů mezi sebou, jenž se stal neobyčejně důležit také pro postup kolonisace v krajinách, v kterých kláštery dotyčné jsou zaklá- dány. Byli-li totiž mnichové řehole benediktinské ve středověku považováni za pobožné a učené poustevníky, mnichové řádu cistercienského vystupovali všude jako dobří pracovníci a hospodáři, kteří zejména v zemích slovanských dovedli sobě zjednati rozsáhlý nemovitý majetek, jejž buď sami vlastní prací vzdělávali aneb jehož výnos pomocí pracovních domácích i cizích sil hleděli všemožně zvýšiti. Proto také jich podíl na kolonisaci země mohl státi se tak závažným. Zakládaliť kláštery své v odlehlých, málo zalidněných krajinách, uprostřed lesů, v údolích, při řekách neb potocích a pomocí laických bratří nebo konversů, jimž se říkalo černí nebo vousatí, mýtili lesy a vzdělávali je na role a pastviny živíce se tudy hlavně orbou a chovem dobytka. Kromě toho tvoříce korporaci, která dle pravidel řeholních všechny potřeby životní svých členů sama bez cizí pomoci měla hleděti ukojiti, zřizovali si při klášteřích svých dvorce, sýpky, stáje, zahrady, vinice, mlýny, pekárny, kovárny, valchy, lázně atd., a laičtí bratří klášteru podřízení také sami provozovali všechna potřebná řemesla, tak aby klášter bez cizích řemeslníků se obejíti mohl. Chválí se při cisterciácích, že tímto způsobem přispívali k hospodářskému i kulturnímu povznesení svých krajin, že podporovali vývoj zemědělství a řemesel, že zakládali silnice a cesty a podnikali mnohé vodní stavby, zřizovali rybníky, stoky a průtoky, aby krajinu odvodňovali neb vodou zaopatřovali, konečně že i hornictví, sklářství a mnohá jiná odvětví průmyslová záhy se zdarem pěstovali, a tak slovem tehdejší vzdělanost ze zemí románských do zemí německých a slovanských šířili.2) Kdekoli se pevně usadili, tam záhy hleděli majetek svůj nemovitý rozšířiti, zaokrouhliti a zabezpečiti přikupováním nebo jinakým nabýváním řeholních statkův, dvorcův a vesnic a vykonáváním práv vrchnostenských nad nimi. Zároveň povzbuzovali aneb i donucovali osadníky na statcích mateřských klášterů, větším dílem krajany své, aby prodajíce majetek za nimi do nových vlastí se stěhovali a zde na statcích kláštera nové osady zakládali. Tím způsobem také z osad klášterních v západní Evropě množství lidu selského a městského přestěhovalo se do krajin slovanských, kdež kláštery výhodnější jim podmínky existenční mohly poskytnouti, nežli jaké měli v přelidněném domově svém.3) Pro tento hospodářský význam pře- mnozí zeměpánové a velmožové podporovali horlivě zakládání a bohatnutí 2) Winter u. m. I., str. 5., zvláště str. 29, 99, 118; II., str. 168 nsl. 3) Winter u. m. II., str. 179 násl.
Strana 13
13 klášterů cistercienských obdařujíce je mnohými statky a právy a vymi- ňujíce sobě časem za to, že mají s potomstvem svým v kostelích jejich najíti poslední odpočinek, nebo že členové jich rodin mají v čas potřeby míti u nich útulek.4) Pokud se týče filiace klášterů cistercienských v našich a vůkolních zemích, vzaly všechny kláštery v nich založené původ svůj z burgundského kláštera Morimondu, jenž r. 1115 byl ze Citeaux osazen. Z tohoto kláštera dálo se zakládání klášterův v zemích německých a slovanských a souvi- sející s ním kolonisování německého obyvatelstva v našich zemích dvojím směrem, jednak přes země středoněmecké, jednak přes země jihoněmecké. V prvnější skupině klášterů založen z Morimondu r. 1122 v Porýnsku klášter Vetus Campus (Altencampen), odtud r. 1131 v Durinsku klášter Volkenrode; odtud r. 1133 Dětřichem z Vohburka v Chebsku na řece Vondřebu klášter Valdsasský a odtud deset let na to první cistercienský klášter v zemích českých Sedlec (Sedlecium).5) 4) Tak v cisterc. klášteře Heiligenkreuzském v Rakousích r. 1135 založeném byla hrobka rodu babenberského, v klášteře Dobriluckém (zal. r. 1165) markrabí lužických, v klášteře Lubušském (zal. r. 1175) hrobka slezských knížat a biskupů vratislavských, v klášteře Cellském (zal. r. 1175) markrabí míšeňských, [(Beyer, Das Cistercienser-Stift u. Kloster Alt-Zelle str. 131); klášteru Waldsasskému papež Alexander III. r. 1166 7. března dal milost, že se v něm mohly konati pohřby rodiny zakladatelů, markrabí Vohburských (Gradl, Monumenta Egrana I., 1884, str. 262)]; v klášteře Velehradském byla hrobka markrabí moravských [jak patrno z obdarování, jež učinil 1. srpna 1238 Přemysl „praesertim cum etiam ibidem sepulturam nostram, deo volente, cum patribus nostris habitaturi sumus (Erbenova Regesta I., str. 443, č. 951)]. V klášteře Zbraslavském (založ. r. 1292 ze Sedlce) byla hrobka některých králů českých [a členů jejich rodin; zvláště byla tam r. 1292 pochována Anežka, dcera Václava II. (FRB IV., 58), r. 1294 Jitka dcera Václava II. (tamtéž, str. 60) — r. 1297 manželka Václava II., Jitka pohřbena u sv. Víta, poněvadž nebylo na Zbraslavi „pro novost kostela“ místa, ale král Václav sliboval, že ji i otce Pře- mysla tam dá přenésti, a nadání na smuteční mše tam učinil (tamtéž 48 a 79) — r. 1305 byl tam uložen „secundum morem regium“, jak praví Pulkava (FRB IV., 185) Václav II., ač kanovníci kostela pražského za něho žádali (FRB IV., str. 92, 99). r. 1326 tam přenesen byl Václav III. z rozkazu sestry Elišky (tamtéž str. 109, 280, 465 a III., 478), i Eliška byla tam pochována a jiní; ve Vyšším Brodu byla hrobka pánů z Rožmberka, zakladatelů kláštera; srov. Sartorius, pag. 668 a 669.] 5) Srov. přílohu č. I. — O klášteře Sedleckém psali: kněz Symeon Eustach Kapihorský, Historia kláštera Sedleckého. V Starém městě pražském 1630; Jongelinus u. m. V., str. 4; Manrique u. m. I., str. 455; opat Sedlecký Jindřich Snopek, Memorabilia monasterii Sedlicensis 1698 (rukopis kníž. archivu na Orlíce č. 44 [a rukopis musea města Pardubic sign. č. 122]; Sartorius, u. m. str. 976; Beckovský, Poselkyně starých příběhů českých (1700), str. 682—697; J. Schaller, Topographie des K. Böhmen 14. sv. (1787), str. 59; Devoty, Popsání bývalé řehole Cistercienské v Sedlicích (V Praze 1824). [Jaromír Čela- kovský uveřejnil 1900 přednášku konanou 3. února t. r. ve výroční schůzi Král. čes. společnosti nauk „Ze starších dějin kláštera Sedleckého“, která je výtahem z první kapitoly práce nyní vydávané. Srov. ještě jeho čl. Sedlec v Ottově slovníku naučném díl XXII., str. 753, Sedláček, Místopisný slovník histor. král. Českého str. 789, V. Oliva, Bohatství kláštera Sedleckého ve Sbor. Histor. kroužku
13 klášterů cistercienských obdařujíce je mnohými statky a právy a vymi- ňujíce sobě časem za to, že mají s potomstvem svým v kostelích jejich najíti poslední odpočinek, nebo že členové jich rodin mají v čas potřeby míti u nich útulek.4) Pokud se týče filiace klášterů cistercienských v našich a vůkolních zemích, vzaly všechny kláštery v nich založené původ svůj z burgundského kláštera Morimondu, jenž r. 1115 byl ze Citeaux osazen. Z tohoto kláštera dálo se zakládání klášterův v zemích německých a slovanských a souvi- sející s ním kolonisování německého obyvatelstva v našich zemích dvojím směrem, jednak přes země středoněmecké, jednak přes země jihoněmecké. V prvnější skupině klášterů založen z Morimondu r. 1122 v Porýnsku klášter Vetus Campus (Altencampen), odtud r. 1131 v Durinsku klášter Volkenrode; odtud r. 1133 Dětřichem z Vohburka v Chebsku na řece Vondřebu klášter Valdsasský a odtud deset let na to první cistercienský klášter v zemích českých Sedlec (Sedlecium).5) 4) Tak v cisterc. klášteře Heiligenkreuzském v Rakousích r. 1135 založeném byla hrobka rodu babenberského, v klášteře Dobriluckém (zal. r. 1165) markrabí lužických, v klášteře Lubušském (zal. r. 1175) hrobka slezských knížat a biskupů vratislavských, v klášteře Cellském (zal. r. 1175) markrabí míšeňských, [(Beyer, Das Cistercienser-Stift u. Kloster Alt-Zelle str. 131); klášteru Waldsasskému papež Alexander III. r. 1166 7. března dal milost, že se v něm mohly konati pohřby rodiny zakladatelů, markrabí Vohburských (Gradl, Monumenta Egrana I., 1884, str. 262)]; v klášteře Velehradském byla hrobka markrabí moravských [jak patrno z obdarování, jež učinil 1. srpna 1238 Přemysl „praesertim cum etiam ibidem sepulturam nostram, deo volente, cum patribus nostris habitaturi sumus (Erbenova Regesta I., str. 443, č. 951)]. V klášteře Zbraslavském (založ. r. 1292 ze Sedlce) byla hrobka některých králů českých [a členů jejich rodin; zvláště byla tam r. 1292 pochována Anežka, dcera Václava II. (FRB IV., 58), r. 1294 Jitka dcera Václava II. (tamtéž, str. 60) — r. 1297 manželka Václava II., Jitka pohřbena u sv. Víta, poněvadž nebylo na Zbraslavi „pro novost kostela“ místa, ale král Václav sliboval, že ji i otce Pře- mysla tam dá přenésti, a nadání na smuteční mše tam učinil (tamtéž 48 a 79) — r. 1305 byl tam uložen „secundum morem regium“, jak praví Pulkava (FRB IV., 185) Václav II., ač kanovníci kostela pražského za něho žádali (FRB IV., str. 92, 99). r. 1326 tam přenesen byl Václav III. z rozkazu sestry Elišky (tamtéž str. 109, 280, 465 a III., 478), i Eliška byla tam pochována a jiní; ve Vyšším Brodu byla hrobka pánů z Rožmberka, zakladatelů kláštera; srov. Sartorius, pag. 668 a 669.] 5) Srov. přílohu č. I. — O klášteře Sedleckém psali: kněz Symeon Eustach Kapihorský, Historia kláštera Sedleckého. V Starém městě pražském 1630; Jongelinus u. m. V., str. 4; Manrique u. m. I., str. 455; opat Sedlecký Jindřich Snopek, Memorabilia monasterii Sedlicensis 1698 (rukopis kníž. archivu na Orlíce č. 44 [a rukopis musea města Pardubic sign. č. 122]; Sartorius, u. m. str. 976; Beckovský, Poselkyně starých příběhů českých (1700), str. 682—697; J. Schaller, Topographie des K. Böhmen 14. sv. (1787), str. 59; Devoty, Popsání bývalé řehole Cistercienské v Sedlicích (V Praze 1824). [Jaromír Čela- kovský uveřejnil 1900 přednášku konanou 3. února t. r. ve výroční schůzi Král. čes. společnosti nauk „Ze starších dějin kláštera Sedleckého“, která je výtahem z první kapitoly práce nyní vydávané. Srov. ještě jeho čl. Sedlec v Ottově slovníku naučném díl XXII., str. 753, Sedláček, Místopisný slovník histor. král. Českého str. 789, V. Oliva, Bohatství kláštera Sedleckého ve Sbor. Histor. kroužku
Strana 14
14 Letopisy, jež se psaly v mateřských klášteřích řehole cistercienské, zachovaly bezpečnou pamět, že klášter Sedlecký byl založen r. 1142 a že následujícího roku byl mnichy valdsasskými osazen.6) S tím celkem souhlasí starší zpráva, která se v klášteře Sedleckém zachovala, dle které za panování knížete Vladislava II. (1140—1158) a manželky jeho Kedruty (1140—1151) pán český Miroslavvyžádal sobě od opata kláštera Valdsasského Gerlacha, Vlasti 1911, str. 62 a Kurka, Archidiakonáty kouřimský, boleslavský, hradecký z diecése litomyšlská. V Praze 1915, str. 171.] 6) Srov. Winter u. m. I., str. 329: „Eodem anno (1142 fundata est) abbatia de Zedelicz, diocesis archiepiscopatus Pragensis Bohemie, Moremundi abneptis, proneptis de Campo, neptis Volkerod et filia Waltsachsen.“ Vlastní osazení kláštera kladou rukopisy do r. 1143. [Catalogi abbatiarum ordinis Cisterciensis (Nachträge zu Dr. L. Janauscheks Originum Cisterciensium tomus I.) I. Die Gruppe B 1 und P., vyd. Dr. Otto Grillenberger, Wien 1904, str. 43 kladou založení kláštera Sedleckého „abbatia de Zedeliz, Zedelice“ k r. 1146.] — Hájek v Kronice české str. 185 (a dle něho Pontanus, Bohemia pia str. 5) položil založení kláštera Sedleckého do r. 1149, vymysliv si při tom nechutnou bajku o biskupu Danielovi, jenž prý na sedle usnul v tom místě, kde napotom Sedlec je založen. Zdá se, že při tom užil zprávy pozdější redakce kroniky Neplachovy, kdež se pravilo: „Anno MCXLIX Daniel episcopus fundat coenobium prope Malyn, quod miro omine Sedlecz appellat“ (FRB III., str. 470). O podstatě bajky té už Kapihorský u. m. str. 3 pochyboval, drže se archi- valií klášterních. Podobně Balbin v Epitomes rerum Bohemicarum str. 228. Nicméně bajku Hájkovu dále opakovali Phoenix Aulae Regiae (1647), str. B 1; Sartorius, Cister- cium bistercium str. 976, jenž hleděl ji se zakladací listinou naivně v souhlas uvésti; podobně Beckovský v Poselkyni str. 307 a 684; Devoty u. m. str. 22 nsl. Sedlec také odtud odvozoval, poněvadž Miroslav „na sedle libě spal a odpočíval“ a „může se prý tedy o samém fundatorovi Miroslavovi srozuměti, co Hájek v nadopáčené historii své o Danielovi praví,“ a zároveň připojil obrázek, na kterém Miroslav spí na sedle a ptáček mu letí z úst. V listině zakládací není arci o tom slova, a Sedlec souvisí etymologicky se sídlem ne se sedlem. — Opat sedlecký Jindřich Snopek cituje v Memorabilia mon. Sedlic. (rkp. arch. orlického č. 44, str. 59 [rkp. mus. m. Par- dubic č. 122, str. 58]) místo „ex historia monasterii Waldsassensis,“ kdež se praví: „Eius (sc. Waldsassii) ... secunda filia Sedlicium, cui in structuris aedificiorum nullum in ordine secundum, erat fundatum anno domini 1142 sub Gerlaco, abbate Waldsassensi, tempore Eugenii III. et Conradi, Romanorum regis III.“; a Dobner Annalium Hagecianum pars VI. na str. 284 (dle Oefelia t. I., p. 65) cituje místo z kroniky opata Waldsasského Ottona z XV. stol.: „Sub eo (Gerlaco, quarto abbate Waldsassensi) monasterium Zcedlitz fundatum est circa annum domini 1142, ad cuius fundationem ipse fideliter solliciteque cooperatus est, ad quod etiam ipse primos fratres transmisit et spiritualis aedificii prima jecit fundamenta, ob id visitandi illius loci potestatem abbatem hujusce domus obtinuere.“ Manrique Cisterciensium an- nalium tomus I. (Lugduni 1642), str. 455 založení kláštera Sedleckého klade k r. 1143 dle „catalog, abbatum Waldsassen.“: Sub gubernatione Gerlaci Zedlicense coeno- bium in Bohemia fundatum est monachis aliquibus ex Waldsasso ad novam terram excolendam evocatis.“ Balbin, Libri VI. Miscellaneorum histor. Pars I ., p. 41 o biskupu Danielovi praví, že byl pokládán za zakladatele kláštera Sedleckého, protože velká dobrodiní mu prokázal, „nisi Eustachius in historia coenobii illius hoc nostro saeculo alios fundatores numerasset atque ipsas fundationis literas pro- tulisset.“ Též Paprocký, Diadochos (1598) I., str. 368, uvádí zakladací listinu klá- štera a odporuje Hájkovi, jehož „spisování nesrovnává se s majestáty kláštera onoho.“
14 Letopisy, jež se psaly v mateřských klášteřích řehole cistercienské, zachovaly bezpečnou pamět, že klášter Sedlecký byl založen r. 1142 a že následujícího roku byl mnichy valdsasskými osazen.6) S tím celkem souhlasí starší zpráva, která se v klášteře Sedleckém zachovala, dle které za panování knížete Vladislava II. (1140—1158) a manželky jeho Kedruty (1140—1151) pán český Miroslavvyžádal sobě od opata kláštera Valdsasského Gerlacha, Vlasti 1911, str. 62 a Kurka, Archidiakonáty kouřimský, boleslavský, hradecký z diecése litomyšlská. V Praze 1915, str. 171.] 6) Srov. Winter u. m. I., str. 329: „Eodem anno (1142 fundata est) abbatia de Zedelicz, diocesis archiepiscopatus Pragensis Bohemie, Moremundi abneptis, proneptis de Campo, neptis Volkerod et filia Waltsachsen.“ Vlastní osazení kláštera kladou rukopisy do r. 1143. [Catalogi abbatiarum ordinis Cisterciensis (Nachträge zu Dr. L. Janauscheks Originum Cisterciensium tomus I.) I. Die Gruppe B 1 und P., vyd. Dr. Otto Grillenberger, Wien 1904, str. 43 kladou založení kláštera Sedleckého „abbatia de Zedeliz, Zedelice“ k r. 1146.] — Hájek v Kronice české str. 185 (a dle něho Pontanus, Bohemia pia str. 5) položil založení kláštera Sedleckého do r. 1149, vymysliv si při tom nechutnou bajku o biskupu Danielovi, jenž prý na sedle usnul v tom místě, kde napotom Sedlec je založen. Zdá se, že při tom užil zprávy pozdější redakce kroniky Neplachovy, kdež se pravilo: „Anno MCXLIX Daniel episcopus fundat coenobium prope Malyn, quod miro omine Sedlecz appellat“ (FRB III., str. 470). O podstatě bajky té už Kapihorský u. m. str. 3 pochyboval, drže se archi- valií klášterních. Podobně Balbin v Epitomes rerum Bohemicarum str. 228. Nicméně bajku Hájkovu dále opakovali Phoenix Aulae Regiae (1647), str. B 1; Sartorius, Cister- cium bistercium str. 976, jenž hleděl ji se zakladací listinou naivně v souhlas uvésti; podobně Beckovský v Poselkyni str. 307 a 684; Devoty u. m. str. 22 nsl. Sedlec také odtud odvozoval, poněvadž Miroslav „na sedle libě spal a odpočíval“ a „může se prý tedy o samém fundatorovi Miroslavovi srozuměti, co Hájek v nadopáčené historii své o Danielovi praví,“ a zároveň připojil obrázek, na kterém Miroslav spí na sedle a ptáček mu letí z úst. V listině zakládací není arci o tom slova, a Sedlec souvisí etymologicky se sídlem ne se sedlem. — Opat sedlecký Jindřich Snopek cituje v Memorabilia mon. Sedlic. (rkp. arch. orlického č. 44, str. 59 [rkp. mus. m. Par- dubic č. 122, str. 58]) místo „ex historia monasterii Waldsassensis,“ kdež se praví: „Eius (sc. Waldsassii) ... secunda filia Sedlicium, cui in structuris aedificiorum nullum in ordine secundum, erat fundatum anno domini 1142 sub Gerlaco, abbate Waldsassensi, tempore Eugenii III. et Conradi, Romanorum regis III.“; a Dobner Annalium Hagecianum pars VI. na str. 284 (dle Oefelia t. I., p. 65) cituje místo z kroniky opata Waldsasského Ottona z XV. stol.: „Sub eo (Gerlaco, quarto abbate Waldsassensi) monasterium Zcedlitz fundatum est circa annum domini 1142, ad cuius fundationem ipse fideliter solliciteque cooperatus est, ad quod etiam ipse primos fratres transmisit et spiritualis aedificii prima jecit fundamenta, ob id visitandi illius loci potestatem abbatem hujusce domus obtinuere.“ Manrique Cisterciensium an- nalium tomus I. (Lugduni 1642), str. 455 založení kláštera Sedleckého klade k r. 1143 dle „catalog, abbatum Waldsassen.“: Sub gubernatione Gerlaci Zedlicense coeno- bium in Bohemia fundatum est monachis aliquibus ex Waldsasso ad novam terram excolendam evocatis.“ Balbin, Libri VI. Miscellaneorum histor. Pars I ., p. 41 o biskupu Danielovi praví, že byl pokládán za zakladatele kláštera Sedleckého, protože velká dobrodiní mu prokázal, „nisi Eustachius in historia coenobii illius hoc nostro saeculo alios fundatores numerasset atque ipsas fundationis literas pro- tulisset.“ Též Paprocký, Diadochos (1598) I., str. 368, uvádí zakladací listinu klá- štera a odporuje Hájkovi, jehož „spisování nesrovnává se s majestáty kláštera onoho.“
Strana 15
15 aby poslal do Čech konvent mnichů, jejž by na svých statcích osadil. Když opat přání tomu vyhověl, Miroslav se svolením knížete Vladislava a biskupa pražského Ottona (1140—1148), jakož i v přítomnosti olomuckého biskupa Jindřicha Zdíka (1126—1156) věnoval mnichům cistercienským místo řečené Sedlec, aby tam klášter i kostel na počest Matky boží vystavěli. A brzo po založení dostalo se klášteru i jiných statků na Čáslavsku, Kou- římsku a Hradecku, zejména v okolí jeho věnovány jsou mu dvory a vesnice Poboří (in Pobor curia cum terra Odolen et terra Donati), Bylany, Malejovice u Uhlířských Janovic, Libenice, Hlízov a Kačina s pozemky sahajícími až k potoku tekoucímu kolem lesa zvaného Bor, nynější to řece Doubravce. Kdo statky ty klášteru daroval, a kdy se tak stalo, v paměti se nevypravuje, avšak je pravděpodobno, že netoliko Miroslav, nýbrž i jiní z českého panstva, snad i kníže Vladislav byli prvními dobrodinci kláštera. Miroslav sám ustanovil, že kdyby rod jeho po něm vymřel, celá jeho dědina má spadnouti na kostel sedlecký, a podobně ustanovil syn sestry jeho Držislav nemaje mužského potomstva.7) 7) „List založení kláštera Sedleckého“, chovaný v archivu musea král. Českého, poprve uveřejnil Beckovský v Poselkyni, str. 691 zároveň s českým překladem, když před tím Eustachius Kapihorský v Historii kláštera Sedleckého na str. 2 hlavní obsah byl česky podal. Dobner, Annal. Hagec. VI., p. 284, Devoty, Popsání řehole cistercienské str. 38 ; Boczek, Codex dipl. Morav. I., p. 221, č. 245; Erben, Regesta I., str. 103, č. 231 [Friedrich, Codex diplomaticus I., str. 155, č. 155]. Kromě svrchn zmíněných statků uvádí se v této darovací listině ještě „possessiones a primo funda- tionis sue exordio collate: Solnic, Hothovici, Podolsani cum omnibus appendiciis suis, Gradische cum aqua, pratis et silva, Sdebudici (Žehušice?), statky to asi v Hradecku větším dílem ležící. R. 1227 Kojata, syn Hrabišův, nemaje mužského potomstva odkázal kostelu sedleckému statky „Sezemici, Krastno, Prelozi, Zmine, (Erben, Reg. I., str. 333, č. 718), [Friedrich, Codex diplom. II., 301, č. 303].) Dle kroniky zbraslavské král Václav II. slibuje opatu sedleckému Heydenrikovi r. 1291, že založí klášter Zbraslavský, dokládal, kterak nepochybuje c tom, že bylo „monasterium Sedlicense usu a progenitoribus nostris, sed pocius a quibusdam Bohemie baronibus fundatum“ (FRB IV., str. 37). [Založení kláštera Sedleckého a rozšíření jeho statků dotýkají se Lippert, Socialgesch. Böhmens II., 1898, str. 63 a Vacek, Sociální dějiny české (v Praze 1905), str. 450.] — Sedláček v Časop. Mat. Morav. 1892, str. 222 má za to, že Miroslav byl z rodu pánů z Cimburka, dovolávaje se básně z XV. stol. v rukopisu musejní knihovny v Opavě zachované, kdež se praví, že Miroslav, předek pánů z Cimburka, založil klášter Sedlecký a k jeho ochraně postavil hrad Cimburk, a podporuje mínění to nálezem (r. 1883) starožitného mezníku pod ko- stelem sv. Barbory, na němž spatřil erb pánů z Cimburka, totiž cimbuří (vyobr. znaku v Ottově Slov. naučném V., 372), jehož také klášter Sedlecký po zakladateli svém užíval. Na znaku kláštera Sedleckého ze XVII. stol. takové cimbuří však již se nevyskytá, nýbrž znak je rozdělen na čtyři pole, v jednom nahoře je rytíř na koni s mečem vytaženým, před nímž na zemi leží nahý člověk, v druhém poli na pravo na kostele sedlo a nad ním ruka držící berli biskupskou (patrně znázorněna Hájkova bajka), v třetím poli na levo šest kopců a v čtvrtém poli dole lev dvojocasý držící lilii a nad ním helma na jednom ze tří mečů nabodnutá; nahoře znaku je opatská a biskupská čepice. Zajímavé jest, že i v klášteře Sedleckém udržela se tradice, že Miroslav byl z rodu pánů z Cimburka, neboť opat Snopek ve svých Memorabiliích klá- šterních na str. 46 [rkp. pardubický pag. 47] mluvě o uvedení opata Dětřicha r. 1454
15 aby poslal do Čech konvent mnichů, jejž by na svých statcích osadil. Když opat přání tomu vyhověl, Miroslav se svolením knížete Vladislava a biskupa pražského Ottona (1140—1148), jakož i v přítomnosti olomuckého biskupa Jindřicha Zdíka (1126—1156) věnoval mnichům cistercienským místo řečené Sedlec, aby tam klášter i kostel na počest Matky boží vystavěli. A brzo po založení dostalo se klášteru i jiných statků na Čáslavsku, Kou- římsku a Hradecku, zejména v okolí jeho věnovány jsou mu dvory a vesnice Poboří (in Pobor curia cum terra Odolen et terra Donati), Bylany, Malejovice u Uhlířských Janovic, Libenice, Hlízov a Kačina s pozemky sahajícími až k potoku tekoucímu kolem lesa zvaného Bor, nynější to řece Doubravce. Kdo statky ty klášteru daroval, a kdy se tak stalo, v paměti se nevypravuje, avšak je pravděpodobno, že netoliko Miroslav, nýbrž i jiní z českého panstva, snad i kníže Vladislav byli prvními dobrodinci kláštera. Miroslav sám ustanovil, že kdyby rod jeho po něm vymřel, celá jeho dědina má spadnouti na kostel sedlecký, a podobně ustanovil syn sestry jeho Držislav nemaje mužského potomstva.7) 7) „List založení kláštera Sedleckého“, chovaný v archivu musea král. Českého, poprve uveřejnil Beckovský v Poselkyni, str. 691 zároveň s českým překladem, když před tím Eustachius Kapihorský v Historii kláštera Sedleckého na str. 2 hlavní obsah byl česky podal. Dobner, Annal. Hagec. VI., p. 284, Devoty, Popsání řehole cistercienské str. 38 ; Boczek, Codex dipl. Morav. I., p. 221, č. 245; Erben, Regesta I., str. 103, č. 231 [Friedrich, Codex diplomaticus I., str. 155, č. 155]. Kromě svrchn zmíněných statků uvádí se v této darovací listině ještě „possessiones a primo funda- tionis sue exordio collate: Solnic, Hothovici, Podolsani cum omnibus appendiciis suis, Gradische cum aqua, pratis et silva, Sdebudici (Žehušice?), statky to asi v Hradecku větším dílem ležící. R. 1227 Kojata, syn Hrabišův, nemaje mužského potomstva odkázal kostelu sedleckému statky „Sezemici, Krastno, Prelozi, Zmine, (Erben, Reg. I., str. 333, č. 718), [Friedrich, Codex diplom. II., 301, č. 303].) Dle kroniky zbraslavské král Václav II. slibuje opatu sedleckému Heydenrikovi r. 1291, že založí klášter Zbraslavský, dokládal, kterak nepochybuje c tom, že bylo „monasterium Sedlicense usu a progenitoribus nostris, sed pocius a quibusdam Bohemie baronibus fundatum“ (FRB IV., str. 37). [Založení kláštera Sedleckého a rozšíření jeho statků dotýkají se Lippert, Socialgesch. Böhmens II., 1898, str. 63 a Vacek, Sociální dějiny české (v Praze 1905), str. 450.] — Sedláček v Časop. Mat. Morav. 1892, str. 222 má za to, že Miroslav byl z rodu pánů z Cimburka, dovolávaje se básně z XV. stol. v rukopisu musejní knihovny v Opavě zachované, kdež se praví, že Miroslav, předek pánů z Cimburka, založil klášter Sedlecký a k jeho ochraně postavil hrad Cimburk, a podporuje mínění to nálezem (r. 1883) starožitného mezníku pod ko- stelem sv. Barbory, na němž spatřil erb pánů z Cimburka, totiž cimbuří (vyobr. znaku v Ottově Slov. naučném V., 372), jehož také klášter Sedlecký po zakladateli svém užíval. Na znaku kláštera Sedleckého ze XVII. stol. takové cimbuří však již se nevyskytá, nýbrž znak je rozdělen na čtyři pole, v jednom nahoře je rytíř na koni s mečem vytaženým, před nímž na zemi leží nahý člověk, v druhém poli na pravo na kostele sedlo a nad ním ruka držící berli biskupskou (patrně znázorněna Hájkova bajka), v třetím poli na levo šest kopců a v čtvrtém poli dole lev dvojocasý držící lilii a nad ním helma na jednom ze tří mečů nabodnutá; nahoře znaku je opatská a biskupská čepice. Zajímavé jest, že i v klášteře Sedleckém udržela se tradice, že Miroslav byl z rodu pánů z Cimburka, neboť opat Snopek ve svých Memorabiliích klá- šterních na str. 46 [rkp. pardubický pag. 47] mluvě o uvedení opata Dětřicha r. 1454
Strana 16
16 Klášter tudy při samém založení svém byl nadán značnými statky, jež od té doby napořáde hleděl rozmnožovati, a cokoli o významu klášterů cistercienských všeobecného jsme pověděli, to namnoze můžeme též do- ložiti zpravami, jež se tohoto kláštera týkají. V čele kláštera stáli opatové, kteří netoliko o zdar kláštera velkých zásluh si zjednali, nýbrž i značného vlivu při dvoře královském se domohli a vynikající působení v záležitostech zemských měli.8) Zastávali kněžské důstojenství v klášteře a společně z nařízení krále Ladislava do kláštera, dokládá, že se tak stalo „per nobilem dominum ac militem Ctiborium, filium Johannis Towaczowii de Czymburg, capitanei tunc Moraviae... quem Johannem ex hac veteri annotacione cognoscere licet, fuisse de linea et stemmate domini Miroslai fundatoris monasterii nostri Sedlicensis“ a Beckov- ský v Poselkyni na str. 689 opakuje po opatu Snopkovi, že opat Theodoricus byl do úřadu uveden „po zkáze téhož kláštera skrze rytíře Ctibora a (sic) Jana Tovačov- ského z Cimburka, markrabství Moravského hejtmana, kterýžto Jan z rodu pana Miroslava toho Sedleckého kláštera zakladatele pocházel.“ Naproti tomu Devoty u. m. str. 28 připsal Miroslava rodu pánů z Vartenberka neudav toho důvodů a teprve na str. 150 po opatu Snopkovi opakuje, že o „Janu z Cimburka v starých pozname- náních nacházíme, že by z krve a kmene knížete Miroslava, zakladatele kláštera Sedleckého byl“. Z Brandlových Libri citationum et sentenciarum I., str. 244 je patrno, že páni z Cimburka činili odkazy na duši do kláštera Sedleckého a nejspíše tam byli též pochováváni, neboť r. 1407 Beneš z Benešova pohnal před moravský soud zemský Albrechta z Cimburka odjinud z Tovačova z 50 hřiven gr., „protože navedl opata ze Sedlce, že mě pohnal do Prahy, bych já měl opatovi dáti 50 hř. gr. za páně Jarošovu duši, a to pan Albrecht má dáti za jeho strýce páně Jarošovu duši.“ 8) Řada opatů sedleckých začíná historicky nepověřeným opatem 1. Hoři- slavem (1143.) Jongelinus V., str. 4 uvádí, že prvním opatem byl Lupold „natione Germanus, qui electus postmodum in Pragensem episcopum obiit ante conse- crationem anno 1169 hic sepultus. — Hořislav klade se až do r. 1169 nesprávně, neb dle Jarlochova letopisu (FRB. II., str. 463) v únoru 1168 „Gotpoldus, abbas de Zedletz, grisei ordinis, vir valde idoneus et religiosus, eligitur in Pragensem epi- scopum, et hoc magis de instantia reginae, cuius cognatus erat, quam de iudicio eccle- siae. Cuius optima principia mors inmatura diremit, nam mortuus est in electione, priusquam ordinaretur, et electus solo vix mense supervixit.“ († 20. března 1169). Po 2. Gotpoldovi k r. 1168 jmenují se v pravých památkách opaty: 3. Heřman 1188 a 1189 (Erben, Reg. I., str. 181, č. 397 a str. 183, č. 401), 4. Křištan 1250—1259 (Reg. I., str. 578, č. 1245), 5. Walthelmus 1259—1280, Podle Žďárského letopisu byl Walthelm, abbas affabilis et modestus, opatem kláštera Žďárského tři a půl roku a všem jsa milý z vlastního popudu se navrátil do Sedlce, když tam byl opatem Křišťan, a „post hunc Cristanum Walthelmus fit pater abbas“ (FRB II., str. 535 a IV., 19 a Reg. II., č. 1097 k r. 1277). — 6. Heydenricus 1280 až 1320. 7. Friedrich Sasík (Fridericus Saxo) 1320—1330, 8. M. Oldřich z Paběnic 1330—1333, 9. Ortwinus 1333—1337, 10. Mikuláš 1337—1443, 11. Jan I. (dictus Holguot) 1345—1358, 12. Václav I. 1362—1366, 13. Jan II. 1369 až 1371, 14. Theodoricus (Jetřich) 1375—1390, 15. Václav II., 1392—1394, 16. Jan III. 1394—1405, 17. Petr 1405—1408, 18. Jakub I. 1409—1422. — Jména jiných opatů, jež se však zdají býti větším dílem smyšlená, možno nalézti v Simeona Kapihorského Historii kláštera Sedleckého a v Jos. Devotyho Popsání řehole cister- cienské. Kapihorský (str. 10) uvádí po Hořislavovi opaty Pausania (1169), kdežto královna Jitka chtěla prý míti opatem „nevrlého Němce Lupolta“, ale ten se stal biskupem, když se bratří opřeli, po něm byl Godeschalcus (Lokskalk), Dyryslav, Bo-
16 Klášter tudy při samém založení svém byl nadán značnými statky, jež od té doby napořáde hleděl rozmnožovati, a cokoli o významu klášterů cistercienských všeobecného jsme pověděli, to namnoze můžeme též do- ložiti zpravami, jež se tohoto kláštera týkají. V čele kláštera stáli opatové, kteří netoliko o zdar kláštera velkých zásluh si zjednali, nýbrž i značného vlivu při dvoře královském se domohli a vynikající působení v záležitostech zemských měli.8) Zastávali kněžské důstojenství v klášteře a společně z nařízení krále Ladislava do kláštera, dokládá, že se tak stalo „per nobilem dominum ac militem Ctiborium, filium Johannis Towaczowii de Czymburg, capitanei tunc Moraviae... quem Johannem ex hac veteri annotacione cognoscere licet, fuisse de linea et stemmate domini Miroslai fundatoris monasterii nostri Sedlicensis“ a Beckov- ský v Poselkyni na str. 689 opakuje po opatu Snopkovi, že opat Theodoricus byl do úřadu uveden „po zkáze téhož kláštera skrze rytíře Ctibora a (sic) Jana Tovačov- ského z Cimburka, markrabství Moravského hejtmana, kterýžto Jan z rodu pana Miroslava toho Sedleckého kláštera zakladatele pocházel.“ Naproti tomu Devoty u. m. str. 28 připsal Miroslava rodu pánů z Vartenberka neudav toho důvodů a teprve na str. 150 po opatu Snopkovi opakuje, že o „Janu z Cimburka v starých pozname- náních nacházíme, že by z krve a kmene knížete Miroslava, zakladatele kláštera Sedleckého byl“. Z Brandlových Libri citationum et sentenciarum I., str. 244 je patrno, že páni z Cimburka činili odkazy na duši do kláštera Sedleckého a nejspíše tam byli též pochováváni, neboť r. 1407 Beneš z Benešova pohnal před moravský soud zemský Albrechta z Cimburka odjinud z Tovačova z 50 hřiven gr., „protože navedl opata ze Sedlce, že mě pohnal do Prahy, bych já měl opatovi dáti 50 hř. gr. za páně Jarošovu duši, a to pan Albrecht má dáti za jeho strýce páně Jarošovu duši.“ 8) Řada opatů sedleckých začíná historicky nepověřeným opatem 1. Hoři- slavem (1143.) Jongelinus V., str. 4 uvádí, že prvním opatem byl Lupold „natione Germanus, qui electus postmodum in Pragensem episcopum obiit ante conse- crationem anno 1169 hic sepultus. — Hořislav klade se až do r. 1169 nesprávně, neb dle Jarlochova letopisu (FRB. II., str. 463) v únoru 1168 „Gotpoldus, abbas de Zedletz, grisei ordinis, vir valde idoneus et religiosus, eligitur in Pragensem epi- scopum, et hoc magis de instantia reginae, cuius cognatus erat, quam de iudicio eccle- siae. Cuius optima principia mors inmatura diremit, nam mortuus est in electione, priusquam ordinaretur, et electus solo vix mense supervixit.“ († 20. března 1169). Po 2. Gotpoldovi k r. 1168 jmenují se v pravých památkách opaty: 3. Heřman 1188 a 1189 (Erben, Reg. I., str. 181, č. 397 a str. 183, č. 401), 4. Křištan 1250—1259 (Reg. I., str. 578, č. 1245), 5. Walthelmus 1259—1280, Podle Žďárského letopisu byl Walthelm, abbas affabilis et modestus, opatem kláštera Žďárského tři a půl roku a všem jsa milý z vlastního popudu se navrátil do Sedlce, když tam byl opatem Křišťan, a „post hunc Cristanum Walthelmus fit pater abbas“ (FRB II., str. 535 a IV., 19 a Reg. II., č. 1097 k r. 1277). — 6. Heydenricus 1280 až 1320. 7. Friedrich Sasík (Fridericus Saxo) 1320—1330, 8. M. Oldřich z Paběnic 1330—1333, 9. Ortwinus 1333—1337, 10. Mikuláš 1337—1443, 11. Jan I. (dictus Holguot) 1345—1358, 12. Václav I. 1362—1366, 13. Jan II. 1369 až 1371, 14. Theodoricus (Jetřich) 1375—1390, 15. Václav II., 1392—1394, 16. Jan III. 1394—1405, 17. Petr 1405—1408, 18. Jakub I. 1409—1422. — Jména jiných opatů, jež se však zdají býti větším dílem smyšlená, možno nalézti v Simeona Kapihorského Historii kláštera Sedleckého a v Jos. Devotyho Popsání řehole cister- cienské. Kapihorský (str. 10) uvádí po Hořislavovi opaty Pausania (1169), kdežto královna Jitka chtěla prý míti opatem „nevrlého Němce Lupolta“, ale ten se stal biskupem, když se bratří opřeli, po něm byl Godeschalcus (Lokskalk), Dyryslav, Bo-
Strana 17
17 s konventem mnichů9) spravovali záležitosti klášterní. Zástupcem jich byl převor, jenž též býval knězem, některý z mnichů byl podpřevorem, jiný komorníkem (camerarius, magister curiae), jenž obstarával hospo- dářské a peněžní záležitosti kláštera, jiný byl pokladníkem (bursarius), jiný vrátným (portarius), fortnéřem či klíčníkem, jiný (cellerarius) pečoval o sklep, jiný (cantor, custos) o kůr a biblioteku, jiný byl správcem špitálu klášterního (magister infirmorum, infirmarius), vladařem nemocných, jiný (magister hospitum, hospitalarius) spravoval dům hostinský (domus hospitum), v kterémž klášter králům i jiným vznešenějším osobnostem pohostinství dopřával, jiný byl zakřišťan, a ti zovou se starší sboru (se- niores). Z „vousatých“ neb černých laických bratří neboli konveršův měli jedni na péči dvorce (grangia), polnosti, pastviny a stáda (bubulci, subulci), lesy, zahrady, vinice, rybníky, mlýny, lázně atd. a krajiny vzdě- lávali, lesy mýtili, dvory zřizovali, chrámy stavěli a při nich osady zaklá- dali; jiní provozovali při klášteře řemesla neb jiné práce majíce nad sebou dozorce neb mistry pro jedno každé řemeslo. Jmenují se mezi nimi skalníci, tkadlci, ševci, koželuzi, pekaři atd. a byl zajisté na př. r. 1310 mnichův i konveršův značný počet, když se jim podařilo dle zprávy kronikáře Petra Žitavského odraziti útok lidu horského a jiného vůkolního, jehož množství se páčilo na 10.000 osob.10) Kdežto mniši byli s počátku větším huslav, Valerian, Leonard, Albert, Wolfgang, Kristian (za něhož kaple sv. Ondřeje byla vystavěna), Bartoloměj, Jindřich I., o nichž, jak dlouho živi byli neb co dobrého klá- šteru prospěli, nic jistého věděti se nemůže. Kapihorský (str. 19 a 21) dále praví že po Jindřichovi I. dosazen byl Heidenrych, neb Jindřich toho jména druhý, r. 1287 a po Jindřichovi II. Mikuláš I. a po něm Jindřich III., o nichž se žádné památky, co by klášteru kdy učinili, nevyskytají. — Dle Snopkova rukopisu orlického č. 44 na 1. 17, [a dle pardubického č. 122, str. 27] po Hořislavovi nastoupil Pausanias, druhdy převor, a pak od Godeschalca až po Wolfganga o nich nic se neví, leč že „sub uno tamen ex his argenti minera inventa et montium cultura civitasque Cutten- berga initium habet.“ 10. opatem byl dle něho Christianus 1250, 11. Bartholomaeus, 12. Henricus I. a 13. Heidenricus I., jenž byl r. 1270 kmotrem krále Václava II., založil Zbraslav a měl kmotrem Theodorica, opata Valdsasského. Po něm 14. opat Mikuláš koupil r. 1278 les Bor. 15. Heidenricus II. byl zvolen 1280; byl r. 1290 kmotrem Václavovi III. a pravi se o něm, že proventus monasterii eximie auxit. (Viz FRB IV., str. 19 a 256, kdež k r. 1320 se praví, že 11. července 1320 „pater d. Hey- denricus, abbas Cedelicensis, postquam XL annis honestissime abbatizaverat, re- gimen abbatie resignavit.“ V listinách vyskytá se až 1290, srv. Regesta II., č. 1523 a 1538, kdež jej král Václav II. zve „compater noster carissimus“. [Seznam opatů uvádí Ledr, Dějiny obce Malína, str. 40 a Kurka, Archidiakonáty str. 171.] *) [Mniši sedlečtí nosili bílé kukly (cumque omnes monachos albis vestitos cucullis, ut moris est, conspiceret Guta FRB IV., 79) a Cisterciati zváni byli „monachi grisei“ na rozdíl od černých Benediktinů a bílých Premonstrátů (FRB IV., str. 119).] 10) Srov. FRB IV., str. 115, 161—165 a 174, též Emler, Reg. II., č. 1265 a IV., č. 859. Mezi konversy uvádějí se tu: latomes, textores, sutores, pistores, carpentarius, subulci, bubulci, též magister sutorum, magistri bonorum. Opat Snopek v Memorabilia mon. Sedlicensis (rkp. arch. orlického No. 44, str. 7) píše: religiosorum 300 et conversos 200 fuisse, antiqua docent monumenta. Rozprava I. tř.: Klášter Sedlecký, jeho statky a práva. 2
17 s konventem mnichů9) spravovali záležitosti klášterní. Zástupcem jich byl převor, jenž též býval knězem, některý z mnichů byl podpřevorem, jiný komorníkem (camerarius, magister curiae), jenž obstarával hospo- dářské a peněžní záležitosti kláštera, jiný byl pokladníkem (bursarius), jiný vrátným (portarius), fortnéřem či klíčníkem, jiný (cellerarius) pečoval o sklep, jiný (cantor, custos) o kůr a biblioteku, jiný byl správcem špitálu klášterního (magister infirmorum, infirmarius), vladařem nemocných, jiný (magister hospitum, hospitalarius) spravoval dům hostinský (domus hospitum), v kterémž klášter králům i jiným vznešenějším osobnostem pohostinství dopřával, jiný byl zakřišťan, a ti zovou se starší sboru (se- niores). Z „vousatých“ neb černých laických bratří neboli konveršův měli jedni na péči dvorce (grangia), polnosti, pastviny a stáda (bubulci, subulci), lesy, zahrady, vinice, rybníky, mlýny, lázně atd. a krajiny vzdě- lávali, lesy mýtili, dvory zřizovali, chrámy stavěli a při nich osady zaklá- dali; jiní provozovali při klášteře řemesla neb jiné práce majíce nad sebou dozorce neb mistry pro jedno každé řemeslo. Jmenují se mezi nimi skalníci, tkadlci, ševci, koželuzi, pekaři atd. a byl zajisté na př. r. 1310 mnichův i konveršův značný počet, když se jim podařilo dle zprávy kronikáře Petra Žitavského odraziti útok lidu horského a jiného vůkolního, jehož množství se páčilo na 10.000 osob.10) Kdežto mniši byli s počátku větším huslav, Valerian, Leonard, Albert, Wolfgang, Kristian (za něhož kaple sv. Ondřeje byla vystavěna), Bartoloměj, Jindřich I., o nichž, jak dlouho živi byli neb co dobrého klá- šteru prospěli, nic jistého věděti se nemůže. Kapihorský (str. 19 a 21) dále praví že po Jindřichovi I. dosazen byl Heidenrych, neb Jindřich toho jména druhý, r. 1287 a po Jindřichovi II. Mikuláš I. a po něm Jindřich III., o nichž se žádné památky, co by klášteru kdy učinili, nevyskytají. — Dle Snopkova rukopisu orlického č. 44 na 1. 17, [a dle pardubického č. 122, str. 27] po Hořislavovi nastoupil Pausanias, druhdy převor, a pak od Godeschalca až po Wolfganga o nich nic se neví, leč že „sub uno tamen ex his argenti minera inventa et montium cultura civitasque Cutten- berga initium habet.“ 10. opatem byl dle něho Christianus 1250, 11. Bartholomaeus, 12. Henricus I. a 13. Heidenricus I., jenž byl r. 1270 kmotrem krále Václava II., založil Zbraslav a měl kmotrem Theodorica, opata Valdsasského. Po něm 14. opat Mikuláš koupil r. 1278 les Bor. 15. Heidenricus II. byl zvolen 1280; byl r. 1290 kmotrem Václavovi III. a pravi se o něm, že proventus monasterii eximie auxit. (Viz FRB IV., str. 19 a 256, kdež k r. 1320 se praví, že 11. července 1320 „pater d. Hey- denricus, abbas Cedelicensis, postquam XL annis honestissime abbatizaverat, re- gimen abbatie resignavit.“ V listinách vyskytá se až 1290, srv. Regesta II., č. 1523 a 1538, kdež jej král Václav II. zve „compater noster carissimus“. [Seznam opatů uvádí Ledr, Dějiny obce Malína, str. 40 a Kurka, Archidiakonáty str. 171.] *) [Mniši sedlečtí nosili bílé kukly (cumque omnes monachos albis vestitos cucullis, ut moris est, conspiceret Guta FRB IV., 79) a Cisterciati zváni byli „monachi grisei“ na rozdíl od černých Benediktinů a bílých Premonstrátů (FRB IV., str. 119).] 10) Srov. FRB IV., str. 115, 161—165 a 174, též Emler, Reg. II., č. 1265 a IV., č. 859. Mezi konversy uvádějí se tu: latomes, textores, sutores, pistores, carpentarius, subulci, bubulci, též magister sutorum, magistri bonorum. Opat Snopek v Memorabilia mon. Sedlicensis (rkp. arch. orlického No. 44, str. 7) píše: religiosorum 300 et conversos 200 fuisse, antiqua docent monumenta. Rozprava I. tř.: Klášter Sedlecký, jeho statky a práva. 2
Strana 18
18 dílem Němci, Durynkové a Sasíci,11) konversové majíce s českým lidem co činiti, zajisté byli Češi nebo se počešťovali. Emfyteutisováním statkův počet konversů se menšil, a jenom zůstává čeládka, kterou některý z mnichů, magister conversorum, spravoval.12) Ze statků a vesnic, jež klášteru byly věnovány neb jež klášter zakoupil, vycházely úroky a dávky rozličné, a klášter snažil se panství své stále šířiti a zabezpečiti, což se mu dařilo, ačkoli několikráte byl upadnul do chudoby a byl nucen pro dluhy některé statky odprodávati. V rozepřích, jež r. 1248 mezi králem Václavem I. a synem jeho Přemyslem Otakarem vypukly, přidržel se klášter dle všeho mladého krále a obdržel od něho výsadu, že obyvatelé na statcích klášterních mají býti vyňati z pravomoci úřadův a soudů krajských, a že králi náleží nad nimi pravomoc soudní vykonávati, když asi cizí obyvatel na ně žalobu podá. Toliko v případech obecné poruky, když šlo o vraždu neb hlavu, poranění, o krádež neb svod, o loupež nebo nárok neb jiný trestný skutek, při kterém pachatel nebyl dopaden, měl soud příslušeti opatu a jeho mnichům nad lidmi klášterními, kteří za zločiny takové společnou rukou ručili. Jim asi také už tehdy náležela patrimoniální jurisdikce v rozepřech poddaných kláštera mezi sebou. Znění výsady této zachovalo se v mandátu, který král Přemysl z Prahy 4. listopadu 1248 vydal úřadníkům a cúdařům krajů čáslavského, kou- římského, chrudimského a hradeckého, v kterýchžto krajích klášter měl statky, a nejspíše po smíření krále Václava I. se synem r. 1249 i tento král vydal mandát stejného obsahu. V obou pak listinách dokládá se, že i předešlí králové čeští klášteru podobné výsady udělili, a jest zajisté pravděpodobné, že Přemysl Otakar I. povolil klášteru aspoň exemce z těžkých břemen krajských.13) Immunity takové arci velmi prospívaly klášteru, takže už r. 1250 mohl od olomúckého biskupa Brunona koupiti ves Přítoku (villam Prethora) se vším příslušenstvím, 14) následkem čehož hranice klášterského zboží sedleckého směrem k vrchu Vysoké se rozšířily a zajisté půdu, na 11) Srov. Heydemann ve Forschungen zur deutschen Geschichte IX., str. 476. 12) Reg. IV., str. 307, č. 779. [O rázu řádu cisterciátů, hospodářství a kolo- nisační jeho činnosti viz Vacek, Sociální dějiny str. 472 nsl.] 13) Reg. I., str. 561, č. 1213 a 1214. Mandát krále Václava I. není v originále chovaném v kníž. archivu na Orlíce datován a nemohl současně býti vydán s man- dátem Přemysla Otakara II., neboť v listopadu 1248 král Václav I. meškal v Ra- kousích a pak na Moravě. Přemysl Otakar II. nařízoval také r. 1263 vladařům kouřimskému a hradeckému, aby z vesnic Poboří, Zdebotic a ze dvoru Podezheimu u Hradce Králové ležícího, jež klášteru Sedleckému patří, nepožadovali vysílání ženců ke konání roboty na zboží královském, poněvadž poddaní klášterní a jich správcové (homines et magistri dictorum bonorum) osvobozeni jsou od břemen a robot krajských (Emler, Reg. II., str. 158, č. 410). Srov. k tomu pojednání J. Če- lakovského o patrimoniální jurisdikcí na statcích zádušních ve Zprávách král. čes. společnosti nauk 1878, str. 59 nsl. a v Právníku 1878, str. 44 nsl. 14) Codex Mor. III., str. 124 a Erben, Reg. I., str. 578, č. 1245.
18 dílem Němci, Durynkové a Sasíci,11) konversové majíce s českým lidem co činiti, zajisté byli Češi nebo se počešťovali. Emfyteutisováním statkův počet konversů se menšil, a jenom zůstává čeládka, kterou některý z mnichů, magister conversorum, spravoval.12) Ze statků a vesnic, jež klášteru byly věnovány neb jež klášter zakoupil, vycházely úroky a dávky rozličné, a klášter snažil se panství své stále šířiti a zabezpečiti, což se mu dařilo, ačkoli několikráte byl upadnul do chudoby a byl nucen pro dluhy některé statky odprodávati. V rozepřích, jež r. 1248 mezi králem Václavem I. a synem jeho Přemyslem Otakarem vypukly, přidržel se klášter dle všeho mladého krále a obdržel od něho výsadu, že obyvatelé na statcích klášterních mají býti vyňati z pravomoci úřadův a soudů krajských, a že králi náleží nad nimi pravomoc soudní vykonávati, když asi cizí obyvatel na ně žalobu podá. Toliko v případech obecné poruky, když šlo o vraždu neb hlavu, poranění, o krádež neb svod, o loupež nebo nárok neb jiný trestný skutek, při kterém pachatel nebyl dopaden, měl soud příslušeti opatu a jeho mnichům nad lidmi klášterními, kteří za zločiny takové společnou rukou ručili. Jim asi také už tehdy náležela patrimoniální jurisdikce v rozepřech poddaných kláštera mezi sebou. Znění výsady této zachovalo se v mandátu, který král Přemysl z Prahy 4. listopadu 1248 vydal úřadníkům a cúdařům krajů čáslavského, kou- římského, chrudimského a hradeckého, v kterýchžto krajích klášter měl statky, a nejspíše po smíření krále Václava I. se synem r. 1249 i tento král vydal mandát stejného obsahu. V obou pak listinách dokládá se, že i předešlí králové čeští klášteru podobné výsady udělili, a jest zajisté pravděpodobné, že Přemysl Otakar I. povolil klášteru aspoň exemce z těžkých břemen krajských.13) Immunity takové arci velmi prospívaly klášteru, takže už r. 1250 mohl od olomúckého biskupa Brunona koupiti ves Přítoku (villam Prethora) se vším příslušenstvím, 14) následkem čehož hranice klášterského zboží sedleckého směrem k vrchu Vysoké se rozšířily a zajisté půdu, na 11) Srov. Heydemann ve Forschungen zur deutschen Geschichte IX., str. 476. 12) Reg. IV., str. 307, č. 779. [O rázu řádu cisterciátů, hospodářství a kolo- nisační jeho činnosti viz Vacek, Sociální dějiny str. 472 nsl.] 13) Reg. I., str. 561, č. 1213 a 1214. Mandát krále Václava I. není v originále chovaném v kníž. archivu na Orlíce datován a nemohl současně býti vydán s man- dátem Přemysla Otakara II., neboť v listopadu 1248 král Václav I. meškal v Ra- kousích a pak na Moravě. Přemysl Otakar II. nařízoval také r. 1263 vladařům kouřimskému a hradeckému, aby z vesnic Poboří, Zdebotic a ze dvoru Podezheimu u Hradce Králové ležícího, jež klášteru Sedleckému patří, nepožadovali vysílání ženců ke konání roboty na zboží královském, poněvadž poddaní klášterní a jich správcové (homines et magistri dictorum bonorum) osvobozeni jsou od břemen a robot krajských (Emler, Reg. II., str. 158, č. 410). Srov. k tomu pojednání J. Če- lakovského o patrimoniální jurisdikcí na statcích zádušních ve Zprávách král. čes. společnosti nauk 1878, str. 59 nsl. a v Právníku 1878, str. 44 nsl. 14) Codex Mor. III., str. 124 a Erben, Reg. I., str. 578, č. 1245.
Strana 19
19 které napotom Kutná Hora v ten čas vstávala, větším dílem v sobě zahr- novaly. Za Přemysla Otakara II. klášter některé vesnice své na právu českém založené přetvořoval na vesnice nového založení podle práva emfyteuti- ckého neb německého. Zajímavý toho příklad zachoval se nám v listině zr. 1276, dle které opat Walthelm a sbor kláštera Sedleckého svěřili takovéto přetvoření vsi a dědiny Bylan jakémus Jindřichovi, pozdějšímu asi rychtáři té vsi, ustanovivše, jaké úroky, platy a dávky mají sedláci platiti z každého lánu ke vsi přiměřeného a po projití čtyř let též z lesův a křovin, jež v role budou obráceny. Při tom sousedům bylo vyhrazeno, že mohou lány své prodávati a se z obce vyhostiti, když vezmou odpuštění od kláštera, a když nový nabyvatel a soused bude se líbiti vrchnosti a všem sedlákům.15) Takovýmto způsobem asi v ten čas anebo počátkem XIV. stol. i jiné osady kláštera Sedleckého jsou na právu emfyteutickém vysazovány aneb nově zakládány. Platí to zejména o osadách Malínu, Nových Dvorech, Rohozci, Sv. Mikuláši, Sv. Kateřině, Sv. Jakubu, Chotusicích, Církvici, Močovici, Křeseticích, Třebonínu, Vlkovu, Malejovici a j., jež klášteru před válkami husitskými patřily, aniž víme, že by bývaly koupí neb jiným způsobem bývaly nabyty.16) Přemysl Otakar II. také navraceje klášteru listem ze dne 30. června 1278 za náhradu 150 hřiven stříbra les Bor, ležící mezi Ko- línem a Čáslaví, se vším příslušenstvím a v těch hranicích, jak je ustano- vili nejv. komorník Domaslav a sudí zemský Oneš, výslovně doložil, že klášter může s lesem tím svobodně nakládati a vesnice v něm zakládati. 17) Po pádu Otakarově klášter jsa několikráte vojskem rakouským a braniborským zloupen, upadl do velké chudoby. Dvorce jeho jsou vy- páleny, stavení pobořena a lidé poddaní na mizinu přivedeni, takže nemohli 15) Emler, Reg. IV., č. 1840. Znění této listiny zachovalo se toliko v českém překladu z XV. stol. a pamětihodnáj est též tím, že v ní poprvé vyskytuje se jméno Kutné Hory a patrně i předních Horníků. Mezi svědky uvádějí se totiž „poctiví muži Jan farář z Malína, Křišťan a opět Křišťan, Frydrych, Adam, Merboto řečený Tauter tudiež, Markvart z Circhovic (z Cirkvice?), Vojtěch syn jeho, Vlček z Vlgenga, Gotfrid od Hory a jiní mnozí světští.“ 16) [Snopek, v Memorabilia, rkp. orlický, str. 15, rkp. pardubický, str. 25 praví o zboží Sedleckém, že bylo půldruhé míle dlouhé a na míli široké „praedium, in quo religiosi ipsi successu parvi temporis iuxta instituta primorum patrum manibus propriis terram excolentes plures villas et pagos instituerunt et erexerunt et plerisque a sanctis, ut sancti Jacobi, sancti Nicolai, sanctae Catharinae etc. nomina indiderunt.“ (Srv. Devoty, str. 57, Beckovský, Poselkyně, str. 683).] V Chotusicích měl klášter Sedlecký proboštství cistercké sv. Prokopa, tak jako v Týnci nad Labem a později v Kouřimi sv. Martina (Sartorius Cistercium bistercium str. 1087). Pouze právo patronátní měl klášter v Křeseticích, Vlkově, Třeboníně a Boru, jinak ve Lhotě. (Lib. confirm. 1377, III., str. 83; 1369 I., 2, str. 113, 1401 VI., str. 57 a 1413 VII., str. 97.) 17) „quod possint abbas et conventus dicti monasterii de prefata silva facere, quidquid eis placuerit, situare villas in ipsa et redigere ipsam ad usum ac fructum, quemcunque voluerint. (Emler, Reg. II., č. 1123.)
19 které napotom Kutná Hora v ten čas vstávala, větším dílem v sobě zahr- novaly. Za Přemysla Otakara II. klášter některé vesnice své na právu českém založené přetvořoval na vesnice nového založení podle práva emfyteuti- ckého neb německého. Zajímavý toho příklad zachoval se nám v listině zr. 1276, dle které opat Walthelm a sbor kláštera Sedleckého svěřili takovéto přetvoření vsi a dědiny Bylan jakémus Jindřichovi, pozdějšímu asi rychtáři té vsi, ustanovivše, jaké úroky, platy a dávky mají sedláci platiti z každého lánu ke vsi přiměřeného a po projití čtyř let též z lesův a křovin, jež v role budou obráceny. Při tom sousedům bylo vyhrazeno, že mohou lány své prodávati a se z obce vyhostiti, když vezmou odpuštění od kláštera, a když nový nabyvatel a soused bude se líbiti vrchnosti a všem sedlákům.15) Takovýmto způsobem asi v ten čas anebo počátkem XIV. stol. i jiné osady kláštera Sedleckého jsou na právu emfyteutickém vysazovány aneb nově zakládány. Platí to zejména o osadách Malínu, Nových Dvorech, Rohozci, Sv. Mikuláši, Sv. Kateřině, Sv. Jakubu, Chotusicích, Církvici, Močovici, Křeseticích, Třebonínu, Vlkovu, Malejovici a j., jež klášteru před válkami husitskými patřily, aniž víme, že by bývaly koupí neb jiným způsobem bývaly nabyty.16) Přemysl Otakar II. také navraceje klášteru listem ze dne 30. června 1278 za náhradu 150 hřiven stříbra les Bor, ležící mezi Ko- línem a Čáslaví, se vším příslušenstvím a v těch hranicích, jak je ustano- vili nejv. komorník Domaslav a sudí zemský Oneš, výslovně doložil, že klášter může s lesem tím svobodně nakládati a vesnice v něm zakládati. 17) Po pádu Otakarově klášter jsa několikráte vojskem rakouským a braniborským zloupen, upadl do velké chudoby. Dvorce jeho jsou vy- páleny, stavení pobořena a lidé poddaní na mizinu přivedeni, takže nemohli 15) Emler, Reg. IV., č. 1840. Znění této listiny zachovalo se toliko v českém překladu z XV. stol. a pamětihodnáj est též tím, že v ní poprvé vyskytuje se jméno Kutné Hory a patrně i předních Horníků. Mezi svědky uvádějí se totiž „poctiví muži Jan farář z Malína, Křišťan a opět Křišťan, Frydrych, Adam, Merboto řečený Tauter tudiež, Markvart z Circhovic (z Cirkvice?), Vojtěch syn jeho, Vlček z Vlgenga, Gotfrid od Hory a jiní mnozí světští.“ 16) [Snopek, v Memorabilia, rkp. orlický, str. 15, rkp. pardubický, str. 25 praví o zboží Sedleckém, že bylo půldruhé míle dlouhé a na míli široké „praedium, in quo religiosi ipsi successu parvi temporis iuxta instituta primorum patrum manibus propriis terram excolentes plures villas et pagos instituerunt et erexerunt et plerisque a sanctis, ut sancti Jacobi, sancti Nicolai, sanctae Catharinae etc. nomina indiderunt.“ (Srv. Devoty, str. 57, Beckovský, Poselkyně, str. 683).] V Chotusicích měl klášter Sedlecký proboštství cistercké sv. Prokopa, tak jako v Týnci nad Labem a později v Kouřimi sv. Martina (Sartorius Cistercium bistercium str. 1087). Pouze právo patronátní měl klášter v Křeseticích, Vlkově, Třeboníně a Boru, jinak ve Lhotě. (Lib. confirm. 1377, III., str. 83; 1369 I., 2, str. 113, 1401 VI., str. 57 a 1413 VII., str. 97.) 17) „quod possint abbas et conventus dicti monasterii de prefata silva facere, quidquid eis placuerit, situare villas in ipsa et redigere ipsam ad usum ac fructum, quemcunque voluerint. (Emler, Reg. II., č. 1123.)
Strana 20
20 klášteru ani úroky odváděti. Většina mnichů nemajíc od čeho býti živu rozprchla se po jiných klášteřích, a v generální kapitole řádu cistercienského uvažovalo se už o tom, zda-li se klášter nemá vůbec zrušiti a v Sedlci po- nechati pouhá grangia neboli dvorec klášterský, kde by tři neb čtyři mniši sídlili.18) V tomto neblahém postavení kláštera starý opat Walthelmus r. 1280 se z důstojenství poděkoval, a na jeho místo zvolen jest mladý energický mnich Jindřich neboli Heydenrik, jenž za čtyřicetiletého opato- vání klášter k velkému rozkvětu přivedl. Bylť on zajisté vynikajícím stát- níkem, jejž králové Václav II. i syn jeho Václav III. za nejpřednějšího rádce považovali; jeho přičiněním založen je r. 1292 klášter Zbraslavský (Aula Regia), a to tak, že převor kláštera Sedleckého Konrád s 12 mnichy téhož kláštera do něho je uveden.19) Za nepokojných dob trpěl mnoho klášter Sedlecký, a nekonečných běd a škod způsobilo mu obléhání Kutné Hory r. 1304 králem Albrechtem. Vojska jeho ležela tu několik neděl a po odtáhnutí jich vojsko české při- táhnuvši k Hoře rovněž zavinilo nesmírné škody klášteru a jeho lidem poddaným. Mniši skoro všichni se rozprchli a klášter zůstával zcela v moci vojska, jež bralo, kde co bylo.20) A když vymřel rod přemyslovský, r. 1307 Albrecht a Fridrich položili se u Hory a Kolína a zase všechny statky v okolí byly popleněny.21) A také žoldnéři krále Jindřicha Korutanského 18) FRB IV., str. 18 násl. 19) Tamtéž, str. 19, 37, 46, 50, 106 násl. a 344. Generální kapitola řádu cister- cienského schválivši založení nového kláštera, udělila králi členství řádu (fraterni- tatem ordinis) a připojila jej k zakladatelům a dobrodincům řádu (tamtéž str. 55). Srov. též Emler, Regesta IV., č. 1888 a II., č. 1633, 2004 a 2808 [a Tadra, Listy kl. Zbraslavského, str. 1. Mezi 12 mnichy, kteří ze Sedlce do kláštera Zbraslavského byli uvedeni, byl také Otto, spisovatel první části kroniky zbraslavské a kolem r. 1297 opat zbraslavský (FRB IV., str. VI. a 50).] O Heydenrikovi píše Snopek v Memorabilia (rkp. č. 44 na Orlíku str. 25, rkp. pardubický č. 122, str. 32), že po vymření rodu přemyslovského „accidit, ut religiosi Waldsassenses per mortem Ottonis patre orbati Heidenricum in abbatem canonice elegerint, et consensum illius — obtinuerunt quidem, sed illius longiorem gubernationem, cum fratres Sedle- censes et incolae Montani, qui eius meritis et sanctitati benedictionem, quam ex Montibus Cuttnensibus percipiebant, adscripsere, desiderarent et proceres regni pa- riter illius praesentiam expectarent, munus abbatiae Waldsassensis sponte abdi- cavit et post duos menses, quibus ibi praefuerat, eodem anno 1308 Sedlicium redivit divina forte dispositione, ut, qui in pace et prosperis iam tum Sedlecensibus 28 annis iam ante feliciter praefuerat, in adversis quoque probaretur ad maius incrementum meritorum. Král Václav II., jenž mezi všemi kláštery miloval své mnichy cistercké (FRB IV., str. 71), nazýval Heydenrika „compater carissimus“, poněvadž všem jeho dětem byl kmotrem a nejpřednějším jemu byl rádcem (FRB IV., str. 36). Roku 1300 vyslal jej Václav I. pro druhou choť Elšku, dceru Přemysla Polského, do Žitavy (tamtéž str. 85), a Heydenrik byl také společně s jinými preláty vykona- vatelem poslední vůle Václavovy (tamtéž str. 82). 20) FRB IV., str. 90. 21) Tamtéž, str. 113. O králi Rudolfovi píše Petr Zitavský, že umíraje r. 1307 před Horažďovicemi „ad se dominum Heinricum Sedlicensem et Cunradum Aule
20 klášteru ani úroky odváděti. Většina mnichů nemajíc od čeho býti živu rozprchla se po jiných klášteřích, a v generální kapitole řádu cistercienského uvažovalo se už o tom, zda-li se klášter nemá vůbec zrušiti a v Sedlci po- nechati pouhá grangia neboli dvorec klášterský, kde by tři neb čtyři mniši sídlili.18) V tomto neblahém postavení kláštera starý opat Walthelmus r. 1280 se z důstojenství poděkoval, a na jeho místo zvolen jest mladý energický mnich Jindřich neboli Heydenrik, jenž za čtyřicetiletého opato- vání klášter k velkému rozkvětu přivedl. Bylť on zajisté vynikajícím stát- níkem, jejž králové Václav II. i syn jeho Václav III. za nejpřednějšího rádce považovali; jeho přičiněním založen je r. 1292 klášter Zbraslavský (Aula Regia), a to tak, že převor kláštera Sedleckého Konrád s 12 mnichy téhož kláštera do něho je uveden.19) Za nepokojných dob trpěl mnoho klášter Sedlecký, a nekonečných běd a škod způsobilo mu obléhání Kutné Hory r. 1304 králem Albrechtem. Vojska jeho ležela tu několik neděl a po odtáhnutí jich vojsko české při- táhnuvši k Hoře rovněž zavinilo nesmírné škody klášteru a jeho lidem poddaným. Mniši skoro všichni se rozprchli a klášter zůstával zcela v moci vojska, jež bralo, kde co bylo.20) A když vymřel rod přemyslovský, r. 1307 Albrecht a Fridrich položili se u Hory a Kolína a zase všechny statky v okolí byly popleněny.21) A také žoldnéři krále Jindřicha Korutanského 18) FRB IV., str. 18 násl. 19) Tamtéž, str. 19, 37, 46, 50, 106 násl. a 344. Generální kapitola řádu cister- cienského schválivši založení nového kláštera, udělila králi členství řádu (fraterni- tatem ordinis) a připojila jej k zakladatelům a dobrodincům řádu (tamtéž str. 55). Srov. též Emler, Regesta IV., č. 1888 a II., č. 1633, 2004 a 2808 [a Tadra, Listy kl. Zbraslavského, str. 1. Mezi 12 mnichy, kteří ze Sedlce do kláštera Zbraslavského byli uvedeni, byl také Otto, spisovatel první části kroniky zbraslavské a kolem r. 1297 opat zbraslavský (FRB IV., str. VI. a 50).] O Heydenrikovi píše Snopek v Memorabilia (rkp. č. 44 na Orlíku str. 25, rkp. pardubický č. 122, str. 32), že po vymření rodu přemyslovského „accidit, ut religiosi Waldsassenses per mortem Ottonis patre orbati Heidenricum in abbatem canonice elegerint, et consensum illius — obtinuerunt quidem, sed illius longiorem gubernationem, cum fratres Sedle- censes et incolae Montani, qui eius meritis et sanctitati benedictionem, quam ex Montibus Cuttnensibus percipiebant, adscripsere, desiderarent et proceres regni pa- riter illius praesentiam expectarent, munus abbatiae Waldsassensis sponte abdi- cavit et post duos menses, quibus ibi praefuerat, eodem anno 1308 Sedlicium redivit divina forte dispositione, ut, qui in pace et prosperis iam tum Sedlecensibus 28 annis iam ante feliciter praefuerat, in adversis quoque probaretur ad maius incrementum meritorum. Král Václav II., jenž mezi všemi kláštery miloval své mnichy cistercké (FRB IV., str. 71), nazýval Heydenrika „compater carissimus“, poněvadž všem jeho dětem byl kmotrem a nejpřednějším jemu byl rádcem (FRB IV., str. 36). Roku 1300 vyslal jej Václav I. pro druhou choť Elšku, dceru Přemysla Polského, do Žitavy (tamtéž str. 85), a Heydenrik byl také společně s jinými preláty vykona- vatelem poslední vůle Václavovy (tamtéž str. 82). 20) FRB IV., str. 90. 21) Tamtéž, str. 113. O králi Rudolfovi píše Petr Zitavský, že umíraje r. 1307 před Horažďovicemi „ad se dominum Heinricum Sedlicensem et Cunradum Aule
Strana 21
21 často zle řádili v klášteře, král sám s družinou často zneužíval pohostinstv jeho, práva jeho všelijak porušuje, půjčky na něm vymáhal a tak na mizinu jej přiváděl.22) Tu opat Heydenrik s rychtářem horským Jenslinem, s bo- hatým Horníkem Bertholdem Pirchnerem, jenž po pansku si vedl a ne- daleko kláštera tvrz Perkštejnici si vystavěl, jakož i s jinými Horníky dal se ve vyjednávání s rakouským vévodou Fridrichem o vypuzení Jindřicha Korutanského ze země.23) A když v září 1309 vévodové rakouští dohodli se s císařem Jindřichem VII. vzdavše se všech nároků na Čechy, a klášter Sedlecký nové nátisky musil od Korutanů a Mišňanů snášeti, tu Heydenrik společně se zbraslavským opatem Konrádem stáli v čele poselstva, které nabídlo Janu Lucemburskému ruku Elišky Přemyslovny Regie abbates, quos singulari amore dilexerat, evocavit“ a pred nimi testament zřídil. (FRB IV., str. 111.) 22) Jindřich Korutanský přišed do Čech chtěl Heydenrika o urburu připraviti a vypůjčoval si mnoho peněz, hospitalitas v onus měnil a sídlil se dvorem v Sedlci. Opat musil dluhy dělati, dobytek mu pobili, o koně pozvolna přišel a následkem toho pozemky zůstaly nevzdělány. Také obléhání Perštejnice, hradu Pertolda Pirch- nera, jenž se držel Fridricha Rakouského, způsobilo klášteru velké škody. (FRB IV., str. 161 a 163). Srov. Heidemann, Forschungen IX., str. 500. Snopek v Memorab. píše i o škodě, kterou utrpěl klášter při zajetí pánů od měšťanů kutnohorských r. 1309, (rkp. orl. č. 44 str. 25, rkp. pardub. č. 122 str. 33): Quod et brevi evenit, dum beatum virum sapientia et sagacitate iudicii a prioribus eventibus notum et com- probatum Henricus de Lippa, supremus regni camerarius, Joannes de Wartenberg et Joannes Strakonicensis de Klinberg, magnus prior Crucigerorum, in monasterio de negotiis publicis conferendi causa accesserunt, quorum adventus mox vicinis primariis quibusdam Ruthardis, civibus Montis Cuttnae, divitiis et potentia affluentibus, in- notuit, qui contra Henricum, Carinthiae ducem in regem accersitum, quod ducatus sui et non regni commoda quaereret et argentum ex montibus Cuttnensibus prove- niens extra regnum eveheret, amaricatum conceperunt odium et hoc effundere sata- gentes ante omnia praedictos magnates ad suas pertrahere partes consilium inierunt, ipsa statim nocte collecto milite et prius Joanne, iudice civitatis, qui consiliis eiusmodi nefandis contradicebat, frusta dissecto, in diluculo diei 17. Septembris anno 1309 monasterium invaserunt et perfractis armata maru foribus praedictos magnates ceperunt et iniectis vinculis ligatos Luticium ad arcem munitam arctiori custodiae tradendos miserunt, idem beato viro abbati Heidenrico facere anhe- lantes, duabus diebus conclavia et cellas singulas excusserunt, sed ope divina pro- tectum non invenerunt; itaque monasterium totum diripuerunt et ex integro spo- liarunt, quod ille rursus brevi post instauravit et in precedentem florem industria sua restituit.“ 23) FRB IV., str. 124, 160, 161—165. Dle kroniky zbraslavské pokusil se Jindřich Korutanský sesaditi Heydenrika a na jeho místo dosaditi patrně na potupu kláštera konversa Jindřicha, mistra ševců, jenž neuměl čísti ani psáti. Mnichové arci se tomu opřeli, jako se stalo i ve Zbraslavi, když místo Konráda jiného dosadil. (FRB IV., str. 174.) S událostmi těmi asi jest v souvislosti list vévody rakouského Fridricha ze dne 27. července 1312, v kterém potvrzuje, že byl dlužen opatu sedlec- kému Heynrikovi 1120 hřiven stříbra a že král Jan za něho je zaplatil. (Emler, Re- gesta III., č. 8). Srov. Palacký, Dějiny II., 1, str. 339 násl.; Tomek, Dějepis m. Prahy I., str. 498 násl.; Huber, Geschichte Österreichs II., str. 100 násl.
21 často zle řádili v klášteře, král sám s družinou často zneužíval pohostinstv jeho, práva jeho všelijak porušuje, půjčky na něm vymáhal a tak na mizinu jej přiváděl.22) Tu opat Heydenrik s rychtářem horským Jenslinem, s bo- hatým Horníkem Bertholdem Pirchnerem, jenž po pansku si vedl a ne- daleko kláštera tvrz Perkštejnici si vystavěl, jakož i s jinými Horníky dal se ve vyjednávání s rakouským vévodou Fridrichem o vypuzení Jindřicha Korutanského ze země.23) A když v září 1309 vévodové rakouští dohodli se s císařem Jindřichem VII. vzdavše se všech nároků na Čechy, a klášter Sedlecký nové nátisky musil od Korutanů a Mišňanů snášeti, tu Heydenrik společně se zbraslavským opatem Konrádem stáli v čele poselstva, které nabídlo Janu Lucemburskému ruku Elišky Přemyslovny Regie abbates, quos singulari amore dilexerat, evocavit“ a pred nimi testament zřídil. (FRB IV., str. 111.) 22) Jindřich Korutanský přišed do Čech chtěl Heydenrika o urburu připraviti a vypůjčoval si mnoho peněz, hospitalitas v onus měnil a sídlil se dvorem v Sedlci. Opat musil dluhy dělati, dobytek mu pobili, o koně pozvolna přišel a následkem toho pozemky zůstaly nevzdělány. Také obléhání Perštejnice, hradu Pertolda Pirch- nera, jenž se držel Fridricha Rakouského, způsobilo klášteru velké škody. (FRB IV., str. 161 a 163). Srov. Heidemann, Forschungen IX., str. 500. Snopek v Memorab. píše i o škodě, kterou utrpěl klášter při zajetí pánů od měšťanů kutnohorských r. 1309, (rkp. orl. č. 44 str. 25, rkp. pardub. č. 122 str. 33): Quod et brevi evenit, dum beatum virum sapientia et sagacitate iudicii a prioribus eventibus notum et com- probatum Henricus de Lippa, supremus regni camerarius, Joannes de Wartenberg et Joannes Strakonicensis de Klinberg, magnus prior Crucigerorum, in monasterio de negotiis publicis conferendi causa accesserunt, quorum adventus mox vicinis primariis quibusdam Ruthardis, civibus Montis Cuttnae, divitiis et potentia affluentibus, in- notuit, qui contra Henricum, Carinthiae ducem in regem accersitum, quod ducatus sui et non regni commoda quaereret et argentum ex montibus Cuttnensibus prove- niens extra regnum eveheret, amaricatum conceperunt odium et hoc effundere sata- gentes ante omnia praedictos magnates ad suas pertrahere partes consilium inierunt, ipsa statim nocte collecto milite et prius Joanne, iudice civitatis, qui consiliis eiusmodi nefandis contradicebat, frusta dissecto, in diluculo diei 17. Septembris anno 1309 monasterium invaserunt et perfractis armata maru foribus praedictos magnates ceperunt et iniectis vinculis ligatos Luticium ad arcem munitam arctiori custodiae tradendos miserunt, idem beato viro abbati Heidenrico facere anhe- lantes, duabus diebus conclavia et cellas singulas excusserunt, sed ope divina pro- tectum non invenerunt; itaque monasterium totum diripuerunt et ex integro spo- liarunt, quod ille rursus brevi post instauravit et in precedentem florem industria sua restituit.“ 23) FRB IV., str. 124, 160, 161—165. Dle kroniky zbraslavské pokusil se Jindřich Korutanský sesaditi Heydenrika a na jeho místo dosaditi patrně na potupu kláštera konversa Jindřicha, mistra ševců, jenž neuměl čísti ani psáti. Mnichové arci se tomu opřeli, jako se stalo i ve Zbraslavi, když místo Konráda jiného dosadil. (FRB IV., str. 174.) S událostmi těmi asi jest v souvislosti list vévody rakouského Fridricha ze dne 27. července 1312, v kterém potvrzuje, že byl dlužen opatu sedlec- kému Heynrikovi 1120 hřiven stříbra a že král Jan za něho je zaplatil. (Emler, Re- gesta III., č. 8). Srov. Palacký, Dějiny II., 1, str. 339 násl.; Tomek, Dějepis m. Prahy I., str. 498 násl.; Huber, Geschichte Österreichs II., str. 100 násl.
Strana 22
22 a s ní korunu českou a jež uvedlo nového krále do Čech.24) Císař Jindřich VII. tolíko na přímluvu těch opatů svolil k svatbě syna svého s Eliškou, když mu slíbili, že jej budou radou všemožně podporovati, a ještě z Italie 31. ledna r. 1313 vybízel Heydenrika společně s opatem zbraslavským Konrádem, aby byli dobrými rádci i synu jeho,25) a Heydenrik také až do smrti 23. října 1320 ostával v přátelských poměrech ke dvoru krá- lovskému. Kronika zbraslavská o Heydenrikovi dokládá, že za jeho opatování klášter Sedlecký chvalitebně prospíval v duchovním i světském bohatství i v nádherných stavbách, neboť z požehnání božího hory tehdy bohatý užitek vydávaly. Proto také bylo tomuto opatu možno mnohé stavby podniknouti neb podporovati, zejména stavbu nádherného kamenného chrámu sedleckého na počest P. Marie.26) Zdá se, aby byl dvoru královskému na blízku, že sám měl dům opatský v Praze na Starém městě v ulici Mi- chalské (čp. 447-I.).27) Rovněž jemu klášter byl zavázán vděčností, že majetek i práva jeho dovedl uhájiti i znamenitě rozmnožiti. Roku 1290 koupil od Hynka z Dubé vesnice Novou Ves, Klavary a Radhostice (Rado- vesice) nedaleko Kolína se vším příslušenstvím po obou stranách Labe, 24) FRB IV., str. 133—139 a 156 Před tím ještě Jindřich Korutanský listem daným v Hoře (in Chutnis) 28. července 1310 uznávaje, že klášter nesnesitelně byl utlačován (considerantes turbaciones et molestias ac pressuras, quibus monasterium in Zedlitz tam per exacciones intolerabiles, quam eciam per spolia et rapinas in bonis et possessionibus suis hactenus exstitit graviter molestatum) sliboval, že jej i statky jeho vezme do zvláštní ochrany a nebude zcizovati statky klášterní na žádost šlech- ticů. (Emler, Reg. II., č. 2231.) 25) Emler, Reg. III., str. 51, č. 121 a FRB IV., str. 196. 26) „Eiusdem abbatis (Heydenrici) temporibus monasterium Scedelicense in spiritualibus et temporalibus diviciis et edificiis laudabiliter profecit, quia benedicci- onem suam in lucro montanorum largiter deus dedit. Abbas iste magnus in dilec- cione principum habebatur, et in opinione populi... opera patris istius magnalia... Hoc opus ecclesie noviter sub honore Marie primus construxit.“ (FRB IV., str. 256). Opat Heydenrik byl pohřben v klášteře Zbraslavském a v epitaphium jeho čtlo se: „Hoc opus ecclesiae noviter sub honore Marie primus construxit“ (Phoenix Aulae Regiae na 1. Y 1.) [O stavbě kostela sedleckého za Heydenrika srov. Laitl-Rulík, Památky starožit. a veleslav. kláštera Sedleckého, Na Horách Kutných 1807, Jos. Braniš, Denkwürdigkeiten des ehemaligen Cistercienser-Stiftes Sedlec, Kuttenberg 1886, Jos. Neuwirth, Gesch. der christlichen Kunst in Böhmen, str. 380, Prag 1888, Jos. Braniš, Dějiny středov. umění v Čechách I., str. 99. Praha 1892, Dr. Jos. Neuwirth, Cistercienserkunst in Österreich während des Mittelalters. Antrittsrede gehalten bei der Inauguration des für das Studienjahr 1903—4 gewählten Rektors d. k. k. technischen Hochschule Wien, 1903. str. 22. Wirth, Umělecké poklady Čech II. (1914), str. 56.] 27) Srov. Tomek, Základy starého místopisu pražského I., str. 34, též Codex Moraviae X., str. 49. První zpráva o domě je asi z r. 1355. [Dle zápisů klášterních, z nichž výtah je zachován v knize privilegií kláštera Sedleckého (rkp. kníž. knihovny Lobkovické č. 204) byl prodán nějaký dům v Praze r. 1372; poznamenání o tom zní: It. a. d. 1372 vendidimus domum nostram Pragae pro 60 fB gr. de consilio seniorum et totius conventus; měl tedy klášter v Praze i domy jiné.]
22 a s ní korunu českou a jež uvedlo nového krále do Čech.24) Císař Jindřich VII. tolíko na přímluvu těch opatů svolil k svatbě syna svého s Eliškou, když mu slíbili, že jej budou radou všemožně podporovati, a ještě z Italie 31. ledna r. 1313 vybízel Heydenrika společně s opatem zbraslavským Konrádem, aby byli dobrými rádci i synu jeho,25) a Heydenrik také až do smrti 23. října 1320 ostával v přátelských poměrech ke dvoru krá- lovskému. Kronika zbraslavská o Heydenrikovi dokládá, že za jeho opatování klášter Sedlecký chvalitebně prospíval v duchovním i světském bohatství i v nádherných stavbách, neboť z požehnání božího hory tehdy bohatý užitek vydávaly. Proto také bylo tomuto opatu možno mnohé stavby podniknouti neb podporovati, zejména stavbu nádherného kamenného chrámu sedleckého na počest P. Marie.26) Zdá se, aby byl dvoru královskému na blízku, že sám měl dům opatský v Praze na Starém městě v ulici Mi- chalské (čp. 447-I.).27) Rovněž jemu klášter byl zavázán vděčností, že majetek i práva jeho dovedl uhájiti i znamenitě rozmnožiti. Roku 1290 koupil od Hynka z Dubé vesnice Novou Ves, Klavary a Radhostice (Rado- vesice) nedaleko Kolína se vším příslušenstvím po obou stranách Labe, 24) FRB IV., str. 133—139 a 156 Před tím ještě Jindřich Korutanský listem daným v Hoře (in Chutnis) 28. července 1310 uznávaje, že klášter nesnesitelně byl utlačován (considerantes turbaciones et molestias ac pressuras, quibus monasterium in Zedlitz tam per exacciones intolerabiles, quam eciam per spolia et rapinas in bonis et possessionibus suis hactenus exstitit graviter molestatum) sliboval, že jej i statky jeho vezme do zvláštní ochrany a nebude zcizovati statky klášterní na žádost šlech- ticů. (Emler, Reg. II., č. 2231.) 25) Emler, Reg. III., str. 51, č. 121 a FRB IV., str. 196. 26) „Eiusdem abbatis (Heydenrici) temporibus monasterium Scedelicense in spiritualibus et temporalibus diviciis et edificiis laudabiliter profecit, quia benedicci- onem suam in lucro montanorum largiter deus dedit. Abbas iste magnus in dilec- cione principum habebatur, et in opinione populi... opera patris istius magnalia... Hoc opus ecclesie noviter sub honore Marie primus construxit.“ (FRB IV., str. 256). Opat Heydenrik byl pohřben v klášteře Zbraslavském a v epitaphium jeho čtlo se: „Hoc opus ecclesiae noviter sub honore Marie primus construxit“ (Phoenix Aulae Regiae na 1. Y 1.) [O stavbě kostela sedleckého za Heydenrika srov. Laitl-Rulík, Památky starožit. a veleslav. kláštera Sedleckého, Na Horách Kutných 1807, Jos. Braniš, Denkwürdigkeiten des ehemaligen Cistercienser-Stiftes Sedlec, Kuttenberg 1886, Jos. Neuwirth, Gesch. der christlichen Kunst in Böhmen, str. 380, Prag 1888, Jos. Braniš, Dějiny středov. umění v Čechách I., str. 99. Praha 1892, Dr. Jos. Neuwirth, Cistercienserkunst in Österreich während des Mittelalters. Antrittsrede gehalten bei der Inauguration des für das Studienjahr 1903—4 gewählten Rektors d. k. k. technischen Hochschule Wien, 1903. str. 22. Wirth, Umělecké poklady Čech II. (1914), str. 56.] 27) Srov. Tomek, Základy starého místopisu pražského I., str. 34, též Codex Moraviae X., str. 49. První zpráva o domě je asi z r. 1355. [Dle zápisů klášterních, z nichž výtah je zachován v knize privilegií kláštera Sedleckého (rkp. kníž. knihovny Lobkovické č. 204) byl prodán nějaký dům v Praze r. 1372; poznamenání o tom zní: It. a. d. 1372 vendidimus domum nostram Pragae pro 60 fB gr. de consilio seniorum et totius conventus; měl tedy klášter v Praze i domy jiné.]
Strana 23
23 jakož i pozemky ve vsi Břežanech nedaleko klášterního zboží Poboří v kraji kouřímském ležící. Král Václav II. koupi tu listem ze dne 13. října 1290 potvrdil s tím doložením, že klášter má nad novými statky vykonávati všechna ta práva, která mu ohledně jiných statků klášterních byla povo- lena.28) Heydenrik zejména staral se o to, aby rozšířil panství klášterní směrem k Labi, uznávaje důležitost té řeky pro plavbu a dovoz dříví pro zakládání mlýnův a pro rybolov.29) Až r. 1292, kdy byl ze Sedlce zakládán klášter Zbraslavský, koupil opat Heydenrik od opata hradištského Pavla zboží Chleby nedaleko města Nymburka položené a téhož roku nabyl mlýnů na řece Labi při městě Kolíně ležících smlouvou s bývalým vlastní- kem minomistrem a urburéřem Ekhardem uzavřenou.30) Na zboží tom brzy 28) Emler, Reg. II., č. 1517, též III., č. 323. Král Václav II. kromě toho prý téhož roku prodal klášteru městečka Čelakovice a Dymokury u Poděbrad a mlýny při městě Nymburce na Labi ležící za 3500 hřiven stř. (Emler, Reg. II., č. 1523), avšak znění listiny té vzbuzuje pochybnosti o pravosti její (srov. Dudík, Geschichte Mährens VIII., str. 292) a skutek sám není jinak doložen. (Viz ještě Emler, Reg. II., str. 666, č. 1548.) 29) [Klášter Sedlecký usiloval asi o trvalé zajištění práv k řece Labi. 6. května 1375 císař Karel IV. nařídil rychtáři a radě města Kolína, aby přiměli klášter, by nekladl překážek svobodnému plavení dříví po Labi, a kdyby se zpěčovali tak učiniti, aby na jich náklad dali odstraniti přehrady od nich v řece zřízené. (Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 686, 687. Reg. imp. VIII. Suppl. 1., č. 7417.) 30) Emler, Regesta II., č. 1571 a 1572. Ekhard byl syn minemistra Eberharda, jenž byl zakladatelem novější části Starého města pražského kolem sv. Havla (Čela- kovský, Sbírka pramenů práva městského I., str. XIII. [a Počátky ústavních dějin Starého m. praž. V Praze 1904, str. 42.] a jemuž Přemysl Otakar II. propůjčil ražení mince v Čechách a na Moravě, jakož i kopání na kovy v Německém Brodě. Ze čtyř synů jeho Ekhard stal se též minemistrem, Jaroslav byl r. 1275 mincířem v Jihlavě, Fridrich držel mlýn u Kolína maje oň při s bratrem svým Oldřichem. Po smrti Frid- richově král Václav II. oběma sirotkům po něm pozůstalým přiznal r. 1285 právo k tomuto mlýnu, přidav k němu dva rybáře; avšak strýc sirotků, minemistr Ekhard, jenž se jich ujal proti bratru svému Oldřichovi, přiměl je, aby mu v náhradu za to postoupili polovici mlýna a jednoho rybáře. (Emler. Reg. II., č. 1345) a na to od- koupil jim i druhou polovici. Potom se však dopustil nějakých výstupků — zabil r. 1290 s Wolframem podkomořího Zbislava Zajíce (FRB IV., str. 39) — pro něž mu král konfiskoval všechny statky a mezi jiným též tato „molendina super Albeam fluvium et sub civitate Colonia sita“ a prodal je klášteru Sedleckému za 500 hřiven stříbra. Když brzy na to přijal Ekharda na milost a opět minemistrem učinil, tu došlo k narovnání též o mlýny kolínské, a Ekhart vzdal se všech nároků k nim, když mu král kázal z urbury zaplatiti 500 hřiven stříbra a když klášter kromě toho přidal mu dalších 200 hřiven stříbra. Ekhard tento „filius quondam Eberhardi, magistri monete,“ jakož i otec jeho drželi dle všeho r. 1278 pozemky u Německého Brodu (unus laneus Eccehardi, agri domini Eberhardi antiqui). Král Václav II., prve arci, nežli se stal minemistrem, svěřil mu úřad prubéře mince (officium provisionis in moneta per terras nostras) nařizuje minemistrům, by ho podporovali v úřadě; r. 1301 koupil od něho dům v Brně, aby jej kupcům z Florencie prodati mohl, a r. 1307 jmenuje se Ekhart členem rady v Kutné Hoře, kamž nejspíše v stáří přesídlil a kdež i syn jeho Perlinus úřad konšela (juratus in Chuttis) a 1330 šephmistra zastával. (Emler, Regesta II., č. 1119, 1345, 1572, 1880 a 2339, III., č. 31, 385 a 1658.)
23 jakož i pozemky ve vsi Břežanech nedaleko klášterního zboží Poboří v kraji kouřímském ležící. Král Václav II. koupi tu listem ze dne 13. října 1290 potvrdil s tím doložením, že klášter má nad novými statky vykonávati všechna ta práva, která mu ohledně jiných statků klášterních byla povo- lena.28) Heydenrik zejména staral se o to, aby rozšířil panství klášterní směrem k Labi, uznávaje důležitost té řeky pro plavbu a dovoz dříví pro zakládání mlýnův a pro rybolov.29) Až r. 1292, kdy byl ze Sedlce zakládán klášter Zbraslavský, koupil opat Heydenrik od opata hradištského Pavla zboží Chleby nedaleko města Nymburka položené a téhož roku nabyl mlýnů na řece Labi při městě Kolíně ležících smlouvou s bývalým vlastní- kem minomistrem a urburéřem Ekhardem uzavřenou.30) Na zboží tom brzy 28) Emler, Reg. II., č. 1517, též III., č. 323. Král Václav II. kromě toho prý téhož roku prodal klášteru městečka Čelakovice a Dymokury u Poděbrad a mlýny při městě Nymburce na Labi ležící za 3500 hřiven stř. (Emler, Reg. II., č. 1523), avšak znění listiny té vzbuzuje pochybnosti o pravosti její (srov. Dudík, Geschichte Mährens VIII., str. 292) a skutek sám není jinak doložen. (Viz ještě Emler, Reg. II., str. 666, č. 1548.) 29) [Klášter Sedlecký usiloval asi o trvalé zajištění práv k řece Labi. 6. května 1375 císař Karel IV. nařídil rychtáři a radě města Kolína, aby přiměli klášter, by nekladl překážek svobodnému plavení dříví po Labi, a kdyby se zpěčovali tak učiniti, aby na jich náklad dali odstraniti přehrady od nich v řece zřízené. (Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 686, 687. Reg. imp. VIII. Suppl. 1., č. 7417.) 30) Emler, Regesta II., č. 1571 a 1572. Ekhard byl syn minemistra Eberharda, jenž byl zakladatelem novější části Starého města pražského kolem sv. Havla (Čela- kovský, Sbírka pramenů práva městského I., str. XIII. [a Počátky ústavních dějin Starého m. praž. V Praze 1904, str. 42.] a jemuž Přemysl Otakar II. propůjčil ražení mince v Čechách a na Moravě, jakož i kopání na kovy v Německém Brodě. Ze čtyř synů jeho Ekhard stal se též minemistrem, Jaroslav byl r. 1275 mincířem v Jihlavě, Fridrich držel mlýn u Kolína maje oň při s bratrem svým Oldřichem. Po smrti Frid- richově král Václav II. oběma sirotkům po něm pozůstalým přiznal r. 1285 právo k tomuto mlýnu, přidav k němu dva rybáře; avšak strýc sirotků, minemistr Ekhard, jenž se jich ujal proti bratru svému Oldřichovi, přiměl je, aby mu v náhradu za to postoupili polovici mlýna a jednoho rybáře. (Emler. Reg. II., č. 1345) a na to od- koupil jim i druhou polovici. Potom se však dopustil nějakých výstupků — zabil r. 1290 s Wolframem podkomořího Zbislava Zajíce (FRB IV., str. 39) — pro něž mu král konfiskoval všechny statky a mezi jiným též tato „molendina super Albeam fluvium et sub civitate Colonia sita“ a prodal je klášteru Sedleckému za 500 hřiven stříbra. Když brzy na to přijal Ekharda na milost a opět minemistrem učinil, tu došlo k narovnání též o mlýny kolínské, a Ekhart vzdal se všech nároků k nim, když mu král kázal z urbury zaplatiti 500 hřiven stříbra a když klášter kromě toho přidal mu dalších 200 hřiven stříbra. Ekhard tento „filius quondam Eberhardi, magistri monete,“ jakož i otec jeho drželi dle všeho r. 1278 pozemky u Německého Brodu (unus laneus Eccehardi, agri domini Eberhardi antiqui). Král Václav II., prve arci, nežli se stal minemistrem, svěřil mu úřad prubéře mince (officium provisionis in moneta per terras nostras) nařizuje minemistrům, by ho podporovali v úřadě; r. 1301 koupil od něho dům v Brně, aby jej kupcům z Florencie prodati mohl, a r. 1307 jmenuje se Ekhart členem rady v Kutné Hoře, kamž nejspíše v stáří přesídlil a kdež i syn jeho Perlinus úřad konšela (juratus in Chuttis) a 1330 šephmistra zastával. (Emler, Regesta II., č. 1119, 1345, 1572, 1880 a 2339, III., č. 31, 385 a 1658.)
Strana 24
24 asi na to povstala vesnička klášterní Tři dvory a Nová ves a kolem už bylo dolována. Téhož roku opat uhájil klášteru právo k lárním na Horách Kutných proti urburéřům. Král Václav II. daroval r. 1295 klášteru Sedlec- kému půl druhého lánu v královské vsi Křečhoři, odkudž ode dávna úrok ke klášternímu dvorci v Újezdě vycházel, ustanoviv, že držitelé tohoto půldruhého lánu mají býti osvobozeni ode všech povinností a břemen obce křečhořské.31) Roku 1299 nabyl klášter dědiny v Hořanech společně s Markvardem Šikem z Kutné Hory; r. 1300 potvrdil biskup Řehoř z Val- deka klášteru koupi dvou dvorů ve vsi Chvostarech a pozemků ve vsi Polkymě od proboštství žateckého a od r. 1301 nalézal se v držení vsí Kojice, Záboří a Vinařic nabyv jich odkazem Držislava z Kojic.32) Poněvadž nejspíše opat Heydenrik přikročil k vysazení Nové Vsi u Kolína na právu emfyteutickém, prodal r. 1302 rytíři Wolnerovi a jeho dědicům půl druhého lánu k této vsi příslušejícího a při břehu labském ležícího za 30 hřiven stříbra, vyhradiv sobě všechna práva k břehu, řece a rybolovu a ustanoviv, že Wolner nesmí na pozemcích těch hrad ani tvrz vystavěti a že toliko se svolením kláštera smí pozemky ty prodati neb zastaviti.3) Byly to asi tytéž pozemky, které později k svobodné rychtě novoveské příslušely. Roku 1303 Reimund z Lichtenburka chtěje se z dluhů vymaniti prodal opatu Heinrikovi a Žofii, opatyni filiálního kláštera Pohledského,34) ves Bartoušov (villam Barthusedorf) a dvůr v Dlouhé Vsi u Německého Brodu, načež r. 1308 opatovi ještě zapsal i jiné sousední statky své v dluhu 600 kop.35) Roku 1305 Reinerius kupec z Florencie koupiv od krále Václava II. hrad Křivsoudov a tvrz Heralec s mnoha vesnicemi v kraji čáslavském jakožto odúmrť po Oldřichovi z Křivsoudova, prodal jej klášteru Sedleckému za 2000 hřiven stříbra, vyhradiv sobě a obchodní společnosti své právo odkupné do dvou let. Však klášter statkův těchto 31) Emler, Regesta II., str. 729, č. 1697. Křečhoř dostala se později v držení Jindřicha z Lipé, od něho v majetek kláštera Sedleckého a r. 1315 kapitoly pražské (Regesta III., č. 274). [Srv. Sedláček, Místopisný slovník str. 464.] 32) Emler, Regesta II., str. 801, č. 1865 a IV., č. 422 a 529. Roku 1300 koupil též opat Heydenrik od Engeldihy z Mowerbachu v Rakousích „ein hofmarich und ein hous mit boumgarten etc.“ (Emler, Reg. II., str. 796, č. 1854). 33) Emler, Regesta II., str. 822, č. 1911. 34) Ženský cistercienský klášter v Pohledu (coenobium Vallis sancte Marie Virginis circa Brodam) byl založen brzy po r. 1267 od Úty, vdovy po vladykovi Kunovi z Kovaně, a sestry její Ludmily, a opatové kláštera Sedleckého byli visita- tory jeho, jimž náleželo dávati svolení ke každému nakládání s majtkem klášterním. V čele kláštera kromě opatkyně stál probošt, jenž byl asi volen z mnichů kláštera Sedleckého, a dle zakládacího listu krále Přemysla Otakara II. ze dne 24. února 1269 byla královna česká ustanovena za ochrankyni kláštera. (Emler, Regesta II., č. 496, 562, 618, 635, 712, 741, III., č. 1399, 1887 a 2042.) 25) Emler, Regesta II., č. 1948, 1949, 2166 a 2176. [Schubert, Urk.-Regesten aus den ehemaligen Archiven der aufgehob. Klöster Böhmens, str. 144 č. 1117.] Dlouhou Ves prodal pak r. 1316 Heydenrik klášteru Pohledskému (Regesta III., č. 322.)
24 asi na to povstala vesnička klášterní Tři dvory a Nová ves a kolem už bylo dolována. Téhož roku opat uhájil klášteru právo k lárním na Horách Kutných proti urburéřům. Král Václav II. daroval r. 1295 klášteru Sedlec- kému půl druhého lánu v královské vsi Křečhoři, odkudž ode dávna úrok ke klášternímu dvorci v Újezdě vycházel, ustanoviv, že držitelé tohoto půldruhého lánu mají býti osvobozeni ode všech povinností a břemen obce křečhořské.31) Roku 1299 nabyl klášter dědiny v Hořanech společně s Markvardem Šikem z Kutné Hory; r. 1300 potvrdil biskup Řehoř z Val- deka klášteru koupi dvou dvorů ve vsi Chvostarech a pozemků ve vsi Polkymě od proboštství žateckého a od r. 1301 nalézal se v držení vsí Kojice, Záboří a Vinařic nabyv jich odkazem Držislava z Kojic.32) Poněvadž nejspíše opat Heydenrik přikročil k vysazení Nové Vsi u Kolína na právu emfyteutickém, prodal r. 1302 rytíři Wolnerovi a jeho dědicům půl druhého lánu k této vsi příslušejícího a při břehu labském ležícího za 30 hřiven stříbra, vyhradiv sobě všechna práva k břehu, řece a rybolovu a ustanoviv, že Wolner nesmí na pozemcích těch hrad ani tvrz vystavěti a že toliko se svolením kláštera smí pozemky ty prodati neb zastaviti.3) Byly to asi tytéž pozemky, které později k svobodné rychtě novoveské příslušely. Roku 1303 Reimund z Lichtenburka chtěje se z dluhů vymaniti prodal opatu Heinrikovi a Žofii, opatyni filiálního kláštera Pohledského,34) ves Bartoušov (villam Barthusedorf) a dvůr v Dlouhé Vsi u Německého Brodu, načež r. 1308 opatovi ještě zapsal i jiné sousední statky své v dluhu 600 kop.35) Roku 1305 Reinerius kupec z Florencie koupiv od krále Václava II. hrad Křivsoudov a tvrz Heralec s mnoha vesnicemi v kraji čáslavském jakožto odúmrť po Oldřichovi z Křivsoudova, prodal jej klášteru Sedleckému za 2000 hřiven stříbra, vyhradiv sobě a obchodní společnosti své právo odkupné do dvou let. Však klášter statkův těchto 31) Emler, Regesta II., str. 729, č. 1697. Křečhoř dostala se později v držení Jindřicha z Lipé, od něho v majetek kláštera Sedleckého a r. 1315 kapitoly pražské (Regesta III., č. 274). [Srv. Sedláček, Místopisný slovník str. 464.] 32) Emler, Regesta II., str. 801, č. 1865 a IV., č. 422 a 529. Roku 1300 koupil též opat Heydenrik od Engeldihy z Mowerbachu v Rakousích „ein hofmarich und ein hous mit boumgarten etc.“ (Emler, Reg. II., str. 796, č. 1854). 33) Emler, Regesta II., str. 822, č. 1911. 34) Ženský cistercienský klášter v Pohledu (coenobium Vallis sancte Marie Virginis circa Brodam) byl založen brzy po r. 1267 od Úty, vdovy po vladykovi Kunovi z Kovaně, a sestry její Ludmily, a opatové kláštera Sedleckého byli visita- tory jeho, jimž náleželo dávati svolení ke každému nakládání s majtkem klášterním. V čele kláštera kromě opatkyně stál probošt, jenž byl asi volen z mnichů kláštera Sedleckého, a dle zakládacího listu krále Přemysla Otakara II. ze dne 24. února 1269 byla královna česká ustanovena za ochrankyni kláštera. (Emler, Regesta II., č. 496, 562, 618, 635, 712, 741, III., č. 1399, 1887 a 2042.) 25) Emler, Regesta II., č. 1948, 1949, 2166 a 2176. [Schubert, Urk.-Regesten aus den ehemaligen Archiven der aufgehob. Klöster Böhmens, str. 144 č. 1117.] Dlouhou Ves prodal pak r. 1316 Heydenrik klášteru Pohledskému (Regesta III., č. 322.)
Strana 25
25 nepodržel, neboť už r. 1307 nabyl jich koupí biskup pražský Jan od Jindřicha z Rožmberka.3*) Naproti tomu navrátil král Václav II. r. 1305 klášteru ves Ždánici s lesem u města Kouřimě ležící, kteroužto ves otec jeho byl klášteru odňal, a r. 1306 koupil klášter od Miloty z Choltic ves Veletov s právem patronátním k tamějšímu kostelu, r. 1307 ves Pavici za 160 hřiven od kláštera Oslavanského a r. 1309 ves Pfaffendorf (Přítoku?) za 160 hřiven stříbra.37) Léta následující nebyla asi již přízniva tomu, aby panství kláštera Sedleckého bylo se mohlo rozšiřovati, nicméně půjčky klášterem králi Janovi i jiným knížatům poskytované dosvědčují zámožnost kláštera v těch časech.38) Opat Heydenrik kromě toho hájil všemožně práva svá k horám stříbrným, jež za jeho času na půdě kláštera tak utěšeně vzkvétaly, a vůbec snažil se rozšířiti práva vrchnostenská nad statky klášterními a upraviti poměry jurisdikční. Král Václav II. listem ze dne 6. dubna 1299, v kterém nazývá Heydenrika „milovaným svým kmotrem“, vyňal poddané klášterní z pravomoci jak úřadníkův a soudců krajských, tak i horních a městských, a ustanovil, že žaloby na poddané mají býti souzeny buď úřadníky praž- skými, buď opatem neb jeho úřadníkem. Kdyby lidé poddaní dopustili se na panství klášterním zločinů, pro které by úřadníky královskými měli býti trestáni, nenáleží těmto úřadníkům už poprava nad nimi, nýbrž toliko úřadníkům klášterním. Nesmí tudy poddaný klášterní býti zatýkán v městě některém pro výstupky, jichž se dopustil mimo obvod městský aneb pro dluhy. Pakli dopustil by se v některém městě výstupku, může býti zatčen a souzen úřadníky neb rychtáři městskými neb horními, po případě i na hrdle trestán, avšak statky jeho zůstanou v každém případě klášteru, kterému též peněžité pokuty připadnou, jež by lidem poddaným pro viny spáchané byly uloženy. Pře arci mezi poddanými samými vzniklé náleželo souditi soudům vesnickým a po případě vrchnostenskému „právu kláštera Matky Boží Sedlecké“. Kromě toho povolil král, aby z obilí, vína, ryb, slanečků, soli a jiných věcí, které se do kláštera vezou, nechať byly koupeny neb ze statků klášterních pocházejí, nikde v celém království žádné clo se neplatilo.35) Císař Jindřich VII. vyzýval r. 1311 syna svého krále Jana, aby klášteru Sedleckému všechny jeho výsady a práva po- tvrdil, což tento také 19. ledna 1312 učinil.40) Za nástupců Heydenrikových nabyl klášter poměrně málo nových statkův a práv. Měšťan čáslavský Konrád Kutenský (Kuthnerus) obdržev *6) Emler, Regesta II., č. 2028 a 2134. 37) Tamtéž II., č. 2042, 2118, 2124 a 2199. 23) Tamtéž III., č. 88, 107 a 415. Ještě r. 1341 král Jan osvobodil klášter Sedlecký a všechny statky a poddané jeho na deset let ode všech berní a platů do komory královské v náhradu za to, že tchán jeho Václav II. zůstal dlužen opatu Heydenrikovi 4000 kop gr. pr. a že on sám od téhož opata 10.000 kop byl sobě vypůjčil a klášteru do té doby dlužen ostával (Emler, Regesta IV., č. 898). 25) Emler, Regesta II., str. 785, č. 1832. Srov. Devoty u. m. str. 109. 46) Emler, Regesta III., str. 22 a 25, č. 51 a 59.
25 nepodržel, neboť už r. 1307 nabyl jich koupí biskup pražský Jan od Jindřicha z Rožmberka.3*) Naproti tomu navrátil král Václav II. r. 1305 klášteru ves Ždánici s lesem u města Kouřimě ležící, kteroužto ves otec jeho byl klášteru odňal, a r. 1306 koupil klášter od Miloty z Choltic ves Veletov s právem patronátním k tamějšímu kostelu, r. 1307 ves Pavici za 160 hřiven od kláštera Oslavanského a r. 1309 ves Pfaffendorf (Přítoku?) za 160 hřiven stříbra.37) Léta následující nebyla asi již přízniva tomu, aby panství kláštera Sedleckého bylo se mohlo rozšiřovati, nicméně půjčky klášterem králi Janovi i jiným knížatům poskytované dosvědčují zámožnost kláštera v těch časech.38) Opat Heydenrik kromě toho hájil všemožně práva svá k horám stříbrným, jež za jeho času na půdě kláštera tak utěšeně vzkvétaly, a vůbec snažil se rozšířiti práva vrchnostenská nad statky klášterními a upraviti poměry jurisdikční. Král Václav II. listem ze dne 6. dubna 1299, v kterém nazývá Heydenrika „milovaným svým kmotrem“, vyňal poddané klášterní z pravomoci jak úřadníkův a soudců krajských, tak i horních a městských, a ustanovil, že žaloby na poddané mají býti souzeny buď úřadníky praž- skými, buď opatem neb jeho úřadníkem. Kdyby lidé poddaní dopustili se na panství klášterním zločinů, pro které by úřadníky královskými měli býti trestáni, nenáleží těmto úřadníkům už poprava nad nimi, nýbrž toliko úřadníkům klášterním. Nesmí tudy poddaný klášterní býti zatýkán v městě některém pro výstupky, jichž se dopustil mimo obvod městský aneb pro dluhy. Pakli dopustil by se v některém městě výstupku, může býti zatčen a souzen úřadníky neb rychtáři městskými neb horními, po případě i na hrdle trestán, avšak statky jeho zůstanou v každém případě klášteru, kterému též peněžité pokuty připadnou, jež by lidem poddaným pro viny spáchané byly uloženy. Pře arci mezi poddanými samými vzniklé náleželo souditi soudům vesnickým a po případě vrchnostenskému „právu kláštera Matky Boží Sedlecké“. Kromě toho povolil král, aby z obilí, vína, ryb, slanečků, soli a jiných věcí, které se do kláštera vezou, nechať byly koupeny neb ze statků klášterních pocházejí, nikde v celém království žádné clo se neplatilo.35) Císař Jindřich VII. vyzýval r. 1311 syna svého krále Jana, aby klášteru Sedleckému všechny jeho výsady a práva po- tvrdil, což tento také 19. ledna 1312 učinil.40) Za nástupců Heydenrikových nabyl klášter poměrně málo nových statkův a práv. Měšťan čáslavský Konrád Kutenský (Kuthnerus) obdržev *6) Emler, Regesta II., č. 2028 a 2134. 37) Tamtéž II., č. 2042, 2118, 2124 a 2199. 23) Tamtéž III., č. 88, 107 a 415. Ještě r. 1341 král Jan osvobodil klášter Sedlecký a všechny statky a poddané jeho na deset let ode všech berní a platů do komory královské v náhradu za to, že tchán jeho Václav II. zůstal dlužen opatu Heydenrikovi 4000 kop gr. pr. a že on sám od téhož opata 10.000 kop byl sobě vypůjčil a klášteru do té doby dlužen ostával (Emler, Regesta IV., č. 898). 25) Emler, Regesta II., str. 785, č. 1832. Srov. Devoty u. m. str. 109. 46) Emler, Regesta III., str. 22 a 25, č. 51 a 59.
Strana 26
26 r. 1319 od krále Jana k tomu svolení odkázal klášteru dvůr, tvrz, zahradu, tři lány a devet jiter role ve vsi Třebešicich, a příbuzní Konrádovi vzdali se r. 1330 všech nároků na toto dědictví, když jim klášter dobrovolně dal náhradu 60 kop gr. pr.41) Václav z Krakovan prodal r. 1325 dědinu svou Krakovany vyhradiv si užívání její do smrti 42) a dle všeho patřily k dědině té vsi Bělušice a Lhota. Za opata Oldřicha z Paběnic urovnán jest r. 1332 spor s Pavlem z Nebovid o hranice mezi pozemky kláštera Sedleckého a zbožím nebovidským tím způsobem, že cesta z Hor Kuten do Peček za hranici obapolných pozemků je uznána a dle toho podíl na výtěžku z hor ujednán; a když r. 1334 týž Pavel z Nebovid začal činiti nároky na Hořany, uznal r. 1337 král Jan, že klášter společně s Markvardem Šikem z Hory Kutné drží dědinu tu právem od r. 1299.43) Za opata Oldřicha upadnul klášter do velkých dluhů,“) takže byl nucen některé statky zastavovati. V ty časy držel klášter také vesnice Trnavku,45) Labětín a Řečany u Přelouče, neboť r. 1333 prodal rychtu trnavskou, jejíž rychtář vykonával nad těmito třemi vesnicemi soudní moc jménem kláštera, Martinovi z Bohuňovic za 20 kop gr. praž. do času života s dvěma lány, s krčmou a s třetím penízem z důchodů soudních uloživ mu za povinnost, aby po příkladu ostatních rychtářů klášterních klášteru věrné služby konal, kdykoli by k tomu byl vyzván, lidu poddaného ne- utlačoval a zboží klášterní i práva mu příslušná chránil, zejména nad poddanými, nad lesy, rybolovem a clem na Labi ochrannou ruku držel. Soudní moc v třech těžkých případech soudních ostala klášteru vyhražena, jakož i právo k tvrzi neb jiným stavbám, jež by podniknul na zboží klášter- ním.46) Opat Ortwin měl r. 1334 spor s kolínským rychtářem Gorlinem o rybolov v Labi a v smlouvě o to uzavřené uznal rychtář, že klášterní mly- náři mají právo loviti ryby při jezích svých. Roku 1339 povolil král Jan klášteru, aby na obou březích Labe u městečka Týnce nad Labem (infra oppidum Tynecz) zřídil mlýny, a to za tím účelem, aby prý přestaly násil- nosti, jež se Horníkům a kupcům dály, když chtěli nad Týncem Labe přebroditi. Roku 1340 pražský měšťan Frenclin Nymburský daroval klášteru mlýn u Starého Kolína, 47) r. 1338 uhájil klášter práv svých ke vsím 41) Emler, Regesta III., č. 520 a IV., č. 2039. 42) Tamtéž III., č. 1158. 43) Regesta III., č. 1870 a IV., č. 422. 4) Srov. FRB IV., str. 303, 319 a 324. 45) [Trnavku (Trnov) držel klášter Sedlecký až do válek husitských. 18. října 1408 kvitoval Myslibora z Chvaletic z náhrady, kterou dal klášteru a jeho poddaným v Trnově za pozemky zatopené novým rybníkem u Chvaletic (Arch. čes. XIV., str. 396).] 46) Regesta IV., č. 2051. 47) Regesta IV., č. 88, 2064 a 2066. — Klášteru také r. 1341 Mikuláš Ruthardův odkázal roční úrok dvou kop na mlýně v Kutné Hoře u České brány pod zdmi měst-
26 r. 1319 od krále Jana k tomu svolení odkázal klášteru dvůr, tvrz, zahradu, tři lány a devet jiter role ve vsi Třebešicich, a příbuzní Konrádovi vzdali se r. 1330 všech nároků na toto dědictví, když jim klášter dobrovolně dal náhradu 60 kop gr. pr.41) Václav z Krakovan prodal r. 1325 dědinu svou Krakovany vyhradiv si užívání její do smrti 42) a dle všeho patřily k dědině té vsi Bělušice a Lhota. Za opata Oldřicha z Paběnic urovnán jest r. 1332 spor s Pavlem z Nebovid o hranice mezi pozemky kláštera Sedleckého a zbožím nebovidským tím způsobem, že cesta z Hor Kuten do Peček za hranici obapolných pozemků je uznána a dle toho podíl na výtěžku z hor ujednán; a když r. 1334 týž Pavel z Nebovid začal činiti nároky na Hořany, uznal r. 1337 král Jan, že klášter společně s Markvardem Šikem z Hory Kutné drží dědinu tu právem od r. 1299.43) Za opata Oldřicha upadnul klášter do velkých dluhů,“) takže byl nucen některé statky zastavovati. V ty časy držel klášter také vesnice Trnavku,45) Labětín a Řečany u Přelouče, neboť r. 1333 prodal rychtu trnavskou, jejíž rychtář vykonával nad těmito třemi vesnicemi soudní moc jménem kláštera, Martinovi z Bohuňovic za 20 kop gr. praž. do času života s dvěma lány, s krčmou a s třetím penízem z důchodů soudních uloživ mu za povinnost, aby po příkladu ostatních rychtářů klášterních klášteru věrné služby konal, kdykoli by k tomu byl vyzván, lidu poddaného ne- utlačoval a zboží klášterní i práva mu příslušná chránil, zejména nad poddanými, nad lesy, rybolovem a clem na Labi ochrannou ruku držel. Soudní moc v třech těžkých případech soudních ostala klášteru vyhražena, jakož i právo k tvrzi neb jiným stavbám, jež by podniknul na zboží klášter- ním.46) Opat Ortwin měl r. 1334 spor s kolínským rychtářem Gorlinem o rybolov v Labi a v smlouvě o to uzavřené uznal rychtář, že klášterní mly- náři mají právo loviti ryby při jezích svých. Roku 1339 povolil král Jan klášteru, aby na obou březích Labe u městečka Týnce nad Labem (infra oppidum Tynecz) zřídil mlýny, a to za tím účelem, aby prý přestaly násil- nosti, jež se Horníkům a kupcům dály, když chtěli nad Týncem Labe přebroditi. Roku 1340 pražský měšťan Frenclin Nymburský daroval klášteru mlýn u Starého Kolína, 47) r. 1338 uhájil klášter práv svých ke vsím 41) Emler, Regesta III., č. 520 a IV., č. 2039. 42) Tamtéž III., č. 1158. 43) Regesta III., č. 1870 a IV., č. 422. 4) Srov. FRB IV., str. 303, 319 a 324. 45) [Trnavku (Trnov) držel klášter Sedlecký až do válek husitských. 18. října 1408 kvitoval Myslibora z Chvaletic z náhrady, kterou dal klášteru a jeho poddaným v Trnově za pozemky zatopené novým rybníkem u Chvaletic (Arch. čes. XIV., str. 396).] 46) Regesta IV., č. 2051. 47) Regesta IV., č. 88, 2064 a 2066. — Klášteru také r. 1341 Mikuláš Ruthardův odkázal roční úrok dvou kop na mlýně v Kutné Hoře u České brány pod zdmi měst-
Strana 27
27 Kojicům, Vinařicům a Záboří, při čemž došla uznání zásada, že klášter, když drží pokojně statek tři léta a šest neděl a jej má v deskách zapsán, není povinen odpovídati na žalobu o takový statek podanou na soudě zemském, nýbrž toliko na soudě kralovském.48) K zboží kojickému a tr- navskému patřily dříve neb později vsi Telčice, Chvaletice, Babice, na pravém břehu Labe Solnice, Chrčice a klášterské hospodářství s právem vybírati clo, při čemž během času městečko Týnec nad Labem povstalo. Téhož r. 1338 vedl klášter spor s kapitolou pražskou o hranice vsi Pněvic u města Kutné Hory ležící a o podíl, který mají klášter a kapitola míti na důchodu z hor, a tři úmluvcové vypověděli r. 1339, že meze pozemků vsi Pněvic a hory Rus (Rousy) jak směrem k městu Kutné Hoře, tak směrem k městu Čáslavi mají ostati na týchž místech, jak při prvním ohraničení pozemků před léty bylo ustanoveno.49) Bylo tím uznáno, že půda, na které stálo město Kutná Hora, původně klášteru Sedleckému náležela. skými ležícího, jejž mlynář Kunát Vobisak a následující držitelé měli platiti (Reg. IV., č. 2070). 48) Emler, Regesta IV., č. 529, 531 a 549. O zboží kojické soudili se totiž Dalibor a Vrš, synové Držislava z Kojic; avšak r. 1343 upustili od všech nároků k němu, když klášter slíbil jim ročně dávati dar z milosti 18 kop a Vršovi zimní šat, pokud bude na živě ([Regesta imp. VIII., č. 177.]. Emler Regesta IV., č. 1296.) 49) Emler, Regesta IV., č. 610 a 636. Úmluvcové, probošt pražský Drslav, Domanko řeč. z Pfaffenthalu právník (jurisperitus) a vrchní úmluvce olomucký a vyšehradský kanovník a doktor decretorum Jan Padovánský vypověděli: „Super omnibus autem limitibus atque confiniis ville Pnyewicz circa civitatem Kutnam posite tam ex parte civitatis ipsius, quam ex parte civitatis Czaslauie ac agrorum dicte ville et montis, qui dicitur Rus, super quibus questio vertebatur, taliter ordi- namus, quod limites, qui nunc sunt et de quibus constat ad presens, inviolati et illesi permaneant; et ne ullo tempore super ipsis limitibus aliquis dubietatis scrupulus possit oriri, mandamus utrique parti, ut, cum isto tempore propter nives et glacies ipsi limites atque confines commode distingui neque discerni possunt, sed post Pascha, cum tempus opportunum advenerit et per nos omnes aut per dominum Pragensem prepositum fuerint requisiti, tunc communiter utriusque partis expensis advocare debeant Bertholdum Pirchner et Wilmannum et Nicolaum Claricii, qui tunc predicte limitacioni interferunt et fuerunt scabini Montis tempore limitacionis ipsius, et Ja- cobum, notarium Montis, Henlinum Album, Henczlinum Bruner, Johannem Lewl, cives Montis, nunc scabinos ibidem, ut ipsi vel eorum maior pars, qui tunc haberi poterunt et quibus melius mete et limites sunt cogniti, advocatis al is, si quos ad hoc aptos esse sciverint, una nobiscum predictas mètas atque limites conspiciant, et si eas iuste atque rite positas esse reperierint, ipsas augmentent, roborent et approbent, sin autem ipsas in aliquo dirutas sive minus iustas invenerint, eas in melius et ad debitum et ordinatum modum possint et debeant de nostra licencia reformare; utraque pars eorum ordinacioni sive limitacioni inviolabiliter et in perpetuum parere firmiter teneantur.“ (Emler, Regesta IV., č. 636.) Pro vznik města Kutné Hory je velmi důležitá otázka, kdy se stalo první její ohraničení, o němž se v listině té děje zmínka, čili kdy byli Berchtold Pirchner, Wilmann a Mikuláš Klaric, o nichž se v listině praví, že byli přítomni tomuto vyměřování hranic, konšely nebo kmery kutnohorskými. Nejlépe zpraveni jsme o synu urburéře a minemistra Klarice Miku- láši Klaricovi, kterému král Václav II. r. 1296 dal rychtu budějovickou. Po zavražděni krále Václava III. r. 1306 odňali mu ji Jindřich z Rožmberka a Vítek z Landšteina
27 Kojicům, Vinařicům a Záboří, při čemž došla uznání zásada, že klášter, když drží pokojně statek tři léta a šest neděl a jej má v deskách zapsán, není povinen odpovídati na žalobu o takový statek podanou na soudě zemském, nýbrž toliko na soudě kralovském.48) K zboží kojickému a tr- navskému patřily dříve neb později vsi Telčice, Chvaletice, Babice, na pravém břehu Labe Solnice, Chrčice a klášterské hospodářství s právem vybírati clo, při čemž během času městečko Týnec nad Labem povstalo. Téhož r. 1338 vedl klášter spor s kapitolou pražskou o hranice vsi Pněvic u města Kutné Hory ležící a o podíl, který mají klášter a kapitola míti na důchodu z hor, a tři úmluvcové vypověděli r. 1339, že meze pozemků vsi Pněvic a hory Rus (Rousy) jak směrem k městu Kutné Hoře, tak směrem k městu Čáslavi mají ostati na týchž místech, jak při prvním ohraničení pozemků před léty bylo ustanoveno.49) Bylo tím uznáno, že půda, na které stálo město Kutná Hora, původně klášteru Sedleckému náležela. skými ležícího, jejž mlynář Kunát Vobisak a následující držitelé měli platiti (Reg. IV., č. 2070). 48) Emler, Regesta IV., č. 529, 531 a 549. O zboží kojické soudili se totiž Dalibor a Vrš, synové Držislava z Kojic; avšak r. 1343 upustili od všech nároků k němu, když klášter slíbil jim ročně dávati dar z milosti 18 kop a Vršovi zimní šat, pokud bude na živě ([Regesta imp. VIII., č. 177.]. Emler Regesta IV., č. 1296.) 49) Emler, Regesta IV., č. 610 a 636. Úmluvcové, probošt pražský Drslav, Domanko řeč. z Pfaffenthalu právník (jurisperitus) a vrchní úmluvce olomucký a vyšehradský kanovník a doktor decretorum Jan Padovánský vypověděli: „Super omnibus autem limitibus atque confiniis ville Pnyewicz circa civitatem Kutnam posite tam ex parte civitatis ipsius, quam ex parte civitatis Czaslauie ac agrorum dicte ville et montis, qui dicitur Rus, super quibus questio vertebatur, taliter ordi- namus, quod limites, qui nunc sunt et de quibus constat ad presens, inviolati et illesi permaneant; et ne ullo tempore super ipsis limitibus aliquis dubietatis scrupulus possit oriri, mandamus utrique parti, ut, cum isto tempore propter nives et glacies ipsi limites atque confines commode distingui neque discerni possunt, sed post Pascha, cum tempus opportunum advenerit et per nos omnes aut per dominum Pragensem prepositum fuerint requisiti, tunc communiter utriusque partis expensis advocare debeant Bertholdum Pirchner et Wilmannum et Nicolaum Claricii, qui tunc predicte limitacioni interferunt et fuerunt scabini Montis tempore limitacionis ipsius, et Ja- cobum, notarium Montis, Henlinum Album, Henczlinum Bruner, Johannem Lewl, cives Montis, nunc scabinos ibidem, ut ipsi vel eorum maior pars, qui tunc haberi poterunt et quibus melius mete et limites sunt cogniti, advocatis al is, si quos ad hoc aptos esse sciverint, una nobiscum predictas mètas atque limites conspiciant, et si eas iuste atque rite positas esse reperierint, ipsas augmentent, roborent et approbent, sin autem ipsas in aliquo dirutas sive minus iustas invenerint, eas in melius et ad debitum et ordinatum modum possint et debeant de nostra licencia reformare; utraque pars eorum ordinacioni sive limitacioni inviolabiliter et in perpetuum parere firmiter teneantur.“ (Emler, Regesta IV., č. 636.) Pro vznik města Kutné Hory je velmi důležitá otázka, kdy se stalo první její ohraničení, o němž se v listině té děje zmínka, čili kdy byli Berchtold Pirchner, Wilmann a Mikuláš Klaric, o nichž se v listině praví, že byli přítomni tomuto vyměřování hranic, konšely nebo kmery kutnohorskými. Nejlépe zpraveni jsme o synu urburéře a minemistra Klarice Miku- láši Klaricovi, kterému král Václav II. r. 1296 dal rychtu budějovickou. Po zavražděni krále Václava III. r. 1306 odňali mu ji Jindřich z Rožmberka a Vítek z Landšteina
Strana 28
28 Od té doby klášter Sedlecký upadal do větších a větších dluhův a následkem toho byl nucen některé statky své a úroky roční na nich a teprve r. 1319 navrátil mu ji opět král Jan. (Emler, Regesta II., č. 1724 a 11I., č. 509.) Otec jeho „dominus Claricius antiquuus“ uvádí se v listinách r. 1312, 1314 a 1317 (Emler, Regesta III., č. 70, 186 a 385) a je patrno, že bydlil v Kutné Hoře, kamž asi i syn jeho Mikuláš jej po r. 1306 následoval. Mikuláš zajisté mohl býti konšelem v Kutné Hoře jenom v ten čas, kdy nebyl rychtářem budějovickým t. j. v letech 1306—1319, a do těch let spadá tedy první ohraničování Hory Kutné směrem k Pněvicům. Možná, že Nicolaus, kterého kronika zbraslavská uvádí mezi těmi vůdci, již přepadli pány české 15. února 1309 v Sedlci (FRB IV., str. 115), byl tento Mikuláš Klaric. Berthold Pirkner uvádí se r. 1312 mezi příbuznými zavraždeného Peregrina Puše, kteří učinili narovnání s vrahem jeho Mikulášem z Potšteina. Rod Pušův byl v Praze a v Kutné Hoře usedlý a velmi zámožný. Po vymření Přemy- slovců stál v čele strany městské, která usilovala o povolání na trůn český rakouského vévody Rudolfa, po jeho smrti r. 1307 rakouského vévody Fridricha a od r. 1309 Jana Lucemburského. Pražský měšťan Olbram a Peregrin Puš v Hoře, Berthold Pirkner a nejspíše i Klaric byli vynikajícími členy strany té, kdežto strana koru- tanská měla v čele v Praze Velflovice a v Hoře bohaté Ruthartovice. O Pertoldovi Pirchnerovi a Peregrinovi Pušovi vypravuje Otokarova štýrská kronika veršovaná, že v lednu 1307 půjčili králi Albrechtu I., když meškal v Sedlci, velké summy peněz, Pirchner více nežli 10.000 hřiven (Seemüllerovo vydání této kroniky str. 1184). Ohraničení Hory mohlo se státi patrně toliko v ten čas, kdy Pirknerovci v Hoře měli vládu nad obcí aneb kdy mohli v radě vůbec býti zastoupeni, a tomu tak bylo za krále Rudolfa od 4. srpna 1306 až asi do srpna 1307; od září 1308, kdy po míru znojemském přivrženci vévody Fridricha směli se vrátiti do měst, až do 18. července 1310, kdy jsou Míšňany z Hory vyhnáni. Kronika zbraslavská zmiňuje se o Pirk- nerovi na dvou místech při r. 1310, a praví, že synové Ruthartovi s Jindřichem Korutanským vrátili se do města, „in Monte namque Kuthnensi diu fuerunt dis- cordes partes inter Pirchneros et Ruthardos,“ a dále při zprávě o obléhání tvrze Perštejnice vojskem korutanským praví: „Bertholdus dictus Pirchneri Montanus, quem pecunie copia de subterraneis foveis extracta ultra metas civilis condicionis in sublime extulerat, inter Montem et claustrum Scedlicense ad meridialem plagam in valle dictum Pirchinstein castellum construxerat, ubi plus curiositate, quam neces- sitate sepius manebat. Cumque idem Bertholdus magis Friderico, duci Austrie, quam Heinrico, principi Chorinthie, favore amoreque adhereret nec res ipsa lateret, ne Chorinthiani manus quandoque graviter incideret, de Kuthnis cum Ortlibo et Jenslino judice clam ad ducem Austrie confugit castrumque suum suis famulis custodiendum reliquit.“ (FRB IV., str. 158 a 163.) Navrátiti se do Hory a státi se tam konšelem mohl se teprve počátkem r. 1311; avšak sotva v postavení takovém dlouho setrval, neboť ve smlouvě Jindřicha z Lípy a jiných pánů českých ve Vídni 27. prosince 1317 s Fridrichem Krásným uzavřené (Emler, Regesta III., č. 408 a IV., č. 422. Tomek, Dějepis m. Prahy I., str. 528) jmenuje se mezi zápisníky jakoby člen stavu panského též „Bertholt Birchern von Tempelstein“. Zajisté, byl-li členem rady kutnohorské, tedy po zajetí vůdce strany rakouské, podkomořího z Lipé dne 26. října 1315 dlouho jím nezůstal (Tomek, u. m. I., str. 523). Tudy doba jeho možného konšelství v Kutné Hoře za krále Jana a tím i možná doba zmíněného ohraničení Hory Kutné dá se toliko do let 1311—1315 položiti. Později připomíná se jako svědek na listině r. 1326 v Brně vydané (Emler, Regesta III., č. 1212). V listinách kromě něho připomíná se r. 1305 Mikuláš Pirkner „consultor stollonis juxta vallem ecclesie beate Marie Vir- ginis“ a pak r. 1324 a 1332 Štěpán Pirkner z Taubenberku (Regesta III., č. 968 a 1870). — Konečně Wylmanus připomíná se jako konšel kutnohorský teprve r. 1323
28 Od té doby klášter Sedlecký upadal do větších a větších dluhův a následkem toho byl nucen některé statky své a úroky roční na nich a teprve r. 1319 navrátil mu ji opět král Jan. (Emler, Regesta II., č. 1724 a 11I., č. 509.) Otec jeho „dominus Claricius antiquuus“ uvádí se v listinách r. 1312, 1314 a 1317 (Emler, Regesta III., č. 70, 186 a 385) a je patrno, že bydlil v Kutné Hoře, kamž asi i syn jeho Mikuláš jej po r. 1306 následoval. Mikuláš zajisté mohl býti konšelem v Kutné Hoře jenom v ten čas, kdy nebyl rychtářem budějovickým t. j. v letech 1306—1319, a do těch let spadá tedy první ohraničování Hory Kutné směrem k Pněvicům. Možná, že Nicolaus, kterého kronika zbraslavská uvádí mezi těmi vůdci, již přepadli pány české 15. února 1309 v Sedlci (FRB IV., str. 115), byl tento Mikuláš Klaric. Berthold Pirkner uvádí se r. 1312 mezi příbuznými zavraždeného Peregrina Puše, kteří učinili narovnání s vrahem jeho Mikulášem z Potšteina. Rod Pušův byl v Praze a v Kutné Hoře usedlý a velmi zámožný. Po vymření Přemy- slovců stál v čele strany městské, která usilovala o povolání na trůn český rakouského vévody Rudolfa, po jeho smrti r. 1307 rakouského vévody Fridricha a od r. 1309 Jana Lucemburského. Pražský měšťan Olbram a Peregrin Puš v Hoře, Berthold Pirkner a nejspíše i Klaric byli vynikajícími členy strany té, kdežto strana koru- tanská měla v čele v Praze Velflovice a v Hoře bohaté Ruthartovice. O Pertoldovi Pirchnerovi a Peregrinovi Pušovi vypravuje Otokarova štýrská kronika veršovaná, že v lednu 1307 půjčili králi Albrechtu I., když meškal v Sedlci, velké summy peněz, Pirchner více nežli 10.000 hřiven (Seemüllerovo vydání této kroniky str. 1184). Ohraničení Hory mohlo se státi patrně toliko v ten čas, kdy Pirknerovci v Hoře měli vládu nad obcí aneb kdy mohli v radě vůbec býti zastoupeni, a tomu tak bylo za krále Rudolfa od 4. srpna 1306 až asi do srpna 1307; od září 1308, kdy po míru znojemském přivrženci vévody Fridricha směli se vrátiti do měst, až do 18. července 1310, kdy jsou Míšňany z Hory vyhnáni. Kronika zbraslavská zmiňuje se o Pirk- nerovi na dvou místech při r. 1310, a praví, že synové Ruthartovi s Jindřichem Korutanským vrátili se do města, „in Monte namque Kuthnensi diu fuerunt dis- cordes partes inter Pirchneros et Ruthardos,“ a dále při zprávě o obléhání tvrze Perštejnice vojskem korutanským praví: „Bertholdus dictus Pirchneri Montanus, quem pecunie copia de subterraneis foveis extracta ultra metas civilis condicionis in sublime extulerat, inter Montem et claustrum Scedlicense ad meridialem plagam in valle dictum Pirchinstein castellum construxerat, ubi plus curiositate, quam neces- sitate sepius manebat. Cumque idem Bertholdus magis Friderico, duci Austrie, quam Heinrico, principi Chorinthie, favore amoreque adhereret nec res ipsa lateret, ne Chorinthiani manus quandoque graviter incideret, de Kuthnis cum Ortlibo et Jenslino judice clam ad ducem Austrie confugit castrumque suum suis famulis custodiendum reliquit.“ (FRB IV., str. 158 a 163.) Navrátiti se do Hory a státi se tam konšelem mohl se teprve počátkem r. 1311; avšak sotva v postavení takovém dlouho setrval, neboť ve smlouvě Jindřicha z Lípy a jiných pánů českých ve Vídni 27. prosince 1317 s Fridrichem Krásným uzavřené (Emler, Regesta III., č. 408 a IV., č. 422. Tomek, Dějepis m. Prahy I., str. 528) jmenuje se mezi zápisníky jakoby člen stavu panského též „Bertholt Birchern von Tempelstein“. Zajisté, byl-li členem rady kutnohorské, tedy po zajetí vůdce strany rakouské, podkomořího z Lipé dne 26. října 1315 dlouho jím nezůstal (Tomek, u. m. I., str. 523). Tudy doba jeho možného konšelství v Kutné Hoře za krále Jana a tím i možná doba zmíněného ohraničení Hory Kutné dá se toliko do let 1311—1315 položiti. Později připomíná se jako svědek na listině r. 1326 v Brně vydané (Emler, Regesta III., č. 1212). V listinách kromě něho připomíná se r. 1305 Mikuláš Pirkner „consultor stollonis juxta vallem ecclesie beate Marie Vir- ginis“ a pak r. 1324 a 1332 Štěpán Pirkner z Taubenberku (Regesta III., č. 968 a 1870). — Konečně Wylmanus připomíná se jako konšel kutnohorský teprve r. 1323
Strana 29
29 prodávati neb zastavovati a výdaje své uskrovňovati.50) Tak r. 1340 za- stavil dvůr v Poboři kutnohorskému měšťanu Mikuláši Šramovi v 460 kopách, r. 1341 se svolením krále dům hostinský v špejchar proměnil, aby nebyl povinen prokazovati drahé pohostinství urozeným pocestným.51) V následujících letech houževnatě hájil farní svá práva v Kutné Hoře i jiných několika městech a vesnicích a zdráhal se platiti berně a desátky papežské.52) Rovněž hleděl zabezpečiti si podíl na výnosu hornictví na půdě jeho provozovaného. Nabyl sice klášter Sedlecký i v ten čas některých důchodů, jako r. 1341 zapsal mu Mikuláš Ruthardův roční úrok dvou kop na dvoře u brány České v Kutné Hoře (in mota sua ad portam Boe- micalem), r. 1352 zapsal Mikuláš Kolbert úrok roční rovněž dvou kop na lázni v Hoře (super stuba balneali Ebruschiana in Cuttnis) a 1356 koupil dědictví v Perštejnici (haereditas in Pirkenstein) od Mikuláše Ham- mana, a když utrpěl škodu 20 kop, rukojmí pojistila mu je na vsi své a 1327 (Emler, Regesta III., č. 853 a 1400); avšak zdá se, že v kronice zbraslavské (FRB IV., str. 136) jmenovaný člen poselstva českého k císaři Jindřichu VII. r. 1310 vypraveného: „Tyllmanus Lucie de Kutna“ je s naším Wylmanem totožná osobnost. Syn jeho Petrus Wilmani uvádí se mezi konšely horskými r. 1330, 1332 a 1334 (Emler, Regesta III., č. 1870 a IV., č. 80 a 2040). Dle toho stará „limitatio civitatis Kutne“ byla provedena buď v letech 1306—1307, buď 1308—1310, buď 1311—1315. 50) Už kronika zbraslavská připomínajíc smrt opata Oldřicha z Paběnic r. 1334 praví, že „sub ipsius regimine multis debitis et defectibus gravatum est mona- sterium Cedlicense“ a že mělo na 600 hřiven dluhů (FRB IV., str. 324). — Kapi- tola olomúcká v listu k papeži Benediktu XII. praví r. 1341 o klášteru, že „tempo- ribus retroactis propter varia regni Boemie disturbia, malicias temporum ac alia diversa infortunia adeo fuisset et adhuc graviter collapsum existit pariter et oppressum“ a král Jan téhož roku uznával, že klášter následkem nesplácení peněz od něho vydlužených do chudoby upadl „propter quod ipsi per usuras Judeorum, conquisiciones pecuniarum in dampnis, vendiciones, obligaciones et exposiciones hereditatum ipsorum et modos perdicionum innumerabiles in dampna irrevocabilia et ad nichilacionem omnimodam devenientes, quasi importabile onus debitorum aggregarunt.“ Proto jej osvobodil na deset let ode všech berní a dávek i v tom pří- padě, „si infra dictum decennium montanis et foveis in Kuttis aut alibi quaspiam exacciones imponeremus aut nostri montani quacunque ex causa forsitan imponerent.“ (Emler, Regesta IV., č. 854 a 898) [Srov. Klier, Stručný nástin bernictví král. Českého v dobách před válkami husitskými v Č. Č. M. 1902, str. 213.] Dle Snopkových Me- morabilia str. 23 [str. 38 rkp. pardubického] král Jan jsa dlužen klášteru 14.000 kop „omnia monasterii bona, oppida, villas, molendina etc., montana culturasque eorum ab universis steuris et impositionibus ab festo s. Georgii 1341 ad 10 annorum spatium continuum, id est usque ad idem festum a. 1351 liberavit (orig. Nr. 39, Sedlec)." 51) Regesta IV., č. 779 a 902. [Již 22. března 1338 udělil král Jan klášteru Sedleckému privilegium, jímž byl osvobozen od povinnosti hostiti chodce, a Karel na prosbu opata Mikuláše potvrdil je 24. dubna 1338 (Emler, Regesta IV., č. 530, 549).] 52) [O stanovisku řádu cistercienského k desátkům církevním až do privilegia Honoria I11. z 9. listopadu 1224 jedná Eberhard Hoffmann, Die Stellungnahme der Cisterzienser zum kirchl. Zehnrecht im 12. Jhdt. v Studien u. Mitteil. zur Gesch. des Benediktiner-Ordens. N. F. II. (XXXIII.) 1912, str. 421.]
29 prodávati neb zastavovati a výdaje své uskrovňovati.50) Tak r. 1340 za- stavil dvůr v Poboři kutnohorskému měšťanu Mikuláši Šramovi v 460 kopách, r. 1341 se svolením krále dům hostinský v špejchar proměnil, aby nebyl povinen prokazovati drahé pohostinství urozeným pocestným.51) V následujících letech houževnatě hájil farní svá práva v Kutné Hoře i jiných několika městech a vesnicích a zdráhal se platiti berně a desátky papežské.52) Rovněž hleděl zabezpečiti si podíl na výnosu hornictví na půdě jeho provozovaného. Nabyl sice klášter Sedlecký i v ten čas některých důchodů, jako r. 1341 zapsal mu Mikuláš Ruthardův roční úrok dvou kop na dvoře u brány České v Kutné Hoře (in mota sua ad portam Boe- micalem), r. 1352 zapsal Mikuláš Kolbert úrok roční rovněž dvou kop na lázni v Hoře (super stuba balneali Ebruschiana in Cuttnis) a 1356 koupil dědictví v Perštejnici (haereditas in Pirkenstein) od Mikuláše Ham- mana, a když utrpěl škodu 20 kop, rukojmí pojistila mu je na vsi své a 1327 (Emler, Regesta III., č. 853 a 1400); avšak zdá se, že v kronice zbraslavské (FRB IV., str. 136) jmenovaný člen poselstva českého k císaři Jindřichu VII. r. 1310 vypraveného: „Tyllmanus Lucie de Kutna“ je s naším Wylmanem totožná osobnost. Syn jeho Petrus Wilmani uvádí se mezi konšely horskými r. 1330, 1332 a 1334 (Emler, Regesta III., č. 1870 a IV., č. 80 a 2040). Dle toho stará „limitatio civitatis Kutne“ byla provedena buď v letech 1306—1307, buď 1308—1310, buď 1311—1315. 50) Už kronika zbraslavská připomínajíc smrt opata Oldřicha z Paběnic r. 1334 praví, že „sub ipsius regimine multis debitis et defectibus gravatum est mona- sterium Cedlicense“ a že mělo na 600 hřiven dluhů (FRB IV., str. 324). — Kapi- tola olomúcká v listu k papeži Benediktu XII. praví r. 1341 o klášteru, že „tempo- ribus retroactis propter varia regni Boemie disturbia, malicias temporum ac alia diversa infortunia adeo fuisset et adhuc graviter collapsum existit pariter et oppressum“ a král Jan téhož roku uznával, že klášter následkem nesplácení peněz od něho vydlužených do chudoby upadl „propter quod ipsi per usuras Judeorum, conquisiciones pecuniarum in dampnis, vendiciones, obligaciones et exposiciones hereditatum ipsorum et modos perdicionum innumerabiles in dampna irrevocabilia et ad nichilacionem omnimodam devenientes, quasi importabile onus debitorum aggregarunt.“ Proto jej osvobodil na deset let ode všech berní a dávek i v tom pří- padě, „si infra dictum decennium montanis et foveis in Kuttis aut alibi quaspiam exacciones imponeremus aut nostri montani quacunque ex causa forsitan imponerent.“ (Emler, Regesta IV., č. 854 a 898) [Srov. Klier, Stručný nástin bernictví král. Českého v dobách před válkami husitskými v Č. Č. M. 1902, str. 213.] Dle Snopkových Me- morabilia str. 23 [str. 38 rkp. pardubického] král Jan jsa dlužen klášteru 14.000 kop „omnia monasterii bona, oppida, villas, molendina etc., montana culturasque eorum ab universis steuris et impositionibus ab festo s. Georgii 1341 ad 10 annorum spatium continuum, id est usque ad idem festum a. 1351 liberavit (orig. Nr. 39, Sedlec)." 51) Regesta IV., č. 779 a 902. [Již 22. března 1338 udělil král Jan klášteru Sedleckému privilegium, jímž byl osvobozen od povinnosti hostiti chodce, a Karel na prosbu opata Mikuláše potvrdil je 24. dubna 1338 (Emler, Regesta IV., č. 530, 549).] 52) [O stanovisku řádu cistercienského k desátkům církevním až do privilegia Honoria I11. z 9. listopadu 1224 jedná Eberhard Hoffmann, Die Stellungnahme der Cisterzienser zum kirchl. Zehnrecht im 12. Jhdt. v Studien u. Mitteil. zur Gesch. des Benediktiner-Ordens. N. F. II. (XXXIII.) 1912, str. 421.]
Strana 30
30 Kotovici (in villa sua Kothawicz).53) Roku 1358 prodal ves Ždánici nedaleko města Kouřimě biskupu mindenskému Dětřichovi z Portic pro cister- ciensky kláster v Skalici České, rok před tím tímto biskupem založený.54) Roku 1359 [prodal klášteru zbraslavskému úrok 6 kop gr. ze vsi Vojslavic za 60 kop gr. hotově zaplacených,55)] koupil sice hrad Malešov s městečkem a jiným příslušenstvím nejspíše od purkrabí magdeburského a hofmistra císaře Karla Burcharda z Hardeka, avšak už r. 1365 byl nucen jej společně s jinými statky prodati měšťanu kutnohorskému Kuklínovi Ruthardovému za 1300 kop. Karel IV. jakožto patron a zakladatel kláštera (patronus et fundator monasterii Sedlicensis) obrátil se před tím přímluvným listem ze dne 1. srpna 1364 ke generální kapitole řádu cistercienského, aby svolila k prodeji některých statků, jichž klášter nedávno nabyl aneb které mu nejsou k valnému užitku, zejména tvrze Malešova s městečkem a vsi Močovic, neboť klášter, jenž byl druhdy velmi zámožný, upadnul prý do chudoby pro velké dluhy, jež činí 5000 kop neboli 20.000 florenů ryzího zlata 56) pro velké úroky, jež z dluhů těch platiti má, jakož i pro útraty spojené s pohošťováním, jež 1500 florenů ročně vyžadují. Papež Urban V. bullou danou v Avignoně ze dne 8. listopadu 1365 splnomocnil arcibiskupa pražského Jana Očka z Vlašimě, aby ku prodeji z těchto, jakož i jiných statků klášterních dal svolení, jestliže po důkladném vyšetřování shledá, že jedině tou cestou může se klášteru pomoci.57) Opat Václav a všechen konvent kláštera Sedleckého [zapsal r. 1362 Henzlínovi, měšťanu Nového Kolína 15 gr. úroka na třech mlýnech u Kolína, „totiž Hrobech a jiných dvou“ za 120 kop. gr. 58)] a vypůjčil si 22. června 1364 od Jana z Volducha, provinciála bratří řádu kazatelů v Čechách, 80 kop gr. pr. zavázav se, že do smrti jeho bude mu ročně 16 kop dávati do Kolína neb Hradce Králové, a to z důchodu, jejž lidé z Nové Vsi u Velimě (de villa, que vulgariter Nova Villa prope Belinam dicitur) odvádějí, a dav mu pro případ, že by úrok z Nové Vsi pro válku neb z jiné příčiny nevycházel, všechny statky klášterní do zástavy.59) Téhož roku 1364 dne 16. října opat Jan a všechen konvent kláštera Sedlec- 53) Rkp. arch. orlického č. 40, str. 103 a 104. 54) Brandl. Codex Moraviae IX., str. 84. O biskupu Dětřichovi a o založení kláštera Skalického povoláním mnichů ze Sedlce viz důkladný článek Nováčkův Dětřich z Portic, Časop. Musea král. Českého 1890. str. 510 uásl. 55) [Tadra, Listy kl. Zbraslavského str. 107.] 56) Orig. v kníž. Švarcenberském archivu na Orlíce čís. 68, též Archiv český II., str. 470 a Huber, Regesten K. Karl IV., č. 3170 [dle něhož císař dovolil 12. června 1360 opatu kláštera Sedleckého Petrovi konati v městečku Malešově týdenní trhy, nebudou-li na újmu městům na míli vzdáleným, a dá-li Kutná Hora souhlas.] 57) Reg. p. Urbana V. a. IV., p. II., f. 165 v archivu vatikánském. 58) [Čelakovský, Prameny práva měst. II., 641, pozn. 3.] 5°) Orig. v archivu kapitoly pražské X., 21 b. Opat praví, že tak učinil „propter magnam monasterii nostri necessitatem."
30 Kotovici (in villa sua Kothawicz).53) Roku 1358 prodal ves Ždánici nedaleko města Kouřimě biskupu mindenskému Dětřichovi z Portic pro cister- ciensky kláster v Skalici České, rok před tím tímto biskupem založený.54) Roku 1359 [prodal klášteru zbraslavskému úrok 6 kop gr. ze vsi Vojslavic za 60 kop gr. hotově zaplacených,55)] koupil sice hrad Malešov s městečkem a jiným příslušenstvím nejspíše od purkrabí magdeburského a hofmistra císaře Karla Burcharda z Hardeka, avšak už r. 1365 byl nucen jej společně s jinými statky prodati měšťanu kutnohorskému Kuklínovi Ruthardovému za 1300 kop. Karel IV. jakožto patron a zakladatel kláštera (patronus et fundator monasterii Sedlicensis) obrátil se před tím přímluvným listem ze dne 1. srpna 1364 ke generální kapitole řádu cistercienského, aby svolila k prodeji některých statků, jichž klášter nedávno nabyl aneb které mu nejsou k valnému užitku, zejména tvrze Malešova s městečkem a vsi Močovic, neboť klášter, jenž byl druhdy velmi zámožný, upadnul prý do chudoby pro velké dluhy, jež činí 5000 kop neboli 20.000 florenů ryzího zlata 56) pro velké úroky, jež z dluhů těch platiti má, jakož i pro útraty spojené s pohošťováním, jež 1500 florenů ročně vyžadují. Papež Urban V. bullou danou v Avignoně ze dne 8. listopadu 1365 splnomocnil arcibiskupa pražského Jana Očka z Vlašimě, aby ku prodeji z těchto, jakož i jiných statků klášterních dal svolení, jestliže po důkladném vyšetřování shledá, že jedině tou cestou může se klášteru pomoci.57) Opat Václav a všechen konvent kláštera Sedleckého [zapsal r. 1362 Henzlínovi, měšťanu Nového Kolína 15 gr. úroka na třech mlýnech u Kolína, „totiž Hrobech a jiných dvou“ za 120 kop. gr. 58)] a vypůjčil si 22. června 1364 od Jana z Volducha, provinciála bratří řádu kazatelů v Čechách, 80 kop gr. pr. zavázav se, že do smrti jeho bude mu ročně 16 kop dávati do Kolína neb Hradce Králové, a to z důchodu, jejž lidé z Nové Vsi u Velimě (de villa, que vulgariter Nova Villa prope Belinam dicitur) odvádějí, a dav mu pro případ, že by úrok z Nové Vsi pro válku neb z jiné příčiny nevycházel, všechny statky klášterní do zástavy.59) Téhož roku 1364 dne 16. října opat Jan a všechen konvent kláštera Sedlec- 53) Rkp. arch. orlického č. 40, str. 103 a 104. 54) Brandl. Codex Moraviae IX., str. 84. O biskupu Dětřichovi a o založení kláštera Skalického povoláním mnichů ze Sedlce viz důkladný článek Nováčkův Dětřich z Portic, Časop. Musea král. Českého 1890. str. 510 uásl. 55) [Tadra, Listy kl. Zbraslavského str. 107.] 56) Orig. v kníž. Švarcenberském archivu na Orlíce čís. 68, též Archiv český II., str. 470 a Huber, Regesten K. Karl IV., č. 3170 [dle něhož císař dovolil 12. června 1360 opatu kláštera Sedleckého Petrovi konati v městečku Malešově týdenní trhy, nebudou-li na újmu městům na míli vzdáleným, a dá-li Kutná Hora souhlas.] 57) Reg. p. Urbana V. a. IV., p. II., f. 165 v archivu vatikánském. 58) [Čelakovský, Prameny práva měst. II., 641, pozn. 3.] 5°) Orig. v archivu kapitoly pražské X., 21 b. Opat praví, že tak učinil „propter magnam monasterii nostri necessitatem."
Strana 31
31 kého chtějíce odpomoci rostoucím dluhům prodali právem emfyteutickým dvůr ve vsi Řečany s půl třetím lánem polí a třemi podsedky a s krčmou a jedním podsedkem ve vsi Labětínu, s rybolovem v Labi a jiným příslu- šenstvím Mikulášovi ze Špitavic a jeho dědicům v 58 kopách gr., takže měli platiti ročně úroky 2 kop, a vyjmut byl z pravomoci klášterního rych- táře a konversů.60) Roku 1368 se dosvědčuje, že z některých polí v Chotu- sicích, jež byly tamějšímu kostelu farnímu odkázány, platí se úrok klášteru Sedleckému,61) a rok na to Vítek ze Žehušic se syny svými Hynkem a Ješkem vyměnil si 60 jiter lesa zvaného Stráně Dubecká u vsi Horušic v Železných horách (in Montibus ferreis) za díl klášterního lesa zv. Černý les (silva in Montibus ferreis, que vocatur Czrni) u vsi Zdechovic též v Železných horách ležícího, zavázav se, že kdykoli by lovil rybník u tohoto Černého lesa, dá mnichům sedleckým ryb za 2 kopy gr. pr. 2) Klášter r. 1371 vysadil měšťanu kutnohorskému Henslinu, sukna postřihači, na právě emfyteu- tickém spustlý dvorec v klášterské vsi Bylanech 63) [a prodal klášteru v Pohledu 22. prosince úrok 10 kop. gr. ze dvorů v Církvici úročníků klášterních Friduše a Ottilina měšťanů kutnohorských za 100 kop 64) a r. 1377 prodal měšťanu horskému Fridušovi Kunalovi louku Bartušinu zvanou u vsi Kačiny, jež druhdy k městu Novému Kolínu nad Labem příslušela, za 96 kop vyhradiv si právo odkupné, kdyby se klášter zase stal zámožnějším, a povoliv, aby držitel mohl z louky té seno voziti přes luka klášterská.65) Roku 1381 prodal neb zapsal 10 kop gr. platu na přívozu v Týnci na Labi Jakši Plimlovi a jeho dědicům, r. 1386 zapsal Dorotě Haislprenarové 20 kop platu na vsi Kotovice v kraji čáslavském ve 200 kopách a r. 1381 rychtáři horskému Fridrušovi Gmelovi zapsal 12 kop 60) Hoc expresso, quod judex et conversi nostri monasterii non habent nec habere debent in prefato Nicolao, heredibus et successoribus ac pauperibus suis disponere neque ipsos judicare, sentenciare, neque ipsi tenentur ad mandata judicis et conversorum stare neque ad judicium nostri monasterii componere, exceptis man- datis et preceptis domini abbatis, qui pro tempore fuerint, quibuslibet solummodo tenentur obedire sine omni contradiccione“ (kop. obou listin v knize archivu or- lického č. 40 na 1. 226). Dvůr tento poplužní v Řečanech s příslušenstvím napotom koupil od Mikuláše ze Špitavic Jindřich řečený Lacenbok z Chlumu, kterýž jej prodal r. 1405 ve čtvrtek po sv. Stanislavu a před zahájeným soudem řečené vsi vzdal (juxta consvetudinem ipsius ville in bannito judicio omne jus meum mihi ad ipsa bona competens resignavi) opatu Janu a celému konventu kláštera Sedleckého za 350 k p. 61) Borový, Libri erectionum I., str. 68. (2) Orig. v arch. orlickém č. 72. (3) „gazam nostram cum suis pertinenciis omnibus sitam in rivulo fontis dicto Pruntdorffersprun et in limitibus ville nostre dicte Wylancz“ (orig. v archivu orlickém č. 74). 64) [Schubert, Urk.-Reg. aus den Archiven der aufgehob. Klöster, str. 142, č. 1127.] 65) „pratum nostrum in Kaczina situatum, quod vulgariter Bartuschin nun- cupatur, quod quondam ad civitatem Nove Colonie super Albea pertinuit“ (orig. varch. orlickém č. 80). [Z dluhů připomíná se r. 1377 dluh 18 kop gr. Petrovi vikáři kostela pražského (Acta judiciaria I., str. 197, 275).]
31 kého chtějíce odpomoci rostoucím dluhům prodali právem emfyteutickým dvůr ve vsi Řečany s půl třetím lánem polí a třemi podsedky a s krčmou a jedním podsedkem ve vsi Labětínu, s rybolovem v Labi a jiným příslu- šenstvím Mikulášovi ze Špitavic a jeho dědicům v 58 kopách gr., takže měli platiti ročně úroky 2 kop, a vyjmut byl z pravomoci klášterního rych- táře a konversů.60) Roku 1368 se dosvědčuje, že z některých polí v Chotu- sicích, jež byly tamějšímu kostelu farnímu odkázány, platí se úrok klášteru Sedleckému,61) a rok na to Vítek ze Žehušic se syny svými Hynkem a Ješkem vyměnil si 60 jiter lesa zvaného Stráně Dubecká u vsi Horušic v Železných horách (in Montibus ferreis) za díl klášterního lesa zv. Černý les (silva in Montibus ferreis, que vocatur Czrni) u vsi Zdechovic též v Železných horách ležícího, zavázav se, že kdykoli by lovil rybník u tohoto Černého lesa, dá mnichům sedleckým ryb za 2 kopy gr. pr. 2) Klášter r. 1371 vysadil měšťanu kutnohorskému Henslinu, sukna postřihači, na právě emfyteu- tickém spustlý dvorec v klášterské vsi Bylanech 63) [a prodal klášteru v Pohledu 22. prosince úrok 10 kop. gr. ze dvorů v Církvici úročníků klášterních Friduše a Ottilina měšťanů kutnohorských za 100 kop 64) a r. 1377 prodal měšťanu horskému Fridušovi Kunalovi louku Bartušinu zvanou u vsi Kačiny, jež druhdy k městu Novému Kolínu nad Labem příslušela, za 96 kop vyhradiv si právo odkupné, kdyby se klášter zase stal zámožnějším, a povoliv, aby držitel mohl z louky té seno voziti přes luka klášterská.65) Roku 1381 prodal neb zapsal 10 kop gr. platu na přívozu v Týnci na Labi Jakši Plimlovi a jeho dědicům, r. 1386 zapsal Dorotě Haislprenarové 20 kop platu na vsi Kotovice v kraji čáslavském ve 200 kopách a r. 1381 rychtáři horskému Fridrušovi Gmelovi zapsal 12 kop 60) Hoc expresso, quod judex et conversi nostri monasterii non habent nec habere debent in prefato Nicolao, heredibus et successoribus ac pauperibus suis disponere neque ipsos judicare, sentenciare, neque ipsi tenentur ad mandata judicis et conversorum stare neque ad judicium nostri monasterii componere, exceptis man- datis et preceptis domini abbatis, qui pro tempore fuerint, quibuslibet solummodo tenentur obedire sine omni contradiccione“ (kop. obou listin v knize archivu or- lického č. 40 na 1. 226). Dvůr tento poplužní v Řečanech s příslušenstvím napotom koupil od Mikuláše ze Špitavic Jindřich řečený Lacenbok z Chlumu, kterýž jej prodal r. 1405 ve čtvrtek po sv. Stanislavu a před zahájeným soudem řečené vsi vzdal (juxta consvetudinem ipsius ville in bannito judicio omne jus meum mihi ad ipsa bona competens resignavi) opatu Janu a celému konventu kláštera Sedleckého za 350 k p. 61) Borový, Libri erectionum I., str. 68. (2) Orig. v arch. orlickém č. 72. (3) „gazam nostram cum suis pertinenciis omnibus sitam in rivulo fontis dicto Pruntdorffersprun et in limitibus ville nostre dicte Wylancz“ (orig. v archivu orlickém č. 74). 64) [Schubert, Urk.-Reg. aus den Archiven der aufgehob. Klöster, str. 142, č. 1127.] 65) „pratum nostrum in Kaczina situatum, quod vulgariter Bartuschin nun- cupatur, quod quondam ad civitatem Nove Colonie super Albea pertinuit“ (orig. varch. orlickém č. 80). [Z dluhů připomíná se r. 1377 dluh 18 kop gr. Petrovi vikáři kostela pražského (Acta judiciaria I., str. 197, 275).]
Strana 32
32 platu na dvoře v Přítěži (nejspíš v Přítoce) ve 120 kopách. 6) Opat Jetřich vypůjčiv si r. 1390 od měštěnína kutnohorského Václava Wilmanna 300 kop zapsal mu plat 30 kop ze všeho zboží svého, a jmenovitě z Týnce a r. 1394 přivypůjčiv si dalších 200 kop od něho zapsal mu plat 20 kop na Nové Vsi.67) [Roku 1394 opat Václav a konvent kláštera učinil smlouvou přá- telskou s rychtářem, purkmistrem a přísežnými města Kolína o mlýnu „quod proprie Zegmül dicitur,“ nedaleko mlýnu Hroby, jenž byl obcí postoupen klášteru za polovinu zahrady od mlýnu hrobského.873) Král Václav IV. chtěje klášteru z dluhů pomoci koupil 15. září 1396 od něho dvůr v Libenicích se vsí a vším příslušenstvím za 800 kop ustanoviv, že Libenice mají po smrti jeho klášteru zpět připadnouti. Při tom postoupil klášteru dva lány a rybník v klášterské vsi Zbyslavi (in villa eorum Wissla- wicz).68) Za opata Petra, [jenž dal M. Albíkovi list na vsi Chotusice a Církvici a na mlýny v Hrobích a Kravařích blíž Kolína a druhý na roční plat9)] měl klášter spor s obcí kolínskou o ves Měchovice či Mnichovice, nynější to předměstí na Zálabí u Kolína. Klášter, jenž k tamějšímu kostelu právo patronátní vykonával, 70) chtěl míti nade vsí i jiná práva vrchnostenská; avšak Kolínští tvrdili, že ta ves přináleží k šosu a správě města Kolína a že není pamětníka, aby bývala měla jiného pána nad sebou mimo město Kolín. Skutečně také 7. října 1406 vladykové Markvard Chudý z Veltrub, Jan Korček z Korec, Hereš a Aleš bratří z Býchor, Mareš Sák z Bohuňovic a mnoho starých lidí selských před purk- mistry a konšely měst Čáslavě, Kouřimě a Nymburka vysvědčili, že ves Mnichovice od starodávna k městu Kolínu náležela; načež Jakub opat a všechen konvent kláštera Sedleckého uzavřel 2. července 1410 s rychtářem, kmety a vší obcí města Nového Kolína nad Labem narovnání, jež úmluvcové s obou stran volení Bohuněk Kozlík z Drahobudic, Hamman Alder, Kryštof prubéř a Tic Klemsen ujednali a dle kterého klášter prodal obci kolínské všechno své právo a panství ke vsem Brankovicím a Mnichovicím (an den czwein dorfern Brankowycz und Mychowicz) za 130 kop, avšak s tou výhradou, že prodej těch vesnic nemá býti na újmu právům, které má klášter k mlýnům a lomům po obou stranách Labe u města Kolína, a že lidé z mlýnův a lomů klášterních mohou svobodně choditi a jezditi po mostě 66) Archiv český II., str. 479, 205 a 206. 67) Archiv český II., str. 204. Libri erectionum IX., p. H. 4. s7a) [Manual kolínský od r. 1376 fol. 188 v archivu zem. král. Českého.] 63) Orig. v archivu c. k. místodržitelství. V listině dokládá se: „Et in casum, quo altissimo prosperante in agris curie prefate in Lybenicz minera quecunque reperta fuerint, quod extunc aliarum fovearum Montis Chutne de huiusmodi minera (sic) urbora solita et consveta dicto monasterio expediri debeat et persolvi." *9) [Je patrno z potvrzení krále Zikmunda oněch dvou listů, jež dal asi r. 1426 Janovi Maidlinovi z Budějovic. (Arch. čes. II., 445, Reg. imp. XI., 12352 a Sedláček, Zbytky register str. 176, č. 1270)]. vo) Libri confirmacionum III. a IV., str. 38 a 172.
32 platu na dvoře v Přítěži (nejspíš v Přítoce) ve 120 kopách. 6) Opat Jetřich vypůjčiv si r. 1390 od měštěnína kutnohorského Václava Wilmanna 300 kop zapsal mu plat 30 kop ze všeho zboží svého, a jmenovitě z Týnce a r. 1394 přivypůjčiv si dalších 200 kop od něho zapsal mu plat 20 kop na Nové Vsi.67) [Roku 1394 opat Václav a konvent kláštera učinil smlouvou přá- telskou s rychtářem, purkmistrem a přísežnými města Kolína o mlýnu „quod proprie Zegmül dicitur,“ nedaleko mlýnu Hroby, jenž byl obcí postoupen klášteru za polovinu zahrady od mlýnu hrobského.873) Král Václav IV. chtěje klášteru z dluhů pomoci koupil 15. září 1396 od něho dvůr v Libenicích se vsí a vším příslušenstvím za 800 kop ustanoviv, že Libenice mají po smrti jeho klášteru zpět připadnouti. Při tom postoupil klášteru dva lány a rybník v klášterské vsi Zbyslavi (in villa eorum Wissla- wicz).68) Za opata Petra, [jenž dal M. Albíkovi list na vsi Chotusice a Církvici a na mlýny v Hrobích a Kravařích blíž Kolína a druhý na roční plat9)] měl klášter spor s obcí kolínskou o ves Měchovice či Mnichovice, nynější to předměstí na Zálabí u Kolína. Klášter, jenž k tamějšímu kostelu právo patronátní vykonával, 70) chtěl míti nade vsí i jiná práva vrchnostenská; avšak Kolínští tvrdili, že ta ves přináleží k šosu a správě města Kolína a že není pamětníka, aby bývala měla jiného pána nad sebou mimo město Kolín. Skutečně také 7. října 1406 vladykové Markvard Chudý z Veltrub, Jan Korček z Korec, Hereš a Aleš bratří z Býchor, Mareš Sák z Bohuňovic a mnoho starých lidí selských před purk- mistry a konšely měst Čáslavě, Kouřimě a Nymburka vysvědčili, že ves Mnichovice od starodávna k městu Kolínu náležela; načež Jakub opat a všechen konvent kláštera Sedleckého uzavřel 2. července 1410 s rychtářem, kmety a vší obcí města Nového Kolína nad Labem narovnání, jež úmluvcové s obou stran volení Bohuněk Kozlík z Drahobudic, Hamman Alder, Kryštof prubéř a Tic Klemsen ujednali a dle kterého klášter prodal obci kolínské všechno své právo a panství ke vsem Brankovicím a Mnichovicím (an den czwein dorfern Brankowycz und Mychowicz) za 130 kop, avšak s tou výhradou, že prodej těch vesnic nemá býti na újmu právům, které má klášter k mlýnům a lomům po obou stranách Labe u města Kolína, a že lidé z mlýnův a lomů klášterních mohou svobodně choditi a jezditi po mostě 66) Archiv český II., str. 479, 205 a 206. 67) Archiv český II., str. 204. Libri erectionum IX., p. H. 4. s7a) [Manual kolínský od r. 1376 fol. 188 v archivu zem. král. Českého.] 63) Orig. v archivu c. k. místodržitelství. V listině dokládá se: „Et in casum, quo altissimo prosperante in agris curie prefate in Lybenicz minera quecunque reperta fuerint, quod extunc aliarum fovearum Montis Chutne de huiusmodi minera (sic) urbora solita et consveta dicto monasterio expediri debeat et persolvi." *9) [Je patrno z potvrzení krále Zikmunda oněch dvou listů, jež dal asi r. 1426 Janovi Maidlinovi z Budějovic. (Arch. čes. II., 445, Reg. imp. XI., 12352 a Sedláček, Zbytky register str. 176, č. 1270)]. vo) Libri confirmacionum III. a IV., str. 38 a 172.
Strana 33
33 labském bez placení cla, pokud vybírání cla na něm bude obci kolínské příslušeti.71) Napotom klášter, [jemuž kolem r. 1403 přisoudila rada kutnohorská lázeň pod vysokým kostelem, předluženou a od dvou roků pustou, jakožto vrchnosti dědičné, aby ji přestavěl a jí užíval jako prosté dluhů] 72) když r. 1407 se svolením královským prodal klášteru Kartouzskému dvůr v Bu- tovicích,73) zapsal r. 1408 platy na svých třech mlýnech, jež leží u Nového Kolína v Hrobích, pod Kamením a pode zdí městskou Prokopovi a Františkovi bratřím Eldreisům ve 200 kopách a r. 1411 platy na vsi Chotusicích týmž bratřím ve 200 kopách74) [a prodal 13 kop gr. úroku na vsi Kotovicích, Cír- kvici a na mlýnech v Hrobech, Kravarském a pod Kamenem u Nového Kolína M. Albíkovi za 130 kop.]75) R. 1407 22. února prodal klášter Anně z Hasen- burka, vdově po Janu z Mylheimu, za 500 kop tři vsi Sv. Kateřinu, Sv. Mikuláše a Rohozec (in Rohost), z nichž 100 kop ročního platu vycházelo, s tou výhradou, že ty vsi po její smrti připadnou zpět klášteru, naproti tomu koupil však r. 1410 za 330 kop od Františka z Rožmitálu a manželky jeho Markéty dvůr ležící v senné ulici (in platea foeni ante Cuttnam) v Kutné Hoře s dvěma loukami k obci líbenické a jednou loukou u Labe k obci starokolínské příslušející, [jejž téhož roku prodal Vavřincovi z Kaňku za 190 kop gr. pod úrok 8 kop gr. se zachováním panství svého nad ním] ar. 1412 od Jindřicha z Kladrub les řečený Ušinec (silvam dictam Vssynecz) s rybníkem při Labi u vsi Trnavky ležící za 24 kop.76) Konečně r. 1413 pro- dal klášter Václavu Kaufmannovi dvůr a ves Pfafendorf, (Přitoku?), [r. 1414 zavázal se 7. května platiti 10 kop úroku, jejž pojistil na vsi Kochovicích i jiných statcích svých, za 100 kop gr. obdržených od Pavla a sestry jeho Anežky z tandlmarku v Kutné Hoře], r. 1415 zapsal plat roční 12 kop na vsi Kotovicích poručníkům jakési Alžběty ve 120 kopách a téhož asi roku zapsal Čeňkovi Čirtovi z Heřmanova Městce 40 kop ročního platu na Novém Dvoře v summě 100 kop a měšťanu horskému Václavu Prennarovi platu ročního 14 kop na dvoře a na dědinách ovčarských, též Mikuláši z Lobkovic 30 kop gr. úroka ročního „na oboře své na Horách Kutných 71) Pamětní kniha města Kolína z r. 1501 na 1. 28, 29 a 45 a orig. v archivu orlickém č. 100. Srov. Vávra, Dějiny m. Kolína str. 27. [a Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., 1093]. 72) [Arch. čes. XIV., str. 394. — O lázních kláštera Sedleckého v Kutné Hoře jsou listy krále Václava II. z l. 1291, 1292, 1299 (Reg. II., 663 č. 1538, 670 č. 1562).] 73) Pelzel, Lebensgeschichte K. Wenzeslaus p. 523. 74) Archiv český II., str. 201 [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., 2]. [Schubert, Urk.-Reg. aus den Archiven der aufgehob. Klöster str. 102, str. 642 *) č. 806.] 76) Tři orig. v arch. c. k. místodržitel. v Praze. [Trhovou smlouvu ze 7. března 1410 Františka z Rosenthalu i Vavřince z Kaňku otiskl Kalousek v Arch. čes. XIV., str. 396 a 398.] Rozprava I. tř. Klášter Sedlecký, jeho statky a práva. 3
33 labském bez placení cla, pokud vybírání cla na něm bude obci kolínské příslušeti.71) Napotom klášter, [jemuž kolem r. 1403 přisoudila rada kutnohorská lázeň pod vysokým kostelem, předluženou a od dvou roků pustou, jakožto vrchnosti dědičné, aby ji přestavěl a jí užíval jako prosté dluhů] 72) když r. 1407 se svolením královským prodal klášteru Kartouzskému dvůr v Bu- tovicích,73) zapsal r. 1408 platy na svých třech mlýnech, jež leží u Nového Kolína v Hrobích, pod Kamením a pode zdí městskou Prokopovi a Františkovi bratřím Eldreisům ve 200 kopách a r. 1411 platy na vsi Chotusicích týmž bratřím ve 200 kopách74) [a prodal 13 kop gr. úroku na vsi Kotovicích, Cír- kvici a na mlýnech v Hrobech, Kravarském a pod Kamenem u Nového Kolína M. Albíkovi za 130 kop.]75) R. 1407 22. února prodal klášter Anně z Hasen- burka, vdově po Janu z Mylheimu, za 500 kop tři vsi Sv. Kateřinu, Sv. Mikuláše a Rohozec (in Rohost), z nichž 100 kop ročního platu vycházelo, s tou výhradou, že ty vsi po její smrti připadnou zpět klášteru, naproti tomu koupil však r. 1410 za 330 kop od Františka z Rožmitálu a manželky jeho Markéty dvůr ležící v senné ulici (in platea foeni ante Cuttnam) v Kutné Hoře s dvěma loukami k obci líbenické a jednou loukou u Labe k obci starokolínské příslušející, [jejž téhož roku prodal Vavřincovi z Kaňku za 190 kop gr. pod úrok 8 kop gr. se zachováním panství svého nad ním] ar. 1412 od Jindřicha z Kladrub les řečený Ušinec (silvam dictam Vssynecz) s rybníkem při Labi u vsi Trnavky ležící za 24 kop.76) Konečně r. 1413 pro- dal klášter Václavu Kaufmannovi dvůr a ves Pfafendorf, (Přitoku?), [r. 1414 zavázal se 7. května platiti 10 kop úroku, jejž pojistil na vsi Kochovicích i jiných statcích svých, za 100 kop gr. obdržených od Pavla a sestry jeho Anežky z tandlmarku v Kutné Hoře], r. 1415 zapsal plat roční 12 kop na vsi Kotovicích poručníkům jakési Alžběty ve 120 kopách a téhož asi roku zapsal Čeňkovi Čirtovi z Heřmanova Městce 40 kop ročního platu na Novém Dvoře v summě 100 kop a měšťanu horskému Václavu Prennarovi platu ročního 14 kop na dvoře a na dědinách ovčarských, též Mikuláši z Lobkovic 30 kop gr. úroka ročního „na oboře své na Horách Kutných 71) Pamětní kniha města Kolína z r. 1501 na 1. 28, 29 a 45 a orig. v archivu orlickém č. 100. Srov. Vávra, Dějiny m. Kolína str. 27. [a Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., 1093]. 72) [Arch. čes. XIV., str. 394. — O lázních kláštera Sedleckého v Kutné Hoře jsou listy krále Václava II. z l. 1291, 1292, 1299 (Reg. II., 663 č. 1538, 670 č. 1562).] 73) Pelzel, Lebensgeschichte K. Wenzeslaus p. 523. 74) Archiv český II., str. 201 [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., 2]. [Schubert, Urk.-Reg. aus den Archiven der aufgehob. Klöster str. 102, str. 642 *) č. 806.] 76) Tři orig. v arch. c. k. místodržitel. v Praze. [Trhovou smlouvu ze 7. března 1410 Františka z Rosenthalu i Vavřince z Kaňku otiskl Kalousek v Arch. čes. XIV., str. 396 a 398.] Rozprava I. tř. Klášter Sedlecký, jeho statky a práva. 3
Strana 34
34 a na všech svých dědictvích“,77) a r. 1416 se svolením krále Václava prodal Hanuškovi Pieskovi plat 30 kop na Novém Dvoře.78) [Mezi tím měl klášter spor pro krvavou srážku horníků kutnohorských s poddanými klášter- ními ve vsi Malíně, ale král Václav rozsoudil jej 25. září 1413 nálezem, že se ta příhoda stala bez vědomí vrchností, a že nikdo jí nemá vzpomínati pod pokutou 2000 kop. gr.].79) Císař Zikmund, jakož byl ve válkách husitských rozzastavil většinu zboží korunního a církevního, tak i zboží kláštera Sedleckého velkým počtem zástav skoro všechno účelu svému odcizil. Ještě r. 1420 v Berouně 28. října zapsal Habartovi z Adlaru „mlýn Hroby podle Kolína a ves Svatá Kateřina řečenú“ i jiný ještě statek v 1032 kopách; v Čáslavi 27. listopadu Bohuslavovi rytíři Dúpovcovi „dvuor Cierkvici a vsi Sv. Jakuba ves a Ko- jetice“ v 684 kopách a 39 gr., na Horách Kutnách 4. prosince Ondřejovi rychtáři a Václavu Finderovi z Čáslavě „vsi Zbyslav, Rohozec a Kunice (Babice)“ ve 400 kopách gr.30) [a 2. března 1421 zapsal Mikuláši z Lobkovic některé vesnice, platy a dluhy na klášterství Sedleckém jakož i Zderazském, Zbraslavském, Ostrovském, Kladrubském, Slovanském a Oseckém].81) K vyzvání papeže Jana XXIII. uzavřela generální kapitola řádu cistercienského, aby Jan opat cistercienský s jedenácti opaty svého řádu súčastnil se církevního sněmu kostnického, a k pokynu jejímu na sjezdu opatů cistercienských z Čech a Moravy v Praze 1. května 1414 odbývaném bylo usneseno, aby opat sedlecký Jakub společně s opatem nepomuckým Arnoldem vypravil se do Kostnice na náklad všech cistercienských klášterů českomoravských. Kláštery měly do sv. Ondřeje t. r. příspěvky své na cestu 77) Archiv čes. II., str. 198, 205, 460 a 469 [a XIV., str. 402]. Klášteru Sedlec- kému patřil též dvůr na Kaňku (curia sita super Tawrgannk), z něhož držitel platil mu roční úrok 4 kopy gr. Ještě r. 1537 v pátek před sv. Františkem purkmistr a pří- sežní m. Jihlavě dali z nařízení krále Ferdinanda I. klášteru výpis ze svých knih, že Michal z Lysé před nimi r. 1461 se vyznal, že dvůr tento koupil od Prokopa Sticha, jenž jej koupil od Víta Šmalbacha, a to „sub eodem jure, videlicet cum IV sexagenis gr. censuandis pro claustro praescripto, sed dissensio seu disturbium, quod tunc exortum erat in regno Boemiae, ipsum impedivit, quod ad possessionem ejusdem curie non intravit (kn. archivu orlického č. 40, str. 258). 73) Archiv český II., str. 204. 79) [Arch. čes. XIV., str. 400. Viz Staří letopisové čeští str. 19, Kapihorský, Histroie kláštera Sedleckého str. 37, Pelzel, König Wenceslaus, 2. Teil, str. 621. Srov. Ledr, Dějiny obce Malína, str. 15]. 80) Archiv český I., str. 494, 509, a II., str. 178; [Reg. imp. XI., č. 4292, 4337, 4349, 4450 a Sedláček, Zbytky register str. 154, č. 1080 a str. 156, č. 1092, 1098, str. 161 č. 1149.] Poslednějšího listu originál je v archivu c. k. místodržitelství. Srov. Palackého Dějiny národu českého III., str. 410. [Král Zikmund povolil 10. února 1421 Habartovi z Adlaru, aby mlýn Hroby a ves sv. Kateřiny postoupil klášteru Sedleckému, a pakli by nechtěl, aby jiným je zastavil. (Arch. čes. I., str. 509, Reg. imp. XI., č. 4450 a Sedláček, Zbytky register str. 161, č. 1149].) 81) [List otištěn v Paprockého O stavu panském str. 123, výpis v Arch. čes. I., 499, Reg. imp. XI., č. 4469 a Sedláček, Zbytky register str. 141, č. 996.]
34 a na všech svých dědictvích“,77) a r. 1416 se svolením krále Václava prodal Hanuškovi Pieskovi plat 30 kop na Novém Dvoře.78) [Mezi tím měl klášter spor pro krvavou srážku horníků kutnohorských s poddanými klášter- ními ve vsi Malíně, ale král Václav rozsoudil jej 25. září 1413 nálezem, že se ta příhoda stala bez vědomí vrchností, a že nikdo jí nemá vzpomínati pod pokutou 2000 kop. gr.].79) Císař Zikmund, jakož byl ve válkách husitských rozzastavil většinu zboží korunního a církevního, tak i zboží kláštera Sedleckého velkým počtem zástav skoro všechno účelu svému odcizil. Ještě r. 1420 v Berouně 28. října zapsal Habartovi z Adlaru „mlýn Hroby podle Kolína a ves Svatá Kateřina řečenú“ i jiný ještě statek v 1032 kopách; v Čáslavi 27. listopadu Bohuslavovi rytíři Dúpovcovi „dvuor Cierkvici a vsi Sv. Jakuba ves a Ko- jetice“ v 684 kopách a 39 gr., na Horách Kutnách 4. prosince Ondřejovi rychtáři a Václavu Finderovi z Čáslavě „vsi Zbyslav, Rohozec a Kunice (Babice)“ ve 400 kopách gr.30) [a 2. března 1421 zapsal Mikuláši z Lobkovic některé vesnice, platy a dluhy na klášterství Sedleckém jakož i Zderazském, Zbraslavském, Ostrovském, Kladrubském, Slovanském a Oseckém].81) K vyzvání papeže Jana XXIII. uzavřela generální kapitola řádu cistercienského, aby Jan opat cistercienský s jedenácti opaty svého řádu súčastnil se církevního sněmu kostnického, a k pokynu jejímu na sjezdu opatů cistercienských z Čech a Moravy v Praze 1. května 1414 odbývaném bylo usneseno, aby opat sedlecký Jakub společně s opatem nepomuckým Arnoldem vypravil se do Kostnice na náklad všech cistercienských klášterů českomoravských. Kláštery měly do sv. Ondřeje t. r. příspěvky své na cestu 77) Archiv čes. II., str. 198, 205, 460 a 469 [a XIV., str. 402]. Klášteru Sedlec- kému patřil též dvůr na Kaňku (curia sita super Tawrgannk), z něhož držitel platil mu roční úrok 4 kopy gr. Ještě r. 1537 v pátek před sv. Františkem purkmistr a pří- sežní m. Jihlavě dali z nařízení krále Ferdinanda I. klášteru výpis ze svých knih, že Michal z Lysé před nimi r. 1461 se vyznal, že dvůr tento koupil od Prokopa Sticha, jenž jej koupil od Víta Šmalbacha, a to „sub eodem jure, videlicet cum IV sexagenis gr. censuandis pro claustro praescripto, sed dissensio seu disturbium, quod tunc exortum erat in regno Boemiae, ipsum impedivit, quod ad possessionem ejusdem curie non intravit (kn. archivu orlického č. 40, str. 258). 73) Archiv český II., str. 204. 79) [Arch. čes. XIV., str. 400. Viz Staří letopisové čeští str. 19, Kapihorský, Histroie kláštera Sedleckého str. 37, Pelzel, König Wenceslaus, 2. Teil, str. 621. Srov. Ledr, Dějiny obce Malína, str. 15]. 80) Archiv český I., str. 494, 509, a II., str. 178; [Reg. imp. XI., č. 4292, 4337, 4349, 4450 a Sedláček, Zbytky register str. 154, č. 1080 a str. 156, č. 1092, 1098, str. 161 č. 1149.] Poslednějšího listu originál je v archivu c. k. místodržitelství. Srov. Palackého Dějiny národu českého III., str. 410. [Král Zikmund povolil 10. února 1421 Habartovi z Adlaru, aby mlýn Hroby a ves sv. Kateřiny postoupil klášteru Sedleckému, a pakli by nechtěl, aby jiným je zastavil. (Arch. čes. I., str. 509, Reg. imp. XI., č. 4450 a Sedláček, Zbytky register str. 161, č. 1149].) 81) [List otištěn v Paprockého O stavu panském str. 123, výpis v Arch. čes. I., 499, Reg. imp. XI., č. 4469 a Sedláček, Zbytky register str. 141, č. 996.]
Strana 35
35 mu zaslati, 82) a ačkoli o účastenství opatově na událostech v Kostnici není zpráv,83) přece dá se souditi, že okolnost tato, jakož i napotomní pronásle- dování husitů v Kutné Hoře nemálo přispěly k nepřátelství českého lidu proti klášteru Sedleckému. Klášter sám, jak známo, po vzdání města Kutné Hory 24. dubna 1421 Pražanům byl vypálen, a mniši, kteří se útěkem nebyli zachránili, jsou pobiti. Statky klášterní rozchváceny jsou nyní asi vesměs přívrženci strany husitské.84) Císař Zikmund sice v Norimberce vydal 23. srpna 1422 Jakubovi, opatu kláštera Sedleckého list, v kterém 82) Dle formuláře chovaného v měst. knihovně vratislavské sign. IV., Q. 87 na 1. 205 násl. Loserth v Mitt. d. Vereines f. Gesch. Deutsch. in Böhm. XXII., str. 94 až 96. [Klášteru v Pohledu 30. května 1417 odpustil general. opat Jan skrze opata sedleckého příspěvek 6 zl. k sbírce 6000 zl. na vydání pro koncil kostnický usta- novený (Schubert, Urk.-Regesten aus den Archiven der aufgehob. Klöster str. 147, č. 1134).] 83) [Winter, Die Cistercienser III., str. 105 praví, že vedle kartusianů zvláště cisterciáci působili v Kostnici k odsouzení Husovu. O smýšlení mnichů sedleckých svědčí i ochota, s kterou přijali mnichy kartouzské z Prahy vypuzené, když se k nim utekli. Kartuziáni psali asi 21. října 1419 do Norimberka, že se 22. srpna dostali přes Kolín do Sedlce, kdež opat, převor a ostatní mniši radostně je přijali „alacriter nobis occurrerunt, compassione pia atque cum gaudio reverenter nos susceperunt ac humiliter et devote deduxerunt nos ad ecclesiam, inde ad refeccionem diligenter praeparatam et demum ad cellas decenter provisas et dispositas, assignantes nobis specialem pro divino officio conventualiter peragendo capellam bene competentem extra ecclesiam prope nostras habitaciones, et in ecclesia pro missis privatis hone- stissima deputaverunt in capellis altaria, cuncta nobis necessaria pro divino officio diligentissime ministrantes huc usque. Et de victualibus habundantissime nobis providerunt per plures septimanas, donec dominus rex commisit nobis de suis pe- cuniis debere neces aria ministrari. (Palacký, U. B. zur Gesch. des Hussitenkrieges I., str. 7. Srov. jiné psaní mnichů kartouzských z kláštera Sedleckého ze 7. ledna 1420 tamtéž, str. 13.)] 84) Snopek, Memorabilia, rkp. orlický str. 44 [rkp. pardubický str. 45] praví, že „de desolatione monasterii pauca extant domestica memorabilia,“ ale z jiných spisovatelů je dosti o tom známo, a zejména že „eadem tempestate et anno... religiosi interempti sunt adeo, ut ex tanto numero professorum, quos quingentos fuisse traditur, praeter fratres Joannem et Wenceslaum, qui ad monasterium Victo- riense, et Jacobum abbatem, qui ad caesarem Sigismundum pervenerant, paucissimos alios evasisse constat. Qui imperator et rex Boemiae monasterii pleraque in neces- sitate nervi pro bello adversus Hussitas gerendo destitutus, iis, qui sibi adhaeserant, bona impignoravit, et reliqua omnia sectarii inter se diripuerunt, ut nihil, neque busta et rudera loci seu monasterii abbati in possessione remanserint. Hinc abbas in exilio vitam agens, eam in alieno aerumnis et miseriis finivit.“ Dle Kapihorské ho Historie kl. Sedleckého str. 42 z klenotů kostelních „něco do Jihlavy a něco do Klosterneyburku před tím vyvezeno a tam zachováno bylo.“ Srov. Palacký, Dějiny národu českého III., 2, str. 76 a Tomek, Dějepis m. Prahy IV., str. 147. Opatský dům čp. 447 v Starém městě pražském zabrala r. 1424 obec a prodala jej za 50 kop Alšovi z Kvasnice (Tomek, Základy I., str. 34). [Beyer, Cistercienser-Stift u. Kloster Alt-Zelle, str. 168 a 666 má zprávu, že mniši sedlečtí uprchli do kláštera Starocel- ského a opat Jakub prodal mu r. 1426 kříž perlami vyšívaný z mešního roucha s jinými klenoty za 240 zl. rýn., při čemž si vypůjčil ještě 60 zl., aby mohl zaplatiti dluh Fridušovi Reinswerkovi z Kutné Hory].
35 mu zaslati, 82) a ačkoli o účastenství opatově na událostech v Kostnici není zpráv,83) přece dá se souditi, že okolnost tato, jakož i napotomní pronásle- dování husitů v Kutné Hoře nemálo přispěly k nepřátelství českého lidu proti klášteru Sedleckému. Klášter sám, jak známo, po vzdání města Kutné Hory 24. dubna 1421 Pražanům byl vypálen, a mniši, kteří se útěkem nebyli zachránili, jsou pobiti. Statky klášterní rozchváceny jsou nyní asi vesměs přívrženci strany husitské.84) Císař Zikmund sice v Norimberce vydal 23. srpna 1422 Jakubovi, opatu kláštera Sedleckého list, v kterém 82) Dle formuláře chovaného v měst. knihovně vratislavské sign. IV., Q. 87 na 1. 205 násl. Loserth v Mitt. d. Vereines f. Gesch. Deutsch. in Böhm. XXII., str. 94 až 96. [Klášteru v Pohledu 30. května 1417 odpustil general. opat Jan skrze opata sedleckého příspěvek 6 zl. k sbírce 6000 zl. na vydání pro koncil kostnický usta- novený (Schubert, Urk.-Regesten aus den Archiven der aufgehob. Klöster str. 147, č. 1134).] 83) [Winter, Die Cistercienser III., str. 105 praví, že vedle kartusianů zvláště cisterciáci působili v Kostnici k odsouzení Husovu. O smýšlení mnichů sedleckých svědčí i ochota, s kterou přijali mnichy kartouzské z Prahy vypuzené, když se k nim utekli. Kartuziáni psali asi 21. října 1419 do Norimberka, že se 22. srpna dostali přes Kolín do Sedlce, kdež opat, převor a ostatní mniši radostně je přijali „alacriter nobis occurrerunt, compassione pia atque cum gaudio reverenter nos susceperunt ac humiliter et devote deduxerunt nos ad ecclesiam, inde ad refeccionem diligenter praeparatam et demum ad cellas decenter provisas et dispositas, assignantes nobis specialem pro divino officio conventualiter peragendo capellam bene competentem extra ecclesiam prope nostras habitaciones, et in ecclesia pro missis privatis hone- stissima deputaverunt in capellis altaria, cuncta nobis necessaria pro divino officio diligentissime ministrantes huc usque. Et de victualibus habundantissime nobis providerunt per plures septimanas, donec dominus rex commisit nobis de suis pe- cuniis debere neces aria ministrari. (Palacký, U. B. zur Gesch. des Hussitenkrieges I., str. 7. Srov. jiné psaní mnichů kartouzských z kláštera Sedleckého ze 7. ledna 1420 tamtéž, str. 13.)] 84) Snopek, Memorabilia, rkp. orlický str. 44 [rkp. pardubický str. 45] praví, že „de desolatione monasterii pauca extant domestica memorabilia,“ ale z jiných spisovatelů je dosti o tom známo, a zejména že „eadem tempestate et anno... religiosi interempti sunt adeo, ut ex tanto numero professorum, quos quingentos fuisse traditur, praeter fratres Joannem et Wenceslaum, qui ad monasterium Victo- riense, et Jacobum abbatem, qui ad caesarem Sigismundum pervenerant, paucissimos alios evasisse constat. Qui imperator et rex Boemiae monasterii pleraque in neces- sitate nervi pro bello adversus Hussitas gerendo destitutus, iis, qui sibi adhaeserant, bona impignoravit, et reliqua omnia sectarii inter se diripuerunt, ut nihil, neque busta et rudera loci seu monasterii abbati in possessione remanserint. Hinc abbas in exilio vitam agens, eam in alieno aerumnis et miseriis finivit.“ Dle Kapihorské ho Historie kl. Sedleckého str. 42 z klenotů kostelních „něco do Jihlavy a něco do Klosterneyburku před tím vyvezeno a tam zachováno bylo.“ Srov. Palacký, Dějiny národu českého III., 2, str. 76 a Tomek, Dějepis m. Prahy IV., str. 147. Opatský dům čp. 447 v Starém městě pražském zabrala r. 1424 obec a prodala jej za 50 kop Alšovi z Kvasnice (Tomek, Základy I., str. 34). [Beyer, Cistercienser-Stift u. Kloster Alt-Zelle, str. 168 a 666 má zprávu, že mniši sedlečtí uprchli do kláštera Starocel- ského a opat Jakub prodal mu r. 1426 kříž perlami vyšívaný z mešního roucha s jinými klenoty za 240 zl. rýn., při čemž si vypůjčil ještě 60 zl., aby mohl zaplatiti dluh Fridušovi Reinswerkovi z Kutné Hory].
Strana 36
36 prohlašoval, že všechny zástavy a prodeje zboží klášterského, kterékoli byl císař v posledním čase udělil, mají za neplatné a odvolané se považo- vati, neboť odporují zákonům a kanonům církevním, a dával mu právo zmocniti se s příznivci svými opětně statků těch,85) avšak když opatovi takováto plná moc nic platná nebyla, a císař v Jihlavi 20. července 1436 se stavům českým zavázal, že žádného člověka ani obce nebude nutiti ke vzdělání zbořených klášterův a kostelův a že zápisy na statky ve válkách učiněné mají za jistých podmínek platnost podržeti,86) tu napotom sám řadou majestátu zabezpečil držení statků kláštera Sedleckého těmi, kdož se jich asi v minulé válce byli zmocnili. Listy danými v Praze 21. září 1436 zapsal Janovi Chotúňovi z Nestějova „vsi kláštera opatství sedleckého jménem Chotusice, Církvice, Zbislav a Babice“ s lesy v 800 kopách; Kunšovi Voděradovi z Sekyřic „Telčice, Trnovú (Trnovku), Vriečeněny (Řečany), Chvaletice a Labětín“ ve 400 kopách; Vaňkovi (Vyzdvihačovi) z Miletínka „Tajnec městečko, Vinařice, Bělušice, Kojice, Selmice, Chrčice, Krakovany a Lhotu s rybníky, s lesy a s háji“ atd. v 1000 kopách a Mikulášovi Divůčkovi „Veletov ves s blaty a jezery“ v 200 kopách.87) Dále zapsal 23. listopadu 1436 Mikulášovi Trčkovi z Lípy „Dobrynice a Leštnú“ (Dobrnici a Leštinu); 10. prosince 1436 Petrovi z Bydlína ves Hlízov a 7. ledna 1437 Hanušovi z Rychnova puškaři tvrze Libenice řečené s dvorem a s poplužím k němu příslušnými se vsí tudíž — a k tomu Dolany, Šestary (Štítary?) a Bylany' v 2400 zlatých uherských,88) brzo na to v lednu 1437 knězi Bedřichovi ze Strážnice „vsi Novou Ves, Hradištko, sv. Kateřiny, Záboří, sv. Jakuba a sv. Mikuláše i s rybníkem, Nový dvuor, tvrz a ves, Ovčary dvuor, mlýn v Hrobích, dva mlýny u samého města Nového Kolína a vísku Třiedvoří řečenú“ s městem Kolínem a mnohými jinými vesnicemi ve 3000 kopách a 30. ledna 1437 Zachařovi z Řenec „dvuor starou vinici řečený pod Kaňkem“, vše bývalé to vesnice a dvory kláštera Sedleckého.89) Srovnáme-li seznam takto zastavených vsí a dvorů klášterních s jmény statků, o nichž se dalo vyšetřiti, že jich klášter koupí, darem neb jiným způsobem před 85) Orig. v archivu c. k. místodržitelství v Praze. [Arch. čes. XIV., str. 406, Reg. imp. XI., 5026 a Sedláček, Zbytky register, str. 167, č. 1202.] 86) Archiv český III., str. 446. 87) Archiv český I., str. 519 a 537, II., str. 181 [a IV., str. 176]. Čelakovský, O domácích a cizích registrech, str. 107 a 109, č. 13, 31, 34 a 35. [Reg. imp. XI., č. 11428, 11434, 11435, Sedláček, Zbytky register, str. 184 č. 1331, str. 186 č. 1349. 1352, str. 187 č. 1353.] 88) Archiv český I., str. 514, 530 a 531 a II., str. 185. Čelakovský, O domácích a cizích registrech str. 111, 113 a 114 č. 74, 89 a 103. [Reg. imp. XI., č. 11573, 11608, 11625, Sedláček, Zbytky register str. 193, č. 1403, str. 195 č. 1420, str. 197 č. 1437.] 89) Archiv český I., str. 528 a II., str. 194. Čelakovský, O domácích a cizích registrech str. 114 a 115 č. 107 a 115. Srov. též úmluvu s knězem Bedřichem ze Strážnice 18. listopadu 1436 učiněnou v Arch. Českém VI., str. 437 a výpis z register kapitolou pražskou r. 1628 klášteru Sedleckému daný u Devotyho, Popsání bývalé řehole cistercienské v Sedlicích, str. 215. [Reg. imp. XI., č. 11.647, 12.187, Sedláček, Zbytky register str. 197, č. 1441, str. 199 č. 1448.]
36 prohlašoval, že všechny zástavy a prodeje zboží klášterského, kterékoli byl císař v posledním čase udělil, mají za neplatné a odvolané se považo- vati, neboť odporují zákonům a kanonům církevním, a dával mu právo zmocniti se s příznivci svými opětně statků těch,85) avšak když opatovi takováto plná moc nic platná nebyla, a císař v Jihlavi 20. července 1436 se stavům českým zavázal, že žádného člověka ani obce nebude nutiti ke vzdělání zbořených klášterův a kostelův a že zápisy na statky ve válkách učiněné mají za jistých podmínek platnost podržeti,86) tu napotom sám řadou majestátu zabezpečil držení statků kláštera Sedleckého těmi, kdož se jich asi v minulé válce byli zmocnili. Listy danými v Praze 21. září 1436 zapsal Janovi Chotúňovi z Nestějova „vsi kláštera opatství sedleckého jménem Chotusice, Církvice, Zbislav a Babice“ s lesy v 800 kopách; Kunšovi Voděradovi z Sekyřic „Telčice, Trnovú (Trnovku), Vriečeněny (Řečany), Chvaletice a Labětín“ ve 400 kopách; Vaňkovi (Vyzdvihačovi) z Miletínka „Tajnec městečko, Vinařice, Bělušice, Kojice, Selmice, Chrčice, Krakovany a Lhotu s rybníky, s lesy a s háji“ atd. v 1000 kopách a Mikulášovi Divůčkovi „Veletov ves s blaty a jezery“ v 200 kopách.87) Dále zapsal 23. listopadu 1436 Mikulášovi Trčkovi z Lípy „Dobrynice a Leštnú“ (Dobrnici a Leštinu); 10. prosince 1436 Petrovi z Bydlína ves Hlízov a 7. ledna 1437 Hanušovi z Rychnova puškaři tvrze Libenice řečené s dvorem a s poplužím k němu příslušnými se vsí tudíž — a k tomu Dolany, Šestary (Štítary?) a Bylany' v 2400 zlatých uherských,88) brzo na to v lednu 1437 knězi Bedřichovi ze Strážnice „vsi Novou Ves, Hradištko, sv. Kateřiny, Záboří, sv. Jakuba a sv. Mikuláše i s rybníkem, Nový dvuor, tvrz a ves, Ovčary dvuor, mlýn v Hrobích, dva mlýny u samého města Nového Kolína a vísku Třiedvoří řečenú“ s městem Kolínem a mnohými jinými vesnicemi ve 3000 kopách a 30. ledna 1437 Zachařovi z Řenec „dvuor starou vinici řečený pod Kaňkem“, vše bývalé to vesnice a dvory kláštera Sedleckého.89) Srovnáme-li seznam takto zastavených vsí a dvorů klášterních s jmény statků, o nichž se dalo vyšetřiti, že jich klášter koupí, darem neb jiným způsobem před 85) Orig. v archivu c. k. místodržitelství v Praze. [Arch. čes. XIV., str. 406, Reg. imp. XI., 5026 a Sedláček, Zbytky register, str. 167, č. 1202.] 86) Archiv český III., str. 446. 87) Archiv český I., str. 519 a 537, II., str. 181 [a IV., str. 176]. Čelakovský, O domácích a cizích registrech, str. 107 a 109, č. 13, 31, 34 a 35. [Reg. imp. XI., č. 11428, 11434, 11435, Sedláček, Zbytky register, str. 184 č. 1331, str. 186 č. 1349. 1352, str. 187 č. 1353.] 88) Archiv český I., str. 514, 530 a 531 a II., str. 185. Čelakovský, O domácích a cizích registrech str. 111, 113 a 114 č. 74, 89 a 103. [Reg. imp. XI., č. 11573, 11608, 11625, Sedláček, Zbytky register str. 193, č. 1403, str. 195 č. 1420, str. 197 č. 1437.] 89) Archiv český I., str. 528 a II., str. 194. Čelakovský, O domácích a cizích registrech str. 114 a 115 č. 107 a 115. Srov. též úmluvu s knězem Bedřichem ze Strážnice 18. listopadu 1436 učiněnou v Arch. Českém VI., str. 437 a výpis z register kapitolou pražskou r. 1628 klášteru Sedleckému daný u Devotyho, Popsání bývalé řehole cistercienské v Sedlicích, str. 215. [Reg. imp. XI., č. 11.647, 12.187, Sedláček, Zbytky register str. 197, č. 1441, str. 199 č. 1448.]
Strana 37
37 husitskými válkami nabyl, shledáváme, že v seznamech zastaveného zboží klášterského nepřicházejí v okolí kláštera toliko vsi Sedlec, Malín, Kačina s lesem Borem, Třebešice, Třebonín, Třesetice, Malejovice, Vlkov, Hořany a Křečhoř, dále Chleby u Nymburka, některé statky na Hradecku, Bartoušov a Dlouhá Ves u Německého Brodu, Chvostary a Polkyně u Žatce. Není však pochybnosti, že klášter buď už před válkami husitskými aneb v těchto válkách skoro o všechny statky své přišel a také že mnohá bývalá ves jeho ve válkách těch vzala za své. Nad rozlehlým panstvím, k němuž před válkami husitskými na 70 vesnic a dvorů patřilo,90) vykonával klášter v rozsáhlé míře práva vrchno- stenská. K starším privilegiím z r. 1248, 1299 a 1312, kterými propůjčovalo se mu patrimoniální soudnictví, obdržel během 14. století řadu nových výsad. Král Jan dvěma listy danými v Domažlicích 18. a 19. srpna 1331 vzal klášter do zvláštní ochrany ustanoviv, že lidé klášterní nemají býti více poháněni k soudu zemskému ani kterému krajskému, nýbrž že žaloby na ně v kterékoliv rozepři mají se podávati opatu aneb tomu, komu opat přikáže jich rozsouzení.91) Markrabí Karel listem daným v Praze 5. ledna 1344 potvrdil sice tuto úplnou exemci lidí klášterských z pravomoci soudu zemského a cúd krajských, avšak s tou výhradou, že z nálezu soudce klá- šterního má jíti odvolání před krále neb hejtmana zemského neb pod- komořího nebo před soudce, kterého král k tomu ustanoví, a že pak služební a poddaní lidé kláštera Sedleckého (servitores et quilibet homines monasterii) budou povinni před tímto královským soudem odpovídati.92) Týž panovník jakožto král český potvrdil třemi majestáty danými v Praze 22. ledna 1352 a 29. srpna 1355 Janu opatu a konventu kláštera všechna privilegia, práva a statky, které jim byly od králů českých i jiných osob vyššího stavu uděleny a přiznány, zvláště též práva na soudy vrchnostenské a užívané při nich řády soudní, na důchody z kaplí kutnohorských a na správu špitálu před branou čáslavskou na Horách Kutných, jakož i na důchody z hor stříbrných, lázní a jiných statků klášterních.93) Poněvadž pak měšťané 90) Srov. přílohu II. 91) Emler, Regesta III., č. 1798 a 1799. 92) Emler, Regesta IV., str. 553 č. 1367. [Reg. Imp. VIII., Suppl. 1., č. 6455.] 83) „omnes libertates... judicia, jurisdicciones, modum et ritum iudicandi et sentenciandi in judicio claustrali antiquitus racionabiliter observatum, et quecumque jura alia, spiritualia vel temporalia; uniones seu incorporaciones fructuum, redituum et proventuum cappellarum in Montibus Chuthnis et aliarum ecclesiarum parro- chialium quarumcumque predicto monasterio per quascumque et qualitercumque factas, regimen quoque et disposicionem hospitalis infirmorum ante portam Czasla- viensem in dicto Monte Chuthne, ... possessiones omnium ... locorum, oppidorum, villarum, grangiarum, curiarum, ortorum, pomeriorum, moncium, collium, vallium, planorum, agrorum cultorum et incultorum, vinearum, pascuorum, pratorum, fluvi- orum, rivorum, stagnorum, aquarumve decursibus quorumcunque, molendinorum, silvarum, nemorum, rubetorum, frutetorum, piscacionum, venacionum, tabernarum, stubarum balnealium intra et extra Montem Chuthne ac gazarum ibidem necnon partis seu porcionis urbore de argentifodinis in ibidem, que racione dominii fundi
37 husitskými válkami nabyl, shledáváme, že v seznamech zastaveného zboží klášterského nepřicházejí v okolí kláštera toliko vsi Sedlec, Malín, Kačina s lesem Borem, Třebešice, Třebonín, Třesetice, Malejovice, Vlkov, Hořany a Křečhoř, dále Chleby u Nymburka, některé statky na Hradecku, Bartoušov a Dlouhá Ves u Německého Brodu, Chvostary a Polkyně u Žatce. Není však pochybnosti, že klášter buď už před válkami husitskými aneb v těchto válkách skoro o všechny statky své přišel a také že mnohá bývalá ves jeho ve válkách těch vzala za své. Nad rozlehlým panstvím, k němuž před válkami husitskými na 70 vesnic a dvorů patřilo,90) vykonával klášter v rozsáhlé míře práva vrchno- stenská. K starším privilegiím z r. 1248, 1299 a 1312, kterými propůjčovalo se mu patrimoniální soudnictví, obdržel během 14. století řadu nových výsad. Král Jan dvěma listy danými v Domažlicích 18. a 19. srpna 1331 vzal klášter do zvláštní ochrany ustanoviv, že lidé klášterní nemají býti více poháněni k soudu zemskému ani kterému krajskému, nýbrž že žaloby na ně v kterékoliv rozepři mají se podávati opatu aneb tomu, komu opat přikáže jich rozsouzení.91) Markrabí Karel listem daným v Praze 5. ledna 1344 potvrdil sice tuto úplnou exemci lidí klášterských z pravomoci soudu zemského a cúd krajských, avšak s tou výhradou, že z nálezu soudce klá- šterního má jíti odvolání před krále neb hejtmana zemského neb pod- komořího nebo před soudce, kterého král k tomu ustanoví, a že pak služební a poddaní lidé kláštera Sedleckého (servitores et quilibet homines monasterii) budou povinni před tímto královským soudem odpovídati.92) Týž panovník jakožto král český potvrdil třemi majestáty danými v Praze 22. ledna 1352 a 29. srpna 1355 Janu opatu a konventu kláštera všechna privilegia, práva a statky, které jim byly od králů českých i jiných osob vyššího stavu uděleny a přiznány, zvláště též práva na soudy vrchnostenské a užívané při nich řády soudní, na důchody z kaplí kutnohorských a na správu špitálu před branou čáslavskou na Horách Kutných, jakož i na důchody z hor stříbrných, lázní a jiných statků klášterních.93) Poněvadž pak měšťané 90) Srov. přílohu II. 91) Emler, Regesta III., č. 1798 a 1799. 92) Emler, Regesta IV., str. 553 č. 1367. [Reg. Imp. VIII., Suppl. 1., č. 6455.] 83) „omnes libertates... judicia, jurisdicciones, modum et ritum iudicandi et sentenciandi in judicio claustrali antiquitus racionabiliter observatum, et quecumque jura alia, spiritualia vel temporalia; uniones seu incorporaciones fructuum, redituum et proventuum cappellarum in Montibus Chuthnis et aliarum ecclesiarum parro- chialium quarumcumque predicto monasterio per quascumque et qualitercumque factas, regimen quoque et disposicionem hospitalis infirmorum ante portam Czasla- viensem in dicto Monte Chuthne, ... possessiones omnium ... locorum, oppidorum, villarum, grangiarum, curiarum, ortorum, pomeriorum, moncium, collium, vallium, planorum, agrorum cultorum et incultorum, vinearum, pascuorum, pratorum, fluvi- orum, rivorum, stagnorum, aquarumve decursibus quorumcunque, molendinorum, silvarum, nemorum, rubetorum, frutetorum, piscacionum, venacionum, tabernarum, stubarum balnealium intra et extra Montem Chuthne ac gazarum ibidem necnon partis seu porcionis urbore de argentifodinis in ibidem, que racione dominii fundi
Strana 38
38 Kutné Hory a jiných měst držíce nemovitosti klášterní pod úrok, chtěli svobodně s nimi nakládati a v příčině jich na vlastním toliko soudě městském odpovídati, rozhodl císař Karel IV. jich spory s klášterem listem daným v Nyře 7. prosince 1357 tím způsobem, že opětně uznal proti takovémuto porušování vrchnostenského práva kláštera. Předepsalť, že kdokoli drží dvory, statky, role, zahrady a jiné nemovitosti, nad nimiž klášteru přináleží pravomoc soudní a vrchní vlastnictví, má ve všech případech, jež se týkají těchto nemovitostí, příslušeti před soud opata neb jeho zástupce na soudě, třebas by na zboží klášterním nesídlil, a byť by i těchto nemovitostí nabyl za peníze na horách vyzískané, a rovněž vysloveno, že toliko se svo ením kláštera může takovéto nemovitosti zciziti.94) Král Václav IV., pokud známo, nepotvrdil klášteru jeho výsad a práv, toliko listem daným na Horách Kutných 31. prosince 1402 osvo- bodil jej opětně od povinnosti prokazovati pohostinství osobám duchovním a urozeným. Kromě toho klášter domáhal se asi toho, aby po příkladu kláštera Skalického byl osvobozen od placení všech berní a jiných dávek na řadu let; avšak král Václav IV. osvobodil jej i poddané jeho toliko ještě od povinnosti dávati úředníkům a jiným lidem vyššího stavu stravu a pla- titi jim jiné útraty.95) Kdežto klášter hájil sobě v dřívějších časech vše- možně immunitu z veřejných břemen a berně asi platil, když k nim stav duchovní dal na sněmě neb sjezdě svolení, r. 1407 vydal králi Václavu IV. zápis, že je povinen ze svých statků platiti 240 kop gr. pr. summy berně královské ve dvou lhůtách ročních.96) Podobně dovolávaje se toho, že dle abbati et conventui dicti monasterii jure debentur.“ (Orig. v archivu orlickém č. 51, 53 a 55. [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 515, Reg. Imp. VIII., č. 2237.]. R. 1407 uvádí se na listině klášterní mezi svědky „discretus vir Johannes de Deer, Misnensis dyocesis, pro tunc judex monasterii Czedlicensis“ (orig. v archivu kapitoly pražské XXIV., č. 4.). 94) Orig. v archivu orlickém č. 59. Čelakovský, Sbírka pramenů práva městského II., str. 534, č. 366. Naproti tomu měšťané čáslavští vymohli si na králi Janu 15. dubna 1330 list, v kterém klášteru Sedleckému se nařizuje, aby měšťany, kteří od něho zboží zákupné drží, proti zápisům neutiskovali a k novým platům a dávkám nenutili (Emler, Regesta III., č. 1625. Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 263, č. 154). 95) Originál v archivu orlickém č. 95. 26) Orig. v arch. orlickém č. 108. Dle seznamu berně královské v starém právním rukopise archivu města Prahy s počátku XV. stol. uvádí se na 1. 253 [viz Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., 900] klášter Sedlecký, že platí 240 kop gr. královské berně. Větší obnosy platily toliko kláštery Chotěšovský a Maltézský po 330 kopách, Břevnovský a Kladrubský po 300 kopách a Nepomucký po 270 kopách. Srov. též Emler, Die Bernaregister str. XI. V registrech zápisů královských z r. 1453 činí se zmínka o listu opata a kláštera Sedleckého, v němž vyznávají, že jsou dlužni králi Václavu IV. 160 kop gr. jedné summy královské (Archiv český II., str. 460), a v jednom formuláři městské knihovny ve Vratislavi sign. IV., Q. 87 na 1. 210 a za- chovalo se znění listu nejv. písaře desk zemských Mikuláše z Okoře (z 1. 1409—1417. kdy byl nejv. písařem), v kterém opata Sedleckého Jakuba napomínal, aby peníze, kterými je povinován komoře královské, složil Adamovi „notario ungelti et hospiti
38 Kutné Hory a jiných měst držíce nemovitosti klášterní pod úrok, chtěli svobodně s nimi nakládati a v příčině jich na vlastním toliko soudě městském odpovídati, rozhodl císař Karel IV. jich spory s klášterem listem daným v Nyře 7. prosince 1357 tím způsobem, že opětně uznal proti takovémuto porušování vrchnostenského práva kláštera. Předepsalť, že kdokoli drží dvory, statky, role, zahrady a jiné nemovitosti, nad nimiž klášteru přináleží pravomoc soudní a vrchní vlastnictví, má ve všech případech, jež se týkají těchto nemovitostí, příslušeti před soud opata neb jeho zástupce na soudě, třebas by na zboží klášterním nesídlil, a byť by i těchto nemovitostí nabyl za peníze na horách vyzískané, a rovněž vysloveno, že toliko se svo ením kláštera může takovéto nemovitosti zciziti.94) Král Václav IV., pokud známo, nepotvrdil klášteru jeho výsad a práv, toliko listem daným na Horách Kutných 31. prosince 1402 osvo- bodil jej opětně od povinnosti prokazovati pohostinství osobám duchovním a urozeným. Kromě toho klášter domáhal se asi toho, aby po příkladu kláštera Skalického byl osvobozen od placení všech berní a jiných dávek na řadu let; avšak král Václav IV. osvobodil jej i poddané jeho toliko ještě od povinnosti dávati úředníkům a jiným lidem vyššího stavu stravu a pla- titi jim jiné útraty.95) Kdežto klášter hájil sobě v dřívějších časech vše- možně immunitu z veřejných břemen a berně asi platil, když k nim stav duchovní dal na sněmě neb sjezdě svolení, r. 1407 vydal králi Václavu IV. zápis, že je povinen ze svých statků platiti 240 kop gr. pr. summy berně královské ve dvou lhůtách ročních.96) Podobně dovolávaje se toho, že dle abbati et conventui dicti monasterii jure debentur.“ (Orig. v archivu orlickém č. 51, 53 a 55. [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 515, Reg. Imp. VIII., č. 2237.]. R. 1407 uvádí se na listině klášterní mezi svědky „discretus vir Johannes de Deer, Misnensis dyocesis, pro tunc judex monasterii Czedlicensis“ (orig. v archivu kapitoly pražské XXIV., č. 4.). 94) Orig. v archivu orlickém č. 59. Čelakovský, Sbírka pramenů práva městského II., str. 534, č. 366. Naproti tomu měšťané čáslavští vymohli si na králi Janu 15. dubna 1330 list, v kterém klášteru Sedleckému se nařizuje, aby měšťany, kteří od něho zboží zákupné drží, proti zápisům neutiskovali a k novým platům a dávkám nenutili (Emler, Regesta III., č. 1625. Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 263, č. 154). 95) Originál v archivu orlickém č. 95. 26) Orig. v arch. orlickém č. 108. Dle seznamu berně královské v starém právním rukopise archivu města Prahy s počátku XV. stol. uvádí se na 1. 253 [viz Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., 900] klášter Sedlecký, že platí 240 kop gr. královské berně. Větší obnosy platily toliko kláštery Chotěšovský a Maltézský po 330 kopách, Břevnovský a Kladrubský po 300 kopách a Nepomucký po 270 kopách. Srov. též Emler, Die Bernaregister str. XI. V registrech zápisů královských z r. 1453 činí se zmínka o listu opata a kláštera Sedleckého, v němž vyznávají, že jsou dlužni králi Václavu IV. 160 kop gr. jedné summy královské (Archiv český II., str. 460), a v jednom formuláři městské knihovny ve Vratislavi sign. IV., Q. 87 na 1. 210 a za- chovalo se znění listu nejv. písaře desk zemských Mikuláše z Okoře (z 1. 1409—1417. kdy byl nejv. písařem), v kterém opata Sedleckého Jakuba napomínal, aby peníze, kterými je povinován komoře královské, složil Adamovi „notario ungelti et hospiti
Strana 39
39 výsad řádu cistercienského má státi přímo pod stolicí papežskou, neuznával církevní moci biskupův a arcibiskupův pražských nad sebou, jimž se také zdráhal platiti desátek papežský, chtěje přímo se stolicí papežskou dohodo- vati se o obnosu, který by všechny kláštery řehole cistercienské v Čechách společně na místě žádaného desátku papežského odváděly.97) Vážnou hmotnou stránku měla pro klášter konečně nadání, kterými přiznána mu byla práva patronátní nad kostely, špitály a školami netoliko v osadách na zboží klášterském založených, nýbrž i v několika městech v Čechách a na Moravě. Nadání ta osvětlují nám zejména poměr kláštera ke Kutné Hoře, jež na pozemcích jeho větším dílem povstala. Král Jan na žádost opata Fridricha v dubnu 1325 udělil klášteru Sedleckému právo patronátní k farním kostelům v Kouřimi, Čáslavi, Kolíně a Hradci Králové, na Moravě pak v Jamnici a Jaroměřicích s tím doložením, že může důchody těchto kostelův užíti též k vlastní potřebě. Biskup olomúcký Konrád dav k tomu r. 1326 svolení, pokud se Jamnice a Jaroměřic týkalo, ustanovil, že má klášteru připadnouti polovice důchodů kostelních z obou měst; avšak nástupce jeho biskup Jan VII. byl nucen r. 1341 žádati papeže, aby klášteru Sedleckému aspoň důchody z kostela jamnického potvrdil vzhledem k chudobě jeho, když klášter práva patronátního ke kostelu jaroměřickému ve prospěch pána tamějšího Reimunda z Lichtenburka domus domini regis in Maiori civitate pragensi,“ ač-li chce velkých škod se uvarovati. (Loserth, Mitteilungen des Ver. f. Gesch. Deutsch. XXII., str. 98.) [Srov. Č. Klier, Stručný nástin bernictví král. Čes. v dobách před válkami husitskými v Č. Č. M. 1902, str. 213. Král Václav dal r. 1404 M. Albíkovi, doktoru lékařství, licenciatovi kanonického práva, svobodých umění mistru, nejv. fyzikovi, 150 kop platu roč. na král. berni kláštera Sedleckého, a to za týdenní plat 3 kop, který mu byl ukázán na urboře kutnohorské. (Sedláček, Zbytky register str. 83, č. 577.)] 97) Emler, Regesta III., č. 153. V Tomkových Registra decimarum papalium, str. 54 čte se při dekanátu čáslavském: „1352. Mons Chuttnis. Dominus abbas de capellis filiabus solvit 8 sex., recepimus cum protestatione. Tenetur 10 sex. minus 18 gr. supplere juxta antiquam solutionem. 1399. Malina cum Montibus Chutnis 4 sex. dedit, tenetur 11 sex. 44 gr. 1405. Malina 2 sex." — Papež Urban VI. bullou danou v Římě 2. října 1381 výslovně uznal: „quod ordo Cisterciensis cum ejus mona- steriis, membris et locis ac personis degentibus in eisdem ab omni jurisdiccione, dominio et potestate quorumlibet ordinariorum judicum tam pro specialia sedis apostolice privilegia, quibus non est in aliquo derogatum, quam eciam de antiqua et approbata ac hactenus pacifice observata consvetudine sit prorsus exemptus et apostolice sedi immediate subjectus“ a že arcibiskup pražský tudy nemá na soudě svém duchovním žaloby na kláštery této řehole rozhodovati aneb jakoukoli jurisdikci nad nimi vy- konávati. (Brandl, Codex Moraviae XI., str. 205. [Grillenberger, Kleinere Quellen u. Forschungen zur Gesch. des Cistercienser-Ordens II. v Studien u. Mitteil. aus dem Benedictiner- u. Cistercienser-Orden XIII., 1892, str. 85, regest v Mon. Vatic. V., 1, 57].) Cisterciáci byli také bullami papeže Bonifáce IV., danou v Lyoně 25. září 1250, a papeže Alexandra IV., danou v Lateráně 10. ledna 1261, osvobozeni z pravomoci biskupské a z povinnosti platiti peněžité dávky prelátům a legátům (Codex Silesiae X., str. 12 a 17). [Srv. Krofta, Kurie a církevní správa zemí českých v době před- husitské v Č. Č. H. XIV., 1908, str. 18. VI., Papežský desátek a jiné platy odváděné kurii, zvl. str. 283.]
39 výsad řádu cistercienského má státi přímo pod stolicí papežskou, neuznával církevní moci biskupův a arcibiskupův pražských nad sebou, jimž se také zdráhal platiti desátek papežský, chtěje přímo se stolicí papežskou dohodo- vati se o obnosu, který by všechny kláštery řehole cistercienské v Čechách společně na místě žádaného desátku papežského odváděly.97) Vážnou hmotnou stránku měla pro klášter konečně nadání, kterými přiznána mu byla práva patronátní nad kostely, špitály a školami netoliko v osadách na zboží klášterském založených, nýbrž i v několika městech v Čechách a na Moravě. Nadání ta osvětlují nám zejména poměr kláštera ke Kutné Hoře, jež na pozemcích jeho větším dílem povstala. Král Jan na žádost opata Fridricha v dubnu 1325 udělil klášteru Sedleckému právo patronátní k farním kostelům v Kouřimi, Čáslavi, Kolíně a Hradci Králové, na Moravě pak v Jamnici a Jaroměřicích s tím doložením, že může důchody těchto kostelův užíti též k vlastní potřebě. Biskup olomúcký Konrád dav k tomu r. 1326 svolení, pokud se Jamnice a Jaroměřic týkalo, ustanovil, že má klášteru připadnouti polovice důchodů kostelních z obou měst; avšak nástupce jeho biskup Jan VII. byl nucen r. 1341 žádati papeže, aby klášteru Sedleckému aspoň důchody z kostela jamnického potvrdil vzhledem k chudobě jeho, když klášter práva patronátního ke kostelu jaroměřickému ve prospěch pána tamějšího Reimunda z Lichtenburka domus domini regis in Maiori civitate pragensi,“ ač-li chce velkých škod se uvarovati. (Loserth, Mitteilungen des Ver. f. Gesch. Deutsch. XXII., str. 98.) [Srov. Č. Klier, Stručný nástin bernictví král. Čes. v dobách před válkami husitskými v Č. Č. M. 1902, str. 213. Král Václav dal r. 1404 M. Albíkovi, doktoru lékařství, licenciatovi kanonického práva, svobodých umění mistru, nejv. fyzikovi, 150 kop platu roč. na král. berni kláštera Sedleckého, a to za týdenní plat 3 kop, který mu byl ukázán na urboře kutnohorské. (Sedláček, Zbytky register str. 83, č. 577.)] 97) Emler, Regesta III., č. 153. V Tomkových Registra decimarum papalium, str. 54 čte se při dekanátu čáslavském: „1352. Mons Chuttnis. Dominus abbas de capellis filiabus solvit 8 sex., recepimus cum protestatione. Tenetur 10 sex. minus 18 gr. supplere juxta antiquam solutionem. 1399. Malina cum Montibus Chutnis 4 sex. dedit, tenetur 11 sex. 44 gr. 1405. Malina 2 sex." — Papež Urban VI. bullou danou v Římě 2. října 1381 výslovně uznal: „quod ordo Cisterciensis cum ejus mona- steriis, membris et locis ac personis degentibus in eisdem ab omni jurisdiccione, dominio et potestate quorumlibet ordinariorum judicum tam pro specialia sedis apostolice privilegia, quibus non est in aliquo derogatum, quam eciam de antiqua et approbata ac hactenus pacifice observata consvetudine sit prorsus exemptus et apostolice sedi immediate subjectus“ a že arcibiskup pražský tudy nemá na soudě svém duchovním žaloby na kláštery této řehole rozhodovati aneb jakoukoli jurisdikci nad nimi vy- konávati. (Brandl, Codex Moraviae XI., str. 205. [Grillenberger, Kleinere Quellen u. Forschungen zur Gesch. des Cistercienser-Ordens II. v Studien u. Mitteil. aus dem Benedictiner- u. Cistercienser-Orden XIII., 1892, str. 85, regest v Mon. Vatic. V., 1, 57].) Cisterciáci byli také bullami papeže Bonifáce IV., danou v Lyoně 25. září 1250, a papeže Alexandra IV., danou v Lateráně 10. ledna 1261, osvobozeni z pravomoci biskupské a z povinnosti platiti peněžité dávky prelátům a legátům (Codex Silesiae X., str. 12 a 17). [Srv. Krofta, Kurie a církevní správa zemí českých v době před- husitské v Č. Č. H. XIV., 1908, str. 18. VI., Papežský desátek a jiné platy odváděné kurii, zvl. str. 283.]
Strana 40
40 musil se vzdáti.98) Ačkoliv papež Kliment VI. 25. srpna 1342 potvrdil klášteru právo patronátní ke kostelu jamnickému jakož i právo na polovici důchodů toho kostela v obnosu asi 80 hřiven ročně, tedy přes to klášter nepodržel asi dlouho tohoto práva patronátního a podobně i o práva svá patronátní ke kostelům čtyř měst českých přišel. V Hradci Králové vzdal se klášter r. 1334 toho práva ve prospěch Petra, notáře Jindřicha z Lípy; v Kouřimi, kdež několik mnichů sedleckých obyčejně přebývalo, vzdal se r. 1345 klášter všech práv farních na prospěch tamějšího faráře a v druhé polovici 14. století v Kouřimi, Kolíně i Čáslavi vykonával král práva patronátní.99) Z knih pak konfirmačních i odjinud je patrno, že klášter vykonával práva patronátní ke kostelům na svých statcích, zejména v Týnci nad Labem, ve Sv. Jakubě, Vlkově, Boru, Křeseticích, Měcho- vicích, Zbyslavi a Třeboníně, 100) konečně ke kostelu malínskému a ke kostelům horským, o čemž dlužno obšírněji pojednati. 98) Emler, Regesta III., č. 1081, 1188 a 1568 a IV., č. 854 a 1166. ») Emler, Regesta IV., č. 106 a 1522. [Mon. Vatic. I., str. 52, č. 91.] Ještě r. 1342 píše král Jan papeži Klimentu VI. „ecclesias parrochiales civitatum regni mei Boemiae, videlicet Colonie, Czaslavie, Guremi et Grecz, quarum jus patronatus mihi pertinens, in ipsum monasterium S. alias transtuli pleno jure“ (Tadra, Summa Gerhardi str. 60). Srov. Vávra, Dějiny m. Kolína I., str. 45. Ohledně kostela čá- slavského viz Emler, Reg. IV., č. 1963 z r. 1310. 100) Libri confirm. I., 1, str. 28, I. 2., str. 113, II., str. 79, 83, 172, VI., str. 47 a 57, VII., str. 97. Ohledně Týnce n. Labem nalézá se svědectví v listu biskupa olomůckého Jana XII. jakožto administratora arcibiskupství ze dne 1. ledna 1422 (orig. v arch. orlickém č. 111).
40 musil se vzdáti.98) Ačkoliv papež Kliment VI. 25. srpna 1342 potvrdil klášteru právo patronátní ke kostelu jamnickému jakož i právo na polovici důchodů toho kostela v obnosu asi 80 hřiven ročně, tedy přes to klášter nepodržel asi dlouho tohoto práva patronátního a podobně i o práva svá patronátní ke kostelům čtyř měst českých přišel. V Hradci Králové vzdal se klášter r. 1334 toho práva ve prospěch Petra, notáře Jindřicha z Lípy; v Kouřimi, kdež několik mnichů sedleckých obyčejně přebývalo, vzdal se r. 1345 klášter všech práv farních na prospěch tamějšího faráře a v druhé polovici 14. století v Kouřimi, Kolíně i Čáslavi vykonával král práva patronátní.99) Z knih pak konfirmačních i odjinud je patrno, že klášter vykonával práva patronátní ke kostelům na svých statcích, zejména v Týnci nad Labem, ve Sv. Jakubě, Vlkově, Boru, Křeseticích, Měcho- vicích, Zbyslavi a Třeboníně, 100) konečně ke kostelu malínskému a ke kostelům horským, o čemž dlužno obšírněji pojednati. 98) Emler, Regesta III., č. 1081, 1188 a 1568 a IV., č. 854 a 1166. ») Emler, Regesta IV., č. 106 a 1522. [Mon. Vatic. I., str. 52, č. 91.] Ještě r. 1342 píše král Jan papeži Klimentu VI. „ecclesias parrochiales civitatum regni mei Boemiae, videlicet Colonie, Czaslavie, Guremi et Grecz, quarum jus patronatus mihi pertinens, in ipsum monasterium S. alias transtuli pleno jure“ (Tadra, Summa Gerhardi str. 60). Srov. Vávra, Dějiny m. Kolína I., str. 45. Ohledně kostela čá- slavského viz Emler, Reg. IV., č. 1963 z r. 1310. 100) Libri confirm. I., 1, str. 28, I. 2., str. 113, II., str. 79, 83, 172, VI., str. 47 a 57, VII., str. 97. Ohledně Týnce n. Labem nalézá se svědectví v listu biskupa olomůckého Jana XII. jakožto administratora arcibiskupství ze dne 1. ledna 1422 (orig. v arch. orlickém č. 111).
Strana 41
II. Práva kláštera ke kostelu sv. Štěpána v Malíně a vztahy jeho ke kostelům kutnohorským. Na žádném městě neosvědčuje se tak pravda, že v církevních po- měrech zachovaly se nejdéle staré poměry právní, jako v Hoře Kutné. Pro církevní dějiny kutnohorské stal se zvláště důležit patronátní poměr kláštera Sedleckého k farnímu kostelu sv. Štěpána v Malíně,1) jenž zajisté náležel k nejstarším kostelům na zboží klášterním 2) a jehožto obvod byl původně velmi rozsáhlý, takže obsahoval i území, na kterém během 13. sto- letí pozvolna povstávala osada horní v Kutné Hoře, a na němž také některé vesnice klášterní ve vůkolí této horní osady se nalézaly. Poprve činí se zmínka o kostelu malínském r. 1276, neboť se uvádí „Jan farář z Malína“ na prvním místě mezi svědky na listině, kterou klášterní ves Bylany na právu emfyteutickém byla zakládána, a listina ta může se považovati za doklad příslušenství této vsi k faře malínské anebo aspoň toho, že hranice farnosti malínské šly až k mezím této vesnice.3) Ná- stupcem tohoto faráře Jana byl doktor Oldřich z Paběnic, školastik pražský, jenž v hodnosti faráře malínského poprve r. 1306 přichází.4) On také r. 1324 1) [Srov. Jos. Ledr, Dějiny obce Malína (V Kutné Hoře 1897) zvl. kap. 8. Církevní poměry str. 58 sl. a Kurka, Archidiakonáty kouřimský, boleslavský, hra- decký a diecése litomyšlská. V Praze 1915, str. 130.] 2) Král Jan v listu papeži Klimentu VI. r. 1342 zaslaném praví: „in qua ecclesia in Malin monasterium Sedlicense a primeva sua fundacione jus patronatus obtinet“ (Tadra, Summa Gerhardi str. 59). 3) Emler, Regesta IV., č. 1840. 4) Papež Kliment V. povoluje totiž 13. ledna 1306 Oldřichovi z Paběnic, „doctori decretorum et rectori parochialis ecclesie in Malin“, aby kromě fary malínské a dvou kanonikátů kostelů pražského a vyšehradského mohl nabýti ještě jednoho obročí církevního a aby ve lhůtě pěti let opatřil sobě vysvěcení na kněžství (Regestum Clementis P. V. vydané mnichy řádu benediktinského I., str. 111 a Emler, Regesta II., č. 2073). Oldřich z Paběnic byl vynikající osobností v době krále Václava II., jehož byl radou (Palacký, Dějiny II. 1., str. 375), zejména r. 1302 jmenuje se vikářem probošta vyšehradského a kancléře českého Petra z Aspeltu a v hodnosti té vypraven jest králem v poselství k papeži Bonifáci VIII. v záležitosti práva nástupnictví v Uhrách. (Regesta II., č. 1922 a 1924.) Od r. 1307 uvádí se jakožto školastik kostela
II. Práva kláštera ke kostelu sv. Štěpána v Malíně a vztahy jeho ke kostelům kutnohorským. Na žádném městě neosvědčuje se tak pravda, že v církevních po- měrech zachovaly se nejdéle staré poměry právní, jako v Hoře Kutné. Pro církevní dějiny kutnohorské stal se zvláště důležit patronátní poměr kláštera Sedleckého k farnímu kostelu sv. Štěpána v Malíně,1) jenž zajisté náležel k nejstarším kostelům na zboží klášterním 2) a jehožto obvod byl původně velmi rozsáhlý, takže obsahoval i území, na kterém během 13. sto- letí pozvolna povstávala osada horní v Kutné Hoře, a na němž také některé vesnice klášterní ve vůkolí této horní osady se nalézaly. Poprve činí se zmínka o kostelu malínském r. 1276, neboť se uvádí „Jan farář z Malína“ na prvním místě mezi svědky na listině, kterou klášterní ves Bylany na právu emfyteutickém byla zakládána, a listina ta může se považovati za doklad příslušenství této vsi k faře malínské anebo aspoň toho, že hranice farnosti malínské šly až k mezím této vesnice.3) Ná- stupcem tohoto faráře Jana byl doktor Oldřich z Paběnic, školastik pražský, jenž v hodnosti faráře malínského poprve r. 1306 přichází.4) On také r. 1324 1) [Srov. Jos. Ledr, Dějiny obce Malína (V Kutné Hoře 1897) zvl. kap. 8. Církevní poměry str. 58 sl. a Kurka, Archidiakonáty kouřimský, boleslavský, hra- decký a diecése litomyšlská. V Praze 1915, str. 130.] 2) Král Jan v listu papeži Klimentu VI. r. 1342 zaslaném praví: „in qua ecclesia in Malin monasterium Sedlicense a primeva sua fundacione jus patronatus obtinet“ (Tadra, Summa Gerhardi str. 59). 3) Emler, Regesta IV., č. 1840. 4) Papež Kliment V. povoluje totiž 13. ledna 1306 Oldřichovi z Paběnic, „doctori decretorum et rectori parochialis ecclesie in Malin“, aby kromě fary malínské a dvou kanonikátů kostelů pražského a vyšehradského mohl nabýti ještě jednoho obročí církevního a aby ve lhůtě pěti let opatřil sobě vysvěcení na kněžství (Regestum Clementis P. V. vydané mnichy řádu benediktinského I., str. 111 a Emler, Regesta II., č. 2073). Oldřich z Paběnic byl vynikající osobností v době krále Václava II., jehož byl radou (Palacký, Dějiny II. 1., str. 375), zejména r. 1302 jmenuje se vikářem probošta vyšehradského a kancléře českého Petra z Aspeltu a v hodnosti té vypraven jest králem v poselství k papeži Bonifáci VIII. v záležitosti práva nástupnictví v Uhrách. (Regesta II., č. 1922 a 1924.) Od r. 1307 uvádí se jakožto školastik kostela
Strana 42
42 před kapitolou pražskou vysvědčil, že za života předchůdce jeho faráře Jana v místě, jež se obecně Kutná Hora jmenuje, v mezích farnosti malínské hory stříbrné počátek svůj vzaly, a že v ten čas z rozličných krajin nesčíslný počet lidu k místu tomu se nashromáždil, takže bylo potřebí vystavěti ně- kolik dřevěných kaplí, aby se lidem, kteří pro nejistotu trvání stříbrných hor nejistá obydlí měli, mohlo přisluhovati svátostmi církevními a službami božími. Z důchodů těchto kaplí nebylo možno na místě, kde hory stříbrné byly nalezeny, zaříditi a rozšířiti nové a stálé služby boží, poněvadž se ne- mohlo tak státi bez ublížení klášteru Sedleckému blíže hor těch ležícímu.5) Následkem toho prý užitky z kaplí těch hojně vycházející neobracely se na potřebné a bohumilé skutky, nýbrž na účely tomu odporné, a farář malín- ský a školastik pražský Oldřich z Paběnic, chtěje tomu přítrž učiniti a stoje ke klášteru Sedleckému v poměru přátelském, přiměl kapitolu praž- skou, že v zastoupení suspendovaného biskupa Jana z Dražic dala k tomu svolení, by tyto důchody a užitky z kaplí kutnohorských byly připojeny k špitálu nemocných i chudých při klášteře Sedleckém zřízeném, a aby opat klástera, kterýž je zároveň patron farního kostela malínského, aneb jiný, kterému by to přikázal, obracel důchody a užitky z kaplí těch k dobrému pražského, r. 1312 též jakožto kanovník olomúcký a zároveň jakožto protonotář a officiál biskupa pražského Jana IV. z Dražice, jehož byl důvěrným rádcem. (Re- gesta II., č. 2134, 2176 a 2186, III., č. 58, 152, 159, 193, 249, 318, 345, 374, 382 a 395). Srov. též Palacký, Dějiny národu českého II. 1., str. 287 a Tomek, Dějepis města Prahy I., str. 549 a 626. O Oldřichu z Paběnic píše kronika zbraslavská (FRB IV., str. 129), že po r. 1309 „magister Ulricus, decretorum doctor“, prorokoval vypuzení Jindřicha Korutanského, sice jináče nechce věřiti v moc církve, neboť je prý v klatbě církevní. — Oldřich z Paběnic dal se na faře malínské zastupovati vikářem, nemaje svěcení, jak bylo v těch dobách obyčejem, třebas Jan IV. z Dražic již r. 1301 snažil se zjednati nápravu v obsazování beneficií. [Srv. Tadra, Kulturní styky Čech s cizinou až do válek husitských. V Praze 1897, str. 244.] 5) Památné to místo v listě kapitoly pražské ze dne 25. března 1324 zní takto: „Sane, quia honorabilis vir magister Ulricus, predicte Pragensis ecclesie scolasticus, ex dispensacione sedis apostolice rector parrochialis ecclesie in Malyn, Pragensis diocesis, e magne sinceritatis affectu proposuit coram nobis, quod, cum iam dudum vivente adhuc Johanne, quondam predecessore suo, plebano ibidem in Malyn, in loco, qui nunc Chutna vocatur vulgariter, infra parrochie ipsius limites argentifodine fuissent exorte, propter hominum de diversis partibus ad locum ipsum confluencium innumerositatem oportuit aliquas ibidem pro ministrandis hominibus ipsis sacra- mentis ecclesiasticis et divinis peragendis officiis ligneas edificari capellas, ex quarum proventibus necnon ipso argentifodinarum loco, ubi propter argentifodinarum ipsarum duracionis incertitudinem hominum habitacio est incerta, novus et certus institui nec in loco parrochie propter vicinitatem monasterii Cedlicensis, quod iuxta est, statim sine ipsius monasterii preiudicio divinus cultus potuit augeri antiquus, ex quo fit et factum est, proch dolor, quod proveniens de capellis ipsis utilitas non in necessarios et deo gratos, sed in contrarios sibi forsitan usus expenditur et hactenus est expensa“ (orig. v archivu orlickém č. 48, Emler, Regesta III., č. 969, [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 517).) — V poselství ku králi Jindřichu VII. byl v červenci 1310 z Hory Kunrád, bratr „Heinrici, viceplebani vicarii in Monte“ (FRB IV., str. 136).
42 před kapitolou pražskou vysvědčil, že za života předchůdce jeho faráře Jana v místě, jež se obecně Kutná Hora jmenuje, v mezích farnosti malínské hory stříbrné počátek svůj vzaly, a že v ten čas z rozličných krajin nesčíslný počet lidu k místu tomu se nashromáždil, takže bylo potřebí vystavěti ně- kolik dřevěných kaplí, aby se lidem, kteří pro nejistotu trvání stříbrných hor nejistá obydlí měli, mohlo přisluhovati svátostmi církevními a službami božími. Z důchodů těchto kaplí nebylo možno na místě, kde hory stříbrné byly nalezeny, zaříditi a rozšířiti nové a stálé služby boží, poněvadž se ne- mohlo tak státi bez ublížení klášteru Sedleckému blíže hor těch ležícímu.5) Následkem toho prý užitky z kaplí těch hojně vycházející neobracely se na potřebné a bohumilé skutky, nýbrž na účely tomu odporné, a farář malín- ský a školastik pražský Oldřich z Paběnic, chtěje tomu přítrž učiniti a stoje ke klášteru Sedleckému v poměru přátelském, přiměl kapitolu praž- skou, že v zastoupení suspendovaného biskupa Jana z Dražic dala k tomu svolení, by tyto důchody a užitky z kaplí kutnohorských byly připojeny k špitálu nemocných i chudých při klášteře Sedleckém zřízeném, a aby opat klástera, kterýž je zároveň patron farního kostela malínského, aneb jiný, kterému by to přikázal, obracel důchody a užitky z kaplí těch k dobrému pražského, r. 1312 též jakožto kanovník olomúcký a zároveň jakožto protonotář a officiál biskupa pražského Jana IV. z Dražice, jehož byl důvěrným rádcem. (Re- gesta II., č. 2134, 2176 a 2186, III., č. 58, 152, 159, 193, 249, 318, 345, 374, 382 a 395). Srov. též Palacký, Dějiny národu českého II. 1., str. 287 a Tomek, Dějepis města Prahy I., str. 549 a 626. O Oldřichu z Paběnic píše kronika zbraslavská (FRB IV., str. 129), že po r. 1309 „magister Ulricus, decretorum doctor“, prorokoval vypuzení Jindřicha Korutanského, sice jináče nechce věřiti v moc církve, neboť je prý v klatbě církevní. — Oldřich z Paběnic dal se na faře malínské zastupovati vikářem, nemaje svěcení, jak bylo v těch dobách obyčejem, třebas Jan IV. z Dražic již r. 1301 snažil se zjednati nápravu v obsazování beneficií. [Srv. Tadra, Kulturní styky Čech s cizinou až do válek husitských. V Praze 1897, str. 244.] 5) Památné to místo v listě kapitoly pražské ze dne 25. března 1324 zní takto: „Sane, quia honorabilis vir magister Ulricus, predicte Pragensis ecclesie scolasticus, ex dispensacione sedis apostolice rector parrochialis ecclesie in Malyn, Pragensis diocesis, e magne sinceritatis affectu proposuit coram nobis, quod, cum iam dudum vivente adhuc Johanne, quondam predecessore suo, plebano ibidem in Malyn, in loco, qui nunc Chutna vocatur vulgariter, infra parrochie ipsius limites argentifodine fuissent exorte, propter hominum de diversis partibus ad locum ipsum confluencium innumerositatem oportuit aliquas ibidem pro ministrandis hominibus ipsis sacra- mentis ecclesiasticis et divinis peragendis officiis ligneas edificari capellas, ex quarum proventibus necnon ipso argentifodinarum loco, ubi propter argentifodinarum ipsarum duracionis incertitudinem hominum habitacio est incerta, novus et certus institui nec in loco parrochie propter vicinitatem monasterii Cedlicensis, quod iuxta est, statim sine ipsius monasterii preiudicio divinus cultus potuit augeri antiquus, ex quo fit et factum est, proch dolor, quod proveniens de capellis ipsis utilitas non in necessarios et deo gratos, sed in contrarios sibi forsitan usus expenditur et hactenus est expensa“ (orig. v archivu orlickém č. 48, Emler, Regesta III., č. 969, [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 517).) — V poselství ku králi Jindřichu VII. byl v červenci 1310 z Hory Kunrád, bratr „Heinrici, viceplebani vicarii in Monte“ (FRB IV., str. 136).
Strana 43
43 nemocných a chudých lidí aneb k jiným nábožným účelům. Při tom však bylo vymíněno, že v kaplích při horách stříbrných vystavěných má farář malínský aneb náměstkové jeho, jež se svolením opatovým se dosazují a sesazují, horníkům i nadále služby boží vykonávati a svátostmi poslu- hovati, a že opat bude povinen z důchodů těch kaplí faráře malínského neb náměstky jeho opatřovati vším, čeho k službám božím v těch kaplích je zapotřebí. Kdo oltáři slouží, má prý z oltáře míti vyživení. Opat sedlecký Fridrich arci jakožto patron farního kostela malínského přijal s povděkem toto věnování špitálu klášternímu učiněné a schválil je.6) V ten čas také měšťan kutnohorský Štěpán Pirkner založil ve městě samém Kutné Hoře špitál městský, podle všeho týž, který později při kostele sv. Kříže na předměstí Kohlmarkském před branou čáslavskou stával, chtěje správu špitálu ponechati toliko sobě a dědicům svým; avšak mistr Oldřich z Paběnic ujal se i tu svých práv k špitálu tomuto, poněvadž byl v hranicích farnosti malínské, a přinutil Pirknera, že uzavřel s ním 24. března 1324 — tedy den před přivtělením kaplí kutnohorských k špitálu klášternímu — za souhlasu kapitoly pražské, jež zastupovala suspendovaného biskupa Jana z Draž ce, a se svolením opata sedleckého Fridricha jakožto patrona kostela malínského narovnání, v kterém Pirkner svolil k tomu, aby správu špitálu vedli dva duchovní, z nichž jednoho by mistr Oldřich jako farář malínský a druhého Pirkner neb dědicové jeho jmenovali. Jim také náleželo kněze od nich dosazené pro nehodnosti sesazovati a vším potřebným opatřovati, kdežto všechny almužny, odkazy, ofěry a jiné důchody špitálu měli kněží tito přijímati a z nich polovici mistru Oldřichovi a polovici Pirknerovi neb jeho nástupcům odváděti. Při tom bylo ještě jednáno, kdyby mistr Oldřich přestal býti farářem malínským, že všechno jeho právo k špitálu městskému má připadnouti klášteru Sedleckému.7) Mistr Oldřich, jenž byl též administratorem biskupství pražského, a to jednak sám, jednak společně s některými jinými členy kapitoly pražské od r. 1318 až do r. 1329, kdy se biskup Jan z Dražice do Prahy navrátil a důstojenství biskupského opět se ujal,s) razil sobě těmito ujednáními na prospěch klá- štera učiněnými cestu k opatství kláštera Sedleckého. Když se už r. 1327 6) Regesta III., č. 969. Srov. Kapihorského Historia kláštera Sedleckého str. 23. 7) Regesta III., č. 968. Špitál Pirknerův podržel přes toto ujednání povahu městského špitálu. — Roku 1330 svědčili rychtář a přísežní Hory Kutné, že zemřelý spoluměšťan jich Mikuláš Puš odkázal 20 kop „Henslino, magistro hospitalis nostri — ad ipsum hospitale nostrum pro refrigerio infirmorum,“ a že vdova jeho Alžběta místo toho odkazu vzdala se ve prospěch špitálu městského práva na roční úrok tří hřiven, jenž na lázni Kunráta Steulina za dvorem Pušovým ležící byl pojištěn (Emler, Regesta III., č. 1658). O špitálu kutnohorském sepsal a tiskem vydal r. 1885 pěkné „Paměti“ farář a duchovní správce jeho Josef Podstránský. 5) Emler, Regesta III., č. 650, 651, 736, 848, 906, 950, 987, 997, 1001, 1058, 1087, 1125, 1518 a 1661. Srovnej též Palackého Dějiny národu českého II. 1., str. 436 a 480.
43 nemocných a chudých lidí aneb k jiným nábožným účelům. Při tom však bylo vymíněno, že v kaplích při horách stříbrných vystavěných má farář malínský aneb náměstkové jeho, jež se svolením opatovým se dosazují a sesazují, horníkům i nadále služby boží vykonávati a svátostmi poslu- hovati, a že opat bude povinen z důchodů těch kaplí faráře malínského neb náměstky jeho opatřovati vším, čeho k službám božím v těch kaplích je zapotřebí. Kdo oltáři slouží, má prý z oltáře míti vyživení. Opat sedlecký Fridrich arci jakožto patron farního kostela malínského přijal s povděkem toto věnování špitálu klášternímu učiněné a schválil je.6) V ten čas také měšťan kutnohorský Štěpán Pirkner založil ve městě samém Kutné Hoře špitál městský, podle všeho týž, který později při kostele sv. Kříže na předměstí Kohlmarkském před branou čáslavskou stával, chtěje správu špitálu ponechati toliko sobě a dědicům svým; avšak mistr Oldřich z Paběnic ujal se i tu svých práv k špitálu tomuto, poněvadž byl v hranicích farnosti malínské, a přinutil Pirknera, že uzavřel s ním 24. března 1324 — tedy den před přivtělením kaplí kutnohorských k špitálu klášternímu — za souhlasu kapitoly pražské, jež zastupovala suspendovaného biskupa Jana z Draž ce, a se svolením opata sedleckého Fridricha jakožto patrona kostela malínského narovnání, v kterém Pirkner svolil k tomu, aby správu špitálu vedli dva duchovní, z nichž jednoho by mistr Oldřich jako farář malínský a druhého Pirkner neb dědicové jeho jmenovali. Jim také náleželo kněze od nich dosazené pro nehodnosti sesazovati a vším potřebným opatřovati, kdežto všechny almužny, odkazy, ofěry a jiné důchody špitálu měli kněží tito přijímati a z nich polovici mistru Oldřichovi a polovici Pirknerovi neb jeho nástupcům odváděti. Při tom bylo ještě jednáno, kdyby mistr Oldřich přestal býti farářem malínským, že všechno jeho právo k špitálu městskému má připadnouti klášteru Sedleckému.7) Mistr Oldřich, jenž byl též administratorem biskupství pražského, a to jednak sám, jednak společně s některými jinými členy kapitoly pražské od r. 1318 až do r. 1329, kdy se biskup Jan z Dražice do Prahy navrátil a důstojenství biskupského opět se ujal,s) razil sobě těmito ujednáními na prospěch klá- štera učiněnými cestu k opatství kláštera Sedleckého. Když se už r. 1327 6) Regesta III., č. 969. Srov. Kapihorského Historia kláštera Sedleckého str. 23. 7) Regesta III., č. 968. Špitál Pirknerův podržel přes toto ujednání povahu městského špitálu. — Roku 1330 svědčili rychtář a přísežní Hory Kutné, že zemřelý spoluměšťan jich Mikuláš Puš odkázal 20 kop „Henslino, magistro hospitalis nostri — ad ipsum hospitale nostrum pro refrigerio infirmorum,“ a že vdova jeho Alžběta místo toho odkazu vzdala se ve prospěch špitálu městského práva na roční úrok tří hřiven, jenž na lázni Kunráta Steulina za dvorem Pušovým ležící byl pojištěn (Emler, Regesta III., č. 1658). O špitálu kutnohorském sepsal a tiskem vydal r. 1885 pěkné „Paměti“ farář a duchovní správce jeho Josef Podstránský. 5) Emler, Regesta III., č. 650, 651, 736, 848, 906, 950, 987, 997, 1001, 1058, 1087, 1125, 1518 a 1661. Srovnej též Palackého Dějiny národu českého II. 1., str. 436 a 480.
Strana 44
44 byl stal mnichem tohoto kláštera, zvolen jest napotom r. 1330 za opata jeho, avšak r. 1333 raněn byv mrtvicí, byl nucen vzdáti se důstojenství svého, načež roku následujícího zemřel.9) Stav se Oldřich z Paběnic opatem kláštera Sedleckého a tím patronem kostela malínského, vzdal se místa farářského, a papež Jan XXII. bullou danou v Avignoně 9. ledna 1332 udělil provisi ke kostelu tomu až do odvo- lání pobočnímu synu krále Václava II. Janu Volkovi, proboštu vyšehrad- skému a kancléři českému, nařízuje biskupu pražskému Janu z Dražice, aby jej v držení fary malínské uvedl a také proti každému v něm hájil, avšak aby při tom nebyla zanedbávána správa duchovní v tomto farním kostele a při jiných církevních obročích, jež mu jsou podřízena. 10) Kromě toho listem daným v Avignoně 30. dubna 1333 sprostil Jana Volka od následků církevních přečinů, takže mohl kromě jiných beneficií i toto obročí (ecclesiam in Malin alias in Cutina) podržeti. On také podržel důchody z něho ještě i po r. 1334, kdy se stal biskupem olomúckým, obdržev k tomu od papeže Jana XXII. zvláštní povolení a dávaje se ve správě duchovní náměstkem neb vikářem svým v Malíně neb v Kutné Hoře zastupovati, jenž také důchody z kaplí kutnohorských k jeho rukám vybíral.11) Ale brzo na to odňato je obročí malínské biskupu Janu Volkovi a uděleno bylo papežem Benediktem XII. (1334—1342) knězi Beneši Hankovi ze Ždánic, když se posavadní náměstek biskupův ve správě kostela malínského Jindřich řečený Zajíc místa toho dobrovolně vzdal.12) 3) FRB III., str. 480 a IV., str. 303 a 324. Kronika zbraslavská vypravuje, kterak za jeho opatství klášter Sedlecký do velkých dluhů upadl. 10) Registr. p. Jana XXII., č. 183 anni XVI. pars 3. No. 297 v archivu vati- kánském. Srov. přílohu č. IV. 11) Emler, Regesta III., č. 2001. Kronika zbraslavská vypravuje, kterak tento Jan Volek stal se na přímluvu markrabí Karla r. 1334 biskupem olomúckým dokládajíc: „fuerat namque prius in Romana curia per Johannem papam XXII. in subdyaconum ordinatus, in cuius pape conspectu idem electus graciam invenit, quod inter alia beneficia papalia satis enituit, quia eidem ecclesiam in Malina circa Kutnam ad Sedlicense pertinentem monasterium auctoritate sedis apostolice in commenda ipse Johannes apostolicus recommisit, quam ecclesiam idem electus usque hodie tenet et possidet racione commende, eleccione sua in Olomucensi ecclesia non obstante.“ (FRB IV., str. 319.) Náměstkem jeho na faře malínské byl asi kněz Jindřich Zajícův, neboť r. 1359 nově jmenovaný farář malínský M. Wernher v suplice papeži Innocenci VI. podané tvrdil, „quod dudum Henricus Leporis, ultimus rector et possessor parrochialis ecclesie in Malina, Pragensis diocesis, eandem ecclesiam per XXV annos et ultra (tedy od r. 1334) possedisset pacifice et quiete.“ (Registr. suplik p. Innocence VI. anno VII., fol. 75 v. v archivu vatikánském. [Mon. Vatic. II., str. 379 č. 956.) 12) Činí se o tom v bulle papeže Innocence VI. dané v Avignoně 10. února 1357 (orig. v arch. orlickém č. 56) takováto zmínka: „Peticio dilecti filii Benedicti de Zdanicz, rectoris parrochialis ecclesie in Malina, Pragensis diocesis, nobis exhibita continebat, quod licet olim ipse predictam ecclesiam tunc per liberam resignacionem Henrici dicti Leporis, presbyteri dicte diocesis, tunc ipsius ecclesie rectoris, per ipsum de ipsa ecclesia in manibus Johannis dicti Paduani, decani ecclesie Wissegradensis
44 byl stal mnichem tohoto kláštera, zvolen jest napotom r. 1330 za opata jeho, avšak r. 1333 raněn byv mrtvicí, byl nucen vzdáti se důstojenství svého, načež roku následujícího zemřel.9) Stav se Oldřich z Paběnic opatem kláštera Sedleckého a tím patronem kostela malínského, vzdal se místa farářského, a papež Jan XXII. bullou danou v Avignoně 9. ledna 1332 udělil provisi ke kostelu tomu až do odvo- lání pobočnímu synu krále Václava II. Janu Volkovi, proboštu vyšehrad- skému a kancléři českému, nařízuje biskupu pražskému Janu z Dražice, aby jej v držení fary malínské uvedl a také proti každému v něm hájil, avšak aby při tom nebyla zanedbávána správa duchovní v tomto farním kostele a při jiných církevních obročích, jež mu jsou podřízena. 10) Kromě toho listem daným v Avignoně 30. dubna 1333 sprostil Jana Volka od následků církevních přečinů, takže mohl kromě jiných beneficií i toto obročí (ecclesiam in Malin alias in Cutina) podržeti. On také podržel důchody z něho ještě i po r. 1334, kdy se stal biskupem olomúckým, obdržev k tomu od papeže Jana XXII. zvláštní povolení a dávaje se ve správě duchovní náměstkem neb vikářem svým v Malíně neb v Kutné Hoře zastupovati, jenž také důchody z kaplí kutnohorských k jeho rukám vybíral.11) Ale brzo na to odňato je obročí malínské biskupu Janu Volkovi a uděleno bylo papežem Benediktem XII. (1334—1342) knězi Beneši Hankovi ze Ždánic, když se posavadní náměstek biskupův ve správě kostela malínského Jindřich řečený Zajíc místa toho dobrovolně vzdal.12) 3) FRB III., str. 480 a IV., str. 303 a 324. Kronika zbraslavská vypravuje, kterak za jeho opatství klášter Sedlecký do velkých dluhů upadl. 10) Registr. p. Jana XXII., č. 183 anni XVI. pars 3. No. 297 v archivu vati- kánském. Srov. přílohu č. IV. 11) Emler, Regesta III., č. 2001. Kronika zbraslavská vypravuje, kterak tento Jan Volek stal se na přímluvu markrabí Karla r. 1334 biskupem olomúckým dokládajíc: „fuerat namque prius in Romana curia per Johannem papam XXII. in subdyaconum ordinatus, in cuius pape conspectu idem electus graciam invenit, quod inter alia beneficia papalia satis enituit, quia eidem ecclesiam in Malina circa Kutnam ad Sedlicense pertinentem monasterium auctoritate sedis apostolice in commenda ipse Johannes apostolicus recommisit, quam ecclesiam idem electus usque hodie tenet et possidet racione commende, eleccione sua in Olomucensi ecclesia non obstante.“ (FRB IV., str. 319.) Náměstkem jeho na faře malínské byl asi kněz Jindřich Zajícův, neboť r. 1359 nově jmenovaný farář malínský M. Wernher v suplice papeži Innocenci VI. podané tvrdil, „quod dudum Henricus Leporis, ultimus rector et possessor parrochialis ecclesie in Malina, Pragensis diocesis, eandem ecclesiam per XXV annos et ultra (tedy od r. 1334) possedisset pacifice et quiete.“ (Registr. suplik p. Innocence VI. anno VII., fol. 75 v. v archivu vatikánském. [Mon. Vatic. II., str. 379 č. 956.) 12) Činí se o tom v bulle papeže Innocence VI. dané v Avignoně 10. února 1357 (orig. v arch. orlickém č. 56) takováto zmínka: „Peticio dilecti filii Benedicti de Zdanicz, rectoris parrochialis ecclesie in Malina, Pragensis diocesis, nobis exhibita continebat, quod licet olim ipse predictam ecclesiam tunc per liberam resignacionem Henrici dicti Leporis, presbyteri dicte diocesis, tunc ipsius ecclesie rectoris, per ipsum de ipsa ecclesia in manibus Johannis dicti Paduani, decani ecclesie Wissegradensis
Strana 45
45 Tímto však způsobem odcizeny jsou klášteru Sedleckému a jeho špitálu zase důchody z kaplí kutnohorských, a teprve r. 1342 odhodlal se opat sedlecký Mikuláš vydati se na cestu do Avignonu, aby vymohl při papeži prope Pragam, vicarii generalis venerabilis fratris nostri Arnesti Pragensis, extra Romanam curiam sponte factam et per eundem vicarium, habentem super hoc ab eodem archiepiscopo specialem potestatem extra eandem curiam admissam, vacantem vigore quarundam litterarum apostolicarum, prout ex ipsarum forma poterat infra tempus legitimum acceptasse et de ea sibi provisum fuisse canonice, tamen Nicolaus abbas et conventus monasterii in Sedlecz ordinis Cisterciensis dicte diocesis, ad quorum collacionem dicta ecclesia pertinere dinoscitur, ac Henricus predictus, qui predictam ecclesiam ad se spectare falso dicebat, acceptacioni et provisioni huius- modi contra iusticiam se opponentes fecerunt, prout faciunt ... (mezera), quod provisio huius suum debitum sorciri potuerunt effectum seque in dicta ecclesia in- truserunt eamque occuparunt et detinuerunt, prout detinent indebite occupatam, fructus, redditus et proventus percipiendo ex ea, propter que ex parte dicti Benedicti fuit ad sedem apostolicam appellatum.“ Zmíněný v bulle této opat Mikuláš byl opatem sedleckým v letech 1337—1343 neb 1344, a do té doby tedy musí se položiti vypuzení Beneše ze Ždánic z fary malínské. S tím arci nalézá se v odporu místo, že Jindřich Zajíc vzdal se práva ke kostelu malínskému do rukou Jana Padovánského, děkana kostela vyšehradského a generálního vikáře arcibiskupa pražského Arnošta. Tento, magister Johannes dictus Paduanus, decretorum doctor, jmenuje se od r. 1319 kanovníkem vyšehradským a stal se r. 1330 též olomúckým, boleslavským a žateckým kanovníkem, zastávaje v 1. 1330—1333 úřad generálního vikáře biskupa olomúckého Hynka Berky z Dubé (srov. index k Emlerovým Regestům III.). Roku 1338 byl vrchním rozsudím v rozepři kapitoly pražské s klášterem Sedleckým o hranice vsi Pněvic (Emler, Regesta IV., č. 610 a 636); napotom nalézáme jej 14. ledna 1343 mezi přítomnými při volbě Arnošta za biskupa pražského a už v lednu 1344 jmenuje se též kanovníkem kostela pražského a zároveň officialis curiae Pragensis episcopi a potom archiepiscopi, tedy generálním vikářem biskupa a pak arcibiskupa Arnošta. (Emler, Regesta IV., č. 1215, 1369, 1385, 1409, 1522 a 1542.) V hodnosti té setrval asi do r. 1348, kdy se stal děkanem kostela vyšehradského, a jakožto takový vypo- máhal v 1. 1356 a též asi 1357 Vrativoji, proboštu týnskému, v úřadě generálního vikáře (Tomek, Dějepis m. Prahy V., str. 106, 121 a 148.) V říjnu r. 1358 byl mrtev, neb papež Innocenc VI. udělil 28. října 1358 vyšší beneficia některá, smrtí jeho uprázdněná, zejména proboštství vyšehradské, kanovnictví olomúcké, žatecké a bole- slavské jiným osobám (Registr. pap. Innocence VI., rok V., str. II. v archivu vati- kánském. [Mon. Vatic. II., str. 337—339. Srov. o něm Tadra, Kulturní styky str. 267.] Kdybychom tudy znění bully brali slovně, byl by se kněz Jindřich mohl vzdáti dobro- volně fary malínské r. 1356 neb 1357, kdy M. Jan Padovánský byl zároveň děkanem vyšehradským a generálním vikářem arcibiskupa pražského; avšak pak slovo „olim“ v listině nemělo by smyslu a také by bylo nevysvětlitelno, kterak opat sedlecký Mikuláš, jenž asi r. 1344 zemřel, by byl mohl Beneše ze Ždánic r. 1356 z fary ma- línské vypuditi. Odpor ten dá se odstraniti jedině tím, když se resignace kněze Jin- dřicha Zajíce na faru malínskou i udělení její Beneši ze Ždánic před r. 1342 položí a když v titulování M. Jana Padovánského děkanem vyšehradským a generálním vikářem nehledáme důkazu, že v této hodnosti měl podíl na změně ve farním úřadě malínském, nýbrž že r. 1357 v čas vydání bully papežské obě ty hodnosti zastával. Snopek, Memorabilia (rkp. orlický No. 44, p. 65, [rukopis pardubický č. 122 str. 68]) praví „Et licet successor Ulrici in parochia Malinensi Benedictus de Zdanicz ab- alienationem praedictarum capellarum in Montibus Cuttnis graviter ferens in curia Romana beneficium illud, quod antea a clericis secularibus administrabatur, non
45 Tímto však způsobem odcizeny jsou klášteru Sedleckému a jeho špitálu zase důchody z kaplí kutnohorských, a teprve r. 1342 odhodlal se opat sedlecký Mikuláš vydati se na cestu do Avignonu, aby vymohl při papeži prope Pragam, vicarii generalis venerabilis fratris nostri Arnesti Pragensis, extra Romanam curiam sponte factam et per eundem vicarium, habentem super hoc ab eodem archiepiscopo specialem potestatem extra eandem curiam admissam, vacantem vigore quarundam litterarum apostolicarum, prout ex ipsarum forma poterat infra tempus legitimum acceptasse et de ea sibi provisum fuisse canonice, tamen Nicolaus abbas et conventus monasterii in Sedlecz ordinis Cisterciensis dicte diocesis, ad quorum collacionem dicta ecclesia pertinere dinoscitur, ac Henricus predictus, qui predictam ecclesiam ad se spectare falso dicebat, acceptacioni et provisioni huius- modi contra iusticiam se opponentes fecerunt, prout faciunt ... (mezera), quod provisio huius suum debitum sorciri potuerunt effectum seque in dicta ecclesia in- truserunt eamque occuparunt et detinuerunt, prout detinent indebite occupatam, fructus, redditus et proventus percipiendo ex ea, propter que ex parte dicti Benedicti fuit ad sedem apostolicam appellatum.“ Zmíněný v bulle této opat Mikuláš byl opatem sedleckým v letech 1337—1343 neb 1344, a do té doby tedy musí se položiti vypuzení Beneše ze Ždánic z fary malínské. S tím arci nalézá se v odporu místo, že Jindřich Zajíc vzdal se práva ke kostelu malínskému do rukou Jana Padovánského, děkana kostela vyšehradského a generálního vikáře arcibiskupa pražského Arnošta. Tento, magister Johannes dictus Paduanus, decretorum doctor, jmenuje se od r. 1319 kanovníkem vyšehradským a stal se r. 1330 též olomúckým, boleslavským a žateckým kanovníkem, zastávaje v 1. 1330—1333 úřad generálního vikáře biskupa olomúckého Hynka Berky z Dubé (srov. index k Emlerovým Regestům III.). Roku 1338 byl vrchním rozsudím v rozepři kapitoly pražské s klášterem Sedleckým o hranice vsi Pněvic (Emler, Regesta IV., č. 610 a 636); napotom nalézáme jej 14. ledna 1343 mezi přítomnými při volbě Arnošta za biskupa pražského a už v lednu 1344 jmenuje se též kanovníkem kostela pražského a zároveň officialis curiae Pragensis episcopi a potom archiepiscopi, tedy generálním vikářem biskupa a pak arcibiskupa Arnošta. (Emler, Regesta IV., č. 1215, 1369, 1385, 1409, 1522 a 1542.) V hodnosti té setrval asi do r. 1348, kdy se stal děkanem kostela vyšehradského, a jakožto takový vypo- máhal v 1. 1356 a též asi 1357 Vrativoji, proboštu týnskému, v úřadě generálního vikáře (Tomek, Dějepis m. Prahy V., str. 106, 121 a 148.) V říjnu r. 1358 byl mrtev, neb papež Innocenc VI. udělil 28. října 1358 vyšší beneficia některá, smrtí jeho uprázdněná, zejména proboštství vyšehradské, kanovnictví olomúcké, žatecké a bole- slavské jiným osobám (Registr. pap. Innocence VI., rok V., str. II. v archivu vati- kánském. [Mon. Vatic. II., str. 337—339. Srov. o něm Tadra, Kulturní styky str. 267.] Kdybychom tudy znění bully brali slovně, byl by se kněz Jindřich mohl vzdáti dobro- volně fary malínské r. 1356 neb 1357, kdy M. Jan Padovánský byl zároveň děkanem vyšehradským a generálním vikářem arcibiskupa pražského; avšak pak slovo „olim“ v listině nemělo by smyslu a také by bylo nevysvětlitelno, kterak opat sedlecký Mikuláš, jenž asi r. 1344 zemřel, by byl mohl Beneše ze Ždánic r. 1356 z fary ma- línské vypuditi. Odpor ten dá se odstraniti jedině tím, když se resignace kněze Jin- dřicha Zajíce na faru malínskou i udělení její Beneši ze Ždánic před r. 1342 položí a když v titulování M. Jana Padovánského děkanem vyšehradským a generálním vikářem nehledáme důkazu, že v této hodnosti měl podíl na změně ve farním úřadě malínském, nýbrž že r. 1357 v čas vydání bully papežské obě ty hodnosti zastával. Snopek, Memorabilia (rkp. orlický No. 44, p. 65, [rukopis pardubický č. 122 str. 68]) praví „Et licet successor Ulrici in parochia Malinensi Benedictus de Zdanicz ab- alienationem praedictarum capellarum in Montibus Cuttnis graviter ferens in curia Romana beneficium illud, quod antea a clericis secularibus administrabatur, non
Strana 46
46 navrácení těchto důchodů z kaplí kutnohorských plynoucích a zpětné jich přivtělení klášteru a špitálu jeho. Král Jan, markrabí Karel a manželka jeho Blanka dali mu s sebou přímluvné listy k papeži i k vynikajícím osobnostem na dvoře papežském, v kterých vylíčili zbědovaný stav a za- dluženost kláštera Sedleckého a papežskou stolici naléhavě žádali, aby klášteru Sedleckému, od panovníkův a pánů českých prý založenému, tím způsobem bylo zase spomoženo, by důchody a užitky z kaplí kutno- horských mohly se obraceti na prospěch kláštera a špitálu jeho s výhradou přiměřené částky pro faráře malínského a náměstky jeho, kteří v kaplích těch služby boží vykonávají.13) K prosbě této připojil prý se také správce kostela malínského, nejspíše kněz Jindřich Zajíc, a papež Kliment VI. přivtělil tudy bullou danou v Avignoně 26. května 1343 kaple kutnohorské opět klášteru a špitálu sedleckému a potvrdil v plném obsahu také úmluvu, která v té příčině 25. března 1324 byla uzavřena mezi M. Oldřichem z Pa- běnic a klášterem Sedleckým.14) Jakmile opat Mikuláš obdržel potvrzení práva ke kaplím kutno- horským a do Čech se navrátil, tu společně s předešlým správcem kostela malínského Jindřichem Zajícem zmocnil se kostela toho i kaplí k němu příslušejících, vypudil faráře Beneše ze Ždánic z úřadu farního a dosadil na jeho místo kněze Jindřicha, přivlastňuje klášteru užitky a důchody z kaplí kutnohorských. Při tom musilo dojíti k nějakým potržkám, neboť klášter přišel „nešťastnou jakous příhodou“ o originál řečené bully papežské z r. 1343, a následkem toho nástupce Mikulášův opat Jan Holgut (1345— 1358) a všechen konvent kláštera Sedleckého vyžádali sobě na papeži Innocenci VI., aby na základě výpisu z register papeže Klimenta VI. bullu tu jim obnovil a potvrdil, což se také bullou danou v Avignoně 25. července 1353 stalo.15) Kromě toho potvrdil klášteru též císař Karel IV posse ab abbate Sedlicensi et ejus regularibus personis administrari, conquaestus fuerit, nihilominus abbas Sedlecensis vigore bullae Alexandri V. anno pontificatus sui primo in possessione mansit et tam pro Malinensi parochia, quam pro capellis et templis in Montis Cuttnis religiosos ex conventu suo praesentavit et illi a venerabili officio Pragensi confirmabantur.“ V stejném smyslu pronáší se Sartorius, Cister- cium bistercium p. 995. 13) Tadra, Summa Gerhardi str. 59 a Palackého Über Formelbücher I., str. 349 až 352, kdež arci rok 1342 (11 října) místo r 1343 musí se položiti; formule listu krále Jana je datována „Prage“, král Jan meškal v Praze toliko do června 1342 (Tomek, Dějepis m. Prahy I., str. 580), kdežto r. 1343 vůbec v Čechách nebyl.) [Mon. Vatic. I., str. 114, č. 206. Srov. Tadra, Kulturní styky str. 350.] 14) Emler IV., č. 1269. [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., 517. Mon. Vatic. I., str. 116, č. 207.] 15) V konfirmaci té praví papež Innocenc VI.: „Tenorem quarundam littera- rum felicis recordacionis Clementis pape VI., predecessoris nostri, in regestro ipsius predecessoris repertum ad dilectorum filiorum abbatis et conventus monasterii Cedlicensis, Cisterciensis ordinis, Pragensis diocesis, supplicacionis instanciam pro eo, quod, sicut excepimus, predicte originales littere casu fortuito sunt amisse, de registro ipso de verbo ad verbum transcribi et presentibus annotari fecimus.“ (Orig.
46 navrácení těchto důchodů z kaplí kutnohorských plynoucích a zpětné jich přivtělení klášteru a špitálu jeho. Král Jan, markrabí Karel a manželka jeho Blanka dali mu s sebou přímluvné listy k papeži i k vynikajícím osobnostem na dvoře papežském, v kterých vylíčili zbědovaný stav a za- dluženost kláštera Sedleckého a papežskou stolici naléhavě žádali, aby klášteru Sedleckému, od panovníkův a pánů českých prý založenému, tím způsobem bylo zase spomoženo, by důchody a užitky z kaplí kutno- horských mohly se obraceti na prospěch kláštera a špitálu jeho s výhradou přiměřené částky pro faráře malínského a náměstky jeho, kteří v kaplích těch služby boží vykonávají.13) K prosbě této připojil prý se také správce kostela malínského, nejspíše kněz Jindřich Zajíc, a papež Kliment VI. přivtělil tudy bullou danou v Avignoně 26. května 1343 kaple kutnohorské opět klášteru a špitálu sedleckému a potvrdil v plném obsahu také úmluvu, která v té příčině 25. března 1324 byla uzavřena mezi M. Oldřichem z Pa- běnic a klášterem Sedleckým.14) Jakmile opat Mikuláš obdržel potvrzení práva ke kaplím kutno- horským a do Čech se navrátil, tu společně s předešlým správcem kostela malínského Jindřichem Zajícem zmocnil se kostela toho i kaplí k němu příslušejících, vypudil faráře Beneše ze Ždánic z úřadu farního a dosadil na jeho místo kněze Jindřicha, přivlastňuje klášteru užitky a důchody z kaplí kutnohorských. Při tom musilo dojíti k nějakým potržkám, neboť klášter přišel „nešťastnou jakous příhodou“ o originál řečené bully papežské z r. 1343, a následkem toho nástupce Mikulášův opat Jan Holgut (1345— 1358) a všechen konvent kláštera Sedleckého vyžádali sobě na papeži Innocenci VI., aby na základě výpisu z register papeže Klimenta VI. bullu tu jim obnovil a potvrdil, což se také bullou danou v Avignoně 25. července 1353 stalo.15) Kromě toho potvrdil klášteru též císař Karel IV posse ab abbate Sedlicensi et ejus regularibus personis administrari, conquaestus fuerit, nihilominus abbas Sedlecensis vigore bullae Alexandri V. anno pontificatus sui primo in possessione mansit et tam pro Malinensi parochia, quam pro capellis et templis in Montis Cuttnis religiosos ex conventu suo praesentavit et illi a venerabili officio Pragensi confirmabantur.“ V stejném smyslu pronáší se Sartorius, Cister- cium bistercium p. 995. 13) Tadra, Summa Gerhardi str. 59 a Palackého Über Formelbücher I., str. 349 až 352, kdež arci rok 1342 (11 října) místo r 1343 musí se položiti; formule listu krále Jana je datována „Prage“, král Jan meškal v Praze toliko do června 1342 (Tomek, Dějepis m. Prahy I., str. 580), kdežto r. 1343 vůbec v Čechách nebyl.) [Mon. Vatic. I., str. 114, č. 206. Srov. Tadra, Kulturní styky str. 350.] 14) Emler IV., č. 1269. [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., 517. Mon. Vatic. I., str. 116, č. 207.] 15) V konfirmaci té praví papež Innocenc VI.: „Tenorem quarundam littera- rum felicis recordacionis Clementis pape VI., predecessoris nostri, in regestro ipsius predecessoris repertum ad dilectorum filiorum abbatis et conventus monasterii Cedlicensis, Cisterciensis ordinis, Pragensis diocesis, supplicacionis instanciam pro eo, quod, sicut excepimus, predicte originales littere casu fortuito sunt amisse, de registro ipso de verbo ad verbum transcribi et presentibus annotari fecimus.“ (Orig.
Strana 47
47 listem daným v Praze 29. srpna 1355 mezi jiným toto přivtělení užitkův a důchodů z kaplí kutnohorských, jakož i správu městského špitálu před branou čáslavskou v Kutné Hoře.16) Přes to neostal klášter dlouho v pokojném držení kostela malínského a kaplí k němu příslušejících. V těch časech obsazování vyšších i nižších beneficií církevních dálo se velmi nepravidelným a libovolným způsobem. Papežové obsazovali svými mandáty beneficia, jakmile se o jich uprázdnění dozvěděli aneb o jichž uprázdnění se byli přičinili na př. přeložením bene- ficiata na jiné beneficium neb jiným třeba nepřímým způsobem, nedbajíce toho, zdali biskupové nebyli je už prve jinak obsadili, aneb zdali nemá při tom práv patronátních býti šetřeno. Následkem toho často se stávalo, že beneficium bylo jinému kandidátu uděleno papežem a jinému biskupem ve srozumění s patronem, a že o platnosti takovýchto provisí vznikaly tuhé spory.17) Příklad takového sporu poskytoval v ten čas farní kostel v kníž. archivu orlickém č. 52. Na rubu bully té je poznamenáno: Tenor littere domini Clementis est consultatus cum regestro et concordat. Guido de Pestello. Zapsána je bulla v registru pap. Innocence VI. tom. 224 na 1. 437 b, č. 1201 v archivu vatikánském. Přepis v archivu zemském.) [Mon. Vatic. II., 54, č. 128, Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 517.] — Rok před tím zapsáno do register desátku papežského: „1352. Mons Chutnis, dominus abbas de capellis filiabus solvit 8 sex. Recepimus cum protestatione; tenetur 10 sexagenas minus 18 gr. sup- plere juxta antiquam solutionem“ (Tomek, Reg. decim. papal. str. 54.). 16) „Uniones seu incorporaciones fructuum, redituum et proventuum capellarum in Montibus Chuthnis et aliarum ecclesiarum parrochialium quarumcunque predicto monasterio per quoscumque et qualitercumque factas, regimen quoque et disposici- onem hospitalis infirmorum ante portam Czaslaviensem in dicto Monte Chuthne" (orig. v arch orlickém č 53 a 55. Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 515.) 17) Srov. na př. Rittner, Církevní právo katolické I., str. 335 násl. O tom, kterak udělování takovýchto provisí a expektancí papežských mělo často povahu simonie srov. Pelzel, K. Wenzeslaus II., str. 555 násl. [Srv. Krofta, Kurie a církevní správa zemí českých v době předhusitské v Č. Č. H. roč. X., XII. a XIV. a No- votný, Církevní a náboženský vývoj v České politice I., str. 527 sl.] Arcibiskup Arnošt hleděl v provinciálních statutech z r. 1349 hájiti svá práva ustanoviv (ve vy- dání Pontanově 1. D 1), že žádný duchovní nesmí k úřadu a obročí býti připuštěn, pokud nesloží biskupu povinnou přísahu, a že obročí stane se nehodným ten, kdo toliko se svolením patrona a bez instituce biskupa neb toho, komu dle práva obsazo- vání beneficia náleží, správu obročí církevního převezme. Patron, který by se chtěl takovéhoto kněze ujímati, má navždy přijíti o své právo praesentační. Rovněž klášterům uloženo praesentovati biskupům duchovní, kteří ke kostelům jim pří- slušejícím mají býti dosazováni a kteří ve věcech správy duchovní biskupu, ve věcech hospodářských však mnichům ostávají zodpovědni. Koho pak biskup dosadí, a třeba to byl i mnich, toho mniši nesmí bez svolení biskupa sesaditi. Aby pak o tom nebyla pochybnost, kdo je biskupem instituován, má instituce děkanem neb nej- bližším farářem u přítomnosti lidu veřejně se prohlásiti, aby po případě patron mohl hájiti svá práva. (E 2.) Mniši nesmí ke kostelům jim náležejícím ze svého řádu do- sazovati správce, když kostely ty obvykle byly spravovány světskými duchovními, aniž biskup smí kostely farní neb jich důchody přikazovati k užívání mnichům bez
47 listem daným v Praze 29. srpna 1355 mezi jiným toto přivtělení užitkův a důchodů z kaplí kutnohorských, jakož i správu městského špitálu před branou čáslavskou v Kutné Hoře.16) Přes to neostal klášter dlouho v pokojném držení kostela malínského a kaplí k němu příslušejících. V těch časech obsazování vyšších i nižších beneficií církevních dálo se velmi nepravidelným a libovolným způsobem. Papežové obsazovali svými mandáty beneficia, jakmile se o jich uprázdnění dozvěděli aneb o jichž uprázdnění se byli přičinili na př. přeložením bene- ficiata na jiné beneficium neb jiným třeba nepřímým způsobem, nedbajíce toho, zdali biskupové nebyli je už prve jinak obsadili, aneb zdali nemá při tom práv patronátních býti šetřeno. Následkem toho často se stávalo, že beneficium bylo jinému kandidátu uděleno papežem a jinému biskupem ve srozumění s patronem, a že o platnosti takovýchto provisí vznikaly tuhé spory.17) Příklad takového sporu poskytoval v ten čas farní kostel v kníž. archivu orlickém č. 52. Na rubu bully té je poznamenáno: Tenor littere domini Clementis est consultatus cum regestro et concordat. Guido de Pestello. Zapsána je bulla v registru pap. Innocence VI. tom. 224 na 1. 437 b, č. 1201 v archivu vatikánském. Přepis v archivu zemském.) [Mon. Vatic. II., 54, č. 128, Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 517.] — Rok před tím zapsáno do register desátku papežského: „1352. Mons Chutnis, dominus abbas de capellis filiabus solvit 8 sex. Recepimus cum protestatione; tenetur 10 sexagenas minus 18 gr. sup- plere juxta antiquam solutionem“ (Tomek, Reg. decim. papal. str. 54.). 16) „Uniones seu incorporaciones fructuum, redituum et proventuum capellarum in Montibus Chuthnis et aliarum ecclesiarum parrochialium quarumcunque predicto monasterio per quoscumque et qualitercumque factas, regimen quoque et disposici- onem hospitalis infirmorum ante portam Czaslaviensem in dicto Monte Chuthne" (orig. v arch orlickém č 53 a 55. Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 515.) 17) Srov. na př. Rittner, Církevní právo katolické I., str. 335 násl. O tom, kterak udělování takovýchto provisí a expektancí papežských mělo často povahu simonie srov. Pelzel, K. Wenzeslaus II., str. 555 násl. [Srv. Krofta, Kurie a církevní správa zemí českých v době předhusitské v Č. Č. H. roč. X., XII. a XIV. a No- votný, Církevní a náboženský vývoj v České politice I., str. 527 sl.] Arcibiskup Arnošt hleděl v provinciálních statutech z r. 1349 hájiti svá práva ustanoviv (ve vy- dání Pontanově 1. D 1), že žádný duchovní nesmí k úřadu a obročí býti připuštěn, pokud nesloží biskupu povinnou přísahu, a že obročí stane se nehodným ten, kdo toliko se svolením patrona a bez instituce biskupa neb toho, komu dle práva obsazo- vání beneficia náleží, správu obročí církevního převezme. Patron, který by se chtěl takovéhoto kněze ujímati, má navždy přijíti o své právo praesentační. Rovněž klášterům uloženo praesentovati biskupům duchovní, kteří ke kostelům jim pří- slušejícím mají býti dosazováni a kteří ve věcech správy duchovní biskupu, ve věcech hospodářských však mnichům ostávají zodpovědni. Koho pak biskup dosadí, a třeba to byl i mnich, toho mniši nesmí bez svolení biskupa sesaditi. Aby pak o tom nebyla pochybnost, kdo je biskupem instituován, má instituce děkanem neb nej- bližším farářem u přítomnosti lidu veřejně se prohlásiti, aby po případě patron mohl hájiti svá práva. (E 2.) Mniši nesmí ke kostelům jim náležejícím ze svého řádu do- sazovati správce, když kostely ty obvykle byly spravovány světskými duchovními, aniž biskup smí kostely farní neb jich důchody přikazovati k užívání mnichům bez
Strana 48
48 malínský, k němuž papežem Benediktem XII., jak jsme sdělili, byl dosazen vypuzený r. 1343 Beneš ze Ždánic, a v jehož držení nyní se uvázal kněz Jindřich Zajíc ve srozumění s klášterem Sedleckým a též arcibiskupem Arnoštem. Beneš ze Ždánic obrátil se r. 1353 se žalobou přímo k stolici papežské dovozuje, že na základě papežských listů obdržel druhdy provisi na kostel malínský, avšak že přes to opatem sedleckým Mikulášem a knězem Jindřichem Zajícem byl z fary malínské bezprávně vypuzen a o užitky a důchody farního obročí připraven. Papež Innocenc VI. delegoval k 10z- hodnutí této pře arciděkana mistra Bertranda de Cardalhaco, jakožto au- ditora causarum palacii apostolici, a když ani klášter Sedlecký ani kněz Zajíc přes několikerou citaci k soudu jeho se nedostavili, odsoudil je pro nestání a konečným rozsudkem uznal za právo, že Beneši ze Ždánic byla dle předpisů práva církevního řádná provise kostela malínského udělena, a že tudy má v držení kostela toho býti zase uveden, kdežto klášter Sedlecký a kněz Jindřich že mají z neho býti vypuzeni. Kromě toho odsouzeni jsou aby mu vrátili všechny užitky a důchody z toho kostela i z kaplí neb kostelů k němu příslušejících, jež od započetí pře byli přijali, a aby mu nahradili soudní útraty v obnosu 60 florenů. Papež potvrdil tento konečný rozsudek a jmenoval exekutory, kteří jej měli provésti. I dána jest 24. března 1357 o tom všem zpráva arcibiskupu pražskému Arnoštovi a všemu duchovenstvu českému, jakož i opatu a konventu kláštera Sedleckého a knězi Jindřichu Zajíci s nařízením, aby do tří měsícův a šesti dní rozsudek byl proveden, a aby proti každému, kdo by tomu na odpor se postavil, přísnými tresty církevními bylo nastupováno. Zejména napomenuti jsou rychtář, přísežní a všechna obec města Kutné Hory, jakož i všichni jiní osadníci farnosti malínské, kteří platí desátky a úroky s pozemků svých neb od kostela najatých, aby toliko Beneše ze Ždánic měli za pravého správce kostela malínského, toliko jemu odváděli užitky a důchody kostelu náležité a od něho jenom přijímali svátosti a nikoli od-kněze Jindřicha neb jeho ná- městků, k jichž odstranění naopak mají přispěti.18) Ačkoliv exekutorové rozsudku na prospěch Beneše ze Ždánic vydaného měli interdiktem a exkomunikací donutiti strany súčastněné, aby se mu podrobily, přece klášter i kněz Jindřich ostali i nadále v držení kostela malínského.19) Arcibiskup pražský Arnošt z Pardubic obrátil se k papeži Innocenci VI. se žádostí, aby nebyl s duchovenstvem svým povinen za- chovávati interdikt, jejž soudcové stolice papežské často prý v malicherných rozepřích ukládají, a papež povolil listem daným v Avignoně 6. dubna 1358 svolení kapitoly. (E 2) K zabezpečení těchto práv biskupských vedly se také od r. 1354 libri confirmationum při stolici arcibiskupství pražského. 18) Orig. v archivu orlickém č. 56. Viz přílohu č. V. 19) V červnu 1357 jmenuje se „Henricus plebanus de Montibus Cutnis“, patrně farář Jindřich Zajíc, jenž účastní se jakožto exekutor dosazení kněze Jindřicha „ad altare in capella superiori per mortem Johannis plebani vacans“ a v lednu 1358 uvádí se „Henricus decanus Guthnensis“ (Tingl, Liber confirm. I. 1., str. 49 a 57).
48 malínský, k němuž papežem Benediktem XII., jak jsme sdělili, byl dosazen vypuzený r. 1343 Beneš ze Ždánic, a v jehož držení nyní se uvázal kněz Jindřich Zajíc ve srozumění s klášterem Sedleckým a též arcibiskupem Arnoštem. Beneš ze Ždánic obrátil se r. 1353 se žalobou přímo k stolici papežské dovozuje, že na základě papežských listů obdržel druhdy provisi na kostel malínský, avšak že přes to opatem sedleckým Mikulášem a knězem Jindřichem Zajícem byl z fary malínské bezprávně vypuzen a o užitky a důchody farního obročí připraven. Papež Innocenc VI. delegoval k 10z- hodnutí této pře arciděkana mistra Bertranda de Cardalhaco, jakožto au- ditora causarum palacii apostolici, a když ani klášter Sedlecký ani kněz Zajíc přes několikerou citaci k soudu jeho se nedostavili, odsoudil je pro nestání a konečným rozsudkem uznal za právo, že Beneši ze Ždánic byla dle předpisů práva církevního řádná provise kostela malínského udělena, a že tudy má v držení kostela toho býti zase uveden, kdežto klášter Sedlecký a kněz Jindřich že mají z neho býti vypuzeni. Kromě toho odsouzeni jsou aby mu vrátili všechny užitky a důchody z toho kostela i z kaplí neb kostelů k němu příslušejících, jež od započetí pře byli přijali, a aby mu nahradili soudní útraty v obnosu 60 florenů. Papež potvrdil tento konečný rozsudek a jmenoval exekutory, kteří jej měli provésti. I dána jest 24. března 1357 o tom všem zpráva arcibiskupu pražskému Arnoštovi a všemu duchovenstvu českému, jakož i opatu a konventu kláštera Sedleckého a knězi Jindřichu Zajíci s nařízením, aby do tří měsícův a šesti dní rozsudek byl proveden, a aby proti každému, kdo by tomu na odpor se postavil, přísnými tresty církevními bylo nastupováno. Zejména napomenuti jsou rychtář, přísežní a všechna obec města Kutné Hory, jakož i všichni jiní osadníci farnosti malínské, kteří platí desátky a úroky s pozemků svých neb od kostela najatých, aby toliko Beneše ze Ždánic měli za pravého správce kostela malínského, toliko jemu odváděli užitky a důchody kostelu náležité a od něho jenom přijímali svátosti a nikoli od-kněze Jindřicha neb jeho ná- městků, k jichž odstranění naopak mají přispěti.18) Ačkoliv exekutorové rozsudku na prospěch Beneše ze Ždánic vydaného měli interdiktem a exkomunikací donutiti strany súčastněné, aby se mu podrobily, přece klášter i kněz Jindřich ostali i nadále v držení kostela malínského.19) Arcibiskup pražský Arnošt z Pardubic obrátil se k papeži Innocenci VI. se žádostí, aby nebyl s duchovenstvem svým povinen za- chovávati interdikt, jejž soudcové stolice papežské často prý v malicherných rozepřích ukládají, a papež povolil listem daným v Avignoně 6. dubna 1358 svolení kapitoly. (E 2) K zabezpečení těchto práv biskupských vedly se také od r. 1354 libri confirmationum při stolici arcibiskupství pražského. 18) Orig. v archivu orlickém č. 56. Viz přílohu č. V. 19) V červnu 1357 jmenuje se „Henricus plebanus de Montibus Cutnis“, patrně farář Jindřich Zajíc, jenž účastní se jakožto exekutor dosazení kněze Jindřicha „ad altare in capella superiori per mortem Johannis plebani vacans“ a v lednu 1358 uvádí se „Henricus decanus Guthnensis“ (Tingl, Liber confirm. I. 1., str. 49 a 57).
Strana 49
49 arcibiskupu po čas života jeho, aby duchovenstvo v městech pražských a v Kutné Hoře nebylo povinno šetřiti interdiktu, lečby byl uvalen ná- sledkem nálezu pro provinění samého císaře Karla IV. neb jeho náměstka papežskými soudci vyneseného.20) Po smrti správce kostela malínského Jindřicha Zajíce ustanovil arcibiskup Arnošt 3. prosince 1358 k presentaci opata Jana a konventu kláštera Sedleckého mistra Wernhera, syna Timova z Erthmansdorfu, protonotáře Starého města pražského, farářem v Malíně.21) Wernher po- držel při tom úřad protonotářství staroměstského 22) a dával se asi ve správě duchovní zastupovati vikářem, neboť Beneš ze Ždánic ostal i jeho soupeřem.23) Papež Urban V. 8. listopadu 1362 nařídil aspoň auditoru 20) Arcibiskup žádal: „ut ecclesie et monasteria ac archiepiscopus et prelati, clerici et persone in Pragensi tam in castro, in quo est ecclesia cathedralis et habi- tacio regum Boemie et nunc domini imperatoris, et [in] Maiori ac Minori civitate ac in Montibus Cuthnis, Pragensis drocesis, ad predictarum cessacionis divinorum et interdictorum observanciam minime teneantur, nisi propter delictum domini vel ipsius locumtenentis civitatis Pragensis et Montium Cuthnis [sic] huiusmodi cessaciones et interdicta extiterint promulgata.“ Žádost tato zapsána je v registr. suppl. pap. Innocence VI. a. VI. fol. 105. v archivu vatikánském a poznamenáno na ní: „fiat hac vice et dum dictus archiepiscopus ecclesie Pragensi presidebit G.“ [Mon. Vatic. II., str. 292, č. 748.] V registru téhož papeže No. 233 (anni VI., pars 2.) na 1. 437 b No. CLXXV v archivu vatikánském [Mon. Vatic. I1., str. 293, č. 749] zapsán je svrchu zmíněný list pap. Innocence VI., v kterém píše arcibiskupu Arnoš- tovi, že se uvaluje interdikt, ačkoli „illi, contra quos processus huiusmodi in premissa vel alia simili forma faciunt, non sint domini vel rectores civitatum, opidorum, vil- larum et castroium predictorum, sicque sepe ecclesie et monasteria absque culpa prelatorum et rectorum suorum vel dominorum aut rectorum locorum, in quibus consistunt, debitis obsequiis defraudantur et multa scandala exinde eciam subsecuntur. Nos itaque tuis in hac parte supplicacionibus inclinati, ut tam tu, quam tui clerus et populus civitatis Pragensis et loci Montis Cuthnis, Pragensis diocesis, necuon tua monasteria et alie ecclesie ac monasteria et ecclesiastica loca quecumque in eisdem civitate et loco Montis Cuthnis consistencia ad observanciam interdictorum et ces- sacionis huiusmodi, nisi forsan processus ipsi et sentencie propter delictum domini dictorum civitatis et loci vel ipsius locumtenencium facti et promulgate fuerint, minime teneamini, fraternitati tue et ipsis clero et populo hac vice tenore presencium indulgemus presentibus, quamdiu regimini ecclesie Pragensis prefueris tantummodo valituris." 21) Lib. conf. I. 1., str. 76. [Mon. Vatic. II., str. 379 a 380.] 22) Dle Tadry, Kanceláře a písaři v zemích českých, str. 165 a 276 byl proto- notářem Starého města pražského v 1. 1354—1365 a pocházel z Míšně; [viz i Tomek, Dějepis m. Prahy díl V., 2. vyd., str. 82.] 23) V registru pap. Innocence VI. anno V., na 1. 2. v archivu vatikánském čte se 10. června 1359: „Surrogatus fuit Wernherus Tymonis in omni jure, quod competebat Henrico Leporis in parrochiali ecclesia in Malina, Pragensis diocesis, super qua idem Henricus in palacio apostolico litigat. IV. Idus Junii.“ Stalo se tak na žádost kanovníka míšeňského mistra Wernhera papeži Innocenci VI. téhož dne podanou, v kteréž žádal, aby byl potvrzen za faráře malínského, „nisi causa litis obstaret eidem ac eciam reservacio S. V., si qua de eadem facta foret, quod non spectat“ a aby aspoň v právu a sporu o faru malínskou byl uznán za nástupce faráře Jindřicha Zajíce, jenž k papežské stolici odvolání učinil. (Registra suplik pap. Inno- Rozprava I. tř.: Klášter sedlecký, jeho statky a práva. 4
49 arcibiskupu po čas života jeho, aby duchovenstvo v městech pražských a v Kutné Hoře nebylo povinno šetřiti interdiktu, lečby byl uvalen ná- sledkem nálezu pro provinění samého císaře Karla IV. neb jeho náměstka papežskými soudci vyneseného.20) Po smrti správce kostela malínského Jindřicha Zajíce ustanovil arcibiskup Arnošt 3. prosince 1358 k presentaci opata Jana a konventu kláštera Sedleckého mistra Wernhera, syna Timova z Erthmansdorfu, protonotáře Starého města pražského, farářem v Malíně.21) Wernher po- držel při tom úřad protonotářství staroměstského 22) a dával se asi ve správě duchovní zastupovati vikářem, neboť Beneš ze Ždánic ostal i jeho soupeřem.23) Papež Urban V. 8. listopadu 1362 nařídil aspoň auditoru 20) Arcibiskup žádal: „ut ecclesie et monasteria ac archiepiscopus et prelati, clerici et persone in Pragensi tam in castro, in quo est ecclesia cathedralis et habi- tacio regum Boemie et nunc domini imperatoris, et [in] Maiori ac Minori civitate ac in Montibus Cuthnis, Pragensis drocesis, ad predictarum cessacionis divinorum et interdictorum observanciam minime teneantur, nisi propter delictum domini vel ipsius locumtenentis civitatis Pragensis et Montium Cuthnis [sic] huiusmodi cessaciones et interdicta extiterint promulgata.“ Žádost tato zapsána je v registr. suppl. pap. Innocence VI. a. VI. fol. 105. v archivu vatikánském a poznamenáno na ní: „fiat hac vice et dum dictus archiepiscopus ecclesie Pragensi presidebit G.“ [Mon. Vatic. II., str. 292, č. 748.] V registru téhož papeže No. 233 (anni VI., pars 2.) na 1. 437 b No. CLXXV v archivu vatikánském [Mon. Vatic. I1., str. 293, č. 749] zapsán je svrchu zmíněný list pap. Innocence VI., v kterém píše arcibiskupu Arnoš- tovi, že se uvaluje interdikt, ačkoli „illi, contra quos processus huiusmodi in premissa vel alia simili forma faciunt, non sint domini vel rectores civitatum, opidorum, vil- larum et castroium predictorum, sicque sepe ecclesie et monasteria absque culpa prelatorum et rectorum suorum vel dominorum aut rectorum locorum, in quibus consistunt, debitis obsequiis defraudantur et multa scandala exinde eciam subsecuntur. Nos itaque tuis in hac parte supplicacionibus inclinati, ut tam tu, quam tui clerus et populus civitatis Pragensis et loci Montis Cuthnis, Pragensis diocesis, necuon tua monasteria et alie ecclesie ac monasteria et ecclesiastica loca quecumque in eisdem civitate et loco Montis Cuthnis consistencia ad observanciam interdictorum et ces- sacionis huiusmodi, nisi forsan processus ipsi et sentencie propter delictum domini dictorum civitatis et loci vel ipsius locumtenencium facti et promulgate fuerint, minime teneamini, fraternitati tue et ipsis clero et populo hac vice tenore presencium indulgemus presentibus, quamdiu regimini ecclesie Pragensis prefueris tantummodo valituris." 21) Lib. conf. I. 1., str. 76. [Mon. Vatic. II., str. 379 a 380.] 22) Dle Tadry, Kanceláře a písaři v zemích českých, str. 165 a 276 byl proto- notářem Starého města pražského v 1. 1354—1365 a pocházel z Míšně; [viz i Tomek, Dějepis m. Prahy díl V., 2. vyd., str. 82.] 23) V registru pap. Innocence VI. anno V., na 1. 2. v archivu vatikánském čte se 10. června 1359: „Surrogatus fuit Wernherus Tymonis in omni jure, quod competebat Henrico Leporis in parrochiali ecclesia in Malina, Pragensis diocesis, super qua idem Henricus in palacio apostolico litigat. IV. Idus Junii.“ Stalo se tak na žádost kanovníka míšeňského mistra Wernhera papeži Innocenci VI. téhož dne podanou, v kteréž žádal, aby byl potvrzen za faráře malínského, „nisi causa litis obstaret eidem ac eciam reservacio S. V., si qua de eadem facta foret, quod non spectat“ a aby aspoň v právu a sporu o faru malínskou byl uznán za nástupce faráře Jindřicha Zajíce, jenž k papežské stolici odvolání učinil. (Registra suplik pap. Inno- Rozprava I. tř.: Klášter sedlecký, jeho statky a práva. 4
Strana 50
50 causarum palacii apostolici mistru Tomási de Pantone, kanovníku lincolnen- skému, aby při mezi Benešem a mistrem Wernherem opětně vyslyšel a roz- hodl, a k tomu také brzo na to došlo.24) Vydánť je nový nález na prospěch Beneše, zejména v příčině provádění exekuce, avšak Wernher odvolal se k samému papeži a obdržel v té příčině příznivé sobě rozhodnutí. V ten čas rychtář, konšelé i všechna obec města Kutné Hory měli také rozepři s Václavem opatem a konventem kláštera Sedleckého o správu špitálu městského a s mistrem Wernherem, farářem kostela v Malíně, kterémužto kostelu prý kaple v Hoře jako dcera matce je podřízena, o správu škol kutnohorských a o právo dosazovati k nim mistra školního. Biskup olomúcký Jan Očko z Vlašimě jakožto úmluvce od obou stran zvolený rozhodl tyto pře 18. listopadu 1363 tím způsobem, že přiznal opatu a kon- ventu kláštera právo dosazovati k špitálu městskému kaplany a také právo sesazovati je, kteří ve věcech duchovních nařízeními jich mají se spravovati, avšak hospodářskou správu řečeného špitálu ponechal rychtáři, konšelům a všem měšťanům kutnohorským, aby ji osobami důvěry hodnými vykonávali. Právo dosazovati a také sesazovati mistra školního na Horách přiznal výhradně faráři malínskému, avšak za povinnost mu uložil, aby správu škol svěřoval toliko muži v literním umění zběhlému a aby mu výživu při vlastním stole poskytoval, tak aby se mu stal oddanějším a poslušnějším druhem, a aby služba boží bez pohoršení veřejného prospí- vala a prospěch studentů ve farnosti jeho se rozmáhal.25) Ze smírčího nálezu tohoto je patrno, že mistr Wernher v ten čas přebýval skutečně v Kutné Hoře a že Beneši ze Ždánic rozsudek stolice papežské k nevalnému byl prospěchu. Patrně i arcibiskup Arnošt i císař Karel IV. drželi ochranou ruku nad klášterem. Teprve za papeže Urbana V. (1362—1370), když i arcibiskup Arnošt i farář Wernher byli zemřeli, a biskup olomúcký Jan Očko z Vlašimě (1364—1379) dosedl na stolici arcibiskupství pražského, obrátily se poměry poněkud na jeho prospěch. Farář Wernher zemřel r. 1365 a Beneš ze Ždánic podal papeži Urbanu V. cence VI. anno VII., fol. 75 a v archivu vatikánském.) Papež svolil 10. června 1359 k této žádosti, bera ohled zejména k tomu, že Wernher byl „carissimi in Christo filii nostri Caroli Romanorum imperatoris semper augusti in regno suo Boemie pro- curator“ a povolil mu tudy, aby ostal v držení kostela malínského až do konečného rozhodnutí rozepře. (Registr. pap. Innocence VI., No. 234 na 1. 137 a č. 52 v archivu orlickém.) Vyřízení toto nevadilo však témuž papeži, aby 25. června 1359 rovněž příznivě vyřídil žádost Beneše ze Ždánic, by mu provisi na kostel malínský udělenou opětně potvrdil a aby jej uznal za nástupce po zemřelém Jindřichu Zajíci (Reg. suppl. Innocence VI. anno VII., fol. 107 v archivu vatikánském. [Mon. Vatic. II., str. 379, 380, 386, 388, č. 956, 957, 973, a 975.].) 24) Registra pap. Urbana V. an. I., p. 5, list 577 v. 25) Orig. v archivu orlickém č. 67. Čelakovský, Sbírka pramenů práva městského II., str. 594, č. 409. — O správcích školy kutnohorské není zpráv z té doby. Snad neostalo bez výsledku prosebné psaní písaře jihlavského Mikuláše asi r. 1400 převoru kláštera Sedleckého zaslané, aby mu opatřil správu některé školy. (Mitteil. Ver. f. Gesch. Deutsch. Böhm. XXII. str. 99.)
50 causarum palacii apostolici mistru Tomási de Pantone, kanovníku lincolnen- skému, aby při mezi Benešem a mistrem Wernherem opětně vyslyšel a roz- hodl, a k tomu také brzo na to došlo.24) Vydánť je nový nález na prospěch Beneše, zejména v příčině provádění exekuce, avšak Wernher odvolal se k samému papeži a obdržel v té příčině příznivé sobě rozhodnutí. V ten čas rychtář, konšelé i všechna obec města Kutné Hory měli také rozepři s Václavem opatem a konventem kláštera Sedleckého o správu špitálu městského a s mistrem Wernherem, farářem kostela v Malíně, kterémužto kostelu prý kaple v Hoře jako dcera matce je podřízena, o správu škol kutnohorských a o právo dosazovati k nim mistra školního. Biskup olomúcký Jan Očko z Vlašimě jakožto úmluvce od obou stran zvolený rozhodl tyto pře 18. listopadu 1363 tím způsobem, že přiznal opatu a kon- ventu kláštera právo dosazovati k špitálu městskému kaplany a také právo sesazovati je, kteří ve věcech duchovních nařízeními jich mají se spravovati, avšak hospodářskou správu řečeného špitálu ponechal rychtáři, konšelům a všem měšťanům kutnohorským, aby ji osobami důvěry hodnými vykonávali. Právo dosazovati a také sesazovati mistra školního na Horách přiznal výhradně faráři malínskému, avšak za povinnost mu uložil, aby správu škol svěřoval toliko muži v literním umění zběhlému a aby mu výživu při vlastním stole poskytoval, tak aby se mu stal oddanějším a poslušnějším druhem, a aby služba boží bez pohoršení veřejného prospí- vala a prospěch studentů ve farnosti jeho se rozmáhal.25) Ze smírčího nálezu tohoto je patrno, že mistr Wernher v ten čas přebýval skutečně v Kutné Hoře a že Beneši ze Ždánic rozsudek stolice papežské k nevalnému byl prospěchu. Patrně i arcibiskup Arnošt i císař Karel IV. drželi ochranou ruku nad klášterem. Teprve za papeže Urbana V. (1362—1370), když i arcibiskup Arnošt i farář Wernher byli zemřeli, a biskup olomúcký Jan Očko z Vlašimě (1364—1379) dosedl na stolici arcibiskupství pražského, obrátily se poměry poněkud na jeho prospěch. Farář Wernher zemřel r. 1365 a Beneš ze Ždánic podal papeži Urbanu V. cence VI. anno VII., fol. 75 a v archivu vatikánském.) Papež svolil 10. června 1359 k této žádosti, bera ohled zejména k tomu, že Wernher byl „carissimi in Christo filii nostri Caroli Romanorum imperatoris semper augusti in regno suo Boemie pro- curator“ a povolil mu tudy, aby ostal v držení kostela malínského až do konečného rozhodnutí rozepře. (Registr. pap. Innocence VI., No. 234 na 1. 137 a č. 52 v archivu orlickém.) Vyřízení toto nevadilo však témuž papeži, aby 25. června 1359 rovněž příznivě vyřídil žádost Beneše ze Ždánic, by mu provisi na kostel malínský udělenou opětně potvrdil a aby jej uznal za nástupce po zemřelém Jindřichu Zajíci (Reg. suppl. Innocence VI. anno VII., fol. 107 v archivu vatikánském. [Mon. Vatic. II., str. 379, 380, 386, 388, č. 956, 957, 973, a 975.].) 24) Registra pap. Urbana V. an. I., p. 5, list 577 v. 25) Orig. v archivu orlickém č. 67. Čelakovský, Sbírka pramenů práva městského II., str. 594, č. 409. — O správcích školy kutnohorské není zpráv z té doby. Snad neostalo bez výsledku prosebné psaní písaře jihlavského Mikuláše asi r. 1400 převoru kláštera Sedleckého zaslané, aby mu opatřil správu některé školy. (Mitteil. Ver. f. Gesch. Deutsch. Böhm. XXII. str. 99.)
Strana 51
51 2. července t. r. novou úpěnlivou prosbu, aby aspoň nyní na faru malínskou byl dosazen, a aby mu práva, jež k ní měl Wernher, byla přiznána. Dovo- lával se toho, že už na dvanáctý rok vede o ni marně spor a že tím do veliké chudoby upadl jsa nucen žebrotou se živiti.26) Ačkoliv papež příznivě žádost jeho vyřídil, vydal nicméně 27. srpna 1365 kanovníku pražskému Kunšíkovi (Conrado alias dicto Cunsconi canonico Pragensi) na přímluvu císaře Karla IV. novou provisi na faru malínskou a nařídil kardinálu a biskupu albánskému Petru, kterému bylo uloženo rozhodnouti rozepři mezi mistrem Wernherem a Benešem ze Ždánic, aby kanovníka Kunšíka za nástupce Wernherova považoval.27) Zdali kanovník Kunšík skutečně byl uveden v držení fary malínské, nevíme, avšak Benešovi se podařilo na soudě papežském i proti němu vymoci si nový, a to třetí příznivý sobě rozsudek, kterým právo jeho ke kostelu malínskému opětně je uznámo. Když pak klášter i přes to odepřel vydati klíče kostelní a dáti mu nějakou náhradu za způsobenou škodu, tu konečně na rozkaz papeže arcibiskup Jan Očko sám během r. 1370 sekvestroval kostel malínský a pronajal důchody jeho knězi Matoušovi z Velvar, který se zavázal odváděti z nich první rok 60 kop, druhý 70 kop a třetí rok 50 kop do komory arci- biskupské. Pokladník arcibiskupův Přibyslav z došlého pak pachtu vy- plácel částky Beneši ze Ždánic, kdežto farní práva vykonával v Kutné Hoře Matouš z Velvar jakožto místofarář.28) Beneš arci neustal žádati, aby byl v držení kostela malínského opět uveden, a papež Rehoř XI. také 12. cervence 1373 přísně nařizoval arci- biskupu i kapitole pražské, aby rozsudky proti klášteru Sedleckému na prospěch jeho vydané konečně provedli.29) Arcibiskup Jan Očko bera ohled na klášter i ochrance jeho císaře Karla IV. sám církevními tresty proti klášteru nepostupoval, ale také nebránil jiným, aby tak činili. Přestalť na tom, že do soudních knih konsistorních dal 11. srpna 1373 zapsati, že vyplnil mandát papežský, pokud mu bylo možno, peníze ze sekvestrace fary malínské došlé že nařídil vydati faráři na Horách Kutných Benešovi ze Ždánic a že by rád viděl, kdyby mniši sedlečtí tohoto Beneše připustili 26) Reg. supplik pap. Urbana V. a. III., fol. 138 v archivu vatikánském. Praví se tu „(supplicat S. V.) vester orator Benedictus dictus Benessius de Zdanycz, pauper litigans clericus Pragensis diocesis, qui intra XII annos iam super ecclesia predicta (in Malina) litigavit, propter quod tantum depauperatus est, quod oportet mendicando victum querere.“ Na žádosti té poznamenáno: „fiat, salvo jure mona- sterii." 27) Registra pap. Urbana V a. III p. 3, f. 387, No. 99 v archivu vatikánském. 28) Reg. pap. Urbana V. vol. 20 fol. 529. (Littere diversarum formarum anni VII. qu. VI.) Listina tato je důležitá pro obsažený v ní výčet kostelů kutnohorských k farnímu kostelu v Malíně náležitých. Viz přílohu VI. Borový, Libri erectionum I., str. 78 a Tadra, Acta judiciaria I., str. 17 a 53. Tamže na str. 111 uvádí se ještě 17. ledna 1375 Mathias (de Welwar), viceplebanus in Montibus Cuthnis, mezi svědky. 29) Registra pap. Rehoře XI., tomus XVII. na 1. 58b v archivu vatikánském (opis v archivu zemském).
51 2. července t. r. novou úpěnlivou prosbu, aby aspoň nyní na faru malínskou byl dosazen, a aby mu práva, jež k ní měl Wernher, byla přiznána. Dovo- lával se toho, že už na dvanáctý rok vede o ni marně spor a že tím do veliké chudoby upadl jsa nucen žebrotou se živiti.26) Ačkoliv papež příznivě žádost jeho vyřídil, vydal nicméně 27. srpna 1365 kanovníku pražskému Kunšíkovi (Conrado alias dicto Cunsconi canonico Pragensi) na přímluvu císaře Karla IV. novou provisi na faru malínskou a nařídil kardinálu a biskupu albánskému Petru, kterému bylo uloženo rozhodnouti rozepři mezi mistrem Wernherem a Benešem ze Ždánic, aby kanovníka Kunšíka za nástupce Wernherova považoval.27) Zdali kanovník Kunšík skutečně byl uveden v držení fary malínské, nevíme, avšak Benešovi se podařilo na soudě papežském i proti němu vymoci si nový, a to třetí příznivý sobě rozsudek, kterým právo jeho ke kostelu malínskému opětně je uznámo. Když pak klášter i přes to odepřel vydati klíče kostelní a dáti mu nějakou náhradu za způsobenou škodu, tu konečně na rozkaz papeže arcibiskup Jan Očko sám během r. 1370 sekvestroval kostel malínský a pronajal důchody jeho knězi Matoušovi z Velvar, který se zavázal odváděti z nich první rok 60 kop, druhý 70 kop a třetí rok 50 kop do komory arci- biskupské. Pokladník arcibiskupův Přibyslav z došlého pak pachtu vy- plácel částky Beneši ze Ždánic, kdežto farní práva vykonával v Kutné Hoře Matouš z Velvar jakožto místofarář.28) Beneš arci neustal žádati, aby byl v držení kostela malínského opět uveden, a papež Rehoř XI. také 12. cervence 1373 přísně nařizoval arci- biskupu i kapitole pražské, aby rozsudky proti klášteru Sedleckému na prospěch jeho vydané konečně provedli.29) Arcibiskup Jan Očko bera ohled na klášter i ochrance jeho císaře Karla IV. sám církevními tresty proti klášteru nepostupoval, ale také nebránil jiným, aby tak činili. Přestalť na tom, že do soudních knih konsistorních dal 11. srpna 1373 zapsati, že vyplnil mandát papežský, pokud mu bylo možno, peníze ze sekvestrace fary malínské došlé že nařídil vydati faráři na Horách Kutných Benešovi ze Ždánic a že by rád viděl, kdyby mniši sedlečtí tohoto Beneše připustili 26) Reg. supplik pap. Urbana V. a. III., fol. 138 v archivu vatikánském. Praví se tu „(supplicat S. V.) vester orator Benedictus dictus Benessius de Zdanycz, pauper litigans clericus Pragensis diocesis, qui intra XII annos iam super ecclesia predicta (in Malina) litigavit, propter quod tantum depauperatus est, quod oportet mendicando victum querere.“ Na žádosti té poznamenáno: „fiat, salvo jure mona- sterii." 27) Registra pap. Urbana V a. III p. 3, f. 387, No. 99 v archivu vatikánském. 28) Reg. pap. Urbana V. vol. 20 fol. 529. (Littere diversarum formarum anni VII. qu. VI.) Listina tato je důležitá pro obsažený v ní výčet kostelů kutnohorských k farnímu kostelu v Malíně náležitých. Viz přílohu VI. Borový, Libri erectionum I., str. 78 a Tadra, Acta judiciaria I., str. 17 a 53. Tamže na str. 111 uvádí se ještě 17. ledna 1375 Mathias (de Welwar), viceplebanus in Montibus Cuthnis, mezi svědky. 29) Registra pap. Rehoře XI., tomus XVII. na 1. 58b v archivu vatikánském (opis v archivu zemském).
Strana 52
52 v držení fary malínské, neboť prý už exkomunikace a interdikt nad nimi se vyhlašuje.30) Když však někteří zmocněnci exekutorů rozsudků pa- pežských skutečně takto proti klášteru Sedleckému začali vystupovati, tu ujal se kláštera opět sám císař Karel IV. a poslal papeži Řehoři XI. list, v kterém stěžoval sobě na to, že pro nepatrné a časem i nepravdivé věci, aniž by král neb jeho úředníci nesli na nich nějakou vinu, ukládá se interdikt na města pražská neb jiná a zvláště na Kutnou Horu, z čehož mnohé pohoršení a roztržky povstávají. Na to papež Řehoř XI. listem daným v Avignoně 3. ledna 1374 vyhověl jeho stížnosti potud, že nařídil soudcům a exekutorům od stolice papežské dosazeným, aby, pokud bude císař na živu, bez zvláštního povolení stolice papežské neukládali interdiktu na města jeho, leč jenom pro viny císařovy neb jeho úředníků neb obcí měst řečených.31) Následkem toho přestala se vyhlašovati klatba na mnichy sedlecké,32) avšak sekvestrace důchodů fary malínské trvala dále, a to přimělo asi opata sedleckého Jana II., že se vzdal svého místa do rukou opata waldsasského Konráda. Když pak ku konci r. 1374 Beneš ze Ždánic zemřel, tu stolici papežské zdála se býti chvíle přihodnou, aby spornou záležitost malínskou nějakým výhodným sobě způsobem urovnala. Papež Rehoř XI. nejprve 16. prosince 1374 na žádost císaře Karla IV. dal plnou moc legátu papežskému v Čechách biskupu nimesskému Tomáši de Amma- natis, aby mohl osvoboditi od následků klatby všechny, na něž pro spor 30) Tadra, Acta iudic. str. 53. 31) Papež píšetu císaři Karlu IV.: „Tua peticio continebat, quod contingit interdum, ut aliqui conservatores a sede apostolica diversis personis concessi, ut ab injuriis et molestiis tueantur easdem, vel alii judices seu executores ab eadem sede deputati nonnunquam in causis ac negociis, que coram ipsis ventilentur seu tractantur. minus provide procedentes faciunt quandoque mandata vel prohibiciones incon- svetas supponendo interdum civitatem Pragensem, que caput regni tui existit, vel opida in diocesi Pragensi consistencia et presertim opidum Montis Cuthnensis (v ruko- pise Cathonis) dicte diocesis ecclesiastico interdicto eciam pro levibus et quandoque non veris causis et absque tua vel tuorum officialium culpa, propter que tibi ac sub- ditis tuis nonnunquam diversa scandala et turbaciones hactenus provenerunt. Nos igitur serenitati tue tenore presencium auctoritate apostolica indulgemus, ut nulli executores aut conservatores vel iudices a predicta sede iam deputati vel in posterum deputandi aut subexecutores vel succonservatores seu subdelegati abipsis quacunque auctoritate muniti, quamdiu vitam duxeris in humanis, nisi propter tuam vel offi- cialium tuorum aut communitatum civitatis seu opidi predictorum culpam civitatem vel opida predicta ecclesiastico interdicto supponere vel inibi divinorum officiorum cessacionem quovismodo indicere valeant absque speciali dicte sedis licencia faciente." (Registrum pap. Rehoře XI., tom. XIX. na l. 358 b, No. 885.) 32) Tak místofarář v Gruntech u Kutné Hory Dětřich vypověděl 2. června 1384 před soudem duchovním pražským, „quod fuisset sibi in Praga consultum, quod non denuncciaret abbatem et conventum Sedlicensem, nisi esset requisitus per literas, ac tamen dixit, quod ipsi monachi in Praga denuncciantur excommunicati.“ Na to generální vikář Jan osvědčil, „quod nulli inhibuit nec inhibet denuncciare excom- municatum, dicens, quod nullus tenetur denuncciare aliquem excommunicatum, nisi sit prius per literas requisitus (Tadra, Acta judiciaria I., str. 88.)
52 v držení fary malínské, neboť prý už exkomunikace a interdikt nad nimi se vyhlašuje.30) Když však někteří zmocněnci exekutorů rozsudků pa- pežských skutečně takto proti klášteru Sedleckému začali vystupovati, tu ujal se kláštera opět sám císař Karel IV. a poslal papeži Řehoři XI. list, v kterém stěžoval sobě na to, že pro nepatrné a časem i nepravdivé věci, aniž by král neb jeho úředníci nesli na nich nějakou vinu, ukládá se interdikt na města pražská neb jiná a zvláště na Kutnou Horu, z čehož mnohé pohoršení a roztržky povstávají. Na to papež Řehoř XI. listem daným v Avignoně 3. ledna 1374 vyhověl jeho stížnosti potud, že nařídil soudcům a exekutorům od stolice papežské dosazeným, aby, pokud bude císař na živu, bez zvláštního povolení stolice papežské neukládali interdiktu na města jeho, leč jenom pro viny císařovy neb jeho úředníků neb obcí měst řečených.31) Následkem toho přestala se vyhlašovati klatba na mnichy sedlecké,32) avšak sekvestrace důchodů fary malínské trvala dále, a to přimělo asi opata sedleckého Jana II., že se vzdal svého místa do rukou opata waldsasského Konráda. Když pak ku konci r. 1374 Beneš ze Ždánic zemřel, tu stolici papežské zdála se býti chvíle přihodnou, aby spornou záležitost malínskou nějakým výhodným sobě způsobem urovnala. Papež Rehoř XI. nejprve 16. prosince 1374 na žádost císaře Karla IV. dal plnou moc legátu papežskému v Čechách biskupu nimesskému Tomáši de Amma- natis, aby mohl osvoboditi od následků klatby všechny, na něž pro spor 30) Tadra, Acta iudic. str. 53. 31) Papež píšetu císaři Karlu IV.: „Tua peticio continebat, quod contingit interdum, ut aliqui conservatores a sede apostolica diversis personis concessi, ut ab injuriis et molestiis tueantur easdem, vel alii judices seu executores ab eadem sede deputati nonnunquam in causis ac negociis, que coram ipsis ventilentur seu tractantur. minus provide procedentes faciunt quandoque mandata vel prohibiciones incon- svetas supponendo interdum civitatem Pragensem, que caput regni tui existit, vel opida in diocesi Pragensi consistencia et presertim opidum Montis Cuthnensis (v ruko- pise Cathonis) dicte diocesis ecclesiastico interdicto eciam pro levibus et quandoque non veris causis et absque tua vel tuorum officialium culpa, propter que tibi ac sub- ditis tuis nonnunquam diversa scandala et turbaciones hactenus provenerunt. Nos igitur serenitati tue tenore presencium auctoritate apostolica indulgemus, ut nulli executores aut conservatores vel iudices a predicta sede iam deputati vel in posterum deputandi aut subexecutores vel succonservatores seu subdelegati abipsis quacunque auctoritate muniti, quamdiu vitam duxeris in humanis, nisi propter tuam vel offi- cialium tuorum aut communitatum civitatis seu opidi predictorum culpam civitatem vel opida predicta ecclesiastico interdicto supponere vel inibi divinorum officiorum cessacionem quovismodo indicere valeant absque speciali dicte sedis licencia faciente." (Registrum pap. Rehoře XI., tom. XIX. na l. 358 b, No. 885.) 32) Tak místofarář v Gruntech u Kutné Hory Dětřich vypověděl 2. června 1384 před soudem duchovním pražským, „quod fuisset sibi in Praga consultum, quod non denuncciaret abbatem et conventum Sedlicensem, nisi esset requisitus per literas, ac tamen dixit, quod ipsi monachi in Praga denuncciantur excommunicati.“ Na to generální vikář Jan osvědčil, „quod nulli inhibuit nec inhibet denuncciare excom- municatum, dicens, quod nullus tenetur denuncciare aliquem excommunicatum, nisi sit prius per literas requisitus (Tadra, Acta judiciaria I., str. 88.)
Strana 53
53 o kostel malínský byla uvalena klatba; avšak vyňal z tohoto osvobození mnichy kláštera Sedleckého,33) maje patrně v úmyslu s nimi zvláštní úmluvu učiniti. Následkem resignace opata Jana II. zvolil sobě převor František a všechen konvent kláštera Sedleckého jednomyslně mnicha Dětřicha za opata, a opat waldsasský Konrád jakožto opat otec kláštera Sedleckého volbu tu také schválil. Papež Rehoř XI. vyhradiv sobě dříve již, že při nejbližším uprázdnění opatství udělí sám provisi osobě sobě milé, potvrdil nicméně 9. dubna 1375 volbu opata Dětřicha (Tirmana), když se mu tento zavázal, že během roku do komory papežské zaplatí 700 florenů, na které zemřelý Beneš ze Ždánic mohl činiti nárok jakožto na náhradu za ušlé užitky z kostela malínského a za útraty soudní.34) Když obnos tento byl zapraven, vydal papež klášteru bullu danou v Avignoně 9. srpna 1375, v které na žádost císaře Karla IV. opětně farní kostel v Malíně a kaple kutnohorské klášteru Sedleckému přivtěloval, avšak zároveň nařizoval arcibiskupu pražskému, aby malínskému kostelu farnímu všechny důchody přikázal, které faráři jeho náležely prve, nežli byly kaple kutnohorské vystavěny, a kdyby důchody tyto nestačily, aby i z důchodů kaplí kutno- horských nějakou část mu vykázal, by se mohl řádně vyživovati a břemena naň připadající nésti. Přebytek z důchodů těchto kaplí měl připadnouti klášteru, jenž měl býti uveden v držení kostela malínského a měl právo praesentovati k němu správce duchovního.35) Na základě této bully rozhodl napotom arcibiskup Jan Očko 9. pro- since 1375, které důchody náležely druhdy farnímu kostelu malínskému a které tudy tvoří trvalé obročí jeho. Důchody tyto, jakož i pozemky a platy z nich měly ostati trvale přikázány správci kostela malínského, on jich měl držeti a užívati a klášter neměl se v ně nikterak uvazovati. Poněvadž pak důchody ty nepostačovaly k výživě faráře, ustanovil dále, že klášter má z důchodů kaplí ročně čtyři hřivny faráři malínskému vy- dávati a že farář má sice břemena na kostel připadající nésti, avšak desátek papežský za kaple že náleží klášteru platiti. Kromě toho správce kostela 33) Registra pap. Rehoře XI., tom. XX. na 1. 285b v archivu vatikánském (opis v archivu zemském). 34) Registrum pap. Rehoře XI. tom. XXV. na 1. 493b v archivu vatikánském (opis v archivu zemském). Zprávy o úmluvě s komorou papežskou čtou se v listu papežské ho komorníka a arcibiskupa arelatského Petra zaslaném klášteru Sedlec- kém u ze dne 28. února 1375 (orig. v arch. orlickém č. 77) a v knize komory papežské zr. 1375 č. 343 na 1. 31b a 34b v archivu vatikánském. Činí se tam zmínka o spisu, o jehož obsahu opat s notářem komory papežské Jakubem de Solegiis se dohodl. 35) Registrum papeže Rehoře XI., tomus XXIII. na 1. 422 v archivu vati- kánském (opis v archivu zemském), kdež se datuje „Datum apud Villam Novam Avign. dioc. V. Idus Augusti pontificatus nostri anno quinto.“ Otištěna jest tato bulla v Borového Libri erectionum II., str. 129 a Sternbergově Geschichte der böhm. Bergwerke I. 2, str. 92, kdež však zní datum „apud Villam Novam V. Idus Februarii pontificatus nostri anno quinto“ (9. února 1375). Mám za to, že prvnější datum je správnější. [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 517.]
53 o kostel malínský byla uvalena klatba; avšak vyňal z tohoto osvobození mnichy kláštera Sedleckého,33) maje patrně v úmyslu s nimi zvláštní úmluvu učiniti. Následkem resignace opata Jana II. zvolil sobě převor František a všechen konvent kláštera Sedleckého jednomyslně mnicha Dětřicha za opata, a opat waldsasský Konrád jakožto opat otec kláštera Sedleckého volbu tu také schválil. Papež Rehoř XI. vyhradiv sobě dříve již, že při nejbližším uprázdnění opatství udělí sám provisi osobě sobě milé, potvrdil nicméně 9. dubna 1375 volbu opata Dětřicha (Tirmana), když se mu tento zavázal, že během roku do komory papežské zaplatí 700 florenů, na které zemřelý Beneš ze Ždánic mohl činiti nárok jakožto na náhradu za ušlé užitky z kostela malínského a za útraty soudní.34) Když obnos tento byl zapraven, vydal papež klášteru bullu danou v Avignoně 9. srpna 1375, v které na žádost císaře Karla IV. opětně farní kostel v Malíně a kaple kutnohorské klášteru Sedleckému přivtěloval, avšak zároveň nařizoval arcibiskupu pražskému, aby malínskému kostelu farnímu všechny důchody přikázal, které faráři jeho náležely prve, nežli byly kaple kutnohorské vystavěny, a kdyby důchody tyto nestačily, aby i z důchodů kaplí kutno- horských nějakou část mu vykázal, by se mohl řádně vyživovati a břemena naň připadající nésti. Přebytek z důchodů těchto kaplí měl připadnouti klášteru, jenž měl býti uveden v držení kostela malínského a měl právo praesentovati k němu správce duchovního.35) Na základě této bully rozhodl napotom arcibiskup Jan Očko 9. pro- since 1375, které důchody náležely druhdy farnímu kostelu malínskému a které tudy tvoří trvalé obročí jeho. Důchody tyto, jakož i pozemky a platy z nich měly ostati trvale přikázány správci kostela malínského, on jich měl držeti a užívati a klášter neměl se v ně nikterak uvazovati. Poněvadž pak důchody ty nepostačovaly k výživě faráře, ustanovil dále, že klášter má z důchodů kaplí ročně čtyři hřivny faráři malínskému vy- dávati a že farář má sice břemena na kostel připadající nésti, avšak desátek papežský za kaple že náleží klášteru platiti. Kromě toho správce kostela 33) Registra pap. Rehoře XI., tom. XX. na 1. 285b v archivu vatikánském (opis v archivu zemském). 34) Registrum pap. Rehoře XI. tom. XXV. na 1. 493b v archivu vatikánském (opis v archivu zemském). Zprávy o úmluvě s komorou papežskou čtou se v listu papežské ho komorníka a arcibiskupa arelatského Petra zaslaném klášteru Sedlec- kém u ze dne 28. února 1375 (orig. v arch. orlickém č. 77) a v knize komory papežské zr. 1375 č. 343 na 1. 31b a 34b v archivu vatikánském. Činí se tam zmínka o spisu, o jehož obsahu opat s notářem komory papežské Jakubem de Solegiis se dohodl. 35) Registrum papeže Rehoře XI., tomus XXIII. na 1. 422 v archivu vati- kánském (opis v archivu zemském), kdež se datuje „Datum apud Villam Novam Avign. dioc. V. Idus Augusti pontificatus nostri anno quinto.“ Otištěna jest tato bulla v Borového Libri erectionum II., str. 129 a Sternbergově Geschichte der böhm. Bergwerke I. 2, str. 92, kdež však zní datum „apud Villam Novam V. Idus Februarii pontificatus nostri anno quinto“ (9. února 1375). Mám za to, že prvnější datum je správnější. [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 517.]
Strana 54
54 malínského měl na žádost opata a konventu kláštera způsobilým kněžím povoliti, aby v kaplích kutnohorských na jeho místě lidu svátostmi poslu- hovali a v nich mše sloužili, a klášter měl těm duchovním poskytnouti dostatečnou výživu a nutné prostředky peněžité. Co z důchodů kaplí přebývalo, mohl klášter k svému užitku obrátiti.36) Ve smyslu těchto roz- hodnutí dosadili napotom generální vikářové arcibiskupovi k praesentaci opata a konventu kláštera Sedleckého k faře malínské 29. prosince 1375 Ludvíka zvaného Sasík, faráře z Arangarthu v diecesi kamínské.37) Po smrti papeže Rehoře XI. r. 1378, kdy nastalo v církvi západní rozdvojení po několik desítiletí trvající, obrátil se klášter Sedlecký na římského papeže Urbana VI. (1378—1389) se žádostí, aby po smrti tohoto faráře Ludvíka neb po resignaci jeho dovoleno bylo opatu sedleckému svěřiti správu kostela malínského a kaplí mu podřízených některému z mnichů kláštera Sedleckého, a to tak, aby jej dle vůle mohl za faráře dosaditi i zase sesaditi, a aby důchody faře malínské přikázané mohl opět na prospěch kláštera samého obraceti, poněvadž prý následkem posavadního ustanovování stálého správce kostela malínského mezi ním a klášterem mohly by vzniknouti spory a pohoršení. Papež Urban VI. asi r. 1381 žádosti té vyhověl doloživ, že opat povinen je mnicha praesentovati arci- biskupu pražskému a od něho potvrzení žádati;38) načež opat sedlecký Dětřich praesentoval arcibiskupu nejprve mnicha Jana, a když ten se r. 1382 vzdal úřadu, mnicha Ondřeje Wilmana za faráře.39) Rovněž i nástupcové Wilmanovi, mnichové to sedlečtí, kteří byli sobě opatřili svěcení kněžské, jsou k praesentaci opatů arcibiskupem dosazováni za faráře ke kostelu malínskému a filiálním jeho kostelům a kaplím v Kutné Hoře,40) ačkoliv 36) Borový, Libri erectionum II., str. 129. Místo o kaplanech kutnohorských zni takto: „Preterea abbas et conventus predicti monasterii presbyteris dictarum capellarum, qui nomine, auctoritate et vice predicti vicarii perpetui, quam eis idem vicarius ad peticionem domini abbatis, quociens necesse fuerit, tenetur committere, si erunt ydonei, populo et hominibus capellarum ecclesiastica ministrabunt sacramenta et in dictis capellis divinum officium exercebunt, de victualibus consuetis et expensis necessariis providebunt, quos eciam mutare poterunt, quociens eis ex causa racionabili videbitur expedire. (Tamže str. 127, [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst- ského II., 518].) 37) „ad presentacionem dd. abbatis et conventus monasterii Cedlicensis ad perpetuam vicariam ecclesie in Malina, que una cum suis capellis in Montibus Cuttnis consistentibus per dominum nostrum archiepiscopum ex speciali commissione aposto- lice sedis memoratis dd. abbati et conventui ac monasterio Cedlicensi applicata et incorporata [est]. (Emler, Libri confirmationum III. a IV., str. 46.) 38) Srov. bullu pap. Alexandra V., danou v Pise 13. října 1409 v příloze č. X. 39) Tadra, Soudní akta konsistoře praž. II., str. 199, č. 41; [k r. 1387 je o On- dřejovi zmínka v lib. erect. III a IV., 313.] 40) Po smrti faráře Ondřeje Wilmanna byl r. 1390 ustanoven mnich sedlecký Jan za faráře ,ad ecclesiam in Malyna parochialem et filiales ipsius ecclesias et capellas in Montibus Cuthnis“ a r. 1396 mnich Petr (Emler, Libri confirmationum V., str. 47 a 260) — Farář Jan zve se v notářském spise z r. 1395 „religiosus vir frater Johannes, plebanus superioris ecclesie in Montibus Chutnis, professus monasterri Czedlicensis
54 malínského měl na žádost opata a konventu kláštera způsobilým kněžím povoliti, aby v kaplích kutnohorských na jeho místě lidu svátostmi poslu- hovali a v nich mše sloužili, a klášter měl těm duchovním poskytnouti dostatečnou výživu a nutné prostředky peněžité. Co z důchodů kaplí přebývalo, mohl klášter k svému užitku obrátiti.36) Ve smyslu těchto roz- hodnutí dosadili napotom generální vikářové arcibiskupovi k praesentaci opata a konventu kláštera Sedleckého k faře malínské 29. prosince 1375 Ludvíka zvaného Sasík, faráře z Arangarthu v diecesi kamínské.37) Po smrti papeže Rehoře XI. r. 1378, kdy nastalo v církvi západní rozdvojení po několik desítiletí trvající, obrátil se klášter Sedlecký na římského papeže Urbana VI. (1378—1389) se žádostí, aby po smrti tohoto faráře Ludvíka neb po resignaci jeho dovoleno bylo opatu sedleckému svěřiti správu kostela malínského a kaplí mu podřízených některému z mnichů kláštera Sedleckého, a to tak, aby jej dle vůle mohl za faráře dosaditi i zase sesaditi, a aby důchody faře malínské přikázané mohl opět na prospěch kláštera samého obraceti, poněvadž prý následkem posavadního ustanovování stálého správce kostela malínského mezi ním a klášterem mohly by vzniknouti spory a pohoršení. Papež Urban VI. asi r. 1381 žádosti té vyhověl doloživ, že opat povinen je mnicha praesentovati arci- biskupu pražskému a od něho potvrzení žádati;38) načež opat sedlecký Dětřich praesentoval arcibiskupu nejprve mnicha Jana, a když ten se r. 1382 vzdal úřadu, mnicha Ondřeje Wilmana za faráře.39) Rovněž i nástupcové Wilmanovi, mnichové to sedlečtí, kteří byli sobě opatřili svěcení kněžské, jsou k praesentaci opatů arcibiskupem dosazováni za faráře ke kostelu malínskému a filiálním jeho kostelům a kaplím v Kutné Hoře,40) ačkoliv 36) Borový, Libri erectionum II., str. 129. Místo o kaplanech kutnohorských zni takto: „Preterea abbas et conventus predicti monasterii presbyteris dictarum capellarum, qui nomine, auctoritate et vice predicti vicarii perpetui, quam eis idem vicarius ad peticionem domini abbatis, quociens necesse fuerit, tenetur committere, si erunt ydonei, populo et hominibus capellarum ecclesiastica ministrabunt sacramenta et in dictis capellis divinum officium exercebunt, de victualibus consuetis et expensis necessariis providebunt, quos eciam mutare poterunt, quociens eis ex causa racionabili videbitur expedire. (Tamže str. 127, [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst- ského II., 518].) 37) „ad presentacionem dd. abbatis et conventus monasterii Cedlicensis ad perpetuam vicariam ecclesie in Malina, que una cum suis capellis in Montibus Cuttnis consistentibus per dominum nostrum archiepiscopum ex speciali commissione aposto- lice sedis memoratis dd. abbati et conventui ac monasterio Cedlicensi applicata et incorporata [est]. (Emler, Libri confirmationum III. a IV., str. 46.) 38) Srov. bullu pap. Alexandra V., danou v Pise 13. října 1409 v příloze č. X. 39) Tadra, Soudní akta konsistoře praž. II., str. 199, č. 41; [k r. 1387 je o On- dřejovi zmínka v lib. erect. III a IV., 313.] 40) Po smrti faráře Ondřeje Wilmanna byl r. 1390 ustanoven mnich sedlecký Jan za faráře ,ad ecclesiam in Malyna parochialem et filiales ipsius ecclesias et capellas in Montibus Cuthnis“ a r. 1396 mnich Petr (Emler, Libri confirmationum V., str. 47 a 260) — Farář Jan zve se v notářském spise z r. 1395 „religiosus vir frater Johannes, plebanus superioris ecclesie in Montibus Chutnis, professus monasterri Czedlicensis
Strana 55
55 nástupce papeže Urbana VI. v Římě, papež Bonifác IX. 22. prosince 1403 nařídil, že žádný farní kostel neb trvalé vikářství farního kostela neb jiné obročí, s kterým je duchovní správa spojena a na něž druhdy byli dosa- zováni světští duchovní, nesmí býti spravováno mnichy neb regulárními kanovníky, nýbrž toliko duchovními světskými, a že k úřadům takovým biskupové mají přikázati určité důchody, z kterých by obročníci mohli býti živi. Klášter Sedlecký dovolávaje se povolení papežem Urbanem VI. (orig. v archivu orlickém č. 89) a farář Petr z r. 1399 „Petrus plebanus superioris ecclesie in Montibus“, r. 1400 a 1401 „Petrus plebanus in Montibus Chuttnis“ (L. erect. VI., str. 109 a orig. v archivu kapitoly pražské). Když tento farář Petr byl r. 1405 zvolen za opata sedleckého, tu k presentaci jeho ustanoven za faráře mnich Jan de Reno, jenž byl druhdy mistrem špitálu klášterního; napotom r. 1409 opat Jakub sesadil jej a na jeho místo dosadil mnicha Jana Hasenerla z Německého Brodu, a když ten téhož roku zemřel, mnicha Martina řeč. Swewin; avšak ani ten neostal dlouho v úřadě faráře, neboť r. 1410 jmenuje se farářem v Kutné Hoře mnich Konrad a po jeho smrti dosazen r. 1412 za faráře mnich Augustin, jenž ostal v úřadě až do válek husitských; o něm píše Kapihorský na str. 39, že „horlivostí a v víře katolické stálostí pohnut jsa, když Táboři (r. 1419) posly své do Hory Kutny vyslali, a s nimi aby v způsobu přijímání se srovnávali, žádali, město k tomu přived, že takové bludaře zjímali, do šachet metali a kněží jejich po kopě kupujíc, životův zbavovali, a tak čisté a nepoškvrněné napomínáním upřímného a horlivého pastýře náboženství zachovali.“ [O faráři Augustinovi píše také Snopek, Memorabilia (rkp. orlický pag. 43, pardubický pag. 44:) Anno 1419 frater Augustinus, monasterii Sedleczensis professus et plebanus in Montibus Chuttnis, vir insignis literaturae et vitae exemplaris, qui zelo et constantia fidei motus, dum quidam nobilis, hussitica secta recens imbutus sacerdoti in ara sacrificanti calicem eripuisset, et foras fugiens in hospitio a plebe depraehensus facinus sacrilegum crudeli morte expiasset, et desuper Taboritae nuncios suos Cuttnam, ut cum illis de communione sub utraque tractarent, misissent, ad tantum fervorem fidei oviculas suas praedicatione sua induxit, ut turbatores et novatores istos in desolatas fossas praecipites darent et imposterum eorum prae- dicatores per unam sexagenam grossorum Pragensium emerent et simili morti ac sepulturae traderent. Unde factum, quod intra paucas septimanas ultra 600... in- telierint.] (Emler, Lib. conf. VI., str. 151, 271 a 274, a VII., str. 50 a orig. v arch. orlickém č. 101 a 102.) Tento mnich a farář horský Augustin zanechal rukop. univers. knihovny pražské sign. VIII., C. 22 zápisky, v kterých praví: „A. d. 1404 factus sum monachus in Czedlicz in die sti. Francisci et feci professionem in die Annuncciacionis a. 1405 ; [quo anno] in vigilia sti. Johannis Baptiste dominus Johannes Czaslaw diem claudit extremum, sub quo professus sum, et eligitur do- minus Petrus in abbatem die sti. Procopii. A. d. 1409 in crastino Ascensionis domini d. Petrus abbas migrat ab hoc seculo hora XVII et eligitur venerabilis dominus Jacobus in abbatem feria secunda Pentecostes. Anno d. 1410 moritur dominus Johannes de Reno, plebanus in Montibus, in Bononia, ibidem missus. Eodem anno dominica Gaudete eligitur dominus Conradus, tunc prior, in plebanum in Montibus. A. d. 1412 idem dominus Conradus plebanus diem clausit extremum feria VI. infra conductum Pasche et factus sum successor dominica Quasimodo [geniti]. Item eodem anno dominica Ecce deus proxima post Jacobi facta est strages pergrandis in Malin, et multi Boemi per ignis voraginem et furorem gladii unacum sex sectoribus ac certis familiaribus monasterii miserabili er perierunt etc. (Otištěno chybně v Höfler, Geschichtschreiber der husitischen Bewegung in Böhmen II., str. 66.) [Srv. Kurka, Archidiakonáty str. 131.]
55 nástupce papeže Urbana VI. v Římě, papež Bonifác IX. 22. prosince 1403 nařídil, že žádný farní kostel neb trvalé vikářství farního kostela neb jiné obročí, s kterým je duchovní správa spojena a na něž druhdy byli dosa- zováni světští duchovní, nesmí býti spravováno mnichy neb regulárními kanovníky, nýbrž toliko duchovními světskými, a že k úřadům takovým biskupové mají přikázati určité důchody, z kterých by obročníci mohli býti živi. Klášter Sedlecký dovolávaje se povolení papežem Urbanem VI. (orig. v archivu orlickém č. 89) a farář Petr z r. 1399 „Petrus plebanus superioris ecclesie in Montibus“, r. 1400 a 1401 „Petrus plebanus in Montibus Chuttnis“ (L. erect. VI., str. 109 a orig. v archivu kapitoly pražské). Když tento farář Petr byl r. 1405 zvolen za opata sedleckého, tu k presentaci jeho ustanoven za faráře mnich Jan de Reno, jenž byl druhdy mistrem špitálu klášterního; napotom r. 1409 opat Jakub sesadil jej a na jeho místo dosadil mnicha Jana Hasenerla z Německého Brodu, a když ten téhož roku zemřel, mnicha Martina řeč. Swewin; avšak ani ten neostal dlouho v úřadě faráře, neboť r. 1410 jmenuje se farářem v Kutné Hoře mnich Konrad a po jeho smrti dosazen r. 1412 za faráře mnich Augustin, jenž ostal v úřadě až do válek husitských; o něm píše Kapihorský na str. 39, že „horlivostí a v víře katolické stálostí pohnut jsa, když Táboři (r. 1419) posly své do Hory Kutny vyslali, a s nimi aby v způsobu přijímání se srovnávali, žádali, město k tomu přived, že takové bludaře zjímali, do šachet metali a kněží jejich po kopě kupujíc, životův zbavovali, a tak čisté a nepoškvrněné napomínáním upřímného a horlivého pastýře náboženství zachovali.“ [O faráři Augustinovi píše také Snopek, Memorabilia (rkp. orlický pag. 43, pardubický pag. 44:) Anno 1419 frater Augustinus, monasterii Sedleczensis professus et plebanus in Montibus Chuttnis, vir insignis literaturae et vitae exemplaris, qui zelo et constantia fidei motus, dum quidam nobilis, hussitica secta recens imbutus sacerdoti in ara sacrificanti calicem eripuisset, et foras fugiens in hospitio a plebe depraehensus facinus sacrilegum crudeli morte expiasset, et desuper Taboritae nuncios suos Cuttnam, ut cum illis de communione sub utraque tractarent, misissent, ad tantum fervorem fidei oviculas suas praedicatione sua induxit, ut turbatores et novatores istos in desolatas fossas praecipites darent et imposterum eorum prae- dicatores per unam sexagenam grossorum Pragensium emerent et simili morti ac sepulturae traderent. Unde factum, quod intra paucas septimanas ultra 600... in- telierint.] (Emler, Lib. conf. VI., str. 151, 271 a 274, a VII., str. 50 a orig. v arch. orlickém č. 101 a 102.) Tento mnich a farář horský Augustin zanechal rukop. univers. knihovny pražské sign. VIII., C. 22 zápisky, v kterých praví: „A. d. 1404 factus sum monachus in Czedlicz in die sti. Francisci et feci professionem in die Annuncciacionis a. 1405 ; [quo anno] in vigilia sti. Johannis Baptiste dominus Johannes Czaslaw diem claudit extremum, sub quo professus sum, et eligitur do- minus Petrus in abbatem die sti. Procopii. A. d. 1409 in crastino Ascensionis domini d. Petrus abbas migrat ab hoc seculo hora XVII et eligitur venerabilis dominus Jacobus in abbatem feria secunda Pentecostes. Anno d. 1410 moritur dominus Johannes de Reno, plebanus in Montibus, in Bononia, ibidem missus. Eodem anno dominica Gaudete eligitur dominus Conradus, tunc prior, in plebanum in Montibus. A. d. 1412 idem dominus Conradus plebanus diem clausit extremum feria VI. infra conductum Pasche et factus sum successor dominica Quasimodo [geniti]. Item eodem anno dominica Ecce deus proxima post Jacobi facta est strages pergrandis in Malin, et multi Boemi per ignis voraginem et furorem gladii unacum sex sectoribus ac certis familiaribus monasterii miserabili er perierunt etc. (Otištěno chybně v Höfler, Geschichtschreiber der husitischen Bewegung in Böhmen II., str. 66.) [Srv. Kurka, Archidiakonáty str. 131.]
Strana 56
56 uděleného žádal papeže, aby ohledně kostela malínského povolil výjimku z obecného tohoto nařízení, a papež k tomu také svolil. Povolil bullou danou v Římě 23. ledna 1401 opatům kláštera Sedleckého, že mohou o své újmě dosazovati ke kostelům a kaplím sobě podřízeným správce duchovní, aniž by žádali arcibiskupa za stvrzení jich; tím způsobem měl býti klášter chráněn před obsazováním přivtělených sobě obročí církevních proti své vůli, avšak nezdá se, že by opatové sedlečtí byli této výsady skutečně užívali.“1) Načež po koncilu pisánském zvolený papež Alexander V. bullou danou v Pise 13. října 1409 znovu potvrdil přivtělení kostela ma- línského a kaplí kutnohorských klášteru Sedleckému, jakož i oprávnění kláštera dosazovati některého člena řádu za faráře malínského, dokládaje, že dle obecného odhadu roční důchody kláštera Sedleckého nepřevyšují obnosu 800 hřiven stříbra, a z těchto že 160 hřiven obnáší důchod z fary malínské a kaplí kutnohorských.42) Aby pak usnadnilo se klášteru dosazo- vání mnichů na úřad farní v Malíně, povolil ještě papež Jan XXIII. bullou 41) V bulle té píše papež opatu a konventu kláštera Sedleckého: „Cum itaque, sicut exhibita nobis nupei pro parte vestia peticio continebat, vos certas ecclesias et capellas vestio monasterio unitas et appropriatas, quas per idoneos vicarios facitis gubernari, canonice obtineatis in proprios usus, vobisque in parte reddatur onerosum in singulis institutionibus vicariorum huiusmodi pro animarum cura eisdem vicariis committenda ad locorum ordinarios habere recursum; nos itaque vestris commodi- tatibus, ut eo devotius divino cultui et salutis operibus insistere valeatis, motu proprio etc. consulere cupientes tibi, fili abbas, et succesoribus tuis abbatibus dicti monasterii, qui erunt pro tempore, ut de cetero futuris perpetuis temporibus in singulis insti- tutionibus vicariorum ecclesiarum et capellarum eidem monasterio iam incorpo- ratarum — singulis vicariis eisdem, sive plebani sive aliis quibusvis nominibus nuncu- pentur, curam animarum, eiusdem cure regimen et liberum exercitium committere libere et licite valeatis, ordinariorum locorum seu quorumcunque aliorum licencia super hoc minime requisita seu obtenta, auctoritate apostolica tenore presentium indulgemus. (Reg. pap. Bonifáce IX. 1401 an. 12. fol. 133b v archivu vatikánském. [Mon. Vatic. V. 2. 962. č. 1711 Bullou 25. května 1403 papež obnovil svolení, aby farní kostel malínský s kaplemi v jeho obvodu mohl býti spravován podle starého do- volení mnichy kláštera bez ohledu na všeobecné odvolání takových ústupků. Mon. Vatic. V., 2. 1218 č. 2090].) 42) Orig. v archivu orlickém č. 99. Příloha č. X. Ku konci této bully mluví se o „annexiones parrochialis ecclesie et capellarum predictarum, quarum centum et sexaginta eidem monasterio, cuius octingentarum marcharum argen i puri fructus redditus et proventus secundum communem estimationem valorem annuum, ut ipsi abbas et conventus asserunt, non excedunt, factas.“ Korrumpované místo vykládáno tak (na př. v Rieggrově Archivu III., str. 362, v Snopkových Memorabiliích (č. 40 varch. orlickem l. 398, v Sartoriově Cistercium bistercium str. 984 a Beckov- ského Poselkyni str. 695.), jakoby tu šlo o důchod ze 160 kaplí kutnohorských, kdežto v listině samé nic takového nestojí, a z celého jednání o faře malínské vysvítá, že se jednalo o obnos důchodů, jejž fara klášteru vynášela. Opat Jindřich Snopek re- gistroval tuto bullu papežskou v pamětní knize klášterní (rkp. orlický č. 40, str. 108) takto: Bulla Alexandri V., qua confirmat applicationem proventuum ex 160 capellis in Montibus Cuttnis per plebanum Malinensem et honorabile capitulum Pragense monasterio Sedliczensi, jus patronatus Malinii et pariter in capellis predictis habenti, anno 1324 factam.“ [rkp. pardubický č. 122, pag. 313.]
56 uděleného žádal papeže, aby ohledně kostela malínského povolil výjimku z obecného tohoto nařízení, a papež k tomu také svolil. Povolil bullou danou v Římě 23. ledna 1401 opatům kláštera Sedleckého, že mohou o své újmě dosazovati ke kostelům a kaplím sobě podřízeným správce duchovní, aniž by žádali arcibiskupa za stvrzení jich; tím způsobem měl býti klášter chráněn před obsazováním přivtělených sobě obročí církevních proti své vůli, avšak nezdá se, že by opatové sedlečtí byli této výsady skutečně užívali.“1) Načež po koncilu pisánském zvolený papež Alexander V. bullou danou v Pise 13. října 1409 znovu potvrdil přivtělení kostela ma- línského a kaplí kutnohorských klášteru Sedleckému, jakož i oprávnění kláštera dosazovati některého člena řádu za faráře malínského, dokládaje, že dle obecného odhadu roční důchody kláštera Sedleckého nepřevyšují obnosu 800 hřiven stříbra, a z těchto že 160 hřiven obnáší důchod z fary malínské a kaplí kutnohorských.42) Aby pak usnadnilo se klášteru dosazo- vání mnichů na úřad farní v Malíně, povolil ještě papež Jan XXIII. bullou 41) V bulle té píše papež opatu a konventu kláštera Sedleckého: „Cum itaque, sicut exhibita nobis nupei pro parte vestia peticio continebat, vos certas ecclesias et capellas vestio monasterio unitas et appropriatas, quas per idoneos vicarios facitis gubernari, canonice obtineatis in proprios usus, vobisque in parte reddatur onerosum in singulis institutionibus vicariorum huiusmodi pro animarum cura eisdem vicariis committenda ad locorum ordinarios habere recursum; nos itaque vestris commodi- tatibus, ut eo devotius divino cultui et salutis operibus insistere valeatis, motu proprio etc. consulere cupientes tibi, fili abbas, et succesoribus tuis abbatibus dicti monasterii, qui erunt pro tempore, ut de cetero futuris perpetuis temporibus in singulis insti- tutionibus vicariorum ecclesiarum et capellarum eidem monasterio iam incorpo- ratarum — singulis vicariis eisdem, sive plebani sive aliis quibusvis nominibus nuncu- pentur, curam animarum, eiusdem cure regimen et liberum exercitium committere libere et licite valeatis, ordinariorum locorum seu quorumcunque aliorum licencia super hoc minime requisita seu obtenta, auctoritate apostolica tenore presentium indulgemus. (Reg. pap. Bonifáce IX. 1401 an. 12. fol. 133b v archivu vatikánském. [Mon. Vatic. V. 2. 962. č. 1711 Bullou 25. května 1403 papež obnovil svolení, aby farní kostel malínský s kaplemi v jeho obvodu mohl býti spravován podle starého do- volení mnichy kláštera bez ohledu na všeobecné odvolání takových ústupků. Mon. Vatic. V., 2. 1218 č. 2090].) 42) Orig. v archivu orlickém č. 99. Příloha č. X. Ku konci této bully mluví se o „annexiones parrochialis ecclesie et capellarum predictarum, quarum centum et sexaginta eidem monasterio, cuius octingentarum marcharum argen i puri fructus redditus et proventus secundum communem estimationem valorem annuum, ut ipsi abbas et conventus asserunt, non excedunt, factas.“ Korrumpované místo vykládáno tak (na př. v Rieggrově Archivu III., str. 362, v Snopkových Memorabiliích (č. 40 varch. orlickem l. 398, v Sartoriově Cistercium bistercium str. 984 a Beckov- ského Poselkyni str. 695.), jakoby tu šlo o důchod ze 160 kaplí kutnohorských, kdežto v listině samé nic takového nestojí, a z celého jednání o faře malínské vysvítá, že se jednalo o obnos důchodů, jejž fara klášteru vynášela. Opat Jindřich Snopek re- gistroval tuto bullu papežskou v pamětní knize klášterní (rkp. orlický č. 40, str. 108) takto: Bulla Alexandri V., qua confirmat applicationem proventuum ex 160 capellis in Montibus Cuttnis per plebanum Malinensem et honorabile capitulum Pragense monasterio Sedliczensi, jus patronatus Malinii et pariter in capellis predictis habenti, anno 1324 factam.“ [rkp. pardubický č. 122, pag. 313.]
Strana 57
57 danou v Kostnici 6. února 1415 opatu sedleckému a jeho nástupcům, aby mohli užívati mitry, prstenu a jiných pontifikalií neboli odznaků biskup- ského důstojenství, aby novicům neb mladým mnichům svého kláštera směli udělovati nižší svěcení a též aby mohli světiti kalichy, roucha a jiné věci ke službě církevní potřebné, jak v klášteře samém, tak i ve farním kostele malínském a v jiných kostelích a kaplích na farním tomto kostelu závislých.“3) A na tomto stavu do válek husitských již ničeho se nezměnilo. Dlouholeté tyto spory o důchody farního kostela malínského a fi- liálních kaplí jeho dle všeho měly za následek, že v Kutné Hoře velmi záhy snaženo o to, aby duchovní správa z Malína do Kutné Hory v té neb oné formě byla přenesena, a aby z některých druhdy dřevěných kaplí, jež v druhé polovici XIII. století byly vystavěny a jež po ohražení města Kutné Hory dostaly se do ohrady městské, povstaly z kamene stavěné kostely, při nichž by dosazováni byli správcové neb kaplanové, kteří by trvaleji a řádněji správu duchovní nad obyvatelstvem horským vykonávali, nežli to vzdáleným farářům malínským bylo možno. Nebylo ani jináče lze, nežli že odporující si zájmy hmotné vedly při tom k mnohým třenicím mezi klášterem a obyvatelstvem kutnohorským, o nichž bohužel nejsme dostatečně poučeni, poněvadž nejdůležitější v tom ohledu prameny, které byly v archivu města Kutné Hory, vzaly ve válkách husitských za své. Ze zmíněného už listu kapitoly pražské ze dne 25. března 1324, kterým důchody z dřevěných tehdy ještě kaplí kutnohorských přikázány byly špitálu kláštera Sedleckého, vysvítá, že se sice staly už před r. 1324 některé pokusy, aby v Kutné Hoře trvalá správa duchovní (novus et certus divinus cultus) se zřídila, avšak že k tomu nedošlo pro odpor kláštera Sedleckého, jenž hájil sobě práv patronátních k těmto kaplím a jich dů- chodům.“) Také asi nějaký čas ještě po r. 1324 vykonávali v dřevěných těchto kaplích farář malínský nebo kaplanové toliko časem službu boží a posluhovali Horníkům svátostmi, aniž by bylo došlo ke zřízení samostatné správy duchovní v Kutné Hoře. Teprve když probošt vyšehradský Jan Volek r. 1332 obdržel papežskou provisi na faru malínskou, zajisté proti vůli kláštera Sedleckého, nastala možnost, aby správa duchovní z Malína k přední kapli v Kutné Hoře trvaleji se přenesla,5) a je také pravdě- podobno, že asi od té doby na místech, kde dřevěné kaple druhdy stály, nákladem bohatých Horníků začaly se stavěti kamenné kaple neb kostely. Takový asi byl počátek zejména dvou filiálních kaplí neb kostelů v Kutné Hoře, jednak v hořejší části města položeného hořejšího kostela 3) Orig. v archivu orlickém č. 106. [Již papež Bonifác IX. udělil opatu a konventu kláštera Sedleckého právo užívati pontifikalií bullou danou v Římě 16. března 1394 (Mon. Vatic. V. 1, str. 426, č. 749).] 4) Emler, Regesta III., č. 969. 45) Roku 1333 mluví se o „ecclesia in Malina alias in Cutna“ a r. 1336 jmenuje se „Henricus, plebanus de Monte Kutnis, kterýžto Jindřich byl asi vikářem tit. faráře malínského a olomúckého biskupa Jana Volka. (Emler, Regesta III., č. 2001 a IV., č. 317.)
57 danou v Kostnici 6. února 1415 opatu sedleckému a jeho nástupcům, aby mohli užívati mitry, prstenu a jiných pontifikalií neboli odznaků biskup- ského důstojenství, aby novicům neb mladým mnichům svého kláštera směli udělovati nižší svěcení a též aby mohli světiti kalichy, roucha a jiné věci ke službě církevní potřebné, jak v klášteře samém, tak i ve farním kostele malínském a v jiných kostelích a kaplích na farním tomto kostelu závislých.“3) A na tomto stavu do válek husitských již ničeho se nezměnilo. Dlouholeté tyto spory o důchody farního kostela malínského a fi- liálních kaplí jeho dle všeho měly za následek, že v Kutné Hoře velmi záhy snaženo o to, aby duchovní správa z Malína do Kutné Hory v té neb oné formě byla přenesena, a aby z některých druhdy dřevěných kaplí, jež v druhé polovici XIII. století byly vystavěny a jež po ohražení města Kutné Hory dostaly se do ohrady městské, povstaly z kamene stavěné kostely, při nichž by dosazováni byli správcové neb kaplanové, kteří by trvaleji a řádněji správu duchovní nad obyvatelstvem horským vykonávali, nežli to vzdáleným farářům malínským bylo možno. Nebylo ani jináče lze, nežli že odporující si zájmy hmotné vedly při tom k mnohým třenicím mezi klášterem a obyvatelstvem kutnohorským, o nichž bohužel nejsme dostatečně poučeni, poněvadž nejdůležitější v tom ohledu prameny, které byly v archivu města Kutné Hory, vzaly ve válkách husitských za své. Ze zmíněného už listu kapitoly pražské ze dne 25. března 1324, kterým důchody z dřevěných tehdy ještě kaplí kutnohorských přikázány byly špitálu kláštera Sedleckého, vysvítá, že se sice staly už před r. 1324 některé pokusy, aby v Kutné Hoře trvalá správa duchovní (novus et certus divinus cultus) se zřídila, avšak že k tomu nedošlo pro odpor kláštera Sedleckého, jenž hájil sobě práv patronátních k těmto kaplím a jich dů- chodům.“) Také asi nějaký čas ještě po r. 1324 vykonávali v dřevěných těchto kaplích farář malínský nebo kaplanové toliko časem službu boží a posluhovali Horníkům svátostmi, aniž by bylo došlo ke zřízení samostatné správy duchovní v Kutné Hoře. Teprve když probošt vyšehradský Jan Volek r. 1332 obdržel papežskou provisi na faru malínskou, zajisté proti vůli kláštera Sedleckého, nastala možnost, aby správa duchovní z Malína k přední kapli v Kutné Hoře trvaleji se přenesla,5) a je také pravdě- podobno, že asi od té doby na místech, kde dřevěné kaple druhdy stály, nákladem bohatých Horníků začaly se stavěti kamenné kaple neb kostely. Takový asi byl počátek zejména dvou filiálních kaplí neb kostelů v Kutné Hoře, jednak v hořejší části města položeného hořejšího kostela 3) Orig. v archivu orlickém č. 106. [Již papež Bonifác IX. udělil opatu a konventu kláštera Sedleckého právo užívati pontifikalií bullou danou v Římě 16. března 1394 (Mon. Vatic. V. 1, str. 426, č. 749).] 4) Emler, Regesta III., č. 969. 45) Roku 1333 mluví se o „ecclesia in Malina alias in Cutna“ a r. 1336 jmenuje se „Henricus, plebanus de Monte Kutnis, kterýžto Jindřich byl asi vikářem tit. faráře malínského a olomúckého biskupa Jana Volka. (Emler, Regesta III., č. 2001 a IV., č. 317.)
Strana 58
58 Panny Marie (ecclesia seu capella superior sancte Marie, major ecclesia),“) kterému v XV. století vysoký kostel sv. Jakuba se říkalo, jednak v dolejší části města Na náměti lezícího dolejšího kostela Matky boží Na náměti (ecclesia inferior in Nemotis seu in Amotis nuncupata).47) Okolnost, že od 46) Roku 1357 jmenuje se „altare in capella superiori in Montibus Cuthnis". ke kterému po smrti „Johannis plebani“ dosazuje se oltářník, kterého v úřad uvedl „executor Henricus plebanus de Montibus Cutnis“. (Tingl, Lib. confirm. I. 1, str. 57). Byla tudy už před r. 1357 kaple hořejší dostavěna a při ní správce duchovní ustanoven. R. 1344 zavázali se perkmistr Petr řečený Hopf a manželka jeho Anežka, když byla jim překážka manželství papežem Klimentem VI. na přímluvu markrabí Karla IV. prominuta „instituere unam capellaniam et eam de annis redditibus viginti quinque florenorum auri dotare infra biennium“ (Reg. pap. Klimenta VI. a III. p. I., f. 376 No 306 v archivu vatikánském [Mon. Vatic. I., str. 276 a 277, č. 466 a 467]. a dle všeho šlo tu o zřízení kaplanství při tomto hořejším kostele. Kostel ten r. 1363 nazývá se také „ecclesia sancte Marie in Montibus Cuthnis“ a při dosazování oltářníka spolu- působil „executor plebanus ecclesie s. Marie eiusdem.“ (Emler, Lib. confirm. I. 2, str. 6.) R. 1388 a 1399 zove se též „major ecclesia in Montibus Chutnis“ (Borový, Lib. erect. III., str. 312 a Emler, Lib. confirm. VI., str. 3), konečně r. 1410 nazývá se „superior ecclesia sic dicta ab antiquo“ a připomínají se ,presbyteri et scolares utrius- que ecclesie veteris et nove“, při čemž starým kostelem zovo se sv. Jakub a novým sv. Barbora. [(Čelakovský Sbírka pramenů II. str. 1121 a 1123)). O založení a stavbě chrámu sv. Jakuba srov. Kořínek, Staré paměti kutnohorské, str. 293 (Devotyho vydání str. 223), [Beneš, Arciděkansky chrám sv. Jakuba na Horách Kutnách v Pam. arch. VI., 1865, str. 208], Veselský, Průvodce po kr. m. Hoře Kutné (1877) str. 11, Řehák, Hora Kutná (1879), str. 105, [Zavadil-Lašek, Památky m. Kutné Hory (1887), str. 21.] Braniš, Dějiny umění středov. v Čechách II., str. 4, [Wirth, Kutná Hora] a j. Mínění tu a tam ve spisech těch pronesené, že se stavbou kostela sv. Jakuba už r. 1300 neb 1310 se začalo a že zakladatelem byl Jan Kunklín Ruthart neb Bořuta z Košic, nemá základu v pra- menech. Z r. 1373 zachovala se zpráva, že místofarář Matouš z Velvar vydal „super edificiis XIX sex.“ (Tadra, Acta judiciaria I., str. 53), což je zajisté dů- kazem, že ještě tehdy stavba kostela se prováděla. 47) Mluvilo-li se r. 1357 o „capella superior“ v Kutné Hoře, tedy zajisté v ten čas stávala už také „capella inferior“. V pramenech arci teprve r. 1381 přichází „capella sancti Wenceslai inferioris ecclesiae“ (Borový, Lib. erectionum II., str. 181, též III., str. 312); r. 1384 „ecclesia parrochialis in Nemietel“, r. 1407 mluví se o oltáři „in ecclesia filiali in Namoth ecclesie matricis superioris in Montibus Chutnis,“ též o „ecclesia in Nemoth“ a „in Nemotis“; r. 1408 uvádí se „plebanus ecclesie in Ne- motis“; a r. 1415 ,altare in ecclesia parrochiali sancte Marie in Amotis“ (Lib. erect. VII., p. N. 3 a XIII., p. A 3; Emler, Lib. conf. VI., p. 225 a 244 a VII., p. 148). Srov. Kořínka, Staré paměti kutnohorské str. 295, Veselského, Průvodce str. 27, Řehák, Hora Kutná str. 217, Zacha, Chrám Matky Boží na Náměti v Roční zprávě reál. gymnasia v Kutné Hoře 1882, [Zacha, Chrám Matky Boží v Hoře Kutné v Methodu XI., 1885, str. 125.] a Braniš, Dějiny umění II., str. 9. Ko- řínkovy výklady slova „Námět“ od „nametaného kamení“ ze stavby kláštera Sedlec- kého neb od „namítaných handštanův,“ jež kverci vozíce rudy na rudný trh na stavbu kostela prý věnovali, jež po něm často jsou opakovány, jsou arci pouhé smy- šlenky. [Také nesprávný je výklad J. B. Podstránského (Jména místní v Kutné Hoře a v okolí. V Praze 1887, zvl. otisk z časop. Volné slovo str. 7.), že náměť znamená tolik, co náměstí nebo trh, kde se svážely a prodávaly stříbrné rudy, a že náměstí pochází od slova nametati, mésti, meci.] Namétati je tolik jako nahazovati, a tedy
58 Panny Marie (ecclesia seu capella superior sancte Marie, major ecclesia),“) kterému v XV. století vysoký kostel sv. Jakuba se říkalo, jednak v dolejší části města Na náměti lezícího dolejšího kostela Matky boží Na náměti (ecclesia inferior in Nemotis seu in Amotis nuncupata).47) Okolnost, že od 46) Roku 1357 jmenuje se „altare in capella superiori in Montibus Cuthnis". ke kterému po smrti „Johannis plebani“ dosazuje se oltářník, kterého v úřad uvedl „executor Henricus plebanus de Montibus Cutnis“. (Tingl, Lib. confirm. I. 1, str. 57). Byla tudy už před r. 1357 kaple hořejší dostavěna a při ní správce duchovní ustanoven. R. 1344 zavázali se perkmistr Petr řečený Hopf a manželka jeho Anežka, když byla jim překážka manželství papežem Klimentem VI. na přímluvu markrabí Karla IV. prominuta „instituere unam capellaniam et eam de annis redditibus viginti quinque florenorum auri dotare infra biennium“ (Reg. pap. Klimenta VI. a III. p. I., f. 376 No 306 v archivu vatikánském [Mon. Vatic. I., str. 276 a 277, č. 466 a 467]. a dle všeho šlo tu o zřízení kaplanství při tomto hořejším kostele. Kostel ten r. 1363 nazývá se také „ecclesia sancte Marie in Montibus Cuthnis“ a při dosazování oltářníka spolu- působil „executor plebanus ecclesie s. Marie eiusdem.“ (Emler, Lib. confirm. I. 2, str. 6.) R. 1388 a 1399 zove se též „major ecclesia in Montibus Chutnis“ (Borový, Lib. erect. III., str. 312 a Emler, Lib. confirm. VI., str. 3), konečně r. 1410 nazývá se „superior ecclesia sic dicta ab antiquo“ a připomínají se ,presbyteri et scolares utrius- que ecclesie veteris et nove“, při čemž starým kostelem zovo se sv. Jakub a novým sv. Barbora. [(Čelakovský Sbírka pramenů II. str. 1121 a 1123)). O založení a stavbě chrámu sv. Jakuba srov. Kořínek, Staré paměti kutnohorské, str. 293 (Devotyho vydání str. 223), [Beneš, Arciděkansky chrám sv. Jakuba na Horách Kutnách v Pam. arch. VI., 1865, str. 208], Veselský, Průvodce po kr. m. Hoře Kutné (1877) str. 11, Řehák, Hora Kutná (1879), str. 105, [Zavadil-Lašek, Památky m. Kutné Hory (1887), str. 21.] Braniš, Dějiny umění středov. v Čechách II., str. 4, [Wirth, Kutná Hora] a j. Mínění tu a tam ve spisech těch pronesené, že se stavbou kostela sv. Jakuba už r. 1300 neb 1310 se začalo a že zakladatelem byl Jan Kunklín Ruthart neb Bořuta z Košic, nemá základu v pra- menech. Z r. 1373 zachovala se zpráva, že místofarář Matouš z Velvar vydal „super edificiis XIX sex.“ (Tadra, Acta judiciaria I., str. 53), což je zajisté dů- kazem, že ještě tehdy stavba kostela se prováděla. 47) Mluvilo-li se r. 1357 o „capella superior“ v Kutné Hoře, tedy zajisté v ten čas stávala už také „capella inferior“. V pramenech arci teprve r. 1381 přichází „capella sancti Wenceslai inferioris ecclesiae“ (Borový, Lib. erectionum II., str. 181, též III., str. 312); r. 1384 „ecclesia parrochialis in Nemietel“, r. 1407 mluví se o oltáři „in ecclesia filiali in Namoth ecclesie matricis superioris in Montibus Chutnis,“ též o „ecclesia in Nemoth“ a „in Nemotis“; r. 1408 uvádí se „plebanus ecclesie in Ne- motis“; a r. 1415 ,altare in ecclesia parrochiali sancte Marie in Amotis“ (Lib. erect. VII., p. N. 3 a XIII., p. A 3; Emler, Lib. conf. VI., p. 225 a 244 a VII., p. 148). Srov. Kořínka, Staré paměti kutnohorské str. 295, Veselského, Průvodce str. 27, Řehák, Hora Kutná str. 217, Zacha, Chrám Matky Boží na Náměti v Roční zprávě reál. gymnasia v Kutné Hoře 1882, [Zacha, Chrám Matky Boží v Hoře Kutné v Methodu XI., 1885, str. 125.] a Braniš, Dějiny umění II., str. 9. Ko- řínkovy výklady slova „Námět“ od „nametaného kamení“ ze stavby kláštera Sedlec- kého neb od „namítaných handštanův,“ jež kverci vozíce rudy na rudný trh na stavbu kostela prý věnovali, jež po něm často jsou opakovány, jsou arci pouhé smy- šlenky. [Také nesprávný je výklad J. B. Podstránského (Jména místní v Kutné Hoře a v okolí. V Praze 1887, zvl. otisk z časop. Volné slovo str. 7.), že náměť znamená tolik, co náměstí nebo trh, kde se svážely a prodávaly stříbrné rudy, a že náměstí pochází od slova nametati, mésti, meci.] Namétati je tolik jako nahazovati, a tedy
Strana 59
59 té doby faráři malínští zvou se často faráři kutnohorskými (plebani in Montibus Chutnis) a že vedle nich připomínají se časem místofaráři (vice- plebani), zdá se nasvědčovati tomu, že buď sami faráři malínští, neb ná- městkové jejich sídlili při hořejším kostele sv. Jakuba a že společně s kaplany při obou kostelích ustanovenými správu duchovní v Kutné Hoře vedli.48) Při tom kostel Na náměti záhy začal se považovati za filiální kostel nikoli již kostela malínského, nýbrž hořejšího kostela kutnohorského, jehož správce duchovní v druhé polovici 14. století skutečně farní práva v Kutné Hoře vykonával, třebas formálně oba kostely až do válek husitských ve farnosti malínské se byly nalézaly. Když pak r. 1375 klášter Sedlecký obdržel všechny důchody z kaplí kutnohorských a brzo na to (asi r. 1381) vymohl si, aby toliko mnich byl ustanovován za faráře malínského a aby i důchody fary malínské na prospěch zadluženého a ochuzelého klástera se obracely, tu arci nastávala potřeba, aby novými nadáními církevními správa duchovní v Kutné Hoře se zabezpečila. Oltáře v obou kostelích jsou nově dotovány a nová některá nadání kostelní jsou zakládána, aby v kaplích neb při oltářích některý počet kaplanův čili oltářníkův (rectores capellarum vel altarium, capellani, altaristae) pod správou faráře neb náměstka jeho službu konati mohl. O tom všem zachovaly nám dosti zpráv knihy erekční (libri erectionum) a konfirmační (libri confirmationum) při stolici arcibiskupství pražského od časů arcibiskupa Arnošta vedené. Při hořejším kostelu sv. Jakuba49) bylo 1. starší nadání mešní (pro missa in superiori ecclesia seu capella perpetue celebranda), k němuž Mikuláš Puch (Puš?) odkázal kdysi úrok roční 7 kop pojištěný na vsi Vidicích (in villa Videl). Patronem tohoto trvalého obročí církevního byl syn jeho Václav a po smrti jeho Martin Rotlew a Petr Schram, kteří se r. 1381 postarali o vyhotovení nadační listiny praesentující zároveň k obročí tomu kněze Jaroslava, syna Konráda z Hořan.50) 2. oltář sv. Jiljí a Prokopa námět tolik jako nához země, kamení atd. v krajině zejména močálovité, jakou okolí kláštera Sedleckého a tedy také kostela Matky Boží původně zajisté bylo. Námět znamená tudy jméno osady, jež povstala na půdě původně močálovité a učiněna je k stavbě příbytků způsobilou. 48) V listu Mikuláše rychtáře a kmetů Kutné Hory daném in Monte 7. února 1347 vydává svědectví o kšaftu „Leo vicarius plebani de Monte“ (orig. v státním archivu drážďanském); zmíněný farář Jindřich Zajíc zove se r. 1357 „plebanus de Montibus Cutnis“ a r. 1358 „decanus Guthnensis“ a mluví se o „předchůdci“ jeho Janovi (Tingl, Lib. confirm. I., 1, str. 49 a 57). Soupeř jeho Beneš ze Ždánic zove se r. 1373 jednou „Benessius plebanus in Montibus Cuthnis“ a podruhé „plebanus in Malina" a vedle něho jmenuje se ještě r. 1373 „Henslinus presbyter de Montibus Cuthnis“ a r. 1375 „Mathias viceplebanus in Montibus Cuthnis“ (tamže str. 17, 29 a 111). R. 1363 nazývá se mistr Wernher „plebanus écclesie in Malina, cui capella Montis eiusdem velud filia matri subesse dinoscitur.“ (Čelakovský, Sbírka pramenů I1., str. 594). Napotom obvykle už mluvilo se o faráři hořejšího kostela na Horách Kutných (srov. pozn. 40 na str. 54.). 43) [Srov. Kurka, Archidiakonáty, str. 132.] 50) Lib. erect. II., str. 175. Po smrti Jaroslavově dosazen r. 1400 k praesentaci
59 té doby faráři malínští zvou se často faráři kutnohorskými (plebani in Montibus Chutnis) a že vedle nich připomínají se časem místofaráři (vice- plebani), zdá se nasvědčovati tomu, že buď sami faráři malínští, neb ná- městkové jejich sídlili při hořejším kostele sv. Jakuba a že společně s kaplany při obou kostelích ustanovenými správu duchovní v Kutné Hoře vedli.48) Při tom kostel Na náměti záhy začal se považovati za filiální kostel nikoli již kostela malínského, nýbrž hořejšího kostela kutnohorského, jehož správce duchovní v druhé polovici 14. století skutečně farní práva v Kutné Hoře vykonával, třebas formálně oba kostely až do válek husitských ve farnosti malínské se byly nalézaly. Když pak r. 1375 klášter Sedlecký obdržel všechny důchody z kaplí kutnohorských a brzo na to (asi r. 1381) vymohl si, aby toliko mnich byl ustanovován za faráře malínského a aby i důchody fary malínské na prospěch zadluženého a ochuzelého klástera se obracely, tu arci nastávala potřeba, aby novými nadáními církevními správa duchovní v Kutné Hoře se zabezpečila. Oltáře v obou kostelích jsou nově dotovány a nová některá nadání kostelní jsou zakládána, aby v kaplích neb při oltářích některý počet kaplanův čili oltářníkův (rectores capellarum vel altarium, capellani, altaristae) pod správou faráře neb náměstka jeho službu konati mohl. O tom všem zachovaly nám dosti zpráv knihy erekční (libri erectionum) a konfirmační (libri confirmationum) při stolici arcibiskupství pražského od časů arcibiskupa Arnošta vedené. Při hořejším kostelu sv. Jakuba49) bylo 1. starší nadání mešní (pro missa in superiori ecclesia seu capella perpetue celebranda), k němuž Mikuláš Puch (Puš?) odkázal kdysi úrok roční 7 kop pojištěný na vsi Vidicích (in villa Videl). Patronem tohoto trvalého obročí církevního byl syn jeho Václav a po smrti jeho Martin Rotlew a Petr Schram, kteří se r. 1381 postarali o vyhotovení nadační listiny praesentující zároveň k obročí tomu kněze Jaroslava, syna Konráda z Hořan.50) 2. oltář sv. Jiljí a Prokopa námět tolik jako nához země, kamení atd. v krajině zejména močálovité, jakou okolí kláštera Sedleckého a tedy také kostela Matky Boží původně zajisté bylo. Námět znamená tudy jméno osady, jež povstala na půdě původně močálovité a učiněna je k stavbě příbytků způsobilou. 48) V listu Mikuláše rychtáře a kmetů Kutné Hory daném in Monte 7. února 1347 vydává svědectví o kšaftu „Leo vicarius plebani de Monte“ (orig. v státním archivu drážďanském); zmíněný farář Jindřich Zajíc zove se r. 1357 „plebanus de Montibus Cutnis“ a r. 1358 „decanus Guthnensis“ a mluví se o „předchůdci“ jeho Janovi (Tingl, Lib. confirm. I., 1, str. 49 a 57). Soupeř jeho Beneš ze Ždánic zove se r. 1373 jednou „Benessius plebanus in Montibus Cuthnis“ a podruhé „plebanus in Malina" a vedle něho jmenuje se ještě r. 1373 „Henslinus presbyter de Montibus Cuthnis“ a r. 1375 „Mathias viceplebanus in Montibus Cuthnis“ (tamže str. 17, 29 a 111). R. 1363 nazývá se mistr Wernher „plebanus écclesie in Malina, cui capella Montis eiusdem velud filia matri subesse dinoscitur.“ (Čelakovský, Sbírka pramenů I1., str. 594). Napotom obvykle už mluvilo se o faráři hořejšího kostela na Horách Kutných (srov. pozn. 40 na str. 54.). 43) [Srov. Kurka, Archidiakonáty, str. 132.] 50) Lib. erect. II., str. 175. Po smrti Jaroslavově dosazen r. 1400 k praesentaci
Strana 60
60 (druhdy též sv. Martina a Benedikta, altare sti. Egidii et Procopii, r. 1357 altare sti. Martini, Procopii, Benedicti et Egidii), jejž Heřman a Čeněk bratří Bavorové, měšťané horští před r. 1357 zřídili, vyhradivše sobě a svým dědicům právo patronátní k němu.51) 3. Oltář Panny Marie v kapli Ruthardově (altare S. Marie virginis situm in capella Ruthardi), založený některým členem rodu ruthardovského zajisté v první polovici 14. století. Když důchody jeho přikázány jsou klášteru Sedleckému, obnovil toto obročí oltářní horník a měšťan Kunrád či Kunklin Ruthard, věnovav mu roční úrok 10 kop na dvou dvorech ve vsi Kluky (in villa Clux) pojištěný a vyhradiv sobě i svým dědicům právo patronátní.52) Kapli Ruthardově říkalo se tuším v 15. století kaple havířská. 4. Kaple a oltář sv. Panny a Všech svatých (capella et altare sanctae Virginis et Omnium sanctorum). Arcibiskup Jan 12. července 1370 potvrzuje nadání učiněné knězem Jindřichem z Tokčavy společně s konšely mincířskými a pregéřskými povýšil tento oltář se svolením místofaráře Matouše na trvalé obročí cír- kevní, když byli konšelé mincířští a pregéřští přispěli k obnovení jeho, koupivše k němu roční úrok 12 kop na dvoře Šintlochu u Čáslavě pojištěný a vyhradivše sobě k němu právo patronátní.53) 5. Oltář sv. Maří Magdaleny Konráda Náze Petr z Domažlic, a to „ad altare seu perpetuum beneficium eccle- siasticum in ecclesia parrochiali superiori in Montibus“ (lib. confirm. VI., str. 31.). Zmíněný v listině Nicolaus Puch bude asi totožná osobnost s horníkem Mikulášem Puschem, jenž r. 1323 koupil od Frenclina Rutharda úrok na lázni v Kutné Hoře, brzo na to měl spor s klášterem Sedleckým o podíl na dolech stříbrných a r. 1330 byl už mrtev. (Emler, Reg. III., č. 853, 1716 a 1870.) 51) Po smrti faráře Jana dosazen k oltáři tomu r. 1357 ,Henricus presbiter Bromchonis“ a napotom jmenují se oltářníci: r. 1363 Bartoloměj kněz ze Svídnice, r. 1388 Mikuláš z Mýta (altarista sancti Martini in Majori ecclesia), r. 1394 Mikuláš z Berouna, r. 1399 Bernhard druhdy kanovník karlštejnský, r. 1403 mistr Pavel, druhdy farář v Chuchli, [který 1. dubna 1406 před konsistoří učinil smlouvu s Petrem panošem z Nebovid o úrok 6 kop ze dvoru v Nebovidech k oltáři svému, že po vy- hoření dvoru uveden byl v náhradu úroku v louky a lesy k němu náležité a mohl jich užívati do té doby, až by bylo možno ze dvoru úrok zase platiti. (Acta judi- ciaria V., str. 94).] a r. 1407 Václav z Pelhřimova. Patroni oltáře toho jmenují se: r. 1357 zakladatelé Hermanus et Vincentius fratres dicti Bawarii, cives in Montibus Chutnis, r. 1363 Frenclin a Vincenc bratří Bavorové, r. 1394, 1399, 1403 a 1407 měšťan Bernhard Gruber (Lib. conf. I., 1, str. 57, I. 2, str. 6, V., str. 202, VI., str. 3, 104 a 197, Lib. erect. III., str. 312.) — R. 1406 vladyka Petr z Nebovid odkázal k oltáři tomu úrok roční 6 kop. (Lib. erect. XIII., f. O 8.) 52) Oltářníci: r. 1397 Mikuláš Schenherr a r. 1398 Boreš, druhdy farář v Gruntech (Lib erect. IV., str. 465 a Lib. conf. V., str. 284 a 308, srov. též Tomek Reg. decim. papal., str. 56.) — Zakladatel „Chunzlinus Ruthardi“ přichází r. 1363 jakožto „civis et magister montis et fovee Asinus“ a z r. 1364 je o něm zpráva, že koupil hrad Ma- lešov (Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 495 a Archiv čes. II., str. 470.) 53) Lib. erect., I., str. 77. [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 630 č. 437.] Oltářníci neb kaplané při něm byli: r. 1370 Jindřich z Tokčavy, r. 1371 Prokop Glacer z Kutné Hory, r. 1401 Václav, syn měštana horského Václava Glacera, a r. 1403 Ludvík druhdy farář v Bohdanči. R. 1370 praví se o obročí tom,
60 (druhdy též sv. Martina a Benedikta, altare sti. Egidii et Procopii, r. 1357 altare sti. Martini, Procopii, Benedicti et Egidii), jejž Heřman a Čeněk bratří Bavorové, měšťané horští před r. 1357 zřídili, vyhradivše sobě a svým dědicům právo patronátní k němu.51) 3. Oltář Panny Marie v kapli Ruthardově (altare S. Marie virginis situm in capella Ruthardi), založený některým členem rodu ruthardovského zajisté v první polovici 14. století. Když důchody jeho přikázány jsou klášteru Sedleckému, obnovil toto obročí oltářní horník a měšťan Kunrád či Kunklin Ruthard, věnovav mu roční úrok 10 kop na dvou dvorech ve vsi Kluky (in villa Clux) pojištěný a vyhradiv sobě i svým dědicům právo patronátní.52) Kapli Ruthardově říkalo se tuším v 15. století kaple havířská. 4. Kaple a oltář sv. Panny a Všech svatých (capella et altare sanctae Virginis et Omnium sanctorum). Arcibiskup Jan 12. července 1370 potvrzuje nadání učiněné knězem Jindřichem z Tokčavy společně s konšely mincířskými a pregéřskými povýšil tento oltář se svolením místofaráře Matouše na trvalé obročí cír- kevní, když byli konšelé mincířští a pregéřští přispěli k obnovení jeho, koupivše k němu roční úrok 12 kop na dvoře Šintlochu u Čáslavě pojištěný a vyhradivše sobě k němu právo patronátní.53) 5. Oltář sv. Maří Magdaleny Konráda Náze Petr z Domažlic, a to „ad altare seu perpetuum beneficium eccle- siasticum in ecclesia parrochiali superiori in Montibus“ (lib. confirm. VI., str. 31.). Zmíněný v listině Nicolaus Puch bude asi totožná osobnost s horníkem Mikulášem Puschem, jenž r. 1323 koupil od Frenclina Rutharda úrok na lázni v Kutné Hoře, brzo na to měl spor s klášterem Sedleckým o podíl na dolech stříbrných a r. 1330 byl už mrtev. (Emler, Reg. III., č. 853, 1716 a 1870.) 51) Po smrti faráře Jana dosazen k oltáři tomu r. 1357 ,Henricus presbiter Bromchonis“ a napotom jmenují se oltářníci: r. 1363 Bartoloměj kněz ze Svídnice, r. 1388 Mikuláš z Mýta (altarista sancti Martini in Majori ecclesia), r. 1394 Mikuláš z Berouna, r. 1399 Bernhard druhdy kanovník karlštejnský, r. 1403 mistr Pavel, druhdy farář v Chuchli, [který 1. dubna 1406 před konsistoří učinil smlouvu s Petrem panošem z Nebovid o úrok 6 kop ze dvoru v Nebovidech k oltáři svému, že po vy- hoření dvoru uveden byl v náhradu úroku v louky a lesy k němu náležité a mohl jich užívati do té doby, až by bylo možno ze dvoru úrok zase platiti. (Acta judi- ciaria V., str. 94).] a r. 1407 Václav z Pelhřimova. Patroni oltáře toho jmenují se: r. 1357 zakladatelé Hermanus et Vincentius fratres dicti Bawarii, cives in Montibus Chutnis, r. 1363 Frenclin a Vincenc bratří Bavorové, r. 1394, 1399, 1403 a 1407 měšťan Bernhard Gruber (Lib. conf. I., 1, str. 57, I. 2, str. 6, V., str. 202, VI., str. 3, 104 a 197, Lib. erect. III., str. 312.) — R. 1406 vladyka Petr z Nebovid odkázal k oltáři tomu úrok roční 6 kop. (Lib. erect. XIII., f. O 8.) 52) Oltářníci: r. 1397 Mikuláš Schenherr a r. 1398 Boreš, druhdy farář v Gruntech (Lib erect. IV., str. 465 a Lib. conf. V., str. 284 a 308, srov. též Tomek Reg. decim. papal., str. 56.) — Zakladatel „Chunzlinus Ruthardi“ přichází r. 1363 jakožto „civis et magister montis et fovee Asinus“ a z r. 1364 je o něm zpráva, že koupil hrad Ma- lešov (Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 495 a Archiv čes. II., str. 470.) 53) Lib. erect., I., str. 77. [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 630 č. 437.] Oltářníci neb kaplané při něm byli: r. 1370 Jindřich z Tokčavy, r. 1371 Prokop Glacer z Kutné Hory, r. 1401 Václav, syn měštana horského Václava Glacera, a r. 1403 Ludvík druhdy farář v Bohdanči. R. 1370 praví se o obročí tom,
Strana 61
61 v kapli mincířské (altare s. Marie Magdalene in capella monetariorum). Král Václav IV. v potvrzovacím listu r. 1386 přivtělil trvající už tehdy kapli mincířské roční úrok 10 kop na dvoře pečeckém a na vsi mezholezské pojištěný, kterýžto úrok účelu tomu mincíř Mikuláš Lomer věnoval, vy- hradiv právo praesentační synu svému Pavlu a poručníku jeho Václavu Lomerovi i jich potomstvu, a kdyby zemřeli, konšelům mincířským (scabinis monetariorum). Arcibiskup Jan potvrdil 20. května 1387 toto nadání, a ačkoliv ustanovil, že po vymření rodu Lomerovského právo praesentační na konšely kutnohorské (ad scabinos juratos in Montibus Kuthnis) má spadnouti, tedy přece od r. 1395 vykonávali toto právo konšelé mincířští a pregéřští berouce ostatní mincíře a pregéře, kteří zvlástní cech neb obec činili, při tom na potaz.54) 6. Oltář sv. Ondřeje (altare s. Andree in ecclesia superiori in Montibus). Obec mincířská vykonávala právo praesentační také k tomuto oltáři, o jehož založení se jinak nezachovaly zprávy.55) Konečně 7. oltář sv. Petra a Pavla (altare s. Petri et Pauli), jejž r. 1403 měsťán Tomáš Hager obnovil, věnovav k němu roční úrok 10 kop na dvoře v Bojmanech pojištěný a vyhradiv sobě i svým dědicům právo patronátní k němu.56) že je „de novo per monetarios de fabricis fundatum et dotatum et erectum, cuius altaris et capelle presentacio ad prefatos moretarios dicitur pertinere“ a právo prae- sentační k němu vykonávali čtyři „jurati monetariorum de fabricis“ a tři „jurati ex caractorio, quod dicitur preghaus“ a to r. 1401 s radou „eorum consiliariorum nec non communitatis ibidem in Montibus.“ (Lib. confirm. II., str. 32 a 66, VI., str. 50 a 106. [Tadra, Acta judiciaria IV., str. 286, č. 406].) 54) Oltářníci: r. 1386 kněz Mikuláš z Drozbovičal (podruhé Nicolaus Martini de Dambowidial); po něm [Jan ze Stříbra, který směnil oltářnictví r. 1393 za kostel sv. Havla v Praze s farářem Leonardem (Mon. Vatic. V. 1., str. 412 č. 723)], r. 1395 Jakub, druhdy správce kostela sv. Havla na Starém městě pražském; r. 1404 Řehoř, syn Haymana Aldera; po něm Jan, r. 1411 Mistr Petr z Lehnice a r. 1417 Vavřinec z Pustiměře. Právo praesentační vykonali r. 1387 poručník Václav Lomer, r. 1395 a v následujících letech patroni altaris: scabini monetariorum et scabini in signatorio alias preghaus (též zvaní scabini pregeriorum a jurati numismatorum), a to r. 1411 s radou „consulum tocius communitatis predictorum monetariorum et pregeriorum ibidem in Montibus“ a r. 1417 s radou „tocius communitatis monetariorum.“ (Lib. erect. III., str. 263 a 264, lib. confirm. III. a IV., str. 190, V., str. 213, V1., str. 134, VII., str. 23, 234 a 244). R. 1392 věnovali někteří Horníci k oltáři tomu roční úrok 5 kop (Lib. erect. XII., p. D 17). 55) R. 1412 dosazen „ad presentationem juratorum et communitatis mone- tariorum ac pregariorum de Montibus“ Jiří z Brna za kaplana při oltáři tom (lib. confirm. VII., str. 71). 56) Oltářníci: r. 1403 Oldřich Ždimíř z Crhova a po resignaci jeho mistr svobod. umění Štěpán z Pálče, r. 1405 Jan druhdy farář v Kojicích, 1410 Mikuláš z Prahy, po něm Jan Rus, druhdy farář v Heřmani, a ještě téhož roku Jan Linda. Právo prae- sentační vykonávali: r. 1403 Tomáš Hager, o němž se praví, že oltář sv. Petra a Pavla je „de novo dotatum et in titulum perpetui beneficii ecclesiastici erectum,“ r. 1405 Jan farář v Pečkách a r. 1410 Kateřina Kunckremerová, měšťanka na Horách Kutných (Lib. erect. VI., str. 365. — Lib. conf. VI., str. 95, 96, 98, 167 a 211, VII., str. 5, 6 a 8.)
61 v kapli mincířské (altare s. Marie Magdalene in capella monetariorum). Král Václav IV. v potvrzovacím listu r. 1386 přivtělil trvající už tehdy kapli mincířské roční úrok 10 kop na dvoře pečeckém a na vsi mezholezské pojištěný, kterýžto úrok účelu tomu mincíř Mikuláš Lomer věnoval, vy- hradiv právo praesentační synu svému Pavlu a poručníku jeho Václavu Lomerovi i jich potomstvu, a kdyby zemřeli, konšelům mincířským (scabinis monetariorum). Arcibiskup Jan potvrdil 20. května 1387 toto nadání, a ačkoliv ustanovil, že po vymření rodu Lomerovského právo praesentační na konšely kutnohorské (ad scabinos juratos in Montibus Kuthnis) má spadnouti, tedy přece od r. 1395 vykonávali toto právo konšelé mincířští a pregéřští berouce ostatní mincíře a pregéře, kteří zvlástní cech neb obec činili, při tom na potaz.54) 6. Oltář sv. Ondřeje (altare s. Andree in ecclesia superiori in Montibus). Obec mincířská vykonávala právo praesentační také k tomuto oltáři, o jehož založení se jinak nezachovaly zprávy.55) Konečně 7. oltář sv. Petra a Pavla (altare s. Petri et Pauli), jejž r. 1403 měsťán Tomáš Hager obnovil, věnovav k němu roční úrok 10 kop na dvoře v Bojmanech pojištěný a vyhradiv sobě i svým dědicům právo patronátní k němu.56) že je „de novo per monetarios de fabricis fundatum et dotatum et erectum, cuius altaris et capelle presentacio ad prefatos moretarios dicitur pertinere“ a právo prae- sentační k němu vykonávali čtyři „jurati monetariorum de fabricis“ a tři „jurati ex caractorio, quod dicitur preghaus“ a to r. 1401 s radou „eorum consiliariorum nec non communitatis ibidem in Montibus.“ (Lib. confirm. II., str. 32 a 66, VI., str. 50 a 106. [Tadra, Acta judiciaria IV., str. 286, č. 406].) 54) Oltářníci: r. 1386 kněz Mikuláš z Drozbovičal (podruhé Nicolaus Martini de Dambowidial); po něm [Jan ze Stříbra, který směnil oltářnictví r. 1393 za kostel sv. Havla v Praze s farářem Leonardem (Mon. Vatic. V. 1., str. 412 č. 723)], r. 1395 Jakub, druhdy správce kostela sv. Havla na Starém městě pražském; r. 1404 Řehoř, syn Haymana Aldera; po něm Jan, r. 1411 Mistr Petr z Lehnice a r. 1417 Vavřinec z Pustiměře. Právo praesentační vykonali r. 1387 poručník Václav Lomer, r. 1395 a v následujících letech patroni altaris: scabini monetariorum et scabini in signatorio alias preghaus (též zvaní scabini pregeriorum a jurati numismatorum), a to r. 1411 s radou „consulum tocius communitatis predictorum monetariorum et pregeriorum ibidem in Montibus“ a r. 1417 s radou „tocius communitatis monetariorum.“ (Lib. erect. III., str. 263 a 264, lib. confirm. III. a IV., str. 190, V., str. 213, V1., str. 134, VII., str. 23, 234 a 244). R. 1392 věnovali někteří Horníci k oltáři tomu roční úrok 5 kop (Lib. erect. XII., p. D 17). 55) R. 1412 dosazen „ad presentationem juratorum et communitatis mone- tariorum ac pregariorum de Montibus“ Jiří z Brna za kaplana při oltáři tom (lib. confirm. VII., str. 71). 56) Oltářníci: r. 1403 Oldřich Ždimíř z Crhova a po resignaci jeho mistr svobod. umění Štěpán z Pálče, r. 1405 Jan druhdy farář v Kojicích, 1410 Mikuláš z Prahy, po něm Jan Rus, druhdy farář v Heřmani, a ještě téhož roku Jan Linda. Právo prae- sentační vykonávali: r. 1403 Tomáš Hager, o němž se praví, že oltář sv. Petra a Pavla je „de novo dotatum et in titulum perpetui beneficii ecclesiastici erectum,“ r. 1405 Jan farář v Pečkách a r. 1410 Kateřina Kunckremerová, měšťanka na Horách Kutných (Lib. erect. VI., str. 365. — Lib. conf. VI., str. 95, 96, 98, 167 a 211, VII., str. 5, 6 a 8.)
Strana 62
62 Při dolejším kostele Matky boží Na náměti57) byla toliko dvě kaplanství, a to: 1. při kapli a oltáři sv. Václava (capella et altare sti. Venceslai inferioris ecclesiae). Měšťan kutnohorský Dětřich řečený Fuhrman odkázal asi r. 1373 roční úrok 12 kop na dvou dvorech ve klášterní vsi Církvici pojištěný a vdova Anna Weynrychová přidala k tomu ještě roční úrok 6 kop, aby z něho vy- držován byl jeden oltářník (pro unius presbyteri capellani in ecclesia parrochiali in Montibus Chutnis institucione). Generální vikářové učinivše z nadání toho trvalé církevní obročí ustanovili r. 1381, že kaplan, jenž ho bude užívati, má čísti v týdnu dvě mše, jednu v kapli sv. Václava a druhou v špitálu městském. Poněvadž dle všeho obec horská vystavěla dolejší kostel i tuto kapli, činili konšelé horští nárok na správu tohoto obročí a také vybírali úroky roční oltáři přikázané, kdežto oltářník od správců nadání Fuhrmanova praesentovaný kněz Jan z Jihlavy činil nárok i na ostatní důchody tohoto oltáře, zejména na užívání domu oltáři odkázaného. Rozepře odtud vzniklá dostala se až před stolici papežskou; avšak r. 1388 farář hořejšího kostela Ondřej Wilman, písař městský Jindřich z Rožmitálu a mistr Matyáš, správce škol, jménem obce horské učinili s kaplanem Janem narovnání v té příčině prostředkováním Donalda, opata kláštera škotského ve Vídni, a to takové, že konšelům horským přiznáno je knězem Janem právo patronátní k této kapli, když jej uznali za pravého kaplana a za- vázali se, že ročně budou z radnice 12 kop platiti a že za prošlá léta dají mu náhradu 250 florenů za čisté užitky. Správa obročí ostala v rukách obce, která také se zavázala vydati kaplanu dům, jestliže o něm dokáže, že oltář má naň právo. Arcibiskup Jan potvrdil 26. září 1388 toto ujednání.58) 2. Při oltáři sv. apoštolů Petra a Pavla a sv. Justiny (altare ss. aposto- lorum Petri et Pauli et s. Justine). Měšťanka horská Klára Tropperová odkázala roční úrok 10 kop na dvoře v Paškovicích u Kolína od r. 1380 pojištěný knězi Petrovi ze Zhořelce, aby v kostele Na náměti mše četl. Vnuk zakladatelky Jan Kauff (Kauffmann?) a kněz Petr ze Zhořelce vy- mohli r. 1407, že věnování to jako trvalé obročí církevní je zřízeno a že Kauffovi společně s některými jinými měšťany, kteří nejspíše na stavbu kostela přispěli, a jich dědicům přiznáno je právo patronátní k tomuto oltáři.59) 57) [Srv. Kurka, Archidiakonáty, str. 135.] 58) Lib. erect. II., str. 181 a III., str. 312. Před tím r. 1382 o důchody této kaple vznikl spor mezi Fridušem, horníkem z Hory Kutné, a knězem Janem, jenž se dovolával jakéhos práva k té kapli. (Tadra, Acta judiciaria II., str. 163 a 166.) Roku 1413 Jan z Jihlavy resignoval na kaplanství to a na místě jeho dosazen Jakub, druhdy farář v Hněvkovicích (Libri conf. VII., str. 86.) 59) Lib. erect. VII., str. 141, srov. též V., str. 584. Po Petru ze Zhořelce do- sazeni za oltářníky: r. 1407 utriusque juris doctor Jan Naz, r. 1408 Ondřej Matoušův a po resignaci Václava faráře kroměřížského r. 1415 Petr de Gotschaw z vratislavské diecese. Právo praesentační vykonávali r. 1407 a 1408 Jan Kauff a kněz Petr ze Zhořelce s Ondřejem Polnerem a Václavem Schikem a r. 1415 Ondřej Polner, Václav Friduš a Václav Schik (Lib. confirm. VI., str. 225 a 244, VII., str. 148). Exekutorem
62 Při dolejším kostele Matky boží Na náměti57) byla toliko dvě kaplanství, a to: 1. při kapli a oltáři sv. Václava (capella et altare sti. Venceslai inferioris ecclesiae). Měšťan kutnohorský Dětřich řečený Fuhrman odkázal asi r. 1373 roční úrok 12 kop na dvou dvorech ve klášterní vsi Církvici pojištěný a vdova Anna Weynrychová přidala k tomu ještě roční úrok 6 kop, aby z něho vy- držován byl jeden oltářník (pro unius presbyteri capellani in ecclesia parrochiali in Montibus Chutnis institucione). Generální vikářové učinivše z nadání toho trvalé církevní obročí ustanovili r. 1381, že kaplan, jenž ho bude užívati, má čísti v týdnu dvě mše, jednu v kapli sv. Václava a druhou v špitálu městském. Poněvadž dle všeho obec horská vystavěla dolejší kostel i tuto kapli, činili konšelé horští nárok na správu tohoto obročí a také vybírali úroky roční oltáři přikázané, kdežto oltářník od správců nadání Fuhrmanova praesentovaný kněz Jan z Jihlavy činil nárok i na ostatní důchody tohoto oltáře, zejména na užívání domu oltáři odkázaného. Rozepře odtud vzniklá dostala se až před stolici papežskou; avšak r. 1388 farář hořejšího kostela Ondřej Wilman, písař městský Jindřich z Rožmitálu a mistr Matyáš, správce škol, jménem obce horské učinili s kaplanem Janem narovnání v té příčině prostředkováním Donalda, opata kláštera škotského ve Vídni, a to takové, že konšelům horským přiznáno je knězem Janem právo patronátní k této kapli, když jej uznali za pravého kaplana a za- vázali se, že ročně budou z radnice 12 kop platiti a že za prošlá léta dají mu náhradu 250 florenů za čisté užitky. Správa obročí ostala v rukách obce, která také se zavázala vydati kaplanu dům, jestliže o něm dokáže, že oltář má naň právo. Arcibiskup Jan potvrdil 26. září 1388 toto ujednání.58) 2. Při oltáři sv. apoštolů Petra a Pavla a sv. Justiny (altare ss. aposto- lorum Petri et Pauli et s. Justine). Měšťanka horská Klára Tropperová odkázala roční úrok 10 kop na dvoře v Paškovicích u Kolína od r. 1380 pojištěný knězi Petrovi ze Zhořelce, aby v kostele Na náměti mše četl. Vnuk zakladatelky Jan Kauff (Kauffmann?) a kněz Petr ze Zhořelce vy- mohli r. 1407, že věnování to jako trvalé obročí církevní je zřízeno a že Kauffovi společně s některými jinými měšťany, kteří nejspíše na stavbu kostela přispěli, a jich dědicům přiznáno je právo patronátní k tomuto oltáři.59) 57) [Srv. Kurka, Archidiakonáty, str. 135.] 58) Lib. erect. II., str. 181 a III., str. 312. Před tím r. 1382 o důchody této kaple vznikl spor mezi Fridušem, horníkem z Hory Kutné, a knězem Janem, jenž se dovolával jakéhos práva k té kapli. (Tadra, Acta judiciaria II., str. 163 a 166.) Roku 1413 Jan z Jihlavy resignoval na kaplanství to a na místě jeho dosazen Jakub, druhdy farář v Hněvkovicích (Libri conf. VII., str. 86.) 59) Lib. erect. VII., str. 141, srov. též V., str. 584. Po Petru ze Zhořelce do- sazeni za oltářníky: r. 1407 utriusque juris doctor Jan Naz, r. 1408 Ondřej Matoušův a po resignaci Václava faráře kroměřížského r. 1415 Petr de Gotschaw z vratislavské diecese. Právo praesentační vykonávali r. 1407 a 1408 Jan Kauff a kněz Petr ze Zhořelce s Ondřejem Polnerem a Václavem Schikem a r. 1415 Ondřej Polner, Václav Friduš a Václav Schik (Lib. confirm. VI., str. 225 a 244, VII., str. 148). Exekutorem
Strana 63
63 Před válkami husitskými bylo tudy při kostelích kutnohorských hořejším a dolejším celkem devět kaplanství zřízeno, z nichž jedno obsazo- vali konšelé městští, tři konšelé mincířští a pregéřští a pět jednotliví měšťané horští. Obročí tato církevní skoro vesměs byla nově zřízena na místě obročí starších, jichž důchodů klášter Sedlecký od r. 1375 k svým potřebám užíval. Kromě těchto dvou kostelů připomíná se ještě v Hoře královská kaple na Vlašském dvoře, ku které právo praesentační král vykonával,60) kostel sv. Bartoloměje, jenž asi byl spojen se špitálem městským a k němuž právo patronátní opatu sedleckému příslušelo,61) a pak kostel dolejší sv. Jana, kaple sv. Jiří na trhu dřevním, kostel Všech svatých v Staré Kutné Hoře, kaple Marie Magdaleny na Špicberku a sv. Vavřince na Kaňku, kteréž všechny k farnímu kostelu v Malíně podle listu z r. 1369 příslušely.62) Z vůkolních kostelů, jež zajisté potřebám lidu horního také sloužily, stávaly v té době kromě zmíněného farního kostela sv. Štěpána v Malíně a kostelů kláštera Sedleckého, velkého to chrámu Nanebevzetí Panny Marie, kostela sv. Filipa a Jakuba a kaple Všech svatých, zejména kostel Panny Marie v Gruntech (ecclesia in Valle sancte Marie prope Montes, ecclesia parrochialis sancte Marie in Grunth alias in Libeznicz), farni kostel sv. Václava v Pněvicích a chrám Těla božího a sv. Panny Barbory, kterýmžto dvěma poslednějším kostelům třeba zvláštní pozornost vě- novati.63) jmenuje se „plebanus in Nemotis“, nejspíše oltářník sv. Václava; ačkoliv 1. 1407 jmenuje se ještě Mikuláš Flaška, „altarista ecclesie inferioris“ (orig. v státním ar- chivu drážďanském č. 3105). 60) Roku 1389 po resignaci Rehoře z Reichenšteina dosazen „ad altare capelle site in curia monete civitatis in Montibus“ též ,in curia monetariorum" k praesentaci krále Václava IV. Kašpar ze Sušice ze kaplana, a r. 1407 a 1412 jmenuje se Řehoř farář v Kostelci (r. 1412 v Starém Kolíně) „prepositus capelle regie in Montibus Chutnis“ (Lib. confirm. IV., str. 215, V., str. 240 a VI., str. 222, též lib. erect. IX., str. N 3). Král Václav IV. svěřil r. 1400 zpovědníku svému biskupu Mikulášovi z Nazaretu dozor nad kaplemi královskými, mezi nimiž se i kutnohorská uvádí. (Pelzel, K. Wenceslaus II., str. 434). Podle orig. listiny v archivu zemském z 15. listo- padu 1409 byl kaplanem jejím Mikuláš Janův z Prahy: Facta est composicio inter magistros collegii Karoli ex una et dominum Nicolaum Johannis de Praga, capellanum et cantorem capelle regie in Montibus Chutnis, presbyterum de judicatu et bonis ville in Draholczicz parte ex altera vacante seu vacantibus per mortem bone memorie Jaxonis et Margarethe sororis germane eiusdem Jaxonis, possessorum verorum eiusdem judicatus ... Dle Rehákovy Hory Kutné str. 142 zvala se tato kaple sv. Ladi- slava a Václava. [Srov. Kurka, Archidiakonáty str. 136.] 61) Roku 1415 po resignaci oltářníka Jana dosazen Jan, dosud farář v Boru, „ad altare sti. Bartholomei in ecclesia sti. Bartholomei in Montibus Chutpis.“ (Lib. confirm. VII., str. 158.) — Srov. Řehák, Hora Kutná, str. 134. [Kurka, Archidia- konáty, str. 136, kde uvádí ještěšpitální kapli sv. Ducha před branou Čáslavskou.] (2) Jmenují se v listu papeže Urbana V. arcibiskupu Janovi Očkovi z Vla- šimě. Viz přílohu VI. 3) Už r. 1305 uvádí se „stollo juxta vallem ecclesie beate Marie Virginis (Emler, Regesta II., č. 2773). R. 1373 Václav farář v Gruntech pronajal kostel za 20 kop ročního platu Petrovi knězi z Litoměřic a r. 1374 jmenuje se místofarář Dětřich.
63 Před válkami husitskými bylo tudy při kostelích kutnohorských hořejším a dolejším celkem devět kaplanství zřízeno, z nichž jedno obsazo- vali konšelé městští, tři konšelé mincířští a pregéřští a pět jednotliví měšťané horští. Obročí tato církevní skoro vesměs byla nově zřízena na místě obročí starších, jichž důchodů klášter Sedlecký od r. 1375 k svým potřebám užíval. Kromě těchto dvou kostelů připomíná se ještě v Hoře královská kaple na Vlašském dvoře, ku které právo praesentační král vykonával,60) kostel sv. Bartoloměje, jenž asi byl spojen se špitálem městským a k němuž právo patronátní opatu sedleckému příslušelo,61) a pak kostel dolejší sv. Jana, kaple sv. Jiří na trhu dřevním, kostel Všech svatých v Staré Kutné Hoře, kaple Marie Magdaleny na Špicberku a sv. Vavřince na Kaňku, kteréž všechny k farnímu kostelu v Malíně podle listu z r. 1369 příslušely.62) Z vůkolních kostelů, jež zajisté potřebám lidu horního také sloužily, stávaly v té době kromě zmíněného farního kostela sv. Štěpána v Malíně a kostelů kláštera Sedleckého, velkého to chrámu Nanebevzetí Panny Marie, kostela sv. Filipa a Jakuba a kaple Všech svatých, zejména kostel Panny Marie v Gruntech (ecclesia in Valle sancte Marie prope Montes, ecclesia parrochialis sancte Marie in Grunth alias in Libeznicz), farni kostel sv. Václava v Pněvicích a chrám Těla božího a sv. Panny Barbory, kterýmžto dvěma poslednějším kostelům třeba zvláštní pozornost vě- novati.63) jmenuje se „plebanus in Nemotis“, nejspíše oltářník sv. Václava; ačkoliv 1. 1407 jmenuje se ještě Mikuláš Flaška, „altarista ecclesie inferioris“ (orig. v státním ar- chivu drážďanském č. 3105). 60) Roku 1389 po resignaci Rehoře z Reichenšteina dosazen „ad altare capelle site in curia monete civitatis in Montibus“ též ,in curia monetariorum" k praesentaci krále Václava IV. Kašpar ze Sušice ze kaplana, a r. 1407 a 1412 jmenuje se Řehoř farář v Kostelci (r. 1412 v Starém Kolíně) „prepositus capelle regie in Montibus Chutnis“ (Lib. confirm. IV., str. 215, V., str. 240 a VI., str. 222, též lib. erect. IX., str. N 3). Král Václav IV. svěřil r. 1400 zpovědníku svému biskupu Mikulášovi z Nazaretu dozor nad kaplemi královskými, mezi nimiž se i kutnohorská uvádí. (Pelzel, K. Wenceslaus II., str. 434). Podle orig. listiny v archivu zemském z 15. listo- padu 1409 byl kaplanem jejím Mikuláš Janův z Prahy: Facta est composicio inter magistros collegii Karoli ex una et dominum Nicolaum Johannis de Praga, capellanum et cantorem capelle regie in Montibus Chutnis, presbyterum de judicatu et bonis ville in Draholczicz parte ex altera vacante seu vacantibus per mortem bone memorie Jaxonis et Margarethe sororis germane eiusdem Jaxonis, possessorum verorum eiusdem judicatus ... Dle Rehákovy Hory Kutné str. 142 zvala se tato kaple sv. Ladi- slava a Václava. [Srov. Kurka, Archidiakonáty str. 136.] 61) Roku 1415 po resignaci oltářníka Jana dosazen Jan, dosud farář v Boru, „ad altare sti. Bartholomei in ecclesia sti. Bartholomei in Montibus Chutpis.“ (Lib. confirm. VII., str. 158.) — Srov. Řehák, Hora Kutná, str. 134. [Kurka, Archidia- konáty, str. 136, kde uvádí ještěšpitální kapli sv. Ducha před branou Čáslavskou.] (2) Jmenují se v listu papeže Urbana V. arcibiskupu Janovi Očkovi z Vla- šimě. Viz přílohu VI. 3) Už r. 1305 uvádí se „stollo juxta vallem ecclesie beate Marie Virginis (Emler, Regesta II., č. 2773). R. 1373 Václav farář v Gruntech pronajal kostel za 20 kop ročního platu Petrovi knězi z Litoměřic a r. 1374 jmenuje se místofarář Dětřich.
Strana 64
64 Při jednom neb druhém kostele kutnohorském byli dočasně dosazováni ještě kazatelé. Tak připomíná se r. 1392 kazatel Na náměti Jan Koželuh (Johannes Kosselhuch, presbyter de Nicolai villa, Wratislawiensis diocesis, predicator in Aymetis in Montibus Chuttnis), jenž toho roku 14. července před duchovním soudem pražským byl vyslýchán pro podezření z kacířství a vypověděl, že obdržel od biskupa vratislavského listy propouštěcí, že v Sedmihradsku byl vysvěcen, v Hoře že úřad kazatele vykonává dvě léta a šest neděl, a přiznal, se, že kázal o Panně Marii v den narození Krista Pána před třemi léty „in presencia magni populi“, že při porodu měla dvě báby porodní, i k jiným kázáním absoletním se přiznal, jako že sv. Bartoloměj byl urozenější nežli ostatní apoštolové, a doznal, že Z nástupců uvádí se: Boreš (Burssico) [jemu r. 1398 Bohunek, rychtář voděradský, daroval půl kopy ročního platu, a Boreš jmenuje se Borsso, modernus plebanus ecclesie s. Marie in Grunth], r. 1398 Mikuláš Schenherr, pak Kříž, [I. 1401 nájemcem fary Václav], r. 1404 Jan Engliš, [jenž r. 1404 slíbil zaplatiti v konsistoři 20 gr. praž. do dvou neděl za listy konfirmační na faru v Gruntě], a r. 1405 Jan, oltářník nového kostela Těla božího a P. Barbory, [který r. 1406 slíbil s Mikulášem z Ratboře zaplatiti 2 kopy gr. Boršovi oltářníku u sv. Haštala v Starém městě pražském za ztracení kalichu a r. 1408 slíbil zaplatiti 5 kop Mikuláši Fogelovi, měšťanu v Kutné Hoře]. Arciděkan kouřímský při tom vykonával právo praesentační. (Tadra, Acta judiciaria I., str. 16, 88 a 202, [III., str. 311, 338, 409; IV., 51, 313, V., 111., 265; VI., 247], lib. confirm. V., str. 308, VI., str. 110 a 139). R. 1382 měl farář v Gruntě spor s mistrem Matoušem, správcem škol na Horách Kutných (Tadra, Acta judiciaria II., 129, 132, 135), Kostel v Gruntě byl dle všeho filiální farního kostela v Libenicích, k němuž právo patronátní kanovníkům vyšehradským příslušelo (Lib. confirm. III., str. 136, V., str. 293 a VII., str. 276.) — Dle Veselského Průvodce str. 44 je kostel Všech svatých „nejstarší chrám kutnohorský“ a dle str. 69 byl „ještě nejstarším chrámem“ v Kutné Hoře kostel sv. Jiří před Kouřímskou branou; avšak v písemných pamětech z doby předhusitské neděje se zmínka ani o jednom ani o druhém tomto kostelu. [Kurka, Archidiakonáty str. 136 uvádí v Kutné Hoře ještě kostel sv. Martina, o němž je zmínka k r. 1419, kdy horníci vmetali do šachet mnoho husitů, zvláště do šachty „Tábor“ zvané u kostela sv. Martina za branou Kouřímskou; o něm píše Mikuláš z Prachňan k r. 1492, že u něho za městem v šachtě nalezli havéři tělo kněze Jana Chodka, faráře kouřimského, kteréhož s jinými Čechy Horníci tam před 70 léty uvrhli (Rezek, Paměti I., str. 328). Pak zná kostel sv. Jana, zmíněný r. 1421, kdy kněží táborští do něho vešli a obyčejem svým služby boží konali, a kostel Všech svatých, dle tradice nejdřív založený. — Tamtéž, str. 174 jmenuje kostely v Sedlci, a to opatský chrám P. Marie, kostel sv. Filipa a Jakuba, kapli Všech svatých, kapli sv. Ondřeje u kostela sv. Filipa a Jakuba, přistavěnou 1267, kapli sv. Kosmy a Damiana, zalo- ženou r. 1412 arcibiskupem Albíkem, v domě opatově kapli opatskou a mimo ohradu špitál. — Str. 130 vypravuje o kostelu v Malíně, str. 140 o kostelu v Libenici a Gruntě.] Obraz Kutné Hory v Kořínkových Pamětech str. 30 má tyto kostely: 1. Kostel sv. Michala a Václava (asi v Pněvicích); 2. sv. Petra a Pavla (pod sv. Barborou), 3. sv. Trojice (za sv. Barborou), 4. kostel sv. Barbory (kapli Těla Božího nejmenuje, ale je viděti v hradbách), 5. sv. Martina (směrem k Vysoké), 6. sv. Jiří (za kolejí jezovitskou u brány Kouřímské), 7. sv. Bartoloměje (u Kuklíku a Kolínské brány), 8. kostel Všech svatých (za branou Kolínskou), 9. kostel sv. Jakuba u Vysokýho řečený, při němž arciděkanství, 10. kostel P. Marie jinak U náměti, 11. kostel sv. Kříže, při němž špitál (před branou Čáslavskou).
64 Při jednom neb druhém kostele kutnohorském byli dočasně dosazováni ještě kazatelé. Tak připomíná se r. 1392 kazatel Na náměti Jan Koželuh (Johannes Kosselhuch, presbyter de Nicolai villa, Wratislawiensis diocesis, predicator in Aymetis in Montibus Chuttnis), jenž toho roku 14. července před duchovním soudem pražským byl vyslýchán pro podezření z kacířství a vypověděl, že obdržel od biskupa vratislavského listy propouštěcí, že v Sedmihradsku byl vysvěcen, v Hoře že úřad kazatele vykonává dvě léta a šest neděl, a přiznal, se, že kázal o Panně Marii v den narození Krista Pána před třemi léty „in presencia magni populi“, že při porodu měla dvě báby porodní, i k jiným kázáním absoletním se přiznal, jako že sv. Bartoloměj byl urozenější nežli ostatní apoštolové, a doznal, že Z nástupců uvádí se: Boreš (Burssico) [jemu r. 1398 Bohunek, rychtář voděradský, daroval půl kopy ročního platu, a Boreš jmenuje se Borsso, modernus plebanus ecclesie s. Marie in Grunth], r. 1398 Mikuláš Schenherr, pak Kříž, [I. 1401 nájemcem fary Václav], r. 1404 Jan Engliš, [jenž r. 1404 slíbil zaplatiti v konsistoři 20 gr. praž. do dvou neděl za listy konfirmační na faru v Gruntě], a r. 1405 Jan, oltářník nového kostela Těla božího a P. Barbory, [který r. 1406 slíbil s Mikulášem z Ratboře zaplatiti 2 kopy gr. Boršovi oltářníku u sv. Haštala v Starém městě pražském za ztracení kalichu a r. 1408 slíbil zaplatiti 5 kop Mikuláši Fogelovi, měšťanu v Kutné Hoře]. Arciděkan kouřímský při tom vykonával právo praesentační. (Tadra, Acta judiciaria I., str. 16, 88 a 202, [III., str. 311, 338, 409; IV., 51, 313, V., 111., 265; VI., 247], lib. confirm. V., str. 308, VI., str. 110 a 139). R. 1382 měl farář v Gruntě spor s mistrem Matoušem, správcem škol na Horách Kutných (Tadra, Acta judiciaria II., 129, 132, 135), Kostel v Gruntě byl dle všeho filiální farního kostela v Libenicích, k němuž právo patronátní kanovníkům vyšehradským příslušelo (Lib. confirm. III., str. 136, V., str. 293 a VII., str. 276.) — Dle Veselského Průvodce str. 44 je kostel Všech svatých „nejstarší chrám kutnohorský“ a dle str. 69 byl „ještě nejstarším chrámem“ v Kutné Hoře kostel sv. Jiří před Kouřímskou branou; avšak v písemných pamětech z doby předhusitské neděje se zmínka ani o jednom ani o druhém tomto kostelu. [Kurka, Archidiakonáty str. 136 uvádí v Kutné Hoře ještě kostel sv. Martina, o němž je zmínka k r. 1419, kdy horníci vmetali do šachet mnoho husitů, zvláště do šachty „Tábor“ zvané u kostela sv. Martina za branou Kouřímskou; o něm píše Mikuláš z Prachňan k r. 1492, že u něho za městem v šachtě nalezli havéři tělo kněze Jana Chodka, faráře kouřimského, kteréhož s jinými Čechy Horníci tam před 70 léty uvrhli (Rezek, Paměti I., str. 328). Pak zná kostel sv. Jana, zmíněný r. 1421, kdy kněží táborští do něho vešli a obyčejem svým služby boží konali, a kostel Všech svatých, dle tradice nejdřív založený. — Tamtéž, str. 174 jmenuje kostely v Sedlci, a to opatský chrám P. Marie, kostel sv. Filipa a Jakuba, kapli Všech svatých, kapli sv. Ondřeje u kostela sv. Filipa a Jakuba, přistavěnou 1267, kapli sv. Kosmy a Damiana, zalo- ženou r. 1412 arcibiskupem Albíkem, v domě opatově kapli opatskou a mimo ohradu špitál. — Str. 130 vypravuje o kostelu v Malíně, str. 140 o kostelu v Libenici a Gruntě.] Obraz Kutné Hory v Kořínkových Pamětech str. 30 má tyto kostely: 1. Kostel sv. Michala a Václava (asi v Pněvicích); 2. sv. Petra a Pavla (pod sv. Barborou), 3. sv. Trojice (za sv. Barborou), 4. kostel sv. Barbory (kapli Těla Božího nejmenuje, ale je viděti v hradbách), 5. sv. Martina (směrem k Vysoké), 6. sv. Jiří (za kolejí jezovitskou u brány Kouřímské), 7. sv. Bartoloměje (u Kuklíku a Kolínské brány), 8. kostel Všech svatých (za branou Kolínskou), 9. kostel sv. Jakuba u Vysokýho řečený, při němž arciděkanství, 10. kostel P. Marie jinak U náměti, 11. kostel sv. Kříže, při němž špitál (před branou Čáslavskou).
Strana 65
65 často plakal při kázáních a káral lid pro smilstvo. Naproti tomu popřel, že by byl na kázáních řekl, že ten, kdo trvá v smrtelném hříchu a přijímá svátost oltářní, nepřijímá těla božího, že v těle hříšníka ostává tělo boží tak dlouho jako veš na rozžhaveném železe a že sv. Máří Magdalena kou- pila mast z peněz, jež sobě z hříšného života vydělala. Mikuláš Puchník a Jan z Pomuka, generální vikářové, na to kněze Jana suspendovali od vykonávání úřadu kněžského a kazatelského a teprve 6. srpna zase přijali jej na milost povolivše mu sloužiti mse, avšak setrvali při zákazu kázání, pokud arcibiskup jinak neustanoví. Současně vyslýchán je právem du- chovním jiný kněz z Kutné Hory Matyáš Jana z Hereše (Mathias Johannis de Herez, presbyter Olomucensis diocesis), jenž vyznal, že byl vysvěcen v Litomyšli a že na kázáních horlil proti nově tehdy zaváděným procesím o Tèle bozím, jež s velkou nádherou po městě se konala a jichž i ven- kovští duchovní četně se účastnili. Bylť zvláště obviněn, že řekl, že procesí na počest Těla božího v Hoře Kutné konané bylo zavedeno spíše ku poctě dábla nežli boha, a dal odpověd, že některým osobám řekl, sestřenci Mikuláši, jakémus Petrovi a tesaři, že toto procesí více se děje k okázalosti zevní a k pýše a marnosti, nežli ku poctě boží. Byv tázán, zdali řekl, že ti, kdo jsou v procesí, slouží více dáblu nežli bohu, popřel toho, na otázku, že v procesí prosí dábla, odpověděl, že tomu tak není a že věří, že nesou pravé Tělo boží. Když byl tázán na výrok, že kněží z vesnice účastnili se procesí pro peníze, přiznal, že řekl, že se shromáždili k plané slávě, a když vinili jej, že řekl, že nosení svíce v procesí jsou dábelská pýcha, a že prosil boha, aby poslal déšť, by procesí se pokazilo, přiznal, že řekl, že svíce se nesou k lidské pochvale. Generální vikářové Mikuláš Puchník a Jan z Pomuka suspendovali jej z úřadu kazatelského.61) 73, 109]. *4) Acta judiciaria ab anno 1392 na 1. 38. [vyd. Tadrovo III., str. 67, 68,
65 často plakal při kázáních a káral lid pro smilstvo. Naproti tomu popřel, že by byl na kázáních řekl, že ten, kdo trvá v smrtelném hříchu a přijímá svátost oltářní, nepřijímá těla božího, že v těle hříšníka ostává tělo boží tak dlouho jako veš na rozžhaveném železe a že sv. Máří Magdalena kou- pila mast z peněz, jež sobě z hříšného života vydělala. Mikuláš Puchník a Jan z Pomuka, generální vikářové, na to kněze Jana suspendovali od vykonávání úřadu kněžského a kazatelského a teprve 6. srpna zase přijali jej na milost povolivše mu sloužiti mse, avšak setrvali při zákazu kázání, pokud arcibiskup jinak neustanoví. Současně vyslýchán je právem du- chovním jiný kněz z Kutné Hory Matyáš Jana z Hereše (Mathias Johannis de Herez, presbyter Olomucensis diocesis), jenž vyznal, že byl vysvěcen v Litomyšli a že na kázáních horlil proti nově tehdy zaváděným procesím o Tèle bozím, jež s velkou nádherou po městě se konala a jichž i ven- kovští duchovní četně se účastnili. Bylť zvláště obviněn, že řekl, že procesí na počest Těla božího v Hoře Kutné konané bylo zavedeno spíše ku poctě dábla nežli boha, a dal odpověd, že některým osobám řekl, sestřenci Mikuláši, jakémus Petrovi a tesaři, že toto procesí více se děje k okázalosti zevní a k pýše a marnosti, nežli ku poctě boží. Byv tázán, zdali řekl, že ti, kdo jsou v procesí, slouží více dáblu nežli bohu, popřel toho, na otázku, že v procesí prosí dábla, odpověděl, že tomu tak není a že věří, že nesou pravé Tělo boží. Když byl tázán na výrok, že kněží z vesnice účastnili se procesí pro peníze, přiznal, že řekl, že se shromáždili k plané slávě, a když vinili jej, že řekl, že nosení svíce v procesí jsou dábelská pýcha, a že prosil boha, aby poslal déšť, by procesí se pokazilo, přiznal, že řekl, že svíce se nesou k lidské pochvale. Generální vikářové Mikuláš Puchník a Jan z Pomuka suspendovali jej z úřadu kazatelského.61) 73, 109]. *4) Acta judiciaria ab anno 1392 na 1. 38. [vyd. Tadrovo III., str. 67, 68,
Strana 66
III. Poměr kláštera k farnímu kostelu sv. Václava v Pněvicích a filiálnímu kostelu Těla božího a sv. Panny Barbory v Kutné Hoře. Když klášteru Sedleckému r. 1375 připojeny jsou důchody z kostelův a kaplí kutnohorských, a když mu asi r. 1381 papež udělil právo, aby i důchodů fary malínské mohl k potřebám svým užívati a správu duchovní ve farnosti malínsko-kutnohorské některému z mnichův svých svěřovati, tu zajisté v Kutné Hoře vznikala obava, aby časem řádná správa du- chovní při hořejším kostele sv. Jakuba újmy neutrpěla a aby klášter v čas nouze opět nesáhl na nová nadání, jež k oběma kostelům hořejšímu i dolejšímu byla učiněna. Farář malínský sice větším dílem přebýval při hořejším kostele sv. Jakuba, kdež také byly školy, jichž správce byl mu podřízen; avšak přítomnost jeho v Hoře byla toliko dobrovolná a na vůli opata sedleckého závisející. Kdyby bylo došlo k nějakým třenicím mezi Horníky a klášterem, mnich, který zastával úřad faráře, mohl každou chvíli přestěhovati se do Malína, a správa duchovní v tak velké obci, jakou tehdy byla Kutná Hora, mohla přijíti do velkého nepořádku. Kromě toho následkem postupu dolování v okolí Kutné Hory stávala se hoření část města, zejména předměstí Na cechu zvané, lidnatější a výstavnější, a obyvatelé její nepatřili k farnosti malínské, nýbrž od dávných časů k farnímu kostelu sv. Václava ve vsi Pněvicích.1) 1) O Pněvicích zachovala se nejstarší zpráva v listu krále Přemysla Otakara daném v Praze 11. listopadu 1274, kterým král „omnia bona ad ecclesiam Pragensem spectancia, scilicet Pnowicz cum aliis villis in provincia Chazlaviensi sitis“ eximoval z pravomoci soudních úředníků krajských a podřídil soudní moci úředníků pražských (Emler, Regesta II., č. 909). Napotom čte se zpráva o faráři a tedy kostelu pněvickém (plebanus ville Pnyewicz, que est circa Montes sita) k r. 1338 v kronice Františka Pražského (FRB. IV., str. 426, též str. 490). Roku 1347 nabyl arcibiskup Arnošt z Pardubic od Sezemy z Rožmitálu polovice hradu a města Rožmitála (ad mensam archiepiscopalem Pragensem) a v narovnání s bratry z Rožmitála r. 1349 učiněném uznáno, že arcibiskupu patří též „medium ortum in villa Pnyewicz“ (orig. v kapitol- ním archivu pražském). Dle register desátků papežských odvedla v dekanátu čá- slavském fara pněvická (Pnyewicz) r. 1352, 1367 a 1369 desátku 72 gr., r. 1384 a 1385 1 kopu 12 gr., r. 1399 2 kopy 24 gr. a r. 1405 1 kopu 12 gr.; kdežto fara malínská s kostely horskými (Malyna cum Montibus Chutnis) r. 1352 odvedla 8 kop 40 gr.,
III. Poměr kláštera k farnímu kostelu sv. Václava v Pněvicích a filiálnímu kostelu Těla božího a sv. Panny Barbory v Kutné Hoře. Když klášteru Sedleckému r. 1375 připojeny jsou důchody z kostelův a kaplí kutnohorských, a když mu asi r. 1381 papež udělil právo, aby i důchodů fary malínské mohl k potřebám svým užívati a správu duchovní ve farnosti malínsko-kutnohorské některému z mnichův svých svěřovati, tu zajisté v Kutné Hoře vznikala obava, aby časem řádná správa du- chovní při hořejším kostele sv. Jakuba újmy neutrpěla a aby klášter v čas nouze opět nesáhl na nová nadání, jež k oběma kostelům hořejšímu i dolejšímu byla učiněna. Farář malínský sice větším dílem přebýval při hořejším kostele sv. Jakuba, kdež také byly školy, jichž správce byl mu podřízen; avšak přítomnost jeho v Hoře byla toliko dobrovolná a na vůli opata sedleckého závisející. Kdyby bylo došlo k nějakým třenicím mezi Horníky a klášterem, mnich, který zastával úřad faráře, mohl každou chvíli přestěhovati se do Malína, a správa duchovní v tak velké obci, jakou tehdy byla Kutná Hora, mohla přijíti do velkého nepořádku. Kromě toho následkem postupu dolování v okolí Kutné Hory stávala se hoření část města, zejména předměstí Na cechu zvané, lidnatější a výstavnější, a obyvatelé její nepatřili k farnosti malínské, nýbrž od dávných časů k farnímu kostelu sv. Václava ve vsi Pněvicích.1) 1) O Pněvicích zachovala se nejstarší zpráva v listu krále Přemysla Otakara daném v Praze 11. listopadu 1274, kterým král „omnia bona ad ecclesiam Pragensem spectancia, scilicet Pnowicz cum aliis villis in provincia Chazlaviensi sitis“ eximoval z pravomoci soudních úředníků krajských a podřídil soudní moci úředníků pražských (Emler, Regesta II., č. 909). Napotom čte se zpráva o faráři a tedy kostelu pněvickém (plebanus ville Pnyewicz, que est circa Montes sita) k r. 1338 v kronice Františka Pražského (FRB. IV., str. 426, též str. 490). Roku 1347 nabyl arcibiskup Arnošt z Pardubic od Sezemy z Rožmitálu polovice hradu a města Rožmitála (ad mensam archiepiscopalem Pragensem) a v narovnání s bratry z Rožmitála r. 1349 učiněném uznáno, že arcibiskupu patří též „medium ortum in villa Pnyewicz“ (orig. v kapitol- ním archivu pražském). Dle register desátků papežských odvedla v dekanátu čá- slavském fara pněvická (Pnyewicz) r. 1352, 1367 a 1369 desátku 72 gr., r. 1384 a 1385 1 kopu 12 gr., r. 1399 2 kopy 24 gr. a r. 1405 1 kopu 12 gr.; kdežto fara malínská s kostely horskými (Malyna cum Montibus Chutnis) r. 1352 odvedla 8 kop 40 gr.,
Strana 67
67 Ves tato stávala druhdy na návrší t. zv. Roviny neb „Na rovni“, na druhé straně potoka Páchu a patřila kapitole kostela pražského, která také práva patronátní nad tamějším kostelem prostřednictvím některého člena svého vykonávala. Hranice pak pozemků této vesnice a tím také zboží kapitole pražské náležejícího dosahovaly k samým hradbám Kutné Hory na jižní a západní straně města a tudy k hranicím pozemků, jež druhdy patřily ke klášteru Sedleckému. Nějaká část pozemků, které druhdy k vesnici Pněvici patřily, byla, jak se zdá, pojata po ohražení města Kutné Hory i do ohrady městské, následkem čehož mnozí obyvatelé Kutné Hory jsouce držitely těchto pozemkův a domů na nich vystavených jakož 1 po- zemkův a domů předměstských, ostávali úročníky kapitoly pražské.2) Kapitola měla proto také podíl na výtěžku z hor stříbrných a hutí, které na jejích pozemcích povstaly, podobně jako klášter Sedlecký na pozemcích svých. Roku 1338, jak už na jiném místě bylo zmíněno, vznikla rozepře mezi kapitolou pražskou a klášterem Sedleckým o hranice pozemků této vesnice Pněvic jak směrem k městu Hoře Kutné, tak i k městu Čáslavi, a obě strany zvolily 1. září 1338 probošta kostela pražského Drslava a práv- níka Dománka z Pfafenthalu za úmluvce, ustanovivše jim kanovníka Jana Padovánského za vrchního rozhodčího, kdyby se nemohli dohodnouti. Úmluvcové tito vynesli 13. ledna 1339 nález, že hranice, jak byly při posledním ohraničování města i obou panství vytčeny, mají ostati ne- dotknuty i proti Kutné Hoře i proti Čáslavi, a že po velikonocích, až sníh sejde, mají osoby, které se posledně měření hranic súčastnily, hraničné kameny ohledati, pokud třeba opraviti a rozmnožiti a meze obapolní na jisto postaviti.3) O tom tedy, že pozemky panství sedleckého a města Kutné r. 1384 4 kopy, 1399 též 4 kopy (avšak dokládá se „tenetur 11 sexagenas 44 grossos“) a r. 1405 2 kopy. (Tomek, Registra decimarum papalium str. 54.) R. 1364 měla kapitola pražská jakous rozepři s farářem pněvickým (účty v archivu kapitoly pražské XIII., č. 21), o jejímž obsahu však nevíme ničeho bližšího. Některé zprávy z XV. století o Pněvicích podal Josef Šimek v Památkách archaeolog. 1893, str. 403 ve článku „Roveň a Pněvice, zašlé osady u Kutné Hory.“ [přetištěném v knize Šimek, Kutná Hora v XV. a XVI. stol. (v Kutné Hoře 1907). Srov. Kurka, Archi- diakonáty str. 141.] 2) R. 1353 stěžovala sobě kapitola pražská u krále Karla IV. „quod nonnulli cives seu persone civitatis Chutnensis solucionem censuum et redituum aliorumque jurium et bonorum, in quibus (honorabilibus preposito, decano, scolastico totique capitulo ecclesie Pragensis) certis ac statutis terminis persolvendis obligari noscuntur, temerarie porogarunt et protrahunt,“ a Karel IV. majestátem daným v Praze 14. května 1353 povolil jí, aby mohla obyvatele města Kutné Hory, kteří jí povinné úroky zadržují, poháněti před soud duchovní, kdyby rychtář, přísežní a kmeté města Kutné Hory odpírali jim proti těmto spoluobyvatelům učiniti po právu. (Orig. v archivu kapitoly pražské X., č. 21. — Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 494.) 3) Emler, Regesta III., č. 610, 611 a 636. [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 518.] Srovn. pozn. 49 na str. 27.
67 Ves tato stávala druhdy na návrší t. zv. Roviny neb „Na rovni“, na druhé straně potoka Páchu a patřila kapitole kostela pražského, která také práva patronátní nad tamějším kostelem prostřednictvím některého člena svého vykonávala. Hranice pak pozemků této vesnice a tím také zboží kapitole pražské náležejícího dosahovaly k samým hradbám Kutné Hory na jižní a západní straně města a tudy k hranicím pozemků, jež druhdy patřily ke klášteru Sedleckému. Nějaká část pozemků, které druhdy k vesnici Pněvici patřily, byla, jak se zdá, pojata po ohražení města Kutné Hory i do ohrady městské, následkem čehož mnozí obyvatelé Kutné Hory jsouce držitely těchto pozemkův a domů na nich vystavených jakož 1 po- zemkův a domů předměstských, ostávali úročníky kapitoly pražské.2) Kapitola měla proto také podíl na výtěžku z hor stříbrných a hutí, které na jejích pozemcích povstaly, podobně jako klášter Sedlecký na pozemcích svých. Roku 1338, jak už na jiném místě bylo zmíněno, vznikla rozepře mezi kapitolou pražskou a klášterem Sedleckým o hranice pozemků této vesnice Pněvic jak směrem k městu Hoře Kutné, tak i k městu Čáslavi, a obě strany zvolily 1. září 1338 probošta kostela pražského Drslava a práv- níka Dománka z Pfafenthalu za úmluvce, ustanovivše jim kanovníka Jana Padovánského za vrchního rozhodčího, kdyby se nemohli dohodnouti. Úmluvcové tito vynesli 13. ledna 1339 nález, že hranice, jak byly při posledním ohraničování města i obou panství vytčeny, mají ostati ne- dotknuty i proti Kutné Hoře i proti Čáslavi, a že po velikonocích, až sníh sejde, mají osoby, které se posledně měření hranic súčastnily, hraničné kameny ohledati, pokud třeba opraviti a rozmnožiti a meze obapolní na jisto postaviti.3) O tom tedy, že pozemky panství sedleckého a města Kutné r. 1384 4 kopy, 1399 též 4 kopy (avšak dokládá se „tenetur 11 sexagenas 44 grossos“) a r. 1405 2 kopy. (Tomek, Registra decimarum papalium str. 54.) R. 1364 měla kapitola pražská jakous rozepři s farářem pněvickým (účty v archivu kapitoly pražské XIII., č. 21), o jejímž obsahu však nevíme ničeho bližšího. Některé zprávy z XV. století o Pněvicích podal Josef Šimek v Památkách archaeolog. 1893, str. 403 ve článku „Roveň a Pněvice, zašlé osady u Kutné Hory.“ [přetištěném v knize Šimek, Kutná Hora v XV. a XVI. stol. (v Kutné Hoře 1907). Srov. Kurka, Archi- diakonáty str. 141.] 2) R. 1353 stěžovala sobě kapitola pražská u krále Karla IV. „quod nonnulli cives seu persone civitatis Chutnensis solucionem censuum et redituum aliorumque jurium et bonorum, in quibus (honorabilibus preposito, decano, scolastico totique capitulo ecclesie Pragensis) certis ac statutis terminis persolvendis obligari noscuntur, temerarie porogarunt et protrahunt,“ a Karel IV. majestátem daným v Praze 14. května 1353 povolil jí, aby mohla obyvatele města Kutné Hory, kteří jí povinné úroky zadržují, poháněti před soud duchovní, kdyby rychtář, přísežní a kmeté města Kutné Hory odpírali jim proti těmto spoluobyvatelům učiniti po právu. (Orig. v archivu kapitoly pražské X., č. 21. — Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 494.) 3) Emler, Regesta III., č. 610, 611 a 636. [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 518.] Srovn. pozn. 49 na str. 27.
Strana 68
68 Hory hraničí s pozemky vesnice Pněvice a tudy se zbožím kapitoly pražské, nebylo žádné pochybnosti, tak jako nebylo pochybno, že obyvatelé na kapitolních pozemcích usedlí přísluší pod duchovní správu faráře pně- vického. Jako pak obyvatelé horští měli příčinu k stížnostem, že nemají ustá- lené duchovní správy a že musí mrtvé své daleko za městem v Malíně neb na hřbitově sedleckém pochovávati,4) tak obyvatelé v hoření části města Kutné Hory, zejména na předměstí jejím za branou Kouřímskou a také v údolí potoka Pachu bydlící stěžovali sobě, že mají daleko do farního svého kostela, a že zvláště v zimním čase, když potoky se rozvodní, toliko s velkými obtížem mohou mrtvé na hřbitově pněvickém pocho- vávati.5) Všechny tyto okolnosti přiměly bohatší obyvatele horské, a mezi nimi zvláště písaře, jichž byl při horách značný počet, že r. 1384 neb nějaký čas před tím založili bratrstvo Těla božího,6) jehož úkolem mělo patrně býti vystavěti nádherný kostel při samém městě Kutné Hoře ku poctě Těla božího, jehož správce by posluhoval jim svátostmi, a při němž by také byly zřízeny hřbitov a škola, jichž by k účelům svým mohli užívati. Podobné bratrstvo Těla božího bylo v prvních letech panování krále Václava IV. zřízeno v Praze, k němuž král a mnozí ze šlechty a duchovenstva patřili, a bratrstvo toto, užívajíc znamení obruče (cum signo circuli et malleo in medio pendente, quod vulgariter obrucz dicitur) začalo r. 1382 na dobytčím trhu stavěti se svolením krále a arcibiskupa vlastním nákladem nádherný kostel neb kapli Těla božího a P. Marie uvolujíc se zříditi v něm několik nadání oltářních, jichž uživatelé měli býti povinni modliti se za zemřelé členy bratrstva. K zakládací listině přivěsilo své pečeti čtyřicet členů, kteří zajisté přispěli značnými obnosy k provedení započatého díla. V čele jich stáli tři řádní hejtmané bratrstva (principales capitanei), a každý z nově přistupujících členů byl zavázán přispěti nejméně pěti kopami k účelům bratrstva. Právo patronátní k novému kostelu mělo členům 4) O hřbitově sedleckém srov. Devotyho Popsání řehole cistercienské str. 118. 5) V bulle papeže Bonifáce IX. ze dne 16. dubna 1401, kterou se potvrzuje založení kostela sv. Barbory, praví se: „Cum autem, sicuteadem peticio (opidanorum fraternitatis dicte de czecha opidi Montis Kutnis) subjungebat, apud eandem capellam, longe a dicta parrochiali ecclesia (sancti Wenceslai in Pnyewicz) distantem, quam plures utriusque sexus homines habitent et resideant et in futurum auctore domino plures residere et habitare verisimiliter sperentur, quorum pueri pro baptismate suscipiendo et decedencium ibidem pro tempore corpora ecclesiastice sepulture tra- denda propter huiusmodi distanciam et inundacionem aquarum, praesertim hyemali tempore plus(quam) solite excrescencium, ad ipsam parrochialem ecclesiam com- mode deferri nequeant“ etc. (Registra pap. Bonifáce IX. zr. 1401 a. 12. lib. 2, fol. 130 v archivu vatikánském. — Neuwirth v Mitteil. d. Ver. f. Gesch. d. Deutschen in Böhm. XXXI., str. 139. [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 951, č. 738, Mon. Vatic. V. 2., str. 998, č. 1754].) s) R. 1384 mluví se o odkazu „in di czech und bruderschaft der schreiber, dy sey von news gestift haben czu lob und eren dem hayligen leichnam unsers herren" (Borový, Lib. erect. IV., str. 445).
68 Hory hraničí s pozemky vesnice Pněvice a tudy se zbožím kapitoly pražské, nebylo žádné pochybnosti, tak jako nebylo pochybno, že obyvatelé na kapitolních pozemcích usedlí přísluší pod duchovní správu faráře pně- vického. Jako pak obyvatelé horští měli příčinu k stížnostem, že nemají ustá- lené duchovní správy a že musí mrtvé své daleko za městem v Malíně neb na hřbitově sedleckém pochovávati,4) tak obyvatelé v hoření části města Kutné Hory, zejména na předměstí jejím za branou Kouřímskou a také v údolí potoka Pachu bydlící stěžovali sobě, že mají daleko do farního svého kostela, a že zvláště v zimním čase, když potoky se rozvodní, toliko s velkými obtížem mohou mrtvé na hřbitově pněvickém pocho- vávati.5) Všechny tyto okolnosti přiměly bohatší obyvatele horské, a mezi nimi zvláště písaře, jichž byl při horách značný počet, že r. 1384 neb nějaký čas před tím založili bratrstvo Těla božího,6) jehož úkolem mělo patrně býti vystavěti nádherný kostel při samém městě Kutné Hoře ku poctě Těla božího, jehož správce by posluhoval jim svátostmi, a při němž by také byly zřízeny hřbitov a škola, jichž by k účelům svým mohli užívati. Podobné bratrstvo Těla božího bylo v prvních letech panování krále Václava IV. zřízeno v Praze, k němuž král a mnozí ze šlechty a duchovenstva patřili, a bratrstvo toto, užívajíc znamení obruče (cum signo circuli et malleo in medio pendente, quod vulgariter obrucz dicitur) začalo r. 1382 na dobytčím trhu stavěti se svolením krále a arcibiskupa vlastním nákladem nádherný kostel neb kapli Těla božího a P. Marie uvolujíc se zříditi v něm několik nadání oltářních, jichž uživatelé měli býti povinni modliti se za zemřelé členy bratrstva. K zakládací listině přivěsilo své pečeti čtyřicet členů, kteří zajisté přispěli značnými obnosy k provedení započatého díla. V čele jich stáli tři řádní hejtmané bratrstva (principales capitanei), a každý z nově přistupujících členů byl zavázán přispěti nejméně pěti kopami k účelům bratrstva. Právo patronátní k novému kostelu mělo členům 4) O hřbitově sedleckém srov. Devotyho Popsání řehole cistercienské str. 118. 5) V bulle papeže Bonifáce IX. ze dne 16. dubna 1401, kterou se potvrzuje založení kostela sv. Barbory, praví se: „Cum autem, sicuteadem peticio (opidanorum fraternitatis dicte de czecha opidi Montis Kutnis) subjungebat, apud eandem capellam, longe a dicta parrochiali ecclesia (sancti Wenceslai in Pnyewicz) distantem, quam plures utriusque sexus homines habitent et resideant et in futurum auctore domino plures residere et habitare verisimiliter sperentur, quorum pueri pro baptismate suscipiendo et decedencium ibidem pro tempore corpora ecclesiastice sepulture tra- denda propter huiusmodi distanciam et inundacionem aquarum, praesertim hyemali tempore plus(quam) solite excrescencium, ad ipsam parrochialem ecclesiam com- mode deferri nequeant“ etc. (Registra pap. Bonifáce IX. zr. 1401 a. 12. lib. 2, fol. 130 v archivu vatikánském. — Neuwirth v Mitteil. d. Ver. f. Gesch. d. Deutschen in Böhm. XXXI., str. 139. [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 951, č. 738, Mon. Vatic. V. 2., str. 998, č. 1754].) s) R. 1384 mluví se o odkazu „in di czech und bruderschaft der schreiber, dy sey von news gestift haben czu lob und eren dem hayligen leichnam unsers herren" (Borový, Lib. erect. IV., str. 445).
Strana 69
69 bratrstva jakožto zakladatelům kostela ostati vyhrazeno; avšak r. 1403 bratrstvo obruče darovalo kapli Těla božího se všemi důchody mistrům národu českého, a těm odtud příslušelo právo osazovati místa dvou správců kaple svými spolučleny.7) Dle tohoto zajisté příkladu k podobnému účelu zřídilo se znova v Kutné Hoře bratrstvo Božího těla, jež se zvalo též „cechem písařův“ neb „brátrstvem z cechu“,8) v jehož čele stálo několik mistrův (magistri fraternitatis) a jehož úkolem bylo kromě účastenství na obvyklé tehdy poctě Těla božího starati se o to, aby sbíráním příspěvků ke stavbě nového kostela odpomohlo se citelnému nedostatku ve správě duchovní v Kutné Hoře, jak jsme jej byli seznali. Tomuto bratrstvu od- kázal 17. září 1384 horník Jindřich Perksmyd roční úrok 10 kop pojištěný na některých domech kutnohorských, aby po smrti jeho, která asi brzy následovala, užíval ho farář Ondřej a za to bratrstvu přisluhoval čtením mše i jiným způsobem. Po smrti tohoto faráře měli čtyři poručníci nadání Perksmydova, kteří byli členy a nejspíše v ten čas mistry bratrstva, Jindřich z Rožmitálu, Jakub písař mince, Hayman Risen a Ondřej Polenský9) jiného kněze zvoliti, jenž by bratrstvu podobným způsobem byl k službám. Kdyby některý z poručníků zemřel, měli pozůstalí tři poručníci zvoliti nového poručníka z členstva bratrstva, a kdyby opat sedlecký, farář v Kutné Hoře neb jiná duchovní neb světská vrchnost chtěla na nadání 7) Monum. histor. univers. Prag. II., str. 262. Srov. Pelzel, Lebensgesch. K. Wenceslaus, I., str: 115, Tomek, Dějepis m. Prahy II., str. 225 a III., str. 434, Tadra, Kanceláře a písaři str. 7 a Neuwirth u. m. str. 308. 8) R.1388 mluví se o „cives de Montibus Chutnis fraternitatis Corporis Christi," r. 1396 o ,magistri czechae fraternitatis in Montibus Kuthnis“ a r. 1401 o „opidani fraternitatis dicte de czecha opidi Montis Kutnis“. (Borový, Lib. erect. IV., str. 446 a Neuwirth u. m. str. 335 a 339.) Slovo cech v hornické mluvě znamená důl a stavení k němu příslušející, zejména ta, v kterých se dělníci před začetím práce shromažďují (Vysoký, Materiál k slovníku technologickému str. 17). V Kutné Hoře je posud předměstí zvané na Čechu neb vlastně Na cechu, jež se táhne vně valův a starých zdí městských od brány Kolínské po západní straně města ke bráně Kouřímské i dále k jihu (Kalousek, Dvě bully dané do Kutné Hory r. 1401 a 1403 ve Zprávách král. čes. spol. nauk 1885 str. 149).—Máme tudy za to, že výklad Kořínkův v Starých pamětech kutnohorských str. 32 slova Cechovské předměstí není správný. Píšeť, že prý „okolo dolu havíři a hašplíři a jiná horní čeládka chtěli bydleti i řemeslníci a jiní při týchž horách byt sobě oblibující lidé opodál si příbytky stavěli a dlouhé z obou stran pořadí domů vyzdvihli, v němžto že na větším díle Čechové přebývali, Čech je nazvali. A to jest to pořadí, kteremuž nyní Cechovské předměstí říkají, ježto by je slušně měli Čechovské (jakož v městských knihách před dvouma sty lety a výš popsaných psáno stojí) nazývati.“ V knihách starých píše se Czech a to možno čísti Cech i Čech. Slovo arci „de czecha“ dokazuje, že tu na cech a nikoli na Čecha mysliti sluší. [Srov. J. B. Podstránecký, Jména místní v Hoře Kutné a v okolí. V Praze 1887, str. 10.] Že se však kostel sv. Bartoloměje zval „boemicalis“, dokazuje, že tu Češi většinou sídlili. 2) Kromě Haymana Risena uvádějí se r. 1388 mezi členy bratrstva (Neu- wirth, Mitt. Ver. f. Gesch. d. Deutschen in Böhmen XXXI., str. 335).
69 bratrstva jakožto zakladatelům kostela ostati vyhrazeno; avšak r. 1403 bratrstvo obruče darovalo kapli Těla božího se všemi důchody mistrům národu českého, a těm odtud příslušelo právo osazovati místa dvou správců kaple svými spolučleny.7) Dle tohoto zajisté příkladu k podobnému účelu zřídilo se znova v Kutné Hoře bratrstvo Božího těla, jež se zvalo též „cechem písařův“ neb „brátrstvem z cechu“,8) v jehož čele stálo několik mistrův (magistri fraternitatis) a jehož úkolem bylo kromě účastenství na obvyklé tehdy poctě Těla božího starati se o to, aby sbíráním příspěvků ke stavbě nového kostela odpomohlo se citelnému nedostatku ve správě duchovní v Kutné Hoře, jak jsme jej byli seznali. Tomuto bratrstvu od- kázal 17. září 1384 horník Jindřich Perksmyd roční úrok 10 kop pojištěný na některých domech kutnohorských, aby po smrti jeho, která asi brzy následovala, užíval ho farář Ondřej a za to bratrstvu přisluhoval čtením mše i jiným způsobem. Po smrti tohoto faráře měli čtyři poručníci nadání Perksmydova, kteří byli členy a nejspíše v ten čas mistry bratrstva, Jindřich z Rožmitálu, Jakub písař mince, Hayman Risen a Ondřej Polenský9) jiného kněze zvoliti, jenž by bratrstvu podobným způsobem byl k službám. Kdyby některý z poručníků zemřel, měli pozůstalí tři poručníci zvoliti nového poručníka z členstva bratrstva, a kdyby opat sedlecký, farář v Kutné Hoře neb jiná duchovní neb světská vrchnost chtěla na nadání 7) Monum. histor. univers. Prag. II., str. 262. Srov. Pelzel, Lebensgesch. K. Wenceslaus, I., str: 115, Tomek, Dějepis m. Prahy II., str. 225 a III., str. 434, Tadra, Kanceláře a písaři str. 7 a Neuwirth u. m. str. 308. 8) R.1388 mluví se o „cives de Montibus Chutnis fraternitatis Corporis Christi," r. 1396 o ,magistri czechae fraternitatis in Montibus Kuthnis“ a r. 1401 o „opidani fraternitatis dicte de czecha opidi Montis Kutnis“. (Borový, Lib. erect. IV., str. 446 a Neuwirth u. m. str. 335 a 339.) Slovo cech v hornické mluvě znamená důl a stavení k němu příslušející, zejména ta, v kterých se dělníci před začetím práce shromažďují (Vysoký, Materiál k slovníku technologickému str. 17). V Kutné Hoře je posud předměstí zvané na Čechu neb vlastně Na cechu, jež se táhne vně valův a starých zdí městských od brány Kolínské po západní straně města ke bráně Kouřímské i dále k jihu (Kalousek, Dvě bully dané do Kutné Hory r. 1401 a 1403 ve Zprávách král. čes. spol. nauk 1885 str. 149).—Máme tudy za to, že výklad Kořínkův v Starých pamětech kutnohorských str. 32 slova Cechovské předměstí není správný. Píšeť, že prý „okolo dolu havíři a hašplíři a jiná horní čeládka chtěli bydleti i řemeslníci a jiní při týchž horách byt sobě oblibující lidé opodál si příbytky stavěli a dlouhé z obou stran pořadí domů vyzdvihli, v němžto že na větším díle Čechové přebývali, Čech je nazvali. A to jest to pořadí, kteremuž nyní Cechovské předměstí říkají, ježto by je slušně měli Čechovské (jakož v městských knihách před dvouma sty lety a výš popsaných psáno stojí) nazývati.“ V knihách starých píše se Czech a to možno čísti Cech i Čech. Slovo arci „de czecha“ dokazuje, že tu na cech a nikoli na Čecha mysliti sluší. [Srov. J. B. Podstránecký, Jména místní v Hoře Kutné a v okolí. V Praze 1887, str. 10.] Že se však kostel sv. Bartoloměje zval „boemicalis“, dokazuje, že tu Češi většinou sídlili. 2) Kromě Haymana Risena uvádějí se r. 1388 mezi členy bratrstva (Neu- wirth, Mitt. Ver. f. Gesch. d. Deutschen in Böhmen XXXI., str. 335).
Strana 70
70 to sáhnouti, měli poručníci právo s radou celého bratrstva nadání to pře- nésti na jiné místo, kamž by se jim líbilo.10) Bratrstvo brzo na to dohodlo se s kapitolou pražskou jakožto vrch- ností obce a kostela pněvického, že založí a vystaví novým nákladným dílem (de novo opere) chrám ku poctě Těla božího a svaté Panny Barbory poblíže Hor Kuten v obvodu farnosti pněvické a na pozemku kapitoly, a to na místě, kde snad už dříve stávala menší jakás dřevěná kaple ku poctě svaté Panny Barbory.11) Jak je patrno z listiny, kterou 27. července 1388 Vincenc z Rožmitálu, hofmistr na Horách Kutných, a šestnácte předních členův bratrstva Těla božího na Horách Kutných kapitole pražské 10) Borový, Libri erect. IV., str. 445. Zmíněný zde farář Ondřej zove se „pharrer von Leutolffhaym“ a bude asi totožný s osobností, která r. 1389 v témže zápisu v knize erekční nazývá se „d. Andreas plebanus in Kyrhlins prope Montes Kuthnis.“ Mínění, že v obou případech sluší mysliti na faráře pněvického, jež vy- slovili Zach a Brániš v Roční zprávě vyšších škol v Kutné Hoře 1885, str. 6 a Neuwirth v Mitt. Ver. f. Gesch. Deutsch. in Böhm. XXXI., str. 331 není asi správné. V 1. 1388 až 1394 byl sice farářem pněvickým Ondřej zv. Ruboš (Neuwirth u. m. str. 337; Tingl, Acta judiciaria 1392, str. 27, [Tadra, Acta judiciaria III., str. 22] a lib. con- firm. V., str. 197), avšak to byla asi jiná osobnost, nežli užívatel mešního nadání Perksmydovského, neboť r. 1385 veden je spor o faru pněvickou mezi kněžími Janem a Petrem (srov. níže pozn. 12), takže kněz Ondřej nemohl tehdy býti ještě farářem pněvickým, a farní kostel „in Kyrhlins“ zajisté znamená kostel v Krchlebích. 11) Kořínek, u. m. str. 329 píše: „Po letech, když Horníci porozuměli, že hory několik set let budou trvati, tu do předělávání kostelíků a kaplic se dali a z dře- věných kamenné, z nízkých vysoké a z některých těsnějších mnohem prostranější udělali. Mezi těma kapličkama byla jedna sv. Panny a mučedlnice Barbory, kaplice na tom kopci, kde nyní ten memphitský chrám stojí, vyzdvižena. Vytrvala ta kaplička několik kop let, aniž při stavení nového velikého chrámu byla zbořena, nýbrž v tom place před velikým oltářem zanechána. Až potomně, když již příliš scházela, pádem hrozila a nový kostel více hyzdila, než okrašlovala, z poručení vrchnosti jest rozbo- řena.“ Bohužel nevíme, na jakém základě Kořínek toto tvrzení pronášel. V pra- menech zachovaných není dokladu o této staré kapli; v knihách konfirmačních a erekčních neděje se rovněž o ní nikde zmínka; avšak okolnost, že pod vrchem, na kterém chrám sv. P. Barbory byl vystavěn, se dolovalo dávno před r. 1363, kdy máme první zprávu o dolu Oslu, činí pravděpodobné, že na vrchu tom pro potřebu havířů byla starší dřevěná kaple patronce havířů sv. Barboře zasvěcená a že tudy vypravování Kořínkovo není bez podstaty. Beckovský v Poselkyni I., str. 465 a 501 má za to, že okolo r. 1300 kostel ve jménu Těla božího též sv. P. Barbory nad potokem Páchem jest založen, však — „od dávna tu malá kaplička pod jménem P. Barbory byla vyzdvižena“ — v té kapli se havíři scházeli a k sv. Barboře modlili; ta kaplička několik kop let v své podstatě stála, aniž při stavení nového velkého kostela byla sbořena, ač posledně, když již tůze scházela, pádem hrozila a nový kostel více hyzdila, než okrašlovala, z poručení vrchnosti jest rozbořena. Beckovský 1. c., str. 697 praví ještě podle Snopka: Nový kostel neb kapla za městem Kutných Hor ležící nazýval se ten chrám Páně, kterýž se tehdáž při kapli Božího těla stavěl a nyní se sv. P. Barbory jmenuje. V pamětech Mikuláše Dačického (vlastně Mikuláše z Práchňan, vyd. Rezkovo I., str. 328) je zpráva, že „kde nyní chrám velký Bar- borský stojí a ve jméno Těla božího ustanoven a založen jest, byla tu prve malá kaplička sv. Panny Barbory, kdež nyní oltář neveliký uprostřed téhož kostela zů- stává, jakž na to vše bulla papežská učiněná ukazuje...
70 to sáhnouti, měli poručníci právo s radou celého bratrstva nadání to pře- nésti na jiné místo, kamž by se jim líbilo.10) Bratrstvo brzo na to dohodlo se s kapitolou pražskou jakožto vrch- ností obce a kostela pněvického, že založí a vystaví novým nákladným dílem (de novo opere) chrám ku poctě Těla božího a svaté Panny Barbory poblíže Hor Kuten v obvodu farnosti pněvické a na pozemku kapitoly, a to na místě, kde snad už dříve stávala menší jakás dřevěná kaple ku poctě svaté Panny Barbory.11) Jak je patrno z listiny, kterou 27. července 1388 Vincenc z Rožmitálu, hofmistr na Horách Kutných, a šestnácte předních členův bratrstva Těla božího na Horách Kutných kapitole pražské 10) Borový, Libri erect. IV., str. 445. Zmíněný zde farář Ondřej zove se „pharrer von Leutolffhaym“ a bude asi totožný s osobností, která r. 1389 v témže zápisu v knize erekční nazývá se „d. Andreas plebanus in Kyrhlins prope Montes Kuthnis.“ Mínění, že v obou případech sluší mysliti na faráře pněvického, jež vy- slovili Zach a Brániš v Roční zprávě vyšších škol v Kutné Hoře 1885, str. 6 a Neuwirth v Mitt. Ver. f. Gesch. Deutsch. in Böhm. XXXI., str. 331 není asi správné. V 1. 1388 až 1394 byl sice farářem pněvickým Ondřej zv. Ruboš (Neuwirth u. m. str. 337; Tingl, Acta judiciaria 1392, str. 27, [Tadra, Acta judiciaria III., str. 22] a lib. con- firm. V., str. 197), avšak to byla asi jiná osobnost, nežli užívatel mešního nadání Perksmydovského, neboť r. 1385 veden je spor o faru pněvickou mezi kněžími Janem a Petrem (srov. níže pozn. 12), takže kněz Ondřej nemohl tehdy býti ještě farářem pněvickým, a farní kostel „in Kyrhlins“ zajisté znamená kostel v Krchlebích. 11) Kořínek, u. m. str. 329 píše: „Po letech, když Horníci porozuměli, že hory několik set let budou trvati, tu do předělávání kostelíků a kaplic se dali a z dře- věných kamenné, z nízkých vysoké a z některých těsnějších mnohem prostranější udělali. Mezi těma kapličkama byla jedna sv. Panny a mučedlnice Barbory, kaplice na tom kopci, kde nyní ten memphitský chrám stojí, vyzdvižena. Vytrvala ta kaplička několik kop let, aniž při stavení nového velikého chrámu byla zbořena, nýbrž v tom place před velikým oltářem zanechána. Až potomně, když již příliš scházela, pádem hrozila a nový kostel více hyzdila, než okrašlovala, z poručení vrchnosti jest rozbo- řena.“ Bohužel nevíme, na jakém základě Kořínek toto tvrzení pronášel. V pra- menech zachovaných není dokladu o této staré kapli; v knihách konfirmačních a erekčních neděje se rovněž o ní nikde zmínka; avšak okolnost, že pod vrchem, na kterém chrám sv. P. Barbory byl vystavěn, se dolovalo dávno před r. 1363, kdy máme první zprávu o dolu Oslu, činí pravděpodobné, že na vrchu tom pro potřebu havířů byla starší dřevěná kaple patronce havířů sv. Barboře zasvěcená a že tudy vypravování Kořínkovo není bez podstaty. Beckovský v Poselkyni I., str. 465 a 501 má za to, že okolo r. 1300 kostel ve jménu Těla božího též sv. P. Barbory nad potokem Páchem jest založen, však — „od dávna tu malá kaplička pod jménem P. Barbory byla vyzdvižena“ — v té kapli se havíři scházeli a k sv. Barboře modlili; ta kaplička několik kop let v své podstatě stála, aniž při stavení nového velkého kostela byla sbořena, ač posledně, když již tůze scházela, pádem hrozila a nový kostel více hyzdila, než okrašlovala, z poručení vrchnosti jest rozbořena. Beckovský 1. c., str. 697 praví ještě podle Snopka: Nový kostel neb kapla za městem Kutných Hor ležící nazýval se ten chrám Páně, kterýž se tehdáž při kapli Božího těla stavěl a nyní se sv. P. Barbory jmenuje. V pamětech Mikuláše Dačického (vlastně Mikuláše z Práchňan, vyd. Rezkovo I., str. 328) je zpráva, že „kde nyní chrám velký Bar- borský stojí a ve jméno Těla božího ustanoven a založen jest, byla tu prve malá kaplička sv. Panny Barbory, kdež nyní oltář neveliký uprostřed téhož kostela zů- stává, jakž na to vše bulla papežská učiněná ukazuje...
Strana 71
71 vydali, dala kapitola k této stavbě svolení darovavši se souhlasem arci- biskupa pražského Jana z Jenštejna a též dočasného držitele vesnice Pně- vic školastika pražského mistra Vojtěcha Rankova z Ježova 12) stavební místo, když bratrstvo přijalo podmínky, jež mu položila. Svolila k tomu, aby členové bratrstva jakožto zakladatelé kaple na ponejprv arcibiskupu praesentovali způsobilého kněze za správce řečené kaple; avšak v na- potomních případech, kdykoliv by se místo to uprázdnilo, aby práva prae- sentačního společně s kapitolou užívali. Pokud se běžných důchodů nové kaple týkalo, vyhradila sobě kapitola podíl na nich na uznání práva vlast- nického k pozemku stavebnímu a též práva svého patronátního, a to v prvních osm letech měla obdržeti z ofěr a darů šestou část, po osmi letech polovici, kdežto ostatních pět šestin tohoto důchodu mělo do r. 1396 připadnouti fondu stavebnímu (pro fabrica capelle) a po tomto r. 1396 polovice důchodů správci kostela. Ujednání toto nemělo se arci týkati větších příspěvků k stavebnímu fondu ani trvalých ročních úroků věno- vaných nadáním oltářním neb na věčné mše neb na věčná světla; nýbrž tyto stálé důchody měly zůstati vyhrazeny svému účelu. Pro případ, že by někdo činil právní nárok na věnovaný stavební pozemek, zavázala se kapitola ku správě a vedení pře vlastním nákladem, a tu bylo patrně myšleno na klášter Sedlecký. Arcibiskup Jan z Jenštejna prohlášení bratrstva výslovně potvrdil, a k ujednání tomuto i Ondřej, farář kostela sv. Václava v Pněvicích, v jehož farnosti se kaple měla vystavěti, přistoupil, když bratrstvo opatřilo a přivtělilo roční úrok tří kop gr. kostelu pněvickému a jeho farářům na uznání práv jich farních.13) 12) Důchody z Pněvic byly přikazovány některému kanovníku kostela praž- ského, který jménem kapitoly právo patronátní ke kostelu pněvickému vykonával. Školastik M. Vojtěch Rankův ab Ericinio připomíná se už r. 1385 v aktech soudu duchovního jakožto držitel Pněvic, a sice čte se tam rozepře, kterou praesentovaný jím kněz Jan vedl s jiným knězem Petrem „super ecclesia in Pneywicz“, v jejímž průběhu žádal za odklad ,ex eo, quia agitur de titulo beneficii ecclesie predicte“, a konečně ustanoven 14. srpna 1385 rok „ad audiendum voluntatem dd. vicariorum" (Tadra, Acta judiciaria II., str. 330, 331 a 337); avšak výpověď generálních vikářů není v aktech zapsána. R. 1394 jmenuje se patronem kostela pněvického ka- novník Václav z Radče (Lib. confirm. V., str. 197 a 205.) 13) Orig. v archivu kapitoly pražské XVII., č. 23. Neuwirth v Mitt. Ver. f. Gesch. Deutsch. in Böhmen XXXI., str. 335. O pravosti této listiny není nej- menší pochybnosti. Ohledně práva patronátního praví v této listině členové bratrstva: „quod nos, ipsius cappelle fundatores, unum presbiterum seu eciam clericum in mino- ribus ordinibus constitutum ydoneum ad eandem cappellam dicto domino archi- episcopo aut suis in spiritualibus vicariis in rectorem ipsius cappelle instituendum per nos pro prima vice habebimus et poterimus presentare, et demum eodem rectore cedente vel decedente, quocies et quando locus vacacionis occurrerit, prefati domini ... capitulum Pragense una nobiscum tamquam cum fundatoribus dicte cappelle ad eandem cappellam personam ydoneam insimul habebunt et habebimus presentare temporibus perpetuo affuturis.“ Ohledně pak důchodů nové kaple ustanovili: „Item quod in huiusmodi cappella per octo annos continuos inmediate sequentes a tempore fundacionis fabrice ipsius cappelle continue computando, sexta pars offer-
71 vydali, dala kapitola k této stavbě svolení darovavši se souhlasem arci- biskupa pražského Jana z Jenštejna a též dočasného držitele vesnice Pně- vic školastika pražského mistra Vojtěcha Rankova z Ježova 12) stavební místo, když bratrstvo přijalo podmínky, jež mu položila. Svolila k tomu, aby členové bratrstva jakožto zakladatelé kaple na ponejprv arcibiskupu praesentovali způsobilého kněze za správce řečené kaple; avšak v na- potomních případech, kdykoliv by se místo to uprázdnilo, aby práva prae- sentačního společně s kapitolou užívali. Pokud se běžných důchodů nové kaple týkalo, vyhradila sobě kapitola podíl na nich na uznání práva vlast- nického k pozemku stavebnímu a též práva svého patronátního, a to v prvních osm letech měla obdržeti z ofěr a darů šestou část, po osmi letech polovici, kdežto ostatních pět šestin tohoto důchodu mělo do r. 1396 připadnouti fondu stavebnímu (pro fabrica capelle) a po tomto r. 1396 polovice důchodů správci kostela. Ujednání toto nemělo se arci týkati větších příspěvků k stavebnímu fondu ani trvalých ročních úroků věno- vaných nadáním oltářním neb na věčné mše neb na věčná světla; nýbrž tyto stálé důchody měly zůstati vyhrazeny svému účelu. Pro případ, že by někdo činil právní nárok na věnovaný stavební pozemek, zavázala se kapitola ku správě a vedení pře vlastním nákladem, a tu bylo patrně myšleno na klášter Sedlecký. Arcibiskup Jan z Jenštejna prohlášení bratrstva výslovně potvrdil, a k ujednání tomuto i Ondřej, farář kostela sv. Václava v Pněvicích, v jehož farnosti se kaple měla vystavěti, přistoupil, když bratrstvo opatřilo a přivtělilo roční úrok tří kop gr. kostelu pněvickému a jeho farářům na uznání práv jich farních.13) 12) Důchody z Pněvic byly přikazovány některému kanovníku kostela praž- ského, který jménem kapitoly právo patronátní ke kostelu pněvickému vykonával. Školastik M. Vojtěch Rankův ab Ericinio připomíná se už r. 1385 v aktech soudu duchovního jakožto držitel Pněvic, a sice čte se tam rozepře, kterou praesentovaný jím kněz Jan vedl s jiným knězem Petrem „super ecclesia in Pneywicz“, v jejímž průběhu žádal za odklad ,ex eo, quia agitur de titulo beneficii ecclesie predicte“, a konečně ustanoven 14. srpna 1385 rok „ad audiendum voluntatem dd. vicariorum" (Tadra, Acta judiciaria II., str. 330, 331 a 337); avšak výpověď generálních vikářů není v aktech zapsána. R. 1394 jmenuje se patronem kostela pněvického ka- novník Václav z Radče (Lib. confirm. V., str. 197 a 205.) 13) Orig. v archivu kapitoly pražské XVII., č. 23. Neuwirth v Mitt. Ver. f. Gesch. Deutsch. in Böhmen XXXI., str. 335. O pravosti této listiny není nej- menší pochybnosti. Ohledně práva patronátního praví v této listině členové bratrstva: „quod nos, ipsius cappelle fundatores, unum presbiterum seu eciam clericum in mino- ribus ordinibus constitutum ydoneum ad eandem cappellam dicto domino archi- episcopo aut suis in spiritualibus vicariis in rectorem ipsius cappelle instituendum per nos pro prima vice habebimus et poterimus presentare, et demum eodem rectore cedente vel decedente, quocies et quando locus vacacionis occurrerit, prefati domini ... capitulum Pragense una nobiscum tamquam cum fundatoribus dicte cappelle ad eandem cappellam personam ydoneam insimul habebunt et habebimus presentare temporibus perpetuo affuturis.“ Ohledně pak důchodů nové kaple ustanovili: „Item quod in huiusmodi cappella per octo annos continuos inmediate sequentes a tempore fundacionis fabrice ipsius cappelle continue computando, sexta pars offer-
Strana 72
72 Není asi pochybnosti, že o obsahu této listiny bylo delší dobu mezi arcibiskupem a kapitolou pražskou, patronem a farářem kostela pně- vického, jakož i mezi bratrstvem Těla božího vyjednáváno, a že i kapitola pražská zajisté bratrstvu vydala listinu podobného obsahu. Arcibiskup pražský toto ujednání potvrdil v doložce, avšak samostatné zakládací listiny nevydal aniž do knih erekčních zapsati dal. Možno jest, že s vydáním takovéto listiny otáleno z ohledů na klášter Sedlecký, jehož zájmy stavbou nového kostela byly ohroženy, a jenž napotom činil i nárok na pozemek, který kapitola bratrstvu postoupila. Možná, že šlo o utajení a jenom o další stavbu. Znění listiny jednající o úmyslu založiti a stavěti kapli Těla božího a sv. P. Barbory 14) novým dílem (capellam de novo opere fundare et torii et aliarum oblacionum modo quocumque obveniencium preter fabricam et census perpetuos, sive in agiis, sive in pecuniis pro altaribus sive missis perpetuis comparandis et luminaria perpetua, videlicet lampades, ad prefatos dominos prepo- situm, decanum et capitulum in signum dominii fundi prelibati pertinebit; residuis vero quinqe partibus offertorii et oblacionum huiusmodi pro fabrica memorate cappelle convertendo reservatis. Predictis vero octo annis transactis, sive huiusmodi fabrica consumata fuerit, sive non, extunc medietas offertorii et aliarum obvencionum in eadem cappella modo quocunque obveniencium adinstar quarte debite iure communi dari a mendicantibus suis plebanis censibus perpetuis sive in agriculturis sive in pecuniis pro altaribus in eadem cappella erigendis vel missis perpetuis comparandis eciam et luminibus perpetuis, puta lampadibus ibidem procurandis, dumtaxat ex- ceptis ad predictos dominos ...prepositum, ... decanum et capitulum ipsorum in signum iuris patronatus ex parte una et alia medietas ad rectorem ipsius cappelle, qui fuerit pro tempore, perpetuis temporibus pertinebit, qualibet contradictione procul mota.“ [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. I1., str. 823.] 14) Literatura o chrámu sv. Panny Barbory v Kutné Hoře je velmi četná, neboť kdokoli psali o Kutné Hoře, pojednali arci též o vynikajícím tomto díle středo- věkého umění stavitelského. O starší době zejména psali: Jan Kořínek, Staré paměti kutnohorské (V Starém městě praž. 1675) str. 328 násl.; B. Balbin, Miscellaneorum historicum decas V. liber 3. (Pragae 1681), str. 131; Jan Beckovský, Poselkyně (1698), str. 464; Jan Megerle z Mühlfeldu, Merkwürdigkeiten der k. fr. Bergstadt Kuttenberg (Wien 1825), str. 65; Josef Devoty, Vyobrazení a popsání chrámu Svatobarborského nad potokem Páchem, jinak Vrchlicí v král. svob. horním městě Hoře Kutné (V Praze 1828); J. Er. Vocel, Die Kirche der heil. Barbara zu Kuttenberg v Heider-Eitelbergových Mittelalterliche Kunstdenk- male des österreichischen Kaiserstaates (Stuttgart 1858) I.4str. 176 a Chrám sv. Bar- bory v Kutné Hoře v Pam. arch. III. (1859), str. 81 násl; Petr M. Veselský, Průvodce po kr. horním městě Hoře Kutné (V Hoře Kutné 1877), str. 1 násl.; Jan J. Řehák, Hora Kutná (V Kutné Hoře 1879) str. 79; Jiří Zach a Josef Braniš, Chrám sv. Barbory v Hoře Kutné. První doba stavby (Roční zpráva c. k. vyšších reálních škol a reál. gymnasia v Kutné Hoře 1885); pokračování Druhá doba stavby (v téže roční zprávě 1886);. Popis stavby (v roční zprávě těchže škol 1887); Jos. Kalousek, Dvě bully dané do Kutné Hory r. 1401 a 1403 (ve Zprávách král. čes. společnosti nauk 1885, str. 141); Jos. Braniš, Chrám sv. Bar- bory v Hoře Kutné (V Kutné Hoře 1891) a Dějiny umění středověkého v Čechách II. (V Praze 1893) str. 48 sl.; Jos. Neuwirth, Geschichte der bildenden Kunst in Böhmen (Prag 1893) I., str. 148 násl. a 431 násl. a téhož Der Baubeginn der Frohn- leichnams- u. Barbara-Kirche in Kuttenberg v Mitteil. Ver. für Gesch. der Deutschen in Böhmen XXXI. (1893), str. 306 násl. (též samostatně). [Jos. Braniš, K otázce
72 Není asi pochybnosti, že o obsahu této listiny bylo delší dobu mezi arcibiskupem a kapitolou pražskou, patronem a farářem kostela pně- vického, jakož i mezi bratrstvem Těla božího vyjednáváno, a že i kapitola pražská zajisté bratrstvu vydala listinu podobného obsahu. Arcibiskup pražský toto ujednání potvrdil v doložce, avšak samostatné zakládací listiny nevydal aniž do knih erekčních zapsati dal. Možno jest, že s vydáním takovéto listiny otáleno z ohledů na klášter Sedlecký, jehož zájmy stavbou nového kostela byly ohroženy, a jenž napotom činil i nárok na pozemek, který kapitola bratrstvu postoupila. Možná, že šlo o utajení a jenom o další stavbu. Znění listiny jednající o úmyslu založiti a stavěti kapli Těla božího a sv. P. Barbory 14) novým dílem (capellam de novo opere fundare et torii et aliarum oblacionum modo quocumque obveniencium preter fabricam et census perpetuos, sive in agiis, sive in pecuniis pro altaribus sive missis perpetuis comparandis et luminaria perpetua, videlicet lampades, ad prefatos dominos prepo- situm, decanum et capitulum in signum dominii fundi prelibati pertinebit; residuis vero quinqe partibus offertorii et oblacionum huiusmodi pro fabrica memorate cappelle convertendo reservatis. Predictis vero octo annis transactis, sive huiusmodi fabrica consumata fuerit, sive non, extunc medietas offertorii et aliarum obvencionum in eadem cappella modo quocunque obveniencium adinstar quarte debite iure communi dari a mendicantibus suis plebanis censibus perpetuis sive in agriculturis sive in pecuniis pro altaribus in eadem cappella erigendis vel missis perpetuis comparandis eciam et luminibus perpetuis, puta lampadibus ibidem procurandis, dumtaxat ex- ceptis ad predictos dominos ...prepositum, ... decanum et capitulum ipsorum in signum iuris patronatus ex parte una et alia medietas ad rectorem ipsius cappelle, qui fuerit pro tempore, perpetuis temporibus pertinebit, qualibet contradictione procul mota.“ [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. I1., str. 823.] 14) Literatura o chrámu sv. Panny Barbory v Kutné Hoře je velmi četná, neboť kdokoli psali o Kutné Hoře, pojednali arci též o vynikajícím tomto díle středo- věkého umění stavitelského. O starší době zejména psali: Jan Kořínek, Staré paměti kutnohorské (V Starém městě praž. 1675) str. 328 násl.; B. Balbin, Miscellaneorum historicum decas V. liber 3. (Pragae 1681), str. 131; Jan Beckovský, Poselkyně (1698), str. 464; Jan Megerle z Mühlfeldu, Merkwürdigkeiten der k. fr. Bergstadt Kuttenberg (Wien 1825), str. 65; Josef Devoty, Vyobrazení a popsání chrámu Svatobarborského nad potokem Páchem, jinak Vrchlicí v král. svob. horním městě Hoře Kutné (V Praze 1828); J. Er. Vocel, Die Kirche der heil. Barbara zu Kuttenberg v Heider-Eitelbergových Mittelalterliche Kunstdenk- male des österreichischen Kaiserstaates (Stuttgart 1858) I.4str. 176 a Chrám sv. Bar- bory v Kutné Hoře v Pam. arch. III. (1859), str. 81 násl; Petr M. Veselský, Průvodce po kr. horním městě Hoře Kutné (V Hoře Kutné 1877), str. 1 násl.; Jan J. Řehák, Hora Kutná (V Kutné Hoře 1879) str. 79; Jiří Zach a Josef Braniš, Chrám sv. Barbory v Hoře Kutné. První doba stavby (Roční zpráva c. k. vyšších reálních škol a reál. gymnasia v Kutné Hoře 1885); pokračování Druhá doba stavby (v téže roční zprávě 1886);. Popis stavby (v roční zprávě těchže škol 1887); Jos. Kalousek, Dvě bully dané do Kutné Hory r. 1401 a 1403 (ve Zprávách král. čes. společnosti nauk 1885, str. 141); Jos. Braniš, Chrám sv. Bar- bory v Hoře Kutné (V Kutné Hoře 1891) a Dějiny umění středověkého v Čechách II. (V Praze 1893) str. 48 sl.; Jos. Neuwirth, Geschichte der bildenden Kunst in Böhmen (Prag 1893) I., str. 148 násl. a 431 násl. a téhož Der Baubeginn der Frohn- leichnams- u. Barbara-Kirche in Kuttenberg v Mitteil. Ver. für Gesch. der Deutschen in Böhmen XXXI. (1893), str. 306 násl. (též samostatně). [Jos. Braniš, K otázce
Strana 73
73 construere), neodporuje tomu, že se nějaký čas už před 1. 1388 se stavbou kaple skutečně začalo a při tom i členům bratrstva buď v starší kapli aneb při dvou, třech oltářích nově zřízených se přisluhovalo. Vždyť už r. 1384 bylo bratrstvo zřízeno a zajisté se o provedení svého úkolu horlivě staralo. Skutečně už r. 1388 jmenuje se oltářník při oltáři Všech apoštolů v kostele Těla božího ustanovený a r. 1389 správce nové kaple poblíže Hor Kuten ku poctě Těla božího a sv. Barbory vystavěné, což by se nedalo dobře vysvětliti, kdyby se teprve r. 1388 se stavbou bylo začalo.15) Stavba chrámu v těchto letech tudy zajisté už pokračovala dle plánu napřed ujednaného,16) a už 27. ledna 1391 papež Bonifác IX. povolil zvláštní bullou měšťanům a obyvatelům v městě Kutné Hoře, kdež prý veliké množství lidu stále se udržuje, jež ve vůkolních dolech stříbrných pracuje a v jiných potřebných živnostech obživu má, aby v kostele Těla božího v městě jich nově založeném a vystavěném velebná svátost na hlavním oltáři toho kostela každého téhodne od středečních až do čtvrtečních nešporů se vystavovala, a aby ti, kdož v tento čas během následujících desíti let kostel horský navštíví a pobožnost tam vykonají, stali se účast- nými plnomocných odpustků, a to tak, aby rok a čtyřicet dní se jim z doby k pokání uložené odpouštělo.17) o stavbě chrámu sv. Barbory v Pam. arch. XIV., 35, Jos. Šimek, K dějinám kostela svatobarborského v Kutné Hoře a Dodatky k dějinám kostela sv. Barbory v K. H. v Pam. arch. XIV., 145 a XV., 225. Srov. Zdeněk Wirth Kutná Hora. V Praze 1912.] 15) R. 1388, 5. září „d. Leonardus Eysengraber, altarista altaris Omnium apostolorum in ecclesia Corpori Christi dedicata in Montibus Chutnis“ dal sobě zhoto- viti výpis odkazu tety své Kateřiny Hagerové r. 1386 učiněného z knihy městské, kterým věnovala roční úrok 10 kop „czu einer ewigen mess“ a jemu, uživateli toho nadání kromě toho odkázala stříbrné náčiní na zhotovení kalicha a 15 kop na poří- zení mešního roucha a knihy, a odkaz ten dal sobě zapsati do knih erekčních patrně s tím úmyslem, aby tvořil základ trvalého nadání oltářního v novém kostele Těla božího, a 15. srpna 1389 zmíněný už „Andreas plebanus in Kyrhlins prope Montibus Kuthnis" zove se „minister novae capellae prope dictos Montes in honore Corporis Christi et s. Barbarae V. aedificatae“ (Lib. erect. III., str. 311 a IV., str. 445.). 16) Nesdílíme tudy mínění ani Branišova (Chrám sv. Barbory, str. 10 násl.), že „chrám svatobarborský před 1. 1358 byl založen“, kterémužto názoru odporují jak pravá listina bratrstva ze dne 27. července 1388, tak i četné jiné prameny, ani mínění Neuwirthova, že r. 1384 ještě se ani nepomýšlelo na stavbu nové kaple a že 27. července 1388 stavba této kaple ještě nezačala (Mitt. Ver. f. Gesch. Deutsch. in Böhm. XXXI., str. 310 a 320), nýbrž máme za to, že počátek stavby chrámu svatobarbor- ského náleží položiti do let asi 1386—1388 a že listina bratrstva ze dne 27. čer- vence 1388 obsahuje prohlášení ohledně ujednání, jež se nějaký čas před tím byla stala a při kterých svolení ku stavbě bylo uděleno. Další mínění Neuwirthovo (u. m., str. 334), že Petr Parléř byl stavitelem též chrámu sv. Barbory, je arci toliko do- mněnkou listinnými doklady nedoloženou, jak sám spisovatel uznává. [Srov. Wirth, Kutná Hora (v Praze 1912).] 17) Registra papeže Bonifáce IX. z 1. 1391 anni 2, liber 26, fol. 191 v archivu vatikánském [Mon. Vatic. V. 1, str. 254, č. 461]. — Neuwirth v Mitteil. Ver. f. Gesch. Deutsch. in Böhm. XXXI., str. 338. [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II.,
73 construere), neodporuje tomu, že se nějaký čas už před 1. 1388 se stavbou kaple skutečně začalo a při tom i členům bratrstva buď v starší kapli aneb při dvou, třech oltářích nově zřízených se přisluhovalo. Vždyť už r. 1384 bylo bratrstvo zřízeno a zajisté se o provedení svého úkolu horlivě staralo. Skutečně už r. 1388 jmenuje se oltářník při oltáři Všech apoštolů v kostele Těla božího ustanovený a r. 1389 správce nové kaple poblíže Hor Kuten ku poctě Těla božího a sv. Barbory vystavěné, což by se nedalo dobře vysvětliti, kdyby se teprve r. 1388 se stavbou bylo začalo.15) Stavba chrámu v těchto letech tudy zajisté už pokračovala dle plánu napřed ujednaného,16) a už 27. ledna 1391 papež Bonifác IX. povolil zvláštní bullou měšťanům a obyvatelům v městě Kutné Hoře, kdež prý veliké množství lidu stále se udržuje, jež ve vůkolních dolech stříbrných pracuje a v jiných potřebných živnostech obživu má, aby v kostele Těla božího v městě jich nově založeném a vystavěném velebná svátost na hlavním oltáři toho kostela každého téhodne od středečních až do čtvrtečních nešporů se vystavovala, a aby ti, kdož v tento čas během následujících desíti let kostel horský navštíví a pobožnost tam vykonají, stali se účast- nými plnomocných odpustků, a to tak, aby rok a čtyřicet dní se jim z doby k pokání uložené odpouštělo.17) o stavbě chrámu sv. Barbory v Pam. arch. XIV., 35, Jos. Šimek, K dějinám kostela svatobarborského v Kutné Hoře a Dodatky k dějinám kostela sv. Barbory v K. H. v Pam. arch. XIV., 145 a XV., 225. Srov. Zdeněk Wirth Kutná Hora. V Praze 1912.] 15) R. 1388, 5. září „d. Leonardus Eysengraber, altarista altaris Omnium apostolorum in ecclesia Corpori Christi dedicata in Montibus Chutnis“ dal sobě zhoto- viti výpis odkazu tety své Kateřiny Hagerové r. 1386 učiněného z knihy městské, kterým věnovala roční úrok 10 kop „czu einer ewigen mess“ a jemu, uživateli toho nadání kromě toho odkázala stříbrné náčiní na zhotovení kalicha a 15 kop na poří- zení mešního roucha a knihy, a odkaz ten dal sobě zapsati do knih erekčních patrně s tím úmyslem, aby tvořil základ trvalého nadání oltářního v novém kostele Těla božího, a 15. srpna 1389 zmíněný už „Andreas plebanus in Kyrhlins prope Montibus Kuthnis" zove se „minister novae capellae prope dictos Montes in honore Corporis Christi et s. Barbarae V. aedificatae“ (Lib. erect. III., str. 311 a IV., str. 445.). 16) Nesdílíme tudy mínění ani Branišova (Chrám sv. Barbory, str. 10 násl.), že „chrám svatobarborský před 1. 1358 byl založen“, kterémužto názoru odporují jak pravá listina bratrstva ze dne 27. července 1388, tak i četné jiné prameny, ani mínění Neuwirthova, že r. 1384 ještě se ani nepomýšlelo na stavbu nové kaple a že 27. července 1388 stavba této kaple ještě nezačala (Mitt. Ver. f. Gesch. Deutsch. in Böhm. XXXI., str. 310 a 320), nýbrž máme za to, že počátek stavby chrámu svatobarbor- ského náleží položiti do let asi 1386—1388 a že listina bratrstva ze dne 27. čer- vence 1388 obsahuje prohlášení ohledně ujednání, jež se nějaký čas před tím byla stala a při kterých svolení ku stavbě bylo uděleno. Další mínění Neuwirthovo (u. m., str. 334), že Petr Parléř byl stavitelem též chrámu sv. Barbory, je arci toliko do- mněnkou listinnými doklady nedoloženou, jak sám spisovatel uznává. [Srov. Wirth, Kutná Hora (v Praze 1912).] 17) Registra papeže Bonifáce IX. z 1. 1391 anni 2, liber 26, fol. 191 v archivu vatikánském [Mon. Vatic. V. 1, str. 254, č. 461]. — Neuwirth v Mitteil. Ver. f. Gesch. Deutsch. in Böhm. XXXI., str. 338. [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II.,
Strana 74
74 Z indulgence této je patrno, že už r. 1391 stál hlavní oltář v kostele sv. Barbory a že se doufalo stavbu ukončiti do deseti let, tedy do r. 1401, neboť návštěva chrámu přispívala k rozmnožení ofěr, jichž se mělo do r. 1396 větším dílem na stavbu kostela užíti. Když pak uplynulo osm let od pro- hlášení bratrstva Těla božího stran zřízení nové kaple, takže důchody z ofěr a darů měly se děliti na polovici mezi kapitolu pražskou a správce kostela sv. Barbory, tu farář kostela pněvického Martin jménem čtyř poručníků nadání Perksmydova předložil 28. července 1396 listiny, jež se týkaly mešního tohoto nadání, generálnímu vikáři Mikuláši Puchníkovi, oznamuje mu, že čtyři poručníci tohoto nadání chtějíce vyhověti vůli odkazovníka přikázali věnovaný roční úrok 10 kop na věčnou mši nové kapli Těla božího a sv. Barbory v Hoře Kutné, aby z důchodu toho usta- noven byl správce kaplanství, jenž by četl sám neb dal jiným čísti mši v této kapli. K žádosti jeho generální vikář řečenou kapli za trvalé obročí církevní prohlásil, řečený roční úrok 10 kop kapli té a jejím správcům přivtělil a ohledně práva patronátního ustanovil, že má podržeti platnost ujednání, které se r. 1388 mezi kapitolou pražskou a mistry bratrstva cechovního bylo stalo.18) Bratrstvo patrně dohodlo se s pněvickým farářem Martinem, jenž byl r. 1394 na faru pněvickou dosazen,19) že prozatimně sám správu kaple povede a potvrzení a přivtělení nadání Perksmidova k této kapli při konsistoři opatří, což se také stalo. Před tím však vyjednávalo bratrstvo též s kanovníkem pražským Janem Rusem, aby se při kapli Těla božího trvale usídlil a tu kázání konal. Kníže zhořelecký Jan buď v červnu r. 1394, kdy se uvázal v Kutnou Horu jménem zajatého panstvem bratra krále Václava, anebo v době, kdy na místě bratra od 10. srpna 1395 až do února 1396 jakožto hejtman zemský spravoval zemi 20) učinil výpověď mezi bratrstvem a kanovníkem Rusem, kterou brat stvo zavázal, aby kanovníku Janu Rusovi ročně 12 kop gr. dávalo. Úrok tento však nebyl dlouho placen, neboť kanovník Jan Rus musil r. 1398 vymáhati jej na bratrstvu soudně, jehožto mistři Konrád Náz, Jakub Konrádův, písař mince, Zikmund Kaufman, mistr Mikuláš Magni a Purkhart zlatník 24. března 1398 smluvili se s ním, že mu zaplatí zadržalé úroky podle toho, jak od obou stran volení úmluvcové 822, č. 641.] Mluví se tu o žádosti „opidanorum, indigenarum et incolarum ac universitatis opidi Montis Chutnis, in quo, sicut accepimus, maxima hominum multi- tudo, qui in argentifodinis proximis et aliis diversis et necessariis laboribus diurno tempore occupantur, continue conversatur, ut in ecclesia Corporis Christi in eodem opido canonice de novo fundata et constructa sacra eucharistia... supra altare maius ipsius ecclesie... licite teneri valeat.“ Český překlad ze XVI. století doplněný ně- kolika slovy ve smyslu přijímání pod obojí čte se v Bohuslava Bílejovského Kronice církevní (vydání J. Skalického 1816) na str. 28. Srov. J. Kalousek, O historii kalicha v dobách předhusitských (1881) str. 171. 18) Lib. erect. IV., str. 445 a 446. 19) Lib. confirm. V., str. 197 a 205. 20) Srov. Tomek, Dějepis m. Prahy III., str. 388 násl. Zemřel 1. března 1396.
74 Z indulgence této je patrno, že už r. 1391 stál hlavní oltář v kostele sv. Barbory a že se doufalo stavbu ukončiti do deseti let, tedy do r. 1401, neboť návštěva chrámu přispívala k rozmnožení ofěr, jichž se mělo do r. 1396 větším dílem na stavbu kostela užíti. Když pak uplynulo osm let od pro- hlášení bratrstva Těla božího stran zřízení nové kaple, takže důchody z ofěr a darů měly se děliti na polovici mezi kapitolu pražskou a správce kostela sv. Barbory, tu farář kostela pněvického Martin jménem čtyř poručníků nadání Perksmydova předložil 28. července 1396 listiny, jež se týkaly mešního tohoto nadání, generálnímu vikáři Mikuláši Puchníkovi, oznamuje mu, že čtyři poručníci tohoto nadání chtějíce vyhověti vůli odkazovníka přikázali věnovaný roční úrok 10 kop na věčnou mši nové kapli Těla božího a sv. Barbory v Hoře Kutné, aby z důchodu toho usta- noven byl správce kaplanství, jenž by četl sám neb dal jiným čísti mši v této kapli. K žádosti jeho generální vikář řečenou kapli za trvalé obročí církevní prohlásil, řečený roční úrok 10 kop kapli té a jejím správcům přivtělil a ohledně práva patronátního ustanovil, že má podržeti platnost ujednání, které se r. 1388 mezi kapitolou pražskou a mistry bratrstva cechovního bylo stalo.18) Bratrstvo patrně dohodlo se s pněvickým farářem Martinem, jenž byl r. 1394 na faru pněvickou dosazen,19) že prozatimně sám správu kaple povede a potvrzení a přivtělení nadání Perksmidova k této kapli při konsistoři opatří, což se také stalo. Před tím však vyjednávalo bratrstvo též s kanovníkem pražským Janem Rusem, aby se při kapli Těla božího trvale usídlil a tu kázání konal. Kníže zhořelecký Jan buď v červnu r. 1394, kdy se uvázal v Kutnou Horu jménem zajatého panstvem bratra krále Václava, anebo v době, kdy na místě bratra od 10. srpna 1395 až do února 1396 jakožto hejtman zemský spravoval zemi 20) učinil výpověď mezi bratrstvem a kanovníkem Rusem, kterou brat stvo zavázal, aby kanovníku Janu Rusovi ročně 12 kop gr. dávalo. Úrok tento však nebyl dlouho placen, neboť kanovník Jan Rus musil r. 1398 vymáhati jej na bratrstvu soudně, jehožto mistři Konrád Náz, Jakub Konrádův, písař mince, Zikmund Kaufman, mistr Mikuláš Magni a Purkhart zlatník 24. března 1398 smluvili se s ním, že mu zaplatí zadržalé úroky podle toho, jak od obou stran volení úmluvcové 822, č. 641.] Mluví se tu o žádosti „opidanorum, indigenarum et incolarum ac universitatis opidi Montis Chutnis, in quo, sicut accepimus, maxima hominum multi- tudo, qui in argentifodinis proximis et aliis diversis et necessariis laboribus diurno tempore occupantur, continue conversatur, ut in ecclesia Corporis Christi in eodem opido canonice de novo fundata et constructa sacra eucharistia... supra altare maius ipsius ecclesie... licite teneri valeat.“ Český překlad ze XVI. století doplněný ně- kolika slovy ve smyslu přijímání pod obojí čte se v Bohuslava Bílejovského Kronice církevní (vydání J. Skalického 1816) na str. 28. Srov. J. Kalousek, O historii kalicha v dobách předhusitských (1881) str. 171. 18) Lib. erect. IV., str. 445 a 446. 19) Lib. confirm. V., str. 197 a 205. 20) Srov. Tomek, Dějepis m. Prahy III., str. 388 násl. Zemřel 1. března 1396.
Strana 75
75 generální vikář Jan Kbelský a minemistr Petr Písek ustanoví. Úmluvcové tito pak vypověděli, že bratří (fratres de czecha nomine Corporis Christi sub titulo beate Barbare virginis) mají ze zadržalých úroků dáti kanovníku Janu Rusovi za práci, kterou měl s kázáním v kapli Těla božího, šest kop, takže devět kop bylo jim sleveno, za r. 1398 pak že jsou povinni zaplatiti 12 kop, a jestliže v budoucích letech bude sídliti osobou svou při kostele svatobarborském a tam kázati, že mu mají ročně 14 kop vydávati, jež na domech členů bratrstva byly také pojištěny; jinak kdyby nepřesídlil, že má s 12 kopami ročně se spokojiti.21) Od té doby množil se počet nadání novému kostelu učiněných, kterému se časem také říkalo nová kaple neb nový hořejší kostel Těla božího a P. Barbory před hradbami města Hory Kutné22) a poněvadž s nadáními těmi současně asi pokračovala stavba menších kaplí a oltářů v tomto kostele, tedy chceme jim nejprve věnovati pozornost. Kromě zmíněného Perksmydova mešního nadání, jež bylo r. 1396 kostelu svatobarborskému přivtěleno, aby ho užíval správce kaple, jejž by časem bratrstvo společně s kapitolou pražskou arcibiskupu praesentovalo, zřízeny jsou postupně v kostele sv. Barbory tyto kaple a oltáře:23) 1. Oltář všech svatých apoštolů (altare omnium apostolorum in ecclesia Corpori Christi dedicata), při němž z mešního nadání Kateřiny Hagerové z r. 1386 jedno kaplanství je zřízeno, jež r. 1388 kněz Leonard Eysen- graber, syn sestry zakladatelčiny držel. Tím způsobem oltáři tomu přikázán je roční úrok 10 kop a dvěma poručníkům Martinovi Kreuzpurgerovi a Václavu Partušovi ostávalo vyhrazeno, aby po smrti oltářníka mohli nadání oltářní jinému knězi uděliti.24) 2. Kaple a oltář sv. Kříže (capella sive sacristia et altare sancte Crucis). Měšťan kutnohorský Martin Odrein či Oderin věnoval 22. listopadu 1393 roční úrok 10 kop na dvoře a tvrzi v Radboři pojištěný na nové trvalé mešní nadání v novém kostele Těla božího a sv. Barbory, a 29. října 1399 21) Lib. erect. XIII., na 1. E 1 a 4 v archivu kapitoly pražské. 12) R. 1388 zove se ,capella in honore Corporis Christi et sancte Barbare“ a „ecclesia Corpori Christi dedicata“; r. 1389 „nova capela prope dictos Montes in honorem Corporis Christi et ste. Barbare Virginis edifice ta“ ; r. 1391 ,ecclesia Corporis Christi de novo fundata et constructa“ ; r. 1396 „capella nova Corporis Christi et ste. Barbare in Montibus Kuthnis" ; r. 1398 „newkirche fur den perg“ ; r. 1400 „nova capella in Monte“ a „nova capella Corporis Christi et b. Barbare prope muros Montis Chutnis“; r. 1403 „ecclesia superior Corporis Christi in Montibus Kutnis“ aneb „nova ecclesia Corporis Christi et ste. Barbare prope Montes Kutnis“ aneb „superior ecclesia Corporis Christi“ aneb „nova ecclesia parochialis in Montibus Chutnis“; r. 1411 „ecclesia nova de novo in honore Corporis Christi et ste. Barbare erecta et edificata“, r. 1427 „nova ecclesia Corporis Christi et b. Barbare Virginis extra muros opidi Montis Kutnis sita“ atd. (Neuwirth v Mitt. Ver. f. Gesch. Deutsch. Böhmen XXXI., str. 335 a 338; lib confirm. VI., str. 15, 102, 105, 110, VII., str. 14, 70; VIII., str. 134; lib. erect. III., str. 311; IV., str. 445, VI., na 1. 117, 205, 210.) 23) [Srov. Kurka, Archidiakonáty str. 133 o kostele sv. Barbory a o kaplích i oltářích jeho.] 24) Lib. erect. III., str. 311. Srovn. pozn. 15 na str. 73.
75 generální vikář Jan Kbelský a minemistr Petr Písek ustanoví. Úmluvcové tito pak vypověděli, že bratří (fratres de czecha nomine Corporis Christi sub titulo beate Barbare virginis) mají ze zadržalých úroků dáti kanovníku Janu Rusovi za práci, kterou měl s kázáním v kapli Těla božího, šest kop, takže devět kop bylo jim sleveno, za r. 1398 pak že jsou povinni zaplatiti 12 kop, a jestliže v budoucích letech bude sídliti osobou svou při kostele svatobarborském a tam kázati, že mu mají ročně 14 kop vydávati, jež na domech členů bratrstva byly také pojištěny; jinak kdyby nepřesídlil, že má s 12 kopami ročně se spokojiti.21) Od té doby množil se počet nadání novému kostelu učiněných, kterému se časem také říkalo nová kaple neb nový hořejší kostel Těla božího a P. Barbory před hradbami města Hory Kutné22) a poněvadž s nadáními těmi současně asi pokračovala stavba menších kaplí a oltářů v tomto kostele, tedy chceme jim nejprve věnovati pozornost. Kromě zmíněného Perksmydova mešního nadání, jež bylo r. 1396 kostelu svatobarborskému přivtěleno, aby ho užíval správce kaple, jejž by časem bratrstvo společně s kapitolou pražskou arcibiskupu praesentovalo, zřízeny jsou postupně v kostele sv. Barbory tyto kaple a oltáře:23) 1. Oltář všech svatých apoštolů (altare omnium apostolorum in ecclesia Corpori Christi dedicata), při němž z mešního nadání Kateřiny Hagerové z r. 1386 jedno kaplanství je zřízeno, jež r. 1388 kněz Leonard Eysen- graber, syn sestry zakladatelčiny držel. Tím způsobem oltáři tomu přikázán je roční úrok 10 kop a dvěma poručníkům Martinovi Kreuzpurgerovi a Václavu Partušovi ostávalo vyhrazeno, aby po smrti oltářníka mohli nadání oltářní jinému knězi uděliti.24) 2. Kaple a oltář sv. Kříže (capella sive sacristia et altare sancte Crucis). Měšťan kutnohorský Martin Odrein či Oderin věnoval 22. listopadu 1393 roční úrok 10 kop na dvoře a tvrzi v Radboři pojištěný na nové trvalé mešní nadání v novém kostele Těla božího a sv. Barbory, a 29. října 1399 21) Lib. erect. XIII., na 1. E 1 a 4 v archivu kapitoly pražské. 12) R. 1388 zove se ,capella in honore Corporis Christi et sancte Barbare“ a „ecclesia Corpori Christi dedicata“; r. 1389 „nova capela prope dictos Montes in honorem Corporis Christi et ste. Barbare Virginis edifice ta“ ; r. 1391 ,ecclesia Corporis Christi de novo fundata et constructa“ ; r. 1396 „capella nova Corporis Christi et ste. Barbare in Montibus Kuthnis" ; r. 1398 „newkirche fur den perg“ ; r. 1400 „nova capella in Monte“ a „nova capella Corporis Christi et b. Barbare prope muros Montis Chutnis“; r. 1403 „ecclesia superior Corporis Christi in Montibus Kutnis“ aneb „nova ecclesia Corporis Christi et ste. Barbare prope Montes Kutnis“ aneb „superior ecclesia Corporis Christi“ aneb „nova ecclesia parochialis in Montibus Chutnis“; r. 1411 „ecclesia nova de novo in honore Corporis Christi et ste. Barbare erecta et edificata“, r. 1427 „nova ecclesia Corporis Christi et b. Barbare Virginis extra muros opidi Montis Kutnis sita“ atd. (Neuwirth v Mitt. Ver. f. Gesch. Deutsch. Böhmen XXXI., str. 335 a 338; lib confirm. VI., str. 15, 102, 105, 110, VII., str. 14, 70; VIII., str. 134; lib. erect. III., str. 311; IV., str. 445, VI., na 1. 117, 205, 210.) 23) [Srov. Kurka, Archidiakonáty str. 133 o kostele sv. Barbory a o kaplích i oltářích jeho.] 24) Lib. erect. III., str. 311. Srovn. pozn. 15 na str. 73.
Strana 76
76 přivtěleno je toto nadání kapli sv. Kříže a oltářníku při ní ustanovenému jakožto trvalé obročí církevní, k němuž právo patronátní mají vykonávati František a Martin Odreinové a jich dědicové. Farář hořeního kostela horského Petr kladl sice proti tomuto přivtělení odpor před soudem du- chovním, tvrdě, že roční úrok ten má náležeti oltáři v hořejším kostele horském, avšak odpor ten neměl výsledku.25) 3. Kaple a oltář sv. Kateřiny (altare sancte Katharine). Měšťan horský a člen bratrstva Michal pláteník (linicida, leinwater) odkázal 28. února 1398 roční úrok 10 kop zapsaný na dvoře ve vsi Radoníně v kraji kouřímském, jejž držel Mikuláš z Písku, na věčnou mši v kapli sv. Kateřiny v novém kostele horském (czu der newn kirchen fur den perg in der kapellen sanct Katharine), učiniv bratra svého Petra poručníkem tohoto nadání a ustanoviv, že kdyby nový kostel byl bratrstvu odcizen, Petr a jeho ná- stupcové mají právo tuto věčnou mši k jinému kostelu přivtěliti. Generální vikář Jan Kbel potvrdil 19. února 1403 toto oltářní nadání, a Petr pláteník, kterému přiznáno bylo právo patronátní k oltáři, dosadil k němu kněze Fridricha za oltářníka.26) 4. Oltář sv. Jana Křtitele (altare sancti Johannis Baptiste), jejž měšťan horský Jindřich Glencl založil věnovav 20. listopadu 1399 k němu 10 kop ročního úroku na dvou domech v Hoře pojištěných a vyhradiv sobě i dě- dicům svým právo patronátní; načež generální vikář Mikuláš Puchník 28. listopadu 1399 oltář tento za věčné obročí církevní prohlásil a úrok 10 kop oltáři a správcům jeho přivtělil.27) 25) V listině, kterou Václav z Kojetic, rychtář, a kmeté Hory Kutné v den sv. Cecilie r. 1393 vydali, dosvědčuje se, že Martin Odrein učinil nadání „zu der newen kirchen des heyligen leichnams und sant Barbaram gelegen fuer dem perge czum Chutten czu einer ewigen mes" (orig. v archivu m. Kutné Hory č. 13.) R. 1399 ustanoven oltářníkem Mikuláš z Králové Hradce, r. 1402 Jan, druhdy farář v Kono- jedech, a r. 1412 Duchek, druhdy farář v Kbelích. — Právo praesentační vykonali r. 1399 a 1402 Martin a František Oderinové a r. 1412 František Oderin a Anna, dcera Martina Oderina (Lib. erect. VI. str. 109; lib. confirm. VI., str. 70 a VII., str. 70.) V posledním případě byl exekutorem „plebanus ecclesie sancte Barbare.“ 26) Lib. erect. VI., na 1. 205. V listu z r. 1398 se praví: „Ob das geschee, das dy newkirche aus der pruder hende und gewalt enpfreind würde und enczogen, das got nicht em wollet, so mag der vilgenante Petr adir wer yn czeiten vormund sein wirt, dy obgenante ewige mess lassen lesen und halten, wo sie wollen, von aller me- niklich ungehundert." 27) Lib. erect. VI., na 1. 113 v. a Transsumpta privilegiorum archivu m. Kutné Hory na 1. 20. Ustanoveni byli k oltáři tomu r. 1399 Konrád, syn ostrovského měšťana Jindřicha, a r. 1400 Martin, doposud farář kostela pněvického, jenž místo své v Pně- vicích s knězem Konrádem z Ostrova směnil a při oltáři sv. Jana dával se zastupovati mistrem Mikulášem Názem do r. 1403, kdy zase Konrád, do té doby farář pněvický, stal se oltářníkem sv. Jana a mistr Mikuláš Náz farářem pněvickým. Ve všech těch případech vykonal právo praesentační Jindřich či Haiman Glencl. (Lib. confirm. VI., str. 15 a 105.) Posledně ještě r. 1427 praesentoval Jan Glencl, měštan kutnohorský, jenž žil v Otmuchově ve Slezsku ve vyhnanství, „post mortem Conradi Heinrici de Slakenwerd“ k oltáři tomu kanovníka a kancléře vratislavského Vincence de Jor-
76 přivtěleno je toto nadání kapli sv. Kříže a oltářníku při ní ustanovenému jakožto trvalé obročí církevní, k němuž právo patronátní mají vykonávati František a Martin Odreinové a jich dědicové. Farář hořeního kostela horského Petr kladl sice proti tomuto přivtělení odpor před soudem du- chovním, tvrdě, že roční úrok ten má náležeti oltáři v hořejším kostele horském, avšak odpor ten neměl výsledku.25) 3. Kaple a oltář sv. Kateřiny (altare sancte Katharine). Měšťan horský a člen bratrstva Michal pláteník (linicida, leinwater) odkázal 28. února 1398 roční úrok 10 kop zapsaný na dvoře ve vsi Radoníně v kraji kouřímském, jejž držel Mikuláš z Písku, na věčnou mši v kapli sv. Kateřiny v novém kostele horském (czu der newn kirchen fur den perg in der kapellen sanct Katharine), učiniv bratra svého Petra poručníkem tohoto nadání a ustanoviv, že kdyby nový kostel byl bratrstvu odcizen, Petr a jeho ná- stupcové mají právo tuto věčnou mši k jinému kostelu přivtěliti. Generální vikář Jan Kbel potvrdil 19. února 1403 toto oltářní nadání, a Petr pláteník, kterému přiznáno bylo právo patronátní k oltáři, dosadil k němu kněze Fridricha za oltářníka.26) 4. Oltář sv. Jana Křtitele (altare sancti Johannis Baptiste), jejž měšťan horský Jindřich Glencl založil věnovav 20. listopadu 1399 k němu 10 kop ročního úroku na dvou domech v Hoře pojištěných a vyhradiv sobě i dě- dicům svým právo patronátní; načež generální vikář Mikuláš Puchník 28. listopadu 1399 oltář tento za věčné obročí církevní prohlásil a úrok 10 kop oltáři a správcům jeho přivtělil.27) 25) V listině, kterou Václav z Kojetic, rychtář, a kmeté Hory Kutné v den sv. Cecilie r. 1393 vydali, dosvědčuje se, že Martin Odrein učinil nadání „zu der newen kirchen des heyligen leichnams und sant Barbaram gelegen fuer dem perge czum Chutten czu einer ewigen mes" (orig. v archivu m. Kutné Hory č. 13.) R. 1399 ustanoven oltářníkem Mikuláš z Králové Hradce, r. 1402 Jan, druhdy farář v Kono- jedech, a r. 1412 Duchek, druhdy farář v Kbelích. — Právo praesentační vykonali r. 1399 a 1402 Martin a František Oderinové a r. 1412 František Oderin a Anna, dcera Martina Oderina (Lib. erect. VI. str. 109; lib. confirm. VI., str. 70 a VII., str. 70.) V posledním případě byl exekutorem „plebanus ecclesie sancte Barbare.“ 26) Lib. erect. VI., na 1. 205. V listu z r. 1398 se praví: „Ob das geschee, das dy newkirche aus der pruder hende und gewalt enpfreind würde und enczogen, das got nicht em wollet, so mag der vilgenante Petr adir wer yn czeiten vormund sein wirt, dy obgenante ewige mess lassen lesen und halten, wo sie wollen, von aller me- niklich ungehundert." 27) Lib. erect. VI., na 1. 113 v. a Transsumpta privilegiorum archivu m. Kutné Hory na 1. 20. Ustanoveni byli k oltáři tomu r. 1399 Konrád, syn ostrovského měšťana Jindřicha, a r. 1400 Martin, doposud farář kostela pněvického, jenž místo své v Pně- vicích s knězem Konrádem z Ostrova směnil a při oltáři sv. Jana dával se zastupovati mistrem Mikulášem Názem do r. 1403, kdy zase Konrád, do té doby farář pněvický, stal se oltářníkem sv. Jana a mistr Mikuláš Náz farářem pněvickým. Ve všech těch případech vykonal právo praesentační Jindřich či Haiman Glencl. (Lib. confirm. VI., str. 15 a 105.) Posledně ještě r. 1427 praesentoval Jan Glencl, měštan kutnohorský, jenž žil v Otmuchově ve Slezsku ve vyhnanství, „post mortem Conradi Heinrici de Slakenwerd“ k oltáři tomu kanovníka a kancléře vratislavského Vincence de Jor-
Strana 77
77 5. Oltář sv. Filipa a Jakuba apoštolův a sv. Štastného a Adaucta mu- čeníků (altare sanctorum Philippi et Jacobi apostolorum necnon beatorum Felicis et Adaucti martyrum in nova capella Corporis Christi et beate Barbare prope muros Montis Cutnis), jejž 18. ledna 1400 založili měšťané horští Jakeš z Písku a Jakub Kříž, poručníci odkazu Jílka krejčího, věno- vavše k němu úrok 10 kop zapsaný na Lhotce a Rabštejnu v kraji čá- slavském (super villa Lhotka et Rabstein et omnibus bonis ad Rabstein pertinentibus), jež drželi Prokop kupec a choť jeho Vor ila z Rabštejna, vdova po Jiřím Rotlevovi. Úrok tento původně byl zapsán na jméno Jílka krejčího, jenž jej odkázal 19. listopadu 1393 novému kostelu v summě 100 kop na Rabštejně pojištěných, a teprve přesel na svrchu zmíněné po- ručníky jeho odkazu, kteří oltářníkem jmenovali Pavla kněze z Třebenic, uloživše mu, aby za duši jich příbuzného Jílka (pro anima Gilkonis) se modlil, a vyhradili sobě a dědicům svým právo patronátní k oltáři, což vše generální vikář Mikuláš Puchník 7. února 1400 potvrdil.28) 6.—8. Kaple Marie Panny a Svatých apoštolův s třemi kaplanstvími (capella b. Marie Virginis et sanctorum apostolorum sita in nova ecclesia Corporis Christi et sancte Barbare prope Montes Chuttnas). Měšťan horský Mikuláš Weissmann odkázal r. 1396 úrok roční 18 kop zapsaný v summě 180 kop na zboží v Paběnicích, jež držel Ješek z Písku, dvěma kněžím Janu Turkovi z Wincingu a Janu z Kameníku, aby čtli mše v nové kapli, kterou Petr z Písku založil, a aby byli poslušni poručníků jeho nadání Václava z Písku a jeho bratra Jindřicha Weissmanna. Když byl tento Jiedřich zemřel, přivtělil arcibiskup Wolfram se svolením krále Václava IV. 29. listopadu 1400 na žádost Petra a Václava bratří z Písku roční ty úroky k dvěma oltářům neb kaplanstvím v kapli Marie Panny a sv. apoštolů zřízeným, ustanoviv, že právo patronátní k těmto dvěma trvalým obročím má náležeti Petrovi a Václavovi bratřím z Písku a jich dědicům.29) Kromě dansmole (Lib. confirm. VIII., str. 134); avšak ten asi Kutnou Horu nikdy nespatřil. Naproti tomu v Pněvicích byl farářem do r. 1400 Martin, r. 1400 ustanoven Konrád, doposud oltářník sv. Jana, r. 1403 mistr Mikuláš Náz, rovněž dříve oltářník sv. Jana; načež r. 1405, když Náz na místo to resignoval a do Bojman za faráře přišel, do- sazen jest za faráře Leonard, druhdy farář v Bojanech, a to „ad ecclesiam sancti Wenceslai in Pnyewicz matricem et eius filialem Corporis Christi et s. Barbare prope Montis Chuttnis... de consensu fratrum czeche, videlicet mfagistri?] Nicolai, m[agistri?] Wenceslai Kauffmann, Urbani Polner et Jacobi, notarii monete, civium in Montibus Chutnis.“ (Lib. confirm. VI., str. 15, 104 a 164.) Farář tento (Leonardus plebanus in Pneywicz, alias Corporis Christi et ste. Barbare in Montibus) vysadil 18. května 1411 Václavu z Košic se svolením kapitoly pražské a svých osadníků zá- dušní pozemky ve vsi Mrchojedech (ante ecclesiam in Pnyewicz extra muros Montis Kuttne) pod úrok roční půl kopy (Lib. erect. VIII. na 1. 168 a XIII. na 1. R 8) a vedl správu kostela sv. Barborského až do válek husitských. R. 1424 připomíná se, že byl mrtev. (Lib. confirm. VIII., str. 72.) 23) Lib. erect. VI., na 1. 117. 29) Lib. erect. VI., na 1. 153 v.—155. K prvnímu kaplanství dosazen po resig- naci Jana Turka de Wyncig r. 1405 Jan Engliš, dříve farář v Gruntě, téhož roku
77 5. Oltář sv. Filipa a Jakuba apoštolův a sv. Štastného a Adaucta mu- čeníků (altare sanctorum Philippi et Jacobi apostolorum necnon beatorum Felicis et Adaucti martyrum in nova capella Corporis Christi et beate Barbare prope muros Montis Cutnis), jejž 18. ledna 1400 založili měšťané horští Jakeš z Písku a Jakub Kříž, poručníci odkazu Jílka krejčího, věno- vavše k němu úrok 10 kop zapsaný na Lhotce a Rabštejnu v kraji čá- slavském (super villa Lhotka et Rabstein et omnibus bonis ad Rabstein pertinentibus), jež drželi Prokop kupec a choť jeho Vor ila z Rabštejna, vdova po Jiřím Rotlevovi. Úrok tento původně byl zapsán na jméno Jílka krejčího, jenž jej odkázal 19. listopadu 1393 novému kostelu v summě 100 kop na Rabštejně pojištěných, a teprve přesel na svrchu zmíněné po- ručníky jeho odkazu, kteří oltářníkem jmenovali Pavla kněze z Třebenic, uloživše mu, aby za duši jich příbuzného Jílka (pro anima Gilkonis) se modlil, a vyhradili sobě a dědicům svým právo patronátní k oltáři, což vše generální vikář Mikuláš Puchník 7. února 1400 potvrdil.28) 6.—8. Kaple Marie Panny a Svatých apoštolův s třemi kaplanstvími (capella b. Marie Virginis et sanctorum apostolorum sita in nova ecclesia Corporis Christi et sancte Barbare prope Montes Chuttnas). Měšťan horský Mikuláš Weissmann odkázal r. 1396 úrok roční 18 kop zapsaný v summě 180 kop na zboží v Paběnicích, jež držel Ješek z Písku, dvěma kněžím Janu Turkovi z Wincingu a Janu z Kameníku, aby čtli mše v nové kapli, kterou Petr z Písku založil, a aby byli poslušni poručníků jeho nadání Václava z Písku a jeho bratra Jindřicha Weissmanna. Když byl tento Jiedřich zemřel, přivtělil arcibiskup Wolfram se svolením krále Václava IV. 29. listopadu 1400 na žádost Petra a Václava bratří z Písku roční ty úroky k dvěma oltářům neb kaplanstvím v kapli Marie Panny a sv. apoštolů zřízeným, ustanoviv, že právo patronátní k těmto dvěma trvalým obročím má náležeti Petrovi a Václavovi bratřím z Písku a jich dědicům.29) Kromě dansmole (Lib. confirm. VIII., str. 134); avšak ten asi Kutnou Horu nikdy nespatřil. Naproti tomu v Pněvicích byl farářem do r. 1400 Martin, r. 1400 ustanoven Konrád, doposud oltářník sv. Jana, r. 1403 mistr Mikuláš Náz, rovněž dříve oltářník sv. Jana; načež r. 1405, když Náz na místo to resignoval a do Bojman za faráře přišel, do- sazen jest za faráře Leonard, druhdy farář v Bojanech, a to „ad ecclesiam sancti Wenceslai in Pnyewicz matricem et eius filialem Corporis Christi et s. Barbare prope Montis Chuttnis... de consensu fratrum czeche, videlicet mfagistri?] Nicolai, m[agistri?] Wenceslai Kauffmann, Urbani Polner et Jacobi, notarii monete, civium in Montibus Chutnis.“ (Lib. confirm. VI., str. 15, 104 a 164.) Farář tento (Leonardus plebanus in Pneywicz, alias Corporis Christi et ste. Barbare in Montibus) vysadil 18. května 1411 Václavu z Košic se svolením kapitoly pražské a svých osadníků zá- dušní pozemky ve vsi Mrchojedech (ante ecclesiam in Pnyewicz extra muros Montis Kuttne) pod úrok roční půl kopy (Lib. erect. VIII. na 1. 168 a XIII. na 1. R 8) a vedl správu kostela sv. Barborského až do válek husitských. R. 1424 připomíná se, že byl mrtev. (Lib. confirm. VIII., str. 72.) 23) Lib. erect. VI., na 1. 117. 29) Lib. erect. VI., na 1. 153 v.—155. K prvnímu kaplanství dosazen po resig- naci Jana Turka de Wyncig r. 1405 Jan Engliš, dříve farář v Gruntě, téhož roku
Strana 78
78 toho zakladatel této kaple Petr z Písku 20. února 1400 se svolením krále Václava IV. věnoval roční úrok 10 kop na dvoře Martina Odreina v Radboři zapsaný na zřízení třetího kaplanství v kapli své Písecké, vyhradiv sobě k němu právo patronátní. Generální vikář Puchník potvrdil 11. února 1401 zřízení tohoto nového trvalého obročí církevního.30) Roční úrok 10 kop kaplanství tomuto věnovaný přeložen je r. 1405 se zboží radbořského, jež válkami bylo zničeno (bona in Ratborz, que sint gwerris durantibus destructa et nichilata), na zboží suchdolské.31) 9. Kaple sv. tří králů (capella in honore sanctorum trium regum). Zakladatel předešlé kaple měštan horský Petr z Písku založil a znova vystavěl ještě druhou kapli na počest sv. tří králův, a to dílem nemálo nákladným věnovav správci kostela svatobarborského a zároveň faráři malínskému Leonardovi značný roční úrok 30 kop, který na městečku kláštera Sedleckého Týnci nad Labem od r. 1390 byl zapsán, s tím uložením, že farář z úroku toho má vydržovati kaplana, který by v kapli té každého dne četl mši. Kromě toho týž mecenáš věnoval faráři Leonardovi a ka- planům ustanoveným v obou kaplích roční úrok 7 kop na domech kutno- horských pojištěný na lepší jich výživu (pro ipsorum meliori sustentacione) s tím stanovením, aby na počátku každého měsíce čtli slavnou zádušní mši za zemřelé jeho předky přiberouce si k tomu mistra školního, žáky a šest duchovních (magistrum scole aut cantorem et scolares ac sex sacer- dotes). Všechna ta nadání potvrdil 1. prosince 1405 generální vikář Adam z Nežetic.32) 10. Oltář sv. Tomáše apoštola a Eligia (altare sanctorum Thome apostoli et Eligii confessoris in nova ecclesia parochiali in Montibus Chutnis). Měšťané horští Ondřej Polner a Konrád Náz, koupivše roční úrok 10 kop po něm Petr ze Zhořelce, r. 1407 mistr Jan Náz, „utriusque juris doctor“, r. 1408 Pavel ze Svatoňovic, který r. 1411 as po resignaci Jana z Kamýka neb Kameníka (jenž se psal: presbiter Wratislawiensis diocesis necnon capellanus seu minister ecclesie nove de novo in honore seu sub vocabulo Corporis Christi et sancte Barbare erecte et edificate) stal se také správcem druhého kaplanství. Praesentačního práva užili r. 1400, 1401, 1405, 1407 a 1408 Petr a Václav bratří z Písku a r. 1411 Hanek a Václav z Písku. (Lib. confirm. VI., str. 41, 42, 139, 157, 225, 244 a VII., str. 14.) 30) Lib. erect. VI. na 1. 152. K praesentaci Petra z Písku dosazen r. 1400 za kaplana k tomuto oltáři Štěpán z Rabštejna a po smrti jeho r. 1403 Ondřej řečený Frňák, „presbiter de Sicca“ (lib. confirm. VI., str. 42 a 102). Exekutorem byl „ple- banus ibidem superioris ecclesie Corporis Christi." 31) Lib. erect. VI., na 1. 457. [Inventář kaple Pískovy z r. 1405: Kříž velký, stříbrný, pozlacený, vážící 21 hřiven, 4 monstrance, 4 menší tabulky stříbrné, 14 or- nátů, 4 kalichy, 3 misály, kniha obřadní viaticus, pally, svícny a j. Lib. erect. IX., H. 5. Kurka, Archidiakonáty str. 135.] 32) Lib. erect. IX. na 1. H 4. Ohledně nové kaple praví se v potvrzení tom: „Petrus de Pieska, civis in Montibus Cuthnis, unam capellam opere non modicum sumptuoso in honore sanctorum trium regum in ecclesia Corporis Christi et beate Barbare prope Montes Chutnas fundavit et e novo exstruxit pro d. Leonardo, nunc rectore dicte ecclesie.“
78 toho zakladatel této kaple Petr z Písku 20. února 1400 se svolením krále Václava IV. věnoval roční úrok 10 kop na dvoře Martina Odreina v Radboři zapsaný na zřízení třetího kaplanství v kapli své Písecké, vyhradiv sobě k němu právo patronátní. Generální vikář Puchník potvrdil 11. února 1401 zřízení tohoto nového trvalého obročí církevního.30) Roční úrok 10 kop kaplanství tomuto věnovaný přeložen je r. 1405 se zboží radbořského, jež válkami bylo zničeno (bona in Ratborz, que sint gwerris durantibus destructa et nichilata), na zboží suchdolské.31) 9. Kaple sv. tří králů (capella in honore sanctorum trium regum). Zakladatel předešlé kaple měštan horský Petr z Písku založil a znova vystavěl ještě druhou kapli na počest sv. tří králův, a to dílem nemálo nákladným věnovav správci kostela svatobarborského a zároveň faráři malínskému Leonardovi značný roční úrok 30 kop, který na městečku kláštera Sedleckého Týnci nad Labem od r. 1390 byl zapsán, s tím uložením, že farář z úroku toho má vydržovati kaplana, který by v kapli té každého dne četl mši. Kromě toho týž mecenáš věnoval faráři Leonardovi a ka- planům ustanoveným v obou kaplích roční úrok 7 kop na domech kutno- horských pojištěný na lepší jich výživu (pro ipsorum meliori sustentacione) s tím stanovením, aby na počátku každého měsíce čtli slavnou zádušní mši za zemřelé jeho předky přiberouce si k tomu mistra školního, žáky a šest duchovních (magistrum scole aut cantorem et scolares ac sex sacer- dotes). Všechna ta nadání potvrdil 1. prosince 1405 generální vikář Adam z Nežetic.32) 10. Oltář sv. Tomáše apoštola a Eligia (altare sanctorum Thome apostoli et Eligii confessoris in nova ecclesia parochiali in Montibus Chutnis). Měšťané horští Ondřej Polner a Konrád Náz, koupivše roční úrok 10 kop po něm Petr ze Zhořelce, r. 1407 mistr Jan Náz, „utriusque juris doctor“, r. 1408 Pavel ze Svatoňovic, který r. 1411 as po resignaci Jana z Kamýka neb Kameníka (jenž se psal: presbiter Wratislawiensis diocesis necnon capellanus seu minister ecclesie nove de novo in honore seu sub vocabulo Corporis Christi et sancte Barbare erecte et edificate) stal se také správcem druhého kaplanství. Praesentačního práva užili r. 1400, 1401, 1405, 1407 a 1408 Petr a Václav bratří z Písku a r. 1411 Hanek a Václav z Písku. (Lib. confirm. VI., str. 41, 42, 139, 157, 225, 244 a VII., str. 14.) 30) Lib. erect. VI. na 1. 152. K praesentaci Petra z Písku dosazen r. 1400 za kaplana k tomuto oltáři Štěpán z Rabštejna a po smrti jeho r. 1403 Ondřej řečený Frňák, „presbiter de Sicca“ (lib. confirm. VI., str. 42 a 102). Exekutorem byl „ple- banus ibidem superioris ecclesie Corporis Christi." 31) Lib. erect. VI., na 1. 457. [Inventář kaple Pískovy z r. 1405: Kříž velký, stříbrný, pozlacený, vážící 21 hřiven, 4 monstrance, 4 menší tabulky stříbrné, 14 or- nátů, 4 kalichy, 3 misály, kniha obřadní viaticus, pally, svícny a j. Lib. erect. IX., H. 5. Kurka, Archidiakonáty str. 135.] 32) Lib. erect. IX. na 1. H 4. Ohledně nové kaple praví se v potvrzení tom: „Petrus de Pieska, civis in Montibus Cuthnis, unam capellam opere non modicum sumptuoso in honore sanctorum trium regum in ecclesia Corporis Christi et beate Barbare prope Montes Chutnas fundavit et e novo exstruxit pro d. Leonardo, nunc rectore dicte ecclesie.“
Strana 79
79 na dvoře Kroppově v předměstí kolínském od r. 1361 zapsaný, věnovali jej 5. března 1403 tomuto trvalému obročí církevnímu, vyhradivše sobě a dě- dicům svým právo patronátní k němu.33) 11. Oltář sv. Michala archanděla (altare sancti Michaelis archangeli in capella Corporis Cristi et sancte Barbare in capite chori statim contra altare magnum situatum). Barbora, manželka Václava z Truhenic, věnovala roční úrok 10 kop na vsi a dvoře Lošanech zapsaný na zřízení kaplanství při tomto oltáři a ustanovila měšťana horského Konráda Náza, Karla syna zemřelého Petra z Javora, protonotáře krále Václava IV., a Václava panoše z Truhenic za poručníky nadání svého, kteří také k oltáři sv. Mi- chala kněze Václava, syna Mikuláše z Pelhřimova, za oltářníka dosadili. Generální vikář Adam z Nežetic 30. června 1404 nadání to potvrdil.34) 12. Oltář v kapli sv. Daniela (altare capelle sancti Danielis). O za- ložení tohoto oltáře víme toliko, že se stalo před r. 1407, neboť v srpnu t. r. byl oltářník jeho Mikuláš Klaus z Krnova praesentován Václavem z Písku do Nebovid, když před tím dle zápisu ze dne 28. ledna 1407 odkázal mu zemřelý měšťan horský Elblín 10 kop na domě jednom v Českém Brodě pojištěných.35) 13. Oltář sv. Jeronyma (altare sancti Jeronimi in nova capella in Montibus Cuthnis), jenž založen byl před r. 1410, neboť na listině ze dne 16. dubna t. r. přichází mezi svedky Jan oltářník tohoto oltáře.36) 14. Oltář P. Marie a Těla božího a sv. Barbory (altare sancte Marie et Corporis Christi et sancte Barbare in Montibus Cuthnis). O něm víme toliko, [že r. 1408 byl jeho oltářníkem Jan Mikulášův (altarista altaris S. Barbare in Montibus Chuttis)], že r. 1417 měštané horští Mikuláš a Jan z Písku byli jeho patroni a k praesentaci jich ustanoven jest oltářníkem doktor obojích práv Jan Náz po resignaci Jakuba Weygela;37) a konečně [15. oltář sv. Děpolta (altare sancti Dipoldi ecclesie sancte Barbare in Montibus), jehož návštěvníkům byly uděleny papežem r. 1394 odpustky na žádost Jana, vévody zhořeleckého a markrabí braniborského].38) Z tohoto seznamu nadání novému kostelu horskému učiněných vidíme, že asi 15 oltářníků neb kaplanů bylo při něm ustanovováno, a že členové bratrstva Těla božího netoliko velkými obnosy přispěli k vystavění tohoto slavného chrámu, nýbrž že kromě toho nejméně 15 nadání mešních a oltářních učinili, jichž roční dotace činila kolem 160 kop, tedy stejný asi obnos, jaký dle zmíněné bully papeže Alexandra V. ze dne 13. října 1409 měst. 33) Lib. erect. VI. na 1. 210. K praesentaci těchto dvou zakladatelů dosazen za oltářníka r. 1403 Jan řečený Engliš a r. 1404 Enoch, dříve farář v Bestvině (Lib. confirm. VI., str. 110.) 34) Lib. erect. VI., na 1. 410. 25) Lib. erect. V., str. 726 a lib. confirm. VI., str. 222. 34) Orig. v archivu orlickém č. 101 [Čelakovský Sbírka pramenů práva II. str. 1127.] 37) [Acta judiciaria VI., str. 337.] Lib. confirm. VII., str. 237. 23) [Mon. Vatic. V. 1. str. 456 č. 831.]
79 na dvoře Kroppově v předměstí kolínském od r. 1361 zapsaný, věnovali jej 5. března 1403 tomuto trvalému obročí církevnímu, vyhradivše sobě a dě- dicům svým právo patronátní k němu.33) 11. Oltář sv. Michala archanděla (altare sancti Michaelis archangeli in capella Corporis Cristi et sancte Barbare in capite chori statim contra altare magnum situatum). Barbora, manželka Václava z Truhenic, věnovala roční úrok 10 kop na vsi a dvoře Lošanech zapsaný na zřízení kaplanství při tomto oltáři a ustanovila měšťana horského Konráda Náza, Karla syna zemřelého Petra z Javora, protonotáře krále Václava IV., a Václava panoše z Truhenic za poručníky nadání svého, kteří také k oltáři sv. Mi- chala kněze Václava, syna Mikuláše z Pelhřimova, za oltářníka dosadili. Generální vikář Adam z Nežetic 30. června 1404 nadání to potvrdil.34) 12. Oltář v kapli sv. Daniela (altare capelle sancti Danielis). O za- ložení tohoto oltáře víme toliko, že se stalo před r. 1407, neboť v srpnu t. r. byl oltářník jeho Mikuláš Klaus z Krnova praesentován Václavem z Písku do Nebovid, když před tím dle zápisu ze dne 28. ledna 1407 odkázal mu zemřelý měšťan horský Elblín 10 kop na domě jednom v Českém Brodě pojištěných.35) 13. Oltář sv. Jeronyma (altare sancti Jeronimi in nova capella in Montibus Cuthnis), jenž založen byl před r. 1410, neboť na listině ze dne 16. dubna t. r. přichází mezi svedky Jan oltářník tohoto oltáře.36) 14. Oltář P. Marie a Těla božího a sv. Barbory (altare sancte Marie et Corporis Christi et sancte Barbare in Montibus Cuthnis). O něm víme toliko, [že r. 1408 byl jeho oltářníkem Jan Mikulášův (altarista altaris S. Barbare in Montibus Chuttis)], že r. 1417 měštané horští Mikuláš a Jan z Písku byli jeho patroni a k praesentaci jich ustanoven jest oltářníkem doktor obojích práv Jan Náz po resignaci Jakuba Weygela;37) a konečně [15. oltář sv. Děpolta (altare sancti Dipoldi ecclesie sancte Barbare in Montibus), jehož návštěvníkům byly uděleny papežem r. 1394 odpustky na žádost Jana, vévody zhořeleckého a markrabí braniborského].38) Z tohoto seznamu nadání novému kostelu horskému učiněných vidíme, že asi 15 oltářníků neb kaplanů bylo při něm ustanovováno, a že členové bratrstva Těla božího netoliko velkými obnosy přispěli k vystavění tohoto slavného chrámu, nýbrž že kromě toho nejméně 15 nadání mešních a oltářních učinili, jichž roční dotace činila kolem 160 kop, tedy stejný asi obnos, jaký dle zmíněné bully papeže Alexandra V. ze dne 13. října 1409 měst. 33) Lib. erect. VI. na 1. 210. K praesentaci těchto dvou zakladatelů dosazen za oltářníka r. 1403 Jan řečený Engliš a r. 1404 Enoch, dříve farář v Bestvině (Lib. confirm. VI., str. 110.) 34) Lib. erect. VI., na 1. 410. 25) Lib. erect. V., str. 726 a lib. confirm. VI., str. 222. 34) Orig. v archivu orlickém č. 101 [Čelakovský Sbírka pramenů práva II. str. 1127.] 37) [Acta judiciaria VI., str. 337.] Lib. confirm. VII., str. 237. 23) [Mon. Vatic. V. 1. str. 456 č. 831.]
Strana 80
80 činil důchod kláštera Sedleckého z fary malínské a kostelů kutnohorských. Při tom právo patronátní k těmto kaplím a oltářům bylo vyhrazeno zakla- datelům a jich dědicům, členům to bratrstva, jimž i na obsazování místa správce kostela vliv ostával. Při tom je pozoruhodno, že většina těch nadání byla před r. 1403 učiněna, což souviselo patrně s postupem stavby kostela a se snahou zříditi při něm stálou správu duchovní, tak aby správce kostela samostatně farní práva mohl při něm vykonávati, maje k ruce kaplany, mistra školního a žáky na škole t. zv. hořejší se vzdělávající. Jména ně- kterých členů bratrstva i kněží při novém tomto kostele ustanovených, jakož i příslušnost k faře pněvické dávají tušiti, že v době krále Václava IV., kdy český jazyk všude nabýval větší platnosti, nový kostel měl asi vy- hovovati též duchovním potřebám obyvatelů české národnosti na Horách Kutných přebývajících, a litovati jest, že žádné zprávy se nám nezachovaly o tom, v jakém jazyku dála se kázání v tomto kostele. Dle zakladací listiny, kterou nadání Perksmydovo 28. července 1396 bylo kostelu svatobarborskému přivtěleno, měl správce nového kostela býti praesentován ponejprv bratrstvem Těla božího jakožto zakladatelem kostela a při následujících obsazováních bratrstvem společně s kapitolou pražskou. Avšak k tomu dlouho nedocházelo, nýbrž farář pněvický Martin nebo kanovník Rus obstarávali asi správu nového kostela, a když r. 1400 směnil Martin své místo s oltářníkem v kostele svatobarborském Konrádem, jenž se odtud psal farářem pněvickým a dával se do r. 1403 při oltáři sv. Jana v kostele sv. P. Barbory zastupovati M. Mikulášem Názem,39) tu správu farář pněvický asi dále obstarával. Příčinu toho, že při kostele svatobarborském neustanovován žádný samostatný správce, sluší asi hledati ve sporu, který brzy po r. 1396 vy- pukl mezi bratrstvem s jedné strany a opatem kláštera Sedleckého Janem a farářem malínským Petrem se strany druhé, kterýžto farář po příkladu některých svých předchůdců a zajisté též k uhájení svých farních práv v Hoře obvykle se psal farářem hořejšího kostela horského.40) Vy- stavění a bohaté nadání nového kostela za hradbami městskými, o něž se členové bratrstva, větším dílem to Horníci a osadníci fary malínské byli zasadili, budilo při něm obavu, aby z toho nového hořejšího kostela nestal se hlavní farní kostel horský a aby tudy právům a důchodům jak faráře malínského, tak i kláštera Sedleckého nestala se újma.41) 39) Srov. pozn. 27 na str. 76. 40) Srov. pozn. 40 na str. 54. 41) Kořínek, Staré paměti str. 330 praví, že farář malínský, „pod jehožto právo kostelíkové kutenští jakožto filiální patřili,“ myslil, že Horníci stavějíce kostel sv. Bar- borský „strojí večeři, on pak že k stolu sám zasedne.“ Avšak Horníci měli prý s ním jakousi nevoli stran pohřbu a nepřáli mu. „Když pak se zdi,“ dokládá, „až k prvním v kůru římsám vyhnaly, kapličky, jež vůkol velikého oltáře jsou, zaklenuly a v nich oltářové nákladně stavěli, fundací a kaplani při nich nařizovali a to vše bez nejmenšího při malínském faráři ohlašování, tu počal — jak Čechové říkají — beran trkati a lev řváti, farář totižto malínský proti tomu se zasazovati a že se jeho právu kvalt a násilí
80 činil důchod kláštera Sedleckého z fary malínské a kostelů kutnohorských. Při tom právo patronátní k těmto kaplím a oltářům bylo vyhrazeno zakla- datelům a jich dědicům, členům to bratrstva, jimž i na obsazování místa správce kostela vliv ostával. Při tom je pozoruhodno, že většina těch nadání byla před r. 1403 učiněna, což souviselo patrně s postupem stavby kostela a se snahou zříditi při něm stálou správu duchovní, tak aby správce kostela samostatně farní práva mohl při něm vykonávati, maje k ruce kaplany, mistra školního a žáky na škole t. zv. hořejší se vzdělávající. Jména ně- kterých členů bratrstva i kněží při novém tomto kostele ustanovených, jakož i příslušnost k faře pněvické dávají tušiti, že v době krále Václava IV., kdy český jazyk všude nabýval větší platnosti, nový kostel měl asi vy- hovovati též duchovním potřebám obyvatelů české národnosti na Horách Kutných přebývajících, a litovati jest, že žádné zprávy se nám nezachovaly o tom, v jakém jazyku dála se kázání v tomto kostele. Dle zakladací listiny, kterou nadání Perksmydovo 28. července 1396 bylo kostelu svatobarborskému přivtěleno, měl správce nového kostela býti praesentován ponejprv bratrstvem Těla božího jakožto zakladatelem kostela a při následujících obsazováních bratrstvem společně s kapitolou pražskou. Avšak k tomu dlouho nedocházelo, nýbrž farář pněvický Martin nebo kanovník Rus obstarávali asi správu nového kostela, a když r. 1400 směnil Martin své místo s oltářníkem v kostele svatobarborském Konrádem, jenž se odtud psal farářem pněvickým a dával se do r. 1403 při oltáři sv. Jana v kostele sv. P. Barbory zastupovati M. Mikulášem Názem,39) tu správu farář pněvický asi dále obstarával. Příčinu toho, že při kostele svatobarborském neustanovován žádný samostatný správce, sluší asi hledati ve sporu, který brzy po r. 1396 vy- pukl mezi bratrstvem s jedné strany a opatem kláštera Sedleckého Janem a farářem malínským Petrem se strany druhé, kterýžto farář po příkladu některých svých předchůdců a zajisté též k uhájení svých farních práv v Hoře obvykle se psal farářem hořejšího kostela horského.40) Vy- stavění a bohaté nadání nového kostela za hradbami městskými, o něž se členové bratrstva, větším dílem to Horníci a osadníci fary malínské byli zasadili, budilo při něm obavu, aby z toho nového hořejšího kostela nestal se hlavní farní kostel horský a aby tudy právům a důchodům jak faráře malínského, tak i kláštera Sedleckého nestala se újma.41) 39) Srov. pozn. 27 na str. 76. 40) Srov. pozn. 40 na str. 54. 41) Kořínek, Staré paměti str. 330 praví, že farář malínský, „pod jehožto právo kostelíkové kutenští jakožto filiální patřili,“ myslil, že Horníci stavějíce kostel sv. Bar- borský „strojí večeři, on pak že k stolu sám zasedne.“ Avšak Horníci měli prý s ním jakousi nevoli stran pohřbu a nepřáli mu. „Když pak se zdi,“ dokládá, „až k prvním v kůru římsám vyhnaly, kapličky, jež vůkol velikého oltáře jsou, zaklenuly a v nich oltářové nákladně stavěli, fundací a kaplani při nich nařizovali a to vše bez nejmenšího při malínském faráři ohlašování, tu počal — jak Čechové říkají — beran trkati a lev řváti, farář totižto malínský proti tomu se zasazovati a že se jeho právu kvalt a násilí
Strana 81
81 Klášter Sedlecký zřídil [za spolupůsobení arcibiskupa Jana z Jen- štejna, Václava, biskupa nikopolského, a jeho bratří 30. března 13891.2) též bratrstvo Těla božího a vymohl sobě na papeži Bonifáci IX., že bullami danými v Římě 16. dubna 1395 a 23. ledna 1401 udělil plnomocné odpustky těm, kdo kapli sv. Filipa a Jakuba apoštolův ve bráně kláštera Sedleckého v oktáv božího těla v procesí navštíví aneb k udržování jejímu peněžitými dary přispějí, [a staral se, aby i ostatní svatyně milostmi byly nadány]. Farář malínský zajisté ujal se svých skutečných i domnělých práv i při duchovním soudu pražském i při stolici papežské. Dokazoval, pokud víme, že vykonáváním duchovní správy při novém kostele v osadě pněvické i nad obyvately horskými, zejména pohřbíváním zemřelých obyvatelů horských na hřbitově tamějším, ruší se jeho farní práva. Při stavbě nového kostela odstraněn též hraniční kámen, jenž dělil panství sedlecké od panství pněv ckého, a následkem toho vznikala i pochybnost, zdali nově vystavěný chrám svatobarborský stojí v obvodu osady pněvické, jak bratrstvo Těla božího a kapitola pražská za to měla. Roku 1398 Michal pláteník zakládaje kapli a oltář sv. Kateřiny v novém kostele učinil opatření pro ten případ, kdyby nový kostel měl se dostati z rukou bratrstva, a r. 1399 farář horský Petr odporoval tomu, aby jiné nadání Odreinovo bylo přivtěleno oltáři sv. Kříže, háje sobě k němu právo.43) I o jiné podobné otázky, jak z pozdějšího jednání vysvítá, byl tehdy mezi farářem horským a bratrstvem Těla božího veden spor před soudem konsistoře pražské a i před stolicí papežskou, o jehož průběhu nejsme činí protestirovati. Horníci pak s pněvickým farářem k tribunálu arcibiskupství pražského se utekli, a že by to stavení ven z malínské osady leželo, hodnými svědky a podstatnými allegáty dokazovali. Že pak malínský farář znamenal, že k straně Horníků dictum padne, k stolici apoštolské appelloval a odvolání vzal. A i Horníci posly své s obojích práv doktorem do Říma k stolici apoštolské vypravili“ atd. Bohužel právě z let 1398—1401 nezachovala se soudní akta konsistoře pražské a i z předchá- zejících let toliko zlomky jich (Tadra, Acta judiciaria I., str. IX.), takže nelze říci, jak dalece líčení Kořínkovo na pramenech spočívá. (2) Orig. v archivu orlickém č. 89 a v registrech téhož papeže 1401 an. 12, na 1. 133 v archivu vatikánském [Mon. Vatic. V. 1., str. 492, č. 910 a V. 2, str. 962, č. 1712], Sartorius, Cistercium bistercium str. 989; Devoty, Popsání řehole cisterc. str. 62. [14. dubna 1394 udělena členům bratrstva milost, aby zpovědník jejich mohl jim dáti v hodinu smrti plné odpuštění hříchů (Mon. Vatic. V. 1, 427, č. 755.) V ten čas někdy nebo něco později pořízena byla známá nádherná monstrance gotická. Srv. Chytil, Monstrance sedlecká v Pam. arch. XVIII., str. 375 a Wirth, Monstrance farn. chrámu v Sedlci v Uměleckých pokladech Čech I., 1912, str. 50, kde uvedena i dosti hojná literatura. — Arcib. Jan 4. listopadu 1389 dal odpustky kapličce hrobu božího při bráně klášterní (Kapihorský, u. m. str. 4), 1399 10. května potvrdil Jan z Jenštejna bratrstvo hrobu božího (tamtéž, str. 5), 1395 17. března dal novou indulgenci na procesí v klášteře o Těle božím, 1398 1. října Václav, patriarcha antio- chenský, odpustky udělil, 1412, 28. června arcibiskup Albík dal odpustky kapli sv. Kosmy a Damiana, kterou sám založil a jistými platy obdařil (tamtéž str. 6—9.). Dle Kořínka a Snopka Beckovský, Poselkyně str. 685, Devoty, u. m. str. 60.] 43) Lib. erect. VI. na 1. 109 a 205.
81 Klášter Sedlecký zřídil [za spolupůsobení arcibiskupa Jana z Jen- štejna, Václava, biskupa nikopolského, a jeho bratří 30. března 13891.2) též bratrstvo Těla božího a vymohl sobě na papeži Bonifáci IX., že bullami danými v Římě 16. dubna 1395 a 23. ledna 1401 udělil plnomocné odpustky těm, kdo kapli sv. Filipa a Jakuba apoštolův ve bráně kláštera Sedleckého v oktáv božího těla v procesí navštíví aneb k udržování jejímu peněžitými dary přispějí, [a staral se, aby i ostatní svatyně milostmi byly nadány]. Farář malínský zajisté ujal se svých skutečných i domnělých práv i při duchovním soudu pražském i při stolici papežské. Dokazoval, pokud víme, že vykonáváním duchovní správy při novém kostele v osadě pněvické i nad obyvately horskými, zejména pohřbíváním zemřelých obyvatelů horských na hřbitově tamějším, ruší se jeho farní práva. Při stavbě nového kostela odstraněn též hraniční kámen, jenž dělil panství sedlecké od panství pněv ckého, a následkem toho vznikala i pochybnost, zdali nově vystavěný chrám svatobarborský stojí v obvodu osady pněvické, jak bratrstvo Těla božího a kapitola pražská za to měla. Roku 1398 Michal pláteník zakládaje kapli a oltář sv. Kateřiny v novém kostele učinil opatření pro ten případ, kdyby nový kostel měl se dostati z rukou bratrstva, a r. 1399 farář horský Petr odporoval tomu, aby jiné nadání Odreinovo bylo přivtěleno oltáři sv. Kříže, háje sobě k němu právo.43) I o jiné podobné otázky, jak z pozdějšího jednání vysvítá, byl tehdy mezi farářem horským a bratrstvem Těla božího veden spor před soudem konsistoře pražské a i před stolicí papežskou, o jehož průběhu nejsme činí protestirovati. Horníci pak s pněvickým farářem k tribunálu arcibiskupství pražského se utekli, a že by to stavení ven z malínské osady leželo, hodnými svědky a podstatnými allegáty dokazovali. Že pak malínský farář znamenal, že k straně Horníků dictum padne, k stolici apoštolské appelloval a odvolání vzal. A i Horníci posly své s obojích práv doktorem do Říma k stolici apoštolské vypravili“ atd. Bohužel právě z let 1398—1401 nezachovala se soudní akta konsistoře pražské a i z předchá- zejících let toliko zlomky jich (Tadra, Acta judiciaria I., str. IX.), takže nelze říci, jak dalece líčení Kořínkovo na pramenech spočívá. (2) Orig. v archivu orlickém č. 89 a v registrech téhož papeže 1401 an. 12, na 1. 133 v archivu vatikánském [Mon. Vatic. V. 1., str. 492, č. 910 a V. 2, str. 962, č. 1712], Sartorius, Cistercium bistercium str. 989; Devoty, Popsání řehole cisterc. str. 62. [14. dubna 1394 udělena členům bratrstva milost, aby zpovědník jejich mohl jim dáti v hodinu smrti plné odpuštění hříchů (Mon. Vatic. V. 1, 427, č. 755.) V ten čas někdy nebo něco později pořízena byla známá nádherná monstrance gotická. Srv. Chytil, Monstrance sedlecká v Pam. arch. XVIII., str. 375 a Wirth, Monstrance farn. chrámu v Sedlci v Uměleckých pokladech Čech I., 1912, str. 50, kde uvedena i dosti hojná literatura. — Arcib. Jan 4. listopadu 1389 dal odpustky kapličce hrobu božího při bráně klášterní (Kapihorský, u. m. str. 4), 1399 10. května potvrdil Jan z Jenštejna bratrstvo hrobu božího (tamtéž, str. 5), 1395 17. března dal novou indulgenci na procesí v klášteře o Těle božím, 1398 1. října Václav, patriarcha antio- chenský, odpustky udělil, 1412, 28. června arcibiskup Albík dal odpustky kapli sv. Kosmy a Damiana, kterou sám založil a jistými platy obdařil (tamtéž str. 6—9.). Dle Kořínka a Snopka Beckovský, Poselkyně str. 685, Devoty, u. m. str. 60.] 43) Lib. erect. VI. na 1. 109 a 205.
Strana 82
82 dostatečně poučeni. Víme toliko, že nejspíše po smrti kanovníka Jana Rusa, jenž nějaký čas sídlil při kostele svatobarborském, bratrstvo od své původní myšlenky, aby při tomto novém kostele byl samostatný správce duchovní ustanovován, upustilo a spokojilo se s tím, že farář pněvický stal se zároveň správcem filiálního tohoto kostela a že přesídlil se k němu vykonávaje při něm farní práva. Následkem toho došlo také k novému dohodnutí mezi bratrstvem a kapitolou pražskou, aby při nejbližším uprázdnění místa faráře pněvického nový farář, jenž by byl zároveň správcem chrámu svatobarborského, společně byl praesentován, a to tak, aby bratrstvo navrhlo dva kandidáty, z nichž by jednoho kapitola arci- biskupu doporučila.“) Společnému úsilí bratrstva i kapitoly pražské při stolici papežské se podařilo dosáhnouti toho, že nároky faráře malínsko-horského na kostel svatobarborský jsou odmítnuty a že třemi bullami papeže Bonifáce IX. z r. 1401 a 1403 právní poměry kostela sv. Barbory jsou urovnány ve smyslu tohoto nového dohodnutí bratrstva s kapitolou. V první bulle dané v Římě 16. dubna 1401 je prodloužena indulgence, kterou týž papež Bonitác IX. kostelu Těla božího a sv. Barbory na deset let byl propůjčil, na další ne- určitou dobu a obyvatelům města Hory Kutné, kteří by navštívili nový kostel v čas vystavení velebné svátosti na hlavním jeho oltáři, povolovaly se plnomocné odpustky ve větší míře, nežli prve, a to mohlo se jim sedm let a 280 dní z pokání jich odpustiti.“) Obyvatelstvo horské mělo tím po- vzbuzeno býti k vytrvalé návštěvě tohoto kostela a k přijímání svátostí v něm. V druhé bulle téhož papeže a z téhož dne — vlastní to zakládací listině chrámu svatobarborského — papež na žádost děkana a kapitoly kostela pražského, faráře kostela sv. Václava v Pněvicích, a obyvatelů města Kutné Hory z bratrstva řečeného z cechu (opidanorum fraternitatis dicte de czecha opidi Montis Kutnis) potvrdil založení, vystavění a nadání nového kostela v Kutné Hoře a povolil, aby obyvatelé, kteří bydlí kolem něho, aneb kteří si toho přejí, mohli dáti v něm dítky své křtíti i zemřelé na hřbitově při kostele zřízeném pochovávati. Obyvatelé tito prý se svolením arcibiskupa nemalým nákladem (opere non modicum sumptuoso) z vlastních prostředků kapli Těla božího a sv. Barbory poblíže města na pozemcích 4) [Průběh jednání nedosti jasně jeví se v soudních aktech konsistoře (Tadra, Acta judiciaria III., str. 194, 196, 199, 200, 201, 203, 210, 214, 219, 221, 226, 236, 248, 254).] 45) Registra pap. Borifáce IX. z r. 1401 anno 12. liber IV. na listu 101 v ar- chivu vatikánském [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 955, č. 739, Mon. Vatic. V. 2. str. 998, č. 1755.] Kop. v majestátu krále Vladislava daném v Praze 13. března 1479 v archivu m. Kutné Hory č. 13. Kalousek, Zprávy král. čes. společ- nosti nauk 1885 str. 143 a Braniš, Chrám sv. Barbory str. 36. Český překlad ze XVI. století v „Transsumpta privilegiorum“ 1. 19. v archivu m. Kutné Hory, odkudž jej otiskli Veselský, Kutná Hora str. 40, Kalousek, O historii kalicha str. 17 a Braniš, Chrám sv. Barbory str. 36.
82 dostatečně poučeni. Víme toliko, že nejspíše po smrti kanovníka Jana Rusa, jenž nějaký čas sídlil při kostele svatobarborském, bratrstvo od své původní myšlenky, aby při tomto novém kostele byl samostatný správce duchovní ustanovován, upustilo a spokojilo se s tím, že farář pněvický stal se zároveň správcem filiálního tohoto kostela a že přesídlil se k němu vykonávaje při něm farní práva. Následkem toho došlo také k novému dohodnutí mezi bratrstvem a kapitolou pražskou, aby při nejbližším uprázdnění místa faráře pněvického nový farář, jenž by byl zároveň správcem chrámu svatobarborského, společně byl praesentován, a to tak, aby bratrstvo navrhlo dva kandidáty, z nichž by jednoho kapitola arci- biskupu doporučila.“) Společnému úsilí bratrstva i kapitoly pražské při stolici papežské se podařilo dosáhnouti toho, že nároky faráře malínsko-horského na kostel svatobarborský jsou odmítnuty a že třemi bullami papeže Bonifáce IX. z r. 1401 a 1403 právní poměry kostela sv. Barbory jsou urovnány ve smyslu tohoto nového dohodnutí bratrstva s kapitolou. V první bulle dané v Římě 16. dubna 1401 je prodloužena indulgence, kterou týž papež Bonitác IX. kostelu Těla božího a sv. Barbory na deset let byl propůjčil, na další ne- určitou dobu a obyvatelům města Hory Kutné, kteří by navštívili nový kostel v čas vystavení velebné svátosti na hlavním jeho oltáři, povolovaly se plnomocné odpustky ve větší míře, nežli prve, a to mohlo se jim sedm let a 280 dní z pokání jich odpustiti.“) Obyvatelstvo horské mělo tím po- vzbuzeno býti k vytrvalé návštěvě tohoto kostela a k přijímání svátostí v něm. V druhé bulle téhož papeže a z téhož dne — vlastní to zakládací listině chrámu svatobarborského — papež na žádost děkana a kapitoly kostela pražského, faráře kostela sv. Václava v Pněvicích, a obyvatelů města Kutné Hory z bratrstva řečeného z cechu (opidanorum fraternitatis dicte de czecha opidi Montis Kutnis) potvrdil založení, vystavění a nadání nového kostela v Kutné Hoře a povolil, aby obyvatelé, kteří bydlí kolem něho, aneb kteří si toho přejí, mohli dáti v něm dítky své křtíti i zemřelé na hřbitově při kostele zřízeném pochovávati. Obyvatelé tito prý se svolením arcibiskupa nemalým nákladem (opere non modicum sumptuoso) z vlastních prostředků kapli Těla božího a sv. Barbory poblíže města na pozemcích 4) [Průběh jednání nedosti jasně jeví se v soudních aktech konsistoře (Tadra, Acta judiciaria III., str. 194, 196, 199, 200, 201, 203, 210, 214, 219, 221, 226, 236, 248, 254).] 45) Registra pap. Borifáce IX. z r. 1401 anno 12. liber IV. na listu 101 v ar- chivu vatikánském [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 955, č. 739, Mon. Vatic. V. 2. str. 998, č. 1755.] Kop. v majestátu krále Vladislava daném v Praze 13. března 1479 v archivu m. Kutné Hory č. 13. Kalousek, Zprávy král. čes. společ- nosti nauk 1885 str. 143 a Braniš, Chrám sv. Barbory str. 36. Český překlad ze XVI. století v „Transsumpta privilegiorum“ 1. 19. v archivu m. Kutné Hory, odkudž jej otiskli Veselský, Kutná Hora str. 40, Kalousek, O historii kalicha str. 17 a Braniš, Chrám sv. Barbory str. 36.
Strana 83
83 kostelů pražského a pněvického vystavěli, též při ní hřbitov a školy pro žáky zřídili, kapli samu, v které několik oltářů vystavěli, dostatečnými důchody opatřili, aby arcibiskup mohl k praesentaci zakladatelů ustanoviti při ní stálého správce; avšak doposud nemohlo k ustanovení takového správce dojít, což pro obyvately, kteří poblíže této kaple bydlili, má neblahé následky. Farní jich kostel je vzdálen a v zimním čase při nastalé povodni je jim obtížno dostati se k němu, aby v něm dali děti své pokřtiti neb zemřelé při něm pochovati. Z těchto příčin papež přivtěluje novou kapli farnímu kostelu pněvickému, jenž prý nemá většího důchodu nad deset hřiven stříbra, podobně jako prý i vlastní důchod nové kaple summy té nepřevyšuje, tak, aby farní kostel s touto kaplí jedno tělo tvořily a aby po smrti neb resignaci nynějšího faráře pněvického kapitola pražská sama místa po něm uprázdněného neobsazovala, nýbrž aby byla při tom vázána návrhem dvou kandidátů, které jí členové bratrstva ponavrhnou, a z nichž jednoho má arcibiskupu ku potvrzení podati; kdo pak bude ustanoven farářem pněvickým, vstoupí zároveň v držení kostela sv. Barbory a ve všechna práva, jež správci toho kostela příslušejí. Ostatně mělo ujednání, které se stalo mezi kapitolou a bratrstvem v čas založení nového kostela (r. 1388), podržeti platnosti, zejména pokud se dělení ofěr mezi správce nového kostela a kapitolu týče, a okolnost, že ohledně této kaple při stolici papežské neb jinde pře se vedla, neměla býti na újmu jejího přivtělení ke kostelu pněvickému.46) Konečně třetí bullou téhož papeže Bonifáce IX. danou v Římě 16. dubna 1403 povoleno jest ještě členům bratrstva z cechu (fraternitatis dicte de czecha), aby v novém kostele mohli správci jeho též 46) Registra pap. Bonifáce IX. z r. 1401 anni 12. liber 2. na 1. 130 v archivu vatikánském; [Mon. Vatic. V. 2, str. 998, č. 1754], Neuwirth v Mitteil. Ver. f. Gesch. Deutsch. in Böhm. XXXI. (1893), str. 139, [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 951, č. 738]. Ohledně práva patronátního praví se v této bulle: „quod exnunc inantea parrochialis ecclesia et capella predicte unum corpus censeantur quodque cedente vel decedente rectore dicte parrochialis ecclesie, qui nunc est, vel ecclesiam ipsam alias quomodolibet dimittente, deinceps perpetuis futuris temporibus prefati opidani dicte fraternitatis ad ipsam ecclesiam parrochialem, quocienscunque eam vacare contigerit, duos presbyteros per eos eligendos dictis decano et capitulo presentare, iidemque decanus et capitulum unum ex huiusmodi presbyteris magis ydoneum, per eos loci ordinario presentandum et per eundem ordinarium in perpetuum rectorem dicte ecclesie parrochialis instituendum, eligere possint et debeant ; quodque liceat prefato rectori corporalem capelle iuriumque et pertinentiarum predictorum possessionem auctoritate propria libere apprehendere et perpetuo licite retinere, diocesani loci vel cuiuscunque alterius licencia super hoc minime requisita. Volumus autem, quod ipse rector dicte parrochialis ecclesie pro tempore racione eiusdem capelle episcopalia iura solvere et alia ipsius capelle onera consueta teneatur supportare, non obstantibus ordinacionibus inter predictos decanum et capitulum ac opidanos huiusmodi fraternitatis tempore fundacionis et ereccionis predictarum et ante conse- cracionem ipsius capelle super iure patronatus eiusdem et presentandi rectorem ad illam, aliis tamen ordinacionibus presertim de mediis ablacionibus in ipsa capella provenientibus dictis [decano et] capitulo exhibendis, factis et editis in suo robore duraturis."
83 kostelů pražského a pněvického vystavěli, též při ní hřbitov a školy pro žáky zřídili, kapli samu, v které několik oltářů vystavěli, dostatečnými důchody opatřili, aby arcibiskup mohl k praesentaci zakladatelů ustanoviti při ní stálého správce; avšak doposud nemohlo k ustanovení takového správce dojít, což pro obyvately, kteří poblíže této kaple bydlili, má neblahé následky. Farní jich kostel je vzdálen a v zimním čase při nastalé povodni je jim obtížno dostati se k němu, aby v něm dali děti své pokřtiti neb zemřelé při něm pochovati. Z těchto příčin papež přivtěluje novou kapli farnímu kostelu pněvickému, jenž prý nemá většího důchodu nad deset hřiven stříbra, podobně jako prý i vlastní důchod nové kaple summy té nepřevyšuje, tak, aby farní kostel s touto kaplí jedno tělo tvořily a aby po smrti neb resignaci nynějšího faráře pněvického kapitola pražská sama místa po něm uprázdněného neobsazovala, nýbrž aby byla při tom vázána návrhem dvou kandidátů, které jí členové bratrstva ponavrhnou, a z nichž jednoho má arcibiskupu ku potvrzení podati; kdo pak bude ustanoven farářem pněvickým, vstoupí zároveň v držení kostela sv. Barbory a ve všechna práva, jež správci toho kostela příslušejí. Ostatně mělo ujednání, které se stalo mezi kapitolou a bratrstvem v čas založení nového kostela (r. 1388), podržeti platnosti, zejména pokud se dělení ofěr mezi správce nového kostela a kapitolu týče, a okolnost, že ohledně této kaple při stolici papežské neb jinde pře se vedla, neměla býti na újmu jejího přivtělení ke kostelu pněvickému.46) Konečně třetí bullou téhož papeže Bonifáce IX. danou v Římě 16. dubna 1403 povoleno jest ještě členům bratrstva z cechu (fraternitatis dicte de czecha), aby v novém kostele mohli správci jeho též 46) Registra pap. Bonifáce IX. z r. 1401 anni 12. liber 2. na 1. 130 v archivu vatikánském; [Mon. Vatic. V. 2, str. 998, č. 1754], Neuwirth v Mitteil. Ver. f. Gesch. Deutsch. in Böhm. XXXI. (1893), str. 139, [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 951, č. 738]. Ohledně práva patronátního praví se v této bulle: „quod exnunc inantea parrochialis ecclesia et capella predicte unum corpus censeantur quodque cedente vel decedente rectore dicte parrochialis ecclesie, qui nunc est, vel ecclesiam ipsam alias quomodolibet dimittente, deinceps perpetuis futuris temporibus prefati opidani dicte fraternitatis ad ipsam ecclesiam parrochialem, quocienscunque eam vacare contigerit, duos presbyteros per eos eligendos dictis decano et capitulo presentare, iidemque decanus et capitulum unum ex huiusmodi presbyteris magis ydoneum, per eos loci ordinario presentandum et per eundem ordinarium in perpetuum rectorem dicte ecclesie parrochialis instituendum, eligere possint et debeant ; quodque liceat prefato rectori corporalem capelle iuriumque et pertinentiarum predictorum possessionem auctoritate propria libere apprehendere et perpetuo licite retinere, diocesani loci vel cuiuscunque alterius licencia super hoc minime requisita. Volumus autem, quod ipse rector dicte parrochialis ecclesie pro tempore racione eiusdem capelle episcopalia iura solvere et alia ipsius capelle onera consueta teneatur supportare, non obstantibus ordinacionibus inter predictos decanum et capitulum ac opidanos huiusmodi fraternitatis tempore fundacionis et ereccionis predictarum et ante conse- cracionem ipsius capelle super iure patronatus eiusdem et presentandi rectorem ad illam, aliis tamen ordinacionibus presertim de mediis ablacionibus in ipsa capella provenientibus dictis [decano et] capitulo exhibendis, factis et editis in suo robore duraturis."
Strana 84
84 se zpovídati a od něho svátost oltářní přijímati.“7) Následkem toho farář pněvický mohl při kostele sv. Barbory jakožto právce jeho všechna farní práva vykonávati, a také 20. října 1403 farář pněvický Konrád přestěhoval se k sv. Barboře přijav místo oltářníka při ní, kdežto na jeho místo se svolením patrona kostela pněvického kanovníka Václava z Radče dosazen jest mistr Mikuláš Náz.48) Tím se vysvětluje, že od této doby mluví se v pramenech o faráři hořejšího kostela Božího těla (plebanus superioris ecclesie Corporis Christi) a o novém kostele farním na Horách Kutných (nova ecclesia parrochialis in Montibus Chutnis).49) Nástupce Názův, kněz Leonard, který se svolením bratrstva byl 23. listopadu 1405 za faráře hlavního kostela pněvického a za správce filiálního kostela svatobarborského ustanoven a na jehož prospěch zakladatel kaple sv. tří králů Petr z Písku učinil velké nadání, aby mohl sobě při chrámu sv. Barbory a nejspíše též při kostele pněvickém kaplany držeti, zajisté sídlil už stále při novém kostele sv. Barbory před hradbami městskými.50) Tímto upravením právních poměrů nového kostela nebyly však ještě ukončeny pře, které o hranicích obapolných práv faráře malínsko- horského a faráře pněvicko-svatobarborského byly vedeny. Šlo při tom zároveň o rozhodnutí, kam sahají hranice farnosti jednak malínské, jednak pněvické, a které důchody z obvodů těch patří klášteru Sedleckému a které kapitole pražské. Jan opat, Jan převor, Jan podpřevor, Petr, farář na Horách Kutných (plebanus in Montibus Chutnis), Mikuláš fortnéř, Konrád správce sklepa (cellerarius) a Prokop hofmistr (magister curie), mniši klá- štera Sedleckého, jménem celého konventu zvolili 21. března 1400 kanovníky pražské Vítka z Černčic a Heřmana z Mírova za úmluvce a rozsudí ve sporu 47) [Mon. Vatic. V. 2, str. 1212, č. 2077.] Orig. v archivu m. Kutné Hory č. 1. — Kalousek, Zprávy české učené společnosti 1885, str. 144. [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 974, č. 755.] Český překlad dle pamětní knihy úřadu horního tom. I. uveřejnili Veselský, Kutná Hora str. 41 a Braniš, Chrám sv. Barbory str. 38. 48) Lib. confirm. VI., str. 104. — Srovn. pozn. 27 na str. 76. 43) Lib. confirm. VI., str. 102 a 110, VII., str. 70 a lib. erect. VI., str. 210. Srov. též pozn. 22 na str. 75. 50) Lib. confirm. VI., str. 164 a lib. erect. VIII. na 1. 163, IX. na 1. H. 4 a XIII. na 1. 204, kdež se čte k r. 1414: „d Leonardus, rector ecclesie parrochialis in Pnyewicz, alias plebanus nove ecclesie Corporis Christi et sancte Barbare prope Montes Kuthnenses.“ Srov. též pozn. 27 na str. 77. Po smrti faráře Leonarda ustanovil 4. března 1424 generál. vikář Jan z Dubé za nástupce jeho kutnohorského kněze Jana Jíka k praesentaci děkana a kapitoly kostela pražského, kteří se byli do Žitavy uchýlili „ad ecclesiam parrochialem s. Wenceslai in Pnyewicz et capellam ste. Barbare in Montibus Kuthnis eidem ecclesie adnexam, in quibus prenominati dd. decanus et capitulum jus patronatus et honesti viri fraternitatis czeche in Montibus Kuthnis duos presbytores nominare et prefati dd. decanus et capitulum unum ex eisdem nominatis presentare iuxta tenorem literarum apostolicarum ius obtinere dinoscuntur.“ Jík musil za toto ustanovení zaplatiti generál. vikáři dvě kopy a za- vázati se, že doplatí ještě 8 kop, jakmile se uváže v držení kostela sv. Barborského. (Lib. confirm. VIII.—X., str. 72.) Pozoruhodno jest, že se tu už prostě o kapli sv. Bar- bory mluví bez uvedení též „Těla božího“.
84 se zpovídati a od něho svátost oltářní přijímati.“7) Následkem toho farář pněvický mohl při kostele sv. Barbory jakožto právce jeho všechna farní práva vykonávati, a také 20. října 1403 farář pněvický Konrád přestěhoval se k sv. Barboře přijav místo oltářníka při ní, kdežto na jeho místo se svolením patrona kostela pněvického kanovníka Václava z Radče dosazen jest mistr Mikuláš Náz.48) Tím se vysvětluje, že od této doby mluví se v pramenech o faráři hořejšího kostela Božího těla (plebanus superioris ecclesie Corporis Christi) a o novém kostele farním na Horách Kutných (nova ecclesia parrochialis in Montibus Chutnis).49) Nástupce Názův, kněz Leonard, který se svolením bratrstva byl 23. listopadu 1405 za faráře hlavního kostela pněvického a za správce filiálního kostela svatobarborského ustanoven a na jehož prospěch zakladatel kaple sv. tří králů Petr z Písku učinil velké nadání, aby mohl sobě při chrámu sv. Barbory a nejspíše též při kostele pněvickém kaplany držeti, zajisté sídlil už stále při novém kostele sv. Barbory před hradbami městskými.50) Tímto upravením právních poměrů nového kostela nebyly však ještě ukončeny pře, které o hranicích obapolných práv faráře malínsko- horského a faráře pněvicko-svatobarborského byly vedeny. Šlo při tom zároveň o rozhodnutí, kam sahají hranice farnosti jednak malínské, jednak pněvické, a které důchody z obvodů těch patří klášteru Sedleckému a které kapitole pražské. Jan opat, Jan převor, Jan podpřevor, Petr, farář na Horách Kutných (plebanus in Montibus Chutnis), Mikuláš fortnéř, Konrád správce sklepa (cellerarius) a Prokop hofmistr (magister curie), mniši klá- štera Sedleckého, jménem celého konventu zvolili 21. března 1400 kanovníky pražské Vítka z Černčic a Heřmana z Mírova za úmluvce a rozsudí ve sporu 47) [Mon. Vatic. V. 2, str. 1212, č. 2077.] Orig. v archivu m. Kutné Hory č. 1. — Kalousek, Zprávy české učené společnosti 1885, str. 144. [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 974, č. 755.] Český překlad dle pamětní knihy úřadu horního tom. I. uveřejnili Veselský, Kutná Hora str. 41 a Braniš, Chrám sv. Barbory str. 38. 48) Lib. confirm. VI., str. 104. — Srovn. pozn. 27 na str. 76. 43) Lib. confirm. VI., str. 102 a 110, VII., str. 70 a lib. erect. VI., str. 210. Srov. též pozn. 22 na str. 75. 50) Lib. confirm. VI., str. 164 a lib. erect. VIII. na 1. 163, IX. na 1. H. 4 a XIII. na 1. 204, kdež se čte k r. 1414: „d Leonardus, rector ecclesie parrochialis in Pnyewicz, alias plebanus nove ecclesie Corporis Christi et sancte Barbare prope Montes Kuthnenses.“ Srov. též pozn. 27 na str. 77. Po smrti faráře Leonarda ustanovil 4. března 1424 generál. vikář Jan z Dubé za nástupce jeho kutnohorského kněze Jana Jíka k praesentaci děkana a kapitoly kostela pražského, kteří se byli do Žitavy uchýlili „ad ecclesiam parrochialem s. Wenceslai in Pnyewicz et capellam ste. Barbare in Montibus Kuthnis eidem ecclesie adnexam, in quibus prenominati dd. decanus et capitulum jus patronatus et honesti viri fraternitatis czeche in Montibus Kuthnis duos presbytores nominare et prefati dd. decanus et capitulum unum ex eisdem nominatis presentare iuxta tenorem literarum apostolicarum ius obtinere dinoscuntur.“ Jík musil za toto ustanovení zaplatiti generál. vikáři dvě kopy a za- vázati se, že doplatí ještě 8 kop, jakmile se uváže v držení kostela sv. Barborského. (Lib. confirm. VIII.—X., str. 72.) Pozoruhodno jest, že se tu už prostě o kapli sv. Bar- bory mluví bez uvedení též „Těla božího“.
Strana 85
85 o hranice pozemků kostela pražského a kláštera Sedleckého davše jim plnou moc, aby odstraněný hraničný kámen, který druhdy byl při nové kapli sv. Barbory, na dřívější místo dali zasaditi a aby i ostatní hraničné kameny obnovili a tak hranice obapolné najisto postavili, by tím způsobem předešlo se útratám na rozepře soudní.51) Opětně 4. února 1401 dostavil se Jan opat, Jan převor a Petr farář na Horách Kutných do letní síně minomistra Konráda z Vechty ve dvoře královském (in curia domini Wenceslai, Ro- manorum et Boemie regis, in estuario magistri monete) a zvolili jménem konventu nejvyššího pokladníka královského Petra Zmrzlíka za úmluvce ve při s kapitolou pražskou o některé důchody horní, ustanovivše, že kdyby úmluvce od nich zvolený s úmluvcem kapitolou ustanoveným se nedohodli, mají sobě vrchního rozhodčího zvoliti.52) Když pak konšelé a obec města Kutné Hory vymohli sobě na papeži Bonifáci IX., že jim bullou danou v Římě 17. února 1401 povolil, aby nebyli více potahováni k žádným soudům duchovním mimo diecesi pražskou zřízeným, tudy ani k soudům papežským,53) a zvolení úmluvcové úkol na ně vložený neprovedli, tu kapitola pražská zvolila 3. září 1403 tři své členy Františka, probošta boleslavského, Václava z Radče, děkana u sv. Apolináře, a Mistra Jana Náza doktora obojích práv, aby ji v této rozepři zastupovali.54) Na místě probošta Františka a doktora Náza, jenž tehdy meškal v Římě, vysláni jsou 10. července 1404 s Václavem z Radče Jan Sádlo ze Smilkova, probošt Všech svatých, a officiál Václav Nos do Kutné Hory, aby tam s klášterem Sedleckým vyjednávali.55) I sešli se zástupcové kapitoly s opatem Janem, Konrádem převorem a Mikulášem mistrem sklepa v domě měšťana kutnohorského Konráda Náze a zvolili 19. července 1404 čtyry nové úmluvce: Petra, faráře hořejšího kostela na Horách Kutných, rychtáře kutnohorského Ondřeje Plumila, Hanmanna Aldera, měšťana tamtéž, a bakaláře Jindřicha z Ostrova davše jim právo, aby mohli opata kláštera Břevnovského Diviše povolati jakožto vrchního rozsudího, kdyby v některé věci nemohli se dohodnouti. V lednu 1405 zá- 51) „specialiter causa et occasione evulsionis et amocionis cuiusdam lapidis secus novam capellam Corporis Christi et beate Barbare in Montibus Chutnis impositi solo seu terre ad distinguendum et designandum metas et terminos bonorum ecclesie Pragensis et dicti monasterii Czedlicensis et reposicione eiusdem in locum pristinum ad designandum et distinguendum cum ceteris lapidibus partim in terra sepultis metas, terminos et granicies bonorum ecclesie Pragensis et dicti monasterii, prout olim et inantea et tempore, cuius inicii hominum memoria dicebatur non haberi" (orig. notářského spisu v archivu kapitoly pražské XXI., č. 16.) 52) Orig. v archivu kapitoly pražské XXI., č. 26. 53) Registra pap. Bonifáce IX. z r. 1401 anno 12, lib. 20, na 1. 39 v archivu vatikánském. [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 944, č. 731. Mon. Vatic. V. 2, str. 976, č. 1729], Veselský, Kutná Hora str. 42. 54) Orig. v archivu kapitoly pražské XXII., č. 8. 5*) O jich jízdě do Hory a o jich pobytu tam od 11.—20. července 1404, zacho- valy se v archivu kapitoly pražské zajímavé účty, jež v příloze č. VII. uveřejňujeme.
85 o hranice pozemků kostela pražského a kláštera Sedleckého davše jim plnou moc, aby odstraněný hraničný kámen, který druhdy byl při nové kapli sv. Barbory, na dřívější místo dali zasaditi a aby i ostatní hraničné kameny obnovili a tak hranice obapolné najisto postavili, by tím způsobem předešlo se útratám na rozepře soudní.51) Opětně 4. února 1401 dostavil se Jan opat, Jan převor a Petr farář na Horách Kutných do letní síně minomistra Konráda z Vechty ve dvoře královském (in curia domini Wenceslai, Ro- manorum et Boemie regis, in estuario magistri monete) a zvolili jménem konventu nejvyššího pokladníka královského Petra Zmrzlíka za úmluvce ve při s kapitolou pražskou o některé důchody horní, ustanovivše, že kdyby úmluvce od nich zvolený s úmluvcem kapitolou ustanoveným se nedohodli, mají sobě vrchního rozhodčího zvoliti.52) Když pak konšelé a obec města Kutné Hory vymohli sobě na papeži Bonifáci IX., že jim bullou danou v Římě 17. února 1401 povolil, aby nebyli více potahováni k žádným soudům duchovním mimo diecesi pražskou zřízeným, tudy ani k soudům papežským,53) a zvolení úmluvcové úkol na ně vložený neprovedli, tu kapitola pražská zvolila 3. září 1403 tři své členy Františka, probošta boleslavského, Václava z Radče, děkana u sv. Apolináře, a Mistra Jana Náza doktora obojích práv, aby ji v této rozepři zastupovali.54) Na místě probošta Františka a doktora Náza, jenž tehdy meškal v Římě, vysláni jsou 10. července 1404 s Václavem z Radče Jan Sádlo ze Smilkova, probošt Všech svatých, a officiál Václav Nos do Kutné Hory, aby tam s klášterem Sedleckým vyjednávali.55) I sešli se zástupcové kapitoly s opatem Janem, Konrádem převorem a Mikulášem mistrem sklepa v domě měšťana kutnohorského Konráda Náze a zvolili 19. července 1404 čtyry nové úmluvce: Petra, faráře hořejšího kostela na Horách Kutných, rychtáře kutnohorského Ondřeje Plumila, Hanmanna Aldera, měšťana tamtéž, a bakaláře Jindřicha z Ostrova davše jim právo, aby mohli opata kláštera Břevnovského Diviše povolati jakožto vrchního rozsudího, kdyby v některé věci nemohli se dohodnouti. V lednu 1405 zá- 51) „specialiter causa et occasione evulsionis et amocionis cuiusdam lapidis secus novam capellam Corporis Christi et beate Barbare in Montibus Chutnis impositi solo seu terre ad distinguendum et designandum metas et terminos bonorum ecclesie Pragensis et dicti monasterii Czedlicensis et reposicione eiusdem in locum pristinum ad designandum et distinguendum cum ceteris lapidibus partim in terra sepultis metas, terminos et granicies bonorum ecclesie Pragensis et dicti monasterii, prout olim et inantea et tempore, cuius inicii hominum memoria dicebatur non haberi" (orig. notářského spisu v archivu kapitoly pražské XXI., č. 16.) 52) Orig. v archivu kapitoly pražské XXI., č. 26. 53) Registra pap. Bonifáce IX. z r. 1401 anno 12, lib. 20, na 1. 39 v archivu vatikánském. [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 944, č. 731. Mon. Vatic. V. 2, str. 976, č. 1729], Veselský, Kutná Hora str. 42. 54) Orig. v archivu kapitoly pražské XXII., č. 8. 5*) O jich jízdě do Hory a o jich pobytu tam od 11.—20. července 1404, zacho- valy se v archivu kapitoly pražské zajímavé účty, jež v příloze č. VII. uveřejňujeme.
Strana 86
86 stupcové kapitoly opět jeli do Kutné Hory, aby vedli rozepři s klášterem svědky a vyslechli výpověď úmluvcův;56) avšak k té došlo teprve později. [Zatím dne 18. února 1407 učinili před konsistoří pražskou Jan, farář v Kutné Hoře, a Leonard, farář pněvický, smlouvu o práva k osadním v posluhování svátostmi, jež neměla býti porušena pod pokutou 1 kopy gr., z níž by polovina připadla na stavbu kostela pražského a polovina straně smlouvu zachovavší; tím však zůstaly nevyřízeny ještě pře ostatní jejich vedené před kurií papežskou a soudem konsistoře o kapli Božího těla a sv. Barbory a několik domů při ní. Také slíbil Leonard, že bude vybízeti lidi, kteří by chtěli pohřbívati své mrtvé, aby učinili povinnost ke kostelu mateřskému a k jeho faráři, a smluvili se, že při sporu nebudou se poháněti k soudu a požadovati pokuty stanovené bez předchozího jednání přátelského.57)] Když pak ve sporech kapitoly pražské a kláštera Sedleckého noví úmluvcové jsou voleni, a to kapitolou pražskou měšťané horští Konrád Náz a Václav kupec (Kaufman) a klášterem Sedleckým měšťané horští Hanman Alder a Jakub z Rožmitálu, a nemohli se dohodnouti — jedni z měšťanů drželi s klášterem a jiní s kapitolou — požádali vrchního úmluvce opata břevnovského Diviše, aby sám výpověď učinil. Stalo se tak 2. července 1407, a výpověď jeho se týkala hlavně podílu, kterého klášter a kapitola na důchodu z hor míti mají. Kromě toho ustanoveno, že obě strany mají zůstati při svých držebnostech, že lidé poddaní neb úročníci mají úroky z nemovitostí svých platiti téže vrchnosti, které od starodávna je odváděli, a že vrchnímu úmluvci ponechává se moc, aby hranice mezi zbožím obou těch vrchností obnovil a potvrdil.53) Avšak opat Diviš počátkem r. 1408 zemřel, a následkem toho obě sporné strany zvolily sobě za vrchního úmluvce biskupa olomuckého a probošta mělnického Konráda z Vechty, který od r. 1405 zároveň byl královským podkomořím a jenž před tím měl příležitost jakožto královský minomistr na Horách Kutných dobře se obe- známiti s poměry tamějšími.**) Nově zvolený tento rozhodčí učinil 16. dubna 1410 v klášteře sv. Jakuba v Praze přátelské narovnání mezi opatem a konventem kláštera Sedleckého jakož i farářem malínským Konrádem 56) Příloha č. VIII. 57) [Tadra, Acta judiciaria V., str. 358.] 83) Originál archivu kapitoly pražské XXIII., č. 34. — Sternberg, Umrisse einer Geschichte der böhm. Bergwerke I., 2, str. 102. Ohledně zboží Sedleckého kláštera a kapitoly pražské praví se: „Demumque pronuncciamus —, quod prescripte partes et ipsarum parcium homines censuales hincinde et subditi ipsorum agris, pratis, pascuis, vineis' ortis, rubetis utantur et fruantur, prout per plura tempora retroacta usi fuerunt et fruebantur, huiusmodique homines censuales et subditi cum censibus ipsorum de eorum agris, pratis, vineis, ortis, pascuis et rubetis respectum habeant ad dominos suos temporales, in quorum fundo et dominio ipsorum agri, prati, vinee, orti et rubeti existunt constituti, prout ab antiquo censuare et respectum habere consueverunt." 30) Tomek, Dějepis m. Prahy V., str. 44, 45, 52 a 103.
86 stupcové kapitoly opět jeli do Kutné Hory, aby vedli rozepři s klášterem svědky a vyslechli výpověď úmluvcův;56) avšak k té došlo teprve později. [Zatím dne 18. února 1407 učinili před konsistoří pražskou Jan, farář v Kutné Hoře, a Leonard, farář pněvický, smlouvu o práva k osadním v posluhování svátostmi, jež neměla býti porušena pod pokutou 1 kopy gr., z níž by polovina připadla na stavbu kostela pražského a polovina straně smlouvu zachovavší; tím však zůstaly nevyřízeny ještě pře ostatní jejich vedené před kurií papežskou a soudem konsistoře o kapli Božího těla a sv. Barbory a několik domů při ní. Také slíbil Leonard, že bude vybízeti lidi, kteří by chtěli pohřbívati své mrtvé, aby učinili povinnost ke kostelu mateřskému a k jeho faráři, a smluvili se, že při sporu nebudou se poháněti k soudu a požadovati pokuty stanovené bez předchozího jednání přátelského.57)] Když pak ve sporech kapitoly pražské a kláštera Sedleckého noví úmluvcové jsou voleni, a to kapitolou pražskou měšťané horští Konrád Náz a Václav kupec (Kaufman) a klášterem Sedleckým měšťané horští Hanman Alder a Jakub z Rožmitálu, a nemohli se dohodnouti — jedni z měšťanů drželi s klášterem a jiní s kapitolou — požádali vrchního úmluvce opata břevnovského Diviše, aby sám výpověď učinil. Stalo se tak 2. července 1407, a výpověď jeho se týkala hlavně podílu, kterého klášter a kapitola na důchodu z hor míti mají. Kromě toho ustanoveno, že obě strany mají zůstati při svých držebnostech, že lidé poddaní neb úročníci mají úroky z nemovitostí svých platiti téže vrchnosti, které od starodávna je odváděli, a že vrchnímu úmluvci ponechává se moc, aby hranice mezi zbožím obou těch vrchností obnovil a potvrdil.53) Avšak opat Diviš počátkem r. 1408 zemřel, a následkem toho obě sporné strany zvolily sobě za vrchního úmluvce biskupa olomuckého a probošta mělnického Konráda z Vechty, který od r. 1405 zároveň byl královským podkomořím a jenž před tím měl příležitost jakožto královský minomistr na Horách Kutných dobře se obe- známiti s poměry tamějšími.**) Nově zvolený tento rozhodčí učinil 16. dubna 1410 v klášteře sv. Jakuba v Praze přátelské narovnání mezi opatem a konventem kláštera Sedleckého jakož i farářem malínským Konrádem 56) Příloha č. VIII. 57) [Tadra, Acta judiciaria V., str. 358.] 83) Originál archivu kapitoly pražské XXIII., č. 34. — Sternberg, Umrisse einer Geschichte der böhm. Bergwerke I., 2, str. 102. Ohledně zboží Sedleckého kláštera a kapitoly pražské praví se: „Demumque pronuncciamus —, quod prescripte partes et ipsarum parcium homines censuales hincinde et subditi ipsorum agris, pratis, pascuis, vineis' ortis, rubetis utantur et fruantur, prout per plura tempora retroacta usi fuerunt et fruebantur, huiusmodique homines censuales et subditi cum censibus ipsorum de eorum agris, pratis, vineis, ortis, pascuis et rubetis respectum habeant ad dominos suos temporales, in quorum fundo et dominio ipsorum agri, prati, vinee, orti et rubeti existunt constituti, prout ab antiquo censuare et respectum habere consueverunt." 30) Tomek, Dějepis m. Prahy V., str. 44, 45, 52 a 103.
Strana 87
87 s jedné strany a mezi farářem pněvickým Leonardem a bratrstvem nové kaple Těla božího před hradbami městskými se strany druhé. Dle této výpovědi jak farář při hořejším neboli starém kostele horském, tak farář nového kostela sv. Barbory měli vykonávati práva farní toliko ve svých farnostech a obyvatelé horští měli k nim hleděti a se jimi spra- vovati podle toho, jak kteří z nich přebývali buď ve farnosti malínské nebo pněvické. Aby v té příčině nevznikly spory, jsou na jisto postaveny, opraveny a podrobně popsány hranice obou osad farních na třech místech, kde se stýkaly, při čemž považovány za rozhodující staré kameny hraniční a zdi městské, o nichž se předpokládalo, že dělí obě osady; avšak z pravidla toho povoleny jsou některé výjimky, jež pro starý místopis Kutné Hory mají velkou zajímavost.6) Pokud se osadníků jedné i druhé farnosti týče, bylo ustanoveno, že se mají jednou v roce vlastnímu duchovnímu ve své farnosti zpovídati, ve svém kostele svátost oltářní přijímati a svému faráři ofěrami i jinak dle obyčeje právi býti. Rovněž tak i jiné svátosti měli přijímati jenom od duchovních své farnosti. Toliko některé výjimky jsou v té příčině povoleny, patrně na prospěch členů bratrstva v Hoře přibýva- jících. Tak kněží nového kostela sv. Barbory směli navštěvovati a za- opatřovati nemocné v Hoře, když farář horský dal k tomu svolení. Zemřelí obyvatelé z osady horské směli býti pochováni v novém kostele aneb na hřbitově při něm zřízeném, a farář tamější se žáky mohl jim dáti průvod, když umírajíce výslovně byli sobě poslední odpočinek pro sebe i po- tomstvo vyvolili, a když při tom nestala se faráři horskému újma na jeho právech nebo příjmech. Kněží nového kostela neměli však umírajících v Hoře k tomu vybízeti, aby sobě při jich kostele místo pohřební vyvolili aneb aby na tamější záduší odkazy činili. Ale rovněž tak kněží kostela malínského a kaplí k němu připojených neměli osadníky z toho srážeti, by se jinde dávali pohřbíti aneb jinam odkazy činili. Kdyby žádáno bylo, aby průvodu pohřebního súčastnili se kněží a žáci obou kostelů, starého a nového, mělo se přání tomu vyhověti za přiměřenou náhradu, ale jinak žáci jedněch i druhých škol při starém i novém kostele zřízených měli toliko ve své farnosti v pohřebních průvodech zpívati žaltáře. Aby prý se ruce nezavíraly těch, kdo chtějí almužny udělovati, povolovalo se žákům při novém kostele, že mohou také po domech Horníků choditi koledou a žebrotou; avšak kněží jednoho i druhého kostela měli u vigilii Narození Páně, o Nový rok a Tři krále nadále toliko v mezích svých farností choditi koledovati. Na kázání měl každý osadník do svého kostela choditi, a šel-li přece jinam na kázání, tedy se měl do své fary navrátiti a faráři práv býti udělením ofěry. Ohledně slavného procesí o Božím těle bylo ustanoveno, 60) [Srov. Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II. str. 1119 č. 840.] O výklad, kudy šly tyto hranice, marně bychom se tuto pokoušeli, neboť jedině při důkladném probádání místopisu města Kutné Hory na základě zpráv obsažených v knihách městských XV. a XVI. století bude možno řadu vyskytujících se při tom záhad rozluštiti.
87 s jedné strany a mezi farářem pněvickým Leonardem a bratrstvem nové kaple Těla božího před hradbami městskými se strany druhé. Dle této výpovědi jak farář při hořejším neboli starém kostele horském, tak farář nového kostela sv. Barbory měli vykonávati práva farní toliko ve svých farnostech a obyvatelé horští měli k nim hleděti a se jimi spra- vovati podle toho, jak kteří z nich přebývali buď ve farnosti malínské nebo pněvické. Aby v té příčině nevznikly spory, jsou na jisto postaveny, opraveny a podrobně popsány hranice obou osad farních na třech místech, kde se stýkaly, při čemž považovány za rozhodující staré kameny hraniční a zdi městské, o nichž se předpokládalo, že dělí obě osady; avšak z pravidla toho povoleny jsou některé výjimky, jež pro starý místopis Kutné Hory mají velkou zajímavost.6) Pokud se osadníků jedné i druhé farnosti týče, bylo ustanoveno, že se mají jednou v roce vlastnímu duchovnímu ve své farnosti zpovídati, ve svém kostele svátost oltářní přijímati a svému faráři ofěrami i jinak dle obyčeje právi býti. Rovněž tak i jiné svátosti měli přijímati jenom od duchovních své farnosti. Toliko některé výjimky jsou v té příčině povoleny, patrně na prospěch členů bratrstva v Hoře přibýva- jících. Tak kněží nového kostela sv. Barbory směli navštěvovati a za- opatřovati nemocné v Hoře, když farář horský dal k tomu svolení. Zemřelí obyvatelé z osady horské směli býti pochováni v novém kostele aneb na hřbitově při něm zřízeném, a farář tamější se žáky mohl jim dáti průvod, když umírajíce výslovně byli sobě poslední odpočinek pro sebe i po- tomstvo vyvolili, a když při tom nestala se faráři horskému újma na jeho právech nebo příjmech. Kněží nového kostela neměli však umírajících v Hoře k tomu vybízeti, aby sobě při jich kostele místo pohřební vyvolili aneb aby na tamější záduší odkazy činili. Ale rovněž tak kněží kostela malínského a kaplí k němu připojených neměli osadníky z toho srážeti, by se jinde dávali pohřbíti aneb jinam odkazy činili. Kdyby žádáno bylo, aby průvodu pohřebního súčastnili se kněží a žáci obou kostelů, starého a nového, mělo se přání tomu vyhověti za přiměřenou náhradu, ale jinak žáci jedněch i druhých škol při starém i novém kostele zřízených měli toliko ve své farnosti v pohřebních průvodech zpívati žaltáře. Aby prý se ruce nezavíraly těch, kdo chtějí almužny udělovati, povolovalo se žákům při novém kostele, že mohou také po domech Horníků choditi koledou a žebrotou; avšak kněží jednoho i druhého kostela měli u vigilii Narození Páně, o Nový rok a Tři krále nadále toliko v mezích svých farností choditi koledovati. Na kázání měl každý osadník do svého kostela choditi, a šel-li přece jinam na kázání, tedy se měl do své fary navrátiti a faráři práv býti udělením ofěry. Ohledně slavného procesí o Božím těle bylo ustanoveno, 60) [Srov. Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II. str. 1119 č. 840.] O výklad, kudy šly tyto hranice, marně bychom se tuto pokoušeli, neboť jedině při důkladném probádání místopisu města Kutné Hory na základě zpráv obsažených v knihách městských XV. a XVI. století bude možno řadu vyskytujících se při tom záhad rozluštiti.
Strana 88
88 že v ten den má farář hořejšího kostela vésti procesí ze svého chrámu po ulicích horských, jehož se též farář sv. Barbory se svým kněžstvem a žákovstvem súčastní, a v neděli na to že procesí vyjde z nového kostela, kamž farář hořejšího kostela se svým kněžstvem a žákovstvem též v průvodu se dostaví, a napotom oba farářové ponesou v dvojím průvodu svátost po všech částech a ulicích horských. Procesí v den sv. Marka a v křížové dny mohou oba faráři společně aneb každý zvláště konati dle toho, jak se dohodnou. Aby se ve stavbě nového kostela mohlo pokračovati, povolil klášter, aby stavitelové jeho mohli lámati kámen v lomu, jenž byl na pozemku dvora klášterního před branou Kouřímskou v ulici Senné, a odtud dáti na svůj náklad jej voziti, což jeho potřebují. Bratří nového kostela zavázali se, že dají klášteru náhradu dle uznání čtyř úmluvců s obou stran volených za škodu, která by lámáním kamene na pozemcích jeho se stala. Poněvadž narovnání bylo celkem příznivější faráři nového kostela nežli faráři malínskému, zavázali se členové bratrstva, že během roku zakoupí roční úrok šesti kop na svobodných statcích zapsaný a jej přivtělí kostelu malínskému, aby tím způsobem škodu mu nahradili. Při tom roz- sudky, které v těchto věcech při stolici papežské neb jinde byly vyneseny, prohlášeny jsou za nezávazné a novým narovnáním zrušené, jakož i útraty soudní obou stran navzájem zdviženy. Všechny súčastněné strany přijaly toto narovnání, kterým Kutné Hoře dostalo se vlastně potvrzení dvou farních kostelů, starého či hořejšího a nového neb svatobarborského, a kterým město Kutná Hora s předměstími na dva farní obvody je roz- dělena.31) Papež Jan XXIII. na žádost obou stran narovnání toto bullou danou v Bononii 20. července 1410 potvrdil.2) Vrchní úmluvce Konrád z Vechty stav se arcibiskupem pražským ještě listem daným na Horách Kutných 19. ledna 1414 hleděl na žádost měšťana horského a zajisté člena bratrstva Jakuba Wolgemuta přispěti k urychlení stavby i k větší návštěvě chrámu svatobarborského uděliv plnomocné čtyřicetidenní od- pustky všem, kdož kázání v něm nábožně vyslechnou neb jakýmkoli způsobem k dostavění jeho přispějí buď lámáním kamene, vozením písku, malty a kamene neb udělením darů peněžitých.3) Jak známo, 61) Důležité této listiny byla toliko část známa v českém překladu, jenž se čte v Kapihorského Historii kláštera Sedleckého str. 53, odkudž jiní spisovatelé ji otiskovali, na př. Braniš, Chrám sv. Barbory v Hoře Kutné str. 47. (Viz pozn. další.) (2) Originál v archivu orlickém č. 101. [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., 1119, č. 840.] (3) Originál v archivu m. Kutné Hory č. 1. [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 1158, č. 858.] Nový kostel jmenuje se v listině této „ecclesia nova sancte Barbare in Montibus Chutnis“ a odpustky dávají se: „omnibus Christi fidelibus vere penitentibus, confessis et contritis predictam ecclesiam tempore predicacionis predicte accedentibus et sermonem seu verbum dei in eadem usque ad finem reverenter audientibus seu eciam lapides pro exstruccione prefate ecclesie sancte Barbare fran-
88 že v ten den má farář hořejšího kostela vésti procesí ze svého chrámu po ulicích horských, jehož se též farář sv. Barbory se svým kněžstvem a žákovstvem súčastní, a v neděli na to že procesí vyjde z nového kostela, kamž farář hořejšího kostela se svým kněžstvem a žákovstvem též v průvodu se dostaví, a napotom oba farářové ponesou v dvojím průvodu svátost po všech částech a ulicích horských. Procesí v den sv. Marka a v křížové dny mohou oba faráři společně aneb každý zvláště konati dle toho, jak se dohodnou. Aby se ve stavbě nového kostela mohlo pokračovati, povolil klášter, aby stavitelové jeho mohli lámati kámen v lomu, jenž byl na pozemku dvora klášterního před branou Kouřímskou v ulici Senné, a odtud dáti na svůj náklad jej voziti, což jeho potřebují. Bratří nového kostela zavázali se, že dají klášteru náhradu dle uznání čtyř úmluvců s obou stran volených za škodu, která by lámáním kamene na pozemcích jeho se stala. Poněvadž narovnání bylo celkem příznivější faráři nového kostela nežli faráři malínskému, zavázali se členové bratrstva, že během roku zakoupí roční úrok šesti kop na svobodných statcích zapsaný a jej přivtělí kostelu malínskému, aby tím způsobem škodu mu nahradili. Při tom roz- sudky, které v těchto věcech při stolici papežské neb jinde byly vyneseny, prohlášeny jsou za nezávazné a novým narovnáním zrušené, jakož i útraty soudní obou stran navzájem zdviženy. Všechny súčastněné strany přijaly toto narovnání, kterým Kutné Hoře dostalo se vlastně potvrzení dvou farních kostelů, starého či hořejšího a nového neb svatobarborského, a kterým město Kutná Hora s předměstími na dva farní obvody je roz- dělena.31) Papež Jan XXIII. na žádost obou stran narovnání toto bullou danou v Bononii 20. července 1410 potvrdil.2) Vrchní úmluvce Konrád z Vechty stav se arcibiskupem pražským ještě listem daným na Horách Kutných 19. ledna 1414 hleděl na žádost měšťana horského a zajisté člena bratrstva Jakuba Wolgemuta přispěti k urychlení stavby i k větší návštěvě chrámu svatobarborského uděliv plnomocné čtyřicetidenní od- pustky všem, kdož kázání v něm nábožně vyslechnou neb jakýmkoli způsobem k dostavění jeho přispějí buď lámáním kamene, vozením písku, malty a kamene neb udělením darů peněžitých.3) Jak známo, 61) Důležité této listiny byla toliko část známa v českém překladu, jenž se čte v Kapihorského Historii kláštera Sedleckého str. 53, odkudž jiní spisovatelé ji otiskovali, na př. Braniš, Chrám sv. Barbory v Hoře Kutné str. 47. (Viz pozn. další.) (2) Originál v archivu orlickém č. 101. [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., 1119, č. 840.] (3) Originál v archivu m. Kutné Hory č. 1. [Čelakovský, Sbírka pramenů práva měst. II., str. 1158, č. 858.] Nový kostel jmenuje se v listině této „ecclesia nova sancte Barbare in Montibus Chutnis“ a odpustky dávají se: „omnibus Christi fidelibus vere penitentibus, confessis et contritis predictam ecclesiam tempore predicacionis predicte accedentibus et sermonem seu verbum dei in eadem usque ad finem reverenter audientibus seu eciam lapides pro exstruccione prefate ecclesie sancte Barbare fran-
Strana 89
89 bylo na stavbě slavného tohoto chrámu do válek husitských po- kračováno; avšak stavba ta v nynějších rozměrech byla teprve v době Vladislavské ukončena.81) gentibus aut arenam, cementum vel lapides deportantibus aut alium quemcunque pium laborem seu quodcunque subsidium pro predicta ecclesia facientibus.“ O Ja- kubovi Wolgemutovi, na jehož žádost tyto plnomocné odpustky byly povoleny, zachovaly se nám v knize „Transsumpta privilegiorum“ na 1. 12 v archivu kutno- horském dvě zprávy, a to dle listu Hanúška z Písku a konšelů na Horách Kutných d. ve středu před sv. Tomášem apoštolem (18. prosince) 1. 1409 „Hanúšek z Bikánce, Konrádů písařů mince syn, náš spoluměštěnín“ vyznal v plné radě, „kdež všecky věci potvrzení a moc berú, že prodal a vzdal na svém dvoře v Malém Bikánci v čá- slavském kraji 10 kop gr. Jakubovi Wolgemut z Norberku, našemu spoluměštěnínu, za sto kop gr., které od něho vzal,“ a císař Zikmund listem daným v Norimberce ve středu před sv. Jiljím (29. srpna) 1. 1431 vysvědčil, že „Jakub Wolgemut z Hory seděním na koňském trhu, mince písař“ dal švagru svému Hanúškovi Glenclovi i jeho dědicům „všecka svá zboží, kteráž jest měl v Hoře i na zemi, a jmenovitě duom na koňském trhu v městě, a což jest on tu jměl, i to zboží Ratboř se vším jeho příslušenstvím, kteréž na zemi položeno jest, jakož pak listové, kteréž nejpoctivější Kunrát biskup v Vratislavi, náš milý ujec a kníže, na našem místě viděl jest světleji.“ Císař Zikmund vzhlédnuv „na službu prve jmenovaného Hanúška, kterúž jest nám i koruně v Čechách po všecky časy dobrovolně a rád činil,“ dává svolení k tomuto dání, aby „ten Hanúšek i jeho dědicové takových zboží užívali bez všelikých pře- kážek.“ Z listů těch je patrno, že Wolgemut pocházel z Norimberka a stav se písařem mince a měštanem v Hoře velkého jmění tu nabyl; avšak ve válkách husitských asi do Norimberka se uchýlil. Ohledně držení Ratboře srov. též lib. confirm. VII., str. 230 a VIII.—X., str. 35. ") Srov. Braniš, Chrám sv. Barbory str. 57.
89 bylo na stavbě slavného tohoto chrámu do válek husitských po- kračováno; avšak stavba ta v nynějších rozměrech byla teprve v době Vladislavské ukončena.81) gentibus aut arenam, cementum vel lapides deportantibus aut alium quemcunque pium laborem seu quodcunque subsidium pro predicta ecclesia facientibus.“ O Ja- kubovi Wolgemutovi, na jehož žádost tyto plnomocné odpustky byly povoleny, zachovaly se nám v knize „Transsumpta privilegiorum“ na 1. 12 v archivu kutno- horském dvě zprávy, a to dle listu Hanúška z Písku a konšelů na Horách Kutných d. ve středu před sv. Tomášem apoštolem (18. prosince) 1. 1409 „Hanúšek z Bikánce, Konrádů písařů mince syn, náš spoluměštěnín“ vyznal v plné radě, „kdež všecky věci potvrzení a moc berú, že prodal a vzdal na svém dvoře v Malém Bikánci v čá- slavském kraji 10 kop gr. Jakubovi Wolgemut z Norberku, našemu spoluměštěnínu, za sto kop gr., které od něho vzal,“ a císař Zikmund listem daným v Norimberce ve středu před sv. Jiljím (29. srpna) 1. 1431 vysvědčil, že „Jakub Wolgemut z Hory seděním na koňském trhu, mince písař“ dal švagru svému Hanúškovi Glenclovi i jeho dědicům „všecka svá zboží, kteráž jest měl v Hoře i na zemi, a jmenovitě duom na koňském trhu v městě, a což jest on tu jměl, i to zboží Ratboř se vším jeho příslušenstvím, kteréž na zemi položeno jest, jakož pak listové, kteréž nejpoctivější Kunrát biskup v Vratislavi, náš milý ujec a kníže, na našem místě viděl jest světleji.“ Císař Zikmund vzhlédnuv „na službu prve jmenovaného Hanúška, kterúž jest nám i koruně v Čechách po všecky časy dobrovolně a rád činil,“ dává svolení k tomuto dání, aby „ten Hanúšek i jeho dědicové takových zboží užívali bez všelikých pře- kážek.“ Z listů těch je patrno, že Wolgemut pocházel z Norimberka a stav se písařem mince a měštanem v Hoře velkého jmění tu nabyl; avšak ve válkách husitských asi do Norimberka se uchýlil. Ohledně držení Ratboře srov. též lib. confirm. VII., str. 230 a VIII.—X., str. 35. ") Srov. Braniš, Chrám sv. Barbory str. 57.
Strana 90
Strana 91
Strana 92
Strana 93
Strana 94
PŘÍLOHY.
PŘÍLOHY.
Strana 95
II. 1693. Soupis statků kláštera Sedleckého před válkami husitskými, učiněný opatem sedleckým Jindřichem Snopkem r. 1693. Elenchus bonorum et possessionum monasterii beatae Mariae Virginis in Sedlecz. Locus ipse Sedlecz cum omnibus attinentiis (amplum dominium Sedlecz dictum). Solnicz (civitas cum dominio et amplis villis ac pagis). Hotkowiczy (bonum). Podollany cum omnibus appendiciis. Gradischko cum aqua, pratis et silva (bonum). Zdebudici (bonum domini comitis Wiežnik pro 13000 fl. r.). In Pobor curia cum terra. Odolen et terra Donati (bonulum). Bilany (pagus). Jalcziowiczi. Libeniczi (bonum 20 possessio- natos continens et praedium, quod totum braxatorium caesareum Coli- nense tritico et hordeo providet). Hlisow et Kaczin cum omnibus atti- nentiis usque ad rivulum circa Borram silvam fluentem (dominium domini Schoffman 120 millibus florent.). Prethoka villa cum omnibus attinentiis (bonulum P. P. Societatis Cuttembergae). Podeshaim, curia prope Gretz sita cum attinentiis (bonum). Bor silva inter Coloniam et Cziaslaviam sita cum pratis, pascuis et piscationibus (fundus ad 2 milliaria se extendens). Chleb praedium prope civitatem Neemburg (amplissimum praedium cae- sarei dominii Podiebradensis). Molendina super Albea fluvium et super civitate Colonia sita. Breschan villa (bonum dominae Binagianae). Novae vilae villa, Chrawan villa, Radhosticz villa prope Coloniam cum omnibus pertinentiis ex utraque parte Albeae fluvii secundum longitudinem et lati- tudinem praedictarum possessionum una cum molendinis (caesareo do- minio Colinensi et Podiebradensi incorporata). Praepositura sancti Martini in Curim cum omnibus bonis et appertinentiis. Selakowitz super Albeam oppidum (caesareum dominium Brandusiense). Dymokur juxta Podiebrad, oppidum cum molendinis juxta civitatem Neumburg super Albeam sitis (dominium supremi judicis regni 500.000 fl. r.). Vgezd curia. Hoffmarck curia cum domo ac pomario, balneo et mola fullonum in Austria (bonum). — Criwsudow castrum cum villa ibidem (dominium comitissae Millesi- mianae per 138.000 fl.), Villa Trai dwory dicta (bonum regiae civitatis
II. 1693. Soupis statků kláštera Sedleckého před válkami husitskými, učiněný opatem sedleckým Jindřichem Snopkem r. 1693. Elenchus bonorum et possessionum monasterii beatae Mariae Virginis in Sedlecz. Locus ipse Sedlecz cum omnibus attinentiis (amplum dominium Sedlecz dictum). Solnicz (civitas cum dominio et amplis villis ac pagis). Hotkowiczy (bonum). Podollany cum omnibus appendiciis. Gradischko cum aqua, pratis et silva (bonum). Zdebudici (bonum domini comitis Wiežnik pro 13000 fl. r.). In Pobor curia cum terra. Odolen et terra Donati (bonulum). Bilany (pagus). Jalcziowiczi. Libeniczi (bonum 20 possessio- natos continens et praedium, quod totum braxatorium caesareum Coli- nense tritico et hordeo providet). Hlisow et Kaczin cum omnibus atti- nentiis usque ad rivulum circa Borram silvam fluentem (dominium domini Schoffman 120 millibus florent.). Prethoka villa cum omnibus attinentiis (bonulum P. P. Societatis Cuttembergae). Podeshaim, curia prope Gretz sita cum attinentiis (bonum). Bor silva inter Coloniam et Cziaslaviam sita cum pratis, pascuis et piscationibus (fundus ad 2 milliaria se extendens). Chleb praedium prope civitatem Neemburg (amplissimum praedium cae- sarei dominii Podiebradensis). Molendina super Albea fluvium et super civitate Colonia sita. Breschan villa (bonum dominae Binagianae). Novae vilae villa, Chrawan villa, Radhosticz villa prope Coloniam cum omnibus pertinentiis ex utraque parte Albeae fluvii secundum longitudinem et lati- tudinem praedictarum possessionum una cum molendinis (caesareo do- minio Colinensi et Podiebradensi incorporata). Praepositura sancti Martini in Curim cum omnibus bonis et appertinentiis. Selakowitz super Albeam oppidum (caesareum dominium Brandusiense). Dymokur juxta Podiebrad, oppidum cum molendinis juxta civitatem Neumburg super Albeam sitis (dominium supremi judicis regni 500.000 fl. r.). Vgezd curia. Hoffmarck curia cum domo ac pomario, balneo et mola fullonum in Austria (bonum). — Criwsudow castrum cum villa ibidem (dominium comitissae Millesi- mianae per 138.000 fl.), Villa Trai dwory dicta (bonum regiae civitatis
Strana 96
96 Neo-Colinensis), Selemicse alias Semilcse villa (amplus pagus caesarei dominii Pardubicensis), Czernczin villa, Swogczicz (dominium comitis Michaelis de Thun pro 86 millibus), in Borownicz una agricultura medium laneum habens, Lhota (pagus), Chisna (praedium), Lhota secunda (pagus), Budsitz (bonum), Lažisczie (praedium), Brzezina, Czegeticz, una agricultura et unus laneus solvens in censu unam marcam ad idem castrum Criw- sudow. Herortz munitio cum villa et pago (dominium domini Joannis comitis de Waldstein a propria conjuge pro 180.000 emptum), Slawnitz pagus, Nova villa pagus, Pawlow praedium, Mikulassow praedium, Dubecz pagus, Bonowecz, pagus, Wesele, pagus, Bonkow et Budissow, pagi et praedia, ad eandem munitionem Herortz pertinentia, cum piscinis, molen- dinis et aliis omnibus pertinentiis. — Babicse pagus (comitis de Thun ad dominium Zehussicense pertinens). Cserkwicse, praedium et pagus, Cho- tussicse, curia et villa, (nunc oppidum et praedium domini comitis de Thun). Grunta pagus, Dolany praedium et pagus (ad dominium caesareum Colo- niense pertinens). Tynecs oppidum cum jure patronatus (bonum caesarei dominii Pardubicensis). — Sanctus Jacobus curia et villa, Kobylnics, curia et villa, Owczary castrum et curia prope Sedlecz, Morassicse villa, Lissicse villa, Nowe dwory castrum et curia prope monasterium, Zbislaw, castrum cum curiis, villis et aliis appertinentiis (ampla duo dominia domini Wiežnik, quae sibi pro 500.000 aestimat). Gesery (pagus caesarei dominii Coliniensis). Budissow curia et villa. Csernicse curia et villa, Bielussicse curia et villa, Žiaky curia et villa (villa, publica fama totius Boemiae ma- xima, comitissae Pötingkianae). Žitenicse villa. Blari villa. Chrcsicse inferior, villa, Chrczicse superior, curia et villa (dominii caesarei Pardubi- censis). Chwaleticse, curia et villa. Dubecs villa. Dobrynicse villa (per- tinens ad caesareum dominium Pardubicense). Hotkowicse oppidum. Konkow villa. Konowicse, curia et villa (bonum domini Schoffman pro 40.000). W Hrobich curia, molendinum et lapicidium (dominii caesarei Coliniensis). Lhota sub silva Lipska, castrum cum villa (domini de Roten- haim, 10.000 fl. r.). Malegowicse villa. Nova villa et Owcsary, villae post Coloniam (caesarei dominii Coliniensis). Ossada curia. Ssestary villa (cae- sarei dominii Coliniensis). Burssowna pratum ad Albeam (amplissimum pratum domini Wiežnik pro 600, etiam 700 curribus foeni). Ždanicz villa cum silva ad eam pertinente (principis de Lichtenstein). Chwostan villa cum duabus curiis ibidem. Polkim villa. Pawicz villa. — Jenkow (amplum dominium domini Wltawsky). Bartusdorff, Langendorff, Hohenrein. Smilow. Perckmaistersdorff et Plumendorff circa Brodam Tevtonicalem. Weletow cum jure patronatus ibidem (bonulum communitatis Cutten- bergensis). Pfaffendorff cum omnibus appertinentiis et molendinis factis et fiendis. Chotwicz villa cum suis pertinentiis. Trebuschitz, munitio, curia cum omnibus appertinentiis (dominium domini Wiežnik, 96.000). — Jus patronatus in Curim, in Cziaslavia, in Colonia, Gretz, in Pragensi, et in Jemnicz et Jermeritz, Olomucensi dioecesibus. Krakowan, castrum cum
96 Neo-Colinensis), Selemicse alias Semilcse villa (amplus pagus caesarei dominii Pardubicensis), Czernczin villa, Swogczicz (dominium comitis Michaelis de Thun pro 86 millibus), in Borownicz una agricultura medium laneum habens, Lhota (pagus), Chisna (praedium), Lhota secunda (pagus), Budsitz (bonum), Lažisczie (praedium), Brzezina, Czegeticz, una agricultura et unus laneus solvens in censu unam marcam ad idem castrum Criw- sudow. Herortz munitio cum villa et pago (dominium domini Joannis comitis de Waldstein a propria conjuge pro 180.000 emptum), Slawnitz pagus, Nova villa pagus, Pawlow praedium, Mikulassow praedium, Dubecz pagus, Bonowecz, pagus, Wesele, pagus, Bonkow et Budissow, pagi et praedia, ad eandem munitionem Herortz pertinentia, cum piscinis, molen- dinis et aliis omnibus pertinentiis. — Babicse pagus (comitis de Thun ad dominium Zehussicense pertinens). Cserkwicse, praedium et pagus, Cho- tussicse, curia et villa, (nunc oppidum et praedium domini comitis de Thun). Grunta pagus, Dolany praedium et pagus (ad dominium caesareum Colo- niense pertinens). Tynecs oppidum cum jure patronatus (bonum caesarei dominii Pardubicensis). — Sanctus Jacobus curia et villa, Kobylnics, curia et villa, Owczary castrum et curia prope Sedlecz, Morassicse villa, Lissicse villa, Nowe dwory castrum et curia prope monasterium, Zbislaw, castrum cum curiis, villis et aliis appertinentiis (ampla duo dominia domini Wiežnik, quae sibi pro 500.000 aestimat). Gesery (pagus caesarei dominii Coliniensis). Budissow curia et villa. Csernicse curia et villa, Bielussicse curia et villa, Žiaky curia et villa (villa, publica fama totius Boemiae ma- xima, comitissae Pötingkianae). Žitenicse villa. Blari villa. Chrcsicse inferior, villa, Chrczicse superior, curia et villa (dominii caesarei Pardubi- censis). Chwaleticse, curia et villa. Dubecs villa. Dobrynicse villa (per- tinens ad caesareum dominium Pardubicense). Hotkowicse oppidum. Konkow villa. Konowicse, curia et villa (bonum domini Schoffman pro 40.000). W Hrobich curia, molendinum et lapicidium (dominii caesarei Coliniensis). Lhota sub silva Lipska, castrum cum villa (domini de Roten- haim, 10.000 fl. r.). Malegowicse villa. Nova villa et Owcsary, villae post Coloniam (caesarei dominii Coliniensis). Ossada curia. Ssestary villa (cae- sarei dominii Coliniensis). Burssowna pratum ad Albeam (amplissimum pratum domini Wiežnik pro 600, etiam 700 curribus foeni). Ždanicz villa cum silva ad eam pertinente (principis de Lichtenstein). Chwostan villa cum duabus curiis ibidem. Polkim villa. Pawicz villa. — Jenkow (amplum dominium domini Wltawsky). Bartusdorff, Langendorff, Hohenrein. Smilow. Perckmaistersdorff et Plumendorff circa Brodam Tevtonicalem. Weletow cum jure patronatus ibidem (bonulum communitatis Cutten- bergensis). Pfaffendorff cum omnibus appertinentiis et molendinis factis et fiendis. Chotwicz villa cum suis pertinentiis. Trebuschitz, munitio, curia cum omnibus appertinentiis (dominium domini Wiežnik, 96.000). — Jus patronatus in Curim, in Cziaslavia, in Colonia, Gretz, in Pragensi, et in Jemnicz et Jermeritz, Olomucensi dioecesibus. Krakowan, castrum cum
Strana 97
97 omnibus attinentiis (bonum dominio caesareo Pardubicensi incorporatum). — Tyrnow iudicium cum Rzeczenow villa, Labwietin villa cum duobus laneis, taberna ac telonio in aqua et piscatione in Albea. Horsan cum possessione laneorum dictorum civium sub fovea in Potstub et foveas Grellenort, Pirgneri, Merbotonis, Weigmansdorffen cum omnibus laneis et fracturis ad ipsas spectantibus (communitatis Cuttenbergensis). Cogicz, Zaborzicz, Winarz, bona magna et ampla (incorporata dominio caesareo Pardubicensi). Molae in utroque litore Albis fluvii infra oppidum Tinecz. Hohenredl cum annuis reditibus. Molendinum penes Antiquam Coloniam cum omnibus attinentiis (caesarei officii montani Cuttenbergensis). Medii proventus parochiarum in Jemnicz et in Jermericz ultra 40 marcas argenti se extendentes. Maleschow fortalitium (dominium comitis Sspurg pro 300.000 fl. r.). Moczowicz villa (comitissae Pötingianae). Wilanecz seu Wilancz, villa (Patrum Societatis Jesu Cuttenbergae). Aigen curia cum 4 vineis aliisque possessionibus ad claustrum Neoburgum in Austria. Wi- slawicz villa cum appertinentiis. Sanctae Catherinae villa. Sancti Nicolai villa et Rohost villa (pagus comitis de Thun ad dominium Zehussicense). Curia in platea foeni ante portam Curimensem in Chuttnis cum omnibus attinentiis. Bronkowicz-Michowicz villa. Vssinecz silva cum stagno et lacu ad Albeam (dominii caesarei Pardubicensis). Tres lapides saevi ex Colonia census annui et perpetui. Census ex domibus, molendinis, piscinis, balneis infra limites argentifodinarum in Cuttnis. Urbora pecuniaria me- tallorum in Montibus Cuttnis. Census ex huttis. Census ex hortis penes lapideam semitam sitis. Lanei abtzlehen dicti in montibus Spitzenbergk et alibi in Montibus Cuttnis siti. Census annuus ex mola ad portam Boemi- calem. Census perpetuus annuus ex stuba balneali Erbussiana in Cuttnis. Census annuus perpetuus ex hereditatibus Petri Delphini in Cuttnis. Census annuus perpetuus ex possessionibus Henzlini balneatoris in Cuttnis. Census annuus perpetuu ex villa Kothawicz. Proventus ex 160 capellis in Montibus Cuttnis. Census ex curia, foro multiplici, macellis aliisque officinis in Cuttnis. Officina monete cusoria in Cuttnis. Census annuus et perpetuus ex curia in Taurgangk. Census ex suburbio Hlaussky. Census ex valle et fovea Rucs. Kolmark suburbium Cuttnense. — Krsesseticse, Chraast, Krupa i s jinými sápisy a vesnicemi (dominium Patrum Socie- tatis Cuttenbergae). Rukop. knížecího archivu orlického (druhdy klášera Sedleckého) č. 40 na l. 390—398 a rukop. musea m. Pardubic č. 122, str. 60. Srov. Sartorius, Cistercium bistercium, str. 982. — Jména statků písmem tučným vytištěná pocházejí ze se- znamu statků klášterních, jejž r. 1535 opat sedlecký Jiří králi Ferdinandovi I. byl podal. (Srov. Uvod, pozn. 2.)
97 omnibus attinentiis (bonum dominio caesareo Pardubicensi incorporatum). — Tyrnow iudicium cum Rzeczenow villa, Labwietin villa cum duobus laneis, taberna ac telonio in aqua et piscatione in Albea. Horsan cum possessione laneorum dictorum civium sub fovea in Potstub et foveas Grellenort, Pirgneri, Merbotonis, Weigmansdorffen cum omnibus laneis et fracturis ad ipsas spectantibus (communitatis Cuttenbergensis). Cogicz, Zaborzicz, Winarz, bona magna et ampla (incorporata dominio caesareo Pardubicensi). Molae in utroque litore Albis fluvii infra oppidum Tinecz. Hohenredl cum annuis reditibus. Molendinum penes Antiquam Coloniam cum omnibus attinentiis (caesarei officii montani Cuttenbergensis). Medii proventus parochiarum in Jemnicz et in Jermericz ultra 40 marcas argenti se extendentes. Maleschow fortalitium (dominium comitis Sspurg pro 300.000 fl. r.). Moczowicz villa (comitissae Pötingianae). Wilanecz seu Wilancz, villa (Patrum Societatis Jesu Cuttenbergae). Aigen curia cum 4 vineis aliisque possessionibus ad claustrum Neoburgum in Austria. Wi- slawicz villa cum appertinentiis. Sanctae Catherinae villa. Sancti Nicolai villa et Rohost villa (pagus comitis de Thun ad dominium Zehussicense). Curia in platea foeni ante portam Curimensem in Chuttnis cum omnibus attinentiis. Bronkowicz-Michowicz villa. Vssinecz silva cum stagno et lacu ad Albeam (dominii caesarei Pardubicensis). Tres lapides saevi ex Colonia census annui et perpetui. Census ex domibus, molendinis, piscinis, balneis infra limites argentifodinarum in Cuttnis. Urbora pecuniaria me- tallorum in Montibus Cuttnis. Census ex huttis. Census ex hortis penes lapideam semitam sitis. Lanei abtzlehen dicti in montibus Spitzenbergk et alibi in Montibus Cuttnis siti. Census annuus ex mola ad portam Boemi- calem. Census perpetuus annuus ex stuba balneali Erbussiana in Cuttnis. Census annuus perpetuus ex hereditatibus Petri Delphini in Cuttnis. Census annuus perpetuus ex possessionibus Henzlini balneatoris in Cuttnis. Census annuus perpetuu ex villa Kothawicz. Proventus ex 160 capellis in Montibus Cuttnis. Census ex curia, foro multiplici, macellis aliisque officinis in Cuttnis. Officina monete cusoria in Cuttnis. Census annuus et perpetuus ex curia in Taurgangk. Census ex suburbio Hlaussky. Census ex valle et fovea Rucs. Kolmark suburbium Cuttnense. — Krsesseticse, Chraast, Krupa i s jinými sápisy a vesnicemi (dominium Patrum Socie- tatis Cuttenbergae). Rukop. knížecího archivu orlického (druhdy klášera Sedleckého) č. 40 na l. 390—398 a rukop. musea m. Pardubic č. 122, str. 60. Srov. Sartorius, Cistercium bistercium, str. 982. — Jména statků písmem tučným vytištěná pocházejí ze se- znamu statků klášterních, jejž r. 1535 opat sedlecký Jiří králi Ferdinandovi I. byl podal. (Srov. Uvod, pozn. 2.)
Strana 98
III. 1700. Soupis statků kláštera Sedleckého před válkami husitskými uveřejněný kn. Janem Beckovským. Místo a sídlo Sedlec řečené se vším k němu příslušenstvím; město Malín; město Solnice; Hotknovice sídlo s dvorem a příslušenstvím; Podolany se vším příslušenstvím; Hradistko statek se všemi vodami, loukami, lesy a jiným příslušenstvím; Poboř sídlo a dvůr; Libenice sídlo a dvůr; Hlízov statek s Kačíny a se vším příslušenstvím až do po- toku, který okolo lesa Bor řečeného teče; Přítoka dvůr; Padasham sídlo blíž Králového Hradce se vším příslušenstvím; Bor les mezi městy Ko- línem a Čáslaví ležící se vším příslušenstvím a okrajky; Chléb blíž Nym- burka; mlejny na Labi u města Kolína. Rodhostice ves blíž Kolína s obojím břehem řeky Labe a vodou, jak daleko týž statky od Kolína se stahují; proboštství svatého Martina v městě Kouřimě se všemi důchody a pří- slušenstvím; Čelákovice městečko nad Labem; Dymokury městečko nad Poděbrady a mlejny na Labi pod městem Nymburkem; Újezd sídlo a dvůr; Hoffmark sídlo s zahradou, vinicemi, lázní a valchou u Kloster-Najburku; Křísoudov hrad se vsí; Svojsice sídlo a dvůr; ve vsi Borovnici jeden usedlej s půl lánem rolí; v Cejeticích jeden usedlej s lánem rolí, který k hradu Křísoudovu platil jednu hřívnu; Heralec hrad s dvorem a vsí; Pavlov dvůr; Bonkov a Budišov k hradu Heralci přináležející se všemi rybníky, mlejny a jich příslušenstvím; Labice ves; Crkvíce dvůr a ves; Chotušice sídlo a ves cum jure patronatus; Dolany dvůr a ves; Tejnec nad Labem cum jure patronatus a mlejny na obouch stranách břehy řeky ležícími; Svatého Jakuba ves; Ovčáry sídlo a dvůr blíž Sedlce; Nový dvůr sídlo blíž kláštera; Zbislav ohrada s dvory a vesnicemi k ní přináležejícími; Bu- dišov sídlo a ves; Záky sídlo a ves; Chrčice horní sídlo a ves; Konovice sídlo a dvůr; V Hrobích sídlo s příslušenstvím, mlejnem na Labi a lom- kamenem štukového; Lhota pod lesem Lipská řečeném, sídlo s dvorem; Buršovna louka veliká při Labi; Cadach sídlo s příslušenstvím; Zdanice ves s lesem přináležejícím; Chvostany ves a sídlo; Pávice statek v mark- rabství Moravském; Jeníkov s následujícími vesnicemi a dvory blíž Ně-
III. 1700. Soupis statků kláštera Sedleckého před válkami husitskými uveřejněný kn. Janem Beckovským. Místo a sídlo Sedlec řečené se vším k němu příslušenstvím; město Malín; město Solnice; Hotknovice sídlo s dvorem a příslušenstvím; Podolany se vším příslušenstvím; Hradistko statek se všemi vodami, loukami, lesy a jiným příslušenstvím; Poboř sídlo a dvůr; Libenice sídlo a dvůr; Hlízov statek s Kačíny a se vším příslušenstvím až do po- toku, který okolo lesa Bor řečeného teče; Přítoka dvůr; Padasham sídlo blíž Králového Hradce se vším příslušenstvím; Bor les mezi městy Ko- línem a Čáslaví ležící se vším příslušenstvím a okrajky; Chléb blíž Nym- burka; mlejny na Labi u města Kolína. Rodhostice ves blíž Kolína s obojím břehem řeky Labe a vodou, jak daleko týž statky od Kolína se stahují; proboštství svatého Martina v městě Kouřimě se všemi důchody a pří- slušenstvím; Čelákovice městečko nad Labem; Dymokury městečko nad Poděbrady a mlejny na Labi pod městem Nymburkem; Újezd sídlo a dvůr; Hoffmark sídlo s zahradou, vinicemi, lázní a valchou u Kloster-Najburku; Křísoudov hrad se vsí; Svojsice sídlo a dvůr; ve vsi Borovnici jeden usedlej s půl lánem rolí; v Cejeticích jeden usedlej s lánem rolí, který k hradu Křísoudovu platil jednu hřívnu; Heralec hrad s dvorem a vsí; Pavlov dvůr; Bonkov a Budišov k hradu Heralci přináležející se všemi rybníky, mlejny a jich příslušenstvím; Labice ves; Crkvíce dvůr a ves; Chotušice sídlo a ves cum jure patronatus; Dolany dvůr a ves; Tejnec nad Labem cum jure patronatus a mlejny na obouch stranách břehy řeky ležícími; Svatého Jakuba ves; Ovčáry sídlo a dvůr blíž Sedlce; Nový dvůr sídlo blíž kláštera; Zbislav ohrada s dvory a vesnicemi k ní přináležejícími; Bu- dišov sídlo a ves; Záky sídlo a ves; Chrčice horní sídlo a ves; Konovice sídlo a dvůr; V Hrobích sídlo s příslušenstvím, mlejnem na Labi a lom- kamenem štukového; Lhota pod lesem Lipská řečeném, sídlo s dvorem; Buršovna louka veliká při Labi; Cadach sídlo s příslušenstvím; Zdanice ves s lesem přináležejícím; Chvostany ves a sídlo; Pávice statek v mark- rabství Moravském; Jeníkov s následujícími vesnicemi a dvory blíž Ně-
Strana 99
99 meckého Brodu ležícími, kteréž byly: Barturfsdorf, Hohenrhein, Longen- dorf, Smilov a Bergmeistersdorf; Třebečice pevnost se vším příslušenstvím; Krakovany tvrz se vším příslušenstvím; v Trnově rychta; ve vsi Labetíně dva láníky, hospoda a clo na řece Labi s právem lovení ryb; Hořany sídlo s lány horními, které k dolu Podstuben řečenému Hrndenordt, Pirk- nery, Merbotonis a Wegmansdorf náležejícími, se všemi lomy k nim patří- cími; Hohenredl sídlo se všemi požitky; mlejn na řece Labi u vsi Starý Kolín řečené se vsím příslušenstvím; Malešov pevnost se vším příslušen- stvím; Aygen sídlo se čtyrma vinicemi a jiným příslušenstvím blíž Kloster- Najburku; dvůr na Senné ulici před Kutnou Horou za Kouřímskou branou se vším příslušenstvím; Ušinec les s zátokou a jezerem při Labi; jus patronatus v městech v Kouřimě, v Čáslavi, v Novém Kolíně a Krá- lovém Hradci v pražském biskupství a arcibiskupství; též v Jemnicích a Jaroměřicích v holomoutském biskupství s polovičnými užitky, které přes 40 hříven stříbra vynášely; také užitky ze 160 kaplí, jichž se tolik na Kutných Horách k faře malínské a klášteru Sedleckému náležejících vynacházelo; ouroky a činže ze mlejnů, pekáren a lázní, které se v mezech kutnohorských vynacházely, desátek urbury z šachet a dolův kutno- horských, které v mezech gruntů někdy klášterských ležely a přes meze do gruntů kapitoly pražské se nevstahovaly; tolikéž činže a ouroky z hutí, lány horní abzelehen řečené na vrchu Špicberku ležící; plat z rathouzu, rozdílných rynků, masných a jiných krámů na Kutných Horách; jednu pregírskou stolici v minci kutnohorské; ourok a plat z sídla a jeho pří- slušenství na Turkanku ležícího; též plat z předměstí Hloušky řečeného při Kutné Hoře, tolikéž s oudolí a šachty Ruč nazvané; Kholmark před- městí kutnohorské; Křesetice sídlo a ves; z města Nového Kolína tři kameny loje platu stálého i také plat ze vsi Kotavice. Též ves Zdebudice, Odolany, Donáty, Bylany, Galčovice, Břežany, Nová Ves, Tři dvory, Selnice, Crčín, Lhota, Svatý Mikuláš, Svatá Kateřina, Dolní Lhota, Slav- nice, Nová Ves, Dubec, Bonovec, Veselé, Babice, Grunta, Kobylnice, Vora- šice, Lišice, Jezery, Černice, Bílušice, Žitenice, Blahry, Břekař, Dolní Dubec, Dobrýnice, Konkov, Malejovice, Ovčáry blíž Kolína, Šestáry, Polkyň, Chot- vice, Řečenov, Kojice, Zábořice, Vinaře, Macovice, Vilanec, Víslavice, Ro- hožec, Bránkovice, Michovice, Chrásť, Krupá s jich vším příslušenstvím, Pfaffendorf s mlejny na Labi a Veletov ves cum jure patronatus. Též dvůr Chyšna, Bučice, Lážice, Mikulášov x. Srovn. Jana Beckovského, Poselkyně starých příběhův českých. (V Starém městě pražském 1700) I., str. 694.
99 meckého Brodu ležícími, kteréž byly: Barturfsdorf, Hohenrhein, Longen- dorf, Smilov a Bergmeistersdorf; Třebečice pevnost se vším příslušenstvím; Krakovany tvrz se vším příslušenstvím; v Trnově rychta; ve vsi Labetíně dva láníky, hospoda a clo na řece Labi s právem lovení ryb; Hořany sídlo s lány horními, které k dolu Podstuben řečenému Hrndenordt, Pirk- nery, Merbotonis a Wegmansdorf náležejícími, se všemi lomy k nim patří- cími; Hohenredl sídlo se všemi požitky; mlejn na řece Labi u vsi Starý Kolín řečené se vsím příslušenstvím; Malešov pevnost se vším příslušen- stvím; Aygen sídlo se čtyrma vinicemi a jiným příslušenstvím blíž Kloster- Najburku; dvůr na Senné ulici před Kutnou Horou za Kouřímskou branou se vším příslušenstvím; Ušinec les s zátokou a jezerem při Labi; jus patronatus v městech v Kouřimě, v Čáslavi, v Novém Kolíně a Krá- lovém Hradci v pražském biskupství a arcibiskupství; též v Jemnicích a Jaroměřicích v holomoutském biskupství s polovičnými užitky, které přes 40 hříven stříbra vynášely; také užitky ze 160 kaplí, jichž se tolik na Kutných Horách k faře malínské a klášteru Sedleckému náležejících vynacházelo; ouroky a činže ze mlejnů, pekáren a lázní, které se v mezech kutnohorských vynacházely, desátek urbury z šachet a dolův kutno- horských, které v mezech gruntů někdy klášterských ležely a přes meze do gruntů kapitoly pražské se nevstahovaly; tolikéž činže a ouroky z hutí, lány horní abzelehen řečené na vrchu Špicberku ležící; plat z rathouzu, rozdílných rynků, masných a jiných krámů na Kutných Horách; jednu pregírskou stolici v minci kutnohorské; ourok a plat z sídla a jeho pří- slušenství na Turkanku ležícího; též plat z předměstí Hloušky řečeného při Kutné Hoře, tolikéž s oudolí a šachty Ruč nazvané; Kholmark před- městí kutnohorské; Křesetice sídlo a ves; z města Nového Kolína tři kameny loje platu stálého i také plat ze vsi Kotavice. Též ves Zdebudice, Odolany, Donáty, Bylany, Galčovice, Břežany, Nová Ves, Tři dvory, Selnice, Crčín, Lhota, Svatý Mikuláš, Svatá Kateřina, Dolní Lhota, Slav- nice, Nová Ves, Dubec, Bonovec, Veselé, Babice, Grunta, Kobylnice, Vora- šice, Lišice, Jezery, Černice, Bílušice, Žitenice, Blahry, Břekař, Dolní Dubec, Dobrýnice, Konkov, Malejovice, Ovčáry blíž Kolína, Šestáry, Polkyň, Chot- vice, Řečenov, Kojice, Zábořice, Vinaře, Macovice, Vilanec, Víslavice, Ro- hožec, Bránkovice, Michovice, Chrásť, Krupá s jich vším příslušenstvím, Pfaffendorf s mlejny na Labi a Veletov ves cum jure patronatus. Též dvůr Chyšna, Bučice, Lážice, Mikulášov x. Srovn. Jana Beckovského, Poselkyně starých příběhův českých. (V Starém městě pražském 1700) I., str. 694.
Strana 100
IV. 1332, 9. ledna. V Avignoně. Papež Jan XXII. nařizuje biskupu pražskému Janu z Dražic, aby uvedl Jana, pro- bošta vyšehradského, syna krále Václava, v držení kostela malínského nebo kutnohorského, na nějž mu byla udělena provise. Johannes etc. Venerabili fratri.. episcopo Pragensi salutem etc. Personam dilecti filii Johannis, nati clare memorie Wenceslai regis Boemie, prepositi ecclesie Wissegradensis prope Pragam, generis nobilitate conspi- cuam moris elegarcia et aliis multiplicibus virtutum meritis, prout testi- monio fidedignorum accepimus, insignitam paterna benevolencia pro- sequentes libenter sibi reddamur in exhibicione gracie liberales. Cum itaque, sicut oblata nobis eiusdem prepositi peticionis series continebat, parrochialis ecclesia in Malin alias in Cutina tue diocesis tanto tempore vacavisse et adhuc vacare noscatur, quod eius collacio est ad sedem apo- stolicam iuxta Lateranensis statuta concilii legitime devoluta, licet quidem ad eandem ecclesiam in fraudem presentatus et in ea eciam institutus fore dicatur, nos volentes eidem Johanni premissorum intuitu graciam facere specialem, fraternitati tue, de qua plenam in domino fiduciam obtinemus, per apostolica scripta committimus et mandamus, quatenus vo- catis dicto presentato et instituto ac aliis, qui fuerint evocandi, si simpli- citer de plano sine strepitu et figura iudicii repereris ita esse, et in eadem parrochiali ecclesia tempore date presencium non sit alicui alteri ius speci- aliter acquisitum, ecclesiam ipsam cum omnibus iuribus et pertinenciis suis dicto Johanni auctoritate nostra commendes per eum usque ad eiusdem sedis beneplacitum tenendam et eciam gubernandam, ita quod idem Johannes de fructibus, redditibus, proventibus, iuribus et obven- tibus universis eiusdem ecclesie parrochialis libere ordinare ac disponere- valeat, huiusmodi commenda durante, si eam auctoritate presencium facere te contingat, sicut veri rectores ipsius ecclesie, qui fuerunt pro tempore, ordinare et disponere potuerunt et eciam debuerunt, alienacione tamen bonorum immobilium eiusdem ecclesie penitus interdicta, inducens per te vel alium seu alios eundem Johannem vel procuratorem suum eius nomine in corporalem possessionem eiusdem ecclesie parrochialis ac iurium et
IV. 1332, 9. ledna. V Avignoně. Papež Jan XXII. nařizuje biskupu pražskému Janu z Dražic, aby uvedl Jana, pro- bošta vyšehradského, syna krále Václava, v držení kostela malínského nebo kutnohorského, na nějž mu byla udělena provise. Johannes etc. Venerabili fratri.. episcopo Pragensi salutem etc. Personam dilecti filii Johannis, nati clare memorie Wenceslai regis Boemie, prepositi ecclesie Wissegradensis prope Pragam, generis nobilitate conspi- cuam moris elegarcia et aliis multiplicibus virtutum meritis, prout testi- monio fidedignorum accepimus, insignitam paterna benevolencia pro- sequentes libenter sibi reddamur in exhibicione gracie liberales. Cum itaque, sicut oblata nobis eiusdem prepositi peticionis series continebat, parrochialis ecclesia in Malin alias in Cutina tue diocesis tanto tempore vacavisse et adhuc vacare noscatur, quod eius collacio est ad sedem apo- stolicam iuxta Lateranensis statuta concilii legitime devoluta, licet quidem ad eandem ecclesiam in fraudem presentatus et in ea eciam institutus fore dicatur, nos volentes eidem Johanni premissorum intuitu graciam facere specialem, fraternitati tue, de qua plenam in domino fiduciam obtinemus, per apostolica scripta committimus et mandamus, quatenus vo- catis dicto presentato et instituto ac aliis, qui fuerint evocandi, si simpli- citer de plano sine strepitu et figura iudicii repereris ita esse, et in eadem parrochiali ecclesia tempore date presencium non sit alicui alteri ius speci- aliter acquisitum, ecclesiam ipsam cum omnibus iuribus et pertinenciis suis dicto Johanni auctoritate nostra commendes per eum usque ad eiusdem sedis beneplacitum tenendam et eciam gubernandam, ita quod idem Johannes de fructibus, redditibus, proventibus, iuribus et obven- tibus universis eiusdem ecclesie parrochialis libere ordinare ac disponere- valeat, huiusmodi commenda durante, si eam auctoritate presencium facere te contingat, sicut veri rectores ipsius ecclesie, qui fuerunt pro tempore, ordinare et disponere potuerunt et eciam debuerunt, alienacione tamen bonorum immobilium eiusdem ecclesie penitus interdicta, inducens per te vel alium seu alios eundem Johannem vel procuratorem suum eius nomine in corporalem possessionem eiusdem ecclesie parrochialis ac iurium et
Strana 101
101 percinenciarum predictarum et defendens inductum amoto ab ea dicto presentato et instituto et quolibet alio illicito detentore, faciensque sibi de ipsius ecclesie fructibus, redditibus, proventibus, iuribus et obventibus universis integre responderi, contradictores per censuram ecclesiasticam appellacione postposita compescendo. Non obstantibus quibuscunque con- stitutis a predecessoribus nostris Romanis pontificibus in contrarium editis, aut si aliqui super provisionibus sibi faciendis de huiusmodi ecclesiis vel aliis beneficiis ecclesiasticis in illis partibus speciales vel generales dicte sedis vel legatorum eius litteras impetrarint, eciam si per eas ad inhibici- onem, reservacionem et decretum vel alias quomodolibet sit processum, quas litteras et processus habitos per easdem, si est ita et in dicta parrochiali ecclesia tempore dicte date non sit alicui alteri ius quesitum specialiter, ut prefertur, ad dictam ecclesiam durante commenda huiusmodi, si illam auctoritate presencium, ut premittitur, facere te contingat, volumus non extendi, sed nullum per hoc eis quoad assecucionem ecclesiarum et bene- ficiorum aliorum et prebendarum generari, seu si episcopo Pragensi, qui est pro tempore, vel quibusvis aliis communiter vel divisim ab eadem sit sede indultum, quod ad recepcionem vel promocionem alicuius minime teneantur et ad id compelli, aut quod interdici, suspendi vel excomunicari non possint, quodque de huiusmodi ecclesiis vel aliis beneficiis ecclesiasticis ad eorum collacionem, provisionem, presentacionem seu quamvis alias disposicionem coniunctim vel separatim spectantibus nequeat alicui pro- videri, seu alias disposiciones de illis per litteras apostolicas non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto huiusmodi men- cionem, et qualibet alia prefate sedis indulgencia generalis vel specialis cuiuscunque tenoris existat, per quam presentibus non expressam vel totaliter non insertam effectus earum impediri valeat quomodolibet vel differi, et de qua cuiuscunque toto tenore habenda sit in nostris litteris mencio specialis, sive quod ipse Johannes in dictam Wissegradensem preposituram et in Pragensem, Olomucensem, Ratisponensem et Bam- bergensem canonicatus et prebendas et in eisdem Pragensi et Wisse- gradensi ecclesiis quosdam annuos redditus, obediencias vulgariter nun- cupatas ac quandam capellam, sitam prope Brunnam Olomucensis diocesis, sine cura ex dispensacione apostolica obtinet ac in prefata Bambergensi ecclesia dignitatem vel personatum seu officium cum cura auctoritate apostolica noscitur expectare; seu quod ipse patitur de- fectum natalium, ut pote de dicto rege coniugato et coniugata genitus, super quo, si dictam commendam auctoritate presencium facere, ut premit- titur, te contingat, cum eodem Johanne, ut predicto defectu et qualibet constitucione in contrarium edita nequaquam obstantibus predictam ecclesiam parrochialem sibi taliter commendandam libere recipere et eam huiusmodi durante commenda licite retinere valeat, auctoritate predicta dispenses, proviso, quod ecclesia ipsa, si eam, ut predicitur, te sibi conti- gerit commendare ac prepositura canonicatus et prebende ac alia beneficia
101 percinenciarum predictarum et defendens inductum amoto ab ea dicto presentato et instituto et quolibet alio illicito detentore, faciensque sibi de ipsius ecclesie fructibus, redditibus, proventibus, iuribus et obventibus universis integre responderi, contradictores per censuram ecclesiasticam appellacione postposita compescendo. Non obstantibus quibuscunque con- stitutis a predecessoribus nostris Romanis pontificibus in contrarium editis, aut si aliqui super provisionibus sibi faciendis de huiusmodi ecclesiis vel aliis beneficiis ecclesiasticis in illis partibus speciales vel generales dicte sedis vel legatorum eius litteras impetrarint, eciam si per eas ad inhibici- onem, reservacionem et decretum vel alias quomodolibet sit processum, quas litteras et processus habitos per easdem, si est ita et in dicta parrochiali ecclesia tempore dicte date non sit alicui alteri ius quesitum specialiter, ut prefertur, ad dictam ecclesiam durante commenda huiusmodi, si illam auctoritate presencium, ut premittitur, facere te contingat, volumus non extendi, sed nullum per hoc eis quoad assecucionem ecclesiarum et bene- ficiorum aliorum et prebendarum generari, seu si episcopo Pragensi, qui est pro tempore, vel quibusvis aliis communiter vel divisim ab eadem sit sede indultum, quod ad recepcionem vel promocionem alicuius minime teneantur et ad id compelli, aut quod interdici, suspendi vel excomunicari non possint, quodque de huiusmodi ecclesiis vel aliis beneficiis ecclesiasticis ad eorum collacionem, provisionem, presentacionem seu quamvis alias disposicionem coniunctim vel separatim spectantibus nequeat alicui pro- videri, seu alias disposiciones de illis per litteras apostolicas non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto huiusmodi men- cionem, et qualibet alia prefate sedis indulgencia generalis vel specialis cuiuscunque tenoris existat, per quam presentibus non expressam vel totaliter non insertam effectus earum impediri valeat quomodolibet vel differi, et de qua cuiuscunque toto tenore habenda sit in nostris litteris mencio specialis, sive quod ipse Johannes in dictam Wissegradensem preposituram et in Pragensem, Olomucensem, Ratisponensem et Bam- bergensem canonicatus et prebendas et in eisdem Pragensi et Wisse- gradensi ecclesiis quosdam annuos redditus, obediencias vulgariter nun- cupatas ac quandam capellam, sitam prope Brunnam Olomucensis diocesis, sine cura ex dispensacione apostolica obtinet ac in prefata Bambergensi ecclesia dignitatem vel personatum seu officium cum cura auctoritate apostolica noscitur expectare; seu quod ipse patitur de- fectum natalium, ut pote de dicto rege coniugato et coniugata genitus, super quo, si dictam commendam auctoritate presencium facere, ut premit- titur, te contingat, cum eodem Johanne, ut predicto defectu et qualibet constitucione in contrarium edita nequaquam obstantibus predictam ecclesiam parrochialem sibi taliter commendandam libere recipere et eam huiusmodi durante commenda licite retinere valeat, auctoritate predicta dispenses, proviso, quod ecclesia ipsa, si eam, ut predicitur, te sibi conti- gerit commendare ac prepositura canonicatus et prebende ac alia beneficia
Strana 102
102 supradicta, que, ut premittitur, obtinet et expectat, cum illa habuerit, debitis non fraudetur obsequiis et animarum cura in eadem ecclesia parro- chiali et aliis predictis beneficiis, quibus illa imminet, nullatenus negli- gatur. Nos enim, si commendam huiusmodi per te fieri contingat, ut pre- fertur, irritum decernimus et inane, si secus super hiis a quaquam quavis auctoritate scienter vel ignoranter contigerit attemptari. Dat. Auin. V. idus januar. anno XVI. (Reg. pap. Jana XXII. r. XVI., část II., svazek XXXX., f. 395.)
102 supradicta, que, ut premittitur, obtinet et expectat, cum illa habuerit, debitis non fraudetur obsequiis et animarum cura in eadem ecclesia parro- chiali et aliis predictis beneficiis, quibus illa imminet, nullatenus negli- gatur. Nos enim, si commendam huiusmodi per te fieri contingat, ut pre- fertur, irritum decernimus et inane, si secus super hiis a quaquam quavis auctoritate scienter vel ignoranter contigerit attemptari. Dat. Auin. V. idus januar. anno XVI. (Reg. pap. Jana XXII. r. XVI., část II., svazek XXXX., f. 395.)
Strana 103
V. 1357, 24. března. V Avignoně. Jan de Silvis, děkan sv. Agrikoly v Avignoně, vykonavatel papežskou stolicí ustanovený, seznává, že přijal listinu papeže Innocence VI. z 10. února, panování papež- ského roku pátého, a nařizuje ve smyslu jejím arcibiskupu pražskému a jiným mnohým osobám duchovním, aby poslušní rozkazů papežských Benedikta Hankova ze Ždánic, správce kostela farního v Malíně, uvedli v skutečné držení a užívání toho kostela a protiv- níky jeho Mikuláše opata a konvent kláštera Sedleckého a Jindřicha řečeného Zajíc, kteří se kostela zmocnili, z držení odstranili a k náhradě ušlých užitků i útrat sporu přiměli. Reverendo in Christo patri domino Arnesto, dei gracia sancte Pra- gensis ecclesie archiepiscopo, ac venerabilibus viris dominis vicario seu administratori in spiritualibus generali et officiali seu officialibus dicti archiepiscopi et eorum loca tenentibus, nec non universis et singulis capitulis, collegiis, conventibus, abbatibus, archidiaconis, decanis, prepositis, prioribus, guardianis, custodibus, provincialibus et ministris Predicatorum et Minorum, sancti Augustini et Carmelitarum ac aliorum ordinum quorum- cunque, exemptis et non exemptis, ac omnibus et singulis personis ecclesi- asticis, dignitates, personatus, administraciones, officia seu beneficia que- cunque habentibus per et infra civitatem, ecclesiam et diocesim Pragensem et alias ubicunque constitutis, nec non omnibus, quorum interest vel inter- erit et quos infrascriptum tangit negocium vel tangere poterit quomodolibet in futurum, et ad quos infrascripti nostri, ymmo verius apostolici, perve- nerint processus et mandata, Johannes de Siluis, decanus sancti Agricoli Auinionensis, executor ad infrascripta una cum subscriptis collegis nostris sub infrascripta forma a sede apostolica deputatus, salutem in domino et mandatis nostris, ymmo verius apostolicis, humiliter obedire. Literas sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Innocencii, divina providencia pape sexti, executorias cuiusdam sentencie diffinitive, que in rem transiit iudicatam, late in palacio apostolico pro discreto viro Benedicto, dicto Benessio Honconis de Zdanicz, rectore parrochialis ecclesie in Malina, Pragensis diocesis, super ipsa ecclesia et eius occupacione cum filo canapeo vera bulla plumbea ipsius domini pape more Romane curie nullatas, cum dicte sentencie diffinitive et taxacionis expensarum in causa eadem instru- mentis publicis super hoc confectis et infrascripti auditoris sigillo munitis.
V. 1357, 24. března. V Avignoně. Jan de Silvis, děkan sv. Agrikoly v Avignoně, vykonavatel papežskou stolicí ustanovený, seznává, že přijal listinu papeže Innocence VI. z 10. února, panování papež- ského roku pátého, a nařizuje ve smyslu jejím arcibiskupu pražskému a jiným mnohým osobám duchovním, aby poslušní rozkazů papežských Benedikta Hankova ze Ždánic, správce kostela farního v Malíně, uvedli v skutečné držení a užívání toho kostela a protiv- níky jeho Mikuláše opata a konvent kláštera Sedleckého a Jindřicha řečeného Zajíc, kteří se kostela zmocnili, z držení odstranili a k náhradě ušlých užitků i útrat sporu přiměli. Reverendo in Christo patri domino Arnesto, dei gracia sancte Pra- gensis ecclesie archiepiscopo, ac venerabilibus viris dominis vicario seu administratori in spiritualibus generali et officiali seu officialibus dicti archiepiscopi et eorum loca tenentibus, nec non universis et singulis capitulis, collegiis, conventibus, abbatibus, archidiaconis, decanis, prepositis, prioribus, guardianis, custodibus, provincialibus et ministris Predicatorum et Minorum, sancti Augustini et Carmelitarum ac aliorum ordinum quorum- cunque, exemptis et non exemptis, ac omnibus et singulis personis ecclesi- asticis, dignitates, personatus, administraciones, officia seu beneficia que- cunque habentibus per et infra civitatem, ecclesiam et diocesim Pragensem et alias ubicunque constitutis, nec non omnibus, quorum interest vel inter- erit et quos infrascriptum tangit negocium vel tangere poterit quomodolibet in futurum, et ad quos infrascripti nostri, ymmo verius apostolici, perve- nerint processus et mandata, Johannes de Siluis, decanus sancti Agricoli Auinionensis, executor ad infrascripta una cum subscriptis collegis nostris sub infrascripta forma a sede apostolica deputatus, salutem in domino et mandatis nostris, ymmo verius apostolicis, humiliter obedire. Literas sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Innocencii, divina providencia pape sexti, executorias cuiusdam sentencie diffinitive, que in rem transiit iudicatam, late in palacio apostolico pro discreto viro Benedicto, dicto Benessio Honconis de Zdanicz, rectore parrochialis ecclesie in Malina, Pragensis diocesis, super ipsa ecclesia et eius occupacione cum filo canapeo vera bulla plumbea ipsius domini pape more Romane curie nullatas, cum dicte sentencie diffinitive et taxacionis expensarum in causa eadem instru- mentis publicis super hoc confectis et infrascripti auditoris sigillo munitis.
Strana 104
104 non viciatas, non cancellatas, nec in aliqua sua parte suspectas, sed prorsus omni vicio carentes, nobis pro parte dicti Benedicti presentatas, nos cum ea, qua decuit, reverencia recepisse noveritis; quarum tenor sequitur per omnia talis: Innocencius episcopus, servus servorum dei. Venerabili fratri.. episcopo Nitriensi et dilectis filiis.. decano sancti Agricoli Auimo- nensis ac .. thesaurario Luthomislensis ecclesiarum salutem et aposto- licam benediccionem. Peticio dilecti filii Benedicti de Zdanicz, rectoris parrochialis ecclesie in Malina, Pragensis diocesis, nobis exhibita continebat, quod licet olim ipse predictam ecclesiam, tunc per liberam resignacionem Henrici dicti Leporis, presbyteri dicte diocesis, tunc ipsius ecclesie rectoris, per ipsum de ipsa ecclesia in manibus Johannis dicti Paduani, decani ecclesie Wissegradensis prope Pragam, vicarii generalis venerabilis fratris nostri Arnesti, archiepiscopi Pragensis, extra Romanam curiam sponte factam et per eundem vicarium, habentem super hoc ab eodem archiepiscopo specialem potestatem, extra eandem curiam admissam, vacantem, vigore quarundem literarum apostolicarum, prout ex ipsarum forma patebat, infra tempus legitimum acceptasset et de ea sibi provisum fuisset canonice: tamen Nicolaus abbas et conventus monasterii in Sedlecz, ordinis Cisterciensis, dicte diocesis, ad quorum collacionem dicta ecclesia pertinere dinoscitur, ac Henricus predictus, qui predictam ecclesiam ad se spectare falso dicebat, acceptacioni et provisioni huiusmodi contra iusticiam se [opponent ]es fecerunt, quod et faciunt, ita quod acceptacio nec non provisio huiusmodi suum debitum sortiri potuerunt effectum, seque in dictam ecclesiam intruserunt eamque occuparunt et detinuerunt, prout detinent indebite occupatam, fructus, redditus et provent us percipiendo ex ea, propter que pro parte dicti Benedicti fuit ad sedem apostolicam appellatum; nosque causam appellacionis huius- modi et negocii principalis ad instanciam dicti Benedicti dilecto filio magistro Bertrando de Cardalhaco, archidiacono sancte Marie de Mari in ecclesia Barchinonensi, capellano nostro et auditori causarum palacii apostolici, audiendam commisimus et fine debito terminandam, qui ad instanciam dicti Benedicti coram eo in iudicio comparentis premissis contra eosdem abbatem et conventum ac Henricum debitis et consuetis citacionibus in audiencia publica, ut est moris, in eorum contumaciam de consilio et assensu coauditorum suorum dicti palacii, quibus super hiis relacionem fecit fidelem, eodem Benedicto presente pronuncciavit causam huiusmodi fore ad Romanam curiam legitime devolutam et apud eam tractari et finiri debere et ad ipsius Benedicti instanciam predictos abbatem et conventum ac Henricum ad dandum et recipiendum libellum et ad prestandum et per partem alteram prestari videndum iuramentum de calumpnia et veritate dicenda in causa huiusmodi in eadem audiencia successive citari fecit ad certos peremptorios terminos competentes; in qu ibus dictus Benedictus coram eodem auditore in iudicio comparens, predictorum citatorum non comparencium contumaciam accusavit et in eorum contumaciam quendam pro parte sua dedit libellum et in ipsius auditoris presencia
104 non viciatas, non cancellatas, nec in aliqua sua parte suspectas, sed prorsus omni vicio carentes, nobis pro parte dicti Benedicti presentatas, nos cum ea, qua decuit, reverencia recepisse noveritis; quarum tenor sequitur per omnia talis: Innocencius episcopus, servus servorum dei. Venerabili fratri.. episcopo Nitriensi et dilectis filiis.. decano sancti Agricoli Auimo- nensis ac .. thesaurario Luthomislensis ecclesiarum salutem et aposto- licam benediccionem. Peticio dilecti filii Benedicti de Zdanicz, rectoris parrochialis ecclesie in Malina, Pragensis diocesis, nobis exhibita continebat, quod licet olim ipse predictam ecclesiam, tunc per liberam resignacionem Henrici dicti Leporis, presbyteri dicte diocesis, tunc ipsius ecclesie rectoris, per ipsum de ipsa ecclesia in manibus Johannis dicti Paduani, decani ecclesie Wissegradensis prope Pragam, vicarii generalis venerabilis fratris nostri Arnesti, archiepiscopi Pragensis, extra Romanam curiam sponte factam et per eundem vicarium, habentem super hoc ab eodem archiepiscopo specialem potestatem, extra eandem curiam admissam, vacantem, vigore quarundem literarum apostolicarum, prout ex ipsarum forma patebat, infra tempus legitimum acceptasset et de ea sibi provisum fuisset canonice: tamen Nicolaus abbas et conventus monasterii in Sedlecz, ordinis Cisterciensis, dicte diocesis, ad quorum collacionem dicta ecclesia pertinere dinoscitur, ac Henricus predictus, qui predictam ecclesiam ad se spectare falso dicebat, acceptacioni et provisioni huiusmodi contra iusticiam se [opponent ]es fecerunt, quod et faciunt, ita quod acceptacio nec non provisio huiusmodi suum debitum sortiri potuerunt effectum, seque in dictam ecclesiam intruserunt eamque occuparunt et detinuerunt, prout detinent indebite occupatam, fructus, redditus et provent us percipiendo ex ea, propter que pro parte dicti Benedicti fuit ad sedem apostolicam appellatum; nosque causam appellacionis huius- modi et negocii principalis ad instanciam dicti Benedicti dilecto filio magistro Bertrando de Cardalhaco, archidiacono sancte Marie de Mari in ecclesia Barchinonensi, capellano nostro et auditori causarum palacii apostolici, audiendam commisimus et fine debito terminandam, qui ad instanciam dicti Benedicti coram eo in iudicio comparentis premissis contra eosdem abbatem et conventum ac Henricum debitis et consuetis citacionibus in audiencia publica, ut est moris, in eorum contumaciam de consilio et assensu coauditorum suorum dicti palacii, quibus super hiis relacionem fecit fidelem, eodem Benedicto presente pronuncciavit causam huiusmodi fore ad Romanam curiam legitime devolutam et apud eam tractari et finiri debere et ad ipsius Benedicti instanciam predictos abbatem et conventum ac Henricum ad dandum et recipiendum libellum et ad prestandum et per partem alteram prestari videndum iuramentum de calumpnia et veritate dicenda in causa huiusmodi in eadem audiencia successive citari fecit ad certos peremptorios terminos competentes; in qu ibus dictus Benedictus coram eodem auditore in iudicio comparens, predictorum citatorum non comparencium contumaciam accusavit et in eorum contumaciam quendam pro parte sua dedit libellum et in ipsius auditoris presencia
Strana 105
105 predictum prestitit iuramentum in dictis terminis ad hoc datis, idem- que auditor ad instanciam dicti Benedicti eosdem abbatem et conventum ac Henricum ad dandum et per partem alteram dari videndum posiciones et articulos, si quos dare vellent in causa huiusmodi, in prefata audiencia citari fecit ad certum peremptorium terminum competentem, in quo magister Olenus de Adlochowicz, procurator et procuratorio nomine dicti Be- nedicti coram eodem auditore in iudicio comparens, ipsorum citatorum non comparencium contumaciam accusavit et in eorum contumaciam quasdam posiciones et articulos pro parte sua tradidit in causa huiusmodi supradicta; prefatusque auditor ad instanciam dicti Benedicti abbatem et conventum ac Henricum predictos ad respondendum dictis posicionibus et dicendum contra articulos antedictos, quidquid vellent, nec non ad producendum et per partem alteram produci videndum omnia iura et munimenta, quibus partes ipse volebant in huiusmodi causa uti, successive citari fecit ad certos terminos peremptorios competentes in audiencia supradicta; in quibus prefatus Benedictus coram dicto auditore in iudicio comparens predictorum citatorum non comparencium contumaciam accusavit et in eorum contumaciam nonnullas literas apostolicas, instrumenta publica aliaque iura et munimenta, quibus pars sua uti volebat, produxit in dicto termino ad hoc statuto; dictusque auditor ad instanciam dicti Benedicti prenominatos abbatem et conventum ac Henricum ad dicendum contra eadem producta, quidquid vellent, nec non ad concludendum et concludi videndum in causa huiusmodi vel dicendum causam racionabilem, quare in ea concludi non deberet, in eadem audiencia citari fecit ad certos ter- minos peremptorios competentes, in quibus dicto Benedicto coram eodem auditore in iudicio comparente et ipsorum citatorum non comparencium contumaciam accusante et in eorum contumaciam concludi petente in causa supradicta in dicto termino ad hoc statuto, prenominatus auditor reputans eosdem citatos quoad hoc, prout erant, merito contumaces, in eorum contumaciam in causa huiusmodi cum dicto Benedicto in ea conclu- dente conclusit et habuit pro concluso in dicto termino ad hoc dato et ad ipsius Benedicti instanciam prefatos abbatem et conventum ac Henricum ad suam in causa huiusmodi diffinitivam sentenciam audiendam in eadem audiencia citari fecit ad certam diem peremptoriam competentem; in qua prefato Benedicto coram dicto auditore in iudicio comparente et predicto- rum citatorum non comparencium contumaciam accusante et in eorum contumaciam sentenciam ipsam ferri petente, memoratus auditor reputans eosdem citatos quoad hoc, prout erant, exigente iusticia contumaces, in eorum contumaciam visis et diligenter inspectis omnibus et singulis actis accitatis, habitis et productis in causa huiusmodi coram eo, ipsisque cum diligencia recensitis et examinatis, et facta super hiis omnibus coauditoribus suis dicti palacii relacione plenaria et fideli, de ipsorum coauditorum consilio et assensu per suam diffinitivam sentenciam pronuncciavit, decrevit et declaravit, prout hec omnia in dicto libello petita fuerunt, acceptacionem
105 predictum prestitit iuramentum in dictis terminis ad hoc datis, idem- que auditor ad instanciam dicti Benedicti eosdem abbatem et conventum ac Henricum ad dandum et per partem alteram dari videndum posiciones et articulos, si quos dare vellent in causa huiusmodi, in prefata audiencia citari fecit ad certum peremptorium terminum competentem, in quo magister Olenus de Adlochowicz, procurator et procuratorio nomine dicti Be- nedicti coram eodem auditore in iudicio comparens, ipsorum citatorum non comparencium contumaciam accusavit et in eorum contumaciam quasdam posiciones et articulos pro parte sua tradidit in causa huiusmodi supradicta; prefatusque auditor ad instanciam dicti Benedicti abbatem et conventum ac Henricum predictos ad respondendum dictis posicionibus et dicendum contra articulos antedictos, quidquid vellent, nec non ad producendum et per partem alteram produci videndum omnia iura et munimenta, quibus partes ipse volebant in huiusmodi causa uti, successive citari fecit ad certos terminos peremptorios competentes in audiencia supradicta; in quibus prefatus Benedictus coram dicto auditore in iudicio comparens predictorum citatorum non comparencium contumaciam accusavit et in eorum contumaciam nonnullas literas apostolicas, instrumenta publica aliaque iura et munimenta, quibus pars sua uti volebat, produxit in dicto termino ad hoc statuto; dictusque auditor ad instanciam dicti Benedicti prenominatos abbatem et conventum ac Henricum ad dicendum contra eadem producta, quidquid vellent, nec non ad concludendum et concludi videndum in causa huiusmodi vel dicendum causam racionabilem, quare in ea concludi non deberet, in eadem audiencia citari fecit ad certos ter- minos peremptorios competentes, in quibus dicto Benedicto coram eodem auditore in iudicio comparente et ipsorum citatorum non comparencium contumaciam accusante et in eorum contumaciam concludi petente in causa supradicta in dicto termino ad hoc statuto, prenominatus auditor reputans eosdem citatos quoad hoc, prout erant, merito contumaces, in eorum contumaciam in causa huiusmodi cum dicto Benedicto in ea conclu- dente conclusit et habuit pro concluso in dicto termino ad hoc dato et ad ipsius Benedicti instanciam prefatos abbatem et conventum ac Henricum ad suam in causa huiusmodi diffinitivam sentenciam audiendam in eadem audiencia citari fecit ad certam diem peremptoriam competentem; in qua prefato Benedicto coram dicto auditore in iudicio comparente et predicto- rum citatorum non comparencium contumaciam accusante et in eorum contumaciam sentenciam ipsam ferri petente, memoratus auditor reputans eosdem citatos quoad hoc, prout erant, exigente iusticia contumaces, in eorum contumaciam visis et diligenter inspectis omnibus et singulis actis accitatis, habitis et productis in causa huiusmodi coram eo, ipsisque cum diligencia recensitis et examinatis, et facta super hiis omnibus coauditoribus suis dicti palacii relacione plenaria et fideli, de ipsorum coauditorum consilio et assensu per suam diffinitivam sentenciam pronuncciavit, decrevit et declaravit, prout hec omnia in dicto libello petita fuerunt, acceptacionem
Strana 106
106 et provisionem predictas fuisse et esse canonicas, debitumque debuisse et debere sortiri effectum, ac abbatem et conventum et Henricum predictos ab occupacione et detencione dicte ecclesie amovendos fore, ipsosque, in quantum potuit, de iure amovit, condempnans eosdem abbatem et conven- tum ac Henricum in fructibus ex dicta ecclesia perceptis a tempore mote litis huiusmodi et in expensis legitimis pro parte dicti Benedicti in huius- modi causa factis, ipsarum expensarum taxacione sibi imposterum reservata. Et subsequenter prefatus auditor ad instanciam dicti Benedicti abbatem et conventum ac Henricum predictos ad videndum taxari expensas huius- modi in prefata audiencia citari fecit ad certum terminum peremptorium competentem, in quo predicto Benedicto coram eodem auditore in iudicio comparente et ipsorum citatorum non comparencium contumaciam accu- sante et in eorum contumaciam expensas ipsas taxari petente, sepe fatus auditor reputans eosdem citatos quoad actum huiusmodi, prout erant, merito contumaces, in eorum contumaciam expensas ipsas in sexaginta octo florenis auri provida moderacione taxavit, dicti Benedicti super eisdem ex- pensis iuramento secuto, prout in instrumentis publicis inde confectis dicti auditoris sigillo munitis dicitur plenius contineri. Nos itaque eiusdem Bene- dicti supplicacionibus inclinati, que super hiis ab eodem auditore provide facta sunt, rata habentes et grata dictamque sentenciam auctoritate apo- stolica confirmantes, discrecioni vestre per apostolica scripta mandamus, quatenus vos vel duo aut unus vestrum per vos vel alium seu alios premissa execucioni debite demandantes, eundem Benedictum vel procuratorem suum eius nomine in corporalem possessionem dicte parrochialis ecclesie ac iurium et pertinenciarum ipsius, amoto ab ea dictis abbate et conventu et Henrico, inducatis auctoritate nostra et defendatis inductum, facientes sibi de ipsius parrochialis ecclesie fructibus, redditibus, proventibus, iuribus et obvencio- nibus universis integre responderi et de predictis ex[pensis] splecialiter] et florenorum summa pro dictis expensis iuxta predictorum instrumentorum earundem condempnacionis et taxacionis tenores plenam et debitam satisfac- cionem impendi, contradicentes per censuram ecclesiasticam, appellacione postposita, compescendo. Datum Auinione IIII. idus februarii pontificatus nostri anno quinto. Post quarum literarum apostolicarum et instrumentorum sentencie et condempnacionis, taxacionis presentacionem dictus Benedictus nobis cum instancia humiliter supplicavit, ut ad execucionem mandati apostolici nobis in hac parte directi procedere curaremus iuxta traditam a sede apostolica nobis formam. Nos igitur Johannes, executor prefatus, volentes mandatum apostolicum supradictum, nobis in hac parte directum, reverenter exequi, ut tenemur, vobis domino archiepiscopo Pragensi, nec non abbati et conventui monasterii in Sedlecz ac Henrico supradictis, detentoribus ecclesie in Malina predicte, ac omnibus et singulis aliis, quorum interest vel intererit, et quos presens tangit negocium vel tangere poterit quomodolibet in futurum, cuiuscunque dignitatis, gradus, condicio- nis, ordinis vel status fuerint, huiusmodi literas apostolicas, sentenciam et
106 et provisionem predictas fuisse et esse canonicas, debitumque debuisse et debere sortiri effectum, ac abbatem et conventum et Henricum predictos ab occupacione et detencione dicte ecclesie amovendos fore, ipsosque, in quantum potuit, de iure amovit, condempnans eosdem abbatem et conven- tum ac Henricum in fructibus ex dicta ecclesia perceptis a tempore mote litis huiusmodi et in expensis legitimis pro parte dicti Benedicti in huius- modi causa factis, ipsarum expensarum taxacione sibi imposterum reservata. Et subsequenter prefatus auditor ad instanciam dicti Benedicti abbatem et conventum ac Henricum predictos ad videndum taxari expensas huius- modi in prefata audiencia citari fecit ad certum terminum peremptorium competentem, in quo predicto Benedicto coram eodem auditore in iudicio comparente et ipsorum citatorum non comparencium contumaciam accu- sante et in eorum contumaciam expensas ipsas taxari petente, sepe fatus auditor reputans eosdem citatos quoad actum huiusmodi, prout erant, merito contumaces, in eorum contumaciam expensas ipsas in sexaginta octo florenis auri provida moderacione taxavit, dicti Benedicti super eisdem ex- pensis iuramento secuto, prout in instrumentis publicis inde confectis dicti auditoris sigillo munitis dicitur plenius contineri. Nos itaque eiusdem Bene- dicti supplicacionibus inclinati, que super hiis ab eodem auditore provide facta sunt, rata habentes et grata dictamque sentenciam auctoritate apo- stolica confirmantes, discrecioni vestre per apostolica scripta mandamus, quatenus vos vel duo aut unus vestrum per vos vel alium seu alios premissa execucioni debite demandantes, eundem Benedictum vel procuratorem suum eius nomine in corporalem possessionem dicte parrochialis ecclesie ac iurium et pertinenciarum ipsius, amoto ab ea dictis abbate et conventu et Henrico, inducatis auctoritate nostra et defendatis inductum, facientes sibi de ipsius parrochialis ecclesie fructibus, redditibus, proventibus, iuribus et obvencio- nibus universis integre responderi et de predictis ex[pensis] splecialiter] et florenorum summa pro dictis expensis iuxta predictorum instrumentorum earundem condempnacionis et taxacionis tenores plenam et debitam satisfac- cionem impendi, contradicentes per censuram ecclesiasticam, appellacione postposita, compescendo. Datum Auinione IIII. idus februarii pontificatus nostri anno quinto. Post quarum literarum apostolicarum et instrumentorum sentencie et condempnacionis, taxacionis presentacionem dictus Benedictus nobis cum instancia humiliter supplicavit, ut ad execucionem mandati apostolici nobis in hac parte directi procedere curaremus iuxta traditam a sede apostolica nobis formam. Nos igitur Johannes, executor prefatus, volentes mandatum apostolicum supradictum, nobis in hac parte directum, reverenter exequi, ut tenemur, vobis domino archiepiscopo Pragensi, nec non abbati et conventui monasterii in Sedlecz ac Henrico supradictis, detentoribus ecclesie in Malina predicte, ac omnibus et singulis aliis, quorum interest vel intererit, et quos presens tangit negocium vel tangere poterit quomodolibet in futurum, cuiuscunque dignitatis, gradus, condicio- nis, ordinis vel status fuerint, huiusmodi literas apostolicas, sentenciam et
Strana 107
107 instrumenta et singula in eis contenta intimamus, notificamus et ad vestram et cuiuscunque vestrum et ipsorum deducimus noticiam vosque et ipsos universaliter singulos et singulariter universos prefatos auctoritate apo- stolica nobis in hac parte commissa primo, secundo, tercio et peremptorie requirimus et monemus, vobis nichilominus in virtute sancte obediencie ac sub infrascriptis penis districte precipiendo mandantes, quatenus infra sex dierum spacium post publicacionem seu notificacionem presencium vobis vel vestrum alicui factam, si commode fieri poterit, vel saltem in ipsa ecclesia Pragensi et in ecclesia in Malina predicta, si similiter commode fieri poterit, alioquin in locis aliis vicinis publice factam vel alio in loco publico ita, quod verisimile sit, quod predictarum literarum apostolicarum, instrumentorum predictorum noticia ad vestram et ipsorum pervenerit noticiam seu poterit verisimiliter pervenire, immediate sequencium, quorum duos dies pro primo, duos pro secundo et reliquos duos dies pro tercio et peremptorio termino ac monicione canonica vobis et cuilibet vestrum et ipsorum prefigi- mus et eciam assignamus, eundem Benedictum vel productorem suum eius nomine, quem nos ex nunc auctoritate apostolica, quantum in nobis est, investitum mittimus in possessionem ecclesie in Malina predicte, et Hen- ricum ac abbatem et conventum predictos tam coniunctim quam divisim et quemlibet alium detentorem, quantum in nobis est et de iure possumus, ab occupacione et detencione dicte ecclesie in Malina penitus amovemus et decernimus et denuncciamus amotos, ipsum Benedictum vel eius procurato- rem suo nomine ad corporalem possessionem predicte ecclesie in Malina ac iurium et pertinenciarum eiusdem admittatis et admitti faciatis integre et cum effectu, sibique vel eius procuratori pro eo de ipsius ecclesie in Malina fructibus, redditibus, proventibus, iuribus et obvencionibus universis, et nulli alteri, respondeatis et faciatis et permittatis ab aliis, prout ad vos et singulos vestrum pertinet, integre responderi ac memoratam ecclesiam in Malina cum suis iuribus et pertinenciis universis prefato Benedicto vel procuratori suo eius nomine liberam et expeditam et eiusdem possessionem corporalem vel quasi dimittatis ipsiusque redditus et proventus, iura et obvenciones universas libere et absque molestia permittatis percipere et per omnia et singula dictis mandatis apostolicis et nostris processibus pareatis et intendatis integre et cum effectu; precipientes nichilominus Henrico et abbati ac conventui monasterii in Sedlecz predictis districte et sub penis infrascriptis mandantes, quatenus infra trium mensium spacium, quos eis pro trina monicione et canonica ac termino peremptorio assignamus, fructus a dicta ecclesia in Malina per ipsum vel ipsos a tempore mote litis perceptos, et qui percipi potuerunt, et florenorum summa, in qui- bus sunt per dictum dominum auditorem eidem Benedicto condemp- nati, infra predictum trium mensium spacium seu terminum iuxta ipsarum literarum apostolicarum et instrumentorum predictorum te- nores eidem Benedicto vel eius procuratori pro eo plenam et integram satisfaccionem impendere et exhibere procuretis. Monemus insuper
107 instrumenta et singula in eis contenta intimamus, notificamus et ad vestram et cuiuscunque vestrum et ipsorum deducimus noticiam vosque et ipsos universaliter singulos et singulariter universos prefatos auctoritate apo- stolica nobis in hac parte commissa primo, secundo, tercio et peremptorie requirimus et monemus, vobis nichilominus in virtute sancte obediencie ac sub infrascriptis penis districte precipiendo mandantes, quatenus infra sex dierum spacium post publicacionem seu notificacionem presencium vobis vel vestrum alicui factam, si commode fieri poterit, vel saltem in ipsa ecclesia Pragensi et in ecclesia in Malina predicta, si similiter commode fieri poterit, alioquin in locis aliis vicinis publice factam vel alio in loco publico ita, quod verisimile sit, quod predictarum literarum apostolicarum, instrumentorum predictorum noticia ad vestram et ipsorum pervenerit noticiam seu poterit verisimiliter pervenire, immediate sequencium, quorum duos dies pro primo, duos pro secundo et reliquos duos dies pro tercio et peremptorio termino ac monicione canonica vobis et cuilibet vestrum et ipsorum prefigi- mus et eciam assignamus, eundem Benedictum vel productorem suum eius nomine, quem nos ex nunc auctoritate apostolica, quantum in nobis est, investitum mittimus in possessionem ecclesie in Malina predicte, et Hen- ricum ac abbatem et conventum predictos tam coniunctim quam divisim et quemlibet alium detentorem, quantum in nobis est et de iure possumus, ab occupacione et detencione dicte ecclesie in Malina penitus amovemus et decernimus et denuncciamus amotos, ipsum Benedictum vel eius procurato- rem suo nomine ad corporalem possessionem predicte ecclesie in Malina ac iurium et pertinenciarum eiusdem admittatis et admitti faciatis integre et cum effectu, sibique vel eius procuratori pro eo de ipsius ecclesie in Malina fructibus, redditibus, proventibus, iuribus et obvencionibus universis, et nulli alteri, respondeatis et faciatis et permittatis ab aliis, prout ad vos et singulos vestrum pertinet, integre responderi ac memoratam ecclesiam in Malina cum suis iuribus et pertinenciis universis prefato Benedicto vel procuratori suo eius nomine liberam et expeditam et eiusdem possessionem corporalem vel quasi dimittatis ipsiusque redditus et proventus, iura et obvenciones universas libere et absque molestia permittatis percipere et per omnia et singula dictis mandatis apostolicis et nostris processibus pareatis et intendatis integre et cum effectu; precipientes nichilominus Henrico et abbati ac conventui monasterii in Sedlecz predictis districte et sub penis infrascriptis mandantes, quatenus infra trium mensium spacium, quos eis pro trina monicione et canonica ac termino peremptorio assignamus, fructus a dicta ecclesia in Malina per ipsum vel ipsos a tempore mote litis perceptos, et qui percipi potuerunt, et florenorum summa, in qui- bus sunt per dictum dominum auditorem eidem Benedicto condemp- nati, infra predictum trium mensium spacium seu terminum iuxta ipsarum literarum apostolicarum et instrumentorum predictorum te- nores eidem Benedicto vel eius procuratori pro eo plenam et integram satisfaccionem impendere et exhibere procuretis. Monemus insuper
Strana 108
108 modo et forma predictis vos omnes et singulos supradictos et specia- liter vos iudicem, omnes et singulos iuratos sive scabinos ac civitatem sive universitatem opidi in Montechutnis dicte Pragensis diocesis ac parrochianos, decimatores, censuarios, colonos ac omnes subditos ecclesie predicte nec non cultores, laboratores terrarum, possessionum, pratorum, ortorum et prediorum ad dictam ecclesiam spectancium et pertinencium ac sacrificia quecunque quovis modo nuncupata in dicta ecclesia offerentes ac omnes alios et singulos contradictores et rebelles, cuiuscunque status, gradus, dignitatis, ordinis vel condicionis existant, ut de fructibus, redditibus, pro- ventibus, iuribus et obvencionibus universis dicte ecclesie in Malina supra- dicto Benedicto debitis, alicui alteri, quam dicto Benedicto vel eius procura- tori pro eo respondeatis et respondeant, et quod a contradiccione, rebellione, impedimento ac perturbacione factis vel fiendis in et contra eundem Bene- dictum in et super premissis et eorum occupacione desistant et cessent, desistatis et cessetis omnino et alias prefate sentencie in prefato negocio per dictum dominum auditorem late et literis apostolicis et aliis predictis et nostris processibus huiusmodi taliter pareatis et pareant, quod nichil maneat imperfectum, ne possitis seu possint de inobediencia reprehendi, dictosque Henricum et abbatem ac conventum monasterii in Sedlecz aut quencunque alium preter Benedictum supradictum in rectorem dicte ecclesie in Malina nullatenus deinceps admittatis seu admittant, ymmo quantum in vobis et in eis est, amoveant et expellant, amoveatis et expellatis eosdem neque eisdem aut alicui ex ipsis respondeatis seu respondeant in aliquo nec solvatis nec solvant de redditibus, fructibus et obvencionibus aliis ecclesie prefate nec eis in aliquo obediatis nec ipsos aut aliquem seu aliquos ex ipsis habeatis pro rectore et possessore dicte ecclesie nec ab ipsis ecclesiastica sa- cramenta vel ipsius aut eorum vicariis seu conventoribus vel eius aut eorum vices gerentibus ulterius recipiatis, sed dumtaxat a dicto Benedicto, tam- quam a vero rectore dicte ecclesie et sibi ulterius respondeatis et intendatis, ut vero et legitimo dicte ecclesie rectori et pastori. Si vero vos et ipsi omnes et singuli, quorum interest vel intererit, quocunque nomine censeantur, eundem Benedictum vel eius procuratorem pro eo ad dictam ecclesiam in Malina et ad corpolarem possessionem velquasi eiusdem non admiseritis dictosque Henricum et abbatem ac conventum monasterii in Sedlecz predicti vel quemounque alium detentorem non amo veritis ab eadem, aut eidem Bene- dicto vel procuratori suo pro eo corporalem possessionem vel quasi dicte ecclesie libere non assignaveritis et de ipsius ecclesie fructibus, redditibus, proventibus, iuribus et obvencioni bus universis non responderitis et feceritis ab aliis, quantum in vobis est, integre responderi, prout superius est expres- sum, et ipsi abbas et conventus ac Henricus supradicti de fructibus perceptis a dicta ecclesia, et qui percipi potuerunt a tempore mote litis, et florenorum summa predictis non satisfecerint eidem Benedicto vel suo procuratori infra prefatum terminum, ut est dictum, et vos iudex, iurati scabini sive opidani, coloni, censuarii, decimatores, laboratores, parrochiani terrarum, posses-
108 modo et forma predictis vos omnes et singulos supradictos et specia- liter vos iudicem, omnes et singulos iuratos sive scabinos ac civitatem sive universitatem opidi in Montechutnis dicte Pragensis diocesis ac parrochianos, decimatores, censuarios, colonos ac omnes subditos ecclesie predicte nec non cultores, laboratores terrarum, possessionum, pratorum, ortorum et prediorum ad dictam ecclesiam spectancium et pertinencium ac sacrificia quecunque quovis modo nuncupata in dicta ecclesia offerentes ac omnes alios et singulos contradictores et rebelles, cuiuscunque status, gradus, dignitatis, ordinis vel condicionis existant, ut de fructibus, redditibus, pro- ventibus, iuribus et obvencionibus universis dicte ecclesie in Malina supra- dicto Benedicto debitis, alicui alteri, quam dicto Benedicto vel eius procura- tori pro eo respondeatis et respondeant, et quod a contradiccione, rebellione, impedimento ac perturbacione factis vel fiendis in et contra eundem Bene- dictum in et super premissis et eorum occupacione desistant et cessent, desistatis et cessetis omnino et alias prefate sentencie in prefato negocio per dictum dominum auditorem late et literis apostolicis et aliis predictis et nostris processibus huiusmodi taliter pareatis et pareant, quod nichil maneat imperfectum, ne possitis seu possint de inobediencia reprehendi, dictosque Henricum et abbatem ac conventum monasterii in Sedlecz aut quencunque alium preter Benedictum supradictum in rectorem dicte ecclesie in Malina nullatenus deinceps admittatis seu admittant, ymmo quantum in vobis et in eis est, amoveant et expellant, amoveatis et expellatis eosdem neque eisdem aut alicui ex ipsis respondeatis seu respondeant in aliquo nec solvatis nec solvant de redditibus, fructibus et obvencionibus aliis ecclesie prefate nec eis in aliquo obediatis nec ipsos aut aliquem seu aliquos ex ipsis habeatis pro rectore et possessore dicte ecclesie nec ab ipsis ecclesiastica sa- cramenta vel ipsius aut eorum vicariis seu conventoribus vel eius aut eorum vices gerentibus ulterius recipiatis, sed dumtaxat a dicto Benedicto, tam- quam a vero rectore dicte ecclesie et sibi ulterius respondeatis et intendatis, ut vero et legitimo dicte ecclesie rectori et pastori. Si vero vos et ipsi omnes et singuli, quorum interest vel intererit, quocunque nomine censeantur, eundem Benedictum vel eius procuratorem pro eo ad dictam ecclesiam in Malina et ad corpolarem possessionem velquasi eiusdem non admiseritis dictosque Henricum et abbatem ac conventum monasterii in Sedlecz predicti vel quemounque alium detentorem non amo veritis ab eadem, aut eidem Bene- dicto vel procuratori suo pro eo corporalem possessionem vel quasi dicte ecclesie libere non assignaveritis et de ipsius ecclesie fructibus, redditibus, proventibus, iuribus et obvencioni bus universis non responderitis et feceritis ab aliis, quantum in vobis est, integre responderi, prout superius est expres- sum, et ipsi abbas et conventus ac Henricus supradicti de fructibus perceptis a dicta ecclesia, et qui percipi potuerunt a tempore mote litis, et florenorum summa predictis non satisfecerint eidem Benedicto vel suo procuratori infra prefatum terminum, ut est dictum, et vos iudex, iurati scabini sive opidani, coloni, censuarii, decimatores, laboratores, parrochiani terrarum, posses-
Strana 109
109 sionum, pratorum et ortorum ipsius ecclesie in Malina, nec non sacrificia quecunque offerentes in ea et quicunque alii predicti eidem Benedicto vel eius procuratori pro eo non responderitis vel responderint et a dictis impedimento et turbacione non cessaveritis vel non cessaverint cum effectu, in abbatem et conventum ac Henricum predictos vel quemcunque alium detentorem, nec non in omnes alios et singulos supradictos et quemlibet eorundem et in alios quoscunque contradictores et rebelles, qui in premissis deliqueritis seu deliquerint, cuiuscunque sint vel fuerint status, gradus, ordinis aut condicio- nis, dicta canonica monicione premissa, singulariter in singulos in hiis scriptis excommunicacionis et in ecclesiam in Malina predictam ac alias ecclesias et capellas quascunque ab ea dependentes interdicti, dicta canonica monicione premissa, sentencias promulgamus. Vos vero reverendum patrem dominum archiepiscopum Pragensem ac eciam omnes et quoslibet al'os, quibus presen- tes nostri diriguntur processus, cuiuscunque dignitatis, status vel condicionis existant, requirimus et monemus, vobis nichilominus et cuilibet vestrum et ipsorum in virtute sancte obediencie et sub penis infrascriptis districte precipiendo mandamus, quatenus infra sex dierum spacium a publicacione presencium computandum, et postquam per dictum Benedictum vel suum procuratorem aut nunccium presencium ostensorem fueritis, fuerit seu fuerint requisiti coniunctim vel separatim, quorum duos pro primo, duos pro secundo, reliquos vero duos dies pro tercio et peremptorio termino ac monici- one canonica vobis et ipsis assignamus, quatenus predictum Benedictum vel suum procuratorem eius nomine ad corporalem, plenam et integram possessionem dicte ecclesie in Malina et iurium et pertinenciarum ac bono- rum universorum inducatis et induci, quantum in vobis et quolibet vestrum ac ipsorum fuerit, faciatis, amoventes ab occupacione et detencione et quavis administracione spiritualium et temporalium ecclesie in Malina predicte abbatem et conventum ac Henricum supradictos et quemlibet ipsorum et amotos auctoritate nostra, ymmo verius apostolica, vestris super hoc confectis patentibus literis harum annotacionem continentibus, publice nuncciantes et facientes eidem Benedicto vel suo procuratori eius nomine, et nulli alteri, de fructibus, redditibus, iuribus, obvencionibus et proventibus universis dicte ecclesie integre res ponderi et ab omnibus contra- diccionibus, rebellionibus et impedimentis premissorum cessetis et ab aliis, quantum in vobis est, cessari faciatis, alioquin nos auctoritate apostolica in vos et in ipsos omnes et singulos, cuiuscunque status, condicionis vel dignitatis, ut superius dictum est, existant, qui publice vel occulte, per se vel per alium feceritis, fecerint vel procuraveritis, procuraverint seu consi- lium aut auxilium vel operam dederitis vel dederint, quominus predictus abbas et conventus ac Henricus predicti expellantur et amoveantur cum effectu ab occupacione et detencione ecclesie, iurium, fructuum et reddituum eorundem, ut supra meminimus, vel qui presentibus nostris processibus et mandatis contradixeritis vel opposueritis seu contradixerint vel opposue- rint aut neglexeritis seu distuleritis contumaciter adimplere, que vobis
109 sionum, pratorum et ortorum ipsius ecclesie in Malina, nec non sacrificia quecunque offerentes in ea et quicunque alii predicti eidem Benedicto vel eius procuratori pro eo non responderitis vel responderint et a dictis impedimento et turbacione non cessaveritis vel non cessaverint cum effectu, in abbatem et conventum ac Henricum predictos vel quemcunque alium detentorem, nec non in omnes alios et singulos supradictos et quemlibet eorundem et in alios quoscunque contradictores et rebelles, qui in premissis deliqueritis seu deliquerint, cuiuscunque sint vel fuerint status, gradus, ordinis aut condicio- nis, dicta canonica monicione premissa, singulariter in singulos in hiis scriptis excommunicacionis et in ecclesiam in Malina predictam ac alias ecclesias et capellas quascunque ab ea dependentes interdicti, dicta canonica monicione premissa, sentencias promulgamus. Vos vero reverendum patrem dominum archiepiscopum Pragensem ac eciam omnes et quoslibet al'os, quibus presen- tes nostri diriguntur processus, cuiuscunque dignitatis, status vel condicionis existant, requirimus et monemus, vobis nichilominus et cuilibet vestrum et ipsorum in virtute sancte obediencie et sub penis infrascriptis districte precipiendo mandamus, quatenus infra sex dierum spacium a publicacione presencium computandum, et postquam per dictum Benedictum vel suum procuratorem aut nunccium presencium ostensorem fueritis, fuerit seu fuerint requisiti coniunctim vel separatim, quorum duos pro primo, duos pro secundo, reliquos vero duos dies pro tercio et peremptorio termino ac monici- one canonica vobis et ipsis assignamus, quatenus predictum Benedictum vel suum procuratorem eius nomine ad corporalem, plenam et integram possessionem dicte ecclesie in Malina et iurium et pertinenciarum ac bono- rum universorum inducatis et induci, quantum in vobis et quolibet vestrum ac ipsorum fuerit, faciatis, amoventes ab occupacione et detencione et quavis administracione spiritualium et temporalium ecclesie in Malina predicte abbatem et conventum ac Henricum supradictos et quemlibet ipsorum et amotos auctoritate nostra, ymmo verius apostolica, vestris super hoc confectis patentibus literis harum annotacionem continentibus, publice nuncciantes et facientes eidem Benedicto vel suo procuratori eius nomine, et nulli alteri, de fructibus, redditibus, iuribus, obvencionibus et proventibus universis dicte ecclesie integre res ponderi et ab omnibus contra- diccionibus, rebellionibus et impedimentis premissorum cessetis et ab aliis, quantum in vobis est, cessari faciatis, alioquin nos auctoritate apostolica in vos et in ipsos omnes et singulos, cuiuscunque status, condicionis vel dignitatis, ut superius dictum est, existant, qui publice vel occulte, per se vel per alium feceritis, fecerint vel procuraveritis, procuraverint seu consi- lium aut auxilium vel operam dederitis vel dederint, quominus predictus abbas et conventus ac Henricus predicti expellantur et amoveantur cum effectu ab occupacione et detencione ecclesie, iurium, fructuum et reddituum eorundem, ut supra meminimus, vel qui presentibus nostris processibus et mandatis contradixeritis vel opposueritis seu contradixerint vel opposue- rint aut neglexeritis seu distuleritis contumaciter adimplere, que vobis
Strana 110
110 et ipsis presentibus demandamus, dicta canonica monicione premissa, excom- municacionis et in loca vestra et ipsorum interdicti sentencias ferimus in hiis scriptis. Vobis vero, reverendo patri domino archiepiscopo Pragensi, cui ob reverenciam vestre dignitatis expedit defendere in hac parte, si contra premissa vel aliquid premissorum feceritis per vos vel per alium seu alios, publice vel occulte, directe vel indirecte, vel si mandatis nostris, ymmo verius apostolicis, in hac parte non parueritis cum effectu, aut si abbatem et conventum seu Henricum predictos separatim vel coniunctim reputaveritis et habueritis pro rectore et possessore aut administratore spiritualium vel temporalium ecclesie in Malina predicte, vel si vestris literis patentibus harum annotacionem continentibus non nuncciaveritis ipsos a predicta ecclesia in Malina auctoritate apostolica amotos et intendendum esse ac parendum in spiritualibus et temporalibus dicte ecclesie Benedicto supra- dicto, ex nunc prout ex tunc dicta sex dierum trina canonica monicione premissa ingressum ecclesie interdicimus in hiis scriptis. Si vero predictum interdictum per alios sex dies prefatos sex immediate sequentes sustinueritis, vos, eadem canonica monicione premissa, in hiis scriptis suspendimus a divi- nis; verum si interdictum et suspensionem huiusmodi per alios sex dies, prefatos duodecim immediate sequentes, quod absit, sustinueritis animo indurato, vos ex nunc prout ex tunc, predicta monicione premissa, excom- municacionis sentencia in hiis scriptis innodamus. Volumus eciam et vobis et vestrum et ipsorum cuilibet precipimus et mandamus sub penis et moni- cionibus infrascriptis, ut si vobis vel alicui vestrum vel ipsorum consti- terit per facti evidenciam vel aliis legittimis documentis, quod primis sex diebus elapsis abbati et conventui ac Henrico predictis ac omnibus, quorum interest vel interesse poterit, assignatis, ipsi abbas et conventus ac Henricus seu quivis alter presentibus nostris, ymmo verius apostolicis mandatis non paruerint cum effectu et detinuerint ecclesiam in Malina predictam occu- patam seu fecerint, quominus predictus Benedictus rector possessionem et integracionem ecclesie predicte iuxta continenciam literarum apostolica- rum predictarum cum plena satisfaccione fructuum, exinde a tempore mote litis perceptorum, et expensarum possit obtinere, ex tunc trium dierum canonica trina et peremptoria monicione premissa, quam incurrere volumus, vobis et ipsorum cuilibet, postquam per dictum Benedictum vel suum procu- ratorem fueritis seu fuerint requisiti, alter ad hoc alterum non expectans, predictum abbatem et singulos de conventu et Henricum predictos ac omnes alios, qui se prefatis literis apostolicis ac processibus opposuerint, excom- municatos et suspensos et ecclesiam in Malina predictam interdictam vestris patentibus literis, super hoc dicti Benedicti expensis iuxta modum superius expressum confectis, per civitatem et diocesim Pragensem et aliis diocesi- bus [I], ubi visum fuerit expedire, publice nunccietis et nuncciari faciatis; alioquin in vos et quemlibet vestrum et ipsorum, dicta monicione premissa, excommunicacionis sentenciam in hiis scriptis promulgamus; supradictum vero dominum archiepiscopum Pragensem in modum predictum dumtaxat,
110 et ipsis presentibus demandamus, dicta canonica monicione premissa, excom- municacionis et in loca vestra et ipsorum interdicti sentencias ferimus in hiis scriptis. Vobis vero, reverendo patri domino archiepiscopo Pragensi, cui ob reverenciam vestre dignitatis expedit defendere in hac parte, si contra premissa vel aliquid premissorum feceritis per vos vel per alium seu alios, publice vel occulte, directe vel indirecte, vel si mandatis nostris, ymmo verius apostolicis, in hac parte non parueritis cum effectu, aut si abbatem et conventum seu Henricum predictos separatim vel coniunctim reputaveritis et habueritis pro rectore et possessore aut administratore spiritualium vel temporalium ecclesie in Malina predicte, vel si vestris literis patentibus harum annotacionem continentibus non nuncciaveritis ipsos a predicta ecclesia in Malina auctoritate apostolica amotos et intendendum esse ac parendum in spiritualibus et temporalibus dicte ecclesie Benedicto supra- dicto, ex nunc prout ex tunc dicta sex dierum trina canonica monicione premissa ingressum ecclesie interdicimus in hiis scriptis. Si vero predictum interdictum per alios sex dies prefatos sex immediate sequentes sustinueritis, vos, eadem canonica monicione premissa, in hiis scriptis suspendimus a divi- nis; verum si interdictum et suspensionem huiusmodi per alios sex dies, prefatos duodecim immediate sequentes, quod absit, sustinueritis animo indurato, vos ex nunc prout ex tunc, predicta monicione premissa, excom- municacionis sentencia in hiis scriptis innodamus. Volumus eciam et vobis et vestrum et ipsorum cuilibet precipimus et mandamus sub penis et moni- cionibus infrascriptis, ut si vobis vel alicui vestrum vel ipsorum consti- terit per facti evidenciam vel aliis legittimis documentis, quod primis sex diebus elapsis abbati et conventui ac Henrico predictis ac omnibus, quorum interest vel interesse poterit, assignatis, ipsi abbas et conventus ac Henricus seu quivis alter presentibus nostris, ymmo verius apostolicis mandatis non paruerint cum effectu et detinuerint ecclesiam in Malina predictam occu- patam seu fecerint, quominus predictus Benedictus rector possessionem et integracionem ecclesie predicte iuxta continenciam literarum apostolica- rum predictarum cum plena satisfaccione fructuum, exinde a tempore mote litis perceptorum, et expensarum possit obtinere, ex tunc trium dierum canonica trina et peremptoria monicione premissa, quam incurrere volumus, vobis et ipsorum cuilibet, postquam per dictum Benedictum vel suum procu- ratorem fueritis seu fuerint requisiti, alter ad hoc alterum non expectans, predictum abbatem et singulos de conventu et Henricum predictos ac omnes alios, qui se prefatis literis apostolicis ac processibus opposuerint, excom- municatos et suspensos et ecclesiam in Malina predictam interdictam vestris patentibus literis, super hoc dicti Benedicti expensis iuxta modum superius expressum confectis, per civitatem et diocesim Pragensem et aliis diocesi- bus [I], ubi visum fuerit expedire, publice nunccietis et nuncciari faciatis; alioquin in vos et quemlibet vestrum et ipsorum, dicta monicione premissa, excommunicacionis sentenciam in hiis scriptis promulgamus; supradictum vero dominum archiepiscopum Pragensem in modum predictum dumtaxat,
Strana 111
111 si contra fecerit, penis et sentenciis predictis, dicta monicione premissa, volumus subiacere. Ceterum cum ad execucionem ulterius faciendam arduis nostris et ecclesie nostre prepediti negociis procedere nequeamus, venerabi- libus in Christo patribus ac dominis Vesprimiensi, Strigoniensi, Iauriensi, Mindensi, Luthomislensi, Olomucensi episcopis, nec non Gradicensi prope Olomucz, Zaburdouicensi prope Brunnam, Lucensi, in Trzebitz, in Oppato- uicz, in Wilemow, Brewnouiensi, in Podlazicz, in Porta Apostolorum, in Cladrub, Strahouiensi, in Gradiscz monachorum, in Sacro Campo, in- Milewsk abbatibus, Wyssegradensi, Melnicensi, Luthomericensi, Chotyes- sowiensi, Lunouicensi, Cunicensi, Doxanensi, Sancti Martini [?].) Pozoni- ensi, in Wrchlab, in Policz, in Brumow, in Reyhrad, in Bogyscz in Noua civitate prepositis ac in castro Pragensi Omnium sanctorum, sancti Egidii, Boleslauiensi, Wratislauiensi, Ratisponensi, Maydburgensi de- canis, Gradicensi, Belinensi, Boleslauiensi, Curimensi, Pylznensi, Znoy- mensi, Luthomericensi, Zacensi, Horsouiensi archidiaconis, Pragensis, Strigoniensis, Olomucensis, Wratislauiensis, Patauiensis, Vesprimiensis ac Luthomislensis diocesum, nec non in Curim, in Antiqua Colonia, in Kbel, in Cozlano, in Luthomericz, in Verona, in Pylzna, in civi- tate Pragensi sancti Galli, sancte Marie in Leta curia et in Lacu, sancti Valentini, sancti Michaelis, sancti Castuli, sancti Nicolai in foro pullorum, in Zdanicz, in Ossicz, in Libczan, in Dobrzenicz, in Cratonoh, in Stara Woda, in Chlumecz, in Bydzow, in Wapno, in Coles, in Semnicz, in Semin, in Cladrub, in Przelucz, in Bohdanicz, in Rossicz, in Her- manni civitate, in Trzebussicz, in Dassicz, in Hostouicz, in Tinecz, in Hrziedicz, in Honbicz, in Stolan ad sanctum Marcum, in Holicz, in Lan, in Chrudim, in Bohemicali Broda, in Wyczemillicz, in Ronow, in Habr, in Secz, in Herzmanicz, in Starcocz, in Turkouicz, in Dobrusca, in Kostelecz, in Choczna, in Wodyerad, in Vgest, in Bozidom, in Jenissowicz, in Chrusto- wicz, in Comarow, in Morawan, in Babicz, in Luss, in Luzecz, in Zyehun, in San, in Mestecz Regis, in Slapanow, in Lossano, in Domasyn, in Naczie- racz, in Jenyn, in Brzyeznycz, in Semislicz, in Lissa, in Libicz, in Libicho- wicz, sancti Spiritus, sancti Petri et sancti Wenceslai in Hradecz, in Horzinyewes, in Cunyeticz, in Prauonin, in Drzietecz, in Nechanicz, in Ewanouicz, in Kninicz, in Czuitauia, in Alta Muta et in Bozkouicz ecclesa- rum rectoribus seu plebanis vel eorum vices gerentibus Pragensis, Olomu- censis et Luthomislensis diocesum, quibus omnibus et eorum cuilibet in solidum super execucionem dicti mandati apostolici atque nostri in hac parte tenore presencium committimus vices nostras, donec eas ad nos duxerimus revocandas, sub excommunicacionis pena, quam in eos et quem- libet eorum sex dierum spacio, postquam per Benedictum predictum vel procuratorem eius pro eo requisiti fuerint, immediate sequencium, monici- one premissa, quos dies ipsis ac ipsorum cuilibet monicione canonica et termino peremptorio prefigimus ac eciam assignamus, ferimus in hiis scriptis, si ea, que eis aut vobis in hac parte committimus, neglexerint, recu-
111 si contra fecerit, penis et sentenciis predictis, dicta monicione premissa, volumus subiacere. Ceterum cum ad execucionem ulterius faciendam arduis nostris et ecclesie nostre prepediti negociis procedere nequeamus, venerabi- libus in Christo patribus ac dominis Vesprimiensi, Strigoniensi, Iauriensi, Mindensi, Luthomislensi, Olomucensi episcopis, nec non Gradicensi prope Olomucz, Zaburdouicensi prope Brunnam, Lucensi, in Trzebitz, in Oppato- uicz, in Wilemow, Brewnouiensi, in Podlazicz, in Porta Apostolorum, in Cladrub, Strahouiensi, in Gradiscz monachorum, in Sacro Campo, in- Milewsk abbatibus, Wyssegradensi, Melnicensi, Luthomericensi, Chotyes- sowiensi, Lunouicensi, Cunicensi, Doxanensi, Sancti Martini [?].) Pozoni- ensi, in Wrchlab, in Policz, in Brumow, in Reyhrad, in Bogyscz in Noua civitate prepositis ac in castro Pragensi Omnium sanctorum, sancti Egidii, Boleslauiensi, Wratislauiensi, Ratisponensi, Maydburgensi de- canis, Gradicensi, Belinensi, Boleslauiensi, Curimensi, Pylznensi, Znoy- mensi, Luthomericensi, Zacensi, Horsouiensi archidiaconis, Pragensis, Strigoniensis, Olomucensis, Wratislauiensis, Patauiensis, Vesprimiensis ac Luthomislensis diocesum, nec non in Curim, in Antiqua Colonia, in Kbel, in Cozlano, in Luthomericz, in Verona, in Pylzna, in civi- tate Pragensi sancti Galli, sancte Marie in Leta curia et in Lacu, sancti Valentini, sancti Michaelis, sancti Castuli, sancti Nicolai in foro pullorum, in Zdanicz, in Ossicz, in Libczan, in Dobrzenicz, in Cratonoh, in Stara Woda, in Chlumecz, in Bydzow, in Wapno, in Coles, in Semnicz, in Semin, in Cladrub, in Przelucz, in Bohdanicz, in Rossicz, in Her- manni civitate, in Trzebussicz, in Dassicz, in Hostouicz, in Tinecz, in Hrziedicz, in Honbicz, in Stolan ad sanctum Marcum, in Holicz, in Lan, in Chrudim, in Bohemicali Broda, in Wyczemillicz, in Ronow, in Habr, in Secz, in Herzmanicz, in Starcocz, in Turkouicz, in Dobrusca, in Kostelecz, in Choczna, in Wodyerad, in Vgest, in Bozidom, in Jenissowicz, in Chrusto- wicz, in Comarow, in Morawan, in Babicz, in Luss, in Luzecz, in Zyehun, in San, in Mestecz Regis, in Slapanow, in Lossano, in Domasyn, in Naczie- racz, in Jenyn, in Brzyeznycz, in Semislicz, in Lissa, in Libicz, in Libicho- wicz, sancti Spiritus, sancti Petri et sancti Wenceslai in Hradecz, in Horzinyewes, in Cunyeticz, in Prauonin, in Drzietecz, in Nechanicz, in Ewanouicz, in Kninicz, in Czuitauia, in Alta Muta et in Bozkouicz ecclesa- rum rectoribus seu plebanis vel eorum vices gerentibus Pragensis, Olomu- censis et Luthomislensis diocesum, quibus omnibus et eorum cuilibet in solidum super execucionem dicti mandati apostolici atque nostri in hac parte tenore presencium committimus vices nostras, donec eas ad nos duxerimus revocandas, sub excommunicacionis pena, quam in eos et quem- libet eorum sex dierum spacio, postquam per Benedictum predictum vel procuratorem eius pro eo requisiti fuerint, immediate sequencium, monici- one premissa, quos dies ipsis ac ipsorum cuilibet monicione canonica et termino peremptorio prefigimus ac eciam assignamus, ferimus in hiis scriptis, si ea, que eis aut vobis in hac parte committimus, neglexerint, recu-
Strana 112
112 saverint seu contempserint vel contempseritis contumaciter adimplere, districte precipiendo mandamus, quatenus vos aut ipsi vel eorum alter, qui pro parte dicti Benedicti requisiti fueritis seu fuerint, ad ipsas Pragensem et in Malina ecclesias, si quoquo modo secure ibidem pervenire poteritis seu poterint, personaliter accedatis seu accedant, alter vestrum in premissis altero minime expectatob) seu alter per alterum se non excusando, alioquin in vicinis locis, ubi fuerit oportunum, et aliis locis ac monasteriis et ecclesiis et conventibus vestris prefatas literas apostolicas et instrumenta sentencia- rum et taxacionum et huiusmodi nostrum processum ipsis abbati, conventui et Henrico et aliis, quorum interest, aut qui sua crediderint interesse, in ecclesia in Malina ac in locis circum vicinis et ecclesiis ac monasteriis seu locis vestris et aliis locis oportunis, ubi quando expediens fuerit, ita, quod verisimile sit, ut predictorum noticia possit ad vos et ad ipsos pervenire, denunccietis seu denunccient, legatis seu legi faciatis seu faciant et publicare procuretis seu procurent ac dictum Benedictum vel eius procuratorem pro eo ad dictam ecclesiam in Malina et corporalem ipsius possessionem recipi et admitti faciatis, ipsique Benedicto vel dicto eius procuratori pro eo posses- sionem dicte ecclesie sue, ut moris est, assignare procuretis et procurent sibique faciatis seu faciant de ipsius ecclesie fructibus, redditibus, proven- tibus, iuribus et obvencionibus universis integre responderi et abbatem et conventum ac Henricum predictos et quemcunque alium detentorem a dicta ecclesia in Malina studeat is seu studeant amovere ac de fructibus, redditibus, proventibus, iuribus et obvencionibus universis de dicta ecclesia in Malina a dicte mote litis tempore per abbatem, conventum et Henricum prefatos indebite, ut predicitur, perceptis et florenorum summa, in quibus sunt Benedicto supradicto per dictum dominum auditorem condempnati, eidem Benedicto vel eius procuratori pro eo faciatis seu faciant abbatem, conven- tum et Henricum memoratas plenam et integram satisfaccionem impendi, ut superius est expressum, et ab impedimento, turbacione et contradiccione predictis desisti faciatis et faciant ac cessare, mandatum nostrum huius- modi, ymmo verius apostolicum, ac omnia et singula supradicta et alia plenarie et fideliter exequendo iuxta traditam seu directam a sede aposto- lica nobis formam. Et si contingat vos dominum archiepiscopum Pragen- sem aut abbatem, conventum et Henricum vel quoscunque alios sentencias nost as huiusmodi incurrere quoquo modo, volumus et mandamus, quod ipsi subdelegati nostri vel eorum aliquis, qui requisitus fuerit per ipsum Benedic- tum seu ipsius procuratorem, vos dominum archiepiscopum predictum sus- pensum et interdictum et excommunicatum et abbatem, conventum et Henricum prefatos et-alios quoscunque contradictores et rebelles nominatim et expresse in ecclesiis et locis, qui bus eis expedire, eciam in divisim, videbitur et fuerit oportunum, coram fideli populo, pulsatis campanis et candelis accensis et demum extinctis, excommunicatos,suspensos nec non predictam ecclesiam in Malina et alias ecclesias ab ea dependentes procuretis denunc- ciare et procurent et faciatis seu faciant ab aliis auctoritate predicta excom-
112 saverint seu contempserint vel contempseritis contumaciter adimplere, districte precipiendo mandamus, quatenus vos aut ipsi vel eorum alter, qui pro parte dicti Benedicti requisiti fueritis seu fuerint, ad ipsas Pragensem et in Malina ecclesias, si quoquo modo secure ibidem pervenire poteritis seu poterint, personaliter accedatis seu accedant, alter vestrum in premissis altero minime expectatob) seu alter per alterum se non excusando, alioquin in vicinis locis, ubi fuerit oportunum, et aliis locis ac monasteriis et ecclesiis et conventibus vestris prefatas literas apostolicas et instrumenta sentencia- rum et taxacionum et huiusmodi nostrum processum ipsis abbati, conventui et Henrico et aliis, quorum interest, aut qui sua crediderint interesse, in ecclesia in Malina ac in locis circum vicinis et ecclesiis ac monasteriis seu locis vestris et aliis locis oportunis, ubi quando expediens fuerit, ita, quod verisimile sit, ut predictorum noticia possit ad vos et ad ipsos pervenire, denunccietis seu denunccient, legatis seu legi faciatis seu faciant et publicare procuretis seu procurent ac dictum Benedictum vel eius procuratorem pro eo ad dictam ecclesiam in Malina et corporalem ipsius possessionem recipi et admitti faciatis, ipsique Benedicto vel dicto eius procuratori pro eo posses- sionem dicte ecclesie sue, ut moris est, assignare procuretis et procurent sibique faciatis seu faciant de ipsius ecclesie fructibus, redditibus, proven- tibus, iuribus et obvencionibus universis integre responderi et abbatem et conventum ac Henricum predictos et quemcunque alium detentorem a dicta ecclesia in Malina studeat is seu studeant amovere ac de fructibus, redditibus, proventibus, iuribus et obvencionibus universis de dicta ecclesia in Malina a dicte mote litis tempore per abbatem, conventum et Henricum prefatos indebite, ut predicitur, perceptis et florenorum summa, in quibus sunt Benedicto supradicto per dictum dominum auditorem condempnati, eidem Benedicto vel eius procuratori pro eo faciatis seu faciant abbatem, conven- tum et Henricum memoratas plenam et integram satisfaccionem impendi, ut superius est expressum, et ab impedimento, turbacione et contradiccione predictis desisti faciatis et faciant ac cessare, mandatum nostrum huius- modi, ymmo verius apostolicum, ac omnia et singula supradicta et alia plenarie et fideliter exequendo iuxta traditam seu directam a sede aposto- lica nobis formam. Et si contingat vos dominum archiepiscopum Pragen- sem aut abbatem, conventum et Henricum vel quoscunque alios sentencias nost as huiusmodi incurrere quoquo modo, volumus et mandamus, quod ipsi subdelegati nostri vel eorum aliquis, qui requisitus fuerit per ipsum Benedic- tum seu ipsius procuratorem, vos dominum archiepiscopum predictum sus- pensum et interdictum et excommunicatum et abbatem, conventum et Henricum prefatos et-alios quoscunque contradictores et rebelles nominatim et expresse in ecclesiis et locis, qui bus eis expedire, eciam in divisim, videbitur et fuerit oportunum, coram fideli populo, pulsatis campanis et candelis accensis et demum extinctis, excommunicatos,suspensos nec non predictam ecclesiam in Malina et alias ecclesias ab ea dependentes procuretis denunc- ciare et procurent et faciatis seu faciant ab aliis auctoritate predicta excom-
Strana 113
113 municatos, suspensos et interdictos publice nuncciari tam diu, donec aliud a nobis receperitis in mandatis, ac alia omnia et singula faciant et faciatis, que circa prefatum mandatum nostrum, ymmo verius apostolicum, et pro expedicione dicte execucionis fuerint necessaria seu eciam oportuna. Volu- mus tamen, quod ipsi subdelegati nostri vel aliquis eorundem, quibus negocium huiusmodi communicamus, in preiudicium dicti Benedicti nichil valeat seu valeant attemptare, nec in processibus per nos habitis et factis ac sentenciis per nos latis absolvendo, suspendendo vel interdicendo aut interdicta relaxando aliquid immutare presumatis seu presumant. Prefatas quoque literas apostolicas, instrumenta sentencie et taxacionum et hunc nostrum processum penes dictum Benedictum vel eius procuratorem volu- mus remanere et non per vos vel aliquem vestrum aut qufemlibet ipsorum in et] 5) contra ipsius Benedicti vel procuratoris sui voluntatem quomodo- libet detineri; contrarium vero facientes prefatas penas et sentencias per nos latas dicta canonica monicione premissa incurrere volumus ipso facto. Mandamus tamen [eidem]2) Benedicto vel suo procuratori, ut de presentibus literis et processibus vobis et ipsis, quorum interest vel intererit, copiam et copias faciant et tradant, si eam recipere et habere volueritis, petencium tamen sumptibus et expensis, absolucione omnium et singulorum, qui prefatas nostras sentencias vel earum aliquam incurrerint per manifestam resistenciam vel occultam nobis vel superiori nostro tantummodo reservata. Et si contingat nos in aliquo super premissis vel aliquo premissorum ulterius procedere, de quo nobis potestatem omnimodam reservamus, non intendi- mus propterea predictos subdelegatos nostros vel aliquem eorum in aliquo revocare, nisi de revocacione huiusmodi specialis et expressa mencio in ipsis literis habeatur. Per processum autem nostrum huiusmodi nolumus nec intendimus nostris in aliquo preiudicare collegis, quam ipsi vel eorum alter, servato tamen hoc nostro processu, possint in huiusmodi negocio procedere iuxta ipsarum literarum apostolicarum continenciam et tenorem, prout eis vel eorum alteri visum fuerit expedire. Fidem nobis nichilominus vestre execucionis fideliter faciatis et faciant vestrorum et ipsorum presenti- bus appensione sigillorum vel aliis vestris et ipsorum patentibus literis seu publicis instrumentis, quod vobis et ipsis districte precipiendo mandamus sub penis supradictis. In quorum omnium testimonium hunc nostrum processum per subscriptos notarios publicos scribi et publicari mandavi- mus et in hanc formam publicam redigi fecimus et sigilli nostri appensione muniri. Datum et actum Auinione in cimiterio sancti Agricoli presentibus discretis viris dominis Petro Vitalis, presbytero beneficiato in ecclesia sancti Agricoli, Guillelmo Rembaldi, presbytero familiari predicti domini [decani] sancti Agricoli Auinionensis, Sdisslao Sdisslai de Rachow, Johanne Hertvici de Lhota et Wenceslao dicto Bratrzyei de Rzeczicz, presbyteris et clericis Pragensis diocesis, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis, anno domini millesimo trecentesimo quinquagesimo septimo, indiccione decima, pie vicesima quarta mensis marcii, pontificatus sanctissimi in Christo patris
113 municatos, suspensos et interdictos publice nuncciari tam diu, donec aliud a nobis receperitis in mandatis, ac alia omnia et singula faciant et faciatis, que circa prefatum mandatum nostrum, ymmo verius apostolicum, et pro expedicione dicte execucionis fuerint necessaria seu eciam oportuna. Volu- mus tamen, quod ipsi subdelegati nostri vel aliquis eorundem, quibus negocium huiusmodi communicamus, in preiudicium dicti Benedicti nichil valeat seu valeant attemptare, nec in processibus per nos habitis et factis ac sentenciis per nos latis absolvendo, suspendendo vel interdicendo aut interdicta relaxando aliquid immutare presumatis seu presumant. Prefatas quoque literas apostolicas, instrumenta sentencie et taxacionum et hunc nostrum processum penes dictum Benedictum vel eius procuratorem volu- mus remanere et non per vos vel aliquem vestrum aut qufemlibet ipsorum in et] 5) contra ipsius Benedicti vel procuratoris sui voluntatem quomodo- libet detineri; contrarium vero facientes prefatas penas et sentencias per nos latas dicta canonica monicione premissa incurrere volumus ipso facto. Mandamus tamen [eidem]2) Benedicto vel suo procuratori, ut de presentibus literis et processibus vobis et ipsis, quorum interest vel intererit, copiam et copias faciant et tradant, si eam recipere et habere volueritis, petencium tamen sumptibus et expensis, absolucione omnium et singulorum, qui prefatas nostras sentencias vel earum aliquam incurrerint per manifestam resistenciam vel occultam nobis vel superiori nostro tantummodo reservata. Et si contingat nos in aliquo super premissis vel aliquo premissorum ulterius procedere, de quo nobis potestatem omnimodam reservamus, non intendi- mus propterea predictos subdelegatos nostros vel aliquem eorum in aliquo revocare, nisi de revocacione huiusmodi specialis et expressa mencio in ipsis literis habeatur. Per processum autem nostrum huiusmodi nolumus nec intendimus nostris in aliquo preiudicare collegis, quam ipsi vel eorum alter, servato tamen hoc nostro processu, possint in huiusmodi negocio procedere iuxta ipsarum literarum apostolicarum continenciam et tenorem, prout eis vel eorum alteri visum fuerit expedire. Fidem nobis nichilominus vestre execucionis fideliter faciatis et faciant vestrorum et ipsorum presenti- bus appensione sigillorum vel aliis vestris et ipsorum patentibus literis seu publicis instrumentis, quod vobis et ipsis districte precipiendo mandamus sub penis supradictis. In quorum omnium testimonium hunc nostrum processum per subscriptos notarios publicos scribi et publicari mandavi- mus et in hanc formam publicam redigi fecimus et sigilli nostri appensione muniri. Datum et actum Auinione in cimiterio sancti Agricoli presentibus discretis viris dominis Petro Vitalis, presbytero beneficiato in ecclesia sancti Agricoli, Guillelmo Rembaldi, presbytero familiari predicti domini [decani] sancti Agricoli Auinionensis, Sdisslao Sdisslai de Rachow, Johanne Hertvici de Lhota et Wenceslao dicto Bratrzyei de Rzeczicz, presbyteris et clericis Pragensis diocesis, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis, anno domini millesimo trecentesimo quinquagesimo septimo, indiccione decima, pie vicesima quarta mensis marcii, pontificatus sanctissimi in Christo patris
Strana 114
114 et domini nostri, domini Innocencii divina providencia pape sexti anno quinto, hora quasi terciarum. [Sign. not. publ.) Et ego Rad- slaus guondam Sulislai de Wolduch, clericus Pragensis diocesis, auctori- tate imperiali publicus notarius, dictarum literarum apostolicarum, sentenciarum, processuum et moni- cionum publicacioni, pronunccia- cioni, leccioni et lacioni, mandatis et preceptis omnibus et singulis supra- scriptis una cum Wissiemyro de Bo- humylycz, clerico Pragensis diocesis, notario publico, et aliis testibus su- pradictis personaliter interfui eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi et mandato predicti decani executoris et ad requisicionem Be- nedicti, clerici et plebani sepedicti, de verbo ad verbum legi et fide- liter auscultavi et hic me manu propria subscripsi signoque meo solito signavi rogatus et requisitus in testimonium omnium premisso- rum. [Sign. not. pudbl.] Et ego Wisse- mirus quondam Welislai de Bohu- milicz, clericus Pragensis diocesis, publicus imperali auctoritate nota- rius, dictarum literarum aposto- licarum presentationi, recepcioni, sentenciarum, processuum et moni- cionum publicacioni, leccioni, man- datis et preceptis et omnibus et singulis suprascriptis unacum Rad- slao de Wolduch, clerico Pragen- sis diocesis et notario publico in huiusmodi causa, et aliis testibus suprascriptis presens interfui eaque omnia et singula aliis negociis occu- patus per alium scribi feci et de mandato dicti decani executoris ad requisicionem Benedicti, clerici et plebani sepedicti, de verbo a ver- bum legi et fideliter publicavi et hic me manu propria subscripsi signoque meo et nomine solitis sig- navi rogatus et requisitus in te- stimonium omnium premissorum. Orig. pergam. v archivu orlickém £. 56. — Listina s pečetí na červenožluté hed- vábné šňůře. Pečeť loďkovitá z červeného vosku v misce z obyč. vosku velmi poškozené, trochu otřelá s vyobrazením světce biskupa v kasuli a mitře pravou rukou Zehnajiciho, levou pedum držícího, pod baldachinem gotickým stojiciho; nad nim nezfetelné rysy, možno že poprsí Madonny s Ježíškem (? ), dole snad znak; legenda S' IOHIS * D “ SIL- VIS: DECANI *SCI : AGRICOLI : AVINION. — 8? Místo v ohybu takořka zničené. — 8) Näsledujici slova: ,,alioquin in vicinis locis alioquin““ skrinuta. — *) Otvor v pergamenu asi 3 cm dlouhy. — %) Otvor v pergamenu asi 1% cm dlouhý.
114 et domini nostri, domini Innocencii divina providencia pape sexti anno quinto, hora quasi terciarum. [Sign. not. publ.) Et ego Rad- slaus guondam Sulislai de Wolduch, clericus Pragensis diocesis, auctori- tate imperiali publicus notarius, dictarum literarum apostolicarum, sentenciarum, processuum et moni- cionum publicacioni, pronunccia- cioni, leccioni et lacioni, mandatis et preceptis omnibus et singulis supra- scriptis una cum Wissiemyro de Bo- humylycz, clerico Pragensis diocesis, notario publico, et aliis testibus su- pradictis personaliter interfui eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi et mandato predicti decani executoris et ad requisicionem Be- nedicti, clerici et plebani sepedicti, de verbo ad verbum legi et fide- liter auscultavi et hic me manu propria subscripsi signoque meo solito signavi rogatus et requisitus in testimonium omnium premisso- rum. [Sign. not. pudbl.] Et ego Wisse- mirus quondam Welislai de Bohu- milicz, clericus Pragensis diocesis, publicus imperali auctoritate nota- rius, dictarum literarum aposto- licarum presentationi, recepcioni, sentenciarum, processuum et moni- cionum publicacioni, leccioni, man- datis et preceptis et omnibus et singulis suprascriptis unacum Rad- slao de Wolduch, clerico Pragen- sis diocesis et notario publico in huiusmodi causa, et aliis testibus suprascriptis presens interfui eaque omnia et singula aliis negociis occu- patus per alium scribi feci et de mandato dicti decani executoris ad requisicionem Benedicti, clerici et plebani sepedicti, de verbo a ver- bum legi et fideliter publicavi et hic me manu propria subscripsi signoque meo et nomine solitis sig- navi rogatus et requisitus in te- stimonium omnium premissorum. Orig. pergam. v archivu orlickém £. 56. — Listina s pečetí na červenožluté hed- vábné šňůře. Pečeť loďkovitá z červeného vosku v misce z obyč. vosku velmi poškozené, trochu otřelá s vyobrazením světce biskupa v kasuli a mitře pravou rukou Zehnajiciho, levou pedum držícího, pod baldachinem gotickým stojiciho; nad nim nezfetelné rysy, možno že poprsí Madonny s Ježíškem (? ), dole snad znak; legenda S' IOHIS * D “ SIL- VIS: DECANI *SCI : AGRICOLI : AVINION. — 8? Místo v ohybu takořka zničené. — 8) Näsledujici slova: ,,alioquin in vicinis locis alioquin““ skrinuta. — *) Otvor v pergamenu asi 3 cm dlouhy. — %) Otvor v pergamenu asi 1% cm dlouhý.
Strana 115
VI. 1369, 17. srpna. Ve Viterbu. Papež Urban V. nařizuje arcibiskupu pražskému Janovi Očkovi, aby pro spor Beneše ze Ždánic s opatem a konventem kláštera Sedleckého o farní kostel v Malíně nebo v Kutné Hoře a kaple k němu příslušné opatřil sekvestraci jejich buď sám anebo skrze koho jiného. Venerabili fratri .. archiepiscopo Pragensi salutem etc. Exhibita nobis pro parte dilecti filii Benedicti alias Benessii de Zdanicz, asserentis se rectorem parrochialis ecclesie in Malina alias de Montibus Cuthnis, Pra- gensis diocesis, peticio continebat, quod orta dudum inter ipsum ex parte una et dilectum filium abbatem et conventum monasterii Cedlicensis, Cister- ciensis ordinis dicte diocesis, super predicta parrochiali ecclesia cum sancte Marie superioris,1) sancti Johannis inferioris, beate Marie in Aymotis,2) sancti Bartholomei boemicalis,3) sancti Georgii in foro lignorum,4) Omnium sanctorum in Antiqua Cuthna,5) beate Marie Magdalene in Spiczperg,3) sancti Laurencii in Novo Meatu et in Grifone") capellis predicte diocesis, eidem ecclesie canonice annexis, quam cum dictis capellis Benedictus se canonice assecutum fuisse eamque cum ipsis capellis aliquamdiu tenuisse et possedisse et tunc eciam tenere et possidere pacifice et quiete, abbas vero et conventus predicti parrochialem ecclesiam et capellas predictas ad se de iure spectare asserunt communiter vel divisim ex alrera materia quescionis, et causa huiusmodi per appellacionem dicti Benedicti ad sedem apostolicam legitime devoluta, nos causam appellacionis huiusmodi et negocii principalis ad instanciam dicti Benedicti dilecto filio nostro Petro, sancte Marie Nove diacono cardinali, audiendam commisimus et fine debito terminandam; iidemque abbas et conventus post dictam appellacionem et huiusmodi lite sic pendente predictum Benedictum prefata ecclesia cum dictis capellis spoliarunt ipsasque ecclesiam et capellas occuparunt et detinuerunt, prout detinent indebite occupatas, fructus percipiendo ex eis. Et deinde idem cardi- nalis, cognitis huiusmodi cause meritis et habito super hiis consilio cum pe- ritis, per suam sentenciam pronuncciavit, decrevit et declaravit, prout hec omnia in libello pro parte dicti Benedicti in huiusmodi causa exhibito petita fuerant, attemptata post motam litem per eundem Benedictum contra 8*
VI. 1369, 17. srpna. Ve Viterbu. Papež Urban V. nařizuje arcibiskupu pražskému Janovi Očkovi, aby pro spor Beneše ze Ždánic s opatem a konventem kláštera Sedleckého o farní kostel v Malíně nebo v Kutné Hoře a kaple k němu příslušné opatřil sekvestraci jejich buď sám anebo skrze koho jiného. Venerabili fratri .. archiepiscopo Pragensi salutem etc. Exhibita nobis pro parte dilecti filii Benedicti alias Benessii de Zdanicz, asserentis se rectorem parrochialis ecclesie in Malina alias de Montibus Cuthnis, Pra- gensis diocesis, peticio continebat, quod orta dudum inter ipsum ex parte una et dilectum filium abbatem et conventum monasterii Cedlicensis, Cister- ciensis ordinis dicte diocesis, super predicta parrochiali ecclesia cum sancte Marie superioris,1) sancti Johannis inferioris, beate Marie in Aymotis,2) sancti Bartholomei boemicalis,3) sancti Georgii in foro lignorum,4) Omnium sanctorum in Antiqua Cuthna,5) beate Marie Magdalene in Spiczperg,3) sancti Laurencii in Novo Meatu et in Grifone") capellis predicte diocesis, eidem ecclesie canonice annexis, quam cum dictis capellis Benedictus se canonice assecutum fuisse eamque cum ipsis capellis aliquamdiu tenuisse et possedisse et tunc eciam tenere et possidere pacifice et quiete, abbas vero et conventus predicti parrochialem ecclesiam et capellas predictas ad se de iure spectare asserunt communiter vel divisim ex alrera materia quescionis, et causa huiusmodi per appellacionem dicti Benedicti ad sedem apostolicam legitime devoluta, nos causam appellacionis huiusmodi et negocii principalis ad instanciam dicti Benedicti dilecto filio nostro Petro, sancte Marie Nove diacono cardinali, audiendam commisimus et fine debito terminandam; iidemque abbas et conventus post dictam appellacionem et huiusmodi lite sic pendente predictum Benedictum prefata ecclesia cum dictis capellis spoliarunt ipsasque ecclesiam et capellas occuparunt et detinuerunt, prout detinent indebite occupatas, fructus percipiendo ex eis. Et deinde idem cardi- nalis, cognitis huiusmodi cause meritis et habito super hiis consilio cum pe- ritis, per suam sentenciam pronuncciavit, decrevit et declaravit, prout hec omnia in libello pro parte dicti Benedicti in huiusmodi causa exhibito petita fuerant, attemptata post motam litem per eundem Benedictum contra 8*
Strana 116
116 prefatos abbatem et conventum et ipsa lite pendente fuisse et esse revocanda, et ea revocavit, et propter hoc dictas spoliaciones et occupaciones fuisse et esse temerarias, iniquas et iniustas dictumque Benedictum ad possessio- nem ecclesie et capelarum predictarum ac iurium percipiendi fructus, redditus et obvenciones earundem fuisse et esse restituendum et reinte- grandum ac in statu, in quo erat ante spoliaciones et occupaciones predictas, ex beneficiis litis pendencie reducendum esse ipsumque restituit, reintegra- vit et reduxit dictosque abbatem et conventum in fructibus ex dictis ecclesia et capellis a tempore spoliacionis et occupacionis huiusmodi perceptis et in expensis propter hoc factis nichilominus condempnavit, ipsarum expensa- rum taxacione sibi imposterum reservata, a qua quidem sentencia pro parte dictorum abbatis et conventus fuit ad sedem appellatum predictam. Quare pro parte dicti Benedicti nobis fuit humiliter supplicatum, ut cum predicti abbas et conventus ecclesiam et capellas nondum per triennium pacifice possederint antedictas et pro eodem Benedicto sit, ut predicitur, prefata sentencia promulgata, easdem ecclesiam et capellas sequestrari de benigni- tato apostolica mandaremus. Nos itaque huiusmodi supplicacionibus inclinati, fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatenus ecclesiam et capellas predictas per te vel alium sequestrare procures, exhibiturus id, quod de ipsarum ecclesie et capellarum fructibus debitis earum supportatis oneribus superesse contigerit, illi, qui finalem in causa victoriam obtinebit; contradictores per censuram ecclesiasticam, appella- cione postposita, compescendo. Datum Viterbii XVI. kalendas septembris anno septimo. Registra pap. Urbana V. vol. 20. fol. 529' (Littere diversarum formarum anni VII. quaternus VI.) v archivu vatikánském. — 1) pozdější vysoký kostel sv. Jakuba. — 2) P. Marie Na uáměti. — 3) před branou Kolínskou. — 4) nedaleko brány Kouřimské. —5) za branou Kolínskou. — 6) na poušti při couku Rejzském — 7) na Kaňku při Nové šachtě a couku Grejfském, snad totožném s coukem Všech svatých.
116 prefatos abbatem et conventum et ipsa lite pendente fuisse et esse revocanda, et ea revocavit, et propter hoc dictas spoliaciones et occupaciones fuisse et esse temerarias, iniquas et iniustas dictumque Benedictum ad possessio- nem ecclesie et capelarum predictarum ac iurium percipiendi fructus, redditus et obvenciones earundem fuisse et esse restituendum et reinte- grandum ac in statu, in quo erat ante spoliaciones et occupaciones predictas, ex beneficiis litis pendencie reducendum esse ipsumque restituit, reintegra- vit et reduxit dictosque abbatem et conventum in fructibus ex dictis ecclesia et capellis a tempore spoliacionis et occupacionis huiusmodi perceptis et in expensis propter hoc factis nichilominus condempnavit, ipsarum expensa- rum taxacione sibi imposterum reservata, a qua quidem sentencia pro parte dictorum abbatis et conventus fuit ad sedem appellatum predictam. Quare pro parte dicti Benedicti nobis fuit humiliter supplicatum, ut cum predicti abbas et conventus ecclesiam et capellas nondum per triennium pacifice possederint antedictas et pro eodem Benedicto sit, ut predicitur, prefata sentencia promulgata, easdem ecclesiam et capellas sequestrari de benigni- tato apostolica mandaremus. Nos itaque huiusmodi supplicacionibus inclinati, fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatenus ecclesiam et capellas predictas per te vel alium sequestrare procures, exhibiturus id, quod de ipsarum ecclesie et capellarum fructibus debitis earum supportatis oneribus superesse contigerit, illi, qui finalem in causa victoriam obtinebit; contradictores per censuram ecclesiasticam, appella- cione postposita, compescendo. Datum Viterbii XVI. kalendas septembris anno septimo. Registra pap. Urbana V. vol. 20. fol. 529' (Littere diversarum formarum anni VII. quaternus VI.) v archivu vatikánském. — 1) pozdější vysoký kostel sv. Jakuba. — 2) P. Marie Na uáměti. — 3) před branou Kolínskou. — 4) nedaleko brány Kouřimské. —5) za branou Kolínskou. — 6) na poušti při couku Rejzském — 7) na Kaňku při Nové šachtě a couku Grejfském, snad totožném s coukem Všech svatých.
Strana 117
VII. 1404, 11.—20. července. Počet nákladů na cestu Jana, probošta Všech svatých, a jiných kanovníků pražských do Kutné Hory k smlouvě s klášterem Sedleckým o hranice. Anno domini M'CCCCIIII° in octava sancti Procopii missi sunt dominus Johannes, prepositus Omnium sanctorum, dominus Wenceslaus officialis et dominus Wenceslaus, decanus sancti Appolinaris, canonici Pragenses, ad Montes contra dominum abbatem Czedlicensem et suum conventum pro finali concordia limitum et orbore ad carnificem[?] et aliis foveis. Item percepta a portulano 11/2 sexag. gr. it. de orbora XXVI gr. it. de orbora IIII ss. XXIIII gr. it. magister Nicolaus Magni mutuavit X ss. gr. dominica ante octa- vam Margarethe. Summa perceptorum XVI ss. XX gr.1) Secuntur distributa expensarum: It. pro vino rubeo XXII gr. ad viam. it. pro vino australico ad viam cum lagenis IX gr. it. pro tragia una libra XVI gr. it. pro expensis in Leta curia XXIII gr. it. pro vino ad mensam III gr. it. pro malvasia I gr. it. pro cervisia I gr. Summa LXXV gr. It. in Broda pro cervisia XIII gr. IIII parvi it. pro domino officiali pro luceo III gr. it. domino Petro notario pro sufferacione equi II gr. it. pro arvina IIII parvi it. familiari domini officialis I gr.
VII. 1404, 11.—20. července. Počet nákladů na cestu Jana, probošta Všech svatých, a jiných kanovníků pražských do Kutné Hory k smlouvě s klášterem Sedleckým o hranice. Anno domini M'CCCCIIII° in octava sancti Procopii missi sunt dominus Johannes, prepositus Omnium sanctorum, dominus Wenceslaus officialis et dominus Wenceslaus, decanus sancti Appolinaris, canonici Pragenses, ad Montes contra dominum abbatem Czedlicensem et suum conventum pro finali concordia limitum et orbore ad carnificem[?] et aliis foveis. Item percepta a portulano 11/2 sexag. gr. it. de orbora XXVI gr. it. de orbora IIII ss. XXIIII gr. it. magister Nicolaus Magni mutuavit X ss. gr. dominica ante octa- vam Margarethe. Summa perceptorum XVI ss. XX gr.1) Secuntur distributa expensarum: It. pro vino rubeo XXII gr. ad viam. it. pro vino australico ad viam cum lagenis IX gr. it. pro tragia una libra XVI gr. it. pro expensis in Leta curia XXIII gr. it. pro vino ad mensam III gr. it. pro malvasia I gr. it. pro cervisia I gr. Summa LXXV gr. It. in Broda pro cervisia XIII gr. IIII parvi it. pro domino officiali pro luceo III gr. it. domino Petro notario pro sufferacione equi II gr. it. pro arvina IIII parvi it. familiari domini officialis I gr.
Strana 118
118 it. pro pabulo XXIIII gr. it. recessionales in hospicio II gr. Summa XLV gr. VIII parvi. Item sabbato in Montibus.: Primo in prandio domini V per II gr. it. familiares XIII per I gr. it. pro cervisia Swidnicensi V gr. it. in cena X familiaribus X gr. it pro latino vino II gr. it. pro cervisia Swidnicensi V gr. it. pro iuveni cervisia V gr. it. pro pabulo XXXII gr. Summa LXXXII gr. Dominico die: In prandio primo domini V per II gr. it. familiaribus XIII per I gr. it. pro latino vino II gr. it. pro cervisia Swidnicensi IIII gr. IIII parvi it. in cena domini VI XII gr. it, familiaribus XIII per I gr. it. pro latino vino III gr. it. pro cervisia Swidnicensi IIII gr. it. pro iuveni cervisia III gr. it. domino Petro notario pro expensis Pragam IIII gr. cum cliente. it. pro pabulo XXXII gr. Summa C gr. IIII parvi. Feria secunda: In prandio domini VI XII gr. it. XII familiaribus XII gr. it. pro latino vino II gr. it. pro cervisia Swidnicensi IIII gr. it. in cena domini IIII“ VIII gr. it. X familiaribus X gr. it. pro latino vino II gr. it. pro cervisia Swidnicensi III gr. it. pro iuveni cervisia I gr. it. pro vase cervisie specialiter XXXV gr. it. portitoribus cervisie II gr. it. pro pabulo XXIIII gr. Summa II ss. minus V gr.
118 it. pro pabulo XXIIII gr. it. recessionales in hospicio II gr. Summa XLV gr. VIII parvi. Item sabbato in Montibus.: Primo in prandio domini V per II gr. it. familiares XIII per I gr. it. pro cervisia Swidnicensi V gr. it. in cena X familiaribus X gr. it pro latino vino II gr. it. pro cervisia Swidnicensi V gr. it. pro iuveni cervisia V gr. it. pro pabulo XXXII gr. Summa LXXXII gr. Dominico die: In prandio primo domini V per II gr. it. familiaribus XIII per I gr. it. pro latino vino II gr. it. pro cervisia Swidnicensi IIII gr. IIII parvi it. in cena domini VI XII gr. it, familiaribus XIII per I gr. it. pro latino vino III gr. it. pro cervisia Swidnicensi IIII gr. it. pro iuveni cervisia III gr. it. domino Petro notario pro expensis Pragam IIII gr. cum cliente. it. pro pabulo XXXII gr. Summa C gr. IIII parvi. Feria secunda: In prandio domini VI XII gr. it. XII familiaribus XII gr. it. pro latino vino II gr. it. pro cervisia Swidnicensi IIII gr. it. in cena domini IIII“ VIII gr. it. X familiaribus X gr. it. pro latino vino II gr. it. pro cervisia Swidnicensi III gr. it. pro iuveni cervisia I gr. it. pro vase cervisie specialiter XXXV gr. it. portitoribus cervisie II gr. it. pro pabulo XXIIII gr. Summa II ss. minus V gr.
Strana 119
119 Feria tercia: In prandio familiaribus XI per I gr. it. pro vino australico II gr. it. pro cervisia Swidnicensi II gr. it in cena domini VI per II gr. it. familiaribus XI per I gr. it. pro cervisia Swidnicensi IIII gr. it. scolaribus recordantibus VIII parvi. it. pro merosis IIII parvi. it. pro pabulo XXV1/2 gr. Summa I ss. VIII1/2 gr. Feria quarta: In prandio familiaribus X per I. gr. it. pro cervisia Swidnicensi II gr. it. in cena domini IIII VIII gr. it. familiaribus XII per I gr. it. pro cervisia Swidnicensi III gr. it. pro pabulo XXIII gr. Summa LVIII gr. Feria quinta: In prandio domini IIII per II gr. it. familiaribus XI per I gr. it. pro cervisia Swidnicensi IIII gr. it. pro vino australico II gr. it. in cena domini V X gr. it. familiaribus XI per I gr. it. pro vino latino II gr. it. pro cervisia Swidnicensi V gr. it. pro iuveni cervisia II gr. it. scolaribus XIIII parvi. it. pro pabulo XXIIII gr. it. pro sufferacione equorum III gr. it. pro malvasia et albo pane XIIII gr. pro domino archiepiscopo Pragensi ad campos. Summa 11/2 ss. VII gr. II parvi. Feria sexta: In prandio familiaribus X XIIII gr. it pro cervisia Swidnicensi II gr. it. pro latino vino II gr. it. portulano domini archiepiscopi I gr. it. pro malvasia VI gr. it. pro arvina I gr.
119 Feria tercia: In prandio familiaribus XI per I gr. it. pro vino australico II gr. it. pro cervisia Swidnicensi II gr. it in cena domini VI per II gr. it. familiaribus XI per I gr. it. pro cervisia Swidnicensi IIII gr. it. scolaribus recordantibus VIII parvi. it. pro merosis IIII parvi. it. pro pabulo XXV1/2 gr. Summa I ss. VIII1/2 gr. Feria quarta: In prandio familiaribus X per I. gr. it. pro cervisia Swidnicensi II gr. it. in cena domini IIII VIII gr. it. familiaribus XII per I gr. it. pro cervisia Swidnicensi III gr. it. pro pabulo XXIII gr. Summa LVIII gr. Feria quinta: In prandio domini IIII per II gr. it. familiaribus XI per I gr. it. pro cervisia Swidnicensi IIII gr. it. pro vino australico II gr. it. in cena domini V X gr. it. familiaribus XI per I gr. it. pro vino latino II gr. it. pro cervisia Swidnicensi V gr. it. pro iuveni cervisia II gr. it. scolaribus XIIII parvi. it. pro pabulo XXIIII gr. it. pro sufferacione equorum III gr. it. pro malvasia et albo pane XIIII gr. pro domino archiepiscopo Pragensi ad campos. Summa 11/2 ss. VII gr. II parvi. Feria sexta: In prandio familiaribus X XIIII gr. it pro cervisia Swidnicensi II gr. it. pro latino vino II gr. it. portulano domini archiepiscopi I gr. it. pro malvasia VI gr. it. pro arvina I gr.
Strana 120
120 it. pro cervisia Swidnicensi II gr. it. it. pro iuveni cervisia III gr. pro pabulo XXIII gr. Summa LIIII gr. Sabbato: In prandio domini IIII XII gr. it. it. it. it. it. it. it. it. it. it. XI familiaribus XI gr. pro cervisia Swidnicensi V gr. Pro latino vino II gr. Pro vino australico III gr. duo domini IIII gr. familiaribus X per I gr. pro vino I gr. pro cervisia Swidnicensi III gr. pro cervisia iuveni IIII gr. pro pabulo XXIIII gr. Summa LXXX minus I gr. Dominico die: In prandio domini VI XII gr. it. it. it. it. it. it. it. it. it. it. it. it. it. it. it. it. it. it. it. Summa omnium distributorum XV ss. minus III gr. familiaribus XII per I gr. pro cervisia Swidnicensi V V5 gr. pro vino IIII gr. pro iuveni cervisia II gr. pro vino VII gr. ad viam de Montibus. recessionales in hospicio VI gr. scolaribus I gr. pro cervisia Swidnicensi II gr. pro sufferacione equi VIII parvi. pro papiro !/, gr. pro pabulo VIII gr. in Broda: primo in cena domini V1 per I1, gr. familiaribus XI per I gr. pro merosis IIII parvi scolaribus I gr. pro cervisia Swidnicensi XII gr. domino Petro notario pro expensis VI gr. pro pabulo XX gr. recessionales in hospicio II gr. Summa [II ss. II% gr
120 it. pro cervisia Swidnicensi II gr. it. it. pro iuveni cervisia III gr. pro pabulo XXIII gr. Summa LIIII gr. Sabbato: In prandio domini IIII XII gr. it. it. it. it. it. it. it. it. it. it. XI familiaribus XI gr. pro cervisia Swidnicensi V gr. Pro latino vino II gr. Pro vino australico III gr. duo domini IIII gr. familiaribus X per I gr. pro vino I gr. pro cervisia Swidnicensi III gr. pro cervisia iuveni IIII gr. pro pabulo XXIIII gr. Summa LXXX minus I gr. Dominico die: In prandio domini VI XII gr. it. it. it. it. it. it. it. it. it. it. it. it. it. it. it. it. it. it. it. Summa omnium distributorum XV ss. minus III gr. familiaribus XII per I gr. pro cervisia Swidnicensi V V5 gr. pro vino IIII gr. pro iuveni cervisia II gr. pro vino VII gr. ad viam de Montibus. recessionales in hospicio VI gr. scolaribus I gr. pro cervisia Swidnicensi II gr. pro sufferacione equi VIII parvi. pro papiro !/, gr. pro pabulo VIII gr. in Broda: primo in cena domini V1 per I1, gr. familiaribus XI per I gr. pro merosis IIII parvi scolaribus I gr. pro cervisia Swidnicensi XII gr. domino Petro notario pro expensis VI gr. pro pabulo XX gr. recessionales in hospicio II gr. Summa [II ss. II% gr
Strana 121
121 Magister Jacobinus fuit utilis pro consilio cum dominis predictis, pro quo solverunt in Broda et in Montibus L gr. pro expensis nomine capituli Pragensis.2) Orig. pap. v podobě podlouhlého dvojlistí sign. XXII. č. 20 v archivu kapitoly pražské. Stará sign, na něm napsaná: Litt. C. Scrin. III. Insc. VI. N. 15. — 1) Původně napsáno „Summa XV ss. XX gr., ale škrtnuto. Tento součet, právě jako součty položek ostatních, je napsán drobnějším písmem, ale rukou téhož písaře, jenž psal počet.—2) Při dolejším okraji 4. stránky drobně: Summa distributorum XIII ss. XXV gr. II p. Summa distributorum XV ss. minus III gr.
121 Magister Jacobinus fuit utilis pro consilio cum dominis predictis, pro quo solverunt in Broda et in Montibus L gr. pro expensis nomine capituli Pragensis.2) Orig. pap. v podobě podlouhlého dvojlistí sign. XXII. č. 20 v archivu kapitoly pražské. Stará sign, na něm napsaná: Litt. C. Scrin. III. Insc. VI. N. 15. — 1) Původně napsáno „Summa XV ss. XX gr., ale škrtnuto. Tento součet, právě jako součty položek ostatních, je napsán drobnějším písmem, ale rukou téhož písaře, jenž psal počet.—2) Při dolejším okraji 4. stránky drobně: Summa distributorum XIII ss. XXV gr. II p. Summa distributorum XV ss. minus III gr.
Strana 122
VIII. 1405. 5.—11. ledna. Počet nákladů narcestu Jana, probošta Všech svatých, a jiných kanovníků praž- ských vyslaných do Kutné Hory k smlouvě o hranice s klášterem Sedleckým. Anno domini M'CCCCV' missi sunt ad Montes domini canonici Pragenses, videlicet dominus Johannes, prepositus Omnium sanctorum, dominus Wenceslaus, officialis Pragensis, dominus Wenceslaus, decanus sancti Appolinaris, per capitulum Pragensem ad audiendum arbitrium inter capitulum Pragensem et dominum abbatem Czedlicensem et suum conventum super foveis et limitibus oc. In vigilia Epiphanie domini percepta pro expensis II ss. gr., it. X ss. gr. magister Nicolaus Magni mutuavit capitulo. Summa perceptorum XII ss. gr.1) Secuntur distributa: Primo pro confeccionibus XXIIII gr. it. pro candelis IIII gr. it. pro ferinis III gr. it. pro perdicibus IIII gr. it. pro pullis V gr. it. pro vino ad viam XIII gr. VI halenses. it. pro rivola ad viam VIII1/2 gr. it. ad Widoltum XXIIII gr. it. in Podyebrad in vigilia Epiphanie pro piscibus V1/2 gr. it. ibidem pro expensis et pro pabulo LII gr. it. pro colenda IIII gr. it. clericis ibidem I gr. it, familie ibidem II gr. it. feria tercia in Colonia in die Epiphanie pro piscibus V11/2 gr. it. pro assatura ibidem III1 gr. it, pro ovis ibidem III gr. it pro pane ibidem II gr. it. clericis I gr.
VIII. 1405. 5.—11. ledna. Počet nákladů narcestu Jana, probošta Všech svatých, a jiných kanovníků praž- ských vyslaných do Kutné Hory k smlouvě o hranice s klášterem Sedleckým. Anno domini M'CCCCV' missi sunt ad Montes domini canonici Pragenses, videlicet dominus Johannes, prepositus Omnium sanctorum, dominus Wenceslaus, officialis Pragensis, dominus Wenceslaus, decanus sancti Appolinaris, per capitulum Pragensem ad audiendum arbitrium inter capitulum Pragensem et dominum abbatem Czedlicensem et suum conventum super foveis et limitibus oc. In vigilia Epiphanie domini percepta pro expensis II ss. gr., it. X ss. gr. magister Nicolaus Magni mutuavit capitulo. Summa perceptorum XII ss. gr.1) Secuntur distributa: Primo pro confeccionibus XXIIII gr. it. pro candelis IIII gr. it. pro ferinis III gr. it. pro perdicibus IIII gr. it. pro pullis V gr. it. pro vino ad viam XIII gr. VI halenses. it. pro rivola ad viam VIII1/2 gr. it. ad Widoltum XXIIII gr. it. in Podyebrad in vigilia Epiphanie pro piscibus V1/2 gr. it. ibidem pro expensis et pro pabulo LII gr. it. pro colenda IIII gr. it. clericis ibidem I gr. it, familie ibidem II gr. it. feria tercia in Colonia in die Epiphanie pro piscibus V11/2 gr. it. pro assatura ibidem III1 gr. it, pro ovis ibidem III gr. it pro pane ibidem II gr. it. clericis I gr.
Strana 123
123 it. pro pabulo IX gr. it. decanus sancti Appolinaris dedit III gr. pro aliis victualibus. it. pro cervisia iuveni II gr. it. tercia feria in Montibus pro cervisia Suidnicensi IX gr. it. clericis in Montibus I gr. it. domino Johanni, preposito Omnium sanctorum, I gr. it. feria IIII. in Montibus pro balneo V gr. it. feria IIII. in Montibus pro cervisia VIII gr. it. feria IIII. pro vino II gr. it. feria V. domino officiali per Hannussium ipsius presentavi IIgr. pro expensis. it. Kuklissio domini Johannis, prepositi Omnium sanctorum, pre- sentavi II gr. pro cervisia. it. fer V. pro vino in Montibus I1/2 gr. it. fer. V. in Montibus pro romania V gr. in presencia hospitum. it. fer. V. in Montibus pro cervisia VII gr. it. fer. VI. testibus pro expensis X gr. it. in Praga, in Montibus oc a sufferacione equorum V11/2 gr. it. fer. VI. pro romania V gr. it. fer. VI. in presencia hospitum pro cervisia Suidnicensi XII gr. it. sabbato pro pullis ad viam III gr. it. sabbato pro vino ad prandium IIII gr. it. sabbato pro romania in presencia hospitum VII1/2 gr. it. sabbato pro vino post prandium IIII gr. it. sabbato pro cervisia Suidnicensi in presencia arbitrorum XIIII g1. it. domino officiali ad hospicium XV gr. it. familie in Montibus IIII gr. it. pro iuveni cervisia in Montibus XI gr. it. specialiter domino preposito Omnium sanctorum pro vino et pro perdicibus VII gr. IIII halenses. It. nota, quia domini, ut puta dominus Johannes, prepositus Omnium s anctorum, dominus Wenceslaus, officialis Pragensis, dominus Wenceslaus, decanus sancti Appollinaris, receperunt in mutuo a magistro Nicolao Magni in Montibus pro expensis X ss. gr.2) It. idem magister Nicolaus Magni fecit expensas de 11/2 ss. gr. arbitris utriusque partibus [!]. Secuntur distributa in Montibus in hospicio: Primo feria tercia in Epiphania domini pro expensis et pro pabulo I s. XII gr. it. fer. IIII. in Montibus pro expensis et pro pabulo LXXXV1/2 gr. it. fer. quinta in Montibus pro expensis et pro pabulo LXXV II gr. it. fer. sexta in Montibus pro expensis et pro pabulo LVI g r. it. sabbato in Montibus pro expensis et pro pabulo LXXV I gr.
123 it. pro pabulo IX gr. it. decanus sancti Appolinaris dedit III gr. pro aliis victualibus. it. pro cervisia iuveni II gr. it. tercia feria in Montibus pro cervisia Suidnicensi IX gr. it. clericis in Montibus I gr. it. domino Johanni, preposito Omnium sanctorum, I gr. it. feria IIII. in Montibus pro balneo V gr. it. feria IIII. in Montibus pro cervisia VIII gr. it. feria IIII. pro vino II gr. it. feria V. domino officiali per Hannussium ipsius presentavi IIgr. pro expensis. it. Kuklissio domini Johannis, prepositi Omnium sanctorum, pre- sentavi II gr. pro cervisia. it. fer V. pro vino in Montibus I1/2 gr. it. fer. V. in Montibus pro romania V gr. in presencia hospitum. it. fer. V. in Montibus pro cervisia VII gr. it. fer. VI. testibus pro expensis X gr. it. in Praga, in Montibus oc a sufferacione equorum V11/2 gr. it. fer. VI. pro romania V gr. it. fer. VI. in presencia hospitum pro cervisia Suidnicensi XII gr. it. sabbato pro pullis ad viam III gr. it. sabbato pro vino ad prandium IIII gr. it. sabbato pro romania in presencia hospitum VII1/2 gr. it. sabbato pro vino post prandium IIII gr. it. sabbato pro cervisia Suidnicensi in presencia arbitrorum XIIII g1. it. domino officiali ad hospicium XV gr. it. familie in Montibus IIII gr. it. pro iuveni cervisia in Montibus XI gr. it. specialiter domino preposito Omnium sanctorum pro vino et pro perdicibus VII gr. IIII halenses. It. nota, quia domini, ut puta dominus Johannes, prepositus Omnium s anctorum, dominus Wenceslaus, officialis Pragensis, dominus Wenceslaus, decanus sancti Appollinaris, receperunt in mutuo a magistro Nicolao Magni in Montibus pro expensis X ss. gr.2) It. idem magister Nicolaus Magni fecit expensas de 11/2 ss. gr. arbitris utriusque partibus [!]. Secuntur distributa in Montibus in hospicio: Primo feria tercia in Epiphania domini pro expensis et pro pabulo I s. XII gr. it. fer. IIII. in Montibus pro expensis et pro pabulo LXXXV1/2 gr. it. fer. quinta in Montibus pro expensis et pro pabulo LXXV II gr. it. fer. sexta in Montibus pro expensis et pro pabulo LVI g r. it. sabbato in Montibus pro expensis et pro pabulo LXXV I gr.
Strana 124
124 It. dominico die infra octavas Epiphanie domini in Broda Bohemicali pro expensis et pro pabulo XXIX gr. it. pro cervisia Suidnicensi ibidem VI gr. it. pro cervisia iuveni ibidem I gr. it. clericis ibidem I gr. Summa totalis distributorum3) XII ss. XV gr.4) Orig. pap. v podobě podlouhlého dvojlistí sign. XXII č. 32 archivu kapitoly pražské. — 1) Tento součet připsán něco později touž rukou. — 2) Následují ještě dodatečně při- psaná slova: in mutuo. — 3) Slovo „distributorum“ připsáno dodatečně touž rukou. — 4) Na 4. stránce rukou 17. stol. napsáno. „A. 1405 dom.ni canonici Pragensis ecclesie missi sunt, ut cum Sedlicensi abbate de limitibus et foveis transigant. It. sunt in hac charta antiquae divisiones.
124 It. dominico die infra octavas Epiphanie domini in Broda Bohemicali pro expensis et pro pabulo XXIX gr. it. pro cervisia Suidnicensi ibidem VI gr. it. pro cervisia iuveni ibidem I gr. it. clericis ibidem I gr. Summa totalis distributorum3) XII ss. XV gr.4) Orig. pap. v podobě podlouhlého dvojlistí sign. XXII č. 32 archivu kapitoly pražské. — 1) Tento součet připsán něco později touž rukou. — 2) Následují ještě dodatečně při- psaná slova: in mutuo. — 3) Slovo „distributorum“ připsáno dodatečně touž rukou. — 4) Na 4. stránce rukou 17. stol. napsáno. „A. 1405 dom.ni canonici Pragensis ecclesie missi sunt, ut cum Sedlicensi abbate de limitibus et foveis transigant. It. sunt in hac charta antiquae divisiones.
Strana 125
IX. 1409, 28. května. Sedlec. Soupis veškerých dluhů a s nimi spojených povinností úročných kláštera Sedleckého sestavený po smrti opata Petra opaty kláštera Hradištského, Zbraslavského a Skalického. Nos frater Nemoyus, abbas monasterii Gradicensis, ordinis Cyster- ciensis, Pragensis diocesis, publice recognoscimus et constare cupimus universis tam presentibus quam futuris, quod sub anno domini millesimo quadringentesimo nono feria tercia Penthecostes venerabilem abbaciam Czedlicensem, filiam reverendi in Christo patris ac domini, domini Conradi, abbatis Waltsachsensis, ipsius committentis nobis vices ad instituendum et creandum novum dominum et abbatem et ad confirmandum eundem in plenaria ordinis potestate, assedentibus nobis venerabilibus in Christo patribus ac dominis, domino Friderico, abbate monasterii Aule Regie, prefati eciam ordinis, et domino Mathia, abbate monasterii Scalicensis, eciam predicti ordinis, pariterque Pragensis diocesis, in nove creacionis institucione venerabilis coabbatis nostri domini Jacobi, abbatis monasterii Czedlicensis predicti, volentes statum dicti monasterii Czedlicensis post decessum venerabilis viri domini Petri, abbatis et predecessoris immediati ipsius domini Jacobi rectoris, videre ex commisso ac monasterii nobis in hac parte commissi inquisivimus more solito iuxta statuta et sanxiones ordinis nostri, vocatis fratribus sepedicti monasterii Czedlicensis, qui vocandi erant, et ipsis ibidem in dicto monasterio capitulariter congregatis, unanimiter et super hiis diligenti inquisicione facta asserentibus et di- centibus invenimus statum monasterii Czedlicensis quoad debita per ingressum viam universe carnis honorabilis domini Petri abbatis predicti relicta in hunc modum infrascriptum, exceptis quibusdam debitis, de quibus ignoramus, sed ea, que tunc invenimus, hec sunt: Primo enim solvere tenebantur ad hospitale in Montibus quadringentas sexagenas grossorum, pro quibus habet quadraginta duas sexagenas census, item Nasoni ducentas cum quinquaginta sexagenis, pro quibus habet viginti quinque sexagenas census, item heredibus Glenczlini quingentas sexagenas, pro quibus tollunt quinquaginta sexagenas census, item domine Katherine Fronhoferyn sexaginta sexagenas, pro quibus habet sex sexagenas census
IX. 1409, 28. května. Sedlec. Soupis veškerých dluhů a s nimi spojených povinností úročných kláštera Sedleckého sestavený po smrti opata Petra opaty kláštera Hradištského, Zbraslavského a Skalického. Nos frater Nemoyus, abbas monasterii Gradicensis, ordinis Cyster- ciensis, Pragensis diocesis, publice recognoscimus et constare cupimus universis tam presentibus quam futuris, quod sub anno domini millesimo quadringentesimo nono feria tercia Penthecostes venerabilem abbaciam Czedlicensem, filiam reverendi in Christo patris ac domini, domini Conradi, abbatis Waltsachsensis, ipsius committentis nobis vices ad instituendum et creandum novum dominum et abbatem et ad confirmandum eundem in plenaria ordinis potestate, assedentibus nobis venerabilibus in Christo patribus ac dominis, domino Friderico, abbate monasterii Aule Regie, prefati eciam ordinis, et domino Mathia, abbate monasterii Scalicensis, eciam predicti ordinis, pariterque Pragensis diocesis, in nove creacionis institucione venerabilis coabbatis nostri domini Jacobi, abbatis monasterii Czedlicensis predicti, volentes statum dicti monasterii Czedlicensis post decessum venerabilis viri domini Petri, abbatis et predecessoris immediati ipsius domini Jacobi rectoris, videre ex commisso ac monasterii nobis in hac parte commissi inquisivimus more solito iuxta statuta et sanxiones ordinis nostri, vocatis fratribus sepedicti monasterii Czedlicensis, qui vocandi erant, et ipsis ibidem in dicto monasterio capitulariter congregatis, unanimiter et super hiis diligenti inquisicione facta asserentibus et di- centibus invenimus statum monasterii Czedlicensis quoad debita per ingressum viam universe carnis honorabilis domini Petri abbatis predicti relicta in hunc modum infrascriptum, exceptis quibusdam debitis, de quibus ignoramus, sed ea, que tunc invenimus, hec sunt: Primo enim solvere tenebantur ad hospitale in Montibus quadringentas sexagenas grossorum, pro quibus habet quadraginta duas sexagenas census, item Nasoni ducentas cum quinquaginta sexagenis, pro quibus habet viginti quinque sexagenas census, item heredibus Glenczlini quingentas sexagenas, pro quibus tollunt quinquaginta sexagenas census, item domine Katherine Fronhoferyn sexaginta sexagenas, pro quibus habet sex sexagenas census
Strana 126
126 super balneo in Amotis, item Hanmanno Alder quadringentas sexagenas, pro quibus habet quadraginta unam sexagenam census, item eidem centum sexaginta sexagenas, pro quibus tenet curiam dictam Antiqua vinea3) et unum pratum dictum dy gemayn, item Petro de Pyesk octingentas sexa- genas, pro quibus habet octoginta sexagenas census, item Hankoni Eylawer centum octoginta sexagenas, pro quibus solutus est a censu et berna annuali et anonis de curia Weydhoff1), item Jaksch Blumel centum sexagenas pro- missa in ossario, pro quibus damus decem sexagenas annuatim, item Ni- colao carpentario pro missa Elyzabeth centum sexagenas, pro quibus habet decem sexagenas, item Rudlino pellifici pro prima missa centum sexagenas, item pro missa Crucis sexaginta sexagenas, item de summa missa sexa- ginta sexagenas, item Noeli nonaginta sexagenas, pro quibus habet novem sexagenas census, item relicte Czwickyn centum sexagenas, pro quibus decem sexagenas census, item Franczoni Roll quindecim sexagenas, pro quibus habet certos liberos agros, qui pertinent in Pfaffendorf2), item Johanni et Paulo Brenner trecentas sexagenas cum triginta sexagenis, pro quibus habent triginta tres sexagenas census, item Wenczeslao Kaufman quin- gentas sexagenas, pro quibus habet quinquaginta duas sexagenas census, item Nika Resch centum sexagenas, pro quibus habet decem sexagenas census super villa Hoenredel, item Lynhart Hager octoginta sexagenas, pro quibus habet octo sexagenas census, item Elwil Raynel centum quadra- ginta sexagenas, pro quibus habet quatuordecim sexagenas census super curia Noue Ville3), item Nicolao Falkenberger trecentas sexagenas, pro qui- bus habet triginta sexagenas census, item Burkardo centum quinquaginta sexagenas, pro quibus habet quindecim sexagenas census, item Hecklino centum sexagenas, pro quibus habet duodecim sexagenas census, item Petro Vla centum sexagenas, pro quibus habet duodecim sexagenas census, item Procopio et Franczoni Eldres ducentas sexagenas, pro quibus habet viginti quatuor grossos septimales super molendinis nostris in Colonia, item Wenczeslao Jurge centum sexagenas, pro quibus habet decem sexa- genas et viginti quatuor grossos census, item Jechoni ortulano quinqua- ginta sexagenas, pro quibus est liber a censu de orto suo penes ripam, item Wenczeslao Verhmdan centum sexagenas, pro quibus habet decem sexa- genas census, item Schramoni centum sexagenas, pro quibus habet duo- decim sexagenas census, item Fridussio centum sexagenas, pro quibus habet decem sexagenas census, item Margarethe Passaweryn sexaginta sexagenas, pro quibus habet sex sexagenas census, item Francz Rosental octoginta sexagenas, pro quibus habet octo sexagenas census, item ad Vallem virginum4) quingentas sexagenas, pro quibus damus quinquaginta sexagenas censusb), item Wenigsessil in Praga centum sexagenas, pro quibus habet decem sexagenas census, item Wenczeslao strzelecz in Colonia sexa- ginta sexagenas, pro quibus habet sex sexagenas census, item Matussoni in Colonia triginta sexagenas, pro quibus habet tres sexagenas census, item Hertwiconi de Babicz septuaginta quinque sexagenas, pro quinquaginta
126 super balneo in Amotis, item Hanmanno Alder quadringentas sexagenas, pro quibus habet quadraginta unam sexagenam census, item eidem centum sexaginta sexagenas, pro quibus tenet curiam dictam Antiqua vinea3) et unum pratum dictum dy gemayn, item Petro de Pyesk octingentas sexa- genas, pro quibus habet octoginta sexagenas census, item Hankoni Eylawer centum octoginta sexagenas, pro quibus solutus est a censu et berna annuali et anonis de curia Weydhoff1), item Jaksch Blumel centum sexagenas pro- missa in ossario, pro quibus damus decem sexagenas annuatim, item Ni- colao carpentario pro missa Elyzabeth centum sexagenas, pro quibus habet decem sexagenas, item Rudlino pellifici pro prima missa centum sexagenas, item pro missa Crucis sexaginta sexagenas, item de summa missa sexa- ginta sexagenas, item Noeli nonaginta sexagenas, pro quibus habet novem sexagenas census, item relicte Czwickyn centum sexagenas, pro quibus decem sexagenas census, item Franczoni Roll quindecim sexagenas, pro quibus habet certos liberos agros, qui pertinent in Pfaffendorf2), item Johanni et Paulo Brenner trecentas sexagenas cum triginta sexagenis, pro quibus habent triginta tres sexagenas census, item Wenczeslao Kaufman quin- gentas sexagenas, pro quibus habet quinquaginta duas sexagenas census, item Nika Resch centum sexagenas, pro quibus habet decem sexagenas census super villa Hoenredel, item Lynhart Hager octoginta sexagenas, pro quibus habet octo sexagenas census, item Elwil Raynel centum quadra- ginta sexagenas, pro quibus habet quatuordecim sexagenas census super curia Noue Ville3), item Nicolao Falkenberger trecentas sexagenas, pro qui- bus habet triginta sexagenas census, item Burkardo centum quinquaginta sexagenas, pro quibus habet quindecim sexagenas census, item Hecklino centum sexagenas, pro quibus habet duodecim sexagenas census, item Petro Vla centum sexagenas, pro quibus habet duodecim sexagenas census, item Procopio et Franczoni Eldres ducentas sexagenas, pro quibus habet viginti quatuor grossos septimales super molendinis nostris in Colonia, item Wenczeslao Jurge centum sexagenas, pro quibus habet decem sexa- genas et viginti quatuor grossos census, item Jechoni ortulano quinqua- ginta sexagenas, pro quibus est liber a censu de orto suo penes ripam, item Wenczeslao Verhmdan centum sexagenas, pro quibus habet decem sexa- genas census, item Schramoni centum sexagenas, pro quibus habet duo- decim sexagenas census, item Fridussio centum sexagenas, pro quibus habet decem sexagenas census, item Margarethe Passaweryn sexaginta sexagenas, pro quibus habet sex sexagenas census, item Francz Rosental octoginta sexagenas, pro quibus habet octo sexagenas census, item ad Vallem virginum4) quingentas sexagenas, pro quibus damus quinquaginta sexagenas censusb), item Wenigsessil in Praga centum sexagenas, pro quibus habet decem sexagenas census, item Wenczeslao strzelecz in Colonia sexa- ginta sexagenas, pro quibus habet sex sexagenas census, item Matussoni in Colonia triginta sexagenas, pro quibus habet tres sexagenas census, item Hertwiconi de Babicz septuaginta quinque sexagenas, pro quinquaginta
Strana 127
127 quinque sexagenis est liber a censu et berna et viginti tenemur in mutuo, item magistro Albico quadringentas septuaginta sexagenas, pro quibus habet quadraginta septem sexagenas census, item Raczkoni de Wiczap quinquaginta sexagenas, pro quibus est liber a censu et berna in Weich- slawicz,5) item Hanussio de Deer octoginta sexagenas, pro quibus habet novem sexagenas census super Weychslawicz, item ad czecham sancti Martini in Austria centum septuaginta sexagenas, pro quibus habet decem et septem sexagenas census, item preposito in Gurym viginti sexagenas pro testamento, pro quibus tenemur duas sexagenas census, item pro serviciis sancte Barbare et Spinee corone viginti sexagenas, pro quibus bursa dat duas sexagenas; item ad vitalicia primo Trinksawsyn sexaginta sexagenas, item domino Hankoni septem sexagenas, item antiquo iudici de Chrudym decem sexagenas, item Ochslyn septem sexagenas, item Wenczeslao Prager octo sexagenas, item prelocutrici duas sexagenas, item Czwickyn quatuor sexagenas, item Geyssilstabyn septem sexagenas, item Wagneryn sex sexagenas, item Kurcznicklyn octo sexagenas, item Pfeyferyn quatuor sexagenas, item N czelbyn quatuor sexagenas, item Katherine Fronhoferyn quatuordecim sexagenas viginti quatuor grossos, item domine Anne de Hazen- burg centum sexagenas, item Protywe triginta octo sexagenas, item magistro Albico quadraginta quinque sexagenas, item ad Vallem virginum decem sexagenas, item fratribus nostris octo sexagenas, item domino Martino de Teyncz XVIII sexagenas, item Zdenkoni et uxori sue viginti sexagenas, item plebano sancti Nicolais) viginti sexagenas, item magistro Johanni triginta sexagenas, item Vrbeczyn ad Austriam decem et octo sexagenas, item Tassoni duodecim sexagenas, item Nicolao Erweystrinker et uxori eius IIII sexa- genas, item Conssoni de Hermanstat quatuor sexagenas, item de censu sancti Georgii retento centum quinquaginta quatuor sexagenas, item ad czecham de censu sancti Georgii decem sexagenas decem et septem grossos, item Lilgenstain in mutuo quinque sexagenas, Aniccze institrici mediam alteram sexagenam, item Nicolao Slegil sex sexagenas, in mutuo ad Pragam pro fratre Johanne Magno duas sexagenas, item Ludwico apathecario I sexagenam, item Fridlyn institrici septuaginta grossos, item Tlusti Waczlab tres sexa- ge las viginti grossos, item Cristano aurifabro quinque sexagenas minus decem grossis in mutuo, item Cristano seratori unam sexagenam pro can- cello magistrie) Albici, item fratri Paulo sutori unam sexagenam, item Vrbeczyn decem et octo sexagenas de censu dudum retento, item quibusdam orphanis in Sabor") duas sexagenas, item Nicolao Chudi duas sexagenas pro Nicolao scriptore, item cuidam virgini duas sexagenas super stuba balneali ante valvam dictam valvam zonulatorums) ad ipsius vite tempora, item hospiti pro reforcione domus in Praga duas sexagenas, item bernam regalem, cuius summa ignoratur, et cum hoc sequentes certas habent hereditates ad vitas suas, primo serenissimus princeps et dominus noster rex Roma- norum curiam Lubenicz,") Genyk habet villam Sempnicz,10) Milota habet ad duas vitas Lessyng et Drobronicz,11) Krasny Hersch habet curiam in
127 quinque sexagenis est liber a censu et berna et viginti tenemur in mutuo, item magistro Albico quadringentas septuaginta sexagenas, pro quibus habet quadraginta septem sexagenas census, item Raczkoni de Wiczap quinquaginta sexagenas, pro quibus est liber a censu et berna in Weich- slawicz,5) item Hanussio de Deer octoginta sexagenas, pro quibus habet novem sexagenas census super Weychslawicz, item ad czecham sancti Martini in Austria centum septuaginta sexagenas, pro quibus habet decem et septem sexagenas census, item preposito in Gurym viginti sexagenas pro testamento, pro quibus tenemur duas sexagenas census, item pro serviciis sancte Barbare et Spinee corone viginti sexagenas, pro quibus bursa dat duas sexagenas; item ad vitalicia primo Trinksawsyn sexaginta sexagenas, item domino Hankoni septem sexagenas, item antiquo iudici de Chrudym decem sexagenas, item Ochslyn septem sexagenas, item Wenczeslao Prager octo sexagenas, item prelocutrici duas sexagenas, item Czwickyn quatuor sexagenas, item Geyssilstabyn septem sexagenas, item Wagneryn sex sexagenas, item Kurcznicklyn octo sexagenas, item Pfeyferyn quatuor sexagenas, item N czelbyn quatuor sexagenas, item Katherine Fronhoferyn quatuordecim sexagenas viginti quatuor grossos, item domine Anne de Hazen- burg centum sexagenas, item Protywe triginta octo sexagenas, item magistro Albico quadraginta quinque sexagenas, item ad Vallem virginum decem sexagenas, item fratribus nostris octo sexagenas, item domino Martino de Teyncz XVIII sexagenas, item Zdenkoni et uxori sue viginti sexagenas, item plebano sancti Nicolais) viginti sexagenas, item magistro Johanni triginta sexagenas, item Vrbeczyn ad Austriam decem et octo sexagenas, item Tassoni duodecim sexagenas, item Nicolao Erweystrinker et uxori eius IIII sexa- genas, item Conssoni de Hermanstat quatuor sexagenas, item de censu sancti Georgii retento centum quinquaginta quatuor sexagenas, item ad czecham de censu sancti Georgii decem sexagenas decem et septem grossos, item Lilgenstain in mutuo quinque sexagenas, Aniccze institrici mediam alteram sexagenam, item Nicolao Slegil sex sexagenas, in mutuo ad Pragam pro fratre Johanne Magno duas sexagenas, item Ludwico apathecario I sexagenam, item Fridlyn institrici septuaginta grossos, item Tlusti Waczlab tres sexa- ge las viginti grossos, item Cristano aurifabro quinque sexagenas minus decem grossis in mutuo, item Cristano seratori unam sexagenam pro can- cello magistrie) Albici, item fratri Paulo sutori unam sexagenam, item Vrbeczyn decem et octo sexagenas de censu dudum retento, item quibusdam orphanis in Sabor") duas sexagenas, item Nicolao Chudi duas sexagenas pro Nicolao scriptore, item cuidam virgini duas sexagenas super stuba balneali ante valvam dictam valvam zonulatorums) ad ipsius vite tempora, item hospiti pro reforcione domus in Praga duas sexagenas, item bernam regalem, cuius summa ignoratur, et cum hoc sequentes certas habent hereditates ad vitas suas, primo serenissimus princeps et dominus noster rex Roma- norum curiam Lubenicz,") Genyk habet villam Sempnicz,10) Milota habet ad duas vitas Lessyng et Drobronicz,11) Krasny Hersch habet curiam in
Strana 128
128 Cogicz et quidam crucifer habet villam Stymericz.12) In quorum omnium testimonium et evidenciam pleniorem sigillum nostrum unacum sigillis predictorum patrum assessorum presentibus sunt appensa. Et nos fratres Conradus prior, Augustinus subprior, Andreas cellerarius, Johannes por- tarius et predicator in Porta, Paulus magister noviciorum, Johannes ple- banus in Montibus Kuthnis totusque conventus monasterii Czedlicensis predicti capitulariter congregati publice profitemur omnia et singula prenominata esse vera et in certitudinem pleniorem sigillum nostri con- ventus cum sigillis predictorum dominorum abbatum presentibus du- ximus appendenda. Datum et actum anno et die, quo supra oc. Orig. perg. kláštera Zbraslavského, nyní v c. k. universitní a veřejné knihovně v Praze čís. 710. Se čtyřmi pečetěmi na proužcích pergamenových na přeloženém dolejším okraji zavěšenými; na první něco poškozené z vosku zeleného v poškozené mísce z vosku bílého tvaru oválného zašpičatělého obraz opata stojícího s berlou a kolem nápis: [S NEJMOII ABBATIS DE HIRADIJC[IO]; z druhé podobně upra- vené zbyly dva zlomky se zbytky nápisu: [S FRIJDERICI ABBATIS [MO- NASTERII JS MA[RIE AVLE REGIE;]; třetí podobná něco poškozená s postavou knížete kopí držícího (sv. Václava?), pod nímž je štít s písmenou M, má nápis: S MATHIE ABBATIS S MARIE IN SCALICIO ; čtvrtá kulatá z bílého vosku s obrazem P. Marie sedící a držící Ježíška má nápis: † S CON- VENTVS DE SEDLITZ. — Při kraji ohybu pozdější rukou 15. stol.: „Summa facit XVII1/2 mille floren, vel totidem talenta.“ Na rubu listiny regest s počátku 16. stol. „Electio facta anno 1409 abbatis huius monasterii conmissumque fuit abbati Gradicensi etc.“ s poznámkou: „100 anni sunt elapsi.“ Mimo to rukou stol. 17.: „Abbas Gradicensis monasterii ordinis Cisterciensis in Sedlicensis mo- nasterii (!) debita inquirit. 1409 feria tertia Penthecostes.“ Mimo to označení „Königsaal“ ze stol. 18. a červeně signatura stará: E. N. 6. — Začátek listiny otiskl Tadra, Listy kláštera Zbraslavského str. 216., č. 256. —a) Po straně řádky rukou 2. pol. 15. stol. poznámka: „stari wynici“. — b) Slovo „census“ se opa- kuje. — c) Napsáno: „magistro“. — 1) Vejdov, dvůr u Čáslavě. — 2) Přítoka. — 3) Nová ves u Kolína. — 4) Pohled, ženský klášter řádu cistercienského. — 5) Voj- slavice. — 6) Sv. Mikuláš u Nových Dvorů v okr. Kutnohorském. — 7) Záboří. — s) V Kutné Hoře. — 9) Libenice. — 10) Selmice (?) — 11) Leština a Dobrnice. — 12) Zdiměřice (?).
128 Cogicz et quidam crucifer habet villam Stymericz.12) In quorum omnium testimonium et evidenciam pleniorem sigillum nostrum unacum sigillis predictorum patrum assessorum presentibus sunt appensa. Et nos fratres Conradus prior, Augustinus subprior, Andreas cellerarius, Johannes por- tarius et predicator in Porta, Paulus magister noviciorum, Johannes ple- banus in Montibus Kuthnis totusque conventus monasterii Czedlicensis predicti capitulariter congregati publice profitemur omnia et singula prenominata esse vera et in certitudinem pleniorem sigillum nostri con- ventus cum sigillis predictorum dominorum abbatum presentibus du- ximus appendenda. Datum et actum anno et die, quo supra oc. Orig. perg. kláštera Zbraslavského, nyní v c. k. universitní a veřejné knihovně v Praze čís. 710. Se čtyřmi pečetěmi na proužcích pergamenových na přeloženém dolejším okraji zavěšenými; na první něco poškozené z vosku zeleného v poškozené mísce z vosku bílého tvaru oválného zašpičatělého obraz opata stojícího s berlou a kolem nápis: [S NEJMOII ABBATIS DE HIRADIJC[IO]; z druhé podobně upra- vené zbyly dva zlomky se zbytky nápisu: [S FRIJDERICI ABBATIS [MO- NASTERII JS MA[RIE AVLE REGIE;]; třetí podobná něco poškozená s postavou knížete kopí držícího (sv. Václava?), pod nímž je štít s písmenou M, má nápis: S MATHIE ABBATIS S MARIE IN SCALICIO ; čtvrtá kulatá z bílého vosku s obrazem P. Marie sedící a držící Ježíška má nápis: † S CON- VENTVS DE SEDLITZ. — Při kraji ohybu pozdější rukou 15. stol.: „Summa facit XVII1/2 mille floren, vel totidem talenta.“ Na rubu listiny regest s počátku 16. stol. „Electio facta anno 1409 abbatis huius monasterii conmissumque fuit abbati Gradicensi etc.“ s poznámkou: „100 anni sunt elapsi.“ Mimo to rukou stol. 17.: „Abbas Gradicensis monasterii ordinis Cisterciensis in Sedlicensis mo- nasterii (!) debita inquirit. 1409 feria tertia Penthecostes.“ Mimo to označení „Königsaal“ ze stol. 18. a červeně signatura stará: E. N. 6. — Začátek listiny otiskl Tadra, Listy kláštera Zbraslavského str. 216., č. 256. —a) Po straně řádky rukou 2. pol. 15. stol. poznámka: „stari wynici“. — b) Slovo „census“ se opa- kuje. — c) Napsáno: „magistro“. — 1) Vejdov, dvůr u Čáslavě. — 2) Přítoka. — 3) Nová ves u Kolína. — 4) Pohled, ženský klášter řádu cistercienského. — 5) Voj- slavice. — 6) Sv. Mikuláš u Nových Dvorů v okr. Kutnohorském. — 7) Záboří. — s) V Kutné Hoře. — 9) Libenice. — 10) Selmice (?) — 11) Leština a Dobrnice. — 12) Zdiměřice (?).
Strana 129
X. 1409, 13. října. V Pise. Papež Alexandr V. potvrzuje přivtělení kostela farního v Malíně a kaplí v hranicích jeho farnosti ke klášteru Sedleckému, řádu cistercienského, schválené od papežů Kli- menta VI., Řehoře XI. a Urbana VI. bez ohledu na všeobecné odvolání takových výhod vydané papežem Bonijacem IX. Alexander episcopus, servus servorum dei, ad futuram rei memoriam. Illa, que pro religiosarum personarum comodo et utilitate racionabiliter et provide facta sunt, ut illibata persistant, libenter, cum a nobis petitur, apostolico munimine roboramus. Exhibita siquidem nobis nuper pro parte dilectorum filiorum abbatis et conventus monasterii Czedliensis Cisterciensis ordinis, Pragensis diocesis, peticio continebat, quod olim pro parte ipsorum abbatis et conventus felicis recordacionis Clementi VI., predecessori nostro, exposito, quod predictum monasterium, quod ab olim per principes et nonnullos barones regni Boemie fundatum extiterat et dotatum, consueverat propter ipsius ministrorum multitudinem in spiri- tualibus reflorere ac in temporalibus abundare, et in eo, cum illud esset in communi transitu in loco publico illarum parcium, iuxta morem et consue- tudinem prefati ordinis maxima et continua hospitalitas infirmorum et pauperum et multorum superveniencium observari, quodque, cum olim infra limites parrochie in Malina dicte diocesis de patronatu dictorum ab- batis et conventus existentis in loco, qui nunc Chutna dicitur, argenti- fodine invente et propter multitudinem personarum illuc de diversis partibus confluencium certe capelle lignee constructe fuissent, quondam Hinco prepositus, Woyslaus decanus et Thomas archidiaconus ecclesie Pragensis, tunc administratores eiusdem ecclesie Pragensis in spiritualibus et tempo- ralibus per sedem apostolicam deputati, bone memorie Johanne, episcopo Pragensi ab eorundem spiritualium et temporalium administracione per sedem predictam suspenso, ad instanciam quondam Vlrici, rectoris plebani nuncupati eiusdem ecclesie parrochialis, zelo pie devocionis moti, pro eiusdem monasterii hospitalitatis augmento fructus, redditus et proventus dictarum capellarum, cum ipsa parrochialis ecclesia alias sufficienter in redditibus abundaret, hospitali infirmorum et pauperum superveniencium Rozprava I. tř.: Klášter sedlecký, jeho statky a práva. 9
X. 1409, 13. října. V Pise. Papež Alexandr V. potvrzuje přivtělení kostela farního v Malíně a kaplí v hranicích jeho farnosti ke klášteru Sedleckému, řádu cistercienského, schválené od papežů Kli- menta VI., Řehoře XI. a Urbana VI. bez ohledu na všeobecné odvolání takových výhod vydané papežem Bonijacem IX. Alexander episcopus, servus servorum dei, ad futuram rei memoriam. Illa, que pro religiosarum personarum comodo et utilitate racionabiliter et provide facta sunt, ut illibata persistant, libenter, cum a nobis petitur, apostolico munimine roboramus. Exhibita siquidem nobis nuper pro parte dilectorum filiorum abbatis et conventus monasterii Czedliensis Cisterciensis ordinis, Pragensis diocesis, peticio continebat, quod olim pro parte ipsorum abbatis et conventus felicis recordacionis Clementi VI., predecessori nostro, exposito, quod predictum monasterium, quod ab olim per principes et nonnullos barones regni Boemie fundatum extiterat et dotatum, consueverat propter ipsius ministrorum multitudinem in spiri- tualibus reflorere ac in temporalibus abundare, et in eo, cum illud esset in communi transitu in loco publico illarum parcium, iuxta morem et consue- tudinem prefati ordinis maxima et continua hospitalitas infirmorum et pauperum et multorum superveniencium observari, quodque, cum olim infra limites parrochie in Malina dicte diocesis de patronatu dictorum ab- batis et conventus existentis in loco, qui nunc Chutna dicitur, argenti- fodine invente et propter multitudinem personarum illuc de diversis partibus confluencium certe capelle lignee constructe fuissent, quondam Hinco prepositus, Woyslaus decanus et Thomas archidiaconus ecclesie Pragensis, tunc administratores eiusdem ecclesie Pragensis in spiritualibus et tempo- ralibus per sedem apostolicam deputati, bone memorie Johanne, episcopo Pragensi ab eorundem spiritualium et temporalium administracione per sedem predictam suspenso, ad instanciam quondam Vlrici, rectoris plebani nuncupati eiusdem ecclesie parrochialis, zelo pie devocionis moti, pro eiusdem monasterii hospitalitatis augmento fructus, redditus et proventus dictarum capellarum, cum ipsa parrochialis ecclesia alias sufficienter in redditibus abundaret, hospitali infirmorum et pauperum superveniencium Rozprava I. tř.: Klášter sedlecký, jeho statky a práva. 9
Strana 130
130 infra septa dicti monasterii constituto, una cum dilectis filiis capitulo ipsius Pragensis ecclesie de ipsius rectoris assensu imperpetuum appli- carunt ac volverunt, quod huiusmodi redditus, proventus ac obvenciones capellarum ipsarum ad prefatum hospitale, nec non ad abbatis dicti mona- sterii, qui pro tempore foret, disposicionem perpetuo pertinerent, ac eidem predecessori humiliter supplicato, ut cum prefatum monasterium propter sterilitatem temporum, onera debitorum, usurarum voraginem et guerrarum turbines in illis partibus supervenientes dictam hospitalitatem servatam in eo ad tantam inopiam et exinanicionem devenisset, quod propter de- fectum necessariorum et personarum ipsius in monachis et ministris aliis cultuque divino erat plurimum diminutum et in temporalibus fere collapsum, applicacionem huiusmodi et alia supradicta per ipsos administratores in ea parte facta confirmare de benignitate apostolica dignaretur: idem predecessor huiusmodi supplicacionibus inclinatus applicacionem predictam de fructibus, redditibus et obvencionibus capellarum ipsarum et alia, que per ipsos administratores circa illa de consensu capituli predictorum provide ac pie acta fuerant, rata et grata habens, illa ex certa sciencia auctoritate apostolica cum insercione tenorum litterarum dictorum administratorum super hoc confectarum confirmavit. Subsequenter vero pro parte dictorum abbatis et conventus pie memorie Gregorio pape XI., eciam predecessori nostro, exposito, quod occasione ecclesie parrochialis et capellarum pre- dictarum inter ipsos abbatem et conventum ex parte una et quendam Bene- dictum, alias Bonessium de Zdanicz presbyterum, quas [!] quidem parro- chialem ecclesiam et Benedictus ad se pertinere asserebat, ex altera materia questionis exorta et causa huiusmodi ad eandem sedem legitime introducta, quodque postmodum idem Benedictus pro se et contra dictos abbatem et conventum super ipsis ecclesia et capellis tres diffinitivas sentencias in possessorio petitorio per eum suspenso reportarat et postea apud dictam sedem extiterat, vita functus et pro parte ipsorum abbatis et conventus eidem Gregorio predecessori humiliter supplicato, ut parrochialem ecclesiam et capellas predictas ipsis et prefato monasterio unire de benignitate aposto- lica dignaretur: prefatus predecessor dictis supplicacionibus annuens, bone memorie Johanni, basilice duodecim apostolorum presbytero cardi- nali, tunc archiepiscopo Pragensi, suis dederat litteris in mandatis, ut re- servata congrua porcione de huiusmodi fructibus et proventibus parrochialis ecclesie et capellarum predictarum pro perpetuo vicario in dicta parrochiali ecclesia domino servituro, parrochialem ecclesiam predictam cum huius- modi capellis ac omnibus iuribus et pertinenciis suis eisdem abbati et con- ventui et per eos dicto monasterio auctoritate apostolica incorporaret, annecteret perpetuo et uniret. Et successive pro parte abbatis et con- ventus predictorum quondam Vrbano, qui in sua obediencia VI. nomina- batur, significato, quod idem cardinalis, tunc archiepiscopus, mandatum dicti Gregorii predecessoris exequendo, ecclesiam et capellas predictas cum earum iuribus et pertinenciis huiusmodi prefatis abbati et conventui et
130 infra septa dicti monasterii constituto, una cum dilectis filiis capitulo ipsius Pragensis ecclesie de ipsius rectoris assensu imperpetuum appli- carunt ac volverunt, quod huiusmodi redditus, proventus ac obvenciones capellarum ipsarum ad prefatum hospitale, nec non ad abbatis dicti mona- sterii, qui pro tempore foret, disposicionem perpetuo pertinerent, ac eidem predecessori humiliter supplicato, ut cum prefatum monasterium propter sterilitatem temporum, onera debitorum, usurarum voraginem et guerrarum turbines in illis partibus supervenientes dictam hospitalitatem servatam in eo ad tantam inopiam et exinanicionem devenisset, quod propter de- fectum necessariorum et personarum ipsius in monachis et ministris aliis cultuque divino erat plurimum diminutum et in temporalibus fere collapsum, applicacionem huiusmodi et alia supradicta per ipsos administratores in ea parte facta confirmare de benignitate apostolica dignaretur: idem predecessor huiusmodi supplicacionibus inclinatus applicacionem predictam de fructibus, redditibus et obvencionibus capellarum ipsarum et alia, que per ipsos administratores circa illa de consensu capituli predictorum provide ac pie acta fuerant, rata et grata habens, illa ex certa sciencia auctoritate apostolica cum insercione tenorum litterarum dictorum administratorum super hoc confectarum confirmavit. Subsequenter vero pro parte dictorum abbatis et conventus pie memorie Gregorio pape XI., eciam predecessori nostro, exposito, quod occasione ecclesie parrochialis et capellarum pre- dictarum inter ipsos abbatem et conventum ex parte una et quendam Bene- dictum, alias Bonessium de Zdanicz presbyterum, quas [!] quidem parro- chialem ecclesiam et Benedictus ad se pertinere asserebat, ex altera materia questionis exorta et causa huiusmodi ad eandem sedem legitime introducta, quodque postmodum idem Benedictus pro se et contra dictos abbatem et conventum super ipsis ecclesia et capellis tres diffinitivas sentencias in possessorio petitorio per eum suspenso reportarat et postea apud dictam sedem extiterat, vita functus et pro parte ipsorum abbatis et conventus eidem Gregorio predecessori humiliter supplicato, ut parrochialem ecclesiam et capellas predictas ipsis et prefato monasterio unire de benignitate aposto- lica dignaretur: prefatus predecessor dictis supplicacionibus annuens, bone memorie Johanni, basilice duodecim apostolorum presbytero cardi- nali, tunc archiepiscopo Pragensi, suis dederat litteris in mandatis, ut re- servata congrua porcione de huiusmodi fructibus et proventibus parrochialis ecclesie et capellarum predictarum pro perpetuo vicario in dicta parrochiali ecclesia domino servituro, parrochialem ecclesiam predictam cum huius- modi capellis ac omnibus iuribus et pertinenciis suis eisdem abbati et con- ventui et per eos dicto monasterio auctoritate apostolica incorporaret, annecteret perpetuo et uniret. Et successive pro parte abbatis et con- ventus predictorum quondam Vrbano, qui in sua obediencia VI. nomina- batur, significato, quod idem cardinalis, tunc archiepiscopus, mandatum dicti Gregorii predecessoris exequendo, ecclesiam et capellas predictas cum earum iuribus et pertinenciis huiusmodi prefatis abbati et conventui et
Strana 131
131 monasterio auctoritate predicta incorporaverat et annexuerat perpetuo et univerat, reservata, ut prefertur, porcione congrua pro perpetuo vicario inibi servituro, ex qua idem vicarius congrue sustentari, iura episcopalia solvere et alia incumbencia onera supportare valearet, quodque ipsi abbas et conventus parrochialem ecclesiam prefatam vigore incorporacionis, annexionis et unionis huiusmodi fuerant pacifice assecuti, et idem cardi- nalis, tunc archiepiscopus Pragensis, quondam Ludouicum dictum Saxo ad presentacionem eorundem abbatis et conventus in perpetuum vicarium ipsius parrochialis ecclesie instituerat antedicte, ipsique abbas et conventus timebant inter ipsos et perpetuum vicarium dicte parrochialis ecclesie, qui esset pro tempore, quesciones et scandala exoriri, ac pro parte eorundem abbatis et conventus dicto Vrbano humiliter supplicato, ut providere ipsis super hoc et statui dicti monasterii dignaretur, idem Vrbanus eisdem suppli- cacionibus inclinatus volvit et concessit, quod cedente vel decedente dicto vicario vel perpetuam vicariam ipsius parrochialis ecclesie alias quomodo- libet dimittente, liceret abbati, qui tunc erat, et successoribus suis abbatibus dicti monasterii, qui essent pro tempore, regimen ecclesie et capellarum predictarum alicui ex monachis dicti monasterii committere ipsumque in rectorem ecclesie et capellarum predictarum instituere ac tociens, quociens sibi et eisdem successoribus videretur, ad nutum institutum destituere et ad ipsum monasterium revocare, fructus, redditus et proventus dicto vi- cario deputatos in usus dicti monasterii convertere, ita tamen, quod ipsi abbas et successores prefatum monachum, quocienscunque illum per eos in rectorem dicte ecclesie contingeret, loci ordinario pro cura parrochia- norum dicte ecclesie eidem monacho per ipsum ordinarium committendam, tenerentur presentare. Cumque postea quondam Bonifacius, qui VIIII. appellabatur et in dicta obediencia dicto Vrbano immediate successit, videlicet XI. kal. januarii pontificatus sui anno XIIII. inter cetera du- xisset ordinandum, quod nulla parrochialis ecclesia aut perpetua vicaria parrochialis ecclesie vel aliud curatum beneficium, que prius regebantur per clericos seculares, possent deinceps regi per monachos vel regulares canonicos, sed in eis instituerentur perpetui vicarii seculares clerici, et si antea non essent assignate congrue porciones, sicut de iure forent assig- nande, per locorum ordinarios assignarentur, et de cetero talia beneficia consueta prius per seculares clericos gubernari, nullatenus per monachos seu religiosos gubernarentur, prefati abbas et conventus eidem Bonifacio exponere curaverunt, quod ipsi contra voluntatem et concessionem huius- modi predicti Vrbani dubitabant super premissis per aliquorum astuciam seu importunam instanciam posse imposterum molestari: prefatus Bonifacius ad supplicacionem eorundem abbatis et conventus voluntatem et conces- sionem predictas eiusdem Vrbani et quecunque inde secuta rata habens et grata ea confirmavit ipsique abbati et conventui, quod parrochialem ecclesiam et capellas predictas, sicut illas hactenus iuxta voluntatem et concessionem prefatas per monachos dicti monasterii regi fecissent, eciam
131 monasterio auctoritate predicta incorporaverat et annexuerat perpetuo et univerat, reservata, ut prefertur, porcione congrua pro perpetuo vicario inibi servituro, ex qua idem vicarius congrue sustentari, iura episcopalia solvere et alia incumbencia onera supportare valearet, quodque ipsi abbas et conventus parrochialem ecclesiam prefatam vigore incorporacionis, annexionis et unionis huiusmodi fuerant pacifice assecuti, et idem cardi- nalis, tunc archiepiscopus Pragensis, quondam Ludouicum dictum Saxo ad presentacionem eorundem abbatis et conventus in perpetuum vicarium ipsius parrochialis ecclesie instituerat antedicte, ipsique abbas et conventus timebant inter ipsos et perpetuum vicarium dicte parrochialis ecclesie, qui esset pro tempore, quesciones et scandala exoriri, ac pro parte eorundem abbatis et conventus dicto Vrbano humiliter supplicato, ut providere ipsis super hoc et statui dicti monasterii dignaretur, idem Vrbanus eisdem suppli- cacionibus inclinatus volvit et concessit, quod cedente vel decedente dicto vicario vel perpetuam vicariam ipsius parrochialis ecclesie alias quomodo- libet dimittente, liceret abbati, qui tunc erat, et successoribus suis abbatibus dicti monasterii, qui essent pro tempore, regimen ecclesie et capellarum predictarum alicui ex monachis dicti monasterii committere ipsumque in rectorem ecclesie et capellarum predictarum instituere ac tociens, quociens sibi et eisdem successoribus videretur, ad nutum institutum destituere et ad ipsum monasterium revocare, fructus, redditus et proventus dicto vi- cario deputatos in usus dicti monasterii convertere, ita tamen, quod ipsi abbas et successores prefatum monachum, quocienscunque illum per eos in rectorem dicte ecclesie contingeret, loci ordinario pro cura parrochia- norum dicte ecclesie eidem monacho per ipsum ordinarium committendam, tenerentur presentare. Cumque postea quondam Bonifacius, qui VIIII. appellabatur et in dicta obediencia dicto Vrbano immediate successit, videlicet XI. kal. januarii pontificatus sui anno XIIII. inter cetera du- xisset ordinandum, quod nulla parrochialis ecclesia aut perpetua vicaria parrochialis ecclesie vel aliud curatum beneficium, que prius regebantur per clericos seculares, possent deinceps regi per monachos vel regulares canonicos, sed in eis instituerentur perpetui vicarii seculares clerici, et si antea non essent assignate congrue porciones, sicut de iure forent assig- nande, per locorum ordinarios assignarentur, et de cetero talia beneficia consueta prius per seculares clericos gubernari, nullatenus per monachos seu religiosos gubernarentur, prefati abbas et conventus eidem Bonifacio exponere curaverunt, quod ipsi contra voluntatem et concessionem huius- modi predicti Vrbani dubitabant super premissis per aliquorum astuciam seu importunam instanciam posse imposterum molestari: prefatus Bonifacius ad supplicacionem eorundem abbatis et conventus voluntatem et conces- sionem predictas eiusdem Vrbani et quecunque inde secuta rata habens et grata ea confirmavit ipsique abbati et conventui, quod parrochialem ecclesiam et capellas predictas, sicut illas hactenus iuxta voluntatem et concessionem prefatas per monachos dicti monasterii regi fecissent, eciam
Strana 132
132 in antea gubernari facere possent, predicta et quibuscunque aliis ordina- cionibus, constitucionibus et revocacionibus nequaquam obstantibus, de speciali gracia duxerat indulgendum, prout in diversis litteris super premissis confectis dicitur plenius contineri. Cum autem, sicut exhibita nobis nuper pro parte dictorum abbatis et conventus peticio continebat, ipsi dubitent super premissis, nichilominus posse imposterum molestari, pro parte ipsorum abbatis et conventus fuit nobis humiliter supplicatum, ut pro firmiori subsistencia premissorum eis robur apostolice confirmacionis adicere de benignitate apostolica dignaremur. Nos itaque huiusmodi supplicacionibus inclinati incorporaciones, annexiones parrochialis ecclesie et capellarum predictarum, quarum centum et sexaginta eidem monasterio, cuius octin- gentarum marcharum argenti puri fructus, redditus et proventus secundum communem estimacionem valorem annuum, ut ipsi abbas et conventus asserunt, non excedunt, ut premittitur, factas et omnia alia premissa et inde secuta rata habentes et grata, ea auctoritate apostolica confirmamus et presentis scripti patrocinio communimus, supplentes omnes defectus, si qui intervenerint in eisdem. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre confirmacionis, communionis et suppleccionis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignacionem omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se noverit incursurum. Datum Pisis III. idus octobris pontificatus nostri anno primo. Orig. perg. v arch. orlickém odd. „Dokumenty sedlecké“ č. 99; přivěšena olověná pečet papežská na červeném a žlutém hedvábí.
132 in antea gubernari facere possent, predicta et quibuscunque aliis ordina- cionibus, constitucionibus et revocacionibus nequaquam obstantibus, de speciali gracia duxerat indulgendum, prout in diversis litteris super premissis confectis dicitur plenius contineri. Cum autem, sicut exhibita nobis nuper pro parte dictorum abbatis et conventus peticio continebat, ipsi dubitent super premissis, nichilominus posse imposterum molestari, pro parte ipsorum abbatis et conventus fuit nobis humiliter supplicatum, ut pro firmiori subsistencia premissorum eis robur apostolice confirmacionis adicere de benignitate apostolica dignaremur. Nos itaque huiusmodi supplicacionibus inclinati incorporaciones, annexiones parrochialis ecclesie et capellarum predictarum, quarum centum et sexaginta eidem monasterio, cuius octin- gentarum marcharum argenti puri fructus, redditus et proventus secundum communem estimacionem valorem annuum, ut ipsi abbas et conventus asserunt, non excedunt, ut premittitur, factas et omnia alia premissa et inde secuta rata habentes et grata, ea auctoritate apostolica confirmamus et presentis scripti patrocinio communimus, supplentes omnes defectus, si qui intervenerint in eisdem. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre confirmacionis, communionis et suppleccionis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignacionem omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se noverit incursurum. Datum Pisis III. idus octobris pontificatus nostri anno primo. Orig. perg. v arch. orlickém odd. „Dokumenty sedlecké“ č. 99; přivěšena olověná pečet papežská na červeném a žlutém hedvábí.
Strana 133
REJSTŘÍK. z Adlar Habart 34. z Adlöchovic Olenus 105. Albík mistr, život. lékař kr. Václava IV., později arcib. praž., 32, 33, 39 p., 81 p., 127. Albrecht I., král římský, 20, 28 p. Albus Henslinus, měšť. kutnohorský, 27 p. Alder Hamman, měšť. kutnoh. 32, 85, 86, 126; syn jeho Rehoř, oltářník v Kutné Hoře, 61 p. Alexandr papež, IV. 39 p., V. 56, 79, 129. Altencampen (Vetus Campus), kl. cisterc. v Porýnsku, 13, 93. Altzelle (Vetus Cella), kl. cisterc. v Mišni, 13 p., 35 p., 93. Alžběta 33. de Ammanatis Tomáš, biskup nimesský, legát papežský, 52. Anežka z tandlmarku v Kutně Hoře a manžel její Pavel 33. Anička kramářka 127. Arnold, opat kláštera Nepomuckého, 34. z Aspeltu Petr, probošt vyšehradský, kancléř čes., 41 p. Augustin, farář v Malíně, 55 p.; pod- převor kl. Sedleckého, 128. Babice (Kunice), ves neznámé polohy, 27, 34, 36. Balbín Bohuslav, jesuita, historik čes., 4 p. Bartoušov (Barthusedorf), ves, 24. Bavor Čeněk a Heřman, měšť. kutnohor., 60 p; Frenclin a Vincenc, měšť. kutno- hor., 60 p. Beckovský František Jan, kněz ř. křížov. s červ. hvězdou, kronikář, 8, 9, 98. Bělušice, ves, 36. Benedikt XII., papež, 44, 48. Benediktini, řád řehol., 5, 11, 12. z Benešova Beneš 16 p. Bernard sv. 11.; dříve kanovník karl- štejnský, oltářník v K. H., 60 p. bernictví 38. z Berouna Mikuláš, oltářník v K. H., 60 р. Bestvina, ves v okr. chotěboř., 79 p. Bikanec Malý, ves u Kutné Hory, 89 p. z Bikance Hanušek, syn Konráda, písaře mince v Kutné Hoře, 89 p. Blahna Bonifác, opat kl. Sedlec., 7 p. Blanka, manželka Karla IV., 46. Blumel Jakeš, měšť. kutnohor., 126. Bohdaneč, ves, 60 p. Bohuněk, rychtář voděradský, 64 p. z Bohuňovic Martin 26. Bojmany, ves u Žehušic, 61. Bonifác, papež, IV. 39 p., IX. 55, 57 p., 73, 81, 82, 85. Bor, les mezi Kolínem a Čáslaví, 15, 19, 37. Bor (Lhota), ves, 19 p., 40, 63 p. Boreš, oltářník v K. H., druhdy farář v Gruntě, 60 p., 64 p.; oltářník u sv. Haštala v Praze 64 p. Brankovice, ves, 32. Brenner Jan a Pavel, měšť. kutnohor., 126. Břevnov, kl. benedikt., 85, 86. Břežany, ves u Plaňan, 23. z Brna Jiří, oltářník v K. H., 61 p. Brod Český 79.
REJSTŘÍK. z Adlar Habart 34. z Adlöchovic Olenus 105. Albík mistr, život. lékař kr. Václava IV., později arcib. praž., 32, 33, 39 p., 81 p., 127. Albrecht I., král římský, 20, 28 p. Albus Henslinus, měšť. kutnohorský, 27 p. Alder Hamman, měšť. kutnoh. 32, 85, 86, 126; syn jeho Rehoř, oltářník v Kutné Hoře, 61 p. Alexandr papež, IV. 39 p., V. 56, 79, 129. Altencampen (Vetus Campus), kl. cisterc. v Porýnsku, 13, 93. Altzelle (Vetus Cella), kl. cisterc. v Mišni, 13 p., 35 p., 93. Alžběta 33. de Ammanatis Tomáš, biskup nimesský, legát papežský, 52. Anežka z tandlmarku v Kutně Hoře a manžel její Pavel 33. Anička kramářka 127. Arnold, opat kláštera Nepomuckého, 34. z Aspeltu Petr, probošt vyšehradský, kancléř čes., 41 p. Augustin, farář v Malíně, 55 p.; pod- převor kl. Sedleckého, 128. Babice (Kunice), ves neznámé polohy, 27, 34, 36. Balbín Bohuslav, jesuita, historik čes., 4 p. Bartoušov (Barthusedorf), ves, 24. Bavor Čeněk a Heřman, měšť. kutnohor., 60 p; Frenclin a Vincenc, měšť. kutno- hor., 60 p. Beckovský František Jan, kněz ř. křížov. s červ. hvězdou, kronikář, 8, 9, 98. Bělušice, ves, 36. Benedikt XII., papež, 44, 48. Benediktini, řád řehol., 5, 11, 12. z Benešova Beneš 16 p. Bernard sv. 11.; dříve kanovník karl- štejnský, oltářník v K. H., 60 p. bernictví 38. z Berouna Mikuláš, oltářník v K. H., 60 р. Bestvina, ves v okr. chotěboř., 79 p. Bikanec Malý, ves u Kutné Hory, 89 p. z Bikance Hanušek, syn Konráda, písaře mince v Kutné Hoře, 89 p. Blahna Bonifác, opat kl. Sedlec., 7 p. Blanka, manželka Karla IV., 46. Blumel Jakeš, měšť. kutnohor., 126. Bohdaneč, ves, 60 p. Bohuněk, rychtář voděradský, 64 p. z Bohuňovic Martin 26. Bojmany, ves u Žehušic, 61. Bonifác, papež, IV. 39 p., IX. 55, 57 p., 73, 81, 82, 85. Bor, les mezi Kolínem a Čáslaví, 15, 19, 37. Bor (Lhota), ves, 19 p., 40, 63 p. Boreš, oltářník v K. H., druhdy farář v Gruntě, 60 p., 64 p.; oltářník u sv. Haštala v Praze 64 p. Brankovice, ves, 32. Brenner Jan a Pavel, měšť. kutnohor., 126. Břevnov, kl. benedikt., 85, 86. Břežany, ves u Plaňan, 23. z Brna Jiří, oltářník v K. H., 61 p. Brod Český 79.
Strana 134
134 Brod Vyšší, klášter cisterc., 13 p. Bruner Henslinus, měšť. kutnohor., 27 p. Bruno, biskup, olom., 18. Budějovice České 27 p. Burkard, mést. kutnohor., 126. Butovice, ves u Prahy, 33. z Bydlina Petr 36. z Bÿchor Ales a Heres 32. Bylany, ves u Kutné Hory, 15, 19, 31, 36, 41. de Cardalhaco Bertrand, arcidékan, audi- tor causarum palacii apostolici, 48, 104. Cimburk, hrad u Poličan, 15 p. z Cimburka páni 15 p., 16 p.; Jan 16 p., syn jeho Ctibor 16 p.; znak jejich 15 p. cirkevní správa 47, 55. Cirkvice, ves u Kutné Hory, 19, 31, 32, 34, 36, 62. Cisterciaci, řád řehol., 5, 7, 8, 11 nsl. 16 nsl, 34, 39; kolonisační činnost 13; rozrod klášterů v zemích českých 93. Viz Altencampen, Altzelle, Brod Vyšší, Citeaux, Clairvaux, Dobrilug, Heili- genkreuz, Hradist6, Lubuś, Morimond, Nepomuky, Osek, Oslavany, Plasy, Pohled, Sedlec, Skalice Česká, Wald- sassy, Velehrad, Volkenrode. Citeaux (Cistercium), kl. cisterc. ve Fran- cii, 11, 13, 93. ' Clairvaux, kl. 11, 93. z Crhova Oldřich Ždimíř, oltátník v K. H., 61 p. cisterc. ve Francii, Čáslav, město, 38 p., 39, 40; hranice k Pněvicům 27, 67; dvůr Šintloch 60; měšťané 25, 34. Čelákovice, ves, 23 p. z Cerntic Vítek, kanovník praż., 84. Černý les u Zdechovic 31. Cirt z Hefmanova Méstce Cenék, 33. Daniel, biskup praż., 14 p. Deer Hanuš 127; Jan, rychtář kl. Sedlec., 38. Déi#ich, místofarát v Grunté, 52 p., 63 p.; opat klástera Sedlec., 15 p., 16 p., 53, 64. Devoty Josef Frantisek, déjepisec kl. Sedlec., 8, 9. Diviš, opat kl. Břevnov., 85, 86. Divůček Mikuláš 36. Dobrilug (Dobroluca), kl. cisterc. v Dol. Luzici, 18 p., 93. Dobrnice, Dobryné, ves v okr. habrském., 36, 127. Dolany, ves v okr. kolínském, 36. Domaslav, komorník nejv., 19. z Domažlic Petr., oltářník v K. H., 60. Donald, opat kl. Skotů ve Vídni, 62. Doubravka, teka, 15. Doupovec Bohuslav 34. z Dražic Jan, biskup praž., 25, 42, 43, 44, 100 až 102. z Drvozbovičal Mikuláš, oltář. v K. H. 61 p. Drslav, probošt kapitoly praž., 27 p., 67. Držislav, syn sestry Miroslava, zakla- datele kl. Sedleckého, 15. z Dubé Hynek 22; Berka Hynek, biskup olom., 45 p.; Jan, generál vikář, 84 p. Dvory Nové, Dvůr Nový, dvůr, 19, 33, 34, 36. Dymokury, městečko, 23 p. Eberhard, mincmistr, a jeho synové Ekhard, Fridrich, Jaroslav a Oldřich 23 p. Eilawer Hanek, měšť. kutnohor. 126. Ekhard, syn Eberhardův, mincmistr a urburéf, 23; syn jeho Perlinus 23 p. Elblín, měšťan kutnohor, 79. Eldyeis Frantisek a Prokop, bratii, 33, 126. Eliška, královna, 21. Engliš Jan, farář v Gruntě, 64 p., 77 p. Enoch, farář v Bestvině, 79 p. z Erthmansdorfu Tima; syn Wernher, farář v Malíně a protonotář Starého města praž., 49. Eysengraber Leonard, oltářník v Kutné Hoře, 73 p., 76. Falkenberger Mikuláš, měšť. kutnohor., 126. Ferdinand I. král 2, 97; II. 5. Finder Václav z Čáslavě 34. Flaška Mikuláš, oltářník v K. H., 63 p. Fogel Mikuláš, měšť. kutnohor, 64 p. Frantisek, převor kl. Sedlec., 53; probošt boleslav., kanovník praž., 85. Fridlin kramätka 127. Fridrich, oltářník v Kutné Hoře, 76; opat kl. Sedlec., 43; opat kl. Zbraslav.,
134 Brod Vyšší, klášter cisterc., 13 p. Bruner Henslinus, měšť. kutnohor., 27 p. Bruno, biskup, olom., 18. Budějovice České 27 p. Burkard, mést. kutnohor., 126. Butovice, ves u Prahy, 33. z Bydlina Petr 36. z Bÿchor Ales a Heres 32. Bylany, ves u Kutné Hory, 15, 19, 31, 36, 41. de Cardalhaco Bertrand, arcidékan, audi- tor causarum palacii apostolici, 48, 104. Cimburk, hrad u Poličan, 15 p. z Cimburka páni 15 p., 16 p.; Jan 16 p., syn jeho Ctibor 16 p.; znak jejich 15 p. cirkevní správa 47, 55. Cirkvice, ves u Kutné Hory, 19, 31, 32, 34, 36, 62. Cisterciaci, řád řehol., 5, 7, 8, 11 nsl. 16 nsl, 34, 39; kolonisační činnost 13; rozrod klášterů v zemích českých 93. Viz Altencampen, Altzelle, Brod Vyšší, Citeaux, Clairvaux, Dobrilug, Heili- genkreuz, Hradist6, Lubuś, Morimond, Nepomuky, Osek, Oslavany, Plasy, Pohled, Sedlec, Skalice Česká, Wald- sassy, Velehrad, Volkenrode. Citeaux (Cistercium), kl. cisterc. ve Fran- cii, 11, 13, 93. ' Clairvaux, kl. 11, 93. z Crhova Oldřich Ždimíř, oltátník v K. H., 61 p. cisterc. ve Francii, Čáslav, město, 38 p., 39, 40; hranice k Pněvicům 27, 67; dvůr Šintloch 60; měšťané 25, 34. Čelákovice, ves, 23 p. z Cerntic Vítek, kanovník praż., 84. Černý les u Zdechovic 31. Cirt z Hefmanova Méstce Cenék, 33. Daniel, biskup praż., 14 p. Deer Hanuš 127; Jan, rychtář kl. Sedlec., 38. Déi#ich, místofarát v Grunté, 52 p., 63 p.; opat klástera Sedlec., 15 p., 16 p., 53, 64. Devoty Josef Frantisek, déjepisec kl. Sedlec., 8, 9. Diviš, opat kl. Břevnov., 85, 86. Divůček Mikuláš 36. Dobrilug (Dobroluca), kl. cisterc. v Dol. Luzici, 18 p., 93. Dobrnice, Dobryné, ves v okr. habrském., 36, 127. Dolany, ves v okr. kolínském, 36. Domaslav, komorník nejv., 19. z Domažlic Petr., oltářník v K. H., 60. Donald, opat kl. Skotů ve Vídni, 62. Doubravka, teka, 15. Doupovec Bohuslav 34. z Dražic Jan, biskup praž., 25, 42, 43, 44, 100 až 102. z Drvozbovičal Mikuláš, oltář. v K. H. 61 p. Drslav, probošt kapitoly praž., 27 p., 67. Držislav, syn sestry Miroslava, zakla- datele kl. Sedleckého, 15. z Dubé Hynek 22; Berka Hynek, biskup olom., 45 p.; Jan, generál vikář, 84 p. Dvory Nové, Dvůr Nový, dvůr, 19, 33, 34, 36. Dymokury, městečko, 23 p. Eberhard, mincmistr, a jeho synové Ekhard, Fridrich, Jaroslav a Oldřich 23 p. Eilawer Hanek, měšť. kutnohor. 126. Ekhard, syn Eberhardův, mincmistr a urburéf, 23; syn jeho Perlinus 23 p. Elblín, měšťan kutnohor, 79. Eldyeis Frantisek a Prokop, bratii, 33, 126. Eliška, královna, 21. Engliš Jan, farář v Gruntě, 64 p., 77 p. Enoch, farář v Bestvině, 79 p. z Erthmansdorfu Tima; syn Wernher, farář v Malíně a protonotář Starého města praž., 49. Eysengraber Leonard, oltářník v Kutné Hoře, 73 p., 76. Falkenberger Mikuláš, měšť. kutnohor., 126. Ferdinand I. král 2, 97; II. 5. Finder Václav z Čáslavě 34. Flaška Mikuláš, oltářník v K. H., 63 p. Fogel Mikuláš, měšť. kutnohor, 64 p. Frantisek, převor kl. Sedlec., 53; probošt boleslav., kanovník praž., 85. Fridlin kramätka 127. Fridrich, oltářník v Kutné Hoře, 76; opat kl. Sedlec., 43; opat kl. Zbraslav.,
Strana 135
125 sl.; vévoda rakouský, syn Al- brechta I., 20, 28 p. Friduš, horník v Kutné Hoře, 31, 62, 126; Kuncl., měšťan kutnohor., 31; Václav 62 p. Fronhoferin Kateřina, měšťka kutnohor, 125, 127. Fuhrman Dětřich, měšť. kutnohor., 62. Fulgentius P. viz Schustaczek Fulgentius. Gerlach, opat kl. Waldsasského, 14. Glacer Prokop a Václav, oltářníci v K. H., 60 p. . Glenci Hanušek, měšť. kutnohor., 89 p; Jindřich 76. Glenczlinus, měsť. kutnohor. 125. Gmel Fridruš, rychtář kutnohor., 31. Goclinus, rychtář v Novém Kolíně, 26. Gotpold, opat kl. Sedlec., 16 p. de Gotschaw Petr, oltářník v K. H., 62p. Greifenfels Jan, opat kl. Sedlec., 1. Gruber Bernhard, měšť. kutnohor., 60 p. Grunta viz Libenice. Hager Linhart, měšť. kutnohor. 126; Tomáš, měšť. kutnohor., 61; Kateřina, měšťka kutnohor., 73 p., 75. Hamman Mikuláš 29. z Hardeku Karel Burchard, purkrabí magdebursky a hofmistr cís., 30. Harrach Arnošt Vojtěch, arcib. praž., 5. z Hasenburku Anna, vdova po Janovi z Mylheimu, 33, 127. Hasenerl jan, farář v Malíně, 55 p. Heiligenkreuz, kl. cisterc. v Rakousích, 13 p. Heislprenarová Dorota 31. Henslin, hospodář špitálu v Kutné Hoře, 43; kněz v K. H., 59 p.; měšťan kolín- ský, 30, kutnohor., 31. Heralec, ves a tvrz, 24. z Hereśe Jan; syn Matyáš 65. Heřman, opat kl. Sedlec., 16 p. Heřmaň, ves v okr. chotěboř.; farář 61 p. Heydenrik, opat kl. Sedlec., 16 p., 20 až 25, 43. Hlízov, ves u Kutné Hory, 15, 36. Hněvkovice, ves; farář 62 p. Hoffmann Jan Jiří JUDr., advokát, 7 p. Holgut Jar, opat kl. Sedlec., 46. Hopf Petr, purkmistr v Kutné Hoře, manželka Anežka 58 p. 135 z Hořam Konrád; syn Jaroslav, kněz v K.H, 59. Hořany, ves u K. H., 24, 26. Hořislav, opat kl. Sedlec., 16 p. Horušice, ves u Zehußic, 31. Hradec Králové, 37, 39, 40. Hradiště, kl. cisterc., 23, 125. Hradistko (Gradische), ves u Pardubic, 15 p., 36. Hus Jan M. 35. husitství, husitské války 1, 35, 55 p., 57. Hynek, probošt pražský, 129. Chleby, ves u Nymburka, 23, 37. z Chlumu Lacenbok Jindřich 31 p. 2 Choltic Milota 25. Chotovice, ves, 30, 31, 33. Chotúň z Nestějova Jan 36. Chotusice (Hothovici), ves u Čáslavě, 15, 19, 31 až 33, 36. Chrčice, ves u Chlumce nad Cidl., 27. 36. Chrudim; rychtář 127. Chudý Mikuláš 127; z Veltrub Markvard 32. Chuchle ves; farář 60 p. z Chvaletic Myslibor 26 p. Chvaletice, ves u Přelouče, 26, 27. Chvostary, ves, 24, 37. Innocenc papež VI. 44 p., 45 p., 46, 48, 49 p., 103; X. 5. Jakub, oltářník v K. H., dříve farář u sv. Havla v Praze, 61 p.; oltáfník v K. H., dříve farář v Hněvkovicích 62 p.; opat kl. Sedlec., 16 p., 32, 35, 38 p., 55 p., 125 nsl.; písař v K. H., 27 p., písař mince v K. H., 69, 77 p., 100, 102.; J. Konrádů, písař mince v K. H., 74, 89 p. Jakub Svatý, ves u Kutné Hory, 19, 34, 36, 40. Jan VII., biskup olom., 39; farář v K. H., 48 p., 86, 128; mnich, farář v K. H., 54; farář v Malíně, 19 p., 42; farář v Pečkách 61 p.; Lucemburský vév., král. čes., 21, 25, 26, 28 p., 37, 39, 40 p., 46; oltářník v K. H. 61 p., oltářník v K. H., dříve farář v Kojicích, 61 p. opat kl. Sedlec., 16. p., 30, 31 p, 34, 35 p., 37, 39, 49, 52, 53, 84, 85, papež XXII. 44, XXIII. 34, 56, 88; převor kl. Sedlec., 84, 85; podpřevor
125 sl.; vévoda rakouský, syn Al- brechta I., 20, 28 p. Friduš, horník v Kutné Hoře, 31, 62, 126; Kuncl., měšťan kutnohor., 31; Václav 62 p. Fronhoferin Kateřina, měšťka kutnohor, 125, 127. Fuhrman Dětřich, měšť. kutnohor., 62. Fulgentius P. viz Schustaczek Fulgentius. Gerlach, opat kl. Waldsasského, 14. Glacer Prokop a Václav, oltářníci v K. H., 60 p. . Glenci Hanušek, měšť. kutnohor., 89 p; Jindřich 76. Glenczlinus, měsť. kutnohor. 125. Gmel Fridruš, rychtář kutnohor., 31. Goclinus, rychtář v Novém Kolíně, 26. Gotpold, opat kl. Sedlec., 16 p. de Gotschaw Petr, oltářník v K. H., 62p. Greifenfels Jan, opat kl. Sedlec., 1. Gruber Bernhard, měšť. kutnohor., 60 p. Grunta viz Libenice. Hager Linhart, měšť. kutnohor. 126; Tomáš, měšť. kutnohor., 61; Kateřina, měšťka kutnohor., 73 p., 75. Hamman Mikuláš 29. z Hardeku Karel Burchard, purkrabí magdebursky a hofmistr cís., 30. Harrach Arnošt Vojtěch, arcib. praž., 5. z Hasenburku Anna, vdova po Janovi z Mylheimu, 33, 127. Hasenerl jan, farář v Malíně, 55 p. Heiligenkreuz, kl. cisterc. v Rakousích, 13 p. Heislprenarová Dorota 31. Henslin, hospodář špitálu v Kutné Hoře, 43; kněz v K. H., 59 p.; měšťan kolín- ský, 30, kutnohor., 31. Heralec, ves a tvrz, 24. z Hereśe Jan; syn Matyáš 65. Heřman, opat kl. Sedlec., 16 p. Heřmaň, ves v okr. chotěboř.; farář 61 p. Heydenrik, opat kl. Sedlec., 16 p., 20 až 25, 43. Hlízov, ves u Kutné Hory, 15, 36. Hněvkovice, ves; farář 62 p. Hoffmann Jan Jiří JUDr., advokát, 7 p. Holgut Jar, opat kl. Sedlec., 46. Hopf Petr, purkmistr v Kutné Hoře, manželka Anežka 58 p. 135 z Hořam Konrád; syn Jaroslav, kněz v K.H, 59. Hořany, ves u K. H., 24, 26. Hořislav, opat kl. Sedlec., 16 p. Horušice, ves u Zehußic, 31. Hradec Králové, 37, 39, 40. Hradiště, kl. cisterc., 23, 125. Hradistko (Gradische), ves u Pardubic, 15 p., 36. Hus Jan M. 35. husitství, husitské války 1, 35, 55 p., 57. Hynek, probošt pražský, 129. Chleby, ves u Nymburka, 23, 37. z Chlumu Lacenbok Jindřich 31 p. 2 Choltic Milota 25. Chotovice, ves, 30, 31, 33. Chotúň z Nestějova Jan 36. Chotusice (Hothovici), ves u Čáslavě, 15, 19, 31 až 33, 36. Chrčice, ves u Chlumce nad Cidl., 27. 36. Chrudim; rychtář 127. Chudý Mikuláš 127; z Veltrub Markvard 32. Chuchle ves; farář 60 p. z Chvaletic Myslibor 26 p. Chvaletice, ves u Přelouče, 26, 27. Chvostary, ves, 24, 37. Innocenc papež VI. 44 p., 45 p., 46, 48, 49 p., 103; X. 5. Jakub, oltářník v K. H., dříve farář u sv. Havla v Praze, 61 p.; oltáfník v K. H., dříve farář v Hněvkovicích 62 p.; opat kl. Sedlec., 16 p., 32, 35, 38 p., 55 p., 125 nsl.; písař v K. H., 27 p., písař mince v K. H., 69, 77 p., 100, 102.; J. Konrádů, písař mince v K. H., 74, 89 p. Jakub Svatý, ves u Kutné Hory, 19, 34, 36, 40. Jan VII., biskup olom., 39; farář v K. H., 48 p., 86, 128; mnich, farář v K. H., 54; farář v Malíně, 19 p., 42; farář v Pečkách 61 p.; Lucemburský vév., král. čes., 21, 25, 26, 28 p., 37, 39, 40 p., 46; oltářník v K. H. 61 p., oltářník v K. H., dříve farář v Kojicích, 61 p. opat kl. Sedlec., 16. p., 30, 31 p, 34, 35 p., 37, 39, 49, 52, 53, 84, 85, papež XXII. 44, XXIII. 34, 56, 88; převor kl. Sedlec., 84, 85; podpřevor
Strana 136
136 kl. Sedlec.. 84; syn krále Václava II., probošt vyšehrad., 100 až 102, viz i Volek Jan; probošt Všech sva- tých 117, 122; vikář gener. 52 p.; vévoda zhořelecký, 74, 79; vrátný kl. Sedlec., 128. Jaroměřice, ves na Moravě, 39. z Javora Petr; syn jeho Karel, kutnohor., 79. Jech, zahradník, 126. Jemnice, ves na Moravě, 39, 40. Jenslin, rychtář v K. H., 21. z Jenstejna Jan, arcib. praż., 61, 62, 71, 72, 81. Jetřích, opat kl. Sedlec., 16 p., 32. Jihlava, město, 1, 35 p.; písař 50. z Jihlavy Jan, oltářník v K. H., 62. Jík Jan, farář v Pněvicích, 84. Jílek krejčí, měšť. kutnohor., 77. Jindřich, farář v K. H., 48 p., 57 p., 58 p.; VII. císař římský, 21, 22, 25; Korutanský vév., král. čes. 20, 21: bratr Kunradův, vikář v K. H., 42 p. Jiří, opat kl. Sedlec., 1, 2, 97; rychtář v Bylanech, 19. Jitka, manželka Vladislava II., Jurge Václav, měšť, kutnohor., mést. 16 p. 126. Kačina, ves u K. H., louka Bartušina u ni 31. z Kameníku Jan, kněz v K. H, 77. Kaňk, dvůr 34 p.; dvůr, stará vinice“ 36; kostel sv. Vavřince 63. z Ka%ńku Vavřinec 33. Kapihorský Simeon Eustach, dějejpisec Sedlec., 4. Karel 1V., císař římský a král čes., 29 p., 30, 37, 38, 46, 49, 50 až 53, 58 p. Kateřina Svatá, ves u K. H., 19, 33, 34, 36. . Kauf Jan, mést. kutnohor., 62. Kaufman Václav, měšť. v K. H., 33, 77, 126; Zikmund, měšť. kutnohor., 74. Kbel Jan, vikář generál., 75, 76. Kedruta, manželka Vladislava II. 14. z Kladrub Jindřich 33. Kladruby, kl. benedikt., 34. Klaricův syn Mikuláš, kmet, urburéř a mincmistr v K. H., 27 p. Klaus z Krnova Mikuláš, kněz v K. H., 79. . Klavary, ves 22, pozdčji mlýn, viz Kolín, mlýn Kravary. 15, 37, Klecar Augustin Zachariáš, arcidčkam kutnohor., 6, 7. : Klemsen Tic 32. Kliment VI., papeż, 40, 46, 58 p., 129. Klosterneuburg, kl. kanovníků sv. Augu- stina, 1, 35 p. Kluky, ves u Cáslavé, 60. Kochovice viz Chotovice. Kojata, syn Hrabisáv, 15 p. Kojetice viz Kojice. z Kojic Drzislav a synové Dalibor a Vrš, 24, 27 p. Kojice, ves u Tynce n. Labem, 24, 27, 34, 36, 128; iaráf 61 p. Kolbert Mikuláš, měšť. kutnohor., 29 Kolín Nový, město, 31 až 33, 36, 39, 40; lomy 32; mlýny u města Hroby, Kravary, pod Kamenem 23, 30, 32, 34, 36, 126; most na Labi 33; ptedmésti na Zálabí 32; rychtář 26. Kolín Starý, v s; louka u Labe 33; mlýn 26. kolonisace 13, 19, 24. Kolovratský Jan, rektor koleje jesuitské v K. H,, 6. Konrád, biskup olom., 39; farář v Malíně, 55 p., 86, v Pněvicích 80, 84; oltář- níkv K. H., 80; opat. kl. Waldsasského, 52, 53, 125, kl. Zbraslav., 20, 21, 22; převor kl. Sedlec., 20, 85, 128; správce sklepu kl. Sedlec., 84. Korček Jan z Korec 32. Kořínek Jan, kronikář kutnohor., 8. Kostnice; koncil 34, 35. z Košic Bořuta, měšť. kutnohor., 58 p.; Václav 77 p. Kotovice viz Chotovice. Kouřim, arciděkan 64 p., město, 39, 40; proboštství sv. Martina 19 p., 127. z Kovanč Kuna, vdova jeho Úta, 24 p. Kozlík z Drahobudic Bohumil 32. Koželuh Jan, kazatel v K. H., 64, 65. z Krakovam Václav 26. Krakovany, ves u Týnce n. L., 26, 36. Krastno (? Chrastno), ves, 15 p. Křečhoř, ves u Kolína, 24, 37. Křesetice, ves u K. H., 19, 40. Kreuzpurger Martin, mést. kutnohor., 775. Krchleby, ves u Cáslavé; farát 70, 73 p. Křišťan, opat kl. Sedlec., 16 p. ; zámečník 127; zlatník 127. Křivsoudov hrad 24.
136 kl. Sedlec.. 84; syn krále Václava II., probošt vyšehrad., 100 až 102, viz i Volek Jan; probošt Všech sva- tých 117, 122; vikář gener. 52 p.; vévoda zhořelecký, 74, 79; vrátný kl. Sedlec., 128. Jaroměřice, ves na Moravě, 39. z Javora Petr; syn jeho Karel, kutnohor., 79. Jech, zahradník, 126. Jemnice, ves na Moravě, 39, 40. Jenslin, rychtář v K. H., 21. z Jenstejna Jan, arcib. praż., 61, 62, 71, 72, 81. Jetřích, opat kl. Sedlec., 16 p., 32. Jihlava, město, 1, 35 p.; písař 50. z Jihlavy Jan, oltářník v K. H., 62. Jík Jan, farář v Pněvicích, 84. Jílek krejčí, měšť. kutnohor., 77. Jindřich, farář v K. H., 48 p., 57 p., 58 p.; VII. císař římský, 21, 22, 25; Korutanský vév., král. čes. 20, 21: bratr Kunradův, vikář v K. H., 42 p. Jiří, opat kl. Sedlec., 1, 2, 97; rychtář v Bylanech, 19. Jitka, manželka Vladislava II., Jurge Václav, měšť, kutnohor., mést. 16 p. 126. Kačina, ves u K. H., louka Bartušina u ni 31. z Kameníku Jan, kněz v K. H, 77. Kaňk, dvůr 34 p.; dvůr, stará vinice“ 36; kostel sv. Vavřince 63. z Ka%ńku Vavřinec 33. Kapihorský Simeon Eustach, dějejpisec Sedlec., 4. Karel 1V., císař římský a král čes., 29 p., 30, 37, 38, 46, 49, 50 až 53, 58 p. Kateřina Svatá, ves u K. H., 19, 33, 34, 36. . Kauf Jan, mést. kutnohor., 62. Kaufman Václav, měšť. v K. H., 33, 77, 126; Zikmund, měšť. kutnohor., 74. Kbel Jan, vikář generál., 75, 76. Kedruta, manželka Vladislava II. 14. z Kladrub Jindřich 33. Kladruby, kl. benedikt., 34. Klaricův syn Mikuláš, kmet, urburéř a mincmistr v K. H., 27 p. Klaus z Krnova Mikuláš, kněz v K. H., 79. . Klavary, ves 22, pozdčji mlýn, viz Kolín, mlýn Kravary. 15, 37, Klecar Augustin Zachariáš, arcidčkam kutnohor., 6, 7. : Klemsen Tic 32. Kliment VI., papeż, 40, 46, 58 p., 129. Klosterneuburg, kl. kanovníků sv. Augu- stina, 1, 35 p. Kluky, ves u Cáslavé, 60. Kochovice viz Chotovice. Kojata, syn Hrabisáv, 15 p. Kojetice viz Kojice. z Kojic Drzislav a synové Dalibor a Vrš, 24, 27 p. Kojice, ves u Tynce n. Labem, 24, 27, 34, 36, 128; iaráf 61 p. Kolbert Mikuláš, měšť. kutnohor., 29 Kolín Nový, město, 31 až 33, 36, 39, 40; lomy 32; mlýny u města Hroby, Kravary, pod Kamenem 23, 30, 32, 34, 36, 126; most na Labi 33; ptedmésti na Zálabí 32; rychtář 26. Kolín Starý, v s; louka u Labe 33; mlýn 26. kolonisace 13, 19, 24. Kolovratský Jan, rektor koleje jesuitské v K. H,, 6. Konrád, biskup olom., 39; farář v Malíně, 55 p., 86, v Pněvicích 80, 84; oltář- níkv K. H., 80; opat. kl. Waldsasského, 52, 53, 125, kl. Zbraslav., 20, 21, 22; převor kl. Sedlec., 20, 85, 128; správce sklepu kl. Sedlec., 84. Korček Jan z Korec 32. Kořínek Jan, kronikář kutnohor., 8. Kostnice; koncil 34, 35. z Košic Bořuta, měšť. kutnohor., 58 p.; Václav 77 p. Kotovice viz Chotovice. Kouřim, arciděkan 64 p., město, 39, 40; proboštství sv. Martina 19 p., 127. z Kovanč Kuna, vdova jeho Úta, 24 p. Kozlík z Drahobudic Bohumil 32. Koželuh Jan, kazatel v K. H., 64, 65. z Krakovam Václav 26. Krakovany, ves u Týnce n. L., 26, 36. Krastno (? Chrastno), ves, 15 p. Křečhoř, ves u Kolína, 24, 37. Křesetice, ves u K. H., 19, 40. Kreuzpurger Martin, mést. kutnohor., 775. Krchleby, ves u Cáslavé; farát 70, 73 p. Křišťan, opat kl. Sedlec., 16 p. ; zámečník 127; zlatník 127. Křivsoudov hrad 24.
Strana 137
z Kfivsoudova Oldřich 24. Kříž, farář v Gruntě 64 p; měšť. kutnohor., 77. Krystof prubét 32. Kunckremerová Katefina, méSfka kutno- hor., 61 p. Kunice viz Babice. Kunšík, kanovník, farář v Malíně, 51. Kutná Hora, město, 7, 19. 20, 26, 27, 35, 37, 49, 50, 52, 63, 64, 66, 80; brána Česká 26 p., 29, 37, 43, Kouřímská 68, 88, provaznická 127; bratrstvo Božího těla Na cechu (z cechu, cech písařů), 68 až 75, 79 až 83, 87; doly stříbrné 24 až 27, 29, 37, 42, 60 p., 67, 73, 85, 86; důl Osel 60 p., 70 p.; dů: Tábor 64; dvůr u brány České 29; dvůr králův 85; dvůr Kroppův na předměstí kolínském 79, v ul. Senné 33; dvůr vlašský 63; faráři a místo- farář: 42 p., 48 p., 51, 54, 57 až 60, 69, 70, 82, 84 až 86, 128; farní správa 29, 48, 55 p., 57, 68, 69, 81, 84, 85, 87, 88; historiografie 8; hofmistr 70; horníci 19p., 34, 61p.,62 p.; hradby 67; hranice 27, 28 p., 67, 117, 122; husitství 35, 55 p.; kaplani 59 aż 62, 75 aż 77, 79, 80; kaple 42 až 44, 46, 47, 50, 53, 54, 56, 57, 59, 67, 129 sl., kaple sv. Ducha špitální 63 p., král. ve vlašském dvoře 63, sv. Maří Magdaleny na Špicberku 63, 115, sv. Vavřínce na Kaňku 63, 115; kazatelé 64, 65; kmeti 23p.. 27 p.; kněží 59 p., 77, 79; kolej jesuitská 6; konšelé 61, konšelé mincířští a pregérští 60, 61, 63; kostely 40, 41, 64 p., 115; kostel farní 100, 101, 102, 115, 116; kostel sv. Bartoloměje 63, 115; ko- stel Božího těla a sv. P. Barbory 15 p., 63, 64 p., 66 až 89, nadání oltářní v něm "74 až 80, odpustky 73, stavba jeho 72 až 74, 88, 89; kostel sv. Jana 63, 64, 115; kostel sv. Jiří na trhu dřevném 63, 64 p., 115; kostel hořejší P. Marie (sv. Jakuba) 33, 48, 54, 55 p., 58 aż 62, 63, 67, 80, 85, 88, 115, nadání oltářní 59—61; kostel dolejší P. Marie Na náméti 58, 59, 62, 63, 67, 115, nadání oltářní 62; kostel sv. Martina 64 p.; kostel Všech svatých v Staré K. H 63, 64 p., 115; lázeň 24, 29, 37, 60 p.; Jakub, 137 lázeň před branou provaznickou 127, lázeň pod kostelem Vysokým 33, lázeň Kunráta Steulina 43 ; lom v ulici Senné 88; měšťané 21, 24, 20, 27 p., 28, 29, 31, 32, 35 p., 38. 43, 68 p., 59, 60 az 64, 68, 69, 73 p., 75 aż 79,81, 85, 88, 88, 89, 126, 127; mincifi 61, 63; minc- mistr 27 p., 75, 85; mlyn 26 p.; obec 85; obec mincitska 61; patronai 7, 56, 57, 59, 62, 63, 80; perkmistr 58 p.,; písaři 27 p., 68, písař měst- ský 25 p., 62, písať mince 77 p., 88 p.; pozemky kapitoly pražské 67; potok Pách 67, 68; předměstí na cechu 66, 67, 69 p., kohlmarkské 43, kolínské 79, za branou kouřímskou 68; rada městská 62, 63; rychtář městský 21, 31, 59 p., 85; školy 50, 62, 64p., 80; špitál městský 43, 47, 50, 62, 63; špitál před branou Čáslavskou 37; ulice Senná 33, 88; urbura 33, 39 p.; urburéř 27 p. Kutnerus Konrád, měšťan kutnohor., 25. 2 Kvasnice Aleš 35 p. Labe, řeka, 23, 26, 31, 33, rybolov 26, 31. Labětín, ves u Pardubic, 26, 31, 36. Ladislav, král, 16 p. z Landštejna Vítek 27 p. z Lehnice Petr M., oltářník v K. H., 61 p. Leonard, farář v Kutné Hoře 78, v Malíně 78, v Pnévicích, 77 p., 84, 80, 87; oltářník v K. H, dříve farář u sv. Havla v Praze, 61 p. Leština, ves v okr. habrském, 36. Lev, vikář faráře v K. H., 59 p. Lewl Jan, měšť. kutnohor., 27 p. Lhota (Bor), ves u K. H. při kostele sv. Mikuláše, 19 p., 36. Lhotka, ves v kraji čáslav., 77, 127. Libenice (Grunta), ves u K. H., 15, 32, 33, 36, 52, 60 p., 63, 64, 77, 127; kostel P. Marie 63, 64. z Lichtenburka Reimund 24, 39. Linda Jan, oltářník v K. H., 61 p. z Lipé Jindřích 28 p., 40. z Litoměřic Petr, nájemce fary v Gruntě, 63 p. z Lobkovic Mikuláš, 33, 34. Lomer Mikuláš, mincíf v K. H., syn Pavel a Václav 61. Lošany, ves u Kolína, 79.
z Kfivsoudova Oldřich 24. Kříž, farář v Gruntě 64 p; měšť. kutnohor., 77. Krystof prubét 32. Kunckremerová Katefina, méSfka kutno- hor., 61 p. Kunice viz Babice. Kunšík, kanovník, farář v Malíně, 51. Kutná Hora, město, 7, 19. 20, 26, 27, 35, 37, 49, 50, 52, 63, 64, 66, 80; brána Česká 26 p., 29, 37, 43, Kouřímská 68, 88, provaznická 127; bratrstvo Božího těla Na cechu (z cechu, cech písařů), 68 až 75, 79 až 83, 87; doly stříbrné 24 až 27, 29, 37, 42, 60 p., 67, 73, 85, 86; důl Osel 60 p., 70 p.; dů: Tábor 64; dvůr u brány České 29; dvůr králův 85; dvůr Kroppův na předměstí kolínském 79, v ul. Senné 33; dvůr vlašský 63; faráři a místo- farář: 42 p., 48 p., 51, 54, 57 až 60, 69, 70, 82, 84 až 86, 128; farní správa 29, 48, 55 p., 57, 68, 69, 81, 84, 85, 87, 88; historiografie 8; hofmistr 70; horníci 19p., 34, 61p.,62 p.; hradby 67; hranice 27, 28 p., 67, 117, 122; husitství 35, 55 p.; kaplani 59 aż 62, 75 aż 77, 79, 80; kaple 42 až 44, 46, 47, 50, 53, 54, 56, 57, 59, 67, 129 sl., kaple sv. Ducha špitální 63 p., král. ve vlašském dvoře 63, sv. Maří Magdaleny na Špicberku 63, 115, sv. Vavřínce na Kaňku 63, 115; kazatelé 64, 65; kmeti 23p.. 27 p.; kněží 59 p., 77, 79; kolej jesuitská 6; konšelé 61, konšelé mincířští a pregérští 60, 61, 63; kostely 40, 41, 64 p., 115; kostel farní 100, 101, 102, 115, 116; kostel sv. Bartoloměje 63, 115; ko- stel Božího těla a sv. P. Barbory 15 p., 63, 64 p., 66 až 89, nadání oltářní v něm "74 až 80, odpustky 73, stavba jeho 72 až 74, 88, 89; kostel sv. Jana 63, 64, 115; kostel sv. Jiří na trhu dřevném 63, 64 p., 115; kostel hořejší P. Marie (sv. Jakuba) 33, 48, 54, 55 p., 58 aż 62, 63, 67, 80, 85, 88, 115, nadání oltářní 59—61; kostel dolejší P. Marie Na náméti 58, 59, 62, 63, 67, 115, nadání oltářní 62; kostel sv. Martina 64 p.; kostel Všech svatých v Staré K. H 63, 64 p., 115; lázeň 24, 29, 37, 60 p.; Jakub, 137 lázeň před branou provaznickou 127, lázeň pod kostelem Vysokým 33, lázeň Kunráta Steulina 43 ; lom v ulici Senné 88; měšťané 21, 24, 20, 27 p., 28, 29, 31, 32, 35 p., 38. 43, 68 p., 59, 60 az 64, 68, 69, 73 p., 75 aż 79,81, 85, 88, 88, 89, 126, 127; mincifi 61, 63; minc- mistr 27 p., 75, 85; mlyn 26 p.; obec 85; obec mincitska 61; patronai 7, 56, 57, 59, 62, 63, 80; perkmistr 58 p.,; písaři 27 p., 68, písař měst- ský 25 p., 62, písať mince 77 p., 88 p.; pozemky kapitoly pražské 67; potok Pách 67, 68; předměstí na cechu 66, 67, 69 p., kohlmarkské 43, kolínské 79, za branou kouřímskou 68; rada městská 62, 63; rychtář městský 21, 31, 59 p., 85; školy 50, 62, 64p., 80; špitál městský 43, 47, 50, 62, 63; špitál před branou Čáslavskou 37; ulice Senná 33, 88; urbura 33, 39 p.; urburéř 27 p. Kutnerus Konrád, měšťan kutnohor., 25. 2 Kvasnice Aleš 35 p. Labe, řeka, 23, 26, 31, 33, rybolov 26, 31. Labětín, ves u Pardubic, 26, 31, 36. Ladislav, král, 16 p. z Landštejna Vítek 27 p. z Lehnice Petr M., oltářník v K. H., 61 p. Leonard, farář v Kutné Hoře 78, v Malíně 78, v Pnévicích, 77 p., 84, 80, 87; oltářník v K. H, dříve farář u sv. Havla v Praze, 61 p. Leština, ves v okr. habrském, 36. Lev, vikář faráře v K. H., 59 p. Lewl Jan, měšť. kutnohor., 27 p. Lhota (Bor), ves u K. H. při kostele sv. Mikuláše, 19 p., 36. Lhotka, ves v kraji čáslav., 77, 127. Libenice (Grunta), ves u K. H., 15, 32, 33, 36, 52, 60 p., 63, 64, 77, 127; kostel P. Marie 63, 64. z Lichtenburka Reimund 24, 39. Linda Jan, oltářník v K. H., 61 p. z Lipé Jindřích 28 p., 40. z Litoměřic Petr, nájemce fary v Gruntě, 63 p. z Lobkovic Mikuláš, 33, 34. Lomer Mikuláš, mincíf v K. H., syn Pavel a Václav 61. Lošany, ves u Kolína, 79.
Strana 138
138 Lubuš (Lebus), kl. cisterec. v Pr. Slezsku, 13 p. Ludvík apatekář 127; oltářník v K. H., druhdy farář v Bohdanči, 60 p. s Lysé Michal, 34 p. Magni Mikulás, mistr, mést. kutnohor., 74, 117, 122, 123. Magnus jan 127. Malejovice, ves u Unlif. Janovic, 15, 19,- 37. Malín, ves u Kutné Hory, 19, 34, 37, 48, 54, 67, 68, 120 ; faráři a místofaráři 19 p., 41 aż 46, 48 aż 57, 59, 63, 80 aż 82, 86, 88, 129, 131; fa'nosti hranice 84, 87; kostel sv. Štěpána 40až 43, 47, 50 až 53, 56, 57, 63, 88, 100 až 102, 103 sl., 115, 116, 129 sl. Malešov, hrad u K. H., 30, 60 p. Martin, farář v Pněvicích, 74, 76 p., 77 p., 80. Matouš, místofarář v K. H., 59 p. 60; opat kl. Skalického 125; správce škol v K. H., 62, 64 p. Maloušův Ondřej, oltářník v K. H, 62 p. Měchovice viz Mnichovice. Methudius Krištof, opat kl. Sedlec., 4. Mezholez, ves u Kutné Hory, 61. Michal pláteník, měšť. kutnohor, 76, 81; jeho bratr Petr 76. Mikuláš, fortnéř kl. Sedlec., 84; opat kl. Sedlec., 16 p. 29 p., 45, 48, 103 sl.; písař 121; rychtář v K. H., 59 p.; tesař 126; Janův z Prahy, oltáfník v K. H., 63 p. Mikuláš Svatý, ves u K. H., 19, 33, 36, 127; viz Bor a Lhota. Miroslav, zakladatel kl. Sedlec., 14, 15, 16 p. z Mirova Hetman, kanovník praž., 84. Mnichovice (Měchovice), ves, nyní před- městí na Zálabí m. Kolína, 32, 40. Močovice, ves u Čáslavě, 19, 80. Morimond, kl. cisterc. v Burgundsku, 13, 93. Mpychojedy, ves u Uhlíř. Janovic, 77 p. z Mylheimu Jan; vdova z Hasenburka Anna, 33. s Mýta Mikuláš, oltářník v K. H., 60 p. Ndz 125; Jan M., kanovník praž., ,85; kněz 79; oltářník v K. H., 62 p.; Konrád, měšť. kutnohor., 60 p., 74, 78, 79; mistr sklepu kl. Sedlec., 85; Mikuláš, farář v Pněvicích, 76 p., 77 p., 84; oltářník v K. H., 80. z Nazaretu Mikuláš, biskup, zpovědník Václava IV., 63 p. z Nebovid Pavel 26; Petr 60 p. Nebovidy, ves u Kolina, 26, 60 p., 79. Nemoyus, opat kl. Hradistského, 125. Nepomuky, kl. cisterc., 34, 93. Neumann z Puchholze Vaclav 7 p. £ Ne£etic Adam, vikát gener., 78, 79. Nos Václav, oficiál, kanovník praz., 85. Nymburský Frenclín, mé&t. praz., 26. Očko z VlaSimé Jan, arcib. praz., 30, 50, 53, 60, 115, 130; biskup olomoucký 50. Odrein (Oderin) Martin a František, měšť. kutnohor., 75, 76, 78. z Okoře Mikuláš, nejv. písař desk. zem., 38 p. Olbram, měšť. praž., 28. p. Oldřich, farář v Malíně, 129; opat kl. Sedlec., 26. Olomouc; biskup 15, 18, 39, 44, 45 p., 50. Ondřej, farář v Krchlebích, 70, 73 p., v Kutné Hoře 69, 70 p., v Pněvicích 71; opat kl. Plasského, visitator řádu cisterc., 6; rychtář 34; sklepmistr kl. Sedlec. 128. Ones, sudí zemský, 19. Orlík; archiv kníž. ze Schwarzenberku, l p. Ortwin, opat kl. Sedlec., 26. Osek, kl. cisterc., 7, 34. Oslavany, kl. jeptišek cisterc. na Moravě, 25. Ostrov, kl. benedikt., 34. z Ostrova Jindřich, měšť. kutnohor., 85; Konrád, farář v Pněvicích, 76 p., 77 p. Ottilin, mést. kutnohor. 31. Otto, kronikář zbraslav., 20 p., biskup praż. 15. Ovcary, viska u K. H., 33. 36. z Pabénic Oldřich, mistr, skolastik praž. a farář malínský, 26, 41 až 44, 46, 129; opat kl. Sedlec. 16 p., 29 p., 44. Paběnice, ves u K. H., 77. Padovánský Jan, kanovník olomoucký a vyšehradský, 27 p., 67, 104; děkan vyšehrad. 44 p., 45 p.
138 Lubuš (Lebus), kl. cisterec. v Pr. Slezsku, 13 p. Ludvík apatekář 127; oltářník v K. H., druhdy farář v Bohdanči, 60 p. s Lysé Michal, 34 p. Magni Mikulás, mistr, mést. kutnohor., 74, 117, 122, 123. Magnus jan 127. Malejovice, ves u Unlif. Janovic, 15, 19,- 37. Malín, ves u Kutné Hory, 19, 34, 37, 48, 54, 67, 68, 120 ; faráři a místofaráři 19 p., 41 aż 46, 48 aż 57, 59, 63, 80 aż 82, 86, 88, 129, 131; fa'nosti hranice 84, 87; kostel sv. Štěpána 40až 43, 47, 50 až 53, 56, 57, 63, 88, 100 až 102, 103 sl., 115, 116, 129 sl. Malešov, hrad u K. H., 30, 60 p. Martin, farář v Pněvicích, 74, 76 p., 77 p., 80. Matouš, místofarář v K. H., 59 p. 60; opat kl. Skalického 125; správce škol v K. H., 62, 64 p. Maloušův Ondřej, oltářník v K. H, 62 p. Měchovice viz Mnichovice. Methudius Krištof, opat kl. Sedlec., 4. Mezholez, ves u Kutné Hory, 61. Michal pláteník, měšť. kutnohor, 76, 81; jeho bratr Petr 76. Mikuláš, fortnéř kl. Sedlec., 84; opat kl. Sedlec., 16 p. 29 p., 45, 48, 103 sl.; písař 121; rychtář v K. H., 59 p.; tesař 126; Janův z Prahy, oltáfník v K. H., 63 p. Mikuláš Svatý, ves u K. H., 19, 33, 36, 127; viz Bor a Lhota. Miroslav, zakladatel kl. Sedlec., 14, 15, 16 p. z Mirova Hetman, kanovník praž., 84. Mnichovice (Měchovice), ves, nyní před- městí na Zálabí m. Kolína, 32, 40. Močovice, ves u Čáslavě, 19, 80. Morimond, kl. cisterc. v Burgundsku, 13, 93. Mpychojedy, ves u Uhlíř. Janovic, 77 p. z Mylheimu Jan; vdova z Hasenburka Anna, 33. s Mýta Mikuláš, oltářník v K. H., 60 p. Ndz 125; Jan M., kanovník praž., ,85; kněz 79; oltářník v K. H., 62 p.; Konrád, měšť. kutnohor., 60 p., 74, 78, 79; mistr sklepu kl. Sedlec., 85; Mikuláš, farář v Pněvicích, 76 p., 77 p., 84; oltářník v K. H., 80. z Nazaretu Mikuláš, biskup, zpovědník Václava IV., 63 p. z Nebovid Pavel 26; Petr 60 p. Nebovidy, ves u Kolina, 26, 60 p., 79. Nemoyus, opat kl. Hradistského, 125. Nepomuky, kl. cisterc., 34, 93. Neumann z Puchholze Vaclav 7 p. £ Ne£etic Adam, vikát gener., 78, 79. Nos Václav, oficiál, kanovník praz., 85. Nymburský Frenclín, mé&t. praz., 26. Očko z VlaSimé Jan, arcib. praz., 30, 50, 53, 60, 115, 130; biskup olomoucký 50. Odrein (Oderin) Martin a František, měšť. kutnohor., 75, 76, 78. z Okoře Mikuláš, nejv. písař desk. zem., 38 p. Olbram, měšť. praž., 28. p. Oldřich, farář v Malíně, 129; opat kl. Sedlec., 26. Olomouc; biskup 15, 18, 39, 44, 45 p., 50. Ondřej, farář v Krchlebích, 70, 73 p., v Kutné Hoře 69, 70 p., v Pněvicích 71; opat kl. Plasského, visitator řádu cisterc., 6; rychtář 34; sklepmistr kl. Sedlec. 128. Ones, sudí zemský, 19. Orlík; archiv kníž. ze Schwarzenberku, l p. Ortwin, opat kl. Sedlec., 26. Osek, kl. cisterc., 7, 34. Oslavany, kl. jeptišek cisterc. na Moravě, 25. Ostrov, kl. benedikt., 34. z Ostrova Jindřich, měšť. kutnohor., 85; Konrád, farář v Pněvicích, 76 p., 77 p. Ottilin, mést. kutnohor. 31. Otto, kronikář zbraslav., 20 p., biskup praż. 15. Ovcary, viska u K. H., 33. 36. z Pabénic Oldřich, mistr, skolastik praž. a farář malínský, 26, 41 až 44, 46, 129; opat kl. Sedlec. 16 p., 29 p., 44. Paběnice, ves u K. H., 77. Padovánský Jan, kanovník olomoucký a vyšehradský, 27 p., 67, 104; děkan vyšehrad. 44 p., 45 p.
Strana 139
z Pálče Štěpán, oltářník v K. H., 61 p. de Pantone Tomás, kanovník lincolnsky, auditor causarum palacii apostolici, 50. z Pardubic Arnošt, arcib. praž., 45 p., 47 až 50, 59, 67 p., 103 nsl. Pardubice; museum měst., kl. Sedlec. 1 p. Parléř Petr, stavitel, 73 p. Passawerin Marketa 126. Paškovice, dvůr u Kolína, 62. Pavel, mnich švec 127; novicmistr kl. Sedlec., 128; oltářník v K. H., dříve farář v Chuchli, 60 p.; opat kl. Hra- dišťského 23. Pavice, ves, 25. Pečky, ves u Kolína, 26, 61; farář 61 p. z Pelhřimova Mikuláš, syn Václava, kněz v K. H., 79; Václav, oltářník v K. H., 60 p. Perksmyd Jindřich, měšť. kutnohor., 69. Perstejnice (PerStejnec), tvrz a ves u K. H., 21, 28 p. 29. Petr, farář v K. H., 55 p., 81, 84, 85; mnich, farář v Malíně, 50, 54, 55 p.; kardinál, biskup albánský, 51; notář Jindřicha z Lipé, 40; opat kl. Sedlec- kého, 16 p., 30, 32, 55 p., 125 nsl.; písař kapitoly praž., 117 nsl., 112 nsl., vikář kostela praž., 31 p. Pfafendorf viz Přítoka. z Pfafenthalu Domanko., právník, 27 p., 67. Píka Bartoloměj, opat kl. Sedlec., 4. Pirchner Berthold, kmet kutnohor., 21, 27 p., 28 p.; Mikuláš 28 p.; Štěpán, měšť. kutnohor., 43, Štěpán z Tauben berku 28 p. Písek Hanúšek 34. z Pisku Jakes, mést. kutnohor., 77.; Jan 79; Ješek 77; Mikuláš 76, 79; Petr 77, 78, 84; Petr, mincmistr v K. H., 75, 126; Václav 77, 78, 79. Plasy, kl. cisterc., 6. Pliml Jakeš 31. Plumil Ondřej, rychtář v K. H., 85. Pnévice, ves u Kutné Hory, 27, 66 nsl., 80 nsl.; farát 67, 70, 71, 74, 76 p., 77 p., 80, 82, 84, 87; farnost 67, 68, 82 až 84, 87; hranice 67; hřbitov 68; kostel sv. Václava 63, 67, 74, 81. _Pobo#i, ves u Koufimé, 15, 18 p., 23, 29. archivalie 139 Podezheim, dvůr u Hradce Král., 18 p. Podolšany, ves u Pardubic, 15 p. Pohled, kl. jeptišek ř. cisterc., 24, 31, 35 p., 126, 127. Polkym, ves 24, 37. Polner (Polenský) Ondřej, měšť. kutno- hor., 62 p., 69, 77, 78. z Pomuka Jan, gener. vikář, 65. z Portic Dětřich, biskup mindenský, 30. z Potštejna Mikuláš 28 p. Prager Václav 127. Praha 49, 52; arcibiskupové a biskupové 5, 14 p., 15, 25, 30, 39, 42 az 44, 45, 47, 48, 49, 50, 51, 53, 54, 56, 59, 60 až 62, 67 p., 70, 71, 72, 77, 81, 100 až 103; arcijáhen 129; bratrstvo Božího těla 68, 69; děkan kapitoly praž. 129; dům Sedleckého kl. (447— I.) 36 p., 127; kanovníci 51, 67, 74, 75, 78, 84, 85, 122 sl.; kapitola praž. 27, 42, 43, 57, 67, 70 až 72, 74, 80 až 86; kapitoly písař. 117, 122; kaple Božího těla 68, 69; klášter sv. Jakuba 86, Kartouz- ský 33, 35 p., Slovanský 34; knihovna Lobkovická, archivalie kl. Sedlec. 1 p.; konsistoř arcib. 86, pokladník její 51; kostela sv. Apolináře děkan 117, 122 sl.; kostel sv. Haštala 64 p.; sv. Havla 61 p.; kostel sv. Víta 31 p., 86; měšťané 26, 28 p.; museum král. Čes., archivalie kl. Sedlec., 3 p.; oficiál arcib. 85, 117, 122; probošt kapitoly praž. 27 p., 67, 129; probošt kapitoly vyšehrad. 100 až 102; probošt Všech svatých 85, 122; protonotář měst. 49; seminář Bernardeum, 4. 5; školastik 71; universita 69; vikářové generál, 31 p., 52 p., 65, 74 až 79, 84 p. z Prahy Mikuláš, oltářník v K. H., 61 p. Přelohy (Přelozi), ves, 15 p. Premonstráti, řád fehol. 5. Přemysl II., král, 18, 19. Руеппах Václav, měšťan kutnohor., 33. Přibyslav, pokladník arcib. praž., 51. Přítěž, ves, 32. Přítoka (Prethoca, Pfafendorf), ves u Kutné Hory, 18, 25, 33, 126. Prokop kupec 77; mnich hofmistr kl. Sedlec., 84. Puch viz Puš. Puchník Mikuláš, generál. vikář, 65, 74. 76: až 78.
z Pálče Štěpán, oltářník v K. H., 61 p. de Pantone Tomás, kanovník lincolnsky, auditor causarum palacii apostolici, 50. z Pardubic Arnošt, arcib. praž., 45 p., 47 až 50, 59, 67 p., 103 nsl. Pardubice; museum měst., kl. Sedlec. 1 p. Parléř Petr, stavitel, 73 p. Passawerin Marketa 126. Paškovice, dvůr u Kolína, 62. Pavel, mnich švec 127; novicmistr kl. Sedlec., 128; oltářník v K. H., dříve farář v Chuchli, 60 p.; opat kl. Hra- dišťského 23. Pavice, ves, 25. Pečky, ves u Kolína, 26, 61; farář 61 p. z Pelhřimova Mikuláš, syn Václava, kněz v K. H., 79; Václav, oltářník v K. H., 60 p. Perksmyd Jindřich, měšť. kutnohor., 69. Perstejnice (PerStejnec), tvrz a ves u K. H., 21, 28 p. 29. Petr, farář v K. H., 55 p., 81, 84, 85; mnich, farář v Malíně, 50, 54, 55 p.; kardinál, biskup albánský, 51; notář Jindřicha z Lipé, 40; opat kl. Sedlec- kého, 16 p., 30, 32, 55 p., 125 nsl.; písař kapitoly praž., 117 nsl., 112 nsl., vikář kostela praž., 31 p. Pfafendorf viz Přítoka. z Pfafenthalu Domanko., právník, 27 p., 67. Píka Bartoloměj, opat kl. Sedlec., 4. Pirchner Berthold, kmet kutnohor., 21, 27 p., 28 p.; Mikuláš 28 p.; Štěpán, měšť. kutnohor., 43, Štěpán z Tauben berku 28 p. Písek Hanúšek 34. z Pisku Jakes, mést. kutnohor., 77.; Jan 79; Ješek 77; Mikuláš 76, 79; Petr 77, 78, 84; Petr, mincmistr v K. H., 75, 126; Václav 77, 78, 79. Plasy, kl. cisterc., 6. Pliml Jakeš 31. Plumil Ondřej, rychtář v K. H., 85. Pnévice, ves u Kutné Hory, 27, 66 nsl., 80 nsl.; farát 67, 70, 71, 74, 76 p., 77 p., 80, 82, 84, 87; farnost 67, 68, 82 až 84, 87; hranice 67; hřbitov 68; kostel sv. Václava 63, 67, 74, 81. _Pobo#i, ves u Koufimé, 15, 18 p., 23, 29. archivalie 139 Podezheim, dvůr u Hradce Král., 18 p. Podolšany, ves u Pardubic, 15 p. Pohled, kl. jeptišek ř. cisterc., 24, 31, 35 p., 126, 127. Polkym, ves 24, 37. Polner (Polenský) Ondřej, měšť. kutno- hor., 62 p., 69, 77, 78. z Pomuka Jan, gener. vikář, 65. z Portic Dětřich, biskup mindenský, 30. z Potštejna Mikuláš 28 p. Prager Václav 127. Praha 49, 52; arcibiskupové a biskupové 5, 14 p., 15, 25, 30, 39, 42 az 44, 45, 47, 48, 49, 50, 51, 53, 54, 56, 59, 60 až 62, 67 p., 70, 71, 72, 77, 81, 100 až 103; arcijáhen 129; bratrstvo Božího těla 68, 69; děkan kapitoly praž. 129; dům Sedleckého kl. (447— I.) 36 p., 127; kanovníci 51, 67, 74, 75, 78, 84, 85, 122 sl.; kapitola praž. 27, 42, 43, 57, 67, 70 až 72, 74, 80 až 86; kapitoly písař. 117, 122; kaple Božího těla 68, 69; klášter sv. Jakuba 86, Kartouz- ský 33, 35 p., Slovanský 34; knihovna Lobkovická, archivalie kl. Sedlec. 1 p.; konsistoř arcib. 86, pokladník její 51; kostela sv. Apolináře děkan 117, 122 sl.; kostel sv. Haštala 64 p.; sv. Havla 61 p.; kostel sv. Víta 31 p., 86; měšťané 26, 28 p.; museum král. Čes., archivalie kl. Sedlec., 3 p.; oficiál arcib. 85, 117, 122; probošt kapitoly praž. 27 p., 67, 129; probošt kapitoly vyšehrad. 100 až 102; probošt Všech svatých 85, 122; protonotář měst. 49; seminář Bernardeum, 4. 5; školastik 71; universita 69; vikářové generál, 31 p., 52 p., 65, 74 až 79, 84 p. z Prahy Mikuláš, oltářník v K. H., 61 p. Přelohy (Přelozi), ves, 15 p. Premonstráti, řád fehol. 5. Přemysl II., král, 18, 19. Руеппах Václav, měšťan kutnohor., 33. Přibyslav, pokladník arcib. praž., 51. Přítěž, ves, 32. Přítoka (Prethoca, Pfafendorf), ves u Kutné Hory, 18, 25, 33, 126. Prokop kupec 77; mnich hofmistr kl. Sedlec., 84. Puch viz Puš. Puchník Mikuláš, generál. vikář, 65, 74. 76: až 78.
Strana 140
140 Purkart zlatník, měšť. kutnohor., 74. z Pustiměťe Vavřinec, oltářník v K. H,. 61 p. Puš Mikuláš, mčšť. kutnohor., 43, 59, 60 p, Peregrin 28 p., Václav 59. Rabštejn, ves v kraji čáslav., 77. z Rabštejna Voršila 77. Radbo#, ves a tvrz u Kolina, 75, 78,. 89 p. z Radbofe Mikuláš 64 p. z Radče Václav, děkan u sv. Apolináře v Praze, 84, 85. Radhostice viz Radovesnice. Radonin, ves v kraji koufím., 70. Radovesnice, ves u Kolína, 22. Rankův Vojtěch z Ježova, skolastik, 71. Raynel Ewil, méstan kutnohor., 126. Řečany (Řečeňany), ves u Přelouče, 31, 36. Rehof, oltářník v K. H., farář v Ko- stelci, 63 p.; XI. papež 51 až 53, 129. Reinerius, kupec z Florencie, 24. Reinswerk Fridus, měšť. kutnohor., 35 p. 2 Renec Zachat 36. de Reno Jan, farář v Malíně, 55 p.; mistr špitálu kl. Sedlec., 55 p. Resch Nika 126. Risem Hayman, mést. Rohozec ves, 9, 33, 34. Roll František, měšť. kutnohor., 126. Rosenthal František, měšť. kutnohor., 126. Rotlev Jiří 77, Martin 59. Rousy (Rus), hora, 27. z Rožmberka páni 5; Jindřich 25, 27 p. Rožmitál, hrad a město, 67 p. z Rožmitálu František a manželka Marketa 33; Jakub, měšť. kutnohor., 62, 69; Jindřich, mést. kutnohor., 62, 69; Vincenc, hofmistr v K. H., 70. Ruboš Ondřej, farář v Pněvicích, 70 p. Rudlinus kožišník 126. Rudolf II., vév. rakouský, 20 p., 28 p. Rus, hora, viz Rousy. Rus Jan, kanovník praž., 74, 75, 81, 82; oltářník v K. H., dříve farář v Heřmani, 61 p. Ruthardovci, m&t kutnohor., 28 p.; Frenclin 60 p.; Chunclin. 60 p.; Jan kutnohor., 69. Kunklin 58 p. ; Kunklin 30, 60; Mikuläs 26 p., 29. z Rychnova Hanuš, puškař, 36. Sádlo z Smilkova Jan, probost Všech svatých, 85. Sák z Bohuňovic Mareš 33. Sartorius Augustin, sekretář opata osec- kého, historiograf řádu cisterc, 7 nsl. Sasík Fridrich, opat kl. Sedlec., 16 p.; Ludvík, farář v Malíně, 54, 131. Sedlec, ves u K. H., 37. Sedlec, kl. cisterc. 1 sl., 18, 20, 22, 23, 28, 35, 39, 54, 69, 129; archivalie 1 nsl.; berní placení 25 p., 29, 38. 127; bohatství 25; bratrstvo Těla božího 81; cla placení svoboda 25; desátků placení 29, 39; dluhy 26, 28, 30 až 32, 44 p., 46, 125 nsl.; důchody 6, 84, z kaplí kutnohor. 45, 46, 67, 80, z Malína 80; dům hostinský 29, 38; dům v Praze (447—1.) 35 p., 127; exemce statků 18, 25, 37; fortnéř 84, 128; historiografie 1 až 5, 7 až 9; hofmistr 84; hory stříbrné 25, 27, 29; hranice statků 26, 27, 85, 122; hrobka p. z Cimburka 16 p.; hřbitov 68; jurisdikce 18, 25, 38, 67; kaple Božího hrobu 81 p., sv. Kosmy a Damiana 81, Všech svatých 63; kolonisační činnost 19, 24; kostely 64 p.; kostel P. Marie 15, 22, sv. Filipa a Jakuba 63, 81; kostnice 7; literatura o klášteře 13 p., nadání 39; novicmistr 128; opati 1aZ 7, 15, 16 p., 20 až 26, 29 p., 30 az 32, 34, 35, 37 až 39, 43 až 46, 48 až 50, 52 aZ 55, 57, 84, 85, 95, 97, 103, 125 nsl., seznam jejich 16 p; patronátní právo 19 p., 39, 40, 56, y Kutné Hoře 7, 29, 42, 53, 56, 57, 59, 63, 71, 72, v Malíně 41, 47, 48, 51 aż 54, 129; poddani 34, 37, 38; podpievor 84, 128; pověsti 7; právo kl. Matky boží 25; převor 53, 84, 85, 128; privilegia 25, 37, 38; rychtář práva 38 p.; seminář Bernardeum 5, 6; na solním důchodu účast 5, 6;spory opráva 26, 50, 80, 86, 103, 115, 116, 117, 122; správce sklepu 84, 85, 128; statky 15, 17, 18, 19, 22 až 27, 30 až 33, 37, 38, 43, 103, 115, 116, seznam jich 2, 3, 6 p., 95, 98, rozchvácení 34, 36, škody 7, 19, 20, 21, 35; špitál 42, 43, 45, 46, 55, 57;
140 Purkart zlatník, měšť. kutnohor., 74. z Pustiměťe Vavřinec, oltářník v K. H,. 61 p. Puš Mikuláš, mčšť. kutnohor., 43, 59, 60 p, Peregrin 28 p., Václav 59. Rabštejn, ves v kraji čáslav., 77. z Rabštejna Voršila 77. Radbo#, ves a tvrz u Kolina, 75, 78,. 89 p. z Radbofe Mikuláš 64 p. z Radče Václav, děkan u sv. Apolináře v Praze, 84, 85. Radhostice viz Radovesnice. Radonin, ves v kraji koufím., 70. Radovesnice, ves u Kolína, 22. Rankův Vojtěch z Ježova, skolastik, 71. Raynel Ewil, méstan kutnohor., 126. Řečany (Řečeňany), ves u Přelouče, 31, 36. Rehof, oltářník v K. H., farář v Ko- stelci, 63 p.; XI. papež 51 až 53, 129. Reinerius, kupec z Florencie, 24. Reinswerk Fridus, měšť. kutnohor., 35 p. 2 Renec Zachat 36. de Reno Jan, farář v Malíně, 55 p.; mistr špitálu kl. Sedlec., 55 p. Resch Nika 126. Risem Hayman, mést. Rohozec ves, 9, 33, 34. Roll František, měšť. kutnohor., 126. Rosenthal František, měšť. kutnohor., 126. Rotlev Jiří 77, Martin 59. Rousy (Rus), hora, 27. z Rožmberka páni 5; Jindřich 25, 27 p. Rožmitál, hrad a město, 67 p. z Rožmitálu František a manželka Marketa 33; Jakub, měšť. kutnohor., 62, 69; Jindřich, mést. kutnohor., 62, 69; Vincenc, hofmistr v K. H., 70. Ruboš Ondřej, farář v Pněvicích, 70 p. Rudlinus kožišník 126. Rudolf II., vév. rakouský, 20 p., 28 p. Rus, hora, viz Rousy. Rus Jan, kanovník praž., 74, 75, 81, 82; oltářník v K. H., dříve farář v Heřmani, 61 p. Ruthardovci, m&t kutnohor., 28 p.; Frenclin 60 p.; Chunclin. 60 p.; Jan kutnohor., 69. Kunklin 58 p. ; Kunklin 30, 60; Mikuläs 26 p., 29. z Rychnova Hanuš, puškař, 36. Sádlo z Smilkova Jan, probost Všech svatých, 85. Sák z Bohuňovic Mareš 33. Sartorius Augustin, sekretář opata osec- kého, historiograf řádu cisterc, 7 nsl. Sasík Fridrich, opat kl. Sedlec., 16 p.; Ludvík, farář v Malíně, 54, 131. Sedlec, ves u K. H., 37. Sedlec, kl. cisterc. 1 sl., 18, 20, 22, 23, 28, 35, 39, 54, 69, 129; archivalie 1 nsl.; berní placení 25 p., 29, 38. 127; bohatství 25; bratrstvo Těla božího 81; cla placení svoboda 25; desátků placení 29, 39; dluhy 26, 28, 30 až 32, 44 p., 46, 125 nsl.; důchody 6, 84, z kaplí kutnohor. 45, 46, 67, 80, z Malína 80; dům hostinský 29, 38; dům v Praze (447—1.) 35 p., 127; exemce statků 18, 25, 37; fortnéř 84, 128; historiografie 1 až 5, 7 až 9; hofmistr 84; hory stříbrné 25, 27, 29; hranice statků 26, 27, 85, 122; hrobka p. z Cimburka 16 p.; hřbitov 68; jurisdikce 18, 25, 38, 67; kaple Božího hrobu 81 p., sv. Kosmy a Damiana 81, Všech svatých 63; kolonisační činnost 19, 24; kostely 64 p.; kostel P. Marie 15, 22, sv. Filipa a Jakuba 63, 81; kostnice 7; literatura o klášteře 13 p., nadání 39; novicmistr 128; opati 1aZ 7, 15, 16 p., 20 až 26, 29 p., 30 az 32, 34, 35, 37 až 39, 43 až 46, 48 až 50, 52 aZ 55, 57, 84, 85, 95, 97, 103, 125 nsl., seznam jejich 16 p; patronátní právo 19 p., 39, 40, 56, y Kutné Hoře 7, 29, 42, 53, 56, 57, 59, 63, 71, 72, v Malíně 41, 47, 48, 51 aż 54, 129; poddani 34, 37, 38; podpievor 84, 128; pověsti 7; právo kl. Matky boží 25; převor 53, 84, 85, 128; privilegia 25, 37, 38; rychtář práva 38 p.; seminář Bernardeum 5, 6; na solním důchodu účast 5, 6;spory opráva 26, 50, 80, 86, 103, 115, 116, 117, 122; správce sklepu 84, 85, 128; statky 15, 17, 18, 19, 22 až 27, 30 až 33, 37, 38, 43, 103, 115, 116, seznam jich 2, 3, 6 p., 95, 98, rozchvácení 34, 36, škody 7, 19, 20, 21, 35; špitál 42, 43, 45, 46, 55, 57;
Strana 141
špitálu mistr 55; založení 7, 11, 13 až 15, 93; znak 15. Selmice, ves u Přelouče, 36, 127. Sezemice, ves, 15 p. Schenhery Mikuláš, oltářník v K. H. 60 p., 64 p. Schik Václav, měšť. kutnohor., 62 p. Schram 126; Petr, měšť. kutnohor., 59. Schustaczek Fulgentius P., mnich kl. Sedlec., 1 p.- de Silvis Jan, dékan sv. Agrikoly v Avi- gnonë, 103. Skalice Česká, kl. cisterc., 5 až 8, 30. Slegil Mikuláš 127. „Snopek Jindřich, opat a dějepisec kl. Sedlec., 4 až 8, 95. solní důchod 5, 6. Solnice, ves, 15 p., 27. soudnictví 37, 38. Stich Prokop 34 p. Stráně Dubecká, les u Horušic v Železných horách, 31. ze Strážnice Bedřich 36. ze Stříbra Jan, oltářník v K. H., 61 p. Suchdol, ves pod Vysokou, 78. ze Sušice Kašpar, oltářník v K. H., 63 p. Swewin Martin, farář v Malíně, 55 p. ze Svídnice Bartoloměj, oltářník v K. H., 60. Sestary (Stitary?), ves, 36. Sik Markvard z Kutné Hory 24, 26. Sintloch, dvür u Cáslavé, 60. Smalbach Vít 34 p. ze Spitavic Mikulá& 31. Sram Mikuláš, měšť. Stitary viz Šestary. kutnohor., 29. Tábofi 55 p. Telčice, ves u Přelouče, 27, 36. Tlustý Václav 127. z Tokčavy Jindřich kněz, 60. Tomáš, arcijáhen, 129. Trčka Mikuláš z Lípy 36. z T¥ebenic Pavel, oltainik v K. H., 77. Třebešice, ves u Kutné Hory, 26, 37. Třebonín, ves u Kutné Hory, 19, 37, 40. Tfesetice, ves, 37. Tři dvory, ves u Kolína, 24, 36. Trnavka, ves u Přelouče, 26, 27, 36; les Ušinec při ní a rybník u Labe 33. Tropperová Klára, méstka kutnohor., 62. 141 z Truhenic Václav; manž. Barbora, 79. Turek Jan z Wincingu, kniz v K. H., 77. z Týnce Martin 127. Týnec nad Labem, městečko, 19 p., 26, 27, 31, 32, 36, 40, 78; mlýny 26; přívoz 31. Újezd ves 24. Ula Petr, měšť. kutnohor., 126. Urban papež V. 30, 49, 50, 51, 115, 116; VI. 39 p., 54, 55, 129; VIII. 5. Ušinec les u Trnavky 33. Václav, biskup nikopolský, 81; děkan sv. Apolináře, 122; farář v Gruntě, 63 p., 64 p.; král čes. I. 18; II. 20, 23 až 25; III. 20; IV. 32, 34, 38, 61, 63 p., 68, 74, 77, 78, 80; oficiál arcib. 117, 122; oltářník v K. H., dříve farář kromě- řížský, 62 p.; opat kl. Sedlec. 16 p., 30, 32, 50. z Valdeka Řehoř, biskup praž., 24. Waldsassy, kl. cisterc., 13, 14, 52, 53, 93, 125. z Valdštejna Jan hr., arcib. praž., 7. Walthelm, opat kl. Sedlec., 16 p., 19, 20. z Vartmberka rod 16 p. z Vechty Konrád, mincmistr král. na H. K., biskup olomouc., probošt měl- nický, král. podkomoří, arcib. pražský, 85, 86, 88. Weissmann Jindřich, měšť. kutnohor., 77; Mikuláš, měšť. kutnohor., 77. Vejdov (Weydhof), dvůr u Čáslavě, 126. Velehrad, kl. cisterc., 13 p. Veletov, ves u Kolína, 25, 36. z Velvar Matouš, místofarář v K. H., 51, 58 p.; nájemce fary v Malíně, 51. Verhmdan Václav 126. Wernher, farář v Malíně, 44 p., 50, 51, 59 p.; místofarář v K. H., 59 p.; protonotát staroměst., syn Timüv z Erthmansdorfu 49. Ves Dlouhá u Brodu Něm., 24, 37; Nová u Kolína 22, 24, 30, 32, 36, 126. Vetus Campus viz Altencampen. Vetus Cella viz Altzelle. Weygel Jakub, kněz v K. H., 79. Weyrichová Anna, měštka kutnohor., 62. Vídeň, kl. Škotů, 62. Vidice (Videl), ves u Kutné Hory, 59.
špitálu mistr 55; založení 7, 11, 13 až 15, 93; znak 15. Selmice, ves u Přelouče, 36, 127. Sezemice, ves, 15 p. Schenhery Mikuláš, oltářník v K. H. 60 p., 64 p. Schik Václav, měšť. kutnohor., 62 p. Schram 126; Petr, měšť. kutnohor., 59. Schustaczek Fulgentius P., mnich kl. Sedlec., 1 p.- de Silvis Jan, dékan sv. Agrikoly v Avi- gnonë, 103. Skalice Česká, kl. cisterc., 5 až 8, 30. Slegil Mikuláš 127. „Snopek Jindřich, opat a dějepisec kl. Sedlec., 4 až 8, 95. solní důchod 5, 6. Solnice, ves, 15 p., 27. soudnictví 37, 38. Stich Prokop 34 p. Stráně Dubecká, les u Horušic v Železných horách, 31. ze Strážnice Bedřich 36. ze Stříbra Jan, oltářník v K. H., 61 p. Suchdol, ves pod Vysokou, 78. ze Sušice Kašpar, oltářník v K. H., 63 p. Swewin Martin, farář v Malíně, 55 p. ze Svídnice Bartoloměj, oltářník v K. H., 60. Sestary (Stitary?), ves, 36. Sik Markvard z Kutné Hory 24, 26. Sintloch, dvür u Cáslavé, 60. Smalbach Vít 34 p. ze Spitavic Mikulá& 31. Sram Mikuláš, měšť. Stitary viz Šestary. kutnohor., 29. Tábofi 55 p. Telčice, ves u Přelouče, 27, 36. Tlustý Václav 127. z Tokčavy Jindřich kněz, 60. Tomáš, arcijáhen, 129. Trčka Mikuláš z Lípy 36. z T¥ebenic Pavel, oltainik v K. H., 77. Třebešice, ves u Kutné Hory, 26, 37. Třebonín, ves u Kutné Hory, 19, 37, 40. Tfesetice, ves, 37. Tři dvory, ves u Kolína, 24, 36. Trnavka, ves u Přelouče, 26, 27, 36; les Ušinec při ní a rybník u Labe 33. Tropperová Klára, méstka kutnohor., 62. 141 z Truhenic Václav; manž. Barbora, 79. Turek Jan z Wincingu, kniz v K. H., 77. z Týnce Martin 127. Týnec nad Labem, městečko, 19 p., 26, 27, 31, 32, 36, 40, 78; mlýny 26; přívoz 31. Újezd ves 24. Ula Petr, měšť. kutnohor., 126. Urban papež V. 30, 49, 50, 51, 115, 116; VI. 39 p., 54, 55, 129; VIII. 5. Ušinec les u Trnavky 33. Václav, biskup nikopolský, 81; děkan sv. Apolináře, 122; farář v Gruntě, 63 p., 64 p.; král čes. I. 18; II. 20, 23 až 25; III. 20; IV. 32, 34, 38, 61, 63 p., 68, 74, 77, 78, 80; oficiál arcib. 117, 122; oltářník v K. H., dříve farář kromě- řížský, 62 p.; opat kl. Sedlec. 16 p., 30, 32, 50. z Valdeka Řehoř, biskup praž., 24. Waldsassy, kl. cisterc., 13, 14, 52, 53, 93, 125. z Valdštejna Jan hr., arcib. praž., 7. Walthelm, opat kl. Sedlec., 16 p., 19, 20. z Vartmberka rod 16 p. z Vechty Konrád, mincmistr král. na H. K., biskup olomouc., probošt měl- nický, král. podkomoří, arcib. pražský, 85, 86, 88. Weissmann Jindřich, měšť. kutnohor., 77; Mikuláš, měšť. kutnohor., 77. Vejdov (Weydhof), dvůr u Čáslavě, 126. Velehrad, kl. cisterc., 13 p. Veletov, ves u Kolína, 25, 36. z Velvar Matouš, místofarář v K. H., 51, 58 p.; nájemce fary v Malíně, 51. Verhmdan Václav 126. Wernher, farář v Malíně, 44 p., 50, 51, 59 p.; místofarář v K. H., 59 p.; protonotát staroměst., syn Timüv z Erthmansdorfu 49. Ves Dlouhá u Brodu Něm., 24, 37; Nová u Kolína 22, 24, 30, 32, 36, 126. Vetus Campus viz Altencampen. Vetus Cella viz Altzelle. Weygel Jakub, kněz v K. H., 79. Weyrichová Anna, měštka kutnohor., 62. Vídeň, kl. Škotů, 62. Vidice (Videl), ves u Kutné Hory, 59.
Strana 142
142 Wilmann Ondřej, farář v K. H. a v Malíně, 54, 62; Václav, měš'. kutnohor., 27 p., 32, syn jeho Petr 28 p. Vinařice (Vinaře), ves u Čáslavě, 24, 27, 36. Vladislav II., král. čes., 14, 15. Vlkov, ves u Král. Městce, 19, 37, 40. Vobisak Konrád, mlynář v K. H., 27 p. Voděrad z Sekyřic Kuneš 36. Voděrady, ves, 64 p. z Vohburka Dětřich 13. Vojslav, děkan kapitoly praž., 129. Vojslavice, ves u Humpolce, 30, 127, 128. z Volducha Jan, provinciál řádu kazatelů, 30. Volek Jan, biskup olom. a probošt vyše- hradský, 44, farář v Malíně, 44, 57. Wolf am, arcib. praž., 77. Wolgemut Jakub, měšť. kutnohor., 88, 89 p. Volkenrode, kl. cisterc. v Durynsku, 13. Wolner, rytíř, 24. Všetečka Matěj, koželuh v K. H., otec Simeona Eustacha Kapihorského, 4. z Vyčáp Racek 127. Vysoká vrch 18. Záboří, ves při ústí Doubravky do Labe, 24, 27, 36, 127. Zajíc Jindřich, farář v Malíně a Kutné Hoře, 44 až 46, 48, 49, 59 p., 103 nsl. Zbraslav, kl. cisterc., 13 p., 15 p., 20, 21, 22, 30, 34, 125 sl. Zbyslav, ves u Čáslavě, 32, 34, 36, 40. Zdebudice u Poděbrad 1 p., 15, 18 p. Zdechovice, ves u Přelouče, 31. Zdík Jindřich, biskup olom., 15. Zdiměřice v okr. čáslavském 128. ze Zhořelce Petr, kněz, 62. Zikmund Lucemburský, král, 34, 36. Zlatá Koruna, kl. cisterc., 4, 5. Zminné, ves u Pardubic, 15 p. Zmrzlík Petr, nejv. pokladník král. 85. Žatec; proboštství 24. ze Ždánic Beneš Hankův, farář v Malíně. a Kutné Hoře, 44 až 46, 48 až 53, 59 p., 103 sl., 115, 116, 130. Ždánice, ves u Kouřimě, 25, 30. z Žehušic Vítek se syny Hynkem a Ješkem 31. Železné hory 31. Žitavský Petr, kronikář, 17. Žižka z Trocnova Jan 7. Žofie, opatyně kl. v Pohledu, 24.
142 Wilmann Ondřej, farář v K. H. a v Malíně, 54, 62; Václav, měš'. kutnohor., 27 p., 32, syn jeho Petr 28 p. Vinařice (Vinaře), ves u Čáslavě, 24, 27, 36. Vladislav II., král. čes., 14, 15. Vlkov, ves u Král. Městce, 19, 37, 40. Vobisak Konrád, mlynář v K. H., 27 p. Voděrad z Sekyřic Kuneš 36. Voděrady, ves, 64 p. z Vohburka Dětřich 13. Vojslav, děkan kapitoly praž., 129. Vojslavice, ves u Humpolce, 30, 127, 128. z Volducha Jan, provinciál řádu kazatelů, 30. Volek Jan, biskup olom. a probošt vyše- hradský, 44, farář v Malíně, 44, 57. Wolf am, arcib. praž., 77. Wolgemut Jakub, měšť. kutnohor., 88, 89 p. Volkenrode, kl. cisterc. v Durynsku, 13. Wolner, rytíř, 24. Všetečka Matěj, koželuh v K. H., otec Simeona Eustacha Kapihorského, 4. z Vyčáp Racek 127. Vysoká vrch 18. Záboří, ves při ústí Doubravky do Labe, 24, 27, 36, 127. Zajíc Jindřich, farář v Malíně a Kutné Hoře, 44 až 46, 48, 49, 59 p., 103 nsl. Zbraslav, kl. cisterc., 13 p., 15 p., 20, 21, 22, 30, 34, 125 sl. Zbyslav, ves u Čáslavě, 32, 34, 36, 40. Zdebudice u Poděbrad 1 p., 15, 18 p. Zdechovice, ves u Přelouče, 31. Zdík Jindřich, biskup olom., 15. Zdiměřice v okr. čáslavském 128. ze Zhořelce Petr, kněz, 62. Zikmund Lucemburský, král, 34, 36. Zlatá Koruna, kl. cisterc., 4, 5. Zminné, ves u Pardubic, 15 p. Zmrzlík Petr, nejv. pokladník král. 85. Žatec; proboštství 24. ze Ždánic Beneš Hankův, farář v Malíně. a Kutné Hoře, 44 až 46, 48 až 53, 59 p., 103 sl., 115, 116, 130. Ždánice, ves u Kouřimě, 25, 30. z Žehušic Vítek se syny Hynkem a Ješkem 31. Železné hory 31. Žitavský Petr, kronikář, 17. Žižka z Trocnova Jan 7. Žofie, opatyně kl. v Pohledu, 24.
- I: Titul
- III: Předmluva
- 1: Úvod
- 11: Počátky a rozvoj kláštera
- 41: Práva kláštera
- 66: Poměr kláštera
- 95: Edice
- 133: Rejstřík