z 798 stránek
Titul
I
II
III
IV
Úvod
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
XIII
XIV
XV
XVI
XVII
XVIII
XIX
XX
XXI
XXII
XXIII
XXIV
XXV
XXVI
XXVII
XXVIII
XXIX
XXX
XXXI
XXXII
XXXIII
XXXIV
XXXV
XXXVI
XXXVII
XXXVIII
XXXIX
XL
XLI
XLII
XLIII
XLIV
XLV
XLVI
XLVII
XLVIII
XLIX
L
LI
LII
LIII
LIV
LV
LVI
LVII
LVIII
LIX
LX
LXI
LXII
LXIII
LXIV
LXV
LXVI
LXVII
LXVIII
LXIX
LXX
LXXI
LXXII
LXXIII
LXXIV
LXXV
LXXVI
LXXVII
LXXVIII
LXXIX
LXXX
LXXXI
LXXXII
LXXXIII
LXXXIV
LXXXV
LXXXVI
LXXXVII
LXXXVIII
LXXXIX
XC
XCI
XCII
XCIII
XCIV
XCV
XCVI
XCVII
XCVIII
XCIX
C
Literatura
CI
CII
Kapitola první
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
Kapitola druhá
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
Kapitola třetí
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
Kapitola čtvrtá
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
Kapitola pátá
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
Kapitola šestá
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
Kapitola sedmá
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
Kapitola osmá
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
Kapitola devátá
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
Kapitola desátá
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
Kapitola jedenáctá
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
Kapitola dvanáctá
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
Kapitola třináctá
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
Kapitola čtrnáctá
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
Kapitola patnádctá
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
Dodatky a opravy
695
696
- s. 209: ...aby byl člověk, ale, jako Kristus jest skála, týmž obyčejem Buoh Otec jest člověk. Zlého pak vyznamenává dábla (Matúš XIII.): »Přišel nepřítel...
- s. 374: ...této nevěsty Kristovy od těchto duchuov obhajovati. Ó, by 40 Buoh Otec dal anděla silného, totiž Krista, kterýž se umie po- tkati...
- s. 431: ...35 vydali, a všickni spolu byli sú ukrutná šelma, takže Buoh Otec o svém Synu pověděl: »Šelma lítá sežrala ho« etc. A...
- s. 508: ...a moc tem- ností«, totiž síla a moc drakova, kterauž Buoh Otec dopustil jim od draka dáti, aby mě odsaudili na smrt....
- s. 684: ...bychom je a milovali. Opět ten skutek, 238b1 kterýž učinil Buoh Otec, v Kristu spojiv se s člověčenstvím; a jaké spojenie svatých...
- s. 686: ...jeho; jako sau Židé též učinili na Kristu, což i Buoh Otec. A protož řekl: »Pro 255 hřiechy lidu zbil sem ho«....
Název:
Výklad na Zjevenie sv. Jana. Díl 1 (Jakoubek ze Stříbra)
Autor:
Šimek, František
Rok vydání:
1932
Místo vydání:
Praha
Česká národní bibliografie:
Počet stran celkem:
798
Obsah:
- I: Titul
- V: Úvod
- CI: Literatura
- 1: Kapitola první
- 101: Kapitola druhá
- 133: Kapitola třetí
- 184: Kapitola čtvrtá
- 224: Kapitola pátá
- 249: Kapitola šestá
- 272: Kapitola sedmá
- 306: Kapitola osmá
- 335: Kapitola devátá
- 373: Kapitola desátá
- 406: Kapitola jedenáctá
- 447: Kapitola dvanáctá
- 498: Kapitola třináctá
- 569: Kapitola čtrnáctá
- 642: Kapitola patnádctá
- 695: Dodatky a opravy
upravit
Strana I
JAKOUBEK ZE STŘÍBRA: VÝKLAD NA ZJEVENIE SV. JANA. K VYDÁNÍ UPRAVIL FRANTIŠEK ŠIMEK. DÍL I. SBÍRKY PRAMENŮ ČESKÉHO HNUTÍ NÁBOŽENSKÉHO VE STOL. XIV. A XV. SV. 18. V PRAZE. NÁKLADEM KOMISE PRO VYDÁVÁNÍ PRAMENŮ ČESKÉHO HNUTÍ NÁBOŽENSKÉHO VE STOL. XIV. A XV., ZŘÍZENÉ PŘI ČESKÉ AKADEMII VĚD A UMĚNÍ V PRAZE. 1932.
JAKOUBEK ZE STŘÍBRA: VÝKLAD NA ZJEVENIE SV. JANA. K VYDÁNÍ UPRAVIL FRANTIŠEK ŠIMEK. DÍL I. SBÍRKY PRAMENŮ ČESKÉHO HNUTÍ NÁBOŽENSKÉHO VE STOL. XIV. A XV. SV. 18. V PRAZE. NÁKLADEM KOMISE PRO VYDÁVÁNÍ PRAMENŮ ČESKÉHO HNUTÍ NÁBOŽENSKÉHO VE STOL. XIV. A XV., ZŘÍZENÉ PŘI ČESKÉ AKADEMII VĚD A UMĚNÍ V PRAZE. 1932.
Strana II
SBIRKA PRAMENŮ ČESKÉHO HNUTÍ NÁ BOŽENSKÉHO VE STOLETÍ XIV. A XV. ČÍSLO SBIRKY XVIII. JAKOUBEK ZE STŘIBRA: VYKLAD NA ZJEVENIE SV. JANA. DIL I. V PRAZE. NÁKLADEM KOMISE PRO VYDÁVÁNÍ PRAMENŮ ČESKÉHO HNUTÍ NÁBOŽENSKÉHO VE STOL. XIV. A XV., ZŘÍZENÉ PŘI ČESKÉ AKADEMII VĚD A UMĚNÍ V PRAZE. 1932.
SBIRKA PRAMENŮ ČESKÉHO HNUTÍ NÁ BOŽENSKÉHO VE STOLETÍ XIV. A XV. ČÍSLO SBIRKY XVIII. JAKOUBEK ZE STŘIBRA: VYKLAD NA ZJEVENIE SV. JANA. DIL I. V PRAZE. NÁKLADEM KOMISE PRO VYDÁVÁNÍ PRAMENŮ ČESKÉHO HNUTÍ NÁBOŽENSKÉHO VE STOL. XIV. A XV., ZŘÍZENÉ PŘI ČESKÉ AKADEMII VĚD A UMĚNÍ V PRAZE. 1932.
Strana III
JAKOUBEK ZE STŘÍBRA: VÝKLAD NA ZJEVENIE SV. JANA. K VYDÁNÍ UPRAVIL FRANTIŠEK ŠIMEK. DÍL I. SBÍRKY PRAMENŮ ČESKÉHO HNUTÍ NÁBOŽENSKÉHO VE STOL. XIV. A XV. SV. 18. V PRAZE. NÁKLADEM KOMISE PRO VYDÁVÁNÍ PRAMENŮ ČESKÉHO HNUTÍ NÁBOŽENSKÉHO VE STOL. XIV. A XV., ZŘÍZENÉ PŘI ČESKÉ AKADEMII VĚD A UMĚNÍ V PRAZE. 1932.
JAKOUBEK ZE STŘÍBRA: VÝKLAD NA ZJEVENIE SV. JANA. K VYDÁNÍ UPRAVIL FRANTIŠEK ŠIMEK. DÍL I. SBÍRKY PRAMENŮ ČESKÉHO HNUTÍ NÁBOŽENSKÉHO VE STOL. XIV. A XV. SV. 18. V PRAZE. NÁKLADEM KOMISE PRO VYDÁVÁNÍ PRAMENŮ ČESKÉHO HNUTÍ NÁBOŽENSKÉHO VE STOL. XIV. A XV., ZŘÍZENÉ PŘI ČESKÉ AKADEMII VĚD A UMĚNÍ V PRAZE. 1932.
Strana IV
Strana V
Uvod Zjevení svatého Jana (Apokalypsa), jediná prorocká kniha Nového zákona, obsahuje zjevení o budoucích osudech církve, jež bylo na ostrově Patmu dáno sv. Janovi. Podle katolických theologů je autorem apoštol Jan, syn Zebedeův1). Ale pochybnosti o osobě původcově počínají už třetím stoletím (Dionysios, biskup v Alexandrii, † 264), a zejména v XVI. století Erasmus Rotter- damský a po něm Luther obnovili tyto staré pochybnosti, přisuzu- jíce Apokalypsu buď Janu presbyteru neapoštolu nebo Janu Markovi a j. U protestantů se dnes obecně uznává za původce Zjevení presbyter Jan2). Apokalypsa byla vykládána velice často. Počet komentářů řeckých i latinských, hledíme-li jen k době předhusitské, jež nás tu především zajímá, je značný. Nejdůležitější z nich vyčítá Podlaha 1. c. a zvláště podrobný jejich výčet je u Bousseta3) s jiného hlediska se dotýká u nás výkladů Zjevení i Chytil4). Vedle nejstaršího Irenaeova řeckého náleží k nejdůležitějším výkladům Apokalypsy latinský Victorinův a Ticoniův (před r. 380), z pozdějších vykladačů řeckých vynikl zvláště arci- biskup caesarejský Ondřej, dále Oecumenius, z následov- níků Ticoniových zejména Beda Venerabilis, Haymo a Strabo (Glossa ordinaria), Ambrož a Albertus Magnus, nad jiné pak značný vliv měl na pozdější vykladače Joachim z Floris († 1202). Vůbec výklady Apokalypsy od IV. do XIV. století se zakládají podle zjištění Boussetova5) hlavně na dvou dílech: Ticoniově a Joachima z Floris. 1) Srovnej na př. Slovník bohovědný od Podlahy a Tumpacha (I.) s. v. Apokalypse a Sýkorův Úvod I. str. 53, 56/7, 59 a 135/6 a II. 1, 431/2 a 459 pozn. 2) Viz Bousset, Die Offenbarung Johannis str. 35. 3) Ib. str. 49 nn. 4) Chytil, Antikrist str. 6 nn. 5) L. c. str. 82.
Uvod Zjevení svatého Jana (Apokalypsa), jediná prorocká kniha Nového zákona, obsahuje zjevení o budoucích osudech církve, jež bylo na ostrově Patmu dáno sv. Janovi. Podle katolických theologů je autorem apoštol Jan, syn Zebedeův1). Ale pochybnosti o osobě původcově počínají už třetím stoletím (Dionysios, biskup v Alexandrii, † 264), a zejména v XVI. století Erasmus Rotter- damský a po něm Luther obnovili tyto staré pochybnosti, přisuzu- jíce Apokalypsu buď Janu presbyteru neapoštolu nebo Janu Markovi a j. U protestantů se dnes obecně uznává za původce Zjevení presbyter Jan2). Apokalypsa byla vykládána velice často. Počet komentářů řeckých i latinských, hledíme-li jen k době předhusitské, jež nás tu především zajímá, je značný. Nejdůležitější z nich vyčítá Podlaha 1. c. a zvláště podrobný jejich výčet je u Bousseta3) s jiného hlediska se dotýká u nás výkladů Zjevení i Chytil4). Vedle nejstaršího Irenaeova řeckého náleží k nejdůležitějším výkladům Apokalypsy latinský Victorinův a Ticoniův (před r. 380), z pozdějších vykladačů řeckých vynikl zvláště arci- biskup caesarejský Ondřej, dále Oecumenius, z následov- níků Ticoniových zejména Beda Venerabilis, Haymo a Strabo (Glossa ordinaria), Ambrož a Albertus Magnus, nad jiné pak značný vliv měl na pozdější vykladače Joachim z Floris († 1202). Vůbec výklady Apokalypsy od IV. do XIV. století se zakládají podle zjištění Boussetova5) hlavně na dvou dílech: Ticoniově a Joachima z Floris. 1) Srovnej na př. Slovník bohovědný od Podlahy a Tumpacha (I.) s. v. Apokalypse a Sýkorův Úvod I. str. 53, 56/7, 59 a 135/6 a II. 1, 431/2 a 459 pozn. 2) Viz Bousset, Die Offenbarung Johannis str. 35. 3) Ib. str. 49 nn. 4) Chytil, Antikrist str. 6 nn. 5) L. c. str. 82.
Strana VI
VI Novou epochu ve výkladech Zjevení tvoří Postilla Miku- láše z Lyry, psaná r. 1329. Doba předreformační a reformační jest bohatá spisy podobného rázu. U nás Apokalypsa podnítila na př. Milíče z Kroměříže k dílku Libellus de Antichristo, jež přejal do svých Regulí Matěj z Janoval) (viz níže). Kromě toho kolovaly u nás v té době i lollardské výklady Apokalypsy2). Není divu, že i mezi pozdějšími vykladateli Apokalypsy jsou jména tak slavná jako Luther3), Isaac Newton4), Hugo Gro- tius5), ano i Komenský svým dílem Lux in tenebris navazuje na Apokalypsus). V dobách pro Čechy nejtěžších, kdy je papež stíhá klatbami a císař Zikmund v čele křižáckých vojsk se valí do Čech, kdy se stává naše země jediným vojenským táborem, zdá se opravdu našim bojovníkům pro pravdu boží, že nastává konec světa. Kde mají hledati útéchy jinde než v Písmu svatém, v jehož inten- cích bojují? A tu se jim stává Zjevení Janovo nejbezpečnější útěchou, v něm nacházejí výklad svého zoufalého postavení i jistou podporu svých nadějí: již se blíží doba tu předpověděná, Antikrist (papež) s ryšavou šelmou, Zikmundem, králem babylonským, chystají se k nadvládě nad celým světem — po jejich přemožení nastoupí éra království božího na zemi. Theologové husitští pouka- zem na tato proroctví Apokalypsy dovedou rozplameňovati srdce věrných božích; zde jsou kořeny chiliasmu?), očekávajícího příští nového Jeruzaléma, blažené tisíciletí říše Kristovy. Proto v těchto těžkých dobách pozdvihují se srdce bojovníků odvrácením od tohoto světa k životu posmrtnému. V tomto blouznění jsou pod- porováni nejenom Viklefovým traktátem »De Christo et suo adversario Antichristo«, jenž u nás byl ze spisů Viklefových zvlášť horlivě šířen, nýbrž i podobnými spisy původu domácího i výše uvedenými lollardskými výklady Apokalypsy; v nich všude vy- stupuje papež jako zjevný Antikrist. Extatické a visionářské, symbolické a allegorické Zjevení sv. Jana se tak stává ze všech knih Písma sv. touto dobou spisem Čechům nejdražším. Je obecně 1) Obou těchto předchůdců Husových vzpomíná i Bousset (str. 81). 2) Truhlář str. 182. Chytil str. 129, 130, 215. 3 Bousset str. 84. 4) Ib. str. 90. 5) Ib. str. 98. 6 Chytil 1. c. 217—220. 7) Srovnej Golla, Chelčický a Jednota, str. 8 n., Novotného, Husit- ství str. 67, Pekaře, Žižka 45 n., Holinku 1. c. str. 293 až 297.
VI Novou epochu ve výkladech Zjevení tvoří Postilla Miku- láše z Lyry, psaná r. 1329. Doba předreformační a reformační jest bohatá spisy podobného rázu. U nás Apokalypsa podnítila na př. Milíče z Kroměříže k dílku Libellus de Antichristo, jež přejal do svých Regulí Matěj z Janoval) (viz níže). Kromě toho kolovaly u nás v té době i lollardské výklady Apokalypsy2). Není divu, že i mezi pozdějšími vykladateli Apokalypsy jsou jména tak slavná jako Luther3), Isaac Newton4), Hugo Gro- tius5), ano i Komenský svým dílem Lux in tenebris navazuje na Apokalypsus). V dobách pro Čechy nejtěžších, kdy je papež stíhá klatbami a císař Zikmund v čele křižáckých vojsk se valí do Čech, kdy se stává naše země jediným vojenským táborem, zdá se opravdu našim bojovníkům pro pravdu boží, že nastává konec světa. Kde mají hledati útéchy jinde než v Písmu svatém, v jehož inten- cích bojují? A tu se jim stává Zjevení Janovo nejbezpečnější útěchou, v něm nacházejí výklad svého zoufalého postavení i jistou podporu svých nadějí: již se blíží doba tu předpověděná, Antikrist (papež) s ryšavou šelmou, Zikmundem, králem babylonským, chystají se k nadvládě nad celým světem — po jejich přemožení nastoupí éra království božího na zemi. Theologové husitští pouka- zem na tato proroctví Apokalypsy dovedou rozplameňovati srdce věrných božích; zde jsou kořeny chiliasmu?), očekávajícího příští nového Jeruzaléma, blažené tisíciletí říše Kristovy. Proto v těchto těžkých dobách pozdvihují se srdce bojovníků odvrácením od tohoto světa k životu posmrtnému. V tomto blouznění jsou pod- porováni nejenom Viklefovým traktátem »De Christo et suo adversario Antichristo«, jenž u nás byl ze spisů Viklefových zvlášť horlivě šířen, nýbrž i podobnými spisy původu domácího i výše uvedenými lollardskými výklady Apokalypsy; v nich všude vy- stupuje papež jako zjevný Antikrist. Extatické a visionářské, symbolické a allegorické Zjevení sv. Jana se tak stává ze všech knih Písma sv. touto dobou spisem Čechům nejdražším. Je obecně 1) Obou těchto předchůdců Husových vzpomíná i Bousset (str. 81). 2) Truhlář str. 182. Chytil str. 129, 130, 215. 3 Bousset str. 84. 4) Ib. str. 90. 5) Ib. str. 98. 6 Chytil 1. c. 217—220. 7) Srovnej Golla, Chelčický a Jednota, str. 8 n., Novotného, Husit- ství str. 67, Pekaře, Žižka 45 n., Holinku 1. c. str. 293 až 297.
Strana VII
VII známo, že kromě Křišťana z Prachatic zejména Chelčický téměř ve všech svých spisech, zejména však ve »Výkladu o šelmě a obraze jejím« se dovolává slov Apokalypsyl). A právě z této doby, nejvzrušenější snad z celé epochy husit- ských válek, vzácnou přízní osudu je nám dochován v jediném rukopisu (bohužel jen v opisu o sto let mladším) obsáhlý český Výklad na Zjevení sv. Jana, jehož autorem je »Husův pomocník v evangeliu«, M. Jakoubek ze Stříbra. I. Titul (pocházející patrně od písaře) je uveden na začátku rukopisu (str. la): Převelmi úžitečný výklad na Zjevenie svatého Jana. Také na přední desce je vryt nadpis: WIKLAD NA ZGEWENE S. IANA. Na hřbetě je nápis latinský, leckde už těžko čitelný: Expositio in Apoca- lipsin manuscripta boemice. II. Rozdělení je dáno látkou. Protože Zjevení sv. Jana je rozděleno na 22 kapitol, dělí se tak i Výklad. Je pochopitelné, že se spisovatel Výkladu zdržuje při některé kapitole méně, při jiné více; proto rozsah výkladu na jednotlivé kapitoly není stejný Tak výklad I. kapitoly je na listech lal—33b2, II. na 1. 33b2—44b2 III. na 1. 44b2—63a2, IV. na 1. 63a2—77b2, V. na 1. 77b2—86b2 VI. na 1. 87a1—95a1, VII. na 1. 95a2— 106b2, VIII. na 1. 106b2— 117a1 IX. na l. 117a1—130b1, X. na 1. 130b1—142b1, XI. na 1. 142b1—156a1 XII. na 1. 156a1—173a1, XIII. na 1. 173a1—197b2, XIV. na 1. 198a1—223a2, XV. na 1. 223a2—242a1, XVI. na 1. 242a1—259b1, XVII. na 1. 259b1—283a2, XVIII. na 1. 283a2—310a1, XIX. na 1. 310a1—328a1, XX. na 1. 328a1—342b2, XXI. (výklad nejroz- sáhlejší!) na 1. 342b2—429a1, XXII. na 1. 429a1—470b2. Jak viděti, někde výklad na celou kapitolu neobsahuje ani 10 listů (na kapi- tolu V.), jinde je až na 87 listech (na kapitolu XXI.). Protože byly výklady na jednotlivé kapitoly předneseny s kazatelny (o tom viz níže), měl by se výklad na každou kapitolu děliti dále na několik kázání, protože bylo nemožné zahrnouti látku pro každou kapitolu v kázání jediném. Ale v rukopise je toto rozdělení na jednotlivá kázání provedeno jen na začátku, při prvních dvou kapitolách: výklad na I. kapitolu obsahuje 1) Českého původu jsou a do této doby náleží i Sermones de Anti- christo a Anatomia Antichristi (srovnej Chytila 1. c. str. 173 nn.); viz o nich naposled zmínku u Bartoše, Literární činnost str. 69 č. 4. — O Antikristu u Chelčického viz na př. Urbánkovy České dějiny III. 3 str. 954 nn. a j.
VII známo, že kromě Křišťana z Prachatic zejména Chelčický téměř ve všech svých spisech, zejména však ve »Výkladu o šelmě a obraze jejím« se dovolává slov Apokalypsyl). A právě z této doby, nejvzrušenější snad z celé epochy husit- ských válek, vzácnou přízní osudu je nám dochován v jediném rukopisu (bohužel jen v opisu o sto let mladším) obsáhlý český Výklad na Zjevení sv. Jana, jehož autorem je »Husův pomocník v evangeliu«, M. Jakoubek ze Stříbra. I. Titul (pocházející patrně od písaře) je uveden na začátku rukopisu (str. la): Převelmi úžitečný výklad na Zjevenie svatého Jana. Také na přední desce je vryt nadpis: WIKLAD NA ZGEWENE S. IANA. Na hřbetě je nápis latinský, leckde už těžko čitelný: Expositio in Apoca- lipsin manuscripta boemice. II. Rozdělení je dáno látkou. Protože Zjevení sv. Jana je rozděleno na 22 kapitol, dělí se tak i Výklad. Je pochopitelné, že se spisovatel Výkladu zdržuje při některé kapitole méně, při jiné více; proto rozsah výkladu na jednotlivé kapitoly není stejný Tak výklad I. kapitoly je na listech lal—33b2, II. na 1. 33b2—44b2 III. na 1. 44b2—63a2, IV. na 1. 63a2—77b2, V. na 1. 77b2—86b2 VI. na 1. 87a1—95a1, VII. na 1. 95a2— 106b2, VIII. na 1. 106b2— 117a1 IX. na l. 117a1—130b1, X. na 1. 130b1—142b1, XI. na 1. 142b1—156a1 XII. na 1. 156a1—173a1, XIII. na 1. 173a1—197b2, XIV. na 1. 198a1—223a2, XV. na 1. 223a2—242a1, XVI. na 1. 242a1—259b1, XVII. na 1. 259b1—283a2, XVIII. na 1. 283a2—310a1, XIX. na 1. 310a1—328a1, XX. na 1. 328a1—342b2, XXI. (výklad nejroz- sáhlejší!) na 1. 342b2—429a1, XXII. na 1. 429a1—470b2. Jak viděti, někde výklad na celou kapitolu neobsahuje ani 10 listů (na kapi- tolu V.), jinde je až na 87 listech (na kapitolu XXI.). Protože byly výklady na jednotlivé kapitoly předneseny s kazatelny (o tom viz níže), měl by se výklad na každou kapitolu děliti dále na několik kázání, protože bylo nemožné zahrnouti látku pro každou kapitolu v kázání jediném. Ale v rukopise je toto rozdělení na jednotlivá kázání provedeno jen na začátku, při prvních dvou kapitolách: výklad na I. kapitolu obsahuje 1) Českého původu jsou a do této doby náleží i Sermones de Anti- christo a Anatomia Antichristi (srovnej Chytila 1. c. str. 173 nn.); viz o nich naposled zmínku u Bartoše, Literární činnost str. 69 č. 4. — O Antikristu u Chelčického viz na př. Urbánkovy České dějiny III. 3 str. 954 nn. a j.
Strana VIII
VIII cyklus 26 kázání, na II. kapitolu 9 kázání. Začátek každého kázání označil písař (zpravidla) in margine slovem Sermo s příslušnou cifrou; v tisku jsou tato označení umístěna nad příslušnou částí textu (tak bývá někdy i v rukopise; někdy bývá i slovo Sermo vynecháno). Ani rozsah jednotlivých kázání není stejný (tak v I. kapitole první kázání má téměř celé 3 strany rukopisu, druhé necelé 2 strany atd.). Ale už při následující kapitole III., začínající se na str. 44b2, toto označení písař opominul. Protože je na 44 listech obsaženo celkem 26 + 9 = 35 kázání a celý rukopis má 470 listů, psaných všude stejnoměrně, lze snadno vypočísti, že celek zahrnoval asi 370 kázání, t. j. že Výklad celý obsahuje souhrn každodenních kázání na celý rokl). Mohlo by se namítnouti, že tato postilla byla určena jen ke čtení, nikoli k přednesu s kazatelny, a že rozdělení výkladu při prvních dvou kapitolách pochází snad jen od písaře. Ale tuto domněnku lze zamítnouti poukazem na několik míst spisu. Na některá z nich upozornil už Flajšhans2) a Bartoš3). Na str. 95b2 čteme: »jako nynie v postě skrz jedenie masa od některých roztrhují se věrní od lásky, jednoty«. Na 1. 149a2 pak stojí: »A že zmínka dnes činiti se má o těle a krvi Páně.« Oba badatelé se shodují v tom, že jako první zmínka byla učiněna v kázání postním, tak druhá byla pronesena v kázání na Zelený čtvrtek. — Kromě těchto míst jsou tu však i jiné narážky na to, že tato kázání byla přednesena. Na str. 325a2 čteme: »V dnešním čtení čte se o synu marnotratném, kteréhož otec na milost přijal«; a na str. 325b1: »A v dnešním čtení dábelstvie vymietá«; a konečně na str. 434b2. »A v dnešním čtení die Kristus: Budau znamenie na slunci a na měsíci, a jako všecky věci zatmievají se a hynau etc. A lidé schnauti budau pro strach.« První z těchto perikop se čítala v sobotu před třetí nedělí postní, druhá o třetí neděli postní, třetí pak o druhé neděli adventní. (Více o tom viz níže, v kapitole o době vzniku Výkladu.) III. Incipit (1. 1a1): Kapitola I. Zjevenie Ježíše Krista, kteréž dal jemu Buoh, aby oznámil služebníkóm svým ty věci, 1) Viz níže ovšem o tom, že autor svou práci uprostřed díla přerušil, a když za čal znova, pokračoval asi s přestávkami v práci, takže spis nevznikl za jediný rok. 2) Vrstevník Husův, str. 23. 3) Listy fil. 50, str. 122 nn.
VIII cyklus 26 kázání, na II. kapitolu 9 kázání. Začátek každého kázání označil písař (zpravidla) in margine slovem Sermo s příslušnou cifrou; v tisku jsou tato označení umístěna nad příslušnou částí textu (tak bývá někdy i v rukopise; někdy bývá i slovo Sermo vynecháno). Ani rozsah jednotlivých kázání není stejný (tak v I. kapitole první kázání má téměř celé 3 strany rukopisu, druhé necelé 2 strany atd.). Ale už při následující kapitole III., začínající se na str. 44b2, toto označení písař opominul. Protože je na 44 listech obsaženo celkem 26 + 9 = 35 kázání a celý rukopis má 470 listů, psaných všude stejnoměrně, lze snadno vypočísti, že celek zahrnoval asi 370 kázání, t. j. že Výklad celý obsahuje souhrn každodenních kázání na celý rokl). Mohlo by se namítnouti, že tato postilla byla určena jen ke čtení, nikoli k přednesu s kazatelny, a že rozdělení výkladu při prvních dvou kapitolách pochází snad jen od písaře. Ale tuto domněnku lze zamítnouti poukazem na několik míst spisu. Na některá z nich upozornil už Flajšhans2) a Bartoš3). Na str. 95b2 čteme: »jako nynie v postě skrz jedenie masa od některých roztrhují se věrní od lásky, jednoty«. Na 1. 149a2 pak stojí: »A že zmínka dnes činiti se má o těle a krvi Páně.« Oba badatelé se shodují v tom, že jako první zmínka byla učiněna v kázání postním, tak druhá byla pronesena v kázání na Zelený čtvrtek. — Kromě těchto míst jsou tu však i jiné narážky na to, že tato kázání byla přednesena. Na str. 325a2 čteme: »V dnešním čtení čte se o synu marnotratném, kteréhož otec na milost přijal«; a na str. 325b1: »A v dnešním čtení dábelstvie vymietá«; a konečně na str. 434b2. »A v dnešním čtení die Kristus: Budau znamenie na slunci a na měsíci, a jako všecky věci zatmievají se a hynau etc. A lidé schnauti budau pro strach.« První z těchto perikop se čítala v sobotu před třetí nedělí postní, druhá o třetí neděli postní, třetí pak o druhé neděli adventní. (Více o tom viz níže, v kapitole o době vzniku Výkladu.) III. Incipit (1. 1a1): Kapitola I. Zjevenie Ježíše Krista, kteréž dal jemu Buoh, aby oznámil služebníkóm svým ty věci, 1) Viz níže ovšem o tom, že autor svou práci uprostřed díla přerušil, a když za čal znova, pokračoval asi s přestávkami v práci, takže spis nevznikl za jediný rok. 2) Vrstevník Husův, str. 23. 3) Listy fil. 50, str. 122 nn.
Strana IX
IX které se mají dieti skuoro. I okázal jest je etc. Explicit (1. 470b2): Jemužto chvála a čest budiž na věky věkuov! Amen. (K tomu přídavek písařův o dokončení práce.) IV. Autor díla v rukopise jmenován není. Objevitel rukopisu, Flajšhans, v první své zprávě o této prácil) soudí, že je to »dílo nějakého theologa třetího desítiletí věku patnáctého«. V druhé, podrobnější zprávě2) pomýšlí na Křišťana z Prachatic. O dva roky později3) mění svou domněnku a přisuzuje autorství spisu knězi Michalu, faráři u sv. Jana v Oboře (»Nemůže býti pochyb- ností, že právě on jest autorem tohoto díla«). Teprve F. M. Bartoš, jeden z našich nejlepších znalců písemnictví doby husitské, zjistil zcela bezpečně4) z obsahu, že autorem je Jakoubek ze Stříbra; k jeho vývodům se připojil bez výhrady i Flajšhans5) Flajšhans totiž nalezl zatím v práci Pavla Bydžovského z r. 1540 slova: »Item tejž mistr Jakobellus výklad čině na knihy Zjevení sv. Jana na mnoha místech a zvlášť při jedenmezcítmé kap. zastaviv se vyznává a vohlašuje Pána Krista býti v velebné svátosti.« Václav Novotný6) nevěří ještě zplna, že spisovatelem Výkladu je Jakoubek, nejspíše proto, že Flajšhans (ani Bartoš) neuvedl místa, kde se tu autor zmiňuje o skutečné přítomnosti Kristově ve svátosti oltářní. Proto buďtež uvedena zde. Z kapitoly XXI., na niž Bydžovský zejména upozorňuje: Str. 349b2: Protož mají zavržena býti viděnie taková všecka o velebné svátosti. Že Kristus Ježíš jest tu, hlas svatých jest k tomu. Druhé o posvátném přijímaní krve Páně z kalicha lidu obecnému, že jest to věc slušná, hlas jest svaté cierkve prvotnie k tomu; a jich hlas potvrzuje pravdy, protož má držána býti. Jestliže co takového proti tomu přicházie neb některý prorok na odpor, zahnán a zavržen býti má jakožto svatokrádce a proklatý etc. Str. 370a2: Tak zajisté věrné duše podlé úžitkuov a skutkuov, kteréž cítie v duši z přijímaní těla Páně, ačkoli podstaty těla Kristova nevidie, však je v poctivosti a vážnosti mají. 1) Věstník Čes. ak. X., str. 597. 2) Vrstevník Husův, str. 23 n. 3) ČČM. 1905, str. 131. 4) Listy filol. 50, 1923, str. 119 nn. (Jakoubkovi přičetl Bartoš spis tento už v Knize Z. Nejedlého atd., 1915, str. 16 pozn.) 5) V poznámce, připojené ke stati Bartošově ib. str. 129 n. 6) České dějepisectví v prvém desetiletí republiky, 1929, str. 42.
IX které se mají dieti skuoro. I okázal jest je etc. Explicit (1. 470b2): Jemužto chvála a čest budiž na věky věkuov! Amen. (K tomu přídavek písařův o dokončení práce.) IV. Autor díla v rukopise jmenován není. Objevitel rukopisu, Flajšhans, v první své zprávě o této prácil) soudí, že je to »dílo nějakého theologa třetího desítiletí věku patnáctého«. V druhé, podrobnější zprávě2) pomýšlí na Křišťana z Prachatic. O dva roky později3) mění svou domněnku a přisuzuje autorství spisu knězi Michalu, faráři u sv. Jana v Oboře (»Nemůže býti pochyb- ností, že právě on jest autorem tohoto díla«). Teprve F. M. Bartoš, jeden z našich nejlepších znalců písemnictví doby husitské, zjistil zcela bezpečně4) z obsahu, že autorem je Jakoubek ze Stříbra; k jeho vývodům se připojil bez výhrady i Flajšhans5) Flajšhans totiž nalezl zatím v práci Pavla Bydžovského z r. 1540 slova: »Item tejž mistr Jakobellus výklad čině na knihy Zjevení sv. Jana na mnoha místech a zvlášť při jedenmezcítmé kap. zastaviv se vyznává a vohlašuje Pána Krista býti v velebné svátosti.« Václav Novotný6) nevěří ještě zplna, že spisovatelem Výkladu je Jakoubek, nejspíše proto, že Flajšhans (ani Bartoš) neuvedl místa, kde se tu autor zmiňuje o skutečné přítomnosti Kristově ve svátosti oltářní. Proto buďtež uvedena zde. Z kapitoly XXI., na niž Bydžovský zejména upozorňuje: Str. 349b2: Protož mají zavržena býti viděnie taková všecka o velebné svátosti. Že Kristus Ježíš jest tu, hlas svatých jest k tomu. Druhé o posvátném přijímaní krve Páně z kalicha lidu obecnému, že jest to věc slušná, hlas jest svaté cierkve prvotnie k tomu; a jich hlas potvrzuje pravdy, protož má držána býti. Jestliže co takového proti tomu přicházie neb některý prorok na odpor, zahnán a zavržen býti má jakožto svatokrádce a proklatý etc. Str. 370a2: Tak zajisté věrné duše podlé úžitkuov a skutkuov, kteréž cítie v duši z přijímaní těla Páně, ačkoli podstaty těla Kristova nevidie, však je v poctivosti a vážnosti mají. 1) Věstník Čes. ak. X., str. 597. 2) Vrstevník Husův, str. 23 n. 3) ČČM. 1905, str. 131. 4) Listy filol. 50, 1923, str. 119 nn. (Jakoubkovi přičetl Bartoš spis tento už v Knize Z. Nejedlého atd., 1915, str. 16 pozn.) 5) V poznámce, připojené ke stati Bartošově ib. str. 129 n. 6) České dějepisectví v prvém desetiletí republiky, 1929, str. 42.
Strana X
X Str. 375b2: . .. světlo, které bývá v srdci, má se zjeviti v austech a nemá se člověk báti vyznati viery své u velebné svátosti, že tu jest Buoh pravý a člověk a že Kristovo tělo jest na mnohých místech. Str. 392b1: Protož nenie to pravda, že, poněvadž Kristovo tělo jest v nebi, tehdy že by nemohlo býti zde s námi. Duchovnímu tělu vpravdě přísluší z viery našie býti na nebi i s námi zde u ve- lebné svátosti. Str. 395b2: Petr věří, že jest Kristus s námi v svátosti velebné, a nevěří tomu duovodu falešnému: »Nevidíme ho okem tělesným, tehdy ho nenie tu!« Str. 401b2: Item, ktož přijímá tělo a krev Páně, má býti černost, pokánie a čistota svědomie, aby také byla viera o přítom- nosti těla božieho; a tak rozsuzuj tělo Páně tu býti, plné božstvie, jinak saud sobě jie. Str. 417a1: Tu, když přijímán bývá, také u velebné svátosti, ten člověk věří, že jest Kristus pravý, a věří slovóm Kristovým: »Toť jest tělo mé«, a v něm přebývá skrze milost. Podobných dokladů však lze uvésti více i z jiných kapitol. Tak při kapitole XXII.: Str. 432b2: Jest zajisté Kristus toto dřevo v svátosti velebné jako pod nějakým přikrytím. Str. 434a2. A také i o těch nevidědlných věcech abychom vieru měli, totiž že Kristus jest pravý Buch a člověk u velebné svátosti. Bartošovy argumenty lze ostatně ještě rozmnožiti. Najdeme totiž ve Výkladu hojná místa, která jsou zřejmým ohlasem jeho myšlenek jinde pronesených nebo zaznamenaných. Tak upozorňuji na př. na jeho stanovisko o přípustnosti boje, o lichosti pokoje světského a zdůrazňování pokoje vnitřního a j. v. Více o tom bude pojednáno v rozboru spisu. Není tedy, myslím, pochyby, že to, co Bartoš na uvedeném místě ze shod s ostatními pracemi Jakoubkovými stanovil a k čemu se připojil i Flajšhans po svědectví Pavla Bydžovského- Smetany, je správné: autorem této obsáhlé Postilly na Zjevení sv. Jana je mistr Jakoubek ze Stříbra. V. Doba vzniku Výkladu. Podle rozličných narážek Flajš- hansl) praví, že »celé dílo asi nevzniklo před r. 1420 a ukončeno 1) Vrstevník Husův, str. 10 (důvody datování viz na str. 5—10).
X Str. 375b2: . .. světlo, které bývá v srdci, má se zjeviti v austech a nemá se člověk báti vyznati viery své u velebné svátosti, že tu jest Buoh pravý a člověk a že Kristovo tělo jest na mnohých místech. Str. 392b1: Protož nenie to pravda, že, poněvadž Kristovo tělo jest v nebi, tehdy že by nemohlo býti zde s námi. Duchovnímu tělu vpravdě přísluší z viery našie býti na nebi i s námi zde u ve- lebné svátosti. Str. 395b2: Petr věří, že jest Kristus s námi v svátosti velebné, a nevěří tomu duovodu falešnému: »Nevidíme ho okem tělesným, tehdy ho nenie tu!« Str. 401b2: Item, ktož přijímá tělo a krev Páně, má býti černost, pokánie a čistota svědomie, aby také byla viera o přítom- nosti těla božieho; a tak rozsuzuj tělo Páně tu býti, plné božstvie, jinak saud sobě jie. Str. 417a1: Tu, když přijímán bývá, také u velebné svátosti, ten člověk věří, že jest Kristus pravý, a věří slovóm Kristovým: »Toť jest tělo mé«, a v něm přebývá skrze milost. Podobných dokladů však lze uvésti více i z jiných kapitol. Tak při kapitole XXII.: Str. 432b2: Jest zajisté Kristus toto dřevo v svátosti velebné jako pod nějakým přikrytím. Str. 434a2. A také i o těch nevidědlných věcech abychom vieru měli, totiž že Kristus jest pravý Buch a člověk u velebné svátosti. Bartošovy argumenty lze ostatně ještě rozmnožiti. Najdeme totiž ve Výkladu hojná místa, která jsou zřejmým ohlasem jeho myšlenek jinde pronesených nebo zaznamenaných. Tak upozorňuji na př. na jeho stanovisko o přípustnosti boje, o lichosti pokoje světského a zdůrazňování pokoje vnitřního a j. v. Více o tom bude pojednáno v rozboru spisu. Není tedy, myslím, pochyby, že to, co Bartoš na uvedeném místě ze shod s ostatními pracemi Jakoubkovými stanovil a k čemu se připojil i Flajšhans po svědectví Pavla Bydžovského- Smetany, je správné: autorem této obsáhlé Postilly na Zjevení sv. Jana je mistr Jakoubek ze Stříbra. V. Doba vzniku Výkladu. Podle rozličných narážek Flajš- hansl) praví, že »celé dílo asi nevzniklo před r. 1420 a ukončeno 1) Vrstevník Husův, str. 10 (důvody datování viz na str. 5—10).
Strana XI
XI nebylo před r. 1421«. Pekařel) nepřesvědčují důvody Flajšhansovy; podle něho Výklad nevznikl v 1. 1420—1421, nýbrž »dokonán byl později v letech dvacátých a možná, že až v letech třicátých, vznikaje po částech znenáhla«. Krofta2) uznává důvody Pekařovy za platné jen pro druhou část Výkladu, kdežto první část (zvláště pro zmínky o naukách chiliastických) klade do první poloviny roku 1420. Bartoš3) se rozhoduje pro »přibližné vročení« na léta 1421—1422, odmítaje některé Flajšhansovy opory pro datování a uváděje jiné. Později se Bartoš 4) omezuje na to, že »dobu vzniku lze určiti jen přibližně na r. 1421«. Pekař v knižním vydání svého díla o Žižkovi5) upustil od svých námitek o datování Postilly, napsaných v ČČH. 1904, vida, »že stejně asi jako Jakoubek líčí právě r. 1420—21 situaci Vavřinec z Březové«. Pokusím se dokázati, že se nejvíce pravdě přiblížil Bartoš. Mám za to, že Jakoubek začal psáti své dílo koncem r. 1420 — začal je nejspíše začátkem církevního roku 1420—21 podle zvyku theologů — a pokračoval souvisle v r. 1421 jistě aspoň do poloviny občanského roku 1421. Tu někde své dílo přerušil a pokračoval v něm až později; dokončil je snad r. 1422. Důvody jsou tyto: Hned na prvních listech, myslím, setkáváme se s ohlasy vzrušeného rokování v domu Zmrzlíkově, jež se konalo 10. prosince r. 14206), v němž měl vynikající účast sám Jakoubek. Tak ve Výkladu na str. 10b2 čteme: »Ale nynie, že by neměl král vyvolován býti, odpor činie tiem, že Saul poblauzením lidu jest vyvolen... A ačkoli příčinau hřiecha král jest vyvolen nebo poblauzením lidu, avšak v sobě krále mieti nenie zlé, ale dobré; nebo potom byli králové dobří jako David etc. Tak také příčinau hřiecha Kristovo umučenie stalo se jest, avšak v sobě ono nenie zlé.« To jest trvám argument proti článku 23. bludů táborských, jejž uvádí Vavřinec z Březové (str. 457): »Item quod modo non licet fidelibus regni regem sibi fidelem ad vindictam malorum, ad laudem vero bonorum eligere pro eo, quia solus dominus regnabit et regnum tradetur populo terre. Est error.« Jak známo, otázka 1) 25 3) 47 5 6) ČČH. 1904, str. 346/7. ČČH. 1909, str. 67. Listy fil. 1. c. 122 nn. Liter. činnost mistra Jakoubka ze Stříbra str. 64. Žižka a jeho doba I. str. 247 pozn. 2. Vavřinec z Březové str. 453 nn.
XI nebylo před r. 1421«. Pekařel) nepřesvědčují důvody Flajšhansovy; podle něho Výklad nevznikl v 1. 1420—1421, nýbrž »dokonán byl později v letech dvacátých a možná, že až v letech třicátých, vznikaje po částech znenáhla«. Krofta2) uznává důvody Pekařovy za platné jen pro druhou část Výkladu, kdežto první část (zvláště pro zmínky o naukách chiliastických) klade do první poloviny roku 1420. Bartoš3) se rozhoduje pro »přibližné vročení« na léta 1421—1422, odmítaje některé Flajšhansovy opory pro datování a uváděje jiné. Později se Bartoš 4) omezuje na to, že »dobu vzniku lze určiti jen přibližně na r. 1421«. Pekař v knižním vydání svého díla o Žižkovi5) upustil od svých námitek o datování Postilly, napsaných v ČČH. 1904, vida, »že stejně asi jako Jakoubek líčí právě r. 1420—21 situaci Vavřinec z Březové«. Pokusím se dokázati, že se nejvíce pravdě přiblížil Bartoš. Mám za to, že Jakoubek začal psáti své dílo koncem r. 1420 — začal je nejspíše začátkem církevního roku 1420—21 podle zvyku theologů — a pokračoval souvisle v r. 1421 jistě aspoň do poloviny občanského roku 1421. Tu někde své dílo přerušil a pokračoval v něm až později; dokončil je snad r. 1422. Důvody jsou tyto: Hned na prvních listech, myslím, setkáváme se s ohlasy vzrušeného rokování v domu Zmrzlíkově, jež se konalo 10. prosince r. 14206), v němž měl vynikající účast sám Jakoubek. Tak ve Výkladu na str. 10b2 čteme: »Ale nynie, že by neměl král vyvolován býti, odpor činie tiem, že Saul poblauzením lidu jest vyvolen... A ačkoli příčinau hřiecha král jest vyvolen nebo poblauzením lidu, avšak v sobě krále mieti nenie zlé, ale dobré; nebo potom byli králové dobří jako David etc. Tak také příčinau hřiecha Kristovo umučenie stalo se jest, avšak v sobě ono nenie zlé.« To jest trvám argument proti článku 23. bludů táborských, jejž uvádí Vavřinec z Březové (str. 457): »Item quod modo non licet fidelibus regni regem sibi fidelem ad vindictam malorum, ad laudem vero bonorum eligere pro eo, quia solus dominus regnabit et regnum tradetur populo terre. Est error.« Jak známo, otázka 1) 25 3) 47 5 6) ČČH. 1904, str. 346/7. ČČH. 1909, str. 67. Listy fil. 1. c. 122 nn. Liter. činnost mistra Jakoubka ze Stříbra str. 64. Žižka a jeho doba I. str. 247 pozn. 2. Vavřinec z Březové str. 453 nn.
Strana XII
XII volby krále byla tehdy časová. Po tajném poselství do Polska stran krále (koncem dubna r. 1420) bylo vypraveno stran téže věci poselství veřejné v srpnu téhož roku; nově bylo jednáno o té věci dne 14. listopadu 1420 ve hromadě »veliké obce« (Mikuláš z Husi byl proti tomu, ač ne zásadně) a 25. prosince téhož roku se vydalo na cestu do Polska nové poselství1). Jiná sporná otázka — a na ni ve schůzi v domu Zmrzlíkově kladli právě Táboři největší důraz, pro ni prý přišli, aby byla rozhodnuta — byla otázka ornátů.2) Toho se dotýkají články 37—39 (Vavřinec z Březové str. 459) a toho ohlas jest zřejmě ve Výkladu na str. 34b1/b2 (v kázání okolo 20. prosince)3): »Jako nynie pokládají a pravie, že by slúžiti svatú mši v ornátě prostém v sobě byl hřiech. A takoví se domnievají, že sami dobře stojie.« Jakoubek, jak vidíme z těchto slov (»v sobě«) ne- pokládá věc nijak za důležitou, protože ji pokládá jen za »případ- nost«, jak pronesl svůj soud v téže věci i ve schůzi v domu Zmrzlí- kově4). Proti bludným článkům Táborských, zavrhujícím svaté Otce a »doktory« (u Vavřince z Březové artikuly 56 a 57, str. 460 a 461) káže Jakoubek v kázání osmém (právě okolo 10. prosince): »Nynie zajisté, kterýž koli z svatých jmenuje se po apoštoléch, již jest podezřený v svých mluveních... A již svatých výklady za- mietají!« (1. 10a2/b1). Konečně proti článkům 65 a 66 (Vavřinec z Březové str. 461), v nichž se vytýká Táborům, že zavrhují modlitby k svatým v nebi, 1) Novotný, K otázce polské kandidatury na český trůn (Sborník Žižkův str. 100 nn.). 2) Vavřinec z Březové str. 463 uvádí slova Mikuláše z Pelhřimova: »Nos venimus ad hunc terminum habentes pro illo, quod solum de ritu misse, an melius sit in ornato vel sine ornato dominicam cenam conficere et populo ministrare«. 3) Tato data jednotlivých kázání určuji předpokládaje — jak jsem výše uvedl —, že Jakoubek začal kázati svůj Výklad počátkem církevního roku 1420/21. 4) Vavřinec z Březové str. 464: »quod quaedam sunt in ecclesia dei, que sunt substancialia et essencialia fidei et ad salutem, sicut verba conse- cracionis rite super pane et vino dicere, et quedam sunt acciden- talia, sicut in ornato missare. Prima nullus hominum debet, sicut nec potest ea mutare, secunda vero, scilicet accidentalia, possunt pro loco et tempore necessitate ultima occurente dimitti, sicut in ornato officiare etc., non tamen debent dimitti, cum loco et tempore haberi possunt, sed observari«.
XII volby krále byla tehdy časová. Po tajném poselství do Polska stran krále (koncem dubna r. 1420) bylo vypraveno stran téže věci poselství veřejné v srpnu téhož roku; nově bylo jednáno o té věci dne 14. listopadu 1420 ve hromadě »veliké obce« (Mikuláš z Husi byl proti tomu, ač ne zásadně) a 25. prosince téhož roku se vydalo na cestu do Polska nové poselství1). Jiná sporná otázka — a na ni ve schůzi v domu Zmrzlíkově kladli právě Táboři největší důraz, pro ni prý přišli, aby byla rozhodnuta — byla otázka ornátů.2) Toho se dotýkají články 37—39 (Vavřinec z Březové str. 459) a toho ohlas jest zřejmě ve Výkladu na str. 34b1/b2 (v kázání okolo 20. prosince)3): »Jako nynie pokládají a pravie, že by slúžiti svatú mši v ornátě prostém v sobě byl hřiech. A takoví se domnievají, že sami dobře stojie.« Jakoubek, jak vidíme z těchto slov (»v sobě«) ne- pokládá věc nijak za důležitou, protože ji pokládá jen za »případ- nost«, jak pronesl svůj soud v téže věci i ve schůzi v domu Zmrzlí- kově4). Proti bludným článkům Táborských, zavrhujícím svaté Otce a »doktory« (u Vavřince z Březové artikuly 56 a 57, str. 460 a 461) káže Jakoubek v kázání osmém (právě okolo 10. prosince): »Nynie zajisté, kterýž koli z svatých jmenuje se po apoštoléch, již jest podezřený v svých mluveních... A již svatých výklady za- mietají!« (1. 10a2/b1). Konečně proti článkům 65 a 66 (Vavřinec z Březové str. 461), v nichž se vytýká Táborům, že zavrhují modlitby k svatým v nebi, 1) Novotný, K otázce polské kandidatury na český trůn (Sborník Žižkův str. 100 nn.). 2) Vavřinec z Březové str. 463 uvádí slova Mikuláše z Pelhřimova: »Nos venimus ad hunc terminum habentes pro illo, quod solum de ritu misse, an melius sit in ornato vel sine ornato dominicam cenam conficere et populo ministrare«. 3) Tato data jednotlivých kázání určuji předpokládaje — jak jsem výše uvedl —, že Jakoubek začal kázati svůj Výklad počátkem církevního roku 1420/21. 4) Vavřinec z Březové str. 464: »quod quaedam sunt in ecclesia dei, que sunt substancialia et essencialia fidei et ad salutem, sicut verba conse- cracionis rite super pane et vino dicere, et quedam sunt acciden- talia, sicut in ornato missare. Prima nullus hominum debet, sicut nec potest ea mutare, secunda vero, scilicet accidentalia, possunt pro loco et tempore necessitate ultima occurente dimitti, sicut in ornato officiare etc., non tamen debent dimitti, cum loco et tempore haberi possunt, sed observari«.
Strana XIII
XIII kteří nám na tomto světě nemohou pomoci, vystupuje jasně autor v kázání desátém — podle naší theorie bylo předneseno asi 10. pro- since r. 1420 (přesněji: dva dni po kázání, v němž se zastává sv. Otců). Čtemeť tu (list 13a1/a2): »Ale poněvadž v těle světi měli péči o bližnie a k nám přihlédali, mnohem viece nynie v nebi, zbaveni jsúce tělesenstvie, mají péči o bližnie. Nebo k bližním láska nenie umenšena v nich, ale sú ustavičně pečlivi, poněvadž sú svatým na světě zde připojeni svazkem lásky.« Nesmí nás mýliti, byly-li některé z těchto výtek předneseny už (nedlouho) před hádáním v domu Zmrzlíkově. Jest třeba uvážiti, že Jakoubek byl jedním z hlavních představitelů strany Pražské, že on právě měl hlavní účast na sestavení bludných artikulů a na shromáždění účinně proti nim vystoupil, a že už celý ten rok se o těchto názorech debatovalo. Tak si lze snadno vysvětliti, že už několik dní před vlastním hádáním vystupoval proti uvedeným článkům. Proti Táborům jistě míří i jeho trpká slova na 1. 39b1 (byla pronesena — podle naší theorie — někdy v posledních dnech prosince 1420): »Nynie pak od těch, ješto sú domácie, najvětšie vycházejí žaloby, utrhánie a rauhánie, kteréžto pokolenie jest, ješto praví, že výborně pravdu oni vyznávají, kteříž praví, že znají Boha, ale skutky zapierají, kteříž mimo jiné praví se znáti Boha.« S tím se vším lze uvésti v soulad i některé argumenty Barto- šovy. Tak na 1. 39b2 čteme: »Jako tohoto léta mnozí sú zmordováni a do žalářuov vsázeni.« Bartoši) poukázal právem k tomu, že se hodí tato zmínka na konec roku 1420, což úplně souhlasí s naším datováním. Flajšhans2) i Bartoš3) upozornili na dvě místa pro datování velice důležitá; na str. 95b2 čteme: »jako nynie v postě skrz jedenie masa od některých roztrhují se věrní od lásky, jed- noty«; a na str. 149a2: »A že zmínka dnes činiti se má o těle a krvi Páně«. Flajšhans i Bartoš vztahují právem první zmínku na dobu postní, druhou na Zelený čtvrtek; první badatel klade narážky do roku 1420 (tehdy začínal půst 21. února, Zelený čtvrtek byl 4. dubna), druhý do roku 1421 (půst trval v tomto roce od 5. února do 23. března, Zelený čtvrtek připadl na 20. března). S naší theorií souhlasí datování Bartošovo: uvážíme-li, že prvních 1) Listy filol. 1. c. str. 125 pozn. 2) Vrstevník Husův, str. 23. 3) L. c. str. 122 n.
XIII kteří nám na tomto světě nemohou pomoci, vystupuje jasně autor v kázání desátém — podle naší theorie bylo předneseno asi 10. pro- since r. 1420 (přesněji: dva dni po kázání, v němž se zastává sv. Otců). Čtemeť tu (list 13a1/a2): »Ale poněvadž v těle světi měli péči o bližnie a k nám přihlédali, mnohem viece nynie v nebi, zbaveni jsúce tělesenstvie, mají péči o bližnie. Nebo k bližním láska nenie umenšena v nich, ale sú ustavičně pečlivi, poněvadž sú svatým na světě zde připojeni svazkem lásky.« Nesmí nás mýliti, byly-li některé z těchto výtek předneseny už (nedlouho) před hádáním v domu Zmrzlíkově. Jest třeba uvážiti, že Jakoubek byl jedním z hlavních představitelů strany Pražské, že on právě měl hlavní účast na sestavení bludných artikulů a na shromáždění účinně proti nim vystoupil, a že už celý ten rok se o těchto názorech debatovalo. Tak si lze snadno vysvětliti, že už několik dní před vlastním hádáním vystupoval proti uvedeným článkům. Proti Táborům jistě míří i jeho trpká slova na 1. 39b1 (byla pronesena — podle naší theorie — někdy v posledních dnech prosince 1420): »Nynie pak od těch, ješto sú domácie, najvětšie vycházejí žaloby, utrhánie a rauhánie, kteréžto pokolenie jest, ješto praví, že výborně pravdu oni vyznávají, kteříž praví, že znají Boha, ale skutky zapierají, kteříž mimo jiné praví se znáti Boha.« S tím se vším lze uvésti v soulad i některé argumenty Barto- šovy. Tak na 1. 39b2 čteme: »Jako tohoto léta mnozí sú zmordováni a do žalářuov vsázeni.« Bartoši) poukázal právem k tomu, že se hodí tato zmínka na konec roku 1420, což úplně souhlasí s naším datováním. Flajšhans2) i Bartoš3) upozornili na dvě místa pro datování velice důležitá; na str. 95b2 čteme: »jako nynie v postě skrz jedenie masa od některých roztrhují se věrní od lásky, jed- noty«; a na str. 149a2: »A že zmínka dnes činiti se má o těle a krvi Páně«. Flajšhans i Bartoš vztahují právem první zmínku na dobu postní, druhou na Zelený čtvrtek; první badatel klade narážky do roku 1420 (tehdy začínal půst 21. února, Zelený čtvrtek byl 4. dubna), druhý do roku 1421 (půst trval v tomto roce od 5. února do 23. března, Zelený čtvrtek připadl na 20. března). S naší theorií souhlasí datování Bartošovo: uvážíme-li, že prvních 1) Listy filol. 1. c. str. 125 pozn. 2) Vrstevník Husův, str. 23. 3) L. c. str. 122 n.
Strana XIV
XIV 35 kázání (další už nejsou bohužel označována) je obsaženo na 44 listech, snadno si vypočteme, že první zmínka (o postu) padne na den asi 5. února 1421, druhá právě na Zelený čtvrtek téhož roku (t. j. na 20. březen), t. j. asi 43 kázání na 54 listechl). Bartoš2) upozornil ještě na jedno místo; dokazuje z něho, že auktorem díla je Jakoubek. Toto místo však je významné i pro datování. Čteme tu totiž na 1. 230b1: »Protož nižádný svárlivý nepřistaupaj (= k přijímání) aneb čině ruoznice a nesnáze, žádný laupežník pod zpuosobau válek pro zákon boží! Napomínám také ženy pokryté, aby nepřistaupaly k velebné svátosti oltářní, a kto také pochybuje u vieře o velebné svátosti; neb se nalézají, kteříž přistaupají beze všie viery. Někteří sami na se vyznali takové věci zjevně, že za mnoho dní přistaupali toliko pro lid, aby se zdáli mieti vieru. Protož by se na to poraditi v obcech měli, aby v domiech opatrovali a navštěvovali, vyvoléce k tomu některé věrné z lidu a některé z kněží, u vieře stálé, aby je vyzviedali a přehlédli, co se kde děje, aby ještě viece ran nepřišlo na nás v brzkém času. Ti pak, kteří sau pokrytě přistaupali a nezkušujíce sebe u vieře podlé naučenie apoštolského, ať činie rychle pokánie, ať by jich nepostihla rána boží«. Usnesení »veliké obce pražské« stran této věci se skutečně stalo v Praze dne 21. července 1421 přičiněním Jakoubka, který o této otázce napsal i zvláštní traktát3) Kázání na uvedeném místě v Postille bylo proneseno zřejmě před 21. červencem 1421; a zjistíme skutečně, že bylo proneseno někdy okolo 1. června toho roku, uvážíme-li, že slova citovaná jsou téměř uprostřed celého Výkladu, t. j. asi v polovici církevního roku 1420—1421. Jinou podporu pro toto datování nacházím na str. 263a1/a2: 1) Jediné místo, zdá se, odporuje tomuto vročení. Čteme totiž na 1. 69b2: »Nebo Kristus lakotú dnes pokaušen jest a mnozí dnes v ni upadají . . :«. První dnes této věty ukazuje snad na čtení (perikopu) dnešního dne; protože pak tato perikopa (Mat. 4, 1 nn.) se čítala o první neděli v postě, jež byla r. 1421 dne 9. února, očekávali bychom tuto zmínku až někde na listě 99. Je však možné, že první „dnes“ je písa- řovým omylem; snad zahlédl při své mechanické práci už následující »dnes« a napsal je dříve, než měl, omyl svůj pak neopravil. 2) Ib. str. 121. 3) Bartoš, Liter. činnost č. 85. Viz i AČ. I. 204—206, zvláště poslední odstavec na str. 205, kde se praví: »Z každého miesta aby vybráno bylo mužóv padesát hodných, do nichž by žádného domněnie bludóv nebylo, a ti aby sě pilně ptali na Pikardy ... a je do vazby dávali«.
XIV 35 kázání (další už nejsou bohužel označována) je obsaženo na 44 listech, snadno si vypočteme, že první zmínka (o postu) padne na den asi 5. února 1421, druhá právě na Zelený čtvrtek téhož roku (t. j. na 20. březen), t. j. asi 43 kázání na 54 listechl). Bartoš2) upozornil ještě na jedno místo; dokazuje z něho, že auktorem díla je Jakoubek. Toto místo však je významné i pro datování. Čteme tu totiž na 1. 230b1: »Protož nižádný svárlivý nepřistaupaj (= k přijímání) aneb čině ruoznice a nesnáze, žádný laupežník pod zpuosobau válek pro zákon boží! Napomínám také ženy pokryté, aby nepřistaupaly k velebné svátosti oltářní, a kto také pochybuje u vieře o velebné svátosti; neb se nalézají, kteříž přistaupají beze všie viery. Někteří sami na se vyznali takové věci zjevně, že za mnoho dní přistaupali toliko pro lid, aby se zdáli mieti vieru. Protož by se na to poraditi v obcech měli, aby v domiech opatrovali a navštěvovali, vyvoléce k tomu některé věrné z lidu a některé z kněží, u vieře stálé, aby je vyzviedali a přehlédli, co se kde děje, aby ještě viece ran nepřišlo na nás v brzkém času. Ti pak, kteří sau pokrytě přistaupali a nezkušujíce sebe u vieře podlé naučenie apoštolského, ať činie rychle pokánie, ať by jich nepostihla rána boží«. Usnesení »veliké obce pražské« stran této věci se skutečně stalo v Praze dne 21. července 1421 přičiněním Jakoubka, který o této otázce napsal i zvláštní traktát3) Kázání na uvedeném místě v Postille bylo proneseno zřejmě před 21. červencem 1421; a zjistíme skutečně, že bylo proneseno někdy okolo 1. června toho roku, uvážíme-li, že slova citovaná jsou téměř uprostřed celého Výkladu, t. j. asi v polovici církevního roku 1420—1421. Jinou podporu pro toto datování nacházím na str. 263a1/a2: 1) Jediné místo, zdá se, odporuje tomuto vročení. Čteme totiž na 1. 69b2: »Nebo Kristus lakotú dnes pokaušen jest a mnozí dnes v ni upadají . . :«. První dnes této věty ukazuje snad na čtení (perikopu) dnešního dne; protože pak tato perikopa (Mat. 4, 1 nn.) se čítala o první neděli v postě, jež byla r. 1421 dne 9. února, očekávali bychom tuto zmínku až někde na listě 99. Je však možné, že první „dnes“ je písa- řovým omylem; snad zahlédl při své mechanické práci už následující »dnes« a napsal je dříve, než měl, omyl svůj pak neopravil. 2) Ib. str. 121. 3) Bartoš, Liter. činnost č. 85. Viz i AČ. I. 204—206, zvláště poslední odstavec na str. 205, kde se praví: »Z každého miesta aby vybráno bylo mužóv padesát hodných, do nichž by žádného domněnie bludóv nebylo, a ti aby sě pilně ptali na Pikardy ... a je do vazby dávali«.
Strana XV
XV »Rozličnost zajisté hlav šelmy vyznamenává, že lid zhovadilý tento jinau a onenno jinau chce mieti hlavu; a tak sau rozděleni a jednák jiné, jednák jiné vyvolují auředníky a zprávce etc. A žena, totiž kněžstvo, v pokoji, v rozkoši tohoto světa sedieci, mlčí a ne- tresce, a protož se z toho obtěžuje hřiech jich, že i kněžstvo zhřešilo. Neb již jedna strana proti druhé toho lidu zhovadilého povstává, vespolek se nenávidí a sobě se protivie; a tak se sami kazí«. Kázání, z něhož je vyňata tato část, bylo proneseno (přihlížíme-li zase k rozsahu předcházejících listů) okolo 30. června (1421). A právě té doby stala se událost, na niž se tu zřejmě naráží (u Vavřince z Březové str. 495 nn.; viz i Tomka str. 183 nn.): dne 30. června 1421 byli z návodu Želivského násilně konšelé pražští sesazeni a lid si zvolil čtyři hejtmany; dne 2. července byli zvoleni noví konšelé, kteří přáli Želivskému a jeho straně. Dále lze uvésti i slova Jakoubkova na 1. 309b2: »Potřebie jest kněžím opatřiti se, kteří sau byli na vojně; snad najdau, z čeho by pokánie činili, jinak zatraceni budau«. Narážka tato se týká bezpochyby Jana Želivského, který se v květnu a v červenci r. 1421 účastnil činně vojenské výpravyl). Kázání, v němž jsou uve- dená slova, bylo proneseno někdy koncem července nebo počátkem srpna r. 1421 — souhlasí s tím tedy naše theorie o datování spisu. A konečně mohla by se s ní shodovati i narážka na smrt Martina Lokvise a jeho druha (21. srpna 1421)2) — Jakoubek tu snad mohl míti na mysli i upálení Václava ševce v Praze3) dne 23. července téhož roku, když káže (1. 334b2): »Ktož pak umierá na jiné vieře nežli prvotnie cierkve, nenie korunován mučedl- nictvem. Dnes někteří, zmazavše vieru svau a tvrdiece bludy proti velebné svátosti a vieře cierkve svaté, zemřeli sú a oheň podstaupili; nejsau ti mučedlníci boží!« Kázání, v němž jsou tato slova, by bylo bývalo proneseno hned v některém dni po 21. srpnu 1421 — je-li správná domněnka Bartošova, že se tu skutečně naráží na smrt Lokvisovu. Ale Bartoš4) sám upozorňuje, 1) Podle Vavřince z Březové str. 482 byl kněz Jan Želivský dokonce »director exercitus«; viz i stranu 506 Husitské kroniky Vavřincovy. 2) Vavřinec str. 494 a 495; srovnej Bartoše 1. c. str. 123. 3) Vavřinec str. 508. 4) L. c. str. 123 a 124. Tam i podrobnější citát, který si čtenář snadno najde v této edici na str. 325a2 rukopisu; úryvek nejdůležitější cituji níže. Jen připomínám ještě, že krátce předtím, v témž kázání (str. 324b2/325a1) čteme: »A těchto časuov, jakož vidíme, Buoh čistí jako v peci lidi skrz zámutky, trápenie, vazby i smrt«.
XV »Rozličnost zajisté hlav šelmy vyznamenává, že lid zhovadilý tento jinau a onenno jinau chce mieti hlavu; a tak sau rozděleni a jednák jiné, jednák jiné vyvolují auředníky a zprávce etc. A žena, totiž kněžstvo, v pokoji, v rozkoši tohoto světa sedieci, mlčí a ne- tresce, a protož se z toho obtěžuje hřiech jich, že i kněžstvo zhřešilo. Neb již jedna strana proti druhé toho lidu zhovadilého povstává, vespolek se nenávidí a sobě se protivie; a tak se sami kazí«. Kázání, z něhož je vyňata tato část, bylo proneseno (přihlížíme-li zase k rozsahu předcházejících listů) okolo 30. června (1421). A právě té doby stala se událost, na niž se tu zřejmě naráží (u Vavřince z Březové str. 495 nn.; viz i Tomka str. 183 nn.): dne 30. června 1421 byli z návodu Želivského násilně konšelé pražští sesazeni a lid si zvolil čtyři hejtmany; dne 2. července byli zvoleni noví konšelé, kteří přáli Želivskému a jeho straně. Dále lze uvésti i slova Jakoubkova na 1. 309b2: »Potřebie jest kněžím opatřiti se, kteří sau byli na vojně; snad najdau, z čeho by pokánie činili, jinak zatraceni budau«. Narážka tato se týká bezpochyby Jana Želivského, který se v květnu a v červenci r. 1421 účastnil činně vojenské výpravyl). Kázání, v němž jsou uve- dená slova, bylo proneseno někdy koncem července nebo počátkem srpna r. 1421 — souhlasí s tím tedy naše theorie o datování spisu. A konečně mohla by se s ní shodovati i narážka na smrt Martina Lokvise a jeho druha (21. srpna 1421)2) — Jakoubek tu snad mohl míti na mysli i upálení Václava ševce v Praze3) dne 23. července téhož roku, když káže (1. 334b2): »Ktož pak umierá na jiné vieře nežli prvotnie cierkve, nenie korunován mučedl- nictvem. Dnes někteří, zmazavše vieru svau a tvrdiece bludy proti velebné svátosti a vieře cierkve svaté, zemřeli sú a oheň podstaupili; nejsau ti mučedlníci boží!« Kázání, v němž jsou tato slova, by bylo bývalo proneseno hned v některém dni po 21. srpnu 1421 — je-li správná domněnka Bartošova, že se tu skutečně naráží na smrt Lokvisovu. Ale Bartoš4) sám upozorňuje, 1) Podle Vavřince z Březové str. 482 byl kněz Jan Želivský dokonce »director exercitus«; viz i stranu 506 Husitské kroniky Vavřincovy. 2) Vavřinec str. 494 a 495; srovnej Bartoše 1. c. str. 123. 3) Vavřinec str. 508. 4) L. c. str. 123 a 124. Tam i podrobnější citát, který si čtenář snadno najde v této edici na str. 325a2 rukopisu; úryvek nejdůležitější cituji níže. Jen připomínám ještě, že krátce předtím, v témž kázání (str. 324b2/325a1) čteme: »A těchto časuov, jakož vidíme, Buoh čistí jako v peci lidi skrz zámutky, trápenie, vazby i smrt«.
Strana XVI
XVI že snad se tu a zejména v pokračování textu míří už i na smrt Želivského. A uvidíme, že opravdu toto kázání bylo předneseno asi až někdy v druhé polovině března r. 1422, t. j. po stětí Želiv- ského (dne 9. března 1422). Čtemeť krátce předtím (na str. 325a2): »V dnešním čtení čte se o synu marnotratném, kteréhož otec na milost přijal« (= Luk. 15, 11—32; tato perikopa se čítala v sobotu před třetí nedělí postní). A na str. 325b1: »Av dnešním čtení dábel- stvie vymietá« (Luk. 11, 14 nn. — čítávalo se o třetí neděli postní), »ale pokolenie zlé a cizoložné těm nerozumie skutkóm«. Setkáváme se tu po druhé ve Výkladu s dobou postní! Je myslím nepochybné, že tato kázání byla pronesena až v roce 1422 dne 14. března (v so- botu před třetí nedělí postní) a 15. března (v třetí neděli postní). Zdá se pravděpodobné, že r. 1421 někdy v měsíci srpnu Jakoubek přerušil své dílo a začal v něm pokračovati až po smrti Želivského, v březnu r. 1422. Je zajímavé, že na str. 326a2 uprostřed sloupce je mezi kázáními větší prázdná mezera (což nenalézáme nikde jinde v celém rukopise!); mám za to, že na tomto místě bylo v původním textu vepsáno vysvětlení, proč autor teprve po delší době začal zase pokračovati, a že písař chtěl sem teprve dodatečně toto vysvětlení připsati, nebo je nepokládal za důležité a prostě je vynechal. Je-li správná tato hypothesa, jsme nuceni vztahovati výše citované místo na 1. 334b2 nn. na smrt Želivského. K tomu zdá se přispívati i narážka na pálení knih, což Jakoubek zavrhuje (str. 356a1, tedy asi ještě koncem března r. 1422): »Knihy se pryč berau a mrhají ... Duchové bludní praví, že nejsau knihy potřebné a úžitečné, ani písmo, protož je pálé, trhají a prodávají cizozem- cuom, aby se nehodily věrným v tomto království«1). Konečně poslední zmínka, která by mohla přispěti k datování, je na str. 434b2: »A v dnešním čtení die Kristus: Budau znamenie na slunci a na měsíci, a jako všecky věci zatmievají se a hynau etc. A lidé schnauti budau pro strach« (= Luk. 21, 25 a 26; tato perikopa se čítala o druhé neděli adventní). Toto kázání bylo tedy proneseno asi začátkem prosince r. 1422; můžeme z toho usuzovati, že po smrti Želivského Jakoubek — nejspíše pro hojné 1) O ničení knih po popravě Želivského viz Tomkův Dějepis města Prahy, IV. str. 240. Podobná narážka je i na str. 313a1 (viz citát níže); je známo, že ničení knih se dálo už také dříve, ale na místě výše uvedeném dobře zapadá do souvislosti se smrtí Želivského.
XVI že snad se tu a zejména v pokračování textu míří už i na smrt Želivského. A uvidíme, že opravdu toto kázání bylo předneseno asi až někdy v druhé polovině března r. 1422, t. j. po stětí Želiv- ského (dne 9. března 1422). Čtemeť krátce předtím (na str. 325a2): »V dnešním čtení čte se o synu marnotratném, kteréhož otec na milost přijal« (= Luk. 15, 11—32; tato perikopa se čítala v sobotu před třetí nedělí postní). A na str. 325b1: »Av dnešním čtení dábel- stvie vymietá« (Luk. 11, 14 nn. — čítávalo se o třetí neděli postní), »ale pokolenie zlé a cizoložné těm nerozumie skutkóm«. Setkáváme se tu po druhé ve Výkladu s dobou postní! Je myslím nepochybné, že tato kázání byla pronesena až v roce 1422 dne 14. března (v so- botu před třetí nedělí postní) a 15. března (v třetí neděli postní). Zdá se pravděpodobné, že r. 1421 někdy v měsíci srpnu Jakoubek přerušil své dílo a začal v něm pokračovati až po smrti Želivského, v březnu r. 1422. Je zajímavé, že na str. 326a2 uprostřed sloupce je mezi kázáními větší prázdná mezera (což nenalézáme nikde jinde v celém rukopise!); mám za to, že na tomto místě bylo v původním textu vepsáno vysvětlení, proč autor teprve po delší době začal zase pokračovati, a že písař chtěl sem teprve dodatečně toto vysvětlení připsati, nebo je nepokládal za důležité a prostě je vynechal. Je-li správná tato hypothesa, jsme nuceni vztahovati výše citované místo na 1. 334b2 nn. na smrt Želivského. K tomu zdá se přispívati i narážka na pálení knih, což Jakoubek zavrhuje (str. 356a1, tedy asi ještě koncem března r. 1422): »Knihy se pryč berau a mrhají ... Duchové bludní praví, že nejsau knihy potřebné a úžitečné, ani písmo, protož je pálé, trhají a prodávají cizozem- cuom, aby se nehodily věrným v tomto království«1). Konečně poslední zmínka, která by mohla přispěti k datování, je na str. 434b2: »A v dnešním čtení die Kristus: Budau znamenie na slunci a na měsíci, a jako všecky věci zatmievají se a hynau etc. A lidé schnauti budau pro strach« (= Luk. 21, 25 a 26; tato perikopa se čítala o druhé neděli adventní). Toto kázání bylo tedy proneseno asi začátkem prosince r. 1422; můžeme z toho usuzovati, že po smrti Želivského Jakoubek — nejspíše pro hojné 1) O ničení knih po popravě Želivského viz Tomkův Dějepis města Prahy, IV. str. 240. Podobná narážka je i na str. 313a1 (viz citát níže); je známo, že ničení knih se dálo už také dříve, ale na místě výše uvedeném dobře zapadá do souvislosti se smrtí Želivského.
Strana XVII
XVII zaneprázdnění — nemíval už kázání na Apokalypsu každodenně, protože kdyby byl pokračoval po 15. březnu bez přetržení, byl by dokončil Výklad už někdy kolem 15. července r. 1422. Podle všeho tedy začal autor psáti svůj Výklad na Apokalypsu počátkem církevního roku 1420 (t. j. 1. prosince), pokračoval denně až asi do poloviny srpna r. 1421 bez přerušení; potom učinil přestávku a začal zase kázati své výklady na Apokalypsu v polovině března r. 1422 a dílo své dokončil (už s přestávkami) koncem r. 14221). Zdálo by se, že jest téměř nemožné, aby v tak rozsáhlém díle se nenašlo přesnější opory pro datování jeho vzniku. A přece jest tomu tak. Příčina tkví v tom, že autor má zálibu v krypto- gramickém způsobu polemiky, jak ukázal už Kybal2). Nejmenuje osob živých, nýbrž mluví jen všeobecně. Tak činí nejen v dosti četných zmínkách o událostech své doby, nýbrž i v hojných exkursích proti současným bludařům. Proto jak Flajšhans, tak Bartoš byli nuceni své datování vzniku knihy činiti s jistými výhradami a otazníky. Vidíme to i z narážek na současné události, jež tuto podáváme (některé jsou uvedeny u Flajšhanse a u Bartoše na uvedených místech; obsáhlé místo na 1. 182nn. o bludařích současných neuvádím; otiskl je Flajšhans3), čtenář je najde snadno v tomto vydání)4). (52b2): Jako Konstanský zbor chtěl jest zavřieti přijímanie krve Páně z kalicha ... Nebo, kto tak mocný muož přijímanie krvé(!) Páně z kalicha zavřieti a proti tomuto Beránku, Pánu Kristu pokornému, odepřieti? Jemuž král uherský, ač by chtěl, však nemuože překaziti... Jestliže však vděčni nebudeme daruov od Boha daných, dobře živi nebudeme, máme se báti a strach jest, že horší nepřátel budeme. (69a1): Jako nynie z ručnic, z haufnic mnozí se mordují, avšak ještě vidúce, že na nás takové věci přišly, nechceme od zlého přestati a dobrého nedbáme se přídržeti. (165a2): Kolikrát na nás dopuštěno jest pokušenie těžké od nepřátel vidomých, a spomáhal nám v těch ve všech nesnázích Pán! Praha čím se 1) Ostatní doklady, jež Flajšhans a Bartoš na uvedených místech uvádějí pro datování, tuto pomíjím, protože se vztahují vesměs k událostem válečným, jež při neurčitém vyjadřování autorově nelze přesně umisťovati. 2) Učení M. Jana Husa str. 136. 3) Vrstevník Husův str. 25—28. 4) Doklady cituji v pořadí chronologickém (t. j. jak byla kázání po sobě přednesena). Jakoubek, Výklad II
XVII zaneprázdnění — nemíval už kázání na Apokalypsu každodenně, protože kdyby byl pokračoval po 15. březnu bez přetržení, byl by dokončil Výklad už někdy kolem 15. července r. 1422. Podle všeho tedy začal autor psáti svůj Výklad na Apokalypsu počátkem církevního roku 1420 (t. j. 1. prosince), pokračoval denně až asi do poloviny srpna r. 1421 bez přerušení; potom učinil přestávku a začal zase kázati své výklady na Apokalypsu v polovině března r. 1422 a dílo své dokončil (už s přestávkami) koncem r. 14221). Zdálo by se, že jest téměř nemožné, aby v tak rozsáhlém díle se nenašlo přesnější opory pro datování jeho vzniku. A přece jest tomu tak. Příčina tkví v tom, že autor má zálibu v krypto- gramickém způsobu polemiky, jak ukázal už Kybal2). Nejmenuje osob živých, nýbrž mluví jen všeobecně. Tak činí nejen v dosti četných zmínkách o událostech své doby, nýbrž i v hojných exkursích proti současným bludařům. Proto jak Flajšhans, tak Bartoš byli nuceni své datování vzniku knihy činiti s jistými výhradami a otazníky. Vidíme to i z narážek na současné události, jež tuto podáváme (některé jsou uvedeny u Flajšhanse a u Bartoše na uvedených místech; obsáhlé místo na 1. 182nn. o bludařích současných neuvádím; otiskl je Flajšhans3), čtenář je najde snadno v tomto vydání)4). (52b2): Jako Konstanský zbor chtěl jest zavřieti přijímanie krve Páně z kalicha ... Nebo, kto tak mocný muož přijímanie krvé(!) Páně z kalicha zavřieti a proti tomuto Beránku, Pánu Kristu pokornému, odepřieti? Jemuž král uherský, ač by chtěl, však nemuože překaziti... Jestliže však vděčni nebudeme daruov od Boha daných, dobře živi nebudeme, máme se báti a strach jest, že horší nepřátel budeme. (69a1): Jako nynie z ručnic, z haufnic mnozí se mordují, avšak ještě vidúce, že na nás takové věci přišly, nechceme od zlého přestati a dobrého nedbáme se přídržeti. (165a2): Kolikrát na nás dopuštěno jest pokušenie těžké od nepřátel vidomých, a spomáhal nám v těch ve všech nesnázích Pán! Praha čím se 1) Ostatní doklady, jež Flajšhans a Bartoš na uvedených místech uvádějí pro datování, tuto pomíjím, protože se vztahují vesměs k událostem válečným, jež při neurčitém vyjadřování autorově nelze přesně umisťovati. 2) Učení M. Jana Husa str. 136. 3) Vrstevník Husův str. 25—28. 4) Doklady cituji v pořadí chronologickém (t. j. jak byla kázání po sobě přednesena). Jakoubek, Výklad II
Strana XVIII
XVIII odplatí jemu za dobrodienie? Jediné vděčnost ukázati Bohu, hřiechy kaziti, přikázaní ostřiehati a piesničku z dobrého svědomie zpievati, nechajíce marných utěšení! Ale pohřiechu, když Pán odjímá pokušenie od lidu, tehdy nenalézá se v nich bázeň, ale k prvním zlým věcem se navracují. Ale lépe by bylo, aby stál s metlau Pán nad námi, nebo tak lépe všickni stojíme! Jakž rychle poobleví metla boží nad námi, tak hned odpadají od bázně, hřiechové obživují, hněv boží zbuzujem na se, hned se nevděčnost ukazuje v lidu. Ó, lid český těchto dnuov v boji a nesnázi o kalich Páně jak zřetedlně a znamenitě pomoc boží měl jest! A kéž dieky za to činí? A ač jest nečinil, aspoň nynie nahrazuj činiti! (169a2): Tak mnozí, okusivše těla a krve Páně, skrz bázeň smrti utekli od viery čtenie svatého a od přijímanie krve Páně z kalicha. (194a2): Protož Pán rozhněvav se, odšel od nás a dopauští pobitie mnohých z této strany. (210b1/b2): Protož veliký nepadne Babylon, jediné leč po všem světě bude kázáno čtenie a zákon nový. Nětco ho zajisté padá v srdcích některých. Také svět v babylonských auřadech padá. Najprvé ciesařská moc padá a hyne před tváří Boha živého a od meče najsilnějšieho. V království českém padá také pomalu jedno za druhým znamenitě, ale v srdcích ne tak. Kdyby kořen všeckeren vytržen byl, tehdy by nic nerostlo nahoru. Již mnoho zlého poněkud přešlo na kněžstvu, na kupcích, v domích, na rathauzích; ale že kořen těch zlých věcí zuostává v srdci, protož ještě zase obžívá. Protož musí anděl přijda meč pustiti do vnitřností, aby lakota, lakomstvie, pajcha ženského pohlavie zevnitřnie poražena byla druhá vnitř. (230a1): Protož rány naše těžké sau, neb sme nevděční daruov božích a neobracujeme jich k spasení; protož odchází od nás a zamietá nás. A protož času tohoto strachuje se srdce naše od tváři nepřátel, protož meč velmi se blýská Páně v rukau nepřátel z té strany a děti mordují; nebo pravdy, kteréž mají, trápie je a hryzau v svědomí a nejsau vděčni. Druhá rána mor a hlízy, neb sau život pyšný ve všech dařích z milosti od Boha daných vedli, zavržení a potupní učiněni sau před Pánem Bohem. Opět hlad, třetie rána, počíná se, nebo nepřátelé hubie a kazie všecky dobré věci v tomto království; a pakli kteří ještě necítí hladu, nechať počkají za malý čas ještě, a učijíť... A nynie všecky tři rány rozmohly se. Znamenie jest velikého hněvu božieho z velikých daruov, nebo velmi řiedký jest vděčen z přijímanie těla a krve Páně. (246a2): Neb od moci římské Kristus i jeho apoštolé a jiní světí těžké věci sau trpěli, a protož hněv Páně vylévá se, neb již ta moc kazí se a boří den ode dne. Ciesařské duostojenstvie, královské, papežské, pánuov, kniežat, kteříž pajchali a zpínali se, nynie se kazí, neb chtie obdržeti vítězstvie proti Pánu a jeho pravdě. A žádný v světě těch ran nemuože zastaviti, ani ciesař, ani králové; nebo, kde se domnievají, že se pomstie, tu padají. A ač oni trpie rány Páně, pro to ještě volení boží také od nich trpie, a ne- přestávají věrných Páně trápiti a protivenstvie jim činiti; nebo vrau jako moře proti voleným božím. (246b1/b2): Co jest již zahynulo lidí mečem těchto let v Čechách, kněžstva, panstva, rytieřstva, nábožníkuov a duchovních i měšťanuov etc.! A co jich opět sešlo morem a hladem! A jako oni ženili se a hodovali a rychle
XVIII odplatí jemu za dobrodienie? Jediné vděčnost ukázati Bohu, hřiechy kaziti, přikázaní ostřiehati a piesničku z dobrého svědomie zpievati, nechajíce marných utěšení! Ale pohřiechu, když Pán odjímá pokušenie od lidu, tehdy nenalézá se v nich bázeň, ale k prvním zlým věcem se navracují. Ale lépe by bylo, aby stál s metlau Pán nad námi, nebo tak lépe všickni stojíme! Jakž rychle poobleví metla boží nad námi, tak hned odpadají od bázně, hřiechové obživují, hněv boží zbuzujem na se, hned se nevděčnost ukazuje v lidu. Ó, lid český těchto dnuov v boji a nesnázi o kalich Páně jak zřetedlně a znamenitě pomoc boží měl jest! A kéž dieky za to činí? A ač jest nečinil, aspoň nynie nahrazuj činiti! (169a2): Tak mnozí, okusivše těla a krve Páně, skrz bázeň smrti utekli od viery čtenie svatého a od přijímanie krve Páně z kalicha. (194a2): Protož Pán rozhněvav se, odšel od nás a dopauští pobitie mnohých z této strany. (210b1/b2): Protož veliký nepadne Babylon, jediné leč po všem světě bude kázáno čtenie a zákon nový. Nětco ho zajisté padá v srdcích některých. Také svět v babylonských auřadech padá. Najprvé ciesařská moc padá a hyne před tváří Boha živého a od meče najsilnějšieho. V království českém padá také pomalu jedno za druhým znamenitě, ale v srdcích ne tak. Kdyby kořen všeckeren vytržen byl, tehdy by nic nerostlo nahoru. Již mnoho zlého poněkud přešlo na kněžstvu, na kupcích, v domích, na rathauzích; ale že kořen těch zlých věcí zuostává v srdci, protož ještě zase obžívá. Protož musí anděl přijda meč pustiti do vnitřností, aby lakota, lakomstvie, pajcha ženského pohlavie zevnitřnie poražena byla druhá vnitř. (230a1): Protož rány naše těžké sau, neb sme nevděční daruov božích a neobracujeme jich k spasení; protož odchází od nás a zamietá nás. A protož času tohoto strachuje se srdce naše od tváři nepřátel, protož meč velmi se blýská Páně v rukau nepřátel z té strany a děti mordují; nebo pravdy, kteréž mají, trápie je a hryzau v svědomí a nejsau vděčni. Druhá rána mor a hlízy, neb sau život pyšný ve všech dařích z milosti od Boha daných vedli, zavržení a potupní učiněni sau před Pánem Bohem. Opět hlad, třetie rána, počíná se, nebo nepřátelé hubie a kazie všecky dobré věci v tomto království; a pakli kteří ještě necítí hladu, nechať počkají za malý čas ještě, a učijíť... A nynie všecky tři rány rozmohly se. Znamenie jest velikého hněvu božieho z velikých daruov, nebo velmi řiedký jest vděčen z přijímanie těla a krve Páně. (246a2): Neb od moci římské Kristus i jeho apoštolé a jiní světí těžké věci sau trpěli, a protož hněv Páně vylévá se, neb již ta moc kazí se a boří den ode dne. Ciesařské duostojenstvie, královské, papežské, pánuov, kniežat, kteříž pajchali a zpínali se, nynie se kazí, neb chtie obdržeti vítězstvie proti Pánu a jeho pravdě. A žádný v světě těch ran nemuože zastaviti, ani ciesař, ani králové; nebo, kde se domnievají, že se pomstie, tu padají. A ač oni trpie rány Páně, pro to ještě volení boží také od nich trpie, a ne- přestávají věrných Páně trápiti a protivenstvie jim činiti; nebo vrau jako moře proti voleným božím. (246b1/b2): Co jest již zahynulo lidí mečem těchto let v Čechách, kněžstva, panstva, rytieřstva, nábožníkuov a duchovních i měšťanuov etc.! A co jich opět sešlo morem a hladem! A jako oni ženili se a hodovali a rychle
Strana XIX
XIX přišel hněv Páně, tak nynie radují se a naplňují se dobrými věcmi tělesnými, a tudiež uslyšeti, že rána přišla smrti nebo meče etc. (274a1): Dokud štěstie slaužilo lidu světskému i duchovnímu, veškeren lid byl od Krista zaveden; již neštěstie dopauští a rány, a opět hřeší lidé: jedni v zaufalstvie upadají, jiní žádají, skrz tyto války pod jménem zákona aby zase přišli k svým statkuom a časuom šťastným, aby ještě byli mocní, rozkošní, aby viera umrtvena byla a Kristus s svým křížem aby v zapome- nutie dán byl. (277a1/a2): Pohřiechu mnozí přemoženi bývají od toho duchu Simeon, kterýž divným obyčejem radí a ponauká zchytrale nakloňovati srdcí k ma- moně, a poslauchají ho zvláště z strany zákona božieho křesťané, zbohacují se zjevně: ti, kteříž lakomstvie na jiných kazili, sami v najvětšie lakomstvie se zapletují. Bohatí chudnau, a chudí s jménem zákona božieho zbohaceni bývají. Tot jest osiedlo veliké bojujícím pro zákon Páně, že blízko od toho byli nedávno jako chleba žebříce, a již učiněni sau bohatí... Ale kteří sau z strany Beránka, ti ť nenávidie lakomstvie velmi ... (282a1): A protož, jako sú apoštolé tu šelmu ku pokání napomínali, tak by nynie potřebie bylo napomínati šelmu najposlednější, kterážto lakomě kněžská bohatstvie k své straně hrne a osobuje, i napomínati ji ku pokání. (288a1): Jako nynější válka pro krev Kristovu, kterauž rozumně a pěkně začali, již pak konec lakomstvie, lakota a ukrutenstvie, vražda, nenávist a krádež etc. (313a1): Šatan to zpuosobuje, že se již knihy jich (svatých) staré pálé, aby maudrost jich nepřicházela ke dveřuom cierkve. (319b1): Item viděl, kterak ta žena, kteráž vládla šelmau, mocně poražena jest, jakož poněkud to jest zřejmo v Čechách. (335a1): Divná věc jest: dvě straně mstí se nad sebau dnes a obě pravie, že z milosti to činie!... Běží to v kazatelích, a pro to umierají a zklamávají se tento čas. Nevidědlná jest zajisté láska a nesnadně seznána bývá; protož řiedcí ji znají a řiedcí v ní umierají, a tak nebezpečni sau. Mnozí jdau do žalářuov jakožto z lásky, kdež žádné nenie, avšak řiekají: »Lásku mám!« Protož nebezpeční sau časové. (335a2): Dnes pak někteří své věci káží pro slávu světskau a pro tu věc trpie a nebezpečně na tom umierají ... Nebo sama smrt a mauka nečiní mučedlníka, ale aumysl k slávě boží a pro čtení boží zjevně. (389b1): Někdy pokoj byl v Čechách, čest, sláva a bohatstvie, a žádný jinému uškoditi nemohl; život rozkošný vedli, hody mievali, chlipnost provodili, zle na pravici stáli kněží a duchovní i lajci a všickni kupci. Již dopustil Pán levici a zkaženie časných věcí, již lkají, již repcí a nestojie jednomyslně rovně, jako mají státi, upřímě a jednostajně. (470a1): A ač vypadají někteří od pravdy, však pro to pravda vždycky státi a trváti bude, avšak pro to Buoh volené své zachová v pravdě. Kolik dnes tyrannuov, kolik kacieřuov povstávají proti požehnané pravdě, — ona vždycky stojí, vždycky stálá a pevná jest a volení viece se osvěcují, aby se naplnilo slovo propověděné: »Toto die Amen« a aby se naplnilo proroctvie Zorobábele řkaucieho: »Silný jest král a silné víno, silné sau ženy, ale nade všecko přemáhá pravda a zmocňuje se ...« »Toto die II*
XIX přišel hněv Páně, tak nynie radují se a naplňují se dobrými věcmi tělesnými, a tudiež uslyšeti, že rána přišla smrti nebo meče etc. (274a1): Dokud štěstie slaužilo lidu světskému i duchovnímu, veškeren lid byl od Krista zaveden; již neštěstie dopauští a rány, a opět hřeší lidé: jedni v zaufalstvie upadají, jiní žádají, skrz tyto války pod jménem zákona aby zase přišli k svým statkuom a časuom šťastným, aby ještě byli mocní, rozkošní, aby viera umrtvena byla a Kristus s svým křížem aby v zapome- nutie dán byl. (277a1/a2): Pohřiechu mnozí přemoženi bývají od toho duchu Simeon, kterýž divným obyčejem radí a ponauká zchytrale nakloňovati srdcí k ma- moně, a poslauchají ho zvláště z strany zákona božieho křesťané, zbohacují se zjevně: ti, kteříž lakomstvie na jiných kazili, sami v najvětšie lakomstvie se zapletují. Bohatí chudnau, a chudí s jménem zákona božieho zbohaceni bývají. Tot jest osiedlo veliké bojujícím pro zákon Páně, že blízko od toho byli nedávno jako chleba žebříce, a již učiněni sau bohatí... Ale kteří sau z strany Beránka, ti ť nenávidie lakomstvie velmi ... (282a1): A protož, jako sú apoštolé tu šelmu ku pokání napomínali, tak by nynie potřebie bylo napomínati šelmu najposlednější, kterážto lakomě kněžská bohatstvie k své straně hrne a osobuje, i napomínati ji ku pokání. (288a1): Jako nynější válka pro krev Kristovu, kterauž rozumně a pěkně začali, již pak konec lakomstvie, lakota a ukrutenstvie, vražda, nenávist a krádež etc. (313a1): Šatan to zpuosobuje, že se již knihy jich (svatých) staré pálé, aby maudrost jich nepřicházela ke dveřuom cierkve. (319b1): Item viděl, kterak ta žena, kteráž vládla šelmau, mocně poražena jest, jakož poněkud to jest zřejmo v Čechách. (335a1): Divná věc jest: dvě straně mstí se nad sebau dnes a obě pravie, že z milosti to činie!... Běží to v kazatelích, a pro to umierají a zklamávají se tento čas. Nevidědlná jest zajisté láska a nesnadně seznána bývá; protož řiedcí ji znají a řiedcí v ní umierají, a tak nebezpečni sau. Mnozí jdau do žalářuov jakožto z lásky, kdež žádné nenie, avšak řiekají: »Lásku mám!« Protož nebezpeční sau časové. (335a2): Dnes pak někteří své věci káží pro slávu světskau a pro tu věc trpie a nebezpečně na tom umierají ... Nebo sama smrt a mauka nečiní mučedlníka, ale aumysl k slávě boží a pro čtení boží zjevně. (389b1): Někdy pokoj byl v Čechách, čest, sláva a bohatstvie, a žádný jinému uškoditi nemohl; život rozkošný vedli, hody mievali, chlipnost provodili, zle na pravici stáli kněží a duchovní i lajci a všickni kupci. Již dopustil Pán levici a zkaženie časných věcí, již lkají, již repcí a nestojie jednomyslně rovně, jako mají státi, upřímě a jednostajně. (470a1): A ač vypadají někteří od pravdy, však pro to pravda vždycky státi a trváti bude, avšak pro to Buoh volené své zachová v pravdě. Kolik dnes tyrannuov, kolik kacieřuov povstávají proti požehnané pravdě, — ona vždycky stojí, vždycky stálá a pevná jest a volení viece se osvěcují, aby se naplnilo slovo propověděné: »Toto die Amen« a aby se naplnilo proroctvie Zorobábele řkaucieho: »Silný jest král a silné víno, silné sau ženy, ale nade všecko přemáhá pravda a zmocňuje se ...« »Toto die II*
Strana XX
XX Amen«, totiž tato jest pravda bez nedostatku, evangelistuov svatých, pravda prorocká a apoštolská a těchto kněh a přijímanie těla a krve Páně. A ačkoli někteří zle jie užívají, přenáší se k jiným národuom a vždycky zuostává pravda. A jestliže kteří padají a pohoršují se na nie1), ona vždycky čistá a upřímá jest. VI. Rukopis je zachován jediný; je majetkem knihovny kapituly svatovítské v Praze, sign. A XXXVII.2) Obsahuje celkem 470 listů popsaných a jeden prázdný; před tímto posledním listem býval ještě jeden, ale je vytržen. Sexterny (po 12 listech), jichž je 39, jsou vždy na posledním listě dole opatřeny řadovým ozna- čením (římskými ciframi) a kustody (ty byly však mnohde při vazbě oříznuty); poslední složka měla 16 listů, ale předposlední, jak již bylo pověděno, je vytržen, jsou po něm jen nepatrné zbytky Formát je foliový, listy mají velikost 31.5 cmX21.5 cm. Na každé straně jsou dvě kolumny, pro něž jsou pořízeny čtyři kolmé čáry v obou prostorách takto vzniklých je čarou nahoře i dole označeno, kde měl písař začíti psáti a kde skončiti. Tyto popsané sloupce mají rozměr 25x7 cm, v každém sloupci bývá 47—53 řádek. Listy jsou označovány řadovou cifrou od 1—470 vždy v pravém rohu nahoře. Vazba je původní, barva kůže byla kdysi bílá, dnes je nažloutlá Na přední desce uprostřed je vryt obrázek sv. Trojice a kolem drobné ornamenty; o vrytém nadpise na přední desce a o titulu na hřbetě viz výše sub I. Na hřbetě je také nalepen lístek se signa- turou. Spony bývaly dvě, jedna je již utržena. 1) Bartoš, Listy fil. 1. c. str. 129 čte: »na ni« a v závorce přidává: (či mne?). Rukopis má jasně: na nie (= na pravdě). 2) Podlaha, Soupis rukopisů knihovny metropolitní kapitoly pražské (1910) str. 35 a 36. Reprodukci vazby viz u Podlahy v Soupise památek histor. a uměl. v král. Českém, Knihovna kapitulní (1903) str. 100. — Že jiný rukopis (Jakoubkova) Výkladu není dochován, zjišťuje Flajšhans (Vrstevník Husův str. 12). Neuvádí však rukopis, o kterém se zmiňuje Jos. Kolář (Národ 1864, čís. 214 ve feuilletonu) pod názvem: O českých rukopisech v Moskvě. V oddělení rukopisů Rumjancovského musea mu prý ukázal bibliotékář Viktorov český rukopis (N. 475), Výklad apokalypsis čili Zjevení sv. Jana, psaný na papíře ke konci XV. neb na začátku XVI. století. Na vnitřní straně desky (vazba je staročeská) stojí psáno: Anno 1504. Na zlaté ořízce je vyražen erb (prázdný) a nad ním »M. P.«. — Na mou žádost p. profesor V. A. Francev dopsal do Moskvy (v únoru 1931) o po- drobnější zprávy o tomto rukopisu, ale bohužel se mu dodnes nedostalo odpovědi. Nemohu tedy říci, je-li tento rukopis snad druhý dochovaný opis Jakoubkova Výkladu či je-li to text jiného autora.
XX Amen«, totiž tato jest pravda bez nedostatku, evangelistuov svatých, pravda prorocká a apoštolská a těchto kněh a přijímanie těla a krve Páně. A ačkoli někteří zle jie užívají, přenáší se k jiným národuom a vždycky zuostává pravda. A jestliže kteří padají a pohoršují se na nie1), ona vždycky čistá a upřímá jest. VI. Rukopis je zachován jediný; je majetkem knihovny kapituly svatovítské v Praze, sign. A XXXVII.2) Obsahuje celkem 470 listů popsaných a jeden prázdný; před tímto posledním listem býval ještě jeden, ale je vytržen. Sexterny (po 12 listech), jichž je 39, jsou vždy na posledním listě dole opatřeny řadovým ozna- čením (římskými ciframi) a kustody (ty byly však mnohde při vazbě oříznuty); poslední složka měla 16 listů, ale předposlední, jak již bylo pověděno, je vytržen, jsou po něm jen nepatrné zbytky Formát je foliový, listy mají velikost 31.5 cmX21.5 cm. Na každé straně jsou dvě kolumny, pro něž jsou pořízeny čtyři kolmé čáry v obou prostorách takto vzniklých je čarou nahoře i dole označeno, kde měl písař začíti psáti a kde skončiti. Tyto popsané sloupce mají rozměr 25x7 cm, v každém sloupci bývá 47—53 řádek. Listy jsou označovány řadovou cifrou od 1—470 vždy v pravém rohu nahoře. Vazba je původní, barva kůže byla kdysi bílá, dnes je nažloutlá Na přední desce uprostřed je vryt obrázek sv. Trojice a kolem drobné ornamenty; o vrytém nadpise na přední desce a o titulu na hřbetě viz výše sub I. Na hřbetě je také nalepen lístek se signa- turou. Spony bývaly dvě, jedna je již utržena. 1) Bartoš, Listy fil. 1. c. str. 129 čte: »na ni« a v závorce přidává: (či mne?). Rukopis má jasně: na nie (= na pravdě). 2) Podlaha, Soupis rukopisů knihovny metropolitní kapitoly pražské (1910) str. 35 a 36. Reprodukci vazby viz u Podlahy v Soupise památek histor. a uměl. v král. Českém, Knihovna kapitulní (1903) str. 100. — Že jiný rukopis (Jakoubkova) Výkladu není dochován, zjišťuje Flajšhans (Vrstevník Husův str. 12). Neuvádí však rukopis, o kterém se zmiňuje Jos. Kolář (Národ 1864, čís. 214 ve feuilletonu) pod názvem: O českých rukopisech v Moskvě. V oddělení rukopisů Rumjancovského musea mu prý ukázal bibliotékář Viktorov český rukopis (N. 475), Výklad apokalypsis čili Zjevení sv. Jana, psaný na papíře ke konci XV. neb na začátku XVI. století. Na vnitřní straně desky (vazba je staročeská) stojí psáno: Anno 1504. Na zlaté ořízce je vyražen erb (prázdný) a nad ním »M. P.«. — Na mou žádost p. profesor V. A. Francev dopsal do Moskvy (v únoru 1931) o po- drobnější zprávy o tomto rukopisu, ale bohužel se mu dodnes nedostalo odpovědi. Nemohu tedy říci, je-li tento rukopis snad druhý dochovaný opis Jakoubkova Výkladu či je-li to text jiného autora.
Strana XXI
XXI Písmo ukazuje do první poloviny století XVI., rukopis je zřejmě opisl). Písař byl nadmíru svědomitý a pečlivý; jeho písmo je krásné, všude stejnoměrné. Iniciálky bývají jen na počátku nové kapitoly; zaujímají obyčejně 3 řádky, jen první (Z) na str. 1 zaujímá 7 řádek. Na rubu každého listu čte se nad stránkou slovo Kapitola (zkrácené obyčejně: Kap nebo Ka), na líci listu pak nad stranou je římskou cifrou označena kapitola, která se tu vykládá; tyto nadpisy jsou provedeny barvou červenou. Hojné jsou i marginálie, rovněž červené, podávající namnoze hesla obsahu; někdy bývá i černá marginálie, obyčejně k označení citátu z Písma sv. Pravopis je celkem bratrský, ale spřežky (souhláskové i samohláskové) jsou dosti hojné. Délky samohlásek bývají často označovány slabou čárkou, měkkost souhlásek tečkou nad literou. Přesně se rozlišuje i—y (vždy ovšem čteme: y, cy, zy, sy). Ze zvláštností písařových upozorňuji zejména na časté označování měkkého 1 (píše na př. modliece se, chválie atp.; v přetisku transkribuji: modléce se, chválé atd.). Několikrát píše tyele m. tele (na př. dvakrát na str. 73a1) — nejspíše vyslovoval týle (téle?); transkribuji tze»le a uvádím pod čarou, jak napsal slovo písař. Zkratky jsou poměrně řídké; hojnější bývají in mar- gine při označování citátů. Jazyk i písmo se shodují s dobou, do níž se hlásí písař na konci rukopisu (Finis Turnovie anno Domini 1528 die S. Galli etc. f. VI. et inceptum f. V.). Už Flajšhans 1. c. zjistil, že byl kodex psán od (konce) r. 1524 do r. 1528. Písař žil ještě r 1548, byl knězem v Turnově, věrným stoupencem pod obojí, nepřítel šířícího se tchdy bratrství a luteránství, upřímný vlastenec, jak dosvědčují četné marginálie; více o něm nevíme. Písař měnil, modernisoval jazyk své předlohy, někdy pak vložil leccos i do kontextu; tyto jeho přídavky (i marginálie od něho) jsou v tisku označeny hranatými [ ] závorkami. Některé z těchto přípisků písařových uveřejnil Flajšhans (Vrstevník Husův, str. 3, 6 a 7). Připojuji tuto ještě některé. Na str. 123a1 praví Jakoubek: »A jestliže bývá (kdo) postižen v kterém hřiechu, má z toho bolest ne proto, že jest shřešil, ale že jest postižen v zlosti. Protož toho konec jest vocas štírový. Těžké ť jest to zajisté, když mezi srdci dobrými sau tyto kobylky 1) Podrobnější zprávy o písaři, rubrikátorovi a korektorovi i o pří- piscích pozdějších viz u Flajšhanse, Vrstevník Husův str. 2 nn. — Srovnej i Šimáka, Příběhy města Turnova I. str. 181.
XXI Písmo ukazuje do první poloviny století XVI., rukopis je zřejmě opisl). Písař byl nadmíru svědomitý a pečlivý; jeho písmo je krásné, všude stejnoměrné. Iniciálky bývají jen na počátku nové kapitoly; zaujímají obyčejně 3 řádky, jen první (Z) na str. 1 zaujímá 7 řádek. Na rubu každého listu čte se nad stránkou slovo Kapitola (zkrácené obyčejně: Kap nebo Ka), na líci listu pak nad stranou je římskou cifrou označena kapitola, která se tu vykládá; tyto nadpisy jsou provedeny barvou červenou. Hojné jsou i marginálie, rovněž červené, podávající namnoze hesla obsahu; někdy bývá i černá marginálie, obyčejně k označení citátu z Písma sv. Pravopis je celkem bratrský, ale spřežky (souhláskové i samohláskové) jsou dosti hojné. Délky samohlásek bývají často označovány slabou čárkou, měkkost souhlásek tečkou nad literou. Přesně se rozlišuje i—y (vždy ovšem čteme: y, cy, zy, sy). Ze zvláštností písařových upozorňuji zejména na časté označování měkkého 1 (píše na př. modliece se, chválie atp.; v přetisku transkribuji: modléce se, chválé atd.). Několikrát píše tyele m. tele (na př. dvakrát na str. 73a1) — nejspíše vyslovoval týle (téle?); transkribuji tze»le a uvádím pod čarou, jak napsal slovo písař. Zkratky jsou poměrně řídké; hojnější bývají in mar- gine při označování citátů. Jazyk i písmo se shodují s dobou, do níž se hlásí písař na konci rukopisu (Finis Turnovie anno Domini 1528 die S. Galli etc. f. VI. et inceptum f. V.). Už Flajšhans 1. c. zjistil, že byl kodex psán od (konce) r. 1524 do r. 1528. Písař žil ještě r 1548, byl knězem v Turnově, věrným stoupencem pod obojí, nepřítel šířícího se tchdy bratrství a luteránství, upřímný vlastenec, jak dosvědčují četné marginálie; více o něm nevíme. Písař měnil, modernisoval jazyk své předlohy, někdy pak vložil leccos i do kontextu; tyto jeho přídavky (i marginálie od něho) jsou v tisku označeny hranatými [ ] závorkami. Některé z těchto přípisků písařových uveřejnil Flajšhans (Vrstevník Husův, str. 3, 6 a 7). Připojuji tuto ještě některé. Na str. 123a1 praví Jakoubek: »A jestliže bývá (kdo) postižen v kterém hřiechu, má z toho bolest ne proto, že jest shřešil, ale že jest postižen v zlosti. Protož toho konec jest vocas štírový. Těžké ť jest to zajisté, když mezi srdci dobrými sau tyto kobylky 1) Podrobnější zprávy o písaři, rubrikátorovi a korektorovi i o pří- piscích pozdějších viz u Flajšhanse, Vrstevník Husův str. 2 nn. — Srovnej i Šimáka, Příběhy města Turnova I. str. 181.
Strana XXII
XXII a svými vocasy jiné po sobě táhnú, aby jich následovali k zatracení a do pekla«. K tomu in margine písař dodává: »Varujte se, Tur- novští!« — Na str. 194a2 čteme: »Protož dopauští pády mnohé ... Protož Pán rozhněvav se, odšel od nás a dopauští pobitie mnohých z této strany«. K tomu se zase vztahuje marginálie písařova: »Jako nynie v této porážce od Turka poraženi Čechové i král 1526«. — Téže události se dotýká přípisek písařův pod sl. 197b2. »Anno Domini 1526 Decollationis Johannis Baptiste Ludovicus, rex Ungarie et Bohemie, in bello contra Turcum periit et multi ex Bohemis ibidem prostrati sunt ex divina permissione etc.« A pod sl. 198a1 pokračuje: »Eodem anno ieiunium divulgatum est et celebratum ab universis incolis feria II. ante Galli per regnum Bohemie ante electionem novi regis et cura humiliationis Deo altissimo tanta strage perterriti«. — Nebo na str. 276a2: »Jábín králi) přitáhl do Čech s luteriány i na Moravu etc. anno 1526«. — Na téže straně píše Jakoubek: »A tento král Jábín měl vozuov mnoho; a vyznamenávají svázanie spolu a sekty v duomyslích a v rozličných rozumích, takže někteří sau jako vozatajové, zprávcové totiž v těch duomyslích a v domnění«ch) pochybných«. K tomu dodává písař: »Lukáš Boleslavský et sic de aliis«, — míře na známého předáka Jednoty českobratrské. — Na str. 36a2 je zase narážka na »pikharty«; v textu čteme: »Protož zchvaluje ho, že se mu nelíbí ti, kteříž srdce nakažovali bludem a kacieřstvím, a uměl jich zkusiti duchem rozeznánie. A to se Pánu na něm líbilo. A též nynějšie kněžie dlužni sú činiti«. K tomu dodává písař in margine: »A na mě se proto pikharti v Turnově hněvají«. — Jak lze viděti z těchto ukázek, písař si všímá jednak význačných událostí současných, jednak vystupuje proti Českým bratřím a luteránům. VII. Tiskem vychází spis Jakoubkův po prvé. Ukázky z něho uveřejnili Flajšhans (Vrstevník Husův) a F. M. Bartoš (Jakoubkova postilla na Apokalypsu). Dosti podrobně si všímá některých kapitol díla i Chytil (Antikrist, str. 176 a 180, passim i jinde), jenž ukazuje i na vliv Matěje z Janova, a Pekař (Žižka a jeho doba, I. str. 106—108). VIII. Prameny. Výklad Jakoubkův je původní dílo naší literatury. Nelze ovšem pochybovati, že užil při své práci výkladů 1) Srovnej Soudc. 4, 1 nn.
XXII a svými vocasy jiné po sobě táhnú, aby jich následovali k zatracení a do pekla«. K tomu in margine písař dodává: »Varujte se, Tur- novští!« — Na str. 194a2 čteme: »Protož dopauští pády mnohé ... Protož Pán rozhněvav se, odšel od nás a dopauští pobitie mnohých z této strany«. K tomu se zase vztahuje marginálie písařova: »Jako nynie v této porážce od Turka poraženi Čechové i král 1526«. — Téže události se dotýká přípisek písařův pod sl. 197b2. »Anno Domini 1526 Decollationis Johannis Baptiste Ludovicus, rex Ungarie et Bohemie, in bello contra Turcum periit et multi ex Bohemis ibidem prostrati sunt ex divina permissione etc.« A pod sl. 198a1 pokračuje: »Eodem anno ieiunium divulgatum est et celebratum ab universis incolis feria II. ante Galli per regnum Bohemie ante electionem novi regis et cura humiliationis Deo altissimo tanta strage perterriti«. — Nebo na str. 276a2: »Jábín králi) přitáhl do Čech s luteriány i na Moravu etc. anno 1526«. — Na téže straně píše Jakoubek: »A tento král Jábín měl vozuov mnoho; a vyznamenávají svázanie spolu a sekty v duomyslích a v rozličných rozumích, takže někteří sau jako vozatajové, zprávcové totiž v těch duomyslích a v domnění«ch) pochybných«. K tomu dodává písař: »Lukáš Boleslavský et sic de aliis«, — míře na známého předáka Jednoty českobratrské. — Na str. 36a2 je zase narážka na »pikharty«; v textu čteme: »Protož zchvaluje ho, že se mu nelíbí ti, kteříž srdce nakažovali bludem a kacieřstvím, a uměl jich zkusiti duchem rozeznánie. A to se Pánu na něm líbilo. A též nynějšie kněžie dlužni sú činiti«. K tomu dodává písař in margine: »A na mě se proto pikharti v Turnově hněvají«. — Jak lze viděti z těchto ukázek, písař si všímá jednak význačných událostí současných, jednak vystupuje proti Českým bratřím a luteránům. VII. Tiskem vychází spis Jakoubkův po prvé. Ukázky z něho uveřejnili Flajšhans (Vrstevník Husův) a F. M. Bartoš (Jakoubkova postilla na Apokalypsu). Dosti podrobně si všímá některých kapitol díla i Chytil (Antikrist, str. 176 a 180, passim i jinde), jenž ukazuje i na vliv Matěje z Janova, a Pekař (Žižka a jeho doba, I. str. 106—108). VIII. Prameny. Výklad Jakoubkův je původní dílo naší literatury. Nelze ovšem pochybovati, že užil při své práci výkladů 1) Srovnej Soudc. 4, 1 nn.
Strana XXIII
XXIII Apokalypsy starších (sám uvádí Bedův spis Explanatio Apoca- lypsis a citoval z něho jistě častěji, než sám přiznává, a glossam ordinariam, t. j. Strabona). Vedle Písma s v., jež je mu prame- nem hlavním, zná i apokryfní list sv. Pavla Laodicej- ským (považuje jej ovšem za pravý), uvádí i citáty z Aristo- tela a Platona i z »mudrce« Katona, zná středověkou legendu o Konstantinově donaci papeži; z církevních Otců se dovolává sv. Ambrože, Augustina, Ber- narda, Boecia, Cypriana, Dionysia Areopa- gity, Isiodora, Jeronyma (kromě míst, kde ho výslovně jmenuje, čerpal nejspíše i z jeho díla Liber de nominibus hebraicis), sv. Klimenta (apokryfní knihy Recognitionum), sv. Ře- hoře, Origena, Jana Zlatoústého; cituje Ecclesias- ticam historiam, míně tím obyčejně známé dílo Eusebia Pamphila; jindy praví prostě: »čte se v historiích« nebo »staří světí«, »filosofové«, »kroniky« vypravují«, »někteří praví«. Několikrát tu najdeme i reminiscence z Horatial). Značný vliv na něho měl jistě i Hus, třebaže ho nikde necituje2); nejednou ho jmenuje však mezi mučedníky. Viklefa ani Matěje z Janova neuvádí sice nikde jménem, ale přes to lze zjistiti vlivy obou ve Výkladu. Že byl Jakoubek pilným čtenářem Regulí Matěje z Janova, ukázal Sedlák (Studie a texty I, 118). Nejvíce naň, zdá se, působila četba Milíčova dílka Libellus de Anti- christo, vetkaného Matějem do Regulí3); spis Jakoubkův Posicio de Antichristo4) je téměř cele založen na Milíčovi a Matějovi, ve Výkladu na Apokalypsu pak jsou myšlenky o Antikristovi v témž duchu. IX. Učení Jakoubka ze Stříbra v zrcadle Výkladu. Církví Kristovou se rozumějí »audové vespolek spojení jed- notau viery« (89a2). Ale nebudou všichni křesťané, údové této 1) Tak na str. 244b2: ... poddaní pracovití najprvé trpie, když se páni svadí; nebo, což koli zavinní(!) a v čem vystaupí králové, hned se na poddaných a najnižších sveze trestánie a trápenie (Horatius Epistul. I, 2, 14. Quidquid delirant reges, plectuntur Achivi). Pod. na str. 253a2: neb ť se již slušie opatřiti, když stěna od sauseduov hoří (Horatius, Epistul. I, 18, 84: Nam tua res agitur, paries cum proximus ardet). 2) Srovnej Kybala, Učení str. 130 nn. a Novotného, Náboženské hnutí str. 168. 3) V Kybalově vydání III., str. 368—381. 4) Bartoš, Liter. činnost č. 25.
XXIII Apokalypsy starších (sám uvádí Bedův spis Explanatio Apoca- lypsis a citoval z něho jistě častěji, než sám přiznává, a glossam ordinariam, t. j. Strabona). Vedle Písma s v., jež je mu prame- nem hlavním, zná i apokryfní list sv. Pavla Laodicej- ským (považuje jej ovšem za pravý), uvádí i citáty z Aristo- tela a Platona i z »mudrce« Katona, zná středověkou legendu o Konstantinově donaci papeži; z církevních Otců se dovolává sv. Ambrože, Augustina, Ber- narda, Boecia, Cypriana, Dionysia Areopa- gity, Isiodora, Jeronyma (kromě míst, kde ho výslovně jmenuje, čerpal nejspíše i z jeho díla Liber de nominibus hebraicis), sv. Klimenta (apokryfní knihy Recognitionum), sv. Ře- hoře, Origena, Jana Zlatoústého; cituje Ecclesias- ticam historiam, míně tím obyčejně známé dílo Eusebia Pamphila; jindy praví prostě: »čte se v historiích« nebo »staří světí«, »filosofové«, »kroniky« vypravují«, »někteří praví«. Několikrát tu najdeme i reminiscence z Horatial). Značný vliv na něho měl jistě i Hus, třebaže ho nikde necituje2); nejednou ho jmenuje však mezi mučedníky. Viklefa ani Matěje z Janova neuvádí sice nikde jménem, ale přes to lze zjistiti vlivy obou ve Výkladu. Že byl Jakoubek pilným čtenářem Regulí Matěje z Janova, ukázal Sedlák (Studie a texty I, 118). Nejvíce naň, zdá se, působila četba Milíčova dílka Libellus de Anti- christo, vetkaného Matějem do Regulí3); spis Jakoubkův Posicio de Antichristo4) je téměř cele založen na Milíčovi a Matějovi, ve Výkladu na Apokalypsu pak jsou myšlenky o Antikristovi v témž duchu. IX. Učení Jakoubka ze Stříbra v zrcadle Výkladu. Církví Kristovou se rozumějí »audové vespolek spojení jed- notau viery« (89a2). Ale nebudou všichni křesťané, údové této 1) Tak na str. 244b2: ... poddaní pracovití najprvé trpie, když se páni svadí; nebo, což koli zavinní(!) a v čem vystaupí králové, hned se na poddaných a najnižších sveze trestánie a trápenie (Horatius Epistul. I, 2, 14. Quidquid delirant reges, plectuntur Achivi). Pod. na str. 253a2: neb ť se již slušie opatřiti, když stěna od sauseduov hoří (Horatius, Epistul. I, 18, 84: Nam tua res agitur, paries cum proximus ardet). 2) Srovnej Kybala, Učení str. 130 nn. a Novotného, Náboženské hnutí str. 168. 3) V Kybalově vydání III., str. 368—381. 4) Bartoš, Liter. činnost č. 25.
Strana XXIV
XXIV církve, spaseni. Jakoubek rozeznává trojí druh křesťanů: jedny dobré, kteří po křtu nehřeší smrtelně; druhé, kteří sice zhřešili, ale činí hodné pokání; třetí, kteří zhřešili, ale nekají se. Prvním a druhé »straně« se dostane v odměnu blaženost nebeská, kdežto třetí budou zatraceni (126a2, 128b1). Vedle toho však mluví Jakoubek — jako Matěj z Janoval) podle sv. Augustina — nejednou o církvi jako o společnosti »sva- tých«, t. j. pravých křesťanů. Tak na str. 143b2 píše: »Protož znamenati sluší, že mnozí křesťané před Bohem sau vyvrženi spravedlivým jeho saudem, ale před lidmi nic. Zdadí se v cierkvi boží býti, ale sau vně, ozdobeni jsúce skutky dobrými zevnitř, almužnau, postem etc.... Kdyby všickni, kteří nejsú praví křesťané, měli vyvrženi býti, a ač počítají se býti stránkau boží, málo by věrných zuostalo«. Povinností pravých křesťanů je, aby mezi sebou netrpěli zlých, ale aby všecky takové trestali a kárali (88a1). Jsou tedy vedle živých údů Kristových i údové mrtví a údové Antikristovi: »Protož, kteří sau audové Kristovi živí a kdež jest radost, pokoj, toť jest královstvie božie a nebe« (147b2). »Nebo věrní, kteříž potlačeni bývají od zlých, sau králov- stvie božie a nebe« (148a1)2) Ale zde na světě málokdo dovede rozeznati zlé od dobrých (sr. 16b2, 48b2, 49a1 a j.): »Protož nynie zde těžko jest člověka dobrého rozeznati. Nebo šatan znamenie synuov božích na své přenáší, aby se synové boží býti zdáli« (159a1). Jen ten, kdo má zvláštní dar od Boha, to dovede: »Nebo, kteří sú osvíceni jako 1) Viz Kybala, Matěj z Janova, str. 91 nn. a 154 nn. a Sedláka, Studie a texty II. str. 306 a str. 322, kde jest v otisku Jakoubkova kázání »Videns Iesus civitatem flevit« etc. i definice církve, převzatá z Janova: ecclesia est congregatio sanctorum Dei, qui vivunt et aguntur spiritu et vita Iesu Christi, cuius unitas est pulcherrima et delectabilis, quapropter est virgo et sponsa lesu Christi... 2) Srovnej i 184a2: »Všickni, kteříž sau v milosti boží, sau světí; ti všechen svět, všeckeren lid zhovadilý budau mieti proti sobě... Nebo světí jestliže sau, po tom mají rozeznáni býti, jestliže zákon Páně plnie, jestliže osmero blahoslavenstvie zachovávají tak, že sau chudí duchem, tiší a pokojní, milosrdní, nad hřiešníky lítost majíce, v odpovědech za své křivdy tichau a pokojnau odpověd dávajíce«. I zlí lidé jsou nástrojem božím a naplňují vůli boží (436b2), jako Židé, pohané, Jidáš, Herodes a Pilát; »Tak dnes zloději a lotři a vražedlníci slaužie Kristu a pravdě s příčinau a vokolkem; ačkolivěk bez lásky to činie a mínie pravdě škoditi, pravda však obdrží nad nimi vítězstvie na věky, ale oni od pravdy sauzeni budau«.
XXIV církve, spaseni. Jakoubek rozeznává trojí druh křesťanů: jedny dobré, kteří po křtu nehřeší smrtelně; druhé, kteří sice zhřešili, ale činí hodné pokání; třetí, kteří zhřešili, ale nekají se. Prvním a druhé »straně« se dostane v odměnu blaženost nebeská, kdežto třetí budou zatraceni (126a2, 128b1). Vedle toho však mluví Jakoubek — jako Matěj z Janoval) podle sv. Augustina — nejednou o církvi jako o společnosti »sva- tých«, t. j. pravých křesťanů. Tak na str. 143b2 píše: »Protož znamenati sluší, že mnozí křesťané před Bohem sau vyvrženi spravedlivým jeho saudem, ale před lidmi nic. Zdadí se v cierkvi boží býti, ale sau vně, ozdobeni jsúce skutky dobrými zevnitř, almužnau, postem etc.... Kdyby všickni, kteří nejsú praví křesťané, měli vyvrženi býti, a ač počítají se býti stránkau boží, málo by věrných zuostalo«. Povinností pravých křesťanů je, aby mezi sebou netrpěli zlých, ale aby všecky takové trestali a kárali (88a1). Jsou tedy vedle živých údů Kristových i údové mrtví a údové Antikristovi: »Protož, kteří sau audové Kristovi živí a kdež jest radost, pokoj, toť jest královstvie božie a nebe« (147b2). »Nebo věrní, kteříž potlačeni bývají od zlých, sau králov- stvie božie a nebe« (148a1)2) Ale zde na světě málokdo dovede rozeznati zlé od dobrých (sr. 16b2, 48b2, 49a1 a j.): »Protož nynie zde těžko jest člověka dobrého rozeznati. Nebo šatan znamenie synuov božích na své přenáší, aby se synové boží býti zdáli« (159a1). Jen ten, kdo má zvláštní dar od Boha, to dovede: »Nebo, kteří sú osvíceni jako 1) Viz Kybala, Matěj z Janova, str. 91 nn. a 154 nn. a Sedláka, Studie a texty II. str. 306 a str. 322, kde jest v otisku Jakoubkova kázání »Videns Iesus civitatem flevit« etc. i definice církve, převzatá z Janova: ecclesia est congregatio sanctorum Dei, qui vivunt et aguntur spiritu et vita Iesu Christi, cuius unitas est pulcherrima et delectabilis, quapropter est virgo et sponsa lesu Christi... 2) Srovnej i 184a2: »Všickni, kteříž sau v milosti boží, sau světí; ti všechen svět, všeckeren lid zhovadilý budau mieti proti sobě... Nebo světí jestliže sau, po tom mají rozeznáni býti, jestliže zákon Páně plnie, jestliže osmero blahoslavenstvie zachovávají tak, že sau chudí duchem, tiší a pokojní, milosrdní, nad hřiešníky lítost majíce, v odpovědech za své křivdy tichau a pokojnau odpověd dávajíce«. I zlí lidé jsou nástrojem božím a naplňují vůli boží (436b2), jako Židé, pohané, Jidáš, Herodes a Pilát; »Tak dnes zloději a lotři a vražedlníci slaužie Kristu a pravdě s příčinau a vokolkem; ačkolivěk bez lásky to činie a mínie pravdě škoditi, pravda však obdrží nad nimi vítězstvie na věky, ale oni od pravdy sauzeni budau«.
Strana XXV
XXV orlice, uhodieť, kteří sú audové Kristovi, kteří věrní a příkladní. Pakli nebude osvícen, tehdy ť zlé nazove dobré a zase (= naopak). Avšak ještě v uobci nenie jednota svatá, protož ještě nevidí se, by byla osvícena taková obec, aniž jest viděnie svícnuov, kteří by byli svícnové ti učiněni, když ještě přiměšují se zlí, nevěrní dobrým.« (16b2). Podobně na str. 48b2/19a1: »Nebo, které věci přicházejí protivné, přicházejí nerozdielně na dobré i na zlé, spravedlivé i nespravedlivé etc. A protož těžko jest rozeznati, kteří sú, ješto se Bohu líbie, a kteří nic. A ne z toho, že někto trpí, ihned jest spravedlivý a při dobrú maje... Mnozí také lidským saudem zdadí se dobří, a nejsau...«. Vždyť ani vyvolení boží nejsou si jisti, smiluje-li se nad nimi Bůh (165a2): »A protož volení, na čas položení v auzkostech boje (= duchovního), strachují se nevědauce, milosti-li čili nenávisti hodni sau«1). Nauku o prae- destinovaných převzal Jakoubek od Viklefa. O nich mluví i na str. 166b2: »(Veselte se) všickni předvyvolení k bydlení v království nebeském, totiž v cierkvi svaté, nad obdrženým vítězstvím a nad zaslíbenau korunau, kteréž duojdau vyvolení po dokonánie vítěz- stvie«. Tak jako Matěj z Janova, i Jakoubek mluví o pravé církvi jako choti Kristově: »A že tato cierkev chot má se potkati s onauno cierkví svítězilau jako dcera s mateří, aby též viery, lásky a naděje a ctností takových nápodobně nalezena byla« (154a2). A o několik listů dále (168b2): »(Satan) pokusil se silněji hněvati na ženu, totiž cierkev, chot Kristovu, totiž na všecky věrné Jezu Kristovy duše kajície«. V rozdělení církve na tré (157a1) se odvolává na Dionysia2). Proto mluví o církvi rytěřující, usnulé (spící) a sví- tězilé (208a1, 433a2), stejně jako Hus3). V církvi nejsou si všichni rovní, jak ukazuje Jakoubek pěkným přirovnáním (397a2): »Jako v hmotném domě větší v základě pokládají se kamenové, aby všecko na sobě drželi stavenie, a v dru- hém řadě opět velicí, a vzhuoru menšie kladau se kamenové, tak v prvotní cierkvi silnější světí u vieře, v životě, v radě, v maud- 1) Pod. 227b1, 326a2 a j. Srovnej český překlad Viklefova Dialogu, str. 45: »Též každý člověk nevie, líbí-li sě jeho modlitba Bohu čili nelíbí, a jest-li komu vzácná, čili nic«. Podle čeho lze poznati vyvolené, vykládá Jakoubek na př. na str. 187b2/188a1. 2) Dionys. Areop. De eccles. hier. c. V. (MG 3 c. 502 n.). 3) Srovnej Kybala, Učení I. str. 227.
XXV orlice, uhodieť, kteří sú audové Kristovi, kteří věrní a příkladní. Pakli nebude osvícen, tehdy ť zlé nazove dobré a zase (= naopak). Avšak ještě v uobci nenie jednota svatá, protož ještě nevidí se, by byla osvícena taková obec, aniž jest viděnie svícnuov, kteří by byli svícnové ti učiněni, když ještě přiměšují se zlí, nevěrní dobrým.« (16b2). Podobně na str. 48b2/19a1: »Nebo, které věci přicházejí protivné, přicházejí nerozdielně na dobré i na zlé, spravedlivé i nespravedlivé etc. A protož těžko jest rozeznati, kteří sú, ješto se Bohu líbie, a kteří nic. A ne z toho, že někto trpí, ihned jest spravedlivý a při dobrú maje... Mnozí také lidským saudem zdadí se dobří, a nejsau...«. Vždyť ani vyvolení boží nejsou si jisti, smiluje-li se nad nimi Bůh (165a2): »A protož volení, na čas položení v auzkostech boje (= duchovního), strachují se nevědauce, milosti-li čili nenávisti hodni sau«1). Nauku o prae- destinovaných převzal Jakoubek od Viklefa. O nich mluví i na str. 166b2: »(Veselte se) všickni předvyvolení k bydlení v království nebeském, totiž v cierkvi svaté, nad obdrženým vítězstvím a nad zaslíbenau korunau, kteréž duojdau vyvolení po dokonánie vítěz- stvie«. Tak jako Matěj z Janova, i Jakoubek mluví o pravé církvi jako choti Kristově: »A že tato cierkev chot má se potkati s onauno cierkví svítězilau jako dcera s mateří, aby též viery, lásky a naděje a ctností takových nápodobně nalezena byla« (154a2). A o několik listů dále (168b2): »(Satan) pokusil se silněji hněvati na ženu, totiž cierkev, chot Kristovu, totiž na všecky věrné Jezu Kristovy duše kajície«. V rozdělení církve na tré (157a1) se odvolává na Dionysia2). Proto mluví o církvi rytěřující, usnulé (spící) a sví- tězilé (208a1, 433a2), stejně jako Hus3). V církvi nejsou si všichni rovní, jak ukazuje Jakoubek pěkným přirovnáním (397a2): »Jako v hmotném domě větší v základě pokládají se kamenové, aby všecko na sobě drželi stavenie, a v dru- hém řadě opět velicí, a vzhuoru menšie kladau se kamenové, tak v prvotní cierkvi silnější světí u vieře, v životě, v radě, v maud- 1) Pod. 227b1, 326a2 a j. Srovnej český překlad Viklefova Dialogu, str. 45: »Též každý člověk nevie, líbí-li sě jeho modlitba Bohu čili nelíbí, a jest-li komu vzácná, čili nic«. Podle čeho lze poznati vyvolené, vykládá Jakoubek na př. na str. 187b2/188a1. 2) Dionys. Areop. De eccles. hier. c. V. (MG 3 c. 502 n.). 3) Srovnej Kybala, Učení I. str. 227.
Strana XXVI
XXVI rosti byli položeni za najpevnější grunt; jiní po nich na nich pokládají se k zpravování cierkve, a my poslední jakožto menší na oněch prvních postaveni budeme«. Duchovní spojení údů této pravé církve, vyvolených božích, tvoří její hlava, Kristusl): »Neb od této hlavy pocházejí jednostajná přikázanie, jednostajné svátosti, táž viera, kterýmižto věcmi audové se spojují jako žilami vespolek; kteréžto hlavy který aud když se nepřídrží, hned uražen bývá« (21b2/22a1). Kristus jako Bůh je roven Otci i Duchu svatému; působnost každé ze tří osob sv. Trojice a její vliv na církev ovšem může býti rozdílná (146b1) »Tu má přítomna býti moc veliká Otce, kteraužto svítěziti mají věrní, a maudrost Syna božieho, kterauž mají odpierati osiedlóm, a dobrota i láska Ducha svatého, kterauž město v jednotu má napraveno býti tak, aby Boha milovalo a všecko překážku činície vyplélo«. Proti bludům o Trojici sv. čteme hned dále (146b1/b2): »A že tajž blud běží jako někdy, že by Syn boží Kristus menší byl Otce v božství. Ale toho nenie; nebo tak byl by týž menší se samého, a to takto: Nebo Syn boží jest Buoh a Buoh otec jest, a oba z nich jeden a týž Buoh, a tak tehdy jednostajným božstvím Buoh; a kdyby Syn byl menší, tehdy jedno a též bylo by menšie sebe. Jiní jiným blaudie bludem, totiž že by Syn boží Kristus nebyl Buoh ... Takéž i Duch svatý jest rovný Otci i Synu«. První a hlavní zření má míti křesťan ke Kristu: »Nebo vše- liké krásy vnitřnie Kristus jest počátek v du- šech lidských a počnú vlastní krásu poznávati své duše. Také v sobě budau mieti takoví Krista, jenž jest počátek pěknosti, a z toho Bohu dieky vzdávati budau a neosobují sobě cti ani chvály« (15a1). Kristus svou smrtí nám prokázal větší lásku než andělům: »Kristus také ukázal velikau k člověku lásku, větší nežli anděluom, v tom, že za nás umřel, a ne za anděly« (167b1). Kristus je základem církve: »Mají se křesťané na skále Kristu zase stavěti, aby již žádným obyčejem nevrtkali se u vieře« (155a1). »Onť (Kristus) jest zajisté jako studnice naj- prvnější« (8b2/9a1). »On (Kristus) jest brána a počátek vcházenie v cierkev rytěřující a též v cierkev svítězilau« (377a1). Čím větší protivenství trpí volení od světa, tím více jim pomáhá Kristus »Nebo, když věrní od lidí opuštěni bývají, tiem větší od Krista pomoc mievají, jakož těchto časuov častokrát shledáno jest« (1a2). 1) I zde nalézáme obdobu učení Matěje z Janova (Kybal, M. Matěj z Janova str. 94 nn.).
XXVI rosti byli položeni za najpevnější grunt; jiní po nich na nich pokládají se k zpravování cierkve, a my poslední jakožto menší na oněch prvních postaveni budeme«. Duchovní spojení údů této pravé církve, vyvolených božích, tvoří její hlava, Kristusl): »Neb od této hlavy pocházejí jednostajná přikázanie, jednostajné svátosti, táž viera, kterýmižto věcmi audové se spojují jako žilami vespolek; kteréžto hlavy který aud když se nepřídrží, hned uražen bývá« (21b2/22a1). Kristus jako Bůh je roven Otci i Duchu svatému; působnost každé ze tří osob sv. Trojice a její vliv na církev ovšem může býti rozdílná (146b1) »Tu má přítomna býti moc veliká Otce, kteraužto svítěziti mají věrní, a maudrost Syna božieho, kterauž mají odpierati osiedlóm, a dobrota i láska Ducha svatého, kterauž město v jednotu má napraveno býti tak, aby Boha milovalo a všecko překážku činície vyplélo«. Proti bludům o Trojici sv. čteme hned dále (146b1/b2): »A že tajž blud běží jako někdy, že by Syn boží Kristus menší byl Otce v božství. Ale toho nenie; nebo tak byl by týž menší se samého, a to takto: Nebo Syn boží jest Buoh a Buoh otec jest, a oba z nich jeden a týž Buoh, a tak tehdy jednostajným božstvím Buoh; a kdyby Syn byl menší, tehdy jedno a též bylo by menšie sebe. Jiní jiným blaudie bludem, totiž že by Syn boží Kristus nebyl Buoh ... Takéž i Duch svatý jest rovný Otci i Synu«. První a hlavní zření má míti křesťan ke Kristu: »Nebo vše- liké krásy vnitřnie Kristus jest počátek v du- šech lidských a počnú vlastní krásu poznávati své duše. Také v sobě budau mieti takoví Krista, jenž jest počátek pěknosti, a z toho Bohu dieky vzdávati budau a neosobují sobě cti ani chvály« (15a1). Kristus svou smrtí nám prokázal větší lásku než andělům: »Kristus také ukázal velikau k člověku lásku, větší nežli anděluom, v tom, že za nás umřel, a ne za anděly« (167b1). Kristus je základem církve: »Mají se křesťané na skále Kristu zase stavěti, aby již žádným obyčejem nevrtkali se u vieře« (155a1). »Onť (Kristus) jest zajisté jako studnice naj- prvnější« (8b2/9a1). »On (Kristus) jest brána a počátek vcházenie v cierkev rytěřující a též v cierkev svítězilau« (377a1). Čím větší protivenství trpí volení od světa, tím více jim pomáhá Kristus »Nebo, když věrní od lidí opuštěni bývají, tiem větší od Krista pomoc mievají, jakož těchto časuov častokrát shledáno jest« (1a2). 1) I zde nalézáme obdobu učení Matěje z Janova (Kybal, M. Matěj z Janova str. 94 nn.).
Strana XXVII
XXVII Kristus má býti křesťanu ideálem a vzorem ve všem jeho konání (9a1): »A chceš-li v dobrém prospievati a setrvati, k Kristu máš patřiti jako k konci«. Nebo (98b1): »Jestliže máme býti z počtu zástupu toho, máme Kristu-Beránkovi podobní býti. A co platno jest zevnitřnieho nepřítele přemoci, a pak vnitř přemoženu býti od hřiecha, jako od lakomstvie aneb vraždy etc.?« Ale ti, kteří se prohlašují za jeho nástupce, činí pravý opak: »(Kristus) jest byl pokorný, chudý, ne jako nynějšie biskupové pyšní a hrdí« (20a1)1) Kristus je prostředníkem mezi církví a Bohem Otcem2): »A skrz Krista puosobí se smířenie a všecko dobré, totižto skrze Kristovu smrt, vykaupenie a umučenie« (133a2). Kristus smutné utěšuje a své věrné vystříhá před hříchy a před pokušením dáblovým: »Kristova zajisté krev tak veliké moci jest, že z zámutkuov a teskností vysvobozuje« (83a1). Kristus nepřímo i přímo osvěcuje svou církev (131a1): »Nebo Kristus skrze anděly nevidědlné dává anděluom, totiž zprávcuom cierkve, Ducha svatého, aby podlé téhož Ducha zpravovali chot Kristovu. A sám Kristus, veliký anděl síly, navštěvuje, vnuknutie dává a Ducha svatého dává svým věrným, kterýž osvěcuje srdce a tresce z hříchuov a uvodí bázeň k Bohu, uvodí potupu světa, chaternost a opovrženie světa a po- znánie pravé mezi falešnými proroky a pravými«. Křesťan, který má za vzor Krista, dovede se vyhýbati hříchu a následovati jeho ctností (20a1): »A protož, komu odplata budau- cieho života padá na mysl vážně, tenť se vydá na život Kristuov potupit dlný a zavržený«. (157b1): »A kdybychom na Krista pa- třili právě a živě, všecky bychom hřiechy přemohli a od žádného nebyli bychom přemoženi«. A jen ten bojovník, který se zřekne pro Krista všeho pozemského, má naději na vítězství (59a1): »Protož nynie mají lidé ten úmysl mieti, chtieti všecky věci pro Krista, domy, dědiny, bohatstvie etc. opustiti. A ktož toho nečiní, ten nenie hoden bojovati v boji Páně proti Antikristu etc.« 1) Str. 423a1/a2: Pravé milovánie Boha jest milovánie Krista a jeho života. Kdež jest Krista milovánie, tu také jest milovánie pokory; kdež jest pokora, tu jest nenávist pajchy, lakomstvie; kde jest nenávist pajchy, tu jest milovánie potupy sebe samého na světě. Kde jest milovánie Boha, tu jest náboženstvie, milost ke čtení svatému a k najblahoslavenější svátosti těla a krve božie, tu jest žiezeň a lačnost spravedlnosti božie, tu jest pláč na hřiechy. 2) Srovnej na př. i (108b1): A on (Kristus) krotí hněv Boha Otce za nás, ješto, kdyby se on nepřimlauval za nás, mnohem více bychom trpěli.
XXVII Kristus má býti křesťanu ideálem a vzorem ve všem jeho konání (9a1): »A chceš-li v dobrém prospievati a setrvati, k Kristu máš patřiti jako k konci«. Nebo (98b1): »Jestliže máme býti z počtu zástupu toho, máme Kristu-Beránkovi podobní býti. A co platno jest zevnitřnieho nepřítele přemoci, a pak vnitř přemoženu býti od hřiecha, jako od lakomstvie aneb vraždy etc.?« Ale ti, kteří se prohlašují za jeho nástupce, činí pravý opak: »(Kristus) jest byl pokorný, chudý, ne jako nynějšie biskupové pyšní a hrdí« (20a1)1) Kristus je prostředníkem mezi církví a Bohem Otcem2): »A skrz Krista puosobí se smířenie a všecko dobré, totižto skrze Kristovu smrt, vykaupenie a umučenie« (133a2). Kristus smutné utěšuje a své věrné vystříhá před hříchy a před pokušením dáblovým: »Kristova zajisté krev tak veliké moci jest, že z zámutkuov a teskností vysvobozuje« (83a1). Kristus nepřímo i přímo osvěcuje svou církev (131a1): »Nebo Kristus skrze anděly nevidědlné dává anděluom, totiž zprávcuom cierkve, Ducha svatého, aby podlé téhož Ducha zpravovali chot Kristovu. A sám Kristus, veliký anděl síly, navštěvuje, vnuknutie dává a Ducha svatého dává svým věrným, kterýž osvěcuje srdce a tresce z hříchuov a uvodí bázeň k Bohu, uvodí potupu světa, chaternost a opovrženie světa a po- znánie pravé mezi falešnými proroky a pravými«. Křesťan, který má za vzor Krista, dovede se vyhýbati hříchu a následovati jeho ctností (20a1): »A protož, komu odplata budau- cieho života padá na mysl vážně, tenť se vydá na život Kristuov potupit dlný a zavržený«. (157b1): »A kdybychom na Krista pa- třili právě a živě, všecky bychom hřiechy přemohli a od žádného nebyli bychom přemoženi«. A jen ten bojovník, který se zřekne pro Krista všeho pozemského, má naději na vítězství (59a1): »Protož nynie mají lidé ten úmysl mieti, chtieti všecky věci pro Krista, domy, dědiny, bohatstvie etc. opustiti. A ktož toho nečiní, ten nenie hoden bojovati v boji Páně proti Antikristu etc.« 1) Str. 423a1/a2: Pravé milovánie Boha jest milovánie Krista a jeho života. Kdež jest Krista milovánie, tu také jest milovánie pokory; kdež jest pokora, tu jest nenávist pajchy, lakomstvie; kde jest nenávist pajchy, tu jest milovánie potupy sebe samého na světě. Kde jest milovánie Boha, tu jest náboženstvie, milost ke čtení svatému a k najblahoslavenější svátosti těla a krve božie, tu jest žiezeň a lačnost spravedlnosti božie, tu jest pláč na hřiechy. 2) Srovnej na př. i (108b1): A on (Kristus) krotí hněv Boha Otce za nás, ješto, kdyby se on nepřimlauval za nás, mnohem více bychom trpěli.
Strana XXVIII
XXVIII Odtud plyne i nesmírné zdůrazňování užitku a významu svátosti oltářní, o čemž bude řeč níže. Ve shodě s tímto názorem odvrací Jakoubek své poslu- chače od tohoto světa a žádá, aby konali vše jen se zřetelem na život posmrtnýl). »Nebo zde jest bieda a marnosti« (100a1). Hned na začátku Výkladu káže: »Tuto také dává se nám naučenie, že, chtěl-li by kto z této studnice (= Krista) nětco vyvážiti, potřebie jest upokojenie mysli a vzdálenie od hluku světského« (1a2). »A čím viece se s světem obieráme, tiem větší překážku k porozumění těchto zjevení trpíme« (1b1). Proto má člověk své hříšné tělo mrtviti a podrobovati duchu: »Protož všickni mají býti hotovi k boji proti tělu, abychom žádosti a líbosti těla mrtvili, neb jest těžký nepřítel, ke všemu zlému na- kloněný« (38b1). »Tělo naše jesti ť země; protož máme podmaniti chuti a žádosti, myšlenie, vuoli Pánu, abychme nad těmi věcmi kralovali« (83b1). »Nebo v nižádném stvoření pod nebem člověk nemuož nasycenie mieti, neb ani bohatstvím ani smilstvem ani také ctí světskau aneb přízní« (104b1). Kdo se nechce vzdáti těchto světských věcí dobrovolně, tomu je často odnímá Bůh mocí (94a1): »Protož viděl hnutie země, že lidé zemští, zemské věci milujíce a o ně se starajíce, hýbají se od pokoje světa a zemské věci se jim odjímají. Nebo spadají plotové, zámkové, vinnice a zahrady, takže, které sú věci byly lidem příčina hřícha, to Pán odjímá, aby se poznali, kterak sú Boha pohnuli. Hajbie se nynie mocní a velicí, o nichžto se nezdálo, aby tak mnozí hýbati se mohli«. Jen dábel to v nás působí, že lneme k světu (159b2): »Hotovýť jest drak (= dábel), aby všeliké odplaty člověka zbavil v skutcích dobrých; protož lakotau, hněvem, lakomstvím, zlobivostí anebo freji člověka poráží. A dábel všecken svět, i naše tělo má k své pomoci... Nebo tělo jest náš zrádce dáblu proti nám«. Nebo jinde (162a2): »Jest jiná paušť zde dobrá, totiž opustiti svět milováním, nepečovati o tento svět a vjíti v své srdce a v své svědomie, je 1) Tento supranaturalismus uplatnil Jakoubek už v svém universitním kázání Beati pauperes spiritu na svátek Všech svatých (1408?), kde požaduje od duchovních trojí chudobu: 1. chudobu dobrovolnou, která záleží nejen ve zřeknutí se nepotřebných statků časných, nýbrž i v odložení nezřízené starostlivosti o statky k životu potřebné; 2. potlačování žádostí a chtíčů tělesných a trpělivé snášení protivenství i smrti pro Krista; 3. chudobu ducha, t. j. pokoru. (Viz Sedlákovy Studie a texty I. str. 369 n.; otisk kázání ib. str. 377 nn.; srovnej i Sedláka, M. Jan Hus, str. 130.)
XXVIII Odtud plyne i nesmírné zdůrazňování užitku a významu svátosti oltářní, o čemž bude řeč níže. Ve shodě s tímto názorem odvrací Jakoubek své poslu- chače od tohoto světa a žádá, aby konali vše jen se zřetelem na život posmrtnýl). »Nebo zde jest bieda a marnosti« (100a1). Hned na začátku Výkladu káže: »Tuto také dává se nám naučenie, že, chtěl-li by kto z této studnice (= Krista) nětco vyvážiti, potřebie jest upokojenie mysli a vzdálenie od hluku světského« (1a2). »A čím viece se s světem obieráme, tiem větší překážku k porozumění těchto zjevení trpíme« (1b1). Proto má člověk své hříšné tělo mrtviti a podrobovati duchu: »Protož všickni mají býti hotovi k boji proti tělu, abychom žádosti a líbosti těla mrtvili, neb jest těžký nepřítel, ke všemu zlému na- kloněný« (38b1). »Tělo naše jesti ť země; protož máme podmaniti chuti a žádosti, myšlenie, vuoli Pánu, abychme nad těmi věcmi kralovali« (83b1). »Nebo v nižádném stvoření pod nebem člověk nemuož nasycenie mieti, neb ani bohatstvím ani smilstvem ani také ctí světskau aneb přízní« (104b1). Kdo se nechce vzdáti těchto světských věcí dobrovolně, tomu je často odnímá Bůh mocí (94a1): »Protož viděl hnutie země, že lidé zemští, zemské věci milujíce a o ně se starajíce, hýbají se od pokoje světa a zemské věci se jim odjímají. Nebo spadají plotové, zámkové, vinnice a zahrady, takže, které sú věci byly lidem příčina hřícha, to Pán odjímá, aby se poznali, kterak sú Boha pohnuli. Hajbie se nynie mocní a velicí, o nichžto se nezdálo, aby tak mnozí hýbati se mohli«. Jen dábel to v nás působí, že lneme k světu (159b2): »Hotovýť jest drak (= dábel), aby všeliké odplaty člověka zbavil v skutcích dobrých; protož lakotau, hněvem, lakomstvím, zlobivostí anebo freji člověka poráží. A dábel všecken svět, i naše tělo má k své pomoci... Nebo tělo jest náš zrádce dáblu proti nám«. Nebo jinde (162a2): »Jest jiná paušť zde dobrá, totiž opustiti svět milováním, nepečovati o tento svět a vjíti v své srdce a v své svědomie, je 1) Tento supranaturalismus uplatnil Jakoubek už v svém universitním kázání Beati pauperes spiritu na svátek Všech svatých (1408?), kde požaduje od duchovních trojí chudobu: 1. chudobu dobrovolnou, která záleží nejen ve zřeknutí se nepotřebných statků časných, nýbrž i v odložení nezřízené starostlivosti o statky k životu potřebné; 2. potlačování žádostí a chtíčů tělesných a trpělivé snášení protivenství i smrti pro Krista; 3. chudobu ducha, t. j. pokoru. (Viz Sedlákovy Studie a texty I. str. 369 n.; otisk kázání ib. str. 377 nn.; srovnej i Sedláka, M. Jan Hus, str. 130.)
Strana XXIX
XXIX vyčistiti a vymésti a odtrhnauti se od světa a rozkoší... Protož utéci se k srdci svému vyčištěnému jest utéci na rozkošnau paušť ... Nebo Kristus k duši samotné rád mluví, když hřmotové světští nejsau v srdci; ale když sau tohoto světa nepokojové, nemluví Kristus rád k takové duši. Ale když se upokojí a samotná bývá jako na paušti, tehdyť Pán napomínanie a výstrahu dává jie«. Kdo však dává přednost světu, tomu nekyne blaženost nebeská (162b1): »... ale kterýž člověk zde nedbá mieti pauště, v své mysli neupokoje se, ale světem jsa obvázán a v svět se vylévaje, slušie se báti, že ani na paušť slávy takový nebude uveden«. Proto jen ten je vpravdě blažený, kdo se zřekne světa (165a2/b1): »Kdyby se člověk varoval marností světských a potupil obchody a zaměst- knánie světa, obveselil by velmi anděly. Jestliže hněv, jestliže chlipnost, lakomstvie, jestliže šatanovu chytrost přemáhá a po- ráží v sobě, hned hlas blahoslavený potěšenie vychází v duši té.« Doklady supranaturalistického smýšlení autorova najdeme ve Výkladu ještě na četných jiných místech. Tak na str. 173b2 »Jednoho každého člověka tělo jest pravá šelma, kteráž bojuje proti člověku, v nadutí se pozdvihuje a vystupuje zhuoru, chtěje člověka vnitřnieho podmaniti sobě«. A nejen naše tělo je hodno nenávisti, nýbrž celý svět (397a1): »A tiť sau Jeruzalém z zafírového kamene, kteříž již světa nenávidie a v uošklivosti jej mají ..., ale k božským a nebeským věcem pozdvihují se, aniž se jim již bohatstvie líbie, ani hospodářstvie«. Život na tomto světě je tedy pravému křesťanu jen trápením (397b2): »Hle, to ť život náš, že hrozno jest živu býti na světě dobrému křesťanu!« Proto má mu býti smrt tělesná jen vysvobozením, nikoli trestem (213b1): »Nebo báti se podstúpiti smrti přivodí mnoho zlého a kazí mnoho dobrého, nebo pro takovau bázeň nezřízenú člověk opauští Boha i pravdu«1). Proto nemáme naříkati při smrti dobrého člověka, ale radovati se (214a2): »Nebo na svět když se rodí člověk, tehdy se rodí v biedy; ale když mrtvý hřiechóm umierá na těle, tehdy se rodí v radost nevýmluvnú. 1) Křesťan má tisíckrát raději podstoupiti smrt tělesnou než dopustiti se smrtelného hříchu (213b1/b2): »Smrt zlá jedna jest duše skrz hřiech smrte- dlný ... A tať jest svatým byla hroznějšie nežli která smrt těla, a tisíc smrtí spieše by podstaupili nežli se smrti duše dopustili, svoléce hřiechu«. Pod. na str. 248b2: »Lepšie by byla smrt tělesná učiněná v lásce nežli za- mordovánie života milostného u vieře a v lásce ozdobeného«. A s obměnou zase na str. 398b2: »Lépe by bylo člověku tělesně umříti stokrát, nežli ctnosti viery a lásky ztratiti. Ale zachovati bohatstvie a život přirozený chceme, a vieru potracujeme. Jsme-li tedy maudří?«
XXIX vyčistiti a vymésti a odtrhnauti se od světa a rozkoší... Protož utéci se k srdci svému vyčištěnému jest utéci na rozkošnau paušť ... Nebo Kristus k duši samotné rád mluví, když hřmotové světští nejsau v srdci; ale když sau tohoto světa nepokojové, nemluví Kristus rád k takové duši. Ale když se upokojí a samotná bývá jako na paušti, tehdyť Pán napomínanie a výstrahu dává jie«. Kdo však dává přednost světu, tomu nekyne blaženost nebeská (162b1): »... ale kterýž člověk zde nedbá mieti pauště, v své mysli neupokoje se, ale světem jsa obvázán a v svět se vylévaje, slušie se báti, že ani na paušť slávy takový nebude uveden«. Proto jen ten je vpravdě blažený, kdo se zřekne světa (165a2/b1): »Kdyby se člověk varoval marností světských a potupil obchody a zaměst- knánie světa, obveselil by velmi anděly. Jestliže hněv, jestliže chlipnost, lakomstvie, jestliže šatanovu chytrost přemáhá a po- ráží v sobě, hned hlas blahoslavený potěšenie vychází v duši té.« Doklady supranaturalistického smýšlení autorova najdeme ve Výkladu ještě na četných jiných místech. Tak na str. 173b2 »Jednoho každého člověka tělo jest pravá šelma, kteráž bojuje proti člověku, v nadutí se pozdvihuje a vystupuje zhuoru, chtěje člověka vnitřnieho podmaniti sobě«. A nejen naše tělo je hodno nenávisti, nýbrž celý svět (397a1): »A tiť sau Jeruzalém z zafírového kamene, kteříž již světa nenávidie a v uošklivosti jej mají ..., ale k božským a nebeským věcem pozdvihují se, aniž se jim již bohatstvie líbie, ani hospodářstvie«. Život na tomto světě je tedy pravému křesťanu jen trápením (397b2): »Hle, to ť život náš, že hrozno jest živu býti na světě dobrému křesťanu!« Proto má mu býti smrt tělesná jen vysvobozením, nikoli trestem (213b1): »Nebo báti se podstúpiti smrti přivodí mnoho zlého a kazí mnoho dobrého, nebo pro takovau bázeň nezřízenú člověk opauští Boha i pravdu«1). Proto nemáme naříkati při smrti dobrého člověka, ale radovati se (214a2): »Nebo na svět když se rodí člověk, tehdy se rodí v biedy; ale když mrtvý hřiechóm umierá na těle, tehdy se rodí v radost nevýmluvnú. 1) Křesťan má tisíckrát raději podstoupiti smrt tělesnou než dopustiti se smrtelného hříchu (213b1/b2): »Smrt zlá jedna jest duše skrz hřiech smrte- dlný ... A tať jest svatým byla hroznějšie nežli která smrt těla, a tisíc smrtí spieše by podstaupili nežli se smrti duše dopustili, svoléce hřiechu«. Pod. na str. 248b2: »Lepšie by byla smrt tělesná učiněná v lásce nežli za- mordovánie života milostného u vieře a v lásce ozdobeného«. A s obměnou zase na str. 398b2: »Lépe by bylo člověku tělesně umříti stokrát, nežli ctnosti viery a lásky ztratiti. Ale zachovati bohatstvie a život přirozený chceme, a vieru potracujeme. Jsme-li tedy maudří?«
Strana XXX
XXX A protož se sluší radovati a neplakati, když umierá dobrý člověk; ale děti, když se rodie na svět, úpějí a pláčí«. A tak i na str. 391a2/b1 »Komužť světlo slauží viery, rychleť pospiechá jako z vohně s tohoto světa ... Jako člověk, připravuje se k boji, všecky věci opauští a obchody světské pro časnau korunu nebo odplatu, ovšem pak k království nebeskému kto chce běžeti, pro ně bojuje, potřebie jest, aby opustil duom, přátely, bohatstvie a všecky věci, které sau na překážku duši, ode všech věcí se zdržovati má, ovšem nebezpečenstvie podstúpiti, aby přijal konečné dobré a času milosti aby ne nadarmo strávil«. Proto se právem světí památka mučedníků v den jejich smrti, nikoli v den jejich narození (398b1): »Prvé mučedlníci když umierali, světí nazývali ten den narozenie. Nepravili, den tělesného narozenie by byl život, než smrt, ale nazývali den narozenie po smrti«. Proto se v rozmanitých variacích opakuje u Jakoubka pohrdání tělem a vezdejším životem, na př. 426b1: »Protož již zřejmo jest, že tělo naše biedný a najmrzutější žalář jest a stien duše vnitř krásné, jenž jest obraz boží«. A na str. 429b2. »Tento život jest jako voda s svau slávau a pověstí, s zdravím a bohatstvím, se ctí a mladostí. Tyto všecky věci jako voda plynau«. (443b2): »Tak zajisté my sme jako v žaláři smrdutém, tmavém, nečistém, v tomto světě«. Všechny věci tohoto světa jsou pomíjející (444a2): »Ale tyto všecky věci pomíjejí rychle jako voda a sníh. A kde sau ciesařové a knížata, kteříž byli před mnoha lety? Již sau zajisté odešli, a jako by nikdá nebyli; a tak sláva jich a pověst a bohatstvie a čest světa tohoto pomíjejí«. Pravý křesťan vidí svůj cíl jen v životě záhrobním, jejž líčí kazatel slovy (443b2): »A tam lucerny nebo svíce nebude, ani světla slunečného, ani měsíce, ale Beránek Kristus osvěcovati bude«. (444a1): »Nebo tam nebude času, nebo čas změřuje se sluncem«. (444a2): »A tak jest tam bytnost nad čas i místo«1). Pravý klid, pokoj a mír nemáme hledati v upokojení s tímto světem2). Ba spíše naopak, právě obyčejně tehdy, když trpíme 1) Jiné doklady toho, jak Jakoubek opovrhuje věcmi časnými jako bohatstvím, štěstím, slávou, zdravím atd., lze najíti na př. na str. 125b2, 269b2 a j. 2) Tento názor projevil Jakoubek už r. 1413, když král Václav naléhal na smír mezi náboženskými stranami a poukazoval na to, jak trpí dobrá pověst celého království stálými třenicemi mezi stranami (Palacký, Docu-
XXX A protož se sluší radovati a neplakati, když umierá dobrý člověk; ale děti, když se rodie na svět, úpějí a pláčí«. A tak i na str. 391a2/b1 »Komužť světlo slauží viery, rychleť pospiechá jako z vohně s tohoto světa ... Jako člověk, připravuje se k boji, všecky věci opauští a obchody světské pro časnau korunu nebo odplatu, ovšem pak k království nebeskému kto chce běžeti, pro ně bojuje, potřebie jest, aby opustil duom, přátely, bohatstvie a všecky věci, které sau na překážku duši, ode všech věcí se zdržovati má, ovšem nebezpečenstvie podstúpiti, aby přijal konečné dobré a času milosti aby ne nadarmo strávil«. Proto se právem světí památka mučedníků v den jejich smrti, nikoli v den jejich narození (398b1): »Prvé mučedlníci když umierali, světí nazývali ten den narozenie. Nepravili, den tělesného narozenie by byl život, než smrt, ale nazývali den narozenie po smrti«. Proto se v rozmanitých variacích opakuje u Jakoubka pohrdání tělem a vezdejším životem, na př. 426b1: »Protož již zřejmo jest, že tělo naše biedný a najmrzutější žalář jest a stien duše vnitř krásné, jenž jest obraz boží«. A na str. 429b2. »Tento život jest jako voda s svau slávau a pověstí, s zdravím a bohatstvím, se ctí a mladostí. Tyto všecky věci jako voda plynau«. (443b2): »Tak zajisté my sme jako v žaláři smrdutém, tmavém, nečistém, v tomto světě«. Všechny věci tohoto světa jsou pomíjející (444a2): »Ale tyto všecky věci pomíjejí rychle jako voda a sníh. A kde sau ciesařové a knížata, kteříž byli před mnoha lety? Již sau zajisté odešli, a jako by nikdá nebyli; a tak sláva jich a pověst a bohatstvie a čest světa tohoto pomíjejí«. Pravý křesťan vidí svůj cíl jen v životě záhrobním, jejž líčí kazatel slovy (443b2): »A tam lucerny nebo svíce nebude, ani světla slunečného, ani měsíce, ale Beránek Kristus osvěcovati bude«. (444a1): »Nebo tam nebude času, nebo čas změřuje se sluncem«. (444a2): »A tak jest tam bytnost nad čas i místo«1). Pravý klid, pokoj a mír nemáme hledati v upokojení s tímto světem2). Ba spíše naopak, právě obyčejně tehdy, když trpíme 1) Jiné doklady toho, jak Jakoubek opovrhuje věcmi časnými jako bohatstvím, štěstím, slávou, zdravím atd., lze najíti na př. na str. 125b2, 269b2 a j. 2) Tento názor projevil Jakoubek už r. 1413, když král Václav naléhal na smír mezi náboženskými stranami a poukazoval na to, jak trpí dobrá pověst celého království stálými třenicemi mezi stranami (Palacký, Docu-
Strana XXXI
XXXI nátisky a pronásledování zde na světě, míváme opravdový mír, mír vnitřní, mír s Bohem. I tuto základní myšlenku našel sice Jakoubek už v Písmu sv. a v církevních Otcích1), ale za bouřlivých dob válečných byl zvláště nutkán opět a opět ji opakovati, aby »věrní« neklesali na mysli v dobách zlých. Proto učí, že právě ti lidé, kteří žijí se světem smířeni a netrpí útisku a protivenství, mají se nejvíce obávati, že jsou předurčeni k zatracení. Obměna českého přísloví »Koho Bůh miluje, křížem ho navštěvuje« je vyjádřena na četných místech Výkladu; a Jakoubek také cituje biblická slova (Přísl. 3, 12): »Nebo Pán, kteréž miluje, tresce« (184b1, 226b1). Praví křesťané ovšem mají býti mezi sebou spojeni naprostou jednotou a svorností; kdo ji ruší, není křesťan. Už v začátcích své činnosti veřejné napomíná Jakoubek své posluchače akademické k pokoji a mírnosti2), ve Výkladu na Zjevení pak najdeme četná místa stejného obsahu. Zármutky dopouští často Bůh na své věrné (62b2): »Ne- domnievaj se, že by z toho měl zúfati, že zámutkové na tě jdau, pohruožky a chudoby, neměj za to, že bych tě tehdáž zavrhl, ale to měj za znamenie, že tě miluji. Nebo kteréž miluji, tresci, vnitř v duši hřiechy v srdce přivodě, a kárám zevnitř skrz zámutky, múky, pomsty, auzkosti, nemoci, bolesti etc. A tak světí, když sú koho viděli, an hřeší, a potom, an nic netrpí, báli se, že ten jest z zatracencuov a že ho Buoh nenávidí. Ale když sú trpěli, tehdy naději měli, že Buoh je miluje, zde chtěje opraviti je«. (88b2/89a1:) »Nebo, když tyrannové věrným překážejí a sužují mordujíce je, spieše jim pomáhají do vlasti nebeské domnievajíce se, že jim uškodie. A to Buoh přepauští na své z veliké lásky, aby menta str. 472/3). Jakoubek tehdy prohlásil, že pravý pokoj nezáleží v klidu a blahobytu země v běžném smyslu světském, ale v pokoji a svornosti v Kristu: ať král a páni donutí kněžstvo, aby se vzdalo světského panování, pohoršlivého života atd., potom bude pravý pokoj v zemi. (Ibidem str. 493/4). Srovnej i Novotného, M. Jan Hus II, str. 268 n. a Sedláka, M. Jan Hus, str. 271/2; Bartoš, Liter. činnost č. 29. 1) Srovnej na př. Origenovu homilii IX in Numeros (MG 12 c. 627): tunc pacem habemus apud Deum, cum ab hominibus propter iustitiam bella perpetimur. 2) Sedlák, Studie a texty I, str. 365 a téhož Počátkové kalicha (Čas. kat. duch. 1913, str. 227).
XXXI nátisky a pronásledování zde na světě, míváme opravdový mír, mír vnitřní, mír s Bohem. I tuto základní myšlenku našel sice Jakoubek už v Písmu sv. a v církevních Otcích1), ale za bouřlivých dob válečných byl zvláště nutkán opět a opět ji opakovati, aby »věrní« neklesali na mysli v dobách zlých. Proto učí, že právě ti lidé, kteří žijí se světem smířeni a netrpí útisku a protivenství, mají se nejvíce obávati, že jsou předurčeni k zatracení. Obměna českého přísloví »Koho Bůh miluje, křížem ho navštěvuje« je vyjádřena na četných místech Výkladu; a Jakoubek také cituje biblická slova (Přísl. 3, 12): »Nebo Pán, kteréž miluje, tresce« (184b1, 226b1). Praví křesťané ovšem mají býti mezi sebou spojeni naprostou jednotou a svorností; kdo ji ruší, není křesťan. Už v začátcích své činnosti veřejné napomíná Jakoubek své posluchače akademické k pokoji a mírnosti2), ve Výkladu na Zjevení pak najdeme četná místa stejného obsahu. Zármutky dopouští často Bůh na své věrné (62b2): »Ne- domnievaj se, že by z toho měl zúfati, že zámutkové na tě jdau, pohruožky a chudoby, neměj za to, že bych tě tehdáž zavrhl, ale to měj za znamenie, že tě miluji. Nebo kteréž miluji, tresci, vnitř v duši hřiechy v srdce přivodě, a kárám zevnitř skrz zámutky, múky, pomsty, auzkosti, nemoci, bolesti etc. A tak světí, když sú koho viděli, an hřeší, a potom, an nic netrpí, báli se, že ten jest z zatracencuov a že ho Buoh nenávidí. Ale když sú trpěli, tehdy naději měli, že Buoh je miluje, zde chtěje opraviti je«. (88b2/89a1:) »Nebo, když tyrannové věrným překážejí a sužují mordujíce je, spieše jim pomáhají do vlasti nebeské domnievajíce se, že jim uškodie. A to Buoh přepauští na své z veliké lásky, aby menta str. 472/3). Jakoubek tehdy prohlásil, že pravý pokoj nezáleží v klidu a blahobytu země v běžném smyslu světském, ale v pokoji a svornosti v Kristu: ať král a páni donutí kněžstvo, aby se vzdalo světského panování, pohoršlivého života atd., potom bude pravý pokoj v zemi. (Ibidem str. 493/4). Srovnej i Novotného, M. Jan Hus II, str. 268 n. a Sedláka, M. Jan Hus, str. 271/2; Bartoš, Liter. činnost č. 29. 1) Srovnej na př. Origenovu homilii IX in Numeros (MG 12 c. 627): tunc pacem habemus apud Deum, cum ab hominibus propter iustitiam bella perpetimur. 2) Sedlák, Studie a texty I, str. 365 a téhož Počátkové kalicha (Čas. kat. duch. 1913, str. 227).
Strana XXXII
XXXII ztohoto světa vyšli«. Ve štěstí lidé více padají do hříchů, kdežto v neštěstí se naučí hledati Boha (99a1): »Nebo zástup božie po veškeren život vede boj ..., volení mají ustavičný boj před od- platau, neb sau v odporu s světem, tělem a svým srdcem, nemajíc v nich doufánie. Aby člověk nezalíbil se sobě v štěstí, musí býti boj. A mnozí z zástupu božieho padají v štěstí, a více než v neštěstí; nebo v protivenství člověk poníží se, ale v štěstí zastíněn bývá a oslepeno bývá srdce člověčie. A protož statečně má bojovati každý věrný a musí býti rytieřem. Kto by chtěl své srdce přemoci, všecky hněvy, prchlivosti, utrhánie, lakoty a všecky hřiechy, pravýť jest takový rytieř Páně«. (101a1): »Nebo nynie zdá se nám to zlé, když bohatstvie a zdravie odjímají se; ale potom u vlasti nebeské poznajíce, že jest to učinil (Bůh) pro jich dobré, vděčni budau z toho«. 212b2: »A tak hlad, mor a meč víno jest čisté, kteréž pijíce mnozí se očišťují těchto časuov výborně«. Bůh nás navštěvuje svými tresty jednak zevně (109a1: »Tak někdy žádáme, aby protivenstvie nepřátel bylo odjato, ale Buoh pro naše lepšie neslyší nás v tom«), jednak hryzením svědomí (103b2: »Protož každý hřiešník, kterýž není očištěn skrz skraušenie a bolest srdečnú, proto pomysliti má o sobě, jest-li z spasencuov, že mnoho musí trpěti, kdyžto rez v srdci ještě jest a v svědomí«). Protivenství očišťují člověka (147a2/b1): »Ano Buoh má od člověka chválen býti, že trpí pro spravedlnost, poněvadž jest to nemalý dar. Nebo skrze ty věci odporné vyčišťuje se jako zlato u výhni a protivenstvie člověku prospievají, ale neškodie, když aspoň člověk má se slušně a nebauří se ani pohybuje k hněvu nezřízeně aneb některému hřiechu nepovolí«. Srovnati se s Bohem i s světem je nemožné (134a2): »Ale pohřiechu jiní od cesty pravdy blaudie, jiní kulhají, jednák s svě- tem, jednák s Bohem srovnati se chtějíce. Které jest to srdce tak ohebné, aby na všecky věci tohoto světa zapomnělo a toliko aby na ony nebeské se rozpomínalo a ty spatřovalo?« Štěstí tohoto světa je marnost (136a1): »Země jest pokojné štěstie, sláva světská, rozkoše, zdravie a zbožie, kterýmižto věcmi lid křesťanský jest sveden a zklamán. Nebo téměř všickni bohatstvím, pokojem světským a slávau svedeni sau«. Proto je lépe církvi pravé, do- pouští-li na ni Bůh trápení (144b2): »Nebo, jestliže bývá dán věrným pokoj světa, tehdy opět vylévají se v svět. Protož Pán dopauští, aby jeho svatá cierkev bauřky trpěla, aby, tak jsúci
XXXII ztohoto světa vyšli«. Ve štěstí lidé více padají do hříchů, kdežto v neštěstí se naučí hledati Boha (99a1): »Nebo zástup božie po veškeren život vede boj ..., volení mají ustavičný boj před od- platau, neb sau v odporu s světem, tělem a svým srdcem, nemajíc v nich doufánie. Aby člověk nezalíbil se sobě v štěstí, musí býti boj. A mnozí z zástupu božieho padají v štěstí, a více než v neštěstí; nebo v protivenství člověk poníží se, ale v štěstí zastíněn bývá a oslepeno bývá srdce člověčie. A protož statečně má bojovati každý věrný a musí býti rytieřem. Kto by chtěl své srdce přemoci, všecky hněvy, prchlivosti, utrhánie, lakoty a všecky hřiechy, pravýť jest takový rytieř Páně«. (101a1): »Nebo nynie zdá se nám to zlé, když bohatstvie a zdravie odjímají se; ale potom u vlasti nebeské poznajíce, že jest to učinil (Bůh) pro jich dobré, vděčni budau z toho«. 212b2: »A tak hlad, mor a meč víno jest čisté, kteréž pijíce mnozí se očišťují těchto časuov výborně«. Bůh nás navštěvuje svými tresty jednak zevně (109a1: »Tak někdy žádáme, aby protivenstvie nepřátel bylo odjato, ale Buoh pro naše lepšie neslyší nás v tom«), jednak hryzením svědomí (103b2: »Protož každý hřiešník, kterýž není očištěn skrz skraušenie a bolest srdečnú, proto pomysliti má o sobě, jest-li z spasencuov, že mnoho musí trpěti, kdyžto rez v srdci ještě jest a v svědomí«). Protivenství očišťují člověka (147a2/b1): »Ano Buoh má od člověka chválen býti, že trpí pro spravedlnost, poněvadž jest to nemalý dar. Nebo skrze ty věci odporné vyčišťuje se jako zlato u výhni a protivenstvie člověku prospievají, ale neškodie, když aspoň člověk má se slušně a nebauří se ani pohybuje k hněvu nezřízeně aneb některému hřiechu nepovolí«. Srovnati se s Bohem i s světem je nemožné (134a2): »Ale pohřiechu jiní od cesty pravdy blaudie, jiní kulhají, jednák s svě- tem, jednák s Bohem srovnati se chtějíce. Které jest to srdce tak ohebné, aby na všecky věci tohoto světa zapomnělo a toliko aby na ony nebeské se rozpomínalo a ty spatřovalo?« Štěstí tohoto světa je marnost (136a1): »Země jest pokojné štěstie, sláva světská, rozkoše, zdravie a zbožie, kterýmižto věcmi lid křesťanský jest sveden a zklamán. Nebo téměř všickni bohatstvím, pokojem světským a slávau svedeni sau«. Proto je lépe církvi pravé, do- pouští-li na ni Bůh trápení (144b2): »Nebo, jestliže bývá dán věrným pokoj světa, tehdy opět vylévají se v svět. Protož Pán dopauští, aby jeho svatá cierkev bauřky trpěla, aby, tak jsúci
Strana XXXIII
XXXIII trápena, osvícena byla«1). Pod. 184b2: »Všudy zajisté Pán svých věrných opletuje cesty trním, aby, kamž chce odjíti od Pána, tu hned aby se ubodl a poznal se«. V čem záleží vnitřní pokoj, vysvětluje kazatel na 1. 4a1: »Protož Pán svým, ... ač zevnitř nemají pokoje, vnitř však dává pokoj jim. Tento pokoj záleží v očištění od hřiechuov, v upo- kojení s Bohem a v dobré svornosti bližních«. Hříchy jsou hlavní překážkou pravého pokoje (11a2): »A proč lidé nynie v sobě pokoje mieti nemohú? Příčina jest, nebo hřiechové ještě mezi nimi svobodu mají, ještě opilstva a frejové a collacie večernie dlauhé etc. A protož zámutkové přicházejí na nás, pro hřiechy naše«. (11b2.) »Protož těmito zámutky přinucen bývá člověk, aby k Bohu patřil a k němu volal. A zdá se člověku, že by byl veliké síly, ale když přijdú zámutkové, také lidé sú nábožnějšie nežli v štěstí, v němžto srdce vylévá se k zevnitřním věcem; ale tuto se shromažďuje a napomíná, aby častokrát volalo k samému Bohu... Nebo tehdáž, čím viece trpie, tiem více dává Pán odplaty, když neodcházejí od Pána«. (11b2/12a1): »A to těm přichází, kteříž mají milost Páně v sobě, že všichni zámutkové přicházejí jim k prospěchu, k ostrahování sebe pilnějšímu; a takoví umějí jiným trpícím shověti, milosrdni bývají vidúce, že sami potřebují Páně milosrdenstvie«. Znakem pravých křesťanů je vzájemná svornost (20b2): »Ale že nejsú křesťané spojeni v jednotu a sú nesvorní, protož masti drahé k nám netekau od Krista«. Naopak nesvornost je vlastní údům Antikristovým (33b1): »Jako královstvie nebeské netoliko u vlasti slovú, ale i zde dobří v milosti, tak všickni zlí audové Antikristovi sú peklo. Nebo, jako v pekle sú nesvorní, tak i zde zlí, kteříž Boha nemilují, ale ustavičně se sváří«. Jen těm se dostane blaženosti nebeské, kteří zde žijí ve svornosti s pravými spolu- křesťany (98a2): »Tento zástup jest svorný jako jeden člověk. Protož, kteří tam mají přijíti, musie, aby zde byli svorní v dobrém, v jednostajné víře. Ale kde jest rozdělenie u vieře, takoví sú daleko od cíle oslaveného života«. Ale jen tam může býti svornost, kde 1) Srovnej i 62b1: »Nebo zámutkové otvierají oči, abychom se v svých křehkostech poznávali«. Zlí bývají sice někdy také trápeni, ale nemají z toho prospěchu (104a1): »Zlí, ač trpie, nebývají očištěni, ale v zaufalstvie padají«. Jakoubek, Výklad. III
XXXIII trápena, osvícena byla«1). Pod. 184b2: »Všudy zajisté Pán svých věrných opletuje cesty trním, aby, kamž chce odjíti od Pána, tu hned aby se ubodl a poznal se«. V čem záleží vnitřní pokoj, vysvětluje kazatel na 1. 4a1: »Protož Pán svým, ... ač zevnitř nemají pokoje, vnitř však dává pokoj jim. Tento pokoj záleží v očištění od hřiechuov, v upo- kojení s Bohem a v dobré svornosti bližních«. Hříchy jsou hlavní překážkou pravého pokoje (11a2): »A proč lidé nynie v sobě pokoje mieti nemohú? Příčina jest, nebo hřiechové ještě mezi nimi svobodu mají, ještě opilstva a frejové a collacie večernie dlauhé etc. A protož zámutkové přicházejí na nás, pro hřiechy naše«. (11b2.) »Protož těmito zámutky přinucen bývá člověk, aby k Bohu patřil a k němu volal. A zdá se člověku, že by byl veliké síly, ale když přijdú zámutkové, také lidé sú nábožnějšie nežli v štěstí, v němžto srdce vylévá se k zevnitřním věcem; ale tuto se shromažďuje a napomíná, aby častokrát volalo k samému Bohu... Nebo tehdáž, čím viece trpie, tiem více dává Pán odplaty, když neodcházejí od Pána«. (11b2/12a1): »A to těm přichází, kteříž mají milost Páně v sobě, že všichni zámutkové přicházejí jim k prospěchu, k ostrahování sebe pilnějšímu; a takoví umějí jiným trpícím shověti, milosrdni bývají vidúce, že sami potřebují Páně milosrdenstvie«. Znakem pravých křesťanů je vzájemná svornost (20b2): »Ale že nejsú křesťané spojeni v jednotu a sú nesvorní, protož masti drahé k nám netekau od Krista«. Naopak nesvornost je vlastní údům Antikristovým (33b1): »Jako královstvie nebeské netoliko u vlasti slovú, ale i zde dobří v milosti, tak všickni zlí audové Antikristovi sú peklo. Nebo, jako v pekle sú nesvorní, tak i zde zlí, kteříž Boha nemilují, ale ustavičně se sváří«. Jen těm se dostane blaženosti nebeské, kteří zde žijí ve svornosti s pravými spolu- křesťany (98a2): »Tento zástup jest svorný jako jeden člověk. Protož, kteří tam mají přijíti, musie, aby zde byli svorní v dobrém, v jednostajné víře. Ale kde jest rozdělenie u vieře, takoví sú daleko od cíle oslaveného života«. Ale jen tam může býti svornost, kde 1) Srovnej i 62b1: »Nebo zámutkové otvierají oči, abychom se v svých křehkostech poznávali«. Zlí bývají sice někdy také trápeni, ale nemají z toho prospěchu (104a1): »Zlí, ač trpie, nebývají očištěni, ale v zaufalstvie padají«. Jakoubek, Výklad. III
Strana XXXIV
XXXIV je jednota víry (95b2): »Protož nemožné jest v obci kterékoli jednotě býti, když nemají jednoty u vieře«l). S roztrpčením však vidí Jakoubek, jak podobojí zevnější nepřátele sice odrážejí, ale nesváry propadají vnitřnímu rozkladu (10b1): »Ale nynie pohřiechu bratřie k jednostajnému stolu Páně přistúpáme, a sebe nenávidie, proti sobě vrau; ačkoli tauž při vedau proti Antikristu, již na se vespolek žalují a sebe vinnie a posměchy z sebe mají a rauhají se, zlého se o sobě domnievají, nevěří sobě vespolek«. (10b2.) »Nebo nechce nikteráž strana hanby nésti, ale nad druhau se chce vyvyšovati a ze všech nedostatkuov chce se vymlúvati a od žádného nechce trestánie přijíti«. Jen láska může zase uvésti svornost (37a2): »Nebo, kdyby nynie láska byla v obci, nepřezřela by závistí a hněvuov v uobci, nedopustila by vespolek sobě utrhati. A ta láska k svaté přivedla by nás jednotě zase. A když lásky nenie, lekati se jest lidem o nehodném přijímaní těla a krve Páně. Nebo sú hněvové, ruoznice, svárové, reptánie, a vypadli sú lidé od té nevinnosti, kterau sú na křtu vzali, jako Lucifer s nebe spadli«. To vše působí dábel (47a1): »A jako ďábel popudil nepřátel zjevných proti nám, tak nynie zbuzuje jednu stranu proti druhé z našich, kteříž spolu vyznávají pravdu... Nebo všecko, což dobrého slyšie, k zatracení věčnému se jim obra- cuje, když se milovánie v nich nerozmáhá, ale umenšuje, svárové, nenávisti a ruoznice v nich povstávají«. Od takových lidí Bůh ani modlitby nepřijímá (109b1): »Ale když sau roztrženie a nenie skutkuov dobrých a lidé sebe nenávidie, znamenieť jest ne- dostatku Ducha svatého, aniž takových modlitby vstupují k oltáři a k truonu«. Proto s bolestí v srdci apostrofuje Jakoubek hlavu království (398b1): »Ó Praho! Co mnoho slyšíš kazateluov, a co mnoho v tobě hřiechuov, strany rozličné a odporné až na smrt, také tělo a krev Páně přijímají! Hle, život na tomto světě! Co se strachujeme umříti? Ta smrt jest počátek všeho dobrého a břeh spasenie! Když kto bývá na vodách mezi vlnobitími, rád žádá připlaviti se k břehu. Tak mezi srdci nešlechetnými a lstivými těžko jest živu 1) Srovnej i 382a1/a2: Když se v šik vojenský zpořádají voděnci, nepřátelé se strachují; když bychom my se tak spojili v jednotu viery a s Kristem, byli bychom jako hauf vojenský a čelo, proti jednotě nepřátelé duchovní nepřemohli by. Byli bychom podobní prvotní cierkvi.
XXXIV je jednota víry (95b2): »Protož nemožné jest v obci kterékoli jednotě býti, když nemají jednoty u vieře«l). S roztrpčením však vidí Jakoubek, jak podobojí zevnější nepřátele sice odrážejí, ale nesváry propadají vnitřnímu rozkladu (10b1): »Ale nynie pohřiechu bratřie k jednostajnému stolu Páně přistúpáme, a sebe nenávidie, proti sobě vrau; ačkoli tauž při vedau proti Antikristu, již na se vespolek žalují a sebe vinnie a posměchy z sebe mají a rauhají se, zlého se o sobě domnievají, nevěří sobě vespolek«. (10b2.) »Nebo nechce nikteráž strana hanby nésti, ale nad druhau se chce vyvyšovati a ze všech nedostatkuov chce se vymlúvati a od žádného nechce trestánie přijíti«. Jen láska může zase uvésti svornost (37a2): »Nebo, kdyby nynie láska byla v obci, nepřezřela by závistí a hněvuov v uobci, nedopustila by vespolek sobě utrhati. A ta láska k svaté přivedla by nás jednotě zase. A když lásky nenie, lekati se jest lidem o nehodném přijímaní těla a krve Páně. Nebo sú hněvové, ruoznice, svárové, reptánie, a vypadli sú lidé od té nevinnosti, kterau sú na křtu vzali, jako Lucifer s nebe spadli«. To vše působí dábel (47a1): »A jako ďábel popudil nepřátel zjevných proti nám, tak nynie zbuzuje jednu stranu proti druhé z našich, kteříž spolu vyznávají pravdu... Nebo všecko, což dobrého slyšie, k zatracení věčnému se jim obra- cuje, když se milovánie v nich nerozmáhá, ale umenšuje, svárové, nenávisti a ruoznice v nich povstávají«. Od takových lidí Bůh ani modlitby nepřijímá (109b1): »Ale když sau roztrženie a nenie skutkuov dobrých a lidé sebe nenávidie, znamenieť jest ne- dostatku Ducha svatého, aniž takových modlitby vstupují k oltáři a k truonu«. Proto s bolestí v srdci apostrofuje Jakoubek hlavu království (398b1): »Ó Praho! Co mnoho slyšíš kazateluov, a co mnoho v tobě hřiechuov, strany rozličné a odporné až na smrt, také tělo a krev Páně přijímají! Hle, život na tomto světě! Co se strachujeme umříti? Ta smrt jest počátek všeho dobrého a břeh spasenie! Když kto bývá na vodách mezi vlnobitími, rád žádá připlaviti se k břehu. Tak mezi srdci nešlechetnými a lstivými těžko jest živu 1) Srovnej i 382a1/a2: Když se v šik vojenský zpořádají voděnci, nepřátelé se strachují; když bychom my se tak spojili v jednotu viery a s Kristem, byli bychom jako hauf vojenský a čelo, proti jednotě nepřátelé duchovní nepřemohli by. Byli bychom podobní prvotní cierkvi.
Strana XXXV
XXXV býti, lépe jest umříti, lépe jest s světa sjíti, vidauce takové zlé věci«1). Se supranaturalismem autorovým souvisí i jeho supra- racionalismus: náš rozum je omezený, proto i moudrost světská je nicotná, pravá moudrost je jen moudrost božská (266b2): »Maudrost světská marná jest. Ale uměti báti se Boha, dobře živu býti, Bohu se modliti v duchu a pravdě, poklonu jemu činiti, tať jest maudrost boží«2). A tak formuluje Jakoubek pravou moudrost i jinde (395b1): »V té totiž vieře veliká jest maudrost, skrze ni zevnitřní padá všeliká pajcha, všeliká světská múdrost«. (403b2.) »Protož ta maudrost božská zlato jest, nebo mezi všemi věcmi najušlechtilejšie«. (404a1:) » ... kto se umie Bohu líbiti, s poctivostí srdce k němu pozdvihnauti, toť jest maudrost«. Moudrost světská u člověka je jen známkou jeho pýchy (404a1) »Veliký rozdiel jest mezi maudrostí světskau a božskau. Maudrost světa bláznovstvie jest před Bohem, a zase maudrost boží bláznov- stvie jest u mudrákuov světa«. Bohužel lidé si často více váží moudrosti světské než boží a jsou na ni pyšní (404a2): »A dnes jednák všickni cvičie se v maudrosti světské a zchopná sau srdce k novinám, ku potupování jiných, ku pajše vlastnie, k slávě 1) Trpělivé snášení protivenství až po obětování vlastního života souvisí s Jakoubkovým messianismem, o němž bude řeč níže. Z četných dokladů odevzdanosti do vůle boží a touhy po mučednictví uvádím ještě aspoň tyto: (231a2:) »Protož, kteří sau za našich časuov pro jméno Kristovo trpěli voheň, trápenie a žaláře, zveleben jest Pán v nich; a mám naději, že ještě v mnohých zveleben bude. A ta ť jest sláva veliká naše, abychom ho zde oslavovali skrz mučedlnictva a vieru a pokoru, a on ť nás u vlasti nebeské oslaví. Nenieť v bohatství oslavenie božieho v nás, ale v utrpení, u vieře, v pokoře«. (393a2:) »Tito zámutkové, kteréž cítí zde volení, dobří sau a sau cesta do nebe a sau čistície; viece je sobě oblibuje Pán nežli zápalnú obět«. A 437b2: »Jako synové izrahelští vyšedše z Ejipta reptali pro nesnáze, takéž dnes osiedla sau a zámutkové pro pravdu, řiekajíce: Ó, bychom jie byli nepoznávali!... Ale bláznivá věc jest chtieti v Ejiptě a v hříších umřieti; ale lépe ť jest umřieti v zemi zaslíbené a v paušti pro jméno božie. Zámutek úžitečný jest služebníkuom božím, aniž mají pro nesnáz odpadati od dobrého «. (306a1/a2:) »Někdy v království tomto byl čas pokoje v hřieších kněžstvo i sedláci i měšťané všickni svět milovali; a to byl čas nenávisti, čas hněvu božieho. Již se zjevuje a ukazuje Pán čas boje ... Čas boje, vylévanie krve dopauští Pán k vyčištěnie hřiechuov na mnohých«. 2) Srovnej i 23b1: Nebo, kteří se zdají najmúdřejší a sobě doufají, ty ďábel zklamává. — A 87b2: A která lepšie múdrost než Boha milovati, báti se a ctíti a hříchuov se varovati? — O Jakoubkově pohrdání moudrostí světskou viz i Kybala, Učení I. str. 139 n. III*
XXXV býti, lépe jest umříti, lépe jest s světa sjíti, vidauce takové zlé věci«1). Se supranaturalismem autorovým souvisí i jeho supra- racionalismus: náš rozum je omezený, proto i moudrost světská je nicotná, pravá moudrost je jen moudrost božská (266b2): »Maudrost světská marná jest. Ale uměti báti se Boha, dobře živu býti, Bohu se modliti v duchu a pravdě, poklonu jemu činiti, tať jest maudrost boží«2). A tak formuluje Jakoubek pravou moudrost i jinde (395b1): »V té totiž vieře veliká jest maudrost, skrze ni zevnitřní padá všeliká pajcha, všeliká světská múdrost«. (403b2.) »Protož ta maudrost božská zlato jest, nebo mezi všemi věcmi najušlechtilejšie«. (404a1:) » ... kto se umie Bohu líbiti, s poctivostí srdce k němu pozdvihnauti, toť jest maudrost«. Moudrost světská u člověka je jen známkou jeho pýchy (404a1) »Veliký rozdiel jest mezi maudrostí světskau a božskau. Maudrost světa bláznovstvie jest před Bohem, a zase maudrost boží bláznov- stvie jest u mudrákuov světa«. Bohužel lidé si často více váží moudrosti světské než boží a jsou na ni pyšní (404a2): »A dnes jednák všickni cvičie se v maudrosti světské a zchopná sau srdce k novinám, ku potupování jiných, ku pajše vlastnie, k slávě 1) Trpělivé snášení protivenství až po obětování vlastního života souvisí s Jakoubkovým messianismem, o němž bude řeč níže. Z četných dokladů odevzdanosti do vůle boží a touhy po mučednictví uvádím ještě aspoň tyto: (231a2:) »Protož, kteří sau za našich časuov pro jméno Kristovo trpěli voheň, trápenie a žaláře, zveleben jest Pán v nich; a mám naději, že ještě v mnohých zveleben bude. A ta ť jest sláva veliká naše, abychom ho zde oslavovali skrz mučedlnictva a vieru a pokoru, a on ť nás u vlasti nebeské oslaví. Nenieť v bohatství oslavenie božieho v nás, ale v utrpení, u vieře, v pokoře«. (393a2:) »Tito zámutkové, kteréž cítí zde volení, dobří sau a sau cesta do nebe a sau čistície; viece je sobě oblibuje Pán nežli zápalnú obět«. A 437b2: »Jako synové izrahelští vyšedše z Ejipta reptali pro nesnáze, takéž dnes osiedla sau a zámutkové pro pravdu, řiekajíce: Ó, bychom jie byli nepoznávali!... Ale bláznivá věc jest chtieti v Ejiptě a v hříších umřieti; ale lépe ť jest umřieti v zemi zaslíbené a v paušti pro jméno božie. Zámutek úžitečný jest služebníkuom božím, aniž mají pro nesnáz odpadati od dobrého «. (306a1/a2:) »Někdy v království tomto byl čas pokoje v hřieších kněžstvo i sedláci i měšťané všickni svět milovali; a to byl čas nenávisti, čas hněvu božieho. Již se zjevuje a ukazuje Pán čas boje ... Čas boje, vylévanie krve dopauští Pán k vyčištěnie hřiechuov na mnohých«. 2) Srovnej i 23b1: Nebo, kteří se zdají najmúdřejší a sobě doufají, ty ďábel zklamává. — A 87b2: A která lepšie múdrost než Boha milovati, báti se a ctíti a hříchuov se varovati? — O Jakoubkově pohrdání moudrostí světskou viz i Kybala, Učení I. str. 139 n. III*
Strana XXXVI
XXXVI a cti a k bohatství a k vymlauvaní v hřieších. Tať jest světská maudrost. Item jinak se ukazovati, nežli jest před Bohem. Item, přihodí-li se křivda, myslí na pomstu a myslí se vymluviti, ne- vinného učiniti a na jiného žalovati. Toť jest maudrost světská; ta jest maudrost, kteráž odplacuje zlé za zlé proti zápovědi Kristově. Ale tato jest maudrost boží: ... zlého za zlé neodplacovati, ne- přátely milovati. Maudrost tato jest boží, kteráž bláznovstvie jest u lidí«. A pokračuje (404b1): »Tať jest světská maudrost, jinak mluviti, jinak v srdci mieti. Ne tak činí maudrost boží. Item nepřátely milují, zlých věcí za zlé nemínie odplacovati, nemstiti se své křivdy, mají milostivost k nim, za ně se Bohu modlé, spasenie jim srdečně žádají, a to z upřiemnosti, a z čisté upřiemnosti slovo božie slyšie, tělo a krev Páně přijímají, z upřiemnosti trpělivost v protivných věcech zachovávají, z upřiemnosti pravé učie, aby zlé věci zkaženy byly a dobré se vzdělávaly«. Pramenem víry má býti především Písmo sv.1) Proto, mluvě o bludařích proti velebné svátosti, píše Jakoubek (150a1): »A proti takovým oděnie duchovnie máme vzieti, totiž Písmo svaté«. Jeho pravdu zjevovati má povinnost každý, kdo ji zná (1b2): »Tak také každý úžitečné a potřebné věci k spasení znaje, bližním má zjeviti«. Proto se doporučuje časté čítání Písma sv., v něm se nám ukazuje vůle boží (367a2). V prvotní církvi děti se učívaly už od mládí Písmu, aby poznaly vůli Páně (382b2). Ale při výkladu Písma sv. je třeba svrchované opatrnosti, aby člověk svým ome- zeným rozumem nezašel do bludů (137b2): »A protož se má báti, když kto čte zákon, aby bludu miesto pravdy neoblíbil. Nebo mnohé věci zapečeťuje Pán v svém zákoně, aby svaté nebylo dáno psóm a aby perla nebyla povržena před svině«. »Jakož nynie jest, že jeden každý na svuoj duch zpoléhá a všech ducha potupuje. Každý svú při a stranu spravedlivu býti praví a všickni o všech zle se domnievají« (10a2). Jsou mnohé věci, kde sluší prostě věřiti a ne o nich hloubati, neboť jsou nad lidský rozum (45a1): »Aniž potřebie jest nám k těm věcem rozum ztahovati, kteréž sú nad 1) A to nejen Nový zákon, nýbrž i Starý, jak vidíme z hojných citátů a výslovného vyznání Jakoubkova (13b2): »A co proroci lidu izrahelskému mluvievali, z toho též lidu křesťanskému sú mluvievali... Tak, což Ko- rintským aneb Efezským píše apoštol aneb Izaiáš Židóm, nám také píší. Protož neuhazují na úmysl Ducha svatého, kteříž písem prorockých k sobě neobracují«. A 249a2: »Nový zákon i Starý vody boží sau«. (Srovnej proti tomu Kybala, Učení I. str. 133, pozn. 3.)
XXXVI a cti a k bohatství a k vymlauvaní v hřieších. Tať jest světská maudrost. Item jinak se ukazovati, nežli jest před Bohem. Item, přihodí-li se křivda, myslí na pomstu a myslí se vymluviti, ne- vinného učiniti a na jiného žalovati. Toť jest maudrost světská; ta jest maudrost, kteráž odplacuje zlé za zlé proti zápovědi Kristově. Ale tato jest maudrost boží: ... zlého za zlé neodplacovati, ne- přátely milovati. Maudrost tato jest boží, kteráž bláznovstvie jest u lidí«. A pokračuje (404b1): »Tať jest světská maudrost, jinak mluviti, jinak v srdci mieti. Ne tak činí maudrost boží. Item nepřátely milují, zlých věcí za zlé nemínie odplacovati, nemstiti se své křivdy, mají milostivost k nim, za ně se Bohu modlé, spasenie jim srdečně žádají, a to z upřiemnosti, a z čisté upřiemnosti slovo božie slyšie, tělo a krev Páně přijímají, z upřiemnosti trpělivost v protivných věcech zachovávají, z upřiemnosti pravé učie, aby zlé věci zkaženy byly a dobré se vzdělávaly«. Pramenem víry má býti především Písmo sv.1) Proto, mluvě o bludařích proti velebné svátosti, píše Jakoubek (150a1): »A proti takovým oděnie duchovnie máme vzieti, totiž Písmo svaté«. Jeho pravdu zjevovati má povinnost každý, kdo ji zná (1b2): »Tak také každý úžitečné a potřebné věci k spasení znaje, bližním má zjeviti«. Proto se doporučuje časté čítání Písma sv., v něm se nám ukazuje vůle boží (367a2). V prvotní církvi děti se učívaly už od mládí Písmu, aby poznaly vůli Páně (382b2). Ale při výkladu Písma sv. je třeba svrchované opatrnosti, aby člověk svým ome- zeným rozumem nezašel do bludů (137b2): »A protož se má báti, když kto čte zákon, aby bludu miesto pravdy neoblíbil. Nebo mnohé věci zapečeťuje Pán v svém zákoně, aby svaté nebylo dáno psóm a aby perla nebyla povržena před svině«. »Jakož nynie jest, že jeden každý na svuoj duch zpoléhá a všech ducha potupuje. Každý svú při a stranu spravedlivu býti praví a všickni o všech zle se domnievají« (10a2). Jsou mnohé věci, kde sluší prostě věřiti a ne o nich hloubati, neboť jsou nad lidský rozum (45a1): »Aniž potřebie jest nám k těm věcem rozum ztahovati, kteréž sú nad 1) A to nejen Nový zákon, nýbrž i Starý, jak vidíme z hojných citátů a výslovného vyznání Jakoubkova (13b2): »A co proroci lidu izrahelskému mluvievali, z toho též lidu křesťanskému sú mluvievali... Tak, což Ko- rintským aneb Efezským píše apoštol aneb Izaiáš Židóm, nám také píší. Protož neuhazují na úmysl Ducha svatého, kteříž písem prorockých k sobě neobracují«. A 249a2: »Nový zákon i Starý vody boží sau«. (Srovnej proti tomu Kybala, Učení I. str. 133, pozn. 3.)
Strana XXXVII
XXXVII rozum«; podrobněji o tom mluví ještě na str. 71a1: »Jako hovádko poddáno bývá člověku a nerozumí, co s ním puosobí, tak rozum každého člověka krátkýť jest ku poznání vuole Páně. Ale v tom ve všem jako hovado sme. Máme však poddáni býti jeho vuoli, jako na uzdě vedeni býti, abychom, což koli on chce, to činili Jestliže nerozumíme, což kolivěk Buoh dopauští, to trpělivě sná- šejme. Protož rozum náš má jat býti věrau, ač pak i nerozumíme, což věříme«. Pod. 468b1: »Protož pád bývá v kacieřstva v království tomto, kteříž na své zpoléhají duchy«. Víral) pravého křesťana má býti pevná, prostá všech pochybností (134b1): »A mají býti (opravdoví křesťané) jako slaup stálí u víře, neuchylujíce se napravo ani nalevo, ani pochybně vrtlajíce, jako nynie mnozí se vrtie. A že mdlá jest viera v lidech, protož nebývají uslyšáni na modlitbách«. Proto »blahoslavený jest, kto by nebyl z počtu Antikristových auduov, ale aby byl viery celé a života dobrého a lásky hořície plný« (126b2). S bolestí však pozoruje kazatel, jak málo jest víry pravé (195a2): »Tak ť jest bylo těchto dnuov, že řiedká byla a jest viera i nynie ještě. Které jest srdce, ješto by u vieře některého článku nepochybovalo? A když tak sau v cierkvi velicí zlí a menší také zlí, zřídil to šatan, aby hřiechové také zveličeni byli vyších, aby skrz mistry a doktory hřiechové papežští byli vymlauváni a hříchové králuov, Sodoma a hampajs, kuběnářstvo a rufiánstvo, aby to vše výmluvu mělo a všickni aby se s světem srovnali. A ti velicí, tak již pozdvižení, moc sobě obdrževše, žádostiví sau od lidu poslušenstvie nad Boha. A pakli by který kazatel aneb prostý mluvil co proti tomu, nebť bude vyhnán neb do vězenie vzat anebť zamordován bude. Kdybychom se celým srdcem obrátili k Kristu a v ničemž se nechtěli klaněti šelmě, ale odpierati, nebylo by nám potřebie jíti mezi pohany: zde bychom neměli pokoje ani hodiny života, ale tudiež bychom zmordováni byli. Potresceš-li papeže aneb krále neb kněze aneb kupce aneb pro Kristuov zákon bojovníka, hned v nenávisti mají a protivie se«. Nestačí však jen víra2), je třeba i dobrých skutků; a naopak 1) Srovnej 420b1: »Nebo viera jest věřiti Bohu a pravdám nevidědlným, kterých dosáhnúti rozumem nemuožeme«; a zvl. 389b2: »Zřejmo jest, že viera jest světlo nebeské, kteréž nenie z nás, ale od Boha shuory« atd. 2) Pravá víra sama o sobě vede ovšem k dobrým skutkům (395b1): Ktož má vieru, všecko lehce trpí, rád se modlí, ráno vstává, kázanie po- slauchá rád, almužnu dává rád.
XXXVII rozum«; podrobněji o tom mluví ještě na str. 71a1: »Jako hovádko poddáno bývá člověku a nerozumí, co s ním puosobí, tak rozum každého člověka krátkýť jest ku poznání vuole Páně. Ale v tom ve všem jako hovado sme. Máme však poddáni býti jeho vuoli, jako na uzdě vedeni býti, abychom, což koli on chce, to činili Jestliže nerozumíme, což kolivěk Buoh dopauští, to trpělivě sná- šejme. Protož rozum náš má jat býti věrau, ač pak i nerozumíme, což věříme«. Pod. 468b1: »Protož pád bývá v kacieřstva v království tomto, kteříž na své zpoléhají duchy«. Víral) pravého křesťana má býti pevná, prostá všech pochybností (134b1): »A mají býti (opravdoví křesťané) jako slaup stálí u víře, neuchylujíce se napravo ani nalevo, ani pochybně vrtlajíce, jako nynie mnozí se vrtie. A že mdlá jest viera v lidech, protož nebývají uslyšáni na modlitbách«. Proto »blahoslavený jest, kto by nebyl z počtu Antikristových auduov, ale aby byl viery celé a života dobrého a lásky hořície plný« (126b2). S bolestí však pozoruje kazatel, jak málo jest víry pravé (195a2): »Tak ť jest bylo těchto dnuov, že řiedká byla a jest viera i nynie ještě. Které jest srdce, ješto by u vieře některého článku nepochybovalo? A když tak sau v cierkvi velicí zlí a menší také zlí, zřídil to šatan, aby hřiechové také zveličeni byli vyších, aby skrz mistry a doktory hřiechové papežští byli vymlauváni a hříchové králuov, Sodoma a hampajs, kuběnářstvo a rufiánstvo, aby to vše výmluvu mělo a všickni aby se s světem srovnali. A ti velicí, tak již pozdvižení, moc sobě obdrževše, žádostiví sau od lidu poslušenstvie nad Boha. A pakli by který kazatel aneb prostý mluvil co proti tomu, nebť bude vyhnán neb do vězenie vzat anebť zamordován bude. Kdybychom se celým srdcem obrátili k Kristu a v ničemž se nechtěli klaněti šelmě, ale odpierati, nebylo by nám potřebie jíti mezi pohany: zde bychom neměli pokoje ani hodiny života, ale tudiež bychom zmordováni byli. Potresceš-li papeže aneb krále neb kněze aneb kupce aneb pro Kristuov zákon bojovníka, hned v nenávisti mají a protivie se«. Nestačí však jen víra2), je třeba i dobrých skutků; a naopak 1) Srovnej 420b1: »Nebo viera jest věřiti Bohu a pravdám nevidědlným, kterých dosáhnúti rozumem nemuožeme«; a zvl. 389b2: »Zřejmo jest, že viera jest světlo nebeské, kteréž nenie z nás, ale od Boha shuory« atd. 2) Pravá víra sama o sobě vede ovšem k dobrým skutkům (395b1): Ktož má vieru, všecko lehce trpí, rád se modlí, ráno vstává, kázanie po- slauchá rád, almužnu dává rád.
Strana XXXVIII
XXXVIII nestačí jen dobrý a ctnostný život, nýbrž musí býti spojen s pevnou a plnou vírou — obé se musí navzájem doplňovati (127b1): »Nebo tak šatan puosobí, že, život majíce zlý, ještě celau budau mieti vieru o všech viery článciech. Ale těch viera jest mrtvá. Jakož i ďáblové věřie a třesau se; a jestliže člověk nebude mieti lásky, die apoštol, nic neprospievá. Jiné pak na odpor zklamává ..., že budau totiž života dobrého, nebeského a svatého, ale u vieře budau blúditi; a ač ne ve všech článciech viery, ale nechť je pak v jednom, a na tom dábel dosti má«. Takový soulad víry i života shledává Jakoubek — jako i ostatní reformátoři církve — v prvotní církvi apoštol- ské; proto ji klade opět a opět za vzor: »Ale těch věcí pilně šetřiti máme, které se zjevují, aby nebyly proti zachovávaní a pořádku svaté cierkve prvotnie aneb proti dobrému zřízení a Písmu svatému. Pakli ť by byly, tedy ť nejsau jisté a bezpečné« (3a1). »Nebo, kdyby byla tak veliká viera jako v prvotní cierkvi svaté, matce naší, tehdy by ve všech věcech božskau vuoli své předkládal, takže by ani jedné hodiny chtěl živ býti ani štěstie mieti, jediné v čemž by byla vuole Páně« (14b1). »Nebo patřiti máme k cierkvi prvotní a nynější svícnové, totiž nynějšie církev, má se ku příkladu prvotnie cierkve vzdělávati a ku podobenství oněch prvních svícnuov« (16b2). »Někdy církev prvotní svítila a jako kováním kladiv vzdělávána. A poslední cierkev má se jako prvotní napravovati, aby tak byli příkladní, osvícení« (30b1). »Neb tato cierkev od Krista, od apoštoluov, prorokuov prvotnie cierkve má se osvěcovati a zpravovati« (41b2). »Ó šťastná cierkev apoštolská, v nížto zhovadilosti potvorné nebylo!« (273a1). A jinde často.1) Jen jeden rozdíl vytýká Jakoubek církve apoštolské a po- tomní: svatí pozdější nikdy se nebudou moci vyrovnati dokonalostí apoštolům ani údům církve prvotní, až v blaženosti nebeské: »A tak Jan viděl tyto poslednie svaté jako nohy, ale nepraví, aby ti poslední světí byli lepší prvních. Protož nepřipodobňuje jich zlatu, ale mosazi. Nebo světí potomní zde v životě smrtedlném nedosáhnau vrchu a dokonalosti daruov božích, jako sú apoštolé měli; ale tam u vlasti když budau, tehdy ten, ktož tam bude najmenší, větší dary mieti bude, nežli zde na světě měl najvětší apoštol nebo svatý« (25a2). »A v tom království budau větší 1) Viz na př. str. 174a1, 306a1, 370b1 (Navraťmy se tehdy k cierkvi prvotní!), 425a2.
XXXVIII nestačí jen dobrý a ctnostný život, nýbrž musí býti spojen s pevnou a plnou vírou — obé se musí navzájem doplňovati (127b1): »Nebo tak šatan puosobí, že, život majíce zlý, ještě celau budau mieti vieru o všech viery článciech. Ale těch viera jest mrtvá. Jakož i ďáblové věřie a třesau se; a jestliže člověk nebude mieti lásky, die apoštol, nic neprospievá. Jiné pak na odpor zklamává ..., že budau totiž života dobrého, nebeského a svatého, ale u vieře budau blúditi; a ač ne ve všech článciech viery, ale nechť je pak v jednom, a na tom dábel dosti má«. Takový soulad víry i života shledává Jakoubek — jako i ostatní reformátoři církve — v prvotní církvi apoštol- ské; proto ji klade opět a opět za vzor: »Ale těch věcí pilně šetřiti máme, které se zjevují, aby nebyly proti zachovávaní a pořádku svaté cierkve prvotnie aneb proti dobrému zřízení a Písmu svatému. Pakli ť by byly, tedy ť nejsau jisté a bezpečné« (3a1). »Nebo, kdyby byla tak veliká viera jako v prvotní cierkvi svaté, matce naší, tehdy by ve všech věcech božskau vuoli své předkládal, takže by ani jedné hodiny chtěl živ býti ani štěstie mieti, jediné v čemž by byla vuole Páně« (14b1). »Nebo patřiti máme k cierkvi prvotní a nynější svícnové, totiž nynějšie církev, má se ku příkladu prvotnie cierkve vzdělávati a ku podobenství oněch prvních svícnuov« (16b2). »Někdy církev prvotní svítila a jako kováním kladiv vzdělávána. A poslední cierkev má se jako prvotní napravovati, aby tak byli příkladní, osvícení« (30b1). »Neb tato cierkev od Krista, od apoštoluov, prorokuov prvotnie cierkve má se osvěcovati a zpravovati« (41b2). »Ó šťastná cierkev apoštolská, v nížto zhovadilosti potvorné nebylo!« (273a1). A jinde často.1) Jen jeden rozdíl vytýká Jakoubek církve apoštolské a po- tomní: svatí pozdější nikdy se nebudou moci vyrovnati dokonalostí apoštolům ani údům církve prvotní, až v blaženosti nebeské: »A tak Jan viděl tyto poslednie svaté jako nohy, ale nepraví, aby ti poslední světí byli lepší prvních. Protož nepřipodobňuje jich zlatu, ale mosazi. Nebo světí potomní zde v životě smrtedlném nedosáhnau vrchu a dokonalosti daruov božích, jako sú apoštolé měli; ale tam u vlasti když budau, tehdy ten, ktož tam bude najmenší, větší dary mieti bude, nežli zde na světě měl najvětší apoštol nebo svatý« (25a2). »A v tom království budau větší 1) Viz na př. str. 174a1, 306a1, 370b1 (Navraťmy se tehdy k cierkvi prvotní!), 425a2.
Strana XXXIX
XXXIX i menší, a někteří jiným poddáni býti mají, ne aby jeden druhému byl rovný jako v prvotní cierkvi a v nebi« (155a1). Vedle Písma sv. však uznává Jakoubek i autoritu Otců církevních: »A protož bez zvláštní pomoci boží lidskému nebezpečenství poddáno jest ve všech Písmích. Alevšak člověk vlastním svým výkladuom nemá doufati v Písmě. A již svatých výklady zamietají!... A když budau srdce pokorná a nebudau sobě doufati, ale k Bohu tlauci budau, aby na rozum Ducha svatého uhoditi mohli, Pán svým věrným sebe nezapří« (10b1). Některé Otce, kteří byli kazateli zvláště milí, výslovně jmenuje (114b1): »Znamenají se ti, jenž sú počátkové viery našie, jako proroci, apoštolé a evangelistové a rady od tří studnic Trojice svaté pocházejície; a jsú ustanovenie svatých apoštoluov, jako řád a zachovávanie slušné při mši svaté, pořádek při posluhování lidu tělem a krví Páně ... Řeky také sú světí jiní potomní, plní Ducha svatého, jako Dionysius, Cyprian etc., kteříž sú lidi svými učeními, vodú spasitedlné maudrosti, napájeli«. »Ukázalť jest zajisté nám Pán cestu skrz svaté své; ale vocasové takoví (= lživí proroci) zamietají všecky téměř svaté« (129a2). Srovnej i 183a2/b1: »Item aby svatí, které sme měli, zavrženi byli, aby jim nebylo věřeno v vykládaní zákona a že nic nejsau: »Co sau ti Havel, Michal, Pavel? Co Jeronym, Jan Zlatoustý?«, z potupy mluviece takové věci a na hory chtiece vstupovati bez pomoci svatých a Písmuom rozuměti chtějíce bez výkladu věrného jich«. Jen dábel to působí, aby mohl snáze své bludy rozsévati (90b1/b2): »Nynie zajisté šatan to najprvé uvrhl v srdce lidská, aby rozumy svatých starých zavrhli a jim nevěřili. To učiniv, tehdy svú namietá váhu, totiž výklad bludný Písma svatého, kterýž mnozí oblibují. Nebo smys- lové a myšlenie člověčie náchylná sú od mladosti své ke zlému...« (186a2/b1:) »Jestiť však chytrost dábelská veliká, že svaté prvnie zamietají, aby svobodněji své bludy, kteréž se jim líbie, jednáním šatanovým uvodili«1). A na str. 320a2/b1: »Ale že poslušenstvie nenie v kněžstvu ani jednostajného kázanie, a protož pořádek pravý cierkve jest vzdálen, tak také v světských nenie poslušen- stvie. A tak dnes žádného řádu nenie. Již duchové rozliční vyšli, kteříž žádnému nechtí poddáni býti, žádnau uzdau zprávcuov nechtí držáni býti ani svatých doktoruov naučenie následovati«. Proti formalismu v náboženství vystupuje Jakoubek tím, že 1) Srovnej i str. 179b1, 313a1 a j. — K této věci viz i Kybala, Učení M. Jana Husa I, str. 140 nn., zvl. závěr na str. 144.
XXXIX i menší, a někteří jiným poddáni býti mají, ne aby jeden druhému byl rovný jako v prvotní cierkvi a v nebi« (155a1). Vedle Písma sv. však uznává Jakoubek i autoritu Otců církevních: »A protož bez zvláštní pomoci boží lidskému nebezpečenství poddáno jest ve všech Písmích. Alevšak člověk vlastním svým výkladuom nemá doufati v Písmě. A již svatých výklady zamietají!... A když budau srdce pokorná a nebudau sobě doufati, ale k Bohu tlauci budau, aby na rozum Ducha svatého uhoditi mohli, Pán svým věrným sebe nezapří« (10b1). Některé Otce, kteří byli kazateli zvláště milí, výslovně jmenuje (114b1): »Znamenají se ti, jenž sú počátkové viery našie, jako proroci, apoštolé a evangelistové a rady od tří studnic Trojice svaté pocházejície; a jsú ustanovenie svatých apoštoluov, jako řád a zachovávanie slušné při mši svaté, pořádek při posluhování lidu tělem a krví Páně ... Řeky také sú světí jiní potomní, plní Ducha svatého, jako Dionysius, Cyprian etc., kteříž sú lidi svými učeními, vodú spasitedlné maudrosti, napájeli«. »Ukázalť jest zajisté nám Pán cestu skrz svaté své; ale vocasové takoví (= lživí proroci) zamietají všecky téměř svaté« (129a2). Srovnej i 183a2/b1: »Item aby svatí, které sme měli, zavrženi byli, aby jim nebylo věřeno v vykládaní zákona a že nic nejsau: »Co sau ti Havel, Michal, Pavel? Co Jeronym, Jan Zlatoustý?«, z potupy mluviece takové věci a na hory chtiece vstupovati bez pomoci svatých a Písmuom rozuměti chtějíce bez výkladu věrného jich«. Jen dábel to působí, aby mohl snáze své bludy rozsévati (90b1/b2): »Nynie zajisté šatan to najprvé uvrhl v srdce lidská, aby rozumy svatých starých zavrhli a jim nevěřili. To učiniv, tehdy svú namietá váhu, totiž výklad bludný Písma svatého, kterýž mnozí oblibují. Nebo smys- lové a myšlenie člověčie náchylná sú od mladosti své ke zlému...« (186a2/b1:) »Jestiť však chytrost dábelská veliká, že svaté prvnie zamietají, aby svobodněji své bludy, kteréž se jim líbie, jednáním šatanovým uvodili«1). A na str. 320a2/b1: »Ale že poslušenstvie nenie v kněžstvu ani jednostajného kázanie, a protož pořádek pravý cierkve jest vzdálen, tak také v světských nenie poslušen- stvie. A tak dnes žádného řádu nenie. Již duchové rozliční vyšli, kteříž žádnému nechtí poddáni býti, žádnau uzdau zprávcuov nechtí držáni býti ani svatých doktoruov naučenie následovati«. Proti formalismu v náboženství vystupuje Jakoubek tím, že 1) Srovnej i str. 179b1, 313a1 a j. — K této věci viz i Kybala, Učení M. Jana Husa I, str. 140 nn., zvl. závěr na str. 144.
Strana XL
XL zdůrazňuje lásku k Bohu i k bližnímu jako přední požadavek a předpoklad spásy každého křesťana. Slova apoštola Pavla (1. Kor. 13, 1 nn.), obměněná v hojných variacích u sv. Augustinal), Viklefem a podle něho u nás zejména Husem2) jinak formulovaná, docházejí vroucího ohlasu u Jakoubka. Již v začátcích své kaza- telské činnosti tvrdí Jakoubek, že křesťan má následovati Krista v životě a mravech; neprávem si osobuje jméno křesťana ten, kdo tak nečiní.3) Je známo, že se Táboři při zjednodušování svých obřadů odvolávali především na Jakoubkův traktát De cerimoniis4). Jen víra prodchnutá láskou prospívá (1b2): »Neb neprospievá poznánie zákona, jediné leč viece z toho člověk miluje Boha«. »Mnozí zajisté, kteří se za stranu boží počítají, bez lásky mnohé věci činie« (8a1). Pravá láska k bližnímu musí býti účinná (10b1): »Tiť sú praví bratří, kteříž nynie nuzným skutky milosrdné ukazují. Nebo ne jméno, ale skutek činí bratra. Bratr jest, kterýž daruov sobě od Boha daných jiným uděluje. Bratr jest, kterýž spasitedlnau, ne jedovatau dává pomoc«. Pravá víra bez skutků nemůže existovati (23b1): »A že tak k Bohu vážně nepatříme, to nevěra puosobí. Neb usta ovšem vyznávají, ale skutek zapierá«. Jen víra spojená s láskou činí nás syny božími (42a2/b1): »Nebo všickni skutkové naši láskú ozdobeni mají býti. Takovíť sú jistě někdy byli pastýři. Najdražšie jest to světlo, mieti vieru s láskau, kteréžto ctnosti sú nevidědlné v duši, bez kterýchžto žádný Bohu se nelíbí, žádný syn boží nenie«. Pravá láska není sobecká, nýbrž má na mysli jen dobro obecné (42b1): »Láska nutí k tomu, aby všemi dary člověk slaužil obci. Nebo nehledá, což jest jejieho vlastnieho. Jeden každý podlé svého povolánie měl by obci slúžiti, jako Marta Pánu Kristu slaužila, jako i nynie bohatšie nuzným svými statky dlužni sú slúžiti. A všickni zahálenie varovati se mají. Ale jeden každý obci povinen jest prospievati a slúžiti duchovní duchovním a světští světským auřadem prospievajíce«5) 1) Srovnej na př. Augustinův Tractatus in epist. Ioan.: Sine dilectione fides inanis est. Cum dilectione fides Christiani, sine dilectione fides daemonis. 2) Fides caritate formata. (Srovnej Kybalovo Učení I, 27 a 164.) 3 Viz Sedlákovy Studie a texty I. str. 365. Ib. II. str. 136 nn. 5) Viz i pěkná slova Jakoubkova na str. 389b2: »Jakáž viera, takováž láska; jakž věří kto, tak i miluje; a jakož věří a miluje, tak naději má. A jakž věří, miluje, naději má, tak skutky činí... Jestliže mieru viery má velikau a velikú lásku, a tak tehdy má veliké skutky a silné a tak veliký dobrý život a veliké dobré příklady«.
XL zdůrazňuje lásku k Bohu i k bližnímu jako přední požadavek a předpoklad spásy každého křesťana. Slova apoštola Pavla (1. Kor. 13, 1 nn.), obměněná v hojných variacích u sv. Augustinal), Viklefem a podle něho u nás zejména Husem2) jinak formulovaná, docházejí vroucího ohlasu u Jakoubka. Již v začátcích své kaza- telské činnosti tvrdí Jakoubek, že křesťan má následovati Krista v životě a mravech; neprávem si osobuje jméno křesťana ten, kdo tak nečiní.3) Je známo, že se Táboři při zjednodušování svých obřadů odvolávali především na Jakoubkův traktát De cerimoniis4). Jen víra prodchnutá láskou prospívá (1b2): »Neb neprospievá poznánie zákona, jediné leč viece z toho člověk miluje Boha«. »Mnozí zajisté, kteří se za stranu boží počítají, bez lásky mnohé věci činie« (8a1). Pravá láska k bližnímu musí býti účinná (10b1): »Tiť sú praví bratří, kteříž nynie nuzným skutky milosrdné ukazují. Nebo ne jméno, ale skutek činí bratra. Bratr jest, kterýž daruov sobě od Boha daných jiným uděluje. Bratr jest, kterýž spasitedlnau, ne jedovatau dává pomoc«. Pravá víra bez skutků nemůže existovati (23b1): »A že tak k Bohu vážně nepatříme, to nevěra puosobí. Neb usta ovšem vyznávají, ale skutek zapierá«. Jen víra spojená s láskou činí nás syny božími (42a2/b1): »Nebo všickni skutkové naši láskú ozdobeni mají býti. Takovíť sú jistě někdy byli pastýři. Najdražšie jest to světlo, mieti vieru s láskau, kteréžto ctnosti sú nevidědlné v duši, bez kterýchžto žádný Bohu se nelíbí, žádný syn boží nenie«. Pravá láska není sobecká, nýbrž má na mysli jen dobro obecné (42b1): »Láska nutí k tomu, aby všemi dary člověk slaužil obci. Nebo nehledá, což jest jejieho vlastnieho. Jeden každý podlé svého povolánie měl by obci slúžiti, jako Marta Pánu Kristu slaužila, jako i nynie bohatšie nuzným svými statky dlužni sú slúžiti. A všickni zahálenie varovati se mají. Ale jeden každý obci povinen jest prospievati a slúžiti duchovní duchovním a světští světským auřadem prospievajíce«5) 1) Srovnej na př. Augustinův Tractatus in epist. Ioan.: Sine dilectione fides inanis est. Cum dilectione fides Christiani, sine dilectione fides daemonis. 2) Fides caritate formata. (Srovnej Kybalovo Učení I, 27 a 164.) 3 Viz Sedlákovy Studie a texty I. str. 365. Ib. II. str. 136 nn. 5) Viz i pěkná slova Jakoubkova na str. 389b2: »Jakáž viera, takováž láska; jakž věří kto, tak i miluje; a jakož věří a miluje, tak naději má. A jakž věří, miluje, naději má, tak skutky činí... Jestliže mieru viery má velikau a velikú lásku, a tak tehdy má veliké skutky a silné a tak veliký dobrý život a veliké dobré příklady«.
Strana XLI
XLI Víra bez lásky je mrtvá (46b2/47a1): »Milovánie zajisté bratrské skutkem dokazované jest znamenie života v duši. Ktož nemiluje milováním čistým a svatým, ten ť jest v smrti. A z toho se ukazuje, že v naší této cierkvi, v níž jest počátek pěknosti, někteří sú majíce jméno, a jsú mrtví, nebo nemilují, ale nenávidí bratří, ačkoli jméno křesťanstvie mají, buďto že se pravdy přídržie, když tehdy sú nenávisti, utrhánie, hořkosti srdečné k sobě vespolek, takoví pohřiechu sú mrtví«. Kdo miluje Boha nade všechno, miluje i bližního (51a1/a2): »Nebo bližnieho milovánie nemuož býti bez milovánie božieho nade všecko. Pohřiechu, po skutcích háda- jíce, nemuožem řieci o lidu nynějším, aby byl v bratrském stoje milování, a tak nejsú filadelfinští, a ješto by však z přijímaní častého a z poslauchaní slova Páně více měli prospievati v milování Boha a bližnieho, ješto, kdyby to činili, báli by se o bližním mluviti, jemu utrhati. A ti, kteříž tělo a krev Páně přijímají, netoliko srdce Bohu mají obětovati, ale i jazyk, aby neutrhali bližním svým, ani bližnieho jazykem bili. Nebo, kdež ť jest pravé milo- vánie, tuť nenie pokrytstvie; a kdeť jest pokrytstvie, tu nenie milovánie bratrského, kteréž vede k milování božiemu, kteréž netrpí sváruov a ruoznic a pohoršení«. Je na velikém omylu ten, kdo se domnívá, že miluje Boha, a bližního nemiluje (407a1): »Aniž muože býti milovánie božie, leč bude milovánie bližnieho. Zklamává sebe, ktož praví: Miluji Boha, a bližnieho nenávidí a svých křivd mstí se«. Láska k bližnímu jest dána člověku přirozeností a jen hřích zvrací tuto přirozenou lásku v nenávist (72b2 73a1): »Nebo, kdyby hřiech nepřekážel, od přirozenie každý člověk svého bližnieho miluje a milostivý jest jeden druhému... A protož pohnauti se k lítosti svého bližnieho jest věc přirozená; pakli se to děje z lásky, to jest již nad přirozenie. A čím více kto opuštěn jest od lásky, tiem tvrdší bývá k bližním svým a ukrutnější«. I v boji za pravdu musí míti křesťan v srdci tuto lásku k bližnímu (119a2): »A protož nynie všickni kromě lásky jsauce, od Ducha svatého opuštění, praviece se pro zákon boží bojovati, sau kobylky. Nebo bojovati pro zákon jest bojovati pro lásku, poněvadž konec zákona jest láska«. Opravdová láska k Bohu bývá podvracena nebo aspoň zastiňo- vána vnějšími obřady nebo obrazy atp. Proti tomu mluví na př. na 1. 22a1: »Protož chce tento Pán, abychom ho ctili, jej milovali, tak, aby v mysl naši nic vážnějšieho nebylo položeno, jediné ta
XLI Víra bez lásky je mrtvá (46b2/47a1): »Milovánie zajisté bratrské skutkem dokazované jest znamenie života v duši. Ktož nemiluje milováním čistým a svatým, ten ť jest v smrti. A z toho se ukazuje, že v naší této cierkvi, v níž jest počátek pěknosti, někteří sú majíce jméno, a jsú mrtví, nebo nemilují, ale nenávidí bratří, ačkoli jméno křesťanstvie mají, buďto že se pravdy přídržie, když tehdy sú nenávisti, utrhánie, hořkosti srdečné k sobě vespolek, takoví pohřiechu sú mrtví«. Kdo miluje Boha nade všechno, miluje i bližního (51a1/a2): »Nebo bližnieho milovánie nemuož býti bez milovánie božieho nade všecko. Pohřiechu, po skutcích háda- jíce, nemuožem řieci o lidu nynějším, aby byl v bratrském stoje milování, a tak nejsú filadelfinští, a ješto by však z přijímaní častého a z poslauchaní slova Páně více měli prospievati v milování Boha a bližnieho, ješto, kdyby to činili, báli by se o bližním mluviti, jemu utrhati. A ti, kteříž tělo a krev Páně přijímají, netoliko srdce Bohu mají obětovati, ale i jazyk, aby neutrhali bližním svým, ani bližnieho jazykem bili. Nebo, kdež ť jest pravé milo- vánie, tuť nenie pokrytstvie; a kdeť jest pokrytstvie, tu nenie milovánie bratrského, kteréž vede k milování božiemu, kteréž netrpí sváruov a ruoznic a pohoršení«. Je na velikém omylu ten, kdo se domnívá, že miluje Boha, a bližního nemiluje (407a1): »Aniž muože býti milovánie božie, leč bude milovánie bližnieho. Zklamává sebe, ktož praví: Miluji Boha, a bližnieho nenávidí a svých křivd mstí se«. Láska k bližnímu jest dána člověku přirozeností a jen hřích zvrací tuto přirozenou lásku v nenávist (72b2 73a1): »Nebo, kdyby hřiech nepřekážel, od přirozenie každý člověk svého bližnieho miluje a milostivý jest jeden druhému... A protož pohnauti se k lítosti svého bližnieho jest věc přirozená; pakli se to děje z lásky, to jest již nad přirozenie. A čím více kto opuštěn jest od lásky, tiem tvrdší bývá k bližním svým a ukrutnější«. I v boji za pravdu musí míti křesťan v srdci tuto lásku k bližnímu (119a2): »A protož nynie všickni kromě lásky jsauce, od Ducha svatého opuštění, praviece se pro zákon boží bojovati, sau kobylky. Nebo bojovati pro zákon jest bojovati pro lásku, poněvadž konec zákona jest láska«. Opravdová láska k Bohu bývá podvracena nebo aspoň zastiňo- vána vnějšími obřady nebo obrazy atp. Proti tomu mluví na př. na 1. 22a1: »Protož chce tento Pán, abychom ho ctili, jej milovali, tak, aby v mysl naši nic vážnějšieho nebylo položeno, jediné ta
Strana XLII
XLII hlava, Kristus. A to chce také zevnitř v kostelích mieti, abychom nade všecky věci k němu v svátosti velebné oltářní patřili. Nebo die: Slávy mé jinému nedám. Lidé však v příběhu tohoto času obrazy ctili, před nimi na kolena klekali a sviece zajžiehali; kte- řížto obrazové sau již poraženi. Protož všecky hlavy hlavě této, Kristu, v jeho poctivosti překážku činiece, zkaženy budú«. Víme z kroniky Vavřince z Březovél), že při hádání v domu Zmrzlíkově Jakoubek rozlišoval při obřadech věci podstatné od případných: tyto mohou býti opominuty, vyžaduje-li toho místo, čas a nutnost, ony však měniti nelze. Protože se Táboři při svých radikálních změnách obřadů dovolávali Jakoubka2), mluví ve Výkladu o těch věcech se svrchovanou opatrností, ale vždy ve shodě se svými slovy, jimiž oponoval táborským kněžím při uvedené příležitosti. Tak píše na 1. 157b2: »Protož ta znamenie, která sau, i s těmi věcmi, kteréž znamenají a držie se v cierkvi, nejsú na škodu«. A na str. 129b1/b2: »Jiní pak, prohlédajíce k pravdě, některé obyčeje skládají a ustanovenie zbytečná a jiné případnosti; a takoví s takau pilností skládají ty věci, že i podstatné a bytné skládají, kteréž příležejí k vieře našie. Ale bezpečněji ť by bylo prostředkem jíti: zachovávati ty věci, kteréž by měly zachovány býti, a které by slušně měly odvrženy býti, aby byly odvrženy«. Obšírněji ještě podává své kredo o těchto věcech na 1. 247b2/248a1: »Item z zlé studnice to přišlo, aby všickni řádové lidští držáni byli viece a tauže nežli zákon boží, a opět, aby všickni obyčejové řádní lidští složeni byli. Z zlých to pochází studnic! Nebo jako pšenice neroste bez plev, takéž ani tyto bytné věci a podstatné sau bez plev, jako také i naše spasenie. Ale menšie sau lidská ustanovenie nežli božská. Jako die apoštol: »Já pravím, ne Pán«; alevšak dobrá sau ustavenie apoštola. Item lidská sau ustanovenie, aby služebník poslauchal pána a v tomto nebo v tomto přikázaní syn otce, dcera mateře; avšak mají držána býti a zachovávána, nemá to složeno býti. Tak na mši svaté apoštol položil podstatné a bytné věci o velebné svátosti, o přidaných pak a případných věcech řekl: »Jiné pak 1) Viz výše na str. XII., pozn. 4. 2) Podle Sedláka, Studie a texty II. str. 143 právem, třeba byl Ja- koubek radikální jen v theorii. »Prolomil hráze autority církevní a chce zastaviti valící se proudy svým slabým, lidským, nedůsledným slovem! Nechť se Jakoubek vzpírá jakkoliv, on jest — třebas nechtě — otcem liturgie táborské«.
XLII hlava, Kristus. A to chce také zevnitř v kostelích mieti, abychom nade všecky věci k němu v svátosti velebné oltářní patřili. Nebo die: Slávy mé jinému nedám. Lidé však v příběhu tohoto času obrazy ctili, před nimi na kolena klekali a sviece zajžiehali; kte- řížto obrazové sau již poraženi. Protož všecky hlavy hlavě této, Kristu, v jeho poctivosti překážku činiece, zkaženy budú«. Víme z kroniky Vavřince z Březovél), že při hádání v domu Zmrzlíkově Jakoubek rozlišoval při obřadech věci podstatné od případných: tyto mohou býti opominuty, vyžaduje-li toho místo, čas a nutnost, ony však měniti nelze. Protože se Táboři při svých radikálních změnách obřadů dovolávali Jakoubka2), mluví ve Výkladu o těch věcech se svrchovanou opatrností, ale vždy ve shodě se svými slovy, jimiž oponoval táborským kněžím při uvedené příležitosti. Tak píše na 1. 157b2: »Protož ta znamenie, která sau, i s těmi věcmi, kteréž znamenají a držie se v cierkvi, nejsú na škodu«. A na str. 129b1/b2: »Jiní pak, prohlédajíce k pravdě, některé obyčeje skládají a ustanovenie zbytečná a jiné případnosti; a takoví s takau pilností skládají ty věci, že i podstatné a bytné skládají, kteréž příležejí k vieře našie. Ale bezpečněji ť by bylo prostředkem jíti: zachovávati ty věci, kteréž by měly zachovány býti, a které by slušně měly odvrženy býti, aby byly odvrženy«. Obšírněji ještě podává své kredo o těchto věcech na 1. 247b2/248a1: »Item z zlé studnice to přišlo, aby všickni řádové lidští držáni byli viece a tauže nežli zákon boží, a opět, aby všickni obyčejové řádní lidští složeni byli. Z zlých to pochází studnic! Nebo jako pšenice neroste bez plev, takéž ani tyto bytné věci a podstatné sau bez plev, jako také i naše spasenie. Ale menšie sau lidská ustanovenie nežli božská. Jako die apoštol: »Já pravím, ne Pán«; alevšak dobrá sau ustavenie apoštola. Item lidská sau ustanovenie, aby služebník poslauchal pána a v tomto nebo v tomto přikázaní syn otce, dcera mateře; avšak mají držána býti a zachovávána, nemá to složeno býti. Tak na mši svaté apoštol položil podstatné a bytné věci o velebné svátosti, o přidaných pak a případných věcech řekl: »Jiné pak 1) Viz výše na str. XII., pozn. 4. 2) Podle Sedláka, Studie a texty II. str. 143 právem, třeba byl Ja- koubek radikální jen v theorii. »Prolomil hráze autority církevní a chce zastaviti valící se proudy svým slabým, lidským, nedůsledným slovem! Nechť se Jakoubek vzpírá jakkoliv, on jest — třebas nechtě — otcem liturgie táborské«.
Strana XLIII
XLIII věci, když přijdu, zřídím«. A potom sau světí spuosobili a zřiedili pěkný a utěšený v tom pořádek při mši svaté. Někteří potom pomalu opět to skládali, a tak protřeli cestu Antikristovi a příčinu dali, aby složena byla i viera o velebné svátosti... Protož, které sau nám věci světí zřiedili, máme je v tom ctíti, a neskládati pokorného a slušného jich ustanovenie a pořádku a všeho, což jest ku potupě velebné svátosti. Hleďte, kdyžť běžie spisové a traktáti kněží bludných proti pokornému pořádku a slušnému ustavení, znajte, žeť sau ku potupě a k složení velebné svátosti!« A svému mínění o ornátech dal autor výraz na 1. 266b1/b2. »A protož některých smysl ten poráží se, kterýž byl a ještě jest, že by ornát a raucho mešné byl oděv šelmy na knězi. Jestliže tak chtí o rauchu tělesném vzieti to, tehdy by i šelma tělesná musila býti s sedmi hlavami; ale nenie toho, tehdy ani onoho, aby vornát a jiné raucho byl oděv této šelmy. Nebo takový jest smysl slepý, vymyšlený z zlostného zapálení, nezaložený v Písmě«. Ještě na samém konci díla (1. 468) hájí se autor proti tomu, že by byl původcem táborských bludů; víme, že byl nucen brániti se proti takovému nařčení ještě nedlouho před smrtí. Bartoš1) ukázal, jak jsou slova jeho obrany mnohdy skoro překladem slov Výkladu. A Jakoubek výstražně končí ve Výkladu svou obranu (469b1) »A já věřím, že proto tyto rány nás postíhají a trápie den ode dne, že kněžie i lid skládají mnohé dobré věci božie a které sau náležité k víře křesťanské«. Autor stojí — v duchu své doby — na stanovisku rozdělení společnosti na tři stavy: stav duchovní, šlechtu a lid poddaný?). Poddaní živí oba stavy vyšší (257b1/b2): »Protož na tomto světě tělesném někteří sau najnižší jako země, po nichž šlapají, a poddáni sau vyším, jako sedláci a lidé pracovití, kteříž chovají a krmie všecky stavy v cierkvi; tiť nynie z bání pijí hořké věci, nebo také tu sau hřiechové mnozí, lakomstvie a přestupovánie božích přikázaní, a svátkuov, dne Páně, pro lakomstvie nesvětí, ale ruší je; závistí mnoho mezi sedláky jest a lakomství v těch najzpodnějších. Protož vidíme na voko, skutečně že trpie. Ten stav, kdyby činil pokánie hodné, ukrotil by hněv boží viece a spieše nežli bojuje oděním. Jiní sau moře, jako ciesařové, králové, knie- 1) Bartoš, Listy filol. 1. c. str. 120 a 121. Apologii otiskl Sedlák (Studie a texty, II. str. 161—164); tamtéž i otisk Jakoubkova traktátu De cerimoniis (str. 149—160). Srovnej i Neumanna, České sekty, str. 65. 2) Tak i u Wiklefa, Dialog, str. 1 a 2.
XLIII věci, když přijdu, zřídím«. A potom sau světí spuosobili a zřiedili pěkný a utěšený v tom pořádek při mši svaté. Někteří potom pomalu opět to skládali, a tak protřeli cestu Antikristovi a příčinu dali, aby složena byla i viera o velebné svátosti... Protož, které sau nám věci světí zřiedili, máme je v tom ctíti, a neskládati pokorného a slušného jich ustanovenie a pořádku a všeho, což jest ku potupě velebné svátosti. Hleďte, kdyžť běžie spisové a traktáti kněží bludných proti pokornému pořádku a slušnému ustavení, znajte, žeť sau ku potupě a k složení velebné svátosti!« A svému mínění o ornátech dal autor výraz na 1. 266b1/b2. »A protož některých smysl ten poráží se, kterýž byl a ještě jest, že by ornát a raucho mešné byl oděv šelmy na knězi. Jestliže tak chtí o rauchu tělesném vzieti to, tehdy by i šelma tělesná musila býti s sedmi hlavami; ale nenie toho, tehdy ani onoho, aby vornát a jiné raucho byl oděv této šelmy. Nebo takový jest smysl slepý, vymyšlený z zlostného zapálení, nezaložený v Písmě«. Ještě na samém konci díla (1. 468) hájí se autor proti tomu, že by byl původcem táborských bludů; víme, že byl nucen brániti se proti takovému nařčení ještě nedlouho před smrtí. Bartoš1) ukázal, jak jsou slova jeho obrany mnohdy skoro překladem slov Výkladu. A Jakoubek výstražně končí ve Výkladu svou obranu (469b1) »A já věřím, že proto tyto rány nás postíhají a trápie den ode dne, že kněžie i lid skládají mnohé dobré věci božie a které sau náležité k víře křesťanské«. Autor stojí — v duchu své doby — na stanovisku rozdělení společnosti na tři stavy: stav duchovní, šlechtu a lid poddaný?). Poddaní živí oba stavy vyšší (257b1/b2): »Protož na tomto světě tělesném někteří sau najnižší jako země, po nichž šlapají, a poddáni sau vyším, jako sedláci a lidé pracovití, kteříž chovají a krmie všecky stavy v cierkvi; tiť nynie z bání pijí hořké věci, nebo také tu sau hřiechové mnozí, lakomstvie a přestupovánie božích přikázaní, a svátkuov, dne Páně, pro lakomstvie nesvětí, ale ruší je; závistí mnoho mezi sedláky jest a lakomství v těch najzpodnějších. Protož vidíme na voko, skutečně že trpie. Ten stav, kdyby činil pokánie hodné, ukrotil by hněv boží viece a spieše nežli bojuje oděním. Jiní sau moře, jako ciesařové, králové, knie- 1) Bartoš, Listy filol. 1. c. str. 120 a 121. Apologii otiskl Sedlák (Studie a texty, II. str. 161—164); tamtéž i otisk Jakoubkova traktátu De cerimoniis (str. 149—160). Srovnej i Neumanna, České sekty, str. 65. 2) Tak i u Wiklefa, Dialog, str. 1 a 2.
Strana XLIV
XLIV žata. To moře zvučí a bauří se a veliká vyšla šelma, ukrutná a hrozná. Také báni pijí hněvu Páně. Item na slunce, totiž slávu duchovní a stkvělost a na pokrytce. Také na řeky, nábožné a učené a bohomyslné; také řeky trpie, totiž světští mudráci, juristové, doktoři, papežové, kteříž časné věci shromažďují, od Antikrista trpie; a ti jako králové bředau snáze«. Proč musí jedni vládnouti, druzí poslouchati, pěkně je vyloženo na str. 301a2: »Item plavci mají uměnie proti větróm a bauřem odporným, kde mají státi aneb co činiti; jiní vezau a zpravují lodí, jiní rozkazují. Kdyby všickni rozkazovali, musili by zblúditi. Takéž dnes na lodí někteří mají zpravováni býti, jiní zpravovati. Jestliže ti, kteříž mají zpravováni býti, zpravovati žádají aneb zpravovati zhajují a překážejí, bývá blud a nepořádek. Jakož se nynie to ukazuje, že by mnozí chtěli z hřiechuov trestati, učiti; sau pak jiní, ješto se postavují proti nim, nechtějíce zpravováni býti, ale také chtiece zpravovati a rozkazovati«. Na str. 320b1 »Protož Písmo věrně vede všecky stavy každého věku ku poslu- šenství, děti aby poslauchali rodičuov a jim poddáni byli, služebníci pánuom. Item všeliká duše mocem vyšším poddána buď«1). Lidé zlí, nepraví křesťané, nechtějí nikoho poslouchati; ale praví křesťané jsou poslušni vrchnosti2), ovšem jen v dobrém3). »A z toho dává se naučenie zprávcóm, konšeluom, auředníkóm i kazatelóm, všecky věci, kteréž začínají činiti, aby to činili k chvále boží a řiedili« (311b2). Viny pánů odpykává nejvíce lid dělný (244b2): »Poddaní pracovití najprvé trpí, když se páni svadí; nebo, což koli zavinní(!) a v čem vystaupí králové, hned se na poddaných a najnižších sveze trestánie a trápenie. Všickni zajisté páni a králové i kněžstvo stojie najnižšími sedláky; protož na ty najprvé hněv boží se vylévá. 1) Totéž obměněno i na str. 468a1: Rodičuov děti mají poslúchati; item služebníci pánuov; item řekl: »Dajte ciesaři, které sau věci ciesařovy!«. Počestnost starším má činěna býti a přikázanie jich dobrá mají býti zachová- vána, ale mnohem viece božská přikázanie. 2) (Str. 445a1/a2:) Ale nynie nechtí mnozí žádnému poddáni býti, tak sau pyšní a zlostní; ale každý již podlé vuole vlastní a vtipu svého chce se zpravovati. Ale ne tak synové boží a dědicové, ale sau každé poddáni moci v dobrém, totiž v slušných věcech a poctivých, pro Boha. 3) Ačkoli každá duše mocem vyším má poddána býti slušným oby- čejem, avšak šelma druhá menší, duchovní, vede k tomu, aby ve všech věcech byla poddanost a aby viece přikazovánie jich nežli božie vážena byla (190a2).
XLIV žata. To moře zvučí a bauří se a veliká vyšla šelma, ukrutná a hrozná. Také báni pijí hněvu Páně. Item na slunce, totiž slávu duchovní a stkvělost a na pokrytce. Také na řeky, nábožné a učené a bohomyslné; také řeky trpie, totiž světští mudráci, juristové, doktoři, papežové, kteříž časné věci shromažďují, od Antikrista trpie; a ti jako králové bředau snáze«. Proč musí jedni vládnouti, druzí poslouchati, pěkně je vyloženo na str. 301a2: »Item plavci mají uměnie proti větróm a bauřem odporným, kde mají státi aneb co činiti; jiní vezau a zpravují lodí, jiní rozkazují. Kdyby všickni rozkazovali, musili by zblúditi. Takéž dnes na lodí někteří mají zpravováni býti, jiní zpravovati. Jestliže ti, kteříž mají zpravováni býti, zpravovati žádají aneb zpravovati zhajují a překážejí, bývá blud a nepořádek. Jakož se nynie to ukazuje, že by mnozí chtěli z hřiechuov trestati, učiti; sau pak jiní, ješto se postavují proti nim, nechtějíce zpravováni býti, ale také chtiece zpravovati a rozkazovati«. Na str. 320b1 »Protož Písmo věrně vede všecky stavy každého věku ku poslu- šenství, děti aby poslauchali rodičuov a jim poddáni byli, služebníci pánuom. Item všeliká duše mocem vyšším poddána buď«1). Lidé zlí, nepraví křesťané, nechtějí nikoho poslouchati; ale praví křesťané jsou poslušni vrchnosti2), ovšem jen v dobrém3). »A z toho dává se naučenie zprávcóm, konšeluom, auředníkóm i kazatelóm, všecky věci, kteréž začínají činiti, aby to činili k chvále boží a řiedili« (311b2). Viny pánů odpykává nejvíce lid dělný (244b2): »Poddaní pracovití najprvé trpí, když se páni svadí; nebo, což koli zavinní(!) a v čem vystaupí králové, hned se na poddaných a najnižších sveze trestánie a trápenie. Všickni zajisté páni a králové i kněžstvo stojie najnižšími sedláky; protož na ty najprvé hněv boží se vylévá. 1) Totéž obměněno i na str. 468a1: Rodičuov děti mají poslúchati; item služebníci pánuov; item řekl: »Dajte ciesaři, které sau věci ciesařovy!«. Počestnost starším má činěna býti a přikázanie jich dobrá mají býti zachová- vána, ale mnohem viece božská přikázanie. 2) (Str. 445a1/a2:) Ale nynie nechtí mnozí žádnému poddáni býti, tak sau pyšní a zlostní; ale každý již podlé vuole vlastní a vtipu svého chce se zpravovati. Ale ne tak synové boží a dědicové, ale sau každé poddáni moci v dobrém, totiž v slušných věcech a poctivých, pro Boha. 3) Ačkoli každá duše mocem vyším má poddána býti slušným oby- čejem, avšak šelma druhá menší, duchovní, vede k tomu, aby ve všech věcech byla poddanost a aby viece přikazovánie jich nežli božie vážena byla (190a2).
Strana XLV
XLV A ač prvé místem a krajinau trpěli sedláčkové, ale již všecko královstvie trpí. Nebo země ustavičně stojí a trvá, ale ty věci, které se z země rodie, trpie, a oni najnižší sedláci; a když ť oni trpí, všickni jiní stavové také trpí«. Páni a duchovní jsou odpovědni za skutky poddaných (259b1): »Všecko, což činie poddaní zlého, zvaluje se na zprávce«. Proto je povinností obce, aby bděla nad mravním životem svých obyvatelů (i kněží!), hospodář má dohlédati na svou čeleď, rodiče na dětil) Ale správcové světští ani duchovní nekonají svých povinností, proto není divu, že jich nechtějí býti ani poddaní poslušni (155a1) »Nebo, kdyby vyšie a zprávcové Boha nade všecky věci milovali a poznali, tehdy by i poddané ke všemu dobrému a k milování Boha přivedli. Nebo v tom záleží jednota tohoto královstvie. Ale pohřiechu nejsau takoví zprávcové dobří. Protož etc. a tak ani poslušenstvie nenie v poddaných. A že nenie svazku toho a jednoty, lásky k sobě vespolek, protož se neuvodí královstvie božie v lidi«. Zejména rytíři a bojovníci, ale i ostatní stavy se těžko prohřešují v těchto dobách (308b2/309a1): »Stav rytieřský a bojovný tak pro zákon bojují, aby v světě bohatstvie nahromaž- dili. Tak nižší městský stav mnohých věcí pod jménem čtenie svatého sobě dobyl. A též také stav panenský mnohé věci činí v duchovenství, totiž v dařích duchovních, pro chválu a pověst světskú ... Nestojte, v boji tomto pro zákon Páně mnozí naplnili komory a truhly, mnozí zpýchali v vítězství! Ti ať činie pokánie rychlé!«2) Řemeslníci i hospodáři mají svou prací především sloužiti Bohu (367a1): »Všickni řemeslníci svým řemeslem mají slúžiti 1) Bdieti má obec, aby všecky hřiechy a všecky kazili nepravosti, zjevně nebo tajně běžície; nebo, když ty zkaženy budú, Pán spíše se smiluje nad lidem svým... Bedliv buď otec čelední nad svú čeledí. Rodičové nad syny, aby se nepoškvrnili, ale aby v bázni boží trvali... Obec bud bedliva, aby kněžie byli osvícení, příkladní, jednostajné pravdy smýšlejíce a držiece (47b1). Item čelední zprávcové a hospodářové těžce odpoviedati budau za čeled svau, kteréž neostřiehali podlé Boha, nevedau jich ku pokání. Tak kněží, kteříž jméno mají bez práce; tak konšelé těžce trestáni budau, kteříž vidí, an lid hřeší, a mlčí. Tak hajtmané u vojskách, kteříž znají zloděje zjevné i tajné, těžce odpoviedati budau (260b1/261a1). Pod. 37a1/a2: V každém domu, když čeled hřeší, hospodáři přičteno bývá, že nepečuje poddaných k dobrému navésti. 2) Srovnej i 422b2/423a1: Rytieřský stav a dvorský také v pajchu se vydali náramnau a v hřieších se rozmohli etc. Chudí též mezi sebau mají nenávisti, závist, lakomstvie panují.
XLV A ač prvé místem a krajinau trpěli sedláčkové, ale již všecko královstvie trpí. Nebo země ustavičně stojí a trvá, ale ty věci, které se z země rodie, trpie, a oni najnižší sedláci; a když ť oni trpí, všickni jiní stavové také trpí«. Páni a duchovní jsou odpovědni za skutky poddaných (259b1): »Všecko, což činie poddaní zlého, zvaluje se na zprávce«. Proto je povinností obce, aby bděla nad mravním životem svých obyvatelů (i kněží!), hospodář má dohlédati na svou čeleď, rodiče na dětil) Ale správcové světští ani duchovní nekonají svých povinností, proto není divu, že jich nechtějí býti ani poddaní poslušni (155a1) »Nebo, kdyby vyšie a zprávcové Boha nade všecky věci milovali a poznali, tehdy by i poddané ke všemu dobrému a k milování Boha přivedli. Nebo v tom záleží jednota tohoto královstvie. Ale pohřiechu nejsau takoví zprávcové dobří. Protož etc. a tak ani poslušenstvie nenie v poddaných. A že nenie svazku toho a jednoty, lásky k sobě vespolek, protož se neuvodí královstvie božie v lidi«. Zejména rytíři a bojovníci, ale i ostatní stavy se těžko prohřešují v těchto dobách (308b2/309a1): »Stav rytieřský a bojovný tak pro zákon bojují, aby v světě bohatstvie nahromaž- dili. Tak nižší městský stav mnohých věcí pod jménem čtenie svatého sobě dobyl. A též také stav panenský mnohé věci činí v duchovenství, totiž v dařích duchovních, pro chválu a pověst světskú ... Nestojte, v boji tomto pro zákon Páně mnozí naplnili komory a truhly, mnozí zpýchali v vítězství! Ti ať činie pokánie rychlé!«2) Řemeslníci i hospodáři mají svou prací především sloužiti Bohu (367a1): »Všickni řemeslníci svým řemeslem mají slúžiti 1) Bdieti má obec, aby všecky hřiechy a všecky kazili nepravosti, zjevně nebo tajně běžície; nebo, když ty zkaženy budú, Pán spíše se smiluje nad lidem svým... Bedliv buď otec čelední nad svú čeledí. Rodičové nad syny, aby se nepoškvrnili, ale aby v bázni boží trvali... Obec bud bedliva, aby kněžie byli osvícení, příkladní, jednostajné pravdy smýšlejíce a držiece (47b1). Item čelední zprávcové a hospodářové těžce odpoviedati budau za čeled svau, kteréž neostřiehali podlé Boha, nevedau jich ku pokání. Tak kněží, kteříž jméno mají bez práce; tak konšelé těžce trestáni budau, kteříž vidí, an lid hřeší, a mlčí. Tak hajtmané u vojskách, kteříž znají zloděje zjevné i tajné, těžce odpoviedati budau (260b1/261a1). Pod. 37a1/a2: V každém domu, když čeled hřeší, hospodáři přičteno bývá, že nepečuje poddaných k dobrému navésti. 2) Srovnej i 422b2/423a1: Rytieřský stav a dvorský také v pajchu se vydali náramnau a v hřieších se rozmohli etc. Chudí též mezi sebau mají nenávisti, závist, lakomstvie panují.
Strana XLVI
XLVI Kristu...; tak v řemesle mělo by všecko zlé vyvrženo býti, ale svým řemeslem aby Kristu slaužili bez smrtedlného hřiechu a bez reptánie ... Item hospodářové mají opatrovati čeled, aby se zpuosobovali k zpovědi, k přijímaní svatému těla a krve Páně hodně.. Obec neměla by dopustiti řemesla, které jest proti Bohu«. Bohužel vidíme, že se tak neděje (385b2): »Změřme život hospodářuov, péči o hospodářství majících! Kolik zajisté tu bývá hněvivých popudností a kolik roztržení!« Proto přichází pomsta Páně (138a2): »A že křesťan zavázal se na křtu varovati se hřiechuov, pajchu, lakomstvie a svět potupiti etc. A kto ten drží slib etc.? A co jiní stavové slibují, jako kněžský, panenský, a všickni jednák nedržie! Tak vdovy a manželé slibují sobě společnau vieru, konšelé chvály božie a obecného dobrého slibují napřed hledati, — a všickni přestupují a nedržie! Protož mstí Pán pro tyto všecky věci. A koli- krát na zpovědi zavazují se a slibují, že chtie nechati hřiechuov, a též k stolu Páně přistaupajíce, avšak toho neplnie!« Duchovní i světští správcové měli by býti vzorem ostatním (25b2/26a1): »Nebo, jako od srdce všickni audové obživují se, tak od stavu duchovních všickni stavové mají obživeni býti v bytu milostném; ale kdyžto srdce jest nemocné, všecko tělo neduživí«. (10b2:) »Protož zprávce, buďto duchovní nebo světský, lidu má býti bratr, ne vedlé těla, ale podlé viery... A bratrť jest, když jest jednostajné viery a jednostajnú při s námi v pravdě hájiti bude a Antikristu se opře. A když by Pán dal věrné zprávce lidu, duchovnie i světské dobré, kteříž budú jednoho ducha dobrého, tehdy znamenie bude, že Páně hněv nad námi přestal«. Ale vznešené ideály doby husitské, jak je Jakoubek nastínil, zůstaly nesplněny, jak kazatel sám s bolestí přiznává (332a2): »Ó přikrytá zlost lakomstvie, jak velmi rozvázána jest! Ó jaká laupež pod jménem božského zákona! Již velmi misterné lži na- staly, kterýchž sobě nic neváží. Již lichvy se rozmohly: kupujíce laciněji, prodávají zase mnohem dráže, a to pod přikrytím; a všecka kupectvie divným obyčejem provodie ve lži. Nenávist velmi veliká mezi lidmi běží, pajcha v oděviech, křik chudých a vdov; a nenie, kto by právě rozsaudil, svárové a ruoznice najvětšie vznikly. Item šafáři a poručníci chudých a almužen kterak sobě osobují svěřené věci a lakomě k sobě táhnau!«1) 1) Správcové světští i duchovní jsou vinni zlým stavem obce, protože se bojí spravedlivě trestati a staviti hříchy (361a2/b1): »Item někteří mnoho dobrého poznali v zákoně Páně, sau v auřadech, v saudích, vědauce, že
XLVI Kristu...; tak v řemesle mělo by všecko zlé vyvrženo býti, ale svým řemeslem aby Kristu slaužili bez smrtedlného hřiechu a bez reptánie ... Item hospodářové mají opatrovati čeled, aby se zpuosobovali k zpovědi, k přijímaní svatému těla a krve Páně hodně.. Obec neměla by dopustiti řemesla, které jest proti Bohu«. Bohužel vidíme, že se tak neděje (385b2): »Změřme život hospodářuov, péči o hospodářství majících! Kolik zajisté tu bývá hněvivých popudností a kolik roztržení!« Proto přichází pomsta Páně (138a2): »A že křesťan zavázal se na křtu varovati se hřiechuov, pajchu, lakomstvie a svět potupiti etc. A kto ten drží slib etc.? A co jiní stavové slibují, jako kněžský, panenský, a všickni jednák nedržie! Tak vdovy a manželé slibují sobě společnau vieru, konšelé chvály božie a obecného dobrého slibují napřed hledati, — a všickni přestupují a nedržie! Protož mstí Pán pro tyto všecky věci. A koli- krát na zpovědi zavazují se a slibují, že chtie nechati hřiechuov, a též k stolu Páně přistaupajíce, avšak toho neplnie!« Duchovní i světští správcové měli by býti vzorem ostatním (25b2/26a1): »Nebo, jako od srdce všickni audové obživují se, tak od stavu duchovních všickni stavové mají obživeni býti v bytu milostném; ale kdyžto srdce jest nemocné, všecko tělo neduživí«. (10b2:) »Protož zprávce, buďto duchovní nebo světský, lidu má býti bratr, ne vedlé těla, ale podlé viery... A bratrť jest, když jest jednostajné viery a jednostajnú při s námi v pravdě hájiti bude a Antikristu se opře. A když by Pán dal věrné zprávce lidu, duchovnie i světské dobré, kteříž budú jednoho ducha dobrého, tehdy znamenie bude, že Páně hněv nad námi přestal«. Ale vznešené ideály doby husitské, jak je Jakoubek nastínil, zůstaly nesplněny, jak kazatel sám s bolestí přiznává (332a2): »Ó přikrytá zlost lakomstvie, jak velmi rozvázána jest! Ó jaká laupež pod jménem božského zákona! Již velmi misterné lži na- staly, kterýchž sobě nic neváží. Již lichvy se rozmohly: kupujíce laciněji, prodávají zase mnohem dráže, a to pod přikrytím; a všecka kupectvie divným obyčejem provodie ve lži. Nenávist velmi veliká mezi lidmi běží, pajcha v oděviech, křik chudých a vdov; a nenie, kto by právě rozsaudil, svárové a ruoznice najvětšie vznikly. Item šafáři a poručníci chudých a almužen kterak sobě osobují svěřené věci a lakomě k sobě táhnau!«1) 1) Správcové světští i duchovní jsou vinni zlým stavem obce, protože se bojí spravedlivě trestati a staviti hříchy (361a2/b1): »Item někteří mnoho dobrého poznali v zákoně Páně, sau v auřadech, v saudích, vědauce, že
Strana XLVII
XLVII O důležitosti stavu kněžského a o jeho vysokém poslání Jakoubek je přesvědčen. A zase najdeme mnoho shody v jeho názoru stran tohoto stavu s názorem Matěje z Janova. »Kněží takoví, jaký lid«, píše Matějl); a stejně Jakoubek: »Jakýž lid, takýž kněz« (str. 281a1).2) Kněží mají býti především vzory v životě, aby se mohli ostatní věřící jejich životem říditi (45a2): »Kněžie mají býti života vysokého a vyvýšeného. A ti mají býti jako nebe, světlo své berúce od slunce-Krista«. »Auřad kněžský v cierkvi jest jako brána, v kterémžto každý kněz má státi a nepadati, žádnému totižto hřiechu nesvoluje« (161a1). Kněží jsou prostředníky mezi Bohem a věřícími (148a1): »Nebo věrní, kteříž potlačeni bývají od zlých, sau královstvie božie a nebe, do kteréhož žádný nevchází, jediné skrz bohy od Boha poslané. Nebo, kteréž rozvazují, sau rozvá- záni... Tak poslové od Boha poslaní mají moc vymietati zlé z královstvie božieho«. Jsou stejně potřební a nezbytní, jako byli tato pře má takto podlé Boha vedena býti a hřiech takto zkažen býti, a pro bohatšie a mocnějšie nesmějí (= neodvažují se) súditi vedlé Boha, nesmějí ztratiti přiezně anebo ztratiti zbožie časného. Ta bázeň nedává na lidech mocných zkaziti hřiechuov; ten strach činí přijímati osoby v saudě; ten strach na sprostných velí přísněji trestati hřiechy a tvrdšie pokánie ukládati, na mocnějších pak činí zlehčovati; ta bázeň na mocných vymlauvá těžké hřiechy, a na sprostných beze všie výmluvy tieže váží menšie hřiechy. Ti sau příčina mnohých věcí zlých v obci. Běda zprávcóm, auředníkóm v obci, kteří sau strašliví jako zajiec! Běda, že ty stolice a auřady držie! Běda těm, kteří sau příčina zlých věcí, a svědomie sobě z toho nečinie! Lépe by jim bylo v kautě někde plakati na hřiechy! Vedlé osob přijímanie velikým hřiešníkuom dávají milost a pochlebují, sprostným tvrdí sau a ukrutní v lehkých hřieších. Item kazatelové, bojiece se bauřek a pokřikuov na se, vězenie a smrti, nemluvíme směle proti mocným a proti hřiechóm jich, nechtiece ztratiti přiezně, strachujíce se podstúpiti smrti, nechtějíce sobě ztratiti jich chleba! . . . Item hajtmanové v bojích, bojiece se reptánie na se, nestavují zlých věcí na laupežnících. Item hospodářové v čeledech nekazie hřiechuov. Item po hospodách v čeledi vědí freje, vopilstva etc., a mlčie a neoznámí těch věcí žádný z čeledi, bojiece se vyhnánie ... Protož obecné dobré zle stojie, neb sau zprávcové zlí a strašliví, duchovní i světští, podlé vuole boží nepřičinie rukau k zkažení zlého; protož svoboda jest ve zlém. Protož trpie Praha zde nynie a bojím se, by věčně netrpěla!« 1) Kybal, Matěj z J. str. 121. 2) Podobně 276a2/b1: Jakýž lid, taková dává se hlava tomu lidu: jest-li tělesný lid a zhovadilý, takéž i král, zprávce, prelát nápodobný jim dává se . . .; tak i některé osádce pro hřiechy jich dopauští kazatele a kněze nezpuosobného, bludného a pokrytého. A kdyby nás viděl dobré a spuosobné, dal by také dobrú hlavu a rádce dobré, maudré a podlé Boha osvícené.
XLVII O důležitosti stavu kněžského a o jeho vysokém poslání Jakoubek je přesvědčen. A zase najdeme mnoho shody v jeho názoru stran tohoto stavu s názorem Matěje z Janova. »Kněží takoví, jaký lid«, píše Matějl); a stejně Jakoubek: »Jakýž lid, takýž kněz« (str. 281a1).2) Kněží mají býti především vzory v životě, aby se mohli ostatní věřící jejich životem říditi (45a2): »Kněžie mají býti života vysokého a vyvýšeného. A ti mají býti jako nebe, světlo své berúce od slunce-Krista«. »Auřad kněžský v cierkvi jest jako brána, v kterémžto každý kněz má státi a nepadati, žádnému totižto hřiechu nesvoluje« (161a1). Kněží jsou prostředníky mezi Bohem a věřícími (148a1): »Nebo věrní, kteříž potlačeni bývají od zlých, sau královstvie božie a nebe, do kteréhož žádný nevchází, jediné skrz bohy od Boha poslané. Nebo, kteréž rozvazují, sau rozvá- záni... Tak poslové od Boha poslaní mají moc vymietati zlé z královstvie božieho«. Jsou stejně potřební a nezbytní, jako byli tato pře má takto podlé Boha vedena býti a hřiech takto zkažen býti, a pro bohatšie a mocnějšie nesmějí (= neodvažují se) súditi vedlé Boha, nesmějí ztratiti přiezně anebo ztratiti zbožie časného. Ta bázeň nedává na lidech mocných zkaziti hřiechuov; ten strach činí přijímati osoby v saudě; ten strach na sprostných velí přísněji trestati hřiechy a tvrdšie pokánie ukládati, na mocnějších pak činí zlehčovati; ta bázeň na mocných vymlauvá těžké hřiechy, a na sprostných beze všie výmluvy tieže váží menšie hřiechy. Ti sau příčina mnohých věcí zlých v obci. Běda zprávcóm, auředníkóm v obci, kteří sau strašliví jako zajiec! Běda, že ty stolice a auřady držie! Běda těm, kteří sau příčina zlých věcí, a svědomie sobě z toho nečinie! Lépe by jim bylo v kautě někde plakati na hřiechy! Vedlé osob přijímanie velikým hřiešníkuom dávají milost a pochlebují, sprostným tvrdí sau a ukrutní v lehkých hřieších. Item kazatelové, bojiece se bauřek a pokřikuov na se, vězenie a smrti, nemluvíme směle proti mocným a proti hřiechóm jich, nechtiece ztratiti přiezně, strachujíce se podstúpiti smrti, nechtějíce sobě ztratiti jich chleba! . . . Item hajtmanové v bojích, bojiece se reptánie na se, nestavují zlých věcí na laupežnících. Item hospodářové v čeledech nekazie hřiechuov. Item po hospodách v čeledi vědí freje, vopilstva etc., a mlčie a neoznámí těch věcí žádný z čeledi, bojiece se vyhnánie ... Protož obecné dobré zle stojie, neb sau zprávcové zlí a strašliví, duchovní i světští, podlé vuole boží nepřičinie rukau k zkažení zlého; protož svoboda jest ve zlém. Protož trpie Praha zde nynie a bojím se, by věčně netrpěla!« 1) Kybal, Matěj z J. str. 121. 2) Podobně 276a2/b1: Jakýž lid, taková dává se hlava tomu lidu: jest-li tělesný lid a zhovadilý, takéž i král, zprávce, prelát nápodobný jim dává se . . .; tak i některé osádce pro hřiechy jich dopauští kazatele a kněze nezpuosobného, bludného a pokrytého. A kdyby nás viděl dobré a spuosobné, dal by také dobrú hlavu a rádce dobré, maudré a podlé Boha osvícené.
Strana XLVIII
XLVIII kněží v Starém zákoně (157a2/b1): »A archu v Starém zákoně kněžie nosili. Tak také i kněžie Nového zákona ty věci, které sau tajné a skryté, mají na se bráti a nositi a viece tajnějších věcí znáti nežli jiní lidé, v tom je předcházejíce, tak totiž, že proti tajným zálohám dábelským má býti tajná moc a maudrost božská«. A z takových kněží bývá veliký užitek všemu lidu (9a1): »Neb, dokudž sú lidé měli zprávce dobré, slovo Páně věrně kázané i všecky dary (jako i nynie) od Boha měli«. Kdo se chtí státi kněžími, mají především potlačiti v sobě hříchy a prositi Boha, aby je vyvolil k vysokému tomu úřadu (56a2/b1): »A protož, kteří mínie k kněžství, nechať přemohau hřiechy, hněv, aby svlékli s sebe starého člověka a oblékli se v Krista. Ti volati mají ku Pánu Bohu, aby je Pán učinil slaupy pevnými a on aby je sám vyvolil k auřadu kněžstvie. Ale nynie pohřiechu kněží mnozí zdadí se býti slúpové jiné zdrhu- jíce, ale ne tak jest, ale jiní viece zdrhují je a na sobě nesau. Všickni zajisté zprávcové lidu mají býti uvedeni v auřad hnutím Ducha svatého, a ne pro zisk časný ani pro smilstvie aneb lakomstvie etc.« Dále mají býti kněží vzdělaní a moudří (94a1): »První (= duchovní), kteřížto sú jako nebe, mají mieti v sobě slunce a hvězdy, totižto múdrost božskú a nebeskú, od nichžto má pocházeti sem múdrost nebeská, déšť a rosa Ducha svatého, sem na nižšie, aby ti, kteří sú dobrá země, vydávali úžitek nebeský, obojí spolu prospievajíce«1). (134b2:) »Nebo od Boha poslaný jako pastýř a kněz, maje péči o spasenie lidské, má mieti maudrost a uměnie«. Především se mají učiti zákonu božímu, aby jej mohli také řádně plniti (111a1): »(Lid křesťanský) z hřiechuov jako z Babylona má vyveden býti skrz kněžie. Ti kněžie mají se na to vydati, aby zákonu božiemu rozuměli a jej plnili«. Mají se stále obírati Písmem svatým a z něho čerpati spasitelné rady a naučení (135a2/b1): »A že stav kněžský jest jako anděl, protož ustavičně mají se s těmito kniehami zanepražďňovati, ne zaháleti; ale v ruce své knihy zákona ať držie a z těchto kněh ať umějí rady a naučenie dávati lidem. Protož zahanbeni buďte kněží zaháleční, v zákoně 1) Tak i 266a2: K tomu auřadu příleží, aby kněz byl osvícený, ve všem uměje rady spasitedlné dávati. A z svého auřadu má mieti, jako mluví Dionyzius, moc očišťující, totiž od hřiechuov poddané očišťuje, druhé moc osvěcující, třetie rozpalující, totiž aby viece sebe i jiné osvěcoval, aby nebyl hlaupaj a neumělý. Třetie z auřadu svého má to puosobiti v lidech, aby v dobrém trvali a tak aby rozníceni byli.
XLVIII kněží v Starém zákoně (157a2/b1): »A archu v Starém zákoně kněžie nosili. Tak také i kněžie Nového zákona ty věci, které sau tajné a skryté, mají na se bráti a nositi a viece tajnějších věcí znáti nežli jiní lidé, v tom je předcházejíce, tak totiž, že proti tajným zálohám dábelským má býti tajná moc a maudrost božská«. A z takových kněží bývá veliký užitek všemu lidu (9a1): »Neb, dokudž sú lidé měli zprávce dobré, slovo Páně věrně kázané i všecky dary (jako i nynie) od Boha měli«. Kdo se chtí státi kněžími, mají především potlačiti v sobě hříchy a prositi Boha, aby je vyvolil k vysokému tomu úřadu (56a2/b1): »A protož, kteří mínie k kněžství, nechať přemohau hřiechy, hněv, aby svlékli s sebe starého člověka a oblékli se v Krista. Ti volati mají ku Pánu Bohu, aby je Pán učinil slaupy pevnými a on aby je sám vyvolil k auřadu kněžstvie. Ale nynie pohřiechu kněží mnozí zdadí se býti slúpové jiné zdrhu- jíce, ale ne tak jest, ale jiní viece zdrhují je a na sobě nesau. Všickni zajisté zprávcové lidu mají býti uvedeni v auřad hnutím Ducha svatého, a ne pro zisk časný ani pro smilstvie aneb lakomstvie etc.« Dále mají býti kněží vzdělaní a moudří (94a1): »První (= duchovní), kteřížto sú jako nebe, mají mieti v sobě slunce a hvězdy, totižto múdrost božskú a nebeskú, od nichžto má pocházeti sem múdrost nebeská, déšť a rosa Ducha svatého, sem na nižšie, aby ti, kteří sú dobrá země, vydávali úžitek nebeský, obojí spolu prospievajíce«1). (134b2:) »Nebo od Boha poslaný jako pastýř a kněz, maje péči o spasenie lidské, má mieti maudrost a uměnie«. Především se mají učiti zákonu božímu, aby jej mohli také řádně plniti (111a1): »(Lid křesťanský) z hřiechuov jako z Babylona má vyveden býti skrz kněžie. Ti kněžie mají se na to vydati, aby zákonu božiemu rozuměli a jej plnili«. Mají se stále obírati Písmem svatým a z něho čerpati spasitelné rady a naučení (135a2/b1): »A že stav kněžský jest jako anděl, protož ustavičně mají se s těmito kniehami zanepražďňovati, ne zaháleti; ale v ruce své knihy zákona ať držie a z těchto kněh ať umějí rady a naučenie dávati lidem. Protož zahanbeni buďte kněží zaháleční, v zákoně 1) Tak i 266a2: K tomu auřadu příleží, aby kněz byl osvícený, ve všem uměje rady spasitedlné dávati. A z svého auřadu má mieti, jako mluví Dionyzius, moc očišťující, totiž od hřiechuov poddané očišťuje, druhé moc osvěcující, třetie rozpalující, totiž aby viece sebe i jiné osvěcoval, aby nebyl hlaupaj a neumělý. Třetie z auřadu svého má to puosobiti v lidech, aby v dobrém trvali a tak aby rozníceni byli.
Strana XLIX
XLIX Páně nepřemyšlujíce ve dne i v noci. Nebo sotva bedlivým v zákoně Páně potřebné věci k spasení Pán dal by poznati, kterak by sami měli živi býti a jiným raditi«1). Jiným důležitým úkolem kněze je úkol kazatelský (srovnej, jak i Viklef z povinností kněžských zdůrazňuje nejvíce činnost kazatelskou; dávno před Viklefem činili tak už čeští stou- penci reformních snah. Viz Novotného »Náboženské hnutí« str 256 n.). Ke kázání se mají kněží pečlivě připravovati, poněvadž je třeba kázati každému podle jeho chápavosti, jinak starým, jinak mladým, jinak chudým, jinak bohatým, jinak manželům, jinak svobodným atd. (111a1/a2): »Také takto mají se (kazatelé) připravovati, kterak jednomu každému stavu mají mluviti; jinak manželé, jinak vdovy, jinak chudí, bohatí, jinak mladí a staří mají trestáni (= káráni) býti, takže podlé rozličnosti osob mají rozličná činěna býti trestánie«. Tak i o málo dále (112b1/b2): »Nebo ku pohanuom přišedše (apoštolové), jinak mušeli kázati nežli Židuom. Vedlé pochopnosti lidu rozličné rozličně se má trúbiti«. K témuž se vztahuje i povzdech Jakoubkův spojený s napomenutím kazatelům (438b2): »Pohřiechu těchto let tak viera zkažena jest, že mnozí v letech osmdesáti neb sedmdesáti potřebují tepruva štípenie pravé viery, a jiní voránie potřebují nového, a jiní potřebují rosy a přívalu a pláče na hřiechy. Potřebie má kazatel hledati od Ducha božieho, kteří potřebují v lidu voránie, kteří stavenie, kteří rosy, kteří štěpovánie, aby tak v nich pracovali a prospievali«. Kazatel si má vážiti i spisů svatých (= církevních Otců), jak vidíme ze slov na str. 313a1: »A žádný nenie hoden kázati a přijat býti k kněžství, ktož se k svatým nepřipodobňuje a jich maudrosti a spisuov nemá v poctivosti. Šatan to zpuosobuje, že se již knihy jich staré pálé, aby maudrost jich nepřicházela ke dveřuom cierkve«. 1) Úkol kněží podává Jakoubek na str. 382a1: »Tenť jest auřad apoštoluov a jich náměstkuov, totiž spojenie rozličné vuole křesťanuov s Bohem a mezi sebau spolu«. Že laikové nemohou vykonávati úřad kněžský, je jasné ze slov na str. 326b1: »Tento anděl jest řád kněžský a auřad jich, aby svolávali lid k večeři Kristově pod obojí zpuosobau, totiž aby přijímali pod obojí zpuosobau hodně«. Pod. 438a1/a2: »Nebo skrz nás toliko lidem má přisluhováno býti, svátostmi posluhovati jim máme ...« A 337b1 »A tohoto královstvie nebeského dávají se klíče kněžím, aby svazovali a rozvazovali. A což činie na zemi, to se v království tomto potvrzuje nebeském«. Jakoubek, Výklad. IV
XLIX Páně nepřemyšlujíce ve dne i v noci. Nebo sotva bedlivým v zákoně Páně potřebné věci k spasení Pán dal by poznati, kterak by sami měli živi býti a jiným raditi«1). Jiným důležitým úkolem kněze je úkol kazatelský (srovnej, jak i Viklef z povinností kněžských zdůrazňuje nejvíce činnost kazatelskou; dávno před Viklefem činili tak už čeští stou- penci reformních snah. Viz Novotného »Náboženské hnutí« str 256 n.). Ke kázání se mají kněží pečlivě připravovati, poněvadž je třeba kázati každému podle jeho chápavosti, jinak starým, jinak mladým, jinak chudým, jinak bohatým, jinak manželům, jinak svobodným atd. (111a1/a2): »Také takto mají se (kazatelé) připravovati, kterak jednomu každému stavu mají mluviti; jinak manželé, jinak vdovy, jinak chudí, bohatí, jinak mladí a staří mají trestáni (= káráni) býti, takže podlé rozličnosti osob mají rozličná činěna býti trestánie«. Tak i o málo dále (112b1/b2): »Nebo ku pohanuom přišedše (apoštolové), jinak mušeli kázati nežli Židuom. Vedlé pochopnosti lidu rozličné rozličně se má trúbiti«. K témuž se vztahuje i povzdech Jakoubkův spojený s napomenutím kazatelům (438b2): »Pohřiechu těchto let tak viera zkažena jest, že mnozí v letech osmdesáti neb sedmdesáti potřebují tepruva štípenie pravé viery, a jiní voránie potřebují nového, a jiní potřebují rosy a přívalu a pláče na hřiechy. Potřebie má kazatel hledati od Ducha božieho, kteří potřebují v lidu voránie, kteří stavenie, kteří rosy, kteří štěpovánie, aby tak v nich pracovali a prospievali«. Kazatel si má vážiti i spisů svatých (= církevních Otců), jak vidíme ze slov na str. 313a1: »A žádný nenie hoden kázati a přijat býti k kněžství, ktož se k svatým nepřipodobňuje a jich maudrosti a spisuov nemá v poctivosti. Šatan to zpuosobuje, že se již knihy jich staré pálé, aby maudrost jich nepřicházela ke dveřuom cierkve«. 1) Úkol kněží podává Jakoubek na str. 382a1: »Tenť jest auřad apoštoluov a jich náměstkuov, totiž spojenie rozličné vuole křesťanuov s Bohem a mezi sebau spolu«. Že laikové nemohou vykonávati úřad kněžský, je jasné ze slov na str. 326b1: »Tento anděl jest řád kněžský a auřad jich, aby svolávali lid k večeři Kristově pod obojí zpuosobau, totiž aby přijímali pod obojí zpuosobau hodně«. Pod. 438a1/a2: »Nebo skrz nás toliko lidem má přisluhováno býti, svátostmi posluhovati jim máme ...« A 337b1 »A tohoto královstvie nebeského dávají se klíče kněžím, aby svazovali a rozvazovali. A což činie na zemi, to se v království tomto potvrzuje nebeském«. Jakoubek, Výklad. IV
Strana L
L Úřad kněžský je nejen vysoký, ale i velice od- povědný; kněží budou klásti počet z hříchů své obce. »Protož, co se zlého děje v uobci, kněžie mají se báti, by pak sami nehřešili, neb oni za nepravosti lidské odpoviedati budau« (35b1). »A byť pak byl pastýř u sebe najlepšieho života, když z svého auřadu zanedbává spasenie duší, Pán hněvá se na něho« (37a1). »Nebo, co se zlého děje v lidu, od zprávcuov počet požádán bude a jim se přičítá« (40a1). Zprávcové duchovní mají vésti věřící zejména ke vzoru každého křesťana, — ke Kristu (41b1): »Jako i krále hvězda vedla k Kristu, tak zprávcové mají voditi lid ku Pánu Ježíši Kristu... Tak pastýři mají býti andělé k Kristu vodiece«. Jejich svatou povinností je osvěcovati lid a pravdu mu oznamovati (35b2): »Nebo kněžie, což dobrého od Boha berú, mají lidu oznamovati«. (64a2.) »Zvláště v cierkvi jako v domu božím stav kněžský má býti jako nebe a jako hvězdy, poddaní jakožto země. A mají spúštěti jako nebesa nižším slovo Páně jako dešť, blajskanie a bauři i jiné věci dobré ... Jako i zemi nebesa dávají dešť a rosu, tak v cierkvi skrz stav kněžský dává se múdrost, darové Ducha svatého, jednota, náboženstvie, oprava života a skrú- šenie na hřiechy«. Podobně na str. 154b2: »A stav duchovní má býti nové nebe, kterýž má jako déšť vydávati slovo učenie, osvěco- vati a zahřievati zemi (= lid obecný), aby ona vydávala z sebe ovoce a plodila, aby tak bylo a zase vzdělalo se královstvie Páně Kristovo«. Mohou však také nastati chvíle, kdy je lépe pravdu pomlčeti a neoznamovati ji (137b2/138a1): »Dává se naučenie kněžím, aby, jestliže mají poznánie pravdy jisté, věděli však, kdy mají zjeviti a kdy nic, kdy mluviti a kdy mlčeti. Nebo častokrát v mluvení předcházejí čas ... A protož, když Pán ráčil své pravdy o přijímaní krve z kalicha zjeviti, tehdy mnohé hvězdy — mistři, doktoři a moc světská — proti tomu povstala«. K něží, kteří hlásají vůli Páně, nemají býti tupeni, i když mají nedostatkyl); vždyť i Aron povolil k slití zlatého telete, i Mojžíš pochyboval, maje vyvésti vodu ze skály, a přece oba dva byli boží andělé (110b2): »A když anděl (= kazatel) traubí slovo božie v rozumích Ducha svatého a auřad svuoj vyplňuje, nemá 1) Srovnej str. 60a2: Ale nynie se jináče děje; jediné jakž nedostatek na knězi najdú, hned ani na mši při něm státi chce. (Více o tom srovnej v kapitole o bludech.)
L Úřad kněžský je nejen vysoký, ale i velice od- povědný; kněží budou klásti počet z hříchů své obce. »Protož, co se zlého děje v uobci, kněžie mají se báti, by pak sami nehřešili, neb oni za nepravosti lidské odpoviedati budau« (35b1). »A byť pak byl pastýř u sebe najlepšieho života, když z svého auřadu zanedbává spasenie duší, Pán hněvá se na něho« (37a1). »Nebo, co se zlého děje v lidu, od zprávcuov počet požádán bude a jim se přičítá« (40a1). Zprávcové duchovní mají vésti věřící zejména ke vzoru každého křesťana, — ke Kristu (41b1): »Jako i krále hvězda vedla k Kristu, tak zprávcové mají voditi lid ku Pánu Ježíši Kristu... Tak pastýři mají býti andělé k Kristu vodiece«. Jejich svatou povinností je osvěcovati lid a pravdu mu oznamovati (35b2): »Nebo kněžie, což dobrého od Boha berú, mají lidu oznamovati«. (64a2.) »Zvláště v cierkvi jako v domu božím stav kněžský má býti jako nebe a jako hvězdy, poddaní jakožto země. A mají spúštěti jako nebesa nižším slovo Páně jako dešť, blajskanie a bauři i jiné věci dobré ... Jako i zemi nebesa dávají dešť a rosu, tak v cierkvi skrz stav kněžský dává se múdrost, darové Ducha svatého, jednota, náboženstvie, oprava života a skrú- šenie na hřiechy«. Podobně na str. 154b2: »A stav duchovní má býti nové nebe, kterýž má jako déšť vydávati slovo učenie, osvěco- vati a zahřievati zemi (= lid obecný), aby ona vydávala z sebe ovoce a plodila, aby tak bylo a zase vzdělalo se královstvie Páně Kristovo«. Mohou však také nastati chvíle, kdy je lépe pravdu pomlčeti a neoznamovati ji (137b2/138a1): »Dává se naučenie kněžím, aby, jestliže mají poznánie pravdy jisté, věděli však, kdy mají zjeviti a kdy nic, kdy mluviti a kdy mlčeti. Nebo častokrát v mluvení předcházejí čas ... A protož, když Pán ráčil své pravdy o přijímaní krve z kalicha zjeviti, tehdy mnohé hvězdy — mistři, doktoři a moc světská — proti tomu povstala«. K něží, kteří hlásají vůli Páně, nemají býti tupeni, i když mají nedostatkyl); vždyť i Aron povolil k slití zlatého telete, i Mojžíš pochyboval, maje vyvésti vodu ze skály, a přece oba dva byli boží andělé (110b2): »A když anděl (= kazatel) traubí slovo božie v rozumích Ducha svatého a auřad svuoj vyplňuje, nemá 1) Srovnej str. 60a2: Ale nynie se jináče děje; jediné jakž nedostatek na knězi najdú, hned ani na mši při něm státi chce. (Více o tom srovnej v kapitole o bludech.)
Strana LI
LI potupen býti pro který koli nedostatek«. »Nebo posly božie potu- pujiece, v tom samého Boha potupují« (147b2). Dobrým kněžím nemůže tím nikdo ublížiti, ba naopak lépe jest kazateli, je-li u lidu v nenávisti než v přízni, protože jest to znamení, že lidu nelichotí a nebojí se mu vyčítati hříchy (147a2): »Znamená se, že, ač mnozí budau nepřátelé dobrých kněží a kazateluov, chtiece jim uškoditi, však nebudau moci uškoditi. Nebo nižádný nemuože spravedlivý uražen býti od jiného, leč se prvé urazí sám od sebe... Nebo, když svědomie jest dobré, nic mu neškodí, což koli jiní utrhají jemu, ale, jako die apoštol, milujícím Boha všecky věci připomáhají k dobrému. Ano bezpečněji jest kazateli býti v nenávisti od lidí nežli v přízni a cti jich. Nebo, když protivenstvie trpie, v Pána doufají a naději mají«. Náprava všeobecného poklesu mravů se má začíti především u stavu duchovního, v němž jest mnoho nepravostí: »A z toho se dává naučenie, kterak stav kněžský . . . najprvé sám má pokánie činiti« (145b2). »Zvláště pak stav duchovní má býti chrám, aby se jiní k němu utiekali, aby byl duom modlitby, pláče, skraušenie a kvílenie... Ale že najviece ten chrám jest zpuštěn v stavu duchovním, protož od toho stavu skrze dopuštěnie ran má se napravovati... A když ten chrám bude se opravovati, totiž stav duchovní, tehdy znamení bude zase postavení všeho lidu« (156b1/b2) Dábel chce ovšem zaplésti do svých osidel nejdříve kněží, protože ví, že po nich snáze zvítězí nad ostatními věřícími (100b1): »Najviece šatan bojuje proti těm, kteří sau větší a zprávcové cierkve . . Tak vědúce dáblové, že, když zprávcové lidu padají, že mnozí z poddaných padají, protož bojují proti nim silně. Protož také andělé božie najviece jich ostřiehají a od osídl napomínají«. Dobré kněží od zlých lze těžko rozeznati. Nejsnáze je poznáme po ovoci (110b1): »Nebo, jestliže lásku uvodie, pokoru, zachovávanie božích přikázaní a následovánie prvotnie cierkve etc., znamenieť jest, že od Boha jsau. Neb nynie velmi potřebie jest k cierkvi prvotní patřiti; neb, jestliže tak vedau jako oni, boží andělé sú«. Bohužel mnoho jest kněží zlých, proti nimž neváhá Jakoubek užíti slov příkrých, ač se málokdy dává vyrušiti v klidném jinak toku svého Výkladu. Tak na str. 43a2 mluví nad obyčej ostře: »Protož kněžstvo bludné, bohaté jest spolu jedna Jezábel, kterúž níže . . . nazývá Babylonem. Jako koncilium Konstanské jest jedna Jezábel, kteráž skrze smrt krále uherského mnohým smrt zpuoso- bila, kteráž usilovala a usiluje zkaziti vinnici Páně; kterážto Jezábel IV*
LI potupen býti pro který koli nedostatek«. »Nebo posly božie potu- pujiece, v tom samého Boha potupují« (147b2). Dobrým kněžím nemůže tím nikdo ublížiti, ba naopak lépe jest kazateli, je-li u lidu v nenávisti než v přízni, protože jest to znamení, že lidu nelichotí a nebojí se mu vyčítati hříchy (147a2): »Znamená se, že, ač mnozí budau nepřátelé dobrých kněží a kazateluov, chtiece jim uškoditi, však nebudau moci uškoditi. Nebo nižádný nemuože spravedlivý uražen býti od jiného, leč se prvé urazí sám od sebe... Nebo, když svědomie jest dobré, nic mu neškodí, což koli jiní utrhají jemu, ale, jako die apoštol, milujícím Boha všecky věci připomáhají k dobrému. Ano bezpečněji jest kazateli býti v nenávisti od lidí nežli v přízni a cti jich. Nebo, když protivenstvie trpie, v Pána doufají a naději mají«. Náprava všeobecného poklesu mravů se má začíti především u stavu duchovního, v němž jest mnoho nepravostí: »A z toho se dává naučenie, kterak stav kněžský . . . najprvé sám má pokánie činiti« (145b2). »Zvláště pak stav duchovní má býti chrám, aby se jiní k němu utiekali, aby byl duom modlitby, pláče, skraušenie a kvílenie... Ale že najviece ten chrám jest zpuštěn v stavu duchovním, protož od toho stavu skrze dopuštěnie ran má se napravovati... A když ten chrám bude se opravovati, totiž stav duchovní, tehdy znamení bude zase postavení všeho lidu« (156b1/b2) Dábel chce ovšem zaplésti do svých osidel nejdříve kněží, protože ví, že po nich snáze zvítězí nad ostatními věřícími (100b1): »Najviece šatan bojuje proti těm, kteří sau větší a zprávcové cierkve . . Tak vědúce dáblové, že, když zprávcové lidu padají, že mnozí z poddaných padají, protož bojují proti nim silně. Protož také andělé božie najviece jich ostřiehají a od osídl napomínají«. Dobré kněží od zlých lze těžko rozeznati. Nejsnáze je poznáme po ovoci (110b1): »Nebo, jestliže lásku uvodie, pokoru, zachovávanie božích přikázaní a následovánie prvotnie cierkve etc., znamenieť jest, že od Boha jsau. Neb nynie velmi potřebie jest k cierkvi prvotní patřiti; neb, jestliže tak vedau jako oni, boží andělé sú«. Bohužel mnoho jest kněží zlých, proti nimž neváhá Jakoubek užíti slov příkrých, ač se málokdy dává vyrušiti v klidném jinak toku svého Výkladu. Tak na str. 43a2 mluví nad obyčej ostře: »Protož kněžstvo bludné, bohaté jest spolu jedna Jezábel, kterúž níže . . . nazývá Babylonem. Jako koncilium Konstanské jest jedna Jezábel, kteráž skrze smrt krále uherského mnohým smrt zpuoso- bila, kteráž usilovala a usiluje zkaziti vinnici Páně; kterážto Jezábel IV*
Strana LII
LII usnúbena jest panu čertovi, kteráž o sobě pověděla, že nemuož poblúditi; kteráž netoliko smilstvem duchovním, ale i tělesným zmazána jest. Ta se protivila věrným křesťanuom, kazateluom i prorokuom, kteráž vyobcovánie těžká jako hromová blýskanie vydávala a nynie vyzdvihnutím kříže proti věrným a ramenem světským postavuje se. Protož onano Jezábel byla figuora této kurvy, totiž kněžstva zlého... Neb ona některými duchovními věcmi jako ličidlem ozdobila se a modlám obětované jie, jako ty věci, které sú pro pýchu, smilstvo a lakotu zpuosobeny. Ale že věrní proti ní nevolají a prostých nebránie od nie, protož hřešie a mnozí s ní smilnie«. Ale nejen vyšší, nýbrž i prostí kněží více si hledí věcí tohoto světa než božích (130a1): »Také kněžstvo a svěcenci viece se klanějí mammoně, totiž bohatství, slávě, cti, přízni lidské nežli Bohu svému. A vidauce tyto časy, nebezpečné velmi, nečinie pokánie!« Proto Bůh sám zakročuje a odnímá kněžím bohatství (39b1): »Ale kněžstvo nynějšie nebylo v takové chudobě. Nebo již sám Buoh přikládá ruku, kněžstvo ochuzuje. A dnes na těch, kteříž zbožím potupují, líbí se Bohu«1). Úpadek stavu kněžského způsobuje úpadek všech stavů ostatních (425a1). Kláštery nepovažuje autor za místo posvátné (468a1): »Jiná sau přikázanie jiných potomních lidí, v nichžto jest láska ustydla, jako v obvláštních náboženstvích, v klášteřích, kteráž velmi sú na překážku přikázaním božským«. Nejvíce hříchů nalézá kazatel na kněžstvu vyšším, které proto častěji výslovně jmenuje, na př. 152a1: »Nebo ti zlí svaté kúsati budau a zlau pověst o nich rozsévati. A tak všeckno kněžstvo zlé, preláti, biskupové etc.« K nim nejednou přidává i mnichy (125b2) »V té řece Eufrates byli sú všickni preláti, řeholníci nábožní, opatové, tu se pasauce. Proti kterýmž Pán rozkazuje trúbiti, proti jich pajše, lakomství, životu rozkošnému«. Nesmírná však jest jejich moc, a proto jen silní jednotlivci se odvážili veřejně proti nim vystupovati (marginálie ukazuje, že měl kazatel na mysli zejména Husa): »Jako i nynie: kto najprvé proti zlosti silných prelátuov i všeho světa počal trúbiti, musil v divy býti silný a moc 1) Viz i str. 281a1: Nevěstka jest kněžstvo převrácené, kteréž vypadlo od zprávy čtenie svatého, kteréž lahodí a pochlebuje šelmě, totiž boháčóm a slavným světa, a nesmí (= neodvažuje se) upadnauti v nenávist a nechce se zvoškliviti, ale ve cti chce býti a chlubiti se slavně na šelmě a na vodách těch převrácených. — Pod. i 378a1 a j. Právo moci světské odníti hříšnému kleru statky zdůvodnil už Viklef (sr. Hoch 1. c. str. 195).
LII usnúbena jest panu čertovi, kteráž o sobě pověděla, že nemuož poblúditi; kteráž netoliko smilstvem duchovním, ale i tělesným zmazána jest. Ta se protivila věrným křesťanuom, kazateluom i prorokuom, kteráž vyobcovánie těžká jako hromová blýskanie vydávala a nynie vyzdvihnutím kříže proti věrným a ramenem světským postavuje se. Protož onano Jezábel byla figuora této kurvy, totiž kněžstva zlého... Neb ona některými duchovními věcmi jako ličidlem ozdobila se a modlám obětované jie, jako ty věci, které sú pro pýchu, smilstvo a lakotu zpuosobeny. Ale že věrní proti ní nevolají a prostých nebránie od nie, protož hřešie a mnozí s ní smilnie«. Ale nejen vyšší, nýbrž i prostí kněží více si hledí věcí tohoto světa než božích (130a1): »Také kněžstvo a svěcenci viece se klanějí mammoně, totiž bohatství, slávě, cti, přízni lidské nežli Bohu svému. A vidauce tyto časy, nebezpečné velmi, nečinie pokánie!« Proto Bůh sám zakročuje a odnímá kněžím bohatství (39b1): »Ale kněžstvo nynějšie nebylo v takové chudobě. Nebo již sám Buoh přikládá ruku, kněžstvo ochuzuje. A dnes na těch, kteříž zbožím potupují, líbí se Bohu«1). Úpadek stavu kněžského způsobuje úpadek všech stavů ostatních (425a1). Kláštery nepovažuje autor za místo posvátné (468a1): »Jiná sau přikázanie jiných potomních lidí, v nichžto jest láska ustydla, jako v obvláštních náboženstvích, v klášteřích, kteráž velmi sú na překážku přikázaním božským«. Nejvíce hříchů nalézá kazatel na kněžstvu vyšším, které proto častěji výslovně jmenuje, na př. 152a1: »Nebo ti zlí svaté kúsati budau a zlau pověst o nich rozsévati. A tak všeckno kněžstvo zlé, preláti, biskupové etc.« K nim nejednou přidává i mnichy (125b2) »V té řece Eufrates byli sú všickni preláti, řeholníci nábožní, opatové, tu se pasauce. Proti kterýmž Pán rozkazuje trúbiti, proti jich pajše, lakomství, životu rozkošnému«. Nesmírná však jest jejich moc, a proto jen silní jednotlivci se odvážili veřejně proti nim vystupovati (marginálie ukazuje, že měl kazatel na mysli zejména Husa): »Jako i nynie: kto najprvé proti zlosti silných prelátuov i všeho světa počal trúbiti, musil v divy býti silný a moc 1) Viz i str. 281a1: Nevěstka jest kněžstvo převrácené, kteréž vypadlo od zprávy čtenie svatého, kteréž lahodí a pochlebuje šelmě, totiž boháčóm a slavným světa, a nesmí (= neodvažuje se) upadnauti v nenávist a nechce se zvoškliviti, ale ve cti chce býti a chlubiti se slavně na šelmě a na vodách těch převrácených. — Pod. i 378a1 a j. Právo moci světské odníti hříšnému kleru statky zdůvodnil už Viklef (sr. Hoch 1. c. str. 195).
Strana LIII
LIII jistě božská musila býti k tomu; nebo všecky země pohnuly se k takovému traubení« (111b1). Ale spravedlivá pomsta přichází (7b2/8a1): »A jako z chrámu bičíkem vyhnal prodavače, jemuž sú se zpěčovali, tak nynie z klášteruov pokrytce žene cepami a vymietá. Ale i proti svým rány býti dopauští, a proto repcí a netrpěliví lidé sú, když by se však měli pokojiti a raději metlu políbiti Kristovu, jeho navštívenie pomsty oblibujiece...« Proti svatokupectví čteme na str. 297a1: »Item jiné kupectvie duchovnie od onoho Šimona pošlé, totiž svatokupectvie, že mnozí běhali do Babylona velikého, do římské cierkve, kupujíce oltáře, kostely a obroky, duostojenstvie, cti, rozkoše... Ale potřebu tělesnau, pracujíce předním aumyslem pro čest boží, mohau vzieti«1). Pod. na str. 178a1: »Kto z kněží nedal peněz za svátost neb auřad kněžstvie? V vyobcovánie ti upadli všickni a hodni zatracenie, i potřebie jest všem rychle utéci se ku pokání«. Kněží mají býti poddáni moci světské, jak hlásal Viklef (266b1): »Jako i Kristus kněz ciesaři chtěl poddán býti, ačkoli hodnější a větší měl auřad, tak také i nynější kněží moci světské mají se ponížiti«. Mnozí kněží jsou pokrytci; ti jsou nejvíce příčinou rozkladu církve a zkaženosti mravní. Proti pokrytcům našel Jakoubek hodně látky v Regulích Matěje z Janova; už na počátku své kazatelské činnosti proti nim kázal2) Ve Výkladu na Zjevení najdeme často útoky proti nim, na př. na str. 45b2/46a1: »Pokrytstvie zajisté jest nepravost v člověku vnitř přicházejíci jako mol v rauše v skutcích dobrých. Jako z poslúchaní slova božieho, z přijímanie, z almužny a z mluvení o dobrém, z kterýchžto věcí pochodí doufánie, drzost, pozdviženie a jiných potupovánie, kterýžto nad jiné lepšieho se domnievaje, činí se nevěrným Bohu v dařích od Boha sobě daných, že se v nich vynáší. Jako manželka, vezmúci raucho od manžela, i k frejieři 1) Srovnej Wiklefův Dialog, str. 24: Než podobné by bylo, aby věrným kněžím, po jich dobrých skutciech je poznajíc, že věrně pracují o lidské spasenie, když nedostatky trpie, aby jim pomohli tělestnú potřebú a dávali lidé, s nimižto věrně pracují ... 2) Srovnej Sedlákovy Studie a texty, I, str. 367. — O pokrytcích u Matěje z Janova viz Kybala 1. c. str. 123 nn. a j. a v edici Regulí pod heslem hypocritae (pseudoprophetae) při jednotlivých svazcích v Indexu. Ze srovnání vidíme, že Jakoubek je i v této otázce cele pod vlivem Matě- jovým.
LIII jistě božská musila býti k tomu; nebo všecky země pohnuly se k takovému traubení« (111b1). Ale spravedlivá pomsta přichází (7b2/8a1): »A jako z chrámu bičíkem vyhnal prodavače, jemuž sú se zpěčovali, tak nynie z klášteruov pokrytce žene cepami a vymietá. Ale i proti svým rány býti dopauští, a proto repcí a netrpěliví lidé sú, když by se však měli pokojiti a raději metlu políbiti Kristovu, jeho navštívenie pomsty oblibujiece...« Proti svatokupectví čteme na str. 297a1: »Item jiné kupectvie duchovnie od onoho Šimona pošlé, totiž svatokupectvie, že mnozí běhali do Babylona velikého, do římské cierkve, kupujíce oltáře, kostely a obroky, duostojenstvie, cti, rozkoše... Ale potřebu tělesnau, pracujíce předním aumyslem pro čest boží, mohau vzieti«1). Pod. na str. 178a1: »Kto z kněží nedal peněz za svátost neb auřad kněžstvie? V vyobcovánie ti upadli všickni a hodni zatracenie, i potřebie jest všem rychle utéci se ku pokání«. Kněží mají býti poddáni moci světské, jak hlásal Viklef (266b1): »Jako i Kristus kněz ciesaři chtěl poddán býti, ačkoli hodnější a větší měl auřad, tak také i nynější kněží moci světské mají se ponížiti«. Mnozí kněží jsou pokrytci; ti jsou nejvíce příčinou rozkladu církve a zkaženosti mravní. Proti pokrytcům našel Jakoubek hodně látky v Regulích Matěje z Janova; už na počátku své kazatelské činnosti proti nim kázal2) Ve Výkladu na Zjevení najdeme často útoky proti nim, na př. na str. 45b2/46a1: »Pokrytstvie zajisté jest nepravost v člověku vnitř přicházejíci jako mol v rauše v skutcích dobrých. Jako z poslúchaní slova božieho, z přijímanie, z almužny a z mluvení o dobrém, z kterýchžto věcí pochodí doufánie, drzost, pozdviženie a jiných potupovánie, kterýžto nad jiné lepšieho se domnievaje, činí se nevěrným Bohu v dařích od Boha sobě daných, že se v nich vynáší. Jako manželka, vezmúci raucho od manžela, i k frejieři 1) Srovnej Wiklefův Dialog, str. 24: Než podobné by bylo, aby věrným kněžím, po jich dobrých skutciech je poznajíc, že věrně pracují o lidské spasenie, když nedostatky trpie, aby jim pomohli tělestnú potřebú a dávali lidé, s nimižto věrně pracují ... 2) Srovnej Sedlákovy Studie a texty, I, str. 367. — O pokrytcích u Matěje z Janova viz Kybala 1. c. str. 123 nn. a j. a v edici Regulí pod heslem hypocritae (pseudoprophetae) při jednotlivých svazcích v Indexu. Ze srovnání vidíme, že Jakoubek je i v této otázce cele pod vlivem Matě- jovým.
Strana LIV
LIV by se obrátila, tak duše, dary Páně vezmúci, sobě v nich zalibuje. A protož jest pokrytstvie pýcha duchovní, těžší pajchy tělesné. A jest v dařích božských duchovních, kteráž vede člověka k dobrému o sobě domnievaní, a k saudu přísnému a k do- mnievaní ukrutnému o jiných, takže srdce nerado slyší, aby co dobrého o jiném praveno bylo. Nebo zevnitř mají takoví stkvělost andělskú, ale vnitř sú mrtví. Protož jest pokrytstvie milost ne- zřiezená k sobě, ostrost vtipu, pro kteréžto věci sebe samého miluje, a mnohem viece z daruov božích pochází...« Pokrytci často činí skutky dobré jako posty, almužny atd., ale to vše činí jen proto, aby byli ctěni, ne pro Boha a pro obecné dobré (59b1). První místo dávají v sobě ne Pánu Ježíši, ale nezřízeným žádostem jako marné chloubě, časnému zisku, nadutí ducha z umění (59b2). Příčinou pokrytství je nedostatek lásky (91a2): »A když láska ustydla, tehdy se pokrytstvie rozmohlo. A ten neduh takový jest, že všecky jiné saudí za pokrytce, a sám sebe nic, avšak bude jiných větší. Neb člověk sám sebe velmi miluje milováním po- rušeným ... (Pokrytci) k najlepším lidem se připojují řečí, hnutiem neb chodem i oděvem se zevnitř ukazujíce, ale tajíce se, jací sú před Bohem«. Začátek pokrytství datuje Jakoubek od (domnělé) donace Konstantinovyl) (115a1): »Ukazuje, kterak, když ďábel třetí cestau, totiž nakažením Písma, pokaušel, tehdy potom mnohem viece jich pokrytstvím svedl. A to se dálo za času Konstantina, kterýž obohatil cierkev jako jménem slunce, dobrým totiž úmyslem. A to bylo škodlivějšie, nežli když Nero a jiní hubili cierkev boží. A tehdáž, jako kroniky římské svědčí, když bohatstvím nadán jest papež, slyšán jest hlas s nebe: »Dnes vlit jest jed v cierkev«. A tu se začalo pokrytstvie a viece jím jest jich svedeno nežli jinými cestami, aby pod náboženstvím a zpuosobau lásky zle provodili, jako kněžstvo, tak totiž, že dobří mají čtěni býti, ctí světskau aby čtěni byli a tak aby přední sláva světa jim se dála a aby pod zpuosobau potřeby bohatstvie jich se rozmáhala. Protož uvedena sú bohatstvie skrz Konstantina v kněžstvo, takže potom nehodniě pod zpuosobau svatosti a náboženstvie v auřad kněžský vcházel, majíce žádost k bohatství, ke cti a slávě světské«. V donaci Konstantinově — jako téměř všichni reformátoři spatřuje i autor Výkladu kořen všeho zla ve stavu kněžském. 1) O donaci Konstantinově viz Sedlákovy Studie a texty II. str. 435—438.
LIV by se obrátila, tak duše, dary Páně vezmúci, sobě v nich zalibuje. A protož jest pokrytstvie pýcha duchovní, těžší pajchy tělesné. A jest v dařích božských duchovních, kteráž vede člověka k dobrému o sobě domnievaní, a k saudu přísnému a k do- mnievaní ukrutnému o jiných, takže srdce nerado slyší, aby co dobrého o jiném praveno bylo. Nebo zevnitř mají takoví stkvělost andělskú, ale vnitř sú mrtví. Protož jest pokrytstvie milost ne- zřiezená k sobě, ostrost vtipu, pro kteréžto věci sebe samého miluje, a mnohem viece z daruov božích pochází...« Pokrytci často činí skutky dobré jako posty, almužny atd., ale to vše činí jen proto, aby byli ctěni, ne pro Boha a pro obecné dobré (59b1). První místo dávají v sobě ne Pánu Ježíši, ale nezřízeným žádostem jako marné chloubě, časnému zisku, nadutí ducha z umění (59b2). Příčinou pokrytství je nedostatek lásky (91a2): »A když láska ustydla, tehdy se pokrytstvie rozmohlo. A ten neduh takový jest, že všecky jiné saudí za pokrytce, a sám sebe nic, avšak bude jiných větší. Neb člověk sám sebe velmi miluje milováním po- rušeným ... (Pokrytci) k najlepším lidem se připojují řečí, hnutiem neb chodem i oděvem se zevnitř ukazujíce, ale tajíce se, jací sú před Bohem«. Začátek pokrytství datuje Jakoubek od (domnělé) donace Konstantinovyl) (115a1): »Ukazuje, kterak, když ďábel třetí cestau, totiž nakažením Písma, pokaušel, tehdy potom mnohem viece jich pokrytstvím svedl. A to se dálo za času Konstantina, kterýž obohatil cierkev jako jménem slunce, dobrým totiž úmyslem. A to bylo škodlivějšie, nežli když Nero a jiní hubili cierkev boží. A tehdáž, jako kroniky římské svědčí, když bohatstvím nadán jest papež, slyšán jest hlas s nebe: »Dnes vlit jest jed v cierkev«. A tu se začalo pokrytstvie a viece jím jest jich svedeno nežli jinými cestami, aby pod náboženstvím a zpuosobau lásky zle provodili, jako kněžstvo, tak totiž, že dobří mají čtěni býti, ctí světskau aby čtěni byli a tak aby přední sláva světa jim se dála a aby pod zpuosobau potřeby bohatstvie jich se rozmáhala. Protož uvedena sú bohatstvie skrz Konstantina v kněžstvo, takže potom nehodniě pod zpuosobau svatosti a náboženstvie v auřad kněžský vcházel, majíce žádost k bohatství, ke cti a slávě světské«. V donaci Konstantinově — jako téměř všichni reformátoři spatřuje i autor Výkladu kořen všeho zla ve stavu kněžském. 1) O donaci Konstantinově viz Sedlákovy Studie a texty II. str. 435—438.
Strana LV
LV Na ni naráží i na str. 115b1: »Nebo, jakož kroniky vypravují, toho času Konstantina počaly se množiti řeholy náboženstvie, v nichž panovalo pokrytstvie, hojnost bohatstvie, milovánie k světu, k štěstí, ku pokoji, kteříž žádali čtěni býti«. Obšírně se o tom zmiňuje na str. 116b1: »Nebo, když ten pokrytstvie kvas uveden jest v srdce lidská a z jednoho srdce do jiného se plazí a pod pokrytstvím uvedeno jest lakomstvie, kteréž se začalo od Kon- stantina, a potom jeden každý z pánuov odkazoval nětco svěcen- cóm, takže svěcenci a kněžstvo dali se k obieraní a pečování o zbožie, a tak hvězdy se zamračily, a kteří byli z poddaných noc, nebyl, kto by je osvietil. A protož jedno »Běda« jest svěcencuom, kteřížto, múdrost božskau opustivše, dali se k shromažďování bohatstvie. A protož die: »Běda přebývajícím« chtivostí, milostí, žádostí, »na zemi«. Druhé »Běda« stavu světskému, kteříž, jsauce zchuzeni, své žádosti vyplniti nemohau, ale pro chudobu musie slúžiti svěcencóm, mnichóm etc. a mušejí krásti. Třetí stav pod- daných, kterýž musí oboje chovati, i světských pánuov stav i duchovních, a od nich zprávy ani naučenie mají, neb obojí sau zastínění. Protož také »Běda poddaným«, takže všickni svého bludu neznají, ale domnievají se, že dobře stojie«. A na str. 171b2 »Protož ten drak na ženu, totiž kněžstvo někdy svaté, vylil vody když vpustil bohatstvie mnohá a veliká, chtivosti a libosti tělesné a žádosti těla, jimiž všecko kněžstvo potopeno jest«1). A brzo potom (172a1) pokračuje: »Nebo, když drak napustil bohatstvie v kněžstvo a rozkoší, tehdy Pán pro spasenie kněžstva zpuosobuje, aby světští a zemští od kněžstva odjímali bohatstvie a požřeli v se ta zbožie. A ač někteří to činie žádostí lakomú, však i tak dobře prospievají této ženě. Nebo ta bohatstvie sau mnohé ztopila. Protož častokrát, když se nám nětco zdá býti k škodě a k umenšení, avšak se nám to výborně hodí«. Ze slov tohoto posledního dokladu vidíme, že Jakoubek souhlasí s odnímáním majetku kněžím2), a i když někteří jednotlivci tak činí z důvodů sobeckých (jako se dálo i za doby husitské), 1) Podobně na str. 189a1: »Tak od ciesaře dána jest moc druhé šelmě (= pokrytému kněžstvu), totiž v nadánie cierkve bohatstvím. Tuť jest dána moc panovati, súditi, psáti«. A 211b2: »Protož ta ošemetná nevěsta, totiž kněžstvo zlé, pokryté, vopojila všecky národy z vína smilstvie svého, tak totiž, že na sobě dala všemu světu příklad lakoty, marné chvály následo- vati a bohatstvie«. 2) Viz o tom i výše (str. LII.). Srovnej i u Bartoše (Lit. činnost) č. 2.
LV Na ni naráží i na str. 115b1: »Nebo, jakož kroniky vypravují, toho času Konstantina počaly se množiti řeholy náboženstvie, v nichž panovalo pokrytstvie, hojnost bohatstvie, milovánie k světu, k štěstí, ku pokoji, kteříž žádali čtěni býti«. Obšírně se o tom zmiňuje na str. 116b1: »Nebo, když ten pokrytstvie kvas uveden jest v srdce lidská a z jednoho srdce do jiného se plazí a pod pokrytstvím uvedeno jest lakomstvie, kteréž se začalo od Kon- stantina, a potom jeden každý z pánuov odkazoval nětco svěcen- cóm, takže svěcenci a kněžstvo dali se k obieraní a pečování o zbožie, a tak hvězdy se zamračily, a kteří byli z poddaných noc, nebyl, kto by je osvietil. A protož jedno »Běda« jest svěcencuom, kteřížto, múdrost božskau opustivše, dali se k shromažďování bohatstvie. A protož die: »Běda přebývajícím« chtivostí, milostí, žádostí, »na zemi«. Druhé »Běda« stavu světskému, kteříž, jsauce zchuzeni, své žádosti vyplniti nemohau, ale pro chudobu musie slúžiti svěcencóm, mnichóm etc. a mušejí krásti. Třetí stav pod- daných, kterýž musí oboje chovati, i světských pánuov stav i duchovních, a od nich zprávy ani naučenie mají, neb obojí sau zastínění. Protož také »Běda poddaným«, takže všickni svého bludu neznají, ale domnievají se, že dobře stojie«. A na str. 171b2 »Protož ten drak na ženu, totiž kněžstvo někdy svaté, vylil vody když vpustil bohatstvie mnohá a veliká, chtivosti a libosti tělesné a žádosti těla, jimiž všecko kněžstvo potopeno jest«1). A brzo potom (172a1) pokračuje: »Nebo, když drak napustil bohatstvie v kněžstvo a rozkoší, tehdy Pán pro spasenie kněžstva zpuosobuje, aby světští a zemští od kněžstva odjímali bohatstvie a požřeli v se ta zbožie. A ač někteří to činie žádostí lakomú, však i tak dobře prospievají této ženě. Nebo ta bohatstvie sau mnohé ztopila. Protož častokrát, když se nám nětco zdá býti k škodě a k umenšení, avšak se nám to výborně hodí«. Ze slov tohoto posledního dokladu vidíme, že Jakoubek souhlasí s odnímáním majetku kněžím2), a i když někteří jednotlivci tak činí z důvodů sobeckých (jako se dálo i za doby husitské), 1) Podobně na str. 189a1: »Tak od ciesaře dána jest moc druhé šelmě (= pokrytému kněžstvu), totiž v nadánie cierkve bohatstvím. Tuť jest dána moc panovati, súditi, psáti«. A 211b2: »Protož ta ošemetná nevěsta, totiž kněžstvo zlé, pokryté, vopojila všecky národy z vína smilstvie svého, tak totiž, že na sobě dala všemu světu příklad lakoty, marné chvály následo- vati a bohatstvie«. 2) Viz o tom i výše (str. LII.). Srovnej i u Bartoše (Lit. činnost) č. 2.
Strana LVI
LVI aby se obohatili, pokládá je za nástroj boží. Srovnej i 294b2: Odpověděl Pán: »Duši tvau této noci vezmau od tebe, a co si nahromaždil, čie to bude?« Tak jest učinilo kněžstvo lakomé, a již počíná Pán odjímati. Pokrytci nakažují mnohá srdce dobrá (91b1): »Neb skrz obco- vánie s pokrytci v řečech a v radách v dobrých láska uhašena bývá a viera živá«. (119a1:) »Kobylky kazie ovoce i květ. Tak pokrytci srdce dobrá, pokorná, bohobojná nakažují, v kteráž vmietají pochybovánie proti vieře, a tak ovoce Ducha svatého v těch srdcích kazí«. Pokrytci se tak podobají dobrým údům Kristovým, že je lze od nich těžko rozpoznati; neomylným kriteriem u nich jest však nedostatek lásky (192a1): »Zlí také činie, též kážiece, hřiechy stavujíce, mnohé zlé věci boříce; to umie strana pokrytcuov šata- nových činiti. Také slova božieho poslúchati chtie a přijímati zvykli božskau svátost těla a krve Páně, pravdu chválí. Skutky milo- srdné činí strana Kristova, a ona strana dáblova též; skutky viery činí strana Kristova, a onano také. Ale skutky lásky pravé a upřímé viery činie toliko vyvolení. Strana ďáblova nemuož takových skutkuov činiti, právě se hřiechuov káti, želeti, v lásce snášeti bližnieho a dobře v dobrém setrvati; toho ť strana šatanova nečiní«. Nejednou v svých kázáních se obrací kazatel k pannám a napomíná je k ctnostnému životu; vidíme z jeho slov, že hnutí husitské při vší své mravní opravdovosti a přísnosti nestačilo k naprosté nápravě mravů. Zakořenělé zvyky byly silnější než dobrá vůle. Tak mluví kazatel (207a2/207b1): »Také panny měly by opatrné býti, aby se varovaly ode všeliké příčiny tělesné milosti a od obcovánie s kněžími i s jinými svěcenci a žáky a od domuov podezřených a od těkánie a šaulanie sem i tam a od slávy a okrasy světské ... Panny nynějšie s obchody světskými se obierají a světské saudy puosobie, sváry rozsievají, rozumy nové kují proti vieře, od poslušenstvie odstaupají, stud a pokora daleko sau od nich. Auvech, nestojte! Náramněť sau se pokazily panny křesťanské nynějších časuov a daleko sešly od onoho stavu prvních svatých...«. A nejen panny, nýbrž také vdovy nevedou vždy život počestný (49a2/b1): »Kteří sú v stavu panenském, ješto by nezmazali života svého čistého, aby mol nezvrtal raucha, aby nikdá pýcha Luciferova ani pozdviženie aneb zalíbenie se samého nepřišlo? Buohť je zná!
LVI aby se obohatili, pokládá je za nástroj boží. Srovnej i 294b2: Odpověděl Pán: »Duši tvau této noci vezmau od tebe, a co si nahromaždil, čie to bude?« Tak jest učinilo kněžstvo lakomé, a již počíná Pán odjímati. Pokrytci nakažují mnohá srdce dobrá (91b1): »Neb skrz obco- vánie s pokrytci v řečech a v radách v dobrých láska uhašena bývá a viera živá«. (119a1:) »Kobylky kazie ovoce i květ. Tak pokrytci srdce dobrá, pokorná, bohobojná nakažují, v kteráž vmietají pochybovánie proti vieře, a tak ovoce Ducha svatého v těch srdcích kazí«. Pokrytci se tak podobají dobrým údům Kristovým, že je lze od nich těžko rozpoznati; neomylným kriteriem u nich jest však nedostatek lásky (192a1): »Zlí také činie, též kážiece, hřiechy stavujíce, mnohé zlé věci boříce; to umie strana pokrytcuov šata- nových činiti. Také slova božieho poslúchati chtie a přijímati zvykli božskau svátost těla a krve Páně, pravdu chválí. Skutky milo- srdné činí strana Kristova, a ona strana dáblova též; skutky viery činí strana Kristova, a onano také. Ale skutky lásky pravé a upřímé viery činie toliko vyvolení. Strana ďáblova nemuož takových skutkuov činiti, právě se hřiechuov káti, želeti, v lásce snášeti bližnieho a dobře v dobrém setrvati; toho ť strana šatanova nečiní«. Nejednou v svých kázáních se obrací kazatel k pannám a napomíná je k ctnostnému životu; vidíme z jeho slov, že hnutí husitské při vší své mravní opravdovosti a přísnosti nestačilo k naprosté nápravě mravů. Zakořenělé zvyky byly silnější než dobrá vůle. Tak mluví kazatel (207a2/207b1): »Také panny měly by opatrné býti, aby se varovaly ode všeliké příčiny tělesné milosti a od obcovánie s kněžími i s jinými svěcenci a žáky a od domuov podezřených a od těkánie a šaulanie sem i tam a od slávy a okrasy světské ... Panny nynějšie s obchody světskými se obierají a světské saudy puosobie, sváry rozsievají, rozumy nové kují proti vieře, od poslušenstvie odstaupají, stud a pokora daleko sau od nich. Auvech, nestojte! Náramněť sau se pokazily panny křesťanské nynějších časuov a daleko sešly od onoho stavu prvních svatých...«. A nejen panny, nýbrž také vdovy nevedou vždy život počestný (49a2/b1): »Kteří sú v stavu panenském, ješto by nezmazali života svého čistého, aby mol nezvrtal raucha, aby nikdá pýcha Luciferova ani pozdviženie aneb zalíbenie se samého nepřišlo? Buohť je zná!
Strana LVII
LVII V stavu vdovském aneb zdrželivých? Ani slova chtie snésti, ale sú plní hněvivosti a utrhánie a pýchy!« Panny, které slíbily Bohu čistotu, mají svůj slib dodržeti. To se však neděje (169b1/b2): »A že mnohé ženy nevarují se od příčin takových okolečných a bázně božie nemají k starším a vyším, svobodně spolu rozmlauvají a potom postřeleny bývají v milosti, potom pak spolu k slibóm běžie a tehdy pak k manželství pospie- chají s pohoršeními obce a prosté v jich náboženství roztrhují, a nechtí, aby je na kázaní trestal z těch hřiechuov, ale aby nebyly trestány, utiekají mezi jiné obce leckdes po horách, aby vždy dokonaly své freje a zhovadilosti«. Na str. 179b2: »Též opět panny, zaslíbíce čistotu držeti, šelmu smilstva zabíjejí, a potom v stav manželský vejdauce, co jiného než šelmu uzdravují a jejie hlavu?« O témž předmětu i na str. 362a2: »Item, kteří se slibem zavazují Bohu a nezdržují těch slibuov, těm se připravuje propast. Co drahně žen nábožných jest, kteréž sau se odtrhly od auřadu kaza- teluov a zpovědlníkuov, a trestánie nechtiece přijímati, padají v hřiechy hrozné ...; a tak tyto ženy, odšedše od poslušenstvie, padají v hřiechy a v manželstva«. Ale ani v stavu manželském a vdovském není lépe (386b2): »Najprv znamenajme panny, kterak sau od stavu poctivosti a pokory odešly, kterak děti od poddanosti dobré starších! Vidíme v stavu manželském, jak mnoho zlého v cizoložství se rozmohlo. V stavu vdovském nenie náboženstvie, nenie milo- srdenstvie a čistoty v nábožných osobách! Mnozí duchové zlostní proti Písmuom ... Všecko město se vikle a klátí pochybností, všecko se boří, všecka srdce jako trest klátie se v bahně a tepau se, a nenie město stálé a pevné«. Ostře zahrocuje své kázání proti ženám vůbec na str. 43a1 a uzavírá (43b1): »Žena také v Písmě netoliko pohlavie ženské, ale křehkost a měkkost k hříchu znamená, že neodpierají zmužile hřiechóm, ale hřiechové jim panují. Neb die Ekleziasticus: »Pro krásu ženy mnozí zahynuli«, učení, kněží i laikové. »Bojí-li se kto ohně, viece se báti má krásy ženské.« A nynie sú Jezábel v Praze, ješto jednotě obecnie škodí«1). Ženám, i vdaným, vyčítá Jakoubek, že se zbavují dětí ještě před jejich narozením (130b1): »A sau mnohé ženy, kteréž plod mordují traňky a z kořen kazie, takže některé do smrti své nemohau 1) Tu míří Jakoubek na ženy, jež šíří kacířské učení; viz o tom při stati o bludech.
LVII V stavu vdovském aneb zdrželivých? Ani slova chtie snésti, ale sú plní hněvivosti a utrhánie a pýchy!« Panny, které slíbily Bohu čistotu, mají svůj slib dodržeti. To se však neděje (169b1/b2): »A že mnohé ženy nevarují se od příčin takových okolečných a bázně božie nemají k starším a vyším, svobodně spolu rozmlauvají a potom postřeleny bývají v milosti, potom pak spolu k slibóm běžie a tehdy pak k manželství pospie- chají s pohoršeními obce a prosté v jich náboženství roztrhují, a nechtí, aby je na kázaní trestal z těch hřiechuov, ale aby nebyly trestány, utiekají mezi jiné obce leckdes po horách, aby vždy dokonaly své freje a zhovadilosti«. Na str. 179b2: »Též opět panny, zaslíbíce čistotu držeti, šelmu smilstva zabíjejí, a potom v stav manželský vejdauce, co jiného než šelmu uzdravují a jejie hlavu?« O témž předmětu i na str. 362a2: »Item, kteří se slibem zavazují Bohu a nezdržují těch slibuov, těm se připravuje propast. Co drahně žen nábožných jest, kteréž sau se odtrhly od auřadu kaza- teluov a zpovědlníkuov, a trestánie nechtiece přijímati, padají v hřiechy hrozné ...; a tak tyto ženy, odšedše od poslušenstvie, padají v hřiechy a v manželstva«. Ale ani v stavu manželském a vdovském není lépe (386b2): »Najprv znamenajme panny, kterak sau od stavu poctivosti a pokory odešly, kterak děti od poddanosti dobré starších! Vidíme v stavu manželském, jak mnoho zlého v cizoložství se rozmohlo. V stavu vdovském nenie náboženstvie, nenie milo- srdenstvie a čistoty v nábožných osobách! Mnozí duchové zlostní proti Písmuom ... Všecko město se vikle a klátí pochybností, všecko se boří, všecka srdce jako trest klátie se v bahně a tepau se, a nenie město stálé a pevné«. Ostře zahrocuje své kázání proti ženám vůbec na str. 43a1 a uzavírá (43b1): »Žena také v Písmě netoliko pohlavie ženské, ale křehkost a měkkost k hříchu znamená, že neodpierají zmužile hřiechóm, ale hřiechové jim panují. Neb die Ekleziasticus: »Pro krásu ženy mnozí zahynuli«, učení, kněží i laikové. »Bojí-li se kto ohně, viece se báti má krásy ženské.« A nynie sú Jezábel v Praze, ješto jednotě obecnie škodí«1). Ženám, i vdaným, vyčítá Jakoubek, že se zbavují dětí ještě před jejich narozením (130b1): »A sau mnohé ženy, kteréž plod mordují traňky a z kořen kazie, takže některé do smrti své nemohau 1) Tu míří Jakoubek na ženy, jež šíří kacířské učení; viz o tom při stati o bludech.
Strana LVIII
LVIII mieti plodu«. Tak i na str. 362a2: »V stavu manželském také najhoršie hřiechové a vopilstvo rozmohlo se. V manželce těhotné udušuje se plod jich; po porodu v šesti nedělích hned brzy zase hřešie«. Pýcha je jeden z nejhorších hříchů; naopak ozdobou pravého křesťana je pokora. Proto se mají všichni opravdoví následovníci Kristovi vystříhati pýchy jak zevně, tak uvnitř. Nemají se pyšniti šatstvem a vnějšími ozdobami, ještě více však mají býti pokorní srdcem, nemají doufati v své zásluhy a ctnosti a namlouvati si, že pro ně dojdou blaženosti nebeské, nýbrž mají si uvědomovati, že jen Bůh ví, kdo je vpravdě hoden spasení a že jen a jen zásluhou Spasitelovou jsme vytrženi z moci pekla. A tak i úspěchy na poli válečném je třeba přičítati Bohu a jemu za ně děkovati, ne sobě a své slabé síle, neboť sami o sobě nic nejsme. Pokoru velebí Ja- koubek už v počátcích své činnosti v jednom kázání při mši uni- versitní1). Tak i v jiném kázání2) zdůrazňuje, že sváry a neklid v zemi působí touha po lidské chvále a nadutost z moudrosti světské. Ve Výkladu na Apokalypsu je množství míst, v nichž se odsuzuje pýcha a doporučuje pokora. Tak hned na str. 9b1: »Protož tauto řečí tomuto chce, aby nebylo žádné pýchy, žádné chvály lidské, žádného doufánie v se, ale abychom ve všech věcech k Bohu patřili. Jako by mluvil (Kristus) dušem: »Vězte, že nic dobrého vy nemuožte sobě sami od sebe učiniti, ale ode mne má pocházeti, protož ke mně hleďte. A když najviece hleděti budete, tehdy najvětší pomoc dám«. A že mezi lidmi běžie všetečnosti a doufánie o sobě, protož takové věci činie roztrženie v lidu... Protož, což koli se dobrého řídí v církvi, buďto skrz krále, buďto skrz kniežata, to všecko skrz Krista a od něho ... začalo se a pošlo«. Pyšní budou poníženi, pokorní povýšeni (26a1): » ... všecko, co se jest vyzdvihlo v pajchu, potřieno bude... A kteří sú poníženi, opovrženi, posilněni budau«3). Čím více poznává člověk Boha, 1) Sedlák, Studie a texty I. str. 365. 2) Ib. str. 366 n. 3) Jiné doklady na př. 26a2/b1: A obecně od přirození vody tekú doluov: tak k srdcím pokorným teče božská múdrost, a v pyšných jako na horách nezuostává. — Nebo na str. 60b1: Tak pyšným pokrytcóm v dařích božských pýchajícím všecko dobré se zavierá. — 202b1: Protož pokora jest počátek všeho dobrého a jest Bohu tak vzácná, že bez nie nenie spasenie. Nebo kde jest pokora, tu i maudrost. — 280b1: Nebo kde jest pokora, tu ť jest voda z studnice Kristovy, tu jest Kristus; ale kde jest pajcha, tu voda
LVIII mieti plodu«. Tak i na str. 362a2: »V stavu manželském také najhoršie hřiechové a vopilstvo rozmohlo se. V manželce těhotné udušuje se plod jich; po porodu v šesti nedělích hned brzy zase hřešie«. Pýcha je jeden z nejhorších hříchů; naopak ozdobou pravého křesťana je pokora. Proto se mají všichni opravdoví následovníci Kristovi vystříhati pýchy jak zevně, tak uvnitř. Nemají se pyšniti šatstvem a vnějšími ozdobami, ještě více však mají býti pokorní srdcem, nemají doufati v své zásluhy a ctnosti a namlouvati si, že pro ně dojdou blaženosti nebeské, nýbrž mají si uvědomovati, že jen Bůh ví, kdo je vpravdě hoden spasení a že jen a jen zásluhou Spasitelovou jsme vytrženi z moci pekla. A tak i úspěchy na poli válečném je třeba přičítati Bohu a jemu za ně děkovati, ne sobě a své slabé síle, neboť sami o sobě nic nejsme. Pokoru velebí Ja- koubek už v počátcích své činnosti v jednom kázání při mši uni- versitní1). Tak i v jiném kázání2) zdůrazňuje, že sváry a neklid v zemi působí touha po lidské chvále a nadutost z moudrosti světské. Ve Výkladu na Apokalypsu je množství míst, v nichž se odsuzuje pýcha a doporučuje pokora. Tak hned na str. 9b1: »Protož tauto řečí tomuto chce, aby nebylo žádné pýchy, žádné chvály lidské, žádného doufánie v se, ale abychom ve všech věcech k Bohu patřili. Jako by mluvil (Kristus) dušem: »Vězte, že nic dobrého vy nemuožte sobě sami od sebe učiniti, ale ode mne má pocházeti, protož ke mně hleďte. A když najviece hleděti budete, tehdy najvětší pomoc dám«. A že mezi lidmi běžie všetečnosti a doufánie o sobě, protož takové věci činie roztrženie v lidu... Protož, což koli se dobrého řídí v církvi, buďto skrz krále, buďto skrz kniežata, to všecko skrz Krista a od něho ... začalo se a pošlo«. Pyšní budou poníženi, pokorní povýšeni (26a1): » ... všecko, co se jest vyzdvihlo v pajchu, potřieno bude... A kteří sú poníženi, opovrženi, posilněni budau«3). Čím více poznává člověk Boha, 1) Sedlák, Studie a texty I. str. 365. 2) Ib. str. 366 n. 3) Jiné doklady na př. 26a2/b1: A obecně od přirození vody tekú doluov: tak k srdcím pokorným teče božská múdrost, a v pyšných jako na horách nezuostává. — Nebo na str. 60b1: Tak pyšným pokrytcóm v dařích božských pýchajícím všecko dobré se zavierá. — 202b1: Protož pokora jest počátek všeho dobrého a jest Bohu tak vzácná, že bez nie nenie spasenie. Nebo kde jest pokora, tu i maudrost. — 280b1: Nebo kde jest pokora, tu ť jest voda z studnice Kristovy, tu jest Kristus; ale kde jest pajcha, tu voda
Strana LIX
LIX tím je pokornější (29b2): »Nebo, když duše poznává krásu Páně a své nedostatky, tehdy v se vchází a ponižuje se a skraušenie mievá na své nedostatky«. Dobré stránky pokory jsou obšírně vyloženy na str. 53a1/a2: »Nebo tau ctností (pokorou) člověk před očima pokládá se za malého a jako s nic býti nemoha ...; a ta se Bohu líbí a v té se Pán kochá. Od té ctnosti malé slovú lidé malí. Tato pokora netoliko jest vnitř, ale zevnitř v oděvu i v skutku, takže nedopauští pyšného raucha; ukazuje se i v řeči, nebo pokorný jest v řeči a tichý a nehledá své chvály, ale nenávidí jie, neb sebe samého nenávidí takový člověk. A když ho hanějí, chválí Boha z toho ... Také pokorní málo mluvie a vážně, zlých se věcí varují, sváruov nedopauštějí v čeledi; nebo svár z pýchy pochodí... A ač snad jest zevnitř oděv a hnutie těla pokorné, ale srdce jest pyšné. Tato pokora v protivných věcech neodreptává, ale chválí Boha jednák z chudoby a zámutku i z nemoci. Protož, kdeť jest reptánie a netrpělivost, tu nenie pokora pravá. Ta dává člověku, že se vinen dává z hřiechuov; ale pyšná srdce vždycky se vymlúvají, a když trestáni bývají, nemohú spáti, leč se vymluví, aby se dobří ukázali před lidmi. Ta přivodí k tomu, aby člověka každého rád poslúchal a tak aby byl poslušný. A v taková srdce darové plynau a pokladové; kdež sú srdce pokorná, najhlubšie, nalézají dary Ducha svatého a okušenie velebné svátosti dává se hodné ... Pokorní zajisté sú svorní, lítostiví k bližním ... Takoví pokorní ve všech věcech vuole Páně vyhledávají ... Protož, kdyby tato obec měla tuto malú ctnost, totiž pokoru, tehdy by nepřátelé jich v boží při k nohám jich se ponížili a jim by se poddali a jich se přídrželi, a jako sú prvé haněli, tak by již zchvalovali«1). Zvláště zlá a tu duch zlý, jako meč ostrý. — 33la2: Nebo čím viece duch náš přichází v poznánie Pána Boha a sebe samého, hned pokora roste. — 347a2: Potřebie jest nám pracovati o pokoru, chceme-li spaseni býti. Všecko Písmo napomíná nás ku ponížení a Kristus Ježíš. Potřebujeme pokory v ustech, v skutku, v radách i ve všelikých činech, potřebujeme bázně ve všech věcech, chceme-li býti vzácné to Bohu, což činíme; též na postavě, v chodu aby byla pokora, též v srdci aby bylo poníženie a přede vším světem, chceme-li dosáhnauti života věčného. — 347b1: A mezi všemi ctnostmi miluje se od Boha naj- viece pokora. 1) Tak pod. i str. 53b2/54a1: A protož tuto dotýká, že právě pokorným všecky bauře k spasení se obrátie. Protož die tuto právě pokorným, že v zámutcích bezpečni zuostanú a nepřátelé a protivníci přijdú k nim a pokoří se a pokánie činiti budau za to, že sú je kaceřovali, a již se s nimi srovnají. A v takových pokorných poklad viery, lásky a pravdy jest za- chován.
LIX tím je pokornější (29b2): »Nebo, když duše poznává krásu Páně a své nedostatky, tehdy v se vchází a ponižuje se a skraušenie mievá na své nedostatky«. Dobré stránky pokory jsou obšírně vyloženy na str. 53a1/a2: »Nebo tau ctností (pokorou) člověk před očima pokládá se za malého a jako s nic býti nemoha ...; a ta se Bohu líbí a v té se Pán kochá. Od té ctnosti malé slovú lidé malí. Tato pokora netoliko jest vnitř, ale zevnitř v oděvu i v skutku, takže nedopauští pyšného raucha; ukazuje se i v řeči, nebo pokorný jest v řeči a tichý a nehledá své chvály, ale nenávidí jie, neb sebe samého nenávidí takový člověk. A když ho hanějí, chválí Boha z toho ... Také pokorní málo mluvie a vážně, zlých se věcí varují, sváruov nedopauštějí v čeledi; nebo svár z pýchy pochodí... A ač snad jest zevnitř oděv a hnutie těla pokorné, ale srdce jest pyšné. Tato pokora v protivných věcech neodreptává, ale chválí Boha jednák z chudoby a zámutku i z nemoci. Protož, kdeť jest reptánie a netrpělivost, tu nenie pokora pravá. Ta dává člověku, že se vinen dává z hřiechuov; ale pyšná srdce vždycky se vymlúvají, a když trestáni bývají, nemohú spáti, leč se vymluví, aby se dobří ukázali před lidmi. Ta přivodí k tomu, aby člověka každého rád poslúchal a tak aby byl poslušný. A v taková srdce darové plynau a pokladové; kdež sú srdce pokorná, najhlubšie, nalézají dary Ducha svatého a okušenie velebné svátosti dává se hodné ... Pokorní zajisté sú svorní, lítostiví k bližním ... Takoví pokorní ve všech věcech vuole Páně vyhledávají ... Protož, kdyby tato obec měla tuto malú ctnost, totiž pokoru, tehdy by nepřátelé jich v boží při k nohám jich se ponížili a jim by se poddali a jich se přídrželi, a jako sú prvé haněli, tak by již zchvalovali«1). Zvláště zlá a tu duch zlý, jako meč ostrý. — 33la2: Nebo čím viece duch náš přichází v poznánie Pána Boha a sebe samého, hned pokora roste. — 347a2: Potřebie jest nám pracovati o pokoru, chceme-li spaseni býti. Všecko Písmo napomíná nás ku ponížení a Kristus Ježíš. Potřebujeme pokory v ustech, v skutku, v radách i ve všelikých činech, potřebujeme bázně ve všech věcech, chceme-li býti vzácné to Bohu, což činíme; též na postavě, v chodu aby byla pokora, též v srdci aby bylo poníženie a přede vším světem, chceme-li dosáhnauti života věčného. — 347b1: A mezi všemi ctnostmi miluje se od Boha naj- viece pokora. 1) Tak pod. i str. 53b2/54a1: A protož tuto dotýká, že právě pokorným všecky bauře k spasení se obrátie. Protož die tuto právě pokorným, že v zámutcích bezpečni zuostanú a nepřátelé a protivníci přijdú k nim a pokoří se a pokánie činiti budau za to, že sú je kaceřovali, a již se s nimi srovnají. A v takových pokorných poklad viery, lásky a pravdy jest za- chován.
Strana LX
LX pak je potřebna pokora kazateli (53b2): »Nebo, jest-li na kazateli pokora, hned Pán i srdce i usta kazatele otvierá a též srdce poslu- chačuov, aby přijímali s chutí. Ale srdci pyšnému Pán zavierá ...«. Nemáme si zakládati na dařích časných (60b2): »Tak lidé troštují se dlauhým zdravím, když v zbožích časných doufají a naději pokládají. A tehdy Pán v času protivenstvie jako v noci navštěvuje nás, ty věci odjímaje. Tak v dařích duchovních, že jest výmluvnost, rozum, uměnie, pověst dobrá etc.« Člověk se nemá vyvyšovati nad svého bližního (60b2): »Tak duše pozdvihuje se, když se o žádném tak nedomnievá dobře o jiném jako o sobě. Což jiným připisuje, z toho se vynímá a smělost některakú má ve všech svých skutcích bez bázně; kteréžto kdež nenie, hned ť jest čekati pádu znamenitého zevnitř, ačkoli vnitř v duši ustavičně padá«. (61a2:) »Nebo Pán chce, aby každý druhého potřeboval, jeho rady, modlitby etc., takže nětco se jednomu dává, což se druhému ne- dává ... Ukazuje se, že pýcha oslepuje člověka a zastěňuje a činí, aby člověk nepoznal, že se Buoh na něho hněvá a jest ohavný před Pánem. Nebo co jest platno mieti uměnie, rozum, a sebe neznati, lásky nemieti a pokory?« Jen pokorný člověk může míti pravou vážnost k Bohu (76a1): »Ale dokud člověk se samého miluje, žádost má k svému povýšení, nemuož vážnosti k Bohu mieti; leč se zavrže a potupí, tehdy vzdá- vati bude slávu«. Ale pokora jest i podmínkou lásky k bližnímu (86b2): »Má-li den ote dne na lid prospěch přicházeti a hřiechové v nás, jenž sú modly, padnúti, jako jest milovánie sebe samého, tehdy mají pokorní hluboce býti, jeden druhému se poddávaje, ve všech věcech bázeň a pokoru zachovávaje«. Znakem pokory je bázeň boží, z níž vyplývají jiné dobré vlastnosti (77b1): »Nebo počátek všeho dobrého jest pravá a hluboká pokora, jejiežto znamenie jest bázeň Páně veliká; kterýžto ve všech věcech bojí se Pána rozhněvati, ale z bázni Páně každého se varuje hříchu... A stud veliký na služebnících Páně jest znamenie pravé pokory a bázně. Nebo, který člověk zpozdilý jest k mluvení a vážně mluví, znamenieť jest veliké pokory«. Jen pokorným se dostává božské moudrosti (103a2): »A kdybychom i my pokorní právě byli, byli bychom naučeni od Pána. A dokavadž pajchy z kořene nevyvržeme z sebe, nejsme hodni božské maudrosti«. Zvláště pokrytci bývají pyšní (117b1): »A to jest počátek všech bluduov, a zvláště pýcha v dařích božích, v duchovenství
LX pak je potřebna pokora kazateli (53b2): »Nebo, jest-li na kazateli pokora, hned Pán i srdce i usta kazatele otvierá a též srdce poslu- chačuov, aby přijímali s chutí. Ale srdci pyšnému Pán zavierá ...«. Nemáme si zakládati na dařích časných (60b2): »Tak lidé troštují se dlauhým zdravím, když v zbožích časných doufají a naději pokládají. A tehdy Pán v času protivenstvie jako v noci navštěvuje nás, ty věci odjímaje. Tak v dařích duchovních, že jest výmluvnost, rozum, uměnie, pověst dobrá etc.« Člověk se nemá vyvyšovati nad svého bližního (60b2): »Tak duše pozdvihuje se, když se o žádném tak nedomnievá dobře o jiném jako o sobě. Což jiným připisuje, z toho se vynímá a smělost některakú má ve všech svých skutcích bez bázně; kteréžto kdež nenie, hned ť jest čekati pádu znamenitého zevnitř, ačkoli vnitř v duši ustavičně padá«. (61a2:) »Nebo Pán chce, aby každý druhého potřeboval, jeho rady, modlitby etc., takže nětco se jednomu dává, což se druhému ne- dává ... Ukazuje se, že pýcha oslepuje člověka a zastěňuje a činí, aby člověk nepoznal, že se Buoh na něho hněvá a jest ohavný před Pánem. Nebo co jest platno mieti uměnie, rozum, a sebe neznati, lásky nemieti a pokory?« Jen pokorný člověk může míti pravou vážnost k Bohu (76a1): »Ale dokud člověk se samého miluje, žádost má k svému povýšení, nemuož vážnosti k Bohu mieti; leč se zavrže a potupí, tehdy vzdá- vati bude slávu«. Ale pokora jest i podmínkou lásky k bližnímu (86b2): »Má-li den ote dne na lid prospěch přicházeti a hřiechové v nás, jenž sú modly, padnúti, jako jest milovánie sebe samého, tehdy mají pokorní hluboce býti, jeden druhému se poddávaje, ve všech věcech bázeň a pokoru zachovávaje«. Znakem pokory je bázeň boží, z níž vyplývají jiné dobré vlastnosti (77b1): »Nebo počátek všeho dobrého jest pravá a hluboká pokora, jejiežto znamenie jest bázeň Páně veliká; kterýžto ve všech věcech bojí se Pána rozhněvati, ale z bázni Páně každého se varuje hříchu... A stud veliký na služebnících Páně jest znamenie pravé pokory a bázně. Nebo, který člověk zpozdilý jest k mluvení a vážně mluví, znamenieť jest veliké pokory«. Jen pokorným se dostává božské moudrosti (103a2): »A kdybychom i my pokorní právě byli, byli bychom naučeni od Pána. A dokavadž pajchy z kořene nevyvržeme z sebe, nejsme hodni božské maudrosti«. Zvláště pokrytci bývají pyšní (117b1): »A to jest počátek všech bluduov, a zvláště pýcha v dařích božích, v duchovenství
Strana LXI
LXI a v náboženství. Tato pýcha tají se pod chudobau, prostým odě- vem, modlitbau, náboženstvím a řečí pokornau. Tato pýcha jest červ, všecko dobré v člověku nakažujíci«. Proto Bůh na své volené často dopouští ponížení, aby v nich nerostla pýcha (151b1): »Nebo Pán všemohúcí jednák svým věrným dává sílu a moc trápiti nepřátely, jednák také od nich odjímá a dává nepřátelóm. Nebo častokrát volení z moci a daruov jeho daných zpajchají a srdce jich pozdvihují se v nadutie a v hrdost. A protož někdy Buoh takové na ně dopauští poníženie, aby se člověk poznal, že nic dobrého nemuož činiti bez zvláštní boží pomoci a že nic od sebe dobrého nemají«. (418b1.) »Protož naj- zvolenějším svým častokrát nedává toho, čehož žádají... Protož Buoh odjímá jim pajchu a příčiny pajchy; a ač prosie s pláčem, nedává jim věda, že by zpajchali«. Zato v těžkých dobách je neopouští (430a2): »Která srdce pokorná sau a bojie se Boha svého, neopauští jich v zámutcích a v auzkostech, trápeni súce od tohoto světa, těla a ďábla«. Vůbec je pýcha dar dábelský (159a2): »A jakož sám (ďábel) jest králem pajchy, tak jeho synové slovau pajchy synové. A dává svým audóm, aby velikých věcí žádali, bohatstvie velikého, duosto- jenství, poctivostí mnohých«. Pokora je mocnou podporou proti hříchům (348a2): »Přijde-li pokora, by pak byli v člověku ohavní hřiechové, jestliže bude na ně bolest, bude-li pokora, na všecky hřiechy zapomíná Pán a dává milost... Pyšní bývají ve všem najposlednější, a pokorní ve všem první«. (410b2:) »A tak z toho máš, že skrz pokoru všeliký přemáhá se hřiech«. Pokoru slaví autor obšírně zejména na 1. 410 a 411. Naproti tomu pýcha je počátek všech hříchů (164a1): »Nebo počátek každého hřiecha jesti ť pýcha. Neb i ony anděly i dnes lidi uvodí v pajchu velikau. Žádost a zalibovánie pozdvihnauti se nad Boha jest ta vnitřnie škodlivá pýcha a přivodí k tomu, aby pajchali zbožím, ctí a rodem etc.« Pýcha je příčinou svárů a jiných nectností (293a2): »Z té pajchy pocházejí svárové a nesnáze v lidu křesťanském; nebo mezi pyšnými vždycky hadruňkové sau«. (181a1:) »Kdežť sau potupníci a kde žalobníci, hadruňkové, žaloby, pomsty vlastních křivd, věřte, že tu pajcha jest, kterauž ctí nábožníci, také i přijíma- jíce tělo a krev Kristovu v najzbožilejšie svátosti«. Všechny znaky šelmy apokalyptické mají svůj původ v pýše (196b2/197a1) »A všecky takové věci, ješto se ku pajše chajlé, sau znamenie šelmy. Také jména duostojenství, Róžmberský, Štemberský etc.,
LXI a v náboženství. Tato pýcha tají se pod chudobau, prostým odě- vem, modlitbau, náboženstvím a řečí pokornau. Tato pýcha jest červ, všecko dobré v člověku nakažujíci«. Proto Bůh na své volené často dopouští ponížení, aby v nich nerostla pýcha (151b1): »Nebo Pán všemohúcí jednák svým věrným dává sílu a moc trápiti nepřátely, jednák také od nich odjímá a dává nepřátelóm. Nebo častokrát volení z moci a daruov jeho daných zpajchají a srdce jich pozdvihují se v nadutie a v hrdost. A protož někdy Buoh takové na ně dopauští poníženie, aby se člověk poznal, že nic dobrého nemuož činiti bez zvláštní boží pomoci a že nic od sebe dobrého nemají«. (418b1.) »Protož naj- zvolenějším svým častokrát nedává toho, čehož žádají... Protož Buoh odjímá jim pajchu a příčiny pajchy; a ač prosie s pláčem, nedává jim věda, že by zpajchali«. Zato v těžkých dobách je neopouští (430a2): »Která srdce pokorná sau a bojie se Boha svého, neopauští jich v zámutcích a v auzkostech, trápeni súce od tohoto světa, těla a ďábla«. Vůbec je pýcha dar dábelský (159a2): »A jakož sám (ďábel) jest králem pajchy, tak jeho synové slovau pajchy synové. A dává svým audóm, aby velikých věcí žádali, bohatstvie velikého, duosto- jenství, poctivostí mnohých«. Pokora je mocnou podporou proti hříchům (348a2): »Přijde-li pokora, by pak byli v člověku ohavní hřiechové, jestliže bude na ně bolest, bude-li pokora, na všecky hřiechy zapomíná Pán a dává milost... Pyšní bývají ve všem najposlednější, a pokorní ve všem první«. (410b2:) »A tak z toho máš, že skrz pokoru všeliký přemáhá se hřiech«. Pokoru slaví autor obšírně zejména na 1. 410 a 411. Naproti tomu pýcha je počátek všech hříchů (164a1): »Nebo počátek každého hřiecha jesti ť pýcha. Neb i ony anděly i dnes lidi uvodí v pajchu velikau. Žádost a zalibovánie pozdvihnauti se nad Boha jest ta vnitřnie škodlivá pýcha a přivodí k tomu, aby pajchali zbožím, ctí a rodem etc.« Pýcha je příčinou svárů a jiných nectností (293a2): »Z té pajchy pocházejí svárové a nesnáze v lidu křesťanském; nebo mezi pyšnými vždycky hadruňkové sau«. (181a1:) »Kdežť sau potupníci a kde žalobníci, hadruňkové, žaloby, pomsty vlastních křivd, věřte, že tu pajcha jest, kterauž ctí nábožníci, také i přijíma- jíce tělo a krev Kristovu v najzbožilejšie svátosti«. Všechny znaky šelmy apokalyptické mají svůj původ v pýše (196b2/197a1) »A všecky takové věci, ješto se ku pajše chajlé, sau znamenie šelmy. Také jména duostojenství, Róžmberský, Štemberský etc.,
Strana LXII
LXII kteráž pocházejí z nadutí a pajchy, kteráž sau k chvále a slávě jména, sau ti karakterové; jméno papeže a jména otcuov, kteráž ke cti se táhnau, proti potupě Pána Krista; jméno mistrské, kteréž se také obracuje k slávě a cti světa, — ta všecka sau znamenie šelmy z pajchy pocházejície, všecky takové věci sau karakterové šelmy. Jméno arcibiskupské, proboštské, děkanské etc., všecka taková jména, kteráž se chajlé ke cti a slávě a ku povajšení se samého, sau znamenie šelmy«1). Zevní pýše doba husitská učinila jistou přítrž; Jakoubek vyslovuje nad tím své uspokojení (273b1/b2): »Již pajcha krojuov, raucha snižuje se, již rozkoše, již hodovánie, již tancové, již platové, již veselé na hauslech a na cymbáléch kazí se v čas tento nepokoje. A ačkoli nětco nalézá se z ocasu jejieho (šelmy) a z hřiechuov, ale ustavičně pomíjí a hyne a na zatracenie jde znamenitě. Protož stav ciesařský, královský s rohy jde na zatracenie, již stav a duosto- jenstvie papežské s slávau ponižuje se ... Již frejové hradských a dvorských přestávají a snižují se pyšní světa s najvyšieho stupně duostojenstvie«. Ale mnozí z bojovníků za pravdu boží z těchto úspěchů se pyšní a zapomínají, že za to mají děkovati Bohu a ne sobě (296b2): »Řeči tyto dotýkají obcí našich i všech osob. Pán činí veliké moci s námi, bojuje pro zákon svuoj a přemáhaje ne- přátely, a pajchají z toho pohřiechu velmi lidé. Také mnohé slaj- chají rady a kázanie a pozdvihují se v sobě tajně náramně, potupují 1) Srovnej i str. 304b1: Item hřiech obecný v lidu, jenž odjímá radost, jest pajcha, kteráž jest matka své vuole a sváruov a hadruňkuov ... Opět pajcha trápí člověka, aby neposlauchal žehránie a trestánie Páně. Item nechce se člověku poddati druhému pro Boha. Item drží člověka, aby se za hřiechy nestyděl, aby nedostatku svého nevyznával a nehanbil se před lidmi. A z té pajchy povstává hněv, svár a nenávist v domích. Pod. 373a2: Pajcha toto vlastnie má do sebe, že světlo božské z duše odjímá a skutkuov mnohých dobrých nechává v člověku; ale sau daremní bez světla, a člověk nezná toho. — A str. 262b2/263a1: Jméno rauhanie proti Kristu jest každé jméno pyšné a pozdvižené. Nynie zajisté Kristus Pán byl pokorný, chudý a potupený; a protož povýšenie svého hledati a žádati, v jménu jako zalibovati sobě, v jménu královském, knížeckém, ne ke cti boží, ale k svému povýšení a zalíbení, na tom ť jest jméno rauhanie. A žena, totiž kněžstvo, sedí a mlčí; neb sama jest plná jmen rauhanie, když sobě zalibuje v jménu doktorstvie, mistrovstvie nebo kniežetstvie a duostojenstvie jiných jmen. Ne své, ale boží cti a chvály hledati mají, ne života rozkošného, ne množstvie pokrmuov. O kterýchžto všech věcech kněží mlčí. Jména zajisté rauhanie sau jako Rožmberský, Štemberský, Perštýnský etc. Nebo urozenie vedlé tohoto světa váží se a miluje od lidí tohoto světa.
LXII kteráž pocházejí z nadutí a pajchy, kteráž sau k chvále a slávě jména, sau ti karakterové; jméno papeže a jména otcuov, kteráž ke cti se táhnau, proti potupě Pána Krista; jméno mistrské, kteréž se také obracuje k slávě a cti světa, — ta všecka sau znamenie šelmy z pajchy pocházejície, všecky takové věci sau karakterové šelmy. Jméno arcibiskupské, proboštské, děkanské etc., všecka taková jména, kteráž se chajlé ke cti a slávě a ku povajšení se samého, sau znamenie šelmy«1). Zevní pýše doba husitská učinila jistou přítrž; Jakoubek vyslovuje nad tím své uspokojení (273b1/b2): »Již pajcha krojuov, raucha snižuje se, již rozkoše, již hodovánie, již tancové, již platové, již veselé na hauslech a na cymbáléch kazí se v čas tento nepokoje. A ačkoli nětco nalézá se z ocasu jejieho (šelmy) a z hřiechuov, ale ustavičně pomíjí a hyne a na zatracenie jde znamenitě. Protož stav ciesařský, královský s rohy jde na zatracenie, již stav a duosto- jenstvie papežské s slávau ponižuje se ... Již frejové hradských a dvorských přestávají a snižují se pyšní světa s najvyšieho stupně duostojenstvie«. Ale mnozí z bojovníků za pravdu boží z těchto úspěchů se pyšní a zapomínají, že za to mají děkovati Bohu a ne sobě (296b2): »Řeči tyto dotýkají obcí našich i všech osob. Pán činí veliké moci s námi, bojuje pro zákon svuoj a přemáhaje ne- přátely, a pajchají z toho pohřiechu velmi lidé. Také mnohé slaj- chají rady a kázanie a pozdvihují se v sobě tajně náramně, potupují 1) Srovnej i str. 304b1: Item hřiech obecný v lidu, jenž odjímá radost, jest pajcha, kteráž jest matka své vuole a sváruov a hadruňkuov ... Opět pajcha trápí člověka, aby neposlauchal žehránie a trestánie Páně. Item nechce se člověku poddati druhému pro Boha. Item drží člověka, aby se za hřiechy nestyděl, aby nedostatku svého nevyznával a nehanbil se před lidmi. A z té pajchy povstává hněv, svár a nenávist v domích. Pod. 373a2: Pajcha toto vlastnie má do sebe, že světlo božské z duše odjímá a skutkuov mnohých dobrých nechává v člověku; ale sau daremní bez světla, a člověk nezná toho. — A str. 262b2/263a1: Jméno rauhanie proti Kristu jest každé jméno pyšné a pozdvižené. Nynie zajisté Kristus Pán byl pokorný, chudý a potupený; a protož povýšenie svého hledati a žádati, v jménu jako zalibovati sobě, v jménu královském, knížeckém, ne ke cti boží, ale k svému povýšení a zalíbení, na tom ť jest jméno rauhanie. A žena, totiž kněžstvo, sedí a mlčí; neb sama jest plná jmen rauhanie, když sobě zalibuje v jménu doktorstvie, mistrovstvie nebo kniežetstvie a duostojenstvie jiných jmen. Ne své, ale boží cti a chvály hledati mají, ne života rozkošného, ne množstvie pokrmuov. O kterýchžto všech věcech kněží mlčí. Jména zajisté rauhanie sau jako Rožmberský, Štemberský, Perštýnský etc. Nebo urozenie vedlé tohoto světa váží se a miluje od lidí tohoto světa.
Strana LXIII
LXIII se vespolek. Item kalich krve Kristovy posvátný pijí, a přieliš proti Bohu vystupují a hřešie. Item Pán podmaňuje protivníky a poddává této obci české. A zdaliž pozdvihovati se z toho žádáš a sobě připisovati?« Proto je třeba činiti pokání a ponižovati se před Bohem (325a1): »A leč všickni pokánie činiti budeme, bude nás bíti prutem želez- ným, jakož i tepe; a my jako děti popauzíme se, když nás tepe, avšak nevoláme k němu, aniž se ponižujeme před tváří jeho, ani se nábožně modlíme, ani se vespolek milujeme, jakož přikazuje nám, abychom se vespolek milovali — jinak opět větším a těžším trápe- ním bíti nás bude, nežli nynie tepe a již nás prvé bil a trestal!« Jiný veliký hřích je lakomství, jež se bohužel rozmohlo i mezi přivrženci a obránci pravdy boží (178a1): »A tiem se ukazuje, jak těžký jest hřiech lakomstvie té šelmy. Ovšem pak těžký jest těm, kteříž bojují pro zákon boží, hřiech tento, horší nežli u pohanuov. Berau statečky chudých naši křesťané!« Jak je truchlivý zjev, mluví kazatel, je-li chudina olupována, a to pod jménem zákona Páně (215a2): »Item který koli budeš chtieti hřiech změřiti, pohled na lidský stav a na auřady, kterak první hřiech, lakomstvie, roz- máhá se na zprávcích i na poddaných lidech, kterak sobě poplužie a dědin dobývají a osobují, z tvrzí a z vesnic se uvazují a v to dávají konšelé a auřadníci i poddaní a pajchají, také pod jménem zákona Páně hledají, což jejich jest; a vdovy pláčí a sirotci, oblau- peni, obnaženi, a žádný nevstupuje s nimi na rathauz k saudu, aby se přimluvil za ně!« Proto napomíná kazatel k pokání husity, kteří jsou tímto hříchem poskvrněni (375a1): »Lakomstvie nutí člověka dobývati nad potřebu a cizie vydierati a sebe vymlúvati, jako by právo měl božské; činie to lakomstvie, bližnieho oblúpiti etc. A z toho aby věděli, kteří sau jménem zákona božieho zboha- ceni, domy naplnili a nasytili se, vizte prvé, než den Páně přijde, a dřieve, nežliť den smrti potluče, jak stojíme, jak sme dobyli toho; na to se poraďme prvé, nežli duše oddělena bude od těla, poďme k tomu světlu, cizie navraťme, z prací svých živi buďme!« Přísný mravokárce se ozývá vždy v autorovi, kdykoli mluví o smilství, na př. 169b1: »Mužské pohlavie mladé utiekaj od tváří ženských mladých, chlipných, nešepci s nimi. Též mladá žena utiekaj od tváří pacholkuov jako od tváři ohně. Jináč nemuož se najíti jiná lepšie cesta, jediné utiekaje. Nebo zvláště smilstvo rozpaluje přítomné osoby, často s sebau obcujície, protož musí býti utiekanie. To jest kněžím potřebné držeti a varovati se obco-
LXIII se vespolek. Item kalich krve Kristovy posvátný pijí, a přieliš proti Bohu vystupují a hřešie. Item Pán podmaňuje protivníky a poddává této obci české. A zdaliž pozdvihovati se z toho žádáš a sobě připisovati?« Proto je třeba činiti pokání a ponižovati se před Bohem (325a1): »A leč všickni pokánie činiti budeme, bude nás bíti prutem želez- ným, jakož i tepe; a my jako děti popauzíme se, když nás tepe, avšak nevoláme k němu, aniž se ponižujeme před tváří jeho, ani se nábožně modlíme, ani se vespolek milujeme, jakož přikazuje nám, abychom se vespolek milovali — jinak opět větším a těžším trápe- ním bíti nás bude, nežli nynie tepe a již nás prvé bil a trestal!« Jiný veliký hřích je lakomství, jež se bohužel rozmohlo i mezi přivrženci a obránci pravdy boží (178a1): »A tiem se ukazuje, jak těžký jest hřiech lakomstvie té šelmy. Ovšem pak těžký jest těm, kteříž bojují pro zákon boží, hřiech tento, horší nežli u pohanuov. Berau statečky chudých naši křesťané!« Jak je truchlivý zjev, mluví kazatel, je-li chudina olupována, a to pod jménem zákona Páně (215a2): »Item který koli budeš chtieti hřiech změřiti, pohled na lidský stav a na auřady, kterak první hřiech, lakomstvie, roz- máhá se na zprávcích i na poddaných lidech, kterak sobě poplužie a dědin dobývají a osobují, z tvrzí a z vesnic se uvazují a v to dávají konšelé a auřadníci i poddaní a pajchají, také pod jménem zákona Páně hledají, což jejich jest; a vdovy pláčí a sirotci, oblau- peni, obnaženi, a žádný nevstupuje s nimi na rathauz k saudu, aby se přimluvil za ně!« Proto napomíná kazatel k pokání husity, kteří jsou tímto hříchem poskvrněni (375a1): »Lakomstvie nutí člověka dobývati nad potřebu a cizie vydierati a sebe vymlúvati, jako by právo měl božské; činie to lakomstvie, bližnieho oblúpiti etc. A z toho aby věděli, kteří sau jménem zákona božieho zboha- ceni, domy naplnili a nasytili se, vizte prvé, než den Páně přijde, a dřieve, nežliť den smrti potluče, jak stojíme, jak sme dobyli toho; na to se poraďme prvé, nežli duše oddělena bude od těla, poďme k tomu světlu, cizie navraťme, z prací svých živi buďme!« Přísný mravokárce se ozývá vždy v autorovi, kdykoli mluví o smilství, na př. 169b1: »Mužské pohlavie mladé utiekaj od tváří ženských mladých, chlipných, nešepci s nimi. Též mladá žena utiekaj od tváří pacholkuov jako od tváři ohně. Jináč nemuož se najíti jiná lepšie cesta, jediné utiekaje. Nebo zvláště smilstvo rozpaluje přítomné osoby, často s sebau obcujície, protož musí býti utiekanie. To jest kněžím potřebné držeti a varovati se obco-
Strana LXIV
LXIV vánie ženského. Takéž potřebie jest pannám Bohu oddaným a úžitečné utiekati od hleděnie na mužské pohlavie, od šperkovného raucha, od lakoty, smiechu a podobných k tomu pohoršení a od těkánie po ulicech«. Na str. 177a1: »(Drak) nalévá vína svého smilstvie do čieší a koflíkuov, totiž srdcí lidských; a skrz ta srdce kněží, žen a falešných jiných prorokuov nakažuje a šenkuje víno své, kteréž od draka mají. A tak po domích srdce prostých svozují, v zbořích i v kostelích a v jiných svých shromážděních«. Smilství je nejhnusnější hřích (362a2): »Najhoršieho sodomářstvie jiní se dopauštějí, a neotvierají se v tom na zpovědi. Item strojenie sau rozličná k frejuom a k smilství. Item dávají peníze někteří schová- vati ženám mladým, aby příčinu měli a přístup pokúšeti v tom najmrzutějším hřiechu«. Podobně 215a2: »Již se jest zlost hněvu, sváru, pajchy, smilstva rozvodnila, láska ustydla, zlost se rozmohla, bludové mnozí přišli a shromážděnie spolu všech jest dnes hřiechuov a zlostí. Toho znamení jest, že najvětší Babylon krásně vystaven jest, manželstvie se porušuje a neváží se za hřiech cizoložstvo, sodomářstvo se rozmáhá ve všech staviech«. Lidé se často hádají o věci, které nejsou hříchem (11la1: Nebo, což v sobě není hřiech, nechtěj se o to hadrovati), ale oprav- dové hříchy netrestají (107b2): »A nynie mnozí svými hřiechy sú ku překážce vší obci, kteříž v srdce své přijímají a povolují tomu, což jest klatého a zlořečeného, jako zlosti a hřiechuom etc. Protož bývají mdlí proti nepřáteluom božím, ještě sobě zalibují v pajše, v hněvě, v nenávisti, v lakotě etc.« Kdybychom se varovali hříchů, netrestal by nás Bůh svou pomstou (26a1): »Protož, kdyby v nás hřiechové přestali, tehdy bychom naději měli, že by i boží pomsty a rány v nás přestaly«. Zajímavý je výčet hříchů, jež v té neb oné zemi podle Jakoubka nejvíce jsou rozšířeny (177a2/b1): »A ačkoli každé královstvie naplněno jest hřiechy, také neslajchanými k najposlednějším časóm, však v některém království jiní zvláště hřiechové držie panovánie, v jiném jiní. V zemi franské veliká pajcha panuje; a ačkoli také tam panuje smilstvo, lakota, lakomstvie, však naj- vyšie panovánie obdržela pajcha. Mezi Němci v Rakausiech, v Miešni duch lakomstvie a pajchy a smilstvie; a nade všecko drží panovánie lakomstvie. Ten duch jest druhá hlava. V flan- drské zemi smilstvo, cizoložstvo a sodomští hřiechové, ačkoli také jiní hřiechové. V polské zemi lakota, opilstvie, obžerstvie bez studu, a z toho pak smilstvo. Pro ten hřiech pracují nasytiti se,
LXIV vánie ženského. Takéž potřebie jest pannám Bohu oddaným a úžitečné utiekati od hleděnie na mužské pohlavie, od šperkovného raucha, od lakoty, smiechu a podobných k tomu pohoršení a od těkánie po ulicech«. Na str. 177a1: »(Drak) nalévá vína svého smilstvie do čieší a koflíkuov, totiž srdcí lidských; a skrz ta srdce kněží, žen a falešných jiných prorokuov nakažuje a šenkuje víno své, kteréž od draka mají. A tak po domích srdce prostých svozují, v zbořích i v kostelích a v jiných svých shromážděních«. Smilství je nejhnusnější hřích (362a2): »Najhoršieho sodomářstvie jiní se dopauštějí, a neotvierají se v tom na zpovědi. Item strojenie sau rozličná k frejuom a k smilství. Item dávají peníze někteří schová- vati ženám mladým, aby příčinu měli a přístup pokúšeti v tom najmrzutějším hřiechu«. Podobně 215a2: »Již se jest zlost hněvu, sváru, pajchy, smilstva rozvodnila, láska ustydla, zlost se rozmohla, bludové mnozí přišli a shromážděnie spolu všech jest dnes hřiechuov a zlostí. Toho znamení jest, že najvětší Babylon krásně vystaven jest, manželstvie se porušuje a neváží se za hřiech cizoložstvo, sodomářstvo se rozmáhá ve všech staviech«. Lidé se často hádají o věci, které nejsou hříchem (11la1: Nebo, což v sobě není hřiech, nechtěj se o to hadrovati), ale oprav- dové hříchy netrestají (107b2): »A nynie mnozí svými hřiechy sú ku překážce vší obci, kteříž v srdce své přijímají a povolují tomu, což jest klatého a zlořečeného, jako zlosti a hřiechuom etc. Protož bývají mdlí proti nepřáteluom božím, ještě sobě zalibují v pajše, v hněvě, v nenávisti, v lakotě etc.« Kdybychom se varovali hříchů, netrestal by nás Bůh svou pomstou (26a1): »Protož, kdyby v nás hřiechové přestali, tehdy bychom naději měli, že by i boží pomsty a rány v nás přestaly«. Zajímavý je výčet hříchů, jež v té neb oné zemi podle Jakoubka nejvíce jsou rozšířeny (177a2/b1): »A ačkoli každé královstvie naplněno jest hřiechy, také neslajchanými k najposlednějším časóm, však v některém království jiní zvláště hřiechové držie panovánie, v jiném jiní. V zemi franské veliká pajcha panuje; a ačkoli také tam panuje smilstvo, lakota, lakomstvie, však naj- vyšie panovánie obdržela pajcha. Mezi Němci v Rakausiech, v Miešni duch lakomstvie a pajchy a smilstvie; a nade všecko drží panovánie lakomstvie. Ten duch jest druhá hlava. V flan- drské zemi smilstvo, cizoložstvo a sodomští hřiechové, ačkoli také jiní hřiechové. V polské zemi lakota, opilstvie, obžerstvie bez studu, a z toho pak smilstvo. Pro ten hřiech pracují nasytiti se,
Strana LXV
LXV boje vedauce pro krev Kristovu, aby břicho cizími statky nacpali. V Čechách také hřiechuov množstvie, jeden však nad jiné místo drží, totiž lakota ... Tato zajisté Praha ve všech stavích a v náboženstvích s obecným lidem jest veliká šelma ohavná a žena zjevná, totiž nevěstka. Kde většie nestydatost, kde bylo cizoložstvo většie? Kde pokrytstvie, kde Sodoma, kde svoboda byla většie ke všem najhorším hřiechóm? ... A ač pohřiechu ne tak již mnoho zlého snad zjevně se dopauští, mnozí však pokrytci a hřiechuov se mnoho páše tajně v domích. Na každý den se volá ku pokání Praha, a nechce se obrátiti! Ninivé obrátilo se k hlasu jednoho dne, a Praha mešká obrátiti se a náramně jest veliká hřiešnice, kteréžto Pán mnohá slitovánie otvierá a nechce, by zahynula s lidem. Protož přestaň, Praho, a obrať se a čiň pokánie...« Bez hříchu není ovšem nikdo, ale každý se může varovati hříchu smrtelného (212b1): »A protož někteří sau, ješto první stupeň a místo milovánie dávají Pánu, druhé tělu; ti někdy všedně hřešie. Jiní sau, kteřížto první stupeň šelmě a tělu dávají i sami se raději nežli přikázaní Kristovu a Ježíši Kristu; ti těžce hřešie«. Jako Bůh náš národ nad jiné národy poctil svou milostí, tak nás bude i přísněji trestati pro hříchy (229b2): »Čím viece podává nám Buoh daruov, viece šatan proti nám kuje pokušení, abychom zle požívali daruov a Boha k hněvivosti popauzejíce, aby odstaupil od nás. A tak šatan usiluje, aby pád náš učinil větší nežli jiných království. Protož padají v Praze mnozí tieže nežli jiní hřiešníci; a tato jest příčina, že sau zle požívali daruov Pána Boha«. Příčinou mnohých hříchů je jazyk (128b2): »Nebo, když člověk jazyku svého neskrocuje ani ostřiehá, aby od Ducha sv. zpravován byl, hned šatan skrz ten aud mnohé raní. Nebo skrz jazyk všecko zlé uvedeno bývá v lid. Nebo, chce-li kto svésti, musí mluviti... A tak člověk uzdau zpravuje svého koně; také člověk malým veslem zpravuje velikau lodí, aby nepřišla v nebez- pečenství od větruov; tak člověk dobrý jazykem, malým audem, zpravuje sebe samého i velikau obec, aby v nebezpečenstvie ne- upadla od zlých a falešných prorokuov; zlý pak tiem audem svozuje mnohé v zatracenie, v roztrženie, sekty, ruoznice, sváry, hněvy, hadruňky, a tak skrz jednoho zlého bývá zraněnie mnohých«. Proto cituje Jakoubek z knihy Přísloví (18, 21): »Smrt i život v rukau jazyka« (129a1) a pokračuje (ib.): »Jest zajisté malý a skrovný aud jazyk, ale veliké moci, nebo tiem rozličně hřešíme. A jestliže někto starý aneb nemocný jinými audy hřešiti nemuože, Jakoubek, Výklad. V
LXV boje vedauce pro krev Kristovu, aby břicho cizími statky nacpali. V Čechách také hřiechuov množstvie, jeden však nad jiné místo drží, totiž lakota ... Tato zajisté Praha ve všech stavích a v náboženstvích s obecným lidem jest veliká šelma ohavná a žena zjevná, totiž nevěstka. Kde většie nestydatost, kde bylo cizoložstvo většie? Kde pokrytstvie, kde Sodoma, kde svoboda byla většie ke všem najhorším hřiechóm? ... A ač pohřiechu ne tak již mnoho zlého snad zjevně se dopauští, mnozí však pokrytci a hřiechuov se mnoho páše tajně v domích. Na každý den se volá ku pokání Praha, a nechce se obrátiti! Ninivé obrátilo se k hlasu jednoho dne, a Praha mešká obrátiti se a náramně jest veliká hřiešnice, kteréžto Pán mnohá slitovánie otvierá a nechce, by zahynula s lidem. Protož přestaň, Praho, a obrať se a čiň pokánie...« Bez hříchu není ovšem nikdo, ale každý se může varovati hříchu smrtelného (212b1): »A protož někteří sau, ješto první stupeň a místo milovánie dávají Pánu, druhé tělu; ti někdy všedně hřešie. Jiní sau, kteřížto první stupeň šelmě a tělu dávají i sami se raději nežli přikázaní Kristovu a Ježíši Kristu; ti těžce hřešie«. Jako Bůh náš národ nad jiné národy poctil svou milostí, tak nás bude i přísněji trestati pro hříchy (229b2): »Čím viece podává nám Buoh daruov, viece šatan proti nám kuje pokušení, abychom zle požívali daruov a Boha k hněvivosti popauzejíce, aby odstaupil od nás. A tak šatan usiluje, aby pád náš učinil větší nežli jiných království. Protož padají v Praze mnozí tieže nežli jiní hřiešníci; a tato jest příčina, že sau zle požívali daruov Pána Boha«. Příčinou mnohých hříchů je jazyk (128b2): »Nebo, když člověk jazyku svého neskrocuje ani ostřiehá, aby od Ducha sv. zpravován byl, hned šatan skrz ten aud mnohé raní. Nebo skrz jazyk všecko zlé uvedeno bývá v lid. Nebo, chce-li kto svésti, musí mluviti... A tak člověk uzdau zpravuje svého koně; také člověk malým veslem zpravuje velikau lodí, aby nepřišla v nebez- pečenství od větruov; tak člověk dobrý jazykem, malým audem, zpravuje sebe samého i velikau obec, aby v nebezpečenstvie ne- upadla od zlých a falešných prorokuov; zlý pak tiem audem svozuje mnohé v zatracenie, v roztrženie, sekty, ruoznice, sváry, hněvy, hadruňky, a tak skrz jednoho zlého bývá zraněnie mnohých«. Proto cituje Jakoubek z knihy Přísloví (18, 21): »Smrt i život v rukau jazyka« (129a1) a pokračuje (ib.): »Jest zajisté malý a skrovný aud jazyk, ale veliké moci, nebo tiem rozličně hřešíme. A jestliže někto starý aneb nemocný jinými audy hřešiti nemuože, Jakoubek, Výklad. V
Strana LXVI
LXVI tehdy jazykem zlořeče, utrhaje, reptaje a svozuje«. Nejvíce hřeší jazykem pohlaví ženské (129b2): »A zvláště jazyk ženský nesnadno jest skrotiti, i také mužuov. Ale ktož Ducha božieho má, bez pochyby pomoc má od Boha, aby mohl skrotiti svuoj jazyk«. (447b1:) »Pohřiechu dnes nestydie se v mnohomluvení dopúštěti mnohých lží; tak jazyk ženský náramně jest dnes lživý«. Jiný hřích je hněv (164a2): »Tak, když se hněvají pro křivdy své vlastnie, domnievají se dobře a podlé Boha hněvati«. Máme bojovati nejen proti smilství a cizoložství, ale i proti těm hříchům, jež je předcházejí (38a1/a2): »A máme v nenávisti mieti i ty věci, kteréž předcházejí skutky Mikulášovských (= smil- ství a cizoložství), jako sú lakota (= přílišné jedení a pití), zahá- lenie, opilstvie, dlauhé a pozdnie sedánie nočnie; nebo z těch věcí dychtie k skutkóm Mikulášenských. A netoliko to, ale duše Kristu usnúbená, když člověk jie zle požívá, totiž když duše činí se obecnau, takže takový se od Boha odvracuje k milování zlata, zbožie, to sú také skutkové Mikulášenských, když duše připauští v se modly, falešná učenie a rozumy bludné ... Všecka smilstva, cizoložstva jsú skutkové Mikulášovské roty, kteříž zle požívati chtí dívek i manželek, kteřížto skutkem ukazují, jak jich vuobec zle požievají. Nebo v této obci hurevstvie právem městského řádu vymlúvali a zastávali... Z toho máme, že Kristu Ježíši budeme se líbiti, když skutkuov Mikulášencuov budeme nenáviděti, totiž frejuov, smilstvie etc. Ačkoli lásky prvnie nemáte, však že zlého tohoto nenávidíte, se mnú se srovnáváte; nebo i já toho nenávidím«. Ze ctností chválí Jakoubek vedle pokory nejvíce trpělivost. Tuto ctnost doporučuje už někdy v počátcích své kazatelské čin- nosti1). Tak ji velebí i ve Výkladu, na př. na str. 11b1: »Ona zajisté trpělivost jest jako kupectvie, za niž se kupuje královstvie nebeské a darové zde dávají se nebeští... Zajisté jest cesta, kterúž se chodí do vlasti, ta trpělivost«. (16b1:) »A my, když vidíme a čteme Písmo, kdyby Duch boží byl v nás, pozdvihovali bychom se k nábo- ženství, k bázni boží, poctivosti, pokoře, trpělivosti«. Trpělivost souvisí s láskou k bližnímu (42b1): »Nebo, kdeť jest láska, tuť jest také i trpělivost, aby člověk křivdy osobné nedbal; nebo trpělivost skutek dokonalý puosobí«. Výmluvně líčí užitky trpěli- vosti zejména na str. 54b1/b2: »Znalť jest to zajisté prvé, což již 1) V kázání na XXI. neděli po sv. Duchu při mši universitní (srovnej Sedlákovy Studie a texty I. str. 364 n.).
LXVI tehdy jazykem zlořeče, utrhaje, reptaje a svozuje«. Nejvíce hřeší jazykem pohlaví ženské (129b2): »A zvláště jazyk ženský nesnadno jest skrotiti, i také mužuov. Ale ktož Ducha božieho má, bez pochyby pomoc má od Boha, aby mohl skrotiti svuoj jazyk«. (447b1:) »Pohřiechu dnes nestydie se v mnohomluvení dopúštěti mnohých lží; tak jazyk ženský náramně jest dnes lživý«. Jiný hřích je hněv (164a2): »Tak, když se hněvají pro křivdy své vlastnie, domnievají se dobře a podlé Boha hněvati«. Máme bojovati nejen proti smilství a cizoložství, ale i proti těm hříchům, jež je předcházejí (38a1/a2): »A máme v nenávisti mieti i ty věci, kteréž předcházejí skutky Mikulášovských (= smil- ství a cizoložství), jako sú lakota (= přílišné jedení a pití), zahá- lenie, opilstvie, dlauhé a pozdnie sedánie nočnie; nebo z těch věcí dychtie k skutkóm Mikulášenských. A netoliko to, ale duše Kristu usnúbená, když člověk jie zle požívá, totiž když duše činí se obecnau, takže takový se od Boha odvracuje k milování zlata, zbožie, to sú také skutkové Mikulášenských, když duše připauští v se modly, falešná učenie a rozumy bludné ... Všecka smilstva, cizoložstva jsú skutkové Mikulášovské roty, kteříž zle požívati chtí dívek i manželek, kteřížto skutkem ukazují, jak jich vuobec zle požievají. Nebo v této obci hurevstvie právem městského řádu vymlúvali a zastávali... Z toho máme, že Kristu Ježíši budeme se líbiti, když skutkuov Mikulášencuov budeme nenáviděti, totiž frejuov, smilstvie etc. Ačkoli lásky prvnie nemáte, však že zlého tohoto nenávidíte, se mnú se srovnáváte; nebo i já toho nenávidím«. Ze ctností chválí Jakoubek vedle pokory nejvíce trpělivost. Tuto ctnost doporučuje už někdy v počátcích své kazatelské čin- nosti1). Tak ji velebí i ve Výkladu, na př. na str. 11b1: »Ona zajisté trpělivost jest jako kupectvie, za niž se kupuje královstvie nebeské a darové zde dávají se nebeští... Zajisté jest cesta, kterúž se chodí do vlasti, ta trpělivost«. (16b1:) »A my, když vidíme a čteme Písmo, kdyby Duch boží byl v nás, pozdvihovali bychom se k nábo- ženství, k bázni boží, poctivosti, pokoře, trpělivosti«. Trpělivost souvisí s láskou k bližnímu (42b1): »Nebo, kdeť jest láska, tuť jest také i trpělivost, aby člověk křivdy osobné nedbal; nebo trpělivost skutek dokonalý puosobí«. Výmluvně líčí užitky trpěli- vosti zejména na str. 54b1/b2: »Znalť jest to zajisté prvé, což již 1) V kázání na XXI. neděli po sv. Duchu při mši universitní (srovnej Sedlákovy Studie a texty I. str. 364 n.).
Strana LXVII
LXVII běžie, kteříž praví, že bychom k nepřátelóm neměli býti trpěliví. Protož oznamuje svým, aby zachovali slovo trpělivosti. Nebo sám Spasitel za nepřátely se modlil... Nebo trpělivost jest některaká ctnost k skrocení všech hnutie nezřízených a prchlivých, takže se nedopauští popúzeti, a řeči protivné totiž stavuje a člověčí mysl jako na uzdě drží a kázeň srdci dává a upokojenie duši puosobí. A nynie právě trpělivý kto jest, větší jest div nežli mrtvé křésiti. Ta trpělivost i zlé žádosti k smilstvu skrocuje, frejieřské milosti nemají miesta, a co jest Bohu odporného, nedopauští tomu panovati srdci, bázeň nezřízenú od člověka zahání, a jest-li mezi boháči a pyšnými, z pajchy je treskce i z jiných hřiechuov, a jestliže jie nenávidie, trpělivě snáší ... Tať chudého v nauzi potěšuje. Ta ctnost dvéře otvierá a dary veliké kněžím přináší, pannám, aby se čistě zachovávaly, vdovám, aby bez pohoršenie živy byly, manže- lóm, aby v svornosti bydleli. Ale pohřiechu na toto přikázanie o trpělivosti častokrát zapomínáme, nebo od stolu Páně přijdúce, hned k sváróm a k ruoznicem běžie etc.« Pravý křesťan má býti milosrdný (17a1): »Nebo za časuov Antikristových mají býti synové boží velikého milosrdenstvie a lítosti mnohé. Protož nynie strana Kristova má býti plna milo- srdenstvie«. A na str. 17a1/a2: »Těto zajisté dvě věci svatí měli by mieti, totiž milosrdenstvie a s tiem spravedlivú pomstu. Srdce však nakažená nemohú věřiti, by spolu státi obé mohlo, totiž boží spravedlnost a milosrdenstvie«. Almužnu dávati pokládá Jakoubek za dobrý skutek, prospěšný k věčnému spasení (292b1): »Boháčóm dává se rada, aby poníženým a nuzným spomáhali; kteřížto, když vycházejí z tohoto světa, mají tam dobří chudí stánky, kteříž mohau své dobrodience přijíti k sobě, a budau jim přátelé; a od Boha moc mají pokorní ti a poní- žení přijíti je k sobě, aby na věky nezahynuli. Ó, jak úžitečné jest činiti almužny a činiti sobě přátely z chudých!« Podobně na str. 409b2: »Tak i každý věrný, vida nětco zlého, má zámutek a bolest pro to. Hledá ihned, kteří sau potřební a nuzní, aby jim spomáhal a uděloval z svého statku nuzným a chudým, nebojí se, aby skrz dávanie almužny vochudl«. V sílu zbožné modlitby věří Jakoubek pevně (82a2): »My pak s Bohem mluvíme, když se modlíme. A protož bychom se měli pokorně modliti v duchu skraušeném, a aby srdce byla sklenná, čistá a světlá a široká širokostí lásky. A kdyby taková byla, tehdy by nás nutila k časté modlitbě«. (99a1:) »Nebo modlitba dává V*
LXVII běžie, kteříž praví, že bychom k nepřátelóm neměli býti trpěliví. Protož oznamuje svým, aby zachovali slovo trpělivosti. Nebo sám Spasitel za nepřátely se modlil... Nebo trpělivost jest některaká ctnost k skrocení všech hnutie nezřízených a prchlivých, takže se nedopauští popúzeti, a řeči protivné totiž stavuje a člověčí mysl jako na uzdě drží a kázeň srdci dává a upokojenie duši puosobí. A nynie právě trpělivý kto jest, větší jest div nežli mrtvé křésiti. Ta trpělivost i zlé žádosti k smilstvu skrocuje, frejieřské milosti nemají miesta, a co jest Bohu odporného, nedopauští tomu panovati srdci, bázeň nezřízenú od člověka zahání, a jest-li mezi boháči a pyšnými, z pajchy je treskce i z jiných hřiechuov, a jestliže jie nenávidie, trpělivě snáší ... Tať chudého v nauzi potěšuje. Ta ctnost dvéře otvierá a dary veliké kněžím přináší, pannám, aby se čistě zachovávaly, vdovám, aby bez pohoršenie živy byly, manže- lóm, aby v svornosti bydleli. Ale pohřiechu na toto přikázanie o trpělivosti častokrát zapomínáme, nebo od stolu Páně přijdúce, hned k sváróm a k ruoznicem běžie etc.« Pravý křesťan má býti milosrdný (17a1): »Nebo za časuov Antikristových mají býti synové boží velikého milosrdenstvie a lítosti mnohé. Protož nynie strana Kristova má býti plna milo- srdenstvie«. A na str. 17a1/a2: »Těto zajisté dvě věci svatí měli by mieti, totiž milosrdenstvie a s tiem spravedlivú pomstu. Srdce však nakažená nemohú věřiti, by spolu státi obé mohlo, totiž boží spravedlnost a milosrdenstvie«. Almužnu dávati pokládá Jakoubek za dobrý skutek, prospěšný k věčnému spasení (292b1): »Boháčóm dává se rada, aby poníženým a nuzným spomáhali; kteřížto, když vycházejí z tohoto světa, mají tam dobří chudí stánky, kteříž mohau své dobrodience přijíti k sobě, a budau jim přátelé; a od Boha moc mají pokorní ti a poní- žení přijíti je k sobě, aby na věky nezahynuli. Ó, jak úžitečné jest činiti almužny a činiti sobě přátely z chudých!« Podobně na str. 409b2: »Tak i každý věrný, vida nětco zlého, má zámutek a bolest pro to. Hledá ihned, kteří sau potřební a nuzní, aby jim spomáhal a uděloval z svého statku nuzným a chudým, nebojí se, aby skrz dávanie almužny vochudl«. V sílu zbožné modlitby věří Jakoubek pevně (82a2): »My pak s Bohem mluvíme, když se modlíme. A protož bychom se měli pokorně modliti v duchu skraušeném, a aby srdce byla sklenná, čistá a světlá a široká širokostí lásky. A kdyby taková byla, tehdy by nás nutila k časté modlitbě«. (99a1:) »Nebo modlitba dává V*
Strana LXVIII
LXVIII sílu proti nepřátelóm Páně« (kazatel má na mysli i nepřátele duše). Ovšem jen modlitba vycházející z srdce může býti účinná (134a2) »Ktož koli se chce modliti Pánu Bohu, musí ... srdcem k Bohu se pozdvihnauti. Pakli se z samé navyklosti modlí, bez vážnosti, daleko ť jest od Boha, aniž k němu přijde, leč se z srdce bude modliti«. (214b1:) »Z prvnie zajisté smrti duše, jenž jest skrze hřiech, má člověk probuzen býti skrz štědré almužen dávanie ... Druhé modlitbami nábožnými a častými člověk z té smrti bývá vzkřiešen, pracemi věrnými, pláči a lkáními«. (220a1:) »Nebo modlitba nábožná a vážná mezi předními skutky jest jeden zvláštní skutek, neb se postavuje proti pokušením, proti dáblóm a bluduom etc.« Zvláště ženy a kněží by se měli modliti, spíše by jim to slušelo než bojovati (249b2/250a1): »Třetie potřebná modlitba. Tať jest střela proti šatanášovi a zabie nepřietele ve stu mílech ... Lépe by pohlavie ženské přemáhalo nepřátely modlitbau, nežli všetečně běhaje s voděním bojovným. Tak kněžie viece bychom a lépe se hodili na modlitbě nežli na vojně«. Zvláště v časích nebezpečných se máme modliti (327b1): »A že šatanáš rozvázán jest, potřebie jest pokorné a nábožné modlitby člověku«1). Zvláště ženy, které se zavázaly Bohu slibem, mají se modliti často (367a2): »Nábožné také ženy Bohu oddané také sau zavázány často se modliti, prvé nežli jiní. Nebo tu pomoc jest veliká proti nepřáteluom vidědlným i nevidědlným a k setrvání v dobrém«. Ale i stav nejnižší má povinnost modliti se aspoň třikrát za den (367b1): »Také ti z praco- vitého života měli by se najméně třikrát (denně) modliti, aby se vyvarovali osiedl v pracovitém životě«. Modlitba je daleko užiteč- nější než boje (381b1): »Nebo z modliteb mnohé dobré věci přichá- zejí, mnohem viece nežli z válek tělesných«. Přísahu Jakoubek dovoluje jen jako vzácnou výjimku; slib však, ať Bohu či člověku učiněný, má býti splněn, není-li ovšem nerozumný a bezbožný (138a1): »O přísaze sluší znamenati: Tuto anděl přisahá, a Spasitel zapoviedá ve čtení přisahati. I věděti máme, že jiné jest přisahati a jiné slibovati. Každá přísaha jest slibovánie, ale ne zase nazpátek. A protož, co člověk slibuje rozumně Bohu, má to držeti, buďto také člověku... Nebo, poněvadž člověk člověku povinen jest vyplniti spravedlivé slíbenie, mnohem viece Bohu«. (138a2/b1:) »Jestliže by pak kto slíbil nětco neslušného 1) Srovnej Překlad Viklefova Dialogu str. 23: Aniž slušie mnoho zpoléhati na papežovu múdrost nynie, kdyžto jest šatan tak velmě rozvázán.
LXVIII sílu proti nepřátelóm Páně« (kazatel má na mysli i nepřátele duše). Ovšem jen modlitba vycházející z srdce může býti účinná (134a2) »Ktož koli se chce modliti Pánu Bohu, musí ... srdcem k Bohu se pozdvihnauti. Pakli se z samé navyklosti modlí, bez vážnosti, daleko ť jest od Boha, aniž k němu přijde, leč se z srdce bude modliti«. (214b1:) »Z prvnie zajisté smrti duše, jenž jest skrze hřiech, má člověk probuzen býti skrz štědré almužen dávanie ... Druhé modlitbami nábožnými a častými člověk z té smrti bývá vzkřiešen, pracemi věrnými, pláči a lkáními«. (220a1:) »Nebo modlitba nábožná a vážná mezi předními skutky jest jeden zvláštní skutek, neb se postavuje proti pokušením, proti dáblóm a bluduom etc.« Zvláště ženy a kněží by se měli modliti, spíše by jim to slušelo než bojovati (249b2/250a1): »Třetie potřebná modlitba. Tať jest střela proti šatanášovi a zabie nepřietele ve stu mílech ... Lépe by pohlavie ženské přemáhalo nepřátely modlitbau, nežli všetečně běhaje s voděním bojovným. Tak kněžie viece bychom a lépe se hodili na modlitbě nežli na vojně«. Zvláště v časích nebezpečných se máme modliti (327b1): »A že šatanáš rozvázán jest, potřebie jest pokorné a nábožné modlitby člověku«1). Zvláště ženy, které se zavázaly Bohu slibem, mají se modliti často (367a2): »Nábožné také ženy Bohu oddané také sau zavázány často se modliti, prvé nežli jiní. Nebo tu pomoc jest veliká proti nepřáteluom vidědlným i nevidědlným a k setrvání v dobrém«. Ale i stav nejnižší má povinnost modliti se aspoň třikrát za den (367b1): »Také ti z praco- vitého života měli by se najméně třikrát (denně) modliti, aby se vyvarovali osiedl v pracovitém životě«. Modlitba je daleko užiteč- nější než boje (381b1): »Nebo z modliteb mnohé dobré věci přichá- zejí, mnohem viece nežli z válek tělesných«. Přísahu Jakoubek dovoluje jen jako vzácnou výjimku; slib však, ať Bohu či člověku učiněný, má býti splněn, není-li ovšem nerozumný a bezbožný (138a1): »O přísaze sluší znamenati: Tuto anděl přisahá, a Spasitel zapoviedá ve čtení přisahati. I věděti máme, že jiné jest přisahati a jiné slibovati. Každá přísaha jest slibovánie, ale ne zase nazpátek. A protož, co člověk slibuje rozumně Bohu, má to držeti, buďto také člověku... Nebo, poněvadž člověk člověku povinen jest vyplniti spravedlivé slíbenie, mnohem viece Bohu«. (138a2/b1:) »Jestliže by pak kto slíbil nětco neslušného 1) Srovnej Překlad Viklefova Dialogu str. 23: Aniž slušie mnoho zpoléhati na papežovu múdrost nynie, kdyžto jest šatan tak velmě rozvázán.
Strana LXIX
LXIX a nepoctivého, jako Herodes slibem a přísahau se zavázal dáti Erodiasce, co by žádala, kterážto za hlavu svatého Jana žádala etc., takový nevieže slib člověka. A jestliže v sobě slib nenie hřiech, ale jest slib nerozumný, jako světští slibují nejiesti pod střechau nebo na kolena kleknauce, k tomu nebývá zavázán člověk, aby to vyplnil. Opět někteří se sliby zavazují k postuom nad svú mož- nost, a k tomu nejsú zavázáni; nebo někteří tiem smysla zbývají aneb vohlechnau. A takoví postové mohau změněni býti v jiné, jako v almužny, v modlitby a v jiné dobré skutky«. Proč zavrhuje přísahu, vykládá níže (138b1/b2): »Přisahati jest Boha za svědka bráti a tu pravdu, kteráž die: Já sem cesta, pravda i život etc. A ktož to přestupuje, znamenie jest, že takový jméno Páně sobě lehčí ... Člověk tak sobě Boha vážiti má, že pro věc časnau, dřieve nežli by Boha za svědka vzal, raději by v té věci časné nedostatek trpěti měl neb škodu. Protož nižádný skrz některé stvořenie nemá přisahati. Nebo tehdáž jméno Páně na svědectvie a Buoh béře se, a tak by čest Bohu příležitá stvoření přičtena byla, když by kto skrz stvořenie přisahal. Nebo přísaha z nedostatku viery pochází, že jeden druhému nevěří... Tak i svatým od Boha puojčeno bylo přisahati s povahami (= výhradami) napřed prave- nými. Ale obecnému lidu se zapoviedá, jediné leč by k tomu Du- chem svatým byli hnuti a puzeni. Svatým bývalo dopuštěno přisahati v poselstvích znamenitých a k spasení potřebných; však nemá to býti, aby lidé v společném obcování přisahali, ale to se zapoviedá«. Otázka o přípustnosti boje znamenala ovšem v době, kdy psal Jakoubek svůj Výklad, pro Čechy vlastně otázku bytí či nebytí. Je známo, že hned na počátku válek husitských byl učiněn se strany bojovníků »pro pravdu boží« dotaz na pražské mistry, je-li dovoleno křesťanu bojovatil). Spor o to vzniklý dal původ mnohým trak- tátům. Víme také, že odpověď mistrů sice byla kladná, ale byla omezena několika výhradami2); vynikající účast při ní měl (vedle 1) Viz o tom zejména Golla, Quellen und Untersuchungen II. str. 47 nn.; dobré zdání pražských mistrů je otištěno ib. na str. 51—57. 2) Ad belli namque rectificationem videntur tria esse necessaria, videlicet iusta vendicatio, licita auctorisacio et recta intencio atd. (Ib. str. 52). Jsou to výhrady, pod nimiž dovoluje válku i Viklef, ale i on je převzal odjinud, totiž od Tomáše Akvinského, jenž (Summa theologiae 2, 2 q. XL) je formuloval takto: causa iusta, auctoritas principis, intentio recta. Více o tom viz u Hocha 1. c. str. 139 a 205.
LXIX a nepoctivého, jako Herodes slibem a přísahau se zavázal dáti Erodiasce, co by žádala, kterážto za hlavu svatého Jana žádala etc., takový nevieže slib člověka. A jestliže v sobě slib nenie hřiech, ale jest slib nerozumný, jako světští slibují nejiesti pod střechau nebo na kolena kleknauce, k tomu nebývá zavázán člověk, aby to vyplnil. Opět někteří se sliby zavazují k postuom nad svú mož- nost, a k tomu nejsú zavázáni; nebo někteří tiem smysla zbývají aneb vohlechnau. A takoví postové mohau změněni býti v jiné, jako v almužny, v modlitby a v jiné dobré skutky«. Proč zavrhuje přísahu, vykládá níže (138b1/b2): »Přisahati jest Boha za svědka bráti a tu pravdu, kteráž die: Já sem cesta, pravda i život etc. A ktož to přestupuje, znamenie jest, že takový jméno Páně sobě lehčí ... Člověk tak sobě Boha vážiti má, že pro věc časnau, dřieve nežli by Boha za svědka vzal, raději by v té věci časné nedostatek trpěti měl neb škodu. Protož nižádný skrz některé stvořenie nemá přisahati. Nebo tehdáž jméno Páně na svědectvie a Buoh béře se, a tak by čest Bohu příležitá stvoření přičtena byla, když by kto skrz stvořenie přisahal. Nebo přísaha z nedostatku viery pochází, že jeden druhému nevěří... Tak i svatým od Boha puojčeno bylo přisahati s povahami (= výhradami) napřed prave- nými. Ale obecnému lidu se zapoviedá, jediné leč by k tomu Du- chem svatým byli hnuti a puzeni. Svatým bývalo dopuštěno přisahati v poselstvích znamenitých a k spasení potřebných; však nemá to býti, aby lidé v společném obcování přisahali, ale to se zapoviedá«. Otázka o přípustnosti boje znamenala ovšem v době, kdy psal Jakoubek svůj Výklad, pro Čechy vlastně otázku bytí či nebytí. Je známo, že hned na počátku válek husitských byl učiněn se strany bojovníků »pro pravdu boží« dotaz na pražské mistry, je-li dovoleno křesťanu bojovatil). Spor o to vzniklý dal původ mnohým trak- tátům. Víme také, že odpověď mistrů sice byla kladná, ale byla omezena několika výhradami2); vynikající účast při ní měl (vedle 1) Viz o tom zejména Golla, Quellen und Untersuchungen II. str. 47 nn.; dobré zdání pražských mistrů je otištěno ib. na str. 51—57. 2) Ad belli namque rectificationem videntur tria esse necessaria, videlicet iusta vendicatio, licita auctorisacio et recta intencio atd. (Ib. str. 52). Jsou to výhrady, pod nimiž dovoluje válku i Viklef, ale i on je převzal odjinud, totiž od Tomáše Akvinského, jenž (Summa theologiae 2, 2 q. XL) je formuloval takto: causa iusta, auctoritas principis, intentio recta. Více o tom viz u Hocha 1. c. str. 139 a 205.
Strana LXX
LXX Křišťana z Prachatic) Jakoubek, jehož názor se jistě uplatnil i v klausuli »oportet bellantem esse in gracia et habere iusticiam1) — s podobnou formulací se setká- váme i ve Výkladu na Apokalypsu. Nikdy však Jakoubek (a dobro- zdání mistrů vyznívá stejně) nepřipouštěl, aby se účastnil činně boje i kněz, stoje tak na stanovisku Viklefově a Husově; přes to však někteří kněží se strany husitské tak činili, katolickým pak kněžím se dostalo dokonce dovolení bojovati proti husitům bulou papeže Martina V., danou v Římě 18. února r. 1422.2) Víme od- jinud, z jeho listů Jičínovi, že Jakoubek byl proti boji vůbec, pokládaje za bezpečnější cestu k spasení trpělivé snášení zla3) po vyhlášení křížové války byl ovšem donucen situací přivoliti aspoň k boji obrannému. V svém srdci však zůstal důsledně věren své thesi, kterou vyslovil už 28. července 1410 v obraně Decalogu Viklefova, kde praví, že je lépe umříti, nezvítězíme-li nad nepřáteli slovem božím, zbraní duchovní a trpělivostí: »Acuamus ergo rumpheam verbi Dei! Melius est nobis mori pro salute fratrum quam videre tot mala et non oppugnare. Et si persecutio imminet, cum oracione humili armemus pectus cum paciencia, memores celestium premiorum«4). Proto i ve Výkladě na Apokalypsu Jakoubek mluví o válce s opatrností. Je třeba, abychom bedlivě rozeznali, jsme-li oprávněni válčiti5). Jen tehdy, je-li Duch sv. s bojovníky, je naděje na vítěz- ství), a i tehdy se snadno přestoupí přikázání boží (34b2): »Oni však (= v Starém zákoně), mordujíce nepřátely z božieho rozká- zanie, ještě pro to potřebovali očištěnie. Mnohem viece nynie v bojích, co se přimísí z těla a krve a z hnutie vlastnieho nad mieru puojčenau od Ducha sv., potřebují vyčištěnie«. »Nebo křesťané nemají jako pohané podlé hnutie těla a krve bojovati, ale aby byli opatrní a maudří tak, aby se nic nedálo z ukrutenstvie 1) Goll 1. c. 52. 2) O tom viz Hocha 1. c. p. 382 a Neumanna, Z dějin bohoslužeb str. 142. 3) Viz Pekařova Žižku I, str. 99 n. 4) Sedlák, Studie a texty II. str. 327. Viz i Novotného, M. Jan Hus str. 422. 5) A z toho, prosím, pilni buďte, kterak máte rozeznávati, od kterých duchuov býváte hajbáni k válkám. Kdežť Duch boží napomíná a hajbe, tu ť se zpuosobně a řádně vše vede v tom boji (256a2). 6) A nynie v boží při, ktož nebývá veden od Ducha svatého proti nepřáteluom k boji nebo k bitvě, proti hřiechóm, každý přemožen bývá a nepřemáhá ani prospievá takový v boji (69b1/b2).
LXX Křišťana z Prachatic) Jakoubek, jehož názor se jistě uplatnil i v klausuli »oportet bellantem esse in gracia et habere iusticiam1) — s podobnou formulací se setká- váme i ve Výkladu na Apokalypsu. Nikdy však Jakoubek (a dobro- zdání mistrů vyznívá stejně) nepřipouštěl, aby se účastnil činně boje i kněz, stoje tak na stanovisku Viklefově a Husově; přes to však někteří kněží se strany husitské tak činili, katolickým pak kněžím se dostalo dokonce dovolení bojovati proti husitům bulou papeže Martina V., danou v Římě 18. února r. 1422.2) Víme od- jinud, z jeho listů Jičínovi, že Jakoubek byl proti boji vůbec, pokládaje za bezpečnější cestu k spasení trpělivé snášení zla3) po vyhlášení křížové války byl ovšem donucen situací přivoliti aspoň k boji obrannému. V svém srdci však zůstal důsledně věren své thesi, kterou vyslovil už 28. července 1410 v obraně Decalogu Viklefova, kde praví, že je lépe umříti, nezvítězíme-li nad nepřáteli slovem božím, zbraní duchovní a trpělivostí: »Acuamus ergo rumpheam verbi Dei! Melius est nobis mori pro salute fratrum quam videre tot mala et non oppugnare. Et si persecutio imminet, cum oracione humili armemus pectus cum paciencia, memores celestium premiorum«4). Proto i ve Výkladě na Apokalypsu Jakoubek mluví o válce s opatrností. Je třeba, abychom bedlivě rozeznali, jsme-li oprávněni válčiti5). Jen tehdy, je-li Duch sv. s bojovníky, je naděje na vítěz- ství), a i tehdy se snadno přestoupí přikázání boží (34b2): »Oni však (= v Starém zákoně), mordujíce nepřátely z božieho rozká- zanie, ještě pro to potřebovali očištěnie. Mnohem viece nynie v bojích, co se přimísí z těla a krve a z hnutie vlastnieho nad mieru puojčenau od Ducha sv., potřebují vyčištěnie«. »Nebo křesťané nemají jako pohané podlé hnutie těla a krve bojovati, ale aby byli opatrní a maudří tak, aby se nic nedálo z ukrutenstvie 1) Goll 1. c. 52. 2) O tom viz Hocha 1. c. p. 382 a Neumanna, Z dějin bohoslužeb str. 142. 3) Viz Pekařova Žižku I, str. 99 n. 4) Sedlák, Studie a texty II. str. 327. Viz i Novotného, M. Jan Hus str. 422. 5) A z toho, prosím, pilni buďte, kterak máte rozeznávati, od kterých duchuov býváte hajbáni k válkám. Kdežť Duch boží napomíná a hajbe, tu ť se zpuosobně a řádně vše vede v tom boji (256a2). 6) A nynie v boží při, ktož nebývá veden od Ducha svatého proti nepřáteluom k boji nebo k bitvě, proti hřiechóm, každý přemožen bývá a nepřemáhá ani prospievá takový v boji (69b1/b2).
Strana LXXI
LXXI a z hněvu, ale aby všecky věci byly z lásky. A protož tu potřebie jest maudrosti« (72a1). I ve válce musí zachovati pravý křesťan lásku k bližnímu, ale bohužel děje se pravý opak. »Kteří sú nynie vojáci, aby lásku zachovali, na krádeže nedbali etc.?« (98b1). Zikmund a jeho strana se dopouštějí vražd a loupeží, ale i na straně husitské mnozí bojují ne pro pravdu a zákon boží, nýbrž proto, aby se obohatili, a jsou ukrutní: »Nynie zajisté král uherský s těmi, kteříž se ho přídržie, jest šelma veliká, proti pravdě postavu- jíci se, a vystupuje z moře, bojuje proti věrným. Mezi námi také, kteří se zdají přídržeti pravdy, mnozí sau ukrutní a lítí« (173b1). »Takéž i nynější vojáci raději poslauchají falešných prorokuov nežli dobrých a pravých, kteříž zhovadile a ukrutně jako šelma hubí, pálí, mordují, berau, laupie, a ti, ješto se mnějí býti stranau Kristovau, a jako by z lásky a z milovánie mstili a mordovali« (176b2/177a1). Vidíme, že Jakoubek stále zdůrazňuje, aby voják nezapomínal na onu třetí podmínku, pod níž je boj dovolen, jak je výše formulo- vána slovy »recta intencio«. Ale právě tyto časté výpady proti bojovníkům ukazují, že se jí dbalo nejméně: »Mnozí bojují jediné, aby zbožie a statky chudých pobrali« (122b1). »Jako nynie mnozí, pokládajíce se pro zákon Páně bojovati, hledí laupežuov a kořistí ... Nebo sau někteří, ješto, aby zbroj pobrali, zabijí člověka, nepamatujíce na to, že ještě mnozí z protivníkuov ku Pánu a k vieře se obrátie...« Ano i chuďasům odnímají bojovníci pro pravdu boží poslední majetek (178a1): »A tiem se ukazuje, jak těžký jest hřiech lakomstvie té šelmy. Ovšem pak těžký jest těm, kteříž bojují pro zákon boží, hřiech tento, horší nežli u poha- nuov. Berau statečky chudých naši křesťané! Běda bude na smrti!« A tak nejeden z husitů se obohatil, ba i jiné k sobě lákají, dávajíce jim naději na bohatou kořist (288b2): »Mnozí, kdyby neměli byli zákona božieho, byli by chudí; ale dnes pod zpuosobau zákona derau, laupie, žádnému neodpustí, a učiněni sú bohatí v brzkém času... A jeden druhému pomáhá řiekaje: »Buď s námi a budeš mieti duom, tvrz a vinnici etc., dáme ť hojně a budeš tudiež bohatý, jediné s námi drž!«1) Nebo na str. 464a1: »Čtvrté vražedlníci. 1) Podobně i na 1. 308b2/309a1: Stav rytieřský a bojovný tak pro zákon bojují, aby v světě bohatstvie nahromaždili. Tak nižší městský stav mnohých věcí pod jménem čtenie svatého sobě dobyl... Nestojte, v boji tomto pro zákon Páně mnozí naplnili komory a truhly, mnozí zpýchali v vítězství! Ti ať činie pokánie rychlé!
LXXI a z hněvu, ale aby všecky věci byly z lásky. A protož tu potřebie jest maudrosti« (72a1). I ve válce musí zachovati pravý křesťan lásku k bližnímu, ale bohužel děje se pravý opak. »Kteří sú nynie vojáci, aby lásku zachovali, na krádeže nedbali etc.?« (98b1). Zikmund a jeho strana se dopouštějí vražd a loupeží, ale i na straně husitské mnozí bojují ne pro pravdu a zákon boží, nýbrž proto, aby se obohatili, a jsou ukrutní: »Nynie zajisté král uherský s těmi, kteříž se ho přídržie, jest šelma veliká, proti pravdě postavu- jíci se, a vystupuje z moře, bojuje proti věrným. Mezi námi také, kteří se zdají přídržeti pravdy, mnozí sau ukrutní a lítí« (173b1). »Takéž i nynější vojáci raději poslauchají falešných prorokuov nežli dobrých a pravých, kteříž zhovadile a ukrutně jako šelma hubí, pálí, mordují, berau, laupie, a ti, ješto se mnějí býti stranau Kristovau, a jako by z lásky a z milovánie mstili a mordovali« (176b2/177a1). Vidíme, že Jakoubek stále zdůrazňuje, aby voják nezapomínal na onu třetí podmínku, pod níž je boj dovolen, jak je výše formulo- vána slovy »recta intencio«. Ale právě tyto časté výpady proti bojovníkům ukazují, že se jí dbalo nejméně: »Mnozí bojují jediné, aby zbožie a statky chudých pobrali« (122b1). »Jako nynie mnozí, pokládajíce se pro zákon Páně bojovati, hledí laupežuov a kořistí ... Nebo sau někteří, ješto, aby zbroj pobrali, zabijí člověka, nepamatujíce na to, že ještě mnozí z protivníkuov ku Pánu a k vieře se obrátie...« Ano i chuďasům odnímají bojovníci pro pravdu boží poslední majetek (178a1): »A tiem se ukazuje, jak těžký jest hřiech lakomstvie té šelmy. Ovšem pak těžký jest těm, kteříž bojují pro zákon boží, hřiech tento, horší nežli u poha- nuov. Berau statečky chudých naši křesťané! Běda bude na smrti!« A tak nejeden z husitů se obohatil, ba i jiné k sobě lákají, dávajíce jim naději na bohatou kořist (288b2): »Mnozí, kdyby neměli byli zákona božieho, byli by chudí; ale dnes pod zpuosobau zákona derau, laupie, žádnému neodpustí, a učiněni sú bohatí v brzkém času... A jeden druhému pomáhá řiekaje: »Buď s námi a budeš mieti duom, tvrz a vinnici etc., dáme ť hojně a budeš tudiež bohatý, jediné s námi drž!«1) Nebo na str. 464a1: »Čtvrté vražedlníci. 1) Podobně i na 1. 308b2/309a1: Stav rytieřský a bojovný tak pro zákon bojují, aby v světě bohatstvie nahromaždili. Tak nižší městský stav mnohých věcí pod jménem čtenie svatého sobě dobyl... Nestojte, v boji tomto pro zákon Páně mnozí naplnili komory a truhly, mnozí zpýchali v vítězství! Ti ať činie pokánie rychlé!
Strana LXXII
LXXII Pohřiechu již obecný jest to hřiech ve dnech Antikristových; bez lásky, tělesně, bez rozkázanie božieho činili sau to proti Kristově zápovědi: Nezabieš! Ti se z toho vymlauvají, hřiechy přikrajvají a lehčie a nekajie se přiesně. Takoví vyhnáni budau z královstvie božieho, kteříž nechtí vyhnáni býti z Prahy!« Proto jest třeba se káti všem bojovníkům, kteří se provinili vraždou, loupeží neb jakkoli jinak (309b1/b2): »Dnes navraťte se k srdci, bojovníci pro zákon boží, všecko-li ste činili z ponuknutie Ducha božieho a z lásky! Jestliže jest nebylo z lásky činěno, tu ť se shledává vražda. A že sau řiedcí to z lásky činili, málo jest jich, kteří by tu viece stupňuov lásky sobě dobyli, protož na mnohých nalézá se vražda ... Takéž i dnes, kteří počínají dobrým aumyslem bojovati a Ducha božieho hajbajícieho k tomu mají, ještě navracu- jíce se z boje najdau v Mojžiešovi, totiž v zákoně Kristově, co by oplakati měli a z čeho pokánie činiti; a jestliže se nebudau toho káti, aučastni sau vražedlníkuov«. Kněžím se doporučuje, aby k válce vůbec neradili, naprosto však se jim zapovídá účastniti se boje s mečem v ruce. Ale přes to jsou kněží i mezi husity, kteří tak činili, jak vidíme z 1. 309b2: »Protož kněžím nenie snadné raditi k takovým bojuom, nebo pád a osiedlo pohotově jest ... Poněvadž v řeči osiedlo jest na snadě, nadto v boji proti tělu a člověku tisiec osiedl jest. Potřebie jest kněžím opatřiti se, kteří sau byli na vojně, snad najdau, z čeho by pokánie činili, jinak zatraceni budau«1). Jakoubek také praví, proč se mají chrániti i vojáci zabíti druhého; jest to péče o spásu duše zabitého (310a1): »Naši mnozí křesťané nechtěli by samým sobě toho, aby zmordováni byli v hříších, ale jiným nechtí dáti prodlenie ku pokání«. Je jasné, že ušlechtilý kazatel naprosto nesouhlasil s krutým pobíjením 1) Jest to nejspíše narážka na Želivského; viz výše při datování. — Jako kněžím, tak i ženám vyčítá Jakoubek, že se účastní činně boje; tak 198b2: »Jako kněžím nesluší světských obchoduov a bojuov provoditi, tak i ženám, kteréž také provozují ukrutenstvie nad chudými a laupie a pálé. Tuto slyšíme z zákona, že nemají na vojny pojímány býti. Nebo velmi neslušný jest, jako svini pancieř, tak ženě boj. A ačkoli někteří vymlauvají je pro nětco dobrého, však žalují na ně neřádové jich«. Pod. 249b2: »Jako již bojují kněží a ženy světským obyčejem, pálé a mordují, jakož se již tak stavové zmíchali, žádný svého nezachovává stavu, to teď tresce . . .«. — Že se kněz má vystříhati války a tělesného boje, hlásal důrazně i Viklef a Hus. (Srovnej Hocha 1. c. str. 140 n.)
LXXII Pohřiechu již obecný jest to hřiech ve dnech Antikristových; bez lásky, tělesně, bez rozkázanie božieho činili sau to proti Kristově zápovědi: Nezabieš! Ti se z toho vymlauvají, hřiechy přikrajvají a lehčie a nekajie se přiesně. Takoví vyhnáni budau z královstvie božieho, kteříž nechtí vyhnáni býti z Prahy!« Proto jest třeba se káti všem bojovníkům, kteří se provinili vraždou, loupeží neb jakkoli jinak (309b1/b2): »Dnes navraťte se k srdci, bojovníci pro zákon boží, všecko-li ste činili z ponuknutie Ducha božieho a z lásky! Jestliže jest nebylo z lásky činěno, tu ť se shledává vražda. A že sau řiedcí to z lásky činili, málo jest jich, kteří by tu viece stupňuov lásky sobě dobyli, protož na mnohých nalézá se vražda ... Takéž i dnes, kteří počínají dobrým aumyslem bojovati a Ducha božieho hajbajícieho k tomu mají, ještě navracu- jíce se z boje najdau v Mojžiešovi, totiž v zákoně Kristově, co by oplakati měli a z čeho pokánie činiti; a jestliže se nebudau toho káti, aučastni sau vražedlníkuov«. Kněžím se doporučuje, aby k válce vůbec neradili, naprosto však se jim zapovídá účastniti se boje s mečem v ruce. Ale přes to jsou kněží i mezi husity, kteří tak činili, jak vidíme z 1. 309b2: »Protož kněžím nenie snadné raditi k takovým bojuom, nebo pád a osiedlo pohotově jest ... Poněvadž v řeči osiedlo jest na snadě, nadto v boji proti tělu a člověku tisiec osiedl jest. Potřebie jest kněžím opatřiti se, kteří sau byli na vojně, snad najdau, z čeho by pokánie činili, jinak zatraceni budau«1). Jakoubek také praví, proč se mají chrániti i vojáci zabíti druhého; jest to péče o spásu duše zabitého (310a1): »Naši mnozí křesťané nechtěli by samým sobě toho, aby zmordováni byli v hříších, ale jiným nechtí dáti prodlenie ku pokání«. Je jasné, že ušlechtilý kazatel naprosto nesouhlasil s krutým pobíjením 1) Jest to nejspíše narážka na Želivského; viz výše při datování. — Jako kněžím, tak i ženám vyčítá Jakoubek, že se účastní činně boje; tak 198b2: »Jako kněžím nesluší světských obchoduov a bojuov provoditi, tak i ženám, kteréž také provozují ukrutenstvie nad chudými a laupie a pálé. Tuto slyšíme z zákona, že nemají na vojny pojímány býti. Nebo velmi neslušný jest, jako svini pancieř, tak ženě boj. A ačkoli někteří vymlauvají je pro nětco dobrého, však žalují na ně neřádové jich«. Pod. 249b2: »Jako již bojují kněží a ženy světským obyčejem, pálé a mordují, jakož se již tak stavové zmíchali, žádný svého nezachovává stavu, to teď tresce . . .«. — Že se kněz má vystříhati války a tělesného boje, hlásal důrazně i Viklef a Hus. (Srovnej Hocha 1. c. str. 140 n.)
Strana LXXIII
LXXIII a upalováním nepřátel, jehož se i husité dopouštěli. Nic jim ne- prospějí výmluvy (152b1): »A ti všickni sú vražedlníci, svolujíce nepravosti. Jako i nynie mnozí pod zpuosobau pře božie povolují vraždě, krádeži etc., avšak jeden každý i. Písma sv. podporau vymlauvati se umí; ukážieť se však časem svým a zjeveni budau všickni skutkové naši«. Jest jiná cesta, bezpečnější, kterou ukazuje autor Výkladu, aby byli staveni hříchové (179a1): »K tomu ť se jest Praha zavázala, aby tak hřiechové stavováni byli a šelmu s jejími hlavami aby zabíjeli... Protož by potřebie bylo zbroje duchovnie«. A níže (179a2): »Protož máme bojovati věrau, nadějí a láskau a životem dobrým a svatým a modlitbami, častými posty, životem kajícím proti šelmě a jejiem těžkým šípóm. Někdy mnozí z strany boží byli, ješto sau přemáhali, ale nynie již těchto časuov od šelmy přemoženi bývají«. Ba, Jakoubek přímo radí k snášení protivenství a mučednické smrti; tak by vyvolení boží aspoň nepotřísnili rukou svých krví a došli by jistěji blaženosti nebeské (194b1/b2): »Ktož pak nebude se chtieti klaněti šelmě, umře. Povstane všeckeren národ proti takovému. A lepšie jest smrt nežli modlářstvie takové. Těchto dnuov přišla šelma, král uherský, aby se jí klaněli a pro něho aby pravda byla opuštěna; druhá jemu byla na pomoc. Kdybychom kněžie život věčný předložili sobě s kněžími v prvním stavu a mužie i dietky i ženy kdybychom byli vyšli s věrau Kristo- vau, nechtějíce se jemu klaněti a jej ctíti a pro něho od pravdy odstúpiti, již bychom s Kristem byli u pokoji; nechajíce válek, bezpečnější bychom byli cestu vyvolili. Jako světí mučedlníci: někdy jich tisíc jeden den zemřelo a mnoho dobrého pocházelo z toho. Ale již, zkazí-li se jedna zlost, jiná přijde; jedna strana kazí druhau; v žádném téměř domu nenie milovánie božieho a pokoje, ale rozdělenie a blud a časové nebezpeční náramně. Bylo by všem lépe raději umřieti! My kněžie najprvé kdybychom byli vyšli, nechtějíce šelmě svoliti, byli bychom již s Bohem a všecku zlost světa byli bychme přemohli, z těchto časuov ne- bezpečných byli bychme vyšli a již bychom v radosti byli«. A pokračuje (194b2/195a1): »Skrz mučedlnictvo naše byl by řád prvotnie cierkve uveden, ale skrz války tyto neuvodí se. Ačkoli křehčejším a mdlejším dopuštěno jest vedlé cesty lásky bojovati pro jeho při, ale velmi ť jest tu nesnadné, ano, jestliže jediný shřeší u vojště, častokrát všecko vojsko utrpí... Nebo dobří mají
LXXIII a upalováním nepřátel, jehož se i husité dopouštěli. Nic jim ne- prospějí výmluvy (152b1): »A ti všickni sú vražedlníci, svolujíce nepravosti. Jako i nynie mnozí pod zpuosobau pře božie povolují vraždě, krádeži etc., avšak jeden každý i. Písma sv. podporau vymlauvati se umí; ukážieť se však časem svým a zjeveni budau všickni skutkové naši«. Jest jiná cesta, bezpečnější, kterou ukazuje autor Výkladu, aby byli staveni hříchové (179a1): »K tomu ť se jest Praha zavázala, aby tak hřiechové stavováni byli a šelmu s jejími hlavami aby zabíjeli... Protož by potřebie bylo zbroje duchovnie«. A níže (179a2): »Protož máme bojovati věrau, nadějí a láskau a životem dobrým a svatým a modlitbami, častými posty, životem kajícím proti šelmě a jejiem těžkým šípóm. Někdy mnozí z strany boží byli, ješto sau přemáhali, ale nynie již těchto časuov od šelmy přemoženi bývají«. Ba, Jakoubek přímo radí k snášení protivenství a mučednické smrti; tak by vyvolení boží aspoň nepotřísnili rukou svých krví a došli by jistěji blaženosti nebeské (194b1/b2): »Ktož pak nebude se chtieti klaněti šelmě, umře. Povstane všeckeren národ proti takovému. A lepšie jest smrt nežli modlářstvie takové. Těchto dnuov přišla šelma, král uherský, aby se jí klaněli a pro něho aby pravda byla opuštěna; druhá jemu byla na pomoc. Kdybychom kněžie život věčný předložili sobě s kněžími v prvním stavu a mužie i dietky i ženy kdybychom byli vyšli s věrau Kristo- vau, nechtějíce se jemu klaněti a jej ctíti a pro něho od pravdy odstúpiti, již bychom s Kristem byli u pokoji; nechajíce válek, bezpečnější bychom byli cestu vyvolili. Jako světí mučedlníci: někdy jich tisíc jeden den zemřelo a mnoho dobrého pocházelo z toho. Ale již, zkazí-li se jedna zlost, jiná přijde; jedna strana kazí druhau; v žádném téměř domu nenie milovánie božieho a pokoje, ale rozdělenie a blud a časové nebezpeční náramně. Bylo by všem lépe raději umřieti! My kněžie najprvé kdybychom byli vyšli, nechtějíce šelmě svoliti, byli bychom již s Bohem a všecku zlost světa byli bychme přemohli, z těchto časuov ne- bezpečných byli bychme vyšli a již bychom v radosti byli«. A pokračuje (194b2/195a1): »Skrz mučedlnictvo naše byl by řád prvotnie cierkve uveden, ale skrz války tyto neuvodí se. Ačkoli křehčejším a mdlejším dopuštěno jest vedlé cesty lásky bojovati pro jeho při, ale velmi ť jest tu nesnadné, ano, jestliže jediný shřeší u vojště, častokrát všecko vojsko utrpí... Nebo dobří mají
Strana LXXIV
LXXIV bojovati, kteříž po lakomství nestojí, šelmy nectí, nepřátely milují, spasenie duší jich žádají, aby se obrátili ku Pánu Bohu, a k tomu mieří, aby naučili je podlé zákona božieho. Žádný tu pokrytec, žádný ukrutník, žádná šelma nemá býti tu, ale všickni v Duchu svatém shromážděni, ne z hnutic krve a těla, ale z hnutie Ducha božieho, které sau zlé věci u vojště, ty stavovati a krotiti. Ano zde v domu a v městě Buoh hněvá se, jestliže na hřiechy naše i jiných nepláčeme, nelitujeme bolestně a netresceme. A když zde v městě hřešíme, oněmno na poli v boji škodíme, a jistě pře- velmi; ale kdybychme činili pokánie všickni a oněm také vzkázali, aby činili pokánie, tak jsúce srovnáni v duchu pokorném, zastrašili bychme všecky nepřátely naše«. A ještě jednou (320b2) se vrací Jakoubek k časovému tomuto thematu, zase doporučuje boj duchovní místo tělesného: »Ó, kdy- bychom dnes na koni bílém, totiž s naučením a napravením a s láskau navštievili nepřátely naše, viece bychom jich obrátili, nežli sme obrátili skrz koně rajzieho a vylitie krve! Modliti se nám sluší, aby Pán navštívil nás a vedl ku pokání, abychom, zbíleni jsúce jako koňové silní, kazili zlost šelmy a prorokuov jejích, aby již lidíčkové Ježíše Krista měli slovo božie a přijímanie těla a krve Páně«1). — 1) Kolisi, v níž se octl Jakoubek, jsa poměry nucen učiniti ústupek hlasu svého svědomí, lze doložiti ve Výkladě několikrát. Tak čteme na str. 241b1: »Na to nechť pohledí, kteříž na vojnu proti nepřátelóm vycházejí. A z těchto řečí máme, že boj spravedlivý muože býti proti božím nepřáte- luom, nebo andělé uvozují pomsty; ale všecky nezřízenosti mají odjaty býti«. A už předtím (183b2): »Opět (tvrdí bludaři), že čas jest pomsty a nemilosrdenstvie a že sluší zabiti nepřítele a nedopúštěti mu živu býti; ano Pán činí milosrdenstvie s námi, nebo trestáním chce nás k sobě obrátiti. Item, aby osobně kněžie války vedli tělesné, vedlé těla bojujíce, jakož jest to vidíno na mnohých; a to jest proti Kristu, čtení, životu, příkladu jeho a naučení i svatých jeho. Protož pokánie mají činiti z povolenie a po- nuknutie k vodění tělesnému. Apoštol die: Vezměte voděnie božie! Opět: Naše voděnie nejsau tělesná. Mnozí k vodění tělesnému ponaukali a napomí- nali jiné a naději položili v tom odění tělesném, a ne v duchovním. I ovšem poněkud zákonu božskému prospievá oděnie vzíti tělesná, ale najprvé připraviece se a zpuosobíce v duchovnie, a to lajkové; ale my, kněží, užívajme duchovnieho voděnie a lid k témuž veďme«. Str. 202a1: »Jeho (Kristův) meč moci světské puojčen jest s příčinami k tomu slušnými. Nenie však bezpečná cesta tak jako prvnie v následování cierkve prvotnie (= vystříhati se bojů)«. — Srovnej k této otázce i Nováka, Sborník histor. kr. XXVII (1926) str. 132 nn.
LXXIV bojovati, kteříž po lakomství nestojí, šelmy nectí, nepřátely milují, spasenie duší jich žádají, aby se obrátili ku Pánu Bohu, a k tomu mieří, aby naučili je podlé zákona božieho. Žádný tu pokrytec, žádný ukrutník, žádná šelma nemá býti tu, ale všickni v Duchu svatém shromážděni, ne z hnutic krve a těla, ale z hnutie Ducha božieho, které sau zlé věci u vojště, ty stavovati a krotiti. Ano zde v domu a v městě Buoh hněvá se, jestliže na hřiechy naše i jiných nepláčeme, nelitujeme bolestně a netresceme. A když zde v městě hřešíme, oněmno na poli v boji škodíme, a jistě pře- velmi; ale kdybychme činili pokánie všickni a oněm také vzkázali, aby činili pokánie, tak jsúce srovnáni v duchu pokorném, zastrašili bychme všecky nepřátely naše«. A ještě jednou (320b2) se vrací Jakoubek k časovému tomuto thematu, zase doporučuje boj duchovní místo tělesného: »Ó, kdy- bychom dnes na koni bílém, totiž s naučením a napravením a s láskau navštievili nepřátely naše, viece bychom jich obrátili, nežli sme obrátili skrz koně rajzieho a vylitie krve! Modliti se nám sluší, aby Pán navštívil nás a vedl ku pokání, abychom, zbíleni jsúce jako koňové silní, kazili zlost šelmy a prorokuov jejích, aby již lidíčkové Ježíše Krista měli slovo božie a přijímanie těla a krve Páně«1). — 1) Kolisi, v níž se octl Jakoubek, jsa poměry nucen učiniti ústupek hlasu svého svědomí, lze doložiti ve Výkladě několikrát. Tak čteme na str. 241b1: »Na to nechť pohledí, kteříž na vojnu proti nepřátelóm vycházejí. A z těchto řečí máme, že boj spravedlivý muože býti proti božím nepřáte- luom, nebo andělé uvozují pomsty; ale všecky nezřízenosti mají odjaty býti«. A už předtím (183b2): »Opět (tvrdí bludaři), že čas jest pomsty a nemilosrdenstvie a že sluší zabiti nepřítele a nedopúštěti mu živu býti; ano Pán činí milosrdenstvie s námi, nebo trestáním chce nás k sobě obrátiti. Item, aby osobně kněžie války vedli tělesné, vedlé těla bojujíce, jakož jest to vidíno na mnohých; a to jest proti Kristu, čtení, životu, příkladu jeho a naučení i svatých jeho. Protož pokánie mají činiti z povolenie a po- nuknutie k vodění tělesnému. Apoštol die: Vezměte voděnie božie! Opět: Naše voděnie nejsau tělesná. Mnozí k vodění tělesnému ponaukali a napomí- nali jiné a naději položili v tom odění tělesném, a ne v duchovním. I ovšem poněkud zákonu božskému prospievá oděnie vzíti tělesná, ale najprvé připraviece se a zpuosobíce v duchovnie, a to lajkové; ale my, kněží, užívajme duchovnieho voděnie a lid k témuž veďme«. Str. 202a1: »Jeho (Kristův) meč moci světské puojčen jest s příčinami k tomu slušnými. Nenie však bezpečná cesta tak jako prvnie v následování cierkve prvotnie (= vystříhati se bojů)«. — Srovnej k této otázce i Nováka, Sborník histor. kr. XXVII (1926) str. 132 nn.
Strana LXXV
LXXV V učení o svátostech se Jakoubek neodchyluje od praxe sou- časné. Výslovně mluví o křtu sv. na str. 353b2. »A protož na křtu vnitřní člověk skrz přijetie Ducha sv. obnovuje se a světlem božským se osvěcuje«. Pod. i na str. 443a1/a2: »A pro tato ne- mluvňátka spolu slibují kmotrové a kmotry a péči o nich aby měli, aby dobře živi byli a proti hřiechóm aby bojovali a Boha milovali, od zlých věcí utiekali a aby nepadali v hřiechy smrtedlné«. I zpověď uznávál), jak vidíme zejména ze slov (97a1): »Křesťan věrný má troje vyznánie činiti, totiž své hřiechy vyznávati Bohu a také někdy bližniemu a knězi, jaký jest byl, aby se toho často Pánu vyznával a nechtěl se jinak ukazovati, jediné jakž jest. Nebo vyznávanie hřiechuov činie zahanbenie a shlazuje hřiechy ... A protož od starodávna zpověd zachovávali sú... Ale zpovědi z samého obyčeje, bez pokory, viece škodie«. Proti bludům těch, kteří jsou proti svátosti manželství, vyslovuje se na př. na str. 309a2: »Druhé zhajují ženiti se a vdávati a stavy man- želské podlé Ježíše Krista vykořeňují a pravie, že se nemají ty svadby puosobiti«. Podobně na str. 457b1: »pravie z té slepoty. .., že nemá držán a zachováván býti stav panenský a manželstvie křesťanuov«. O tom, jak významný, ale i odpovědný je stav kněžský, byla řeč výše (str. XLVII nn.). O svěcení na kněžství viz i str. LXXXIV, o posledním pomazání (oleji) na str. LXXXV. Nejčastěji však jako pilný čtenář a následovník Matěje z Ja- nova mluví o svátosti oltářní, jako původce přijímání podobojí zdůrazňuje tu zejména přijímání krve Páně z kalicha a přijímání dítek2). Tak na str. 38b1: »Tento ť jest meč Gedeonuov, přijímanie krve Páně z kalicha, kterýmž nepřátelé bývají poraženi«. Prospěch z toho vyjadřuje prostě (str. 74b1) slovy: »A na to přijímáme tělo a krev Páně, abychom zduchovněli«. Jiný užitek této svátosti vypisuje na str. 150b1: »A kteříž hodně přistaupají, strachové odcházejí od člověka. A vzdalovánie od té velebné svátosti jest vzdalovánie od najlepšieho dobrého svého, náboženstvie, a což k spasení potřebného, aniž šatan má tak veliké moci proti těm, 1) O zpovědi napsal Jakoubek Tractatus de confessione vocali, kde se chová ke zpovědi ústní ještě skepticky, a Sermo de confes- sione (uznává zpověď s výhradou). Srovnej Bartoše, Literární činnost č. 3 a 53. 2) Přehled Jakoubkova boje o kalich s výčtem spisů viz u Bartoše, Liter. činnost str. 33—42.
LXXV V učení o svátostech se Jakoubek neodchyluje od praxe sou- časné. Výslovně mluví o křtu sv. na str. 353b2. »A protož na křtu vnitřní člověk skrz přijetie Ducha sv. obnovuje se a světlem božským se osvěcuje«. Pod. i na str. 443a1/a2: »A pro tato ne- mluvňátka spolu slibují kmotrové a kmotry a péči o nich aby měli, aby dobře živi byli a proti hřiechóm aby bojovali a Boha milovali, od zlých věcí utiekali a aby nepadali v hřiechy smrtedlné«. I zpověď uznávál), jak vidíme zejména ze slov (97a1): »Křesťan věrný má troje vyznánie činiti, totiž své hřiechy vyznávati Bohu a také někdy bližniemu a knězi, jaký jest byl, aby se toho často Pánu vyznával a nechtěl se jinak ukazovati, jediné jakž jest. Nebo vyznávanie hřiechuov činie zahanbenie a shlazuje hřiechy ... A protož od starodávna zpověd zachovávali sú... Ale zpovědi z samého obyčeje, bez pokory, viece škodie«. Proti bludům těch, kteří jsou proti svátosti manželství, vyslovuje se na př. na str. 309a2: »Druhé zhajují ženiti se a vdávati a stavy man- želské podlé Ježíše Krista vykořeňují a pravie, že se nemají ty svadby puosobiti«. Podobně na str. 457b1: »pravie z té slepoty. .., že nemá držán a zachováván býti stav panenský a manželstvie křesťanuov«. O tom, jak významný, ale i odpovědný je stav kněžský, byla řeč výše (str. XLVII nn.). O svěcení na kněžství viz i str. LXXXIV, o posledním pomazání (oleji) na str. LXXXV. Nejčastěji však jako pilný čtenář a následovník Matěje z Ja- nova mluví o svátosti oltářní, jako původce přijímání podobojí zdůrazňuje tu zejména přijímání krve Páně z kalicha a přijímání dítek2). Tak na str. 38b1: »Tento ť jest meč Gedeonuov, přijímanie krve Páně z kalicha, kterýmž nepřátelé bývají poraženi«. Prospěch z toho vyjadřuje prostě (str. 74b1) slovy: »A na to přijímáme tělo a krev Páně, abychom zduchovněli«. Jiný užitek této svátosti vypisuje na str. 150b1: »A kteříž hodně přistaupají, strachové odcházejí od člověka. A vzdalovánie od té velebné svátosti jest vzdalovánie od najlepšieho dobrého svého, náboženstvie, a což k spasení potřebného, aniž šatan má tak veliké moci proti těm, 1) O zpovědi napsal Jakoubek Tractatus de confessione vocali, kde se chová ke zpovědi ústní ještě skepticky, a Sermo de confes- sione (uznává zpověď s výhradou). Srovnej Bartoše, Literární činnost č. 3 a 53. 2) Přehled Jakoubkova boje o kalich s výčtem spisů viz u Bartoše, Liter. činnost str. 33—42.
Strana LXXVI
LXXVI kteříž hodně tělo a krev Páně přijímají«1). Význam této svátosti zdůrazňuje (160a2) slovy: »Počátek viery jest mieti poznánie cierkve svaté a aučastenstvie svatých, kteréž jest v svátosti ve- lebné těla Páně«. Svátost oltářní jest Jakoubkovi »najzbožilejšie« (179b1; pod. 300a1, 309a3 a j.). V ní jest Kristus Ježíš s námi jistotně a přítomně (328b1), »vedlé božstvie i člověčenstvie jest v nebi i s námi právě a jistotně u velebné svátosti« (334b1/b2). Podávati se má ovšem pod obojí způsobou: »Krev Ježíše Krista najviece spojuje obce tyto v boji proti Antikristu, kteréhož sau přemohli také na tomto světě těchto dnuov, a činí pomoc přemáhati hřiechy v duši a pokušenie« (166b2).2) I nemluvňatům3) se jí má dostávati (326b2): »Za času mučedlníkuov zajisté světí mučedlníci volali sau k této večeři, velebné svátosti pod obojí zpuosobau, lidi dospělé v věku i nemluvňátka«. Užitek z přijímání má ovšem jen křesťan, který hodně přijímá (434b1): »A kto chce býti zdrželivý, přistaupaj hodně k svátosti velebné; nebo ty zlé věci, totiž hnutie tělesná k vopilství, k smilstvu, k lakotě a k těm podobným skrocují se a zapuzují«. Kde toho není, nemá svátost oltářní prospěchu (433b2): »Odkud sau svárové nynějšie a nesnáze odporné a pokrytstva? Ne odjinud nežli z nehodného přijímanie«. Proto praví (403b1): »Lépe by bylo zde na těle snésti tisíc ran nežli jedinau nehodně přijímati tělo a krev Páně«. Tak i na str. 44a2: »Nebo tak pohřiechu dábel vyprosil sobě, že téměř všecka srdce trápí a vládne jimi, takže spolu k stolu Páně přistúpají, jednostýný(!) zákon učie, avšak se spolu svářie, kdež by však 1) Účinky svátosti oltářní vyčítá obsáhle na str. 390a2: Kdež jest viera o této velebné svátosti, sau žádosti veliké ku počestnosti Kristově, dává se na dobré skutky, aby toho hodně požíval, oddává se ku pokoře, k bázni a třesení před tau svátostí velebnau a k čistotě srdečné ... A když přijímá, zastavuje a přestává od řečí marných, od hněvu, od nenávisti, a dává se na život dobrý a příklady dobré, aby opět a opět při- jímal; tu patří na božie milosrdenstvie, tu uzdravuje duši, tu má naději a doufánie proti zaufalství a povstává po přijímaní ke všem skutkuom dobrým, k lásce a z toho k naději o budaucí vlasti. — Ze slov jeho vidíme, že souhlasí s Matějem z Janova i v otázce častého přijímání svátosti oltářní. 2) Podobně na str. 349b2: Druhé o posvátném přijímaní krve Páně z kalicha lidu obecnému, že jest to věc slušná, hlas jest svaté cierkve prvotnie k tomu; a jich hlas potvrzuje pravdy, protož má držána býti. Nebo (351a2): Nenie dosti člověku toliko pokrmem tělesným se krmiti, ale i nápojem. Tak nenie dosti těla božieho toliko užívati u velebné svátosti, ale i krve z kalicha. 3) Srovnej Bartošovu Lit. činnost č. 71.
LXXVI kteříž hodně tělo a krev Páně přijímají«1). Význam této svátosti zdůrazňuje (160a2) slovy: »Počátek viery jest mieti poznánie cierkve svaté a aučastenstvie svatých, kteréž jest v svátosti ve- lebné těla Páně«. Svátost oltářní jest Jakoubkovi »najzbožilejšie« (179b1; pod. 300a1, 309a3 a j.). V ní jest Kristus Ježíš s námi jistotně a přítomně (328b1), »vedlé božstvie i člověčenstvie jest v nebi i s námi právě a jistotně u velebné svátosti« (334b1/b2). Podávati se má ovšem pod obojí způsobou: »Krev Ježíše Krista najviece spojuje obce tyto v boji proti Antikristu, kteréhož sau přemohli také na tomto světě těchto dnuov, a činí pomoc přemáhati hřiechy v duši a pokušenie« (166b2).2) I nemluvňatům3) se jí má dostávati (326b2): »Za času mučedlníkuov zajisté světí mučedlníci volali sau k této večeři, velebné svátosti pod obojí zpuosobau, lidi dospělé v věku i nemluvňátka«. Užitek z přijímání má ovšem jen křesťan, který hodně přijímá (434b1): »A kto chce býti zdrželivý, přistaupaj hodně k svátosti velebné; nebo ty zlé věci, totiž hnutie tělesná k vopilství, k smilstvu, k lakotě a k těm podobným skrocují se a zapuzují«. Kde toho není, nemá svátost oltářní prospěchu (433b2): »Odkud sau svárové nynějšie a nesnáze odporné a pokrytstva? Ne odjinud nežli z nehodného přijímanie«. Proto praví (403b1): »Lépe by bylo zde na těle snésti tisíc ran nežli jedinau nehodně přijímati tělo a krev Páně«. Tak i na str. 44a2: »Nebo tak pohřiechu dábel vyprosil sobě, že téměř všecka srdce trápí a vládne jimi, takže spolu k stolu Páně přistúpají, jednostýný(!) zákon učie, avšak se spolu svářie, kdež by však 1) Účinky svátosti oltářní vyčítá obsáhle na str. 390a2: Kdež jest viera o této velebné svátosti, sau žádosti veliké ku počestnosti Kristově, dává se na dobré skutky, aby toho hodně požíval, oddává se ku pokoře, k bázni a třesení před tau svátostí velebnau a k čistotě srdečné ... A když přijímá, zastavuje a přestává od řečí marných, od hněvu, od nenávisti, a dává se na život dobrý a příklady dobré, aby opět a opět při- jímal; tu patří na božie milosrdenstvie, tu uzdravuje duši, tu má naději a doufánie proti zaufalství a povstává po přijímaní ke všem skutkuom dobrým, k lásce a z toho k naději o budaucí vlasti. — Ze slov jeho vidíme, že souhlasí s Matějem z Janova i v otázce častého přijímání svátosti oltářní. 2) Podobně na str. 349b2: Druhé o posvátném přijímaní krve Páně z kalicha lidu obecnému, že jest to věc slušná, hlas jest svaté cierkve prvotnie k tomu; a jich hlas potvrzuje pravdy, protož má držána býti. Nebo (351a2): Nenie dosti člověku toliko pokrmem tělesným se krmiti, ale i nápojem. Tak nenie dosti těla božieho toliko užívati u velebné svátosti, ale i krve z kalicha. 3) Srovnej Bartošovu Lit. činnost č. 71.
Strana LXXVII
LXXVII přijímanie hodné mělo v nás uvésti jednotu svatú. Avšak zvláště kteří chtí nábožnějšie býti, více se sváří než ti prostí; od upřiem- nosti viery ješto nevypadají, ne tak se vadí a škorpie. Alevšak to znamenie nám má býti, že lidé pohřiechu nehodně přijímají a nejsú zpuosobní ku poslúchaní slova Páně. Nebo srdce hodně přijímajície neroztrhují se, nesvářie se«. Kdo nehodně přijímá, potracuje užitek této svátosti (354a1): »A skrz okušenie pravé těla a krve Páně a daruov nebeských člověk se obnovuje a pro- měňuje; ale člověk nakažený v chuti a okušení jako zimnicí necítí oněch božských, ale sladké věci zdadie se mu hořké etc.« Proto má před přijímáním předcházeti pravá lítost nad hříchy (365b2) »A protož každý, do kostela k přijímaní těla a krve Páně jíti chtěje, měl by se vzhlédnauti do tohoto zrcadla, jest-li na něm jaká poškvrna, aby na ni lkal a plakal«1). Apologii přijímání podobojí čteme zejména na str. 457a2: »A protož toho máme příklad zkušený, když Ježíš Kristus klíč Daviduov otvierá, svuoj poklad svatosvaté krve v kalichu, zlí učiněni sau viece zlí; kdyžto potok studnice a boku Kristova vyplynul jest v svatosvaté krvi, co jest již velikých páduov a jak mnoho pohoršení; když přijímanie najzbožilejšie krve lidu božímu dáno jest od Krista, kterak sau někteří padli od viery a viece uškodili duši své vlastní a vyvoleným božím; co utrhání, co hoř- kostí, co páduov od milosti božie! A mužie najnábožnějšie jako o skálu se obráželi a byli proti pravdě a proti voleným, přídržejícím se pravdy!« A níže (457b2): »A dnes kto se nehorší, kto povstává z hřiechuov, kto jest, ješto by se varoval hřiechuov a pohoršení z přijímanie krve Ježíše Krista?... Die někto: »Lépe by bylo nezačínati takových věcí nežli dávati příčinu ku pádu a pohoršením a zbuzovati války! A povstává hněv, peklo a svět veškeren proti té pravdě!« Odpovídá Pán: »Kto škodí, škoď ještě, a kto se horší, horš se ještě«, totiž zachovávána ovšem má býti pravda a po- 1) Srovnej i 230b1: Protož se zapoviedá všelikému smilníku, cizo- ložníku, dráči a laupežníku a každému, kto jest v smrtedlném hřiechu, nebo utrhači, hněvníku, pokrytci — žádný ten bez lékaře spasitedlného nepřistaupaj a bez zpovědi!... Protož nižádný svárlivý nepřistaupaj aneb čině ruoznice a nesnáze, žádný laupežník pod zpuosobau válek pro zákon boží! Napomínám také ženy pokryté, aby nepřistaupaly k velebné svátosti oltářní, a kto také pochybuje u vieře o velebné svátosti; neb se nalézají, kteříž přistaupají beze všie viery. — A na str. 80b2: Nebo, kteří nehodně přistúpají, Krista, což na nich jest, opět křižují. A když bludně lidé smýšlejí o té velebné svátosti, on, Kristus Pán, mnoho trpí v ní.
LXXVII přijímanie hodné mělo v nás uvésti jednotu svatú. Avšak zvláště kteří chtí nábožnějšie býti, více se sváří než ti prostí; od upřiem- nosti viery ješto nevypadají, ne tak se vadí a škorpie. Alevšak to znamenie nám má býti, že lidé pohřiechu nehodně přijímají a nejsú zpuosobní ku poslúchaní slova Páně. Nebo srdce hodně přijímajície neroztrhují se, nesvářie se«. Kdo nehodně přijímá, potracuje užitek této svátosti (354a1): »A skrz okušenie pravé těla a krve Páně a daruov nebeských člověk se obnovuje a pro- měňuje; ale člověk nakažený v chuti a okušení jako zimnicí necítí oněch božských, ale sladké věci zdadie se mu hořké etc.« Proto má před přijímáním předcházeti pravá lítost nad hříchy (365b2) »A protož každý, do kostela k přijímaní těla a krve Páně jíti chtěje, měl by se vzhlédnauti do tohoto zrcadla, jest-li na něm jaká poškvrna, aby na ni lkal a plakal«1). Apologii přijímání podobojí čteme zejména na str. 457a2: »A protož toho máme příklad zkušený, když Ježíš Kristus klíč Daviduov otvierá, svuoj poklad svatosvaté krve v kalichu, zlí učiněni sau viece zlí; kdyžto potok studnice a boku Kristova vyplynul jest v svatosvaté krvi, co jest již velikých páduov a jak mnoho pohoršení; když přijímanie najzbožilejšie krve lidu božímu dáno jest od Krista, kterak sau někteří padli od viery a viece uškodili duši své vlastní a vyvoleným božím; co utrhání, co hoř- kostí, co páduov od milosti božie! A mužie najnábožnějšie jako o skálu se obráželi a byli proti pravdě a proti voleným, přídržejícím se pravdy!« A níže (457b2): »A dnes kto se nehorší, kto povstává z hřiechuov, kto jest, ješto by se varoval hřiechuov a pohoršení z přijímanie krve Ježíše Krista?... Die někto: »Lépe by bylo nezačínati takových věcí nežli dávati příčinu ku pádu a pohoršením a zbuzovati války! A povstává hněv, peklo a svět veškeren proti té pravdě!« Odpovídá Pán: »Kto škodí, škoď ještě, a kto se horší, horš se ještě«, totiž zachovávána ovšem má býti pravda a po- 1) Srovnej i 230b1: Protož se zapoviedá všelikému smilníku, cizo- ložníku, dráči a laupežníku a každému, kto jest v smrtedlném hřiechu, nebo utrhači, hněvníku, pokrytci — žádný ten bez lékaře spasitedlného nepřistaupaj a bez zpovědi!... Protož nižádný svárlivý nepřistaupaj aneb čině ruoznice a nesnáze, žádný laupežník pod zpuosobau válek pro zákon boží! Napomínám také ženy pokryté, aby nepřistaupaly k velebné svátosti oltářní, a kto také pochybuje u vieře o velebné svátosti; neb se nalézají, kteříž přistaupají beze všie viery. — A na str. 80b2: Nebo, kteří nehodně přistúpají, Krista, což na nich jest, opět křižují. A když bludně lidé smýšlejí o té velebné svátosti, on, Kristus Pán, mnoho trpí v ní.
Strana LXXVIII
LXXVIII sluhována a nemá býti opuštěna pro osiedla a pro smrt a pro pohruožky a pro žaláře a pro lsti«. A pokračuje (458a2): »Protož nesluší praviti toho: »Tato pravda jest ku pohoršení, tehdy nemá oznamována býti!«, ano brž viece a více pro vyvolené má býti pravena, aby v ní trvali a světější byli zde skrze milost a potom v slávě věčné«. Podobně brání přijímání dítek (457b1/b2): »Item v otevřenie a zjevenie přijímanie těla a krve Páně z strany dietek malých pád, hněvivost, posměch, rauhanie, to vše bylo, a nevěřili sau, by za času apoštoluov to bylo. A ti osvícení aurazy měli sau těžké v takové pravdě«1). Ze všech bludův, jež se tehdy vyrojily, kárá Jakoubek nej- příkřeji bludy o svátosti oltářní (o tom viz níže). Bohužel se dějí při podávání i přijímání svátosti oltářní mnohé hříchy, jak od kněží, tak od laiků (304b2): »Jiní s chvátaním velebnau svátostí posluhují, na zemi upauštějí, jiní rozlévají z kalicha krev Páně na raucho, na kuklice, na zemi. Item ženy v alby mešné a lajkové v ornáty se obláčejí, aby se rauhali Kristu jako Herodes, před svátostí velebnau puosobí se smiech. Toto ť jest ohavnost veliká«. Jest se za to třeba obávati těžkého trestu božího (178b1): »Kterak velikau nad to poctivost lid křesťanský měl by mieti k arše posvátné, velebné svátosti oltářnie, v dotýkaní neb v přijímaní! Laikové i ženy dotajkají se nepoctivě i pošlapávají nevážně a o posvěcovánie se pokaušejí! Svěcenci a kněží nezřízeně se dotýkají, posvěcují i posluhují, v kostelích velebnau svátost pálí s chrámy a kostely, na zemi pomítají a s monstrancími na místa neslušná stavějí!... Bojím se velmi, aby pro takovau ne- vážnost k velebné svátosti lid těžce v brzkém času nebyl trestán ranau velikau!« Kdo hodně přijímá, musí býti také ctnostně živ (150a2): »Ale že viera o velebné svátosti bez skutkuov jest mrtvá, protož skutky dobré máme činiti... Nebo hodně přijímajície mají napomenutie, aby dobře živi byli; nebo viera nic platna nenie bez skutkuov«. (94b2): »Protož všickni stolu Páně požívajíce zvláště usta Pánu měli by obětovati, aby nic marného, nic utrhavého nemluvili«. 1) O přijímání dítek viz i Jakoubkovu veřejnou intimaci (Palacký, Documenta str. 674/5). Naproti tomu je zajímavé, že o remanenci, k níž se Jakoubek vždycky veřejně hlásil (srovnej Sedlákovy Studie a texty I. str. 461/2), ve Výkladě není téměř zmínky.
LXXVIII sluhována a nemá býti opuštěna pro osiedla a pro smrt a pro pohruožky a pro žaláře a pro lsti«. A pokračuje (458a2): »Protož nesluší praviti toho: »Tato pravda jest ku pohoršení, tehdy nemá oznamována býti!«, ano brž viece a více pro vyvolené má býti pravena, aby v ní trvali a světější byli zde skrze milost a potom v slávě věčné«. Podobně brání přijímání dítek (457b1/b2): »Item v otevřenie a zjevenie přijímanie těla a krve Páně z strany dietek malých pád, hněvivost, posměch, rauhanie, to vše bylo, a nevěřili sau, by za času apoštoluov to bylo. A ti osvícení aurazy měli sau těžké v takové pravdě«1). Ze všech bludův, jež se tehdy vyrojily, kárá Jakoubek nej- příkřeji bludy o svátosti oltářní (o tom viz níže). Bohužel se dějí při podávání i přijímání svátosti oltářní mnohé hříchy, jak od kněží, tak od laiků (304b2): »Jiní s chvátaním velebnau svátostí posluhují, na zemi upauštějí, jiní rozlévají z kalicha krev Páně na raucho, na kuklice, na zemi. Item ženy v alby mešné a lajkové v ornáty se obláčejí, aby se rauhali Kristu jako Herodes, před svátostí velebnau puosobí se smiech. Toto ť jest ohavnost veliká«. Jest se za to třeba obávati těžkého trestu božího (178b1): »Kterak velikau nad to poctivost lid křesťanský měl by mieti k arše posvátné, velebné svátosti oltářnie, v dotýkaní neb v přijímaní! Laikové i ženy dotajkají se nepoctivě i pošlapávají nevážně a o posvěcovánie se pokaušejí! Svěcenci a kněží nezřízeně se dotýkají, posvěcují i posluhují, v kostelích velebnau svátost pálí s chrámy a kostely, na zemi pomítají a s monstrancími na místa neslušná stavějí!... Bojím se velmi, aby pro takovau ne- vážnost k velebné svátosti lid těžce v brzkém času nebyl trestán ranau velikau!« Kdo hodně přijímá, musí býti také ctnostně živ (150a2): »Ale že viera o velebné svátosti bez skutkuov jest mrtvá, protož skutky dobré máme činiti... Nebo hodně přijímajície mají napomenutie, aby dobře živi byli; nebo viera nic platna nenie bez skutkuov«. (94b2): »Protož všickni stolu Páně požívajíce zvláště usta Pánu měli by obětovati, aby nic marného, nic utrhavého nemluvili«. 1) O přijímání dítek viz i Jakoubkovu veřejnou intimaci (Palacký, Documenta str. 674/5). Naproti tomu je zajímavé, že o remanenci, k níž se Jakoubek vždycky veřejně hlásil (srovnej Sedlákovy Studie a texty I. str. 461/2), ve Výkladě není téměř zmínky.
Strana LXXIX
LXXIX Ale mnozí tak nečiní (299b2): »Bojím se zajisté po znameních zevnitřních, že lid hyne u vieře při velebné svátosti. Ani po při- jímaní nemají se vážně, nebo jazyk svobodně rozvazují v utrhání, v marnostech a v hněvu, jako by ten den nepřijímali«. O očistci měl Jakoubek kázání 29. listopadu 1415 a kromě toho napsal i traktát De purgatoriol). Ve Výkladě hájí očistec na př. na str. 67a2: »Někteří pak hřiechové nemohau než ohněm vyčištěni býti, a ještě jim zde nepostadčuje (!) čas, ale na onom světě aby vyčištěni byli«. (183b2.) »Item že očistec nemá se poklá- dati, a to ženy káží; mnoho jest písem, že falešně pokládají, zapie- rajíce očistce, že by nebyl«. (214a2:) »Ale sau jiní, kteříž sau kajície a umierají, neučinivše uplně dosti za své hřiechy, ale vuoli dobrau mají; ti ještě ne ihned jdau do nebeské vlasti, sau však blaho- slavení a ještě se vyčišťují«2). Tak i na str. 225a1: »Dobří někteří hluboce tak sau shřešili, že tito nynější jim nepostadčují(!) zá- mutkové za vočistec, ale na onom světě budau vyčištěni v moři sklenném, totiž v očistci«. Jinou zmínku věnoval Jakoubek očistci na str. 357a2: »Nebo, kteří zde nedosáhnau těch studnic, ještě po smrti mají jíti k nim, jsauce v očistci«. A na str. 461b2: »Ně- kterým voleným, nevyčištěným zde dostatečně, vycházejícím z světa, ne ihned otvierá se (blaženost nebeská), jediné leč budau očištěni dostatečně. Mučedlníkuom hned se otvierá, kteříž v příčině nové cesty svaté umierají. Některým se nikdá brána královstvie nebeského neotvierá«. Pokání v očistci nebude trvati všem kajíc- níkům stejně dlouho, ale podle míry jejich provinění (257a2/b1): »Jiní mají hřiechy prostřední, jichžto poškvrna velnula v srdce tak velmi, že nynějšie rány nepostadčují(!) vyčistiti duše, ale někteří až do dne saudného trváti budau v očistci, jiní za mnoho let, někteří prvé a spieše vysvobozeni budau«. Jak si Jakoubek představuje očistec a peklo, vidíme z těchto slov (330b2): »A tam bude takový očistec, ne aby tuto bylo tělesné místo aneb oheň, kterýž pálí těla. Mnohé duše zdají se zde býti najčistčie a najkrašie, a když vycházejí z těla, ukáže ť se nějaká poškvrna na duši; a z toho se rodí a rozněcuje některaký oheň. 1) Bartoš, Lit. činnost č. 63 a 64. — Srovnej i Kybala, Učení M. Jana Husa I, str. 143. 2) Podobně je zmínka o očistci i na str. 214a2: Tak mnozí, dokud sau v čištění, k vyplnění však volených božích a k jistému počtu z očistce vycházejí a vysvobozeni bývají modlitbami a almužnami svatých. — Popírání očistce přičítá Jakoubek výslovně sektě valdenské (str. 251b2)
LXXIX Ale mnozí tak nečiní (299b2): »Bojím se zajisté po znameních zevnitřních, že lid hyne u vieře při velebné svátosti. Ani po při- jímaní nemají se vážně, nebo jazyk svobodně rozvazují v utrhání, v marnostech a v hněvu, jako by ten den nepřijímali«. O očistci měl Jakoubek kázání 29. listopadu 1415 a kromě toho napsal i traktát De purgatoriol). Ve Výkladě hájí očistec na př. na str. 67a2: »Někteří pak hřiechové nemohau než ohněm vyčištěni býti, a ještě jim zde nepostadčuje (!) čas, ale na onom světě aby vyčištěni byli«. (183b2.) »Item že očistec nemá se poklá- dati, a to ženy káží; mnoho jest písem, že falešně pokládají, zapie- rajíce očistce, že by nebyl«. (214a2:) »Ale sau jiní, kteříž sau kajície a umierají, neučinivše uplně dosti za své hřiechy, ale vuoli dobrau mají; ti ještě ne ihned jdau do nebeské vlasti, sau však blaho- slavení a ještě se vyčišťují«2). Tak i na str. 225a1: »Dobří někteří hluboce tak sau shřešili, že tito nynější jim nepostadčují(!) zá- mutkové za vočistec, ale na onom světě budau vyčištěni v moři sklenném, totiž v očistci«. Jinou zmínku věnoval Jakoubek očistci na str. 357a2: »Nebo, kteří zde nedosáhnau těch studnic, ještě po smrti mají jíti k nim, jsauce v očistci«. A na str. 461b2: »Ně- kterým voleným, nevyčištěným zde dostatečně, vycházejícím z světa, ne ihned otvierá se (blaženost nebeská), jediné leč budau očištěni dostatečně. Mučedlníkuom hned se otvierá, kteříž v příčině nové cesty svaté umierají. Některým se nikdá brána královstvie nebeského neotvierá«. Pokání v očistci nebude trvati všem kajíc- níkům stejně dlouho, ale podle míry jejich provinění (257a2/b1): »Jiní mají hřiechy prostřední, jichžto poškvrna velnula v srdce tak velmi, že nynějšie rány nepostadčují(!) vyčistiti duše, ale někteří až do dne saudného trváti budau v očistci, jiní za mnoho let, někteří prvé a spieše vysvobozeni budau«. Jak si Jakoubek představuje očistec a peklo, vidíme z těchto slov (330b2): »A tam bude takový očistec, ne aby tuto bylo tělesné místo aneb oheň, kterýž pálí těla. Mnohé duše zdají se zde býti najčistčie a najkrašie, a když vycházejí z těla, ukáže ť se nějaká poškvrna na duši; a z toho se rodí a rozněcuje některaký oheň. 1) Bartoš, Lit. činnost č. 63 a 64. — Srovnej i Kybala, Učení M. Jana Husa I, str. 143. 2) Podobně je zmínka o očistci i na str. 214a2: Tak mnozí, dokud sau v čištění, k vyplnění však volených božích a k jistému počtu z očistce vycházejí a vysvobozeni bývají modlitbami a almužnami svatých. — Popírání očistce přičítá Jakoubek výslovně sektě valdenské (str. 251b2)
Strana LXXX
LXXX A to bude mauka a trápenie, ale ne věčná, než do času. A ty věci duchovnie sau. A z toho rozumíme, kterak bohatec hodovný pohřben jest v pekle. Peklo jest duchovnie propast, totiž pohříženie duše v temnosti a zbavenie věčného světla. A tak v hrozné uvržen temnosti a má velikau tesknost, hryzenie vnitř a rozpálenie a kausanie v svědomí svém. Tělo leží nečisté v světě a v duši má hryzenie a temnosti a stajskanie«. S otázkou očistce těsně souvisí modlitby za mrtvé, jež ovšem autor také doporučuje (252b2): »Od toho slunce zlého, Antikrista, to pošlo, že by se za duše věrných mrtvých modliti neměli, ale že každá duše hned nebo do královstvie nebeského jde, nebo do pekla«. A málo dále (256a2): »A chce Pán, aby poslední cierkev připodobňovala se prvotní cierkvi. Ale pohřiechu lidé dřieve, nežli pravdu jistau přijmau a té povolí, mnoho prvé reptání na- strojí a utrhánie. Jako toto jest pravda ve čtení založená, totiž za mrtvé se modliti, avšak mnozí se proto hněvají a bauří«. Podobně i na str. 419a1: »A porážie se blud veliký těch, kteříž pravili, že se nemodlé za hřiešníky světí ... a za nás k Bohu se modlé, abychom byli s nimi«. Že schvaluje Jakoubek i půst, vidíme z 1. 55a2/b1: »Již jeden duch praví, že, co je udáveného, nemá se jísti, jiní pak všecko na každý den, i v postní dni, chtie jiesti«. Pod. 216b1: »Opět ne- postiti se u vigiljie, nenieť z toho hřiechu, nenie ť žádného aurazu svědomí. V pátek jísti a nepostiti se nenieť prý hřiechu! A ne- dbají na pohoršenie bližních!« A 249b2: »Druhé se hodí k boji duchovnímu skrovnost v pokrmu a nápoji. Pravá ť jest zed proti nepřáteluom svatý puost. Již pohřiechu těla sau od šatanáše roz- vázaná k žrádlu přieliš tohoto času. Viece se hodí puost nežli laupežové a branie (!) válečná«. Naproti tomu zavrhuje autor Výkladu odpustky, milostivé léto, klatby a exkomunikace (192b1): »Za našich let dávali odpustky, milostivé léto, na znamenie navrácenie milosti vypověděným, jako někdy v padesátém létě bývalo v lidu izrahelském. A to činievali, dávajíce milost a smířenie, a že by k spasení to bylo mnohých, ano žádné moci neměl ten oheň před Bohem, než před oblíčejem lidským. Opět, když šelma vyobcovala svaté z cierkve, aby žádný mluviti nesměl jim aneb kto rozkazovati; a jako v ruce Páně, a ne pro pravdu, ale jakožto pro hřiechy, aby všickni měli to za spravedlivé vyobcovánie. A tak drak zbarvil to s svau šel-
LXXX A to bude mauka a trápenie, ale ne věčná, než do času. A ty věci duchovnie sau. A z toho rozumíme, kterak bohatec hodovný pohřben jest v pekle. Peklo jest duchovnie propast, totiž pohříženie duše v temnosti a zbavenie věčného světla. A tak v hrozné uvržen temnosti a má velikau tesknost, hryzenie vnitř a rozpálenie a kausanie v svědomí svém. Tělo leží nečisté v světě a v duši má hryzenie a temnosti a stajskanie«. S otázkou očistce těsně souvisí modlitby za mrtvé, jež ovšem autor také doporučuje (252b2): »Od toho slunce zlého, Antikrista, to pošlo, že by se za duše věrných mrtvých modliti neměli, ale že každá duše hned nebo do královstvie nebeského jde, nebo do pekla«. A málo dále (256a2): »A chce Pán, aby poslední cierkev připodobňovala se prvotní cierkvi. Ale pohřiechu lidé dřieve, nežli pravdu jistau přijmau a té povolí, mnoho prvé reptání na- strojí a utrhánie. Jako toto jest pravda ve čtení založená, totiž za mrtvé se modliti, avšak mnozí se proto hněvají a bauří«. Podobně i na str. 419a1: »A porážie se blud veliký těch, kteříž pravili, že se nemodlé za hřiešníky světí ... a za nás k Bohu se modlé, abychom byli s nimi«. Že schvaluje Jakoubek i půst, vidíme z 1. 55a2/b1: »Již jeden duch praví, že, co je udáveného, nemá se jísti, jiní pak všecko na každý den, i v postní dni, chtie jiesti«. Pod. 216b1: »Opět ne- postiti se u vigiljie, nenieť z toho hřiechu, nenie ť žádného aurazu svědomí. V pátek jísti a nepostiti se nenieť prý hřiechu! A ne- dbají na pohoršenie bližních!« A 249b2: »Druhé se hodí k boji duchovnímu skrovnost v pokrmu a nápoji. Pravá ť jest zed proti nepřáteluom svatý puost. Již pohřiechu těla sau od šatanáše roz- vázaná k žrádlu přieliš tohoto času. Viece se hodí puost nežli laupežové a branie (!) válečná«. Naproti tomu zavrhuje autor Výkladu odpustky, milostivé léto, klatby a exkomunikace (192b1): »Za našich let dávali odpustky, milostivé léto, na znamenie navrácenie milosti vypověděným, jako někdy v padesátém létě bývalo v lidu izrahelském. A to činievali, dávajíce milost a smířenie, a že by k spasení to bylo mnohých, ano žádné moci neměl ten oheň před Bohem, než před oblíčejem lidským. Opět, když šelma vyobcovala svaté z cierkve, aby žádný mluviti nesměl jim aneb kto rozkazovati; a jako v ruce Páně, a ne pro pravdu, ale jakožto pro hřiechy, aby všickni měli to za spravedlivé vyobcovánie. A tak drak zbarvil to s svau šel-
Strana LXXXI
LXXXI mau, jako by spravedlivé přicházelo vyobcovánie, žalařovánie a smrt na svaté; a to před oblíčejem lidí«1). Také proti falešným zázrakům a ostatkům svatých vystupuje autor (191a2): »To se dálo za našich časuov v klášteřích, kdež mnozí omylně a fortelně uzdravováni bývali před obrazy s po- věrami k tomu zpuosobenými; a připisovali modlám a obrazóm zdravie, a to v městech i ve vsech skrze svatých ostatky neb svátosti dálo se zklamánie lidu veliké a svedenie, a to skrze šelmy, totiž nábožné zákonníky, skrz kazatele, faráře etc. A tak skrz divy všecken lid byl odveden od Pána Boha skrz šelmu podobnau Beránkovi«. Na četných místech mluví Jakoubek proti bludařům. Mnozí z nich se kryjí pod rouškou svobodného kázání slova božího (196b1: A protož mnozí bludy uvoditi usilují pod zpuosobau svobodného kázanie slova Páně); dovolávají se slov Písma sv., ale jejich smysl porušují (202b1): »Nynie pak mnozí slov Písma svatého nezmě- ňují, ale rozum daleko proměňují«. Tak činí působením sata- novým lidé, kteří jsou nehodni moudrosti božské2). Proto hříšníci nemohou rozuměti smyslu Písma sv.3), ba mnohdy ani dobří nechápou vždy plně slov božích, ani kněží4). Proto se dovolávají Písma sv. všichni, křesťané pravověrní i bludaři5): »Potřebie jest lidu božiemu, aby, vidauce sekty, co jest tu dobrého, přijali, 1) Pod. 271b2: Tak také ziskuov peněžitých žádostiví po české zemi těkajíce krev chudých (= jejich majetek) zžierali, falešnými odpustky je šáléce. 2) Protož se to nynie děje, že při jednostajném Písmě šatan rozličným rozličné smysly namietá nebezpečné, že maudrosti Páně neznají a nejsú toho hodni, aby se jim otevřela múdrost božská (78b1). 3) Nebo Písma svatá jako temnostmi sú zastieněná a zavinutá, když nám hřiechové naši překážejí porozumievati jim a k vysokosti maudrosti Páně docházeti (79a1). 4) Nebo i dobří, pokoru majíce, také kteří sú andělé od Boha poslaní, nemohau odevřieti, božské maudrosti nemohau dosáhnauti. Nebo pokorný kazatel a kněz lépe činí, pokorně svú hlaupost vyznávaje, nežli všetečně ji vykládaje ... Protož i nynie každému v těchto nynějších učeních lépe jest vyznávati své neuměnie, nežli nětco proti boží vuoli tvrditi, nějaký rozum cizí a bludný násilně Písmu sv. přičítaje... Ale mnozí nebrzo vyznávají své hlauposti, ve všem chtie se ukázati umělí, a takoví častokrát pobluzují ... Kteří se mají za maudré, těch maudrost ztracena bývá (79a2). 5) Všickni zajisté bludové pocházejí z falešného rozumu Písma a odtud kacieři svých bluduov pochop berau (80b1). Jakoubek, Výklad. VI
LXXXI mau, jako by spravedlivé přicházelo vyobcovánie, žalařovánie a smrt na svaté; a to před oblíčejem lidí«1). Také proti falešným zázrakům a ostatkům svatých vystupuje autor (191a2): »To se dálo za našich časuov v klášteřích, kdež mnozí omylně a fortelně uzdravováni bývali před obrazy s po- věrami k tomu zpuosobenými; a připisovali modlám a obrazóm zdravie, a to v městech i ve vsech skrze svatých ostatky neb svátosti dálo se zklamánie lidu veliké a svedenie, a to skrze šelmy, totiž nábožné zákonníky, skrz kazatele, faráře etc. A tak skrz divy všecken lid byl odveden od Pána Boha skrz šelmu podobnau Beránkovi«. Na četných místech mluví Jakoubek proti bludařům. Mnozí z nich se kryjí pod rouškou svobodného kázání slova božího (196b1: A protož mnozí bludy uvoditi usilují pod zpuosobau svobodného kázanie slova Páně); dovolávají se slov Písma sv., ale jejich smysl porušují (202b1): »Nynie pak mnozí slov Písma svatého nezmě- ňují, ale rozum daleko proměňují«. Tak činí působením sata- novým lidé, kteří jsou nehodni moudrosti božské2). Proto hříšníci nemohou rozuměti smyslu Písma sv.3), ba mnohdy ani dobří nechápou vždy plně slov božích, ani kněží4). Proto se dovolávají Písma sv. všichni, křesťané pravověrní i bludaři5): »Potřebie jest lidu božiemu, aby, vidauce sekty, co jest tu dobrého, přijali, 1) Pod. 271b2: Tak také ziskuov peněžitých žádostiví po české zemi těkajíce krev chudých (= jejich majetek) zžierali, falešnými odpustky je šáléce. 2) Protož se to nynie děje, že při jednostajném Písmě šatan rozličným rozličné smysly namietá nebezpečné, že maudrosti Páně neznají a nejsú toho hodni, aby se jim otevřela múdrost božská (78b1). 3) Nebo Písma svatá jako temnostmi sú zastieněná a zavinutá, když nám hřiechové naši překážejí porozumievati jim a k vysokosti maudrosti Páně docházeti (79a1). 4) Nebo i dobří, pokoru majíce, také kteří sú andělé od Boha poslaní, nemohau odevřieti, božské maudrosti nemohau dosáhnauti. Nebo pokorný kazatel a kněz lépe činí, pokorně svú hlaupost vyznávaje, nežli všetečně ji vykládaje ... Protož i nynie každému v těchto nynějších učeních lépe jest vyznávati své neuměnie, nežli nětco proti boží vuoli tvrditi, nějaký rozum cizí a bludný násilně Písmu sv. přičítaje... Ale mnozí nebrzo vyznávají své hlauposti, ve všem chtie se ukázati umělí, a takoví častokrát pobluzují ... Kteří se mají za maudré, těch maudrost ztracena bývá (79a2). 5) Všickni zajisté bludové pocházejí z falešného rozumu Písma a odtud kacieři svých bluduov pochop berau (80b1). Jakoubek, Výklad. VI
Strana LXXXII
LXXXII ale zlé oddělovali a nedotýkali se . . . Dnes zajisté křesťané slova božieho poslauchají, o lásce mluví a všecky sekty pravdu vy- znávají, ale srdce zlá sú, a jedna sekta vidí hřiechy druhé sekty a saudí přísně a potupuje tvrdě příliš; a každá sekta sobě sama přeje, hřiechy vlastní skrajvá a nepoznává jich, ne tak tvrdě a ukrutně s svými nakládá. A toť jest z klamánie slunce, totiž Antikrista« (252a1). Mnozí oblibují bludy, »nebo smyslové a myšle- nie člověčie náchylná sú od mladosti své ke zlému« (90b2). Četné bludy jsou zaviněny tím, že se křesťané odvrátili od učení církevních Otců (210a1): »Neb mnozí kněží i laici již vešli v cierkev, kteříž usty Boha velebí toliko a rty vyznávají pravdu a vieru, ale srdcem zapierají, od kněží se věrných odtrhují, města, obce, přídržíce se Pána, a v těch řádích posvátných, kteréž sau světí plní Ducha božieho uvedli a sau bez hřiechu držáni, v těch veliké pokládajíce hřiechy; a tak lid rozptylují svými duchy a smysly novotnými v svých obyčejích a v mnohých případnostech, a rušíce vieru a lásku«. Mnozí rozsévají své bludy tajně, obcházejíce domy, a zvláště ženy se jimi dávají svoditi (289b2): »Neb někteří z těch Baby- lonských procházejí se po domiech a jímají ženy skrz duchy bludné; kteřížto se vždycky učie nové věci skládajíce, nové věci nalézajíce, čtauce a slyšíce vždycky, ale nikdá právě Boha ne- poznávajíce«1). Proti takovým je nutno vystoupiti se vší roz- hodností (290a2): »Item hospodářové vyjděte, netrpte bluduov v domě, smilstvie, utrhánie etc. Babylonská žena a kacieři varují se učených, ale protulují se po domiech sprostných lidí, kteréž nakažují, kteříž nemohau falešného ukázati jich učenie; ale uče- ným osiedlo smrti lécejí, aby jich zlost měla cestu svobodnú«. S žalostí konstatuje Jakoubek, že Čechy, které odrazily a odrážejí nepřátele zevní, stávají se semeništěm bludů (319b1/b2): »Jakož již některak raněna jest žena smilná v české zemi těchto let. A potom šatanáš uvodí šelmu, kterauž divným obyčejem rozvazuje a osvobozuje v tělesných žádostech, druhé uvodí pro- roky falešné a kacieře a svuodce, kterýchžto v Čechách pohřiechu nemalý jest počet v domích, ve vsech, v městech; a takoví ne- 1) Že nejen mužové, nýbrž i ženy bludy šíří, dočítáme se i na str. 305a1: »Všetečnau čeledností a smělostí mužie i ženy slovo Páně glozují a vykládají, hádanie puosobí ženy bez studu z svých rozumuov a svářie se viece nežli života polepšují«. Pod. na str. 332a2 (viz dále str. XCII).
LXXXII ale zlé oddělovali a nedotýkali se . . . Dnes zajisté křesťané slova božieho poslauchají, o lásce mluví a všecky sekty pravdu vy- znávají, ale srdce zlá sú, a jedna sekta vidí hřiechy druhé sekty a saudí přísně a potupuje tvrdě příliš; a každá sekta sobě sama přeje, hřiechy vlastní skrajvá a nepoznává jich, ne tak tvrdě a ukrutně s svými nakládá. A toť jest z klamánie slunce, totiž Antikrista« (252a1). Mnozí oblibují bludy, »nebo smyslové a myšle- nie člověčie náchylná sú od mladosti své ke zlému« (90b2). Četné bludy jsou zaviněny tím, že se křesťané odvrátili od učení církevních Otců (210a1): »Neb mnozí kněží i laici již vešli v cierkev, kteříž usty Boha velebí toliko a rty vyznávají pravdu a vieru, ale srdcem zapierají, od kněží se věrných odtrhují, města, obce, přídržíce se Pána, a v těch řádích posvátných, kteréž sau světí plní Ducha božieho uvedli a sau bez hřiechu držáni, v těch veliké pokládajíce hřiechy; a tak lid rozptylují svými duchy a smysly novotnými v svých obyčejích a v mnohých případnostech, a rušíce vieru a lásku«. Mnozí rozsévají své bludy tajně, obcházejíce domy, a zvláště ženy se jimi dávají svoditi (289b2): »Neb někteří z těch Baby- lonských procházejí se po domiech a jímají ženy skrz duchy bludné; kteřížto se vždycky učie nové věci skládajíce, nové věci nalézajíce, čtauce a slyšíce vždycky, ale nikdá právě Boha ne- poznávajíce«1). Proti takovým je nutno vystoupiti se vší roz- hodností (290a2): »Item hospodářové vyjděte, netrpte bluduov v domě, smilstvie, utrhánie etc. Babylonská žena a kacieři varují se učených, ale protulují se po domiech sprostných lidí, kteréž nakažují, kteříž nemohau falešného ukázati jich učenie; ale uče- ným osiedlo smrti lécejí, aby jich zlost měla cestu svobodnú«. S žalostí konstatuje Jakoubek, že Čechy, které odrazily a odrážejí nepřátele zevní, stávají se semeništěm bludů (319b1/b2): »Jakož již některak raněna jest žena smilná v české zemi těchto let. A potom šatanáš uvodí šelmu, kterauž divným obyčejem rozvazuje a osvobozuje v tělesných žádostech, druhé uvodí pro- roky falešné a kacieře a svuodce, kterýchžto v Čechách pohřiechu nemalý jest počet v domích, ve vsech, v městech; a takoví ne- 1) Že nejen mužové, nýbrž i ženy bludy šíří, dočítáme se i na str. 305a1: »Všetečnau čeledností a smělostí mužie i ženy slovo Páně glozují a vykládají, hádanie puosobí ženy bez studu z svých rozumuov a svářie se viece nežli života polepšují«. Pod. na str. 332a2 (viz dále str. XCII).
Strana LXXXIII
LXXXIII mohau milovati kazateluov, kteříž proti takovým povstávají. Skrz ně vycházejí spisové škodliví proti čtení a proti velebné svátosti oltářní a z těch se rozsievají svárové a ruoznice a ne- návisti a netrpělivost. A z toho žen i mužuov sekty rostau proti Ježíšovi ukřižovanému. Dieky buďte Pánu Bohu, že jest poněkud žena ta smilná, totiž kněžstvo lakomé a panovánie, padlo! Ještě povstaňme a nespěme proti šelmě a falešným prorokuom, neb nastává těžký boj ... Kristus Pán prvé potěšil věrných v při- jímaní krve své z kalicha a v kázaní slova svého, a opět na nás zámutek připadl pro šelmu a pro falešné proroky. Protož potřebie jest, aby opět Kristus přišel a bojoval za nás«. Nejzevrubněji podává Jakoubek výčet bludů na 1. 182- 184.1) Nejvíce je jich přejato z valdenství2) a z hnutí chiliastického. Výslovně jmenuje kazatel Valdenské na str. 251b2. »Nebo dnes jakás' sekta, ješto drží s přijímajícími krev z kalicha, a mnohé spolu s tiem chtěla bludy provoditi, totiž s tau pravdau. Dnes Valdenští potupili nadánie papežovo, a pod tiem zapřeli mnohých pravd, nedržíce totiž vo očistci a přímluvách svatých; a jiné bludy uvodí«. Jakoubek tu zřejmě míří na Tábory; sám ovšem, jak jsme výše ukázali, v očistec věří (tak i Viklef). Z jiných bludů jmenuje popírání Trojice, svátosti křtu, manželství a j. (372b2): »Auvech, mnoho jest dnes temností bludu, veliké temnosti proti vieře Trojice svaté! Již zapierají Trojice v osobách, již zamietají Věřím v Boha a Otče náš a křest a stav panenský, vdovský a manželský i všecky svátosti a čtenie, a ty temnosti světlem nazývají! .. . Již smilstva a tělesné ohav- nosti a tak temnosti nazývají blahoslavenstvím a světlem«3) Jiní nevěřili v božství Kristovo (90a1): »Nebo pochop bluduov zvláště při člověčenstvie Kristovu vzali sú praviece, že by Kristus nebyl Buch a že by tělo povětrné měl«. Jiné bludy trvaly o vzkří- šení z mrtvých (275b2 a 276a1): »že sau někteří pravili, 1) Pro obšírnost toto místo neotiskuji, čtenář si je snadno najde v tomto vydání; otiskl je i Flajšhans (Vrstevník str. 25 nn.). 2) Viz Holinku na četných místech, zvl. na str. 130 nn. a 290 nn. Kromě toho jsou tu zahrnuty i bludné články Martínkovy, Kánišovy a snad i prvního traktátu Biskupcova (Novák, Sborník 1. c. XXVI. str. 25). 3) Bludy o Trojici vyčítá i na str. 450b1/b2: Tak sau se rozmohli kacieři dnes, že se nenalézá stálá pravda v lidech, aby nečinili v lidu vrtkánie, totiž že jednák o Trojici svaté nevěřie, jednák o vtělení. Syna božieho, jednák o velebné svátosti oltářnie najzbožilejšie, a činie v těchto věcech pochybovánie«. VI*
LXXXIII mohau milovati kazateluov, kteříž proti takovým povstávají. Skrz ně vycházejí spisové škodliví proti čtení a proti velebné svátosti oltářní a z těch se rozsievají svárové a ruoznice a ne- návisti a netrpělivost. A z toho žen i mužuov sekty rostau proti Ježíšovi ukřižovanému. Dieky buďte Pánu Bohu, že jest poněkud žena ta smilná, totiž kněžstvo lakomé a panovánie, padlo! Ještě povstaňme a nespěme proti šelmě a falešným prorokuom, neb nastává těžký boj ... Kristus Pán prvé potěšil věrných v při- jímaní krve své z kalicha a v kázaní slova svého, a opět na nás zámutek připadl pro šelmu a pro falešné proroky. Protož potřebie jest, aby opět Kristus přišel a bojoval za nás«. Nejzevrubněji podává Jakoubek výčet bludů na 1. 182- 184.1) Nejvíce je jich přejato z valdenství2) a z hnutí chiliastického. Výslovně jmenuje kazatel Valdenské na str. 251b2. »Nebo dnes jakás' sekta, ješto drží s přijímajícími krev z kalicha, a mnohé spolu s tiem chtěla bludy provoditi, totiž s tau pravdau. Dnes Valdenští potupili nadánie papežovo, a pod tiem zapřeli mnohých pravd, nedržíce totiž vo očistci a přímluvách svatých; a jiné bludy uvodí«. Jakoubek tu zřejmě míří na Tábory; sám ovšem, jak jsme výše ukázali, v očistec věří (tak i Viklef). Z jiných bludů jmenuje popírání Trojice, svátosti křtu, manželství a j. (372b2): »Auvech, mnoho jest dnes temností bludu, veliké temnosti proti vieře Trojice svaté! Již zapierají Trojice v osobách, již zamietají Věřím v Boha a Otče náš a křest a stav panenský, vdovský a manželský i všecky svátosti a čtenie, a ty temnosti světlem nazývají! .. . Již smilstva a tělesné ohav- nosti a tak temnosti nazývají blahoslavenstvím a světlem«3) Jiní nevěřili v božství Kristovo (90a1): »Nebo pochop bluduov zvláště při člověčenstvie Kristovu vzali sú praviece, že by Kristus nebyl Buch a že by tělo povětrné měl«. Jiné bludy trvaly o vzkří- šení z mrtvých (275b2 a 276a1): »že sau někteří pravili, 1) Pro obšírnost toto místo neotiskuji, čtenář si je snadno najde v tomto vydání; otiskl je i Flajšhans (Vrstevník str. 25 nn.). 2) Viz Holinku na četných místech, zvl. na str. 130 nn. a 290 nn. Kromě toho jsou tu zahrnuty i bludné články Martínkovy, Kánišovy a snad i prvního traktátu Biskupcova (Novák, Sborník 1. c. XXVI. str. 25). 3) Bludy o Trojici vyčítá i na str. 450b1/b2: Tak sau se rozmohli kacieři dnes, že se nenalézá stálá pravda v lidech, aby nečinili v lidu vrtkánie, totiž že jednák o Trojici svaté nevěřie, jednák o vtělení. Syna božieho, jednák o velebné svátosti oltářnie najzbožilejšie, a činie v těchto věcech pochybovánie«. VI*
Strana LXXXIV
LXXXIV že z mrtvých vzkřiešenie nemá věřeno býti a že by Kristus nebyl Buoh a člověk a že by neměl duše stvořené a že by byl menší Otce v božství«. Proti učení sekty valdenské tvrdí autor, že hodné udě- lování svátostí nezávisí na hodnosti či ne- hodnosti knězel) (300a2): »To jest proti těm, kteříž praví, že by neposvěcoval zlý kněz aneb biskup že by jiných nesvětil na kněžstvie, poněvadž i zlá duše také teď má dary mnohé. Kdyby zlý neposvěcoval, bylo by z toho, že by každý kněz sám o sobě pochyboval, posvěcuje-li či nic, a to proto, neb neví, byl-li by nenávisti aneb milosti hoden; tehdy také neví, posvěcuje-li. A ne- číslní zmatkové pocházeli by z toho«2). Jiní bludaři chtěli světiti sobotu místo ne- děle; autor Výkladu toto učení odmítá (12a2): »A z toho roz- uměti muožem, že od apoštoluov svěcenie dne nedělnieho vyšlo jest, nebo teď jmenuje den Páně; a nenieť to od Antikrista usta- noveno. A více se mají obierati s Bohem a k modlitbám a ku po- slúchaní slova Páně upražňovati (!) v den nedělní věrní křesťané a řemeslníci nežli jiný den ... Protož ustanoveno jest od apošto- luov, aby ten den slavili. Ale mohla by příčina přijíti pro obecné dobré, znamenité, spasitedlné, že by nemohli slaviti; ale svěcen má býti den Páně, když muož býti. Někteří pak chtěli, aby den Páně nedělní nebyl svěcen, ale den sobotní. Nebo ne všecko, co sú apoštolé ustavili, jest zjevně v zákoně sepsáno«. Bludy bývá porušován i mravný život (120b2): »Tak také bývá, že mladých obojieho pohlavie scházenie časté vymlúvají řkauce, že ne od jiného, než vždycky od Ducha svatého že zpra- 1) Francouzská sekta valdenská se v té věci nelišila od učení církve katolické; Lombardští stoupenci valdenští však učili, že Bůh nehodného kněze neslyší (viz Holinku 1. c. str. 140 n.); podobně i Viklef. U nás jak Štítný, tak Hus i Jakoubek stojí v té otázce proti Viklefovi. (Srovnej Novot- ného, Náboženské hnutí, str. 212 n. a 259.) 2) Srovnej i 265a2: »A z toho jest zřejmo, že osoba, kteráž porušena jest vnitř, ještě muož mieti auřad a zpravovánie duchovnie kněžstvie a muož křtíti, těla a krve Páně posvěcovati. Oděv zlatý na něm jest, maudrost uměnie a rada, ale vnitř pajcha jest; avšak nechává častokrát Pán takovým daruov velikých a auřaduov, že mnoho dobrého budau činiti v lidu. A někteří chtějí jimi pohrdati v slaužení mše svaté, v posvěcování; ne dobře činí v tom . . . Žádný nepochybuj vo auřadech jich a služebnosti, neřiekaj, že neposvěcuje, nekřtí...« A končí (265a2/b1): »Bude-li kto chtieti hledati v posvěcování čistého svědomie kněze, o každém bude pochybovati«. Viz i výše ve stati o kněžích (str. L).
LXXXIV že z mrtvých vzkřiešenie nemá věřeno býti a že by Kristus nebyl Buoh a člověk a že by neměl duše stvořené a že by byl menší Otce v božství«. Proti učení sekty valdenské tvrdí autor, že hodné udě- lování svátostí nezávisí na hodnosti či ne- hodnosti knězel) (300a2): »To jest proti těm, kteříž praví, že by neposvěcoval zlý kněz aneb biskup že by jiných nesvětil na kněžstvie, poněvadž i zlá duše také teď má dary mnohé. Kdyby zlý neposvěcoval, bylo by z toho, že by každý kněz sám o sobě pochyboval, posvěcuje-li či nic, a to proto, neb neví, byl-li by nenávisti aneb milosti hoden; tehdy také neví, posvěcuje-li. A ne- číslní zmatkové pocházeli by z toho«2). Jiní bludaři chtěli světiti sobotu místo ne- děle; autor Výkladu toto učení odmítá (12a2): »A z toho roz- uměti muožem, že od apoštoluov svěcenie dne nedělnieho vyšlo jest, nebo teď jmenuje den Páně; a nenieť to od Antikrista usta- noveno. A více se mají obierati s Bohem a k modlitbám a ku po- slúchaní slova Páně upražňovati (!) v den nedělní věrní křesťané a řemeslníci nežli jiný den ... Protož ustanoveno jest od apošto- luov, aby ten den slavili. Ale mohla by příčina přijíti pro obecné dobré, znamenité, spasitedlné, že by nemohli slaviti; ale svěcen má býti den Páně, když muož býti. Někteří pak chtěli, aby den Páně nedělní nebyl svěcen, ale den sobotní. Nebo ne všecko, co sú apoštolé ustavili, jest zjevně v zákoně sepsáno«. Bludy bývá porušován i mravný život (120b2): »Tak také bývá, že mladých obojieho pohlavie scházenie časté vymlúvají řkauce, že ne od jiného, než vždycky od Ducha svatého že zpra- 1) Francouzská sekta valdenská se v té věci nelišila od učení církve katolické; Lombardští stoupenci valdenští však učili, že Bůh nehodného kněze neslyší (viz Holinku 1. c. str. 140 n.); podobně i Viklef. U nás jak Štítný, tak Hus i Jakoubek stojí v té otázce proti Viklefovi. (Srovnej Novot- ného, Náboženské hnutí, str. 212 n. a 259.) 2) Srovnej i 265a2: »A z toho jest zřejmo, že osoba, kteráž porušena jest vnitř, ještě muož mieti auřad a zpravovánie duchovnie kněžstvie a muož křtíti, těla a krve Páně posvěcovati. Oděv zlatý na něm jest, maudrost uměnie a rada, ale vnitř pajcha jest; avšak nechává častokrát Pán takovým daruov velikých a auřaduov, že mnoho dobrého budau činiti v lidu. A někteří chtějí jimi pohrdati v slaužení mše svaté, v posvěcování; ne dobře činí v tom . . . Žádný nepochybuj vo auřadech jich a služebnosti, neřiekaj, že neposvěcuje, nekřtí...« A končí (265a2/b1): »Bude-li kto chtieti hledati v posvěcování čistého svědomie kněze, o každém bude pochybovati«. Viz i výše ve stati o kněžích (str. L).
Strana LXXXV
LXXXV vováni bývají a ne jiným než uzdau boží že sau pojati. Jako se to dálo na zpovědech, kdežto pádové mnozí puosobili se; avšak řiekali, že se spolu scházejí v Bohu«. Pochopíme ovšem, že Jakoubkovi, obnoviteli přijímání pod- obojí a obzvláštnímu ctiteli svátosti oltářní, nejhoršími bludy jsou hříchy proti svátosti oltářní. Opět a opět se obrací v svých kázáních napomínáním i hrozbami trestem božím proti těm, kdož se k této svátosti nevážně chovají nebo ve víře o ní bloudí. Tak na str. 75a1: »Ale ti, kteříž bez bázně, všetečně Písma a tajemstvie Páně chtie valchovati a vysoce létati, takoví rychle padají. Jako nynie rozliční rozličně Písma svatá bez bázně vykládají a již mnozí při velebné svátosti oltářní klesli sú«. (93b2: »Tak již dnes někteří nechtějí puojčiti, by Kristus byl Buoh, a pravie, že v svátosti velebné nenie tělo Kristovo, a nechtie tu na kolena klekati«1). Z takového rouhání přichází na zemi českou pomsta boží (175b2/176a1): »Item tohoto času šelmy uherské mnozí potlačují velebnau svátost oltářní; a někteří olej posvátný z strany Kristovy také potlačují, svátosti se rauhají řiekajíce: »Nenie svátost, aniž těla Kristus svého dával na poslední večeři«. Item, jakož někdy praviechu: »Zdráv buď, králi! Sstup s kříže!«, tak nynie: »Jest-li živý v svátosti, nechť se nám ukáže!« Rauhanie jest nětco připisovati Bohu, což nenie jemu vlastnie, jako ukrásti, spáliti; též odjímati od Boha, což jest jemu vlastní, jako dáti v svátosti drahé tělo Kristovo a toho zapierati, neklekati před svátostí velebnau, Trojici svatau děliti a Mariji matce čistoty zapierati... Protož Pán navštěvuje zemi tuto a tepe nás a umdlévá šelmu tuto a hlavy jejie i rohuov deset«. A na str. 190a1: »Opět řiekají: Již jest na pravici Otcově! Nevědie, co mluvie!... Tak jest tajž Kristus na nebi i na zemi a na oltáři na tomto i na jiném. A protož sluší na to plakati, nebo šmatají mnozí jako slepí 1) Podobně na str. 159a1/a2: »Jakož sau i nynie pohřiechu mnozí vypadli od viery živé při velebné svátosti praviece, že nenie v svátosti oltář- nie těla Kristova, ale modla«. Nebo (175a2): »Onino pohoršují prostý lid praviece, že Kristus nevydal pravého těla svého, onino, že tu nemají klekati, jiní, aby složena byla služba mše svaté, tito, aby se velebná svátost ne- pozdvihovala, jiní opět, aby bylo zavřieno tělo Páně a nebylo vidieno od lidí«. Klaníme se nikoli svátosti, ale Bohu v ní (179b1/b2): »Tak i my aniž té svátosti zevnitřní vidědlné jako Bohu se klaníme, ale jemu, pravému Bohu, kterýž jest v té svátosti velebné«.
LXXXV vováni bývají a ne jiným než uzdau boží že sau pojati. Jako se to dálo na zpovědech, kdežto pádové mnozí puosobili se; avšak řiekali, že se spolu scházejí v Bohu«. Pochopíme ovšem, že Jakoubkovi, obnoviteli přijímání pod- obojí a obzvláštnímu ctiteli svátosti oltářní, nejhoršími bludy jsou hříchy proti svátosti oltářní. Opět a opět se obrací v svých kázáních napomínáním i hrozbami trestem božím proti těm, kdož se k této svátosti nevážně chovají nebo ve víře o ní bloudí. Tak na str. 75a1: »Ale ti, kteříž bez bázně, všetečně Písma a tajemstvie Páně chtie valchovati a vysoce létati, takoví rychle padají. Jako nynie rozliční rozličně Písma svatá bez bázně vykládají a již mnozí při velebné svátosti oltářní klesli sú«. (93b2: »Tak již dnes někteří nechtějí puojčiti, by Kristus byl Buoh, a pravie, že v svátosti velebné nenie tělo Kristovo, a nechtie tu na kolena klekati«1). Z takového rouhání přichází na zemi českou pomsta boží (175b2/176a1): »Item tohoto času šelmy uherské mnozí potlačují velebnau svátost oltářní; a někteří olej posvátný z strany Kristovy také potlačují, svátosti se rauhají řiekajíce: »Nenie svátost, aniž těla Kristus svého dával na poslední večeři«. Item, jakož někdy praviechu: »Zdráv buď, králi! Sstup s kříže!«, tak nynie: »Jest-li živý v svátosti, nechť se nám ukáže!« Rauhanie jest nětco připisovati Bohu, což nenie jemu vlastnie, jako ukrásti, spáliti; též odjímati od Boha, což jest jemu vlastní, jako dáti v svátosti drahé tělo Kristovo a toho zapierati, neklekati před svátostí velebnau, Trojici svatau děliti a Mariji matce čistoty zapierati... Protož Pán navštěvuje zemi tuto a tepe nás a umdlévá šelmu tuto a hlavy jejie i rohuov deset«. A na str. 190a1: »Opět řiekají: Již jest na pravici Otcově! Nevědie, co mluvie!... Tak jest tajž Kristus na nebi i na zemi a na oltáři na tomto i na jiném. A protož sluší na to plakati, nebo šmatají mnozí jako slepí 1) Podobně na str. 159a1/a2: »Jakož sau i nynie pohřiechu mnozí vypadli od viery živé při velebné svátosti praviece, že nenie v svátosti oltář- nie těla Kristova, ale modla«. Nebo (175a2): »Onino pohoršují prostý lid praviece, že Kristus nevydal pravého těla svého, onino, že tu nemají klekati, jiní, aby složena byla služba mše svaté, tito, aby se velebná svátost ne- pozdvihovala, jiní opět, aby bylo zavřieno tělo Páně a nebylo vidieno od lidí«. Klaníme se nikoli svátosti, ale Bohu v ní (179b1/b2): »Tak i my aniž té svátosti zevnitřní vidědlné jako Bohu se klaníme, ale jemu, pravému Bohu, kterýž jest v té svátosti velebné«.
Strana LXXXVI
LXXXVI a nevěří skutkuom těmto Ježíše Krista«1). Ba mnozí se chápou i pera, aby obhájili takové bludy (247a2): »Od těch studnic, totiž kacieřuov a pokrytcuov, plynau potokové, totiž traktátové v la- tinském jazyku i v českém k rauhaní svátosti velebné«. (363a1): » . . . oni austně, slovem toliko vieru vyznávají křesťanskú, a v sau- kromních místech se rauhají; a přijímají s volenými tělo a krev Páně jakožto dobří, a potom se posmievají Kristu v velebné svá- tosti oltářnie. A takoví také sau kněžie! Duši věrné potřebie jest bdieti, neb také spisové běží bludní a nevěry plní«. A opět se vrací kazatel k této otázce na str. 392b1: »Protož nenie to pravda, že, poněvadž Kristovo tělo jest v nebi, tehdy že by ne- mohlo býti zde s námi. Duchovnímu tělu v pravdě přísluší z viery našie býti na nebi i s námi zde u velebné svátosti«. Proto máme činiti, jako činili věřící v prvotní církvi: »Nevyptávali se o ne- snadných otázkách, kterak stojí Kristus v svátosti drahé, veliký-li či malý jest, kterak se dělí bělost od Krista...«. Proti blouznění chiliastickému2) a bludům z něho vyplynulým staví se Jakoubek velmi horlivě. Je známo, že hlasatelé tohoto hnutí tvrdili, že říše Kristova zde na světě bude uskutečněna již v únoru 1420. Když se proroctví jejich nevyplnilo, hlásali, že musí býti dříve zahuben Antikrist i jeho údové, čímž rozohňovali své stoupence k fanatickým a hrozným krveprolitím. Je-li správné naše datování Výkladu, týkají se zmínky Jakoubkovy o chiliasmu této druhé jeho periody. Na str. 103a2 čteme: » . . . ktož chce do vlasti nebeské přijíti, mají zámutky veliké trpěti. Nebo ta jest cesta, jenž vede do života. 1) Srovnej i 299b2 a 300a1: Pyšní, pokrytí, nadutí, všeteční padají při této najzbožilejší pšenici; a to ti, kteříž vtipem svým porušeným řiekali: »Zdaliž v té svátosti jest Buoh, kteráž se nosí? Nebť Buoh nepotřebuje, aby ho nosili, kterýž nese všechen svět. Neb nenie v tom mrtvém chlebě vidědlném ten chléb živý!«... A takovýmť ta svátost najzbožilejšie obracuje se v jed. — Nebo na str. 309a2: Všeliká obec má se od takového jedu babylonské ženy velmi pilně varovati, totiž od rady kacieřuov a od kázanie převráceného proti vieře, od učenie bludného proti velebné svátosti oltářnie najzbožilejšie. — Str. 398a2: . . . kterak svátost velebnau, anděluom hroznau, potupují, kterak jie nectie, žádné poctivosti a vážnosti jie nečinie! Již by menšie zlé bylo, aby neobětovali kněžie před nimi velebné svátosti oltářnic! 2) Kromě literatury výše (str. VI) uvedené viz o chiliasmu i Hocha 1. c. str. 202 a 207 a Urbánka, Pekařův Sborník I. str. 269 n. Vavřinec z Březové se dotýká chiliasmu zejména na str. 355, 413, 415 n. a zvl. 454 nn.
LXXXVI a nevěří skutkuom těmto Ježíše Krista«1). Ba mnozí se chápou i pera, aby obhájili takové bludy (247a2): »Od těch studnic, totiž kacieřuov a pokrytcuov, plynau potokové, totiž traktátové v la- tinském jazyku i v českém k rauhaní svátosti velebné«. (363a1): » . . . oni austně, slovem toliko vieru vyznávají křesťanskú, a v sau- kromních místech se rauhají; a přijímají s volenými tělo a krev Páně jakožto dobří, a potom se posmievají Kristu v velebné svá- tosti oltářnie. A takoví také sau kněžie! Duši věrné potřebie jest bdieti, neb také spisové běží bludní a nevěry plní«. A opět se vrací kazatel k této otázce na str. 392b1: »Protož nenie to pravda, že, poněvadž Kristovo tělo jest v nebi, tehdy že by ne- mohlo býti zde s námi. Duchovnímu tělu v pravdě přísluší z viery našie býti na nebi i s námi zde u velebné svátosti«. Proto máme činiti, jako činili věřící v prvotní církvi: »Nevyptávali se o ne- snadných otázkách, kterak stojí Kristus v svátosti drahé, veliký-li či malý jest, kterak se dělí bělost od Krista...«. Proti blouznění chiliastickému2) a bludům z něho vyplynulým staví se Jakoubek velmi horlivě. Je známo, že hlasatelé tohoto hnutí tvrdili, že říše Kristova zde na světě bude uskutečněna již v únoru 1420. Když se proroctví jejich nevyplnilo, hlásali, že musí býti dříve zahuben Antikrist i jeho údové, čímž rozohňovali své stoupence k fanatickým a hrozným krveprolitím. Je-li správné naše datování Výkladu, týkají se zmínky Jakoubkovy o chiliasmu této druhé jeho periody. Na str. 103a2 čteme: » . . . ktož chce do vlasti nebeské přijíti, mají zámutky veliké trpěti. Nebo ta jest cesta, jenž vede do života. 1) Srovnej i 299b2 a 300a1: Pyšní, pokrytí, nadutí, všeteční padají při této najzbožilejší pšenici; a to ti, kteříž vtipem svým porušeným řiekali: »Zdaliž v té svátosti jest Buoh, kteráž se nosí? Nebť Buoh nepotřebuje, aby ho nosili, kterýž nese všechen svět. Neb nenie v tom mrtvém chlebě vidědlném ten chléb živý!«... A takovýmť ta svátost najzbožilejšie obracuje se v jed. — Nebo na str. 309a2: Všeliká obec má se od takového jedu babylonské ženy velmi pilně varovati, totiž od rady kacieřuov a od kázanie převráceného proti vieře, od učenie bludného proti velebné svátosti oltářnie najzbožilejšie. — Str. 398a2: . . . kterak svátost velebnau, anděluom hroznau, potupují, kterak jie nectie, žádné poctivosti a vážnosti jie nečinie! Již by menšie zlé bylo, aby neobětovali kněžie před nimi velebné svátosti oltářnic! 2) Kromě literatury výše (str. VI) uvedené viz o chiliasmu i Hocha 1. c. str. 202 a 207 a Urbánka, Pekařův Sborník I. str. 269 n. Vavřinec z Březové se dotýká chiliasmu zejména na str. 355, 413, 415 n. a zvl. 454 nn.
Strana LXXXVII
LXXXVII Ale srdce naše vždy se vyhajbá bolestem a zámutkuom. Nedomnie- vajme se, byť rozprávka ta byla pravá, kterauž někteří praví, že nastane věk dobrý, v němžto žádný nebude zlý, a že nic trpěti nebudau, ale radostí nevýmluvnau že budau naplněni. Toť zajisté bude všecko tam u vlasti. Ale aby to zde mělo býti, nejisté ť jest, neboť přicházejí světí z zámutku a biedy do radosti«1). Ještě příkřeji se staví Jakoubek proti chiliasmu v dalších svých pro- jevech. Tak na 1. 277b2/278a1: »Nebo dnes se všemi pokrytci, tajnými i zjevnými hřiešníky Antikristus přišel: Nestrachujte se bojovati, nelekajte se pádu, vzývajte boží pomoc! Ale kterakž koli bojovati budeme, nepřemuožem všech nepřátel božích, aniž jest Kristus přemohl všech v příští svém, aniž apoštolé, aniž všickni za času našeho padnau. Nevěřte tomu proroctví, že by již všickni padnauti měli nepřátelé a že by již Kristus přijíti měl na horu Tábor a vidien býti slavný oblíčej jeho, že již hojně a dostatečně Duch boží má vylit býti! Nemá přijato býti to proroctvie!« Nebo na 1. 340b2/341a1: »Potupuje se blud těch, kteříž pravili, že by již byl saud poslední, a všecky rány tyto, kteréž sau jako kruopěje, k hodině saudu připisovali... Kteříž máte spisy takové a těšíte se jim a chováte se s takovými věcmi, hleďtež, abyšte nebyli svedeni 1) Pod. str. 181b1: ... někteří jali se kázati, že bude zde královstvie svatých a že Kristus, přijda před saudem posledním tělesně s některými svatými, kteříž v těle z mrtvých vstanau, bude kralovati a ženy budau roditi bez bolesti a nebudau umierati; a že budau rozhojněni v bohatství a ve všech dobrých věcech — ti sau blaudili. A ten blud za našich dnuov — v některých obcech ohlašován byl zjevně. A to z zhovadilosti přicházelo. 183b1 n.: Item, že všechen svět má vyhořeti a zahynauti i všeckeren boj Item, že žádný nemá sieti ani žíti a že pět měst losem sotva zuostanau. Jako ony dcery Lotovy domnievajíce se, že zahyne svět, oklamaly otce, takéž v Praze křik byl rauhavý: »Rychle z Prahy vyjděte, jediné toliko na horách jest spasenie a vysvobozenie!« Item: »Na tělesných hmotných hradiech několika a na horách vysvobozenie jest, a tu Spasitel vidien bude s svatými některými«. Item: »Ve vsech a v městech nezuostávajte!« Všecka proroctvie ta jsau rauhavá! Item rozdělenie dvau stran tuto mezi sebau z těchto punktuov a artikuluov: jedna strana ještě se přídrží těch proroctví a druhá jich nenávidí. Protož strany sau proti sobě, sváří se, bez lásky sú, a přistaupají k velebné svátosti; toliko se rauhají takoví! — 214a2: Nebo zde na světě nenie odpočinutie, tehdy ť to nenie královstvie nebeské, jako někteří mylně smajšlejí, že by zde věrní neumierajíce nevýmluvné radosti měli dojíti. — 261b1: Někteří praví, že tohoto roku přestanau rány; druhé, že by volení byli většie dobroty nežli v prvotní cierkvi; třetie, že by žádný jiného neučil, ale všickni zároveň že by učení byli; čtvrté, že by rodily bez bolesti. Takových se věcí varovati, neb sau pověrečné.
LXXXVII Ale srdce naše vždy se vyhajbá bolestem a zámutkuom. Nedomnie- vajme se, byť rozprávka ta byla pravá, kterauž někteří praví, že nastane věk dobrý, v němžto žádný nebude zlý, a že nic trpěti nebudau, ale radostí nevýmluvnau že budau naplněni. Toť zajisté bude všecko tam u vlasti. Ale aby to zde mělo býti, nejisté ť jest, neboť přicházejí světí z zámutku a biedy do radosti«1). Ještě příkřeji se staví Jakoubek proti chiliasmu v dalších svých pro- jevech. Tak na 1. 277b2/278a1: »Nebo dnes se všemi pokrytci, tajnými i zjevnými hřiešníky Antikristus přišel: Nestrachujte se bojovati, nelekajte se pádu, vzývajte boží pomoc! Ale kterakž koli bojovati budeme, nepřemuožem všech nepřátel božích, aniž jest Kristus přemohl všech v příští svém, aniž apoštolé, aniž všickni za času našeho padnau. Nevěřte tomu proroctví, že by již všickni padnauti měli nepřátelé a že by již Kristus přijíti měl na horu Tábor a vidien býti slavný oblíčej jeho, že již hojně a dostatečně Duch boží má vylit býti! Nemá přijato býti to proroctvie!« Nebo na 1. 340b2/341a1: »Potupuje se blud těch, kteříž pravili, že by již byl saud poslední, a všecky rány tyto, kteréž sau jako kruopěje, k hodině saudu připisovali... Kteříž máte spisy takové a těšíte se jim a chováte se s takovými věcmi, hleďtež, abyšte nebyli svedeni 1) Pod. str. 181b1: ... někteří jali se kázati, že bude zde královstvie svatých a že Kristus, přijda před saudem posledním tělesně s některými svatými, kteříž v těle z mrtvých vstanau, bude kralovati a ženy budau roditi bez bolesti a nebudau umierati; a že budau rozhojněni v bohatství a ve všech dobrých věcech — ti sau blaudili. A ten blud za našich dnuov — v některých obcech ohlašován byl zjevně. A to z zhovadilosti přicházelo. 183b1 n.: Item, že všechen svět má vyhořeti a zahynauti i všeckeren boj Item, že žádný nemá sieti ani žíti a že pět měst losem sotva zuostanau. Jako ony dcery Lotovy domnievajíce se, že zahyne svět, oklamaly otce, takéž v Praze křik byl rauhavý: »Rychle z Prahy vyjděte, jediné toliko na horách jest spasenie a vysvobozenie!« Item: »Na tělesných hmotných hradiech několika a na horách vysvobozenie jest, a tu Spasitel vidien bude s svatými některými«. Item: »Ve vsech a v městech nezuostávajte!« Všecka proroctvie ta jsau rauhavá! Item rozdělenie dvau stran tuto mezi sebau z těchto punktuov a artikuluov: jedna strana ještě se přídrží těch proroctví a druhá jich nenávidí. Protož strany sau proti sobě, sváří se, bez lásky sú, a přistaupají k velebné svátosti; toliko se rauhají takoví! — 214a2: Nebo zde na světě nenie odpočinutie, tehdy ť to nenie královstvie nebeské, jako někteří mylně smajšlejí, že by zde věrní neumierajíce nevýmluvné radosti měli dojíti. — 261b1: Někteří praví, že tohoto roku přestanau rány; druhé, že by volení byli většie dobroty nežli v prvotní cierkvi; třetie, že by žádný jiného neučil, ale všickni zároveň že by učení byli; čtvrté, že by rodily bez bolesti. Takových se věcí varovati, neb sau pověrečné.
Strana LXXXVIII
LXXXVIII k zatracení těmi spisy! Někteří se již uzavierávali a postili se tři dni, již podvrácenie světa očekávajíce. Nepokládám, kolik by let bylo do času saudného dne, ačkoli někteří bludně časy jisté pokládali a chtěli znáti časy, kteréž Otec položil v své moci, a že již věk jest rajský a svatá nevinnost. Nemá tak rozumieno býti podlé smysluov svatých, ale na konci vzkříšenie našeho«. (Str. 352b2:) »Blud vycházel z těch slov, která sau o posledním blahoslavenství, od některých, a chtie to k nynějšímu času při- lepovati, že zde nebudau roditi v bolestech, zde že nebudau lkáti, a radost ustavičnau mieti budau... Item těla svatá budau, tak pravili. Falešná sau proroctvie ta, kteráž také k času nynějšiemu pokládala sau se ...«. (Str. 355b2.) »Proti tomu bludu, kteříž pravili, že již podobní budeme apoštolóm a jako apoštolé dokonalí, a všickni že přijdau k témuž stavu a nevinnosti a k umění a k sva- tosti jako apoštolé. Veliká pajcha a bláznovstvie!« (356a1:) »Du- chové bludní praví, že nejsau knihy potřebné a úžitečné ani písmo, protož je pálé, trhají a prodávají cizozemcuom, aby se nehodily věrným v tomto království«1). Ale přesto unikají kazateli téměř na samém konci Výkladu z úst slova o blízkém příchodu Kristovu (451b2): »Tyto války a biedy oznamují Kristuov příchod již blízký ... Ó, nestojte, ledva najde se člověk, ješto by miloval tento Kristuov příchod, i starý i mladý. Nebo přichází jednak v mladosti, a nebývá přijat, přichází v věku zmužilém, a nebývá přijat Kristus, přichází v zastaralých letech, a nenie, kto by porozuměl a poslednie věci opatroval. Přichází, ano hřiechy nakaženi a přieliš zmazáni, ne- stojte! Protož řeknau mnozí: Běda mně! Co bylo prospěšno na- roditi se a vokřtiti, řečí božích poslúchati, tělo a krev boží přijímati? Vidím svau nedbánlivost a nevděčnost, a jako za vlasy táhnau mě k saudu smrti a pekelného vohně; nedbalý sem byl a duše má lénivá, nedbala na příchod Páně milostný, i skrze rány mnohé božie, kterýmiž mne přiháněl připravovati se k smrti svaté«. A 448a2: »My, poslední křesťané, nerozumíme křiku, 1) Jiný projev proti chiliasmu je na str. 135b1: Tiem porážie se blud ten těch, kteří pravili, že by lidé nastati měli světějšie a rozumnějšie nežli apoštolé. A protož v druhém vidění viděl anděla mieti knihy, ale tuto kniežky, k oznámení, že potomní světí nebudau rovní v umění prvotním svatým. Nebo, což koli potomnie budau mieti, skrz onyno svaté cierkve prvotnie mieti budau. Nebo tak mluviti jest všetečně o sobě a vysoce smýšleti, že by nad apoštoly mohli maudrost mieti.
LXXXVIII k zatracení těmi spisy! Někteří se již uzavierávali a postili se tři dni, již podvrácenie světa očekávajíce. Nepokládám, kolik by let bylo do času saudného dne, ačkoli někteří bludně časy jisté pokládali a chtěli znáti časy, kteréž Otec položil v své moci, a že již věk jest rajský a svatá nevinnost. Nemá tak rozumieno býti podlé smysluov svatých, ale na konci vzkříšenie našeho«. (Str. 352b2:) »Blud vycházel z těch slov, která sau o posledním blahoslavenství, od některých, a chtie to k nynějšímu času při- lepovati, že zde nebudau roditi v bolestech, zde že nebudau lkáti, a radost ustavičnau mieti budau... Item těla svatá budau, tak pravili. Falešná sau proroctvie ta, kteráž také k času nynějšiemu pokládala sau se ...«. (Str. 355b2.) »Proti tomu bludu, kteříž pravili, že již podobní budeme apoštolóm a jako apoštolé dokonalí, a všickni že přijdau k témuž stavu a nevinnosti a k umění a k sva- tosti jako apoštolé. Veliká pajcha a bláznovstvie!« (356a1:) »Du- chové bludní praví, že nejsau knihy potřebné a úžitečné ani písmo, protož je pálé, trhají a prodávají cizozemcuom, aby se nehodily věrným v tomto království«1). Ale přesto unikají kazateli téměř na samém konci Výkladu z úst slova o blízkém příchodu Kristovu (451b2): »Tyto války a biedy oznamují Kristuov příchod již blízký ... Ó, nestojte, ledva najde se člověk, ješto by miloval tento Kristuov příchod, i starý i mladý. Nebo přichází jednak v mladosti, a nebývá přijat, přichází v věku zmužilém, a nebývá přijat Kristus, přichází v zastaralých letech, a nenie, kto by porozuměl a poslednie věci opatroval. Přichází, ano hřiechy nakaženi a přieliš zmazáni, ne- stojte! Protož řeknau mnozí: Běda mně! Co bylo prospěšno na- roditi se a vokřtiti, řečí božích poslúchati, tělo a krev boží přijímati? Vidím svau nedbánlivost a nevděčnost, a jako za vlasy táhnau mě k saudu smrti a pekelného vohně; nedbalý sem byl a duše má lénivá, nedbala na příchod Páně milostný, i skrze rány mnohé božie, kterýmiž mne přiháněl připravovati se k smrti svaté«. A 448a2: »My, poslední křesťané, nerozumíme křiku, 1) Jiný projev proti chiliasmu je na str. 135b1: Tiem porážie se blud ten těch, kteří pravili, že by lidé nastati měli světějšie a rozumnějšie nežli apoštolé. A protož v druhém vidění viděl anděla mieti knihy, ale tuto kniežky, k oznámení, že potomní světí nebudau rovní v umění prvotním svatým. Nebo, což koli potomnie budau mieti, skrz onyno svaté cierkve prvotnie mieti budau. Nebo tak mluviti jest všetečně o sobě a vysoce smýšleti, že by nad apoštoly mohli maudrost mieti.
Strana LXXXIX
LXXXIX kterýž předchází jeho hněv těchto dnuov, a neočekáváme ho (Krista)«1). Proti tomu věří Jakoubek, že Antikrist již přišel a po jeho zahubení teprve že se obnoví království boží (14a2): »Tak k skonání světa po zkažení království Antikristova obnoví se královstvie božie v srdcích lidských«2). Antikristem je papež (68a2) »Protož pod jménem duostojenstvie a stolice apoštolské římské byla stolice Antikristova a podnes pod jménem stolice farářské, biskupské, auřednické jsau stolice dáblovy«. (83a2:) »Ale že nynie královstvie Antikristovo kraluje, protož máme vážně prositi, aby královstvie jeho (Kristovo) zde v nás napraveno bylo«. Podobně na str. 93b1: »Luk. XXI.: Budau znamenie na slunci a měsíci a bude dav a lidé pro strach schnúti budau. Což se tohoto roku v tomto královstvie přiházelo. A to i proroci téměř všickni proroko- vali, o těžkých ranách Antikrista, kterak ďábel bude rozvázán a divně věrné a těžce trápiti bude. A to světí spatřovali před tisíci lety. A my pak, v těch časiech jsauce, toho sobě nerozjímáme ani se lekáme«. (93b2:) »A nynie časuov Antikristových Kristus- slunce zatmělo se jest v srdcích, když více svět milují a od Krista odcházejí. Zatměl se jest i měsíc, totiž cierkev svatá stará, že se na ni málo ohlédáme«. (124a1:) »Tak za času Antikrista všecky biedy se shledají a jedna bieda po druhé nastane. A po těch třech biedách volení božie viece bied nebudau trpěti, ale radosti mieti budau«. (126a2:) »Někteří však pravie (ale nejistéť jest to), že zámutek najvětší Antikrista měl by trváti za puol čtvrta léta«. (126b1:) »A ti všickni sú zástup Antikristuov a strana jeho, kteříž bojují proti božím auduom a věrným jeho«. (160b1:) »Protož bychom pilně na to se ptáti měli, kterak nepřátelé ďáblové kladau nám osiedla veliká, zvláště tohoto času nebezpečného Antikristova«. (166b2:) »Krev Ježíše Krista najviece spojuje obce tyto v boji 1) Viz i Novotného, M. Jan Hus II, str. 44. 2) Srovnej i 106a1: »Protož, když zámutkové a auzkosti časuov Anti- kristových pominau v šestém věku, potom v sedmém věku bude mlčenie, totiž pokoj«. A pokračuje (106a2): »Protož tuto Beránek otvierá Janovi, že sedmého věku bude upokojenie, odpočinutie, a tak mlčenie po zámutcích Antikristových«. A 106b1: » Kolik pak let bude, kteří budau času mlčenie a pokoje etc., nepokládá tuto počtu, ale jmenuje řka: Jako za puol hodiny«. Jak dlouhá hodina se tu rozumí, nechce autor rozhodovati (» to Bohu po- ručme«), ale odporuje domněnce, že po zkažení Antikrista nebude žádného zlého, bolesti atd. »Toho ť nebude ... a tehdy také lidé jeden každý časem svým zemrau«.
LXXXIX kterýž předchází jeho hněv těchto dnuov, a neočekáváme ho (Krista)«1). Proti tomu věří Jakoubek, že Antikrist již přišel a po jeho zahubení teprve že se obnoví království boží (14a2): »Tak k skonání světa po zkažení království Antikristova obnoví se královstvie božie v srdcích lidských«2). Antikristem je papež (68a2) »Protož pod jménem duostojenstvie a stolice apoštolské římské byla stolice Antikristova a podnes pod jménem stolice farářské, biskupské, auřednické jsau stolice dáblovy«. (83a2:) »Ale že nynie královstvie Antikristovo kraluje, protož máme vážně prositi, aby královstvie jeho (Kristovo) zde v nás napraveno bylo«. Podobně na str. 93b1: »Luk. XXI.: Budau znamenie na slunci a měsíci a bude dav a lidé pro strach schnúti budau. Což se tohoto roku v tomto královstvie přiházelo. A to i proroci téměř všickni proroko- vali, o těžkých ranách Antikrista, kterak ďábel bude rozvázán a divně věrné a těžce trápiti bude. A to světí spatřovali před tisíci lety. A my pak, v těch časiech jsauce, toho sobě nerozjímáme ani se lekáme«. (93b2:) »A nynie časuov Antikristových Kristus- slunce zatmělo se jest v srdcích, když více svět milují a od Krista odcházejí. Zatměl se jest i měsíc, totiž cierkev svatá stará, že se na ni málo ohlédáme«. (124a1:) »Tak za času Antikrista všecky biedy se shledají a jedna bieda po druhé nastane. A po těch třech biedách volení božie viece bied nebudau trpěti, ale radosti mieti budau«. (126a2:) »Někteří však pravie (ale nejistéť jest to), že zámutek najvětší Antikrista měl by trváti za puol čtvrta léta«. (126b1:) »A ti všickni sú zástup Antikristuov a strana jeho, kteříž bojují proti božím auduom a věrným jeho«. (160b1:) »Protož bychom pilně na to se ptáti měli, kterak nepřátelé ďáblové kladau nám osiedla veliká, zvláště tohoto času nebezpečného Antikristova«. (166b2:) »Krev Ježíše Krista najviece spojuje obce tyto v boji 1) Viz i Novotného, M. Jan Hus II, str. 44. 2) Srovnej i 106a1: »Protož, když zámutkové a auzkosti časuov Anti- kristových pominau v šestém věku, potom v sedmém věku bude mlčenie, totiž pokoj«. A pokračuje (106a2): »Protož tuto Beránek otvierá Janovi, že sedmého věku bude upokojenie, odpočinutie, a tak mlčenie po zámutcích Antikristových«. A 106b1: » Kolik pak let bude, kteří budau času mlčenie a pokoje etc., nepokládá tuto počtu, ale jmenuje řka: Jako za puol hodiny«. Jak dlouhá hodina se tu rozumí, nechce autor rozhodovati (» to Bohu po- ručme«), ale odporuje domněnce, že po zkažení Antikrista nebude žádného zlého, bolesti atd. »Toho ť nebude ... a tehdy také lidé jeden každý časem svým zemrau«.
Strana XC
XC proti Antikristu, kteréhož sau přemohli také na tomto světě těchto dnuov, a činí pomoc přemáhati hřiechy v duši a pokušenie«1). Autor věří, že je český národ zvláště Bohem vyvolen, aby zvěstoval a obhájil pravdu boží. Projevy českého mesianismu2) ve Výkladě lze najíti nejednou, tak na př. na str. 52b1/b2: »Již Pán otvierá jako sklep, dávaje v zámutcích své pravdy poznánie, čehož ještě neučinil jiným královstvím. A ten dar přivodí ku paměti, aby lidé byli toho vděčni ... a v těch věcech aby nepýchali aneb ne své vuole, ale boží hledali a to sobě k spasení obracovali«. Ba i hříšná Praha se obrátila k lepšímu životu (23a2): »Tak zde v Praze mnozí klesli hřiechové a ještě, co by bylo Pánu nelibého, nenie skryto. ... Protož zlí na každý den ať čekají na se pomsty Páně a rány, zvláště kteříž dávají miesto dáblu, musí, aby vypáleni byli a obnoveni, musí, aby nová srdce byla jako Jeruzalém«3). (46b2:) »O této obci nynie pražské dobrá pověst 1) O Antikristu jsou zmínky na př. i na str. 179b1 (Ale nynie času Antikristova všickni bludové obžívají), 218b1 (Nenie lásky, viery, naděje .. za těchto dnuov Antikristových), 251a2/b1, 251b2 (Antikrist... uvedl sekty mnohé a v každé sektě zuostavil nětco pravdy, a potom pod jménem té pravdy namísil mnoho lží a bluduov, aby pod jménem jedné pravdy tisíc kacieřství uvedeno bylo), 251b2/252a1 (kterýžto Antikrist praví: »Já mám moc spasiti, zákony ustanoviti a čtenie změniti«), 252a1 (Pán rozkázal vyliti báni svú na slunce, totiž na Antikrista a na preláta najvyšieho, totiž papeže, na Antikrista a na jeho audy všecky). Zvláště obšírně mluví o Anti- kristu-papeži na str. 252b1: »Mistr Jan Hus byl anděl boží dobrý, kteréhož poslal Kristus, aby vylil báni svú a kázanie proti němu (= Antikristu). On ť jest jistě zjevil pajchu jeho a lakomstvie a kacieřstvie a pokrytstvie, ukázal, že jest Antikristus jiné slunce nežli Kristus. I vypustil jest zase proti němu Antikrist voheň a proti zemi této vyzdvihl krveprolitie... Nebo, když byl ssazen papež Baltazar s papežství, velmi nešlechetné artikule dovodili na ň. Protož na pomstu toho, že totiž potupeno jest slunce to a poznali lidé na té stolici býti šelmu, a odstaupili od něho, a proto mnohá královstvie trpie od nepřátel, kteréž posielá, a na nich válek posvěcuje a zbauřil je. A protož Bavory, Míšnary, Rakušany etc. dnes bauří proti království tomuto. Protož trpíme všickni...« Jindy nazývá Jakoubek Antikristy zlé vladaře (279a1): »Všickni jednak křesťanští králové sau Antikristové, všickni následují života zhovadilého, aby živi byli rozkošně, před nimi aby klekali, krmí přieliš sobě mnoho strojí a poddané své lau- pie...« — Srovnej i Novotného, Náboženské hnutí str. 168. 2) Viz o tom R. Urbánka, Český mesianismus atd. (o Jakoubkovi zvl. str. 266). 3) Jiné doklady Jakoubkova přesvědčení o tom, že je národ český zvláště vyvolený, viz na str. 165a2, 210b1/b2, 319b1/b2. Tak i na str. 157a1: Nebo nenie jiného národu, kterýž by měl bohy tak přibližujície se sobě,
XC proti Antikristu, kteréhož sau přemohli také na tomto světě těchto dnuov, a činí pomoc přemáhati hřiechy v duši a pokušenie«1). Autor věří, že je český národ zvláště Bohem vyvolen, aby zvěstoval a obhájil pravdu boží. Projevy českého mesianismu2) ve Výkladě lze najíti nejednou, tak na př. na str. 52b1/b2: »Již Pán otvierá jako sklep, dávaje v zámutcích své pravdy poznánie, čehož ještě neučinil jiným královstvím. A ten dar přivodí ku paměti, aby lidé byli toho vděčni ... a v těch věcech aby nepýchali aneb ne své vuole, ale boží hledali a to sobě k spasení obracovali«. Ba i hříšná Praha se obrátila k lepšímu životu (23a2): »Tak zde v Praze mnozí klesli hřiechové a ještě, co by bylo Pánu nelibého, nenie skryto. ... Protož zlí na každý den ať čekají na se pomsty Páně a rány, zvláště kteříž dávají miesto dáblu, musí, aby vypáleni byli a obnoveni, musí, aby nová srdce byla jako Jeruzalém«3). (46b2:) »O této obci nynie pražské dobrá pověst 1) O Antikristu jsou zmínky na př. i na str. 179b1 (Ale nynie času Antikristova všickni bludové obžívají), 218b1 (Nenie lásky, viery, naděje .. za těchto dnuov Antikristových), 251a2/b1, 251b2 (Antikrist... uvedl sekty mnohé a v každé sektě zuostavil nětco pravdy, a potom pod jménem té pravdy namísil mnoho lží a bluduov, aby pod jménem jedné pravdy tisíc kacieřství uvedeno bylo), 251b2/252a1 (kterýžto Antikrist praví: »Já mám moc spasiti, zákony ustanoviti a čtenie změniti«), 252a1 (Pán rozkázal vyliti báni svú na slunce, totiž na Antikrista a na preláta najvyšieho, totiž papeže, na Antikrista a na jeho audy všecky). Zvláště obšírně mluví o Anti- kristu-papeži na str. 252b1: »Mistr Jan Hus byl anděl boží dobrý, kteréhož poslal Kristus, aby vylil báni svú a kázanie proti němu (= Antikristu). On ť jest jistě zjevil pajchu jeho a lakomstvie a kacieřstvie a pokrytstvie, ukázal, že jest Antikristus jiné slunce nežli Kristus. I vypustil jest zase proti němu Antikrist voheň a proti zemi této vyzdvihl krveprolitie... Nebo, když byl ssazen papež Baltazar s papežství, velmi nešlechetné artikule dovodili na ň. Protož na pomstu toho, že totiž potupeno jest slunce to a poznali lidé na té stolici býti šelmu, a odstaupili od něho, a proto mnohá královstvie trpie od nepřátel, kteréž posielá, a na nich válek posvěcuje a zbauřil je. A protož Bavory, Míšnary, Rakušany etc. dnes bauří proti království tomuto. Protož trpíme všickni...« Jindy nazývá Jakoubek Antikristy zlé vladaře (279a1): »Všickni jednak křesťanští králové sau Antikristové, všickni následují života zhovadilého, aby živi byli rozkošně, před nimi aby klekali, krmí přieliš sobě mnoho strojí a poddané své lau- pie...« — Srovnej i Novotného, Náboženské hnutí str. 168. 2) Viz o tom R. Urbánka, Český mesianismus atd. (o Jakoubkovi zvl. str. 266). 3) Jiné doklady Jakoubkova přesvědčení o tom, že je národ český zvláště vyvolený, viz na str. 165a2, 210b1/b2, 319b1/b2. Tak i na str. 157a1: Nebo nenie jiného národu, kterýž by měl bohy tak přibližujície se sobě,
Strana XCI
XCI se rozhlašuje; ale báti se jest, aby mnozí z té obce nebyli mrtví na dušech, ješto je to najvětšie zlé a hrozné. A by pak jedinký mrtvý byl na duši v uobci, každý by se lekati měl, aby on ten nebyl«. (47b2:) »A jako, když den přijde, lidé ze sna se probuzují, tak nynie, když se pravdy Páně zjevily, on probuzuje nás, abychom bděli. A chce sám Pán dáti pomoc a posilněnie«. Proto je potřebí, abychom se měli obzvláště na pozoru (48b1): »A že sme nynie počali pravdy se přídržeti, buďme pečliví a bděme nad sebú, aby- chom dobré začaté dokonali, aby se ďáblové nám nevysmievali«. Bůh bude pak jistě s námi (131a2): »Takéž i těchto časuov, budeme-li právě kající, života polepšiece, uslyšíť i nás Buoh a protivníky naše zažene od nás a za nás bude bojovati«. Pod. 15b1: »Neb nynie netoliko Pán slovy mluví, ale skutky mocnými, kteréž nynie puosobí. Neb netoliko hlas mluví, ale skutkové všeho těla sú hlas Páně hrozný ... Takť jest nynie mocný hlas, k jehožto zvuku hřiešníci na pevných zámcích strachují se«. Ale kazatel při tom při všem s lítostí pozoruje, jak se i v hu- sitství šíří hříchy a nepravosti (129b2): »Tak v této obci královstvie českého, kteráž by měla býti božie milostnice, avšak množstvie jest v ní hřiechuov, rozdělenie, pohoršenie a utrhánie, vraždy, krádežové, od viery Kristovy oddělení«. (48a2:) »Nebo, ačkoli někteří nětco vyplňují, že hřiechuov tělesných nechají, ale nenechají utrhánie, klevet a závistí«. (179b2:) »Hřiechové, kteříž sau v Praze prvé zbiti a umrtveni a zkaženi, již zase obžívají, aby tauž jako prvé svobodu měli«. Zejména bolí Jakoubka nesvornost v obci (10b1): »A protož i dnes máme sjednati se v jednostajné víře, v jednostajné pravdě. Ale nynie pohříchu bratřie k jednostajnému stolu Páně přistúpáme, a sebe nenávidie, proti sobě vrau, ačkoli tauž při vedau proti Antikristu. Již na se vespolek žalují a sebe vinnie(!) a posměchy z sebe mají a rauhají se, zlého se o sobě domnievají, nevěří sobě vespolek. Nenieť zajisté Buoh ruoznice, ale pokoje!« Podobojí pod pláštíkem boje za pravdu boží se oboha- jako jest přítomen nám Buoh náš. — Str. 229a2: Všecky tyto věci k úžitku našemu a jiné tajné věci své od věčnosti skryté dává tomuto království, ješto toho ani francskému ani uherskému království nedává, to nám dává. Protož jest potřebie, aby vděčnost v nás byla. Nebude-li vděčnosti, lépe by bylo nikdá nepřijímati daruov těchto... Bychom tisíce smrtmi měli zemříti každý z nás, nezaplatíme toho! — 229b2: Ó česká země, jak štědře a jak hojně a široce a jak znamenité a zjevné tobě dary dává Buoh, a mnoho dává!
XCI se rozhlašuje; ale báti se jest, aby mnozí z té obce nebyli mrtví na dušech, ješto je to najvětšie zlé a hrozné. A by pak jedinký mrtvý byl na duši v uobci, každý by se lekati měl, aby on ten nebyl«. (47b2:) »A jako, když den přijde, lidé ze sna se probuzují, tak nynie, když se pravdy Páně zjevily, on probuzuje nás, abychom bděli. A chce sám Pán dáti pomoc a posilněnie«. Proto je potřebí, abychom se měli obzvláště na pozoru (48b1): »A že sme nynie počali pravdy se přídržeti, buďme pečliví a bděme nad sebú, aby- chom dobré začaté dokonali, aby se ďáblové nám nevysmievali«. Bůh bude pak jistě s námi (131a2): »Takéž i těchto časuov, budeme-li právě kající, života polepšiece, uslyšíť i nás Buoh a protivníky naše zažene od nás a za nás bude bojovati«. Pod. 15b1: »Neb nynie netoliko Pán slovy mluví, ale skutky mocnými, kteréž nynie puosobí. Neb netoliko hlas mluví, ale skutkové všeho těla sú hlas Páně hrozný ... Takť jest nynie mocný hlas, k jehožto zvuku hřiešníci na pevných zámcích strachují se«. Ale kazatel při tom při všem s lítostí pozoruje, jak se i v hu- sitství šíří hříchy a nepravosti (129b2): »Tak v této obci královstvie českého, kteráž by měla býti božie milostnice, avšak množstvie jest v ní hřiechuov, rozdělenie, pohoršenie a utrhánie, vraždy, krádežové, od viery Kristovy oddělení«. (48a2:) »Nebo, ačkoli někteří nětco vyplňují, že hřiechuov tělesných nechají, ale nenechají utrhánie, klevet a závistí«. (179b2:) »Hřiechové, kteříž sau v Praze prvé zbiti a umrtveni a zkaženi, již zase obžívají, aby tauž jako prvé svobodu měli«. Zejména bolí Jakoubka nesvornost v obci (10b1): »A protož i dnes máme sjednati se v jednostajné víře, v jednostajné pravdě. Ale nynie pohříchu bratřie k jednostajnému stolu Páně přistúpáme, a sebe nenávidie, proti sobě vrau, ačkoli tauž při vedau proti Antikristu. Již na se vespolek žalují a sebe vinnie(!) a posměchy z sebe mají a rauhají se, zlého se o sobě domnievají, nevěří sobě vespolek. Nenieť zajisté Buoh ruoznice, ale pokoje!« Podobojí pod pláštíkem boje za pravdu boží se oboha- jako jest přítomen nám Buoh náš. — Str. 229a2: Všecky tyto věci k úžitku našemu a jiné tajné věci své od věčnosti skryté dává tomuto království, ješto toho ani francskému ani uherskému království nedává, to nám dává. Protož jest potřebie, aby vděčnost v nás byla. Nebude-li vděčnosti, lépe by bylo nikdá nepřijímati daruov těchto... Bychom tisíce smrtmi měli zemříti každý z nás, nezaplatíme toho! — 229b2: Ó česká země, jak štědře a jak hojně a široce a jak znamenité a zjevné tobě dary dává Buoh, a mnoho dává!
Strana XCII
XCII cují a jiné hříchy páší (59a2/b1): »Z druhé strany sú strany Kristovy přídržiece se, pravdu vyznávajíce, ale svú čest milují a duostojen- stvie. Ti praviece, že se proti hřiechuom a nepravostem postavují, tehdy pod příčinau boží pře z své vlastní křivdy se mstie a horlé, ne tak pro to, co jest proti Bohu, jako proti jeho osobě vlastní. Protož se přísně postavuje proti bližniemu, takže sebe viec než Boha miluje a milovánie božské v něm postupuje vlastnímu sebe milování. A zvláště ti, jenž se pravdy přídržie, více pod tiem milují bohatstvie a žádost mají k nim. Praví se pro Boha a pro jeho pravdu pracovati, a častokrát větší úmysl mají bráti nežli Boha a jeho pravdy obhajovati, tak, aby bez lítosti k bližním mohli zbohaceni býti, takže lakomstvie miesto najvětšie má v nich«. Příčinou toho je nedostatek lásky (122b1): »Nebo sprvu stavovánie hřiechuov, mluvenie z zákona Páně, a na konci již blud proti večeři Páně zjevně se ukazuje. Zevnitř zákona Páně hájie a pro ň bojují, ale vnitř lásky nemajíce, bořie jej, poněvadž ta jest konec zákona«. Stránka, která chce slouti boží, dopouští se hrozných hříchů (165b2): »Vidíme také poškvrny mnohé na tváři naší, mnoho krádežuov a laupežuov, a lidé bez pokánie sau, vražda a cizoložstvie rozvodňují se«. (398a2.) »Item kalcedon ukazuje, jaké ukrutenstvie, jací laupežozé a krádežové. Vdovy chodí za nimi a sirotci s pláčem: »Navraťte nám zase!« etc. Jaký jest to zákon, tak neposlúchati, tak lúpiti, tak krásti, svátosti velebné v poctivosti nemieti, na kázaních nepolepšovati života, a v domích ustaviční bojové a nenie konce zlých věcí?! Hle, život náš! Hle, co milujeme! Aj, hřiechové mnozí!« A ještě horší je roztržka uvnitř strany podobojí (332a2): »Item, kdež sau chtěli přemoci nepřátely tělesné, zanetbali viděti, kterak sú se rozmohli a rozšířili nepřátelé duchovní, bludové, lakomstvie; a žen veliký hauf rozsievá bludy najhoršie po království, a tak skrz to pohlavie také rozvázána jest moc šatanova«. Odtud smutné konce krásných počátků (386b2): »Již morové, již prolitie krve v bojích, již všudy války a bojové. Zevnitř velicí bojové, vnitř rozdělená srdce a lakomstvie, hněv, nenávist, a vycházejí tak na vojnu. Jiní zraněni bývají; jiní tam zmordováni sau a nevracují se; jiní přijímají nehodně velebnú svátost těla a krve Páně; jiní přijímají, a nevěřie; jiní nepřijímají, aniž věřie, ani pravé viery mají o velebné svátosti, ale rauhají se, a mnozí umierají«. Mnozí litují pro své sobectví těchto událostí (296b2/297a1): »A kupci nejsau bezpečni na cestě, rmautí se, že zisku nepřibývá peněžitého. Tak kupci, že ziskové
XCII cují a jiné hříchy páší (59a2/b1): »Z druhé strany sú strany Kristovy přídržiece se, pravdu vyznávajíce, ale svú čest milují a duostojen- stvie. Ti praviece, že se proti hřiechuom a nepravostem postavují, tehdy pod příčinau boží pře z své vlastní křivdy se mstie a horlé, ne tak pro to, co jest proti Bohu, jako proti jeho osobě vlastní. Protož se přísně postavuje proti bližniemu, takže sebe viec než Boha miluje a milovánie božské v něm postupuje vlastnímu sebe milování. A zvláště ti, jenž se pravdy přídržie, více pod tiem milují bohatstvie a žádost mají k nim. Praví se pro Boha a pro jeho pravdu pracovati, a častokrát větší úmysl mají bráti nežli Boha a jeho pravdy obhajovati, tak, aby bez lítosti k bližním mohli zbohaceni býti, takže lakomstvie miesto najvětšie má v nich«. Příčinou toho je nedostatek lásky (122b1): »Nebo sprvu stavovánie hřiechuov, mluvenie z zákona Páně, a na konci již blud proti večeři Páně zjevně se ukazuje. Zevnitř zákona Páně hájie a pro ň bojují, ale vnitř lásky nemajíce, bořie jej, poněvadž ta jest konec zákona«. Stránka, která chce slouti boží, dopouští se hrozných hříchů (165b2): »Vidíme také poškvrny mnohé na tváři naší, mnoho krádežuov a laupežuov, a lidé bez pokánie sau, vražda a cizoložstvie rozvodňují se«. (398a2.) »Item kalcedon ukazuje, jaké ukrutenstvie, jací laupežozé a krádežové. Vdovy chodí za nimi a sirotci s pláčem: »Navraťte nám zase!« etc. Jaký jest to zákon, tak neposlúchati, tak lúpiti, tak krásti, svátosti velebné v poctivosti nemieti, na kázaních nepolepšovati života, a v domích ustaviční bojové a nenie konce zlých věcí?! Hle, život náš! Hle, co milujeme! Aj, hřiechové mnozí!« A ještě horší je roztržka uvnitř strany podobojí (332a2): »Item, kdež sau chtěli přemoci nepřátely tělesné, zanetbali viděti, kterak sú se rozmohli a rozšířili nepřátelé duchovní, bludové, lakomstvie; a žen veliký hauf rozsievá bludy najhoršie po království, a tak skrz to pohlavie také rozvázána jest moc šatanova«. Odtud smutné konce krásných počátků (386b2): »Již morové, již prolitie krve v bojích, již všudy války a bojové. Zevnitř velicí bojové, vnitř rozdělená srdce a lakomstvie, hněv, nenávist, a vycházejí tak na vojnu. Jiní zraněni bývají; jiní tam zmordováni sau a nevracují se; jiní přijímají nehodně velebnú svátost těla a krve Páně; jiní přijímají, a nevěřie; jiní nepřijímají, aniž věřie, ani pravé viery mají o velebné svátosti, ale rauhají se, a mnozí umierají«. Mnozí litují pro své sobectví těchto událostí (296b2/297a1): »A kupci nejsau bezpečni na cestě, rmautí se, že zisku nepřibývá peněžitého. Tak kupci, že ziskové
Strana XCIII
XCIII nemají svobody, lkají ... Také jest to, že chudí, zbohacení skrz jméno zákona božieho, padají v bludy; a kteří sau položili naději v vládařstvích, když pominau a otejdau, lkáti budau zde«. Proto se stávají husité předmětem posměchu nepřátel (398a2): »Již volají nepřátelé: »Hle, strana pravdy krmí se krádežem, kázaní neposlauchají a ku pohoršení sau lidem!« Hle, úžitek váš kázanie, co sme vás učili! A již morové, hladové a boží rány běžie a nečiníme pokánie!« Jen v pokání je záchrana, jinak přikvačí neodvratná záhuba (305a1): »Kteréžto (pokání) jediné leč budeme činiti, meč aneb válka, mor a hlad pohubí nás a zžieře. A již ty rány běžie a neobracujeme se!« Mnozí věrní odstupují od poznané pravdy buď z bázně (175b2: a tato šelma, král uherský, mnohým zavřel usta od kázanie, mnohým přikázal, aby nepřijímali z kalicha, mnohé svedl!)1), jiní ze sobectví, že přicházejí o statky hmotné, jak jsme ukázali výše v dokladech (srovnej na př. i 245a2: A duše mnohých bohatstvie milujíci a oblibujíci, když Pán na jejich zbožie hněv vylévá, tehdy se hněvají, spauzejí a pravdě věřiti nechtí, ale od poznalé od- stupují; a 274b2: Protož ti, kteří tak na knihách života nejsau napsáni, tehdy se diví, že zhovadilost ta na nich padá a boří se, tehdy se diví: »Ó, kam sau se poděla prvnie léta, kam čas náš veselý? Kde tancové? Kam se poděli pištci a hudci?« A ještě žádají těch let a takového života, aby se jim navrátil, a řiekají, že sau ta dřevnie dobrá byla léta). Tím trpí celá obec a jest se jí báti trestu věčného (361b1/b2): »Protož obecné dobré zle stojie, neb sau zprávcové zlí a strašliví, duchovní i světští, podlé vuole boží nepřičinie rukau k zkažení zlého; protož svoboda jest ve zlém. Protož trpie Praha zde nynie a bojím se, by věčně netrpěla!« A marné je všechno napomínání (411b1): »Kdyby Sodoma a Gomora těchto věcí dobrých byli okusili, pokánie by byli činili, my pak nečiníme!« (257a2:) »Ó Praho! V tvých ť jest ustech zákon boží, ale ne v srdci! Slyšíš 1) Srovnej i 176a1:... kteříž by tyto pravdy, kteréž vyhlášeny sau v tomto královstvie, chtěli v jiných královstvích oznamovati, kázati a učiti, hned šelma s drakem proti tomu bojovati bude, do vězenie dá a umrtví! (Snad je to narážka na zajetí poselství na Litvu r. 1421.) — 181a2: I dnes řiekají: »Proč chceme popúzeti krále tohoto? Nechme, nehněvajme ho!« A Pán dává moc vyvoleným a zkušuje nás, věříme-li Bohu čili nic, jestliže pro něho přídržeti se budeme pravdy čili nic. Jiní, bojíce se jemu odepříti, utekli z města ven k němu. Též: »Kto proti papeži muož bojovati? Kto proti zboru Konstanskému? Nechajme přijímanie krve z kalicha!«
XCIII nemají svobody, lkají ... Také jest to, že chudí, zbohacení skrz jméno zákona božieho, padají v bludy; a kteří sau položili naději v vládařstvích, když pominau a otejdau, lkáti budau zde«. Proto se stávají husité předmětem posměchu nepřátel (398a2): »Již volají nepřátelé: »Hle, strana pravdy krmí se krádežem, kázaní neposlauchají a ku pohoršení sau lidem!« Hle, úžitek váš kázanie, co sme vás učili! A již morové, hladové a boží rány běžie a nečiníme pokánie!« Jen v pokání je záchrana, jinak přikvačí neodvratná záhuba (305a1): »Kteréžto (pokání) jediné leč budeme činiti, meč aneb válka, mor a hlad pohubí nás a zžieře. A již ty rány běžie a neobracujeme se!« Mnozí věrní odstupují od poznané pravdy buď z bázně (175b2: a tato šelma, král uherský, mnohým zavřel usta od kázanie, mnohým přikázal, aby nepřijímali z kalicha, mnohé svedl!)1), jiní ze sobectví, že přicházejí o statky hmotné, jak jsme ukázali výše v dokladech (srovnej na př. i 245a2: A duše mnohých bohatstvie milujíci a oblibujíci, když Pán na jejich zbožie hněv vylévá, tehdy se hněvají, spauzejí a pravdě věřiti nechtí, ale od poznalé od- stupují; a 274b2: Protož ti, kteří tak na knihách života nejsau napsáni, tehdy se diví, že zhovadilost ta na nich padá a boří se, tehdy se diví: »Ó, kam sau se poděla prvnie léta, kam čas náš veselý? Kde tancové? Kam se poděli pištci a hudci?« A ještě žádají těch let a takového života, aby se jim navrátil, a řiekají, že sau ta dřevnie dobrá byla léta). Tím trpí celá obec a jest se jí báti trestu věčného (361b1/b2): »Protož obecné dobré zle stojie, neb sau zprávcové zlí a strašliví, duchovní i světští, podlé vuole boží nepřičinie rukau k zkažení zlého; protož svoboda jest ve zlém. Protož trpie Praha zde nynie a bojím se, by věčně netrpěla!« A marné je všechno napomínání (411b1): »Kdyby Sodoma a Gomora těchto věcí dobrých byli okusili, pokánie by byli činili, my pak nečiníme!« (257a2:) »Ó Praho! V tvých ť jest ustech zákon boží, ale ne v srdci! Slyšíš 1) Srovnej i 176a1:... kteříž by tyto pravdy, kteréž vyhlášeny sau v tomto královstvie, chtěli v jiných královstvích oznamovati, kázati a učiti, hned šelma s drakem proti tomu bojovati bude, do vězenie dá a umrtví! (Snad je to narážka na zajetí poselství na Litvu r. 1421.) — 181a2: I dnes řiekají: »Proč chceme popúzeti krále tohoto? Nechme, nehněvajme ho!« A Pán dává moc vyvoleným a zkušuje nás, věříme-li Bohu čili nic, jestliže pro něho přídržeti se budeme pravdy čili nic. Jiní, bojíce se jemu odepříti, utekli z města ven k němu. Též: »Kto proti papeži muož bojovati? Kto proti zboru Konstanskému? Nechajme přijímanie krve z kalicha!«
Strana XCIV
XCIV slovo boží, ale nečiníš v skutku. Hadruňkové a svárové sau v tobě; aučastnost béřeš z těla Kristova, a Kristu se rauháš; protož přijdau rány na tě. A kdy na chudých zevnitř sedlácích skonají se, to Buoh sám vie!« Autor se nebojí smrti, ba sám si přeje koruny mučednické, jak jsme ukázali jinde; sám však vraždění a trest smrti zavrhuje. Píše na př. (271b1): »Ale vizme, mezi námi a stranau, která se praví býti Kristovau, jest-li také žena, ješto žiezní krve! Nebo nynie tajnými radami a ponaukaními puosobí se lidem smrt, buďto skrz kněžstvo, buďto skrz jiné, duchovenství oddané, kteříž se také radují, když někteří zmordováni bývají, jako by silným vínem byla opojená. Tu ť jest potřebí každému knězi vnitř do sebe nahlédnauti, kteřížto, horlivost majíce divnau, po- naukají k prolití krve«. Pod. 457b2: «Dnes ti, ješto sau přijímali tělo božie a krev, kterak sú upadli v vraždy a v laupeže, v ne- návisti a sváry, a viece učiněni sau Bohu nenávistní a ohyzdní nežli od počátku světa«. Svati křesťané se smrti nelekají (322а2): »Dnes každý užívá taulu, také i ti, kteří prvé byli sedláci, na znamenie, že všickni ve lsti chodie s bližními svými, strany sau v uobci těžké a nenávisti, auklady a rady pokryté, a potom vy- cházejí skrz kazatele ty rady na světlo z vuole zlých. Ale koňové bielí nevšímají takových aukladuov; ačkoli slýchají o sobě orte- lovánie smrti a ostré střely proti sobě a vycházejí jim až i v uši jednáním Páně, avšak se pro to oni nebojí«l). Proto varuje kazatel před nespravedlivými soudy lidskými, jimiž byl obětován na př. i Hus a Jeronym v Kost- nici (152a2/b1): »Protož jednomu každému sluší se báti, aby zlého saudu nevydával proti dobrým; neb ještě Duch přijde v srdce lidská a súditi je bude z toho saudu nepravého, kteříž berau zlé za dobré, hořké za sladké, falešné za pravé. Jako i ty věrné, kteříž v Konstancí sau spáleni, za drahně let měli je v ne- návisti«. Srovnej i 189a1: »V Konstancí první s druhau šelmau svázány sau a mluvily sau jako drak proti krvi Beránkově a proti jeho věrným«. Ale jest i mnoho mučedníků nepravých (11a1): »A to jest proti těm, kteříž pro své nešlechetné skutky trpie a chtí svatých zámutku přičteni býti... Nebo nynie mnozí pohříchu mnoho trpie, a strach jest za ně, že odplaty za to nevezmú ... 1) Srovnej 165b1: Ó šťastná duše, kterážto skrze voheň, skrz mučedl- nictvo vychází odsud! Dábel na ní nic svého nenalézá.
XCIV slovo boží, ale nečiníš v skutku. Hadruňkové a svárové sau v tobě; aučastnost béřeš z těla Kristova, a Kristu se rauháš; protož přijdau rány na tě. A kdy na chudých zevnitř sedlácích skonají se, to Buoh sám vie!« Autor se nebojí smrti, ba sám si přeje koruny mučednické, jak jsme ukázali jinde; sám však vraždění a trest smrti zavrhuje. Píše na př. (271b1): »Ale vizme, mezi námi a stranau, která se praví býti Kristovau, jest-li také žena, ješto žiezní krve! Nebo nynie tajnými radami a ponaukaními puosobí se lidem smrt, buďto skrz kněžstvo, buďto skrz jiné, duchovenství oddané, kteříž se také radují, když někteří zmordováni bývají, jako by silným vínem byla opojená. Tu ť jest potřebí každému knězi vnitř do sebe nahlédnauti, kteřížto, horlivost majíce divnau, po- naukají k prolití krve«. Pod. 457b2: «Dnes ti, ješto sau přijímali tělo božie a krev, kterak sú upadli v vraždy a v laupeže, v ne- návisti a sváry, a viece učiněni sau Bohu nenávistní a ohyzdní nežli od počátku světa«. Svati křesťané se smrti nelekají (322а2): »Dnes každý užívá taulu, také i ti, kteří prvé byli sedláci, na znamenie, že všickni ve lsti chodie s bližními svými, strany sau v uobci těžké a nenávisti, auklady a rady pokryté, a potom vy- cházejí skrz kazatele ty rady na světlo z vuole zlých. Ale koňové bielí nevšímají takových aukladuov; ačkoli slýchají o sobě orte- lovánie smrti a ostré střely proti sobě a vycházejí jim až i v uši jednáním Páně, avšak se pro to oni nebojí«l). Proto varuje kazatel před nespravedlivými soudy lidskými, jimiž byl obětován na př. i Hus a Jeronym v Kost- nici (152a2/b1): »Protož jednomu každému sluší se báti, aby zlého saudu nevydával proti dobrým; neb ještě Duch přijde v srdce lidská a súditi je bude z toho saudu nepravého, kteříž berau zlé za dobré, hořké za sladké, falešné za pravé. Jako i ty věrné, kteříž v Konstancí sau spáleni, za drahně let měli je v ne- návisti«. Srovnej i 189a1: »V Konstancí první s druhau šelmau svázány sau a mluvily sau jako drak proti krvi Beránkově a proti jeho věrným«. Ale jest i mnoho mučedníků nepravých (11a1): »A to jest proti těm, kteříž pro své nešlechetné skutky trpie a chtí svatých zámutku přičteni býti... Nebo nynie mnozí pohříchu mnoho trpie, a strach jest za ně, že odplaty za to nevezmú ... 1) Srovnej 165b1: Ó šťastná duše, kterážto skrze voheň, skrz mučedl- nictvo vychází odsud! Dábel na ní nic svého nenalézá.
Strana XCV
XCV Nebo Spasitel nedie naprosto: Blahoslavení, kteří protivenstvie trpie, ale přidává: pro spravedlnost«. (250a1:) »Pohřiechu mnozí tak umierají, zapojivše se vodami zlými, a kněží nepřestávají od svých bluduov a smějí (= odvažují se) mříti pro své ohavné hřiechy«. Často je nelze ani rozeznati od mučedníků opravdu sva- tých; ale podle toho je lze vždy poznati, že nemají lásky (127b1): »Tak šatan své přikrývá, že ti, kteříž trpie pro své bludy, tak se ozdobují a přetvořují, jako by pro pravdu trpěli. Protož věrní častokrát toho neumějí rozeznati, kteří z lásky pro pravdu a vieru trpie a kteří nic. Povahu, nébrž i ctnosti (kromě toliko samé lásky), také i vieru přenáší šatan na své«. Pod. 409a1: »Toliko šatanáš tak vymyšleně přistrojí a vokřtaltuje své mučedlníky, aby volení zklamáni byli a řekli, že ta jest pravá strana«.1) Jakoubek nemá v nenávisti členy jiného národa ani jiného náboženství (83a1/a2): »Žádného národu nemá nižádný potupovati konečně bez zjevenie zvláštnieho, ani židuov, ani pohanuov. Nebo ze všech těch muože pšenice tajná nalezena býti, kteréž sám Pán zná. Ano i z protivníkuov pravdy, auduov Antikristových, nemají potupováni býti někteří«. Hříšníky je nutno kárati (152b1: Ano i ti, kteříž mlčí a netrescí z hřiechuov, bývají aučastni zlých); kdo tak činí, dokazuje tím lásku k Bohu (157b2: Nebo pravé milovánie Páně, to ť nedopauštie na bližním trpěti hřiechu, ale ošemetné milovánie nic nedbá, kterak kto stojí. A když se lidé netrescí, znamení ť jest, že milovánie nemají ku Pánu Bohu).2) Ale toto kárání se má díti s měrou (34b1: Také ti, kteříž přílišnú horlivostí zasazují se proti hříchuom, vy- stupují z miery, v se aufajíce a jiné potupujíce). Sympatickou stránkou osobnosti autorovy je i jeho vroucí soucit s ubohými a poníženými. Na nejednom místě vytýká boháčům jejich tvrdost srdce; tak 175a1: »Co je v obci chudých, nuzných, zlaupených, a bohatí k tomu neprohlédají, když oni jediné sami dosti mají, o chudých žádné nemají péče. Co je dráčuov lakomých, kteříž ani chudým odpustí!« (198a2:) »Co vdov a sirotkuov tlukau na dvéře domuov a křik jich rozléhá se až k nebi, a zavřiena sú všecka srdce!« (271b2:) »A kteříž hodují a rozkošně živi sau, to, což jest chudých, zžierajíce, krev svatých jedí«. (362a1:) »Item, 1) Jiné příklady viz i výše v kapitole o datování Postilly (str. XV a XIX). 2) Viz i str. 167a2, 38a2 (Ktož věda zlé mlčí, nepoví, netresce, nekazí, aučastník jest hřiecha jeho), 43a1, 125b2 a j.
XCV Nebo Spasitel nedie naprosto: Blahoslavení, kteří protivenstvie trpie, ale přidává: pro spravedlnost«. (250a1:) »Pohřiechu mnozí tak umierají, zapojivše se vodami zlými, a kněží nepřestávají od svých bluduov a smějí (= odvažují se) mříti pro své ohavné hřiechy«. Často je nelze ani rozeznati od mučedníků opravdu sva- tých; ale podle toho je lze vždy poznati, že nemají lásky (127b1): »Tak šatan své přikrývá, že ti, kteříž trpie pro své bludy, tak se ozdobují a přetvořují, jako by pro pravdu trpěli. Protož věrní častokrát toho neumějí rozeznati, kteří z lásky pro pravdu a vieru trpie a kteří nic. Povahu, nébrž i ctnosti (kromě toliko samé lásky), také i vieru přenáší šatan na své«. Pod. 409a1: »Toliko šatanáš tak vymyšleně přistrojí a vokřtaltuje své mučedlníky, aby volení zklamáni byli a řekli, že ta jest pravá strana«.1) Jakoubek nemá v nenávisti členy jiného národa ani jiného náboženství (83a1/a2): »Žádného národu nemá nižádný potupovati konečně bez zjevenie zvláštnieho, ani židuov, ani pohanuov. Nebo ze všech těch muože pšenice tajná nalezena býti, kteréž sám Pán zná. Ano i z protivníkuov pravdy, auduov Antikristových, nemají potupováni býti někteří«. Hříšníky je nutno kárati (152b1: Ano i ti, kteříž mlčí a netrescí z hřiechuov, bývají aučastni zlých); kdo tak činí, dokazuje tím lásku k Bohu (157b2: Nebo pravé milovánie Páně, to ť nedopauštie na bližním trpěti hřiechu, ale ošemetné milovánie nic nedbá, kterak kto stojí. A když se lidé netrescí, znamení ť jest, že milovánie nemají ku Pánu Bohu).2) Ale toto kárání se má díti s měrou (34b1: Také ti, kteříž přílišnú horlivostí zasazují se proti hříchuom, vy- stupují z miery, v se aufajíce a jiné potupujíce). Sympatickou stránkou osobnosti autorovy je i jeho vroucí soucit s ubohými a poníženými. Na nejednom místě vytýká boháčům jejich tvrdost srdce; tak 175a1: »Co je v obci chudých, nuzných, zlaupených, a bohatí k tomu neprohlédají, když oni jediné sami dosti mají, o chudých žádné nemají péče. Co je dráčuov lakomých, kteříž ani chudým odpustí!« (198a2:) »Co vdov a sirotkuov tlukau na dvéře domuov a křik jich rozléhá se až k nebi, a zavřiena sú všecka srdce!« (271b2:) »A kteříž hodují a rozkošně živi sau, to, což jest chudých, zžierajíce, krev svatých jedí«. (362a1:) »Item, 1) Jiné příklady viz i výše v kapitole o datování Postilly (str. XV a XIX). 2) Viz i str. 167a2, 38a2 (Ktož věda zlé mlčí, nepoví, netresce, nekazí, aučastník jest hřiecha jeho), 43a1, 125b2 a j.
Strana XCVI
XCVI když se odjímá chléb nuzných a pracovitých, jest to vražedlnictvo těžké, nebo v tom chlebě záleží život jich; ktož jim jej odjímá, život odjímá — a nečinie sobě z toho svědomie, ani se vyznávají!« (386a1.) »My pak všelikému zlému a každé věci nám protivné vyhajbáme se, nic trpěti nechceme, lítosti nad chudými, poníženými nemocnými a nedostatečnými nemáme!« Všichni lidé jsou povinni pracovati, jen nemocní jsou vyňati (352b2): » Mnohá Písma na- plnie se v nebeské vlasti, ne zde. Zde se mluví k člověku: V potu tváři tvé krmiti se budeš chlebem tvým! Kdež jest právo, a tu bývá v tom právě práce, zasluhujície chleba. Nenie-li práce, nenie práva; jako jest plat auroční neb komorní, též plat ve vsi: obrod se jim pak na poli neb nic, daj předse! Nenie to právo božie Apoštol die: Kto nechce dělati, nejez! Nemocní vynímají se od takové práce«. Přehlédneme-li učení Jakoubkovo, jak nám je podává ve Výkladu, můžeme souhlasiti s Kybalem1), že po stránce theologicko- dogmatické znamená Jakoubek zvláštní synthesu díla Janovova Milíčova, Husova a Viklefova, a to synthesu dosti samostatnou, přizpůsobenou časovým potřebám a otázkám víry i mravu, obřadu i kultu. Také Holinka2) myslí, že v Jakoubkově činnosti je sloučení domácí tradice reformní s viklefismem a dovršení českého úsilí náboženského v XV. věku. Už jinde3) bylo upozorněno na to, že Jakoubkovi nebyla neznáma kritika textová; vidíme to ze slov na str. 172b2. »I stál jest na piesku mořském. Někteří textové mají: Seděl na piesku morském«. V duchu své doby rád etymologisuje, na př. 299a1/a2. »Šesté dobrotivost, totiž dobrá ohnivost, latině benignitas, quasi bona igneitas, chtivost a žádost hořící k dobrému znamená«. Pod. 434a2: »Sedmé dobrotivost, totiž dobrá ohnivost«. Analo- gicky překládá i latinské malignitas slovem zlooheň (335a2: svět byl v zloohni položen; 336a2: svět v zloohni položený jest). Str. 45b2: »Nebo pokrytstvie zní nětco zlého pod barvau zlatau, jakož z výkladu řeckého slova a latinského se ukazuje: ab yppos (!), quod est sub, jako »vezpod«, et crisis (!), aurum, totiž zlato.« Po- dobně vykládá »krysopassus«3), sapientia (61b2/62a1: maudrost kteráž slove sapida sciencia, chutné uměnie duše), locusta (118b2. 1) Učení M. Jana Husa, I. str. 130. 2) L. c. str. 261. Flajšhans, Vrstevník str. 20. 3)
XCVI když se odjímá chléb nuzných a pracovitých, jest to vražedlnictvo těžké, nebo v tom chlebě záleží život jich; ktož jim jej odjímá, život odjímá — a nečinie sobě z toho svědomie, ani se vyznávají!« (386a1.) »My pak všelikému zlému a každé věci nám protivné vyhajbáme se, nic trpěti nechceme, lítosti nad chudými, poníženými nemocnými a nedostatečnými nemáme!« Všichni lidé jsou povinni pracovati, jen nemocní jsou vyňati (352b2): » Mnohá Písma na- plnie se v nebeské vlasti, ne zde. Zde se mluví k člověku: V potu tváři tvé krmiti se budeš chlebem tvým! Kdež jest právo, a tu bývá v tom právě práce, zasluhujície chleba. Nenie-li práce, nenie práva; jako jest plat auroční neb komorní, též plat ve vsi: obrod se jim pak na poli neb nic, daj předse! Nenie to právo božie Apoštol die: Kto nechce dělati, nejez! Nemocní vynímají se od takové práce«. Přehlédneme-li učení Jakoubkovo, jak nám je podává ve Výkladu, můžeme souhlasiti s Kybalem1), že po stránce theologicko- dogmatické znamená Jakoubek zvláštní synthesu díla Janovova Milíčova, Husova a Viklefova, a to synthesu dosti samostatnou, přizpůsobenou časovým potřebám a otázkám víry i mravu, obřadu i kultu. Také Holinka2) myslí, že v Jakoubkově činnosti je sloučení domácí tradice reformní s viklefismem a dovršení českého úsilí náboženského v XV. věku. Už jinde3) bylo upozorněno na to, že Jakoubkovi nebyla neznáma kritika textová; vidíme to ze slov na str. 172b2. »I stál jest na piesku mořském. Někteří textové mají: Seděl na piesku morském«. V duchu své doby rád etymologisuje, na př. 299a1/a2. »Šesté dobrotivost, totiž dobrá ohnivost, latině benignitas, quasi bona igneitas, chtivost a žádost hořící k dobrému znamená«. Pod. 434a2: »Sedmé dobrotivost, totiž dobrá ohnivost«. Analo- gicky překládá i latinské malignitas slovem zlooheň (335a2: svět byl v zloohni položen; 336a2: svět v zloohni položený jest). Str. 45b2: »Nebo pokrytstvie zní nětco zlého pod barvau zlatau, jakož z výkladu řeckého slova a latinského se ukazuje: ab yppos (!), quod est sub, jako »vezpod«, et crisis (!), aurum, totiž zlato.« Po- dobně vykládá »krysopassus«3), sapientia (61b2/62a1: maudrost kteráž slove sapida sciencia, chutné uměnie duše), locusta (118b2. 1) Učení M. Jana Husa, I. str. 130. 2) L. c. str. 261. Flajšhans, Vrstevník str. 20. 3)
Strana XCVII
XCVII A slove (kobylka) latině locusta, quasi loco stans per antifrasim; jako by řekl »na miestě stojící«, totiž vopak rozuměje, že jest neustavičná, neb větrem zchycena bývá), serpens (164b1: A protož slove had serpens, »qui serpit«, že se plazí), diabolus (164b2: Vy- kládá se (= dábel, diabolus) »doluov tekaucí aneb dva kausaje«, a »dia«, quod est duo (!), et »bolus« morsus), abyssus (273b1 A z latinského slova tak se rozumie a vykládá abyssus: ab a, quod est sine, quasi sine bisso, id est sine splendore, bez jasnosti a stkvě- losti), ulula (288a2: Bukači z latinského slova ulula; dicitur a lu- gendo, od jakéhos' lkánie a úpěnie). Nejčastější ozdobou v Jakoubkových kázáních jsou při- rovnání1), na př. 204b1: Očitý příklad vidíme, an všecky věci zevnitřnie míjejí, svět i sláva jeho; jako sníh se rozplajvá a jako voda běží, tak krása těla a sláva jeho. (214a1:) Jako i lodie bez- pečná jest, když se k břehu přibližuje, a tehdy se plavci radují, tak přes tento svět jako moře volení plavie se jako po moři. (215a1:) Jako nádoba hliněná nová pro nečistotu, kterauž v sobě držela od desieti let, nesnadně bývá vyčištěna a smradu zbavena, tak naše přirozenie lidské nakaženo jest od dětinstvie hněvem, nenávistí, hořkostí, pýchau, smilstvem — nesnadně ty věci vycházejí z hrnce hliněného, těla našeho. (228b2.) Nebo tělo jest jako hausle; hausle, čiem lépe v strunách svých nataženy bývají, tiem lépe zvučie: tak, když tělo naše prací, posty nataženo bývá a jinými skutky dobrými, tehdyť dobře a tiem lépe zvučí a posluhuje duši, a tehdy vydává zvuk Bohu líbezný. (275a1:) Hory nad rovninami vy- vyšují se; tak také srdce pyšná nad jiné lidi nadajmají se. (277b2:) Kdyby někto byl na příkopích nebo na zdech a spatřil by vojska mnohá, ani ho obehnali, v odění, s voštípy a s kušemi, nespal by a nezdřímal by se. Ó duše, kdyby poznala, kterak jest obklíčena divnými bodeními, divnými a rozličnými bludy a roztrženími, a připravené duchy spatřila k zabití duše, nespala by! Kto bude rotmajstrem proti těm haufóm, kteří sau na horách a v audolích, který kněz, který světský? (299b2:) Jestliže jest viera mrtvá, neprospievá, jako by pokrm mrtvému tělu dával se. (314a1:) Jako obraz jest k chvále maléři, kterýž jest ozdobný, tak obraz svědomie dobrého, kteréž miluje Boha právě, ten obraz jest k slávě a ke cti Páně. (318a2:) Jako i žena připravujíci se v zrcadlo se vzhlédá, když se potkati má s frejieřem, tak, že s Kristem potkati 1) Ib. str. 21 n. Jakoubek, Výklad. VII
XCVII A slove (kobylka) latině locusta, quasi loco stans per antifrasim; jako by řekl »na miestě stojící«, totiž vopak rozuměje, že jest neustavičná, neb větrem zchycena bývá), serpens (164b1: A protož slove had serpens, »qui serpit«, že se plazí), diabolus (164b2: Vy- kládá se (= dábel, diabolus) »doluov tekaucí aneb dva kausaje«, a »dia«, quod est duo (!), et »bolus« morsus), abyssus (273b1 A z latinského slova tak se rozumie a vykládá abyssus: ab a, quod est sine, quasi sine bisso, id est sine splendore, bez jasnosti a stkvě- losti), ulula (288a2: Bukači z latinského slova ulula; dicitur a lu- gendo, od jakéhos' lkánie a úpěnie). Nejčastější ozdobou v Jakoubkových kázáních jsou při- rovnání1), na př. 204b1: Očitý příklad vidíme, an všecky věci zevnitřnie míjejí, svět i sláva jeho; jako sníh se rozplajvá a jako voda běží, tak krása těla a sláva jeho. (214a1:) Jako i lodie bez- pečná jest, když se k břehu přibližuje, a tehdy se plavci radují, tak přes tento svět jako moře volení plavie se jako po moři. (215a1:) Jako nádoba hliněná nová pro nečistotu, kterauž v sobě držela od desieti let, nesnadně bývá vyčištěna a smradu zbavena, tak naše přirozenie lidské nakaženo jest od dětinstvie hněvem, nenávistí, hořkostí, pýchau, smilstvem — nesnadně ty věci vycházejí z hrnce hliněného, těla našeho. (228b2.) Nebo tělo jest jako hausle; hausle, čiem lépe v strunách svých nataženy bývají, tiem lépe zvučie: tak, když tělo naše prací, posty nataženo bývá a jinými skutky dobrými, tehdyť dobře a tiem lépe zvučí a posluhuje duši, a tehdy vydává zvuk Bohu líbezný. (275a1:) Hory nad rovninami vy- vyšují se; tak také srdce pyšná nad jiné lidi nadajmají se. (277b2:) Kdyby někto byl na příkopích nebo na zdech a spatřil by vojska mnohá, ani ho obehnali, v odění, s voštípy a s kušemi, nespal by a nezdřímal by se. Ó duše, kdyby poznala, kterak jest obklíčena divnými bodeními, divnými a rozličnými bludy a roztrženími, a připravené duchy spatřila k zabití duše, nespala by! Kto bude rotmajstrem proti těm haufóm, kteří sau na horách a v audolích, který kněz, který světský? (299b2:) Jestliže jest viera mrtvá, neprospievá, jako by pokrm mrtvému tělu dával se. (314a1:) Jako obraz jest k chvále maléři, kterýž jest ozdobný, tak obraz svědomie dobrého, kteréž miluje Boha právě, ten obraz jest k slávě a ke cti Páně. (318a2:) Jako i žena připravujíci se v zrcadlo se vzhlédá, když se potkati má s frejieřem, tak, že s Kristem potkati 1) Ib. str. 21 n. Jakoubek, Výklad. VII
Strana XCVIII
XCVIII se máme, nahlédněme v svědomie naše a oblecme se v ctnosti, v bázeň, pokoru, stud na hřiechy etc. (341b2.) A jako na dně u vodě mocí paprslku slunečného viděti i kameniečko, tak tam na saudě skutkové a všickni činové naši, slova i myšlenie, příčiny a okolkové hřiechuov poznáni budau. (354b2.) Dokud hudec na hausle hude, poslauchají, a když přestane hudenie, netancují; tak někdy poslauchají kazatele, viece pak nečinie. (465a2.) Kořen jest počátek stromu i květu i ovoce; tak Kristus, kdež jest vko- řeněný v srdci právě, tehdy člověk jest strom zelený rozkvetlý a ovoce přinášející sobě i mnohým. A j. často. Někdy se mihne ve Výkladu i přísloví, na př. 265a1: Ovce neopauštěj vlny své pro vlkal). X. Cena Jakoubkova Výkladu je značná. Na důležitost spisu ukázal Flajšhans současně se zprávou o jeho objevení; význam jeho pak vzrostl ještě více, když se zásluhou Bartošovou ukázalo, že je to spis Jakoubka ze Stříbra. I když nesouhlasíme se Sedlákem a Pekařem, kteří vykazují Jakoubkovi v dějinách revoluce místo důležitější než samému Husovi, přikloníme se jistě k mínění F. M. Bartoše, který staví Jakoubka po bok Husovi a nazývá oba rovno- cennými sloupy celého husitství2). A cenu spisu zvyšuje nejen osobnost vynikajícího autora, nýbrž i to, že z doby, kdy byl spis napsán, nemáme téměř žádných literárních památek českých. Význam Výkladu pro historii husitství je jistě nesmírný a všeobecně uznaný; lze to viděti už z úryvků, které jsme podali v rozboru Jakoubkova učení. Cenné jsou i některé zprávy pro literární historii3). Jakoubkův cíl byl ovšem prostý. Sám, jsa muž svatého života, plný životní moudrosti, kterou získal dlouhým přemýšlením, zocelený krvavou výhní své doby, vědomý si od- 1) U Flajšhanse (Česká přísloví) není. — Zálibu Jakoubkovu v přirov- náních a příslovích konstatuje i Hrubý (České postilly str. 41 n.) v jeho české epištolní Postille. I věcně lze tu najíti hodně shod s Výkladem na Apokalypsu, takže sotva lze se shodovati s Pekařem, který (ČČH. 1926, str. 347) pochybuje, že autorem epištolní Postilly je Jakoubek. 2) Výstižně charakterisoval Bartoš cenu Výkladu na uv. místě v Listech fil. str. 129: »Soud, jaký tu pronáší o osudných těchto letech, není soud sotva jménem známého a náhodného statisty velikého husitského dramatu, nýbrž muže, jenž dával zákony a takřka vládl hlavním městem husitského státu«. 3) Viz Flajšhans, Vrstevník str. 25.
XCVIII se máme, nahlédněme v svědomie naše a oblecme se v ctnosti, v bázeň, pokoru, stud na hřiechy etc. (341b2.) A jako na dně u vodě mocí paprslku slunečného viděti i kameniečko, tak tam na saudě skutkové a všickni činové naši, slova i myšlenie, příčiny a okolkové hřiechuov poznáni budau. (354b2.) Dokud hudec na hausle hude, poslauchají, a když přestane hudenie, netancují; tak někdy poslauchají kazatele, viece pak nečinie. (465a2.) Kořen jest počátek stromu i květu i ovoce; tak Kristus, kdež jest vko- řeněný v srdci právě, tehdy člověk jest strom zelený rozkvetlý a ovoce přinášející sobě i mnohým. A j. často. Někdy se mihne ve Výkladu i přísloví, na př. 265a1: Ovce neopauštěj vlny své pro vlkal). X. Cena Jakoubkova Výkladu je značná. Na důležitost spisu ukázal Flajšhans současně se zprávou o jeho objevení; význam jeho pak vzrostl ještě více, když se zásluhou Bartošovou ukázalo, že je to spis Jakoubka ze Stříbra. I když nesouhlasíme se Sedlákem a Pekařem, kteří vykazují Jakoubkovi v dějinách revoluce místo důležitější než samému Husovi, přikloníme se jistě k mínění F. M. Bartoše, který staví Jakoubka po bok Husovi a nazývá oba rovno- cennými sloupy celého husitství2). A cenu spisu zvyšuje nejen osobnost vynikajícího autora, nýbrž i to, že z doby, kdy byl spis napsán, nemáme téměř žádných literárních památek českých. Význam Výkladu pro historii husitství je jistě nesmírný a všeobecně uznaný; lze to viděti už z úryvků, které jsme podali v rozboru Jakoubkova učení. Cenné jsou i některé zprávy pro literární historii3). Jakoubkův cíl byl ovšem prostý. Sám, jsa muž svatého života, plný životní moudrosti, kterou získal dlouhým přemýšlením, zocelený krvavou výhní své doby, vědomý si od- 1) U Flajšhanse (Česká přísloví) není. — Zálibu Jakoubkovu v přirov- náních a příslovích konstatuje i Hrubý (České postilly str. 41 n.) v jeho české epištolní Postille. I věcně lze tu najíti hodně shod s Výkladem na Apokalypsu, takže sotva lze se shodovati s Pekařem, který (ČČH. 1926, str. 347) pochybuje, že autorem epištolní Postilly je Jakoubek. 2) Výstižně charakterisoval Bartoš cenu Výkladu na uv. místě v Listech fil. str. 129: »Soud, jaký tu pronáší o osudných těchto letech, není soud sotva jménem známého a náhodného statisty velikého husitského dramatu, nýbrž muže, jenž dával zákony a takřka vládl hlavním městem husitského státu«. 3) Viz Flajšhans, Vrstevník str. 25.
Strana XCIX
XCIX povědnosti před Bohem za celý vývoj hnutí, jemuž vtiskl viditelný symbol kalicha na prapor, s neklidem hledící na šířící se bludy a na nekřesťanské počínání bojovníků za pravdu boží, pokládá nejen za svůj úkol, nýbrž přímo za povinnost Bohem mu uloženou ukazovati lidu pravou cestu k Bohu, úzkou sice, ale přece nade vše bezpečnou: srovnati se vždy a ve všem s vůlí boží. Ze tří druhů výkladu Písma sv., obvyklých ve středověku, přidržuje se Ja- koubek nejvíce výkladu alegorického. Menší je cena spisu po stránce formální. Slovní výraz Ja- koubkův je prostičký. Nerad se pouští do rozsáhlejších period, a když už nějakou začne, skončí leckdy anakoluthem. Mnohdy se zdá, jako by tu byly jen kazatelovy poznámky, zkratky, jimž měl dáti definitivní formu až při kázání; tak by bylo lze vysvětliti mnohé nedokončené věty, vyšinutí z vazby atd. Že autor kázal mnohem obšírněji, než jsou zapsaná kázání, vysvítá jasně z jejich stručnosti — mnohá z nich byla by trvala velice krátce: máme ostatně zřejmé přiznání kazatelovo, že při přednesu doplňoval své psané poznámky, na 1. 307b1, kde čteme; »zisku svého téměř všickni řemeslníci hledají. Tuto dotkni ře- mesl nynějších nezřízeností!«, — ač ve psaném textu hříchy a poklesky řemeslníků uvedeny nejsou. Jako byl Ja- koubek proti vší pompě při obřadech a proti nádheře roucha, tak — snad úmyslně — je prost vší nádhery jeho sloh. Pravda nepotřebuje okrasy, síla je v jejím obsahu. Málokdy se dá vzrušiti k ostřejšímu tónu, tok jeho řeči je klidný, tak jako je harmonická jeho životní filosofie. Jen tehdy, když líčí zkázu mravní, mluvívá někdy prud- čeji, ale, jako by se vzpamatoval, brzo se zase dovede ovládnouti. Jako stilista se daleko nemůže ovšem měřiti s Rokycanou. Hodně však se bude moci z jeho obsáhlého dílal) čerpati pro staročeský slovník; nejedno hapax legomenon najdeme ve Výkladu. Podávaje veřejnosti Jakoubkův výklad na Apokalypsu, po- kládám za svou povinnost poděkovati všem, kdož s obzvláštním zájmem mou práci od počátku sledovali a svou ochotou, radou i pomocí mi v ní přispěli. 1) Podle Flajšhanse je to nejrozsáhlejší český rukopis dochovaný, nehledíme-li ke sborníkům.
XCIX povědnosti před Bohem za celý vývoj hnutí, jemuž vtiskl viditelný symbol kalicha na prapor, s neklidem hledící na šířící se bludy a na nekřesťanské počínání bojovníků za pravdu boží, pokládá nejen za svůj úkol, nýbrž přímo za povinnost Bohem mu uloženou ukazovati lidu pravou cestu k Bohu, úzkou sice, ale přece nade vše bezpečnou: srovnati se vždy a ve všem s vůlí boží. Ze tří druhů výkladu Písma sv., obvyklých ve středověku, přidržuje se Ja- koubek nejvíce výkladu alegorického. Menší je cena spisu po stránce formální. Slovní výraz Ja- koubkův je prostičký. Nerad se pouští do rozsáhlejších period, a když už nějakou začne, skončí leckdy anakoluthem. Mnohdy se zdá, jako by tu byly jen kazatelovy poznámky, zkratky, jimž měl dáti definitivní formu až při kázání; tak by bylo lze vysvětliti mnohé nedokončené věty, vyšinutí z vazby atd. Že autor kázal mnohem obšírněji, než jsou zapsaná kázání, vysvítá jasně z jejich stručnosti — mnohá z nich byla by trvala velice krátce: máme ostatně zřejmé přiznání kazatelovo, že při přednesu doplňoval své psané poznámky, na 1. 307b1, kde čteme; »zisku svého téměř všickni řemeslníci hledají. Tuto dotkni ře- mesl nynějších nezřízeností!«, — ač ve psaném textu hříchy a poklesky řemeslníků uvedeny nejsou. Jako byl Ja- koubek proti vší pompě při obřadech a proti nádheře roucha, tak — snad úmyslně — je prost vší nádhery jeho sloh. Pravda nepotřebuje okrasy, síla je v jejím obsahu. Málokdy se dá vzrušiti k ostřejšímu tónu, tok jeho řeči je klidný, tak jako je harmonická jeho životní filosofie. Jen tehdy, když líčí zkázu mravní, mluvívá někdy prud- čeji, ale, jako by se vzpamatoval, brzo se zase dovede ovládnouti. Jako stilista se daleko nemůže ovšem měřiti s Rokycanou. Hodně však se bude moci z jeho obsáhlého dílal) čerpati pro staročeský slovník; nejedno hapax legomenon najdeme ve Výkladu. Podávaje veřejnosti Jakoubkův výklad na Apokalypsu, po- kládám za svou povinnost poděkovati všem, kdož s obzvláštním zájmem mou práci od počátku sledovali a svou ochotou, radou i pomocí mi v ní přispěli. 1) Podle Flajšhanse je to nejrozsáhlejší český rukopis dochovaný, nehledíme-li ke sborníkům.
Strana C
C Jsou to vedle správy knihovny kapitulní a J. M. biskupa Ant. Podlahy a ředitele knihovny Národního musea Josefa Volfa zejména universitní profesor Václav Novotný a ministr Kamil Krofta, universitní profesoři František Groh a Emil Smetánka, kanovník Ant. Eltschkner, profesoři F. M. Bartoš, B. Ryba, Jan Opatrný a universitní profesor František Novotný. Zejména pak děkuji universitnímu profesoru Oldřichu Hujerovi za vzácnou ochotu a svědomitost, s jakou se mnou od začátku až do konce tisku celý spis četl a v korektuře mi pomáhal. Na konec vzpomínám vděčně i tiskárny Al. Wiesnera, která mi ochotně vyplňovala všechna přání; jmenuji výslovně aspoň p. metteura Karla Trnku, který s obzvláštní péčí svůj úkol vy- konával. František Šimek.
C Jsou to vedle správy knihovny kapitulní a J. M. biskupa Ant. Podlahy a ředitele knihovny Národního musea Josefa Volfa zejména universitní profesor Václav Novotný a ministr Kamil Krofta, universitní profesoři František Groh a Emil Smetánka, kanovník Ant. Eltschkner, profesoři F. M. Bartoš, B. Ryba, Jan Opatrný a universitní profesor František Novotný. Zejména pak děkuji universitnímu profesoru Oldřichu Hujerovi za vzácnou ochotu a svědomitost, s jakou se mnou od začátku až do konce tisku celý spis četl a v korektuře mi pomáhal. Na konec vzpomínám vděčně i tiskárny Al. Wiesnera, která mi ochotně vyplňovala všechna přání; jmenuji výslovně aspoň p. metteura Karla Trnku, který s obzvláštní péčí svůj úkol vy- konával. František Šimek.
Strana CI
Literatura. Archiv český I., II. Bartoš F. M., Kniha Z. Nejedlého o husitské písni a bohoslužbě. Praha 1915. Bartoš F. M., Jakoubkova Postilla na Apokalypsu (Listy filol. 50, 1923, str. 119 nn.). Bartoš F. M., Literární činnost M. Jakoubka ze Stříbra (Česká akademie, Praha 1925). Bousset Wilhelm, Die Offenbarung Johannis (Göttingen 1906). Flajšhans Václav, Věstník České akademie X. (1901), str. 597. Flajšhans Václav, Vrstevník Husův (Věstník Král. čes. spol. nauk, tř. histor. 1903). Flajšhans Václav, ČČM. 1905, str. 131. Goll Jaroslav, Quellen und Untersuchungen zur Geschichte der böhmischen Brüder II. Prag 1882. Goll Jaroslav, Chelčický a Jednota v XV. století. K vydání připravil Kamil Krofta. V Praze 1916. Hoch Karel, Husité a válka (Česká mysl VIII., 1907, str. 131 nn., 193 nn., 285 nn., 375 nn., 439 nn.). Holinka Rudolf, Sektářství v Čechách před revolucí husitskou (Sborník filos. fakulty university Komenského v Bratislavě, ročník VI. čís. 52(3) (1929). Hrubý Hynek, České postilly (Praha 1901). Chytil Karel, Antikrist v naukách a umění středověku a husitské obrazné antithese (Česká akademie, Praha 1918). M. Jakoubka ze Stříbra Překlad Viklefova Dialogu (ed. Milan Svoboda, Praha, Česká akademie, 1909). Krofta Kamil, ČČH. XV. (1909), str. 66. Krofta Kamil, Novější badání o Husovi a hnutí husitském (ČČH. XXI., 1915, str. 40 nn.). Kybal Vlastimil, M. Matěj z Janova. Jeho život, spisy a učení. (V Praze 1905.) Kybal Vlastimil, M. Matěj z Janova a M. Jakoubek ze Stříbra. (ČČH. XI., 1905, str. 22—37). Kybal Vlastimil, Učení Mistra Jana Husi. I. (V Praze 1923.) Kybal-Odložilík, Matthiae de Janov Regulae Veteris et Novi Testamenti. Migne, Patrologia (zkratka ML = P. Latina, MG = P. Graeca). Müller-Bartoš, Dějiny Jednoty bratrské I. (V Praze 1923.) Nejedlý Zdeněk, Dějiny husitského zpěvu (Praha 1913).
Literatura. Archiv český I., II. Bartoš F. M., Kniha Z. Nejedlého o husitské písni a bohoslužbě. Praha 1915. Bartoš F. M., Jakoubkova Postilla na Apokalypsu (Listy filol. 50, 1923, str. 119 nn.). Bartoš F. M., Literární činnost M. Jakoubka ze Stříbra (Česká akademie, Praha 1925). Bousset Wilhelm, Die Offenbarung Johannis (Göttingen 1906). Flajšhans Václav, Věstník České akademie X. (1901), str. 597. Flajšhans Václav, Vrstevník Husův (Věstník Král. čes. spol. nauk, tř. histor. 1903). Flajšhans Václav, ČČM. 1905, str. 131. Goll Jaroslav, Quellen und Untersuchungen zur Geschichte der böhmischen Brüder II. Prag 1882. Goll Jaroslav, Chelčický a Jednota v XV. století. K vydání připravil Kamil Krofta. V Praze 1916. Hoch Karel, Husité a válka (Česká mysl VIII., 1907, str. 131 nn., 193 nn., 285 nn., 375 nn., 439 nn.). Holinka Rudolf, Sektářství v Čechách před revolucí husitskou (Sborník filos. fakulty university Komenského v Bratislavě, ročník VI. čís. 52(3) (1929). Hrubý Hynek, České postilly (Praha 1901). Chytil Karel, Antikrist v naukách a umění středověku a husitské obrazné antithese (Česká akademie, Praha 1918). M. Jakoubka ze Stříbra Překlad Viklefova Dialogu (ed. Milan Svoboda, Praha, Česká akademie, 1909). Krofta Kamil, ČČH. XV. (1909), str. 66. Krofta Kamil, Novější badání o Husovi a hnutí husitském (ČČH. XXI., 1915, str. 40 nn.). Kybal Vlastimil, M. Matěj z Janova. Jeho život, spisy a učení. (V Praze 1905.) Kybal Vlastimil, M. Matěj z Janova a M. Jakoubek ze Stříbra. (ČČH. XI., 1905, str. 22—37). Kybal Vlastimil, Učení Mistra Jana Husi. I. (V Praze 1923.) Kybal-Odložilík, Matthiae de Janov Regulae Veteris et Novi Testamenti. Migne, Patrologia (zkratka ML = P. Latina, MG = P. Graeca). Müller-Bartoš, Dějiny Jednoty bratrské I. (V Praze 1923.) Nejedlý Zdeněk, Dějiny husitského zpěvu (Praha 1913).
Strana CII
CII Neumann Augustin, Z dějin bohoslužeb v době husitské (Hradec Králové 1922). Neumann Augustin, České sekty ve století XIV. a XV. (Vele- hrad 1920.) Novák Jan, Víra Táborů (Sborník histor. kroužku XXVI., 1925 a XXVII., 1926). Novotný Václav, Jakoubek ze Stříbra (Ottův Slovník naučný sub voce). Novotný Václav, Náboženské hnutí české ve 14. a 15. stol. (Praha 1915). Novotný Václav, Husitství (Národní čítanka, 1918, str. 60—80) Novotný Václav, Mistr Jan Hus I. 1 (1919), I. 2 (1921). Novotný Václav, Několik příspěvků k poznání osoby a doby Žižkovy (Sborník Žižkův, Praha 1924). Palacký František, Documenta Mag. Ioannis Hus etc. (Pragae 1869). Pekař Josef, ČČH. X. (1904) str. 346/7. Pekař Josef, Jan Žižka (ČČH. 1925). Pekař Josef, Žižka a jeho doba I. (1927) a II. (1928). Pekař Josef, Nový Bartoš (ČČH. XXXII., 1926). Podlaha, Soupis rukopisů knihovny metropolitní kapitoly pražské (1910). Podlaha, Soupis památek histor. a uměl. v král. Českém. Knihovna kapitulní (Praha 1903). Podlaha-Tumpach, Český slovník bohovědný I. Říčan Rudolf, Johlín z Vodňan, křižovník kláštera zderazského. (Věstník Král. čes. spol. nauk, třída filosof.-histor.-jazykozpytná, Praha 1929.) Sedlák Jan, Počátkové kalicha. (Čas. kat. duch. 1911, 1913, 1914.) Sedlák Jan, Studie a texty I. a II. (Olomouc 1914 a 1915). Sedlák Jan, Eucharistické traktáty táborské (1918). Sedlák Jan, Jan Hus (Praha, 1915). Sýkora Jan Ladislav, Úvod do Písma sv. Nového zákona I. (V Praze 1904), II. I. (V Praze 1907.) Šimák J. V., Příběhy města Turnova nad Jizerou. Díl I. (V Turnově 1903.) Tomek W. W., Dějepis města Prahy, díl IV. Truhlář Josef, Paběrky z rukopisů klementinských (Věstník České akademie VIII., 1899, str. 182—184). Urbánek Rudolf, Jan Žižka. (Národní čítanka 1918, str. 80—95.) Urbánek Rudolf, České dějiny. Dílu III. část 3. (V Praze 1930.) Urbánek Rudolf, Český mesianismus ve své době hrdinské. (Pekařův Sborník I. V Praze 1930, str. 262 nn.) Vavřinec z Březové, Kronika husitská. (Prameny dějin českých V V Praze 1893.)
CII Neumann Augustin, Z dějin bohoslužeb v době husitské (Hradec Králové 1922). Neumann Augustin, České sekty ve století XIV. a XV. (Vele- hrad 1920.) Novák Jan, Víra Táborů (Sborník histor. kroužku XXVI., 1925 a XXVII., 1926). Novotný Václav, Jakoubek ze Stříbra (Ottův Slovník naučný sub voce). Novotný Václav, Náboženské hnutí české ve 14. a 15. stol. (Praha 1915). Novotný Václav, Husitství (Národní čítanka, 1918, str. 60—80) Novotný Václav, Mistr Jan Hus I. 1 (1919), I. 2 (1921). Novotný Václav, Několik příspěvků k poznání osoby a doby Žižkovy (Sborník Žižkův, Praha 1924). Palacký František, Documenta Mag. Ioannis Hus etc. (Pragae 1869). Pekař Josef, ČČH. X. (1904) str. 346/7. Pekař Josef, Jan Žižka (ČČH. 1925). Pekař Josef, Žižka a jeho doba I. (1927) a II. (1928). Pekař Josef, Nový Bartoš (ČČH. XXXII., 1926). Podlaha, Soupis rukopisů knihovny metropolitní kapitoly pražské (1910). Podlaha, Soupis památek histor. a uměl. v král. Českém. Knihovna kapitulní (Praha 1903). Podlaha-Tumpach, Český slovník bohovědný I. Říčan Rudolf, Johlín z Vodňan, křižovník kláštera zderazského. (Věstník Král. čes. spol. nauk, třída filosof.-histor.-jazykozpytná, Praha 1929.) Sedlák Jan, Počátkové kalicha. (Čas. kat. duch. 1911, 1913, 1914.) Sedlák Jan, Studie a texty I. a II. (Olomouc 1914 a 1915). Sedlák Jan, Eucharistické traktáty táborské (1918). Sedlák Jan, Jan Hus (Praha, 1915). Sýkora Jan Ladislav, Úvod do Písma sv. Nového zákona I. (V Praze 1904), II. I. (V Praze 1907.) Šimák J. V., Příběhy města Turnova nad Jizerou. Díl I. (V Turnově 1903.) Tomek W. W., Dějepis města Prahy, díl IV. Truhlář Josef, Paběrky z rukopisů klementinských (Věstník České akademie VIII., 1899, str. 182—184). Urbánek Rudolf, Jan Žižka. (Národní čítanka 1918, str. 80—95.) Urbánek Rudolf, České dějiny. Dílu III. část 3. (V Praze 1930.) Urbánek Rudolf, Český mesianismus ve své době hrdinské. (Pekařův Sborník I. V Praze 1930, str. 262 nn.) Vavřinec z Březové, Kronika husitská. (Prameny dějin českých V V Praze 1893.)
Strana 1
Převelmi úžitečný výklad na Zjevenie svatého Jana. KAPITOLA I. Zjevenie Ježíše Krista, kteréž dal jemu Buoh, aby oznámil služebníkóm svým ty věci, které se mají dieti skuoro. I okázal jest je etc. Jakož mluví Pán skrz Izaiáše: »Já sem Pán Buoh tvuoj, uče 5 tebe úžitečným věcem«, a David: »Blahoslavený člověk, kte- réhož ty vyučíš, Pane, a z zákona tvého naučíš ho«: on ť jest zajisté Buoh první, kterýž učí úžitečným věcem, a my máme mieti srdce zpuosobná, kterýmžto Buoh nebude moci sebe za- přieti, aby jich neučil. A zvlášť nynie tohoto času, komu by Buoh 10 svú vuoli dal poznati, ten blahoslavený jest. Protož, aby Pán v těchto kniehách ráčil nás vyučiti, najprvé se modlme etc. U Pána ť jest studnice života první, od něhož plyne múdrost živá, živá zpráva všem svatým. Protož die David: »Pane, u tebe ť jest studnice života«. Zákon zajisté jesti ť studnice hluboká, a 15 zvláště knihy tyto jsú studnice hluboká, živá Páně, což ukazují Studnice hluboká slova předpověděná, nebo řeči tyto pošly sú od první studnice. Nebo die: »Zjevenie Ježíše Krista, kteréž dal jemu Buoh« etc., totiž sám Pán. Nebo všecken zákon jesti ť od Boha prvotně. Tak i tyto knihy od něho pošly sú. A toto 20 zjevenie Pán maje od věčnosti, vydati je ráčil. A kterak jest vy- dáno, ukazuje řeč tato, že od Boha plyne. A najprvé v Krista jakožto v člověka přišlo, v tu nádobu drahú. Protož die: »Kteréž dal jemu Buoh«, najprvé u sebe maje, potom v člověčenstvie Kristovo vliv. A tato studnice potom plynula k anjelovi; nebo 25s onoho světa poslal anjela Kristus, na nebesa vstúpiv, a tam, maje v sobě studnici tuto vlitú, také vlil jest tuto studnici zje- Buoh učí zpuo- sobné Modlitba po- třebná 4 Podle Iz. 48, 17 — 5 Ž. 94, 12 — 13 Ž. 36, 10 Jakoubek, Výklad.
Převelmi úžitečný výklad na Zjevenie svatého Jana. KAPITOLA I. Zjevenie Ježíše Krista, kteréž dal jemu Buoh, aby oznámil služebníkóm svým ty věci, které se mají dieti skuoro. I okázal jest je etc. Jakož mluví Pán skrz Izaiáše: »Já sem Pán Buoh tvuoj, uče 5 tebe úžitečným věcem«, a David: »Blahoslavený člověk, kte- réhož ty vyučíš, Pane, a z zákona tvého naučíš ho«: on ť jest zajisté Buoh první, kterýž učí úžitečným věcem, a my máme mieti srdce zpuosobná, kterýmžto Buoh nebude moci sebe za- přieti, aby jich neučil. A zvlášť nynie tohoto času, komu by Buoh 10 svú vuoli dal poznati, ten blahoslavený jest. Protož, aby Pán v těchto kniehách ráčil nás vyučiti, najprvé se modlme etc. U Pána ť jest studnice života první, od něhož plyne múdrost živá, živá zpráva všem svatým. Protož die David: »Pane, u tebe ť jest studnice života«. Zákon zajisté jesti ť studnice hluboká, a 15 zvláště knihy tyto jsú studnice hluboká, živá Páně, což ukazují Studnice hluboká slova předpověděná, nebo řeči tyto pošly sú od první studnice. Nebo die: »Zjevenie Ježíše Krista, kteréž dal jemu Buoh« etc., totiž sám Pán. Nebo všecken zákon jesti ť od Boha prvotně. Tak i tyto knihy od něho pošly sú. A toto 20 zjevenie Pán maje od věčnosti, vydati je ráčil. A kterak jest vy- dáno, ukazuje řeč tato, že od Boha plyne. A najprvé v Krista jakožto v člověka přišlo, v tu nádobu drahú. Protož die: »Kteréž dal jemu Buoh«, najprvé u sebe maje, potom v člověčenstvie Kristovo vliv. A tato studnice potom plynula k anjelovi; nebo 25s onoho světa poslal anjela Kristus, na nebesa vstúpiv, a tam, maje v sobě studnici tuto vlitú, také vlil jest tuto studnici zje- Buoh učí zpuo- sobné Modlitba po- třebná 4 Podle Iz. 48, 17 — 5 Ž. 94, 12 — 13 Ž. 36, 10 Jakoubek, Výklad.
Strana 2
Kapitola Vypověděn s. Ján venie v anděla hodného, osvíceného, krásného a mocného. Nebo die, že poslal anděla svého, jemužto divné věci zjevil, kteréž sú tuto sepsány a zapečetěny. A tato studnice zjevenie nezuostala v anjelovi, ale anjel vlisl v Jana svatého, nádobu 30 drahú, hodnú a čistú, tak, aby srdce jeho, tak hluboké a pokorné, naplněno bylo zjevením. A to tomu Janovi evangelistovi, kterýžto na prsech Páně za večeří odpočíval a jako k studnici přilehl, je- hožto bratra Jakuba tázal se Pán řka: »Muožte-li píti kalich, kte (!)« etc.; tomu Janovi, jemuž jest matku svú poručil a jemu 35 jí svěřil, řka jemu: »Aj, matka tvá« etc. Tento Jan skrz Ezechiele v zpuosobě vorličí viděn jest vy- soce létaje, v ostrosti mysli k světlu slunečnému patře. A v tom slunci kochá se a svého plodu k slunci pozdvihuje; a které by nechtělo patřiti k slunci, zamietá a vyhazuje. Tento pro kázanie 40 byl od ciesaře Domiciána na ostrov Pathmos vyhnán, kdež žád- ného z lidí nebylo, jedno hovada, šelmy a potvory morské, tam pomoci lidské jsa zbaven v přisluhování pokrmu a nápoje; a čím více od lidí jest opuštěn, tiem viece od Boha jest navštíven. Nebo čím více vzdálen jest od společnosti lidské, tiem více k tovaryství an- 45 dělskému připojen jest. A tam měl viděnie a vytrženie nápodobné jako apoštol (II. Cor. XII.). A tehdáž zlétl jako orlice. Tehdáž mysli ostrostí k světlu slunečnému patřieše, kdežto studnice hluboká zjevenie od božstvie a Kristova člověčenstvie a od anjela do něho ply-50 nula. A lidé zlí tehdáž nechtíce naplnili vuoli Páně; neb se jest Domicián nadál, že tam svatý Jan umře, kterýž však od Boha zvláštnějí byl jest navštíven. A v tom, že jest byl od lidí na ostrově opuštěn, nese zpuo- sobu a figúru cierkve svaté ke dni najposlednějšiemu. Nebo, když 55 věrní od lidí opuštěni bývají, tiem větší od Krista pomoc mievají, jakož těchto časuov častokrát shledáno jest. Tuto také dává se 122 Figura cierkve 30 Rkp.: vliv (!) — 34 Mat. 20, 22; Marek 10, 38 — 35 Jan 19, 27 — 37 Ezech. 17, 3 a 1, 10. O tom, že orel svá mláďata schopná letu vyvádí proti slunci atd., lze se dočísti v každém fysiologu. Zdá se však, že tu užil Jakoubek za pramen fysiologu mystického rázu, připisovaného Hugovi de S. Victore (De bestiis et aliis rebus lib. I. cap LVI (editio Rothomagi 1648, tomus II, p. 417); tamtéž je i přirovnání Jana evangelisty k orlu jako u Jakoubka: Unde idem propheta (= Ezechiel)... Joannem per aquilam significavit, qui volando terram deseruit, quia per subtilem intelligentiam interna mysteria Verbi videndo penetravit. Similiter qui haec terrena mente deserunt, velut aquila cum Joanne per contemplationem caelestia quaerunt. — 47 2. Kor. 12, 2 nn.
Kapitola Vypověděn s. Ján venie v anděla hodného, osvíceného, krásného a mocného. Nebo die, že poslal anděla svého, jemužto divné věci zjevil, kteréž sú tuto sepsány a zapečetěny. A tato studnice zjevenie nezuostala v anjelovi, ale anjel vlisl v Jana svatého, nádobu 30 drahú, hodnú a čistú, tak, aby srdce jeho, tak hluboké a pokorné, naplněno bylo zjevením. A to tomu Janovi evangelistovi, kterýžto na prsech Páně za večeří odpočíval a jako k studnici přilehl, je- hožto bratra Jakuba tázal se Pán řka: »Muožte-li píti kalich, kte (!)« etc.; tomu Janovi, jemuž jest matku svú poručil a jemu 35 jí svěřil, řka jemu: »Aj, matka tvá« etc. Tento Jan skrz Ezechiele v zpuosobě vorličí viděn jest vy- soce létaje, v ostrosti mysli k světlu slunečnému patře. A v tom slunci kochá se a svého plodu k slunci pozdvihuje; a které by nechtělo patřiti k slunci, zamietá a vyhazuje. Tento pro kázanie 40 byl od ciesaře Domiciána na ostrov Pathmos vyhnán, kdež žád- ného z lidí nebylo, jedno hovada, šelmy a potvory morské, tam pomoci lidské jsa zbaven v přisluhování pokrmu a nápoje; a čím více od lidí jest opuštěn, tiem viece od Boha jest navštíven. Nebo čím více vzdálen jest od společnosti lidské, tiem více k tovaryství an- 45 dělskému připojen jest. A tam měl viděnie a vytrženie nápodobné jako apoštol (II. Cor. XII.). A tehdáž zlétl jako orlice. Tehdáž mysli ostrostí k světlu slunečnému patřieše, kdežto studnice hluboká zjevenie od božstvie a Kristova člověčenstvie a od anjela do něho ply-50 nula. A lidé zlí tehdáž nechtíce naplnili vuoli Páně; neb se jest Domicián nadál, že tam svatý Jan umře, kterýž však od Boha zvláštnějí byl jest navštíven. A v tom, že jest byl od lidí na ostrově opuštěn, nese zpuo- sobu a figúru cierkve svaté ke dni najposlednějšiemu. Nebo, když 55 věrní od lidí opuštěni bývají, tiem větší od Krista pomoc mievají, jakož těchto časuov častokrát shledáno jest. Tuto také dává se 122 Figura cierkve 30 Rkp.: vliv (!) — 34 Mat. 20, 22; Marek 10, 38 — 35 Jan 19, 27 — 37 Ezech. 17, 3 a 1, 10. O tom, že orel svá mláďata schopná letu vyvádí proti slunci atd., lze se dočísti v každém fysiologu. Zdá se však, že tu užil Jakoubek za pramen fysiologu mystického rázu, připisovaného Hugovi de S. Victore (De bestiis et aliis rebus lib. I. cap LVI (editio Rothomagi 1648, tomus II, p. 417); tamtéž je i přirovnání Jana evangelisty k orlu jako u Jakoubka: Unde idem propheta (= Ezechiel)... Joannem per aquilam significavit, qui volando terram deseruit, quia per subtilem intelligentiam interna mysteria Verbi videndo penetravit. Similiter qui haec terrena mente deserunt, velut aquila cum Joanne per contemplationem caelestia quaerunt. — 47 2. Kor. 12, 2 nn.
Strana 3
I. 3 1b2 nám naučenie, že, chtěl-li by kto z této studnice nětco vyvážiti, potřebie jest upokojenie mysli a vzdálenie od hluku světského. 1b1 60 Ačkoli toho při všech řečech zákona jest potřebie, zvláště však při těchto kniehách. Jako i Jan božím zřízením odeslán jest na ostrov Pathmos a jakož jest Pán zlého aumyslu Domiciána dobře požil, tak zlé vuole nepřátel Páně dobře Pán užívá. Chce-li se pak kto modliti aneb zákon boží čísti, má mysl 65 svú upokojiti tak, aby se jinam marnými myšleními netáhl, ale v Bohu srdcem pozdviženým se upokojil, jako Magdalena s pokorú a s bázní k nohám Pána Krista vážně poslúchala. A tehdáž, když Janovi se zjevovalo, ne tehdy také Kristu Pánu oznámeno bylo zjevenie aneb málo prvé; ale člověčenstvie Kristovo když spo- 70 jeno jest s božstvím, hned dáno jest jemu poznánie zjevenie nad anjely serafíny, kteřížto božskú krásu spatřují a hoří v božském milovánie. Nebo žádný anjel nenie ť mu podobný, ač i on také slove anjel veliké rady podlé Izaiáše. Kristus zajisté ještě v smrtedl- ném životě něco zjevenie oznámil, ale tuto dokonalejie a jasnějí 75 Janovi obyčejem viděnie zvláštním ukazuje, kterýž se tehdáž kochal a radoval v pozdvižení k Bohu a tehdáž od lidí byl opuštěn, a na všeliký pokrm zapomněv; ó kterak jest tehdáž osvícen a přívětivě od anjeluov navštěvován! A čím viece se s světem obie- ráme, tiem větší překážku k porozumění těchto zjevení trpíme. Ale že tato studnice nezuostala v Janovi, ale Jan sedmi zboruom oznámil v Azí (a jest země na východu; sedmi zboruom, sedmi městuom, kteréž se potom jmenují, jako sedmi svícnóm, o nichž bude níže) tak, aby ty živé studnice potom v jiné ply- nuly. Sedmi zboruom, totiž sedmerým shromážděním prvotnie 85 cierkve dobrým. A kterak sú těch VII zboruov těmto kniežkám vyrozuměli, my biední nejsme hodni porozuměti. Těm zajisté zboróm tyto kniehy jako list s onoho světa od Boha poslán byl, v nichžto divná múdrost a osvícenie se zavierá. A skrze to zapa- lovali se k božiemu milování, tehdáž byli pokornější. Nebl ne- 90 prospievá poznánie zákona, jediné leč viece z toho člověk miluje Boha. Ti zajisté zborové byli sú shromážděnie a štiepenie no- votná jako sedm svícnuov svítících, od nichž tato studnice se rozlila po vší cierkvi skrz ně znamenané. Tajemstvie pak těchto kněh před nehodnými jsú zavřiena, ale někdy studnice kněh těchto 95 byly sú otevřieny. Ale když sú lidé počali svět a lakomstvie mi- 80 Čeho potřebí modlitebníku Překážka Pokojné myslí Potrčblé 59 Před světského je napsáno lidského, ale přetrženo — 66 Luk. 7, 38 — 73 Iz. 9, 6 1*
I. 3 1b2 nám naučenie, že, chtěl-li by kto z této studnice nětco vyvážiti, potřebie jest upokojenie mysli a vzdálenie od hluku světského. 1b1 60 Ačkoli toho při všech řečech zákona jest potřebie, zvláště však při těchto kniehách. Jako i Jan božím zřízením odeslán jest na ostrov Pathmos a jakož jest Pán zlého aumyslu Domiciána dobře požil, tak zlé vuole nepřátel Páně dobře Pán užívá. Chce-li se pak kto modliti aneb zákon boží čísti, má mysl 65 svú upokojiti tak, aby se jinam marnými myšleními netáhl, ale v Bohu srdcem pozdviženým se upokojil, jako Magdalena s pokorú a s bázní k nohám Pána Krista vážně poslúchala. A tehdáž, když Janovi se zjevovalo, ne tehdy také Kristu Pánu oznámeno bylo zjevenie aneb málo prvé; ale člověčenstvie Kristovo když spo- 70 jeno jest s božstvím, hned dáno jest jemu poznánie zjevenie nad anjely serafíny, kteřížto božskú krásu spatřují a hoří v božském milovánie. Nebo žádný anjel nenie ť mu podobný, ač i on také slove anjel veliké rady podlé Izaiáše. Kristus zajisté ještě v smrtedl- ném životě něco zjevenie oznámil, ale tuto dokonalejie a jasnějí 75 Janovi obyčejem viděnie zvláštním ukazuje, kterýž se tehdáž kochal a radoval v pozdvižení k Bohu a tehdáž od lidí byl opuštěn, a na všeliký pokrm zapomněv; ó kterak jest tehdáž osvícen a přívětivě od anjeluov navštěvován! A čím viece se s světem obie- ráme, tiem větší překážku k porozumění těchto zjevení trpíme. Ale že tato studnice nezuostala v Janovi, ale Jan sedmi zboruom oznámil v Azí (a jest země na východu; sedmi zboruom, sedmi městuom, kteréž se potom jmenují, jako sedmi svícnóm, o nichž bude níže) tak, aby ty živé studnice potom v jiné ply- nuly. Sedmi zboruom, totiž sedmerým shromážděním prvotnie 85 cierkve dobrým. A kterak sú těch VII zboruov těmto kniežkám vyrozuměli, my biední nejsme hodni porozuměti. Těm zajisté zboróm tyto kniehy jako list s onoho světa od Boha poslán byl, v nichžto divná múdrost a osvícenie se zavierá. A skrze to zapa- lovali se k božiemu milování, tehdáž byli pokornější. Nebl ne- 90 prospievá poznánie zákona, jediné leč viece z toho člověk miluje Boha. Ti zajisté zborové byli sú shromážděnie a štiepenie no- votná jako sedm svícnuov svítících, od nichž tato studnice se rozlila po vší cierkvi skrz ně znamenané. Tajemstvie pak těchto kněh před nehodnými jsú zavřiena, ale někdy studnice kněh těchto 95 byly sú otevřieny. Ale když sú lidé počali svět a lakomstvie mi- 80 Čeho potřebí modlitebníku Překážka Pokojné myslí Potrčblé 59 Před světského je napsáno lidského, ale přetrženo — 66 Luk. 7, 38 — 73 Iz. 9, 6 1*
Strana 4
Kapitola Zdělovati se Řebřík O čem sú knihy tyto Nebezpečenstvie nastanů lovati, tehdy sú zavřieny studnice zákona, neb se vydali na múdrost cizí, tohoto světa. A die: Apokalypsis. Jest slovo řecké a jako zavřené na znamenie, že tyto knihy sú velmi zavřieny. O tomto zjevení prvním větším svatým více se dávalo znáti a menším méně, vedlé 100 pochopnosti jednoho každého, jakož i nynie. A toto věděti máme, že tyto řeči sú jisté a pevné, o nichž žádný věrný pochybovati nemá. Co jistčieho nad toto, že od Boha Otce a vší Trojice svaté tato vyplynula múdrost a potom od božství vešla v člověčenství, v nádobu předrahú, potom v anjela a potom v Jana orlici? Ti 105 všichni jistí svědkové sú byli. Nebo die o sobě Jan: »Svědectvie jeho pravé jest«. Jakož i Janovi řečeno jest na konci kněh: »Tato slova sú najvěrnějšie«. A Jan oznámil sedmi zboruom. Tak také každý, úžitečné a potřebné věci k spasení znaje, bližním má zjeviti. A die, 110 aby oznámeny byly ty věci, které se mají dieti skuoro, totiž, kterak se cierkev mieti bude zde až do skonánie světa, co a jak mnoho trpěti má a kterak onano církev svítězilá má se k této cierkvi rytěřující. Jako i Jákob v kniehách Genesis viděl řebřík, jehož výsost až k nebi dosahovala, a anjely 115 sstupující a vstupujície, tak Jan spatřil běh cierkve budúcie u vlasti, kterak totiž této zdejší jest připojena, takže andelé sstu- pují na retuňk a vstupují, srdcí lidských k Bohu pozdvihujíce. Spatřil počátek, prostředek i konec cierkve rytěřujície, kterak totižto cierkev měla se při počátku, v prostředce i na konci. O jejiemž to běhu ostatním Pán řekl: »Zdali, když přijde Syn člověka, najde vieru na zemi?« Jsú ť tehdy tyto knihy o budúcích věcech v cierkvi, co jeho věrní trpie, trpěli a trpěti budú, o zámutcích velikých i o potěšeních, kterak matka onano svítězilá této cierkvi rytěřující spomáhá a potěšuje v zámutcích, kterak mnozí stanú 125 setrvánlivě a budú viery veliké a budú hotovi tělo vydati na smrt a kterak na mysli potěšeni budú a radost budú mieti. A protož o těch die: »Které věci mají se státi brzo«, takže se nebude moci jináč změniti: kterak totiž ne- přátelé lahodnými slovy budú chtieti věrné zklamati, a kterak 130 dary mnohými a bohatstvím od pravdy odvozováni budú, a kterak pěknými řečmi věrné od pravdy v bludy svedú a kterak přijdú v rúše ovčím. Kteréžto věci všecky v těchto knihách zavierají 120 2a1 Apocalypsis 106 Jan 21, 24 — 107 Zj. 22, 6 —114 1. M. 28, 12 — 121 Luk. 18, 8
Kapitola Zdělovati se Řebřík O čem sú knihy tyto Nebezpečenstvie nastanů lovati, tehdy sú zavřieny studnice zákona, neb se vydali na múdrost cizí, tohoto světa. A die: Apokalypsis. Jest slovo řecké a jako zavřené na znamenie, že tyto knihy sú velmi zavřieny. O tomto zjevení prvním větším svatým více se dávalo znáti a menším méně, vedlé 100 pochopnosti jednoho každého, jakož i nynie. A toto věděti máme, že tyto řeči sú jisté a pevné, o nichž žádný věrný pochybovati nemá. Co jistčieho nad toto, že od Boha Otce a vší Trojice svaté tato vyplynula múdrost a potom od božství vešla v člověčenství, v nádobu předrahú, potom v anjela a potom v Jana orlici? Ti 105 všichni jistí svědkové sú byli. Nebo die o sobě Jan: »Svědectvie jeho pravé jest«. Jakož i Janovi řečeno jest na konci kněh: »Tato slova sú najvěrnějšie«. A Jan oznámil sedmi zboruom. Tak také každý, úžitečné a potřebné věci k spasení znaje, bližním má zjeviti. A die, 110 aby oznámeny byly ty věci, které se mají dieti skuoro, totiž, kterak se cierkev mieti bude zde až do skonánie světa, co a jak mnoho trpěti má a kterak onano církev svítězilá má se k této cierkvi rytěřující. Jako i Jákob v kniehách Genesis viděl řebřík, jehož výsost až k nebi dosahovala, a anjely 115 sstupující a vstupujície, tak Jan spatřil běh cierkve budúcie u vlasti, kterak totiž této zdejší jest připojena, takže andelé sstu- pují na retuňk a vstupují, srdcí lidských k Bohu pozdvihujíce. Spatřil počátek, prostředek i konec cierkve rytěřujície, kterak totižto cierkev měla se při počátku, v prostředce i na konci. O jejiemž to běhu ostatním Pán řekl: »Zdali, když přijde Syn člověka, najde vieru na zemi?« Jsú ť tehdy tyto knihy o budúcích věcech v cierkvi, co jeho věrní trpie, trpěli a trpěti budú, o zámutcích velikých i o potěšeních, kterak matka onano svítězilá této cierkvi rytěřující spomáhá a potěšuje v zámutcích, kterak mnozí stanú 125 setrvánlivě a budú viery veliké a budú hotovi tělo vydati na smrt a kterak na mysli potěšeni budú a radost budú mieti. A protož o těch die: »Které věci mají se státi brzo«, takže se nebude moci jináč změniti: kterak totiž ne- přátelé lahodnými slovy budú chtieti věrné zklamati, a kterak 130 dary mnohými a bohatstvím od pravdy odvozováni budú, a kterak pěknými řečmi věrné od pravdy v bludy svedú a kterak přijdú v rúše ovčím. Kteréžto věci všecky v těchto knihách zavierají 120 2a1 Apocalypsis 106 Jan 21, 24 — 107 Zj. 22, 6 —114 1. M. 28, 12 — 121 Luk. 18, 8
Strana 5
5 2а2 se: kterak pohruožkami zlých věrní strašeni budú, hruozy a stra- 135 chové také na vyvolené boží přijdú; a proti těm věcem pomoc anjeluov a svatých i od samého Boha věrným přijde potěšenie. Nebo die: »S vámi ť sem až do skonánie světa«. Protož dobře praví: »Kteréžto věci musie se skuoro dieti«. Nebo tudiež zámut- kové přijdú a tudiež pominú a tudiež potěšenie přijde, jako La- 140 zarovi mrtvému, od lidí opuštěnému, přišla pomoc rychle andělská. A znamenitě die, že služebníkóm svým, totiž voleným, pokorným, trpělivým, v bázni Páně stojícím, kteříž se bojie křehkosti své, aby nepadli, kteříž mají srdce pokojná a oči holubičie mají a jsú prostí a upřímí, těm zjevenie dává se znáti. 145 Protož, jestliže tak budeme zpuosobní, řečem těmto porozumieme potud, pokudž nám bude úžitečné etc. Nebo, ač jest i Jan měl zjevenie, však jest je zakryl jakýmisi znameními a tvářnostmi jako oblaky. A protož pověděl David: »Temná voda v uoblacích povětrných«, totiž co znamená šelma a nevěstka a duha etc., 150 těmi figurami a tvářnostmi jest zakryto, a to pro nehodné, kteříž nejsú hodni znáti těchto pravd, takže nehodní lidé oni domnievají se, že dobrý smysl držie častokrát, a blaudie jako slepý střieleje. Protož die (Maudrost I.): »Smýšlejte o Pánu v dobrotě a v upří- mém srdci hledajte ho«. Nebo těm ť se otvierá múdrost boží a 155 takoví umějí poznati osiedla dábelská a jich se uvarovati, umějí se i z toho k božiemu milování pozdvihovati a z toho v dobrém posilněni bývají a dává se jim setrvánie až do konce. Protož die: »Služebníkóm svým«. Nebo Pán z převeliké milosti, kterúž má k choti, k její výstraze tuto studnici jest vylil 160 a skrze anděla Janovi a skrz Jana své nevěstě otevřel. A Jan z lásky a z milosti nezanetbal otevříti, a světí sú to lidu ohla- šovali a lid o budúciech věcech vystřiehali. Neb, jakož se pokládá v kapitole XI.: »Šelma činiti bude boj«, a potom se pokládá ví- tězstvie: »A oni přemohli«. A jaký úžitek jest těchto kněh, ukazuje řka: »Blahosla- vený, ktož čte a kto slyší a kto zachovává slova proroctvie tohoto«. Neb toliko tyto knihy sú o potřebných věcech a spasení úžitečných. A žádný se nedomnievaj, by tuto studnici všecku vyvážiti mohl; ale dosti ť jest, abychom 170 něco k našemu spasení vzali. Jako se čte v kniehách Genesis, že Rebeka chodila k studnici a nemohla jí převážiti, a tu tehdáž 165 Tudiež minů za mutkové Zpuosobnost k učení Přikrytá tajemstvie Studnice ote- vřená Figura 137 Mat. 28, 20 — 139 Luk. 16, 22 — 148 Podle Ž. 18, 12 — 153 Moudr. 1, 1— 163 Zj. 11, 7 — 164 Zj. 12, 11 — 170 I. M. 24, 15 nn.
5 2а2 se: kterak pohruožkami zlých věrní strašeni budú, hruozy a stra- 135 chové také na vyvolené boží přijdú; a proti těm věcem pomoc anjeluov a svatých i od samého Boha věrným přijde potěšenie. Nebo die: »S vámi ť sem až do skonánie světa«. Protož dobře praví: »Kteréžto věci musie se skuoro dieti«. Nebo tudiež zámut- kové přijdú a tudiež pominú a tudiež potěšenie přijde, jako La- 140 zarovi mrtvému, od lidí opuštěnému, přišla pomoc rychle andělská. A znamenitě die, že služebníkóm svým, totiž voleným, pokorným, trpělivým, v bázni Páně stojícím, kteříž se bojie křehkosti své, aby nepadli, kteříž mají srdce pokojná a oči holubičie mají a jsú prostí a upřímí, těm zjevenie dává se znáti. 145 Protož, jestliže tak budeme zpuosobní, řečem těmto porozumieme potud, pokudž nám bude úžitečné etc. Nebo, ač jest i Jan měl zjevenie, však jest je zakryl jakýmisi znameními a tvářnostmi jako oblaky. A protož pověděl David: »Temná voda v uoblacích povětrných«, totiž co znamená šelma a nevěstka a duha etc., 150 těmi figurami a tvářnostmi jest zakryto, a to pro nehodné, kteříž nejsú hodni znáti těchto pravd, takže nehodní lidé oni domnievají se, že dobrý smysl držie častokrát, a blaudie jako slepý střieleje. Protož die (Maudrost I.): »Smýšlejte o Pánu v dobrotě a v upří- mém srdci hledajte ho«. Nebo těm ť se otvierá múdrost boží a 155 takoví umějí poznati osiedla dábelská a jich se uvarovati, umějí se i z toho k božiemu milování pozdvihovati a z toho v dobrém posilněni bývají a dává se jim setrvánie až do konce. Protož die: »Služebníkóm svým«. Nebo Pán z převeliké milosti, kterúž má k choti, k její výstraze tuto studnici jest vylil 160 a skrze anděla Janovi a skrz Jana své nevěstě otevřel. A Jan z lásky a z milosti nezanetbal otevříti, a světí sú to lidu ohla- šovali a lid o budúciech věcech vystřiehali. Neb, jakož se pokládá v kapitole XI.: »Šelma činiti bude boj«, a potom se pokládá ví- tězstvie: »A oni přemohli«. A jaký úžitek jest těchto kněh, ukazuje řka: »Blahosla- vený, ktož čte a kto slyší a kto zachovává slova proroctvie tohoto«. Neb toliko tyto knihy sú o potřebných věcech a spasení úžitečných. A žádný se nedomnievaj, by tuto studnici všecku vyvážiti mohl; ale dosti ť jest, abychom 170 něco k našemu spasení vzali. Jako se čte v kniehách Genesis, že Rebeka chodila k studnici a nemohla jí převážiti, a tu tehdáž 165 Tudiež minů za mutkové Zpuosobnost k učení Přikrytá tajemstvie Studnice ote- vřená Figura 137 Mat. 28, 20 — 139 Luk. 16, 22 — 148 Podle Ž. 18, 12 — 153 Moudr. 1, 1— 163 Zj. 11, 7 — 164 Zj. 12, 11 — 170 I. M. 24, 15 nn.
Strana 6
6 Kapitola usnúbena jest Izákovi, tak duše, kteráž častokrát v božských písmích obierati se bude, více a více samému Kristu, duchovnímu Izákovi, připojena bude. A blahoslavená ť jest duše ta, kteráž hodně s písmy svatými se obierá! A takový člověk má chválu; 175 nebo dán jemu bude dar nesmrtedlný a setrvánie ve všem dobrém. Amen. 2“ sermo. Pokrytci co činí Služebníkóv božích povahy Zjevenie Ježíše Krista, kteréž dal jemu etc. Z jednostajné nádoby častokrát mnozí pijí a z jednoho a téhož chleba jedie. Tak jednostajné řeči poslúchati nemá nám tesklivo býti. A že die: »Zjevenie Ježíše Krista, kteréž dal jemu Buoh, aby oznámil služebníkóm svým« pokorným. Protož Kristus die (Matúš XI.): »Chválím tě, Otče nebe i země, že si tyto věci skryl od múdrých a zjevil si je maličkým«. Kteříž se obrátili jako maličký? A ti sú, kteříž, což dobrého slyší, k úžitku sobě obracují; ale pokrytci umějí 10 jiné trestati, ale života svého nepolepšovati. Ti ť sú služebníci boží, kteříž sú žádostiví k těmto studnicem živým. Jako die David: »Jako jelen k studnicem vod, tak žádá duše má k tobě, Bože«. A dopoviedá: »Žieznila duše má k Bohu, studnici živé« etc. Nebo duše v zámutcích a v auzkostech, jako i jelen, když honěn bývá, 15 má se k Písmóm svatým utiekati. Neb tak věrní křesťané v těch zámutcích postavení k svatým Písmóm utéci se mají, aby podlé apoštola (k Římanuom) zkusili, která by byla vuole boží dobrá. Pro služebníky zajisté boží obój zákon jest vydán a napsán, aby tajné věci jim oznámeny byly, kteréž sau v pokladiech Páně 20 složeny, a komuž se mu líbí, odvierá. Jakož napsáno v Deutro. XXII.: »Však tyto věci skryty sú u mne a složeny v pokladiech mých.« A ty poklady dal těm poznati, kteřížto z daruov sobě zjevených nebudú pýchati, ale viece se budú kořiti. Ale to znamenati máme, že řeči tyto sú jisté: nebo od samého 25 Boha předkem a od svaté Trojice pošly, potom od Kristova člo- věčenství anjelovi, potom svatému Janovi a sedmi zboruom. Tak i jiná proroctvie najprvé od Boha skrz anjely k prorokuom pošla jsú: tak i řeči Kristovy, kteréž zde mluvil, od božství sú byly. 5 2b1 7 Mat. 11, 25 — 13 Ž. 42, 2 — 14 Ž. 42, 3 — 18 Řím. 12, 2 — 21 Spr. podle 5. M. 29, 29
6 Kapitola usnúbena jest Izákovi, tak duše, kteráž častokrát v božských písmích obierati se bude, více a více samému Kristu, duchovnímu Izákovi, připojena bude. A blahoslavená ť jest duše ta, kteráž hodně s písmy svatými se obierá! A takový člověk má chválu; 175 nebo dán jemu bude dar nesmrtedlný a setrvánie ve všem dobrém. Amen. 2“ sermo. Pokrytci co činí Služebníkóv božích povahy Zjevenie Ježíše Krista, kteréž dal jemu etc. Z jednostajné nádoby častokrát mnozí pijí a z jednoho a téhož chleba jedie. Tak jednostajné řeči poslúchati nemá nám tesklivo býti. A že die: »Zjevenie Ježíše Krista, kteréž dal jemu Buoh, aby oznámil služebníkóm svým« pokorným. Protož Kristus die (Matúš XI.): »Chválím tě, Otče nebe i země, že si tyto věci skryl od múdrých a zjevil si je maličkým«. Kteříž se obrátili jako maličký? A ti sú, kteříž, což dobrého slyší, k úžitku sobě obracují; ale pokrytci umějí 10 jiné trestati, ale života svého nepolepšovati. Ti ť sú služebníci boží, kteříž sú žádostiví k těmto studnicem živým. Jako die David: »Jako jelen k studnicem vod, tak žádá duše má k tobě, Bože«. A dopoviedá: »Žieznila duše má k Bohu, studnici živé« etc. Nebo duše v zámutcích a v auzkostech, jako i jelen, když honěn bývá, 15 má se k Písmóm svatým utiekati. Neb tak věrní křesťané v těch zámutcích postavení k svatým Písmóm utéci se mají, aby podlé apoštola (k Římanuom) zkusili, která by byla vuole boží dobrá. Pro služebníky zajisté boží obój zákon jest vydán a napsán, aby tajné věci jim oznámeny byly, kteréž sau v pokladiech Páně 20 složeny, a komuž se mu líbí, odvierá. Jakož napsáno v Deutro. XXII.: »Však tyto věci skryty sú u mne a složeny v pokladiech mých.« A ty poklady dal těm poznati, kteřížto z daruov sobě zjevených nebudú pýchati, ale viece se budú kořiti. Ale to znamenati máme, že řeči tyto sú jisté: nebo od samého 25 Boha předkem a od svaté Trojice pošly, potom od Kristova člo- věčenství anjelovi, potom svatému Janovi a sedmi zboruom. Tak i jiná proroctvie najprvé od Boha skrz anjely k prorokuom pošla jsú: tak i řeči Kristovy, kteréž zde mluvil, od božství sú byly. 5 2b1 7 Mat. 11, 25 — 13 Ž. 42, 2 — 14 Ž. 42, 3 — 18 Řím. 12, 2 — 21 Spr. podle 5. M. 29, 29
Strana 7
1. 2b2 30 Jakož die: »Řeč, kterúž ste slyšeli, nenie ť má, ale toho, kterýž« etc. A ty všecky věci sú jisté. A protož těchto časuov potřebie jest křesťanuom najprvé, když co nového zniká, aby bylo zkušeno, od Boha-li by to pošlo a od Krista a svatých apoštoluov, a jsú-li k tomu křesťané zavá- 35 záni. Jestliže to tak jest, tehdy ť z Boha jest a má oblíbeno býti a vedlé toho zachováváno, neb to z Boha jest; jakožto jest při- jímanie krve boží z kalicha, od starých i dietek, neb k tomu nás Buoh Kristus a apoštolé světí i jiné zavazují. Neb ke všeli- kému skutku svému tělesnému Kristus věrných nezavazuje; neb 40 jest nás k tomu nezavázal, abychom suchú nohú po moři chodili jako on, ani zavázal mrtvé křésiti. Tak ani toto zavazuje věrné, že Kristus před večeří nohy učedlníkóm umyl, aby každý před přijímaním jeden druhému nohy myl; aneb že jest sedě posvě- coval aneb v Jeruzalémě aneb po večeři etc. Ale tyto věci chtěje 45 učiniti, tak v nauzi učinil, chtěje s tohoto světa vyjíti, abychom jeho památku měli. Mnohé sú zajisté pořádky apoštolé mezi křesťany zachovávali, ježto toho všeho nemáme v jich epištolách sepsáno. Protož die, že zjevenie toto dal služebníkóm svým úžitečně 50 k spasení proti osídlóm ďábelským a zámutkóm, kteříž nastávají k skonání světa. Ale praví: »Které se mají dieti skuoro«. Hořké věci a hrozné, čím těžšie a většie, tiem spieše pominú, a druhé, rychlejie potěšenie přicházejí. Nynie také zde spolu i zámutky dává i potěšenie, jako v těchto kniehách jednák zámutkóv do- 55 týká, jednák potěšenie. A praví níže: »Znamenal, zapečetil«. Avšak poslal po Janovi, aby služebníkóm svým oznámil, kterak jest tehdy zapečetil? Zapečetil pro zlé, aby jim to skryto bylo. Nebo bohatí ne pro sebe, ale pro cizí zamykají poklady; tak i Kristus v těchto knihách 60 ne pro své věrné zapečetil tyto poklady, ale pro zlé a nevěrné. Protož všickni, kteříž v stavy a auřady jinudy než skrz Krista vstupují, ti že sú zlodějí, před nimi zapečeťuje; leč by se právě k Bohu obrátili, také ť by i zástěra s očí srdce byla sňata. Jakož die David: »Odkrý oči mé, a spatřím divné věci z zákona tvého«. 65 Z toho apoštol (II. Cor. III.°): »Až do dnešnieho dne zástěra položena jest na srdci jich. Ale když by se obrátili skrze vieru k Bohu, tehdy odjata bude zástěra«. Tehdy člověk své pokryctvie, Před kým se za vierá Toto pilně zna- menati sluší 3a1 30 Jan 7, 16 — 56 Zj. 10, 4 — 64 Ž. 119, 18 — 65 Podle 2. Kor. 3, 14—16
1. 2b2 30 Jakož die: »Řeč, kterúž ste slyšeli, nenie ť má, ale toho, kterýž« etc. A ty všecky věci sú jisté. A protož těchto časuov potřebie jest křesťanuom najprvé, když co nového zniká, aby bylo zkušeno, od Boha-li by to pošlo a od Krista a svatých apoštoluov, a jsú-li k tomu křesťané zavá- 35 záni. Jestliže to tak jest, tehdy ť z Boha jest a má oblíbeno býti a vedlé toho zachováváno, neb to z Boha jest; jakožto jest při- jímanie krve boží z kalicha, od starých i dietek, neb k tomu nás Buoh Kristus a apoštolé světí i jiné zavazují. Neb ke všeli- kému skutku svému tělesnému Kristus věrných nezavazuje; neb 40 jest nás k tomu nezavázal, abychom suchú nohú po moři chodili jako on, ani zavázal mrtvé křésiti. Tak ani toto zavazuje věrné, že Kristus před večeří nohy učedlníkóm umyl, aby každý před přijímaním jeden druhému nohy myl; aneb že jest sedě posvě- coval aneb v Jeruzalémě aneb po večeři etc. Ale tyto věci chtěje 45 učiniti, tak v nauzi učinil, chtěje s tohoto světa vyjíti, abychom jeho památku měli. Mnohé sú zajisté pořádky apoštolé mezi křesťany zachovávali, ježto toho všeho nemáme v jich epištolách sepsáno. Protož die, že zjevenie toto dal služebníkóm svým úžitečně 50 k spasení proti osídlóm ďábelským a zámutkóm, kteříž nastávají k skonání světa. Ale praví: »Které se mají dieti skuoro«. Hořké věci a hrozné, čím těžšie a většie, tiem spieše pominú, a druhé, rychlejie potěšenie přicházejí. Nynie také zde spolu i zámutky dává i potěšenie, jako v těchto kniehách jednák zámutkóv do- 55 týká, jednák potěšenie. A praví níže: »Znamenal, zapečetil«. Avšak poslal po Janovi, aby služebníkóm svým oznámil, kterak jest tehdy zapečetil? Zapečetil pro zlé, aby jim to skryto bylo. Nebo bohatí ne pro sebe, ale pro cizí zamykají poklady; tak i Kristus v těchto knihách 60 ne pro své věrné zapečetil tyto poklady, ale pro zlé a nevěrné. Protož všickni, kteříž v stavy a auřady jinudy než skrz Krista vstupují, ti že sú zlodějí, před nimi zapečeťuje; leč by se právě k Bohu obrátili, také ť by i zástěra s očí srdce byla sňata. Jakož die David: »Odkrý oči mé, a spatřím divné věci z zákona tvého«. 65 Z toho apoštol (II. Cor. III.°): »Až do dnešnieho dne zástěra položena jest na srdci jich. Ale když by se obrátili skrze vieru k Bohu, tehdy odjata bude zástěra«. Tehdy člověk své pokryctvie, Před kým se za vierá Toto pilně zna- menati sluší 3a1 30 Jan 7, 16 — 56 Zj. 10, 4 — 64 Ž. 119, 18 — 65 Podle 2. Kor. 3, 14—16
Strana 8
8 Kapitola křehkost, tvrdost pozná. A řeči božské dávají osvícenie a srdce zapalují k dobrému. Protož zjevenie slove jako odkrytie, jako zástěry složenie, takže tehdáž, když ta zástěra odjata bude, srdce 70 ke všemu dobrému zapalovati se bude a zaněcovati. A takoví umějí se hodně obierati s dary Páně. Ale kteříž k vlastní chvále obracují dary boží a jich zle požívají. Pán takovým se nesvěřuje. Protož die: »A znamenal«. Tak níže v X. mluví: »Znamenaj, co jest mluvilo sedm hromuov«. Ale v XXII. die: »Neznamenaj« (totiž neskrývaj) »slov proroctvie tohoto«. A mínie se tiemto, že ty věci, kteréž k poslednímu času patří, kteréž prvé byly zna- menané, aby poznány nebyly, ale když přijdú poslední časové, nemají býti zatajeny. Tak v knihách Daniele XII. die: »Jdi, Danieli, neb sú zavřieny a znamenány řeči až do času«. A níže: »Nemilostivě činiti budú nemilostiví a neporozumějí«. Tak k po- sledním časuom sú mnozí pokrytci, kteříž své zlosti neznají, ale všetečně o sobě doufají a svého kvasu starého neseznávají. A jestliže co slyšie, proti jiným to obracují. Řiekají však někteří: »Prvním svatým některé věci skryté sú byly, kteréž se nynie 85 již oznamují!« Ale tu ť se tají osídlo dáblovo. Protož, ač tak jest, že prvním svatým některé věci byly nevědomé, ale těch věcí pilně šetřiti máme, které se zjevují, aby nebyly proti zachovávaní a po- řádku svaté cierkve prvotnie aneb proti dobrému zřízení a Písmu svatému. Pakli ť by byly, tedy ť nejsau jisté a bezpečné. A dopovídá: »Poslal skrz anděla svého Ja- novi« (Kristus, kterýž oznámil Janovi skrz anjela jakožto i jiným prorokuom). Nebo Kristus, jakž jest v své jasnosti, pro křehkost naši nemuož od očí našich spatřien býti. Protož Kristus položil mezi sebú a Janem prostředka anjela. Protož ten anděl mluví jednák v osobě Kristově, jakož dopovídá níže: »Já ť sem Alfa i OKmega,] počátek i konec«; jednák anjel sám od sebe mluví, jako níže řka: »Spoluslužebník zajisté tvuoj sem«. Tak i proroci jednak z strany osoby své mluvie, jednak v osobě cierkve, jednak v osobě jiných auduov církve, jednak v osobě Pána Boha. 100 Jakož i apoštol mluví: »Zdali jistoty hledáte toho, jenž ve mně mluví, Kristus? Živ sem již ne já, ale živ jest ve mně Kristus«. Tak služebník královský mluví v osobě krále a král v něm mluví. Protož tento Jan byl vytržen a s andělem čelednost měl a poznal, 75 80 90 95 3a2 Zjevenie 74 Zj. 10, 4 — 75 Zj. 22, 10 — 79 Daniel 12, 9 — 81 Daniel 12, 10 — 96 Zj. 1, 8 a 1, 11 — 97 Psáno jen: O — 98 Zj. 19, 10; 22, 9 — 101 Podle 2. Kor. 13, 3 a Gal. 2, 20
8 Kapitola křehkost, tvrdost pozná. A řeči božské dávají osvícenie a srdce zapalují k dobrému. Protož zjevenie slove jako odkrytie, jako zástěry složenie, takže tehdáž, když ta zástěra odjata bude, srdce 70 ke všemu dobrému zapalovati se bude a zaněcovati. A takoví umějí se hodně obierati s dary Páně. Ale kteříž k vlastní chvále obracují dary boží a jich zle požívají. Pán takovým se nesvěřuje. Protož die: »A znamenal«. Tak níže v X. mluví: »Znamenaj, co jest mluvilo sedm hromuov«. Ale v XXII. die: »Neznamenaj« (totiž neskrývaj) »slov proroctvie tohoto«. A mínie se tiemto, že ty věci, kteréž k poslednímu času patří, kteréž prvé byly zna- menané, aby poznány nebyly, ale když přijdú poslední časové, nemají býti zatajeny. Tak v knihách Daniele XII. die: »Jdi, Danieli, neb sú zavřieny a znamenány řeči až do času«. A níže: »Nemilostivě činiti budú nemilostiví a neporozumějí«. Tak k po- sledním časuom sú mnozí pokrytci, kteříž své zlosti neznají, ale všetečně o sobě doufají a svého kvasu starého neseznávají. A jestliže co slyšie, proti jiným to obracují. Řiekají však někteří: »Prvním svatým některé věci skryté sú byly, kteréž se nynie 85 již oznamují!« Ale tu ť se tají osídlo dáblovo. Protož, ač tak jest, že prvním svatým některé věci byly nevědomé, ale těch věcí pilně šetřiti máme, které se zjevují, aby nebyly proti zachovávaní a po- řádku svaté cierkve prvotnie aneb proti dobrému zřízení a Písmu svatému. Pakli ť by byly, tedy ť nejsau jisté a bezpečné. A dopovídá: »Poslal skrz anděla svého Ja- novi« (Kristus, kterýž oznámil Janovi skrz anjela jakožto i jiným prorokuom). Nebo Kristus, jakž jest v své jasnosti, pro křehkost naši nemuož od očí našich spatřien býti. Protož Kristus položil mezi sebú a Janem prostředka anjela. Protož ten anděl mluví jednák v osobě Kristově, jakož dopovídá níže: »Já ť sem Alfa i OKmega,] počátek i konec«; jednák anjel sám od sebe mluví, jako níže řka: »Spoluslužebník zajisté tvuoj sem«. Tak i proroci jednak z strany osoby své mluvie, jednak v osobě cierkve, jednak v osobě jiných auduov církve, jednak v osobě Pána Boha. 100 Jakož i apoštol mluví: »Zdali jistoty hledáte toho, jenž ve mně mluví, Kristus? Živ sem již ne já, ale živ jest ve mně Kristus«. Tak služebník královský mluví v osobě krále a král v něm mluví. Protož tento Jan byl vytržen a s andělem čelednost měl a poznal, 75 80 90 95 3a2 Zjevenie 74 Zj. 10, 4 — 75 Zj. 22, 10 — 79 Daniel 12, 9 — 81 Daniel 12, 10 — 96 Zj. 1, 8 a 1, 11 — 97 Psáno jen: O — 98 Zj. 19, 10; 22, 9 — 101 Podle 2. Kor. 13, 3 a Gal. 2, 20
Strana 9
I. 105 kterak věrní trpěti budú nebezpečenstvie v najposlednějších časech a zvláště, co u víře snášeti budú. Sermo 3“ sequitur. 3b1 Jan sedmi zboruom, kteří sú v Azí: Milost vám a pokoj od toho etc. Když již napřed dotekl po- třebné věci kněh těchto, že úžitečné a jisté sú řeči těchto kněh, nebo skrz zjevenie božie a anjela sú jemu oznámeny, jakož i světí 5 lidu jisté věci oznamují, dává se nám naučenie, abychom nic ne- Co zjevovatisl uší jistého neoznamovali, ale což jest jistého a úžitečného k spasení. Kteříž pak nazpět činí, mluví se o nich skrz Jeremiáše: »Běda prorokuom, kteříž z srdce svého prorokují lež« (v kapitole XXIII.). Tuto již klade pozdravenie řka: »Jan sedmi zboruom« etc. 10 »Milost vám a pokoj« etc. A dotýká osoby pozdravující, řka »Jan«; a koho pozdravuje, die: »Sedmi zboruom«. Skrz něžto všecky věrné své boží pozdravuje a všie cierkve svaté. A co dobrého žádá v tom pozdravení? Die: »Milost a pokoj«. A toho ne sám od sebe oznamuje, ale od Boha: »Kterýž jest a který přijíti má« 15 budúcím příštím svým. »A od Pána Ježíše Krista«. Jesti ť tehdy pozdravenie ode vší Trojice svaté a od Krista jakožto člověka. »A od sedmi duchuov«, a to sedmi zboruom a vší cierkvi svaté. Protož vzkazuje pozdravenie s onoho světa věrným božím slu- žebníkóm, jenž věrných potěšují. A jmenuje se tuto ze jména, 20 ale čtenie spisuje, nejmenuje se tiem jménem. Nebo tam ve čtení psal řeči Pána Krista, kteréž sám prvé na tomto světě mluvil jest, protož nejmenuje se. A na tom vznesl jést čest na Krista, aby jemu všecka čest byla. Ale těchto kněh řeči nebyly sú na jevo vyneseny ani světu oznámeny. Protož, aby o vydavateli 25 těchto kněh pochybnosti neměli a jinému jich nepřipisovali ani se, by nejisté knihy byly, domnievali, protož se jmenuje a die: »Jan sedmi zboruom«, »Jan milost boží«. Nebo velikú měl milost, Veliků milost měl k velikému auřadu povolán. Veliká milost, nebo velmi osvícen byl. Též veliká milost, že, na světě obcuje, andělský život vedl, 30 takže na ostrově duše posilněnie bera od Pána, skrz to i na těle sílu bral. A jestliže co trpěl pro Krista od Domiciana, stokrát více odplaty vzal od Krista, a protož veliká milost jemu byla dána. Tak, když Mojžieš trpěl od lidu, Pán se jemu ukazoval v slávě veliké a posilňoval ho i potěšoval. Protož zřiezením božím Janem Pozdravenie Proč se jmenuje s. Jan Trpěti pro Krista úžitečné 7 Podle Jer. 23, 26
I. 105 kterak věrní trpěti budú nebezpečenstvie v najposlednějších časech a zvláště, co u víře snášeti budú. Sermo 3“ sequitur. 3b1 Jan sedmi zboruom, kteří sú v Azí: Milost vám a pokoj od toho etc. Když již napřed dotekl po- třebné věci kněh těchto, že úžitečné a jisté sú řeči těchto kněh, nebo skrz zjevenie božie a anjela sú jemu oznámeny, jakož i světí 5 lidu jisté věci oznamují, dává se nám naučenie, abychom nic ne- Co zjevovatisl uší jistého neoznamovali, ale což jest jistého a úžitečného k spasení. Kteříž pak nazpět činí, mluví se o nich skrz Jeremiáše: »Běda prorokuom, kteříž z srdce svého prorokují lež« (v kapitole XXIII.). Tuto již klade pozdravenie řka: »Jan sedmi zboruom« etc. 10 »Milost vám a pokoj« etc. A dotýká osoby pozdravující, řka »Jan«; a koho pozdravuje, die: »Sedmi zboruom«. Skrz něžto všecky věrné své boží pozdravuje a všie cierkve svaté. A co dobrého žádá v tom pozdravení? Die: »Milost a pokoj«. A toho ne sám od sebe oznamuje, ale od Boha: »Kterýž jest a který přijíti má« 15 budúcím příštím svým. »A od Pána Ježíše Krista«. Jesti ť tehdy pozdravenie ode vší Trojice svaté a od Krista jakožto člověka. »A od sedmi duchuov«, a to sedmi zboruom a vší cierkvi svaté. Protož vzkazuje pozdravenie s onoho světa věrným božím slu- žebníkóm, jenž věrných potěšují. A jmenuje se tuto ze jména, 20 ale čtenie spisuje, nejmenuje se tiem jménem. Nebo tam ve čtení psal řeči Pána Krista, kteréž sám prvé na tomto světě mluvil jest, protož nejmenuje se. A na tom vznesl jést čest na Krista, aby jemu všecka čest byla. Ale těchto kněh řeči nebyly sú na jevo vyneseny ani světu oznámeny. Protož, aby o vydavateli 25 těchto kněh pochybnosti neměli a jinému jich nepřipisovali ani se, by nejisté knihy byly, domnievali, protož se jmenuje a die: »Jan sedmi zboruom«, »Jan milost boží«. Nebo velikú měl milost, Veliků milost měl k velikému auřadu povolán. Veliká milost, nebo velmi osvícen byl. Též veliká milost, že, na světě obcuje, andělský život vedl, 30 takže na ostrově duše posilněnie bera od Pána, skrz to i na těle sílu bral. A jestliže co trpěl pro Krista od Domiciana, stokrát více odplaty vzal od Krista, a protož veliká milost jemu byla dána. Tak, když Mojžieš trpěl od lidu, Pán se jemu ukazoval v slávě veliké a posilňoval ho i potěšoval. Protož zřiezením božím Janem Pozdravenie Proč se jmenuje s. Jan Trpěti pro Krista úžitečné 7 Podle Jer. 23, 26
Strana 10
10 Kapitola Počet ten VII váží se (černě) 2. Cor. 11. Des ondi VII slaupuov VII měst Milost boží po- třebná nazván jest; nebo věc budúcie byla, aby nad jiné milost boží měl. 35 A tak veliké dary jest měl, až s podivením jest, že křehkost lidská to snésti mohla, s anjely obcovánie maje. Protož die Jan, že také veliké věci lidu božiemu zjevil. A die: »Sedmi zboruom«, a tak vší cierkvi svaté. Jako pro- roci dvěma nebo desieti pokolením mluvievali prvotně a z toho 40 také všemu lidu křesťanskému, takéž i tuto skrze sedm obcí všecka cierkev svatá budaucie se vyznamenávala. Jakož mluví Isaiáš IIII°: »Chopie se sedm žen muže jednoho ten den řkúce« etc. Tento muž jesti ť Kristus, jenž jest ženich cierkve, a tak všecka cierkev, kteráž se chopila Krista, k jeho poznání přišedši a v něho uvě-45 řivši. A řeknau: »Chléb náš jiesti budeme«; kterýž praví: »Já ť sem chléb živý«. »A rauchem naším přiodějem se«, totiž životem Kristovým a jeho ctnostmi. A to tehdáž chápají se Krista, když k víře jeho přicházejí a v něho věrně věřie a prosie, aby odjal smrady jich, totiž hřiechy těžké. »A tehdy v ten den plod Páně 50 3b2 (totiž Kristus) vyvýšen bude« v srdcích lidských, jehož poslúchati budau, poctivost, bázeň i čest naň vzkládati budau. A ne nadarmo cierkev skrze počet sedmerní se znamená. Napsáno (Proverbiorum IX.): »Maudrost vytesala sobě slaupuov sedm.« Na počátku cierkve sedm obcí bylo utvrzených jako sedm 55 slaupuov. A volá ta Maudrost k svému pokrmu a nápoji a k svým cestám. A tak tedy i skrze sedm žen, skrz sedm slúpuov a sedm zboruov všecka cierkev se znamená. A kde by byli ti zborové? Die, že v Azí Menší, v níž bylo sedm měst, a v každém městě zvláštnie shromážděnie věrných, jenž slovau sedm zboruov. A v té 60 Menší Azí bylo město Efezus. Větší Azia jest veliká jako třetí strana světa. A co žádá? Die: »Milost vám a pokoj«. Což jest najlepšie lidem od Boha zde na světě. Napsáno (Proverbiorum XIII.): »Posel věrný jesti ť zdravie«. A v XXV. kapitole: »Jako vietr 65 chladný v den žni, tak posel věrný tomu, ktož by ho poslal, mysl jeho pokojnú učiní«. Jako žieznivému chce se vody, tak božím služebníkóm toto poselstvie a zvěstovánie jesti ť libé. Protož řekl svrchu: »Blahoslavený, ktož čte«. Neb jest to úžitečné a po- třebné zarmúceným lidem, kterýchž teď posilňuje a potěšuje 70 v těchto kniehách, aby nepřestávali od dobrého. 43 Iz. 4, 1 — 44 Marginálie se vztahuje k 2. Kor. 11, 2: Despondi snim vos uni viro — 46 Iz. 4, 1—46 Jan 6, 51—47 nn. Iz. 4, 1 a 2—54 Přísl. 9, 1.— 56 Přísl. 9, 5 a 6—65 Přísl. 13, 17— Ib. Podle Přísl. 25, 13—69 Zj. 1, 3
10 Kapitola Počet ten VII váží se (černě) 2. Cor. 11. Des ondi VII slaupuov VII měst Milost boží po- třebná nazván jest; nebo věc budúcie byla, aby nad jiné milost boží měl. 35 A tak veliké dary jest měl, až s podivením jest, že křehkost lidská to snésti mohla, s anjely obcovánie maje. Protož die Jan, že také veliké věci lidu božiemu zjevil. A die: »Sedmi zboruom«, a tak vší cierkvi svaté. Jako pro- roci dvěma nebo desieti pokolením mluvievali prvotně a z toho 40 také všemu lidu křesťanskému, takéž i tuto skrze sedm obcí všecka cierkev svatá budaucie se vyznamenávala. Jakož mluví Isaiáš IIII°: »Chopie se sedm žen muže jednoho ten den řkúce« etc. Tento muž jesti ť Kristus, jenž jest ženich cierkve, a tak všecka cierkev, kteráž se chopila Krista, k jeho poznání přišedši a v něho uvě-45 řivši. A řeknau: »Chléb náš jiesti budeme«; kterýž praví: »Já ť sem chléb živý«. »A rauchem naším přiodějem se«, totiž životem Kristovým a jeho ctnostmi. A to tehdáž chápají se Krista, když k víře jeho přicházejí a v něho věrně věřie a prosie, aby odjal smrady jich, totiž hřiechy těžké. »A tehdy v ten den plod Páně 50 3b2 (totiž Kristus) vyvýšen bude« v srdcích lidských, jehož poslúchati budau, poctivost, bázeň i čest naň vzkládati budau. A ne nadarmo cierkev skrze počet sedmerní se znamená. Napsáno (Proverbiorum IX.): »Maudrost vytesala sobě slaupuov sedm.« Na počátku cierkve sedm obcí bylo utvrzených jako sedm 55 slaupuov. A volá ta Maudrost k svému pokrmu a nápoji a k svým cestám. A tak tedy i skrze sedm žen, skrz sedm slúpuov a sedm zboruov všecka cierkev se znamená. A kde by byli ti zborové? Die, že v Azí Menší, v níž bylo sedm měst, a v každém městě zvláštnie shromážděnie věrných, jenž slovau sedm zboruov. A v té 60 Menší Azí bylo město Efezus. Větší Azia jest veliká jako třetí strana světa. A co žádá? Die: »Milost vám a pokoj«. Což jest najlepšie lidem od Boha zde na světě. Napsáno (Proverbiorum XIII.): »Posel věrný jesti ť zdravie«. A v XXV. kapitole: »Jako vietr 65 chladný v den žni, tak posel věrný tomu, ktož by ho poslal, mysl jeho pokojnú učiní«. Jako žieznivému chce se vody, tak božím služebníkóm toto poselstvie a zvěstovánie jesti ť libé. Protož řekl svrchu: »Blahoslavený, ktož čte«. Neb jest to úžitečné a po- třebné zarmúceným lidem, kterýchž teď posilňuje a potěšuje 70 v těchto kniehách, aby nepřestávali od dobrého. 43 Iz. 4, 1 — 44 Marginálie se vztahuje k 2. Kor. 11, 2: Despondi snim vos uni viro — 46 Iz. 4, 1—46 Jan 6, 51—47 nn. Iz. 4, 1 a 2—54 Přísl. 9, 1.— 56 Přísl. 9, 5 a 6—65 Přísl. 13, 17— Ib. Podle Přísl. 25, 13—69 Zj. 1, 3
Strana 11
11 4a1 Zvěstuje milost k zapuzení všeho zlého, pokoj k dání všeho Komu se milost dává dobrého, a to služebníkóm božím. Milost, neb ste milost před Bohem našli skrze tyto zámutky, kteréž trpíte pro mne a mne se 75 věrně přídržíte. Duše věrná měla by se pohnúti tiemto pozdra- vením. Jako by svatý Jan oznámil a řekl: »Milost tobě od Boha; neb s' milost od Boha našla, kteráž si prvé Boha rozhněvala a slepá si prvé byla.« A což skrz svaté své dušem zvěstuje, to vnitř dává věrným služebníkóm. Milost zajisté jsú ť darové od Boha daní, 80 jenž sú rozliční; někteří darmo a z milosti daní, kteříž trvají v člověku s smrtedlným hřiechem. Ale tuto milost nazývá, kteráž činí člověka milostného Pánu Bohu, kteráž činí syna bo- žieho a dceru sionskú. Ta ť obživuje duši, předchází ve všem dobrém, všecko dobré začíná v člověku, prospěch dává i doko- 85 nává ve všem dobrém a setrvánie uvodie. A tak jest ta milost předcházející, spomáhajície i skonávajície, kterúž svým věrným Pán zvěstuje skrze svaté a vnitř ji tajně dává. O té die apoštol (I. Cor. XV.): »Milostí boží sem to, což sem, a milost jeho ve mně prázdná nenie« etc. Všeliký člověk dobrého, což má v duši, nemá toho nadarmo bráti, ale tiem dobrým k lepšiemu se zbuzovati k prospěchu bliž- ních a k chvále Pána Boha. A ta milost těm, kteříž se rmautie pro Krista, od Boha se vzkazuje, aby, kteříž se zdají od Boha opuštěni, ale nejsú ť. Druhé pokoj. O němž Kristus die: »Pokoj muoj dávám vám, pokoj muoj zuostavuji vám«. Tak i apoštoly učil, aby, do domu vcházejíce, pokoj zvěstovali. Nebo auřad kněží jesti ť pokoj uvo- zovati. Ale praví: »Ne jako svět pokoj dává«, totiž v hřieších, v zlém tovarystvie, v lakotě, v uopilstvie, v smilstvie, »já dávám«, 100 ale pokoj muoj v tajnosti srdce, vnitř v duši. Nebo, ktož se právě k Bohu obracují a vyčištěni bývají dobře, hryzenie svědomie nemají a nebojie se smrti. Pán dává jim utěšenie divné v svě- domie, vieru velikú a sílu v dobrém, naději pevnau, že nebudau zatraceni. A když se jiní rmautie, bojiece se pekla, tito se ne- 105 bojie. A takoví umějí truchlivých potěšovati. Protož Pán svým skrz Jana, kteříž, ač zevnitř nemají po- koje, vnitř však dává pokoj jim. Tento pokoj záleží v očištění Na čem pravý pokoj záleží od hřiechuov, v upokojení s Bohem a v dobré svornosti bližních. A někdy ť Pán dává i pokoj tělesný svým. A jako síla skrovně Milost rozličné dary má Co puosobí milost oží O pokoji 90 95 88 1. Kor. 15, 10 — 95 Jan 14, 27 — 98 Jan 14, 27
11 4a1 Zvěstuje milost k zapuzení všeho zlého, pokoj k dání všeho Komu se milost dává dobrého, a to služebníkóm božím. Milost, neb ste milost před Bohem našli skrze tyto zámutky, kteréž trpíte pro mne a mne se 75 věrně přídržíte. Duše věrná měla by se pohnúti tiemto pozdra- vením. Jako by svatý Jan oznámil a řekl: »Milost tobě od Boha; neb s' milost od Boha našla, kteráž si prvé Boha rozhněvala a slepá si prvé byla.« A což skrz svaté své dušem zvěstuje, to vnitř dává věrným služebníkóm. Milost zajisté jsú ť darové od Boha daní, 80 jenž sú rozliční; někteří darmo a z milosti daní, kteříž trvají v člověku s smrtedlným hřiechem. Ale tuto milost nazývá, kteráž činí člověka milostného Pánu Bohu, kteráž činí syna bo- žieho a dceru sionskú. Ta ť obživuje duši, předchází ve všem dobrém, všecko dobré začíná v člověku, prospěch dává i doko- 85 nává ve všem dobrém a setrvánie uvodie. A tak jest ta milost předcházející, spomáhajície i skonávajície, kterúž svým věrným Pán zvěstuje skrze svaté a vnitř ji tajně dává. O té die apoštol (I. Cor. XV.): »Milostí boží sem to, což sem, a milost jeho ve mně prázdná nenie« etc. Všeliký člověk dobrého, což má v duši, nemá toho nadarmo bráti, ale tiem dobrým k lepšiemu se zbuzovati k prospěchu bliž- ních a k chvále Pána Boha. A ta milost těm, kteříž se rmautie pro Krista, od Boha se vzkazuje, aby, kteříž se zdají od Boha opuštěni, ale nejsú ť. Druhé pokoj. O němž Kristus die: »Pokoj muoj dávám vám, pokoj muoj zuostavuji vám«. Tak i apoštoly učil, aby, do domu vcházejíce, pokoj zvěstovali. Nebo auřad kněží jesti ť pokoj uvo- zovati. Ale praví: »Ne jako svět pokoj dává«, totiž v hřieších, v zlém tovarystvie, v lakotě, v uopilstvie, v smilstvie, »já dávám«, 100 ale pokoj muoj v tajnosti srdce, vnitř v duši. Nebo, ktož se právě k Bohu obracují a vyčištěni bývají dobře, hryzenie svědomie nemají a nebojie se smrti. Pán dává jim utěšenie divné v svě- domie, vieru velikú a sílu v dobrém, naději pevnau, že nebudau zatraceni. A když se jiní rmautie, bojiece se pekla, tito se ne- 105 bojie. A takoví umějí truchlivých potěšovati. Protož Pán svým skrz Jana, kteříž, ač zevnitř nemají po- koje, vnitř však dává pokoj jim. Tento pokoj záleží v očištění Na čem pravý pokoj záleží od hřiechuov, v upokojení s Bohem a v dobré svornosti bližních. A někdy ť Pán dává i pokoj tělesný svým. A jako síla skrovně Milost rozličné dary má Co puosobí milost oží O pokoji 90 95 88 1. Kor. 15, 10 — 95 Jan 14, 27 — 98 Jan 14, 27
Strana 12
12 Kapitola Od koho Kterýž jest VII duchuov Užitek veliký an- jeluov VII daruov Ducha Mnoho andèluov muož od Pána žádána býti, tak také i s střiedmostí pokoj tělesný 110 muož žádán býti, aby ne víc na ně přišlo, nežli by mohli snésti, 4a2 a aby, přieliš zarmúceni jsúce, neodstúpili od pravdy; ale napřed aby byl pokoj duše. Kdež pak jest srdce pokoj i tělesný s bliž- ními, tehdy takoví bývají silní proti nepřátelóm, kazí hřiechy a vzdělávají dobré. Protož najlepšie dobré vzkazuje zarmúceným 115 Jan od Boha řka: »Milost vám a pokoj«, totiž služebníkóm božím a pro Krista se rmautícím. A od koho? Že od Boha, vašeho stvořitele. Protož z jeho pozdravenie velmi vděčni máme býti. A die: »Kterýž jest«. V Exod. III°: »Kterýž jest poslal mne k vám«, totiž v své byt-120 nosti od věčnosti, jenž od žádného nepochodí ta bytnost. »A od Krista«. Dotýká člověčenstvie Kristova. »A od sedmi duchuov«. Malé zajisté poznánie máme o anjeléch. Tobiáš XII. die: »Já sem Rafael, jeden z sedmi duchuov, kteříž přístojí před Bohem«. Ti duchové jsú mocní, krásní, osvícení, rozliční nad rozličnými 125 zeměmi vládnúce. A každá duše má věřiti, že má od Boha stráž- ného. Ale o čemž my nepomyslíme ani sobě rozvažujem ani známe, co nám dobrého činie, nebo na onom světě zde nám spomáhají. A oni, což na nich jest, žádají nám milosti a pokoje od Boha. Protož die David: »Anjelóm svým rozkázal o tobě, ať by ostřie- 130 hali tě« etc. A apoštol k Židóm píše, že všickni sú služební duchové divnú služebností nám přisluhujíce. Těch sedm duchuov jest, jimiž Pán zpravuje všecku cierkev svatú a skrze ně dává věrným Ducha svého. Jakož i Janovi oznámiti ráčil tajné věci skrz anjela. Tak (Izai. VI.) poslal serafína, aby očistil rty Izaiášovi. Protož jest těch VII duchuov, skrz něž dává sedm daruov Ducha. Ano i ve spání skrz ty duchy Pán napomíná věrné k dob- rému. Nebo, poněvadž duchové zlí ponúkají ke zlému, proč by dobří neměli moci napomínati k dobrému? Skrz ty duchy zajisté dává své dary. Jimž poručeno jest zpravovati všecku cierkev 140 svatú. A že onino jsú převelmi ukrutní ke všelikému našemu dobrému, ne od těch pozdravuje nás Jan. A ač mnoho jest anděluov, však zvláště od těchto pozdra- vuje, kteříž níže slovau sedm očí. Jako skrz Zachariáše. Protož 4b1 žádné srdce sobě toho nemysl, aby pomoci od těch svatých an-145 děluov zde věrní neměli. A tak pozdravuje věrných od Boha, kterýž pomáhá a všecky věci opatruje; od Krista, kterýž jest 135 Sedm očí 120 2. M. 3, 14 — 123 Tob. 12, 14— 130 Ž. 91, 11 — 131 Žid. 1, 14 — 135 Iz. 6, 6 n. — 144 Zj. 5, 6 — Zach. 3, 9; 4, 10
12 Kapitola Od koho Kterýž jest VII duchuov Užitek veliký an- jeluov VII daruov Ducha Mnoho andèluov muož od Pána žádána býti, tak také i s střiedmostí pokoj tělesný 110 muož žádán býti, aby ne víc na ně přišlo, nežli by mohli snésti, 4a2 a aby, přieliš zarmúceni jsúce, neodstúpili od pravdy; ale napřed aby byl pokoj duše. Kdež pak jest srdce pokoj i tělesný s bliž- ními, tehdy takoví bývají silní proti nepřátelóm, kazí hřiechy a vzdělávají dobré. Protož najlepšie dobré vzkazuje zarmúceným 115 Jan od Boha řka: »Milost vám a pokoj«, totiž služebníkóm božím a pro Krista se rmautícím. A od koho? Že od Boha, vašeho stvořitele. Protož z jeho pozdravenie velmi vděčni máme býti. A die: »Kterýž jest«. V Exod. III°: »Kterýž jest poslal mne k vám«, totiž v své byt-120 nosti od věčnosti, jenž od žádného nepochodí ta bytnost. »A od Krista«. Dotýká člověčenstvie Kristova. »A od sedmi duchuov«. Malé zajisté poznánie máme o anjeléch. Tobiáš XII. die: »Já sem Rafael, jeden z sedmi duchuov, kteříž přístojí před Bohem«. Ti duchové jsú mocní, krásní, osvícení, rozliční nad rozličnými 125 zeměmi vládnúce. A každá duše má věřiti, že má od Boha stráž- ného. Ale o čemž my nepomyslíme ani sobě rozvažujem ani známe, co nám dobrého činie, nebo na onom světě zde nám spomáhají. A oni, což na nich jest, žádají nám milosti a pokoje od Boha. Protož die David: »Anjelóm svým rozkázal o tobě, ať by ostřie- 130 hali tě« etc. A apoštol k Židóm píše, že všickni sú služební duchové divnú služebností nám přisluhujíce. Těch sedm duchuov jest, jimiž Pán zpravuje všecku cierkev svatú a skrze ně dává věrným Ducha svého. Jakož i Janovi oznámiti ráčil tajné věci skrz anjela. Tak (Izai. VI.) poslal serafína, aby očistil rty Izaiášovi. Protož jest těch VII duchuov, skrz něž dává sedm daruov Ducha. Ano i ve spání skrz ty duchy Pán napomíná věrné k dob- rému. Nebo, poněvadž duchové zlí ponúkají ke zlému, proč by dobří neměli moci napomínati k dobrému? Skrz ty duchy zajisté dává své dary. Jimž poručeno jest zpravovati všecku cierkev 140 svatú. A že onino jsú převelmi ukrutní ke všelikému našemu dobrému, ne od těch pozdravuje nás Jan. A ač mnoho jest anděluov, však zvláště od těchto pozdra- vuje, kteříž níže slovau sedm očí. Jako skrz Zachariáše. Protož 4b1 žádné srdce sobě toho nemysl, aby pomoci od těch svatých an-145 děluov zde věrní neměli. A tak pozdravuje věrných od Boha, kterýž pomáhá a všecky věci opatruje; od Krista, kterýž jest 135 Sedm očí 120 2. M. 3, 14 — 123 Tob. 12, 14— 130 Ž. 91, 11 — 131 Žid. 1, 14 — 135 Iz. 6, 6 n. — 144 Zj. 5, 6 — Zach. 3, 9; 4, 10
Strana 13
I. 13 nám žádostivě připojen; a od sedmi duchuov, jimžto péče cierkve svaté jest poručena, aby skrze to znali věrní, že mají obránce 150 a spomocníky mocné, veliké, silné a osvícené proti vojsku Anti- kristovu. Sermo 4tus 4b2 A od Ježíše Krista, jenž jest svědek věrný v poselství pilném od Boha všemohúcieho. Někdy vuobec k mno- hému lidu bývá poselstvie, někdy k městu, někdy k vlasti jedné, někdy k duši. Zvláště svatí jednávali poselstvie věrně; jako by 5 snubič nevěstě jednal poselstvie věrně: jaké by moci byl ženich, jak velikého bohatstvie, jak veliké krásy, aby se tiem pohnula vstúpiti v manželský stav, tak poslové Kristovi měli sú tu opa- trnost, že k lidu a k duši jako k ženě jednali sú poselstvie, aby ji napomenuli, aby se Kristu oddala a za něho šla. Jakož teď 10 Jan tak činí, tak jiní proroci a svatí jiní činievali a jednávali po- selstvie k nevěstě. Tak zajisté Jan vuobec ke všemu lidu a ob- vláštně k každé duši puosobí poselstvie zde na světě od Krista. A najprvé vypravuje velikomocnost tak velikého Pána, kterak veliký jest Pán, a to tu, kdež napřed pověděl: »Milost a 15 pokoj od toho, kterýž jest«. Jako by řekl: »Vám, věrným zde na světě, kdež vešken svět v zlohnivosti položen jest, kteříž tak se mají, jako by onenno Pán mocný nebyl, a protož ho sobě za nic neváží, ale toto bydlo zdejšieho života váží sobě a tak sú zmá- meni, že k Bohu žádné vážnosti nemají. Ale vězte, že on v své 20 bytnosti tak znamenitý jest, že tyto zdejšie věci nic nejsú v při- rovnání k Bohu a k budúcím věcem; protož umějte je sobě vážiti«. Protož die: »Od toho, kterýž jest« vždycky od věčnosti a kterýž ne toliko nás posielá posly, ale sám častokrát přichází svým příchodem. Protož die: »Kterýž přijíti má«, navštěvuje, osvě- 25 cuje, strach pauštěje, vieru, naději i lásku rozmnožuje, až když přijde posledním příštím na saudě. A těmi příchody duši zpuo- sobuje, aby sobě duše Boha vážila. A tyto věci rovnajíce k bu- dúcím, nic nejsú; onyno toliko obživují, sytí a potěšují duši člo- věka. A protož die: »Kterýž přijíti má, srdce vaše navštěvuje«. 30 A netoliko v tom poselství světí Boha, ale Krista v jeho člově- čenství zvelebují, aby se každá duše nachýlila k milování Krista. Protož die: »A od Ježíše Krista«, jenž jest spasenie, počátek dobrého, naše vysvobozenie. Protož slove »Ježíš«, jenž se vy- Snübenie du- chovinie Poslové Kristovi Proroci Jan Vychvaluje Sám přichází s úžitkem Ježíš jméno 28 duši; koncové -i je červeně korigováno, zdá se, že v -e
I. 13 nám žádostivě připojen; a od sedmi duchuov, jimžto péče cierkve svaté jest poručena, aby skrze to znali věrní, že mají obránce 150 a spomocníky mocné, veliké, silné a osvícené proti vojsku Anti- kristovu. Sermo 4tus 4b2 A od Ježíše Krista, jenž jest svědek věrný v poselství pilném od Boha všemohúcieho. Někdy vuobec k mno- hému lidu bývá poselstvie, někdy k městu, někdy k vlasti jedné, někdy k duši. Zvláště svatí jednávali poselstvie věrně; jako by 5 snubič nevěstě jednal poselstvie věrně: jaké by moci byl ženich, jak velikého bohatstvie, jak veliké krásy, aby se tiem pohnula vstúpiti v manželský stav, tak poslové Kristovi měli sú tu opa- trnost, že k lidu a k duši jako k ženě jednali sú poselstvie, aby ji napomenuli, aby se Kristu oddala a za něho šla. Jakož teď 10 Jan tak činí, tak jiní proroci a svatí jiní činievali a jednávali po- selstvie k nevěstě. Tak zajisté Jan vuobec ke všemu lidu a ob- vláštně k každé duši puosobí poselstvie zde na světě od Krista. A najprvé vypravuje velikomocnost tak velikého Pána, kterak veliký jest Pán, a to tu, kdež napřed pověděl: »Milost a 15 pokoj od toho, kterýž jest«. Jako by řekl: »Vám, věrným zde na světě, kdež vešken svět v zlohnivosti položen jest, kteříž tak se mají, jako by onenno Pán mocný nebyl, a protož ho sobě za nic neváží, ale toto bydlo zdejšieho života váží sobě a tak sú zmá- meni, že k Bohu žádné vážnosti nemají. Ale vězte, že on v své 20 bytnosti tak znamenitý jest, že tyto zdejšie věci nic nejsú v při- rovnání k Bohu a k budúcím věcem; protož umějte je sobě vážiti«. Protož die: »Od toho, kterýž jest« vždycky od věčnosti a kterýž ne toliko nás posielá posly, ale sám častokrát přichází svým příchodem. Protož die: »Kterýž přijíti má«, navštěvuje, osvě- 25 cuje, strach pauštěje, vieru, naději i lásku rozmnožuje, až když přijde posledním příštím na saudě. A těmi příchody duši zpuo- sobuje, aby sobě duše Boha vážila. A tyto věci rovnajíce k bu- dúcím, nic nejsú; onyno toliko obživují, sytí a potěšují duši člo- věka. A protož die: »Kterýž přijíti má, srdce vaše navštěvuje«. 30 A netoliko v tom poselství světí Boha, ale Krista v jeho člově- čenství zvelebují, aby se každá duše nachýlila k milování Krista. Protož die: »A od Ježíše Krista«, jenž jest spasenie, počátek dobrého, naše vysvobozenie. Protož slove »Ježíš«, jenž se vy- Snübenie du- chovinie Poslové Kristovi Proroci Jan Vychvaluje Sám přichází s úžitkem Ježíš jméno 28 duši; koncové -i je červeně korigováno, zdá se, že v -e
Strana 14
14 Kapitola kládá spasenie, neb od něho jest spasenie. V tom, že jest poma- zaný pomazáním Ducha svatého, aby odjinud neplynulo poma-35 zánie jediné od něho a skrz tu studnici, Krista. A z toho znáti máme, že mušejí všecky duše patřiti k Kristu, k té nádobě a stud- nici najdražší, tak, aby ho každá duše ctila a bála se. Protož tu se modl, tu ť jest tvé lékařstvie, tvá krása i všecko dobré. A protož v tom poselstvie svatý Jan to mínie, aby sám Kristus 40 milován byl a svět tento potupen. V tomto pak poselství svatí od Krista dary zvěstovali. Jako i snubič nevěstě od ženicha dává dary, tak Jan od Krista dary obětoval lidu a duši řka: »Milost vám a pokoj«, kterýmižto dary máte se zbuditi k milování Krista; protož vděčni buďte jich. Jako v knihách Genesis 24, když slu-45 žebník Abrahamuov poslán jest do Mezopotamí, aby nevěstu zpuosobil synu jeho Isákovi; a když přišel k městu, našel ji u stud- nice, Rebeku, a vyňav dary a prsteny i náušky, dal jí a doma to řekl etc. Tak svatí, jako Jan, činievali. Vypravuje mocnost a velebnost Kristovu a daruov poskýtá řka: »Milost«, kteráž 50 činí člověka dědice královstvie nebeského. »A pokoj«, totiž člo- věka s Bohem a upokojenie svědomie, jenž jest rozkošné jako ráj najutěšenější. A to ť sú darové velicí, skrz něž přitahuje duši k svému milování. A to poselstvie jednajíce světí, ne svú čest a přízeň opatrují, 55 ale k Bohu přitahují. Protož die: »Milost a pokoj od Boha«. Ne od nás; protož nás nemáte milovati předkem, ale jeho, Krista. Tak i anjelé sú činili. Jako Gabriel, když k Mariji přišel uzavřené netoliko vedlé těla, ale i vedlé duše, jížto darové dáni sú, když jí řečeno jest: »Zdráva, milosti plná«, totiž daruov a milostí. 60 »A Hospodin s tebú«. Tu ť jest bylo daruov podánie a libých novin všemu světu vypravovánie. Tak i proroci, tak apoštolé. Pavel svatý od Boha dary a zdravie předpovídá, ve všech téměř epištolách řka: »Milost a pokoj«. A lidé divné dary přijímali skrz to pozdravovánie, skraušenie, pokánie a obrácenie k Bohu, 65 a zbuzovali se k milování Krista. A vypisuje Krista v trpělivosti, v lásce a dobrotě a znamenie Chvála Kristova jeho dobroty, chtěje duší pohnauti k odměnnému milování Pána Ježíše Krista. A die: »Jenž jest prvorozený«. Jako by řekl: »Činím poselstvie 70 k tobě, duše, netoliko kterak mocný jest, ale znaj jeho divnú vý- Sem všecko zrenie Darové Rebeka Cti Kristovy hle- děli Gabriel Pavel Užitek pozdra- venie 5a1 45 I. M. 24, 2 nn. — 60 Luk. 1, 28 — 64 Na př. 1. Kor. 1, 3; 2. Kor. 1, 2; Gal. 1, 3 a j.
14 Kapitola kládá spasenie, neb od něho jest spasenie. V tom, že jest poma- zaný pomazáním Ducha svatého, aby odjinud neplynulo poma-35 zánie jediné od něho a skrz tu studnici, Krista. A z toho znáti máme, že mušejí všecky duše patřiti k Kristu, k té nádobě a stud- nici najdražší, tak, aby ho každá duše ctila a bála se. Protož tu se modl, tu ť jest tvé lékařstvie, tvá krása i všecko dobré. A protož v tom poselstvie svatý Jan to mínie, aby sám Kristus 40 milován byl a svět tento potupen. V tomto pak poselství svatí od Krista dary zvěstovali. Jako i snubič nevěstě od ženicha dává dary, tak Jan od Krista dary obětoval lidu a duši řka: »Milost vám a pokoj«, kterýmižto dary máte se zbuditi k milování Krista; protož vděčni buďte jich. Jako v knihách Genesis 24, když slu-45 žebník Abrahamuov poslán jest do Mezopotamí, aby nevěstu zpuosobil synu jeho Isákovi; a když přišel k městu, našel ji u stud- nice, Rebeku, a vyňav dary a prsteny i náušky, dal jí a doma to řekl etc. Tak svatí, jako Jan, činievali. Vypravuje mocnost a velebnost Kristovu a daruov poskýtá řka: »Milost«, kteráž 50 činí člověka dědice královstvie nebeského. »A pokoj«, totiž člo- věka s Bohem a upokojenie svědomie, jenž jest rozkošné jako ráj najutěšenější. A to ť sú darové velicí, skrz něž přitahuje duši k svému milování. A to poselstvie jednajíce světí, ne svú čest a přízeň opatrují, 55 ale k Bohu přitahují. Protož die: »Milost a pokoj od Boha«. Ne od nás; protož nás nemáte milovati předkem, ale jeho, Krista. Tak i anjelé sú činili. Jako Gabriel, když k Mariji přišel uzavřené netoliko vedlé těla, ale i vedlé duše, jížto darové dáni sú, když jí řečeno jest: »Zdráva, milosti plná«, totiž daruov a milostí. 60 »A Hospodin s tebú«. Tu ť jest bylo daruov podánie a libých novin všemu světu vypravovánie. Tak i proroci, tak apoštolé. Pavel svatý od Boha dary a zdravie předpovídá, ve všech téměř epištolách řka: »Milost a pokoj«. A lidé divné dary přijímali skrz to pozdravovánie, skraušenie, pokánie a obrácenie k Bohu, 65 a zbuzovali se k milování Krista. A vypisuje Krista v trpělivosti, v lásce a dobrotě a znamenie Chvála Kristova jeho dobroty, chtěje duší pohnauti k odměnnému milování Pána Ježíše Krista. A die: »Jenž jest prvorozený«. Jako by řekl: »Činím poselstvie 70 k tobě, duše, netoliko kterak mocný jest, ale znaj jeho divnú vý- Sem všecko zrenie Darové Rebeka Cti Kristovy hle- děli Gabriel Pavel Užitek pozdra- venie 5a1 45 I. M. 24, 2 nn. — 60 Luk. 1, 28 — 64 Na př. 1. Kor. 1, 3; 2. Kor. 1, 2; Gal. 1, 3 a j.
Strana 15
I. 15 5а2 tečnost, ne tak smýšlej o něm, jako se zlí domnievají, že, když jest umřel, že by tak i zmařen byl, ale znaj, že jest prvorozený mezi mrtvými« etc. Jako by řekl: »Kteříž se z Boha rodí a světu 75 umierají, on z počtu těch jest prvorozený a kníže i hlava jich«. Protož ti, kteříž umierají v Bohu vedlé těla, ti některak divně na onom světě novém rodie se. A protož svatí mučedlníkuov smrt nazývají narozením. Protož on, Kristus, prvorozený jest mezi mrtvými, najhodnější, kteříž se rodí v té jasnosti. Duše, 80 žádáš-li krásy, tento ť jest najkraší. Opět, když vstanú z mrtvých, po vyrčení výpovědi vezmú těla oslavená. Tento mezi nimi jest prvorozený, mezi mrtvými. Nebo žádný prvé nežli on nevstal z mrtvých oslavený na těle. Lazar nic; neb ten v životě smrtedlném jest vzkřiešen. Protož jako by řieci chtěl Kristus skrze posla: 85 »Moji nepřátelé, Antikristové, když umierají, žádné viece naděje nemají života; ale vy ne tak. Já najprvnější mrtvý divného, krásného života a miesta i světa dosáhl sem. Protož vy, když ke mně puojdete, mějte naději, že, když pro mne zemřete, že ode mne budete mieti slávu, život a příbytek, tak, abyšte věřili, že 90 ne nic budete, když zemřete, ale tepruv nětco budete. Nebo já sem takový mezi mrtvými prvorozený, kterýž sem k životu oslave- nému najprvní z mrtvých vstal«. Ješto, kdyby duše byla živá, skrz tyto věci roznítila by se k Kristu, k milování jeho, takže by sobě po něm postyskovala a všemi věcmi tohoto světa pohrdala 95 by, ale ustavičně více a více by se k němu zbuzovala. A ještě dopovídá o Kristu: »Jenž jest svědek věrný«. Světí v jednání poselstvie od svého pána to duši zvěstují, že on jest věrným svědkem, když byl na tomto světě a ještě jest. A to proto činí, nebo k skonání světa mnozí budau svědkové duší fa-Fálešní svědkové 100 lešní, mnozí snubičové cizoložní, počítajíce se od Krista býti po- sláni, a budau o jistých věcech viery praviti, že nejsú pravé. »Ale já ť sem k tobě poslán. Nebo on, Kristus, jest věrný svědek, pán tvuoj. Protož, což jesti koli tobě vydal, to ť jest najúžitečnějšie a najspasitedlnějšie. Což koli proti tomu praví, nechtěj věřiti 105 ani sebú hýbati. Protož jemu nade všecko věř, jeho přikázanie nade všecky věci váže«. Ale pohřiechu naše duše slepá a biedná neumí takovým věcem srozuměti. Jsau jiní svědkové, biední hřiešníci blaudiece. Ale těm nevěř, Jiní svědkové Krista však nade všecky se přídrž. On ť jest svědek i skutky; 110 neb die: »Skutkové svědectvie vydávají o mně«. A před Pilátem Krásný Kristus svých potéšuje Duše má sobě vážiti Svědek věrný Kristus Prvorozený 83 Jan 11, 44 — 110 Jan 10, 25
I. 15 5а2 tečnost, ne tak smýšlej o něm, jako se zlí domnievají, že, když jest umřel, že by tak i zmařen byl, ale znaj, že jest prvorozený mezi mrtvými« etc. Jako by řekl: »Kteříž se z Boha rodí a světu 75 umierají, on z počtu těch jest prvorozený a kníže i hlava jich«. Protož ti, kteříž umierají v Bohu vedlé těla, ti některak divně na onom světě novém rodie se. A protož svatí mučedlníkuov smrt nazývají narozením. Protož on, Kristus, prvorozený jest mezi mrtvými, najhodnější, kteříž se rodí v té jasnosti. Duše, 80 žádáš-li krásy, tento ť jest najkraší. Opět, když vstanú z mrtvých, po vyrčení výpovědi vezmú těla oslavená. Tento mezi nimi jest prvorozený, mezi mrtvými. Nebo žádný prvé nežli on nevstal z mrtvých oslavený na těle. Lazar nic; neb ten v životě smrtedlném jest vzkřiešen. Protož jako by řieci chtěl Kristus skrze posla: 85 »Moji nepřátelé, Antikristové, když umierají, žádné viece naděje nemají života; ale vy ne tak. Já najprvnější mrtvý divného, krásného života a miesta i světa dosáhl sem. Protož vy, když ke mně puojdete, mějte naději, že, když pro mne zemřete, že ode mne budete mieti slávu, život a příbytek, tak, abyšte věřili, že 90 ne nic budete, když zemřete, ale tepruv nětco budete. Nebo já sem takový mezi mrtvými prvorozený, kterýž sem k životu oslave- nému najprvní z mrtvých vstal«. Ješto, kdyby duše byla živá, skrz tyto věci roznítila by se k Kristu, k milování jeho, takže by sobě po něm postyskovala a všemi věcmi tohoto světa pohrdala 95 by, ale ustavičně více a více by se k němu zbuzovala. A ještě dopovídá o Kristu: »Jenž jest svědek věrný«. Světí v jednání poselstvie od svého pána to duši zvěstují, že on jest věrným svědkem, když byl na tomto světě a ještě jest. A to proto činí, nebo k skonání světa mnozí budau svědkové duší fa-Fálešní svědkové 100 lešní, mnozí snubičové cizoložní, počítajíce se od Krista býti po- sláni, a budau o jistých věcech viery praviti, že nejsú pravé. »Ale já ť sem k tobě poslán. Nebo on, Kristus, jest věrný svědek, pán tvuoj. Protož, což jesti koli tobě vydal, to ť jest najúžitečnějšie a najspasitedlnějšie. Což koli proti tomu praví, nechtěj věřiti 105 ani sebú hýbati. Protož jemu nade všecko věř, jeho přikázanie nade všecky věci váže«. Ale pohřiechu naše duše slepá a biedná neumí takovým věcem srozuměti. Jsau jiní svědkové, biední hřiešníci blaudiece. Ale těm nevěř, Jiní svědkové Krista však nade všecky se přídrž. On ť jest svědek i skutky; 110 neb die: »Skutkové svědectvie vydávají o mně«. A před Pilátem Krásný Kristus svých potéšuje Duše má sobě vážiti Svědek věrný Kristus Prvorozený 83 Jan 11, 44 — 110 Jan 10, 25
Strana 16
16 Kapitola Výmluva nepro- spievá Kristus svědek svědomie našeho Králové zemští duchovní Nevidědlní Král Kristus nade všecky Nad apoštoly (černě) Capitulo 16 pověděl: »K tomu sem přišel na svět, abych svědectvie vydal pravdě«, abych svědčil proti marnosti světské. Jesti ť i svědkem našeho svědomie. Nebo, co člověk činí, kterým aumyslem a z jakého kořene, lidé neumějí o tom svědectvie vydati, leč by Buoh zjevil, kterýž, co jest duše, vidí a patří. Protož die: »Já sem Buoh zpy-115 tuje srdce a ledvie. Vím, co kto kterým aumyslem puosobí«. Protož, z čehož kolivěk člověk vymlúvá se před jinými, jako Adam, věník sobě dělaje a mnohými řečmi se jako listím zakrývaje. Ale tento svědek v našem svědomí tresce nás, kde a v čem sme shřešili. Protož Jan napomíná duši, aby věděla Krista krále býti 120 svědka svého svědomie; buďto v radách, buďto na zpovědi, ne- muožeš před ním nic zapříti. Protož viz, že si jinam byla k něčemu nakloněna, k světu etc. O tom ť ho tajno nenie, šetří ť krokuov tvých, ze všeho máš počet vydati. Jest svědek v přiznání a v po- sledním saudu jest svědkem, aby se duše nestarala, ale k Kristu 125 se utekla, když bez viny obžalována bývá. A dopoviedá viece: »A kníže králuov země«. Sau králové zemští jiní duchovní na tomto světě, kteříž umějí své tělo a hnutie jeho duchem svým zpravovati. Takovým králem byl Kristus a svatí boží; v jichžto osobě die David: »Já pak usta- 130 noven sem králem« etc. Král zajisté zní jako zprávce věrný sebe i bližních. Jsú jiní králové, nevidědlní, andělé, jimžto poručena sú královstvie k zpravování. Protož die k duši: »Kterýž jest kníže králuov země«, pán nad pány. Jest tedy bohatý a mocný, tiem duši napomínaje, aby se Pána styděla a poctivost k němu 135 měla a jeho se nade všecko bála. Protož ty, duše, choti Kristova, znaj, ač i máš krále zemské proti sobě, kteříž ť se protivie v dobrém, věz, že tvuoj král jest nad těmi nade všemi. Protož nechtěj se jich v čas protivenstvie báti, ale k Kristu se utec, svému králi, on ť má moc ssazovati je a snižovati. A pakli ť na tě co přepustí, 140 to ť pro tvé vyčištěnie činí, neb si ještě zmazána. Ale nepřepustí ť na tě více, nežli muožeš snésti. Jesti ť také Kristus nad krále, apoštoly a proroky, kteříž svému tělu a hnutím i žádostem pa- nují. O kterýchžto králéch potom bude v těchto knichách Zje- venie, že viděl, an vysechl Eufraten řeka, aby cesta byla připra- 145 vena jíti králuom. Jako by řekl Jan duši: »My sme k tobě posláni a jsme králové bohatí, ale on nad nás. Protož jeho milujme«. 5b2 Svědek svědomie 5b1 111 Jan 18, 37 — 115 Podle Jer. 17, 10 — 117 I. M. 3, 7 — 130 Podle Ž. 2, 6 — 145 Zj. 16, 12
16 Kapitola Výmluva nepro- spievá Kristus svědek svědomie našeho Králové zemští duchovní Nevidědlní Král Kristus nade všecky Nad apoštoly (černě) Capitulo 16 pověděl: »K tomu sem přišel na svět, abych svědectvie vydal pravdě«, abych svědčil proti marnosti světské. Jesti ť i svědkem našeho svědomie. Nebo, co člověk činí, kterým aumyslem a z jakého kořene, lidé neumějí o tom svědectvie vydati, leč by Buoh zjevil, kterýž, co jest duše, vidí a patří. Protož die: »Já sem Buoh zpy-115 tuje srdce a ledvie. Vím, co kto kterým aumyslem puosobí«. Protož, z čehož kolivěk člověk vymlúvá se před jinými, jako Adam, věník sobě dělaje a mnohými řečmi se jako listím zakrývaje. Ale tento svědek v našem svědomí tresce nás, kde a v čem sme shřešili. Protož Jan napomíná duši, aby věděla Krista krále býti 120 svědka svého svědomie; buďto v radách, buďto na zpovědi, ne- muožeš před ním nic zapříti. Protož viz, že si jinam byla k něčemu nakloněna, k světu etc. O tom ť ho tajno nenie, šetří ť krokuov tvých, ze všeho máš počet vydati. Jest svědek v přiznání a v po- sledním saudu jest svědkem, aby se duše nestarala, ale k Kristu 125 se utekla, když bez viny obžalována bývá. A dopoviedá viece: »A kníže králuov země«. Sau králové zemští jiní duchovní na tomto světě, kteříž umějí své tělo a hnutie jeho duchem svým zpravovati. Takovým králem byl Kristus a svatí boží; v jichžto osobě die David: »Já pak usta- 130 noven sem králem« etc. Král zajisté zní jako zprávce věrný sebe i bližních. Jsú jiní králové, nevidědlní, andělé, jimžto poručena sú královstvie k zpravování. Protož die k duši: »Kterýž jest kníže králuov země«, pán nad pány. Jest tedy bohatý a mocný, tiem duši napomínaje, aby se Pána styděla a poctivost k němu 135 měla a jeho se nade všecko bála. Protož ty, duše, choti Kristova, znaj, ač i máš krále zemské proti sobě, kteříž ť se protivie v dobrém, věz, že tvuoj král jest nad těmi nade všemi. Protož nechtěj se jich v čas protivenstvie báti, ale k Kristu se utec, svému králi, on ť má moc ssazovati je a snižovati. A pakli ť na tě co přepustí, 140 to ť pro tvé vyčištěnie činí, neb si ještě zmazána. Ale nepřepustí ť na tě více, nežli muožeš snésti. Jesti ť také Kristus nad krále, apoštoly a proroky, kteříž svému tělu a hnutím i žádostem pa- nují. O kterýchžto králéch potom bude v těchto knichách Zje- venie, že viděl, an vysechl Eufraten řeka, aby cesta byla připra- 145 vena jíti králuom. Jako by řekl Jan duši: »My sme k tobě posláni a jsme králové bohatí, ale on nad nás. Protož jeho milujme«. 5b2 Svědek svědomie 5b1 111 Jan 18, 37 — 115 Podle Jer. 17, 10 — 117 I. M. 3, 7 — 130 Podle Ž. 2, 6 — 145 Zj. 16, 12
Strana 17
I. 17 Jesti ť také nad ty krále anděly, kteříž nad zeměmi panují. A tak znamenaj jeho krásu nad krásu anděluov. Tak jiný posel 150 die: »Krásný zpuosobú nad syny lidské« etc., i vedlé člověčenstvie i vedlé božstvie. To kdybychom spatřili, na všecko, co jest světa, zapomněli bychom; ale když nynie tiemto světem překážku trpíme a odtahujem se skrz tyto zemské věci, nikoli zpuosobni k tomu nejsme. Než kdybychom ty věci spatřili, tehdy bychom se roz- 155 nítili k milování a k objímaní jeho nade všecky věci etc. Nad anjely Sermo 5tus 6a1 Kterýžto zamiloval nás a umyl nás od hřie- chuov našich krví svú. Duch svatý skrz tohoto sva- tého jako i skrze jiné vypravuje sem v poselství k nám každé věrné duši veliké věci a zchvaluje ho a vypravuje jeho dobrotu 5 k nám. A to duše má znáti a vděčna býti z toho. A die: »Kterýž zamiloval nás«. Vypravuje hořící lásku Kristovu k nám. Jakož die (Jeremi. XXXI.): »V lásce věčné zamiloval sem tě, dobrotivě se k tobě ukazuje svými skutky, jednák kázní, jednák puotkami, tak na tě zde dopauštěje, jako trním cesty tvé oplétaje, kterýmiž 10 0de mne zacházíš, když by kam chtěla ode mne odjíti, aby ihned ubodena jsúci navrátila se ke mně«. Protož oznamuje dušem v zá- mutcích a v pokušeních položeným, že on jest jich silný mi- lovník. A die: »Kterýž zamiloval nás«. Nebo člověk žádá od kaž- 15 dého člověka milován býti, a od kohož zná k sobě lásku, líbí mu se to. Mnohem viece, když od Boha milován bývá. Protož, kdyby duše poznala, kterak Buoh ji miluje, velmi by toho vděčna Milost Kristova měla býti, když všecko dává jí z své milosti. Obecným zajisté milováním všecky věci miluje (jakož se pokládá v knichách Maud- 20 rosti: »Nic nemáš v nenávisti těch věcí, kteréž si učinil«; nebo jakož napsáno (Genesis I.): »Biechu všecky věci velmi dobré«), ale více stvořenie rozumné, a zvláště duši, kteráž ku podobenství božiemu jest stvořena, a ovšem pak tu, kteráž se jest k němu obrátila, dary své jí vlévaje a milosti dávaje. A protož duše vždycky 25 by měla znamenie milovánie božského k sobě znamenati, aby se zbuzovala k milování Boha. Nebo tak jest duši miloval, že člo- věčenstvie přijal, aby se tak spojil s duší a aby jejie slepotu a neduh Láska k nám veliká 150 Ž. 45, 3 7 Podle Jer. 31, 3 — 20 Podle Moudr. 11, 24 —21 1. M. 1, 31 Jakoubek, Výklad. 2
I. 17 Jesti ť také nad ty krále anděly, kteříž nad zeměmi panují. A tak znamenaj jeho krásu nad krásu anděluov. Tak jiný posel 150 die: »Krásný zpuosobú nad syny lidské« etc., i vedlé člověčenstvie i vedlé božstvie. To kdybychom spatřili, na všecko, co jest světa, zapomněli bychom; ale když nynie tiemto světem překážku trpíme a odtahujem se skrz tyto zemské věci, nikoli zpuosobni k tomu nejsme. Než kdybychom ty věci spatřili, tehdy bychom se roz- 155 nítili k milování a k objímaní jeho nade všecky věci etc. Nad anjely Sermo 5tus 6a1 Kterýžto zamiloval nás a umyl nás od hřie- chuov našich krví svú. Duch svatý skrz tohoto sva- tého jako i skrze jiné vypravuje sem v poselství k nám každé věrné duši veliké věci a zchvaluje ho a vypravuje jeho dobrotu 5 k nám. A to duše má znáti a vděčna býti z toho. A die: »Kterýž zamiloval nás«. Vypravuje hořící lásku Kristovu k nám. Jakož die (Jeremi. XXXI.): »V lásce věčné zamiloval sem tě, dobrotivě se k tobě ukazuje svými skutky, jednák kázní, jednák puotkami, tak na tě zde dopauštěje, jako trním cesty tvé oplétaje, kterýmiž 10 0de mne zacházíš, když by kam chtěla ode mne odjíti, aby ihned ubodena jsúci navrátila se ke mně«. Protož oznamuje dušem v zá- mutcích a v pokušeních položeným, že on jest jich silný mi- lovník. A die: »Kterýž zamiloval nás«. Nebo člověk žádá od kaž- 15 dého člověka milován býti, a od kohož zná k sobě lásku, líbí mu se to. Mnohem viece, když od Boha milován bývá. Protož, kdyby duše poznala, kterak Buoh ji miluje, velmi by toho vděčna Milost Kristova měla býti, když všecko dává jí z své milosti. Obecným zajisté milováním všecky věci miluje (jakož se pokládá v knichách Maud- 20 rosti: »Nic nemáš v nenávisti těch věcí, kteréž si učinil«; nebo jakož napsáno (Genesis I.): »Biechu všecky věci velmi dobré«), ale více stvořenie rozumné, a zvláště duši, kteráž ku podobenství božiemu jest stvořena, a ovšem pak tu, kteráž se jest k němu obrátila, dary své jí vlévaje a milosti dávaje. A protož duše vždycky 25 by měla znamenie milovánie božského k sobě znamenati, aby se zbuzovala k milování Boha. Nebo tak jest duši miloval, že člo- věčenstvie přijal, aby se tak spojil s duší a aby jejie slepotu a neduh Láska k nám veliká 150 Ž. 45, 3 7 Podle Jer. 31, 3 — 20 Podle Moudr. 11, 24 —21 1. M. 1, 31 Jakoubek, Výklad. 2
Strana 18
18 Kapitola Duší budí k milování Kdy najvíce miluje Buoh Skutek bez lásky nelibý Bohu Trestánie Chudobau zku- šuje milovníkuov uléčil. Proto neduhy naše a nemoci vzal jest, proto trpěl jest a ukřižován jest. Protož Duch pravdy svědectvie vydává duši, kterak jest Buoh miloval duši. Protož die: »Kterýžto zamiloval 30 nás«. Jako by řekl: »Ó duše, viz Kristovo milovánie, kterak mnoho pro tě trpěl jest, potupen, posmieván i uplván«. A tím učí duši, aby zase ho milovala, takže, nežli by ho rozhněvala a sobě ho ztratila, všeho aby radějí oželela, bohatstvie i života, majíc naději, že stokrát viec od něho vezme. A protož skrze 35 proroky znamenie milovánie svého vypravuje řka: »Vyvedl sem vás z Ejipta«, totiž z slepoty hřiechuov, z temností hlauposti, dav poznati se v hřieších, což jest učinil tomuto lidu, jej proti nepřátelóm obhajuje. Protož vypisuje Jan Ježíše, že jest prvo- rozený mezi mrtvými. A on zamiloval nás, svá dobrodínie dávaje. 40 A jestliže námi nesejde, větší dary i viece milostí dada při po- slední hodině, hojnějí nás obdaří a po smrti radost nevýmluvnú dá. A on ť opatrně miluje, že duše toho neseznává, nebo poka- žena jest; a kdež se nám zdá, že by se velmi hněval, tehdáž naj- viece miluje člověka. Ukazuje se hněvivě, neb chce od duše mi- 45 lován býti jako muž od manželky, a žádného skutku od nás nechce přijíti, kterýž nepochodí z milování k Bohu. A protož, jestliže kto co činí z obyčeje, z povinnosti, Buoh nepřijímá. Neb on všecky věci k nám z hořícieho milování puosobí; a protož, že srdce žá- dostmi svými jinam se obrátilo, totiž k světu, tělu aneb k chlip- 50 nosti etc., proto Buoh metlau svú boří ty věci, na nichž se duše zastavuje a obmeškává, a chce, aby se srdce k němu obrátilo, aby tak aspoň potrápeni a v věcech časných stálosti nevidúce, k Kristu se obrátili. Nebo, čím viece se srdce vylévá k zem- ským věcem, tiem méně Krista miluje. Protož ten, kterýž nás 55 miluje, přikazuje řka: »Milovati budeš Pána Boha tvého z celého srdce tvého a z celé duše své a ze všech sil tvých těla i duše i žá- dostí«. Když tedy se probudíme a procítíme a lásku boží k sobě spatříme a kdy zase naše milovánie bude k němu, poněvadž ještě pohřiechu těžko nám pro Krista jednoho protivného slova snésti? 60 On ť nás zkušuje, některé chudobau, a lidé se nerozpomínají na chudobu Lazarovu, kterémuž anjelé přisluhovali, ani na chudobu Kristovu; protož repcí a vadí se a lásky k sobě nemají ani sobě vespolek odpauštějí. Bychom tisíc měli životuov, rádi bychom pro Krista vynaložiti je měli. »Nebo bez milování«, die apoštol, 65 6а2 36 Soudc. 2, 1 — 56 Podle Mat. 22, 37 — 62 Luk. 16, 19 nn. — 65 1. Kor. 13, 3
18 Kapitola Duší budí k milování Kdy najvíce miluje Buoh Skutek bez lásky nelibý Bohu Trestánie Chudobau zku- šuje milovníkuov uléčil. Proto neduhy naše a nemoci vzal jest, proto trpěl jest a ukřižován jest. Protož Duch pravdy svědectvie vydává duši, kterak jest Buoh miloval duši. Protož die: »Kterýžto zamiloval 30 nás«. Jako by řekl: »Ó duše, viz Kristovo milovánie, kterak mnoho pro tě trpěl jest, potupen, posmieván i uplván«. A tím učí duši, aby zase ho milovala, takže, nežli by ho rozhněvala a sobě ho ztratila, všeho aby radějí oželela, bohatstvie i života, majíc naději, že stokrát viec od něho vezme. A protož skrze 35 proroky znamenie milovánie svého vypravuje řka: »Vyvedl sem vás z Ejipta«, totiž z slepoty hřiechuov, z temností hlauposti, dav poznati se v hřieších, což jest učinil tomuto lidu, jej proti nepřátelóm obhajuje. Protož vypisuje Jan Ježíše, že jest prvo- rozený mezi mrtvými. A on zamiloval nás, svá dobrodínie dávaje. 40 A jestliže námi nesejde, větší dary i viece milostí dada při po- slední hodině, hojnějí nás obdaří a po smrti radost nevýmluvnú dá. A on ť opatrně miluje, že duše toho neseznává, nebo poka- žena jest; a kdež se nám zdá, že by se velmi hněval, tehdáž naj- viece miluje člověka. Ukazuje se hněvivě, neb chce od duše mi- 45 lován býti jako muž od manželky, a žádného skutku od nás nechce přijíti, kterýž nepochodí z milování k Bohu. A protož, jestliže kto co činí z obyčeje, z povinnosti, Buoh nepřijímá. Neb on všecky věci k nám z hořícieho milování puosobí; a protož, že srdce žá- dostmi svými jinam se obrátilo, totiž k světu, tělu aneb k chlip- 50 nosti etc., proto Buoh metlau svú boří ty věci, na nichž se duše zastavuje a obmeškává, a chce, aby se srdce k němu obrátilo, aby tak aspoň potrápeni a v věcech časných stálosti nevidúce, k Kristu se obrátili. Nebo, čím viece se srdce vylévá k zem- ským věcem, tiem méně Krista miluje. Protož ten, kterýž nás 55 miluje, přikazuje řka: »Milovati budeš Pána Boha tvého z celého srdce tvého a z celé duše své a ze všech sil tvých těla i duše i žá- dostí«. Když tedy se probudíme a procítíme a lásku boží k sobě spatříme a kdy zase naše milovánie bude k němu, poněvadž ještě pohřiechu těžko nám pro Krista jednoho protivného slova snésti? 60 On ť nás zkušuje, některé chudobau, a lidé se nerozpomínají na chudobu Lazarovu, kterémuž anjelé přisluhovali, ani na chudobu Kristovu; protož repcí a vadí se a lásky k sobě nemají ani sobě vespolek odpauštějí. Bychom tisíc měli životuov, rádi bychom pro Krista vynaložiti je měli. »Nebo bez milování«, die apoštol, 65 6а2 36 Soudc. 2, 1 — 56 Podle Mat. 22, 37 — 62 Luk. 16, 19 nn. — 65 1. Kor. 13, 3
Strana 19
1. 19 6b2 »bych tělo své na oheň vydal, nic mi platno nenie«. Protož skut- kové Kristovi ukazují jeho milovánie, a náš život nemilovánie k Bohu. A pro milovánie božie máme se vespolek milovati a na sobě hřiechy kaziti. Pakli kto na bližních hřiechuov nekazí, Boha 70 nemiluje a bližnieho nenávidí. A pokládá znamenie milovánie, jako vypravuje zpuosob milovánic: »Umyl nás od hřiechuov krví svú« Kristovo umytie z toho hořícieho milování duší, na nichžto vraucně v bázni krásu a čistotu horlívě miluje a nenávidí nečistot duše. Jakož se kochá 75 v čistotě duše, tak nenávidí mrzkostí duše. Protož jesti ť zna- mení milovánie jeho k duši, když obmývá nečistoty. Jako by řieci chtěl: »Tak miluji duše, že nemohu strpěti jich nečistot, ale musím je smýti«. A že dvuoj jest lid zde, a protož vedlé toho dvoje obmytie Dvoje obmytie 80 činí. Někteří sú hřiechuov želejíce a s Davidem lože slzami smáče- jiece a před Bohem se postavujíce a Boha se stydíce, jako zjevný hřiešník. Jiní sú, kteříž tepruv mají počíti a začínají obmývati nečistoty; a těm praví Izaiáš: »Umýte se a čisti buďte, na hřiechy lkajíce a žalostíce«. Protož některé napomíná, aby se umyli, 85 metlau pomrskávaje. Jiní sú již opraveni, ale většieho potřebují umytie; a o těch se teď die: »Umyl nás«; skrz Izaiáše: »Umajte se!« Druhé také nás sám umývá. On nás bez nás nechce umyti, ale učiňme to, což na nás jest; a také my bez něho nemuožeme se obmyti. A protož obé má býti. Nebo tak v Levitiku se po- 90 kládá, že synové Aronovi mají se umyti na znamení auřadu pas- týřského, kteříž mají býti čistí vnitř i zevnitř skrze svaté obco- vánie. Neb v slovo Páně člověk má jako v zrcadlo patřiti a tu se očistiti, poškvrny duše stieraje. Umývá nás zajisté na křtu od hřiechu prvorozeného, potom obmývá od skutečného. A k tomu 95 potřebie velikých věcí a pilného obmytie za hřiechy skutečné skrze zámutky, auzkosti, jako rez vohněm vypaluje. Jacíž by koli byli hřiechové, Pán] svými měrami má moc vyčistiti. Protož skrz Izaiáše die: »Budau-li hřiechové vaši jako brunát, jakožto snich zbieleni budau«, to jest: Čistí budete jako snieh, jediné 100 učiňte, což na vás jest, aumysl dobrý majíce, totiž umýte se. Ale proti tomu dábel trápí: »Buoh nesmiluje se nade mnú, však se jest nade mnú zapomněl! Proč neukáže znamenie milovánie svého ke mně?« Nebo, kteříž sú hřiechové menší, mladosti, spieše Milost hřiechy kazí 6b1 Dábel jinak 80 Ž. 6, 7 — 81 Luk. 18, 13 — 83 Podle Iz. I, 16 — 90 3. M. 16, 4 — 98 Iz. 1, 18 2*
1. 19 6b2 »bych tělo své na oheň vydal, nic mi platno nenie«. Protož skut- kové Kristovi ukazují jeho milovánie, a náš život nemilovánie k Bohu. A pro milovánie božie máme se vespolek milovati a na sobě hřiechy kaziti. Pakli kto na bližních hřiechuov nekazí, Boha 70 nemiluje a bližnieho nenávidí. A pokládá znamenie milovánie, jako vypravuje zpuosob milovánic: »Umyl nás od hřiechuov krví svú« Kristovo umytie z toho hořícieho milování duší, na nichžto vraucně v bázni krásu a čistotu horlívě miluje a nenávidí nečistot duše. Jakož se kochá 75 v čistotě duše, tak nenávidí mrzkostí duše. Protož jesti ť zna- mení milovánie jeho k duši, když obmývá nečistoty. Jako by řieci chtěl: »Tak miluji duše, že nemohu strpěti jich nečistot, ale musím je smýti«. A že dvuoj jest lid zde, a protož vedlé toho dvoje obmytie Dvoje obmytie 80 činí. Někteří sú hřiechuov želejíce a s Davidem lože slzami smáče- jiece a před Bohem se postavujíce a Boha se stydíce, jako zjevný hřiešník. Jiní sú, kteříž tepruv mají počíti a začínají obmývati nečistoty; a těm praví Izaiáš: »Umýte se a čisti buďte, na hřiechy lkajíce a žalostíce«. Protož některé napomíná, aby se umyli, 85 metlau pomrskávaje. Jiní sú již opraveni, ale většieho potřebují umytie; a o těch se teď die: »Umyl nás«; skrz Izaiáše: »Umajte se!« Druhé také nás sám umývá. On nás bez nás nechce umyti, ale učiňme to, což na nás jest; a také my bez něho nemuožeme se obmyti. A protož obé má býti. Nebo tak v Levitiku se po- 90 kládá, že synové Aronovi mají se umyti na znamení auřadu pas- týřského, kteříž mají býti čistí vnitř i zevnitř skrze svaté obco- vánie. Neb v slovo Páně člověk má jako v zrcadlo patřiti a tu se očistiti, poškvrny duše stieraje. Umývá nás zajisté na křtu od hřiechu prvorozeného, potom obmývá od skutečného. A k tomu 95 potřebie velikých věcí a pilného obmytie za hřiechy skutečné skrze zámutky, auzkosti, jako rez vohněm vypaluje. Jacíž by koli byli hřiechové, Pán] svými měrami má moc vyčistiti. Protož skrz Izaiáše die: »Budau-li hřiechové vaši jako brunát, jakožto snich zbieleni budau«, to jest: Čistí budete jako snieh, jediné 100 učiňte, což na vás jest, aumysl dobrý majíce, totiž umýte se. Ale proti tomu dábel trápí: »Buoh nesmiluje se nade mnú, však se jest nade mnú zapomněl! Proč neukáže znamenie milovánie svého ke mně?« Nebo, kteříž sú hřiechové menší, mladosti, spieše Milost hřiechy kazí 6b1 Dábel jinak 80 Ž. 6, 7 — 81 Luk. 18, 13 — 83 Podle Iz. I, 16 — 90 3. M. 16, 4 — 98 Iz. 1, 18 2*
Strana 20
20 Ka pitola setřieni budau; ale jestliže které člověk vědomě páše, tíže trestán bude. Jakož die apoštol (k Židóm X.), že takovým nastává oče- 105 kávanie nějakého hrozného saudu a ohně, ješto horlívě bude páliti protivníky, takže nějakým obcováním v ohni chce přijíti na znamenie velikého hněvu Páně. A die: »Jestliže je kto pře- stúpil zákon Mojžiešuov, beze vší lítosti pod dvěma svědky« etc. Kterýžto zákon byl jest nedokonalý. Ale více trpěti bude, kto 110 zákon. Páně nový potupuje, kteřížto často tělo a krev boží při- jímajíce, život zlý vedú, pohoršitedlně živi sú, v tom Syna bo- žieho potupujíce, nebo tu jest pravý boží Syn, a Kristovu krev, kterúžto krví člověk jest osvícen a osvěcuje se den ote dne. Protož, čím viece daruov od Pána přijímáme a ne tak živi sme, jakž máme 115 živi býti, tiem více se boží pomsty obávýme a múky těžšie etc. Protož David, vida toho skutečný úžitek, které jest znamenie jeho milovánie, die: »Pokropieš mě, Pane, yzopem, a očištěn budu« etc. Kterýžto, když ho Natan prorok trestal, dal se vinen a řekl o sobě i o jiných budúcích: »Skropíš mě, Hospodine, yzo- 120 pem«, totiž hořkost srdce dáš na hřiechy a umyješ mě, ačkoli sem byl zčernalý. A protož přišel k prvnímu stavu. A die: »Zamiloval i umyl nás«. Kohož Buoh miluje, toho ť Kteraké mytie umývá. Umývá také svým slovem. A die: »Krví svú«, kterúž nás kaupil, abychom ne sobě, ale jemu živi byli. Kterážto krev 125 Dotknutie dobré již jest l oslavena a moci veliké, takže, kdež on dotkne svědomie, on ť opravuje; skrz hodné okušenie své krve očišťuje člověka, daruov přispáří, viery, naděje, trpělivosti, čistoty. Protož potom bude povědieno níže, kterak mnozí puojdau s tohoto světa skrze zámutky. O nichž řekl: »Tito ť sú, kteříž zeprali raucha svá ve 130 krvi Beránkově«, jeho krev pijíce, dary v okušení mnohé berúce. Také při modlitbě, při slova božieho poslúchaní, v nemoci, v zá- mutcích vždycky bývá očištěnie. Nebo velmi hřiech duši maže, protož se dlúho musí čistiti. A proto Buoh musí mnohé rány dopúštěti na své, aby tak očištěni byli a sebe poznali. A že sebe pokládá v počet řka: »Umyl nás«, totiž i nás apo- štoly. A tiem dává znáti, že i byl hřiešníkem; jako i apoštol hřiešníkem se býti pravil, též i jiní světí, skrz to hřiešníkóm na- ději dávajíce k Bohu. A dopoviedá znamenie milovánie: »A učinil nás sobě 140 královstvie«, vnitř, v duši. Protož nás nynie navštěvuje, chtěje své královstvie nás učiniti, tak, aby on kraloval v nás, Zámutky Dlauh trestánie Apoštolé hříšní 135 7a Pomsta hrozná Královstvie 105 Žid. 10, 27n. — 118 Ž. 51, 9 —130 Zj. 7, 14
20 Ka pitola setřieni budau; ale jestliže které člověk vědomě páše, tíže trestán bude. Jakož die apoštol (k Židóm X.), že takovým nastává oče- 105 kávanie nějakého hrozného saudu a ohně, ješto horlívě bude páliti protivníky, takže nějakým obcováním v ohni chce přijíti na znamenie velikého hněvu Páně. A die: »Jestliže je kto pře- stúpil zákon Mojžiešuov, beze vší lítosti pod dvěma svědky« etc. Kterýžto zákon byl jest nedokonalý. Ale více trpěti bude, kto 110 zákon. Páně nový potupuje, kteřížto často tělo a krev boží při- jímajíce, život zlý vedú, pohoršitedlně živi sú, v tom Syna bo- žieho potupujíce, nebo tu jest pravý boží Syn, a Kristovu krev, kterúžto krví člověk jest osvícen a osvěcuje se den ote dne. Protož, čím viece daruov od Pána přijímáme a ne tak živi sme, jakž máme 115 živi býti, tiem více se boží pomsty obávýme a múky těžšie etc. Protož David, vida toho skutečný úžitek, které jest znamenie jeho milovánie, die: »Pokropieš mě, Pane, yzopem, a očištěn budu« etc. Kterýžto, když ho Natan prorok trestal, dal se vinen a řekl o sobě i o jiných budúcích: »Skropíš mě, Hospodine, yzo- 120 pem«, totiž hořkost srdce dáš na hřiechy a umyješ mě, ačkoli sem byl zčernalý. A protož přišel k prvnímu stavu. A die: »Zamiloval i umyl nás«. Kohož Buoh miluje, toho ť Kteraké mytie umývá. Umývá také svým slovem. A die: »Krví svú«, kterúž nás kaupil, abychom ne sobě, ale jemu živi byli. Kterážto krev 125 Dotknutie dobré již jest l oslavena a moci veliké, takže, kdež on dotkne svědomie, on ť opravuje; skrz hodné okušenie své krve očišťuje člověka, daruov přispáří, viery, naděje, trpělivosti, čistoty. Protož potom bude povědieno níže, kterak mnozí puojdau s tohoto světa skrze zámutky. O nichž řekl: »Tito ť sú, kteříž zeprali raucha svá ve 130 krvi Beránkově«, jeho krev pijíce, dary v okušení mnohé berúce. Také při modlitbě, při slova božieho poslúchaní, v nemoci, v zá- mutcích vždycky bývá očištěnie. Nebo velmi hřiech duši maže, protož se dlúho musí čistiti. A proto Buoh musí mnohé rány dopúštěti na své, aby tak očištěni byli a sebe poznali. A že sebe pokládá v počet řka: »Umyl nás«, totiž i nás apo- štoly. A tiem dává znáti, že i byl hřiešníkem; jako i apoštol hřiešníkem se býti pravil, též i jiní světí, skrz to hřiešníkóm na- ději dávajíce k Bohu. A dopoviedá znamenie milovánie: »A učinil nás sobě 140 královstvie«, vnitř, v duši. Protož nás nynie navštěvuje, chtěje své královstvie nás učiniti, tak, aby on kraloval v nás, Zámutky Dlauh trestánie Apoštolé hříšní 135 7a Pomsta hrozná Královstvie 105 Žid. 10, 27n. — 118 Ž. 51, 9 —130 Zj. 7, 14
Strana 21
I. 21 ne hřiech ani ďábel. A jestliže jest podnět hřiechu, alevšak ať nebývá v vuoli a v přivolení. Proto učinil nás královstvie, abychom 145 jemu poddáni byli, k němu zřenie měli, kteříž sme prvé Anti- kristovo královstvie byli. A žádný jiný nemá mieti miesta v duši kromě Boha; ne aby králové zemští tam miesta chtěli mieti, ale sám Buoh, aby tu byl nový Jeruzalém, nový život, nové stvo- řenie, v němž by se Buoh kochal. A která jest duše, ješto by to 150 vážila a vděčna toho byla, a kněžie jako synové Aronovi, naj- vyšieho biskupa Krista? Nebo, kteříž se od Krista duchovně rodie, jsú lid svatý a královské kněžstvo. A jako on, najsvrchovanější biskup, Kristus, obětoval se na 7a2 smrt, tak chce, abychom i my se jemu obětovali se všemi našimi 155 mocnostmi, žádostmi, srdcem a múdrostí, k jeho cti a k spasení bližních ty věci obracujíce. Tak mluví 1. Petr II.: »Královské kněžstvo, lid svatý, lid dobytie«. K Říma«nuom XII.: »Obě- tujíce obět živú, tělo vaše«, bylo-li by potřebie, i na smrt je vy- dadúce, zbožie i všecken statek pro Krista. Ale jesti ť jiný auřad kněžský zvláštní, v kterýžto lajkové nemají se plésti. Ale totoť jest jiné kněžstvie, kteréžto všichni máme přijíti a tak živu býti, abychom, synové boží jsúce, kněžic Bohu hodní byli. A že tak veliké dary svým dává, ale pohřiechu jsme nevděčni 165 jich; nebo viece vlastních svých křivd litujeme nežli božích. Protož za ta dobrodínie dopovídá: »Jemužto buď čest« z našich skutkuov, a nám zahanbenie a žádná čest. Protož die David: »Ne nám, Pane, ne nám, ale jménu tvému daj chválu«. A anjelé: »Sláva na vý- sostech Bohu a ciesařstvie«. Abychom všichni jeho rozkázanie 170 plnili, vyšie i nižšie, tak, aby se žádný jeho moci a přikázaním nezpěčoval, a to netoliko do času jemu buď čest, ale zde vždycky a v budúcím času ustavičně, na věky věkuov. Amen. 160 Miesto boží v nás Obět Kterak sme všichni kněžie a kterak nic Sermo 6tus Aj, přijde v uoblacích a uzřie ho všeliké oko. Věrným poslem jsa v poselstvie od Krista k věrným jeho, Krista zchvaloval; kterak jest mocný a bohatý a kterak krásný a jak velikého svého milovánie k dušem, již pověděl. A chtěje 151 Podle 1. Petra 2, 9 — 156 Podle 1. Petra 2, 9 — 157 Psáno jen: Říma — Řím. 12, 1 — 167 Ž. 115, 1 — 168 Nad chválu je nadepsáno: slávu — Luk. 2, 14
I. 21 ne hřiech ani ďábel. A jestliže jest podnět hřiechu, alevšak ať nebývá v vuoli a v přivolení. Proto učinil nás královstvie, abychom 145 jemu poddáni byli, k němu zřenie měli, kteříž sme prvé Anti- kristovo královstvie byli. A žádný jiný nemá mieti miesta v duši kromě Boha; ne aby králové zemští tam miesta chtěli mieti, ale sám Buoh, aby tu byl nový Jeruzalém, nový život, nové stvo- řenie, v němž by se Buoh kochal. A která jest duše, ješto by to 150 vážila a vděčna toho byla, a kněžie jako synové Aronovi, naj- vyšieho biskupa Krista? Nebo, kteříž se od Krista duchovně rodie, jsú lid svatý a královské kněžstvo. A jako on, najsvrchovanější biskup, Kristus, obětoval se na 7a2 smrt, tak chce, abychom i my se jemu obětovali se všemi našimi 155 mocnostmi, žádostmi, srdcem a múdrostí, k jeho cti a k spasení bližních ty věci obracujíce. Tak mluví 1. Petr II.: »Královské kněžstvo, lid svatý, lid dobytie«. K Říma«nuom XII.: »Obě- tujíce obět živú, tělo vaše«, bylo-li by potřebie, i na smrt je vy- dadúce, zbožie i všecken statek pro Krista. Ale jesti ť jiný auřad kněžský zvláštní, v kterýžto lajkové nemají se plésti. Ale totoť jest jiné kněžstvie, kteréžto všichni máme přijíti a tak živu býti, abychom, synové boží jsúce, kněžic Bohu hodní byli. A že tak veliké dary svým dává, ale pohřiechu jsme nevděčni 165 jich; nebo viece vlastních svých křivd litujeme nežli božích. Protož za ta dobrodínie dopovídá: »Jemužto buď čest« z našich skutkuov, a nám zahanbenie a žádná čest. Protož die David: »Ne nám, Pane, ne nám, ale jménu tvému daj chválu«. A anjelé: »Sláva na vý- sostech Bohu a ciesařstvie«. Abychom všichni jeho rozkázanie 170 plnili, vyšie i nižšie, tak, aby se žádný jeho moci a přikázaním nezpěčoval, a to netoliko do času jemu buď čest, ale zde vždycky a v budúcím času ustavičně, na věky věkuov. Amen. 160 Miesto boží v nás Obět Kterak sme všichni kněžie a kterak nic Sermo 6tus Aj, přijde v uoblacích a uzřie ho všeliké oko. Věrným poslem jsa v poselstvie od Krista k věrným jeho, Krista zchvaloval; kterak jest mocný a bohatý a kterak krásný a jak velikého svého milovánie k dušem, již pověděl. A chtěje 151 Podle 1. Petra 2, 9 — 156 Podle 1. Petra 2, 9 — 157 Psáno jen: Říma — Řím. 12, 1 — 167 Ž. 115, 1 — 168 Nad chválu je nadepsáno: slávu — Luk. 2, 14
Strana 22
22 Kapitola Příští Páně hrozné Příštic rozličné Sám přichází Strašlivé příštie k milování Kristovu vzbuditi a napomenauti časuov nebezpeč- 5 ných své věrné, ještě tuto vypravuje, co jest vuole božské. A protož tuto hrozné věci v této řeči oznamuje, kteréž již přicházejí a ještě přijdau, totiž pomsty a rány, že ten Pán Kristus přijde v veliké moci a hruozi (sic). A nepraví k budaucímu času toliko »přijde«, ale »jde s oblaky«. Přijde zjevně, nebo »uhlédá ho 10 každé oko«. Přijde hrozně, nebo všecka pokolenie kvieliti budú nad sebú. A die: »Jde«, jako by řekl: »Prvé přišel v pokoře veliké, v chudobě, v poddanosti a v potupě, v odsúzení k smrti přišel 7b1 s dary velikými. Již přišel v moci veliké a spravedlivé a veškeren 15 svět súditi bude«. Přichází rozličným příštím, ne toliko dobro- tivým napomenutiem, ale hruozami, strachy a ranami. Jako by řekl: »Nenie na tom dosti, že nás posielá, ale sám přichází s pomstau den ote dne. A na konci ostatní pomstau přijde a s hruo- zau«. Protož tak od Boha bylo dvoje poselstvie: jedno s milo-20 srdenstvím velikým a dary mnohými, druhé s strachem, hruo- zami a pomstau. V prvním prorokuom a apoštolóm dával mnohé dary a osvícenie, v kterémž dával jim poznati příštie budúcie hrozné na zlé s pomstau. Prvnie navštívenie s dary zbuzovalo je k milování Krista. Skrz druhé navštívenie, kteréž jim zjevoval, 25 že přijde s pomstau a také dobří nesnáze budau mieti, skrz to ponižovali se a v bázni boží stáli, takže se zapomenuli králuov báti, ani se smrti strachovali. Ale tohoto příštie hrozného báli se, jako by je před očima měli, kterak nižádné moci světa nebudú moci tehdáž Kristu odepříti. A ty věci lidu zvěstujíce, ku po-30 kání jej táhli a k boží bázni, aby se ho nade všecky věci báli a na královskú moc netbali. A že ty budaucie hrozné věci Pán skrze posly oznamuje, to činí z milosrdenství velikého a z lásky, aby to svýma očima předkládali a k oněmno budaucím se připravovali. Protož apoštolé 35 nepýchali v dařích ani chvály lidské hledali, ale kořili se tak velmi, jako by daruov božích neměli, jimiž sú byli obdařeni. Protož die Ecclesiasticus: »Synu, pomni na poslednie věci, a na věky neshřešíš«. Nebo velmi ty věci člověka zdrhují od hřiechu. Ne- smál by se jistě člověk, kdyby mu smrt nastávala; na kterúžto 40 kdybychom patřili často, tehdy bychom od lehkostí a hřiechuov ucházeli etc. 36 Pův. m. lidské psáno: marné, ale toto slovo bylo škrtnuto a nadepsáno: lidské — 38 Podle Eccli 7, 37
22 Kapitola Příští Páně hrozné Příštic rozličné Sám přichází Strašlivé příštie k milování Kristovu vzbuditi a napomenauti časuov nebezpeč- 5 ných své věrné, ještě tuto vypravuje, co jest vuole božské. A protož tuto hrozné věci v této řeči oznamuje, kteréž již přicházejí a ještě přijdau, totiž pomsty a rány, že ten Pán Kristus přijde v veliké moci a hruozi (sic). A nepraví k budaucímu času toliko »přijde«, ale »jde s oblaky«. Přijde zjevně, nebo »uhlédá ho 10 každé oko«. Přijde hrozně, nebo všecka pokolenie kvieliti budú nad sebú. A die: »Jde«, jako by řekl: »Prvé přišel v pokoře veliké, v chudobě, v poddanosti a v potupě, v odsúzení k smrti přišel 7b1 s dary velikými. Již přišel v moci veliké a spravedlivé a veškeren 15 svět súditi bude«. Přichází rozličným příštím, ne toliko dobro- tivým napomenutiem, ale hruozami, strachy a ranami. Jako by řekl: »Nenie na tom dosti, že nás posielá, ale sám přichází s pomstau den ote dne. A na konci ostatní pomstau přijde a s hruo- zau«. Protož tak od Boha bylo dvoje poselstvie: jedno s milo-20 srdenstvím velikým a dary mnohými, druhé s strachem, hruo- zami a pomstau. V prvním prorokuom a apoštolóm dával mnohé dary a osvícenie, v kterémž dával jim poznati příštie budúcie hrozné na zlé s pomstau. Prvnie navštívenie s dary zbuzovalo je k milování Krista. Skrz druhé navštívenie, kteréž jim zjevoval, 25 že přijde s pomstau a také dobří nesnáze budau mieti, skrz to ponižovali se a v bázni boží stáli, takže se zapomenuli králuov báti, ani se smrti strachovali. Ale tohoto příštie hrozného báli se, jako by je před očima měli, kterak nižádné moci světa nebudú moci tehdáž Kristu odepříti. A ty věci lidu zvěstujíce, ku po-30 kání jej táhli a k boží bázni, aby se ho nade všecky věci báli a na královskú moc netbali. A že ty budaucie hrozné věci Pán skrze posly oznamuje, to činí z milosrdenství velikého a z lásky, aby to svýma očima předkládali a k oněmno budaucím se připravovali. Protož apoštolé 35 nepýchali v dařích ani chvály lidské hledali, ale kořili se tak velmi, jako by daruov božích neměli, jimiž sú byli obdařeni. Protož die Ecclesiasticus: »Synu, pomni na poslednie věci, a na věky neshřešíš«. Nebo velmi ty věci člověka zdrhují od hřiechu. Ne- smál by se jistě člověk, kdyby mu smrt nastávala; na kterúžto 40 kdybychom patřili často, tehdy bychom od lehkostí a hřiechuov ucházeli etc. 36 Pův. m. lidské psáno: marné, ale toto slovo bylo škrtnuto a nadepsáno: lidské — 38 Podle Eccli 7, 37
Strana 23
I. 23 8a1 Dobří synové boží k Bohu mají mieti bázeň, na jeho příchod přemýšlejíce, a zlí lkáti budau. Nebo, kto se Bohu obětuje, tehdy 7b2 45 vnitř mievá navštívenie, totiž dary Ducha svatého, kteříž člo- věka zbuzují k milování Boha, tak, aby dobrodínie božská při- pomínaje, byl jich vděčen a Boha miloval. Někdy hrozně na- vštěvuje, smrt blízkau člověku předkládaje: »Však brzo umřeš a ze všech daruov počet Bohu dáš«. Protož Pán ty věci vmítá 50 v duši, jako by již na saudě stála. A tehdy z toho bude se stra- chovati a ponižovati, svau křehkost seznávaje, že ještě nenie hoden společnosti svatých a ještě nenie čistoty svědomie. A někdy pak člověka navštěvuje, potěšuje ho a k naději pozdvihuje, někdy zhrožuje, když budúcie hrozné věci na mysl přivodí, takže o sobě 55 poznává, že hoden jest zahanbenie. A tak služebníci Páně oboje navštívenie mievají vnitř v duši od Boha: prvním člověka k na- ději pozdvihuje a potěšuje, druhým ponižuje a smucuje. A z těch věcí vděčni máme býti jako David, když pověděl: »Co jest člověk, že pomníš na něho, aneb syn člověka, že navštěvuješ jej, tak 60 dobré věci jemu dávaje?« Tyto zajisté věci sú tak hořké, kteréž Duch svatý skrz své věrným oznamuje, když die: »Aj, přichází s oblaky«. Jest napomenutie, abychom vždycky patřili, kdy přijde a kterak přichází. Tento čas a o nynějším navštívenie, kterýmž navštěvuje, 65 die: »Aj, béře se«. Nebo nynie lid a pokolenie v tomto království lkají nad sebú, kteříž nechtěli dobrotivého božského napomínaní přijímati, že prvé napomínáni sú k milování dobrého a utiekaní od zlého. Čehož že sú netbali, protož navštěvuje mocně a hrozně. A die: »Aj, béře se tajně«. Ne, jakož jest v své mocnosti, 70 se ukazuje, ale skrytě, jako v uoblacích, a kohož mu se líbí, béře sobě miesto biče, buďto dobrého, buďto zlého, a toho požívá dobře; a jako z chrámu bičíkem vyhnal prodavače, jemuž sú se zpěčo- vali, tak nyniel z klášteruov pokrytce žene cepami a vymietá. Ale i proti svým rány býti dopauští, a proto repcí a netrpěliví 75 lidé sú, když by se však měli pokořiti a radějí metlu políbiti Kris- tovu, jeho navštívenie pomsty oblibujiece. Mnozí zajisté, kteří Hrozně Navštivenie bolestné Tajně Bič boží Synuov božích povaha Metlu polibiti 56 prvním korekturou z najprvé — 58 Podle Ž. 144, 3 — 72 Jan 2, 15 — Pod sloupcem 762 dole je drobnějším písmem, ale rukou pův. písaře, černě napsáno: [To bylo za Žižky po upálenie mistra Jana Husij. Nad sl. 8a1 nahoře zase je psáno, také pův. rukou, ale červeně: [A nynie léta božieho 1524 opět Luterem rozehnáni mniši, i jiné hrozné zpletenie učinil v cierkvi ten mnich kacieř, v Čechách i jinde, Mesiáš pikhartský etc.]
I. 23 8a1 Dobří synové boží k Bohu mají mieti bázeň, na jeho příchod přemýšlejíce, a zlí lkáti budau. Nebo, kto se Bohu obětuje, tehdy 7b2 45 vnitř mievá navštívenie, totiž dary Ducha svatého, kteříž člo- věka zbuzují k milování Boha, tak, aby dobrodínie božská při- pomínaje, byl jich vděčen a Boha miloval. Někdy hrozně na- vštěvuje, smrt blízkau člověku předkládaje: »Však brzo umřeš a ze všech daruov počet Bohu dáš«. Protož Pán ty věci vmítá 50 v duši, jako by již na saudě stála. A tehdy z toho bude se stra- chovati a ponižovati, svau křehkost seznávaje, že ještě nenie hoden společnosti svatých a ještě nenie čistoty svědomie. A někdy pak člověka navštěvuje, potěšuje ho a k naději pozdvihuje, někdy zhrožuje, když budúcie hrozné věci na mysl přivodí, takže o sobě 55 poznává, že hoden jest zahanbenie. A tak služebníci Páně oboje navštívenie mievají vnitř v duši od Boha: prvním člověka k na- ději pozdvihuje a potěšuje, druhým ponižuje a smucuje. A z těch věcí vděčni máme býti jako David, když pověděl: »Co jest člověk, že pomníš na něho, aneb syn člověka, že navštěvuješ jej, tak 60 dobré věci jemu dávaje?« Tyto zajisté věci sú tak hořké, kteréž Duch svatý skrz své věrným oznamuje, když die: »Aj, přichází s oblaky«. Jest napomenutie, abychom vždycky patřili, kdy přijde a kterak přichází. Tento čas a o nynějším navštívenie, kterýmž navštěvuje, 65 die: »Aj, béře se«. Nebo nynie lid a pokolenie v tomto království lkají nad sebú, kteříž nechtěli dobrotivého božského napomínaní přijímati, že prvé napomínáni sú k milování dobrého a utiekaní od zlého. Čehož že sú netbali, protož navštěvuje mocně a hrozně. A die: »Aj, béře se tajně«. Ne, jakož jest v své mocnosti, 70 se ukazuje, ale skrytě, jako v uoblacích, a kohož mu se líbí, béře sobě miesto biče, buďto dobrého, buďto zlého, a toho požívá dobře; a jako z chrámu bičíkem vyhnal prodavače, jemuž sú se zpěčo- vali, tak nyniel z klášteruov pokrytce žene cepami a vymietá. Ale i proti svým rány býti dopauští, a proto repcí a netrpěliví 75 lidé sú, když by se však měli pokořiti a radějí metlu políbiti Kris- tovu, jeho navštívenie pomsty oblibujiece. Mnozí zajisté, kteří Hrozně Navštivenie bolestné Tajně Bič boží Synuov božích povaha Metlu polibiti 56 prvním korekturou z najprvé — 58 Podle Ž. 144, 3 — 72 Jan 2, 15 — Pod sloupcem 762 dole je drobnějším písmem, ale rukou pův. písaře, černě napsáno: [To bylo za Žižky po upálenie mistra Jana Husij. Nad sl. 8a1 nahoře zase je psáno, také pův. rukou, ale červeně: [A nynie léta božieho 1524 opět Luterem rozehnáni mniši, i jiné hrozné zpletenie učinil v cierkvi ten mnich kacieř, v Čechách i jinde, Mesiáš pikhartský etc.]
Strana 24
24 Kapitola Hrozně přijde Jako kruopěje nynějšíe pomsty Příchodu Páně ne všichni rozumějí Úžitek příštie Páně Duše zatměné se za stranu boží počítají, bez lásky mnohé věci činie; ale člověk ne k těm, ale k samému Bohu má patřiti a pod ním se ponížiti. Nebo moc boží jest dobrá a ta má čtěna býti, pro čež by koli byla, a proti ní nemáme reptati. Protož die: »Pokolenie země«, totiž milovníkuom zemských věcí. »Kvieliti budú na se«, že jim bohatstvie ubývá, úrody zemské, buďto domuov vládařstvie. A již všeliké oko vidí divné skutky Páně; neb se Boha nebáli, hřiechuov nevarovali. A kteříž nejsú ještě trestáni, ale budau trápeni. Neboť Pán má mnoho 85 ran, jimiž trápí zlé. V tom posledním příští hrozně přijde; o němž malé máme poznánie, ale když tam staneme, poznáme. Neb nynie viera mrtvá jest v nás; nebo, kdyby víra byla, kolikrát bychom uslyšali o tom příchodu, hned bychom se lekali, kterak Kristus potupený bude mocný a slavný. I ti uhlédají ho, kteříž 90 jej křižovali, kteříž ho potupili, jeho tělo nehodně jedli. A že ještě i nynie mnozí příchodu Páně neznají, v němž nynějšie pomsta a hněv boží jest jako kruopěje proti budaucímu hněvu a pomstě, čím pak viece onoho velikého hněvu a pomsty neznáme? Jakož napsáno (Job XXVI.): »Poněvadž sotva malú kruopějku řečí 95 jeho slyšeti muožme«, totiž o jeho múdrosti, příchodu a hněvu velikém, »kterak tehdy, když přijde prudkost, budem moci pat- řiti«, totiž v den súdný? »Poněvadž tyto nynějšie rány těžko jest snášeti jako kruopěji, které jest to srdce, ješto by tomuto příchodu porozumělo«, totiž kterak nynie někteří se osvěcují, 100 8a2 a jiní se zatvrzují. Ale k kteréž duši přichází Pán jako příval a dává poznánie, osvícenie, pláč na hřiechy, skraušenie, ten ť po- znává v sobě, jaké ť jest to navštívenie Páně k němu; a když potom přichází potěšenie jako jasnost po deštiech, jako osvícenie, radost a modlitba, tehdy duše poznává a ke všemu mievá váž- 105 nost. Které tehdy duše necítie božieho navštívenie, ale sú jako v Ejiptě, neumějí poznati a vážiti skutkuov Páně, kteréž puosobí a kterak nynie kazí Ejipt, ale skrývají se od tváři Páně, jako Adam shřešiv, jemuž jest řečeno od Pána: »Adame, kde si?« A die: »Kvieliti budú na se pokolenie«. Kteříž sú kvielili a 110 života polepšili, mají potěšenie očekávati; ale kteříž sú nic netrpěli a hřešili těžce, ještě zámutkuov a metly boží ať čekají. A die: »Aj, béře se s oblaky«. Často se zmienka děje v Písmích vo oblacích. Skrz oblaky svatí se rozumějí. Izaiáš LX.: »Kteří Moc boží dobrá 80 Oblak co znamená 95 Podle Joba 26, 14— 96 Nad slyšeti muožme je červeně: li sme; patrně písař opravoval v slyšeli sme — 109 1. M. 3, 9 — 114 Iz. 60, 8
24 Kapitola Hrozně přijde Jako kruopěje nynějšíe pomsty Příchodu Páně ne všichni rozumějí Úžitek příštie Páně Duše zatměné se za stranu boží počítají, bez lásky mnohé věci činie; ale člověk ne k těm, ale k samému Bohu má patřiti a pod ním se ponížiti. Nebo moc boží jest dobrá a ta má čtěna býti, pro čež by koli byla, a proti ní nemáme reptati. Protož die: »Pokolenie země«, totiž milovníkuom zemských věcí. »Kvieliti budú na se«, že jim bohatstvie ubývá, úrody zemské, buďto domuov vládařstvie. A již všeliké oko vidí divné skutky Páně; neb se Boha nebáli, hřiechuov nevarovali. A kteříž nejsú ještě trestáni, ale budau trápeni. Neboť Pán má mnoho 85 ran, jimiž trápí zlé. V tom posledním příští hrozně přijde; o němž malé máme poznánie, ale když tam staneme, poznáme. Neb nynie viera mrtvá jest v nás; nebo, kdyby víra byla, kolikrát bychom uslyšali o tom příchodu, hned bychom se lekali, kterak Kristus potupený bude mocný a slavný. I ti uhlédají ho, kteříž 90 jej křižovali, kteříž ho potupili, jeho tělo nehodně jedli. A že ještě i nynie mnozí příchodu Páně neznají, v němž nynějšie pomsta a hněv boží jest jako kruopěje proti budaucímu hněvu a pomstě, čím pak viece onoho velikého hněvu a pomsty neznáme? Jakož napsáno (Job XXVI.): »Poněvadž sotva malú kruopějku řečí 95 jeho slyšeti muožme«, totiž o jeho múdrosti, příchodu a hněvu velikém, »kterak tehdy, když přijde prudkost, budem moci pat- řiti«, totiž v den súdný? »Poněvadž tyto nynějšie rány těžko jest snášeti jako kruopěji, které jest to srdce, ješto by tomuto příchodu porozumělo«, totiž kterak nynie někteří se osvěcují, 100 8a2 a jiní se zatvrzují. Ale k kteréž duši přichází Pán jako příval a dává poznánie, osvícenie, pláč na hřiechy, skraušenie, ten ť po- znává v sobě, jaké ť jest to navštívenie Páně k němu; a když potom přichází potěšenie jako jasnost po deštiech, jako osvícenie, radost a modlitba, tehdy duše poznává a ke všemu mievá váž- 105 nost. Které tehdy duše necítie božieho navštívenie, ale sú jako v Ejiptě, neumějí poznati a vážiti skutkuov Páně, kteréž puosobí a kterak nynie kazí Ejipt, ale skrývají se od tváři Páně, jako Adam shřešiv, jemuž jest řečeno od Pána: »Adame, kde si?« A die: »Kvieliti budú na se pokolenie«. Kteříž sú kvielili a 110 života polepšili, mají potěšenie očekávati; ale kteříž sú nic netrpěli a hřešili těžce, ještě zámutkuov a metly boží ať čekají. A die: »Aj, béře se s oblaky«. Často se zmienka děje v Písmích vo oblacích. Skrz oblaky svatí se rozumějí. Izaiáš LX.: »Kteří Moc boží dobrá 80 Oblak co znamená 95 Podle Joba 26, 14— 96 Nad slyšeti muožme je červeně: li sme; patrně písař opravoval v slyšeli sme — 109 1. M. 3, 9 — 114 Iz. 60, 8
Strana 25
I. 25 8b1 130 115 sú toto, ješto jako oblakové« etc. vysoko v životě pozdviženi sú maudrostí a věrau, milováním, nadějí a láskau? A jsú mezi světlem slunečným a Bohem. Tak světí prostředek sú mezi Bohem a člověkem. Nebo lid nenic pochopný božského světla, aby každý bez prostředku od Boha dary bral, ale skrze svaté dává se jim 120 a jako skrz oblaky déšť; tak učenie nebeské a rosa božská v srdce dává se. Protož die zlým Isaiáš V.: »Rozkáži oblakóm, aby ne- dštili nad tebú«. Když Pán ráčil, proroky i apoštoly zavřel, a tehdy žádné učenie neplynulo a srdce žádného úžitku neneslo. Protož přichází Kristus s oblaky, totiž s svatými, proroky a 125 apoštoly, když jich učenie a múdrost, kterúž v ně vlil, nám zje- vuje a ku paměti přivodí. Jako Mojžieš v zákoně Starém zákon vyznamenává, tak Petr a Heliáš vyznamenávají život Mojžiešuov a učenie jeho. Protož nynie Pán navštěvuje nás s svými sva- tými jich životem, jich zprávau, obyčejem řádným a stavem. »A uzřie ho všeliké oko«. Nebo po všem světě čtenie ká- záno bude, aby tak poznáni byli svuodce křesťanuov věrných; a kteříž neuvěří, tehdy od Pána trápeni budú a kvieliti budú zde. Dobří také kvieliti budú na hříchy své, na ně žalostíce. »Uhlédá ho«, jeho skutky, jeho pravdu. A potom uzřie ho 135 veškeren svět, kteří sú ho potupili a jeho daruov zle užievali, hřie- chuov nepřestávajiece, ale den ote dne ve zlém prospievajiece. Těm ť hrozný nad obyčej bude příchod Páně a těžký. Oblakové sú světí Sermo 7mus Já sem Alfa i Omega), počátek i konec. V potřebném poselství věrným božím od Krista opatrně má se Jan. Nebo najprvé dotekl člověčenství Kristova, jaká by to byla nádoba a jací pokladové v ní a kterak nás Kristus miluje, 5 svú krví umývaje. Tuto již dotýká Kristova božstvie, aby netoliko Kristus k svému člověčenství, ale i k božství patřil. A die: »Já sem«. V božství ť jest počátek on i konec, a to v zprávě. Jako by řekl: »Všecko, což jest na světě, všecko v božím zpuosobenie a v jeho zpravování Buch jest všemohúcí«. Jako by řekl: »Vizte, 10 kterak se máte k němu mieti, neb jest počátek i konec«. Což se skrz jiné svaté oznamuje. Též Jan ve čtení ka. 1: »Všecky věci Počátek Kristu Konec 121 Iz. 5, 6 — 124 Pův. přišel, ale šel je škrtnuto a in marg. (černě) napsáno: chází — 131 Pův. poznali, ale je korigováno pův. písařem — V slově svuodce je koncové e nejasné, pův. snad bylo y. 1 Omega; psáno jen: O — 11 Podle Jana 1, 3
I. 25 8b1 130 115 sú toto, ješto jako oblakové« etc. vysoko v životě pozdviženi sú maudrostí a věrau, milováním, nadějí a láskau? A jsú mezi světlem slunečným a Bohem. Tak světí prostředek sú mezi Bohem a člověkem. Nebo lid nenic pochopný božského světla, aby každý bez prostředku od Boha dary bral, ale skrze svaté dává se jim 120 a jako skrz oblaky déšť; tak učenie nebeské a rosa božská v srdce dává se. Protož die zlým Isaiáš V.: »Rozkáži oblakóm, aby ne- dštili nad tebú«. Když Pán ráčil, proroky i apoštoly zavřel, a tehdy žádné učenie neplynulo a srdce žádného úžitku neneslo. Protož přichází Kristus s oblaky, totiž s svatými, proroky a 125 apoštoly, když jich učenie a múdrost, kterúž v ně vlil, nám zje- vuje a ku paměti přivodí. Jako Mojžieš v zákoně Starém zákon vyznamenává, tak Petr a Heliáš vyznamenávají život Mojžiešuov a učenie jeho. Protož nynie Pán navštěvuje nás s svými sva- tými jich životem, jich zprávau, obyčejem řádným a stavem. »A uzřie ho všeliké oko«. Nebo po všem světě čtenie ká- záno bude, aby tak poznáni byli svuodce křesťanuov věrných; a kteříž neuvěří, tehdy od Pána trápeni budú a kvieliti budú zde. Dobří také kvieliti budú na hříchy své, na ně žalostíce. »Uhlédá ho«, jeho skutky, jeho pravdu. A potom uzřie ho 135 veškeren svět, kteří sú ho potupili a jeho daruov zle užievali, hřie- chuov nepřestávajiece, ale den ote dne ve zlém prospievajiece. Těm ť hrozný nad obyčej bude příchod Páně a těžký. Oblakové sú světí Sermo 7mus Já sem Alfa i Omega), počátek i konec. V potřebném poselství věrným božím od Krista opatrně má se Jan. Nebo najprvé dotekl člověčenství Kristova, jaká by to byla nádoba a jací pokladové v ní a kterak nás Kristus miluje, 5 svú krví umývaje. Tuto již dotýká Kristova božstvie, aby netoliko Kristus k svému člověčenství, ale i k božství patřil. A die: »Já sem«. V božství ť jest počátek on i konec, a to v zprávě. Jako by řekl: »Všecko, což jest na světě, všecko v božím zpuosobenie a v jeho zpravování Buch jest všemohúcí«. Jako by řekl: »Vizte, 10 kterak se máte k němu mieti, neb jest počátek i konec«. Což se skrz jiné svaté oznamuje. Též Jan ve čtení ka. 1: »Všecky věci Počátek Kristu Konec 121 Iz. 5, 6 — 124 Pův. přišel, ale šel je škrtnuto a in marg. (černě) napsáno: chází — 131 Pův. poznali, ale je korigováno pův. písařem — V slově svuodce je koncové e nejasné, pův. snad bylo y. 1 Omega; psáno jen: O — 11 Podle Jana 1, 3
Strana 26
26 Kapitola Sám Buoh tuto mluví Úžitek Tuto se utec Múdrost skrze něho učiněny sú«. A skrze to slovo božské věčné všechen svět vidědlný učiněn jest, země, moře i nebe. A že ve všelikém činění dobrém jest, protož jest počátek. A již sám Buoh mluví v Janovi a v srdcích věrných řka: 15 »Já sem počátek«. Tak ve čtení VIII. svatý Jan die: »Když zástupové ho poslúchali a nerozuměli, řkú jemu: Ty kto jsi? I vece: Počátek, jenž i mluvím. Mnoho mám o vás praviti«, o vašich skutcích, srdcích i hříších, kterýž všelikú pravdu ohlašuji. Jsem počátek všeho světa a počátek napravenie zbořitele. A k Kolo-20 cenským I.: »Kterýž vytrhl nás z moci temností (totiž z hřie- chuov) a přenesl nás (totiž z královstvie Antikristova a šata- nova svú mocí, napomenutiem) do královstvie Syna milovánie svého, jenž jest obraz Otce prvorozený všeho stvo řenie, v něm 8b2 složeny sú a stvořeny všecky věci i anjelé, Principatové nebo 25 Dominacionové. A on ť jest přede všemi a hlava těla cierkve, jenž jest počátek, totiž spasenie lidského a cierkve svaté, aby byl kniežetstvie drže nade všemi svatými; neb se tak slíbilo Bohu Otci«. Apoštol jednák člověčenstvie, jednák božstvie dotýká jeho i jiných věcí, kteréž se tu pokládají. A v Zjevenie III.°: »Toto 30 die Amen, svědek věrný, jenž jest počátek stvořenie«. A na konci XXII.: »Já sem Alfa i Omega, počátek i konec«. Co skrz Jana pověděl na znamenie, že jest úžitečné dušem s ním se obie- rati. Protož třikrát se pokládá v kniehách těchto, že jest počátek, všecky věci dobré zpravuje a zpuosobuje. Protož on, jsa Múdrost 35 ta božská a veliká, mluví (Proverbiorum VIII.): »Má ť jest rada a pravost, má opatrnost i síla, skrz mě králové kralují. Protož, chcete-li dobrú mieti radu, ke mně patřte, též sílu a maudrost; skrz mne králové kralují (totiž slušně) a mocní činie spravedlnost. Já miluji se milujície a tyto věci dávám, totiž radu, maudrost, sílu«. 40 A die: »Pán vládl mnú v počátku cest svých« etc. »Aniž studnice vod byly se vyprajštily« etc. »ani hory těžkú vážností byly po- staveny« etc. Nebo, když lidské pokolenie padlo skrze hřiech a počalo se napravovati, musila tato Múdrost přítomna býti. Dřieve nežli studnice, proroci, vyprýštily se a hory, andělská 45 duostojenstvie, přede všemi těmi věcmi já, Múdrost, byla sem. A dopoviedá: »Blahoslavení, kteříž bdie ke mně«. Chtie-li prospie- vati, ke mně nechť patřie. Já ť sem počátek. A protož cierkev prvotnie — 16 Jan 8, 25 n. — 21 Podle Kolos. 1, 13 až 19 — 30 Zj. 3, 14 32 Zj. 22, 13 — Psáno jen: O — 36 Podle Přísl. 8, 14 až 17 — 41 Podle Přísl. 8, 22 až 25 — 47 Podle Přísl. 8, 34
26 Kapitola Sám Buoh tuto mluví Úžitek Tuto se utec Múdrost skrze něho učiněny sú«. A skrze to slovo božské věčné všechen svět vidědlný učiněn jest, země, moře i nebe. A že ve všelikém činění dobrém jest, protož jest počátek. A již sám Buoh mluví v Janovi a v srdcích věrných řka: 15 »Já sem počátek«. Tak ve čtení VIII. svatý Jan die: »Když zástupové ho poslúchali a nerozuměli, řkú jemu: Ty kto jsi? I vece: Počátek, jenž i mluvím. Mnoho mám o vás praviti«, o vašich skutcích, srdcích i hříších, kterýž všelikú pravdu ohlašuji. Jsem počátek všeho světa a počátek napravenie zbořitele. A k Kolo-20 cenským I.: »Kterýž vytrhl nás z moci temností (totiž z hřie- chuov) a přenesl nás (totiž z královstvie Antikristova a šata- nova svú mocí, napomenutiem) do královstvie Syna milovánie svého, jenž jest obraz Otce prvorozený všeho stvo řenie, v něm 8b2 složeny sú a stvořeny všecky věci i anjelé, Principatové nebo 25 Dominacionové. A on ť jest přede všemi a hlava těla cierkve, jenž jest počátek, totiž spasenie lidského a cierkve svaté, aby byl kniežetstvie drže nade všemi svatými; neb se tak slíbilo Bohu Otci«. Apoštol jednák člověčenstvie, jednák božstvie dotýká jeho i jiných věcí, kteréž se tu pokládají. A v Zjevenie III.°: »Toto 30 die Amen, svědek věrný, jenž jest počátek stvořenie«. A na konci XXII.: »Já sem Alfa i Omega, počátek i konec«. Co skrz Jana pověděl na znamenie, že jest úžitečné dušem s ním se obie- rati. Protož třikrát se pokládá v kniehách těchto, že jest počátek, všecky věci dobré zpravuje a zpuosobuje. Protož on, jsa Múdrost 35 ta božská a veliká, mluví (Proverbiorum VIII.): »Má ť jest rada a pravost, má opatrnost i síla, skrz mě králové kralují. Protož, chcete-li dobrú mieti radu, ke mně patřte, též sílu a maudrost; skrz mne králové kralují (totiž slušně) a mocní činie spravedlnost. Já miluji se milujície a tyto věci dávám, totiž radu, maudrost, sílu«. 40 A die: »Pán vládl mnú v počátku cest svých« etc. »Aniž studnice vod byly se vyprajštily« etc. »ani hory těžkú vážností byly po- staveny« etc. Nebo, když lidské pokolenie padlo skrze hřiech a počalo se napravovati, musila tato Múdrost přítomna býti. Dřieve nežli studnice, proroci, vyprýštily se a hory, andělská 45 duostojenstvie, přede všemi těmi věcmi já, Múdrost, byla sem. A dopoviedá: »Blahoslavení, kteříž bdie ke mně«. Chtie-li prospie- vati, ke mně nechť patřie. Já ť sem počátek. A protož cierkev prvotnie — 16 Jan 8, 25 n. — 21 Podle Kolos. 1, 13 až 19 — 30 Zj. 3, 14 32 Zj. 22, 13 — Psáno jen: O — 36 Podle Přísl. 8, 14 až 17 — 41 Podle Přísl. 8, 22 až 25 — 47 Podle Přísl. 8, 34
Strana 27
I. 27 9a1 9а2 všecky věci skrz Krista řídila, skrz všecky apoštoly, s každým byla 50 apoštolem. Též k obnovení Jeruzalema nového on má přítomen býti, k napomínanie jednoho každého srdce k dobrému on první má býti. Protož die: »Beze mne nic nemuožte učiniti«. A apoštol: »Ne abychom dostateční byli pomysliti nětco od sebe jakožto z sebe«. On ť I jest zajisté jako studnice najprvnější. A což koli 55činí, puosobí mocně, jehožto skutkóm žádný nemuož odepříti. Isaiáš XLVI: »Rozpomeňte se na první věk, nebo já sem Pán a nenie podobného mně, od počátku zvěstuje« etc., totiž prvé v srdce oznamuje, abyšte, když se oznamují hrozné věci, zpuosobili se k nim. A die: »Rada má stane a všeliká vuole má vyplní se, jíž 60 nemuož žádný odepříti«. Jako ani hlavau zbořil by kto zed, ale sebe zchraumal by, protož on, Pán, svú mocí své činil skutky, jemuž žádný nemuož odepříti; ale jestliže se jim protiví, urážejí se sami, a vuole jeho vždycky stojí. A Izaiáš XLI.: »Já ť sem Pán první a poslední a ostrovové, totiž zástupové, přistaupají ke mně«. 65 A Jakub svatý: »Všeliké dánie výborné, totiž najspasitedlnějšie a najúžitečnějšie, ale dar, kterýž nevěstě své posílá, od Otce svět- losti, totiž shuory, u něhožto nenie proměněnie ani příčasné zá- clony« etc. »A on ť vsívá své sémě v srdce lidská, aby byli po- čátek nový, nové stvořenie, nový člověk«. Neb, dokudž sú lidé měli 80 zprávce dobré, slovo Páně věrně kázané, i všecky dary (jako i ny- nie) od Boha měli. A tuto Jan s poctivostí a s pokorú postaupá Postupá sv. Jan svému Pánu a umlkuje, aby sám Pán mluvil, když die: »Já sem Alfa i O«mega), totiž počátek i konec«. Jako by řekl Jan: »Já mluvím od Krista, a netoliko já, ale on skrze mne. Protož poslú- 75 chajte ho, kterýž die: Já sem počátek i konec«. Protož tento svatý mluvil jest z něho. Neb, což jistého má a pravdy pevné, to od Krista mluvil jest, jako by před ním stál, věře, že ho s sebú má a jeho pomoc. Protož jest umlkl, aby on sám mluvil. A že jest počátek, skrz to zbuzuje duše, aby ve všech skut- 80 cích bylo zřenie k Kristu jakožto k počátku. A chceš-li v dobrém prospievati a setrvati, k Kristu máš patřiti jako k konci. A mluví sám od sebe, aby duše zbuzeny byly ku poctivosti, k bázni, k po- koře etc. A že jest počátek, abychom, což koli činíme nebo mlu- víme, z něho činili, jako bychom před ním stáli, tak, abychom 85 všecko k chvále boží, k obecnému dobrému a k našemu spasení činili. Jakož i proroci tak se měli. Jakož die Ezechiel II.: »Slyš, Studnice Kristus Rada Páně stála (!) Zřenie naše kam? 52 Jan 15, 5 — 53 2. Kor. 3, 5 — 56 Ps. jen Isai — Iz. 46, 9 a 10 — 63 Podle Iz. 41, 4 a 5 — 65 Podle Jak. 1, 17 a 18 — 73 Ps. jen:O — 86 Ezech. 2, 8
I. 27 9a1 9а2 všecky věci skrz Krista řídila, skrz všecky apoštoly, s každým byla 50 apoštolem. Též k obnovení Jeruzalema nového on má přítomen býti, k napomínanie jednoho každého srdce k dobrému on první má býti. Protož die: »Beze mne nic nemuožte učiniti«. A apoštol: »Ne abychom dostateční byli pomysliti nětco od sebe jakožto z sebe«. On ť I jest zajisté jako studnice najprvnější. A což koli 55činí, puosobí mocně, jehožto skutkóm žádný nemuož odepříti. Isaiáš XLVI: »Rozpomeňte se na první věk, nebo já sem Pán a nenie podobného mně, od počátku zvěstuje« etc., totiž prvé v srdce oznamuje, abyšte, když se oznamují hrozné věci, zpuosobili se k nim. A die: »Rada má stane a všeliká vuole má vyplní se, jíž 60 nemuož žádný odepříti«. Jako ani hlavau zbořil by kto zed, ale sebe zchraumal by, protož on, Pán, svú mocí své činil skutky, jemuž žádný nemuož odepříti; ale jestliže se jim protiví, urážejí se sami, a vuole jeho vždycky stojí. A Izaiáš XLI.: »Já ť sem Pán první a poslední a ostrovové, totiž zástupové, přistaupají ke mně«. 65 A Jakub svatý: »Všeliké dánie výborné, totiž najspasitedlnějšie a najúžitečnějšie, ale dar, kterýž nevěstě své posílá, od Otce svět- losti, totiž shuory, u něhožto nenie proměněnie ani příčasné zá- clony« etc. »A on ť vsívá své sémě v srdce lidská, aby byli po- čátek nový, nové stvořenie, nový člověk«. Neb, dokudž sú lidé měli 80 zprávce dobré, slovo Páně věrně kázané, i všecky dary (jako i ny- nie) od Boha měli. A tuto Jan s poctivostí a s pokorú postaupá Postupá sv. Jan svému Pánu a umlkuje, aby sám Pán mluvil, když die: »Já sem Alfa i O«mega), totiž počátek i konec«. Jako by řekl Jan: »Já mluvím od Krista, a netoliko já, ale on skrze mne. Protož poslú- 75 chajte ho, kterýž die: Já sem počátek i konec«. Protož tento svatý mluvil jest z něho. Neb, což jistého má a pravdy pevné, to od Krista mluvil jest, jako by před ním stál, věře, že ho s sebú má a jeho pomoc. Protož jest umlkl, aby on sám mluvil. A že jest počátek, skrz to zbuzuje duše, aby ve všech skut- 80 cích bylo zřenie k Kristu jakožto k počátku. A chceš-li v dobrém prospievati a setrvati, k Kristu máš patřiti jako k konci. A mluví sám od sebe, aby duše zbuzeny byly ku poctivosti, k bázni, k po- koře etc. A že jest počátek, abychom, což koli činíme nebo mlu- víme, z něho činili, jako bychom před ním stáli, tak, abychom 85 všecko k chvále boží, k obecnému dobrému a k našemu spasení činili. Jakož i proroci tak se měli. Jakož die Ezechiel II.: »Slyš, Studnice Kristus Rada Páně stála (!) Zřenie naše kam? 52 Jan 15, 5 — 53 2. Kor. 3, 5 — 56 Ps. jen Isai — Iz. 46, 9 a 10 — 63 Podle Iz. 41, 4 a 5 — 65 Podle Jak. 1, 17 a 18 — 73 Ps. jen:O — 86 Ezech. 2, 8
Strana 28
28 Kapitola Knihy napsané Píseň Lkánie Běda Kázanie jaké má býti Před Pánem mluviti i jiné činiti Ve všem máme patřiti k Bohu Odkud roztrženie Začíti i konati z Krista synu člověčí, a nechtěj býti popauzející jako duom israhelský«. A die: »Což koli budu mluviti tobě, to mluv, jiného nic, než což ť dám v srdce tobě k dobrému spasenie lidského«. Protož, co mlu- víme, od Boha má býti a od Ducha pravdy. A viděl napsané 90 knihy a na nich píseň, bieda a kvílenie. A to jest Nový zákon, kterýž křesťané v srdcích mieti mají napsaný, v kterémžto zákoně řeči některé potěšují věrných zarmúcených. A to ť jest píseň, aby také měli naději k spasení. Jiné řeči kajícím velejí plakati a kvieliti; a kteříž se neobracují, těm se praví běda, kteřížto 95 nechtí pokánie činiti. Tak i my, což mluvíme a kážeme, aby to bylo ke cti boží, a ne z prchlivosti zlé mysli, ne z vzteklosti a hněvu. Tak 1. Tess. II. die: »Napomínanie naše zajisté nebylo o bludu ani o nečistotě ani o modle, ale jakož sme zkušeni od Boha«, tak totiž, že řeči naše nechýlily se k hřiechu aneb aby kto více 100 nežli Buoh měl čtěn býti jako modla, ale jakož sme zkušeni a svěřil se nám Kristus, svuoj zákon v mě vliv, abych jej jiným vyléval. A die: »Tak mluvíme, ne jako lidem líbíce se, chvály lidské hle- dajíce, ale Bohu nade všecko, kterýž zkušuje srdcí našich i ledví i žádostí a aumysluov.« Protož, když die »Já sem počátek«, 105 zbuzuje nás, abychom z toho počátku před ním všecko mluvili, jako bychom před ním postaveni byli. A tak lid, když se modlí, slova Páně poslauchá, tělo a krev boží přijímá, tak se má mieti, jako by před ním stál, aby z něho bral, a před ním se dálo i skrze něho konalo. Tak i rady všecky puosobeny maljí býti. Protož 110 9b tauto řečí tomuto chce, aby nebylo žádné pýchy, žádné chvály lidské, žádného doufánie v se, ale abychom ve všech věcech k Bohu patřili. Jako by mluvil dušem: »Vězte, že nic dobrého vy ne- muožte sobě sami od sebe učiniti, ale ode mne má pocházeti, protož ke mně hleďte. A když najviece hleděti budete, tehdy naj- 115 větší pomoc dám«. A že mezi lidmi běžie všetečnosti a doufánie o sobě, protož takové věci činie roztrženie v lidu. Znaj také, že všeliký skutek dobrý tvuoj od Krista má začat býti, a má-li býti dokonalý, i konec skrz Krista býti má. A protož, zchválen jsa skrz Jana, sám mluví k dušem, aby, jsúce zbuzeny, k němu 120 prohlédaly najprvé. Nebo, jestliže kto z lidí má vám prospěti, skrz mne má to býti. A tak tauto řečí modlářstvie tajné, kteréž bývá skrytě skrz zřenie většie k lidem nežli k Bohu, chce vypleti a zkaziti tak, aby najprvé a nade všecko k Bohu patřili. 90 Ezech. 2, 9 a 10 — 98 Podle 1. Thess. 2, 3 a 4 — 103 Podle 1. Thess. 2, 4
28 Kapitola Knihy napsané Píseň Lkánie Běda Kázanie jaké má býti Před Pánem mluviti i jiné činiti Ve všem máme patřiti k Bohu Odkud roztrženie Začíti i konati z Krista synu člověčí, a nechtěj býti popauzející jako duom israhelský«. A die: »Což koli budu mluviti tobě, to mluv, jiného nic, než což ť dám v srdce tobě k dobrému spasenie lidského«. Protož, co mlu- víme, od Boha má býti a od Ducha pravdy. A viděl napsané 90 knihy a na nich píseň, bieda a kvílenie. A to jest Nový zákon, kterýž křesťané v srdcích mieti mají napsaný, v kterémžto zákoně řeči některé potěšují věrných zarmúcených. A to ť jest píseň, aby také měli naději k spasení. Jiné řeči kajícím velejí plakati a kvieliti; a kteříž se neobracují, těm se praví běda, kteřížto 95 nechtí pokánie činiti. Tak i my, což mluvíme a kážeme, aby to bylo ke cti boží, a ne z prchlivosti zlé mysli, ne z vzteklosti a hněvu. Tak 1. Tess. II. die: »Napomínanie naše zajisté nebylo o bludu ani o nečistotě ani o modle, ale jakož sme zkušeni od Boha«, tak totiž, že řeči naše nechýlily se k hřiechu aneb aby kto více 100 nežli Buoh měl čtěn býti jako modla, ale jakož sme zkušeni a svěřil se nám Kristus, svuoj zákon v mě vliv, abych jej jiným vyléval. A die: »Tak mluvíme, ne jako lidem líbíce se, chvály lidské hle- dajíce, ale Bohu nade všecko, kterýž zkušuje srdcí našich i ledví i žádostí a aumysluov.« Protož, když die »Já sem počátek«, 105 zbuzuje nás, abychom z toho počátku před ním všecko mluvili, jako bychom před ním postaveni byli. A tak lid, když se modlí, slova Páně poslauchá, tělo a krev boží přijímá, tak se má mieti, jako by před ním stál, aby z něho bral, a před ním se dálo i skrze něho konalo. Tak i rady všecky puosobeny maljí býti. Protož 110 9b tauto řečí tomuto chce, aby nebylo žádné pýchy, žádné chvály lidské, žádného doufánie v se, ale abychom ve všech věcech k Bohu patřili. Jako by mluvil dušem: »Vězte, že nic dobrého vy ne- muožte sobě sami od sebe učiniti, ale ode mne má pocházeti, protož ke mně hleďte. A když najviece hleděti budete, tehdy naj- 115 větší pomoc dám«. A že mezi lidmi běžie všetečnosti a doufánie o sobě, protož takové věci činie roztrženie v lidu. Znaj také, že všeliký skutek dobrý tvuoj od Krista má začat býti, a má-li býti dokonalý, i konec skrz Krista býti má. A protož, zchválen jsa skrz Jana, sám mluví k dušem, aby, jsúce zbuzeny, k němu 120 prohlédaly najprvé. Nebo, jestliže kto z lidí má vám prospěti, skrz mne má to býti. A tak tauto řečí modlářstvie tajné, kteréž bývá skrytě skrz zřenie většie k lidem nežli k Bohu, chce vypleti a zkaziti tak, aby najprvé a nade všecko k Bohu patřili. 90 Ezech. 2, 9 a 10 — 98 Podle 1. Thess. 2, 3 a 4 — 103 Podle 1. Thess. 2, 4
Strana 29
I. 29 Kristovo milovánie 125 Protož die:»Já sem počátek«, že tak velmi miluje duše lidské, aby ony také ne jiného než jeho milovaly. Nebo své tělo dávaje, die: »Ktož jie mé tělo, ve mně přebývá a já v něm«. Protož, což koli se dobrého řídí v církvi, buďto skrz krále, buďto skrz kniežata, to všecko skrz Krista a od něho, jenž jest Alfa i OKmega, za- 130 čalo se a pošlo. Všickni také hřiechové, kteříž se kazie, skrz tohoto, jenž jest počátek a konec, to se děje. A die:» Jenž jest a jenž jest byl a jenž přijíti má všemohúcí«. Protož žádný jeho skutkuom nemuož překaziti, nebo jest všemohúcí; a kterakž koli velmi lidé usilují jeho skutkuom překaziti, toho však 135 nemohú dovésti, aby mu překazili v kterém jeho skutku etc. Žádný nepře- kazí skutkóm božím Sermo 8“s. 9b2 Já Jan, bratr váš a tovaryš v zámutku i v království. Již teď přistúpá k svým velebným viděním, kteréž tuto sepsal, postaviv pozdravenie najprvé od Boha, od svatých anjeluov a od Pána Krista a cierkve svítězilé, jenž jest 5 matka naše, když pověděl: »Milost a pokoj«. Již přistupuje k vi- děním, kterýchžto, jako obecně svatí praví, sedm pokládá v těchto kniehách. První viděnie jest v druhé kapitole a třetie o trestání, že Pán svým oznamuje, které miluje, skrz Jana tresce z nedostatkuov, 1o aby opravili; a tu praví, že, které miluje, treskce ne k horšiemu, ale k lepšímu. V druhém vidění pokládá jako v čtvrté kapitole o Pánu, jenž sedí na truonu, a o odevření pečetí, co jest zapečetěného, kterak otevřieny mají býti ty tajné věci, které někdy byly zjevné, a tajné 15 věci pořádně oznámeny budú. A to v čtvrté kapitole tam: »Potom sem viděl, a aj, dveře otevřené«. Třetie viděnie jest o sedmi anděléch a sedmi trubami trau- bících; kteréž se počíná v osmé kapitole, kdež die: »Viděl sem VII anděluov, stojících před tváří boží, a dáno jest jim sedm trub«. 20 A zavierá se od VIIIé kapitoly až do XIIté. V čtvrtém vidění vypravuje boj ženy, totiž cierkve svaté, s drakem, hadem zavilým, jemužto jméno dábel, a kterak žena pře- mohla. A tu se posilňují všickni věrní, že Pán dá svým pomoc k poražení nepřítele dábla. A to v kapitole XIIté: »Otevřín jest VII. viděnie II III IIII Viděnie již dotýká 127 Podle Jana 6, 56 — 129 Ps. jen: O. 5 Zj. 1, 4 — 10 Zj. 3, 19 — 15 Zj. 4, 1 — 18 Zj. 8, 2 — 24 Podle Zj. 11, 19 a 12, 1
I. 29 Kristovo milovánie 125 Protož die:»Já sem počátek«, že tak velmi miluje duše lidské, aby ony také ne jiného než jeho milovaly. Nebo své tělo dávaje, die: »Ktož jie mé tělo, ve mně přebývá a já v něm«. Protož, což koli se dobrého řídí v církvi, buďto skrz krále, buďto skrz kniežata, to všecko skrz Krista a od něho, jenž jest Alfa i OKmega, za- 130 čalo se a pošlo. Všickni také hřiechové, kteříž se kazie, skrz tohoto, jenž jest počátek a konec, to se děje. A die:» Jenž jest a jenž jest byl a jenž přijíti má všemohúcí«. Protož žádný jeho skutkuom nemuož překaziti, nebo jest všemohúcí; a kterakž koli velmi lidé usilují jeho skutkuom překaziti, toho však 135 nemohú dovésti, aby mu překazili v kterém jeho skutku etc. Žádný nepře- kazí skutkóm božím Sermo 8“s. 9b2 Já Jan, bratr váš a tovaryš v zámutku i v království. Již teď přistúpá k svým velebným viděním, kteréž tuto sepsal, postaviv pozdravenie najprvé od Boha, od svatých anjeluov a od Pána Krista a cierkve svítězilé, jenž jest 5 matka naše, když pověděl: »Milost a pokoj«. Již přistupuje k vi- děním, kterýchžto, jako obecně svatí praví, sedm pokládá v těchto kniehách. První viděnie jest v druhé kapitole a třetie o trestání, že Pán svým oznamuje, které miluje, skrz Jana tresce z nedostatkuov, 1o aby opravili; a tu praví, že, které miluje, treskce ne k horšiemu, ale k lepšímu. V druhém vidění pokládá jako v čtvrté kapitole o Pánu, jenž sedí na truonu, a o odevření pečetí, co jest zapečetěného, kterak otevřieny mají býti ty tajné věci, které někdy byly zjevné, a tajné 15 věci pořádně oznámeny budú. A to v čtvrté kapitole tam: »Potom sem viděl, a aj, dveře otevřené«. Třetie viděnie jest o sedmi anděléch a sedmi trubami trau- bících; kteréž se počíná v osmé kapitole, kdež die: »Viděl sem VII anděluov, stojících před tváří boží, a dáno jest jim sedm trub«. 20 A zavierá se od VIIIé kapitoly až do XIIté. V čtvrtém vidění vypravuje boj ženy, totiž cierkve svaté, s drakem, hadem zavilým, jemužto jméno dábel, a kterak žena pře- mohla. A tu se posilňují všickni věrní, že Pán dá svým pomoc k poražení nepřítele dábla. A to v kapitole XIIté: »Otevřín jest VII. viděnie II III IIII Viděnie již dotýká 127 Podle Jana 6, 56 — 129 Ps. jen: O. 5 Zj. 1, 4 — 10 Zj. 3, 19 — 15 Zj. 4, 1 — 18 Zj. 8, 2 — 24 Podle Zj. 11, 19 a 12, 1
Strana 30
30 Kapitola VI VII. Užitečná sú 1. 2. 3. 2. 1. Jméno své předkládá chrám v nebi a viděl sem ženu oděnú sluncem«; a pokládá se až 25 do XV“ kapitoly. Páté viděnie pokládá se v XVt kapitole o sedmi ranách veli- kých božích, o sedmi bániech zahrdlitých, kteréž dány sú anjeluom sedmi k vylití hněvu božieho. A když sedmý anjel vylil báni svú, skonal se jest hněv Páně. A to tu: »Viděl sem jiný div na nebi, 30 sedm anděluov majících VII ran, jimiž by trápili svět tento«. A to se pokládá od XV. kapitoly až do XVIIt kapitoly. Šesté viděnie počíná se v kapitole XVIII. o potupenie Baby- lona a o zkažení šelmy rohaté a zavržení od Bohal na věky, kdež 10a1 die: »Potom sem viděl jiného anděla sstupujícieho s nebe«. »A hodil 35 kamenem do moře řka: Tak« etc. A pokládá se o tom až do kapi- toly XXIé. Sedmé a ostatnie viděnie pokládá se v XXIé kapitole o sko- nánie světa a obnovenie Jeruzaléma a královstvie nového. A tato viděnie sú převelmi úžitečná a potřebná, kteráž 40 Janovi rozkázal k úžitku věrných sepsati, aby se s nimi obierali a jim právě rozuměli. Prvnie čtvero viděnie více patří k času cierkve prvotnie, totiž kterak se cierkev začala i prospievala a kterak přeutěšený pořádek byl v cierkvi prvotní. Ale troje po- slednie sú o najposlednějších časech cierkve, o nebezpečenstvích 45 a osídlách, o bojích a svedeních, a kterak věrní pomoc mieti budú od Pána a posilněnie v zámutcích. Prvnie viděnie dotýká milosrdného trestánie a múky Boha Otce zde k svým věrným. Druhé viděnie dává potěšenie veliké. Třetie pohruožky oznamuje neb hruozy dává. Čtvrté posil 50 ňuje k boji a naději dává, aby ne sobě, ale Bohu doufali, aby tak všecky křehkosti v sobě přemáhali. Ale poslednie troje viděnie ukazují prvnie chytrosti veliké Antikrista, druhé saud boží a jeho příchod s pomstú, třetie napravenie královstvie Kristova a sní- ženie královstvie Antikristova. Ale dřieve, než pokládá prvnie viděnie, oznamuje zpuosob- nost svú, kterak jest byl zpuosoben; a dotýká čtveré věci. Jme- nuje se svým jménem, zpuosobnost ukazuje. Druhé, že v zámutku byl pro jméno Ježíše Krista. Třetie dotýká miesta od lidí samot- ného, od hluku světa, a die ze jména svého: »Na ostrově Patmos«. 60 Čtvrté času, že v den nedělní. 55 2. 3. 4. 30 Podle Zj. 15, 1 — 35 Podle Zj. 18, 1 — 35 Podle Zj. 18, 21 — 50 gneb?; v rukopise l (= vel)
30 Kapitola VI VII. Užitečná sú 1. 2. 3. 2. 1. Jméno své předkládá chrám v nebi a viděl sem ženu oděnú sluncem«; a pokládá se až 25 do XV“ kapitoly. Páté viděnie pokládá se v XVt kapitole o sedmi ranách veli- kých božích, o sedmi bániech zahrdlitých, kteréž dány sú anjeluom sedmi k vylití hněvu božieho. A když sedmý anjel vylil báni svú, skonal se jest hněv Páně. A to tu: »Viděl sem jiný div na nebi, 30 sedm anděluov majících VII ran, jimiž by trápili svět tento«. A to se pokládá od XV. kapitoly až do XVIIt kapitoly. Šesté viděnie počíná se v kapitole XVIII. o potupenie Baby- lona a o zkažení šelmy rohaté a zavržení od Bohal na věky, kdež 10a1 die: »Potom sem viděl jiného anděla sstupujícieho s nebe«. »A hodil 35 kamenem do moře řka: Tak« etc. A pokládá se o tom až do kapi- toly XXIé. Sedmé a ostatnie viděnie pokládá se v XXIé kapitole o sko- nánie světa a obnovenie Jeruzaléma a královstvie nového. A tato viděnie sú převelmi úžitečná a potřebná, kteráž 40 Janovi rozkázal k úžitku věrných sepsati, aby se s nimi obierali a jim právě rozuměli. Prvnie čtvero viděnie více patří k času cierkve prvotnie, totiž kterak se cierkev začala i prospievala a kterak přeutěšený pořádek byl v cierkvi prvotní. Ale troje po- slednie sú o najposlednějších časech cierkve, o nebezpečenstvích 45 a osídlách, o bojích a svedeních, a kterak věrní pomoc mieti budú od Pána a posilněnie v zámutcích. Prvnie viděnie dotýká milosrdného trestánie a múky Boha Otce zde k svým věrným. Druhé viděnie dává potěšenie veliké. Třetie pohruožky oznamuje neb hruozy dává. Čtvrté posil 50 ňuje k boji a naději dává, aby ne sobě, ale Bohu doufali, aby tak všecky křehkosti v sobě přemáhali. Ale poslednie troje viděnie ukazují prvnie chytrosti veliké Antikrista, druhé saud boží a jeho příchod s pomstú, třetie napravenie královstvie Kristova a sní- ženie královstvie Antikristova. Ale dřieve, než pokládá prvnie viděnie, oznamuje zpuosob- nost svú, kterak jest byl zpuosoben; a dotýká čtveré věci. Jme- nuje se svým jménem, zpuosobnost ukazuje. Druhé, že v zámutku byl pro jméno Ježíše Krista. Třetie dotýká miesta od lidí samot- ného, od hluku světa, a die ze jména svého: »Na ostrově Patmos«. 60 Čtvrté času, že v den nedělní. 55 2. 3. 4. 30 Podle Zj. 15, 1 — 35 Podle Zj. 18, 1 — 35 Podle Zj. 18, 21 — 50 gneb?; v rukopise l (= vel)
Strana 31
I. 31 10b1 90 O prvním, že své jméno předkládá, řka: »Já Jan«. Proč se jmenuje? Nebo viděl budúcie věci až do skonánie světa, spatřil rozdělenie a roztrženie lidské, rozličné a odporné duchy majície, 65 takže se potupovati budú vespolek. Jakož nynie jest, že jeden každý na svuoj duch zpoléhá a všech ducha potupuje, každý svú při a stranu spravedlivú býti praví a všickni o všech zle se domnievají. A to Jan viděl, že o ctnostech pochybovati budú a svaté prvnie potupie a jim nebudú věřiti. Protož před viděním Svaté potupují 70 a vypravováním jmenuje se řka: »Já Jan«, totiž těm potomním svatým, co praví, co sepsali, těm nevěříte, aspoň mně věřte! Nebo jako věrní až k tomu přijdú pro mnohé svuodcuov duchy, že také pravým svatým a pravdě nebudú věřiti, bojíce se, by zklamáni nebyli, protož Jan se ze jména pokládá, aby aspoň jemu věřili, 75 kterýž na prsech Páně odpočíval, kteréhož Ježíš miloval a jemu svú matku poručil. »Protož mně aspoň věřte, kterýž sem ta orlice, ješto v slunce božstvie patřím. Neb již tak mnohá pochybovánie máte, že jiným věřiti nebudete chtieti. Nynie zajisté, kterýž koli z svatých jmenuje se po apoštoléch, již jest podezřený v svých 80 mluveních. Ale já sem Jan, apoštol boží. Nebo o nás jest po- věděl Pán: Kto vás slyší, mne slyší.« Ale poněvadž řeči tohoto Jana i jiných apoštoluov jsú řeči Kristovy, jimžto podlé svého smyslu ráčil vykládati a podlé své hlavy, a jestliže by kto rozumu Ducha svatého v řečech jich dotekl, tehdy mu nebudú věřiti, 85 domnievajíce se o něm jako i o jiných, že by z svého vlastnieho mluvil, protož die svatý Petr v kanonice: »Máme pevnější řeč prorockú, jiežto poslúchajíce dobře činíte jako svíce« etc., »až se den zasvítí a jasnějšie osvícenie přijde«. A die dále: »Toto pak najprvé vědauce a rozumějíce, že všeliké proroctvie Písma vlastním vykládaním nebývá. Nebo proroctvie ne lidskú volí přineseno jest, ale Duchem svatým nadchnuti mluvili sú svatí boží«. A protož bez zvláštní pomoci boží lidskému nebezpečenství poddáno jest ve všech Písmích. Alevšak člověk vlastním svým výkladuom nemá doufati v Písmě. A již svatých výklady za- 95 mietají! Což tedy již nynie při kterém výkladu státi máme? A to zlé spatřiv Jan, že přijíti má v cierkev Páně, že mezi sto dva ne- srovnáváta se v smyslu Písma, protož se jmenuje ze jména »Jan«. Nebo milostí boží hoden jest, aby mu věřeno bylo. A když budau srdce pokorná a nebudau sobě doufati, ale k Bohu tlauci budau, Kacieřské po- vahy se vypisují I věrní klesnů Tomuto máme věřiti Svatých výklady zamietají a srovnánie nenie 10a2 Pokorná srdce musíme mieti 76 Jan 19, 27 — 81 Luk. 10, 16 — 86 2. Petr 1, 19 — 88 2. Petr 1, 20 a 21
I. 31 10b1 90 O prvním, že své jméno předkládá, řka: »Já Jan«. Proč se jmenuje? Nebo viděl budúcie věci až do skonánie světa, spatřil rozdělenie a roztrženie lidské, rozličné a odporné duchy majície, 65 takže se potupovati budú vespolek. Jakož nynie jest, že jeden každý na svuoj duch zpoléhá a všech ducha potupuje, každý svú při a stranu spravedlivú býti praví a všickni o všech zle se domnievají. A to Jan viděl, že o ctnostech pochybovati budú a svaté prvnie potupie a jim nebudú věřiti. Protož před viděním Svaté potupují 70 a vypravováním jmenuje se řka: »Já Jan«, totiž těm potomním svatým, co praví, co sepsali, těm nevěříte, aspoň mně věřte! Nebo jako věrní až k tomu přijdú pro mnohé svuodcuov duchy, že také pravým svatým a pravdě nebudú věřiti, bojíce se, by zklamáni nebyli, protož Jan se ze jména pokládá, aby aspoň jemu věřili, 75 kterýž na prsech Páně odpočíval, kteréhož Ježíš miloval a jemu svú matku poručil. »Protož mně aspoň věřte, kterýž sem ta orlice, ješto v slunce božstvie patřím. Neb již tak mnohá pochybovánie máte, že jiným věřiti nebudete chtieti. Nynie zajisté, kterýž koli z svatých jmenuje se po apoštoléch, již jest podezřený v svých 80 mluveních. Ale já sem Jan, apoštol boží. Nebo o nás jest po- věděl Pán: Kto vás slyší, mne slyší.« Ale poněvadž řeči tohoto Jana i jiných apoštoluov jsú řeči Kristovy, jimžto podlé svého smyslu ráčil vykládati a podlé své hlavy, a jestliže by kto rozumu Ducha svatého v řečech jich dotekl, tehdy mu nebudú věřiti, 85 domnievajíce se o něm jako i o jiných, že by z svého vlastnieho mluvil, protož die svatý Petr v kanonice: »Máme pevnější řeč prorockú, jiežto poslúchajíce dobře činíte jako svíce« etc., »až se den zasvítí a jasnějšie osvícenie přijde«. A die dále: »Toto pak najprvé vědauce a rozumějíce, že všeliké proroctvie Písma vlastním vykládaním nebývá. Nebo proroctvie ne lidskú volí přineseno jest, ale Duchem svatým nadchnuti mluvili sú svatí boží«. A protož bez zvláštní pomoci boží lidskému nebezpečenství poddáno jest ve všech Písmích. Alevšak člověk vlastním svým výkladuom nemá doufati v Písmě. A již svatých výklady za- 95 mietají! Což tedy již nynie při kterém výkladu státi máme? A to zlé spatřiv Jan, že přijíti má v cierkev Páně, že mezi sto dva ne- srovnáváta se v smyslu Písma, protož se jmenuje ze jména »Jan«. Nebo milostí boží hoden jest, aby mu věřeno bylo. A když budau srdce pokorná a nebudau sobě doufati, ale k Bohu tlauci budau, Kacieřské po- vahy se vypisují I věrní klesnů Tomuto máme věřiti Svatých výklady zamietají a srovnánie nenie 10a2 Pokorná srdce musíme mieti 76 Jan 19, 27 — 81 Luk. 10, 16 — 86 2. Petr 1, 19 — 88 2. Petr 1, 20 a 21
Strana 32
32 Kapitola Bratřie kterak býti máme Který pravý bratr Král O volenie krále aby na rozum Ducha svatého uhoditi mohli, Pán svým věrným 100 sebe nezapří. »Já Jan«, totiž ten, kterýž sem plný Ducha svatého, milosti božské. A die: »Bratr váš«, totiž všech věrných, ne vedlé těla, ale podlé viery; ne podlé rodu, ale milosti božské; což sladké jest slyšeti duši věrné, že tak velikého svatého i jiné v nebi má 105 bratřie a jest s nimi svázána, jimžto potom konečně bude při- pojena u vlasti. A »Jan bratr«, kterýž své miluje zde bratřie, čehož my neznámy; bratr, kterýž hřiešníkuov litoval a bratří smutných potěšoval. Což také příleží k jiným, kteříž se kladú za bratřie. Ti ť sú praví bratří, kteříž nynie nuzným skutky milosrdné uka-110 zují. Nebo ne jméno, ale skutek činí bratra. Bratr jest, kterýž daruov sobě od Boha daných jiným uděluje. Bratr jest, kterýž spasitedlnau, ne jedovatau dává pomoc. A protož i dnes máme sjednati se v jednostajné víře, v jedno- stajné pravdě. Ale nynie pohříchu bratřie k jednostajnému stolu 115 Páně přistúpáme, a sebe nenávidie, proti sobě vrau, ačkoli tauž při vedau proti Antikristu. Již na se vespolek žalují a sebe vinnie(!) a posměchy z sebe mají a rauhají se, zlého se o sobě domnievají, nevěří sobě vespolek. Nenie ť zajisté Buoh ruoznice, ale pokoje. Protož nemiluje ť Buoh takového bratrstvie. Nebo nechce ni-120 10b2 kteráž strana hanby nésti, ale nad druhau se chce vyvyšovati a ze všech nedostatkuov chce se vymlúvati a od žádného nechce trestánie přijíti. I nazývá se bratrem. Protož zprávce, buďto duchovní, buďto světský, lidu má býti bratr, ne vedlé těla, ale podlé viery. V Deu-125 tronomu XXVII. napsáno, že král má býti bratr, a ne cizieho národu etc. A bratr ť jest, když jest jednostajné viery a jedno- stajnú při s námi v pravdě hájiti bude a Antikristu se opře. A když by Pán dal věrné zprávce lidu, duchovnie i světské dobré, kteříž budú jednoho ducha dobrého, tehdy znamenie bude, že Páně 130 hněv nad námi přestal. Jako die Izaiáš I.: »A vypálím do čista truosku tvú a rádce tvé a saudce navrátím« etc. Ale nynie, že by neměl král vyvolován býti, odpor činie tiem, že Saul poblauzením lidu jest vyvolen. Diem, že, ač ten lid pro- roka Samuele zavrhl a tak Boha, v tom sú shřešili a nepořádně 135 učinili. A ačkoli příčinau hřiecha král jest vyvolen nebo poblau- zením lidu, avšak v sobě krále mieti nenie zlé, ale dobré; nebo 117 Ps. wînije — 126 Spr. 5. M. 17, 15 — 131 Podle Iz. 1, 25 a 26 134 1. Sam. 11, 15
32 Kapitola Bratřie kterak býti máme Který pravý bratr Král O volenie krále aby na rozum Ducha svatého uhoditi mohli, Pán svým věrným 100 sebe nezapří. »Já Jan«, totiž ten, kterýž sem plný Ducha svatého, milosti božské. A die: »Bratr váš«, totiž všech věrných, ne vedlé těla, ale podlé viery; ne podlé rodu, ale milosti božské; což sladké jest slyšeti duši věrné, že tak velikého svatého i jiné v nebi má 105 bratřie a jest s nimi svázána, jimžto potom konečně bude při- pojena u vlasti. A »Jan bratr«, kterýž své miluje zde bratřie, čehož my neznámy; bratr, kterýž hřiešníkuov litoval a bratří smutných potěšoval. Což také příleží k jiným, kteříž se kladú za bratřie. Ti ť sú praví bratří, kteříž nynie nuzným skutky milosrdné uka-110 zují. Nebo ne jméno, ale skutek činí bratra. Bratr jest, kterýž daruov sobě od Boha daných jiným uděluje. Bratr jest, kterýž spasitedlnau, ne jedovatau dává pomoc. A protož i dnes máme sjednati se v jednostajné víře, v jedno- stajné pravdě. Ale nynie pohříchu bratřie k jednostajnému stolu 115 Páně přistúpáme, a sebe nenávidie, proti sobě vrau, ačkoli tauž při vedau proti Antikristu. Již na se vespolek žalují a sebe vinnie(!) a posměchy z sebe mají a rauhají se, zlého se o sobě domnievají, nevěří sobě vespolek. Nenie ť zajisté Buoh ruoznice, ale pokoje. Protož nemiluje ť Buoh takového bratrstvie. Nebo nechce ni-120 10b2 kteráž strana hanby nésti, ale nad druhau se chce vyvyšovati a ze všech nedostatkuov chce se vymlúvati a od žádného nechce trestánie přijíti. I nazývá se bratrem. Protož zprávce, buďto duchovní, buďto světský, lidu má býti bratr, ne vedlé těla, ale podlé viery. V Deu-125 tronomu XXVII. napsáno, že král má býti bratr, a ne cizieho národu etc. A bratr ť jest, když jest jednostajné viery a jedno- stajnú při s námi v pravdě hájiti bude a Antikristu se opře. A když by Pán dal věrné zprávce lidu, duchovnie i světské dobré, kteříž budú jednoho ducha dobrého, tehdy znamenie bude, že Páně 130 hněv nad námi přestal. Jako die Izaiáš I.: »A vypálím do čista truosku tvú a rádce tvé a saudce navrátím« etc. Ale nynie, že by neměl král vyvolován býti, odpor činie tiem, že Saul poblauzením lidu jest vyvolen. Diem, že, ač ten lid pro- roka Samuele zavrhl a tak Boha, v tom sú shřešili a nepořádně 135 učinili. A ačkoli příčinau hřiecha král jest vyvolen nebo poblau- zením lidu, avšak v sobě krále mieti nenie zlé, ale dobré; nebo 117 Ps. wînije — 126 Spr. 5. M. 17, 15 — 131 Podle Iz. 1, 25 a 26 134 1. Sam. 11, 15
Strana 33
I. 33 11a1 potom byli králové dobří jako David etc. Tak také příčinau hřiecha Kristovo umučenie stalo se jest, avšak v sobě ono nenie 140 zlé. V I. Esdre skrz Cyra a Daria chrám boží jest zase postaven k vyznamenání, že cierkev svatá má napravena býti skrz moc světskú, jako v prvotní cierkvi králové obrácení k víře vieru křesťanskú velmi vyzdvihovali. Ale jako i při stavení zase chrámu Židé vystřiehali se lstivých, tak i při obnovenie cierkve zlí z pro- 145 středka vyvrženi mají býti. A die: »Aučastník v zámutku«, totiž vy věrní, když trpěti budete, rozpomínajte se, že i já trpěl sem i jiní vaši tovařiší. Ale nynie zarmúcenie běží v svědomí, kteréhož jest Jan neměl. A že ne každé zarmúcenie činí bratra, protož níže die: »Pro slovo 150 boží«, kteréž jest život, světlo, pokrm, potěšenie etc. Protož chce, aby věrní, když trpěti budú v dobré při, aby se radovali. A die »V Kristu Ježíši«, totiž s jeho pomocí trpte a jeho příkladem, kterýž, když trpěl, nehrozil. A die: »Pro slovo božie«. Neb die svatý Petr: »Žádný z vás netrp jakožto zloděj aneb« etc. Protož 155 praví: »V Kristu Ježíši«. Protož ne múka, ale příčina činí bratra v zámutku. A to jest proti těm, kteříž pro své nešlechetné skutky trpie a chtí svatých zámutku přičteni býti, ale aby každý jako křesťan trpěl, tak, aby se nestyděl v při spravedlivé trpěti, buďto v zámutku, buďto v žaláři. Nebo nynie mnozí pohříchu mnoho 160 trpie, a strach jest za ně, že odplaty za to nevezmú. Protož, chome-li bratří býti svatých, tedy tak živi buďme jako světí, život křesťanský vedauce, a což kolivěk trpěti budeme, tehdy odplaty od Pána čekati muožeme. Nebo Spasitel nedie naprosto: »Blahoslavení, kteří protivenstvie trpie«, ale přidává: »pro 165 spravedlnost«. Tak i apoštol rozumie na mnohých místech etc. Varovati se lstivých Bratří kteří sú v zámutku Neúžitečné trpenie Sermo 9. Já Jan, bratr váš. Obyčej jest prorokuov, že slovy, skutky i jménem svým budúcie věci předpoviedali, jakožto i tento Jan tuto prorokuje zámutky a potěšenie. V těchto ve všech knichách křesťanuom i zarmúcenie i potěšenie oznamuje řka: »Já, bratr 5 váš v zámutku pro slovo boží«, totiž jako já trpím, tak k sko- nání světa trpěti budau pro slovo božie. A dotýká miesta řka: »Byl sem na ostrově Patmos«, kterýž moře obkličovalo. Byl vzdálen ode všie pomoci a pohodlé lidského 140 Ezdr. 1, 2 nn. — 153 Podle I. Petr 2, 23 — 154 1. Petr 4, 15 — 164 Mat. 5, 10 Jakoubek, Výklad. 3
I. 33 11a1 potom byli králové dobří jako David etc. Tak také příčinau hřiecha Kristovo umučenie stalo se jest, avšak v sobě ono nenie 140 zlé. V I. Esdre skrz Cyra a Daria chrám boží jest zase postaven k vyznamenání, že cierkev svatá má napravena býti skrz moc světskú, jako v prvotní cierkvi králové obrácení k víře vieru křesťanskú velmi vyzdvihovali. Ale jako i při stavení zase chrámu Židé vystřiehali se lstivých, tak i při obnovenie cierkve zlí z pro- 145 středka vyvrženi mají býti. A die: »Aučastník v zámutku«, totiž vy věrní, když trpěti budete, rozpomínajte se, že i já trpěl sem i jiní vaši tovařiší. Ale nynie zarmúcenie běží v svědomí, kteréhož jest Jan neměl. A že ne každé zarmúcenie činí bratra, protož níže die: »Pro slovo 150 boží«, kteréž jest život, světlo, pokrm, potěšenie etc. Protož chce, aby věrní, když trpěti budú v dobré při, aby se radovali. A die »V Kristu Ježíši«, totiž s jeho pomocí trpte a jeho příkladem, kterýž, když trpěl, nehrozil. A die: »Pro slovo božie«. Neb die svatý Petr: »Žádný z vás netrp jakožto zloděj aneb« etc. Protož 155 praví: »V Kristu Ježíši«. Protož ne múka, ale příčina činí bratra v zámutku. A to jest proti těm, kteříž pro své nešlechetné skutky trpie a chtí svatých zámutku přičteni býti, ale aby každý jako křesťan trpěl, tak, aby se nestyděl v při spravedlivé trpěti, buďto v zámutku, buďto v žaláři. Nebo nynie mnozí pohříchu mnoho 160 trpie, a strach jest za ně, že odplaty za to nevezmú. Protož, chome-li bratří býti svatých, tedy tak živi buďme jako světí, život křesťanský vedauce, a což kolivěk trpěti budeme, tehdy odplaty od Pána čekati muožeme. Nebo Spasitel nedie naprosto: »Blahoslavení, kteří protivenstvie trpie«, ale přidává: »pro 165 spravedlnost«. Tak i apoštol rozumie na mnohých místech etc. Varovati se lstivých Bratří kteří sú v zámutku Neúžitečné trpenie Sermo 9. Já Jan, bratr váš. Obyčej jest prorokuov, že slovy, skutky i jménem svým budúcie věci předpoviedali, jakožto i tento Jan tuto prorokuje zámutky a potěšenie. V těchto ve všech knichách křesťanuom i zarmúcenie i potěšenie oznamuje řka: »Já, bratr 5 váš v zámutku pro slovo boží«, totiž jako já trpím, tak k sko- nání světa trpěti budau pro slovo božie. A dotýká miesta řka: »Byl sem na ostrově Patmos«, kterýž moře obkličovalo. Byl vzdálen ode všie pomoci a pohodlé lidského 140 Ezdr. 1, 2 nn. — 153 Podle I. Petr 2, 23 — 154 1. Petr 4, 15 — 164 Mat. 5, 10 Jakoubek, Výklad. 3
Strana 34
34 Kapitola Zámutkové věrných vnitř i zevnitř Pokoje proč nenie? Kteří přemohů zámutky? Bratrstvie pravé a byl na tělesné paušti i duchovní. Kterýžto ostrov vyznamenává věrné křesťanstvo a cierkev svatú, jichžto srdce zámutky trpie 10 jako od vlnobitie mořského. A to rozličně. Nebo jednák u vieře, jednák v obyčejích posvátných cierkve nadýmajie se a tepú 11a2 vlnobitie. A ta vlnobitie najlepšie srdce čijí, takže odevšad zá- mutkové se řítie vnitř i zevnitř. A tak místem, totiž tiem ostrovem, též prorokuje jako svými slovy. Die: »Bratr váš a tovařiš v zámutku«. A jako Jan byl jest zbaven lidské pomoci, tak také jeho věrní zbaveni sú všie pomoci lidské; jediné od samého Krista mají očekávati retuňku. Nebo mají věrní zámutky zevnitř od nepřátel zevnitřních, a také vnitř od těch, kteří se zdají býti věrní a domácí; nebo srdce syrová 20 a pokrytá přiměšují se jim, takže bývají mdlí k odpieraní skrz to nepřáteluom svým zevnitřním, nebo vespolek nenávidie se. Nebo někdy křesťané, o nichž níže bude povědieno, vnitř měli pokoj k sobě vespolek; ačkoli od nepřátel rozličná protivenstvie trpěli, však mezi sebú pokoj měli. A proč lidé nynie v sobě pokoje 25 mieti nemohú? Příčina jest, nebo hřiechové ještě mezi nimi svo- bodu mají, ještě opilstva a frejové a collacie večernie dlauhé etc. A protož zámutkové přicházejí na nás pro hřiechy naše. Jakož mluví Kristus, že lidé svadnúti budau pro strach. Kteréžto zámutky věrných Jan vyznamenal tiem skutkem, 30 že na ostrově bydlel. Ale kteří sú ti, ješto zámutky ty přemohú a budau hodni božské pomoci, kteříž by nepadli a jsú vyzname- náni skrz Jana, v němžto milost? V nichžto jest božská milost. Nebo žádný nynie němuož zachován býti, jediné od zvláštní mi- losti božské. Nebo všecken život náš jest jako šat ženy nečisté, 35 když nejsme tak živi, jako zákon boží ukazuje. Ale komuž dává pomoc skrytau, to ť jest z milosti zvláštní božské. Druhé, kteří mají bratrstvie pravé a svornost a jsú zbaveni jedu nenávisti a mají k sobě lásku a toho řečí i skutkem dokazují, spasenie bratří žá- dajíce, kteříž také mají bratrstvo s prvotní cierkví a s svatými 40 apoštoly. Jimžto Jan die: »Já, bratr váš v zámutku«, totiž vy 11b1 přemuožete, kteří jste v naší společnosti, svornosti a bratrství. A to dáno bude vám z milosti Páně zvláštní. A dotýká viece jiných věcí spolu, totiž trpělivosti a královstvie. Protož die: »V trpělivosti«, totiž abyšte byli bratřie s námi 45 v trpělivosti, jenž jest ctnost převelmi řiedká mezi těmi, kteříž 15 Ostrov znamená cierkev Řiedká ctnost trpělivost 29 Luk. 21, 26
34 Kapitola Zámutkové věrných vnitř i zevnitř Pokoje proč nenie? Kteří přemohů zámutky? Bratrstvie pravé a byl na tělesné paušti i duchovní. Kterýžto ostrov vyznamenává věrné křesťanstvo a cierkev svatú, jichžto srdce zámutky trpie 10 jako od vlnobitie mořského. A to rozličně. Nebo jednák u vieře, jednák v obyčejích posvátných cierkve nadýmajie se a tepú 11a2 vlnobitie. A ta vlnobitie najlepšie srdce čijí, takže odevšad zá- mutkové se řítie vnitř i zevnitř. A tak místem, totiž tiem ostrovem, též prorokuje jako svými slovy. Die: »Bratr váš a tovařiš v zámutku«. A jako Jan byl jest zbaven lidské pomoci, tak také jeho věrní zbaveni sú všie pomoci lidské; jediné od samého Krista mají očekávati retuňku. Nebo mají věrní zámutky zevnitř od nepřátel zevnitřních, a také vnitř od těch, kteří se zdají býti věrní a domácí; nebo srdce syrová 20 a pokrytá přiměšují se jim, takže bývají mdlí k odpieraní skrz to nepřáteluom svým zevnitřním, nebo vespolek nenávidie se. Nebo někdy křesťané, o nichž níže bude povědieno, vnitř měli pokoj k sobě vespolek; ačkoli od nepřátel rozličná protivenstvie trpěli, však mezi sebú pokoj měli. A proč lidé nynie v sobě pokoje 25 mieti nemohú? Příčina jest, nebo hřiechové ještě mezi nimi svo- bodu mají, ještě opilstva a frejové a collacie večernie dlauhé etc. A protož zámutkové přicházejí na nás pro hřiechy naše. Jakož mluví Kristus, že lidé svadnúti budau pro strach. Kteréžto zámutky věrných Jan vyznamenal tiem skutkem, 30 že na ostrově bydlel. Ale kteří sú ti, ješto zámutky ty přemohú a budau hodni božské pomoci, kteříž by nepadli a jsú vyzname- náni skrz Jana, v němžto milost? V nichžto jest božská milost. Nebo žádný nynie němuož zachován býti, jediné od zvláštní mi- losti božské. Nebo všecken život náš jest jako šat ženy nečisté, 35 když nejsme tak živi, jako zákon boží ukazuje. Ale komuž dává pomoc skrytau, to ť jest z milosti zvláštní božské. Druhé, kteří mají bratrstvie pravé a svornost a jsú zbaveni jedu nenávisti a mají k sobě lásku a toho řečí i skutkem dokazují, spasenie bratří žá- dajíce, kteříž také mají bratrstvo s prvotní cierkví a s svatými 40 apoštoly. Jimžto Jan die: »Já, bratr váš v zámutku«, totiž vy 11b1 přemuožete, kteří jste v naší společnosti, svornosti a bratrství. A to dáno bude vám z milosti Páně zvláštní. A dotýká viece jiných věcí spolu, totiž trpělivosti a královstvie. Protož die: »V trpělivosti«, totiž abyšte byli bratřie s námi 45 v trpělivosti, jenž jest ctnost převelmi řiedká mezi těmi, kteříž 15 Ostrov znamená cierkev Řiedká ctnost trpělivost 29 Luk. 21, 26
Strana 35
I. 35 se nětco býti zdají, aby byli v protivných věcech trpěliví, neb ty věci, totiž protivné, do vlasti přivodie. Druhé die: »V krá- lovství«, totiž v duchovních dobrých věcech a rozkošech, to jest: 50 jako my, když trpíme, požíváme dobrých věcí duchovních, tak vy, když trpěti budete, dobrých věcí duchovních a potěšení, úžitkuov užívati budete, a potom v království nebeském budeme spolu. Ona zajisté trpělivost jest jako kupectvie, za niž se kupuje krá- lovstvie nebeské a darové zde dávají se nebeští. Tato také trpě- 55 livost jest podobná pokladu skrytému v poli; a ač jest hořká, však pod ní mnoho dobrého dává se. Protož die: »Blahoslavení chudí duchem« a »Blahoslavení, kteří trpie pro spravedlnost, neb jich jest královstvie nebeské«. Pro tu zajisté trpělivost zde dává se v závdavku jeho královstvie a potom uplně u vlasti. 60 Protož ti, kteří sú tiší, pokojní (a tak o jiných blahoslavenstvích), kteří sú bratří, kteří jednotu svatú mají, takovým se dává vítěz- stvie a královstvie nebeské. Zajisté jest cesta, kterúž se chodí do vlasti, ta trpělivost. V Skutcích ap. XIIII.: »Skrze mnohé zámutky musíme se bráti do královstvie nebeského«. A II. Co- 65 rin. I.: »Jako ste tovařiší utrpení, tak budete tovařišie potěšenie«, totiž od Pána Boha, i zde i v budúcím času. II. Timot. II.°: »Fi- delis sermo. Nebo, jestliže spolu umieráme a snášíme«, totiž v jednostajné při, v též víře a úmysle, »jestliže spolu zemřeme, spolu potom kralovati budeme«. Trpěli- vost jest kupec- tvie poklad cesta 11b2 A co tuto Jan o zámutcích prorokuje, to již zde v skutku cítíme, že, ač mnoho jest povolaných, ale málo vyvolených. Protož po zámutcích nynějších mnozí poznávají se v křehkosti a že nemohú odepříti pro křehkost; kterýchžto kdyby nebylo, člověk by se nepoznal. Protož těmito zámutky přinucen bývá člověk, 75 aby k Bohu patřil a k němu volal. A zdá se člověku, že by byl veliké síly, ale když přijdú zámutkové, také lidé sú nábožnějšie nežli v štěstí, v němžto srdce vylévá se k zevnitřním věcem; ale tuto se shromažďuje a napomíná, aby častokrát volalo k samému Bohu. Protož řeči boží napomínají, abychom se v zámutcích 80 modlili. A synové israhelští ustavičně v zámutcích se modlévali. Nebo tehdáž, čím viece trpie, tiem více dává Pán odplaty, když neodcházejí od Pána. Zámutkové nutí k Bohu 70 56 Mat. 5, 3 — 57 Mat. 5, 10 — 63 Skutk. 14, 22 — 65 2. Kor 1, 7 — 66 Nad slovy Fidelis sermo je nadepsáno původní rukou: Věrná řeč — 66 2. Tim. 2, 11 a 12 — 71 Podle Mat. 20, 16; 22, 14 3*
I. 35 se nětco býti zdají, aby byli v protivných věcech trpěliví, neb ty věci, totiž protivné, do vlasti přivodie. Druhé die: »V krá- lovství«, totiž v duchovních dobrých věcech a rozkošech, to jest: 50 jako my, když trpíme, požíváme dobrých věcí duchovních, tak vy, když trpěti budete, dobrých věcí duchovních a potěšení, úžitkuov užívati budete, a potom v království nebeském budeme spolu. Ona zajisté trpělivost jest jako kupectvie, za niž se kupuje krá- lovstvie nebeské a darové zde dávají se nebeští. Tato také trpě- 55 livost jest podobná pokladu skrytému v poli; a ač jest hořká, však pod ní mnoho dobrého dává se. Protož die: »Blahoslavení chudí duchem« a »Blahoslavení, kteří trpie pro spravedlnost, neb jich jest královstvie nebeské«. Pro tu zajisté trpělivost zde dává se v závdavku jeho královstvie a potom uplně u vlasti. 60 Protož ti, kteří sú tiší, pokojní (a tak o jiných blahoslavenstvích), kteří sú bratří, kteří jednotu svatú mají, takovým se dává vítěz- stvie a královstvie nebeské. Zajisté jest cesta, kterúž se chodí do vlasti, ta trpělivost. V Skutcích ap. XIIII.: »Skrze mnohé zámutky musíme se bráti do královstvie nebeského«. A II. Co- 65 rin. I.: »Jako ste tovařiší utrpení, tak budete tovařišie potěšenie«, totiž od Pána Boha, i zde i v budúcím času. II. Timot. II.°: »Fi- delis sermo. Nebo, jestliže spolu umieráme a snášíme«, totiž v jednostajné při, v též víře a úmysle, »jestliže spolu zemřeme, spolu potom kralovati budeme«. Trpěli- vost jest kupec- tvie poklad cesta 11b2 A co tuto Jan o zámutcích prorokuje, to již zde v skutku cítíme, že, ač mnoho jest povolaných, ale málo vyvolených. Protož po zámutcích nynějších mnozí poznávají se v křehkosti a že nemohú odepříti pro křehkost; kterýchžto kdyby nebylo, člověk by se nepoznal. Protož těmito zámutky přinucen bývá člověk, 75 aby k Bohu patřil a k němu volal. A zdá se člověku, že by byl veliké síly, ale když přijdú zámutkové, také lidé sú nábožnějšie nežli v štěstí, v němžto srdce vylévá se k zevnitřním věcem; ale tuto se shromažďuje a napomíná, aby častokrát volalo k samému Bohu. Protož řeči boží napomínají, abychom se v zámutcích 80 modlili. A synové israhelští ustavičně v zámutcích se modlévali. Nebo tehdáž, čím viece trpie, tiem více dává Pán odplaty, když neodcházejí od Pána. Zámutkové nutí k Bohu 70 56 Mat. 5, 3 — 57 Mat. 5, 10 — 63 Skutk. 14, 22 — 65 2. Kor 1, 7 — 66 Nad slovy Fidelis sermo je nadepsáno původní rukou: Věrná řeč — 66 2. Tim. 2, 11 a 12 — 71 Podle Mat. 20, 16; 22, 14 3*
Strana 36
36 Kapitola Užitkové zámutkuov Opatrnost Štěstie porážie člověka O neděli znamenaj Abraham Lot Skrz zámutky také shlazují se vezdajšie hříchové, jichžto člověk plný jest, svědomie se čistí, což člověk hřeší v mluvení, myšlení, v jídle a v pití. A ačkoli mnozí ku Pánu se obracují, 85 však svědomie mají raněné, ještě ho hněvají a popúzejí; protož ty poškvrny skrz zámutky shlazují se. Potom z toho křesťané mají opatrnost, takže se oddávají k mlčedlivému upokojení, když se opatří, že jest shřešil mluvením a bližnieho popudil; a což koli mu se přihází, pamatuje se, že nedá se rozhněvati jako prvé, a aby již nepohoršil bližnieho. A protož svatý Petr die: »Najmilejšie! Opatrní buďte a bděte na modlitbách«. V času štěstie člověk ubezpečí se a tehdy spieše padá buďto v mluvení etc. Ale když zámutkové připadnú, opatruje se, aby nehřešil, a tak člověk viece tehdáž k Bohu patří a v svědomí se pilnějí uzavierá, a tehdy srdce 95 zapáleno bývá k Bohu, aby ho miloval a ctil. A to těm přichází, kteříž mají milost Páně v sobě, že všichni zámutkové přicházejí jim k prospěchu, k ostrahování sebe pilnějšímu; a takoví umějí jiným trpícím shověti, milosrdní bývají vidúce, že sami potře bují Páně milosrdenstvie. Tak že jest Jan byl v zámutcích, vydán jest na paušť a dobré přišlo jemu. Neb die: »Byl sem u vytržení ducha«. Svatí zajisté, když sú zámutky trpěli, tehdy od Pána bývali navštěvováni a osvě- cováni, takže žalář obrátil se v rozkoš rajskú a nikdá sú tak velikého dobrého v štěstí jako u vězení necítili. Protož, kteří 105 v mnohé zámutky jdau, dává jim Pán paušť dobrau, aby se s ním obierali bohomyslností. Ozé II.: »Vyvedu ji na paušť, ze všech žádostí a milostí zemských věcí, a tam budu mluviti k srdci je- jiemu, dávaje potěšenie«. Protož die: »Byl sem u vytržení ducha«. A oznamuje čas, že v den Páně nedělní. Zevnitřní paušť vy-110 znamenávala paušť ducha. Nebo zemskými věcmi se nezaměstknal, ale smysly své od nich zavřel a duch stvořený byl vzhuoru vy- tržen k božství a viděnie měl, jako by před Bohem stál. A die: »V den nedělní«. Čte se (Genesis XVIII.), že o poledni anjelé ukázali se Abrahamovi, ale Lotovi k večerau; a oznamuje se 115 hrozná pomsta Páně, která měla přijíti na Sodomu, a jich slepota. Hle, že čas nětco znamená! III. Reg. 3. o Šalomúnovi se ozna- muje, že v noci zjevena jest mu maudrost a dána od Pána, aby uměl právě súditi; ale že jest viděl Buoh, že od té múdrosti vy- padne a zpýchá, v blud upadne skrze milost ženskau, protož jest 120 90 100 12a1 Šalomůn 91 Podle 1. Petr 4, 8— 107 Podle Oz. 2, 14 — 114 I. M. 18, 2 a 19, l nn. — 117 1. (3.) Král 3, 5, nn.
36 Kapitola Užitkové zámutkuov Opatrnost Štěstie porážie člověka O neděli znamenaj Abraham Lot Skrz zámutky také shlazují se vezdajšie hříchové, jichžto člověk plný jest, svědomie se čistí, což člověk hřeší v mluvení, myšlení, v jídle a v pití. A ačkoli mnozí ku Pánu se obracují, 85 však svědomie mají raněné, ještě ho hněvají a popúzejí; protož ty poškvrny skrz zámutky shlazují se. Potom z toho křesťané mají opatrnost, takže se oddávají k mlčedlivému upokojení, když se opatří, že jest shřešil mluvením a bližnieho popudil; a což koli mu se přihází, pamatuje se, že nedá se rozhněvati jako prvé, a aby již nepohoršil bližnieho. A protož svatý Petr die: »Najmilejšie! Opatrní buďte a bděte na modlitbách«. V času štěstie člověk ubezpečí se a tehdy spieše padá buďto v mluvení etc. Ale když zámutkové připadnú, opatruje se, aby nehřešil, a tak člověk viece tehdáž k Bohu patří a v svědomí se pilnějí uzavierá, a tehdy srdce 95 zapáleno bývá k Bohu, aby ho miloval a ctil. A to těm přichází, kteříž mají milost Páně v sobě, že všichni zámutkové přicházejí jim k prospěchu, k ostrahování sebe pilnějšímu; a takoví umějí jiným trpícím shověti, milosrdní bývají vidúce, že sami potře bují Páně milosrdenstvie. Tak že jest Jan byl v zámutcích, vydán jest na paušť a dobré přišlo jemu. Neb die: »Byl sem u vytržení ducha«. Svatí zajisté, když sú zámutky trpěli, tehdy od Pána bývali navštěvováni a osvě- cováni, takže žalář obrátil se v rozkoš rajskú a nikdá sú tak velikého dobrého v štěstí jako u vězení necítili. Protož, kteří 105 v mnohé zámutky jdau, dává jim Pán paušť dobrau, aby se s ním obierali bohomyslností. Ozé II.: »Vyvedu ji na paušť, ze všech žádostí a milostí zemských věcí, a tam budu mluviti k srdci je- jiemu, dávaje potěšenie«. Protož die: »Byl sem u vytržení ducha«. A oznamuje čas, že v den Páně nedělní. Zevnitřní paušť vy-110 znamenávala paušť ducha. Nebo zemskými věcmi se nezaměstknal, ale smysly své od nich zavřel a duch stvořený byl vzhuoru vy- tržen k božství a viděnie měl, jako by před Bohem stál. A die: »V den nedělní«. Čte se (Genesis XVIII.), že o poledni anjelé ukázali se Abrahamovi, ale Lotovi k večerau; a oznamuje se 115 hrozná pomsta Páně, která měla přijíti na Sodomu, a jich slepota. Hle, že čas nětco znamená! III. Reg. 3. o Šalomúnovi se ozna- muje, že v noci zjevena jest mu maudrost a dána od Pána, aby uměl právě súditi; ale že jest viděl Buoh, že od té múdrosti vy- padne a zpýchá, v blud upadne skrze milost ženskau, protož jest 120 90 100 12a1 Šalomůn 91 Podle 1. Petr 4, 8— 107 Podle Oz. 2, 14 — 114 I. M. 18, 2 a 19, l nn. — 117 1. (3.) Král 3, 5, nn.
Strana 37
37 12а2 145 150 mu v noci dána. Hle, rozliční časové rozličné věci znamenají! Tak tuto, že jest Jan byl na paušti, duše samotná, totiž s Bohem, u velikém světle, osvícenie, náboženstvie a v upokojení. A to slove odpočinutie dne Páně nedělnieho. Jako v den nedělní lidé 125 více se mají bohomyslně upraždňovati k slovu božímu, k mod- litbě etc., tak že jest on byl k Bohu pozdvižen, stalo se to zřízením božím v den nedělní. A z toho máme, že skrz apoštoly již poněkud čtení bylo rozsáto a den Páně nedělní k svěcení byl ustanoven. A z toho rozuměti muožem, že od apoštoluov svěcenie dne 130 nedělnieho vyšlo jest, nebo teď jmenuje den Páně; a nenie ť to od Antikrista ustanoveno. A více se mají obierati s Bohem a k mod- litbám a ku poslúchaní slova Páně upražňovati (!) v den nedělní věrní křesťané a řemeslníci nežli jiný den. V den nedělní Kristovo vzkřiešenie stalo se jest; v týž den Páně dar Ducha svatého seslán 135 jest apoštoluom. Protož ustanoveno jest od apoštoluov, aby ten den slavili. Ale mohla by příčina přijíti pro obecné dobré, zna- menité, spasitedlné, že by nemohli slaviti; ale svěcen má býti den Páně, když muož býti. Někteří pak chtěli, aby den Páně nedělní nebyl svěcen, ale den sobotní. Nebo ne všecko, co sú apo- 140 štolé ustavili, jest zjevně v zákoně sepsáno; nebo ani všech epištol Pavlových máme. Neb co je tiem chtěl, že jest řekl: »Jiné věci, když přijdu, zpuosobím«? Vždycky zajisté zde na světě, když pšenice roste, potřebuje plévy. A co jiní apoštolé ustanovili, všeho toho nemáme. Nynie však duchové běží divní, že všecka ustanovenie dobrému životu nápomocná chtějí zkaziti. Čti čtenie, kto chce, že toliko Kristus proti těm ustanovením domlúval, kteráž sú plnění při- kázaní Páně překážku činila. Protož die: »Proč přestupujete přikázanie božie pro ustanovenie vaše?« Byl jest také divně vytržen, že sám toho neznal ani tomu rozuměl. A ti, kteříž vytrženi bývají na modlitbách, sami toho neznají, takže také na tělo zapomínají. Jakož mluví apoštol II. Korin. XII.: »Nevím, v těle-li čili kromě těla; Buoh ví etc.« Ty duše tak vytržené tak okušovaly dobrých věcí nebeských, že 155 vždycky k nim dychtěli, vždycky se tam vzhuoru táhli a vodili také bližnie své, k dobrému životu ustavičně napomínali etc. věcenie neděle od apoštoluov Ne všeho máme v zákoně Duchové běží divní Ustanovenie Vytrženie Paušť dobrá 141 I. Kor. 11, 34 — 148 Mat. 15, 3 — 150—151 Pův. psáno: to znal a tomu rozuměl; z toho teprve později připsáním drobných liter: toho neznal ani ... 151—152 toho neznají; pův.: to znají, ale dodatečně korigováno 153 2. Kor. 12, 2.
37 12а2 145 150 mu v noci dána. Hle, rozliční časové rozličné věci znamenají! Tak tuto, že jest Jan byl na paušti, duše samotná, totiž s Bohem, u velikém světle, osvícenie, náboženstvie a v upokojení. A to slove odpočinutie dne Páně nedělnieho. Jako v den nedělní lidé 125 více se mají bohomyslně upraždňovati k slovu božímu, k mod- litbě etc., tak že jest on byl k Bohu pozdvižen, stalo se to zřízením božím v den nedělní. A z toho máme, že skrz apoštoly již poněkud čtení bylo rozsáto a den Páně nedělní k svěcení byl ustanoven. A z toho rozuměti muožem, že od apoštoluov svěcenie dne 130 nedělnieho vyšlo jest, nebo teď jmenuje den Páně; a nenie ť to od Antikrista ustanoveno. A více se mají obierati s Bohem a k mod- litbám a ku poslúchaní slova Páně upražňovati (!) v den nedělní věrní křesťané a řemeslníci nežli jiný den. V den nedělní Kristovo vzkřiešenie stalo se jest; v týž den Páně dar Ducha svatého seslán 135 jest apoštoluom. Protož ustanoveno jest od apoštoluov, aby ten den slavili. Ale mohla by příčina přijíti pro obecné dobré, zna- menité, spasitedlné, že by nemohli slaviti; ale svěcen má býti den Páně, když muož býti. Někteří pak chtěli, aby den Páně nedělní nebyl svěcen, ale den sobotní. Nebo ne všecko, co sú apo- 140 štolé ustavili, jest zjevně v zákoně sepsáno; nebo ani všech epištol Pavlových máme. Neb co je tiem chtěl, že jest řekl: »Jiné věci, když přijdu, zpuosobím«? Vždycky zajisté zde na světě, když pšenice roste, potřebuje plévy. A co jiní apoštolé ustanovili, všeho toho nemáme. Nynie však duchové běží divní, že všecka ustanovenie dobrému životu nápomocná chtějí zkaziti. Čti čtenie, kto chce, že toliko Kristus proti těm ustanovením domlúval, kteráž sú plnění při- kázaní Páně překážku činila. Protož die: »Proč přestupujete přikázanie božie pro ustanovenie vaše?« Byl jest také divně vytržen, že sám toho neznal ani tomu rozuměl. A ti, kteříž vytrženi bývají na modlitbách, sami toho neznají, takže také na tělo zapomínají. Jakož mluví apoštol II. Korin. XII.: »Nevím, v těle-li čili kromě těla; Buoh ví etc.« Ty duše tak vytržené tak okušovaly dobrých věcí nebeských, že 155 vždycky k nim dychtěli, vždycky se tam vzhuoru táhli a vodili také bližnie své, k dobrému životu ustavičně napomínali etc. věcenie neděle od apoštoluov Ne všeho máme v zákoně Duchové běží divní Ustanovenie Vytrženie Paušť dobrá 141 I. Kor. 11, 34 — 148 Mat. 15, 3 — 150—151 Pův. psáno: to znal a tomu rozuměl; z toho teprve později připsáním drobných liter: toho neznal ani ... 151—152 toho neznají; pův.: to znají, ale dodatečně korigováno 153 2. Kor. 12, 2.
Strana 38
38 Kapitola Sermo Xmus I uslyšel sem za sebú hlas veliký jako etc. Sstupuje k prvniemu vidění a vypravuje je, že, když byl v duchu a ne v světě, ne v zemských věcech, ne v tělesných, jako člověk pamětí v zemských věcech bývá pohřížen. Ale tento byl v duchu, budaucie věci onoho světa také spatřuje. Když viděl duchovnie věci, byl v duchu, 5 i tehdáž: »Slyšel sem«. Nebo všecky věci zemské byly sú mu zavřieny, ani hřmotu světa tohoto slyšal. Když však ještě na svět patřili, dosti co plakati měli nad biedau tohoto světa. A die: »Uslyšal sem hlas«. Jakož jest byl v duchu, tak i hlas Hlas duchovní duchovní, jakož i viděnie. Jako i David, když měl viděnie du- 10 chovnie, také měl slyšenie duchovnie. Protož die: »Poposlechnu, co bude mluviti ve mně Pán Buoh«. A tehdáž člověku Buoh mluví, Mluvenic boží když mu vdýchá vdechnutie, kterýchž poslúchá. A die: »Hlas veliký«; nebo veliký Pán mluvil jest a o velikých věcech. Neb slovo jeho jest mocné. On zajisté, Pán, svým malič- 15 kým učedlníkóm veliké věci zjevil. Tak veliký hlas slyšal, že těles- ným hlasem neuměl dobře vypraviti. Jako Pavel vece: »Kterýchžto věcí nesluší člověku mluviti, spatřil sem«. Neb častokrát, jaké osvícenie, náboženstvie, vzhuoru pozdviženie Pán dává pokorné duši, ani ten člověk umie toho vypraviti. Protož praví: »Hlas ve- 20 liký«, nesnadný k vypravení. Neb synové boží, když proroky čítají, za veliké takové věci přijímají, neb o velikých věcech sú. Protož každá duše věrná, když slyší slovo Páně, poslauchá jako velikého hlasu. Ale které sú duše mrtvé, dobře slyšie hlasité slovo, ale moci slova toho nechápají, nebo řeč ta neproniká duše jich ani 25 pohybuje ku polepšení napomenutím ani k strachu ani ku pocti- vosti. Protož takovým nečiní hlasu velikého. Neb sau mnohá srdce pyšná, lakomá, pozdvižená, kterážto svých řečí, žádostí a myšlení slovy Páně nezpravují, a protož řečí Páně ne přijímají za veliký hlas hrozný. Ale které sú duše zpuosobné, těm ť znějí 30 slova Páně v srdci. Protož die: »Slyšal sem hlas veliký«. Ale mnozí mnoho čtau a slyšie, a toho k svému úžitku neobracují aniž znějí v srdci jich slova Páně; ale dobrým uvodí bázeň, potěšenie a na- ději. Nebo jeho slova sú úžitečná. Jakož die: »Já sem Pán, uče tebe úžitečným věcem«. A die: »Uslyšal sem za sebú«, jako zzadu, za hřbetem. Tatoť sú zvieřata světí velicí, o nichžto jest v čtvrté kapitole, kteráž Hlas veliký Duše věrná kterak poslúchá Zlá srdce 12b2 Býti v duchu úži- tečné 12b1 35 „černé:) Et aures tuc audient vocem post tergum mo- nentis. Is. 30 Hlas szádu co jest 11 Podle Ž. 85, 9 — 17 Podle 2. Kor. 12, 4 — 34 Podle Iz. 48, 17 36 Marginálie je citát z Iz. 30, 21 — 37 Zj. 4, 6 —
38 Kapitola Sermo Xmus I uslyšel sem za sebú hlas veliký jako etc. Sstupuje k prvniemu vidění a vypravuje je, že, když byl v duchu a ne v světě, ne v zemských věcech, ne v tělesných, jako člověk pamětí v zemských věcech bývá pohřížen. Ale tento byl v duchu, budaucie věci onoho světa také spatřuje. Když viděl duchovnie věci, byl v duchu, 5 i tehdáž: »Slyšel sem«. Nebo všecky věci zemské byly sú mu zavřieny, ani hřmotu světa tohoto slyšal. Když však ještě na svět patřili, dosti co plakati měli nad biedau tohoto světa. A die: »Uslyšal sem hlas«. Jakož jest byl v duchu, tak i hlas Hlas duchovní duchovní, jakož i viděnie. Jako i David, když měl viděnie du- 10 chovnie, také měl slyšenie duchovnie. Protož die: »Poposlechnu, co bude mluviti ve mně Pán Buoh«. A tehdáž člověku Buoh mluví, Mluvenic boží když mu vdýchá vdechnutie, kterýchž poslúchá. A die: »Hlas veliký«; nebo veliký Pán mluvil jest a o velikých věcech. Neb slovo jeho jest mocné. On zajisté, Pán, svým malič- 15 kým učedlníkóm veliké věci zjevil. Tak veliký hlas slyšal, že těles- ným hlasem neuměl dobře vypraviti. Jako Pavel vece: »Kterýchžto věcí nesluší člověku mluviti, spatřil sem«. Neb častokrát, jaké osvícenie, náboženstvie, vzhuoru pozdviženie Pán dává pokorné duši, ani ten člověk umie toho vypraviti. Protož praví: »Hlas ve- 20 liký«, nesnadný k vypravení. Neb synové boží, když proroky čítají, za veliké takové věci přijímají, neb o velikých věcech sú. Protož každá duše věrná, když slyší slovo Páně, poslauchá jako velikého hlasu. Ale které sú duše mrtvé, dobře slyšie hlasité slovo, ale moci slova toho nechápají, nebo řeč ta neproniká duše jich ani 25 pohybuje ku polepšení napomenutím ani k strachu ani ku pocti- vosti. Protož takovým nečiní hlasu velikého. Neb sau mnohá srdce pyšná, lakomá, pozdvižená, kterážto svých řečí, žádostí a myšlení slovy Páně nezpravují, a protož řečí Páně ne přijímají za veliký hlas hrozný. Ale které sú duše zpuosobné, těm ť znějí 30 slova Páně v srdci. Protož die: »Slyšal sem hlas veliký«. Ale mnozí mnoho čtau a slyšie, a toho k svému úžitku neobracují aniž znějí v srdci jich slova Páně; ale dobrým uvodí bázeň, potěšenie a na- ději. Nebo jeho slova sú úžitečná. Jakož die: »Já sem Pán, uče tebe úžitečným věcem«. A die: »Uslyšal sem za sebú«, jako zzadu, za hřbetem. Tatoť sú zvieřata světí velicí, o nichžto jest v čtvrté kapitole, kteráž Hlas veliký Duše věrná kterak poslúchá Zlá srdce 12b2 Býti v duchu úži- tečné 12b1 35 „černé:) Et aures tuc audient vocem post tergum mo- nentis. Is. 30 Hlas szádu co jest 11 Podle Ž. 85, 9 — 17 Podle 2. Kor. 12, 4 — 34 Podle Iz. 48, 17 36 Marginálie je citát z Iz. 30, 21 — 37 Zj. 4, 6 —
Strana 39
I. 39 13а1 viděl mieti voči spředu i zzadu. Nebo k mnohým věcem zrak ostrý měli sú mieti. Najprvé prohlédali k minulým věcem, druhé k bu- 40 daucím jako spředu. A patře k budaucím věcem Jan, viděl, kterak cierkev stane, v jakém nebezpečenství, jaké zámutky snášeti bude. A szadu, to jest od oněch předešlých od počátku světa a od prorokuov předešlých přišel k němu hlas, jako by mu řečeno bylo: »Což ty uhlédáš tuto, to sú proroci prvé před tebau o skonání 45 světa prorokovali«. Tam zajisté sú jemu zjevena všecka proroctvie a spatřil, že ty věci, kteréž viděl budaucie, i proroci poznali; a té- hož ducha měl jako proroci. Protož slyšal hlas za sebú, totiž od předešlých prorokuov. A tak tuto v těchto kniehách divně proroci zavřieni sú a tato 50 viděnie s proroky se srovnávají; a tak jeden svatý s druhým se sjednává. Nebo Duch svatý srdce v jednotu táhne, takže proroci a apoštolé jednostajných rozumuov dotýkali. Kdyby i srdce naše byla v jednotu spojená, jednostajně bychom smýšleli jako apo- štolé. Nebo, jestliže spaseni býti máme, musí to býti skrz jednu 55 vieru. Protož die k Efezóm: »Pečlivi buďte zachovati jednotu viery«. A protož proroci s apoštoly po mnoho stech letech spojeni byli, a my, spolu jsúce na témž světě, nemuožem se srovnati. Naše ne Bývá také, že, což svaté Písmo praví na jednom místě, tajž rozum pokládá se na mnohých místech. A protož Jan slyšal hlas Hlas za sebů slyšal 60 za sebú, že ty věci, které sú byly předešlé od prorokuov proro- kované, on též viděl. A jaká sú viděnie měli, kto srozuměti bude moci? Jediné sami ti, kteříž viděli. A že sú zvieřata měla oči spředu i szadu. Vizme, kterak jest zvieřata okatá spředu patřil, totiž k těm věcem božským. Tváří pozdviženú 65 vnitřní patřil k svaté Trojici jako orlice k světlu slunečnému, tam se radoval, kochal a upokojen byl. A tu všecky věci jako v zrcadle spatřil, co se dálo na světě a které věci přijíti měly, jako v zrcadle spatřujeme ty věci, které se na světě dějí. A když tak vnitřní tváří k božským věcem patřieše, tehdy 70 zemské věci byly sú jemu jako szadu. Nebo tak pokorným a ma- ličkým byli sú ti darové k vokušení. A tehdy, tak patře k božským věcem jako napřed, uslyšel za sebú hlas, jako by mu řečeno bylo: »O co patříš tam k Bohu a tam se kocháš? Však vieš, že si pastýř a máš péči mieti o své ovce sobě svěřené, jako matka Kristova 75 tobě byla poručena«. Protož stal se jest k němu hlas, aby dlauho tam s Bohem nedlil, ale péči měl o ovce, kterak budau zarmúceni Svati se srovná- va Orlice Zzadu co jest nost 55 Podle Efez. 4, 3
I. 39 13а1 viděl mieti voči spředu i zzadu. Nebo k mnohým věcem zrak ostrý měli sú mieti. Najprvé prohlédali k minulým věcem, druhé k bu- 40 daucím jako spředu. A patře k budaucím věcem Jan, viděl, kterak cierkev stane, v jakém nebezpečenství, jaké zámutky snášeti bude. A szadu, to jest od oněch předešlých od počátku světa a od prorokuov předešlých přišel k němu hlas, jako by mu řečeno bylo: »Což ty uhlédáš tuto, to sú proroci prvé před tebau o skonání 45 světa prorokovali«. Tam zajisté sú jemu zjevena všecka proroctvie a spatřil, že ty věci, kteréž viděl budaucie, i proroci poznali; a té- hož ducha měl jako proroci. Protož slyšal hlas za sebú, totiž od předešlých prorokuov. A tak tuto v těchto kniehách divně proroci zavřieni sú a tato 50 viděnie s proroky se srovnávají; a tak jeden svatý s druhým se sjednává. Nebo Duch svatý srdce v jednotu táhne, takže proroci a apoštolé jednostajných rozumuov dotýkali. Kdyby i srdce naše byla v jednotu spojená, jednostajně bychom smýšleli jako apo- štolé. Nebo, jestliže spaseni býti máme, musí to býti skrz jednu 55 vieru. Protož die k Efezóm: »Pečlivi buďte zachovati jednotu viery«. A protož proroci s apoštoly po mnoho stech letech spojeni byli, a my, spolu jsúce na témž světě, nemuožem se srovnati. Naše ne Bývá také, že, což svaté Písmo praví na jednom místě, tajž rozum pokládá se na mnohých místech. A protož Jan slyšal hlas Hlas za sebů slyšal 60 za sebú, že ty věci, které sú byly předešlé od prorokuov proro- kované, on též viděl. A jaká sú viděnie měli, kto srozuměti bude moci? Jediné sami ti, kteříž viděli. A že sú zvieřata měla oči spředu i szadu. Vizme, kterak jest zvieřata okatá spředu patřil, totiž k těm věcem božským. Tváří pozdviženú 65 vnitřní patřil k svaté Trojici jako orlice k světlu slunečnému, tam se radoval, kochal a upokojen byl. A tu všecky věci jako v zrcadle spatřil, co se dálo na světě a které věci přijíti měly, jako v zrcadle spatřujeme ty věci, které se na světě dějí. A když tak vnitřní tváří k božským věcem patřieše, tehdy 70 zemské věci byly sú jemu jako szadu. Nebo tak pokorným a ma- ličkým byli sú ti darové k vokušení. A tehdy, tak patře k božským věcem jako napřed, uslyšel za sebú hlas, jako by mu řečeno bylo: »O co patříš tam k Bohu a tam se kocháš? Však vieš, že si pastýř a máš péči mieti o své ovce sobě svěřené, jako matka Kristova 75 tobě byla poručena«. Protož stal se jest k němu hlas, aby dlauho tam s Bohem nedlil, ale péči měl o ovce, kterak budau zarmúceni Svati se srovná- va Orlice Zzadu co jest nost 55 Podle Efez. 4, 3
Strana 40
40 Kapitola Světí v nebi peču- jí-li o nás Naučenie zpráv- I Pomáhati jiným Okušenie daruov b. a jaké zámutky a auzkosti měli. A tak dával jemu napomenutie ten hlas, aby k těmto věcem zzadu, to jest k pečování o věrné patřil. Čte se v Písničkách, že Pán zmilelé své nedá probuditi. Jakož 80 die: »Zavazuji vás, abyšte jí neprobuzovali«, totiž když k nebes- kým věcem vytržena bývá a k božským, nepřekážejte jí, dokudž ona chtieti bude. A po malé chvíli die jí: »Vstaniž, pospěš, přítel- kyně má«, totiž aby péči měla o bližnie; jako o vinnici Páně je tresce, výstrahu dávaje od osídl. A tak ť jest Jan měl napomenutie, 85 aby se nazad ohlédl. Ale poněvadž v těle světí měli péči o [bližnie a k nám přihlédali, mnohem viece nynie v nebi, zbaveni jsúce tělesenstvie, mají péči o bližnie. Nebo k bližním láska nenie umen- šena v nich, ale sú ustavičně pečlivi, poněvadž sú svatým na světě zde připojeni svazkem lásky. Naučenie se dává pastýřóm, zpráv- 90 cóm, aby se často s Bohem upokojovali a rozmlúvali i zeptávali se, co by činiti měli, potom však aby pečlivi byli o křesťanstvo sobě svěřené. Jakož každý na modlitbě s Bohem má se upokojiti a před ním jako na saudě se postaviti, potom pak z přinucenie lásky má péči mieti o své bližnie, aby nehřešili, aby nepadali, 95 ale aby je napomínal a učil. Najviece pak zprávcové lidu k tomu se zavazují. Protož Jan napomenut jest, aby se nazad ohlédl. Ale to znamenati máme, že jest potřebie bylo, aby velicí světí k Bohu pozdvižení k těmto věcem obrátili se sem, totiž k věrným, tak prostým, křehkým, kteříž na svět hledí a ty věci, 100 které sú světa, před tváří mají, ty pak, které sú nebeské, jako zzadu mají. Protož potřebie jest jim, aby často napomínáni byli, aby se k nebeským věcem obrátili. Jakož die Izaiáš XXX.: »Smi- luje ť se nad tebú Pán« etc. A dopoviedá: »A dá ť tobě Pán chléb auzký«, totiž těch božských daruov dává okusiti v mieru, »též 105 i svých vod živých, a neučiní ť, aby se zdálil od tebe učitel tvuoj«, totiž Duch svatý a Kristus. »A oči tvé duchovnie uzřie přikazatele a za tebú napomínati tě bude«, totiž od těch duchovních, nebes- kých napomínati bude tebe a ponúkati, aby se k nebeským věcem obrátil, takže, když k světu patřie jako tváří zemskau, nebeské 110 věci sau jim jako zzadu. Protož častokrát mají napomínanie, aby se upokojili a k nebeským věcem se obrátili. A die: »Tato ť jest cesta, choďtež po nie«, totiž tak, abychom, naplniece přikázanie 13а2 81 Podle Pís. Šal. 2, 7 — 83 Podle Pís. Šal. 2, 10 — 84 Pís. Šal. 2, 15 — 103 Iz. 30, 19 — 104 Podle Iz. 30, 20 — 107 Podle Iz. 30, 20 a 21 — 112 Iz. 30, 21
40 Kapitola Světí v nebi peču- jí-li o nás Naučenie zpráv- I Pomáhati jiným Okušenie daruov b. a jaké zámutky a auzkosti měli. A tak dával jemu napomenutie ten hlas, aby k těmto věcem zzadu, to jest k pečování o věrné patřil. Čte se v Písničkách, že Pán zmilelé své nedá probuditi. Jakož 80 die: »Zavazuji vás, abyšte jí neprobuzovali«, totiž když k nebes- kým věcem vytržena bývá a k božským, nepřekážejte jí, dokudž ona chtieti bude. A po malé chvíli die jí: »Vstaniž, pospěš, přítel- kyně má«, totiž aby péči měla o bližnie; jako o vinnici Páně je tresce, výstrahu dávaje od osídl. A tak ť jest Jan měl napomenutie, 85 aby se nazad ohlédl. Ale poněvadž v těle světí měli péči o [bližnie a k nám přihlédali, mnohem viece nynie v nebi, zbaveni jsúce tělesenstvie, mají péči o bližnie. Nebo k bližním láska nenie umen- šena v nich, ale sú ustavičně pečlivi, poněvadž sú svatým na světě zde připojeni svazkem lásky. Naučenie se dává pastýřóm, zpráv- 90 cóm, aby se často s Bohem upokojovali a rozmlúvali i zeptávali se, co by činiti měli, potom však aby pečlivi byli o křesťanstvo sobě svěřené. Jakož každý na modlitbě s Bohem má se upokojiti a před ním jako na saudě se postaviti, potom pak z přinucenie lásky má péči mieti o své bližnie, aby nehřešili, aby nepadali, 95 ale aby je napomínal a učil. Najviece pak zprávcové lidu k tomu se zavazují. Protož Jan napomenut jest, aby se nazad ohlédl. Ale to znamenati máme, že jest potřebie bylo, aby velicí světí k Bohu pozdvižení k těmto věcem obrátili se sem, totiž k věrným, tak prostým, křehkým, kteříž na svět hledí a ty věci, 100 které sú světa, před tváří mají, ty pak, které sú nebeské, jako zzadu mají. Protož potřebie jest jim, aby často napomínáni byli, aby se k nebeským věcem obrátili. Jakož die Izaiáš XXX.: »Smi- luje ť se nad tebú Pán« etc. A dopoviedá: »A dá ť tobě Pán chléb auzký«, totiž těch božských daruov dává okusiti v mieru, »též 105 i svých vod živých, a neučiní ť, aby se zdálil od tebe učitel tvuoj«, totiž Duch svatý a Kristus. »A oči tvé duchovnie uzřie přikazatele a za tebú napomínati tě bude«, totiž od těch duchovních, nebes- kých napomínati bude tebe a ponúkati, aby se k nebeským věcem obrátil, takže, když k světu patřie jako tváří zemskau, nebeské 110 věci sau jim jako zzadu. Protož častokrát mají napomínanie, aby se upokojili a k nebeským věcem se obrátili. A die: »Tato ť jest cesta, choďtež po nie«, totiž tak, abychom, naplniece přikázanie 13а2 81 Podle Pís. Šal. 2, 7 — 83 Podle Pís. Šal. 2, 10 — 84 Pís. Šal. 2, 15 — 103 Iz. 30, 19 — 104 Podle Iz. 30, 20 — 107 Podle Iz. 30, 20 a 21 — 112 Iz. 30, 21
Strana 41
I. 41 13b1 Páně, k nebeským věcem se obrátili. Protož, jako Jan potřebo- 115 val napomenutie, aby věrní se sem obrátili, aby o nich péči měl a je napomínal, tak i my činiti máme, abychom se často napo- mínali, abychom od zemských věcí k nebeským se obrátili. I die: »Uslyšal sem hlas jako traubu«. Trauba ponauká Trauba kázanie k boji, k slavnosti. Na znamenie, že řeči, kteréž sau jemu zjeveny, 120 má křesťanóm jako trauba trúbiti, aby se lidé probudili proti zlosti Antikristově i všelikému hřiechu, tak, aby lidé doufánie měli o Bohu, naději v Boha, a aby želeli hřiechuov a opatřili se proti nepřáteluom vidomým i nevidomým. A k tomu mají napo- mínáni býti jako trubau, aby přemáhali hřiechy, svuoj jazyk, 125 své srdce, své smysly a žádosti i myšlenie. A když přemáhají ne- přátely, mají se napomínati slovem Páně jako trubau k vděčnosti veliké z daruov Páně. Také hruozu na hříšníky púštěti jesti ť trúbiti. Protož ve čtení Jan slove syn hromu, nebo boží saudy hrozné očima lidskýma předkládá, aby se jich báli. 130 A die: »Což vidíš, které ť věci sau zjeveny, napiš na knihách«. Nenie k pravdě podobné, aby tehdáž na ostrově měl pargamen a černidlo, ale »napiš vnitř v mysli«. Nebo jako dal jemu Pán viděnie, tak dal pamět ku pamatování všech věcí potřebných. Nebo apoštolé nepotřebovali kněh, jediné 135 pro nás. A z toho máme rozuměti, že Kristus v smrtedlném životě nedokonale jim božské věci zjevil, ale po seslání Ducha svatého dokonalejí, a tuto opět u vidění jiným obyčejem. Neb oni světí apoštolé byli sú jakožto hvězdy na nebi moci veliké. A o těchto knihách na konci kněh bude povědieno, kterak knihy svědomie Knihy svědomie 13b2 140 našeho budú otevřieny a naši hřiechové spatřieni budau. A die: »Pošli sedmi zboruom«. Najprvé má člověk viděti a rozuměti potřebné věci viery a potom v pamět vložiti jako v knihy napsati a pak skutkem vyplniti tak, aby nadarmo těch věcí nepřijímal a potom aby také ty věci svým bližním hlaupěj- 145 ším zvěstoval. Protož praví: »Pošli«, aby oni také jsauc naučeni života polepšili. Kněh nepotřebo- va Syn hromu Sermo 11. Přikazuje Janovi, aby napsal a poslal sedmi zboróm, kteříž vyznamenávají všecku cierkev obec- nú. A což jim píše, vší cierkvi píše, jakož i Kristus, co jest uče- dlníkóm svým mluvil, mnohé věci mluvil cierkvi svaté. A co pro- Clerkev obecná znamena se 128 Marek 3, 17 — 139 Zj. 20, 12
I. 41 13b1 Páně, k nebeským věcem se obrátili. Protož, jako Jan potřebo- 115 val napomenutie, aby věrní se sem obrátili, aby o nich péči měl a je napomínal, tak i my činiti máme, abychom se často napo- mínali, abychom od zemských věcí k nebeským se obrátili. I die: »Uslyšal sem hlas jako traubu«. Trauba ponauká Trauba kázanie k boji, k slavnosti. Na znamenie, že řeči, kteréž sau jemu zjeveny, 120 má křesťanóm jako trauba trúbiti, aby se lidé probudili proti zlosti Antikristově i všelikému hřiechu, tak, aby lidé doufánie měli o Bohu, naději v Boha, a aby želeli hřiechuov a opatřili se proti nepřáteluom vidomým i nevidomým. A k tomu mají napo- mínáni býti jako trubau, aby přemáhali hřiechy, svuoj jazyk, 125 své srdce, své smysly a žádosti i myšlenie. A když přemáhají ne- přátely, mají se napomínati slovem Páně jako trubau k vděčnosti veliké z daruov Páně. Také hruozu na hříšníky púštěti jesti ť trúbiti. Protož ve čtení Jan slove syn hromu, nebo boží saudy hrozné očima lidskýma předkládá, aby se jich báli. 130 A die: »Což vidíš, které ť věci sau zjeveny, napiš na knihách«. Nenie k pravdě podobné, aby tehdáž na ostrově měl pargamen a černidlo, ale »napiš vnitř v mysli«. Nebo jako dal jemu Pán viděnie, tak dal pamět ku pamatování všech věcí potřebných. Nebo apoštolé nepotřebovali kněh, jediné 135 pro nás. A z toho máme rozuměti, že Kristus v smrtedlném životě nedokonale jim božské věci zjevil, ale po seslání Ducha svatého dokonalejí, a tuto opět u vidění jiným obyčejem. Neb oni světí apoštolé byli sú jakožto hvězdy na nebi moci veliké. A o těchto knihách na konci kněh bude povědieno, kterak knihy svědomie Knihy svědomie 13b2 140 našeho budú otevřieny a naši hřiechové spatřieni budau. A die: »Pošli sedmi zboruom«. Najprvé má člověk viděti a rozuměti potřebné věci viery a potom v pamět vložiti jako v knihy napsati a pak skutkem vyplniti tak, aby nadarmo těch věcí nepřijímal a potom aby také ty věci svým bližním hlaupěj- 145 ším zvěstoval. Protož praví: »Pošli«, aby oni také jsauc naučeni života polepšili. Kněh nepotřebo- va Syn hromu Sermo 11. Přikazuje Janovi, aby napsal a poslal sedmi zboróm, kteříž vyznamenávají všecku cierkev obec- nú. A což jim píše, vší cierkvi píše, jakož i Kristus, co jest uče- dlníkóm svým mluvil, mnohé věci mluvil cierkvi svaté. A co pro- Clerkev obecná znamena se 128 Marek 3, 17 — 139 Zj. 20, 12
Strana 42
42 Kapitola Efezu výklad (černě:) vel pád hluboký Druhý výklad Studnice Třetí výklad roci lidu izrahelskému mluvievali, z toho též lidu křesťanskému 5 sú mluvievali; takéž i tuto. A protož ne nadarmo pokládají se tuto jména těch zboruov. Nebo, když psal zboru efezskému neb jinému, tehdy potom vece: »Kto má uši k slyšení, slyš!« Tiem oznamuje, že, což tomu zboru se mluví, také vší cierkvi svaté se mluví. Protož nepraví: »Ten zbor slyš«, ale: »Kto má uši k« etc. 10 Tak, což Korintským aneb Efezským píše apoštol aneb Izaiáš Židóm, nám také píší. Protož neuhazují na úmysl Ducha svatého, kteříž písem prorockých k sobě neobracují. A pokládají se jména zboruov. Nebo najposlednější cierkev, jenž jest dcera cierkve svaté prvotnie, má týmiž jmény jmenována 15 býti a úžitku docházeti jmen, jakož její matka jmenována bieše. Protož najprvnější cierkev jest Efezská a vyznamenává se cierkev svatá. Efezus vykládá se padlý, hluboký nebo rada nebo vuole má. Tak lid efezský, tak i po jiných zbořích byl lid. Neb z toho lidu byl těžký pád v hřiechy, v slepotu, v modlářstvie. A kteříž 20 tak padli, skrze pastýře od Boha poslané jako anjely, když jim kázali, přill šlo jim divné osvícenie a sebe samých i Boha pozná- nie. To bylo netoliko vo Efezských, ale o všech obcech křesťan- ských; všudy byli hrozní a těžcí pádové, že těžce shřešili; ale káli se a potom se zase nenavracovali, jako nynie křesťané odvra- 25 cují se častokrát v hřiechy po častých zpovědech a přijímanie těla a krve Páně. Protož tuto skrz jednu stranu křesťanuov, jako Efezské, vyznamenává se všecka cierkev svatá, jejiežto audové padali sú. Druhé, Efezus vykládá se rada. Nebo po tom pádu osvíceni 30 od Pána vždycky Ducha božieho radau a svatých pastýřuov zpravovali se, k nim jakožto k studnicem se utiekajíce a rady jich slyšiece. A to netoliko pravé bylo vo Efezu, ale o všem lidu křes- ťanském, kterak sú rad božích a svatých následovali. Protož Efezus všecku cierkev znamená, ačkoli bylo jméno přivlastněného 35 města. Třetie, Efezus slove vuole má, totiž prvé, ačkoli lid ten těžce padl, mé však rady přijali, mau vuoli poznali a k vyplnění jie sebe sami vydali a seznali sú, že všeliká lidská vuole postúpiti má božské vuoli. A tu sú se naučili řiekati: »Budiž vuole tvá jako 40 v nebi i v zemi«; tu se naučili svú vuoli vždycky božské vuoli 14a1 O vuoli boží zna- menaj 8 Zj. 2, 7; 2, 11; 2, 17; 2, 29; 3, 6; 3, 13; 3, 22 — 18 Srovnej Jero- nyma (Liber de nominibus hebraicis, M L 23 c. 857/8): Ephesum, voluntas mea, sive consilium meum — 40 Mat. 6, 10; Luk. 11, 2
42 Kapitola Efezu výklad (černě:) vel pád hluboký Druhý výklad Studnice Třetí výklad roci lidu izrahelskému mluvievali, z toho též lidu křesťanskému 5 sú mluvievali; takéž i tuto. A protož ne nadarmo pokládají se tuto jména těch zboruov. Nebo, když psal zboru efezskému neb jinému, tehdy potom vece: »Kto má uši k slyšení, slyš!« Tiem oznamuje, že, což tomu zboru se mluví, také vší cierkvi svaté se mluví. Protož nepraví: »Ten zbor slyš«, ale: »Kto má uši k« etc. 10 Tak, což Korintským aneb Efezským píše apoštol aneb Izaiáš Židóm, nám také píší. Protož neuhazují na úmysl Ducha svatého, kteříž písem prorockých k sobě neobracují. A pokládají se jména zboruov. Nebo najposlednější cierkev, jenž jest dcera cierkve svaté prvotnie, má týmiž jmény jmenována 15 býti a úžitku docházeti jmen, jakož její matka jmenována bieše. Protož najprvnější cierkev jest Efezská a vyznamenává se cierkev svatá. Efezus vykládá se padlý, hluboký nebo rada nebo vuole má. Tak lid efezský, tak i po jiných zbořích byl lid. Neb z toho lidu byl těžký pád v hřiechy, v slepotu, v modlářstvie. A kteříž 20 tak padli, skrze pastýře od Boha poslané jako anjely, když jim kázali, přill šlo jim divné osvícenie a sebe samých i Boha pozná- nie. To bylo netoliko vo Efezských, ale o všech obcech křesťan- ských; všudy byli hrozní a těžcí pádové, že těžce shřešili; ale káli se a potom se zase nenavracovali, jako nynie křesťané odvra- 25 cují se častokrát v hřiechy po častých zpovědech a přijímanie těla a krve Páně. Protož tuto skrz jednu stranu křesťanuov, jako Efezské, vyznamenává se všecka cierkev svatá, jejiežto audové padali sú. Druhé, Efezus vykládá se rada. Nebo po tom pádu osvíceni 30 od Pána vždycky Ducha božieho radau a svatých pastýřuov zpravovali se, k nim jakožto k studnicem se utiekajíce a rady jich slyšiece. A to netoliko pravé bylo vo Efezu, ale o všem lidu křes- ťanském, kterak sú rad božích a svatých následovali. Protož Efezus všecku cierkev znamená, ačkoli bylo jméno přivlastněného 35 města. Třetie, Efezus slove vuole má, totiž prvé, ačkoli lid ten těžce padl, mé však rady přijali, mau vuoli poznali a k vyplnění jie sebe sami vydali a seznali sú, že všeliká lidská vuole postúpiti má božské vuoli. A tu sú se naučili řiekati: »Budiž vuole tvá jako 40 v nebi i v zemi«; tu se naučili svú vuoli vždycky božské vuoli 14a1 O vuoli boží zna- menaj 8 Zj. 2, 7; 2, 11; 2, 17; 2, 29; 3, 6; 3, 13; 3, 22 — 18 Srovnej Jero- nyma (Liber de nominibus hebraicis, M L 23 c. 857/8): Ephesum, voluntas mea, sive consilium meum — 40 Mat. 6, 10; Luk. 11, 2
Strana 43
I. 43 připodobňovati a poddávati se a věří, že vždycky tak lépe jest, kterak Buoh chce, více, nežli kterak bychom my chtěli. Protož vuole lidská vždycky má postúpiti boží vuoli a má člověk žádati, 45 aby jeho vuole ne jiné chtěla, než což boží vuole chce. »Jestliže ty ráčíš, abych já větší« etc., »buď tvá vuole! Tento zámutek, protivenstvie, jest-li tvé vuole a našeho spasenie, rač nám je dáti!« Protož to bylo do toho lidu někdy, že, ač jest byl padl v hřiechy, však potom rad božích vyhledával a vuoli boží ve všech věcech se 50 podkládal vědúce, že nenie dokonalejšieho a bezpečnějšieho, jediné když na vuoli boží uhazovali. A to o vší cierkvi pravé bylo, takže, jako slunce a měsíc jeho poslúchají vuole, tak i jich vuole byla. Protož apoštol obět rozumnú obětuje die: »Najmilejšie! Zkušu- jíce, která by byla vuole boží dobrá« etc. A to netoliko Efezským, 55 ale vší cierkvi příleží, jako i, což koli Korintským o svátosti těla a krve Páně psal, ke vší cierkvi patří. Tak v Efezu byli sú, že padše rady Páně potom oblibovali. Protož die David: »Zdali ten, ktož padá, nepovstane?«, totiž, chce-li, povstane, jediné pilnost přičině. A ten lid Pán nazývá Efezský, totiž vuoli svú. Protož skrz 60 Izaiáše (LXII.°) die: »Nebudeš slauti viece zpustlá, totiž jako s' slaula, když s' padla skrz hřiechy těžké, ale slauti budeš vuole má, nebo mau vuoli plniti budeš. Neb se zalíbilo Pánu v tobě, aby tě navštievil. A nebude ť země, totiž srdce tvé a život tvuoj nebude zpuštěný, ale bydliti bude mládenec s pannú, totiž v bázni 65 Páně čistotu zachovávajiece v tom lidu. A radovati se bude nevěsta a duše Kristu usnaubená s Kristem radovati se bude, kteříž prvé zlau radostí a kocháním tohoto světa radovali se. A Pán Buoh radovati se bude na zdech tvých, Jeruzaléme, totiž zprávcích tvých, kteréž sem dal tobě jako zed, na nichž sem postavil strážné, 70 aby vystřiehali tě. Protož, kteří se rozpomínáte na dobrodínie Páně, nechtějte mlčeti, ale važte sobě ty věci«. Tak k skonání světa po zkažení království Antikristova obnoví se královstvie božie v srdcích lidských. Protož týmiž jmény dcera má jmenována býti jako matka jejie; protož lid křesťanský má slúti Efezský, 14b1 75 hluboce padlý. Nebo kdy sau viece padali lidé v hřiechy než nynie, v většie pokrytstvie, ač se i kají? Však Efezus jako i Magda- lena v nebi slove hříšnice. A z čím větších hřiechuov vytaženi bývají hřiešníci, tiem větší jest sláva Páně. Protož lid křesťanský, kteříž nynie pravým srdcem obracují se k Bohu a těžce byli shře- 14a2 Lid efezský Obnovenie krá- lovstvie 53 Podle Řím. 12, 2 — 57 Podle Ž. 34, 20 a Přísl. 24, 16 — 60 nn. Podle Iz. 62, 4 až 6
I. 43 připodobňovati a poddávati se a věří, že vždycky tak lépe jest, kterak Buoh chce, více, nežli kterak bychom my chtěli. Protož vuole lidská vždycky má postúpiti boží vuoli a má člověk žádati, 45 aby jeho vuole ne jiné chtěla, než což boží vuole chce. »Jestliže ty ráčíš, abych já větší« etc., »buď tvá vuole! Tento zámutek, protivenstvie, jest-li tvé vuole a našeho spasenie, rač nám je dáti!« Protož to bylo do toho lidu někdy, že, ač jest byl padl v hřiechy, však potom rad božích vyhledával a vuoli boží ve všech věcech se 50 podkládal vědúce, že nenie dokonalejšieho a bezpečnějšieho, jediné když na vuoli boží uhazovali. A to o vší cierkvi pravé bylo, takže, jako slunce a měsíc jeho poslúchají vuole, tak i jich vuole byla. Protož apoštol obět rozumnú obětuje die: »Najmilejšie! Zkušu- jíce, která by byla vuole boží dobrá« etc. A to netoliko Efezským, 55 ale vší cierkvi příleží, jako i, což koli Korintským o svátosti těla a krve Páně psal, ke vší cierkvi patří. Tak v Efezu byli sú, že padše rady Páně potom oblibovali. Protož die David: »Zdali ten, ktož padá, nepovstane?«, totiž, chce-li, povstane, jediné pilnost přičině. A ten lid Pán nazývá Efezský, totiž vuoli svú. Protož skrz 60 Izaiáše (LXII.°) die: »Nebudeš slauti viece zpustlá, totiž jako s' slaula, když s' padla skrz hřiechy těžké, ale slauti budeš vuole má, nebo mau vuoli plniti budeš. Neb se zalíbilo Pánu v tobě, aby tě navštievil. A nebude ť země, totiž srdce tvé a život tvuoj nebude zpuštěný, ale bydliti bude mládenec s pannú, totiž v bázni 65 Páně čistotu zachovávajiece v tom lidu. A radovati se bude nevěsta a duše Kristu usnaubená s Kristem radovati se bude, kteříž prvé zlau radostí a kocháním tohoto světa radovali se. A Pán Buoh radovati se bude na zdech tvých, Jeruzaléme, totiž zprávcích tvých, kteréž sem dal tobě jako zed, na nichž sem postavil strážné, 70 aby vystřiehali tě. Protož, kteří se rozpomínáte na dobrodínie Páně, nechtějte mlčeti, ale važte sobě ty věci«. Tak k skonání světa po zkažení království Antikristova obnoví se královstvie božie v srdcích lidských. Protož týmiž jmény dcera má jmenována býti jako matka jejie; protož lid křesťanský má slúti Efezský, 14b1 75 hluboce padlý. Nebo kdy sau viece padali lidé v hřiechy než nynie, v většie pokrytstvie, ač se i kají? Však Efezus jako i Magda- lena v nebi slove hříšnice. A z čím větších hřiechuov vytaženi bývají hřiešníci, tiem větší jest sláva Páně. Protož lid křesťanský, kteříž nynie pravým srdcem obracují se k Bohu a těžce byli shře- 14a2 Lid efezský Obnovenie krá- lovstvie 53 Podle Řím. 12, 2 — 57 Podle Ž. 34, 20 a Přísl. 24, 16 — 60 nn. Podle Iz. 62, 4 až 6
Strana 44
44 Kapitola Rady boži při- jímati Efesus Vuoli Páně plniti Smyrnenský Dionysius Píseň šili, slove Efesus. V kterémžto lidu i rady boží mají se rozmáhati. 80 Jakož Duch svatý radí tak, aby jako v uzdu vešli (David): »V o- hlavi a uzdau čelisti jich sevři« etc., aby ne vedlé rad lidských, ale božských zpravováni byli. A protož tento lid má slúti Efesus, kterýž tak radami Páně zpravuje se. Třetie, aby vuoli Páně ve všem plnili. Nebo, kdyby byla tak 85 veliká viera jako v prvotní cierkvi svaté, matce naší, tehdy by ve všech věcech božskau vuoli své předkládal, takže by ani jedné hodiny chtěl živ býti ani štěstie mieti, jediné v čemž by byla vuole Páně, tak, aby řeč Izaiáše napřed pověděná naplnila se: »Již nebudeš slauti opuštěná, ale vuole má v nich, takže v lidu 90 tom mládenec s pannau přebývati bude v čistotě, a opustiece potěšení tohoto světa, toliko se Pánem Kristem potěšenie hledati budau, více a více se v něm radujíce«. Protož řeči Zjevenie píší se Efezským, těm, kteříž, ač těžce sú shřešili, však povstávají a svú vuoli již božské poddávají vuoli, ve všem boží vuoli chtiece 95 plniti. Smyrnenský také zbor nebo lid zvláštní křesťanský vykládá se pieseň a byli se obrátili k Bohu. Kteřížto, když zarmucováni byli od protivníkuov viery, však obrátivše se k Bohu, v zámut- cích naději majíce, radovali se a zpievali pieseň jako v boji dou- 100 14b2 fajíce, že nepřátelé, chtiece uškoditi jim, i prospěli jim. A jakož praví Dionyzius (De ecclesiastica jierarchia), v kostelích žalmy a proroctvie zpievali. A slovú Smyrnenští pieseň. Nebo nepřátelé o lidu božím piesničky skládali ku posměchu a k rauhaní jich. Oni však toho nedbali, neb od Pána byli posilněni a byli v svých 105 srdcích svorní; kteréžto svornosti nynie ti, kteříž se jmenují stránkú boží, nemají, protož nemohú zpievati písničky. Jako David praví: »Zpievajte Pánu píseň novú«, když jest život nový, nové osvícenie, nové Ducha svatého okušenie. Kdybychom se tak měli, tehdy bychom na písně posměšné a rauhavé netbali, ale 110 pieseň Pánu duchovní zpievali bychom. Jako die apoštol: »V chva- lách, v písničkách a v žalmích«. Neb, když člověk jest bez hřiechu, veselí se a raduje v Pánu Bohu. Nebo dobrým oboje se mísí, i bolest a lkánie na hřiechy, i nadějí se pozdvihovali k Bohu radujíce se. A těm se Zjevenie posielá. 115 81 Podle Ž. 32, 9 — 90 Podle Iz. 62, 4 nn. — 97 n. Srovnej Jero- nyma (Liber de nominibus hebraicis, M L 23 c. 857/8): Smyrnae, cantico corum — 102 Dionys. Areop., De eccles. hier. c. III. (M G 3, c. 425 a 430) 108 Z. 96, 1; 98, 1 — 111 Efez. 5, 19
44 Kapitola Rady boži při- jímati Efesus Vuoli Páně plniti Smyrnenský Dionysius Píseň šili, slove Efesus. V kterémžto lidu i rady boží mají se rozmáhati. 80 Jakož Duch svatý radí tak, aby jako v uzdu vešli (David): »V o- hlavi a uzdau čelisti jich sevři« etc., aby ne vedlé rad lidských, ale božských zpravováni byli. A protož tento lid má slúti Efesus, kterýž tak radami Páně zpravuje se. Třetie, aby vuoli Páně ve všem plnili. Nebo, kdyby byla tak 85 veliká viera jako v prvotní cierkvi svaté, matce naší, tehdy by ve všech věcech božskau vuoli své předkládal, takže by ani jedné hodiny chtěl živ býti ani štěstie mieti, jediné v čemž by byla vuole Páně, tak, aby řeč Izaiáše napřed pověděná naplnila se: »Již nebudeš slauti opuštěná, ale vuole má v nich, takže v lidu 90 tom mládenec s pannau přebývati bude v čistotě, a opustiece potěšení tohoto světa, toliko se Pánem Kristem potěšenie hledati budau, více a více se v něm radujíce«. Protož řeči Zjevenie píší se Efezským, těm, kteříž, ač těžce sú shřešili, však povstávají a svú vuoli již božské poddávají vuoli, ve všem boží vuoli chtiece 95 plniti. Smyrnenský také zbor nebo lid zvláštní křesťanský vykládá se pieseň a byli se obrátili k Bohu. Kteřížto, když zarmucováni byli od protivníkuov viery, však obrátivše se k Bohu, v zámut- cích naději majíce, radovali se a zpievali pieseň jako v boji dou- 100 14b2 fajíce, že nepřátelé, chtiece uškoditi jim, i prospěli jim. A jakož praví Dionyzius (De ecclesiastica jierarchia), v kostelích žalmy a proroctvie zpievali. A slovú Smyrnenští pieseň. Nebo nepřátelé o lidu božím piesničky skládali ku posměchu a k rauhaní jich. Oni však toho nedbali, neb od Pána byli posilněni a byli v svých 105 srdcích svorní; kteréžto svornosti nynie ti, kteříž se jmenují stránkú boží, nemají, protož nemohú zpievati písničky. Jako David praví: »Zpievajte Pánu píseň novú«, když jest život nový, nové osvícenie, nové Ducha svatého okušenie. Kdybychom se tak měli, tehdy bychom na písně posměšné a rauhavé netbali, ale 110 pieseň Pánu duchovní zpievali bychom. Jako die apoštol: »V chva- lách, v písničkách a v žalmích«. Neb, když člověk jest bez hřiechu, veselí se a raduje v Pánu Bohu. Nebo dobrým oboje se mísí, i bolest a lkánie na hřiechy, i nadějí se pozdvihovali k Bohu radujíce se. A těm se Zjevenie posielá. 115 81 Podle Ž. 32, 9 — 90 Podle Iz. 62, 4 nn. — 97 n. Srovnej Jero- nyma (Liber de nominibus hebraicis, M L 23 c. 857/8): Smyrnae, cantico corum — 102 Dionys. Areop., De eccles. hier. c. III. (M G 3, c. 425 a 430) 108 Z. 96, 1; 98, 1 — 111 Efez. 5, 19
Strana 45
L. 45 15a1 Pergamus vykládá se rozdělenie rohuov. Rohové v Písmě Pergamus Rohy co sú vyznamenávají královstvie. Viděl Daniel rohy, totiž moci králov- ství. Protož znamenají mocné dary Ducha svatého, kteříž sú jako královstvie, a že Pán svým věrným rozděluje dary podlé mož- 120 nosti lidské, jednomu každému podlé miery své. Nebo, když by lid shřešil a potom činí pokánie, tehdy Pán tomu lidu dává veliké mocné dary, jimiž proti nepřáteluom jako rohy odpierati budau. A zvláště die rozdělenie. Jako apoštolé byli sú rozděleni po světě, tak někdy k jiným bývají posieláni a jiní k jiným. Ještě jest 125 i jiné rozdělenie, že, když lid z hřiechuov povstane a pieseň pro-Rozdělenie dobré zpěvovati bude v zámutcích, tehdy přichází rozdělenie rohuov, totiž rozdělenie královstvie Antikristova od království Kristova, takže!! Pán dá svým poznati, kteří sú strana Antikristova a kteří Kristova, ačkoli přijímají na se zpuosobu svatosti, takže dáno 130 bude věrným, že to, což nenie z Boha, bude zavrženo, a co jest z Boha, to pozná. A tak dáno bude člověku poznati mezi králov- stvím Antikristovým a Kristovým, takže toho, jenž se tají pod zpuosobú svatosti, bude se uměti vyvarovati. Jako die Jeremiáš: »Oddělíš-li drahú věc od chaterné, jako usta má budeš«. Ktož 135 umie myšlenie dobrá ode zlých oddělovati, usta Páně jest a rohem. Thiatira vykládá se osvícená, takže to apoštola na nich se plní: »Byli ste někdy temnosti, ale nynie světlo v Pánu«, takže viece a hojnějí má lid prospievati, aby více osvěcoval se Sardis počátek pěknosti slove. Nebo více z osvícení božieho, 140 učiněného v srdcích lidských, a v tom osvícení počínají poznávati ho a jeho krásu, kterýž die: »Já ť sem Alfa i OKmega«. Nebo všeliké krásy vnitřnie Kristus jest počátek v dušech lidských a počnú vlastní krásu poznávati své duše. Také v sobě budau mieti takoví Krista, jenž jest počátek pěknosti, a z toho Bohu 145 dieky vzdávati budau a neosobují sobě cti aneb chvály. A tehdy těmito jmény jmenovaní jsúce budú hodni čísti Zjevenie, nebo takovým se posielají tyto knihy. Mluví Kristus: »Tak svěť světlo vaše, ať vidie skutky vaše« etc. Nebo tak mají Pergamus Thiatira Sardis 116 Jeronym (Liber de nominibus hebraicis, M L 23, c. 857/8): Per- gamo, dividenti cornua eorum, vel. dissecanti vallem — 117 Dan. 7, 7: 7, 20; 7, 24 — 120 své; pův.: jeho, to je však škrtnuto a je nadepsáno: své. Tak i místo: by pův. bylo: jest — 134 Jer. 15, 19 — 135 Marginální slovo Pergamus náleží snad do textu před slovo rohem. Pův. místo rohem ps.: nešep- lavý, ale slovo to bylo škrtnuto a nadepsáno: rohem — 137 Efez. 5, 8 — 139 Jeronym l. c.: Sardis, principi pulchritudinis — 141 Psáno jen: O Zj. 1, 8 — 148 Mat. 5, 16
L. 45 15a1 Pergamus vykládá se rozdělenie rohuov. Rohové v Písmě Pergamus Rohy co sú vyznamenávají královstvie. Viděl Daniel rohy, totiž moci králov- ství. Protož znamenají mocné dary Ducha svatého, kteříž sú jako královstvie, a že Pán svým věrným rozděluje dary podlé mož- 120 nosti lidské, jednomu každému podlé miery své. Nebo, když by lid shřešil a potom činí pokánie, tehdy Pán tomu lidu dává veliké mocné dary, jimiž proti nepřáteluom jako rohy odpierati budau. A zvláště die rozdělenie. Jako apoštolé byli sú rozděleni po světě, tak někdy k jiným bývají posieláni a jiní k jiným. Ještě jest 125 i jiné rozdělenie, že, když lid z hřiechuov povstane a pieseň pro-Rozdělenie dobré zpěvovati bude v zámutcích, tehdy přichází rozdělenie rohuov, totiž rozdělenie královstvie Antikristova od království Kristova, takže!! Pán dá svým poznati, kteří sú strana Antikristova a kteří Kristova, ačkoli přijímají na se zpuosobu svatosti, takže dáno 130 bude věrným, že to, což nenie z Boha, bude zavrženo, a co jest z Boha, to pozná. A tak dáno bude člověku poznati mezi králov- stvím Antikristovým a Kristovým, takže toho, jenž se tají pod zpuosobú svatosti, bude se uměti vyvarovati. Jako die Jeremiáš: »Oddělíš-li drahú věc od chaterné, jako usta má budeš«. Ktož 135 umie myšlenie dobrá ode zlých oddělovati, usta Páně jest a rohem. Thiatira vykládá se osvícená, takže to apoštola na nich se plní: »Byli ste někdy temnosti, ale nynie světlo v Pánu«, takže viece a hojnějí má lid prospievati, aby více osvěcoval se Sardis počátek pěknosti slove. Nebo více z osvícení božieho, 140 učiněného v srdcích lidských, a v tom osvícení počínají poznávati ho a jeho krásu, kterýž die: »Já ť sem Alfa i OKmega«. Nebo všeliké krásy vnitřnie Kristus jest počátek v dušech lidských a počnú vlastní krásu poznávati své duše. Také v sobě budau mieti takoví Krista, jenž jest počátek pěknosti, a z toho Bohu 145 dieky vzdávati budau a neosobují sobě cti aneb chvály. A tehdy těmito jmény jmenovaní jsúce budú hodni čísti Zjevenie, nebo takovým se posielají tyto knihy. Mluví Kristus: »Tak svěť světlo vaše, ať vidie skutky vaše« etc. Nebo tak mají Pergamus Thiatira Sardis 116 Jeronym (Liber de nominibus hebraicis, M L 23, c. 857/8): Per- gamo, dividenti cornua eorum, vel. dissecanti vallem — 117 Dan. 7, 7: 7, 20; 7, 24 — 120 své; pův.: jeho, to je však škrtnuto a je nadepsáno: své. Tak i místo: by pův. bylo: jest — 134 Jer. 15, 19 — 135 Marginální slovo Pergamus náleží snad do textu před slovo rohem. Pův. místo rohem ps.: nešep- lavý, ale slovo to bylo škrtnuto a nadepsáno: rohem — 137 Efez. 5, 8 — 139 Jeronym l. c.: Sardis, principi pulchritudinis — 141 Psáno jen: O Zj. 1, 8 — 148 Mat. 5, 16
Strana 46
46 Kapitola Philadelfia Laodicia Pán Buoh pro svuoj lid mnoho čini býti příkladní v obcování, aby od protivníkuov nic zlého na li- dech se nenašlo. Ta ť jest zajisté krása, o niež David die: »Slyš, 150 dcero, a viz, nakloň ucha svého a zapomeň na lid svuoj«, totiž první zlý, zlé tovařistvo, »nebo požádal král krásy tvé«. Jiní milují peníze, ale on, Kristus, toliko krásu duše. A když lid bude tak krásný na duši a k Kristu patřiti bude, jenž jest počátek té krásy, tehdy bude sardinský. Philadelphia vyklá dá se: Spasuje dědictvie aneb přídržícieho se Pána. A vyznamenává se, že v zámutcích světa těžkých dábel hledá s svými audy, aby cierkev oblúpil od dobrých věcí od Boha daných, aby se k světu obrátila; ale Pán vysvobodí své dědictvie, když nezpýchají, ale k Kristu, počátku krásy, patřiti budau. 160 A protož dobří křesťané slovau philadelfinští, totiž lid ten, kterýž Buoh zachovává v dobrém začatém. Nebo kto by nynie byl mohl setrvati v tak velikých hruozách, kdyby Buoh nevysvobozoval a nezachovával? A to těm dáno bývá, kteřížto ve všech věcech ne své, ale boží chvály hledají. Jimžto die Pán: »Nehledajte chvály, 165 dosti ť jest, když ode mne chváleni budete«. Laodicia, kteréž obci i apoštol psal (kteréžto epištoly mnozí nemají), vykládá se pokolenie milostné, totiž Bohu. Nebo kterým Buoh dává svú radu a z těžkých vyvodí hřiechuov a svú vuoli jim oznamuje, v nich se raduje a oni v něm, a osvěcuje je více a více 170 a dává, aby všecky věci dobré Bohu připisovali a aby byli jeho zvláštnie dědictvie, jeho pole, jeho vinnice. Protož to pokolenie jest milostné jemu. Neb nemuož město skryto býti na hoře po- stavené; kteří sú vysokého života, nemohú se tajiti, aby nebyli za příklad jiným. Někdy ne lid boží, ne milá Páně, a již milostné 175 Bohu pokolenie. Protož tak tento lid takový nynější týmž jménem slauti má jako prvotní cierkev, aby slaul Sion, Jerusalem, Sardis, Laodicia etc. A protož poslal apoštoly k lidu tomu, kterýž miloval. I die Otec Kristu: »Pros ode mne, a dám tobě národy dědictvie tvé«. A sám die: »Já milujície sebe miluji«. A protož pro tento 180 svuoj národ Pán, kterýžto velmi miluje, velí vzchoditi slunci svému i měsíci a dešť dává etc. Pro ten dával na paušti mannu 150 Ž. 45, 11 n. — 156 Jeronym l. c.: Filadelphia, salvans haerentem Domino — Nad Spasuje je červeně (pův. písařem) napsáno: Vysvobozuje — 165 Podle Jana 5, 44 — 167—168 Jeronym l. c.: Laodicia, tribus amabilis Domini, sive fuerunt in vomitu — O apokryfním listě Laodicejským viz Sýkoru, Úvod I. str. 97. Český překlad tohoto listu je i v některých starých biblích českých (na př. z r. 1488) — 173 Mat. 5, 14 — 179 Ž. 2, 8 — 180 Přísl. 8, 17 155 15a2
46 Kapitola Philadelfia Laodicia Pán Buoh pro svuoj lid mnoho čini býti příkladní v obcování, aby od protivníkuov nic zlého na li- dech se nenašlo. Ta ť jest zajisté krása, o niež David die: »Slyš, 150 dcero, a viz, nakloň ucha svého a zapomeň na lid svuoj«, totiž první zlý, zlé tovařistvo, »nebo požádal král krásy tvé«. Jiní milují peníze, ale on, Kristus, toliko krásu duše. A když lid bude tak krásný na duši a k Kristu patřiti bude, jenž jest počátek té krásy, tehdy bude sardinský. Philadelphia vyklá dá se: Spasuje dědictvie aneb přídržícieho se Pána. A vyznamenává se, že v zámutcích světa těžkých dábel hledá s svými audy, aby cierkev oblúpil od dobrých věcí od Boha daných, aby se k světu obrátila; ale Pán vysvobodí své dědictvie, když nezpýchají, ale k Kristu, počátku krásy, patřiti budau. 160 A protož dobří křesťané slovau philadelfinští, totiž lid ten, kterýž Buoh zachovává v dobrém začatém. Nebo kto by nynie byl mohl setrvati v tak velikých hruozách, kdyby Buoh nevysvobozoval a nezachovával? A to těm dáno bývá, kteřížto ve všech věcech ne své, ale boží chvály hledají. Jimžto die Pán: »Nehledajte chvály, 165 dosti ť jest, když ode mne chváleni budete«. Laodicia, kteréž obci i apoštol psal (kteréžto epištoly mnozí nemají), vykládá se pokolenie milostné, totiž Bohu. Nebo kterým Buoh dává svú radu a z těžkých vyvodí hřiechuov a svú vuoli jim oznamuje, v nich se raduje a oni v něm, a osvěcuje je více a více 170 a dává, aby všecky věci dobré Bohu připisovali a aby byli jeho zvláštnie dědictvie, jeho pole, jeho vinnice. Protož to pokolenie jest milostné jemu. Neb nemuož město skryto býti na hoře po- stavené; kteří sú vysokého života, nemohú se tajiti, aby nebyli za příklad jiným. Někdy ne lid boží, ne milá Páně, a již milostné 175 Bohu pokolenie. Protož tak tento lid takový nynější týmž jménem slauti má jako prvotní cierkev, aby slaul Sion, Jerusalem, Sardis, Laodicia etc. A protož poslal apoštoly k lidu tomu, kterýž miloval. I die Otec Kristu: »Pros ode mne, a dám tobě národy dědictvie tvé«. A sám die: »Já milujície sebe miluji«. A protož pro tento 180 svuoj národ Pán, kterýžto velmi miluje, velí vzchoditi slunci svému i měsíci a dešť dává etc. Pro ten dával na paušti mannu 150 Ž. 45, 11 n. — 156 Jeronym l. c.: Filadelphia, salvans haerentem Domino — Nad Spasuje je červeně (pův. písařem) napsáno: Vysvobozuje — 165 Podle Jana 5, 44 — 167—168 Jeronym l. c.: Laodicia, tribus amabilis Domini, sive fuerunt in vomitu — O apokryfním listě Laodicejským viz Sýkoru, Úvod I. str. 97. Český překlad tohoto listu je i v některých starých biblích českých (na př. z r. 1488) — 173 Mat. 5, 14 — 179 Ž. 2, 8 — 180 Přísl. 8, 17 155 15a2
Strana 47
47 15b1 a všecky proroky dal a slaup oblakový dával na paušti; pro kteréžto i svého jednoro[zeného Syna na svět dal. On zajisté pro ten svuoj 185 národ bojuje a nepřátely poráží, takže nepřátelé nemohú odepříti Pán za své bojuje jim. Protož jest jeho pokolenie milostné, kteréž on nade všecko miluje. A protož takový lid slove Laodicia, jemužto zjevenie dává se; neb toliko ten jest hoden čísti je a rozuměti. Sermo 12. I obrátil sem se, abych uzřel hlas, kterýž mluvil se mnú. Pokládá prvnie viděnie veliké, kterémuž kto má porozuměti, musí býti čistého srdce. Nebo nemají v něm býti trnie bohatstvie, chlipnost těla. A die: »Obrátil sem se, abych 5 uzřel hlas« etc. Dotýká najprvé hlasu velikého, mocného, kterýmž Buoh mluví k nám, kterýmžto světí mají se obrátiti k nám a my k nim. Nebo tuto Jan i skutkem něco znamená, že se jest obrátil Jan k hlasu Páně. Nebo i my k Kristovu hlasu a napomenutí máme se obrátiti a on také k nám i jeho proroci. Nebo nynie netoliko Pán slovy mluví, ale skutky mocnými, kteréž nynie puosobí. Neb netoliko hlas mluví, ale skutkové všeho světa sú hlas Páně hrozný. A protož mluví David: »Dnes, jestliže hlas jeho uslyšíte« (dnes, totiž v tomto životě, jenž jest nynější den), »nechtějte zatvrzovati srdcí vašich«. Ale všickni 15 mají se obrátiti k Kristu. Nynie zajisté skutkové Kristovi napo- mínají nás k činění pokání, abychom se ku Pánu obrátili. Nebo ten hlas Páně jest horlivý jako Eliášuov, o němž Písmo praví, že jeho hlas obráti srdce synuov k otcóm, a zase. Nebo, byl-li je mocný hlas při vzkříšení Lazara aneb v zahradě, když k jeho 20 hlasu padli zpátkem, tak ť jest nynie mocný hlas, k jehožto zvuku hřiešníci na pevných zámcích strachují se. Tento hlas budí nás jako bláznivé panny, k jehožto hlasu máme se obrátiti, po- kánie činiti a šetřiti, co chce od nás jeho hlas. V kterémžto obrá- cení, když my se obrátíme, tehdy i svatí k nám obrátie se. A na- 15b2 25 plní se to k Židóm (XII.): »Přistaupili ste k hoře Sion a k množ- stvie tisícuov anděluov a k cierkvi prvních svatých a přistúpili ste k smierci (totiž Kristu), a to skrze hlas hrozný Kristuov etc., přistúpili ste k skropení krve Kristovy, kterážto krev viece volá nežli krev Abelova«. 10 Čisteho srdce po- třebí ku poroz- umění Obrácenie co zna- mená Skutkové Páně mluvie Horlivý hlas Mocný hlas Strašlivý 12 Ž. 95, 7 a 8 — 17 Malach. 4, 5 a 6 — 19 Jan 11, 43 — Jan 18, 5 n. — 22 Mat. 25, 3 nn. — 25 Žid. 12, 22 až 24
47 15b1 a všecky proroky dal a slaup oblakový dával na paušti; pro kteréžto i svého jednoro[zeného Syna na svět dal. On zajisté pro ten svuoj 185 národ bojuje a nepřátely poráží, takže nepřátelé nemohú odepříti Pán za své bojuje jim. Protož jest jeho pokolenie milostné, kteréž on nade všecko miluje. A protož takový lid slove Laodicia, jemužto zjevenie dává se; neb toliko ten jest hoden čísti je a rozuměti. Sermo 12. I obrátil sem se, abych uzřel hlas, kterýž mluvil se mnú. Pokládá prvnie viděnie veliké, kterémuž kto má porozuměti, musí býti čistého srdce. Nebo nemají v něm býti trnie bohatstvie, chlipnost těla. A die: »Obrátil sem se, abych 5 uzřel hlas« etc. Dotýká najprvé hlasu velikého, mocného, kterýmž Buoh mluví k nám, kterýmžto světí mají se obrátiti k nám a my k nim. Nebo tuto Jan i skutkem něco znamená, že se jest obrátil Jan k hlasu Páně. Nebo i my k Kristovu hlasu a napomenutí máme se obrátiti a on také k nám i jeho proroci. Nebo nynie netoliko Pán slovy mluví, ale skutky mocnými, kteréž nynie puosobí. Neb netoliko hlas mluví, ale skutkové všeho světa sú hlas Páně hrozný. A protož mluví David: »Dnes, jestliže hlas jeho uslyšíte« (dnes, totiž v tomto životě, jenž jest nynější den), »nechtějte zatvrzovati srdcí vašich«. Ale všickni 15 mají se obrátiti k Kristu. Nynie zajisté skutkové Kristovi napo- mínají nás k činění pokání, abychom se ku Pánu obrátili. Nebo ten hlas Páně jest horlivý jako Eliášuov, o němž Písmo praví, že jeho hlas obráti srdce synuov k otcóm, a zase. Nebo, byl-li je mocný hlas při vzkříšení Lazara aneb v zahradě, když k jeho 20 hlasu padli zpátkem, tak ť jest nynie mocný hlas, k jehožto zvuku hřiešníci na pevných zámcích strachují se. Tento hlas budí nás jako bláznivé panny, k jehožto hlasu máme se obrátiti, po- kánie činiti a šetřiti, co chce od nás jeho hlas. V kterémžto obrá- cení, když my se obrátíme, tehdy i svatí k nám obrátie se. A na- 15b2 25 plní se to k Židóm (XII.): »Přistaupili ste k hoře Sion a k množ- stvie tisícuov anděluov a k cierkvi prvních svatých a přistúpili ste k smierci (totiž Kristu), a to skrze hlas hrozný Kristuov etc., přistúpili ste k skropení krve Kristovy, kterážto krev viece volá nežli krev Abelova«. 10 Čisteho srdce po- třebí ku poroz- umění Obrácenie co zna- mená Skutkové Páně mluvie Horlivý hlas Mocný hlas Strašlivý 12 Ž. 95, 7 a 8 — 17 Malach. 4, 5 a 6 — 19 Jan 11, 43 — Jan 18, 5 n. — 22 Mat. 25, 3 nn. — 25 Žid. 12, 22 až 24
Strana 48
48 Kapitola Obracenie po- třebné VII svícnuov Svícnové co sú Oheň zámutkuov Oheň Ducha Sva ého Protož, poněvadž v životě smrtedlném, kto sú jeho hlasu 30 nechtěli poslúchati, trestáni sú, mnohem více nynie, kteříž ho neposlúchají sedícieho na pravici. Nebo tak duostojný mluví svými skutky a dopauští bázeň a strach, a nebudú-li chtieti vě- řiti, ale zesnuli by a pokání nečinili, jaká pomsta na ně přijde! Nebo Jan nese osobu volených božích a všech kajících, kteřížto 35 k hlasu Páně obracují se, pokánie činie. I svatí k nim se obracují. Protož die: »A obrátil sem se«, takže to učiniv, naše obrácenie vyznamenal, že k hlasu Páně my máme se obrátiti. Kdybychom se právě káli a k Bohu obrátili, tehdy bychom hlasu Páně upo- slechli. A protož die David: »Nechtějte zatvrzovati srdcí svých«. 40 A jako někdy pohnul vší zemí, mluví (k Židóm), že ještě nebem a zemí pohne, takže moci nebeské hýbati se budú, v jehožto zvuku a traubení nepřátelé poznají ho býti Pána všeho světa. Protož křik Páně a skutkuov jeho hlas napomíná nás, že nynie čas jest pokánie. Protož odvraťme se od světa a od marností a 45 obraťme se k hlasu Páně, netoliko křiku, ale skutku. Nebývýme léniví, ale probuďme se a prociťme, dokud čas máme pokánie. A abychme toho času vděčni byli, ne nadarmo pokládá se, že se jest Jan obrátil. Ale dopovídá: »A obrátiv se, uzřel sem sedm svícnuov zla-50 tých« etc. Jestliže se neobrátíme, neuhlédáme divných věcí spasi- tedlných a nám potřebných, neuzříme, kterak osídl ujíti máme. Protož najprvé pokládá se obrácenie a potom se viděnie dává. Uzřel sedm svícnuov, totiž cierkev svatú, lid boží vzácný, za nějž svú krev vylil. A viděl v zpuosobě sedmi svícnuov; nebo 55 16a1 lid boží vyznamenává se skrze VII svícnuov. A protož se zna- mená cierkev svatá, jenž jest v dařích sedmi Ducha svatého vzdě- lána jako na sedmi slaupiech. Protož svícnové sau lid boží, což sám vykládá řka: »Sedm svícnuov jest sedm zboruov«. Duch boží vykládá, a protož jest najjistší to výklad. Protož lid boží 60 věrný musí, aby se vypálil jako zlato v peci zámutkuov, z něhož má býti svícen zlatý, a aby byl hebký a potočitý k vuoli boží z toho vypálenie. A vyznamenává se lid boží ohněm babylonským trápený a vnitř ohněm Ducha svatého vypálený. A tehdy člověk ohebný jest myslí svú k vuoli Páně vyznávaje, že všecky věci 65 takové k chvále boží obráceny budú, aby z toho lidu byl svícen, na němž by světlo hořalo. Protož jest dal dábly duchy zlé, aby oni pokušeními, strachy, hruozami jako kladivy na srdce prali. Trestáni budů ne- poslušní Duchové zli 40 Podle Ž. 95, 8 — 41 Žid. 12, 26 — 59 Zj. 1, 20
48 Kapitola Obracenie po- třebné VII svícnuov Svícnové co sú Oheň zámutkuov Oheň Ducha Sva ého Protož, poněvadž v životě smrtedlném, kto sú jeho hlasu 30 nechtěli poslúchati, trestáni sú, mnohem více nynie, kteříž ho neposlúchají sedícieho na pravici. Nebo tak duostojný mluví svými skutky a dopauští bázeň a strach, a nebudú-li chtieti vě- řiti, ale zesnuli by a pokání nečinili, jaká pomsta na ně přijde! Nebo Jan nese osobu volených božích a všech kajících, kteřížto 35 k hlasu Páně obracují se, pokánie činie. I svatí k nim se obracují. Protož die: »A obrátil sem se«, takže to učiniv, naše obrácenie vyznamenal, že k hlasu Páně my máme se obrátiti. Kdybychom se právě káli a k Bohu obrátili, tehdy bychom hlasu Páně upo- slechli. A protož die David: »Nechtějte zatvrzovati srdcí svých«. 40 A jako někdy pohnul vší zemí, mluví (k Židóm), že ještě nebem a zemí pohne, takže moci nebeské hýbati se budú, v jehožto zvuku a traubení nepřátelé poznají ho býti Pána všeho světa. Protož křik Páně a skutkuov jeho hlas napomíná nás, že nynie čas jest pokánie. Protož odvraťme se od světa a od marností a 45 obraťme se k hlasu Páně, netoliko křiku, ale skutku. Nebývýme léniví, ale probuďme se a prociťme, dokud čas máme pokánie. A abychme toho času vděčni byli, ne nadarmo pokládá se, že se jest Jan obrátil. Ale dopovídá: »A obrátiv se, uzřel sem sedm svícnuov zla-50 tých« etc. Jestliže se neobrátíme, neuhlédáme divných věcí spasi- tedlných a nám potřebných, neuzříme, kterak osídl ujíti máme. Protož najprvé pokládá se obrácenie a potom se viděnie dává. Uzřel sedm svícnuov, totiž cierkev svatú, lid boží vzácný, za nějž svú krev vylil. A viděl v zpuosobě sedmi svícnuov; nebo 55 16a1 lid boží vyznamenává se skrze VII svícnuov. A protož se zna- mená cierkev svatá, jenž jest v dařích sedmi Ducha svatého vzdě- lána jako na sedmi slaupiech. Protož svícnové sau lid boží, což sám vykládá řka: »Sedm svícnuov jest sedm zboruov«. Duch boží vykládá, a protož jest najjistší to výklad. Protož lid boží 60 věrný musí, aby se vypálil jako zlato v peci zámutkuov, z něhož má býti svícen zlatý, a aby byl hebký a potočitý k vuoli boží z toho vypálenie. A vyznamenává se lid boží ohněm babylonským trápený a vnitř ohněm Ducha svatého vypálený. A tehdy člověk ohebný jest myslí svú k vuoli Páně vyznávaje, že všecky věci 65 takové k chvále boží obráceny budú, aby z toho lidu byl svícen, na němž by světlo hořalo. Protož jest dal dábly duchy zlé, aby oni pokušeními, strachy, hruozami jako kladivy na srdce prali. Trestáni budů ne- poslušní Duchové zli 40 Podle Ž. 95, 8 — 41 Žid. 12, 26 — 59 Zj. 1, 20
Strana 49
I. 49 16а2 A bude-li mysl zlatá, tehdy bude učiněna vohebná vuoli božské. 70 Tak skrz Izaiáše LIIII. die: »Aj, já stvořil sem kováře a poddy- mujícieho«, totiž aby zlato kováno bylo k svícnu a k nádobě dobré, v níž by světlo hořalo, aby totiž dobří svítili uprostřed zlých. Protož viděl Jan lid boží zmilelý v zpuosobě sedmi svíc- nuov, kteříž tak kováni budú a strojeni skrze zámutky a pokušenie 75 v ten svícen. Jakož jest napsáno k Filipenským II°.: »Všecko čiňte bez reptánie a pochybnosti« a bez kyselosti nechuti, jeden druhého poslúchaje podlé Boha, »abyšte byli bez žaloby a upřímí jako synové boží nepoškvrnění, abyšte nebyli hodni trestánie uprostřed pokolení nešlechetného a převráceného, mezi nimižto 80 svítíte jako hvězdy na světě, slovo života zachovávajíce k slávě mé ke dni Kristovu«. Protož všickni k Bohu obrácení mají býti svícnové a všickni spolu jako jeden svícen, svítiece životem příkladným u prostředku zlých, tak, aby jiní, vidauce život dobrý, hýbali se k dobrému 85 a byli žádostiví k dobrému. Protož die Kristus (Mat. V°): »Ne- muož město skryto býti na hoře postavené ani osvěcují svíce a stavějí pod nádobu, ale na svícen«. Nebo, kdyby lid tak jako někdy k životu dobrému, vysokému došel, nemohl by se tajiti, ale po všem světě rozhlásil by se. Protož Jan spatřil, že, kteří 90 mají spaseni býti, mají býti svícnové učiněni a skovaní hruozami a zámutky, kteříž život příkladný mají vésti bez pohoršenie, ale svietiti mají uprostřed zlých, jiných ponúkajíce svým životem k životu svatému; mají již opustiti múdrost světskú a vtipy světa, ale múdrosti božské se chopiti, kteráž jest zlata dražšie (Prover- 95 biorum III°.). A máme lásku zlatau mieti, kteráž ozdobuje člo- věka a jeho skutky, aby byli lidé vážní v řečech i v skutcích, a ne lehcí. Jako zlatý svícen. A svícen zlatý jest tvrdý; vyznamenává se setrvánie v dobrém do konce, totiž stálost. Protož v Exodu čte se, že Pán rozkázal v stánku sviecny připraviti s sedmi lucer- 100 nami. K Židóm IX.: »Nebo tak lidé mají býti příkladní«. Ale znamenati máme, že Jan obrátiv se uzřel VII svícnuov. I my máme viděti ty sviecny. Jan zde viděl jináče a jináče v nebi. Neb jest jako kruopě proti moři, a naše viděnie též ku přirovnání viděnie svatých jako krapet proti moři. V Písmě pak rozličná 105 sú viděnie. Jedno jest tělesné, kteréž nic duchovnieho neznamená, jako lidé vidie slunce, měsíc, nebe, zemi, kteřížto, že sú od Boha Jací svícnové (černě:) 25 Viděnic rozličná vypisují se Jedno tělesné 70 Iz. 54, 16 — 75 Podle Filip. 2, 14 až 16 — 85 Mat. 5, 14 a 15 — 94 Přísl. 3, 14 — 99 2. M. 25, 31 a 37 — 100 Podle Žid. 9, 23(?) Jakoubek, Výklad.
I. 49 16а2 A bude-li mysl zlatá, tehdy bude učiněna vohebná vuoli božské. 70 Tak skrz Izaiáše LIIII. die: »Aj, já stvořil sem kováře a poddy- mujícieho«, totiž aby zlato kováno bylo k svícnu a k nádobě dobré, v níž by světlo hořalo, aby totiž dobří svítili uprostřed zlých. Protož viděl Jan lid boží zmilelý v zpuosobě sedmi svíc- nuov, kteříž tak kováni budú a strojeni skrze zámutky a pokušenie 75 v ten svícen. Jakož jest napsáno k Filipenským II°.: »Všecko čiňte bez reptánie a pochybnosti« a bez kyselosti nechuti, jeden druhého poslúchaje podlé Boha, »abyšte byli bez žaloby a upřímí jako synové boží nepoškvrnění, abyšte nebyli hodni trestánie uprostřed pokolení nešlechetného a převráceného, mezi nimižto 80 svítíte jako hvězdy na světě, slovo života zachovávajíce k slávě mé ke dni Kristovu«. Protož všickni k Bohu obrácení mají býti svícnové a všickni spolu jako jeden svícen, svítiece životem příkladným u prostředku zlých, tak, aby jiní, vidauce život dobrý, hýbali se k dobrému 85 a byli žádostiví k dobrému. Protož die Kristus (Mat. V°): »Ne- muož město skryto býti na hoře postavené ani osvěcují svíce a stavějí pod nádobu, ale na svícen«. Nebo, kdyby lid tak jako někdy k životu dobrému, vysokému došel, nemohl by se tajiti, ale po všem světě rozhlásil by se. Protož Jan spatřil, že, kteří 90 mají spaseni býti, mají býti svícnové učiněni a skovaní hruozami a zámutky, kteříž život příkladný mají vésti bez pohoršenie, ale svietiti mají uprostřed zlých, jiných ponúkajíce svým životem k životu svatému; mají již opustiti múdrost světskú a vtipy světa, ale múdrosti božské se chopiti, kteráž jest zlata dražšie (Prover- 95 biorum III°.). A máme lásku zlatau mieti, kteráž ozdobuje člo- věka a jeho skutky, aby byli lidé vážní v řečech i v skutcích, a ne lehcí. Jako zlatý svícen. A svícen zlatý jest tvrdý; vyznamenává se setrvánie v dobrém do konce, totiž stálost. Protož v Exodu čte se, že Pán rozkázal v stánku sviecny připraviti s sedmi lucer- 100 nami. K Židóm IX.: »Nebo tak lidé mají býti příkladní«. Ale znamenati máme, že Jan obrátiv se uzřel VII svícnuov. I my máme viděti ty sviecny. Jan zde viděl jináče a jináče v nebi. Neb jest jako kruopě proti moři, a naše viděnie též ku přirovnání viděnie svatých jako krapet proti moři. V Písmě pak rozličná 105 sú viděnie. Jedno jest tělesné, kteréž nic duchovnieho neznamená, jako lidé vidie slunce, měsíc, nebe, zemi, kteřížto, že sú od Boha Jací svícnové (černě:) 25 Viděnic rozličná vypisují se Jedno tělesné 70 Iz. 54, 16 — 75 Podle Filip. 2, 14 až 16 — 85 Mat. 5, 14 a 15 — 94 Přísl. 3, 14 — 99 2. M. 25, 31 a 37 — 100 Podle Žid. 9, 23(?) Jakoubek, Výklad.
Strana 50
50 Kapitola opuštěni, skrz ty věci nepozdvihují se k nebeským. Ti sú jako děti, kteřížto na slova písma patřie, ale nerozumějí. Tak ť sú lidé opuštění od Ducha božieho, kteřížto na Písmo hledíce, čtauce, nepohybují se k duchovním věcem. Jiné jest pak viděnie tělesné, 110 kteréž hajbe člověkem ku porozumě ní nětco duchovnieho. Jako 16b1 (Exodus III.) Mojžieš viděl keř hořící etc. V Deutronomu potom die: »Já jsem voheň spalující«. Mojžieš viděl tělesný oheň, a vy- znamenal duchovní. Tak Abraham viděl tři muže k sobě přichá- zejície a Lot dva; a to byli andělé božie. Jako Gabriel očima těles- 115 nýma vidien jest od Panny Marie, kterážto tělesná viděnie vyzna- menávala sú duchovnie věci. A my, když vidíme a čteme Písmo, kdyby Duch boží byl v nás, pozdvihovali bychom se k nábožen- ství, k bázni boží, poctivosti, pokoře, trpělivosti. Jest jiné viděnie v Písmě, když Buoh dává viděti znamenie 120 věcí, a ne věci, skrz kterážto znamenie a zpuosoby božské a du- chovnie věci se vyznamenávají. Jako farao viděl ve snách VII voluov a sedm klasuov. A to slove obrazné viděnie. A skrz to vyznamenávalo se VII let hladovitých a sedm aurodných. Tak Nabuchodonozor viděl slaup, jehožto hlava zlatá byla etc., a kterak 125 kámen vyťat jest s hory etc. Viděl, a nerozuměl, jediné až Daniel jemu vyložil. A faraonovi Josef vykládal. Tak tuto Jan viděl zpuosoby VII svícnuov, ale ne svícny VII svícnuov samy v sobě. A skrz těch sedm svícnuov vyznamenávají se věrní křesťané, kteříž se mají kovati, tlauci, vyčistiti a vypáliti. Třetie pak jest rozumné, kdyžto beze všech znamení Buoh zjevuje nětco dobrého. A to slove třetie nebe. Nebo, když světí tak do třetieho nebe, to jest vidění rozumného, byli vtrženi, tehdy světí, chtiece nám oznámiti podlé našie křehkosti, nemohli, jediné pod figurami jakýmis a obrazy, a také, aby nehodní a nevěrní 135 nesrozuměli. Protož Pán patříciemu Janovi na ty věci skryté bez figuor, však k našemu oznámení rozkázal sepsati pod figurami. Protož die apoštol: »Vidíme nynie jako v zrcadle a v podobenství« etc. Nebo, kterak lidé světí v nebi vidie, naše viděnie jest jako kruopě proti moři. A zde lidé sú zahřieni v dobrém jako jiskra 140 16b2 proti ohni v přirovnání k prvním svatým. A protož i méně vidíme. A kto chce tato viděti viděnie, musí mieti zrak vostrý vorličí. Jiné viděnie Abraham Lot. Gabriel Maria Jiné viděnie Nabuchodonozor Josef Třetie viděnie Mojžieš Farao 130 Lid tělesný Zraku ostrého po- treble 112 2. M. 3, 2 — 113 5. M. 4, 24 — 114 1, M. 18, 2 a 19, 1 — 115 Luk. 1, 29 — 122 I. M. 41, 2 a 5; I. M. 29 a 30 — 125 Dan. 2, 32 nn. — 125 Nad slovem slaup je drobnějším písmem (ale rukou pův. písaře) nadepsáno: sochu — 138 1. Kor. 13, 12.
50 Kapitola opuštěni, skrz ty věci nepozdvihují se k nebeským. Ti sú jako děti, kteřížto na slova písma patřie, ale nerozumějí. Tak ť sú lidé opuštění od Ducha božieho, kteřížto na Písmo hledíce, čtauce, nepohybují se k duchovním věcem. Jiné jest pak viděnie tělesné, 110 kteréž hajbe člověkem ku porozumě ní nětco duchovnieho. Jako 16b1 (Exodus III.) Mojžieš viděl keř hořící etc. V Deutronomu potom die: »Já jsem voheň spalující«. Mojžieš viděl tělesný oheň, a vy- znamenal duchovní. Tak Abraham viděl tři muže k sobě přichá- zejície a Lot dva; a to byli andělé božie. Jako Gabriel očima těles- 115 nýma vidien jest od Panny Marie, kterážto tělesná viděnie vyzna- menávala sú duchovnie věci. A my, když vidíme a čteme Písmo, kdyby Duch boží byl v nás, pozdvihovali bychom se k nábožen- ství, k bázni boží, poctivosti, pokoře, trpělivosti. Jest jiné viděnie v Písmě, když Buoh dává viděti znamenie 120 věcí, a ne věci, skrz kterážto znamenie a zpuosoby božské a du- chovnie věci se vyznamenávají. Jako farao viděl ve snách VII voluov a sedm klasuov. A to slove obrazné viděnie. A skrz to vyznamenávalo se VII let hladovitých a sedm aurodných. Tak Nabuchodonozor viděl slaup, jehožto hlava zlatá byla etc., a kterak 125 kámen vyťat jest s hory etc. Viděl, a nerozuměl, jediné až Daniel jemu vyložil. A faraonovi Josef vykládal. Tak tuto Jan viděl zpuosoby VII svícnuov, ale ne svícny VII svícnuov samy v sobě. A skrz těch sedm svícnuov vyznamenávají se věrní křesťané, kteříž se mají kovati, tlauci, vyčistiti a vypáliti. Třetie pak jest rozumné, kdyžto beze všech znamení Buoh zjevuje nětco dobrého. A to slove třetie nebe. Nebo, když světí tak do třetieho nebe, to jest vidění rozumného, byli vtrženi, tehdy světí, chtiece nám oznámiti podlé našie křehkosti, nemohli, jediné pod figurami jakýmis a obrazy, a také, aby nehodní a nevěrní 135 nesrozuměli. Protož Pán patříciemu Janovi na ty věci skryté bez figuor, však k našemu oznámení rozkázal sepsati pod figurami. Protož die apoštol: »Vidíme nynie jako v zrcadle a v podobenství« etc. Nebo, kterak lidé světí v nebi vidie, naše viděnie jest jako kruopě proti moři. A zde lidé sú zahřieni v dobrém jako jiskra 140 16b2 proti ohni v přirovnání k prvním svatým. A protož i méně vidíme. A kto chce tato viděti viděnie, musí mieti zrak vostrý vorličí. Jiné viděnie Abraham Lot. Gabriel Maria Jiné viděnie Nabuchodonozor Josef Třetie viděnie Mojžieš Farao 130 Lid tělesný Zraku ostrého po- treble 112 2. M. 3, 2 — 113 5. M. 4, 24 — 114 1, M. 18, 2 a 19, 1 — 115 Luk. 1, 29 — 122 I. M. 41, 2 a 5; I. M. 29 a 30 — 125 Dan. 2, 32 nn. — 125 Nad slovem slaup je drobnějším písmem (ale rukou pův. písaře) nadepsáno: sochu — 138 1. Kor. 13, 12.
Strana 51
51 Protož die: »Viděl sem sedm svícnuov«, totiž svaté a věrné audy Kristovy a jeho tělo. A to ť jest, což die Kristus: »Kde bude tělo, 145 shromáždie se i vorlice«. Nebo kteří sú osvíceni jako orlice, uho- dieť, kteří sú audové Kristovi, kteří věrní a příkladní. Pakli nebude osvícen, tehdy ť zlé nazove dobré a zase. Avšak ještě v uobci nenie jednota svatá, protož ještě nevidí se, by byla osvícená taková obec, aniž jest viděnie svícnuov, kteří by byli svícnové ti učiněni, 150 když ještě přiměšují se zlí, nevěrní dobrým. Protož die apoštol (II. Korint.): »Nechtějte táhnúti jha s nevěrnými. Nebo které srovnánie Krista s Belialem?« Nebo jinak Kristuov aud chce, a jinak dábluov. A protož audové šatanovi nemohú se strpěti s audy Kristovými dobře. Ale kteří mají býti svícnové zlatí, mu- 155 sie ť, ať by se z prostředku zlých oddělili. Sermo 13. 17a1 »I obrátil sem se, abych uzřel hlas« etc., »a uzřel sem sedm svícnuov« etc. Ukazuje, když lid křesťanský právě se k Bohu obrátí, tehdy potom uhlédá VII svícnuov, pozná cierkev boží, znamenanú skrz VII zboruov 5a sedm svícnuov. Nebo jménem sedmi zboruov a svícnuov ne- toliko nynějšie, ale prvotnie cierkev se znamená, kterauž nynie potřebie jest poznati. Nebo patřiti máme k cierkvi prvotní, a ny- nější svícnové, totiž nynějšie církev, má se ku příkladu prvotnie cierkve vzdělávati a ku podobenství oněch prvních svícnuov. 10 A tato cierkev jednák skrze sedm svícnuov se znamená, jednák skrz jeden, jednák skrz dva. Ano (Proverbiorum IX.) skrz slau- puov sedm vyznamenává se. Die zajisté: »Múdrost (totiž Kristus) vtělená ustavěla duom, vytesala slúpuovl sedm« (totiž obecnú cierkev), kteříž dobře sú utvrzeni, a učinila oběti. Nebo v cierkvi 15 Páně audové skrz Krista Bohu se obětují. »A tu smísila víno a chléb« etc. Co tuto jménem sedmi svícnuov, tam jménem sedmi slaupuov vyznamenává se, nebo všickni synové boží, z nichžto někteří sú nedokonalejšie, a ti se přídržie dokonalejších jako slau- puov a svícnuov. Tak níže (XI.) jest zmienka o dvau svícnech, 20 když die: »A dám dvěma svědkóm mým, kteréž obleku v pytle«, k vyznamenání života kajícieho. »Tato jsta dva svícny a dvě Svícnové Potřebné po- znánic VII slaupuov Dva svícnové Dvě olivě 144 Mat. 24, 28; Luk. 17, 37 — 151 2. Kor. 6, 14 a 15 11 Podle Přísl. 9, 1 — 15 Přísl. 9, 2 — 20 Podle Zj. I1, 3 — 21 Zj. 11, 4 4*
51 Protož die: »Viděl sem sedm svícnuov«, totiž svaté a věrné audy Kristovy a jeho tělo. A to ť jest, což die Kristus: »Kde bude tělo, 145 shromáždie se i vorlice«. Nebo kteří sú osvíceni jako orlice, uho- dieť, kteří sú audové Kristovi, kteří věrní a příkladní. Pakli nebude osvícen, tehdy ť zlé nazove dobré a zase. Avšak ještě v uobci nenie jednota svatá, protož ještě nevidí se, by byla osvícená taková obec, aniž jest viděnie svícnuov, kteří by byli svícnové ti učiněni, 150 když ještě přiměšují se zlí, nevěrní dobrým. Protož die apoštol (II. Korint.): »Nechtějte táhnúti jha s nevěrnými. Nebo které srovnánie Krista s Belialem?« Nebo jinak Kristuov aud chce, a jinak dábluov. A protož audové šatanovi nemohú se strpěti s audy Kristovými dobře. Ale kteří mají býti svícnové zlatí, mu- 155 sie ť, ať by se z prostředku zlých oddělili. Sermo 13. 17a1 »I obrátil sem se, abych uzřel hlas« etc., »a uzřel sem sedm svícnuov« etc. Ukazuje, když lid křesťanský právě se k Bohu obrátí, tehdy potom uhlédá VII svícnuov, pozná cierkev boží, znamenanú skrz VII zboruov 5a sedm svícnuov. Nebo jménem sedmi zboruov a svícnuov ne- toliko nynějšie, ale prvotnie cierkev se znamená, kterauž nynie potřebie jest poznati. Nebo patřiti máme k cierkvi prvotní, a ny- nější svícnové, totiž nynějšie církev, má se ku příkladu prvotnie cierkve vzdělávati a ku podobenství oněch prvních svícnuov. 10 A tato cierkev jednák skrze sedm svícnuov se znamená, jednák skrz jeden, jednák skrz dva. Ano (Proverbiorum IX.) skrz slau- puov sedm vyznamenává se. Die zajisté: »Múdrost (totiž Kristus) vtělená ustavěla duom, vytesala slúpuovl sedm« (totiž obecnú cierkev), kteříž dobře sú utvrzeni, a učinila oběti. Nebo v cierkvi 15 Páně audové skrz Krista Bohu se obětují. »A tu smísila víno a chléb« etc. Co tuto jménem sedmi svícnuov, tam jménem sedmi slaupuov vyznamenává se, nebo všickni synové boží, z nichžto někteří sú nedokonalejšie, a ti se přídržie dokonalejších jako slau- puov a svícnuov. Tak níže (XI.) jest zmienka o dvau svícnech, 20 když die: »A dám dvěma svědkóm mým, kteréž obleku v pytle«, k vyznamenání života kajícieho. »Tato jsta dva svícny a dvě Svícnové Potřebné po- znánic VII slaupuov Dva svícnové Dvě olivě 144 Mat. 24, 28; Luk. 17, 37 — 151 2. Kor. 6, 14 a 15 11 Podle Přísl. 9, 1 — 15 Přísl. 9, 2 — 20 Podle Zj. I1, 3 — 21 Zj. 11, 4 4*
Strana 52
52 Kapitola Stojí svícnové Enoch. Eliáš Proč slovau dvě olivě? olivě«. Nebo lid boží dokonalejší, jichžto někdy přídržeti se budú, kteřížto času Antikristova svědčiti budú, kterak prvotní cierkev se měla, a Kristuov život vysvědčovati budú proti neřádóm a hřiechóm, ti slovú dvě olivě pro veliké milosrdenstvie a lítost. 25 Nebo za časuov Antikristových mají býti synové boží velikého milosrdenstvie a lítosti mnohé. Protož nynie strana Kristova má býti plná milosrdenstvie. A dva svícnové jiným svítíce slovú příkladem a skutkem, zprávau a vším svým životem, kteříž stojí, neleží, nepadají, ale vyzdviženi sú srdcem, pamětí, zřením obecně 30 před Bohem, kteřížto všecko, což činie, jako před ním přístojíce činie bez pokrytstvie. Jako i anjelé, vždycky na tvář Páně patřie- ce, tak poslové k němu patřie, toliko žádajíce se jemu líbiti a podlé vuole jeho všecky věci zpuosobiti a vyplniti. A die tu: »Chtěl-li by kto jim uškoditi pravdy zchvalovati, 35 mají moc od Boha, že oheň vyjde«, horlivá pomsta k hněvu božie- mu proti těm, kteříž pravdě chtie překážeti. A budau olivy milo- srdenstvie, totiž velikého, a s tím pomstu budú činiti nad za- tvrzenými. Těto zajisté dvě věci svatí měli by mieti, totiž milo- srdenstvie a s tiem spravedlivú pomstu. Srdce však nakažená 40 17a2 nemohú věřiti, by spolu státi obé mohlo, totiž boží spravedlnost a milosrdenstvie. A slovú dvě olivě, ne aby toliko dvě byly. Jakož někteří praví, že by Enoch a Eliáš měli přijíti; o nichžto nevím, by osobně přijíti měli, ale dobře auřadem se navrátie, jako Eliáš. Neb o Janovi jest povědieno: »On ť jest Eliáš«. Slovú však dvě 45 olivě; najprvé pro veliké milovánie boží a z toho patřenie k Bohu nade všecko, a potom z toho pozdviženie k životu samotnému bohomyslnému a rozmlúvaní s Pánem Bohem. A zbuzují se ku pečování o své bližnie a k žalostění na hřiechy jich. A protož to milovánie pravé napomíná k milosrdenství. 50 Život boho- myslný Pracovitý Znamenie jednoty A že toto dvé Pán dává věrným svým, některým však zvlášt- nějí život bohomyslný a s Bohem samotný, a jiným s bližními pracovitý. Tak byl dán Janovi život bohomyslný a Petrovi praco- vitý viece. A ta dva životy spolu Pán zbuzuje, aby sobě pomáhali a sebe potřebovali. A tak, co tuto sedmi sviecny, to tamto dvěma 55 jmenuje a jinde jedním. Jako se čte (Exodus XXXV.): »Uděláš i svícen skovaný«. Neb on přikazuje nám, abychom tak udělali svícen jeden na znamenie jednoty a svornosti, kteřížto svícnové v cierkvi prvotní byli sú, k nimžto máme patřiti. Ale že sú daleko 35 Podle Zj. 11, 5 — 45 Mat. 11, 14 — 56 Spr. 2. M. 25, 31
52 Kapitola Stojí svícnové Enoch. Eliáš Proč slovau dvě olivě? olivě«. Nebo lid boží dokonalejší, jichžto někdy přídržeti se budú, kteřížto času Antikristova svědčiti budú, kterak prvotní cierkev se měla, a Kristuov život vysvědčovati budú proti neřádóm a hřiechóm, ti slovú dvě olivě pro veliké milosrdenstvie a lítost. 25 Nebo za časuov Antikristových mají býti synové boží velikého milosrdenstvie a lítosti mnohé. Protož nynie strana Kristova má býti plná milosrdenstvie. A dva svícnové jiným svítíce slovú příkladem a skutkem, zprávau a vším svým životem, kteříž stojí, neleží, nepadají, ale vyzdviženi sú srdcem, pamětí, zřením obecně 30 před Bohem, kteřížto všecko, což činie, jako před ním přístojíce činie bez pokrytstvie. Jako i anjelé, vždycky na tvář Páně patřie- ce, tak poslové k němu patřie, toliko žádajíce se jemu líbiti a podlé vuole jeho všecky věci zpuosobiti a vyplniti. A die tu: »Chtěl-li by kto jim uškoditi pravdy zchvalovati, 35 mají moc od Boha, že oheň vyjde«, horlivá pomsta k hněvu božie- mu proti těm, kteříž pravdě chtie překážeti. A budau olivy milo- srdenstvie, totiž velikého, a s tím pomstu budú činiti nad za- tvrzenými. Těto zajisté dvě věci svatí měli by mieti, totiž milo- srdenstvie a s tiem spravedlivú pomstu. Srdce však nakažená 40 17a2 nemohú věřiti, by spolu státi obé mohlo, totiž boží spravedlnost a milosrdenstvie. A slovú dvě olivě, ne aby toliko dvě byly. Jakož někteří praví, že by Enoch a Eliáš měli přijíti; o nichžto nevím, by osobně přijíti měli, ale dobře auřadem se navrátie, jako Eliáš. Neb o Janovi jest povědieno: »On ť jest Eliáš«. Slovú však dvě 45 olivě; najprvé pro veliké milovánie boží a z toho patřenie k Bohu nade všecko, a potom z toho pozdviženie k životu samotnému bohomyslnému a rozmlúvaní s Pánem Bohem. A zbuzují se ku pečování o své bližnie a k žalostění na hřiechy jich. A protož to milovánie pravé napomíná k milosrdenství. 50 Život boho- myslný Pracovitý Znamenie jednoty A že toto dvé Pán dává věrným svým, některým však zvlášt- nějí život bohomyslný a s Bohem samotný, a jiným s bližními pracovitý. Tak byl dán Janovi život bohomyslný a Petrovi praco- vitý viece. A ta dva životy spolu Pán zbuzuje, aby sobě pomáhali a sebe potřebovali. A tak, co tuto sedmi sviecny, to tamto dvěma 55 jmenuje a jinde jedním. Jako se čte (Exodus XXXV.): »Uděláš i svícen skovaný«. Neb on přikazuje nám, abychom tak udělali svícen jeden na znamenie jednoty a svornosti, kteřížto svícnové v cierkvi prvotní byli sú, k nimžto máme patřiti. Ale že sú daleko 35 Podle Zj. 11, 5 — 45 Mat. 11, 14 — 56 Spr. 2. M. 25, 31
Strana 53
1. 53 17b1 17b2 60 od nás, jako hvězdy mrákotú a oblaky zastíněné, tak navyklostmi a hřiechy překážku trpiece, k svatým prvotnie cierkve nepatříme. Ješto, kdybychom k životu jich se přiblížili, tehdy bychom i jich veliký život seznali a ku podobenství jich tak bychom se zpuoso- bovali a s Janem spatřili bychme, kteří sú svícnové a kteří nic, 65 a kteří sú tělo Kristovo duchovnie. Nebo tak veliké pohřiechu jest zpletení v vyvolených božích těchto časuov, že sami o sobě neznají, jsau-li ti svícnové, neb ještě k světu žádostí, líbostí a chtivostí patřie jako žena Lotova. Protož sú zraku pošlého a nakaženého, že nemohú poznati a na 70 svícny Kristovy hleděti. A tiemto viděním oznamuje, že lid boží a stránka sau světlo a mají mezi sebú svícny. O nichž apoštol die: »Byli ste někdy temnosti, ale nynie světlo v Pánu«. A Kristus: »Vy ste světlo světa«, totiž najprv vnitř v duši, a potom příkladem a obcováním. A ti, ač místem bývají rozděleni, ale duší a životem 75 sú spojeni a Kristovým světlem. Jiní pak všickni sú temnostmi; z těch však mají ještě mnozí osvíceni býti. Jako die Isaiáš LX°.: »Vstaň, osvěť se, Jeruzaléme, a sláva Páně nad tebú«, totiž aby ze všech věcí jemu byla sláva. A die tu dále: »Tmy přikryly všecku zemi«, totiž lidi zemské, »ale nad tebú (totiž Jeruzaléme), kterýž 80 jiným svítíš, světlo a sláva nad tebú. Nebo skrz tě Buoh okázán bude slavný«. A ti takoví líbí se Pánu. Nebo jako oko zdravé mi- luje světlo, tak duše zdravá miluje jeho světlo a nenávidí temností. A takoví věrní mají svietiti a zajžehati, totiž k božímu milování, a svietiti maudrostí, opatrností a příkladem dobrého života. Tak 85 u figuře (Exodi X.) napsáno, že tmy byly po vší zemi ejiptské, takže se nemohli hnúti s miesta; ale synové izrahelští měli světlo. Tak Pán skrz svuoj zákon navštěvuje nás a některým dává své světlo, že sú jako lucerny a jsú jako den; jiní pak sú tak zatmění, že se s miesta nemohú hnúti, takže nevědí, čeho se chopiti mají 90 a držeti. Zdaliž ty temnosti nejsú nynie, poněvadž všudy sú svárové a hadruňkové a ruoznice, hořkosti, závisti a pohruožky, takže proti sobě povstávají netoliko protivné] strany, ale domácí? A tu ť jest rána ejiptská veliká a řiedcí sú vyvolení Páně, kteří by byli 95 jako svícnové, v nichž by bylo světlo hořície, kteří by Boha milo- vali a v náboženství se zapalovali, kteří by vuoli boží ve všem uházeli. Nebo, jestliže cierkev a Jeruzalém ten má napraven býti, černě, drobněji:) vel myslí zstrašenie Zraku pošlého Temnosti Světlo Oko zdravé Iniluje světlo Temnosti se roz molily Překážka 68 I. M. 19, 26 — 72 Efez. 5, 8 — 73 Mat. 5, 14 — 77 Podle Iz. 60, 1 — 78 Podle Iz. 60, 2 — 85 2. M. 10, 22 n.
1. 53 17b1 17b2 60 od nás, jako hvězdy mrákotú a oblaky zastíněné, tak navyklostmi a hřiechy překážku trpiece, k svatým prvotnie cierkve nepatříme. Ješto, kdybychom k životu jich se přiblížili, tehdy bychom i jich veliký život seznali a ku podobenství jich tak bychom se zpuoso- bovali a s Janem spatřili bychme, kteří sú svícnové a kteří nic, 65 a kteří sú tělo Kristovo duchovnie. Nebo tak veliké pohřiechu jest zpletení v vyvolených božích těchto časuov, že sami o sobě neznají, jsau-li ti svícnové, neb ještě k světu žádostí, líbostí a chtivostí patřie jako žena Lotova. Protož sú zraku pošlého a nakaženého, že nemohú poznati a na 70 svícny Kristovy hleděti. A tiemto viděním oznamuje, že lid boží a stránka sau světlo a mají mezi sebú svícny. O nichž apoštol die: »Byli ste někdy temnosti, ale nynie světlo v Pánu«. A Kristus: »Vy ste světlo světa«, totiž najprv vnitř v duši, a potom příkladem a obcováním. A ti, ač místem bývají rozděleni, ale duší a životem 75 sú spojeni a Kristovým světlem. Jiní pak všickni sú temnostmi; z těch však mají ještě mnozí osvíceni býti. Jako die Isaiáš LX°.: »Vstaň, osvěť se, Jeruzaléme, a sláva Páně nad tebú«, totiž aby ze všech věcí jemu byla sláva. A die tu dále: »Tmy přikryly všecku zemi«, totiž lidi zemské, »ale nad tebú (totiž Jeruzaléme), kterýž 80 jiným svítíš, světlo a sláva nad tebú. Nebo skrz tě Buoh okázán bude slavný«. A ti takoví líbí se Pánu. Nebo jako oko zdravé mi- luje světlo, tak duše zdravá miluje jeho světlo a nenávidí temností. A takoví věrní mají svietiti a zajžehati, totiž k božímu milování, a svietiti maudrostí, opatrností a příkladem dobrého života. Tak 85 u figuře (Exodi X.) napsáno, že tmy byly po vší zemi ejiptské, takže se nemohli hnúti s miesta; ale synové izrahelští měli světlo. Tak Pán skrz svuoj zákon navštěvuje nás a některým dává své světlo, že sú jako lucerny a jsú jako den; jiní pak sú tak zatmění, že se s miesta nemohú hnúti, takže nevědí, čeho se chopiti mají 90 a držeti. Zdaliž ty temnosti nejsú nynie, poněvadž všudy sú svárové a hadruňkové a ruoznice, hořkosti, závisti a pohruožky, takže proti sobě povstávají netoliko protivné] strany, ale domácí? A tu ť jest rána ejiptská veliká a řiedcí sú vyvolení Páně, kteří by byli 95 jako svícnové, v nichž by bylo světlo hořície, kteří by Boha milo- vali a v náboženství se zapalovali, kteří by vuoli boží ve všem uházeli. Nebo, jestliže cierkev a Jeruzalém ten má napraven býti, černě, drobněji:) vel myslí zstrašenie Zraku pošlého Temnosti Světlo Oko zdravé Iniluje světlo Temnosti se roz molily Překážka 68 I. M. 19, 26 — 72 Efez. 5, 8 — 73 Mat. 5, 14 — 77 Podle Iz. 60, 1 — 78 Podle Iz. 60, 2 — 85 2. M. 10, 22 n.
Strana 54
54 Kapitola Svícnové sů zprávcové musí, aby zprávcové byli jako svícnové, totiž kněží, kteří by byli příkladní, osvícení, pevní jako slaupové, světští také zprávcové, kniežata, též Ducha božieho majíce, samé boží chvály hledajíce. 100 Protož Jan viděl obnovenie církve skrze sedm svícnuov, kteříž mají mieti VII daruov Ducha svatého, a příkladní aby byli. Ale dřieve, nežli zprávcové oboji budau ku podobenství svícnuov vzděláni, ještě mnohé nesnáze přijdau. Neb ještě zprávcové nejsú věrní svědkové Páně, oznamujiece lidu, čeho by se chopiti měli 105 a čeho utiekati. Sermo 14. Kristus upro- střed Kristus pomocník Za škodu stojí A viděl sem podobného Synu člověka upro- střed těch sedmi svícnuov zlatých etc. Dává naději a vieru velikú věrným křesťanóm, kteříž se zde mají pře- palovati a kovati jako zlato, aby měli zlatý život, vieru a lásku. A tehdy Pán Kristus přítomen jest jim svú pomocí. Protož praví: »Viděl«. Blahoslavené oči, kteréž vidie ho obvláštně neobyčejným viděním. Die: »Uprostřed«, totiž křesťanuov, kteříž, když sú osvíceni a posilňují se v dobrém, tehdy Kristus dává pomoc jim a posiluje a světlo, jímž se osvěcují a jiným svítie, on dává jim. Protož die: 10 »Uprostřed«, totiž vnitř v duši, v tom svícnu, viděl sem Krista. Jako by řieci chtěl: »Když sem zajisté viděl Kristovu stranu a audy, kteříž se světu zdadí býti tmy a jenž sú řiedcí, mnoho protivníkuov majíce, l tehdy sem viděl Krista na pomoc jim, an posilňuje jich«. A viděl to, což řekl Matúš XVIII.: »Kdež by byli dva nebo třie ve jménu mém shromážděni, tu sem já uprostřed jich«. Což jest prvé slyšel, to již viděl. A to většie jest, že Pán Kristus proti všem chytrostem dává své světlo, pomoc, sílu, vieru a naději, aby, po- silněni jsúce, řieci mohli: »Kto odlúčí nás od lásky boží, jenž jest v Kristu Ježíši?« Jako by řieci chtěli, také to dobré od Boha be- 20 rúce: »Pán osvícenie mé a vysvobozenie mé. Koho se báti mám?« Nebo, kto sau svícnové praví, ti jako v zrcadle poznávají pří- tomného býti Krista v své duši skrz skutky jeho, kteréž v nich puosobí. Protož takoví ukládají v mysli, že Kristus stojí jim za škodu, a protož rádi se poddadie nebezpečenstvím. Protož viděl proti všeliké moci jim přítomného býti Krista vnitř v duši. Jakož die David: »S ním sem v zámutku, vysvobodím ho a oslavím ho«. On zajisté někdy tak jest s člověkem, že toliko aumysl a vuoli drží 5 15 18a1 25 Rozličně s námi jest 15 Mat. 18, 20 — 19 Podle Řím. 8, 35 — 21 Ž. 27, 1—27 Ž. 91, 15
54 Kapitola Svícnové sů zprávcové musí, aby zprávcové byli jako svícnové, totiž kněží, kteří by byli příkladní, osvícení, pevní jako slaupové, světští také zprávcové, kniežata, též Ducha božieho majíce, samé boží chvály hledajíce. 100 Protož Jan viděl obnovenie církve skrze sedm svícnuov, kteříž mají mieti VII daruov Ducha svatého, a příkladní aby byli. Ale dřieve, nežli zprávcové oboji budau ku podobenství svícnuov vzděláni, ještě mnohé nesnáze přijdau. Neb ještě zprávcové nejsú věrní svědkové Páně, oznamujiece lidu, čeho by se chopiti měli 105 a čeho utiekati. Sermo 14. Kristus upro- střed Kristus pomocník Za škodu stojí A viděl sem podobného Synu člověka upro- střed těch sedmi svícnuov zlatých etc. Dává naději a vieru velikú věrným křesťanóm, kteříž se zde mají pře- palovati a kovati jako zlato, aby měli zlatý život, vieru a lásku. A tehdy Pán Kristus přítomen jest jim svú pomocí. Protož praví: »Viděl«. Blahoslavené oči, kteréž vidie ho obvláštně neobyčejným viděním. Die: »Uprostřed«, totiž křesťanuov, kteříž, když sú osvíceni a posilňují se v dobrém, tehdy Kristus dává pomoc jim a posiluje a světlo, jímž se osvěcují a jiným svítie, on dává jim. Protož die: 10 »Uprostřed«, totiž vnitř v duši, v tom svícnu, viděl sem Krista. Jako by řieci chtěl: »Když sem zajisté viděl Kristovu stranu a audy, kteříž se světu zdadí býti tmy a jenž sú řiedcí, mnoho protivníkuov majíce, l tehdy sem viděl Krista na pomoc jim, an posilňuje jich«. A viděl to, což řekl Matúš XVIII.: »Kdež by byli dva nebo třie ve jménu mém shromážděni, tu sem já uprostřed jich«. Což jest prvé slyšel, to již viděl. A to většie jest, že Pán Kristus proti všem chytrostem dává své světlo, pomoc, sílu, vieru a naději, aby, po- silněni jsúce, řieci mohli: »Kto odlúčí nás od lásky boží, jenž jest v Kristu Ježíši?« Jako by řieci chtěli, také to dobré od Boha be- 20 rúce: »Pán osvícenie mé a vysvobozenie mé. Koho se báti mám?« Nebo, kto sau svícnové praví, ti jako v zrcadle poznávají pří- tomného býti Krista v své duši skrz skutky jeho, kteréž v nich puosobí. Protož takoví ukládají v mysli, že Kristus stojí jim za škodu, a protož rádi se poddadie nebezpečenstvím. Protož viděl proti všeliké moci jim přítomného býti Krista vnitř v duši. Jakož die David: »S ním sem v zámutku, vysvobodím ho a oslavím ho«. On zajisté někdy tak jest s člověkem, že toliko aumysl a vuoli drží 5 15 18a1 25 Rozličně s námi jest 15 Mat. 18, 20 — 19 Podle Řím. 8, 35 — 21 Ž. 27, 1—27 Ž. 91, 15
Strana 55
1. 55 18а2 v dobrém, ale na těle opauští. A protož někdy i jim samým zdá se, 30 že by Pán daleko byl od nich. Protož těm, kteří sú očí zlých vnitř, v duši, daleko se jim zdá Buoh, jako i slepému světlo slunce, ač- koli očí dotýká slepého. Protož tuto Jan viděl uprostřed toho, kterýž nemuož svých opustiti, ale jest ve všech věcech s nimi až do konce. Nebo napsáno: »Když jest miloval své, až do konce 35 miloval je«. Protož Bohu doufati máme, že, poněvadž jest on s ná- mi, že neopustí nás, ale k dobrému a k lepšiemu všecky věci při- vede nám. Což koli trpie, k dobrému jich obrátí. A protož takoví Pánu se svěřují, nebo všecky věci že k jich dobrému zpuosobeny budau, věřie. Ale co jest to, že die: »Viděl sem podobného Synu člověka« 40 etc.? Die: »Synu člověka«. Viděl anděla krásného a osvíceného divně, a v andělovi a skrze anjela Krista. Nebo, jakž jest kolivěk byl svatý a plný světla nebeského Jan, však jest v sobě Boha, jakž jest, nemohl sstihnúti. Protož přizakryl se andělem. Jako 45 i skrze sklo lehčejí jest v slunce patřiti. Nebo, kdyby anděl nebyl prostředkem mezi Kristem a Janem, tehdy by Kristovy krásy nemohl Jan pro svú křehkost opatřiti. Protož jest anděla dal prostředka jako k svobodnějšiemu prohlédnutí. Jako i Mojžiešovi ukázal se jest anděl a skrz anděla Buoh mluvící. Kterak zajisté 50 tehdáž duše Janova byla osvícena, k Bohu pozdvižena a obklí- čena krásau Kristovau! Nebo neustrnul na anjelu, ale dále od anděla k Kristu jde. Jaká tehdy byla rozkoš a poznánie! Ješto též, kdyby naše duše daruov božích a světla nebeského okusila, všecky by zemské věci opustila; a potom, když těch věcí zbavena 55 bývá, všecko v uchyzdnosti mievá. Tak světí, když tyto věci opustili, tehdy dosti pláče i pekla na světě měli. A protož, na smrt jdauce, nedbali o tělo, jediné k světlu nebeskému dychtěli a to milovali. On, anjel, jest obraz boží a skrz něho božská světlost se zje- Anjel jest obraz boží 60 vuje, jenž jest jako zrcadlo. A ktož má rozum ostrý a žádosti nebeské, všecko duchovnie najde v něm. A on, anjel, jest čeledně s Janem v nebi, když jest těla zbaven. A jako kruopě proti moři, tak zjevenie, které zde bývá svatým, ku přirovnání onoho poznánie v vlasti nebeské. Kristus, vida naši křehkost, postavil prostředka 65 anděla, jenž jest podobný Bohu. A obecně skrz anděly zákon a viděnie prorokuom zjevoval. A přišed na svět, tělo přijal; neb Viděl Krista v anjelu Skrz sklo Mojžiešovi Duše, která zaku 51 daruov božích Zjevenie zdejšiu málé Křehkost naše ne státečná 34 Jan, 13, 1 — 48 2. M. 3, 2
1. 55 18а2 v dobrém, ale na těle opauští. A protož někdy i jim samým zdá se, 30 že by Pán daleko byl od nich. Protož těm, kteří sú očí zlých vnitř, v duši, daleko se jim zdá Buoh, jako i slepému světlo slunce, ač- koli očí dotýká slepého. Protož tuto Jan viděl uprostřed toho, kterýž nemuož svých opustiti, ale jest ve všech věcech s nimi až do konce. Nebo napsáno: »Když jest miloval své, až do konce 35 miloval je«. Protož Bohu doufati máme, že, poněvadž jest on s ná- mi, že neopustí nás, ale k dobrému a k lepšiemu všecky věci při- vede nám. Což koli trpie, k dobrému jich obrátí. A protož takoví Pánu se svěřují, nebo všecky věci že k jich dobrému zpuosobeny budau, věřie. Ale co jest to, že die: »Viděl sem podobného Synu člověka« 40 etc.? Die: »Synu člověka«. Viděl anděla krásného a osvíceného divně, a v andělovi a skrze anjela Krista. Nebo, jakž jest kolivěk byl svatý a plný světla nebeského Jan, však jest v sobě Boha, jakž jest, nemohl sstihnúti. Protož přizakryl se andělem. Jako 45 i skrze sklo lehčejí jest v slunce patřiti. Nebo, kdyby anděl nebyl prostředkem mezi Kristem a Janem, tehdy by Kristovy krásy nemohl Jan pro svú křehkost opatřiti. Protož jest anděla dal prostředka jako k svobodnějšiemu prohlédnutí. Jako i Mojžiešovi ukázal se jest anděl a skrz anděla Buoh mluvící. Kterak zajisté 50 tehdáž duše Janova byla osvícena, k Bohu pozdvižena a obklí- čena krásau Kristovau! Nebo neustrnul na anjelu, ale dále od anděla k Kristu jde. Jaká tehdy byla rozkoš a poznánie! Ješto též, kdyby naše duše daruov božích a světla nebeského okusila, všecky by zemské věci opustila; a potom, když těch věcí zbavena 55 bývá, všecko v uchyzdnosti mievá. Tak světí, když tyto věci opustili, tehdy dosti pláče i pekla na světě měli. A protož, na smrt jdauce, nedbali o tělo, jediné k světlu nebeskému dychtěli a to milovali. On, anjel, jest obraz boží a skrz něho božská světlost se zje- Anjel jest obraz boží 60 vuje, jenž jest jako zrcadlo. A ktož má rozum ostrý a žádosti nebeské, všecko duchovnie najde v něm. A on, anjel, jest čeledně s Janem v nebi, když jest těla zbaven. A jako kruopě proti moři, tak zjevenie, které zde bývá svatým, ku přirovnání onoho poznánie v vlasti nebeské. Kristus, vida naši křehkost, postavil prostředka 65 anděla, jenž jest podobný Bohu. A obecně skrz anděly zákon a viděnie prorokuom zjevoval. A přišed na svět, tělo přijal; neb Viděl Krista v anjelu Skrz sklo Mojžiešovi Duše, která zaku 51 daruov božích Zjevenie zdejšiu málé Křehkost naše ne státečná 34 Jan, 13, 1 — 48 2. M. 3, 2
Strana 56
56 Kapitola V svátosti veleb- né dal se nám Mojžiešovi Andělové přf- tomni bychom ho jinak v duši jeho stvořené pochopiti byli nemohli, po něvadž ani svých neznáme duší. A chtěje s světa vyjíti, dal 18b1 se jest v svátosti velebné obyčejem zvláštnějším, nežli že jest všudy, a přikryl se skrovnými zpuosobami hmotnými, neb by 70 žádný nemohl na jeho dobrotu božstvie, nébrž i na tělo v sobě oslavené patřiti. A jako Mojžiešovi ukázal se ve kři hořícím a an- děl tu byl, tak tuto v pravdě Kristus a Buoh jest v svátosti ve- lebné. Ktož by měl vieru pravú, lekl by se a poctivost by činil jako zjevný hřiešník, kterýž k nebi nesměl očí pozdvihnúti. Pro-75 tož někdy, když se posvěcovánie dálo velebné svátosti oltářnie, všickni nehodní hnáni bývali z kostela. Ale že viera malá jest a malého poznánie a skrovné světlo, protož z obyčeje přistúpají bez bázně. Protož, kdybychom se právě obrátili a dobrého života byli jako svícnové, tehdy by netoliko Kristus přítomen byl nám, 80 ale časté čelednosti obcovánie andělské přítomné by nám bylo, jako v prvotní cierkvi bylo. Nebo kto se k Bohu obracuje, ten má věřiti, že anjelé přítomni sú jemu; a čím kto lépe se obrátí, tehdy lépe a zvláštnějí andělé přítomni sú člověku pomoc dáva- jíce, ponaukajíce k dobrému, rady svaté vlévajíce a k Bohu častějí 85 zbuzujíce, a více jich k Bohu pozdvihují. A když lidé více v dobrém prospievají, tehdy andělé větší z nich radost mají. Jako i Jan obrátiv se měl teď anděluov viděnie. Ale již pohřiechu, že sú svícnové zašlí, protož cierkev prvotní vzdálena jest od nás a an- dělé nedbají nám pomáhati a k dobrému zbuzovati, ale nechávají 90 nás opuštěných etc. Sermo 15. Malé poznánie nynějšíe A viděl sem podobného Synu člověka etc. Viděl anděla v nějaké zpuosobě. Nebo člověk v těle jsa, jestliže co dobrého má viděti, musí skrze smysly viděti. Jakož i Janovi ukázal se anděl jako člověk, který by měl hlavu, nohy etc.; a to daleko jináč jest, nežli Kristus a anjelé sú v sobě. Tato však zpuo- soba oznámila a okusiti dala života vlasti nebeské a dala krásy okusiti a slávy, kterúž světí mají, ale ne uplně. Nebo již po smrti hojnějí okušují a nynější lidé, kteřížto věrau poznávají Boha, ale mnohem menšie jest poznánie a okušenie ku přirovnání sva- 5 18b2 67 Rkpis píše stvořenú, ale nad ú je nadepsáno e. — 72 2. M. 3, 2 — 75 Luk. 18, 13 — 76 nn. Viz Dionysia Areopagitu, De eccl. hier. c. III (MG 3 c. 426): Per ministros exinde consequenter sacrarum Scripturarum lectio recitatur; qua finita sacro ambitu arcentur catechumeni et cum iis energumeni ac poenitentes.
56 Kapitola V svátosti veleb- né dal se nám Mojžiešovi Andělové přf- tomni bychom ho jinak v duši jeho stvořené pochopiti byli nemohli, po něvadž ani svých neznáme duší. A chtěje s světa vyjíti, dal 18b1 se jest v svátosti velebné obyčejem zvláštnějším, nežli že jest všudy, a přikryl se skrovnými zpuosobami hmotnými, neb by 70 žádný nemohl na jeho dobrotu božstvie, nébrž i na tělo v sobě oslavené patřiti. A jako Mojžiešovi ukázal se ve kři hořícím a an- děl tu byl, tak tuto v pravdě Kristus a Buoh jest v svátosti ve- lebné. Ktož by měl vieru pravú, lekl by se a poctivost by činil jako zjevný hřiešník, kterýž k nebi nesměl očí pozdvihnúti. Pro-75 tož někdy, když se posvěcovánie dálo velebné svátosti oltářnie, všickni nehodní hnáni bývali z kostela. Ale že viera malá jest a malého poznánie a skrovné světlo, protož z obyčeje přistúpají bez bázně. Protož, kdybychom se právě obrátili a dobrého života byli jako svícnové, tehdy by netoliko Kristus přítomen byl nám, 80 ale časté čelednosti obcovánie andělské přítomné by nám bylo, jako v prvotní cierkvi bylo. Nebo kto se k Bohu obracuje, ten má věřiti, že anjelé přítomni sú jemu; a čím kto lépe se obrátí, tehdy lépe a zvláštnějí andělé přítomni sú člověku pomoc dáva- jíce, ponaukajíce k dobrému, rady svaté vlévajíce a k Bohu častějí 85 zbuzujíce, a více jich k Bohu pozdvihují. A když lidé více v dobrém prospievají, tehdy andělé větší z nich radost mají. Jako i Jan obrátiv se měl teď anděluov viděnie. Ale již pohřiechu, že sú svícnové zašlí, protož cierkev prvotní vzdálena jest od nás a an- dělé nedbají nám pomáhati a k dobrému zbuzovati, ale nechávají 90 nás opuštěných etc. Sermo 15. Malé poznánie nynějšíe A viděl sem podobného Synu člověka etc. Viděl anděla v nějaké zpuosobě. Nebo člověk v těle jsa, jestliže co dobrého má viděti, musí skrze smysly viděti. Jakož i Janovi ukázal se anděl jako člověk, který by měl hlavu, nohy etc.; a to daleko jináč jest, nežli Kristus a anjelé sú v sobě. Tato však zpuo- soba oznámila a okusiti dala života vlasti nebeské a dala krásy okusiti a slávy, kterúž světí mají, ale ne uplně. Nebo již po smrti hojnějí okušují a nynější lidé, kteřížto věrau poznávají Boha, ale mnohem menšie jest poznánie a okušenie ku přirovnání sva- 5 18b2 67 Rkpis píše stvořenú, ale nad ú je nadepsáno e. — 72 2. M. 3, 2 — 75 Luk. 18, 13 — 76 nn. Viz Dionysia Areopagitu, De eccl. hier. c. III (MG 3 c. 426): Per ministros exinde consequenter sacrarum Scripturarum lectio recitatur; qua finita sacro ambitu arcentur catechumeni et cum iis energumeni ac poenitentes.
Strana 57
I. 57 19a1 10tých. Protož apoštol, ačkoli jest měl veliká viděnie, nad přiro- zenie, však praví (I. Cor. 13): »Nedokonale poznáváme«, totiž Nedokonale o onom budaucím životě andělském, »a nedokonale prorokujeme. Ale když přijde, což dokonalého jest, totiž u vlasti, to, což ne- dokonalého jest zde, s nedostatky vyprážďněno bude«, neb ještě 15 se něco nepoznává. Nebo, co jest apoštol zde znal, v sobě bylo dokonalé, ale v přirovnání ku poznánie u vlasti nedokonalé bylo. A die: »Když sem byl malíčký, smýšlel sem« etc. Die: »Potom poznám (totiž u vlasti), jakož poznán sem (rozuměj: od Boha), uplně a dokonale«. Ten ť šťastně umře, nebo na krásu božskú 20 patřiti bude a nasycen bude. Jakož mluví David: »Nasytím se, když ť se ukáže sláva tvá« etc. Protož Jan viděl skrz podobenstvie některaká Syna božieho v anjelovi, kterýž se zdál ku podobenství člověka zpuosoben býti. Nebo anděl v sobě od nás obecným během vidien býti nemuože, 25 ale podlé pochopenie lidského ukazuje se. Protož týž Jan v kano- nice die: »Najmilejšie! Ještě ť se jest neukázalo, co budeme, totiž co jest dobrého, ješto se tají v duši. Ale když se zjeví, budem jemu podobní, to jest nynie, když zde nevidíme; ale tam uzříme, jakž jest«. l Protož, ačkoli zde svatí měli sú viděnie veliká, však 30 ne taková, jako již mají u vlasti. Protož, když jim zhajovali káza- ti, praviechu: »Nemuožem nemluviti těch věcí, které sme vi- děli«. Nébrž i na smrt jdúce to mluvievali; řiekali zajisté jako David: »Kteří se bojíte Boha, podte a slyšte, vypravovati budu, kteraké věci učinil Pán duši mé«. Kteří sme byli hřiešníci hlaupí, 35 avšak sme osvíceni a maudrostí božskau obdařeni. Kterak pak viděl Krista v anjelovi? Kterak hlavu? Kterak nohy? etc. Kteréžto věci všecky divné věci vyznamenávaly. Nebo Kristu dáno jest býti mocně na nebi i zde a v rozličných srdcích. A najprvé viděl ho uprostřed sedmi svícnuov tu patřícího a cho- 40 dícieho. Druhé viděl ho jako celého podobného Synu člověka v kněžském rúše dlúhém. Třetie bedra jeho pásem zlatým pře- pásaná. Čtvrté hlavu a vlasy jeho bílé jako vlnu bielú a snieh. Páté oči jeho jako plamen ohně vidieny sú. Šesté nohy podobné mosazi neb zlatopěnkám, jenž má barvu zlata a tvrdost 45 mědi. Sedmé: A těmi nohami stál jako u výhni rozpálené. Osmé Jan slyšel hlas jeho jako vod mnohých. Deváté v pravici mějieše (černě:) 65 I. II. III. IIII. V. VI. VII. VIII. IX. 11 I. Kor. 13, 9 n. — 17 I. Kor. 13, II n. — 20 Ž. 17, 15 — 26 1. Jana 3, 2 — 31 Skutk. 4, 20 — 33 Ž. 66, 16 — 41 U slova bedra je in marg. (černě) připsáno: prsi. — 44 neb píši za rkpisné l (= vel).
I. 57 19a1 10tých. Protož apoštol, ačkoli jest měl veliká viděnie, nad přiro- zenie, však praví (I. Cor. 13): »Nedokonale poznáváme«, totiž Nedokonale o onom budaucím životě andělském, »a nedokonale prorokujeme. Ale když přijde, což dokonalého jest, totiž u vlasti, to, což ne- dokonalého jest zde, s nedostatky vyprážďněno bude«, neb ještě 15 se něco nepoznává. Nebo, co jest apoštol zde znal, v sobě bylo dokonalé, ale v přirovnání ku poznánie u vlasti nedokonalé bylo. A die: »Když sem byl malíčký, smýšlel sem« etc. Die: »Potom poznám (totiž u vlasti), jakož poznán sem (rozuměj: od Boha), uplně a dokonale«. Ten ť šťastně umře, nebo na krásu božskú 20 patřiti bude a nasycen bude. Jakož mluví David: »Nasytím se, když ť se ukáže sláva tvá« etc. Protož Jan viděl skrz podobenstvie některaká Syna božieho v anjelovi, kterýž se zdál ku podobenství člověka zpuosoben býti. Nebo anděl v sobě od nás obecným během vidien býti nemuože, 25 ale podlé pochopenie lidského ukazuje se. Protož týž Jan v kano- nice die: »Najmilejšie! Ještě ť se jest neukázalo, co budeme, totiž co jest dobrého, ješto se tají v duši. Ale když se zjeví, budem jemu podobní, to jest nynie, když zde nevidíme; ale tam uzříme, jakž jest«. l Protož, ačkoli zde svatí měli sú viděnie veliká, však 30 ne taková, jako již mají u vlasti. Protož, když jim zhajovali káza- ti, praviechu: »Nemuožem nemluviti těch věcí, které sme vi- děli«. Nébrž i na smrt jdúce to mluvievali; řiekali zajisté jako David: »Kteří se bojíte Boha, podte a slyšte, vypravovati budu, kteraké věci učinil Pán duši mé«. Kteří sme byli hřiešníci hlaupí, 35 avšak sme osvíceni a maudrostí božskau obdařeni. Kterak pak viděl Krista v anjelovi? Kterak hlavu? Kterak nohy? etc. Kteréžto věci všecky divné věci vyznamenávaly. Nebo Kristu dáno jest býti mocně na nebi i zde a v rozličných srdcích. A najprvé viděl ho uprostřed sedmi svícnuov tu patřícího a cho- 40 dícieho. Druhé viděl ho jako celého podobného Synu člověka v kněžském rúše dlúhém. Třetie bedra jeho pásem zlatým pře- pásaná. Čtvrté hlavu a vlasy jeho bílé jako vlnu bielú a snieh. Páté oči jeho jako plamen ohně vidieny sú. Šesté nohy podobné mosazi neb zlatopěnkám, jenž má barvu zlata a tvrdost 45 mědi. Sedmé: A těmi nohami stál jako u výhni rozpálené. Osmé Jan slyšel hlas jeho jako vod mnohých. Deváté v pravici mějieše (černě:) 65 I. II. III. IIII. V. VI. VII. VIII. IX. 11 I. Kor. 13, 9 n. — 17 I. Kor. 13, II n. — 20 Ž. 17, 15 — 26 1. Jana 3, 2 — 31 Skutk. 4, 20 — 33 Ž. 66, 16 — 41 U slova bedra je in marg. (černě) připsáno: prsi. — 44 neb píši za rkpisné l (= vel).
Strana 58
58 Kapitola X. - XI. VII hvězd. Desáté: Z aust jeho meč ostrý vycházieše. Jedenácté: Tvář jeho svítície jako slunce. Dobré hřiechuov 5e varovati Maudrost naj- většie Slibové boží pl- nícím přikázanie Štěpy Sytost Bez strachu Pokoj Spáti Šelmy Meč Nepřátely honiti Vzhlédanie Aumluvu Stánek boží Choditi mezi námi Těmi zpuosobami vypisuje ho, totiž anděla, kteréhož viděl, a v něm Syna člověka. Přistaupiece k prvnímu, že jest podobného 50 Synu člověka viděl uprostřed svícnuov, totiž dobrých křesťanuov k němu obrácených, kteřížto sú osvíceni a příkladní jako svíc- nové, v zámutcích nepadají, ale vyčišťují se. A protož dobré a úžitečné jest křesťanuom Boha se báti a k němu patřiti a věřiti, že dobré jest hřiechuov se varovati. Nebo uprostřed takových 55 vždycky jest a nemuož opustiti jich, když se jest k tomu zavázal. A takovému člověku lehko bude jiné zámutky přemáhati a ve všem prospievají. A kteříž chtí takovým překážeti, tiem jim po- sluhují. A nenie maudrosti větší než tak Boha zachovati a jeho nehněvati. A tehdy ť Pán ve všem spomáhati bude jim a on upro-60 střed nich jest a za ně bojuje. Jakož napsáno (Leviticus XXVI.): »Jestliže budete choditi v přikázaních mých, dám vám deště etc., rosu (totiž Ducha svatého i také deště hmotné), štěpy plné ovoce, totiž plodný život skutkuov dobrých. Jiesti budete chléb váš v sytosti (i vedlé těla i vedlé duše). Bydliti budete v zemi bez 65 strachu, ani vidomých ani nevidomých nepřátel se bojíce. A dám pokoj mysli, svědomie bez hryzenie, ačkoli zámutkové budú těla. Spáti budete a nebude, kto by vás zbudil. Nebo duše Boha milu- jíci také smrti nebude se báti a mnohem méně chudoby a biedy. Odejmu šelmy, o nichžto níže v těchto knichách. Meči ďábluov, 70 kterýmž duše častokrát raněna bývá, nedám skrz zemi vaši jíti, totiž aby raňoval. Honiti budete nepřátely vaše, kteřížto sú i moji nepřátelé. A bude-li se vám kto protiviti, mně ť se protiviti bude. Vzhlédati budu na vás milým vzhlédaním, na váš aumysl a vuoli, a těšiti se budu v nich. Upevním aumluvu mú. Nebo vy držíte 75 mi, co ste slíbili« etc. A dopovídá k předpověděné řeči: »Posta- vím stánek svuoj uprostřed vás« etc. »a nezavrže ť duše má vás, totiž moc ta božská, kteráž obživuje duši, ale choditi budu mezi vámi. A budu Buoh váš dobrý, mocný, múdrý, a vy lid muoj milý a najzvláštnější«. Kterýž vyprostí vás z rukú jich, totiž 80 z hřiechuov a z temností hlauposti. A na toto dobrodínie pamět- livi máte býti, že sem za vás bojoval a vítězstvie přede vším svě- 19а2 Svícnové sú Pamatovati na dobrodinie Páně 19b1 62 nn. Podle 3. M. 26, 3 až 9 — 70 Po dábluov nad řádkou je při- psáno -u, snad tedy korigoval písař na dáblovu, ale -u- vnitř slova zapomněl škrtnouti. — 76 Podle 3. M. 26, 11 až 13
58 Kapitola X. - XI. VII hvězd. Desáté: Z aust jeho meč ostrý vycházieše. Jedenácté: Tvář jeho svítície jako slunce. Dobré hřiechuov 5e varovati Maudrost naj- většie Slibové boží pl- nícím přikázanie Štěpy Sytost Bez strachu Pokoj Spáti Šelmy Meč Nepřátely honiti Vzhlédanie Aumluvu Stánek boží Choditi mezi námi Těmi zpuosobami vypisuje ho, totiž anděla, kteréhož viděl, a v něm Syna člověka. Přistaupiece k prvnímu, že jest podobného 50 Synu člověka viděl uprostřed svícnuov, totiž dobrých křesťanuov k němu obrácených, kteřížto sú osvíceni a příkladní jako svíc- nové, v zámutcích nepadají, ale vyčišťují se. A protož dobré a úžitečné jest křesťanuom Boha se báti a k němu patřiti a věřiti, že dobré jest hřiechuov se varovati. Nebo uprostřed takových 55 vždycky jest a nemuož opustiti jich, když se jest k tomu zavázal. A takovému člověku lehko bude jiné zámutky přemáhati a ve všem prospievají. A kteříž chtí takovým překážeti, tiem jim po- sluhují. A nenie maudrosti větší než tak Boha zachovati a jeho nehněvati. A tehdy ť Pán ve všem spomáhati bude jim a on upro-60 střed nich jest a za ně bojuje. Jakož napsáno (Leviticus XXVI.): »Jestliže budete choditi v přikázaních mých, dám vám deště etc., rosu (totiž Ducha svatého i také deště hmotné), štěpy plné ovoce, totiž plodný život skutkuov dobrých. Jiesti budete chléb váš v sytosti (i vedlé těla i vedlé duše). Bydliti budete v zemi bez 65 strachu, ani vidomých ani nevidomých nepřátel se bojíce. A dám pokoj mysli, svědomie bez hryzenie, ačkoli zámutkové budú těla. Spáti budete a nebude, kto by vás zbudil. Nebo duše Boha milu- jíci také smrti nebude se báti a mnohem méně chudoby a biedy. Odejmu šelmy, o nichžto níže v těchto knichách. Meči ďábluov, 70 kterýmž duše častokrát raněna bývá, nedám skrz zemi vaši jíti, totiž aby raňoval. Honiti budete nepřátely vaše, kteřížto sú i moji nepřátelé. A bude-li se vám kto protiviti, mně ť se protiviti bude. Vzhlédati budu na vás milým vzhlédaním, na váš aumysl a vuoli, a těšiti se budu v nich. Upevním aumluvu mú. Nebo vy držíte 75 mi, co ste slíbili« etc. A dopovídá k předpověděné řeči: »Posta- vím stánek svuoj uprostřed vás« etc. »a nezavrže ť duše má vás, totiž moc ta božská, kteráž obživuje duši, ale choditi budu mezi vámi. A budu Buoh váš dobrý, mocný, múdrý, a vy lid muoj milý a najzvláštnější«. Kterýž vyprostí vás z rukú jich, totiž 80 z hřiechuov a z temností hlauposti. A na toto dobrodínie pamět- livi máte býti, že sem za vás bojoval a vítězstvie přede vším svě- 19а2 Svícnové sú Pamatovati na dobrodinie Páně 19b1 62 nn. Podle 3. M. 26, 3 až 9 — 70 Po dábluov nad řádkou je při- psáno -u, snad tedy korigoval písař na dáblovu, ale -u- vnitř slova zapomněl škrtnouti. — 76 Podle 3. M. 26, 11 až 13
Strana 59
59 19b2 tem ukázal. Protož milujte mě a dověřte se mi, že i jiné věci dám vám, abyšte mohli trváti až do konce v dobrém. A dopoviedá: »A pakli mne nebudete slyšeti« etc. A die: »Dopustím biedu a hlad duše«, totiž pády, osídla, poraženie, aby nad vámi panovali sami dáblové, poněvadž nechcete, bych já panoval nad vámi. Protož die apoštol (II. Korin. VI.): »Které přirovnánie Krista s dáblem?« A die: »Vy jste chrám boží. A to 90 jde z této řeči již pověděné, že já budu uprostřed vás a choditi budu mezi vámi a budu váš Buoh«. Protož v Deutro«nomu IIII. die: »Tato ť jest múdrost vaše najvyšie, totiž božská při- kázanie naplniti, aby jiní řekli: Tento ť jest národ veliký a lid múdrý, aniž jest jiného národu, kterýž by měl bohy přibližujície 95 sobě, jako přítomen jest nám Buoh náš uprostřed nás a v srdci našem jsa«. K druhému pak přistaupiece, že jest ho viděl v kněžském rúše, jediné leč bychom ho některak opatřili, neporozumieme vidění tak, aby se to Johele naplnilo: »A mládenci vaši viděnie 100 vídati budú«, totiž kterážto viděnie s viděními svatých srovnají se z toho býti, druhé, já sem viděnie rozmnožil. Ale viděl ho v kněžském rauše na znamenie, že Syn boží a člověka, kterýžto Janovi v anje- lovi naskrz prohlédnutém ukazováše se, jest kněz a biskup podlé slova toho Davidova: »Ty si kněz na věky podlé řádu Melchisede- 105 chova«. A on jest obět, na kříži se obětuje, hněv Boha Otce krotě, a přišel do svatiny svatých, totiž v tajnosti královstvie skrze vzkříše- nie. A vždycky ještě obětuje obět za nás, svuoj život, své zaslúže- nie, své rány, své učedlníky a věrné, hněv Boha Otce proti nám krotě, za nás se přimlauvaje. A to v tomto vidění vyznamenáno 110 jest, že měl raucho kněžské. Jako Aronovo raucho, o němž na- psáno Exod. XXXIX., kteréžto raucho Aronovo mělo býti z ka- menie drahého a barvy modré, totiž nebeské. On zajisté Kristus oroduje za nás, jenž jest pastýř dobrý, neopúštěje nás, kterýž pe- čuje o nás. A na znamenie toho ukázal se v kněžském rauše, nebo 115 za všecky oběti činí. A dnes věrným svým tělem a krví přisluhuje. K Židóm II.°: »Protož měl ve všem bratřím se připodobniti«, totiž kromě hřiechu, ale v bídě života našeho aby byl milosrdný, Boha Otce krotě, za hřiechy lidu obětuje. »Mocen jest i těm, kte- Buoh uprostřed svých Kněžské růcho má býti Kněz a biskup Kristus Obět Raucho Arona Orodovánie 85 Pomsta na ne- poslušné 85 Podle 3. M. 26, 14 nn. — 88 2. Kor. 6, 15 — 89 Podle 2. Kor. 6, 16 — 91 Ps: Deutro — 92 Podle 5. M. 4, 6 a 7 — 99 Joel 2, 28 — 104 Ž. 110, 4 — 111 2. M. 39, 1 nn. — 113 Ohlas Jana 10, 11 — 116 Žid. 2, 17 — 118 Žid. 2, 18
59 19b2 tem ukázal. Protož milujte mě a dověřte se mi, že i jiné věci dám vám, abyšte mohli trváti až do konce v dobrém. A dopoviedá: »A pakli mne nebudete slyšeti« etc. A die: »Dopustím biedu a hlad duše«, totiž pády, osídla, poraženie, aby nad vámi panovali sami dáblové, poněvadž nechcete, bych já panoval nad vámi. Protož die apoštol (II. Korin. VI.): »Které přirovnánie Krista s dáblem?« A die: »Vy jste chrám boží. A to 90 jde z této řeči již pověděné, že já budu uprostřed vás a choditi budu mezi vámi a budu váš Buoh«. Protož v Deutro«nomu IIII. die: »Tato ť jest múdrost vaše najvyšie, totiž božská při- kázanie naplniti, aby jiní řekli: Tento ť jest národ veliký a lid múdrý, aniž jest jiného národu, kterýž by měl bohy přibližujície 95 sobě, jako přítomen jest nám Buoh náš uprostřed nás a v srdci našem jsa«. K druhému pak přistaupiece, že jest ho viděl v kněžském rúše, jediné leč bychom ho některak opatřili, neporozumieme vidění tak, aby se to Johele naplnilo: »A mládenci vaši viděnie 100 vídati budú«, totiž kterážto viděnie s viděními svatých srovnají se z toho býti, druhé, já sem viděnie rozmnožil. Ale viděl ho v kněžském rauše na znamenie, že Syn boží a člověka, kterýžto Janovi v anje- lovi naskrz prohlédnutém ukazováše se, jest kněz a biskup podlé slova toho Davidova: »Ty si kněz na věky podlé řádu Melchisede- 105 chova«. A on jest obět, na kříži se obětuje, hněv Boha Otce krotě, a přišel do svatiny svatých, totiž v tajnosti královstvie skrze vzkříše- nie. A vždycky ještě obětuje obět za nás, svuoj život, své zaslúže- nie, své rány, své učedlníky a věrné, hněv Boha Otce proti nám krotě, za nás se přimlauvaje. A to v tomto vidění vyznamenáno 110 jest, že měl raucho kněžské. Jako Aronovo raucho, o němž na- psáno Exod. XXXIX., kteréžto raucho Aronovo mělo býti z ka- menie drahého a barvy modré, totiž nebeské. On zajisté Kristus oroduje za nás, jenž jest pastýř dobrý, neopúštěje nás, kterýž pe- čuje o nás. A na znamenie toho ukázal se v kněžském rauše, nebo 115 za všecky oběti činí. A dnes věrným svým tělem a krví přisluhuje. K Židóm II.°: »Protož měl ve všem bratřím se připodobniti«, totiž kromě hřiechu, ale v bídě života našeho aby byl milosrdný, Boha Otce krotě, za hřiechy lidu obětuje. »Mocen jest i těm, kte- Buoh uprostřed svých Kněžské růcho má býti Kněz a biskup Kristus Obět Raucho Arona Orodovánie 85 Pomsta na ne- poslušné 85 Podle 3. M. 26, 14 nn. — 88 2. Kor. 6, 15 — 89 Podle 2. Kor. 6, 16 — 91 Ps: Deutro — 92 Podle 5. M. 4, 6 a 7 — 99 Joel 2, 28 — 104 Ž. 110, 4 — 111 2. M. 39, 1 nn. — 113 Ohlas Jana 10, 11 — 116 Žid. 2, 17 — 118 Žid. 2, 18
Strana 60
60 Kapitola Biskup říž pokúšeni bývají, pomoc dávati«. A v třetí kapitole: »Protož, bratří světí, povolánie nebeského aučastní, patřte na apoštola 120 našeho vyznánie, Pána Krista, jenž jest většie slávy nežli Moj- žieš« etc. »A protož, jako die Duch svatý: Dnes, jestliže hlas jeho uslyšíte, nechtějte zatvrzovati srdcí vašich«. A v páté kapitole: »Každý zajisté biskup za lidi bývá ustanoven v těch věcech, které příslušejí k Bohu, aby obětoval dary a oběti posvátné za 125 hřiechy, kterýž by mohl lítost mieti nad těmi, kteříž neznají a blaudie, že i sám obklíčen jest nemocí« etc. Ale tento ť jest ne- měl hřiechu, ale nemoci naše vzal; protož umie lítost mieti nad lidmi. Zřejmo tedy jest, že Kristus jest biskupem, a protož v rauše 130 kněžském se ukázal. A v kanonice 1. Jan I°.: »Budeme-li vyzná- vati hřiechy své, věrný ť jest a spravedlivý, aby odpustil nám hřiechy naše a očistil nás ode všie nepravosti«. Máme tedy bisku- pa Ježíše Krista, on ť jest obětovánie naše etc., jenž jest duchovní biskup, za všeho světa hřiechy oroduje; jenž jest byl pokorný, 135 20al chudý, ne jako nynějšie biskupové pyšní a hrdí. Sermo 16. Raucho znamená život Kristuov Úžitek trpenie A oblečeného v raucho kněžské. A když se anděl ukázal Janovi tak krásný a světlý jako zrcadlo prohlédavé, v němž viděl Krista, a to raucho ukázalo mu se slavné, některak budaucí slávu oznamujície, jako by mu řekl Pán: »Ty, Jene, znamenaj život muoj smrtedlný, v kterémž sem s vámi byl na světě, kterýžto život byl jest raucho mé jako raucho kněžské. Teď již vidíš povýšenie a oslavenie mé, kteréhož sem došel, a toto raucho slávy za raucho života smrtedlného, potupného. Protož, ktož tak osvícen bude a potupen bude pro mě, takové slávy dojde«. A protož, komu odplata budaucieho života padá na mysl vážně, ten ť se vydá na život Kristuov potupitedlný a zavržený. Nebo tak die o Kristu svatý Pavel k Židuom XII.: »Předloživ sobě radost, podstúpil kříž«, totiž život potupný, smrt najvohavnější. Protož ukazuje se tauto řečí, že každému křesťanu, kterýž trpí, dáno jemu bývá v světle viery poznati, kterak tyto věci rychle 15 pominau, a Pán Ježíš ukazuje se jemu jako v anjelovi, svú slávu 5 10 119 Podle Žid. 3, 1 a 3 — 122 Podle Žid. 3, 7 a 8 — 124 Žid. 5, 1 a 2 — 131 1. Jan 1, 9 12 Žid. 12, 2
60 Kapitola Biskup říž pokúšeni bývají, pomoc dávati«. A v třetí kapitole: »Protož, bratří světí, povolánie nebeského aučastní, patřte na apoštola 120 našeho vyznánie, Pána Krista, jenž jest většie slávy nežli Moj- žieš« etc. »A protož, jako die Duch svatý: Dnes, jestliže hlas jeho uslyšíte, nechtějte zatvrzovati srdcí vašich«. A v páté kapitole: »Každý zajisté biskup za lidi bývá ustanoven v těch věcech, které příslušejí k Bohu, aby obětoval dary a oběti posvátné za 125 hřiechy, kterýž by mohl lítost mieti nad těmi, kteříž neznají a blaudie, že i sám obklíčen jest nemocí« etc. Ale tento ť jest ne- měl hřiechu, ale nemoci naše vzal; protož umie lítost mieti nad lidmi. Zřejmo tedy jest, že Kristus jest biskupem, a protož v rauše 130 kněžském se ukázal. A v kanonice 1. Jan I°.: »Budeme-li vyzná- vati hřiechy své, věrný ť jest a spravedlivý, aby odpustil nám hřiechy naše a očistil nás ode všie nepravosti«. Máme tedy bisku- pa Ježíše Krista, on ť jest obětovánie naše etc., jenž jest duchovní biskup, za všeho světa hřiechy oroduje; jenž jest byl pokorný, 135 20al chudý, ne jako nynějšie biskupové pyšní a hrdí. Sermo 16. Raucho znamená život Kristuov Úžitek trpenie A oblečeného v raucho kněžské. A když se anděl ukázal Janovi tak krásný a světlý jako zrcadlo prohlédavé, v němž viděl Krista, a to raucho ukázalo mu se slavné, některak budaucí slávu oznamujície, jako by mu řekl Pán: »Ty, Jene, znamenaj život muoj smrtedlný, v kterémž sem s vámi byl na světě, kterýžto život byl jest raucho mé jako raucho kněžské. Teď již vidíš povýšenie a oslavenie mé, kteréhož sem došel, a toto raucho slávy za raucho života smrtedlného, potupného. Protož, ktož tak osvícen bude a potupen bude pro mě, takové slávy dojde«. A protož, komu odplata budaucieho života padá na mysl vážně, ten ť se vydá na život Kristuov potupitedlný a zavržený. Nebo tak die o Kristu svatý Pavel k Židuom XII.: »Předloživ sobě radost, podstúpil kříž«, totiž život potupný, smrt najvohavnější. Protož ukazuje se tauto řečí, že každému křesťanu, kterýž trpí, dáno jemu bývá v světle viery poznati, kterak tyto věci rychle 15 pominau, a Pán Ježíš ukazuje se jemu jako v anjelovi, svú slávu 5 10 119 Podle Žid. 3, 1 a 3 — 122 Podle Žid. 3, 7 a 8 — 124 Žid. 5, 1 a 2 — 131 1. Jan 1, 9 12 Žid. 12, 2
Strana 61
I. 61 20а2 a krásu na mysl přivodě člověku, řka, že té slávy duojde. A tak okazuje se Pán v odplatě, totiž života slavného, chtěje, abychom ho následovali v utrpení a v smrti, chcme-li za ním přijíti do 20 slávy. Protož die: »Chce-li kto za mnú přijíti, vezmi kříž svuoj a následuj mne«. A tak světí pravie, že raucho kněžské jest život jeho: naj- prvé, kterýž zde vedl na světě, smrtedlný a některak biedný život; a potom tentýž měl oslavený a má. A až do země raucho to kněž- Dlauhost raucha 25 ské jest. Nebo Kristus život oslavený až do konce světa má a na věky mieti bude a svým voleným na věky jej dávati bude. On zajisté Kristus ukazuje se své cierkvi, své choti. Jako by řekl: »Vizme raucho krásné, kteréhož ty, má choti, duojdeš, mně po- dobná máš býti«. Jako napsáno (Genesis): »Učiňme člověka ku 30 podobenství našemu«. Jako v radě Trojice svaté mluvie. Ne ihned die: »Staň se člověk!«, jako řekl: »Buď světlo!« etc., ale die v radě: »Učiňme«. Kterýžto člověk tak dokonaný když jest skrz dábla oklamán v ráji, tehdy obraz nestvořený, Buoh, slitoval se jest Slitovánie božie nad ním a přišel na svět a vtělil se jest, aby napravil obraz ten, 35 učedlníkóm řka: »Tak živi buďte jako já«. Najprvé zevnitř skrz obcovánie napravuje, a potom vnitř v svědomí, aby všickni jemu byli podobní. A ukazuje se na rauše kněžském. Jako by řekl: Rauchem co míní? »Ten život, který sem vedl na světě, tento život odplatu a slávu mi přivedl. Vy, jestliže tak živi budete jako já, též odplaty a též 40 slávy dojdete, abyšte mi byli podobní v kráse, v slávě a ve cti vnitř i zevnitř«. A protož cierkev svatá i s životem tuto i s skutky a s naplněním přikázaní jest pravé raucho Kristovo. Neb jest Kristus na sobě ukázal, čeho duše a cierkev dojíti má, kteráž se tak promění. O tom Izaiáš 49: »Pozdvihni vuokol očí tvých a viz, 45 že všickni tito přišli tobě« etc. »Živ sem, praví Pán, že těmito všemi (totiž k tobě obrácenými) oblečen budeš«. Všickni věrní jsú Kristuov oděv. Jako člověčenstvie jest oděv božstvie; neb die: »V oděvu nalezen jest jako člověk«, tak každá duše a všeliký věrný a každý aud cierkve a všecka cierkev spojená s Kristem 50 v následování, v milování a u vieře sú jeho raucho, kteříž však připojeni sú jemu velikým milováním, velikú milostí a velikú věrau. Volení božie sú raucho Kristovo Clovečenstvie oděv božstvie Protož tiemto Zjevením ukazuje všecken běh cierkve, kterak 20 Mat. 16, 24; Marek 8, 34 — 29 1. M. 1, 26 — 31 I. M. 1, 3 — 38 Nad Ten je připsáno (pův. rukou) Onenno, ale Ten není škrtnuto. — 44 Iz. 49, 18 — 48 Podle Filip. 2, 8
I. 61 20а2 a krásu na mysl přivodě člověku, řka, že té slávy duojde. A tak okazuje se Pán v odplatě, totiž života slavného, chtěje, abychom ho následovali v utrpení a v smrti, chcme-li za ním přijíti do 20 slávy. Protož die: »Chce-li kto za mnú přijíti, vezmi kříž svuoj a následuj mne«. A tak světí pravie, že raucho kněžské jest život jeho: naj- prvé, kterýž zde vedl na světě, smrtedlný a některak biedný život; a potom tentýž měl oslavený a má. A až do země raucho to kněž- Dlauhost raucha 25 ské jest. Nebo Kristus život oslavený až do konce světa má a na věky mieti bude a svým voleným na věky jej dávati bude. On zajisté Kristus ukazuje se své cierkvi, své choti. Jako by řekl: »Vizme raucho krásné, kteréhož ty, má choti, duojdeš, mně po- dobná máš býti«. Jako napsáno (Genesis): »Učiňme člověka ku 30 podobenství našemu«. Jako v radě Trojice svaté mluvie. Ne ihned die: »Staň se člověk!«, jako řekl: »Buď světlo!« etc., ale die v radě: »Učiňme«. Kterýžto člověk tak dokonaný když jest skrz dábla oklamán v ráji, tehdy obraz nestvořený, Buoh, slitoval se jest Slitovánie božie nad ním a přišel na svět a vtělil se jest, aby napravil obraz ten, 35 učedlníkóm řka: »Tak živi buďte jako já«. Najprvé zevnitř skrz obcovánie napravuje, a potom vnitř v svědomí, aby všickni jemu byli podobní. A ukazuje se na rauše kněžském. Jako by řekl: Rauchem co míní? »Ten život, který sem vedl na světě, tento život odplatu a slávu mi přivedl. Vy, jestliže tak živi budete jako já, též odplaty a též 40 slávy dojdete, abyšte mi byli podobní v kráse, v slávě a ve cti vnitř i zevnitř«. A protož cierkev svatá i s životem tuto i s skutky a s naplněním přikázaní jest pravé raucho Kristovo. Neb jest Kristus na sobě ukázal, čeho duše a cierkev dojíti má, kteráž se tak promění. O tom Izaiáš 49: »Pozdvihni vuokol očí tvých a viz, 45 že všickni tito přišli tobě« etc. »Živ sem, praví Pán, že těmito všemi (totiž k tobě obrácenými) oblečen budeš«. Všickni věrní jsú Kristuov oděv. Jako člověčenstvie jest oděv božstvie; neb die: »V oděvu nalezen jest jako člověk«, tak každá duše a všeliký věrný a každý aud cierkve a všecka cierkev spojená s Kristem 50 v následování, v milování a u vieře sú jeho raucho, kteříž však připojeni sú jemu velikým milováním, velikú milostí a velikú věrau. Volení božie sú raucho Kristovo Clovečenstvie oděv božstvie Protož tiemto Zjevením ukazuje všecken běh cierkve, kterak 20 Mat. 16, 24; Marek 8, 34 — 29 1. M. 1, 26 — 31 I. M. 1, 3 — 38 Nad Ten je připsáno (pův. rukou) Onenno, ale Ten není škrtnuto. — 44 Iz. 49, 18 — 48 Podle Filip. 2, 8
Strana 62
62 Kapitola Psalmus Mast na hlavě Brada Aronova co jest? Podolek raucha Jednoty úžitek se má k ní a ona k němu. Neb on všecky duše věrných drží na sobě jako oděv, aby nepadli. Neb o něm Písmo die, že všecky 55 20b1 věci slovem moci své nese. Tak David mluvě, kterak cierkev, když v jednotě spojena bude, jest jako raucho kněze Arona (Krista) a od něho sstupují darové jako od hlavy masti k jeho auduom. A najprvé dotýká jednoty a die: »Aj, kterak dobré a kterak utě- šené přebývati bratřím v jedno«; jakožto i rozdělenie a nesvornost 60 jest škodlivá a těžká věrným. A dopoviedá: »To dobré jednoty jako mast na hlavě«, totiž na Krista vylita jest hojnost nábožen- stvie, milosti a daruov Ducha svatého, »kteráž sstupuje na bradu Aronovu«, totiž zmužilé, dokonalé lidi, kteříž sú zmužilí, vážní, příkladní, maudří. A »na bradu Aronovu«. Nebo všickni zmužilí 65 sú Aronovi (totiž Krista, Pána Ježíše, všickni zajisté sú věrní tělo jeho). A die: »Na podolek raucha«, totiž na najnižšie audy pokorné a prosté, takže, když jest svornost mezi věrnými, tehdy od Krista plynú darové k dokonalým a od dokonalých k menším až do najnižších. A ty věrné nazývá rauchem. Nebo všichni au-70 dové Kristovi jsú raucho. Tak se mínie, že, kdyby věrní byli v jed- notě, tehdy by všickni byli jeho aučastni v dobrém. Neb to jest rúcho, jenž jest cierkev svatá, kterážto bude slavná u vlasti, nebo bude jeho tělem i rauchem zde i v budauciem životě. A to se vy- znamenávalo, že ho viděl v rauše kněžském. 75 Kristus pravidlo O tom rauše napsáno v kniehách Maudrosti XVIII.: »V rauše jeho, jenž slove kněžské«. Mluví Duch svatý duchovně o Kristu. Neb sú i jiní světí viděli, což teď Jan viděl. »A na něm všecken svět bieše popsán a velicí skutkové otcuov vyrytí« etc. Jako by řekl: »Na rauše Kristovu všecko jest sepsáno ku příkladu; a jeho 80 nevěsta cierkev kterak má živa býti, všecko jest sepsáno«. Jako všecky věci stvořené, dřiev než sú se ukázaly, podlé příkladuov v mysli vyformovaných sau sepsány, tak každému křesťanu, kterak by živ býti měl, jest na Kristu miera položena. A to ť jest, což die apoštol: »Oblecte se v Pána Ježíše Krista«. A v těchto knie- 85 hách Zjevenie XII. napsáno, že ta žena cierkev jest odiena sluncem (totiž Kristem), aby jemu byla podobná. A v Písničkách: »Všecka krásná jsi, ušlechtilá jako slunce«, totiž tak živa býti máš a po- dobná jako Kristus k jeho cti a slávě. Nebo všecko shromážděnie 20b2 O rauše kněžském 56 Ž. 133, 2 — 59 Ž. 133, 1 — 61 Ž. 133, 1 a 2 — 72 Nad jeho je drobně napsáno: sebe, ale jeho není přetrženo. — 76 Moudr. 18, 24 — 85 Řím. 13, 14 — 86 Zj. 12, 1 — 87 Podle Pís. Šal. 6, 9
62 Kapitola Psalmus Mast na hlavě Brada Aronova co jest? Podolek raucha Jednoty úžitek se má k ní a ona k němu. Neb on všecky duše věrných drží na sobě jako oděv, aby nepadli. Neb o něm Písmo die, že všecky 55 20b1 věci slovem moci své nese. Tak David mluvě, kterak cierkev, když v jednotě spojena bude, jest jako raucho kněze Arona (Krista) a od něho sstupují darové jako od hlavy masti k jeho auduom. A najprvé dotýká jednoty a die: »Aj, kterak dobré a kterak utě- šené přebývati bratřím v jedno«; jakožto i rozdělenie a nesvornost 60 jest škodlivá a těžká věrným. A dopoviedá: »To dobré jednoty jako mast na hlavě«, totiž na Krista vylita jest hojnost nábožen- stvie, milosti a daruov Ducha svatého, »kteráž sstupuje na bradu Aronovu«, totiž zmužilé, dokonalé lidi, kteříž sú zmužilí, vážní, příkladní, maudří. A »na bradu Aronovu«. Nebo všickni zmužilí 65 sú Aronovi (totiž Krista, Pána Ježíše, všickni zajisté sú věrní tělo jeho). A die: »Na podolek raucha«, totiž na najnižšie audy pokorné a prosté, takže, když jest svornost mezi věrnými, tehdy od Krista plynú darové k dokonalým a od dokonalých k menším až do najnižších. A ty věrné nazývá rauchem. Nebo všichni au-70 dové Kristovi jsú raucho. Tak se mínie, že, kdyby věrní byli v jed- notě, tehdy by všickni byli jeho aučastni v dobrém. Neb to jest rúcho, jenž jest cierkev svatá, kterážto bude slavná u vlasti, nebo bude jeho tělem i rauchem zde i v budauciem životě. A to se vy- znamenávalo, že ho viděl v rauše kněžském. 75 Kristus pravidlo O tom rauše napsáno v kniehách Maudrosti XVIII.: »V rauše jeho, jenž slove kněžské«. Mluví Duch svatý duchovně o Kristu. Neb sú i jiní světí viděli, což teď Jan viděl. »A na něm všecken svět bieše popsán a velicí skutkové otcuov vyrytí« etc. Jako by řekl: »Na rauše Kristovu všecko jest sepsáno ku příkladu; a jeho 80 nevěsta cierkev kterak má živa býti, všecko jest sepsáno«. Jako všecky věci stvořené, dřiev než sú se ukázaly, podlé příkladuov v mysli vyformovaných sau sepsány, tak každému křesťanu, kterak by živ býti měl, jest na Kristu miera položena. A to ť jest, což die apoštol: »Oblecte se v Pána Ježíše Krista«. A v těchto knie- 85 hách Zjevenie XII. napsáno, že ta žena cierkev jest odiena sluncem (totiž Kristem), aby jemu byla podobná. A v Písničkách: »Všecka krásná jsi, ušlechtilá jako slunce«, totiž tak živa býti máš a po- dobná jako Kristus k jeho cti a slávě. Nebo všecko shromážděnie 20b2 O rauše kněžském 56 Ž. 133, 2 — 59 Ž. 133, 1 — 61 Ž. 133, 1 a 2 — 72 Nad jeho je drobně napsáno: sebe, ale jeho není přetrženo. — 76 Moudr. 18, 24 — 85 Řím. 13, 14 — 86 Zj. 12, 1 — 87 Podle Pís. Šal. 6, 9
Strana 63
I. 63 90 věrných jest na Kristu sepsané. Protož aučastníci těla a krve Páně mají se v Krista obléci. Protož tam jest pověděno: »To čiňte na mé spolupřipomienanie«. Nebo vnitř i zevnitř k jeho podoben- ství mají živi býti. Ale že nejsú křesťané spojeni v jednotu a sú nesvorní, protož masti drahé k nám netekau od Krista. Přijímajíce tělo a krev 21a1 »A přepásaného pásem zlatým na prsech«. Prsi Kristovy Prsi Kristovy které sau? Jsú oddělenie. Čte se v Starém zákoně, že knězi mělo dáno býti plece obětí. Tuto se dvoje věc ukazuje, že pásem pře- pásán jest: najprvé, že to, což vnitř jest, přehrazuje se; a druhé, což jest přehrazeno, aby ven nebylo vypuštěno aneb nětco ne- 100 čistého připuštěno. Znamená se, že v prsech jeho, Krista, oddě- leně najvyšie múdrost jest skrytá. Nebo žádný nezná Otce, jediné Syn; v něm zajisté, totiž v Kristu, oddělené a tajné věci sau skryty. A plece oddělenie dává se, totiž maudrost tajná a skrytá. Mieti tehdy prsi přepásané jest mieti svrchovanú maudrost božskú 105 skrytau, kteráž nemá nehodným býti otevřiena. Jako učedlníkóm vece: »Mnoho mám vám praviti, ale nemuožte snésti nynie«. Tak sú apoštolé měli pásem přepásané prsi, neb sú maudrosti božské ne každému zjevovali u vysokosti rozumu, ale vedlé zchopnosti jednomu každému udělovali. Tak apoštol vece: »Mléko sem 110 vám dal k nápoji, ne hrubý pokrm«. Tak i my máme mieti pásem přepásané prsi, abychme potřebně mluvili, co a kdy a komu mluviti máme. Prsové se přepasují, aby nic nečistého připuštěno nebylo. V Kristovy prsi nikdá myšlenie zlé aneb žádost nevstúpila. A to pásem zlatým, totiž láskau velikau, učí svau chot, aby žádného 115 myšlenie nečistého, pýchy, pokrytstvie nepauštěla v se, netoliko bedra tělesná, ale vnitř majíci prsi přepásané, aby netoliko skut- kuov, ale i myšlenie neúžitečných nepřipauštěla. Protož tak se ukázal Janovi přepásaný na dokázanie, že žádná duše nepřijde k Kristu, leč myšlenie zlá odvržena budau. Tiem oznamuje, aby 120 vnitř netoliko čistota tělesná, ale i mysli ostřiehána byla, totiž myšlenie hněvivých, zarputilých aby nepřipauštěl, tak, aby všickni myslí svú byli panny. Jako mluví Spasitel: »Podobno jest královstvie nebeské desieti pannám«. A apoštol: »Usnúbil ť sem zajisté vás pannu čistú jednomu muži«, tak totiž, aby nečistá 125 myšlenie, chtivosti a žádosti zlé nebyla připauštiena. (černě:) Levit. 7 d Zlatý pás Čistota mysli činí panny 95 Přepásanie 91 Luk. 22, 19 — 96 5. M. 18, 3 — 103 Srovn. 3. M. 7, 4 a 6 — 06 Jan 16, 12 — 109 Podle 1. Kor. 3, 2 — 122 Podle Mat. 25, 1 — 23 2. Kor. 11, 2
I. 63 90 věrných jest na Kristu sepsané. Protož aučastníci těla a krve Páně mají se v Krista obléci. Protož tam jest pověděno: »To čiňte na mé spolupřipomienanie«. Nebo vnitř i zevnitř k jeho podoben- ství mají živi býti. Ale že nejsú křesťané spojeni v jednotu a sú nesvorní, protož masti drahé k nám netekau od Krista. Přijímajíce tělo a krev 21a1 »A přepásaného pásem zlatým na prsech«. Prsi Kristovy Prsi Kristovy které sau? Jsú oddělenie. Čte se v Starém zákoně, že knězi mělo dáno býti plece obětí. Tuto se dvoje věc ukazuje, že pásem pře- pásán jest: najprvé, že to, což vnitř jest, přehrazuje se; a druhé, což jest přehrazeno, aby ven nebylo vypuštěno aneb nětco ne- 100 čistého připuštěno. Znamená se, že v prsech jeho, Krista, oddě- leně najvyšie múdrost jest skrytá. Nebo žádný nezná Otce, jediné Syn; v něm zajisté, totiž v Kristu, oddělené a tajné věci sau skryty. A plece oddělenie dává se, totiž maudrost tajná a skrytá. Mieti tehdy prsi přepásané jest mieti svrchovanú maudrost božskú 105 skrytau, kteráž nemá nehodným býti otevřiena. Jako učedlníkóm vece: »Mnoho mám vám praviti, ale nemuožte snésti nynie«. Tak sú apoštolé měli pásem přepásané prsi, neb sú maudrosti božské ne každému zjevovali u vysokosti rozumu, ale vedlé zchopnosti jednomu každému udělovali. Tak apoštol vece: »Mléko sem 110 vám dal k nápoji, ne hrubý pokrm«. Tak i my máme mieti pásem přepásané prsi, abychme potřebně mluvili, co a kdy a komu mluviti máme. Prsové se přepasují, aby nic nečistého připuštěno nebylo. V Kristovy prsi nikdá myšlenie zlé aneb žádost nevstúpila. A to pásem zlatým, totiž láskau velikau, učí svau chot, aby žádného 115 myšlenie nečistého, pýchy, pokrytstvie nepauštěla v se, netoliko bedra tělesná, ale vnitř majíci prsi přepásané, aby netoliko skut- kuov, ale i myšlenie neúžitečných nepřipauštěla. Protož tak se ukázal Janovi přepásaný na dokázanie, že žádná duše nepřijde k Kristu, leč myšlenie zlá odvržena budau. Tiem oznamuje, aby 120 vnitř netoliko čistota tělesná, ale i mysli ostřiehána byla, totiž myšlenie hněvivých, zarputilých aby nepřipauštěl, tak, aby všickni myslí svú byli panny. Jako mluví Spasitel: »Podobno jest královstvie nebeské desieti pannám«. A apoštol: »Usnúbil ť sem zajisté vás pannu čistú jednomu muži«, tak totiž, aby nečistá 125 myšlenie, chtivosti a žádosti zlé nebyla připauštiena. (černě:) Levit. 7 d Zlatý pás Čistota mysli činí panny 95 Přepásanie 91 Luk. 22, 19 — 96 5. M. 18, 3 — 103 Srovn. 3. M. 7, 4 a 6 — 06 Jan 16, 12 — 109 Podle 1. Kor. 3, 2 — 122 Podle Mat. 25, 1 — 23 2. Kor. 11, 2
Strana 64
64 Kapitola Sermo 17. Čistota svědomie Spatřovánie věr- nych Audy Kristovy vypisuje Rozličně se svým ukazuje Pán Hlava pak jeho a vlasové byli bílí jako vlna bielá a jako snich. To též proroci a jiní světí viděli sú, a každý křesťan věrný tuto některak v svém svědomí jako skrz zrcadlo má patřiti k Kristu, ačkoli ne vedlé jednostaj- ného stupně a tak vysoce a jasně jako Jan. Nebo všickni křesťané, 5 čím viece svědomie vyčišťují, tiem více Krista poznají, když zástěra svědomie, totiž hřiech, odjat bude; tehdy k Kristu hleděti bude, když bude viera veliká, živá, kteráž jest světlo, jako někdy bylo prvotnie cierkve. Když člověk právě očištěn bude od hřiechuov, tehdy pře mýšlí, že Ježíš jest všudy mocný velmi a spravedlivý, 10 21a2 na jeho krásu patří. Jako i Jan viděl Krista skrz anděla, tak věrní skrz slunce a měsíc a veškeren svět božskau jasnost spatřují. Nebo každá duše věrná musie některaké viděnie mieti k Bohu. Nebo čím viece nynie skrz zámutky k Bohu se obracují, tiem lépe Krista vidie a podlé zpuosobu jeho živi býti usilují doufajiece, že 15 krásy jeho k objetí přijdau. A prvé vypsal zpuosobu všeho těla, že viděl oděného rau- chem kněžským a přepásaného pásem. A to jest zpuosoba těla. Tuto již vypisuje audy, kteříž netoliko audy a jeho tělo přirozené znamenají slavné, ale jeho tělo duchovnie nebo posvátné 20 a jeho audy duchovnie. Protož viděl Jan Krista a u vidění mohl pomysliti, jaká jeho hlava byla zde na světě a jaké oči a nohy, a potom jakého viděl ho oslaveného podlé hlavy, noh etc., a pak ty vespolek audy složiti, totiž kterací sú byli zde na světě v smrtedl- ném životě a kterací sú již v slávě; a kterak jest ho viděl na hoře 25 Tábor slavného, když ještě byl zde v těle smrtedlném; a kterak se jest ukazoval po vzkřiešenie uprostřed učedlníkuov, a kterak Magdaleně a dvěma učedlníkuom, jdaucím do Emaus. Nebo rozličným křesťanuom rozličně se ukazuje podlé pochopnosti jednoho každého křesťana věrného; viece osvíceným jasněji se 30 okazuje. A znamenati sluší, co na osobě Kristově a na jeho těle jest hlava, a co na těle duchovniem Kristově jest hlava. Protož apoštol mluví (I. Corinth. XI.): »Chci ť pak, abyšte vy věděli, že každého muže hlava jest Kristus, a Kristova Buoh«. Z tohoto se ukazuje, 35 Hlava Kristova 13 Nad viděnie je napsáno drobněji, asi pův. rukou, hleděnie (ale slovo viděnie není škrtnuto). — 20 (nebo) posvátné: drobně nad řádkou; místo (nebo) je zkratka l' (= vel) — 33 Kristově je v rukopise až po slově hlava, ale správný pořad slov je označen znaménky. — 34 1. Kor. 11, 3
64 Kapitola Sermo 17. Čistota svědomie Spatřovánie věr- nych Audy Kristovy vypisuje Rozličně se svým ukazuje Pán Hlava pak jeho a vlasové byli bílí jako vlna bielá a jako snich. To též proroci a jiní světí viděli sú, a každý křesťan věrný tuto některak v svém svědomí jako skrz zrcadlo má patřiti k Kristu, ačkoli ne vedlé jednostaj- ného stupně a tak vysoce a jasně jako Jan. Nebo všickni křesťané, 5 čím viece svědomie vyčišťují, tiem více Krista poznají, když zástěra svědomie, totiž hřiech, odjat bude; tehdy k Kristu hleděti bude, když bude viera veliká, živá, kteráž jest světlo, jako někdy bylo prvotnie cierkve. Když člověk právě očištěn bude od hřiechuov, tehdy pře mýšlí, že Ježíš jest všudy mocný velmi a spravedlivý, 10 21a2 na jeho krásu patří. Jako i Jan viděl Krista skrz anděla, tak věrní skrz slunce a měsíc a veškeren svět božskau jasnost spatřují. Nebo každá duše věrná musie některaké viděnie mieti k Bohu. Nebo čím viece nynie skrz zámutky k Bohu se obracují, tiem lépe Krista vidie a podlé zpuosobu jeho živi býti usilují doufajiece, že 15 krásy jeho k objetí přijdau. A prvé vypsal zpuosobu všeho těla, že viděl oděného rau- chem kněžským a přepásaného pásem. A to jest zpuosoba těla. Tuto již vypisuje audy, kteříž netoliko audy a jeho tělo přirozené znamenají slavné, ale jeho tělo duchovnie nebo posvátné 20 a jeho audy duchovnie. Protož viděl Jan Krista a u vidění mohl pomysliti, jaká jeho hlava byla zde na světě a jaké oči a nohy, a potom jakého viděl ho oslaveného podlé hlavy, noh etc., a pak ty vespolek audy složiti, totiž kterací sú byli zde na světě v smrtedl- ném životě a kterací sú již v slávě; a kterak jest ho viděl na hoře 25 Tábor slavného, když ještě byl zde v těle smrtedlném; a kterak se jest ukazoval po vzkřiešenie uprostřed učedlníkuov, a kterak Magdaleně a dvěma učedlníkuom, jdaucím do Emaus. Nebo rozličným křesťanuom rozličně se ukazuje podlé pochopnosti jednoho každého křesťana věrného; viece osvíceným jasněji se 30 okazuje. A znamenati sluší, co na osobě Kristově a na jeho těle jest hlava, a co na těle duchovniem Kristově jest hlava. Protož apoštol mluví (I. Corinth. XI.): »Chci ť pak, abyšte vy věděli, že každého muže hlava jest Kristus, a Kristova Buoh«. Z tohoto se ukazuje, 35 Hlava Kristova 13 Nad viděnie je napsáno drobněji, asi pův. rukou, hleděnie (ale slovo viděnie není škrtnuto). — 20 (nebo) posvátné: drobně nad řádkou; místo (nebo) je zkratka l' (= vel) — 33 Kristově je v rukopise až po slově hlava, ale správný pořad slov je označen znaménky. — 34 1. Kor. 11, 3
Strana 65
I. 65 že, kteří sú věrní křesťané, zmužilí, dokonalejšie, osvícenějšie, hluboké pokory, veliké viery a naděje, každého takového i všech spolu hlava jest Kristus. Kteří pak malí sú u vieře, křehcí, ne- dokonalí, těch hlava sú zmužilí, kteříž křehké na sobě držie, ti 40 zmužilí jako slaupové; od těch bývali trestáni a napomínáni. Nebo na mysli zmužilých hlava jest Kristus, a tak všie cierkve rytěřujície a putujície do země zaslíbenie hlava jesti ť Kristus, duší totiž zmužilých. Jakož mluví svatý Pavel k Kolocenským I.: »Všecky věci skrze něho učiněny sú« etc. »A on jest 45 hlava cierkve«. On má v sobě plnost božstvie. A v tu naj- dražší nádobu sú všickni pokladové vlití a odtud darové štědře věrným dušem dávají se. Tato nynie hlava Kristus ukázati se chce, abychom k ní patřili. Tato hlava strany odporné chce spojiti skrze svú krev. A protož ta krev v duše sstupujíci tak jest mocná, 50 že mysli vespolek obcí spojuje. To také božstvie jest hlavú člově- čenstvie Kristova. Protož Jan viděl hlavu jeho. Nebo v člověčen- ství viděl božstvie, viděl tělo cierkve duchovnie neb posvátné a viděl, kterak všickni volení dosáhnú krásy, slávy, kterúž tuto vypisuje. A kterak toho těla duchovnieho, totiž křesťanuov, 55 Kristus jest hlava, totiž připojená tělu hrdlem, tak věrným křesťanuom Kristus připojuje se. A ono božstvie, jenž jest hlava člověčenstvie, připojeno jest člověčenství Kristovu. To viděla milá choť Kristova, kteráž mohla k němu prohlédnauti. V Pís- ničkách: »A hlava jeho zlato výborné«. Jako zlato dražšie jest 60 jiných kovuov, tak v člověku věrném duše jest najdražšie, takže ji nade všecky věci dráže váží. Protož té duši věrné v světle viery přichází viděnie, kterak on jest hlava. A proč Kristus hlava slove? Hlava zajisté najdalšie jest aud 21b2 od země a všichni smyslové sú v hlavě a ona hlava za všecky 65 audy pečuje přemyšlovati; tak v Kristu všickni pokladové sú, všichni smyslové, všickni audové od Krista obživeni budú. Je- muž mají připojeni býti skrze slušné poddánie a k němu zřenie nade všecko. A proti této hlavě nemá jiná čtěna býti. Ačkoli za- jisté jiné hlavy sú, že na místě svém sú, všecky však ty hlavy, kte- 70 réž sú této hlavě překážely, aby lidé k nie nepatřili, zkaženy budau. Nebo všickni křesťané k této hlavě, Kristu, mají připojeni býti. A že jest hlavú všech duší, chce mieti první čest a zřenie nad Zmužili hlava málých Hlava Kristus Krev Kristova mocná Zlato ato hlava sama jest ctihodná 21b1 44 Podle Kolos. 1, 16 a 18 — 59 Pís. Šal. 5, 11 —61 M. věrné pův. bylo napsáno viera, ale koncové - a je červeně škrtnuto a nad tím je nade- psáno: ne. Jakoubek, Výklad. 5
I. 65 že, kteří sú věrní křesťané, zmužilí, dokonalejšie, osvícenějšie, hluboké pokory, veliké viery a naděje, každého takového i všech spolu hlava jest Kristus. Kteří pak malí sú u vieře, křehcí, ne- dokonalí, těch hlava sú zmužilí, kteříž křehké na sobě držie, ti 40 zmužilí jako slaupové; od těch bývali trestáni a napomínáni. Nebo na mysli zmužilých hlava jest Kristus, a tak všie cierkve rytěřujície a putujície do země zaslíbenie hlava jesti ť Kristus, duší totiž zmužilých. Jakož mluví svatý Pavel k Kolocenským I.: »Všecky věci skrze něho učiněny sú« etc. »A on jest 45 hlava cierkve«. On má v sobě plnost božstvie. A v tu naj- dražší nádobu sú všickni pokladové vlití a odtud darové štědře věrným dušem dávají se. Tato nynie hlava Kristus ukázati se chce, abychom k ní patřili. Tato hlava strany odporné chce spojiti skrze svú krev. A protož ta krev v duše sstupujíci tak jest mocná, 50 že mysli vespolek obcí spojuje. To také božstvie jest hlavú člově- čenstvie Kristova. Protož Jan viděl hlavu jeho. Nebo v člověčen- ství viděl božstvie, viděl tělo cierkve duchovnie neb posvátné a viděl, kterak všickni volení dosáhnú krásy, slávy, kterúž tuto vypisuje. A kterak toho těla duchovnieho, totiž křesťanuov, 55 Kristus jest hlava, totiž připojená tělu hrdlem, tak věrným křesťanuom Kristus připojuje se. A ono božstvie, jenž jest hlava člověčenstvie, připojeno jest člověčenství Kristovu. To viděla milá choť Kristova, kteráž mohla k němu prohlédnauti. V Pís- ničkách: »A hlava jeho zlato výborné«. Jako zlato dražšie jest 60 jiných kovuov, tak v člověku věrném duše jest najdražšie, takže ji nade všecky věci dráže váží. Protož té duši věrné v světle viery přichází viděnie, kterak on jest hlava. A proč Kristus hlava slove? Hlava zajisté najdalšie jest aud 21b2 od země a všichni smyslové sú v hlavě a ona hlava za všecky 65 audy pečuje přemyšlovati; tak v Kristu všickni pokladové sú, všichni smyslové, všickni audové od Krista obživeni budú. Je- muž mají připojeni býti skrze slušné poddánie a k němu zřenie nade všecko. A proti této hlavě nemá jiná čtěna býti. Ačkoli za- jisté jiné hlavy sú, že na místě svém sú, všecky však ty hlavy, kte- 70 réž sú této hlavě překážely, aby lidé k nie nepatřili, zkaženy budau. Nebo všickni křesťané k této hlavě, Kristu, mají připojeni býti. A že jest hlavú všech duší, chce mieti první čest a zřenie nad Zmužili hlava málých Hlava Kristus Krev Kristova mocná Zlato ato hlava sama jest ctihodná 21b1 44 Podle Kolos. 1, 16 a 18 — 59 Pís. Šal. 5, 11 —61 M. věrné pův. bylo napsáno viera, ale koncové - a je červeně škrtnuto a nad tím je nade- psáno: ne. Jakoubek, Výklad. 5
Strana 66
66 Kapitola O svuodcích Co dobrého pochází Obrazy O zkažení hlav zlých Hlava Ocas (černě:) Psalmus 82 dušemi a chce od lidí velmi milován býti. Protož, která duše k Kristu, hlavě, nepatří, najprvé hned vikle se a k milování ji- ných věcí nakloňuje se. Ale ktož se více poddává této hlavě, více 75 upevněn bývá a osvícen a v dobrém ustanoven a v dobrých vě- cech rozmnožen. A protož die apoštol k Kolocenským II.°: »Žádný vás nesvoď, chtě v pokoře« etc., totiž ku podobenství posluov božích chtěje ukázati a mluvě, čehož jest neviděl. Nebo apoštolé pravie: »Co sme viděli a čeho se ruce naše dotýkaly, o slovu ži- vota, to pravíme«. Tito pak nemajíce takových poznánie, jako my máme, praví poslové božie, chodie nadarmo, bez lásky, bez pokory, trpělivosti, již na cestách Páně neprospievaje, »nadut jsa smyslem těla svého, kterýž se nedrží hlavy«, totiž Pána Krista, najvyším k němu zřením, poddaností a poslušenstvím, jížto všecko tělo spojeno jest. Neb od této hlavy pocházejí jedno- stajná přikázanie, jednostajné svátosti, táž viera, kterýmižto věcmi audové se spojují jako žilami vespolek; kteréžto hlavy který aud když se nepřídrží, hned uražen bývá. Protož chce tento Pán, abychom ho ctili, jej milovali, tak, aby v mysl naši nic vážnějšieho nebylo položeno, jediné ta hlava, Kristus. A to chce také zevnitř v kostelích mieti, abychom nade všecky věci k němu v svátosti velebné oltářní patřili. Nebo die: »Slávy mé jinému nedám«. Lidé však v příběhu tohoto času obrazy ctili, před nimi na kolena klekali a sviece zajžiehali; kte- 95 řížto obrazové sau již poraženi. Protož všecky hlavy hlavě této, Kristu, v jeho poctivosti překážku činiece, zkaženy budú. Izai. IX.: »Rozptýlí Pán od Izrahele hlavu i vocas« etc. A tu vykládá: »Hlava jesti ť dlúhověký a vzácný«, jako sú mistři, kniežata a králové etc.; že sú duší nezpravili k Kristu. Pán hlavu takovú 100 rozptýlil. Ocas pak jest, o kterémž níže v těchto knichách Zjevenie, kterýž třetí stranu, totiž šelma svým ocasem, strhla hvězd. A sú ti, kteříž hřiechy vymlúvají, jako hanbu zakrývajiece. O rozptý- lení těchto hlav mluví David: »Bože, kto podobný tobě? Nemlč« etc., »Nebo, aj, nepřátelé tvoji pozvedli sú hlavy« jako papeže 105 a krále, skrz ně všemu dobrému a pravdě překážejíce. A tak, vy- zvedše hlavu, rozzlobili se na lid tvuoj a myslili rady, aby dobré z země zatratili, aby sami vládli a svobodu v zlosti měli. A die: »Myslili sú jednomyslně proti svědectví tvému«, proti písmuom 80 85 22a1 90 Nebezpečenstvie duše 77 Podle Kolos. 2, 18 — 80 Podle I. Jana 1, 1 a 3 — 83 Podle Kolos. 2, 18 a 19 — 84 Ps. smylem (!) — 94 Iz. 42, 8; 48, 11 — 98 Podle Iz. 9, 14 — 99 Iz. 9, 15 — 101 Podle Zj. 8, 12 — 104 Podle Z. 83, 2 až 6
66 Kapitola O svuodcích Co dobrého pochází Obrazy O zkažení hlav zlých Hlava Ocas (černě:) Psalmus 82 dušemi a chce od lidí velmi milován býti. Protož, která duše k Kristu, hlavě, nepatří, najprvé hned vikle se a k milování ji- ných věcí nakloňuje se. Ale ktož se více poddává této hlavě, více 75 upevněn bývá a osvícen a v dobrém ustanoven a v dobrých vě- cech rozmnožen. A protož die apoštol k Kolocenským II.°: »Žádný vás nesvoď, chtě v pokoře« etc., totiž ku podobenství posluov božích chtěje ukázati a mluvě, čehož jest neviděl. Nebo apoštolé pravie: »Co sme viděli a čeho se ruce naše dotýkaly, o slovu ži- vota, to pravíme«. Tito pak nemajíce takových poznánie, jako my máme, praví poslové božie, chodie nadarmo, bez lásky, bez pokory, trpělivosti, již na cestách Páně neprospievaje, »nadut jsa smyslem těla svého, kterýž se nedrží hlavy«, totiž Pána Krista, najvyším k němu zřením, poddaností a poslušenstvím, jížto všecko tělo spojeno jest. Neb od této hlavy pocházejí jedno- stajná přikázanie, jednostajné svátosti, táž viera, kterýmižto věcmi audové se spojují jako žilami vespolek; kteréžto hlavy který aud když se nepřídrží, hned uražen bývá. Protož chce tento Pán, abychom ho ctili, jej milovali, tak, aby v mysl naši nic vážnějšieho nebylo položeno, jediné ta hlava, Kristus. A to chce také zevnitř v kostelích mieti, abychom nade všecky věci k němu v svátosti velebné oltářní patřili. Nebo die: »Slávy mé jinému nedám«. Lidé však v příběhu tohoto času obrazy ctili, před nimi na kolena klekali a sviece zajžiehali; kte- 95 řížto obrazové sau již poraženi. Protož všecky hlavy hlavě této, Kristu, v jeho poctivosti překážku činiece, zkaženy budú. Izai. IX.: »Rozptýlí Pán od Izrahele hlavu i vocas« etc. A tu vykládá: »Hlava jesti ť dlúhověký a vzácný«, jako sú mistři, kniežata a králové etc.; že sú duší nezpravili k Kristu. Pán hlavu takovú 100 rozptýlil. Ocas pak jest, o kterémž níže v těchto knichách Zjevenie, kterýž třetí stranu, totiž šelma svým ocasem, strhla hvězd. A sú ti, kteříž hřiechy vymlúvají, jako hanbu zakrývajiece. O rozptý- lení těchto hlav mluví David: »Bože, kto podobný tobě? Nemlč« etc., »Nebo, aj, nepřátelé tvoji pozvedli sú hlavy« jako papeže 105 a krále, skrz ně všemu dobrému a pravdě překážejíce. A tak, vy- zvedše hlavu, rozzlobili se na lid tvuoj a myslili rady, aby dobré z země zatratili, aby sami vládli a svobodu v zlosti měli. A die: »Myslili sú jednomyslně proti svědectví tvému«, proti písmuom 80 85 22a1 90 Nebezpečenstvie duše 77 Podle Kolos. 2, 18 — 80 Podle I. Jana 1, 1 a 3 — 83 Podle Kolos. 2, 18 a 19 — 84 Ps. smylem (!) — 94 Iz. 42, 8; 48, 11 — 98 Podle Iz. 9, 14 — 99 Iz. 9, 15 — 101 Podle Zj. 8, 12 — 104 Podle Z. 83, 2 až 6
Strana 67
I. 67 22а2 22b1 110 zákona pozdvihují hlavy sobě zlí, aby čelili proti Kristu, hlavě. Ale Kristus, ta hlava, již se zjevila a jiné hlavy ztlaukla. A die dále David: »Polož je, Pane, jako kolo a jako mrvu před tváří větru«. A potom tu die dále: »Naplň tváře jich pohaněním«. Neboť umie Pánlty, kteříž cti vlastnie a ne boží hledají, zahanbiti. 115 Tak Abakuk III°. die: »Ztlaukl si hlavu z domu nemilostivého«, totiž Antikrista, svým příchodem a svú mocí tu hlavu rozvra- cuje a rozděluje. A die: »Zlořečil si mocem jeho«, na ty mocné dávaje zlořečenstvie, že v ničemž dobrém nemohú prospievati, kteříž se veselé, když laupežuov chudých požívají. A die tu pro- 120 rok dále, že »Tehdáž učiníš cestu přes moře koňóm tvým«. Moře sú zámutkové světa; koňové boží sú svatí, na nichž se Kristus posadil jako na koniech, je na uzdě své drže. Ti budau mieti cestu, totiž že světí, Boha svého plníce přikázanie, když nepřátely zte- peš, když se poberau přes moře je přejdauce jako synové izrahel- 125 ští moře přešedše, když se z Ejipta brali. Protož tak Jan viděl hlavu Kristovu, že všickni vyvolení mají Krista hlavu, i rytěřujície i svítězilí. A když ty hlavy sú zkaženy zlé, křesťané k hlavě té, Kristu, patřiti budau, na jeho dobrotu, múdrost, krásu a slávu a moc hlediece. Vlasové vyznamenávají dary Ducha svatého. Kterýmižto vlasové co sůj vlasy Samson byl silný proti nepřáteluom; ale když mu odjati byli vlasové, potratil sílu. Tak, když člověk potratí dary Ducha svatého, kteříž plynau od hlavy, Krista, ihned jest mdel proti světu, dáblu a svému tělu. A potracujem dary Ducha svatého 135 skrz krásu neb rozkoš aneb múdrost světskú jako Dalidu. A tehdy provazy hřiechuov od dábluov jako nepřátel býváme svázáni. A sú bílí jako vlna, kteráž znamená tichost toho Beránka, Krista. O němž bude níže: »Viděl sem Beránka na Sionu«. On, Kristus, chce o svém těle a každé duši, aby byla tichá. A ještě 140 s onoho světa svým zpuosobením napomíná, aby jeho chot byla tichá. A jako snieh rozumie se nevinnost, kterauž člověk uhašuje zápaly hřiecha. Protož některá moc umývá, kteráž duši i svědomie očišťuje a ukrocuje a uhašuje zápaly ve zlém; to se skrze snieh vyznamenává. A vlasové bílí sú, když dary od Boha danými skro- 145 cuje v sobě hřiechy a uhašuje podnět hřiecha. A protož die: »Viděl sem ho a mějíše vlasy bílé«. Moře. Koňové a Sl Darové Ducha zvatého kudy si tratí? Vlna bielá Snich co jest? 130 Vlasové bílí 112 Ž. 83, 14 — 113 Ž. 83, 17 — 115 Podle Abak. 3, 13 až 15 — 131 Soudc. 16 — 138 Zj. 14, 1 5*
I. 67 22а2 22b1 110 zákona pozdvihují hlavy sobě zlí, aby čelili proti Kristu, hlavě. Ale Kristus, ta hlava, již se zjevila a jiné hlavy ztlaukla. A die dále David: »Polož je, Pane, jako kolo a jako mrvu před tváří větru«. A potom tu die dále: »Naplň tváře jich pohaněním«. Neboť umie Pánlty, kteříž cti vlastnie a ne boží hledají, zahanbiti. 115 Tak Abakuk III°. die: »Ztlaukl si hlavu z domu nemilostivého«, totiž Antikrista, svým příchodem a svú mocí tu hlavu rozvra- cuje a rozděluje. A die: »Zlořečil si mocem jeho«, na ty mocné dávaje zlořečenstvie, že v ničemž dobrém nemohú prospievati, kteříž se veselé, když laupežuov chudých požívají. A die tu pro- 120 rok dále, že »Tehdáž učiníš cestu přes moře koňóm tvým«. Moře sú zámutkové světa; koňové boží sú svatí, na nichž se Kristus posadil jako na koniech, je na uzdě své drže. Ti budau mieti cestu, totiž že světí, Boha svého plníce přikázanie, když nepřátely zte- peš, když se poberau přes moře je přejdauce jako synové izrahel- 125 ští moře přešedše, když se z Ejipta brali. Protož tak Jan viděl hlavu Kristovu, že všickni vyvolení mají Krista hlavu, i rytěřujície i svítězilí. A když ty hlavy sú zkaženy zlé, křesťané k hlavě té, Kristu, patřiti budau, na jeho dobrotu, múdrost, krásu a slávu a moc hlediece. Vlasové vyznamenávají dary Ducha svatého. Kterýmižto vlasové co sůj vlasy Samson byl silný proti nepřáteluom; ale když mu odjati byli vlasové, potratil sílu. Tak, když člověk potratí dary Ducha svatého, kteříž plynau od hlavy, Krista, ihned jest mdel proti světu, dáblu a svému tělu. A potracujem dary Ducha svatého 135 skrz krásu neb rozkoš aneb múdrost světskú jako Dalidu. A tehdy provazy hřiechuov od dábluov jako nepřátel býváme svázáni. A sú bílí jako vlna, kteráž znamená tichost toho Beránka, Krista. O němž bude níže: »Viděl sem Beránka na Sionu«. On, Kristus, chce o svém těle a každé duši, aby byla tichá. A ještě 140 s onoho světa svým zpuosobením napomíná, aby jeho chot byla tichá. A jako snieh rozumie se nevinnost, kterauž člověk uhašuje zápaly hřiecha. Protož některá moc umývá, kteráž duši i svědomie očišťuje a ukrocuje a uhašuje zápaly ve zlém; to se skrze snieh vyznamenává. A vlasové bílí sú, když dary od Boha danými skro- 145 cuje v sobě hřiechy a uhašuje podnět hřiecha. A protož die: »Viděl sem ho a mějíše vlasy bílé«. Moře. Koňové a Sl Darové Ducha zvatého kudy si tratí? Vlna bielá Snich co jest? 130 Vlasové bílí 112 Ž. 83, 14 — 113 Ž. 83, 17 — 115 Podle Abak. 3, 13 až 15 — 131 Soudc. 16 — 138 Zj. 14, 1 5*
Strana 68
68 Kapitola Sermo 18us Oči Páně jaké sů? Duchové světí Auřad anděluov (černě:) 4° První Oči Páně na koho hledie Patřenie božic A oči jeho jakožto plamen ohně. Vypisuje, kterak Ježíš má se k své choti, svaté cierkvi, a k každé duši věrné, a kterak k kajícím a kterak k zarmúceným na světě, a kterak je navštěvuje, a zase my v zámutcích postavení kterak se máme mieti k Kristu. A když vypsal hlavu a vlasy jeho, tuto již vypisuje jeho voči, jaké voči cierkve i všech auduov. A protož die: »Oči jeho jako plamen ohně«. Danielovi (v X.) po dlauhé modlitbě a ná- božné anděl se mu ukázal. A die: »Pozdvihl sem očí mých a viděl sem muže oblečeného v raucho lněné a ledvie přepásaná zlatem« etc., »A oči jeho jako svíce hořície«. Tak i Jan die: »A oči 10 jeho jako plamen ohně«. Oči Páně ostré a mocné jesti ť moc jeho, kteráž ostře všecky věci vidí a spatřuje; druhé, sú jeho světí duchové; světí andělé netoliko zde, ale u vlasti slovau oči. V Zjevení níže (V°.): »Viděl sem uprostřed truonu Beránka stojí- cieho, majícieho VII rohuov a sedm očí, jenž sú sedm duchuov«. 15 Oči Beránkovy jsú andělští duchové, kteříž od Boha mají auřad svuoj řád uvozovati a dáblóm překážeti, aby voleným neškodili. 22b2 Jako Zachariáš na jednom kameni VII očí jako tuto vykládá, totiž VII duchuov. Tak anděl od Boha k Tobiášovi poslaný po- věděl, že by byl z počtu sedmi duchuov před Pánem přísto-20 jících. A jaké oči mají býti cierkve, také se tuto ukazuje: že jako plamen ohně mají býti. O prvním, kterak Buoh nynie na nás v zámutcích patří jako očima plamennýma ohně. Jako napsáno v Přísloví XV°: »Na všelikém místě oči Páně patřie na dobré i na 25 zlé«, takže zdaleka uhlédá, všelikú mrvu v moři vidí, každé myšle- nie vidí, dobré i zlé. Protož die David: »Oči Páně na spravedlivé«, neb se v těch kochá a hledá najpokornějšieho srdce, kteréž jest najstydlivějšie a věří, že Buoh jest všudy, a bojí se to srdce zlé mysliti a změřuje všecka myšlenie, chtivosti a všecky žádosti. 30 »A tvář jeho na ty, jenž myslí zlé věci«, kteří sváry a ruoznice mezi sebú mají; patří nynie na naše nepřátely, kteříž o věrných lest skládají, on totižto, kterýž dal člověku sluch a oči, aby daleko hleděl, a sám mnohem dále a hlaube patří, jehož nic tajno býti nemuož. Protož Abakuk I°., mluvě v osobě lidu zarmúceného, 35 kterýžto z své křehkosti repce proti Pánu, kteříž trpělivě pomsty 5 Reptánic proti Bohu 8 Dan. 10, 5 n. — 14 Podle Zj. 5, 6 — 18 Zach. 4, 10 — 19 Tob. 12, 14 — 25 Přísl. 15, 3 — 27 Ž. 34, 16 — 31 Podle Ž. 34, 17
68 Kapitola Sermo 18us Oči Páně jaké sů? Duchové světí Auřad anděluov (černě:) 4° První Oči Páně na koho hledie Patřenie božic A oči jeho jakožto plamen ohně. Vypisuje, kterak Ježíš má se k své choti, svaté cierkvi, a k každé duši věrné, a kterak k kajícím a kterak k zarmúceným na světě, a kterak je navštěvuje, a zase my v zámutcích postavení kterak se máme mieti k Kristu. A když vypsal hlavu a vlasy jeho, tuto již vypisuje jeho voči, jaké voči cierkve i všech auduov. A protož die: »Oči jeho jako plamen ohně«. Danielovi (v X.) po dlauhé modlitbě a ná- božné anděl se mu ukázal. A die: »Pozdvihl sem očí mých a viděl sem muže oblečeného v raucho lněné a ledvie přepásaná zlatem« etc., »A oči jeho jako svíce hořície«. Tak i Jan die: »A oči 10 jeho jako plamen ohně«. Oči Páně ostré a mocné jesti ť moc jeho, kteráž ostře všecky věci vidí a spatřuje; druhé, sú jeho světí duchové; světí andělé netoliko zde, ale u vlasti slovau oči. V Zjevení níže (V°.): »Viděl sem uprostřed truonu Beránka stojí- cieho, majícieho VII rohuov a sedm očí, jenž sú sedm duchuov«. 15 Oči Beránkovy jsú andělští duchové, kteříž od Boha mají auřad svuoj řád uvozovati a dáblóm překážeti, aby voleným neškodili. 22b2 Jako Zachariáš na jednom kameni VII očí jako tuto vykládá, totiž VII duchuov. Tak anděl od Boha k Tobiášovi poslaný po- věděl, že by byl z počtu sedmi duchuov před Pánem přísto-20 jících. A jaké oči mají býti cierkve, také se tuto ukazuje: že jako plamen ohně mají býti. O prvním, kterak Buoh nynie na nás v zámutcích patří jako očima plamennýma ohně. Jako napsáno v Přísloví XV°: »Na všelikém místě oči Páně patřie na dobré i na 25 zlé«, takže zdaleka uhlédá, všelikú mrvu v moři vidí, každé myšle- nie vidí, dobré i zlé. Protož die David: »Oči Páně na spravedlivé«, neb se v těch kochá a hledá najpokornějšieho srdce, kteréž jest najstydlivějšie a věří, že Buoh jest všudy, a bojí se to srdce zlé mysliti a změřuje všecka myšlenie, chtivosti a všecky žádosti. 30 »A tvář jeho na ty, jenž myslí zlé věci«, kteří sváry a ruoznice mezi sebú mají; patří nynie na naše nepřátely, kteříž o věrných lest skládají, on totižto, kterýž dal člověku sluch a oči, aby daleko hleděl, a sám mnohem dále a hlaube patří, jehož nic tajno býti nemuož. Protož Abakuk I°., mluvě v osobě lidu zarmúceného, 35 kterýžto z své křehkosti repce proti Pánu, kteříž trpělivě pomsty 5 Reptánic proti Bohu 8 Dan. 10, 5 n. — 14 Podle Zj. 5, 6 — 18 Zach. 4, 10 — 19 Tob. 12, 14 — 25 Přísl. 15, 3 — 27 Ž. 34, 16 — 31 Podle Ž. 34, 17
Strana 69
I. 69 23a 23a2 Páně nesnášejí, ale hněvají se, když jináče úmysl jich myslí a saudí o Bohu, a die: »Až dokud, Pane, budu volati, a neuslyšíš?« etc. »Proč patříš na potupníky a mlčíš?«, totiž jako by zlosti neměl 40 v nenávisti. A die: »Čisté ť sú oči tvé, aby nehleděl na zlé, a pat- řiti k nepravosti nemuožeš«. Nebo jeho oči kochají se v čistých srdcích a v svatém životě. A protož jako by chtěl řieci: »Kam si děl, Pane, oči, že tak muožeš na zlost tak velikú a nepravost tak rozhojněnú hleděti?« On zajisté patří na dobré jako plamen, 45 zapaluje k dobrému, vyčišťuje, strach dávaje a osvěcuje. A nediv, že oči má jako plamen, nebo sám oheň slove. Deutrono. IIII.: »Pán Buoh tvuoj oheň spalující jest«, totiž který i zlé navštěvuje a všecky věci nelibé kazí. Kterýmižto očima netoliko sám, ale skrze VII duchuov a skrz kteréž mu se líbí stvořenie navštěvuje 50 lidi, jako plamenem trápě. A žádné svědomie, žádná duše nebude moci ujíti toho Pána. On zajisté všelikú poškvrnu, jenž mu se nelíbí, vypaluje, a netoliko zde, ale po tomto životě nelibé věci 1 na onom světě tiem plamenem vypalují se. A jako mluví David, že je prohlédl Psalmus XIII. Pán s nebe z příbytku svatého svého, totiž z toho svého miesta. 55 Ale lidem zdálo se zlým, jako by sem nepatřil, protož nešlechet- nost a nepravost páchali. I protož sem patří, »aby uhlédal, jestli rozumný kto anebo hledající Pána Boha«, totiž aby slaužil Pánu Bohu, které srdce nenie pokryté a raněné. A dopoviedá, když tak popatřil a navštievil: »A aj, všickni se uchýlili, spolu neúži- 60 teční učiněni sú«, hřiešníci zatmění, slepí, od svaté jednoty všickni odstupujíce; »nenie, kto by činil dobrého, nenie až do jednoho«. A pilně patře v naše srdce, nenalézá, co by se mu líbilo, ale více, co se jemu nelíbí. Protož se jest pohnul, aby všecko, což se jemu nelíbí v srdci našem, jako plamenem vypálil. A přišel jest, jako 65 die David, pro biedu a lkánie chudých, kteříž utieskanie trpie, nebo krev nevinná volá k nebi, a pro krev, totiž Kristovu, kterúž nehodně přijímají. Protož die: »Nynie povstanu, praví Pán. Zdali tak na věky mlčeti budu a nikdá nepomstím? Zdali tak zlého nechám ne- 70 ztrestaného?« Ale jiný ť jest saud boží nežli lidský. Nebo lidé těžce jiné saudie a o sobě se domnievají, že dobře stojie. Ale ne tak Buoh, ale v svém příchodu patří jako plamen, hřiechy Příchod Páně jak kaze a vypaluje duchem aust svých. Tak zde v Praze mnozí klesli hřiechové, a ještě, co by bylo Pánu nelibého, nenie skryto. Ale Oči Páně v čem so kochaji Oči Páně plamenné Malachiáš: Sedne Pripaluje etc. Soud lidský nepravý 38 Abak. I, 2 n. — 40 Abak. 1, 13— 46 5. M. 4, 24 — 53 Ž 14,2 56 Ib. — 59 Ž. 14, 3 — 64 (margin.) Malach. 3, 3 — 65 Podl. Ž.12,6
I. 69 23a 23a2 Páně nesnášejí, ale hněvají se, když jináče úmysl jich myslí a saudí o Bohu, a die: »Až dokud, Pane, budu volati, a neuslyšíš?« etc. »Proč patříš na potupníky a mlčíš?«, totiž jako by zlosti neměl 40 v nenávisti. A die: »Čisté ť sú oči tvé, aby nehleděl na zlé, a pat- řiti k nepravosti nemuožeš«. Nebo jeho oči kochají se v čistých srdcích a v svatém životě. A protož jako by chtěl řieci: »Kam si děl, Pane, oči, že tak muožeš na zlost tak velikú a nepravost tak rozhojněnú hleděti?« On zajisté patří na dobré jako plamen, 45 zapaluje k dobrému, vyčišťuje, strach dávaje a osvěcuje. A nediv, že oči má jako plamen, nebo sám oheň slove. Deutrono. IIII.: »Pán Buoh tvuoj oheň spalující jest«, totiž který i zlé navštěvuje a všecky věci nelibé kazí. Kterýmižto očima netoliko sám, ale skrze VII duchuov a skrz kteréž mu se líbí stvořenie navštěvuje 50 lidi, jako plamenem trápě. A žádné svědomie, žádná duše nebude moci ujíti toho Pána. On zajisté všelikú poškvrnu, jenž mu se nelíbí, vypaluje, a netoliko zde, ale po tomto životě nelibé věci 1 na onom světě tiem plamenem vypalují se. A jako mluví David, že je prohlédl Psalmus XIII. Pán s nebe z příbytku svatého svého, totiž z toho svého miesta. 55 Ale lidem zdálo se zlým, jako by sem nepatřil, protož nešlechet- nost a nepravost páchali. I protož sem patří, »aby uhlédal, jestli rozumný kto anebo hledající Pána Boha«, totiž aby slaužil Pánu Bohu, které srdce nenie pokryté a raněné. A dopoviedá, když tak popatřil a navštievil: »A aj, všickni se uchýlili, spolu neúži- 60 teční učiněni sú«, hřiešníci zatmění, slepí, od svaté jednoty všickni odstupujíce; »nenie, kto by činil dobrého, nenie až do jednoho«. A pilně patře v naše srdce, nenalézá, co by se mu líbilo, ale více, co se jemu nelíbí. Protož se jest pohnul, aby všecko, což se jemu nelíbí v srdci našem, jako plamenem vypálil. A přišel jest, jako 65 die David, pro biedu a lkánie chudých, kteříž utieskanie trpie, nebo krev nevinná volá k nebi, a pro krev, totiž Kristovu, kterúž nehodně přijímají. Protož die: »Nynie povstanu, praví Pán. Zdali tak na věky mlčeti budu a nikdá nepomstím? Zdali tak zlého nechám ne- 70 ztrestaného?« Ale jiný ť jest saud boží nežli lidský. Nebo lidé těžce jiné saudie a o sobě se domnievají, že dobře stojie. Ale ne tak Buoh, ale v svém příchodu patří jako plamen, hřiechy Příchod Páně jak kaze a vypaluje duchem aust svých. Tak zde v Praze mnozí klesli hřiechové, a ještě, co by bylo Pánu nelibého, nenie skryto. Ale Oči Páně v čem so kochaji Oči Páně plamenné Malachiáš: Sedne Pripaluje etc. Soud lidský nepravý 38 Abak. I, 2 n. — 40 Abak. 1, 13— 46 5. M. 4, 24 — 53 Ž 14,2 56 Ib. — 59 Ž. 14, 3 — 64 (margin.) Malach. 3, 3 — 65 Podl. Ž.12,6
Strana 70
70 Kapitola oči jeho sú jako plamen ohně. On ť hledí na srdce těch, kteráž 75 sú vděčna dobrodínie Páně, na srdce jim přivozuje, že sú z hřie- chuov vyvrženi, a dává dobrá hnutie srdce. Patří také na ne- vděčná srdce, kteří sú srdce zlého, hřiechuov nepřestávají, přijíma- jíce tělo a krev Páně, nerostau v dařích a ctnostech, ale vespolek proti sobě povstávají, nenávistmi se sápají. A pohřiechu, jako 80 lid nevděčný byl synuov izrahelských, tak také i nynie tento lid jest nevděčný z daru Páně. A jako sú oni zahynuli, báti se též máme o sebe, neb ť tudiež navštíví jako plamen ohně. Protož zlí na každý den ať čekají na se pomsty Páně a rány, zvláště kteříž dávají miesto dáblu, musí, aby vypáleni byli a obnoveni, musí, 85 aby nová srdce byla jako Jeruzalém. Nebo jeho oči sú ostré a hrozné jako plamen, srdce zpuosobná k dobrému více zapaluje, ale na zlá strach pauštěje. A to znaje, všeliké srdce mělo by se báti, neboť jest ruka Páně ztažená. Jako také tělo jeho duchovnie, Oči cierkve pěkné cierkev svatá, má oči pěkné jako plamen. Neb i anjelé sem patřie 90 a našich skutkuov šetřie, našich ruoznic. Dobrá zajisté srdce žá- Žádost dobrých dají vyjíti z těla, aby tovaryství jich připojeni byli, v němž nenie rozdělenie. Zde také v cierkvi rytěřující cierkev má patřiti k Kristu, oči mieti jako plamen, aby znamenala, že Buoh patří k ní. A zvláště v těle Kristovu duchovniem nebo posvátném někteří sú oči, někteří nohy etc. Kněžie mají býti jako oči osvícení a jako plamen ohně, spatřujiece všecka vosiedla a kterými chytrostmi šatan nás oklamává. Nebo, kteří se zdají najmúdřejší a sobě doufají, ty dábel zklamává. A protož potřebie jest opatřiti všecky nedo- statky a osídla, aby z toho u veliké bázni živ byl. Syn a služebník, 100 vida Pána na se patřícieho, bojí se ho a stydí se. Malachiáš I.: »Poněvadž sem já Pán váš a věříte, že já sem Otec váš a hledím na vás, kdež jest bázeň a milost vaše?« Proč nepatříte očima plamennýma (totiž hořící milostí) ke mně? Neb die David: »Jako oči dievky v rukau panie své, tak oči naše ku Pánu Bohu na- 105 šemu« etc. Nebo, kdybychom k Bohu patřili, hned by stydlivost byla k Bohu, nesměli bychom netoliko hřešiti, ale ani ovšem po- mysliti zlé. Protož vypisuje ženicha a nevěstu Jan, kteříž na se spolu patřie. David: »Kterýž činíš anděly své duchy a služebníky tvé oheň 110 žhaucie«. Nebo hořie v milování božím, jiným svítie a z horlivé lásky jiné napomínají, trescí a vedau k dobrému. Srdce (dobrá Kněžic sú oči Kto se vás dotkne te. Veliké bázně potřebie 95 23b1 Na která srdce hledí Pán Patří i na zlá srdce Služebníci jací 101 Podle Malach. 1, 6 — 104 Ž. 123, 2 — 108 Podle Zj. 21, 2— 110 Ž. 104, 4
70 Kapitola oči jeho sú jako plamen ohně. On ť hledí na srdce těch, kteráž 75 sú vděčna dobrodínie Páně, na srdce jim přivozuje, že sú z hřie- chuov vyvrženi, a dává dobrá hnutie srdce. Patří také na ne- vděčná srdce, kteří sú srdce zlého, hřiechuov nepřestávají, přijíma- jíce tělo a krev Páně, nerostau v dařích a ctnostech, ale vespolek proti sobě povstávají, nenávistmi se sápají. A pohřiechu, jako 80 lid nevděčný byl synuov izrahelských, tak také i nynie tento lid jest nevděčný z daru Páně. A jako sú oni zahynuli, báti se též máme o sebe, neb ť tudiež navštíví jako plamen ohně. Protož zlí na každý den ať čekají na se pomsty Páně a rány, zvláště kteříž dávají miesto dáblu, musí, aby vypáleni byli a obnoveni, musí, 85 aby nová srdce byla jako Jeruzalém. Nebo jeho oči sú ostré a hrozné jako plamen, srdce zpuosobná k dobrému více zapaluje, ale na zlá strach pauštěje. A to znaje, všeliké srdce mělo by se báti, neboť jest ruka Páně ztažená. Jako také tělo jeho duchovnie, Oči cierkve pěkné cierkev svatá, má oči pěkné jako plamen. Neb i anjelé sem patřie 90 a našich skutkuov šetřie, našich ruoznic. Dobrá zajisté srdce žá- Žádost dobrých dají vyjíti z těla, aby tovaryství jich připojeni byli, v němž nenie rozdělenie. Zde také v cierkvi rytěřující cierkev má patřiti k Kristu, oči mieti jako plamen, aby znamenala, že Buoh patří k ní. A zvláště v těle Kristovu duchovniem nebo posvátném někteří sú oči, někteří nohy etc. Kněžie mají býti jako oči osvícení a jako plamen ohně, spatřujiece všecka vosiedla a kterými chytrostmi šatan nás oklamává. Nebo, kteří se zdají najmúdřejší a sobě doufají, ty dábel zklamává. A protož potřebie jest opatřiti všecky nedo- statky a osídla, aby z toho u veliké bázni živ byl. Syn a služebník, 100 vida Pána na se patřícieho, bojí se ho a stydí se. Malachiáš I.: »Poněvadž sem já Pán váš a věříte, že já sem Otec váš a hledím na vás, kdež jest bázeň a milost vaše?« Proč nepatříte očima plamennýma (totiž hořící milostí) ke mně? Neb die David: »Jako oči dievky v rukau panie své, tak oči naše ku Pánu Bohu na- 105 šemu« etc. Nebo, kdybychom k Bohu patřili, hned by stydlivost byla k Bohu, nesměli bychom netoliko hřešiti, ale ani ovšem po- mysliti zlé. Protož vypisuje ženicha a nevěstu Jan, kteříž na se spolu patřie. David: »Kterýž činíš anděly své duchy a služebníky tvé oheň 110 žhaucie«. Nebo hořie v milování božím, jiným svítie a z horlivé lásky jiné napomínají, trescí a vedau k dobrému. Srdce (dobrá Kněžic sú oči Kto se vás dotkne te. Veliké bázně potřebie 95 23b1 Na která srdce hledí Pán Patří i na zlá srdce Služebníci jací 101 Podle Malach. 1, 6 — 104 Ž. 123, 2 — 108 Podle Zj. 21, 2— 110 Ž. 104, 4
Strana 71
I. 71 A že tak k Bohu vážně nepatříme, to nevěra puosobí. Neb usta ovšem vyznávají, ale skutek zapierá. Člověka se stydíme, 115 Boha pak nic. A to jest nevěra veliká a hanebná. Ale David svuoj hřiech znamenav a oči plamenné vida, vece: »Odvrať tvář svau od hřiechuov mých«, muož-li totiž býti, aby na mě nehleděl. Ale my pohřiechu někdy přes celý den k němu se neobrátíme, né brž i na modlitbách, kdež toliko k němu patřiti máme, ještě nemuožem 120 se tak mieti. Nebo duše jest slepá, nakažená. Ano i před tělem Páně očí plamenných nemá, horlivého totiž náboženstvie k mod- litbě, bázni a poctivosti, a potom svých hřiechuov poznánie. Kde jest stud zjevného hřiešníka, kterýž k nebi očí nesměl pozdvih- 23b2 núti, stud maje veliký na hřiechy své? Nebo, když by duše 125 Boha milovala a horlívě k němu by se pozdvihla, tehdy oči pla- menné bude mieti a také samého Boha pozná mieti oči plamen- né etc. Naše netbánie veliké Tělo Páně Sermo 19. A nohy jeho podobné mosazi neb zlato- pěnce etc. Nemá ť ovšem Buch v svém božství auduov rozdiel- ných jako člověk ani člověčenstvie Kristovo té hrubosti života smrtedlného má, jako mělo před vzkřiešením. Jeho tělo jest již 5 slavné. Neb ť nenie jedné strany těla na jednom místě a druhé na jiném a aud podlé audu, ale jest všecko spolu jako v svátosti velebné. Ani anděl který má tak audy rozdělené. Ale to všecko pro naši křehkost pokládá se, aby naše křehkost pochopna byla toho viděnie. A vypisuje se, kterak Kristus má se k své choti; a kterak zase lid boží křesťanský a cierkev svítězilá i rytěřující, to se vy- pisuje v tomto vidění. Protož jaké sú nohy Páně, kterýmiž nás navštěvuje? Jako David die: »Řekl Pán Pánu mému: Seď na pravici mé, dokavadž nepoložím nepřátel tvých podnož noh 15 tvých«. A Mar. I.: »Nejsem hoden rozvázati řeménka obuvi« etc. Mluví Jan o Kristu. A David: »Rozveselil se jako obr, aby běžal cestau svau«, totiž sem k navštívení nás. A poněvadž jest cestau přišel, tehdy ť jest nohama šel. Které sú tehdy nohy jeho? Jako očí tělesných nemá, ale duchovnie, tak i nohy. Dionysius (De 20 celesti jerarchia) die: »Nohy pak věc hýbajície, ostrá a rychlá« 10 Nohy Páně jaké sú 115 Podle Ž. 51, 11 — 123 Luk. 18, 13. 13 Ž. 110, 1 — 15 Marek 1, 7 — 16 Podle Ž. 19, 6 — 20 Dionys. Areop., De cel. hier. c. XV. (MG 3 c. 331)
I. 71 A že tak k Bohu vážně nepatříme, to nevěra puosobí. Neb usta ovšem vyznávají, ale skutek zapierá. Člověka se stydíme, 115 Boha pak nic. A to jest nevěra veliká a hanebná. Ale David svuoj hřiech znamenav a oči plamenné vida, vece: »Odvrať tvář svau od hřiechuov mých«, muož-li totiž býti, aby na mě nehleděl. Ale my pohřiechu někdy přes celý den k němu se neobrátíme, né brž i na modlitbách, kdež toliko k němu patřiti máme, ještě nemuožem 120 se tak mieti. Nebo duše jest slepá, nakažená. Ano i před tělem Páně očí plamenných nemá, horlivého totiž náboženstvie k mod- litbě, bázni a poctivosti, a potom svých hřiechuov poznánie. Kde jest stud zjevného hřiešníka, kterýž k nebi očí nesměl pozdvih- 23b2 núti, stud maje veliký na hřiechy své? Nebo, když by duše 125 Boha milovala a horlívě k němu by se pozdvihla, tehdy oči pla- menné bude mieti a také samého Boha pozná mieti oči plamen- né etc. Naše netbánie veliké Tělo Páně Sermo 19. A nohy jeho podobné mosazi neb zlato- pěnce etc. Nemá ť ovšem Buch v svém božství auduov rozdiel- ných jako člověk ani člověčenstvie Kristovo té hrubosti života smrtedlného má, jako mělo před vzkřiešením. Jeho tělo jest již 5 slavné. Neb ť nenie jedné strany těla na jednom místě a druhé na jiném a aud podlé audu, ale jest všecko spolu jako v svátosti velebné. Ani anděl který má tak audy rozdělené. Ale to všecko pro naši křehkost pokládá se, aby naše křehkost pochopna byla toho viděnie. A vypisuje se, kterak Kristus má se k své choti; a kterak zase lid boží křesťanský a cierkev svítězilá i rytěřující, to se vy- pisuje v tomto vidění. Protož jaké sú nohy Páně, kterýmiž nás navštěvuje? Jako David die: »Řekl Pán Pánu mému: Seď na pravici mé, dokavadž nepoložím nepřátel tvých podnož noh 15 tvých«. A Mar. I.: »Nejsem hoden rozvázati řeménka obuvi« etc. Mluví Jan o Kristu. A David: »Rozveselil se jako obr, aby běžal cestau svau«, totiž sem k navštívení nás. A poněvadž jest cestau přišel, tehdy ť jest nohama šel. Které sú tehdy nohy jeho? Jako očí tělesných nemá, ale duchovnie, tak i nohy. Dionysius (De 20 celesti jerarchia) die: »Nohy pak věc hýbajície, ostrá a rychlá« 10 Nohy Páně jaké sú 115 Podle Ž. 51, 11 — 123 Luk. 18, 13. 13 Ž. 110, 1 — 15 Marek 1, 7 — 16 Podle Ž. 19, 6 — 20 Dionys. Areop., De cel. hier. c. XV. (MG 3 c. 331)
Strana 72
72 Kapitola Dvoje nohy Jedna noha Druhá Saud Milosrdenstvie Srdce blahoslavené etc., totiž nohy vyznamenávají moc pohnutedlnau, rychlau a ostrau, pronikující a k nebeským věcem ješto se táhne vždycky. A protož moc a síla, kterúž přichází rychle v srdce, v kteráž mu se líbí, jest nohy jeho. Tak věrní křesťané, když mají moc pro- spievati, ohebnost a zchopnost v dobrém ku prospievaní. A to sú 25 nohy, kteréž i to nohy má duše věrná a cierkev svatá. A ty nohy božie jeho cierkve a věrné duše viděl Jan, když die: »A nohy jeho podobné mosazi«. Dvoje nohy znamenajme, totiž Kristovy, kterýmiž nás nynie navštěvuje, a zase nohy jiné, cierkve svaté, kterýmiž prospievati 30 máme. Najprvé Kristus nynie navštěvuje nás svými nohami. A zvláště dvě noze nalézají se v Písmě, kterýmiž k nám přichází, totiž saudem a milosrdenstvím. Nynie navštěvuje nás mocným saudem a hrozným milosrdenstvím. Nebo nepřichází k nám sau- dem bez milosrdenství. Ale když trápí nás rány dopauštěje, také 35 vnitř v srdci, aby člověk sám sebe poznal, to ť jest jedna noha. Druhé milosrdenstvím přichází k lidu tomu, kterýž někdy byl zavrhl. Již však chce ten lid usnúbiti sobě. Ozé II.: »A usnúbím tě sobě u víře, v saudu a v spravedlnosti«. Hle, jedna noha! Druhé die: »Usnúbím tě sobě v milosrdenství«. Nynie vkračuje v srdce 40 saudem, dávaje poznánie lidem na hřiechy vlastnie. Saudem, když dopauští zámutky a trápenie, aby lidé sebe sami poznali, že spra- vedlivě trpie. A v tom ukazuje milosrdenstvie, aby se lidé ponížili a pokánie činili, aby příčiny odjal od nich opilstvie, lakoty a chlip- nosti. Milosrdenstvie ukazuje, že odpauští hřiechy, vlévá své 45 světlo, své dary, svú vieru, lásku a milovánie. Tak někdy těmi nohami přišel, když narodiv se na světě ukázal se. A nynie také přichází. Každé srdce jest blahoslavené, v kteréž Pán nynie vkročí oběma nohama, aby se poznal v své křehkosti, v pokrytství, v zpuš- tění, v temnostech, a aby těch věcí litoval, a s tiem, když dává 50 odpuštěnie hřiechuov. A to ť ty nohy podobné sú mosazi v výhni rozpálené. Nebo z horlivého zapálení lásky to činí, takže tento lid hřiešný chce spasiti a k sobě obrátiti. A těmito dvěma nohama vkračuje v srdce: saudem a milosrdenstvím. Z druhé strany tak přichází saudem, že srdce zlých sú zapálena jako pec k zlosti. 55 Tehdáž Pán mezi svuoj lid saudem a milosrdenstvím přichází, když srdce zlých proti božím skutkuom zapalují se a Pána potu- pují. Nebo skutkuov Páně, kteréž činí, ne každý zná, ale posmie- 24a1 24a2 Nohy duše Přichází saudem Jako nynie pikharti 24 Nad jest je nadepsáno maličkými literami: sú. — 38 Oz. 2, 19 n. 40 Oz. 2, 19
72 Kapitola Dvoje nohy Jedna noha Druhá Saud Milosrdenstvie Srdce blahoslavené etc., totiž nohy vyznamenávají moc pohnutedlnau, rychlau a ostrau, pronikující a k nebeským věcem ješto se táhne vždycky. A protož moc a síla, kterúž přichází rychle v srdce, v kteráž mu se líbí, jest nohy jeho. Tak věrní křesťané, když mají moc pro- spievati, ohebnost a zchopnost v dobrém ku prospievaní. A to sú 25 nohy, kteréž i to nohy má duše věrná a cierkev svatá. A ty nohy božie jeho cierkve a věrné duše viděl Jan, když die: »A nohy jeho podobné mosazi«. Dvoje nohy znamenajme, totiž Kristovy, kterýmiž nás nynie navštěvuje, a zase nohy jiné, cierkve svaté, kterýmiž prospievati 30 máme. Najprvé Kristus nynie navštěvuje nás svými nohami. A zvláště dvě noze nalézají se v Písmě, kterýmiž k nám přichází, totiž saudem a milosrdenstvím. Nynie navštěvuje nás mocným saudem a hrozným milosrdenstvím. Nebo nepřichází k nám sau- dem bez milosrdenství. Ale když trápí nás rány dopauštěje, také 35 vnitř v srdci, aby člověk sám sebe poznal, to ť jest jedna noha. Druhé milosrdenstvím přichází k lidu tomu, kterýž někdy byl zavrhl. Již však chce ten lid usnúbiti sobě. Ozé II.: »A usnúbím tě sobě u víře, v saudu a v spravedlnosti«. Hle, jedna noha! Druhé die: »Usnúbím tě sobě v milosrdenství«. Nynie vkračuje v srdce 40 saudem, dávaje poznánie lidem na hřiechy vlastnie. Saudem, když dopauští zámutky a trápenie, aby lidé sebe sami poznali, že spra- vedlivě trpie. A v tom ukazuje milosrdenstvie, aby se lidé ponížili a pokánie činili, aby příčiny odjal od nich opilstvie, lakoty a chlip- nosti. Milosrdenstvie ukazuje, že odpauští hřiechy, vlévá své 45 světlo, své dary, svú vieru, lásku a milovánie. Tak někdy těmi nohami přišel, když narodiv se na světě ukázal se. A nynie také přichází. Každé srdce jest blahoslavené, v kteréž Pán nynie vkročí oběma nohama, aby se poznal v své křehkosti, v pokrytství, v zpuš- tění, v temnostech, a aby těch věcí litoval, a s tiem, když dává 50 odpuštěnie hřiechuov. A to ť ty nohy podobné sú mosazi v výhni rozpálené. Nebo z horlivého zapálení lásky to činí, takže tento lid hřiešný chce spasiti a k sobě obrátiti. A těmito dvěma nohama vkračuje v srdce: saudem a milosrdenstvím. Z druhé strany tak přichází saudem, že srdce zlých sú zapálena jako pec k zlosti. 55 Tehdáž Pán mezi svuoj lid saudem a milosrdenstvím přichází, když srdce zlých proti božím skutkuom zapalují se a Pána potu- pují. Nebo skutkuov Páně, kteréž činí, ne každý zná, ale posmie- 24a1 24a2 Nohy duše Přichází saudem Jako nynie pikharti 24 Nad jest je nadepsáno maličkými literami: sú. — 38 Oz. 2, 19 n. 40 Oz. 2, 19
Strana 73
73 24b1 vají se jim a potupují. Nebo, když byl v těle, jako trpěl posmie- 60 vanie a rauhanie, tak také, když nynie přichází těmito nohami, saudem a milosrdenstvím, tehdy najmúdřejší takovým skutkóm nerozumějí, ale posmievají se a rauhají, a žádný jeho skutkuov nemuože zkaziti. Protož ta srdce, kteráž nenávidie skutkuov Páně, nynie bě- 65 žície a chtějície raději světa tohoto pokoj mieti jako někdy. Ale Pán, kráčeje svýma nohama, všecko chce zkaziti, což jest ku pře- kážce skutkuom jeho. A řiedká sú srdce, která by byla pochopna saudu božieho, aby v nich chodil saudem a milosrdenstvím. A v kte- rú duši vkračuje, tu ť sobě usnubuje věčně. Jakož die Ozé 2.: »A 70 usnúbím tě sobě« etc. Oboje zajisté dobré jest, saud i milosrden- stvie. Saud, totiž kázeň Páně. A po dvojím znamení poznati má člověk, že Buoh v srdce Dvoje znamenic jeho vkročil. Jedno znamenie, když nová bázeň, veliká pokora Bázeň roste v člověku tak, že před Bohem nic nenie a jeho skutkové 75 před Bohem nic nejsú, a nebude-li Boha, nebude spasen. Když tak taková bázeň jest v člověku, znamenie ť jest, že saudem vstú- pil do něho. Protož David, tak saudem navštíven jsa, řekl: »Od sauduov zajisté tvých bál sem se«, totiž svých hřiechuov stra- chuje se. 80 Skrz co šlapánie druhé nohy poznává se? Že léčí a uzdravuje, osvěcuje, pozdvihuje mysli k Bohu. A to jest naděje, že člověk rozvažuje, že Buoh jest milosrdný a na svět přišel pro hřiešníky, a bude mieti naději, že mu hřiechy odpustí, a bude aučasten jeho umučenie, má naději, že své dary dá jemu a pomoc dá. Tehdy, 85 když tyto věci sú, znamenie jest, že druhau nohau v něho všlapil, když má naději velikú k Bohu. A potřebie jest, aby dvěma nohama k nám vkročil. Nebo, když jesti bázeň, tehdy se člověk zdrhuje od hřiechu; a druhé, nadějí se pozdvihuje, aby nezaufal. Nebo sama bázeň — jedna noha — nenie dosti člověku. Protož k nohám 90 Páně Magdalena ponížila se jest a políbila. A to ť jest skutky jeho Naděje Maudří nerozuměji Magdalena 69 Ib. — 77 Podle Ž. 119, 120 — 78 Dole na str. 24a je delši přípisek (červeně) rukou původního písaře: [Léta Páně 1524 z těch mudrákuov a kněží bludných několiknást vypověděli z Prahy na věčnost Martínkovy roty. A na sv. Vavřince purgmistra s jinými do vězení vzali; na obú rathauzích i v šatla- vách jich dosti bylo, neb divnú zradu kovali. Někteří zmučeni, jednomu u pranéře pardus vyšústali, přivázavše mu na hrdlo traktát Martínkuov kacieřský proti tělu Páně drahému etc., potom opět dvěma; jednomu pečet přitisklij. Tento přípisek se dotýká známých událostí v Praze od 9. srpna do vánoc, pochází tedy asi až z konce roku 1524. (Flajšhans, Vrstevník str. 3). — 90 Luk. 7, 38
73 24b1 vají se jim a potupují. Nebo, když byl v těle, jako trpěl posmie- 60 vanie a rauhanie, tak také, když nynie přichází těmito nohami, saudem a milosrdenstvím, tehdy najmúdřejší takovým skutkóm nerozumějí, ale posmievají se a rauhají, a žádný jeho skutkuov nemuože zkaziti. Protož ta srdce, kteráž nenávidie skutkuov Páně, nynie bě- 65 žície a chtějície raději světa tohoto pokoj mieti jako někdy. Ale Pán, kráčeje svýma nohama, všecko chce zkaziti, což jest ku pře- kážce skutkuom jeho. A řiedká sú srdce, která by byla pochopna saudu božieho, aby v nich chodil saudem a milosrdenstvím. A v kte- rú duši vkračuje, tu ť sobě usnubuje věčně. Jakož die Ozé 2.: »A 70 usnúbím tě sobě« etc. Oboje zajisté dobré jest, saud i milosrden- stvie. Saud, totiž kázeň Páně. A po dvojím znamení poznati má člověk, že Buoh v srdce Dvoje znamenic jeho vkročil. Jedno znamenie, když nová bázeň, veliká pokora Bázeň roste v člověku tak, že před Bohem nic nenie a jeho skutkové 75 před Bohem nic nejsú, a nebude-li Boha, nebude spasen. Když tak taková bázeň jest v člověku, znamenie ť jest, že saudem vstú- pil do něho. Protož David, tak saudem navštíven jsa, řekl: »Od sauduov zajisté tvých bál sem se«, totiž svých hřiechuov stra- chuje se. 80 Skrz co šlapánie druhé nohy poznává se? Že léčí a uzdravuje, osvěcuje, pozdvihuje mysli k Bohu. A to jest naděje, že člověk rozvažuje, že Buoh jest milosrdný a na svět přišel pro hřiešníky, a bude mieti naději, že mu hřiechy odpustí, a bude aučasten jeho umučenie, má naději, že své dary dá jemu a pomoc dá. Tehdy, 85 když tyto věci sú, znamenie jest, že druhau nohau v něho všlapil, když má naději velikú k Bohu. A potřebie jest, aby dvěma nohama k nám vkročil. Nebo, když jesti bázeň, tehdy se člověk zdrhuje od hřiechu; a druhé, nadějí se pozdvihuje, aby nezaufal. Nebo sama bázeň — jedna noha — nenie dosti člověku. Protož k nohám 90 Páně Magdalena ponížila se jest a políbila. A to ť jest skutky jeho Naděje Maudří nerozuměji Magdalena 69 Ib. — 77 Podle Ž. 119, 120 — 78 Dole na str. 24a je delši přípisek (červeně) rukou původního písaře: [Léta Páně 1524 z těch mudrákuov a kněží bludných několiknást vypověděli z Prahy na věčnost Martínkovy roty. A na sv. Vavřince purgmistra s jinými do vězení vzali; na obú rathauzích i v šatla- vách jich dosti bylo, neb divnú zradu kovali. Někteří zmučeni, jednomu u pranéře pardus vyšústali, přivázavše mu na hrdlo traktát Martínkuov kacieřský proti tělu Páně drahému etc., potom opět dvěma; jednomu pečet přitisklij. Tento přípisek se dotýká známých událostí v Praze od 9. srpna do vánoc, pochází tedy asi až z konce roku 1524. (Flajšhans, Vrstevník str. 3). — 90 Luk. 7, 38
Strana 74
74 Kapitola Sama bázeň škodí saudu velebiti a o jeho skutcích zle nedomnievati se. Bude-li sama bázeň, a naděje nic, jako na některé přichází bázeň veliká, takže nemají naděje, by spaseni býti mohli, k těm přichází s jedinau nohau a šatan překáží srdci, v němž hotové jest zaufalstvie, takže die: »Co bych dobře činil? Poněvadž Buch mě opustil, nic mi 95 platno nenie, Pán mi nespomuož«. A ta srdce šatan zmámí; vždycky ponaukaje jich k zaufalství, druhau nohu zakrývá, aby neměl naděje. Zaufalci tak mluvie Samo milosrdenstvie také neprosplevi Bázeň jest potřebna Jiní pak druhau nohu cítie v sobě, totiž milosrdenstvie božie, ale zevnitřních puotek a budaucích páduov nebojie se, žádné 100 bázně boží v sobě nemají; a tak jednu nohu čijiece, přichází na ně lehkost v řeči, bývají rozpustilí v mluvení neúžitečném, jazyk svobodně pauštějí k marnosti a k utrhání, praviece se mieti naději k spasení svému, ale z toho modlitby neúžitečné, ani vážnosti ani náboženstvie mají. A ti brzo v osídla padají, bez bázně bližnie 105 treskící, a to, že k saudu Páně neprohlédají, toliko k milosrden- 24b2 ství Páně hledie. Protož přichází smělost, doufánie vo sobě; jiné v srdci potupí, srdce se pozdvihuje, smýšleje více o sobě než vo jiných. A ti vážnosti, pokory, studu, náboženstvie také při přijí- maní těla a krve Páně nemají, ale k Bohu jako k tovařiši jdau. 110 A takoví v rozmlúvaní sú hotoví k hněvu, k zlobivosti, neb se Pána nebojie. A blahoslavená ť sú srdce, v kterážto Pán obojí nohú vstu- puje. Takoví mají bázeň v řečech, v pokrmích a v nápojích a ve všech věcech sú vážní. A z druhé strany k Bohu patřie a doufají 115 tak, že nezúfají etc. První Druzi Třetí Protož nynie v tomto vidění, kterýmž nás Buoh navštěvuje, ještě ten lid, kterýž se lid Páně býti zdá, kromě zjevných hřiešní- kuov sú trojí: Jedni, kteříž se příliš bojie a k zaufalstvie namieřili; a ti potřebují milosrdenstvie Páně. Jiní k milosrdenství Páně pro- 120 hlédají, a ti všecky hřiechy lehčí, když k saudóm Páně neprohlé- dají, zlehčují řeči své, hodovánie, utrhánie, mnoho umějí mluviti a rozumějí a v tom se pozdvihují. Třetí sú, kteří mají bázeň a milo- srdenstvie k Bohu, k sauduom Páně prohlédají, takže z řečí a z zá- kona Páně a z skutkuov, kteříž již běžie, poznávají, že Pán nás 125 svými skutky navštěvuje; druhé, milosrdenstvie Páně seznávají, takže, což koli nám škodí, to od nás odjímá, a co jest nám úžiteč- ného, zdravého a spasitedlného, dává. A takoví k milosrdenství Páně prohlédajíce dověřují se, že všecky věci nápomocny sú jim Troji lidé
74 Kapitola Sama bázeň škodí saudu velebiti a o jeho skutcích zle nedomnievati se. Bude-li sama bázeň, a naděje nic, jako na některé přichází bázeň veliká, takže nemají naděje, by spaseni býti mohli, k těm přichází s jedinau nohau a šatan překáží srdci, v němž hotové jest zaufalstvie, takže die: »Co bych dobře činil? Poněvadž Buch mě opustil, nic mi 95 platno nenie, Pán mi nespomuož«. A ta srdce šatan zmámí; vždycky ponaukaje jich k zaufalství, druhau nohu zakrývá, aby neměl naděje. Zaufalci tak mluvie Samo milosrdenstvie také neprosplevi Bázeň jest potřebna Jiní pak druhau nohu cítie v sobě, totiž milosrdenstvie božie, ale zevnitřních puotek a budaucích páduov nebojie se, žádné 100 bázně boží v sobě nemají; a tak jednu nohu čijiece, přichází na ně lehkost v řeči, bývají rozpustilí v mluvení neúžitečném, jazyk svobodně pauštějí k marnosti a k utrhání, praviece se mieti naději k spasení svému, ale z toho modlitby neúžitečné, ani vážnosti ani náboženstvie mají. A ti brzo v osídla padají, bez bázně bližnie 105 treskící, a to, že k saudu Páně neprohlédají, toliko k milosrden- 24b2 ství Páně hledie. Protož přichází smělost, doufánie vo sobě; jiné v srdci potupí, srdce se pozdvihuje, smýšleje více o sobě než vo jiných. A ti vážnosti, pokory, studu, náboženstvie také při přijí- maní těla a krve Páně nemají, ale k Bohu jako k tovařiši jdau. 110 A takoví v rozmlúvaní sú hotoví k hněvu, k zlobivosti, neb se Pána nebojie. A blahoslavená ť sú srdce, v kterážto Pán obojí nohú vstu- puje. Takoví mají bázeň v řečech, v pokrmích a v nápojích a ve všech věcech sú vážní. A z druhé strany k Bohu patřie a doufají 115 tak, že nezúfají etc. První Druzi Třetí Protož nynie v tomto vidění, kterýmž nás Buoh navštěvuje, ještě ten lid, kterýž se lid Páně býti zdá, kromě zjevných hřiešní- kuov sú trojí: Jedni, kteříž se příliš bojie a k zaufalstvie namieřili; a ti potřebují milosrdenstvie Páně. Jiní k milosrdenství Páně pro- 120 hlédají, a ti všecky hřiechy lehčí, když k saudóm Páně neprohlé- dají, zlehčují řeči své, hodovánie, utrhánie, mnoho umějí mluviti a rozumějí a v tom se pozdvihují. Třetí sú, kteří mají bázeň a milo- srdenstvie k Bohu, k sauduom Páně prohlédají, takže z řečí a z zá- kona Páně a z skutkuov, kteříž již běžie, poznávají, že Pán nás 125 svými skutky navštěvuje; druhé, milosrdenstvie Páně seznávají, takže, což koli nám škodí, to od nás odjímá, a co jest nám úžiteč- ného, zdravého a spasitedlného, dává. A takoví k milosrdenství Páně prohlédajíce dověřují se, že všecky věci nápomocny sú jim Troji lidé
Strana 75
I. 75 Čtvrtí 25a2 130 k dobrému. A na ty obojí nohau vstaupil. Čtvrtí pak zlí, kteříž sú jako výheň hořící, v zlosti kteříž sú skutky Páně potupili. A to jest viděl Jan, nohy Páně, kte rýmiž srdce navštěvuje, kteréž sau podobné mosazi, a že to činí z veliké lásky, a to těm, kteříž uprostřed zlých věcí položeni sú jako u výhni. A takoví 135 dobří stkvieti se budau jako mosaz. Nebo, kterak od počátku světa a před stvořením světa měl se jest Buoh, těžké jest patřiti, a též k nohám těm kterak se mieti budau vyvolení. Nebo, jako die Izaiáš VI°: »Serafínové přikrývají nohy Páně i hlavu«. Ale na tyto nohy, kterýmiž přichází k nám, mámy patřiti, na ty skutky 140 Páně, jako súdy a milosrdenstvie velebíce a tak s Magdalenú líbajíce. Ale jako v cierkvi někteří sú jako nohy, takže skrz ně přichází, a jiní skrz ně k Bohu přicházejí; a ti sú najnižšie audové Kristovi, daleko od hlavy, avšak na sobě nosí tělo a sú úžitečné(!) tělu. 145 A slovau v cierkvi najnižší audové a poslední k skonání světa, kteříž se ponižují před saudy Páně. Ti audové mají vyplniti počet vyvolených Páně. A těmi nohami cierkev má k Kristu skrz své vyplněnie přijíti. Ty nohy viděl podobné mosazi v výhni rozpá- lené. Nebo k skonání světa zlých srdce rozpálena budú a budau 150 mieti volené Páně v nenávisti a šatan proti nim všecka srdce roz- pálí. A takoví budau tak vyčištěni, že budau tak čistí jako zlato a budau podobní mosazi. Nebo ti najnižší, ponížení, bázeň boží majíce, sú u výhni nebo v velikých zámutcích položeni, když pří- chod Antikristuov jest proti nim ve všelikém svedení, takže takoví 155 budau zámutkové, že volení boží, kdyby možné bylo, byli by svedeni. Neb také jest krmě dáblova a pokrm volený boží. Protož proti nim bauří, a Pán po nich chodí svú milostí, ohněm Ducha svatého vnitř zapaluje a zevnitř ohněm zámutku vyčišťuje, takže bude jako zlato. O tom Isaiáš XLVIII.: »Pro jméno mé 160 odejmu hněv svuoj«, totiž od vás, »a pro slávu mú pojmu tě v uzdu, aby nezahynul«. A die: »Já přepálil sem tě a vyvolil z výhně chudoby«, tak, aby, jak sú velmi hřešili bohatstvím, již káli se chudobau, a z chudoby tělesné aby svú chudobu duše seznali. A tehdy die: »Vyvolím tě, totiž své dary tobě dávaje, a vysvobodím 165 tě. A to učiním pro jméno mé, aby nebylo rauhaní poddáno, totiž když ty učiníš, což na tobě bude. A když bych já nespomohl proti Láska boží Nohy, kterýmiž nás navštěvuje Nohy sú svati pokorní 25a1 Aby se nerauhal nepřátelé 138 Podle Iz. 6, 2 — 140 Luk. 7, 38 — 154 Podle Mat. 24, 5 a 24 159 Podle Iz. 48, 9 — 161 Podle Iz. 48, 10 a 11
I. 75 Čtvrtí 25a2 130 k dobrému. A na ty obojí nohau vstaupil. Čtvrtí pak zlí, kteříž sú jako výheň hořící, v zlosti kteříž sú skutky Páně potupili. A to jest viděl Jan, nohy Páně, kte rýmiž srdce navštěvuje, kteréž sau podobné mosazi, a že to činí z veliké lásky, a to těm, kteříž uprostřed zlých věcí položeni sú jako u výhni. A takoví 135 dobří stkvieti se budau jako mosaz. Nebo, kterak od počátku světa a před stvořením světa měl se jest Buoh, těžké jest patřiti, a též k nohám těm kterak se mieti budau vyvolení. Nebo, jako die Izaiáš VI°: »Serafínové přikrývají nohy Páně i hlavu«. Ale na tyto nohy, kterýmiž přichází k nám, mámy patřiti, na ty skutky 140 Páně, jako súdy a milosrdenstvie velebíce a tak s Magdalenú líbajíce. Ale jako v cierkvi někteří sú jako nohy, takže skrz ně přichází, a jiní skrz ně k Bohu přicházejí; a ti sú najnižšie audové Kristovi, daleko od hlavy, avšak na sobě nosí tělo a sú úžitečné(!) tělu. 145 A slovau v cierkvi najnižší audové a poslední k skonání světa, kteříž se ponižují před saudy Páně. Ti audové mají vyplniti počet vyvolených Páně. A těmi nohami cierkev má k Kristu skrz své vyplněnie přijíti. Ty nohy viděl podobné mosazi v výhni rozpá- lené. Nebo k skonání světa zlých srdce rozpálena budú a budau 150 mieti volené Páně v nenávisti a šatan proti nim všecka srdce roz- pálí. A takoví budau tak vyčištěni, že budau tak čistí jako zlato a budau podobní mosazi. Nebo ti najnižší, ponížení, bázeň boží majíce, sú u výhni nebo v velikých zámutcích položeni, když pří- chod Antikristuov jest proti nim ve všelikém svedení, takže takoví 155 budau zámutkové, že volení boží, kdyby možné bylo, byli by svedeni. Neb také jest krmě dáblova a pokrm volený boží. Protož proti nim bauří, a Pán po nich chodí svú milostí, ohněm Ducha svatého vnitř zapaluje a zevnitř ohněm zámutku vyčišťuje, takže bude jako zlato. O tom Isaiáš XLVIII.: »Pro jméno mé 160 odejmu hněv svuoj«, totiž od vás, »a pro slávu mú pojmu tě v uzdu, aby nezahynul«. A die: »Já přepálil sem tě a vyvolil z výhně chudoby«, tak, aby, jak sú velmi hřešili bohatstvím, již káli se chudobau, a z chudoby tělesné aby svú chudobu duše seznali. A tehdy die: »Vyvolím tě, totiž své dary tobě dávaje, a vysvobodím 165 tě. A to učiním pro jméno mé, aby nebylo rauhaní poddáno, totiž když ty učiníš, což na tobě bude. A když bych já nespomohl proti Láska boží Nohy, kterýmiž nás navštěvuje Nohy sú svati pokorní 25a1 Aby se nerauhal nepřátelé 138 Podle Iz. 6, 2 — 140 Luk. 7, 38 — 154 Podle Mat. 24, 5 a 24 159 Podle Iz. 48, 9 — 161 Podle Iz. 48, 10 a 11
Strana 76
76 Kapitola nepřáteluom, nepřátelé by mi se rauhali a řekli by: »Proč Buoh jim nepomohl?« A tak Jan viděl tyto poslednie svaté jako nohy, ale nepraví, aby ti poslední světí byli lepší prvních. Protož nepřipodobňuje 170 jich zlatu, ale mosazi. Nebo světí potomní zde v životě smrtedl- ném nedosáhnú vrchu a dokonalosti daruov božích, jako sú apo- štolé měli; ale tam u vlasti když budau, tehdy ten, ktož tam bude najmenší, větší dary mieti bude, nežli zde na světě měl najvětší apoštol nebo svatý. Jako Kristus mluví o Janovi: »Mezi syny 175 ženskými nepovstal větší Jana Křtitele«, však potom die: »Kto menší jest v království nebeském, větší ť jest nežli on«. Ne aby však světí zde v tomto životě potomní a poslední dosáhli doko- nalosti svatých prvních apoštoluov a jiných velikých cierkve prvotnie etc. Sermo XXmus 180 Plynuly vody svatým Janovi i jiným apoštoluom A hlas jeho jakožto zvuk vod mnohých. Hlas jde od Syna božieho a Syna člověka skrz anděla, kterak i Daniel slyšel v svém vidění v kapitole X.: »A hlas řečí jeho jako hlas množství«. Tuto se přidává: »Vod mnohých«. Jako vody v moři vlnobitie činie, zvuk veliký, a strach puosobie. Což jest i Izaiáš (V) VI. kapitole viděl, když viděl Boha a serafíny jemu přístojície, to jest anděly, kteříž jemu najbližší sú, a podvojové chrámu jeho a stežeje pohnuli se od hlasu řkúcích: »Svatý, svatý, svatý« etc. Tento ť jest zajisté hlas jakožto vod živých, mnohých milostí a daruov Ducha svatého. O nichž v poslední kapitole po- vědieno bude, kterak pocházejí z truonu božieho. Jako die David: »U něho ť jest studnice života«. Od něho pak plynuly k apoštolóm ty vody a tekly k potomním svatým, takže z jedné studnice mnoho studnic jest učiněno. A tekúce učinily zvuk veliký. Tak zajisté tato studnice Janovi 15 tekla, kterýmižto vodami Jan a apoštolé zvučeli sú po všem světě vieru rozhlašujíce. A protož řekl: »Hlas jeho«, totiž Kristuov, skrz anděly, apoštoly, proroky i skrz Jana i skrz jiné kazatele, »jakožto zvuk vod mnohých«, jako na moři. Čím k skonání světa časové sú nebezpečnějšie a zamúcenie vyskakují, tiem viece sluší 20 těmto vodám hlučeti, kteréž hruozu na zlé spauštějí a dobrých 5 25b 10 175 Mat. 11, II. 3 Podle Dan. 10, 9 — 6 Iz. 6, 2 až 4 — (v) rkp. vyn. — 10 Zj. 22, 1 — 12 Podle Ž. 36, 10
76 Kapitola nepřáteluom, nepřátelé by mi se rauhali a řekli by: »Proč Buoh jim nepomohl?« A tak Jan viděl tyto poslednie svaté jako nohy, ale nepraví, aby ti poslední světí byli lepší prvních. Protož nepřipodobňuje 170 jich zlatu, ale mosazi. Nebo světí potomní zde v životě smrtedl- ném nedosáhnú vrchu a dokonalosti daruov božích, jako sú apo- štolé měli; ale tam u vlasti když budau, tehdy ten, ktož tam bude najmenší, větší dary mieti bude, nežli zde na světě měl najvětší apoštol nebo svatý. Jako Kristus mluví o Janovi: »Mezi syny 175 ženskými nepovstal větší Jana Křtitele«, však potom die: »Kto menší jest v království nebeském, větší ť jest nežli on«. Ne aby však světí zde v tomto životě potomní a poslední dosáhli doko- nalosti svatých prvních apoštoluov a jiných velikých cierkve prvotnie etc. Sermo XXmus 180 Plynuly vody svatým Janovi i jiným apoštoluom A hlas jeho jakožto zvuk vod mnohých. Hlas jde od Syna božieho a Syna člověka skrz anděla, kterak i Daniel slyšel v svém vidění v kapitole X.: »A hlas řečí jeho jako hlas množství«. Tuto se přidává: »Vod mnohých«. Jako vody v moři vlnobitie činie, zvuk veliký, a strach puosobie. Což jest i Izaiáš (V) VI. kapitole viděl, když viděl Boha a serafíny jemu přístojície, to jest anděly, kteříž jemu najbližší sú, a podvojové chrámu jeho a stežeje pohnuli se od hlasu řkúcích: »Svatý, svatý, svatý« etc. Tento ť jest zajisté hlas jakožto vod živých, mnohých milostí a daruov Ducha svatého. O nichž v poslední kapitole po- vědieno bude, kterak pocházejí z truonu božieho. Jako die David: »U něho ť jest studnice života«. Od něho pak plynuly k apoštolóm ty vody a tekly k potomním svatým, takže z jedné studnice mnoho studnic jest učiněno. A tekúce učinily zvuk veliký. Tak zajisté tato studnice Janovi 15 tekla, kterýmižto vodami Jan a apoštolé zvučeli sú po všem světě vieru rozhlašujíce. A protož řekl: »Hlas jeho«, totiž Kristuov, skrz anděly, apoštoly, proroky i skrz Jana i skrz jiné kazatele, »jakožto zvuk vod mnohých«, jako na moři. Čím k skonání světa časové sú nebezpečnějšie a zamúcenie vyskakují, tiem viece sluší 20 těmto vodám hlučeti, kteréž hruozu na zlé spauštějí a dobrých 5 25b 10 175 Mat. 11, II. 3 Podle Dan. 10, 9 — 6 Iz. 6, 2 až 4 — (v) rkp. vyn. — 10 Zj. 22, 1 — 12 Podle Ž. 36, 10
Strana 77
I. 77 25b2 skrze naději k Bohu pozdvihují. Nebo mají vodami slova Páně hlásati, aby pokánie činili, nebo rána Páně přibližuje se, neb i srdce ty vody porážejí. Protož die David: »Hlas Páně, hlas veleb- 25 nosti zavzněl nad vodami mnohými, jeho hlas jest hrozný jako hrom«. Nebo ne samú řečí mluví skrze svaté, jako skrz Jana a apoštoly, jako apoštol sv. Pavel die: »Zdali jistoty hledáte ve mně toho, kterýž mluví, Kristus?«, ale také mluví aučinky a skut- ky nynie těchto časuov, takže se skutkuov jeho páni i lidé prostí 30 bojie. Protož volá řečí, hlasem i skutkem. Neb sú se duše zdřiemaly a okojily se krásau světa; protož musí, aby jako zvukem trauby ty duše probuzeny byly a napo menuty, aby pokánie činily; i na- pomínají se, neb sú nikdá pokánie pravého nečinili, nikdá trpěliví a pokorní nebyli hluboce, nikdá nábožní, jako sluší. 35 Protož potřebie jest k tomu hlasu Páně pilně prohlédati a tiem hlasem Páně zvučeti v celém srdci. Ty vody kajícím zaslibují odplatu a naše ukazují nedostatky, hřiechy a pokrytstvie. To vody, prorokuov a apoštoluov učenie, ukazují. A volají vody, že, ktož se neobrátí právě k Bohu, lkáti bude a těžce trestán bude 40 zde i v budúcím času. Jeho řeči a smyslové Písma svatého a při- kázanie napomínají lidi k dobrému jako zvuk vod mnohých. A ten hlas slyšel Jan v osobě cierkve, slyšala chot Kristova, slyšali hřiešníci, a nečinili pokánie. Ještě volá a nám hřiechy ukazuje, jak mnozí sú hřiechové, hněvové, svárové v lidu, pokrytstva, 45 a ještě nechtie opravy činiti, až když přijde pomsta a smrt náhlá, kteříž nechtí věřiti. Tento zajisté hlas jest samého Krista, jakož píše sv. Jan v kapitole VII., že na den slavný volal a řekl: »Kto žiezní, poď a napí se! Ktož věří v mě, jakož die Písmo, řeky z bři- gcha« etc., totiž živá múdrost, živá zpráva, darové Ducha 50 svatého, »a lásku dám«. Všecky pak vody prorokuov a apoštoluov k tomu se dávají, aby člověk Boha nade všecky věci miloval a bližnieho svého jako se samého, k tomu zvučie, abychom se Boha báli a se spolu milovali, a tehdy by nebylo hněvuov, sváruov, jakož sú v lidu. O čemž Marek 3. a Lukáš; a Izaiáš XL: »Potěšte 55 se, potěšte se, lide muoj!, die Buoh váš. Mluvte k srdci Jeruzaléma«, k stavu totiž křesťanskému. Nebo, jako od srdce všickni audové obživují se, tak od stavu duchovních všickni stavové mají obživeni býti v bytu milostném. Ale kdyžto srdce jest nemocné, všecko Rozličně mluví Buon Volá Kristus Duchovní skrz srdce znamenají se 26a1 24 Podle Ž. 29, 3 — 27 Podle 2. Kor. 13, 3 — 47 Jan 7, 37 až 39 — 48—49 Psáno jen: brzi — 54 Mar. 3, 35; Luk. 10, 27; Iz. 40, 1 a 2
I. 77 25b2 skrze naději k Bohu pozdvihují. Nebo mají vodami slova Páně hlásati, aby pokánie činili, nebo rána Páně přibližuje se, neb i srdce ty vody porážejí. Protož die David: »Hlas Páně, hlas veleb- 25 nosti zavzněl nad vodami mnohými, jeho hlas jest hrozný jako hrom«. Nebo ne samú řečí mluví skrze svaté, jako skrz Jana a apoštoly, jako apoštol sv. Pavel die: »Zdali jistoty hledáte ve mně toho, kterýž mluví, Kristus?«, ale také mluví aučinky a skut- ky nynie těchto časuov, takže se skutkuov jeho páni i lidé prostí 30 bojie. Protož volá řečí, hlasem i skutkem. Neb sú se duše zdřiemaly a okojily se krásau světa; protož musí, aby jako zvukem trauby ty duše probuzeny byly a napo menuty, aby pokánie činily; i na- pomínají se, neb sú nikdá pokánie pravého nečinili, nikdá trpěliví a pokorní nebyli hluboce, nikdá nábožní, jako sluší. 35 Protož potřebie jest k tomu hlasu Páně pilně prohlédati a tiem hlasem Páně zvučeti v celém srdci. Ty vody kajícím zaslibují odplatu a naše ukazují nedostatky, hřiechy a pokrytstvie. To vody, prorokuov a apoštoluov učenie, ukazují. A volají vody, že, ktož se neobrátí právě k Bohu, lkáti bude a těžce trestán bude 40 zde i v budúcím času. Jeho řeči a smyslové Písma svatého a při- kázanie napomínají lidi k dobrému jako zvuk vod mnohých. A ten hlas slyšel Jan v osobě cierkve, slyšala chot Kristova, slyšali hřiešníci, a nečinili pokánie. Ještě volá a nám hřiechy ukazuje, jak mnozí sú hřiechové, hněvové, svárové v lidu, pokrytstva, 45 a ještě nechtie opravy činiti, až když přijde pomsta a smrt náhlá, kteříž nechtí věřiti. Tento zajisté hlas jest samého Krista, jakož píše sv. Jan v kapitole VII., že na den slavný volal a řekl: »Kto žiezní, poď a napí se! Ktož věří v mě, jakož die Písmo, řeky z bři- gcha« etc., totiž živá múdrost, živá zpráva, darové Ducha 50 svatého, »a lásku dám«. Všecky pak vody prorokuov a apoštoluov k tomu se dávají, aby člověk Boha nade všecky věci miloval a bližnieho svého jako se samého, k tomu zvučie, abychom se Boha báli a se spolu milovali, a tehdy by nebylo hněvuov, sváruov, jakož sú v lidu. O čemž Marek 3. a Lukáš; a Izaiáš XL: »Potěšte 55 se, potěšte se, lide muoj!, die Buoh váš. Mluvte k srdci Jeruzaléma«, k stavu totiž křesťanskému. Nebo, jako od srdce všickni audové obživují se, tak od stavu duchovních všickni stavové mají obživeni býti v bytu milostném. Ale kdyžto srdce jest nemocné, všecko Rozličně mluví Buon Volá Kristus Duchovní skrz srdce znamenají se 26a1 24 Podle Ž. 29, 3 — 27 Podle 2. Kor. 13, 3 — 47 Jan 7, 37 až 39 — 48—49 Psáno jen: brzi — 54 Mar. 3, 35; Luk. 10, 27; Iz. 40, 1 a 2
Strana 78
78 Kapitola Hlas volá Sv. Jan Řeči Páně živé sú tělo neduživí. Protož die David: »Srdce čisté stvoř ve mně, Bože!«, totiž lidu tomuto daj dobré zprávce, aby tělo všecko k tobě zpra-60 veno bylo. A die, že zlost jich skonala se jest. Nebo, když zlosti konec vezmú, tehdy pomsty přijdau. Protož, kdyby v nás hřie- chové přestali, tehdy bychom naději měli, že by i boží pomsty a rány v nás přestaly. A die tu dále: »Přijal z ruky Páně obápol za všecky hřiechy 65 své«, totižto ti, kteříž viece Boha poznati měli. A dopoviedá k tomuto: »Hlas volá na paušti«, totiž již k vám hlas pauští vody poznánie a lkánie i potěšenie, vieru a milost božskú. A die: »Zpravte cesty vaše«, totiž k tomu volá, abyšte cesty své zpuosobili ke všemu dobrému. »A stezky na paušti«, totiž na tomto světě teskli- 70 vém jako na paušti. »Nebo všeliké audolé naplněno bude« etc., totiž všecko, co se jest vyzdvihlo v pajchu, potřieno bude. Jako nynie potierají se od Pána, a ještě Páně moci nepoznávají. A kteří sú poníženi, opovrženi, posilněni budau; kteříž nynie zde oblau- penie podstupují, ochuzenie, takže po zámutku Pán dá potěšenie; 75 a které sú věci zkřivené, zpraví. Protož hlas Páně předchází, aby tak cesty své, svědomie vlastnie, zpuosobil, a což drstnatého jest, srovná, a budau zkřivené věci v (!) pravé. Stav kněžský a křesťanský bude napraven, tak i stav kniežat, králuov; a tak i o jiných stavích, co jest v nich 80 nerovného, musí to zpraveno býti. Protož Jan die: »Já hlas«. Nebo životem kajícím příkladným a hlasem hrozným napomínáše srdce řečí ohnivau jako Eliáš. O němž Kristus die: »On ť jest Heliáš«. Nebo hruozau svého slova chce z nás vyraziti bázeň nezřízenú, abychom se Boha více nežli lidí báli. A Jan sly šel 85 26a2 hlas jako šustěnie vod, ten totiž hlas, kterýž skrz ně hlasitě zvučel potom, aby pokánie činili. Nebo řeči božie živé sú. Jakož sám die: »Duch a život sú«, netoliko které v vlastní osobě jest mluvil, ale skrz usta prorokuov, apoštoluov a všech věrných kazateluov. A běda, kteří hlasu jeho nedbají! Protož die David: »Dnes, jestliže 90 hlas jeho uslyšíte, nechtějte zatvrzovati srdcí vašich«, tak, aby k řeči Páně nebyla skraušena. A proč jeho hlas vodám se připodobňuje? Vody očišťují, umývají. Na znamenie, že řeči božie umývají duši a dávají pláč Proč hlas boží vodám se připodobňuje? 59 Ž. 51, 12 — 61 Podle Iz. 40, 2 — 65 Iz. 40, 2 — 67 Iz. 40, 3 — 70—71 K slovu tesklivém náleží marginálie (černě:) id est těskném. — 71 Iz. 40, 4 — 76 Ib. — 79 Po slově věci schází sloveso, snad: narovnány — 81 Podle Mat. 3, 3 — 83 Mat. 11, 14 — 88 Jan 6, 63 — 90 Podle Ž. 95, 7 a 8
78 Kapitola Hlas volá Sv. Jan Řeči Páně živé sú tělo neduživí. Protož die David: »Srdce čisté stvoř ve mně, Bože!«, totiž lidu tomuto daj dobré zprávce, aby tělo všecko k tobě zpra-60 veno bylo. A die, že zlost jich skonala se jest. Nebo, když zlosti konec vezmú, tehdy pomsty přijdau. Protož, kdyby v nás hřie- chové přestali, tehdy bychom naději měli, že by i boží pomsty a rány v nás přestaly. A die tu dále: »Přijal z ruky Páně obápol za všecky hřiechy 65 své«, totižto ti, kteříž viece Boha poznati měli. A dopoviedá k tomuto: »Hlas volá na paušti«, totiž již k vám hlas pauští vody poznánie a lkánie i potěšenie, vieru a milost božskú. A die: »Zpravte cesty vaše«, totiž k tomu volá, abyšte cesty své zpuosobili ke všemu dobrému. »A stezky na paušti«, totiž na tomto světě teskli- 70 vém jako na paušti. »Nebo všeliké audolé naplněno bude« etc., totiž všecko, co se jest vyzdvihlo v pajchu, potřieno bude. Jako nynie potierají se od Pána, a ještě Páně moci nepoznávají. A kteří sú poníženi, opovrženi, posilněni budau; kteříž nynie zde oblau- penie podstupují, ochuzenie, takže po zámutku Pán dá potěšenie; 75 a které sú věci zkřivené, zpraví. Protož hlas Páně předchází, aby tak cesty své, svědomie vlastnie, zpuosobil, a což drstnatého jest, srovná, a budau zkřivené věci v (!) pravé. Stav kněžský a křesťanský bude napraven, tak i stav kniežat, králuov; a tak i o jiných stavích, co jest v nich 80 nerovného, musí to zpraveno býti. Protož Jan die: »Já hlas«. Nebo životem kajícím příkladným a hlasem hrozným napomínáše srdce řečí ohnivau jako Eliáš. O němž Kristus die: »On ť jest Heliáš«. Nebo hruozau svého slova chce z nás vyraziti bázeň nezřízenú, abychom se Boha více nežli lidí báli. A Jan sly šel 85 26a2 hlas jako šustěnie vod, ten totiž hlas, kterýž skrz ně hlasitě zvučel potom, aby pokánie činili. Nebo řeči božie živé sú. Jakož sám die: »Duch a život sú«, netoliko které v vlastní osobě jest mluvil, ale skrz usta prorokuov, apoštoluov a všech věrných kazateluov. A běda, kteří hlasu jeho nedbají! Protož die David: »Dnes, jestliže 90 hlas jeho uslyšíte, nechtějte zatvrzovati srdcí vašich«, tak, aby k řeči Páně nebyla skraušena. A proč jeho hlas vodám se připodobňuje? Vody očišťují, umývají. Na znamenie, že řeči božie umývají duši a dávají pláč Proč hlas boží vodám se připodobňuje? 59 Ž. 51, 12 — 61 Podle Iz. 40, 2 — 65 Iz. 40, 2 — 67 Iz. 40, 3 — 70—71 K slovu tesklivém náleží marginálie (černě:) id est těskném. — 71 Iz. 40, 4 — 76 Ib. — 79 Po slově věci schází sloveso, snad: narovnány — 81 Podle Mat. 3, 3 — 83 Mat. 11, 14 — 88 Jan 6, 63 — 90 Podle Ž. 95, 7 a 8
Strana 79
I. 79 26b1 95 a lkánie na hřiechy. Jan v XVt.: »Již vy čistí jste pro řeč mau«. A ta srdce umývají se, kteráž sú dobrovolná, ale ne zlovolná. Těmi řečmi šatan svým obživením, kterýmž panuje v duši, potopen bývá jako farao a zkažen v bytu panování. Také voda, smáčejíci zemi, činí ji, aby úžitek vydávala; tak duše řečmi Páně činí ovoce. 100 Opět voda některé věci rozděluje a některé spojuje; tak řeči Páně oddělují dobré od zlých, kteříž v hlubině hříchuov se po- hřižují, a rozdělená srdce řeč božská spojuje, aby v jedné vieře stáli, v jednostajné zprávě a v jednostajném životě. Opět u vodě ukazuje se oblíčej; tak v řečech Páně opatřeno bývá svědomie, Obličej se ukazuje 105 v němžto skrz božie řeči vidie zmazánie a poškvrny duše. Také voda žiezeň hasí; tak řeč boží žiezeň, totiž žádost k světu, světa okrase, aby, okuse nebeských věcí, k nim více zapálen byl. Opět voda hasí voheň; tak řeč boží zapálenie k hněvu, k pokrytství a k marné chvále uhašuje. 110 Protož Jan slyšel hlas jako vod mnohých, v nichž plynú da- rové a milosti jednomu každému vedlé pochopnosti a zpuosob- nosti srdce. A obecně od přirození vody tekú doluov: tak k srd cím pokorným teče božská múdrost, a v pyšných jako na horách ne- zuostává. Jakož die Šalomún: »Kde pokora, tu maudrost«. Ty 115 vody někdy pauštějí strach, a někdy potěšenie. Ale častokrát šatan své vody mísí k vodám Kristovým, takže lidé neumějí ro- zeznati dobře, které vody sú dáblovy a které božie. Protož die Šalomún: »Vody kradené sladšie sau«. Nebo pravie někteří, falešné věci kupujíce neb najímajíce, že sú jim více chutnějšie a sladšie 120 ty věci, nežli které pravé sú. Umývá Utopuje Povahy vod Smáčí Rozděluje Spojuje Hasí žiezeň Hasí voheň Doluov teků Satan má své vody Sermo XXI. A mějieše v ruce své pravé sedm hvězd. Buoh všemohúcí, silný milovník duší, od počátku divné věci a veliké a dobrodínie znamenitá puosobiti ráčil. On, od počátku bohatý, na svět přišel, člověk učiněn a nuzný v životě nenávist- 5ném lidem a potupném přebývaje, zprávu spasitedlnú cierkvi vydal, a za to trpěv. A tyto věci, totiž umučenie, vzkříšenie, vstú- penie etc. sú divní skutkové, ješto, kdybychom sobě zlým živo- tem nepřekáželi, duše zapomněla by se sama nad sebú a skutky Dobrodínie božská veliká 95 Podle Jana 15. 3 — 96 Pův. m. dobrovolná stálo: dobrotivá, m. zlovolná: zlobivá, ale změněno korekturou. — 98 2. M. 14, 23 — 114 Podle — 118 Přísl. 9, 17 Přísl. 11, 2
I. 79 26b1 95 a lkánie na hřiechy. Jan v XVt.: »Již vy čistí jste pro řeč mau«. A ta srdce umývají se, kteráž sú dobrovolná, ale ne zlovolná. Těmi řečmi šatan svým obživením, kterýmž panuje v duši, potopen bývá jako farao a zkažen v bytu panování. Také voda, smáčejíci zemi, činí ji, aby úžitek vydávala; tak duše řečmi Páně činí ovoce. 100 Opět voda některé věci rozděluje a některé spojuje; tak řeči Páně oddělují dobré od zlých, kteříž v hlubině hříchuov se po- hřižují, a rozdělená srdce řeč božská spojuje, aby v jedné vieře stáli, v jednostajné zprávě a v jednostajném životě. Opět u vodě ukazuje se oblíčej; tak v řečech Páně opatřeno bývá svědomie, Obličej se ukazuje 105 v němžto skrz božie řeči vidie zmazánie a poškvrny duše. Také voda žiezeň hasí; tak řeč boží žiezeň, totiž žádost k světu, světa okrase, aby, okuse nebeských věcí, k nim více zapálen byl. Opět voda hasí voheň; tak řeč boží zapálenie k hněvu, k pokrytství a k marné chvále uhašuje. 110 Protož Jan slyšel hlas jako vod mnohých, v nichž plynú da- rové a milosti jednomu každému vedlé pochopnosti a zpuosob- nosti srdce. A obecně od přirození vody tekú doluov: tak k srd cím pokorným teče božská múdrost, a v pyšných jako na horách ne- zuostává. Jakož die Šalomún: »Kde pokora, tu maudrost«. Ty 115 vody někdy pauštějí strach, a někdy potěšenie. Ale častokrát šatan své vody mísí k vodám Kristovým, takže lidé neumějí ro- zeznati dobře, které vody sú dáblovy a které božie. Protož die Šalomún: »Vody kradené sladšie sau«. Nebo pravie někteří, falešné věci kupujíce neb najímajíce, že sú jim více chutnějšie a sladšie 120 ty věci, nežli které pravé sú. Umývá Utopuje Povahy vod Smáčí Rozděluje Spojuje Hasí žiezeň Hasí voheň Doluov teků Satan má své vody Sermo XXI. A mějieše v ruce své pravé sedm hvězd. Buoh všemohúcí, silný milovník duší, od počátku divné věci a veliké a dobrodínie znamenitá puosobiti ráčil. On, od počátku bohatý, na svět přišel, člověk učiněn a nuzný v životě nenávist- 5ném lidem a potupném přebývaje, zprávu spasitedlnú cierkvi vydal, a za to trpěv. A tyto věci, totiž umučenie, vzkříšenie, vstú- penie etc. sú divní skutkové, ješto, kdybychom sobě zlým živo- tem nepřekáželi, duše zapomněla by se sama nad sebú a skutky Dobrodínie božská veliká 95 Podle Jana 15. 3 — 96 Pův. m. dobrovolná stálo: dobrotivá, m. zlovolná: zlobivá, ale změněno korekturou. — 98 2. M. 14, 23 — 114 Podle — 118 Přísl. 9, 17 Přísl. 11, 2
Strana 80
80 Kapitola Pán dává pomoc svým (černě:) Množstvie zvuků vod hlas vydali sú oblakové Psalmus LXXVI Zvuk trůby Pravice co jest? Páně vážila by. On zajisté bojoval jest proti nepřátelóm a vždycky přemohl; a již k skonání světa s stranau svau, která se ho přídrží, 10 boj vede proti nepřátelóm a divné skutky puosobí, což tato řeč ukazuje: »V pravici jeho VII hvězd«. Viděl Jan zde v najvětším boji, kterak Pán svým dává velikau pomoc, a již v větším boji větší a v najvětším ukazuje pomoc a sílu, což teď ukazuje v řeči této. Nebo, když múdrostí ďábelskú všecko pokolenie lidské bylo 15 jest svedeno, tehdy Pán, chtě přijíti a své vysvoboditi, vypustil hlas veliký jako vod mnohých, hlas prorokuov a apoštoluov, ži- vých vod, aby po všem světě] rozléhal se ten hlas. Ve čtení svatého 26b2 Matúše XXIIII. die Kristus: »Když povstanú falešní proroci etc., kázáno bude čtenie toto po všem světě«. A to ť jest ten hlas, 20 aby všickni slyšeli a žádný aby se nemohl vymluviti, ale aby ře- čeno bylo jim, kterak sú svedeni, aby pokánie činili a od zlého k dobrému se obrátili. A kteréžto vody činie strach jako vlnobitie mořské. Prvé zajisté pověděl: »Když sem se obrátil, uslyšal sem hlas jako trauby«. 25 Ale tuto die: »Jako vod mnohých slyšal sem zvuk«. To jest: na po- čátku pravdy ohlašovánie méně trauba zvučeti bude, ale potom více a více se rozmáhati bude. A tehdy se zbauří všecken svět, kněžstvo, kniežata, králové etc., pravdě odpierajíce. A v takovém boji Pán přítomen jest svým a sám chce přijíti. Nebo Jan viděl 30 ho uprostřed sedmi svícnuov, uprostřed totiž svých věrných. A křičí, hlas vypauštěje živé vody. A nad to všecko, dotýkaje většie pomoci, die: »V pravici jeho sedm hvězd jest«. O pravici jeho die sv. Matúš XXV.: »Stanú na pravici ovce« etc. Protož vyvolení Páně jsú jeho pravice; všecky věci duchovnie nebeské 35 jako osvícenie, poznánie, darové Ducha svatého jsú pravice; pomoc božská, aby věrní byli zachováni, jesti ť pravice ta; život u vlasti od našich smysluov vzdálený v slávě jeho skryté pravice jest. V té pravici kteříž zde sú, totiž kteří berú dary duchovnie, aby v nich zachováni byli. Die: »Viděl sem sedm hvězd«. Jako Pán světa přišel na svět, narodil se jest a učiněn člověkem, aby všeckněm, kteříž ho při- jímají a v něho věřie, dal jim moc syny božími býti. Jan sv. v první kapitole: »Kteříž ho přijímají v pamět skrze lásku a vieru«. On učiněn jest Syn člověka, aby synové lidští byli synové boží. 45 27a1 40 11 M. tato stálo pův.: prvnie, ale škrtnuto. — 19 Podle Mat. 24, 11 a 14 — 25 Podle Zj. 1, 10 a 12 — 31 Ib. 1, 13 — 34 Podle Mat. 25, 33 — 44 Podle Jana 1, 12
80 Kapitola Pán dává pomoc svým (černě:) Množstvie zvuků vod hlas vydali sú oblakové Psalmus LXXVI Zvuk trůby Pravice co jest? Páně vážila by. On zajisté bojoval jest proti nepřátelóm a vždycky přemohl; a již k skonání světa s stranau svau, která se ho přídrží, 10 boj vede proti nepřátelóm a divné skutky puosobí, což tato řeč ukazuje: »V pravici jeho VII hvězd«. Viděl Jan zde v najvětším boji, kterak Pán svým dává velikau pomoc, a již v větším boji větší a v najvětším ukazuje pomoc a sílu, což teď ukazuje v řeči této. Nebo, když múdrostí ďábelskú všecko pokolenie lidské bylo 15 jest svedeno, tehdy Pán, chtě přijíti a své vysvoboditi, vypustil hlas veliký jako vod mnohých, hlas prorokuov a apoštoluov, ži- vých vod, aby po všem světě] rozléhal se ten hlas. Ve čtení svatého 26b2 Matúše XXIIII. die Kristus: »Když povstanú falešní proroci etc., kázáno bude čtenie toto po všem světě«. A to ť jest ten hlas, 20 aby všickni slyšeli a žádný aby se nemohl vymluviti, ale aby ře- čeno bylo jim, kterak sú svedeni, aby pokánie činili a od zlého k dobrému se obrátili. A kteréžto vody činie strach jako vlnobitie mořské. Prvé zajisté pověděl: »Když sem se obrátil, uslyšal sem hlas jako trauby«. 25 Ale tuto die: »Jako vod mnohých slyšal sem zvuk«. To jest: na po- čátku pravdy ohlašovánie méně trauba zvučeti bude, ale potom více a více se rozmáhati bude. A tehdy se zbauří všecken svět, kněžstvo, kniežata, králové etc., pravdě odpierajíce. A v takovém boji Pán přítomen jest svým a sám chce přijíti. Nebo Jan viděl 30 ho uprostřed sedmi svícnuov, uprostřed totiž svých věrných. A křičí, hlas vypauštěje živé vody. A nad to všecko, dotýkaje většie pomoci, die: »V pravici jeho sedm hvězd jest«. O pravici jeho die sv. Matúš XXV.: »Stanú na pravici ovce« etc. Protož vyvolení Páně jsú jeho pravice; všecky věci duchovnie nebeské 35 jako osvícenie, poznánie, darové Ducha svatého jsú pravice; pomoc božská, aby věrní byli zachováni, jesti ť pravice ta; život u vlasti od našich smysluov vzdálený v slávě jeho skryté pravice jest. V té pravici kteříž zde sú, totiž kteří berú dary duchovnie, aby v nich zachováni byli. Die: »Viděl sem sedm hvězd«. Jako Pán světa přišel na svět, narodil se jest a učiněn člověkem, aby všeckněm, kteříž ho při- jímají a v něho věřie, dal jim moc syny božími býti. Jan sv. v první kapitole: »Kteříž ho přijímají v pamět skrze lásku a vieru«. On učiněn jest Syn člověka, aby synové lidští byli synové boží. 45 27a1 40 11 M. tato stálo pův.: prvnie, ale škrtnuto. — 19 Podle Mat. 24, 11 a 14 — 25 Podle Zj. 1, 10 a 12 — 31 Ib. 1, 13 — 34 Podle Mat. 25, 33 — 44 Podle Jana 1, 12
Strana 81
I. 81 27a2 A tak býti synem božím jest býti pravicí jeho. A nynie, kteří po- kánie činie, sau pravice boží. Protož die David: »I řekl sem: Nynie sem počal«, totiž dobře živ býti, již tak trváti budu. A die: »Toto proměněnie pravice Najvyšieho« etc. Nebo kolikrát umieníš a so- 50 bě sám doufáš, nic nebude; ale když k Bohu se pozdvihneš a v ně- ho doufati budeš, tehdy z levice, totiž života zlého, světa a mar- nosti proměňuje člověka v pravici, totiž život svatý, dobrý. Protož k skonání světa čím více nepravost a zlost padá a uvo- zuje se život kající, zpráva Kristova, tiem více pravice se zmocňuje. 55 Nebo, kdyby tělo a krev a nevěra nepřekážela, uzřeli bychom Překážka veliká skutky Páně divné. Ale nenie divu, že sobě nerozjímáme Kristova vtělenie, narozenie jeho, a duše se nekochá v těch věcech a ne- zanepraždňuje se těmi věcmi, když skutkuov, kteréž nám nynie činí, neznáme ani umieme vážiti. Protož, kteří se ku Pánu obracují, 60 jistě takoví napravo se obracují. A od té pravice cítí velikú pomoc. A protož die: »Uchopil si ruku pravú mú a spasíš mě a provede ť mě skrz zámutky pravice tvá«. Protož, když štípí vinnici svú, pravicí svú činí to. Protož die: »Kterauž štípila pravice tvá«. V té tehdy pravici, kteráž zde jest, a u vlasti všickni sú darové spasi- 65 tedlní, všeliké božských přikázaní plněnie. A ty všecky věci příležie k boji duchovniemu. A v pravici té sedm hvězd, vykládá potom VII VII anjeluov anděluov. Jako skrz sedm zboruov všecka cierkev obecná vyzna- menává se, tak skrze sedm hvězd VII anděluov. A skrz těch sedm 70 všecko množstvie anděluov vyznamenává se; nebo oni sú páni vojska a rytěřo vánie, kteříž s volenými Páně bojují proti ne- přáteluom Kristovým. Jako by řekl: »Já Pán, kterýž mám rytieř- stvo vidědlné i nevidědlné a držím je v pravici«. Protož, když se Pán narodil, zástup andělský chválil Hospodina řka: »Sláva na 75 výsostech Bohu«, totiž co jest Pán všeho světa v vás vyvolil, ne- muožem se zdržeti od chvály a radosti, že tak v tovařistvie naše máte přijíti. A ty drží v pravici, totiž v příbytcích nebeské vlasti slušných a krásných, jimžto nepřátelé vidědlní i nevidědlní ne- mohú uškoditi. On zajisté netoliko sám sebe ku pomoci, ale zástup 80 anděluov dává věrným, kto drží tak, že ne jich porazí nepřátelé, ale oni přemohú nepřátely. A protož die: »Viděl sem v pravici jeho hvězd sedm«, aby nepadli, ale trvali až do konce a přemohli. Mluví David: »Rozkázal andělóm svým o tobě, aby ostřiehali tě Darové boží sú pravice Andělé V pravici drží O pravici (černě:) Psalmus 76 Psalmus 47 a 48 Podle Ž. 77, I1 — 61 Podle Ž. 73, 23 — 63 Ž. 80, 16 — 74 Luk. 2, 14 — 83 Ž. 91, I1 Jakoubek, Výklad. 6
I. 81 27a2 A tak býti synem božím jest býti pravicí jeho. A nynie, kteří po- kánie činie, sau pravice boží. Protož die David: »I řekl sem: Nynie sem počal«, totiž dobře živ býti, již tak trváti budu. A die: »Toto proměněnie pravice Najvyšieho« etc. Nebo kolikrát umieníš a so- 50 bě sám doufáš, nic nebude; ale když k Bohu se pozdvihneš a v ně- ho doufati budeš, tehdy z levice, totiž života zlého, světa a mar- nosti proměňuje člověka v pravici, totiž život svatý, dobrý. Protož k skonání světa čím více nepravost a zlost padá a uvo- zuje se život kající, zpráva Kristova, tiem více pravice se zmocňuje. 55 Nebo, kdyby tělo a krev a nevěra nepřekážela, uzřeli bychom Překážka veliká skutky Páně divné. Ale nenie divu, že sobě nerozjímáme Kristova vtělenie, narozenie jeho, a duše se nekochá v těch věcech a ne- zanepraždňuje se těmi věcmi, když skutkuov, kteréž nám nynie činí, neznáme ani umieme vážiti. Protož, kteří se ku Pánu obracují, 60 jistě takoví napravo se obracují. A od té pravice cítí velikú pomoc. A protož die: »Uchopil si ruku pravú mú a spasíš mě a provede ť mě skrz zámutky pravice tvá«. Protož, když štípí vinnici svú, pravicí svú činí to. Protož die: »Kterauž štípila pravice tvá«. V té tehdy pravici, kteráž zde jest, a u vlasti všickni sú darové spasi- 65 tedlní, všeliké božských přikázaní plněnie. A ty všecky věci příležie k boji duchovniemu. A v pravici té sedm hvězd, vykládá potom VII VII anjeluov anděluov. Jako skrz sedm zboruov všecka cierkev obecná vyzna- menává se, tak skrze sedm hvězd VII anděluov. A skrz těch sedm 70 všecko množstvie anděluov vyznamenává se; nebo oni sú páni vojska a rytěřo vánie, kteříž s volenými Páně bojují proti ne- přáteluom Kristovým. Jako by řekl: »Já Pán, kterýž mám rytieř- stvo vidědlné i nevidědlné a držím je v pravici«. Protož, když se Pán narodil, zástup andělský chválil Hospodina řka: »Sláva na 75 výsostech Bohu«, totiž co jest Pán všeho světa v vás vyvolil, ne- muožem se zdržeti od chvály a radosti, že tak v tovařistvie naše máte přijíti. A ty drží v pravici, totiž v příbytcích nebeské vlasti slušných a krásných, jimžto nepřátelé vidědlní i nevidědlní ne- mohú uškoditi. On zajisté netoliko sám sebe ku pomoci, ale zástup 80 anděluov dává věrným, kto drží tak, že ne jich porazí nepřátelé, ale oni přemohú nepřátely. A protož die: »Viděl sem v pravici jeho hvězd sedm«, aby nepadli, ale trvali až do konce a přemohli. Mluví David: »Rozkázal andělóm svým o tobě, aby ostřiehali tě Darové boží sú pravice Andělé V pravici drží O pravici (černě:) Psalmus 76 Psalmus 47 a 48 Podle Ž. 77, I1 — 61 Podle Ž. 73, 23 — 63 Ž. 80, 16 — 74 Luk. 2, 14 — 83 Ž. 91, I1 Jakoubek, Výklad. 6
Strana 82
82 Kapitola na všech cestách tvých«. Když se k Bohu obracujete, bojovati budete proti světu, tělu a dáblu, tehdy sem přikázal andělóm, 85 aby ostřiehali etc. A k Židóm v první kapitole: »Však všickni sú služební duchové svatí věrní, andělé dáni sú jim v služebnost, kteříž přijímají dědictvie vlasti nebeské«. Ješto, kdybychom to vážili, vieru a naději velikú k Bohu měli bychom mieti. Protož jako Jeruzalem obležený za času Ezechiáše krále, když se modlil 90 král a ponížil, tehdy Pán jedné noci skrze anděla pobil CCLXXXV tisícuov, a to jeden anděl: tak i nynie andělé bojujie a nedadí se znáti lidem, že by oni zde práci vedli. Protož die: »Viděl sem VII hvězd«. V třetích knichách Královských XXII. Micheáš viděl Pána 95 na stolici sedícieho a množstvie zástupu napravo i nalevo, světí totiž andělové i dobří i také zlí andělové a dáblové. A že jest 27b1 byl král zlý, Achab, dopustil dáblu prosíciemu, aby byl duch lživý v ustech všech prorokuov, aby tak krále zklamali. Nebo tak Pán dopustil, aby, když sú dobrých nechtěli poslúchati, skrze zlé byli 100 svedeni. Tak když Saul zhřešil, hned duch zlý lomcoval jím. Tak, Saul Dábel trápí zl když kteří hřeší a od Pána opuštěni bývají, duch zlý lomcuje jím a uvazuje se v něho. Protož, kteří k nebeským věcem a tak k pra- vici patřie, Pán je drží jako hvězdy, aby dobré začaté konali. Nebo tak Kristus o té pravici pověděl: »Kto by tě udeřil v pravú 105 stranu, nastav mu druhé«, totiž v boji Páně všichni dáblové a ne- přátelé, když by tě chtěli v pravú stranu uraziti a v duchovních věcech spasitedlných překaziti, ty nastav levé, totiž tělo, zbožie, zdravie, všecky ty věci raději ztrať, nežli by to, což jest duši spasi- tedlného, ztratiti měl. Protož proti tomu činie, odvracujiece se 110 v hřiechy. Kteréž ďábel tepe s pravé strany, když dobré věci spasi- tedlné odjímá jim. V Přísloví IIII°. die: »Cesty, kteréž napravo sú, zná Pán, ale které nalevo, převrácené sú«. Kteříž více tyto zemské věci vážie a světské věci sobě viece šacují nežli nebeské, jsau levé cesty. A netoliko onino anjelé vlasti nebeské, ale zde na cestě sú hvězdy: všecky posly, zprávce, kazatele, proroky a apoštoly on ť jest držal; a koho ť jest Pán nedržel, ihned padl. Nebo člověk v svém přirození křehký jest, bez boží pomoci hned padá. Protož Pán lidem kajícím chce dáti zprávce, kteří sú světlí jako hvězdy, 120 Boj anděla Micheáš Achab zklamán Pán své drží O pravici a levici kterak mluví Pán Pravice Hvězdy kto sú Levice 115 Andělé slauží nám a bojují z 11 Snadný pád člověka 86 Podle Žid. 1, 14 — 90 Podle 2. Paralip. 32, 20 nn. — 95 1. (3.) Kr. 22, 19 nn. — 101 1. Sam. 16, 14 a 19, 9 — 105 Mat. 5, 39; Luk. 6, 29 — 112 Podle Přísl. 4, 27
82 Kapitola na všech cestách tvých«. Když se k Bohu obracujete, bojovati budete proti světu, tělu a dáblu, tehdy sem přikázal andělóm, 85 aby ostřiehali etc. A k Židóm v první kapitole: »Však všickni sú služební duchové svatí věrní, andělé dáni sú jim v služebnost, kteříž přijímají dědictvie vlasti nebeské«. Ješto, kdybychom to vážili, vieru a naději velikú k Bohu měli bychom mieti. Protož jako Jeruzalem obležený za času Ezechiáše krále, když se modlil 90 král a ponížil, tehdy Pán jedné noci skrze anděla pobil CCLXXXV tisícuov, a to jeden anděl: tak i nynie andělé bojujie a nedadí se znáti lidem, že by oni zde práci vedli. Protož die: »Viděl sem VII hvězd«. V třetích knichách Královských XXII. Micheáš viděl Pána 95 na stolici sedícieho a množstvie zástupu napravo i nalevo, světí totiž andělové i dobří i také zlí andělové a dáblové. A že jest 27b1 byl král zlý, Achab, dopustil dáblu prosíciemu, aby byl duch lživý v ustech všech prorokuov, aby tak krále zklamali. Nebo tak Pán dopustil, aby, když sú dobrých nechtěli poslúchati, skrze zlé byli 100 svedeni. Tak když Saul zhřešil, hned duch zlý lomcoval jím. Tak, Saul Dábel trápí zl když kteří hřeší a od Pána opuštěni bývají, duch zlý lomcuje jím a uvazuje se v něho. Protož, kteří k nebeským věcem a tak k pra- vici patřie, Pán je drží jako hvězdy, aby dobré začaté konali. Nebo tak Kristus o té pravici pověděl: »Kto by tě udeřil v pravú 105 stranu, nastav mu druhé«, totiž v boji Páně všichni dáblové a ne- přátelé, když by tě chtěli v pravú stranu uraziti a v duchovních věcech spasitedlných překaziti, ty nastav levé, totiž tělo, zbožie, zdravie, všecky ty věci raději ztrať, nežli by to, což jest duši spasi- tedlného, ztratiti měl. Protož proti tomu činie, odvracujiece se 110 v hřiechy. Kteréž ďábel tepe s pravé strany, když dobré věci spasi- tedlné odjímá jim. V Přísloví IIII°. die: »Cesty, kteréž napravo sú, zná Pán, ale které nalevo, převrácené sú«. Kteříž více tyto zemské věci vážie a světské věci sobě viece šacují nežli nebeské, jsau levé cesty. A netoliko onino anjelé vlasti nebeské, ale zde na cestě sú hvězdy: všecky posly, zprávce, kazatele, proroky a apoštoly on ť jest držal; a koho ť jest Pán nedržel, ihned padl. Nebo člověk v svém přirození křehký jest, bez boží pomoci hned padá. Protož Pán lidem kajícím chce dáti zprávce, kteří sú světlí jako hvězdy, 120 Boj anděla Micheáš Achab zklamán Pán své drží O pravici a levici kterak mluví Pán Pravice Hvězdy kto sú Levice 115 Andělé slauží nám a bojují z 11 Snadný pád člověka 86 Podle Žid. 1, 14 — 90 Podle 2. Paralip. 32, 20 nn. — 95 1. (3.) Kr. 22, 19 nn. — 101 1. Sam. 16, 14 a 19, 9 — 105 Mat. 5, 39; Luk. 6, 29 — 112 Podle Přísl. 4, 27
Strana 83
I. 83 27b2 a chce je v své pravici držeti. Neb nenie dosti, že sám chce lidu Dobří zprávci přítomen býti, ale chce dáti svaté pastýře, zprávce a příkladné, skrz kteréž dává Pán obživenie, obranu a sílu. A to ť jest dar veliký, kterýmž dává zprávce osvícené, svaté a příkladné. A od těch 125 nic zlého nepocházie. Nebo praví, že sám je viděl v pravici své držeti, aby nic jiného jediné boží vuoli oznamovali a aby svítili jako hvězdy v noci a aby se nebáli jeho věrní, by od nich svedeni měli býti. Nebo sám Pán drží ty hvězdy. Ale kteříž podlé Boha nejsú navedeni a posláni, těch ť Pán nedrží. Ale kteříž ť od něho 130 bývají posláni, těm ť hvězdám nedá padati, ale aby byla světlá, a potom k té hvězdě patřiece, aby také lidé nepadali. A kdyby lidé nynie hodné činili pokánie, tehdy by jim dal nynie hvězdu světlau, příkladnú, svatú. Nebo tak v cierkvi prvotní, když se tyrrannové rozmáhali, Pán držal tyto hvězdy, aby nepadaly a lidu 135 jeho aby nesvodily. Nebo tak velmi horlivý milovník neopustí duší věrných. A protož die: »Viděl sem v pravici jeho hvězd sedm«. Dar veliký Které drží Pán Když pak v lidu sau svuodci a nejsú hvězdy, kteréž by Buoh Znamenie hněvu držal, znamenie ť jest velikého hněvu Páně, že lidé nečinie pokánie, a protož dopauští svuodce, aby je svodili více v hlubinu hřiechuov. Hvězdy 140 Netoliko kněžie, ale konšelé i králové mají ť býti hvězdy, aby od Pána držány byly. Nebo hřiechové proti nim se rozmáhají nynie, pýcha, jednak pozdviženie, jednak hněv; a jestliže v bázni Páně trváti nebudú, lid veškeren, kterýž k nim zřenie má, bude sveden. Nebo jako dietě opuštěné od matky padá, tak ktož od Pána nedrží Dítě opuštěné 145 se, hned padá. A protož, dokud někdy v církvi zprávcové lidu byli jako hvězdy, tehdy lid, k nim prohlédaje, byl dobrý a pří- kladný. Ale když hvězdy spadaly, i lid padl daleko od života dobrého a svatého. Nebo nelze jest, než, když zprávcové padají, aby i lidé padali etc.li 28a1 Sermo XXII. A z aust jeho vycházieše meč s obú stra- nú ostrý. Viděl Jan, kterak Kristus má se zde k hřiešníkuom a lidem protivným, zvláště kteří dary Páně berú na křtu, slibují utiekati zlého, častokrát k stolu Páně přistúpajíce, zle živi sau 5 všickni v svém stavu, buďto kněžie, buďto světští. Proti takovým Kterak se má kč zlým 137 Sem se vztahuje červený přípisek pod sloupcem: [Sicut hodie sic factum est 1524; quam multi seductores sunt J. 6*
I. 83 27b2 a chce je v své pravici držeti. Neb nenie dosti, že sám chce lidu Dobří zprávci přítomen býti, ale chce dáti svaté pastýře, zprávce a příkladné, skrz kteréž dává Pán obživenie, obranu a sílu. A to ť jest dar veliký, kterýmž dává zprávce osvícené, svaté a příkladné. A od těch 125 nic zlého nepocházie. Nebo praví, že sám je viděl v pravici své držeti, aby nic jiného jediné boží vuoli oznamovali a aby svítili jako hvězdy v noci a aby se nebáli jeho věrní, by od nich svedeni měli býti. Nebo sám Pán drží ty hvězdy. Ale kteříž podlé Boha nejsú navedeni a posláni, těch ť Pán nedrží. Ale kteříž ť od něho 130 bývají posláni, těm ť hvězdám nedá padati, ale aby byla světlá, a potom k té hvězdě patřiece, aby také lidé nepadali. A kdyby lidé nynie hodné činili pokánie, tehdy by jim dal nynie hvězdu světlau, příkladnú, svatú. Nebo tak v cierkvi prvotní, když se tyrrannové rozmáhali, Pán držal tyto hvězdy, aby nepadaly a lidu 135 jeho aby nesvodily. Nebo tak velmi horlivý milovník neopustí duší věrných. A protož die: »Viděl sem v pravici jeho hvězd sedm«. Dar veliký Které drží Pán Když pak v lidu sau svuodci a nejsú hvězdy, kteréž by Buoh Znamenie hněvu držal, znamenie ť jest velikého hněvu Páně, že lidé nečinie pokánie, a protož dopauští svuodce, aby je svodili více v hlubinu hřiechuov. Hvězdy 140 Netoliko kněžie, ale konšelé i králové mají ť býti hvězdy, aby od Pána držány byly. Nebo hřiechové proti nim se rozmáhají nynie, pýcha, jednak pozdviženie, jednak hněv; a jestliže v bázni Páně trváti nebudú, lid veškeren, kterýž k nim zřenie má, bude sveden. Nebo jako dietě opuštěné od matky padá, tak ktož od Pána nedrží Dítě opuštěné 145 se, hned padá. A protož, dokud někdy v církvi zprávcové lidu byli jako hvězdy, tehdy lid, k nim prohlédaje, byl dobrý a pří- kladný. Ale když hvězdy spadaly, i lid padl daleko od života dobrého a svatého. Nebo nelze jest, než, když zprávcové padají, aby i lidé padali etc.li 28a1 Sermo XXII. A z aust jeho vycházieše meč s obú stra- nú ostrý. Viděl Jan, kterak Kristus má se zde k hřiešníkuom a lidem protivným, zvláště kteří dary Páně berú na křtu, slibují utiekati zlého, častokrát k stolu Páně přistúpajíce, zle živi sau 5 všickni v svém stavu, buďto kněžie, buďto světští. Proti takovým Kterak se má kč zlým 137 Sem se vztahuje červený přípisek pod sloupcem: [Sicut hodie sic factum est 1524; quam multi seductores sunt J. 6*
Strana 84
84 Kapitola nevděčným a nepřáteluom Páně kterak má se Buoh, teď ukazuje se: »A z aust jeho meč s obú stranú ost krý« etc. Jest jeden meč ostré a živé slovo Páně. Jiný jest mocná jeho pomsta, netoliko v bytu a životě hřiecha, ale pomsta těla i duše. A Jan viděl, kterak ti nevděční od Pána trestáni budú časy jistý- 10 mi. Jiný meč, o němž die David: »Jazyk jich meč ostrý«, kterýmž nynie lidé tepú se v svých svědomích, hřiechuov se nevarují, tělo a krev boží přijímajíce. První meč, slova Páně z aust Páně vycházející. O kterémž í v kniehách Maudrosti XVIII.: »Všemohúcí řeč tvá, Pane«. A ta 15 řeč jest Syn. Nebo, když lidé zpuosobují se k slovu Páně jako Magdalena, tehdy takoví od Pána slovem božím protknuti bývají. A taková řeč Páně jest jako ukrutný bojovník, k zahubení bera se. Tak die apoštol k Židuom IIII°.: »Živá ť jest řeč Páně, proni- kavějšie všelikého meče s obú stran ostrého«. Poněvadž řeč zlá 20 častokrát duši proniká a raňuje a nakažuje duši, mnohem více to slovo Páně odděluje zhovadilost od ducha, takže člověk podlé duše když Bohu připojen bývá, vydává se na smrt. A ono slovo Páně odděluje člověka od zlého tovarystva, od těla vlastnieho, od světa. Také odděluje myšlenie zlá od člověka, aby člověk myšle- 25 ním zlým nepovoloval. Protož apoštol Efezské (VI.) napomínaje stránku boží napomíná, aby v boží při a v boji najprvé vzali na se oděnie du chovnie, řka: »Vezměte oděnie božie, abyšte mohli od- pierati«. A na konci praví: »Vezměte meč Ducha, jenž jest slovo Páně«, takže slovem Páně hřiešníci mají mordováni býti a zabí-30 jeni v bytnosti hřiecha. A že toho meče žádný nemuož uchopiti proti nepřáteluom, světu, tělu a dáblu, jediné leč Buoh dá. Protož Kterak vzíti meč die apoštol: »Vezměte meč skrz modlitby«, totiž, abyšte tiem mečem mohli vládnauti, potřebí jest modliteb svatých, aby tiem mečem, což koli zlého jest v nich, zamordováno bylo etc. Tiem 35 Zabitie Antikrista mečem antikriststvie a pokrytstvie má zkaženo býti. Mluví apo- štol v II. k Tessal. II°., že Pán Ježíš zamorduje ho duchem aust svých, totiž svým slovem a řečí, kterážto slova sú duch a život, zkaženi budú hřiechové, zlosti, nepravosti, lichvy a jiné zlé věci. A v komž tento meč všecko zlé kazí, aby dobré uvedeno bylo, 40 dobré ť jest. A prvé slovo Páně vyznamenáno jest skrze zvuk vod, ale Meč jeden Druhý Jiný meč První: slovo boží Mocná a živá řeč boz Řeč zlá Rozděluje Mordovánie dobré 28a2 7 Psáno jen: ost. — 11 Ž. 57, 5 — 15 Moudr. 18, 15 — 19 Žid. 4, 12 — 28 Ejez. 6, 11 — 29 Efez. 6, 17 — 33 Podle Efez. 6, 17 a 18 — 37 Podle 2. Tes. 2, 8 — 38 Jan 6, 63
84 Kapitola nevděčným a nepřáteluom Páně kterak má se Buoh, teď ukazuje se: »A z aust jeho meč s obú stranú ost krý« etc. Jest jeden meč ostré a živé slovo Páně. Jiný jest mocná jeho pomsta, netoliko v bytu a životě hřiecha, ale pomsta těla i duše. A Jan viděl, kterak ti nevděční od Pána trestáni budú časy jistý- 10 mi. Jiný meč, o němž die David: »Jazyk jich meč ostrý«, kterýmž nynie lidé tepú se v svých svědomích, hřiechuov se nevarují, tělo a krev boží přijímajíce. První meč, slova Páně z aust Páně vycházející. O kterémž í v kniehách Maudrosti XVIII.: »Všemohúcí řeč tvá, Pane«. A ta 15 řeč jest Syn. Nebo, když lidé zpuosobují se k slovu Páně jako Magdalena, tehdy takoví od Pána slovem božím protknuti bývají. A taková řeč Páně jest jako ukrutný bojovník, k zahubení bera se. Tak die apoštol k Židuom IIII°.: »Živá ť jest řeč Páně, proni- kavějšie všelikého meče s obú stran ostrého«. Poněvadž řeč zlá 20 častokrát duši proniká a raňuje a nakažuje duši, mnohem více to slovo Páně odděluje zhovadilost od ducha, takže člověk podlé duše když Bohu připojen bývá, vydává se na smrt. A ono slovo Páně odděluje člověka od zlého tovarystva, od těla vlastnieho, od světa. Také odděluje myšlenie zlá od člověka, aby člověk myšle- 25 ním zlým nepovoloval. Protož apoštol Efezské (VI.) napomínaje stránku boží napomíná, aby v boží při a v boji najprvé vzali na se oděnie du chovnie, řka: »Vezměte oděnie božie, abyšte mohli od- pierati«. A na konci praví: »Vezměte meč Ducha, jenž jest slovo Páně«, takže slovem Páně hřiešníci mají mordováni býti a zabí-30 jeni v bytnosti hřiecha. A že toho meče žádný nemuož uchopiti proti nepřáteluom, světu, tělu a dáblu, jediné leč Buoh dá. Protož Kterak vzíti meč die apoštol: »Vezměte meč skrz modlitby«, totiž, abyšte tiem mečem mohli vládnauti, potřebí jest modliteb svatých, aby tiem mečem, což koli zlého jest v nich, zamordováno bylo etc. Tiem 35 Zabitie Antikrista mečem antikriststvie a pokrytstvie má zkaženo býti. Mluví apo- štol v II. k Tessal. II°., že Pán Ježíš zamorduje ho duchem aust svých, totiž svým slovem a řečí, kterážto slova sú duch a život, zkaženi budú hřiechové, zlosti, nepravosti, lichvy a jiné zlé věci. A v komž tento meč všecko zlé kazí, aby dobré uvedeno bylo, 40 dobré ť jest. A prvé slovo Páně vyznamenáno jest skrze zvuk vod, ale Meč jeden Druhý Jiný meč První: slovo boží Mocná a živá řeč boz Řeč zlá Rozděluje Mordovánie dobré 28a2 7 Psáno jen: ost. — 11 Ž. 57, 5 — 15 Moudr. 18, 15 — 19 Žid. 4, 12 — 28 Ejez. 6, 11 — 29 Efez. 6, 17 — 33 Podle Efez. 6, 17 a 18 — 37 Podle 2. Tes. 2, 8 — 38 Jan 6, 63
Strana 85
I. 85 Druhý meč mo SPravedliva 28b1 tuto již skrze meč. Druhý meč jest moc veliká, spravedlivá Pána Boha, ku pomstě ztahujíci se. Nebo mnozí dobrotivého napomí- 45 nanie slova Páně nedbají. Protož Pán posielá jiný meč, své pomsty, ukrutný a přísný. Jakož die skrz Ezechiele XXI.: »Toto die Pán: Aj, já k tobě a vytrhnu meč svuoj z pošvy jeho a zabiem v tobě spravedlivého i nemilostivého« etc., takže netoliko hřiech v člově- ku, ale také i tělo kazí skrz svú spravedlivú pomstu. Ale meč ten 50 posielá na spravedlivé také, aby příčiny mučedlnictva došli, na zlé pak, aby jim zde začalo se peklo. A ten meč, totiž pomstu, posielá od strany polední až na puolnoci. Tak Izaiáš XXVII. die: »Navštievím lid tento v meči tvrdém a velikém a silném« etc. A mstí mečem tiem na zboží, na těle, a na některých i na duši. 55 A ten meč odděluje dobré od zlých. O tomto meči také die Ezechiel 21: »Ty pak, prokletý vývodo, přišel čas tvuoj«. A dopoviedá: »Toto die Pán synuov Ammon: Meči, meči, vyjdi z pošvy a vyčisť se, aby zabíjel« etc. Též v XXXVIII. kapitole: »V ten den na- vštíví Pán a přijde meč muoj a pomsta, takže zemrú morem ryby 60 mořské. I padnú plotové i každá zed na zemi padne«. Opět Ezech. (v IX. kapitole: »Rozkázal mordovati všecky, malé i staré, jediné na kterých by nalezli Thau na čele« etc., by aspoň ti, kteříž hodně požievají těla a krve Páně a mají to znamenie na sobě, zachováni byli. Protož viděl blahoslavený Jan meč hrozný, ukrutný s obú 65 strán, totiž živé slovo Páně. To jeden. Druhý, velikú a ukrutnú pomstu Pána Boha. I z toho die Dva meče David: »Neobrátíte-li se, meč jest svuoj navostřil, lučiště své (černě.) Psalmus7 natáhl a přichystal je«. Protož ten dvojí meč, totiž slovo Páně a hněv spravedlivý a pomsta na lidi pochází z aust Pána Boha. 70 Neb on nás svým slovem a svú spravedlivau pomstau tepe etc. Meč vytahuje spravedliv Thau Sermo XXIII. A tvář jeho jako slunce svítí v moci své. Viděl anděla podobného Synu božímu v některakých zpuosobách tělesných, kterýž zprávce lidu svého drží a zpravuje. A to Syn boží skrz anděla činí. Viděl také proti nepřátelóm z aust jeho meč 5na obě straně vostrý vycházející. Tuto již vypisuje tvář jeho, Krása Páně ukazuje se 46 Podle Ezech. 21, 3 — 51 Podle Ezech. 21, 4 — 53 Podle Iz. 27, 1 — 56 Podle Ezech. 21. 25 — 57 Podle Ezech. 21, 28 — 58 Podle Ezech. 38, 18 nn. — 61 (v) rkp. vyn. — Podle Ezech. 9, 4 nn. — 67 Podle Ž. 7, 13
I. 85 Druhý meč mo SPravedliva 28b1 tuto již skrze meč. Druhý meč jest moc veliká, spravedlivá Pána Boha, ku pomstě ztahujíci se. Nebo mnozí dobrotivého napomí- 45 nanie slova Páně nedbají. Protož Pán posielá jiný meč, své pomsty, ukrutný a přísný. Jakož die skrz Ezechiele XXI.: »Toto die Pán: Aj, já k tobě a vytrhnu meč svuoj z pošvy jeho a zabiem v tobě spravedlivého i nemilostivého« etc., takže netoliko hřiech v člově- ku, ale také i tělo kazí skrz svú spravedlivú pomstu. Ale meč ten 50 posielá na spravedlivé také, aby příčiny mučedlnictva došli, na zlé pak, aby jim zde začalo se peklo. A ten meč, totiž pomstu, posielá od strany polední až na puolnoci. Tak Izaiáš XXVII. die: »Navštievím lid tento v meči tvrdém a velikém a silném« etc. A mstí mečem tiem na zboží, na těle, a na některých i na duši. 55 A ten meč odděluje dobré od zlých. O tomto meči také die Ezechiel 21: »Ty pak, prokletý vývodo, přišel čas tvuoj«. A dopoviedá: »Toto die Pán synuov Ammon: Meči, meči, vyjdi z pošvy a vyčisť se, aby zabíjel« etc. Též v XXXVIII. kapitole: »V ten den na- vštíví Pán a přijde meč muoj a pomsta, takže zemrú morem ryby 60 mořské. I padnú plotové i každá zed na zemi padne«. Opět Ezech. (v IX. kapitole: »Rozkázal mordovati všecky, malé i staré, jediné na kterých by nalezli Thau na čele« etc., by aspoň ti, kteříž hodně požievají těla a krve Páně a mají to znamenie na sobě, zachováni byli. Protož viděl blahoslavený Jan meč hrozný, ukrutný s obú 65 strán, totiž živé slovo Páně. To jeden. Druhý, velikú a ukrutnú pomstu Pána Boha. I z toho die Dva meče David: »Neobrátíte-li se, meč jest svuoj navostřil, lučiště své (černě.) Psalmus7 natáhl a přichystal je«. Protož ten dvojí meč, totiž slovo Páně a hněv spravedlivý a pomsta na lidi pochází z aust Pána Boha. 70 Neb on nás svým slovem a svú spravedlivau pomstau tepe etc. Meč vytahuje spravedliv Thau Sermo XXIII. A tvář jeho jako slunce svítí v moci své. Viděl anděla podobného Synu božímu v některakých zpuosobách tělesných, kterýž zprávce lidu svého drží a zpravuje. A to Syn boží skrz anděla činí. Viděl také proti nepřátelóm z aust jeho meč 5na obě straně vostrý vycházející. Tuto již vypisuje tvář jeho, Krása Páně ukazuje se 46 Podle Ezech. 21, 3 — 51 Podle Ezech. 21, 4 — 53 Podle Iz. 27, 1 — 56 Podle Ezech. 21. 25 — 57 Podle Ezech. 21, 28 — 58 Podle Ezech. 38, 18 nn. — 61 (v) rkp. vyn. — Podle Ezech. 9, 4 nn. — 67 Podle Ž. 7, 13
Strana 86
86 Kapitola Slunce oznamuje krásu boží Slunce povahy Slunce Kristus jakého by oblíčeje byl a jaké zpuosoby etc. Nebo zde člověk na světě jest nezpuosobný k nebeským věcem, takže najdokonalejšie nemohú viděti a znáti, kterak Buch a andělé v sobě mají se na nebi, ale všecko po figurách některakých poznáváme. Protož teď v spuosobě slunce tvář Páně vypisuje se, kterak 10 totiž Buch jest veliké krásy v sobě. Protož Pán, vida naši křeh- kost, kteráž od nás odděliti se nemuož, protož po tvářnostech krásu Páně vypisuje, a nemoha jiným jménem, jediné jménem slunce, protož Kristus v andělovi připodobňuje se slunci. Nebo ještě Jan anděla, v sobě jakož jest, viděti nemohl. A že slunce Krista 15 v Písmě častokrát znamená, protož viděti sluší, v kterých věcech slunce připodobněné vyznamenává slunce duchovnie, Krista. Dionysius sv. dotýká o božských jméních. Nebo slunce nad jiné hvězdy daleko vyvýšeno jest a jest počátek všech hvězd i měsíce a počátek jednoho každého vzruostu. Všecky zajisté hvězdy i mě-20 síc od slunce berau světlo, všudy svítí na nebi a po všem světě; ale na nebi nezapadá a protož nikdá tam nenie noci. A všecka země obživenie béře od slunce a všecko, což roste na zemi, a všeliký živočich a každé oko patří k slunci a od přirozenie nenávidí tem- ností a miluje světlo; a slunce od přirozenie vydává světlo. A ačkoli 25 daleko slunce jest, avšak osvěcuje a zahřievá. Někdy však k nám se přibližuje a tehdy aurody zemské rodie se; ale když slunce od- chází, všecko stromovie, země i jiné nevydávají ovotce. Těmi všemi věcmi hmotnými slunce znamená duchovnie slunce, Krista. Slunce, což na něm jest, každému svítí a nižádnému svého světla 30 neodjímá, leč kto sám zahrazuje. Tak všecky hvězdy, všickni andělé své světlo berú od Krista jako od slunce a žádný z svatých Kristu jako ani hvězda slunci nemuož se vrovnati. K Židóm I.: »Tiem lepší nad anděly učiněn jest« etc. Protož jest vyvajšen jako slunce nade všecky svaté i anděly. Plní sú však milovánie, 35 cti a slávy a bohatstvie, což jest na srdce nevstúpilo člověčie. A zde na cestě věrných která svědomie se osvěcují, všecko od slunce pochází, Krista. A jako prostředkem slunce všecky věci rostú, a protož i mudřec die 2° Physicorum: »Člověk člověka rodí a slunce«. Vyznamenává se, že, ktol chce v duši z Boha se 40 29a1 naroditi, jako skrze křest nebo pokánie, musí přítomna býti moc Kristova, jeho totiž zaslúženie, to jest jeho krve a vtělenie. Jako 28b2 Nezpuosobnost na 18 nn. Podle Dionys. Areop. De divinis nominibus, c. IV. (MG. 3 c. 698 a 699) — 34 Žid. 1, 4 — 39 Aristoteles (ed. Bekker), Dvoiuijs dxgońcsog B p. 194b, 13: "AVOрOтOs do čvôgonov rsvv� nal ijktos.
86 Kapitola Slunce oznamuje krásu boží Slunce povahy Slunce Kristus jakého by oblíčeje byl a jaké zpuosoby etc. Nebo zde člověk na světě jest nezpuosobný k nebeským věcem, takže najdokonalejšie nemohú viděti a znáti, kterak Buch a andělé v sobě mají se na nebi, ale všecko po figurách některakých poznáváme. Protož teď v spuosobě slunce tvář Páně vypisuje se, kterak 10 totiž Buch jest veliké krásy v sobě. Protož Pán, vida naši křeh- kost, kteráž od nás odděliti se nemuož, protož po tvářnostech krásu Páně vypisuje, a nemoha jiným jménem, jediné jménem slunce, protož Kristus v andělovi připodobňuje se slunci. Nebo ještě Jan anděla, v sobě jakož jest, viděti nemohl. A že slunce Krista 15 v Písmě častokrát znamená, protož viděti sluší, v kterých věcech slunce připodobněné vyznamenává slunce duchovnie, Krista. Dionysius sv. dotýká o božských jméních. Nebo slunce nad jiné hvězdy daleko vyvýšeno jest a jest počátek všech hvězd i měsíce a počátek jednoho každého vzruostu. Všecky zajisté hvězdy i mě-20 síc od slunce berau světlo, všudy svítí na nebi a po všem světě; ale na nebi nezapadá a protož nikdá tam nenie noci. A všecka země obživenie béře od slunce a všecko, což roste na zemi, a všeliký živočich a každé oko patří k slunci a od přirozenie nenávidí tem- ností a miluje světlo; a slunce od přirozenie vydává světlo. A ačkoli 25 daleko slunce jest, avšak osvěcuje a zahřievá. Někdy však k nám se přibližuje a tehdy aurody zemské rodie se; ale když slunce od- chází, všecko stromovie, země i jiné nevydávají ovotce. Těmi všemi věcmi hmotnými slunce znamená duchovnie slunce, Krista. Slunce, což na něm jest, každému svítí a nižádnému svého světla 30 neodjímá, leč kto sám zahrazuje. Tak všecky hvězdy, všickni andělé své světlo berú od Krista jako od slunce a žádný z svatých Kristu jako ani hvězda slunci nemuož se vrovnati. K Židóm I.: »Tiem lepší nad anděly učiněn jest« etc. Protož jest vyvajšen jako slunce nade všecky svaté i anděly. Plní sú však milovánie, 35 cti a slávy a bohatstvie, což jest na srdce nevstúpilo člověčie. A zde na cestě věrných která svědomie se osvěcují, všecko od slunce pochází, Krista. A jako prostředkem slunce všecky věci rostú, a protož i mudřec die 2° Physicorum: »Člověk člověka rodí a slunce«. Vyznamenává se, že, ktol chce v duši z Boha se 40 29a1 naroditi, jako skrze křest nebo pokánie, musí přítomna býti moc Kristova, jeho totiž zaslúženie, to jest jeho krve a vtělenie. Jako 28b2 Nezpuosobnost na 18 nn. Podle Dionys. Areop. De divinis nominibus, c. IV. (MG. 3 c. 698 a 699) — 34 Žid. 1, 4 — 39 Aristoteles (ed. Bekker), Dvoiuijs dxgońcsog B p. 194b, 13: "AVOрOтOs do čvôgonov rsvv� nal ijktos.
Strana 87
I. 87 29a2 die skrz Ozé: »Vèz, Izraheli, z tebe ť jest zatracenie tvé, ale ze mne spasenie«. Protož on nazývá se světlem a kořenem vinným. 45 »Beze mne«, die, »nic nemuožte učiniti«. Také slunce hmotné mnoho tisíc mil zběhne v brzkém času, Rychlé slunce takže jest rychlé v svém běhu, a opět na své miesto se navracuje. Znamenaj, že Kristus chodí tamto i jinde, spatřuje, co činie dob- rého, co zlého, jaká myšlenie sú, a to bez ustánie. A die svým: 50 »Aj, teď sem«, totiž že s' mě hledal. Též také mocí slunce stromové i lidé rostau. Tak mocí Kristovú všecky duše rostú v dobrém. A jako od přirození slunce milováno bývá, tak, kto sú se z Boha zrodili, mají Krista, jeho světlo, jeho pravdu milovati. A toto slunce, Kristus, pozdvihuje mysli k nebeským věcem svým svět- 55 lem a tehdy duše diví se, jaké sú nebeské věci. A uzří, že všecky věci světa marné sú a že v nich nemuož nasycena býti, ale v nebes- kých, nebo k těm jest stvořena. Také světlem slunečným některé věci se čistie. Tak světlem Čistí slunce Zámutkové Kristovým, a zvláště v zámutcích, srdce mnohá očišťují se. Čím 60 více pochopná sú srdce božského světla, jeho pravdy, tiem lépe se očišťují. A to slunce vedlé pochopnosti dává se okusiti, myšlenie svatá vlévaje. V které duši zrodí se žádosti túžebné k Bohu, zna- menie jisté jest, že slunce Kristus tam moc vlévá a túžebné žádosti k Bohu zbuzuje v člověku a žádosti tělesné hasí. Také slunce rozděluje časy svým během jako hodiny. Tak slunce Kristus tak svítí křesťanuom, nebo v mieru dává své dary jednomu každému vedlé jeho pochopnosti, prorokuom většie, a najprvé méně, potom viece. Jako napsáno v kniehách Maud- rosti: »Všecky věci v počtu položil si, u váze a v míře«. Takže 7o v jeho těle duchovniem někteří sú bližší hlavě, jiní dalšie, aby všickni spolu sobě pomáhali. A nad to všecko každému člověku svatému Kristus svú dobrotú a milosrdenstvím nesmierným dáti se chce, a ne zapierati. To vypsal na zpuosobě slunce. Nebo slunce svítí všudy, aby z toho křesťané poznali, kterak světlo duchovnie, Slunce všudy svít: 75 Kristus, každému se dává a obětuje, když by jediné duší neschá- zelo a zemskými tohoto světa věcmi nebo rozkošmi těla jako stěnau aby nezastěňovala. Neb tak velmi duše častokrát porušena bývá, že zle o Kristu slunci domnievá se a smýšlí, že by nechtěl jí daruov dáti a svietiti jí. Milujem slunce Časy děli 65 Zróst Zastíněnie 43 Podle Oz. 13, 9 — 44 Jan 8, 12 a 15, 5 — 50 Podle Mar. 13, 21 (?) — 69 Moudr. 11, 19
I. 87 29a2 die skrz Ozé: »Vèz, Izraheli, z tebe ť jest zatracenie tvé, ale ze mne spasenie«. Protož on nazývá se světlem a kořenem vinným. 45 »Beze mne«, die, »nic nemuožte učiniti«. Také slunce hmotné mnoho tisíc mil zběhne v brzkém času, Rychlé slunce takže jest rychlé v svém běhu, a opět na své miesto se navracuje. Znamenaj, že Kristus chodí tamto i jinde, spatřuje, co činie dob- rého, co zlého, jaká myšlenie sú, a to bez ustánie. A die svým: 50 »Aj, teď sem«, totiž že s' mě hledal. Též také mocí slunce stromové i lidé rostau. Tak mocí Kristovú všecky duše rostú v dobrém. A jako od přirození slunce milováno bývá, tak, kto sú se z Boha zrodili, mají Krista, jeho světlo, jeho pravdu milovati. A toto slunce, Kristus, pozdvihuje mysli k nebeským věcem svým svět- 55 lem a tehdy duše diví se, jaké sú nebeské věci. A uzří, že všecky věci světa marné sú a že v nich nemuož nasycena býti, ale v nebes- kých, nebo k těm jest stvořena. Také světlem slunečným některé věci se čistie. Tak světlem Čistí slunce Zámutkové Kristovým, a zvláště v zámutcích, srdce mnohá očišťují se. Čím 60 více pochopná sú srdce božského světla, jeho pravdy, tiem lépe se očišťují. A to slunce vedlé pochopnosti dává se okusiti, myšlenie svatá vlévaje. V které duši zrodí se žádosti túžebné k Bohu, zna- menie jisté jest, že slunce Kristus tam moc vlévá a túžebné žádosti k Bohu zbuzuje v člověku a žádosti tělesné hasí. Také slunce rozděluje časy svým během jako hodiny. Tak slunce Kristus tak svítí křesťanuom, nebo v mieru dává své dary jednomu každému vedlé jeho pochopnosti, prorokuom většie, a najprvé méně, potom viece. Jako napsáno v kniehách Maud- rosti: »Všecky věci v počtu položil si, u váze a v míře«. Takže 7o v jeho těle duchovniem někteří sú bližší hlavě, jiní dalšie, aby všickni spolu sobě pomáhali. A nad to všecko každému člověku svatému Kristus svú dobrotú a milosrdenstvím nesmierným dáti se chce, a ne zapierati. To vypsal na zpuosobě slunce. Nebo slunce svítí všudy, aby z toho křesťané poznali, kterak světlo duchovnie, Slunce všudy svít: 75 Kristus, každému se dává a obětuje, když by jediné duší neschá- zelo a zemskými tohoto světa věcmi nebo rozkošmi těla jako stěnau aby nezastěňovala. Neb tak velmi duše častokrát porušena bývá, že zle o Kristu slunci domnievá se a smýšlí, že by nechtěl jí daruov dáti a svietiti jí. Milujem slunce Časy děli 65 Zróst Zastíněnie 43 Podle Oz. 13, 9 — 44 Jan 8, 12 a 15, 5 — 50 Podle Mar. 13, 21 (?) — 69 Moudr. 11, 19
Strana 88
88 Kapitola Veliké krásy Kristus Nezapadá Věčná noc Kristus svítí vždlycky Zde někdy léto Pastýři byli zpuosobní Protož někteří řiekají: »Byť Buoh chtěl mě spasiti, nedopauštěl 80 by těchto hřiechuov na mě«. A tak, že všecko zlé Bohu připisují, nevěrní a zavržení zuostávají. Ale věrní Kristovi, že sobě samým nedostatky své připisují, protož kajíce se požehnánie od Krista- slunce dosahují. A netoliko Kristus jest slunce dobroty, ale krásy veliké a naj- 85 jasnějšie. Protož najušlechtilejšiemu stvoření, slunci, připodobňuje se. Aprotož viděl tvář jeho jako slunce stkvaucí. Tehdáž Janova duše skrz krásu vidění pozdvihováše se k kráse božské. Protož, když jest vyšel od toho viděnie veleslavného, nikdá více potom nemohl tohoto světa milovati, protože krásau boží duše jeho byla 90 raněná, kteréhož viděl v zpuosobě slunce. Ale znamenaj: Jakož slunce na nebi vždycky svítí a nikdá nezapadá, ale zde zapadá, neb jednak se přibližuje k nám, jednak odchází, tak v církvi svítězilé nikdá jim nenastává zima, nikdá noc dušem nebývá; ale nevěrní zemrauce věčnau noc v pekle mají. Nebo v kniehách Maudrosti v kapitole páté napsáno, že ti želením trápeni budau praviti o dobrých: »Hle, kterak sú po- čteni mezi syny boží!« A potom dále: »A slunce rozumnosti ne- vzešlo nám«, totiž že jim osvěcuje v duši, ale nám nic. Ale kteří sú na pravici v nebi, Kristus vždycky svítí jim a slunce hmotného 100 nepotřebují, neb již divné slunce mají a v něm divnú krásu mají, jíž my nejsme pochopni. Zde pak v cierkvi rytěřující někdy jest léto, když slunce- Kristus přibližuje se. Někdy zajisté slunce Kristus tak vysoce bylo vzešlo, takže lid měl den i léto ustavičné: když množstvie 105 věřících bieše srdce jedno a duše jedna a když všecky dary k chvále boží obracovali, když hřiechy stavovali. A tehdáž pastýři byli jako hvězdy osvíceni od Krista-slunce a od nich v prostý lid darové mnozí pocházeli ve všecky stavy. Protož tehdy veselili se v Hospo- dinu jako v létě a k smrti radujíce se šli, takže Kristus přibližo-110 váše se jim a je rozněcoval. Jakož die apoštol, duchem vraucie všecko v nich obživoval, rozptýlené shromažďoval. Ale potom k skonání světa, když se nepravost rozmohla, slunce počalo odcházeti a zima počala se přibližovati; nebo láska ustydla, takže tmy na všecken svět přišly. A tehdy lidé počali stydnúti, životové dobří jako stro-115 mové počali svadnúti a listie řečí úžitečných nevydávali, bližních 95 29b1 Vinnie Boha hřiešnící Slunce zašlo 97 Moudr. 5, 6 — 98 Moudr. 5, 7 — 111 Podle Rím. 12, I1 a 2. Kor. 3, 6
88 Kapitola Veliké krásy Kristus Nezapadá Věčná noc Kristus svítí vždlycky Zde někdy léto Pastýři byli zpuosobní Protož někteří řiekají: »Byť Buoh chtěl mě spasiti, nedopauštěl 80 by těchto hřiechuov na mě«. A tak, že všecko zlé Bohu připisují, nevěrní a zavržení zuostávají. Ale věrní Kristovi, že sobě samým nedostatky své připisují, protož kajíce se požehnánie od Krista- slunce dosahují. A netoliko Kristus jest slunce dobroty, ale krásy veliké a naj- 85 jasnějšie. Protož najušlechtilejšiemu stvoření, slunci, připodobňuje se. Aprotož viděl tvář jeho jako slunce stkvaucí. Tehdáž Janova duše skrz krásu vidění pozdvihováše se k kráse božské. Protož, když jest vyšel od toho viděnie veleslavného, nikdá více potom nemohl tohoto světa milovati, protože krásau boží duše jeho byla 90 raněná, kteréhož viděl v zpuosobě slunce. Ale znamenaj: Jakož slunce na nebi vždycky svítí a nikdá nezapadá, ale zde zapadá, neb jednak se přibližuje k nám, jednak odchází, tak v církvi svítězilé nikdá jim nenastává zima, nikdá noc dušem nebývá; ale nevěrní zemrauce věčnau noc v pekle mají. Nebo v kniehách Maudrosti v kapitole páté napsáno, že ti želením trápeni budau praviti o dobrých: »Hle, kterak sú po- čteni mezi syny boží!« A potom dále: »A slunce rozumnosti ne- vzešlo nám«, totiž že jim osvěcuje v duši, ale nám nic. Ale kteří sú na pravici v nebi, Kristus vždycky svítí jim a slunce hmotného 100 nepotřebují, neb již divné slunce mají a v něm divnú krásu mají, jíž my nejsme pochopni. Zde pak v cierkvi rytěřující někdy jest léto, když slunce- Kristus přibližuje se. Někdy zajisté slunce Kristus tak vysoce bylo vzešlo, takže lid měl den i léto ustavičné: když množstvie 105 věřících bieše srdce jedno a duše jedna a když všecky dary k chvále boží obracovali, když hřiechy stavovali. A tehdáž pastýři byli jako hvězdy osvíceni od Krista-slunce a od nich v prostý lid darové mnozí pocházeli ve všecky stavy. Protož tehdy veselili se v Hospo- dinu jako v létě a k smrti radujíce se šli, takže Kristus přibližo-110 váše se jim a je rozněcoval. Jakož die apoštol, duchem vraucie všecko v nich obživoval, rozptýlené shromažďoval. Ale potom k skonání světa, když se nepravost rozmohla, slunce počalo odcházeti a zima počala se přibližovati; nebo láska ustydla, takže tmy na všecken svět přišly. A tehdy lidé počali stydnúti, životové dobří jako stro-115 mové počali svadnúti a listie řečí úžitečných nevydávali, bližních 95 29b1 Vinnie Boha hřiešnící Slunce zašlo 97 Moudr. 5, 6 — 98 Moudr. 5, 7 — 111 Podle Rím. 12, I1 a 2. Kor. 3, 6
Strana 89
I. 89 29b2 30a1 jako sluší nemilovali, ale srdce zatvrdila se, takže ani sobě sau příkladní. Ale jako když zima odchází, léto přichází a slunce se přibli- 120 žuje, tak nynie slunce-Kristus k nám přišel a srdce mnohá pokánie činie a počínají se zelenati a hřiechové se kazie a zastavují. Protož ve čtení svatého Matúše XXIIII. napsáno: »Když ty vějci na- stanú, totiž zámutek a auzkost, vězte, že blízko jest léto«. A slunce- Kristus již osvěcuje, již obživuje, když ve všech staviech lidé 125 pokánie činie. A kteří nebudau chtieti, vyvrženi budú z prostředku věrných. Nebo slunce-Kristus nutí lidi, aby zlých uprostřed sebe netrpěli, a chce svuoj pořádek a život v lid uvésti, aby jednotu mezi sebú měli. Protož na hoře Tábor (Matúš XVII.) ukázal se jako slunce. A tak David napomínaje, když slunce zapadne a srdce 130 zatvrzena budau, a potom když zase počne vzchoditi, aby se zpuosobili, i die: »Cestu zpuosobte jemu, kterýž vstúpil na západ«, totiž spuosobte se, abyšte nepřekáželi tomu slunci přijíti k vám. Tak Eklesiastes 1. napsáno: »Vychází slunce«, totiž toto duchov- nie. Některým zajisté lidem srdce dáno bývá vraucie, osvícené, 135 a potom ustuzeni bývají a slunce zapadá jim. »Ale odtud obto- čuje se ku poledni«, totiž k lidu osvícenému, jako někdy; »potom pak na puolnoci« (míní lid zastydlý a zatemnělý v duši za časuov Antikristových). A ještě Pán ten lid osvěcuje, a kteří se obrátie, přijme je, Úžitek obrácenie 140 kteří pak nic, ty zatratí. Protož některým zde, jako apoštoluom a jiným velikým, jiným pak v budúcím času die David: »Přes den slunce nebude páliti tě« etc. Nebo někteří jeho vyvolení zde od slunce tohoto trápeni bývají, a jiní v času budauciem. Nebo, když duše poznává krásu Páně a své hřiechy, tehdy v se vchází 145 a ponižuje se a skraušenie mievá na své nedostatky. Protož chot mluví v Písničkách: »Nechtějte mě šetřiti, že smědá sem«, život kající vedúci, »neb ohořala sem od slunce, svú milostí mě před- cházejícieho«. Nebo dává mi Kristus to poznánie a osvícenie, že sama se mám v mrzkost. Protož potřebie jest, aby v ni žádném 150 člověku netrpělo překážky toto slunce. Efes. IIII.: »Slunce ne- zapadaj nad hněvivostí vaší«. Nebo hněv svědomie pokojné po- škvrňuje, k netrpělivosti popauzeje a jasnú mysl zastěňuje. Protož napomíná apoštol, když Kristus navštěvuje, aby hněv, lakota. (černě:) Psalmus 67 Nekající Co nám zastěňuje slunce 122 Podle Mat. 24, 32 — 128 Mat. 17, 2 — 131 Podle Ž. 68, 5 — 133 Eccl. 1, 5 a 6 — 141 Ž. 121, 6 — 146 Podle Písně Šal. I, 6 — 150 Efez. 4, 26 nn.
I. 89 29b2 30a1 jako sluší nemilovali, ale srdce zatvrdila se, takže ani sobě sau příkladní. Ale jako když zima odchází, léto přichází a slunce se přibli- 120 žuje, tak nynie slunce-Kristus k nám přišel a srdce mnohá pokánie činie a počínají se zelenati a hřiechové se kazie a zastavují. Protož ve čtení svatého Matúše XXIIII. napsáno: »Když ty vějci na- stanú, totiž zámutek a auzkost, vězte, že blízko jest léto«. A slunce- Kristus již osvěcuje, již obživuje, když ve všech staviech lidé 125 pokánie činie. A kteří nebudau chtieti, vyvrženi budú z prostředku věrných. Nebo slunce-Kristus nutí lidi, aby zlých uprostřed sebe netrpěli, a chce svuoj pořádek a život v lid uvésti, aby jednotu mezi sebú měli. Protož na hoře Tábor (Matúš XVII.) ukázal se jako slunce. A tak David napomínaje, když slunce zapadne a srdce 130 zatvrzena budau, a potom když zase počne vzchoditi, aby se zpuosobili, i die: »Cestu zpuosobte jemu, kterýž vstúpil na západ«, totiž spuosobte se, abyšte nepřekáželi tomu slunci přijíti k vám. Tak Eklesiastes 1. napsáno: »Vychází slunce«, totiž toto duchov- nie. Některým zajisté lidem srdce dáno bývá vraucie, osvícené, 135 a potom ustuzeni bývají a slunce zapadá jim. »Ale odtud obto- čuje se ku poledni«, totiž k lidu osvícenému, jako někdy; »potom pak na puolnoci« (míní lid zastydlý a zatemnělý v duši za časuov Antikristových). A ještě Pán ten lid osvěcuje, a kteří se obrátie, přijme je, Úžitek obrácenie 140 kteří pak nic, ty zatratí. Protož některým zde, jako apoštoluom a jiným velikým, jiným pak v budúcím času die David: »Přes den slunce nebude páliti tě« etc. Nebo někteří jeho vyvolení zde od slunce tohoto trápeni bývají, a jiní v času budauciem. Nebo, když duše poznává krásu Páně a své hřiechy, tehdy v se vchází 145 a ponižuje se a skraušenie mievá na své nedostatky. Protož chot mluví v Písničkách: »Nechtějte mě šetřiti, že smědá sem«, život kající vedúci, »neb ohořala sem od slunce, svú milostí mě před- cházejícieho«. Nebo dává mi Kristus to poznánie a osvícenie, že sama se mám v mrzkost. Protož potřebie jest, aby v ni žádném 150 člověku netrpělo překážky toto slunce. Efes. IIII.: »Slunce ne- zapadaj nad hněvivostí vaší«. Nebo hněv svědomie pokojné po- škvrňuje, k netrpělivosti popauzeje a jasnú mysl zastěňuje. Protož napomíná apoštol, když Kristus navštěvuje, aby hněv, lakota. (černě:) Psalmus 67 Nekající Co nám zastěňuje slunce 122 Podle Mat. 24, 32 — 128 Mat. 17, 2 — 131 Podle Ž. 68, 5 — 133 Eccl. 1, 5 a 6 — 141 Ž. 121, 6 — 146 Podle Písně Šal. I, 6 — 150 Efez. 4, 26 nn.
Strana 90
90 Kapitola marná chvála a pokrytstvie nečinili překážky Pánu Ježíšovi v se přicházejíciemu. Nebo častokrát skrz malý hřiech člověk překazí 155 v sobě mnohému dobrému, čehož potom s velikým pláčem a bo- lestí nemuož zase dosáhnúti. Nebo hřiechové naši jako oblakové zastěňují to slunce spravedlnosti, Krista Ježíše ukřižovaného. A protož die teď znamenitě, že viděl tvář jeho, ana svítie jako slunce v moci své, totiž času polednieho, když jest slunce 160 v veliké moci své, když totiž plné jest světla a nebývá zastíněno oblaky nebo mlhami anebo časem mračným. Protož tak by měl nám Kristus svietiti, aby hřiechové jako oblakové nám nepře- káželi etc. Sermo 24“s. I. II. III. Máme býti duchovní Zpuosobní tito A když sem uzřel ho, padl sem k nohám jeho jako mrtvý. Prvé na počátku položil zpuosobnost svú k tomuto vidění, tuto již pak po vidění ukazuje ovoce a úži- tek viděnie. Zpuosoba předcházejície viděnie jest jedna, že, kteříž trpie nětco úmyslem dobrým pro Krista a jeho pravdu a s svatými sú v tovaryství a pro též příčiny trpiece jako světí, takoví sú hodni viděti tato viděnie. Protož jest řekl: »Já Jan, bratr váš,« etc. Druhá zpuosoba jest samotnost duše s Bohem, ne samotnost těla bez samotnosti duše, ale samotnost duše s Bohem, kterauž radí Spasitel na modlitbě mieti (Matúš V.): »Vejdi do pokojíka«. 10 A tu jest měl Jan, neb jest byl na ostrově Patmos od lidí i od jich pomoci vzdálený, kteraužto samotnost a vypověděnie trpěl pro Krista. A protož, kteří mnoho trpie a vcházejí v samotnost s Bo- hem, takoví hodni sú vídati viděnie. Ale pečovánie tohoto světa překážejí všemu dobrému duše, aniž takovým, péčemi světa za- 15 pleteným, líbie se slova Páně. Třetie zpuosoba se zavierá tu, kdež die: »Byl sem v duchu«. To příleží k křesťanuom, aby chodili v duchu a prospievali duchem. K Galat. V: »Poněvadž duchem živi sme, duchem choďme«. A takoví sú, jenž vedau život svatý, bez pokrytství, dychtiece k nebeským věcem, kterýmž žádosti 20 tělesné nepanujie, ani vášněmi, jako hněvem, závistí poraženi bývají, ale kteří hnutie mají v sobě Ducha svatého a tělesnými žádostmi nebývají přemoženi. A protož, kto chce těmto viděním porozuměti, má takový býti. Jakož die apoštol: »Duchem choďte a žádostí těla nedokonáte«. Nebo skutkové těla sú závist, pýcha, 25 5 30a2 Zpuosobnosti k vidění Skutkové těla překážejí 161 Pův. plný, ale nad -ý je pův. rukou nadepsáno -e. 7 Zj. 1, 9 — 10 Spr. Mat. 6, 6 — 18 Gal. 5, 25 — 24 Gal. 5, 16 a 19
90 Kapitola marná chvála a pokrytstvie nečinili překážky Pánu Ježíšovi v se přicházejíciemu. Nebo častokrát skrz malý hřiech člověk překazí 155 v sobě mnohému dobrému, čehož potom s velikým pláčem a bo- lestí nemuož zase dosáhnúti. Nebo hřiechové naši jako oblakové zastěňují to slunce spravedlnosti, Krista Ježíše ukřižovaného. A protož die teď znamenitě, že viděl tvář jeho, ana svítie jako slunce v moci své, totiž času polednieho, když jest slunce 160 v veliké moci své, když totiž plné jest světla a nebývá zastíněno oblaky nebo mlhami anebo časem mračným. Protož tak by měl nám Kristus svietiti, aby hřiechové jako oblakové nám nepře- káželi etc. Sermo 24“s. I. II. III. Máme býti duchovní Zpuosobní tito A když sem uzřel ho, padl sem k nohám jeho jako mrtvý. Prvé na počátku položil zpuosobnost svú k tomuto vidění, tuto již pak po vidění ukazuje ovoce a úži- tek viděnie. Zpuosoba předcházejície viděnie jest jedna, že, kteříž trpie nětco úmyslem dobrým pro Krista a jeho pravdu a s svatými sú v tovaryství a pro též příčiny trpiece jako světí, takoví sú hodni viděti tato viděnie. Protož jest řekl: »Já Jan, bratr váš,« etc. Druhá zpuosoba jest samotnost duše s Bohem, ne samotnost těla bez samotnosti duše, ale samotnost duše s Bohem, kterauž radí Spasitel na modlitbě mieti (Matúš V.): »Vejdi do pokojíka«. 10 A tu jest měl Jan, neb jest byl na ostrově Patmos od lidí i od jich pomoci vzdálený, kteraužto samotnost a vypověděnie trpěl pro Krista. A protož, kteří mnoho trpie a vcházejí v samotnost s Bo- hem, takoví hodni sú vídati viděnie. Ale pečovánie tohoto světa překážejí všemu dobrému duše, aniž takovým, péčemi světa za- 15 pleteným, líbie se slova Páně. Třetie zpuosoba se zavierá tu, kdež die: »Byl sem v duchu«. To příleží k křesťanuom, aby chodili v duchu a prospievali duchem. K Galat. V: »Poněvadž duchem živi sme, duchem choďme«. A takoví sú, jenž vedau život svatý, bez pokrytství, dychtiece k nebeským věcem, kterýmž žádosti 20 tělesné nepanujie, ani vášněmi, jako hněvem, závistí poraženi bývají, ale kteří hnutie mají v sobě Ducha svatého a tělesnými žádostmi nebývají přemoženi. A protož, kto chce těmto viděním porozuměti, má takový býti. Jakož die apoštol: »Duchem choďte a žádostí těla nedokonáte«. Nebo skutkové těla sú závist, pýcha, 25 5 30a2 Zpuosobnosti k vidění Skutkové těla překážejí 161 Pův. plný, ale nad -ý je pův. rukou nadepsáno -e. 7 Zj. 1, 9 — 10 Spr. Mat. 6, 6 — 18 Gal. 5, 25 — 24 Gal. 5, 16 a 19
Strana 91
I. 91 30b1 45 55 lakota, smilstvo, frejové etc. Ktož tyto věci mají, nikoli těchto vidění sobě k spasení neobracují, ale kteří duchem sú živi, že řečí neúžitečných se varují, světské rozkoši nehledají; a takoví ť na- vážie vod živých. Tak Rebeka hodná byla nalezena býti od Izáka 30 u studnice, tak křesťané u svatého Písma. Ti takoví mohú utéci se k studnici a k pramenu vody skáčící do života, totiž požívaním kalicha Páně ohraženi súce. Kterúžto studnici Filisteinští, totiž světa tohoto milovníci, zahradili, a překážejiece a brániece věr- ným přistúpati, zametávají ji. Kteréhožto kalicha sami toliko 35v duchu a v pravdě chodíce hodně požívají, ale jiní, vedlé těla živi jsúce, nehodně požívají. Co jest pak viděl? Najprvé viděl hlas jako traubu etc. Kteříž v duchu a v pravdě chodie, co nynie slovo Páně hlásá a také co nynie káží, má se obrátiti, jestliže z Boha jest, aby to oblíbil. 40 A řečeno jest jemu: Napiš sedmi zboruom, jako efezskému« etc. Nebo ti v prſvotní cierkvi byli těžce padli, jakož výklad toho slova Efesus ukazuje, avšak potom k Bohu sú pozdviženi. Takéž i nynie lid, těžce zhřešiv, má se k Bohu pozdvihnúti. Protož roz- kázal služebníkóm božím napsati, aby volení boží porozuměli. I viděl cierkev prvotní, poslední, cierkev svítězilau i rytěřující u figuře sedmi svícnuov. Někdy církev prvotní svítila a jako ko- váním kladiv vzdělávána. A poslední cierkev má se jako prvotní napravovati, aby tak byli příkladní, osvícení. Nebo ten lid, kterýž pravdy Páně slyší a přijímá, jako svícnové má býti. A jako v prvotní 50 cierkvi, tak v obnovené poslední viděl uprostřed podobného Synu člověka. Viděl anděla a Syna člověka v andělu. On zajisté, Jan, nemohl viděti božstvie Kristova, ale musilo prostředkovati člo- věčenstvie Kristovo. Ale ještě i toho v svém přirození neviděl, aniž mohl, ale v figurách některakých a zpuosobnostech. A viděl ho uprostřed svícnuov sedmi. Neb on přítomen jest svým voleným retuňkem a pomocí. A viděl ho v rauše kněžském. Kteréžto raucho znamená ho mieti slavné tělo a že jest biskupem pravým. A viděl na něm, že i cierkev svatá téhož rúcha, totiž slavného těla, dojde. I zde se oznamuje cierkev mieti raucho. 60 O němž die David: »Kněžie tvoji oblecte se v spravedlnost« etc. Třetie, hlavu vypisuje. Hlava Kristova božstvie a Kristus cierkve, Hlava Kristova k kteréžto hlavě máme patřiti a v srdci každého má upevněna býti. Mluví apoštol: »Žádný nemuož jiného základu položiti kromě toho« Krev Kristova studnice Cierkev prvotnie Prostředek musil bý Raucho co znamená Jak máme vážiti vody živé 29 I. M. 24, 15 nn. — 32 I. M. 26, 15 — 40 Podle Zj. 1, 11 — 60 Ž. 132, 9 — 63 I. Kor. 3, I1
I. 91 30b1 45 55 lakota, smilstvo, frejové etc. Ktož tyto věci mají, nikoli těchto vidění sobě k spasení neobracují, ale kteří duchem sú živi, že řečí neúžitečných se varují, světské rozkoši nehledají; a takoví ť na- vážie vod živých. Tak Rebeka hodná byla nalezena býti od Izáka 30 u studnice, tak křesťané u svatého Písma. Ti takoví mohú utéci se k studnici a k pramenu vody skáčící do života, totiž požívaním kalicha Páně ohraženi súce. Kterúžto studnici Filisteinští, totiž světa tohoto milovníci, zahradili, a překážejiece a brániece věr- ným přistúpati, zametávají ji. Kteréhožto kalicha sami toliko 35v duchu a v pravdě chodíce hodně požívají, ale jiní, vedlé těla živi jsúce, nehodně požívají. Co jest pak viděl? Najprvé viděl hlas jako traubu etc. Kteříž v duchu a v pravdě chodie, co nynie slovo Páně hlásá a také co nynie káží, má se obrátiti, jestliže z Boha jest, aby to oblíbil. 40 A řečeno jest jemu: Napiš sedmi zboruom, jako efezskému« etc. Nebo ti v prſvotní cierkvi byli těžce padli, jakož výklad toho slova Efesus ukazuje, avšak potom k Bohu sú pozdviženi. Takéž i nynie lid, těžce zhřešiv, má se k Bohu pozdvihnúti. Protož roz- kázal služebníkóm božím napsati, aby volení boží porozuměli. I viděl cierkev prvotní, poslední, cierkev svítězilau i rytěřující u figuře sedmi svícnuov. Někdy církev prvotní svítila a jako ko- váním kladiv vzdělávána. A poslední cierkev má se jako prvotní napravovati, aby tak byli příkladní, osvícení. Nebo ten lid, kterýž pravdy Páně slyší a přijímá, jako svícnové má býti. A jako v prvotní 50 cierkvi, tak v obnovené poslední viděl uprostřed podobného Synu člověka. Viděl anděla a Syna člověka v andělu. On zajisté, Jan, nemohl viděti božstvie Kristova, ale musilo prostředkovati člo- věčenstvie Kristovo. Ale ještě i toho v svém přirození neviděl, aniž mohl, ale v figurách některakých a zpuosobnostech. A viděl ho uprostřed svícnuov sedmi. Neb on přítomen jest svým voleným retuňkem a pomocí. A viděl ho v rauše kněžském. Kteréžto raucho znamená ho mieti slavné tělo a že jest biskupem pravým. A viděl na něm, že i cierkev svatá téhož rúcha, totiž slavného těla, dojde. I zde se oznamuje cierkev mieti raucho. 60 O němž die David: »Kněžie tvoji oblecte se v spravedlnost« etc. Třetie, hlavu vypisuje. Hlava Kristova božstvie a Kristus cierkve, Hlava Kristova k kteréžto hlavě máme patřiti a v srdci každého má upevněna býti. Mluví apoštol: »Žádný nemuož jiného základu položiti kromě toho« Krev Kristova studnice Cierkev prvotnie Prostředek musil bý Raucho co znamená Jak máme vážiti vody živé 29 I. M. 24, 15 nn. — 32 I. M. 26, 15 — 40 Podle Zj. 1, 11 — 60 Ž. 132, 9 — 63 I. Kor. 3, I1
Strana 92
92 Kapitola Přepásanie co jest Oči hrozné Nohy Meč Hlas VII hvězd Tvář etc. K Efezským II.: »Nejste cizozemci, ale domácí, vzděláni« etc. Tak tehdy k Kristu mají zřenie mieti všickni věrní, neb on jest 65 skála a hlava. A ta hlava vlasy bílé, totiž dary Ducha svatého, 30b2 kteříž obvlažují duši, měla jest. A přepásán bieše na prsech. To jest, múdrost Kristova za- vřiena jest, kteréž nižádný nezná jediné Otec. Tak, což anděl měl dobrého, ne všeho vylil; jako i apoštolé ani slova marného vy- 70 pauštějíce ani maudrosti, kterúž sú měli, každému oznamujiece, a tak měli přepásané prsi etc. Tak cierkev, panna každá a vdova prsi má mieti přepásané, aby žádného myšlenie nepřipauštěla nečistého, nic nepoctivého nemluvila. A tak každý má býti pře- pásaný. A potom, kteříž pravdu poznavše, zle živi sú, slova Páně zle požívají, na ty hrozně Pán patří. Protož die: »Oči jeho jakožto plamen«, totiž hrozné. Jako by řekl: »Já dávám vám své dary, a vy nejste jich vděčni, protož se rozhněvám na vás«. A i nynie hněvá se na nás a zuořivě na nás patří, neb se nevarujem hřiechuov. A jeho andělé a proroci na svá psánie patřie a Pán zbuzuje své, aby hleděli na ty hrozně, kteříž hřešie. Jeho zajisté nohy sú milo- srdenstvie a saud; a cierkve Páně sú nohy prosté, opovržené, kteréž jiné zdrhují, »kteréžto sú podobné mosazi«. Nebo skrze zámutky očišťují se, když dábel s svými audy rozpaluje se proti nim. Potom na všecky nepřátely viděl boží meč s obú stranú ostrý, totiž jeho slovo a jeho hroznú pomstu, takže i dobří trpí k odplatě, ale zlí k větší mauce. Jakož die Izaiáš III.: »Povězte spravedlivému, že dobře«. A to slovo Páně odděluje dobré od zlých, též i pomsta Páně. A o tom meči v Ezechielovi XXI. pokládá se; a v IX. rozkazuje počíti bíti od svatyně Páně. A ten těžký meč bude, kterýmž zlé bíti bude, když die: »Jděte, zlořečení, do vohně věčného«. A slyšel hlas jako vod, řeči Páně, jeho pravd. Nebo čtenie kázáno bude na všem slvětě. A viděl VII hvězd v pravici 31a1 jeho. Všecky zprávce, pastýře věrné Pán drží, kteříž nynie mrau v pravdě jeho. A když dá věrné pastýře, Pán skrz ně svuoj lid 95 zpravovati bude. Naposledy viděl tvář jeho jako slunce světlé etc. Oznamuje, že ještě k světu, k nám, dokavad hřešíme, tak dlúho hrozně ukazuje se jako meč maje v austech a oči jako plamen. Ale když pokánie činiti budeme, tehdy ukáže se nám přívětivě, jasně, jako tváří slunce. Ale že hřešíme, protož nejsme hodni jeho 100 75 80 85 90 64 Podle Efez. 2, 19 n. — 81 ty; pův. ně, ale škrtnuto — 83 Zj. I, 15 n. — 87 Iz. 3, 10 — 89 Ezech. 21, 3 — 90 Ezech. 9, 5 n. — 91 Mat. 25, 41
92 Kapitola Přepásanie co jest Oči hrozné Nohy Meč Hlas VII hvězd Tvář etc. K Efezským II.: »Nejste cizozemci, ale domácí, vzděláni« etc. Tak tehdy k Kristu mají zřenie mieti všickni věrní, neb on jest 65 skála a hlava. A ta hlava vlasy bílé, totiž dary Ducha svatého, 30b2 kteříž obvlažují duši, měla jest. A přepásán bieše na prsech. To jest, múdrost Kristova za- vřiena jest, kteréž nižádný nezná jediné Otec. Tak, což anděl měl dobrého, ne všeho vylil; jako i apoštolé ani slova marného vy- 70 pauštějíce ani maudrosti, kterúž sú měli, každému oznamujiece, a tak měli přepásané prsi etc. Tak cierkev, panna každá a vdova prsi má mieti přepásané, aby žádného myšlenie nepřipauštěla nečistého, nic nepoctivého nemluvila. A tak každý má býti pře- pásaný. A potom, kteříž pravdu poznavše, zle živi sú, slova Páně zle požívají, na ty hrozně Pán patří. Protož die: »Oči jeho jakožto plamen«, totiž hrozné. Jako by řekl: »Já dávám vám své dary, a vy nejste jich vděčni, protož se rozhněvám na vás«. A i nynie hněvá se na nás a zuořivě na nás patří, neb se nevarujem hřiechuov. A jeho andělé a proroci na svá psánie patřie a Pán zbuzuje své, aby hleděli na ty hrozně, kteříž hřešie. Jeho zajisté nohy sú milo- srdenstvie a saud; a cierkve Páně sú nohy prosté, opovržené, kteréž jiné zdrhují, »kteréžto sú podobné mosazi«. Nebo skrze zámutky očišťují se, když dábel s svými audy rozpaluje se proti nim. Potom na všecky nepřátely viděl boží meč s obú stranú ostrý, totiž jeho slovo a jeho hroznú pomstu, takže i dobří trpí k odplatě, ale zlí k větší mauce. Jakož die Izaiáš III.: »Povězte spravedlivému, že dobře«. A to slovo Páně odděluje dobré od zlých, též i pomsta Páně. A o tom meči v Ezechielovi XXI. pokládá se; a v IX. rozkazuje počíti bíti od svatyně Páně. A ten těžký meč bude, kterýmž zlé bíti bude, když die: »Jděte, zlořečení, do vohně věčného«. A slyšel hlas jako vod, řeči Páně, jeho pravd. Nebo čtenie kázáno bude na všem slvětě. A viděl VII hvězd v pravici 31a1 jeho. Všecky zprávce, pastýře věrné Pán drží, kteříž nynie mrau v pravdě jeho. A když dá věrné pastýře, Pán skrz ně svuoj lid 95 zpravovati bude. Naposledy viděl tvář jeho jako slunce světlé etc. Oznamuje, že ještě k světu, k nám, dokavad hřešíme, tak dlúho hrozně ukazuje se jako meč maje v austech a oči jako plamen. Ale když pokánie činiti budeme, tehdy ukáže se nám přívětivě, jasně, jako tváří slunce. Ale že hřešíme, protož nejsme hodni jeho 100 75 80 85 90 64 Podle Efez. 2, 19 n. — 81 ty; pův. ně, ale škrtnuto — 83 Zj. I, 15 n. — 87 Iz. 3, 10 — 89 Ezech. 21, 3 — 90 Ezech. 9, 5 n. — 91 Mat. 25, 41
Strana 93
I. 93 oblíčeje ochotného. Protož se všickni ku Pánu Bohu obraťme, aby Pán ráčil se nám ukázati tváří ochotnau, duši, dada jí jasnost, jako léto dávaje. Sermo 25tus 31a2 A když sem uzřel ho, padl sem k nohám Pokora svatého jeho. Ukazuje, kterak tento svatý měl se k tomu vidění a co Jana mu z něho přišlo, že bázeň a strach veliký přišel na něho. Druhé, od Boha byl potěšen a posilněn; nebo položil pravici na něho. Úžitkové z vidění 5 A těmito dvěma skutky budaucí věc prorokoval. Třetie, na konci kapitoly viděnie poněkud vykládá. A najprvé znamenaj o bázni, že, uzřev Pána v anjelu, padl k nohám jeho, uzřev ho tak zpuosobného, jeho hlavu i vlasy jako vlnu a přepásaného na prsech etc. A oči jeho vida jako plamen, 10 vida, an z aust jeho meč vostrý pochází, a vida ho v pravici VII hvězd držeti etc., přestrašen byl vším svým přirozením, zděsil se jest, že v tom vidění jest Pán všeho světa. Přišel pak na člověka tak veliký strach, že byl jako mrtvý. Ještě slávy člověčenstvie anebo božstvie, jakž v sobě jest, nebyl tak spatřil, ani anjela, 15 kteréhož viděl, podlé jeho vší slávy spatřil, ale byl zastřien anděl zpuosobami tělesnými, jako tváři zpuosoba noh etc., takže skrz ně patřil k andělovi a skrz anděla k člověčenství a od člověčenství k božství. Nemohl však toho snésti, ale přestrašen jest. Nebo, kdyby tehdáž viděl člověčenstvie Kristovo, jakž v sobě jest, snad 20 by ihned byl umřel. Neb znamenati máme, že dokonalosti svatých zde na světě k slávě oné božské oko jich jest mdlé. Protož sú mu- sili nějaká zastřenie mievati mezi tau slávau a člověkem. A když člověk moc božskú pozná, hned se poníží. A čím sau viece a lépe svatí čest Páně, pěknost a krásu poznávali, tiem viece své duše 25 krásy, kterauž se prvé Bohu líbiti domnívali, za nic nevážili. Pro- tož světí ve všech svých dobrých věcech a v dařích zde ponižovali se. Tak v Ezechielovi II. pokládá se toto viděnie podobenstvie slávy Páně: »I viděl sem a padl sem na tvář svú«. Toliko některaké podobenstvie viděl, jako řka s Janem: »Co sem viděl, nejsem 30 hoden toho«. Ó, kterak velmi se Boha máme báti! By někteří to znali, báli by se Boha a nepozdvihovali by se v pajchu. Tak Daniel X°: »A strach náramný připadl na něho a muží, kteří byli s ním, utekli sú a nic ve mně nezuostalo síly« etc. Tak Abraham, s nímž O bázni Krása Páně Ezechiel Daniel Abraham 27 Spr. podle Ezech. I, 27 a 28 — 29 Jan I, 27 — 32 Podle Dan. 10, 7 a 8
I. 93 oblíčeje ochotného. Protož se všickni ku Pánu Bohu obraťme, aby Pán ráčil se nám ukázati tváří ochotnau, duši, dada jí jasnost, jako léto dávaje. Sermo 25tus 31a2 A když sem uzřel ho, padl sem k nohám Pokora svatého jeho. Ukazuje, kterak tento svatý měl se k tomu vidění a co Jana mu z něho přišlo, že bázeň a strach veliký přišel na něho. Druhé, od Boha byl potěšen a posilněn; nebo položil pravici na něho. Úžitkové z vidění 5 A těmito dvěma skutky budaucí věc prorokoval. Třetie, na konci kapitoly viděnie poněkud vykládá. A najprvé znamenaj o bázni, že, uzřev Pána v anjelu, padl k nohám jeho, uzřev ho tak zpuosobného, jeho hlavu i vlasy jako vlnu a přepásaného na prsech etc. A oči jeho vida jako plamen, 10 vida, an z aust jeho meč vostrý pochází, a vida ho v pravici VII hvězd držeti etc., přestrašen byl vším svým přirozením, zděsil se jest, že v tom vidění jest Pán všeho světa. Přišel pak na člověka tak veliký strach, že byl jako mrtvý. Ještě slávy člověčenstvie anebo božstvie, jakž v sobě jest, nebyl tak spatřil, ani anjela, 15 kteréhož viděl, podlé jeho vší slávy spatřil, ale byl zastřien anděl zpuosobami tělesnými, jako tváři zpuosoba noh etc., takže skrz ně patřil k andělovi a skrz anděla k člověčenství a od člověčenství k božství. Nemohl však toho snésti, ale přestrašen jest. Nebo, kdyby tehdáž viděl člověčenstvie Kristovo, jakž v sobě jest, snad 20 by ihned byl umřel. Neb znamenati máme, že dokonalosti svatých zde na světě k slávě oné božské oko jich jest mdlé. Protož sú mu- sili nějaká zastřenie mievati mezi tau slávau a člověkem. A když člověk moc božskú pozná, hned se poníží. A čím sau viece a lépe svatí čest Páně, pěknost a krásu poznávali, tiem viece své duše 25 krásy, kterauž se prvé Bohu líbiti domnívali, za nic nevážili. Pro- tož světí ve všech svých dobrých věcech a v dařích zde ponižovali se. Tak v Ezechielovi II. pokládá se toto viděnie podobenstvie slávy Páně: »I viděl sem a padl sem na tvář svú«. Toliko některaké podobenstvie viděl, jako řka s Janem: »Co sem viděl, nejsem 30 hoden toho«. Ó, kterak velmi se Boha máme báti! By někteří to znali, báli by se Boha a nepozdvihovali by se v pajchu. Tak Daniel X°: »A strach náramný připadl na něho a muží, kteří byli s ním, utekli sú a nic ve mně nezuostalo síly« etc. Tak Abraham, s nímž O bázni Krása Páně Ezechiel Daniel Abraham 27 Spr. podle Ezech. I, 27 a 28 — 29 Jan I, 27 — 32 Podle Dan. 10, 7 a 8
Strana 94
94 Kapitola Izaiáš Pavel Maria Učedlníci Tobiáš Petr Živé řeči co puosobie jest Buoh mluvil, vece: »Pane, mluvíš mi, a já sem popel«, totiž křehký a neúžitečný, a ty zjevuješ se mi a tajné věci oznamuješ, 35 mnoho-li by jich chtěl zachovati. A já toho nejsem hoden. Ozna- muješ také pomstu zlých. A Izaiáš VI.: »Viděl Pána sedícieho na stolici, takže podvojové chrámu hajbali se. A k sobě obrátiv se vece: Já poškvrněné rty mám, a protož sem nehoden ku Pánu hleděti«. Nedie: »Mám srdce nečisté anebo život«, ale »rty, kte-40 rýchž sem slovem neúžitečným poškvrnil«. Tak apoštol na cestě poražen byl, maje viděnie. Tak Maria přestra šena byla, když anděla uzřela, takže potřebovala potěšenie od anděla. A po vzkří- šení, když se učedlníkóm ukázal, báli se a přestrašeni byli, když zavřenými dveřmi všel k nim. Tak dvěma do Emaus jdaucím 45 ukázal se. A Tobiášovi ukázal se a na konci andělem se býti oznámil, když jest řekl: »Já sem Rafael, jeden z sedmi« etc., »kterýž obětuji modlitby tvé před Pánem«. A oni padli na zemi. Ano ještě v životě smrtedlném Kristus, když byl na moři s Petrem, když mnoho ryb popadli, hned bázeň a strach přišel na Petra 50 veliký, takže řekl: »Otejdi ode mne, Pane, nebo člověk hřiešný sem«. Protož ponížil se a za nic sebe nevážil. Tak, když živé řeči jim mluvieval, srdce jich pronikal tak, že chuti k jídlu častokrát sú nemievali. A tak naučili se bázeň mieti k Bohu, a bázeň k světu neb k lidem byla od nich vyražena, 55 takže sú se tyrrannuov nebáli. A ten skutek svatých nám něco prorokoval k skonání světa, že, když lid hřiechy nakažený počne se káti a ku Pánu Bohu se obracovati a Pán svými ranami lid navštíví a počnau skutky Páně poznávati, tehdy, poznajíce hněv Páně, budau se báti a ponižovati věříce, že divní sú skutkové 60 Páně a sú znamení hněvu božieho. A protož nynie všickni skut- kové Páně k tomu nás vedú, abychom k Bohu patřili a jeho se báli. Protož die: »Zviete, že ť sem já Pán«. Někdy dobří křesťané, když skrz čisté svědomie k Bohu prohlédali a k jeho zákonu, spatřili odplatu budaucí dobrých i pomstu zlých. Tak die apoštol: 65 »Vidíme nynie v zrcadle« etc. A tehdáž tak vidúce, ponižovali se, báli se a nepozdvihovali se v pýchu. A takéž i my, kdybychom to poznánie měli, tehdy bychom nechali sváruov, ale skutky Páně znamenajíce, báli bychme se a kořili a řiekali bychme s Davidem: 31b1 31b2 34 Podle I. M. 18, 27 — 36 M. by je psáno bych, ale -ch je (slabě) vyradováno. — 37 Podle Iz. 6, 1 a 4 a 5 — 41 Sk. 9, 3 nn. — 42 Luk. I, 29 — 43 Jan 20, 19 a 26 — 45 Luk. 24, 13 nn. — 46 Tob. 12, 15 — 49 Luk. 5, 8 — 63 Ezech. 6, 7 a j. č. — 66 1. Kor. 13, 12
94 Kapitola Izaiáš Pavel Maria Učedlníci Tobiáš Petr Živé řeči co puosobie jest Buoh mluvil, vece: »Pane, mluvíš mi, a já sem popel«, totiž křehký a neúžitečný, a ty zjevuješ se mi a tajné věci oznamuješ, 35 mnoho-li by jich chtěl zachovati. A já toho nejsem hoden. Ozna- muješ také pomstu zlých. A Izaiáš VI.: »Viděl Pána sedícieho na stolici, takže podvojové chrámu hajbali se. A k sobě obrátiv se vece: Já poškvrněné rty mám, a protož sem nehoden ku Pánu hleděti«. Nedie: »Mám srdce nečisté anebo život«, ale »rty, kte-40 rýchž sem slovem neúžitečným poškvrnil«. Tak apoštol na cestě poražen byl, maje viděnie. Tak Maria přestra šena byla, když anděla uzřela, takže potřebovala potěšenie od anděla. A po vzkří- šení, když se učedlníkóm ukázal, báli se a přestrašeni byli, když zavřenými dveřmi všel k nim. Tak dvěma do Emaus jdaucím 45 ukázal se. A Tobiášovi ukázal se a na konci andělem se býti oznámil, když jest řekl: »Já sem Rafael, jeden z sedmi« etc., »kterýž obětuji modlitby tvé před Pánem«. A oni padli na zemi. Ano ještě v životě smrtedlném Kristus, když byl na moři s Petrem, když mnoho ryb popadli, hned bázeň a strach přišel na Petra 50 veliký, takže řekl: »Otejdi ode mne, Pane, nebo člověk hřiešný sem«. Protož ponížil se a za nic sebe nevážil. Tak, když živé řeči jim mluvieval, srdce jich pronikal tak, že chuti k jídlu častokrát sú nemievali. A tak naučili se bázeň mieti k Bohu, a bázeň k světu neb k lidem byla od nich vyražena, 55 takže sú se tyrrannuov nebáli. A ten skutek svatých nám něco prorokoval k skonání světa, že, když lid hřiechy nakažený počne se káti a ku Pánu Bohu se obracovati a Pán svými ranami lid navštíví a počnau skutky Páně poznávati, tehdy, poznajíce hněv Páně, budau se báti a ponižovati věříce, že divní sú skutkové 60 Páně a sú znamení hněvu božieho. A protož nynie všickni skut- kové Páně k tomu nás vedú, abychom k Bohu patřili a jeho se báli. Protož die: »Zviete, že ť sem já Pán«. Někdy dobří křesťané, když skrz čisté svědomie k Bohu prohlédali a k jeho zákonu, spatřili odplatu budaucí dobrých i pomstu zlých. Tak die apoštol: 65 »Vidíme nynie v zrcadle« etc. A tehdáž tak vidúce, ponižovali se, báli se a nepozdvihovali se v pýchu. A takéž i my, kdybychom to poznánie měli, tehdy bychom nechali sváruov, ale skutky Páně znamenajíce, báli bychme se a kořili a řiekali bychme s Davidem: 31b1 31b2 34 Podle I. M. 18, 27 — 36 M. by je psáno bych, ale -ch je (slabě) vyradováno. — 37 Podle Iz. 6, 1 a 4 a 5 — 41 Sk. 9, 3 nn. — 42 Luk. I, 29 — 43 Jan 20, 19 a 26 — 45 Luk. 24, 13 nn. — 46 Tob. 12, 15 — 49 Luk. 5, 8 — 63 Ezech. 6, 7 a j. č. — 66 1. Kor. 13, 12
Strana 95
I. 95 32a1 70 »Kto zná moc hněvu tvého, aneb pro strach hněv tvuoj aby mohl zčísti?« Kdyby každý z nás měl viděnie viery a Boha na mod- litbách, hned by to předložil, že Buoh jest přítomen, na něho patře, a protož by se hned bál a poctivost velikú na modlitbách ukázal by k Bohu. Tak Exodi III.: Když Mojžieš uhlédal keř 75 hořící, a jemuž Pán vece: »Nepřibližuj se! Toto miesto jest svaté« etc. a hned Mojžieš tvář svú zakryl a bál se, a ještě ani Boha ani anděla, jakž jest v sobě, neviděl byl. Adam také, uslyšav hlas Páně, ukrajval se od tváři Páně. Kdybychme zajisté byli viery živé, kterak v svátosti velebné 80 jako oblakem jest zakryt, a též jako ve kři hořícím, tehdy bychom padli a strachem poraženi byli, plakali bychme a lkali jako někdy v prvotní cierkvi, takže všeckněm v hřiechu smrtedlném zapovie- dali do kostela vcházeti a sami toliko ti, kteříž přijímati měli, připauštieni bývali v čas přijímaní, ale jiné odháněli. Ješto, kdy- 85 bychom my na to jako skrz zrcadlo vážně popatřili, nebývalo by vážnosti šeptuov v kostele ani smiechuov ani lehkostí, ale lkánie a pláč a kvílenie k Bohu na hříchy, bázeň a poctivost. Nynie někteří z skutkuov Páně, kteréž spatřili, a z čítaní Písem bázní Páně po- nižují se; jiní pak, vidúce skutky Páně a hlas jeho řeči slyšíce, 90 neporozumievají skutkóm Páně. Jakož i s Danielem mužie kteříž byli, nesrozuměli vidění (Daniel X°). Ještě takoví neumějí se po- nižovati pro hřiechy ani se styděti jako světí, kteřížto, hřiechuov nemajíce, ještě se báli, vidauce budaucie v c o odplatě svatých, o pomstě zlých, vo osídlách nynie běžících; a my, uprostřed těch 95 věcí položeni, nevšímáme těch věcí. Opět, což dobrého někomu přichází z Písma, některaké poznánie, hned snížen bývá bázní a pokora veliká jemu přichází. Ale na odpor, když přichází blud, tehdy se pozdvihuje v všeteč- nost, takže doufá sobě, bázně boží nemá, a jazyk vytahují, bez 100 bázně boží horlíce a jiné potupujiece; znamenie ť jest, že tu nenie Ducha Páně. Ale kteří z Boha mluvie, najprvé zkušují duchuov, a což mluvie, z bázně božie mluvie. Jako teď múdrost Páně naj- prvé dává v poznání božských věcí pokoru hlubokú, stud a bázeň, a potom posilněnie a potěšenie dává. Ale dábel prvé vlévá vše- 105 tečnost a doufánie v se. Jan zajisté padl jest k nohám, pokládaje se za nehodného těch vidění; ale oznamuje se, kterak ho potěšil, že položil na něho 70 Podle Ž. 90, 11 — 74 2. M. 3, 2 nn. — 77 1. M. 3, 8 — 82 nn. Sr. Dionysia Areop., De eccl. hier. c. III. (MG 3, c. 426) — 91 Dan. 10, 7
I. 95 32a1 70 »Kto zná moc hněvu tvého, aneb pro strach hněv tvuoj aby mohl zčísti?« Kdyby každý z nás měl viděnie viery a Boha na mod- litbách, hned by to předložil, že Buoh jest přítomen, na něho patře, a protož by se hned bál a poctivost velikú na modlitbách ukázal by k Bohu. Tak Exodi III.: Když Mojžieš uhlédal keř 75 hořící, a jemuž Pán vece: »Nepřibližuj se! Toto miesto jest svaté« etc. a hned Mojžieš tvář svú zakryl a bál se, a ještě ani Boha ani anděla, jakž jest v sobě, neviděl byl. Adam také, uslyšav hlas Páně, ukrajval se od tváři Páně. Kdybychme zajisté byli viery živé, kterak v svátosti velebné 80 jako oblakem jest zakryt, a též jako ve kři hořícím, tehdy bychom padli a strachem poraženi byli, plakali bychme a lkali jako někdy v prvotní cierkvi, takže všeckněm v hřiechu smrtedlném zapovie- dali do kostela vcházeti a sami toliko ti, kteříž přijímati měli, připauštieni bývali v čas přijímaní, ale jiné odháněli. Ješto, kdy- 85 bychom my na to jako skrz zrcadlo vážně popatřili, nebývalo by vážnosti šeptuov v kostele ani smiechuov ani lehkostí, ale lkánie a pláč a kvílenie k Bohu na hříchy, bázeň a poctivost. Nynie někteří z skutkuov Páně, kteréž spatřili, a z čítaní Písem bázní Páně po- nižují se; jiní pak, vidúce skutky Páně a hlas jeho řeči slyšíce, 90 neporozumievají skutkóm Páně. Jakož i s Danielem mužie kteříž byli, nesrozuměli vidění (Daniel X°). Ještě takoví neumějí se po- nižovati pro hřiechy ani se styděti jako světí, kteřížto, hřiechuov nemajíce, ještě se báli, vidauce budaucie v c o odplatě svatých, o pomstě zlých, vo osídlách nynie běžících; a my, uprostřed těch 95 věcí položeni, nevšímáme těch věcí. Opět, což dobrého někomu přichází z Písma, některaké poznánie, hned snížen bývá bázní a pokora veliká jemu přichází. Ale na odpor, když přichází blud, tehdy se pozdvihuje v všeteč- nost, takže doufá sobě, bázně boží nemá, a jazyk vytahují, bez 100 bázně boží horlíce a jiné potupujiece; znamenie ť jest, že tu nenie Ducha Páně. Ale kteří z Boha mluvie, najprvé zkušují duchuov, a což mluvie, z bázně božie mluvie. Jako teď múdrost Páně naj- prvé dává v poznání božských věcí pokoru hlubokú, stud a bázeň, a potom posilněnie a potěšenie dává. Ale dábel prvé vlévá vše- 105 tečnost a doufánie v se. Jan zajisté padl jest k nohám, pokládaje se za nehodného těch vidění; ale oznamuje se, kterak ho potěšil, že položil na něho 70 Podle Ž. 90, 11 — 74 2. M. 3, 2 nn. — 77 1. M. 3, 8 — 82 nn. Sr. Dionysia Areop., De eccl. hier. c. III. (MG 3, c. 426) — 91 Dan. 10, 7
Strana 96
96 Kapitola Zpravuje člověka Pán za své bojuje pravici svú. Nebo Pán pokorných a lekavých k naději pozdvihuje a potěšuje; nebo bázeň k zúfalství přivodí. A die, že dotekl se ho pravicí svú. Nebo, když člověk vnitřní 110 i zevnitřní poražen bývá strachem, pravice Páně povyšuje člověka. Jakož die žalm: »Pravice Páně učinila moc«, totiž se mnú, »pravice Páně povýšila mě«. Nebo člověk na počátku jako na špici povržen bývá, a potom skrz Boha bývá pozdvižen. A když pozdvihne člověka, zpravuje ho, kterak má prospievati. Maudrost V°: »Pra-115 vicí svú hájiti a zpravovati bude je« etc. Nenie nám pilnějšieho, jediné k Bohu volati a hřiechuov se varovati. A tehdy sám Pán brániti bude nás a bojovati bude za nás. A té rady nedbáme, an pravicí svú k konci provede prostředkem nepřátel, k konci posled- nímu. Jakož die i David: »Provede ť mě divně pravice tvá«. Tak, 120 když synové izrahelští přešli přes moře, nepřátelé sú ztopeni, a Židé píseň zpievali a řekli: »Zpievajme Pálnu, nebo slavně 32а2 zveleben jest« etc. A dále die, že pravicí svú uvrhl nepřátely do moře. A kto nynie nepřátely poráží? Jediné pravice Páně; a tau pravicí potěšuje a posilňuje. V Cantikách napsáno: »Levice jeho 125 pod hlavú mú a pravicí svú obejme mne«. A tak u figuře toho na Jana položil pravici. Nebo pro křehkost člověka divně Buoh ukázati se ráčil, jako rukau dotýkaje se ho; a z toho některaká moc vyšla a pozdvihla toho, kterýž byl povržen. Nebo skutkem prorokoval, že lid, když trápen bude mečem, hladem a biedau, 130 morem etc., tehdy se kořiti budau a bázní poraženi, a Pán posilní ho. Jako die Izaiáš XL.: »Těšte se, těšte se, lide muoj« etc. »a mluvte k srdci Jeruzaléma«, totiž, že již zlost skoná se. Nebo, kdybychom konec naší zlosti učinili, tehdy by i pomstám Páně stal se konec. Tak Isaiáš XLI°: »Neboj se«, totiž, když již lid po- 135 ražen bývá a jako k zaufalství táhne. A die: »Červe Jákobuov (totiž lide křesťanský, národe Kristuov), jinde s' hledal pomoci, a nenie tobě spomoženo. A již si strachem poražen; já spomohu tobě«. Protož Pán ukazuje lidu svému moc svú, aby se báli, obrátili a pokánie činili, a potom jim dává posilněnie a potěšenie. Jakož 140 i svatým to činíval, kteréž prvé strachem porážel a potom potě- šoval a posilňoval etc. Pravice 112 Podle Ž. 118, 15 a 16 — 115 Podle Moudr. 5, 17 — 120 Podle Ž. 139, 10 — 122 2. M. 15, 1 a 6 — 124 In marg. (červeně, rukou pův. písaře): [1524 pikharty z země české vyhnali 1548 — 125 Píseň Šal. 2, 6 a 8, 3 — 132 Iz. 40, 1 a 2 — 135 Iz. 41, 10 — 136 Podle Iz. 41, 14
96 Kapitola Zpravuje člověka Pán za své bojuje pravici svú. Nebo Pán pokorných a lekavých k naději pozdvihuje a potěšuje; nebo bázeň k zúfalství přivodí. A die, že dotekl se ho pravicí svú. Nebo, když člověk vnitřní 110 i zevnitřní poražen bývá strachem, pravice Páně povyšuje člověka. Jakož die žalm: »Pravice Páně učinila moc«, totiž se mnú, »pravice Páně povýšila mě«. Nebo člověk na počátku jako na špici povržen bývá, a potom skrz Boha bývá pozdvižen. A když pozdvihne člověka, zpravuje ho, kterak má prospievati. Maudrost V°: »Pra-115 vicí svú hájiti a zpravovati bude je« etc. Nenie nám pilnějšieho, jediné k Bohu volati a hřiechuov se varovati. A tehdy sám Pán brániti bude nás a bojovati bude za nás. A té rady nedbáme, an pravicí svú k konci provede prostředkem nepřátel, k konci posled- nímu. Jakož die i David: »Provede ť mě divně pravice tvá«. Tak, 120 když synové izrahelští přešli přes moře, nepřátelé sú ztopeni, a Židé píseň zpievali a řekli: »Zpievajme Pálnu, nebo slavně 32а2 zveleben jest« etc. A dále die, že pravicí svú uvrhl nepřátely do moře. A kto nynie nepřátely poráží? Jediné pravice Páně; a tau pravicí potěšuje a posilňuje. V Cantikách napsáno: »Levice jeho 125 pod hlavú mú a pravicí svú obejme mne«. A tak u figuře toho na Jana položil pravici. Nebo pro křehkost člověka divně Buoh ukázati se ráčil, jako rukau dotýkaje se ho; a z toho některaká moc vyšla a pozdvihla toho, kterýž byl povržen. Nebo skutkem prorokoval, že lid, když trápen bude mečem, hladem a biedau, 130 morem etc., tehdy se kořiti budau a bázní poraženi, a Pán posilní ho. Jako die Izaiáš XL.: »Těšte se, těšte se, lide muoj« etc. »a mluvte k srdci Jeruzaléma«, totiž, že již zlost skoná se. Nebo, kdybychom konec naší zlosti učinili, tehdy by i pomstám Páně stal se konec. Tak Isaiáš XLI°: »Neboj se«, totiž, když již lid po- 135 ražen bývá a jako k zaufalství táhne. A die: »Červe Jákobuov (totiž lide křesťanský, národe Kristuov), jinde s' hledal pomoci, a nenie tobě spomoženo. A již si strachem poražen; já spomohu tobě«. Protož Pán ukazuje lidu svému moc svú, aby se báli, obrátili a pokánie činili, a potom jim dává posilněnie a potěšenie. Jakož 140 i svatým to činíval, kteréž prvé strachem porážel a potom potě- šoval a posilňoval etc. Pravice 112 Podle Ž. 118, 15 a 16 — 115 Podle Moudr. 5, 17 — 120 Podle Ž. 139, 10 — 122 2. M. 15, 1 a 6 — 124 In marg. (červeně, rukou pův. písaře): [1524 pikharty z země české vyhnali 1548 — 125 Píseň Šal. 2, 6 a 8, 3 — 132 Iz. 40, 1 a 2 — 135 Iz. 41, 10 — 136 Podle Iz. 41, 14
Strana 97
I. 97 Sermo 26tus 32b1 »Já ť sem první a poslední«. Die: »Nechtěj se báti, já ť sem první i poslední.« Dotýká, že v tomto vidění viděl samého Krista, neb anděl nesměl by řieci: »Já sem první a poslední; a sem živý, a byl sem mrtvý«. A že tu 5 také viděl anděla, když řekl: »Viděl sem podobného Synu člo- věka«. A v něm viděl toho, kterýž skrz anděla pověděl: »Já sem první«. Protož na počátku kněh pokládá se zjevenie Ježíše Krista, kteréž dal jemu, totiž Kristu, a skrz Krista andělovi. A tak viděl anděla a v andělovi Krista. Kterýžto vece: »Nechtěj se báti!« 10 Prvé v tom vidění slyšel hlas jako traubu, potom jako hlas vod mnohých, ale nenie praveno, co jest mluvil. I die tuto: »Já sem první i poslední« etc. Ukazuje, kterak lid, kterýž Boha rozhněval, když Páně navštívením přestrašen bude i skutky Páně i hlasem velikým, tehdy Pán lidu svého potěšuje řka: »Nechtěj se báti!«, 15 takže Pán bázně nezřízené až do padnutí od naděje nemiluje. Bázeň škodliva Jakož die David: »Bázeň a strach přišli sú na mě a přikryly mě temnosti«. Když člověk má jasnost svědomie, tehdy patří k boží vuoli a k jeho pravdě jasně. Ale potom, když bázeň nezřízená přijde, 20 tehdy zatměn bývá rozum, takže patřenie k Bohu, milovánie a naděje potuchne. Protož bázeň k Bohu v mieru máme mieti. Ale že die: »Já sem první a pos. (!)« etc. Jako by řekl: »Vězte, moji věrní, což ť sem koli já zřiedil od počátku mocí, maudrostí Nemění se Buoh a dobrovolenstvím, ještě týž sem a týmž obyčejem mocí, maud- 25 rostí a dobrovolností puosobím, takže ty věci ve mně nejsú umenšeny«. A jako někdy prvé, vzdělávaje sobě město, cierkev svatú, proti níž nepřátelé nemohli sú přemoci, »Já sem první«, kterýž sem to puosobil a řiedil, kterýž sem jich hájil a vše dobré v nich sem štiepil; »a sem poslední«, nebo dceru matky církve 30 má podobnú učiniti mateři, takovýž řád uvésti v ni, jakož sem v první uvedl. Protož prvnie věci i poslednie znamenajte, nebo poslednie mají přirovnávati se k prvním. K prvním byl sem první a k ostatním »jsem poslední«. Protož chce, aby ve všech věcech k němu prohlédali: »Jakož sem prvním dával vítězstvie, takéž 32b2 35 naposledy budu tak mocný, múdrý, dobrý, posilňující, vítězstvie dávaje proti nepřátelóm, jakož sem prvním dával«. A to oznamuje posledním, aby se nedomnievali, že by Páně moc byla umenšena, Kristus v andělov vidiěn Buoh vítězstvie dává Krista viděl 5 Zj. I, 13 — 7 Zj. 1, 1 — 10 Zj. I, 10 a 15 — 16 Podle Ž. 55, 6 Jakoubek, Výklad.
I. 97 Sermo 26tus 32b1 »Já ť sem první a poslední«. Die: »Nechtěj se báti, já ť sem první i poslední.« Dotýká, že v tomto vidění viděl samého Krista, neb anděl nesměl by řieci: »Já sem první a poslední; a sem živý, a byl sem mrtvý«. A že tu 5 také viděl anděla, když řekl: »Viděl sem podobného Synu člo- věka«. A v něm viděl toho, kterýž skrz anděla pověděl: »Já sem první«. Protož na počátku kněh pokládá se zjevenie Ježíše Krista, kteréž dal jemu, totiž Kristu, a skrz Krista andělovi. A tak viděl anděla a v andělovi Krista. Kterýžto vece: »Nechtěj se báti!« 10 Prvé v tom vidění slyšel hlas jako traubu, potom jako hlas vod mnohých, ale nenie praveno, co jest mluvil. I die tuto: »Já sem první i poslední« etc. Ukazuje, kterak lid, kterýž Boha rozhněval, když Páně navštívením přestrašen bude i skutky Páně i hlasem velikým, tehdy Pán lidu svého potěšuje řka: »Nechtěj se báti!«, 15 takže Pán bázně nezřízené až do padnutí od naděje nemiluje. Bázeň škodliva Jakož die David: »Bázeň a strach přišli sú na mě a přikryly mě temnosti«. Když člověk má jasnost svědomie, tehdy patří k boží vuoli a k jeho pravdě jasně. Ale potom, když bázeň nezřízená přijde, 20 tehdy zatměn bývá rozum, takže patřenie k Bohu, milovánie a naděje potuchne. Protož bázeň k Bohu v mieru máme mieti. Ale že die: »Já sem první a pos. (!)« etc. Jako by řekl: »Vězte, moji věrní, což ť sem koli já zřiedil od počátku mocí, maudrostí Nemění se Buoh a dobrovolenstvím, ještě týž sem a týmž obyčejem mocí, maud- 25 rostí a dobrovolností puosobím, takže ty věci ve mně nejsú umenšeny«. A jako někdy prvé, vzdělávaje sobě město, cierkev svatú, proti níž nepřátelé nemohli sú přemoci, »Já sem první«, kterýž sem to puosobil a řiedil, kterýž sem jich hájil a vše dobré v nich sem štiepil; »a sem poslední«, nebo dceru matky církve 30 má podobnú učiniti mateři, takovýž řád uvésti v ni, jakož sem v první uvedl. Protož prvnie věci i poslednie znamenajte, nebo poslednie mají přirovnávati se k prvním. K prvním byl sem první a k ostatním »jsem poslední«. Protož chce, aby ve všech věcech k němu prohlédali: »Jakož sem prvním dával vítězstvie, takéž 32b2 35 naposledy budu tak mocný, múdrý, dobrý, posilňující, vítězstvie dávaje proti nepřátelóm, jakož sem prvním dával«. A to oznamuje posledním, aby se nedomnievali, že by Páně moc byla umenšena, Kristus v andělov vidiěn Buoh vítězstvie dává Krista viděl 5 Zj. I, 13 — 7 Zj. 1, 1 — 10 Zj. I, 10 a 15 — 16 Podle Ž. 55, 6 Jakoubek, Výklad.
Strana 98
98 Kapitola aby svým nedal moci, viery, naděje, stálosti; »ale chci býti s prv- ními první, s posledními poslední a prostředním prostřední«. Pro- tož die skrz Izaiáše L.: »Zdali ukrácena jest aneb malička učiněna 40 ruka má, abych nemohl vysvoboditi?«, totiž od hřiechuov, od dábluov a světa tohoto auzkostí. Jako by řekl: »Nenie. Zdaliž ve mně nenie múdrosti, abych jí nemohl vlíti, komuž mi se líbí?« A praví tu, že chce vysušiti moře, totiž tohoto světa mocné, kteříž sú jako moře, aby jich přestala moc, bohatstvie etc. A protož die: »Já ť sem první i poslední« tauž dobrotú, maud- rostí a uměním, svatým posledním přítomen jsa jako prvním; také že týž zákon, týž řád a obyčej posvátný chce dáti posledním svatým jako prvním. A které řeči mluvil prvotní cierkvi, též k nám patřie, táž múdrost, táž proroctvie; nebo ku podobenstvie 50 prvotnie cierkve má živa býti. A protož die: »Já sem první i po- slední«. Jakož die skrz Izaiáše XLVI.: »Slyšte mě, dome Jako- buov!« A die: »Kteříž nošeni býváte od mého života« (totiž v svém srdci). »Já až do starosti (totiž do poslednieho času vašeho, když svět bořiti se bude), já vždycky sem s vámi«. A dopovídá: »Komu 55 ste mě připodobnili?« A napomíná je pak ku pokání, ačkoli těžce shřešili: »Rozpomeňte se« etc. Jakož i David die: »Obratte se a zastyďte se velmi rychle« etc. »Navraťte se k srdci«, totiž že ste se urazili od světa myslí. »Rozpomeňte se na první věk«, totiž cierkve svaté prvotnie, »kterak sem jie obhajoval a ochraňoval, 60 kterýž od počátku zvěstuji budúcie věci«, totiž skrz proroky a mé svaté. A die tu dále, že »rada má ostojí. Což koli jest z zákona mého, z vuole a mých svatých l rady, a kterak velmi jí odpierají zlí, však nemohú uškoditi, ale mým věrným viece prospievají«. Protož tauto řečí posilňuje svých věrných jako pravicí. A praví, že jest první i poslední etc. A tak k Židuom XIII. die: »Ježíš Kristus včera (totiž jakož se jest v prvotní cierkvi měl), tak dnes se má (totiž v cierkvi poslední), štědrý jsa v svých dařích a svú pomoc dávaje a všem nepřáteluom odpieraje a po- větrné moci přemáhaje«. Protož David v osobě svatých jako 70 pomoc cítících die: »Aj, ty poznal si všecky věci poslednie a starce ty s' zpuosobil mě«, totiž tak, abych se z Boha narodil, abych tě miloval, prospieval, v duši rostl jakožto i lid prvotnie cierkve. A když si tak spuosobil, tehdy že hruozy přicházejí, položil si na mě 45 65 33a1 40 Iz. 50, 2 — 52 Iz. 46, 3 — 53 Podle Iz. 46, 3 a 4 — 55 Podle Iz. 46, 5 57 Iz. 46, 9 a 8 — 57 Podle Ž. 22, 28 — 59 Podle Iz. 46, 9 a 10 — 67 Podle Žid. 13, 8 — 71 Podle Ž. 119, 99 a 100 — 74 nn. Podle Ž. 139, 5 až 11
98 Kapitola aby svým nedal moci, viery, naděje, stálosti; »ale chci býti s prv- ními první, s posledními poslední a prostředním prostřední«. Pro- tož die skrz Izaiáše L.: »Zdali ukrácena jest aneb malička učiněna 40 ruka má, abych nemohl vysvoboditi?«, totiž od hřiechuov, od dábluov a světa tohoto auzkostí. Jako by řekl: »Nenie. Zdaliž ve mně nenie múdrosti, abych jí nemohl vlíti, komuž mi se líbí?« A praví tu, že chce vysušiti moře, totiž tohoto světa mocné, kteříž sú jako moře, aby jich přestala moc, bohatstvie etc. A protož die: »Já ť sem první i poslední« tauž dobrotú, maud- rostí a uměním, svatým posledním přítomen jsa jako prvním; také že týž zákon, týž řád a obyčej posvátný chce dáti posledním svatým jako prvním. A které řeči mluvil prvotní cierkvi, též k nám patřie, táž múdrost, táž proroctvie; nebo ku podobenstvie 50 prvotnie cierkve má živa býti. A protož die: »Já sem první i po- slední«. Jakož die skrz Izaiáše XLVI.: »Slyšte mě, dome Jako- buov!« A die: »Kteříž nošeni býváte od mého života« (totiž v svém srdci). »Já až do starosti (totiž do poslednieho času vašeho, když svět bořiti se bude), já vždycky sem s vámi«. A dopovídá: »Komu 55 ste mě připodobnili?« A napomíná je pak ku pokání, ačkoli těžce shřešili: »Rozpomeňte se« etc. Jakož i David die: »Obratte se a zastyďte se velmi rychle« etc. »Navraťte se k srdci«, totiž že ste se urazili od světa myslí. »Rozpomeňte se na první věk«, totiž cierkve svaté prvotnie, »kterak sem jie obhajoval a ochraňoval, 60 kterýž od počátku zvěstuji budúcie věci«, totiž skrz proroky a mé svaté. A die tu dále, že »rada má ostojí. Což koli jest z zákona mého, z vuole a mých svatých l rady, a kterak velmi jí odpierají zlí, však nemohú uškoditi, ale mým věrným viece prospievají«. Protož tauto řečí posilňuje svých věrných jako pravicí. A praví, že jest první i poslední etc. A tak k Židuom XIII. die: »Ježíš Kristus včera (totiž jakož se jest v prvotní cierkvi měl), tak dnes se má (totiž v cierkvi poslední), štědrý jsa v svých dařích a svú pomoc dávaje a všem nepřáteluom odpieraje a po- větrné moci přemáhaje«. Protož David v osobě svatých jako 70 pomoc cítících die: »Aj, ty poznal si všecky věci poslednie a starce ty s' zpuosobil mě«, totiž tak, abych se z Boha narodil, abych tě miloval, prospieval, v duši rostl jakožto i lid prvotnie cierkve. A když si tak spuosobil, tehdy že hruozy přicházejí, položil si na mě 45 65 33a1 40 Iz. 50, 2 — 52 Iz. 46, 3 — 53 Podle Iz. 46, 3 a 4 — 55 Podle Iz. 46, 5 57 Iz. 46, 9 a 8 — 57 Podle Ž. 22, 28 — 59 Podle Iz. 46, 9 a 10 — 67 Podle Žid. 13, 8 — 71 Podle Ž. 119, 99 a 100 — 74 nn. Podle Ž. 139, 5 až 11
Strana 99
I. 99 33a2 75 pravici svú, totiž posilňuje. A die: »Divné učiněno jest uměnie tvé ze mne, totiž tvé osvícenie upevněné, a nebudu moci k němu« (totiž vstúpiti pro svú křehkost). A die: »Kam puojdu od Ducha tvého a kam od tváři tvé uteku? Vstúpím-li na nebesa, ty tam jsi«; nebo všudy tvú pomoc nalézám a přítomnost tvú všudy cítím. 80 Neb také, kdyby Buoh člověka nedržel, když se k nebeským vě- cem pozdvihuje, tudiež by upadl. »Sstaupím-li do pekla, příto- men si«, totiž k hřiechóm a k hruozám pekelním, jestliže ty mě nezadržíš, zúfám. »Vzal-li bych křídla svá na úsvitě« etc., totiž budu-li mieti osvícenie, poznánie a žádosti jako křídla, budúcie 85 věci k skonání světa jako k končinám moře prohlédaje, i tam ť zajisté zdržovati mě bude pravice tvá. »I řekl sem: Snad ť tem- nosti ukryjí mě« etc. Nynie Pán dal osvícenie. Známo jest z toho, že ke všelikým skutkóm dobrým jest potřebie milosti Páně před- cházejície, spomáhajície uprostřed, I i skonávajície naposledy. 90 Nebo on jest první i poslední. A dotýká tuto, že, (!) když die: »Já sem první i poslední«, bož- stvie tak, že při všech skutcích dobrých jest začínající i dokoná- vající. A skrz to napomíná nás, abychom k božství jeho se po- zdvihli, aniž chce slávy své jinému dáti. Dotýká i člověčenstvie 95 a učí vieře živé, abychom se rozpomínali na božstvie Kristovo i člověčenstvie. Člověčenstvie dotýká, když die: »Byl sem živý«, totiž v životě smrtedlném, dokud sem byl na světě. »A mrtvý na kříži, a již sem živ netoliko vedlé božstvie, ale i člověčenstvie«. Tu dotýká, abychom, v zámutcích jsúce postaveni, k němu se 100 utiekali a na jeho smrt se rozpomínali a život slavný, kteréhož po vzkřiešení došel jest, sobě připomínali památkau živau, a aby- chom řiekali: »Ano Pán náš trpěl jest, vázán jest a svú krev vy- lil«; a tak bychom posilněni byli, znajíce, že i Pán náš trpěl jest a bál se a strachem vedlé těla poražen byl v zahradě. Protož 105 nás posilňuje, že, jako jeho múky brzo pominuly, tak i naše zlé věci tudiež odejdau. Protož chce tiem, že, jestli se srovnáme s Pánem Ježíšem v životě, také i v odplatě jemu podobní budeme. Jakož také pověděl: »Kto by mě vyznal před lidmi, vyznám ť i já ho před« etc. Ale jako když Kristus lekal se vedlé těla, anděl 110 posilňoval ho na znamenie, že věrní, v zámutcích položení, když volají ku Pánu, jenž jest první i poslední, od něho posilněni bý- vají, a zde ještě jeho život, smrt, umučenie i slavný život abychom Pád člověka snadný Božstvie Člověčenstvic V zámutcích se utéci tuto Posilněnie volených 91 že; zřejmě omyl, vynech — 104 Mat. 26, 37 nn. — 108 Mat. 10, 32 7*
I. 99 33a2 75 pravici svú, totiž posilňuje. A die: »Divné učiněno jest uměnie tvé ze mne, totiž tvé osvícenie upevněné, a nebudu moci k němu« (totiž vstúpiti pro svú křehkost). A die: »Kam puojdu od Ducha tvého a kam od tváři tvé uteku? Vstúpím-li na nebesa, ty tam jsi«; nebo všudy tvú pomoc nalézám a přítomnost tvú všudy cítím. 80 Neb také, kdyby Buoh člověka nedržel, když se k nebeským vě- cem pozdvihuje, tudiež by upadl. »Sstaupím-li do pekla, příto- men si«, totiž k hřiechóm a k hruozám pekelním, jestliže ty mě nezadržíš, zúfám. »Vzal-li bych křídla svá na úsvitě« etc., totiž budu-li mieti osvícenie, poznánie a žádosti jako křídla, budúcie 85 věci k skonání světa jako k končinám moře prohlédaje, i tam ť zajisté zdržovati mě bude pravice tvá. »I řekl sem: Snad ť tem- nosti ukryjí mě« etc. Nynie Pán dal osvícenie. Známo jest z toho, že ke všelikým skutkóm dobrým jest potřebie milosti Páně před- cházejície, spomáhajície uprostřed, I i skonávajície naposledy. 90 Nebo on jest první i poslední. A dotýká tuto, že, (!) když die: »Já sem první i poslední«, bož- stvie tak, že při všech skutcích dobrých jest začínající i dokoná- vající. A skrz to napomíná nás, abychom k božství jeho se po- zdvihli, aniž chce slávy své jinému dáti. Dotýká i člověčenstvie 95 a učí vieře živé, abychom se rozpomínali na božstvie Kristovo i člověčenstvie. Člověčenstvie dotýká, když die: »Byl sem živý«, totiž v životě smrtedlném, dokud sem byl na světě. »A mrtvý na kříži, a již sem živ netoliko vedlé božstvie, ale i člověčenstvie«. Tu dotýká, abychom, v zámutcích jsúce postaveni, k němu se 100 utiekali a na jeho smrt se rozpomínali a život slavný, kteréhož po vzkřiešení došel jest, sobě připomínali památkau živau, a aby- chom řiekali: »Ano Pán náš trpěl jest, vázán jest a svú krev vy- lil«; a tak bychom posilněni byli, znajíce, že i Pán náš trpěl jest a bál se a strachem vedlé těla poražen byl v zahradě. Protož 105 nás posilňuje, že, jako jeho múky brzo pominuly, tak i naše zlé věci tudiež odejdau. Protož chce tiem, že, jestli se srovnáme s Pánem Ježíšem v životě, také i v odplatě jemu podobní budeme. Jakož také pověděl: »Kto by mě vyznal před lidmi, vyznám ť i já ho před« etc. Ale jako když Kristus lekal se vedlé těla, anděl 110 posilňoval ho na znamenie, že věrní, v zámutcích položení, když volají ku Pánu, jenž jest první i poslední, od něho posilněni bý- vají, a zde ještě jeho život, smrt, umučenie i slavný život abychom Pád člověka snadný Božstvie Člověčenstvic V zámutcích se utéci tuto Posilněnie volených 91 že; zřejmě omyl, vynech — 104 Mat. 26, 37 nn. — 108 Mat. 10, 32 7*
Strana 100
100 Kapitola Škodu znamenaj i úžitek Figura Zlá nepamět Jozef Dobří slovů královstvie ne(beské) Zli peklo Potěšenie tuto Job to ovšem sobě připomínali. A čím méně na jeho smrt i život pama- tujeme, tiem viece nezpuosobní sme ke všemu dobrému; na kterúž však kdybychme často pamatovali, úžitek veliký z toho bychom 115 měli. Jeho života připomínanie dává náboženstvie, naději, po- 33b1 silněnie ve všem dobrém. Tak v knihách Iudicum čte se, že, když Josue umřel, lid zapomenul jest na něho i na učenie jeho a k mod- lám odstúpili. Tak lid, když zapomíná života a smrti Kristovy, tehdy k světu a k hřiechuom jde a těžko se zdá slova potupného 120 snésti. Tak v Ejiptě, dokud byl živ Jozef, synové israhelští před faraonem dobře se měli; ale jiný král, zapomněv na Jozefa, po jeho smrti počal trápiti lid. Tak, když zprávcové, kněžie a jiní vyšie pamatují na Krista-Jozefa, tehdy lid má svobodu ke všemu dobrému, svobodu zákona a čtení. Ale když na Krista zapomínají 125 a se podlé svých ustanovení zpravují, tehdy lidu sobě poddaného nikoli k dobrému svobodně nedopúštějí. Protož zde na Krista častokrát pamatovati máme, k čemuž tuto napomíná. Též k Ti- moteovi II. v II. kapitole: »Pamatuj na Pána Ježíše Krista, že jest vstal z mrtvých« etc. »A mám klíče smrti i pekla«, totiž netoliko moc královstvie nebeského mám, že hvězdy v pravici své držím, ale také i pekla. Jako královstvie nebeské netoliko u vlasti slovú, ale i zde dobří v milosti, tak všickni zlí audové Antikristovi sú peklo. Nebo, jako v pekle sú nesvorní, tak i zde zlí, kteříž Boha nemilují, ale 135 ustavičně se sváří. Protož chce tiemto oznámiti, že, když dobří skrze zlé trápeni bývají a proti dobrým povstávají, Pán potěšuje jich řka, že má moc nad zlými jako nad peklem, že nic viece nemohú uškoditi, jediné pokudž Buoh přepustí. Nebo tak byl šatan, od Pána jsa sevřín, prosil, aby jemu dal moc dotknúti se 140 Joba; kterýž na zboží dopustil ho trápiti a na těle, ale na duši nic. A to Pán činí, že svých volených nedá na duši trápiti. A protož nynic protivníci zákona božieho a věrných sú jako peklo, kterýmiž Pán vládne, tiem dávaje svým znáti, že, což koli trpie, od Pána to přichází jim; protož aby věřili, že všecky věci 145 jim k chvále obráceny budau. Nebo Pán nedopauští pro horšie na své, ale pro lepšie jich. A dopoviedá: »Protož napiš ty věci, které s' viděl a které ť jsú«, totiž staly se v cierkvi prvotní. Neb ty věci budau k zprávě 130 33b3 118 Josue omylem m. Jair; viz Soudc. 10, 5 nn. — 121 nn. I. M. 43 nn. a 2. M. I, 6 nn. — 129 2. Tim. 2, 8 — 133 (marg.) m. nebeské je ps. jen: ne — 140 Job. 1, 9 nn.
100 Kapitola Škodu znamenaj i úžitek Figura Zlá nepamět Jozef Dobří slovů královstvie ne(beské) Zli peklo Potěšenie tuto Job to ovšem sobě připomínali. A čím méně na jeho smrt i život pama- tujeme, tiem viece nezpuosobní sme ke všemu dobrému; na kterúž však kdybychme často pamatovali, úžitek veliký z toho bychom 115 měli. Jeho života připomínanie dává náboženstvie, naději, po- 33b1 silněnie ve všem dobrém. Tak v knihách Iudicum čte se, že, když Josue umřel, lid zapomenul jest na něho i na učenie jeho a k mod- lám odstúpili. Tak lid, když zapomíná života a smrti Kristovy, tehdy k světu a k hřiechuom jde a těžko se zdá slova potupného 120 snésti. Tak v Ejiptě, dokud byl živ Jozef, synové israhelští před faraonem dobře se měli; ale jiný král, zapomněv na Jozefa, po jeho smrti počal trápiti lid. Tak, když zprávcové, kněžie a jiní vyšie pamatují na Krista-Jozefa, tehdy lid má svobodu ke všemu dobrému, svobodu zákona a čtení. Ale když na Krista zapomínají 125 a se podlé svých ustanovení zpravují, tehdy lidu sobě poddaného nikoli k dobrému svobodně nedopúštějí. Protož zde na Krista častokrát pamatovati máme, k čemuž tuto napomíná. Též k Ti- moteovi II. v II. kapitole: »Pamatuj na Pána Ježíše Krista, že jest vstal z mrtvých« etc. »A mám klíče smrti i pekla«, totiž netoliko moc královstvie nebeského mám, že hvězdy v pravici své držím, ale také i pekla. Jako královstvie nebeské netoliko u vlasti slovú, ale i zde dobří v milosti, tak všickni zlí audové Antikristovi sú peklo. Nebo, jako v pekle sú nesvorní, tak i zde zlí, kteříž Boha nemilují, ale 135 ustavičně se sváří. Protož chce tiemto oznámiti, že, když dobří skrze zlé trápeni bývají a proti dobrým povstávají, Pán potěšuje jich řka, že má moc nad zlými jako nad peklem, že nic viece nemohú uškoditi, jediné pokudž Buoh přepustí. Nebo tak byl šatan, od Pána jsa sevřín, prosil, aby jemu dal moc dotknúti se 140 Joba; kterýž na zboží dopustil ho trápiti a na těle, ale na duši nic. A to Pán činí, že svých volených nedá na duši trápiti. A protož nynic protivníci zákona božieho a věrných sú jako peklo, kterýmiž Pán vládne, tiem dávaje svým znáti, že, což koli trpie, od Pána to přichází jim; protož aby věřili, že všecky věci 145 jim k chvále obráceny budau. Nebo Pán nedopauští pro horšie na své, ale pro lepšie jich. A dopoviedá: »Protož napiš ty věci, které s' viděl a které ť jsú«, totiž staly se v cierkvi prvotní. Neb ty věci budau k zprávě 130 33b3 118 Josue omylem m. Jair; viz Soudc. 10, 5 nn. — 121 nn. I. M. 43 nn. a 2. M. I, 6 nn. — 129 2. Tim. 2, 8 — 133 (marg.) m. nebeské je ps. jen: ne — 140 Job. 1, 9 nn.
Strana 101
I. a II. 101 150 poslední cierkvi potřebné. »A které ť se mají dieti potom«, totiž k skonání světa, aby se tiem zpravovali a aby věděli, co mají činiti. A pak dotýká krátce výkladu chtěje, aby křesťané pilně šetřili toho, co jest napsáno v těchto knichách. Nebo duše sytá pohrdati bude plástem medu; ale kterých se věcí pracně dobývá, 155s větší chutí se chovají. A protož krátkého dotýká výkladu etc. KAPITOLA DRUHÁ. II. Primus sermo. 34a Andělu efezského zboru napiš: Toto ť praví, kterýž drží VII hvězd v pra(!) etc. Řeči tyto ještě příležejí k prvnímu vidění již pověděnému, kdež jest Jan viděl netoliko sobě potřebné věci k spasení, ale i jiným. Z jeho 5 vidění přišlo hned trestánie, najprvé jeho samého, nebo padl hrozau přestrašen, druhé jiných, kterýmž jest psal. A to trestánie tuto se zavierá v této kapitole. Oznamuje se, že, čiem viece lid Boha i své hřiechy poznává, tiem viece takoví trestáni bývají. K Efezským V°.: »Všecky věci, kteréž tresktány bývají, od světla 10 trestány bývají«. Protož dobře po vidění velikém posielá tresk- tánie lidu. A v této řeči bylo jedno patřenie k Kristu, druhé k sedmi zboruom a ke všem věrným. A potom v této řeči jest patřenie Kristovo k nám. Jako v řečech prorockých bylo jedno zřelnie 15 někdy k lidu židovskému, druhé k lidu křesťanskému, třetie božie k nám, takéž i tyto řeči aneb epištoly Pavlovy o velebné svátosti, což koli někdy Korintským povědieno jest, nám se mluví. Znamenati však sluší, že Buoh Ježíš, Spasitel, oznamuje a roz- kazuje napsati trestánie zboruom, a zvláště hvězdám, totiž andě- 20 luom svatým oznamuje trestánie. Jako jest byl v Efezu, kteréž bylo město hlavnie v Azí, v kterémžto Timoteus od Pavla byl usta- noven biskupem. O němž praví Dionysius, že všem pod obojí zpuosobau, i dietkám, rozdával. V kterémžto Efesu byla světlá hvězda, Timoteus, životem, příkladem i učením svítě; v kteréžto 25 obci mnozí byli sú dobří a osvícení, v jednotě a v svornosti svaté, O trestání 9 Podle Efez. 5, 13 — 22 U Dionysia Areop. (MG 3) jsem nenašel.
I. a II. 101 150 poslední cierkvi potřebné. »A které ť se mají dieti potom«, totiž k skonání světa, aby se tiem zpravovali a aby věděli, co mají činiti. A pak dotýká krátce výkladu chtěje, aby křesťané pilně šetřili toho, co jest napsáno v těchto knichách. Nebo duše sytá pohrdati bude plástem medu; ale kterých se věcí pracně dobývá, 155s větší chutí se chovají. A protož krátkého dotýká výkladu etc. KAPITOLA DRUHÁ. II. Primus sermo. 34a Andělu efezského zboru napiš: Toto ť praví, kterýž drží VII hvězd v pra(!) etc. Řeči tyto ještě příležejí k prvnímu vidění již pověděnému, kdež jest Jan viděl netoliko sobě potřebné věci k spasení, ale i jiným. Z jeho 5 vidění přišlo hned trestánie, najprvé jeho samého, nebo padl hrozau přestrašen, druhé jiných, kterýmž jest psal. A to trestánie tuto se zavierá v této kapitole. Oznamuje se, že, čiem viece lid Boha i své hřiechy poznává, tiem viece takoví trestáni bývají. K Efezským V°.: »Všecky věci, kteréž tresktány bývají, od světla 10 trestány bývají«. Protož dobře po vidění velikém posielá tresk- tánie lidu. A v této řeči bylo jedno patřenie k Kristu, druhé k sedmi zboruom a ke všem věrným. A potom v této řeči jest patřenie Kristovo k nám. Jako v řečech prorockých bylo jedno zřelnie 15 někdy k lidu židovskému, druhé k lidu křesťanskému, třetie božie k nám, takéž i tyto řeči aneb epištoly Pavlovy o velebné svátosti, což koli někdy Korintským povědieno jest, nám se mluví. Znamenati však sluší, že Buoh Ježíš, Spasitel, oznamuje a roz- kazuje napsati trestánie zboruom, a zvláště hvězdám, totiž andě- 20 luom svatým oznamuje trestánie. Jako jest byl v Efezu, kteréž bylo město hlavnie v Azí, v kterémžto Timoteus od Pavla byl usta- noven biskupem. O němž praví Dionysius, že všem pod obojí zpuosobau, i dietkám, rozdával. V kterémžto Efesu byla světlá hvězda, Timoteus, životem, příkladem i učením svítě; v kteréžto 25 obci mnozí byli sú dobří a osvícení, v jednotě a v svornosti svaté, O trestání 9 Podle Efez. 5, 13 — 22 U Dionysia Areop. (MG 3) jsem nenašel.
Strana 102
102 Kapitola Hvězda trestána Kněžie Žádný čistý Žádný se z trestánie nevynímaj Nathan mnozí také byli pokrytci, v hřiechy padajíce a zase navracujíce se v ně. Nebo Efesus vykládá se »vuole má« nebo »rada má« nebo »pád hluboký«. Nebo tu byl lid, o němž Pán mohl řieci, že jeho vuoli plní a jeho radu. Jako die skrz Izaiáše: »Rada má stane a všeliká vuole má bude«. Byl také lid tu těžce a hluboce hřeše. 30 Protož v řeči této bylo prvnie zřenie k lidu, kterýž tehdáž tu byl, a potom k nám. A všecko trestánie obracuje se k té hvězdě, Timoteovi. Nebo die: »Napiš andělu efezskému«, totiž Timoteovi. Hle, tak svatý, hvězda nebeská, potřebuje tresktánie a opravy! Čím viece tehda 35 nynie, když Pán svú oznamuje pravdu v obci, v kteréžto mnozí sú dobří, skrz kteréžto vuole božie a rada plní se, a ještě sú jiní těžce hřešiece! Poněvadž tehdáž ty hvězdy byly sú hodny trestánie, čím viece nynie kněžie, kteříž by měli býti hvězdy světlé a pří- kladné, jsú hodni trestánie! Protož v knihách Jobových XXV.40 napsáno: »Moc a strach u něho jest« etc., »kterýž puosobí jed- notu na výsostech«, totiž v církvi svítězilé, ano i zde v rytěřující činí svornost. A die: »Zdali počet jest rytieřuov jeho?« Jako by řekl: »Kto muož položiti, na koho nepřišlo světlo jeho?« (na ně- kterého totiž, jestliže by nepoložil překážky). A die: »Zdali člověk 45 muože spravedliv učiněn býti, přirovnaný k Bohu?« Jako by řekl: »Nic«. »Aneb kto se muož ukázati čistý před ním?«, totiž aby nižádné poškvrny neměl. A die: »Aj, hvězdy nejsú čisté před oblíčejem jeho«. Tehdy ani hvězdy, kteréž drží v své ruce, nebyly sú čisté. A najprvé první, potom druhé, pak třetí etc. píše hvězdě. Protož my, kterak mnohem více hodni sme trestání! Oni zajisté pro hřiechy sú trestáni. Takéž i nynie mnozí pro tělesné hřiechy, jiní pro pokrytstvie mají býti trestáni, takže všickni stavové mají býti trestáni. Nebo, poněvadž proroci, viděnie veliká mie-55 vajíce, též apoštolé byli jako hvězdy jasné, však, přirovnávajíce se k Bohu, nalezeni sú nečistí. Když někdy zajisté Nathan prorok poradil Davidovi, aby stavěl duom Bohu, domnievaje se, že vedlé Boha radí, a potom jinak dal mu Buoh poznati, a on hned opravil; poněvadž tehdy ta hvězda byla se pozatměla a temnostmi nevě-60 domie zastíněna, čím více my potřebujeme opravovati života i řečí! 50 34a2 27 Srovnej Jeronyma (Liber de nominibus hebraicis, ML 23, c. 857/8): Ephesum, voluntas mea sive consilium meum. — 29 Podle Iz. 46, 10 — 41 Podle Joba 25, 2 až 5; etc. je, zdá se, škrtnuto. — 57 2. Sam. 7, 3 nn.
102 Kapitola Hvězda trestána Kněžie Žádný čistý Žádný se z trestánie nevynímaj Nathan mnozí také byli pokrytci, v hřiechy padajíce a zase navracujíce se v ně. Nebo Efesus vykládá se »vuole má« nebo »rada má« nebo »pád hluboký«. Nebo tu byl lid, o němž Pán mohl řieci, že jeho vuoli plní a jeho radu. Jako die skrz Izaiáše: »Rada má stane a všeliká vuole má bude«. Byl také lid tu těžce a hluboce hřeše. 30 Protož v řeči této bylo prvnie zřenie k lidu, kterýž tehdáž tu byl, a potom k nám. A všecko trestánie obracuje se k té hvězdě, Timoteovi. Nebo die: »Napiš andělu efezskému«, totiž Timoteovi. Hle, tak svatý, hvězda nebeská, potřebuje tresktánie a opravy! Čím viece tehda 35 nynie, když Pán svú oznamuje pravdu v obci, v kteréžto mnozí sú dobří, skrz kteréžto vuole božie a rada plní se, a ještě sú jiní těžce hřešiece! Poněvadž tehdáž ty hvězdy byly sú hodny trestánie, čím viece nynie kněžie, kteříž by měli býti hvězdy světlé a pří- kladné, jsú hodni trestánie! Protož v knihách Jobových XXV.40 napsáno: »Moc a strach u něho jest« etc., »kterýž puosobí jed- notu na výsostech«, totiž v církvi svítězilé, ano i zde v rytěřující činí svornost. A die: »Zdali počet jest rytieřuov jeho?« Jako by řekl: »Kto muož položiti, na koho nepřišlo světlo jeho?« (na ně- kterého totiž, jestliže by nepoložil překážky). A die: »Zdali člověk 45 muože spravedliv učiněn býti, přirovnaný k Bohu?« Jako by řekl: »Nic«. »Aneb kto se muož ukázati čistý před ním?«, totiž aby nižádné poškvrny neměl. A die: »Aj, hvězdy nejsú čisté před oblíčejem jeho«. Tehdy ani hvězdy, kteréž drží v své ruce, nebyly sú čisté. A najprvé první, potom druhé, pak třetí etc. píše hvězdě. Protož my, kterak mnohem více hodni sme trestání! Oni zajisté pro hřiechy sú trestáni. Takéž i nynie mnozí pro tělesné hřiechy, jiní pro pokrytstvie mají býti trestáni, takže všickni stavové mají býti trestáni. Nebo, poněvadž proroci, viděnie veliká mie-55 vajíce, též apoštolé byli jako hvězdy jasné, však, přirovnávajíce se k Bohu, nalezeni sú nečistí. Když někdy zajisté Nathan prorok poradil Davidovi, aby stavěl duom Bohu, domnievaje se, že vedlé Boha radí, a potom jinak dal mu Buoh poznati, a on hned opravil; poněvadž tehdy ta hvězda byla se pozatměla a temnostmi nevě-60 domie zastíněna, čím více my potřebujeme opravovati života i řečí! 50 34a2 27 Srovnej Jeronyma (Liber de nominibus hebraicis, ML 23, c. 857/8): Ephesum, voluntas mea sive consilium meum. — 29 Podle Iz. 46, 10 — 41 Podle Joba 25, 2 až 5; etc. je, zdá se, škrtnuto. — 57 2. Sam. 7, 3 nn.
Strana 103
II. 103 34b1 Poněvadž Izaiáš pověděl Ezechiášovi: »Umřeš«, a potom řečeno jest mu, aby pověděl, že XV let bude jemu přidáno; poněvadž také Jonáš ucházel, aby nekázal Nivivitským, a byl také hoden 65 trestánie; tak David, kterýž hluboce padl jako hvězda s nebe; ano Heliáš prorok (III. Král. XIX.), kterýž falešné kněžie zmor- doval a horlívě z hřiechuov tresktal, však utiekal před pohruož- kau Jezabelky ženy, kterýž řekl: »Horlivostí horlil sem pro Pána zástupuov« etc., »a já zuostaven sem sám« etc. V horlivosti té 7o shřešil Eliáš, takže hvězda ta potřebovala vyčištěnie a trestánie jako anděl efezský. Nebo v té horlivosti měl pozdviženie sebe tajné, všecky jiné potupuje a samého se toliko domnievaje býti dobrého. Jemuž však řečeno jest, že má Pán VII tisícuov mu- žuov, kteříž sú neskloňovali kolen svých před modlau Bál. A tak 75 byl trestán. Nebo on, že sú se s ním tak neopřeli a s ním se ne- srovnali, domnieval se, že sau zlí. Jonáš David Heliáš Hvězda nečista Izaiáš A čas Heliášuov znamenal čas Antikristuov, takže nynie v při Páně i služebníci boží vystupují v horlivosti přílišné, kteříž hodni sú trestánie většieho nežli Eliáš. Také ti, kteříž přílišnú 80 horlivostí zasazují se proti hříchuom, vystupují z miery, v se aufajiece a jiné potupujíce. Někteří pak sú vlažní, hřiechuov ne-Vlažní jako Hei tbajíce trestati. Jako Heli syny své trestal chúlostivě, na němž jest toho Pán těžce, totiž náhlú smrtí, pomstil. Hle, hvězda, totiž Heli, byl hoden trestánie! Tak kněžie častokrát sú hodni, aby 85 byli trestáni pro své hřiechy, že jiných hřiechuov netrescí. Jako níže bude povědieno: »Ani horký si ani studený, ale vlažný« etc. Protož die k Ezechielovi III. a v XXXIII. kapitolách: »Synu člověčí, postavil sem tě strážným, aby oznamoval lidu mému hřiechy«. A die potom: »Krve jeho z ruky tvé požádám«. Protož, 90 což koli kněžie zanetbají, dadí z toho těžký počet. Vystupují v horlivém trestání Hrozné Jsú jiní velmi horlívě trescíce jako duchem Eliášovým, avšak mieru přesahují v se aufajíce, jiné potupujiece, o sobě vysoce smýšlejíce, všetečně, nad bližními lítosti nemajíce, častokrát, ješto nebude hřiech, pravíce, že je těžký hřiech. Takoví hodni 34b2 95 sú trestánie. Jako nynie pokládají a pravie, že by slúžiti svatú Duchem Eliášovým tresí 62 2. (4.) Král. 20, 1 nn. — 64 Jonáš I, 1 nn. — 65 2. Sam. I1 a 12 — 68 1. (3.) Král. 19, 10 — 73 I. (3.) Král. 19, 18 — 82 1. Sam. 2, 12 nn. a 4, 18 — 86 Podle Zj. 3, 15 — 87 Ezech. 3, 17 a 33, 7 — 89 Ezech. 33, 8 — 95 nn. Míří proti Táborům (viz na př. Vavřince z Březové str. 404 a j.). Více o tom v Úvodě.
II. 103 34b1 Poněvadž Izaiáš pověděl Ezechiášovi: »Umřeš«, a potom řečeno jest mu, aby pověděl, že XV let bude jemu přidáno; poněvadž také Jonáš ucházel, aby nekázal Nivivitským, a byl také hoden 65 trestánie; tak David, kterýž hluboce padl jako hvězda s nebe; ano Heliáš prorok (III. Král. XIX.), kterýž falešné kněžie zmor- doval a horlívě z hřiechuov tresktal, však utiekal před pohruož- kau Jezabelky ženy, kterýž řekl: »Horlivostí horlil sem pro Pána zástupuov« etc., »a já zuostaven sem sám« etc. V horlivosti té 7o shřešil Eliáš, takže hvězda ta potřebovala vyčištěnie a trestánie jako anděl efezský. Nebo v té horlivosti měl pozdviženie sebe tajné, všecky jiné potupuje a samého se toliko domnievaje býti dobrého. Jemuž však řečeno jest, že má Pán VII tisícuov mu- žuov, kteříž sú neskloňovali kolen svých před modlau Bál. A tak 75 byl trestán. Nebo on, že sú se s ním tak neopřeli a s ním se ne- srovnali, domnieval se, že sau zlí. Jonáš David Heliáš Hvězda nečista Izaiáš A čas Heliášuov znamenal čas Antikristuov, takže nynie v při Páně i služebníci boží vystupují v horlivosti přílišné, kteříž hodni sú trestánie většieho nežli Eliáš. Také ti, kteříž přílišnú 80 horlivostí zasazují se proti hříchuom, vystupují z miery, v se aufajiece a jiné potupujíce. Někteří pak sú vlažní, hřiechuov ne-Vlažní jako Hei tbajíce trestati. Jako Heli syny své trestal chúlostivě, na němž jest toho Pán těžce, totiž náhlú smrtí, pomstil. Hle, hvězda, totiž Heli, byl hoden trestánie! Tak kněžie častokrát sú hodni, aby 85 byli trestáni pro své hřiechy, že jiných hřiechuov netrescí. Jako níže bude povědieno: »Ani horký si ani studený, ale vlažný« etc. Protož die k Ezechielovi III. a v XXXIII. kapitolách: »Synu člověčí, postavil sem tě strážným, aby oznamoval lidu mému hřiechy«. A die potom: »Krve jeho z ruky tvé požádám«. Protož, 90 což koli kněžie zanetbají, dadí z toho těžký počet. Vystupují v horlivém trestání Hrozné Jsú jiní velmi horlívě trescíce jako duchem Eliášovým, avšak mieru přesahují v se aufajíce, jiné potupujiece, o sobě vysoce smýšlejíce, všetečně, nad bližními lítosti nemajíce, častokrát, ješto nebude hřiech, pravíce, že je těžký hřiech. Takoví hodni 34b2 95 sú trestánie. Jako nynie pokládají a pravie, že by slúžiti svatú Duchem Eliášovým tresí 62 2. (4.) Král. 20, 1 nn. — 64 Jonáš I, 1 nn. — 65 2. Sam. I1 a 12 — 68 1. (3.) Král. 19, 10 — 73 I. (3.) Král. 19, 18 — 82 1. Sam. 2, 12 nn. a 4, 18 — 86 Podle Zj. 3, 15 — 87 Ezech. 3, 17 a 33, 7 — 89 Ezech. 33, 8 — 95 nn. Míří proti Táborům (viz na př. Vavřince z Březové str. 404 a j.). Více o tom v Úvodě.
Strana 104
104 Kapitola Dvoje trestánie Madianitští David Láska Potřebná věc trestatelóm mši v ornátě prostém v sobě byl hřiech. A takoví se domnievají, že sami dobře stojie. Jako i Eliáš řekl: »Zuostal sem já sám« etc. Tak oboje strana se uchyluje, jedna na levici, dobré opauštěje. druhá na pravici, z nehřiechu činieci hřiech. Protož povědieno jest synuom izrahelským: »Neuchylujte se napravo ani nalevo!« 100 A proto Jan, nedostatky obojie strany spatřiv, vece: »Dieme-li, že hřiechu nemáme, lháři sme«. A obojí hřešie. Jest pak tresktánie jedno přísnějšie, jako nepřátel, kteréž Buoh od sebe zamítá. Ale zde ť jest trestánie jeho věrných, kteříž by měli býti jako hvězdy. Čte se v kniehách Numeri XXXI.: 105 Rozkázal Pán Mojžiešovi, aby pomstili synové izrahelští Boha na Madianitských, kteříž sú synuom israhelským kladli osiedla k hřešení jako ženy krásné. Oni však, mordujíce nepřátely z božie- ho rozkázanie, ještě pro to potřebovali očištěnie. Mnohem viece nynie v bojích, co se přimísí z těla a krve a z hnutie vlastnieho 110 nad mieru puojčenau od Ducha svatého, potřebují vyčištěnie. Poněvadž David nebyl hoden stavěti chrámu, že mnoho krve vylil, ještě z rozkázanie Páně bojuje, kterak ti pak nejsú hodni trestánie, kteříž z těla a krve bojují? A poněvadž láska jest nebez- pečná v štěstí, čím více v boji a u válce? Poněvadž lidé, přijíma- 115 jiece tělo a krev boží, ještě hřešie, kterak koli zpuosobní, čím viece v boji? Protož všickni potřebují očištěnie. A tak všecky věci v bázni Páně mají činěny býti. A znamenaj, že tuto v tresktání, co dobrého bylo, zchvaluje, a potom zlé tresce, dobrého potvrzuje. A tak vína i oleje Samari- 120 tán-Kristus nalévá. Ale častokrát mezi námi to běží, že, když některý hřiech a některý nedostatekl vidie na člověku, pro ten 35a1 všecko dobré na člověku chtie zavrci a potupiti; a tak jest, že těch se varují. Ale to jest zlé. Jsau v obci mnozí dobří i také zlí; jakož i na kněžích něco jest dobrého a nětco zlého. Protož nemá 125 dobré pro zlé býti zavrženo, jakož i my chcme, aby Buoh dobré naše skutky přijímal a křehkosti odpauštěl. Jsú tehdy hřiechové a křehkosti, ješto se strpievají s milostí boží, a člověk ten velmi se Bohu líbí. Protož trestánie naše buď, abychom dobré zchvalo- vali a zlé hyzdili. Tak apoštol od Mistra vyučen mluví (Korint- 130 ským I., XI.): »Chválím vás, ale v tomto nechválím« etc. Neza- mítá dobrého pro zlé, že sú v jednom poblaudili etc. 97 I. (3.) Král. 19, 10 — 100 5. M. 5, 32 — 101 1. Jan 1, 8 — 106 4. M. 31, 1 nn. — 112 2. Sam. 7 — 131 Podle 1. Kor. II, 2 a 22
104 Kapitola Dvoje trestánie Madianitští David Láska Potřebná věc trestatelóm mši v ornátě prostém v sobě byl hřiech. A takoví se domnievají, že sami dobře stojie. Jako i Eliáš řekl: »Zuostal sem já sám« etc. Tak oboje strana se uchyluje, jedna na levici, dobré opauštěje. druhá na pravici, z nehřiechu činieci hřiech. Protož povědieno jest synuom izrahelským: »Neuchylujte se napravo ani nalevo!« 100 A proto Jan, nedostatky obojie strany spatřiv, vece: »Dieme-li, že hřiechu nemáme, lháři sme«. A obojí hřešie. Jest pak tresktánie jedno přísnějšie, jako nepřátel, kteréž Buoh od sebe zamítá. Ale zde ť jest trestánie jeho věrných, kteříž by měli býti jako hvězdy. Čte se v kniehách Numeri XXXI.: 105 Rozkázal Pán Mojžiešovi, aby pomstili synové izrahelští Boha na Madianitských, kteříž sú synuom israhelským kladli osiedla k hřešení jako ženy krásné. Oni však, mordujíce nepřátely z božie- ho rozkázanie, ještě pro to potřebovali očištěnie. Mnohem viece nynie v bojích, co se přimísí z těla a krve a z hnutie vlastnieho 110 nad mieru puojčenau od Ducha svatého, potřebují vyčištěnie. Poněvadž David nebyl hoden stavěti chrámu, že mnoho krve vylil, ještě z rozkázanie Páně bojuje, kterak ti pak nejsú hodni trestánie, kteříž z těla a krve bojují? A poněvadž láska jest nebez- pečná v štěstí, čím více v boji a u válce? Poněvadž lidé, přijíma- 115 jiece tělo a krev boží, ještě hřešie, kterak koli zpuosobní, čím viece v boji? Protož všickni potřebují očištěnie. A tak všecky věci v bázni Páně mají činěny býti. A znamenaj, že tuto v tresktání, co dobrého bylo, zchvaluje, a potom zlé tresce, dobrého potvrzuje. A tak vína i oleje Samari- 120 tán-Kristus nalévá. Ale častokrát mezi námi to běží, že, když některý hřiech a některý nedostatekl vidie na člověku, pro ten 35a1 všecko dobré na člověku chtie zavrci a potupiti; a tak jest, že těch se varují. Ale to jest zlé. Jsau v obci mnozí dobří i také zlí; jakož i na kněžích něco jest dobrého a nětco zlého. Protož nemá 125 dobré pro zlé býti zavrženo, jakož i my chcme, aby Buoh dobré naše skutky přijímal a křehkosti odpauštěl. Jsú tehdy hřiechové a křehkosti, ješto se strpievají s milostí boží, a člověk ten velmi se Bohu líbí. Protož trestánie naše buď, abychom dobré zchvalo- vali a zlé hyzdili. Tak apoštol od Mistra vyučen mluví (Korint- 130 ským I., XI.): »Chválím vás, ale v tomto nechválím« etc. Neza- mítá dobrého pro zlé, že sú v jednom poblaudili etc. 97 I. (3.) Král. 19, 10 — 100 5. M. 5, 32 — 101 1. Jan 1, 8 — 106 4. M. 31, 1 nn. — 112 2. Sam. 7 — 131 Podle 1. Kor. II, 2 a 22
Strana 105
II. 105 Sermo 2us 35а2 A andělu efezského zboru napiš etc. Die »anjelu efezskému« jako najprvnější hvězdě. Který jest rozdiel mezi dobrým člověkem zde na světě k spasení lidskému poslaným a andělem, jenž jest duch? Onenno zajisté anděl jest jako zrcadlo 5 božské dobroty; a ti andělé nemohú se poškvrniti, neb od Krista držie se a světlo božské v se přijímají a to na tento svět vylévají a podobenstvie Boha a Krista Ježíše na sobě nesú. Jako teď anděl nesl zpuosobu Krista. Tak dobří a svatí lidé jsú zde příkladní. Jako die apoštol k Titovi: »Ve všech věcech vydávaj se za příklad 10 v učení« etc., a tak aby byl jako anděl. Jakož mluví (II. k Korin- tóm): »Přijali ste mě jako anděla božieho«. A I. Korin.: »Tak se o nás domnievaj člověk jako o služebnících božích«. Ale kterým andělóm tyto knihy sú napsány? Zdali oněmno nevidědlným? Nebo die: »Andělu efezskému«. Někteří velicí světí 15 praví, že netoliko vidědlným, ale také nevidědlným anděluom tyto knihy sepsálny sú, netoliko dobrým lidem, ale i anděluom. Nebo lidé dobří, dobře živi jsúce, tovarystvie s anděly mají. Protož tyto řeči netoliko lidem, ale anděluom se píší. Nebo praví, že andělé někteří sú dokonalejší jiných. Tajemstvie pak Páně, jako narozenie 20 a vzkříšenie, skryta sú byla netoliko před duchy zlými, ale před některými i dobrými. Nebo, kdyby kniežata temností Krista, slávy Pána, byla poznala, ne tak by k tomu byli ponaukali, aby zamordován byl. A protož, když sstúpil do pekel s oslavau, po- znali sú, že kníže světa nic svého na něm nenalezl a že sú byli 25 zklamáni. Tak dobří andělé někteří toho sú neznali, což sú doko- nalejšie věděli. A že některé věci apoštoluom aneb prorokuom byly sú zde zjeveny, což jest bylo skryto Principátuom a Pote- státóm, těm andělským mocnostem. Jakož mluví sv. Pavel k Efez- ským III°.: »Mně pak, najmenšímu, dána jest milost, abych ozna- 30 moval, které jest podělenie tajemstvie skrytého od věkuov« etc. »Principátóm a Potestátóm na nebesích«, netoliko lidem zde na světě, ale aby divná boží múdrost známá byla těm svrchním du- chuom »a ta múdrost, kteráž jest v Kristu Ježíši, Pánu našem«. Protož z toho jest známo, že apoštoluom bylo nětco dáno, že skrz 35 ně Principátové přišli sú ku poznání. Ale byla by zvláštní z toho nesnáz, kterak by potomní řeči příležely k anděluom nevidědlným. Vidědlní andělé Dobří lidé Ne všeho věděli anjelé Dvojí andělé Nad anděly některé zjeveno apoštoluom 9 Podle Tit. 2, 7 — 10 Spr. Gal. 4, 14 — 11 Podle I. Kor. 4, I — 24 Ohlas Jana 14, 30 — 29 Podle Efez. 3, 8 a 9 — 31 Efez. 3, 10 a 11
II. 105 Sermo 2us 35а2 A andělu efezského zboru napiš etc. Die »anjelu efezskému« jako najprvnější hvězdě. Který jest rozdiel mezi dobrým člověkem zde na světě k spasení lidskému poslaným a andělem, jenž jest duch? Onenno zajisté anděl jest jako zrcadlo 5 božské dobroty; a ti andělé nemohú se poškvrniti, neb od Krista držie se a světlo božské v se přijímají a to na tento svět vylévají a podobenstvie Boha a Krista Ježíše na sobě nesú. Jako teď anděl nesl zpuosobu Krista. Tak dobří a svatí lidé jsú zde příkladní. Jako die apoštol k Titovi: »Ve všech věcech vydávaj se za příklad 10 v učení« etc., a tak aby byl jako anděl. Jakož mluví (II. k Korin- tóm): »Přijali ste mě jako anděla božieho«. A I. Korin.: »Tak se o nás domnievaj člověk jako o služebnících božích«. Ale kterým andělóm tyto knihy sú napsány? Zdali oněmno nevidědlným? Nebo die: »Andělu efezskému«. Někteří velicí světí 15 praví, že netoliko vidědlným, ale také nevidědlným anděluom tyto knihy sepsálny sú, netoliko dobrým lidem, ale i anděluom. Nebo lidé dobří, dobře živi jsúce, tovarystvie s anděly mají. Protož tyto řeči netoliko lidem, ale anděluom se píší. Nebo praví, že andělé někteří sú dokonalejší jiných. Tajemstvie pak Páně, jako narozenie 20 a vzkříšenie, skryta sú byla netoliko před duchy zlými, ale před některými i dobrými. Nebo, kdyby kniežata temností Krista, slávy Pána, byla poznala, ne tak by k tomu byli ponaukali, aby zamordován byl. A protož, když sstúpil do pekel s oslavau, po- znali sú, že kníže světa nic svého na něm nenalezl a že sú byli 25 zklamáni. Tak dobří andělé někteří toho sú neznali, což sú doko- nalejšie věděli. A že některé věci apoštoluom aneb prorokuom byly sú zde zjeveny, což jest bylo skryto Principátuom a Pote- státóm, těm andělským mocnostem. Jakož mluví sv. Pavel k Efez- ským III°.: »Mně pak, najmenšímu, dána jest milost, abych ozna- 30 moval, které jest podělenie tajemstvie skrytého od věkuov« etc. »Principátóm a Potestátóm na nebesích«, netoliko lidem zde na světě, ale aby divná boží múdrost známá byla těm svrchním du- chuom »a ta múdrost, kteráž jest v Kristu Ježíši, Pánu našem«. Protož z toho jest známo, že apoštoluom bylo nětco dáno, že skrz 35 ně Principátové přišli sú ku poznání. Ale byla by zvláštní z toho nesnáz, kterak by potomní řeči příležely k anděluom nevidědlným. Vidědlní andělé Dobří lidé Ne všeho věděli anjelé Dvojí andělé Nad anděly některé zjeveno apoštoluom 9 Podle Tit. 2, 7 — 10 Spr. Gal. 4, 14 — 11 Podle I. Kor. 4, I — 24 Ohlas Jana 14, 30 — 29 Podle Efez. 3, 8 a 9 — 31 Efez. 3, 10 a 11
Strana 106
106 Kapitola Ozdoba cierkve Zprávcové ziamenajte Kniežata zvěšeni Lékař Kristus Zprávcové žaludku se připodobňují Protož raději obraťme řeči tyto k anděluom vidědlným, totiž k svatým zde na cestě, kteréž Pán drží v své pravici. Neb die (Eklesiasticus): »Sláva nebes jesti ť světlost a krása hvězd«. Oni zajisté světí cierkve prvotnie všecku cierkev svatú okrašlovali. 40 A protož teď k andělovi a hvězdě efezské najprvé píše. Nebo, ač v obci té bylo množstvie hřiechuov, avšak prvotně k andělovi to muto píše, neb jest byl zprávce od Boha daný a Pán držal ho v své pravici. Nebo Pán pro nepravosti lidské k zprávcóm patří, a co by měl všecku obec trestati, najprvé tuto hvězdu tresce. 45 Protož, co se zlého děje v uobci, kněžie mají se báti, by pak sami nehřešili, neb oni za nepravosti lidské odpoviedati budau. Čte se v kniehách Numeri, že, když lid shřešil smilstvem, Pán se roz- hněval a rozkázal kniežata proti slunci zvěsiti. A to jest divné: lid shřešil, a kniežata trestáni! Tak nynie Pán navštěvuje svými 50 metlami. A najprvé zprávce a kniežata lidu tresce, a potom pod- dané; neb oni za každú duši mají počet vydati. To svatí zname- najíce, ucházeli před auřadem pastýřským. Světí praví, že životem i rozumem pastýř má převyšovati lid jako pastýř stádo hmotné, takže mnohem viece mají býti nad lajky osvícenějšie, aby uměli 55 rozeznati mezi malomocenstvím a nemalomocenstvím, mezi sva- tým a proklatým. Ješto, kdyby to vážili kněžie, ne s ziskem aneb marnau chvalau, ale ustavičně obierali by se s spasením duší. A jako lékař (die Zlatoustý) najprvé pečuje uzdraviti nemocného žaludek, tak Pán Ježíš jako výborný lékař duší, patře na tělo 60 cierkve, najprvé žádá uzdraviti stav kněžský, jenž jest jako žalu- dek v těle. Nebo praví: »V kterém lidu najdeš vopilce, smilníky etc., věz bez pochyby, že žaludek, totiž kněžie, sú nemocní; nebo, když ten neduživí, všecken lid neduživí«. Ale kde jest lid nábožný, bohobojný, svatého obcovánie a příkladný, znamenie ť jest, že 65 takoví sú zdravého žaludku. Protož najprvé die, andělovi aby napsáno bylo. Nebo skrz kněžský auřad má dobré uvedeno býti na veškeren lid. Tak zajisté Jan Křtitel od Krista nazván jest viec nežli prorok a andělem. 35b2 O němž die Malachiáš II°.: »Rtové kněze ostřiehají uměnie a na 70 zákon z aust kněze ptáti se budau, nebo anděl Pána zástupuov jest«. Protož o Janovi die: »Aj, já posielám anděla mého« etc. I podnes Kristovo navštívenie v srdce lidská předcházejí kaza- 35b1 (černě:) 3° capitulo 39 Eccli 43, 10 — 48 4. M. 25, 1 až 4 — 59 Jan Zlatoústý, Opus imperfectum (apokr.) homil. XXXVIII. (MG 56, c. 839) — 69 Mat. 11, 9 a 10; Luk. 7, 26 a 27 — 70 Podle Malach. 2, 7 — 72 Malach. 3, I
106 Kapitola Ozdoba cierkve Zprávcové ziamenajte Kniežata zvěšeni Lékař Kristus Zprávcové žaludku se připodobňují Protož raději obraťme řeči tyto k anděluom vidědlným, totiž k svatým zde na cestě, kteréž Pán drží v své pravici. Neb die (Eklesiasticus): »Sláva nebes jesti ť světlost a krása hvězd«. Oni zajisté světí cierkve prvotnie všecku cierkev svatú okrašlovali. 40 A protož teď k andělovi a hvězdě efezské najprvé píše. Nebo, ač v obci té bylo množstvie hřiechuov, avšak prvotně k andělovi to muto píše, neb jest byl zprávce od Boha daný a Pán držal ho v své pravici. Nebo Pán pro nepravosti lidské k zprávcóm patří, a co by měl všecku obec trestati, najprvé tuto hvězdu tresce. 45 Protož, co se zlého děje v uobci, kněžie mají se báti, by pak sami nehřešili, neb oni za nepravosti lidské odpoviedati budau. Čte se v kniehách Numeri, že, když lid shřešil smilstvem, Pán se roz- hněval a rozkázal kniežata proti slunci zvěsiti. A to jest divné: lid shřešil, a kniežata trestáni! Tak nynie Pán navštěvuje svými 50 metlami. A najprvé zprávce a kniežata lidu tresce, a potom pod- dané; neb oni za každú duši mají počet vydati. To svatí zname- najíce, ucházeli před auřadem pastýřským. Světí praví, že životem i rozumem pastýř má převyšovati lid jako pastýř stádo hmotné, takže mnohem viece mají býti nad lajky osvícenějšie, aby uměli 55 rozeznati mezi malomocenstvím a nemalomocenstvím, mezi sva- tým a proklatým. Ješto, kdyby to vážili kněžie, ne s ziskem aneb marnau chvalau, ale ustavičně obierali by se s spasením duší. A jako lékař (die Zlatoustý) najprvé pečuje uzdraviti nemocného žaludek, tak Pán Ježíš jako výborný lékař duší, patře na tělo 60 cierkve, najprvé žádá uzdraviti stav kněžský, jenž jest jako žalu- dek v těle. Nebo praví: »V kterém lidu najdeš vopilce, smilníky etc., věz bez pochyby, že žaludek, totiž kněžie, sú nemocní; nebo, když ten neduživí, všecken lid neduživí«. Ale kde jest lid nábožný, bohobojný, svatého obcovánie a příkladný, znamenie ť jest, že 65 takoví sú zdravého žaludku. Protož najprvé die, andělovi aby napsáno bylo. Nebo skrz kněžský auřad má dobré uvedeno býti na veškeren lid. Tak zajisté Jan Křtitel od Krista nazván jest viec nežli prorok a andělem. 35b2 O němž die Malachiáš II°.: »Rtové kněze ostřiehají uměnie a na 70 zákon z aust kněze ptáti se budau, nebo anděl Pána zástupuov jest«. Protož o Janovi die: »Aj, já posielám anděla mého« etc. I podnes Kristovo navštívenie v srdce lidská předcházejí kaza- 35b1 (černě:) 3° capitulo 39 Eccli 43, 10 — 48 4. M. 25, 1 až 4 — 59 Jan Zlatoústý, Opus imperfectum (apokr.) homil. XXXVIII. (MG 56, c. 839) — 69 Mat. 11, 9 a 10; Luk. 7, 26 a 27 — 70 Podle Malach. 2, 7 — 72 Malach. 3, I
Strana 107
II. 107 telové světí, andělé, kteřížto slovem božím zpuosobují srdce k při- 75 jetí Krista. Co by pak tento anděl puosobiti měl, ukazuje se jemu. Nebo kněžie, což dobrého od Boha berú, mají lidu oznamovati. A die tuto: »Kterýž drží VII hvězd«. Nedie: »Toto praví Ježíš,« ale, jakož prvé jest vypsán, tak ho jmenuje: »Kterýž drží sedm hvězd«. 80 Nebo Kristus trestal tohoto pastýře a skrz něho lid, že neměl lásky prvnie cierkve prvotnie a že také neměl viery. Jakož i nynie láska jest řiedká a viera malá, najméně aspoň živá, neporušená. Protož se plní slovo Kristovo: »Zdali, když přijde Syn člověka, najde vieru na zemi«? A die: »Kterýž drží«. Dává naději, aby v Pána doufal, že on jest jedna hvězda, kterúž drží Pán, osvěcuje a posilňuje. Protož ho napomíná, aby činil, co má činiti, aby se nerozpačoval, ale jiným aby svítil jako hvězda světlá. A die: »Kterýž chodí uprostřed sedmi svícnuov zlatých«, totiž zboruov křesťanuov věrných, kteříž 90 k němu přistúpili, v jichžto prostředku jest Kristus, kteří sú zlatí, lásku majíce; do jednoho každého svědomí nahlédaje, chodí uprostřed jako král uprostřed království a pastýř uprostřed stáda, kteréž pase tělem svým a krví drahú. »Nebo, kde dva neb třie budú shromážděni ve jménu mém, uprostřed nich sem«. Jsem zajisté 95 mezi nimi jako král uprostřed rytieřuov, bojuje za ně, a jako biskup uprostřed kněží, kterýchž Duchem svatým jako olejem pomazuji. 36a1 Protož die Izaiáš XII.: »Uprostřed tebe svatý Izrahelský«.l Protož potvrzuje ho u víře, aby, sám jsa upevněn, ten lid, kterýž bieše jako svícen světlý, aby jej upevnil, neb Kristus jest 100 uprostřed nich jako slunce uprostřed nebe a jako pastýř uprostřed ovcí, a tak aby se pozdvihli k Hospodinu nadějí velikau. A protož, kteří nynie stojí a trvají v zámutcích, pravice Páně drží je. Nebo se nečte, aby tento anděl a tato hvězda byla hodna trestánie od lidí. Neb die apoštol: »Musí biskup býti, aby nebyl hoden trestání«. 105 Avšak Pán vidí nedostatky, kterýž se prochází uprostřed svícnuov, protož tresce ho; protož v najlepších lidech zde na světě Buoh nalézá mnohé nedostatky. Kterýž chodí uprostřed, tresce své, osvěcuje, posilňuje. A die: »Znám skutky tvé« etc. Něco zchvaluje na něm. Nebo 110 někdy andělé ti a hvězdy svítili věrným lidem. A die: »Znám«. 85 Lásky nenie Naděje Kristus uprostřed svých Král. Pastýř Biskup Slunce Pravice Páně které drží 82 slovo najméně je připsáno až dodatečně drobněji na levé straně sloupce — 83 Luk. 18, 8 — 93 Mat. 18, 20 — 97 Iz. 12, 6 — 104 1. Tim. 3, 2; Tit. 1, 7
II. 107 telové světí, andělé, kteřížto slovem božím zpuosobují srdce k při- 75 jetí Krista. Co by pak tento anděl puosobiti měl, ukazuje se jemu. Nebo kněžie, což dobrého od Boha berú, mají lidu oznamovati. A die tuto: »Kterýž drží VII hvězd«. Nedie: »Toto praví Ježíš,« ale, jakož prvé jest vypsán, tak ho jmenuje: »Kterýž drží sedm hvězd«. 80 Nebo Kristus trestal tohoto pastýře a skrz něho lid, že neměl lásky prvnie cierkve prvotnie a že také neměl viery. Jakož i nynie láska jest řiedká a viera malá, najméně aspoň živá, neporušená. Protož se plní slovo Kristovo: »Zdali, když přijde Syn člověka, najde vieru na zemi«? A die: »Kterýž drží«. Dává naději, aby v Pána doufal, že on jest jedna hvězda, kterúž drží Pán, osvěcuje a posilňuje. Protož ho napomíná, aby činil, co má činiti, aby se nerozpačoval, ale jiným aby svítil jako hvězda světlá. A die: »Kterýž chodí uprostřed sedmi svícnuov zlatých«, totiž zboruov křesťanuov věrných, kteříž 90 k němu přistúpili, v jichžto prostředku jest Kristus, kteří sú zlatí, lásku majíce; do jednoho každého svědomí nahlédaje, chodí uprostřed jako král uprostřed království a pastýř uprostřed stáda, kteréž pase tělem svým a krví drahú. »Nebo, kde dva neb třie budú shromážděni ve jménu mém, uprostřed nich sem«. Jsem zajisté 95 mezi nimi jako král uprostřed rytieřuov, bojuje za ně, a jako biskup uprostřed kněží, kterýchž Duchem svatým jako olejem pomazuji. 36a1 Protož die Izaiáš XII.: »Uprostřed tebe svatý Izrahelský«.l Protož potvrzuje ho u víře, aby, sám jsa upevněn, ten lid, kterýž bieše jako svícen světlý, aby jej upevnil, neb Kristus jest 100 uprostřed nich jako slunce uprostřed nebe a jako pastýř uprostřed ovcí, a tak aby se pozdvihli k Hospodinu nadějí velikau. A protož, kteří nynie stojí a trvají v zámutcích, pravice Páně drží je. Nebo se nečte, aby tento anděl a tato hvězda byla hodna trestánie od lidí. Neb die apoštol: »Musí biskup býti, aby nebyl hoden trestání«. 105 Avšak Pán vidí nedostatky, kterýž se prochází uprostřed svícnuov, protož tresce ho; protož v najlepších lidech zde na světě Buoh nalézá mnohé nedostatky. Kterýž chodí uprostřed, tresce své, osvěcuje, posilňuje. A die: »Znám skutky tvé« etc. Něco zchvaluje na něm. Nebo 110 někdy andělé ti a hvězdy svítili věrným lidem. A die: »Znám«. 85 Lásky nenie Naděje Kristus uprostřed svých Král. Pastýř Biskup Slunce Pravice Páně které drží 82 slovo najméně je připsáno až dodatečně drobněji na levé straně sloupce — 83 Luk. 18, 8 — 93 Mat. 18, 20 — 97 Iz. 12, 6 — 104 1. Tim. 3, 2; Tit. 1, 7
Strana 108
108 Kapitola Toto dobré chválí co se mu libí Zná Pán skutky svých Práce kněžská najvětší Stajskanie Trpělivost zprávcuov Trpélivost libis Bohu tato Však všecky věci zná! Ale tuto zná zchválením líbezným. Tak bláznivým pannám řekl: »Neznám vás«, to jest nic dobrého ne- nalézám na vás svého. Těžké jistě to slovo jest: »Neznám vás«! Běda panně bláznivé, která to slovo uslyší! On zajisté, Pán, svých zná vieru, lásku, milovánie, poslušenstvie a poddanost a zřenie 115 k němu. Jako tomuto praví: »Znám skutky tvé«, kteříž mi se líbie. Jiní se Bohu nelíbie. Nesmierná dobrota božská, že, ač mnoho ne- dostatkuov a křehkostí jest, toliko když jest aumysl a vuole dobrá, kohož Buoh drží, ještě se mu líbie skutkové dobří. Protož teď na tomto zchvaluje skutky, druhé práci, třetie 120 trpělivost, čtvrté, v obci zlých že netrpí, kteříž překážejí spasení a roztrhují svatú jednotu; páté, že ty, kteří praví, že by byli apo- štolé od Boha poslaní, těch zkušuješ a umíš rozeznati, že nejsú od Boha, ačkoli praví se býti od Boha poslané; šesté, že ty věci ne pro marnú chválu, ale pro jméno mé činíš; sedmé, že se nerozpačuješ. 125 36a2 O prvním die: »Viem skutky tvé«, srdce, myšlenie, žádosti, vzdychánie, přemyšlovánie v zákoně Páně ve dne i v noci, kterak totiž zvěstuješ lidu mému zákon muoj, kterak také kážeš, hřiechy tresceš, zlé věci zkaziti usiluješ. Znám skutky milosrdné, duchovnie i tělesné, kterýž si jako anděl ode mne poslaný a jako hvězda 130 světlá. »I práci tvú«, kterúž vedeš. Neb auřad kněžský veliké žádá práce. V Skutcích apoštolských XX. apoštol die: »Ve dne i v noci pracoval sem«. Ale kněžím stajská se za dvě hodině po- pracovati. Nenie na světě práce jako auřad kněžský, neobmeškávati toho, což k němu příleží, aniž kto muož těch prací snésti, leč by 135 ho Pán v své pravici držal. Třetie: »A máš trpělivost, že zlých netrpíš, ješto se praví býti od Boha poslané«. Nebo, když někteří sú v rúše ovčím vlcí hltaví, od šatana jako synové světla proměnění, proti takovým svatí když sú mluvievali, počteni sú za zlé a že by aumyslem zlým mluvili proti nim z závisti. Jako tento učinil anděl, 140 aby uprostřed obce falešní učitelé nebyli trpieni, řiekali jemu, že je pyšný, nechce, aby kto jiný mluvil dobrého, jediné on sám. Ale tento jest posilnil srdce svého trpělivostí; kterážto trpělivost Bohu se líbí, když člověk nesnáze a nebezpečenstvie trpí proto, že se proti zlosti postavuje a nemuož hřiechuov v uobci trpěti. Neb die 145 výklad, že Marcianus a jiní kacieři mnozí byli, proti kterýmž sú se světí opřeli. Nebo pravili, že sú od Boha posláni a tak apoštolé. Protož zchvaluje ho, že se mu nelíbí ti, kteříž srdce nakažovali Kterak zná své Proti kacituom máme se postaviti 112 Mat. 25, 12 — 132 Podle Skutk. 20, 31 — 138 Mat. 7, 15
108 Kapitola Toto dobré chválí co se mu libí Zná Pán skutky svých Práce kněžská najvětší Stajskanie Trpělivost zprávcuov Trpélivost libis Bohu tato Však všecky věci zná! Ale tuto zná zchválením líbezným. Tak bláznivým pannám řekl: »Neznám vás«, to jest nic dobrého ne- nalézám na vás svého. Těžké jistě to slovo jest: »Neznám vás«! Běda panně bláznivé, která to slovo uslyší! On zajisté, Pán, svých zná vieru, lásku, milovánie, poslušenstvie a poddanost a zřenie 115 k němu. Jako tomuto praví: »Znám skutky tvé«, kteříž mi se líbie. Jiní se Bohu nelíbie. Nesmierná dobrota božská, že, ač mnoho ne- dostatkuov a křehkostí jest, toliko když jest aumysl a vuole dobrá, kohož Buoh drží, ještě se mu líbie skutkové dobří. Protož teď na tomto zchvaluje skutky, druhé práci, třetie 120 trpělivost, čtvrté, v obci zlých že netrpí, kteříž překážejí spasení a roztrhují svatú jednotu; páté, že ty, kteří praví, že by byli apo- štolé od Boha poslaní, těch zkušuješ a umíš rozeznati, že nejsú od Boha, ačkoli praví se býti od Boha poslané; šesté, že ty věci ne pro marnú chválu, ale pro jméno mé činíš; sedmé, že se nerozpačuješ. 125 36a2 O prvním die: »Viem skutky tvé«, srdce, myšlenie, žádosti, vzdychánie, přemyšlovánie v zákoně Páně ve dne i v noci, kterak totiž zvěstuješ lidu mému zákon muoj, kterak také kážeš, hřiechy tresceš, zlé věci zkaziti usiluješ. Znám skutky milosrdné, duchovnie i tělesné, kterýž si jako anděl ode mne poslaný a jako hvězda 130 světlá. »I práci tvú«, kterúž vedeš. Neb auřad kněžský veliké žádá práce. V Skutcích apoštolských XX. apoštol die: »Ve dne i v noci pracoval sem«. Ale kněžím stajská se za dvě hodině po- pracovati. Nenie na světě práce jako auřad kněžský, neobmeškávati toho, což k němu příleží, aniž kto muož těch prací snésti, leč by 135 ho Pán v své pravici držal. Třetie: »A máš trpělivost, že zlých netrpíš, ješto se praví býti od Boha poslané«. Nebo, když někteří sú v rúše ovčím vlcí hltaví, od šatana jako synové světla proměnění, proti takovým svatí když sú mluvievali, počteni sú za zlé a že by aumyslem zlým mluvili proti nim z závisti. Jako tento učinil anděl, 140 aby uprostřed obce falešní učitelé nebyli trpieni, řiekali jemu, že je pyšný, nechce, aby kto jiný mluvil dobrého, jediné on sám. Ale tento jest posilnil srdce svého trpělivostí; kterážto trpělivost Bohu se líbí, když člověk nesnáze a nebezpečenstvie trpí proto, že se proti zlosti postavuje a nemuož hřiechuov v uobci trpěti. Neb die 145 výklad, že Marcianus a jiní kacieři mnozí byli, proti kterýmž sú se světí opřeli. Nebo pravili, že sú od Boha posláni a tak apoštolé. Protož zchvaluje ho, že se mu nelíbí ti, kteříž srdce nakažovali Kterak zná své Proti kacituom máme se postaviti 112 Mat. 25, 12 — 132 Podle Skutk. 20, 31 — 138 Mat. 7, 15
Strana 109
II. 109 36b1 bludem a kacieřstvím, a uměl jich zkusiti duchem rozeznánie. A to 150 se Pánu na něm líbilo. A též nynějšie kněžie dlužni sú činiti. Neb oni nad jiné měli by mieti ducha rozeznánie. A die: »Nalezl si je lháře«, totiž že svými šermy a skutky pravili, že sú od Boha posláni. Jako die skrz Jeremiáše: »Běhávali, a já sem neposielal jich«. »A setrval si do konce« proti těm, kteří v zámutcích odstupují 155 od dobrého začatého. A ač někteří ne usty, ale skutkem zapierají. Ale ktož by setrval až do konce, ten spasen bude. A tyto věci kteříž činie ne pro zisk, ani marnú chválu, ale pro jméno mé, ti ť se líbí Hospodinu. Nebo blahoslavení, kteříž protivenstvie trpie pro spravedlnost etc. Radujte se a veselte se etc. A na mě se proto pikharti v Turnově hněvaji] V zámutcích trpěliví Sermo 3“s Ale mám ť proti tobě nětco málo etc. Spasitel sám rozkázal sepsati viděnie, i komu je oznámiti: že anjelovi efezskému, jehožto skutky dobré vypravoval. Tuto již dotýká jeho pádu řka: »Mám proti tobě nětco málo«. Divná věc, že tak 5 hvězdu tu vychválil, a již teď tresce! Protož tyto řeči sú proroctvie. Někdy Buoh mluví prorokuom samým, někdy skrz proroky li- dem. Tak tyto řeči někdy byly k anděluom, těm hvězdám, to jest pastýřóm, někdy k lidu. Protož, což koli dobrého povědieno jest prvé, netoliko patřilo k pastýři, ale i k lidu. Tak tato řeč nenie 10 toliko ku pastýři o pádu, ale i k lidu onomu cierkve prvotnie, v kterémž sú někteří padali. A po druhé jest tato řeč k lidu nyněj- šiemu, kterýž má mezi sebú mnoho zlých. A mluví k pastýři o hřieších lidu, neb on má trestati. A die: »Mám ť proti tobě nětco málo, že si lásku svú první opustil« etc. Mohlo to býti o tom an- 15 dělovi a hvězdě, pastýři efezském, že sprvu byl veliké lásky, ná- boženstvie, horlivosti veliké o spasenie duší; a když tak v tom stál, tehdy se jest ubezpečil, a tak umenšena jest v něm láska. Jako i v ráji Adam padl. Nebo tehdáž v pokoji a v ubezpečení umenšuje se pokora, trpělivost a též láska, a chtivosti dobré zminú, 20 totiž horlivosti o spasení duší nepřibývá. Kterak se měl prvé anděl Adam 36b2 A zvláště že v auřadu kněžském plno jest osídl, a neprohlédal na všecky strany, tak že, ač s jedné strany nic, ale z druhé bývá zklamán. A protož v času štěstí častokrát v člověku umenšuje se dobrého, když se domnievá býti bezpečen. Z druhé strany Štěstic zlé 153 Jer. 14, 14; 23, 32; 27, 15; 29, 9 — 156 Podle Mat. 10, 22; 24, 13; Marek 13, 13 — 158 Mat. 5, 10
II. 109 36b1 bludem a kacieřstvím, a uměl jich zkusiti duchem rozeznánie. A to 150 se Pánu na něm líbilo. A též nynějšie kněžie dlužni sú činiti. Neb oni nad jiné měli by mieti ducha rozeznánie. A die: »Nalezl si je lháře«, totiž že svými šermy a skutky pravili, že sú od Boha posláni. Jako die skrz Jeremiáše: »Běhávali, a já sem neposielal jich«. »A setrval si do konce« proti těm, kteří v zámutcích odstupují 155 od dobrého začatého. A ač někteří ne usty, ale skutkem zapierají. Ale ktož by setrval až do konce, ten spasen bude. A tyto věci kteříž činie ne pro zisk, ani marnú chválu, ale pro jméno mé, ti ť se líbí Hospodinu. Nebo blahoslavení, kteříž protivenstvie trpie pro spravedlnost etc. Radujte se a veselte se etc. A na mě se proto pikharti v Turnově hněvaji] V zámutcích trpěliví Sermo 3“s Ale mám ť proti tobě nětco málo etc. Spasitel sám rozkázal sepsati viděnie, i komu je oznámiti: že anjelovi efezskému, jehožto skutky dobré vypravoval. Tuto již dotýká jeho pádu řka: »Mám proti tobě nětco málo«. Divná věc, že tak 5 hvězdu tu vychválil, a již teď tresce! Protož tyto řeči sú proroctvie. Někdy Buoh mluví prorokuom samým, někdy skrz proroky li- dem. Tak tyto řeči někdy byly k anděluom, těm hvězdám, to jest pastýřóm, někdy k lidu. Protož, což koli dobrého povědieno jest prvé, netoliko patřilo k pastýři, ale i k lidu. Tak tato řeč nenie 10 toliko ku pastýři o pádu, ale i k lidu onomu cierkve prvotnie, v kterémž sú někteří padali. A po druhé jest tato řeč k lidu nyněj- šiemu, kterýž má mezi sebú mnoho zlých. A mluví k pastýři o hřieších lidu, neb on má trestati. A die: »Mám ť proti tobě nětco málo, že si lásku svú první opustil« etc. Mohlo to býti o tom an- 15 dělovi a hvězdě, pastýři efezském, že sprvu byl veliké lásky, ná- boženstvie, horlivosti veliké o spasenie duší; a když tak v tom stál, tehdy se jest ubezpečil, a tak umenšena jest v něm láska. Jako i v ráji Adam padl. Nebo tehdáž v pokoji a v ubezpečení umenšuje se pokora, trpělivost a též láska, a chtivosti dobré zminú, 20 totiž horlivosti o spasení duší nepřibývá. Kterak se měl prvé anděl Adam 36b2 A zvláště že v auřadu kněžském plno jest osídl, a neprohlédal na všecky strany, tak že, ač s jedné strany nic, ale z druhé bývá zklamán. A protož v času štěstí častokrát v člověku umenšuje se dobrého, když se domnievá býti bezpečen. Z druhé strany Štěstic zlé 153 Jer. 14, 14; 23, 32; 27, 15; 29, 9 — 156 Podle Mat. 10, 22; 24, 13; Marek 13, 13 — 158 Mat. 5, 10
Strana 110
110 Kapitola Láska sebunebez v protivných věcech láska v nebezpečenství bývá dána. Nebo, 25 pečná když byli falešní učitelé, pravíce se býti od Boha poslané, kterýmž se protiviti měl, a když nesnáze povstávaly a zámutkové, tehdy v nebezpečenstvích velikých byl; když lid skrz falešné učitele rozptyluje se, i tehdy těžko jest pastýři a hvězdě, takže tehdáž běžie přílišné horlivosti i také nechuti, takže napna vysoce, oblení 30 proti hřiechuom, proti zlostem, takže potřebná horlivost potuchne, takže v aumysle nebude, aby se mínil postaviti proti zlému tak snažně, protože horlívě počna dobré konati a zlé kaziti opauští. Protož znamenitě die: »Opustil si první lásku«. Nedie: »Po- tratil si lásku, aby byl mrtvý«, ale »první onu lásku opustil si«, 35 takže horlivost tvá a láska jest umenšena v tobě; neb jest-li štěstie, tehdy tajně pode lstí oklamáni bývají, nebo doufáním v se, jako mluví apoštol k Tesalonicenským: »Když budú řieci pokoj a bez- pečnost, tehdy náhlé přijde zahynutie«. Ač pak to bylo o té osobě, že padl škodlivě od milosti boží do času svého skrz pýchu, marnú 40 chlaubu aneb pokrytstvie, Pán ještě že miluje ho, teď tresce, aby k sobě přišel. Tak David osvícený když padl, Pán poslal k němu Nathana proroka, aby ho potrestal, takže se Pánu pokořil. Tak, když tento padl, Pán poslal k němu anjela, aby pokánie rychle činil. Tak učedlníci Páně klesli, kteréž šatanáš třiebil. A vece 45 jim: »Vy všickni pohoršíte se« etc. A po vzkříšení vzkazuje jim po ženách řka: »Povězte učedlníkóm i Petrovi«, aby tak aspoň se poznali a k Bohu se navrátili. Tuto ovšem hvězdu Pán svú pravicí držal jest, avšak byla pozatměna, když die, že jest opustil první lásku. Nebo častokrát 50 37a1 hvězda rozumná, totiž dobrú svú volí, z pravice Páně vytrhá se; když v se aufá a zapomíná k Bohu patřiti, tolikrát padá. A pro- tož ti, kteréž Pán svú pravicí drží, ještě takoví vynikají, mrákotau povlečeni a pozatemněni bývají. Mnozí jistě nynie prospievali v náboženství, v chuti, žádostí na modlitbě, v dobrém potěšení 55 a v radosti Ducha svatého a byli pokorní a tiší, kteréž Pán jako hvězdu držal. A odkud to jest, že sau to potratili a těchto věcí dobrých v sobě nečijí, takže se již kázanie jim nelíbie, k stolu Páně nejsau chtiví, pakli přijímají, neopravují se, nepotěšují se? Protož, co oněm povědieno jest, to také nám praví se: »Že si 60 opustil první lásku«, totiž že si vynikal z mé pravice, když si Potuchnutie Milost Páně k nám David Učedlníci Doufánie zlé Pokoj 38 1. Tes. 5, 3 — 42 2. Sam. 12, 1 nn. — 46 Mat. 26, 31 — 47 Marek 16, 7
110 Kapitola Láska sebunebez v protivných věcech láska v nebezpečenství bývá dána. Nebo, 25 pečná když byli falešní učitelé, pravíce se býti od Boha poslané, kterýmž se protiviti měl, a když nesnáze povstávaly a zámutkové, tehdy v nebezpečenstvích velikých byl; když lid skrz falešné učitele rozptyluje se, i tehdy těžko jest pastýři a hvězdě, takže tehdáž běžie přílišné horlivosti i také nechuti, takže napna vysoce, oblení 30 proti hřiechuom, proti zlostem, takže potřebná horlivost potuchne, takže v aumysle nebude, aby se mínil postaviti proti zlému tak snažně, protože horlívě počna dobré konati a zlé kaziti opauští. Protož znamenitě die: »Opustil si první lásku«. Nedie: »Po- tratil si lásku, aby byl mrtvý«, ale »první onu lásku opustil si«, 35 takže horlivost tvá a láska jest umenšena v tobě; neb jest-li štěstie, tehdy tajně pode lstí oklamáni bývají, nebo doufáním v se, jako mluví apoštol k Tesalonicenským: »Když budú řieci pokoj a bez- pečnost, tehdy náhlé přijde zahynutie«. Ač pak to bylo o té osobě, že padl škodlivě od milosti boží do času svého skrz pýchu, marnú 40 chlaubu aneb pokrytstvie, Pán ještě že miluje ho, teď tresce, aby k sobě přišel. Tak David osvícený když padl, Pán poslal k němu Nathana proroka, aby ho potrestal, takže se Pánu pokořil. Tak, když tento padl, Pán poslal k němu anjela, aby pokánie rychle činil. Tak učedlníci Páně klesli, kteréž šatanáš třiebil. A vece 45 jim: »Vy všickni pohoršíte se« etc. A po vzkříšení vzkazuje jim po ženách řka: »Povězte učedlníkóm i Petrovi«, aby tak aspoň se poznali a k Bohu se navrátili. Tuto ovšem hvězdu Pán svú pravicí držal jest, avšak byla pozatměna, když die, že jest opustil první lásku. Nebo častokrát 50 37a1 hvězda rozumná, totiž dobrú svú volí, z pravice Páně vytrhá se; když v se aufá a zapomíná k Bohu patřiti, tolikrát padá. A pro- tož ti, kteréž Pán svú pravicí drží, ještě takoví vynikají, mrákotau povlečeni a pozatemněni bývají. Mnozí jistě nynie prospievali v náboženství, v chuti, žádostí na modlitbě, v dobrém potěšení 55 a v radosti Ducha svatého a byli pokorní a tiší, kteréž Pán jako hvězdu držal. A odkud to jest, že sau to potratili a těchto věcí dobrých v sobě nečijí, takže se již kázanie jim nelíbie, k stolu Páně nejsau chtiví, pakli přijímají, neopravují se, nepotěšují se? Protož, co oněm povědieno jest, to také nám praví se: »Že si 60 opustil první lásku«, totiž že si vynikal z mé pravice, když si Potuchnutie Milost Páně k nám David Učedlníci Doufánie zlé Pokoj 38 1. Tes. 5, 3 — 42 2. Sam. 12, 1 nn. — 46 Mat. 26, 31 — 47 Marek 16, 7
Strana 111
II. 111 37a2 v bázni Páně netrval, takže doufáním v se vlastním a všetečným Stuoj v bázni o sobě smýšlením všecko si dobré potratil. Ale že v obci efezské byli sú mnozí dobří i zlí a hřiechové 65 obce jemu, té hvězdě, připisují se, když die: »Že si opustil prv. (!)« etc., totiž tvoji, jejichžto pád jesti ť tvuoj pád, jich prospěch jest zprávcóm hrozné tvuoj prospěch, jich dobré jest tvé dobré a jejich zlé jest tvé zlé. Protož tobě píši: »Opustil si první lásku« etc., totiž že si jich ne- byl velmi pilen. Protož, poněvadž sú padli, tobě připisuji vinnu(!) 70 A byť pak byl pastýř u sebe najlepšieho života, když z svého au- řadu zanedbává spasenie duší, Pán hněvá se na něho. A ač počnau v lásce býti, když pak lid padne, Pán hněvá se na ně a milost Páně umenšuje se, takže potom chuti k práci a náboženství ne- mají. Protož jako včiera ho chválil ne pro něho samého, ale pro lid tu dobrý, tak pro zlé tupí ho. A tauž řečí nás tresce, když die: »Mám proti tobě«; mluví pastýřuom, míně ty lidi, kteříž v hřiechy padají. V každém domu, když čeled hřeší, hospodáři přičteno bývá, že nepečuje poddaných k dobrému navésti. Tak i o pastý- 80 řích též jest. A die: »Opustil si první lásku«, totiž cierkve prvot- nie. A bylo-li je potřebie v cierkvi efezské trestati, mnohem viece nás, že láska jest opuštěná a prvotiny Ducha nejsú v nás a darové velicí jako prvnie, takže lidé zanetbávají daruov Páně bráti, a on otvierá je; a jsú všickni léniví k dobrému. Neb jest veliké 85 provinněnie a hanba, že řiedký jest z nás, který by lásku měl, ačkoli mnoho o ní slyšie. Nebo, kdyby nynie láska byla v obci, nepřezřela by závistí a hněvuov v uobci, nedopustila by vespolek sobě utrhati. A ta láska k svaté přivedla by nás jednotě zase. A když lásky nenie, lekati se jest lidem o nehodném přijímaní 90 těla a krve Páně. Nebo sú hněvové, ruoznice, svárové, reptánie a vypadli sú lidé od té nevinnosti, kterau sú na křtu vzali, jako Lucifer s nebe spadli. Izaiáš XIIII.: »Kterak si spadl, Lucifeře, který si ráno vzcházel?« Jako lidé nynie v hlubinu hřiechuov jako do pekla se pohřižují. A že lásky nenie, protož to na nich 95 Davidovo neplní se: »Aj, kterak dobré a kterak velmi utěšené bydleti bratřím v jednotě«. A dopoviedá: »Pomni, odkud si vypadl«: že si byl dědicem Odkud si vypad královstvie božieho, synem božím, v pravici boží držán si byl, již srdce jest zatemněné, netrpělivé a ke všemu dobrému nezpuosobné. Hospodář Pastýř Lásku sme opus- til Nedostatek lásky škodlivý Pád škodlivý 75 69 Ps. winu — 85 Ps. prowinienije — 92 Iz. 14, 12 — 95 Ž. 133, 1
II. 111 37a2 v bázni Páně netrval, takže doufáním v se vlastním a všetečným Stuoj v bázni o sobě smýšlením všecko si dobré potratil. Ale že v obci efezské byli sú mnozí dobří i zlí a hřiechové 65 obce jemu, té hvězdě, připisují se, když die: »Že si opustil prv. (!)« etc., totiž tvoji, jejichžto pád jesti ť tvuoj pád, jich prospěch jest zprávcóm hrozné tvuoj prospěch, jich dobré jest tvé dobré a jejich zlé jest tvé zlé. Protož tobě píši: »Opustil si první lásku« etc., totiž že si jich ne- byl velmi pilen. Protož, poněvadž sú padli, tobě připisuji vinnu(!) 70 A byť pak byl pastýř u sebe najlepšieho života, když z svého au- řadu zanedbává spasenie duší, Pán hněvá se na něho. A ač počnau v lásce býti, když pak lid padne, Pán hněvá se na ně a milost Páně umenšuje se, takže potom chuti k práci a náboženství ne- mají. Protož jako včiera ho chválil ne pro něho samého, ale pro lid tu dobrý, tak pro zlé tupí ho. A tauž řečí nás tresce, když die: »Mám proti tobě«; mluví pastýřuom, míně ty lidi, kteříž v hřiechy padají. V každém domu, když čeled hřeší, hospodáři přičteno bývá, že nepečuje poddaných k dobrému navésti. Tak i o pastý- 80 řích též jest. A die: »Opustil si první lásku«, totiž cierkve prvot- nie. A bylo-li je potřebie v cierkvi efezské trestati, mnohem viece nás, že láska jest opuštěná a prvotiny Ducha nejsú v nás a darové velicí jako prvnie, takže lidé zanetbávají daruov Páně bráti, a on otvierá je; a jsú všickni léniví k dobrému. Neb jest veliké 85 provinněnie a hanba, že řiedký jest z nás, který by lásku měl, ačkoli mnoho o ní slyšie. Nebo, kdyby nynie láska byla v obci, nepřezřela by závistí a hněvuov v uobci, nedopustila by vespolek sobě utrhati. A ta láska k svaté přivedla by nás jednotě zase. A když lásky nenie, lekati se jest lidem o nehodném přijímaní 90 těla a krve Páně. Nebo sú hněvové, ruoznice, svárové, reptánie a vypadli sú lidé od té nevinnosti, kterau sú na křtu vzali, jako Lucifer s nebe spadli. Izaiáš XIIII.: »Kterak si spadl, Lucifeře, který si ráno vzcházel?« Jako lidé nynie v hlubinu hřiechuov jako do pekla se pohřižují. A že lásky nenie, protož to na nich 95 Davidovo neplní se: »Aj, kterak dobré a kterak velmi utěšené bydleti bratřím v jednotě«. A dopoviedá: »Pomni, odkud si vypadl«: že si byl dědicem Odkud si vypad královstvie božieho, synem božím, v pravici boží držán si byl, již srdce jest zatemněné, netrpělivé a ke všemu dobrému nezpuosobné. Hospodář Pastýř Lásku sme opus- til Nedostatek lásky škodlivý Pád škodlivý 75 69 Ps. winu — 85 Ps. prowinienije — 92 Iz. 14, 12 — 95 Ž. 133, 1
Strana 112
112 Kapitola Davida navštie- vi Pohnutie iecna »Protož pamatuj, odkud si vypadl, a čiň rychle pokánie s těmi, 100 kteří sú z lásky vypadli, a skutky dělaj prvnie, to jest některakým obyčejem milostí k světu byl si se obrátil: obrať se ku Pánu a čiň prospěch, prvnie milovánie podlé přikázanie Páně velikého«. Jakož die skrz Jeremiáše: »Pozdvihni očí upřiemo a viz, kterak si povržena«. »Pakli toho neučiníš, přijdu ť a pohnu svícnem tvým« 105 37b1 etc. Tak Kristus die: »Čiňte hodné ovoce pokánie, jinak ť přijdu a navštívím«. Jako i Davida navštívil, když řekl: »Nevyjde meč z domu tvého na věky«. Tak i na nás dopauští pro hřiechy. A což hvězdě praví, to též všemu lidu mluví. A najméně v den saudný skonánie učiní 110 nekajícím, kteříž mnoho slýchají a života nepolepšují. A die: »Pohnu ť tvým svícnem«. Sedm svícnuov jest sedm zboruov. Protož pohybuje svícnem, když hajbe lidem, že se budau búřiti vespolek proti sobě, rozdělena budeta dva proti třem a třie proti dvěma, takže budau se vrtkati u víře a rozliční rozličně 115 smýšleti budú a držeti. A to ť jest pohnutie, totiž rozdělenie a roz- trženie lidu, kteréžto sú rány těžké. Protož, chce-li (totiž svícen) v jednotě pevně státi, tehdy čiň pokánie hodné, jakož teď radí etc. Pokánie čiň 4tus O Mikuláši An- tiocenském Ale toto máš dobré, že v nenávisti máš skutky těch, kteří sú Mikulášovské roty etc. Z tohoto prvnieho viděnie Janova, v kterémžto Ježíš ukázal se jemu divně, mocně, hrozně i také dobrotívě, v němž rozkazuje jemu oznámiti lidu i nám, co se mu nelíbí, a rozkázal trestati 5 najprvé, že lásky prvnie nemají, kterážto najprvé a nade všecky věci má býti hledána, kterauž Buoh má milován býti a nade všecko a bližní jako sám člověk. A oznamuje hvězdě-pastýři, totiž kterému se uděluje daruov božích a skrz něho lidu, aby to opravil; a pakli by neopravil, ještě viece chce navštieviti. Ale tuto nynie se pokládá, aby jeho lid a jeho služebníci, své nedostatky poznajíce, nezaufali. Protož oznamuje jich dobré řka: »Ale toto máš dobré, že nenávidíš skutkuov Mikulášenské roty«. Čte se v Skutcích apoštolských VI°., kterak, když sú vy- volili VII jáhnuov, kteříž by přisluhovali stoluom, kteříž naplněni 15 10 104 Podle Jer. 3, 2 — 106 Podle Mat. 3, 8 a Luk. 3, 8 — 107 2. Sam. 12, 10 — 114 Podle Luk. 12, 52 14 Skutk. 6, 5
112 Kapitola Davida navštie- vi Pohnutie iecna »Protož pamatuj, odkud si vypadl, a čiň rychle pokánie s těmi, 100 kteří sú z lásky vypadli, a skutky dělaj prvnie, to jest některakým obyčejem milostí k světu byl si se obrátil: obrať se ku Pánu a čiň prospěch, prvnie milovánie podlé přikázanie Páně velikého«. Jakož die skrz Jeremiáše: »Pozdvihni očí upřiemo a viz, kterak si povržena«. »Pakli toho neučiníš, přijdu ť a pohnu svícnem tvým« 105 37b1 etc. Tak Kristus die: »Čiňte hodné ovoce pokánie, jinak ť přijdu a navštívím«. Jako i Davida navštívil, když řekl: »Nevyjde meč z domu tvého na věky«. Tak i na nás dopauští pro hřiechy. A což hvězdě praví, to též všemu lidu mluví. A najméně v den saudný skonánie učiní 110 nekajícím, kteříž mnoho slýchají a života nepolepšují. A die: »Pohnu ť tvým svícnem«. Sedm svícnuov jest sedm zboruov. Protož pohybuje svícnem, když hajbe lidem, že se budau búřiti vespolek proti sobě, rozdělena budeta dva proti třem a třie proti dvěma, takže budau se vrtkati u víře a rozliční rozličně 115 smýšleti budú a držeti. A to ť jest pohnutie, totiž rozdělenie a roz- trženie lidu, kteréžto sú rány těžké. Protož, chce-li (totiž svícen) v jednotě pevně státi, tehdy čiň pokánie hodné, jakož teď radí etc. Pokánie čiň 4tus O Mikuláši An- tiocenském Ale toto máš dobré, že v nenávisti máš skutky těch, kteří sú Mikulášovské roty etc. Z tohoto prvnieho viděnie Janova, v kterémžto Ježíš ukázal se jemu divně, mocně, hrozně i také dobrotívě, v němž rozkazuje jemu oznámiti lidu i nám, co se mu nelíbí, a rozkázal trestati 5 najprvé, že lásky prvnie nemají, kterážto najprvé a nade všecky věci má býti hledána, kterauž Buoh má milován býti a nade všecko a bližní jako sám člověk. A oznamuje hvězdě-pastýři, totiž kterému se uděluje daruov božích a skrz něho lidu, aby to opravil; a pakli by neopravil, ještě viece chce navštieviti. Ale tuto nynie se pokládá, aby jeho lid a jeho služebníci, své nedostatky poznajíce, nezaufali. Protož oznamuje jich dobré řka: »Ale toto máš dobré, že nenávidíš skutkuov Mikulášenské roty«. Čte se v Skutcích apoštolských VI°., kterak, když sú vy- volili VII jáhnuov, kteříž by přisluhovali stoluom, kteříž naplněni 15 10 104 Podle Jer. 3, 2 — 106 Podle Mat. 3, 8 a Luk. 3, 8 — 107 2. Sam. 12, 10 — 114 Podle Luk. 12, 52 14 Skutk. 6, 5
Strana 113
II. 113 38a1 byli Duchem svatým, aby věrně složenými věcmi vuobec poslu- hovali. Z kterýžto (!) počtu byl svatý Štěpán a jiný Mikuláš. O němž se pokládá v kniehách třetích in Ecclesiastica historia, že ten Mikuláš, kterýž také měl Ducha božieho, měl ženu pěknú 20 před svým obrácením. Tehdy někteří v cierkvi horšili se, že by přílišně miloval manželku; kterýž z toho trestán byl od apoštoluov. A on, pojav manželku, vece apoštoluom: »Aj, teď, hle, žena má, vezmi ji, kto chce!«, nemíně toho, aby jie měli zle požívati: »Ale kto chce, ten zpravuj ji«. Ale jiní, to slyšíce, zle sú ho vzali, tak 25 míníce, že, jako jiné věci měli obecné, že by tak on v uobec man- želku dal, aby jí, komuž by se líbilo, zle požíval. A tak jím svého bludu potvrzovali pravíce: »Však tento jest člověk veliký, plný Ducha božieho, kterýž svú manželku dal v uobec«, ač jest však on nikda tak nemínil. Ale ten blud dlúho netrval, ale skrz svaté 30 jest zkažen. Protož ta byla rota Mikulášská, kteříž pravili, že mají mieti obecné manželky. A z tohoto se ukazuje, kterak řeči svatých, prorokuov, apo-Řeči svatých zle berau štoluov zle od mnohých vzaty bývaly, jinak, než oni mienili, buďto k vymlúvaní smilstva, lakomstvie neb pýchy. Jako se to 35 stalo na tomto svatém, jménem Mikulášovi; jinak vzali jeho roz- um, kterýž takto rozuměl: »Vezmi ji, kto chce«, totiž na práci, péči a zpravovánie, »a vizte, že ť já o ni nestojím«. Mnohem viece nynie báti se máme, aby řeči Kristovy k jinému rozumu nebyly vykládány. Druhé z toho máme, že svatým mnoho připisovali, 40 čehož sú oni nikdá nedrželi. Jako tomuto svatému Mikulášovi připisovali, aby manželky byly k hřešení obecné. Bojme se tehdy, abychom svatým nepřipisovali, čehož připisovati nemáme, buďto k odpuštění hřiechuov, aneb rozdávaní odpustkuov. Protož již známe řeči této rozum: »Toto máš dobré« etc. 45 Píše pastýři, kterýž jest hvězdau a andělem nazván: »Že si v ne- návist vzal skutky Mikulášské roty«, totiž z té sekty, kteříž praví, že by ten jich blud pošel od Mikuláše svatého, kterýž by on tak v své řeči mienil, kterýž však nikdá jest tomu nechtěl, pravíce, že by jim bylo slušné manželek požívati v uobec. Ale k nám tato řeč jináče patří. Vizme, byli-li sú skutkové K nám toto jináč patři Mikulášské roty v této obci a již-li my máme je v nenávisti! Nebo die: »Toto máš dobré« etc. Všecka smilstva, cizoložstva jsú skut- Skutkové Mikulá- šenské roty Rota Mikulášen ská kterak po- vstála Zkažen blud řipisovali sva- tým mnoho 37b2 Historia ecclesi astica 50 17 kterýžto; patrně omyl m. kterýchžto — 18 Eusebii Pamphili Eccl. hist. l. III. c. XXIX (MG 20 c. 275—278). Čte se i u Bedy, Explanatio Apocalypsis, lib. I.(M L 93 c. 138/139). Jakoubek, Výklad.
II. 113 38a1 byli Duchem svatým, aby věrně složenými věcmi vuobec poslu- hovali. Z kterýžto (!) počtu byl svatý Štěpán a jiný Mikuláš. O němž se pokládá v kniehách třetích in Ecclesiastica historia, že ten Mikuláš, kterýž také měl Ducha božieho, měl ženu pěknú 20 před svým obrácením. Tehdy někteří v cierkvi horšili se, že by přílišně miloval manželku; kterýž z toho trestán byl od apoštoluov. A on, pojav manželku, vece apoštoluom: »Aj, teď, hle, žena má, vezmi ji, kto chce!«, nemíně toho, aby jie měli zle požívati: »Ale kto chce, ten zpravuj ji«. Ale jiní, to slyšíce, zle sú ho vzali, tak 25 míníce, že, jako jiné věci měli obecné, že by tak on v uobec man- želku dal, aby jí, komuž by se líbilo, zle požíval. A tak jím svého bludu potvrzovali pravíce: »Však tento jest člověk veliký, plný Ducha božieho, kterýž svú manželku dal v uobec«, ač jest však on nikda tak nemínil. Ale ten blud dlúho netrval, ale skrz svaté 30 jest zkažen. Protož ta byla rota Mikulášská, kteříž pravili, že mají mieti obecné manželky. A z tohoto se ukazuje, kterak řeči svatých, prorokuov, apo-Řeči svatých zle berau štoluov zle od mnohých vzaty bývaly, jinak, než oni mienili, buďto k vymlúvaní smilstva, lakomstvie neb pýchy. Jako se to 35 stalo na tomto svatém, jménem Mikulášovi; jinak vzali jeho roz- um, kterýž takto rozuměl: »Vezmi ji, kto chce«, totiž na práci, péči a zpravovánie, »a vizte, že ť já o ni nestojím«. Mnohem viece nynie báti se máme, aby řeči Kristovy k jinému rozumu nebyly vykládány. Druhé z toho máme, že svatým mnoho připisovali, 40 čehož sú oni nikdá nedrželi. Jako tomuto svatému Mikulášovi připisovali, aby manželky byly k hřešení obecné. Bojme se tehdy, abychom svatým nepřipisovali, čehož připisovati nemáme, buďto k odpuštění hřiechuov, aneb rozdávaní odpustkuov. Protož již známe řeči této rozum: »Toto máš dobré« etc. 45 Píše pastýři, kterýž jest hvězdau a andělem nazván: »Že si v ne- návist vzal skutky Mikulášské roty«, totiž z té sekty, kteříž praví, že by ten jich blud pošel od Mikuláše svatého, kterýž by on tak v své řeči mienil, kterýž však nikdá jest tomu nechtěl, pravíce, že by jim bylo slušné manželek požívati v uobec. Ale k nám tato řeč jináče patří. Vizme, byli-li sú skutkové K nám toto jináč patři Mikulášské roty v této obci a již-li my máme je v nenávisti! Nebo die: »Toto máš dobré« etc. Všecka smilstva, cizoložstva jsú skut- Skutkové Mikulá- šenské roty Rota Mikulášen ská kterak po- vstála Zkažen blud řipisovali sva- tým mnoho 37b2 Historia ecclesi astica 50 17 kterýžto; patrně omyl m. kterýchžto — 18 Eusebii Pamphili Eccl. hist. l. III. c. XXIX (MG 20 c. 275—278). Čte se i u Bedy, Explanatio Apocalypsis, lib. I.(M L 93 c. 138/139). Jakoubek, Výklad.
Strana 114
114 Kapitola kové Mikulášovské roty, kteříž zle požívati chtí dívek i manželek, kteřížto skutkem ukazují, jak jich vuobec zle požievají. Nebo v této obci hurevstvie právem městského řádu vymlúvali a za-55 stávali. A poněvadž na anjelu efezském nenávist těch skutkuov zchválil, z toho máme, že Kristu Ježíši budeme se líbiti, když skutkuov Mikulášencuov budeme nenáviděti, totiž frejuov, smil- stvie etc. Ačkoli lásky první nemáte, však že zlého tohoto nenávidíte, 60 se mnú se srovnáváte. Nebo i já toho nenávidím. Protož die Da- vid: »Kto milujete dobré, mějte v nenávisti zlé«. Nebo čím více v uobci rozmáhá se milovánie k Bohu, tiem viece se rozmáhá ne- návist ke zlému. Ale kteříž se nad zlým, kteréž vidie, smějí a ne- dbají tomu překážeti, znamenie ť jest, že takoví nemilují Boha, 65 ale křivdy vlastní osoby své pomstili by, ale boží křivdy netbají. A máme v nenávisti mieti i ty věci, kteréž předcházejí skutky Mikulášovských, jako sú lakota, zahálenie, opilstvie, dlauhé a pozdnie sedánie nočnie; nebo z těch věcí dychtie k skutkuom Mikulášenských. A netoliko to, ale duše Kristu usnúbená, když 70 Duše zle požívati člověk jie zle požívá, totiž když duše činí se obecnau, takže takový se od Boha odvracuje k milování zlajta, zbožie, to sú také skut- kové Mikulášenských, když duše připauští v se modly, falešná učenie a rozumy bludné. Taková duše již skutkuov následuje Mikulášovské roty; nebo spojenie žádného nenie Krista s Belialem 75 anebo světla s temnostmi. Každý zajisté hřiech jest skutek Miku- lášské roty; a takové všecko má v nenávisti býti, a tehdy se Pánu slíbíme v tom. Protož die apoštol 1. Korin. V°.: »Psal sem vám, abyšte se nespojovali s smilníky, abyšte jich ve zlém nepotvrzovali, aby také jiní od nich poškvrněni nebyli«. A protož v obci, kdež by chtěli vedlé vuole boží choditi, ne- mají zlé věci trpieny býti a pilně má opatrováno býti, kde kteří mládenci bydlejí. Ktož věda zlé mlčí, nepoví, netresce, nekazí, aučastník jest hřiecha jeho. Protož chválí je v dobrém, aby ta ctnost viece v nich rostla. Z této řeči dává se naučenie, kterak 85 mají trestáni býti zlí, že na ně má voláno býti, když, jsúce trestáni obvláštně, nechtí činiti opravy. A potom napomíná k pilnému poslúchaní, abychom, což Kristus oznamuje svými řečmi, to s bázní, s poctivostí a s pokorau v smyslu Ducha svatého přijali. Libiti se Kristu takto I tohoto nená- vidme Bludové Zlé nemá trpieno býti 80 38a2 Provolati zlé 62 Podle Ž. 97, 10 — 75 Podle 2. Kor. 6, 15 a 14 — 78 Podle 1. Kor. 5, 9
114 Kapitola kové Mikulášovské roty, kteříž zle požívati chtí dívek i manželek, kteřížto skutkem ukazují, jak jich vuobec zle požievají. Nebo v této obci hurevstvie právem městského řádu vymlúvali a za-55 stávali. A poněvadž na anjelu efezském nenávist těch skutkuov zchválil, z toho máme, že Kristu Ježíši budeme se líbiti, když skutkuov Mikulášencuov budeme nenáviděti, totiž frejuov, smil- stvie etc. Ačkoli lásky první nemáte, však že zlého tohoto nenávidíte, 60 se mnú se srovnáváte. Nebo i já toho nenávidím. Protož die Da- vid: »Kto milujete dobré, mějte v nenávisti zlé«. Nebo čím více v uobci rozmáhá se milovánie k Bohu, tiem viece se rozmáhá ne- návist ke zlému. Ale kteříž se nad zlým, kteréž vidie, smějí a ne- dbají tomu překážeti, znamenie ť jest, že takoví nemilují Boha, 65 ale křivdy vlastní osoby své pomstili by, ale boží křivdy netbají. A máme v nenávisti mieti i ty věci, kteréž předcházejí skutky Mikulášovských, jako sú lakota, zahálenie, opilstvie, dlauhé a pozdnie sedánie nočnie; nebo z těch věcí dychtie k skutkuom Mikulášenských. A netoliko to, ale duše Kristu usnúbená, když 70 Duše zle požívati člověk jie zle požívá, totiž když duše činí se obecnau, takže takový se od Boha odvracuje k milování zlajta, zbožie, to sú také skut- kové Mikulášenských, když duše připauští v se modly, falešná učenie a rozumy bludné. Taková duše již skutkuov následuje Mikulášovské roty; nebo spojenie žádného nenie Krista s Belialem 75 anebo světla s temnostmi. Každý zajisté hřiech jest skutek Miku- lášské roty; a takové všecko má v nenávisti býti, a tehdy se Pánu slíbíme v tom. Protož die apoštol 1. Korin. V°.: »Psal sem vám, abyšte se nespojovali s smilníky, abyšte jich ve zlém nepotvrzovali, aby také jiní od nich poškvrněni nebyli«. A protož v obci, kdež by chtěli vedlé vuole boží choditi, ne- mají zlé věci trpieny býti a pilně má opatrováno býti, kde kteří mládenci bydlejí. Ktož věda zlé mlčí, nepoví, netresce, nekazí, aučastník jest hřiecha jeho. Protož chválí je v dobrém, aby ta ctnost viece v nich rostla. Z této řeči dává se naučenie, kterak 85 mají trestáni býti zlí, že na ně má voláno býti, když, jsúce trestáni obvláštně, nechtí činiti opravy. A potom napomíná k pilnému poslúchaní, abychom, což Kristus oznamuje svými řečmi, to s bázní, s poctivostí a s pokorau v smyslu Ducha svatého přijali. Libiti se Kristu takto I tohoto nená- vidme Bludové Zlé nemá trpieno býti 80 38a2 Provolati zlé 62 Podle Ž. 97, 10 — 75 Podle 2. Kor. 6, 15 a 14 — 78 Podle 1. Kor. 5, 9
Strana 115
II. 115 A die: »Kto má uši k slyšení, slyš!« Nebo někteří uši mají, 90 a neslyšie, kteří sú tvrdého srdce. Izaiáš die (XLII.): »Kto slepý, jediné služebník muoj? A kto hluchý, jediné k komu posielám proroky?« Nebo die žalm CXIII.: »Uši mají, a nebudau slyšeti«. A v Eklesiastiku XXII.: »S tiem, ješto spie, rozmlauvá, ktož 95 bláznu vypravuje múdrost«. Ktož sú usnuli snem hřiecha, musí, aby hlasem velikým, jako byl nad Lazarem, probuzeni byli a aby Pán vnitř v duši zatrúbil. Protož die: »Kto má uši« vnitř, na člověku vnitřním, moc slyšenie a přijímanie řečí božských. Jako by řekl: »Ne každý ť má takového sluchu.« Protož napomínají se 38b1 100 lidé, aby slovo Páně s poctivostí, s bázní a s pokorau přijímali. Neb tuto nebo ve čteních svatých jako v podobenstvích die: »Kto má uši k sly(!)« etc. Co praví Duch svatý? Jako by řekl: »V těchto řečech všecko Duch svatý a celá Trojice blahoslavená, jenž jest Duch, mluví«. A jsú duchovnie věci. Protož musí mieti člověk 105 sluch duchovní. A die: »Co praví zboruom«. Prvé řekl: »Zboru efezskému a anjelu napiš«. Ale tuto praví: »Zboruom«, totiž všem křesťanuom do skonánie světa, a netoliko těm v Efezu. »Tomu, jenž přemuož«, totiž v boji Páně, »dám jiesti z dřeva 110 života«. Když tresce ze zlého a chválí v dobrém své věrné Pán, že proti hřiechóm bojují, z toho chce tomuto dobrému, že »Tomu, ktož přemuož« etc. Dotýká boje velikého. Nebo nenie toliko boje proti vidědlným nepřáteluom, ale proti všem dábluom, tělu našemu a světu, totiž proti lidem světským s během světským. Protož 115 všickni mají býti hotovi k boji proti tělu, abychom žádosti a líbosti těla mrtvili; neb jest těžký nepřítel, ke všemu zlému nakloněný. Efezským VI.: »Nenie nám boje (totiž prvotně) toliko proti tělu a krvi, ale proti duchóm nešle (!)» etc. Najprvé však hnutie těla mají přemožena býti a potom bojovati proti světu, jednak proti 120 odpornostem, jednak proti štěstí, proti dábluom, kteřížto šípy ohnivými nás střielejí. A proti tomu všemu jest potřebí štítu viery. Viery potřebí Jakož die apoštol: »Stuojte, podpásaná majiece bedra« etc., »hotovi jsúce ke čtení pokoje«. To čtenie svaté plníce, vyznávajíce, »vezměte štít viery«, vieru velikú majíce. Nebo die sv. Jan: »Toto ť jest 125 vítězstvie, kteréž přemáhá svět, viera vaše«. Čím větší viera, tiem lépe nepřátely přemáhali bychme. »A meč Ducha, jenž jest slovo Vnitřnie uši Tělo nepřítel těžký Sen škodlivý Boj veliký Úši ne všickni maji 91 Podle Iz. 42, 19 — 93 Spr. podle Ž. 115, 6 — 94 Eccli 22, 11 — 96 Jan 11, 43 — 117 Efez. 6, 12 — 122 Podle Efez. 6, 14 a 15 — 123 Podle Efez. 6, 16 — 124 1. Jan 5, 4 — 126 Efez. 6, 17 8 *)
II. 115 A die: »Kto má uši k slyšení, slyš!« Nebo někteří uši mají, 90 a neslyšie, kteří sú tvrdého srdce. Izaiáš die (XLII.): »Kto slepý, jediné služebník muoj? A kto hluchý, jediné k komu posielám proroky?« Nebo die žalm CXIII.: »Uši mají, a nebudau slyšeti«. A v Eklesiastiku XXII.: »S tiem, ješto spie, rozmlauvá, ktož 95 bláznu vypravuje múdrost«. Ktož sú usnuli snem hřiecha, musí, aby hlasem velikým, jako byl nad Lazarem, probuzeni byli a aby Pán vnitř v duši zatrúbil. Protož die: »Kto má uši« vnitř, na člověku vnitřním, moc slyšenie a přijímanie řečí božských. Jako by řekl: »Ne každý ť má takového sluchu.« Protož napomínají se 38b1 100 lidé, aby slovo Páně s poctivostí, s bázní a s pokorau přijímali. Neb tuto nebo ve čteních svatých jako v podobenstvích die: »Kto má uši k sly(!)« etc. Co praví Duch svatý? Jako by řekl: »V těchto řečech všecko Duch svatý a celá Trojice blahoslavená, jenž jest Duch, mluví«. A jsú duchovnie věci. Protož musí mieti člověk 105 sluch duchovní. A die: »Co praví zboruom«. Prvé řekl: »Zboru efezskému a anjelu napiš«. Ale tuto praví: »Zboruom«, totiž všem křesťanuom do skonánie světa, a netoliko těm v Efezu. »Tomu, jenž přemuož«, totiž v boji Páně, »dám jiesti z dřeva 110 života«. Když tresce ze zlého a chválí v dobrém své věrné Pán, že proti hřiechóm bojují, z toho chce tomuto dobrému, že »Tomu, ktož přemuož« etc. Dotýká boje velikého. Nebo nenie toliko boje proti vidědlným nepřáteluom, ale proti všem dábluom, tělu našemu a světu, totiž proti lidem světským s během světským. Protož 115 všickni mají býti hotovi k boji proti tělu, abychom žádosti a líbosti těla mrtvili; neb jest těžký nepřítel, ke všemu zlému nakloněný. Efezským VI.: »Nenie nám boje (totiž prvotně) toliko proti tělu a krvi, ale proti duchóm nešle (!)» etc. Najprvé však hnutie těla mají přemožena býti a potom bojovati proti světu, jednak proti 120 odpornostem, jednak proti štěstí, proti dábluom, kteřížto šípy ohnivými nás střielejí. A proti tomu všemu jest potřebí štítu viery. Viery potřebí Jakož die apoštol: »Stuojte, podpásaná majiece bedra« etc., »hotovi jsúce ke čtení pokoje«. To čtenie svaté plníce, vyznávajíce, »vezměte štít viery«, vieru velikú majíce. Nebo die sv. Jan: »Toto ť jest 125 vítězstvie, kteréž přemáhá svět, viera vaše«. Čím větší viera, tiem lépe nepřátely přemáhali bychme. »A meč Ducha, jenž jest slovo Vnitřnie uši Tělo nepřítel těžký Sen škodlivý Boj veliký Úši ne všickni maji 91 Podle Iz. 42, 19 — 93 Spr. podle Ž. 115, 6 — 94 Eccli 22, 11 — 96 Jan 11, 43 — 117 Efez. 6, 12 — 122 Podle Efez. 6, 14 a 15 — 123 Podle Efez. 6, 16 — 124 1. Jan 5, 4 — 126 Efez. 6, 17 8 *)
Strana 116
116 Kapitola Meč Gedeonuov božie«. Tento ť jest meč Gedeonuov, přijímanie krve Páně z kalicha, kterýmž nepřátelé bývají poraženi. A potom die: »Modléce se«. Nebo oděnie sú slzy, pláč a častá modlitba, kteraužto viece pře- 38b2 máhati máme nežli oděním bojovným. Protož tomu, jenž přemuož 130 hřiechy, žádosti, pýchu, hněv, lakotu, svět, nebojí se podstúpiti chudoby, ďábla i jeho aukladuov, »tomu, jenž svítězí, dám jiesti« etc. Dřevo života jesti ť on, Kristus. V Zjevenie v poslední kapitole viděl potok, an teče, a uprostřed potoka dřevo života, na němž jest dvanáctero ovoce. Protož, kteří přemáhají, hodni sú jiesti 135 Krista, okusiti jeho těla a krve; kteří statečněji hřiechy přemáhají, lépe okušují. A bojovníky své zaslibuje nakrmiti, takže zde na světě dá jim stav ten, že hojně těla Kristova okušovati budau, rado- vati se budau a veseliti po vítězstvie hřiechuov, světa a těla, a dá utěšenie svědomie jako rajskau rozkoš. A že sme nepřemohli těla 140 náhlosti, prchlivosti, světa a dábla, protož nejsme hodni hojně okušovati, ale dává nám skrovně jako lékařstvie koštovati; ale když se obrátíme jako malíčcí, dá divných okusiti daruov, když však prvé tyto světské rozkoše vám otejmu, kteréž vás zklamávají, a když prvé plakati budete na hřiechy. Nebo ty setrau jako slzy 145 lidské hřiechy. Obracenie úží- tečné Toto přemoci Dřevo života Kristus Sermo 5tus Smyrnenský anděl Zámutky trpěti musi volení A andělu sboru smyrnenského napiš. Smyrna město jest, v němž věrní byli, kteříž slovú cierkev. A netoliko jim, ale všem křesťanuom se mluví. Nebo na konci praví tuto: »Duch oznamuje zboruom«. A mluví jako anjelovi smyrnenskému jed- nomu, a potom jako mnohým, když die: »Dábel vsází některé z vás do žaláře«. Oznamuje se, že mluví těm, kteří sú spojeni a mají jednotu Ducha svatého. A což jednomu mluví, všem mluví. A píše potěšitedlné věci v protivenstvích a nedotýká tuto nedostatkuov a nelibých věcí Bohu, ale toliko dobré zchvaluje. Nebo anděl ten, ta hvězda, s lidem byli sú osvíceni a spolu l zá- mutky trpěli a měli proti sobě židy a pohany v tom městě, takže křičeli proti nim: »Chtie všecka práva naše zbořiti, všeliký zákon náš«. A protož sú trpěli auzkosti. Jemuž Pán rozkázal psáti; a netoliko jim, ale všem potomním, kteříž též obrátíce se takové věci trpěti budau. 5 10 39a1 15 128 Efez. 6, 18 — 133 Zj. 22, 1 a 2 3 Zj. 2, 29 — 5 Zj. 2, 10
116 Kapitola Meč Gedeonuov božie«. Tento ť jest meč Gedeonuov, přijímanie krve Páně z kalicha, kterýmž nepřátelé bývají poraženi. A potom die: »Modléce se«. Nebo oděnie sú slzy, pláč a častá modlitba, kteraužto viece pře- 38b2 máhati máme nežli oděním bojovným. Protož tomu, jenž přemuož 130 hřiechy, žádosti, pýchu, hněv, lakotu, svět, nebojí se podstúpiti chudoby, ďábla i jeho aukladuov, »tomu, jenž svítězí, dám jiesti« etc. Dřevo života jesti ť on, Kristus. V Zjevenie v poslední kapitole viděl potok, an teče, a uprostřed potoka dřevo života, na němž jest dvanáctero ovoce. Protož, kteří přemáhají, hodni sú jiesti 135 Krista, okusiti jeho těla a krve; kteří statečněji hřiechy přemáhají, lépe okušují. A bojovníky své zaslibuje nakrmiti, takže zde na světě dá jim stav ten, že hojně těla Kristova okušovati budau, rado- vati se budau a veseliti po vítězstvie hřiechuov, světa a těla, a dá utěšenie svědomie jako rajskau rozkoš. A že sme nepřemohli těla 140 náhlosti, prchlivosti, světa a dábla, protož nejsme hodni hojně okušovati, ale dává nám skrovně jako lékařstvie koštovati; ale když se obrátíme jako malíčcí, dá divných okusiti daruov, když však prvé tyto světské rozkoše vám otejmu, kteréž vás zklamávají, a když prvé plakati budete na hřiechy. Nebo ty setrau jako slzy 145 lidské hřiechy. Obracenie úží- tečné Toto přemoci Dřevo života Kristus Sermo 5tus Smyrnenský anděl Zámutky trpěti musi volení A andělu sboru smyrnenského napiš. Smyrna město jest, v němž věrní byli, kteříž slovú cierkev. A netoliko jim, ale všem křesťanuom se mluví. Nebo na konci praví tuto: »Duch oznamuje zboruom«. A mluví jako anjelovi smyrnenskému jed- nomu, a potom jako mnohým, když die: »Dábel vsází některé z vás do žaláře«. Oznamuje se, že mluví těm, kteří sú spojeni a mají jednotu Ducha svatého. A což jednomu mluví, všem mluví. A píše potěšitedlné věci v protivenstvích a nedotýká tuto nedostatkuov a nelibých věcí Bohu, ale toliko dobré zchvaluje. Nebo anděl ten, ta hvězda, s lidem byli sú osvíceni a spolu l zá- mutky trpěli a měli proti sobě židy a pohany v tom městě, takže křičeli proti nim: »Chtie všecka práva naše zbořiti, všeliký zákon náš«. A protož sú trpěli auzkosti. Jemuž Pán rozkázal psáti; a netoliko jim, ale všem potomním, kteříž též obrátíce se takové věci trpěti budau. 5 10 39a1 15 128 Efez. 6, 18 — 133 Zj. 22, 1 a 2 3 Zj. 2, 29 — 5 Zj. 2, 10
Strana 117
II. 117 39а2 A die Janovi, věrnému písaři: »Napiš«. A komu? Že andělu smyrnenskému toho města. A od koho? Že, praví, »první i poslední«, to jest od Krista Ježíše. Prvé zboru efezskému se jmenoval řka: »Kterýž drží hvězd v pravici své sedm«; tuto se již jináč vypisuje, 20 když die: »Kterýž sem první a poslední», aby nám známo bylo, že, což se jest dálo v cierkvi prvotní, týmž duchem zpravováni budú věrní v cierkvi poslední, též světlo dá jim, jednostajné naučenie. A skrz tyto věci věrní napomínají se, aby bázeň a poctivost měli ku Pánu. Jako mluví skrz Malachiáše: »Poněvadž sem já Pán, 25 kdež jest bázeň má« etc.? A tresce Duch boží člověka, že nemá trpělivosti, pokory, lásky, viery, naděje. »A kterýž byl umřel«. Též píše jiným, zvláště kteříž pokánie činí a ku Pánu se obracují, osvěcují se a pravdu poznávají, aby v zámutcích postavení nebáli se také umřieti pro něho, kterýž 30 za nás umřel jest. Když die, že jest umřel, napomíná Duch boží k veliké vděčnosti, abychom byli vděčni z jeho daruov. »A jsem živ« divně životem oslaveným, k kterémužto i vy životu táhnúti se máte a chvátati. A protož ten oznamuje: »Kterýž jest první i poslední a kterýž byl umřel a již jest živ«. Smyrna pak vykládá se píseň aneb jako mirra. A vyznamenává věrné, kteříž, v zámutcích jsúce postaveni, tehdy ku Pánu obrátivše se, mají a slyšie o sobě rauhanie, o nichž písničky skládají k jich zahanbení, a z toho sami se radují, v zámutcích jako píseň zpie- vajíce. A ti zámutkové sú jim jako mirra, kteráž zachovává 40 tělo od porušení, na znamenie, že věrní skrz zámutky zdrhují se od hřiechuov a stojí v bázni Páně a zdržují se od světa, od lakoty a života rozkošného, a tak zámutky zachováni bývají od porušenie hřiecha. A protož takový lid věrný slove Smyrna; jemuž Pán rozkazuje teď psáti, kteříž všeho zbytečného utiekají. A die: »Vím zámutky tvé«. Ačkoli se zdá světu, že by tě Buoh Vie Pán o zámut- cích opustil, a srdcím nevěrných zdá se, že by na tě nedbal, ale »Viem ť, vidím«. Ješto, kdybych viděl, že je tobě úžitečno tvé nepřátely odjíti a tě z zámutkuov vysvoboditi, mohl bych. Ale viem, totiž zchvaluji tvé zámutky, kteříž mně se líbie. A vím, co vašeho jest Darové boží zá- 50 dobrého, protož dávám ť dary zarmúcení. Jako die David: »Mnozí mutkové zámutkové spravedlivých, a ze všech těch vysvobodí je Pán«. A protož Pán k srdci mluví, že vidí a patří na zámutky naše. »A chu- Chudoba úžitečná Smyrna Zámutkové úži- teční 35 45 Bázeň 19 Zj. 2, 1 — 24 Malach. 1, 6 — 35 Srovnej Jeronymovu etymologii (Liber de nominibus hebraicis, ML 23 c. 857/8): Smyrnae cantico eorum. — 50 Podle Ž. 34, 20
II. 117 39а2 A die Janovi, věrnému písaři: »Napiš«. A komu? Že andělu smyrnenskému toho města. A od koho? Že, praví, »první i poslední«, to jest od Krista Ježíše. Prvé zboru efezskému se jmenoval řka: »Kterýž drží hvězd v pravici své sedm«; tuto se již jináč vypisuje, 20 když die: »Kterýž sem první a poslední», aby nám známo bylo, že, což se jest dálo v cierkvi prvotní, týmž duchem zpravováni budú věrní v cierkvi poslední, též světlo dá jim, jednostajné naučenie. A skrz tyto věci věrní napomínají se, aby bázeň a poctivost měli ku Pánu. Jako mluví skrz Malachiáše: »Poněvadž sem já Pán, 25 kdež jest bázeň má« etc.? A tresce Duch boží člověka, že nemá trpělivosti, pokory, lásky, viery, naděje. »A kterýž byl umřel«. Též píše jiným, zvláště kteříž pokánie činí a ku Pánu se obracují, osvěcují se a pravdu poznávají, aby v zámutcích postavení nebáli se také umřieti pro něho, kterýž 30 za nás umřel jest. Když die, že jest umřel, napomíná Duch boží k veliké vděčnosti, abychom byli vděčni z jeho daruov. »A jsem živ« divně životem oslaveným, k kterémužto i vy životu táhnúti se máte a chvátati. A protož ten oznamuje: »Kterýž jest první i poslední a kterýž byl umřel a již jest živ«. Smyrna pak vykládá se píseň aneb jako mirra. A vyznamenává věrné, kteříž, v zámutcích jsúce postaveni, tehdy ku Pánu obrátivše se, mají a slyšie o sobě rauhanie, o nichž písničky skládají k jich zahanbení, a z toho sami se radují, v zámutcích jako píseň zpie- vajíce. A ti zámutkové sú jim jako mirra, kteráž zachovává 40 tělo od porušení, na znamenie, že věrní skrz zámutky zdrhují se od hřiechuov a stojí v bázni Páně a zdržují se od světa, od lakoty a života rozkošného, a tak zámutky zachováni bývají od porušenie hřiecha. A protož takový lid věrný slove Smyrna; jemuž Pán rozkazuje teď psáti, kteříž všeho zbytečného utiekají. A die: »Vím zámutky tvé«. Ačkoli se zdá světu, že by tě Buoh Vie Pán o zámut- cích opustil, a srdcím nevěrných zdá se, že by na tě nedbal, ale »Viem ť, vidím«. Ješto, kdybych viděl, že je tobě úžitečno tvé nepřátely odjíti a tě z zámutkuov vysvoboditi, mohl bych. Ale viem, totiž zchvaluji tvé zámutky, kteříž mně se líbie. A vím, co vašeho jest Darové boží zá- 50 dobrého, protož dávám ť dary zarmúcení. Jako die David: »Mnozí mutkové zámutkové spravedlivých, a ze všech těch vysvobodí je Pán«. A protož Pán k srdci mluví, že vidí a patří na zámutky naše. »A chu- Chudoba úžitečná Smyrna Zámutkové úži- teční 35 45 Bázeň 19 Zj. 2, 1 — 24 Malach. 1, 6 — 35 Srovnej Jeronymovu etymologii (Liber de nominibus hebraicis, ML 23 c. 857/8): Smyrnae cantico eorum. — 50 Podle Ž. 34, 20
Strana 118
118 Kapitola Bohatstvie dobré dává Pán Rauhanie trpěti musí dobu tvú«, kterauž na tě dopauštím. Nebo častokrát lidé z svých žádostí neopustili by zbožie a platuov, ale sám skrz zámutky odjímá od nich platy a jich chudobu vidí. Nebo, kdyby znal, že jest 55 jim tak lépe, nechal by lidem zbožie; ale že bývá ku překážce, k němuž se člověk vydává zevnitř, protož Pán odjímá takové věci a na takové chudé patří. Ačkoli sprvu chudoba se nelíbí jim, ale potom sobě zalíbí v ní; neb sau dědicové královstvie nebeského, jakož die Kristus: »Blahoslavení chudí duchem, neb jich jest 60 krá(!)« etc. Protož tiem i Pavel najprvé k víře jest připuzen. Nebo, které Pán miluje, ty tresce. A die k Židóm: »Jestliže ste kromě kázně, nejste synové božie, ale synové hněvu«. Protož přijímajme kázeň Páně, ač se pak i nelíbí nám. Zná tehdy chudobu. Jako anděl tento chudý byl a v zámutcích 65 39b! Kněžstvo bohaté položený. Ale kněžstvo nynějšie nebylo v takové chudobě. Nebo již sám Buoh přikládá ruku, kněžstvo ochuzuje. A dnes na těch, kteříž zbožím potupují, líbí se Bohu. Třetie, že proti cti světa posměchy trpíš. To také Pánu Bohu líbilo se. A tak proti rozkoši těla dopustil zámutek, proti bohatství 70 a lakomství chudobu, proti vzácnosti světa rauhanie, kteréžto věci Bohu se líbie, že je snášejí, ačkoli se nelíbí Bohu na těch, kteříž to činí. A přidává čtvrté: »Že si bohatý«. Připojuje chudobě bohat- stvie, totiž duše. Ačkoli prvé na duši byl chudý a zevnitř bohatý, ale již Pán Buoh, odjímaje bohatstvie tělesné, dává bohatstvie duše, 75 totiž že jest synem božím, dary Ducha svatého má, dědicem jest královstvie nebeského. Bohatstvie zevnitřnie dává pohanuom a najvětším svým nepřáteluom; ale bohatstvie duše, své světlo, svú pravdu toliko svým synuom. »A rauhanie trpieš od těch, kteří praví, že sau Židé« etc. 80 Skrz něž křesťané se vyznamenávají. Neb duchovní mají býti Židé, poněvadž se vykládá jako vyznávající, takže srdcem, usty i skutkem mají vieru a Krista vyznávati. »Nebo ne ten jest pravý Žid, který jest zjevně Židem, ale který v skrytě« etc. (K Říma. II.) Protož oznamuje svým, že rauhanie trpí od těch, kteříž praví o sobě, že by 85 křesťané praví byli, kteříž praví, že stránky Kristovy se přídržie, kteříž pravdu usty vyznávají. Nynie pak od těch, ješto sú domácie, najvětšie vycházejí žaloby, utrhánie a rauhanie, kteréžto pokolenie jest, ješto praví, že výborně pravdu oni vyznávají, kteříž praví, Trestánie úži- tečné Domácí 60 Mat. 5, 3 — 62 Přísl. 3, 12 — Podle Žid. 12, 8 — 83 Podle Řím. 2, 28 a 29
118 Kapitola Bohatstvie dobré dává Pán Rauhanie trpěti musí dobu tvú«, kterauž na tě dopauštím. Nebo častokrát lidé z svých žádostí neopustili by zbožie a platuov, ale sám skrz zámutky odjímá od nich platy a jich chudobu vidí. Nebo, kdyby znal, že jest 55 jim tak lépe, nechal by lidem zbožie; ale že bývá ku překážce, k němuž se člověk vydává zevnitř, protož Pán odjímá takové věci a na takové chudé patří. Ačkoli sprvu chudoba se nelíbí jim, ale potom sobě zalíbí v ní; neb sau dědicové královstvie nebeského, jakož die Kristus: »Blahoslavení chudí duchem, neb jich jest 60 krá(!)« etc. Protož tiem i Pavel najprvé k víře jest připuzen. Nebo, které Pán miluje, ty tresce. A die k Židóm: »Jestliže ste kromě kázně, nejste synové božie, ale synové hněvu«. Protož přijímajme kázeň Páně, ač se pak i nelíbí nám. Zná tehdy chudobu. Jako anděl tento chudý byl a v zámutcích 65 39b! Kněžstvo bohaté položený. Ale kněžstvo nynějšie nebylo v takové chudobě. Nebo již sám Buoh přikládá ruku, kněžstvo ochuzuje. A dnes na těch, kteříž zbožím potupují, líbí se Bohu. Třetie, že proti cti světa posměchy trpíš. To také Pánu Bohu líbilo se. A tak proti rozkoši těla dopustil zámutek, proti bohatství 70 a lakomství chudobu, proti vzácnosti světa rauhanie, kteréžto věci Bohu se líbie, že je snášejí, ačkoli se nelíbí Bohu na těch, kteříž to činí. A přidává čtvrté: »Že si bohatý«. Připojuje chudobě bohat- stvie, totiž duše. Ačkoli prvé na duši byl chudý a zevnitř bohatý, ale již Pán Buoh, odjímaje bohatstvie tělesné, dává bohatstvie duše, 75 totiž že jest synem božím, dary Ducha svatého má, dědicem jest královstvie nebeského. Bohatstvie zevnitřnie dává pohanuom a najvětším svým nepřáteluom; ale bohatstvie duše, své světlo, svú pravdu toliko svým synuom. »A rauhanie trpieš od těch, kteří praví, že sau Židé« etc. 80 Skrz něž křesťané se vyznamenávají. Neb duchovní mají býti Židé, poněvadž se vykládá jako vyznávající, takže srdcem, usty i skutkem mají vieru a Krista vyznávati. »Nebo ne ten jest pravý Žid, který jest zjevně Židem, ale který v skrytě« etc. (K Říma. II.) Protož oznamuje svým, že rauhanie trpí od těch, kteříž praví o sobě, že by 85 křesťané praví byli, kteříž praví, že stránky Kristovy se přídržie, kteříž pravdu usty vyznávají. Nynie pak od těch, ješto sú domácie, najvětšie vycházejí žaloby, utrhánie a rauhanie, kteréžto pokolenie jest, ješto praví, že výborně pravdu oni vyznávají, kteříž praví, Trestánie úži- tečné Domácí 60 Mat. 5, 3 — 62 Přísl. 3, 12 — Podle Žid. 12, 8 — 83 Podle Řím. 2, 28 a 29
Strana 119
II. 119 40a1 90 že znají Boha, ale skutky zapierají, kteříž mimo jiné praví se znáti Boha. A poněvadž tyto věci byly sú v prvotní cierkvi, v posledních Zamúcenie pak časech budau zarmúcenie taková, jakováž sú nebyla od po- čátku. I vypisuje je řka: »Ale jsú zbor dábluov«. Nebo nejsú v jed- 95 notě pravé viery, ale vynikají sami z jednoty viery a jiné také odtahují, kteřížto pod bleskem šatanovým jiné zklamávají. A potom posiluje řka: »Nebojž se toho ničehéhož« etc., všech zámutkuov, rauhanie, hněvuov, sváruov etc. Jako ve čtení mluví: »Nebojte se těch, kteří zabíjejí tělo« etc. A prorokuje jim pěkné věci řka: »Aj, 100 má ť vsázeti dábel některé z vás do žaláře, abyšte byli pokúšeni«. Z toho známo jest, že mnohým píše, kteříž sú jedno u vieře. »Vsázeti má do žaláře«, totiž z mého dopuštěnie dábel ponukne svých vězenie věrných auduov, aby věrní byli zjímáni, zhubeni a zmordováni. Jako tohoto léta mnozí sú zmordováni a do žalářuov vsázeni etc. Šatan také 105 zbuzuje k smilství a k frejuom a k marné chlaubě a v hřiechy jako do žaláře. A mnozí věrní také spravedlivým božím saudem dáni budau v zarmúcenie, v auzkosti jako do žaláře. »Za deset dní«. Jsau duchovnie věci v počtu tom zavřieny. Někteří praví: »Skrz deset vyznamenává se čas ten, v němž na- 110 vštěvuje Pán srdce svých věrných, je osvěcuje jako ve dne, když Páně přikázanie desatero a tak všecken zákon naplnie. A tehdy šatan zbauří srdce svých, aby se jim protivili a jich nenáviděli.« A dopoviedá: »Budiž věrný až do smrti«, totiž aby setrval do konce v zámutcích a v auzkostech. Mluví církvi, aby jemu byla 115 věrná, když dá Pán své dary. A pokládá odplatu po setrvání: »A dám ť já tobě korunu života«, totiž odplatu. Jako i napřed řekl: »Dám jiesti z dřeva života« budaucieho u vlasti. A to také tuto se oznamuje: »Kto má uši k slyšení, slyš!«, totiž moc duše zpuosobnú k slyšení, kterýmž mluví Duch vnitř v duši. A zanechal i tuto ne- 120 dostatkuov a hřiechuov a posilňuje v dobrém. Nebo Duch boží v některých řečech zanechává trestánie z hřiechuov a posilňuje k setrvání a k snášení v protivných věcech, takže Duch vnitř v srdce mluví, aby se zpuosobili k trpělivosti. A die: »Co Duch praví zboruom«, totiž věrným: »Kto pře- 125 muože« zámutky a auzkosti, nevěru, pýchu, hněv, lakotu, marnú chlaubu a pokrytstvie et sic de aliis, »nebude uražen od smrti druhé«, totiž budaucie v pekle, rozuměj smrti duše, ale samau Zbor šatanuov Deset dni Setrvati v proti- venství Uši 39b2 Toto přemoci Smrt druhá 98 Luk. 12, 4 — 117 Zj. 2, 7
II. 119 40a1 90 že znají Boha, ale skutky zapierají, kteříž mimo jiné praví se znáti Boha. A poněvadž tyto věci byly sú v prvotní cierkvi, v posledních Zamúcenie pak časech budau zarmúcenie taková, jakováž sú nebyla od po- čátku. I vypisuje je řka: »Ale jsú zbor dábluov«. Nebo nejsú v jed- 95 notě pravé viery, ale vynikají sami z jednoty viery a jiné také odtahují, kteřížto pod bleskem šatanovým jiné zklamávají. A potom posiluje řka: »Nebojž se toho ničehéhož« etc., všech zámutkuov, rauhanie, hněvuov, sváruov etc. Jako ve čtení mluví: »Nebojte se těch, kteří zabíjejí tělo« etc. A prorokuje jim pěkné věci řka: »Aj, 100 má ť vsázeti dábel některé z vás do žaláře, abyšte byli pokúšeni«. Z toho známo jest, že mnohým píše, kteříž sú jedno u vieře. »Vsázeti má do žaláře«, totiž z mého dopuštěnie dábel ponukne svých vězenie věrných auduov, aby věrní byli zjímáni, zhubeni a zmordováni. Jako tohoto léta mnozí sú zmordováni a do žalářuov vsázeni etc. Šatan také 105 zbuzuje k smilství a k frejuom a k marné chlaubě a v hřiechy jako do žaláře. A mnozí věrní také spravedlivým božím saudem dáni budau v zarmúcenie, v auzkosti jako do žaláře. »Za deset dní«. Jsau duchovnie věci v počtu tom zavřieny. Někteří praví: »Skrz deset vyznamenává se čas ten, v němž na- 110 vštěvuje Pán srdce svých věrných, je osvěcuje jako ve dne, když Páně přikázanie desatero a tak všecken zákon naplnie. A tehdy šatan zbauří srdce svých, aby se jim protivili a jich nenáviděli.« A dopoviedá: »Budiž věrný až do smrti«, totiž aby setrval do konce v zámutcích a v auzkostech. Mluví církvi, aby jemu byla 115 věrná, když dá Pán své dary. A pokládá odplatu po setrvání: »A dám ť já tobě korunu života«, totiž odplatu. Jako i napřed řekl: »Dám jiesti z dřeva života« budaucieho u vlasti. A to také tuto se oznamuje: »Kto má uši k slyšení, slyš!«, totiž moc duše zpuosobnú k slyšení, kterýmž mluví Duch vnitř v duši. A zanechal i tuto ne- 120 dostatkuov a hřiechuov a posilňuje v dobrém. Nebo Duch boží v některých řečech zanechává trestánie z hřiechuov a posilňuje k setrvání a k snášení v protivných věcech, takže Duch vnitř v srdce mluví, aby se zpuosobili k trpělivosti. A die: »Co Duch praví zboruom«, totiž věrným: »Kto pře- 125 muože« zámutky a auzkosti, nevěru, pýchu, hněv, lakotu, marnú chlaubu a pokrytstvie et sic de aliis, »nebude uražen od smrti druhé«, totiž budaucie v pekle, rozuměj smrti duše, ale samau Zbor šatanuov Deset dni Setrvati v proti- venství Uši 39b2 Toto přemoci Smrt druhá 98 Luk. 12, 4 — 117 Zj. 2, 7
Strana 120
120 Kapitola toliko smrtí těla obecnú, totiž umře, kterážto jest obecná smrt všem, dobrým i zlým. Ale druhá předvěděných a zatracencuov v pekle dotýká etc. Sermo 6'us Rozdělenie dobré Zlé rozdělenie A andělu zboru pargamského(!) napiš: Totoť praví ten, kterýž má meč etc. Z viděnie Janova Pán všeho světa oznamuje nám: »Co Duch praví zboruom«, v této řeči napomínaje, abychom, což mu se nelíbí, opravili. A die: »Andělovi«. Někteří andělé sú dobří a lepší, kteříž pro svatost života nejsú hodni trestánie znamenitého, jako anděl smyrnenský druhý. Ale jiní sú andělové dobří, zprávcové obcí, nětco dobrého do sebe majíce a nětco zlého, jako první, efezský, a tento třetí, pergamský. A najviece Písmo volá k zprávcuom. Nebo, co se zlého děje v lidu, od zprávcuov počet požádán bude a jim se přičítá. A najprvé 10 dotýká, kterak jeho vyvolení sú v velikých nebezpečenstvích a v auzkostech. A to se míní skrz to, jenž slove Pergamus. Nebo Pergamus vykládá se rozdělenie rohuov. Neb v tom cierkev jest nebezpečná zde, že má rozdělenie rohuov, totiž mocí neb duosto- jenství, buďto světských aneb duchovních. Některé ť rozdělenie 15 bývá dobré, totiž královstvie Kristova od královstvie Anti- kristova, kteréžto rozdělenie dobrým jest k spasení, aby vědomě s žáldným zlým neměli obecenstvie. A druhé jest rozdělenie věrných. 40a2 Ale v tom rozdělení pro to ještě jest jeho cierkev. Nebo všecka církev od počátku apoštoluov jest podobná tělu lidskému. Jakož Jan 20 viděl ji podobnú Synu člověka, takže najposlednější světí jako nohy stojie v peci ohnivé. A ty nohy a jich prstové sú rozděleni. Protož jest rozdělenie dobré, totiž od Antikrista, ale druhé zlé; nebo, kteří se mají za stránku boží, ještě sú rozděleni. A takový lid slove pergamský, totiž že sú v sobě rozdělení; 25 a sú jako nohy na ruozno rozdělené a na jedné noze ještě prstové sú rozdělení. Neb sú světští proti duchovním a mužie proti ženám. A protož, co tuto píše, nás dotýká. »Kto má uši, slyš!« Duchovních poslauchaj! A die andělovi, totiž stavu duchovnímu, kteříž sú zprávcové 30 zboru pergamského, kteříž tak v sobě sú rozděleni: »Toto praví ten, který má meč s obú stranú ostrý«. Prvniemu zboru když psal, jinak se vypisoval, a jinak druhému, a již teď, třetiemu zboru píše, 5 Anděl pergamský Meč ostrý 13 Srovnej Jeronyma (Liber de nominibus hebraicis, ML 23, c. 857/8): Pergamo dividenti cornua eorum vel dissecanti vallem. — 21 Zj. 1, 13 n.
120 Kapitola toliko smrtí těla obecnú, totiž umře, kterážto jest obecná smrt všem, dobrým i zlým. Ale druhá předvěděných a zatracencuov v pekle dotýká etc. Sermo 6'us Rozdělenie dobré Zlé rozdělenie A andělu zboru pargamského(!) napiš: Totoť praví ten, kterýž má meč etc. Z viděnie Janova Pán všeho světa oznamuje nám: »Co Duch praví zboruom«, v této řeči napomínaje, abychom, což mu se nelíbí, opravili. A die: »Andělovi«. Někteří andělé sú dobří a lepší, kteříž pro svatost života nejsú hodni trestánie znamenitého, jako anděl smyrnenský druhý. Ale jiní sú andělové dobří, zprávcové obcí, nětco dobrého do sebe majíce a nětco zlého, jako první, efezský, a tento třetí, pergamský. A najviece Písmo volá k zprávcuom. Nebo, co se zlého děje v lidu, od zprávcuov počet požádán bude a jim se přičítá. A najprvé 10 dotýká, kterak jeho vyvolení sú v velikých nebezpečenstvích a v auzkostech. A to se míní skrz to, jenž slove Pergamus. Nebo Pergamus vykládá se rozdělenie rohuov. Neb v tom cierkev jest nebezpečná zde, že má rozdělenie rohuov, totiž mocí neb duosto- jenství, buďto světských aneb duchovních. Některé ť rozdělenie 15 bývá dobré, totiž královstvie Kristova od královstvie Anti- kristova, kteréžto rozdělenie dobrým jest k spasení, aby vědomě s žáldným zlým neměli obecenstvie. A druhé jest rozdělenie věrných. 40a2 Ale v tom rozdělení pro to ještě jest jeho cierkev. Nebo všecka církev od počátku apoštoluov jest podobná tělu lidskému. Jakož Jan 20 viděl ji podobnú Synu člověka, takže najposlednější světí jako nohy stojie v peci ohnivé. A ty nohy a jich prstové sú rozděleni. Protož jest rozdělenie dobré, totiž od Antikrista, ale druhé zlé; nebo, kteří se mají za stránku boží, ještě sú rozděleni. A takový lid slove pergamský, totiž že sú v sobě rozdělení; 25 a sú jako nohy na ruozno rozdělené a na jedné noze ještě prstové sú rozdělení. Neb sú světští proti duchovním a mužie proti ženám. A protož, co tuto píše, nás dotýká. »Kto má uši, slyš!« Duchovních poslauchaj! A die andělovi, totiž stavu duchovnímu, kteříž sú zprávcové 30 zboru pergamského, kteříž tak v sobě sú rozděleni: »Toto praví ten, který má meč s obú stranú ostrý«. Prvniemu zboru když psal, jinak se vypisoval, a jinak druhému, a již teď, třetiemu zboru píše, 5 Anděl pergamský Meč ostrý 13 Srovnej Jeronyma (Liber de nominibus hebraicis, ML 23, c. 857/8): Pergamo dividenti cornua eorum vel dissecanti vallem. — 21 Zj. 1, 13 n.
Strana 121
II. 121 jinak se vypisuje, die: »Kterýž má meč« etc. A oznamuje ho s těmi 35 zpuosobnostmi, pod kterýmiž viděl ho. Neb nětco spatřil o zprávcích lidu, totiž některé nedostatky, některá pokrytstvie et sic de aliis. A vidí hřiechy v lidu. Protož oznamuje trestánie a hrózy lidu řka: »Toto praví ten, kterýž má meč s obú« etc., totiž moc pomsty nad hřiechy lidskými. A tak i lidu i andělovi, vida na obojích nedo- 40 statky a sobě věci nelibé, vzkazuje řka: »Toto praví, kterýž má« etc. A tak dává strach na srdce naše, jestliže však sluch máme vnitřní, abychom se báli, nebo nedostatkuov mnoho jest v nás, a jestliže pokánie činiti nebudeme. Tak zajisté milosrdný Pán najprvé v lidu tomto českém pravdu 40b1 450známiti ráčil a napomínal, aby života polepšili. Protož nynie meče své pomsty dobyl a ještě vždy tak tresce, napomíná, abychom životuov polepšili. Tak napsáno v knihách Deutronomi v kapitole XXXII.: »Má ť jest pomsta, aby klesla noha jich v času pomsty«. A die: »Již ť jest přišel den zahubenie« etc.; tam viece daruov 50 dobrých vyčítá. A die dále: »Já zabiem a já živiti budu«, totiž koho budu chtieti, »a nenie, kto by ušel rukau mých«. A die dále: »Když navostřím jako blesk meč svuoj« etc. Nebo před těmito ranami, kteréž nynie běžie, Pán napomínal, abychom pokánie činili a života polepšili. A tehdy o nekajících die: »Zapojím střely mé krví jich« 55etc. On však, Pán, tak tepa lid, ještě napomíná, aby se k němu obrátil. Ale znamenati máme, že nětco na lidu i andělovi zchvaluje dobrého řka: »Viem, kde bydlíš: tu, kde jest stolice dáblova«, totiž vidím tvá nebezpečenstvie, ačkolivěk ty neznáš, proč to dopauštím. 60 Píše obci a auřadu pastýřskému, kterýž má býti jako anděl. To jedno nebezpečenstvie vaše jest, že ste rozděleni. Druhé, že bydlíš, kde jest stolice šatanova. Vykládají, že naši předkové byli pod mocí římskú, kteráž puojčena jest šatanovi, aby se jí protivil věrným a Kristově pravdě, jako by tam byla stolice svatého Petra; ale 65 byla ť jest stolice šatanova. Ale die Izaiáš, že stolice božie jest každá duše spravedlivá; tak každý hřiešník zatvrzený, v němž šatan přebývá svými skutky, ačkoli ne bytností osobnú, jest stolice šatanova, a zvláště tyrannové ukrutní a mocní. Protož tuto dotýká dvojieho nebezpečenstvie. Jedno jest totiž rozdělenie vnitřnie 7o věrných na ruozno. Druhé, že lid boží jest uprostřed nepřátel zaufalstvím od milosti boží vzdálených, v nichž se jest šatanáš Trestánie božie Stolice šatanova Hřiešníci Tyranové Nebezpečenstvie dvoje 48 5. M. 32, 35 — 50 Podle 5. M. 32, 39 — 51 Podle 5. M. 32, 41 — 54 Podle 5. M. 32, 42 — 65 ?
II. 121 jinak se vypisuje, die: »Kterýž má meč« etc. A oznamuje ho s těmi 35 zpuosobnostmi, pod kterýmiž viděl ho. Neb nětco spatřil o zprávcích lidu, totiž některé nedostatky, některá pokrytstvie et sic de aliis. A vidí hřiechy v lidu. Protož oznamuje trestánie a hrózy lidu řka: »Toto praví ten, kterýž má meč s obú« etc., totiž moc pomsty nad hřiechy lidskými. A tak i lidu i andělovi, vida na obojích nedo- 40 statky a sobě věci nelibé, vzkazuje řka: »Toto praví, kterýž má« etc. A tak dává strach na srdce naše, jestliže však sluch máme vnitřní, abychom se báli, nebo nedostatkuov mnoho jest v nás, a jestliže pokánie činiti nebudeme. Tak zajisté milosrdný Pán najprvé v lidu tomto českém pravdu 40b1 450známiti ráčil a napomínal, aby života polepšili. Protož nynie meče své pomsty dobyl a ještě vždy tak tresce, napomíná, abychom životuov polepšili. Tak napsáno v knihách Deutronomi v kapitole XXXII.: »Má ť jest pomsta, aby klesla noha jich v času pomsty«. A die: »Již ť jest přišel den zahubenie« etc.; tam viece daruov 50 dobrých vyčítá. A die dále: »Já zabiem a já živiti budu«, totiž koho budu chtieti, »a nenie, kto by ušel rukau mých«. A die dále: »Když navostřím jako blesk meč svuoj« etc. Nebo před těmito ranami, kteréž nynie běžie, Pán napomínal, abychom pokánie činili a života polepšili. A tehdy o nekajících die: »Zapojím střely mé krví jich« 55etc. On však, Pán, tak tepa lid, ještě napomíná, aby se k němu obrátil. Ale znamenati máme, že nětco na lidu i andělovi zchvaluje dobrého řka: »Viem, kde bydlíš: tu, kde jest stolice dáblova«, totiž vidím tvá nebezpečenstvie, ačkolivěk ty neznáš, proč to dopauštím. 60 Píše obci a auřadu pastýřskému, kterýž má býti jako anděl. To jedno nebezpečenstvie vaše jest, že ste rozděleni. Druhé, že bydlíš, kde jest stolice šatanova. Vykládají, že naši předkové byli pod mocí římskú, kteráž puojčena jest šatanovi, aby se jí protivil věrným a Kristově pravdě, jako by tam byla stolice svatého Petra; ale 65 byla ť jest stolice šatanova. Ale die Izaiáš, že stolice božie jest každá duše spravedlivá; tak každý hřiešník zatvrzený, v němž šatan přebývá svými skutky, ačkoli ne bytností osobnú, jest stolice šatanova, a zvláště tyrannové ukrutní a mocní. Protož tuto dotýká dvojieho nebezpečenstvie. Jedno jest totiž rozdělenie vnitřnie 7o věrných na ruozno. Druhé, že lid boží jest uprostřed nepřátel zaufalstvím od milosti boží vzdálených, v nichž se jest šatanáš Trestánie božie Stolice šatanova Hřiešníci Tyranové Nebezpečenstvie dvoje 48 5. M. 32, 35 — 50 Podle 5. M. 32, 39 — 51 Podle 5. M. 32, 41 — 54 Podle 5. M. 32, 42 — 65 ?
Strana 122
122 Kapitola Pokrytci Stolice šatanova Rozdělenie O stolici zna- menaj Nebezpečenství Štírové Dobří mezi zlými posadil jako na stolici, kdežto svú moc provodí a svú korúhev vyvěsil. Nebo šatan protivník slove a vyznamenává každého Kristova I protivníka. Také nemá na tom dosti dábel, že v zjevných protiv- nících božích svú má stolici, jimiž bojuje proti Kristově pravdě, ale sau jiní pokrytci v lidu božím, pravdu vyznávajíce a skutky zapiera- jíce. A ačkoli mají raucho ovčie, jsú ť však stolice ďáblova. A protož oznamuje to nebezpečenstvie své cierkvi Pán, že bydlí uprostřed zlých pokrytcuov. Die: »Kdež jest stolice šatanášova«. Neb se s vámi lidé jedovatí smísili. A ti obojí, i zjevní hříšníci i pokrytci, sú stolice šatanova. A ti mezi námi činí rozdělenie etc. Ale že ještě Hospodin má své, kteříž se jemu líbie, protož die: »Nezapřel si jména mého«. Ačkoli máš těžké protivníky, v nichž se jest šatan posadil a neodchází od nich, ale dobré ť jest v takových proti- venstvích jméno jeho vyznávati, to jest jeho pravdu. Neb on mluví: 85 »Já sem cesta, pravda« etc. »A nezapřel si viery mé« usty, srdcem i skutkem také před nepřátely tvými. Protož lid boží, kterýž jest v auzkostech položen a v zámutcích až do smrti, líbí se Pánu, když Kristova jména a jeho pravdy a viery nezapierá, ačkoli nedostat- kové mnozí mezi námi běžie. Protož »kto má uši, slyšiž« etc. O stolici pak té praví Izaiáš XIIII:. »Kterýž s' řiekal: Nad hvězdy nebeské vstúpím«, totiž srdce, kteráž sú jako nebeská, čistá, ta oklamám a svedu. A najviece v srdce dobrá střílí. »A po- sadím se na huoře svědectvie«, totiž v srdcích, kteráž se najviece s zákonem Páně obierají. »A na stranách puolnočních«, totiž lidech 95 ustydlých a utvrzených v dobrém. »A vstúpím na výsost oblakuov«, totiž ty, kteří sú vysokého života, ještě pokusím se i na těch po- saditi. A když šatanáš těch velikých srdci vládne, z toho věrným přichází nebezpečenstvie veliké. Jako nynie pokauší se tu l stolici sobě postaviti, aby tieže mohl bojovati proti voleným Páně. Jako 100 Ezechielovi II°. vece Pán: »Synu člověčí, mezi štiery přebýváš«, kteříž totiž chytře uštnú, najprvé jako medu podávajíce a potom jed vpauštějíce. K témuž řekl Job XXX.: »Bratr byl sem drakuov«, totiž se zlými přebývaje. A Petr svatý II°. v kanonice II. kapitole chválí Lota, bydlejícieho mezi zlými, kterémuž těžko bylo patřiti 105 na jich srdce. Jakož i nynie věrní mezi zlými přebývajíce mnohé těžké věci trpie. Protož v Písničkách o choti Kristově praví: »Jako lilium mezi trním, tak přítelkyně má mezi dcerami«, totiž 40b2 75 80 90 41a1 Lilium 86 Jan 14, 6 — 91 Podle Iz. 14, 13 — 96 Iz. 14, 14 — 101 Podle Ezech. 2, 6 — 103 Podle Joba 30, 29 — 104 2. Petr 2, 7 n. — 108 Pís. Šal. 2, 2
122 Kapitola Pokrytci Stolice šatanova Rozdělenie O stolici zna- menaj Nebezpečenství Štírové Dobří mezi zlými posadil jako na stolici, kdežto svú moc provodí a svú korúhev vyvěsil. Nebo šatan protivník slove a vyznamenává každého Kristova I protivníka. Také nemá na tom dosti dábel, že v zjevných protiv- nících božích svú má stolici, jimiž bojuje proti Kristově pravdě, ale sau jiní pokrytci v lidu božím, pravdu vyznávajíce a skutky zapiera- jíce. A ačkoli mají raucho ovčie, jsú ť však stolice ďáblova. A protož oznamuje to nebezpečenstvie své cierkvi Pán, že bydlí uprostřed zlých pokrytcuov. Die: »Kdež jest stolice šatanášova«. Neb se s vámi lidé jedovatí smísili. A ti obojí, i zjevní hříšníci i pokrytci, sú stolice šatanova. A ti mezi námi činí rozdělenie etc. Ale že ještě Hospodin má své, kteříž se jemu líbie, protož die: »Nezapřel si jména mého«. Ačkoli máš těžké protivníky, v nichž se jest šatan posadil a neodchází od nich, ale dobré ť jest v takových proti- venstvích jméno jeho vyznávati, to jest jeho pravdu. Neb on mluví: 85 »Já sem cesta, pravda« etc. »A nezapřel si viery mé« usty, srdcem i skutkem také před nepřátely tvými. Protož lid boží, kterýž jest v auzkostech položen a v zámutcích až do smrti, líbí se Pánu, když Kristova jména a jeho pravdy a viery nezapierá, ačkoli nedostat- kové mnozí mezi námi běžie. Protož »kto má uši, slyšiž« etc. O stolici pak té praví Izaiáš XIIII:. »Kterýž s' řiekal: Nad hvězdy nebeské vstúpím«, totiž srdce, kteráž sú jako nebeská, čistá, ta oklamám a svedu. A najviece v srdce dobrá střílí. »A po- sadím se na huoře svědectvie«, totiž v srdcích, kteráž se najviece s zákonem Páně obierají. »A na stranách puolnočních«, totiž lidech 95 ustydlých a utvrzených v dobrém. »A vstúpím na výsost oblakuov«, totiž ty, kteří sú vysokého života, ještě pokusím se i na těch po- saditi. A když šatanáš těch velikých srdci vládne, z toho věrným přichází nebezpečenstvie veliké. Jako nynie pokauší se tu l stolici sobě postaviti, aby tieže mohl bojovati proti voleným Páně. Jako 100 Ezechielovi II°. vece Pán: »Synu člověčí, mezi štiery přebýváš«, kteříž totiž chytře uštnú, najprvé jako medu podávajíce a potom jed vpauštějíce. K témuž řekl Job XXX.: »Bratr byl sem drakuov«, totiž se zlými přebývaje. A Petr svatý II°. v kanonice II. kapitole chválí Lota, bydlejícieho mezi zlými, kterémuž těžko bylo patřiti 105 na jich srdce. Jakož i nynie věrní mezi zlými přebývajíce mnohé těžké věci trpie. Protož v Písničkách o choti Kristově praví: »Jako lilium mezi trním, tak přítelkyně má mezi dcerami«, totiž 40b2 75 80 90 41a1 Lilium 86 Jan 14, 6 — 91 Podle Iz. 14, 13 — 96 Iz. 14, 14 — 101 Podle Ezech. 2, 6 — 103 Podle Joba 30, 29 — 104 2. Petr 2, 7 n. — 108 Pís. Šal. 2, 2
Strana 123
II. 123 že se jim nelíbí jejie čistota, zpuosobnost a krása, ale jest jako 110 mezi trním, mezi dcerami, kteréž se nazývají dcerami božími, mnohé věci od nich snáší a těžká protivenstvie trpí. Ale ktož se tak zachová v dobrém, zchvaluje se od Pána Boha a velmi se líbí jemu, když prospievá také mezi těmi, kteří sú stolice šatanova. A dává toho příklad, že Antiphas, jenž se vykládá »Ukazuje 115 jitie«, zabit jest. Tento mučedlník všecky znamená mučedlníky. Nebo někdy v Pergamu městě Antiphas, věrný svědek boží, za- mordován jest od stolice šatanovy. Oni zajisté mučedlníci, před námi jdúce, ukazují cestu do královstvie nebeského. V kterémžto příkladě máme prohlédnúti k těm, kteří se v nebezpečenstvie vy- 120 dávají pro pravdu. Ale potom vypravuje nedostatky řka: »Ale máš«, totiž v lidu svém, »kteříž učí učení Balámovu«, a to činí rozdělenie mezi vámi. A toho nedbáte zkaziti. A druhé toto zlé, že učenie Mikulášské roty Mikulášská rota máte, totiž že manželky praví býti obecné. Všecky pak manželky 41a2 125 k frejuom a pyšně se strojiece, což na nich jest, činie se obecné. »A učenie Balámovo«. Všecky rady, kteréž sú ku pohoršení bližních, jsú rady Balámovy. Opět, kteříž pravdy nesmějí pro bázeň praviti, a z toho věrní padají, ti sú učenie Balámovo držiece. Opět ti, kteříž neopatrně mluvie a bližnie z toho se pohoršují, učenie mluvie 130 Balámovo. Protož v knihách Levitiku napsáno, že na hlavu na- zareuov břitva neměla vstupovati. Břitva přísné trestánie jest, kteréž na hlavu nazareuov, totiž vnově obrácených, nemá vstu- povati. Nebo věrní prostí k Bohu tepruv obrácení nemají tak tvrdě trestáni býti, poněvadž tiem častokrát poraženi bývají k zaufalství. 135 Učenie Balámovo bylo, aby ženy krásné položeny byly na cestě synuom izrahelským. Nebo všecky ženy, kteréž se strojí a ozdobují, aby milovány byly, učenie držie Balámovo. Avšak Kristus praví: »Běda tomu, kto by pohoršil jednoho z těchto« etc. Nebo, kteříž i z těch, co jest najmenšieho, pohoršují, báti se mají, aby učenie 140 Balámova neučili. Ale die: »Pokánie čiň«, totiž z těchto nedostatkuov, a takových věcí netrp. A pakli toho neučinie, praví, že přijde tudiež s svú pomstau a bojovati bude sám s nimi, totiž slovem svým vostrým jich zlé věci oznamuje. A aby na to pomněli, praví: »Kto má uši, 145 slyšiž« etc. A že při takových věcech sú práce, pokládá odplatu: Odplata za prá- »Tomu, jenž přemuož, dám jiesti mannu skrvtú a dám jemu Učenie Balámova o ženách Učenie Balámovo které jest Břitva co jest O pohoršení Mučedlníci Pokánie Antiphas 130 Spr. Numeri (4. M.) 6, 5 — 138 Mat. 18, 6; Mar. 9, 42; Luk. 17, 1 a 2
II. 123 že se jim nelíbí jejie čistota, zpuosobnost a krása, ale jest jako 110 mezi trním, mezi dcerami, kteréž se nazývají dcerami božími, mnohé věci od nich snáší a těžká protivenstvie trpí. Ale ktož se tak zachová v dobrém, zchvaluje se od Pána Boha a velmi se líbí jemu, když prospievá také mezi těmi, kteří sú stolice šatanova. A dává toho příklad, že Antiphas, jenž se vykládá »Ukazuje 115 jitie«, zabit jest. Tento mučedlník všecky znamená mučedlníky. Nebo někdy v Pergamu městě Antiphas, věrný svědek boží, za- mordován jest od stolice šatanovy. Oni zajisté mučedlníci, před námi jdúce, ukazují cestu do královstvie nebeského. V kterémžto příkladě máme prohlédnúti k těm, kteří se v nebezpečenstvie vy- 120 dávají pro pravdu. Ale potom vypravuje nedostatky řka: »Ale máš«, totiž v lidu svém, »kteříž učí učení Balámovu«, a to činí rozdělenie mezi vámi. A toho nedbáte zkaziti. A druhé toto zlé, že učenie Mikulášské roty Mikulášská rota máte, totiž že manželky praví býti obecné. Všecky pak manželky 41a2 125 k frejuom a pyšně se strojiece, což na nich jest, činie se obecné. »A učenie Balámovo«. Všecky rady, kteréž sú ku pohoršení bližních, jsú rady Balámovy. Opět, kteříž pravdy nesmějí pro bázeň praviti, a z toho věrní padají, ti sú učenie Balámovo držiece. Opět ti, kteříž neopatrně mluvie a bližnie z toho se pohoršují, učenie mluvie 130 Balámovo. Protož v knihách Levitiku napsáno, že na hlavu na- zareuov břitva neměla vstupovati. Břitva přísné trestánie jest, kteréž na hlavu nazareuov, totiž vnově obrácených, nemá vstu- povati. Nebo věrní prostí k Bohu tepruv obrácení nemají tak tvrdě trestáni býti, poněvadž tiem častokrát poraženi bývají k zaufalství. 135 Učenie Balámovo bylo, aby ženy krásné položeny byly na cestě synuom izrahelským. Nebo všecky ženy, kteréž se strojí a ozdobují, aby milovány byly, učenie držie Balámovo. Avšak Kristus praví: »Běda tomu, kto by pohoršil jednoho z těchto« etc. Nebo, kteříž i z těch, co jest najmenšieho, pohoršují, báti se mají, aby učenie 140 Balámova neučili. Ale die: »Pokánie čiň«, totiž z těchto nedostatkuov, a takových věcí netrp. A pakli toho neučinie, praví, že přijde tudiež s svú pomstau a bojovati bude sám s nimi, totiž slovem svým vostrým jich zlé věci oznamuje. A aby na to pomněli, praví: »Kto má uši, 145 slyšiž« etc. A že při takových věcech sú práce, pokládá odplatu: Odplata za prá- »Tomu, jenž přemuož, dám jiesti mannu skrvtú a dám jemu Učenie Balámova o ženách Učenie Balámovo které jest Břitva co jest O pohoršení Mučedlníci Pokánie Antiphas 130 Spr. Numeri (4. M.) 6, 5 — 138 Mat. 18, 6; Mar. 9, 42; Luk. 17, 1 a 2
Strana 124
124 Kapitola Dřevo života Manna Kamének kamének stkvaucí« etc. A najprvé chce dáti mannu, totiž okušení své v duši jako dřeva života, jakož jest prvniemu zboru psal. Potom chce dáti mannu. Neb nám pokladové skrytí sú v najzbožilejší svátosti oltářní. Chce dáti kamének stkvúcí, totiž milost a moc 150 některakú duši osvěcující a zapalující ke všemu dobrému a k ne- 41b1 beským věcem, jako i uhel osvěcuje i zapaluje. A to chce zde dáti. A co potom v nebi? Jednu odplatu, nevýmluvnú a nevypravi- tedlnú etc., kteráž na srdce člověčie nevstupovala etc. 7mus Život pastýřuov jaký býti má Clerkev má se osvěcovati A andělu tyatirského zboru napiš: »Toto praví Syn boží« etc. Kto má uši vnitřnie zpuosobné, muož poznati, co tuto Duch oznamuje zboruom, takže řeči tyto patřie k prvotní i k poslední cierkvi naší, takže, což jim oznámeno jest, nám také se oznamuje. Protož tento čtvrtý list píše se čtvrtému andělu anebo čtvrté hvězdě zboru tyatirského, k kteréhožto zboru pastýři píše a oznamuje, co se Pánu líbí na něm. A v kterémž lidu takovéž věci dobré nalezeny budú, též také z nich chválen bude. A druhé, které věci se mu nelíbie, zamítá. Třetie, na nekajície pomstau hrozí. Čtvrté, potěšuje kajících, aby, když hynú zlí, ne- 10 zúfali sobě dobří; neb oni ne tak trestáni budau. A píše obce tyatirské andělu nebo pastýři na znamenie, že pastýřové obcí mají vésti andělský život, aby pečovali o spasenie duší. A když tak pastýři povstanú dobří a lid bude v poslušenství božím, znamenie bude ukrocenie hněvu božieho. A píše hvězdě 15 pro světlau vieru a lásku a pro světlý a příkladný život. Jako i krále hvězda vedla k Kristu, tak zprávcové mají voditi lid ku Pánu Ježíši Kristu. Nebo praví světí, že hvězda, kteráž krále vedla, nebyla přirozená, ale byl v ní anděl, znamenaje Krista. Tak pastýři mají býti andělé k Kristu vodiece. A píše obci tyatirské, jenž se vykládá »osvícená«. Nebo nynějšie cierkev, kteráž má obnovena býti, má se od Krista osvěcovati jako 41b2 od slunce; neb on jest, kterýž osvěcuje každého [ člověka, přicháze- jícieho na tento svět. Nebo tato cierkev od Krista, od apoštoluov, prorokuov prvotnie cierkve má se osvěcovati a zpravovati. A prvé 25 píše obci pergamské, jenž se vykládá »rozdělenie rohuov«; a nynie tyatirské obci, jenž se vykládá »osvícená«, na znamenie, že, když 20 5 Tyatirský 148 Zj. 2, 7. 16 Mat. 2, 2
124 Kapitola Dřevo života Manna Kamének kamének stkvaucí« etc. A najprvé chce dáti mannu, totiž okušení své v duši jako dřeva života, jakož jest prvniemu zboru psal. Potom chce dáti mannu. Neb nám pokladové skrytí sú v najzbožilejší svátosti oltářní. Chce dáti kamének stkvúcí, totiž milost a moc 150 některakú duši osvěcující a zapalující ke všemu dobrému a k ne- 41b1 beským věcem, jako i uhel osvěcuje i zapaluje. A to chce zde dáti. A co potom v nebi? Jednu odplatu, nevýmluvnú a nevypravi- tedlnú etc., kteráž na srdce člověčie nevstupovala etc. 7mus Život pastýřuov jaký býti má Clerkev má se osvěcovati A andělu tyatirského zboru napiš: »Toto praví Syn boží« etc. Kto má uši vnitřnie zpuosobné, muož poznati, co tuto Duch oznamuje zboruom, takže řeči tyto patřie k prvotní i k poslední cierkvi naší, takže, což jim oznámeno jest, nám také se oznamuje. Protož tento čtvrtý list píše se čtvrtému andělu anebo čtvrté hvězdě zboru tyatirského, k kteréhožto zboru pastýři píše a oznamuje, co se Pánu líbí na něm. A v kterémž lidu takovéž věci dobré nalezeny budú, též také z nich chválen bude. A druhé, které věci se mu nelíbie, zamítá. Třetie, na nekajície pomstau hrozí. Čtvrté, potěšuje kajících, aby, když hynú zlí, ne- 10 zúfali sobě dobří; neb oni ne tak trestáni budau. A píše obce tyatirské andělu nebo pastýři na znamenie, že pastýřové obcí mají vésti andělský život, aby pečovali o spasenie duší. A když tak pastýři povstanú dobří a lid bude v poslušenství božím, znamenie bude ukrocenie hněvu božieho. A píše hvězdě 15 pro světlau vieru a lásku a pro světlý a příkladný život. Jako i krále hvězda vedla k Kristu, tak zprávcové mají voditi lid ku Pánu Ježíši Kristu. Nebo praví světí, že hvězda, kteráž krále vedla, nebyla přirozená, ale byl v ní anděl, znamenaje Krista. Tak pastýři mají býti andělé k Kristu vodiece. A píše obci tyatirské, jenž se vykládá »osvícená«. Nebo nynějšie cierkev, kteráž má obnovena býti, má se od Krista osvěcovati jako 41b2 od slunce; neb on jest, kterýž osvěcuje každého [ člověka, přicháze- jícieho na tento svět. Nebo tato cierkev od Krista, od apoštoluov, prorokuov prvotnie cierkve má se osvěcovati a zpravovati. A prvé 25 píše obci pergamské, jenž se vykládá »rozdělenie rohuov«; a nynie tyatirské obci, jenž se vykládá »osvícená«, na znamenie, že, když 20 5 Tyatirský 148 Zj. 2, 7. 16 Mat. 2, 2
Strana 125
II. 125 42a1 zlí od dobrých se oddělují a odměšují skrz zámutky a auzkosti, skrz to cierkev boží se čistí, a tak jsúci očištěna, osvěcuje se; a protož 30 od Krista slovú cierkev tyatirská, to jest budau osvíceni, když od zlých lidí a navyklostí odděleni budú. Neb skrz takové rozdělenie cierkev boží se osvěcuje. Nebo tak mají odděliti skutky dobré od zlých, aby zlého nechali a dobré oblibovali. Neb zajisté potřebie jest křesťanuom, aby tak byli osvíceni, aby v každém stavu zlé 35 oddělovali od dobrého, buďto v pracech řemeslníkuov, buďto v trhu. A protož potřebie jest velikého Páně osvícenie. Ještě zajisté veliké sú temnosti, takže dobrého od zlého neumějí oddělovati. Také, kto píše, praví: »Toto die Syn boží«, kterýžto u vidění vidien jest jako Syn člověka, protož aby se nedomnieval toliko anděla 40 viděti. Tuto se již oznamuje, že Syna božieho viděl, když se praví býti Synem božím mocným a rovným a podobným Bohu Otci, najkrašším, kterýžto každé duši svau krásau dostičiní, nasycuje ji dobrými věcmi, aniž duše mimo něho více potřebovati bude, ale všecko v něm bude mieti. 45 »Kterýž má oči jako plamen ohně«. Protož všecky věci vnitřnie a tajné sú známy jemu. Jako by řekl: »Nic mne tajno nenie, aniž jest, co by se ukryti mohlo před očima mýma. Mé oči sú, ješto pronikají stěnu i všeliké srdce lidské. Protož, co koli jest tajného a skrytého i hlubokého, všecko ť já vidím. A protož na to pomněte, 50 to rozvažujte a přemýšlejte; nebo nic zlého nenechám bez pomsty. O jiných bozích die Písmo: Oči mají, a nevidie. Ale mne nic tajno nenie«. »A nohy jeho podobny sú mosazi«, totiž krokové jeho skut- kuov bez prodlenie šlapajície. Nic mne tajno nebude, tak mám 55 rychlé nohy. A vidím, totiž proskočím a navštievím, a žádný mi nebude moci utéci. Jakož jest v Ekleziastiku XXIII. napsáno: »Oči Páně mnohem světlejšie a jasnějšie nad slunce« etc., »všecky cesty lidské pronikujície«, totiž jakým srdcem, kterým úmyslem co činie. Nebo duše bohobojná tyto věci sobě velmi váží, že on 60 na všecko patří. A proč oči Páně nad slunce a plamen sú ostřejšie? Nebo slunce toliko tělesné věci osvěcuje, ale oči Páně všecky věci, i nevidědlné, osvěcujie. Také slunce toliko přítomné věci osvěcuje, ale oči Páně přítomné, minulé i budaucie spatřují. A netoliko zevnitřnie věci, ale vnitřnie osvěcují, rozněcují a zapalují. On 65 v svědomí osvěcuje, kteréžto svědomie samo se zatmievá. Slunce Oči jaké Nohy Oči Páně 51 Ž. 115, 5; 135, 16 — 57 Podle Eccli 23, 28
II. 125 42a1 zlí od dobrých se oddělují a odměšují skrz zámutky a auzkosti, skrz to cierkev boží se čistí, a tak jsúci očištěna, osvěcuje se; a protož 30 od Krista slovú cierkev tyatirská, to jest budau osvíceni, když od zlých lidí a navyklostí odděleni budú. Neb skrz takové rozdělenie cierkev boží se osvěcuje. Nebo tak mají odděliti skutky dobré od zlých, aby zlého nechali a dobré oblibovali. Neb zajisté potřebie jest křesťanuom, aby tak byli osvíceni, aby v každém stavu zlé 35 oddělovali od dobrého, buďto v pracech řemeslníkuov, buďto v trhu. A protož potřebie jest velikého Páně osvícenie. Ještě zajisté veliké sú temnosti, takže dobrého od zlého neumějí oddělovati. Také, kto píše, praví: »Toto die Syn boží«, kterýžto u vidění vidien jest jako Syn člověka, protož aby se nedomnieval toliko anděla 40 viděti. Tuto se již oznamuje, že Syna božieho viděl, když se praví býti Synem božím mocným a rovným a podobným Bohu Otci, najkrašším, kterýžto každé duši svau krásau dostičiní, nasycuje ji dobrými věcmi, aniž duše mimo něho více potřebovati bude, ale všecko v něm bude mieti. 45 »Kterýž má oči jako plamen ohně«. Protož všecky věci vnitřnie a tajné sú známy jemu. Jako by řekl: »Nic mne tajno nenie, aniž jest, co by se ukryti mohlo před očima mýma. Mé oči sú, ješto pronikají stěnu i všeliké srdce lidské. Protož, co koli jest tajného a skrytého i hlubokého, všecko ť já vidím. A protož na to pomněte, 50 to rozvažujte a přemýšlejte; nebo nic zlého nenechám bez pomsty. O jiných bozích die Písmo: Oči mají, a nevidie. Ale mne nic tajno nenie«. »A nohy jeho podobny sú mosazi«, totiž krokové jeho skut- kuov bez prodlenie šlapajície. Nic mne tajno nebude, tak mám 55 rychlé nohy. A vidím, totiž proskočím a navštievím, a žádný mi nebude moci utéci. Jakož jest v Ekleziastiku XXIII. napsáno: »Oči Páně mnohem světlejšie a jasnějšie nad slunce« etc., »všecky cesty lidské pronikujície«, totiž jakým srdcem, kterým úmyslem co činie. Nebo duše bohobojná tyto věci sobě velmi váží, že on 60 na všecko patří. A proč oči Páně nad slunce a plamen sú ostřejšie? Nebo slunce toliko tělesné věci osvěcuje, ale oči Páně všecky věci, i nevidědlné, osvěcujie. Také slunce toliko přítomné věci osvěcuje, ale oči Páně přítomné, minulé i budaucie spatřují. A netoliko zevnitřnie věci, ale vnitřnie osvěcují, rozněcují a zapalují. On 65 v svědomí osvěcuje, kteréžto svědomie samo se zatmievá. Slunce Oči jaké Nohy Oči Páně 51 Ž. 115, 5; 135, 16 — 57 Podle Eccli 23, 28
Strana 126
126 Kapitola toliko na světě osvěcuje, ale Kristus na nebi mezi anděly v nebes- kém Jeruzalemě světlem poledním, takže všecka srdce vidí a zpuo- sobná osvěcuje. A protož oči Páně jasnějšie sú nad slunce. Jakož napsáno jest v Přísloví XVI.: »Všecky cesty lidské očima jeho sú známé a rozvažitel duchuov jest«. K čemu čí duch nakloněn jest, v čem se viece kochá, na které věci viec pamatuje, o tom viece mluví, o Bohu-li čili o světu, kterým úmyslem co činí, to všecko on váží, když srdce viece prohlédá, pamatuje, kochá se v zem- 42a2 ských nežli v nebeských věcech. A chce-li člověk shrnúti se v sobě od těchto věcí, měl by 75 k tomu prohlédati, že Buoh na všecko patří, i odtud začíti bázeň, pokoru a stud na hřiechy, a tu se postaviti před ním jako před saudcí najhroznějším, ze všech hřiechuov na se žaluje. Také oči jeho v těle jsú světí a anjelé, kteříž cestu lidu ukazovali, jako oko ukazuje, kteříž byli osvíceni, osvěcujíce jiné a zapalujíce k nebes- 80 kým věcem. Nohy sú poslední světí, v zámutcích jako v peci postavení, kteříž budú vyčištěni jako mosaz. A ty nohy oči, proroci, apoštolé mají osvěcovati, a tyto nohy k oněm svatým mají zřenie mieti, aby nepadli. Protož die Job: »Oko byl sem slepému« etc. On 85 tehdy, Buoh, kterýž hrozně patří na zlé a milostivě na dobré, die: »Viem skutky tvé«, totiž známostí zchválenie, skutky příkladné, kterýmiž jiným svítíš a osvěcuješ. Zprávcům co jest Dotýká tuto VI věcí dobrých, kteréž příležie k zprávcóm potřebie Skutkové dobří duchovním i světským. A najprvé, aby byli dobří skutkové na 90 Viera nich, druhé viera celá, apoštolská, čistá, jíž by se nic bludného nepřimiesilo. Protož slovo pověděl těžké: »Zdali, když přijde Syn člověka, najde vieru na zemi« tak, aby nebyla umrtvena, bludy nakažena a aby se skutkové srovnávali s vierau? Taková zajisté viera čistá činí člověka andělského. Třetie, lásky dotýká. 95 Nebo viera bez lásky nic nenie, jakož napsáno (I. Korint. XIII.). Almužny zajisté nic nečinie bez lásky, nebo všickni skutkové naši láskú ozdobeni mají býti. Takoví ť sú jistě někdy byli pastýři. Najdražšie jest to světlo, mieti vieru s láskau, kteréžto ctnosti sú nevidědlné v duši, bez kterýchžto žádný Bohu se nelíbí, žádný 100 42b1 syn boží nenie, Nebo šatan své audy proměňuje v anděly světla, aby se domnievali o nich, že sú synové boží, některé články viery Nohy co sú Láska 70 69 Přísl. 16, 2 — 82 Srov. Zj. I, 15 — 85 Podle Joba 29, 15 — 92 Luk. 18, 8 — 97 Podle 1. Kor. 13, 2
126 Kapitola toliko na světě osvěcuje, ale Kristus na nebi mezi anděly v nebes- kém Jeruzalemě světlem poledním, takže všecka srdce vidí a zpuo- sobná osvěcuje. A protož oči Páně jasnějšie sú nad slunce. Jakož napsáno jest v Přísloví XVI.: »Všecky cesty lidské očima jeho sú známé a rozvažitel duchuov jest«. K čemu čí duch nakloněn jest, v čem se viece kochá, na které věci viec pamatuje, o tom viece mluví, o Bohu-li čili o světu, kterým úmyslem co činí, to všecko on váží, když srdce viece prohlédá, pamatuje, kochá se v zem- 42a2 ských nežli v nebeských věcech. A chce-li člověk shrnúti se v sobě od těchto věcí, měl by 75 k tomu prohlédati, že Buoh na všecko patří, i odtud začíti bázeň, pokoru a stud na hřiechy, a tu se postaviti před ním jako před saudcí najhroznějším, ze všech hřiechuov na se žaluje. Také oči jeho v těle jsú světí a anjelé, kteříž cestu lidu ukazovali, jako oko ukazuje, kteříž byli osvíceni, osvěcujíce jiné a zapalujíce k nebes- 80 kým věcem. Nohy sú poslední světí, v zámutcích jako v peci postavení, kteříž budú vyčištěni jako mosaz. A ty nohy oči, proroci, apoštolé mají osvěcovati, a tyto nohy k oněm svatým mají zřenie mieti, aby nepadli. Protož die Job: »Oko byl sem slepému« etc. On 85 tehdy, Buoh, kterýž hrozně patří na zlé a milostivě na dobré, die: »Viem skutky tvé«, totiž známostí zchválenie, skutky příkladné, kterýmiž jiným svítíš a osvěcuješ. Zprávcům co jest Dotýká tuto VI věcí dobrých, kteréž příležie k zprávcóm potřebie Skutkové dobří duchovním i světským. A najprvé, aby byli dobří skutkové na 90 Viera nich, druhé viera celá, apoštolská, čistá, jíž by se nic bludného nepřimiesilo. Protož slovo pověděl těžké: »Zdali, když přijde Syn člověka, najde vieru na zemi« tak, aby nebyla umrtvena, bludy nakažena a aby se skutkové srovnávali s vierau? Taková zajisté viera čistá činí člověka andělského. Třetie, lásky dotýká. 95 Nebo viera bez lásky nic nenie, jakož napsáno (I. Korint. XIII.). Almužny zajisté nic nečinie bez lásky, nebo všickni skutkové naši láskú ozdobeni mají býti. Takoví ť sú jistě někdy byli pastýři. Najdražšie jest to světlo, mieti vieru s láskau, kteréžto ctnosti sú nevidědlné v duši, bez kterýchžto žádný Bohu se nelíbí, žádný 100 42b1 syn boží nenie, Nebo šatan své audy proměňuje v anděly světla, aby se domnievali o nich, že sú synové boží, některé články viery Nohy co sú Láska 70 69 Přísl. 16, 2 — 82 Srov. Zj. I, 15 — 85 Podle Joba 29, 15 — 92 Luk. 18, 8 — 97 Podle 1. Kor. 13, 2
Strana 127
II. 127 vyznávajiece. Alevšak die Spasitel: »Kto miluje mne, řeč mú zachovávati bude«. Nebo láska nechce býti prázdná, ale vždycky 105 usiluje dobré skutky činiti. Čtvrté, služebnost tvú. Láska nutí k tomu, aby všemi dary člověk slaužil obci. Nebo nehledá, což jest jejieho vlastnieho. Jeden každý podlé svého povolánie měl by obci slúžiti, jako Marta Pánu Kristu slaužila, jako i nynie bohatšie nuzným svými statky dlužni sú slúžiti. A všickni zahálenie Zahálenie škodné 110 varovati se mají. Ale jeden každý obci povinen jest prospievati a slúžiti, duchovní duchovním a světští světským auřadem pro- spievajiece. Páté, trpělivost tvú, totiž když věrně služebnost tvú konati budeš, hřiechy zastavuje, budeš mieti hojně zámut- kuov a auzkostí. Protož potřebie jest trpělivosti, aby trpělivě 115 protivné věci snášel. Nebo kde ť jest láska, tu ť jest také i trpě- livost, aby člověk křivdy osobné nedbal; nebo trpělivost skutek dokonalý puosobí. Šesté, zchvaluje dobré, kteréž někdy bylo na lidu i na pastýřích. »Viem skutky tvé poslednie většie nežli prvnie«. Dotýká cierkve, že k skonání světa bude mieti mnoho dobrých 120 skutkuov, takže ta cierkev, kteráž se nynie osvěcuje, zapaluje, ta v dobrých skutcích prospievati bude ještě viece a více. Neb on zná, kto sú jeho, kteříž nynie Boha milují a potom ještě více milovati budú a více v životě příkladném prospievati budú. Všickni zajisté křesťané na tom mají život svuoj zavřieti 42b2 125 a dokonati, aby jich skutkové poslednie byli lepší prv ních. Nebo jiní nestateční od dobrého začatého odpadají a netrvají; ale věrní, ti ť den ote dne v lepšie dobré prospievají. Život svuoj Kterák zavíletí Iaíne Trpelivost Po- třebna Služebnost Sermo 8us Ale mám ť proti tobě nětco málo, že do- pauštieš ženě Jezábel etc. Prvé zchvaloval anděla zboru tyatirského, ale teď již tresce řka: »Ale mám ť proti tobě« etc. Která jest to žena, Jezábel? Nebo častokrát v Písmě jméno 5 zvláštnie osoby znamená některú obec; jako anděl pergamský a tyatirský znamená všecky v témž auřadě postavené. Jezábel pak byla zlá žena, modlářka, pyšná, manželka krále Achaba, dobré proroky zmordovala (jakož se o tom pokládá v III. knihách Královských v kapitole XVIII.), kteréž se Heliáš obával. Vinnici 10 spravedlivého Nábota odjala a jemu smrt zpuosobila, ličidlem Jezábel 103 Podle Jana 14, 23 — 108 Luk. 10, 38 nn. — 122 2. Tim. 2, 19. 8 1. (3.) Král. 18, 4 nn. — 9 I. (3.) Král. 21, 5 nn.
II. 127 vyznávajiece. Alevšak die Spasitel: »Kto miluje mne, řeč mú zachovávati bude«. Nebo láska nechce býti prázdná, ale vždycky 105 usiluje dobré skutky činiti. Čtvrté, služebnost tvú. Láska nutí k tomu, aby všemi dary člověk slaužil obci. Nebo nehledá, což jest jejieho vlastnieho. Jeden každý podlé svého povolánie měl by obci slúžiti, jako Marta Pánu Kristu slaužila, jako i nynie bohatšie nuzným svými statky dlužni sú slúžiti. A všickni zahálenie Zahálenie škodné 110 varovati se mají. Ale jeden každý obci povinen jest prospievati a slúžiti, duchovní duchovním a světští světským auřadem pro- spievajiece. Páté, trpělivost tvú, totiž když věrně služebnost tvú konati budeš, hřiechy zastavuje, budeš mieti hojně zámut- kuov a auzkostí. Protož potřebie jest trpělivosti, aby trpělivě 115 protivné věci snášel. Nebo kde ť jest láska, tu ť jest také i trpě- livost, aby člověk křivdy osobné nedbal; nebo trpělivost skutek dokonalý puosobí. Šesté, zchvaluje dobré, kteréž někdy bylo na lidu i na pastýřích. »Viem skutky tvé poslednie většie nežli prvnie«. Dotýká cierkve, že k skonání světa bude mieti mnoho dobrých 120 skutkuov, takže ta cierkev, kteráž se nynie osvěcuje, zapaluje, ta v dobrých skutcích prospievati bude ještě viece a více. Neb on zná, kto sú jeho, kteříž nynie Boha milují a potom ještě více milovati budú a více v životě příkladném prospievati budú. Všickni zajisté křesťané na tom mají život svuoj zavřieti 42b2 125 a dokonati, aby jich skutkové poslednie byli lepší prv ních. Nebo jiní nestateční od dobrého začatého odpadají a netrvají; ale věrní, ti ť den ote dne v lepšie dobré prospievají. Život svuoj Kterák zavíletí Iaíne Trpelivost Po- třebna Služebnost Sermo 8us Ale mám ť proti tobě nětco málo, že do- pauštieš ženě Jezábel etc. Prvé zchvaloval anděla zboru tyatirského, ale teď již tresce řka: »Ale mám ť proti tobě« etc. Která jest to žena, Jezábel? Nebo častokrát v Písmě jméno 5 zvláštnie osoby znamená některú obec; jako anděl pergamský a tyatirský znamená všecky v témž auřadě postavené. Jezábel pak byla zlá žena, modlářka, pyšná, manželka krále Achaba, dobré proroky zmordovala (jakož se o tom pokládá v III. knihách Královských v kapitole XVIII.), kteréž se Heliáš obával. Vinnici 10 spravedlivého Nábota odjala a jemu smrt zpuosobila, ličidlem Jezábel 103 Podle Jana 14, 23 — 108 Luk. 10, 38 nn. — 122 2. Tim. 2, 19. 8 1. (3.) Král. 18, 4 nn. — 9 I. (3.) Král. 21, 5 nn.
Strana 128
128 Kapitola Žena vypisuje se se zmalovala. A když Pán Hieu zbudil, rozkázal mu Pán pomstu nad ní učiniti. Kterúžto Jezábel svrci po hlavě rozkázal z vokna věže etc. Skrz niž vyznamenávají se všecky ženy pyšné, smilné, frejieřné a všecky, kteréž učie mladšie frejuom, jako sú byly ženy, ješto chovaly mladice a ozdobovaly dvořanóm. Všecky ta-15 kové sú Jezábel, kteréžto ženy robotu obce jedly sú. Protož ozna- muje Pán pastýřóm, svým služebníkuom, že, ačkoli mají mnoho dobrých skutkuov, však že Jezábel (totiž množstvie všech hřeší- cích kuběn) dopauštieš bydleti, jich netrestaje a proti nim nedo- mlúvaje, kteráž jedla modlám obětované, totiž chléb měla za 20 freje, smilstva a nečistoty smilné. A ty kuběny pánuov a velikomocných častokrát, když sú co proti nim domlúvali kazatelé, lest ukládaly o smrt jich před králi a kniežaty. A protož Izaiáš VI. pravil, že jest poškvrněných aust. A výš: »Běda lmně, že sem mlčel!« Nebo častokrát lidé, kde by 25 43a1 měli mluviti, mlčí, když by potřebie bylo trestati z hřiechuov, zněmějí; ale kdež by bylo utrhati, tu ť jest jazyk prostranný. A protož, kto se Boha bojí, obývaje v čeledi, zchvaluje se od Pána; ale jestliže nesmí trestati hřiechuov v čeledi, nesmí pravdy po- věděti. Tomu die Pán: »Mám ť proti tobě málo«, že se nevydáváš 30 proti nezřízenostem a proti hřiechuom. Neb nenie dosti sobě sa- mému dobře živu býti, ale také má o bližních pečovati a je snažně trestati. Mnohé ť jistě ženy šperkovné raňují, kteréžto svú pří- větivostí a ochotností, ozdobováním, rukú podávaním mnohé svodí. A protož světí tak ji vypisují: »Žena jest člověčí hanba«. 35 Častokrát pro zlú ženu člověk potratí čest před Bohem i před lidmi. »Ukrutná šelma«; když se jí maličko dotkne, hned se zbauří. »Vezdajšie starost«; nebo muž musí na každý den pečovati o ni a starati se na ni, jednak oděvem etc., musí, aby vždycky bojovali s ní věrní. »Vezdajšie škoda«, totiž duše i peněz, na stat-40 ku i na těle. »Domovnie bauře«; nebo zlá žena všecku čeled bau- ří. »Jest překážka dobrého, zdrželivého, nebezpečné tonutie« s ní mluviti. Bezpečněji by bylo bydleti mezi lvy a hady nežli mezi takovými zlými ženami. Ti, jenž držie auřad pastýřský, mají se postaviti proti nim. Nebo skrz ženy všecko zlé v cierkev 45 jest uvedeno, kacieřstva, roty etc. Ecclesiastik XXV.: »Nenie hlavy horšie nad hlavu hadí a nenie hněvu nad hněv ženský, líbie se radše bydleti se lvem a s drakem nežli s ženau nešlechetnau. Ženy pyšné 11 2. (4.) Král. 9, 30—12 2. (4.) Král. 9, 33—24 Iz. 6, 5—35 Sr. Jana Zlat., Opus imperf. (apokr.) (Mg 56, c. 803). — 46 Eccli 25, 22 až 24.
128 Kapitola Žena vypisuje se se zmalovala. A když Pán Hieu zbudil, rozkázal mu Pán pomstu nad ní učiniti. Kterúžto Jezábel svrci po hlavě rozkázal z vokna věže etc. Skrz niž vyznamenávají se všecky ženy pyšné, smilné, frejieřné a všecky, kteréž učie mladšie frejuom, jako sú byly ženy, ješto chovaly mladice a ozdobovaly dvořanóm. Všecky ta-15 kové sú Jezábel, kteréžto ženy robotu obce jedly sú. Protož ozna- muje Pán pastýřóm, svým služebníkuom, že, ačkoli mají mnoho dobrých skutkuov, však že Jezábel (totiž množstvie všech hřeší- cích kuběn) dopauštieš bydleti, jich netrestaje a proti nim nedo- mlúvaje, kteráž jedla modlám obětované, totiž chléb měla za 20 freje, smilstva a nečistoty smilné. A ty kuběny pánuov a velikomocných častokrát, když sú co proti nim domlúvali kazatelé, lest ukládaly o smrt jich před králi a kniežaty. A protož Izaiáš VI. pravil, že jest poškvrněných aust. A výš: »Běda lmně, že sem mlčel!« Nebo častokrát lidé, kde by 25 43a1 měli mluviti, mlčí, když by potřebie bylo trestati z hřiechuov, zněmějí; ale kdež by bylo utrhati, tu ť jest jazyk prostranný. A protož, kto se Boha bojí, obývaje v čeledi, zchvaluje se od Pána; ale jestliže nesmí trestati hřiechuov v čeledi, nesmí pravdy po- věděti. Tomu die Pán: »Mám ť proti tobě málo«, že se nevydáváš 30 proti nezřízenostem a proti hřiechuom. Neb nenie dosti sobě sa- mému dobře živu býti, ale také má o bližních pečovati a je snažně trestati. Mnohé ť jistě ženy šperkovné raňují, kteréžto svú pří- větivostí a ochotností, ozdobováním, rukú podávaním mnohé svodí. A protož světí tak ji vypisují: »Žena jest člověčí hanba«. 35 Častokrát pro zlú ženu člověk potratí čest před Bohem i před lidmi. »Ukrutná šelma«; když se jí maličko dotkne, hned se zbauří. »Vezdajšie starost«; nebo muž musí na každý den pečovati o ni a starati se na ni, jednak oděvem etc., musí, aby vždycky bojovali s ní věrní. »Vezdajšie škoda«, totiž duše i peněz, na stat-40 ku i na těle. »Domovnie bauře«; nebo zlá žena všecku čeled bau- ří. »Jest překážka dobrého, zdrželivého, nebezpečné tonutie« s ní mluviti. Bezpečněji by bylo bydleti mezi lvy a hady nežli mezi takovými zlými ženami. Ti, jenž držie auřad pastýřský, mají se postaviti proti nim. Nebo skrz ženy všecko zlé v cierkev 45 jest uvedeno, kacieřstva, roty etc. Ecclesiastik XXV.: »Nenie hlavy horšie nad hlavu hadí a nenie hněvu nad hněv ženský, líbie se radše bydleti se lvem a s drakem nežli s ženau nešlechetnau. Ženy pyšné 11 2. (4.) Král. 9, 30—12 2. (4.) Král. 9, 33—24 Iz. 6, 5—35 Sr. Jana Zlat., Opus imperf. (apokr.) (Mg 56, c. 803). — 46 Eccli 25, 22 až 24.
Strana 129
II. 129 43b1 43a2 Nebo zlost ženy změňuje obličej jejie«. A dolejie die: »Krátká 50 jest všeliká zlost nad zlost ženskau«. Proverbiorum XXI.: »Lépe jest seděti v kautě pod přístřeším svisle nežli s ženau svárlivú na hodech«. Ale že při tomto listu die jako i napřed: »Kto má uši, slyš« etc. A poněvadž duch mluví, sau rozumové duchovnie. Jakož die 55 Kristus: »Slova, kteráž mluvím, duch a život jsau«. Protož Jezábel znamená duši tu, kteráž pod jménem křesťanským miluje svět, ozdobujíc se některými skutky dobrými aneb dary božskými, všecky ty dary chtějíci obrátiti k své chvále. Protož kněžstvo bludné, bohaté jest spolu jedna Jezábel, kterúž níže (v kapitole 60XVII.) nazývá Babylonem. Jako koncilium konstanské jest jedna Jezábel, kteráž skrze smrt krále uherského mnohým smrt zpuo- sobila, kteráž usilovala a usiluje zkaziti vinnici Páně; kterážto Jezábel usnúbena jest panu čertovi, kteráž o sobě pověděla, že nemuož poblúditi; kteráž netoliko smilstvem duchovním, ale 65i tělesným zmazána jest. Ta se protivila věrným křesťanuom, kazateluom i prorokuom, kteráž vyobcovánie těžká jako hromová blýskanie vydávala a nynie vyzdvihnutím kříže proti věrným a ramenem světským postavuje se. Protož onano Jezábel byla figuora této kurvy, totiž kněžstva 70 zlého. Protož Pán svým věrným oznamuje, že zle dělají, že proti ní nevolají, lidu chytrost jejie oznamujiece. Neb ona některými duchovními věcmi jako ličidlem ozdobila se a modlám obětované jie, jako ty věci, které sú za pýchu, smilstvo a lakotu zpuosobeny. Ale že věrní proti ní nevolají a prostých nebránie od nie, protož 75 hřešie a mnozí s ní smilnie. Tak ty duše, kteréž, když nějaká učenie jako nějaké obrazy složie sobě, a je oblibují a milují, sau Jezábel. Každá zajisté duše pokrytá jesti ť pravá Jezábel. Ta Jezábel jest po hlavě doluov svržena a koňmi pošlapána. A vyznamenává se, že ti v cierkvi, kteří sú byli v duostojenstvích jako na věži po- 80 výšeni, Pán některé zbuzuje, aby je jako Jezábel doluov shodili, totiž před Bohem svrženú oznámili, aby věrní nebývali skrz ni svozováni více. Protož Jezábel vykládá se tok krve aneb hnuojnice, nebo plná hřiechuov jest jako krve. Die David: »Vysvoboď mě ze krvi«. 85 A na konci tak jako lajno potupní budú. Protož ve čtení svatého Jezábel co zna- mená Kněžstvo zlé Jezábel svržena co znamená Tok krve 49 Podle Eccli 25, 26 — 50 Podle Přísl. 21, 9 — 55 Jan 6, 63 — 60 Zj. 17, 5 — 73 za pýchu; pův. psáno: pro pýchu, ale pro je červeně podtrženo a nad tím je nadepsáno: za — 78 2. (4.) Král. 9. 33 — 84 Ž. 51, 16 Jakoubek, Výklad. 9
II. 129 43b1 43a2 Nebo zlost ženy změňuje obličej jejie«. A dolejie die: »Krátká 50 jest všeliká zlost nad zlost ženskau«. Proverbiorum XXI.: »Lépe jest seděti v kautě pod přístřeším svisle nežli s ženau svárlivú na hodech«. Ale že při tomto listu die jako i napřed: »Kto má uši, slyš« etc. A poněvadž duch mluví, sau rozumové duchovnie. Jakož die 55 Kristus: »Slova, kteráž mluvím, duch a život jsau«. Protož Jezábel znamená duši tu, kteráž pod jménem křesťanským miluje svět, ozdobujíc se některými skutky dobrými aneb dary božskými, všecky ty dary chtějíci obrátiti k své chvále. Protož kněžstvo bludné, bohaté jest spolu jedna Jezábel, kterúž níže (v kapitole 60XVII.) nazývá Babylonem. Jako koncilium konstanské jest jedna Jezábel, kteráž skrze smrt krále uherského mnohým smrt zpuo- sobila, kteráž usilovala a usiluje zkaziti vinnici Páně; kterážto Jezábel usnúbena jest panu čertovi, kteráž o sobě pověděla, že nemuož poblúditi; kteráž netoliko smilstvem duchovním, ale 65i tělesným zmazána jest. Ta se protivila věrným křesťanuom, kazateluom i prorokuom, kteráž vyobcovánie těžká jako hromová blýskanie vydávala a nynie vyzdvihnutím kříže proti věrným a ramenem světským postavuje se. Protož onano Jezábel byla figuora této kurvy, totiž kněžstva 70 zlého. Protož Pán svým věrným oznamuje, že zle dělají, že proti ní nevolají, lidu chytrost jejie oznamujiece. Neb ona některými duchovními věcmi jako ličidlem ozdobila se a modlám obětované jie, jako ty věci, které sú za pýchu, smilstvo a lakotu zpuosobeny. Ale že věrní proti ní nevolají a prostých nebránie od nie, protož 75 hřešie a mnozí s ní smilnie. Tak ty duše, kteréž, když nějaká učenie jako nějaké obrazy složie sobě, a je oblibují a milují, sau Jezábel. Každá zajisté duše pokrytá jesti ť pravá Jezábel. Ta Jezábel jest po hlavě doluov svržena a koňmi pošlapána. A vyznamenává se, že ti v cierkvi, kteří sú byli v duostojenstvích jako na věži po- 80 výšeni, Pán některé zbuzuje, aby je jako Jezábel doluov shodili, totiž před Bohem svrženú oznámili, aby věrní nebývali skrz ni svozováni více. Protož Jezábel vykládá se tok krve aneb hnuojnice, nebo plná hřiechuov jest jako krve. Die David: »Vysvoboď mě ze krvi«. 85 A na konci tak jako lajno potupní budú. Protož ve čtení svatého Jezábel co zna- mená Kněžstvo zlé Jezábel svržena co znamená Tok krve 49 Podle Eccli 25, 26 — 50 Podle Přísl. 21, 9 — 55 Jan 6, 63 — 60 Zj. 17, 5 — 73 za pýchu; pův. psáno: pro pýchu, ale pro je červeně podtrženo a nad tím je nadepsáno: za — 78 2. (4.) Král. 9. 33 — 84 Ž. 51, 16 Jakoubek, Výklad. 9
Strana 130
130 Kapitola Žena co znamená Ženy jako ohně báti se Opřieti se zlému máme Matúše V°. die Kristus o nehodných kněžích, že se k ničemémuž nehodie, jediné aby do hnoje vymetáni byli. Protož die Ecclesias- ticus, že žena zlá jako lajno na cestě bude potlačena. A Eze- chielovi proroku (VIII°.) ukázány sú takové ženy, když die: »Uvedl mě Pán do chrámu, a aj, ženy tam byly pláčiece Ado- 90 nida«, jenž byl obraz aneb modla chlipné milosti. Žena také v Písmě netoliko pohlavie ženské, ale křehkost a měkkost k hříchu znamená, že neodpierají zmužile hřiechóm, ale hřiechové jim panují. Neb die Eklesiasticus: »Pro krásu ženy mnozí zahynuli«, učení, kněží i lajkové. »Bojí-li se kto ohně, viece se báti má krásy ženské«. A nynie sú Jezábel v Praze, ješto jednotě obecnie škodí. Ale die: »Mám ť proti tobě nětco málo« etc. Co jest, že si pro to nevypadl z lásky Páně? Nebo častokrát Pán pro malú vinu neopauští člověka. Protož die, že »Mám proti tobě málo nětco«. 100 Zvláště že ta žena byla mocná, takže pro křehkost někteří nesměli se proti ní postaviti. Nebo tehdáž, když sú veliká nebezpečenstvie a nesnáze k stavování hřiechuov a člověk, strachem jsa poražen, 43b2 neopře se, však nehřeší tak těžce, jako když mají snadnost pře- kážeti zlému, a nepřekážejí. A protož jie modlám obětované ta 105 duše, kteráž se bludy krmí, milostí světskau nebo kocháním tohoto světa etc. Die však apoštol, že žádný nemuož píti kalichu Kris- tova a kalichu dábelského. Protož ty duše, kteréžto, pijíce krev Kristovu, běží potom k sváróm a k bludóm, jedie modlám oběto- tované etc., proti kterýmž má velmi snažně voláno býti. 95 110 Sermo 9. A dal ť sem jí čas, aby pokánie činila, a nechce ť se káti etc. Jezábel také, i tělesná i duchovní, a lid takový dvojí proti sobě v Ezechielovi XVI. vyznamenává se, kteřížto jako nevěstky sváří se. Jezábel pak vykládá se tok krve a znamená lidi hříšné, kteříž od Ducha božieho sú opuštěni a lásky zbaveni, takže, což koli člověku přijde od ďábla v srdce, hned usiluje vypravovati to druhému, aby od něho jako krev od ženy krvotoké tekla. Protož v kniehách Levitici napsáno: »Žena aneb muž, jenž trpí tok krve, nečistá bude«. Nebo tak šatan vmítá ty 5 86 Mat. 5, 13 — 88 Eccli 9, 10 — 89 Podle Ezech. 8, 14 — 94 Podle Eccli 9, 9 — 107 1. Kor. 10, 21. 3 Ezech. 16, 57 — 4 Srovnej Jeronyma (Liber de nominibus hebraicis. ML 23, c. 857/8): Jezabel fluxus sanguinis. — 8 Podle 3. M. 15, 25 nn.
130 Kapitola Žena co znamená Ženy jako ohně báti se Opřieti se zlému máme Matúše V°. die Kristus o nehodných kněžích, že se k ničemémuž nehodie, jediné aby do hnoje vymetáni byli. Protož die Ecclesias- ticus, že žena zlá jako lajno na cestě bude potlačena. A Eze- chielovi proroku (VIII°.) ukázány sú takové ženy, když die: »Uvedl mě Pán do chrámu, a aj, ženy tam byly pláčiece Ado- 90 nida«, jenž byl obraz aneb modla chlipné milosti. Žena také v Písmě netoliko pohlavie ženské, ale křehkost a měkkost k hříchu znamená, že neodpierají zmužile hřiechóm, ale hřiechové jim panují. Neb die Eklesiasticus: »Pro krásu ženy mnozí zahynuli«, učení, kněží i lajkové. »Bojí-li se kto ohně, viece se báti má krásy ženské«. A nynie sú Jezábel v Praze, ješto jednotě obecnie škodí. Ale die: »Mám ť proti tobě nětco málo« etc. Co jest, že si pro to nevypadl z lásky Páně? Nebo častokrát Pán pro malú vinu neopauští člověka. Protož die, že »Mám proti tobě málo nětco«. 100 Zvláště že ta žena byla mocná, takže pro křehkost někteří nesměli se proti ní postaviti. Nebo tehdáž, když sú veliká nebezpečenstvie a nesnáze k stavování hřiechuov a člověk, strachem jsa poražen, 43b2 neopře se, však nehřeší tak těžce, jako když mají snadnost pře- kážeti zlému, a nepřekážejí. A protož jie modlám obětované ta 105 duše, kteráž se bludy krmí, milostí světskau nebo kocháním tohoto světa etc. Die však apoštol, že žádný nemuož píti kalichu Kris- tova a kalichu dábelského. Protož ty duše, kteréžto, pijíce krev Kristovu, běží potom k sváróm a k bludóm, jedie modlám oběto- tované etc., proti kterýmž má velmi snažně voláno býti. 95 110 Sermo 9. A dal ť sem jí čas, aby pokánie činila, a nechce ť se káti etc. Jezábel také, i tělesná i duchovní, a lid takový dvojí proti sobě v Ezechielovi XVI. vyznamenává se, kteřížto jako nevěstky sváří se. Jezábel pak vykládá se tok krve a znamená lidi hříšné, kteříž od Ducha božieho sú opuštěni a lásky zbaveni, takže, což koli člověku přijde od ďábla v srdce, hned usiluje vypravovati to druhému, aby od něho jako krev od ženy krvotoké tekla. Protož v kniehách Levitici napsáno: »Žena aneb muž, jenž trpí tok krve, nečistá bude«. Nebo tak šatan vmítá ty 5 86 Mat. 5, 13 — 88 Eccli 9, 10 — 89 Podle Ezech. 8, 14 — 94 Podle Eccli 9, 9 — 107 1. Kor. 10, 21. 3 Ezech. 16, 57 — 4 Srovnej Jeronyma (Liber de nominibus hebraicis. ML 23, c. 857/8): Jezabel fluxus sanguinis. — 8 Podle 3. M. 15, 25 nn.
Strana 131
II. 131 44a1 10 nečistoty v duši, aby netoliko sama byla nečistá, ale svú nečisto- tau aby jiných poškvrnila. A ta hodna jest potupenie jako lajno. A protož Jezábel vykládá se lajno. A mnoho zlého činí Jezábel srdcím osvíceným, kteráž se pečují Bohu líbiti, všudy, po hospodách i v chrámích, a skrz ni 15 šatan trápí duše. Již teď vypravuje o ní a o tom zástupu a o té duši, svú nesmiernú dobrotu okazuje; die: »Dal ť sem jí čas, aby Čas ku pokánie pokánie činila«, nechtě, aby zahynula. »Dal sem čas«, své pravdy oznamuje a rány své na lid vzkládaje. Nebo, jako do Ninive pře- deslal Jonáše, aby pokánie činili, nechtěje pojednú zatratiti, li 20 tak i tuto oznamuje, aby pokánie činila, že ještě chce ji na milost přijíti. A die: »Dal sem jí čas, aby pokánie činila«, totiž skutkem a vpravdě, ne toliko aby umínila a pomyslila pokánie činiti. Jako die Izaiáš XXXVII.: »Přišli synové až ku porodu a nenie v nich moci porozenie, doufal sobě v své moci a neponížil se, protož ne- 25 prospieval v dobrém«. I die proto Spasitel: »Běda těhotným, kteříž, počnauce se káti, nesetrvají, když pokušenie na ně jdau«. A dopoviedá nevděčnost lidskú: »A nechce ť se káti smilstva svého«, totiž z svého odvrácení od Pána Boha. Kamž koli duše Smilstvo co jest odvracuje se od Boha k bluduom neb k učením falešným, již 30 smilní. Nynie zajisté v lidech nenie života kajícieho, neb ještě sváry, ruoznice a hořkosti mají k sobě vespolek, plní sú lidé o sobě doufánie a všetečné smělosti. Protož dopoviedá pomstu: »Aj, já položím ji na loži« etc. Na loži co jest Nebéře se tuto v dobrém, ale béře se za bezpečnost do sebe. Nebo 35 ty, jenž hřešie, těžce Pán vypauští je z ruky své a moci. A tehdy upadají v některakú bezpečnost, takže se budú domnievati o sobě, že dobře stojie. A tak, co jiné svodie, žádného sobě svědomie z toho nečinie. I protož die apoštol: »Když řeknú: Pokoj a bez- pečnost, tehdy náhlé přijde na ně zahynutie«. Jako nad nemoc- 40 ným lékař když zúfá, nechá ho k vuoli jeho vlastní, tak Pán hře- šícieho a o sobě doufajícieho opauští ho a k ničemuž nebude, a nevie člověk. A to znamenav David, řekl: »K ničemémuž přiveden sem, a já sem toho neznal«. Nebo v I. k Korintuom XIII. die: »Nebudu-li mieti lásky, nic nejsem«. Pokládá také na lože po 45 biedě, totiž v lkánie; jako nemocný trpí na loži bolesti. Nebo Job die: »V temnostech ustlal sem ložce mé«. Nebo jako ložce duše Pán opúštie Jonáš Výklad 44a2 18 Jon. 1, 2 — 23 Podle Iz. 37, 3 — 25 Podle Mat. 24, 19 — 38 1. Tes. 5, 3 — 42 Ž. 73, 22 — 43 Podle 1. Kor. 13, 2 — 46 Podle Joba 17, 13 9*
II. 131 44a1 10 nečistoty v duši, aby netoliko sama byla nečistá, ale svú nečisto- tau aby jiných poškvrnila. A ta hodna jest potupenie jako lajno. A protož Jezábel vykládá se lajno. A mnoho zlého činí Jezábel srdcím osvíceným, kteráž se pečují Bohu líbiti, všudy, po hospodách i v chrámích, a skrz ni 15 šatan trápí duše. Již teď vypravuje o ní a o tom zástupu a o té duši, svú nesmiernú dobrotu okazuje; die: »Dal ť sem jí čas, aby Čas ku pokánie pokánie činila«, nechtě, aby zahynula. »Dal sem čas«, své pravdy oznamuje a rány své na lid vzkládaje. Nebo, jako do Ninive pře- deslal Jonáše, aby pokánie činili, nechtěje pojednú zatratiti, li 20 tak i tuto oznamuje, aby pokánie činila, že ještě chce ji na milost přijíti. A die: »Dal sem jí čas, aby pokánie činila«, totiž skutkem a vpravdě, ne toliko aby umínila a pomyslila pokánie činiti. Jako die Izaiáš XXXVII.: »Přišli synové až ku porodu a nenie v nich moci porozenie, doufal sobě v své moci a neponížil se, protož ne- 25 prospieval v dobrém«. I die proto Spasitel: »Běda těhotným, kteříž, počnauce se káti, nesetrvají, když pokušenie na ně jdau«. A dopoviedá nevděčnost lidskú: »A nechce ť se káti smilstva svého«, totiž z svého odvrácení od Pána Boha. Kamž koli duše Smilstvo co jest odvracuje se od Boha k bluduom neb k učením falešným, již 30 smilní. Nynie zajisté v lidech nenie života kajícieho, neb ještě sváry, ruoznice a hořkosti mají k sobě vespolek, plní sú lidé o sobě doufánie a všetečné smělosti. Protož dopoviedá pomstu: »Aj, já položím ji na loži« etc. Na loži co jest Nebéře se tuto v dobrém, ale béře se za bezpečnost do sebe. Nebo 35 ty, jenž hřešie, těžce Pán vypauští je z ruky své a moci. A tehdy upadají v některakú bezpečnost, takže se budú domnievati o sobě, že dobře stojie. A tak, co jiné svodie, žádného sobě svědomie z toho nečinie. I protož die apoštol: »Když řeknú: Pokoj a bez- pečnost, tehdy náhlé přijde na ně zahynutie«. Jako nad nemoc- 40 ným lékař když zúfá, nechá ho k vuoli jeho vlastní, tak Pán hře- šícieho a o sobě doufajícieho opauští ho a k ničemuž nebude, a nevie člověk. A to znamenav David, řekl: »K ničemémuž přiveden sem, a já sem toho neznal«. Nebo v I. k Korintuom XIII. die: »Nebudu-li mieti lásky, nic nejsem«. Pokládá také na lože po 45 biedě, totiž v lkánie; jako nemocný trpí na loži bolesti. Nebo Job die: »V temnostech ustlal sem ložce mé«. Nebo jako ložce duše Pán opúštie Jonáš Výklad 44a2 18 Jon. 1, 2 — 23 Podle Iz. 37, 3 — 25 Podle Mat. 24, 19 — 38 1. Tes. 5, 3 — 42 Ž. 73, 22 — 43 Podle 1. Kor. 13, 2 — 46 Podle Joba 17, 13 9*
Strana 132
132 Kapitola Dábel trápí Na toto málo dbají temnostmi a mrákotami bývá obklíčenka). Izaiáš XIIII.: »Pod tě podestřien bude mol«, totiž hryzenie svědomie, »a přikrytie tvé budú červi«, totiž zámutkové, auzkosti, vrtkánie u vieře. Nebo tak pohřiechu dábel vyprosil sobě, že téměř všecka srdce 50 trápí a vládne jimi, takže spolu k stolu Páně přistúpají, jedno- stýný zákon učie, avšak se spolu svářie, kdež by však přijímanie hodné mělo v nás uvésti jednotu svatú. Avšak zvláště kteří chtí nábožnějšie býti, více se sváří než ti prostí, od upřiemnosti viery ješto nevypadají, ne tak se vadí a škorpie. Alevšak to znamenie 55 nám má býti, že lidé pohřiechu nehodně přijímají a nejsú zpuo- sobní ku poslúchaní slova Páně. Nebo srdce hodně přijímajície neroztrhují se, nesvářie se. Protož z těch věcí muože poznáno býti, co jest pověděl Spasi- tel: »Budau takoví zámutkové, že, kdyby možné bylo, volení 60 byli by svedeni v blud«, poněvadž všecka srdce pohnula se proti sobě vespolek, když jeden proti druhému povstává. Neb již na to málo dbají: »Kto jie a pie nehodně, saud sobě jie a pie, neroz- su«zuje tě (!)« etc. A protož častokrát pro lidskú nevděčnost Pán nedává kazateli úžitečných pravd spasitedlných a svatých 65 poznati. »A syny jejie (totiž následovníky nebo skutky) zmorduji na smrt«. Zde začíná a potom budaucně koná. »A zvědí ť« etc., »že já Pán, zpytuje srdce hluboce«. Protož jest řekl: »Toto praví, kterýž má oči jako plamen ohně«. Já vidím žádosti i myšlenie 70 lidská nezpuosobná a nezřiezená, kteříž, ač se postavují za dobré a věrné, ale jsú ť utrhači. »A dám ť jednomu každému vedlé skut- kuov jeho«. Ne podlé jména aneb mluvenie, ale vedlé skutkuov! odplatím. Ale že ještě Pán má své věrné, i die: »Vám pak pravím«, 75 totiž kteří nejste z zástupu Jezábel, ale kteří ste zboru tyatirského, totiž osvícení, kteříž nemáte učení falešných a bludných, ale v prostosti viery zuostali ste. Jako die apoštol o jiných: »Bojím se, aby, jako had svedl Evu, tak nebyli porušeni smyslové vaši«, totiž skrz učenie bludná. Nebo smyslové lidští zchopnějšie sú so k některým učením hrozným, nébrž víře odporným nežli pravdě podobným. A die: »Nevložím ť na vás jiného břemene«, totiž aby jho mé sladké a lehké mělo složeno býti, tak, aby již zákon jeho nynie 44b1 47 Rkpis: obklíčeno — Podle Iz. 14, 11 — 60 Podle Mat. 24, 24 — 63 1. Kor. 11, 29 — 64 Psáno: nerozsuje (!) — 69 Zj. 2, 18 — 78 Podle 2. Kor. 11, 3
132 Kapitola Dábel trápí Na toto málo dbají temnostmi a mrákotami bývá obklíčenka). Izaiáš XIIII.: »Pod tě podestřien bude mol«, totiž hryzenie svědomie, »a přikrytie tvé budú červi«, totiž zámutkové, auzkosti, vrtkánie u vieře. Nebo tak pohřiechu dábel vyprosil sobě, že téměř všecka srdce 50 trápí a vládne jimi, takže spolu k stolu Páně přistúpají, jedno- stýný zákon učie, avšak se spolu svářie, kdež by však přijímanie hodné mělo v nás uvésti jednotu svatú. Avšak zvláště kteří chtí nábožnějšie býti, více se sváří než ti prostí, od upřiemnosti viery ješto nevypadají, ne tak se vadí a škorpie. Alevšak to znamenie 55 nám má býti, že lidé pohřiechu nehodně přijímají a nejsú zpuo- sobní ku poslúchaní slova Páně. Nebo srdce hodně přijímajície neroztrhují se, nesvářie se. Protož z těch věcí muože poznáno býti, co jest pověděl Spasi- tel: »Budau takoví zámutkové, že, kdyby možné bylo, volení 60 byli by svedeni v blud«, poněvadž všecka srdce pohnula se proti sobě vespolek, když jeden proti druhému povstává. Neb již na to málo dbají: »Kto jie a pie nehodně, saud sobě jie a pie, neroz- su«zuje tě (!)« etc. A protož častokrát pro lidskú nevděčnost Pán nedává kazateli úžitečných pravd spasitedlných a svatých 65 poznati. »A syny jejie (totiž následovníky nebo skutky) zmorduji na smrt«. Zde začíná a potom budaucně koná. »A zvědí ť« etc., »že já Pán, zpytuje srdce hluboce«. Protož jest řekl: »Toto praví, kterýž má oči jako plamen ohně«. Já vidím žádosti i myšlenie 70 lidská nezpuosobná a nezřiezená, kteříž, ač se postavují za dobré a věrné, ale jsú ť utrhači. »A dám ť jednomu každému vedlé skut- kuov jeho«. Ne podlé jména aneb mluvenie, ale vedlé skutkuov! odplatím. Ale že ještě Pán má své věrné, i die: »Vám pak pravím«, 75 totiž kteří nejste z zástupu Jezábel, ale kteří ste zboru tyatirského, totiž osvícení, kteříž nemáte učení falešných a bludných, ale v prostosti viery zuostali ste. Jako die apoštol o jiných: »Bojím se, aby, jako had svedl Evu, tak nebyli porušeni smyslové vaši«, totiž skrz učenie bludná. Nebo smyslové lidští zchopnějšie sú so k některým učením hrozným, nébrž víře odporným nežli pravdě podobným. A die: »Nevložím ť na vás jiného břemene«, totiž aby jho mé sladké a lehké mělo složeno býti, tak, aby již zákon jeho nynie 44b1 47 Rkpis: obklíčeno — Podle Iz. 14, 11 — 60 Podle Mat. 24, 24 — 63 1. Kor. 11, 29 — 64 Psáno: nerozsuje (!) — 69 Zj. 2, 18 — 78 Podle 2. Kor. 11, 3
Strana 133
II. a III. 133 44b2 85 držán měl býti toliko; ale držán bude až do poslednieho příští jeho k saudu, k kterémuž se postaviti máme, držáno býti má to, což jest v zákoně Páně. A pokládá odplatu: »Ktož přemuož a ostřiehati bude skut- kuov Páně«, viery, lásky, trpělivosti, pokory, čistoty etc. »A pře- 90 muože« nad tělem, světem a ďáblem. Chce dáti moc nad národy, totiž srdci zpustlými, pohanskými. »A bude je zpravovati metlú železnú«. Nebo Pán některých svých povajší v auřady a v duosto- jenstvie, aby jiné trestali a hřiechy stavovali. »A dám prut«, totiž moc, jížto nepřátelé nebudú moci odepříti. »A jako nádoba 95 hrnčieřova ztlučeni budau« v svém vzdělání zlém. Jakož i David die: »Zpravovati je budeš metlú železnú a jako nádobu hrnčieřovu ztlučeš je«. »Jakožto i já vzal sem od Otce mého«. Nebo Syn boží má moc velikú. Protož die: »Kto ste následovali mne, sednete na dvanásti 100 stolicech« etc. Někteří berú z této řeči, že, kteříž nynie sú věrní a bojovati budau proti nepřáteluom a setrvají v pravdě pevně, dává jim moc velikú odpierati nepřáteluom. »A dám jemu hvězdu jitřní«. Někdy malé bývá světlo viery v duši, neb hřiechuov ne- přemáhají. Ale když přemuož, tehdy dává osvícenie veliké viery, 105 kteréž osvítí člověka, co by měl činiti člověk, co mluviti. A aby- chom těchto věcí pozorovali pilně, napomíná nás řka: »Kto má uši, slyš, co ť Duch« etc. Ale jako tomu, kterýž zimnici trpí, sladké zdá se hořké, tak nám, že sme hřiechy porušeni, slovo Páně k ji- nému rozumu daleko od Ducha svatého béřeme a těla Kristova 110 neokušujeme duší živau etc. Odplata za vítěz- Stvie KAPITOLA TŘETÍ. Anjelu zboru sardinského napiš: »Toto ť praví ten, kterýž má sedm« etc. Sardis počátek pěk- nosti vykládá se anebo kniežectvie pěknosti. A že jako zboru tomuto psal proti pokrytství, jenž jest pátý zbor v pořádku, na 5 znamenie, že, čím dále jest po apoštoléch bylo, tiem v větší pokryt- stvie lid i kněžie padali; a kdež by lid měl mieti počátek pěknosti Sardis 96 Podle Ž. 2, 9 — 99 Podle Mat. 19, 28. 2 Jeronym (Liber de nominibus hebraicis, ML 23, c. 857/8): Sardis principi pulchritudinis.
II. a III. 133 44b2 85 držán měl býti toliko; ale držán bude až do poslednieho příští jeho k saudu, k kterémuž se postaviti máme, držáno býti má to, což jest v zákoně Páně. A pokládá odplatu: »Ktož přemuož a ostřiehati bude skut- kuov Páně«, viery, lásky, trpělivosti, pokory, čistoty etc. »A pře- 90 muože« nad tělem, světem a ďáblem. Chce dáti moc nad národy, totiž srdci zpustlými, pohanskými. »A bude je zpravovati metlú železnú«. Nebo Pán některých svých povajší v auřady a v duosto- jenstvie, aby jiné trestali a hřiechy stavovali. »A dám prut«, totiž moc, jížto nepřátelé nebudú moci odepříti. »A jako nádoba 95 hrnčieřova ztlučeni budau« v svém vzdělání zlém. Jakož i David die: »Zpravovati je budeš metlú železnú a jako nádobu hrnčieřovu ztlučeš je«. »Jakožto i já vzal sem od Otce mého«. Nebo Syn boží má moc velikú. Protož die: »Kto ste následovali mne, sednete na dvanásti 100 stolicech« etc. Někteří berú z této řeči, že, kteříž nynie sú věrní a bojovati budau proti nepřáteluom a setrvají v pravdě pevně, dává jim moc velikú odpierati nepřáteluom. »A dám jemu hvězdu jitřní«. Někdy malé bývá světlo viery v duši, neb hřiechuov ne- přemáhají. Ale když přemuož, tehdy dává osvícenie veliké viery, 105 kteréž osvítí člověka, co by měl činiti člověk, co mluviti. A aby- chom těchto věcí pozorovali pilně, napomíná nás řka: »Kto má uši, slyš, co ť Duch« etc. Ale jako tomu, kterýž zimnici trpí, sladké zdá se hořké, tak nám, že sme hřiechy porušeni, slovo Páně k ji- nému rozumu daleko od Ducha svatého béřeme a těla Kristova 110 neokušujeme duší živau etc. Odplata za vítěz- Stvie KAPITOLA TŘETÍ. Anjelu zboru sardinského napiš: »Toto ť praví ten, kterýž má sedm« etc. Sardis počátek pěk- nosti vykládá se anebo kniežectvie pěknosti. A že jako zboru tomuto psal proti pokrytství, jenž jest pátý zbor v pořádku, na 5 znamenie, že, čím dále jest po apoštoléch bylo, tiem v větší pokryt- stvie lid i kněžie padali; a kdež by lid měl mieti počátek pěknosti Sardis 96 Podle Ž. 2, 9 — 99 Podle Mat. 19, 28. 2 Jeronym (Liber de nominibus hebraicis, ML 23, c. 857/8): Sardis principi pulchritudinis.
Strana 134
134 Kapitola VII duchuov Duchové rozliční od Boha, Krista Ježíše i před Bohem vnitř i před lidmi v příkladě, tehdy lidé, vydávajiece se k pěknosti a kráse zevnitřní a světské, krásu vnitřní duše potratili. A protož tresce tuto lid z toho a roz- kazuje psáti andělu, pastýři totiž a zprávci. A od koho se píše, 10 že od samého Boha, Pána Ježíše Krista, jemužto vedlé člověka dána jest moc pastýřská, jakož die: »Já sem pastýř dobrý«. »Toto ť praví, který má VII duchuov«. Napřed psal obci efezské: »Toto praví, který má VII hvězd«, ale tuto die: »Sedm duchuov božích « a VII hvězd spolu spojuje. Jakých pak jest to 15 VII duchuov? Nebo tak Rafael Tobiášovi řekl: »Já sem jeden z sedmi duchuov, kteříž stojíme před Pánem Bohem«. Nebo z tohoto viděnie Jan měl veliké poznánie těchto svatých duchuov, z některakého obecenstvie poznal, kteří sú dobří duchové a kteří zlí. A již u vlasti mají tepruv čelednost, jací sú duchové, kteraké 20 jednoty a přívětivosti, neb sú jako bratřie s nimi. A blahoslavený, ktož přijde v přátelstvie božie, svatých anděluov, prorokuov a apoštoluov! Ale nám poznati těch duchuov sedm osobně a roz- dielně nenie dáno; rozeznati také duchy zlé, kteří sú, a kteří sú dobří, jestliže Buoh nedá zvláštnieho daru, toho nemuožeme ro-25 zeznati, jací také ti duchové sú, dobří-li čili zlí. Jako napsáno v knihách Eklesiastici XXXIX°.: »Tyto všecky věci svatým k dobrému, nemilostivým pak a hřiešníkóm obrátie se ke zlému«. A dopoviedá: »Jsú duchové ku pomstě stvoření« etc. »A ti du- chové svú prchlivostí potvrdili sú muk od Boha spravedlivě za-30 slíbených«. A die: »V čas skonánie (totiž světa) vylejí strach a prchlivost« etc. Jako nádoby plné vody svým časem vylejí se, tak i duchové vylévají. A ačkoli sú prvé vylévali, najviece však při skonánie světa. A přidává: »Od toho, kterýž stvořil je, vyliti budau«. Protož jací duchové, zlí-li či dobří? Nebo tak jest, že 35 duchové od Boha poslaní, z miery v pomstě vystupujiece, zahan- beni bývají. Protož těch duchuov přirozenie od nás jest skryté; aniž potřebie jest nám k těm věcem rozum ztahovati, kteréž sú nad rozum. A čím ti duchové mstíti budau, dopovídá tu dále: »Oheň 40 a kraupy, hlad a smrt, hovad neb líté zvěři zubové, štírové a ha- dové« etc. Jako člověk složen jest z těla a duše, tak mnohé řeči Písma svatého i k tělu i k duši mohú obráceny býti. A když ty 45a1 Krása duše trati se 45a2 12 Jan 10, I1 — 14 Zj. 2, 1 — 16 Tob. 12, 15 — 23 těch duchuov korekturou z pův. ty duchy — 27 Podle Eccli 39, 32 — 29 Eccli 39, 33 31 Eccli 39, 34 — 34 Podle Eccli 39, 34 — 40 Eccli 39, 35 nn.
134 Kapitola VII duchuov Duchové rozliční od Boha, Krista Ježíše i před Bohem vnitř i před lidmi v příkladě, tehdy lidé, vydávajiece se k pěknosti a kráse zevnitřní a světské, krásu vnitřní duše potratili. A protož tresce tuto lid z toho a roz- kazuje psáti andělu, pastýři totiž a zprávci. A od koho se píše, 10 že od samého Boha, Pána Ježíše Krista, jemužto vedlé člověka dána jest moc pastýřská, jakož die: »Já sem pastýř dobrý«. »Toto ť praví, který má VII duchuov«. Napřed psal obci efezské: »Toto praví, který má VII hvězd«, ale tuto die: »Sedm duchuov božích « a VII hvězd spolu spojuje. Jakých pak jest to 15 VII duchuov? Nebo tak Rafael Tobiášovi řekl: »Já sem jeden z sedmi duchuov, kteříž stojíme před Pánem Bohem«. Nebo z tohoto viděnie Jan měl veliké poznánie těchto svatých duchuov, z některakého obecenstvie poznal, kteří sú dobří duchové a kteří zlí. A již u vlasti mají tepruv čelednost, jací sú duchové, kteraké 20 jednoty a přívětivosti, neb sú jako bratřie s nimi. A blahoslavený, ktož přijde v přátelstvie božie, svatých anděluov, prorokuov a apoštoluov! Ale nám poznati těch duchuov sedm osobně a roz- dielně nenie dáno; rozeznati také duchy zlé, kteří sú, a kteří sú dobří, jestliže Buoh nedá zvláštnieho daru, toho nemuožeme ro-25 zeznati, jací také ti duchové sú, dobří-li čili zlí. Jako napsáno v knihách Eklesiastici XXXIX°.: »Tyto všecky věci svatým k dobrému, nemilostivým pak a hřiešníkóm obrátie se ke zlému«. A dopoviedá: »Jsú duchové ku pomstě stvoření« etc. »A ti du- chové svú prchlivostí potvrdili sú muk od Boha spravedlivě za-30 slíbených«. A die: »V čas skonánie (totiž světa) vylejí strach a prchlivost« etc. Jako nádoby plné vody svým časem vylejí se, tak i duchové vylévají. A ačkoli sú prvé vylévali, najviece však při skonánie světa. A přidává: »Od toho, kterýž stvořil je, vyliti budau«. Protož jací duchové, zlí-li či dobří? Nebo tak jest, že 35 duchové od Boha poslaní, z miery v pomstě vystupujiece, zahan- beni bývají. Protož těch duchuov přirozenie od nás jest skryté; aniž potřebie jest nám k těm věcem rozum ztahovati, kteréž sú nad rozum. A čím ti duchové mstíti budau, dopovídá tu dále: »Oheň 40 a kraupy, hlad a smrt, hovad neb líté zvěři zubové, štírové a ha- dové« etc. Jako člověk složen jest z těla a duše, tak mnohé řeči Písma svatého i k tělu i k duši mohú obráceny býti. A když ty 45a1 Krása duše trati se 45a2 12 Jan 10, I1 — 14 Zj. 2, 1 — 16 Tob. 12, 15 — 23 těch duchuov korekturou z pův. ty duchy — 27 Podle Eccli 39, 32 — 29 Eccli 39, 33 31 Eccli 39, 34 — 34 Podle Eccli 39, 34 — 40 Eccli 39, 35 nn.
Strana 135
III. 135 45b1 věci se stanú, praví, že jeho volení hodovati budau a nepřestaupie 45 slova Páně. Protož světí nezaměstknávali se těmi nesnázemi, jací sú to duchové, toliko že sú pečovali hnutie poznati v sobě, od o toto mě pěči kterého by ducha pocházela. Nebo, byla-li sú hnutie dobrá a svatá, saudili sú, že taková od ducha dobrého a svatého jsú. Což i my činiti máme, abychom aspoň tak duchy dobré od zlých skrze 50 skutky a hnutie rozeznávali. Nebo ti duchové osobní těly sú roz- děleni; od kterýchžto vystřiehal nás Spasitel řka: »Když nečistý duch vyjde od člověka« etc. (Lukáš v XI.). Kterak ti duchové sú rozdielni osobně, nenie potřebie nám věděti, jediné toliko jich hnutie máme se varovati a jich skrz skutky zlé, kteréž v srdcích 55 našich puosobie, ostřiehati se. A ti duchové slovau hvězdy. A napřed povědieno jest, že VII hvězd sú sedm zboruov. A jakož mudrci přirození oznamují, že všecky věci rostau zde příčinau hvězd a planét, tak v cierkvi svaté lid obecný jest jako v zemi; ale kněžie mají býti života vy- 60 sokého a vyvýšeného. A ti mají býti jako nebe, světlo své berúce od slunce-Krista. Od kteréhožto dokud se osvěcovali a obživovali, tehdy i světlo svaté a život dobrý lidu obecnému jako zemi vlévali. Ale když již nečinie toho kněžie, tehdy sú ruoznice v lidu. Protož ty hvězdy sú zatměny, z nichžto drak velikú stranu strhl s nebe. Hvězdy zatměny A die: »Kterýž má VII duchuov božích«, totiž má všecky duchy, skrz kteréž dary dává Ducha svatého lidu. »Má sedm VII hvězd hvězd«, totiž zprávce lidu, kteréž drží, skrz něž svú svatú cierkev zpravuje. Každý dar Ducha svatého slove duch. Isaiáš XI.: »Od- počine na něm Duch Páně, Duch maudrosti« etc. Oznamuje 70 proti pokrytství, že, ktož těchto daruov nemá, pokrytec jest. Jakož Pokrytstvie sú mnozí byli v cierkvi sardinské. A die: »Naplní ho duch bázně«. Bázeň jest utiekanie zlého, Bázeň co jest aby neztratil, což miluje, totiž Boha, čistoty svědomie, aby nic nemluvil proti pravdě. Nebo bázeň dobrá to dobré dává člověku, 75 aby nechvátal k každému skutku a neklopotal k každému mlu- vení, ale rozjímal, co by z toho pojíti mělo. Také stydlivost pochází z bázně. Kto se Boha bojí, když co zlého slyší také o svém bližním, hanbí se za to. Opět bázeň dává, aby se varoval vypadnúti z lásky, a dává podivenie a rozvažovánie o skutcích Pána Boha. Opět v úz- 80 kostech a v zámutcích bojí se, aby nepadl. Protož tyto zvláštnosti, totiž dary Ducha svatého, má Ježíš, nebo přehojně na něm od- počinuly sú etc. Hvězdy Kněží jaci mají býti Stydlivost 65 51 Luk. 11, 24 — 64 Zj. 12, 4 — 68 Iz. 11, 2 — 72 Ibidem
III. 135 45b1 věci se stanú, praví, že jeho volení hodovati budau a nepřestaupie 45 slova Páně. Protož světí nezaměstknávali se těmi nesnázemi, jací sú to duchové, toliko že sú pečovali hnutie poznati v sobě, od o toto mě pěči kterého by ducha pocházela. Nebo, byla-li sú hnutie dobrá a svatá, saudili sú, že taková od ducha dobrého a svatého jsú. Což i my činiti máme, abychom aspoň tak duchy dobré od zlých skrze 50 skutky a hnutie rozeznávali. Nebo ti duchové osobní těly sú roz- děleni; od kterýchžto vystřiehal nás Spasitel řka: »Když nečistý duch vyjde od člověka« etc. (Lukáš v XI.). Kterak ti duchové sú rozdielni osobně, nenie potřebie nám věděti, jediné toliko jich hnutie máme se varovati a jich skrz skutky zlé, kteréž v srdcích 55 našich puosobie, ostřiehati se. A ti duchové slovau hvězdy. A napřed povědieno jest, že VII hvězd sú sedm zboruov. A jakož mudrci přirození oznamují, že všecky věci rostau zde příčinau hvězd a planét, tak v cierkvi svaté lid obecný jest jako v zemi; ale kněžie mají býti života vy- 60 sokého a vyvýšeného. A ti mají býti jako nebe, světlo své berúce od slunce-Krista. Od kteréhožto dokud se osvěcovali a obživovali, tehdy i světlo svaté a život dobrý lidu obecnému jako zemi vlévali. Ale když již nečinie toho kněžie, tehdy sú ruoznice v lidu. Protož ty hvězdy sú zatměny, z nichžto drak velikú stranu strhl s nebe. Hvězdy zatměny A die: »Kterýž má VII duchuov božích«, totiž má všecky duchy, skrz kteréž dary dává Ducha svatého lidu. »Má sedm VII hvězd hvězd«, totiž zprávce lidu, kteréž drží, skrz něž svú svatú cierkev zpravuje. Každý dar Ducha svatého slove duch. Isaiáš XI.: »Od- počine na něm Duch Páně, Duch maudrosti« etc. Oznamuje 70 proti pokrytství, že, ktož těchto daruov nemá, pokrytec jest. Jakož Pokrytstvie sú mnozí byli v cierkvi sardinské. A die: »Naplní ho duch bázně«. Bázeň jest utiekanie zlého, Bázeň co jest aby neztratil, což miluje, totiž Boha, čistoty svědomie, aby nic nemluvil proti pravdě. Nebo bázeň dobrá to dobré dává člověku, 75 aby nechvátal k každému skutku a neklopotal k každému mlu- vení, ale rozjímal, co by z toho pojíti mělo. Také stydlivost pochází z bázně. Kto se Boha bojí, když co zlého slyší také o svém bližním, hanbí se za to. Opět bázeň dává, aby se varoval vypadnúti z lásky, a dává podivenie a rozvažovánie o skutcích Pána Boha. Opět v úz- 80 kostech a v zámutcích bojí se, aby nepadl. Protož tyto zvláštnosti, totiž dary Ducha svatého, má Ježíš, nebo přehojně na něm od- počinuly sú etc. Hvězdy Kněží jaci mají býti Stydlivost 65 51 Luk. 11, 24 — 64 Zj. 12, 4 — 68 Iz. 11, 2 — 72 Ibidem
Strana 136
136 Kapitola Pokrytec jest mrtvý Neznají lidé Varovati se po krytstvie Výklad »Znám ť skutky tvé, že jméno máš, jako by živ byl, a umřel si«. Píše proti pokrytství, a najprvé zprávcuov, potom i jiných. Tento byl pastýř od Boha povolaný, andělem nazvaný a zprávce 85 zboru sardinského, avšak v pokrytství stál. A lid neuměl toho rozeznati, ale domnieval se o něm, že jest dobrý. Ale sám Buoh praví: »Máš jméno, jako by živ byl, a mrtev jsi«. Neb jest rozdiel- ný saud boží od lidského. Lidský jest nebezpečný, kteříž častokrát jináč nežli Buoh saudie, »kterýžto má oči jako plamen«, vnitř- 90 nosti spatřuje jednoho každého. A každému člověku pokrytému die: »Mrtvý jsi«, nejsi živ láskú v Bohu a v skutcích Kristových a v trpělivosti jeho. »Máš však jméno« zevnitř počestné; ale přede mnú ť se to nelíbí, což vnitř zlého jest. Tak častokrát, co člověk puosobí, ani lidé jiní ani sám člověk do sebe toho zná, 95 líbí-li se v tom Bohu. Jako teď tento: nepoznal pastýř, jediné až Pán skrz Jana jemu oznámil, že mrtvý jest. Protož útočiště 45b2 máme mieti k Kristu, aby osvítil a zpravil, v čem bychom se jemu líbili. Tento od Boha poslaný anděl pokrytstvím byl zmazán, že jméno měl a mrtvý byl. A blahoslavené nynie srdce, které by 100 nebylo pokrytstvím zmazáno, aby mohl řieci, že řeč tato nedotýká ho: »Žádného nemám pokrytstvie v sobě!«, anebo v bližním po- zná pokrytstvie. Když hřiechy tělesné opustie, naposledy po- krytstvie varovati se mají. Nebo pokrytstvie zní nětco zlého pod barvau zlatau, jakož z výkladu řeckého slova a latinského se uka- 105 zuje: ab yppos (!), quod est sub, jako »vezpod«, et crisis, aurum, totiž zlato. Nebo pod svatostí a náboženstvím, pod slovy a jménem, skutkem nebo oděvem, a na obojím pohlaví nalézá se. A čím viece skutkuov dobrých, tiem více se kryje, takže člověk nemuož dobře věřiti, aby pod těmi skutky nětco zlého běžalo. Kto jest takový, 110 aby ho zbaven byl, tak osvícený, aby je v jiných poznal a nepo- tupoval, ale lítost měl a potrestal člověka? Co jest po- krytstvie Pokrytstvie zajisté jest nepravost v člověku vnitř přicházející jako mol v rauše v skutcích dobrých, jako z poslúchaní slova božieho, z přijímanie, z almužny a z mluvení o dobrém, z kterýchžto 115 věcí pochodí doufánie, drzost, pozdviženie a jiných potupovánie, kterýžto nad jiné lepšieho se domnievaje, činí se nevěrným Bohu v dařích od Boha sobě daných, že se v nich vynáší. Jako manželka, vezmúci raucho od manžela, i k frejieři by se obrátila, tak duše, dary Páně vezmúci, sobě v nich zalibuje. A protož jest pokrytstvie 120 90 Zj. 2, 18
136 Kapitola Pokrytec jest mrtvý Neznají lidé Varovati se po krytstvie Výklad »Znám ť skutky tvé, že jméno máš, jako by živ byl, a umřel si«. Píše proti pokrytství, a najprvé zprávcuov, potom i jiných. Tento byl pastýř od Boha povolaný, andělem nazvaný a zprávce 85 zboru sardinského, avšak v pokrytství stál. A lid neuměl toho rozeznati, ale domnieval se o něm, že jest dobrý. Ale sám Buoh praví: »Máš jméno, jako by živ byl, a mrtev jsi«. Neb jest rozdiel- ný saud boží od lidského. Lidský jest nebezpečný, kteříž častokrát jináč nežli Buoh saudie, »kterýžto má oči jako plamen«, vnitř- 90 nosti spatřuje jednoho každého. A každému člověku pokrytému die: »Mrtvý jsi«, nejsi živ láskú v Bohu a v skutcích Kristových a v trpělivosti jeho. »Máš však jméno« zevnitř počestné; ale přede mnú ť se to nelíbí, což vnitř zlého jest. Tak častokrát, co člověk puosobí, ani lidé jiní ani sám člověk do sebe toho zná, 95 líbí-li se v tom Bohu. Jako teď tento: nepoznal pastýř, jediné až Pán skrz Jana jemu oznámil, že mrtvý jest. Protož útočiště 45b2 máme mieti k Kristu, aby osvítil a zpravil, v čem bychom se jemu líbili. Tento od Boha poslaný anděl pokrytstvím byl zmazán, že jméno měl a mrtvý byl. A blahoslavené nynie srdce, které by 100 nebylo pokrytstvím zmazáno, aby mohl řieci, že řeč tato nedotýká ho: »Žádného nemám pokrytstvie v sobě!«, anebo v bližním po- zná pokrytstvie. Když hřiechy tělesné opustie, naposledy po- krytstvie varovati se mají. Nebo pokrytstvie zní nětco zlého pod barvau zlatau, jakož z výkladu řeckého slova a latinského se uka- 105 zuje: ab yppos (!), quod est sub, jako »vezpod«, et crisis, aurum, totiž zlato. Nebo pod svatostí a náboženstvím, pod slovy a jménem, skutkem nebo oděvem, a na obojím pohlaví nalézá se. A čím viece skutkuov dobrých, tiem více se kryje, takže člověk nemuož dobře věřiti, aby pod těmi skutky nětco zlého běžalo. Kto jest takový, 110 aby ho zbaven byl, tak osvícený, aby je v jiných poznal a nepo- tupoval, ale lítost měl a potrestal člověka? Co jest po- krytstvie Pokrytstvie zajisté jest nepravost v člověku vnitř přicházející jako mol v rauše v skutcích dobrých, jako z poslúchaní slova božieho, z přijímanie, z almužny a z mluvení o dobrém, z kterýchžto 115 věcí pochodí doufánie, drzost, pozdviženie a jiných potupovánie, kterýžto nad jiné lepšieho se domnievaje, činí se nevěrným Bohu v dařích od Boha sobě daných, že se v nich vynáší. Jako manželka, vezmúci raucho od manžela, i k frejieři by se obrátila, tak duše, dary Páně vezmúci, sobě v nich zalibuje. A protož jest pokrytstvie 120 90 Zj. 2, 18
Strana 137
III. 137 46a1 46а2 pýcha duchovní, těžší pajchy tělesné. A jest v dařích božských duchovních, kteráž vede člověka k dobrému o sobě domnievaní a k saudu přísnému a k domnievaní ukrutnému o jiných, takže srdce I nerádo slyší, aby co dobrého o jiném praveno bylo. Nebo 125 zevnitř mají takoví stkvělost andělskú, ale vnitř sú mrtví. Protož jest pokrytstvie milost nezřiezená k sobě, ostrost vtipu, pro kteréž- to věci sebe samého miluje, a mnohem viece z daruov božích po- chází. »Však se neopíjíš, nejsi smilník«, mluví jemu pokrytstvie. Jako zákonník řekl: »Dieky činím, že nejsem jako jiní lidé« etc. 130 A ač nemluví toho usty, ale tak v srdce přichází. Protož miluje se a své skutky váží viece než jiných takové skutky; a to poškvr- ňuje raucha, totiž krásy duše a života andělského jako mol. Ale více se člověk líbí Bohu, kterýž, poznaje sebe, hanbí se před ním. Jest pokrytstvie porušenie duše v duchu, ješto k tomu 135 vede člověka, aby v dařích božích sobě zaliboval, a z toho chvály hledá, pohodlé od jiných. Jako kněžie skutky dobré pro zisk činie- vali. Jest také vnitřnie zastíněnie svědomie a sú temnosti duchov- nie, takže zevnitř mluviti bude a pochlúbati se, a temností nezná, aniž vie o sobě, by zle stál. Tak die Jan: »Kto chodí v temnostech, 140 neví, kam jde«. To ť uvodí zatměnie, aby člověk nepokořil se a ne- poznal sebe. V tom pokrytství každého skutku dobrého jest zlé požívanie, jako přijímanie těla a krve Páně, slova božieho poslú- chanie etc. Nebo v těch věcech pajchá aneb toho požívá nedobrým úmyslem. A protož pokrytcuom všecko dobré, rozum, vtip, pravda, 145 svátosti, všecky věci ke zlému se obrátie. Daniel: »Nemilostiví nemilostivě činiti budau, totiž v dařích Páně, a neporozumějí«. A někteří pohřiechu až do smrti neporozumějí ani želeti budau svých zlých věcí aneb k budaucím prohlédati, ani vážnosti mají k němu anebo k svátostem, dobrého domněnie o svých bližních 150 nemohú mieti ani trpělivosti v protivných věcech mohau mieti. Protož teď jednomu se píše, a všech se dotýká pokrytcuov. Všech dotýká »Toto ť praví ten, kterýž má VII duchuov«, totiž že ty si od Du- cha božieho opuštěný. On ť vzkazuje tobě, aby netoliko před lidmi, ale před Bohem stkvěl se. Pokrytci sú porušené mysli, kteříž ne- 155 mohú mieti dostatečnosti k velikým skutkuom Páně, jako velikého milovánie božieho k veliké trpělivosti, pokoře; ale toliko mluvie o těch věcech a chtí takoví vidieni býti, jako by byli, a nejsú. Duch lživý Jimižto ne Duch boží, ale lživý duch vládne, kteřížto duchov- vládne pokrytci tkvělost anděl- ská pokrytce Tento se libí Bohu Kněžie Všeho zlého po- živa pokryteč To zlé Porušená mysl Pýcha 129 Luk. 18, 11 — 139 Jan 12, 35 — 145 Podle Dan. 12, 10
III. 137 46a1 46а2 pýcha duchovní, těžší pajchy tělesné. A jest v dařích božských duchovních, kteráž vede člověka k dobrému o sobě domnievaní a k saudu přísnému a k domnievaní ukrutnému o jiných, takže srdce I nerádo slyší, aby co dobrého o jiném praveno bylo. Nebo 125 zevnitř mají takoví stkvělost andělskú, ale vnitř sú mrtví. Protož jest pokrytstvie milost nezřiezená k sobě, ostrost vtipu, pro kteréž- to věci sebe samého miluje, a mnohem viece z daruov božích po- chází. »Však se neopíjíš, nejsi smilník«, mluví jemu pokrytstvie. Jako zákonník řekl: »Dieky činím, že nejsem jako jiní lidé« etc. 130 A ač nemluví toho usty, ale tak v srdce přichází. Protož miluje se a své skutky váží viece než jiných takové skutky; a to poškvr- ňuje raucha, totiž krásy duše a života andělského jako mol. Ale více se člověk líbí Bohu, kterýž, poznaje sebe, hanbí se před ním. Jest pokrytstvie porušenie duše v duchu, ješto k tomu 135 vede člověka, aby v dařích božích sobě zaliboval, a z toho chvály hledá, pohodlé od jiných. Jako kněžie skutky dobré pro zisk činie- vali. Jest také vnitřnie zastíněnie svědomie a sú temnosti duchov- nie, takže zevnitř mluviti bude a pochlúbati se, a temností nezná, aniž vie o sobě, by zle stál. Tak die Jan: »Kto chodí v temnostech, 140 neví, kam jde«. To ť uvodí zatměnie, aby člověk nepokořil se a ne- poznal sebe. V tom pokrytství každého skutku dobrého jest zlé požívanie, jako přijímanie těla a krve Páně, slova božieho poslú- chanie etc. Nebo v těch věcech pajchá aneb toho požívá nedobrým úmyslem. A protož pokrytcuom všecko dobré, rozum, vtip, pravda, 145 svátosti, všecky věci ke zlému se obrátie. Daniel: »Nemilostiví nemilostivě činiti budau, totiž v dařích Páně, a neporozumějí«. A někteří pohřiechu až do smrti neporozumějí ani želeti budau svých zlých věcí aneb k budaucím prohlédati, ani vážnosti mají k němu anebo k svátostem, dobrého domněnie o svých bližních 150 nemohú mieti ani trpělivosti v protivných věcech mohau mieti. Protož teď jednomu se píše, a všech se dotýká pokrytcuov. Všech dotýká »Toto ť praví ten, kterýž má VII duchuov«, totiž že ty si od Du- cha božieho opuštěný. On ť vzkazuje tobě, aby netoliko před lidmi, ale před Bohem stkvěl se. Pokrytci sú porušené mysli, kteříž ne- 155 mohú mieti dostatečnosti k velikým skutkuom Páně, jako velikého milovánie božieho k veliké trpělivosti, pokoře; ale toliko mluvie o těch věcech a chtí takoví vidieni býti, jako by byli, a nejsú. Duch lživý Jimižto ne Duch boží, ale lživý duch vládne, kteřížto duchov- vládne pokrytci tkvělost anděl- ská pokrytce Tento se libí Bohu Kněžie Všeho zlého po- živa pokryteč To zlé Porušená mysl Pýcha 129 Luk. 18, 11 — 139 Jan 12, 35 — 145 Podle Dan. 12, 10
Strana 138
138 Kapitola ními a nebeskými věcmi k spasení sobě danými zle šafují a jich požívají a v nich pýchají a pod dobrými skutky jména, pověsti 160 a chvály hledají. Jakož tuto die: »Máš jméno, jako by živ byl, a« etc. A ti takoví sú oděnie dáblovo, v něž se připravuje a jich srdci hajbe proti voleným Páně. A nynie dvojím obyčejem bojuje: prvním skrz zjevné protiv- níky zákona Páně, druhé skrz pokrytce, kteříž najtajnějšie věci 165 boží spasitedlné znají, v kteréž se oblekl dábel a přivoděl je nějakú zpuosobností jako andělskau světlostí. Jakož teď die: »Napiš andělu«. Ti sú přátelé světa, mnoho slyšeli, Duchem božím okusili, a svedeni jsúc, neznají toho, ale domnievají se dobře státi a od Odpierají trestání žádného nechtí býti trestáni pokorně, ale odmlúvají a ke zlému 170 přičítají a všecko praví, že z nenávisti pochodí. Nechce takový, jakž jest, ukázati se. Skrz taková srdce dábel zpuosobuje, aby pronikal domy, čeledi a srdce jich nakažoval a obec i čeled aby vadili a roztrhovali. A všichni spolu k stolu Páně a k zákonu jeho běžie, ale sebe nepoznávají. 175 Čte se však o tomto v historiích, že anděl tento měl jméno 46b1 Meliko, rád se postil a kázal, ale v tom zpýchal. Nemluví, by byl smilníkem aneb v bohatství rozhojněný, ale samým jménem že chválu oblíbil, byl oklamán. Protož die Kristus (VI. Lukáš): »Běda, když chváliti budú vás lidé všickni« etc. Ale zase: »Blaho-180 slavení budete, když vám zlořečiti budú pro jméno mé«. Ale když lidé bývají chváleni a z toho se vyzdvihují a pýchají, tehdy sú před Bohem mrtví a tehdáž, když chváleni bývají, najviece se mají báti. A die: »Znám skutky tvé«, ne chvalitebným znáním jako jiných anděluov napřed postavených, kteréž z nedostatkuov 185 trestal, ale z dobrého chválil. Ale tohoto pokrytce praví býti mrtvého, že lásky neměl, ačkoli mnoho dobrých skutkuov činil. A protož všickni skutkové pokrytce zamietají se. Nebo, ačkoli dobré skutky obecně činie, alevšak že zlým úmyslem činie, za- mietá je. A protož napomíná ho, aby aspoň pokánie činil etc. 190 »Buď bedliv a potvrd toho, což jest ještě mělo umřieti« etc. Pán světa všeho a spasitel náš tyto věci píše k nám, a protož je vážiti máme. Skrz obec sardinskú a jejie jméno píše naší obci, zástupu křesťanskému. Nebo Sardis slove počátek pěknosti; a tiem se znáti dává, že lid nynější jest a měl by býti počátek pěk- Co ďábel puosobí Jméno anděla a co měl dobrého Nebezpečná chvála Nedostatek lásky I. II. Oděnie ďáblovo Výklad 5 176 Eusebii Pamphili Ecclesiastica historia, l. IV, c. 26 (MG 20, c. 391 až 398) (Melito) — 180 Podle Luk. 6, 26 — 180 Podle Luk. 6, 22; Mat. 5, 11.
138 Kapitola ními a nebeskými věcmi k spasení sobě danými zle šafují a jich požívají a v nich pýchají a pod dobrými skutky jména, pověsti 160 a chvály hledají. Jakož tuto die: »Máš jméno, jako by živ byl, a« etc. A ti takoví sú oděnie dáblovo, v něž se připravuje a jich srdci hajbe proti voleným Páně. A nynie dvojím obyčejem bojuje: prvním skrz zjevné protiv- níky zákona Páně, druhé skrz pokrytce, kteříž najtajnějšie věci 165 boží spasitedlné znají, v kteréž se oblekl dábel a přivoděl je nějakú zpuosobností jako andělskau světlostí. Jakož teď die: »Napiš andělu«. Ti sú přátelé světa, mnoho slyšeli, Duchem božím okusili, a svedeni jsúc, neznají toho, ale domnievají se dobře státi a od Odpierají trestání žádného nechtí býti trestáni pokorně, ale odmlúvají a ke zlému 170 přičítají a všecko praví, že z nenávisti pochodí. Nechce takový, jakž jest, ukázati se. Skrz taková srdce dábel zpuosobuje, aby pronikal domy, čeledi a srdce jich nakažoval a obec i čeled aby vadili a roztrhovali. A všichni spolu k stolu Páně a k zákonu jeho běžie, ale sebe nepoznávají. 175 Čte se však o tomto v historiích, že anděl tento měl jméno 46b1 Meliko, rád se postil a kázal, ale v tom zpýchal. Nemluví, by byl smilníkem aneb v bohatství rozhojněný, ale samým jménem že chválu oblíbil, byl oklamán. Protož die Kristus (VI. Lukáš): »Běda, když chváliti budú vás lidé všickni« etc. Ale zase: »Blaho-180 slavení budete, když vám zlořečiti budú pro jméno mé«. Ale když lidé bývají chváleni a z toho se vyzdvihují a pýchají, tehdy sú před Bohem mrtví a tehdáž, když chváleni bývají, najviece se mají báti. A die: »Znám skutky tvé«, ne chvalitebným znáním jako jiných anděluov napřed postavených, kteréž z nedostatkuov 185 trestal, ale z dobrého chválil. Ale tohoto pokrytce praví býti mrtvého, že lásky neměl, ačkoli mnoho dobrých skutkuov činil. A protož všickni skutkové pokrytce zamietají se. Nebo, ačkoli dobré skutky obecně činie, alevšak že zlým úmyslem činie, za- mietá je. A protož napomíná ho, aby aspoň pokánie činil etc. 190 »Buď bedliv a potvrd toho, což jest ještě mělo umřieti« etc. Pán světa všeho a spasitel náš tyto věci píše k nám, a protož je vážiti máme. Skrz obec sardinskú a jejie jméno píše naší obci, zástupu křesťanskému. Nebo Sardis slove počátek pěknosti; a tiem se znáti dává, že lid nynější jest a měl by býti počátek pěk- Co ďábel puosobí Jméno anděla a co měl dobrého Nebezpečná chvála Nedostatek lásky I. II. Oděnie ďáblovo Výklad 5 176 Eusebii Pamphili Ecclesiastica historia, l. IV, c. 26 (MG 20, c. 391 až 398) (Melito) — 180 Podle Luk. 6, 26 — 180 Podle Luk. 6, 22; Mat. 5, 11.
Strana 139
III. 139 nosti a tak sardinský, kteří počínají káti se a k Bohu se obracovati. Ta pěknost začíná se skrz narozenie Páně, když totiž lidé rodie se v syny božie. V kniehách Múdrosti IIII°.: »Ó kterak velmi krásný a čistý jest národ boží s jasností, s božskú jasností«. David 46b2 10 die: »Krásau tvú a pěkností tvau popatř šťastně« etc. A opět: »Poslyš, dcero, a pohleď a nakloň ucha svého, nebo požádal král (totiž všeho světa) krásy tvé«. O tu zajisté krásu všickni spolu pilně státi máme tak, abychom všickni vespolek příkladní byli. A té krásy den ote dne přibývá, když den ote dne mysl naše usiluje 15 a táhne se k lepšiemu, takže se to naplní v Písničkách: »Všecka krásná si a nenie poškvrny na tobě«. Protož cierkvi naší toto se píše a dotýká v psání, kterak cier- kev naše na dvé se dělí. A najprv dotýká zlých, potom dobrých. Nebo ještě tu, kteříž počínají dobře živi býti, pokánie činiti, i ti 20 sú dvoji. Někteří prostí, upřímí, Bohu milí, jakož se tu pokládá o nich: »Ale máš nětco málo jmen v Sardis« etc. »raucha svého« (totiž života a svědomie). Jest i jiná strana zlých i v stavu kněž- ském i jiných stavuov, že pod pokrytstvím sú, jménem se přikrý- vajiece a vieru mrtvú majíce. O kterýchž die: »Viem skutky tvé«, 25 totiž, co zlého jest mezi vámi, nenie mne tajno. »Máš jméno, jako by živ byl«. O této obci nynie pražské dobrá pověst se rozhlašuje; ale báti se jest, aby mnozí z té obce nebyli mrtví na dušech, ješto je to najvětšie zlé a hrozné. A by pak jedinký mrtvý byl na duši v uobci, každý by se lekati měl, 30 aby on ten nebyl. Jako když apoštoluom řekl: »Jeden z vás mě zradí«, báli se všickni apoštolé za sebe. Kterak sú pak mrtví, majíce jméno, jako by živi byli, po- kládá sv. Jan v první kanonice v III.: »My vieme, že přeneseni sme z smrti do života, nebo milujeme bratřie. Nebo, ktož nemiluje, 47a1 35 zuostává v smrti«. Milovánie zajisté bratrské skutkem dokazo- vané jest znamenie života v duši. Ktož nemiluje milováním čis- tým a svatým, ten ť jest v smrti. A z toho se ukazuje, že v naší této cierkvi, v níž jest počátek pěknosti, někteří sú majíce jméno, a jsú mrtví, nebo nemilují, ale nenávidí bratří, ačkoli jméno 40 křesťanstvie mají, buďto že se pravdy přídržie. Když tehdy sú nenávisti, utrhánie, hořkosti srdečné k sobě vespolek, takoví po- hřiechu sú mrtví. Nebo milovánie zřiezené srdce k jednotě drží Krása Praha Smrt Kudy pěknost duše přichází Mrtví mnozí 8 Moudr. 4, 1 — 10 Podle Ž. 45, 5 — 11 Podle Ž. 45, 11 a 12 15 Pís. Šal. 4, 7 — 30 Mat. 26, 21; Marek 14, 18; Jan 13, 21 — 33 1. Jan 3, 14
III. 139 nosti a tak sardinský, kteří počínají káti se a k Bohu se obracovati. Ta pěknost začíná se skrz narozenie Páně, když totiž lidé rodie se v syny božie. V kniehách Múdrosti IIII°.: »Ó kterak velmi krásný a čistý jest národ boží s jasností, s božskú jasností«. David 46b2 10 die: »Krásau tvú a pěkností tvau popatř šťastně« etc. A opět: »Poslyš, dcero, a pohleď a nakloň ucha svého, nebo požádal král (totiž všeho světa) krásy tvé«. O tu zajisté krásu všickni spolu pilně státi máme tak, abychom všickni vespolek příkladní byli. A té krásy den ote dne přibývá, když den ote dne mysl naše usiluje 15 a táhne se k lepšiemu, takže se to naplní v Písničkách: »Všecka krásná si a nenie poškvrny na tobě«. Protož cierkvi naší toto se píše a dotýká v psání, kterak cier- kev naše na dvé se dělí. A najprv dotýká zlých, potom dobrých. Nebo ještě tu, kteříž počínají dobře živi býti, pokánie činiti, i ti 20 sú dvoji. Někteří prostí, upřímí, Bohu milí, jakož se tu pokládá o nich: »Ale máš nětco málo jmen v Sardis« etc. »raucha svého« (totiž života a svědomie). Jest i jiná strana zlých i v stavu kněž- ském i jiných stavuov, že pod pokrytstvím sú, jménem se přikrý- vajiece a vieru mrtvú majíce. O kterýchž die: »Viem skutky tvé«, 25 totiž, co zlého jest mezi vámi, nenie mne tajno. »Máš jméno, jako by živ byl«. O této obci nynie pražské dobrá pověst se rozhlašuje; ale báti se jest, aby mnozí z té obce nebyli mrtví na dušech, ješto je to najvětšie zlé a hrozné. A by pak jedinký mrtvý byl na duši v uobci, každý by se lekati měl, 30 aby on ten nebyl. Jako když apoštoluom řekl: »Jeden z vás mě zradí«, báli se všickni apoštolé za sebe. Kterak sú pak mrtví, majíce jméno, jako by živi byli, po- kládá sv. Jan v první kanonice v III.: »My vieme, že přeneseni sme z smrti do života, nebo milujeme bratřie. Nebo, ktož nemiluje, 47a1 35 zuostává v smrti«. Milovánie zajisté bratrské skutkem dokazo- vané jest znamenie života v duši. Ktož nemiluje milováním čis- tým a svatým, ten ť jest v smrti. A z toho se ukazuje, že v naší této cierkvi, v níž jest počátek pěknosti, někteří sú majíce jméno, a jsú mrtví, nebo nemilují, ale nenávidí bratří, ačkoli jméno 40 křesťanstvie mají, buďto že se pravdy přídržie. Když tehdy sú nenávisti, utrhánie, hořkosti srdečné k sobě vespolek, takoví po- hřiechu sú mrtví. Nebo milovánie zřiezené srdce k jednotě drží Krása Praha Smrt Kudy pěknost duše přichází Mrtví mnozí 8 Moudr. 4, 1 — 10 Podle Ž. 45, 5 — 11 Podle Ž. 45, 11 a 12 15 Pís. Šal. 4, 7 — 30 Mat. 26, 21; Marek 14, 18; Jan 13, 21 — 33 1. Jan 3, 14
Strana 140
140 Kapitola a nedělí jich; ale »ktož nenávidí bratra svého, vražedlník jest, a žádný vražedlník nemá částky v nebi«. Tak ve čtenie svatého Jana V. kapitole die: »Zvelebenie od lidí nepřijímám; ale já ť 45 sem poznal vás, že milovánie božieho nemáte«, totiž zřízeného, kteréž obživuje duše. A jako dábel popudil nepřátel zjevných proti nám, tak nynie zbuzuje jednu stranu proti druhé z našich, kteříž spolu vyznávají pravdu. Protož apoštol (II. Tessal. II°.) die: »Příchod Antikrista jesti ť ve všelikém svedení těm, kteří 50 mají zahynúti« etc. Nebo všecko, což dobrého slyšie, k zatracení věčnému se jim obracuje, když se milovánie v nich nerozmáhá, ale umenšuje, svárové, nenávisti a ruoznice v nich povstávají. A napomínaje dopoviedá: »Budiž bedliv a potvrd« etc. Nebo potřebie jest těchto časuov bdieti všem stavuom. Ne v jednom, 55 ale ve mnohých věcech slušie bedlivým býti proti nepřáteluom, tyrranuom. A prvotně každý bedliv býti má nad svým svědomím, aby to zuostalo čisté, aby tu byla viera živá, pokora, trpělivost a bázeň k Bohu tak, aby všecko činili z lásky, aby také s pokorau všecko puosobili, a v protivných věcech aby nevypadl z lásky. 60 47a2 Bedliví také máme býti nad tělem, kteréž dábel má ku pomoci. Máme také přemáhati lakotu, a protož slušie bdieti. Maudrost: »Bděnie poctivosti jest mrtviti tělo«. Aniž proti nepřáteluom zmužile budeme moci bojovati, nepřemuožem-li svého těla. Nadto bedliví máme býti proti dáblu, kterak roztrhuje srdce naše. Jakož 65 die Petr sv. I. 4°.: »Buďte střízliví a bděte; nebo protivník náš obchází jako lev« etc. Máme také bedliví býti proti chytrostem ďábelským, jimiž nás usiluje naruozno roztrhnúti. A máme bdieti proti protivníkuom zákona Páně zjevným, kteříž na všaký den lsti kují. Jakož se pokládá níže v XVI. kapitole, kterak viděl, an 70 tří duchové vyšli z aust šelmy etc., jako sú kněžstvo, »kteříž shromažďují srdce králuov k boji ke dni velikému« etc. Nebo nynie tento čas den jest veliký a hrozný pomsty božie. A die tu Raucho jaké jest dále: »Blahoslavený, kto bdie a ostřiehá raucha svého« jako lásky, svědomie, čistoty a nevinnosti, jenž jest raucho svatební, totiž 75 láska. Protož die (I. Petri IIII.): »Nade všecko společnau mezi sebú lásku majíce, z kteréžto abyšte nevypadali. Nebo láska při- krývá množstvie hřiechuov«. Protož die: »Buď bedliv«, totiž otevři oko vnitřnie a prohlédaj k Bohu, aby všecko z lásky a živé Proti chytrostem Dábel co puosob Nad tělem bdieti Nad svědomím Protivníkóm Tří duchové Kněžstvo Proti dáblu Zatracenci Bedlivost potřebna Okem vnitřním hled bedlivě 43 Podle 1. Jan 3, 15 — 45 Jan 5, 41 a 42 — 50 Podle 2. Tes. 2, 9 a 10 — 63 Eccli 31, 1 — 66 Spr. I. Petra 5, 8 — 70 Zj. 16, 13 — 71 Podle Zj. 16, 14 — 74 Zj. 16, 15 — 76 Podle 1. Petr 4, 8
140 Kapitola a nedělí jich; ale »ktož nenávidí bratra svého, vražedlník jest, a žádný vražedlník nemá částky v nebi«. Tak ve čtenie svatého Jana V. kapitole die: »Zvelebenie od lidí nepřijímám; ale já ť 45 sem poznal vás, že milovánie božieho nemáte«, totiž zřízeného, kteréž obživuje duše. A jako dábel popudil nepřátel zjevných proti nám, tak nynie zbuzuje jednu stranu proti druhé z našich, kteříž spolu vyznávají pravdu. Protož apoštol (II. Tessal. II°.) die: »Příchod Antikrista jesti ť ve všelikém svedení těm, kteří 50 mají zahynúti« etc. Nebo všecko, což dobrého slyšie, k zatracení věčnému se jim obracuje, když se milovánie v nich nerozmáhá, ale umenšuje, svárové, nenávisti a ruoznice v nich povstávají. A napomínaje dopoviedá: »Budiž bedliv a potvrd« etc. Nebo potřebie jest těchto časuov bdieti všem stavuom. Ne v jednom, 55 ale ve mnohých věcech slušie bedlivým býti proti nepřáteluom, tyrranuom. A prvotně každý bedliv býti má nad svým svědomím, aby to zuostalo čisté, aby tu byla viera živá, pokora, trpělivost a bázeň k Bohu tak, aby všecko činili z lásky, aby také s pokorau všecko puosobili, a v protivných věcech aby nevypadl z lásky. 60 47a2 Bedliví také máme býti nad tělem, kteréž dábel má ku pomoci. Máme také přemáhati lakotu, a protož slušie bdieti. Maudrost: »Bděnie poctivosti jest mrtviti tělo«. Aniž proti nepřáteluom zmužile budeme moci bojovati, nepřemuožem-li svého těla. Nadto bedliví máme býti proti dáblu, kterak roztrhuje srdce naše. Jakož 65 die Petr sv. I. 4°.: »Buďte střízliví a bděte; nebo protivník náš obchází jako lev« etc. Máme také bedliví býti proti chytrostem ďábelským, jimiž nás usiluje naruozno roztrhnúti. A máme bdieti proti protivníkuom zákona Páně zjevným, kteříž na všaký den lsti kují. Jakož se pokládá níže v XVI. kapitole, kterak viděl, an 70 tří duchové vyšli z aust šelmy etc., jako sú kněžstvo, »kteříž shromažďují srdce králuov k boji ke dni velikému« etc. Nebo nynie tento čas den jest veliký a hrozný pomsty božie. A die tu Raucho jaké jest dále: »Blahoslavený, kto bdie a ostřiehá raucha svého« jako lásky, svědomie, čistoty a nevinnosti, jenž jest raucho svatební, totiž 75 láska. Protož die (I. Petri IIII.): »Nade všecko společnau mezi sebú lásku majíce, z kteréžto abyšte nevypadali. Nebo láska při- krývá množstvie hřiechuov«. Protož die: »Buď bedliv«, totiž otevři oko vnitřnie a prohlédaj k Bohu, aby všecko z lásky a živé Proti chytrostem Dábel co puosob Nad tělem bdieti Nad svědomím Protivníkóm Tří duchové Kněžstvo Proti dáblu Zatracenci Bedlivost potřebna Okem vnitřním hled bedlivě 43 Podle 1. Jan 3, 15 — 45 Jan 5, 41 a 42 — 50 Podle 2. Tes. 2, 9 a 10 — 63 Eccli 31, 1 — 66 Spr. I. Petra 5, 8 — 70 Zj. 16, 13 — 71 Podle Zj. 16, 14 — 74 Zj. 16, 15 — 76 Podle 1. Petr 4, 8
Strana 141
III. 141 47b2 so viery činil, poněvadž s' prvé patřil k zemským věcem a aumysla upřiemého neměl si. Nebo píše sv. Matúš: »Bude-li oko tvé upřímé (totiž aumysl pravý), všecko tělo tvé světlé bude«. Nebo nemá člověk prohlédati k zisku a vlastniemu úžitku anebo ku pomstě za sebe, tak, aby nic nečinil ukrutně a bez lásky. Bedlivé mají 47b1 85 býti panny, aby ne byly bláznivé, manželé, aby nebyla mezi nimi cizoložstva. Bdieti má obec, aby všecky hřiechy a všecky kazili nepravosti, zjevně nebo tajně běžície; nebo, když ty zkaženy budú, Pán spíše se smiluje nad lidem svým. Bedliv buď pastýř Pastýř má bdieti nad stádem, nebo ďábel a ti, kteří sú z strany jeho, jako vlcie 90 kyselosti a roztrženie srdcí uvodie. Neboť Buoh krve z rukau pastýřuov požádá. Bedliv buď otec čelední nad svú čeledí, rodičové nad syny, aby se nepoškvrnili, ale aby v bázni boží trvali. Máme bedliví býti, kterak bychom bližním svým byli příkladní. Boháči ať sú bedlivi, aby rozkoše opustili, ale zbytečné věci rozdávali chudým. 95 Nebo, kto nemá lítosti nad bližním svým, kterak láska božie zuo- stává v něm? Obec buď bedliva, aby kněžie byli osvícení, pří- kladní, jednostajné pravdy smýšlejiece a držiece. Tak bedliví býti máme žádajíce na modlitbách, aby Pán s námi bděl. Nebo, leč Pán ostřiehati bude města etc. Protož v zahradě, když zesnuli učedl- 100 níci, řekl: »Bděte se mnú« etc. »A potvrd toho, což jest mělo ještě umřieti«. Ješto s' v své nedbánlivosti nětco obmeškal, takže duše věrných mrau, protož, když sám najprvé budeš bedliv, tehdy jiných potvrď. Neb se čte o andělu sardinském, že najprvé v mysli byl lénivý a v dařích 5 Páně zpýchal a nedbal jiných napomínati. Ale když tento list přišel k němu, tehdy se čte, že jest pokánie činil a pečlivý o lid- ském spasení byl. A potom byl i mučedlníkem etc. »Potvrď toho, což jest mělo ještě umřieti«. Když mu oznámil, aby bděl, u světla slunečného svuoj stav a auřad opatruje. Nebo 1o v každém stavu jeden každý z přikázaní milovánie bližních po- vinen jest nad svými bližními bedliv býti, své svědomie najprvé zpuosobuje. A buď bedliv netoliko k budaucím věcem, ale i k pří- tomným, kteréž připadají na nás. Jesti ť pak bdieti úmysl pravý k Bohu napraviti. A jako, když den přijde, lidé ze sna se probu- 15 zují, tak nynie, když se pravdy Páně zjevily, on probuzuje nás, abychom bděli. A chce sám Pán dáti pomoc a posilněnie. Panny bedlivé Manželé Obec Hospodář Rodičové Boháči Nedostatek při dnjerů ku Potvrzování napomina Obec Co jest bdieti 81 Podle Mat. 6, 22 — 100 Podle Mat. 26, 41; Mar. 14, 38.
III. 141 47b2 so viery činil, poněvadž s' prvé patřil k zemským věcem a aumysla upřiemého neměl si. Nebo píše sv. Matúš: »Bude-li oko tvé upřímé (totiž aumysl pravý), všecko tělo tvé světlé bude«. Nebo nemá člověk prohlédati k zisku a vlastniemu úžitku anebo ku pomstě za sebe, tak, aby nic nečinil ukrutně a bez lásky. Bedlivé mají 47b1 85 býti panny, aby ne byly bláznivé, manželé, aby nebyla mezi nimi cizoložstva. Bdieti má obec, aby všecky hřiechy a všecky kazili nepravosti, zjevně nebo tajně běžície; nebo, když ty zkaženy budú, Pán spíše se smiluje nad lidem svým. Bedliv buď pastýř Pastýř má bdieti nad stádem, nebo ďábel a ti, kteří sú z strany jeho, jako vlcie 90 kyselosti a roztrženie srdcí uvodie. Neboť Buoh krve z rukau pastýřuov požádá. Bedliv buď otec čelední nad svú čeledí, rodičové nad syny, aby se nepoškvrnili, ale aby v bázni boží trvali. Máme bedliví býti, kterak bychom bližním svým byli příkladní. Boháči ať sú bedlivi, aby rozkoše opustili, ale zbytečné věci rozdávali chudým. 95 Nebo, kto nemá lítosti nad bližním svým, kterak láska božie zuo- stává v něm? Obec buď bedliva, aby kněžie byli osvícení, pří- kladní, jednostajné pravdy smýšlejiece a držiece. Tak bedliví býti máme žádajíce na modlitbách, aby Pán s námi bděl. Nebo, leč Pán ostřiehati bude města etc. Protož v zahradě, když zesnuli učedl- 100 níci, řekl: »Bděte se mnú« etc. »A potvrd toho, což jest mělo ještě umřieti«. Ješto s' v své nedbánlivosti nětco obmeškal, takže duše věrných mrau, protož, když sám najprvé budeš bedliv, tehdy jiných potvrď. Neb se čte o andělu sardinském, že najprvé v mysli byl lénivý a v dařích 5 Páně zpýchal a nedbal jiných napomínati. Ale když tento list přišel k němu, tehdy se čte, že jest pokánie činil a pečlivý o lid- ském spasení byl. A potom byl i mučedlníkem etc. »Potvrď toho, což jest mělo ještě umřieti«. Když mu oznámil, aby bděl, u světla slunečného svuoj stav a auřad opatruje. Nebo 1o v každém stavu jeden každý z přikázaní milovánie bližních po- vinen jest nad svými bližními bedliv býti, své svědomie najprvé zpuosobuje. A buď bedliv netoliko k budaucím věcem, ale i k pří- tomným, kteréž připadají na nás. Jesti ť pak bdieti úmysl pravý k Bohu napraviti. A jako, když den přijde, lidé ze sna se probu- 15 zují, tak nynie, když se pravdy Páně zjevily, on probuzuje nás, abychom bděli. A chce sám Pán dáti pomoc a posilněnie. Panny bedlivé Manželé Obec Hospodář Rodičové Boháči Nedostatek při dnjerů ku Potvrzování napomina Obec Co jest bdieti 81 Podle Mat. 6, 22 — 100 Podle Mat. 26, 41; Mar. 14, 38.
Strana 142
142 Kapitola Kazateli, znamenaj! Dábel vždy své Z rozdělenic toto zlé jde Druhé, aby potvrdil, řka: »Potvrď jiných«, auduov mdlých a nemocných. Nebo, kto by procítil, uzřie osiedl mnoho. A protož bližních má posilniti, aby nezemřeli. Potvrzuj i z auřadu i z lásky a předkem sluší bedlivu býti, to jest, když okem upřiemým ke 20 mně bdieti budeš, když z auřadu jiných potvrdíš, já ť tobě po- mohu, a tehdy prospěješ, jinak by nemohl prospěchu činiti. Tak ve čtení svatého Lukáše XXII. pastýři řečeno: »A ty někdy obrátě se potvrzuj bratří tvých« etc. Když však najprvé obrácen budeš? Když procítíš ze sna škodlivého, viny a temností hřiecha; 25 to jest neobrátíš-li se a neprocítíš, nebudeš moci jiným prospěti. Protož chce Pán, aby se probudili a vespolek se potvrzovali, a tehdy ť i Pán potvrdí. Jako David prosil řka: »A duchem prvotním potvrď mě«. A tak sám Kristus a svým duchem i svým slovem a svým tělem a krví potvrzuje. Protož die David: »Chléb srdce 30 člověčieho potvrď«. Protož nynie v těchto rozmieškách potřebie jest potvrzenie a posilněnie od Pána přijímati, aby mohl člověk přemoci strach smrti. Nebo tělo a svú krev a slovo své dal ku posilnění křehkým. Kto by pak tiemto pořádkem Páně pohrdal, báti se má, aby svého dobrého nezanetbával. Když pak dábel 35 mámí lidi, aby naruozno srdce byla rozdělena, jako by jeden druhého nepotřeboval, takže jeden od druhého nehledá potvrzenie, lekati se jest o pádu takových. Protož die David: »Ej, kterak jest dobré a kterak utěšené bydleti bratřím v jednotě«. Nebo, když rozděleni bývají, tehdy bývá zbaven rady od bližnieho, jeho 40 modlitby, autočiště etc., když sebe nenávidie. Protož řád boží nemá potupován býti, totiž aby se vespolek potvrzovali a sobě pomáhali. Ale pauštějí se po své vuoli. Než, kdyby srdce byla v dobrém zapálena a zanícena, tehdy by mohli v dobrém prospievati, nebo Pán mohl by jednoho každého bez 45 jiných spasiti. Ale takto ustanovil, aby jeden každý druhého potřeboval. A die: »Potvrď jiného, což jest mělo ještě umřieti«. Nebo Ezechiel die: »Duše, kteráž shřeší, ta ť umře«. Jako Zuzanna po- věděla: »Svolím-li vám, smrt mi jest«. A jest oddělenie Krista 50 a Ducha svatého od duše. Nebo die: »Já sem pravda, cesta a ži- vot«. Protož ti, jenž se smrti přibližují, mají potvrzováni býti. A nynie mnozí pohřiechu táhnú k smrti těla i duše, a ti obojí měli 48a1 Bližních potvrditi Potvrzovati se nauč 23 Luk. 22, 32 — 28 Podle Ž. 51, 14 — 30 Podle Ž. 104, 15 — 38 Podle Ž. 133, 1 — 49 Ezech. 18, 4; 18, 20 — 50 Dan. 13, 22 — 51 Jan 14, 6
142 Kapitola Kazateli, znamenaj! Dábel vždy své Z rozdělenic toto zlé jde Druhé, aby potvrdil, řka: »Potvrď jiných«, auduov mdlých a nemocných. Nebo, kto by procítil, uzřie osiedl mnoho. A protož bližních má posilniti, aby nezemřeli. Potvrzuj i z auřadu i z lásky a předkem sluší bedlivu býti, to jest, když okem upřiemým ke 20 mně bdieti budeš, když z auřadu jiných potvrdíš, já ť tobě po- mohu, a tehdy prospěješ, jinak by nemohl prospěchu činiti. Tak ve čtení svatého Lukáše XXII. pastýři řečeno: »A ty někdy obrátě se potvrzuj bratří tvých« etc. Když však najprvé obrácen budeš? Když procítíš ze sna škodlivého, viny a temností hřiecha; 25 to jest neobrátíš-li se a neprocítíš, nebudeš moci jiným prospěti. Protož chce Pán, aby se probudili a vespolek se potvrzovali, a tehdy ť i Pán potvrdí. Jako David prosil řka: »A duchem prvotním potvrď mě«. A tak sám Kristus a svým duchem i svým slovem a svým tělem a krví potvrzuje. Protož die David: »Chléb srdce 30 člověčieho potvrď«. Protož nynie v těchto rozmieškách potřebie jest potvrzenie a posilněnie od Pána přijímati, aby mohl člověk přemoci strach smrti. Nebo tělo a svú krev a slovo své dal ku posilnění křehkým. Kto by pak tiemto pořádkem Páně pohrdal, báti se má, aby svého dobrého nezanetbával. Když pak dábel 35 mámí lidi, aby naruozno srdce byla rozdělena, jako by jeden druhého nepotřeboval, takže jeden od druhého nehledá potvrzenie, lekati se jest o pádu takových. Protož die David: »Ej, kterak jest dobré a kterak utěšené bydleti bratřím v jednotě«. Nebo, když rozděleni bývají, tehdy bývá zbaven rady od bližnieho, jeho 40 modlitby, autočiště etc., když sebe nenávidie. Protož řád boží nemá potupován býti, totiž aby se vespolek potvrzovali a sobě pomáhali. Ale pauštějí se po své vuoli. Než, kdyby srdce byla v dobrém zapálena a zanícena, tehdy by mohli v dobrém prospievati, nebo Pán mohl by jednoho každého bez 45 jiných spasiti. Ale takto ustanovil, aby jeden každý druhého potřeboval. A die: »Potvrď jiného, což jest mělo ještě umřieti«. Nebo Ezechiel die: »Duše, kteráž shřeší, ta ť umře«. Jako Zuzanna po- věděla: »Svolím-li vám, smrt mi jest«. A jest oddělenie Krista 50 a Ducha svatého od duše. Nebo die: »Já sem pravda, cesta a ži- vot«. Protož ti, jenž se smrti přibližují, mají potvrzováni býti. A nynie mnozí pohřiechu táhnú k smrti těla i duše, a ti obojí měli 48a1 Bližních potvrditi Potvrzovati se nauč 23 Luk. 22, 32 — 28 Podle Ž. 51, 14 — 30 Podle Ž. 104, 15 — 38 Podle Ž. 133, 1 — 49 Ezech. 18, 4; 18, 20 — 50 Dan. 13, 22 — 51 Jan 14, 6
Strana 143
III. 143 48a2 by potvrzeni a posilněni býti. Když mnozí proti tyrrannuom se 55 postavujiece (!), nastává jim smrt. A mnozí pohřiechu to činie bez lásky. Mnozí také mečem jazyka se tepú, utrhajiece sobě vespolek, a jako vohnivými šípy některakými slovy se střielejí; a to jest těžšie. A kto by okem jasným prohlédl, ješto by takové rány opatřil, když šatan skrz některá srdce raňuje srdce jiná a postře- 60 luje, takže k sobě lítosti nemají, ale sú sobě odporní, a spolu k stolu Páně běhajíce, sobě vespolek utrhají a sebe nenávidie? Protož proti takovým neduhóm velí lékařstvie přičiniti, aby potvrzeni byli audové mdlí, kteříž se k smrti naklonili. Ale těžké ť jest jich posilňovati, kteříž nechtí povoliti, ale sú odporni lékařství, 65 kteráž se přikládají. Strach ť jest, že snad takoví nejsú z ovčince Páně. Pakli se kteří trescí, praví, že to nenie z lásky, ale z nenávisti. »Neboť nenalézám skutkuov tvých plných«. Skutky, kteréž činí člověk zevnitř, a těch nečiní-li úmyslem upřiemým, takoví nejsú plní, ale sú prázdní od vnitřnieho úžitku. Protož die: »Ne- 70 nalézám«. Die: »Skutkuov plných«, totiž všech věcí douplna, k kterýmž si zavázán z auřadu, nenalézám. Jako die sv. Jakub: »Ktož vyvine v jednom, učiněn jest všemi vinen«. Jako když se v jednom článku řetěz roztrhne, všecken řetěz ztrhaný jest. Kto z nás zajisté uplně činí skutky, aby byl pokorný, trpělivý, čistý, 75 bohobojný, milosrdný etc.? Nebo, ačkoli někteří nětco vyplňují, že hřiechuov tělesných nechají, ale nenechají utrhánie, klevet a závistí. Jako zákonník: ač se postil, desátky dával a smilníkem nebyl, lásky však neměl a pokory, ale vnitř v duši zpýchal, takže ho dábel ze všeho dobrého oblaupil. Kněžie nynie nečinie plných 80 skutkuov; nebo neuplně auřad svuoj konají, když upřiemým úmyslem a dobrým svědomím všeho nečinie. My také pohřiechu, ač se modlíme, ale ne nábožně, ne vážně, a tak není plný skutek. A že těch plných skutkuov nemáme, protož mřeme na dušech a pokušením nemuožeme odolávati, ale jsme mdlí proti dáblu. 85 Nenie plných skutkuov. Nebo ne tak činíme, jako rozumíme a mluvíme. A die: »Před Bohem mým«. Oznamuje Kristus: Jako člověk, kterýž před Bohem stojí a spatřuje, že člověk váží své skutky velmi, ale já ne tak jich vážím aniž nalézám plných. »Protož měj 90 na paměti, kterak si bral a slýchal«. Napomíná srdce naše, aby- chom na dobrodínie Páně pamatovali, že sme na křtu dary při- Skutkové, kteří nejsú plní Řiedcí dokonalí Kněží vždy na cesté Meč jazyka 48b1 loto sobe Pripo mínati máme 72 Podle Jak. 2, 10 — 77 Luk. 18, 10 nn.
III. 143 48a2 by potvrzeni a posilněni býti. Když mnozí proti tyrrannuom se 55 postavujiece (!), nastává jim smrt. A mnozí pohřiechu to činie bez lásky. Mnozí také mečem jazyka se tepú, utrhajiece sobě vespolek, a jako vohnivými šípy některakými slovy se střielejí; a to jest těžšie. A kto by okem jasným prohlédl, ješto by takové rány opatřil, když šatan skrz některá srdce raňuje srdce jiná a postře- 60 luje, takže k sobě lítosti nemají, ale sú sobě odporní, a spolu k stolu Páně běhajíce, sobě vespolek utrhají a sebe nenávidie? Protož proti takovým neduhóm velí lékařstvie přičiniti, aby potvrzeni byli audové mdlí, kteříž se k smrti naklonili. Ale těžké ť jest jich posilňovati, kteříž nechtí povoliti, ale sú odporni lékařství, 65 kteráž se přikládají. Strach ť jest, že snad takoví nejsú z ovčince Páně. Pakli se kteří trescí, praví, že to nenie z lásky, ale z nenávisti. »Neboť nenalézám skutkuov tvých plných«. Skutky, kteréž činí člověk zevnitř, a těch nečiní-li úmyslem upřiemým, takoví nejsú plní, ale sú prázdní od vnitřnieho úžitku. Protož die: »Ne- 70 nalézám«. Die: »Skutkuov plných«, totiž všech věcí douplna, k kterýmž si zavázán z auřadu, nenalézám. Jako die sv. Jakub: »Ktož vyvine v jednom, učiněn jest všemi vinen«. Jako když se v jednom článku řetěz roztrhne, všecken řetěz ztrhaný jest. Kto z nás zajisté uplně činí skutky, aby byl pokorný, trpělivý, čistý, 75 bohobojný, milosrdný etc.? Nebo, ačkoli někteří nětco vyplňují, že hřiechuov tělesných nechají, ale nenechají utrhánie, klevet a závistí. Jako zákonník: ač se postil, desátky dával a smilníkem nebyl, lásky však neměl a pokory, ale vnitř v duši zpýchal, takže ho dábel ze všeho dobrého oblaupil. Kněžie nynie nečinie plných 80 skutkuov; nebo neuplně auřad svuoj konají, když upřiemým úmyslem a dobrým svědomím všeho nečinie. My také pohřiechu, ač se modlíme, ale ne nábožně, ne vážně, a tak není plný skutek. A že těch plných skutkuov nemáme, protož mřeme na dušech a pokušením nemuožeme odolávati, ale jsme mdlí proti dáblu. 85 Nenie plných skutkuov. Nebo ne tak činíme, jako rozumíme a mluvíme. A die: »Před Bohem mým«. Oznamuje Kristus: Jako člověk, kterýž před Bohem stojí a spatřuje, že člověk váží své skutky velmi, ale já ne tak jich vážím aniž nalézám plných. »Protož měj 90 na paměti, kterak si bral a slýchal«. Napomíná srdce naše, aby- chom na dobrodínie Páně pamatovali, že sme na křtu dary při- Skutkové, kteří nejsú plní Řiedcí dokonalí Kněží vždy na cesté Meč jazyka 48b1 loto sobe Pripo mínati máme 72 Podle Jak. 2, 10 — 77 Luk. 18, 10 nn.
Strana 144
144 Kapitola Přijde Pan jako zloděj jali, totiž synovstvie. Rozpomeň se, kterak tě Pán nad jiné daroval a kterak si pravdu poznal, a jiní mnozí lidé jie nepoznali. Rozpo- mínaj sobě, kterak Pán plodnost na dědinách i na vinnicech dával, a to si sobě obracoval k hřiechu. Protož, co přichází na tě 95 protivného, obracuj sobě k dobrému, pokoře a lásce. Nebo sú lidé, kteřížto jako štěstie, tak i neštěstie ke zlému obracují. Každý se rozpomínaj, kterak Buoh často napomíná duši k dobrému, připomínaj sobě ty věci a buď vděčen, co dobrého v srdce tvé padá. Ale jako lid izrahelský, tak nynější lid dobrodínie Páně 100 zapomněl jest. I die: »A zachovávaj«, totiž skutkem. »A čiň pokánie« z toho, co si zanedbal. Nebo ne posluchači, ale činitelé spaseni budú. A ještě připomínati sobě máme, které věci zlé nám nastávají, a které věci budúcie sú, ješto přijieti mají na nás. »Pakli nebudeš 105 bdieti«, každý v svém stavu, »přijdu ť k tobě« s pomstau a s tres- táním, tajně přijda »jako zloděj«. Tak ť jest nynie na mnohé přišla těžká rána, kteříž se nenadáli, by na ně přijíti měla. Nebo píše sv. Lukáš (XIIII.): »Který jest člověk, ješto by počal věži stavěti, a ne prvé počítá nákladuov« etc.? A že sme nynie počali 110 pravdy se přídržeti, buďme pečliví a bděme nad sebú, abychom dobré začaté dokonali, aby se dáblové nám neposmievali. Takéž i o králi tu pokládá se podobenstvie: »Anebo který král, maje bojovati« etc. A že jest nám boj proti Antikristu, králi velikému, protož počítati sobě máme a vohledati, máme-li vieru velikú, 115 naději, lásku. A tak abychom bedliví byli etc. Pastýř léní Řiedcí dobří Orlice »Ale máš nětco málo jmén v Sardis, ješto ť sú nepoškvr. (!)« etc. Oznamuje Pán auřadu pastýřskému jako anjelu a zboruom, aby se opatřili. A oznamuje, že zlý pastýř, kterýž jest léní, a jest mrtvý na duši, a audové mnozí, ješto k smrti táhnú v tom lidu. A die: »Máš málo jmén«. A nynie mezi námi řiedcí sau, ješto by se Bohu líbili a jeho se báli, kteříž by prospievali a trvali v dobrém. Neb on, sám Pán, kteří sú jeho, zná, a že kaukol smíšena jest s pšenicí. Nebo, která jest vorlice osvíceného zraku, kteráž k tělu Kristovu duchovniemu patří? Nebo, »kde bude tělo, tu ť se shro- máždie i orlice«. »Mnoho zajisté jesti ť povolaných, ale málo vy- 10 volených«; mnozí slova božieho poslúchajíce, mnozí tělo a krev 48b2 103 Podle Jak. 1, 22 — 109 Luk. 14, 28 — 113 Luk. 14, 31. 7 2. Tim. 2, 19 — 9 Mat. 24, 28; Luk. 17, 37 — 10 Mat. 20, 16; 22, 14
144 Kapitola Přijde Pan jako zloděj jali, totiž synovstvie. Rozpomeň se, kterak tě Pán nad jiné daroval a kterak si pravdu poznal, a jiní mnozí lidé jie nepoznali. Rozpo- mínaj sobě, kterak Pán plodnost na dědinách i na vinnicech dával, a to si sobě obracoval k hřiechu. Protož, co přichází na tě 95 protivného, obracuj sobě k dobrému, pokoře a lásce. Nebo sú lidé, kteřížto jako štěstie, tak i neštěstie ke zlému obracují. Každý se rozpomínaj, kterak Buoh často napomíná duši k dobrému, připomínaj sobě ty věci a buď vděčen, co dobrého v srdce tvé padá. Ale jako lid izrahelský, tak nynější lid dobrodínie Páně 100 zapomněl jest. I die: »A zachovávaj«, totiž skutkem. »A čiň pokánie« z toho, co si zanedbal. Nebo ne posluchači, ale činitelé spaseni budú. A ještě připomínati sobě máme, které věci zlé nám nastávají, a které věci budúcie sú, ješto přijieti mají na nás. »Pakli nebudeš 105 bdieti«, každý v svém stavu, »přijdu ť k tobě« s pomstau a s tres- táním, tajně přijda »jako zloděj«. Tak ť jest nynie na mnohé přišla těžká rána, kteříž se nenadáli, by na ně přijíti měla. Nebo píše sv. Lukáš (XIIII.): »Který jest člověk, ješto by počal věži stavěti, a ne prvé počítá nákladuov« etc.? A že sme nynie počali 110 pravdy se přídržeti, buďme pečliví a bděme nad sebú, abychom dobré začaté dokonali, aby se dáblové nám neposmievali. Takéž i o králi tu pokládá se podobenstvie: »Anebo který král, maje bojovati« etc. A že jest nám boj proti Antikristu, králi velikému, protož počítati sobě máme a vohledati, máme-li vieru velikú, 115 naději, lásku. A tak abychom bedliví byli etc. Pastýř léní Řiedcí dobří Orlice »Ale máš nětco málo jmén v Sardis, ješto ť sú nepoškvr. (!)« etc. Oznamuje Pán auřadu pastýřskému jako anjelu a zboruom, aby se opatřili. A oznamuje, že zlý pastýř, kterýž jest léní, a jest mrtvý na duši, a audové mnozí, ješto k smrti táhnú v tom lidu. A die: »Máš málo jmén«. A nynie mezi námi řiedcí sau, ješto by se Bohu líbili a jeho se báli, kteříž by prospievali a trvali v dobrém. Neb on, sám Pán, kteří sú jeho, zná, a že kaukol smíšena jest s pšenicí. Nebo, která jest vorlice osvíceného zraku, kteráž k tělu Kristovu duchovniemu patří? Nebo, »kde bude tělo, tu ť se shro- máždie i orlice«. »Mnoho zajisté jesti ť povolaných, ale málo vy- 10 volených«; mnozí slova božieho poslúchajíce, mnozí tělo a krev 48b2 103 Podle Jak. 1, 22 — 109 Luk. 14, 28 — 113 Luk. 14, 31. 7 2. Tim. 2, 19 — 9 Mat. 24, 28; Luk. 17, 37 — 10 Mat. 20, 16; 22, 14
Strana 145
III. 145 Páně přijímajiece, a řiedcí sú Pánu Bohu se líbíce, kteříž se mu nad zlato rajzie líbie, v nichžto on, Pán, kochánie své má a oni v něm. Ano i ti častokrát do sebe toho neznají, které Pán miluje, 15 ale bojie se za sebe a o jiných, že sú lepší nežli oni, domnievají se. A protož die Eklesiastes IX.: »Neví člověk, milosti-li či ne- návisti jest hoden«. A před tiem die: »Jsú spravedliví a maudří, a skutkové jich v ruce Páně.« Nebo Pán drží je i zpravuje. Protož častokrát lidé svými saudy převrácenými zlé nazývají dobrým 20 a zase též. A die tu dále: »Ale všecky věci k budauciemu času se zachovávají«. Nebo v budaucím dni tehdáž rozeznáni budau dobří od zlých. Nebo myšlenie naše nynie sú nejistá. Nebo, které věci přicházejí protivné, přicházejí nerozdielně na dobré i na zlé, spravedlivé i nespravedlivé etc. A protož těžko jest rozeznati, 25 kteří sú, ješto se Bohu líbie, a kteří nic. A ne z toho, že někto trpí, 49a1 ihned jest spravedllivý a při dobrú maje. A že sú se rozmohli lidé zlí. Avšak mezi těmi lidmi ještě jest nětco dobrých; a těch málo jest proti zlým. Mnozí také lidským saudem zdadí se dobří, a nejsau. Jako jest napsáno (Eklesiastes 30 VIII.): »Viděl sem nemilostivé pohřbené vyvýšené«, totiž jako ně- jakým náboženstvím zevnitř oděné, a vnitř plní sú nečistoty. A die tu dále i o nespravedlivých na místě svatých postavených. »A to jest marnost«. A kdy my uhodíme na ty spravedlivé, jichž bychom se uměli přídržeti? Nebo které sú to perly a pšenice výborná, pro 35 něž nynie najviece úžitečná pravda se zjevuje, vedlé nichžto i jiní zlí okušují daruov Páně? A dotýká tuto najprvé, že dobrých menší jest počet nežli zlých, když die: »Málo máš« etc. A co řídké, to milé. Protož die David: »A málo jich jest učiněno a trápeni sú od zámutku a bo- 40 lesti«. Kteréž trápie dáblové pokušeními a zámutky, nemocmi, jimižto všechen svět stojí. A dává naději pastýři, že některé má dobré, kteříž se za něho modlí, »pro jichž modlitbu tobě dám milost. A k jich životu čistému ty máš patřiti«. Druhé dotýká, že takoví sú vzácní před Bohem, když die: »Máš málo jmén« etc., 45 totiž jsú ť jmenovánie hodni. Jakož die Jeremiášovi: »Povolal sem tě ze jména prvé, než si se narodil«. Nebo každý dobrý jesti ť Povaha volených volení boží perly a pšenice sů Potěšuje pastýře O jménu vole n 16 Eccl. 9, 1 — 17 Ib. — 20 Eccl. 9, 2 — 28 Pův. m. nětco dobrých stálo drahně dobrých; písaři se patrně slovo drahně už nezdálo dosti běžné, proto je škrtl a napsal po slově dobrých slovo nětco a před ním udělal dvě čárky na znamení, že se má čísti před dobrých. — 30 Eccl. 8, 10 — 32 Podle Eccl. 8, 14 — 39 Ž. 107, 39 — 45 Podle Jer. 1, 5 Jakoubek, Výklad. 10
III. 145 Páně přijímajiece, a řiedcí sú Pánu Bohu se líbíce, kteříž se mu nad zlato rajzie líbie, v nichžto on, Pán, kochánie své má a oni v něm. Ano i ti častokrát do sebe toho neznají, které Pán miluje, 15 ale bojie se za sebe a o jiných, že sú lepší nežli oni, domnievají se. A protož die Eklesiastes IX.: »Neví člověk, milosti-li či ne- návisti jest hoden«. A před tiem die: »Jsú spravedliví a maudří, a skutkové jich v ruce Páně.« Nebo Pán drží je i zpravuje. Protož častokrát lidé svými saudy převrácenými zlé nazývají dobrým 20 a zase též. A die tu dále: »Ale všecky věci k budauciemu času se zachovávají«. Nebo v budaucím dni tehdáž rozeznáni budau dobří od zlých. Nebo myšlenie naše nynie sú nejistá. Nebo, které věci přicházejí protivné, přicházejí nerozdielně na dobré i na zlé, spravedlivé i nespravedlivé etc. A protož těžko jest rozeznati, 25 kteří sú, ješto se Bohu líbie, a kteří nic. A ne z toho, že někto trpí, 49a1 ihned jest spravedllivý a při dobrú maje. A že sú se rozmohli lidé zlí. Avšak mezi těmi lidmi ještě jest nětco dobrých; a těch málo jest proti zlým. Mnozí také lidským saudem zdadí se dobří, a nejsau. Jako jest napsáno (Eklesiastes 30 VIII.): »Viděl sem nemilostivé pohřbené vyvýšené«, totiž jako ně- jakým náboženstvím zevnitř oděné, a vnitř plní sú nečistoty. A die tu dále i o nespravedlivých na místě svatých postavených. »A to jest marnost«. A kdy my uhodíme na ty spravedlivé, jichž bychom se uměli přídržeti? Nebo které sú to perly a pšenice výborná, pro 35 něž nynie najviece úžitečná pravda se zjevuje, vedlé nichžto i jiní zlí okušují daruov Páně? A dotýká tuto najprvé, že dobrých menší jest počet nežli zlých, když die: »Málo máš« etc. A co řídké, to milé. Protož die David: »A málo jich jest učiněno a trápeni sú od zámutku a bo- 40 lesti«. Kteréž trápie dáblové pokušeními a zámutky, nemocmi, jimižto všechen svět stojí. A dává naději pastýři, že některé má dobré, kteříž se za něho modlí, »pro jichž modlitbu tobě dám milost. A k jich životu čistému ty máš patřiti«. Druhé dotýká, že takoví sú vzácní před Bohem, když die: »Máš málo jmén« etc., 45 totiž jsú ť jmenovánie hodni. Jakož die Jeremiášovi: »Povolal sem tě ze jména prvé, než si se narodil«. Nebo každý dobrý jesti ť Povaha volených volení boží perly a pšenice sů Potěšuje pastýře O jménu vole n 16 Eccl. 9, 1 — 17 Ib. — 20 Eccl. 9, 2 — 28 Pův. m. nětco dobrých stálo drahně dobrých; písaři se patrně slovo drahně už nezdálo dosti běžné, proto je škrtl a napsal po slově dobrých slovo nětco a před ním udělal dvě čárky na znamení, že se má čísti před dobrých. — 30 Eccl. 8, 10 — 32 Podle Eccl. 8, 14 — 39 Ž. 107, 39 — 45 Podle Jer. 1, 5 Jakoubek, Výklad. 10
Strana 146
146 Kapitola Zli nejsú hodní jména Potěšenie zarmů- Ceným Pro jméno dobre mámé pracovati O kráse raucha, totiž cností Z raucha vnitř nieho pochází ze- vnitřnie Řiedcí se nalé- zají bez poškvrny Nedostatek trpělivosti Rjedký jest, aby toto raucho za- choval jmenovitý a rozhlášený. A takových jména napsaná sú v nebi, s jichžto hlavy bez boží vuole ani vlásek padá. Ale co jest po- krytého, zlého, nenie hodno jména před Bohem. Jako Lazar drahá perla, výborná pšenice, jmenuje se, ale bohatec hodovný 50 49a2 nejmenuje se. A Pán těm srdcím svým Duchem mluví řka: »Ra- dujte se a veselte se, nebo jména vaše napsaná sú v nebesích«. Nebo v zámutcích duší nenie miesta jediné radovati se, naději k Bohu majíci, že napsána jest v knihách života. To jméno jesti ť vonné jako mast. Eklesiastes: »Lepšie jest jméno dobré nežli 55 masti drahé«. Pro kteréhožto jména dojitie člověk měl by se vy- dati až na smrt, jako i lidé milovníci světa zde pro dobytie jména a pověsti vydávají se. A vypisuje krásu jich řka: »Kteříž sú nepoškvrnili raucha svého«. Člověk vnitřní čistý jest, oblečený milostí boží, věrau 60 živau, nevinností a láskú. A ačkoli tělo zevnitřnie jest nemocné, mdlé etc., však v té nádobě smrtedlné jest daruov božích mnoho složeno. A ty samy zuove na svadbu, kteříž mají raucho svatebné. Z kteréhožto raucha vnitřnieho pocházejí raucha zevnitřnie, život příkladný, pokorný, trpělivý, milosrdný etc. A tehdy po zevnitř-65 niem oděvu i andělé znají dobrého člověka. A tito oděvové ze- vnitřnie jsú stien vnitřnieho raucha. Nebo kteří sú mezi námi, kteří by čistoty mysli, nevinnosti nepoškvrnili ani hněvem ani nenávistí ani zlobivostí ani jakým pokušením, žádnú marnú chvalau etc.? A jistě ti toliko sú malíčcí po křtu, v nichžto miesta 70 nemá hněv aneb marná chvála, ale rozumu požievajíce. Kteří sú v stavu panenském, ješto by nezmazali života svého čistého, aby mol nezvrtal raucha, aby nikdá pýcha Luciferova ani pozdviženie aneb zalíbenie se samého [ nepřišlo? Buoh ť je zná! V stavu vdov- ském aneb zdrželivých? Ani slova chtie snésti, ale sú plní hněvi- 75 vosti a utrhánie a pýchy! Protož die: »Málo nětco máš jmén«. Kto zajisté jest tak šťastný a blahoslavený, aby se všeho pokrytstvie po křtu uvaro- val? Nébrž kteří po pádu ku pokání obrátíce se, počínají býti malíčcí a v nové raucho se obláčejí? Jako die apoštol: »Oblecte se 80 v Pána Ježíše Krista«. Protož napsáno v Ekleziastes IX.: »Po veškeren čas buď raucho tvé stkvaucie«. A sv. Jan v Zjevenie: »Blahoslavený, ktož ostřiehá raucha svého« etc. Protož, kteří 49b1 48 Ohlas Luk. 21, 18 — 49 Luk. 16, 20 — 51 Luk. 10, 20 — 55 Eccl. 7, 1 — 79 kteří je napsáno až dodatečně červeně mezi řádky — 80 Řím. 13, 14 — 81 Podle Eccl. 9, 8 — 83 Zj. 16, 15
146 Kapitola Zli nejsú hodní jména Potěšenie zarmů- Ceným Pro jméno dobre mámé pracovati O kráse raucha, totiž cností Z raucha vnitř nieho pochází ze- vnitřnie Řiedcí se nalé- zají bez poškvrny Nedostatek trpělivosti Rjedký jest, aby toto raucho za- choval jmenovitý a rozhlášený. A takových jména napsaná sú v nebi, s jichžto hlavy bez boží vuole ani vlásek padá. Ale co jest po- krytého, zlého, nenie hodno jména před Bohem. Jako Lazar drahá perla, výborná pšenice, jmenuje se, ale bohatec hodovný 50 49a2 nejmenuje se. A Pán těm srdcím svým Duchem mluví řka: »Ra- dujte se a veselte se, nebo jména vaše napsaná sú v nebesích«. Nebo v zámutcích duší nenie miesta jediné radovati se, naději k Bohu majíci, že napsána jest v knihách života. To jméno jesti ť vonné jako mast. Eklesiastes: »Lepšie jest jméno dobré nežli 55 masti drahé«. Pro kteréhožto jména dojitie člověk měl by se vy- dati až na smrt, jako i lidé milovníci světa zde pro dobytie jména a pověsti vydávají se. A vypisuje krásu jich řka: »Kteříž sú nepoškvrnili raucha svého«. Člověk vnitřní čistý jest, oblečený milostí boží, věrau 60 živau, nevinností a láskú. A ačkoli tělo zevnitřnie jest nemocné, mdlé etc., však v té nádobě smrtedlné jest daruov božích mnoho složeno. A ty samy zuove na svadbu, kteříž mají raucho svatebné. Z kteréhožto raucha vnitřnieho pocházejí raucha zevnitřnie, život příkladný, pokorný, trpělivý, milosrdný etc. A tehdy po zevnitř-65 niem oděvu i andělé znají dobrého člověka. A tito oděvové ze- vnitřnie jsú stien vnitřnieho raucha. Nebo kteří sú mezi námi, kteří by čistoty mysli, nevinnosti nepoškvrnili ani hněvem ani nenávistí ani zlobivostí ani jakým pokušením, žádnú marnú chvalau etc.? A jistě ti toliko sú malíčcí po křtu, v nichžto miesta 70 nemá hněv aneb marná chvála, ale rozumu požievajíce. Kteří sú v stavu panenském, ješto by nezmazali života svého čistého, aby mol nezvrtal raucha, aby nikdá pýcha Luciferova ani pozdviženie aneb zalíbenie se samého [ nepřišlo? Buoh ť je zná! V stavu vdov- ském aneb zdrželivých? Ani slova chtie snésti, ale sú plní hněvi- 75 vosti a utrhánie a pýchy! Protož die: »Málo nětco máš jmén«. Kto zajisté jest tak šťastný a blahoslavený, aby se všeho pokrytstvie po křtu uvaro- val? Nébrž kteří po pádu ku pokání obrátíce se, počínají býti malíčcí a v nové raucho se obláčejí? Jako die apoštol: »Oblecte se 80 v Pána Ježíše Krista«. Protož napsáno v Ekleziastes IX.: »Po veškeren čas buď raucho tvé stkvaucie«. A sv. Jan v Zjevenie: »Blahoslavený, ktož ostřiehá raucha svého« etc. Protož, kteří 49b1 48 Ohlas Luk. 21, 18 — 49 Luk. 16, 20 — 51 Luk. 10, 20 — 55 Eccl. 7, 1 — 79 kteří je napsáno až dodatečně červeně mezi řádky — 80 Řím. 13, 14 — 81 Podle Eccl. 9, 8 — 83 Zj. 16, 15
Strana 147
III. 147 nynie, obrátivše se k Bohu, sú právě kajície, nedopauštějíce se 85 pokrytstvie, zlobivosti, hněvu a vysoké mysli srdce, a tak aby jich raucha nebyla některakau nečistotú zmazána? A kto nám dá takové raucho mieti, abychom s takovými byli hodni chvály? A pro ty, ješto čisté raucho mají, dal apoštoly, proroky a zákon. I die: »A choditi budau se mnau« etc., totiž prospievati budau 90 viece. A to »se mnú«, mne následujíce, takže ve všelikém dobrém chtějí mně podobní býti. »Se mnú«, totiž s pomocníkem jeho a věrným zprávcí, kteříž se nic nestrachují všech věcí pro mě ztratiti; ale mne ztratiti nade všecko se bojie. Ti ť se oblekú potom v raucho andělské a v raucho Páně po vzkříšení a puojdau v tovarystvie 95 anděluov, v stav ten, »kteréhož oko lidské nevidělo ani na srdce vstúpilo«. A potom dotýká jich cti veliké: »Neb toho hodni sú«, kteříž mě milují, pro mne trpie a jich duše toliko ke mně patří. Těch raucho jest všecka přikázanie naplniti, vieru mieti, naději a lásku, 49b2 100 v pokoře, trpě livosti a v bázni Krista následovati a příkladně živu býti. Protož oznamuje tomu pastýři, ač jest spal, aby již procítil a ku Pánu samému prohlédal, a ještě aby se k němu obrátil a pokánie činil. A on se nad ním chce smilovati a jej k stavu prvnie- mu navrátiti, když by aspoň celú myslí se obrátil etc. »Kto ť přemuože, tak bude oblečen v raucho bílé«. Nebo, když die: »Kto přemuože«, dotýká boje velikého svatých a do- týká vítězstvie. A kdy větší boj, jediné k skonání světa, svatým nastává? Protož apoštol napomíná k odění duchovniemu řka: 5 »Vezměte meč ducha, lebku spasenie« etc., »abyšte mohli odepříti v den zlý« etc. V kterémžto boji potřebie jest maudrosti, opatr- nosti a božské pomoci. Nebo máme bojovati proti světu, tělu, dáblu, hřiechuom a zámutkuom smrti, kterýžto boj každý věrný častokrát před své oči má předkládati a připravovati se. Jako 10 die David: »Spravedlivý na věky nepohne se od slyšenie zlého, nebude se báti. Hotové srdce jeho doufati v Pána, utvrzeno jest srdce jeho« etc., »až pohrdati bude nepřátely svými«. »Nepohne se« z té viery, s (!) té pravdy, až i přemuož hřiechy, pokušenie, hruozy smrti, tělo vlastní. A těm vítězitelóm chce dáti odplatu. 15 Ješto, kdyby duše prohlédala k té odplatě, ačkoli člověk zde trpí Duše, znamenaj! K skonání světa boj těžší Tohoto potřebí Co je choditi se Pánem: (černě) Psalmus CXI. Spravedlivých stálost Pastýři, slyš! Raucho zde volených toto bleků se voleni boží krásně 95 I. Kor. 2, 9. 5 Podle Efez. 6, 17 a 13 — 10 Podle Ž. 112, 6 až 8 103
III. 147 nynie, obrátivše se k Bohu, sú právě kajície, nedopauštějíce se 85 pokrytstvie, zlobivosti, hněvu a vysoké mysli srdce, a tak aby jich raucha nebyla některakau nečistotú zmazána? A kto nám dá takové raucho mieti, abychom s takovými byli hodni chvály? A pro ty, ješto čisté raucho mají, dal apoštoly, proroky a zákon. I die: »A choditi budau se mnau« etc., totiž prospievati budau 90 viece. A to »se mnú«, mne následujíce, takže ve všelikém dobrém chtějí mně podobní býti. »Se mnú«, totiž s pomocníkem jeho a věrným zprávcí, kteříž se nic nestrachují všech věcí pro mě ztratiti; ale mne ztratiti nade všecko se bojie. Ti ť se oblekú potom v raucho andělské a v raucho Páně po vzkříšení a puojdau v tovarystvie 95 anděluov, v stav ten, »kteréhož oko lidské nevidělo ani na srdce vstúpilo«. A potom dotýká jich cti veliké: »Neb toho hodni sú«, kteříž mě milují, pro mne trpie a jich duše toliko ke mně patří. Těch raucho jest všecka přikázanie naplniti, vieru mieti, naději a lásku, 49b2 100 v pokoře, trpě livosti a v bázni Krista následovati a příkladně živu býti. Protož oznamuje tomu pastýři, ač jest spal, aby již procítil a ku Pánu samému prohlédal, a ještě aby se k němu obrátil a pokánie činil. A on se nad ním chce smilovati a jej k stavu prvnie- mu navrátiti, když by aspoň celú myslí se obrátil etc. »Kto ť přemuože, tak bude oblečen v raucho bílé«. Nebo, když die: »Kto přemuože«, dotýká boje velikého svatých a do- týká vítězstvie. A kdy větší boj, jediné k skonání světa, svatým nastává? Protož apoštol napomíná k odění duchovniemu řka: 5 »Vezměte meč ducha, lebku spasenie« etc., »abyšte mohli odepříti v den zlý« etc. V kterémžto boji potřebie jest maudrosti, opatr- nosti a božské pomoci. Nebo máme bojovati proti světu, tělu, dáblu, hřiechuom a zámutkuom smrti, kterýžto boj každý věrný častokrát před své oči má předkládati a připravovati se. Jako 10 die David: »Spravedlivý na věky nepohne se od slyšenie zlého, nebude se báti. Hotové srdce jeho doufati v Pána, utvrzeno jest srdce jeho« etc., »až pohrdati bude nepřátely svými«. »Nepohne se« z té viery, s (!) té pravdy, až i přemuož hřiechy, pokušenie, hruozy smrti, tělo vlastní. A těm vítězitelóm chce dáti odplatu. 15 Ješto, kdyby duše prohlédala k té odplatě, ačkoli člověk zde trpí Duše, znamenaj! K skonání světa boj těžší Tohoto potřebí Co je choditi se Pánem: (černě) Psalmus CXI. Spravedlivých stálost Pastýři, slyš! Raucho zde volených toto bleků se voleni boží krásně 95 I. Kor. 2, 9. 5 Podle Efez. 6, 17 a 13 — 10 Podle Ž. 112, 6 až 8 103
Strana 148
148 Kapitola Manna Odplata bojovníkom na malý čas, kterak by se velmi posilnil a postavil by se s svým Pá- nem proti činícím nepravost, aby přemohl a odplatu vzal. Zde na tomto světě každé duši slibuje odplatu dáti, když přemuož, na znamenie, že věrní a cierkev svatá mají přemáhati. Nebo, kteříž přemáhají, zráčí se jim veliká odplata. Nynie zajisté vítě-20 zóm mannu skrytú chce dáti, totiž okušenie pravé svého těla. Ale že nynie nepřemáhají, protož mnozí, jenž přijímají, nečijí v sobě síly velebné svátosti, toho chleba živého. Protož cítie v sobě mnohé pády a křehkosti mnohé. Nynie vítěziteluom praví, že neokusie smrti druhé, kteříž 25 přemáhají posměchy a rúhanie, protivné věci, a nepohnú se. Chce také dáti okusiti s dřeva rajského. Tak ť sú zajisté světí bojovali, takže sú koruny odplaty dosáhli. II. Timot. II°.: »Já ť se již za- jisté k oběti na smrt chystám a čas rozdělenie mého nastává. Dobrý boj (totiž boží v jeho při) věrně sem bojoval, běh (totiž 30 bojovánie božieho) dokonal sem. Protož naposledy složena jest mi koruna«. Nebo v boji zde vzal sem radost, potěšenie v zámut- cích. Viděnie a zjevenie od Boha jako žold vzal jest a potom v den onen po skončenie života svého vzal odplatu nevýmluvnú, aby již bez překážky těla jako stěny opatřil svého chotě. A ne-35 toliko jemu, ale všem, kteříž milují příchod jeho, jako sú ti, kteříž s žádostí žádají ho na své smrti, aby přišel, kteříž v obtiežném těle překážku trpie. Také, kteréž duše milují příchod Kristuov a navštívenie v duši a z toho polepšují života a opravují se, kteříž se nedadí větróm pokušení, zámutkóm, pohaněním poraziti, ale 40 stojí pevní a nepohnutedlní. Opět II. Timot. II. napomínaje apoštol k tomu boji die: »Ty pak, synu muoj, posílí (!) se v mi- losti, kteráž dána jest tobě v Kristu Ježíši. A co si viděl a přijal od svědkuov předzřízených od Boha, také jiným zjevuj a ozna- muj, pracuj jako dobrý rytieř Kristuov v boji. Nebo nižádný, 45 ktož Bohu rytěřuje, neplete se v světské obchody«, ale toliko jest mu mysliti o tom boji, aby přemohl a nebyl přemožen, aby samému se líbil Pánu, před nímžto cti a slávy má dojíti, přemýšleje, že on patří na něho, »kterýž má oči jako plamen ohně«. Nebo ni- žádný korunován nebude v boji, leč statečně bude bojovati. Ale že sme mdlí v boji Páně, takže myšlenie, žádosti, hněvové pohřižují duši a hřiechové, protož odplaty Páně neberau. Všudy 50а1 50а2 50 Mdloba naše 28 Spr. 2. Tim. 4, 6 až 8 — 42 2. Tim. 2, 1 až 4 — 49 Zj. 2, 18 — 2. Tim. 2, 5
148 Kapitola Manna Odplata bojovníkom na malý čas, kterak by se velmi posilnil a postavil by se s svým Pá- nem proti činícím nepravost, aby přemohl a odplatu vzal. Zde na tomto světě každé duši slibuje odplatu dáti, když přemuož, na znamenie, že věrní a cierkev svatá mají přemáhati. Nebo, kteříž přemáhají, zráčí se jim veliká odplata. Nynie zajisté vítě-20 zóm mannu skrytú chce dáti, totiž okušenie pravé svého těla. Ale že nynie nepřemáhají, protož mnozí, jenž přijímají, nečijí v sobě síly velebné svátosti, toho chleba živého. Protož cítie v sobě mnohé pády a křehkosti mnohé. Nynie vítěziteluom praví, že neokusie smrti druhé, kteříž 25 přemáhají posměchy a rúhanie, protivné věci, a nepohnú se. Chce také dáti okusiti s dřeva rajského. Tak ť sú zajisté světí bojovali, takže sú koruny odplaty dosáhli. II. Timot. II°.: »Já ť se již za- jisté k oběti na smrt chystám a čas rozdělenie mého nastává. Dobrý boj (totiž boží v jeho při) věrně sem bojoval, běh (totiž 30 bojovánie božieho) dokonal sem. Protož naposledy složena jest mi koruna«. Nebo v boji zde vzal sem radost, potěšenie v zámut- cích. Viděnie a zjevenie od Boha jako žold vzal jest a potom v den onen po skončenie života svého vzal odplatu nevýmluvnú, aby již bez překážky těla jako stěny opatřil svého chotě. A ne-35 toliko jemu, ale všem, kteříž milují příchod jeho, jako sú ti, kteříž s žádostí žádají ho na své smrti, aby přišel, kteříž v obtiežném těle překážku trpie. Také, kteréž duše milují příchod Kristuov a navštívenie v duši a z toho polepšují života a opravují se, kteříž se nedadí větróm pokušení, zámutkóm, pohaněním poraziti, ale 40 stojí pevní a nepohnutedlní. Opět II. Timot. II. napomínaje apoštol k tomu boji die: »Ty pak, synu muoj, posílí (!) se v mi- losti, kteráž dána jest tobě v Kristu Ježíši. A co si viděl a přijal od svědkuov předzřízených od Boha, také jiným zjevuj a ozna- muj, pracuj jako dobrý rytieř Kristuov v boji. Nebo nižádný, 45 ktož Bohu rytěřuje, neplete se v světské obchody«, ale toliko jest mu mysliti o tom boji, aby přemohl a nebyl přemožen, aby samému se líbil Pánu, před nímžto cti a slávy má dojíti, přemýšleje, že on patří na něho, »kterýž má oči jako plamen ohně«. Nebo ni- žádný korunován nebude v boji, leč statečně bude bojovati. Ale že sme mdlí v boji Páně, takže myšlenie, žádosti, hněvové pohřižují duši a hřiechové, protož odplaty Páně neberau. Všudy 50а1 50а2 50 Mdloba naše 28 Spr. 2. Tim. 4, 6 až 8 — 42 2. Tim. 2, 1 až 4 — 49 Zj. 2, 18 — 2. Tim. 2, 5
Strana 149
III. 149 50b1 zajisté člověk má mysliti, buďto samotný jsa, buďto mezi jinými, aby mohl přemoci. A toho nebude, až na skonání života. A protož 55 nesluší nazpátek se odvraceti, ale trváti v boji. Nebo takovým dává se odplata, jako jiesti z dřeva rajského, z manny skryté. A dotýkaje odplaty, die: »Oblečen bude v raucho bílé«. Praví: »V raucho bílé«. Poněvadž audové Antikristovi dávají žold proti Bohu i jeho věrným, Pán mnohem více svým slibuje řka: »Oble- 60 čen bude« etc. Ale ten, ktož přemuož hřiechy a svuoj jazyk, takový bude mieti čest před anděly, jako jest nový život; to ť jest raucho bílé zde své obnovuje, když dává jim milost za milost, dary za dary jako nový žold, za škodu stoje. Nebo světští slušný oděv milují, takže nechtí prostě, co by bylo k hanbě, choditi; a pečo- 65 vánie o ty věci zastěňuje člověka, že nemyslí a nepečuje o raucho vnitřnie, kteréž se Bohu líbí, kteréž Pán svým toliko dává. Druhá odplata: »A nevyhladím jména jeho z kněh života«. Odplata jiná On ť jest zajisté knihy ty života. O nich k Izaiášovi VIII. die Knihy života Pán: »Vezmi sobě knihy veliké a napiš na nich rafijí člověčí: Rychle 70 laupeže stiehni, brzo se kořist« etc. A na těch knihách lidé nemohli sú psáti, jediné snad andělé, jasné viděnie majíce, mohli sú na nich čísti. Ale Kristus když se jest narodil, tehdy rafijí člověčí psány sú, tak, aby lidé na těch kniehách mohli čísti, tak, že Kris- tus život tak příkladný vedl, že jeho učedlníci na jeho životě 75 jako na knihách četli sú pokoru, trpělivost a jeho divné řeči sly- šeli a všecko z těch kněh, aby zlost zkažena byla a laupeže dáblo- vy, totiž duše od něho zlaupené aby pobrali. Nebo na nich bylo napsáno zevnitř, kterak máme nepřátely milovati, kterak se mod- liti, kterak se kořiti. Na těch knihách lidé v životě smrtedlném so ne tak do uplna mohú čísti, ale toliko jako abecedě se učíme. Nebo die: »Učte se ode mne, že tichý sem a pokorný srdcem«. Ale sau ť knihy ty skryté některak. Protož, kteří by svítězili, těch jména sú napsána; a čím lépe přemáhají, tiem lépe se na- pisují, a tehdy potom na těch knichách čísti budau, a to ti, kteříž 85 přemohau, netoliko jeden, ale všecky hřiechy. A protož ten, kterýž začíná dobře živ býti, počíná se připisovati onomu božiemu dvoř- stvu; ale kteříž sú zle živi, sami se vymazují z těch kněh. Jakož die David: »Vymazáni buďte z kněh živých a s spravedlivými ať nejsú napsáni«. Kteříž pak trvají, s tohoto světa vyjdúce, přichá- 90 zejí mezi přátely svaté, jehožto jméno znají. Ješto, kdyby k tomu duše prohléldala a poznala, ráda by bojovala. Raucho bilé Kto bude oblečen? Narozenie Kristovo co nám zpuosobilor 50b2 69 Podle Iz. 8, 1 — 81 Mat. 11, 29 — 88 Podle Ž. 69, 29
III. 149 50b1 zajisté člověk má mysliti, buďto samotný jsa, buďto mezi jinými, aby mohl přemoci. A toho nebude, až na skonání života. A protož 55 nesluší nazpátek se odvraceti, ale trváti v boji. Nebo takovým dává se odplata, jako jiesti z dřeva rajského, z manny skryté. A dotýkaje odplaty, die: »Oblečen bude v raucho bílé«. Praví: »V raucho bílé«. Poněvadž audové Antikristovi dávají žold proti Bohu i jeho věrným, Pán mnohem více svým slibuje řka: »Oble- 60 čen bude« etc. Ale ten, ktož přemuož hřiechy a svuoj jazyk, takový bude mieti čest před anděly, jako jest nový život; to ť jest raucho bílé zde své obnovuje, když dává jim milost za milost, dary za dary jako nový žold, za škodu stoje. Nebo světští slušný oděv milují, takže nechtí prostě, co by bylo k hanbě, choditi; a pečo- 65 vánie o ty věci zastěňuje člověka, že nemyslí a nepečuje o raucho vnitřnie, kteréž se Bohu líbí, kteréž Pán svým toliko dává. Druhá odplata: »A nevyhladím jména jeho z kněh života«. Odplata jiná On ť jest zajisté knihy ty života. O nich k Izaiášovi VIII. die Knihy života Pán: »Vezmi sobě knihy veliké a napiš na nich rafijí člověčí: Rychle 70 laupeže stiehni, brzo se kořist« etc. A na těch knihách lidé nemohli sú psáti, jediné snad andělé, jasné viděnie majíce, mohli sú na nich čísti. Ale Kristus když se jest narodil, tehdy rafijí člověčí psány sú, tak, aby lidé na těch kniehách mohli čísti, tak, že Kris- tus život tak příkladný vedl, že jeho učedlníci na jeho životě 75 jako na knihách četli sú pokoru, trpělivost a jeho divné řeči sly- šeli a všecko z těch kněh, aby zlost zkažena byla a laupeže dáblo- vy, totiž duše od něho zlaupené aby pobrali. Nebo na nich bylo napsáno zevnitř, kterak máme nepřátely milovati, kterak se mod- liti, kterak se kořiti. Na těch knihách lidé v životě smrtedlném so ne tak do uplna mohú čísti, ale toliko jako abecedě se učíme. Nebo die: »Učte se ode mne, že tichý sem a pokorný srdcem«. Ale sau ť knihy ty skryté některak. Protož, kteří by svítězili, těch jména sú napsána; a čím lépe přemáhají, tiem lépe se na- pisují, a tehdy potom na těch knichách čísti budau, a to ti, kteříž 85 přemohau, netoliko jeden, ale všecky hřiechy. A protož ten, kterýž začíná dobře živ býti, počíná se připisovati onomu božiemu dvoř- stvu; ale kteříž sú zle živi, sami se vymazují z těch kněh. Jakož die David: »Vymazáni buďte z kněh živých a s spravedlivými ať nejsú napsáni«. Kteříž pak trvají, s tohoto světa vyjdúce, přichá- 90 zejí mezi přátely svaté, jehožto jméno znají. Ješto, kdyby k tomu duše prohléldala a poznala, ráda by bojovala. Raucho bilé Kto bude oblečen? Narozenie Kristovo co nám zpuosobilor 50b2 69 Podle Iz. 8, 1 — 81 Mat. 11, 29 — 88 Podle Ž. 69, 29
Strana 150
150 Kapitola Třetí odplata List sobě váží lidé Filadelfinský zbor Tyto pak knihy, Kristus, jsú ť zde i v nebeské vlasti; ale- však jinak se dává zde a jinak v budaucím životě, an zde v své svátosti velebné jest jako knihy, dávaje znáti, co jest v té velebné svátosti. A v té svátosti předrahé jako v kniehách věrní čítají. 95 Tak Ezechielovi II°. podány sú knihy, na nichž byla napsána pieseň nařiekanie a bieda. To ť jest zákon Páně, jenž zevnitř vy- psaný rozumy snadnějšími, vnitř vysokými. Kterýžto zákon ukazuje píseň vítěziteluom, nebo takoví naději mieti mají, že biedy tohoto světa rychle pominau; nařiekanie pak kajícím, aby 100 na hřiechy plakali. Zatracencuom pak v zákoně Páně napsána jest bieda, totiž múka věčná. Protož Pán svých nevymazuje z kněh života, neb neodjímá své pomoci od člověka, aby ho opustil. Třetí toto klade za odplatu: »A vyznám jméno jeho před Otcem mým«. Já, Syn boží, Buoh a člověk kterýž sem, dám od-105 platu, aby Otce mého viděl jasně, a vyznám ho před Otcem svým: »Bože, Otče muoj, toto ť jest syn muoj, bratr, tovařiš etc., kterýž se nedal poraziti hřiechóm«. Ještě světí, jako Jan tento, zde jsúce v životě smrtedlném, byli před Bohem Otcem postaveni; ale ne všeckněm ť se to dává, jediné po smrti, kterýmž slávu dává za 110 pohaněnie, radost za zámutek, kteréhož jistě Kristus vyznává býti hodného slávy a cti nade všecku slávu tohoto světa, pro kterauž lidé tak se vydávají. Což zavieraje die: »Kto má uši« etc. Sluch vnitřní neporu- šený těchto věcí pozoruje a váží. »Co Duch praví zboruom«, shro-115 máždění věrných, netoliko obci lsardinské. Protož všickni na to 51a1 máme pamatovati a rozuměti a k spasení sobě obracovati, že tomu, ktož by svítězil, chce dáti odplatu nevýmluvnú. Častokrát zajisté člověk list posielající sobě váží; a tuto pak málo dbáme sobě vážiti těchto Páně přespasitedlných řečí etc.? A andělu filadelfinského zboru napiš: »Toto ť praví svatý a pravý« etc. Reči tyto sú pro- rocké, a jakož staří světí dotýkají, Jan tauž řečí o trojích věcech prorokuje: najprvé o minulých, které se staly, druhé o nynějších, kteréž běžie, a třetie o budauciech. Protož tak mluví Duch zboruom, jednak minulých, jednak přítomných věcí dotýkaje, a ještě bu- daucie věci prorokuje v týchž řečech, které nám mají přijíti. Protož, »kto má uši k sly(!)« etc., jednák minulé ku příkladu, jednák nynějšie anebo budaucie věci sobě rozvažuj. 120 5 96 Ezech. 2, 9 a 10.
150 Kapitola Třetí odplata List sobě váží lidé Filadelfinský zbor Tyto pak knihy, Kristus, jsú ť zde i v nebeské vlasti; ale- však jinak se dává zde a jinak v budaucím životě, an zde v své svátosti velebné jest jako knihy, dávaje znáti, co jest v té velebné svátosti. A v té svátosti předrahé jako v kniehách věrní čítají. 95 Tak Ezechielovi II°. podány sú knihy, na nichž byla napsána pieseň nařiekanie a bieda. To ť jest zákon Páně, jenž zevnitř vy- psaný rozumy snadnějšími, vnitř vysokými. Kterýžto zákon ukazuje píseň vítěziteluom, nebo takoví naději mieti mají, že biedy tohoto světa rychle pominau; nařiekanie pak kajícím, aby 100 na hřiechy plakali. Zatracencuom pak v zákoně Páně napsána jest bieda, totiž múka věčná. Protož Pán svých nevymazuje z kněh života, neb neodjímá své pomoci od člověka, aby ho opustil. Třetí toto klade za odplatu: »A vyznám jméno jeho před Otcem mým«. Já, Syn boží, Buoh a člověk kterýž sem, dám od-105 platu, aby Otce mého viděl jasně, a vyznám ho před Otcem svým: »Bože, Otče muoj, toto ť jest syn muoj, bratr, tovařiš etc., kterýž se nedal poraziti hřiechóm«. Ještě světí, jako Jan tento, zde jsúce v životě smrtedlném, byli před Bohem Otcem postaveni; ale ne všeckněm ť se to dává, jediné po smrti, kterýmž slávu dává za 110 pohaněnie, radost za zámutek, kteréhož jistě Kristus vyznává býti hodného slávy a cti nade všecku slávu tohoto světa, pro kterauž lidé tak se vydávají. Což zavieraje die: »Kto má uši« etc. Sluch vnitřní neporu- šený těchto věcí pozoruje a váží. »Co Duch praví zboruom«, shro-115 máždění věrných, netoliko obci lsardinské. Protož všickni na to 51a1 máme pamatovati a rozuměti a k spasení sobě obracovati, že tomu, ktož by svítězil, chce dáti odplatu nevýmluvnú. Častokrát zajisté člověk list posielající sobě váží; a tuto pak málo dbáme sobě vážiti těchto Páně přespasitedlných řečí etc.? A andělu filadelfinského zboru napiš: »Toto ť praví svatý a pravý« etc. Reči tyto sú pro- rocké, a jakož staří světí dotýkají, Jan tauž řečí o trojích věcech prorokuje: najprvé o minulých, které se staly, druhé o nynějších, kteréž běžie, a třetie o budauciech. Protož tak mluví Duch zboruom, jednak minulých, jednak přítomných věcí dotýkaje, a ještě bu- daucie věci prorokuje v týchž řečech, které nám mají přijíti. Protož, »kto má uši k sly(!)« etc., jednák minulé ku příkladu, jednák nynějšie anebo budaucie věci sobě rozvažuj. 120 5 96 Ezech. 2, 9 a 10.
Strana 151
III. 151 Protož počet sedmeronásobný vyznamenává odpočinutie. A tak po zámutcích Antikrista, dřieve než přijde odpočinutie jako v věku sedmém, ještě tyto věci psal šestému zboru k věr- ným, kterýmž oznamuje veliké zámutky a auzkosti. A což tomu zboru píše, píše lidu nynějšiemu poslednieho času. Nebo i tiem 15 jménem Filadelfia také prorokuje, když se vykládá »milost bratr- ská« aneb »milovánie bratrské«. A vyznamenává se, že lid křesťan- ský skrze zámutky k tomu přiveden bude, aby stáli v bratrském milování a aby byli v jedno spojeni, Boha nade všecky věci a naj- viec milujíce. To ktož činí, žádného přikázaní Páně nezanedbává 20 naplniti, a tak i bližnieho svého milovati bude, co jest v něm ne- dostatku, z toho jej tresce. Nebo bližnieho milovánie nemuož býti bez milovánie božieho nade všecko. Pohřiechu, po skutcích hádajíce, nemuožem řieci o lidu nynějším, aby byl v bratrském stoje milování, a tak nejsú filadelfinští, a ješto by však z přijímaní 25 častého a z poslauchaní slova Páně více měli prospievati v mi- lování Boha a bližnieho, ješto, kdyby to činili, báli by se o bliž- ním mluviti, jemu utrhati. A ti, kteříž tělo a krev Páně přijímají, netoliko srdce Bohu mají obětovati, ale i jazyk, aby neutrhali bližním svým ani bližnieho jazykem bili. Nebo, kdež ť jest pravé 30 milovánie, tu ť nenie pokrytstvie; a kde ť jest pokrytstvie, tu nenie milovánie bratrského, kteréž vede k milování božiemu, kteréž netrpí sváruov a ruoznic a pohoršení. Jsau tedy mnozí, jakož prvé povědieno jest, kteříž mají jména, jako by živi byli, a jsú mrtví, a řiedcí sú svědomie čisté majíce 35 a jako v bílém rauše chodíce, kteříž mají anděla netoliko vidědl- ného, ale také nevidědlného, ješto je zbuzuje a napomíná k dob- rému. Filadelfia vykládá se »chovaje dědictvie« a vyznamenává lid boží, kteříž sú Bohu pravé dědictvie. I oni mají samého Boha za konečné dědictvie. A jesti ť jeho lid ten, kteříž pro to dědictvie 40 usilují, aby se přídrželi jeho cesty, jeho zprávy, jeho života, aby v Bohu měli dědictvie. A proto bojují a se v nebezpečenstvie vy- dávají, aby dary od Pána Boha zde sobě dané zachovali a v budau- cím životě plné dědictvie měli. A ti sú, ješto se pro to vydávají mnohým nesnázem; a takové on zachovává a chce s takovými 51bl 45 býti, jich potvrzovati a s nimi do konce býti. Protož ti sú jemu za lid jeho a on jim za Boha a za otce milostného. A takoví sú filadelfinští. A to ť jest všecka cierkev a všichni zborové obcí křesťanských předešlí, nynější i budaucie. 51a2 Milovánie bratrské Nedostatek náš Pokrytstvie Výklad jiný Dědictvie Páně 10 Pocet co znamena 33 Zj. 3, I — 45 Podle Jer. II, 4
III. 151 Protož počet sedmeronásobný vyznamenává odpočinutie. A tak po zámutcích Antikrista, dřieve než přijde odpočinutie jako v věku sedmém, ještě tyto věci psal šestému zboru k věr- ným, kterýmž oznamuje veliké zámutky a auzkosti. A což tomu zboru píše, píše lidu nynějšiemu poslednieho času. Nebo i tiem 15 jménem Filadelfia také prorokuje, když se vykládá »milost bratr- ská« aneb »milovánie bratrské«. A vyznamenává se, že lid křesťan- ský skrze zámutky k tomu přiveden bude, aby stáli v bratrském milování a aby byli v jedno spojeni, Boha nade všecky věci a naj- viec milujíce. To ktož činí, žádného přikázaní Páně nezanedbává 20 naplniti, a tak i bližnieho svého milovati bude, co jest v něm ne- dostatku, z toho jej tresce. Nebo bližnieho milovánie nemuož býti bez milovánie božieho nade všecko. Pohřiechu, po skutcích hádajíce, nemuožem řieci o lidu nynějším, aby byl v bratrském stoje milování, a tak nejsú filadelfinští, a ješto by však z přijímaní 25 častého a z poslauchaní slova Páně více měli prospievati v mi- lování Boha a bližnieho, ješto, kdyby to činili, báli by se o bliž- ním mluviti, jemu utrhati. A ti, kteříž tělo a krev Páně přijímají, netoliko srdce Bohu mají obětovati, ale i jazyk, aby neutrhali bližním svým ani bližnieho jazykem bili. Nebo, kdež ť jest pravé 30 milovánie, tu ť nenie pokrytstvie; a kde ť jest pokrytstvie, tu nenie milovánie bratrského, kteréž vede k milování božiemu, kteréž netrpí sváruov a ruoznic a pohoršení. Jsau tedy mnozí, jakož prvé povědieno jest, kteříž mají jména, jako by živi byli, a jsú mrtví, a řiedcí sú svědomie čisté majíce 35 a jako v bílém rauše chodíce, kteříž mají anděla netoliko vidědl- ného, ale také nevidědlného, ješto je zbuzuje a napomíná k dob- rému. Filadelfia vykládá se »chovaje dědictvie« a vyznamenává lid boží, kteříž sú Bohu pravé dědictvie. I oni mají samého Boha za konečné dědictvie. A jesti ť jeho lid ten, kteříž pro to dědictvie 40 usilují, aby se přídrželi jeho cesty, jeho zprávy, jeho života, aby v Bohu měli dědictvie. A proto bojují a se v nebezpečenstvie vy- dávají, aby dary od Pána Boha zde sobě dané zachovali a v budau- cím životě plné dědictvie měli. A ti sú, ješto se pro to vydávají mnohým nesnázem; a takové on zachovává a chce s takovými 51bl 45 býti, jich potvrzovati a s nimi do konce býti. Protož ti sú jemu za lid jeho a on jim za Boha a za otce milostného. A takoví sú filadelfinští. A to ť jest všecka cierkev a všichni zborové obcí křesťanských předešlí, nynější i budaucie. 51a2 Milovánie bratrské Nedostatek náš Pokrytstvie Výklad jiný Dědictvie Páně 10 Pocet co znamena 33 Zj. 3, I — 45 Podle Jer. II, 4
Strana 152
152 Kapitola Moc veliká Páně Klíč Daviduov Těžko poznati zlost Filadelfia vykládá se »zachovávaje přídrženie«. Nebo apoštolé netoliko za času jich přítomným, ale i budúcím psali sú, kteříž 50 se zachovávají vedlé jich zprávy a jich života a přídrží se jich a obracují se celým srdcem. Protož, co tomu zboru píše se, i nyněj- ším se píše, kterýmž výklad jména příleží. A také každé duši, kteréž Duch Páně mluví, teď píše. A oznamuje žádost řka: »A andělu filadelfinského« etc. Pově-55 dieno jest Janovi u vidění: »Piš tomu zboru«. A když Duch dá jim to v srdce, porozumievají, co se jim mluví. A vypisuje toho, od něhož píše, řka: »Toto ť praví ten, kterýž jest svatý a pravý«. Prvé řekl: »On ť jest počátek i konec a má klíč smrti«. Jako by chtěl řieci: »Piš tomu lidu, že já mám moc nad dvěma městy 60 a klíč (totiž Jeruzalémem a pekelnieho Babylona), takže na oboje z těch měst přepauštím, což mi se líbí. A protož nemuože peklo více na mé věrné dýmati, jediné pokudž já dopustím. Také od Jeruzaléma co má býti otevřieno k spasení potřebného, já mám moc«. A die: »Klíč Daviduov«, totiž já sem pocházejície od Davida, udatný a silný. Protož, když byšte potřebovali ukrocenie někte- rých trápení, ke mně musíte hleděti. Nebo ten praví, kterýž má klíč: »Zavřieti a žádný neotevře« etc. A píše andělu pastýři. A ja- kož praví Historie, měl jest horlivost velikú o spasení duší, pil-70 nost velikú hřiechy kaziti. A to na něm zchvaluje, skrz to bu- daucie věci prorokuje takových zástupu, jako jednomu píše, kteříž měli jednotu ducha: »A ještě ť Pán zbudí svého pastýře věrného« jako anděla, kterýžto horlivě o spasení duší pečovati bude a hřiechy kaziti bude. Kteréhož teď zchvaluje řka: »Znám ť 75 skutky tvé«, kteréhož napomíná, aby k Kristu patřil. Neb ť on má moc spomáhati a potřebné věci dávati, když jako klíč má. A kteříž mají žádost kaziti zlé, Kristus má klíč otvierati a uka- zovati, co by bylo zlého a co dobrého. Neb těžko jest každú zlost poznati, poněvadž každá se přikrývá a vymlúvá: hněv, pýcha, 80 hořkost a všeliký blud vymlúvá se, takže nechce takovým, jakož jest, vidien býti. Protož Pán věrnému pastýři horlivost dobrú a žádost majíciemu oznamuje, aby k němu patřil, nebo má klíč a die: »Já pravý«, totiž má cierkev a všickni, kteříž mají býti dědictvie mé, což v nich jest nedostatku, já vyčistím. Nebo já svatý 85 65 51b2 Výklad jiný Svatý Pán 49 Srovnej Jeronyma (Liber de nominibus hebraicis, ML 23 c. 857/8): Filadelfia, salvans haerentem populo — 59 Podle Zj. 1, 8, 11 a 18 — 73 Podle Ezech. 34, 23
152 Kapitola Moc veliká Páně Klíč Daviduov Těžko poznati zlost Filadelfia vykládá se »zachovávaje přídrženie«. Nebo apoštolé netoliko za času jich přítomným, ale i budúcím psali sú, kteříž 50 se zachovávají vedlé jich zprávy a jich života a přídrží se jich a obracují se celým srdcem. Protož, co tomu zboru píše se, i nyněj- ším se píše, kterýmž výklad jména příleží. A také každé duši, kteréž Duch Páně mluví, teď píše. A oznamuje žádost řka: »A andělu filadelfinského« etc. Pově-55 dieno jest Janovi u vidění: »Piš tomu zboru«. A když Duch dá jim to v srdce, porozumievají, co se jim mluví. A vypisuje toho, od něhož píše, řka: »Toto ť praví ten, kterýž jest svatý a pravý«. Prvé řekl: »On ť jest počátek i konec a má klíč smrti«. Jako by chtěl řieci: »Piš tomu lidu, že já mám moc nad dvěma městy 60 a klíč (totiž Jeruzalémem a pekelnieho Babylona), takže na oboje z těch měst přepauštím, což mi se líbí. A protož nemuože peklo více na mé věrné dýmati, jediné pokudž já dopustím. Také od Jeruzaléma co má býti otevřieno k spasení potřebného, já mám moc«. A die: »Klíč Daviduov«, totiž já sem pocházejície od Davida, udatný a silný. Protož, když byšte potřebovali ukrocenie někte- rých trápení, ke mně musíte hleděti. Nebo ten praví, kterýž má klíč: »Zavřieti a žádný neotevře« etc. A píše andělu pastýři. A ja- kož praví Historie, měl jest horlivost velikú o spasení duší, pil-70 nost velikú hřiechy kaziti. A to na něm zchvaluje, skrz to bu- daucie věci prorokuje takových zástupu, jako jednomu píše, kteříž měli jednotu ducha: »A ještě ť Pán zbudí svého pastýře věrného« jako anděla, kterýžto horlivě o spasení duší pečovati bude a hřiechy kaziti bude. Kteréhož teď zchvaluje řka: »Znám ť 75 skutky tvé«, kteréhož napomíná, aby k Kristu patřil. Neb ť on má moc spomáhati a potřebné věci dávati, když jako klíč má. A kteříž mají žádost kaziti zlé, Kristus má klíč otvierati a uka- zovati, co by bylo zlého a co dobrého. Neb těžko jest každú zlost poznati, poněvadž každá se přikrývá a vymlúvá: hněv, pýcha, 80 hořkost a všeliký blud vymlúvá se, takže nechce takovým, jakož jest, vidien býti. Protož Pán věrnému pastýři horlivost dobrú a žádost majíciemu oznamuje, aby k němu patřil, nebo má klíč a die: »Já pravý«, totiž má cierkev a všickni, kteříž mají býti dědictvie mé, což v nich jest nedostatku, já vyčistím. Nebo já svatý 85 65 51b2 Výklad jiný Svatý Pán 49 Srovnej Jeronyma (Liber de nominibus hebraicis, ML 23 c. 857/8): Filadelfia, salvans haerentem populo — 59 Podle Zj. 1, 8, 11 a 18 — 73 Podle Ezech. 34, 23
Strana 153
III. 153 52а1 sem, i oni svatí mají býti. Jakož jest napsáno v Levitiku XIX.: »Světí buďte, nebo já svatý sem, také jiných posvěcuje«. Každý zajisté v milosti Kristově svatý jest. »A kto svatý jest«, jako die na konci kněh těchto, »ještě se posvěť«. I die: »A pravý«, totiž má jest dobrota, múdrost, svatost, čistota etc., od kteréžto všickni moji jako nemluvňátka mají býti dobří, praví etc. A všickni, kterak koli dobří a světí, k při- rovnání jeho nic nejsú a jako nečistí. Neb od něho pochodí všeliká čistota, takže všickni světí, velicí světí, přirovnávajíce se k jeho 95 múdrosti a dobrotě, jako apoštolé a proroci, ještě na sobě nedo- statky shledali. Ještě po Ducha svatého seslání Pavel Céfasa, jenž jest Petr, trestal, jakož se pokládá k Gallatuom II°. I. Tak Barnabáš s Pavlem rozděleni sú, jakož se pokládá v Skutcích apoštolských. Protož napsáno v knihách Jobových XV. kapitole: 100 »Co jest člověk, aby se nepoškvrněný ukázal a čistý se narodil? Však mezi svatými nenie bez poškvrny a nebesa nejsú čistá před oblíčejem jeho (totiž nebeští andělé). Mnohem více neúžitečný, ohavný člověk, kterýž jako vodu pije nepravost (totiž s chtivostí čině a skutkem konaje)«. Tak Job XXV.: »Zdali spravedliv učiněn 105 býti muož člověk přirovnaný k Bohu«, tak, aby žádná poškvrna na něm nebyla nalezena, kterýžto v hřiechu jest počatý? Poně- vadž i hvězdy nejsú čisté, protož velicí světí, jako sv. Jeroným v epištole k Damázovi o synu marnotratném, mluví, že není rau- haní podobné to, že i na apoštoly padl hřiech, ano i anjelé ti v nebi 110 také mohú zhřešiti. A David die: »Nebude spravedlivý učiněn před oblíčejem tvým všeliký živý«. Nedie: »Každý člověk«, ale: »Všeliký živý«, totiž ne evangelista, ani apoštol, ani proroci, ne Truonové, ani Potestátové, ani Dominacionové a jiné mocnosti. Sám Buoh jest, na něhož nepřipadá hřiech; ale jiní, poněvadž 115 sú při svobodné vuoli, na oboji stranu mohú se uchýliti. Protož tyto řeči svatého Jana netoliko patřie k andělóm vidědlným, ale i k nevidědlným. Ale že jest nám úžitečněji o sobě samých rozmlúvati, protož lépe jest nám tyto řeči k sobě samým obrátiti. Protož duše ty, kteréž horlivost a žádost mají pilně va- 120 rovati se hřiechuov, a najdau-li na sobě nedostatky, nemají zau- fati, poněvadž i na anděléch nedostatkové se nalézají a shledávají etc. 90 svati v nedo- statcích sú Potěšenie kajícím 52а2 87 Podle 3. M. 19, 2 — 88 Zj. 22, 11 — 96 Gal. 2, 11 — 98 Skutk. 15, 39 — 100 Podle Joba 15, 14 až 16—104 Podle Joba 25, 4 — 108 Jeronym, epistula XXI. (Ad Damasum de duobus filiis, ML 22, c. 393). — 110 Podle Ž. 143, 2.
III. 153 52а1 sem, i oni svatí mají býti. Jakož jest napsáno v Levitiku XIX.: »Světí buďte, nebo já svatý sem, také jiných posvěcuje«. Každý zajisté v milosti Kristově svatý jest. »A kto svatý jest«, jako die na konci kněh těchto, »ještě se posvěť«. I die: »A pravý«, totiž má jest dobrota, múdrost, svatost, čistota etc., od kteréžto všickni moji jako nemluvňátka mají býti dobří, praví etc. A všickni, kterak koli dobří a světí, k při- rovnání jeho nic nejsú a jako nečistí. Neb od něho pochodí všeliká čistota, takže všickni světí, velicí světí, přirovnávajíce se k jeho 95 múdrosti a dobrotě, jako apoštolé a proroci, ještě na sobě nedo- statky shledali. Ještě po Ducha svatého seslání Pavel Céfasa, jenž jest Petr, trestal, jakož se pokládá k Gallatuom II°. I. Tak Barnabáš s Pavlem rozděleni sú, jakož se pokládá v Skutcích apoštolských. Protož napsáno v knihách Jobových XV. kapitole: 100 »Co jest člověk, aby se nepoškvrněný ukázal a čistý se narodil? Však mezi svatými nenie bez poškvrny a nebesa nejsú čistá před oblíčejem jeho (totiž nebeští andělé). Mnohem více neúžitečný, ohavný člověk, kterýž jako vodu pije nepravost (totiž s chtivostí čině a skutkem konaje)«. Tak Job XXV.: »Zdali spravedliv učiněn 105 býti muož člověk přirovnaný k Bohu«, tak, aby žádná poškvrna na něm nebyla nalezena, kterýžto v hřiechu jest počatý? Poně- vadž i hvězdy nejsú čisté, protož velicí světí, jako sv. Jeroným v epištole k Damázovi o synu marnotratném, mluví, že není rau- haní podobné to, že i na apoštoly padl hřiech, ano i anjelé ti v nebi 110 také mohú zhřešiti. A David die: »Nebude spravedlivý učiněn před oblíčejem tvým všeliký živý«. Nedie: »Každý člověk«, ale: »Všeliký živý«, totiž ne evangelista, ani apoštol, ani proroci, ne Truonové, ani Potestátové, ani Dominacionové a jiné mocnosti. Sám Buoh jest, na něhož nepřipadá hřiech; ale jiní, poněvadž 115 sú při svobodné vuoli, na oboji stranu mohú se uchýliti. Protož tyto řeči svatého Jana netoliko patřie k andělóm vidědlným, ale i k nevidědlným. Ale že jest nám úžitečněji o sobě samých rozmlúvati, protož lépe jest nám tyto řeči k sobě samým obrátiti. Protož duše ty, kteréž horlivost a žádost mají pilně va- 120 rovati se hřiechuov, a najdau-li na sobě nedostatky, nemají zau- fati, poněvadž i na anděléch nedostatkové se nalézají a shledávají etc. 90 svati v nedo- statcích sú Potěšenie kajícím 52а2 87 Podle 3. M. 19, 2 — 88 Zj. 22, 11 — 96 Gal. 2, 11 — 98 Skutk. 15, 39 — 100 Podle Joba 15, 14 až 16—104 Podle Joba 25, 4 — 108 Jeronym, epistula XXI. (Ad Damasum de duobus filiis, ML 22, c. 393). — 110 Podle Ž. 143, 2.
Strana 154
154 Kapitola Chválí pokoru Rozličně Pán tresce Posilňuje Pán svých Všecky skutky naše vie Pán Oči plamenné Kterak zná Pán Známť skutky tvé. Aj, postavilť sem před tebú dvéře otevřené etc. Při prvním vidění šestú epi- štolu píše šestému zboru filadelfinskému a všem potomním ob- cem. Protož viděti máme, kterak tato řeč k nynější patří cierkvi. A zvláště, jakož teď z těchto řečí muož porozuměno býti, řeč tato 5 posielá se lidu tomu, kterýž zámutky mnohé trpí. »Znám skutky tvé«. Prvé napřed psal pyšnému pokrytci, kterýž v sobě mrtvý byl, jméno však měl; v pokrytství stál, pro- tož ho trestal a dobrovolně napomínal. Teď již zchvaluje pokor- ného člověka a lid a svú cierkev, zvláště kto je prvé byl pyšný 10 a zlý a skrz slovo Páně a trestánie polepšil se. Tak Pán tresce nás nynie svým Duchem vnitř v mysli jednak svým slovem, jednak svú kázní, abychom života polepšili. A když lid se ponižuje zá- mutky, nátisky a auzkostmi, tehdy Pán hned zchvaluje toho každého takového, když, potrestán jsa, činí polepšenie. A tak 15 po trestání zchvaluje, potěšuje a posilňuje jich v zámutcích. A kte- rak posilňuje a potěšuje? Die: »Viem ť skutky tvé«. Lidu božiemu oznamuje: »Viem skutky, kteréž činíš proti Antikristu a nepřáte- lóm božím. Viem, kteří sú moji, kteříž z pokorného srdce všecko činie, kteříž nepřestupují přikázaní mého v boji božím: Nezabieš!, 20 Nesesmilníš etc. Viem, kteří nejsú pod jménem mým, kteříž za- bíjejí a kradau a viece k krádežuom, k laupeži a k kořistem nežli k mé při hledie«. Protož die: »Viem«. Ačkoli každý se vymlúvá, vie však, kteří sú kaukol a kteří pšenice. »Vidím, kteří z lásky a ne z těla 25 a krve pohybují se proti nepřá teluom. Vidím, kteří zpomínají starodávnie nepřiezně. Já ť mám oči jako plamen ohně, jimiž pronikám stěnu i zed.« Častokrát zajisté jednostajný skutek člověk s hodnými příčinami hnutím božím činí z lásky a dobrým úmyslem k boží libosti, jiný pak, že úmyslem zlým, nelibě Bohu činí. I to ť 30 umie Pán rozhodnúti a rozeznati. A dána jim bývá moc jako katuom a jako šatanovi na Joba. On pak vidí, Pán, kto ve všech skutcích z miery Ducha svatého nevystupuje. »Znám« známostí líbeznú jakožto na mém synu milém a jako na svém rytieři, že všecko k mé chvále činí, za kteréžto věci od-35 platu a zde žold dám. Druhé oznamuje potěšenie v zámutcích položeným řka: »Aj, dal ť sem dvéře otevřené«. Mluví sám Pán, sem vzkazuje: »Dal sem (totiž dám) dvéře odevřené, totiž tě 52b1 Dvéře otvierá Pán 7 Zj. 3, 1 — 27 Podle Zj. 2, 18 — 32 Job. I, 12
154 Kapitola Chválí pokoru Rozličně Pán tresce Posilňuje Pán svých Všecky skutky naše vie Pán Oči plamenné Kterak zná Pán Známť skutky tvé. Aj, postavilť sem před tebú dvéře otevřené etc. Při prvním vidění šestú epi- štolu píše šestému zboru filadelfinskému a všem potomním ob- cem. Protož viděti máme, kterak tato řeč k nynější patří cierkvi. A zvláště, jakož teď z těchto řečí muož porozuměno býti, řeč tato 5 posielá se lidu tomu, kterýž zámutky mnohé trpí. »Znám skutky tvé«. Prvé napřed psal pyšnému pokrytci, kterýž v sobě mrtvý byl, jméno však měl; v pokrytství stál, pro- tož ho trestal a dobrovolně napomínal. Teď již zchvaluje pokor- ného člověka a lid a svú cierkev, zvláště kto je prvé byl pyšný 10 a zlý a skrz slovo Páně a trestánie polepšil se. Tak Pán tresce nás nynie svým Duchem vnitř v mysli jednak svým slovem, jednak svú kázní, abychom života polepšili. A když lid se ponižuje zá- mutky, nátisky a auzkostmi, tehdy Pán hned zchvaluje toho každého takového, když, potrestán jsa, činí polepšenie. A tak 15 po trestání zchvaluje, potěšuje a posilňuje jich v zámutcích. A kte- rak posilňuje a potěšuje? Die: »Viem ť skutky tvé«. Lidu božiemu oznamuje: »Viem skutky, kteréž činíš proti Antikristu a nepřáte- lóm božím. Viem, kteří sú moji, kteříž z pokorného srdce všecko činie, kteříž nepřestupují přikázaní mého v boji božím: Nezabieš!, 20 Nesesmilníš etc. Viem, kteří nejsú pod jménem mým, kteříž za- bíjejí a kradau a viece k krádežuom, k laupeži a k kořistem nežli k mé při hledie«. Protož die: »Viem«. Ačkoli každý se vymlúvá, vie však, kteří sú kaukol a kteří pšenice. »Vidím, kteří z lásky a ne z těla 25 a krve pohybují se proti nepřá teluom. Vidím, kteří zpomínají starodávnie nepřiezně. Já ť mám oči jako plamen ohně, jimiž pronikám stěnu i zed.« Častokrát zajisté jednostajný skutek člověk s hodnými příčinami hnutím božím činí z lásky a dobrým úmyslem k boží libosti, jiný pak, že úmyslem zlým, nelibě Bohu činí. I to ť 30 umie Pán rozhodnúti a rozeznati. A dána jim bývá moc jako katuom a jako šatanovi na Joba. On pak vidí, Pán, kto ve všech skutcích z miery Ducha svatého nevystupuje. »Znám« známostí líbeznú jakožto na mém synu milém a jako na svém rytieři, že všecko k mé chvále činí, za kteréžto věci od-35 platu a zde žold dám. Druhé oznamuje potěšenie v zámutcích položeným řka: »Aj, dal ť sem dvéře otevřené«. Mluví sám Pán, sem vzkazuje: »Dal sem (totiž dám) dvéře odevřené, totiž tě 52b1 Dvéře otvierá Pán 7 Zj. 3, 1 — 27 Podle Zj. 2, 18 — 32 Job. I, 12
Strana 155
III. 155 52b2 navštievím, kteréžto dvéře otevru tobě svých pokladuov a da- 40 ruov, mé totiž maudrosti, rozumu a pravdy«. K Kolocenským IIII°.: »Modléce se, aby Buoh otevřel dvéře řeči k mluvení« etc. A II. Korintóm II°.: »Když sem přišel do Troady, dvéře mi byly otevřieny«, totiž maudrosti a rozumu, kterak bych totiž měl s tiem lidem se obierati a co najprv propověděti. Protož najprvé 45 oznamuje o skutcích, abychom skutky Bohu líbezné činili, a potom chce dvéře otevřieti, to jest, že dvéře-Kristus byly otevřieny, když prvé pravda božská, múdrost a rozum byly zavřieny. Již Pán otvierá jako sklep, dávaje v zámutcích své pravdy pozná- nie, čehož ještě neučinil jiným královstvím. A ten dar přivodí 50 ku paměti, aby lidé byli toho vděčni a aby ve všech věcech vuole Páně vyhledávali naplniti, a v těch věcech aby nepýchali aneb ne své vuole, ale boží hledali a to sobě k spasení obracovali. »Odevřel sem dvéře«, totiž srdce kazateluov, poddaných, aby přikázanie Páně, život Kristuov, oblíbili, tak, aby ku příkladu 55 prvotnie cierkve podobně živi byli. A těmi napomíná nás, abychom nehřešili, abychom ho nehněvali. I. Korin. XVI.: »Dvéře sú mi otevřieny veliké«, aby nám tekly od něho vody živé maudrosti, uměnie a rozumu a srdce lidská aby přijímala, neb také sú ote- vřená. Ale protivníkuov mnoho, chtějíce překaziti a zavřieti ty 60 věci dobré. Jako Konstanský zbor chtěl jest zavřieti přijímanie krve Páně z kalicha. Protož dobře přidává tuto: »A žádný ne- muož zavřieti«. Nebo, kto tak mocný muož přijímanie krvé (!) Páně z kalicha zavřieti a proti tomuto Beránku, Pánu Kristu pokor- nému, odepřieti? Jemuž král uherský, ač by chtěl, však nemuože 65 překaziti. Nebo Pán sám otvierá a nechce, by kto zavieral. Jestliže však vděčni nebudeme daruov od Boha daných, dobře živi nebu- deme, máme se báti a strach jest, že horší nepřátel budeme. Neb, co se jest stalo anděluom v nebi, když sú zpýchali? Co Adamovi v ráji a co synuom israhelským nevděčným? Protož pyšným 70 mistruom i doktoróm die: »Běda vám, kteří ste vzali klíč uměnie a ani ste sami vešli« etc. Ale teď Pán svým otvieraje die, že nižádný nemuož překaziti. Protož, co bude z Boha a Pán otevře, žádný ť nebude moci pře- kaziti. Nebo duch zlý, když nětco zlého v lid uvede, to bez zvláštní Jako sklep otvierá Protivnici chtí zavřieti IA nynie pikharti] Bátise mámé pro nevdecilost 41 Podle Kol. 4, 3 — 42 Podle 2, Kor. 2, 12 — 46 M. Kristus bylo pův. napsáno v Jeruzalemě, ale potom jako omyl podtečkováno a slovo Jeruzalemě škrtnuto (v nikoli!) a nadepsáno: Kristus. — 52 ne připsal písař až dodatečně nad řádkou — 56 1. Kor. 16, 9 — 70 Luk. 11, 52
III. 155 52b2 navštievím, kteréžto dvéře otevru tobě svých pokladuov a da- 40 ruov, mé totiž maudrosti, rozumu a pravdy«. K Kolocenským IIII°.: »Modléce se, aby Buoh otevřel dvéře řeči k mluvení« etc. A II. Korintóm II°.: »Když sem přišel do Troady, dvéře mi byly otevřieny«, totiž maudrosti a rozumu, kterak bych totiž měl s tiem lidem se obierati a co najprv propověděti. Protož najprvé 45 oznamuje o skutcích, abychom skutky Bohu líbezné činili, a potom chce dvéře otevřieti, to jest, že dvéře-Kristus byly otevřieny, když prvé pravda božská, múdrost a rozum byly zavřieny. Již Pán otvierá jako sklep, dávaje v zámutcích své pravdy pozná- nie, čehož ještě neučinil jiným královstvím. A ten dar přivodí 50 ku paměti, aby lidé byli toho vděčni a aby ve všech věcech vuole Páně vyhledávali naplniti, a v těch věcech aby nepýchali aneb ne své vuole, ale boží hledali a to sobě k spasení obracovali. »Odevřel sem dvéře«, totiž srdce kazateluov, poddaných, aby přikázanie Páně, život Kristuov, oblíbili, tak, aby ku příkladu 55 prvotnie cierkve podobně živi byli. A těmi napomíná nás, abychom nehřešili, abychom ho nehněvali. I. Korin. XVI.: »Dvéře sú mi otevřieny veliké«, aby nám tekly od něho vody živé maudrosti, uměnie a rozumu a srdce lidská aby přijímala, neb také sú ote- vřená. Ale protivníkuov mnoho, chtějíce překaziti a zavřieti ty 60 věci dobré. Jako Konstanský zbor chtěl jest zavřieti přijímanie krve Páně z kalicha. Protož dobře přidává tuto: »A žádný ne- muož zavřieti«. Nebo, kto tak mocný muož přijímanie krvé (!) Páně z kalicha zavřieti a proti tomuto Beránku, Pánu Kristu pokor- nému, odepřieti? Jemuž král uherský, ač by chtěl, však nemuože 65 překaziti. Nebo Pán sám otvierá a nechce, by kto zavieral. Jestliže však vděčni nebudeme daruov od Boha daných, dobře živi nebu- deme, máme se báti a strach jest, že horší nepřátel budeme. Neb, co se jest stalo anděluom v nebi, když sú zpýchali? Co Adamovi v ráji a co synuom israhelským nevděčným? Protož pyšným 70 mistruom i doktoróm die: »Běda vám, kteří ste vzali klíč uměnie a ani ste sami vešli« etc. Ale teď Pán svým otvieraje die, že nižádný nemuož překaziti. Protož, co bude z Boha a Pán otevře, žádný ť nebude moci pře- kaziti. Nebo duch zlý, když nětco zlého v lid uvede, to bez zvláštní Jako sklep otvierá Protivnici chtí zavřieti IA nynie pikharti] Bátise mámé pro nevdecilost 41 Podle Kol. 4, 3 — 42 Podle 2, Kor. 2, 12 — 46 M. Kristus bylo pův. napsáno v Jeruzalemě, ale potom jako omyl podtečkováno a slovo Jeruzalemě škrtnuto (v nikoli!) a nadepsáno: Kristus. — 52 ne připsal písař až dodatečně nad řádkou — 56 1. Kor. 16, 9 — 70 Luk. 11, 52
Strana 156
156 Kapitola Pokorným otvierá Pokora co jest? Povahy pokor- ného Pyšná srdce co pášie Pokora mnoho dobrého nabývá pomoci boží nemuože zkaženo býti; čím viece pravda od Ducha 75 božieho nemuože zahájena býti. Ekleziastes VIII°.: »Nenie ť 53a1 to v člověčí moci zahájiti ducha«. Protož die: »Já otevřel sem dvéře«. Jako na hrad několikery dvéře se odvierají, tak Pán naj- prv jednu pravdu odvierá, a pak, když v té prospievají, opět viece otevře; opět jinú pravdu, až bude v smrtedlném boji při smrti, 80 hojně otevře, a na onom světě ještě viece; a po vzkříšení posledním ještě více a hojněji otevře. Nebo má moc otvierati cestu života, poklady a dary. Protož napřed řekl: »Mám klíč«. Ale pokládá příčinu, proč dvéře otvierá a ten dar lidu dává: »Že máš ctnost malú« tak řečenú, protož ť otvierám skryté věci. 85 Která jest to ctnost, napomínající Boha otevřieti své dary? A jest pokora, kterauž jmenuje malú ctnost. Nebo tau ctností člověk před očima pokládá se za malého a jako s nic býti nemoha. Sv. Bernard (O XII stupních) die: »Pokora jest ctnost, kteraužto člověk najpravějším poznáním se samého sám sobě mrzí«, když 90 totiž poznává se v své křehkosti a bídě; a ta se Bohu líbí a v té se Pán kochá. Od té ctnosti malé slovú lidé malí. Tato pokora netoliko jest vnitř, ale zevnitř v oděvu i v skutku, takže nedo- pauští pyšného raucha; ukazuje se i v řeči, nebo pokorný jest v řeči a tichý a nehledá své chvály, ale nenávidí jie, neb sebe 95 samého nenávidí takový člověk. A když ho hanějí, chválí Boha z toho, jediné leč snad pro uvarování pohoršenie die, že »Dábel- stvie nemám«. Také pokorní málo mluvie a vážně, zlých se věcí varují, sváruov nedopauštějí v čeledi; nebo svár z pýchy pochodí. V Přísloví napsáno: »Mezi pyšnými vždycky svárové sú«. A ač 100 snad jest zevnitř oděv a hnutie těla pokorné, ale srdce jest pyšné. Tato pokora v protivných věcech neodreptává, ale chválí Boha 53a2 jednák z chudoby a zámutku i z nemoci. Protož, kde ť jest reptánie a netrpělivost, tu nenie pokora pravá. Ta dává člověku, že se vinen dává z hřiechuov; ale pyšná srdce vždycky se vymlúvají. 105 A když trestáni bývají, nemohú spáti, leč se vymluví, aby se dobří ukázali před lidmi. Ta přivodí k tomu, aby člověka každého rád poslúchal a tak aby byl poslušný. A v taková srdce darové plynau a pokladové; kdež sú srdce pokorná, najhlubšie, nalézají dary Ducha svatého a okušenie velebné svátosti dává se hodné. A protož dává a otvierá potřebné věci k spasení, že má člověk 110 76 Podle Eccl. 8, 8 — 83 Zj. 3, 7 — 89 Bernard, De gradibus humilitatis et superbiae tractatus, c. I. (ML 182, c. 942) — 97 Jan 8, 49 — 100 Podle Přísl. 13, 10
156 Kapitola Pokorným otvierá Pokora co jest? Povahy pokor- ného Pyšná srdce co pášie Pokora mnoho dobrého nabývá pomoci boží nemuože zkaženo býti; čím viece pravda od Ducha 75 božieho nemuože zahájena býti. Ekleziastes VIII°.: »Nenie ť 53a1 to v člověčí moci zahájiti ducha«. Protož die: »Já otevřel sem dvéře«. Jako na hrad několikery dvéře se odvierají, tak Pán naj- prv jednu pravdu odvierá, a pak, když v té prospievají, opět viece otevře; opět jinú pravdu, až bude v smrtedlném boji při smrti, 80 hojně otevře, a na onom světě ještě viece; a po vzkříšení posledním ještě více a hojněji otevře. Nebo má moc otvierati cestu života, poklady a dary. Protož napřed řekl: »Mám klíč«. Ale pokládá příčinu, proč dvéře otvierá a ten dar lidu dává: »Že máš ctnost malú« tak řečenú, protož ť otvierám skryté věci. 85 Která jest to ctnost, napomínající Boha otevřieti své dary? A jest pokora, kterauž jmenuje malú ctnost. Nebo tau ctností člověk před očima pokládá se za malého a jako s nic býti nemoha. Sv. Bernard (O XII stupních) die: »Pokora jest ctnost, kteraužto člověk najpravějším poznáním se samého sám sobě mrzí«, když 90 totiž poznává se v své křehkosti a bídě; a ta se Bohu líbí a v té se Pán kochá. Od té ctnosti malé slovú lidé malí. Tato pokora netoliko jest vnitř, ale zevnitř v oděvu i v skutku, takže nedo- pauští pyšného raucha; ukazuje se i v řeči, nebo pokorný jest v řeči a tichý a nehledá své chvály, ale nenávidí jie, neb sebe 95 samého nenávidí takový člověk. A když ho hanějí, chválí Boha z toho, jediné leč snad pro uvarování pohoršenie die, že »Dábel- stvie nemám«. Také pokorní málo mluvie a vážně, zlých se věcí varují, sváruov nedopauštějí v čeledi; nebo svár z pýchy pochodí. V Přísloví napsáno: »Mezi pyšnými vždycky svárové sú«. A ač 100 snad jest zevnitř oděv a hnutie těla pokorné, ale srdce jest pyšné. Tato pokora v protivných věcech neodreptává, ale chválí Boha 53a2 jednák z chudoby a zámutku i z nemoci. Protož, kde ť jest reptánie a netrpělivost, tu nenie pokora pravá. Ta dává člověku, že se vinen dává z hřiechuov; ale pyšná srdce vždycky se vymlúvají. 105 A když trestáni bývají, nemohú spáti, leč se vymluví, aby se dobří ukázali před lidmi. Ta přivodí k tomu, aby člověka každého rád poslúchal a tak aby byl poslušný. A v taková srdce darové plynau a pokladové; kdež sú srdce pokorná, najhlubšie, nalézají dary Ducha svatého a okušenie velebné svátosti dává se hodné. A protož dává a otvierá potřebné věci k spasení, že má člověk 110 76 Podle Eccl. 8, 8 — 83 Zj. 3, 7 — 89 Bernard, De gradibus humilitatis et superbiae tractatus, c. I. (ML 182, c. 942) — 97 Jan 8, 49 — 100 Podle Přísl. 13, 10
Strana 157
III. 157 Malá ctnost slove pokora 53b1 pokoru, jenž slove skrovná ctnost; v nichžto Buoh chce odpočívati. A když viece budeme pokorní, více poznáme. Pokorní zajisté sú svorní, lítostiví k bližním. A takovým své dvéře otvierá hojně. 115 Takoví pokorní ve všech věcech vuole Páně vyhledávají. Jako napsáno k Rímanuom XII.: »Obnovte se v novotě smyslu vašeho, abyšte zkusili, která by byla vuole boží dobře líbezná«. Nebo, což ť jest vuole božské, Buoh ť to vždy provede. Izaiáš XLVI.: »Rada má ostojí a všeliká vuole stane se«. Ctnost skrovná pokora slove. Nebo v těchto časech oznamuje se malého smyslu v skutcích, kteříž běžie, nepomuož-li Buoh. Protož die David: »Vypravovánie řečí tvých rozum dává malič- kým«. A opět: »Svědectvie Páně věrné múdrost dávaje maličkým«. Potom oznamuje Pán svému lidu, kterým své poklady otvierá: 125 »Aj, dám já tobě z zboru dáblova ty, kteří praví« etc. »Z zboru dáblova«, totiž Antikristova, »kteří praví, že by Židé byli«, totiž křesťané, že by tak dobře vyznávali pravdu jako ty. Ti protivie se tobě těžce a jsú nepřátelé tvoji, kteříž tě potupují a nenávidie. »Přijdau k tobě a budau ť se klaněti před nohama tvýma«. Od 130 tebe zprávu a naučenie přijmau a tobě se poddadie. Protož, kdyby tato obec měla tuto malú ctnost, totiž pokoru, tehdy by nepřátelé jich v boží při k nohám jich se ponížili a jim by se poddali a jich se přídrželi, a jako sú prvé haněli, tak by již zchvalovali. V Pří- sloví XVI.: »Když se líbiti budau Pánu cesty člověka, také ne- 135 přátely jeho obrátí ku pokoji«. A Izaiáš LX°.: »Sláva libanská k tobě přijde, jedl a pušpán i sosna« etc. »Sláva libanská«, totiž lidí vysokých a velikých. »A pušpán«, totiž pohanský život ve- dauce. »A ozdobí miesto posvěcenie a miesto noh«, totiž kteří sú najmenší světí jako nohy, ti oslaveni budau. »I přijdau k tobě 140 sklonění synové jich« etc., »ješto sú tě zamítali a ponížili, a kla- něti se budau šlépějím noh tvých«. I jiné věci zchvaluje, že si setrval v pravdě; »všickni, jenž utrháchu tobě, a nazovau ť tě město svaté« etc. A die: »Položím tě v chválu věkuov« etc., tak, aby byl povýšen a všecken svět k tobě zřenie aby měl. Neb si 145 pro jméno mé a pravdu pohaněnie trpěl. A protož tuto die Jan, že klaněti se budau tobě etc. Však to pravda jest, jestliže se v da- řích božích ponižovati budete; pakli pýchati budete, tehdy rány boží těžšie nepřestanú, ale rozmáhati se budau etc. 120 Zlí dobrým se poddávají 116 Řím. 12, 2 — 119 Podle Iz. 46, 10 — 122 Podle Ž. 119, 130 — 123 Podle Ž. 19, 8 — 134 Podle Přísl. 16, 7 — 135 Iz. 60, 13 — 139 Iz. 60, 14 — 143 Podle Iz. 60, 15.
III. 157 Malá ctnost slove pokora 53b1 pokoru, jenž slove skrovná ctnost; v nichžto Buoh chce odpočívati. A když viece budeme pokorní, více poznáme. Pokorní zajisté sú svorní, lítostiví k bližním. A takovým své dvéře otvierá hojně. 115 Takoví pokorní ve všech věcech vuole Páně vyhledávají. Jako napsáno k Rímanuom XII.: »Obnovte se v novotě smyslu vašeho, abyšte zkusili, která by byla vuole boží dobře líbezná«. Nebo, což ť jest vuole božské, Buoh ť to vždy provede. Izaiáš XLVI.: »Rada má ostojí a všeliká vuole stane se«. Ctnost skrovná pokora slove. Nebo v těchto časech oznamuje se malého smyslu v skutcích, kteříž běžie, nepomuož-li Buoh. Protož die David: »Vypravovánie řečí tvých rozum dává malič- kým«. A opět: »Svědectvie Páně věrné múdrost dávaje maličkým«. Potom oznamuje Pán svému lidu, kterým své poklady otvierá: 125 »Aj, dám já tobě z zboru dáblova ty, kteří praví« etc. »Z zboru dáblova«, totiž Antikristova, »kteří praví, že by Židé byli«, totiž křesťané, že by tak dobře vyznávali pravdu jako ty. Ti protivie se tobě těžce a jsú nepřátelé tvoji, kteříž tě potupují a nenávidie. »Přijdau k tobě a budau ť se klaněti před nohama tvýma«. Od 130 tebe zprávu a naučenie přijmau a tobě se poddadie. Protož, kdyby tato obec měla tuto malú ctnost, totiž pokoru, tehdy by nepřátelé jich v boží při k nohám jich se ponížili a jim by se poddali a jich se přídrželi, a jako sú prvé haněli, tak by již zchvalovali. V Pří- sloví XVI.: »Když se líbiti budau Pánu cesty člověka, také ne- 135 přátely jeho obrátí ku pokoji«. A Izaiáš LX°.: »Sláva libanská k tobě přijde, jedl a pušpán i sosna« etc. »Sláva libanská«, totiž lidí vysokých a velikých. »A pušpán«, totiž pohanský život ve- dauce. »A ozdobí miesto posvěcenie a miesto noh«, totiž kteří sú najmenší světí jako nohy, ti oslaveni budau. »I přijdau k tobě 140 sklonění synové jich« etc., »ješto sú tě zamítali a ponížili, a kla- něti se budau šlépějím noh tvých«. I jiné věci zchvaluje, že si setrval v pravdě; »všickni, jenž utrháchu tobě, a nazovau ť tě město svaté« etc. A die: »Položím tě v chválu věkuov« etc., tak, aby byl povýšen a všecken svět k tobě zřenie aby měl. Neb si 145 pro jméno mé a pravdu pohaněnie trpěl. A protož tuto die Jan, že klaněti se budau tobě etc. Však to pravda jest, jestliže se v da- řích božích ponižovati budete; pakli pýchati budete, tehdy rány boží těžšie nepřestanú, ale rozmáhati se budau etc. 120 Zlí dobrým se poddávají 116 Řím. 12, 2 — 119 Podle Iz. 46, 10 — 122 Podle Ž. 119, 130 — 123 Podle Ž. 19, 8 — 134 Podle Přísl. 16, 7 — 135 Iz. 60, 13 — 139 Iz. 60, 14 — 143 Podle Iz. 60, 15.
Strana 158
158 Kapitola Málo věrných Řiedká trpělivost Pokorným se otvierá Srdce pyšné Pokrytec jest lhář Aj, dal ť sem tobě etc. Oznamuje Pán všeho světa auřadu anděllskýmu i všem věrným křesťanuom nynie zvláště v těchto zámutcích, aby ušli těch věcí, aby nepotracovali toho, což chce Pán mieti od nás, abychom činili. Jako lásky a viery žádá věda, že tehdy viera nebezpečná bude. Tuto již žádá pokory našie veliké, znaje, že těchto časuov řídcí nalezeni budau věrní, tak, abychom ve všech věcech, kteréž nynie běžie, ponižovali se. Protož oznamuje, že tyto věci miluje, vieru, lásku a pokoru a čtvrté trpělivost. Nebo řiedká pohřiechu jest trpělivost, když vespolek křesťané nerádi v lásce obcují, ale nenávidie se vespolek a protivie 10 se sobě, jeden druhého nechtěje snášeti. A protož, kteří sú nynie právě pokorní, pokoru netoliko v slovích, ale skutky a hnutím ukazují. A takovým dvéře otvierá, totiž potřebné věci k spasení dává a pyšné zamietá. Protož teď zchvaluje pokorné, nebo takoví se jemu líbie. A ti uhazují na cestu, co by měli držeti a kterak 15 o čem smysliti. Ó blahoslavená pokora, kteráž každému jest jako klíč, ješto otvierá poklady Páně tak, že tehdy umějí uházeti na vuoli Páně a své poznávají nedostatky! Nebo, jest-li na kazateli pokora, hned Pán i srdce i usta kazatele otvierá a též srdce po- sluchačuov, aby přijímali s chutí. Ale srdci pyšnému Pán zavierá; 20 a jestliže se kdy dotkne srdce toho, tehdy se hněvá a ke zlému to člověku přičítá řka, že z hněvu mluví. A jestliže rady žádají po- korní od pokorných, tehdy Pán srdce obojích otvírá, takže slušně uhodí na vuoli Páně. A protož tuto dotýká, že právě pokorným všecky bauře 25 k spasení se obrátie. Protož die tuto právě pokorným, že v zá- mutcích bezpeční zuostanú a nepřátelé a protivníci přijdú k nim a pokoří se a pokánie činiti budau za to, že sú je kaceřovali, a již s nimi srovnají. A v takových pokorných poklad viery, lásky a pravdy jest zachován. A dic teď: »Ti, kteří praví, že by byli z pokolení judského, a nejsú, ale klamají«. Ti nenávidie a protivie se dobrým. Ti ještě mají se obrátiti, kteří se praví býti blízké Krista, mnohým ná- boženstvím jsúce odieni; a to jest pokrytstvie. Nebo každý takový jest veliký lhář: domněnie mieti o sobě, že by byl v lásce, a nenie 35 tak, to jest lež. Jako mluví David: »A k ničemémuž přiveden sem, a já nevěděl«. A to předvěděl Spasitel, že takových mnoho bude; a takoví obrátie se a poddadie se pokorným v zprávu a ku poslušenství. 30 54a 53b2 2 Korekturou z auřadem — 36 Ž. 73, 22
158 Kapitola Málo věrných Řiedká trpělivost Pokorným se otvierá Srdce pyšné Pokrytec jest lhář Aj, dal ť sem tobě etc. Oznamuje Pán všeho světa auřadu anděllskýmu i všem věrným křesťanuom nynie zvláště v těchto zámutcích, aby ušli těch věcí, aby nepotracovali toho, což chce Pán mieti od nás, abychom činili. Jako lásky a viery žádá věda, že tehdy viera nebezpečná bude. Tuto již žádá pokory našie veliké, znaje, že těchto časuov řídcí nalezeni budau věrní, tak, abychom ve všech věcech, kteréž nynie běžie, ponižovali se. Protož oznamuje, že tyto věci miluje, vieru, lásku a pokoru a čtvrté trpělivost. Nebo řiedká pohřiechu jest trpělivost, když vespolek křesťané nerádi v lásce obcují, ale nenávidie se vespolek a protivie 10 se sobě, jeden druhého nechtěje snášeti. A protož, kteří sú nynie právě pokorní, pokoru netoliko v slovích, ale skutky a hnutím ukazují. A takovým dvéře otvierá, totiž potřebné věci k spasení dává a pyšné zamietá. Protož teď zchvaluje pokorné, nebo takoví se jemu líbie. A ti uhazují na cestu, co by měli držeti a kterak 15 o čem smysliti. Ó blahoslavená pokora, kteráž každému jest jako klíč, ješto otvierá poklady Páně tak, že tehdy umějí uházeti na vuoli Páně a své poznávají nedostatky! Nebo, jest-li na kazateli pokora, hned Pán i srdce i usta kazatele otvierá a též srdce po- sluchačuov, aby přijímali s chutí. Ale srdci pyšnému Pán zavierá; 20 a jestliže se kdy dotkne srdce toho, tehdy se hněvá a ke zlému to člověku přičítá řka, že z hněvu mluví. A jestliže rady žádají po- korní od pokorných, tehdy Pán srdce obojích otvírá, takže slušně uhodí na vuoli Páně. A protož tuto dotýká, že právě pokorným všecky bauře 25 k spasení se obrátie. Protož die tuto právě pokorným, že v zá- mutcích bezpeční zuostanú a nepřátelé a protivníci přijdú k nim a pokoří se a pokánie činiti budau za to, že sú je kaceřovali, a již s nimi srovnají. A v takových pokorných poklad viery, lásky a pravdy jest zachován. A dic teď: »Ti, kteří praví, že by byli z pokolení judského, a nejsú, ale klamají«. Ti nenávidie a protivie se dobrým. Ti ještě mají se obrátiti, kteří se praví býti blízké Krista, mnohým ná- boženstvím jsúce odieni; a to jest pokrytstvie. Nebo každý takový jest veliký lhář: domněnie mieti o sobě, že by byl v lásce, a nenie 35 tak, to jest lež. Jako mluví David: »A k ničemémuž přiveden sem, a já nevěděl«. A to předvěděl Spasitel, že takových mnoho bude; a takoví obrátie se a poddadie se pokorným v zprávu a ku poslušenství. 30 54a 53b2 2 Korekturou z auřadem — 36 Ž. 73, 22
Strana 159
III. 159 A die: »Poznají ť, že tě miluji«, takže, což sú nepřátelé vaši potupovali, to potom budú sami milovati a to dobré oblíbí. V těch pokušeních najvětších a roztržení strán na ruozno těžko jest po- znati, koho Buoh miluje, poněvadž jedna každá strana domnievá se, že ji Buoh miluje. A všecky nedostatky té strany vymlauvá 45 a těžce je slyší, ano, kteří sú pokorní právě, těžko o sobě mohú poznati. Protož člověk celé srdce své, všecken život, všecky žá- dosti, všecka myšlenie má přeběhnúti a k životu prvních svatých připodobňovati, miluje-li ho Buoh a jest-li pevnost a stálost viery, nenie-li pochybovánie v článcích a jest-li poklad viery, lásky, 50 pokory, zavrženie sebe před Bohem i před lidmi, jestliže své vlastní potupenie od lidí miluje, nepopauzí-li se. Protož David, svuoj život přejbiehaje, žádaje znáti, líbil-li by se Bohu, žádal řka: »Učiň se mnú znamení v dobrém«, totiž daj některé znamení, že jest nětco dobrého ve mně, a aby jiní nepřátelé to poznali a aby 55 viděli, že si ty mi spomohl a že si potěšil mě a v najvětší nauzi svú pomoc dal si. Protož oznamuje pokornému právě srdci, že ti, kteříž nená- vidie tě, přijdau k tobě a poníží se, a nepřátelé tvoji, nébrž i ty poznáš, že já tě miluji. Blaze tehdy pokorným srdcím, nebo v nich 60 nynie své skutky divné puosobí Pán aneb najméň dává některaká zde znamenie nedokonale, aby poznali, které Buoh miluje, aby k nim šli a před nimi se pokořili. Ale v budúcie vlasti, kteříž v lásce a v pokoře umierají, nynie v při boží od nepřátel umierajíce, a nepřátelé také mrau, i tam ť pak zlí uhlédají a poznají, jaké ť sú 65 zásluhy a odplaty, jimž by se rádi poddali. Jako bohatec uzřel Lazara i jeho zásluhy, tak dobré zlí uhlédají a řeknau: »My ne- smyslní mněli sme život jich bláznovstvie; hle, kterak sú počteni mezi volené božie!« (V Maudrosti V°.). Protož poznají je s tau pokorau hlubokau srdce, aust i skutku, a sami zlí saudy vlastnie 70 zlořečiti budau, že sú nepoznali zde dobrých. Srdce pokorné zde i v nebi věděti bude, že já miluji je; neb sobě jeho lásku rozjímati bude, kterak pro milost velikú, kterúž k nám poníženým měl, že nesmrtedlný jsa, tělo smrtedlné přijal, kterak slavný před Otcem a před anděly učiněn jest zde potupný. Věda, že sem já tě ke 54b1 75 všemu dobrému vedl, nynie se bojíš, abych tě nemiloval; a že ne sobě, ale mému milosrdenství doufáš, protož miluji tě. A když ta hodina bude, aby pokorná srdce poznala, že Buoh miluje je, 54a2 Pokorných chvála lým se tepruv otevrů oči v pekle 40 53 Z. 86, 17 — 65 Luk. 16, 23 n. — 66 Podle Moudr. 5, 4 nn.
III. 159 A die: »Poznají ť, že tě miluji«, takže, což sú nepřátelé vaši potupovali, to potom budú sami milovati a to dobré oblíbí. V těch pokušeních najvětších a roztržení strán na ruozno těžko jest po- znati, koho Buoh miluje, poněvadž jedna každá strana domnievá se, že ji Buoh miluje. A všecky nedostatky té strany vymlauvá 45 a těžce je slyší, ano, kteří sú pokorní právě, těžko o sobě mohú poznati. Protož člověk celé srdce své, všecken život, všecky žá- dosti, všecka myšlenie má přeběhnúti a k životu prvních svatých připodobňovati, miluje-li ho Buoh a jest-li pevnost a stálost viery, nenie-li pochybovánie v článcích a jest-li poklad viery, lásky, 50 pokory, zavrženie sebe před Bohem i před lidmi, jestliže své vlastní potupenie od lidí miluje, nepopauzí-li se. Protož David, svuoj život přejbiehaje, žádaje znáti, líbil-li by se Bohu, žádal řka: »Učiň se mnú znamení v dobrém«, totiž daj některé znamení, že jest nětco dobrého ve mně, a aby jiní nepřátelé to poznali a aby 55 viděli, že si ty mi spomohl a že si potěšil mě a v najvětší nauzi svú pomoc dal si. Protož oznamuje pokornému právě srdci, že ti, kteříž nená- vidie tě, přijdau k tobě a poníží se, a nepřátelé tvoji, nébrž i ty poznáš, že já tě miluji. Blaze tehdy pokorným srdcím, nebo v nich 60 nynie své skutky divné puosobí Pán aneb najméň dává některaká zde znamenie nedokonale, aby poznali, které Buoh miluje, aby k nim šli a před nimi se pokořili. Ale v budúcie vlasti, kteříž v lásce a v pokoře umierají, nynie v při boží od nepřátel umierajíce, a nepřátelé také mrau, i tam ť pak zlí uhlédají a poznají, jaké ť sú 65 zásluhy a odplaty, jimž by se rádi poddali. Jako bohatec uzřel Lazara i jeho zásluhy, tak dobré zlí uhlédají a řeknau: »My ne- smyslní mněli sme život jich bláznovstvie; hle, kterak sú počteni mezi volené božie!« (V Maudrosti V°.). Protož poznají je s tau pokorau hlubokau srdce, aust i skutku, a sami zlí saudy vlastnie 70 zlořečiti budau, že sú nepoznali zde dobrých. Srdce pokorné zde i v nebi věděti bude, že já miluji je; neb sobě jeho lásku rozjímati bude, kterak pro milost velikú, kterúž k nám poníženým měl, že nesmrtedlný jsa, tělo smrtedlné přijal, kterak slavný před Otcem a před anděly učiněn jest zde potupný. Věda, že sem já tě ke 54b1 75 všemu dobrému vedl, nynie se bojíš, abych tě nemiloval; a že ne sobě, ale mému milosrdenství doufáš, protož miluji tě. A když ta hodina bude, aby pokorná srdce poznala, že Buoh miluje je, 54a2 Pokorných chvála lým se tepruv otevrů oči v pekle 40 53 Z. 86, 17 — 65 Luk. 16, 23 n. — 66 Podle Moudr. 5, 4 nn.
Strana 160
160 Kapitola Trpělivost po- třebná Co je trpělivost? Úžitek trpělivosti a aby se z toho k naději pozdvihli a Boha chválili, a kdy nepřátelé poznají, aby přistúpili k jednotě svaté a tauž vieru oblíbili. A die, proč miluje své, že také pro trpělivost, ne toliko pro 80 pokoru, řka: »Že si zachoval slovo trpělivosti mé«, to jest, že sau se srdce zbauřila a nižádné trpělivosti nemají, kdež by však z slova božieho poslúchanie a z přijímaní těla a krve božie měli se roz- hojňovati u vieře, trpělivosti a v pokoře a v svaté jednotě. Sama srdce pokorná sú trpělivá. A die: »Zachoval si slovo«, totiž při- 85 kázanie o mé trpělivosti. Znal ť jest to zajisté prvé, že to nastanei což již běžie, kteříž praví, že bychom k nepřátelóm neměli být, trpěliví. Protož oznamuje svým, aby zachovali slovo trpělivosti. Nebo sám Spasitel za nepřátely se modlil. Tak i nám praví: »V trpě- livosti vašie vládnúti budete dušemi vašimi«. Nebo trpělivost jest některaká ctnost k skrocení všech hnutie nezřízených a prchlivých, takže se nedopauští popúzeti, a řeči protivné totiž stavuje a člověčí mysl jako na uzdě drží a kázeň srdci dává a upokojenie duši puosobí. A nynie právě trpělivý kto jest, větší jest div nežli mrtvé křésiti. Ta trpělivost i zlé žádosti k smilstvu skrocuje, frejieřské milosti nemají miesta, a co jest Bohu odporného, nedopauští tomu panovati srdci, bázeň nezří- zenú od člověka zahání, a jest-li mezi boháči a pyšnými, z pajchy 54b2 je treskce] i z jiných hřiechuov, a jestliže jie nenávidie, trpělivě snáší. Kterážto trpělivost dána jest člověku pro hřiech. Nebo, 100 kdyby Adam byl neshřešil, nic by byl netrpěl. Ta ť chudého v nauzi potěšuje. Ta ctnost dvéře otvierá a dary veliké kněžím přináší, pannám, aby se čistě zachovávaly, vdovám, aby bez pohoršenie živy byly, manželóm, aby v svornosti bydleli. Ale pohřiechu na toto přikázanie o trpělivosti častokrát zapomínáme, nebo od stolu 105 Páně přijdúce, hned k sváróm a k ruoznicem běžie etc. 90 95 (černě) Capitulo 8° Zachovám tě od hodiny pokušenie etc. Pro- rokuje zboruom Duch boží zámutky a protivenstvie, zvláště času Antikristova. Nebo nikdá tak veliká pokušenie nepřišla sú na svět, jako nynie přicházejí na všechen svět a více se rozmáhají. O nichž die Spasitel (Matúš XXIIII.): »Budau takoví zámutkové, jakýchž nebylo od počátku«, takže již plní se to, což níže praví: »Běda, běda, běda bydlejícím na zemi«, což jest viděl, že orlice 89 Luk. 23, 34 — Podle Luk. 21, 19 — 98 a pyšnými je připsáno až dodatečně pod řádkou, čeveně. 5 Mat. 24, 21 — 7 Zj. 8, 13; 12, 12
160 Kapitola Trpělivost po- třebná Co je trpělivost? Úžitek trpělivosti a aby se z toho k naději pozdvihli a Boha chválili, a kdy nepřátelé poznají, aby přistúpili k jednotě svaté a tauž vieru oblíbili. A die, proč miluje své, že také pro trpělivost, ne toliko pro 80 pokoru, řka: »Že si zachoval slovo trpělivosti mé«, to jest, že sau se srdce zbauřila a nižádné trpělivosti nemají, kdež by však z slova božieho poslúchanie a z přijímaní těla a krve božie měli se roz- hojňovati u vieře, trpělivosti a v pokoře a v svaté jednotě. Sama srdce pokorná sú trpělivá. A die: »Zachoval si slovo«, totiž při- 85 kázanie o mé trpělivosti. Znal ť jest to zajisté prvé, že to nastanei což již běžie, kteříž praví, že bychom k nepřátelóm neměli být, trpěliví. Protož oznamuje svým, aby zachovali slovo trpělivosti. Nebo sám Spasitel za nepřátely se modlil. Tak i nám praví: »V trpě- livosti vašie vládnúti budete dušemi vašimi«. Nebo trpělivost jest některaká ctnost k skrocení všech hnutie nezřízených a prchlivých, takže se nedopauští popúzeti, a řeči protivné totiž stavuje a člověčí mysl jako na uzdě drží a kázeň srdci dává a upokojenie duši puosobí. A nynie právě trpělivý kto jest, větší jest div nežli mrtvé křésiti. Ta trpělivost i zlé žádosti k smilstvu skrocuje, frejieřské milosti nemají miesta, a co jest Bohu odporného, nedopauští tomu panovati srdci, bázeň nezří- zenú od člověka zahání, a jest-li mezi boháči a pyšnými, z pajchy 54b2 je treskce] i z jiných hřiechuov, a jestliže jie nenávidie, trpělivě snáší. Kterážto trpělivost dána jest člověku pro hřiech. Nebo, 100 kdyby Adam byl neshřešil, nic by byl netrpěl. Ta ť chudého v nauzi potěšuje. Ta ctnost dvéře otvierá a dary veliké kněžím přináší, pannám, aby se čistě zachovávaly, vdovám, aby bez pohoršenie živy byly, manželóm, aby v svornosti bydleli. Ale pohřiechu na toto přikázanie o trpělivosti častokrát zapomínáme, nebo od stolu 105 Páně přijdúce, hned k sváróm a k ruoznicem běžie etc. 90 95 (černě) Capitulo 8° Zachovám tě od hodiny pokušenie etc. Pro- rokuje zboruom Duch boží zámutky a protivenstvie, zvláště času Antikristova. Nebo nikdá tak veliká pokušenie nepřišla sú na svět, jako nynie přicházejí na všechen svět a více se rozmáhají. O nichž die Spasitel (Matúš XXIIII.): »Budau takoví zámutkové, jakýchž nebylo od počátku«, takže již plní se to, což níže praví: »Běda, běda, běda bydlejícím na zemi«, což jest viděl, že orlice 89 Luk. 23, 34 — Podle Luk. 21, 19 — 98 a pyšnými je připsáno až dodatečně pod řádkou, čeveně. 5 Mat. 24, 21 — 7 Zj. 8, 13; 12, 12
Strana 161
III. 161 55a1 55a2 budaucie zlé věci oznamovala, kterýchž všechen svět nemohl viděti a poznati. Protož die Izaiáš XXIIII.: »Strašidlo a jáma 10 a osídlo nad tebú, jenž bydlíš na zemi«. Jako nynie mnozí se stra- chují, a prvé více se strachovali. A jáma, do kteréž mnozí padají, takže mnozí, chtiece se jako na moři vyvarovati jednoho miesta nebezpečného, upadají v druhé. Protož dopovídá: »I bude ť, kto uteče od tváři strachu, upadne v jámu« etc. 15 Protož tato ť sú pokušenie, kteráž se rozmáhají a přicházejí na veškeren svět, i na tělo i na duši v času štěstí i protivenství. V štěstí téměř všickni padali a nebyl, kto by trestal a napravoval, kto by želel a plakal nad tiem. Nebo všecken svět časnými věcmi tohoto světa byl oklamán jako modlami, takže duše vylila se 20 k zemským věcem a jest zastíněna, že toho do sebe nezná. A ač bývala napomínána slovem božím a kázaním, však se pro to k dob- rému nehýbala. Tak potom Pán dopustil zámutky, rány, meč, smrt a laupeže etc., v nichžto lidé repcí, roztrhují se a rozdělují. A tak od vlastnieho těla a srdce porušeného přicházejí pokušenie; 25 jiná od zjevných protivníkuov, jiná od domácích pokrytcuov. A kto se jich bude uměti vyvarovati, kto v nich nepadne a zkla- mán nebude? Protož die: »Od hodiny pokušenie«. Dábel srdce zklamává také při poslúchaní slova Páně, aby, což slyšie, ne k spasení, ale 30 ku pýše to obrátili; též také při přijímaní těla a krve Páně, aby toho nepožívali k spasení; a nade všecko, aby se domnievali o sobě, že dobře stojie a bezpečně, jako by nižádného neměli po- kušení, žádného hřiecha, žádného osídla, žádného nebezpečen- stvie, ale že by oni dobře stáli. Nebo přicházejí pokušenie a zá- 35 mutkové na nás a navštěvuje, dopauštěje od ďábla, od lidí. Protož divně nás dábel pokauší. A Pán trápí nás skrz dábly jako skrz katy, svým věrným chtěje to všecko k dobrému obrátiti a svých zkusiti, jako (Genesis) zkusil Abrahama při obětování Izáka etc. Nebo pokauší nás v těch věcech, které sú nám najmilejšie, od- 40 jímaje, zkušuje zajisté nás, koštuje v těch věcech, kteréž dává Pán k spasení, jako tělo Kristovo, abychom se zkušovali, jako někdy na paušti při manně. Zkušuje skrz zlé lidi; jako pokrytci k Kristu přistaupali, chtiece se nětco zeptati a vyzvěděti jeden od druhého v uobcování. Také věrní pokaušeni bývají i od šatana. Pokušenie mnohá 45 Jako die sv. Pavel k Tessalonicenským, že příchod jeho jest ve Inohá nebezpe- čenstvie zde Pokušenic roz- ličná 9 Iz. 24, 17 — 13 Iz. 24, 18 — 38 1. M. 22, 2 nn. — 45 2. Tes. 2, 8 až 10 Jakoubek, Výklad. 11
III. 161 55a1 55a2 budaucie zlé věci oznamovala, kterýchž všechen svět nemohl viděti a poznati. Protož die Izaiáš XXIIII.: »Strašidlo a jáma 10 a osídlo nad tebú, jenž bydlíš na zemi«. Jako nynie mnozí se stra- chují, a prvé více se strachovali. A jáma, do kteréž mnozí padají, takže mnozí, chtiece se jako na moři vyvarovati jednoho miesta nebezpečného, upadají v druhé. Protož dopovídá: »I bude ť, kto uteče od tváři strachu, upadne v jámu« etc. 15 Protož tato ť sú pokušenie, kteráž se rozmáhají a přicházejí na veškeren svět, i na tělo i na duši v času štěstí i protivenství. V štěstí téměř všickni padali a nebyl, kto by trestal a napravoval, kto by želel a plakal nad tiem. Nebo všecken svět časnými věcmi tohoto světa byl oklamán jako modlami, takže duše vylila se 20 k zemským věcem a jest zastíněna, že toho do sebe nezná. A ač bývala napomínána slovem božím a kázaním, však se pro to k dob- rému nehýbala. Tak potom Pán dopustil zámutky, rány, meč, smrt a laupeže etc., v nichžto lidé repcí, roztrhují se a rozdělují. A tak od vlastnieho těla a srdce porušeného přicházejí pokušenie; 25 jiná od zjevných protivníkuov, jiná od domácích pokrytcuov. A kto se jich bude uměti vyvarovati, kto v nich nepadne a zkla- mán nebude? Protož die: »Od hodiny pokušenie«. Dábel srdce zklamává také při poslúchaní slova Páně, aby, což slyšie, ne k spasení, ale 30 ku pýše to obrátili; též také při přijímaní těla a krve Páně, aby toho nepožívali k spasení; a nade všecko, aby se domnievali o sobě, že dobře stojie a bezpečně, jako by nižádného neměli po- kušení, žádného hřiecha, žádného osídla, žádného nebezpečen- stvie, ale že by oni dobře stáli. Nebo přicházejí pokušenie a zá- 35 mutkové na nás a navštěvuje, dopauštěje od ďábla, od lidí. Protož divně nás dábel pokauší. A Pán trápí nás skrz dábly jako skrz katy, svým věrným chtěje to všecko k dobrému obrátiti a svých zkusiti, jako (Genesis) zkusil Abrahama při obětování Izáka etc. Nebo pokauší nás v těch věcech, které sú nám najmilejšie, od- 40 jímaje, zkušuje zajisté nás, koštuje v těch věcech, kteréž dává Pán k spasení, jako tělo Kristovo, abychom se zkušovali, jako někdy na paušti při manně. Zkušuje skrz zlé lidi; jako pokrytci k Kristu přistaupali, chtiece se nětco zeptati a vyzvěděti jeden od druhého v uobcování. Také věrní pokaušeni bývají i od šatana. Pokušenie mnohá 45 Jako die sv. Pavel k Tessalonicenským, že příchod jeho jest ve Inohá nebezpe- čenstvie zde Pokušenic roz- ličná 9 Iz. 24, 17 — 13 Iz. 24, 18 — 38 1. M. 22, 2 nn. — 45 2. Tes. 2, 8 až 10 Jakoubek, Výklad. 11
Strana 162
162 Kapitola Báti se ještě Svědomie rozličná Povahy volených božích všelikém svedení, dávaje jim, aby z Písma svatého vzali pochop svých bluduov, takže mnozí bludové vodrhají se a mezi lidmi běžie. Pokaušeni také bývají těžce od těla vlastnieho. A od tyran- nuov přicházejí rány na světský stav i kněžský i na oddané Bohu nábožníky etc. a na všecky stavy. Také trpie i řemeslníci, nebo 50 lsti a chytrosti mnohé běžaly a běžie v jich řemesléch. A kteří sú ještě nic netrpěli a zhřešili těžce, vězte, že v brzkém času Pán takové svú metlau navštíví. A jakož die Isaiáš, toliko samo trá- pení dá rozum slyšení. V svědomích také přicházejí těžká pokušenie. Ta svědomie 55 sú zlá, kterážto, majíce hřiech, neželejí, ale tak stojí. Jiná svědomie všecky sobě zlehčují hřiechy a tak sú příliš široká, a jiné menšie hřiechy na svých bližních tieže vážie. Některá svědomie tak po- kušována bývají, že z toho, ješto nenie hřiech, buďto sobě, buďto jiným činie hřiech, činiece užší cestu královstvie nebeského, nežli 60 Kristus vydal. O nichž apoštol mluví: »Duch zjevně praví, že odstúpie někteří od viery, majíce porušené svědomie, brániece se vdávati a veléce se zdržovati od pokrmuov, kteréž Buoh stvořil«. Již jeden duch praví, že, co je udáveného, nemá se jísti, jiní pak všecko na každý den, i v postné dni, chtie jiesti, nemajiece 65 55b1 Ducha jeho, kterýž řekl: »Bych věděl, že pokrm bratra mého po- horšuje, nejedl bych masa na věky«. Jest i jiný rozdiel svědomie, kteříž rádi slyšie autržky o jiných, ale o sobě nechtie, by kto co o nich pravil. A blahoslavený jest, kohož by Pán od těch všech zachoval 70 pokušení, kterýž by nižádným duchem lživým, žádným pokryt- stvím a marnau chvalau nebyl zmazán, kterýž by nižádným bludem sveden nebyl! Samy toliko vyvolené Pán od těch všech věcí zachovává, v nichžto jest láska veliká a viera živá, kteříž ustavičně ptají se na radu Páně, ve všech věcech jemu samému 75 líbiti se žádajíce, rozumnú službu Bohu činiece, kdy a kterak umějiece tělo své trápiti a sváruov se vystřiehají, Boha před očima vždycky mají, jestliže jaká pokušenie dábelská přicházejí, hned se k Bohu utiekají, pláčí a želejí. Ta svědomie vždycky vuoli mají dobrau a úmysl pravý. Takovým Pán své dary jako dvéře otvierá, 80 ti v zámutcích se radují a Pána nezapierají, pokorní sau; kteréžto Pán, že sú trpěliví, v malých i v větších pokušeních zachovává, Od pokušení Pán své zachovává 53 Podle Iz. 28, 19 — 61 Podle 1. Tim. 4, 1 až 3 — 66 Podle 1. Kor., 8, 13
162 Kapitola Báti se ještě Svědomie rozličná Povahy volených božích všelikém svedení, dávaje jim, aby z Písma svatého vzali pochop svých bluduov, takže mnozí bludové vodrhají se a mezi lidmi běžie. Pokaušeni také bývají těžce od těla vlastnieho. A od tyran- nuov přicházejí rány na světský stav i kněžský i na oddané Bohu nábožníky etc. a na všecky stavy. Také trpie i řemeslníci, nebo 50 lsti a chytrosti mnohé běžaly a běžie v jich řemesléch. A kteří sú ještě nic netrpěli a zhřešili těžce, vězte, že v brzkém času Pán takové svú metlau navštíví. A jakož die Isaiáš, toliko samo trá- pení dá rozum slyšení. V svědomích také přicházejí těžká pokušenie. Ta svědomie 55 sú zlá, kterážto, majíce hřiech, neželejí, ale tak stojí. Jiná svědomie všecky sobě zlehčují hřiechy a tak sú příliš široká, a jiné menšie hřiechy na svých bližních tieže vážie. Některá svědomie tak po- kušována bývají, že z toho, ješto nenie hřiech, buďto sobě, buďto jiným činie hřiech, činiece užší cestu královstvie nebeského, nežli 60 Kristus vydal. O nichž apoštol mluví: »Duch zjevně praví, že odstúpie někteří od viery, majíce porušené svědomie, brániece se vdávati a veléce se zdržovati od pokrmuov, kteréž Buoh stvořil«. Již jeden duch praví, že, co je udáveného, nemá se jísti, jiní pak všecko na každý den, i v postné dni, chtie jiesti, nemajiece 65 55b1 Ducha jeho, kterýž řekl: »Bych věděl, že pokrm bratra mého po- horšuje, nejedl bych masa na věky«. Jest i jiný rozdiel svědomie, kteříž rádi slyšie autržky o jiných, ale o sobě nechtie, by kto co o nich pravil. A blahoslavený jest, kohož by Pán od těch všech zachoval 70 pokušení, kterýž by nižádným duchem lživým, žádným pokryt- stvím a marnau chvalau nebyl zmazán, kterýž by nižádným bludem sveden nebyl! Samy toliko vyvolené Pán od těch všech věcí zachovává, v nichžto jest láska veliká a viera živá, kteříž ustavičně ptají se na radu Páně, ve všech věcech jemu samému 75 líbiti se žádajíce, rozumnú službu Bohu činiece, kdy a kterak umějiece tělo své trápiti a sváruov se vystřiehají, Boha před očima vždycky mají, jestliže jaká pokušenie dábelská přicházejí, hned se k Bohu utiekají, pláčí a želejí. Ta svědomie vždycky vuoli mají dobrau a úmysl pravý. Takovým Pán své dary jako dvéře otvierá, 80 ti v zámutcích se radují a Pána nezapierají, pokorní sau; kteréžto Pán, že sú trpěliví, v malých i v větších pokušeních zachovává, Od pokušení Pán své zachovává 53 Podle Iz. 28, 19 — 61 Podle 1. Tim. 4, 1 až 3 — 66 Podle 1. Kor., 8, 13
Strana 163
III. 163 ne tak, aby nic pokušení necítili, ale tak, že nepadnú, nepovolí ničemuž zlému. Nebo i brány pekelné povstanú proti nim, ale 85 nepřemohú; a zachováni budau od pokušení dábelského na smrti, na nichžto poslední prozba naplní se ta: »A neuvodiž nás v po- kušenie«. A to činí těm, jichžto skutky Pán zná, majiece vieru živú a lásku velikú. A to přichází pokušenie na všecky obyvatele země, kteříž 55b2 90 zemské věci milují, světu sú přivá záni a přídržie se ho. Jimžto se oznamuje: »Běda bydlejícím na zemi«. Na ty přicházejí poku- šenie a ty pohřižují. Ale jiní sú, kteřížto, ač tělem bydlejí na zemi, alevšak jich obcovánie myslí jest v nebesích. Jakož die: »Naše obcovánie jest« etc. A ti ne tak trápeni bývají, aby padli. A die: »Aj, já přijdu k tobě brzo«, jednak skrze své slovo, jednak skrz svau velebnú svátost; ale ještě ť přijde tudiež skrze smrt. »Přijdu« skrz zvláštní pomoc. Zaslibuje, které zachovává od pokušení, kterýmž velí držeti to, což mají, jakožto vieru, lásku, pravdu, trpělivost, pokoru, svatý život etc. »Drž, aby odplatu 100 vzal a aby nevzal jiný koruny tvé«. Divná věc, že ty, kterýmž své dary jako dvéře odvierá, kteréž zachovává v pokušeních, ještě napomíná, aby to držali, aby nepadli. Neb ještě i ti padají takoví. Nebo nebyl sebú bezpečen anděl v nebi, Adam v ráji; a lid izrahelský mnohé dary měl a padl. I Jidáš padl a Matěj jeho 105 miesto přijal. Tak některým Pán dává náboženstvie, skraušenie etc.; a když v tom pýchá, odejme jemu a dá jinému, pokornému, v kterýchžto dařích ne své, ale boží chvály hledati bude. Neb ť umie šatan na ty trefiti, kterýmž Pán dává dary, a převelmi chytře je zklamává. A protož napomíná, aby držal, což má. Též 110 apoštol (II. k Tessalonicenským II°.): »Kto drží, drž, dokavadž z prostředku nebude (totiž Antikristus) vyvržen«, jeho nešle- chetnosti a pohoršenie. Tak i my, kdybychom držali dobré věci nám od Boha dané a nepotracovali těch věcí dobrých skrz hřiechy naše, tehdy by nepravosti a pokušenie spieše z prostředku našeho 56a1 115 vyňaty byly a pohoršenie etc.l 95 Přichází Pán Držeti veli Pádu se máme báti, poněvalž tito padli Chvtrost dábelská Kto ť svítězí, učiním ť já jej slaupem v chrámě Boha mého etc. Pokládá odplatu, aby věrní bojovníci pro Pána k této odplatě patřili a všecky věci protivné sobě oblehčovali. I die: »A ktož přemuože«, totiž když pokušenie Odplata bojovníkóm Co máme pře- máhati. viz 84 Ohlas Mat. 16, 18 — 86 Mat. 6, 13; Luk. 11, 4 — 91 Zj. 8, 13; 12, 12 — 93 Filip. 3, 20 — 110 Podle 2. Tes. 2, 7. 11*
III. 163 ne tak, aby nic pokušení necítili, ale tak, že nepadnú, nepovolí ničemuž zlému. Nebo i brány pekelné povstanú proti nim, ale 85 nepřemohú; a zachováni budau od pokušení dábelského na smrti, na nichžto poslední prozba naplní se ta: »A neuvodiž nás v po- kušenie«. A to činí těm, jichžto skutky Pán zná, majiece vieru živú a lásku velikú. A to přichází pokušenie na všecky obyvatele země, kteříž 55b2 90 zemské věci milují, světu sú přivá záni a přídržie se ho. Jimžto se oznamuje: »Běda bydlejícím na zemi«. Na ty přicházejí poku- šenie a ty pohřižují. Ale jiní sú, kteřížto, ač tělem bydlejí na zemi, alevšak jich obcovánie myslí jest v nebesích. Jakož die: »Naše obcovánie jest« etc. A ti ne tak trápeni bývají, aby padli. A die: »Aj, já přijdu k tobě brzo«, jednak skrze své slovo, jednak skrz svau velebnú svátost; ale ještě ť přijde tudiež skrze smrt. »Přijdu« skrz zvláštní pomoc. Zaslibuje, které zachovává od pokušení, kterýmž velí držeti to, což mají, jakožto vieru, lásku, pravdu, trpělivost, pokoru, svatý život etc. »Drž, aby odplatu 100 vzal a aby nevzal jiný koruny tvé«. Divná věc, že ty, kterýmž své dary jako dvéře odvierá, kteréž zachovává v pokušeních, ještě napomíná, aby to držali, aby nepadli. Neb ještě i ti padají takoví. Nebo nebyl sebú bezpečen anděl v nebi, Adam v ráji; a lid izrahelský mnohé dary měl a padl. I Jidáš padl a Matěj jeho 105 miesto přijal. Tak některým Pán dává náboženstvie, skraušenie etc.; a když v tom pýchá, odejme jemu a dá jinému, pokornému, v kterýchžto dařích ne své, ale boží chvály hledati bude. Neb ť umie šatan na ty trefiti, kterýmž Pán dává dary, a převelmi chytře je zklamává. A protož napomíná, aby držal, což má. Též 110 apoštol (II. k Tessalonicenským II°.): »Kto drží, drž, dokavadž z prostředku nebude (totiž Antikristus) vyvržen«, jeho nešle- chetnosti a pohoršenie. Tak i my, kdybychom držali dobré věci nám od Boha dané a nepotracovali těch věcí dobrých skrz hřiechy naše, tehdy by nepravosti a pokušenie spieše z prostředku našeho 56a1 115 vyňaty byly a pohoršenie etc.l 95 Přichází Pán Držeti veli Pádu se máme báti, poněvalž tito padli Chvtrost dábelská Kto ť svítězí, učiním ť já jej slaupem v chrámě Boha mého etc. Pokládá odplatu, aby věrní bojovníci pro Pána k této odplatě patřili a všecky věci protivné sobě oblehčovali. I die: »A ktož přemuože«, totiž když pokušenie Odplata bojovníkóm Co máme pře- máhati. viz 84 Ohlas Mat. 16, 18 — 86 Mat. 6, 13; Luk. 11, 4 — 91 Zj. 8, 13; 12, 12 — 93 Filip. 3, 20 — 110 Podle 2. Tes. 2, 7. 11*
Strana 164
164 Kapitola Dvoji bojovníci Kto hoden k zpravování a zámutkové přicházejí na veškeren svět. Ktož přemuož sebe 5 samého, své tělo, své žádosti a svá myšlenie. Kto přemuož svět, lidi v obcovánie, v sváru, v ruoznici vítězstvím statečným. Kto přemuož pohruožky, chudobu, smrt, nenávist, nechuti, proti- venstvie, dábla s jeho pokušeními, s vohnivými šípy, s jeho chyt- rostmi a lstivými osiedly, kteréž sú nad rozum lidský a kteréž 10 sú rozvázány nynie v srdcích lidských, kto by nevypadl z lásky. Kto přemuož hořkosti srdečné, nenávisti proti bližním. Kto sví- tězí v těch ve všech věcech do konce, aby zachován byl u víře, v naději a v lásce, v Kristu byl utvrzen, ve všech věcech k Kristu prohlédaje, aby ani povolením ani skutkem nepřestupoval Páně 15 přikázanie ani od bázně Páně aneb pokory aby nevypadal. Protož statečným bojovníkóm v těch pokušeních, kteráž se valé na všechen svět, pokládá odplatu velikú řka: »Kto svítězí, učiním jej slúpem« etc. Boží rytieři a vítězitelové do konce setr- vajíce na dvé se dělé. Jedni zde v zámutcích a v pokušeních bý-20 vají zachováni, jakož pověděno jest: »Já zachovám jej od hodiny pokušenie,« a jiní umierají a přemáhají skrze smrt. A tak pokládá dvoji odplatu. A die: »Učiním ho (totiž kto přemuož všecky nepřátely, všecky hřiechy) slaupem v chrámě«. Mluví skrz anděla Kristus 25 jako člověk a die: »Boha mého«, totiž božstvie mého. Co je to chrám? Die apoštol: »Vy ste chrám boží«. (Mluví křesťanuom věrným.) A teď tuto píše zboruom neb křesťanuom, chrámuom Páně. Protož chce, ktož přemuož svět, hřiechy, všecky nesnáze, které sú proti víře, lásce a přikázaním Páně, učiniti ho slaupem. 30 Nebo ten jest hoden, aby ne od lidí, ale od Boha vyvolen byl pastýř k zpravování jiných. A tu prorokuje, že, když lid přemuože hřiechy, dábla, potlače ho pod nohy své, Pán v svém chrámě dá věrné pastýře a zprávce, aby pozdvihli lidu k němu nadějí a ná- boženstvím, aby jich obcovánie bylo v nebesích a sami pastýři 35 aby byli pevní a stálí jako slúpové, na něž by mohli věrní zpode- příti se a vzpolehnúti. Jako napsáno v Příslovích Šalamúno- vých kapit. IX.: »Maudrost ustavila sobě duom a vytesala slau- puov VII«, nový duom, v němž sú slúpové, a postavila stuol a rozkázala svolati malíčké etc. Protož ti mají býti slaupové, kteříž všecky hřiechy přemáhají a všecka pokušenie. A tak die skrz Izaiáše I.: »Navrátím súdce 56а2 40 Kto jest hoden býti slaupem 21 Podle Zj. 3, 10 — 27 I. Kor. 3, 17 — 37 Ps. Přísloví — 38 Přísl. 9, 1 — 42 Iz. 1, 26
164 Kapitola Dvoji bojovníci Kto hoden k zpravování a zámutkové přicházejí na veškeren svět. Ktož přemuož sebe 5 samého, své tělo, své žádosti a svá myšlenie. Kto přemuož svět, lidi v obcovánie, v sváru, v ruoznici vítězstvím statečným. Kto přemuož pohruožky, chudobu, smrt, nenávist, nechuti, proti- venstvie, dábla s jeho pokušeními, s vohnivými šípy, s jeho chyt- rostmi a lstivými osiedly, kteréž sú nad rozum lidský a kteréž 10 sú rozvázány nynie v srdcích lidských, kto by nevypadl z lásky. Kto přemuož hořkosti srdečné, nenávisti proti bližním. Kto sví- tězí v těch ve všech věcech do konce, aby zachován byl u víře, v naději a v lásce, v Kristu byl utvrzen, ve všech věcech k Kristu prohlédaje, aby ani povolením ani skutkem nepřestupoval Páně 15 přikázanie ani od bázně Páně aneb pokory aby nevypadal. Protož statečným bojovníkóm v těch pokušeních, kteráž se valé na všechen svět, pokládá odplatu velikú řka: »Kto svítězí, učiním jej slúpem« etc. Boží rytieři a vítězitelové do konce setr- vajíce na dvé se dělé. Jedni zde v zámutcích a v pokušeních bý-20 vají zachováni, jakož pověděno jest: »Já zachovám jej od hodiny pokušenie,« a jiní umierají a přemáhají skrze smrt. A tak pokládá dvoji odplatu. A die: »Učiním ho (totiž kto přemuož všecky nepřátely, všecky hřiechy) slaupem v chrámě«. Mluví skrz anděla Kristus 25 jako člověk a die: »Boha mého«, totiž božstvie mého. Co je to chrám? Die apoštol: »Vy ste chrám boží«. (Mluví křesťanuom věrným.) A teď tuto píše zboruom neb křesťanuom, chrámuom Páně. Protož chce, ktož přemuož svět, hřiechy, všecky nesnáze, které sú proti víře, lásce a přikázaním Páně, učiniti ho slaupem. 30 Nebo ten jest hoden, aby ne od lidí, ale od Boha vyvolen byl pastýř k zpravování jiných. A tu prorokuje, že, když lid přemuože hřiechy, dábla, potlače ho pod nohy své, Pán v svém chrámě dá věrné pastýře a zprávce, aby pozdvihli lidu k němu nadějí a ná- boženstvím, aby jich obcovánie bylo v nebesích a sami pastýři 35 aby byli pevní a stálí jako slúpové, na něž by mohli věrní zpode- příti se a vzpolehnúti. Jako napsáno v Příslovích Šalamúno- vých kapit. IX.: »Maudrost ustavila sobě duom a vytesala slau- puov VII«, nový duom, v němž sú slúpové, a postavila stuol a rozkázala svolati malíčké etc. Protož ti mají býti slaupové, kteříž všecky hřiechy přemáhají a všecka pokušenie. A tak die skrz Izaiáše I.: »Navrátím súdce 56а2 40 Kto jest hoden býti slaupem 21 Podle Zj. 3, 10 — 27 I. Kor. 3, 17 — 37 Ps. Přísloví — 38 Přísl. 9, 1 — 42 Iz. 1, 26
Strana 165
III. 165 56b2 tvé, jako sú byli prvé« etc. Tak k Gallatuom II°. Petra a Jana a Jakuba nazývá slaupy. Protož chce takové učiniti slúpy vysoce 45 k Bohu skrz svatost života vystavené, osvícené, kteříž by všeliké pokrytstvie, hněv, každý smysl bludný přemohli. A protož, kteří mínie k kněžství, nechať přemohau hřiechy, hněv, aby svlékli s sebe starého člověka a oblékli se v Krista. Ti volati mají ku Pánu Bohu, aby je Pán učinil slaupy pevnými a on aby je sám vyvolil 56b1 50 k auřadu kněžstvie. Ale nynie pohřiechu kněží mnozí zdadí se býti slúpové jiné zdrhujíce; ale ne tak jest, ale jiní viece zdrhují je a na sobě nesau. Všickni zajisté zprávcové lidu mají býti uvedeni v auřad hnutím Ducha svatého, a ne pro zisk časný ani pro smilstvie 55 aneb lakomstvie etc. Však které ť Pán uvede, dá ť jim to dobré, aby byli jako slaupové, na nichž by jiní mohli se zpodepříti. A vši- ckni spolu věrní pastýři budau jako slaup všemu světu; kterak pak světí v budaucí vlasti sú jako slaupové pevní a pomocníci sem na svět svatým lidem! Jako i andělé světí sú slaupové pevní 60 a světí. Protož, kteří svítězí, odplatu mají, že slaupové budau cierkve. Druhé tomu, kterýž přemuož, za odplatu dává: »A nebude Druhá odplat: viece vycházeti ven«, totiž z chrámu Páně. Však jinde Písmo zchvaluje vycházeti řka (Jan v X.): »Vcházeti bude i vycházeti 65 a pastvy nalezne«; ale tuto, pokládaje odplatu, die: »Nebude vycházeti«. Nebo, ktož skrze dvéře, Kristovu pokoru, trpělivost a Ducha svatého jako vrátného vchází v auřad, tehdy vnitř v svém složenie na modlitbě nalézá náboženstvie, potěšenie a pozdviženie v Bohu jako v ráji. »A vycházeti bude« skrze péči zevnitř o spa- 70 sení bližních, a najde zevnitř také pastvy. Neb napomínají ho zevnitřnie věci také, aby se k Bohu pozdvihl. Protož světí pastýři, když vcházeli v samotu, tehdy nalézali pastvy osvícenie jako Mojžieš na hoře, apoštol v třetím nebi. Ven také vyjdúce, nalézali Páně zákon, v němž sú čítali, nalézali kvítie a světa okrasu, skrz 75 kteréžto věci k Bohu se pozdvihovali. Ale tuto nynie die: »Ne- bude vycházeti« z chrámu ven, z jednoty svaté. Jako níže die: »Ven, psi nestydatí«. A protož někteří zde, počnúce býti v jednotě svaté, vycházejí skrze hřiechy od lásky a náboženstvie, od prav- dy, od okušenie pravého těla a krve Kristovy. Ale kto přemohl, Vycházenie má býti a neina 43 Gal. 2, 9 — 47 Podle Kol. 3, 9 — 64 Podle Jana 10, 9 — 73 2. M. 19, 20 nn. a 2. Kor. 12, 2 — 77 Podle Zj. 22, 15
III. 165 56b2 tvé, jako sú byli prvé« etc. Tak k Gallatuom II°. Petra a Jana a Jakuba nazývá slaupy. Protož chce takové učiniti slúpy vysoce 45 k Bohu skrz svatost života vystavené, osvícené, kteříž by všeliké pokrytstvie, hněv, každý smysl bludný přemohli. A protož, kteří mínie k kněžství, nechať přemohau hřiechy, hněv, aby svlékli s sebe starého člověka a oblékli se v Krista. Ti volati mají ku Pánu Bohu, aby je Pán učinil slaupy pevnými a on aby je sám vyvolil 56b1 50 k auřadu kněžstvie. Ale nynie pohřiechu kněží mnozí zdadí se býti slúpové jiné zdrhujíce; ale ne tak jest, ale jiní viece zdrhují je a na sobě nesau. Všickni zajisté zprávcové lidu mají býti uvedeni v auřad hnutím Ducha svatého, a ne pro zisk časný ani pro smilstvie 55 aneb lakomstvie etc. Však které ť Pán uvede, dá ť jim to dobré, aby byli jako slaupové, na nichž by jiní mohli se zpodepříti. A vši- ckni spolu věrní pastýři budau jako slaup všemu světu; kterak pak světí v budaucí vlasti sú jako slaupové pevní a pomocníci sem na svět svatým lidem! Jako i andělé světí sú slaupové pevní 60 a světí. Protož, kteří svítězí, odplatu mají, že slaupové budau cierkve. Druhé tomu, kterýž přemuož, za odplatu dává: »A nebude Druhá odplat: viece vycházeti ven«, totiž z chrámu Páně. Však jinde Písmo zchvaluje vycházeti řka (Jan v X.): »Vcházeti bude i vycházeti 65 a pastvy nalezne«; ale tuto, pokládaje odplatu, die: »Nebude vycházeti«. Nebo, ktož skrze dvéře, Kristovu pokoru, trpělivost a Ducha svatého jako vrátného vchází v auřad, tehdy vnitř v svém složenie na modlitbě nalézá náboženstvie, potěšenie a pozdviženie v Bohu jako v ráji. »A vycházeti bude« skrze péči zevnitř o spa- 70 sení bližních, a najde zevnitř také pastvy. Neb napomínají ho zevnitřnie věci také, aby se k Bohu pozdvihl. Protož světí pastýři, když vcházeli v samotu, tehdy nalézali pastvy osvícenie jako Mojžieš na hoře, apoštol v třetím nebi. Ven také vyjdúce, nalézali Páně zákon, v němž sú čítali, nalézali kvítie a světa okrasu, skrz 75 kteréžto věci k Bohu se pozdvihovali. Ale tuto nynie die: »Ne- bude vycházeti« z chrámu ven, z jednoty svaté. Jako níže die: »Ven, psi nestydatí«. A protož někteří zde, počnúce býti v jednotě svaté, vycházejí skrze hřiechy od lásky a náboženstvie, od prav- dy, od okušenie pravého těla a krve Kristovy. Ale kto přemohl, Vycházenie má býti a neina 43 Gal. 2, 9 — 47 Podle Kol. 3, 9 — 64 Podle Jana 10, 9 — 73 2. M. 19, 20 nn. a 2. Kor. 12, 2 — 77 Podle Zj. 22, 15
Strana 166
166 Kapitola Jaké napsánie jména a města nebude vycházeti od lásky, náboženstvie, jednoty, naděje ani od 80 milosti Páně. A to zde Pán dává, aby neupadl v některý hřiech, tak, aby mohl řieci: »Kto nás oddělí od lásky Kristovy« etc.? Ta ť jest láska nesmrtedlná, kteráž nevypadá, jako die apoštol: »Láska nevypadá« etc. Jako Kristus, z mrtvých vstav, již neumierá, 85 tak i my, jestliže s Kristem vstaneme, nebudeme umierati více. Což se teď slibuje věrným vítězitelóm, lkajícím a žalostícím na hřiechy. A dopovídá viece: »A napíši na něm jméno Boha mého« za odplatu a vítězstvie, kteréž učinil v pokušeních. »A jméno města«. 90 O tom jménu napsáno v Exodu XXXVIII., že biskup měl plechy zlaté, na nichž bylo napsáno jméno božie. O tom jménu die sv. Pavel (I. Korintuom XII.): »Žádný nemuož řieci Pán Ježíš, je- diné v Duchu svatém«. O takovém Pánu žádný nemuož smysliti, kterak dobrý jest, tichý, milostivý, pokorný a lítostivý nad křeh- 95 kostí naší a kterak již slavný. Duše bez Ducha svatého nemuož o tom pomysliti. Ale ktož přemuože, napíši ť mu to jméno sladké, a kteréž chutné bude jemu v duši, takže to jmenovánie ne voškli- vost, ale mysli veselé přinese jemu a utěšenie. Protož apoštol, co jest měl počíti aneb dokonati, všecko v Kristu Ježíši puosobil 100 a vypravoval. Protož chce vnitř napsati jméno, takže duše mysliti bude o něm sladce, ochotně, radostně a jmenovati ho bude a bude mu najlahodnějšie píseň, takže, když se jmenuje, l tehdy hned 57a1 duše ohlédá se na jeho pokoru, totiž Kristovu, na jeho dobrotu, trpělivost, dobrotivost, milostivost, milosrdenstvie a krotkost, 105 takže die: »Toto ť jest ten, kterýž najlepšie dobré učinil mi«. O tom jménu žádný nic neví právě, dokudž v něm nenie napsáno vnitř. Protož lid boží, kterýž přemuož pokušenie, v něm jméno božie napsáno bude, aby vždycky na něho pamatoval, všecko pro něho činil, začínal i konal. Umierajícím pak v Kristu 110 napisuje své jméno, svú chválu, jmenovánie a sebe samého v duše jich vlévaje. Ješto, kdyby ty všecky věci cítil člověk, všecko by rád trpěl a nelenoval by se pro Krista vydati v nebezpečenstvie. A dopoviedá: »A jméno města Boha mého, nového Jeruza- léma«, totiž pověst živú na památku onoho města Jeruzaléma 115 svatého, starodávnie cierkve. Ale že sme nepřemohli hřiechuov, Pán své upevňuje 83 Řím. 8, 35 — 84 1. Kor. 13, 8 — 91 Spr. 2. M. 39, 30 — 93 1. Kor. 12, 3
166 Kapitola Jaké napsánie jména a města nebude vycházeti od lásky, náboženstvie, jednoty, naděje ani od 80 milosti Páně. A to zde Pán dává, aby neupadl v některý hřiech, tak, aby mohl řieci: »Kto nás oddělí od lásky Kristovy« etc.? Ta ť jest láska nesmrtedlná, kteráž nevypadá, jako die apoštol: »Láska nevypadá« etc. Jako Kristus, z mrtvých vstav, již neumierá, 85 tak i my, jestliže s Kristem vstaneme, nebudeme umierati více. Což se teď slibuje věrným vítězitelóm, lkajícím a žalostícím na hřiechy. A dopovídá viece: »A napíši na něm jméno Boha mého« za odplatu a vítězstvie, kteréž učinil v pokušeních. »A jméno města«. 90 O tom jménu napsáno v Exodu XXXVIII., že biskup měl plechy zlaté, na nichž bylo napsáno jméno božie. O tom jménu die sv. Pavel (I. Korintuom XII.): »Žádný nemuož řieci Pán Ježíš, je- diné v Duchu svatém«. O takovém Pánu žádný nemuož smysliti, kterak dobrý jest, tichý, milostivý, pokorný a lítostivý nad křeh- 95 kostí naší a kterak již slavný. Duše bez Ducha svatého nemuož o tom pomysliti. Ale ktož přemuože, napíši ť mu to jméno sladké, a kteréž chutné bude jemu v duši, takže to jmenovánie ne voškli- vost, ale mysli veselé přinese jemu a utěšenie. Protož apoštol, co jest měl počíti aneb dokonati, všecko v Kristu Ježíši puosobil 100 a vypravoval. Protož chce vnitř napsati jméno, takže duše mysliti bude o něm sladce, ochotně, radostně a jmenovati ho bude a bude mu najlahodnějšie píseň, takže, když se jmenuje, l tehdy hned 57a1 duše ohlédá se na jeho pokoru, totiž Kristovu, na jeho dobrotu, trpělivost, dobrotivost, milostivost, milosrdenstvie a krotkost, 105 takže die: »Toto ť jest ten, kterýž najlepšie dobré učinil mi«. O tom jménu žádný nic neví právě, dokudž v něm nenie napsáno vnitř. Protož lid boží, kterýž přemuož pokušenie, v něm jméno božie napsáno bude, aby vždycky na něho pamatoval, všecko pro něho činil, začínal i konal. Umierajícím pak v Kristu 110 napisuje své jméno, svú chválu, jmenovánie a sebe samého v duše jich vlévaje. Ješto, kdyby ty všecky věci cítil člověk, všecko by rád trpěl a nelenoval by se pro Krista vydati v nebezpečenstvie. A dopoviedá: »A jméno města Boha mého, nového Jeruza- léma«, totiž pověst živú na památku onoho města Jeruzaléma 115 svatého, starodávnie cierkve. Ale že sme nepřemohli hřiechuov, Pán své upevňuje 83 Řím. 8, 35 — 84 1. Kor. 13, 8 — 91 Spr. 2. M. 39, 30 — 93 1. Kor. 12, 3
Strana 167
III. 167 Clerkev svatá prvotní jaka býla 57a2 140 protož ještě právě prvotní cierkev v srdce naše nevstúpila, kterak ta cierkev byla pokorná, trpělivá a srdce jedno majíci, kterak sú statečně bojovali proti hřiechóm, který pořádek zachovávali. Ale 120 když přemuož, napíši ť to jméno nového Jeruzaléma, aby se ob- novil lid tento, jako oni byli noví; i také z Jeruzaléma onoho, vlasti nebeské, jméno napíši. Nebo s svatými, s Kristem a s Marijí, jeho matkú, i s anděly jeho obierati se zde a túžiti po nich ne- muožeme, leč Kristus v srdce dá a napíše. Protož chce nám ozná- 125 miti v srdce, kterak sú zde živi byli, druhé, kterak se tam radují. A die: »Sstupujícieho s nebe«. Oznamuje se, že všeliké osví- cenie, obžive nie svatých jest s nebe. Die sv. Jakub: »Všeliký dar shuory sstupující od Otce světlosti«. Protož, když život vetchý opustie, tehdy nová srdce, nového ducha, novú vuoli, milost, jed- 130 notu srdcí novú, život příkladný nový dá. II. Korint.: »Vetché věci odešly a aj, nové staly sú se všecky věci«; a to tehdáž, když bude napsáno nové jméno. A protož o obnovenie Jeruzaléma a cierkve nynie popatřme, abychom se již obnovili a aby na smrti poškvrna a zahanbenie nemohlo nalezeno býti, abychom v lásce 135 přebývali a abychom v Pánu upevněni byli. Ale co by nám to prospělo, kdybychom my k budúcím věcem, po mnohých letech, co se zde děje na zemi, prohlédali, a pak našeho času, kterak sto- jíme, zanetbávali? Nebylo by to dobré! Ale to opatrujme, abychom se ustavičně proměňovali, život svatý vedúce. A die: »Kto má uši, slyš« etc. Nebo tyto věci již pověděné i nás dotýkají i k našim časuom patřie. Protož i my slyšme, co ť Duch svatý praví zboruom. 5 57b1 10 A andělu zboru laodicenského napiš: »To- to die Amen...« Páně jasnosti a krásy a pořádku nebeských věcí nemuožem poznati zde nynie jsúce. Příčina a rozum toho: Neb máme mrákotu a zastíněnie duše a hřiechy, ješto nám pře- kážejí. A protož bývá, když se o to pokaušíme, ty věci znáti, roz- trženi a rozděleni býváme. Chceme-li tehda ty věci předpověděné a řád cierkve svaté prvotnie rozeznati, zástěru mysli našie, mrá- kotu a hřiechy odejměmy. O kterýchžto nedostatciech teď tuto Pán oznamuje. Tato jest poslední epištola prvnieho viděnie Jana svatého. A tato sedmá a šestá posledních časuov dotýkají. Co Duch ozna- Laociicenskému andělu píše 127 Jak. 1, 17 — 130 2. Kor. 5, 17.
III. 167 Clerkev svatá prvotní jaka býla 57a2 140 protož ještě právě prvotní cierkev v srdce naše nevstúpila, kterak ta cierkev byla pokorná, trpělivá a srdce jedno majíci, kterak sú statečně bojovali proti hřiechóm, který pořádek zachovávali. Ale 120 když přemuož, napíši ť to jméno nového Jeruzaléma, aby se ob- novil lid tento, jako oni byli noví; i také z Jeruzaléma onoho, vlasti nebeské, jméno napíši. Nebo s svatými, s Kristem a s Marijí, jeho matkú, i s anděly jeho obierati se zde a túžiti po nich ne- muožeme, leč Kristus v srdce dá a napíše. Protož chce nám ozná- 125 miti v srdce, kterak sú zde živi byli, druhé, kterak se tam radují. A die: »Sstupujícieho s nebe«. Oznamuje se, že všeliké osví- cenie, obžive nie svatých jest s nebe. Die sv. Jakub: »Všeliký dar shuory sstupující od Otce světlosti«. Protož, když život vetchý opustie, tehdy nová srdce, nového ducha, novú vuoli, milost, jed- 130 notu srdcí novú, život příkladný nový dá. II. Korint.: »Vetché věci odešly a aj, nové staly sú se všecky věci«; a to tehdáž, když bude napsáno nové jméno. A protož o obnovenie Jeruzaléma a cierkve nynie popatřme, abychom se již obnovili a aby na smrti poškvrna a zahanbenie nemohlo nalezeno býti, abychom v lásce 135 přebývali a abychom v Pánu upevněni byli. Ale co by nám to prospělo, kdybychom my k budúcím věcem, po mnohých letech, co se zde děje na zemi, prohlédali, a pak našeho času, kterak sto- jíme, zanetbávali? Nebylo by to dobré! Ale to opatrujme, abychom se ustavičně proměňovali, život svatý vedúce. A die: »Kto má uši, slyš« etc. Nebo tyto věci již pověděné i nás dotýkají i k našim časuom patřie. Protož i my slyšme, co ť Duch svatý praví zboruom. 5 57b1 10 A andělu zboru laodicenského napiš: »To- to die Amen...« Páně jasnosti a krásy a pořádku nebeských věcí nemuožem poznati zde nynie jsúce. Příčina a rozum toho: Neb máme mrákotu a zastíněnie duše a hřiechy, ješto nám pře- kážejí. A protož bývá, když se o to pokaušíme, ty věci znáti, roz- trženi a rozděleni býváme. Chceme-li tehda ty věci předpověděné a řád cierkve svaté prvotnie rozeznati, zástěru mysli našie, mrá- kotu a hřiechy odejměmy. O kterýchžto nedostatciech teď tuto Pán oznamuje. Tato jest poslední epištola prvnieho viděnie Jana svatého. A tato sedmá a šestá posledních časuov dotýkají. Co Duch ozna- Laociicenskému andělu píše 127 Jak. 1, 17 — 130 2. Kor. 5, 17.
Strana 168
168 Kapitola Výklad Dvojí lid Vlažní Amen Všech věcí našich (!) svědom Pán muje zboruom? Prvé zchvaloval lidi pokoru, malú ctnost, majície, jimž potřebné věci otvierá k spasení jako dvéře, jimžto nižádný jich zavřieti nemuož. Tuto dotýká zlých pokrytcuov a vlažných v posledním listu. Nebo v posledních časiech budú lidé vlažní, 15 v kteréžto vlažnosti jsúce, přikrývají se. A tuto hned tresce a nic nechválí. A oznamuje andělu zprávci. Nebo za všecky pastýři počet vydati mají. Jako i někdy, když shřešil lid, Pán rozkázal Mojžiešovi kniežata zvěsiti proti slunci. Protož tento hřiech jest, pod kterýmž 20 se mnoho jiných kryje. Laodicia město bylo v Azí, kterýmž také apoštol psal epištolu. A co jest jim psal, nám také dává se rozu- měti. Neb praví: »Co Duch oznamuje zboruom«. Laodicia vy- kládá se »pokolenie milostné« aneb »v vývratku«. Tak zajisté Pán nynie má lid dvojí: jeden líbezný, milostný, druhý zlý, kterýž 25 jest hoden odstrčenie a zavrženie jako vejvratku, a zvláště ten lid, kterýž se Bohu líbil a dary mnohé měl, ale v nich zpýchal, kteříž daruov Páně okušují a bázně božie nemají; o těch se teď oznamuje, že sú vlažní, kteréžto z svého těla, cierkve totižto, a z spolku svatých chce vyvrci. A tomu lidu, kterýž má tuto vlažnost a sebe neznají, ozna- muje, kto jest ten, jenž píše: »Toto praví Amen«. Kristus teď se jmenuje Amen, totiž Pravda; někdy tolikéž jest, jako by řekl Zajisté. Tuto pak, jako by řekl Pravda. Nebo die: »Já sem cesta, pravda i život«; pravda přednie, žádného neoklamávající, aniž 35 zklamána od koho muož býti. To jest: »Vy vlažní všickni sami se zklamáváte, jináč vy saudíte; ale já sem pravda, v pravdě jináč saudě.« »A svědek věrný« vaších (!) skutkuov, vašich myšlení, žádostí i úmysluov. »A pravý«, žádnému křivdy nečině; »kterýž sem počátek 40 stvořenie«. Kdež prvé řekl, že jest Alfa i Omega, teď zjevněji praví, že jest počátek všeho dobrého, všelikého obnovenie. A proč to přidává, trestaje horlívě vlažné etc.? Všecka svědomie vlažná pýchají v dařích Páně a pozdvihují se, ale v srdci k Bohu vážně prohlédati nedbají jakožto ku počátku. Protož se nazývá počát-45 kem, aby to vážili, že Buoh jináče saudí a smajšlí o srdciech lid- 30 57b2 12 Zj. 3, 8 — 19 4. M. 25, 4 — 21 O Epištole (apokr.) sv. Pavla Lao- dicejským viz Sýkoru, Úvod atd. I., str. 97 — 24 Etymologie u Jeronyma (Liber de nominibus hebraicis, ML 23 c. 857/8): Laodicia tribus amabilis Domini sive fuerunt in vomitu. — 33 U Jeronyma l. c.: Amen vere sive fide- liter — 34 Jan 14, 6 — 41 Zj. 1, 8 a 1, 11 — Psáno jen: O
168 Kapitola Výklad Dvojí lid Vlažní Amen Všech věcí našich (!) svědom Pán muje zboruom? Prvé zchvaloval lidi pokoru, malú ctnost, majície, jimž potřebné věci otvierá k spasení jako dvéře, jimžto nižádný jich zavřieti nemuož. Tuto dotýká zlých pokrytcuov a vlažných v posledním listu. Nebo v posledních časiech budú lidé vlažní, 15 v kteréžto vlažnosti jsúce, přikrývají se. A tuto hned tresce a nic nechválí. A oznamuje andělu zprávci. Nebo za všecky pastýři počet vydati mají. Jako i někdy, když shřešil lid, Pán rozkázal Mojžiešovi kniežata zvěsiti proti slunci. Protož tento hřiech jest, pod kterýmž 20 se mnoho jiných kryje. Laodicia město bylo v Azí, kterýmž také apoštol psal epištolu. A co jest jim psal, nám také dává se rozu- měti. Neb praví: »Co Duch oznamuje zboruom«. Laodicia vy- kládá se »pokolenie milostné« aneb »v vývratku«. Tak zajisté Pán nynie má lid dvojí: jeden líbezný, milostný, druhý zlý, kterýž 25 jest hoden odstrčenie a zavrženie jako vejvratku, a zvláště ten lid, kterýž se Bohu líbil a dary mnohé měl, ale v nich zpýchal, kteříž daruov Páně okušují a bázně božie nemají; o těch se teď oznamuje, že sú vlažní, kteréžto z svého těla, cierkve totižto, a z spolku svatých chce vyvrci. A tomu lidu, kterýž má tuto vlažnost a sebe neznají, ozna- muje, kto jest ten, jenž píše: »Toto praví Amen«. Kristus teď se jmenuje Amen, totiž Pravda; někdy tolikéž jest, jako by řekl Zajisté. Tuto pak, jako by řekl Pravda. Nebo die: »Já sem cesta, pravda i život«; pravda přednie, žádného neoklamávající, aniž 35 zklamána od koho muož býti. To jest: »Vy vlažní všickni sami se zklamáváte, jináč vy saudíte; ale já sem pravda, v pravdě jináč saudě.« »A svědek věrný« vaších (!) skutkuov, vašich myšlení, žádostí i úmysluov. »A pravý«, žádnému křivdy nečině; »kterýž sem počátek 40 stvořenie«. Kdež prvé řekl, že jest Alfa i Omega, teď zjevněji praví, že jest počátek všeho dobrého, všelikého obnovenie. A proč to přidává, trestaje horlívě vlažné etc.? Všecka svědomie vlažná pýchají v dařích Páně a pozdvihují se, ale v srdci k Bohu vážně prohlédati nedbají jakožto ku počátku. Protož se nazývá počát-45 kem, aby to vážili, že Buoh jináče saudí a smajšlí o srdciech lid- 30 57b2 12 Zj. 3, 8 — 19 4. M. 25, 4 — 21 O Epištole (apokr.) sv. Pavla Lao- dicejským viz Sýkoru, Úvod atd. I., str. 97 — 24 Etymologie u Jeronyma (Liber de nominibus hebraicis, ML 23 c. 857/8): Laodicia tribus amabilis Domini sive fuerunt in vomitu. — 33 U Jeronyma l. c.: Amen vere sive fide- liter — 34 Jan 14, 6 — 41 Zj. 1, 8 a 1, 11 — Psáno jen: O
Strana 169
III. 169 58a1 ských, nežli ta srdce o sobě smýšlejí. Neb ta srdce pochlebují sobě samým a zklamávají se. I die: »Znám skutky tvé« pokryté, vlažné, pyšné, naduté; skutky vlažné 50 a ty je máš za dobré, a mně sú ohavní. Hrozná slepota srdcí jest, že, což Pán světa oznamuje dobrého srdcím, naše nedostatky tajné vypravuje, a my toho sobě nevážíme. »Viem skutky tvé«, kterým úmyslem, z jakého kořene pocházejí. A více vypravuje, »že si vlažný« etc. To zamietá a potupuje a v uohyzdnosti má. Nebo 55 Pán světa, nás když navštěvuje, divné věci puosobí a chce, aby bylo puosobeno skrz nás mocně, silně a maudře, horlívě, spěšně, chtívě. Nebo takoví skutkové sú k chvále boží. Protož přišel na svět, aby v nás své skutky puosobil svau dobrotau, maudrostí. A tak chce, abychom byli jemu v těch skutcích povolní a abychom 60 jemu neodpierali. Protož srdce, které se mu protiví, hned Pán je zamietá a přijímá jiné. Ta pak srdce, která sú lénie a vlažná, aby se poddala ve všem vuoli božské, ta slovú vlažná, ješto je zde Pán v uchyzdnosti má, takže I nejsú povolná a horlívě činície skutkuov Páně, že chtívě nečiní, jako chce Pán, aby bylo činěno. 65 Protož, kteří sú léniví a nepovolní jeho vuoli, Pán je v ošklivosti má, jako i pokrm vlažný, ani studený ani teplý, lačnému vošklivý jest. Jako pán s srdcem vlažným a mistr s učedlníkem nedbalým a nekázaným stajště sobě a zamietá ho, tak Pán, mistr výborný, kterak snažně učí a napomíná a srdce nejsú jemu povolná a ohebná, 70 zamietá je a zhrdá jimi. Tak zajisté král nemiluje rytieře nesta- tečného v boji; též nynie Pán ty, ješto vlažně a nestatečně v jeho boji bojují, zamietá. A jako lékař nemocnému, kterých věcí zaha- juje, a on přes to jie a pie to, co jest mu zapovědieno, potom roz- hněvá se na ň a nechá ho tak: tak Kristus lékař napomíná nás, abychom v bázni Páně stáli, pokorní byli a trpěliví etc., a my na to nedbámy, protož nás Pán sobě voškliví. Jako matka, porodiec Matka se hanbí dietě, porodí-li potvoru, v uošklivosti to má a hanbí se před Bo- hem i před lidmi, takéž nynie, kto chce býti stránka božie jako národ boží, a nechce poddán býti Bohu a jeho poslúchati, činí se 80 ten člověk ohyzdný Bohu. Kteří sú v auřadu andělském pastýřském, mají za vlažné odpoviedati. Ještě znamenati sluší: Vlažnost vody jest prostře-Vypisuje vlažnost dek mezi horkostí a studeností najvětšími a obojieho účasten- stvie má, i horkosti i studenosti, takže studené horkému odporné 85 jest, tak vlažné. A jsú všickni křesťané, kteříž chtie býti pro- středek mezi Kristem a dáblem a mezi světem a obyčeji světa, Lénivě a vlažné ošklivosti má Pe Léka Mistr Král
III. 169 58a1 ských, nežli ta srdce o sobě smýšlejí. Neb ta srdce pochlebují sobě samým a zklamávají se. I die: »Znám skutky tvé« pokryté, vlažné, pyšné, naduté; skutky vlažné 50 a ty je máš za dobré, a mně sú ohavní. Hrozná slepota srdcí jest, že, což Pán světa oznamuje dobrého srdcím, naše nedostatky tajné vypravuje, a my toho sobě nevážíme. »Viem skutky tvé«, kterým úmyslem, z jakého kořene pocházejí. A více vypravuje, »že si vlažný« etc. To zamietá a potupuje a v uohyzdnosti má. Nebo 55 Pán světa, nás když navštěvuje, divné věci puosobí a chce, aby bylo puosobeno skrz nás mocně, silně a maudře, horlívě, spěšně, chtívě. Nebo takoví skutkové sú k chvále boží. Protož přišel na svět, aby v nás své skutky puosobil svau dobrotau, maudrostí. A tak chce, abychom byli jemu v těch skutcích povolní a abychom 60 jemu neodpierali. Protož srdce, které se mu protiví, hned Pán je zamietá a přijímá jiné. Ta pak srdce, která sú lénie a vlažná, aby se poddala ve všem vuoli božské, ta slovú vlažná, ješto je zde Pán v uchyzdnosti má, takže I nejsú povolná a horlívě činície skutkuov Páně, že chtívě nečiní, jako chce Pán, aby bylo činěno. 65 Protož, kteří sú léniví a nepovolní jeho vuoli, Pán je v ošklivosti má, jako i pokrm vlažný, ani studený ani teplý, lačnému vošklivý jest. Jako pán s srdcem vlažným a mistr s učedlníkem nedbalým a nekázaným stajště sobě a zamietá ho, tak Pán, mistr výborný, kterak snažně učí a napomíná a srdce nejsú jemu povolná a ohebná, 70 zamietá je a zhrdá jimi. Tak zajisté král nemiluje rytieře nesta- tečného v boji; též nynie Pán ty, ješto vlažně a nestatečně v jeho boji bojují, zamietá. A jako lékař nemocnému, kterých věcí zaha- juje, a on přes to jie a pie to, co jest mu zapovědieno, potom roz- hněvá se na ň a nechá ho tak: tak Kristus lékař napomíná nás, abychom v bázni Páně stáli, pokorní byli a trpěliví etc., a my na to nedbámy, protož nás Pán sobě voškliví. Jako matka, porodiec Matka se hanbí dietě, porodí-li potvoru, v uošklivosti to má a hanbí se před Bo- hem i před lidmi, takéž nynie, kto chce býti stránka božie jako národ boží, a nechce poddán býti Bohu a jeho poslúchati, činí se 80 ten člověk ohyzdný Bohu. Kteří sú v auřadu andělském pastýřském, mají za vlažné odpoviedati. Ještě znamenati sluší: Vlažnost vody jest prostře-Vypisuje vlažnost dek mezi horkostí a studeností najvětšími a obojieho účasten- stvie má, i horkosti i studenosti, takže studené horkému odporné 85 jest, tak vlažné. A jsú všickni křesťané, kteříž chtie býti pro- středek mezi Kristem a dáblem a mezi světem a obyčeji světa, Lénivě a vlažné ošklivosti má Pe Léka Mistr Král
Strana 170
170 Kapitola Kristus v srdci jako podruh Prvnic miesto Kristu dáti máme v světě milovati slávu a čest, svuoj život, i také pravdu Kristovu chtieti milovati, tělo jeho a krev svatú přijímati. Kteříž tehdy milost boží chtie miesiti s milostí tohoto světa a tak chtí píti kalich Kristuov i dábelský proti apoštolu, a ti jako z horkého a studeného činie vlažnost, zvláště když v prvotním aumysle aneb na prvním stupni milovánie miluje jiného nětco od Boha viece nežli Boha, buďto bohatstvie, člověka anebo čest, takže k tomu najviece a prvotně zřenie má a najviece se v tom kochá a pak méně Krista miluje a ne tak se v něm kochá, ne tak k němu 95 patří ani tak s chutí o Kristu rozmlauvá. A protož pravdu jeho vyznává usty, ale že odporné věci mísí v hromadu, ješto se ne- mohau snésti, protož jest vlažný člověk ten. Když tehdy Pán v těch srdcích menšie má miesto a k sobě zřenie, a pak svět aneb nětco takového většie, takže jest jako host pocestný, takového 100 Pán v uohyzdnosti má, že viece jiné miluje, kochá se v tom více a pamatuje na to, takže to v něm jest jako pán, ale Kristus jako podruh. Protož Pán počíná ho vyvraceti. A že lidé milují zahálenie, milovánie sebe od lidí, čest, slávu viec než Kristovo milovánie, protož sú vlažní; a tak, že lidé milují 105 svět, lakomstvie, lakotu a vopilstvie, a chtí slauti Kristovau stránkau, a ti sú vlažní, nětco z lásky ohnivé chtiece přijíti a nětco z světa studeného, v témž srdci odporné věci skládajíce. A kto tu pozná vlažnost? Nebo s mnohými skutky běží. Protož die, že ani si horký, totiž láskú hořící, ani studený, totiž v zjevné 110 hřiechy uvalený. Nebo židé a pohané méně sú Bohu ohyzdní nežli 58b1 tito vlažní, kteřížto mluvie o pokoře, a pýchu milují, kteříž o mně, Kristu, mluvie a mne zamietají, kteříž mé dary přijímají a hřiechóm místo dávají. Ale ti zjevní hřiešníci, ješto takových daruov neberau, ne tak sú mi v ohyzdnosti jako tito, kteříž při- 115 jímajíce Kristu v srdci kautek malý jako podruhu dávají. Ó, byšte byli chutně studení jako židé aneb pohané, kterýchž méně nená- vidím a sobě vošklivím! Ale kteráž srdce Kristu prvnie místo dávají, když ho naj- viece milují, najvětšie k němu zřenie mají, ve všem se jemu pod-120 dávají, bázeň veliká k Bohu; a potom jestliže milují tělo, zbožie, ale méně než Krista, to sú všední hřiechové, kteréž Kristus snáší. Protož světí, ty majiece, řekli: »Dieme-li, že hřiechu nemáme« 90 58а2 90 I. Kor. 10, 21 — 95 němu; pův. Bohu, ale to je červeně podtrženo a nad tím nadepsáno: němu — 123 1. Jan 1, 8
170 Kapitola Kristus v srdci jako podruh Prvnic miesto Kristu dáti máme v světě milovati slávu a čest, svuoj život, i také pravdu Kristovu chtieti milovati, tělo jeho a krev svatú přijímati. Kteříž tehdy milost boží chtie miesiti s milostí tohoto světa a tak chtí píti kalich Kristuov i dábelský proti apoštolu, a ti jako z horkého a studeného činie vlažnost, zvláště když v prvotním aumysle aneb na prvním stupni milovánie miluje jiného nětco od Boha viece nežli Boha, buďto bohatstvie, člověka anebo čest, takže k tomu najviece a prvotně zřenie má a najviece se v tom kochá a pak méně Krista miluje a ne tak se v něm kochá, ne tak k němu 95 patří ani tak s chutí o Kristu rozmlauvá. A protož pravdu jeho vyznává usty, ale že odporné věci mísí v hromadu, ješto se ne- mohau snésti, protož jest vlažný člověk ten. Když tehdy Pán v těch srdcích menšie má miesto a k sobě zřenie, a pak svět aneb nětco takového většie, takže jest jako host pocestný, takového 100 Pán v uohyzdnosti má, že viece jiné miluje, kochá se v tom více a pamatuje na to, takže to v něm jest jako pán, ale Kristus jako podruh. Protož Pán počíná ho vyvraceti. A že lidé milují zahálenie, milovánie sebe od lidí, čest, slávu viec než Kristovo milovánie, protož sú vlažní; a tak, že lidé milují 105 svět, lakomstvie, lakotu a vopilstvie, a chtí slauti Kristovau stránkau, a ti sú vlažní, nětco z lásky ohnivé chtiece přijíti a nětco z světa studeného, v témž srdci odporné věci skládajíce. A kto tu pozná vlažnost? Nebo s mnohými skutky běží. Protož die, že ani si horký, totiž láskú hořící, ani studený, totiž v zjevné 110 hřiechy uvalený. Nebo židé a pohané méně sú Bohu ohyzdní nežli 58b1 tito vlažní, kteřížto mluvie o pokoře, a pýchu milují, kteříž o mně, Kristu, mluvie a mne zamietají, kteříž mé dary přijímají a hřiechóm místo dávají. Ale ti zjevní hřiešníci, ješto takových daruov neberau, ne tak sú mi v ohyzdnosti jako tito, kteříž při- 115 jímajíce Kristu v srdci kautek malý jako podruhu dávají. Ó, byšte byli chutně studení jako židé aneb pohané, kterýchž méně nená- vidím a sobě vošklivím! Ale kteráž srdce Kristu prvnie místo dávají, když ho naj- viece milují, najvětšie k němu zřenie mají, ve všem se jemu pod-120 dávají, bázeň veliká k Bohu; a potom jestliže milují tělo, zbožie, ale méně než Krista, to sú všední hřiechové, kteréž Kristus snáší. Protož světí, ty majiece, řekli: »Dieme-li, že hřiechu nemáme« 90 58а2 90 I. Kor. 10, 21 — 95 němu; pův. Bohu, ale to je červeně podtrženo a nad tím nadepsáno: němu — 123 1. Jan 1, 8
Strana 171
III. 171 etc. Ale jestliže kto prvnie miesto dává světu a dáblu v sobě 125 proti tomu: »Najprv hledajte královstvie božieho« etc., takže on nekraluje v nás ani my se jemu poddáváme najviece a podlé spravedlnosti jeho nejsme živi, protož, když člověk tyto věci zamietá, a jestliže o Kristu mluví anebo slyší, nemá vážnosti, ale což miluje a oblibuje, k tomu má vážnost a často na to zpo- 130 míná, takový člověk jest vlažný. A když jiným věcem prvnie místo se dává, a potom také Kristu (jako kněžie prvnie místo dávají životu rozkošnému aneb z skutkuov dobrých marné chvále a potom Krista nětco také milují), již tu jest vlažnost. Ktož tehdy zemské věci a časné Kristu předkládá, kto to pozná? Nebo ďábel 135 tak lidi mámí, aby ani sami do sebe toho znali ani jiní o nich; a 58b2 protož skrz ně šatan velmi svodí lidi. Budau lidé dvoji: jedni z lásky vraucí činie skutky, jiní též skutky činie z marné chvály neb z pokrytstvie. A ktož to pozná? Nebo tato vlažnost jest tajný hřiech. Protož každému potřebie 140 jest na se pohleděti. A tak, ktož prvnie miesto jinému dává nežli Kristu, tehdy od něho všecky rady sú zlé pocházejície k tomu, aby to zachováno bylo, což miluje; a častokrát zdadí se dobré, ale sú chytré. Protož nynie v najvětších zámutcích člověk, což viece miluje, toho se přídrží, a od Krista a od jeho pravdy od- 145 stupuje, jako aby zachovali bohatstvie a domy a manželky. Nebo Kristus nemá prvnieho miesta v nich. A protož z toho jde, že ty věci, kteréž mají prvnie místo kromě Krista, činie v lidech sváry a ruoznice etc. Nebo v nich Kristus nemá ještě prvnieho miesta. Ale v kterýchž má prvnie miesto, když ty nesnáze vzniknú, tehdy 150 se brzo srovnají, nebo Pán uprostřed nich jest, a zač prositi budau, dáno bude jim. Ale srdce rozličné věci milujície k rozličným táhnú radám, protož se nesrovnávají etc. Nebo, ktož Krista a svět milují, proto pravdy chtěli by se přídržeti s těmi věcmi, aby ty věci, které sú 155 světa, mohly jim zuostati, ale k trpení a k zarmúcení nerádi se vydávají. Pane, oznamuješ, že znáš skutky naše, ale my jich neznáme. Nebo co činí sváry? Jediné vlažnost, jediné, že v něčem dávají své vuoli místo kromě Kristovy vuole. A ty vlažné v uohyzdnosti 160 má, že s Kristovú múdrostí, slovem, tělem a s dary jeho se obierají, avšak mu prvnieho místa nedávají. Čehož nečinie zjevní hřiešníci, Dábelské mämenie mutkové zku- šuji, co miiuje člověk Vlažnost zlé věci puosobí 125 Mat. 6, 33; Luk. 12, 31
III. 171 etc. Ale jestliže kto prvnie miesto dává světu a dáblu v sobě 125 proti tomu: »Najprv hledajte královstvie božieho« etc., takže on nekraluje v nás ani my se jemu poddáváme najviece a podlé spravedlnosti jeho nejsme živi, protož, když člověk tyto věci zamietá, a jestliže o Kristu mluví anebo slyší, nemá vážnosti, ale což miluje a oblibuje, k tomu má vážnost a často na to zpo- 130 míná, takový člověk jest vlažný. A když jiným věcem prvnie místo se dává, a potom také Kristu (jako kněžie prvnie místo dávají životu rozkošnému aneb z skutkuov dobrých marné chvále a potom Krista nětco také milují), již tu jest vlažnost. Ktož tehdy zemské věci a časné Kristu předkládá, kto to pozná? Nebo ďábel 135 tak lidi mámí, aby ani sami do sebe toho znali ani jiní o nich; a 58b2 protož skrz ně šatan velmi svodí lidi. Budau lidé dvoji: jedni z lásky vraucí činie skutky, jiní též skutky činie z marné chvály neb z pokrytstvie. A ktož to pozná? Nebo tato vlažnost jest tajný hřiech. Protož každému potřebie 140 jest na se pohleděti. A tak, ktož prvnie miesto jinému dává nežli Kristu, tehdy od něho všecky rady sú zlé pocházejície k tomu, aby to zachováno bylo, což miluje; a častokrát zdadí se dobré, ale sú chytré. Protož nynie v najvětších zámutcích člověk, což viece miluje, toho se přídrží, a od Krista a od jeho pravdy od- 145 stupuje, jako aby zachovali bohatstvie a domy a manželky. Nebo Kristus nemá prvnieho miesta v nich. A protož z toho jde, že ty věci, kteréž mají prvnie místo kromě Krista, činie v lidech sváry a ruoznice etc. Nebo v nich Kristus nemá ještě prvnieho miesta. Ale v kterýchž má prvnie miesto, když ty nesnáze vzniknú, tehdy 150 se brzo srovnají, nebo Pán uprostřed nich jest, a zač prositi budau, dáno bude jim. Ale srdce rozličné věci milujície k rozličným táhnú radám, protož se nesrovnávají etc. Nebo, ktož Krista a svět milují, proto pravdy chtěli by se přídržeti s těmi věcmi, aby ty věci, které sú 155 světa, mohly jim zuostati, ale k trpení a k zarmúcení nerádi se vydávají. Pane, oznamuješ, že znáš skutky naše, ale my jich neznáme. Nebo co činí sváry? Jediné vlažnost, jediné, že v něčem dávají své vuoli místo kromě Kristovy vuole. A ty vlažné v uohyzdnosti 160 má, že s Kristovú múdrostí, slovem, tělem a s dary jeho se obierají, avšak mu prvnieho místa nedávají. Čehož nečinie zjevní hřiešníci, Dábelské mämenie mutkové zku- šuji, co miiuje člověk Vlažnost zlé věci puosobí 125 Mat. 6, 33; Luk. 12, 31
Strana 172
172 Kapitola 59a1 Znaměnic vlažnosti ješto pravdy l neznají. Každý dobrý spieše se vyvaruje zjevného hřiešníka nežli vlažného a pokrytce. Protož, když jest člověk zbaven náboženstvie, pozdviženie k Bohu nemá, vážnosti k tělu Kristovu, nenie pokory, trpělivosti, bázně k Bohu, kterážto sú 165 znamenie ukazujície vlažnost v člověku. Nebo die Spasitel: »Ne- odřekne-li se kto všech věcí, kterýmiž vládne, nemuož« etc. Protož nynie mají lidé ten úmysl mieti, chtieti všecky věci pro Krista, domy, dědiny, bohatstvie etc. opustiti. A ktož toho nečiní, ten nenie hoden bojovati v boji Páně proti Antikristu etc. 170 Horcí Vlažní Studení Vlažnost jest hřiech nezřejmý Zpovědlník Těchto služební- kuov mnoho »Ale že si vlažný a ani si studený, ani horký« etc. Studenost duchovnie duše jest menšieho rozhně- vánie před Pánem než vlažnost. Někteří sú zajisté zjevní hřiešníci, jako židé a pohané a zatvrzení zlí křesťané; někteří horcí horkostí ohně Ducha svatého, kteříž se celým srdcem ku Pánu obracují a všecka jich vuole postupuje vuoli božské. A ti sú pravá strana božie a jsú národ milý boží, jenž jest Laodicia, lid milostný. Ale že mnozí sú v tom pokolení vlažní, ty chce vyvrátiti. Nebo Lao- dicia vykládá se odvrženie. Nebo pod jménem křesťanským a pod zámyslem boží pře viec sobě nětco jiného nežli Boha vážie a mi- lují, viec na to pamatují, k tomu prohlédají a dychtie a k Bohu mají zřenie malé. Studení naprosto jej zamietají, ale vlažní chtie ho za nětco mieti, ale za málo, neb sobě viec jiné věci nežli jej vážie. Protož se o takových skrz Jeremiáše die: »Ještě v celém srdci neobrátila si se ke mně, ale ve lži«. Protož činiti skutky dobré z obyčeje neb z zavázanie a ne z vraucie lásky a milovánie Páně jest vše vlažnost, jenž jest hřiech tajný a nezřejmý. Nebo kto umie rozeznati, když v člověku jest většie aneb menšie milo- vánie k Bohu neb k jiným věcem tohoto světa? Kterak zpovědl- ník rozezná hřiechy z vlažnosti pocházejície? Někteří, by pak Bohu slúžili v pokoji, k světu naklonění, zvyklí nic netrpěti, ale v bohatství živu býti, ti po svrchu činie dobré skutky, ale vnitř většie jest milovánie k sobě, a pod tiem chtějíce pokojně živi býti, zdá se jim, že mají svatú tichost a trpělivost, nechtíce jiných trestati z hřiechuov, aby nenávisti nezískali sobě. A tak se zdají lidé tiší, ano pak sú vlažní, nechtiece sobě překážeti v pokoji, ale 10 1559а2 20 Studení 25 166 Podle Luk. 14, 33. 7 Laodicia tribus amabilis Domini (Jeronym, Liber de nominibus hebrai- cis, ML 23, c. 857/8) — 14 Jer. 3, 10
172 Kapitola 59a1 Znaměnic vlažnosti ješto pravdy l neznají. Každý dobrý spieše se vyvaruje zjevného hřiešníka nežli vlažného a pokrytce. Protož, když jest člověk zbaven náboženstvie, pozdviženie k Bohu nemá, vážnosti k tělu Kristovu, nenie pokory, trpělivosti, bázně k Bohu, kterážto sú 165 znamenie ukazujície vlažnost v člověku. Nebo die Spasitel: »Ne- odřekne-li se kto všech věcí, kterýmiž vládne, nemuož« etc. Protož nynie mají lidé ten úmysl mieti, chtieti všecky věci pro Krista, domy, dědiny, bohatstvie etc. opustiti. A ktož toho nečiní, ten nenie hoden bojovati v boji Páně proti Antikristu etc. 170 Horcí Vlažní Studení Vlažnost jest hřiech nezřejmý Zpovědlník Těchto služební- kuov mnoho »Ale že si vlažný a ani si studený, ani horký« etc. Studenost duchovnie duše jest menšieho rozhně- vánie před Pánem než vlažnost. Někteří sú zajisté zjevní hřiešníci, jako židé a pohané a zatvrzení zlí křesťané; někteří horcí horkostí ohně Ducha svatého, kteříž se celým srdcem ku Pánu obracují a všecka jich vuole postupuje vuoli božské. A ti sú pravá strana božie a jsú národ milý boží, jenž jest Laodicia, lid milostný. Ale že mnozí sú v tom pokolení vlažní, ty chce vyvrátiti. Nebo Lao- dicia vykládá se odvrženie. Nebo pod jménem křesťanským a pod zámyslem boží pře viec sobě nětco jiného nežli Boha vážie a mi- lují, viec na to pamatují, k tomu prohlédají a dychtie a k Bohu mají zřenie malé. Studení naprosto jej zamietají, ale vlažní chtie ho za nětco mieti, ale za málo, neb sobě viec jiné věci nežli jej vážie. Protož se o takových skrz Jeremiáše die: »Ještě v celém srdci neobrátila si se ke mně, ale ve lži«. Protož činiti skutky dobré z obyčeje neb z zavázanie a ne z vraucie lásky a milovánie Páně jest vše vlažnost, jenž jest hřiech tajný a nezřejmý. Nebo kto umie rozeznati, když v člověku jest většie aneb menšie milo- vánie k Bohu neb k jiným věcem tohoto světa? Kterak zpovědl- ník rozezná hřiechy z vlažnosti pocházejície? Někteří, by pak Bohu slúžili v pokoji, k světu naklonění, zvyklí nic netrpěti, ale v bohatství živu býti, ti po svrchu činie dobré skutky, ale vnitř většie jest milovánie k sobě, a pod tiem chtějíce pokojně živi býti, zdá se jim, že mají svatú tichost a trpělivost, nechtíce jiných trestati z hřiechuov, aby nenávisti nezískali sobě. A tak se zdají lidé tiší, ano pak sú vlažní, nechtiece sobě překážeti v pokoji, ale 10 1559а2 20 Studení 25 166 Podle Luk. 14, 33. 7 Laodicia tribus amabilis Domini (Jeronym, Liber de nominibus hebrai- cis, ML 23, c. 857/8) — 14 Jer. 3, 10
Strana 173
III. 173 59b1 vždycky chtějíce mieti pokoj. A taková tichost velmi se Bohu nelíbí, že pro pokoj tělesný a přiezeň netrescí se vespolek, a pod tiem jest vlažnost a milovánie většie k sobě nežli k Bohu. Z druhé strany sú strany Kristovy přídržiece se, pravdu vyznávajíce, ale svú čest milují a duostojenstvie. Ti praviece, že se proti hřiechuom a nepravostem postavují, tehdy pod příči- nau boží pře z své vlastní křivdy se mstie a horlé, ne tak pro to, co jest proti Bohu, jako proti jeho osobě vlastní. Protož se přísně 35 postavuje proti bližniemu, takže sebe viec než Boha miluje, a milovánie božské v něm postupuje vlastnímu sebe milování. A zvláště ti, jenž se pravdy přídržie, více pod tiem milují bohatstvie a žádost mají k nim. Praví se pro Boha a pro jeho pravdu praco- vati, a častokrát větší úmysl mají bráti nežli Boha a jeho pravdy 40 obhajovati, tak aby bez lítosti k bližním mohli zbohaceni býti, takže lakomstvie miesto najvětšie má v nich. Protož praví Pán: »Znám skutky tvé«. Ty neznáš vlažnosti své, z kteréžto mnohé pocházejí zlé věci, kteréž přední místo v mysli mají. Tak když kněz na kazatedlnici svú miluje čest a pověst 45 mstě se, když o něm mluvie a jemu utrhajie, to z vlažnosti po- chází a viec sebe než Krista miluje, kterémuž když zlořečili, zase nezlořečil. A to nynie velmi roztrhuje kazatele, když se vlastních křivd mstie. Nebo, kdyby najviece Krista milovali, tehdy, což jest proti Kristu a jednotě, proti tomu by se postavovali a na 50 svú čest a pověst by zapomněli a nemstili by se. Aneb ohrazuje řečmi své usiluje obhajovati cti, protož sebe chrání a horlí. Nebo horkost první místo i řeči i pečlivosti i myšlení o Kristu dává, ale vlažnost těm věcem, kteréž k němu příležie, dává miesto. Často- krát člověk činí skutky dobré jako posty, almužny etc., a pod 55 těmi své cti hledá a tak viece pro sebe nežli pro Boha aneb pro- obecné dobré miluje. Pro tu vlažnost a zastíněnie spieše druhému nadá pokrytcuov a nešlechetných etc., než do sebe to pozná aneb o sobě to praviti bude. A z toho ť jest, že v saudiech nedopauští se samému o sobě svědčiti, neb všickni se milují a z svých hřie- 60 chuov se vymlúvají, před jinými i domácími, takže nepoví hřie- chu, jak jest učinil. Nebo sobě a jinému duchu od Krista dává miesto raději nežli Kristu. A protož tiem duchem ze všeho se vy- mlúvá; a tak z toho svárové a ruoznice svědčí, že sme vlažní, vlažnost škodlivé takže ani horcí ani studení sme, slovo Páně ohnivé slyšíme často- Jiných povaha Lato Pán zná, čehož my neznáme Horkosti Vlažnosti Svědčiti o sobě samém proč st nedopauštie 30 zna- menie 59b2 46 Podle 1. Petr 2, 23
III. 173 59b1 vždycky chtějíce mieti pokoj. A taková tichost velmi se Bohu nelíbí, že pro pokoj tělesný a přiezeň netrescí se vespolek, a pod tiem jest vlažnost a milovánie většie k sobě nežli k Bohu. Z druhé strany sú strany Kristovy přídržiece se, pravdu vyznávajíce, ale svú čest milují a duostojenstvie. Ti praviece, že se proti hřiechuom a nepravostem postavují, tehdy pod příči- nau boží pře z své vlastní křivdy se mstie a horlé, ne tak pro to, co jest proti Bohu, jako proti jeho osobě vlastní. Protož se přísně 35 postavuje proti bližniemu, takže sebe viec než Boha miluje, a milovánie božské v něm postupuje vlastnímu sebe milování. A zvláště ti, jenž se pravdy přídržie, více pod tiem milují bohatstvie a žádost mají k nim. Praví se pro Boha a pro jeho pravdu praco- vati, a častokrát větší úmysl mají bráti nežli Boha a jeho pravdy 40 obhajovati, tak aby bez lítosti k bližním mohli zbohaceni býti, takže lakomstvie miesto najvětšie má v nich. Protož praví Pán: »Znám skutky tvé«. Ty neznáš vlažnosti své, z kteréžto mnohé pocházejí zlé věci, kteréž přední místo v mysli mají. Tak když kněz na kazatedlnici svú miluje čest a pověst 45 mstě se, když o něm mluvie a jemu utrhajie, to z vlažnosti po- chází a viec sebe než Krista miluje, kterémuž když zlořečili, zase nezlořečil. A to nynie velmi roztrhuje kazatele, když se vlastních křivd mstie. Nebo, kdyby najviece Krista milovali, tehdy, což jest proti Kristu a jednotě, proti tomu by se postavovali a na 50 svú čest a pověst by zapomněli a nemstili by se. Aneb ohrazuje řečmi své usiluje obhajovati cti, protož sebe chrání a horlí. Nebo horkost první místo i řeči i pečlivosti i myšlení o Kristu dává, ale vlažnost těm věcem, kteréž k němu příležie, dává miesto. Často- krát člověk činí skutky dobré jako posty, almužny etc., a pod 55 těmi své cti hledá a tak viece pro sebe nežli pro Boha aneb pro- obecné dobré miluje. Pro tu vlažnost a zastíněnie spieše druhému nadá pokrytcuov a nešlechetných etc., než do sebe to pozná aneb o sobě to praviti bude. A z toho ť jest, že v saudiech nedopauští se samému o sobě svědčiti, neb všickni se milují a z svých hřie- 60 chuov se vymlúvají, před jinými i domácími, takže nepoví hřie- chu, jak jest učinil. Nebo sobě a jinému duchu od Krista dává miesto raději nežli Kristu. A protož tiem duchem ze všeho se vy- mlúvá; a tak z toho svárové a ruoznice svědčí, že sme vlažní, vlažnost škodlivé takže ani horcí ani studení sme, slovo Páně ohnivé slyšíme často- Jiných povaha Lato Pán zná, čehož my neznáme Horkosti Vlažnosti Svědčiti o sobě samém proč st nedopauštie 30 zna- menie 59b2 46 Podle 1. Petr 2, 23
Strana 174
174 Kapitola Dábel brání se poznati Horkost Zklamánie bývá Jak se má člověk k Bohu, tak on k nám Horkosti znamenie Vlažnost plodí lénost krát, a nezapalujem se, takže k stolu Páně přistaupáme. Jakož 65 die: »Já sem oheň spalující«, — a nerozněcujem se od něho etc. Protož ta vlažnost oslepuje člověka tak, že se člověk nezná. Ale Buoh praví: »Znám skutky tvé«. A tak k Bohu, ohni nestvo- řenému, přistaupajíce, nerozpalujem se. Mnohé věci chtějí věděti, rozuměti, slyšeti. Vlažnosti do sebe nedopauští dábel poznati. Protož v Přísloví XXVI. napsáno: »Viděl si člověka, an se sobě zdá múdrý: více nad toho naději bude mieti blázen«, totiž kto se poznává býti bláznem, spieše na cestu boží uhodí nežli ten, který jinými pohrdá a sebe za nětco býti pokládá. Nebo voda studená spieše se shřeje nežli vlažná častokrát; tak hřiešník častokrát změňuje se a zajžen bývá k dobrému, ale vlažný ustavičně v své zuostává vlažnosti. Magdalena studená roznícena jest, k vohni se přiblíživši. A protož pod vlažností domnievají se, že všecko z lásky činie, ale sú ukrutní a zuořiví. Sama horkost Ducha svatého umie uhoditi v prostředek. 80 Častokrát při skutcích, ješto se zdadí dobří, běží nezřízená žádost jako marná chlauba, zisk časný, nadutie ducha z uměnie. A takoví v sobě prvnie miesto těm věcem dávají nežli Kristu Ježíši. Ale- však Pán praví jim: »Znám skutky tvé«. Člověk vlažný, když z paměti své Boha zavrže a vypauštie, tehdy také Buoh vypustí člověka. Jakž člověk k Bohu, takéž Buoh k člověku má se. Jestliže člověk popustí Boha, tak Buoh člověka; ktož Boha vyvrací, takéž Buoh člověka; ktož opauští Boha, i Buoh člověka. Protož apoštol Uhorkým křesťanuom žádal, aby od Krista z střev jeho nebyli vyvrženi (k Filipenským I.): »Svědek mi jest Buoh, kterak žádám vás býti v střevách Ježíše Krista«, totiž abyšte nebyli vyvráceni. Nebo, kterau ť Buoh duši miluje, tu má v sobě jako v střevách. A die: »Aby se láska rozmáhala«, abyšte nebyli vlažní, tak, aby z Kristova těla nebyli vyvrženi, tak, aby v umění a v rozumu rostli. Die: »Abyšte zkusili lepších věcí«, totiž, které sú věci zmu- 95 žilé, těch okušujiece, totiž veliké lásky, veliké trpělivosti, pokory, veliké žádosti k Bohu. Srdce vlažné, jiné viec nežli Boha milujície, bývá lénivé, takže se nechce člověku modliti, a tehdy se rodie zlá myšlenie, žádosti nezřiezené. Jako napsáno v Přísloví XXIIII.: »Přes pole 100 člověka lénivého bral sem se, a aj, všecko porostlo kopřivami 70 75 85 60a1 90 66 Podle Žid. 12, 29 — 71 Podle Přísl. 26, 12 — 90 Filip. 1, 8 — 93 Filip. 1, 9 — 95 Podle Filip. 1, 10 — 100 Podle Přísl. 24, 30 až 32
174 Kapitola Dábel brání se poznati Horkost Zklamánie bývá Jak se má člověk k Bohu, tak on k nám Horkosti znamenie Vlažnost plodí lénost krát, a nezapalujem se, takže k stolu Páně přistaupáme. Jakož 65 die: »Já sem oheň spalující«, — a nerozněcujem se od něho etc. Protož ta vlažnost oslepuje člověka tak, že se člověk nezná. Ale Buoh praví: »Znám skutky tvé«. A tak k Bohu, ohni nestvo- řenému, přistaupajíce, nerozpalujem se. Mnohé věci chtějí věděti, rozuměti, slyšeti. Vlažnosti do sebe nedopauští dábel poznati. Protož v Přísloví XXVI. napsáno: »Viděl si člověka, an se sobě zdá múdrý: více nad toho naději bude mieti blázen«, totiž kto se poznává býti bláznem, spieše na cestu boží uhodí nežli ten, který jinými pohrdá a sebe za nětco býti pokládá. Nebo voda studená spieše se shřeje nežli vlažná častokrát; tak hřiešník častokrát změňuje se a zajžen bývá k dobrému, ale vlažný ustavičně v své zuostává vlažnosti. Magdalena studená roznícena jest, k vohni se přiblíživši. A protož pod vlažností domnievají se, že všecko z lásky činie, ale sú ukrutní a zuořiví. Sama horkost Ducha svatého umie uhoditi v prostředek. 80 Častokrát při skutcích, ješto se zdadí dobří, běží nezřízená žádost jako marná chlauba, zisk časný, nadutie ducha z uměnie. A takoví v sobě prvnie miesto těm věcem dávají nežli Kristu Ježíši. Ale- však Pán praví jim: »Znám skutky tvé«. Člověk vlažný, když z paměti své Boha zavrže a vypauštie, tehdy také Buoh vypustí člověka. Jakž člověk k Bohu, takéž Buoh k člověku má se. Jestliže člověk popustí Boha, tak Buoh člověka; ktož Boha vyvrací, takéž Buoh člověka; ktož opauští Boha, i Buoh člověka. Protož apoštol Uhorkým křesťanuom žádal, aby od Krista z střev jeho nebyli vyvrženi (k Filipenským I.): »Svědek mi jest Buoh, kterak žádám vás býti v střevách Ježíše Krista«, totiž abyšte nebyli vyvráceni. Nebo, kterau ť Buoh duši miluje, tu má v sobě jako v střevách. A die: »Aby se láska rozmáhala«, abyšte nebyli vlažní, tak, aby z Kristova těla nebyli vyvrženi, tak, aby v umění a v rozumu rostli. Die: »Abyšte zkusili lepších věcí«, totiž, které sú věci zmu- 95 žilé, těch okušujiece, totiž veliké lásky, veliké trpělivosti, pokory, veliké žádosti k Bohu. Srdce vlažné, jiné viec nežli Boha milujície, bývá lénivé, takže se nechce člověku modliti, a tehdy se rodie zlá myšlenie, žádosti nezřiezené. Jako napsáno v Přísloví XXIIII.: »Přes pole 100 člověka lénivého bral sem se, a aj, všecko porostlo kopřivami 70 75 85 60a1 90 66 Podle Žid. 12, 29 — 71 Podle Přísl. 26, 12 — 90 Filip. 1, 8 — 93 Filip. 1, 9 — 95 Podle Filip. 1, 10 — 100 Podle Přísl. 24, 30 až 32
Strana 175
III. 175 a položil sem ty věci v srdci svém«. Nebo, kdež ť jest vraucí láska, nutí člověka v noci vstáti a ve dne o Bohu přemyšlovati, s ním se obierati. Ale jestliže člověk, vezma dary božie, vyvrátie je 105 brzo, protož i Buoh vyvrátí ho. Nebo Petr sv. die: »Od koho kto přemožen jest, toho i služebníkem jest«. A die, že poslednie věci takových sú horšie; lépe bylo jim cesty pravdy nepoznávati etc. A k tomu Šalomún: »Pes navracuje se k vývratku svému«. Ješto, kdyby prvnie miesto bylo Bohu v člověku, tehdy by všickni hřie- 110 chové přemoženi byli, svět i tělo, žádosti i myšlenie. Ale že člověk vlažný jest, menšie miesto dávaje Bohu, protož nenie hoden božie pomoci. A die: »Počnu tě vyvracovati«. A nedie: »Vyvrátím«, pro své nesmierné milosrdenstvie. Nebo zde nynie tajně Pán z svého 60a2 115 těla vymietá, že umierá v své vlažnosti, a tehdy pak dopauští, že z prostředku věrných vyvrženi bývají. Ješto, by potom žádali Pozdní žádost daruov božích, přijímanie těla a krve Páně i jiných svátostí ne- mohau mieti, neb jich nehodně požívali. Také zde počíná vyvra- Vyvracenie jaké covati pomstau a trestáním, umenšením božských daruov; ale 120 potom v budúcím životě vyplní vývratek. Protož ještě milosrdný Buoh oznamuje, aby byli horcí, aby v nich prvnie miesto měl, aby byli lid Bohu poddaný. »Počínám vyvracovati«, ne ihned zatratiti. Ještě dám milost, čiň pokánie. Hle, trestaje mísie v to milosrdenstvie. A píše auřadu 125 pastýřskému, že vlažný jest, a ještě chce se nad ním smilovati a ještě jej nazývá andělem. Ale nynie se jináče děje: jediné jakž nedostatek na knězi najdú, hned ani na mši při něm státi chce. Protož napomíná, aby pokánie činili a obrátili se, že se ještě smi- luje etc. Milost boží s námi veliká v tomto (černě:) Proverbi- orum z6 Milosrdenstvie Páně Pravíš, že »bohatý sem« etc. Vypravuje Duch svatý, co mají do sebe ti, jenž sú vlažní, kteřížto chtí horkého i studeného aučastni býti. Takoví sú ohyzdní před Pánem Bohem; jimžto Pán hrozí řka: »Počnu tě vymietati«, z cierkve, z králov- 5stvie nebeského, z duostojenství, z auřaduov. Avšak praví takoví o sobě, že sú bohatí. »Pravíš, že bohatý si«, totiž máš, co duše žádá. »A ničehéhož nepotřebuješ«. Takoví Bohu ohyzdní, hle, co ť o sobě myslí, dotýká, že vlažní sú, pyšní. V nichž jest pýcha Luciferova, kterýžto v dařích Páně zpýchal, jako i lidé porušení Vymictá Pán Vlažní o sobě Pyšně smýšlejí 105 Podle 2. Petr 2, 19 až 21 — 108 Přísl. 26, I1.
III. 175 a položil sem ty věci v srdci svém«. Nebo, kdež ť jest vraucí láska, nutí člověka v noci vstáti a ve dne o Bohu přemyšlovati, s ním se obierati. Ale jestliže člověk, vezma dary božie, vyvrátie je 105 brzo, protož i Buoh vyvrátí ho. Nebo Petr sv. die: »Od koho kto přemožen jest, toho i služebníkem jest«. A die, že poslednie věci takových sú horšie; lépe bylo jim cesty pravdy nepoznávati etc. A k tomu Šalomún: »Pes navracuje se k vývratku svému«. Ješto, kdyby prvnie miesto bylo Bohu v člověku, tehdy by všickni hřie- 110 chové přemoženi byli, svět i tělo, žádosti i myšlenie. Ale že člověk vlažný jest, menšie miesto dávaje Bohu, protož nenie hoden božie pomoci. A die: »Počnu tě vyvracovati«. A nedie: »Vyvrátím«, pro své nesmierné milosrdenstvie. Nebo zde nynie tajně Pán z svého 60a2 115 těla vymietá, že umierá v své vlažnosti, a tehdy pak dopauští, že z prostředku věrných vyvrženi bývají. Ješto, by potom žádali Pozdní žádost daruov božích, přijímanie těla a krve Páně i jiných svátostí ne- mohau mieti, neb jich nehodně požívali. Také zde počíná vyvra- Vyvracenie jaké covati pomstau a trestáním, umenšením božských daruov; ale 120 potom v budúcím životě vyplní vývratek. Protož ještě milosrdný Buoh oznamuje, aby byli horcí, aby v nich prvnie miesto měl, aby byli lid Bohu poddaný. »Počínám vyvracovati«, ne ihned zatratiti. Ještě dám milost, čiň pokánie. Hle, trestaje mísie v to milosrdenstvie. A píše auřadu 125 pastýřskému, že vlažný jest, a ještě chce se nad ním smilovati a ještě jej nazývá andělem. Ale nynie se jináče děje: jediné jakž nedostatek na knězi najdú, hned ani na mši při něm státi chce. Protož napomíná, aby pokánie činili a obrátili se, že se ještě smi- luje etc. Milost boží s námi veliká v tomto (černě:) Proverbi- orum z6 Milosrdenstvie Páně Pravíš, že »bohatý sem« etc. Vypravuje Duch svatý, co mají do sebe ti, jenž sú vlažní, kteřížto chtí horkého i studeného aučastni býti. Takoví sú ohyzdní před Pánem Bohem; jimžto Pán hrozí řka: »Počnu tě vymietati«, z cierkve, z králov- 5stvie nebeského, z duostojenství, z auřaduov. Avšak praví takoví o sobě, že sú bohatí. »Pravíš, že bohatý si«, totiž máš, co duše žádá. »A ničehéhož nepotřebuješ«. Takoví Bohu ohyzdní, hle, co ť o sobě myslí, dotýká, že vlažní sú, pyšní. V nichž jest pýcha Luciferova, kterýžto v dařích Páně zpýchal, jako i lidé porušení Vymictá Pán Vlažní o sobě Pyšně smýšlejí 105 Podle 2. Petr 2, 19 až 21 — 108 Přísl. 26, I1.
Strana 176
176 Kapitola Srdce pyšné a všetečne co Pase Vlažnost rodí pýchu Nemúdrost múdrých Příhoda Davidova pýchy Pýcha andělova Čekati pádu v dařích božích pýchají. Prvé chválil anděla malú ctnost, totiž 10 pokoru, majícieho, jemuž se dvéře otvierají, poklad totiž všeho dobrého. Tak pyšným pokrytcóm v dařích božských pýchajícím 60b1 všecko dobré se zavierá. A die: »Pravíš falešně a lžívě, o sobě všetečně smýšleje: Bo- hatý sem«. Jakož die David: »Řekl nemúdrý v srdci svém: Nenie ť 15 Boha«. Tak srdce pyšné a všetečné se má, jako by nebylo Boha, aby v jeho srdce patřil, že se tak v myšleních svých mají, jako by Boha nebylo, a skutky tak činie, jako by řekli: »Boha nenie«, nemajíce ho u vieře a v paměti živé, ani ho milujiece sú ani o něm mysléce. A ta vlažnost má v sobě tajnú pýchu, že se vyzdvihuje nad jiné: »Však ty máš dary, ješto jich jiní nemají«. A jestliže je co zlého učinil, na to nepomní, jako by nezhřešil. Protož o nich die k Římanuom I.: »Praviece o sobě, že sau maudří, blázni učiněni sú«, totiž že by nad jiné lépe smyslili, lépe nad jiné rozuměli a že 25 by dary nad jiné byli obdařeni; z toho učiněni sú nemúdří, někdy i při poslauchaní slova božieho, přijímaní velebné svátosti, ná- boženstvie a modlitbě a lkánie, že v sobě necítí hřiechu, ale svědo- mie veselé jest jako ráj. A tehdy v sobě die: »Již ty staneš a ne- padneš«. A tehdy rodí se pýcha tajná a doufánie o sobě, jenž jest 30 bláznové. Neb ještě červ rodí se tajný, o němž člověk nevie. Což jest i Davidovi přišlo, když v něm byl duch náboženstvie: »Já pak řekl sem v hojnosti mé (náboženstvie totiž a pláče): Nepohnu se na věky«. Ale co potom die? »Odvrátil si tvář svú ode mne« (totiž tvář libau, pomoc libú svého Ducha odjímaje), »a učiněn 35 sem zarmúcený«, že sem radosti rajské nečil, ale přišlo kormau- cenie svědomie. Což jest mi proto přišlo, neb sem se pozdvihl v pajchu. Tak anděl řekl pyšně (jako píše Izaiáš XIIII.): »Nad hvězdy nebeské vstaupím (totiž duchovnie) a budu roven Naj- vyšiemu«. Tak duše pozdvihuje se, když se o žádném tak ne-40 domnievá dobře o jiném jako o sobě. Což jiným připisuje, z toho se vynímá a smělost některakú má ve všech svých skutcích bez bázně Páně; kteréžto kdež nenie, hned ť jest čekati pádu zname- nitého zevnitř, ačkoli vnitř v duši ustavičně padá. Protož, když člověk požádá duchovenstvie a duostojenstvie 45 chvály, tehdy nad jiné vystupuje a tehdy Pán tvář svú od toho 20 60b2 Pyšným se za- vierají božské věc 7 — 10 Zj. 3, 8 — 15 Ž. 14, I; 53, 2 — 24 Řím. 1, 22 — 32 Podle Ž. 30, 34 Podle Ž. 30, 8 — 38 Podle Iz. 14, 13 a 14
176 Kapitola Srdce pyšné a všetečne co Pase Vlažnost rodí pýchu Nemúdrost múdrých Příhoda Davidova pýchy Pýcha andělova Čekati pádu v dařích božích pýchají. Prvé chválil anděla malú ctnost, totiž 10 pokoru, majícieho, jemuž se dvéře otvierají, poklad totiž všeho dobrého. Tak pyšným pokrytcóm v dařích božských pýchajícím 60b1 všecko dobré se zavierá. A die: »Pravíš falešně a lžívě, o sobě všetečně smýšleje: Bo- hatý sem«. Jakož die David: »Řekl nemúdrý v srdci svém: Nenie ť 15 Boha«. Tak srdce pyšné a všetečné se má, jako by nebylo Boha, aby v jeho srdce patřil, že se tak v myšleních svých mají, jako by Boha nebylo, a skutky tak činie, jako by řekli: »Boha nenie«, nemajíce ho u vieře a v paměti živé, ani ho milujiece sú ani o něm mysléce. A ta vlažnost má v sobě tajnú pýchu, že se vyzdvihuje nad jiné: »Však ty máš dary, ješto jich jiní nemají«. A jestliže je co zlého učinil, na to nepomní, jako by nezhřešil. Protož o nich die k Římanuom I.: »Praviece o sobě, že sau maudří, blázni učiněni sú«, totiž že by nad jiné lépe smyslili, lépe nad jiné rozuměli a že 25 by dary nad jiné byli obdařeni; z toho učiněni sú nemúdří, někdy i při poslauchaní slova božieho, přijímaní velebné svátosti, ná- boženstvie a modlitbě a lkánie, že v sobě necítí hřiechu, ale svědo- mie veselé jest jako ráj. A tehdy v sobě die: »Již ty staneš a ne- padneš«. A tehdy rodí se pýcha tajná a doufánie o sobě, jenž jest 30 bláznové. Neb ještě červ rodí se tajný, o němž člověk nevie. Což jest i Davidovi přišlo, když v něm byl duch náboženstvie: »Já pak řekl sem v hojnosti mé (náboženstvie totiž a pláče): Nepohnu se na věky«. Ale co potom die? »Odvrátil si tvář svú ode mne« (totiž tvář libau, pomoc libú svého Ducha odjímaje), »a učiněn 35 sem zarmúcený«, že sem radosti rajské nečil, ale přišlo kormau- cenie svědomie. Což jest mi proto přišlo, neb sem se pozdvihl v pajchu. Tak anděl řekl pyšně (jako píše Izaiáš XIIII.): »Nad hvězdy nebeské vstaupím (totiž duchovnie) a budu roven Naj- vyšiemu«. Tak duše pozdvihuje se, když se o žádném tak ne-40 domnievá dobře o jiném jako o sobě. Což jiným připisuje, z toho se vynímá a smělost některakú má ve všech svých skutcích bez bázně Páně; kteréžto kdež nenie, hned ť jest čekati pádu zname- nitého zevnitř, ačkoli vnitř v duši ustavičně padá. Protož, když člověk požádá duchovenstvie a duostojenstvie 45 chvály, tehdy nad jiné vystupuje a tehdy Pán tvář svú od toho 20 60b2 Pyšným se za- vierají božské věc 7 — 10 Zj. 3, 8 — 15 Ž. 14, I; 53, 2 — 24 Řím. 1, 22 — 32 Podle Ž. 30, 34 Podle Ž. 30, 8 — 38 Podle Iz. 14, 13 a 14
Strana 177
III. 177 61a1 člověka odvracuje a hned přichází člověku v svědomí zarmúcenie a tesknost veliká. A Lukáš sv. XII. pokládá o boháči, kterýž řekl v svém srdci: »Nadělám stodol prostrannějších« etc. »a diem duši 50 mé: Máš mnoho dobrého za mnohá léta« etc. Kterémuž Pán ozna- muje po znamení (ch) zevnitřních jako nemocech: »Blázne, této noci požádají duše« etc. »Tak ť jest každý, ktož nenie bohatý v Boha«. Tak lidé troštují se dlauhým zdravím, když v zbožích časných doufají a naději pokládají, a tehdy Pán v času protivenstvie 55 jako v noci navštěvuje nás, ty věci odjímaje. Tak v dařích duchov- ních, že jest výmluvnost, rozum, uměnie, pověst dobrá etc., z kte- rýchžto daruov člověk pochop béře, aby se pravil bohatého, hoj- nost totiž daruov božích mieti. O nichž apoštol (I. Korint. I.) »Dieky činím Bohu mému vždycky, že ve všem bohatí učiněni 60 ste«, totiž v spasitedlných věcech, totiž ve všelikém slovu božím, v umění, v dařích Páně, v milosti, v lásce, v bázni Páně. Tak byl lid od svatých naveden. Ale k skonání světa budau mieti mno- hél dary, ale toho najlepšieho vnitř, čím by se Bohu líbiti měli, nemají. A protož řiekají: »Bohatý sem, mám mnohé dary, uměnie 65 rozum, náboženstvie a modlitbu a okušenie Ducha« etc.; ale vnitř nemají bázně veliké, pokory, a protož pohrdají jinými A poněvadž se jest to Davidovi, plnému Ducha svatého, přihodilo co nám biedným stane se? Ano nětco toho na Heliáše proroka vnitř bylo přišlo, kterýžto, dary maje veliké od Pána, takže uči- 7o nil, aby oheň sstúpil s nebe a podvakrát padesát mužuov spálil a déšť zastavil slovem svým za puolčtvrta léta, avšak některak Buoh svú milost byl odvrátil od něho, že přišel na ň strach a bá- zeň, takže se ženy bál Jezábelky. A sebe toliko domnieval dob- rého. Jemužto Pán řekl: »Mám ť viece nežli VII tisícuov mužuov, 75 kteříž sú se nekláněli« etc. Hle, tento se domnieval, že sú všickni jiní kromě něho zlí! A to bylo z nějakého doufánie tajného o sobě samém. Protož Pán dopustil na něho strach, aby se poznal. Protož, kde jest vlažnost, domnievá se, že je bohatý a hojnost má v spasi- tedlných věcech. Tak zákonník na modlitbě se pozdvihoval řka 80 »Postím se dvakrát do téhodne« etc. Nebylo bázně a pokory Protož řiedká sú nynie srdce, kteráž mají daruov božích hojnost, aby bázeň boží a pokoru měla. A to se poznává v uobco- vání, že sú kvapní k mluvení neúžitečných věcí bez bázně, roz- Pýcha z daruo- božích Chlubie se bohatstvin. David Helias Zákonník Bohác 48 Podle Luk. 12, 18 až 21 — 51 Rkpis: znamení (!) — 58 Podle 1. Kor. 1, 4 n. — 68 2. (4.) Král. 1, 10 a 12 a 1. (3.) Král. 17, 1 nn. — 72 1. (3.) Král. 19, 3 nn. — 74 1. (3.) Král. 19, 18— 80 Luk. 18, 12 Jakoubek, Výklad. 12
III. 177 61a1 člověka odvracuje a hned přichází člověku v svědomí zarmúcenie a tesknost veliká. A Lukáš sv. XII. pokládá o boháči, kterýž řekl v svém srdci: »Nadělám stodol prostrannějších« etc. »a diem duši 50 mé: Máš mnoho dobrého za mnohá léta« etc. Kterémuž Pán ozna- muje po znamení (ch) zevnitřních jako nemocech: »Blázne, této noci požádají duše« etc. »Tak ť jest každý, ktož nenie bohatý v Boha«. Tak lidé troštují se dlauhým zdravím, když v zbožích časných doufají a naději pokládají, a tehdy Pán v času protivenstvie 55 jako v noci navštěvuje nás, ty věci odjímaje. Tak v dařích duchov- ních, že jest výmluvnost, rozum, uměnie, pověst dobrá etc., z kte- rýchžto daruov člověk pochop béře, aby se pravil bohatého, hoj- nost totiž daruov božích mieti. O nichž apoštol (I. Korint. I.) »Dieky činím Bohu mému vždycky, že ve všem bohatí učiněni 60 ste«, totiž v spasitedlných věcech, totiž ve všelikém slovu božím, v umění, v dařích Páně, v milosti, v lásce, v bázni Páně. Tak byl lid od svatých naveden. Ale k skonání světa budau mieti mno- hél dary, ale toho najlepšieho vnitř, čím by se Bohu líbiti měli, nemají. A protož řiekají: »Bohatý sem, mám mnohé dary, uměnie 65 rozum, náboženstvie a modlitbu a okušenie Ducha« etc.; ale vnitř nemají bázně veliké, pokory, a protož pohrdají jinými A poněvadž se jest to Davidovi, plnému Ducha svatého, přihodilo co nám biedným stane se? Ano nětco toho na Heliáše proroka vnitř bylo přišlo, kterýžto, dary maje veliké od Pána, takže uči- 7o nil, aby oheň sstúpil s nebe a podvakrát padesát mužuov spálil a déšť zastavil slovem svým za puolčtvrta léta, avšak některak Buoh svú milost byl odvrátil od něho, že přišel na ň strach a bá- zeň, takže se ženy bál Jezábelky. A sebe toliko domnieval dob- rého. Jemužto Pán řekl: »Mám ť viece nežli VII tisícuov mužuov, 75 kteříž sú se nekláněli« etc. Hle, tento se domnieval, že sú všickni jiní kromě něho zlí! A to bylo z nějakého doufánie tajného o sobě samém. Protož Pán dopustil na něho strach, aby se poznal. Protož, kde jest vlažnost, domnievá se, že je bohatý a hojnost má v spasi- tedlných věcech. Tak zákonník na modlitbě se pozdvihoval řka 80 »Postím se dvakrát do téhodne« etc. Nebylo bázně a pokory Protož řiedká sú nynie srdce, kteráž mají daruov božích hojnost, aby bázeň boží a pokoru měla. A to se poznává v uobco- vání, že sú kvapní k mluvení neúžitečných věcí bez bázně, roz- Pýcha z daruo- božích Chlubie se bohatstvin. David Helias Zákonník Bohác 48 Podle Luk. 12, 18 až 21 — 51 Rkpis: znamení (!) — 58 Podle 1. Kor. 1, 4 n. — 68 2. (4.) Král. 1, 10 a 12 a 1. (3.) Král. 17, 1 nn. — 72 1. (3.) Král. 19, 3 nn. — 74 1. (3.) Král. 19, 18— 80 Luk. 18, 12 Jakoubek, Výklad. 12
Strana 178
178 Kapitola Jeden bez dru- ného býti nemuoi Slepota duše Pýcha oslepuje Láska činí bohatého Nahota banebná Nechlubiti se pustile, a na modlitbách pýchají, avšak ještě v se doufají, nad jiné o sobě smýšlejíce. Protož praví: »Dieš, že si bohatý«, totiž 85 že máš dary některé, kteréž sem i Jidášovi i Kaifášovi dal. »A v ni- čemž nemám nedostatku«; nepotřebuji ani raddy ani naučenie 61a2 ani písma neb uměnie. Jakož řiekají: »Já to umiem a často sem to slýchal«. Nebo Pán chce, aby každý druhého potřeboval, jeho rady, modlitby etc., takže nětco se jednomu dává, což se druhému 90 nedává. Ale dopoviedá: »A nevieš, že si biedný« etc. Dotýká slepoty duše, že »nevieš, a pravíš, že si bohatý« v múdrosti, v rozumu a v umění. Nebo dábel nás tak zklamává, že mnohé věci dává poznati o Bohu i o bližních, ale sebe samého nedopauští poznati. A tehdy člověk nižádným obyčejem nemuož se pokořiti právě, leč sebe samého pozná. Když die: »Nevieš«, ukazuje se, že pýcha oslepuje člověka a zastěňuje a činí, aby člověk nepoznal, že se Buoh na něho hněvá a jest ohavný před Pánem. Nebo co jest platno mieti uměnie, rozum, a sebe neznati, lásky nemieti a po- 100 kory? Tyto řeči mnohých dotýkají srdcí, ale k sobě toho neobra- cují, než k jiným. Neb taková srdce vlažná odvrácená sú ode vší Trojice svaté. Když die: »Nevieš«, mínie se odvrácenie od Syna, jemuž se vlastně připisuje maudrost, že sú slepí, poznánie sebe samých nemajíce. »A že si chudý« proti tomu, kdež se pravíš 105 býti bohatým, a když lásky nemáš. Dáblové také sú, ješto se jasností stkvějí, ale což jim to platno, když lásky nemají? »A bied- ný«. Hřiech činí biedného. V Eklesiastiku: »Biedné lidi činí hřiech, ale spravedlnost povyšuje«. Protož nynie lid, že jest biedný, to činí hřiech. »A slepý«. Jan v IX.: »Přišel sem, aby nevidaucí 110 viděli«. Nynie najmúdřejší, kteříž čím viece v se aufají, tiem viece se oslepují. A že pravíte, že vidíte, totiž jste ] maudří, protož 61b1 zuostává hřiech váš, totiž zatvrzenie a konečného nekánie. »A ob- nažený«, z rúcha svatebnieho vnitř, zevnitř od obcovánie svatého, stydlivosti, bázně, opatrného mluvenie etc. Což se tehda chlubíš, 115 poněvadž si tak veškeren mizerný, nahý a chudý? Protož se poniž a poznaj se! Jeremiáš v IX.: »Nechlub se múdrý v múdrosti své ani silný v síle své. Ale v tomto se chlub, kto se chlubí věděti a znáti mne«, totiž mau vuoli, s ní se srovnávaje. A kteříž saud takový činie, že umějí se rozeznati a před Hospodinem rozsúditi, 120 tak že nic skutkové jeho nejsú kterak koli dobří aniž mu prospie- vají, když nemá lásky; neb si chudý proti bohatství. 95 108 Spr. Přísl. 14, 34 — 110 Jan 9, 39 — 117 Jer. 9, 23 a 24
178 Kapitola Jeden bez dru- ného býti nemuoi Slepota duše Pýcha oslepuje Láska činí bohatého Nahota banebná Nechlubiti se pustile, a na modlitbách pýchají, avšak ještě v se doufají, nad jiné o sobě smýšlejíce. Protož praví: »Dieš, že si bohatý«, totiž 85 že máš dary některé, kteréž sem i Jidášovi i Kaifášovi dal. »A v ni- čemž nemám nedostatku«; nepotřebuji ani raddy ani naučenie 61a2 ani písma neb uměnie. Jakož řiekají: »Já to umiem a často sem to slýchal«. Nebo Pán chce, aby každý druhého potřeboval, jeho rady, modlitby etc., takže nětco se jednomu dává, což se druhému 90 nedává. Ale dopoviedá: »A nevieš, že si biedný« etc. Dotýká slepoty duše, že »nevieš, a pravíš, že si bohatý« v múdrosti, v rozumu a v umění. Nebo dábel nás tak zklamává, že mnohé věci dává poznati o Bohu i o bližních, ale sebe samého nedopauští poznati. A tehdy člověk nižádným obyčejem nemuož se pokořiti právě, leč sebe samého pozná. Když die: »Nevieš«, ukazuje se, že pýcha oslepuje člověka a zastěňuje a činí, aby člověk nepoznal, že se Buoh na něho hněvá a jest ohavný před Pánem. Nebo co jest platno mieti uměnie, rozum, a sebe neznati, lásky nemieti a po- 100 kory? Tyto řeči mnohých dotýkají srdcí, ale k sobě toho neobra- cují, než k jiným. Neb taková srdce vlažná odvrácená sú ode vší Trojice svaté. Když die: »Nevieš«, mínie se odvrácenie od Syna, jemuž se vlastně připisuje maudrost, že sú slepí, poznánie sebe samých nemajíce. »A že si chudý« proti tomu, kdež se pravíš 105 býti bohatým, a když lásky nemáš. Dáblové také sú, ješto se jasností stkvějí, ale což jim to platno, když lásky nemají? »A bied- ný«. Hřiech činí biedného. V Eklesiastiku: »Biedné lidi činí hřiech, ale spravedlnost povyšuje«. Protož nynie lid, že jest biedný, to činí hřiech. »A slepý«. Jan v IX.: »Přišel sem, aby nevidaucí 110 viděli«. Nynie najmúdřejší, kteříž čím viece v se aufají, tiem viece se oslepují. A že pravíte, že vidíte, totiž jste ] maudří, protož 61b1 zuostává hřiech váš, totiž zatvrzenie a konečného nekánie. »A ob- nažený«, z rúcha svatebnieho vnitř, zevnitř od obcovánie svatého, stydlivosti, bázně, opatrného mluvenie etc. Což se tehda chlubíš, 115 poněvadž si tak veškeren mizerný, nahý a chudý? Protož se poniž a poznaj se! Jeremiáš v IX.: »Nechlub se múdrý v múdrosti své ani silný v síle své. Ale v tomto se chlub, kto se chlubí věděti a znáti mne«, totiž mau vuoli, s ní se srovnávaje. A kteříž saud takový činie, že umějí se rozeznati a před Hospodinem rozsúditi, 120 tak že nic skutkové jeho nejsú kterak koli dobří aniž mu prospie- vají, když nemá lásky; neb si chudý proti bohatství. 95 108 Spr. Přísl. 14, 34 — 110 Jan 9, 39 — 117 Jer. 9, 23 a 24
Strana 179
III. 179 Pod bohatství. chudoba A z toho jest zřejmo, že pod bohatstvím a okrasú světa jest veliká chudoba a bieda, tak pod poslúchaním slova Páně a přijí- 125 maním velebné svátosti etc. Kdež jest vlažnost, tu ť jest bieda a chudoba veliká. Ačkoli zevnitř chtí maudří býti, ale slepí ť sú. Nebo, když kto chce mieti sladkost modlenie, náboženstvie, a bratra vnitř nenávidí, ten chodí ve tmách, jakož mluví v kano- nice své blahoslavený Jan. Protož oznamuje stavu andělskému 130 jako sú kněžie, panny a vdovy, kteříž se zdají andělský život vésti, ktož v dařích sobě daných všetečně doufá, kto se pozdvihuje v pajchu, a sebe neznají v nahotě a v bídě a v slepotě, ale když hřiechy zevnitřnie opauštějí a dary mnohé od Pána mají, v nich sobě doufají a o sobě smýšlejí, majíce se za lepšie než jiné, ale Pán 135 chce je navštieviti ranami mnohými a pomstami, aby aspoň tak se poznali a aby samo trápenie dalo rozum slyšení a svú slepotu, 61b2 chudobu a biedu aby poznali. Radím tobě, aby sobě u mne kaupil zlata ohnivého a zkušeného etc. Tuto napomíná k dobrému a srdce vlažného potěšuje. Prvé trestal z hřiechuov duchovních najtajnějších srdce andělská, kterážto duchovenstvím andělským 5 jsú přikrytá, a nic na nich nezchvaluje. V předních listech prvních anděluov nětco zchvaloval, na jiném pokoru a na jiném vieru, trpělivost, a nedostatky jich trestal; ale tuto nic dobrého nenalézá. Nebo, kdež jest vlažnost zlá pod duchovenstvím andělským, že se chce srdce Bohu i světu slíbiti, kteříž o sobě pravie, že sú služeb- l0 níci Páně, k stolu jeho častokrát přistaupajíce, takové ostře tresce a nic v nich nezchvaluje. Teď již napomíná je ku pokání a naději některakú dává, aby srdce ta nezaufala; a kterak by hřiechu toho duchovnieho pozbyli, tuto ukazuje. Tento anděl, kteréhož Izaiáš nazievá (!) andělem rady, radu dává, kterak by se s Bohem smířili. 15 A die: »Radím tobě«. Co jest najdražšieho a najlepšieho, ješto činí lidi syny božie, tuto se nazývá zlatem. Jako i zlato jest kov najdražší a tak, ktož má zlato, jiné věci muož mieti, tak, ktož by měl to, což se skrz zlato znamená v duši, měl by i jiné věci spasení potřebné. Protož Šalomún maudrost nazývá zlatem, »kterúž sem prý Maudrost zlat zamiloval nade všecka zbožie«. Ta múdrost stkvie se a zapaluje. Rada dobrá Vlažnost škodlivá 20 128 1. Jan 2, 9 — 136 Ohlas Iz. 28, 19. 14 Iz. 9, 6 — 20 Přísl. 3, 14 a 7, 10 12*
III. 179 Pod bohatství. chudoba A z toho jest zřejmo, že pod bohatstvím a okrasú světa jest veliká chudoba a bieda, tak pod poslúchaním slova Páně a přijí- 125 maním velebné svátosti etc. Kdež jest vlažnost, tu ť jest bieda a chudoba veliká. Ačkoli zevnitř chtí maudří býti, ale slepí ť sú. Nebo, když kto chce mieti sladkost modlenie, náboženstvie, a bratra vnitř nenávidí, ten chodí ve tmách, jakož mluví v kano- nice své blahoslavený Jan. Protož oznamuje stavu andělskému 130 jako sú kněžie, panny a vdovy, kteříž se zdají andělský život vésti, ktož v dařích sobě daných všetečně doufá, kto se pozdvihuje v pajchu, a sebe neznají v nahotě a v bídě a v slepotě, ale když hřiechy zevnitřnie opauštějí a dary mnohé od Pána mají, v nich sobě doufají a o sobě smýšlejí, majíce se za lepšie než jiné, ale Pán 135 chce je navštieviti ranami mnohými a pomstami, aby aspoň tak se poznali a aby samo trápenie dalo rozum slyšení a svú slepotu, 61b2 chudobu a biedu aby poznali. Radím tobě, aby sobě u mne kaupil zlata ohnivého a zkušeného etc. Tuto napomíná k dobrému a srdce vlažného potěšuje. Prvé trestal z hřiechuov duchovních najtajnějších srdce andělská, kterážto duchovenstvím andělským 5 jsú přikrytá, a nic na nich nezchvaluje. V předních listech prvních anděluov nětco zchvaloval, na jiném pokoru a na jiném vieru, trpělivost, a nedostatky jich trestal; ale tuto nic dobrého nenalézá. Nebo, kdež jest vlažnost zlá pod duchovenstvím andělským, že se chce srdce Bohu i světu slíbiti, kteříž o sobě pravie, že sú služeb- l0 níci Páně, k stolu jeho častokrát přistaupajíce, takové ostře tresce a nic v nich nezchvaluje. Teď již napomíná je ku pokání a naději některakú dává, aby srdce ta nezaufala; a kterak by hřiechu toho duchovnieho pozbyli, tuto ukazuje. Tento anděl, kteréhož Izaiáš nazievá (!) andělem rady, radu dává, kterak by se s Bohem smířili. 15 A die: »Radím tobě«. Co jest najdražšieho a najlepšieho, ješto činí lidi syny božie, tuto se nazývá zlatem. Jako i zlato jest kov najdražší a tak, ktož má zlato, jiné věci muož mieti, tak, ktož by měl to, což se skrz zlato znamená v duši, měl by i jiné věci spasení potřebné. Protož Šalomún maudrost nazývá zlatem, »kterúž sem prý Maudrost zlat zamiloval nade všecka zbožie«. Ta múdrost stkvie se a zapaluje. Rada dobrá Vlažnost škodlivá 20 128 1. Jan 2, 9 — 136 Ohlas Iz. 28, 19. 14 Iz. 9, 6 — 20 Přísl. 3, 14 a 7, 10 12*
Strana 180
180 Kapitola Kůpiti jak máme Zač kupovati máme Poslyš rady lato maje i jin muož mietí Oděv potřebný Nebo světlo živé viery křesťanské shuory od Boha vlité, kteréž duši osvěcuje, aby k němu patřila a všecky věci potupila, jest ta maudrost, kteráž slove sapida sciencia, chutné uměnie duše. A to má býti s láskú, kterýmžto také světlem aby v sobě každú 25 poškvrnu, neduh a ránu spatřila, aby to v l mrzkost vzala a na ty věci sobě stýskala, aby Boha nade všecky věci vážila, jeho cti ve všem hledala, a ne své vlastnie. Ty věci majíci bude bohatá. Láska také s tú múdrostí jest převyšujície jiné ctnosti. Jako die apoštol: »Viera, naděje, láska; větší nad ty věci láska«. Protož die: »Kup 30 sobě«, totiž učiň, co na tobě jest, a dána bude tobě múdrost rozně- cujície na modlitbě jako zlato ohnivé, jakož die apoštol: »Duchem vraucie«. Kteréžto zlato dává také nepřátely milovati, kteréhožto zlata všecka srdce potřebují, kteráž se roztrhují a rozdělují, hně- vají se, že nechtie na se spolu hleděti. Ta ť potřebují zlata, aby 35 v sobě temností neměla, ale světlo živé, pravé. A die: »Kup ode mne«. Nebo, jakož die apoštol, v něm sú pokladové maudrosti, dobroty a uměnie. Od něho zajisté vše dobré pocházie. »Kup sobě« za odřeknutie vlastnie vuole, abych já v tvém svědomí prostrannějšie miesto nežli ty měl a aby mě 40 nade všecky věci miloval a vážil. Za to ť chci tobě dáti zlato, jenž jest poklad skrytý. Matúš XIII.: »Podobno jest královstvie ne- beské pokladu, skrytému v poli«. Nebo, v kterém srdci jest to zlato, tu ť jest skrytý poklad. Die: »Radím ť«, tvému dobrému, tvému spasení proti hřiechu 45 najtajnějšímu, vlažnosti duchovní, který s' zdál se sobě bohatý, dobrý, a v tom si byl pyšný. Radím ť věrně, kup sobě zlata, maudrost totiž a světlo viery zapalujície, osvěcujície, skraušenie náboženstvie k Bohu, dávajície pozdviženie a nepřátel milovánie. Nebo bez toho světla viery a maudrosti nebudeš bohat, ale vždycky 50 si chudý, by pak měl bohatstvie tělesné, výmluvnost, uměnie, rozum; kteréžto chudoby každý se člověk varovati má. A když budeš mieti zlato, tehdy budeš mieti raucho. Protož die: »Aby byl oblečen«, totiž v život věčný, příkladný v obcování, v pitie a v jídle, v mluvení, v protivných i v šťastných věcech, pohoršenie 55 nedávaje, vnitř zlato, totiž raucho svatebnie, a zevnitř svaté obcovánie maje, ve všech věcech mieru zachovávaje, stydlivost a poctivost. Kteréžto raucho všickni tělo a krev Páně přijímajície a slova božieho posluchači mají mieti, někdy almužnu dávajiece, 62а 62а- 30 I. Kor. 13, 13 — 32 Řím. 12, 11 — 37 Kol. 2, 3 — 42 Mat. 13, 44
180 Kapitola Kůpiti jak máme Zač kupovati máme Poslyš rady lato maje i jin muož mietí Oděv potřebný Nebo světlo živé viery křesťanské shuory od Boha vlité, kteréž duši osvěcuje, aby k němu patřila a všecky věci potupila, jest ta maudrost, kteráž slove sapida sciencia, chutné uměnie duše. A to má býti s láskú, kterýmžto také světlem aby v sobě každú 25 poškvrnu, neduh a ránu spatřila, aby to v l mrzkost vzala a na ty věci sobě stýskala, aby Boha nade všecky věci vážila, jeho cti ve všem hledala, a ne své vlastnie. Ty věci majíci bude bohatá. Láska také s tú múdrostí jest převyšujície jiné ctnosti. Jako die apoštol: »Viera, naděje, láska; větší nad ty věci láska«. Protož die: »Kup 30 sobě«, totiž učiň, co na tobě jest, a dána bude tobě múdrost rozně- cujície na modlitbě jako zlato ohnivé, jakož die apoštol: »Duchem vraucie«. Kteréžto zlato dává také nepřátely milovati, kteréhožto zlata všecka srdce potřebují, kteráž se roztrhují a rozdělují, hně- vají se, že nechtie na se spolu hleděti. Ta ť potřebují zlata, aby 35 v sobě temností neměla, ale světlo živé, pravé. A die: »Kup ode mne«. Nebo, jakož die apoštol, v něm sú pokladové maudrosti, dobroty a uměnie. Od něho zajisté vše dobré pocházie. »Kup sobě« za odřeknutie vlastnie vuole, abych já v tvém svědomí prostrannějšie miesto nežli ty měl a aby mě 40 nade všecky věci miloval a vážil. Za to ť chci tobě dáti zlato, jenž jest poklad skrytý. Matúš XIII.: »Podobno jest královstvie ne- beské pokladu, skrytému v poli«. Nebo, v kterém srdci jest to zlato, tu ť jest skrytý poklad. Die: »Radím ť«, tvému dobrému, tvému spasení proti hřiechu 45 najtajnějšímu, vlažnosti duchovní, který s' zdál se sobě bohatý, dobrý, a v tom si byl pyšný. Radím ť věrně, kup sobě zlata, maudrost totiž a světlo viery zapalujície, osvěcujície, skraušenie náboženstvie k Bohu, dávajície pozdviženie a nepřátel milovánie. Nebo bez toho světla viery a maudrosti nebudeš bohat, ale vždycky 50 si chudý, by pak měl bohatstvie tělesné, výmluvnost, uměnie, rozum; kteréžto chudoby každý se člověk varovati má. A když budeš mieti zlato, tehdy budeš mieti raucho. Protož die: »Aby byl oblečen«, totiž v život věčný, příkladný v obcování, v pitie a v jídle, v mluvení, v protivných i v šťastných věcech, pohoršenie 55 nedávaje, vnitř zlato, totiž raucho svatebnie, a zevnitř svaté obcovánie maje, ve všech věcech mieru zachovávaje, stydlivost a poctivost. Kteréžto raucho všickni tělo a krev Páně přijímajície a slova božieho posluchači mají mieti, někdy almužnu dávajiece, 62а 62а- 30 I. Kor. 13, 13 — 32 Řím. 12, 11 — 37 Kol. 2, 3 — 42 Mat. 13, 44
Strana 181
III. 181 62b 60 zbožie opauštějicce. Nebo die: »Blahoslavení chudí duchem« etc. Nebo zlato takové za chudobu ducha kupuje se, za opuštěnie světa: za to jako žold dává to zlato zkušené. Neb, ktož to má, v protivných věcech státi bude pevně jako zkušený. Tiem zlatem všeliká vlažnost Bohu ohyzdná bývá zapuzena. »Aby se neukázal nahý« nahotau mrzkau před Bohem a ze- Nahota mrzká vnitř aby nebyl příkladný. Jest hanba k stolu Páně přistúpati, a příkladného života nemieti. »Kup sobě« za snášenie protivných věcí mnohých, za almužny dávanie, za kteréžto věci přibývá milosti, pokory, trpělivosti, náboženstvie a v dobrém utvrzenie. Třetie oznamuje proti slepotě: »A pomaž očí tvých mastí«. Nebo oko pravé jest k nebeským věcem patřiti, kteréž má býti prosté, čisté a jasné. Druhé, levé, jest patřiti na tento svět a osiedla, falše a hřiechy a nezřiezenosti světa a z toho mieti žalost a kořiti se. Ktož má oči čisté, k tomu ť by prohlédal. Collyrium jest poma- 75 zánie očí, poškvrny jich očišťujície. Ta mast z mnohých věcí se strojí. Najprvé, aby člověk vší pilností vydal se k plnění božských přikázaní; to ť otvierá oči. Protož die David: »Přikázanie Páně osvěcujície oči«, totiž pilnost, aby nic přikázanie Páně nezanetbá- val. Ktož se pilně vystřiehá hřiech uo)v, čisté má oči; a ten 80 zákonu Páně porozumí lépe. Jakož die David: »V zákoně jeho přemyšlovati bude ve dne i v noci«. Opět zámutkové, rány, pomsty příležie k tomu pomazání; Lékařstvic kteréžto věci, když přiloženy bývají, šťpie ť v uoči, ale vyčišťují oči. Nebo zámutkové otvierají oči, abychom se v svých křeh- 85 kostech poznávali. Izai. XXVIII.: »Samo trápenie dá rozum a otevře oči vnitřnie naše«. A bohatec hodovný, kterýž zavřené měl oči, ale potom v mukách otevřieny sú jeho oči, a uzřel Lazara v tovarystvie svatých, v bohatství, v slávě, mezi králi duchovními. Tak zde rány otvierají oči naše, abychom poznali nebeské věci, 90 a mezi tiem živá a mocná památka Kristovy smrti a umučenie, mast k očima z těch věcí se dělá. Protož přijímajícím die: »To čiňte na mé spolupřipomínanie«. Směšte svuoj zámutek s mým umučením, a bude mast a oko slepé uzdravíte, abyšte mohli ve- lebné skutky božie sobě vážiti, kteréž puosobí a činí v srdcích 95 lidských, poznajíce z Písma osiedla dábelská, Kristovo narozenie a na svět příštie i jeho dobrodínie. A ta ť jest mast proti slepotě, Zač kůpiti Proti slepotě lékařstvie Oko«prave Mast na oči kterak se strojí Památka smrti Kristovy Mast dobrá 65 70 60 Mat. 5, 3 — 77 Ž. 19, 9 — 79 «uo) v rkp. vyn.! — 80 Ž. 1, 2 85 Podle Iz. 28, 19 — 86 Luk. 16, 19 nn. — 91 Luk. 22, 19
III. 181 62b 60 zbožie opauštějicce. Nebo die: »Blahoslavení chudí duchem« etc. Nebo zlato takové za chudobu ducha kupuje se, za opuštěnie světa: za to jako žold dává to zlato zkušené. Neb, ktož to má, v protivných věcech státi bude pevně jako zkušený. Tiem zlatem všeliká vlažnost Bohu ohyzdná bývá zapuzena. »Aby se neukázal nahý« nahotau mrzkau před Bohem a ze- Nahota mrzká vnitř aby nebyl příkladný. Jest hanba k stolu Páně přistúpati, a příkladného života nemieti. »Kup sobě« za snášenie protivných věcí mnohých, za almužny dávanie, za kteréžto věci přibývá milosti, pokory, trpělivosti, náboženstvie a v dobrém utvrzenie. Třetie oznamuje proti slepotě: »A pomaž očí tvých mastí«. Nebo oko pravé jest k nebeským věcem patřiti, kteréž má býti prosté, čisté a jasné. Druhé, levé, jest patřiti na tento svět a osiedla, falše a hřiechy a nezřiezenosti světa a z toho mieti žalost a kořiti se. Ktož má oči čisté, k tomu ť by prohlédal. Collyrium jest poma- 75 zánie očí, poškvrny jich očišťujície. Ta mast z mnohých věcí se strojí. Najprvé, aby člověk vší pilností vydal se k plnění božských přikázaní; to ť otvierá oči. Protož die David: »Přikázanie Páně osvěcujície oči«, totiž pilnost, aby nic přikázanie Páně nezanetbá- val. Ktož se pilně vystřiehá hřiech uo)v, čisté má oči; a ten 80 zákonu Páně porozumí lépe. Jakož die David: »V zákoně jeho přemyšlovati bude ve dne i v noci«. Opět zámutkové, rány, pomsty příležie k tomu pomazání; Lékařstvic kteréžto věci, když přiloženy bývají, šťpie ť v uoči, ale vyčišťují oči. Nebo zámutkové otvierají oči, abychom se v svých křeh- 85 kostech poznávali. Izai. XXVIII.: »Samo trápenie dá rozum a otevře oči vnitřnie naše«. A bohatec hodovný, kterýž zavřené měl oči, ale potom v mukách otevřieny sú jeho oči, a uzřel Lazara v tovarystvie svatých, v bohatství, v slávě, mezi králi duchovními. Tak zde rány otvierají oči naše, abychom poznali nebeské věci, 90 a mezi tiem živá a mocná památka Kristovy smrti a umučenie, mast k očima z těch věcí se dělá. Protož přijímajícím die: »To čiňte na mé spolupřipomínanie«. Směšte svuoj zámutek s mým umučením, a bude mast a oko slepé uzdravíte, abyšte mohli ve- lebné skutky božie sobě vážiti, kteréž puosobí a činí v srdcích 95 lidských, poznajíce z Písma osiedla dábelská, Kristovo narozenie a na svět příštie i jeho dobrodínie. A ta ť jest mast proti slepotě, Zač kůpiti Proti slepotě lékařstvie Oko«prave Mast na oči kterak se strojí Památka smrti Kristovy Mast dobrá 65 70 60 Mat. 5, 3 — 77 Ž. 19, 9 — 79 «uo) v rkp. vyn.! — 80 Ž. 1, 2 85 Podle Iz. 28, 19 — 86 Luk. 16, 19 nn. — 91 Luk. 22, 19
Strana 182
182 Kapitola raucho bielé proti nahotě a zlato proti chudobě: poznánie hřie- chuov vážné, hořké skraušenie na hřiechy, takže se srdce rmautí jako voko a z toho zarmúcení čistí se, až se i vyčistí; také ť to k té masti přísluší. Protož všecky předpověděné věci mají smiešeny 100 býti a srdce aby pomazáno bylo. A die: »Miluj«. Kdež prvé řekl: »Kup sobě zlata«, již die: »Miluj a čiň pokánie«. A když vlažní se obracují a čilnie pokánie, 62b- tehdy dábel zúfalstvím trápí: »Nesmiluje ť se Buoh nad tebú, již jest tě zavrhl«. A proti tomu die takovým vlažným: »Které miluji, 105 tresci«, totiž nedomnievaj se, že by z toho měl zúfati, že zámut- kové na tě jdau, pohruožky a chudoby, neměj za to, že bych tě tehdáž zavrhl, ale to měj za znamenie, že tě miluji. Nebo »kteréž miluji, tresci«, vnitř v duši hřiechy v srdce přivodě, »a kárám« zevnitř skrz zámutky, múky, pomsty, auzkosti, nemoci, bolesti 110 etc. A tak světí, když sú koho viděli, an hřeší, a potom, an nic netrpí, báli se, že ten jest z zatracencuov a že ho Buoh nenávidí. Ale když sú trpěli, tehdy naději měli, že Buoh je miluje, zde chtěje opraviti je. A protož Ezechiel XVI.: Když navštěvuje některé ranami a repcí a činie hřiechy, tehdy die: »Již metla prchlivosti 115 mé nedotkne se tebe«. Protož die: »Ani vás ani dcer vaších (!) nenavštívím«, to jest, že jim zde dává pokoj, štěstie, a aby ani hlava jich nebolela etc. Ale Pán uzdravuje slepé na duši, aby sláva Páně oznámena byla, jako se ukazuje na slepém naroze- ném (Jan IX.). Protož někteří zde zámutky trpie, aby zkušeni byli, jiní, aby zásluha jich množila se, a někteří, aby sami se poznali. A pod těmi dává jim mnohé dary: pokoru, trpělivost a bázeň etc., jestliže to učiníme, což na nás jest. Ještě proti zúfalství dává naději: »Já stojím u dveří a tluku«, to jest: Myslíš-li na to, že by chtěl 125 mieti zlato, a nemuožeš mieti, já chci dáti. »A stojím u dveří«, aby mě vpustil, a všecko potřebné k spasení dám tobě. A dotýká tuto milosti předcházejície. Jako die David: »Millosrdenstvie tvé Kterak stojí Pán předejde ť mě«. Já stojím u dveří, vdechnutie dávaje, napomínaje a k dobrému ponúkaje. Nebo slovo Páně a zámutkové nynie sú 130 jako kladivo, ješto tluče na srdce naše. A protož stojí, abychom my povolili jeho vuoli; nebo bez nás nechce nic učiniti, poněvadž jest člověk svobodné vuole. Stojím s láskú, pokorau, trpělivostí, bázní etc., a jestliže mi kto otevře, dám. Nebo kolikrát přicházejí Milovati K zúfalství dábe vede Tresce Pán své Rozličně trpie volení boží Otevříti máme 120 63а Čistí se oči 102 Zj. 3, 18—114 Ezech. 16, 42 — 119 Jan 9, I nn. — 128 Podle Ž. 59, 11
182 Kapitola raucho bielé proti nahotě a zlato proti chudobě: poznánie hřie- chuov vážné, hořké skraušenie na hřiechy, takže se srdce rmautí jako voko a z toho zarmúcení čistí se, až se i vyčistí; také ť to k té masti přísluší. Protož všecky předpověděné věci mají smiešeny 100 býti a srdce aby pomazáno bylo. A die: »Miluj«. Kdež prvé řekl: »Kup sobě zlata«, již die: »Miluj a čiň pokánie«. A když vlažní se obracují a čilnie pokánie, 62b- tehdy dábel zúfalstvím trápí: »Nesmiluje ť se Buoh nad tebú, již jest tě zavrhl«. A proti tomu die takovým vlažným: »Které miluji, 105 tresci«, totiž nedomnievaj se, že by z toho měl zúfati, že zámut- kové na tě jdau, pohruožky a chudoby, neměj za to, že bych tě tehdáž zavrhl, ale to měj za znamenie, že tě miluji. Nebo »kteréž miluji, tresci«, vnitř v duši hřiechy v srdce přivodě, »a kárám« zevnitř skrz zámutky, múky, pomsty, auzkosti, nemoci, bolesti 110 etc. A tak světí, když sú koho viděli, an hřeší, a potom, an nic netrpí, báli se, že ten jest z zatracencuov a že ho Buoh nenávidí. Ale když sú trpěli, tehdy naději měli, že Buoh je miluje, zde chtěje opraviti je. A protož Ezechiel XVI.: Když navštěvuje některé ranami a repcí a činie hřiechy, tehdy die: »Již metla prchlivosti 115 mé nedotkne se tebe«. Protož die: »Ani vás ani dcer vaších (!) nenavštívím«, to jest, že jim zde dává pokoj, štěstie, a aby ani hlava jich nebolela etc. Ale Pán uzdravuje slepé na duši, aby sláva Páně oznámena byla, jako se ukazuje na slepém naroze- ném (Jan IX.). Protož někteří zde zámutky trpie, aby zkušeni byli, jiní, aby zásluha jich množila se, a někteří, aby sami se poznali. A pod těmi dává jim mnohé dary: pokoru, trpělivost a bázeň etc., jestliže to učiníme, což na nás jest. Ještě proti zúfalství dává naději: »Já stojím u dveří a tluku«, to jest: Myslíš-li na to, že by chtěl 125 mieti zlato, a nemuožeš mieti, já chci dáti. »A stojím u dveří«, aby mě vpustil, a všecko potřebné k spasení dám tobě. A dotýká tuto milosti předcházejície. Jako die David: »Millosrdenstvie tvé Kterak stojí Pán předejde ť mě«. Já stojím u dveří, vdechnutie dávaje, napomínaje a k dobrému ponúkaje. Nebo slovo Páně a zámutkové nynie sú 130 jako kladivo, ješto tluče na srdce naše. A protož stojí, abychom my povolili jeho vuoli; nebo bez nás nechce nic učiniti, poněvadž jest člověk svobodné vuole. Stojím s láskú, pokorau, trpělivostí, bázní etc., a jestliže mi kto otevře, dám. Nebo kolikrát přicházejí Milovati K zúfalství dábe vede Tresce Pán své Rozličně trpie volení boží Otevříti máme 120 63а Čistí se oči 102 Zj. 3, 18—114 Ezech. 16, 42 — 119 Jan 9, I nn. — 128 Podle Ž. 59, 11
Strana 183
III. 183 63а2 135 myšlenie, aby dobře živ byl, Boha miloval, tolikrát Buoh po- tlauká. V Písničkách: »Ej, milý muoj stojí u dveří«. Nebo, aby úmysl náš zachován byl, toho žádá a die: »Uslyší-li kto hlas muoj«, přijma jej a věře jemu, oblibuje napomenutie mé, aby, což slyší vuole mé, naplnil. »A otevře mi dvéře«, přivoluje. Když se srdce 140 otvierá, neb smrt vchází nebo život. Protož, kdyby člověk tak byl opatrný, že by v se nic nevpúštěl, jediné Pána Krista, svého chotě, a řekl by jako ženichovi: »Ej, milý muoj stojí za stěnú naší«. Ale duše zde spíše sto duchuom otevrú a pak Kristu, chtějí- ciemu uvésti pokoru, svuoj život, lásku, bázeň až do smrti, ně- 145 kteří neotevrú. Protož ho nepauštějí k sobě, kterýž tluče a jenž die: »Já stojím«. Jako lékař, jestliže které neduhy najdu, ty uzdravím a rány uléčím. Já sem jako slunce: jestliže tam v člověku jaké tem- nosti najdu, zaženu je. Já sem jako chléb: jestliže hladovitého 150 najdu, nakrmím ho. »Vejdu k němu«, svú přítomností vážnost dada k Bohu a k nebeským věcem. »Večeřeti budu s ním«, se samého a své dary dada okusiti, a on dá mi svú vuoli, svú žádost, v němž já se ko chati budu a on ve mně. Tato ť jest večeře svatá, na kteréž člověk Krista, jeho ducha, těla a daruov okušuje, a Buoh 155 v člověka vuoli, poddanosti, poslušenství a v bázni krmí se a kochá. A zavierá, pokládaje odplatu: »Ktož přemuož« hřiech, vlaž- nost, tělo, pohruožky, osiedla dáblova, »dám jemu seděti s sebú na truonu mém«. Nebo takoví hodni sú zde jiné súditi; neb oči 160 mají zdravé, kteříž nejsú nazí, kteříž toliko Krista v se vpauštějí, kteříž umějí rozeznati mezi svatým a proklatým. A v den súdný, kteříž sú svět opustili, bohatstvie nechali, s svatými sednú na truonu, zlé saudíce, odplatu berúce. »Kto má uši, slyš, co ť Duch praví zboruom«, totiž svatých 165 shromážděním, svatých svědomím, srdcím lidským, dušem věr- ných. Nezanetbávaj, nebo veliké věci toto sú a spasení potřebné. Protož, najmilejšie, tyto věci slyšíce, životuov svých polepšte etc. Lékař Slunce Chléb Večeře dobrá Za vítězstvie odplata Takto slyšme 136 Podle Pís. Šal. 2, 9.
III. 183 63а2 135 myšlenie, aby dobře živ byl, Boha miloval, tolikrát Buoh po- tlauká. V Písničkách: »Ej, milý muoj stojí u dveří«. Nebo, aby úmysl náš zachován byl, toho žádá a die: »Uslyší-li kto hlas muoj«, přijma jej a věře jemu, oblibuje napomenutie mé, aby, což slyší vuole mé, naplnil. »A otevře mi dvéře«, přivoluje. Když se srdce 140 otvierá, neb smrt vchází nebo život. Protož, kdyby člověk tak byl opatrný, že by v se nic nevpúštěl, jediné Pána Krista, svého chotě, a řekl by jako ženichovi: »Ej, milý muoj stojí za stěnú naší«. Ale duše zde spíše sto duchuom otevrú a pak Kristu, chtějí- ciemu uvésti pokoru, svuoj život, lásku, bázeň až do smrti, ně- 145 kteří neotevrú. Protož ho nepauštějí k sobě, kterýž tluče a jenž die: »Já stojím«. Jako lékař, jestliže které neduhy najdu, ty uzdravím a rány uléčím. Já sem jako slunce: jestliže tam v člověku jaké tem- nosti najdu, zaženu je. Já sem jako chléb: jestliže hladovitého 150 najdu, nakrmím ho. »Vejdu k němu«, svú přítomností vážnost dada k Bohu a k nebeským věcem. »Večeřeti budu s ním«, se samého a své dary dada okusiti, a on dá mi svú vuoli, svú žádost, v němž já se ko chati budu a on ve mně. Tato ť jest večeře svatá, na kteréž člověk Krista, jeho ducha, těla a daruov okušuje, a Buoh 155 v člověka vuoli, poddanosti, poslušenství a v bázni krmí se a kochá. A zavierá, pokládaje odplatu: »Ktož přemuož« hřiech, vlaž- nost, tělo, pohruožky, osiedla dáblova, »dám jemu seděti s sebú na truonu mém«. Nebo takoví hodni sú zde jiné súditi; neb oči 160 mají zdravé, kteříž nejsú nazí, kteříž toliko Krista v se vpauštějí, kteříž umějí rozeznati mezi svatým a proklatým. A v den súdný, kteříž sú svět opustili, bohatstvie nechali, s svatými sednú na truonu, zlé saudíce, odplatu berúce. »Kto má uši, slyš, co ť Duch praví zboruom«, totiž svatých 165 shromážděním, svatých svědomím, srdcím lidským, dušem věr- ných. Nezanetbávaj, nebo veliké věci toto sú a spasení potřebné. Protož, najmilejšie, tyto věci slyšíce, životuov svých polepšte etc. Lékař Slunce Chléb Večeře dobrá Za vítězstvie odplata Takto slyšme 136 Podle Pís. Šal. 2, 9.
Strana 184
184 Kapitola KAPITOLA ČTVRTÁ. IIII. Zpuosobní býti musi k vidění Nedostatek s strany našie Nečistota naše Očistec Potom sem viděl, a aj, dvéře otevřieny v nebi etc. Tuto se již počíná druhé viděnie. A zjevenie prvnie bylo o trestání hřiechuov zboruov všech křesťanských, netoliko minulých, ale nynějších, kteříž sú. Bylo o trestání auřadu anděl- ského a pastýřuov. Toto druhé viděnie jest o dokonalejších a vět- ších. A dobře toto druhé viděnie pokládá se po prvním. Nebo toto druhé dotýká těch, kteří sú již trestáni z hřiechuov. Ti sami sú zpuosobni porozuměti vidění druhému, kteříž se již obrátili k Bohu, skraušenie mají na hřiechy; těm dáno bývá, aby prospie- vali v maudrosti, dokonalejší pokrm přijímajíce. Protož maud- 10 rosti dokonalé nejsme hodni dojíti než skrz prvnie viděnie. Ale že ještě nejsme ztrestáni z hříchuov, a protož na budúcie věci spasení potřebné nepatříme, když se hřiechuov nekajeme a netrescem se z nich. Jakož napřed dotčeno jest o hřieších z vlaž- nosti, z pokrytstvie, pýchy duchovnie a z lenosti v dobrém. Na-15 pomínal napřed, jestliže se nebudú káti, tehdy že chce s pomstau svau navštieviti; pakli budau pokánie činiti, zaslibuje odplatu, totiž seděti na truonu, kamének dáti etc. Protož, když nás trápí ranami nebo svými řečmi tresce častokrát, avšak dlúho nepolepšu- jem života našeho, protož všickni skutkové naši sú nečistí, jako 20 žena porodieci jest nečistá do času. A vyznamená (!) se, že duše, kterážto, ač dobré skutky plodí, však jest nečistá, nebo skutkové bývají poškvrnění, spatřila by všecko, kdyby chtěla, že při každém skutku jest poškvrna. Některým dušem ani zpovědi nejsú platny, neb ještě zuostávají v nich nečistoty jako utrhánie, po-25 krytstvie, pýcha etc., neb sú hluboce v srdci zachumlané. A ně- kterým pak k očištění tajden nepostadčuje, totiž zdejší život; musí, aby se budaucně potom čistili jako v jiném téhodni. A že sme plní nečistot, protož nejsme hodni dokonalejších věcí poznávati. Pakli by kto nezpuosobný chtěl všetečně k vyso-30 kým věcem svuoj rozum vztahovati, báti se jest, aby nepadl. Nebo hovado, kteréž by se dotklo hory, ukamenováno bude. Takoví zajisté nezpuosobní, v dusi nečistí, k vysokým věcem se zpínajíce, hlaube a tieže padají a v většie pokrytstvie, zastíněnie a v pád těžšie upadají. A protož Jan prvnie měl viděnie hrozné 35 Syna člověka, kterak voči jeho sú jako plamen ohně etc., kterak 5 63b1 5 Po slově: větších psáno: věcech, ale škrtnuto — 16 Zj. 2, 16 n. — 32 2. M. 19, 12 a 13 — 36 Zj. 2, 18
184 Kapitola KAPITOLA ČTVRTÁ. IIII. Zpuosobní býti musi k vidění Nedostatek s strany našie Nečistota naše Očistec Potom sem viděl, a aj, dvéře otevřieny v nebi etc. Tuto se již počíná druhé viděnie. A zjevenie prvnie bylo o trestání hřiechuov zboruov všech křesťanských, netoliko minulých, ale nynějších, kteříž sú. Bylo o trestání auřadu anděl- ského a pastýřuov. Toto druhé viděnie jest o dokonalejších a vět- ších. A dobře toto druhé viděnie pokládá se po prvním. Nebo toto druhé dotýká těch, kteří sú již trestáni z hřiechuov. Ti sami sú zpuosobni porozuměti vidění druhému, kteříž se již obrátili k Bohu, skraušenie mají na hřiechy; těm dáno bývá, aby prospie- vali v maudrosti, dokonalejší pokrm přijímajíce. Protož maud- 10 rosti dokonalé nejsme hodni dojíti než skrz prvnie viděnie. Ale že ještě nejsme ztrestáni z hříchuov, a protož na budúcie věci spasení potřebné nepatříme, když se hřiechuov nekajeme a netrescem se z nich. Jakož napřed dotčeno jest o hřieších z vlaž- nosti, z pokrytstvie, pýchy duchovnie a z lenosti v dobrém. Na-15 pomínal napřed, jestliže se nebudú káti, tehdy že chce s pomstau svau navštieviti; pakli budau pokánie činiti, zaslibuje odplatu, totiž seděti na truonu, kamének dáti etc. Protož, když nás trápí ranami nebo svými řečmi tresce častokrát, avšak dlúho nepolepšu- jem života našeho, protož všickni skutkové naši sú nečistí, jako 20 žena porodieci jest nečistá do času. A vyznamená (!) se, že duše, kterážto, ač dobré skutky plodí, však jest nečistá, nebo skutkové bývají poškvrnění, spatřila by všecko, kdyby chtěla, že při každém skutku jest poškvrna. Některým dušem ani zpovědi nejsú platny, neb ještě zuostávají v nich nečistoty jako utrhánie, po-25 krytstvie, pýcha etc., neb sú hluboce v srdci zachumlané. A ně- kterým pak k očištění tajden nepostadčuje, totiž zdejší život; musí, aby se budaucně potom čistili jako v jiném téhodni. A že sme plní nečistot, protož nejsme hodni dokonalejších věcí poznávati. Pakli by kto nezpuosobný chtěl všetečně k vyso-30 kým věcem svuoj rozum vztahovati, báti se jest, aby nepadl. Nebo hovado, kteréž by se dotklo hory, ukamenováno bude. Takoví zajisté nezpuosobní, v dusi nečistí, k vysokým věcem se zpínajíce, hlaube a tieže padají a v většie pokrytstvie, zastíněnie a v pád těžšie upadají. A protož Jan prvnie měl viděnie hrozné 35 Syna člověka, kterak voči jeho sú jako plamen ohně etc., kterak 5 63b1 5 Po slově: větších psáno: věcech, ale škrtnuto — 16 Zj. 2, 16 n. — 32 2. M. 19, 12 a 13 — 36 Zj. 2, 18
Strana 185
IV. 185 64a1 totiž pomsta těžká přijde na nekajície. Nebo die: »Leč pokánie budete činiti, všickni spolkem zahynete«. Protož z prvnieho vi- děnie srdce máme připraviti, vyčistiti, abychom byli hodni obierati 40 se s většími věcmi. Protož napomíná svým Duchem a slovem, abychom se všickni poznali a pokánie činili. Čehož když netbáme, ještě ť trápiti bude nás. A zvláště kněžie navštívě, očistí; jako die Malachiáš: »Očistí kněžie, Levi syny«. Tehdy ještě pocítíme rány Páně, ješto, čím bychom spieše všickni činili pokánie, tiem 45 by větší nám zjevil maudrost. Tu ť musí, aby bylo blahoslaven- stvie, to: »Blahoslavení čistého srdce, neb oni Boha viděti budau«. Alevšak musí, aby byli prvé chudí duchem, synové božie, aby byli tiší a milosrdní, musí, aby v nich žádost se zbuzovala k nebeským věcem, k většiemu životu. Jakož die: »Blahoslavení, kteříž lač- 50 nějí a žieznějí spravedlnosti, neb oni nasyceni budau«. Ti ť uzřie nebeské věci božské a tajné a ti ť okusie. Protož nynie lid slovem božím a pomstau Páně vyčišťuje se. A jestliže viece vyčišťovati se bude, tudiež potěšenie a osvícenie spolu mají očekávati. Ale že ještě mnoho hřiechuov panuje jednak 55 ve všech staviech, protož se báti máme Páně pomsty veliké. A jestliže ť se zdá, přeběhni všecky stavy a oznam jich nedostatky. Protož druhé viděnie jest již ztrestaným a opraveným. A die: »Potom sem viděl, a aj« etc. Toto viděnie také trvá až do osmé kapitoly. A jest o sedícím Pánu na truoně svém a o pří- 60 stojících jemu a v jaké krási (!) a v které barvě vidien jest; o kni- hách zavřených a sedmi pečetmi zapečetěných a kterak sú ty pečeti otevřieny a co jest po otevření každé pečeti dálo se; a kterak čtvero zvieřat a čtrmezcietma starcuov se měli a co sú to a jakú sú chválu zpievali; a jest mnoho o časech nebezpečných; a kterak 65 šatan jest rozvázán. Oni zajisté světí velicí jako apoštolé a pro- roci měli sú viděnie ta častá. I die: »Viděl sem dvéře otevřené na nebi«. Skrz nebe duchov- Nebe co znamen. nie věci se znamenají. Duše spravedlivá jest nebe a stolice Páně. Duchovnie věci sú darové Ducha svatého a láska. A ta věc, v kte- Duchovnie věci 70 rýchž sú tito darové, slove nebe. Jako člověk spravedlivý, v němž Člověk Zákon v boží Buoh přebývá jako na truonu, jest nebe. Ano i zákon boží, slovo boží, že má v sobě tajné a skryté věci nebeské a duchovnie, nebesa slovau. A andělé světí, Truonové, Dominacionové i Serafín (!) etc. sau nebe: Pokánie činiti máme 63b2 Andělé 37 Luk. 13, 3 — 43 Malach. 3, 3 — 46 Mat. 5, 8 — 49 Mat. 5, 6
IV. 185 64a1 totiž pomsta těžká přijde na nekajície. Nebo die: »Leč pokánie budete činiti, všickni spolkem zahynete«. Protož z prvnieho vi- děnie srdce máme připraviti, vyčistiti, abychom byli hodni obierati 40 se s většími věcmi. Protož napomíná svým Duchem a slovem, abychom se všickni poznali a pokánie činili. Čehož když netbáme, ještě ť trápiti bude nás. A zvláště kněžie navštívě, očistí; jako die Malachiáš: »Očistí kněžie, Levi syny«. Tehdy ještě pocítíme rány Páně, ješto, čím bychom spieše všickni činili pokánie, tiem 45 by větší nám zjevil maudrost. Tu ť musí, aby bylo blahoslaven- stvie, to: »Blahoslavení čistého srdce, neb oni Boha viděti budau«. Alevšak musí, aby byli prvé chudí duchem, synové božie, aby byli tiší a milosrdní, musí, aby v nich žádost se zbuzovala k nebeským věcem, k většiemu životu. Jakož die: »Blahoslavení, kteříž lač- 50 nějí a žieznějí spravedlnosti, neb oni nasyceni budau«. Ti ť uzřie nebeské věci božské a tajné a ti ť okusie. Protož nynie lid slovem božím a pomstau Páně vyčišťuje se. A jestliže viece vyčišťovati se bude, tudiež potěšenie a osvícenie spolu mají očekávati. Ale že ještě mnoho hřiechuov panuje jednak 55 ve všech staviech, protož se báti máme Páně pomsty veliké. A jestliže ť se zdá, přeběhni všecky stavy a oznam jich nedostatky. Protož druhé viděnie jest již ztrestaným a opraveným. A die: »Potom sem viděl, a aj« etc. Toto viděnie také trvá až do osmé kapitoly. A jest o sedícím Pánu na truoně svém a o pří- 60 stojících jemu a v jaké krási (!) a v které barvě vidien jest; o kni- hách zavřených a sedmi pečetmi zapečetěných a kterak sú ty pečeti otevřieny a co jest po otevření každé pečeti dálo se; a kterak čtvero zvieřat a čtrmezcietma starcuov se měli a co sú to a jakú sú chválu zpievali; a jest mnoho o časech nebezpečných; a kterak 65 šatan jest rozvázán. Oni zajisté světí velicí jako apoštolé a pro- roci měli sú viděnie ta častá. I die: »Viděl sem dvéře otevřené na nebi«. Skrz nebe duchov- Nebe co znamen. nie věci se znamenají. Duše spravedlivá jest nebe a stolice Páně. Duchovnie věci sú darové Ducha svatého a láska. A ta věc, v kte- Duchovnie věci 70 rýchž sú tito darové, slove nebe. Jako člověk spravedlivý, v němž Člověk Zákon v boží Buoh přebývá jako na truonu, jest nebe. Ano i zákon boží, slovo boží, že má v sobě tajné a skryté věci nebeské a duchovnie, nebesa slovau. A andělé světí, Truonové, Dominacionové i Serafín (!) etc. sau nebe: Pokánie činiti máme 63b2 Andělé 37 Luk. 13, 3 — 43 Malach. 3, 3 — 46 Mat. 5, 8 — 49 Mat. 5, 6
Strana 186
186 Kapitola Stav kněžský nebe Die: »Viděl sem dvéře v nebi« etc., totiž viděl sem netoliko 75 sám sobě, ale jiným nebeské věci a duchovnie an se zjevují. Jemu zajisté zjeven jest život vlasti nebeský. A kterak křesťanuom zákon má zjeven býti, slovo Páně dotýká, když die: »Viděl sem dvéře ode- vřené v nebi«. Opět co dobrého dal Buoh? Dal některé duši dary a poklady okusiti maudrosti a pravdy. A když ty věci jiným se dávaly a darové ti otvierali skrz svaté, tehdy jako dvéře v nebi otvieraly se. A že, jakož praví světí, tato viděnie dotýkají časuov najposlednějších nebezpečných, protož die: »Viděl sem dvéře«. Viděl Jan, že lidé v časech nebezpečných budú v kázni Páně, v protivenstvích, a polepšie života a ponížie se. Tehdy tomu a 85 takovému lidu budau dvéře otevřieny v nebi, totiž když potřebné věci k spasení otevřieny budau] jako slovo Páně, múdrost, zákon, 64a2 rozum, osvícenie srdcí, přijímanie velebné svátosti etc. a jiné věci spasení potřebné a úžitečné. Zvláště v cierkvi jako v domu božím stav kněžský má býti 90 jako nebe a jako hvězdy, poddaní jakožto země. A mají spúštěti jako nebesa nižším slovo Páně jako dešť, blajskanie a bauři i jiné věci dobré. Protož viděl Jan, že to nebe duchovnie vyčištěno bude. A tehdy dá zprávu lidu a otevře slovo Páně a zprávu svatú. Protož ti napřed sú trestáni v prvním vidění jako hvězdy. Když tehdy ta nebesa vyčištěna budau a vyjasněna, tehdy jiným svietiti budau. Neb die Jeremiáš IIII.: »Popatřil sem na zemi a aj, prázdná bieše a k ničemuž; a na nebesa, a nebieše světla v nich«. Nebo kněžie, kteří by měli býti nebe a hvězdy, sú zastíněni a zatměni. Ale jestliže se osvítie, tehdy dvéře budau otevřieny. Jako i zemi 100 nebesa dávají dešť a rosu, tak v cierkvi skrz stav kněžský dává se múdrost, darové Ducha svatého, jednota, náboženstvie, oprava života a skrúšenie na hřiechy. A tehdy proroctvie toto se plní: »Tehdy viděl sem dvéře« etc. »A hlas první, kterýž« etc. Že jest v duchu byl vytržen a ne 105 tělem, tehdáž viděl aneb slyšel. Jako i Šavel na cestě poražen neviděl. A tehdy Janovi u vytržení jako hlas vnitř v duši zatrúbil. A die: »Slyšel sem hlas první«. Tak v prvním vidění od téhož Pána, od též moci božské podobný hlas, jako někdy mluvil jest Izaiášovi, Jeremiášovi i jiným, ten sem slyšel v své mysli. Ukazuje, 110 že v těchto viděních jednak všecka viděnie sú zavřiena prorocká. 64b1 Nebo první hlas jest, co prorokuom mluvil jest v Starém zákoně. 80 95 Otevřenie dveří Hlas první 95 Zj. I, 20 — 97 Podle Jer. 4, 23 — 106 Skutk. 9, 8
186 Kapitola Stav kněžský nebe Die: »Viděl sem dvéře v nebi« etc., totiž viděl sem netoliko 75 sám sobě, ale jiným nebeské věci a duchovnie an se zjevují. Jemu zajisté zjeven jest život vlasti nebeský. A kterak křesťanuom zákon má zjeven býti, slovo Páně dotýká, když die: »Viděl sem dvéře ode- vřené v nebi«. Opět co dobrého dal Buoh? Dal některé duši dary a poklady okusiti maudrosti a pravdy. A když ty věci jiným se dávaly a darové ti otvierali skrz svaté, tehdy jako dvéře v nebi otvieraly se. A že, jakož praví světí, tato viděnie dotýkají časuov najposlednějších nebezpečných, protož die: »Viděl sem dvéře«. Viděl Jan, že lidé v časech nebezpečných budú v kázni Páně, v protivenstvích, a polepšie života a ponížie se. Tehdy tomu a 85 takovému lidu budau dvéře otevřieny v nebi, totiž když potřebné věci k spasení otevřieny budau] jako slovo Páně, múdrost, zákon, 64a2 rozum, osvícenie srdcí, přijímanie velebné svátosti etc. a jiné věci spasení potřebné a úžitečné. Zvláště v cierkvi jako v domu božím stav kněžský má býti 90 jako nebe a jako hvězdy, poddaní jakožto země. A mají spúštěti jako nebesa nižším slovo Páně jako dešť, blajskanie a bauři i jiné věci dobré. Protož viděl Jan, že to nebe duchovnie vyčištěno bude. A tehdy dá zprávu lidu a otevře slovo Páně a zprávu svatú. Protož ti napřed sú trestáni v prvním vidění jako hvězdy. Když tehdy ta nebesa vyčištěna budau a vyjasněna, tehdy jiným svietiti budau. Neb die Jeremiáš IIII.: »Popatřil sem na zemi a aj, prázdná bieše a k ničemuž; a na nebesa, a nebieše světla v nich«. Nebo kněžie, kteří by měli býti nebe a hvězdy, sú zastíněni a zatměni. Ale jestliže se osvítie, tehdy dvéře budau otevřieny. Jako i zemi 100 nebesa dávají dešť a rosu, tak v cierkvi skrz stav kněžský dává se múdrost, darové Ducha svatého, jednota, náboženstvie, oprava života a skrúšenie na hřiechy. A tehdy proroctvie toto se plní: »Tehdy viděl sem dvéře« etc. »A hlas první, kterýž« etc. Že jest v duchu byl vytržen a ne 105 tělem, tehdáž viděl aneb slyšel. Jako i Šavel na cestě poražen neviděl. A tehdy Janovi u vytržení jako hlas vnitř v duši zatrúbil. A die: »Slyšel sem hlas první«. Tak v prvním vidění od téhož Pána, od též moci božské podobný hlas, jako někdy mluvil jest Izaiášovi, Jeremiášovi i jiným, ten sem slyšel v své mysli. Ukazuje, 110 že v těchto viděních jednak všecka viděnie sú zavřiena prorocká. 64b1 Nebo první hlas jest, co prorokuom mluvil jest v Starém zákoně. 80 95 Otevřenie dveří Hlas první 95 Zj. I, 20 — 97 Podle Jer. 4, 23 — 106 Skutk. 9, 8
Strana 187
IV. 187 Též mluvil Janovi, jediné že v slovích jest rozdiel. A protož těmto viděním ktož porozumějí, srozumějí i viděním prorockým, kteříž 115 také o Kristově múdrosti a o posledních časech prorokovali. Jest hlas první duchovní od Boha, živý, mocný, pronikající duši. Jiný jest v povětří, čitedlný skrz tělo, kterýž jest mnohem menší než první. A druhý hlas bez prvnieho mrtvý jest, buďto v kázaní neb jinde; ale první zpuosobuje k druhému hlasu. Nebo 120 první hlas jesti ť duch a život. A protož Pán nezpuosobným na kázaní nedává svého hlasu prvnieho, a tak jim neprospievá, kteří poslúchají. A častokrát takoví slov Páně zle požievají. A die: »Jako traubu« na znamenie, že lid boží k skonání světa slyšeti bude slovo božie a skutky Páně divné, kteréž bude 125 činiti. Jako trauba zvučeti budau, kteříž mají zbuzovati lidi k boji proti Antikristu jako trauba a napomínají k slavnosti skutkové Páně a jeho slovo živé, totiž k přijímaní velebné svátosti jako trauba. A slovo jeho a jeho trauba napomíná, aby člověk zna- menal tento svět a krátký cíl života svého, aby se připravovali 130 k smrti. Napomínají jako trauba skutkové Páně, abychom se chystali k smrti; nebo mnohá krve prolitie běžie. Protož Jan viděl dvéře otevřené a hlas slyšal. Nebo, když Dveře otevřeně nám obyčejové posvátní, řád a zpráva cierkve prvotnie otevřiena budau jako nebe, tehdy se toto naplní také: »Viděl sem dvéře 64b2 135 odevřené a hlas sem slyšel«, totiž, která sú slova od Pána a zje- venie Kristova a která nic. A řekl mi: »Vstup sem«. Ukazuje věrné duše, milovnice Kris- tovy, s Kristem rozmlúvanie v jakéms' vytržení pokojném ode všech věcí zemských, také od vlastnieho těla. Neb nenie duši bez- 140 pečnějšieho, než aby sama v sobě se s Bohem upokojila, k Bohu vstúpila, k němu patřila a ve všem se jemu poddávala. A žádný toho nemuož mieti, než komuž die: »Vstup sem« etc. Nebo, když ť on jie pozdvihne a ji ujme, tehdy na něm najde bezpečnost jako na skále. Isaiáš II°.: »Naplněna jest země«. Nebo duše k světu 145 jest nachýlena, k lakomství a k zemským věcem. A že mezi tak zlými někteří se nalézají, protož prorok ji napomínaje die: »Vejdi do skály« Krista skrytie, aby žádný světský nepoznal, a tu naj- pokojnější a najbezpečnější nalezneš autočiště od nepřátel a du- chuov zlých, od osídl, od pokrytství a od duchuov rozličných. 150 Protož sem slyšel jako traubu jakožto ze sna probuzující. Neb Nezpuosobnost posluchačnov Trauba co zna- mená Jiný hlas Bezpečné tuto bytie 120 Ohlas Jana 6, 63 — 144 Iz. 2, 7, 8 a 10
IV. 187 Též mluvil Janovi, jediné že v slovích jest rozdiel. A protož těmto viděním ktož porozumějí, srozumějí i viděním prorockým, kteříž 115 také o Kristově múdrosti a o posledních časech prorokovali. Jest hlas první duchovní od Boha, živý, mocný, pronikající duši. Jiný jest v povětří, čitedlný skrz tělo, kterýž jest mnohem menší než první. A druhý hlas bez prvnieho mrtvý jest, buďto v kázaní neb jinde; ale první zpuosobuje k druhému hlasu. Nebo 120 první hlas jesti ť duch a život. A protož Pán nezpuosobným na kázaní nedává svého hlasu prvnieho, a tak jim neprospievá, kteří poslúchají. A častokrát takoví slov Páně zle požievají. A die: »Jako traubu« na znamenie, že lid boží k skonání světa slyšeti bude slovo božie a skutky Páně divné, kteréž bude 125 činiti. Jako trauba zvučeti budau, kteříž mají zbuzovati lidi k boji proti Antikristu jako trauba a napomínají k slavnosti skutkové Páně a jeho slovo živé, totiž k přijímaní velebné svátosti jako trauba. A slovo jeho a jeho trauba napomíná, aby člověk zna- menal tento svět a krátký cíl života svého, aby se připravovali 130 k smrti. Napomínají jako trauba skutkové Páně, abychom se chystali k smrti; nebo mnohá krve prolitie běžie. Protož Jan viděl dvéře otevřené a hlas slyšal. Nebo, když Dveře otevřeně nám obyčejové posvátní, řád a zpráva cierkve prvotnie otevřiena budau jako nebe, tehdy se toto naplní také: »Viděl sem dvéře 64b2 135 odevřené a hlas sem slyšel«, totiž, která sú slova od Pána a zje- venie Kristova a která nic. A řekl mi: »Vstup sem«. Ukazuje věrné duše, milovnice Kris- tovy, s Kristem rozmlúvanie v jakéms' vytržení pokojném ode všech věcí zemských, také od vlastnieho těla. Neb nenie duši bez- 140 pečnějšieho, než aby sama v sobě se s Bohem upokojila, k Bohu vstúpila, k němu patřila a ve všem se jemu poddávala. A žádný toho nemuož mieti, než komuž die: »Vstup sem« etc. Nebo, když ť on jie pozdvihne a ji ujme, tehdy na něm najde bezpečnost jako na skále. Isaiáš II°.: »Naplněna jest země«. Nebo duše k světu 145 jest nachýlena, k lakomství a k zemským věcem. A že mezi tak zlými někteří se nalézají, protož prorok ji napomínaje die: »Vejdi do skály« Krista skrytie, aby žádný světský nepoznal, a tu naj- pokojnější a najbezpečnější nalezneš autočiště od nepřátel a du- chuov zlých, od osídl, od pokrytství a od duchuov rozličných. 150 Protož sem slyšel jako traubu jakožto ze sna probuzující. Neb Nezpuosobnost posluchačnov Trauba co zna- mená Jiný hlas Bezpečné tuto bytie 120 Ohlas Jana 6, 63 — 144 Iz. 2, 7, 8 a 10
Strana 188
188 Kapitola okolo duše dobré všudy jako voheň hoří, když všickni proti sobě se zapalují. Protož napomíná duši, aby se k Kristu často utiekala skrz modlitbu, pláč, puost. Nebo jinde člověk pomoci nenajde. Jako služebník vladař, kterýž byl dlužen, jemužto pán odpustil, když se ponížil, nebo bezpečen sebau byl, když před ním byl 155 ale když odšel, tehdy svého spoluslužebníka hrdloval: tak člověk, když od Boha a od tváři jeho odcházie, hned padá a nebezpečně stojí. I die: »A okáži tobě, co se má skuoro státi«. Nám by to úži- tečné bylo, kdyby nám Pán ukázal, co se s námi má dieti, abychom 160 se uměli opatřiti, a kterak po zámutcích velikých, kteříž se obrátie 65a1 právě, osvíceni budau, dary mnohé mieti budau, a kterak zpráv- cové lidu budau světí a kněží dobří. Tyto zajisté věci budaucie Pán svým věrným ukázal, aby se připravili k zámutkuom a auz- kostem etc. 165 Jak máme vstúpiti A ihned sem byl u vytržení ducha, a aj, stolice postavena bieše na nebi. V tomto druhém vidění, když praví se býti v duchu, rozuměti máme, že tyto všecky věci sú duchovnie, kteréž viděl, i spasitedlné i škodlivé, abychom se jich varovali. A dotýká toto viděnie majících oči vnitřnie vy- čištěné, kteří sú vyčištěného srdce a svědomie. Nebo takovým die: »Vstup«; ku porozumění těchto věcí musí zhuoru vstúpiti. Protož orlici teď Kristus die tuto: »Vstup«, mající zrak ostrý. Učie, kterak máme mieti srdce osvícená, upokojená ku porozu- mění těchto věcí, kteréž se tuto pokládají. Protož tuto jest v tom- 10 to druhém vidění proroctvie o předešlých věcech, kteréž přivodí teď ku příkladu nám o nynějších, o budúcích. Nebo, poněvadž píše cierkvi obecné, jejiežto částka jest v vlasti věčné a částka zde na světě, protož tyto řeči patřie i k tomu, co se nynie děje i co potom bude u vlasti po smrti, a kterak bylo v tom nebi cierkve prvotnie, co se dálo za času svatých apoštoluov a mučedlníkuov. A protož v tomto vidění oznamuje, co se jest dálo v minu- lých časech, abychom i my tak zpravovali život náš; kterak také ty nebeské věci mají se, kteréž poznati božské věci a okusiti všecky zámutky a nebezpečenstvie oblehčujie, kdybychom právě pro- 20 hlédali k radosti svatých, k kráse božské, k bohatství Trojice 65a2 svaté, k přátelství svatých, tovarystvie, jednotě. Neb těch věcí 15 154 Mat. 18, 23 nn.
188 Kapitola okolo duše dobré všudy jako voheň hoří, když všickni proti sobě se zapalují. Protož napomíná duši, aby se k Kristu často utiekala skrz modlitbu, pláč, puost. Nebo jinde člověk pomoci nenajde. Jako služebník vladař, kterýž byl dlužen, jemužto pán odpustil, když se ponížil, nebo bezpečen sebau byl, když před ním byl 155 ale když odšel, tehdy svého spoluslužebníka hrdloval: tak člověk, když od Boha a od tváři jeho odcházie, hned padá a nebezpečně stojí. I die: »A okáži tobě, co se má skuoro státi«. Nám by to úži- tečné bylo, kdyby nám Pán ukázal, co se s námi má dieti, abychom 160 se uměli opatřiti, a kterak po zámutcích velikých, kteříž se obrátie 65a1 právě, osvíceni budau, dary mnohé mieti budau, a kterak zpráv- cové lidu budau světí a kněží dobří. Tyto zajisté věci budaucie Pán svým věrným ukázal, aby se připravili k zámutkuom a auz- kostem etc. 165 Jak máme vstúpiti A ihned sem byl u vytržení ducha, a aj, stolice postavena bieše na nebi. V tomto druhém vidění, když praví se býti v duchu, rozuměti máme, že tyto všecky věci sú duchovnie, kteréž viděl, i spasitedlné i škodlivé, abychom se jich varovali. A dotýká toto viděnie majících oči vnitřnie vy- čištěné, kteří sú vyčištěného srdce a svědomie. Nebo takovým die: »Vstup«; ku porozumění těchto věcí musí zhuoru vstúpiti. Protož orlici teď Kristus die tuto: »Vstup«, mající zrak ostrý. Učie, kterak máme mieti srdce osvícená, upokojená ku porozu- mění těchto věcí, kteréž se tuto pokládají. Protož tuto jest v tom- 10 to druhém vidění proroctvie o předešlých věcech, kteréž přivodí teď ku příkladu nám o nynějších, o budúcích. Nebo, poněvadž píše cierkvi obecné, jejiežto částka jest v vlasti věčné a částka zde na světě, protož tyto řeči patřie i k tomu, co se nynie děje i co potom bude u vlasti po smrti, a kterak bylo v tom nebi cierkve prvotnie, co se dálo za času svatých apoštoluov a mučedlníkuov. A protož v tomto vidění oznamuje, co se jest dálo v minu- lých časech, abychom i my tak zpravovali život náš; kterak také ty nebeské věci mají se, kteréž poznati božské věci a okusiti všecky zámutky a nebezpečenstvie oblehčujie, kdybychom právě pro- 20 hlédali k radosti svatých, k kráse božské, k bohatství Trojice 65a2 svaté, k přátelství svatých, tovarystvie, jednotě. Neb těch věcí 15 154 Mat. 18, 23 nn.
Strana 189
IV. 189 právě nepoznáváme, jakož sú v sobě. Nebo, kdyby mysl naše byla právě vyčištěna, osvěcovaly by se ty věci v ní nám jako 25v zrcadle. Ale že vlažnosti mnohé sú v nás a hořkosti, jako mrá- kota potřebné věci a najúžitečnějšie k spasení zastěňujíce. Die však tuto Janovi: »Vstup«. Nebo moc božská vyzdvihuje člověka, aby nebeské věci miloval, k těm dychtil a těch se přídržel. A die: »Aj«, oznamuje radosti, »stolice postavená«. Viděl i tam o stolici znamenaj 30 i zde i minulé i budaucie věci. Tam, jaká jest stolice a truon ne- stvořený v sobě samém, v svém pokoji, v svém velikém duosto- jenství, v svém královstvie, v své bytnosti, ve třech osobách v jednotě božstvie. Protož viděl Jan božstvie, svatú Trojici a Krista, Syna božieho, jeho utvrzenie a jeho povýšenie. Jako Izaiáš 35 VI. viděl Pána sedícieho etc.; toho však vida tauží, že má rty poškvrněné a bydlí uprostřed lidu etc., od něhož jest poškvrněn. Viděl tam stolice jiné, stvořené anděly, truony, na nichžto Buoh sedí a odpočívá, skrz něž saudí. A sau stolice saudu, nebo skrze ně spravedlivé dopauští pomsty. Buoh zajisté, duch, nepotřebuje 40 stolice, jediné duchovnie. A protož tuto skrz tělesné znamenává duchovnie, kterážto slova jeho sú duch a život. Protož, co zde lidé trpie, nic se neděje, jediné což z truonu božieho saudného se vypovídá, z toho nebeského příbytku a paláce božského. A protož orlice tam patřila jest na tu stolici. Maudrost XVIII.: 65b1 45 »Všemohúcie řeč tvá od královských stolic přišla (totiž tajných a duchovních), když všecky věci prostřednie mlčenie držely« v zlosti upokojené, v hřieších, v milosti světa potopeni jsúce. Protož svú výpovědí a slovem hubíš a výpověd čině zabíjíš. A to všecko pochodie od těch stolic. A protož by nám bylo potřebie 50k těm stolicím patřiti, zvláště kdybychme měli voči vyčištěné mysli. Ale máme zrak pokažený, protož nemuožeme myslí vstúpiti k nebeským věcem a božským. O té stolici Páně die David: »Při- pravená stolice tvá, od věku ty si«. Nezstíhlí saudové boží, kteříž nynie pocházejí z truonu Páně, proč tak mnoho nepřátel ukrutně 55 se rozlítilo na věrné křesťany! On zajisté jednomu každému au- činku a skutku konec na těch stolicích vypovídá; a tam oko mdlé jako sovie nemuože patřiti. Královstvie také cierkve svaté prvotnie slove nebe, kteréž Nebe co jest? Jan viděl. Na němž viděl stolici. Neb jest byl ještě dřieve, nežli 60 řád byl vyplněn v té cierkvi. Stolice zajisté sú duše a svědomie. Stolice co sú: Pokaženého sme Zráku! Co koli trpíme, z dopuštenie božieno jest 35 Iz. 6, 1 nn. — 41 Jan 6, 63 — 44 Podle Moudr. 18, 15 a 14 — 52 Podle Ž. 9, 8
IV. 189 právě nepoznáváme, jakož sú v sobě. Nebo, kdyby mysl naše byla právě vyčištěna, osvěcovaly by se ty věci v ní nám jako 25v zrcadle. Ale že vlažnosti mnohé sú v nás a hořkosti, jako mrá- kota potřebné věci a najúžitečnějšie k spasení zastěňujíce. Die však tuto Janovi: »Vstup«. Nebo moc božská vyzdvihuje člověka, aby nebeské věci miloval, k těm dychtil a těch se přídržel. A die: »Aj«, oznamuje radosti, »stolice postavená«. Viděl i tam o stolici znamenaj 30 i zde i minulé i budaucie věci. Tam, jaká jest stolice a truon ne- stvořený v sobě samém, v svém pokoji, v svém velikém duosto- jenství, v svém královstvie, v své bytnosti, ve třech osobách v jednotě božstvie. Protož viděl Jan božstvie, svatú Trojici a Krista, Syna božieho, jeho utvrzenie a jeho povýšenie. Jako Izaiáš 35 VI. viděl Pána sedícieho etc.; toho však vida tauží, že má rty poškvrněné a bydlí uprostřed lidu etc., od něhož jest poškvrněn. Viděl tam stolice jiné, stvořené anděly, truony, na nichžto Buoh sedí a odpočívá, skrz něž saudí. A sau stolice saudu, nebo skrze ně spravedlivé dopauští pomsty. Buoh zajisté, duch, nepotřebuje 40 stolice, jediné duchovnie. A protož tuto skrz tělesné znamenává duchovnie, kterážto slova jeho sú duch a život. Protož, co zde lidé trpie, nic se neděje, jediné což z truonu božieho saudného se vypovídá, z toho nebeského příbytku a paláce božského. A protož orlice tam patřila jest na tu stolici. Maudrost XVIII.: 65b1 45 »Všemohúcie řeč tvá od královských stolic přišla (totiž tajných a duchovních), když všecky věci prostřednie mlčenie držely« v zlosti upokojené, v hřieších, v milosti světa potopeni jsúce. Protož svú výpovědí a slovem hubíš a výpověd čině zabíjíš. A to všecko pochodie od těch stolic. A protož by nám bylo potřebie 50k těm stolicím patřiti, zvláště kdybychme měli voči vyčištěné mysli. Ale máme zrak pokažený, protož nemuožeme myslí vstúpiti k nebeským věcem a božským. O té stolici Páně die David: »Při- pravená stolice tvá, od věku ty si«. Nezstíhlí saudové boží, kteříž nynie pocházejí z truonu Páně, proč tak mnoho nepřátel ukrutně 55 se rozlítilo na věrné křesťany! On zajisté jednomu každému au- činku a skutku konec na těch stolicích vypovídá; a tam oko mdlé jako sovie nemuože patřiti. Královstvie také cierkve svaté prvotnie slove nebe, kteréž Nebe co jest? Jan viděl. Na němž viděl stolici. Neb jest byl ještě dřieve, nežli 60 řád byl vyplněn v té cierkvi. Stolice zajisté sú duše a svědomie. Stolice co sú: Pokaženého sme Zráku! Co koli trpíme, z dopuštenie božieno jest 35 Iz. 6, 1 nn. — 41 Jan 6, 63 — 44 Podle Moudr. 18, 15 a 14 — 52 Podle Ž. 9, 8
Strana 190
190 Kapitola Hněv dobrý Finces Mojžieš Proč nevidíme vyčištěná a utvrzená a zprávcové a saudcové cierkve. Nebo onen Jeruzalém, cierkev prvotnie, měla saudce spravedlivé a v nich Buoh odpočíval a skrz ně saudil spravedlivě. A od Pána Boha skrz ty stolice troje dobré spasitedlné pocházie: najprvé milovánie božie; druhé osvícenie, mysli pozdviženie a odkrytie a většie Boha 65 poznánie, kteréž Hospodin dává srdcím osvíceným, aby Krista milovali více a více ho poznali; třetie z nich pochází horlivý hněv a horlivá nelibost na všecko to, což se Pánu nelíbí, což jest ku potupě božie. Ktož právě Boha miluje a poznánie jeho má a na zlé se hněvá, 70 dobrý to hněv s Davidem, kterýž die: »Hněvajte se a nechtějte hřešiti«. Tak Finees mečem pomstil nad hřešícími, takže nemohl strpěti křivdy Páně. Nebo, kdež ť zajde poznánie Páně a milo- vánie, takový ť horlí pro Pána. Jako Mojžieš horlil, když jesti pod horú doky, na nichž byl zákon napsán, zlámal, Arona trestal 75 a potom nad lidem mstil; neb jest Pána miloval, a jsa najtišejší, křivdy Páně nemohl snésti. Což jest jemu přičteno i Fineesovi k spravedlnosti. Protož světí v Jeruzalémě cierkve prvotnie byli sú stolice božie výpovědi; nebo horlivým hněvem na hřiechy skrz ně pomsta dála se. Ne svatí, ale Buoh skrz ně činí saud a pomstu, 80 na rozličné stavy rozličné dopauštěje pomsty. A tak se puosobil řád, poddanost, poslušenstvie a bázeň k Bohu skrz ty stolice. Nebo skrze ně tajnú mocí božskú uvedl bázeň v srdce lidská a vošklivost hříchu. A že srdce naše nejsú vyčištěna, protož nepat- říme k stolici božské. Ta stolice jest lehká a duchovnie jako ten, 85 jenž na ní sedí, a jest duchovnie ozdoba. Tyto stolice sú svědomie dábelské služebnosti nepoddaná, ale božie horlivost mají, milo- vánie svaté. A kdyby srdce svatá byla, viděli by, kterak někdy seděl na stolici, jaký řád uvedl, milovánie, bázeň a poslušenstvie, a kterak pomstu činil nad hřiechy. Ale těchto věcí neznajiece, 90 protož sú roztrženi. Nebo každý apoštol svuoj konal auřad, své skutky zvláštnie činil, ješto sú před námi skrytí. I die: »A na stolici sedíše«. A prvé trestal hřiechy. Na zna- menie, že, když lid očištěn l bude od hřiechuov a potrestán, uka- 66a1 zuje Janovi, co bude v tom lidu: že bude jako nebe a na něm stolice 95 postavena bude a budau spravedliví saudci. Jako die Isaiáš I°.: »Na nichž se Buoh posadí a skrz ně Buoh pomstu činiti bude a 65b2 Troje dobré O zprávcích 71 Ž. 4, 5 — 72 4. M. 25, 7 n. — 74 2. M. 32, 19 nn. — 76 4. M. 12, 3 — 96 Spr. podle Iz. 9, 7
190 Kapitola Hněv dobrý Finces Mojžieš Proč nevidíme vyčištěná a utvrzená a zprávcové a saudcové cierkve. Nebo onen Jeruzalém, cierkev prvotnie, měla saudce spravedlivé a v nich Buoh odpočíval a skrz ně saudil spravedlivě. A od Pána Boha skrz ty stolice troje dobré spasitedlné pocházie: najprvé milovánie božie; druhé osvícenie, mysli pozdviženie a odkrytie a většie Boha 65 poznánie, kteréž Hospodin dává srdcím osvíceným, aby Krista milovali více a více ho poznali; třetie z nich pochází horlivý hněv a horlivá nelibost na všecko to, což se Pánu nelíbí, což jest ku potupě božie. Ktož právě Boha miluje a poznánie jeho má a na zlé se hněvá, 70 dobrý to hněv s Davidem, kterýž die: »Hněvajte se a nechtějte hřešiti«. Tak Finees mečem pomstil nad hřešícími, takže nemohl strpěti křivdy Páně. Nebo, kdež ť zajde poznánie Páně a milo- vánie, takový ť horlí pro Pána. Jako Mojžieš horlil, když jesti pod horú doky, na nichž byl zákon napsán, zlámal, Arona trestal 75 a potom nad lidem mstil; neb jest Pána miloval, a jsa najtišejší, křivdy Páně nemohl snésti. Což jest jemu přičteno i Fineesovi k spravedlnosti. Protož světí v Jeruzalémě cierkve prvotnie byli sú stolice božie výpovědi; nebo horlivým hněvem na hřiechy skrz ně pomsta dála se. Ne svatí, ale Buoh skrz ně činí saud a pomstu, 80 na rozličné stavy rozličné dopauštěje pomsty. A tak se puosobil řád, poddanost, poslušenstvie a bázeň k Bohu skrz ty stolice. Nebo skrze ně tajnú mocí božskú uvedl bázeň v srdce lidská a vošklivost hříchu. A že srdce naše nejsú vyčištěna, protož nepat- říme k stolici božské. Ta stolice jest lehká a duchovnie jako ten, 85 jenž na ní sedí, a jest duchovnie ozdoba. Tyto stolice sú svědomie dábelské služebnosti nepoddaná, ale božie horlivost mají, milo- vánie svaté. A kdyby srdce svatá byla, viděli by, kterak někdy seděl na stolici, jaký řád uvedl, milovánie, bázeň a poslušenstvie, a kterak pomstu činil nad hřiechy. Ale těchto věcí neznajiece, 90 protož sú roztrženi. Nebo každý apoštol svuoj konal auřad, své skutky zvláštnie činil, ješto sú před námi skrytí. I die: »A na stolici sedíše«. A prvé trestal hřiechy. Na zna- menie, že, když lid očištěn l bude od hřiechuov a potrestán, uka- 66a1 zuje Janovi, co bude v tom lidu: že bude jako nebe a na něm stolice 95 postavena bude a budau spravedliví saudci. Jako die Isaiáš I°.: »Na nichž se Buoh posadí a skrz ně Buoh pomstu činiti bude a 65b2 Troje dobré O zprávcích 71 Ž. 4, 5 — 72 4. M. 25, 7 n. — 74 2. M. 32, 19 nn. — 76 4. M. 12, 3 — 96 Spr. podle Iz. 9, 7
Strana 191
IV. 191 66а2 svuoj řád uvede«. Jan XV.: »Já ť sem postavil vás, abyšte šli a úžitek přinesli a úžitek váš aby zuostal, všecko zlé kazíce, řád 100 muoj a spasitedlné věci uvodiece«. Jako die Ekleziasticus: »Zprávcí tě ustanovili? Nechtěj se vyvyšovati, ale buď jako jeden mezi nimi«. A jako najmenší postaven si od Boha, jako stolice. Protož nic proti vuoli boží nečiň, ale toliko to, což on skrz tě puosobí. Nebo tak zprávci takoví sú spojeni v dobrém, nejsú nesvorní; pokorní, 105 pokojní, čistí, Boha se bojíce. O tom anděl prorokuje řka (Lukáš I.): »A dá ť jemu Pán Buoh stolici Davida, otce jeho« etc. Ta ť jest, na kteréž i zde i u vlasti nebeské sedí Pán, na ní odpočívá, skrz ni saudí a orteluje. A divné jest, že v prvním vidění viděl Pána uprostřed svíc- 110 nuov chodícieho, tuto již sedícieho etc. Nebo, kde ještě sú hřie- chové, hledá srdce, kde by pokojné místo měl, a chodí jako nemaje plného v nich odpočinutie. Teď již viděl sedícieho, odpočívajícieho a skrz ně saudícieho spravedlivě. Nebo, když lid vyčištěn bude, tehdy již Pán na nich jako na stolici odpočívati bude, skrz ně 115 pomstu na zlé vynášeje. Protož die David: »Řekl Pán Pánu mému: Seď na pravici mé, dokavadž nepoložím nepřátel« etc. Blahosla- vené stolice ty, že se nepohnau pro křivdu a nic nečiní pro chválu lidskú a marnú chlúbu a pro svuoj zisk, ale toliko ke cti Páně Kristovy křivdy mstie, své nedbajíce, takže se nepohnau z těla 120 a krve. A že takové ještě stolice budau, die Daniel VII., mluvě o Antikristu: »Sedne saud (totiž na stolici saudné), aby byla od- jata moc (totiž zlých) a moc královstvie aby dána byla lidu svatých Najvyšieho« etc. Protož chce zpuosobiti stolice a z nich moc Anti- krista zkaziti a potříti, svú výpověd a saud skrz ně na zlé jako 125 blýskanie spauštěje. Jako David praví: »Spravedlnost a saud připravenie stolice tvé«. Nebo, která srdce Pán vyvoluje za sto- lici, z těch jako hromové blýskanie vydává saud a pochází spravedl- nost. Protož, když nynie Pán volá na svět jako o puol noci na bláznivé panny, ozdobiti máme lampy a aby nebyly v nás vlaž- 130 nosti, v kterýchž prvé byla vraucnost a horkost náboženstvie etc. Hledá Pán pokojného miesta Co se děje z stolice božíe (černě:) 32 »A aj, stolice« etc. Tato ť jest moc božie spravedlnosti, kterauž zde ukazuje skrze své anděly a stvořenie, kteréž se jemu líbí. 98 Podle Jana 15, 16 — 100 Eccli 32, 1 — 106 Luk. 1, 32 — 109 Zj. 2, 1 — 115 Ž. 110, 1 — 117 slovo křivdu je nejasné a těžko čitelné, vzniklo korekturou z nějakého jiného slova — 121 Podle Dan. 7, 26 a 27 125 Ž. 89, 15 — 128 Mat. 25, 3 nn.
IV. 191 66а2 svuoj řád uvede«. Jan XV.: »Já ť sem postavil vás, abyšte šli a úžitek přinesli a úžitek váš aby zuostal, všecko zlé kazíce, řád 100 muoj a spasitedlné věci uvodiece«. Jako die Ekleziasticus: »Zprávcí tě ustanovili? Nechtěj se vyvyšovati, ale buď jako jeden mezi nimi«. A jako najmenší postaven si od Boha, jako stolice. Protož nic proti vuoli boží nečiň, ale toliko to, což on skrz tě puosobí. Nebo tak zprávci takoví sú spojeni v dobrém, nejsú nesvorní; pokorní, 105 pokojní, čistí, Boha se bojíce. O tom anděl prorokuje řka (Lukáš I.): »A dá ť jemu Pán Buoh stolici Davida, otce jeho« etc. Ta ť jest, na kteréž i zde i u vlasti nebeské sedí Pán, na ní odpočívá, skrz ni saudí a orteluje. A divné jest, že v prvním vidění viděl Pána uprostřed svíc- 110 nuov chodícieho, tuto již sedícieho etc. Nebo, kde ještě sú hřie- chové, hledá srdce, kde by pokojné místo měl, a chodí jako nemaje plného v nich odpočinutie. Teď již viděl sedícieho, odpočívajícieho a skrz ně saudícieho spravedlivě. Nebo, když lid vyčištěn bude, tehdy již Pán na nich jako na stolici odpočívati bude, skrz ně 115 pomstu na zlé vynášeje. Protož die David: »Řekl Pán Pánu mému: Seď na pravici mé, dokavadž nepoložím nepřátel« etc. Blahosla- vené stolice ty, že se nepohnau pro křivdu a nic nečiní pro chválu lidskú a marnú chlúbu a pro svuoj zisk, ale toliko ke cti Páně Kristovy křivdy mstie, své nedbajíce, takže se nepohnau z těla 120 a krve. A že takové ještě stolice budau, die Daniel VII., mluvě o Antikristu: »Sedne saud (totiž na stolici saudné), aby byla od- jata moc (totiž zlých) a moc královstvie aby dána byla lidu svatých Najvyšieho« etc. Protož chce zpuosobiti stolice a z nich moc Anti- krista zkaziti a potříti, svú výpověd a saud skrz ně na zlé jako 125 blýskanie spauštěje. Jako David praví: »Spravedlnost a saud připravenie stolice tvé«. Nebo, která srdce Pán vyvoluje za sto- lici, z těch jako hromové blýskanie vydává saud a pochází spravedl- nost. Protož, když nynie Pán volá na svět jako o puol noci na bláznivé panny, ozdobiti máme lampy a aby nebyly v nás vlaž- 130 nosti, v kterýchž prvé byla vraucnost a horkost náboženstvie etc. Hledá Pán pokojného miesta Co se děje z stolice božíe (černě:) 32 »A aj, stolice« etc. Tato ť jest moc božie spravedlnosti, kterauž zde ukazuje skrze své anděly a stvořenie, kteréž se jemu líbí. 98 Podle Jana 15, 16 — 100 Eccli 32, 1 — 106 Luk. 1, 32 — 109 Zj. 2, 1 — 115 Ž. 110, 1 — 117 slovo křivdu je nejasné a těžko čitelné, vzniklo korekturou z nějakého jiného slova — 121 Podle Dan. 7, 26 a 27 125 Ž. 89, 15 — 128 Mat. 25, 3 nn.
Strana 192
192 Kapitola Ohně přirozenic Jaspis Sardius Vodau i ohněm hřiechové se trescí A protož nejmenuje sedícieho. A die: »Podobný bieše vzezření kamene sardia a jaspida«. Všickni věrní mají mieti viděnie o Kristu, kterak sedí v svém duostojenství a kterak dána jest jemu moc 5 súditi lid. Ti jinak vidie v nebi a apoštolé jasněji. Též i tento Jan dokonaleji viděl. A všickni tak věrau mají ho viděti, kterak on v církvi svaté sedí jako na truoně a v dušech a v svátosti velebné svého těla, a kterak na nehodně přijímajície dopauští pomstu a tresce. Ale tuto pokládá jména dvau kamenuov, kterýmž sedícieho přirovnává, ale nejmenuje ho jako v prvním vidění. Oznamuje se, kterak se má k dobrým a ke zlým, také k nepřáteluom. Nebo jako on slove oheň: když které věci najde odporné oheň, zkazí, co pak příhodného sobě najde, obrátí v oheň; tak Pán, což nalézá 15 na lidech zlého, to kazí, skutek i život každého člověka. Jsú-li jako kamenie drahé a perly, to všecko voheň na smrti zkusí. Jako ohněm lásky člověk když se více zapaluje, v oheň božský se obra- cuje, tak skrz ty kameny a jich přirozenie ukazuje se, kterak Buoh má se k dobrým i ke zlým. Jaspis jest přirozenie vodnatého, 20 zelené barvy etc., pohleděním zrak má rozkoš. Druhý sardius; a jest přirozenie zemského, barvy brunátné, vohnivé, a zname- nává dvě pomsty, takže má ke dvojí pomstě moc nad zlými tres- tati. Vodau má moc nad zlými trestati i vohněm, vodau menšie hřiechy a ohněm většie ohavnosti. První pomsta vyznamenává se skrz jaspida. Nebo Pán, sedě na stolici, má moc dáti pomstu na svět skrz vodu; jako za času Noe mstil skrz potopu, když málo bylo dobrých. A ta pomsta vyznamenává se skrz jaspida. Druhé tresce mocně ohněm nad většími hřiechy, jako k skonání světa. Protož die David: »Před 30 ním oheň předejde a zapálí vuokol všecky nepřátely jeho«. A ta pomsta ohnivá a silná horlívě znamená se skrz sardia. A při obojí pomstě puosobí se boží spravedlnost. A když viděl ho na truonu, totiž v moci saudu saudícieho, viděl ho podobného jaspidovi a sardiovi. Jako by řieci chtěl: »Jakož sem měl moc mstíti na všem 35 světě skrze vodu vyčišťuje jej (a to se vyznamenává skrz jaspida), tak k skonání světa má (m) moc mstíti! na všem světě skrz voheň, (což se vyznamenává skrz sardia)«. Nebo těžšie sú hřiechové, protož musí, aby oheň byl přičiněn k vyčištění rzi; nebo skrz vodu některé poškvrny nemohú shlazeny býti, protož musí býti pomsta zjevná, 40 těžká a ostrá. 10 66b1 25 66b2 Těžšíc hřiechy tieže tresce 28 I. M. 6 nn. — 30 Ž. 97, 3 — 37 Rkpis má (!)
192 Kapitola Ohně přirozenic Jaspis Sardius Vodau i ohněm hřiechové se trescí A protož nejmenuje sedícieho. A die: »Podobný bieše vzezření kamene sardia a jaspida«. Všickni věrní mají mieti viděnie o Kristu, kterak sedí v svém duostojenství a kterak dána jest jemu moc 5 súditi lid. Ti jinak vidie v nebi a apoštolé jasněji. Též i tento Jan dokonaleji viděl. A všickni tak věrau mají ho viděti, kterak on v církvi svaté sedí jako na truoně a v dušech a v svátosti velebné svého těla, a kterak na nehodně přijímajície dopauští pomstu a tresce. Ale tuto pokládá jména dvau kamenuov, kterýmž sedícieho přirovnává, ale nejmenuje ho jako v prvním vidění. Oznamuje se, kterak se má k dobrým a ke zlým, také k nepřáteluom. Nebo jako on slove oheň: když které věci najde odporné oheň, zkazí, co pak příhodného sobě najde, obrátí v oheň; tak Pán, což nalézá 15 na lidech zlého, to kazí, skutek i život každého člověka. Jsú-li jako kamenie drahé a perly, to všecko voheň na smrti zkusí. Jako ohněm lásky člověk když se více zapaluje, v oheň božský se obra- cuje, tak skrz ty kameny a jich přirozenie ukazuje se, kterak Buoh má se k dobrým i ke zlým. Jaspis jest přirozenie vodnatého, 20 zelené barvy etc., pohleděním zrak má rozkoš. Druhý sardius; a jest přirozenie zemského, barvy brunátné, vohnivé, a zname- nává dvě pomsty, takže má ke dvojí pomstě moc nad zlými tres- tati. Vodau má moc nad zlými trestati i vohněm, vodau menšie hřiechy a ohněm většie ohavnosti. První pomsta vyznamenává se skrz jaspida. Nebo Pán, sedě na stolici, má moc dáti pomstu na svět skrz vodu; jako za času Noe mstil skrz potopu, když málo bylo dobrých. A ta pomsta vyznamenává se skrz jaspida. Druhé tresce mocně ohněm nad většími hřiechy, jako k skonání světa. Protož die David: »Před 30 ním oheň předejde a zapálí vuokol všecky nepřátely jeho«. A ta pomsta ohnivá a silná horlívě znamená se skrz sardia. A při obojí pomstě puosobí se boží spravedlnost. A když viděl ho na truonu, totiž v moci saudu saudícieho, viděl ho podobného jaspidovi a sardiovi. Jako by řieci chtěl: »Jakož sem měl moc mstíti na všem 35 světě skrze vodu vyčišťuje jej (a to se vyznamenává skrz jaspida), tak k skonání světa má (m) moc mstíti! na všem světě skrz voheň, (což se vyznamenává skrz sardia)«. Nebo těžšie sú hřiechové, protož musí, aby oheň byl přičiněn k vyčištění rzi; nebo skrz vodu některé poškvrny nemohú shlazeny býti, protož musí býti pomsta zjevná, 40 těžká a ostrá. 10 66b1 25 66b2 Těžšíc hřiechy tieže tresce 28 I. M. 6 nn. — 30 Ž. 97, 3 — 37 Rkpis má (!)
Strana 193
IV. 193 67a1 Protož jest dobře saudci spravedlivého viděl sedícieho, po- dobného těmto kamenuom. Jakož pokládá se II. Petri III°.: »Skryto ť jest zajisté před nimi toto«, totiž před zlými a hřiešníky, 45 »nebo jako někdy svět obmyt jest vodau, takéž i tato nebesa (totiž v cierkvi svaté duchovní a jiní) k ohni se chovají«, totiž těžší a větší pomstě. Protož die Spasitel: »Jakož bylo za dnuov Noe, tak bude příchod« etc. Někdy skrz potopu, když jich málo bylo za- chováno a vzhuoru vyzdviženo v korábě, tak nynie, pomsta boží 50 těžká když přišla, někteří vzhuoru k Bohu se pozdvihují, jiní pak potopují se, v horšie padajiece; a řiedcí sú, ješto by v jednotu, svatý život a v dobrého utvrzení jako v koráb vcházeli, kteří by se Bohu líbili, v nichž by Duch svatý přebýval a šatan moci ne- měl, tak, aby ohnivými střelami dábelskými nebyli raněni. Jako 55 Johel prorok pokládá v I. a II. kapitolách, kterak těžká pomsta přijde, množstvie nepřátel jako kobylek a den těžký přijde a země ohněm vypálena bude. A potom napomíná ku pokání řka: »Ob- raťte se k Hospodinu v celém srdci vašem, v postu« etc. A po uči- něném pokání slibuje dobré věci i podlé duše i podlé těla navrátiti. 60 A die: »Zamiloval ť jest Pán zemi svú« etc. Ale ještě vizme, kterak Buoh má se k dobrým la pokorným jako jaspis a sardius. Nebo barva zelená oko obveseluje. A vy- znamenává Krista v jeho božství. Sardius zemského přirozenie, brunátné, ohnivé barvy, znamená Kristovo člověčenstvie. Dobří, 65 čím více se zde čistie, k Bohu patřie skrze vieru k božství a člově- čenství; a na Kristu jako dva kameny viděti a okem prostým, čistým, vnitřním najrozkošněji jest k božství patřiti a k jeho člověčenství. Také duše má k tomu prohlédati, takže vohnivá láska jej k smrti připravila a z jeho krve vylitie krásy božské jako 70 zelené barvy došla jest. A v těch dvú kameních blahoslavený Jan kochal se jest. Tak křesťané skrz slyšenie slova božieho, náboženstvie, přijímanie těla a krve božie mají k Kristu patřiti a v těch dvau kamenau se kochati jako v jaspidu a sardiovi, kteřížto dva kamenové zlým 75 sau k trápení a pomstě, ale dobrým k odplatě a k slávě. Nebo die Spasitel ve čtení svatého Jana XVII.: »Toto ť jest život věčný, ať by poznali tě samého« etc. Nebo Pán věrné duši dává se jako drahý kamének, jakož napřed povědieno jest: »Kto přemuož, Kterak se má Buoh k nám Božstvíc Člověčenstvíe Naučenie 44 Podle 2. Petr 3, 5— 45 2. Petr 3, 6 a 7 — 47 Mat. 24, 37 — 55 Joel 1 a 2— 57 Joel 2, 12 — 60 Podle Joele 2, 18 — 76 Jan 17, 3 — 78 Zj. 2, 17 Jakoubek. Výklad. 13
IV. 193 67a1 Protož jest dobře saudci spravedlivého viděl sedícieho, po- dobného těmto kamenuom. Jakož pokládá se II. Petri III°.: »Skryto ť jest zajisté před nimi toto«, totiž před zlými a hřiešníky, 45 »nebo jako někdy svět obmyt jest vodau, takéž i tato nebesa (totiž v cierkvi svaté duchovní a jiní) k ohni se chovají«, totiž těžší a větší pomstě. Protož die Spasitel: »Jakož bylo za dnuov Noe, tak bude příchod« etc. Někdy skrz potopu, když jich málo bylo za- chováno a vzhuoru vyzdviženo v korábě, tak nynie, pomsta boží 50 těžká když přišla, někteří vzhuoru k Bohu se pozdvihují, jiní pak potopují se, v horšie padajiece; a řiedcí sú, ješto by v jednotu, svatý život a v dobrého utvrzení jako v koráb vcházeli, kteří by se Bohu líbili, v nichž by Duch svatý přebýval a šatan moci ne- měl, tak, aby ohnivými střelami dábelskými nebyli raněni. Jako 55 Johel prorok pokládá v I. a II. kapitolách, kterak těžká pomsta přijde, množstvie nepřátel jako kobylek a den těžký přijde a země ohněm vypálena bude. A potom napomíná ku pokání řka: »Ob- raťte se k Hospodinu v celém srdci vašem, v postu« etc. A po uči- něném pokání slibuje dobré věci i podlé duše i podlé těla navrátiti. 60 A die: »Zamiloval ť jest Pán zemi svú« etc. Ale ještě vizme, kterak Buoh má se k dobrým la pokorným jako jaspis a sardius. Nebo barva zelená oko obveseluje. A vy- znamenává Krista v jeho božství. Sardius zemského přirozenie, brunátné, ohnivé barvy, znamená Kristovo člověčenstvie. Dobří, 65 čím více se zde čistie, k Bohu patřie skrze vieru k božství a člově- čenství; a na Kristu jako dva kameny viděti a okem prostým, čistým, vnitřním najrozkošněji jest k božství patřiti a k jeho člověčenství. Také duše má k tomu prohlédati, takže vohnivá láska jej k smrti připravila a z jeho krve vylitie krásy božské jako 70 zelené barvy došla jest. A v těch dvú kameních blahoslavený Jan kochal se jest. Tak křesťané skrz slyšenie slova božieho, náboženstvie, přijímanie těla a krve božie mají k Kristu patřiti a v těch dvau kamenau se kochati jako v jaspidu a sardiovi, kteřížto dva kamenové zlým 75 sau k trápení a pomstě, ale dobrým k odplatě a k slávě. Nebo die Spasitel ve čtení svatého Jana XVII.: »Toto ť jest život věčný, ať by poznali tě samého« etc. Nebo Pán věrné duši dává se jako drahý kamének, jakož napřed povědieno jest: »Kto přemuož, Kterak se má Buoh k nám Božstvíc Člověčenstvíe Naučenie 44 Podle 2. Petr 3, 5— 45 2. Petr 3, 6 a 7 — 47 Mat. 24, 37 — 55 Joel 1 a 2— 57 Joel 2, 12 — 60 Podle Joele 2, 18 — 76 Jan 17, 3 — 78 Zj. 2, 17 Jakoubek. Výklad. 13
Strana 194
194 Kapitola snývanie hřiechuov dám jemu kamének« etc., totiž sebe v duostojenství poznati. A jesti ť to kámen pevný v svých pravdách a radách. Na kterémž- 80 to kamenu každý věrný má se zakládati a upevniti. A protož dobrým i zlým jest jako kámen dvojí, zlým pomstu dvojí dávaje, a dobrým dává sebe požívati v božství i v člověčen- ství, zde v závdavku a počinku, potom pak u vlasti uplně. A pro- tož hřiechové některých vodau se smajvají; jako Magdaléna 85 67a2 vodau slzí smyla své hřiechy. Někteří pak hřiechové nemohau než ohněm vyčištěni býti, a ještě jim zde nepostadčuje čas, ale na onom světě aby vyčištěni byli. A to vše teď viděl Jan. Dobrým pak dává se v božství a v člověčenství jako ve dvau kaménkau, takže i božstvie požívajíce puojdau k člověčenství. Jakož pokládá 90 sv. Jan X.: »Vycházeti bude i vcházeti a pastvy najde«, od božstvie k člověčenství pocházeje. Znamenie duhy Barvy zelená brunátn. A duha bieše okolo stolice. Kterážto bývá po dešti a jasnost se začíná po hromobitie. A jest oblak jasný naproti paprslkóm slunečným; kterážto duha při jedné straně bývá tluščšie a tu se ukazuje barvy brunátné a potom nětco černé a nětco plavé; ale při druhé straně bývá tenší a tu jasnějšie bývá a barvy zelené. Oznamuje se, že po hněvu božím velikém učiní smlauvu smířenie s lidem a ukojenie svého hněvu. Jako po potopě řekl Pán o duze: »Toto bude znamenie smířenie« za času Noe, tak, když všecka pomsta, kterúž on pošle, vykoná se, tehdy dá znamenie svého ukojenie svého hněvu. A to se znamená skrz slunečné paprslky. 10 S jedné strany vodnatá se zdá, brunátné barvy, a z strany druhé tenšie, zelené barvy. Znamenává se, že, když paprslkové božští, totiž božie osvícenie, památka umučenie, přijdau v srdce, osvícenie Ducha svatého, kteřížto jiným dávati budau rosu učenie jako déšť oblakové, — když takoví budau zprávcové v lidu, znamenie 15 bude ukrocenie hněvu božieho. A když takoví v božství kochati 67b1 se budau, k němu patřiece, jemu se ve všech věcech poddávajíce, již budau jako barva zelená. A když z vraucie lásky vohnivé jsúce zapáleni vydávati se budau na mučedlnictvo, k zámutkóm a k útrp- nostem, již budau jako brunátné barvy. A již takoví budau jako 20 duha na znamenie božieho smířenie k nám daní etc. A okolo stolice bieše jiných stolic čtrmez- cietma etc. Toto duostojenstvie a moc k spravedlivého saudu Duhu vypisuje 85 Luk. 7, 38 — 91 Jan 10, 9. 8 Podle I. M. 9, 12
194 Kapitola snývanie hřiechuov dám jemu kamének« etc., totiž sebe v duostojenství poznati. A jesti ť to kámen pevný v svých pravdách a radách. Na kterémž- 80 to kamenu každý věrný má se zakládati a upevniti. A protož dobrým i zlým jest jako kámen dvojí, zlým pomstu dvojí dávaje, a dobrým dává sebe požívati v božství i v člověčen- ství, zde v závdavku a počinku, potom pak u vlasti uplně. A pro- tož hřiechové některých vodau se smajvají; jako Magdaléna 85 67a2 vodau slzí smyla své hřiechy. Někteří pak hřiechové nemohau než ohněm vyčištěni býti, a ještě jim zde nepostadčuje čas, ale na onom světě aby vyčištěni byli. A to vše teď viděl Jan. Dobrým pak dává se v božství a v člověčenství jako ve dvau kaménkau, takže i božstvie požívajíce puojdau k člověčenství. Jakož pokládá 90 sv. Jan X.: »Vycházeti bude i vcházeti a pastvy najde«, od božstvie k člověčenství pocházeje. Znamenie duhy Barvy zelená brunátn. A duha bieše okolo stolice. Kterážto bývá po dešti a jasnost se začíná po hromobitie. A jest oblak jasný naproti paprslkóm slunečným; kterážto duha při jedné straně bývá tluščšie a tu se ukazuje barvy brunátné a potom nětco černé a nětco plavé; ale při druhé straně bývá tenší a tu jasnějšie bývá a barvy zelené. Oznamuje se, že po hněvu božím velikém učiní smlauvu smířenie s lidem a ukojenie svého hněvu. Jako po potopě řekl Pán o duze: »Toto bude znamenie smířenie« za času Noe, tak, když všecka pomsta, kterúž on pošle, vykoná se, tehdy dá znamenie svého ukojenie svého hněvu. A to se znamená skrz slunečné paprslky. 10 S jedné strany vodnatá se zdá, brunátné barvy, a z strany druhé tenšie, zelené barvy. Znamenává se, že, když paprslkové božští, totiž božie osvícenie, památka umučenie, přijdau v srdce, osvícenie Ducha svatého, kteřížto jiným dávati budau rosu učenie jako déšť oblakové, — když takoví budau zprávcové v lidu, znamenie 15 bude ukrocenie hněvu božieho. A když takoví v božství kochati 67b1 se budau, k němu patřiece, jemu se ve všech věcech poddávajíce, již budau jako barva zelená. A když z vraucie lásky vohnivé jsúce zapáleni vydávati se budau na mučedlnictvo, k zámutkóm a k útrp- nostem, již budau jako brunátné barvy. A již takoví budau jako 20 duha na znamenie božieho smířenie k nám daní etc. A okolo stolice bieše jiných stolic čtrmez- cietma etc. Toto duostojenstvie a moc k spravedlivého saudu Duhu vypisuje 85 Luk. 7, 38 — 91 Jan 10, 9. 8 Podle I. M. 9, 12
Strana 195
IV. 195 vypovědění proti zlým tuto vypisuje skrz stolici, kteráž dána jest 25 Pánu Kristu v nebi i v zemi. Co vokolo něho duha znamená? Nebo, když Pán vylije hněv svuoj, potom se ukrotí a znamenie dá ně- které svého ukrocenie. A podobný vzezřením duhy jest jako ká- men smaragd, totiž zelené barvy a vnitř brunátné, jako vohnivé. A tu oboji barvu má v sobě kámen ten. A znamená se, že oboje 30 ten první saudce, Kristus, má spolu, dobrotu totiž i spravedlnost, takže zde milosrdenstvie ukazuje i spravedlnost. A jeho saud spravedlivý a pravý jest u velikém upokojení, takže se nebauří v svědomí, spravedlnost činie, ješto se člověk často pohne. Ale jest saud jeho dobrotivý. I jeho všickni světí, 35 spravedlnost puosobíce, činili to z lásky a v upokojení svědomie. Jako se pokládá v kniehách Múdrosti: »Ale ty, Pane, když zemi saudíš, ne jako tyrrannové světa tohoto prchajíce, více vlastní nežli boží křivdy želejíce«. Ale mstí pro toho, na kteréhož se hněvá, nebo lépe jest jemu tak. A to Buoh vidí, že člověku lépe jest, aby 67b2 40 nad ním pomštěno bylo. Ale člověk, že sebe samého nezřízeně miluje, protož toho nezná. A ktož toho od Krista nevezme a ne- saudí z dobroty a spravedlnosti, žádný nebude moci spravedlivě súditi. A když tak Pán pomstí, tehdy potom bude smířenie. Jakož die skrz Izaiáše LIIII.: »Za jedno tknutie a na malíčký čas poopus- 45 til sem tě (totiž mstě se), ale v smilováních svých velikých přivinu tě« etc. Dotýká také tu času Noe a die: »Hory zajisté pohnú se a pahrbkové se zatřesú (totiž duostojenstvie tohoto světa zkažena budau), ale milosrdenstvie mé neotejde od tebe a smlúva pokoje mého neopustie ť tě; die Slitovník tvuoj Pán« etc. A tak pokládá se tu i boží spravedlnost i milosrdenstvie. Protož Pán sedí na stolici. Neb on všudy, také v nás, má prvnie místo mieti v svátosti velebné a v každém srdci. A vypraviv o té stolici a moci saudce, dopoviedá, co okolo té stolice jest, řka: »A okolo té stolice bieše jiných stolic čtrmezcietma«. Zakládaje 55 Jeruzalem cierkve svítězilé a rytěřujície za sebú zuostavil a vuo- kol čtrmezcietma stolic etc. Kterýžto počet k duchovnímu roz- umu patří. Protož se tuto zástup svatých najvětších a dokonalých prvních po Kristu skrz tento počet znamená, jakožto sú proroci, apoštolé. Nebo dvanádete pokolení bylo v zákoně Starém synuov 60 izrahelských, takže od každého syna Jákobova pošlo jedno po- kolenie, jakož se níže pokládá: z pokolení Levi, z pokolenie Asser 50 Saudce Kristus toto dvé má Buoh ne jako lidé mstí Stolice boží 36 Podle Moudr. 12, 13 a 14 — 44 Iz. 54, 7 — 46 Iz. 54, 10 — 59 1. M. 49, 28; 2. M. 1, 2 nn.; Zj. 7, 5 nn. 13*
IV. 195 vypovědění proti zlým tuto vypisuje skrz stolici, kteráž dána jest 25 Pánu Kristu v nebi i v zemi. Co vokolo něho duha znamená? Nebo, když Pán vylije hněv svuoj, potom se ukrotí a znamenie dá ně- které svého ukrocenie. A podobný vzezřením duhy jest jako ká- men smaragd, totiž zelené barvy a vnitř brunátné, jako vohnivé. A tu oboji barvu má v sobě kámen ten. A znamená se, že oboje 30 ten první saudce, Kristus, má spolu, dobrotu totiž i spravedlnost, takže zde milosrdenstvie ukazuje i spravedlnost. A jeho saud spravedlivý a pravý jest u velikém upokojení, takže se nebauří v svědomí, spravedlnost činie, ješto se člověk často pohne. Ale jest saud jeho dobrotivý. I jeho všickni světí, 35 spravedlnost puosobíce, činili to z lásky a v upokojení svědomie. Jako se pokládá v kniehách Múdrosti: »Ale ty, Pane, když zemi saudíš, ne jako tyrrannové světa tohoto prchajíce, více vlastní nežli boží křivdy želejíce«. Ale mstí pro toho, na kteréhož se hněvá, nebo lépe jest jemu tak. A to Buoh vidí, že člověku lépe jest, aby 67b2 40 nad ním pomštěno bylo. Ale člověk, že sebe samého nezřízeně miluje, protož toho nezná. A ktož toho od Krista nevezme a ne- saudí z dobroty a spravedlnosti, žádný nebude moci spravedlivě súditi. A když tak Pán pomstí, tehdy potom bude smířenie. Jakož die skrz Izaiáše LIIII.: »Za jedno tknutie a na malíčký čas poopus- 45 til sem tě (totiž mstě se), ale v smilováních svých velikých přivinu tě« etc. Dotýká také tu času Noe a die: »Hory zajisté pohnú se a pahrbkové se zatřesú (totiž duostojenstvie tohoto světa zkažena budau), ale milosrdenstvie mé neotejde od tebe a smlúva pokoje mého neopustie ť tě; die Slitovník tvuoj Pán« etc. A tak pokládá se tu i boží spravedlnost i milosrdenstvie. Protož Pán sedí na stolici. Neb on všudy, také v nás, má prvnie místo mieti v svátosti velebné a v každém srdci. A vypraviv o té stolici a moci saudce, dopoviedá, co okolo té stolice jest, řka: »A okolo té stolice bieše jiných stolic čtrmezcietma«. Zakládaje 55 Jeruzalem cierkve svítězilé a rytěřujície za sebú zuostavil a vuo- kol čtrmezcietma stolic etc. Kterýžto počet k duchovnímu roz- umu patří. Protož se tuto zástup svatých najvětších a dokonalých prvních po Kristu skrz tento počet znamená, jakožto sú proroci, apoštolé. Nebo dvanádete pokolení bylo v zákoně Starém synuov 60 izrahelských, takže od každého syna Jákobova pošlo jedno po- kolenie, jakož se níže pokládá: z pokolení Levi, z pokolenie Asser 50 Saudce Kristus toto dvé má Buoh ne jako lidé mstí Stolice boží 36 Podle Moudr. 12, 13 a 14 — 44 Iz. 54, 7 — 46 Iz. 54, 10 — 59 1. M. 49, 28; 2. M. 1, 2 nn.; Zj. 7, 5 nn. 13*
Strana 196
196 Kapitola Stolice dáblova zkažena bude etc. A v Novém zákoně XII apoštoluov. Protož tak všickni ti světí a patriarchové od Jákoba pošlí a apoštolé sú pozuostavení od Krista, kterýmž l auřad dal, svú múdrost dav jim, jako apošto- lóm a prorokuom, takže, což chce zřéditi Pán, pomstiti, svuoj 65 pořádek uvésti, že to od stolice božie pocházie na tyto stolice. Jako králové mají rádce, tak Kristus má tyto staršie a rádce (ne aby on jich potřeboval, ale jiní jich potřebují), skrz něž od Krista plyne maudrost, učenie a všeliká zpráva slušná. Protož, máme-li se zpravovati slušně, musí, aby od Krista 70 jako od krále na nás skrz tyto svaté plynula múdrost, učenie a zpráva. Protož apoštol k Efezuom II. k témuž rozumu praví: »Již nejste hosté, ale měšťané a domácí boží, vzděláni na základ« etc. Protož Pán postavuje tyto starce, aby věrní k nim zřenie měli a za nimi ku Pánu Kristu, ne aby oni překáželi patřiti k Kristu. 75 A ačkoli proroci a apoštolé měli sú téhož Ducha, však rozličné dary. Těmi starci cierkev má napravena býti a všecko škodlivé vy- pléněno býti má. Jako ve čtenie svatého Lukáše XVI. zákon boží slove Mojžieš, tak skrz XXIIII starcuov zákon boží se znamená skrz ně a jich auřady vydaný. Matúš XXIII.: »Na stolici Mojžie-80 šově posadili se« etc. »A což sú z auřadu svatých, Mojžieše a apošto- luov i prorokuov pravili, poslauchajte«. Neb nic zlého nenie z au- řadu a služebnosti svatých, apoštoluov a prorokuov. A protož v času obnovenie cierkve stolice jiné musie padnúti, ale stolice XXIIII starcuov aby zase vzdělány byly. Jakož pově-85 děno jest v II. kapitole: »Viem, kde bydlíš a kde jest stolice šatanova«; kterážto stolice musí zkažena býti, aby lidé od stolic starcuov brali zprávu, naučenie. A dokudž toho nebude, aby starší od Boha daní nás zpravovali maudrostí od Boha jim danau, ne- bude řádu. Protož napsáno (Ecclesiastici VII.): »Nehleď od člověka 90 auřadu ani od krále stolice cti«. Ale musí, aby podlé Boha vyvolen byl a na auřad postaven. Eklesiastikus v X. die: »Stolice auřed- níkuov pyšných (totiž auřad zpravovánie lidu) zkazil jest Buoh a vsadil tiché místo nich«. O čemž blahoslavená Panna Maria v své piesničce prorokuje, majíci poznánie, že se z ní narodí, jenž 95 má stolici nad jinými, čtrmezcietma také starcuov zpuosobuje a zlé ssázeje. A die: »Ssadil mocné s stolice a povýšil po (!)« etc. Protož pod jménem duostojenstvie a stolice apoštolské řím- ské byla stolice Antikristova a podnes pod jménem stolice farář- 68а2 68a Stolice římská 72 Efez. 2, 19 a 20 — 78 Podle Luk. 16, 29 a 31 — 80 Podle Mat. 23, 2 a 3 — 85 Zj. 2, 13 — 90 Eccli 7, 4 — 92 Eccli 10, 17 — 97 Luk. 1, 52
196 Kapitola Stolice dáblova zkažena bude etc. A v Novém zákoně XII apoštoluov. Protož tak všickni ti světí a patriarchové od Jákoba pošlí a apoštolé sú pozuostavení od Krista, kterýmž l auřad dal, svú múdrost dav jim, jako apošto- lóm a prorokuom, takže, což chce zřéditi Pán, pomstiti, svuoj 65 pořádek uvésti, že to od stolice božie pocházie na tyto stolice. Jako králové mají rádce, tak Kristus má tyto staršie a rádce (ne aby on jich potřeboval, ale jiní jich potřebují), skrz něž od Krista plyne maudrost, učenie a všeliká zpráva slušná. Protož, máme-li se zpravovati slušně, musí, aby od Krista 70 jako od krále na nás skrz tyto svaté plynula múdrost, učenie a zpráva. Protož apoštol k Efezuom II. k témuž rozumu praví: »Již nejste hosté, ale měšťané a domácí boží, vzděláni na základ« etc. Protož Pán postavuje tyto starce, aby věrní k nim zřenie měli a za nimi ku Pánu Kristu, ne aby oni překáželi patřiti k Kristu. 75 A ačkoli proroci a apoštolé měli sú téhož Ducha, však rozličné dary. Těmi starci cierkev má napravena býti a všecko škodlivé vy- pléněno býti má. Jako ve čtenie svatého Lukáše XVI. zákon boží slove Mojžieš, tak skrz XXIIII starcuov zákon boží se znamená skrz ně a jich auřady vydaný. Matúš XXIII.: »Na stolici Mojžie-80 šově posadili se« etc. »A což sú z auřadu svatých, Mojžieše a apošto- luov i prorokuov pravili, poslauchajte«. Neb nic zlého nenie z au- řadu a služebnosti svatých, apoštoluov a prorokuov. A protož v času obnovenie cierkve stolice jiné musie padnúti, ale stolice XXIIII starcuov aby zase vzdělány byly. Jakož pově-85 děno jest v II. kapitole: »Viem, kde bydlíš a kde jest stolice šatanova«; kterážto stolice musí zkažena býti, aby lidé od stolic starcuov brali zprávu, naučenie. A dokudž toho nebude, aby starší od Boha daní nás zpravovali maudrostí od Boha jim danau, ne- bude řádu. Protož napsáno (Ecclesiastici VII.): »Nehleď od člověka 90 auřadu ani od krále stolice cti«. Ale musí, aby podlé Boha vyvolen byl a na auřad postaven. Eklesiastikus v X. die: »Stolice auřed- níkuov pyšných (totiž auřad zpravovánie lidu) zkazil jest Buoh a vsadil tiché místo nich«. O čemž blahoslavená Panna Maria v své piesničce prorokuje, majíci poznánie, že se z ní narodí, jenž 95 má stolici nad jinými, čtrmezcietma také starcuov zpuosobuje a zlé ssázeje. A die: »Ssadil mocné s stolice a povýšil po (!)« etc. Protož pod jménem duostojenstvie a stolice apoštolské řím- ské byla stolice Antikristova a podnes pod jménem stolice farář- 68а2 68a Stolice římská 72 Efez. 2, 19 a 20 — 78 Podle Luk. 16, 29 a 31 — 80 Podle Mat. 23, 2 a 3 — 85 Zj. 2, 13 — 90 Eccli 7, 4 — 92 Eccli 10, 17 — 97 Luk. 1, 52
Strana 197
IV. 197 100 ské, biskupské, auřednické jsau stolice dáblovy. Neb takoví ne- následují Pána Ježíše Krista, ale skutky šatanovy puosobie. Pro- tož, kto nynie chce múdrý býti, k čemu a k komu patřiti má, oznamuje se (Ecclesiastici XXXIX.): »Na maudrost všech starých ptáti se bude maudrý a písma prorockého pílen bude a rozprávku 105 mužuov znamenitých zachovávati bude« etc. »A v přísloviech mluviti bude« jako v Šalomúnových, Kristových a prorockých, »mezi velebnými lidmi přisluhovati bude«, totiž od nich přijímaje maudrost a učenie, věrnému lidu slúžiti bude, učením jim přislu- huje. A die: »Otevře usta svá«, srdce totiž žádostivé k Bohu. Tak 68b1 110 Daniel slojve muž žádostí. A takových lidí Pán Buoh modlitbu slyší. Toto viděnie ještě po Antikrista zkaženie a zprávcuov zlých a stolic čtrmezcietma starcuov obnovie se, takže lidé jich maud- rostí zpravovati se budau, k nim zřenie mieti budau a budú je 115 zpravovati a v nich viec než prvé kochati se budau, takže pře- myšlovati budau v zákoně Páně ve dne i v noci a prorokuov a ne básní aneb snuov pilni budú etc. [Proti nynějším sektářuom] A na těch XXIIII stolicech sedělo čtrmez- cietma starcuov etc. Viděl Jan budaucie věci v těchto řečech, kterak velmi divné věci puosobiti bude Pán a puosobí. Jakož die David: »Ty si Buoh, sám čině divné věci«. Protož chtěje, 5aby jeho věrní rozeznali skutky Páně, přijímá sobě svědectvie své svaté, kteříž se skrz starce tyto vyznamenávají. Isaiáš XLIIII.: »Vy ste svědkové moji. Zdaliž jest Buoh kromě mne?«, totiž vy- dávaje svědectvie, že já skutky, kteříž sú, puosobím a sú moji. A protož teď napřed, když jest postavena stolice Páně, totiž 10 moc saudná Páně mocná a veliká proti božím nepřáteluom, hned se pokládá XXIIII starcuov, totiž aby nevěřícím svědectvie vy- dávali o jeho skutcích. A ti sú Nového i Starého zákona světí svědkové, řečmi svými ukazujíce skutky Páně. A ti starci sú po- čestní a vážní, plní maudrosti. To se ukazuje, kdež die: »A star- 15 cuov čtrmezcietma«, jeho skutky a saudy zchvalujíce. Jakož na- psáno v Přísloví v poslední: »Slovútný v branách muž jejie posadí se s starci«, aby, což koli on vyřkne a hněv svuoj vyhlásí, oni toho potvrzovali. O svědcích Kristových 103 Eccli 39, 1 až 4 a 7 — 110 Dan. 10, 11 — 115 Ohlas Ž. 1, 2. 4 Podle Ž. 77, 15 — 7 Podle Iz. 44, 8 — 16 Přísl. 31, 23
IV. 197 100 ské, biskupské, auřednické jsau stolice dáblovy. Neb takoví ne- následují Pána Ježíše Krista, ale skutky šatanovy puosobie. Pro- tož, kto nynie chce múdrý býti, k čemu a k komu patřiti má, oznamuje se (Ecclesiastici XXXIX.): »Na maudrost všech starých ptáti se bude maudrý a písma prorockého pílen bude a rozprávku 105 mužuov znamenitých zachovávati bude« etc. »A v přísloviech mluviti bude« jako v Šalomúnových, Kristových a prorockých, »mezi velebnými lidmi přisluhovati bude«, totiž od nich přijímaje maudrost a učenie, věrnému lidu slúžiti bude, učením jim přislu- huje. A die: »Otevře usta svá«, srdce totiž žádostivé k Bohu. Tak 68b1 110 Daniel slojve muž žádostí. A takových lidí Pán Buoh modlitbu slyší. Toto viděnie ještě po Antikrista zkaženie a zprávcuov zlých a stolic čtrmezcietma starcuov obnovie se, takže lidé jich maud- rostí zpravovati se budau, k nim zřenie mieti budau a budú je 115 zpravovati a v nich viec než prvé kochati se budau, takže pře- myšlovati budau v zákoně Páně ve dne i v noci a prorokuov a ne básní aneb snuov pilni budú etc. [Proti nynějším sektářuom] A na těch XXIIII stolicech sedělo čtrmez- cietma starcuov etc. Viděl Jan budaucie věci v těchto řečech, kterak velmi divné věci puosobiti bude Pán a puosobí. Jakož die David: »Ty si Buoh, sám čině divné věci«. Protož chtěje, 5aby jeho věrní rozeznali skutky Páně, přijímá sobě svědectvie své svaté, kteříž se skrz starce tyto vyznamenávají. Isaiáš XLIIII.: »Vy ste svědkové moji. Zdaliž jest Buoh kromě mne?«, totiž vy- dávaje svědectvie, že já skutky, kteříž sú, puosobím a sú moji. A protož teď napřed, když jest postavena stolice Páně, totiž 10 moc saudná Páně mocná a veliká proti božím nepřáteluom, hned se pokládá XXIIII starcuov, totiž aby nevěřícím svědectvie vy- dávali o jeho skutcích. A ti sú Nového i Starého zákona světí svědkové, řečmi svými ukazujíce skutky Páně. A ti starci sú po- čestní a vážní, plní maudrosti. To se ukazuje, kdež die: »A star- 15 cuov čtrmezcietma«, jeho skutky a saudy zchvalujíce. Jakož na- psáno v Přísloví v poslední: »Slovútný v branách muž jejie posadí se s starci«, aby, což koli on vyřkne a hněv svuoj vyhlásí, oni toho potvrzovali. O svědcích Kristových 103 Eccli 39, 1 až 4 a 7 — 110 Dan. 10, 11 — 115 Ohlas Ž. 1, 2. 4 Podle Ž. 77, 15 — 7 Podle Iz. 44, 8 — 16 Přísl. 31, 23
Strana 198
198 Kapitola Stuola co znamená Málo rytieřuov božích Blýskanie co sú A že ti starci jsú mysli pokojné, ne bauřivé hněvem, závistí aneb tělem a krví, protož die: »Sedíce«, odpočievajíce, mysl po-20 kojnau majíce, takže zbauřenie nehajbe k nepokoji mysle jich. Třetie sau života příkladného, čistého a svatého; nebo »oblečeni v raucho bílé«, kteréž nazývá Duch svatý štuolami bielými. Štuola od staradávna dáváše se, když v stav manželský vstupovali, na znamenie svazku a hodnosti v manželstvie a viery společné. Pro-25 tož viera, která se dává člověku, a život duchovní vnitřní svatý a poctivý dává se jako štuola těm, kteří svět potupili, kteříž také súditi budau svět i nynie saudie svými řečmi, kterýchžto řečí skutkové Páně potvrzují, o kterýchž ti starci prorokovali. Jaký pak již oděv mají, mají i koruny. Nebo v II. pokládá se kapi- 30 tole: »Buď věrný až do smrti, a dám ť korunu života«, kterážto koruna jest zlatá. Málo jest rytieřuov Páně k skonánie světa, kteříž by všecka pokušenie přemáhali a proti božím skutkuom nereptali, jimž by dána byla odplata zde i v budúcím životě, aby totiž škody jich Pán nahradil. Potom vypisuje Jan skutky Páně, o nichž starci svědectvie vydávají, řka: »A z truonu pocháziechu blýskanie«. Dotýká tro- jieho skutku Páně divného, kterýž Pán nynie puosobí na světě, řka: »A z truonu pocháziechu blajskanie« etc.; to sau hruozy pomsty časné pro hřiechy na nás. Jako (Matauš XXIIII.) pokládá 40 se: »Jakožto blesk vychází od východu slunce a zjevuje se až na západ, tak ť bude příchod Syna člověka«, totiž tak navštěvuje, že se ukazuje najprvé výše na horách, a pak rychle na jiných se ukazuje. A ty pomsty slovú dobře blýskanie, nebo strašie, druhé, že osvěcují, takže skrz pomsty lidé poznávají svú křehkost, biedu 45 a marnost, kterýchžto věcí sú prvé neznali, v temnostech jsúc postaveni. A tito ť sú skutkové Páně, kteréž viděl Jan, o kterýchž 69a1 starci svědectvie vydávají, proroci a apoštolé. O kterýchžto jeden stařec die v Deutronomu XXXII.: »Vyostřím-li ť jako blesk meč 50 svuoj«. Tak i týž vypravuje o pomstách tohoto času lidu: »Ne- budeš-li ostřiehati přikázaní Páně, všecka tato zlořečenstvie na tě puojdau, zlořečený na poli budeš« etc. Nebo skrz tyto pomsty Pán dává jako blesk poznánie sebe samého. »Zlořečené budau stodoly tvé« etc., »nebo zlaupeny budau« etc. A to všecko pro 55 hřiechy lidské. 35 68b. 29 Rkpis: shutkuové (!) — 31 Zj. 2, 10 — 40 Mat. 24, 27 — 50 Podle 5, M. 32, 41 — 51 5. M. 28, 15 nn.
198 Kapitola Stuola co znamená Málo rytieřuov božích Blýskanie co sú A že ti starci jsú mysli pokojné, ne bauřivé hněvem, závistí aneb tělem a krví, protož die: »Sedíce«, odpočievajíce, mysl po-20 kojnau majíce, takže zbauřenie nehajbe k nepokoji mysle jich. Třetie sau života příkladného, čistého a svatého; nebo »oblečeni v raucho bílé«, kteréž nazývá Duch svatý štuolami bielými. Štuola od staradávna dáváše se, když v stav manželský vstupovali, na znamenie svazku a hodnosti v manželstvie a viery společné. Pro-25 tož viera, která se dává člověku, a život duchovní vnitřní svatý a poctivý dává se jako štuola těm, kteří svět potupili, kteříž také súditi budau svět i nynie saudie svými řečmi, kterýchžto řečí skutkové Páně potvrzují, o kterýchž ti starci prorokovali. Jaký pak již oděv mají, mají i koruny. Nebo v II. pokládá se kapi- 30 tole: »Buď věrný až do smrti, a dám ť korunu života«, kterážto koruna jest zlatá. Málo jest rytieřuov Páně k skonánie světa, kteříž by všecka pokušenie přemáhali a proti božím skutkuom nereptali, jimž by dána byla odplata zde i v budúcím životě, aby totiž škody jich Pán nahradil. Potom vypisuje Jan skutky Páně, o nichž starci svědectvie vydávají, řka: »A z truonu pocháziechu blýskanie«. Dotýká tro- jieho skutku Páně divného, kterýž Pán nynie puosobí na světě, řka: »A z truonu pocháziechu blajskanie« etc.; to sau hruozy pomsty časné pro hřiechy na nás. Jako (Matauš XXIIII.) pokládá 40 se: »Jakožto blesk vychází od východu slunce a zjevuje se až na západ, tak ť bude příchod Syna člověka«, totiž tak navštěvuje, že se ukazuje najprvé výše na horách, a pak rychle na jiných se ukazuje. A ty pomsty slovú dobře blýskanie, nebo strašie, druhé, že osvěcují, takže skrz pomsty lidé poznávají svú křehkost, biedu 45 a marnost, kterýchžto věcí sú prvé neznali, v temnostech jsúc postaveni. A tito ť sú skutkové Páně, kteréž viděl Jan, o kterýchž 69a1 starci svědectvie vydávají, proroci a apoštolé. O kterýchžto jeden stařec die v Deutronomu XXXII.: »Vyostřím-li ť jako blesk meč 50 svuoj«. Tak i týž vypravuje o pomstách tohoto času lidu: »Ne- budeš-li ostřiehati přikázaní Páně, všecka tato zlořečenstvie na tě puojdau, zlořečený na poli budeš« etc. Nebo skrz tyto pomsty Pán dává jako blesk poznánie sebe samého. »Zlořečené budau stodoly tvé« etc., »nebo zlaupeny budau« etc. A to všecko pro 55 hřiechy lidské. 35 68b. 29 Rkpis: shutkuové (!) — 31 Zj. 2, 10 — 40 Mat. 24, 27 — 50 Podle 5, M. 32, 41 — 51 5. M. 28, 15 nn.
Strana 199
IV. 199 A tak starci svými řečmi svědectvie vydávají, že tyto věci, kteréž přicházejí na nás, sú skutkové Páně. Tak zajisté onen stařec David pověděl: »Jako blesky rozmnožil a zarmútil je«. 60 A ty ť sú pomsty časné hrozné, kteréž přivodie poznánie člověku se samého a přivodie k tomu, aby člověk svú marnost poznal. Tak Ezechiel (XXXVIII.) die, ten stařec: »A pohnu proti němu na všech horách meč« etc. »Meč jednoho každého na bratra svého naměřen bude a súditi budu tě, totiž vypovím saud a ortel na tě, 65 mor totižto, příval etc., kamenie nesmierné«. Jako nynie z ručnic, z haufnic mnozí se mordují, avšak ještě vidúce, že na nás takové věci přišly, nechceme od zlého přestati a dobrého nedbáme se přídržeti. Ale že Pán k hořkým věcem přiměšuje sladké, protož die: 70 »A hlasové« k napomínaní k dobrému, aby sobě nezúfali, ale v hříších se poznali. V najvětších zámutcích řeči božie živé, jenž sú duch a život, člověka posilňují a potěšují. Jako die apoštol k Židóm IIII°., kterak živá jest řeč božie a mocná etc. Kterýmižto praví: »Učte se ode mne, že tichý sem a pokorný« etc. A těmi 69a2 75 zaslibuje, že chce ukrátiti dnuov těchto. Die také, že se přibli- žuje vykúpenie vaše. Takové řeči potěšují a posilňují. A k témuž sú starci. K Rímanuom XII.: »Najmilejšie! Pro svatú věc žádám: Obětujte Bohu těla vaše«. Řeč zajisté člověka dobrého, Ducha božieho majícieho, jest jako řeč živá, pronikující srdce a potěšujície 80 člověka. Jako die svatý Jeronym v předmluvě na biblí: »Má t nevím co skryté moci živého slova skutek« etc. (v kapitole II.), takže někdy zarmautí člověka, a někdy zarmauceného potěší, někdy v blud ponauká a uvodie. A protož nějakú moc mají slova jich a od dábla sú obživená. Ano i slova čarodějníkuov mají moc 85 puosobiti, čím více řeč dobrého a svatého člověka má moc potě- šovati, obživovati, k dobrému napomínati! A tito ť sú hlasové, kteréž dává s blýskaním; dopauští také nynie hlasy, kterýmiž se zarmucují a pohybují srdce. Třetie »hromo- bitie«. Jeremiáš XI. pokládá: »Aj, já uvedu na ně zlé věci«. A skrz 90 Amosa (v III. kapitole), toho starce, die: »Zdali zlé jest v městě, kteréhož by neučinil Pán?« Protož hromobitie, rány veliké. Však že sú hněvové, ruoznice, svárové v lidu, protož neumějí rozeznati Hlasove poteši- tediní Moc sov vy- pisuje se Hromobitie co ú? Starci svědčí o pomstách 59 Podle Ž. 18, 15 — 62 Ezech. 38, 21 a 22 — 72 Jan 6, 63 — 73 Žid. 4, 12 — 74 Mat. 11, 29 — 75 Mat. 24, 22 — 75 Luk. 21, 28 — 77 Podle Řím. 12, 1 — 80 Hieronymus Paulino c. II. (viz na př. Loch, Biblia sacra vulgatae editionis 1883, tomus I., p. XVIII) — 89 Jer. 11, 11 — 90 Amos 3, 6
IV. 199 A tak starci svými řečmi svědectvie vydávají, že tyto věci, kteréž přicházejí na nás, sú skutkové Páně. Tak zajisté onen stařec David pověděl: »Jako blesky rozmnožil a zarmútil je«. 60 A ty ť sú pomsty časné hrozné, kteréž přivodie poznánie člověku se samého a přivodie k tomu, aby člověk svú marnost poznal. Tak Ezechiel (XXXVIII.) die, ten stařec: »A pohnu proti němu na všech horách meč« etc. »Meč jednoho každého na bratra svého naměřen bude a súditi budu tě, totiž vypovím saud a ortel na tě, 65 mor totižto, příval etc., kamenie nesmierné«. Jako nynie z ručnic, z haufnic mnozí se mordují, avšak ještě vidúce, že na nás takové věci přišly, nechceme od zlého přestati a dobrého nedbáme se přídržeti. Ale že Pán k hořkým věcem přiměšuje sladké, protož die: 70 »A hlasové« k napomínaní k dobrému, aby sobě nezúfali, ale v hříších se poznali. V najvětších zámutcích řeči božie živé, jenž sú duch a život, člověka posilňují a potěšují. Jako die apoštol k Židóm IIII°., kterak živá jest řeč božie a mocná etc. Kterýmižto praví: »Učte se ode mne, že tichý sem a pokorný« etc. A těmi 69a2 75 zaslibuje, že chce ukrátiti dnuov těchto. Die také, že se přibli- žuje vykúpenie vaše. Takové řeči potěšují a posilňují. A k témuž sú starci. K Rímanuom XII.: »Najmilejšie! Pro svatú věc žádám: Obětujte Bohu těla vaše«. Řeč zajisté člověka dobrého, Ducha božieho majícieho, jest jako řeč živá, pronikující srdce a potěšujície 80 člověka. Jako die svatý Jeronym v předmluvě na biblí: »Má t nevím co skryté moci živého slova skutek« etc. (v kapitole II.), takže někdy zarmautí člověka, a někdy zarmauceného potěší, někdy v blud ponauká a uvodie. A protož nějakú moc mají slova jich a od dábla sú obživená. Ano i slova čarodějníkuov mají moc 85 puosobiti, čím více řeč dobrého a svatého člověka má moc potě- šovati, obživovati, k dobrému napomínati! A tito ť sú hlasové, kteréž dává s blýskaním; dopauští také nynie hlasy, kterýmiž se zarmucují a pohybují srdce. Třetie »hromo- bitie«. Jeremiáš XI. pokládá: »Aj, já uvedu na ně zlé věci«. A skrz 90 Amosa (v III. kapitole), toho starce, die: »Zdali zlé jest v městě, kteréhož by neučinil Pán?« Protož hromobitie, rány veliké. Však že sú hněvové, ruoznice, svárové v lidu, protož neumějí rozeznati Hlasove poteši- tediní Moc sov vy- pisuje se Hromobitie co ú? Starci svědčí o pomstách 59 Podle Ž. 18, 15 — 62 Ezech. 38, 21 a 22 — 72 Jan 6, 63 — 73 Žid. 4, 12 — 74 Mat. 11, 29 — 75 Mat. 24, 22 — 75 Luk. 21, 28 — 77 Podle Řím. 12, 1 — 80 Hieronymus Paulino c. II. (viz na př. Loch, Biblia sacra vulgatae editionis 1883, tomus I., p. XVIII) — 89 Jer. 11, 11 — 90 Amos 3, 6
Strana 200
200 Kapitola Lampy co sú Slova hromobitie Duch svatý vůodce má býti skutkuov, kteří sú od Boha a kteří od člověka (nebo skutky dobré Buoh skrz zlého člověka činí), co od Boha a co by bylo od zlé vuole člověka. Protož častokrát dobré od Boha pravie býti zlé, 95 od člověka pocházejície, a zlému řiekají dobré. Proti kterýmž Isaiáš V. die: »Běda, kteříž řiekáte dobrému zlé« etc. A ač starci svědectvie vydávají, neumieme však rozeznávati skutkuov Páně. Protož skrz hromobitie vyznamenávají se hruozy a pomsty věč- 69b1 ného zatracenie, kterýmiž nynie Pán tepe, když strach zatracenie 100 dopauští etc. A VII lamp hořalo před truonem etc. Prvé povědieno bylo nápodobně o sedmi hvězdách, co tuto skrz lampy: vyznamenávají se srdce zpuosobná a osvícená a dary sedmi Ducha svatého obdařená; srdce zhuoru otevřená široce, hořície v lásce: 105 ne sobě toliko, ale jiným svítie lampy. Jako Jan Křtitel byl jako lampa, kterýžto blýskal, hlasy vydával a hromobitie, když jest řekl: »Běda vám, pokolenie hadové! Již sekera k kořenu dřeva přiložena jest«. Tato zajisté slova sú netoliko blýskanie, ale hro- mobitie, strachu totiž věčného zatracenie. A z toho znaj, že všecky 110 řeči, i kteréž k dobrému napomínají, i kteréž hrozie pomstau ny- nější, buďto věčného zatracenie, máme tak vypravovati a vy- vyšovati, abychom byli příkladní, jiným svítíce jako lampy. Jakož die Spasitel: »A svíce hořície v rukau vašich«. A protož k boji a k bitvě proti nepřáteluom vidomým i nevidomým má nás vésti 115 Duch svatý. A toho na znamenie Kristus veden jest od ducha na paušť etc. Poněvadž při tělesném, mnohem viece při boji duchov- ním jest potřebie božského opatrovánie, bázně a daruov Ducha svatého. A ty lampy byly sú před truonem. Nebo, kteří sú jako hořície 120 lampa, ti se k tomu hýbají, aby předkem k Bohu nade všecko patřili, aby jemu ve všem poddáni byli. Tak apoštol die: »Majíce biskupa, poďte, padněme před truonem jeho!« Máme také pro- hlédati k osídlóm a k jamám, kteréž nám nepřátelé naši lécejí. Tak také k truonu Páně máme patřiti, aby to všecko k chvále a ke cti 125 Páně člověk činil. A nynie v boží při, ktož nebývá veden od Ducha svatého proti nepřáteluom k boji nebo k bitvě, proti hřie- chóm, každý přemožen bývá a nepřemáhá ani prospievá takový v boji. Potřebie jest zajisté, abychom jako lucerny hořali a tak 69b2 97 Iz. 5, 20 — 108 Podle Mat. 3, 7 a 10 a Luk. 3, 7 a 9 — 114 Luk. 12, 35 — 116 Mat. 4, 1; Mar. 1, 12; Luk. 4, 1 — 122 Podle Žid. 4, 15 a 16.
200 Kapitola Lampy co sú Slova hromobitie Duch svatý vůodce má býti skutkuov, kteří sú od Boha a kteří od člověka (nebo skutky dobré Buoh skrz zlého člověka činí), co od Boha a co by bylo od zlé vuole člověka. Protož častokrát dobré od Boha pravie býti zlé, 95 od člověka pocházejície, a zlému řiekají dobré. Proti kterýmž Isaiáš V. die: »Běda, kteříž řiekáte dobrému zlé« etc. A ač starci svědectvie vydávají, neumieme však rozeznávati skutkuov Páně. Protož skrz hromobitie vyznamenávají se hruozy a pomsty věč- 69b1 ného zatracenie, kterýmiž nynie Pán tepe, když strach zatracenie 100 dopauští etc. A VII lamp hořalo před truonem etc. Prvé povědieno bylo nápodobně o sedmi hvězdách, co tuto skrz lampy: vyznamenávají se srdce zpuosobná a osvícená a dary sedmi Ducha svatého obdařená; srdce zhuoru otevřená široce, hořície v lásce: 105 ne sobě toliko, ale jiným svítie lampy. Jako Jan Křtitel byl jako lampa, kterýžto blýskal, hlasy vydával a hromobitie, když jest řekl: »Běda vám, pokolenie hadové! Již sekera k kořenu dřeva přiložena jest«. Tato zajisté slova sú netoliko blýskanie, ale hro- mobitie, strachu totiž věčného zatracenie. A z toho znaj, že všecky 110 řeči, i kteréž k dobrému napomínají, i kteréž hrozie pomstau ny- nější, buďto věčného zatracenie, máme tak vypravovati a vy- vyšovati, abychom byli příkladní, jiným svítíce jako lampy. Jakož die Spasitel: »A svíce hořície v rukau vašich«. A protož k boji a k bitvě proti nepřáteluom vidomým i nevidomým má nás vésti 115 Duch svatý. A toho na znamenie Kristus veden jest od ducha na paušť etc. Poněvadž při tělesném, mnohem viece při boji duchov- ním jest potřebie božského opatrovánie, bázně a daruov Ducha svatého. A ty lampy byly sú před truonem. Nebo, kteří sú jako hořície 120 lampa, ti se k tomu hýbají, aby předkem k Bohu nade všecko patřili, aby jemu ve všem poddáni byli. Tak apoštol die: »Majíce biskupa, poďte, padněme před truonem jeho!« Máme také pro- hlédati k osídlóm a k jamám, kteréž nám nepřátelé naši lécejí. Tak také k truonu Páně máme patřiti, aby to všecko k chvále a ke cti 125 Páně člověk činil. A nynie v boží při, ktož nebývá veden od Ducha svatého proti nepřáteluom k boji nebo k bitvě, proti hřie- chóm, každý přemožen bývá a nepřemáhá ani prospievá takový v boji. Potřebie jest zajisté, abychom jako lucerny hořali a tak 69b2 97 Iz. 5, 20 — 108 Podle Mat. 3, 7 a 10 a Luk. 3, 7 a 9 — 114 Luk. 12, 35 — 116 Mat. 4, 1; Mar. 1, 12; Luk. 4, 1 — 122 Podle Žid. 4, 15 a 16.
Strana 201
IV. 201 130 sobě vespolek jeden druhému svítili. Nebo Kristus lakotú dnes pokaušen jest a mnozí dnes v ni upadají a od ní přemoženi bývají, kdyžto pokrmy a nápoji se obtěžují, kteříž k ničemémuž dobrému zpuosobni nejsú, aby se mohli k Bohu pozdvihnúti; mají však ty věci Duchem svatým přemoženy býti. Nebo ty věci člověk, 135 kterýchž mnohokrát nepokládá za hřiech, tu dábel zklamává a zmámí etc. Lakota mnohé přemáhá 70a1 A před oblíčejem stolice bylo jako moře stklenné, podobné křištálu etc. Chtěje Pán v nás svú zprávu uvésti, povědieno jest, kterak z jeho truonu (totiž moci) puojdau blýskanie, hlasové a hromobitie. Viděl však, kterak 5v těch zámutcích dává Duch svatý některým anděly, totiž lidi Ducha svatého majície, kteříž se osvěcují a zapalují, a ti jiné osvěcují a zapalují. Kterak pak lidem, na něž jdau zámutkové, hruozy jako blýskanie a hromobitie, takovým dává z svého ne- smierného milosrdenstvie pomoc, i to se teď ukazuje, kdež die: 10 »A před oblíčejem stolice« etc. Skrz moře sklenné život kající vyznamenává se, takže hřieš- níkóm zarmúceným dává život kající, aby jej všickni vedli. Ten pak život kající jaký má býti, starci ukazují: prvé zajisté hruozy a strachové; z toho přichází Duch boží a ten dává takový život 15 kající. Proč pak slove moře sklenné? Moře slove pro hořkost na hřiechy, nebo člověk pokánie činící hořkost má a rmautí se pro hřiechy. A jest sklenné; nebo k vyčištění života dává se. Protož die Jeremiáš v Pláči: »Veliké ť jest skraušenie tvé jako moře«. A protož červ hryzavý svědomie jest moře veliké, kteréžto moře 20 má býti s pomocí Ducha svatého. Jako synové izrahelští brali se přes moře s bázní, tak chtějície pravé pokánie činiti musí, aby se rmútili a žalostili a skraušenie měli na hřiechy. A jako se přes moře plavie, tak skrz zámutky světa, auzkosti plavie se do vlasti nebeské, kteréžto však věci nelíbie se našemu 25 rozumu nakaženému. Nebo duše zlými věcmi nakažená nesnadně bývá očištěna; protož se musí dlauho čistiti. Protož toto moře sklenné ještě některým zde neskonává se, ale v budúcím času, kdežto se trápením stierají těžce jako stklem ztlučeným. Protož nynie všickni spolu měli by se vespolek ponúkati k činění pokánie. Moře sklenné co jest: Moře Plaviti se 18 Pláč 2, 13 — 20 Po slově: svatého schází sloveso, nejspíše: pře- plaveno — 21 2. M. 14, 10 nn.
IV. 201 130 sobě vespolek jeden druhému svítili. Nebo Kristus lakotú dnes pokaušen jest a mnozí dnes v ni upadají a od ní přemoženi bývají, kdyžto pokrmy a nápoji se obtěžují, kteříž k ničemémuž dobrému zpuosobni nejsú, aby se mohli k Bohu pozdvihnúti; mají však ty věci Duchem svatým přemoženy býti. Nebo ty věci člověk, 135 kterýchž mnohokrát nepokládá za hřiech, tu dábel zklamává a zmámí etc. Lakota mnohé přemáhá 70a1 A před oblíčejem stolice bylo jako moře stklenné, podobné křištálu etc. Chtěje Pán v nás svú zprávu uvésti, povědieno jest, kterak z jeho truonu (totiž moci) puojdau blýskanie, hlasové a hromobitie. Viděl však, kterak 5v těch zámutcích dává Duch svatý některým anděly, totiž lidi Ducha svatého majície, kteříž se osvěcují a zapalují, a ti jiné osvěcují a zapalují. Kterak pak lidem, na něž jdau zámutkové, hruozy jako blýskanie a hromobitie, takovým dává z svého ne- smierného milosrdenstvie pomoc, i to se teď ukazuje, kdež die: 10 »A před oblíčejem stolice« etc. Skrz moře sklenné život kající vyznamenává se, takže hřieš- níkóm zarmúceným dává život kající, aby jej všickni vedli. Ten pak život kající jaký má býti, starci ukazují: prvé zajisté hruozy a strachové; z toho přichází Duch boží a ten dává takový život 15 kající. Proč pak slove moře sklenné? Moře slove pro hořkost na hřiechy, nebo člověk pokánie činící hořkost má a rmautí se pro hřiechy. A jest sklenné; nebo k vyčištění života dává se. Protož die Jeremiáš v Pláči: »Veliké ť jest skraušenie tvé jako moře«. A protož červ hryzavý svědomie jest moře veliké, kteréžto moře 20 má býti s pomocí Ducha svatého. Jako synové izrahelští brali se přes moře s bázní, tak chtějície pravé pokánie činiti musí, aby se rmútili a žalostili a skraušenie měli na hřiechy. A jako se přes moře plavie, tak skrz zámutky světa, auzkosti plavie se do vlasti nebeské, kteréžto však věci nelíbie se našemu 25 rozumu nakaženému. Nebo duše zlými věcmi nakažená nesnadně bývá očištěna; protož se musí dlauho čistiti. Protož toto moře sklenné ještě některým zde neskonává se, ale v budúcím času, kdežto se trápením stierají těžce jako stklem ztlučeným. Protož nynie všickni spolu měli by se vespolek ponúkati k činění pokánie. Moře sklenné co jest: Moře Plaviti se 18 Pláč 2, 13 — 20 Po slově: svatého schází sloveso, nejspíše: pře- plaveno — 21 2. M. 14, 10 nn.
Strana 202
202 Kapitola Sklo bode Přepaluje se Sklo čisté Pronikavé Křehké sklo Nebo všecken běh, kterak se věrní čistí (jako napsáno v Skutcích 30 apoštolských XIIII.: »Skrz mnohé zámutky musíme vjíti« etc.), slove moře. A slove sklenné. Sklo bývá z popela. A vyznamenává se, že v životě kajících dává se poznánie člověku své vlastnie křehkosti a ku pamatovánie na smrt budaucie. Nebo ti zámutkové a auz-35 kosti zpuosobují člověku pamět, aby na svú smrt a křehkost pomněl, ješto, kdyby to v duši uvázlo, žádných by nebylo mar- ností, ale ustavičné očekávanie smrti. Jako sklo bode, tak také tito zámutkové pobádají nás, abychom na smrt pamatovali a že jako popel sme před Bohem, a abychom se ponížili, kterážto po-40 kora pravá všelikú zahání pýchu. Protož Jan viděl to, že v času zarmúcenie najviece věrní činiti budau hodné pokánie, v pokoře veliké trvajíce. Také se dělá sklo přepalováním ohně. A znamená se, že lidé kajície od srdcí v zlosti zapálených mnoho trpěti budau. Sklo 45 zajisté jest čisté a jasné; tak také že život kající činí z života smrdutého, nečistého příkladný v ctnostech. Nebo, kteří nejsú příkladní, nejsú praví kající, poněvadž mají býti čistí před Bohem i před lidmi. Skrz sklo sluneční paprslkové procházejí, neb jest prohlédavé. Vyznamenává se, že, ktož pravým a celým srdcem 50 k Bohu se obrátí a pokánie činí, tu světlo božské jako slunečný paprslek proniká duši jich a vchází do ní. Pravé pokánie dává osvícenie, prospěch, vieru, naději, rozmnožuje lásku, všecky věci protivné oblehčuje, pokoru uvodí. A ještě, když co jest v sklenné nádobě, viděti zevnitř. Vyznamenává se, že, což dobrého jest 55 v kajících pravých vnitř jako viera, naděje, láska, ty věci se uka- zují zevnitř v skutku. Protož, jestliže mají kajície lidé vnitř po- koru, tu ukáží zevnitř v skutku a trpělivost v protivných věcech. A znáti, že ten člověk jest nádoba sklenná, v němžto jest jako nápoj drahá múdrost božská. Jest také sklo křehké. Což vyznamenává, že v moři sklenném, životě kajícím, kterýž Pán svým dává, kdyby jich sám svú pravicí a mocí nedržal, to poznávají o sobě, že padnau a polámí se jako i sklo, když se nezdrhuje od někoho. Protož člověk, když zapomí- ná mieti zřenie vážné k Bohu, jako by bez Boha mohl státi, Buoh 65 opauští ho, a hned padá; nebo vlastní mocí nemuož státi. Protož kající praví, od Boha osvícení, ustavičně k Bohu patří a žádají, aby je Pán držal svú mocí. 60 70a- Sklo z popela 31 Skutk. 14, 22
202 Kapitola Sklo bode Přepaluje se Sklo čisté Pronikavé Křehké sklo Nebo všecken běh, kterak se věrní čistí (jako napsáno v Skutcích 30 apoštolských XIIII.: »Skrz mnohé zámutky musíme vjíti« etc.), slove moře. A slove sklenné. Sklo bývá z popela. A vyznamenává se, že v životě kajících dává se poznánie člověku své vlastnie křehkosti a ku pamatovánie na smrt budaucie. Nebo ti zámutkové a auz-35 kosti zpuosobují člověku pamět, aby na svú smrt a křehkost pomněl, ješto, kdyby to v duši uvázlo, žádných by nebylo mar- ností, ale ustavičné očekávanie smrti. Jako sklo bode, tak také tito zámutkové pobádají nás, abychom na smrt pamatovali a že jako popel sme před Bohem, a abychom se ponížili, kterážto po-40 kora pravá všelikú zahání pýchu. Protož Jan viděl to, že v času zarmúcenie najviece věrní činiti budau hodné pokánie, v pokoře veliké trvajíce. Také se dělá sklo přepalováním ohně. A znamená se, že lidé kajície od srdcí v zlosti zapálených mnoho trpěti budau. Sklo 45 zajisté jest čisté a jasné; tak také že život kající činí z života smrdutého, nečistého příkladný v ctnostech. Nebo, kteří nejsú příkladní, nejsú praví kající, poněvadž mají býti čistí před Bohem i před lidmi. Skrz sklo sluneční paprslkové procházejí, neb jest prohlédavé. Vyznamenává se, že, ktož pravým a celým srdcem 50 k Bohu se obrátí a pokánie činí, tu světlo božské jako slunečný paprslek proniká duši jich a vchází do ní. Pravé pokánie dává osvícenie, prospěch, vieru, naději, rozmnožuje lásku, všecky věci protivné oblehčuje, pokoru uvodí. A ještě, když co jest v sklenné nádobě, viděti zevnitř. Vyznamenává se, že, což dobrého jest 55 v kajících pravých vnitř jako viera, naděje, láska, ty věci se uka- zují zevnitř v skutku. Protož, jestliže mají kajície lidé vnitř po- koru, tu ukáží zevnitř v skutku a trpělivost v protivných věcech. A znáti, že ten člověk jest nádoba sklenná, v němžto jest jako nápoj drahá múdrost božská. Jest také sklo křehké. Což vyznamenává, že v moři sklenném, životě kajícím, kterýž Pán svým dává, kdyby jich sám svú pravicí a mocí nedržal, to poznávají o sobě, že padnau a polámí se jako i sklo, když se nezdrhuje od někoho. Protož člověk, když zapomí- ná mieti zřenie vážné k Bohu, jako by bez Boha mohl státi, Buoh 65 opauští ho, a hned padá; nebo vlastní mocí nemuož státi. Protož kající praví, od Boha osvícení, ustavičně k Bohu patří a žádají, aby je Pán držal svú mocí. 60 70a- Sklo z popela 31 Skutk. 14, 22
Strana 203
IV. 203 70b1 A die: »Podobné křištálu«. Kterýžto kámen dělá se v moři, 70 když sú vody najstudenějšie a větrové na to udeří studení, takže potom stvrdne se ta nějaká věc v kámen, že se i na horce neroz- pustí. Znamená se, že pra ví kající tak vyčištěni budau, že, byvše prvé mrzcí, nečistí, již budau čistí a světlí. A takoví kající zá- mutky jako studeností a větry odpornými šlechtí se a rodí se 75 vnitř v nich čistota. Jako i voheň častokrát více se rozněcuje, větší-li studenost na ň přijde, tak zámutkové větší když přijdau, více se kajície čistí. Také křištál jest přirozenie vodnatého a stu- deného. Vyznamenává se, že život kající uhašuje hnutie a roz- nícenie a zapálenie k hřiechóm. Protož die, že moře sklenné, jenž 80 jest křehké, podobné jest křištálu, jenž jest tvrdý kámen. Kterak tehdy ty věci stojí? Die apoštol: »Ctnost v nemoci dokonává se«. Nebo, když člověk svú poznává křehkost a tak se koří před Pánem, tehdy se v Kristu upevňuje a utvrzuje. Die apoštol: »Všecko mohu v tom, kterýž mě posilňuje«. Nebo člověk kající, z vlastních 85 svých mocí co se tkne, křehký jest, ale v Bohu a podlé Boha mocný jest a silný a zmužilý. Nebo ku poznánie našie křehkosti a pokory on potvrzuje nás. Riedcí však sú takoví nynie praví kající, ješto by se nepoškvrnili hřiechy některými. Dává zajisté pravým kají- cím slovo své v osvícení, aby přes toto moře šli a očistili se a zá- 90 mutky, kteréž Pán dopauští, trpělivě aby snášeli etc. Zámutkové ětšie více čistíc Křišťál 70b2 A uprostřed stolice a okolo stolice čtvero zvieřat, plných očí spředu i szadu. Viděl Jan o královstvie Páně cierkve prvotnie, kteráž nám již jest minula, a také viděl stav cierkve poslednie. A viděl před stolicí Páně Boha 5 v své moci, nad zlými an se mstí a odsauzenie vydává; a kterak tehdy dává hořící lampy, srdce k dobrému zapaluje, a staríci apoštolé a proroci svědectvie vydávají jeho skutkóm; a kterak k spravedlnosti Páně přiměšuje milosrdenstvie. Nebo v zámutcích dává pomoc svú, totiž život kající, kterýž má býti světlý jako 10 moře sklenné. Nebo die: »Ať svítie skutkové vaši dobří« etc. Tuto dotýká dobroty boží, kterúž lidu svému ukazuje, řka: »A upro- střed stolice čtvero zvieřat«. Tito počtové, jako XXIIII starcuov, VII lamp a teď čtvero zvieřat, jednostajní světí v témž královstvie se vyznamenávají 81 2. Kor. 12, 9 — 83 Filip. 4, 13. 10 Podle Mat. 5, 16
IV. 203 70b1 A die: »Podobné křištálu«. Kterýžto kámen dělá se v moři, 70 když sú vody najstudenějšie a větrové na to udeří studení, takže potom stvrdne se ta nějaká věc v kámen, že se i na horce neroz- pustí. Znamená se, že pra ví kající tak vyčištěni budau, že, byvše prvé mrzcí, nečistí, již budau čistí a světlí. A takoví kající zá- mutky jako studeností a větry odpornými šlechtí se a rodí se 75 vnitř v nich čistota. Jako i voheň častokrát více se rozněcuje, větší-li studenost na ň přijde, tak zámutkové větší když přijdau, více se kajície čistí. Také křištál jest přirozenie vodnatého a stu- deného. Vyznamenává se, že život kající uhašuje hnutie a roz- nícenie a zapálenie k hřiechóm. Protož die, že moře sklenné, jenž 80 jest křehké, podobné jest křištálu, jenž jest tvrdý kámen. Kterak tehdy ty věci stojí? Die apoštol: »Ctnost v nemoci dokonává se«. Nebo, když člověk svú poznává křehkost a tak se koří před Pánem, tehdy se v Kristu upevňuje a utvrzuje. Die apoštol: »Všecko mohu v tom, kterýž mě posilňuje«. Nebo člověk kající, z vlastních 85 svých mocí co se tkne, křehký jest, ale v Bohu a podlé Boha mocný jest a silný a zmužilý. Nebo ku poznánie našie křehkosti a pokory on potvrzuje nás. Riedcí však sú takoví nynie praví kající, ješto by se nepoškvrnili hřiechy některými. Dává zajisté pravým kají- cím slovo své v osvícení, aby přes toto moře šli a očistili se a zá- 90 mutky, kteréž Pán dopauští, trpělivě aby snášeli etc. Zámutkové ětšie více čistíc Křišťál 70b2 A uprostřed stolice a okolo stolice čtvero zvieřat, plných očí spředu i szadu. Viděl Jan o královstvie Páně cierkve prvotnie, kteráž nám již jest minula, a také viděl stav cierkve poslednie. A viděl před stolicí Páně Boha 5 v své moci, nad zlými an se mstí a odsauzenie vydává; a kterak tehdy dává hořící lampy, srdce k dobrému zapaluje, a staríci apoštolé a proroci svědectvie vydávají jeho skutkóm; a kterak k spravedlnosti Páně přiměšuje milosrdenstvie. Nebo v zámutcích dává pomoc svú, totiž život kající, kterýž má býti světlý jako 10 moře sklenné. Nebo die: »Ať svítie skutkové vaši dobří« etc. Tuto dotýká dobroty boží, kterúž lidu svému ukazuje, řka: »A upro- střed stolice čtvero zvieřat«. Tito počtové, jako XXIIII starcuov, VII lamp a teď čtvero zvieřat, jednostajní světí v témž královstvie se vyznamenávají 81 2. Kor. 12, 9 — 83 Filip. 4, 13. 10 Podle Mat. 5, 16
Strana 204
204 Kapitola Zprávcové Zvieřata co znamenají Dokonalost svatých Rozum náš krátky skrz tyto počty. Nebo ti sú starci, kteřížto sú mravní, maudří, 15 počestní a vážní. A též ti světí sau lampy svým životem svítíce. A ti též sú zvieřata nazvaná. Ale rozličnými to děje se zřeními. A die: »Uprostřed stolice«. Jsú úřadové božie uprostřed stolice, totiž v zprávě, takže Jan to viděl v zpuosobách zvieřat, totiž kterak zprávcové lidu mají se mieti svorně jako zvieřata. 20 A prvé viděl moře sklenné, a potom čtyři zvieřata. Nebo zpráv- cové lidu tu práci mají mieti, aby lid přivedli k životu kajíciemu. Jako napsáno ve čtení svatého Jana V., kterak byl rybník bravný, u kteréhož ležali nemocní etc. Tato zvieřata vyznamenávají Krista, všecky svaté jeho i náměstky svatých. Nebo čtvero jest 25 zvieřat, jichžto některé zvláštnosti na Kristu se shledávají. A ten počet čtyři počet spravedlivých znamená a dokonalých. Nebo jako čtverohraná věc oni stojí, buďto v potupě, buďto v zá- mutcích, buďto v štěstí. Protož filozofové spravedlivého člověka čtverohranaté věci přirovnávali; kterážto věc čtverohranatá, když 30 jí hodí jakž koli, vždycky stojí upřímě a jednostajně. A tak svějtí skrz zvieřata znamenají se, kteříž nesau na 71al sobě práci jako zvieřata neb hovádka. Jako die David: »Jako hovado učiněn sem u tebe«. Jako hovádko poddáno bývá člověku a nerozumí, co s ním puosobí, tak rozum každého člověka krátký ť 35 jest ku poznání vuole Páně. Ale v tom ve všem jako hovado sme. Máme však poddáni býti jeho vuoli, jako na uzdě vedeni býti, abychom, což koli on chce, to činili. Jestliže nerozumíme, což kolivěk Buoh dopauští, to trpělivě snášejme. Protož rozum náš má jat býti věrau, ač pak i nerozumíme, což věříme. A tato čtyři zvieřata od Jana sú vidiena v figurných zpuo- sobách. Najprvé Krista vyznamenávají. Nebo to čtvero skrz zvieřata vyznamenané prvotně Kristus měl, kterýžto níže slove také Beránek. A Jan sv. die: »Aj, Beránek boží« (v kapitole I.). A v Písničkách v II. duše vnitř v svědomí vyčištěná rozličně vi-45 děla ho, jednák takto, jednák jináč. Nebo Pán, jakož jest v své podstatě, nemuož poznán býti od duše. Neb die Písmo: »Živ bude člověk a neuzří Boha«, totiž v sobě, ale v zpuosobách a tvářnostech rozličně ukazuje se a dává okusiti, jako i učedlníkóm jednák jako zahradník, jednák jako pautník se ukázal. A v Písničkách: »Aj, 50 milý muoj podobný jest kolauchu jelenímu«. Viděl, že Buoh pře- 40 Starci 23 Jan 5, 2 nn. — 33 Podle Ž. 49, 13 a 21 — 43 Zj. 5, 6 a j. č. — 44 Jan 1, 36 — 45 Pís. Sal. 2, I nn. — 47 Podle 2. M. 33, 20 — 50 Pís. 2, 9
204 Kapitola Zprávcové Zvieřata co znamenají Dokonalost svatých Rozum náš krátky skrz tyto počty. Nebo ti sú starci, kteřížto sú mravní, maudří, 15 počestní a vážní. A též ti světí sau lampy svým životem svítíce. A ti též sú zvieřata nazvaná. Ale rozličnými to děje se zřeními. A die: »Uprostřed stolice«. Jsú úřadové božie uprostřed stolice, totiž v zprávě, takže Jan to viděl v zpuosobách zvieřat, totiž kterak zprávcové lidu mají se mieti svorně jako zvieřata. 20 A prvé viděl moře sklenné, a potom čtyři zvieřata. Nebo zpráv- cové lidu tu práci mají mieti, aby lid přivedli k životu kajíciemu. Jako napsáno ve čtení svatého Jana V., kterak byl rybník bravný, u kteréhož ležali nemocní etc. Tato zvieřata vyznamenávají Krista, všecky svaté jeho i náměstky svatých. Nebo čtvero jest 25 zvieřat, jichžto některé zvláštnosti na Kristu se shledávají. A ten počet čtyři počet spravedlivých znamená a dokonalých. Nebo jako čtverohraná věc oni stojí, buďto v potupě, buďto v zá- mutcích, buďto v štěstí. Protož filozofové spravedlivého člověka čtverohranaté věci přirovnávali; kterážto věc čtverohranatá, když 30 jí hodí jakž koli, vždycky stojí upřímě a jednostajně. A tak svějtí skrz zvieřata znamenají se, kteříž nesau na 71al sobě práci jako zvieřata neb hovádka. Jako die David: »Jako hovado učiněn sem u tebe«. Jako hovádko poddáno bývá člověku a nerozumí, co s ním puosobí, tak rozum každého člověka krátký ť 35 jest ku poznání vuole Páně. Ale v tom ve všem jako hovado sme. Máme však poddáni býti jeho vuoli, jako na uzdě vedeni býti, abychom, což koli on chce, to činili. Jestliže nerozumíme, což kolivěk Buoh dopauští, to trpělivě snášejme. Protož rozum náš má jat býti věrau, ač pak i nerozumíme, což věříme. A tato čtyři zvieřata od Jana sú vidiena v figurných zpuo- sobách. Najprvé Krista vyznamenávají. Nebo to čtvero skrz zvieřata vyznamenané prvotně Kristus měl, kterýžto níže slove také Beránek. A Jan sv. die: »Aj, Beránek boží« (v kapitole I.). A v Písničkách v II. duše vnitř v svědomí vyčištěná rozličně vi-45 děla ho, jednák takto, jednák jináč. Nebo Pán, jakož jest v své podstatě, nemuož poznán býti od duše. Neb die Písmo: »Živ bude člověk a neuzří Boha«, totiž v sobě, ale v zpuosobách a tvářnostech rozličně ukazuje se a dává okusiti, jako i učedlníkóm jednák jako zahradník, jednák jako pautník se ukázal. A v Písničkách: »Aj, 50 milý muoj podobný jest kolauchu jelenímu«. Viděl, že Buoh pře- 40 Starci 23 Jan 5, 2 nn. — 33 Podle Ž. 49, 13 a 21 — 43 Zj. 5, 6 a j. č. — 44 Jan 1, 36 — 45 Pís. Sal. 2, I nn. — 47 Podle 2. M. 33, 20 — 50 Pís. 2, 9
Strana 205
IV. 205 71a. 71b1 bývá v srdcích pozdvižených k Bohu jako na horách, v nichžto jest maudrost, rozum, náboženstvie veliké. »A přeskakuje pa- hrbky«, totiž srdce zatvrzená a ustydlá. A to dává poznati duši 55 milovnici, kterýmžto všem věcem duše diví se a s třesením leká, kterak některým dává se náboženstvie, skraušenie, pláč, osvíce- nie, pokora, trpělivost etc., a jiné opauští prázdné a přeskakuje, kterýmžto ani bázně ani trpělivosti dává ani pokory ani modlitby nábožné ani okušenie pravého těla svého. A těch sauduov Páně 60 duše věrná leká se. Tak Ezechiel v I. kapitole viděl bauři a vicher a oblak a v oblaku oheň, a potom podobenstvie čtyř zvieřat etc. Tak viděl zprávce lidu, že, kterak řád uveden bude ku podobenství cierkve prvotnie, však ještě vždy lidé jiní jiných potřebovali tak, aby někteří byli vyší a jiní nižší. A protož skrz čtyři zvieřata 65 vyznamenávají se zprávcové a auředníci, aby oni lid Páně zpra- vovali. »A ta plná biechu očí a uprostřed stolice vuokol truonu bie- chu«. Vyznamenává se, že práci mají mieti vnitř o sobě, sebe sami zachovávajiece a okolo jiné zpravujíce. »A biechu plná očí«, totiž 70 zřenie aby bylo k Bohu skrze živau a osvícenau vieru, aby bylo oko prosté, jakož Spasitel praví: »Bude-li oko tvé prosté« etc. Protož zřenie vnitřnie k Bohu v svatých má býti. A tak Jan viděl, že Pán takové ještě uvede zprávce, aby prvotně k Bohu patřili jako spředu a szadu k světu, kterak svět tento plný jest osiedl 75 a hoří v zlosti. A to každý člověk učiniti má, aby patřil napřed k Bohu a k budaucie smrti naší. Nebo nevíme, co nám přijde patřiti, která by cesta byla spasenie a která zatracenie. Ale náš zrak tak oslepený jest, že neprohlédá k budaucím věcem, totiž že umře a stane před saudnú stolicí Kristovú. Nazad také máme 8o se vohlédati, na minulé věci, kterak někdy cierkev prvotnie živa byla, kteraký obyčej a pořádek měla. Ale tyto věci dány sú v zapomenutie nám, kterak sú se oni v těch zámutciech mie- vali, nedbáme prohlédati. Máme i k duši vnitř patřiti, totiž na svědomie naše, aby to bylo vždycky čisté před Bohem. Ze- 85 vnitř prohlédati máme, abychom příkladně živi byli a žádnému pohoršenie nedávali. Jako die k Filipenským: »Buďte prostí jako synové božie uprostřed pokolenie nepravého« etc. A k Ří- manuom: »Opatrujiece dobré před Bohem i před lidmi«. Protož jest viděl plná očí zvieřata. Tak napsáno v Přísloví I.: »Na- všle nad nižším musie býti Plnost vočí co znamenář Slepota 53 Podle Pís. 2, 8 — 60 Ezech. 1, 4 a 5 — 71 Mat. 6, 22; Luk. II, 34 — 86 Filip. 2, 15— 88 Řím. 12, 17 — 89 Podle Přísl. 1, 17.
IV. 205 71a. 71b1 bývá v srdcích pozdvižených k Bohu jako na horách, v nichžto jest maudrost, rozum, náboženstvie veliké. »A přeskakuje pa- hrbky«, totiž srdce zatvrzená a ustydlá. A to dává poznati duši 55 milovnici, kterýmžto všem věcem duše diví se a s třesením leká, kterak některým dává se náboženstvie, skraušenie, pláč, osvíce- nie, pokora, trpělivost etc., a jiné opauští prázdné a přeskakuje, kterýmžto ani bázně ani trpělivosti dává ani pokory ani modlitby nábožné ani okušenie pravého těla svého. A těch sauduov Páně 60 duše věrná leká se. Tak Ezechiel v I. kapitole viděl bauři a vicher a oblak a v oblaku oheň, a potom podobenstvie čtyř zvieřat etc. Tak viděl zprávce lidu, že, kterak řád uveden bude ku podobenství cierkve prvotnie, však ještě vždy lidé jiní jiných potřebovali tak, aby někteří byli vyší a jiní nižší. A protož skrz čtyři zvieřata 65 vyznamenávají se zprávcové a auředníci, aby oni lid Páně zpra- vovali. »A ta plná biechu očí a uprostřed stolice vuokol truonu bie- chu«. Vyznamenává se, že práci mají mieti vnitř o sobě, sebe sami zachovávajiece a okolo jiné zpravujíce. »A biechu plná očí«, totiž 70 zřenie aby bylo k Bohu skrze živau a osvícenau vieru, aby bylo oko prosté, jakož Spasitel praví: »Bude-li oko tvé prosté« etc. Protož zřenie vnitřnie k Bohu v svatých má býti. A tak Jan viděl, že Pán takové ještě uvede zprávce, aby prvotně k Bohu patřili jako spředu a szadu k světu, kterak svět tento plný jest osiedl 75 a hoří v zlosti. A to každý člověk učiniti má, aby patřil napřed k Bohu a k budaucie smrti naší. Nebo nevíme, co nám přijde patřiti, která by cesta byla spasenie a která zatracenie. Ale náš zrak tak oslepený jest, že neprohlédá k budaucím věcem, totiž že umře a stane před saudnú stolicí Kristovú. Nazad také máme 8o se vohlédati, na minulé věci, kterak někdy cierkev prvotnie živa byla, kteraký obyčej a pořádek měla. Ale tyto věci dány sú v zapomenutie nám, kterak sú se oni v těch zámutciech mie- vali, nedbáme prohlédati. Máme i k duši vnitř patřiti, totiž na svědomie naše, aby to bylo vždycky čisté před Bohem. Ze- 85 vnitř prohlédati máme, abychom příkladně živi byli a žádnému pohoršenie nedávali. Jako die k Filipenským: »Buďte prostí jako synové božie uprostřed pokolenie nepravého« etc. A k Ří- manuom: »Opatrujiece dobré před Bohem i před lidmi«. Protož jest viděl plná očí zvieřata. Tak napsáno v Přísloví I.: »Na- všle nad nižším musie býti Plnost vočí co znamenář Slepota 53 Podle Pís. 2, 8 — 60 Ezech. 1, 4 a 5 — 71 Mat. 6, 22; Luk. II, 34 — 86 Filip. 2, 15— 88 Řím. 12, 17 — 89 Podle Přísl. 1, 17.
Strana 206
206 Kapitola Ohlédanie opatrné darmo rozstierají sieti před očima ptákuov« etc. Takéž že 90 tato zvieřata mají křídla a ohlédají se na všecky strány, šatan jich nemuož zlapati nijakýmž osídlem nebo hřiechem. Nebo ihned takoví k Bohu se utiekají, aby samému Bohu své svědomie zacho- vali. Nebo jako lidé světští chtí opatrní býti, tak Buoh chce do svých, aby maudrostí božskau byli maudří, kterážto jest od lásky 95 nevypadati, hřiechuov se varovati, Boha se báti, proti jeho skut- kuom, kteréž činí, nereptati. A takový má oči se všech strán etc. Lev co z mená? Moc a síla svatých A prvnie zvieře podobné lvu. Pán, chtěje krá- lovstvie Antikristovo zlé, pokryté zkaziti a své uvésti a všecka pohoršenie vyvrci z něho, netoliko sám přišel, ale s svými proroky a starci, s nimižto nepřátelské sobě královstvie chce zkaziti maudře a opatrně. Nebo tato čtyři zvieřata netoliko maudrost Kristovu, ale i jeho svatých znamenávají. Nebo, kterak zprávcové lidu mají se mieti v napravovánie církve, to se ukazuje skrz těchto čtvero zvieřat. Lev zajisté vyznamenává samého Pána, a netoliko člověka, ano i anděly jeho, jako pokládá Dionysius, netoliko ony nevidědlné, ale zde v cierkvi svaté vidědlné. Protož lev v Bohu 10 71b2 Kristu i v anjelích a ve všech svatých znamená silnú moc k zpra- vování. Nebo lev vykládá se král, protože i lev jest jako král nad jinými zvieřaty. Moc zajisté silná najprvé shledává se na Kristu. Jako níže bude povědieno (v kapitole V.), že lev svítězil z pokolenie Juda 15 etc. Neb má moc silnú, kterauž chce panovati v svém královstvie, takže žádná moc jiná nemuož se jí vrovnati. Tak jeho světí andělé mají moc velikú proti ďábluom. Světí, apoštolé a proroci měli zde na světě silnú moc ne těla, ale Ducha, kteraužto člověk nedá se podmaniti žádnému hřiechu, žádnému hněvu, žádnému sváru, 20 žádné nezřízenosti nedá se poddati vnitř v mysli. Nebo zpráv- cové lidu sami toliko ti sú hodni býti, kteříž mají silnú moc jako lev, aby přemohli své tělo, hněv, pýchu, smilstvo a všeliký hřiech tak, aby ani pro nebezpečenstvie smrti neopúštěl dobrého, aby ani protivnými věcmi jsa ustrašen, odstupoval od pravdy. Kteříž 25 takoví sú, buďto králové, buďto kněžie anebo kniežata, sú jako lvové. Nebo síla lva jest v prsech a utvrzenie v hlavě. A vyzname- nává se, že člověk má mieti sílu Ducha svatého v prsech. Nebo 5 Síla lva 9 Dionys. Areop., De coel. hier., c. XV. (MG 3 c. 335) — 15 Zj. 5, 5 27 Sr. Isidori Hispalensis episcopi Etymologiarum l. XII., c. 2: Virtus eorum (= leonum) in pectore, firmitas in capite (ML 82, c. 434)
206 Kapitola Ohlédanie opatrné darmo rozstierají sieti před očima ptákuov« etc. Takéž že 90 tato zvieřata mají křídla a ohlédají se na všecky strány, šatan jich nemuož zlapati nijakýmž osídlem nebo hřiechem. Nebo ihned takoví k Bohu se utiekají, aby samému Bohu své svědomie zacho- vali. Nebo jako lidé světští chtí opatrní býti, tak Buoh chce do svých, aby maudrostí božskau byli maudří, kterážto jest od lásky 95 nevypadati, hřiechuov se varovati, Boha se báti, proti jeho skut- kuom, kteréž činí, nereptati. A takový má oči se všech strán etc. Lev co z mená? Moc a síla svatých A prvnie zvieře podobné lvu. Pán, chtěje krá- lovstvie Antikristovo zlé, pokryté zkaziti a své uvésti a všecka pohoršenie vyvrci z něho, netoliko sám přišel, ale s svými proroky a starci, s nimižto nepřátelské sobě královstvie chce zkaziti maudře a opatrně. Nebo tato čtyři zvieřata netoliko maudrost Kristovu, ale i jeho svatých znamenávají. Nebo, kterak zprávcové lidu mají se mieti v napravovánie církve, to se ukazuje skrz těchto čtvero zvieřat. Lev zajisté vyznamenává samého Pána, a netoliko člověka, ano i anděly jeho, jako pokládá Dionysius, netoliko ony nevidědlné, ale zde v cierkvi svaté vidědlné. Protož lev v Bohu 10 71b2 Kristu i v anjelích a ve všech svatých znamená silnú moc k zpra- vování. Nebo lev vykládá se král, protože i lev jest jako král nad jinými zvieřaty. Moc zajisté silná najprvé shledává se na Kristu. Jako níže bude povědieno (v kapitole V.), že lev svítězil z pokolenie Juda 15 etc. Neb má moc silnú, kterauž chce panovati v svém královstvie, takže žádná moc jiná nemuož se jí vrovnati. Tak jeho světí andělé mají moc velikú proti ďábluom. Světí, apoštolé a proroci měli zde na světě silnú moc ne těla, ale Ducha, kteraužto člověk nedá se podmaniti žádnému hřiechu, žádnému hněvu, žádnému sváru, 20 žádné nezřízenosti nedá se poddati vnitř v mysli. Nebo zpráv- cové lidu sami toliko ti sú hodni býti, kteříž mají silnú moc jako lev, aby přemohli své tělo, hněv, pýchu, smilstvo a všeliký hřiech tak, aby ani pro nebezpečenstvie smrti neopúštěl dobrého, aby ani protivnými věcmi jsa ustrašen, odstupoval od pravdy. Kteříž 25 takoví sú, buďto králové, buďto kněžie anebo kniežata, sú jako lvové. Nebo síla lva jest v prsech a utvrzenie v hlavě. A vyzname- nává se, že člověk má mieti sílu Ducha svatého v prsech. Nebo 5 Síla lva 9 Dionys. Areop., De coel. hier., c. XV. (MG 3 c. 335) — 15 Zj. 5, 5 27 Sr. Isidori Hispalensis episcopi Etymologiarum l. XII., c. 2: Virtus eorum (= leonum) in pectore, firmitas in capite (ML 82, c. 434)
Strana 207
IV 207 strana Antikristova v boji proti dobrým také má sílu velikú, pro Antikristova síla 30 kteraužto i s ďáblem slovau lev. Jakož sv. Petr die: »Obchází dábel jako lev, hledaje« etc. Protož svatí mají býti silní a při- pojiti se mají k hlavě Kristu, s ním státi a v něm se upevniti. Člověk zajisté dobrý muož býti lev, jsa mdlý a nemocný vedlé těla. Nebo pod nemocí bývá veliká moc a síla. V Přísloví XXVIII.: 72a1 35 »Utieká nemilostivý, lan ho žádný nehoní« etc. Kteřížto však sobě v času pokoje doufají, a ti nemají silné moci, »ale spravedlivý jako lev doufaje«, totiž v Boha svého. Nebo svědomie dobré, vuole svatá, aumysl ke všemu dobrému zpravený kdež jest, takový bez strachu bude, neb síla duše potvrzuje ho. V Přísloví XXX.: 40 »Lev, najsilnější mezi zvieřaty, žádného na potkánie báti se ne- bude«. Takéž majíci sílu Páně duše přemuože. Také lev od přirození bojí se ohně. Spravedlivý Boha bojící, ač jest silný, báti se má ohnivých šípuov dábelských. Jako die apoštol: »Vezměte štít viery, abyšte mohli uhasiti vohnivé šípy«. 45 Také lev, utiekaje před člověkem, vocasem svým zakrývá a za- hlazuje šlépěje, aby ho lovci nenašli. K mocné síle příleží maudrost veliká. Nebo křesťané nemají jako pohané podlé hnutie těla a krve bojovati, ale aby byli opatrní a maudří tak, aby se nic nedálo z ukrutenstvie a z hněvu, ale aby 50 všecky věci byly z lásky. A protož tu potřebie jest maudrosti. Ecclesiastes IX.: »Lepšie jest maudrost nežli oděnie bojovné«. Opět v Přísloví: »Lepší jest maudrý nežli silný vybojovatel měst«, ktož totiž přemáhá hřiechy. Nebo co prospievá podlé těla býti silnému, a na duši pak býti od Boha opuštěnému a každému 55 hřiechu býti poddánu? Veškeren zajisté lid, netoliko zprávcové, mají býti lev a lvice. O čemž napsáno (Numeri XXIII.), kterak Balám o lidu božím prorokoval řka: »Aj, lid boží jako lvice povstane a jako lev vzchopí se«. Nebo Pán dá silnú moc, aby se proti nepřátelóm Páně jako 60 lev vzchopili; a když naberú laupeže, totiž mnohé z ruky Páně vysvobozujíce, a krev zbitých píti budau. Nebo lid křesťanský najviece se posilňuje skrze piltie krve Páně, jenž jest krev všech svatých, kteří pro něho umierali. Nynie pohřiechu nejsme jako Spravedlivého sila Clovek muož ýti lvem i mdlý 72а2 Nenie v nás síly lvové 30 I. Petr 5, 8 — 35 Přísl. 28, 1 — 40 Přísl. 30, 30 — 42 Sr. Isidora l. c.: Rotarum timent strepitus, sed ignes magis. — 44 Efez. 6, 16 —45 Isidor l. c.: Cum ambulant, cauda sua cooperiunt vestigia sua, ne eos venator inveniat. 51 Eccl. 9, 18 — 52 Podle Přísl. 16, 32 — 57 Podle 4. M. 23, 24
IV 207 strana Antikristova v boji proti dobrým také má sílu velikú, pro Antikristova síla 30 kteraužto i s ďáblem slovau lev. Jakož sv. Petr die: »Obchází dábel jako lev, hledaje« etc. Protož svatí mají býti silní a při- pojiti se mají k hlavě Kristu, s ním státi a v něm se upevniti. Člověk zajisté dobrý muož býti lev, jsa mdlý a nemocný vedlé těla. Nebo pod nemocí bývá veliká moc a síla. V Přísloví XXVIII.: 72a1 35 »Utieká nemilostivý, lan ho žádný nehoní« etc. Kteřížto však sobě v času pokoje doufají, a ti nemají silné moci, »ale spravedlivý jako lev doufaje«, totiž v Boha svého. Nebo svědomie dobré, vuole svatá, aumysl ke všemu dobrému zpravený kdež jest, takový bez strachu bude, neb síla duše potvrzuje ho. V Přísloví XXX.: 40 »Lev, najsilnější mezi zvieřaty, žádného na potkánie báti se ne- bude«. Takéž majíci sílu Páně duše přemuože. Také lev od přirození bojí se ohně. Spravedlivý Boha bojící, ač jest silný, báti se má ohnivých šípuov dábelských. Jako die apoštol: »Vezměte štít viery, abyšte mohli uhasiti vohnivé šípy«. 45 Také lev, utiekaje před člověkem, vocasem svým zakrývá a za- hlazuje šlépěje, aby ho lovci nenašli. K mocné síle příleží maudrost veliká. Nebo křesťané nemají jako pohané podlé hnutie těla a krve bojovati, ale aby byli opatrní a maudří tak, aby se nic nedálo z ukrutenstvie a z hněvu, ale aby 50 všecky věci byly z lásky. A protož tu potřebie jest maudrosti. Ecclesiastes IX.: »Lepšie jest maudrost nežli oděnie bojovné«. Opět v Přísloví: »Lepší jest maudrý nežli silný vybojovatel měst«, ktož totiž přemáhá hřiechy. Nebo co prospievá podlé těla býti silnému, a na duši pak býti od Boha opuštěnému a každému 55 hřiechu býti poddánu? Veškeren zajisté lid, netoliko zprávcové, mají býti lev a lvice. O čemž napsáno (Numeri XXIII.), kterak Balám o lidu božím prorokoval řka: »Aj, lid boží jako lvice povstane a jako lev vzchopí se«. Nebo Pán dá silnú moc, aby se proti nepřátelóm Páně jako 60 lev vzchopili; a když naberú laupeže, totiž mnohé z ruky Páně vysvobozujíce, a krev zbitých píti budau. Nebo lid křesťanský najviece se posilňuje skrze piltie krve Páně, jenž jest krev všech svatých, kteří pro něho umierali. Nynie pohřiechu nejsme jako Spravedlivého sila Clovek muož ýti lvem i mdlý 72а2 Nenie v nás síly lvové 30 I. Petr 5, 8 — 35 Přísl. 28, 1 — 40 Přísl. 30, 30 — 42 Sr. Isidora l. c.: Rotarum timent strepitus, sed ignes magis. — 44 Efez. 6, 16 —45 Isidor l. c.: Cum ambulant, cauda sua cooperiunt vestigia sua, ne eos venator inveniat. 51 Eccl. 9, 18 — 52 Podle Přísl. 16, 32 — 57 Podle 4. M. 23, 24
Strana 208
208 Kapitola Úžitek z slova Pár Volové Kterak se mámo obětovati Bohu lvové, nebo jednak každé pokušenie poráží a pomietá nás, ale jsme nynie uprostřed najnebezpečnějších časuov postaveni. Viděl jest však Jan proti silné moci a chytrosti dábelské lvu podobné zvieře, na znamenie, že ještě Pán zbudí své věrné silné v moci, kteřížto odpierati budau dáblu silně a mocně, v ničemž jemu nesvolujíce. A máme s onau ženau ku Pánu volati, aby se smiloval nad námi, nebo dábel trápí duši naši etc. A zvieře druhé podobné teleti. Vyznamenává se to, co jest na Kristu a jeho svatých, na nás co má býti. Telec zajisté nebo vuol voře a po rolé chodí. Vyznamenává se moc od Boha puojčená, i na andělích Páně, aby srdce lidská radlicí slova božieho zvorávajíce, rosievali semeno božie v duši, aby ta země 75 přinášela úžitek stý šedesátý třidcátý. Nebo z hodného slova Páně přijetie pochází bázeň Páně, pokora, trpělivost, čistota. Ale po- hřiechu v mnohých srdce drahně semene slova Páně padá, a žád- ného úžitku nepřináší. Protož sú takoví země zlořečená, jako mluví apoštol k Židóm. Protož, kteří své srdce i bližních umějí zvorati a siemě uvrci, sú volové. Jako die apoštol k Korintuom v IX.: »Zdaliž Bohu péče jest o voléch?« Jako by řekl: »Nic, ale o lidech«. Také v Starém zákoně voly obětovali. Vyznamenává se, že Kristus uměl srdce zvorati člověčie a napomínati. A on ť jest byl ten telec nebo vuol, kterýž se Bohu Otci v obět obětoval. A všickni věrní podnes na oltáři tauž obět obětují. Tak každý křesťan své tělo pyšné jako telce v službu boží má obětovati, trápě své tělo postem, zchu ravením a jiným trápením žádosti jeho mrtvě zlé. Protož jeden každý se Bohu podlé příslušnosti svého stavu má obětovati a v sobě všecky hřiechy, chlipnost i jiné, mrtviti, a ne- toliko vedlé těla, ale i vedlé duše to činiti. Jako die apoštol: »Aby netoliko byla panna tělem, ale i myslí«, aby svaté věci myslila. Tak i die apoštol k Rímanuom XII.: »Pro svatú věc žádám vás, abyšte obětovali těla svá Bohu«. A nynie, vidauce svět bauřivý, toliko vuoli boží žádají vyplniti. A když žádají pro Kristovu při a jeho jméno umřieti, jestliže se příčina nahodí slušná, vděčen jsa z dobrodíní Páně, ten takový již obětuje telce Pánu, ač by pak i skutkem nevyplnil. Nebo Pán vuoli člověka dobrú váží. Protož viděl Jan telce. Nebo tak světí sebe na konci světa jako telce obětovati budau, aby hněv Páně veliký ukrotili etc. 70 80 85 72b 90 95 65 100 69 Mat. 15, 22 — 73 Nad chodí je pův. rukou připsáno slovo těžko čitelné, snad: dýchá — 79 Podle Žid. 6, 8 — 82 1. Kor. 9, 9 — 91 I. Kor. 7, 34— 93 Řím. 12, 1.
208 Kapitola Úžitek z slova Pár Volové Kterak se mámo obětovati Bohu lvové, nebo jednak každé pokušenie poráží a pomietá nás, ale jsme nynie uprostřed najnebezpečnějších časuov postaveni. Viděl jest však Jan proti silné moci a chytrosti dábelské lvu podobné zvieře, na znamenie, že ještě Pán zbudí své věrné silné v moci, kteřížto odpierati budau dáblu silně a mocně, v ničemž jemu nesvolujíce. A máme s onau ženau ku Pánu volati, aby se smiloval nad námi, nebo dábel trápí duši naši etc. A zvieře druhé podobné teleti. Vyznamenává se to, co jest na Kristu a jeho svatých, na nás co má býti. Telec zajisté nebo vuol voře a po rolé chodí. Vyznamenává se moc od Boha puojčená, i na andělích Páně, aby srdce lidská radlicí slova božieho zvorávajíce, rosievali semeno božie v duši, aby ta země 75 přinášela úžitek stý šedesátý třidcátý. Nebo z hodného slova Páně přijetie pochází bázeň Páně, pokora, trpělivost, čistota. Ale po- hřiechu v mnohých srdce drahně semene slova Páně padá, a žád- ného úžitku nepřináší. Protož sú takoví země zlořečená, jako mluví apoštol k Židóm. Protož, kteří své srdce i bližních umějí zvorati a siemě uvrci, sú volové. Jako die apoštol k Korintuom v IX.: »Zdaliž Bohu péče jest o voléch?« Jako by řekl: »Nic, ale o lidech«. Také v Starém zákoně voly obětovali. Vyznamenává se, že Kristus uměl srdce zvorati člověčie a napomínati. A on ť jest byl ten telec nebo vuol, kterýž se Bohu Otci v obět obětoval. A všickni věrní podnes na oltáři tauž obět obětují. Tak každý křesťan své tělo pyšné jako telce v službu boží má obětovati, trápě své tělo postem, zchu ravením a jiným trápením žádosti jeho mrtvě zlé. Protož jeden každý se Bohu podlé příslušnosti svého stavu má obětovati a v sobě všecky hřiechy, chlipnost i jiné, mrtviti, a ne- toliko vedlé těla, ale i vedlé duše to činiti. Jako die apoštol: »Aby netoliko byla panna tělem, ale i myslí«, aby svaté věci myslila. Tak i die apoštol k Rímanuom XII.: »Pro svatú věc žádám vás, abyšte obětovali těla svá Bohu«. A nynie, vidauce svět bauřivý, toliko vuoli boží žádají vyplniti. A když žádají pro Kristovu při a jeho jméno umřieti, jestliže se příčina nahodí slušná, vděčen jsa z dobrodíní Páně, ten takový již obětuje telce Pánu, ač by pak i skutkem nevyplnil. Nebo Pán vuoli člověka dobrú váží. Protož viděl Jan telce. Nebo tak světí sebe na konci světa jako telce obětovati budau, aby hněv Páně veliký ukrotili etc. 70 80 85 72b 90 95 65 100 69 Mat. 15, 22 — 73 Nad chodí je pův. rukou připsáno slovo těžko čitelné, snad: dýchá — 79 Podle Žid. 6, 8 — 82 1. Kor. 9, 9 — 91 I. Kor. 7, 34— 93 Řím. 12, 1.
Strana 209
IV. 209 72b2 A třetie zvieře, maje tvář jako člověčí. Člověk v Písmě rozličně se béře na rozličných místech. Někdy znamená tak člověka s povahú, že pošel z země. A tak homo dicitur ab humo (I. Král.), člověk slove od země; nebo z země 5stvořen jest a do země se navrátí. K Korintóm: »První člověk z země« etc. Tak druhý Adam, nebeský, duchovní, všecko dávaje nebeské. Někdy člověk znamená ducha vnitřnieho člověčieho, stvořeného. Genesis I.: »Učiňme člověka k obrazu« etc. Tak jako by v radu Trojice osob vešla, ješto toho neučinil při stvoření ji- roných věcí krom teď jednú etc. A tak duch dobrý stvořený, od těla oddělený, nemnoho se dělí od anděla; neb jest světlý, svatý. A protož andělé slovú bratřie ] dobrých lidí; nebo mají Otce jednoho Boha, jednu odplatu. Někdy člověk vyznamenává zevnitřnieho člověka. Někdy 15 naši křehkost a porušenie znamená člověk. Nebo porušitedlnost bezčíslná již jest nám tak, že člověk náchylen jest ku porušení. A chce-li člověk dobrý býti, však překážku hned trpí. Protož die apoštol: »Lidskú věc pravím vám (totiž křehkú) etc. Jakož ste vydávali audy své« etc., abyšte tak s takovauž líbostí a chutí 20 Bohu obětovali, jako ste hřiechu obětovali s chutí, modléce se, postiece se, s chutí almužnu činiece. A to ještě praví, že lidskú věc pověděl, jako by chtěl řieci: »Když slaužíte Bohu, větší chut máte mieti na modlitbě a v postu, nežli ste měli v hřieších. Ale že křehcí jste, protož aspoň, jako ste vydávali etc., tak s takovauž 25 chutí audy své Bohu vydávajte«. Protož na to patřte kajície, aby s tak velikú líbostí Bohu slaužili, jako sú hřiechóm a tělu slaužili. O té křehkosti apoštol die k Korintuom: »Však tělesní jste a vedlé člověka chodíte«. Někdy člověk jako figuora neb znamenie znamená dobré, 30 někdy zlé. Dobré, jako v podobenství: »Podobno jest královstvie nebeské člověku králi« etc. Tu znamená Boha Otce; ne aby byl člověk, ale, jako Kristus jest skála, týmž obyčejem Buoh Otec jest člověk. Zlého pak vyznamenává dábla (Matúš XIII.): »Přišel nepřítel člověk, totiž dábel, a mezi to nasel kaukole« etc. Zlý 35 člověk pro zlost, kterúž v sobě má, znamená dábla. Opět člověk v Písmě vyznamenává milostivost, dobrotu, přívětivost v obcování, z milosrdenstvie a z lásky pocházejície. Slůžiti Bohu jak bychom měli Clovek rozličně je béře v Písmě 4 Spr. 1. M. 3, 19. — Sr. i Isidora (Etymologiarum l. XI, c. I, ML 82, c. 397) — 5 I. Kor. 15, 47 — 8 I. M. 1, 26 — 18 Podle Řím. 6, 19 — 27 Podle 1. Kor. 3, 3 — 30 Mat. 18, 23; 22, 2 — 33 Mat. 13, 25 Jakoubek, Výklad. 14
IV. 209 72b2 A třetie zvieře, maje tvář jako člověčí. Člověk v Písmě rozličně se béře na rozličných místech. Někdy znamená tak člověka s povahú, že pošel z země. A tak homo dicitur ab humo (I. Král.), člověk slove od země; nebo z země 5stvořen jest a do země se navrátí. K Korintóm: »První člověk z země« etc. Tak druhý Adam, nebeský, duchovní, všecko dávaje nebeské. Někdy člověk znamená ducha vnitřnieho člověčieho, stvořeného. Genesis I.: »Učiňme člověka k obrazu« etc. Tak jako by v radu Trojice osob vešla, ješto toho neučinil při stvoření ji- roných věcí krom teď jednú etc. A tak duch dobrý stvořený, od těla oddělený, nemnoho se dělí od anděla; neb jest světlý, svatý. A protož andělé slovú bratřie ] dobrých lidí; nebo mají Otce jednoho Boha, jednu odplatu. Někdy člověk vyznamenává zevnitřnieho člověka. Někdy 15 naši křehkost a porušenie znamená člověk. Nebo porušitedlnost bezčíslná již jest nám tak, že člověk náchylen jest ku porušení. A chce-li člověk dobrý býti, však překážku hned trpí. Protož die apoštol: »Lidskú věc pravím vám (totiž křehkú) etc. Jakož ste vydávali audy své« etc., abyšte tak s takovauž líbostí a chutí 20 Bohu obětovali, jako ste hřiechu obětovali s chutí, modléce se, postiece se, s chutí almužnu činiece. A to ještě praví, že lidskú věc pověděl, jako by chtěl řieci: »Když slaužíte Bohu, větší chut máte mieti na modlitbě a v postu, nežli ste měli v hřieších. Ale že křehcí jste, protož aspoň, jako ste vydávali etc., tak s takovauž 25 chutí audy své Bohu vydávajte«. Protož na to patřte kajície, aby s tak velikú líbostí Bohu slaužili, jako sú hřiechóm a tělu slaužili. O té křehkosti apoštol die k Korintuom: »Však tělesní jste a vedlé člověka chodíte«. Někdy člověk jako figuora neb znamenie znamená dobré, 30 někdy zlé. Dobré, jako v podobenství: »Podobno jest královstvie nebeské člověku králi« etc. Tu znamená Boha Otce; ne aby byl člověk, ale, jako Kristus jest skála, týmž obyčejem Buoh Otec jest člověk. Zlého pak vyznamenává dábla (Matúš XIII.): »Přišel nepřítel člověk, totiž dábel, a mezi to nasel kaukole« etc. Zlý 35 člověk pro zlost, kterúž v sobě má, znamená dábla. Opět člověk v Písmě vyznamenává milostivost, dobrotu, přívětivost v obcování, z milosrdenstvie a z lásky pocházejície. Slůžiti Bohu jak bychom měli Clovek rozličně je béře v Písmě 4 Spr. 1. M. 3, 19. — Sr. i Isidora (Etymologiarum l. XI, c. I, ML 82, c. 397) — 5 I. Kor. 15, 47 — 8 I. M. 1, 26 — 18 Podle Řím. 6, 19 — 27 Podle 1. Kor. 3, 3 — 30 Mat. 18, 23; 22, 2 — 33 Mat. 13, 25 Jakoubek, Výklad. 14
Strana 210
210 Kapitola Povahy lidí roz- ličné Odepříti sluší těmto Kristus kterak se měl Zvieřata božle jak se micti mají Marek Nebo, kdyby hřiech nepřekážel, od přirozenie každý l člověk 73a1 svého bližnieho miluje a milostivý jest jeden druhému; a ta milos- tivost slove vlídnost. V Skutcích apoštolských XXVIII.: »A uká-40 zali k nám přívětivost« nebo vlídnost a milostivost lidskú a milo- srdenstvie, k kterémužto člověk od přirozenie jest náchylen. A protož pohnauti se k lítosti svého bližnieho jest věc přirozená; pakli se to děje z lásky, to jest již nad přirozenie. A čím více kto opuštěn jest od lásky, tiem tvrdší bývá k bližním svým a ukrutnější. 45 A tak die teď k tomu, že viděl zvieře třetie, majície podobnú tvář člověku, totiž zevnitřnie obcovánie s lítostí, milostivostí a milosrdenstvím. Nebo někteří sú lidé zatvrzení proti Bohu a jeho pravdě; a proti takovým boží služebníci a věrní křesťané mají se mieti jako lvové, statečně se proti nim postavujíce, kteřížto 50 nižádným obyčejem nedadí se nakloniti k dobrému. A těm slušie odpierati, také, jestliže potřeba káže, až na smrti se jako telce obětuje. Jiní pak sú, kteříž ne ze zlosti, ale z křehkosti hřešie a pokánie činiti chtějí; těm zvieřata božie mají se ukázati milos- tivě, lítostivě, přívětivě, jako člověk, majíce tvář člověčí. Tak 55 Kristus, ač jest proti zatvrzeným jako lev řval, proti nezřízenostem a hřiechóm až na smrt jako tcele vydávaje se, avšak byl třetie zvieře, totiž milostivý a milosrdný hřiešníkuom, chtějícím pokánie činiti, kterýmiž hýbal k dobrému, je napomínaje a milostivě tresce. Jakož i podnes tak navštěvuje a ukazuje se duši věrné 60 milostivě jako tváří lidskau. Tak proroci a apoštolé měli se jednak jako lev, silně postavujíce se proti zlosti jako lev, a proto i k smrti se vydávajíce jako tzešle, a také tíše a milostivě a přívětivě 73a2 se ukazujíce. A nynie též zvieřata božie mají se mieti někdy jako lev, proti 65 zatvrzeným, sebe na smrt jako telce vydávajíce, a křehkým a prostým milostivě se ukazuji ce. A tak by napravili cierkev. Nebo tak Marek evangelista maluje se v tváři lvové; nebo své čtenie začínaje, proti zlým vypoviedá odsudek hrozný, řka: »Hodné čiňte ovotce pokánie« etc. Štěnci lvoví slepí bývají, a řváním 70 lvovým prohlédají. Tak my sme slepí, ale Kristovým řváním prohlédáme, když nám již hrozí. Lukáš svatý v tváři telete; Lukáš 40 Skutk. 28, 2 — 57 Psáno týcle — 63 Psáno opět Tyele — 69 Marek 1, 15 — 70 Sr. Isidora, Etymologiarum l. XII c. II (ML 82, c. 434): Cum genuerint catulum, tribus diebus et tribus noctibus catulus dormire fertur; tunc deinde patris fremitu vel rugitu... suscitare dicitur catulum dormientem.
210 Kapitola Povahy lidí roz- ličné Odepříti sluší těmto Kristus kterak se měl Zvieřata božle jak se micti mají Marek Nebo, kdyby hřiech nepřekážel, od přirozenie každý l člověk 73a1 svého bližnieho miluje a milostivý jest jeden druhému; a ta milos- tivost slove vlídnost. V Skutcích apoštolských XXVIII.: »A uká-40 zali k nám přívětivost« nebo vlídnost a milostivost lidskú a milo- srdenstvie, k kterémužto člověk od přirozenie jest náchylen. A protož pohnauti se k lítosti svého bližnieho jest věc přirozená; pakli se to děje z lásky, to jest již nad přirozenie. A čím více kto opuštěn jest od lásky, tiem tvrdší bývá k bližním svým a ukrutnější. 45 A tak die teď k tomu, že viděl zvieře třetie, majície podobnú tvář člověku, totiž zevnitřnie obcovánie s lítostí, milostivostí a milosrdenstvím. Nebo někteří sú lidé zatvrzení proti Bohu a jeho pravdě; a proti takovým boží služebníci a věrní křesťané mají se mieti jako lvové, statečně se proti nim postavujíce, kteřížto 50 nižádným obyčejem nedadí se nakloniti k dobrému. A těm slušie odpierati, také, jestliže potřeba káže, až na smrti se jako telce obětuje. Jiní pak sú, kteříž ne ze zlosti, ale z křehkosti hřešie a pokánie činiti chtějí; těm zvieřata božie mají se ukázati milos- tivě, lítostivě, přívětivě, jako člověk, majíce tvář člověčí. Tak 55 Kristus, ač jest proti zatvrzeným jako lev řval, proti nezřízenostem a hřiechóm až na smrt jako tcele vydávaje se, avšak byl třetie zvieře, totiž milostivý a milosrdný hřiešníkuom, chtějícím pokánie činiti, kterýmiž hýbal k dobrému, je napomínaje a milostivě tresce. Jakož i podnes tak navštěvuje a ukazuje se duši věrné 60 milostivě jako tváří lidskau. Tak proroci a apoštolé měli se jednak jako lev, silně postavujíce se proti zlosti jako lev, a proto i k smrti se vydávajíce jako tzešle, a také tíše a milostivě a přívětivě 73a2 se ukazujíce. A nynie též zvieřata božie mají se mieti někdy jako lev, proti 65 zatvrzeným, sebe na smrt jako telce vydávajíce, a křehkým a prostým milostivě se ukazuji ce. A tak by napravili cierkev. Nebo tak Marek evangelista maluje se v tváři lvové; nebo své čtenie začínaje, proti zlým vypoviedá odsudek hrozný, řka: »Hodné čiňte ovotce pokánie« etc. Štěnci lvoví slepí bývají, a řváním 70 lvovým prohlédají. Tak my sme slepí, ale Kristovým řváním prohlédáme, když nám již hrozí. Lukáš svatý v tváři telete; Lukáš 40 Skutk. 28, 2 — 57 Psáno týcle — 63 Psáno opět Tyele — 69 Marek 1, 15 — 70 Sr. Isidora, Etymologiarum l. XII c. II (ML 82, c. 434): Cum genuerint catulum, tribus diebus et tribus noctibus catulus dormire fertur; tunc deinde patris fremitu vel rugitu... suscitare dicitur catulum dormientem.
Strana 211
IV. 211 73b1 nebo své čtenie začíná od oběti Zachariášovy a kterak Jan Bohu jest obětován. Matauš v člověku se spatřuje; nebo čtenie počíná 750 Kristovu člověčenství, kteréž bylo milostivé, přívětivé, a kterak se jest přívětivě měl k hřiešníkuom. Takéž i jeho světí tak se měli k hřiešníkóm podlé zvláštností a povah svatých zvieřat. Ale jakož se pokládá níže v IX. kapitole o kobylkách, že byly tváře jich jako tváře lidské nápodobně. Nynie ť zajisté sú so kobylky ty, kteréž skáčie a hned k zemi padají a vobilí škodí. A sú pokrytci, kteříž k Bohu pozdvihují se někdy, ale k zemi padají myslí. A ti mají přívětivost, milostivost k lidem bohatým, když sú v pokoji; ale když protivenstvie přijde, tehdy se zbauřie a hněvají; a tak mají někdy tvář podobnú tváři člověčí etc., jako 85 by litovali bližních a velmi milostiví byli. Nebo die apoštol k Galla- tuom: »Vy, kteří duchovní jste, ty, kteříž padají, snášejte ve vší« etc. Tyto pak kobylky bez lásky úkazují se přívětivě, milostivě etc., ale od téhož člověka otejdauce, pomlauvají o témž člověku, takže s bližním mluvie pokoj, ale zlé věci v srdcích jich. Ale 90 zvieřata pravá Páně mají se jednostajně i v přítomnosti člověka i v nepřítomnosti, vždycky nad ním lítost majíce, z lásky to činíce. Ale pokrytci přívětivost ne z Boha a lásky, ale z dábla ukazují. A takových přieliš jest mnoho etc. Kobylky co sú? Ze pokrytcí, a jaké povahy jich Mataus A čtvrté zvieře podobné vorlici létající. Ukazuje, v čem se srovnávají tato zvieřata, že po šesti křídlách mějiechu; rozdiel pak jich napřed položen jest při jednom každém. A skrz podobenstvie těchto přirozených zvieřat vyznamenávají se duchovnie, jimiž lid má napraven býti. A zvláště tiemto zvieřetem čtvrtým, orlicí, skrz niž se znamená život duchovní bohomyslný. Skrz jiná tři zvieřata prvnie vyznamenává se život zřízený k bliž- nímu svému, kdež také potřebie jest očí opatrnosti; nebo plno jest osiedl i při těch. Toto čtvrté ukazuje, kterak se k Bohu 10 mieti má člověk, totiž milováním nade všecky věci. A die, že podobné bieše vorlici létající. Orlice zajisté ab acu- mine oculorum, vod ostrosti očí nazvána jest. A přirozenie jejieho Povahy vorlice jest vysoce létati nad mořem, takže od člověka zrakem nemuož Orlice co znamenár 73 Luk. 1, 9 nn. — 73 Pův. m. oběti stálo smrti; ale slovo toto je podtečko- váno a nadepsáno: oběti — 74 Mat. 1, 1 — 78 Zj. 9, 7 — 86 Podle Gal. 6, 1. 11 Etymologie stejná u Isidora, Etymol. I. XII, c. 7 (ML. 82, c. 460) — 12 nn. Ib. 14*
IV. 211 73b1 nebo své čtenie začíná od oběti Zachariášovy a kterak Jan Bohu jest obětován. Matauš v člověku se spatřuje; nebo čtenie počíná 750 Kristovu člověčenství, kteréž bylo milostivé, přívětivé, a kterak se jest přívětivě měl k hřiešníkuom. Takéž i jeho světí tak se měli k hřiešníkóm podlé zvláštností a povah svatých zvieřat. Ale jakož se pokládá níže v IX. kapitole o kobylkách, že byly tváře jich jako tváře lidské nápodobně. Nynie ť zajisté sú so kobylky ty, kteréž skáčie a hned k zemi padají a vobilí škodí. A sú pokrytci, kteříž k Bohu pozdvihují se někdy, ale k zemi padají myslí. A ti mají přívětivost, milostivost k lidem bohatým, když sú v pokoji; ale když protivenstvie přijde, tehdy se zbauřie a hněvají; a tak mají někdy tvář podobnú tváři člověčí etc., jako 85 by litovali bližních a velmi milostiví byli. Nebo die apoštol k Galla- tuom: »Vy, kteří duchovní jste, ty, kteříž padají, snášejte ve vší« etc. Tyto pak kobylky bez lásky úkazují se přívětivě, milostivě etc., ale od téhož člověka otejdauce, pomlauvají o témž člověku, takže s bližním mluvie pokoj, ale zlé věci v srdcích jich. Ale 90 zvieřata pravá Páně mají se jednostajně i v přítomnosti člověka i v nepřítomnosti, vždycky nad ním lítost majíce, z lásky to činíce. Ale pokrytci přívětivost ne z Boha a lásky, ale z dábla ukazují. A takových přieliš jest mnoho etc. Kobylky co sú? Ze pokrytcí, a jaké povahy jich Mataus A čtvrté zvieře podobné vorlici létající. Ukazuje, v čem se srovnávají tato zvieřata, že po šesti křídlách mějiechu; rozdiel pak jich napřed položen jest při jednom každém. A skrz podobenstvie těchto přirozených zvieřat vyznamenávají se duchovnie, jimiž lid má napraven býti. A zvláště tiemto zvieřetem čtvrtým, orlicí, skrz niž se znamená život duchovní bohomyslný. Skrz jiná tři zvieřata prvnie vyznamenává se život zřízený k bliž- nímu svému, kdež také potřebie jest očí opatrnosti; nebo plno jest osiedl i při těch. Toto čtvrté ukazuje, kterak se k Bohu 10 mieti má člověk, totiž milováním nade všecky věci. A die, že podobné bieše vorlici létající. Orlice zajisté ab acu- mine oculorum, vod ostrosti očí nazvána jest. A přirozenie jejieho Povahy vorlice jest vysoce létati nad mořem, takže od člověka zrakem nemuož Orlice co znamenár 73 Luk. 1, 9 nn. — 73 Pův. m. oběti stálo smrti; ale slovo toto je podtečko- váno a nadepsáno: oběti — 74 Mat. 1, 1 — 78 Zj. 9, 7 — 86 Podle Gal. 6, 1. 11 Etymologie stejná u Isidora, Etymol. I. XII, c. 7 (ML. 82, c. 460) — 12 nn. Ib. 14*
Strana 212
212 Kapitola Život bohomyslný Orlice duchovnie Hřiešníky spatřovati Dar zvláštní Lehkost naše Jiná povaha spatřiena býti. Ale ona v moři vidí ryby a rychlým letem uchva- cuje rybu etc. a vytahuje na břeh. Také v slunce patří svým 15 zrakem a v něm se kochá, a když má mladé, pozdvihuje jich proti slunci; a kteréž na slunce hledí, to miluje a zachovává, a kteréž nemuože hleděti, to hned odvrže. Protož orlice vyznamenává život svatý, bohomyslný, kteří sú vysoké múdrosti a osvícenie Páně, kteříž k němu patřie. A jakož 20 die Dionysius (De ecclesiastica jerarchia), orlice vyznamenává duostojenstvie královské a vstupovánie v boho myslný život, v okušování nebeských věcí a Ducha svatého a vzdálenie od zemských věcí. Kteříž sú tak v božské světlo patřiece a v něm se radují a kochají, vyznamenávají se skrz vorlici, kteřížto myslí, 25 srdcem, žádostí hojně a s chutí slunce nebeského okušují a božského, kteřížto rozumem ostrým pozdvihují se k Bohu. A v tom vynášenie mysli v Boha potom spatřovati hřiešníky, pokrytce jako v moři plovaucie a uměti je z hřiechuov vysvobozovati a v dobrém uloviti, tiť sú takové orlice. Svatí zajisté, když sú tak často k Bohu se 30 vznášeli a okušovali daruov Ducha svatého, z takového v Boha vyzdviženie potom výborný pokrm měli hřiešníky lapati a vytr- hovati z prostředku zlosti. A tak učedlníci lovili lidi jako ryby a jedli je. Nebo znáti obyčej, kterak by měli hřiešníci uloveni býti, jest dar zvláštní maudrosti božské. A toť sau svatí uměli 35 a od Boha to měli z častého pozdvíhanie k Bohu. Také pozdvihovati se v slunce Boha a tu se zapalovati a osvě- covati, to ť jest těch vorlic, neb sú tak byli proroci. A tento Jan vysoká byla vorlice, kdyžto od božské světlosti počav vece: »V po- čátku bieše slovo« etc. Ale lidé častokrát to, což sú světí z velikého 40 osvícenie a pozdviženie k Bohu mluvievali, lehce berau a nepo- zdvihují se k Bohu; neb nejsú vorlice. Ale kteří sú vorlice, řečmi Páně osvěcují se, zapalují a s chutí a rozkoší slova Páně přijí- mají a všelikým Kristovým slovem osvěcují se a sladce slyšie. Vorlice vysoce létajíci zde malé věci spatřuje. Tak, kto jest 45 vorlice v velikém vynášení k Bohu a osvícenie nabývá, k své křehkosti a svým nedostatkóm najmenším prohlédá a umie to spatřovati a stydí se před Pánem Bohem jako nevěsta před svým ženichem. Tato všecka čtyři zvieřata na svatém svatých shledávají se, 50 74a1 73b2 Kristus skrz zvlerata se Zildeda 21 Spr. Dionys. Areop. De coel. hier. c. XV. (MG 3 c. 338): At aquilae figura regiam dignitatem atque supera petentem celeremque volatum 39 Jan 1, 1
212 Kapitola Život bohomyslný Orlice duchovnie Hřiešníky spatřovati Dar zvláštní Lehkost naše Jiná povaha spatřiena býti. Ale ona v moři vidí ryby a rychlým letem uchva- cuje rybu etc. a vytahuje na břeh. Také v slunce patří svým 15 zrakem a v něm se kochá, a když má mladé, pozdvihuje jich proti slunci; a kteréž na slunce hledí, to miluje a zachovává, a kteréž nemuože hleděti, to hned odvrže. Protož orlice vyznamenává život svatý, bohomyslný, kteří sú vysoké múdrosti a osvícenie Páně, kteříž k němu patřie. A jakož 20 die Dionysius (De ecclesiastica jerarchia), orlice vyznamenává duostojenstvie královské a vstupovánie v boho myslný život, v okušování nebeských věcí a Ducha svatého a vzdálenie od zemských věcí. Kteříž sú tak v božské světlo patřiece a v něm se radují a kochají, vyznamenávají se skrz vorlici, kteřížto myslí, 25 srdcem, žádostí hojně a s chutí slunce nebeského okušují a božského, kteřížto rozumem ostrým pozdvihují se k Bohu. A v tom vynášenie mysli v Boha potom spatřovati hřiešníky, pokrytce jako v moři plovaucie a uměti je z hřiechuov vysvobozovati a v dobrém uloviti, tiť sú takové orlice. Svatí zajisté, když sú tak často k Bohu se 30 vznášeli a okušovali daruov Ducha svatého, z takového v Boha vyzdviženie potom výborný pokrm měli hřiešníky lapati a vytr- hovati z prostředku zlosti. A tak učedlníci lovili lidi jako ryby a jedli je. Nebo znáti obyčej, kterak by měli hřiešníci uloveni býti, jest dar zvláštní maudrosti božské. A toť sau svatí uměli 35 a od Boha to měli z častého pozdvíhanie k Bohu. Také pozdvihovati se v slunce Boha a tu se zapalovati a osvě- covati, to ť jest těch vorlic, neb sú tak byli proroci. A tento Jan vysoká byla vorlice, kdyžto od božské světlosti počav vece: »V po- čátku bieše slovo« etc. Ale lidé častokrát to, což sú světí z velikého 40 osvícenie a pozdviženie k Bohu mluvievali, lehce berau a nepo- zdvihují se k Bohu; neb nejsú vorlice. Ale kteří sú vorlice, řečmi Páně osvěcují se, zapalují a s chutí a rozkoší slova Páně přijí- mají a všelikým Kristovým slovem osvěcují se a sladce slyšie. Vorlice vysoce létajíci zde malé věci spatřuje. Tak, kto jest 45 vorlice v velikém vynášení k Bohu a osvícenie nabývá, k své křehkosti a svým nedostatkóm najmenším prohlédá a umie to spatřovati a stydí se před Pánem Bohem jako nevěsta před svým ženichem. Tato všecka čtyři zvieřata na svatém svatých shledávají se, 50 74a1 73b2 Kristus skrz zvlerata se Zildeda 21 Spr. Dionys. Areop. De coel. hier. c. XV. (MG 3 c. 338): At aquilae figura regiam dignitatem atque supera petentem celeremque volatum 39 Jan 1, 1
Strana 213
IV. 213 74a2 Kristu Pánu. On ť jest lev, vuol, člověk i vorlice, jako serafín první Pánu Bohu. A on, koho chce, učiní vorlicí, volem, člověkem silným a tichým. Také znáti máme, že znášenie jako orlice jest dvoje: jedno zde, druhé v budaucím věku, když duše vyjde s tohoto 55 světa. Nebo, když lidé dobří mají práci, jako lev statečně se majíce, a sebe a svá těla jako vola obětují Bohu a mají se milostivě a tíše k lidem, po těchto věcech mají se pozdvihovati k Bohu jako vorlice, a aby se upokojil, a uzřie, kterak jest raněn, kdež přichází prchlivost, slova hněvivá, marná chlauba anebo daremnie slovo, 60 a najde ť, čeho by měl želeti a z čeho se kořiti. A tu ť vyzví, co činiti má s bližními a kterak se k nim mieti, jako lev jich posilňuje a k jiným jako člověk milostivě se maje. V světě auředníci mají přístup k králi vcházeti i vycházeti; tak ť sú světí létali k Bohu, a tam se radujiece a kochajíce a božskau 65 vuoli vyzvědúce, potom opět spasitedlné věci lidu řiedili a puoso- bili potřebné věci k spasení, a potom opět ku Pánu létali a vznášeli se, že se v něm kochali. Létanie jich jesti ť zpuosobnost a příprava pozdvihovati se ku Pánu Bohu na modlitbách. Kto zajisté z nás tak jest zpuosobný na modlitbách, aby žádné věci zemské jim 70 nepřekážely, ale svobodně k samému Bohu se vznášeli? Protož die Pán (Matúš XXIIII.): »Kdež bude tělo, tu ť se shromáždie i vorlice«. Světí zajisté, kteří sú audové Páně, jsú tělo Páně; a k skonání světa takoví řídcí sú, neb náramně sú s pokrytci smíšení. Protož, kto by poznal, kteří sú takoví, buďto po trpěli- 75 vosti, stydlivosti, pokoře, musí ť býti vorlice. Tak také při velebné svátosti těla a krve Páně toliko ti sami, kteří sú vorlice, ku Pánu se pozdvihují a tu se klanějí a ctie Pána. Jako v slaupě oblakovém anděl byl a synové izrahelští to poznali, jiní nic, jako pohané, takéž i nynie, kteří sú pravé vorlice svaté, tiť se umějí k Bohu 80 vznášeti a osvěcovati se. Protož, když člověk pracuje jako lev, buďto ktož obětuje se Pánu jako telec aneb jest milostivý jako člověk, má se ještě k Bohu pozdvíhati jako vorlice, a ještě při tom najde nedostatky. A tu se má ptáti na vuoli Páně. Druhé pozdviženie jest k Bohu, když duše z těla vychází, 85 kterážto, když jest čistá, svatá, jest zde v těle jako v kletci, žáda- jíci rozdělena býti a bydliti s Kristem. A když tělo umierá, tehdy rychle k Bohu letí, k slunci spravedlnosti, a tam vždycky jako serafínové k Bohu létati bude (Izaiáš VI.). Zde na čas jest vorlicí, Přístup k svatým Létanie orli duchovních Druhé znášeni. orlic Dvoje znášení 71 Mat. 24, 28 — 77 2. M. 14, 19 — 85 Ohlas Filip. 1, 23 —88 Iz. 6, 2 nn.
IV. 213 74a2 Kristu Pánu. On ť jest lev, vuol, člověk i vorlice, jako serafín první Pánu Bohu. A on, koho chce, učiní vorlicí, volem, člověkem silným a tichým. Také znáti máme, že znášenie jako orlice jest dvoje: jedno zde, druhé v budaucím věku, když duše vyjde s tohoto 55 světa. Nebo, když lidé dobří mají práci, jako lev statečně se majíce, a sebe a svá těla jako vola obětují Bohu a mají se milostivě a tíše k lidem, po těchto věcech mají se pozdvihovati k Bohu jako vorlice, a aby se upokojil, a uzřie, kterak jest raněn, kdež přichází prchlivost, slova hněvivá, marná chlauba anebo daremnie slovo, 60 a najde ť, čeho by měl želeti a z čeho se kořiti. A tu ť vyzví, co činiti má s bližními a kterak se k nim mieti, jako lev jich posilňuje a k jiným jako člověk milostivě se maje. V světě auředníci mají přístup k králi vcházeti i vycházeti; tak ť sú světí létali k Bohu, a tam se radujiece a kochajíce a božskau 65 vuoli vyzvědúce, potom opět spasitedlné věci lidu řiedili a puoso- bili potřebné věci k spasení, a potom opět ku Pánu létali a vznášeli se, že se v něm kochali. Létanie jich jesti ť zpuosobnost a příprava pozdvihovati se ku Pánu Bohu na modlitbách. Kto zajisté z nás tak jest zpuosobný na modlitbách, aby žádné věci zemské jim 70 nepřekážely, ale svobodně k samému Bohu se vznášeli? Protož die Pán (Matúš XXIIII.): »Kdež bude tělo, tu ť se shromáždie i vorlice«. Světí zajisté, kteří sú audové Páně, jsú tělo Páně; a k skonání světa takoví řídcí sú, neb náramně sú s pokrytci smíšení. Protož, kto by poznal, kteří sú takoví, buďto po trpěli- 75 vosti, stydlivosti, pokoře, musí ť býti vorlice. Tak také při velebné svátosti těla a krve Páně toliko ti sami, kteří sú vorlice, ku Pánu se pozdvihují a tu se klanějí a ctie Pána. Jako v slaupě oblakovém anděl byl a synové izrahelští to poznali, jiní nic, jako pohané, takéž i nynie, kteří sú pravé vorlice svaté, tiť se umějí k Bohu 80 vznášeti a osvěcovati se. Protož, když člověk pracuje jako lev, buďto ktož obětuje se Pánu jako telec aneb jest milostivý jako člověk, má se ještě k Bohu pozdvíhati jako vorlice, a ještě při tom najde nedostatky. A tu se má ptáti na vuoli Páně. Druhé pozdviženie jest k Bohu, když duše z těla vychází, 85 kterážto, když jest čistá, svatá, jest zde v těle jako v kletci, žáda- jíci rozdělena býti a bydliti s Kristem. A když tělo umierá, tehdy rychle k Bohu letí, k slunci spravedlnosti, a tam vždycky jako serafínové k Bohu létati bude (Izaiáš VI.). Zde na čas jest vorlicí, Přístup k svatým Létanie orli duchovních Druhé znášeni. orlic Dvoje znášení 71 Mat. 24, 28 — 77 2. M. 14, 19 — 85 Ohlas Filip. 1, 23 —88 Iz. 6, 2 nn.
Strana 214
214 Kapitola Obnovuje se vorlice Proč přijímáme? a potom vede práci lva etc. A jako pták vida, an mu lécí osiedlo, letí pryč, tak světí zchopni k vznesení sebe k Bohu, kteřížto, 90 když spatřují osiedla zde na světě, k Bohu utiekají se a jako uletují tam a tu zachováni bývají. A to myslí tam uletují a srdcem. A řiekali sú tam: »Pán osvícenie mé, spasenie a síla, hnízdo, hrad, statečnost, světlo a útočiště spasenie mého«. A protož na modlit- bách naších (!) pozdviženie veliké měli bychom mievati, a patřiece 95 v světlo božské, tu bychom se měli zapalovati a osvěcovati a daru nebeského okušovati. Ale kteříž ť křídel nemají, nemohú se k Bohu pozdvihovati. Pán však chce, aby se k němu vznášeli. Nebo tak lid napraven má býti, jako die David: »Obnoví ť se jako orlice mladost má«. Nebo stará jsúci letie tak vysoko k slunci, že její 100 křídle shořie, a ona zkaupajíci se omládne. Tak lid, boží kteří sau královstvie a jeho nebe, mají se k Bohu vznášeti a starého člo- věka] svléci a obléci se v nového člověka. A světí, kteří sú byli zde vorlice, divněji tam již proletují se a milují více Boha a v něm se více kochají. Protož Pán die (Deutronomium): »Ponesu vás jako vorlice« etc. Světí zajisté jako na křídlách věrných ku Pánu pozdvihovali. Pán také svým anjelóm dává, aby jeho věrných ostřiehali a po- zdvihovali jich ku Pánu. A jako mluví sv. Bernart na Piesničky, že duší pozdvihujíce k Bohu andělové zhuoru pohybovali jich, 110 hnutie dávajíce v srdce a semeno božské v ně vpauštějiece. A protož Pán i sebe i své anděly připodobňuje vorlici; nebo die: »Já jako vorlice zbuzoval sem vás« etc. Nebo, jaké věci sú tam v onom budaucím věku všecko duchovnie i požievanie Pána, protož i my musíme duchovní býti. A na to i přijímáme tělo a krev Páně, 115 abychom zduchovněli etc. Tento Jan byl jest vorlice, ne tak však, aby nebyl lvem a volem. Nebo každý svatý byl maje čtyři zvláštnosti těchto čtyř zvieřat; však pro to jeden každý více jednoho měl než druhého. Ezechiel v I. kapitole: »Čtyři tváře jednomu a čtyři tváře druhému« etc. 120 A nynie v zámutcích přeúžitečné by bylo nám pozdvihovati se k Bohu jako vorlice a tu se posilňovati a osvěcovati od Pána a zapalovati a tam se ptáti na vuoli božskou, abychom tiem lépe mohli osiedl uvarovati se. 74b1 105 Autočiště orlicem Kde jest 100 Místo: má pův. napsáno: tvá, ale slovo toto je podtečkováno a nad ním nadepsáno: má — 93 Podle Ž. 27, 1; 91, 2 — 99 Ž, 103, 5 — 102 Ohlas Kol. 3, 9 a 10 — 106 5 M. 28, 49 — 112 Podle 2. M. 19, 4 — 120 Podle Ezech. 1, 6.
214 Kapitola Obnovuje se vorlice Proč přijímáme? a potom vede práci lva etc. A jako pták vida, an mu lécí osiedlo, letí pryč, tak světí zchopni k vznesení sebe k Bohu, kteřížto, 90 když spatřují osiedla zde na světě, k Bohu utiekají se a jako uletují tam a tu zachováni bývají. A to myslí tam uletují a srdcem. A řiekali sú tam: »Pán osvícenie mé, spasenie a síla, hnízdo, hrad, statečnost, světlo a útočiště spasenie mého«. A protož na modlit- bách naších (!) pozdviženie veliké měli bychom mievati, a patřiece 95 v světlo božské, tu bychom se měli zapalovati a osvěcovati a daru nebeského okušovati. Ale kteříž ť křídel nemají, nemohú se k Bohu pozdvihovati. Pán však chce, aby se k němu vznášeli. Nebo tak lid napraven má býti, jako die David: »Obnoví ť se jako orlice mladost má«. Nebo stará jsúci letie tak vysoko k slunci, že její 100 křídle shořie, a ona zkaupajíci se omládne. Tak lid, boží kteří sau královstvie a jeho nebe, mají se k Bohu vznášeti a starého člo- věka] svléci a obléci se v nového člověka. A světí, kteří sú byli zde vorlice, divněji tam již proletují se a milují více Boha a v něm se více kochají. Protož Pán die (Deutronomium): »Ponesu vás jako vorlice« etc. Světí zajisté jako na křídlách věrných ku Pánu pozdvihovali. Pán také svým anjelóm dává, aby jeho věrných ostřiehali a po- zdvihovali jich ku Pánu. A jako mluví sv. Bernart na Piesničky, že duší pozdvihujíce k Bohu andělové zhuoru pohybovali jich, 110 hnutie dávajíce v srdce a semeno božské v ně vpauštějiece. A protož Pán i sebe i své anděly připodobňuje vorlici; nebo die: »Já jako vorlice zbuzoval sem vás« etc. Nebo, jaké věci sú tam v onom budaucím věku všecko duchovnie i požievanie Pána, protož i my musíme duchovní býti. A na to i přijímáme tělo a krev Páně, 115 abychom zduchovněli etc. Tento Jan byl jest vorlice, ne tak však, aby nebyl lvem a volem. Nebo každý svatý byl maje čtyři zvláštnosti těchto čtyř zvieřat; však pro to jeden každý více jednoho měl než druhého. Ezechiel v I. kapitole: »Čtyři tváře jednomu a čtyři tváře druhému« etc. 120 A nynie v zámutcích přeúžitečné by bylo nám pozdvihovati se k Bohu jako vorlice a tu se posilňovati a osvěcovati od Pána a zapalovati a tam se ptáti na vuoli božskou, abychom tiem lépe mohli osiedl uvarovati se. 74b1 105 Autočiště orlicem Kde jest 100 Místo: má pův. napsáno: tvá, ale slovo toto je podtečkováno a nad ním nadepsáno: má — 93 Podle Ž. 27, 1; 91, 2 — 99 Ž, 103, 5 — 102 Ohlas Kol. 3, 9 a 10 — 106 5 M. 28, 49 — 112 Podle 2. M. 19, 4 — 120 Podle Ezech. 1, 6.
Strana 215
IV. 215 74b2 75а A jedno každé zvieře mějieše šest křídel etc. Tato čtyři zvieřata svatá vypisuje ještě, kterážto sú potřebná v království božím, jimiž státi má všecken řád a zpráva. A die: »Mějiechu křídla«. Křídlo vzhuoru nese a na konci jest užšie, 5 ale napřed širšie. Znamená dar Páně duchovní, od Boha puojčený, a moc nebo ctnost, kterauž duše žádostí nese se zhuoru k Bohu a proniká všecky tělesné věci, zed i stěnu. V velikém boji proti draku, když žena sužována byla od draka, dány sú jie dvě křídle, totiž skrz poznánie a osvícenie. Tak mysl polehčuje se a vyčišťuje, 10 že k nebeským věcem a ku pokoji královstvie nebeského vyzdvi- huje se. A protož i rozumem i volí pozdvihovati se k Bohu jsú křídle a ctnosti, jimižto duše k Bohu se nese. Tak o maudrosti vypravuje se a tak o všech svatých v Ekleziastiku XXIIII.: »Okršlek nebeský sama sem obešla.« Jako vorlice ona obletujíci, 15 takéž jeho svatí měli sú křídla od Boha daná, kteříž sú byli tato světi sů zvieřan zvieřata, že v práci, kterúž sú vedli při spasení duší a vo obecné dobré jako lev, měli sú křídla tato, aby se k Bohu vznášeli a jiných také pozdvihovali. Tato ť jest zajisté lehkost mysli, kteréž zemské žádosti neobtěžují. Protož světí, které věci sú zde činili, ve všem 20 Boha hledali a křídla měli, když sú se na zeptávanie božské vuole ptali, aby uměli na ni uhoditi, aby řád boží uvedli. A die, že po šesti křídlách měla sú ta zvieřata. Izaiáš VI. viděl Pána sedícieho na stolici a serafíny, ani stojie, majíce VI křídel; dvěma přikrývali tvář etc. Dionysius die: »Nenie nám tak divu 25 na počet patřiti, ale to, že sú serafínové a andělé více chtivostí a žádostmi jako křídloma vyzdviženi myslí k Bohu. Ale že při- krývají hlavu i nohy; vyznamenává se, že netoliko v nebi, ale i zde světí měli sú velikú poctivost a bázeň, když sú Písma čítali, Písmo čítali váž skrz kteráž sú se k Bohu pozdvihovali bojíce se, aby nepoblaudili, 30 a pozdvihováním k Bohu jako křídly některé věci v Písmích za- krývali, pravíce se býti nehodné znáti těch věcí věčných«. K jiným pak létali, s kterýmižto se s velikú l poctivostí obierali a přijímali. A poněvadž serafínové, andělové ohněm hořície jako pec v milo- vání Páně, tak se ještě za nehodné počítali mnohých věcí poznati, 35 jako co a kterak jest bylo před stvořením světa a co po skonánie světa bude, těch věcí se nehodní počítali a jako nohy a tvář zakrý- vali, a poněvadž andělé těch věcí tak nechávají a Pánu mnohé Andělé ne všeli vědle Křídlo co znamená? 8 Zj. 12, 14 — 14 Eccli 24, 8 — 22 Iz. 6, 1 a 2 — 24 Dionys. Aerop., De eccl. hier., c. IV. (MG 3 c. 482)
IV. 215 74b2 75а A jedno každé zvieře mějieše šest křídel etc. Tato čtyři zvieřata svatá vypisuje ještě, kterážto sú potřebná v království božím, jimiž státi má všecken řád a zpráva. A die: »Mějiechu křídla«. Křídlo vzhuoru nese a na konci jest užšie, 5 ale napřed širšie. Znamená dar Páně duchovní, od Boha puojčený, a moc nebo ctnost, kterauž duše žádostí nese se zhuoru k Bohu a proniká všecky tělesné věci, zed i stěnu. V velikém boji proti draku, když žena sužována byla od draka, dány sú jie dvě křídle, totiž skrz poznánie a osvícenie. Tak mysl polehčuje se a vyčišťuje, 10 že k nebeským věcem a ku pokoji královstvie nebeského vyzdvi- huje se. A protož i rozumem i volí pozdvihovati se k Bohu jsú křídle a ctnosti, jimižto duše k Bohu se nese. Tak o maudrosti vypravuje se a tak o všech svatých v Ekleziastiku XXIIII.: »Okršlek nebeský sama sem obešla.« Jako vorlice ona obletujíci, 15 takéž jeho svatí měli sú křídla od Boha daná, kteříž sú byli tato světi sů zvieřan zvieřata, že v práci, kterúž sú vedli při spasení duší a vo obecné dobré jako lev, měli sú křídla tato, aby se k Bohu vznášeli a jiných také pozdvihovali. Tato ť jest zajisté lehkost mysli, kteréž zemské žádosti neobtěžují. Protož světí, které věci sú zde činili, ve všem 20 Boha hledali a křídla měli, když sú se na zeptávanie božské vuole ptali, aby uměli na ni uhoditi, aby řád boží uvedli. A die, že po šesti křídlách měla sú ta zvieřata. Izaiáš VI. viděl Pána sedícieho na stolici a serafíny, ani stojie, majíce VI křídel; dvěma přikrývali tvář etc. Dionysius die: »Nenie nám tak divu 25 na počet patřiti, ale to, že sú serafínové a andělé více chtivostí a žádostmi jako křídloma vyzdviženi myslí k Bohu. Ale že při- krývají hlavu i nohy; vyznamenává se, že netoliko v nebi, ale i zde světí měli sú velikú poctivost a bázeň, když sú Písma čítali, Písmo čítali váž skrz kteráž sú se k Bohu pozdvihovali bojíce se, aby nepoblaudili, 30 a pozdvihováním k Bohu jako křídly některé věci v Písmích za- krývali, pravíce se býti nehodné znáti těch věcí věčných«. K jiným pak létali, s kterýmižto se s velikú l poctivostí obierali a přijímali. A poněvadž serafínové, andělové ohněm hořície jako pec v milo- vání Páně, tak se ještě za nehodné počítali mnohých věcí poznati, 35 jako co a kterak jest bylo před stvořením světa a co po skonánie světa bude, těch věcí se nehodní počítali a jako nohy a tvář zakrý- vali, a poněvadž andělé těch věcí tak nechávají a Pánu mnohé Andělé ne všeli vědle Křídlo co znamená? 8 Zj. 12, 14 — 14 Eccli 24, 8 — 22 Iz. 6, 1 a 2 — 24 Dionys. Aerop., De eccl. hier., c. IV. (MG 3 c. 482)
Strana 216
216 Kapitola Bázeň svatých Všetečnost mnohých věci poraučejí (neb jest řekl: »Žádný nezná Otce, jediné Syn«), protož těch věcí kryjí, kteréž se jim nedávají znáti, a kteréž znají, s poctivostí, s bázní a s poddaností s tiem se obierají, — a poně-40 vadž, řku, tak se andělé mají, čím více také zde světí na tomto světě s těmi věcmi, kteréž jim známy byly, s poctivostí a s bázní se obírali, ale o skrytých věcech pravili, že sú s těmi věcmi ne- hodni se puosobiti, a ty věci přikrýváchu. A protož, když sau se svatí tak lekali, Pán dával jim pomoc, 45 že sú se bluduov uměli varovati. A jestliže sú se kdy malíčko poklesli, hned se v tom poznávali. Ale ti, kteříž bez bázně, všetečně Písma a tajemstvie Páně chtie valchovati a vysoce létati, takoví rychle padají. Jako nynie rozliční rozličně Písma svatá bez bázně vykládají a již mnozí při velebné svátosti oltářní klesli sú. Nebo 50 psáno jest: »Hovado, které by se dotklo hory (totiž maudrosti vysoké, sobě nepodobné), ukamenováno bude«. Protož die mudřec: »Zpytatel velebnosti poražen bude od slávy«. A tak i apoštol die k Rímanuom XII.: »Najmilejšie! Obnovte se v novotě smyslu vašeho, abyšte zkusili etc. ne více smýšleti, než sluší smysliti, 55 ale« etc. Jako jinde praví: »S bázní a s třesením konajte spasenie vaše« etc. A k Rímanuom XII.: »Nechtějte vysokých věcí smajš- leti, ale boj se«. Neb nebude při člověku pokory, trpělivosti aneb života dobrého, avšak vysoké věci chtějí, také nezpytatedlné nám, zvědovati. Ne tak ť sú tato zvieřata svatá činili, ale dvěma 60 křídloma tajné věci sobě přikrývali; raději svú vyznávali hlaupost, nežli by nětco všetečně smýšleli, více se na mravné obyčeje a k sva- tému životu příležejície nežli na tajné a skryté věci vyptávali. Protož die apoštol (I. Timot. VI.): »Boháčóm tohoto světa při- kazuj, ať ne vysoce smýšlejí, ale« etc. »A okolo i vnitř plná sú očí«. Po druhé dotýká vo očích, že plná sú opatrnosti a rozšafnosti, najprvé o sobě znamenajíce, kterak stojí před Hospodinem. Neb co by platno bylo jiným prospievati, a o sobě nepečovati? Protož jest potřebie člověku prohlédati, když se čím zmaže, aby to ihned smýval a opatroval 70 se v tom, co činiti má, co by z čeho vyjíti mělo a co z které věci nastávalo. A nynie kněžím v těchto rozmieškách potřebie jest všudy vočí. Nebo, jestliže člověk zanetbává svědomie svého, navrátí se častokrát, ano svědomie jest raněné a zmazané; kteréžto, 65 75a2 Kněžím očí potřebi 38 Mat. 11, 27 — 51 Podle 2. M. 19, 12 a 13 — 53 Podle Přísl. 25, 27 — 54 Podle Řím. 12, 2 a 3 — 56 Filip. 2, 12 — 57 Podle Řím. 12, 3 — 64 1. Tim. 6, 17
216 Kapitola Bázeň svatých Všetečnost mnohých věci poraučejí (neb jest řekl: »Žádný nezná Otce, jediné Syn«), protož těch věcí kryjí, kteréž se jim nedávají znáti, a kteréž znají, s poctivostí, s bázní a s poddaností s tiem se obierají, — a poně-40 vadž, řku, tak se andělé mají, čím více také zde světí na tomto světě s těmi věcmi, kteréž jim známy byly, s poctivostí a s bázní se obírali, ale o skrytých věcech pravili, že sú s těmi věcmi ne- hodni se puosobiti, a ty věci přikrýváchu. A protož, když sau se svatí tak lekali, Pán dával jim pomoc, 45 že sú se bluduov uměli varovati. A jestliže sú se kdy malíčko poklesli, hned se v tom poznávali. Ale ti, kteříž bez bázně, všetečně Písma a tajemstvie Páně chtie valchovati a vysoce létati, takoví rychle padají. Jako nynie rozliční rozličně Písma svatá bez bázně vykládají a již mnozí při velebné svátosti oltářní klesli sú. Nebo 50 psáno jest: »Hovado, které by se dotklo hory (totiž maudrosti vysoké, sobě nepodobné), ukamenováno bude«. Protož die mudřec: »Zpytatel velebnosti poražen bude od slávy«. A tak i apoštol die k Rímanuom XII.: »Najmilejšie! Obnovte se v novotě smyslu vašeho, abyšte zkusili etc. ne více smýšleti, než sluší smysliti, 55 ale« etc. Jako jinde praví: »S bázní a s třesením konajte spasenie vaše« etc. A k Rímanuom XII.: »Nechtějte vysokých věcí smajš- leti, ale boj se«. Neb nebude při člověku pokory, trpělivosti aneb života dobrého, avšak vysoké věci chtějí, také nezpytatedlné nám, zvědovati. Ne tak ť sú tato zvieřata svatá činili, ale dvěma 60 křídloma tajné věci sobě přikrývali; raději svú vyznávali hlaupost, nežli by nětco všetečně smýšleli, více se na mravné obyčeje a k sva- tému životu příležejície nežli na tajné a skryté věci vyptávali. Protož die apoštol (I. Timot. VI.): »Boháčóm tohoto světa při- kazuj, ať ne vysoce smýšlejí, ale« etc. »A okolo i vnitř plná sú očí«. Po druhé dotýká vo očích, že plná sú opatrnosti a rozšafnosti, najprvé o sobě znamenajíce, kterak stojí před Hospodinem. Neb co by platno bylo jiným prospievati, a o sobě nepečovati? Protož jest potřebie člověku prohlédati, když se čím zmaže, aby to ihned smýval a opatroval 70 se v tom, co činiti má, co by z čeho vyjíti mělo a co z které věci nastávalo. A nynie kněžím v těchto rozmieškách potřebie jest všudy vočí. Nebo, jestliže člověk zanetbává svědomie svého, navrátí se častokrát, ano svědomie jest raněné a zmazané; kteréžto, 65 75a2 Kněžím očí potřebi 38 Mat. 11, 27 — 51 Podle 2. M. 19, 12 a 13 — 53 Podle Přísl. 25, 27 — 54 Podle Řím. 12, 2 a 3 — 56 Filip. 2, 12 — 57 Podle Řím. 12, 3 — 64 1. Tim. 6, 17
Strana 217
IV. 217 75b1 75 když jest zmazané, najde hryzenie svědomie a zevnitř také sú zámutkové. A tak takový nikdiež nenalézá potěšenie. Protož apoštol die Timoteovi: »Ty pak ve všech věcech buď bedliv«, což jest najvětšie opatrnosti. „A odpočinutie neměla sú ve dne i v noci« etc. Světí zpráv- 80 cové od Boha povolaní mají práci s dary od Boha sobě danými, nikdá téměř odpočinutie neměli. Pavel svatý v Skutcích apo- štolských XX. z Efezu vyšed, praví, že pracoval ve dne i v noci, s pláčem napomínaje etc. Nebo každého stavu věrný kněz má šetřiti. Protož die: »Kto jest nemocen, abych já nebyl nemocen« 85etc.? A jinde: »Všech dlužník sem«. A opět: »Všem všecko učiněn sem« etc. Nejsú však takoví kněžie nynějšie. Světí zajisté v zákoně Páně přemajšleli ve dne i v noci etc. mysléce, kterými obyčeji mohli by přispěti věrným a jim spomoci, řiekajíce: »Svatý, svatý, svatý Pán Buoh všemohúcí« etc. To jest písnička andělská. Tak 90 Izaiáš VI. viděl serafíny zpievati »Svatý«; jest písnička prorocká, apoštoluov, svatých i lidí srdce vyčištěného, kteříž mají naději k Bohu, srdcem Boha chválé, ano usty i skutky dobrými mají Boha chváliti, a tak řiekati »Svatý«. A jestliže práce zevnitřní přestává, srdce však dobré nepřestává chváliti vší Trojice svaté, 95 jeho totiž moc, maudrost a dobrotu, kterak totižto nynie nás navštěvuje mocně, maudře a dobrotivě, chválé jeho. »Kterýž jest byl« etc. prvé, nepřátely přemáhaje a pokorných povyšuje. Apoštol k Židuom die: »Ježíš Kristus včera i dnes..« Co jest prvé puosobil, ještě i dnes puosobí tauž mocí, maudrostí 100 i dobrotau. Protož ho máme chváliti. Nebo ještě hrozněji se ukáže a s větší mocí etc. Práce svatýt ustavičiá Chváliti Boh. kterak mámu 75b2 Akdyž sú ta čtyři zvieřata vzdávala slávu i čest a požehnánie sedíciemu na truonu etc. Tuto Jan viděl, kterak v lidu božím bude, když Pán uvede své královstvie a panovánie, když Duch svatý přijde a lid učiti bude 5 všeliké pravdě, a tak, kterak budau tehdáž lidé upevnění u vieře, osvícení a pozdvižení k Bohu, a kterak světí skrz zvieřata vy- znamenaní po ukrácení zámutkuov všecku slávu a čest, poddanost a poslušenstvie samému Bohu nade všecky věci činiti budau a k tomu lid přivedau. A to ť jest plat, kterýž dávati máme Pánu 77 2. Tim. 4, 5 — 82 Podle Skutk. 20, 31 — 84 Podle 2. Kor. 11, 29 85 Podle Řím. 1, 14 — 1. Kor. 9, 22 — 86 Ž. 1, 2 — 90 Iz. 6, 3 — 98 Žid. 13, 8.
IV. 217 75b1 75 když jest zmazané, najde hryzenie svědomie a zevnitř také sú zámutkové. A tak takový nikdiež nenalézá potěšenie. Protož apoštol die Timoteovi: »Ty pak ve všech věcech buď bedliv«, což jest najvětšie opatrnosti. „A odpočinutie neměla sú ve dne i v noci« etc. Světí zpráv- 80 cové od Boha povolaní mají práci s dary od Boha sobě danými, nikdá téměř odpočinutie neměli. Pavel svatý v Skutcích apo- štolských XX. z Efezu vyšed, praví, že pracoval ve dne i v noci, s pláčem napomínaje etc. Nebo každého stavu věrný kněz má šetřiti. Protož die: »Kto jest nemocen, abych já nebyl nemocen« 85etc.? A jinde: »Všech dlužník sem«. A opět: »Všem všecko učiněn sem« etc. Nejsú však takoví kněžie nynějšie. Světí zajisté v zákoně Páně přemajšleli ve dne i v noci etc. mysléce, kterými obyčeji mohli by přispěti věrným a jim spomoci, řiekajíce: »Svatý, svatý, svatý Pán Buoh všemohúcí« etc. To jest písnička andělská. Tak 90 Izaiáš VI. viděl serafíny zpievati »Svatý«; jest písnička prorocká, apoštoluov, svatých i lidí srdce vyčištěného, kteříž mají naději k Bohu, srdcem Boha chválé, ano usty i skutky dobrými mají Boha chváliti, a tak řiekati »Svatý«. A jestliže práce zevnitřní přestává, srdce však dobré nepřestává chváliti vší Trojice svaté, 95 jeho totiž moc, maudrost a dobrotu, kterak totižto nynie nás navštěvuje mocně, maudře a dobrotivě, chválé jeho. »Kterýž jest byl« etc. prvé, nepřátely přemáhaje a pokorných povyšuje. Apoštol k Židuom die: »Ježíš Kristus včera i dnes..« Co jest prvé puosobil, ještě i dnes puosobí tauž mocí, maudrostí 100 i dobrotau. Protož ho máme chváliti. Nebo ještě hrozněji se ukáže a s větší mocí etc. Práce svatýt ustavičiá Chváliti Boh. kterak mámu 75b2 Akdyž sú ta čtyři zvieřata vzdávala slávu i čest a požehnánie sedíciemu na truonu etc. Tuto Jan viděl, kterak v lidu božím bude, když Pán uvede své královstvie a panovánie, když Duch svatý přijde a lid učiti bude 5 všeliké pravdě, a tak, kterak budau tehdáž lidé upevnění u vieře, osvícení a pozdvižení k Bohu, a kterak světí skrz zvieřata vy- znamenaní po ukrácení zámutkuov všecku slávu a čest, poddanost a poslušenstvie samému Bohu nade všecky věci činiti budau a k tomu lid přivedau. A to ť jest plat, kterýž dávati máme Pánu 77 2. Tim. 4, 5 — 82 Podle Skutk. 20, 31 — 84 Podle 2. Kor. 11, 29 85 Podle Řím. 1, 14 — 1. Kor. 9, 22 — 86 Ž. 1, 2 — 90 Iz. 6, 3 — 98 Žid. 13, 8.
Strana 218
218 Kapitola Nezpuosobnost naše Duch bludný Duch svatý zpuosobuje Pyšná srdce Bohu. Neb on v svém království chce, aby tuto čest jemu příle- 10 žitú činili, z společného milovánie, jednoty a svornosti řiekajiece: »Svatý, svatý, svatý«. A toho nemohau dobře řieci, jediné svatí a Duchem svatým navštívení. »Nebo žádný nemuož řieci Pán Ježíš, jediné od Ducha svatého«. Nemohau řieci, kterak Buoh jest v najvětší slávě a ve cti, toho v srdce vážně položiti nemohau, 15 jediné Duchem svatým, aby prvé byli odděleni od slávy tohoto světa, hřiechuov a tovařistva zlého. Protož, když Duch svatý svuoj lid by navštievil a osvítil a od světa odtrhl a od hřiechuov a Boha by poznali u velebnosti a ve cti, tehdy by uměli Pána chváliti. Což jest viděl Jan, že sú 20 to zvieřata učinili slovem i skutkem, kteráž vyznávají Pána a chválé, vzdávajíce chválu a čest etc. Ale nynie, že sú srdce opuštěná od Ducha svatého pro zaměstknánie jiných duchuov, kteráž nejsú oddělená od hřiechuov, tovařistva zlého a od tem- ností, a zvláště duch pajchy najškodlivější a najtajnější v srdcech 25 lidských panuje a v srdcích andělských, z kterýchžto nynie po- cházejí svárové a ruoznice, takže se srdce lidská vespolek nená- vidie, a protož z jasného srdce nemohau řieci »Svatý« ani »Pán Ježíš« v veliké poddanosti a poctivosti. Ještě viery nemají veliké, ale v článcích viery rozličnými duchy se klátie každým větrem 0 učenie. Ten duch nechce snésti svého zahanbenie, ten žádá vždy povýšen býti. A protož duch dává srdci, aby člověk své chvály hledal, a protož z srdce čistého, nábožného nemohau Boha chvá- liti. Nebo die apoštol k Galatuom: »Poslal Buoh Ducha Syna svého v srdce volajícieho: Abba!Otče!« Nebo Duch svatý, 35 76a1 v kterýchž přebývá, zbuzuje srdce k chválení Pána a dává pokoru a ustavičnau památku umučenie Páně a dává, aby všecku svú chválu zavrhli a řiekali: »Svatý, svatý« etc. Nebo srdce, když jest živo, hajbe se: tak život milostný když jest v člověku, pohy- buje člověkem k chválení Pána. Protož srdce pyšná skutkuom 40 Páně odpierají, kterak totiž nynie nás navštěvuje a svú múdrostí dábelstvie z srdcí vymietá lidských, takže to, což se děje od božie múdrosti, moci a dobroty, praví, že sau ti skutkové od dábla; a to proto, že srdce jich sú nenávistí bratří jako temnostmi zatměna. Tak die sv. Jan: »Kto nenávidí bratra, zuostává v temnostech« 45 etc. A v těch udušena jest viera živá, a protož skutky Páně pravie od Belzebuba pocházeti, neb jim odpierají a protiví se. Čest Bohu činiti kterak máme 13 1. Kor. 12, 3 — 31 Po slově: učenie je napsáno: Ti duchové nejsú jeho, ale škrtnuto a podtečkováno. — 34 Gal. 4, 6 — 45 1. Jan 2, I1
218 Kapitola Nezpuosobnost naše Duch bludný Duch svatý zpuosobuje Pyšná srdce Bohu. Neb on v svém království chce, aby tuto čest jemu příle- 10 žitú činili, z společného milovánie, jednoty a svornosti řiekajiece: »Svatý, svatý, svatý«. A toho nemohau dobře řieci, jediné svatí a Duchem svatým navštívení. »Nebo žádný nemuož řieci Pán Ježíš, jediné od Ducha svatého«. Nemohau řieci, kterak Buoh jest v najvětší slávě a ve cti, toho v srdce vážně položiti nemohau, 15 jediné Duchem svatým, aby prvé byli odděleni od slávy tohoto světa, hřiechuov a tovařistva zlého. Protož, když Duch svatý svuoj lid by navštievil a osvítil a od světa odtrhl a od hřiechuov a Boha by poznali u velebnosti a ve cti, tehdy by uměli Pána chváliti. Což jest viděl Jan, že sú 20 to zvieřata učinili slovem i skutkem, kteráž vyznávají Pána a chválé, vzdávajíce chválu a čest etc. Ale nynie, že sú srdce opuštěná od Ducha svatého pro zaměstknánie jiných duchuov, kteráž nejsú oddělená od hřiechuov, tovařistva zlého a od tem- ností, a zvláště duch pajchy najškodlivější a najtajnější v srdcech 25 lidských panuje a v srdcích andělských, z kterýchžto nynie po- cházejí svárové a ruoznice, takže se srdce lidská vespolek nená- vidie, a protož z jasného srdce nemohau řieci »Svatý« ani »Pán Ježíš« v veliké poddanosti a poctivosti. Ještě viery nemají veliké, ale v článcích viery rozličnými duchy se klátie každým větrem 0 učenie. Ten duch nechce snésti svého zahanbenie, ten žádá vždy povýšen býti. A protož duch dává srdci, aby člověk své chvály hledal, a protož z srdce čistého, nábožného nemohau Boha chvá- liti. Nebo die apoštol k Galatuom: »Poslal Buoh Ducha Syna svého v srdce volajícieho: Abba!Otče!« Nebo Duch svatý, 35 76a1 v kterýchž přebývá, zbuzuje srdce k chválení Pána a dává pokoru a ustavičnau památku umučenie Páně a dává, aby všecku svú chválu zavrhli a řiekali: »Svatý, svatý« etc. Nebo srdce, když jest živo, hajbe se: tak život milostný když jest v člověku, pohy- buje člověkem k chválení Pána. Protož srdce pyšná skutkuom 40 Páně odpierají, kterak totiž nynie nás navštěvuje a svú múdrostí dábelstvie z srdcí vymietá lidských, takže to, což se děje od božie múdrosti, moci a dobroty, praví, že sau ti skutkové od dábla; a to proto, že srdce jich sú nenávistí bratří jako temnostmi zatměna. Tak die sv. Jan: »Kto nenávidí bratra, zuostává v temnostech« 45 etc. A v těch udušena jest viera živá, a protož skutky Páně pravie od Belzebuba pocházeti, neb jim odpierají a protiví se. Čest Bohu činiti kterak máme 13 1. Kor. 12, 3 — 31 Po slově: učenie je napsáno: Ti duchové nejsú jeho, ale škrtnuto a podtečkováno. — 34 Gal. 4, 6 — 45 1. Jan 2, I1
Strana 219
IV. 219 76а2 Ale die tuto, že zvieřata vzdávala slávu i čest a požehnánie sedíciemu na truonu etc. Těchto časuov od lidu zlého Pán z své 50 cti a slávy byl oblaupen. Ale když přijde Duch svatý, tehdy v lid uvede, aby vzdávali jemu slávu, aby totiž poznajíce, že jest veliké a neskonalé slávy, aby toho potvrzovali a dovozovali. Tato také čest, služba jemu příležitá, že celým srdcem má milován býti. Ale dokud člověk se samého miluje, žádost má k svému 55 povýšení, nemuož vážnosti k Bohu mieti; leč se zavrže a potupí, tehdy vzdávati bude slávu. Jako někdy ona zvieřata slyšána sú řkaucie: »Sláva na výsostech Bohu a na zemi« etc., tak, když Duch v srdce čistá přijde, naučí ť je píseň Pánu zpievati a bude sláva Pánu skrz ně; nebo všecky skutky ne k své vlastní, ale 60 k chvále Páně připisovati budau, když budau řieci s Davidem: »Ne nám, Pane, ne nám, ale jménu tvému daj slávu«. Ale srdce pyšné toho nemluví, nebo své slávy žádá. Tak ona svatá zvieřata, když se modléchu za hřiešníky, pravili (Daniel v IX.): »Pane Bože, tobě buď čest a spravedlnost, ale nám buď zahanbenie, jakož jest 65 dnes muži Juda« etc. Nebo srdce Duchem svatým navštívená tehdy budau uměti se i Boha poznati a jeho chváliti a dějí: »Ó svatý Pán Buoh náš«. A svú slepotu poznají a biedu a uzřie, že nic nejsú, ač však se domnievali nětco uměti. A protož potřebie jest příchodu Ducha svatého. Ale, jakož 70 jest napsáno v Múdrosti I°.: »V zlovolnú duši nevejde duch maud- rosti«; kterýž, když přijde, spojí zvieřata svatá jhem společného milovánie a vzdávati budau požehnánie, takže všecko dobré Bohu přičítati budau. Požehnánie od Boha srdcím jest rozmno- ženie daruov Páně. Tak k Efezským I.: »Požehnaný Pán, kterýž 75 požehnal nás ve všelikém požehnánie duchovním«. Tak svatá zvieřata mluviechu, takže dieky činili z božských daruov rozmno- ženie. A jemu tu takéž dary vypravuje apoštol a za ně dieky Bohu vzdává, z kterýchž se však pyšní nadýmají a sami od sebe domnievají se ty dary mieti. Tak to zvieře svaté David, mluvě 80 0 jiném zvieřeti, die: »Nebo předšel si ho v požehnáních sladkosti«. Neb, dary berúce, přijímali sú sladkost a osvícenie. Požehnánie ť zajisté má, kterýž skraušenie má na hřiechy a želé jich, kterýž se nynie pilně varuje hřiechuov, kterýž nepochybuje zde u vieře, kterýž se právě zkušuje před přijímaním těla a krve Páně, kterýž 85 blížními nepohrdá. Též kto poslauchá slova Páně a ostřiehá ho, Milovati sebe. překážka k dobrému Navštivenie Ducha svatéh úžitečné Požchnánic boži jaké jest a co dobreho Ilil 57 Luk, 2, 14 — 61 Ž. 115, 1 — 63 Daniel 9, 7 — 70 Moudr. I, 4 — 74 Efez. I, 3 — 80 Podle Ž. 21, 4
IV. 219 76а2 Ale die tuto, že zvieřata vzdávala slávu i čest a požehnánie sedíciemu na truonu etc. Těchto časuov od lidu zlého Pán z své 50 cti a slávy byl oblaupen. Ale když přijde Duch svatý, tehdy v lid uvede, aby vzdávali jemu slávu, aby totiž poznajíce, že jest veliké a neskonalé slávy, aby toho potvrzovali a dovozovali. Tato také čest, služba jemu příležitá, že celým srdcem má milován býti. Ale dokud člověk se samého miluje, žádost má k svému 55 povýšení, nemuož vážnosti k Bohu mieti; leč se zavrže a potupí, tehdy vzdávati bude slávu. Jako někdy ona zvieřata slyšána sú řkaucie: »Sláva na výsostech Bohu a na zemi« etc., tak, když Duch v srdce čistá přijde, naučí ť je píseň Pánu zpievati a bude sláva Pánu skrz ně; nebo všecky skutky ne k své vlastní, ale 60 k chvále Páně připisovati budau, když budau řieci s Davidem: »Ne nám, Pane, ne nám, ale jménu tvému daj slávu«. Ale srdce pyšné toho nemluví, nebo své slávy žádá. Tak ona svatá zvieřata, když se modléchu za hřiešníky, pravili (Daniel v IX.): »Pane Bože, tobě buď čest a spravedlnost, ale nám buď zahanbenie, jakož jest 65 dnes muži Juda« etc. Nebo srdce Duchem svatým navštívená tehdy budau uměti se i Boha poznati a jeho chváliti a dějí: »Ó svatý Pán Buoh náš«. A svú slepotu poznají a biedu a uzřie, že nic nejsú, ač však se domnievali nětco uměti. A protož potřebie jest příchodu Ducha svatého. Ale, jakož 70 jest napsáno v Múdrosti I°.: »V zlovolnú duši nevejde duch maud- rosti«; kterýž, když přijde, spojí zvieřata svatá jhem společného milovánie a vzdávati budau požehnánie, takže všecko dobré Bohu přičítati budau. Požehnánie od Boha srdcím jest rozmno- ženie daruov Páně. Tak k Efezským I.: »Požehnaný Pán, kterýž 75 požehnal nás ve všelikém požehnánie duchovním«. Tak svatá zvieřata mluviechu, takže dieky činili z božských daruov rozmno- ženie. A jemu tu takéž dary vypravuje apoštol a za ně dieky Bohu vzdává, z kterýchž se však pyšní nadýmají a sami od sebe domnievají se ty dary mieti. Tak to zvieře svaté David, mluvě 80 0 jiném zvieřeti, die: »Nebo předšel si ho v požehnáních sladkosti«. Neb, dary berúce, přijímali sú sladkost a osvícenie. Požehnánie ť zajisté má, kterýž skraušenie má na hřiechy a želé jich, kterýž se nynie pilně varuje hřiechuov, kterýž nepochybuje zde u vieře, kterýž se právě zkušuje před přijímaním těla a krve Páně, kterýž 85 blížními nepohrdá. Též kto poslauchá slova Páně a ostřiehá ho, Milovati sebe. překážka k dobrému Navštivenie Ducha svatéh úžitečné Požchnánic boži jaké jest a co dobreho Ilil 57 Luk, 2, 14 — 61 Ž. 115, 1 — 63 Daniel 9, 7 — 70 Moudr. I, 4 — 74 Efez. I, 3 — 80 Podle Ž. 21, 4
Strana 220
220 Kapitola Moře sklenné Kde a kterak jest Pán v protivenstvích úžitek vydávaje jako dobrá země. K Židuom v VI.: »Země zajisté častokrát déšť, kterýž na ni prší, přijímajíci, vydává úžitek těm, od kterých vorána bývá, požehnánie přijímá od Pána«, totiž rozmnoženie božských daruov. Nebo srdce k dob- rému se hajbe, hřiechuov se varuje, dopuštěných želé. »Ale země vydávající trnie zlořečená jest«, by pak i přijímala příval etc. A každý posluchač slova božieho má se báti, jestliže nevydává ovotce etc. Tato zajisté zvieřata svatá sú, kterážto, jako die Pán (Matúš XIII.): »Andělé světí vysláni budau na skonánie světa, aby 95 vyvrhli všecka pohoršenie, zlá myšlenie a hřiechy«. I má prvé předjíti jako moře sklenné, totiž obmytie a očištěnie věrných skrze zámutky etc. Die: »Sedíciemu na truonu«. Nebo, když přijde Duch svatý jako oči v srdce a dá jim poznánie, kterak Pán v sobě jest velikého 100 duostojenstvie jako na truonu a kterak, jsa na každém místě, a kterak místem zvláštním jako v svatých a anjeléch jakožto na truonu, ačkoli jsa na každém místě, zde však v svém královstvie sedí jako na truoně, kterak zde v srdcích věrných jest jináče nežli v anděléch svatých; jináče ještě jest v velebné svátosti pod 105 zpuosobami chleba a vína pravý Buch a člověk, kteraužto svátost velebnú již praví pohřiechu býti modlau etc., ale v té velebné svátosti posaditi se ráčil jako na truoně a jako ve kři ohnivém, jakož se jest Mojžiešovi ukázal, — tehdy, když tyto věci poznají, samému Bohu čest vzdávati budau jemu příslušnau, poctivost 110 a bázeň etc. 90 76b1 Starci Tehdy XXIIII starcuov padalo před tiem, jenž sedieše na truonu etc. Prvé praveno jest, kterak za tiem, kterýž seděl na truonu, viděl čtrmezcietma starcuov, a za tějmi zvieřata svatá ve čtyřech zpuosobách postavená. Starci sú apoštolé, proroci, patriarchové najprvnějšie, založení na Kristu Ježíši, jichžto maudrostí potomní světí jako zvieřata Boha chválili řkauce: »Svatý etc., čest, požehnánie«. Nebo z každého daru Boha mají chváliti. Nebo všeliký dar jest od Otce světlostí. Protož tuto mluví o prvotních svatých najvětších, nazývaje je staršími. 5 76b2 87 Žid. 6, 7 — 90 Žid. 6, 8 — 95 Podle Mat. 13, 49 — 108 2. M. 3, 2. 2 Zj. 4, 4 — 4 pod slovy » za těmi« je napsáno červeně pův. rukou »po těch« — 8 Jak. 1, 17
220 Kapitola Moře sklenné Kde a kterak jest Pán v protivenstvích úžitek vydávaje jako dobrá země. K Židuom v VI.: »Země zajisté častokrát déšť, kterýž na ni prší, přijímajíci, vydává úžitek těm, od kterých vorána bývá, požehnánie přijímá od Pána«, totiž rozmnoženie božských daruov. Nebo srdce k dob- rému se hajbe, hřiechuov se varuje, dopuštěných želé. »Ale země vydávající trnie zlořečená jest«, by pak i přijímala příval etc. A každý posluchač slova božieho má se báti, jestliže nevydává ovotce etc. Tato zajisté zvieřata svatá sú, kterážto, jako die Pán (Matúš XIII.): »Andělé světí vysláni budau na skonánie světa, aby 95 vyvrhli všecka pohoršenie, zlá myšlenie a hřiechy«. I má prvé předjíti jako moře sklenné, totiž obmytie a očištěnie věrných skrze zámutky etc. Die: »Sedíciemu na truonu«. Nebo, když přijde Duch svatý jako oči v srdce a dá jim poznánie, kterak Pán v sobě jest velikého 100 duostojenstvie jako na truonu a kterak, jsa na každém místě, a kterak místem zvláštním jako v svatých a anjeléch jakožto na truonu, ačkoli jsa na každém místě, zde však v svém královstvie sedí jako na truoně, kterak zde v srdcích věrných jest jináče nežli v anděléch svatých; jináče ještě jest v velebné svátosti pod 105 zpuosobami chleba a vína pravý Buch a člověk, kteraužto svátost velebnú již praví pohřiechu býti modlau etc., ale v té velebné svátosti posaditi se ráčil jako na truoně a jako ve kři ohnivém, jakož se jest Mojžiešovi ukázal, — tehdy, když tyto věci poznají, samému Bohu čest vzdávati budau jemu příslušnau, poctivost 110 a bázeň etc. 90 76b1 Starci Tehdy XXIIII starcuov padalo před tiem, jenž sedieše na truonu etc. Prvé praveno jest, kterak za tiem, kterýž seděl na truonu, viděl čtrmezcietma starcuov, a za tějmi zvieřata svatá ve čtyřech zpuosobách postavená. Starci sú apoštolé, proroci, patriarchové najprvnějšie, založení na Kristu Ježíši, jichžto maudrostí potomní světí jako zvieřata Boha chválili řkauce: »Svatý etc., čest, požehnánie«. Nebo z každého daru Boha mají chváliti. Nebo všeliký dar jest od Otce světlostí. Protož tuto mluví o prvotních svatých najvětších, nazývaje je staršími. 5 76b2 87 Žid. 6, 7 — 90 Žid. 6, 8 — 95 Podle Mat. 13, 49 — 108 2. M. 3, 2. 2 Zj. 4, 4 — 4 pod slovy » za těmi« je napsáno červeně pův. rukou »po těch« — 8 Jak. 1, 17
Strana 221
IV. 221 77a 10 Nebo, když zvířata Boha chválili a řád svatý ke cti božie vedli, tehdy starci padati před truonem hnuti sú. A z tohoto se ukazuje, že světí také v království svítězilém i zde jedni od druhých pohybují se k dobrému. Nebo, když vidie zde svaté, ani mnoho trpie a všecko ke cti boží činie, netoliko 15 světí, ale i andělé pohybují se k chválení z toho Boha. Nebo, když hřiešník pokánie činí, radost jest andělóm božím (Luk. XV.). Co pak, ktož setrvá v životě dobrém, u víře veliké, lásce, trpěli- Divný člověk toto vosti a v pokoře, všickni světí divie se a spomáhají onino těmto svatým! A tak netoliko boží pomoc, ale toho celého královstvie Pomoc od svatých 20 nebeského přítomna jest zde svatým. Protož světí veliké viery, když se hřiechóm ke cti boží opřeli, měli sú vieru, že andělé jim spomáhají, a protož silnější byli v práci a raději sú trpěli. Ale tam u vlasti jeden druhým svatým hajbe se k milování, k radosti a veselí. A dobří, když s tohoto světa vycházejí, skrz mauky 25 anděly pohybují k chválení Pána. Když pak člověk tam přijde a uzří těch svatých pořádek, tehdy láskú raněn bude, tehdy jednotu svatau najde a tehdy ke všemu dobrému zbuzovati se bude. Tak ť jest i zde v prvotní cierkvi bylo, že, když I svatá zvieřata Boha chváléchu, jiní jinými pohybovali se k dobrému, mladšie 30 staršími, životem jich příkladným, hřiechuov se varujíce a lehkostí etc. A byl jest ten čas bezpečný, nebo příklad veliký měl, kto chtěl dobře živ býti, takže se rozněcovali jeden od druhého jako uhel od uhle. Ale nynie kde sú lidé příkladní, mocní, ctnostní, trpěliví, pokorní, čistí, poctiví, stydliví etc., kteříž by jinými 35 k dobrému pohybovali? A protož sú časové nebezpeční. A viděl tuto Jan, že, což dobrého poslední jako zvieřata svatá povedau, toho prvotní světí jako starci potvrzovali. Nebo, když zvieřata vzdáváchu čest Bohu a požehnánie, to skrz staršie jako prostředek šlo, a poněvadž skrz ně šlo, oni to zchválili řkúce: 40 »Hoden si, Pane Bože« etc., totiž toho, že tě chválé, a cožť tobě přičítají, hoden si toho, a sú svědkové toho. I my, což koli činiti budeme, což od Pána pocházie, oni světí, první apoštolé a proroci, to zchvalovati budau; a tak potvrdí toho cierkev svatá prvotnie i sám Pán etc. Pakli se co děje od koho, ješto ani od Boha ani od 45 starcuov nepošlo, ani starcové ani sám Pán na truoně sedě toho zchvalovati nebude. Nebo nenie tajno, co sú světí první pravili. Ale kterak sau toho potvrzovali, pokládá zpuosob toho řka: Čas prvnější lepší byl Starcove potvrzují Jední druhými hajbí se k dobrému 16 Luk. 15, 7
IV. 221 77a 10 Nebo, když zvířata Boha chválili a řád svatý ke cti božie vedli, tehdy starci padati před truonem hnuti sú. A z tohoto se ukazuje, že světí také v království svítězilém i zde jedni od druhých pohybují se k dobrému. Nebo, když vidie zde svaté, ani mnoho trpie a všecko ke cti boží činie, netoliko 15 světí, ale i andělé pohybují se k chválení z toho Boha. Nebo, když hřiešník pokánie činí, radost jest andělóm božím (Luk. XV.). Co pak, ktož setrvá v životě dobrém, u víře veliké, lásce, trpěli- Divný člověk toto vosti a v pokoře, všickni světí divie se a spomáhají onino těmto svatým! A tak netoliko boží pomoc, ale toho celého královstvie Pomoc od svatých 20 nebeského přítomna jest zde svatým. Protož světí veliké viery, když se hřiechóm ke cti boží opřeli, měli sú vieru, že andělé jim spomáhají, a protož silnější byli v práci a raději sú trpěli. Ale tam u vlasti jeden druhým svatým hajbe se k milování, k radosti a veselí. A dobří, když s tohoto světa vycházejí, skrz mauky 25 anděly pohybují k chválení Pána. Když pak člověk tam přijde a uzří těch svatých pořádek, tehdy láskú raněn bude, tehdy jednotu svatau najde a tehdy ke všemu dobrému zbuzovati se bude. Tak ť jest i zde v prvotní cierkvi bylo, že, když I svatá zvieřata Boha chváléchu, jiní jinými pohybovali se k dobrému, mladšie 30 staršími, životem jich příkladným, hřiechuov se varujíce a lehkostí etc. A byl jest ten čas bezpečný, nebo příklad veliký měl, kto chtěl dobře živ býti, takže se rozněcovali jeden od druhého jako uhel od uhle. Ale nynie kde sú lidé příkladní, mocní, ctnostní, trpěliví, pokorní, čistí, poctiví, stydliví etc., kteříž by jinými 35 k dobrému pohybovali? A protož sú časové nebezpeční. A viděl tuto Jan, že, což dobrého poslední jako zvieřata svatá povedau, toho prvotní světí jako starci potvrzovali. Nebo, když zvieřata vzdáváchu čest Bohu a požehnánie, to skrz staršie jako prostředek šlo, a poněvadž skrz ně šlo, oni to zchválili řkúce: 40 »Hoden si, Pane Bože« etc., totiž toho, že tě chválé, a cožť tobě přičítají, hoden si toho, a sú svědkové toho. I my, což koli činiti budeme, což od Pána pocházie, oni světí, první apoštolé a proroci, to zchvalovati budau; a tak potvrdí toho cierkev svatá prvotnie i sám Pán etc. Pakli se co děje od koho, ješto ani od Boha ani od 45 starcuov nepošlo, ani starcové ani sám Pán na truoně sedě toho zchvalovati nebude. Nebo nenie tajno, co sú světí první pravili. Ale kterak sau toho potvrzovali, pokládá zpuosob toho řka: Čas prvnější lepší byl Starcove potvrzují Jední druhými hajbí se k dobrému 16 Luk. 15, 7
Strana 222
222 Kapitola Že padli sú, co je to? Křehkého těla Vyzdviženic volených Padají dobří takto O pokloně »Padali«. Oznamuje se pokora hluboká. Druhé: »Klaněli sú se živému na věky věkuov«. Třetie: »Koruny své skládali před truonem«. Nebo viděl napřed Jan v korunách je zlatých, kteréž 50 znamenají odplaty života věčného. Čtvrté, že dieky vzdávali sedíciemu na truonu řkúce: »Hoden si, Pane Bože náš, přijíti slávu, čest a moc« etc. Najprvé, jako sem řekl, padali. Vyznamenává se patřenie k sobě na první křehkost, kterauž zde měli na světě. Nebo i tam 55 Truonové, Potestátové třesau se a tak pokoru [ velikú mají k Bohu. 77a2 A zvláště to jest o těch, kteříž měli zde tělo křehké, znamenajiece, že svú křehkostí nikdá by nedošli tak veliké cti. Nebo die David: »Příliš uctěni sú přátelé tvoji, Bože, náramně upevněno jest knížectvie jich«. Protož tu svú čest a odplatu znamenajíce a svú 60 první křehkost, vděčni sú, že je tak ponížené vyzdvihl a povýšil. A k tomu David die (Psalmus CXII.): »Vysoký Pán nade všecky národy« etc., »zbuzuje od země nuzného a z lajna vyzdvihuje chudého« etc., totiž z biedy tohoto světa v tovařistvie anděluov, v čest najvětšie, v pověst a přátelstvie své je vyzdvihuje a povy-65 šuje. A protož, jsúce v takové cti, na biedu dřevní svú a hřiechy pamatují, ne aby se tam rmautili, ale ponižují se z toho. Té na znamenie veliké pokory dobří lidé před Bohem zde padají, jako králové před Pánem Kristem padali. Srdce dobré, když slyší o některých svatých lidech, že nětco dobrého jako zvieřata svatá 70 činie, tehdy chválé Boha z toho. Druhé klaněli se. Ačkoli Buoh bytností, přítomností jest všudy, jináč však jest na svém truonu u vlasti své a jináč v svá- tosti velebné. A protož zvláště má čtěn býti a klaněn v svátosti velebné oltářnie. A protož to: »Milovati budeš Boha svého z celého 75 srdce« etc. právě tepruva v vlasti nebeské naplní se; »a své bližnie« také, ješto zde sú, právě milovati bude, a tam od svatých anděluov a apoštoluov naučie se ctíti Boha. Protož najprvé padali, potom se klaněli. A těm se dává znáti, že v službě božie a na modlitbách, mají-li býti mocní a prospěšní, má se člověk velmi ponížiti 80 a pokora pravá aby předkem byla. Ta pokora zde se začíná, ale v budaucím ] království vlasti nebeské koná se. A takovým pokorným Pán dává své dary najvětšie. Matúš XI.: »Chválím tě, Otče, Pane etc., že si ukryl tyto věci od múdrých« etc. Izaiáš LXVI.: »Nad kým odpočine duch muoj, jediné nad pokorným 85 77b1 Pokora velmi se chváli a bázen Páně 50 Zj. 4, 4 — 59 Ž. 138, 17 (vulg.) — 62 Ž. 113, 4 a 7 — 75 Mat. 22, 37 a 39; Marek 12, 30 a 31 — 83 Mat. 11, 25 — 85 Podle Iz. 66, 2
222 Kapitola Že padli sú, co je to? Křehkého těla Vyzdviženic volených Padají dobří takto O pokloně »Padali«. Oznamuje se pokora hluboká. Druhé: »Klaněli sú se živému na věky věkuov«. Třetie: »Koruny své skládali před truonem«. Nebo viděl napřed Jan v korunách je zlatých, kteréž 50 znamenají odplaty života věčného. Čtvrté, že dieky vzdávali sedíciemu na truonu řkúce: »Hoden si, Pane Bože náš, přijíti slávu, čest a moc« etc. Najprvé, jako sem řekl, padali. Vyznamenává se patřenie k sobě na první křehkost, kterauž zde měli na světě. Nebo i tam 55 Truonové, Potestátové třesau se a tak pokoru [ velikú mají k Bohu. 77a2 A zvláště to jest o těch, kteříž měli zde tělo křehké, znamenajiece, že svú křehkostí nikdá by nedošli tak veliké cti. Nebo die David: »Příliš uctěni sú přátelé tvoji, Bože, náramně upevněno jest knížectvie jich«. Protož tu svú čest a odplatu znamenajíce a svú 60 první křehkost, vděčni sú, že je tak ponížené vyzdvihl a povýšil. A k tomu David die (Psalmus CXII.): »Vysoký Pán nade všecky národy« etc., »zbuzuje od země nuzného a z lajna vyzdvihuje chudého« etc., totiž z biedy tohoto světa v tovařistvie anděluov, v čest najvětšie, v pověst a přátelstvie své je vyzdvihuje a povy-65 šuje. A protož, jsúce v takové cti, na biedu dřevní svú a hřiechy pamatují, ne aby se tam rmautili, ale ponižují se z toho. Té na znamenie veliké pokory dobří lidé před Bohem zde padají, jako králové před Pánem Kristem padali. Srdce dobré, když slyší o některých svatých lidech, že nětco dobrého jako zvieřata svatá 70 činie, tehdy chválé Boha z toho. Druhé klaněli se. Ačkoli Buoh bytností, přítomností jest všudy, jináč však jest na svém truonu u vlasti své a jináč v svá- tosti velebné. A protož zvláště má čtěn býti a klaněn v svátosti velebné oltářnie. A protož to: »Milovati budeš Boha svého z celého 75 srdce« etc. právě tepruva v vlasti nebeské naplní se; »a své bližnie« také, ješto zde sú, právě milovati bude, a tam od svatých anděluov a apoštoluov naučie se ctíti Boha. Protož najprvé padali, potom se klaněli. A těm se dává znáti, že v službě božie a na modlitbách, mají-li býti mocní a prospěšní, má se člověk velmi ponížiti 80 a pokora pravá aby předkem byla. Ta pokora zde se začíná, ale v budaucím ] království vlasti nebeské koná se. A takovým pokorným Pán dává své dary najvětšie. Matúš XI.: »Chválím tě, Otče, Pane etc., že si ukryl tyto věci od múdrých« etc. Izaiáš LXVI.: »Nad kým odpočine duch muoj, jediné nad pokorným 85 77b1 Pokora velmi se chváli a bázen Páně 50 Zj. 4, 4 — 59 Ž. 138, 17 (vulg.) — 62 Ž. 113, 4 a 7 — 75 Mat. 22, 37 a 39; Marek 12, 30 a 31 — 83 Mat. 11, 25 — 85 Podle Iz. 66, 2
Strana 223
IV. 223 77b2 etc.?« Nebo počátek všeho dobrého jest pravá a hluboká pokora, jejiežto znamenie jest bázeň Páně veliká, kterýžto ve všech věcech bojí se Pána rozhněvati, ale z bázni Páně každého se varuje hříchu. A jestliže co marného nebo utrhánie jaké mluví, velmi toho lituje. 90 A těm dáno bývá, že ve všem umějí uhoditi na vuoli boží. Neb dobře v pravdě řiekají: »Buď vuole tvá«. A stud veliký na služeb- nících Páně jest znamenie pravé pokory a bázně. Nebo, který člověk zpozdilý jest k mluvení a vážně mluví, znamenie ť jest veliké pokory. Třetie koruny své, totiž odplatu velikého duostojenstvie, kteréž sú došli, před božím duostojenstvím skládají, jemu všecko připisujíce, co mají chvály, odplaty a cti. Ne tak, aby oni tělesně s hlav metali, ale tehdáž skládají, když všeliké dobré, kteréž mají, ne svému zaslúžení, ale božie štědrotě připisují. A protož všickni 100 tam přicházejície božskému milosrdenství své odplaty připisovati budau; nebo věděti budau, že by nemohli byli přemoci, kdyby Pán zvláštnie své nedal pomoci i odplaty. Protož jemu chválu a čest vzdávati budau a děkovánie jemu činiti. A protož zde na světě za každého hřiechu vítězstvie Pán dává odplatu. A ty všecky 105 věci dobré jemu bychom měli připisovati, jako před ním skládati a jemu ve všech věcech chvály vzdávati a děkovánie činiti. Nebo, jako z moře a do moře všecky vody tekau, tak od Bolha všickni darové a jemu také zase mají připisováni býti. Ale pohřiechu nynie lidé více své nežli božie cti hledali. Protož spravedlivým 110 božím saudem Pán boří duostojenstvie. O čemž Isaiáš XXVIII. po- kládá řka: »Běda koruně pýchy, opilým Efraimským«, totiž běda v duostojenství postaveným, z kterýchžto pýchají a své cti hledají a Pánu chvály nevzdávají. »A květu, ješto prší«. Nebo taková duostojenstvie jako květ brzo spadají, protože všeliká mocnost 115života krátkého jest. I die tu dále: »V ten den, když korunu pajchy zkazí, bude Pán zástupuov koruna slávy a věnec radovánie ostatku lidu svého«, takže ten lid ne jiné chvály a cti hledati bude, než že Hospodin bude jeho čest a jeho sláva a o jinau státi nebudau. 120 »A síla vracujícím se z boje (totiž z tohoto života rytěřovánie a bojovánie) k bráně (totiž královstvie nebeského v boji při smrti, kdež najviece šatan pokauší)«. 95 Stud dobré znamení Korun skládanie co jest? Z sebe nic ne- muožem Pomsta boží na aurady 91 Mat. 6, 10; Luk. 11, 2 — 107 tekau; pův. plynau, ale škrtnuto a nadepsáno pův. rukou tekau — 111 Iz. 28, 1 — 116 Iz. 28, 5 — 120 Podle Iz. 28, 6
IV. 223 77b2 etc.?« Nebo počátek všeho dobrého jest pravá a hluboká pokora, jejiežto znamenie jest bázeň Páně veliká, kterýžto ve všech věcech bojí se Pána rozhněvati, ale z bázni Páně každého se varuje hříchu. A jestliže co marného nebo utrhánie jaké mluví, velmi toho lituje. 90 A těm dáno bývá, že ve všem umějí uhoditi na vuoli boží. Neb dobře v pravdě řiekají: »Buď vuole tvá«. A stud veliký na služeb- nících Páně jest znamenie pravé pokory a bázně. Nebo, který člověk zpozdilý jest k mluvení a vážně mluví, znamenie ť jest veliké pokory. Třetie koruny své, totiž odplatu velikého duostojenstvie, kteréž sú došli, před božím duostojenstvím skládají, jemu všecko připisujíce, co mají chvály, odplaty a cti. Ne tak, aby oni tělesně s hlav metali, ale tehdáž skládají, když všeliké dobré, kteréž mají, ne svému zaslúžení, ale božie štědrotě připisují. A protož všickni 100 tam přicházejície božskému milosrdenství své odplaty připisovati budau; nebo věděti budau, že by nemohli byli přemoci, kdyby Pán zvláštnie své nedal pomoci i odplaty. Protož jemu chválu a čest vzdávati budau a děkovánie jemu činiti. A protož zde na světě za každého hřiechu vítězstvie Pán dává odplatu. A ty všecky 105 věci dobré jemu bychom měli připisovati, jako před ním skládati a jemu ve všech věcech chvály vzdávati a děkovánie činiti. Nebo, jako z moře a do moře všecky vody tekau, tak od Bolha všickni darové a jemu také zase mají připisováni býti. Ale pohřiechu nynie lidé více své nežli božie cti hledali. Protož spravedlivým 110 božím saudem Pán boří duostojenstvie. O čemž Isaiáš XXVIII. po- kládá řka: »Běda koruně pýchy, opilým Efraimským«, totiž běda v duostojenství postaveným, z kterýchžto pýchají a své cti hledají a Pánu chvály nevzdávají. »A květu, ješto prší«. Nebo taková duostojenstvie jako květ brzo spadají, protože všeliká mocnost 115života krátkého jest. I die tu dále: »V ten den, když korunu pajchy zkazí, bude Pán zástupuov koruna slávy a věnec radovánie ostatku lidu svého«, takže ten lid ne jiné chvály a cti hledati bude, než že Hospodin bude jeho čest a jeho sláva a o jinau státi nebudau. 120 »A síla vracujícím se z boje (totiž z tohoto života rytěřovánie a bojovánie) k bráně (totiž královstvie nebeského v boji při smrti, kdež najviece šatan pokauší)«. 95 Stud dobré znamení Korun skládanie co jest? Z sebe nic ne- muožem Pomsta boží na aurady 91 Mat. 6, 10; Luk. 11, 2 — 107 tekau; pův. plynau, ale škrtnuto a nadepsáno pův. rukou tekau — 111 Iz. 28, 1 — 116 Iz. 28, 5 — 120 Podle Iz. 28, 6
Strana 224
224 Kapitola Čtvrté diekuov činěnie vzdávali: »Pane«, kterýž si Buoh a člověk, »hoden si« (totiž té cti, kterúž na tě vzkládají zvieřata, a tak potvrzují chvály jich). »Nebo si ty všecky věci stvořil«, 125 také srdce zlá obnovuje, »pro tvau vuoli«, totiž aby ve všech věcech naplněna byla skrz nás. Nebo, jakož mluvíš skrz Izaiáše: »Všeliká vuole má stane se« etc. KAPITOLA PÁTÁ. Knihy znamenaj múdrost Zavřené knihy ná I viděl sem v pravici sedícieho na truonu knihy napsané vnitř i zevnitř etc. O tom krá- lovství božím v druhém vidění viděl blahoslavený Jan dvéře otevřené, totiž počátek najprvé v cierkvi, štěpovánie, kterak cierkev svatú měli sú štěpovati etc. A tu viděl sedícieho na truonu. Nebo ve všem vuole boží v cierkvi má naplněna býti l a on nade všecky má čtěn býti. A vidiena jest duha okolo na znamenie úmluvy a upokojenie s Bohem, a kterak zvieřata biechu plná očí. Teď ještě pořádně dopoviedá o druhém vidění, a zvláště o maudrosti, kteráž se vyznamenává skrz knihy, takže v království božím netoliko má býti boží moc, ale i maudrost. Protož die: »I viděl sem«. V ka- pitole IIII. die: »Potom«, totiž po prvním viděnie, viděl sem druhé; ale tuto nedie »Potom«, neb by znamenie bylo druhého viděnie. Ale konaje ještě též viděnie, die: »I viděl sem«. Neb toto proroc- tvie netoliko jest o budauciech věcech, ale nám minulých, kteréž 15 někdy byly budaucie. Protož ukazuje tuto, kterak cierkev svatá maudrostí Páně zpravovala se, kteráž se skrz knihy znamená, netoliko mocí božskau, ale že maudrost boží jest nám jako knihy zavřena. A protož často- krát lidé pochybují o boží vuoli, od nie pobluzujíce. Nebo ani 20 srdce sú pochopná té maudrosti božské tak jasně, kterak vládne sám Pán Buoh. Nebo on má v sobě knihy života, a protož on jest kniha ta. Prvé zajisté bylo o moci boží, kterak sedí (totiž na truonu); tuto jest druhá strana, o maudrosti Páně. Každý jistě má žádati, aby v mysli jeho bylo královstvie Páně; nebo řieká: »Přiď králov- 25 5 10 78a1 128 Iz. 46, 10. 3 Zj. 4, 1 — 7 Zj. 4, 3 — 8 Zj. 4, 6 — 12 Zj. 4, 1 — 25 Mat. 6, 10; Luk. 11, 2
224 Kapitola Čtvrté diekuov činěnie vzdávali: »Pane«, kterýž si Buoh a člověk, »hoden si« (totiž té cti, kterúž na tě vzkládají zvieřata, a tak potvrzují chvály jich). »Nebo si ty všecky věci stvořil«, 125 také srdce zlá obnovuje, »pro tvau vuoli«, totiž aby ve všech věcech naplněna byla skrz nás. Nebo, jakož mluvíš skrz Izaiáše: »Všeliká vuole má stane se« etc. KAPITOLA PÁTÁ. Knihy znamenaj múdrost Zavřené knihy ná I viděl sem v pravici sedícieho na truonu knihy napsané vnitř i zevnitř etc. O tom krá- lovství božím v druhém vidění viděl blahoslavený Jan dvéře otevřené, totiž počátek najprvé v cierkvi, štěpovánie, kterak cierkev svatú měli sú štěpovati etc. A tu viděl sedícieho na truonu. Nebo ve všem vuole boží v cierkvi má naplněna býti l a on nade všecky má čtěn býti. A vidiena jest duha okolo na znamenie úmluvy a upokojenie s Bohem, a kterak zvieřata biechu plná očí. Teď ještě pořádně dopoviedá o druhém vidění, a zvláště o maudrosti, kteráž se vyznamenává skrz knihy, takže v království božím netoliko má býti boží moc, ale i maudrost. Protož die: »I viděl sem«. V ka- pitole IIII. die: »Potom«, totiž po prvním viděnie, viděl sem druhé; ale tuto nedie »Potom«, neb by znamenie bylo druhého viděnie. Ale konaje ještě též viděnie, die: »I viděl sem«. Neb toto proroc- tvie netoliko jest o budauciech věcech, ale nám minulých, kteréž 15 někdy byly budaucie. Protož ukazuje tuto, kterak cierkev svatá maudrostí Páně zpravovala se, kteráž se skrz knihy znamená, netoliko mocí božskau, ale že maudrost boží jest nám jako knihy zavřena. A protož často- krát lidé pochybují o boží vuoli, od nie pobluzujíce. Nebo ani 20 srdce sú pochopná té maudrosti božské tak jasně, kterak vládne sám Pán Buoh. Nebo on má v sobě knihy života, a protož on jest kniha ta. Prvé zajisté bylo o moci boží, kterak sedí (totiž na truonu); tuto jest druhá strana, o maudrosti Páně. Každý jistě má žádati, aby v mysli jeho bylo královstvie Páně; nebo řieká: »Přiď králov- 25 5 10 78a1 128 Iz. 46, 10. 3 Zj. 4, 1 — 7 Zj. 4, 3 — 8 Zj. 4, 6 — 12 Zj. 4, 1 — 25 Mat. 6, 10; Luk. 11, 2
Strana 225
V 225 78a2 78b1 stvie tvé«. A protož má netoliko mocí, ale maudrostí Páně zpra- vovati se. A proto také lidé, aby neztratili toho královstvie, mají mieti božskú múdrost. Tyto pak knihy sú v něm. A die: »V pravici jeho«. A jesti ť pravice jeho ty dobré věci, které sú v něm, kteréž 30 má dáti svým věrným; nebo zde všecky věci sú na světě levice. Protož on má knihy, totiž maudrost, v pravici, totiž na straně té, na kteréž jeho [ volení stanú, jimžto die: »Poďte, požehnaní« etc. Na kterýchžto knihách všeliká pravda má založenie. V kte- rýchžto každému stavu zpráva dostatečná jest položena. Což koli 35 jest kromě těchto kněh, bludné ť jest. Těchto kněh nětco poodevřel byl prorokuom, patriarchuom a apoštoluom, ale do plna neotevřel, o pořádku totiž vykaupenie a uvedenie lidského pokolenie do slávy věčné. A protož těchto kněh ani apoštolé do uplna neumějí, kterú odplatau komu bude odplaceno. A tak o jiných. Nebo die 40 Matúš: »Žádný nezná Otce, jediné Syn a komu by chtěl Syn zje- viti«. Protož tuto anděl volal: »Kdo jest hoden odevřieti knihy tyto a rozvázati pečeti jich?« Nebo žádný nebyl pochopný a zpuo- sobný té božské maudrosti do uplna poznati a kněh těch odevříti. 45 A die: »Biechu popsané vnitř« tajné věci, kterýchž poznati zlí nejsú hodni, »i zevnitř«, komuž ráčí co zjeviti lehčejších a obec- nějších věcí. Ale vnitř dokonalejšie. Ezechiel II. viděl knihy na- psané vnitř i zevnitř, na nichž napsána jest píseň, bieda a nařie- kanie. Nebo v maudrosti Páně položeno jest nám, abychom svú 50 biedu a křehkost poznali a tak lkali. A potom přichází radost nebo píseň: »Blahoslavení, kteříž lkají« etc. A kteří nelkají na hříchy, těm se praví bieda. Protož praví, že viděl knihy. Maudrost I°.: »To, což drží všecky věci, uměnie má hlasu« etc., totiž knihy ty svaté, z nichžto křesťané od mladosti mají se učiti, kterak totiž 55 vuole Páně poznává se a ve všech věcech i ode všech má zachována býti. A ktož té nenásleduje, blázen jest. »Vnitř napsány sú«. Skrz to znamená se hlubšie maudrost Páně. Ale že nynie tyto knilhy sú zavřieny, takže vuole Páně od nás nepoznává se. II. Korint. III.: »Až do dnešnieho dne zástěra 60 svrchu položena jest na srdcích« etc., kteráž zastěňuje svědomie. A to ť jest tajné milovánie sebe samého, kterýmž sebe váží, z ně- hož pochodí pýcha a žádost pozdviženie nad jiné, kterýžto, co Pravice co jest? Potřebné sů toto knihy Ne do konce otevřiti ráčil Nezpuosobnost naše k těmto knihám Od mladosti máme se učiti Vnitř hlubina Zavřené nám krilny 8lí Zpravovati se múdrostí máme 32 Mat. 25, 34 — 35 nn. Sr. Strabona, Glossa ord., Apoc. Joannis, C. V v. 2 (ML 114, c. 720) — 40 Mat. 11, 27 — 47 Ezech. 2, 9 a 10 51 Mat. 5, 4 — 53 Moudr. 1, 7 — 59 Podle 2. Kor. 3, 15 Jakoubek, Výklad. 15
V 225 78a2 78b1 stvie tvé«. A protož má netoliko mocí, ale maudrostí Páně zpra- vovati se. A proto také lidé, aby neztratili toho královstvie, mají mieti božskú múdrost. Tyto pak knihy sú v něm. A die: »V pravici jeho«. A jesti ť pravice jeho ty dobré věci, které sú v něm, kteréž 30 má dáti svým věrným; nebo zde všecky věci sú na světě levice. Protož on má knihy, totiž maudrost, v pravici, totiž na straně té, na kteréž jeho [ volení stanú, jimžto die: »Poďte, požehnaní« etc. Na kterýchžto knihách všeliká pravda má založenie. V kte- rýchžto každému stavu zpráva dostatečná jest položena. Což koli 35 jest kromě těchto kněh, bludné ť jest. Těchto kněh nětco poodevřel byl prorokuom, patriarchuom a apoštoluom, ale do plna neotevřel, o pořádku totiž vykaupenie a uvedenie lidského pokolenie do slávy věčné. A protož těchto kněh ani apoštolé do uplna neumějí, kterú odplatau komu bude odplaceno. A tak o jiných. Nebo die 40 Matúš: »Žádný nezná Otce, jediné Syn a komu by chtěl Syn zje- viti«. Protož tuto anděl volal: »Kdo jest hoden odevřieti knihy tyto a rozvázati pečeti jich?« Nebo žádný nebyl pochopný a zpuo- sobný té božské maudrosti do uplna poznati a kněh těch odevříti. 45 A die: »Biechu popsané vnitř« tajné věci, kterýchž poznati zlí nejsú hodni, »i zevnitř«, komuž ráčí co zjeviti lehčejších a obec- nějších věcí. Ale vnitř dokonalejšie. Ezechiel II. viděl knihy na- psané vnitř i zevnitř, na nichž napsána jest píseň, bieda a nařie- kanie. Nebo v maudrosti Páně položeno jest nám, abychom svú 50 biedu a křehkost poznali a tak lkali. A potom přichází radost nebo píseň: »Blahoslavení, kteříž lkají« etc. A kteří nelkají na hříchy, těm se praví bieda. Protož praví, že viděl knihy. Maudrost I°.: »To, což drží všecky věci, uměnie má hlasu« etc., totiž knihy ty svaté, z nichžto křesťané od mladosti mají se učiti, kterak totiž 55 vuole Páně poznává se a ve všech věcech i ode všech má zachována býti. A ktož té nenásleduje, blázen jest. »Vnitř napsány sú«. Skrz to znamená se hlubšie maudrost Páně. Ale že nynie tyto knilhy sú zavřieny, takže vuole Páně od nás nepoznává se. II. Korint. III.: »Až do dnešnieho dne zástěra 60 svrchu položena jest na srdcích« etc., kteráž zastěňuje svědomie. A to ť jest tajné milovánie sebe samého, kterýmž sebe váží, z ně- hož pochodí pýcha a žádost pozdviženie nad jiné, kterýžto, co Pravice co jest? Potřebné sů toto knihy Ne do konce otevřiti ráčil Nezpuosobnost naše k těmto knihám Od mladosti máme se učiti Vnitř hlubina Zavřené nám krilny 8lí Zpravovati se múdrostí máme 32 Mat. 25, 34 — 35 nn. Sr. Strabona, Glossa ord., Apoc. Joannis, C. V v. 2 (ML 114, c. 720) — 40 Mat. 11, 27 — 47 Ezech. 2, 9 a 10 51 Mat. 5, 4 — 53 Moudr. 1, 7 — 59 Podle 2. Kor. 3, 15 Jakoubek, Výklad. 15
Strana 226
226 Kapitola slyší řečí Páně, neobracuje sobě k spasení; »ale když by se obrátil, odjata bude zástěra«. Protož neobrácenie pravé k Bohu překáží poznánie božské maudrosti; a když lidé maličko se k Bohu s ně-65 které stránky obracují, a protož při svátosti velebné Páně maličký úžitek berau. Ale ktož se více obracuje, ten větší cítí úžitek, takže počne býti tichý, pokorný, milostivý, trpělivý. A odtud má se múdrost Páně začínati. A tak ten duch tak zpuosobný skrz sva- tých Písem slyšenie k dobrému se hajbe a zbuzuje. A protož z skutkuov nynějších, že sú mnohá roztrženie v li- du, jest duovod, že maudrosti božské, kteráž jest v knihách ži- vota a v Písmích svatých, nejednostajně poznávají, aniž ona dává se jednostajně poznati. A protož Jan viděl tyto knihy ote- vřené. Janovi některé věci jisté byly sú skryté. Viděl také, že 75 nám ty knihy zavřieny sú. A Jan to viděv, plakal jest. A co ne- bezpečnějšieho jest člověku, jediné neznati člověku, co činí, jest-li to vuole boží čili nic? A nenie založen na skále pevné. To křesťan věrný poznaje, měl by plakati s Janem. Protož se to nynie děje, že při jednostajném Písmě šatan rozličným rozličné smysly na-80 mietá nebezpečné, že maudrosti Páně neznají a nejsú toho hodni, aby se jim otevřela múdrost božská, jako učedlníkóm jdúcím 78b2 do Emaus otevřela se a srdce jich hořície bylo. Tak také i Filip komorníkovi, z Jeruzalema když jel a žádost velikú majíciemu otevřel Písma, jehož srdce hořieše, a krátce osvícenie a poznánie 85 veliké přijal. Ale nynie mnozí mnoho slyšie, a malíčko se osvě- cují, maudrostí božskau se málo napravují. V osobě však dobrých a osvícených die (v Maudrosti VII.): »Protož sem žádal a dán jest mi rozum maudrosti«. Nebo za tu maudrost máme se mod- liti; nebo v zlobivú duši nevejde duch maudrosti. »Předložil sem 90 ji nad krále a stolice duostojenstvie, a nic sem to nazval ku při- rovnání jejiemu«. A die: »Přišly sú mi všecky věci dobré spolu s ní«. Neb ona svítí člověku, co činiti má a čeho se varovati. A jest, praj, matka synuov božích. A praví, že bez miery jest ta maudrost. A protož 95 apoštol s podivením vece: »Ó vysokosti bohatstvie, maudrosti a uměnie božieho, kterak neobsáhlí« etc., kterážto po tomto ži- votě více nežli zde ukáže se. Tato maudrost jesti ť sám Buoh Můdrost co jest? S svými poklady a s svými radami. Protož viděl zavřené knihy. Úžitek obrácení ku Pánu Bohu Neznámost božské můdrost Rozličné smysl šatan namietá Žádostivým se otvierá 70 63 2. Kor. 3, 16 — 82 Luk. 24, 13 nn. — 83 Skuth. 8, 27 nn. — 88 Moudr. 7, 7 — 90 Moudr. 7, 8 — 93 Moudr. 7, I1 — 94 Podle Moudr. 7, 12 a 13 — 96 Řím 11, 33
226 Kapitola slyší řečí Páně, neobracuje sobě k spasení; »ale když by se obrátil, odjata bude zástěra«. Protož neobrácenie pravé k Bohu překáží poznánie božské maudrosti; a když lidé maličko se k Bohu s ně-65 které stránky obracují, a protož při svátosti velebné Páně maličký úžitek berau. Ale ktož se více obracuje, ten větší cítí úžitek, takže počne býti tichý, pokorný, milostivý, trpělivý. A odtud má se múdrost Páně začínati. A tak ten duch tak zpuosobný skrz sva- tých Písem slyšenie k dobrému se hajbe a zbuzuje. A protož z skutkuov nynějších, že sú mnohá roztrženie v li- du, jest duovod, že maudrosti božské, kteráž jest v knihách ži- vota a v Písmích svatých, nejednostajně poznávají, aniž ona dává se jednostajně poznati. A protož Jan viděl tyto knihy ote- vřené. Janovi některé věci jisté byly sú skryté. Viděl také, že 75 nám ty knihy zavřieny sú. A Jan to viděv, plakal jest. A co ne- bezpečnějšieho jest člověku, jediné neznati člověku, co činí, jest-li to vuole boží čili nic? A nenie založen na skále pevné. To křesťan věrný poznaje, měl by plakati s Janem. Protož se to nynie děje, že při jednostajném Písmě šatan rozličným rozličné smysly na-80 mietá nebezpečné, že maudrosti Páně neznají a nejsú toho hodni, aby se jim otevřela múdrost božská, jako učedlníkóm jdúcím 78b2 do Emaus otevřela se a srdce jich hořície bylo. Tak také i Filip komorníkovi, z Jeruzalema když jel a žádost velikú majíciemu otevřel Písma, jehož srdce hořieše, a krátce osvícenie a poznánie 85 veliké přijal. Ale nynie mnozí mnoho slyšie, a malíčko se osvě- cují, maudrostí božskau se málo napravují. V osobě však dobrých a osvícených die (v Maudrosti VII.): »Protož sem žádal a dán jest mi rozum maudrosti«. Nebo za tu maudrost máme se mod- liti; nebo v zlobivú duši nevejde duch maudrosti. »Předložil sem 90 ji nad krále a stolice duostojenstvie, a nic sem to nazval ku při- rovnání jejiemu«. A die: »Přišly sú mi všecky věci dobré spolu s ní«. Neb ona svítí člověku, co činiti má a čeho se varovati. A jest, praj, matka synuov božích. A praví, že bez miery jest ta maudrost. A protož 95 apoštol s podivením vece: »Ó vysokosti bohatstvie, maudrosti a uměnie božieho, kterak neobsáhlí« etc., kterážto po tomto ži- votě více nežli zde ukáže se. Tato maudrost jesti ť sám Buoh Můdrost co jest? S svými poklady a s svými radami. Protož viděl zavřené knihy. Úžitek obrácení ku Pánu Bohu Neznámost božské můdrost Rozličné smysl šatan namietá Žádostivým se otvierá 70 63 2. Kor. 3, 16 — 82 Luk. 24, 13 nn. — 83 Skuth. 8, 27 nn. — 88 Moudr. 7, 7 — 90 Moudr. 7, 8 — 93 Moudr. 7, I1 — 94 Podle Moudr. 7, 12 a 13 — 96 Řím 11, 33
Strana 227
V. 227 79a1 100 Nebo, jako před cierkve Kristovy prvotnie založením a vzdělá- ním maudrost Páně byla zavřena, tak k skonání světa časuov Antikristových viděl ji zavřenú. Těmi zajisté kniehami všickni stavové měli by se zpravovati, a ne právy pohanskými. Tyto knihy zapečetěné jsú sedmi pečetmi. Zapečetěné knihy 105 Ty ť sú spravedlivý hněv boží, kterýmž zavierá v Písmě, že člověk nerozumí, co by bylo k jeho spasení a božské vuole. Neb nenie hoden těm věcem srozuměti pro hřiechy; jiných zajisté věcí hledá a rozumí, v písmích čta, ale co je k jeho spasení potřebného, tomu nerozumí. Protož die David XVI.: »Tmavá voda v uobla- 110 cích povětřie«. Nebo Písma svatá jako temnostmi sú zastieněná a zavinutá, když nám hřiechové naši překážejí porozumievati jim a k vysokosti maudrosti Páně docházeti etc. A viděl sem anděla silného, an křičí veli- kým hlasem a řka: »Kto jest« etc. Toto viděnie pro- rocké divné a veliké netoliko jest o nynějšiech bězích, ale i o mi- nulých již i o budaucích, takže příkladem minulých též i nám 5 nynie plnie se. Protož, což koli nám jest potřebného, to vezměme, jiných nesnází zanechajíce. Vizmež tehdy, kterak bychom nynie těchto časuov tohoto písma požiti mohli. A dotýká tuto nedo- statku našeho, že maličké světlo jest v nás, poněvadž jest viděti mnohé nedostatky, jako roztrženie srdcí a sváry. Protož ještě 10 temností drahně jest v nás, pro něžto knihy od Jana spatřené Starého i Nového zákona jsú nám zavřieny a božská múdrost, neb nejsme hodni, aby nám otevřieny byly. Protož die Petr sv. v II. kanonice I.: »Snažte se na to se vší pilností, abyšte sobě posluhovali u víře své mocí a v moci uměním, v umění pak skrov- 15 ností a v skrovnosti trpělivostí, v trpělivosti milostivostí« etc., kdež vyčítá osmero dobré, kterýchžto, praví, kto nemá, slepý jest a rukau makající. To také zavřenie kněh Pán na čas dopauští také těm, kteří sú zprávcové a andělé nazváni sú. Jako die Malachiáš: »Rtové 20 kněze ostřiehají uměnie a na zákon z aust jeho ptáti se budau; nebo anděl Pána zástupuov jest«. A protož takoví z dopuštěnie Páně v radách hynau a nevědí, co by poraditi mělli. Protož Jan ptá se: »Kto by hodný byl otevřieti knihy?« Nebo i dobří, po- Malé v nás světlo ZPrávcom za- vřené kníhy 79a2 Hyne rada od múdrých 109 Ž. 18, 12. 13 2. Petr. 1, 5 nn. — 16 2. Petr 1, 9 — 19 Malach. 2, 7 — 15*
V. 227 79a1 100 Nebo, jako před cierkve Kristovy prvotnie založením a vzdělá- ním maudrost Páně byla zavřena, tak k skonání světa časuov Antikristových viděl ji zavřenú. Těmi zajisté kniehami všickni stavové měli by se zpravovati, a ne právy pohanskými. Tyto knihy zapečetěné jsú sedmi pečetmi. Zapečetěné knihy 105 Ty ť sú spravedlivý hněv boží, kterýmž zavierá v Písmě, že člověk nerozumí, co by bylo k jeho spasení a božské vuole. Neb nenie hoden těm věcem srozuměti pro hřiechy; jiných zajisté věcí hledá a rozumí, v písmích čta, ale co je k jeho spasení potřebného, tomu nerozumí. Protož die David XVI.: »Tmavá voda v uobla- 110 cích povětřie«. Nebo Písma svatá jako temnostmi sú zastieněná a zavinutá, když nám hřiechové naši překážejí porozumievati jim a k vysokosti maudrosti Páně docházeti etc. A viděl sem anděla silného, an křičí veli- kým hlasem a řka: »Kto jest« etc. Toto viděnie pro- rocké divné a veliké netoliko jest o nynějšiech bězích, ale i o mi- nulých již i o budaucích, takže příkladem minulých též i nám 5 nynie plnie se. Protož, což koli nám jest potřebného, to vezměme, jiných nesnází zanechajíce. Vizmež tehdy, kterak bychom nynie těchto časuov tohoto písma požiti mohli. A dotýká tuto nedo- statku našeho, že maličké světlo jest v nás, poněvadž jest viděti mnohé nedostatky, jako roztrženie srdcí a sváry. Protož ještě 10 temností drahně jest v nás, pro něžto knihy od Jana spatřené Starého i Nového zákona jsú nám zavřieny a božská múdrost, neb nejsme hodni, aby nám otevřieny byly. Protož die Petr sv. v II. kanonice I.: »Snažte se na to se vší pilností, abyšte sobě posluhovali u víře své mocí a v moci uměním, v umění pak skrov- 15 ností a v skrovnosti trpělivostí, v trpělivosti milostivostí« etc., kdež vyčítá osmero dobré, kterýchžto, praví, kto nemá, slepý jest a rukau makající. To také zavřenie kněh Pán na čas dopauští také těm, kteří sú zprávcové a andělé nazváni sú. Jako die Malachiáš: »Rtové 20 kněze ostřiehají uměnie a na zákon z aust jeho ptáti se budau; nebo anděl Pána zástupuov jest«. A protož takoví z dopuštěnie Páně v radách hynau a nevědí, co by poraditi mělli. Protož Jan ptá se: »Kto by hodný byl otevřieti knihy?« Nebo i dobří, po- Malé v nás světlo ZPrávcom za- vřené kníhy 79a2 Hyne rada od múdrých 109 Ž. 18, 12. 13 2. Petr. 1, 5 nn. — 16 2. Petr 1, 9 — 19 Malach. 2, 7 — 15*
Strana 228
228 Kapitola [Potřebí bylo by této rady nynie 152"] Pajcha škodna duchovinie Ne všeho svým zjevuje Pán koru majíce, také kteří sú andělé od Boha poslaní, nemohau ode- vřieti, božské maudrosti nemohau dosáhnauti. Nebo pokorný 25 kazatel a kněz lépe činí, pokorně svú hlaupost vyznávaje, nežli všetečně ji vykládaje. Protož teď die, že žádný hoden nebyl otevřieti kněh. Nebo nynie žádný téměř neumí uhoditi na vuoli Páně, co by se hodilo k obecniemu dobrému, žádný neumí poraditi ku poražení všech 30 bluduov a duchuov kacieřských. A ačkoli Pán drahně má svých, však i těm na čas nechce dáti ve všem k své vuoli uhoditi. Teď zajisté i anděl svú vypravuje hlaupost. Protož i nynie každému v těchto nynějších učeních lépe jest vyznávati své neuměnie, nežli nětco proti boží vuoli tvrditi, nějaký rozum cizí a bludný 35 násilně Písmu svatému přičítaje. A protož jeden z starcuov (Izaiáš v kapitole XXIX.) pověděl: »I bude vám viděnie všech jako viděnie kněh zapečetěných«. Ale mnozí nebrzo vyznávají své hlauposti, ve všem chtie se ukázati umělí, a takoví častokrát pobluzují. Nebo jest tato rána hněvu Páně, zastíněnie duše, jako 40 tmy byly v Ejiptě. Což jest Izaiáš budaucie spatřiv, pověděl: »Slyšte a nechtějte rozuměti, vizte vidění« etc. »Oslep srdce lidu tohoto« etc. Tak i sám Pán vece (Jan v IX.): »Na saud na tento svět přišel sem, aby, kteříž vidie, neviděli« etc. Kteří se mají za maudré, těch maudrost ztracena bývá. I die: »Že pravíte se býti múdrými, hřiech váš zuostává«. Protož David prosí řka: »Odkraj oči mé, a spatřím divné věci z zákona tvého«. Na těch knihách všickni jeho sú tam napsáni, kteréž on zná. II. Timot. II°.: »Zná ť Pán, kteří sú jeho«. A die: »V domu zajisté velikém Páně jsú nádoby některé zajisté« etc. 50 Mnozí však doufají o sobě, že by byli nádoby poctivosti, ano pak sú nádoby potupy a zahanbenie. A když žádný nenie nalezen hodný otevřieti kněh, die: »A já (totiž Jan) plakal sem«. Nebo, ačkoli jemu mnohé věci byly sú zjeveny, však proto ne všech sauduov Páně sstihnúti mohl. Tak 55 i Maria, jakož die sv. Jeronym, jsúc zavřiena, Izaiáše čtúci, panna že počíti má, porozuměla, však ne do uplna všemu rozumí, neb se ptá řkúci: »Kterak se toto stane« etc.? A tiemto pláčem prorokuje, že i volení boží k skonání světa, ač poznánie budau mieti jisté o potřebných věcech některých 60 45 79b Pláčem toto prorokuje 37 Podle Iz. 29, 11 — 42 Podle Iz. 6, 9 a 10 — 43 Podle Jana 9, 39 — 46 Podle Jana 9, 41 — 47 Ž. 119, 18 — 49 2. Tim. 2, 19 a 20 — 58 Luk. 1, 34
228 Kapitola [Potřebí bylo by této rady nynie 152"] Pajcha škodna duchovinie Ne všeho svým zjevuje Pán koru majíce, také kteří sú andělé od Boha poslaní, nemohau ode- vřieti, božské maudrosti nemohau dosáhnauti. Nebo pokorný 25 kazatel a kněz lépe činí, pokorně svú hlaupost vyznávaje, nežli všetečně ji vykládaje. Protož teď die, že žádný hoden nebyl otevřieti kněh. Nebo nynie žádný téměř neumí uhoditi na vuoli Páně, co by se hodilo k obecniemu dobrému, žádný neumí poraditi ku poražení všech 30 bluduov a duchuov kacieřských. A ačkoli Pán drahně má svých, však i těm na čas nechce dáti ve všem k své vuoli uhoditi. Teď zajisté i anděl svú vypravuje hlaupost. Protož i nynie každému v těchto nynějších učeních lépe jest vyznávati své neuměnie, nežli nětco proti boží vuoli tvrditi, nějaký rozum cizí a bludný 35 násilně Písmu svatému přičítaje. A protož jeden z starcuov (Izaiáš v kapitole XXIX.) pověděl: »I bude vám viděnie všech jako viděnie kněh zapečetěných«. Ale mnozí nebrzo vyznávají své hlauposti, ve všem chtie se ukázati umělí, a takoví častokrát pobluzují. Nebo jest tato rána hněvu Páně, zastíněnie duše, jako 40 tmy byly v Ejiptě. Což jest Izaiáš budaucie spatřiv, pověděl: »Slyšte a nechtějte rozuměti, vizte vidění« etc. »Oslep srdce lidu tohoto« etc. Tak i sám Pán vece (Jan v IX.): »Na saud na tento svět přišel sem, aby, kteříž vidie, neviděli« etc. Kteří se mají za maudré, těch maudrost ztracena bývá. I die: »Že pravíte se býti múdrými, hřiech váš zuostává«. Protož David prosí řka: »Odkraj oči mé, a spatřím divné věci z zákona tvého«. Na těch knihách všickni jeho sú tam napsáni, kteréž on zná. II. Timot. II°.: »Zná ť Pán, kteří sú jeho«. A die: »V domu zajisté velikém Páně jsú nádoby některé zajisté« etc. 50 Mnozí však doufají o sobě, že by byli nádoby poctivosti, ano pak sú nádoby potupy a zahanbenie. A když žádný nenie nalezen hodný otevřieti kněh, die: »A já (totiž Jan) plakal sem«. Nebo, ačkoli jemu mnohé věci byly sú zjeveny, však proto ne všech sauduov Páně sstihnúti mohl. Tak 55 i Maria, jakož die sv. Jeronym, jsúc zavřiena, Izaiáše čtúci, panna že počíti má, porozuměla, však ne do uplna všemu rozumí, neb se ptá řkúci: »Kterak se toto stane« etc.? A tiemto pláčem prorokuje, že i volení boží k skonání světa, ač poznánie budau mieti jisté o potřebných věcech některých 60 45 79b Pláčem toto prorokuje 37 Podle Iz. 29, 11 — 42 Podle Iz. 6, 9 a 10 — 43 Podle Jana 9, 39 — 46 Podle Jana 9, 41 — 47 Ž. 119, 18 — 49 2. Tim. 2, 19 a 20 — 58 Luk. 1, 34
Strana 229
229 79b2 k spasení, však v mnohých toho času budau mieti nesnáz, a tu majíce, nebudau mieti zprávy a naučenie o takových zmatciech. Nebo není hodného, kto by otevřel knihy. Danielovi zajisté mno- hé věci byly sú zjeveny; chtěje více poznati, plakal, lkal, postil 65 se, v žíni se oblékl a modlil se, až i Pán mnoho jemu zjevil o časech najposlednějších etc. A protož v těchto nesnázech, když přichá- zejí, kteří sú nábožnějšie, více by se měli modliti, aby Pán naučil nás, a kterých věcí neznáme, ne všetečně se mieti, ale s bázní k tomu přistúpati a vykládati. Neb die Amos V.: »Opatrný toho 70 času pomlčí, nebo čas zlý jest«. Nynie pak v těchto časech nebez- pečných lépe by bylo ženám modliti se, plakati, nežli všetečně některé věci vypravovati a tvrditi. Neb tak světí činili sú, kteřížto, chtějíce naučenie dávati, plaká vali a Pánu se modlili. Ale potom viděl potěšenie. Nebo dobří křesťané plačíce a 75 modlíce se vezmau potěšenie. A řekl mi: »Nechtěj plakati«. Kdy- bychom i my se modlili a plakali, Pán by nás potěšil. »A jeden z starcuov« prvotnie cierkve, kteříž k saudu s Pánem přijdau, »řekl mi: Nechtěj plakati«. Tak Petr sv. v Skutcích apoštolských II. přivodí toho starce Johele, že v posledních časech Pán vyleje 8o svého Ducha na mládence etc. A když člověk proroka čte, které- muž dá Pán srozuměti, již ten potěší člověka, jako by jemu chtěl řieci: »Neplač«. »I vece mi: Přemohl ť jest lev«, totiž Kristus, když svítězí, své královstvie navštívě, a zlost v něm když zkazí a všecko, což 85 jest Antikristovko), vypléní. Lev, když honěn bývá, vocasem šlépěje zamietá. Tak Kristus nás navštěvuje nynie, že k jeho navštívení a na šlépěje navštívenie jeho všickni nepřátelé uhoditi neumějí. A když tak své královstvie navštívie, zlost zkazí, tehdy ten lev Kristus z srdcí našich vyvrha zlost, a potře šatana pod 90 nohami svými v nás, tehdy otevře svú múdrost, své knihy božské. »A ten lev jest z pokolenie Juda«, neb jest od Davida pošel. A tehdy ť ten zpomene všelikau pravdu k spasení potřebnau. I viděl sem, a aj, uprostřed truonu a čtyř zvieřat etc. knihy múdrosti božské a knihy života. Kto v nich čte a do nich patří, uhlédá, že veliké dobré jest, zvláště v samém Bohu, v kniehách života viděti vokem čistým, kteří sú k těm kni- Všetečnost ženská Lev svítězil Povaha lva Daniel 63 Daniel 10, 2 nn. — 69 Amos 5, 13 — 79 Skutk. 2, 16 a 17 — 85 Ps. Antikristova (1) — 85 Sr. Strabona, Glossa ord., Apoc. Ioannis c. V v. 5 (ML 114, c. 720).
229 79b2 k spasení, však v mnohých toho času budau mieti nesnáz, a tu majíce, nebudau mieti zprávy a naučenie o takových zmatciech. Nebo není hodného, kto by otevřel knihy. Danielovi zajisté mno- hé věci byly sú zjeveny; chtěje více poznati, plakal, lkal, postil 65 se, v žíni se oblékl a modlil se, až i Pán mnoho jemu zjevil o časech najposlednějších etc. A protož v těchto nesnázech, když přichá- zejí, kteří sú nábožnějšie, více by se měli modliti, aby Pán naučil nás, a kterých věcí neznáme, ne všetečně se mieti, ale s bázní k tomu přistúpati a vykládati. Neb die Amos V.: »Opatrný toho 70 času pomlčí, nebo čas zlý jest«. Nynie pak v těchto časech nebez- pečných lépe by bylo ženám modliti se, plakati, nežli všetečně některé věci vypravovati a tvrditi. Neb tak světí činili sú, kteřížto, chtějíce naučenie dávati, plaká vali a Pánu se modlili. Ale potom viděl potěšenie. Nebo dobří křesťané plačíce a 75 modlíce se vezmau potěšenie. A řekl mi: »Nechtěj plakati«. Kdy- bychom i my se modlili a plakali, Pán by nás potěšil. »A jeden z starcuov« prvotnie cierkve, kteříž k saudu s Pánem přijdau, »řekl mi: Nechtěj plakati«. Tak Petr sv. v Skutcích apoštolských II. přivodí toho starce Johele, že v posledních časech Pán vyleje 8o svého Ducha na mládence etc. A když člověk proroka čte, které- muž dá Pán srozuměti, již ten potěší člověka, jako by jemu chtěl řieci: »Neplač«. »I vece mi: Přemohl ť jest lev«, totiž Kristus, když svítězí, své královstvie navštívě, a zlost v něm když zkazí a všecko, což 85 jest Antikristovko), vypléní. Lev, když honěn bývá, vocasem šlépěje zamietá. Tak Kristus nás navštěvuje nynie, že k jeho navštívení a na šlépěje navštívenie jeho všickni nepřátelé uhoditi neumějí. A když tak své královstvie navštívie, zlost zkazí, tehdy ten lev Kristus z srdcí našich vyvrha zlost, a potře šatana pod 90 nohami svými v nás, tehdy otevře svú múdrost, své knihy božské. »A ten lev jest z pokolenie Juda«, neb jest od Davida pošel. A tehdy ť ten zpomene všelikau pravdu k spasení potřebnau. I viděl sem, a aj, uprostřed truonu a čtyř zvieřat etc. knihy múdrosti božské a knihy života. Kto v nich čte a do nich patří, uhlédá, že veliké dobré jest, zvláště v samém Bohu, v kniehách života viděti vokem čistým, kteří sú k těm kni- Všetečnost ženská Lev svítězil Povaha lva Daniel 63 Daniel 10, 2 nn. — 69 Amos 5, 13 — 79 Skutk. 2, 16 a 17 — 85 Ps. Antikristova (1) — 85 Sr. Strabona, Glossa ord., Apoc. Ioannis c. V v. 5 (ML 114, c. 720).
Strana 230
230 Kapitola Potřebie svědo- mie čistého Co jest napsáno a kto patří na to Všetečnost Mezi starci Kristus hám připsáni. Veliká věc jest to, což Jan žádal viděti; a nemoha 5 docela, plakal jest. Nebo, kteříž nepřijdau k kniehám života ote- vřeným, věčné lkánie mietilbudau. Protož, když se počínají ty 80a knihy otvierati, jest počátek otevřenie královstvie nebeského a počátek všeho dobrého. K těm knihám přijíti máme skrz knihy svědomie svého, aby 10 to bylo vymeteno a vyčištěno. Protož, by se Kristus byl nena- rodil a nebyl ukřižován, žádný hoden nebyl těch kněh viděti. A protož Jan slyšel jednoho starce, an die jemu: »Nechtěj pla- kati! Nebo lev z pokolení Judova svítězil a hoden ť jest« etc. Na kterýchžto knihách krása, radost, potěšenie a všecko dobré na-15 lézá se. Žádný zajisté z sebe nemuože na ty věci patřiti, jediné komuž by Kristus, lev, kterýž svítězil, otevříti ráčil. Ale co k otevření plnému a dokonalému božské múdrosti prvé mieti příleží, aby jemu lev odevřel? Sluší znáti, že má poží- vati lehčejších věcí jako mléka; kterýchž nebude-li mieti, k vy-20 ším věcem ruky nevztahuj, aby ukamenován nebyl. A vypisuje tuto Jan toho, kterýž sám jest hoden otevříti knihy, a ukazuje zpuosobnost k dojití kněh otevřených, a die: »I viděl sem, a aj, uprostřed truonu« etc., totiž najprv duostojenstvie božského. Nebo Kristus jako člověk prvnie má duostojenstvie i v uonom 25 království i v svaté cierkvi. Tuto opět zmínka se děje o starcích. Nebo, jako napsáno v knihách Job: »V starých jesti ť maudrost«, kteříž sú svědkové skutkuov Kristových, kteréž činil i nynie puosobí. Potomní světí, kteříž mají zákon Páně kázati, sú skrz zvieřata vyznamenaní. 30 A téhož ducha měli starci a zvieřata a v sobě měli v živé paměti Krista, a zevnitř s Kristem v životě se srovnávajíce, a na jeho život pamatovali. Proroci a patriarchové na budau cieho patřili, 80a2 ale zvieřata o minulém přemyšlovali, o něm mluvíce, kážiece, Krista téhož uvodiece, vnitř také v mysli majíce; a to též v lid 35 uvozovali. A protož die, že uprostřed starcuov a zvieřat viděl Beránka, totiž v jich životě, paměti, v srdci a v jich řeči a kázaní. Nebo svatí oni všecky své skutky řiedili k Kristu, rozjímajíce sobě, kterak se jest ponížil a zde opovržený byl. A protož byl Kristus 40 v jich zprávě, v jich skutcích. Jako by řieci chtěl skrz toto: »Zpuo- sobnost napřed musí býti k odevření kněh života, abychom pat- Lkánic hrozné Zpuosobnost svatých 28 Job 12, 12
230 Kapitola Potřebie svědo- mie čistého Co jest napsáno a kto patří na to Všetečnost Mezi starci Kristus hám připsáni. Veliká věc jest to, což Jan žádal viděti; a nemoha 5 docela, plakal jest. Nebo, kteříž nepřijdau k kniehám života ote- vřeným, věčné lkánie mietilbudau. Protož, když se počínají ty 80a knihy otvierati, jest počátek otevřenie královstvie nebeského a počátek všeho dobrého. K těm knihám přijíti máme skrz knihy svědomie svého, aby 10 to bylo vymeteno a vyčištěno. Protož, by se Kristus byl nena- rodil a nebyl ukřižován, žádný hoden nebyl těch kněh viděti. A protož Jan slyšel jednoho starce, an die jemu: »Nechtěj pla- kati! Nebo lev z pokolení Judova svítězil a hoden ť jest« etc. Na kterýchžto knihách krása, radost, potěšenie a všecko dobré na-15 lézá se. Žádný zajisté z sebe nemuože na ty věci patřiti, jediné komuž by Kristus, lev, kterýž svítězil, otevříti ráčil. Ale co k otevření plnému a dokonalému božské múdrosti prvé mieti příleží, aby jemu lev odevřel? Sluší znáti, že má poží- vati lehčejších věcí jako mléka; kterýchž nebude-li mieti, k vy-20 ším věcem ruky nevztahuj, aby ukamenován nebyl. A vypisuje tuto Jan toho, kterýž sám jest hoden otevříti knihy, a ukazuje zpuosobnost k dojití kněh otevřených, a die: »I viděl sem, a aj, uprostřed truonu« etc., totiž najprv duostojenstvie božského. Nebo Kristus jako člověk prvnie má duostojenstvie i v uonom 25 království i v svaté cierkvi. Tuto opět zmínka se děje o starcích. Nebo, jako napsáno v knihách Job: »V starých jesti ť maudrost«, kteříž sú svědkové skutkuov Kristových, kteréž činil i nynie puosobí. Potomní světí, kteříž mají zákon Páně kázati, sú skrz zvieřata vyznamenaní. 30 A téhož ducha měli starci a zvieřata a v sobě měli v živé paměti Krista, a zevnitř s Kristem v životě se srovnávajíce, a na jeho život pamatovali. Proroci a patriarchové na budau cieho patřili, 80a2 ale zvieřata o minulém přemyšlovali, o něm mluvíce, kážiece, Krista téhož uvodiece, vnitř také v mysli majíce; a to též v lid 35 uvozovali. A protož die, že uprostřed starcuov a zvieřat viděl Beránka, totiž v jich životě, paměti, v srdci a v jich řeči a kázaní. Nebo svatí oni všecky své skutky řiedili k Kristu, rozjímajíce sobě, kterak se jest ponížil a zde opovržený byl. A protož byl Kristus 40 v jich zprávě, v jich skutcích. Jako by řieci chtěl skrz toto: »Zpuo- sobnost napřed musí býti k odevření kněh života, abychom pat- Lkánic hrozné Zpuosobnost svatých 28 Job 12, 12
Strana 231
231 80b1 60 řili k starcóm a k zvieřatuom, prvotním svatým, abychom jich života šetřili, řečí, zprávy i učenie a mezi nimi Krista Beránka 45 viděli«. A protož, kto budau mieti téhož ducha jako oni světí, tehdy na týž rozum v Písmích uhodie a život jich oblíbie a Kris- tus v srdci jich uvázne. Nebo, kdyby hřiech nepřekážel, tehdy k svatým evangelistóm a prorokuom patřiece, Krista Beránka zabitého tu bychom našli, řeči jich čtauce. A kdybychme na 50 Izaiáše a Jeremiáše popatřili, pověděli by: »Viděli sme ho jako zavrženého z mužuov«. A opět: »Jakožto ovce k zabití veden« etc. Řeči jich v duši vkládají památku Krista i následovánie. A to jest počátek k dojití božské maudrosti, odevření a kněh. Ale co již drahně čteme a slyšíme, ještě v řečech svatých těch 55 Krista Beránka nenalézáme, aby v naší paměti živě byl složen. A protož kterak chceme vyších věcí dosahovati, když Krista tichého, milostivého, pokorného, trpělivého sobě nevážíme, kterýž praví: »Učte se ode mne, že pokorný sem« etc.? A která jest ta duše, jíž by se více život Kristuov opovržený, pokorný nežli svět- ský líbil? Pro tož, kde jest bázeň Páně v nás a život příkladný? Pohřiechu pamět naše nepřijímá Krista vážně; řeči se dobře mlu- vie, ale skutkem neplníme. Jestliže chceme, aby většie maudrost nám otevřiena byla, tyto věci zde mieti máme: hlubokú pokoru a bázeň a život Kristuov sobě oblibme, s ním vyvolujíce nepřízně, 65 nenávist a potupu, svět tento v ošklivosti majíce. Protož die apoštol k Korintským: »Nesaudil sem se jiného co mezi vámi uměti kro- mě Krista Ježíše, a toho ukřižovaného«. Jako by řekl: »Nechtěl Uměnie úžitečů sem u vás počten býti za maudrého a filozofa velikého, ale toliko abyšte uvěřili mi, že Krista znám a miluji, a abych ho vložil v srdce 70 vaše«. A die tuto Jan, že viděl jako zabitého. Z toho manicheové kacíři berau, že by neměl pravého těla, ale smyšlené a omylné. Všickni zajisté bludové pocházejí z falešného rozumu Písma a od- tud kacieři svých bluduov pochop berau. Die pak tuto: »Jakožto«, 75 neb jemu smrt ta vedlé těla nebyla na škodu. Nebo člověk vnitřní jeho nikdá hřiechem neumieral, protož jeho smrt pro krátkost byla jemu jako sen. Nebo ten právě zabit bývá, kterýž umierá na duši i na těle; ale svatých smrt slove sen. Protož die: »Jako zabitého«. A též v knihách Maudrosti: »Zdáli se očima nemaud- Světí k nán. mluvic ždycky se učie málo umieni Manicheové Bludové odku pochodie Zabit právě kto jest? 50 Podle Iz. 53, 3 — 51 Iz. 53, 7; Jer. 11, 19 — 58 Mat. 11, 29 — 66 1. Kor. 2, 2 — 72 ale; pův. jen a, -le dodatečně připsáno červeně — 79 Moudr. 3, 2 a 3
231 80b1 60 řili k starcóm a k zvieřatuom, prvotním svatým, abychom jich života šetřili, řečí, zprávy i učenie a mezi nimi Krista Beránka 45 viděli«. A protož, kto budau mieti téhož ducha jako oni světí, tehdy na týž rozum v Písmích uhodie a život jich oblíbie a Kris- tus v srdci jich uvázne. Nebo, kdyby hřiech nepřekážel, tehdy k svatým evangelistóm a prorokuom patřiece, Krista Beránka zabitého tu bychom našli, řeči jich čtauce. A kdybychme na 50 Izaiáše a Jeremiáše popatřili, pověděli by: »Viděli sme ho jako zavrženého z mužuov«. A opět: »Jakožto ovce k zabití veden« etc. Řeči jich v duši vkládají památku Krista i následovánie. A to jest počátek k dojití božské maudrosti, odevření a kněh. Ale co již drahně čteme a slyšíme, ještě v řečech svatých těch 55 Krista Beránka nenalézáme, aby v naší paměti živě byl složen. A protož kterak chceme vyších věcí dosahovati, když Krista tichého, milostivého, pokorného, trpělivého sobě nevážíme, kterýž praví: »Učte se ode mne, že pokorný sem« etc.? A která jest ta duše, jíž by se více život Kristuov opovržený, pokorný nežli svět- ský líbil? Pro tož, kde jest bázeň Páně v nás a život příkladný? Pohřiechu pamět naše nepřijímá Krista vážně; řeči se dobře mlu- vie, ale skutkem neplníme. Jestliže chceme, aby většie maudrost nám otevřiena byla, tyto věci zde mieti máme: hlubokú pokoru a bázeň a život Kristuov sobě oblibme, s ním vyvolujíce nepřízně, 65 nenávist a potupu, svět tento v ošklivosti majíce. Protož die apoštol k Korintským: »Nesaudil sem se jiného co mezi vámi uměti kro- mě Krista Ježíše, a toho ukřižovaného«. Jako by řekl: »Nechtěl Uměnie úžitečů sem u vás počten býti za maudrého a filozofa velikého, ale toliko abyšte uvěřili mi, že Krista znám a miluji, a abych ho vložil v srdce 70 vaše«. A die tuto Jan, že viděl jako zabitého. Z toho manicheové kacíři berau, že by neměl pravého těla, ale smyšlené a omylné. Všickni zajisté bludové pocházejí z falešného rozumu Písma a od- tud kacieři svých bluduov pochop berau. Die pak tuto: »Jakožto«, 75 neb jemu smrt ta vedlé těla nebyla na škodu. Nebo člověk vnitřní jeho nikdá hřiechem neumieral, protož jeho smrt pro krátkost byla jemu jako sen. Nebo ten právě zabit bývá, kterýž umierá na duši i na těle; ale svatých smrt slove sen. Protož die: »Jako zabitého«. A též v knihách Maudrosti: »Zdáli se očima nemaud- Světí k nán. mluvic ždycky se učie málo umieni Manicheové Bludové odku pochodie Zabit právě kto jest? 50 Podle Iz. 53, 3 — 51 Iz. 53, 7; Jer. 11, 19 — 58 Mat. 11, 29 — 66 1. Kor. 2, 2 — 72 ale; pův. jen a, -le dodatečně připsáno červeně — 79 Moudr. 3, 2 a 3
Strana 232
232 Kapitola Kristus trpí Uprostřed Kristus Stojí Kristus Seděnie co jest? Lev Naučenic úžitečné rých, jako by mřeli«..., »ale oni sú v pokoji«, kterýž se nedává 80 zde, ale ustavičně na světě jeden zámutek nastává po druhém; ale tam bude pokoj pravý, kdež Pán poznán bude. Také na onom světě budaucím Kristus, Beránek ten, znamenie smrti a umu- čenie má na rukau, na nohách i v boku, jakož i po vzkříšení uka- zoval se; kteráž nejsú jemu k hanbě, ale k veliké [cti. Viděl ho 85 80b2 také zde i v jeho audech, neb on jeden duch jest s nimi, takže, co oni trpie, sobě připisuje: »Co ste jednomu z najmenších těchto« etc. A v Skutcích apoštolských vece: »Šavle, Šavle, co mi se pro (!)« etc. Protož viděl Krista Beránka trpěti v jeho audech, v jeho 90 svátosti velebné oltářní. Nebo, kteří nehodně přistúpají, Krista, což na nich jest, opět křižují. A když bludně lidé smýšlejí o té velebné svátosti, on, Kristus Pán, mnoho trpí v ní. Viděl ho uprostřed zvieřat. Nebo viděl, že věrní v řečech svatých sobě ho umučeného a umrtveného rozjímali, a kterak 95 by ho milovali pokorného, tichého, trpělivého, k němužto všecka písma nám ukazují a svědectvie o něm vydávají. »A viděl Beránka uprostřed nich«. Nebo jeho Duchem mlu- vili a od něho nabádáni byli. »Stojícieho«, totiž hotového ku po- moci. Jako Štěpán sv. viděl Krista stojícieho, hotového k jeho 100 pomoci. A tak nazývá ho teď lvem a beránkem. A prvé viděl ho seděti na truonu, teď pak již státi. A jeho seděnie jest utvrzenie v svém duostojenství a ve cti. A tuto stojí, ukazuje se hotového chtieti pomoci svým věrným. A nazývá ho lvem. Tiem se zna- mená, že pod velikau pokorau a tichostí dává zmužilost a sílu 105 k vítězství. Jako sám pod velikú pokorau jako lev silný statečně přemohl a svítězil, uče tiem apoštoly, starce a zvieřata, že zevnitř mají mieti tvářnost a zpuosobu Kristovu, aby tiší byli a pokorní, a pod tiem mieti sílu velikú Ducha svatého. A v tomto Krista měli bychom následovati a za ním se bráti. Nebo v tom najbez-110 pečnější jest následovati ho. A die: »Majícieho VII rohuov«. Tento Beránek má duchy, neb die apoštol i k Židóm I.: »Všickni sú služební duchové«. A kte- rak ti mají se před Bohem, do konce toho rozeznati nemuožem. Ti světí andělé slovau rohové pro silnú moc, kterauž bojují proti 115 sedmi duchóm zlým, kteréž uvedl jiný duch v duom ozdobený. A slovau oči; neb spatřují všecka osiedla, všecka nebezpečen- 81a1 Pokoj pravý kde jest? Rohové co sú? Oči 87 Mat. 25, 40 — 88 Skutk. 9, 4 — 100 Skutk. 7, 55 — 113 Podle Žid. I, 14 — 116 Podle Mat. 12, 44 a 45
232 Kapitola Kristus trpí Uprostřed Kristus Stojí Kristus Seděnie co jest? Lev Naučenic úžitečné rých, jako by mřeli«..., »ale oni sú v pokoji«, kterýž se nedává 80 zde, ale ustavičně na světě jeden zámutek nastává po druhém; ale tam bude pokoj pravý, kdež Pán poznán bude. Také na onom světě budaucím Kristus, Beránek ten, znamenie smrti a umu- čenie má na rukau, na nohách i v boku, jakož i po vzkříšení uka- zoval se; kteráž nejsú jemu k hanbě, ale k veliké [cti. Viděl ho 85 80b2 také zde i v jeho audech, neb on jeden duch jest s nimi, takže, co oni trpie, sobě připisuje: »Co ste jednomu z najmenších těchto« etc. A v Skutcích apoštolských vece: »Šavle, Šavle, co mi se pro (!)« etc. Protož viděl Krista Beránka trpěti v jeho audech, v jeho 90 svátosti velebné oltářní. Nebo, kteří nehodně přistúpají, Krista, což na nich jest, opět křižují. A když bludně lidé smýšlejí o té velebné svátosti, on, Kristus Pán, mnoho trpí v ní. Viděl ho uprostřed zvieřat. Nebo viděl, že věrní v řečech svatých sobě ho umučeného a umrtveného rozjímali, a kterak 95 by ho milovali pokorného, tichého, trpělivého, k němužto všecka písma nám ukazují a svědectvie o něm vydávají. »A viděl Beránka uprostřed nich«. Nebo jeho Duchem mlu- vili a od něho nabádáni byli. »Stojícieho«, totiž hotového ku po- moci. Jako Štěpán sv. viděl Krista stojícieho, hotového k jeho 100 pomoci. A tak nazývá ho teď lvem a beránkem. A prvé viděl ho seděti na truonu, teď pak již státi. A jeho seděnie jest utvrzenie v svém duostojenství a ve cti. A tuto stojí, ukazuje se hotového chtieti pomoci svým věrným. A nazývá ho lvem. Tiem se zna- mená, že pod velikau pokorau a tichostí dává zmužilost a sílu 105 k vítězství. Jako sám pod velikú pokorau jako lev silný statečně přemohl a svítězil, uče tiem apoštoly, starce a zvieřata, že zevnitř mají mieti tvářnost a zpuosobu Kristovu, aby tiší byli a pokorní, a pod tiem mieti sílu velikú Ducha svatého. A v tomto Krista měli bychom následovati a za ním se bráti. Nebo v tom najbez-110 pečnější jest následovati ho. A die: »Majícieho VII rohuov«. Tento Beránek má duchy, neb die apoštol i k Židóm I.: »Všickni sú služební duchové«. A kte- rak ti mají se před Bohem, do konce toho rozeznati nemuožem. Ti světí andělé slovau rohové pro silnú moc, kterauž bojují proti 115 sedmi duchóm zlým, kteréž uvedl jiný duch v duom ozdobený. A slovau oči; neb spatřují všecka osiedla, všecka nebezpečen- 81a1 Pokoj pravý kde jest? Rohové co sú? Oči 87 Mat. 25, 40 — 88 Skutk. 9, 4 — 100 Skutk. 7, 55 — 113 Podle Žid. I, 14 — 116 Podle Mat. 12, 44 a 45
Strana 233
V. 233 stvie, a dobrého našeho šetřie. To zajisté před otevřením božských kněh k nám příleží, abychom k Kristu patřili. O těch rozích a očích 120 a duších die David: »Kterýž činíš anděly své duchy a služebníky tvé ohněm žhaucím« etc. A die, že posláni sú na všicku zemi, zvláště pro své vyvolené, aby je k dobrému napomínali a vzbuzo- vali, zlým duchuom odpierajíce, kteříž všemu dobrému našemu překážejí. 81a2 25 I přišel jest a vzal knihy z pravice toho, jenž sedíše na truonu. O království Páně a řádu jeho svatém nenie uplně dáno poznati, jediné Beránkovi Kristu Ježíši ukřižovanému a komuž by on dal; neb on jest šafářem všech 5 pokladuov. A o něm se teď praví: »I přišel a vzal jest knihy«. On, Beránek, jakožto člověk sáhl jest k božství nade všecky an- děly, nad cherubíny a serafíny, spojený v jedné osobě s božstvím, až jest pravice dosáhl a knihy otevřel, kterýchž žádný nemohl otevřieti. A to se jest stalo, když pravý člověk spojen jest s bož- 1o stvím, jehožto duši puojčeno jest viděti jasně božstvie. Tu ť jest sáhl k tajným saudóm Trojice svaté a tu dosáhl jest kněh božské múdrosti, takže Synu vlastnie se připisuje múdrost a skrz něho jiným dává se maudrost. A proto přišel jest skrz početie a narozenie a dosáhl jest vy- 15 sokých věcí Trojice svaté, kněh božské múdrosti, v jehožto ustech (jako die sv. Petr) nenie nalezena lest. A žádný přijat nebyl ani mezi anděly nalezen, kterýžto najprvé a vysoce jest sáhl k těm kniehám. A jako v božstvie Syn vždycky se rodí, tak vždycky od božstvie Synu jakožto člověku plyne múdrost boží a jemu 20 knihy ty otevřieny sau ustavičně a skrz něho jiným. A jiný žádný hoden nebyl toho. Neb on ponížil se a tak duše miloval, nebo smrt pro nás podstúpil. A protož jest byl hoden sáhnúti k pravici. Nebo die Jan, že ještě nebyly sú dány tyto věci apoštoluom; neb ještě Kristus nebyl oslaven, umučen a na nebe ještě byl nevstúpil. A protož otevřel netoliko sobě tyto knihy božie, ale svým věrným. I die ve čtenie svatého Jana V.: »Nemohu učiniti od sebe samého ničehuož«. Neb od božstvie všecko bral. A die tu dále, že »Saud muoj pravý jest«, neb rozeznává dobré od zlého. Takéž Jan VII.: »Učenie mé nenie mé« etc., ale jest z jasného Sáhnutie Kristovo veliké Múdrost Sám Kristus hoden byl dosáhnůti kněh a otevřieti 120 Ž. 104, 4. 16 1. Peir 2,22 —23 Jan 7, 39 — 26 Jan 5, 30 — 28 Ib. — 29 Jan 7,16
V. 233 stvie, a dobrého našeho šetřie. To zajisté před otevřením božských kněh k nám příleží, abychom k Kristu patřili. O těch rozích a očích 120 a duších die David: »Kterýž činíš anděly své duchy a služebníky tvé ohněm žhaucím« etc. A die, že posláni sú na všicku zemi, zvláště pro své vyvolené, aby je k dobrému napomínali a vzbuzo- vali, zlým duchuom odpierajíce, kteříž všemu dobrému našemu překážejí. 81a2 25 I přišel jest a vzal knihy z pravice toho, jenž sedíše na truonu. O království Páně a řádu jeho svatém nenie uplně dáno poznati, jediné Beránkovi Kristu Ježíši ukřižovanému a komuž by on dal; neb on jest šafářem všech 5 pokladuov. A o něm se teď praví: »I přišel a vzal jest knihy«. On, Beránek, jakožto člověk sáhl jest k božství nade všecky an- děly, nad cherubíny a serafíny, spojený v jedné osobě s božstvím, až jest pravice dosáhl a knihy otevřel, kterýchž žádný nemohl otevřieti. A to se jest stalo, když pravý člověk spojen jest s bož- 1o stvím, jehožto duši puojčeno jest viděti jasně božstvie. Tu ť jest sáhl k tajným saudóm Trojice svaté a tu dosáhl jest kněh božské múdrosti, takže Synu vlastnie se připisuje múdrost a skrz něho jiným dává se maudrost. A proto přišel jest skrz početie a narozenie a dosáhl jest vy- 15 sokých věcí Trojice svaté, kněh božské múdrosti, v jehožto ustech (jako die sv. Petr) nenie nalezena lest. A žádný přijat nebyl ani mezi anděly nalezen, kterýžto najprvé a vysoce jest sáhl k těm kniehám. A jako v božstvie Syn vždycky se rodí, tak vždycky od božstvie Synu jakožto člověku plyne múdrost boží a jemu 20 knihy ty otevřieny sau ustavičně a skrz něho jiným. A jiný žádný hoden nebyl toho. Neb on ponížil se a tak duše miloval, nebo smrt pro nás podstúpil. A protož jest byl hoden sáhnúti k pravici. Nebo die Jan, že ještě nebyly sú dány tyto věci apoštoluom; neb ještě Kristus nebyl oslaven, umučen a na nebe ještě byl nevstúpil. A protož otevřel netoliko sobě tyto knihy božie, ale svým věrným. I die ve čtenie svatého Jana V.: »Nemohu učiniti od sebe samého ničehuož«. Neb od božstvie všecko bral. A die tu dále, že »Saud muoj pravý jest«, neb rozeznává dobré od zlého. Takéž Jan VII.: »Učenie mé nenie mé« etc., ale jest z jasného Sáhnutie Kristovo veliké Múdrost Sám Kristus hoden byl dosáhnůti kněh a otevřieti 120 Ž. 104, 4. 16 1. Peir 2,22 —23 Jan 7, 39 — 26 Jan 5, 30 — 28 Ib. — 29 Jan 7,16
Strana 234
234 Kapitola Komu knihy otevřieny? Komu Kristus otevřel knihy a otvierá? Kristus uprostřed starcuov Divné věci spat- řivše, i padli vieřata očí plná mnoho uhlédají Otevřenie kněh co puosobí? viděnie božstvie a z těchto kněh na pravici otevřenie. Tak Jan 30 (VIII.): »Když povajšen bude Syn člověka, poznáte, že od sebe sám nic nemluvím«. A z toho známo jest, že Beránek hoden byl nad anděly sáhnúti k pravici a vzieti knihy z ruky sedícieho na truonu; a tyto knihy otevřel zvieřatuom a starcuom, totiž svatým prvotním. A svatí potomní slovau zvieřata. Nebo k těm věcem 35 božským nebeským vysokým jsú jako hovada, takže stařec z star- cuov, prorok David, pověděl: »Jako hovado učiněn sem u tebe«. 81b1 Tento Beránek, jsa silný millovník duší, hoden byl odevřieti knihy, kteréž otevřel prorokuom, patriarchuom. Nebo Kristus byl uprostřed jich a v jich řečech a životě Beránek nalezen bývá; 40 o jeho lásce, životě, pokoře a štědrosti tam se nalézá. A najprvé starcuom odvierá a skrz ně jiným chtěje, abychom my k starcóm zřenie měli. Neb on jest uprostřed jich a v řečech jich Beránka Krista máme najíti. Nebo tak jeden z starcuov pověděl: »Zdali jistoty hledáte toho, kterýž ve mně mluví, Kristus, a on skrz mě 45 má srdcím vaším otevříti?« »A když jest otevřel knihy, čtvero zvieřat a XXIIII star- cuov padlo« etc. Neb divné věci spatřili. Kteráž sú byla plná očí; viděli božské věci o veliké bídě, o divných skutcích, o nesmírné lásce, pomoc jeho k nám, viděli hřiechy naše, křehkost, Anti-50 kristuov běh, hněv boží veliký, jehož toliko kruopěje sú zde na světě, viděli hrozné věci zlým a radostné dobrým, kterak hřieš- níci mnozí k Kristu přivedeni budau; spatřili rozličné časy, po- koje i zarmúcenie; viděli den saudný, kterak v něm stanú zlí a jaký strach na ně přijde; kterak dobří jaké odplaty dojdau. A tyto 55 věci spatřivše, viděli milovánie svatých k Bohu a biedu a auzkost zde i v pekle zlých. Tyto věci napsal v srdci jich vnitř. Tehdy padli, k divným věcem přistúpivše. Komuž ť se právě otvierají knihy, poznají ť ho pravého býti Boha. Tak jeden, ne- moha sstihnúti, vece: »Ó vysokosti bohatstvie, maudrosti a umě- 60 nie božieho« etc. Neslušie těch věcí člověku mluviti. O kterýchžto knihách píše Baruch III.: »On ť jest Buoh náš, on nalezl cestu kázně, nebo knihy otevřel živolta«. A v IIII. kapitole: »Tyto 81b2 sú knihy přikázaní božských a zákon, kterýž jest na věky, kterýž tento Beránek vzal v pravici. A ktož jej zachovají, bude jim 65 k životu« etc. 31 Podle Jana 8, 28 — 37 Ž. 49, 13 a 21 — 44 Podle 2. Kor, 13, 3 60 Řím. 11, 33 — 62 Podle Barucha 3, 36 a 37 — 63 Podle Barucha 4, 1
234 Kapitola Komu knihy otevřieny? Komu Kristus otevřel knihy a otvierá? Kristus uprostřed starcuov Divné věci spat- řivše, i padli vieřata očí plná mnoho uhlédají Otevřenie kněh co puosobí? viděnie božstvie a z těchto kněh na pravici otevřenie. Tak Jan 30 (VIII.): »Když povajšen bude Syn člověka, poznáte, že od sebe sám nic nemluvím«. A z toho známo jest, že Beránek hoden byl nad anděly sáhnúti k pravici a vzieti knihy z ruky sedícieho na truonu; a tyto knihy otevřel zvieřatuom a starcuom, totiž svatým prvotním. A svatí potomní slovau zvieřata. Nebo k těm věcem 35 božským nebeským vysokým jsú jako hovada, takže stařec z star- cuov, prorok David, pověděl: »Jako hovado učiněn sem u tebe«. 81b1 Tento Beránek, jsa silný millovník duší, hoden byl odevřieti knihy, kteréž otevřel prorokuom, patriarchuom. Nebo Kristus byl uprostřed jich a v jich řečech a životě Beránek nalezen bývá; 40 o jeho lásce, životě, pokoře a štědrosti tam se nalézá. A najprvé starcuom odvierá a skrz ně jiným chtěje, abychom my k starcóm zřenie měli. Neb on jest uprostřed jich a v řečech jich Beránka Krista máme najíti. Nebo tak jeden z starcuov pověděl: »Zdali jistoty hledáte toho, kterýž ve mně mluví, Kristus, a on skrz mě 45 má srdcím vaším otevříti?« »A když jest otevřel knihy, čtvero zvieřat a XXIIII star- cuov padlo« etc. Neb divné věci spatřili. Kteráž sú byla plná očí; viděli božské věci o veliké bídě, o divných skutcích, o nesmírné lásce, pomoc jeho k nám, viděli hřiechy naše, křehkost, Anti-50 kristuov běh, hněv boží veliký, jehož toliko kruopěje sú zde na světě, viděli hrozné věci zlým a radostné dobrým, kterak hřieš- níci mnozí k Kristu přivedeni budau; spatřili rozličné časy, po- koje i zarmúcenie; viděli den saudný, kterak v něm stanú zlí a jaký strach na ně přijde; kterak dobří jaké odplaty dojdau. A tyto 55 věci spatřivše, viděli milovánie svatých k Bohu a biedu a auzkost zde i v pekle zlých. Tyto věci napsal v srdci jich vnitř. Tehdy padli, k divným věcem přistúpivše. Komuž ť se právě otvierají knihy, poznají ť ho pravého býti Boha. Tak jeden, ne- moha sstihnúti, vece: »Ó vysokosti bohatstvie, maudrosti a umě- 60 nie božieho« etc. Neslušie těch věcí člověku mluviti. O kterýchžto knihách píše Baruch III.: »On ť jest Buoh náš, on nalezl cestu kázně, nebo knihy otevřel živolta«. A v IIII. kapitole: »Tyto 81b2 sú knihy přikázaní božských a zákon, kterýž jest na věky, kterýž tento Beránek vzal v pravici. A ktož jej zachovají, bude jim 65 k životu« etc. 31 Podle Jana 8, 28 — 37 Ž. 49, 13 a 21 — 44 Podle 2. Kor, 13, 3 60 Řím. 11, 33 — 62 Podle Barucha 3, 36 a 37 — 63 Podle Barucha 4, 1
Strana 235
V. 235 82a1 90 A protož tato zvieřata divné věci tyto a dary, krásu boží, moc, dobrotu, hněv na zlé, čtauce dary mnohé na tomto světě, všech věcí zapomínali, k samému Bohu patříce a to vidauce, ve- 70 liké věci s jedné strany, a druhé sami sebe křehké a biedné vi- Pokora z viděni dauce, a proto ne své slávy, ale více potupy od Boha žádali. A tak z otevření těch kněh pochází zřízenie dobrého života a řád svatý uveden bývá v cierkev svatú. Tiem zajisté uvedena bývá svor- nost a jednota svatá. Kterýchžto věcí počátek, totiž otevřenie 75 kněh, jest pokora hluboká. Jakož sú světí činili, otvierajíce knihy a potom skrz ně srdce lidská zpuosobujíce. A komu se právě otevrú, padne na zemi a koří se. Což koli spasitedlného člověku přichází a úžitečného, nepozdvihuje se, ale níží se a bojí se. Nebo počátek múdrosti bázeň Páně, když z těch kněh lidé berau poznánie božie 8o a své biedy a křehkosti. Protož padli sú na znamenie, že všecko zlé v nich padá a dobré se napravuje. A to podnes jest: jestliže člověk ve všech věcech nepadá, nekoří se, tudiež zpýchá a pozdvihne se. Nebo častokrát šatan duši omámí, když se proměňuje v anděla světlosti. A protož skrz 85 otevřenie kněh těchto v prvotnie církev všecko dobré bylo uve- deno, všechen řád. Z těch zajisté kněh života Beránek sám z tajné rady Trojice svaté vydal uprostřed zákon božský a večeři svú posvátnú najsvětějšie, jakož apoštolé drželi, aby, tak jsúce po- silněni, k věčnosti se táhli a brali. Jakožto i onen stařec, apoštol sv. Pavel, l praví, že jesti to vzal od Pána. Ješto, kdyby nám tyto knihy otevřieny byly, před tau velebnau svátostí padali bychom a klaněli se s těmito zvieřaty. Nebo proroci, apoštolé a patriarchové byli sú pokory veliké a ne své chvály hledali. »A měli hausle jeden každý z nich«; kteréž sú prázné vnitř, 95 na nichžto strauny mají býti mierně napravené. Nebo tělo naše připodobňuje se hauslém, a zvláště svatých, kteří se Bohu oddá- vali, to své tělo trápíce a v žádostech mrtviece jako strauny, nebo ty všecky věci překážejí čísti těchto kněh, totiž vuole zbytečnost, ale vždycky se k boží vuoli změřovali, tělo roztahujiece jako 100 strúny k práci božské; z kteréhožto umrtvenie těla přichází od Boha člověku v duši radost, že také i tělo se veselí podlé Boha, a tak aby znělo jako húsle, v Pánu se raduje a vesele. Nebo, kto má přijíti k knichám otevřeným, lakotu má všelikú zavrci a paj- chu. Nebo Kristus, učedlníky své a zástup zpuosobuje k knichám Pá z otevření Zklanánie dábelske Večeře najsvětějšíc Klanenie, pa- dánic Hausle co sů: Z utrpenie těla co pochází dobrého? 78 Ž. I11, 10; Přísl. 9, 10 — 90 I. Kor. 15, 3
V. 235 82a1 90 A protož tato zvieřata divné věci tyto a dary, krásu boží, moc, dobrotu, hněv na zlé, čtauce dary mnohé na tomto světě, všech věcí zapomínali, k samému Bohu patříce a to vidauce, ve- 70 liké věci s jedné strany, a druhé sami sebe křehké a biedné vi- Pokora z viděni dauce, a proto ne své slávy, ale více potupy od Boha žádali. A tak z otevření těch kněh pochází zřízenie dobrého života a řád svatý uveden bývá v cierkev svatú. Tiem zajisté uvedena bývá svor- nost a jednota svatá. Kterýchžto věcí počátek, totiž otevřenie 75 kněh, jest pokora hluboká. Jakož sú světí činili, otvierajíce knihy a potom skrz ně srdce lidská zpuosobujíce. A komu se právě otevrú, padne na zemi a koří se. Což koli spasitedlného člověku přichází a úžitečného, nepozdvihuje se, ale níží se a bojí se. Nebo počátek múdrosti bázeň Páně, když z těch kněh lidé berau poznánie božie 8o a své biedy a křehkosti. Protož padli sú na znamenie, že všecko zlé v nich padá a dobré se napravuje. A to podnes jest: jestliže člověk ve všech věcech nepadá, nekoří se, tudiež zpýchá a pozdvihne se. Nebo častokrát šatan duši omámí, když se proměňuje v anděla světlosti. A protož skrz 85 otevřenie kněh těchto v prvotnie církev všecko dobré bylo uve- deno, všechen řád. Z těch zajisté kněh života Beránek sám z tajné rady Trojice svaté vydal uprostřed zákon božský a večeři svú posvátnú najsvětějšie, jakož apoštolé drželi, aby, tak jsúce po- silněni, k věčnosti se táhli a brali. Jakožto i onen stařec, apoštol sv. Pavel, l praví, že jesti to vzal od Pána. Ješto, kdyby nám tyto knihy otevřieny byly, před tau velebnau svátostí padali bychom a klaněli se s těmito zvieřaty. Nebo proroci, apoštolé a patriarchové byli sú pokory veliké a ne své chvály hledali. »A měli hausle jeden každý z nich«; kteréž sú prázné vnitř, 95 na nichžto strauny mají býti mierně napravené. Nebo tělo naše připodobňuje se hauslém, a zvláště svatých, kteří se Bohu oddá- vali, to své tělo trápíce a v žádostech mrtviece jako strauny, nebo ty všecky věci překážejí čísti těchto kněh, totiž vuole zbytečnost, ale vždycky se k boží vuoli změřovali, tělo roztahujiece jako 100 strúny k práci božské; z kteréhožto umrtvenie těla přichází od Boha člověku v duši radost, že také i tělo se veselí podlé Boha, a tak aby znělo jako húsle, v Pánu se raduje a vesele. Nebo, kto má přijíti k knichám otevřeným, lakotu má všelikú zavrci a paj- chu. Nebo Kristus, učedlníky své a zástup zpuosobuje k knichám Pá z otevření Zklanánie dábelske Večeře najsvětějšíc Klanenie, pa- dánic Hausle co sů: Z utrpenie těla co pochází dobrého? 78 Ž. I11, 10; Přísl. 9, 10 — 90 I. Kor. 15, 3
Strana 236
236 Kapitola Takto hůsle napravuj Šalomůn Saul Tiemto se potěšu a shud sobě Báně záhrdlité co sú? Modlitby vonné Kterak Buoh k nám mluví a my k němu? Srdce jaká máme mieti? otevřeným, dal jim málo jísti, z pěti chlebuov své nasytiv; a tiem 105 naučenie dal, aby, ktož ho následují, na mále přestávali. A nynie hausle sú dobře nataženy, když těla v službu boží se podrobují. Jako die apoštol: »Jakož ste vydávali audy své slúžiti nepravosti, tak vydávajte« etc. A protož se čte v kniehách Královských, že, když Šalomún chrám ustavěl, i nadělal húslí, 110 aby kněžie na ně haudli. Nebo ti, kteří sú kněžie Páně, těla svá podrobují v službu. Tak (I. Králov.) čte se, že, když Saul od ďáb- 82а2 la trápen býval, David haudl na húsle. A znamená se, žeti, kteří sú smutní a opuštění, že takoví potřebují, aby řečmi dobrými a svatými potěšeni byli a posilněni v dobrém. Neb tak světí a pro- 115 roci na tyto húsle sú haudli, že, když knihy života se jim otvieraly, radovali se. Jako proti Davidovi vyšel hauf prorokuov hudaucích. »A báně záhrdlité zlaté, plné vonných věcí«, kteréž sú byly sklenné, široké, v jednostajné svornosti etc. A jsú jednostajná srdce svatých, kterážto sú sklenná, totiž čistá a svatá a široká 120 širokostí lásky. Nebo David die: »Široké přikázaní tvé náramně«. »A plné byly vonných věcí, jenž sú modlitby svatých«. Neb sú ty Pánu najchutnějšie jakožto mast drahá. Neb veliká věc jest, když Buoh nám mluví. A to bývá, když slovo božie čítáme anebo slyšíme. My pak s Bohem mluvíme, když se modlíme. A protož 125 bychom se měli pokorně modliti v duchu skraušeném, a aby srdce byla sklenná, čistá a světlá a široká širokostí lásky. A kdyby taková byla, tehdy by nás nutila k časté modlitbě. A protož po- hřiechu to se plní v Pláči Jeremiáše: »Húsle mé obrátily se v lká- nie«. 130 Pořádek cierkve prvotnie Uměnie božie úžitečné A zpievala sú zvieřata pieseň novú řkúce etc. Tuto viděl Jan, kterým pořádkem někdy svatá cierkev zpra- vovala se a kterak sú se měli starci netoliko věkem, ale maudrostí, a svatá zvieřata naučení od Krista Ježíše na knihách života ote- vřených ne tiem uměním, kteréž nadýmá, ale kteréž vede ku po- koře. Nebo, když sú knihy otevřieny, padli na zemi. To ť jest za- jisté uměnie svatých, o němž v kniehách Múdrosti: »Marní sú 105 Mat. 14, 17 nn.; Marek 6, 38 nn.; Luk. 9, 13 nn.; Jan 6, 9 nn. 108 Řím. 6, 19 — 110 2. Král. (2. Sam.) 6, 5 (o Davidovi, nikoli o Šalomou- novi!)?; snad spr. 2. Paralip. 5, 12 nn. — 112 1. Král. (1. Sam.) 16, 23 — 117 I. Král. (I. Sam.) 10, 5 (o Saulovi!) — 121 Ž. 119, 96 — 129 Podle Pláče 5, 15. 7 Moudr. 13, 1
236 Kapitola Takto hůsle napravuj Šalomůn Saul Tiemto se potěšu a shud sobě Báně záhrdlité co sú? Modlitby vonné Kterak Buoh k nám mluví a my k němu? Srdce jaká máme mieti? otevřeným, dal jim málo jísti, z pěti chlebuov své nasytiv; a tiem 105 naučenie dal, aby, ktož ho následují, na mále přestávali. A nynie hausle sú dobře nataženy, když těla v službu boží se podrobují. Jako die apoštol: »Jakož ste vydávali audy své slúžiti nepravosti, tak vydávajte« etc. A protož se čte v kniehách Královských, že, když Šalomún chrám ustavěl, i nadělal húslí, 110 aby kněžie na ně haudli. Nebo ti, kteří sú kněžie Páně, těla svá podrobují v službu. Tak (I. Králov.) čte se, že, když Saul od ďáb- 82а2 la trápen býval, David haudl na húsle. A znamená se, žeti, kteří sú smutní a opuštění, že takoví potřebují, aby řečmi dobrými a svatými potěšeni byli a posilněni v dobrém. Neb tak světí a pro- 115 roci na tyto húsle sú haudli, že, když knihy života se jim otvieraly, radovali se. Jako proti Davidovi vyšel hauf prorokuov hudaucích. »A báně záhrdlité zlaté, plné vonných věcí«, kteréž sú byly sklenné, široké, v jednostajné svornosti etc. A jsú jednostajná srdce svatých, kterážto sú sklenná, totiž čistá a svatá a široká 120 širokostí lásky. Nebo David die: »Široké přikázaní tvé náramně«. »A plné byly vonných věcí, jenž sú modlitby svatých«. Neb sú ty Pánu najchutnějšie jakožto mast drahá. Neb veliká věc jest, když Buoh nám mluví. A to bývá, když slovo božie čítáme anebo slyšíme. My pak s Bohem mluvíme, když se modlíme. A protož 125 bychom se měli pokorně modliti v duchu skraušeném, a aby srdce byla sklenná, čistá a světlá a široká širokostí lásky. A kdyby taková byla, tehdy by nás nutila k časté modlitbě. A protož po- hřiechu to se plní v Pláči Jeremiáše: »Húsle mé obrátily se v lká- nie«. 130 Pořádek cierkve prvotnie Uměnie božie úžitečné A zpievala sú zvieřata pieseň novú řkúce etc. Tuto viděl Jan, kterým pořádkem někdy svatá cierkev zpra- vovala se a kterak sú se měli starci netoliko věkem, ale maudrostí, a svatá zvieřata naučení od Krista Ježíše na knihách života ote- vřených ne tiem uměním, kteréž nadýmá, ale kteréž vede ku po- koře. Nebo, když sú knihy otevřieny, padli na zemi. To ť jest za- jisté uměnie svatých, o němž v kniehách Múdrosti: »Marní sú 105 Mat. 14, 17 nn.; Marek 6, 38 nn.; Luk. 9, 13 nn.; Jan 6, 9 nn. 108 Řím. 6, 19 — 110 2. Král. (2. Sam.) 6, 5 (o Davidovi, nikoli o Šalomou- novi!)?; snad spr. 2. Paralip. 5, 12 nn. — 112 1. Král. (1. Sam.) 16, 23 — 117 I. Král. (I. Sam.) 10, 5 (o Saulovi!) — 121 Ž. 119, 96 — 129 Podle Pláče 5, 15. 7 Moudr. 13, 1
Strana 237
237 všickni lidé, v nichžto nenie uměnie božieho«, kteréž netoliko vede ku pokoře, ale i k lásce; nebo báně záhrdlité měli zla té. 10 A ty knihy sám Kristus otvierá, na nichž učí pokoře, trpěli- vosti a lásce, snesitedlnosti, a aby Boha maudře miloval, jeho se bál a jej v poctivosti měl. Sv. Jakub v kanonice die: »Múdrost, kteráž shuory jest (totiž která se dává, když Beránek knihy ot- vierá), stydlivá jest, plná skutkuov milosrdných, kteráž saudí bez 15 pokrytstvie«. A protož jeden z starcuov, totiž Jan, v kanonice die: »Ktož nepřináší tohoto učenie našeho, takového nepozdra- vujte«, kterýž nepřijímá učenie tohoto svatého, kterému sme se naučili na kniehách života. A dopoviedá: »Zpievali pieseň novú« pro nové věci jim ote- 20 vřené. Neb jim přišel nový duch, nové světlo, v nichžto bylo nové srdce stvořené, a tak měli nové žádosti a chtivosti a nové při- kázanie měli. Jako Kristus die: »Přikázanie nové dávám« etc. »A toto ť jest ovoce Ducha svatého navštěvujícieho: láska, ra- dost, pokoj, diekuov činěnie«. A takové věci sú nová píseň; vetchá 25 žádost lakomstvie a milovánie světa učie člověka piesni staré, ne nové. Protož die Kristus: »Nižádný v nádobie staré neleje vína nového« etc. Tak v život vetchý, nakloněný k starým obyčejuom, múdrost jako víno, kteráž osvěcuje, zapaluje a rozněcuje, nedává se. A ti nemohú zpievati písně nové. A tak jeden z starcuov die: 30 »Zpievajte Pánu píseň novú«. A to ti, kteříž mají úmysl dobrý a svatý; a ti sú, kteřížto se rmautili pro Krista, také nětco trpěli. Ti se napomínají k veselí. Jako tito světí padli koříce se a píseň zpievali veseléce se. Nebo svatí spolu i bojí se i počestnost činie Pánu a také se těšie a veselé. Protož die David: »A nynie, králové, 82b2 35 srozujmějte, vyučte se, kteří saudíte zemi. Služte Pánu v bázni a radostně plésajte mu s třesením« etc. Sama bázeň k zaufalství člověka přivodí, sama radost k leh- Bázeň. Radost kosti a rozpustilosti; ale obé spolu spojené líbie se Pánu na jeho svatých; jakož tiemto příkladem naučenie máme těchto starcuov 40 padajících a zpievajících. Nová píseň jest, když člověk v zámut- Nová píscň toto cích se veselí a nermautí se nezřízeně a když se poznává vnově a poznaje se chválí Boha. Novú zpievá pieseň, když statky pro Krista s radostí ztracují. Nová píseň jest v Pána doufati, nové Novů píseň zpievali, proč? Tito nemohau zpievati nové písně Vetchá píseň 82b1 Na kniehách co učie? 12 Jakub 3, 17 — 16 Podle 2. Jan 10 — 22 Jan 13, 34 — 23 Podle Gal. 5, 22 —26 Mat. 9, 17; Marek 2, 22; Luk. 5, 37 — 30 Ž. 33, 3; 96, 1; 98, 1; 149, 1; Iz. 42, 10 — 34 Ž. 2, 10 a 11
237 všickni lidé, v nichžto nenie uměnie božieho«, kteréž netoliko vede ku pokoře, ale i k lásce; nebo báně záhrdlité měli zla té. 10 A ty knihy sám Kristus otvierá, na nichž učí pokoře, trpěli- vosti a lásce, snesitedlnosti, a aby Boha maudře miloval, jeho se bál a jej v poctivosti měl. Sv. Jakub v kanonice die: »Múdrost, kteráž shuory jest (totiž která se dává, když Beránek knihy ot- vierá), stydlivá jest, plná skutkuov milosrdných, kteráž saudí bez 15 pokrytstvie«. A protož jeden z starcuov, totiž Jan, v kanonice die: »Ktož nepřináší tohoto učenie našeho, takového nepozdra- vujte«, kterýž nepřijímá učenie tohoto svatého, kterému sme se naučili na kniehách života. A dopoviedá: »Zpievali pieseň novú« pro nové věci jim ote- 20 vřené. Neb jim přišel nový duch, nové světlo, v nichžto bylo nové srdce stvořené, a tak měli nové žádosti a chtivosti a nové při- kázanie měli. Jako Kristus die: »Přikázanie nové dávám« etc. »A toto ť jest ovoce Ducha svatého navštěvujícieho: láska, ra- dost, pokoj, diekuov činěnie«. A takové věci sú nová píseň; vetchá 25 žádost lakomstvie a milovánie světa učie člověka piesni staré, ne nové. Protož die Kristus: »Nižádný v nádobie staré neleje vína nového« etc. Tak v život vetchý, nakloněný k starým obyčejuom, múdrost jako víno, kteráž osvěcuje, zapaluje a rozněcuje, nedává se. A ti nemohú zpievati písně nové. A tak jeden z starcuov die: 30 »Zpievajte Pánu píseň novú«. A to ti, kteříž mají úmysl dobrý a svatý; a ti sú, kteřížto se rmautili pro Krista, také nětco trpěli. Ti se napomínají k veselí. Jako tito světí padli koříce se a píseň zpievali veseléce se. Nebo svatí spolu i bojí se i počestnost činie Pánu a také se těšie a veselé. Protož die David: »A nynie, králové, 82b2 35 srozujmějte, vyučte se, kteří saudíte zemi. Služte Pánu v bázni a radostně plésajte mu s třesením« etc. Sama bázeň k zaufalství člověka přivodí, sama radost k leh- Bázeň. Radost kosti a rozpustilosti; ale obé spolu spojené líbie se Pánu na jeho svatých; jakož tiemto příkladem naučenie máme těchto starcuov 40 padajících a zpievajících. Nová píseň jest, když člověk v zámut- Nová píscň toto cích se veselí a nermautí se nezřízeně a když se poznává vnově a poznaje se chválí Boha. Novú zpievá pieseň, když statky pro Krista s radostí ztracují. Nová píseň jest v Pána doufati, nové Novů píseň zpievali, proč? Tito nemohau zpievati nové písně Vetchá píseň 82b1 Na kniehách co učie? 12 Jakub 3, 17 — 16 Podle 2. Jan 10 — 22 Jan 13, 34 — 23 Podle Gal. 5, 22 —26 Mat. 9, 17; Marek 2, 22; Luk. 5, 37 — 30 Ž. 33, 3; 96, 1; 98, 1; 149, 1; Iz. 42, 10 — 34 Ž. 2, 10 a 11
Strana 238
238 Kapitola Ne pojednau otvírá Knihy otevřiti co jest? Připominati dobrodinie osvícenie a poznánie mieti o pravdách, o jeho pomstách, nové skraušenie, nové lkánie, nová bolest; z toho pocházie nová pieseň. 45 Ale která je to píseň, die: »Hoden si, Pane«, jenž si svatý, neb si ponížil sebe od najvyšieho božstvie až do najohavnějšieho kříže. A to Duchem svatým pověděli: v otevření božské múdrosti poznali ho býti Boha. Pavel stařec pověděl: »Žádný nemuože řieci Pán Ježíš, jediné v Duchu svatém«, aby vážně řekl a za-50 služitedlně. »Vzieti knihy«, kteréž sú na pravici, o lidském vykúpení, o zprávě lidu, kterýmiž volení mají se zpravovati, ta tajná rada a naučenie, kterýmž jeho věrní zde mají se zpravovati. A ne po- jednau si všech otevřel, ale pomaličku vedlé pořádnosti pečetí. 55 Neb ty máš moc tu sám, poněvadž si tak veliký, tak hodný, sám máš moc tu najzbožilejší maudrost seslati. Všickni světí v svých skutcích, ve všech žádostech a chtivostech Krista chválili a vše- cken život svuoj k němu zpravovali a zpuosobovali a vděčni byli z otevřenie kněh sobě i ze všech daruov; nebo padli a zpievali, 60 l učiece nás, abychom ve všech věcech dieky Bohu vzdávali a 83a1 píseň novú za jeho dary zpievali. Knihy ty otevříti jest královstvie nebeské, maudrost božskú a dary nebeské otevříti. A klade příčinu: »Nebo si zabit«, protože přílišná láska tvá tě k tomu nutila pro nás, protož si hoden; nebo 65 nevinně zabit si. »A vykúpil si nás Bohu krví svú«, kteříž sme byli služebnosti dábelské poddáni skrz hřiech; od té si nás vy- kúpil a zavázané učinil si svobodné. Jesti ť tedy vykúpenie naše zaslúžením Kristovým a jeho umučenie od hřiechuov vysvobo- zenu býti, od kterýchžto žádný vysvobozen býti nemuož, leč 70 Pán svú mocí vyprostí. A z toho teď Krista chválé; a duše, milov- nice vraucie Krista, ve všech věcech chválé, dieky vzdávají, při- pomínajíce, že se jest narodil a trpěl za nás, svú pravdu oznamuje, své tělo a krev nám dávaje. Z kterýchžto ze všech věcí bázeň a poctivost a pokora měly by 75 na nás přijíti. Boha svatí chváléce a píseň zpievajíce, všecka dob- rodínie připomínali a na ně nezapomínali. A die: »Učinil si nás a vykúpil Bohu«, abychom jemu slúžili, ne světu ani dáblu. A čím vykúpil? »Krví«, totiž svú. I. Petr I°.: »Vědauce, že ne porušitedlnými věcmi, stříbrem aneb zlatem, 80 vykúpeni ste«. Kristova zajisté krev tak veliké moci jest, že z zá- mutkuov a teskností vysvobozuje. Moc krve Kristovy 49 1. Kor. 12, 3 — 80 I. Petr 1, 18
238 Kapitola Ne pojednau otvírá Knihy otevřiti co jest? Připominati dobrodinie osvícenie a poznánie mieti o pravdách, o jeho pomstách, nové skraušenie, nové lkánie, nová bolest; z toho pocházie nová pieseň. 45 Ale která je to píseň, die: »Hoden si, Pane«, jenž si svatý, neb si ponížil sebe od najvyšieho božstvie až do najohavnějšieho kříže. A to Duchem svatým pověděli: v otevření božské múdrosti poznali ho býti Boha. Pavel stařec pověděl: »Žádný nemuože řieci Pán Ježíš, jediné v Duchu svatém«, aby vážně řekl a za-50 služitedlně. »Vzieti knihy«, kteréž sú na pravici, o lidském vykúpení, o zprávě lidu, kterýmiž volení mají se zpravovati, ta tajná rada a naučenie, kterýmž jeho věrní zde mají se zpravovati. A ne po- jednau si všech otevřel, ale pomaličku vedlé pořádnosti pečetí. 55 Neb ty máš moc tu sám, poněvadž si tak veliký, tak hodný, sám máš moc tu najzbožilejší maudrost seslati. Všickni světí v svých skutcích, ve všech žádostech a chtivostech Krista chválili a vše- cken život svuoj k němu zpravovali a zpuosobovali a vděčni byli z otevřenie kněh sobě i ze všech daruov; nebo padli a zpievali, 60 l učiece nás, abychom ve všech věcech dieky Bohu vzdávali a 83a1 píseň novú za jeho dary zpievali. Knihy ty otevříti jest královstvie nebeské, maudrost božskú a dary nebeské otevříti. A klade příčinu: »Nebo si zabit«, protože přílišná láska tvá tě k tomu nutila pro nás, protož si hoden; nebo 65 nevinně zabit si. »A vykúpil si nás Bohu krví svú«, kteříž sme byli služebnosti dábelské poddáni skrz hřiech; od té si nás vy- kúpil a zavázané učinil si svobodné. Jesti ť tedy vykúpenie naše zaslúžením Kristovým a jeho umučenie od hřiechuov vysvobo- zenu býti, od kterýchžto žádný vysvobozen býti nemuož, leč 70 Pán svú mocí vyprostí. A z toho teď Krista chválé; a duše, milov- nice vraucie Krista, ve všech věcech chválé, dieky vzdávají, při- pomínajíce, že se jest narodil a trpěl za nás, svú pravdu oznamuje, své tělo a krev nám dávaje. Z kterýchžto ze všech věcí bázeň a poctivost a pokora měly by 75 na nás přijíti. Boha svatí chváléce a píseň zpievajíce, všecka dob- rodínie připomínali a na ně nezapomínali. A die: »Učinil si nás a vykúpil Bohu«, abychom jemu slúžili, ne světu ani dáblu. A čím vykúpil? »Krví«, totiž svú. I. Petr I°.: »Vědauce, že ne porušitedlnými věcmi, stříbrem aneb zlatem, 80 vykúpeni ste«. Kristova zajisté krev tak veliké moci jest, že z zá- mutkuov a teskností vysvobozuje. Moc krve Kristovy 49 1. Kor. 12, 3 — 80 I. Petr 1, 18
Strana 239
V. 239 83a2 83b1 A die: »Ze všech národuov«. Žádného národu nemá nižádný potupovati konečně bez zjevenie zvláštnieho, ani židuov, ani 85 pohanuov. Nebo ze všech těch muože pšenice tajná nalezena býti, kteréž sám Pán zná. Ano i z protivníkuov pravdy, au- duov Antikristových, nemají potupováni býti někteří. Nebo (k Římanuom) die: »Všecky věci zavřel pod hříchem, aby se nade všemi smiloval«. On, Pán, zná, nad kterými, kdy a jakým oby- 90 čejem má se smilovati. Nebo veškeren svět obraz světa, krásu, marnost, pýchu miloval, a protož ve všech stavích a národiech jsú mnozí nedostatkové. Avšak Pán vysvobozuje své a vyproš- Pán vysvobozuje ťuje, ku pokání vyvozuje jako přes paušť z Ejipta. A protož ni- žádný stav ve všem nemá odsuzován a potupován býti. »A ze všech jazykuov« nalézají se věrní Páně. Nebo Pán ne na jazyk člověčí, ale na dobrý anebo zlý život patří. A protož se čte v Skutcích II., že Partští, Médští, Elamitští a všickni ná- rodové, kteří pod nebem sú, Ducha Páně přijali, jichžto srdce zapalováchu se, na znamenie, že také i nynie i potom, když se 100 královstvie božie rozmnožie a Antikristovo zkazí, ze všech jazy- kuov k pravdě přistaupie a z toho vděčni budau a dieky Pánu vzdávati budau. Neb »on zná, kteří sú jeho«. A protož saudové Páně tajní sú, proč tohoto přijímá a jiného opauští. »A učinil si nás Bohu našemu královstvie«. On zajisté jsa 105 Mistr, maje najvyššie duostojenstvie, vie, koho kterak trestati, čistiti a osvietiti. Ale že nynie královstvie Antikristovo kraluje, protož máme vážně prositi, aby královstvie jeho zde v nás na- praveno bylo. »A kněžie«. To jest někdy jméno auřadu, někdy znamená všecky volené, kteřížto od Krista Ježíše rodie se a plo- 110 die, kteříž všecky věci přirozené, mocnosti, sílu, vuoli, pamět i statek Pánu obětují. Jako die apoštol k Římanuom, aby se obětovali obět živú Pánu, dobře líbeznú. A die: »Kralovati budeme na zemi«. Tělo naše jesti ť země; protož máme podmaniti chuti a žádosti, myšlenie, vuoli Pánu, 115 abychme nad těmi věcmi kralovali. Jako die apoštol: »Tresci tělo mé a v službu je podrobuji«. A protož, kto svým myšlením a žá- dostem kraluje, ten ť kraluje na zemi etc. Na jazyk nepatří Pán Vie, koho kterak trestat Kněžstvie jak se rozumie? Kralovati jak máme 95 Nepotupovati žádného 85 Dole pod sloupcem 83a1 je pozdní přípisek (asi ze stol. XVIII.) »když by se obrátili k víře křestanské«; zařazovací znaménka značí, že připiso- vatel chce, aby se jeho přípisek četl po slově „pohanuov“. — 88 Podle Řím. — 11, 32 — 97 Skutk. 2, 9 nn. — 102 2. Tim. 2, 19 — 111 Řím. 12, 1 115 1. Kor. 9, 27.
V. 239 83a2 83b1 A die: »Ze všech národuov«. Žádného národu nemá nižádný potupovati konečně bez zjevenie zvláštnieho, ani židuov, ani 85 pohanuov. Nebo ze všech těch muože pšenice tajná nalezena býti, kteréž sám Pán zná. Ano i z protivníkuov pravdy, au- duov Antikristových, nemají potupováni býti někteří. Nebo (k Římanuom) die: »Všecky věci zavřel pod hříchem, aby se nade všemi smiloval«. On, Pán, zná, nad kterými, kdy a jakým oby- 90 čejem má se smilovati. Nebo veškeren svět obraz světa, krásu, marnost, pýchu miloval, a protož ve všech stavích a národiech jsú mnozí nedostatkové. Avšak Pán vysvobozuje své a vyproš- Pán vysvobozuje ťuje, ku pokání vyvozuje jako přes paušť z Ejipta. A protož ni- žádný stav ve všem nemá odsuzován a potupován býti. »A ze všech jazykuov« nalézají se věrní Páně. Nebo Pán ne na jazyk člověčí, ale na dobrý anebo zlý život patří. A protož se čte v Skutcích II., že Partští, Médští, Elamitští a všickni ná- rodové, kteří pod nebem sú, Ducha Páně přijali, jichžto srdce zapalováchu se, na znamenie, že také i nynie i potom, když se 100 královstvie božie rozmnožie a Antikristovo zkazí, ze všech jazy- kuov k pravdě přistaupie a z toho vděčni budau a dieky Pánu vzdávati budau. Neb »on zná, kteří sú jeho«. A protož saudové Páně tajní sú, proč tohoto přijímá a jiného opauští. »A učinil si nás Bohu našemu královstvie«. On zajisté jsa 105 Mistr, maje najvyššie duostojenstvie, vie, koho kterak trestati, čistiti a osvietiti. Ale že nynie královstvie Antikristovo kraluje, protož máme vážně prositi, aby královstvie jeho zde v nás na- praveno bylo. »A kněžie«. To jest někdy jméno auřadu, někdy znamená všecky volené, kteřížto od Krista Ježíše rodie se a plo- 110 die, kteříž všecky věci přirozené, mocnosti, sílu, vuoli, pamět i statek Pánu obětují. Jako die apoštol k Římanuom, aby se obětovali obět živú Pánu, dobře líbeznú. A die: »Kralovati budeme na zemi«. Tělo naše jesti ť země; protož máme podmaniti chuti a žádosti, myšlenie, vuoli Pánu, 115 abychme nad těmi věcmi kralovali. Jako die apoštol: »Tresci tělo mé a v službu je podrobuji«. A protož, kto svým myšlením a žá- dostem kraluje, ten ť kraluje na zemi etc. Na jazyk nepatří Pán Vie, koho kterak trestat Kněžstvie jak se rozumie? Kralovati jak máme 95 Nepotupovati žádného 85 Dole pod sloupcem 83a1 je pozdní přípisek (asi ze stol. XVIII.) »když by se obrátili k víře křestanské«; zařazovací znaménka značí, že připiso- vatel chce, aby se jeho přípisek četl po slově „pohanuov“. — 88 Podle Řím. — 11, 32 — 97 Skutk. 2, 9 nn. — 102 2. Tim. 2, 19 — 111 Řím. 12, 1 115 1. Kor. 9, 27.
Strana 240
240 Kapitola Prvnie královstvíc kter Připodobňovati se máme prvním O druhém království Radost svatým z nášeno dobreno »A slyšel sem hlas anjeluov mnohých« etc. Ačkoli všudy Pán kraluje, však zvláště zde v svých volených kraluje, kteréžto královstvie někdy bylo pevné, svorné etc. A někdy slove Jeru- zalém, Sion. Druhé, když volení vycházejí z tohoto světa, jiného královstvie docházejí, v němžto jest divná sytost a okrasa ne- 5 slýchaná. A o těch dvú královstvích tuto se pokládá. O prvním, kterak světí někdy byli zde svorní, Boha chváléce, děkovánie vzdávajíce, srdce nové a život nový majíce, jichžto svědomie jako hausle byla sú, na nichž Duch svatý jako na strunách haudl jest. A byla sú jako báně záhrdlité, plné modliteb, jichžto mod-10 litba oblaky pronikala. Ty všecky věci byly sú v prvotním krá- lovstvie. A královstvie toto poslednie tomuto podobné má býti, že tak má býti obnoveno, aby táž byla bázeň, táž pokora, pocti- vost a poslušenstvie starších svých, aby s takovauž bylo jedno- tau. Ale co jest nám platno jich svatý život slyšeti a nebyti živu 15 jako oni? Co je bohatci prospělo Lazara viděti a neokusiti jeho radostí? Druhé královstvie na onom budauciem světě, o němž teď dotýká, že, když Beránek otevřel knihy starcuom, takže tajným věcem porozuměli, a z toho přišla jim bázeň, že sú padli, cítíce 20 83b2 hněv Páně, dieky Pánu vzdávali, potom na onom budaucím světě jako oni andělé krásní, silně Boha milujíce, na ň hleděti se ko- chajíce, ve všem jemu poddáni jsúce. Protož, když viděl Jan knihy a zde svatým i anděluom otevřené o vykúpení a lidského pokolenie napravení, kterak totiž těžce padli a raněni sú a kterak 25 napraveni budau a zase povstanau a svatostí života ozdobeni budau, onono královstvie nezávidí tomuto království, ale raduje se onono královstvie, že toto má tak obnoveno býti, z veliké biedy a z hřiechuov má býti vyvedeno. Z toho se náramně radují a pečují o tohoto královstvie napravení. Ano jakž viděli andělé 30 svého Pána v člověčenství sstúpiti, i oni také k nám počali sem sstupovati. Nebo, když se Kristus narodil, andělé ukázali se li- dem, písně neslýchané zpievajiece, jako by řekli: »Musíme se radovati a vám se ukazovati a o vás pečovati, poněvadž náš Pán tak vás miluje«. Nebo die apoštol, že nikdie nedosáhl anděluov, 35 aby se tak k nim jako k nám připojil. Protož oni andělé radují se, což teď ukazuje: »A slyšal sem hlas anděluov mnohých«. Nebo andělé toto i onono královstvie Pán v svých kraluje 32 Luk. 2, 13 nn. — 35 Žid. 2, 16?
240 Kapitola Prvnie královstvíc kter Připodobňovati se máme prvním O druhém království Radost svatým z nášeno dobreno »A slyšel sem hlas anjeluov mnohých« etc. Ačkoli všudy Pán kraluje, však zvláště zde v svých volených kraluje, kteréžto královstvie někdy bylo pevné, svorné etc. A někdy slove Jeru- zalém, Sion. Druhé, když volení vycházejí z tohoto světa, jiného královstvie docházejí, v němžto jest divná sytost a okrasa ne- 5 slýchaná. A o těch dvú královstvích tuto se pokládá. O prvním, kterak světí někdy byli zde svorní, Boha chváléce, děkovánie vzdávajíce, srdce nové a život nový majíce, jichžto svědomie jako hausle byla sú, na nichž Duch svatý jako na strunách haudl jest. A byla sú jako báně záhrdlité, plné modliteb, jichžto mod-10 litba oblaky pronikala. Ty všecky věci byly sú v prvotním krá- lovstvie. A královstvie toto poslednie tomuto podobné má býti, že tak má býti obnoveno, aby táž byla bázeň, táž pokora, pocti- vost a poslušenstvie starších svých, aby s takovauž bylo jedno- tau. Ale co jest nám platno jich svatý život slyšeti a nebyti živu 15 jako oni? Co je bohatci prospělo Lazara viděti a neokusiti jeho radostí? Druhé královstvie na onom budauciem světě, o němž teď dotýká, že, když Beránek otevřel knihy starcuom, takže tajným věcem porozuměli, a z toho přišla jim bázeň, že sú padli, cítíce 20 83b2 hněv Páně, dieky Pánu vzdávali, potom na onom budaucím světě jako oni andělé krásní, silně Boha milujíce, na ň hleděti se ko- chajíce, ve všem jemu poddáni jsúce. Protož, když viděl Jan knihy a zde svatým i anděluom otevřené o vykúpení a lidského pokolenie napravení, kterak totiž těžce padli a raněni sú a kterak 25 napraveni budau a zase povstanau a svatostí života ozdobeni budau, onono královstvie nezávidí tomuto království, ale raduje se onono královstvie, že toto má tak obnoveno býti, z veliké biedy a z hřiechuov má býti vyvedeno. Z toho se náramně radují a pečují o tohoto královstvie napravení. Ano jakž viděli andělé 30 svého Pána v člověčenství sstúpiti, i oni také k nám počali sem sstupovati. Nebo, když se Kristus narodil, andělé ukázali se li- dem, písně neslýchané zpievajiece, jako by řekli: »Musíme se radovati a vám se ukazovati a o vás pečovati, poněvadž náš Pán tak vás miluje«. Nebo die apoštol, že nikdie nedosáhl anděluov, 35 aby se tak k nim jako k nám připojil. Protož oni andělé radují se, což teď ukazuje: »A slyšal sem hlas anděluov mnohých«. Nebo andělé toto i onono královstvie Pán v svých kraluje 32 Luk. 2, 13 nn. — 35 Žid. 2, 16?
Strana 241
241 84a1 84a2 55 65 z otevřenie kněh vidauce, co Buoh miení s námi dobrého, z toho 40 se radují a veselí a Boha chválé. Viděl Jan královstvie toto i ono, a kterak toto dvoje královstvie sú jako svazkem spojena. A onono královstvie spomáhá tomuto a toto má se připodobňovati ono- Pomoc s nebe muno království. A jako onino světí Boha vidauce jemu se pod- dávají, jej milují, ctie a chválé, tak i zde v tomto království 45 věrau Boha vidauce, mají ho chváliti, báti se, ctíti a ve všem vuoli jeho činiti. Čehož žádají řiekajíce: »Buď vuole tvá jako v nebi i v zemi«. Nebo hřiešníci zlí jsú podobni lidem pekelníkuom, mezi nimiž nenie žádné svornosti, ale ruoznice, o Bohu zle smaj- šlejíce a Bohu vinu přičítajíce, proč jest je stvořil: tak také i toto 50 zlých královstvie nápodobně se má, že Boha za nic nemají, jako by on nic netbal na lidskú zlost, když ne ihned mstí nad nimi. Tak toto královstvie Kristovo zde má býti podobno onomuno království u vlasti; nebo obojí otevřené vidie knihy. A tito Boha chválé, jako i oni dieky vzdávajíce a Bohu čest činiece. A protož všickni spaseni býti žádajiece máme se obrátiti k cierkvi a království prvotních křesťanuov a také k onomu krá- lovství nebeské vlasti prohlédati. K Židóm XII.: »Přistúpili ste k hoře Sion a k cierkvi prvotních svatých«. A což koli na nich spatříme, tak čiňme. Jako povědieno Mojžiešovi: »Všecko učiň 60 vedlé toho zpuosobu, kterýž« etc. K tomu ť jest Jan prohlédal, kterak bylo zpuosobeno, zde na cestě zřízeno; a netoliko toto, ale i onono u vlasti spatřil a okusil a slyšel piesně veselé. A my, biední, kdy tam do oné vlasti popatříme, abychom jejie okrasau raněni byli? A die: »Viděl sem a slyšel hlas«, totiž nový zpievajících. Nebo ono královstvie Kristovo podobné jest tomuto a veselé se z dob- rého, kteréž se přiházie tomuto království. A die: »Okolo truonu«. Nebo, když pravé jest královstvie božie v svědomích sva tých, kteří budau truon boží staršie jiných a zvieřata pracovitá pro 70 spasení lidské, všudy vuokol mají stráž od onoho královstvie. Okazuje, že toto královstvie Kristovo má stráž velikú a pomoc velikú od onoho, ješto, kdyby na to duše popatřila, milovnice božie, posilnila by se v dobrém. A kteří sú zprávcové lidu jako zvieřata a jako starci, ti zvláštie pomoc od Pána a od jeho andě- 75 luov mají, ačkoli každú duši věrnú světí andělé ostřiehají, takže Beránek své anděly rozděluje, aby jeho věrných ostřiehali. A to Jak se máme mieti Hřiešníci co ť páší Spaseni býti chome-li Stráž andělská a svatých nad zprávci i jinými Zprávcové 46 Mat. 6, 10; Luk. 11, 2 — 57 Podle Žid. 12, 22 a 23 — 59 5. M. 12, 14 Jakoubek, Výklad. 16
241 84a1 84a2 55 65 z otevřenie kněh vidauce, co Buoh miení s námi dobrého, z toho 40 se radují a veselí a Boha chválé. Viděl Jan královstvie toto i ono, a kterak toto dvoje královstvie sú jako svazkem spojena. A onono královstvie spomáhá tomuto a toto má se připodobňovati ono- Pomoc s nebe muno království. A jako onino světí Boha vidauce jemu se pod- dávají, jej milují, ctie a chválé, tak i zde v tomto království 45 věrau Boha vidauce, mají ho chváliti, báti se, ctíti a ve všem vuoli jeho činiti. Čehož žádají řiekajíce: »Buď vuole tvá jako v nebi i v zemi«. Nebo hřiešníci zlí jsú podobni lidem pekelníkuom, mezi nimiž nenie žádné svornosti, ale ruoznice, o Bohu zle smaj- šlejíce a Bohu vinu přičítajíce, proč jest je stvořil: tak také i toto 50 zlých královstvie nápodobně se má, že Boha za nic nemají, jako by on nic netbal na lidskú zlost, když ne ihned mstí nad nimi. Tak toto královstvie Kristovo zde má býti podobno onomuno království u vlasti; nebo obojí otevřené vidie knihy. A tito Boha chválé, jako i oni dieky vzdávajíce a Bohu čest činiece. A protož všickni spaseni býti žádajiece máme se obrátiti k cierkvi a království prvotních křesťanuov a také k onomu krá- lovství nebeské vlasti prohlédati. K Židóm XII.: »Přistúpili ste k hoře Sion a k cierkvi prvotních svatých«. A což koli na nich spatříme, tak čiňme. Jako povědieno Mojžiešovi: »Všecko učiň 60 vedlé toho zpuosobu, kterýž« etc. K tomu ť jest Jan prohlédal, kterak bylo zpuosobeno, zde na cestě zřízeno; a netoliko toto, ale i onono u vlasti spatřil a okusil a slyšel piesně veselé. A my, biední, kdy tam do oné vlasti popatříme, abychom jejie okrasau raněni byli? A die: »Viděl sem a slyšel hlas«, totiž nový zpievajících. Nebo ono královstvie Kristovo podobné jest tomuto a veselé se z dob- rého, kteréž se přiházie tomuto království. A die: »Okolo truonu«. Nebo, když pravé jest královstvie božie v svědomích sva tých, kteří budau truon boží staršie jiných a zvieřata pracovitá pro 70 spasení lidské, všudy vuokol mají stráž od onoho královstvie. Okazuje, že toto královstvie Kristovo má stráž velikú a pomoc velikú od onoho, ješto, kdyby na to duše popatřila, milovnice božie, posilnila by se v dobrém. A kteří sú zprávcové lidu jako zvieřata a jako starci, ti zvláštie pomoc od Pána a od jeho andě- 75 luov mají, ačkoli každú duši věrnú světí andělé ostřiehají, takže Beránek své anděly rozděluje, aby jeho věrných ostřiehali. A to Jak se máme mieti Hřiešníci co ť páší Spaseni býti chome-li Stráž andělská a svatých nad zprávci i jinými Zprávcové 46 Mat. 6, 10; Luk. 11, 2 — 57 Podle Žid. 12, 22 a 23 — 59 5. M. 12, 14 Jakoubek, Výklad. 16
Strana 242
242 Kapitola Naděje naše kde má býti Nesluší se stra- chovati, majíce tak mnoho strážných Zklamáni býváme Tma duše poznají tepruva, když tam do vlasti přijdau; tehdy budau toho vděčny, co sú jim dobrého učinili a kterak sú je k nebeské vlasti přivedli, dáblóm odpierajíce. A protož každý věrný nepokládaj naděje v množství tohoto 80 světa, ale v rytieřstvu nebeském, viece žádaje, aby Beránek s svý- mi zástupy přítomen byl jemu. Prvé řekl, že uprostřed starcuov a zvieřat Beránek byl sám toliko; tuto již praví, že vokolo truonu (totiž cierkve svaté) jeho (totiž královstvie) jest množstvie andě- luov ku pomoci věrným dáno. Na to kdyby člověk věrau 85 živau pohleděl, nestrachoval by se nepřátelských zástupuov. Jako Izaiáš LXII. die: »Na zdech tvých, Jeruzaléme, postavil sem strážné, kteří by se opřeli nepřáteluom«. Nebo dává posilněnie mocností nebeských stráž anděluov a sám také ostřiehá. Nebo jediné leč Pán ostřiehati bude města etc. A Jan, vida tisíce tisícuov v jich kráse, slávě a v auřadech, kterak Boha horlívě milují a lidské spasenie, poznal je a svaté jiné viděl. My pak, poněvadž v nás královstvie Kri stovo se ne- napravuje, neumíme patřiti a poznati přátel naších (!), aniž k ono- mu království věrau živau prohlédáme. A protož častokrát od zlých duchuov zmámeni a zklamáni býváme, když srdce naše k nebeským věcem se nepozdvihuje, a to že ne Beránek, ale duch zlý panuje nad srdci našimi. Z starcuov jeden vida, což i Jan, praví: »Anděluom svým přikázal o tobě, aby ostřiehali tě« etc. Nebo člověk křehký k aurazu přichází. Protož najmenším diet- 100 kám dává stráž anděluov, aby k aurazu nepřišli. Ale když srdce od Boha bývá opuštěno, svědomie hned častým opětováním urážie se, a to, že sme se k Bohu všemi mocnostmi a srdcem ne- obrátili. A dotýká počtu řka: »Tisíce tisícuov«. Job XXV.: »Zdali jest 105 počet rytieřuov jeho?« Jako by řekl: »Nenie«. A protož sám Kristus die Petrovi: »Zdaliž nemohu prositi Otce, a dal by mi viece nežli XII tem anděluov?« Tma zavierá v sobě VI tisícuov šest set šedesáte a šest anděluov. A tuto die: »Tisíce tisícuov«. A nedie pět neb deset tisícuov, ale naprosto tisíce tisícuov, totiž bez počtu. 110 Neb takové věci v počtu položené v Písmě znamenají nám počty neznámé, kterýchž nemuožem dosáhnúti. Jako v Písničkách III°.: 90 84b1 95 83 »toliko« je nadepsáno nad »sám«; snad se má čísti jen: byl toliko — 87 Podle Iz. 62, 6 — 99 Ž. 91, I1; Mat. 4, 6; Luk. 4, 10 — 105 Job 25, 3 — 107 Podle Mat. 26, 53
242 Kapitola Naděje naše kde má býti Nesluší se stra- chovati, majíce tak mnoho strážných Zklamáni býváme Tma duše poznají tepruva, když tam do vlasti přijdau; tehdy budau toho vděčny, co sú jim dobrého učinili a kterak sú je k nebeské vlasti přivedli, dáblóm odpierajíce. A protož každý věrný nepokládaj naděje v množství tohoto 80 světa, ale v rytieřstvu nebeském, viece žádaje, aby Beránek s svý- mi zástupy přítomen byl jemu. Prvé řekl, že uprostřed starcuov a zvieřat Beránek byl sám toliko; tuto již praví, že vokolo truonu (totiž cierkve svaté) jeho (totiž královstvie) jest množstvie andě- luov ku pomoci věrným dáno. Na to kdyby člověk věrau 85 živau pohleděl, nestrachoval by se nepřátelských zástupuov. Jako Izaiáš LXII. die: »Na zdech tvých, Jeruzaléme, postavil sem strážné, kteří by se opřeli nepřáteluom«. Nebo dává posilněnie mocností nebeských stráž anděluov a sám také ostřiehá. Nebo jediné leč Pán ostřiehati bude města etc. A Jan, vida tisíce tisícuov v jich kráse, slávě a v auřadech, kterak Boha horlívě milují a lidské spasenie, poznal je a svaté jiné viděl. My pak, poněvadž v nás královstvie Kri stovo se ne- napravuje, neumíme patřiti a poznati přátel naších (!), aniž k ono- mu království věrau živau prohlédáme. A protož častokrát od zlých duchuov zmámeni a zklamáni býváme, když srdce naše k nebeským věcem se nepozdvihuje, a to že ne Beránek, ale duch zlý panuje nad srdci našimi. Z starcuov jeden vida, což i Jan, praví: »Anděluom svým přikázal o tobě, aby ostřiehali tě« etc. Nebo člověk křehký k aurazu přichází. Protož najmenším diet- 100 kám dává stráž anděluov, aby k aurazu nepřišli. Ale když srdce od Boha bývá opuštěno, svědomie hned častým opětováním urážie se, a to, že sme se k Bohu všemi mocnostmi a srdcem ne- obrátili. A dotýká počtu řka: »Tisíce tisícuov«. Job XXV.: »Zdali jest 105 počet rytieřuov jeho?« Jako by řekl: »Nenie«. A protož sám Kristus die Petrovi: »Zdaliž nemohu prositi Otce, a dal by mi viece nežli XII tem anděluov?« Tma zavierá v sobě VI tisícuov šest set šedesáte a šest anděluov. A tuto die: »Tisíce tisícuov«. A nedie pět neb deset tisícuov, ale naprosto tisíce tisícuov, totiž bez počtu. 110 Neb takové věci v počtu položené v Písmě znamenají nám počty neznámé, kterýchž nemuožem dosáhnúti. Jako v Písničkách III°.: 90 84b1 95 83 »toliko« je nadepsáno nad »sám«; snad se má čísti jen: byl toliko — 87 Podle Iz. 62, 6 — 99 Ž. 91, I1; Mat. 4, 6; Luk. 4, 10 — 105 Job 25, 3 — 107 Podle Mat. 26, 53
Strana 243
V 243 »Aj, ložce Šalomúnovo šedesáte rekuov ostaupilo, držiece meče, z najsilnějších« etc. Ložce jesti ť srdce a svědomie, v němžto Be- 115 ránek odpočívá, jenž jest Šalomún duchovní; tu okolo mnozí andělé přístojie a zástupové najsilnější, aby žádný duch zlý pří- stupu neměl k svedení, aby tam v srdce nevstupoval hřiech, kdež 84b2 jest pokoj veliký a odpočinutie, kdežto se Kristus kochá. A volali hlasem velikým: »Hoden jest Beránek, který jest 120 zabit« etc. Veliké jest to zajisté, což jest Jan viděl a slyšel. A kto chce radosti svatých viděti, slyšeti a cítiti, má býti svatý, aby k témuž, totiž k chválení Boha, pohyboval se. Nebo k vidění Boha potřebie jest čistoty mysli. Protož die Izaiáš I°.: »Umajte Čistoty potřebí se a buďte čistí«. Ale mysli naše, poněvadž sú oslepené, nehajbají 125 se k chválení Boha. Ložce co jest? 85a1 A slyšel hlas, ne austní, poněvadž aust andělští duchové ne- mají. Ale jako Lukáš XVI. die: »Bohatec hodovný mluvil jest s Abrahamem a žádal vody na jazyk« (a to kromě těla bylo), tak Jan viděl, kteréžto věci na srdce nevstupují. Viděl a slyšel, 5 kterak andělé zpievají, a tomu srozuměl a cítil to. »A volali hla- sem velikým«. Nebo z velikých věcí a velikého Boha chválili, jichžto chvalau Jan k dobrému pohnut jest tak, že na radosti tohoto světa zapomněl jest. Zpievali Beránkovi řkúce: »Hoden t jest Beránek« etc., modléce se jemu, milujíce jej, Boha se bojíce 10 a jemu se poddávajíce. Tak lidé s tohoto světa vycházejíce slyšie písně veselé andělské, aby sebau k témuž činění hajbali. A řekli: »Hoden jest Beránek vzieti božstvie«. Tak napřed pravili starci a zvieřata: »Hoden si, Pane«. Ale andělé tohoto královstvie zpievají: »Hoden jest Beránek« etc. Zvieřata a starci 15 v své písni dotýkají moci božstvie; ale světí andělé shuory sstu- pují k Kristově pokoře veliké, že jest Beránkem ráčil býti. A z to- ho mají zvláštní radost a pieseň zpievají. A tak tito světí tuto od najnižšieho k najvyším vstupují, nebo od jeho biedy k božství, onino shuory doluov, od božství k jeho pokoře. A to obé spolu 20 lahodný činí zvuk a svornost, že se vespolek slyšie a píseň veselú Lahodná piescň zpievají řkúce: »Hoden jest Beránek« etc. Duši věrné, vraucie jest sladká pieseň to, že, v bytu božím jsa, zpuosobu služebníka přijal a zmařil se, v jehožto jménu každé koleno má klekati. A po- tom ta duše pozdvihuje se k jeho božství a z toho Boha chválí. Hlas veliký 113 Podle Pís. Šal. 3, 7 a 8 — 123 Iz. 1, 16. 2 Luk. 16, 24 — 13 Zj. 5, 9 — 23 Ohlas Filip. 2, 10 16*)
V 243 »Aj, ložce Šalomúnovo šedesáte rekuov ostaupilo, držiece meče, z najsilnějších« etc. Ložce jesti ť srdce a svědomie, v němžto Be- 115 ránek odpočívá, jenž jest Šalomún duchovní; tu okolo mnozí andělé přístojie a zástupové najsilnější, aby žádný duch zlý pří- stupu neměl k svedení, aby tam v srdce nevstupoval hřiech, kdež 84b2 jest pokoj veliký a odpočinutie, kdežto se Kristus kochá. A volali hlasem velikým: »Hoden jest Beránek, který jest 120 zabit« etc. Veliké jest to zajisté, což jest Jan viděl a slyšel. A kto chce radosti svatých viděti, slyšeti a cítiti, má býti svatý, aby k témuž, totiž k chválení Boha, pohyboval se. Nebo k vidění Boha potřebie jest čistoty mysli. Protož die Izaiáš I°.: »Umajte Čistoty potřebí se a buďte čistí«. Ale mysli naše, poněvadž sú oslepené, nehajbají 125 se k chválení Boha. Ložce co jest? 85a1 A slyšel hlas, ne austní, poněvadž aust andělští duchové ne- mají. Ale jako Lukáš XVI. die: »Bohatec hodovný mluvil jest s Abrahamem a žádal vody na jazyk« (a to kromě těla bylo), tak Jan viděl, kteréžto věci na srdce nevstupují. Viděl a slyšel, 5 kterak andělé zpievají, a tomu srozuměl a cítil to. »A volali hla- sem velikým«. Nebo z velikých věcí a velikého Boha chválili, jichžto chvalau Jan k dobrému pohnut jest tak, že na radosti tohoto světa zapomněl jest. Zpievali Beránkovi řkúce: »Hoden t jest Beránek« etc., modléce se jemu, milujíce jej, Boha se bojíce 10 a jemu se poddávajíce. Tak lidé s tohoto světa vycházejíce slyšie písně veselé andělské, aby sebau k témuž činění hajbali. A řekli: »Hoden jest Beránek vzieti božstvie«. Tak napřed pravili starci a zvieřata: »Hoden si, Pane«. Ale andělé tohoto královstvie zpievají: »Hoden jest Beránek« etc. Zvieřata a starci 15 v své písni dotýkají moci božstvie; ale světí andělé shuory sstu- pují k Kristově pokoře veliké, že jest Beránkem ráčil býti. A z to- ho mají zvláštní radost a pieseň zpievají. A tak tito světí tuto od najnižšieho k najvyším vstupují, nebo od jeho biedy k božství, onino shuory doluov, od božství k jeho pokoře. A to obé spolu 20 lahodný činí zvuk a svornost, že se vespolek slyšie a píseň veselú Lahodná piescň zpievají řkúce: »Hoden jest Beránek« etc. Duši věrné, vraucie jest sladká pieseň to, že, v bytu božím jsa, zpuosobu služebníka přijal a zmařil se, v jehožto jménu každé koleno má klekati. A po- tom ta duše pozdvihuje se k jeho božství a z toho Boha chválí. Hlas veliký 113 Podle Pís. Šal. 3, 7 a 8 — 123 Iz. 1, 16. 2 Luk. 16, 24 — 13 Zj. 5, 9 — 23 Ohlas Filip. 2, 10 16*)
Strana 244
244 Kapitola Nedostatek v nás veliký Andělé s námi pláčí O božstvie Krista Pána Podobenství Protož die: »Hoden jest přijíti božstvie«. Duše věrná a čistá 25 od hříchuov na modlitbách tuto zpievá píseň. Ale již se plní to Izaiáše XXIX.: »Protože přibližuje se lid tento usty ke mně, ale srdce jich daleko jest ode mne«. Protož pokládá toho lidu oslepenie, že kniehám zákona nerozumějí. Nynie jednak všickni o Bohu umějí mluviti, ale života milosrdného, kajícieho, pokor-30 ného nedostává se. A protož taková srdce nejsú zpuosobná chvá- liti Pána a modlitby naše sú ohavnost Pánu. Když právě duše Boha chválí, i andělé pomáhají té duši chváliti Boha. Protož die David: »Před oblíčejem anděluov sladce zpievati budu tobě, Bože muoj«. Ano andělé s námi i pláčí a zbuzují nás ku pláči. 35 Izaiáš: »Andělé pokoje hořce plakati budau«. Tak v kniehách Iudicum II°. napsáno, že anděl jeden přišel na místo pláčících, a když skrz anděla vyčítal jim dobrodínie svá, tehdy zbuzeni sú všickni k pláči. Nebo, kdyby nynie anděl nám vyčítal naše hřie- chy a kterak sme od Boha opuštěni, měli bychom co plakati s an-40 dělem a řekli bychme, že Pán hodně dopauští na nás, což trpíme, a skrz piesně plačtivé přišli bychme ku písniem potěšenie. A die: »Hoden jest přijíti božstvie«. Kaž dý člověk svatý 85a2 přijímá Boha; neb die Kristus: »K němu přijdeme a přiebytek u něho učiníme«. Ale tento člověk, Kristus, přijímá zbožilost tak, 45 že jest Buoh, a spojeno jest s ním božstvie osobným a podstatným spojením. A andělé teď volají, že jest hoden toho, aby byl Bohem, kterýž se tak ponížil. A tiem obyčejem die znamenitě »božstvie« a nedie »zbožilost«. Jako železo rozpálené řiekáme, že má ohni- vost, a nedieme, že jest oheň; tak božstvie jest jako voheň, jenž 50 pálí duši, a od toho pocházie božstvost neb zbožilost. Neb skrz aučastenstvie synové božie slovau bohové. Protož Kristus skrz božstvie jakožto člověk byl vzhuoru povýšen a protož jest hoden. Tak světí skrz aučastenstvie přijímají božstvie, takže jako skrz oheň vypalují se, vyvyšují a vyčišťují v duši a krásu velikú při-55 jímají. On však, Kristus, jako člověk mocí božstvie jako ohnivost přijímá přehojně a potom jiným uděluje. A z toho všickni máme Beránka chváliti. Druhé die: »A moc« k zpravování královstvie rytěřujícieho i svítězilého. Moc, kterúž měl v křehkém těle, kterúžto mocí vedl 60 jest život pokorný, trpělivý a tichý, takže strana nepřátel dábluov Moc 27 Podle Iz. 29, 13 — 34 Ž. 138, 1 — 36 Podle Iz. 33, 7 — 37 Soudc. 2, 1 až 4 — 44 Jan 14, 23 — 45 Slovo zbožilost je nejasně korigováno, zdá se, že ve zbožnost.
244 Kapitola Nedostatek v nás veliký Andělé s námi pláčí O božstvie Krista Pána Podobenství Protož die: »Hoden jest přijíti božstvie«. Duše věrná a čistá 25 od hříchuov na modlitbách tuto zpievá píseň. Ale již se plní to Izaiáše XXIX.: »Protože přibližuje se lid tento usty ke mně, ale srdce jich daleko jest ode mne«. Protož pokládá toho lidu oslepenie, že kniehám zákona nerozumějí. Nynie jednak všickni o Bohu umějí mluviti, ale života milosrdného, kajícieho, pokor-30 ného nedostává se. A protož taková srdce nejsú zpuosobná chvá- liti Pána a modlitby naše sú ohavnost Pánu. Když právě duše Boha chválí, i andělé pomáhají té duši chváliti Boha. Protož die David: »Před oblíčejem anděluov sladce zpievati budu tobě, Bože muoj«. Ano andělé s námi i pláčí a zbuzují nás ku pláči. 35 Izaiáš: »Andělé pokoje hořce plakati budau«. Tak v kniehách Iudicum II°. napsáno, že anděl jeden přišel na místo pláčících, a když skrz anděla vyčítal jim dobrodínie svá, tehdy zbuzeni sú všickni k pláči. Nebo, kdyby nynie anděl nám vyčítal naše hřie- chy a kterak sme od Boha opuštěni, měli bychom co plakati s an-40 dělem a řekli bychme, že Pán hodně dopauští na nás, což trpíme, a skrz piesně plačtivé přišli bychme ku písniem potěšenie. A die: »Hoden jest přijíti božstvie«. Kaž dý člověk svatý 85a2 přijímá Boha; neb die Kristus: »K němu přijdeme a přiebytek u něho učiníme«. Ale tento člověk, Kristus, přijímá zbožilost tak, 45 že jest Buoh, a spojeno jest s ním božstvie osobným a podstatným spojením. A andělé teď volají, že jest hoden toho, aby byl Bohem, kterýž se tak ponížil. A tiem obyčejem die znamenitě »božstvie« a nedie »zbožilost«. Jako železo rozpálené řiekáme, že má ohni- vost, a nedieme, že jest oheň; tak božstvie jest jako voheň, jenž 50 pálí duši, a od toho pocházie božstvost neb zbožilost. Neb skrz aučastenstvie synové božie slovau bohové. Protož Kristus skrz božstvie jakožto člověk byl vzhuoru povýšen a protož jest hoden. Tak světí skrz aučastenstvie přijímají božstvie, takže jako skrz oheň vypalují se, vyvyšují a vyčišťují v duši a krásu velikú při-55 jímají. On však, Kristus, jako člověk mocí božstvie jako ohnivost přijímá přehojně a potom jiným uděluje. A z toho všickni máme Beránka chváliti. Druhé die: »A moc« k zpravování královstvie rytěřujícieho i svítězilého. Moc, kterúž měl v křehkém těle, kterúžto mocí vedl 60 jest život pokorný, trpělivý a tichý, takže strana nepřátel dábluov Moc 27 Podle Iz. 29, 13 — 34 Ž. 138, 1 — 36 Podle Iz. 33, 7 — 37 Soudc. 2, 1 až 4 — 44 Jan 14, 23 — 45 Slovo zbožilost je nejasně korigováno, zdá se, že ve zbožnost.
Strana 245
V. 245 skrz to jest zahanbena, že on v pokorném těle a křehkém přemohl je. On najhojněji tu přijal moc a potom jiným svým věrným dává v mieru, aby přemáhali podnět a hřiechy; kteréžto kto nemá, 65 žádného hřiechu přemoci nemuož. Ale každý duch duši opuštěnau od Boha, přijda s pokušeními, poráží. Třetie praví: »Maudrost« svrchovanú. Nebo najvnitřněji on byl jest spojen s božstvím a jemu najprvé knihy života sú otevřieny a potom, komuž on otvierá a maudrost dává, kterak 85b1 70 by ho miloval, jemu poddán byl a hřiechuov kterak by se va- roval. Bez toho žádný nemuož se Bohu líbiti. Čtvrté: »Sílu«, přemoci dábla a peklo a Antikrista najmoc- nějšieho, silně a široce v panování ustaveného a utvrzeného. Tak na kříži proti všem nepřátelóm a dáblóm statečně se měl. A pro- 75 tož řekl Buoh Otec Pánu, svému Synu totiž: »Seď na pravici mé, dokudž nepoložím nepřátel tvých v podnož« etc. Tau silau od Krista vzatau každý má přemáhati tělo, svět a dábla. A ktož té nemá, padá v hřiechy. Páté: »Čest«. Neb si totiž byl na světě zahanben, ponížen, 80 opovržen, v nenávisti. Protož »si hoden cti«; kterúž jest vzal po vzkříšení. A jak veliké jest síly a moci a cti, to se ukáže hřieš- níkuom v den súdný, kterýmž jest to nynie skryto; ale tehdáž ť řeknau pahrbkóm: »Skrajte nás«. A jeho nynie věrní, kteříž sú v potupu dáni, již skrytě před Bohem čest mají a potom v den 85 súdný sednau na stolicech, saudiece dvanáctero pokolenie. Protož s Kristem jeho volení požívati budau jeho cti najvyšie. Šesté: »Slávu«. Kterýž jest řekl: »Otče, oslav Syna svého«. Apoštol die: »Vidíme Ježíše pro útrpnú smrt ctí a slavú koruno- vaného«. A jinde: »Aby každý jazyk vyznával, že Pán Ježíš Kris- 90 tus jest v slávě Boha Otce«; kteréžto i jeho volení očekávají. K Kolocenským III°.: »Zemřeli ste zajisté a život váš skryt jest s Kristem v Bohu. Ale když se Kristus ukáže, život váš, tehdy i vy ukážete se s ním v slávě« etc. Sedmé: »A požehnánie« od Boha Otce, totiž rozmnoženie 95 najvětších daruov, a skrz něho aby bylo požehnánie všem věrným, aby člověk skraušenie měl na hřiechy, aby se poznal a osvícen byl. A to od Krista pochodí. Požehnánie jest, aby se člověk Boha Múdrost Sílu Té síly nám potřebie Čest Slávu Té moci nám potřebie nemoc- ným Požehnánie 85b2 Požehnánie co jest 70 by ho miloval; korekturou z pův.: ho miluje — 75 Ž. 110, 1; Mat. 22, 44; Marek 12, 36; Luk. 20, 42 a 43; Skuth. 2, 34 a 35; Žid. I, 13 — 83 Luk. 23, 30 — 85 Mat. 19, 28; Luk. 22, 30 — 87 Jan 17, 1 — 88 Žid. 2, 9 — 89 Filip. 2, 11 — 91 Kol. 3, 3 a 4
V. 245 skrz to jest zahanbena, že on v pokorném těle a křehkém přemohl je. On najhojněji tu přijal moc a potom jiným svým věrným dává v mieru, aby přemáhali podnět a hřiechy; kteréžto kto nemá, 65 žádného hřiechu přemoci nemuož. Ale každý duch duši opuštěnau od Boha, přijda s pokušeními, poráží. Třetie praví: »Maudrost« svrchovanú. Nebo najvnitřněji on byl jest spojen s božstvím a jemu najprvé knihy života sú otevřieny a potom, komuž on otvierá a maudrost dává, kterak 85b1 70 by ho miloval, jemu poddán byl a hřiechuov kterak by se va- roval. Bez toho žádný nemuož se Bohu líbiti. Čtvrté: »Sílu«, přemoci dábla a peklo a Antikrista najmoc- nějšieho, silně a široce v panování ustaveného a utvrzeného. Tak na kříži proti všem nepřátelóm a dáblóm statečně se měl. A pro- 75 tož řekl Buoh Otec Pánu, svému Synu totiž: »Seď na pravici mé, dokudž nepoložím nepřátel tvých v podnož« etc. Tau silau od Krista vzatau každý má přemáhati tělo, svět a dábla. A ktož té nemá, padá v hřiechy. Páté: »Čest«. Neb si totiž byl na světě zahanben, ponížen, 80 opovržen, v nenávisti. Protož »si hoden cti«; kterúž jest vzal po vzkříšení. A jak veliké jest síly a moci a cti, to se ukáže hřieš- níkuom v den súdný, kterýmž jest to nynie skryto; ale tehdáž ť řeknau pahrbkóm: »Skrajte nás«. A jeho nynie věrní, kteříž sú v potupu dáni, již skrytě před Bohem čest mají a potom v den 85 súdný sednau na stolicech, saudiece dvanáctero pokolenie. Protož s Kristem jeho volení požívati budau jeho cti najvyšie. Šesté: »Slávu«. Kterýž jest řekl: »Otče, oslav Syna svého«. Apoštol die: »Vidíme Ježíše pro útrpnú smrt ctí a slavú koruno- vaného«. A jinde: »Aby každý jazyk vyznával, že Pán Ježíš Kris- 90 tus jest v slávě Boha Otce«; kteréžto i jeho volení očekávají. K Kolocenským III°.: »Zemřeli ste zajisté a život váš skryt jest s Kristem v Bohu. Ale když se Kristus ukáže, život váš, tehdy i vy ukážete se s ním v slávě« etc. Sedmé: »A požehnánie« od Boha Otce, totiž rozmnoženie 95 najvětších daruov, a skrz něho aby bylo požehnánie všem věrným, aby člověk skraušenie měl na hřiechy, aby se poznal a osvícen byl. A to od Krista pochodí. Požehnánie jest, aby se člověk Boha Múdrost Sílu Té síly nám potřebie Čest Slávu Té moci nám potřebie nemoc- ným Požehnánie 85b2 Požehnánie co jest 70 by ho miloval; korekturou z pův.: ho miluje — 75 Ž. 110, 1; Mat. 22, 44; Marek 12, 36; Luk. 20, 42 a 43; Skuth. 2, 34 a 35; Žid. I, 13 — 83 Luk. 23, 30 — 85 Mat. 19, 28; Luk. 22, 30 — 87 Jan 17, 1 — 88 Žid. 2, 9 — 89 Filip. 2, 11 — 91 Kol. 3, 3 a 4
Strana 246
246 Kapitola Sedm věcí Panovánie dvoje Druhé Moře bál, hřiechuov se pilně varoval, takže člověku jako rosa od Pána s nebe přichází (jako onen Izák Jákobovi, synu svému, dal po- žehnánie v rosy nebeské a v tučnosti zemské), hodně totiž poží- 100 vati a přijímati tělo a krev Páně. A to skrze Krista přichází a za to, že zde byl pohaněn. Tak jeho vyvolení, že pohaněnie trpie od světa, vezmau požehnánie od Boha a die jim: »Poďte, požeh- naní« etc. Těchto zajisté jest sedm věcí, jimiž Krista Beránka chválé. 105 A potom připisují mu panovánie všech těch věcí, které sú v moři, na zemi, že jest hoden toho. Jest panovánie obecné, jímž panuje všemu stvoření, slunci i měsíci; tak má panovánie i nad ďábly, židy i pohany. A toho panovánie jest hoden. A protož sám pově- děti ráčil po svém vzkříšení: »Dána jest mi všeliká moc na nebi 110 i na zemi«. A protož andělé umějí ho v poctivosti mieti, znajíce ho v jeho moci. Jest i jiné panovánie jeho zvláštnie; a protož všecko stvořenie slove člověk. Jakož ve čtení sám die: »Kažte všemu stvoření«, takže člověka pokládá za všecko stvořenie. Ale jiné věci přirovnané člověku nic nejsú. Protož die, že hoden 115 jest mieti nade vším stvořením panovánie, totiž nad lidmi rozum- nými, kteřížto sú všecko stvořenie, v jich duši panuje a vládna, »buďto kteří sú zde věrní, buďto kteří v nebi« skrze milost a lásku, »i pod zemí«, kdež sú rozličná pekla. Nebo die sám: »V domu Otce mého příbytkové mnozí sú«. »A kteří sú v moři«, jako po- 120 hané nevěrní. Neb die Izaiáš: »Nevěrní jako moře vraucie«. Pro- tož v těch také ještě nevěrných a zúfalých přijímá Pán moc, když k spasení přivodí ty, kteréž (!) se jemu i líbí, a nad nimi své pano- 86a1 vánie béře tak, jakož napsáno k Filipenským II.: »Ve jménu jeho aby všeliké koleno klekalo« poctivostí líbeznau jemu, po- 125 čestnau a vzácnú. Izák Beránek Kristus panuje všudy A slyšel sem všecky řkaucie: Sedíciemu na truonu etc. Prvé povědieno jest, že jest viděl Beránka, an knihy otevřel, tajnosti totiž o vykúpení lidském, a kterak starci a zvieřata padli, vážnost a počestnost Bohu činiece, potom kterak andělé Boha chválili. Tuto již dotýká, že netoliko ty, ale »všecky sem slyšel«. O nichž praveno jest napřed: »Hoden jest Beránek vzieti«, totiž panovánie nade vším stvořením i v moři 5 99 I. M. 27, 28 — 103 Mat. 25, 34 — 110 Mat. 28, 18 — 113 Marek 16, 15 — 119 Jan 14, 2 — 121 Iz. 57, 20 — 124 Filip. 2, 10. 2 Zj. 5, 7 nn. — 6 Zj. 5, 12
246 Kapitola Sedm věcí Panovánie dvoje Druhé Moře bál, hřiechuov se pilně varoval, takže člověku jako rosa od Pána s nebe přichází (jako onen Izák Jákobovi, synu svému, dal po- žehnánie v rosy nebeské a v tučnosti zemské), hodně totiž poží- 100 vati a přijímati tělo a krev Páně. A to skrze Krista přichází a za to, že zde byl pohaněn. Tak jeho vyvolení, že pohaněnie trpie od světa, vezmau požehnánie od Boha a die jim: »Poďte, požeh- naní« etc. Těchto zajisté jest sedm věcí, jimiž Krista Beránka chválé. 105 A potom připisují mu panovánie všech těch věcí, které sú v moři, na zemi, že jest hoden toho. Jest panovánie obecné, jímž panuje všemu stvoření, slunci i měsíci; tak má panovánie i nad ďábly, židy i pohany. A toho panovánie jest hoden. A protož sám pově- děti ráčil po svém vzkříšení: »Dána jest mi všeliká moc na nebi 110 i na zemi«. A protož andělé umějí ho v poctivosti mieti, znajíce ho v jeho moci. Jest i jiné panovánie jeho zvláštnie; a protož všecko stvořenie slove člověk. Jakož ve čtení sám die: »Kažte všemu stvoření«, takže člověka pokládá za všecko stvořenie. Ale jiné věci přirovnané člověku nic nejsú. Protož die, že hoden 115 jest mieti nade vším stvořením panovánie, totiž nad lidmi rozum- nými, kteřížto sú všecko stvořenie, v jich duši panuje a vládna, »buďto kteří sú zde věrní, buďto kteří v nebi« skrze milost a lásku, »i pod zemí«, kdež sú rozličná pekla. Nebo die sám: »V domu Otce mého příbytkové mnozí sú«. »A kteří sú v moři«, jako po- 120 hané nevěrní. Neb die Izaiáš: »Nevěrní jako moře vraucie«. Pro- tož v těch také ještě nevěrných a zúfalých přijímá Pán moc, když k spasení přivodí ty, kteréž (!) se jemu i líbí, a nad nimi své pano- 86a1 vánie béře tak, jakož napsáno k Filipenským II.: »Ve jménu jeho aby všeliké koleno klekalo« poctivostí líbeznau jemu, po- 125 čestnau a vzácnú. Izák Beránek Kristus panuje všudy A slyšel sem všecky řkaucie: Sedíciemu na truonu etc. Prvé povědieno jest, že jest viděl Beránka, an knihy otevřel, tajnosti totiž o vykúpení lidském, a kterak starci a zvieřata padli, vážnost a počestnost Bohu činiece, potom kterak andělé Boha chválili. Tuto již dotýká, že netoliko ty, ale »všecky sem slyšel«. O nichž praveno jest napřed: »Hoden jest Beránek vzieti«, totiž panovánie nade vším stvořením i v moři 5 99 I. M. 27, 28 — 103 Mat. 25, 34 — 110 Mat. 28, 18 — 113 Marek 16, 15 — 119 Jan 14, 2 — 121 Iz. 57, 20 — 124 Filip. 2, 10. 2 Zj. 5, 7 nn. — 6 Zj. 5, 12
Strana 247
V. 247 86а2 25 35 tak, aby jemu vše poddáno bylo poddáním milostným. A protož, když Beránkovi všecky duše vyvolených poddány budau, a on 1o sám nad nimi panovati bude tak, aby již hřiech nepanoval. »Tehdy sem slyšal, ani všickni řkau«, tak totiž Boha velebíce. Jakož David die: »Řekl Pán Pánu mému: Seď na pravici mé« etc., aby nade všemi dušemi panoval a ony jemu poddány byly Ale ještě jest mnoho duší, jimžto hřiechové a ne Buoh panuje. 15 Ale slyšal jest Jan anděly praviti, že hoden jest přijíti panovánie buďto nad těmi, kteří sú v nebi anebo v moři. A když přijme, »tehdy sem potom všecky slyšel«. Neb jest viděl přítomné, minulé i budaucie věci. »A řekli sú: Požehnánie«. Čtvera věc se pokládá a Beránkovi 20 se připisuje, v nichž se zavierá všecko spasitedlné. »Požehnánie«, totiž veliké požehnánie skrz množstvie daruov Páně vzali sme, Požehnánie jaké kterak sau zde byli v nebezpečenstvích a v osídlách, avšak z nich sú vysvobozeni, požehnánie a daruov množstvie vzali; a z toho jemu samému buď požehnánie, panovánie, sláva a čest. Nebo tak ten pořádek jde, že starci, potom zvieřata, pak andělé chválé Boha. Že však konečné panovánie v lidu vyvoleném má vzieti, kteréhož ještě nevzal ve všech, protož všickni rovným hlasem Pánu zpievati budau. A v tom se oznamuje jednota spasencuov v nebeské vlasti. A tu zde prvé mají vespolek mezi sebau mieti 30 a jednostajným srdcem, myslí jednau a povolností svornau Boha mají chváliti řkauce: »Požehnánie Bohu vždycky buď«. Neb on die: »Ktož by mě vyznal a poctil, i já ť ho vyznám« etc. A tak Pánu čest připisovati budau a na ň vzkládati, kterauž budau mieti před anděly a svatými v nebeské vlasti; to zase na ň vznesú. A ta čest bude z andělského viděnie a druhé z patřenie jasného na svatú Trojici. A protož tu čest velikú budau vznositi na Be- ránka, takže jiné dary na Beránka obrátie, požehnánie, slávu a čest; a čtvrté moc proti hřiechóm, světu, tělu, dáblu, strach smrti přemohli, tu moc od Boha měli. A že sú tak osídla, bludy, 40 svedenie přemohli, zase na ň vznosie i požehnánie i slávu i čest; a to ne na čas — jako zde moc světská netrvá, ale pomíjí jako pajř od kaudele —, ale na věky věkuov, když mu všecky věci poddány budau, které sú pod zemí, v pekle, na zemi i na nebi, nepřestanú Boha chváliti. A protož jeden z starcuov, David, die: 45 »Blahoslavení, kteří bydlé v domu tvém, Hospodine, na věky Ctvera se věc přičítá Beránkovi Jednota vyvole- ných Svati čest vzklá dají na Boha Zde časná moc Moc 12 Ž. 110, 1 — 32 Mat. 10, 32 — 45 Ž. 84, 5
V. 247 86а2 25 35 tak, aby jemu vše poddáno bylo poddáním milostným. A protož, když Beránkovi všecky duše vyvolených poddány budau, a on 1o sám nad nimi panovati bude tak, aby již hřiech nepanoval. »Tehdy sem slyšal, ani všickni řkau«, tak totiž Boha velebíce. Jakož David die: »Řekl Pán Pánu mému: Seď na pravici mé« etc., aby nade všemi dušemi panoval a ony jemu poddány byly Ale ještě jest mnoho duší, jimžto hřiechové a ne Buoh panuje. 15 Ale slyšal jest Jan anděly praviti, že hoden jest přijíti panovánie buďto nad těmi, kteří sú v nebi anebo v moři. A když přijme, »tehdy sem potom všecky slyšel«. Neb jest viděl přítomné, minulé i budaucie věci. »A řekli sú: Požehnánie«. Čtvera věc se pokládá a Beránkovi 20 se připisuje, v nichž se zavierá všecko spasitedlné. »Požehnánie«, totiž veliké požehnánie skrz množstvie daruov Páně vzali sme, Požehnánie jaké kterak sau zde byli v nebezpečenstvích a v osídlách, avšak z nich sú vysvobozeni, požehnánie a daruov množstvie vzali; a z toho jemu samému buď požehnánie, panovánie, sláva a čest. Nebo tak ten pořádek jde, že starci, potom zvieřata, pak andělé chválé Boha. Že však konečné panovánie v lidu vyvoleném má vzieti, kteréhož ještě nevzal ve všech, protož všickni rovným hlasem Pánu zpievati budau. A v tom se oznamuje jednota spasencuov v nebeské vlasti. A tu zde prvé mají vespolek mezi sebau mieti 30 a jednostajným srdcem, myslí jednau a povolností svornau Boha mají chváliti řkauce: »Požehnánie Bohu vždycky buď«. Neb on die: »Ktož by mě vyznal a poctil, i já ť ho vyznám« etc. A tak Pánu čest připisovati budau a na ň vzkládati, kterauž budau mieti před anděly a svatými v nebeské vlasti; to zase na ň vznesú. A ta čest bude z andělského viděnie a druhé z patřenie jasného na svatú Trojici. A protož tu čest velikú budau vznositi na Be- ránka, takže jiné dary na Beránka obrátie, požehnánie, slávu a čest; a čtvrté moc proti hřiechóm, světu, tělu, dáblu, strach smrti přemohli, tu moc od Boha měli. A že sú tak osídla, bludy, 40 svedenie přemohli, zase na ň vznosie i požehnánie i slávu i čest; a to ne na čas — jako zde moc světská netrvá, ale pomíjí jako pajř od kaudele —, ale na věky věkuov, když mu všecky věci poddány budau, které sú pod zemí, v pekle, na zemi i na nebi, nepřestanú Boha chváliti. A protož jeden z starcuov, David, die: 45 »Blahoslavení, kteří bydlé v domu tvém, Hospodine, na věky Ctvera se věc přičítá Beránkovi Jednota vyvole- ných Svati čest vzklá dají na Boha Zde časná moc Moc 12 Ž. 110, 1 — 32 Mat. 10, 32 — 45 Ž. 84, 5
Strana 248
248 Kapitola Rádí trpěli svatí pro toto Srdce naše nezpuosobná Amen co jest? Potvrzovánie dvoje věkuov chváliti budau tě«, kteříž přebývají v tvém přiebytku, tajném nám na tomto světě, leč komu maličko bude zjeveno. Protož tam chváliti budau na věky. Na to světí patřiece, rádi sú trpěli biedu a zámutek. A opět die David: »Na ty věci rozpomenul sem se a vylil sem v sobě 50 duši mau, nebo puojdu na miesto stánku předivného až do do- mu Páně« etc. A která sú srdce tak zpuosobná a vyčištěná, ješto by se na tyto věci rozpomínala? Nebo malé světlo v nás jest; protož těžko jest zámutky trpěti, pohne se člověk těžce k jednomu slovu proti sobě odpornému. »A čtyři zvieřata řiekáchu: Amen«. Potvrzují té chvály. A že sú tak spolu sešli se vyvolení do obydlé všech osiedl zbave- ného. Někdy zajisté všecken lid chválil Krista Ježíše, když Pán vzkřísil mrtvého v Naim. A když tam přijdau do oné vlasti ne- beské věrní, kteříž zde byli zemřeli, chváliti budau spolu Hospo-60 dina a sebe k chvále Beránka posilňovati budau. A protož budau řiekati »Amen«, jako by řekli: »Hoden ť jest chvály té Beránek tento«. A »Amen« jest konec modlitby; ne, aby tam konec učinili chvále božie, ale že dokonale konečně Pán má chválen býti, to budau vyznávati. Tak zvieře to svaté, pracovité, Petr svatý, 65 jemuž jest řečeno od Pána: »Ty pak obrátě se někdy, potvrzuj bratří tvých«. A teď zvieřata v nebi, světí pracovití, potvrzují chvály Páně od lidí. Neb to příleží k zprávcóm a zvieřata svatá mají potvrzovati křehkých lidí. A to se mínie, když die: »Amen«. Tak v III. kapitole napřed pokládá se, že jest řečeno jednomu 70 andělu: »Potvrd jiných«. A to má býti z auřadu, jako zvieře svaté. Dvoje pak bývá potvrzenie. Jedno, aby, což dobrého se děje, tomu povolil a dobré býti pravil a vyznával, že tak má býti. A tak teď, když andělé zpievali, zvieřata vyznávala, že dobře činie, Boha chváléce. Jiné potvrzenie jest hříšníka, aby nepadl, potvrditi. 75 Někdy vyšie mají potvrzovati mdlejších. Jako die Galatuom: »Byl-li by kto zachvácen hřiechem, vy, kteří duchovní ste« etc. potvrzujíce jich, aby v dobrém setrvali. Tuto pak potvrzujíce, řiekají »Amen« netoliko rovným aneb nižším, ale zvieřata pravie svatým neb vyším. A tak se podobně 80 dálo v prvotní cierkvi (I. Korint. XIIII.). Křesťané chválili Hospodina v chvalách a v písničkách a v žalmiech v vlastním 55 86b1 86b2 Prvnie cierkve zpuosob 50 Podle Ž. 42, 5 — 58 Luk. 7, 11 nn. — 66 Luk. 22, 32 — 70 Zj. 3, 2 77 Podle Gal. 6, 1 — 81 1. Kor. 14, 1 nn.
248 Kapitola Rádí trpěli svatí pro toto Srdce naše nezpuosobná Amen co jest? Potvrzovánie dvoje věkuov chváliti budau tě«, kteříž přebývají v tvém přiebytku, tajném nám na tomto světě, leč komu maličko bude zjeveno. Protož tam chváliti budau na věky. Na to světí patřiece, rádi sú trpěli biedu a zámutek. A opět die David: »Na ty věci rozpomenul sem se a vylil sem v sobě 50 duši mau, nebo puojdu na miesto stánku předivného až do do- mu Páně« etc. A která sú srdce tak zpuosobná a vyčištěná, ješto by se na tyto věci rozpomínala? Nebo malé světlo v nás jest; protož těžko jest zámutky trpěti, pohne se člověk těžce k jednomu slovu proti sobě odpornému. »A čtyři zvieřata řiekáchu: Amen«. Potvrzují té chvály. A že sú tak spolu sešli se vyvolení do obydlé všech osiedl zbave- ného. Někdy zajisté všecken lid chválil Krista Ježíše, když Pán vzkřísil mrtvého v Naim. A když tam přijdau do oné vlasti ne- beské věrní, kteříž zde byli zemřeli, chváliti budau spolu Hospo-60 dina a sebe k chvále Beránka posilňovati budau. A protož budau řiekati »Amen«, jako by řekli: »Hoden ť jest chvály té Beránek tento«. A »Amen« jest konec modlitby; ne, aby tam konec učinili chvále božie, ale že dokonale konečně Pán má chválen býti, to budau vyznávati. Tak zvieře to svaté, pracovité, Petr svatý, 65 jemuž jest řečeno od Pána: »Ty pak obrátě se někdy, potvrzuj bratří tvých«. A teď zvieřata v nebi, světí pracovití, potvrzují chvály Páně od lidí. Neb to příleží k zprávcóm a zvieřata svatá mají potvrzovati křehkých lidí. A to se mínie, když die: »Amen«. Tak v III. kapitole napřed pokládá se, že jest řečeno jednomu 70 andělu: »Potvrd jiných«. A to má býti z auřadu, jako zvieře svaté. Dvoje pak bývá potvrzenie. Jedno, aby, což dobrého se děje, tomu povolil a dobré býti pravil a vyznával, že tak má býti. A tak teď, když andělé zpievali, zvieřata vyznávala, že dobře činie, Boha chváléce. Jiné potvrzenie jest hříšníka, aby nepadl, potvrditi. 75 Někdy vyšie mají potvrzovati mdlejších. Jako die Galatuom: »Byl-li by kto zachvácen hřiechem, vy, kteří duchovní ste« etc. potvrzujíce jich, aby v dobrém setrvali. Tuto pak potvrzujíce, řiekají »Amen« netoliko rovným aneb nižším, ale zvieřata pravie svatým neb vyším. A tak se podobně 80 dálo v prvotní cierkvi (I. Korint. XIIII.). Křesťané chválili Hospodina v chvalách a v písničkách a v žalmiech v vlastním 55 86b1 86b2 Prvnie cierkve zpuosob 50 Podle Ž. 42, 5 — 58 Luk. 7, 11 nn. — 66 Luk. 22, 32 — 70 Zj. 3, 2 77 Podle Gal. 6, 1 — 81 1. Kor. 14, 1 nn.
Strana 249
V. a VI. 249 jazyku, a tehdy najmenšie a nižšie řiekali »Amen«, potvrzujíce toho, což slyšeli a rozuměli. Ale již se jest změnilo v jazyk hostin- 85 ský, totiž latinský. A za lid odpoviedá kuor: »Amen«, nerozjí- majíce, k čemu a co mluvie. Tuto však ukazuje, kterak v cierkvi prvotní, dobrým pořádkem se zpravující, byla jednota svatá veliká. Nebo spolu Boha chválili, a co vyšie pravili a činili, nižšie toho potvrzovali a svolovali. Ale nynie ne jednota, ale ruoznice 90 shledává se. »A XXIIII starcuov padlo« etc. Má-li den ote dne na lid Pokora potřebná prospěch přicházeti a hřiechové v nás, jenž sú modly, padnúti, jako jest milovánie sebe samého, tehdy mají pokorní hluboce býti, jeden druhému se poddávaje, ve všech věcech bázeň a po- 95 koru zachovávaje. A to se znamenává, že sú padli na tváře své; tak totiž, aby každý prvé v své svědomie jako v tvář pohleděl a před Beránkem z svých hřiechuov se zastyděl. Nebo nikdá právě Boha milovati nebudem, jediné leč na tváře naše padneme, koříce se a najprvé sami se rozsuzujíce prvé nežli jiné. Nebo 100 die Spasitel: »Kto z vás jest bez hřiechu, první na ni hoď ka- menem« etc. il 87a1 KAPITOLA ŠESTÁ. 10 I viděl sem, že jest rozvázal Beránek jednu pečet z sedmi etc. Ještě se pořádně vypisuje druhé viděnie. Nebo, když jest viděl Pána sedícieho na truonu a ode všech an se na něho čest vzkládá, když také viděl knihy otevřené, 5 totiž řád a maudrost, kterauž své přivede do královstvie nebeského, a viděl, ano zvieřata Boha ctie, již teď viděl VII pečetí, jimiž tajné věci sú zapečetěny. A zvláště viděl sedm časuov od Kristova vstúpenie počítaje, totiž co prvnieho času a co druhého, třetieho i čtvrtého bylo zavřieno a jest otevřieno. A tak tato řeč dělí se na VII strán. První jest a najprvnějšie pečet o času apoštolském a cierkvi prvotní, co zajisté skrz apoštoly věrným divného a velikého otvieralo se. A tak prvnie pečet jest o prvniem věku, takže jest Jan viděl, že cierkev svatá dělí se na totiž strana Pečet první 100 Jan 8, 7. 10 Marginálie náleží za slovo První, jak ukazuje znaménko zařazovací
V. a VI. 249 jazyku, a tehdy najmenšie a nižšie řiekali »Amen«, potvrzujíce toho, což slyšeli a rozuměli. Ale již se jest změnilo v jazyk hostin- 85 ský, totiž latinský. A za lid odpoviedá kuor: »Amen«, nerozjí- majíce, k čemu a co mluvie. Tuto však ukazuje, kterak v cierkvi prvotní, dobrým pořádkem se zpravující, byla jednota svatá veliká. Nebo spolu Boha chválili, a co vyšie pravili a činili, nižšie toho potvrzovali a svolovali. Ale nynie ne jednota, ale ruoznice 90 shledává se. »A XXIIII starcuov padlo« etc. Má-li den ote dne na lid Pokora potřebná prospěch přicházeti a hřiechové v nás, jenž sú modly, padnúti, jako jest milovánie sebe samého, tehdy mají pokorní hluboce býti, jeden druhému se poddávaje, ve všech věcech bázeň a po- 95 koru zachovávaje. A to se znamenává, že sú padli na tváře své; tak totiž, aby každý prvé v své svědomie jako v tvář pohleděl a před Beránkem z svých hřiechuov se zastyděl. Nebo nikdá právě Boha milovati nebudem, jediné leč na tváře naše padneme, koříce se a najprvé sami se rozsuzujíce prvé nežli jiné. Nebo 100 die Spasitel: »Kto z vás jest bez hřiechu, první na ni hoď ka- menem« etc. il 87a1 KAPITOLA ŠESTÁ. 10 I viděl sem, že jest rozvázal Beránek jednu pečet z sedmi etc. Ještě se pořádně vypisuje druhé viděnie. Nebo, když jest viděl Pána sedícieho na truonu a ode všech an se na něho čest vzkládá, když také viděl knihy otevřené, 5 totiž řád a maudrost, kterauž své přivede do královstvie nebeského, a viděl, ano zvieřata Boha ctie, již teď viděl VII pečetí, jimiž tajné věci sú zapečetěny. A zvláště viděl sedm časuov od Kristova vstúpenie počítaje, totiž co prvnieho času a co druhého, třetieho i čtvrtého bylo zavřieno a jest otevřieno. A tak tato řeč dělí se na VII strán. První jest a najprvnějšie pečet o času apoštolském a cierkvi prvotní, co zajisté skrz apoštoly věrným divného a velikého otvieralo se. A tak prvnie pečet jest o prvniem věku, takže jest Jan viděl, že cierkev svatá dělí se na totiž strana Pečet první 100 Jan 8, 7. 10 Marginálie náleží za slovo První, jak ukazuje znaménko zařazovací
Strana 250
250 Kapitola Třetí Čtvrtý Pátá pečet O prvním Pečet k čemu jest? Před mnohými zavřieno Prvnie pečet VII pečetí od Kristova vstúpení; protož, co jest se dálo v prvním věku za času prvotnie cierkve a co jest jim otevřieno. Druhého 15 věku dotýká čas náš, kterýž se vyznamenává skrz druhú pečet, kterak totiž dána byla jim moc k trpení pro Krista a k vylévaní krve. Třetí věk jest kacieřuov, kteříž se byli rozmohli praviece, že by Syn v božství byl menší Otce a že by blahoslavená Maria nezuostala pannau po porodu, a kterak sú věrní přemohli je múd-20 rostí božskau. V čtvrtém věku a pečeti zmienka se děje o po- krytcích, kteříž toliko Boha usty, a ne srdcem ctili. A ta chytrost odevřiena jest v čtvrtém věku. Ale v těch ve všech věcech svým věrným dal vítězstvie. A protož, komu se dává, aby se uměl vyvarovati pokrytstvie, zvláštní jemu pečet bývá otevřiena. Pátá 25 pečet jest o zámutcích Antikristových proti věrným neb o ka- cieřství a bludiech aneb protivenstvích, a kterak by ty věci věrní měli přemáhati: musí, aby otevřiena byla ta pečet. V poslední pečeti ukazuje se vítězstvie věrných proti zlým, a kterak zde dána bude jednota věrným a svornost po vítězství jich proti 30 Antikristu. A zde některak upokojie se věrní a v svornost vejdau s matkú svú Sion. O prvním věku cierkve prvotnie svaté die: »I viděl sem«, totiž skrytost tajných věcí, kteréž Buoh ráčil činiti, Beránek otevřel. Nebo pečet tajných věcí kryje, jimžto se píše od pána, knížete nebo 35 krále. Druhé pečet činí list viery hodný a příjemný. A vyzna- menává se, že v zákoně božím co jest Buoh zavřel a zapečetil před mnohými pro hněv spravedlivý až do času uloženého, takže nižádný nemuož otevřieti kromě něho. Kterým srdcím což zavierá, pracuj kterak velmi chce člověk, neporozumie ť. A kterýmž se 40 zavierají božské věci, ty potupují a posmievají se těm věcem. A častokrát skrz ty, kterýmž sám otvierá, jako starcuom a jako zvieřatóm, skrz ně jiným potom otvierá. Die, že jest otevřel první pečet, totiž v prvním věku cierkve svaté zjevil tajné věci hojně. A viděl samého Beránka moc mieti 45 k otevření. Nebo, když Beránek otevřel knihy života, ještě jest nemohl sám od sebe spatřiti těch věcí, které byly napsány. »I viděl zvieře jedno«, totiž prvnie, lva totižto, an die jemu: »Poď a viz!« A tak byl hnut od jiného, aby spatřil, které věci 87b1 sú napsány. Protož auřad od Boha daný, v němžto svatí vedli 50 práci velikú v cierkvi pro spasení lidské, zvláště proti tyranuom 87a2 Druhý věk Prvnie zvíře Byli jako lev první zprávci 35 Pův.: nepíše, ale ne- je slabě červeně škrtnuto
250 Kapitola Třetí Čtvrtý Pátá pečet O prvním Pečet k čemu jest? Před mnohými zavřieno Prvnie pečet VII pečetí od Kristova vstúpení; protož, co jest se dálo v prvním věku za času prvotnie cierkve a co jest jim otevřieno. Druhého 15 věku dotýká čas náš, kterýž se vyznamenává skrz druhú pečet, kterak totiž dána byla jim moc k trpení pro Krista a k vylévaní krve. Třetí věk jest kacieřuov, kteříž se byli rozmohli praviece, že by Syn v božství byl menší Otce a že by blahoslavená Maria nezuostala pannau po porodu, a kterak sú věrní přemohli je múd-20 rostí božskau. V čtvrtém věku a pečeti zmienka se děje o po- krytcích, kteříž toliko Boha usty, a ne srdcem ctili. A ta chytrost odevřiena jest v čtvrtém věku. Ale v těch ve všech věcech svým věrným dal vítězstvie. A protož, komu se dává, aby se uměl vyvarovati pokrytstvie, zvláštní jemu pečet bývá otevřiena. Pátá 25 pečet jest o zámutcích Antikristových proti věrným neb o ka- cieřství a bludiech aneb protivenstvích, a kterak by ty věci věrní měli přemáhati: musí, aby otevřiena byla ta pečet. V poslední pečeti ukazuje se vítězstvie věrných proti zlým, a kterak zde dána bude jednota věrným a svornost po vítězství jich proti 30 Antikristu. A zde některak upokojie se věrní a v svornost vejdau s matkú svú Sion. O prvním věku cierkve prvotnie svaté die: »I viděl sem«, totiž skrytost tajných věcí, kteréž Buoh ráčil činiti, Beránek otevřel. Nebo pečet tajných věcí kryje, jimžto se píše od pána, knížete nebo 35 krále. Druhé pečet činí list viery hodný a příjemný. A vyzna- menává se, že v zákoně božím co jest Buoh zavřel a zapečetil před mnohými pro hněv spravedlivý až do času uloženého, takže nižádný nemuož otevřieti kromě něho. Kterým srdcím což zavierá, pracuj kterak velmi chce člověk, neporozumie ť. A kterýmž se 40 zavierají božské věci, ty potupují a posmievají se těm věcem. A častokrát skrz ty, kterýmž sám otvierá, jako starcuom a jako zvieřatóm, skrz ně jiným potom otvierá. Die, že jest otevřel první pečet, totiž v prvním věku cierkve svaté zjevil tajné věci hojně. A viděl samého Beránka moc mieti 45 k otevření. Nebo, když Beránek otevřel knihy života, ještě jest nemohl sám od sebe spatřiti těch věcí, které byly napsány. »I viděl zvieře jedno«, totiž prvnie, lva totižto, an die jemu: »Poď a viz!« A tak byl hnut od jiného, aby spatřil, které věci 87b1 sú napsány. Protož auřad od Boha daný, v němžto svatí vedli 50 práci velikú v cierkvi pro spasení lidské, zvláště proti tyranuom 87a2 Druhý věk Prvnie zvíře Byli jako lev první zprávci 35 Pův.: nepíše, ale ne- je slabě červeně škrtnuto
Strana 251
VI. 251 a světa tohoto milovníkuom jako lev se postavujíce, ti všickni spolu vzatí světí, statečně pravdu a spasenie lidské kážiece, ti všickni jednomyslní duchem jsú lev. A skrz ty takové ještě cierkev 55 svatá má napravena býti. »A řekl mi: Poď sem a viz!« Jan figuru nese lidu křesťanského. Znamená se, že lidu křesťanskému lev, totiž zvieřata pracná, kazatelové, postavujíce se proti tyrrannuom, mají ukazovati lid křesťanský cierkve prvotnie, kterak totiž ten živ byl, čistý byl a dobrý. A die: »Poď«, totiž od hříchuov, od zlého života. »A pohleď« k nebeským a k duchovním věcem dobrým. A protož auřadem kněžským má lid křesťanský ke všelikému dobrému naveden býti. »I viděl sem koně bílého«. Kuoň tento vyznamenává lid boží. Všecken křesťanský lid, zvláště stav prvotnie cierkve, pro sílu 65 Ducha svatého, kterúž sú měli a spolu byli spojeni, jako koňové spojeni bývají a rychle běhali jako koni k skutkuom milosrdným, k dobrému životu, den ote dne prospievajíce. Jako Job (XXXIX.) měl viděnie řka: »Zdali dáš koni sílu«, totiž tomu člověku, tomu lidu a duši, kterýž má státi proti nepřáteluom a v dobrém setrvati 70 (totiž já dám, sám Buoh), »čili obklíčíš hrdlo jeho řehtáním«, totiž kázanie a volánie a trestánie z hřiechuov zdali totiž dáti budeš moci? A praví o tom koni, že kopytem kopá zemi, totiž napomíná srdce zemská. To zajisté Pán dává svým koňóm, aby měli moc napomínati srdce lidská. A vypravuje o koni, spravedlivém 87b2 75 člověku a lidu, že proti nepřátelóm se raduje a nebojí se žalářuov, smrti. Ale při Páně vedúce radovali se. A protož die Job: »Ne- postúpá před mečem, ale blýská mečem slova Páně«. »A řeklo zvieře první«, hlasitě, hrozně, »jako hlasem hro- movým: Pohled«. To jest, že křesťané mají mieti sílu a odpierati 80 hřiechuom a trváti v dobrém. To se má hrozně, totiž hromovým zněním oznamovati, ne lehce, aby v srdce lidská vstúpilo. A praví sv. Dionyzius, že svatí vyznamenávají se skrz koně pro poslu- šenstvie. Nebo jako kuoň v uzdu pojatý veden bývá, kde se líbí, tak také Kristus, Beránek, lid cierkve prvotnie v uzdu pojal, 85 že Krista ve všem poslúchal; a spojeni byli všickni v dobrém a starších svých poslúchali, synové rodičuov byli poslušní. Jakož i apoštol k Židóm píše, aby starších poslúchali a skrz to poslu- 60 Kazatelové Kterak jíti máme? Kuoň bielý co znamená? O koni, co puosobi Poslušenstvie svatých 68 Podle Joba 39, 19 — 72 Podle Joba 39, 24 — 75 Podle Joba 39, 22 — 76 Job 39, 22 a 23 — 82 Dionys. Areop. De coel. hier., c. XV. (MG 3 c. 338): Equorum autem species oboedientiam designat. — 87 Podle Zid. 13, 17 a 21
VI. 251 a světa tohoto milovníkuom jako lev se postavujíce, ti všickni spolu vzatí světí, statečně pravdu a spasenie lidské kážiece, ti všickni jednomyslní duchem jsú lev. A skrz ty takové ještě cierkev 55 svatá má napravena býti. »A řekl mi: Poď sem a viz!« Jan figuru nese lidu křesťanského. Znamená se, že lidu křesťanskému lev, totiž zvieřata pracná, kazatelové, postavujíce se proti tyrrannuom, mají ukazovati lid křesťanský cierkve prvotnie, kterak totiž ten živ byl, čistý byl a dobrý. A die: »Poď«, totiž od hříchuov, od zlého života. »A pohleď« k nebeským a k duchovním věcem dobrým. A protož auřadem kněžským má lid křesťanský ke všelikému dobrému naveden býti. »I viděl sem koně bílého«. Kuoň tento vyznamenává lid boží. Všecken křesťanský lid, zvláště stav prvotnie cierkve, pro sílu 65 Ducha svatého, kterúž sú měli a spolu byli spojeni, jako koňové spojeni bývají a rychle běhali jako koni k skutkuom milosrdným, k dobrému životu, den ote dne prospievajíce. Jako Job (XXXIX.) měl viděnie řka: »Zdali dáš koni sílu«, totiž tomu člověku, tomu lidu a duši, kterýž má státi proti nepřáteluom a v dobrém setrvati 70 (totiž já dám, sám Buoh), »čili obklíčíš hrdlo jeho řehtáním«, totiž kázanie a volánie a trestánie z hřiechuov zdali totiž dáti budeš moci? A praví o tom koni, že kopytem kopá zemi, totiž napomíná srdce zemská. To zajisté Pán dává svým koňóm, aby měli moc napomínati srdce lidská. A vypravuje o koni, spravedlivém 87b2 75 člověku a lidu, že proti nepřátelóm se raduje a nebojí se žalářuov, smrti. Ale při Páně vedúce radovali se. A protož die Job: »Ne- postúpá před mečem, ale blýská mečem slova Páně«. »A řeklo zvieře první«, hlasitě, hrozně, »jako hlasem hro- movým: Pohled«. To jest, že křesťané mají mieti sílu a odpierati 80 hřiechuom a trváti v dobrém. To se má hrozně, totiž hromovým zněním oznamovati, ne lehce, aby v srdce lidská vstúpilo. A praví sv. Dionyzius, že svatí vyznamenávají se skrz koně pro poslu- šenstvie. Nebo jako kuoň v uzdu pojatý veden bývá, kde se líbí, tak také Kristus, Beránek, lid cierkve prvotnie v uzdu pojal, 85 že Krista ve všem poslúchal; a spojeni byli všickni v dobrém a starších svých poslúchali, synové rodičuov byli poslušní. Jakož i apoštol k Židóm píše, aby starších poslúchali a skrz to poslu- 60 Kazatelové Kterak jíti máme? Kuoň bielý co znamená? O koni, co puosobi Poslušenstvie svatých 68 Podle Joba 39, 19 — 72 Podle Joba 39, 24 — 75 Podle Joba 39, 22 — 76 Job 39, 22 a 23 — 82 Dionys. Areop. De coel. hier., c. XV. (MG 3 c. 338): Equorum autem species oboedientiam designat. — 87 Podle Zid. 13, 17 a 21
Strana 252
252 Kapitola Múdrost Zlí koňové ztopeni Lid boží Jezdec Lučiště co znamená šenstvie utvrzovali se v dobrém. A tak byli svázáni, že všickni spolu byli jako kuoň silný. Odkudž nám ta pečet má otevříti se, maličko zajisté ukazuje se, jaký lid byl cierkve prvotnie, kterak 90 byl kuoň bílý pro čistotu svědomie, život zevnitřní a úmysl dobrý, takže byli sobě všickni vespolek ku příkladu. Těmi Pán vládl a v svú uzdu je pojal. Nebo bělost táhne se k světlosti. A vy- znamenává se, múdrost že jest v nich byla. A která lepšie múdrost než Boha milovati, báti se a ctíti a hříchuov se varovati? I nynie lid má býti kuoň bílý, tak, aby vešli v kázeň. V Pří- sloví XXVI.: »Bič koňovi a ohlav oslu a metla na hřbetě ne- múdrých«. Nebo napsáno v Zjevení XIX., že také koně bielého viděl, na znamenie, že lid křesťanský k časuom posledním má býti čistého svědomie a života příkladného jako lid prvotnie cierkve. 100 A die tam dále: »A viděl sem nebe otevřené«, totiž dary, poklady duchovnie. »A aj, kuoň bielý«. Ale tuto prvé viděl jiného koně bílého, totiž lid prvotnie cierkve, k jejiemužto podobenství lid křesťanský má se obnovovati tak, aby byli poslušni starších svých jako i v cierkvi prvotní, jinak nebudau koňové silní ani sobě 105 vespolek v spasitedlných věcech pomáhati budau. Ale sú zlí koňové, kteříž, když se v moři ztopili, Mojžieš v Exodu chválí Boha, že koně i jezdce uvrhl do moře. A ty teď Jan nazývá šelmau. Ale lid boží má býti takový kuoň bílý, maje světlú múdrost božskú a světlo viery veliké, život svatý, obcovánie příkladné, 110 poslušenstvie velmi vespolek v dobrých věcech zachovávajíce. »A kterýž seděl na něm (totiž Kristus, kterýž kralovati chce a panovati v člověku), měl jest lučiště«. V lidu křesťanském prvot- nie cierkve divnau mocí a silau Kristus slovem božím postřeloval nepřátely a tiem hubil, co bylo zlého v lidech, jako šípy střieleje, 115 takže těch netrpěli mezi sebú zlých. Což i podnes křesťané činiti mají, aby mezi sebau netrpěli zlých, ale všecky takové trestali a kárali, jako střelami postřelujiece. »A dána jest jemu koruna«. Nebo po vzkříšení přijal oslavenie vedlé těla a ty věci, kteréž se božství připisují, tělu dány sú, jako 120 býti duchovniemu, nesmrtedlnému, na mnohých miestech býti. A božství dáno bylo, že pod tělem Kristovým nemocným svítězilo. Tak pod zpuosobau chleba vidědlnau jest celý Kristus. A to vše samau věrau má pochopeno býti, aby svítězili nade všemi ne- 95 88a1 Prvnie cierkev 97 Podle Přísl. 26, 3 — 98 Zj. 19, 11 — 107 2. M, 15, I.
252 Kapitola Múdrost Zlí koňové ztopeni Lid boží Jezdec Lučiště co znamená šenstvie utvrzovali se v dobrém. A tak byli svázáni, že všickni spolu byli jako kuoň silný. Odkudž nám ta pečet má otevříti se, maličko zajisté ukazuje se, jaký lid byl cierkve prvotnie, kterak 90 byl kuoň bílý pro čistotu svědomie, život zevnitřní a úmysl dobrý, takže byli sobě všickni vespolek ku příkladu. Těmi Pán vládl a v svú uzdu je pojal. Nebo bělost táhne se k světlosti. A vy- znamenává se, múdrost že jest v nich byla. A která lepšie múdrost než Boha milovati, báti se a ctíti a hříchuov se varovati? I nynie lid má býti kuoň bílý, tak, aby vešli v kázeň. V Pří- sloví XXVI.: »Bič koňovi a ohlav oslu a metla na hřbetě ne- múdrých«. Nebo napsáno v Zjevení XIX., že také koně bielého viděl, na znamenie, že lid křesťanský k časuom posledním má býti čistého svědomie a života příkladného jako lid prvotnie cierkve. 100 A die tam dále: »A viděl sem nebe otevřené«, totiž dary, poklady duchovnie. »A aj, kuoň bielý«. Ale tuto prvé viděl jiného koně bílého, totiž lid prvotnie cierkve, k jejiemužto podobenství lid křesťanský má se obnovovati tak, aby byli poslušni starších svých jako i v cierkvi prvotní, jinak nebudau koňové silní ani sobě 105 vespolek v spasitedlných věcech pomáhati budau. Ale sú zlí koňové, kteříž, když se v moři ztopili, Mojžieš v Exodu chválí Boha, že koně i jezdce uvrhl do moře. A ty teď Jan nazývá šelmau. Ale lid boží má býti takový kuoň bílý, maje světlú múdrost božskú a světlo viery veliké, život svatý, obcovánie příkladné, 110 poslušenstvie velmi vespolek v dobrých věcech zachovávajíce. »A kterýž seděl na něm (totiž Kristus, kterýž kralovati chce a panovati v člověku), měl jest lučiště«. V lidu křesťanském prvot- nie cierkve divnau mocí a silau Kristus slovem božím postřeloval nepřátely a tiem hubil, co bylo zlého v lidech, jako šípy střieleje, 115 takže těch netrpěli mezi sebú zlých. Což i podnes křesťané činiti mají, aby mezi sebau netrpěli zlých, ale všecky takové trestali a kárali, jako střelami postřelujiece. »A dána jest jemu koruna«. Nebo po vzkříšení přijal oslavenie vedlé těla a ty věci, kteréž se božství připisují, tělu dány sú, jako 120 býti duchovniemu, nesmrtedlnému, na mnohých miestech býti. A božství dáno bylo, že pod tělem Kristovým nemocným svítězilo. Tak pod zpuosobau chleba vidědlnau jest celý Kristus. A to vše samau věrau má pochopeno býti, aby svítězili nade všemi ne- 95 88a1 Prvnie cierkev 97 Podle Přísl. 26, 3 — 98 Zj. 19, 11 — 107 2. M, 15, I.
Strana 253
VI. 253 125 přátely, osídly a zálohami. On všecky šelmy přemuože v svých 88a2 věrných. A z toho potom vidieno jest, kterak z toho Boha chválili a velebili, že tento Beránek svítězil. A když otevřel pečet druhau etc. Nebo, když Beránek tajnú věc všemu světu, svému lidu, zjeviti ráčil, skutkem ukázal, kterak veliké dary lid cierkve prvotnie přijal, jak veliká osvícenie, čisté svědomie a dobrý život. A všecken lid ten vy- 5 znamenával se skrz koně bílého; a kterýž na něm se posadil, Kristus, kterýž bojoval za své. Již teď při druhé pečeti ukazuje se, kterak lid ten boží Bohu se obětuje právě, kterak má a co trpěti a jaký boj vésti. Protož při této druhé pečeti Beránek své nevěstě oznamuje, co má trpěti; 1o a oznamuje jí trojnásobní boj při trojí pečeti. Eklesiastici II°.: »Synu, když přistaupíš k službě božie, připrav srdce své ku po- kušení«. Nebo mnozí hřiešníci černí a smrdutí, očištěni jsauc a obmyti, byli jako kuoň bielý. Jako die Pán (Izaiáš I.): »Budau-li hřiechové vaši jako brunátné raucho, zbíleni budau jako snieh«. 15 Nebo lid někdy poddaný dábluom byl jest ohavný, ale potom, jsa vyčištěn a vymeten, byl jest bielý učiněn, jemuž otevřel potom poklady své. A tu svú chot vystřiehá, kterak dábel chytrý, vida dary Chytrost dáblova a duostojenstvie chotě Kristovy, kterak jest povolána v miesto 20 nebeské, z něhož ďábel jest vyvržen, pro něž i závidí šatan, protož troji cestu zpuosobil, z nichž by některau Kristovu choť z daruov od něho daných oblúpiti mohl. První cesta jest při druhé pečeti, totiž tyrranové a mocní lidé, jichžto šatan užíval proti vyvoleným Páně, chtěje dobré všecko nevěstě odjíti. Protož ženich Beránek, 25 dary dávaje nevěstě, vystřiehá ji, aby se od tyrrannuov varovala. I die Jan: »Slyšal sem druhé zvíře«. Nebo najprvé Pán svatým zvieřatuom a skrz ně jiným dobré věci oznamuje. Druhé zvieře podobné jest teleti. V zákoně Starém telce Bohu obětovali. Prvnie zvieře bylo lev. Nebo, když lid byl čistý, krásný a veškeren 30 dobrými skutky ozdobený, tehdy kněžie a lidé, auředníci a zpráv- cové a kazatelové svědectvie o Kristu oslaveném vydávali. A tomu mnozí uvěřili. Protož musili drahně o vzkříšení Kristovu kázati, Písmy dovozujíce a pravíce, že svítězil lev z pokolení Juda. A protož nazváni sú lev ti kazatelé, kteříž sú život Kristuov slavný statečně Věrným bojové nastávají O druhé pečeti Trojí cesta dábelská Druhé zvíře 88b1 První Lev 11 Eccli 2, 1 — 13 Podle Iz. I, 18 — 33 Zj. 5, 5
VI. 253 125 přátely, osídly a zálohami. On všecky šelmy přemuože v svých 88a2 věrných. A z toho potom vidieno jest, kterak z toho Boha chválili a velebili, že tento Beránek svítězil. A když otevřel pečet druhau etc. Nebo, když Beránek tajnú věc všemu světu, svému lidu, zjeviti ráčil, skutkem ukázal, kterak veliké dary lid cierkve prvotnie přijal, jak veliká osvícenie, čisté svědomie a dobrý život. A všecken lid ten vy- 5 znamenával se skrz koně bílého; a kterýž na něm se posadil, Kristus, kterýž bojoval za své. Již teď při druhé pečeti ukazuje se, kterak lid ten boží Bohu se obětuje právě, kterak má a co trpěti a jaký boj vésti. Protož při této druhé pečeti Beránek své nevěstě oznamuje, co má trpěti; 1o a oznamuje jí trojnásobní boj při trojí pečeti. Eklesiastici II°.: »Synu, když přistaupíš k službě božie, připrav srdce své ku po- kušení«. Nebo mnozí hřiešníci černí a smrdutí, očištěni jsauc a obmyti, byli jako kuoň bielý. Jako die Pán (Izaiáš I.): »Budau-li hřiechové vaši jako brunátné raucho, zbíleni budau jako snieh«. 15 Nebo lid někdy poddaný dábluom byl jest ohavný, ale potom, jsa vyčištěn a vymeten, byl jest bielý učiněn, jemuž otevřel potom poklady své. A tu svú chot vystřiehá, kterak dábel chytrý, vida dary Chytrost dáblova a duostojenstvie chotě Kristovy, kterak jest povolána v miesto 20 nebeské, z něhož ďábel jest vyvržen, pro něž i závidí šatan, protož troji cestu zpuosobil, z nichž by některau Kristovu choť z daruov od něho daných oblúpiti mohl. První cesta jest při druhé pečeti, totiž tyrranové a mocní lidé, jichžto šatan užíval proti vyvoleným Páně, chtěje dobré všecko nevěstě odjíti. Protož ženich Beránek, 25 dary dávaje nevěstě, vystřiehá ji, aby se od tyrrannuov varovala. I die Jan: »Slyšal sem druhé zvíře«. Nebo najprvé Pán svatým zvieřatuom a skrz ně jiným dobré věci oznamuje. Druhé zvieře podobné jest teleti. V zákoně Starém telce Bohu obětovali. Prvnie zvieře bylo lev. Nebo, když lid byl čistý, krásný a veškeren 30 dobrými skutky ozdobený, tehdy kněžie a lidé, auředníci a zpráv- cové a kazatelové svědectvie o Kristu oslaveném vydávali. A tomu mnozí uvěřili. Protož musili drahně o vzkříšení Kristovu kázati, Písmy dovozujíce a pravíce, že svítězil lev z pokolení Juda. A protož nazváni sú lev ti kazatelé, kteříž sú život Kristuov slavný statečně Věrným bojové nastávají O druhé pečeti Trojí cesta dábelská Druhé zvíře 88b1 První Lev 11 Eccli 2, 1 — 13 Podle Iz. I, 18 — 33 Zj. 5, 5
Strana 254
254 Kapitola Vuol Potřebie nám tohoto Rajzí kuoň Láska Páně Cesta O koni rajzim vychvalovali a onen budaucí život lidu v srdce vkládali vážně,35 takže vším lid zde na světě pohrdal. A když to bylo, tehdy lid se očišťoval a jako bielý kuoň bieše. Ale při druhé pečeti druhé zvieře, vuol totiž, řekl. A vy- znamenává ty vuol nebo telec, kteřížto život Kristuov útrpný a smrtedlný a auřad Kristuov pracovitý lidu v srdce vkládali, 40 a kterak život Kristuov jest pravidlo. Nebo, když auřad kněžský Kristovo vzkříšenie a slavný jeho život kázaním ohlašoval, slaul jest lev. Ale když kázal Kristovu smrt, život útrpností plný, život milosrdný, plný skutkuov milostivosti, aby totiž tak lid v týchž ho následoval, tehdy nazván byl telcem. A protož ti světí, 45 ačkoli o tajchž věcech kázali, však dává se některým o jednom viece nežli o druhém kázati a rozjímati. Těchto dvú zvieřat potřebovali bychom, aby nám řekli: »Poď a viz«, totiž budúcí život slavný, abychom, ten zamilujíce, světa tohoto života nedbali, a druhé zvieře, abychom viděli Kris- 50 tuov život a následovali ho v něm, a kdyby příči na byla, také umřeli pro něho a v zámutky se vydávali. Protož, když Kristus svú vystřiehl cierkev, a předpověděl, že mnoho trpěti bude. A vy- znamenává se skrz koně rajzieho, neb sú byli plní krve, a kterak by se měli mieti, totiž připomínajíce sobě Kristuov život jako 55 telce, kterak jest on trpěl, uplván a ubičován; a z veliké lásky to učinil. A protož často sobě připomínajte toho, kterýž takové snášel odpieranie. Nebo die: »Kde ť sem já, tu ť bude i služebník muoj«. Ta láska zase má nás k trpení pro Krista zbuzovati, abychom 60 pamatovali na jeho dobrodínie. Nebo tato jest najbezpečnějšie cesta, pro Krista trpěti, a jeho života slavného tak dosáhneme. A to druhé zvieře, telec, ukazuje a učí. Nebo praví zvieře druhé: »Poď a viz«. A dopoviedá: »A aj, jiný kuoň rajzí«, totiž lid a zástup lidí zlých, ukrutných na svaté, kteříž proti Kristově 65 víře a zprávě povstávali, usilujíce ji zkaziti, »vyšel« z tajností srdce, zevnitř se v skutku oznamuje. První kuoň bielý, lid věrný, čistý, Bohu poddaný; ale tento rajzí, plný ukrutenstvie a krve. Na onom sám Kristus seděl, jej zpravuje, ale na tomto šatan zpra- vuje krále a kniežata k své líbosti. »A kterýž seděl na něm«, jej 70 zpravuje. V kterémž srdci Kristus nesedí, tu šatan přebývá a srdce ke zlému ponúká. Jako na těchto tyrranniech seděl. Protož, když 88b2 Kristus Šatan 59 Jan 12, 26
254 Kapitola Vuol Potřebie nám tohoto Rajzí kuoň Láska Páně Cesta O koni rajzim vychvalovali a onen budaucí život lidu v srdce vkládali vážně,35 takže vším lid zde na světě pohrdal. A když to bylo, tehdy lid se očišťoval a jako bielý kuoň bieše. Ale při druhé pečeti druhé zvieře, vuol totiž, řekl. A vy- znamenává ty vuol nebo telec, kteřížto život Kristuov útrpný a smrtedlný a auřad Kristuov pracovitý lidu v srdce vkládali, 40 a kterak život Kristuov jest pravidlo. Nebo, když auřad kněžský Kristovo vzkříšenie a slavný jeho život kázaním ohlašoval, slaul jest lev. Ale když kázal Kristovu smrt, život útrpností plný, život milosrdný, plný skutkuov milostivosti, aby totiž tak lid v týchž ho následoval, tehdy nazván byl telcem. A protož ti světí, 45 ačkoli o tajchž věcech kázali, však dává se některým o jednom viece nežli o druhém kázati a rozjímati. Těchto dvú zvieřat potřebovali bychom, aby nám řekli: »Poď a viz«, totiž budúcí život slavný, abychom, ten zamilujíce, světa tohoto života nedbali, a druhé zvieře, abychom viděli Kris- 50 tuov život a následovali ho v něm, a kdyby příči na byla, také umřeli pro něho a v zámutky se vydávali. Protož, když Kristus svú vystřiehl cierkev, a předpověděl, že mnoho trpěti bude. A vy- znamenává se skrz koně rajzieho, neb sú byli plní krve, a kterak by se měli mieti, totiž připomínajíce sobě Kristuov život jako 55 telce, kterak jest on trpěl, uplván a ubičován; a z veliké lásky to učinil. A protož často sobě připomínajte toho, kterýž takové snášel odpieranie. Nebo die: »Kde ť sem já, tu ť bude i služebník muoj«. Ta láska zase má nás k trpení pro Krista zbuzovati, abychom 60 pamatovali na jeho dobrodínie. Nebo tato jest najbezpečnějšie cesta, pro Krista trpěti, a jeho života slavného tak dosáhneme. A to druhé zvieře, telec, ukazuje a učí. Nebo praví zvieře druhé: »Poď a viz«. A dopoviedá: »A aj, jiný kuoň rajzí«, totiž lid a zástup lidí zlých, ukrutných na svaté, kteříž proti Kristově 65 víře a zprávě povstávali, usilujíce ji zkaziti, »vyšel« z tajností srdce, zevnitř se v skutku oznamuje. První kuoň bielý, lid věrný, čistý, Bohu poddaný; ale tento rajzí, plný ukrutenstvie a krve. Na onom sám Kristus seděl, jej zpravuje, ale na tomto šatan zpra- vuje krále a kniežata k své líbosti. »A kterýž seděl na něm«, jej 70 zpravuje. V kterémž srdci Kristus nesedí, tu šatan přebývá a srdce ke zlému ponúká. Jako na těchto tyrranniech seděl. Protož, když 88b2 Kristus Šatan 59 Jan 12, 26
Strana 255
VI. 255 89a1 89a2 105 lid křesťanský vyčišťuje se a šlechtí, jako k koni bielému podobně táhna se, tehdy hned vychází kuoň rajzí, totiž dábel, a zbuzuje, 75 aby se jim protivili. »A dána jest jemu moc«, totiž od Boha dopuštěná, »aby zdvihl pokoj z země«. Nebo, když tyrannové věrným pře kážejí a sužují mordujíce je, spieše jim pomáhají do vlasti nebeské do- mnievajíce se, že jim uškodie. A to Buoh přepauští na své z veliké 80 lásky, aby z tohoto světa vyšli. A ačkoli od Boha jest dána, avšak se tiem tyrrannové nevymluvie z hřiechu, neb sú ji svú zlau volí Nebude výmluvy nakazili, Kristus však té moci dobře požievá. A že ti světí byli sú spojeni láskau a pokojní, protož svaté mordujíce, vyzdvihují pokoj z země. A protož Job od ženy trpěv řekl: »Jakž se Pánu 85 líbilo, tak se stalo« etc., Bohu dieky vzdával věře, že by jemu nic uškoditi nemohli, kdyby Buoh nedopustil. A die: »Dáno jest jemu pokoj zdvihnúti z země«. Ne z nebe; země sú srdce zemská, nebe jsú, jichžto obcovánie jest v nebesiech a nebeské věci milují. A z těch nebeských myslí nemuože pokoje 90 dábel vyzdvihnúti skrz tyrranny, ale z zemských a lidí zhova- dilých. Protož die Kristus: »Na světě budete mieti nátisky, ale ve mně pokoj«. On zajisté, šatanáš, k bojuom a nesnázem zbauřil všechen svět pro vieru Kristovu. A kteříž Boha velmi milovali, ty všecky nesnáze přemáhali a netbali na ně; ale malé viery a srdce 95 zemská padala sú a od pokoje vypadli. Neb die Izaiáš: »Nenie pokoje nevěrným, praví Pán«. Věrní zajisté v mysli své mají pokoj a v srdci k Bohu pozdviženém. Nynie také tento kuoň rajzí vyšel jest a pokoj zdvižen jest z země; ale které sú mysle nebeské, nepohybují se, ale stojie jako Stálost věrných 100 věc čtverohranatá, utvrzeni v dobrém. »Aby se mordovali vespolek«, jako Nero sám se zabil, když Zlí se mordují se vuole jeho nenaplnila. Tak se také čte v kniehách Judikum, sami že, když Gedeon na Madianitské obořil se, vespolek se jeden (černě): VII druhého bil. Neb to i nynie Pán dopauští na protivníky pravdy. »A dán jest jemu meč«, totiž moc veliká mordovati a vy- lévati krev spravedlivých, což se jest začalo na svatém Štěpánu a potom na jiných. Nebo mnoho tisícuov zmordováno bylo někdy jeden den. »Meč veliký«. Nebo na veliké svaté ruku svú vztahovali, jako na sv. Petra a Pavla. Protož skrz této druhé pečeti otevřenie Moc dána Pokoj z země vyzdvihuje Dábel bauří Meč dán veliký 84 Job 1, 21 — 91 Podle Jana 16, 33 — 95 Iz. 48, 22; 57, 21 — 102 Soudc. 7, 22 — 106 Skutk. 7, 58 nn. — 108 Sr. Strabona, Glossa ord. (ML 114, c. 722).
VI. 255 89a1 89a2 105 lid křesťanský vyčišťuje se a šlechtí, jako k koni bielému podobně táhna se, tehdy hned vychází kuoň rajzí, totiž dábel, a zbuzuje, 75 aby se jim protivili. »A dána jest jemu moc«, totiž od Boha dopuštěná, »aby zdvihl pokoj z země«. Nebo, když tyrannové věrným pře kážejí a sužují mordujíce je, spieše jim pomáhají do vlasti nebeské do- mnievajíce se, že jim uškodie. A to Buoh přepauští na své z veliké 80 lásky, aby z tohoto světa vyšli. A ačkoli od Boha jest dána, avšak se tiem tyrrannové nevymluvie z hřiechu, neb sú ji svú zlau volí Nebude výmluvy nakazili, Kristus však té moci dobře požievá. A že ti světí byli sú spojeni láskau a pokojní, protož svaté mordujíce, vyzdvihují pokoj z země. A protož Job od ženy trpěv řekl: »Jakž se Pánu 85 líbilo, tak se stalo« etc., Bohu dieky vzdával věře, že by jemu nic uškoditi nemohli, kdyby Buoh nedopustil. A die: »Dáno jest jemu pokoj zdvihnúti z země«. Ne z nebe; země sú srdce zemská, nebe jsú, jichžto obcovánie jest v nebesiech a nebeské věci milují. A z těch nebeských myslí nemuože pokoje 90 dábel vyzdvihnúti skrz tyrranny, ale z zemských a lidí zhova- dilých. Protož die Kristus: »Na světě budete mieti nátisky, ale ve mně pokoj«. On zajisté, šatanáš, k bojuom a nesnázem zbauřil všechen svět pro vieru Kristovu. A kteříž Boha velmi milovali, ty všecky nesnáze přemáhali a netbali na ně; ale malé viery a srdce 95 zemská padala sú a od pokoje vypadli. Neb die Izaiáš: »Nenie pokoje nevěrným, praví Pán«. Věrní zajisté v mysli své mají pokoj a v srdci k Bohu pozdviženém. Nynie také tento kuoň rajzí vyšel jest a pokoj zdvižen jest z země; ale které sú mysle nebeské, nepohybují se, ale stojie jako Stálost věrných 100 věc čtverohranatá, utvrzeni v dobrém. »Aby se mordovali vespolek«, jako Nero sám se zabil, když Zlí se mordují se vuole jeho nenaplnila. Tak se také čte v kniehách Judikum, sami že, když Gedeon na Madianitské obořil se, vespolek se jeden (černě): VII druhého bil. Neb to i nynie Pán dopauští na protivníky pravdy. »A dán jest jemu meč«, totiž moc veliká mordovati a vy- lévati krev spravedlivých, což se jest začalo na svatém Štěpánu a potom na jiných. Nebo mnoho tisícuov zmordováno bylo někdy jeden den. »Meč veliký«. Nebo na veliké svaté ruku svú vztahovali, jako na sv. Petra a Pavla. Protož skrz této druhé pečeti otevřenie Moc dána Pokoj z země vyzdvihuje Dábel bauří Meč dán veliký 84 Job 1, 21 — 91 Podle Jana 16, 33 — 95 Iz. 48, 22; 57, 21 — 102 Soudc. 7, 22 — 106 Skutk. 7, 58 nn. — 108 Sr. Strabona, Glossa ord. (ML 114, c. 722).
Strana 256
256 Kapitola Pán cierkve své zkušuje Oděnie duchovnic Pán cierkvi své oznamuje, že zbielena jest a očištěna. Protož dopustí 110 na ně tyranny a protivníky, chtěje jie zkusiti, bude-li ona tak pro ň trpěti, jako Kristus pro ni trpěl jest. A tehdáž svatí v prvotní cierkvi nebili zase ani zase mordovali, ale oděnie duchovnie po- chopivše, totiž pancířem spravedlnosti, štítem viery rozdrážděni jsúc od zvieřete, Kristuov život sobě připomínajiece, na smrt se 115 vydávali a tehdy přemáhali všecky nepřátely a z osiedl tohoto světa vysvobozeni bývali. Ačkoli Gedeonovi, Davidovi a Moj- žiešovi dopustil Pán bojovati, ale tito na příklad Kristuov a život zpolehše, smrti se vydávali. A Kristus Pán, Beránek, její věrný chot, v potřebnostech jejích najvětších nezapomíná jie. Ale dřieve, 120 než ty věci přišly, předpověděl jí tyto věci. Dábel jinú chytrost vymyslil Kacieřstva a bludové Kuoň vraný kacieře znamená A když otevřel pečet třetí, slyšel sem třetí zvieře řkaucie etc. Cierkev Kristova, audové vespolek spojení jednotau viery, jest uprostřed nepřátel a osiedel, zámutkuov a pokušení. A jestliže jedno otejde, druhé přijde. A protož teď Beránek své nevěstě oznamuje, co ji potkati má, totiž zámutkové a smrt, a to skrz koně rajzieho. A že nenie na tom dosti, ale viece nesnází potká ji, protož oznamuje jí těžší zlé. A die: »Když odevřel pečet«, totiž věc tajnú a skrytau, kteréž by nepoznala, by jí Pán neoznámil. Nebo častokrát Pán věrné duše před zámutkem, než přijde, vystřiehá předpovídaje, aby nepadly. I die: »A slyšel sem zvieře třetie«. V zpuosobě člověčí to bylo. Nebo cierkev najprvé trpěla jest od moci světské; a vida ďábel, že v tom neprospievá, když věrné mordují, poněvadž skrz to viece se očišťují a okrašlují, a chtě uškoditi dobrým, prospěl jim, protož jiný zpuosob pokušenie nalezl, kterak by věrné svozoval. Nebo, když tyrranstvie počalo přestávati a pokoj tělesný přišel, tehdy vymyslil šatan chytrost, jíž by věrné zklamával. A že sú ukrutenstvie trpělivostí přemáhali a tehdy při smrti jich v živé paměti Krista a jeho smrt měli sú, potom počal svoditi bludy a kacieřstvími. A to jemu zvieře třetie ukázalo, podobné člověku, řka: »Poď« k Bohu, k sobě samému a k vlastnímu srdci. »A viz. A aj, kuoň vraný«, totiž zástup kacieřuov, na němž se šatan posadil. Tento kuoň jinačejší jest než onen bielý; neb ono lid svatý a čistý, ale toto černý, jakýmis temnostmi duši zatmievaje. Nebo anděl ša- 25 5 10 15 20 89b1 Třetí pečet otevřiena 13 nn. Sr. Strabona (Glossa ord., Apoc. Ioannis, c. VI) v ML 114, c. 722
256 Kapitola Pán cierkve své zkušuje Oděnie duchovnic Pán cierkvi své oznamuje, že zbielena jest a očištěna. Protož dopustí 110 na ně tyranny a protivníky, chtěje jie zkusiti, bude-li ona tak pro ň trpěti, jako Kristus pro ni trpěl jest. A tehdáž svatí v prvotní cierkvi nebili zase ani zase mordovali, ale oděnie duchovnie po- chopivše, totiž pancířem spravedlnosti, štítem viery rozdrážděni jsúc od zvieřete, Kristuov život sobě připomínajiece, na smrt se 115 vydávali a tehdy přemáhali všecky nepřátely a z osiedl tohoto světa vysvobozeni bývali. Ačkoli Gedeonovi, Davidovi a Moj- žiešovi dopustil Pán bojovati, ale tito na příklad Kristuov a život zpolehše, smrti se vydávali. A Kristus Pán, Beránek, její věrný chot, v potřebnostech jejích najvětších nezapomíná jie. Ale dřieve, 120 než ty věci přišly, předpověděl jí tyto věci. Dábel jinú chytrost vymyslil Kacieřstva a bludové Kuoň vraný kacieře znamená A když otevřel pečet třetí, slyšel sem třetí zvieře řkaucie etc. Cierkev Kristova, audové vespolek spojení jednotau viery, jest uprostřed nepřátel a osiedel, zámutkuov a pokušení. A jestliže jedno otejde, druhé přijde. A protož teď Beránek své nevěstě oznamuje, co ji potkati má, totiž zámutkové a smrt, a to skrz koně rajzieho. A že nenie na tom dosti, ale viece nesnází potká ji, protož oznamuje jí těžší zlé. A die: »Když odevřel pečet«, totiž věc tajnú a skrytau, kteréž by nepoznala, by jí Pán neoznámil. Nebo častokrát Pán věrné duše před zámutkem, než přijde, vystřiehá předpovídaje, aby nepadly. I die: »A slyšel sem zvieře třetie«. V zpuosobě člověčí to bylo. Nebo cierkev najprvé trpěla jest od moci světské; a vida ďábel, že v tom neprospievá, když věrné mordují, poněvadž skrz to viece se očišťují a okrašlují, a chtě uškoditi dobrým, prospěl jim, protož jiný zpuosob pokušenie nalezl, kterak by věrné svozoval. Nebo, když tyrranstvie počalo přestávati a pokoj tělesný přišel, tehdy vymyslil šatan chytrost, jíž by věrné zklamával. A že sú ukrutenstvie trpělivostí přemáhali a tehdy při smrti jich v živé paměti Krista a jeho smrt měli sú, potom počal svoditi bludy a kacieřstvími. A to jemu zvieře třetie ukázalo, podobné člověku, řka: »Poď« k Bohu, k sobě samému a k vlastnímu srdci. »A viz. A aj, kuoň vraný«, totiž zástup kacieřuov, na němž se šatan posadil. Tento kuoň jinačejší jest než onen bielý; neb ono lid svatý a čistý, ale toto černý, jakýmis temnostmi duši zatmievaje. Nebo anděl ša- 25 5 10 15 20 89b1 Třetí pečet otevřiena 13 nn. Sr. Strabona (Glossa ord., Apoc. Ioannis, c. VI) v ML 114, c. 722
Strana 257
VI. 257 89b2 90a1 tanuov proměňuje se v anděla světlosti. Nebo černost táhne se k temnostem a odchází od světla. Pravda jest světlo, jenž osvěcuje duši. Ale bludové a kacieřstva skrz vraného koně vyznamenávají se. A ač snad zevnitř ozdobují se a zdadí se osvícení, ale vnitř 30 sau černí a mrzcí. Na němž dábel sedí. Když kuoň rajzí, totiž tyrranstvie a krve prolitie pominulo, kuoň vraný, totiž bludové a kacieř stva se pučila. Neb skrz koně rajzieho nemohl prospěti; ale když se již upokojil lid boží, dábel pokauší věrných pýchau, aby pýchali v dařích božích v upokojení, takže se již smrti nebáli, 35 ale počali se světa přídržeti, od Boha odcházeti, takže střela létajície ve dne, totiž chvály lidské, doufáním a pozdvižením mysli počala se vystřelovati. A když vlastní cti a přiezně v dařích Páně hledali, tehdy opuštěni sú od Boha a světla Ducha svatého a hned počali se k hřiechu nachylovati. A tehdy, že ne jako sluší Boha 40 oslavovali, ale zmařeni sú v myšleních svých. Jako die apoštol k Římanuom I°.: »Dáni sú v smysl bludný«. A tak vyšel kuoň vraný, od něhožto opatrněji nežli od rajzieho sluší se střieci. A toho koně zvieře má ukazovati, totiž auřad pracovitý v cierkvi svaté má věrné od toho koně vystřiehati, aby se ho varovali a semeni 45 nešlechetnému, dáblu, nesvolovali. Nebo pod slovy zákona božieho namietá smysl bludný, od něhož se zplozuje i skutek zlý. A takoví sú slovo Páně cizoložiece. Jakož i nynie po umdlení tyrannuov jako po odjitie koně rajzieho přicházejí koňové vraní, totiž kacieři a bludní lidé, kdyžto bludové rozmáhají se a množí. A protož 50 Jeremiáš v osobě duše tak bludy zčernalé die v Pláči svém: »Zčernala jest tvář má jako uhlé«, takže nenie zapálena ani světlem Ducha svatého osvícena, ale bludy nakažena. Nynie zajisté nečíslní běží bludové, také proti velebné svátosti oltářnie. »A mějieše váhu v ruce své«, váhu zákona Páně falešně roz- Váha kacířská 55 važuje, bludně Písmo svaté vykládaje, takže k své libosti Písmo vykládají. »Měli sú v ruce«, totiž v své vuoli, k svému ponuknutie Písmo vykládajíce. V Přísloví XI.: »Závažie lstivé ohavné jest u Boha«. Jako kupci umějí falešně vážiti, tak vážením zákona božieho lstivým věrní zklamáni bývají a svedeni. Protož šatan 60 tu najvětšie klade osiedlo, s čiem se více obierají. A protož těm, kteříž s zákonem božím vuokol jdau, šatan namietá své smysly bludné a kacieřské. A bludní lidé pokládají jim rozumy, jak se jim líbie, smysly hrozné, neslýchané a vymyšlené kladauce. Mrzcí kacieři Zprávcové oznámiti mají Mnoho jich nynie 1525] Střela Smyslové bludní od dábla 41 Podle Řím. I, 28 — 50 Podle Pláče 4, 8 — 57 Přísl. I1, 1 Jakoubek, Výklad. 17
VI. 257 89b2 90a1 tanuov proměňuje se v anděla světlosti. Nebo černost táhne se k temnostem a odchází od světla. Pravda jest světlo, jenž osvěcuje duši. Ale bludové a kacieřstva skrz vraného koně vyznamenávají se. A ač snad zevnitř ozdobují se a zdadí se osvícení, ale vnitř 30 sau černí a mrzcí. Na němž dábel sedí. Když kuoň rajzí, totiž tyrranstvie a krve prolitie pominulo, kuoň vraný, totiž bludové a kacieř stva se pučila. Neb skrz koně rajzieho nemohl prospěti; ale když se již upokojil lid boží, dábel pokauší věrných pýchau, aby pýchali v dařích božích v upokojení, takže se již smrti nebáli, 35 ale počali se světa přídržeti, od Boha odcházeti, takže střela létajície ve dne, totiž chvály lidské, doufáním a pozdvižením mysli počala se vystřelovati. A když vlastní cti a přiezně v dařích Páně hledali, tehdy opuštěni sú od Boha a světla Ducha svatého a hned počali se k hřiechu nachylovati. A tehdy, že ne jako sluší Boha 40 oslavovali, ale zmařeni sú v myšleních svých. Jako die apoštol k Římanuom I°.: »Dáni sú v smysl bludný«. A tak vyšel kuoň vraný, od něhožto opatrněji nežli od rajzieho sluší se střieci. A toho koně zvieře má ukazovati, totiž auřad pracovitý v cierkvi svaté má věrné od toho koně vystřiehati, aby se ho varovali a semeni 45 nešlechetnému, dáblu, nesvolovali. Nebo pod slovy zákona božieho namietá smysl bludný, od něhož se zplozuje i skutek zlý. A takoví sú slovo Páně cizoložiece. Jakož i nynie po umdlení tyrannuov jako po odjitie koně rajzieho přicházejí koňové vraní, totiž kacieři a bludní lidé, kdyžto bludové rozmáhají se a množí. A protož 50 Jeremiáš v osobě duše tak bludy zčernalé die v Pláči svém: »Zčernala jest tvář má jako uhlé«, takže nenie zapálena ani světlem Ducha svatého osvícena, ale bludy nakažena. Nynie zajisté nečíslní běží bludové, také proti velebné svátosti oltářnie. »A mějieše váhu v ruce své«, váhu zákona Páně falešně roz- Váha kacířská 55 važuje, bludně Písmo svaté vykládaje, takže k své libosti Písmo vykládají. »Měli sú v ruce«, totiž v své vuoli, k svému ponuknutie Písmo vykládajíce. V Přísloví XI.: »Závažie lstivé ohavné jest u Boha«. Jako kupci umějí falešně vážiti, tak vážením zákona božieho lstivým věrní zklamáni bývají a svedeni. Protož šatan 60 tu najvětšie klade osiedlo, s čiem se více obierají. A protož těm, kteříž s zákonem božím vuokol jdau, šatan namietá své smysly bludné a kacieřské. A bludní lidé pokládají jim rozumy, jak se jim líbie, smysly hrozné, neslýchané a vymyšlené kladauce. Mrzcí kacieři Zprávcové oznámiti mají Mnoho jich nynie 1525] Střela Smyslové bludní od dábla 41 Podle Řím. I, 28 — 50 Podle Pláče 4, 8 — 57 Přísl. I1, 1 Jakoubek, Výklad. 17
Strana 258
258 Kapitola Pochop bluduov Buoh uprostřed kněží Pšenice Ale potom ukazuje, kterak lid boží vezme potěšenie a po- silněnie, a die: »A slyšel sem jako hlas z prostřed čtyř zvieřat, 65 an die: Pšenice miera ve dvě libře za peníz« etc. Pokládá se pře- kážka koně vraného, aby ne tak mohl uškoditi uprostřed zvieřat, totiž auředníkuov neb zprávcuov duchovních. Zvláště zvieře tvářnosti člověčie oznamuje koně vraného. Nebo pochop bluduov zvláště při člověčenstvie Kristovu vzali sú praviece, že by Kristus 70 nebyl Buoh a že by tělo povětrné měl. Ale auřad kněžský skrz třetie zvieře znamenaný má uvésti lid k pravé vieře o Kristu Ježíši, jenž jest Buoh a člověk. I die, pokládaje posilněnie: »Miera pšenice ve dvě libře« etc., totiž slyšán jest hlas uprostřed zvieřat. Nebo Buoh bydlí 75 uprostřed věrných kněžie, aby volali proti bludóm. A die: »Dvě libře«. Mínie všecky křesťany, některé spolu dokonalé, jiné ne- dokonalejšie, kteréž Kristus miluje. Pšenice vyznamenává svaté duchovnie dokonalejšie. Jako sám Kristus die o sobě, že jest zrno pšeničné. Nebo z nich má býti pokrm Kristu skrz dobrý život 80 a vuoli. Jiní, nedokonalejšie, sú jako ječmen, hrubšie a drstnatějšie. Ječmen Druhá Nevěrní falešně vážie Ruce Libra co jest? Slyší hlas: »Dvú liber miera pšenice«, totiž, kteří sú dokonalí, 90a2 mají se tak vážiti jako ve dvě libře. Jedna libra nebo váha jestiť milovánie Boha nade všecko, z kteréhož dobří skutkové pocházejí, kteréhožto milovánie skutky dovodie. A ta ť jest váha, kterauž 85 všech bluduov vystřéhati se mají. Život Kristuov a svatých prvotnie cierkve jest jako váha, kterauž se varovati mají váhy zlé šatanovy. Druhá váha jesti ť maudrost, kterúž Kristus prvotně a najhojněji měl, a pak jeho světí, apoštolové, proroci a jiní. A tě dvě libře vážie pšenici, totiž jeho věrné. Nevěrní pak mají jinau váhu, falešnú, jinak učenie svá bludná vedauce, kterakž jest ani Kristus učil ani jeho apoštolé, kteréžto učenie jich bludné má potupeno býti. A ač sú jednostajná slova, ale jiný smysl svatých prvotnie cierkve nežli nynějšiech falšieřuov. A protož se máme varovati té váhy zlých, kteráž jest v rukau jich. Ruce znamenají vážné 95 skutky, kteréž zlí častokrát činie, avšak v bludy padají. A die: »Dvě libře«. Prvnie libra milovánie Boha a bližnieho a skutkové dobřie. A protož všecka učenie, kteráž se chajlé k mi- lování božiemu, ku pokoře, trpělivosti, dobrá sú. A die: »Za jeden peníz«, totiž zaslúženie Kristova, Beránka, a krve jeho. Nebo 100 nemohau věrní uvarovati se bluduov zásluhau svau, ale Kristovau 90 Jedna libra Peniez co jest? 79 Podle Jana 12, 24
258 Kapitola Pochop bluduov Buoh uprostřed kněží Pšenice Ale potom ukazuje, kterak lid boží vezme potěšenie a po- silněnie, a die: »A slyšel sem jako hlas z prostřed čtyř zvieřat, 65 an die: Pšenice miera ve dvě libře za peníz« etc. Pokládá se pře- kážka koně vraného, aby ne tak mohl uškoditi uprostřed zvieřat, totiž auředníkuov neb zprávcuov duchovních. Zvláště zvieře tvářnosti člověčie oznamuje koně vraného. Nebo pochop bluduov zvláště při člověčenstvie Kristovu vzali sú praviece, že by Kristus 70 nebyl Buoh a že by tělo povětrné měl. Ale auřad kněžský skrz třetie zvieře znamenaný má uvésti lid k pravé vieře o Kristu Ježíši, jenž jest Buoh a člověk. I die, pokládaje posilněnie: »Miera pšenice ve dvě libře« etc., totiž slyšán jest hlas uprostřed zvieřat. Nebo Buoh bydlí 75 uprostřed věrných kněžie, aby volali proti bludóm. A die: »Dvě libře«. Mínie všecky křesťany, některé spolu dokonalé, jiné ne- dokonalejšie, kteréž Kristus miluje. Pšenice vyznamenává svaté duchovnie dokonalejšie. Jako sám Kristus die o sobě, že jest zrno pšeničné. Nebo z nich má býti pokrm Kristu skrz dobrý život 80 a vuoli. Jiní, nedokonalejšie, sú jako ječmen, hrubšie a drstnatějšie. Ječmen Druhá Nevěrní falešně vážie Ruce Libra co jest? Slyší hlas: »Dvú liber miera pšenice«, totiž, kteří sú dokonalí, 90a2 mají se tak vážiti jako ve dvě libře. Jedna libra nebo váha jestiť milovánie Boha nade všecko, z kteréhož dobří skutkové pocházejí, kteréhožto milovánie skutky dovodie. A ta ť jest váha, kterauž 85 všech bluduov vystřéhati se mají. Život Kristuov a svatých prvotnie cierkve jest jako váha, kterauž se varovati mají váhy zlé šatanovy. Druhá váha jesti ť maudrost, kterúž Kristus prvotně a najhojněji měl, a pak jeho světí, apoštolové, proroci a jiní. A tě dvě libře vážie pšenici, totiž jeho věrné. Nevěrní pak mají jinau váhu, falešnú, jinak učenie svá bludná vedauce, kterakž jest ani Kristus učil ani jeho apoštolé, kteréžto učenie jich bludné má potupeno býti. A ač sú jednostajná slova, ale jiný smysl svatých prvotnie cierkve nežli nynějšiech falšieřuov. A protož se máme varovati té váhy zlých, kteráž jest v rukau jich. Ruce znamenají vážné 95 skutky, kteréž zlí častokrát činie, avšak v bludy padají. A die: »Dvě libře«. Prvnie libra milovánie Boha a bližnieho a skutkové dobřie. A protož všecka učenie, kteráž se chajlé k mi- lování božiemu, ku pokoře, trpělivosti, dobrá sú. A die: »Za jeden peníz«, totiž zaslúženie Kristova, Beránka, a krve jeho. Nebo 100 nemohau věrní uvarovati se bluduov zásluhau svau, ale Kristovau 90 Jedna libra Peniez co jest? 79 Podle Jana 12, 24
Strana 259
VI. 259 zásluhau a jeho milosrdenstvím. A to jest »za jeden peníz«. Nebo svú krví pšenici, totiž své volené, vykaupil, kterýchž nedopauští Pán padati, kteří sú jeho, nedá jich zčerniti, ale vystřiehá je. Potom svých ostřiehá 105 nedokonalejšie jako ječmen, hrubšie, drsnatějšie, »tři miery ječmene 90b1 za peníz«. Vyznamenává se život pracovitý, totiž šest skut kuov Pracovitý život milosrdných. A má v sobě také dvě libře. Jednu, totiž život Kristuov život Kristuov a svatých jeho, kterak sú oni živi byli. Druhá jest maudrost Maudrost Kristova. Kterýmižto dvěma zachováni bývají od zlé váhy ďáblovy, 110 a to zaslúžením umučenie Kristova a jeho zásluhau jako za peníz jeden. Proti koni rajziemu potřebie jest trpělivosti a zvieřat na- pomenutie, ale proti koni vranému netoliko trpělivosti, ale svatých veliké jest potřebie maudrosti, kterak by totiž bluduom mohl 115 odepřieti. Maudrosti potřebie proti bludóm 90b2 125 A die: »Vínu a oleji aby neškodil«. Nebo zapoviedá Beránek svým škoditi závažím lstivým. Zachariáš IX.: »Co dobrého jeho a co pěkného, jediné pšenice?«, totiž najzbožilejšie velebná svátost a víno krve Kristovy z kořene živého, pravého pocházejície. Které- 120 mužto vínu a pšenici, totiž velebné svátosti oltářní, žádný nemá škoditi, žádný se rúhati, žádný zle nemá o ní smýšleti. Věrní také křesťané dary božie, slovo božie a tělo Kristovo, berauce a okušujíce, svědomie mají jako vinnici, v nichžto rostau rozkoše, potěšenie, radost a veselé. A těm nedá škoditi, totiž svědomí jich, kteráž sú jako vinnice rozkošné, nedopauští búřiti. Olej sú pozdvižené mysle k Bohu, tučné, sladké, nábožné, nad bližními lítost majície, ne- potupujíce jich; a jsú milosrdní k bližním. Pán takovým nedá škoditi závažím lstivým. Protož die David: »Já jakožto oliva plodná v domu Páně«. A ty chce Pán, aby stáli pevně, aby u vieře 130 Písma nepochybovali. Ó, by Beránek zahájil koňovi vranému, aby nám neškodil bludem a kacieřstvím nemazal! Nynie zajisté šatan to najprvé uvrhl v srdce lidská, aby rozumy svatých starých zavrhli a jim nevěřili. To učiniv, tehdy svú namietá váhu, totiž výklad blud- 135 ný Písma svatého, kterýž mnozí oblibují. Nebo smyslové a myšle- nie člověčie náchylná sú od mladosti své ke zlému; a jediné leč peníz jeho, totiž zásluha umučenie aneb jednota viery nám spo- muože, nebudem moci odepříti zlosti a nepravosti etc. Vinu a oleji aby neškodili Olej co jest? Kacieři toto činie Ted pomoc 117 Podle Zach. 9, 17 — 128 Ž. 52, 10. 17*
VI. 259 zásluhau a jeho milosrdenstvím. A to jest »za jeden peníz«. Nebo svú krví pšenici, totiž své volené, vykaupil, kterýchž nedopauští Pán padati, kteří sú jeho, nedá jich zčerniti, ale vystřiehá je. Potom svých ostřiehá 105 nedokonalejšie jako ječmen, hrubšie, drsnatějšie, »tři miery ječmene 90b1 za peníz«. Vyznamenává se život pracovitý, totiž šest skut kuov Pracovitý život milosrdných. A má v sobě také dvě libře. Jednu, totiž život Kristuov život Kristuov a svatých jeho, kterak sú oni živi byli. Druhá jest maudrost Maudrost Kristova. Kterýmižto dvěma zachováni bývají od zlé váhy ďáblovy, 110 a to zaslúžením umučenie Kristova a jeho zásluhau jako za peníz jeden. Proti koni rajziemu potřebie jest trpělivosti a zvieřat na- pomenutie, ale proti koni vranému netoliko trpělivosti, ale svatých veliké jest potřebie maudrosti, kterak by totiž bluduom mohl 115 odepřieti. Maudrosti potřebie proti bludóm 90b2 125 A die: »Vínu a oleji aby neškodil«. Nebo zapoviedá Beránek svým škoditi závažím lstivým. Zachariáš IX.: »Co dobrého jeho a co pěkného, jediné pšenice?«, totiž najzbožilejšie velebná svátost a víno krve Kristovy z kořene živého, pravého pocházejície. Které- 120 mužto vínu a pšenici, totiž velebné svátosti oltářní, žádný nemá škoditi, žádný se rúhati, žádný zle nemá o ní smýšleti. Věrní také křesťané dary božie, slovo božie a tělo Kristovo, berauce a okušujíce, svědomie mají jako vinnici, v nichžto rostau rozkoše, potěšenie, radost a veselé. A těm nedá škoditi, totiž svědomí jich, kteráž sú jako vinnice rozkošné, nedopauští búřiti. Olej sú pozdvižené mysle k Bohu, tučné, sladké, nábožné, nad bližními lítost majície, ne- potupujíce jich; a jsú milosrdní k bližním. Pán takovým nedá škoditi závažím lstivým. Protož die David: »Já jakožto oliva plodná v domu Páně«. A ty chce Pán, aby stáli pevně, aby u vieře 130 Písma nepochybovali. Ó, by Beránek zahájil koňovi vranému, aby nám neškodil bludem a kacieřstvím nemazal! Nynie zajisté šatan to najprvé uvrhl v srdce lidská, aby rozumy svatých starých zavrhli a jim nevěřili. To učiniv, tehdy svú namietá váhu, totiž výklad blud- 135 ný Písma svatého, kterýž mnozí oblibují. Nebo smyslové a myšle- nie člověčie náchylná sú od mladosti své ke zlému; a jediné leč peníz jeho, totiž zásluha umučenie aneb jednota viery nám spo- muože, nebudem moci odepříti zlosti a nepravosti etc. Vinu a oleji aby neškodili Olej co jest? Kacieři toto činie Ted pomoc 117 Podle Zach. 9, 17 — 128 Ž. 52, 10. 17*
Strana 260
260 Kapitola Opět chytřeji šatan skrz pokrytce Kuoň plavý Otvierá Pán Orlice Ostrého zraku orlice Jíti kam? Viděti co? Kuoň plavý A když otevřel čtvrtú pečet etc. Dotýká lidu křesťanského čtvrtého věku, po vstúpení Kristovu na nebe. Co tehdáž se stalo, Beránek otvierá věrným, osiedla prvé aby po- znali. Nebo, když lid obrácený právě k Bohu v jednotě viery stál a dábel skrz tyrranstvie jako koně rajzieho chtěl je od viery od- vrátiti a nemohl, potom uvedl bludy a kacieřstva jako koně vra- ného, kteréhož přemohli věrní maudrostí božskau, neb sú volala zvieřata, aby se věrní vystřiehali. Potom šatan chytřejším oby- čejem počal bojovati proti věrným, totiž pokrytstvím. Nebo po- krytce rozmnožil v cierkvi, skrz něžto chytřeji svodil nežli skrz 10 vraného koně. A ten zástup pokrytcuov znamená se skrz plavého koně. Protož Hospodin, Beránek, svým věrným otevřel čtvrtau pečet, aby poznali pokrytstvie a varovali se ho. Nebo po jednom nastává druhé pokušenie. »Otevřel«, skryté věci a tajné oznámil. 15 Nebo tak Pán časy svými uloženými otvierá jistá poznánie, když podlé rozličnosti časuov rozličné věci Pán zjevuje a oznamuje. A nynie potřebie jest věrným bdieti na modlitbách, aby Pán ode- vřel nám našeho věku potřebné věci. A najprvé otvierá zvieřatóm, totiž zprávcuom, a skrz ně jiným oznamuje. A protož die: »Slyšal sem čtvrté zvieře«, jenž jest vorlice. Neb takové zvieře má býti zraku ostrého a má býti vyzdvižené, když duše má vyzdvihnúti se k Bohu slunci. A ta vorlice hodna jest, aby jie byl ukázán kuoň plavý, ostrostí svého zraku patřéci k slunci. Neb orlice vysoce létajíci zeměplazy vidí na zemi: tak 25 duše věrné k Bohu patřiece, osvícené a zapálené, vidie národ cizo- ložný a koně plavého a od něho se umějí vystřieci i jiné, aby se ho varovali, napomínati. A protož Beránek tepruva čtvrtému zvieřeti, totiž orlici, dal poznati koně plavého na znamenie, že nesnadno jest poznati pokrytstvie v sobě samém i v jiných, leč 30 bude osvícený člověk ten a vytržen z prostředku zlých. A praví: »Poď«, k Bohu, sám k sobě vnitř a ku Písmuom; »viz« skrz vieru, skrz zákon Páně budaucie nebezpečenstvie. »A aj, kuoň plavý«, totiž zástup pokrytcuov. A to jest těžšie obyčej pokušenie, takže ten zástup, co zlého v něm jest, toho 35 tají, a co nenie (!) dobrého, to jako by měl, ukazuje; zdá se dobrý, a jsa zlý. Bledost počíná se od bělosti a dokonává se v žlutosti a bývá na mrše neb těle mrtvém. A znamená se, že pokrytci zdadí 5 20 91a1 Otevřenie pečeti čtvrté Bledost co jest? 36 nenie; zřejmě omyl m.: jest
260 Kapitola Opět chytřeji šatan skrz pokrytce Kuoň plavý Otvierá Pán Orlice Ostrého zraku orlice Jíti kam? Viděti co? Kuoň plavý A když otevřel čtvrtú pečet etc. Dotýká lidu křesťanského čtvrtého věku, po vstúpení Kristovu na nebe. Co tehdáž se stalo, Beránek otvierá věrným, osiedla prvé aby po- znali. Nebo, když lid obrácený právě k Bohu v jednotě viery stál a dábel skrz tyrranstvie jako koně rajzieho chtěl je od viery od- vrátiti a nemohl, potom uvedl bludy a kacieřstva jako koně vra- ného, kteréhož přemohli věrní maudrostí božskau, neb sú volala zvieřata, aby se věrní vystřiehali. Potom šatan chytřejším oby- čejem počal bojovati proti věrným, totiž pokrytstvím. Nebo po- krytce rozmnožil v cierkvi, skrz něžto chytřeji svodil nežli skrz 10 vraného koně. A ten zástup pokrytcuov znamená se skrz plavého koně. Protož Hospodin, Beránek, svým věrným otevřel čtvrtau pečet, aby poznali pokrytstvie a varovali se ho. Nebo po jednom nastává druhé pokušenie. »Otevřel«, skryté věci a tajné oznámil. 15 Nebo tak Pán časy svými uloženými otvierá jistá poznánie, když podlé rozličnosti časuov rozličné věci Pán zjevuje a oznamuje. A nynie potřebie jest věrným bdieti na modlitbách, aby Pán ode- vřel nám našeho věku potřebné věci. A najprvé otvierá zvieřatóm, totiž zprávcuom, a skrz ně jiným oznamuje. A protož die: »Slyšal sem čtvrté zvieře«, jenž jest vorlice. Neb takové zvieře má býti zraku ostrého a má býti vyzdvižené, když duše má vyzdvihnúti se k Bohu slunci. A ta vorlice hodna jest, aby jie byl ukázán kuoň plavý, ostrostí svého zraku patřéci k slunci. Neb orlice vysoce létajíci zeměplazy vidí na zemi: tak 25 duše věrné k Bohu patřiece, osvícené a zapálené, vidie národ cizo- ložný a koně plavého a od něho se umějí vystřieci i jiné, aby se ho varovali, napomínati. A protož Beránek tepruva čtvrtému zvieřeti, totiž orlici, dal poznati koně plavého na znamenie, že nesnadno jest poznati pokrytstvie v sobě samém i v jiných, leč 30 bude osvícený člověk ten a vytržen z prostředku zlých. A praví: »Poď«, k Bohu, sám k sobě vnitř a ku Písmuom; »viz« skrz vieru, skrz zákon Páně budaucie nebezpečenstvie. »A aj, kuoň plavý«, totiž zástup pokrytcuov. A to jest těžšie obyčej pokušenie, takže ten zástup, co zlého v něm jest, toho 35 tají, a co nenie (!) dobrého, to jako by měl, ukazuje; zdá se dobrý, a jsa zlý. Bledost počíná se od bělosti a dokonává se v žlutosti a bývá na mrše neb těle mrtvém. A znamená se, že pokrytci zdadí 5 20 91a1 Otevřenie pečeti čtvrté Bledost co jest? 36 nenie; zřejmě omyl m.: jest
Strana 261
VI. 261 se bielí, dobří, a potom vcházejí v smrt, že život boží v nich umierá, 40 takže budau žlutí. Nebo, zrodivše se v Bohu skrze křest, počínají běleti, a potom skrz hřiechy to v nich umrtvuje se dobré. A všickni jednák tak padají, a jeden druhého vida padati, oblehčuje jemu hřiech jeho, řka: »Ano jiní padli«. Tak nynie mnozí počali tělo a krev božie přijímati a běleti, a potom umierají, v hřiechy se 45 navracujíce. A tuto bledost též jest jako napřed vlažnost, kteráž béře aučastnost horkosti a studenosti. Tak bledost má nětco bě- losti a černosti, že chce Boha milovati i svět, viece však svět mi- luje a oblibuje. A tento hauf pokrytcuov jest veliký. Neb má moc škoditi Hauf pokrytenov 91a2 50 na čtyři strany světa, takže je ve všem stavu duchovním i v stavu manželském, panenském etc. A jedno srdce od druhého se na- Neobcovati kažuje, nebo z obcovánie s pokrytci člověk horký učiněn bývá s pokrytci studený. A když láska ustydla, tehdy se pokrytstvie rozmohlo. A ten neduh takový jest, že všecky jiné saudí za pokrytce a sám Neduh smrtedlný 55 sebe nic, avšak bude jiných větší. Neb člověk sám sebe velmi miluje milováním porušeným. A protož, že sú mnozí takoví, potom se pokládá, že orlice letěla prostředkem nebe a křičela: »Běda, běda, běda přebývají- cím na zemi«. Lid zajisté, kdyby bluduov zjevných jako koně 60 černého maudrostí Páně uměl se varovati, ukrutenstvie také jako koně rajzieho přemohl by trpělivostí. Čtvrtého věku kuoň bledý neb plavý, totiž pokrytci, k najlep- ším lidem se připojují řečí, hnutiem neb chodem i oděvem se ze- vnitř ukazujíce, ale tajíce se, jací sú před Bohem. Protož kterak 65 se těch člověk má varovati? Ti pěkně člověku mluvie, radie, pra- viece se přátelé býti člověka, ano pak sú těžcí nepřátelé duše. A protož člověk prostý kde najde sobě povolného v pokoře, trpě- livosti, v pravém božím milování, ješto by potupeni býti chtěli? A protož všickni se zdadie přátelé, ale jsú nepřátelé. Orlice letěla Plavý kuoň Lehčí sobě hřiechy A znamenaj, že bledost znamená nemoci a smrt. A znamená se, že pod duchovenstvím, v kterém se ukazují pokrytci, nenie života božieho, ale smrt, a ne milovánie božie, ale sebe samého. Tento kuoň jest škodlivější prvních dvau; o kterýchž die apoštol: »Nastanau lidé sebe sami milujíce« etc. A na konci die: »Zpuosobu 75 svatosti majíce, ale vpravdě nemají, domy svědomie pronikajíce 70 Bledost co znamená? 45 Zj. 3, 16 — 58 Zj. 8, 13 — 74 2. Tim. 3, 2 — Podle 2. Tim. 3, 5 a 6
VI. 261 se bielí, dobří, a potom vcházejí v smrt, že život boží v nich umierá, 40 takže budau žlutí. Nebo, zrodivše se v Bohu skrze křest, počínají běleti, a potom skrz hřiechy to v nich umrtvuje se dobré. A všickni jednák tak padají, a jeden druhého vida padati, oblehčuje jemu hřiech jeho, řka: »Ano jiní padli«. Tak nynie mnozí počali tělo a krev božie přijímati a běleti, a potom umierají, v hřiechy se 45 navracujíce. A tuto bledost též jest jako napřed vlažnost, kteráž béře aučastnost horkosti a studenosti. Tak bledost má nětco bě- losti a černosti, že chce Boha milovati i svět, viece však svět mi- luje a oblibuje. A tento hauf pokrytcuov jest veliký. Neb má moc škoditi Hauf pokrytenov 91a2 50 na čtyři strany světa, takže je ve všem stavu duchovním i v stavu manželském, panenském etc. A jedno srdce od druhého se na- Neobcovati kažuje, nebo z obcovánie s pokrytci člověk horký učiněn bývá s pokrytci studený. A když láska ustydla, tehdy se pokrytstvie rozmohlo. A ten neduh takový jest, že všecky jiné saudí za pokrytce a sám Neduh smrtedlný 55 sebe nic, avšak bude jiných větší. Neb člověk sám sebe velmi miluje milováním porušeným. A protož, že sú mnozí takoví, potom se pokládá, že orlice letěla prostředkem nebe a křičela: »Běda, běda, běda přebývají- cím na zemi«. Lid zajisté, kdyby bluduov zjevných jako koně 60 černého maudrostí Páně uměl se varovati, ukrutenstvie také jako koně rajzieho přemohl by trpělivostí. Čtvrtého věku kuoň bledý neb plavý, totiž pokrytci, k najlep- ším lidem se připojují řečí, hnutiem neb chodem i oděvem se ze- vnitř ukazujíce, ale tajíce se, jací sú před Bohem. Protož kterak 65 se těch člověk má varovati? Ti pěkně člověku mluvie, radie, pra- viece se přátelé býti člověka, ano pak sú těžcí nepřátelé duše. A protož člověk prostý kde najde sobě povolného v pokoře, trpě- livosti, v pravém božím milování, ješto by potupeni býti chtěli? A protož všickni se zdadie přátelé, ale jsú nepřátelé. Orlice letěla Plavý kuoň Lehčí sobě hřiechy A znamenaj, že bledost znamená nemoci a smrt. A znamená se, že pod duchovenstvím, v kterém se ukazují pokrytci, nenie života božieho, ale smrt, a ne milovánie božie, ale sebe samého. Tento kuoň jest škodlivější prvních dvau; o kterýchž die apoštol: »Nastanau lidé sebe sami milujíce« etc. A na konci die: »Zpuosobu 75 svatosti majíce, ale vpravdě nemají, domy svědomie pronikajíce 70 Bledost co znamená? 45 Zj. 3, 16 — 58 Zj. 8, 13 — 74 2. Tim. 3, 2 — Podle 2. Tim. 3, 5 a 6
Strana 262
262 Kapitola Peklo Zde i« královstvío peklo začíná se Pokrytci se rozmohli všudy O mordování mečem Konstanský zbor Hus Hladem Morem Šelmami (totiž vnitřnosti) a to potom zrazujíce«. Toho koně ve všech sta- viech rozmnoženého žádný nemohl poznati, leč by byla vorlice. »A kterýž seděl na něm, jméno jemu smrt«, totiž dábel dvoji- tau ránu, těla a duše, činie a smrt duše zpuosobuje. A což koli bylo živého v člověku, to umrtvil. Neb skrz obcovánie s pokrytci v řečech a v radách v dobrých láska uhašena bývá a viera živá. Protož dobře die: »Smrt«. »A peklo šlo za ním«, totiž takového lidé pekelní, zatracenci, následují, neb ti se ho přídržie. A po- krytcuov rádi zlí se přídržie. A jakož zde jest královstvie nebeské a počíná se, tak také peklo zde se začíná. Nebo jako tam, takéž 85 zde nic na Boha nedbají, ale repcie proti Bohu a hryzenie svědo- mie mají těžké. Nebo pokrytci povahy mají pekelníkuov, když mají kormaucenie svědomie, a žádného světla pravé viery; ale mají hryzenie, fresovánie a tesknost jako i v pekle. Netoliko smrt duše puosobí, ale i těla; neb dopoviedá: »A dána 90 jest jemu moc na čtyři strany země«, aby se všudy rozmnožoval zástup pokrytcuov, ve všech staviech a duostojenstvích, »a aby mordoval mečem, hladem a morem a šelmami zemskými«. Me- čem, totiž svým slovem jako mečem, maje zevnitř duchovenstvie, jako by od Boha byl poslán, umrtvuje v lidech vieru a lásku. A ny- 95 nie šatan bojuje všemi koňmi, vraným, rajzím i plavým. Protož kterému věrní mají odpierati? Mečem bojuje také dábel tělesným proti věrným. Jako die Matúš XXIIII.: »Povstanau falešní pro- roci etc. a povstane královstvie proti království«, takže pokrytci zbauřie boje těžké. Jako koncilium Konstanské, kuoň plavý, již 100 války zběhlé zbauřil proti věrným, přijímanie krve Páně z kalicha od věrných potupuje. Druhá rána hladem, také tělesným (když války sú, po těch 91b2 bývá hlad), i hlad duše, slova božieho a svátostí božských. A toho pokrytci jsú příčina. A to Buoh dopauští proto, neb se nehodně 105 měli při velebné svátosti božské. Nebo šatan skrz pokrytce divné příčiny bera, šikuje to zlé. Třetí ranau, smrtí neb morem, když se mordují mečmi, i smrtí duše. Čtvrté šelmami zemskými, jako sú pokrytci, Antikristové 110 ukrutní jako koňové rajzie, a bludní jako koňové vraní. A ne- toliko dábel, ale člověk, větší pokrytec, nad jinými pokrytci pa- nuje, věrné morduje v bytu viery, lásky a pokory, slove smrt. A takoví trápie smrtí, morem a hladem. 80 91b1 Smrt na koni 98 Podle Mat. 24, 11 a 7
262 Kapitola Peklo Zde i« královstvío peklo začíná se Pokrytci se rozmohli všudy O mordování mečem Konstanský zbor Hus Hladem Morem Šelmami (totiž vnitřnosti) a to potom zrazujíce«. Toho koně ve všech sta- viech rozmnoženého žádný nemohl poznati, leč by byla vorlice. »A kterýž seděl na něm, jméno jemu smrt«, totiž dábel dvoji- tau ránu, těla a duše, činie a smrt duše zpuosobuje. A což koli bylo živého v člověku, to umrtvil. Neb skrz obcovánie s pokrytci v řečech a v radách v dobrých láska uhašena bývá a viera živá. Protož dobře die: »Smrt«. »A peklo šlo za ním«, totiž takového lidé pekelní, zatracenci, následují, neb ti se ho přídržie. A po- krytcuov rádi zlí se přídržie. A jakož zde jest královstvie nebeské a počíná se, tak také peklo zde se začíná. Nebo jako tam, takéž 85 zde nic na Boha nedbají, ale repcie proti Bohu a hryzenie svědo- mie mají těžké. Nebo pokrytci povahy mají pekelníkuov, když mají kormaucenie svědomie, a žádného světla pravé viery; ale mají hryzenie, fresovánie a tesknost jako i v pekle. Netoliko smrt duše puosobí, ale i těla; neb dopoviedá: »A dána 90 jest jemu moc na čtyři strany země«, aby se všudy rozmnožoval zástup pokrytcuov, ve všech staviech a duostojenstvích, »a aby mordoval mečem, hladem a morem a šelmami zemskými«. Me- čem, totiž svým slovem jako mečem, maje zevnitř duchovenstvie, jako by od Boha byl poslán, umrtvuje v lidech vieru a lásku. A ny- 95 nie šatan bojuje všemi koňmi, vraným, rajzím i plavým. Protož kterému věrní mají odpierati? Mečem bojuje také dábel tělesným proti věrným. Jako die Matúš XXIIII.: »Povstanau falešní pro- roci etc. a povstane královstvie proti království«, takže pokrytci zbauřie boje těžké. Jako koncilium Konstanské, kuoň plavý, již 100 války zběhlé zbauřil proti věrným, přijímanie krve Páně z kalicha od věrných potupuje. Druhá rána hladem, také tělesným (když války sú, po těch 91b2 bývá hlad), i hlad duše, slova božieho a svátostí božských. A toho pokrytci jsú příčina. A to Buoh dopauští proto, neb se nehodně 105 měli při velebné svátosti božské. Nebo šatan skrz pokrytce divné příčiny bera, šikuje to zlé. Třetí ranau, smrtí neb morem, když se mordují mečmi, i smrtí duše. Čtvrté šelmami zemskými, jako sú pokrytci, Antikristové 110 ukrutní jako koňové rajzie, a bludní jako koňové vraní. A ne- toliko dábel, ale člověk, větší pokrytec, nad jinými pokrytci pa- nuje, věrné morduje v bytu viery, lásky a pokory, slove smrt. A takoví trápie smrtí, morem a hladem. 80 91b1 Smrt na koni 98 Podle Mat. 24, 11 a 7
Strana 263
VI. 263 115 Ale Jan prvé, než sau knihy jemu otevříny, plakal. Tak mnohé věci sú v nás, ješto jich neznáme; protož bychom plakati a lkáti měli, aby Beránek otevřel nám srdce naše, abychom poznali, které sú to věci v nás škodlivé, a abychom poznali, co puosobí v nás smrt, hlad a mor etc. 92a1 A když odevřel pečet pátau etc. Prvé Beránek lidu svému věrnému, kterýž vykaupil, ukázal časy nebezpečné a pokušenie rozličná, dávaje jim výstrahu. Tuto již nětco tajného zjevuje všem těm, kteří sú zámutky trpěli a svítězili. A zjevuje 5 jim potěšené věci, odplatu totiž, kteřížto nižádnému koni nedali Stálým potěšenie se svésti; jaké mají potěšenie a odplatu za to, teď okazuje, aby, kteříž trpie, k té odplatě patřili a lehčeji snášeli, také na roz- množitele života patřiece, kterýž těžké věci trpěl jest. A otvierá jim pátau pečet, kteříž přemáhají koně zlé, zámut- 10 ky snášejíce. I die: »A když otevřel pečet«, totiž v těch zámutcích těžkých když svítězí, jakau odplatu vezmau, když koně tři pře- mohau, a když s tohoto světa sejdú, nepovolujíce nepravosti; těm otvierá pátau pečet, kteříž právě varujie se bluduov, vždycky se Boha bojie a jej ctie, kteřížto těžká trápenie od tyrrannuov 15 snášejí pro Kristovo slovo a jeho zákon, kteříž sú ani plavému ani vranému svolili koni. »Viděl sem pod oltářem duše zmordovaných«, kteřížto těžké věci trpěli od koňuov a umrtveni sú pro slovo zákona, že sú je naplnili a vyznávali je a dobře mu rozuměli. A když se otvierala 20 první a druhá pečet, tehdy slyšel hlas zvieřete prvnieho a dru- hého, napomínajícieho Jana; ale tuto nepokládá zvieřete, jediné toliko život, odpočinutie a stav jich viděl, kteří umierají pro Krista, jakú odplatu mají po tomto životě. A mnohým Pán srdce Srdce otvierá Pán otvierá a pozdvihuje k nebeským věcem, aby sobě rozvažovali 25 odpočinutie a život těch, kteří v Pánu umierají. A to kdybychom právě poznali, žádali bychom spieše s tohoto světa sjíti a všecko, co jest tohoto světa, potupili bychme. Ale jako jiné věci pečetmi sú zapečetěny, tak i tato pečet nenie nám otevřiena, jaká radost, které potěšenie, tovařistvo a přátelstvie bude v onom královstvie. »Viděl duše zmordovaných« pro Krista a jeho zákon úmyslem Mord pro Krista dobrým a svatým, nebo pro slovo Páně. Nebo die: »Kto by mě vyznal před lidmi« etc. A ač jiní ne pro Krista zmordováni bývají, Odplata vítězuom Duše zmordovaných Pátá pečet 30 115 Zj. 5, 4. 31 Mat. 10, 32; Luk. 12, 8
VI. 263 115 Ale Jan prvé, než sau knihy jemu otevříny, plakal. Tak mnohé věci sú v nás, ješto jich neznáme; protož bychom plakati a lkáti měli, aby Beránek otevřel nám srdce naše, abychom poznali, které sú to věci v nás škodlivé, a abychom poznali, co puosobí v nás smrt, hlad a mor etc. 92a1 A když odevřel pečet pátau etc. Prvé Beránek lidu svému věrnému, kterýž vykaupil, ukázal časy nebezpečné a pokušenie rozličná, dávaje jim výstrahu. Tuto již nětco tajného zjevuje všem těm, kteří sú zámutky trpěli a svítězili. A zjevuje 5 jim potěšené věci, odplatu totiž, kteřížto nižádnému koni nedali Stálým potěšenie se svésti; jaké mají potěšenie a odplatu za to, teď okazuje, aby, kteříž trpie, k té odplatě patřili a lehčeji snášeli, také na roz- množitele života patřiece, kterýž těžké věci trpěl jest. A otvierá jim pátau pečet, kteříž přemáhají koně zlé, zámut- 10 ky snášejíce. I die: »A když otevřel pečet«, totiž v těch zámutcích těžkých když svítězí, jakau odplatu vezmau, když koně tři pře- mohau, a když s tohoto světa sejdú, nepovolujíce nepravosti; těm otvierá pátau pečet, kteříž právě varujie se bluduov, vždycky se Boha bojie a jej ctie, kteřížto těžká trápenie od tyrrannuov 15 snášejí pro Kristovo slovo a jeho zákon, kteříž sú ani plavému ani vranému svolili koni. »Viděl sem pod oltářem duše zmordovaných«, kteřížto těžké věci trpěli od koňuov a umrtveni sú pro slovo zákona, že sú je naplnili a vyznávali je a dobře mu rozuměli. A když se otvierala 20 první a druhá pečet, tehdy slyšel hlas zvieřete prvnieho a dru- hého, napomínajícieho Jana; ale tuto nepokládá zvieřete, jediné toliko život, odpočinutie a stav jich viděl, kteří umierají pro Krista, jakú odplatu mají po tomto životě. A mnohým Pán srdce Srdce otvierá Pán otvierá a pozdvihuje k nebeským věcem, aby sobě rozvažovali 25 odpočinutie a život těch, kteří v Pánu umierají. A to kdybychom právě poznali, žádali bychom spieše s tohoto světa sjíti a všecko, co jest tohoto světa, potupili bychme. Ale jako jiné věci pečetmi sú zapečetěny, tak i tato pečet nenie nám otevřiena, jaká radost, které potěšenie, tovařistvo a přátelstvie bude v onom královstvie. »Viděl duše zmordovaných« pro Krista a jeho zákon úmyslem Mord pro Krista dobrým a svatým, nebo pro slovo Páně. Nebo die: »Kto by mě vyznal před lidmi« etc. A ač jiní ne pro Krista zmordováni bývají, Odplata vítězuom Duše zmordovaných Pátá pečet 30 115 Zj. 5, 4. 31 Mat. 10, 32; Luk. 12, 8
Strana 264
264 Kapitola Kristus biskup i oltář i obět Oltář hodný cti Kristus najnábožnější Pod oltářem, proč? Oběti naše skrz oltář, Krista Svatí v nebi modré se ale pro lakomstvie, Jan takových neviděl. A znamená se, že, když dobří scházejí s tohoto světa, jdau pod oltář, kterýž níže v kapitole VIII. nazývá oltářem zlatým. A v Exodu rozkázal Pán udělati 35 sobě oltář z země. Nebo ty věci, které sú nám skryté v budaucie vlasti některakými jmény jinými, ty věci aby nám známy byly, některak teď oznamuje. Protož v duchovních věcech tam též, totiž jest jednostajná věc oltář, obět; on jest biskup, on také 92a2 oltář podlé člověčenstvie. Nebo tak k Židóm die: »Máme biskupa, 40 kterýž umie se slitovati nad nemocmi našimi, kterýž jednau do svatiny všel«. A tam jeho člověčenstvie oslavené jest oltářem a obětí a on sám, biskup, tam se Bohu Otci obětuje, divné nábožen- stvie puosobě. A pod tiem oltářem světí jako na kolena klekajíce divně se upokojují v životě bohomyslném, nejsauce obtíženi tělem 45 smrtedlným. A tam Kristus všecky, a najprv sebe, Bohu Otci obětuje; a všickni jiní věrní tam skrz oltář Kristuov obětují. A tu divně ctie ten oltář. Nebo božstvie spojeno jest s tiem oltá- řem, tam se ponižovati budau a nábožní učiněni a zapáleni budau božským ohněm; a tam výborně Bohu slaužie, jemu se poddávají 50 a jej milují. On, Kristus, biskup první, jest najvětšieho náboženstvie, kteréhož jiní světí jsú účastni učiněni. A všickni sobě pomáhají a se milují a se vším dobrým, což sú zde vzali, obětují sami se. A protož patřiti k této odplatě a pečeti páté posilňuje člověka 55 proti koňuom. »A viděl pod oltářem«. Nebo všickni světí jsú menší Krista. Skrz ten zajisté oltář, Krista, modlitby, pokoru, almužnu, nábo- ženstvie obětujme. Protož na modlitbách řiekáme zavierajíce: »Skrze Krista, Pána našeho« etc. A z této řeči se oznamuje, že 60 světí v nebeské vlasti modlé se. Ale proti tomu někteří odpor činie pravíce: »Však vuoli boží vidie a znají, protož co by se mod- lili?« Ale odpověd jest, že Kristus viděl a znal Boha Otce vuoli, tak také proroci, avšak se modlili. A řekl: »Jest-li možné, pře- nes tento kalich ode mne«. A z toho se ukazuje, že viděnie vuole 65 božské nepřekáží modlitbě. A potom bude, kterak pod oltářem volají, kadidlnice majíce zapálené. Ale má-li kto zde na modlitbě náboženstvie, sladkost, pokoru, mnohem viece světí mají pod tiem oltářem. O oltáři 92b1 35 Zj. 8, 3 — 2. M., 20, 24 — 40 Podle Žid. 8, 1 a 9, 12 — 64 Mat 26, 39; Marek 14, 36; Luk. 22, 42 — 66 Zj 8, 3
264 Kapitola Kristus biskup i oltář i obět Oltář hodný cti Kristus najnábožnější Pod oltářem, proč? Oběti naše skrz oltář, Krista Svatí v nebi modré se ale pro lakomstvie, Jan takových neviděl. A znamená se, že, když dobří scházejí s tohoto světa, jdau pod oltář, kterýž níže v kapitole VIII. nazývá oltářem zlatým. A v Exodu rozkázal Pán udělati 35 sobě oltář z země. Nebo ty věci, které sú nám skryté v budaucie vlasti některakými jmény jinými, ty věci aby nám známy byly, některak teď oznamuje. Protož v duchovních věcech tam též, totiž jest jednostajná věc oltář, obět; on jest biskup, on také 92a2 oltář podlé člověčenstvie. Nebo tak k Židóm die: »Máme biskupa, 40 kterýž umie se slitovati nad nemocmi našimi, kterýž jednau do svatiny všel«. A tam jeho člověčenstvie oslavené jest oltářem a obětí a on sám, biskup, tam se Bohu Otci obětuje, divné nábožen- stvie puosobě. A pod tiem oltářem světí jako na kolena klekajíce divně se upokojují v životě bohomyslném, nejsauce obtíženi tělem 45 smrtedlným. A tam Kristus všecky, a najprv sebe, Bohu Otci obětuje; a všickni jiní věrní tam skrz oltář Kristuov obětují. A tu divně ctie ten oltář. Nebo božstvie spojeno jest s tiem oltá- řem, tam se ponižovati budau a nábožní učiněni a zapáleni budau božským ohněm; a tam výborně Bohu slaužie, jemu se poddávají 50 a jej milují. On, Kristus, biskup první, jest najvětšieho náboženstvie, kteréhož jiní světí jsú účastni učiněni. A všickni sobě pomáhají a se milují a se vším dobrým, což sú zde vzali, obětují sami se. A protož patřiti k této odplatě a pečeti páté posilňuje člověka 55 proti koňuom. »A viděl pod oltářem«. Nebo všickni světí jsú menší Krista. Skrz ten zajisté oltář, Krista, modlitby, pokoru, almužnu, nábo- ženstvie obětujme. Protož na modlitbách řiekáme zavierajíce: »Skrze Krista, Pána našeho« etc. A z této řeči se oznamuje, že 60 světí v nebeské vlasti modlé se. Ale proti tomu někteří odpor činie pravíce: »Však vuoli boží vidie a znají, protož co by se mod- lili?« Ale odpověd jest, že Kristus viděl a znal Boha Otce vuoli, tak také proroci, avšak se modlili. A řekl: »Jest-li možné, pře- nes tento kalich ode mne«. A z toho se ukazuje, že viděnie vuole 65 božské nepřekáží modlitbě. A potom bude, kterak pod oltářem volají, kadidlnice majíce zapálené. Ale má-li kto zde na modlitbě náboženstvie, sladkost, pokoru, mnohem viece světí mají pod tiem oltářem. O oltáři 92b1 35 Zj. 8, 3 — 2. M., 20, 24 — 40 Podle Žid. 8, 1 a 9, 12 — 64 Mat 26, 39; Marek 14, 36; Luk. 22, 42 — 66 Zj 8, 3
Strana 265
VI. 265 A die: »Křičali hlasem velikým řkúce« etc. Bohatec hodovný mluvil s Abrahamem, jehož tělo bylo pohřbeno. V jich dušech když sú žádosti svaté, poctivé, upřímé, čisté, to jest jich křik. A praví: »Až dokavad, Pane svatý« etc. Netoliko za sebe nábo- ženstvie tam puosobie, ale také zde za ty, kteří sú na světě. Neb Modfé se vespolek 75 onano matka, kteráž svrchu jest, spomáhá těmto věrným. Nebo poněvadž, jsúce zde, vespolek sobě pomáhali všickni věrní, mno- hem viece nynie tam jsúce, v vlasti nebeské. A těch svatých má- me následovati a je ctíti. Nebo die matka Kristova: »Blahosla- venau mě nazývati budau všickni národové«. A ona žena řekla: 80 »Blahoslavený život, kterýž tě nosil« etc., ale viece v tom Krista zchválila nežli matku, kteráž má svatost svú a dobrotu od Krista. A pravie: »Až dokavad«. Pán přikazuje nepřátely milovati, a teď žádají pomsty, vidauce Pána na oltáři; však nežádají po- msty z krve, jako krev Abelova volá, takže, což koli světí zde trpěli 85 sú, to se na nich napisovalo a znamenalo, a tehdy jich všecka zpuosobnost volá ku Pánu, aby pomstil, jako krev Abelova. A boží pomstu vidauce, tomu povolují, že spravedlivě mstí. A ta spra- vedlivá pomsta jest ke cti Páně. Jakož die David: »Veseliti se bude spravedlivý, když uzří pomstu«. A mnohem lépe jest hříš- 90 níkóm pomstu trpěti za hřiechy, nežli by netrpěli, takže ta pomsta k boží cti jest; protož jie ne z těla žádají, ale boží cti a jich lepšieho dobrého. A řiekají: »Pane«. Tam právě umějí z ducha řieci, že sme 92b2 toho neuměli. Neb on die častokrát: »A zvíte, že já Pán« etc. Svatý 95 nade všecky, jenž si pravý v slibích. Žádají většie radosti, totiž těl s duší spojenie. »Až dokud, Pane, nepomstíš« i nynie. »Až dokavad, Pane«, pokušenie trpíme, hněváme se, pýcháme a dobří nejsme, a do vlasti věčné nevejdeme. To věrní mohau zde mlu- viti. A praví: »Až dokud«. Nebo die kniha Múdrosti: »Ktož jedie 100 mne, ještě lačněti budau«. Avšak ve čtení svatého Jana V. die: »Napie-li se kto této vody, nebude žiezniti«, totiž těchto věcí padúcích a tohoto světa míjejících, ale lačněti bude oněch bu- daucích a k těm chvátati bude, nebeským, a nasycen bude. Jako die David: »Nasycen budu, když se zjeví sláva tvá«. »A řečeno jest jim, aby odpočinuli«, totiž od práce, kterauž sau zde proti koňuom vedli. »I dána sú jim všem raucha bielá«. Pomsta ke cti božle jest Pomsty kterak svatí žádají 70 Křik duší jaký jest? 105 (černě:) vel sic: páno jest jim po jednom rauchu 70 Luk. 16, 24 nn. — 78 Luk. 1, 48 — 80 Luk. 11, 27 — 88 Ž. 58, 11 — 94 2. M. 6, 7; Ezech. 6, 7; Joel 3, 17 a j. č. — 99 Spr. Eccli 24, 29 — 101 Spr. Jan 4, 14 — 104 Ž. 17, 15
VI. 265 A die: »Křičali hlasem velikým řkúce« etc. Bohatec hodovný mluvil s Abrahamem, jehož tělo bylo pohřbeno. V jich dušech když sú žádosti svaté, poctivé, upřímé, čisté, to jest jich křik. A praví: »Až dokavad, Pane svatý« etc. Netoliko za sebe nábo- ženstvie tam puosobie, ale také zde za ty, kteří sú na světě. Neb Modfé se vespolek 75 onano matka, kteráž svrchu jest, spomáhá těmto věrným. Nebo poněvadž, jsúce zde, vespolek sobě pomáhali všickni věrní, mno- hem viece nynie tam jsúce, v vlasti nebeské. A těch svatých má- me následovati a je ctíti. Nebo die matka Kristova: »Blahosla- venau mě nazývati budau všickni národové«. A ona žena řekla: 80 »Blahoslavený život, kterýž tě nosil« etc., ale viece v tom Krista zchválila nežli matku, kteráž má svatost svú a dobrotu od Krista. A pravie: »Až dokavad«. Pán přikazuje nepřátely milovati, a teď žádají pomsty, vidauce Pána na oltáři; však nežádají po- msty z krve, jako krev Abelova volá, takže, což koli světí zde trpěli 85 sú, to se na nich napisovalo a znamenalo, a tehdy jich všecka zpuosobnost volá ku Pánu, aby pomstil, jako krev Abelova. A boží pomstu vidauce, tomu povolují, že spravedlivě mstí. A ta spra- vedlivá pomsta jest ke cti Páně. Jakož die David: »Veseliti se bude spravedlivý, když uzří pomstu«. A mnohem lépe jest hříš- 90 níkóm pomstu trpěti za hřiechy, nežli by netrpěli, takže ta pomsta k boží cti jest; protož jie ne z těla žádají, ale boží cti a jich lepšieho dobrého. A řiekají: »Pane«. Tam právě umějí z ducha řieci, že sme 92b2 toho neuměli. Neb on die častokrát: »A zvíte, že já Pán« etc. Svatý 95 nade všecky, jenž si pravý v slibích. Žádají většie radosti, totiž těl s duší spojenie. »Až dokud, Pane, nepomstíš« i nynie. »Až dokavad, Pane«, pokušenie trpíme, hněváme se, pýcháme a dobří nejsme, a do vlasti věčné nevejdeme. To věrní mohau zde mlu- viti. A praví: »Až dokud«. Nebo die kniha Múdrosti: »Ktož jedie 100 mne, ještě lačněti budau«. Avšak ve čtení svatého Jana V. die: »Napie-li se kto této vody, nebude žiezniti«, totiž těchto věcí padúcích a tohoto světa míjejících, ale lačněti bude oněch bu- daucích a k těm chvátati bude, nebeským, a nasycen bude. Jako die David: »Nasycen budu, když se zjeví sláva tvá«. »A řečeno jest jim, aby odpočinuli«, totiž od práce, kterauž sau zde proti koňuom vedli. »I dána sú jim všem raucha bielá«. Pomsta ke cti božle jest Pomsty kterak svatí žádají 70 Křik duší jaký jest? 105 (černě:) vel sic: páno jest jim po jednom rauchu 70 Luk. 16, 24 nn. — 78 Luk. 1, 48 — 80 Luk. 11, 27 — 88 Ž. 58, 11 — 94 2. M. 6, 7; Ezech. 6, 7; Joel 3, 17 a j. č. — 99 Spr. Eccli 24, 29 — 101 Spr. Jan 4, 14 — 104 Ž. 17, 15
Strana 266
266 Kapitola Mučedlníci dvoji Protož oni jiných bratřie očekávají; tehdy jich viec ještě má trpěti, protož aby dosti měli na jednom rauchu každý, totiž blaho- slavenstvie duše, kteréž jest veliké radosti, rozkoše a potěšenie. A protož slove bílé raucho. Ale více potom vezmau, nebo větší 110 radost mnohem budau mieti po oslavení těl, jako o poledni světlo Odpor některých majíce většie světla jitřnieho. Ale řiekají někteří, že by žádný z svatých ještě nebyl v království nebeském, toliko že po vzkří- šení budau. Ale tuto vidíni sú pod oltářem. A k Židóm XI.: »Jiní kamenováni sú« etc. »A ti všickni nevzali sú zaslíbenie«, totiž 115 konečného dokonalého bez nás. A protož Pán dává jim nynie v mieru radost a ne tak se jim zjevuje, jako, když se všickni bratřie sejdau, zjeví se. A skrývá se jim divně. A mají smysl vidauce, an se plnie ona slova Kristova: »Nebudu píti s vámi z plodu vin- ného kořene tohoto, až když píti budu jej v královstvie Otce 120 mého«, když totiž všickni laudové, všickni bratřie sejdau se do 93a1 vlasti nebeské spolu, tak také aby, který jest najmenší z svatých, do vlasti věčné přiveden byl. Tehdy Pán Buoh, Kristus Ježíš, plněji svau radostí se otevře a zjeví a jako druhé raucho vezmau. A protož praví jim, aby nynie dosti měli na jednom rauchu, 125 jenž jest radost veliká, upokojená mysl a potěšenie, jednota, přátelstvie, svornost, pokoj etc. Jako by řekl jim: »Že ste bojo- vali statečně, toto vezmúce, mějte dosti na tom«. A die: »Po maličkém času«; kterýž proti věčnosti maličký jest. Nebo tisíce let jako den včerajší, kterýž pominul. A když 130 slyšíme »maličký čas«, hned bychom ku pokání pospiešiti měli, abychom počet bratří vyplnili. A die: »Kteříž mají zmordováni býti jako i oni«. Dvoji sú mučedlníci: jedni, kteřížto aumyslem dob- rým, skutkem i myslí mučedlníci bývají, jiní pak, kteříž samým úmyslem sú, však zhanění a potupení bývají před lidmi a světem 135 a mají úmysl, kdyby příčina a čas nahodil se, umřieti pro Krista; jsú i ti také mučedlníci. A ti všickni vedlé rozličnosti zásluh roz- ličné přijímají příbytky. Nebo Pán die: »V domu Otce mého pří- bytkové mnozí sau«. Protož jednomu každému věrnému, chtějí- címu snášeti zámutky a přemáhati pokušenie, toto v srdce často-140 krát, odplata totiž budaucie, měla by vstupovati a jako pátá pečet otevřieti se, aby, pozdviženi jsúce k odplatě budaucie, k ní Raucho jedno Čekají světí jiných Malý čas Raucho bilé Pomoc k trpení 114 Žid. 11, 37 a 39 —119 K slovu »plnie« se vztahuje (černá) margi- nálie: vel minie. Protože je slovo plnie podtečkováno, zdá se pravdě podobno, že se písař zmýlil a že se m. plnie má čísti: minie — 119 Mat. 26, 29; Mar. 14, 25 — 138 Jan 14, 2.
266 Kapitola Mučedlníci dvoji Protož oni jiných bratřie očekávají; tehdy jich viec ještě má trpěti, protož aby dosti měli na jednom rauchu každý, totiž blaho- slavenstvie duše, kteréž jest veliké radosti, rozkoše a potěšenie. A protož slove bílé raucho. Ale více potom vezmau, nebo větší 110 radost mnohem budau mieti po oslavení těl, jako o poledni světlo Odpor některých majíce většie světla jitřnieho. Ale řiekají někteří, že by žádný z svatých ještě nebyl v království nebeském, toliko že po vzkří- šení budau. Ale tuto vidíni sú pod oltářem. A k Židóm XI.: »Jiní kamenováni sú« etc. »A ti všickni nevzali sú zaslíbenie«, totiž 115 konečného dokonalého bez nás. A protož Pán dává jim nynie v mieru radost a ne tak se jim zjevuje, jako, když se všickni bratřie sejdau, zjeví se. A skrývá se jim divně. A mají smysl vidauce, an se plnie ona slova Kristova: »Nebudu píti s vámi z plodu vin- ného kořene tohoto, až když píti budu jej v královstvie Otce 120 mého«, když totiž všickni laudové, všickni bratřie sejdau se do 93a1 vlasti nebeské spolu, tak také aby, který jest najmenší z svatých, do vlasti věčné přiveden byl. Tehdy Pán Buoh, Kristus Ježíš, plněji svau radostí se otevře a zjeví a jako druhé raucho vezmau. A protož praví jim, aby nynie dosti měli na jednom rauchu, 125 jenž jest radost veliká, upokojená mysl a potěšenie, jednota, přátelstvie, svornost, pokoj etc. Jako by řekl jim: »Že ste bojo- vali statečně, toto vezmúce, mějte dosti na tom«. A die: »Po maličkém času«; kterýž proti věčnosti maličký jest. Nebo tisíce let jako den včerajší, kterýž pominul. A když 130 slyšíme »maličký čas«, hned bychom ku pokání pospiešiti měli, abychom počet bratří vyplnili. A die: »Kteříž mají zmordováni býti jako i oni«. Dvoji sú mučedlníci: jedni, kteřížto aumyslem dob- rým, skutkem i myslí mučedlníci bývají, jiní pak, kteříž samým úmyslem sú, však zhanění a potupení bývají před lidmi a světem 135 a mají úmysl, kdyby příčina a čas nahodil se, umřieti pro Krista; jsú i ti také mučedlníci. A ti všickni vedlé rozličnosti zásluh roz- ličné přijímají příbytky. Nebo Pán die: »V domu Otce mého pří- bytkové mnozí sau«. Protož jednomu každému věrnému, chtějí- címu snášeti zámutky a přemáhati pokušenie, toto v srdce často-140 krát, odplata totiž budaucie, měla by vstupovati a jako pátá pečet otevřieti se, aby, pozdviženi jsúce k odplatě budaucie, k ní Raucho jedno Čekají světí jiných Malý čas Raucho bilé Pomoc k trpení 114 Žid. 11, 37 a 39 —119 K slovu »plnie« se vztahuje (černá) margi- nálie: vel minie. Protože je slovo plnie podtečkováno, zdá se pravdě podobno, že se písař zmýlil a že se m. plnie má čísti: minie — 119 Mat. 26, 29; Mar. 14, 25 — 138 Jan 14, 2.
Strana 267
VI. 267 93a2 93b1 chvátali, a proti hříchóm a nepravostem postavujíce se statečně, v tom setrvali. Na ty zajisté věci jisté měli bychom mysliti, ale 145 ne na nejisté, co se bude dieti po sto letech, jako o nějakém, co ze sna rozprávějí, cierkve obnovení etc. A když otevřel pečet šestú etc. Ukazuje Jan, kterak jest mu zjeveno, co v cierkvi puosobiti se bude v šestém věku, počínaje po Kristovu na nebesa vstúpenie, kterýžto věk jest za časuov Antikrista (a to proto píše, aby věrné od osídl 5 vystřiehl, chytrostí a lstí), a kterak, kteří sau přemohli druhého, třetieho a čtvrtého koně, v páté pečeti ukázána jest odplata jich a raucho; a viděl duše pro Krista zmordovaných, které sú pod oltářem. Tuto již die: »A když otevřel pečet šestú«, totiž šestý věk k konci světa, když zavřené věci všemu světu otevřel mi. »A aj, 10 země třesenie veliké stalo se jest«. To mohlo býti v figurách, jako by všecku zemi viděl hýbati se, a slunce černé etc., viděl hory, ostrovy, bohaté a mocné hýbati se z svých duostojenství. Ale že die: »Země hnutie veliké«. Znamená veliké zámutky, jakých prvé nebylo. Jakož die Spasitel: »Budau zámutkové, 15 jakých nebylo od počátku«. A die: »Na nebi i na zemi«, totiž v srdci, jenž jest jako země, a v duši. Nebo nebude dosti na ukrut- nících a tak od koně rajzieho trpěti, takže za času mučedlnictva Jak světí trpěli světí netrpěli v mysli a rozumu, nepochybovali v těch věcech, které sú viery, ale ve všech článcích viery utvrzeni byli. A tak, 20 ač tyrannové trápili je na těle, ale mysl byla veselá jako ráj, na Kristovo umučenie pamatujíce a radostně smrt snášejíce. Ale teď nynie netoliko od koně rajzieho, tyrannuov, a vraného, bluduov a kacieřuov, ale i od těch, kteřížto z prostředku křesťanuov vy- cházejí, to obé snášejí, zámutky totiž na těle i na duši, takže od 25 tyrannuov, pokrytcuov a kacieřských lidí a bluduov trpie vrt- kánie u vieře. A tak viděl nebe i zemi, totiž tělo i duši hýbati se, trápiti a rmútiti, jako nynie se přihází. A věrní mají srovnávati skutky běžície s Písmy. I die: »A aj, země hnutie«. Tak (Mat. XXIIII.) sám Kristus die, kterak tehdáž k skonánie světa budau země hnutie a povsta- nau falešní proroci. A Luk. XXI.: »Budau znamenie na slunci a měsíci a bude dav a lidé pro strach schnúti budau«. Což se to- Pečet šestá Šestý věk Země hnutíc jaké jest? Od domácích většie trápenie Pikausové 30 Země hnutie 14 Mat. 24, 21 a Luk. 21, 25 — 31 Podle Mai. 24, II a 29 — 32 Podle Luk. 21, 25 a 26
VI. 267 93a2 93b1 chvátali, a proti hříchóm a nepravostem postavujíce se statečně, v tom setrvali. Na ty zajisté věci jisté měli bychom mysliti, ale 145 ne na nejisté, co se bude dieti po sto letech, jako o nějakém, co ze sna rozprávějí, cierkve obnovení etc. A když otevřel pečet šestú etc. Ukazuje Jan, kterak jest mu zjeveno, co v cierkvi puosobiti se bude v šestém věku, počínaje po Kristovu na nebesa vstúpenie, kterýžto věk jest za časuov Antikrista (a to proto píše, aby věrné od osídl 5 vystřiehl, chytrostí a lstí), a kterak, kteří sau přemohli druhého, třetieho a čtvrtého koně, v páté pečeti ukázána jest odplata jich a raucho; a viděl duše pro Krista zmordovaných, které sú pod oltářem. Tuto již die: »A když otevřel pečet šestú«, totiž šestý věk k konci světa, když zavřené věci všemu světu otevřel mi. »A aj, 10 země třesenie veliké stalo se jest«. To mohlo býti v figurách, jako by všecku zemi viděl hýbati se, a slunce černé etc., viděl hory, ostrovy, bohaté a mocné hýbati se z svých duostojenství. Ale že die: »Země hnutie veliké«. Znamená veliké zámutky, jakých prvé nebylo. Jakož die Spasitel: »Budau zámutkové, 15 jakých nebylo od počátku«. A die: »Na nebi i na zemi«, totiž v srdci, jenž jest jako země, a v duši. Nebo nebude dosti na ukrut- nících a tak od koně rajzieho trpěti, takže za času mučedlnictva Jak světí trpěli světí netrpěli v mysli a rozumu, nepochybovali v těch věcech, které sú viery, ale ve všech článcích viery utvrzeni byli. A tak, 20 ač tyrannové trápili je na těle, ale mysl byla veselá jako ráj, na Kristovo umučenie pamatujíce a radostně smrt snášejíce. Ale teď nynie netoliko od koně rajzieho, tyrannuov, a vraného, bluduov a kacieřuov, ale i od těch, kteřížto z prostředku křesťanuov vy- cházejí, to obé snášejí, zámutky totiž na těle i na duši, takže od 25 tyrannuov, pokrytcuov a kacieřských lidí a bluduov trpie vrt- kánie u vieře. A tak viděl nebe i zemi, totiž tělo i duši hýbati se, trápiti a rmútiti, jako nynie se přihází. A věrní mají srovnávati skutky běžície s Písmy. I die: »A aj, země hnutie«. Tak (Mat. XXIIII.) sám Kristus die, kterak tehdáž k skonánie světa budau země hnutie a povsta- nau falešní proroci. A Luk. XXI.: »Budau znamenie na slunci a měsíci a bude dav a lidé pro strach schnúti budau«. Což se to- Pečet šestá Šestý věk Země hnutíc jaké jest? Od domácích většie trápenie Pikausové 30 Země hnutie 14 Mat. 24, 21 a Luk. 21, 25 — 31 Podle Mai. 24, II a 29 — 32 Podle Luk. 21, 25 a 26
Strana 268
268 Kapitola Zámutkové úžiteční volenýn Zatměnie slunce Měsíc Časové Anti- krista zatmění Navštěvuje Kristus hoto roku v tomto královstvie přiházelo. A to i proroci téměř všickni prorokovali, o těžkých ranách Antikrista, kterak dábel 35 bude rozvázán a divně věrné a těžce trápiti bude. A to světí spat- řovali před tisíci lety. A my pak, v těch časiech jsauce, toho sobě nerozjímáme ani se lekáme. Nebo tak Johel II. die: »Vy- lém Ducha mého na všeliké tělo«, totiž lid smrtedlný. A die: »Slunce obrátí se v temnosti a měsíc v krev«. Pán zajisté milos-40 tivý mísí potěšenie s zámutky. Nebo, když zámutkové přijdau, tehdy die: »Vylém Ducha mého« etc., jenž jest veliký dar; nebo v auzkostech dává poznánie. Tak Johel III.: »Blízko ť jest den Páně«. A die: »Slunce i měsíc zatměly se«. A praví: »V audolé pobitie«, k oznámení, že Pán Buoh skrz zámutky uvede lid v po-45 koru jako v audolé. »A Pán řváti bude«, totiž, aby se ho báli. A tak podvakrát Johel pokládá zatměnie slunce, totiž v druhé a v třetí kapitolách, na znamenie, že podvakrát viděl to se státi, totiž na počátku cierkve, když Kristus trpěl jest, a druhé na konci světa bude. Nebo tauž řeč Johele Petr na den Ducha svatého seslánie 50 kázal, že jest se naplnila; nebo tehdáž vylil svého Ducha na apo- štoly a jiné národy. A kterak měsíc, totiž cierkev svatá, kteráž od Krista-slunce osvěcuje se, jsúc osvícena, mřieti bude, pro Krista svú krev vylévajíci. A nynie časuov Antikristových Kristus-slunce zatmělo se 55 jest v srdcích, když více svět milují a od Krista odcházejí. Zatměl se jest i měsíc, totiž cierkev svatá stará, že se na ni málo ohlédá- me. Ale když Kristus najviece byl zatmien v cierkvi, tehdy anti- kriststvie najviece se stkvělo pod jakýmisi duchovenstvími a řády. Protož již Kristus nás navštěvuje, srdce a svědomie počínaje 60 osvěcovati a poznánie své pravdy dávati. A ještě srdce, zatem- něná pro veliké světlo slunce-Krista, očima blékavýma nemohau upřímě k tomu slunci patřiti, totiž k jeho pravdě. Nynie zajisté slunce jest černé jako žíně; nebo prvé dávno trpěl jest a jako malomocný učiněn. Jako die Izaiáš: »Viděli sme ho od Boha ubi-65 tého«. A tak byl zatmien a na to mysliti máme a připomínati sobě i nynie; neb opět ve všech staviech Krista křižují, protož zastíněn jest. Nebo mnozí, k stolu Páně přistúpajíce, křižují ho nenásledujíce ho, a protož se zatmievá, když zle o Kristu smajš- líme. Tak již dnes někteří nechtějí puojčiti, by Kristus byl Buoh, 70 a pravie, že v svátosti velebné nenie tělo Kristovo, a nechtie tu 93b2 Rány Antikristovy Blaudie mnozí 38 Joel 2, 28 — 40 Joel 2, 31 — 43 Joel 3, 14 až 16 — 50 Skutk. 2, 16 a 17 nn. — 65 Podle Iz. 53, 4
268 Kapitola Zámutkové úžiteční volenýn Zatměnie slunce Měsíc Časové Anti- krista zatmění Navštěvuje Kristus hoto roku v tomto královstvie přiházelo. A to i proroci téměř všickni prorokovali, o těžkých ranách Antikrista, kterak dábel 35 bude rozvázán a divně věrné a těžce trápiti bude. A to světí spat- řovali před tisíci lety. A my pak, v těch časiech jsauce, toho sobě nerozjímáme ani se lekáme. Nebo tak Johel II. die: »Vy- lém Ducha mého na všeliké tělo«, totiž lid smrtedlný. A die: »Slunce obrátí se v temnosti a měsíc v krev«. Pán zajisté milos-40 tivý mísí potěšenie s zámutky. Nebo, když zámutkové přijdau, tehdy die: »Vylém Ducha mého« etc., jenž jest veliký dar; nebo v auzkostech dává poznánie. Tak Johel III.: »Blízko ť jest den Páně«. A die: »Slunce i měsíc zatměly se«. A praví: »V audolé pobitie«, k oznámení, že Pán Buoh skrz zámutky uvede lid v po-45 koru jako v audolé. »A Pán řváti bude«, totiž, aby se ho báli. A tak podvakrát Johel pokládá zatměnie slunce, totiž v druhé a v třetí kapitolách, na znamenie, že podvakrát viděl to se státi, totiž na počátku cierkve, když Kristus trpěl jest, a druhé na konci světa bude. Nebo tauž řeč Johele Petr na den Ducha svatého seslánie 50 kázal, že jest se naplnila; nebo tehdáž vylil svého Ducha na apo- štoly a jiné národy. A kterak měsíc, totiž cierkev svatá, kteráž od Krista-slunce osvěcuje se, jsúc osvícena, mřieti bude, pro Krista svú krev vylévajíci. A nynie časuov Antikristových Kristus-slunce zatmělo se 55 jest v srdcích, když více svět milují a od Krista odcházejí. Zatměl se jest i měsíc, totiž cierkev svatá stará, že se na ni málo ohlédá- me. Ale když Kristus najviece byl zatmien v cierkvi, tehdy anti- kriststvie najviece se stkvělo pod jakýmisi duchovenstvími a řády. Protož již Kristus nás navštěvuje, srdce a svědomie počínaje 60 osvěcovati a poznánie své pravdy dávati. A ještě srdce, zatem- něná pro veliké světlo slunce-Krista, očima blékavýma nemohau upřímě k tomu slunci patřiti, totiž k jeho pravdě. Nynie zajisté slunce jest černé jako žíně; nebo prvé dávno trpěl jest a jako malomocný učiněn. Jako die Izaiáš: »Viděli sme ho od Boha ubi-65 tého«. A tak byl zatmien a na to mysliti máme a připomínati sobě i nynie; neb opět ve všech staviech Krista křižují, protož zastíněn jest. Nebo mnozí, k stolu Páně přistúpajíce, křižují ho nenásledujíce ho, a protož se zatmievá, když zle o Kristu smajš- líme. Tak již dnes někteří nechtějí puojčiti, by Kristus byl Buoh, 70 a pravie, že v svátosti velebné nenie tělo Kristovo, a nechtie tu 93b2 Rány Antikristovy Blaudie mnozí 38 Joel 2, 28 — 40 Joel 2, 31 — 43 Joel 3, 14 až 16 — 50 Skutk. 2, 16 a 17 nn. — 65 Podle Iz. 53, 4
Strana 269
VI. 269 na kolena klekati. Jest tehdy zastíněn, ne v sobě, ale v lidských, což na nich jest, srdcích. A die: »Země hnutie«, totiž zemských srdcí, na znamenie, 75 že, když rány přijdau na svět, protože všickni — podlé Jeremiáše — následují lakomstvie: králové, kniežata i kněžie, a přídržie se světa, protož hnutie země stalo se jest. Nebo, kterými věcmi zem- skými vládli, v pokoji je drželi; a že sú je milovali, protož slovau zemští. A ta země pohnula se s miesta svého; a též nebeské, takže 94a1 80 ty věci, které by l měly býti svrchu, jsú zezpod, a zase též, to jest, že opět a tak veliké hnutie země stalo se jest, že nebeské věci méně se milují a hledají, ale zemské více a prvnie místo mají v srdci člověka, viece těch věcí, které sú světa, jsúce pilni, nežli nebeské milujíce. Také, nebeské věci [ač] jestliže milují, ale maličko, aby 85 neřekli, že nejsú křesťané. Měli by však nade všecko nebeské věci milovati. Protož die Šalomún: »Nebe svrchu a země zezpod« etc. Protož viděl hnutie země, že lidé zemští, zemské věci milu- jíce a o ně se starajíce, hýbají se od pokoje světa a zemské věci se jim odjímají. Nebo spadají platové, zámkové, vinnice a za- 90 hrady, takže, které sú věci byly lidem příčina hřícha, to Pán od- jímá, aby se poznali, kterak sú Boha pohnuli. Hajbie se nynie mocní a velicí, o nichžto se nezdálo, aby tak mnozí hýbati se mohli. Viděnie toto Janovo srovnává se s Kristovým čtením a pro- 95 rokuje, co se v nebi dieti má a co v zemi. Protož znamenati máme zprávu boží na zemi zde putujících k budaucie vlasti, že někteří sú stavy a duostojenstvími svými jako nebe, jako sú duchovní; jiní, jako prostí poddaní, sú jako země, však obojí spolu jako nebe a země, jedno královstvie. První, kteřížto sú jako nebe, mají 100 mieti v sobě slunce a hvězdy, totižto múdrost božskú a nebeskú, od nichžto má pocházeti sem múdrost nebeská, déšť a rosa Ducha svatého sem na nižšie, aby ti, kteří sú dobrá země, vydávali úžitek nebeský, obojí spolu prospievajíce. Protož prorokuje tuto, že lid ten křesťanský, kterýž má býti 94a2 105 najlepší, bude najhorší. Protož Pán dopauští na ně mno ho trpěti. A proto i prorokuje, že nebesa, totiž mužie, nebeští kteří by měli býti, kteříž se v Krista mají obléci (jako viděl ženu oblečenú slun- cem, totiž Kristem, jako se pokládá v kapitole XIIt.), ti klesají a padají v rozličné hřiechy. A takoví, když nevlévají v nižšie pod- (černě:) Eciam Aggei 2 d. Malé milovánie Bořic se Nebe kteří sú Země Hnutie Nebesa 75 Jer. 6, 13; 8, 10 — 77 Marginálie odkazuje na Aggea 2, 7 — 84 fač] vynech, nejspíše omyl písařův — 86 Přísl. 25, 3 — 107 Zj. 12, 1
VI. 269 na kolena klekati. Jest tehdy zastíněn, ne v sobě, ale v lidských, což na nich jest, srdcích. A die: »Země hnutie«, totiž zemských srdcí, na znamenie, 75 že, když rány přijdau na svět, protože všickni — podlé Jeremiáše — následují lakomstvie: králové, kniežata i kněžie, a přídržie se světa, protož hnutie země stalo se jest. Nebo, kterými věcmi zem- skými vládli, v pokoji je drželi; a že sú je milovali, protož slovau zemští. A ta země pohnula se s miesta svého; a též nebeské, takže 94a1 80 ty věci, které by l měly býti svrchu, jsú zezpod, a zase též, to jest, že opět a tak veliké hnutie země stalo se jest, že nebeské věci méně se milují a hledají, ale zemské více a prvnie místo mají v srdci člověka, viece těch věcí, které sú světa, jsúce pilni, nežli nebeské milujíce. Také, nebeské věci [ač] jestliže milují, ale maličko, aby 85 neřekli, že nejsú křesťané. Měli by však nade všecko nebeské věci milovati. Protož die Šalomún: »Nebe svrchu a země zezpod« etc. Protož viděl hnutie země, že lidé zemští, zemské věci milu- jíce a o ně se starajíce, hýbají se od pokoje světa a zemské věci se jim odjímají. Nebo spadají platové, zámkové, vinnice a za- 90 hrady, takže, které sú věci byly lidem příčina hřícha, to Pán od- jímá, aby se poznali, kterak sú Boha pohnuli. Hajbie se nynie mocní a velicí, o nichžto se nezdálo, aby tak mnozí hýbati se mohli. Viděnie toto Janovo srovnává se s Kristovým čtením a pro- 95 rokuje, co se v nebi dieti má a co v zemi. Protož znamenati máme zprávu boží na zemi zde putujících k budaucie vlasti, že někteří sú stavy a duostojenstvími svými jako nebe, jako sú duchovní; jiní, jako prostí poddaní, sú jako země, však obojí spolu jako nebe a země, jedno královstvie. První, kteřížto sú jako nebe, mají 100 mieti v sobě slunce a hvězdy, totižto múdrost božskú a nebeskú, od nichžto má pocházeti sem múdrost nebeská, déšť a rosa Ducha svatého sem na nižšie, aby ti, kteří sú dobrá země, vydávali úžitek nebeský, obojí spolu prospievajíce. Protož prorokuje tuto, že lid ten křesťanský, kterýž má býti 94a2 105 najlepší, bude najhorší. Protož Pán dopauští na ně mno ho trpěti. A proto i prorokuje, že nebesa, totiž mužie, nebeští kteří by měli býti, kteříž se v Krista mají obléci (jako viděl ženu oblečenú slun- cem, totiž Kristem, jako se pokládá v kapitole XIIt.), ti klesají a padají v rozličné hřiechy. A takoví, když nevlévají v nižšie pod- (černě:) Eciam Aggei 2 d. Malé milovánie Bořic se Nebe kteří sú Země Hnutie Nebesa 75 Jer. 6, 13; 8, 10 — 77 Marginálie odkazuje na Aggea 2, 7 — 84 fač] vynech, nejspíše omyl písařův — 86 Přísl. 25, 3 — 107 Zj. 12, 1
Strana 270
270 Kapitola Hvězdy Pohnutie škodlivé Odstúpenie od viery Pád hrozný Nebe schovalo se dané světla jako na zemi, tehdy někdy padají nižšie a klesají 110 v hřiechy rozličné. A měsíc, totiž ti, kteří by měli býti jako slú- pové cierkve svaté, učiněni sú jako krev. Nebo, jako die Ozé IIII°., »krev krve se dotkla«, totiž jeden hřiech dotýká jiného hřiechu, a potom vraždy, cizoložstva etc. A hvězdy, totiž jako v auřadu andělském, kteří by měli v temnostech a v noci jiným cestu uka-115 zovati, ti již padají v hřiechy, v milost zemskú, od lásky sprvu zhuoru vyzdvižené spadli, takže, když ti vyšie spadli, všickni také nižšie padli sú. Protož die: »Pohnula se země«, totiž srdce ponížená, totiž od viery živé, pravé, pravdy božie a přikázaní Páně, takže, k čemu 120 sú křesťané zavázáni na křtu, všickni téměř pohnuli se od toho a padli. Tak zajisté podobné tomuto apoštol vypravuje, že syn zatracenie, Antikristus totiž, nezjeví se, až se stane odstúpenie, totiž hnutie v těch věcech, které příslušie k víře. Protož die apoštol: »Duch zjevně praví, že v posledních časech odstaupie někteří 125 od viery, duchuov bludných poslúchajíce«. A die: »Hvězdy s nebe padaly sú na zemi jako dřevo fíkové, když vypauští ovoce své«. Nebo, kteří se počali stkvieti životem svatým, příkladným a jako nebe počali býti, ti spadli. A jakož níže v kapitole XII. die: »Drak ocasem svým třetinu hvězd strhl 130 jest s nebe«. A ti, kteříž sú okusili sladkosti Ducha svatého prvnie, 94b1 jsú svrženi větry, totiž pokušeními; jako nedozralé ovoce, ač počne sladkost mieti, však od větruov spadá. Jako pokládá Daniel VII.: »Viděl sem na moři čtyři větry nebeské, ani bojují proti sobě« etc., totiž duchy silné proti duši, jimžto žádný nemuož 135 odepříti bez boží pomoci. A z toho ovoce první padají, totiž ti, kteříž v jednotě a v milování držali se s jinými. Nepraví, aby všecka ovoce spadla, ale najprvnějšie, nedozralé. »A nebe schovalo se jako knihy zavřené«. Skrz nebe božské věci nebeské znamenají se, takže v posledním věku Antikristovu 140 ti božští, nebeští darové, kteříž se prvé věrným otvierali, ale v tom šestém věku to vše zastieněno a zavřieno, takže světí odešli, takže ani život ani učenie jich v paměti jest; obcovánie také ne- beské jako knihy zavřené odešlo, takže o pokoře, o potupě světa žádný nepečuje, než toliko o zemské věci. A nynějšie všecky rány 145 tělesné nic nejsú proti této ráně duše, že sú totiž ty nebeské věci odešly od nás, takže dábelstvie polednie toliko křesťany trápilo, Měsíc Rána duše najtěžšie 113 Oz. 4, 2 — 122 2. Tes. 2, 3 — 125 I. Tim. 4, 1 — 130 Zj. 12, 4 134 Dan. 7, 2
270 Kapitola Hvězdy Pohnutie škodlivé Odstúpenie od viery Pád hrozný Nebe schovalo se dané světla jako na zemi, tehdy někdy padají nižšie a klesají 110 v hřiechy rozličné. A měsíc, totiž ti, kteří by měli býti jako slú- pové cierkve svaté, učiněni sú jako krev. Nebo, jako die Ozé IIII°., »krev krve se dotkla«, totiž jeden hřiech dotýká jiného hřiechu, a potom vraždy, cizoložstva etc. A hvězdy, totiž jako v auřadu andělském, kteří by měli v temnostech a v noci jiným cestu uka-115 zovati, ti již padají v hřiechy, v milost zemskú, od lásky sprvu zhuoru vyzdvižené spadli, takže, když ti vyšie spadli, všickni také nižšie padli sú. Protož die: »Pohnula se země«, totiž srdce ponížená, totiž od viery živé, pravé, pravdy božie a přikázaní Páně, takže, k čemu 120 sú křesťané zavázáni na křtu, všickni téměř pohnuli se od toho a padli. Tak zajisté podobné tomuto apoštol vypravuje, že syn zatracenie, Antikristus totiž, nezjeví se, až se stane odstúpenie, totiž hnutie v těch věcech, které příslušie k víře. Protož die apoštol: »Duch zjevně praví, že v posledních časech odstaupie někteří 125 od viery, duchuov bludných poslúchajíce«. A die: »Hvězdy s nebe padaly sú na zemi jako dřevo fíkové, když vypauští ovoce své«. Nebo, kteří se počali stkvieti životem svatým, příkladným a jako nebe počali býti, ti spadli. A jakož níže v kapitole XII. die: »Drak ocasem svým třetinu hvězd strhl 130 jest s nebe«. A ti, kteříž sú okusili sladkosti Ducha svatého prvnie, 94b1 jsú svrženi větry, totiž pokušeními; jako nedozralé ovoce, ač počne sladkost mieti, však od větruov spadá. Jako pokládá Daniel VII.: »Viděl sem na moři čtyři větry nebeské, ani bojují proti sobě« etc., totiž duchy silné proti duši, jimžto žádný nemuož 135 odepříti bez boží pomoci. A z toho ovoce první padají, totiž ti, kteříž v jednotě a v milování držali se s jinými. Nepraví, aby všecka ovoce spadla, ale najprvnějšie, nedozralé. »A nebe schovalo se jako knihy zavřené«. Skrz nebe božské věci nebeské znamenají se, takže v posledním věku Antikristovu 140 ti božští, nebeští darové, kteříž se prvé věrným otvierali, ale v tom šestém věku to vše zastieněno a zavřieno, takže světí odešli, takže ani život ani učenie jich v paměti jest; obcovánie také ne- beské jako knihy zavřené odešlo, takže o pokoře, o potupě světa žádný nepečuje, než toliko o zemské věci. A nynějšie všecky rány 145 tělesné nic nejsú proti této ráně duše, že sú totiž ty nebeské věci odešly od nás, takže dábelstvie polednie toliko křesťany trápilo, Měsíc Rána duše najtěžšie 113 Oz. 4, 2 — 122 2. Tes. 2, 3 — 125 I. Tim. 4, 1 — 130 Zj. 12, 4 134 Dan. 7, 2
Strana 271
VI. 271 94b2 ale knihy nebeské odešly. Protož die Izaiáš XXIX.: »A bude viděnie kněh všem jako knihy zapečetěné«, takže žádný nebude 150 moci života svatých a nebeské múdrosti okusiti. Tak zajisté knihy nebeské oddálí se od věrných, takže ti, kteří budau volení boží, bázeň boží majíce, ti tak otejdau, že se nebudau s jinými srov- návati v rozumích, v životě, ani povolé jich smyšlénkám, ale zavrau se jako knihy nebeské, totiž srdce nebeská. Nebo svatí zavřenie svatých 155 vidauce, že nemohau prospievati, uzavierali se a kryli se s bázní Páně, s maudrostí boží. Jakož die Isaiáš XXVI.: »Jdi, lide muoj, vejdi do pokojíkuov svých, zavři dvéře tvé po sobě, skraj se ma- ličko na chvilku, dokudž nepomine rozhněvánie mé«, to jest tehdáž v času nebezpečném skraj se, neb nemuožte prospěti, 160 dokudž nepomine rozhněvánie mé. Jakož die Amos V°., že maudrý toho času pomlčí, nebo čas zlý jest. Nebo častokrát člověk, když vidí, že řeč jeho dobrá nenie, příjemná, raději pomlčí, nežli by mluvil, poněvadž jinak bližnie- mu prospěti nemuož, a sám se zbuzuje k hněvu a popauzí se a 165 sobě škodí. Nebo tak i Heliáš utekl od Jezabelky vida, že nemuož prospěti etc., ale skryl se v jeskyni, boje se za sebe. Nebo v časech nebezpečných svatí, pravú držiece pravdu, ještě se za sebe báli V jichžto osobě die David: »Řekl sem: Ostřiehati budu cest mých« etc. A dopovídá: »Abych neshřešil jazykem svým«. Protož všickni 170 stolu Páně požívajíce zvláště usta Pánu měli by obětovati, aby nic marného, nic utrhavého nemluvili etc. A to, že audy své ďábel přeměňuje v audy Kristovy. A protož z řeči textu tohoto mnozí bludní nechtějí se zjeviti, toto za příklad berauce, jako i učedlníci Bludní tají se zavierali se pro strach židovský, takže se zdadí býti synové božie, 175 ducha majíce pravdy. A když pověděl o nebi, praví také o zemi: »A všeliká hora i ostrovové pohnuli se s miesta svého«. Hory sú duostojenstvie Hory kto sú? a auřadové na tomto světě, jsú také i ďáblové. A všickni takoví že nestojie v stavu svém slušně, totiž kterak spravedlnost mají 180 obhajovati a pravdu velebiti, nevím, kto se z nich nepohnul z svého miesta a auřadu. Také panny, manželé z svých stavuov pohnuli Pohnutie stavuov se i každý služebník. Nebo vuodce slepí slepé vodili, protož spolu všickni blaudili. Potom »svobodný«; neb nejsú poddáni služeb- nosti, ani vyším poddáni sú, ale svobodu majíce a svobodni jsúce, K stolu Páně kteří chodie Eliáš 95a1 148 Iz. 29, 11 — 156 Iz. 26, 20 — 160 Amos 5, 13 — 165 1. (3.) Král. 19, 3 nn. — 168 Ž. 39, 2
VI. 271 94b2 ale knihy nebeské odešly. Protož die Izaiáš XXIX.: »A bude viděnie kněh všem jako knihy zapečetěné«, takže žádný nebude 150 moci života svatých a nebeské múdrosti okusiti. Tak zajisté knihy nebeské oddálí se od věrných, takže ti, kteří budau volení boží, bázeň boží majíce, ti tak otejdau, že se nebudau s jinými srov- návati v rozumích, v životě, ani povolé jich smyšlénkám, ale zavrau se jako knihy nebeské, totiž srdce nebeská. Nebo svatí zavřenie svatých 155 vidauce, že nemohau prospievati, uzavierali se a kryli se s bázní Páně, s maudrostí boží. Jakož die Isaiáš XXVI.: »Jdi, lide muoj, vejdi do pokojíkuov svých, zavři dvéře tvé po sobě, skraj se ma- ličko na chvilku, dokudž nepomine rozhněvánie mé«, to jest tehdáž v času nebezpečném skraj se, neb nemuožte prospěti, 160 dokudž nepomine rozhněvánie mé. Jakož die Amos V°., že maudrý toho času pomlčí, nebo čas zlý jest. Nebo častokrát člověk, když vidí, že řeč jeho dobrá nenie, příjemná, raději pomlčí, nežli by mluvil, poněvadž jinak bližnie- mu prospěti nemuož, a sám se zbuzuje k hněvu a popauzí se a 165 sobě škodí. Nebo tak i Heliáš utekl od Jezabelky vida, že nemuož prospěti etc., ale skryl se v jeskyni, boje se za sebe. Nebo v časech nebezpečných svatí, pravú držiece pravdu, ještě se za sebe báli V jichžto osobě die David: »Řekl sem: Ostřiehati budu cest mých« etc. A dopovídá: »Abych neshřešil jazykem svým«. Protož všickni 170 stolu Páně požívajíce zvláště usta Pánu měli by obětovati, aby nic marného, nic utrhavého nemluvili etc. A to, že audy své ďábel přeměňuje v audy Kristovy. A protož z řeči textu tohoto mnozí bludní nechtějí se zjeviti, toto za příklad berauce, jako i učedlníci Bludní tají se zavierali se pro strach židovský, takže se zdadí býti synové božie, 175 ducha majíce pravdy. A když pověděl o nebi, praví také o zemi: »A všeliká hora i ostrovové pohnuli se s miesta svého«. Hory sú duostojenstvie Hory kto sú? a auřadové na tomto světě, jsú také i ďáblové. A všickni takoví že nestojie v stavu svém slušně, totiž kterak spravedlnost mají 180 obhajovati a pravdu velebiti, nevím, kto se z nich nepohnul z svého miesta a auřadu. Také panny, manželé z svých stavuov pohnuli Pohnutie stavuov se i každý služebník. Nebo vuodce slepí slepé vodili, protož spolu všickni blaudili. Potom »svobodný«; neb nejsú poddáni služeb- nosti, ani vyším poddáni sú, ale svobodu majíce a svobodni jsúce, K stolu Páně kteří chodie Eliáš 95a1 148 Iz. 29, 11 — 156 Iz. 26, 20 — 160 Amos 5, 13 — 165 1. (3.) Král. 19, 3 nn. — 168 Ž. 39, 2
Strana 272
272 Kapitola Poznají se tepruva v zámutcích Hora upadla (černě:) I. Korint. XIII. Duchové rozliční žádnému poddáni býti nechtí a také svobodu sobě ke zlému obra- 185 cují, takže potom svobodu obracují v hřiech a v bludy. »A řiekali horám a skalí: Padněte na nás a skrýte nás« etc. Ozé X°. též pokládá se, totiž když nás Pán navštěvuje svými zámutky, tehdy lidé se poznávají některak a hněv Páně to býti seznávají. Protož prosie, aby byli skryti od tváři Páně, a žádají 190 hor, aby padly na ně, totiž že sú viery veliké neměli. »Od tváři Páně a hněvu jeho« i pomsty, domnievajíce se, že skrz mocné a krále budau se moci ukryti a ujíti. A to ť jest řieci horám: »Padněte na nás«. A potom níže (v Zjevení VIII.) pokládá se, kterak hora padla. Dáblové slovú hory tmavé. Kristus mluví: »Diete hoře 195 této: Přenes se«. A apoštol též etc. Ty hory najviece srdcí svatých pokaušejí a ty hory duši nenadále ukazují se, jako by byli od Boha a dobří duchové. A tehdy lidé, tak jsúce zmámeni, v svých potřebách k nim se utiekají a žádají od nich pomoci. Protož die David v osobě volených: 200 »Pán autočiště a síla, spomocník v zámutcích«, kteříž postihli nás náramně. »Protoť se nebudem báti, když se búřiti bude země a přeneseny budau hory v srdce moře«, totiž duchové zlí, trápíce věrné, když odesláni budau v srdce zjevných hřiešníkuov; jakož také Kristus, vymietaje dábly, do vepřuov pustil je. A die: »Neb jest přišel den veliký hněvu jich«, těžkého zarmú- cenie a trápenie, takže někteří se domnievají, že by již den saudný blízko byl. »A kto bude moci ostáti?« Nebo mnozí a rozliční duchové běžie, a čehož jeden neporazí, to druhý povrže; čehož nemuož hněv, to muože smilstvo etc. 205 Svoboda 210 * KAPITOLA SEDMÁ. 95a2 Potom sem viděl čtyři anjely, ani stojie na čtyřech úhléch země etc. Prvé sme měli, že, když Beránek otevřel šestú pečet, kterak královstvie jest zbořeno a hřiechy nakaženo. A to královstvie Pán chce zkaziti a nové uvésti. Jako die skrz Aggea proroka: »Ještě jednú, a pohnu nebem 5 1870z. 10, 8—194 Zj. 8, 8—195 Mat. 17, 20;21, 21; Marek 11, 23; I. Kor. 13, 2 — 201 Z. 46, 2 a 3 — 205 Mat. 8, 32; Marek 5, 12; Luk. 8, 33 a j. 2 Zj. 6, 12 nn. — 5 Aggeus 2, 7
272 Kapitola Poznají se tepruva v zámutcích Hora upadla (černě:) I. Korint. XIII. Duchové rozliční žádnému poddáni býti nechtí a také svobodu sobě ke zlému obra- 185 cují, takže potom svobodu obracují v hřiech a v bludy. »A řiekali horám a skalí: Padněte na nás a skrýte nás« etc. Ozé X°. též pokládá se, totiž když nás Pán navštěvuje svými zámutky, tehdy lidé se poznávají některak a hněv Páně to býti seznávají. Protož prosie, aby byli skryti od tváři Páně, a žádají 190 hor, aby padly na ně, totiž že sú viery veliké neměli. »Od tváři Páně a hněvu jeho« i pomsty, domnievajíce se, že skrz mocné a krále budau se moci ukryti a ujíti. A to ť jest řieci horám: »Padněte na nás«. A potom níže (v Zjevení VIII.) pokládá se, kterak hora padla. Dáblové slovú hory tmavé. Kristus mluví: »Diete hoře 195 této: Přenes se«. A apoštol též etc. Ty hory najviece srdcí svatých pokaušejí a ty hory duši nenadále ukazují se, jako by byli od Boha a dobří duchové. A tehdy lidé, tak jsúce zmámeni, v svých potřebách k nim se utiekají a žádají od nich pomoci. Protož die David v osobě volených: 200 »Pán autočiště a síla, spomocník v zámutcích«, kteříž postihli nás náramně. »Protoť se nebudem báti, když se búřiti bude země a přeneseny budau hory v srdce moře«, totiž duchové zlí, trápíce věrné, když odesláni budau v srdce zjevných hřiešníkuov; jakož také Kristus, vymietaje dábly, do vepřuov pustil je. A die: »Neb jest přišel den veliký hněvu jich«, těžkého zarmú- cenie a trápenie, takže někteří se domnievají, že by již den saudný blízko byl. »A kto bude moci ostáti?« Nebo mnozí a rozliční duchové běžie, a čehož jeden neporazí, to druhý povrže; čehož nemuož hněv, to muože smilstvo etc. 205 Svoboda 210 * KAPITOLA SEDMÁ. 95a2 Potom sem viděl čtyři anjely, ani stojie na čtyřech úhléch země etc. Prvé sme měli, že, když Beránek otevřel šestú pečet, kterak královstvie jest zbořeno a hřiechy nakaženo. A to královstvie Pán chce zkaziti a nové uvésti. Jako die skrz Aggea proroka: »Ještě jednú, a pohnu nebem 5 1870z. 10, 8—194 Zj. 8, 8—195 Mat. 17, 20;21, 21; Marek 11, 23; I. Kor. 13, 2 — 201 Z. 46, 2 a 3 — 205 Mat. 8, 32; Marek 5, 12; Luk. 8, 33 a j. 2 Zj. 6, 12 nn. — 5 Aggeus 2, 7
Strana 273
VII. 273 i zemí«. A sv. Petr die, že budau nová nebesa etc. Teď již, ještě v témž viděnie druhém, co viděl, ukazuje; voleným co jest na škodu a jaké překážky od dábluov, oznamuje, když die: »Viděl sem čtyři anděly« etc. Viděl sem snažnost dábelskú, že sú chtěli 1škoditi voleným božím; ale proti tomu viděl pomoc a potěšenie volených, kdež die: »Viděl sem jiného anděla od východu slunce« etc. O prvních, kterak chytře škodie, praví řka: »Viděl sem čtyři anděly stojície na čtyřech úhléch země«, totiž na čtyřech stranách světa. První dáblové jako kniežata, kteříž nad jinými sú jako 15 nad nižšími. Tak všeliké královstvie má sobě oddělené dábly, Dáblové rozdělení že se jemu protivie, ano každý člověk, duom a čeled. Jakož die apoštol: »Dán jest mi anděl šatanuov«. Takoví sú i jiným dáni tak, aby trápili hřiechy rozličnými člověka, jako hněvem, leností, jako i dobrý anděl jest dán každému člověku, kterýž k dobrému 20 napomíná; a že člověk jest nakažen, raději zlého poslúchá anděla nežli dobrého, kteřížto sú chytří k svozování prostých, a zvláště těch, kteříž po cestě božie chodie. Ale svým auduom zde dávají pokoj dobrý. Ale Pán takové věci dopauští na své, aby jich zkusil, ale na zlé z svého hněvu. Ti pak andělové sú zapáleni proti spasení 95b1 25 lidskému, protož nepřestávají popúzeti ke zlému, ješto my k tomu neprohlédáme. Ale kdybychom to znali, plakali bychom a vzdy- chali, k Bohu pospiechali etc. Protož tuto ukazuje moc auduov dáblových proti dobrým, že držie čtyři větry dobré, aby neváli na zemi. A protož, že toto 30 královstvie nemělo těchto dobrých větruov, svedeno bylo. Ale proč v počtu čtvernásobním andělové zlí pokládají se? Najprvé nazývá je anjely; neb podobní sú dobrým, majíce duchovenstvie a krásu, jako by dobří byli, aby tak věrné svodili. Jako vidědlné anděly své přeměňuje v anděly světlosti, tak také při nevidědlných 35 dělá. Ale tuto Janovi dáno jest poznati zlé anděly a dobrého, maje rozdiel mezi nimi, kteří sau přikryti duchovenstvím; a na dobrém viděl znamenie, jehož nenalezl na zlých, ačkoli se zdáli dobří a svatí. A toť jest múdrost veliká. Tak zajisté svatí cierkve prvotnie, obcovánie časté mievajíce s anděly, uměli dobré rozezná- 40 vati od zlých. My pak pohřiechu takového poznánie zbaveni sme, kteří sú ti krásu a duchovenstvie šatanovo majíce, kteří sú znamenie Páně majíce a kteří nic. Protož lidu potřebie jest mieti rozeznánie anjeluov ozdobených, okrášlených. Nebo die apoštol k Efezským: »Nenie nám boje proti Andělé škodliví Svati první měli rozeznánie anjeluov Proč dáblové slovů andělé? Chytrost dábelská 6 2. Petr 3, 13 — 17 2. Kor. 12, 7 — 44 Efez. 6. 12 Jakoubek, Výklad. 18
VII. 273 i zemí«. A sv. Petr die, že budau nová nebesa etc. Teď již, ještě v témž viděnie druhém, co viděl, ukazuje; voleným co jest na škodu a jaké překážky od dábluov, oznamuje, když die: »Viděl sem čtyři anděly« etc. Viděl sem snažnost dábelskú, že sú chtěli 1škoditi voleným božím; ale proti tomu viděl pomoc a potěšenie volených, kdež die: »Viděl sem jiného anděla od východu slunce« etc. O prvních, kterak chytře škodie, praví řka: »Viděl sem čtyři anděly stojície na čtyřech úhléch země«, totiž na čtyřech stranách světa. První dáblové jako kniežata, kteříž nad jinými sú jako 15 nad nižšími. Tak všeliké královstvie má sobě oddělené dábly, Dáblové rozdělení že se jemu protivie, ano každý člověk, duom a čeled. Jakož die apoštol: »Dán jest mi anděl šatanuov«. Takoví sú i jiným dáni tak, aby trápili hřiechy rozličnými člověka, jako hněvem, leností, jako i dobrý anděl jest dán každému člověku, kterýž k dobrému 20 napomíná; a že člověk jest nakažen, raději zlého poslúchá anděla nežli dobrého, kteřížto sú chytří k svozování prostých, a zvláště těch, kteříž po cestě božie chodie. Ale svým auduom zde dávají pokoj dobrý. Ale Pán takové věci dopauští na své, aby jich zkusil, ale na zlé z svého hněvu. Ti pak andělové sú zapáleni proti spasení 95b1 25 lidskému, protož nepřestávají popúzeti ke zlému, ješto my k tomu neprohlédáme. Ale kdybychom to znali, plakali bychom a vzdy- chali, k Bohu pospiechali etc. Protož tuto ukazuje moc auduov dáblových proti dobrým, že držie čtyři větry dobré, aby neváli na zemi. A protož, že toto 30 královstvie nemělo těchto dobrých větruov, svedeno bylo. Ale proč v počtu čtvernásobním andělové zlí pokládají se? Najprvé nazývá je anjely; neb podobní sú dobrým, majíce duchovenstvie a krásu, jako by dobří byli, aby tak věrné svodili. Jako vidědlné anděly své přeměňuje v anděly světlosti, tak také při nevidědlných 35 dělá. Ale tuto Janovi dáno jest poznati zlé anděly a dobrého, maje rozdiel mezi nimi, kteří sau přikryti duchovenstvím; a na dobrém viděl znamenie, jehož nenalezl na zlých, ačkoli se zdáli dobří a svatí. A toť jest múdrost veliká. Tak zajisté svatí cierkve prvotnie, obcovánie časté mievajíce s anděly, uměli dobré rozezná- 40 vati od zlých. My pak pohřiechu takového poznánie zbaveni sme, kteří sú ti krásu a duchovenstvie šatanovo majíce, kteří sú znamenie Páně majíce a kteří nic. Protož lidu potřebie jest mieti rozeznánie anjeluov ozdobených, okrášlených. Nebo die apoštol k Efezským: »Nenie nám boje proti Andělé škodliví Svati první měli rozeznánie anjeluov Proč dáblové slovů andělé? Chytrost dábelská 6 2. Petr 3, 13 — 17 2. Kor. 12, 7 — 44 Efez. 6. 12 Jakoubek, Výklad. 18
Strana 274
274 Kapitola Eleazar Samson Nebezpeční sme Rozdělenie Jeden Nejednota Úhel co jest? tělu a krvi« etc. Nebo častokrát, přemáhajiece tělesné nepřátely, 45 přemoženi bývají od dábla skrz pajchu a marnú chlaubu. Jako v kniehách Machabejských Eleazar přemohl nedvěda a lva, a sám přemožen jest. Tak Samson nepřátely zmordoval i sebe. Takéž mnozí, přemáhajíce hřiechy, někdy pozdvihnau se v pajchu a v vy- sokú mysl, a tak bývají přemoženi. Protož die apoštol, že jest 50 boj proti knížatuom protivným našemu spasení, kteříž zadržují dobré větry, aby na zemi neváli, kteříž nás ponúkají k hříchuom. »A proti duchóm nešlechetnosti etc. Protož vezměte oděnie« etc., to jest život spravedlivý, vieru a lásku velikú a bázeň Páně velikú. Nebo zlí andělé sú při nás a uprostřed nás a šetřie, k čemu 55 sme náchylni, kterým častěji hříchem padáme, ješto, kdybychom to poznali, báli bychme se a ponižovali se. A die výklad, že ten počet čtyři vyznamenává to, což zlého a škodlivého uvodí na lid. Nebo ten počet jest rozdělenie; neb skrz něj svět se dělí na čtyři strany. A znamená se, že anděl šatanuov 60 v lid uvodí rozdělenie a roztrženie tak, aby lid boží, jest-li živ životem milostným, uvedl v rozdělení. Na odpor anděl dobrý slove jeden a skrz jednotu znamenaný, aby nám bylo známo, že dobří andělé uvodie v lid jednotu svatú. A kolikrát lid boží žádá pokánie v dobrém, tolikrát zlí anjelové roztrhují a rozdělují 65 lid boží; také skrz malé věci, které sú, jako nynie v postě skrz jedenie masa od některých roztrhují se věrní od lásky, jednoty. Také, chtějiece roztrhovati srdce, uvodie v lid pýchu, takže nechtí potupení snášeti, ale vždy se mstíti. Opět dábel to puosobí, aby jedno srdce jináč než jiní smýšlelo u vieře, a tak v lid boží usiluje 70 uvésti rozdělenie. Ale dobří andělé, jako Petr, ten anděl, napomíná k jednotě řka: »Jednomyslní buďte u vieře«. Protož nemožné jest v obci kterékoli jednotě býti, když nemají jednoty u vieře [jako zde v Turnově]. A tak podobně apoštol, anděl ten, die k Efezským: »Pečujte zachovati jednotu Ducha«. A protož ďáblové, chtiece 75 uvésti rozdělenie, zpuosobují a uvodí všetečnost, horlivost neřádnú, hněv etc. A die: »Na čtyřech úhléch země« etc. Úhel jest spojenie dvau stěn, činících zevnitř ostrost a špic, a vnitř kaut a bývá prach. A znamená se, l že srdce konečnú volí s jiným srdcem se 80 96al spojuje a bývá jako úhel. A ta spolu srdce spojená celé skrz ty 95b2 47 I. Mak. 6, 43 nn. — 48 Soudc. 15, 8 nn. a 16, 29 n. — 50 Efez. 6, 12 a 13 — 72 Podle I. Petr 3, 8 — 73 Slova [jako zde v Turnově], přidaná písařem, jsou v rkpise v obyčejných () závorkách — 75 Efez. 4, 3
274 Kapitola Eleazar Samson Nebezpeční sme Rozdělenie Jeden Nejednota Úhel co jest? tělu a krvi« etc. Nebo častokrát, přemáhajiece tělesné nepřátely, 45 přemoženi bývají od dábla skrz pajchu a marnú chlaubu. Jako v kniehách Machabejských Eleazar přemohl nedvěda a lva, a sám přemožen jest. Tak Samson nepřátely zmordoval i sebe. Takéž mnozí, přemáhajíce hřiechy, někdy pozdvihnau se v pajchu a v vy- sokú mysl, a tak bývají přemoženi. Protož die apoštol, že jest 50 boj proti knížatuom protivným našemu spasení, kteříž zadržují dobré větry, aby na zemi neváli, kteříž nás ponúkají k hříchuom. »A proti duchóm nešlechetnosti etc. Protož vezměte oděnie« etc., to jest život spravedlivý, vieru a lásku velikú a bázeň Páně velikú. Nebo zlí andělé sú při nás a uprostřed nás a šetřie, k čemu 55 sme náchylni, kterým častěji hříchem padáme, ješto, kdybychom to poznali, báli bychme se a ponižovali se. A die výklad, že ten počet čtyři vyznamenává to, což zlého a škodlivého uvodí na lid. Nebo ten počet jest rozdělenie; neb skrz něj svět se dělí na čtyři strany. A znamená se, že anděl šatanuov 60 v lid uvodí rozdělenie a roztrženie tak, aby lid boží, jest-li živ životem milostným, uvedl v rozdělení. Na odpor anděl dobrý slove jeden a skrz jednotu znamenaný, aby nám bylo známo, že dobří andělé uvodie v lid jednotu svatú. A kolikrát lid boží žádá pokánie v dobrém, tolikrát zlí anjelové roztrhují a rozdělují 65 lid boží; také skrz malé věci, které sú, jako nynie v postě skrz jedenie masa od některých roztrhují se věrní od lásky, jednoty. Také, chtějiece roztrhovati srdce, uvodie v lid pýchu, takže nechtí potupení snášeti, ale vždy se mstíti. Opět dábel to puosobí, aby jedno srdce jináč než jiní smýšlelo u vieře, a tak v lid boží usiluje 70 uvésti rozdělenie. Ale dobří andělé, jako Petr, ten anděl, napomíná k jednotě řka: »Jednomyslní buďte u vieře«. Protož nemožné jest v obci kterékoli jednotě býti, když nemají jednoty u vieře [jako zde v Turnově]. A tak podobně apoštol, anděl ten, die k Efezským: »Pečujte zachovati jednotu Ducha«. A protož ďáblové, chtiece 75 uvésti rozdělenie, zpuosobují a uvodí všetečnost, horlivost neřádnú, hněv etc. A die: »Na čtyřech úhléch země« etc. Úhel jest spojenie dvau stěn, činících zevnitř ostrost a špic, a vnitř kaut a bývá prach. A znamená se, l že srdce konečnú volí s jiným srdcem se 80 96al spojuje a bývá jako úhel. A ta spolu srdce spojená celé skrz ty 95b2 47 I. Mak. 6, 43 nn. — 48 Soudc. 15, 8 nn. a 16, 29 n. — 50 Efez. 6, 12 a 13 — 72 Podle I. Petr 3, 8 — 73 Slova [jako zde v Turnově], přidaná písařem, jsou v rkpise v obyčejných () závorkách — 75 Efez. 4, 3
Strana 275
VII. 275 96а2 dábly se roztrhují a rozrážie jiné. A my pohřiechu nemáme světla toho apoštola, o kterémž die: »Nejsú nás zajisté tajná myšlenie šatanova«, abychom totiž uměli se s nimi potkati. Protož v tom 85 takovém úhle dábel sedí. A protož, když se kto hajbe k něčemu, má pilně opatrovati, co by z toho dobrého vyjíti mělo, co a jaký konec z toho puojde. Protož Kristus, svým výstrahu dávaje, die: »Ktož se mnú nezbierá (v jednostajném totiž duchu, týmž úmyslem skutky čině), ten rozptyluje«. »A ti andělé zadržují větry«. Ti větrové sú živé řeči božie, větrové co sú? kteréžto sú život a Duch, jakož mluví Kristus. O nichžto die: »Nebe a země pominau« etc. A Jan III°: »Duch, kde chce, dýše etc. a hlas jeho slyšíš« etc. Nebo, když lid slyší slova božie, tehdy andělové zlí činí překážku srdcím, aby nepřijali života a ducha 95 těch slov, takže v srdce nevstaupie. Mnohé věci lidé slyšie a vědie a se z hřiechu vymlúvají, opravy však nepřijímají; nebo zlí duchové stojie v nich jako v kautě a nedopauštějí jednomu větru vjíti v srdce k úžitku posluchačuov. A jsú čtyří větrové. Nebo čtveré věci učie, totiž na dobrodínie čtvero dobré 100 božie aby pamatovali a dobré aby činili, druhé, aby se zlého varovali, třetie, aby k svým páduom prohlédali, čtvrté k zatracení jako na puolnoci a k království nebeskému a k radosti čisté a sladké jako ku poledni aby patřili. A jako vietr potřebný jest lidem Vietr potřebný i stromuom, tak žádná duše živa býti nemuož životem milosti 105 Ducha svatého, jediné leč tito větrové váti budau v duši člověka, aby tak pozdvihla se k nebeským věcem; buďto že sú země, totiž zemští, buďto moře, totiž nepokojní, potřebují těchto větruov, aby živi byli skrz ně. Ale andělové zlí zbraňují. Jako těchto časuov zahajovalo se kázanie slova božieho a překáželi na stromy 110 také, totiž dobře živu býti počínajície, váti etc. Vietr také dobrý, živý, Duch svatý, dává se v hodném okušenie těla a krve Páně. Ale pohřiechu již ďáblové překážejí tam vieti, takže ti, jenž přijímají, neokušují daruov Ducha svatého, nebo povolují šatanovi ve zlém a v rozdělení, jednoty svaté nežádajíce 115 a o ni pilně nestojiece. A potom dopoviedá o dobrém andělu, kterýž vstupoval od východu slunce, totiž od Boha a Ducha svatého. Dobří zajisté, což koli činie andělé buďto vidědlní, buďto nevidědlní, všecko totiž Země Moře Překážka Stromové 90 Roztrhují dáblové Anděl od východu 83 2. Kor. 2, 11 — 88 Mat. 12, 30; Luk. I1, 23 — 91 Podle Jan 6, 63 — 92 Mat. 24, 35; Marek 13, 31; Luk. 21, 33 — 92 Jan 3, 8 18*
VII. 275 96а2 dábly se roztrhují a rozrážie jiné. A my pohřiechu nemáme světla toho apoštola, o kterémž die: »Nejsú nás zajisté tajná myšlenie šatanova«, abychom totiž uměli se s nimi potkati. Protož v tom 85 takovém úhle dábel sedí. A protož, když se kto hajbe k něčemu, má pilně opatrovati, co by z toho dobrého vyjíti mělo, co a jaký konec z toho puojde. Protož Kristus, svým výstrahu dávaje, die: »Ktož se mnú nezbierá (v jednostajném totiž duchu, týmž úmyslem skutky čině), ten rozptyluje«. »A ti andělé zadržují větry«. Ti větrové sú živé řeči božie, větrové co sú? kteréžto sú život a Duch, jakož mluví Kristus. O nichžto die: »Nebe a země pominau« etc. A Jan III°: »Duch, kde chce, dýše etc. a hlas jeho slyšíš« etc. Nebo, když lid slyší slova božie, tehdy andělové zlí činí překážku srdcím, aby nepřijali života a ducha 95 těch slov, takže v srdce nevstaupie. Mnohé věci lidé slyšie a vědie a se z hřiechu vymlúvají, opravy však nepřijímají; nebo zlí duchové stojie v nich jako v kautě a nedopauštějí jednomu větru vjíti v srdce k úžitku posluchačuov. A jsú čtyří větrové. Nebo čtveré věci učie, totiž na dobrodínie čtvero dobré 100 božie aby pamatovali a dobré aby činili, druhé, aby se zlého varovali, třetie, aby k svým páduom prohlédali, čtvrté k zatracení jako na puolnoci a k království nebeskému a k radosti čisté a sladké jako ku poledni aby patřili. A jako vietr potřebný jest lidem Vietr potřebný i stromuom, tak žádná duše živa býti nemuož životem milosti 105 Ducha svatého, jediné leč tito větrové váti budau v duši člověka, aby tak pozdvihla se k nebeským věcem; buďto že sú země, totiž zemští, buďto moře, totiž nepokojní, potřebují těchto větruov, aby živi byli skrz ně. Ale andělové zlí zbraňují. Jako těchto časuov zahajovalo se kázanie slova božieho a překáželi na stromy 110 také, totiž dobře živu býti počínajície, váti etc. Vietr také dobrý, živý, Duch svatý, dává se v hodném okušenie těla a krve Páně. Ale pohřiechu již ďáblové překážejí tam vieti, takže ti, jenž přijímají, neokušují daruov Ducha svatého, nebo povolují šatanovi ve zlém a v rozdělení, jednoty svaté nežádajíce 115 a o ni pilně nestojiece. A potom dopoviedá o dobrém andělu, kterýž vstupoval od východu slunce, totiž od Boha a Ducha svatého. Dobří zajisté, což koli činie andělé buďto vidědlní, buďto nevidědlní, všecko totiž Země Moře Překážka Stromové 90 Roztrhují dáblové Anděl od východu 83 2. Kor. 2, 11 — 88 Mat. 12, 30; Luk. I1, 23 — 91 Podle Jan 6, 63 — 92 Mat. 24, 35; Marek 13, 31; Luk. 21, 33 — 92 Jan 3, 8 18*
Strana 276
276 Kapitola Znamenie dobrého anděla Volánie hrozné Kazatelé volajte Dobrý anděl brání škoditi Znamenie slu- žebníkuov božích Moc svátosti velebné puosobie k většímu božiemu milování a poznání jeho i sebe etc. »A volal proti těm«. Tehda ono sú zlí, neb dobrý neodpierá dobrému 120 andělu, ale zlým, o kterýchžto však anděléch nepraví se, by vstupo- vali. A protož Panna Maria při zvěstování rozeznávala a uměla poznati dobrého anděla; my pak pohřiechu ani vidědlných anděluov poznáváme, kteří sú dobří. A die, že měl znamenie Boha živého. Nebo, poněvadž anděl 125 dobrý, což koli zvěstuje, k bázni Páně, k milování Boha většiemu a poznání sebe to zvěstuje; a to ť jest znamenie božie. Volal, aby nepřekáželi řečem božím, aby srdce vyčištěna byla, upokojena, osvícena a sebe poznala. Nebo tak apoštolóm upokojeným přišel Duch svatý u větru, kterýžto vietr vyznamenává Ducha svatého, 130 kterýž se dává v řečech Páně. A dobrý anděl volá jako lev hrozně, že překážejí slovu Páně. A na všecky, kteříž roztrhují věrné a dobrému obecnému překážejí, má voláno býti od anděluov vidědlných, aby nezastavovali větruov, ale aby vstupovali v srdce zpuosobná. Tak zajisté ten anjel dobrý napomíná a die v Písničkách 135 IIII.: »Vyvstaň, puolnoční větře, a přiď, větře polední, a prověj 96b1 zahradu mau, a potekau vonné věci jejie« etc. Nebo, když odcházejí studenosti duše jako vietr puolnoční a přichází vietr horký Ducha svatého, tehdy divné věci dobré dávají se člověku. »I vece: Nechtějte škoditi moři«, totiž lidem hořkost majícím 140 a zarmúceným v světě, »ani zemi«, totiž zemským, »ani stro- muom«, totiž dobře živu býti počínajícím, »dokud nenaznamenáme služebníkuov« etc., totiž dokud lásky, bázně, doufánie v Boha, naděje, pokory, trpělivosti etc. v ně neuvedeme. Nebo takovými znameními když budau tak naznamenáni, tehdy nebudau jim 145 moci uškoditi zámutkové a auzkosti, ale prospějí viece jim. Nebo tak v Exodu, když anděl bil Ejipské, kdež bylo pomazáno krví beránkovú, tu neškodil. Nebo, kteříž budau mieti moc božské svátosti v sobě, bázeň, pokoru, vieru, lásku a smrt jeho sobě připomínají, žádný anděl nebo pokušenie aneb zámutek nemuože 150 jim uškoditi. Neb tak Pán Abrahamovi řekl, aby pokoj a smlúvu sobě od Boha slíbenau napsal na těle svém. A apoštol die: »Já zajisté jiezvy Pána Ježíše Krista nosím na svém těle«, bázeň Páně, vieru, trpělivost, pokoru a památku umučenie Páně na svém těle nosím. A kteříž tak naznamenáni bývají tiemto Páně znamením, 155 Panna Maria 129 Skutk. 2, 2 — 136 Pís. Šal. 4, 16 — 147 2. M. 12, 7 nn. — 151 I. M. 17, I1 — 152 Gal. 6, 17
276 Kapitola Znamenie dobrého anděla Volánie hrozné Kazatelé volajte Dobrý anděl brání škoditi Znamenie slu- žebníkuov božích Moc svátosti velebné puosobie k většímu božiemu milování a poznání jeho i sebe etc. »A volal proti těm«. Tehda ono sú zlí, neb dobrý neodpierá dobrému 120 andělu, ale zlým, o kterýchžto však anděléch nepraví se, by vstupo- vali. A protož Panna Maria při zvěstování rozeznávala a uměla poznati dobrého anděla; my pak pohřiechu ani vidědlných anděluov poznáváme, kteří sú dobří. A die, že měl znamenie Boha živého. Nebo, poněvadž anděl 125 dobrý, což koli zvěstuje, k bázni Páně, k milování Boha většiemu a poznání sebe to zvěstuje; a to ť jest znamenie božie. Volal, aby nepřekáželi řečem božím, aby srdce vyčištěna byla, upokojena, osvícena a sebe poznala. Nebo tak apoštolóm upokojeným přišel Duch svatý u větru, kterýžto vietr vyznamenává Ducha svatého, 130 kterýž se dává v řečech Páně. A dobrý anděl volá jako lev hrozně, že překážejí slovu Páně. A na všecky, kteříž roztrhují věrné a dobrému obecnému překážejí, má voláno býti od anděluov vidědlných, aby nezastavovali větruov, ale aby vstupovali v srdce zpuosobná. Tak zajisté ten anjel dobrý napomíná a die v Písničkách 135 IIII.: »Vyvstaň, puolnoční větře, a přiď, větře polední, a prověj 96b1 zahradu mau, a potekau vonné věci jejie« etc. Nebo, když odcházejí studenosti duše jako vietr puolnoční a přichází vietr horký Ducha svatého, tehdy divné věci dobré dávají se člověku. »I vece: Nechtějte škoditi moři«, totiž lidem hořkost majícím 140 a zarmúceným v světě, »ani zemi«, totiž zemským, »ani stro- muom«, totiž dobře živu býti počínajícím, »dokud nenaznamenáme služebníkuov« etc., totiž dokud lásky, bázně, doufánie v Boha, naděje, pokory, trpělivosti etc. v ně neuvedeme. Nebo takovými znameními když budau tak naznamenáni, tehdy nebudau jim 145 moci uškoditi zámutkové a auzkosti, ale prospějí viece jim. Nebo tak v Exodu, když anděl bil Ejipské, kdež bylo pomazáno krví beránkovú, tu neškodil. Nebo, kteříž budau mieti moc božské svátosti v sobě, bázeň, pokoru, vieru, lásku a smrt jeho sobě připomínají, žádný anděl nebo pokušenie aneb zámutek nemuože 150 jim uškoditi. Neb tak Pán Abrahamovi řekl, aby pokoj a smlúvu sobě od Boha slíbenau napsal na těle svém. A apoštol die: »Já zajisté jiezvy Pána Ježíše Krista nosím na svém těle«, bázeň Páně, vieru, trpělivost, pokoru a památku umučenie Páně na svém těle nosím. A kteříž tak naznamenáni bývají tiemto Páně znamením, 155 Panna Maria 129 Skutk. 2, 2 — 136 Pís. Šal. 4, 16 — 147 2. M. 12, 7 nn. — 151 I. M. 17, I1 — 152 Gal. 6, 17
Strana 277
VII. 277 96b2 ti a takoví potom nemohau zklamáni býti od šatana, ale, což koli přijde na ně, všecko takové k jich dobrému se obrátí. A mluví tento anděl od jiných anjeluov, jako by chtěl řieci: »Mnozí sme andělé obráncové dobrých, kteříž nedopustíme svoditi 160 a překážeti vyvoleným«. Neb takoví sú znamenaní znamením Páně etc. A die: »Dokavadž nebudau znamenáni na čeléch«, totiž vnitř u vuoli, aumyslu a v svědomí etc. A počet znamenaných CXLa čtyři tisíce etc. Neb Jákob XII synuov měl, jichžto teď rodu dotýká. Tuto však více duchovně má rozuměno býti: ukázal a viděl, kteří sú znamenaní na knihách života, kteřížto zde jsúce v zámutcích, spaseni budau. 5 Protož toto veliké věci sú, že Pán o svých volených oznámil, kteří mají spaseni býti a kolik jich má spaseno býti; to tiemto počtem se znamená. Nebo dvanáctekrát XII tisícuov činí CXLIIII tisíce; ne tak však, aby z jednoho pokolenie toliko XII tisícuov bylo spasencuov, ale jsú toto tajné věci skrytých tajemstvie. A tuto nepokládá pokolenie Dan, kterýžto nebyl z počtu XIIt pokolenie. Nebo Jan neviděl ho uprostřed těch, kteří mají spaseni býti. Neb, jakož světí pokládají, Dan znamená Antikrista, Dan co znamená jehožto pokolenie, že cizoložné jest, nepokládá se mezi spasenci. Kterýžto Antikristus počal kralovati a vyvyšovati se nade všecko, 15 ješto slove Buoh. A jako andělé sú s nebe svrženi, tak také z pro- středku cierkve konečně Antikristova cierkev vyvržena bude. Dan vykládá se saud. Neb, ačkoli toliko připodobňují se auduom Kristovým, však sú ti hodni saudu věčného a hněvu konečného. Ale onomu Abrahamovi Pán ukázal počet spasencuov skrz počet 20 hvězd, hvězdy nebeské jemu ukázav; ale tuto Jan pokládá počet nám známý, kterýž znamenává počet spasencuov nám neznámý. Protož buďme o to pečlivi, abychom v tom počtu spasencuov byli. Neb takoví skrz veliké zámutky, pády a poklésky do nebe přivedeni budau. Tuto také Efraim, ač jest požehnánie přijal 25 od Jákoba a byl syn Jozefuov, však se tuto nepokládá. A vy- znamenávají se skrz něj kacieři a lidé od viery odstupujície; a takoví nebudau spaseni. Tato pak ljména tuto položená zname- nají stupně a dokonalosti spasencuov, kterak pak při počátku obrácenie mají se mieti dobří. Efraim 10 97a1 17 Jeronym, Liber de nominibus hebraicis, ML 23, c. 777/8: Dan, iudi- cium. — 19 1. M. 15, 5 —24 1. M. 48, 14
VII. 277 96b2 ti a takoví potom nemohau zklamáni býti od šatana, ale, což koli přijde na ně, všecko takové k jich dobrému se obrátí. A mluví tento anděl od jiných anjeluov, jako by chtěl řieci: »Mnozí sme andělé obráncové dobrých, kteříž nedopustíme svoditi 160 a překážeti vyvoleným«. Neb takoví sú znamenaní znamením Páně etc. A die: »Dokavadž nebudau znamenáni na čeléch«, totiž vnitř u vuoli, aumyslu a v svědomí etc. A počet znamenaných CXLa čtyři tisíce etc. Neb Jákob XII synuov měl, jichžto teď rodu dotýká. Tuto však více duchovně má rozuměno býti: ukázal a viděl, kteří sú znamenaní na knihách života, kteřížto zde jsúce v zámutcích, spaseni budau. 5 Protož toto veliké věci sú, že Pán o svých volených oznámil, kteří mají spaseni býti a kolik jich má spaseno býti; to tiemto počtem se znamená. Nebo dvanáctekrát XII tisícuov činí CXLIIII tisíce; ne tak však, aby z jednoho pokolenie toliko XII tisícuov bylo spasencuov, ale jsú toto tajné věci skrytých tajemstvie. A tuto nepokládá pokolenie Dan, kterýžto nebyl z počtu XIIt pokolenie. Nebo Jan neviděl ho uprostřed těch, kteří mají spaseni býti. Neb, jakož světí pokládají, Dan znamená Antikrista, Dan co znamená jehožto pokolenie, že cizoložné jest, nepokládá se mezi spasenci. Kterýžto Antikristus počal kralovati a vyvyšovati se nade všecko, 15 ješto slove Buoh. A jako andělé sú s nebe svrženi, tak také z pro- středku cierkve konečně Antikristova cierkev vyvržena bude. Dan vykládá se saud. Neb, ačkoli toliko připodobňují se auduom Kristovým, však sú ti hodni saudu věčného a hněvu konečného. Ale onomu Abrahamovi Pán ukázal počet spasencuov skrz počet 20 hvězd, hvězdy nebeské jemu ukázav; ale tuto Jan pokládá počet nám známý, kterýž znamenává počet spasencuov nám neznámý. Protož buďme o to pečlivi, abychom v tom počtu spasencuov byli. Neb takoví skrz veliké zámutky, pády a poklésky do nebe přivedeni budau. Tuto také Efraim, ač jest požehnánie přijal 25 od Jákoba a byl syn Jozefuov, však se tuto nepokládá. A vy- znamenávají se skrz něj kacieři a lidé od viery odstupujície; a takoví nebudau spaseni. Tato pak ljména tuto položená zname- nají stupně a dokonalosti spasencuov, kterak pak při počátku obrácenie mají se mieti dobří. Efraim 10 97a1 17 Jeronym, Liber de nominibus hebraicis, ML 23, c. 777/8: Dan, iudi- cium. — 19 1. M. 15, 5 —24 1. M. 48, 14
Strana 278
278 Kapitola Judas Vyznánic hřiechuov Druhé vyznánie Třetie Ruben Kterak lid křesťanský má prospievati Gád Pokušenie čekaj Prvnie tři jména znamenají totiž Judas, Ruben a Gád. Nebo, 30 kteří celým srdcem k Bohu se obracují, mají toto tré mieti, totiž vieru pravú, vyznánie viery, třetie ustavičný boj proti hřiechuom. Judas vykládá se »vyznánie«. Křesťan věrný má troje vyznánie činiti, totiž své hřiechy vyznávati Bohu a také někdy bližniemu a knězi, jaký jest byl, aby se toho často Pánu vyznával a nechtěl 35 se jinak ukazovati, jediné jakž jest. Nebo vyznávanie hřiechuov činie zahanbenie a shlazuje hřiechy. A protož od starodávna zpověd zachovávali sú. Sv. Kliment v knihách Recognicionum praví, že nemuož lékařstvie nižádný přijíti, jediné leč se někomu odevře. Ale zpovědi z samého obyčeje, bez pokory, viece škodie. 40 Druhé vyznávati má člověk chválu boží. Protož Kristus die (Matúš XI.): »Vyznávámť se tobě, Pane«. Vyznávati chválu jest chváliti Boha, Bohu všelikau čest, ale sobě samým hřiech připisujíce a nedostatek. Třetie vyznánie jest viery apoštolské, a to v celosti. Tak 45 v prvotní cierkvi i děti učili se vyznávati viery. Ale nynie pohřiechu mnozí, nebezpečenstvie bojiece se, poběhli od víry etc. Protož obrácení k Bohu mají býti Judas, totiž vyznávajície. Ruben vykládá se »vida syna«. A vyznamenává se viera, aby skrz ni viděl Syna božieho, totiž Krista, v něho věře, že pravý 50 Buoh jest a člověk. Nynie tak velmi viera jest zpletená, že řiedcí sú, aby právě o Kristu smajšleli. Protož jich málo z pokolenie Ruben. Jako die Kristus: »Syn člověka, přijda, zdali najde vieru 97a2 na zemi?« Gád vykládá se »podkasalý a hotový k boji«. Nebo lid, 55 který se jest právě k Bohu obrátil, vieru má a vyznánie viery, tenť se má přistrojiti ku pokušení, aby bojoval proti hřiechuom. Jako die Ekleziastik II°.: »Synu, přistaupě k službě božie, stuoj v spravedlnosti a v bázni a přistroj duši svú ku pokušení«. Nebo šatan nenechá tě, zbauřie ť i jiné proti tobě. Hleď, aby se vyvaroval 60 hněvu, pajchy, marné chvály, lakoty etc. Potom pak uprostřed veškeren život křesťanský, totiž prospievajících, jiné mají mieti. I dopoviedá: »Asser«. Blahoslavený slove. Nebo, kteříž viece Počínajície Prospievajície Asser 33 Jeronym, l. c., 781: Juda, laudatio sive confessio. — 42 Podle Mat. II, 25 — 42 Po »Pane« je napsáno »králi«, ale je to podtečkováno a škrtnuto. — 49 Jeronym (Liber de nominibus hebraicis, ML 23, c. 857/8): Ruben, videte filium ... — 53 Luk. 18, 8 — 55 Jeronym (ib. c. 787/8): Gad, tentatio, sive accinctus... — 58 Eccli 2, 1 — 63 Jeronym (Liber de nominibus hebrai- cis, ML 23, c. 857/8): Asser, beatitudo sive beatus.
278 Kapitola Judas Vyznánic hřiechuov Druhé vyznánie Třetie Ruben Kterak lid křesťanský má prospievati Gád Pokušenie čekaj Prvnie tři jména znamenají totiž Judas, Ruben a Gád. Nebo, 30 kteří celým srdcem k Bohu se obracují, mají toto tré mieti, totiž vieru pravú, vyznánie viery, třetie ustavičný boj proti hřiechuom. Judas vykládá se »vyznánie«. Křesťan věrný má troje vyznánie činiti, totiž své hřiechy vyznávati Bohu a také někdy bližniemu a knězi, jaký jest byl, aby se toho často Pánu vyznával a nechtěl 35 se jinak ukazovati, jediné jakž jest. Nebo vyznávanie hřiechuov činie zahanbenie a shlazuje hřiechy. A protož od starodávna zpověd zachovávali sú. Sv. Kliment v knihách Recognicionum praví, že nemuož lékařstvie nižádný přijíti, jediné leč se někomu odevře. Ale zpovědi z samého obyčeje, bez pokory, viece škodie. 40 Druhé vyznávati má člověk chválu boží. Protož Kristus die (Matúš XI.): »Vyznávámť se tobě, Pane«. Vyznávati chválu jest chváliti Boha, Bohu všelikau čest, ale sobě samým hřiech připisujíce a nedostatek. Třetie vyznánie jest viery apoštolské, a to v celosti. Tak 45 v prvotní cierkvi i děti učili se vyznávati viery. Ale nynie pohřiechu mnozí, nebezpečenstvie bojiece se, poběhli od víry etc. Protož obrácení k Bohu mají býti Judas, totiž vyznávajície. Ruben vykládá se »vida syna«. A vyznamenává se viera, aby skrz ni viděl Syna božieho, totiž Krista, v něho věře, že pravý 50 Buoh jest a člověk. Nynie tak velmi viera jest zpletená, že řiedcí sú, aby právě o Kristu smajšleli. Protož jich málo z pokolenie Ruben. Jako die Kristus: »Syn člověka, přijda, zdali najde vieru 97a2 na zemi?« Gád vykládá se »podkasalý a hotový k boji«. Nebo lid, 55 který se jest právě k Bohu obrátil, vieru má a vyznánie viery, tenť se má přistrojiti ku pokušení, aby bojoval proti hřiechuom. Jako die Ekleziastik II°.: »Synu, přistaupě k službě božie, stuoj v spravedlnosti a v bázni a přistroj duši svú ku pokušení«. Nebo šatan nenechá tě, zbauřie ť i jiné proti tobě. Hleď, aby se vyvaroval 60 hněvu, pajchy, marné chvály, lakoty etc. Potom pak uprostřed veškeren život křesťanský, totiž prospievajících, jiné mají mieti. I dopoviedá: »Asser«. Blahoslavený slove. Nebo, kteříž viece Počínajície Prospievajície Asser 33 Jeronym, l. c., 781: Juda, laudatio sive confessio. — 42 Podle Mat. II, 25 — 42 Po »Pane« je napsáno »králi«, ale je to podtečkováno a škrtnuto. — 49 Jeronym (Liber de nominibus hebraicis, ML 23, c. 857/8): Ruben, videte filium ... — 53 Luk. 18, 8 — 55 Jeronym (ib. c. 787/8): Gad, tentatio, sive accinctus... — 58 Eccli 2, 1 — 63 Jeronym (Liber de nominibus hebrai- cis, ML 23, c. 857/8): Asser, beatitudo sive beatus.
Strana 279
VII. 279 v přikázaních Páně prospievají, v hřiechy se nenavracují, ale 65 v dobrém se rozmáhají, ti slovau blahoslavení. David: »Blaho- slavení nepoškvrnění na cestě«, kteříž totiž více k království ne- beskému se přibližují, kteří se Boha bojie, osmero blahoslavenstvie plnie: »Blahoslavení tiší« etc. Neptalim »širokost« vykládá se. Lid boží tak má prospievati, 7o aby dosáhl širokosti lásky, také k nepřátelóm (David: »Široké ť jest přikázanie tvé náramně« etc.), takže toliko hřiechu nenávidí na bližním, ale všecky miluje lidi, tak, aby všecko to pokolenie spojilo se spolu s Bohem a rozšířilo se. A slovau Neptalim. Manasse vykládá se »zapomenutie«. Tak aby všecka pamět, 75 duše, vuole, srdce k božským věcem se neslo, tam aby se veselil a kochal a na věci tohoto světa zapomínal, totiž hospodářstvie, nébrž i svého těla, a samy toliko nebeské věci v srdce své aby vkládal. A protož lid, který má spasen býti, v prospievaní toto tré 8o má zachovati: aby byl blahoslavený v plnění přikázaní, druhé 97b1 aby měl širokost lásky, třetie potupenie tohoto světa má mieti, tak, aby byl Asser, Neptalim a Manasse. Ale potom k dokonalosti a k konci jiné věci příležejí, totiž Simeon, jenž se vykládá »slyše truchlost«. A znamená se, že 85 křesťané prospievajíce až k dokonalému životu, k kterémuž každý, kto má spasen býti, přichází, kteříž přikázanie plní, Boha milují, svět potupují, slyšie žalost, na svět plný osiedl patřiece, pokryt- stvím naplněni bývají, kdež by láska měla býti, tu nedostatkové a zpuštěnie nalézají se, takže nenie komu věřiti, a slyšiece hřiechy 90 rozličné, protož nad tiem nade vším žalost mají a pláčí, kteříž sú v počtu spasencuov. Ale pyšná srdce, tyto věci slyšiece, jiné potupují, a o sobě vysoce smýšlejí; ale dobří pláčie, také proto, že jich život biedný prodlužuje se a nedává se jim, čehož žádají, že se nerozdělé a nejsú s Kristem. Ale řiekají s Davidem: »Běda 95 mně, že příbytek muoj prodlužuje se«, s svatých přiebytky obie- rajiece se, žádají jich a vylévají se. David: »Žieznila duše má k Bohu, studnici živé« etc. »Na ty věci rozpomienal sem se a vy- lil sem v sobě duši mau« etc. »Byly sú mi slzy za chleby ve dne Neptalim Manasse Zapomenutie Simeon Dokonalí tyto mají povahy Srdce pyšná Pláč volených 65 Ž. 119, 1 — 68 Mat. 5, 5 — 69 Jeronym (ib. c. 782): Nephthali, conservavit me sive dilatavit me. Sr. i c. 789: Nephthali, latitudo. — 70 Ž. 119, 96 — 74 Jeronym ib. (c. 857/8): Manasse, oblitus. — 84 Jeronym ib.: Simeon, audienti tristitias. — 94 Ž. 120, 5 — 96 Ž. 42, 3, 5 a 4
VII. 279 v přikázaních Páně prospievají, v hřiechy se nenavracují, ale 65 v dobrém se rozmáhají, ti slovau blahoslavení. David: »Blaho- slavení nepoškvrnění na cestě«, kteříž totiž více k království ne- beskému se přibližují, kteří se Boha bojie, osmero blahoslavenstvie plnie: »Blahoslavení tiší« etc. Neptalim »širokost« vykládá se. Lid boží tak má prospievati, 7o aby dosáhl širokosti lásky, také k nepřátelóm (David: »Široké ť jest přikázanie tvé náramně« etc.), takže toliko hřiechu nenávidí na bližním, ale všecky miluje lidi, tak, aby všecko to pokolenie spojilo se spolu s Bohem a rozšířilo se. A slovau Neptalim. Manasse vykládá se »zapomenutie«. Tak aby všecka pamět, 75 duše, vuole, srdce k božským věcem se neslo, tam aby se veselil a kochal a na věci tohoto světa zapomínal, totiž hospodářstvie, nébrž i svého těla, a samy toliko nebeské věci v srdce své aby vkládal. A protož lid, který má spasen býti, v prospievaní toto tré 8o má zachovati: aby byl blahoslavený v plnění přikázaní, druhé 97b1 aby měl širokost lásky, třetie potupenie tohoto světa má mieti, tak, aby byl Asser, Neptalim a Manasse. Ale potom k dokonalosti a k konci jiné věci příležejí, totiž Simeon, jenž se vykládá »slyše truchlost«. A znamená se, že 85 křesťané prospievajíce až k dokonalému životu, k kterémuž každý, kto má spasen býti, přichází, kteříž přikázanie plní, Boha milují, svět potupují, slyšie žalost, na svět plný osiedl patřiece, pokryt- stvím naplněni bývají, kdež by láska měla býti, tu nedostatkové a zpuštěnie nalézají se, takže nenie komu věřiti, a slyšiece hřiechy 90 rozličné, protož nad tiem nade vším žalost mají a pláčí, kteříž sú v počtu spasencuov. Ale pyšná srdce, tyto věci slyšiece, jiné potupují, a o sobě vysoce smýšlejí; ale dobří pláčie, také proto, že jich život biedný prodlužuje se a nedává se jim, čehož žádají, že se nerozdělé a nejsú s Kristem. Ale řiekají s Davidem: »Běda 95 mně, že příbytek muoj prodlužuje se«, s svatých přiebytky obie- rajiece se, žádají jich a vylévají se. David: »Žieznila duše má k Bohu, studnici živé« etc. »Na ty věci rozpomienal sem se a vy- lil sem v sobě duši mau« etc. »Byly sú mi slzy za chleby ve dne Neptalim Manasse Zapomenutie Simeon Dokonalí tyto mají povahy Srdce pyšná Pláč volených 65 Ž. 119, 1 — 68 Mat. 5, 5 — 69 Jeronym (ib. c. 782): Nephthali, conservavit me sive dilatavit me. Sr. i c. 789: Nephthali, latitudo. — 70 Ž. 119, 96 — 74 Jeronym ib. (c. 857/8): Manasse, oblitus. — 84 Jeronym ib.: Simeon, audienti tristitias. — 94 Ž. 120, 5 — 96 Ž. 42, 3, 5 a 4
Strana 280
280 Kapitola Levi Izachar Zabulon Jozef Benjamin i v noci«, totiž chutné, očekávaje té odplaty věčné, v nie se ko- chaje. Ale pohřiechu my nejsme takoví. Levi vykládá se »přídavek« a jest pokolenie kněžské. A vy- znamenávají se ti, kteříž pro Krista všecky věci opauštějí a ztra- cují a nic kromě Krista nechtie mieti a na něm samém dosti mají a naději mají, že Pán dá jim stokrát viec. Jakož sám zaslibuje ve čtení etc., takže zde v sobě cítie pokoru, trpělivost, kteréžto 105 97b2 věci sú lepšie nežli bohatstvie. Izachar »odplata nebo mzda nebeská« vykládá se. Nebo dobří, majíce zde odplatu, ještě hojnějšie žádají odplaty nebeské. Eklesiastik XXIIII.: »Kteříž mě jedí, ještě lačněti budau«, a ačkoli ve čtení svatého Jana die: »Napie-li se kto z této vody, 110 nebude žiezniti«, totiž světa tohoto bohatstvie a hřiechuov. A kteříž toto tré mají, ti dokonalosti povahy mají, kteřížto k království nebeskému sú připsáni. A aby člověk v tom setrval a skrze smrt do nebe přišel, pokládá ještě troje: Zabulon, »přie- bytek síly«. Nebo, ktož má přemoci všecky hřiechy, pokušenie, 115 v boji při smrti musí býti v něm síla veliká. Jozef vykládá se »rozmnoženie«, jako skrz Jozefa země ejiptská jest rozmnožena. Znamená se, že lid boží tak roste v dobrém, že se vždy rozmáhá v milosti, a zvláště v boji na smrti tak přemoci, až by k vlasti nebeské přišel. Benjamin, »syn pravice«. Nebo všickni vyvolení 120 sú synové pravice, totiž vlasti nebeské, jakož i volení stanau na pravici. A matka synuov Zebedeových prosila, aby jeden z synuov seděl po pravici. Protož, kteří mají spaseni býti, těchto jmen vý- klady mají mieti etc. 100 Potom sem viděl zástup veliký, kteréhož nižádný zčísti nemohl. Ukazuje Jan zjevenie jisté, které se mu od Boha stalo skrz anděly, kterak lid boží, kterýž se poníží pro Krista, přijde k životu bezpečnému v bohatstvie, ve cti a v slávě. Die: »Viděl sem zástup«, kterýž tam má přijíti; přijde znamenaných množstvie tisícuov, a potom zástup veliký, pro kterýžto Kristus ráčil na svět přijíti, pro ň se rmútiti a trpěti, 5 98a1 101 Jeronym ib.: Levi, additus. — 104 Mat. 19, 29 — 107 Jeronym ib.: Issachar, est merces. — 109 Eccli 24, 29 — 110 Jan 4, 14 — 114 Jeronym l. c., c. 790: Zebulon, habitaculum fortitudinis. Sr. i Strabona, Glossa ord. (ML 114, c. 724). — 116 Sr. Glossa ord. ib.: Joseph. Id est augmentum. — 120 Ib.: Benjamin. Id est filius dexterae. — 122 Mat. 20, 21.
280 Kapitola Levi Izachar Zabulon Jozef Benjamin i v noci«, totiž chutné, očekávaje té odplaty věčné, v nie se ko- chaje. Ale pohřiechu my nejsme takoví. Levi vykládá se »přídavek« a jest pokolenie kněžské. A vy- znamenávají se ti, kteříž pro Krista všecky věci opauštějí a ztra- cují a nic kromě Krista nechtie mieti a na něm samém dosti mají a naději mají, že Pán dá jim stokrát viec. Jakož sám zaslibuje ve čtení etc., takže zde v sobě cítie pokoru, trpělivost, kteréžto 105 97b2 věci sú lepšie nežli bohatstvie. Izachar »odplata nebo mzda nebeská« vykládá se. Nebo dobří, majíce zde odplatu, ještě hojnějšie žádají odplaty nebeské. Eklesiastik XXIIII.: »Kteříž mě jedí, ještě lačněti budau«, a ačkoli ve čtení svatého Jana die: »Napie-li se kto z této vody, 110 nebude žiezniti«, totiž světa tohoto bohatstvie a hřiechuov. A kteříž toto tré mají, ti dokonalosti povahy mají, kteřížto k království nebeskému sú připsáni. A aby člověk v tom setrval a skrze smrt do nebe přišel, pokládá ještě troje: Zabulon, »přie- bytek síly«. Nebo, ktož má přemoci všecky hřiechy, pokušenie, 115 v boji při smrti musí býti v něm síla veliká. Jozef vykládá se »rozmnoženie«, jako skrz Jozefa země ejiptská jest rozmnožena. Znamená se, že lid boží tak roste v dobrém, že se vždy rozmáhá v milosti, a zvláště v boji na smrti tak přemoci, až by k vlasti nebeské přišel. Benjamin, »syn pravice«. Nebo všickni vyvolení 120 sú synové pravice, totiž vlasti nebeské, jakož i volení stanau na pravici. A matka synuov Zebedeových prosila, aby jeden z synuov seděl po pravici. Protož, kteří mají spaseni býti, těchto jmen vý- klady mají mieti etc. 100 Potom sem viděl zástup veliký, kteréhož nižádný zčísti nemohl. Ukazuje Jan zjevenie jisté, které se mu od Boha stalo skrz anděly, kterak lid boží, kterýž se poníží pro Krista, přijde k životu bezpečnému v bohatstvie, ve cti a v slávě. Die: »Viděl sem zástup«, kterýž tam má přijíti; přijde znamenaných množstvie tisícuov, a potom zástup veliký, pro kterýžto Kristus ráčil na svět přijíti, pro ň se rmútiti a trpěti, 5 98a1 101 Jeronym ib.: Levi, additus. — 104 Mat. 19, 29 — 107 Jeronym ib.: Issachar, est merces. — 109 Eccli 24, 29 — 110 Jan 4, 14 — 114 Jeronym l. c., c. 790: Zebulon, habitaculum fortitudinis. Sr. i Strabona, Glossa ord. (ML 114, c. 724). — 116 Sr. Glossa ord. ib.: Joseph. Id est augmentum. — 120 Ib.: Benjamin. Id est filius dexterae. — 122 Mat. 20, 21.
Strana 281
VII. 281 a aby ho následovali a k té)muž cíli přišli. O tom zástupu Matúš V°.: »Viděl Ježíš zástup, a otevřev usta svá, učieše je«. 10 Tomu ukázal cestu života, zákon a přikázanie. Pro ten zástup svú krev vylil a pro ň dal proroky, apoštoly a Ducha svatého dává, s ním jest až do skonánie světa. Tomu zástupu řekl, aby tělo jeho jedli; a die: »Píte z něho všickni«. A ten ť jest zástup veliký. Na znamenie, že zástup lid obecný 15 slove. Nebo všickni, kteříž mají spaseni býti, spolu vzatí z počtu těch, mnozí sú chudí, prostí a pokorní. Ačkoli bohatým svého královstvie nezapierá, však takoví sú zpozdilejšie k dobrému. Protož die (I. Korint. I°.): »Vizte povolánie vaše, že nemnozí bohatí, nemnozí múdří vedlé těla, nemnozí mocní, urození« etc. 20 Nepraví: »Žádný«, ale »Nemnozí«. Protož spasence nazývá zá- stupem, kteříž přicházejí k miestu tomu královstvie nebeského bezpečnému, kdež jest Kristus jakožto dnes přišel, z mrtvých vstav. A die: »Zástup veliký«. Nebo tomu zástupu od počátku ve- 25 liké věci mienil učiniti; a pro ten slunce a měsíc stvořil a skrz ten všecken svět stojí, tak že jej miloval, jakož die David: »Co jest člověk, že pamatuješ na něho, aneb syn člověka, že« etc. Kterýchžto však dobrých věcí od Boha přijatých lidé neumějí sobě vážiti. Tomu zástupu dává sílu velikau, jemu pomáhaje, 30 aby mohl přemoci svět, tělo, dábla, všecky hřiechy a osiedla. Protož dává jemu vieru velikú, lásku, trpělivost, pokoru etc., tam pak u vlasti královstvie nebeské etc. A pro tyto veliké věci jim dané die: »Zástup veliký«. Zástup O zástupu znamena] A die: »Znamenaný«, totiž vnitř na kniehách života napsaný, 35 zevnitř pak znamenaný věrau, nadějí, láskau, pokorau, takže sau ku podobenství ženicha Krista zmalovaní. Ti takoví světí, vidauce počet spasencuov, totiž tento zástup, viděli se v počtu jich. Protož apoštol die: »Kto nás oddělí od lásky Kristovy? ... Zdali meč?« etc., totiž že sem tiemto poznáním viděl počet spasen- 40 cuov i sebe v počtu spasencuov. Protož jako Kristus, Beránek, jest povýšen po svém ponížení, takéž jeho volení po zámutcích povýšeni budau na pravici před truonem. Tento zástup jest svorný jako jeden člověk. Protož, kteří tam mají přijíti, musie, aby zde Pokorní povýšeni budů 98a2 8 Ps. týemuž(!) — 9 Podle Mat. 5, 1 a 2 — 18 Mat. 26, 26 a 27 18 Podle 1. Kor. 1, 26 — 26 Ž. 144, 3 — 38 Řím. 8, 35— 43 mají korekturou z pův. chtic
VII. 281 a aby ho následovali a k té)muž cíli přišli. O tom zástupu Matúš V°.: »Viděl Ježíš zástup, a otevřev usta svá, učieše je«. 10 Tomu ukázal cestu života, zákon a přikázanie. Pro ten zástup svú krev vylil a pro ň dal proroky, apoštoly a Ducha svatého dává, s ním jest až do skonánie světa. Tomu zástupu řekl, aby tělo jeho jedli; a die: »Píte z něho všickni«. A ten ť jest zástup veliký. Na znamenie, že zástup lid obecný 15 slove. Nebo všickni, kteříž mají spaseni býti, spolu vzatí z počtu těch, mnozí sú chudí, prostí a pokorní. Ačkoli bohatým svého královstvie nezapierá, však takoví sú zpozdilejšie k dobrému. Protož die (I. Korint. I°.): »Vizte povolánie vaše, že nemnozí bohatí, nemnozí múdří vedlé těla, nemnozí mocní, urození« etc. 20 Nepraví: »Žádný«, ale »Nemnozí«. Protož spasence nazývá zá- stupem, kteříž přicházejí k miestu tomu královstvie nebeského bezpečnému, kdež jest Kristus jakožto dnes přišel, z mrtvých vstav. A die: »Zástup veliký«. Nebo tomu zástupu od počátku ve- 25 liké věci mienil učiniti; a pro ten slunce a měsíc stvořil a skrz ten všecken svět stojí, tak že jej miloval, jakož die David: »Co jest člověk, že pamatuješ na něho, aneb syn člověka, že« etc. Kterýchžto však dobrých věcí od Boha přijatých lidé neumějí sobě vážiti. Tomu zástupu dává sílu velikau, jemu pomáhaje, 30 aby mohl přemoci svět, tělo, dábla, všecky hřiechy a osiedla. Protož dává jemu vieru velikú, lásku, trpělivost, pokoru etc., tam pak u vlasti královstvie nebeské etc. A pro tyto veliké věci jim dané die: »Zástup veliký«. Zástup O zástupu znamena] A die: »Znamenaný«, totiž vnitř na kniehách života napsaný, 35 zevnitř pak znamenaný věrau, nadějí, láskau, pokorau, takže sau ku podobenství ženicha Krista zmalovaní. Ti takoví světí, vidauce počet spasencuov, totiž tento zástup, viděli se v počtu jich. Protož apoštol die: »Kto nás oddělí od lásky Kristovy? ... Zdali meč?« etc., totiž že sem tiemto poznáním viděl počet spasen- 40 cuov i sebe v počtu spasencuov. Protož jako Kristus, Beránek, jest povýšen po svém ponížení, takéž jeho volení po zámutcích povýšeni budau na pravici před truonem. Tento zástup jest svorný jako jeden člověk. Protož, kteří tam mají přijíti, musie, aby zde Pokorní povýšeni budů 98a2 8 Ps. týemuž(!) — 9 Podle Mat. 5, 1 a 2 — 18 Mat. 26, 26 a 27 18 Podle 1. Kor. 1, 26 — 26 Ž. 144, 3 — 38 Řím. 8, 35— 43 mají korekturou z pův. chtic
Strana 282
282 Kapitola Nelze přečísti zástupu David Všetečnost Znameirie volených Přemoci nepřítele Málo spasencuov Mnozí byli svorní v dobrém, v jednostajné víře. Ale kde jest rozdělenie u vieře, takoví sú daleko od cíle oslaveného života etc. A viděl jest ten stav spasencuov po vzkříšení z mrtvých. O tom málo napřed jest povědieno, kterak světí, berauce se s tohoto světa, před vzkříšením odpočívají pod oltářem, majíce všickni po jednom rauchu a žádajíce dokonalosti většie, a ještě spolu- bratřie svých očekávají, aby spolu všickni oslavenie přijali. Protož viděl zástup veliký etc., také podlé počtu veliký, »že ho žádný přečísti nemohl«. Protož, kto by počet tohoto zástupu, totiž spasencuov, chtěl položiti, tudiež by upadl v blud. Tak v kniehách Královských čte se, kterak za času Davida, když se lid upokojil, rozkázal Joabovi hajtmanu zčísti lid. Na něhož se Pán 55 rozhněval; a když se Pánu pokořil, rozkázal mu Pán vyvoliti sobě jedno ze trojieho: neb protivenstvie od nepřátel, nebo hlad aneb mor. A vyvolil mor, usaudiv raději upadnauti v ruce Páně nežli v ruce lidské. A protož v miery Páně sahati jest veliké drzosti. Proto ť 60 Pán i nynie na nás rány dopauští. A z toho máme, že nevíme, ani kteří sú ani kolik jich má spaseno býti. Protož die apoštol: »Znáť Pán, kteří sú jeho« etc. Jsú však znamenie těch, jenž mají spaseni býti, jako sú ti, kteříž mají vieru, trpělivost, pokoru, lásku, a jestliže sú zhřešili, pokánie činie a pečlivi sú plniti přiká-65 zanie Páně. Ale nynie, že jest moc Antikristova rozvázána skrz bludy, kacieřstva, roztrženie věrných a rozličná pokušenie, která sú srdce, aby se nenakazila a aby se nezmazala? Kteří sú nynie vojáci, aby lásku zachovali, na krádeže nedbali etc.? Jestliže máme býti z počtu zástupu toho, máme Kristu-70 Beránkovi podobní býti. A co platno jest zevnitřnieho nepřítele přemoci, a pak vnitř přemoženu býti od hřiecha, jako od lakomstvie aneb vraždy etc.? A ač tento zástup jest veliký, však proti zatra- cencuom málo jich jest. Neb široká jest cesta, kteráž vede k zatra- cení, a mnozí jdau po ní etc. Nebo bláznuov nečíslný jest počet. 75 Mnozí povolaní, ale řiedcí vyvolení etc., mnozí počínajície, mnozí pravdu vyznávajície, mnozí tělo a krev Páně přijímajície, ale řiedcí setrvajície a řiedcí úžitek přinášejície. Protož s apoštolem sluší nám řieci z pokory: »Ó vysokosti bohatstvie, maudrosti a uměnie božieho« etc. 50 98b1 45 80 47 Zj. 6, 9 a 11 — 54 2. Sam. (2. Král.) 24, 2 nn. — 63 2. Tim. 2, 19 — 74 Mat. 7, 13 — 76 Mat. 20, 16; 22, 14 — 79 Řím. 11, 33
282 Kapitola Nelze přečísti zástupu David Všetečnost Znameirie volených Přemoci nepřítele Málo spasencuov Mnozí byli svorní v dobrém, v jednostajné víře. Ale kde jest rozdělenie u vieře, takoví sú daleko od cíle oslaveného života etc. A viděl jest ten stav spasencuov po vzkříšení z mrtvých. O tom málo napřed jest povědieno, kterak světí, berauce se s tohoto světa, před vzkříšením odpočívají pod oltářem, majíce všickni po jednom rauchu a žádajíce dokonalosti většie, a ještě spolu- bratřie svých očekávají, aby spolu všickni oslavenie přijali. Protož viděl zástup veliký etc., také podlé počtu veliký, »že ho žádný přečísti nemohl«. Protož, kto by počet tohoto zástupu, totiž spasencuov, chtěl položiti, tudiež by upadl v blud. Tak v kniehách Královských čte se, kterak za času Davida, když se lid upokojil, rozkázal Joabovi hajtmanu zčísti lid. Na něhož se Pán 55 rozhněval; a když se Pánu pokořil, rozkázal mu Pán vyvoliti sobě jedno ze trojieho: neb protivenstvie od nepřátel, nebo hlad aneb mor. A vyvolil mor, usaudiv raději upadnauti v ruce Páně nežli v ruce lidské. A protož v miery Páně sahati jest veliké drzosti. Proto ť 60 Pán i nynie na nás rány dopauští. A z toho máme, že nevíme, ani kteří sú ani kolik jich má spaseno býti. Protož die apoštol: »Znáť Pán, kteří sú jeho« etc. Jsú však znamenie těch, jenž mají spaseni býti, jako sú ti, kteříž mají vieru, trpělivost, pokoru, lásku, a jestliže sú zhřešili, pokánie činie a pečlivi sú plniti přiká-65 zanie Páně. Ale nynie, že jest moc Antikristova rozvázána skrz bludy, kacieřstva, roztrženie věrných a rozličná pokušenie, která sú srdce, aby se nenakazila a aby se nezmazala? Kteří sú nynie vojáci, aby lásku zachovali, na krádeže nedbali etc.? Jestliže máme býti z počtu zástupu toho, máme Kristu-70 Beránkovi podobní býti. A co platno jest zevnitřnieho nepřítele přemoci, a pak vnitř přemoženu býti od hřiecha, jako od lakomstvie aneb vraždy etc.? A ač tento zástup jest veliký, však proti zatra- cencuom málo jich jest. Neb široká jest cesta, kteráž vede k zatra- cení, a mnozí jdau po ní etc. Nebo bláznuov nečíslný jest počet. 75 Mnozí povolaní, ale řiedcí vyvolení etc., mnozí počínajície, mnozí pravdu vyznávajície, mnozí tělo a krev Páně přijímajície, ale řiedcí setrvajície a řiedcí úžitek přinášejície. Protož s apoštolem sluší nám řieci z pokory: »Ó vysokosti bohatstvie, maudrosti a uměnie božieho« etc. 50 98b1 45 80 47 Zj. 6, 9 a 11 — 54 2. Sam. (2. Král.) 24, 2 nn. — 63 2. Tim. 2, 19 — 74 Mat. 7, 13 — 76 Mat. 20, 16; 22, 14 — 79 Řím. 11, 33
Strana 283
VII. 283 A z toho zástupu má býti nový Jeruzalém, o kterémž potom Nový Jeruzalém bude povědieno. V kterémžto zástupu jest i nový život, nové srdce, nová síla, nová odplata. A die: »Ze v šech pokolení a z národuov židovských i pohan- 85 ských, ze všech jazykuov« etc. Protož z počtu nepřátel božích ještě mnoho jich spaseno bude. »Ze všech stavuov«. Ne všickni z každého stavu, ale z každého někteří. Nebo z stavu panenského někteří etc. Budeta dva na poli, dvě melície etc., jeden bude přijat. Z počtu také chudých někteří přijati budau, z počtu mladých 90 i starých etc. »Ani stojie před truonem« etc. Dotýká věčného blahoslaven- Blahoslavenstvic stvie, kteréž záležie v vidění božím na svém truonu, v své jasnosti, jej milujíce vraucně a horlivě. A blaze člověku tomu, kterýž tak Krista uhlédá! Nebo Jan v XVII. pokládá řka: »Totoť jest život 95 věčný, ať by poznali tě« etc. Člověčenstvie jeho jest pravý truon božstvie; a to oboje volení uhlédají. A die: »Před oblíčejem Beránka«. Neb die: »Kde sem já, tu buď i služebník muoj«. Tam se to naplní: »Zviete, žeť sem já Pán« etc. Uzříte mau slávu, čest a bohatstvie a všecko dobré 100 poznáte. A viděl je, ani těla mají oslavená, kteříž zde tělo své mrtví a duchu poddávají k boží služebnosti, takže, jako člověčen- stvie Kristovo od božstvie jest oslaveno, tak svatých těla aučasten- stvie berau dobrých věcí duše. A protož mocí těla Kristova a jeho přijímanie hodného světí zbuzeni budau v oslavených těléch. 105 Jan VI°.: »Kto jie mé tělo a« etc., »a já vzkřiesím ho v den naj- poslednější«. Protož die: »Jsúce oblečeni v bielá raucha«, jenž sau těla oslavená, když doplna v duši i v těle budau nasyceni. A to dnes Kristus, na den vzkřiešenie, uchopil, a jeho volení, následujíce ho, 110 k témuž oslavení přijdau etc. Nebo častokrát die: »Kto se po- 99a1 níží, bude povýšen«. A viděl je, ani stojie před truonem. Znamená se utvrzenie Státi co jest? a upevněnie v dobrém. Stánie to jest poddánie a srovnánie své vuole s božskau. »A měli palmy v rukau«. Palma vítězstvie znamená. A sú koruny aneb odplaty veliké za ten boj, který sú zde měli. A když jest viděl v rukau palmy, vyznamenává se jistota odplaty. Ale Oslavená těla 98b2 115 Palma 81 Zj. 21, 2 — 88 Mat. 24, 40 a 41; Luk. 17, 35 a 36 — 94 Jan 17, 3 97 Jan 12, 26 — 98 Ezech. 6, 7 a j. č. — 105 Jan 6, 54 —110 Mat. 23, 12; Luk. 14, II
VII. 283 A z toho zástupu má býti nový Jeruzalém, o kterémž potom Nový Jeruzalém bude povědieno. V kterémžto zástupu jest i nový život, nové srdce, nová síla, nová odplata. A die: »Ze v šech pokolení a z národuov židovských i pohan- 85 ských, ze všech jazykuov« etc. Protož z počtu nepřátel božích ještě mnoho jich spaseno bude. »Ze všech stavuov«. Ne všickni z každého stavu, ale z každého někteří. Nebo z stavu panenského někteří etc. Budeta dva na poli, dvě melície etc., jeden bude přijat. Z počtu také chudých někteří přijati budau, z počtu mladých 90 i starých etc. »Ani stojie před truonem« etc. Dotýká věčného blahoslaven- Blahoslavenstvic stvie, kteréž záležie v vidění božím na svém truonu, v své jasnosti, jej milujíce vraucně a horlivě. A blaze člověku tomu, kterýž tak Krista uhlédá! Nebo Jan v XVII. pokládá řka: »Totoť jest život 95 věčný, ať by poznali tě« etc. Člověčenstvie jeho jest pravý truon božstvie; a to oboje volení uhlédají. A die: »Před oblíčejem Beránka«. Neb die: »Kde sem já, tu buď i služebník muoj«. Tam se to naplní: »Zviete, žeť sem já Pán« etc. Uzříte mau slávu, čest a bohatstvie a všecko dobré 100 poznáte. A viděl je, ani těla mají oslavená, kteříž zde tělo své mrtví a duchu poddávají k boží služebnosti, takže, jako člověčen- stvie Kristovo od božstvie jest oslaveno, tak svatých těla aučasten- stvie berau dobrých věcí duše. A protož mocí těla Kristova a jeho přijímanie hodného světí zbuzeni budau v oslavených těléch. 105 Jan VI°.: »Kto jie mé tělo a« etc., »a já vzkřiesím ho v den naj- poslednější«. Protož die: »Jsúce oblečeni v bielá raucha«, jenž sau těla oslavená, když doplna v duši i v těle budau nasyceni. A to dnes Kristus, na den vzkřiešenie, uchopil, a jeho volení, následujíce ho, 110 k témuž oslavení přijdau etc. Nebo častokrát die: »Kto se po- 99a1 níží, bude povýšen«. A viděl je, ani stojie před truonem. Znamená se utvrzenie Státi co jest? a upevněnie v dobrém. Stánie to jest poddánie a srovnánie své vuole s božskau. »A měli palmy v rukau«. Palma vítězstvie znamená. A sú koruny aneb odplaty veliké za ten boj, který sú zde měli. A když jest viděl v rukau palmy, vyznamenává se jistota odplaty. Ale Oslavená těla 98b2 115 Palma 81 Zj. 21, 2 — 88 Mat. 24, 40 a 41; Luk. 17, 35 a 36 — 94 Jan 17, 3 97 Jan 12, 26 — 98 Ezech. 6, 7 a j. č. — 105 Jan 6, 54 —110 Mat. 23, 12; Luk. 14, II
Strana 284
284 Kapitola zde na světě jsúce, nebyli jisti odplatau, ale tam u vlasti skutečně odplaty docházejí. Nebo zástup božie po veškeren život vede boj. Protož die Job: »Rytěřovánie jest člověčí život na zemi«. Protož 120 dotýká palmy, znamenajície vítězstvie, dávaje znáti, že volení mají ustavičný boj před odplatau, neb sau v odporu s světem, tělem a svým srdcem, nemajíc v nich doufánie. Aby člověk nezalíbil se sobě v štěstí, musí býti boj. A mnozí z zástupu božieho padají v štěstí, a více než v neštěstí; nebo v protivenství člověk poníží se, 125 ale v štěstí zastíněn bývá a oslepeno bývá srdce člověčie. A protož statečně má bojovati každý věrný a musí býti rytieřem. Kto by chtěl své srdce přemoci, všecky hněvy, prchlivosti, utrhánie, lakoty a všecky hřiechy, pravýť jest takový rytieř Páně. Protož také, že veliké věci přemáhají, velikau berau odplatu. A protož v zástupu Páně srdce sau se všech strán od ďábluov posedlá skrz hněv, skrz lakotu, skrz marnú chlaubu; na všecky strany roztáhli sieti, takže jedna střela letí za druhau, a když jedna pomine, druhá přijde. Ó, by již lid nynie, přijma cestu pokánie, viece nebyl střílen střelami ďábelskými, aspoň skrz 135 svolenie! A protož apoštol napomíná lid, aby vždycky byl k boji hotov, oděnie maje na sobě (Efez. VI.): »Dále pak, bratřie, posilňujte se v Pánu a v mocné síle jeho etc. Oblecte se v odění božie etc., abyšte mohli odepřieti« etc., nepadati ani hřiechu svolovati, nad svými žádostmi panuje a vášněmi. »Vezmauce 140 štít viery«. Kteréhož když nenie, každý bez něho poražen bývá a povržen. Protož jest dal Pán proroky, apoštoly, aby skrz ně byli napomínáni slušně, aby stáli jeden každý v svém stavu a povolání. A potom přidává: »Modlitby jsúce pilni«. Nebo modlitba dává sílu proti nepřátelóm Páně. Jimžto se samého dává ku pomoci 145 řka: »S vámiť sem po všecky dni« etc. A protoť i dává své tělo a krev, aby statečnější byli bojujiece. David: »Připravil si před oblíčejem mým stuol proti těm, kteříž zarmucují mě« etc. »A křičeli hlasem velikým«. Kterak světí sebe slyšie a veselé Chvála svatých vespolek sobě oznamují a kterak Boha chválé zpievajíce, kto to 150 zná? David: »Blahoslavení, kteříž přebývají v domu tvém, Pane, na věky věkuov chváliti budau tě«. Tento však zástup, dřieve než přijde k těm písniem posledním a dokonalým vlasti nebeské, zde prvé zpievají. Protož David v osobě toho zástupu die: »Pro- Boj ustavičný Rytieřem býti Nebezpečenstvie Modlitba Štít 130 99а2 Zde prvé zpievati máme 120 Job 7, 1 — 137 Efez. 6, 10 nn. — 144 Efez. 6, 18 — 146 Mat. 28, 20 — 147 Podle Ž. 23, 5 — 151 Ž. 84, 5 — 154 Podle Ž. 119, 54
284 Kapitola zde na světě jsúce, nebyli jisti odplatau, ale tam u vlasti skutečně odplaty docházejí. Nebo zástup božie po veškeren život vede boj. Protož die Job: »Rytěřovánie jest člověčí život na zemi«. Protož 120 dotýká palmy, znamenajície vítězstvie, dávaje znáti, že volení mají ustavičný boj před odplatau, neb sau v odporu s světem, tělem a svým srdcem, nemajíc v nich doufánie. Aby člověk nezalíbil se sobě v štěstí, musí býti boj. A mnozí z zástupu božieho padají v štěstí, a více než v neštěstí; nebo v protivenství člověk poníží se, 125 ale v štěstí zastíněn bývá a oslepeno bývá srdce člověčie. A protož statečně má bojovati každý věrný a musí býti rytieřem. Kto by chtěl své srdce přemoci, všecky hněvy, prchlivosti, utrhánie, lakoty a všecky hřiechy, pravýť jest takový rytieř Páně. Protož také, že veliké věci přemáhají, velikau berau odplatu. A protož v zástupu Páně srdce sau se všech strán od ďábluov posedlá skrz hněv, skrz lakotu, skrz marnú chlaubu; na všecky strany roztáhli sieti, takže jedna střela letí za druhau, a když jedna pomine, druhá přijde. Ó, by již lid nynie, přijma cestu pokánie, viece nebyl střílen střelami ďábelskými, aspoň skrz 135 svolenie! A protož apoštol napomíná lid, aby vždycky byl k boji hotov, oděnie maje na sobě (Efez. VI.): »Dále pak, bratřie, posilňujte se v Pánu a v mocné síle jeho etc. Oblecte se v odění božie etc., abyšte mohli odepřieti« etc., nepadati ani hřiechu svolovati, nad svými žádostmi panuje a vášněmi. »Vezmauce 140 štít viery«. Kteréhož když nenie, každý bez něho poražen bývá a povržen. Protož jest dal Pán proroky, apoštoly, aby skrz ně byli napomínáni slušně, aby stáli jeden každý v svém stavu a povolání. A potom přidává: »Modlitby jsúce pilni«. Nebo modlitba dává sílu proti nepřátelóm Páně. Jimžto se samého dává ku pomoci 145 řka: »S vámiť sem po všecky dni« etc. A protoť i dává své tělo a krev, aby statečnější byli bojujiece. David: »Připravil si před oblíčejem mým stuol proti těm, kteříž zarmucují mě« etc. »A křičeli hlasem velikým«. Kterak světí sebe slyšie a veselé Chvála svatých vespolek sobě oznamují a kterak Boha chválé zpievajíce, kto to 150 zná? David: »Blahoslavení, kteříž přebývají v domu tvém, Pane, na věky věkuov chváliti budau tě«. Tento však zástup, dřieve než přijde k těm písniem posledním a dokonalým vlasti nebeské, zde prvé zpievají. Protož David v osobě toho zástupu die: »Pro- Boj ustavičný Rytieřem býti Nebezpečenstvie Modlitba Štít 130 99а2 Zde prvé zpievati máme 120 Job 7, 1 — 137 Efez. 6, 10 nn. — 144 Efez. 6, 18 — 146 Mat. 28, 20 — 147 Podle Ž. 23, 5 — 151 Ž. 84, 5 — 154 Podle Ž. 119, 54
Strana 285
VII. 285 99b1 99b2 155 zpěvovalť sem spravedlivosti tvé na místě putovánie svého«. Ale tyto písně sau Ducha svatého, neb musí člověk býti nový, vyčištěný. Protož musí, aby předešlo zpievanie žalostné na hřiechy jako die David: »Nad potoky babylonskými seděli sme a plakali, když sme se rozpomínali na Sion«, totiž na budaucí věčný život 160 u vlasti nebeské. A die: »Tam sme zavěsili varhany naše«. Neb člověk bývá opuštěn. Protož die David v žalmu XII.: »Kterak dlúho skládati budu rady v duši mé, bolest v srdci mém každý den?« etc, totiž smiluje-li se nade mnu čili nic. A takový někdy k milosrdenství Páně prostírá se a žádá ho. 165 David: »Smiluj se nade mnú, Bože, podle veli(!) mi(!)« etc. Potom u vlasti nebeské takový bude hoden chváliti Boha. David: »Blaho- slavený lid, kterýž umie sladké zpievanie«. A kto chce býti zpuo- soben k nebeské vlasti piesniem, i zde k úžitečným, má piesní a potěšení tohoto světa se varovati. A takovým die apoštol: 170 »Radujte se v Pánu vždycky« etc. Nebo v boji Páně, jestliže se člověk nezřízeně rmautí, tehdy dábel mnoho má napřed. Protož se mají v Pánu radovati. Jakož i vyčítá ovotce Ducha Gallatuom: »Ovotce Ducha láska, pokoj, radost«. Nebo, kteříž mají lásku, mají pokoj se Pánem a hned radost. Kolocenským III°.: »Nade 175 všecko lásku majíce a pokoj Kristuov učiň veselé v srdcích va- ších(!)« etc. A die tu dále: »V chvalách a v písničkách duchovních«. A někdy, když lid vychází z hřiechuov k pravému pokání a svatému životu, a tehdy potom mievá zvláštnie potěšenie Ducha svatého. Jako David zvláštnie skládal piesničky a řekl: »Když vycházel 180 Izrahel z Ejipta, duom Jákobuov«, totiž lid křesťanský. A die: »Moře uzřeli a postaupilo«. Nebo Pán své volené přes tento svět vyvodí. A ta potěšenie smíšena sú s zámutky a tesknostmi, nebo jednak potěšenie, jednak zámutek přichází, někdy jim přes tento svět cestu připravuje. Jako když Mojžieš holí udeřil a rozdělilo se 185 jest moře, tak také tento svět postupuje, cestu dávaje zákonu božiemu a pravdě. A hned Židé zpievali pieseň řkúce: »Zpievajme Pánu, nebo slavně zveleben jest« etc. Nebo piesně sú, když člověk vychází z hřiechu aneb když jest očištěn; jiná, když přemáhá hřiechy; jiná, když věrní, majíce vieru velikú, vypadají s tohoto 190 světa, jako z prostřed osiedl jsúce vysvobozeni, a potom u vlasti nebeské jako na břehu bez přetržení, ale ustavičně zpievají piesně Kto sau zpuo- sobní chváliti? Radovati se sluši v Pánu Potěšenie s zámutky Mojžíeš Písně rozličné 158 Ž. 137, I a 2 — 161 Podle Ž. 13, 3 — 165 Ž. 51, 3 — 166 Podle Ž. 89, 16 — 170 Filip. 4, 4 — 173 Gal. 5, 22 — 174 Podle Kolos. 3, 14 až 16— 179 Ž. 114, 1 a 3 — 184 2. M. 14, 16 nn. — 186 Podle 2. M. 15, 1.
VII. 285 99b1 99b2 155 zpěvovalť sem spravedlivosti tvé na místě putovánie svého«. Ale tyto písně sau Ducha svatého, neb musí člověk býti nový, vyčištěný. Protož musí, aby předešlo zpievanie žalostné na hřiechy jako die David: »Nad potoky babylonskými seděli sme a plakali, když sme se rozpomínali na Sion«, totiž na budaucí věčný život 160 u vlasti nebeské. A die: »Tam sme zavěsili varhany naše«. Neb člověk bývá opuštěn. Protož die David v žalmu XII.: »Kterak dlúho skládati budu rady v duši mé, bolest v srdci mém každý den?« etc, totiž smiluje-li se nade mnu čili nic. A takový někdy k milosrdenství Páně prostírá se a žádá ho. 165 David: »Smiluj se nade mnú, Bože, podle veli(!) mi(!)« etc. Potom u vlasti nebeské takový bude hoden chváliti Boha. David: »Blaho- slavený lid, kterýž umie sladké zpievanie«. A kto chce býti zpuo- soben k nebeské vlasti piesniem, i zde k úžitečným, má piesní a potěšení tohoto světa se varovati. A takovým die apoštol: 170 »Radujte se v Pánu vždycky« etc. Nebo v boji Páně, jestliže se člověk nezřízeně rmautí, tehdy dábel mnoho má napřed. Protož se mají v Pánu radovati. Jakož i vyčítá ovotce Ducha Gallatuom: »Ovotce Ducha láska, pokoj, radost«. Nebo, kteříž mají lásku, mají pokoj se Pánem a hned radost. Kolocenským III°.: »Nade 175 všecko lásku majíce a pokoj Kristuov učiň veselé v srdcích va- ších(!)« etc. A die tu dále: »V chvalách a v písničkách duchovních«. A někdy, když lid vychází z hřiechuov k pravému pokání a svatému životu, a tehdy potom mievá zvláštnie potěšenie Ducha svatého. Jako David zvláštnie skládal piesničky a řekl: »Když vycházel 180 Izrahel z Ejipta, duom Jákobuov«, totiž lid křesťanský. A die: »Moře uzřeli a postaupilo«. Nebo Pán své volené přes tento svět vyvodí. A ta potěšenie smíšena sú s zámutky a tesknostmi, nebo jednak potěšenie, jednak zámutek přichází, někdy jim přes tento svět cestu připravuje. Jako když Mojžieš holí udeřil a rozdělilo se 185 jest moře, tak také tento svět postupuje, cestu dávaje zákonu božiemu a pravdě. A hned Židé zpievali pieseň řkúce: »Zpievajme Pánu, nebo slavně zveleben jest« etc. Nebo piesně sú, když člověk vychází z hřiechu aneb když jest očištěn; jiná, když přemáhá hřiechy; jiná, když věrní, majíce vieru velikú, vypadají s tohoto 190 světa, jako z prostřed osiedl jsúce vysvobozeni, a potom u vlasti nebeské jako na břehu bez přetržení, ale ustavičně zpievají piesně Kto sau zpuo- sobní chváliti? Radovati se sluši v Pánu Potěšenie s zámutky Mojžíeš Písně rozličné 158 Ž. 137, I a 2 — 161 Podle Ž. 13, 3 — 165 Ž. 51, 3 — 166 Podle Ž. 89, 16 — 170 Filip. 4, 4 — 173 Gal. 5, 22 — 174 Podle Kolos. 3, 14 až 16— 179 Ž. 114, 1 a 3 — 184 2. M. 14, 16 nn. — 186 Podle 2. M. 15, 1.
Strana 286
286 Kapitola Bojovníci se radují Pánu. Zde zajisté někdy člověk stojí a zpievá piesničky, někdy klesá a padá; ale u vlasti nic. A po ostatním počtu vyvolených dokonalé budau piesně. Jako i bojovníci, svuoj celý počet vidauce po vietězstvie, a an žádný nezahynul, veselí sú, tak, když volení 195 spolu se sejdau a uzřie, že nižádný nezhynul (neb jediné syn zatracenie zahyne), již budau zpievati a veseliti se a spolu budau sobě vespolek pochop a příčina zpievanie a veselé, a Pánu samému všecku slávu a čest připisovati budau řkauce, že on nás vysvobodil a spomohl nám. Protož ne jinému, ale Pánu Bohu vzdávati budau 200 slávu etc. Zde klesáme Kterak stojí a proč? Andělé pomáhají nám A všickni andělé stáli okolo truonu a star- cuov a čtyř zvieřat etc. Napřed viděl zástup veliký, kterýž stane konečně před Beránkem, chvály prozpěvuje. Tuto pokládá, kterak zástup andělský bude se mieti k tomu zástupu, jakú lásku ukazovati bude a zjeví, kterauž prvé tajně měli k nim. Protož tuto ukazuje najprvé, že jako zástup, odsud do nebeské vlasti přijda, chválí Boha, tak zástup anděluov za tajž chválí Boha, radujíce se spolu. Nebo světí, tam přijdauce, rozmnožují radost anděluov a stojí obojí, zástup svatých i zástup anděluov.l Nebo padlí tam nepřicházejí; andělové, kteříž padli, tam ne- 10 přebývají. Oni andělé sú stvořenie světlé, skrz ně oznamuje se světlo božské sem na svět patriarchóm, prorokóm i apoštoluom. Protož i andělé chválé Boha z toho, že lidé z osiedl bývají vysvobozeni. »Stáli andělé« etc. oznamujíce, že sú nikdá nepadli, druhé 15 okazujiece se hotové poddati a poslúchati, třetie stojí, že sau hotovi pomáhati a obraňovati věrných Páně. Nebo anděl (na počátku této kapitoly) dobrý volal, aby zlí andělé neškodili zemi a moři etc., dokudž by nebyli znamenáni služebníci boží etc. Tak také všickni andělé sú věrní a hotoví ku pomoci voleným 20 Páně, jakož bude níže v kapitole XIIt. A to z lásky činie veliké, a my, toho neznajíce, nevážíme sobě, jako ani děti v mladosti vážie sobě dobrodínie učiněná; ale když poznáme u vlasti nebeské, tehdy vděčni budeme. Stojie také v duostojenství velikém. Nebo David die: »Příliš 25 učtěni sú přátelé tvoji, Bože« etc. Ano i zástupové svatých lidí sau učtěni před Hospodinem; a obojí chválé Pána Boha, i lidé 100a1 Stojie 17 Zj. 7, 2 a 3 — 21 Zj. 12, 7 nn. — 25 Ž. 138, 17 (vulg.)
286 Kapitola Bojovníci se radují Pánu. Zde zajisté někdy člověk stojí a zpievá piesničky, někdy klesá a padá; ale u vlasti nic. A po ostatním počtu vyvolených dokonalé budau piesně. Jako i bojovníci, svuoj celý počet vidauce po vietězstvie, a an žádný nezahynul, veselí sú, tak, když volení 195 spolu se sejdau a uzřie, že nižádný nezhynul (neb jediné syn zatracenie zahyne), již budau zpievati a veseliti se a spolu budau sobě vespolek pochop a příčina zpievanie a veselé, a Pánu samému všecku slávu a čest připisovati budau řkauce, že on nás vysvobodil a spomohl nám. Protož ne jinému, ale Pánu Bohu vzdávati budau 200 slávu etc. Zde klesáme Kterak stojí a proč? Andělé pomáhají nám A všickni andělé stáli okolo truonu a star- cuov a čtyř zvieřat etc. Napřed viděl zástup veliký, kterýž stane konečně před Beránkem, chvály prozpěvuje. Tuto pokládá, kterak zástup andělský bude se mieti k tomu zástupu, jakú lásku ukazovati bude a zjeví, kterauž prvé tajně měli k nim. Protož tuto ukazuje najprvé, že jako zástup, odsud do nebeské vlasti přijda, chválí Boha, tak zástup anděluov za tajž chválí Boha, radujíce se spolu. Nebo světí, tam přijdauce, rozmnožují radost anděluov a stojí obojí, zástup svatých i zástup anděluov.l Nebo padlí tam nepřicházejí; andělové, kteříž padli, tam ne- 10 přebývají. Oni andělé sú stvořenie světlé, skrz ně oznamuje se světlo božské sem na svět patriarchóm, prorokóm i apoštoluom. Protož i andělé chválé Boha z toho, že lidé z osiedl bývají vysvobozeni. »Stáli andělé« etc. oznamujíce, že sú nikdá nepadli, druhé 15 okazujiece se hotové poddati a poslúchati, třetie stojí, že sau hotovi pomáhati a obraňovati věrných Páně. Nebo anděl (na počátku této kapitoly) dobrý volal, aby zlí andělé neškodili zemi a moři etc., dokudž by nebyli znamenáni služebníci boží etc. Tak také všickni andělé sú věrní a hotoví ku pomoci voleným 20 Páně, jakož bude níže v kapitole XIIt. A to z lásky činie veliké, a my, toho neznajíce, nevážíme sobě, jako ani děti v mladosti vážie sobě dobrodínie učiněná; ale když poznáme u vlasti nebeské, tehdy vděčni budeme. Stojie také v duostojenství velikém. Nebo David die: »Příliš 25 učtěni sú přátelé tvoji, Bože« etc. Ano i zástupové svatých lidí sau učtěni před Hospodinem; a obojí chválé Pána Boha, i lidé 100a1 Stojie 17 Zj. 7, 2 a 3 — 21 Zj. 12, 7 nn. — 25 Ž. 138, 17 (vulg.)
Strana 287
VII. 287 světí, i andělé, žádného rozdělenie mezi sebú nemajíce. A protož Matúš XXII. praví o dobrých a svatých lidech, že budau jako 30 andělé božie, nebo budau duchovní, krásní, upevnění, povýšení jako andělové božie. A přivedl Písmo: »Já sem Buoh Abrahamuov, Izákuov« etc. To mluvil jest Mojžiešovi; avšak již Abraham byl umřel s jinými, a praví, že nenie Buoh mrtvých, ale živých, totiž že ještě tam Abraham živ jest i jiní svatí. Neb tam jest jiný život 35 než zde. Nebo zde jest bieda a marnosti. Protož andělé, vidauce zástup sobě podobný, krásný na těle i na duši, v takové jednotě, přátelství a svornosti, chválé Pána. A die, že všickni andělé stáli, žádného nevynímaje, vokolo truonu etc. Nebo Buoh Kristus, Beránek, povýšen jest v svém 40 člověčenství najhojněji skrz božstvie a skrz ně i jiní berau aučasten- stvie božstvie vuokol. Protož ti všickni ctie ho a kochají se v něm tak, že Pán člověčenstvie v slávu velikau oblékl. Protož, patříce na ten truon, totiž člověčenstvie a božstvie, radují se, že z zástupu lidského přijal člověčenstvie. A z toho se radují vuokol, ctie ho. 45 Aniž toliko tu sau andělé okolo truonu ani tak, že by on potřeboval stráži, ale to jest k boží cti a k jich radosti, nebo v tom záleží život jich; an toho zde nepotřeboval, avšak když se modlil, anděl ho posilňoval. A sám die Petrovi, že by mu Otec dal XII tem anjeluov, ale nepotřebuje toho. A mnohem viece ani tam nepotřebuje, ale 50 to jest k radosti lidské i andělské a k slávě Páně. A sám praví: »Rozkoše mé sú býti s syny lidskými« etc. »A stáli také okolo starcuov«. Kteřížto sú první světí v tomto království církve rytěřujície Starého i Nového zákona na znamenie, že andělé také stráž drželi a držie vokolo svatých; a to ještě tam 55 okazují, že tak stráž držie zde na světě nad svatými cierkve prvotnie. A lidé světí budau vděčni toho, že jich ostřiehali, a andělé, že sú jich poslauchali, vděčni budau. A protož zde na světě proroci, apoštolé a jiní skrz anděly zjevenie mievali a tak i stráž. »A okolo zvieřat«, totiž potomních svatých všech, i těch 100b1 so sau ostrahovali etc. A že najviece šatan bojuje proti těm, kteří sau větší a zprávcové cierkve. Jako se čte (I. Královských XXXI.), kterak Filistejnští bojujíce s Saulem, najviece proti Saulovi čelili. Tak vědúce dáblové, že, když zprávcové lidu padají, že mnozí z poddaných padají, protož bojují proti nim silně. Protož také 65 andělé božie najviece jich ostřiehají a od osídl napomínají. Nebo 100a2 Kristus-Beránek povýšen Pán nepotřebuje nás Andělové ostřie- hají svatých Cert najvice čelí proti zprávcóm Andělové naj- viece zprávcuov ostřiehají 29 Mat. 22, 30 — 31 Mat. 22, 32 —47 Luk. 22, 43 — 48 Podle Mat. 26, 53 — 51 Přísl. 8, 31 — 61 I. Sam. (I. Král.) 31, 3 nn.
VII. 287 světí, i andělé, žádného rozdělenie mezi sebú nemajíce. A protož Matúš XXII. praví o dobrých a svatých lidech, že budau jako 30 andělé božie, nebo budau duchovní, krásní, upevnění, povýšení jako andělové božie. A přivedl Písmo: »Já sem Buoh Abrahamuov, Izákuov« etc. To mluvil jest Mojžiešovi; avšak již Abraham byl umřel s jinými, a praví, že nenie Buoh mrtvých, ale živých, totiž že ještě tam Abraham živ jest i jiní svatí. Neb tam jest jiný život 35 než zde. Nebo zde jest bieda a marnosti. Protož andělé, vidauce zástup sobě podobný, krásný na těle i na duši, v takové jednotě, přátelství a svornosti, chválé Pána. A die, že všickni andělé stáli, žádného nevynímaje, vokolo truonu etc. Nebo Buoh Kristus, Beránek, povýšen jest v svém 40 člověčenství najhojněji skrz božstvie a skrz ně i jiní berau aučasten- stvie božstvie vuokol. Protož ti všickni ctie ho a kochají se v něm tak, že Pán člověčenstvie v slávu velikau oblékl. Protož, patříce na ten truon, totiž člověčenstvie a božstvie, radují se, že z zástupu lidského přijal člověčenstvie. A z toho se radují vuokol, ctie ho. 45 Aniž toliko tu sau andělé okolo truonu ani tak, že by on potřeboval stráži, ale to jest k boží cti a k jich radosti, nebo v tom záleží život jich; an toho zde nepotřeboval, avšak když se modlil, anděl ho posilňoval. A sám die Petrovi, že by mu Otec dal XII tem anjeluov, ale nepotřebuje toho. A mnohem viece ani tam nepotřebuje, ale 50 to jest k radosti lidské i andělské a k slávě Páně. A sám praví: »Rozkoše mé sú býti s syny lidskými« etc. »A stáli také okolo starcuov«. Kteřížto sú první světí v tomto království církve rytěřujície Starého i Nového zákona na znamenie, že andělé také stráž drželi a držie vokolo svatých; a to ještě tam 55 okazují, že tak stráž držie zde na světě nad svatými cierkve prvotnie. A lidé světí budau vděčni toho, že jich ostřiehali, a andělé, že sú jich poslauchali, vděčni budau. A protož zde na světě proroci, apoštolé a jiní skrz anděly zjevenie mievali a tak i stráž. »A okolo zvieřat«, totiž potomních svatých všech, i těch 100b1 so sau ostrahovali etc. A že najviece šatan bojuje proti těm, kteří sau větší a zprávcové cierkve. Jako se čte (I. Královských XXXI.), kterak Filistejnští bojujíce s Saulem, najviece proti Saulovi čelili. Tak vědúce dáblové, že, když zprávcové lidu padají, že mnozí z poddaných padají, protož bojují proti nim silně. Protož také 65 andělé božie najviece jich ostřiehají a od osídl napomínají. Nebo 100a2 Kristus-Beránek povýšen Pán nepotřebuje nás Andělové ostřie- hají svatých Cert najvice čelí proti zprávcóm Andělové naj- viece zprávcuov ostřiehají 29 Mat. 22, 30 — 31 Mat. 22, 32 —47 Luk. 22, 43 — 48 Podle Mat. 26, 53 — 51 Přísl. 8, 31 — 61 I. Sam. (I. Král.) 31, 3 nn.
Strana 288
288 Kapitola Od lidí opuštěný Anděl očišťuje usta Radost anděluov Andělé padají častokrát v životě bohomyslném, když sau svatí s Písmem se obierali, anjelové jim smysly dobré od Boha vlévali a zlé okazovali. Protož na znamenie toho stáli vuokol anjelé, neb oni vždycky sú strážní jich, zvláště zprávcuov a prvotně větších. Protož, by pak člověk opuštěn byl ode všech lidí, a Boha měl by a tyto strážné anděly, dosti by jemu bylo. A k témuž Izaiáš LXII.: »Na zdech tvých, Jeruzaleme, (totiž lidu vyvolených) ustanovil sem strážné (totižto anděly)«. Nebo sám Pán chce tu odpočívati, a protož tu činí stráž anděluov proti mocnostem temností. V Písničkách Šalomúnových III°.: »Aj, ložce Šalomúnovo šedesáte rekuov ostaupilo z najsilnějších Izrahele etc. (to jest andělé světí) a k bo- juom najcvičenější (totiž umějíce, kterak mají pokušením ďábel- ským odepříti), a na bedrách meče majíce pro strachy noční (totiž pokušení ďábelská, aby duše neoklamali)«. A protož andělé stojí okolo také zvířat, totižto zvláštnějším 80 obyčejem nětco zjevujíce, Písmo vykládajíce, netoliko pro ně, ale pro obecné dobré očišťujíce lidi, pastýře a zprávce. Jako Izaiáš VI°.: »Jeden z anděluov Izaiášovi rty poškvrněné, kleštěmi vzav s oltáře uhel, vyčistil.« Jako i naši rtové rozličnými řečmi a utrhá- ními poškvrňují se a andělé tak vyčišťují rty, že zpuosobují usta k mluvení, aby člověk mluvil úžitečné věci bez pohoršenie a varoval se bludu. Jako apoštol napomíná, kterak máme rtuov ostřéhati, řka: »Řeč vaše buď solí ozdobená« etc. A to činiti povinni sú všickni tělo a krev Páně přijímajíce, aby opatrně mluvili, maudře a vážně. Tak k Židóm I.: »Však všickni (totiž andělé) sau služební 90 duchové (totiž vyvolených Páně)«. Protož dobře praví, že sau okolo zvieřat. »A radovati se budau andělé«, totiž z přijití těch svatých do vlasti. Neb také i zde, když se lidé kají, radují se. »A padli před oblíčejem truonu na tváře své«, totiž před tiem, kterýž na truonu sedíše, totižto před 95 Bohem a Beránkem. Nebo zástup odsavad tam přicházející praví: »Spasenie Bohu našemu, sedíciemu na truonu«. Před nímžto i andělé padají, poctivost činiece. K Židuom I°.: »A opět, když uvodí prvorozeného na okršlek země, die: A klanějte se jemu všickni andělé božie. A k andělóm zajisté mluví« etc. Nebo poklonú 100 ukazují, že Kristus jest Buoh. Nebo poklona takové poctivosti samému Bohu příleží. 70 75 100b2 85 6 — 71 Podle Iz. 62, 6 — 75 Pís. Šal. 3, 7 a 8 — 83 Iz. 6, 6 — 88 Kol. 4, 90 Podle Žid. I, 14 — 98 Žid. 1, 6 a 7
288 Kapitola Od lidí opuštěný Anděl očišťuje usta Radost anděluov Andělé padají častokrát v životě bohomyslném, když sau svatí s Písmem se obierali, anjelové jim smysly dobré od Boha vlévali a zlé okazovali. Protož na znamenie toho stáli vuokol anjelé, neb oni vždycky sú strážní jich, zvláště zprávcuov a prvotně větších. Protož, by pak člověk opuštěn byl ode všech lidí, a Boha měl by a tyto strážné anděly, dosti by jemu bylo. A k témuž Izaiáš LXII.: »Na zdech tvých, Jeruzaleme, (totiž lidu vyvolených) ustanovil sem strážné (totižto anděly)«. Nebo sám Pán chce tu odpočívati, a protož tu činí stráž anděluov proti mocnostem temností. V Písničkách Šalomúnových III°.: »Aj, ložce Šalomúnovo šedesáte rekuov ostaupilo z najsilnějších Izrahele etc. (to jest andělé světí) a k bo- juom najcvičenější (totiž umějíce, kterak mají pokušením ďábel- ským odepříti), a na bedrách meče majíce pro strachy noční (totiž pokušení ďábelská, aby duše neoklamali)«. A protož andělé stojí okolo také zvířat, totižto zvláštnějším 80 obyčejem nětco zjevujíce, Písmo vykládajíce, netoliko pro ně, ale pro obecné dobré očišťujíce lidi, pastýře a zprávce. Jako Izaiáš VI°.: »Jeden z anděluov Izaiášovi rty poškvrněné, kleštěmi vzav s oltáře uhel, vyčistil.« Jako i naši rtové rozličnými řečmi a utrhá- ními poškvrňují se a andělé tak vyčišťují rty, že zpuosobují usta k mluvení, aby člověk mluvil úžitečné věci bez pohoršenie a varoval se bludu. Jako apoštol napomíná, kterak máme rtuov ostřéhati, řka: »Řeč vaše buď solí ozdobená« etc. A to činiti povinni sú všickni tělo a krev Páně přijímajíce, aby opatrně mluvili, maudře a vážně. Tak k Židóm I.: »Však všickni (totiž andělé) sau služební 90 duchové (totiž vyvolených Páně)«. Protož dobře praví, že sau okolo zvieřat. »A radovati se budau andělé«, totiž z přijití těch svatých do vlasti. Neb také i zde, když se lidé kají, radují se. »A padli před oblíčejem truonu na tváře své«, totiž před tiem, kterýž na truonu sedíše, totižto před 95 Bohem a Beránkem. Nebo zástup odsavad tam přicházející praví: »Spasenie Bohu našemu, sedíciemu na truonu«. Před nímžto i andělé padají, poctivost činiece. K Židuom I°.: »A opět, když uvodí prvorozeného na okršlek země, die: A klanějte se jemu všickni andělé božie. A k andělóm zajisté mluví« etc. Nebo poklonú 100 ukazují, že Kristus jest Buoh. Nebo poklona takové poctivosti samému Bohu příleží. 70 75 100b2 85 6 — 71 Podle Iz. 62, 6 — 75 Pís. Šal. 3, 7 a 8 — 83 Iz. 6, 6 — 88 Kol. 4, 90 Podle Žid. I, 14 — 98 Žid. 1, 6 a 7
Strana 289
VII. 289 A die, že sú padli. Znamená se vážné poníženie. Protož v pre- fací řiekají kněžie: »Truonové, Dominacionové třesú se, Potestá- 105 tové«. Tam zajisté i andělé i světí jiní budau mieti dary nevýmluvné, avšak nižádný z nich pýchati nebude, neb již siemě ďábelské pajchy vyvrženo bude a vyčištěno a nebude ho, takže ze všech daruov samému Pánu slávu a čest připisovati budau. Protož i zde světí v cierkvi rytěřující ze všech daruov vzdávají slávu a čest Bohu. »Vzdávajti Bohu«, die, a nepýchati, poněvadž má toto královstvie podobné býti jemu. Tak i Maria, matka Kristova, ve všech dařích ponižovala se jest a řekla, že jest vzhlédl na pokoru dievky své etc. Protož tuto andělé dieky vzdávají Beránkovi, že zástup lidský v jich tovarystvo se dostal, kterýž byl jich stráži dán. Tak Daniel 115 die: »Tisíce tisícuov přisluhováchu jemu a desetkrát sto tisícuov přístojíchu jemu«, totiž ctíce ho a vděčnost velikau jemu ukazujíce, že andělé s lidmi učiněni sú jedno tělo. Kdybychom však na to hleděli a sobě to vážili a ty věci, které sú světa, opustili(!). Tito také andělé chvály Pánu vzdávají s zástupem za to, co jim zde 120 dobrého učinil, čehož sú však zde neznali. Jakož sám řekl Spasitel: »Nevíte nynie, co činím«. Nebo nynie zdá se nám to zlé, když bohatstvie a zdravie odjímají se; ale potom u vlasti nebeské poznajíce, že jest to učinil pro jich dobré, vděčni budau z toho, vděčnost ukazujíce z dobrých věcí sobě od Boha daných etc. Požehnánie a jasnost a múdrost etc. Velmi sú zastíněné všemu světu budaucie ty věci, kterýchž lid boží duojde, kterak přitovařišen bude se všemi anděly, kterak Boha mieti budau a chváliti ho budau. A tomu život smrtedlný tento, v němž 5 sú pohříženi, překáží. Musie ť srdce býti vzdálená od světa a srdce shromážděná. A protož Kristus, chtěje svědectvie o budauciem životě vydávati, rozkázal tento život potupiti a v nenávisti jej mieti. Neb onenno život budaucie jest jako za stěnau, k němužto jíti máme jako přes moře, tento svět. Protož Jan viděl Kristovo 101a2 10 povajšenie po velikém ponížení, tak že všickni andělé s svatými lidmi chválé Boha a klanějí se padajíce, ponižujiece se. 101a1 110 Pajchy nebude Dobrého svého zde neznáme A při anděléch nepraví, by viděl palmy, ale o zástupu praví; 103 nn. U Rehoře Velikého, Liber sacramentorum (ML 78, c. 25): ... Majestatem tuam laudant angeli, adorant dominationes, tremunt potestates. — 112 Luk. 1, 48 — 115 Podle Dan. 7, 10 — 118 a ty; pův. jen ty, a je připsáno dodatečně nad řádku. Po opustili je psáno bychme, ale slovo to je škrtnuto. — 121 Podle Jana 13, 7 Jakoubek, Výklad. 19
VII. 289 A die, že sú padli. Znamená se vážné poníženie. Protož v pre- fací řiekají kněžie: »Truonové, Dominacionové třesú se, Potestá- 105 tové«. Tam zajisté i andělé i světí jiní budau mieti dary nevýmluvné, avšak nižádný z nich pýchati nebude, neb již siemě ďábelské pajchy vyvrženo bude a vyčištěno a nebude ho, takže ze všech daruov samému Pánu slávu a čest připisovati budau. Protož i zde světí v cierkvi rytěřující ze všech daruov vzdávají slávu a čest Bohu. »Vzdávajti Bohu«, die, a nepýchati, poněvadž má toto královstvie podobné býti jemu. Tak i Maria, matka Kristova, ve všech dařích ponižovala se jest a řekla, že jest vzhlédl na pokoru dievky své etc. Protož tuto andělé dieky vzdávají Beránkovi, že zástup lidský v jich tovarystvo se dostal, kterýž byl jich stráži dán. Tak Daniel 115 die: »Tisíce tisícuov přisluhováchu jemu a desetkrát sto tisícuov přístojíchu jemu«, totiž ctíce ho a vděčnost velikau jemu ukazujíce, že andělé s lidmi učiněni sú jedno tělo. Kdybychom však na to hleděli a sobě to vážili a ty věci, které sú světa, opustili(!). Tito také andělé chvály Pánu vzdávají s zástupem za to, co jim zde 120 dobrého učinil, čehož sú však zde neznali. Jakož sám řekl Spasitel: »Nevíte nynie, co činím«. Nebo nynie zdá se nám to zlé, když bohatstvie a zdravie odjímají se; ale potom u vlasti nebeské poznajíce, že jest to učinil pro jich dobré, vděčni budau z toho, vděčnost ukazujíce z dobrých věcí sobě od Boha daných etc. Požehnánie a jasnost a múdrost etc. Velmi sú zastíněné všemu světu budaucie ty věci, kterýchž lid boží duojde, kterak přitovařišen bude se všemi anděly, kterak Boha mieti budau a chváliti ho budau. A tomu život smrtedlný tento, v němž 5 sú pohříženi, překáží. Musie ť srdce býti vzdálená od světa a srdce shromážděná. A protož Kristus, chtěje svědectvie o budauciem životě vydávati, rozkázal tento život potupiti a v nenávisti jej mieti. Neb onenno život budaucie jest jako za stěnau, k němužto jíti máme jako přes moře, tento svět. Protož Jan viděl Kristovo 101a2 10 povajšenie po velikém ponížení, tak že všickni andělé s svatými lidmi chválé Boha a klanějí se padajíce, ponižujiece se. 101a1 110 Pajchy nebude Dobrého svého zde neznáme A při anděléch nepraví, by viděl palmy, ale o zástupu praví; 103 nn. U Rehoře Velikého, Liber sacramentorum (ML 78, c. 25): ... Majestatem tuam laudant angeli, adorant dominationes, tremunt potestates. — 112 Luk. 1, 48 — 115 Podle Dan. 7, 10 — 118 a ty; pův. jen ty, a je připsáno dodatečně nad řádku. Po opustili je psáno bychme, ale slovo to je škrtnuto. — 121 Podle Jana 13, 7 Jakoubek, Výklad. 19
Strana 290
290 Kapitola kteréž znamenají vítězstvie a koruny veliké. Ačkoli andělé bojují statečně, jako potom bude v XII. kapitole, kterak boj veliký stal se v nebi, skrz palmy znamená se odplata za vítězstvie, kteréž 15 bývá z křehkosti těla, kteréhož andělé světí nemají; protož nedržie palm. Většie jest hanba dáblova, že to, co jest křehké, mdlé, přemáhá jej a nepřivoluje hřiechu. Ale andělé nemají té křehkosti jako lidé etc., ale s zástupem chválé Boha. Andělé také chválili, řiekajíce najprvé »Amen«. Dvě věci se znamenají. Najprvé potvrzenie chvály, kteráž byla od zástupu, takže podobní Bohu Beránkovi učiněni sú a s an- děly spojeni sú. Protož to všecko andělé i chválu jich tvrdie, řiekajíce »Amen«, totiž: potvrzujeme toho, což vy pravíte. »Spasenie Bohu našemu« etc. Neb od něho jest spasenie a všecko dobré. 25 A v tom ukazují velikau svornost anděluov s lidmi. Již tam nebude toho, což někteří dobrého činie, jiní aby to potupovali a odsuzovali, a co by zlého někto učinil, aby to zchvalovali, ale jeden každý dobré od kohož koli učiněné potvrzovati bude. Tamť nebude ruoznice jako zde. Nebo naznamenáni ste a sem přišli ste, z nízkosti 30 sem povýšeni a ze všech věcí dieky činíte Pánu; všeho toho my potvrzujeme. Protož i zde, kteří sú vyvolení, téhož ducha majíce, spolu potvrzují se v dobrém pravíce, že tak dobré má býti z lásky, viery, z svědomie čistého a dobrého aumyslu. A to bylo v prvotní 35 cierkvi, ačkoli ne tak dokonále jako u vlasti nebeské. A protož I. Korint. XIIII. napsáno, že srdce v cierkev scházejície se, nábožná, pokorná, poslauchajíce žalmuov a písniček, řiekali: »Amen«. A že u vlasti nebeské každý činiti bude svatě, laskávě, k líbosti Bohu, již všickni toho potvrzovati budau. A protož 40 Andělé potvrzují zástup andělský, stvořenie to světlé, v němžto božstvie jako v zrcadle svítie se a kteříž se od Boha zapalují jako od paprslkuov slunečných, vidauce vyvolených zástup tam na ramenau Kristových přinesený, a ani sú již čistí a hřiechuov zbavení, všickni andělé potvrzují toho řiekajíce: »Amen«. A jeden každý, což dobrého 45 vidí na druhém, chválí z toho Boha a potvrzuje toho. A každý se v tom opatř, aby dobrého nepotupoval, z dobrého sobě závidíce. Tak, jakož die apoštol: »Všickni jednostajně aby smyslili podlé téhož Ducha«. Druhé »Amen« tolikéž znie jako pravda. Protož Kristus 50 Hanba dáblova Amen Svornost v nebi V nebi tohoto nebude 20 101b1 Palmy Amen 14 Zj. 12, 7 — 37 Podle I. Kor. 14, 26 a 16 — 48 Podle Filip 2, 2. — 50 Sr. Jeronyma, Libe rde nom. hebr. (ML 23, c. 857/8): Amen, vere sive fideliter.
290 Kapitola kteréž znamenají vítězstvie a koruny veliké. Ačkoli andělé bojují statečně, jako potom bude v XII. kapitole, kterak boj veliký stal se v nebi, skrz palmy znamená se odplata za vítězstvie, kteréž 15 bývá z křehkosti těla, kteréhož andělé světí nemají; protož nedržie palm. Většie jest hanba dáblova, že to, co jest křehké, mdlé, přemáhá jej a nepřivoluje hřiechu. Ale andělé nemají té křehkosti jako lidé etc., ale s zástupem chválé Boha. Andělé také chválili, řiekajíce najprvé »Amen«. Dvě věci se znamenají. Najprvé potvrzenie chvály, kteráž byla od zástupu, takže podobní Bohu Beránkovi učiněni sú a s an- děly spojeni sú. Protož to všecko andělé i chválu jich tvrdie, řiekajíce »Amen«, totiž: potvrzujeme toho, což vy pravíte. »Spasenie Bohu našemu« etc. Neb od něho jest spasenie a všecko dobré. 25 A v tom ukazují velikau svornost anděluov s lidmi. Již tam nebude toho, což někteří dobrého činie, jiní aby to potupovali a odsuzovali, a co by zlého někto učinil, aby to zchvalovali, ale jeden každý dobré od kohož koli učiněné potvrzovati bude. Tamť nebude ruoznice jako zde. Nebo naznamenáni ste a sem přišli ste, z nízkosti 30 sem povýšeni a ze všech věcí dieky činíte Pánu; všeho toho my potvrzujeme. Protož i zde, kteří sú vyvolení, téhož ducha majíce, spolu potvrzují se v dobrém pravíce, že tak dobré má býti z lásky, viery, z svědomie čistého a dobrého aumyslu. A to bylo v prvotní 35 cierkvi, ačkoli ne tak dokonále jako u vlasti nebeské. A protož I. Korint. XIIII. napsáno, že srdce v cierkev scházejície se, nábožná, pokorná, poslauchajíce žalmuov a písniček, řiekali: »Amen«. A že u vlasti nebeské každý činiti bude svatě, laskávě, k líbosti Bohu, již všickni toho potvrzovati budau. A protož 40 Andělé potvrzují zástup andělský, stvořenie to světlé, v němžto božstvie jako v zrcadle svítie se a kteříž se od Boha zapalují jako od paprslkuov slunečných, vidauce vyvolených zástup tam na ramenau Kristových přinesený, a ani sú již čistí a hřiechuov zbavení, všickni andělé potvrzují toho řiekajíce: »Amen«. A jeden každý, což dobrého 45 vidí na druhém, chválí z toho Boha a potvrzuje toho. A každý se v tom opatř, aby dobrého nepotupoval, z dobrého sobě závidíce. Tak, jakož die apoštol: »Všickni jednostajně aby smyslili podlé téhož Ducha«. Druhé »Amen« tolikéž znie jako pravda. Protož Kristus 50 Hanba dáblova Amen Svornost v nebi V nebi tohoto nebude 20 101b1 Palmy Amen 14 Zj. 12, 7 — 37 Podle I. Kor. 14, 26 a 16 — 48 Podle Filip 2, 2. — 50 Sr. Jeronyma, Libe rde nom. hebr. (ML 23, c. 857/8): Amen, vere sive fideliter.
Strana 291
VII. 291 101b2 napřed nazývá se »Amen«. A tak andělé zpievají o zástupu »Amen«, totiž, co jest Buoh zaslíbil Abrahamovi a semeni jeho, tehdy se zráčí a tepruva se naplní, takže se v pravdě naplní, což jest z aust Páně vyšlo. Jako by andělové řekli: »Pomníte-li, co jest řekl vám, 55 že zámutky na vás přepustí a pomoc dá a sem do vlasti přivede, a vy ste v tom pochybovali; již nynie v skutku vidíte, že se jest v pravdě naplnilo to«. A potom pokládá také více z Piesničky piesniček, řka: »Po- žehnánie a jasnost a maudrost a děkovánie, čest a moc a síla 60 Bohu našemu« etc. Pokládá toho sedmero. Rozličné jest požehnánie: požehnánie najprvé Beránkovi, před nímžto padají; požehnánie zástupu, kterýž nemohl zečten býti; požehnánie všem spolu i anděluom; požehnánie Beránkovi za zlořečenstvie, kteréž na světě snášel. Jako by řekl: Lid biedný, 65 dokudž Kristus Pán byl na světě, netbal na něho, ale lehce vážil; ale teď již jemu jest požehnánie. On buď požehnaný, kterýž někdy byl zlořečený; na znamenie, že častokrát od lidí zavržené od Boha jest požehnané. Požehnánie zástupu odsud tam přicházejí- ciemu, kteréž Beránek dal vám. Tak Izák požehnánie dal Jákobovi 70 v tučnosti zemské a v rose nebeské. Tak Pán tomu zástupu po- žehnal. Nebo, ač sú padli v hřiechy, ale povstali, i požehnal jim, neb sú v dobrém prospievali, strach smrti přemáhali, těla a krve Páně okušovali. Požehnánie, o němž Mojžieš lidu mluvil: »Budeš-li zachovávati přikázanie, budeš požehnaný na poli, v pivnici, v sto- 75 dole« etc. Požehnaný život tvuoj, požehnané svědomie s věrau, láskau, náboženstvím, s bázní, s pokorau, trpělivostí, čistotau. Protož jemu všeliké to požehnánie přičteno bude. Nebo on, Kristus, svým tyto dary dávaje, sám toho všeho najhojněji má. Zástupu požehnává svému, ale to požehnánie k němu zase najhojněji 80 patří. K Efezským: »Požehnaný Buoh a Otec Pána našeho Ježíše Krista, kterýž požehnal nás všelikým požehnáním duchovním« etc. Andělé také, majíce požehnánie, že sú v dobrém setrvali a nezpajchali a mají mnohé dary, požehnánie to Pánu přičítají a na něho vzkládají. A z toho se nám naučenie dává, abychom 85 všecky dary, kteréž máme od Boha, jemu je zase přičítali a při- pisovali. David: »Otvieráš ty ruku svú a naplňuješ všelikého živočicha požehnáním«. Požehnánie rozličné Požehnánie 51 Zj. 3, 14 — 69 I. M. 27, 28 — 73 5. M. 11, 8 nn. — 80 Efez. 1, 3 — 86 Ž. 145, 16 19*
VII. 291 101b2 napřed nazývá se »Amen«. A tak andělé zpievají o zástupu »Amen«, totiž, co jest Buoh zaslíbil Abrahamovi a semeni jeho, tehdy se zráčí a tepruva se naplní, takže se v pravdě naplní, což jest z aust Páně vyšlo. Jako by andělové řekli: »Pomníte-li, co jest řekl vám, 55 že zámutky na vás přepustí a pomoc dá a sem do vlasti přivede, a vy ste v tom pochybovali; již nynie v skutku vidíte, že se jest v pravdě naplnilo to«. A potom pokládá také více z Piesničky piesniček, řka: »Po- žehnánie a jasnost a maudrost a děkovánie, čest a moc a síla 60 Bohu našemu« etc. Pokládá toho sedmero. Rozličné jest požehnánie: požehnánie najprvé Beránkovi, před nímžto padají; požehnánie zástupu, kterýž nemohl zečten býti; požehnánie všem spolu i anděluom; požehnánie Beránkovi za zlořečenstvie, kteréž na světě snášel. Jako by řekl: Lid biedný, 65 dokudž Kristus Pán byl na světě, netbal na něho, ale lehce vážil; ale teď již jemu jest požehnánie. On buď požehnaný, kterýž někdy byl zlořečený; na znamenie, že častokrát od lidí zavržené od Boha jest požehnané. Požehnánie zástupu odsud tam přicházejí- ciemu, kteréž Beránek dal vám. Tak Izák požehnánie dal Jákobovi 70 v tučnosti zemské a v rose nebeské. Tak Pán tomu zástupu po- žehnal. Nebo, ač sú padli v hřiechy, ale povstali, i požehnal jim, neb sú v dobrém prospievali, strach smrti přemáhali, těla a krve Páně okušovali. Požehnánie, o němž Mojžieš lidu mluvil: »Budeš-li zachovávati přikázanie, budeš požehnaný na poli, v pivnici, v sto- 75 dole« etc. Požehnaný život tvuoj, požehnané svědomie s věrau, láskau, náboženstvím, s bázní, s pokorau, trpělivostí, čistotau. Protož jemu všeliké to požehnánie přičteno bude. Nebo on, Kristus, svým tyto dary dávaje, sám toho všeho najhojněji má. Zástupu požehnává svému, ale to požehnánie k němu zase najhojněji 80 patří. K Efezským: »Požehnaný Buoh a Otec Pána našeho Ježíše Krista, kterýž požehnal nás všelikým požehnáním duchovním« etc. Andělé také, majíce požehnánie, že sú v dobrém setrvali a nezpajchali a mají mnohé dary, požehnánie to Pánu přičítají a na něho vzkládají. A z toho se nám naučenie dává, abychom 85 všecky dary, kteréž máme od Boha, jemu je zase přičítali a při- pisovali. David: »Otvieráš ty ruku svú a naplňuješ všelikého živočicha požehnáním«. Požehnánie rozličné Požehnánie 51 Zj. 3, 14 — 69 I. M. 27, 28 — 73 5. M. 11, 8 nn. — 80 Efez. 1, 3 — 86 Ž. 145, 16 19*
Strana 292
292 Kapitola Jasnost v nebi veliká Všecky znáti budau Maudrost »A jasnost«, totiž zjevné poznánie a rozumnosti osvícenie, takže Buch v nich a oni v Bohu svietiti se budau, a tak budau pro hlédavá a světlá těla, takže všecken život jich a svědomie 90 102a1 prohlédnuto bude. Nebo nebude se krýti jeden před druhým, ale všech svědomie a srdce vidiena budau, a nic poškvrněného a nečistého nebude nalezeno. A protož nižádný nebude moci druhého nenáviděti; ale tehdáž se to naplní v pravdě: »Milovati budeš bližnieho svého jako sebe samého« etc. A řkau: »Jasnost«, totiž kterau my máme, od tebeť jest a tobě buď. Nebo andělé s zástupem tu mají jasnost jako najjasnějšie světlo slunečné, kteréhož nynie srdce zde nemohau pochopiti. Protož dal se zde v přikrytie, totiž v svátosti velebné, a v té poskrovni(!) dává se svým věrným. A protož světí, když sú mievali zde zjevenie těch nebeských věcí, padali na zemi, ale tam všickni té božské jasnosti budau pochopni a z toho Pánu děkovati budau. Zde zajisté učedlníci, když sú Krista viděli oslaveného, nezpuosobní byli smysliti o něm právě. Protož domnievali se ducha viděti. Tak, když se zde dušem 105 ukazuje, častokrát nepoznávají ho, neb sú nezpuosobná srdce, jako učedlníkóm jdaucím do Emaus ukázal se pod zpuosobau pautničí. Ale tam všickni budau sobě vespolek ku pomoci u vlasti, všickni spolu na se patřiece jasně a pronikavě, aniž jeden druhému bude ku překážce jako nynie. A blahoslavené sú oči, kteréž uhlédají 110 všecky proroky, všecky apoštoly! Veliký to bude dar všecky znáti, všecky milovati, ve všech Boha viděti a nade všecky Boha milovati, tam viděti spojené bohaté s chudými, nevinné s hřiešníky. A všickni s anděly Pánu připiso vati budau dobrotu, kterúž mají. 102a2 Maudrost Beránek slove. Tam zajisté světí divné věci poznají 115 božské, neslýchané. Nynie těžko jest na maudrost boží trefiti, tam budau uměti Boha milovati, a ač sú padli v hřiechy. A kto chtí k tomu tam přijíti, mají se zde zpravovati maudrostí božskau. Protož (Deutronom.) napsáno: »Víte, že sem vás učil přikázaní« etc. A níže: »Tatoť jest maudrost a rozum. A tento ť jest lid 120 múdrý, kterýž svět počítá za bláznovstvie«. A maudrost ta dobrá Bohu má připsána býti k jeho slávě a cti. Tehdáž pak u vlasti v maudrosti té ponižovati se budau a nebudau pýchati z té múdrosti. Sv. Jakub I°.: »Potřebuje-li kto maudrosti, žádaj jie od Pána«. 95 100 Jasnost 94 3. M. 19, 18 a j. — 105 Luk. 24, 37 — 107 Luk. 24, 15 nn. — 119 Podle 5. M. 4, 5 a 6 — 124 Jak. 1, 5.
292 Kapitola Jasnost v nebi veliká Všecky znáti budau Maudrost »A jasnost«, totiž zjevné poznánie a rozumnosti osvícenie, takže Buch v nich a oni v Bohu svietiti se budau, a tak budau pro hlédavá a světlá těla, takže všecken život jich a svědomie 90 102a1 prohlédnuto bude. Nebo nebude se krýti jeden před druhým, ale všech svědomie a srdce vidiena budau, a nic poškvrněného a nečistého nebude nalezeno. A protož nižádný nebude moci druhého nenáviděti; ale tehdáž se to naplní v pravdě: »Milovati budeš bližnieho svého jako sebe samého« etc. A řkau: »Jasnost«, totiž kterau my máme, od tebeť jest a tobě buď. Nebo andělé s zástupem tu mají jasnost jako najjasnějšie světlo slunečné, kteréhož nynie srdce zde nemohau pochopiti. Protož dal se zde v přikrytie, totiž v svátosti velebné, a v té poskrovni(!) dává se svým věrným. A protož světí, když sú mievali zde zjevenie těch nebeských věcí, padali na zemi, ale tam všickni té božské jasnosti budau pochopni a z toho Pánu děkovati budau. Zde zajisté učedlníci, když sú Krista viděli oslaveného, nezpuosobní byli smysliti o něm právě. Protož domnievali se ducha viděti. Tak, když se zde dušem 105 ukazuje, častokrát nepoznávají ho, neb sú nezpuosobná srdce, jako učedlníkóm jdaucím do Emaus ukázal se pod zpuosobau pautničí. Ale tam všickni budau sobě vespolek ku pomoci u vlasti, všickni spolu na se patřiece jasně a pronikavě, aniž jeden druhému bude ku překážce jako nynie. A blahoslavené sú oči, kteréž uhlédají 110 všecky proroky, všecky apoštoly! Veliký to bude dar všecky znáti, všecky milovati, ve všech Boha viděti a nade všecky Boha milovati, tam viděti spojené bohaté s chudými, nevinné s hřiešníky. A všickni s anděly Pánu připiso vati budau dobrotu, kterúž mají. 102a2 Maudrost Beránek slove. Tam zajisté světí divné věci poznají 115 božské, neslýchané. Nynie těžko jest na maudrost boží trefiti, tam budau uměti Boha milovati, a ač sú padli v hřiechy. A kto chtí k tomu tam přijíti, mají se zde zpravovati maudrostí božskau. Protož (Deutronom.) napsáno: »Víte, že sem vás učil přikázaní« etc. A níže: »Tatoť jest maudrost a rozum. A tento ť jest lid 120 múdrý, kterýž svět počítá za bláznovstvie«. A maudrost ta dobrá Bohu má připsána býti k jeho slávě a cti. Tehdáž pak u vlasti v maudrosti té ponižovati se budau a nebudau pýchati z té múdrosti. Sv. Jakub I°.: »Potřebuje-li kto maudrosti, žádaj jie od Pána«. 95 100 Jasnost 94 3. M. 19, 18 a j. — 105 Luk. 24, 37 — 107 Luk. 24, 15 nn. — 119 Podle 5. M. 4, 5 a 6 — 124 Jak. 1, 5.
Strana 293
VII. 293 102b1 125 Diekuov činěnie, totiž z dobrých věcí daných, ne z jich zásluh, Děkovánie ale z božské milosti a milosrdenstvie. A čest. On, Beránek, poctil svých věrných, oni pak čest jemu Čest všecku přičítají. Nebo světlo jedno druhému pomáhá. Moc, že nás zprostil z hřiechuov a z moci dábelské. Moc, 130 jejížto pomocí z prostředku zlého ušli, osiedl uvarovali se. Síla, jenž se tají v duši, kteraužto zachováni bývají na duši, v svědomí, nedopauštějíce se oblúpiti z dobrého v duši, ale i tělo, buďto také i bohatstvie radše vydávajíce, nežli by na duši zlaupeni byli. A tak silní budau, že se nebudau báti dábla, smrti a hřiechu. Toto všecko sedmero Kristu Beránkovi připisovati budau. Protož praví: »Samému Bohu našemu na věky věkuov. Amen«. Ne jednau aneb dvakrát aby chválili a přestali, ale tam bez pře- stánie. Nebo zde srdce lidská také dobrých proměňují se z veselé v zá mutek, z náboženstvie v zatvrzenie etc., a potom opět na- 140 vrácena bývají k dobrému. Protož tak jako měsíc se měnie; a tak na čas chválé Boha, a pak nechají. Ale tam vždy jednostajným obyčejem Boha chváliti budau, jednostajnau pokoru, jednostajnú trpělivost, jednostajné náboženstvie, jednostajnú mysli vraucnost majíce. Tyto věci zajisté měly by v srdcích lidských uváznauti. 145 Nebo odplata má věrné držeti, aby nehřešili a nepadali v hřiechy etc. I odpověděl jeden z starcuov a řekl jest mi etc. V tomto velikém a divném vidění měl se Jan některak pochybně, v své mysli to přemietaje, neb nemohl uplně všemu tomu vyrozuměti. A v tom přemyšlování viděl, jako by byl v městě 5 velikém a dalekém, a zde dole že by bylo jiné bydlenie. Protož se jest divil, kterak by zástup lidí svatých tam se dostal. O an- děléch ne tak mu bylo divno, než o lidech, že cíl daleký jest; a o obnovenie té cierkve proroci mluvievali, takže většie bude sláva domu onoho nežli tohoto. Protož Jan, vida onyno svaté, 10 divil se, jako nemaje za to, by zde ti byli na světě, protože veliký cíl jest mezi oněmino a mezi těmito, jako i bohatec hodovný viděl Lazara. Protož Jan měl některaké vrtkánie, ti-li sú, kteříž zde na světě byli, čili sú jiní; neb srdce jeho od sebe samo tomu vyrozuměti nemohlo. Protož k jeho myšlení »odpověděl jeden«, totiž že jiný jest zástup anděluov a jiný lidí. A že jest Jan o dvojí věci pochyboval; Moc Síla duše Divil se sv. Jan 135 15 Pochybnost o dvojí věci 11 Luk. 16, 23 nn.
VII. 293 102b1 125 Diekuov činěnie, totiž z dobrých věcí daných, ne z jich zásluh, Děkovánie ale z božské milosti a milosrdenstvie. A čest. On, Beránek, poctil svých věrných, oni pak čest jemu Čest všecku přičítají. Nebo světlo jedno druhému pomáhá. Moc, že nás zprostil z hřiechuov a z moci dábelské. Moc, 130 jejížto pomocí z prostředku zlého ušli, osiedl uvarovali se. Síla, jenž se tají v duši, kteraužto zachováni bývají na duši, v svědomí, nedopauštějíce se oblúpiti z dobrého v duši, ale i tělo, buďto také i bohatstvie radše vydávajíce, nežli by na duši zlaupeni byli. A tak silní budau, že se nebudau báti dábla, smrti a hřiechu. Toto všecko sedmero Kristu Beránkovi připisovati budau. Protož praví: »Samému Bohu našemu na věky věkuov. Amen«. Ne jednau aneb dvakrát aby chválili a přestali, ale tam bez pře- stánie. Nebo zde srdce lidská také dobrých proměňují se z veselé v zá mutek, z náboženstvie v zatvrzenie etc., a potom opět na- 140 vrácena bývají k dobrému. Protož tak jako měsíc se měnie; a tak na čas chválé Boha, a pak nechají. Ale tam vždy jednostajným obyčejem Boha chváliti budau, jednostajnau pokoru, jednostajnú trpělivost, jednostajné náboženstvie, jednostajnú mysli vraucnost majíce. Tyto věci zajisté měly by v srdcích lidských uváznauti. 145 Nebo odplata má věrné držeti, aby nehřešili a nepadali v hřiechy etc. I odpověděl jeden z starcuov a řekl jest mi etc. V tomto velikém a divném vidění měl se Jan některak pochybně, v své mysli to přemietaje, neb nemohl uplně všemu tomu vyrozuměti. A v tom přemyšlování viděl, jako by byl v městě 5 velikém a dalekém, a zde dole že by bylo jiné bydlenie. Protož se jest divil, kterak by zástup lidí svatých tam se dostal. O an- děléch ne tak mu bylo divno, než o lidech, že cíl daleký jest; a o obnovenie té cierkve proroci mluvievali, takže většie bude sláva domu onoho nežli tohoto. Protož Jan, vida onyno svaté, 10 divil se, jako nemaje za to, by zde ti byli na světě, protože veliký cíl jest mezi oněmino a mezi těmito, jako i bohatec hodovný viděl Lazara. Protož Jan měl některaké vrtkánie, ti-li sú, kteříž zde na světě byli, čili sú jiní; neb srdce jeho od sebe samo tomu vyrozuměti nemohlo. Protož k jeho myšlení »odpověděl jeden«, totiž že jiný jest zástup anděluov a jiný lidí. A že jest Jan o dvojí věci pochyboval; Moc Síla duše Divil se sv. Jan 135 15 Pochybnost o dvojí věci 11 Luk. 16, 23 nn.
Strana 294
294 Kapitola Světí pochybovali Svornost v nebi Zde rozdělenie Zámutkové velici Zlí duchové kudy škodie najprv o onom zástupu, kteří sú to raucha majíce a těla oslavená, 102b2 druhé, odkud sú přišli. Nebo nesnáz jest veliká přijíti do vlasti jako přes moře a voheň. Protož mnozí pochybují, kterak tam přijdau. A více pro nás odpoviedá se Janovi, a v osobě našie po-20 chyboval. Nebo die na počátku kněh Zjevenie: »Služebníkuom Ježíše Krista«. Z tohoto také máme, že velicí světí osvícení o některých věcech měli nesnáze a ne všemu doplna vyrozuměli. A die: »Od- pověděl jeden z starcuov«. Proč nedie »starci«? Když prvé byla 25 zmínka o starcích a zvieřatech, byla zmienka jako zde na cestě, a protož jich viece jmenoval; ale když jest zmienka o nich jako u vlasti, jmenuje jednoho na znamenie, že také mezi dobrými a svatými zde nenie ovšem jednoty jednostajné a svornosti, ale v něčem se nesrovnávají. Ale tam, v vlasti nebeské, žádné ne-30 svornosti nenie, ale ve všem sú jedno. Zde zajisté i mezi apoštoly bývala ruoznice, jako mezi apoštolem Petrem a Pavlem, kteréhož Pavel trestal, jako pokládá k Gallatuom. Tak Pavel s Barnabášem byli rozdielni, jako napsáno v Skutcích apoštolských, takže jeden chtěl do jedné, druhý do jiné jíti krajiny. Čím viece nynie také 35 mezi vyvolenými jest rozdělenie k skonání světa! A to Pán z spravedlivého saudu dopauští. Nebo na počátku viděl cierkev jako osobu podobnú Synu člověčímu, pásem přepása- ného; nohy pak, totiž poslednie svaté, kteréž sú rozděleny, i prstové jich rozdielni, na znamenie, že vyvolení k skonání světa sú u ve-40 likých zámutcích jako v peci ohnivé a jsú od sebe rozdělení vespolek; kteréžto rozdělenie škodí jim, neb tak nedává Pán hojných daruov. A tehdy duchové zlí mají moc přistúpiti a roz- dělovati, nakaziti a pokúšeti srdcí těch. Ale u vlasti všickni sú jako jeden duch s Bohem. A protož die: »I odpověděl mi jeden 45 z starcuov«. A tázal se stařec, chtěje naučiti, jako i Kristus, učedlníkuov ptaje se o chlebiech a o jiných věcech, naučil jest je. »A odpověděl sem: Ty vieš, Pane muoj«, ale jáť nevím, to jest: Ty si odtud rodilý, o těch velikých věcech poznánie máš a vědomost, protož 50 mi ty pověz. Nazývá ho Pánem, totiž: já v smrtedlnosti této jsem služebník Kristuov, ale nic nejsem v přirovnání najmenšieho svatého u vlasti. Jako Kristus o Janovi praví: »Mezi syny ženskými nepovstal větší Jana Křtitele, najmenší však v království nebes- 103a1 Cesta nesnadná Pán 21 Zj. 1, 1 — 32 Gal. 2, 11 nn. — 33 Skutk. 15, 39 n. — 37 Zj. I, 13 a 15 — 47 Mat. 14, 17 a j. — 53 Mat. 11, 11
294 Kapitola Světí pochybovali Svornost v nebi Zde rozdělenie Zámutkové velici Zlí duchové kudy škodie najprv o onom zástupu, kteří sú to raucha majíce a těla oslavená, 102b2 druhé, odkud sú přišli. Nebo nesnáz jest veliká přijíti do vlasti jako přes moře a voheň. Protož mnozí pochybují, kterak tam přijdau. A více pro nás odpoviedá se Janovi, a v osobě našie po-20 chyboval. Nebo die na počátku kněh Zjevenie: »Služebníkuom Ježíše Krista«. Z tohoto také máme, že velicí světí osvícení o některých věcech měli nesnáze a ne všemu doplna vyrozuměli. A die: »Od- pověděl jeden z starcuov«. Proč nedie »starci«? Když prvé byla 25 zmínka o starcích a zvieřatech, byla zmienka jako zde na cestě, a protož jich viece jmenoval; ale když jest zmienka o nich jako u vlasti, jmenuje jednoho na znamenie, že také mezi dobrými a svatými zde nenie ovšem jednoty jednostajné a svornosti, ale v něčem se nesrovnávají. Ale tam, v vlasti nebeské, žádné ne-30 svornosti nenie, ale ve všem sú jedno. Zde zajisté i mezi apoštoly bývala ruoznice, jako mezi apoštolem Petrem a Pavlem, kteréhož Pavel trestal, jako pokládá k Gallatuom. Tak Pavel s Barnabášem byli rozdielni, jako napsáno v Skutcích apoštolských, takže jeden chtěl do jedné, druhý do jiné jíti krajiny. Čím viece nynie také 35 mezi vyvolenými jest rozdělenie k skonání světa! A to Pán z spravedlivého saudu dopauští. Nebo na počátku viděl cierkev jako osobu podobnú Synu člověčímu, pásem přepása- ného; nohy pak, totiž poslednie svaté, kteréž sú rozděleny, i prstové jich rozdielni, na znamenie, že vyvolení k skonání světa sú u ve-40 likých zámutcích jako v peci ohnivé a jsú od sebe rozdělení vespolek; kteréžto rozdělenie škodí jim, neb tak nedává Pán hojných daruov. A tehdy duchové zlí mají moc přistúpiti a roz- dělovati, nakaziti a pokúšeti srdcí těch. Ale u vlasti všickni sú jako jeden duch s Bohem. A protož die: »I odpověděl mi jeden 45 z starcuov«. A tázal se stařec, chtěje naučiti, jako i Kristus, učedlníkuov ptaje se o chlebiech a o jiných věcech, naučil jest je. »A odpověděl sem: Ty vieš, Pane muoj«, ale jáť nevím, to jest: Ty si odtud rodilý, o těch velikých věcech poznánie máš a vědomost, protož 50 mi ty pověz. Nazývá ho Pánem, totiž: já v smrtedlnosti této jsem služebník Kristuov, ale nic nejsem v přirovnání najmenšieho svatého u vlasti. Jako Kristus o Janovi praví: »Mezi syny ženskými nepovstal větší Jana Křtitele, najmenší však v království nebes- 103a1 Cesta nesnadná Pán 21 Zj. 1, 1 — 32 Gal. 2, 11 nn. — 33 Skutk. 15, 39 n. — 37 Zj. I, 13 a 15 — 47 Mat. 14, 17 a j. — 53 Mat. 11, 11
Strana 295
VII. 295 103a2 55 kém větší jest nadeň«. Nebo zde darové, kteří koli dávají se, jsú jako kruopě ku přirovnání oné vlasti svaté. Protož nazývá ho Pánem. »Nebo ty již veliké věci a vysoké snésti muožeš, ale já, jsa v této smrtedlnosti, nemohu než skrovné«. Protož die: »Pane, já neumiem těm věcem vyrozuměti, leč ty mě naučíš«. Tak, hle, 60 veliký svatý všemu světu pro naučenie a zprávu daný, tak se ponížil, a praví, že má nevědomost velikau! A tiem tresce se pýcha naše tajná, že nechcem potupeni býti a zahanbeni. Ta pajcha dává člověku smělost doufánie o sobě, že, kdež co mluvie o něčem, chce první mluviti, domnievaje se, 65 že lépe než jiní rozumí, a před jinými se utieká s řečí, a chtěje se ukázati umělým, k každé otázce vydané odpoviedá, aniž konce mluvícieho čeká. A to ť jest znamenie pajchy skryté. Ale tento Jan, múdrý, v škole Kristově vyučený, teď se ponížil a o pochyb- ných věcech ptá se a tiem se nestydí. V Přísloví: »Kde ť jest 70 pokora, tu maudrost« etc. A David: »Prostředkem mezi horami potekau vody«, totiž v srdce ponížená dána bude maudrost. A že jest Jan veliké věci poznal, zbudila se v něm žádost k větších věcí poznání. Eklesiastik XXIIII.: »Ktož jedie mne, ještě lačněti budau, a ktož pijie mne, ještě žiezniti budau«. Protož 75 byl hoden viece naučen býti. I řekl jemu: »Titoť sau, kteříž přišli z velikého zámutku«. Že jest Jan byl pokorný, protož jej naučil. A kdybychom i my pokorní právě byli, byli bychom naučeni od Pána. A dokavadž pajchy z kořen nevyvržeme z sebe, nejsme hodni božské maudrosti. A die: »Titoť sú«. O nichž v Maudrosti V°. zatracenci pravie: »My nesmyslní život jich počítali sme za bláznovstvie«. »Kteříž sú přišli z zá(!)« etc. To jest v srdci tvém viděti těžké, aby mohli sem přijíti jako přes moře a skrz oheň, tento svět, zámutky snášejiece. Apoštol k Židóm XI.: »Posměchy trpěli 85 sú, nadto i okovy a žaláře« etc. Protož chce tomu tento stařec, ode všie cierkve svítězilé mluvě i od samého Boha, že, ktož chtie do vlasti nebeské přijíti, mají zámutky veliké trpěti. Nebo ta jest cesta, jenž vede do života. Ale srdce naše vždy se vyhajbá bolestem a zámutkuom. Nedomnievajme se, byť rozprávka ta byla pravá, 90 kterauž někteří praví, že nastane věk dobrý, v němžto žádný nebude zlý, a že nic trpěti nebudau, ale radostí nevýmluvnau že budau naplněni. Toť zajisté bude všecko tam u vlasti. Ale aby 80 Hlaupost svů vyznávají svatí Pýcha škole Kristově maudrost Pokorné učí Cesta do vlasti nebeské 69 Podle Přísl. 11, 2— 70 Ž. 104, 10 — 73 Eccli 24, 29 — 80 Moudr. 5, 4 — 84 Žid. 11, 36 — 90 věk korekturou z čas
VII. 295 103a2 55 kém větší jest nadeň«. Nebo zde darové, kteří koli dávají se, jsú jako kruopě ku přirovnání oné vlasti svaté. Protož nazývá ho Pánem. »Nebo ty již veliké věci a vysoké snésti muožeš, ale já, jsa v této smrtedlnosti, nemohu než skrovné«. Protož die: »Pane, já neumiem těm věcem vyrozuměti, leč ty mě naučíš«. Tak, hle, 60 veliký svatý všemu světu pro naučenie a zprávu daný, tak se ponížil, a praví, že má nevědomost velikau! A tiem tresce se pýcha naše tajná, že nechcem potupeni býti a zahanbeni. Ta pajcha dává člověku smělost doufánie o sobě, že, kdež co mluvie o něčem, chce první mluviti, domnievaje se, 65 že lépe než jiní rozumí, a před jinými se utieká s řečí, a chtěje se ukázati umělým, k každé otázce vydané odpoviedá, aniž konce mluvícieho čeká. A to ť jest znamenie pajchy skryté. Ale tento Jan, múdrý, v škole Kristově vyučený, teď se ponížil a o pochyb- ných věcech ptá se a tiem se nestydí. V Přísloví: »Kde ť jest 70 pokora, tu maudrost« etc. A David: »Prostředkem mezi horami potekau vody«, totiž v srdce ponížená dána bude maudrost. A že jest Jan veliké věci poznal, zbudila se v něm žádost k větších věcí poznání. Eklesiastik XXIIII.: »Ktož jedie mne, ještě lačněti budau, a ktož pijie mne, ještě žiezniti budau«. Protož 75 byl hoden viece naučen býti. I řekl jemu: »Titoť sau, kteříž přišli z velikého zámutku«. Že jest Jan byl pokorný, protož jej naučil. A kdybychom i my pokorní právě byli, byli bychom naučeni od Pána. A dokavadž pajchy z kořen nevyvržeme z sebe, nejsme hodni božské maudrosti. A die: »Titoť sú«. O nichž v Maudrosti V°. zatracenci pravie: »My nesmyslní život jich počítali sme za bláznovstvie«. »Kteříž sú přišli z zá(!)« etc. To jest v srdci tvém viděti těžké, aby mohli sem přijíti jako přes moře a skrz oheň, tento svět, zámutky snášejiece. Apoštol k Židóm XI.: »Posměchy trpěli 85 sú, nadto i okovy a žaláře« etc. Protož chce tomu tento stařec, ode všie cierkve svítězilé mluvě i od samého Boha, že, ktož chtie do vlasti nebeské přijíti, mají zámutky veliké trpěti. Nebo ta jest cesta, jenž vede do života. Ale srdce naše vždy se vyhajbá bolestem a zámutkuom. Nedomnievajme se, byť rozprávka ta byla pravá, 90 kterauž někteří praví, že nastane věk dobrý, v němžto žádný nebude zlý, a že nic trpěti nebudau, ale radostí nevýmluvnau že budau naplněni. Toť zajisté bude všecko tam u vlasti. Ale aby 80 Hlaupost svů vyznávají svatí Pýcha škole Kristově maudrost Pokorné učí Cesta do vlasti nebeské 69 Podle Přísl. 11, 2— 70 Ž. 104, 10 — 73 Eccli 24, 29 — 80 Moudr. 5, 4 — 84 Žid. 11, 36 — 90 věk korekturou z čas
Strana 296
296 Kapitola Nemáme reptati Z zámutkuov cesta do nebe Krev Kristova veliké moci No každé trpenic chvalitebné to zde mělo býti, nejistéť jest, neboť přicházejí světí z zámutku a biedy do radosti. A die: »Kteříž sú přišli«. I přišli v času předešlém, přicházejí 95 103b1 v nynějším i přijdau v budaucím rozliční rozličným obyčejem. Tak napsáno v Skutcích apoštolských XIIII.: »Skrz mnohé zá- mutky musíme vjíti do královstvie nebeského«. Protož se k tomu zpuosobiti máme, abychom v zámutcích nereptali. Jakož sau někteří reptáci zahynuli. A die: »Z zámutku« tyrrannuov mučenie 100 a z zámutku kacieřuov a pokrytcuov, kteříž se zdají býti podobní synuom božím zevnitř; z zámutku šatanovajch pokušení, z zá- mutku těla, světa. A že v otevřenie šesté pečeti viděl svaté u vlasti, ani odplatu vzíti mají. Nebo, když šestá pečet otevřína jest, tehdy země hnutie 105 stalo se jest, bauřky mnohé etc.; a z těch ze všech přijdau volení do vlasti nebeské. Protož die: »Zeprali raucha svá«, totiž těla na smrt vydávajíce. »A zbielili je«, totiž život vnitř i zevnitř, »ve krvi Beránkově«. Krev tak velmi se horkostí přirozenú zažievá, že z nie bývá v prsech mléko. Tak krev Kristova horkostí pokušení, 110 zámutkuov jest zbílená, takže jeho krev učiněna jest k očištění a zbílení věrných. A také že věrní sú jako malíčcí k nebeským věcem, protož Pán v svém těle a krvi dává se jim jako mléko. A protož Mojžieš die, že dává z skály mléko a krev Hospodin. A v Písničkách III°.: »Milý muoj stkvaucí a červený«, takže 115 krev Kristova duchovnie má v sobě bělost a červenost a hodně jí požívajície bílé činí a červené. Protož jeden z starcuov die, že sú světí zeprali raucha a zbielili ve krvi Beránkově etc., protož sau před truonem božím a slaužie jemu ve dne i v noci etc. Jeden z starcuov o tom toliko zjevuje 120 Janovi i všie cierkvi svaté, kterak ti, jenž zde trpie a zámutky snášejí, dojdau odplaty veliké. A die: »Protož«, že sau mnoho trpěli. Ne všickni, kteříž zámutky trpie kterakž koli. Nebo zlým zde začíná se peklo a potom se koná, a ti ť nepřicházejí do vlasti nebeské. Ale die napřed: »Kteříž přišli z zámutku velikého a zeprali 125 raucha svá«, totiž svá svědomie, své životy, a kteříž za své trpěli hřiechy. Jiní pak, ač trpie kterakž kolivěk, nemajíce lásky, nic nejsú, ale kteříž úmyslem dobrým trpie, v Kristově krvi raucha svá zbíléce. Nebo všem trpícím potřebie jest zásluhy Pána Krista a jeho těla a krve požievanie. A o těch praví, že sau před truonem 130 103b2 97 Skutk. 14, 22 — 105 Zj. 6, 12 — 114 Podle 5. M. 32, 13 — 115 Spr. Pís. Šal. 5, 10
296 Kapitola Nemáme reptati Z zámutkuov cesta do nebe Krev Kristova veliké moci No každé trpenic chvalitebné to zde mělo býti, nejistéť jest, neboť přicházejí světí z zámutku a biedy do radosti. A die: »Kteříž sú přišli«. I přišli v času předešlém, přicházejí 95 103b1 v nynějším i přijdau v budaucím rozliční rozličným obyčejem. Tak napsáno v Skutcích apoštolských XIIII.: »Skrz mnohé zá- mutky musíme vjíti do královstvie nebeského«. Protož se k tomu zpuosobiti máme, abychom v zámutcích nereptali. Jakož sau někteří reptáci zahynuli. A die: »Z zámutku« tyrrannuov mučenie 100 a z zámutku kacieřuov a pokrytcuov, kteříž se zdají býti podobní synuom božím zevnitř; z zámutku šatanovajch pokušení, z zá- mutku těla, světa. A že v otevřenie šesté pečeti viděl svaté u vlasti, ani odplatu vzíti mají. Nebo, když šestá pečet otevřína jest, tehdy země hnutie 105 stalo se jest, bauřky mnohé etc.; a z těch ze všech přijdau volení do vlasti nebeské. Protož die: »Zeprali raucha svá«, totiž těla na smrt vydávajíce. »A zbielili je«, totiž život vnitř i zevnitř, »ve krvi Beránkově«. Krev tak velmi se horkostí přirozenú zažievá, že z nie bývá v prsech mléko. Tak krev Kristova horkostí pokušení, 110 zámutkuov jest zbílená, takže jeho krev učiněna jest k očištění a zbílení věrných. A také že věrní sú jako malíčcí k nebeským věcem, protož Pán v svém těle a krvi dává se jim jako mléko. A protož Mojžieš die, že dává z skály mléko a krev Hospodin. A v Písničkách III°.: »Milý muoj stkvaucí a červený«, takže 115 krev Kristova duchovnie má v sobě bělost a červenost a hodně jí požívajície bílé činí a červené. Protož jeden z starcuov die, že sú světí zeprali raucha a zbielili ve krvi Beránkově etc., protož sau před truonem božím a slaužie jemu ve dne i v noci etc. Jeden z starcuov o tom toliko zjevuje 120 Janovi i všie cierkvi svaté, kterak ti, jenž zde trpie a zámutky snášejí, dojdau odplaty veliké. A die: »Protož«, že sau mnoho trpěli. Ne všickni, kteříž zámutky trpie kterakž koli. Nebo zlým zde začíná se peklo a potom se koná, a ti ť nepřicházejí do vlasti nebeské. Ale die napřed: »Kteříž přišli z zámutku velikého a zeprali 125 raucha svá«, totiž svá svědomie, své životy, a kteříž za své trpěli hřiechy. Jiní pak, ač trpie kterakž kolivěk, nemajíce lásky, nic nejsú, ale kteříž úmyslem dobrým trpie, v Kristově krvi raucha svá zbíléce. Nebo všem trpícím potřebie jest zásluhy Pána Krista a jeho těla a krve požievanie. A o těch praví, že sau před truonem 130 103b2 97 Skutk. 14, 22 — 105 Zj. 6, 12 — 114 Podle 5. M. 32, 13 — 115 Spr. Pís. Šal. 5, 10
Strana 297
VII. 297 božím, nevýmluvnau radost majíce. Nebo i sám Beránek k tomu truonu skrze umučenie pospiešil, jakož die: »Musil Kristus trpěti a tak vjíti do slávy své«. Tak všickni jeho vyvolení trpěli sau, spravedliví a světí; čím viece hřiešníci mají trpěti, chtějí-li očiš- 135 těni býti! I nynie nepřestává rána Páně, neb nejsú srdce vyčištěná, ale hřiechy sú nakažená. Protož patřme na svaté předešlé, kteříž sau těžké věci trpěli. A sám synuom Zebedeovým, žádajícím seděti na pravici, die: »Muožte-li píti kalich« etc. Protož každý 140 hřiešník, kterýž není očištěn skrz skraušenie a bolest srdečnú, proto pomysliti má o sobě, jest-li z spasencuov, že mnoho musí trpěti, kdyžto rez v srdci ještě jest a v svědomí. Blahoslavenst v čem zálež 104a1 A die: »Protož sau před truonem« etc. Dotýká blahoslaven- stvie, kteréž ve trojí věci záležie. Najprvé v jasném viděnie Boha 145 a toho Beránka, kteréž tuto zavierá. Protož sau před truonem. Nebo v tom vidění božím záleží blahoslavenstvie, jako i zde viděnie skrze vieru jest blahoslavené. A tu se mínie: »Blahoslavené oči, kteréž vidie, což vy vidíte«. Druhé záležie v chválenie Boha a v služebnosti hodné Bohu. A to mínie tu: »A slúžiti budau jemu«. 150 Třetie v milování záleží, kdež die: »A ten, kterýž sedí na truonu, bydliti bude nad nimi«. Nebo tam duše vyčištěná bude a vším dobrým nasycená. Protož die David: »Pokropíš mě, Pane, yzopem, a očištěn budu« etc., totiž abych před tvuoj truon se dostal, musím vyčištěn býti. Nebo jasnost božská nesnese žádné poškvrny, protož 155 musí vyčištěna býti. Jakož die skrz Izaiáše: »Umajte se a čistí buďte, a budau-li hřiechové vaši jako červená barva, zbieleni budau jako snieh«. Nenastává ť tehdy jináče hřiešníkuom, než aby skrz zámutky dlauhé a dávní vyčištěni byli, aby stáli před truonem; a toť jest cos' velikého. Nebo, jestliže na světě to jest veliké 160 před králem zemským státi, když se líbí, k němu přistúpiti, mnohem viece dobré jest před oním nebeským králem státi vděčně, ano on to miluje. Všecko to zde na světě, tělo a krev Páně přijímati, slova božieho poslúchati, jest k tomu, aby zbieleni byli a vyčištěni, aby tak odplaty dojíti mohli. Zlí, ač trpie, nebývají očištěni, 165 ale v zaufalstvie padají. Dobrým zajisté před truonem dává se viděnie všeho dobrého, a tehdy patřiti budau a kochati se a Pána chváliti budau etc. II. III. Duše čistá musí býti Před králes státi I. 132 Podle Luk. 24, 26 — 139 Mat. 20, 22; Mar. 10, 38 — 147 Luk. 10, 23 — 152 Podle Ž. 51, 9 — 155 Podle Iz. 1, 16 a 18
VII. 297 božím, nevýmluvnau radost majíce. Nebo i sám Beránek k tomu truonu skrze umučenie pospiešil, jakož die: »Musil Kristus trpěti a tak vjíti do slávy své«. Tak všickni jeho vyvolení trpěli sau, spravedliví a světí; čím viece hřiešníci mají trpěti, chtějí-li očiš- 135 těni býti! I nynie nepřestává rána Páně, neb nejsú srdce vyčištěná, ale hřiechy sú nakažená. Protož patřme na svaté předešlé, kteříž sau těžké věci trpěli. A sám synuom Zebedeovým, žádajícím seděti na pravici, die: »Muožte-li píti kalich« etc. Protož každý 140 hřiešník, kterýž není očištěn skrz skraušenie a bolest srdečnú, proto pomysliti má o sobě, jest-li z spasencuov, že mnoho musí trpěti, kdyžto rez v srdci ještě jest a v svědomí. Blahoslavenst v čem zálež 104a1 A die: »Protož sau před truonem« etc. Dotýká blahoslaven- stvie, kteréž ve trojí věci záležie. Najprvé v jasném viděnie Boha 145 a toho Beránka, kteréž tuto zavierá. Protož sau před truonem. Nebo v tom vidění božím záleží blahoslavenstvie, jako i zde viděnie skrze vieru jest blahoslavené. A tu se mínie: »Blahoslavené oči, kteréž vidie, což vy vidíte«. Druhé záležie v chválenie Boha a v služebnosti hodné Bohu. A to mínie tu: »A slúžiti budau jemu«. 150 Třetie v milování záleží, kdež die: »A ten, kterýž sedí na truonu, bydliti bude nad nimi«. Nebo tam duše vyčištěná bude a vším dobrým nasycená. Protož die David: »Pokropíš mě, Pane, yzopem, a očištěn budu« etc., totiž abych před tvuoj truon se dostal, musím vyčištěn býti. Nebo jasnost božská nesnese žádné poškvrny, protož 155 musí vyčištěna býti. Jakož die skrz Izaiáše: »Umajte se a čistí buďte, a budau-li hřiechové vaši jako červená barva, zbieleni budau jako snieh«. Nenastává ť tehdy jináče hřiešníkuom, než aby skrz zámutky dlauhé a dávní vyčištěni byli, aby stáli před truonem; a toť jest cos' velikého. Nebo, jestliže na světě to jest veliké 160 před králem zemským státi, když se líbí, k němu přistúpiti, mnohem viece dobré jest před oním nebeským králem státi vděčně, ano on to miluje. Všecko to zde na světě, tělo a krev Páně přijímati, slova božieho poslúchati, jest k tomu, aby zbieleni byli a vyčištěni, aby tak odplaty dojíti mohli. Zlí, ač trpie, nebývají očištěni, 165 ale v zaufalstvie padají. Dobrým zajisté před truonem dává se viděnie všeho dobrého, a tehdy patřiti budau a kochati se a Pána chváliti budau etc. II. III. Duše čistá musí býti Před králes státi I. 132 Podle Luk. 24, 26 — 139 Mat. 20, 22; Mar. 10, 38 — 147 Luk. 10, 23 — 152 Podle Ž. 51, 9 — 155 Podle Iz. 1, 16 a 18
Strana 298
298 Kapitola Služebnost jest dvoje Překážka zde v službě boží Noc co znamená? Mezi volenými a zatracenci tento rozdiel Takoví před truonem Pána chváliti budau. Jako světí zde na světě v kříži Kristovu chlubili se, trpiece pro něho, tak oni v samém Bohu chvály prozpěvovati budau a Buoh bude chvála 170 jich, kteříž sú chválu světa potupili. A protož die: »A slúžiti budau jemu« etc. Zdá se tomu odporné, kdež Beránek die: »Již vás nebudu nazývati služebníky« etc. Jest jiná služebnost bázně, 104a2 a té tam nebude, ale služebnost milostná v poddanosti a v milování božím jemu poddánu býti ve všeliké zprávě jeho tam bude, takže 175 ve všem s jeho volí srovná se. Ta služebnost bude v duchu a v pravdě, ne tak, jako někdy synové izrahelští v Babyloně slúžili. Nebude služebnosti hřiecha. Ani, jako nynie jest zde, že, když se chceme modliti, náchylnosti přirozené ke zlému, žádosti, myšlenie překážejí, pohřižujíce duši. David: »Spomoz mi, 180 Pane Bože, nebť sú vešly vody až k duši mé«. Nebo zdejší slu- žebnost Bohu jako žádná nenie proti onéno. Tam bude služebnost Bohu vzácná a čistá, milá Bohu, z celého srdce a duše, takovau poctivostí, jakož sluší na Boha. A die: »Slúžiti budau jemu ve dne i v noci«. Však tam nenie 185 noci, slunce nezapadá! »Ve dne i v noci«, totiž bez přestánie. Tam také slunce tělesného potřebovati nebudau; nebo Beránek jest jim za slunce. A sám praví: »Já sem světlo světa«. Kterýžto lépe svítí dušem nežli slunce světu; a toť jim nezapadne. Toť jest rozjímal sobě David řka: »Myslil sem na dny staré a léta 190 věčná v mysli sem přemietal«. Nebo slunce to vždycky, věčně svítí, zapaluje a zahřievá. Ale my sobě těch dnuov věčných ne- vážíme. Nebo, co jest srdci najvnitřnějšieho a najmilejšieho, to sobě člověk najviece váží a o tom najviece rozpráví. Protož světí budau mieti vždycky den, zatracenci vždycky noc, když jim bude 195 řečeno: »Jděte do ohně věčného«. Zástup svatých vždycky v světle bude, zlých pak vždycky v temnostech. V svatých veliká svornost, v těchto ruoznice; v svatých radost, v těchto zarmaucenie etc. Protož budau slúžiti před truonem před tváří boží ve dne i v noci, totiž věčně, dokud trváti bude svatým den a zlým noc, 200 vždycky mu slúžiti budau, poddáni budau jemu a milovati ho budau. A protož, k tomu cíli konečnému prohlédajíce blahosla- venstvie, vždycky bychom se měli umývati a očišťovati zde a zá- mutkuov se nevarovati. 104b1 172 Jan 15, 15 — 180 Ž. 69, 2 — 188 Jan 8, 12 — 190 Podle Ž. 77, 6 a 143, 5 — 196 Mat. 25, 41
298 Kapitola Služebnost jest dvoje Překážka zde v službě boží Noc co znamená? Mezi volenými a zatracenci tento rozdiel Takoví před truonem Pána chváliti budau. Jako světí zde na světě v kříži Kristovu chlubili se, trpiece pro něho, tak oni v samém Bohu chvály prozpěvovati budau a Buoh bude chvála 170 jich, kteříž sú chválu světa potupili. A protož die: »A slúžiti budau jemu« etc. Zdá se tomu odporné, kdež Beránek die: »Již vás nebudu nazývati služebníky« etc. Jest jiná služebnost bázně, 104a2 a té tam nebude, ale služebnost milostná v poddanosti a v milování božím jemu poddánu býti ve všeliké zprávě jeho tam bude, takže 175 ve všem s jeho volí srovná se. Ta služebnost bude v duchu a v pravdě, ne tak, jako někdy synové izrahelští v Babyloně slúžili. Nebude služebnosti hřiecha. Ani, jako nynie jest zde, že, když se chceme modliti, náchylnosti přirozené ke zlému, žádosti, myšlenie překážejí, pohřižujíce duši. David: »Spomoz mi, 180 Pane Bože, nebť sú vešly vody až k duši mé«. Nebo zdejší slu- žebnost Bohu jako žádná nenie proti onéno. Tam bude služebnost Bohu vzácná a čistá, milá Bohu, z celého srdce a duše, takovau poctivostí, jakož sluší na Boha. A die: »Slúžiti budau jemu ve dne i v noci«. Však tam nenie 185 noci, slunce nezapadá! »Ve dne i v noci«, totiž bez přestánie. Tam také slunce tělesného potřebovati nebudau; nebo Beránek jest jim za slunce. A sám praví: »Já sem světlo světa«. Kterýžto lépe svítí dušem nežli slunce světu; a toť jim nezapadne. Toť jest rozjímal sobě David řka: »Myslil sem na dny staré a léta 190 věčná v mysli sem přemietal«. Nebo slunce to vždycky, věčně svítí, zapaluje a zahřievá. Ale my sobě těch dnuov věčných ne- vážíme. Nebo, co jest srdci najvnitřnějšieho a najmilejšieho, to sobě člověk najviece váží a o tom najviece rozpráví. Protož světí budau mieti vždycky den, zatracenci vždycky noc, když jim bude 195 řečeno: »Jděte do ohně věčného«. Zástup svatých vždycky v světle bude, zlých pak vždycky v temnostech. V svatých veliká svornost, v těchto ruoznice; v svatých radost, v těchto zarmaucenie etc. Protož budau slúžiti před truonem před tváří boží ve dne i v noci, totiž věčně, dokud trváti bude svatým den a zlým noc, 200 vždycky mu slúžiti budau, poddáni budau jemu a milovati ho budau. A protož, k tomu cíli konečnému prohlédajíce blahosla- venstvie, vždycky bychom se měli umývati a očišťovati zde a zá- mutkuov se nevarovati. 104b1 172 Jan 15, 15 — 180 Ž. 69, 2 — 188 Jan 8, 12 — 190 Podle Ž. 77, 6 a 143, 5 — 196 Mat. 25, 41
Strana 299
VII. 299 »A kterýž sedí na truonu, bydliti bude nad nimi«, totiž jako s huory v duši vlévaje se jim, zpravuje je, rozněcuje, osvěcuje, to jest, že oni od sebe toho nemají, ale od Boha shuory. Jako i Maria od anděla učena byla: »Duch svatý shuory sstaupí v tě a moc« etc. Takéž i Janovi, neznajíciemu a pochybujíciemu, 210 praví se od starce, že sedí na truonu, přebývaje nad nimi, vlévaje se jim, aby ho milovali, je k sobě přitahuje. A v tom třetím záležie blahoslavenstvie věčné. A potom vyčítá, že, majíce to všecko dobré, vyvrženo bude od nich všecko zlé vnitř i zevnitř. A die: »Nebudau lačněti«. Lačnost, žiezeň vnitř rodie se. 215 A toho tam nebude. Zevnitř nepřijde bolest, vedro a slunce nebude páliti. Tam člověk bude nasycen vším dobrým, v těle i v duši, a čehož koli muože požádati, nakrmen bude tiem. David: »Nasycen budu, když se ukáže sláva tvá«. Nebo v nižádném stvoření pod nebem člověk nemuož nasycenie mieti, neb ani bohatstvím ani zde nenie sytosti 220 smilstvem ani také ctí světskau aneb přízní. Ale když tam přijde vyčištěný, tehdy tepruv nasycen bude. Jako die Boecius (De consolacione): »Svrchovaného dobrého od přirozenie vsáta jest žádost v člověku«. A častokrát člověk pobluzuje od toho, opojen jsa milostí světa. A ač žádá k svrchovanému dobrému přijíti, 225 však blaudí jako opilý. Protož to svrchované dobré dává se některak 104b2 zde okušovati v svátosti velebné, aby se tak více k Bohu zapalovali. Sytost pravá bude v nebi 205 »Nebude na ně bíti slunce«, totiž ďábel, kterýž se činil podob- ným slunci, nebude páliti pokušením. Avšak ta Maudrost praví v Ekleziastiku XXIIII.: »Kteříž jedí mne, ještě lačněti budau« 230 etc. A protož znamenaj, že dvě věci jsta při lačnosti a žiezni. Někdy člověk lační a nemá toho, čím by se nasytil. A to zde bývá vedlé těla i duše, a té lačnosti nebude tam. Nebo tam dokonále žádost naplněna bude jich jako nádoba plná. Nebo Kristus die, že jim bude dána miera plná, natlačená etc., totiž v žádosti tak 235 naplněni budau, že nebudau moci toho požádati, aby nemohli mieti; ale dobrau budau mieti žádost, chtivost a chut k tomu, což mají. A tak budau mieti lačnost, nebo chut nepomine, nebude ošklivost nad pokrmem tiem božským a nápojem. Ano i zde, ktož právě okusí Ducha božieho a těla Kristova, nemá ošklivosti, Pravé okušenic 240 ale k větší žádosti a hojnější chtivosti zbuzuje se a žádosti táhnau Lačnost 208 Luk. I, 35 — 217 Podle Ž. 17, 15 — 221 Boetius, De consolatione philosophiae l. III. prosa II. (ML 63, c. 724): Est enim mentibus hominum veri boni naturaliter inserta cupiditas. — 229 Eccli 24, 29 — 234 Luk. 6, 38.
VII. 299 »A kterýž sedí na truonu, bydliti bude nad nimi«, totiž jako s huory v duši vlévaje se jim, zpravuje je, rozněcuje, osvěcuje, to jest, že oni od sebe toho nemají, ale od Boha shuory. Jako i Maria od anděla učena byla: »Duch svatý shuory sstaupí v tě a moc« etc. Takéž i Janovi, neznajíciemu a pochybujíciemu, 210 praví se od starce, že sedí na truonu, přebývaje nad nimi, vlévaje se jim, aby ho milovali, je k sobě přitahuje. A v tom třetím záležie blahoslavenstvie věčné. A potom vyčítá, že, majíce to všecko dobré, vyvrženo bude od nich všecko zlé vnitř i zevnitř. A die: »Nebudau lačněti«. Lačnost, žiezeň vnitř rodie se. 215 A toho tam nebude. Zevnitř nepřijde bolest, vedro a slunce nebude páliti. Tam člověk bude nasycen vším dobrým, v těle i v duši, a čehož koli muože požádati, nakrmen bude tiem. David: »Nasycen budu, když se ukáže sláva tvá«. Nebo v nižádném stvoření pod nebem člověk nemuož nasycenie mieti, neb ani bohatstvím ani zde nenie sytosti 220 smilstvem ani také ctí světskau aneb přízní. Ale když tam přijde vyčištěný, tehdy tepruv nasycen bude. Jako die Boecius (De consolacione): »Svrchovaného dobrého od přirozenie vsáta jest žádost v člověku«. A častokrát člověk pobluzuje od toho, opojen jsa milostí světa. A ač žádá k svrchovanému dobrému přijíti, 225 však blaudí jako opilý. Protož to svrchované dobré dává se některak 104b2 zde okušovati v svátosti velebné, aby se tak více k Bohu zapalovali. Sytost pravá bude v nebi 205 »Nebude na ně bíti slunce«, totiž ďábel, kterýž se činil podob- ným slunci, nebude páliti pokušením. Avšak ta Maudrost praví v Ekleziastiku XXIIII.: »Kteříž jedí mne, ještě lačněti budau« 230 etc. A protož znamenaj, že dvě věci jsta při lačnosti a žiezni. Někdy člověk lační a nemá toho, čím by se nasytil. A to zde bývá vedlé těla i duše, a té lačnosti nebude tam. Nebo tam dokonále žádost naplněna bude jich jako nádoba plná. Nebo Kristus die, že jim bude dána miera plná, natlačená etc., totiž v žádosti tak 235 naplněni budau, že nebudau moci toho požádati, aby nemohli mieti; ale dobrau budau mieti žádost, chtivost a chut k tomu, což mají. A tak budau mieti lačnost, nebo chut nepomine, nebude ošklivost nad pokrmem tiem božským a nápojem. Ano i zde, ktož právě okusí Ducha božieho a těla Kristova, nemá ošklivosti, Pravé okušenic 240 ale k větší žádosti a hojnější chtivosti zbuzuje se a žádosti táhnau Lačnost 208 Luk. I, 35 — 217 Podle Ž. 17, 15 — 221 Boetius, De consolatione philosophiae l. III. prosa II. (ML 63, c. 724): Est enim mentibus hominum veri boni naturaliter inserta cupiditas. — 229 Eccli 24, 29 — 234 Luk. 6, 38.
Strana 300
300 Kapitola ho k dobrému; a čím viece se zdržuje od pokrmuov tělesných zbytečných, tiem viece žádost v člověku zbuzuje se a chtivost k božským nasycením. Protož tam nebudau lačněti toho, čehož nemají, žádajíce, ale, což mají, toho žádati budau, radostně a vesele více a bez konce tiem vládnauti etc. 245 Zpravuje své zde i v nebi Skrz zprávce V nebi sám zpravuje Beránek A Beránek, kterýž uprostřed truonu jest, zpravovati bude je etc. Jan viděl napřed, zástup veliký že přijíti má před oblíčej Beránka. A jeden z starcuov ještě učí netoliko Jana, ale všecku cierkev o tom zástupu, kterak se tam před Bohem má a kterak budau oblečeni v raucha bielá a štuoly a kterak nebudau lačněti ani nedostatkuov jakých trpěti. Ještě více vypravuje o tom zástupu, klada příčinu, proč nebudau lačněti; a die, že Beránek, kterýž uprostřed truonu jest, zpravovati bude je. A protož nižádného nedostatku trpěti nebudau. Jako by řekl: »V cierkvi rytěřující Beránek zpravovati bude své, krmí a pase! je zde«. Také v svítězilé též činí, ale jinak tam a jinak zde. Nebo zde v tomto království zpravuje ne sám beze všeho prostředku, ale skrz své zprávce, proroky, apoštoly, svátost velebnau oltářní a všecky věci takové jako skrz oblaky zpuosobují se, takže pod čitedlnými věcmi skrytě dává se a uděluje. Protož die apoštol: 15 »Zdali jistoty toho hledáte, kterýž ve mně mluví, Kristus?«, takže skrz apoštola pásl, krmil duše věrných. Ale tam když při- vedeni budau z zámutkuov, již ne skrze zevnitřní věci a zprávce zpravovati bude věrné, ale sám Beránek samým sebau zpravovati je bude a pásti, již ne skrze slovo čitedlné jako zde; tam ť budau 20 všickni učení, jako die Jeremiáš XXXI. Ale to se zde nenaplní tak dokonale jako tam u vlasti. Tam zajisté jasně, zjevně a osobně Beránek dá se svým věrným a v něm samém nasyceni budau, a jinde nic. Protož die, že nebudau lačněti a žiezniti. Nebo v každém 25 člověku pravém, v kterémž má své královstvie, zde i tam má mieti prvnie panovánie, aby on vším vládl, tak, aby prvnie zřenie bylo k němu a poddanost najvětší. A protož die, že uprostřed truonu jest, takže duše bližší Bohu jest nežli sama sobě. A nazývá ho Beránkem, kteréhož žádal Izaiáš XVI.: »Sešliž Beránka, Hospo- 30 dine, panovníka země, z skály pauště k hoře dcery sionské«, to jest, že nynie v figurách a tvářnostech svatých jest zavřien, »sešli, ať jasně jej opatřím«. Tento Beránek jest tichý a chce, 10 105a1 16 Podle 2. Kor. 13, 3 — 21 Jer. 31, 34 — 30 Podle Iz. 16, 1
300 Kapitola ho k dobrému; a čím viece se zdržuje od pokrmuov tělesných zbytečných, tiem viece žádost v člověku zbuzuje se a chtivost k božským nasycením. Protož tam nebudau lačněti toho, čehož nemají, žádajíce, ale, což mají, toho žádati budau, radostně a vesele více a bez konce tiem vládnauti etc. 245 Zpravuje své zde i v nebi Skrz zprávce V nebi sám zpravuje Beránek A Beránek, kterýž uprostřed truonu jest, zpravovati bude je etc. Jan viděl napřed, zástup veliký že přijíti má před oblíčej Beránka. A jeden z starcuov ještě učí netoliko Jana, ale všecku cierkev o tom zástupu, kterak se tam před Bohem má a kterak budau oblečeni v raucha bielá a štuoly a kterak nebudau lačněti ani nedostatkuov jakých trpěti. Ještě více vypravuje o tom zástupu, klada příčinu, proč nebudau lačněti; a die, že Beránek, kterýž uprostřed truonu jest, zpravovati bude je. A protož nižádného nedostatku trpěti nebudau. Jako by řekl: »V cierkvi rytěřující Beránek zpravovati bude své, krmí a pase! je zde«. Také v svítězilé též činí, ale jinak tam a jinak zde. Nebo zde v tomto království zpravuje ne sám beze všeho prostředku, ale skrz své zprávce, proroky, apoštoly, svátost velebnau oltářní a všecky věci takové jako skrz oblaky zpuosobují se, takže pod čitedlnými věcmi skrytě dává se a uděluje. Protož die apoštol: 15 »Zdali jistoty toho hledáte, kterýž ve mně mluví, Kristus?«, takže skrz apoštola pásl, krmil duše věrných. Ale tam když při- vedeni budau z zámutkuov, již ne skrze zevnitřní věci a zprávce zpravovati bude věrné, ale sám Beránek samým sebau zpravovati je bude a pásti, již ne skrze slovo čitedlné jako zde; tam ť budau 20 všickni učení, jako die Jeremiáš XXXI. Ale to se zde nenaplní tak dokonale jako tam u vlasti. Tam zajisté jasně, zjevně a osobně Beránek dá se svým věrným a v něm samém nasyceni budau, a jinde nic. Protož die, že nebudau lačněti a žiezniti. Nebo v každém 25 člověku pravém, v kterémž má své královstvie, zde i tam má mieti prvnie panovánie, aby on vším vládl, tak, aby prvnie zřenie bylo k němu a poddanost najvětší. A protož die, že uprostřed truonu jest, takže duše bližší Bohu jest nežli sama sobě. A nazývá ho Beránkem, kteréhož žádal Izaiáš XVI.: »Sešliž Beránka, Hospo- 30 dine, panovníka země, z skály pauště k hoře dcery sionské«, to jest, že nynie v figurách a tvářnostech svatých jest zavřien, »sešli, ať jasně jej opatřím«. Tento Beránek jest tichý a chce, 10 105a1 16 Podle 2. Kor. 13, 3 — 21 Jer. 31, 34 — 30 Podle Iz. 16, 1
Strana 301
VII. 301 105а2 aby duše, kteréž chtie od něho paseny býti, že takoví mají tak 35 tiší, pokorní a trpěliví býti. Nebo jako beránek veden jest na smrt. A nazývá ho Beránkem, kteréhož uhlédají. Nebo duše v nebi jeho umučenie, rány, pokoru a tichost spatřovati budau a nikdý nebudau moci zapomenauti. A kteříž zde nepamatují na toho svatého Beránka, kterak budú moci od něho zpravováni 40 býti a paseni? A die: »Zpravovati bude je« v rozumu, aby již viece svými vtipy neblaudili. Ale tak je zpravovati bude, že ve všem dobrém a ve všeliké pravdě srovnají se s tiem Beránkem a takovú lásku sám jim nesmiernau ukáže, již ne skrze anděly, ne skrze své slovo, 45 ale jasně sám ukáže se té duši. A jako by chtěl řieci stařec: »Zde ještě skrz mě a skrz anděly vás napravuje, ale když zástup přijde tam z zámutkuov, tehdy sám zpravovati bude a nasytí všecky žádosti«. A die: »Zpravovati bude«. Netoliko v rozumu, ale i u vuoli, 50 aby témuž chtěli jako Buoh. Tehdyť se naplní to: »Buď vuole tvá«. Tehdážť ovšem poddáni budau jako nynie andělé božské vuoli. Zde by zajisté mnozí rádi uhodili na vuoli Páně, ale neumějí a nevědí, která jest. Zde ť jest potřebie toho napomenutie (k Říma- nuom): »Abyšte zkusili, která by byla vuole boží dobrá«. Nebo 55 častokrát vyvolují lidé pod zpuosobau božské vuole, což se nenaplní na nich neb jim, což však chtie dokonati, a pozná potom, že ta nenie vuole Páně. Ale tam ve všem se srovná s volí Páně. Nebo Beránek bude zpravovati je, ne v hruozách, ale v veliké lásce, roznítí je, osvítí a zapálí. A die: »A dovede je k studnicem vod života«. Mluví některak v figurách a v podobenstvích. Jako beránkové běžie k studnicem s pastvy, tento také Beránek své pase a dává vod studnic života okusiti. Tak zajisté Samaritánka seděla s ním nad studnicí; a řekl: »Byšte znali, žádali byšte ode mne vody živé«. David: »Pane, 65 u tebeť jest studnice života«. Všickni proroci a apoštolé tak, že jako ovce věrné následujíce Krista-Beránka, přivedeni bývají k těmto studnicem. A každé toto viděnie zjevenie těchto jest studnice hluboká. Protož tento Beránek dovede je k studnicem života. Nebo tam, u vlasti, proroci a apoštolé otevrau se jasně 70 a v nich všecko uhlédají, jako zrcadlo prohlédnauce. Zde ť zajisté 60 Zpravovánie nebi jaké bude? Na vuoli boží rádí by mnozí uhodili Studnice vod života 105b1 35 býti písař zapomněl napsati, proto tak učinil až dodatečně (červeně) in margine. — Iz. 53, 7 — 50 Mat. 6, 10; Luk. 11, 2 — 54 Řím. 12, 2 64 Podle Jana 4, 10 — Ž. 36, 10
VII. 301 105а2 aby duše, kteréž chtie od něho paseny býti, že takoví mají tak 35 tiší, pokorní a trpěliví býti. Nebo jako beránek veden jest na smrt. A nazývá ho Beránkem, kteréhož uhlédají. Nebo duše v nebi jeho umučenie, rány, pokoru a tichost spatřovati budau a nikdý nebudau moci zapomenauti. A kteříž zde nepamatují na toho svatého Beránka, kterak budú moci od něho zpravováni 40 býti a paseni? A die: »Zpravovati bude je« v rozumu, aby již viece svými vtipy neblaudili. Ale tak je zpravovati bude, že ve všem dobrém a ve všeliké pravdě srovnají se s tiem Beránkem a takovú lásku sám jim nesmiernau ukáže, již ne skrze anděly, ne skrze své slovo, 45 ale jasně sám ukáže se té duši. A jako by chtěl řieci stařec: »Zde ještě skrz mě a skrz anděly vás napravuje, ale když zástup přijde tam z zámutkuov, tehdy sám zpravovati bude a nasytí všecky žádosti«. A die: »Zpravovati bude«. Netoliko v rozumu, ale i u vuoli, 50 aby témuž chtěli jako Buoh. Tehdyť se naplní to: »Buď vuole tvá«. Tehdážť ovšem poddáni budau jako nynie andělé božské vuoli. Zde by zajisté mnozí rádi uhodili na vuoli Páně, ale neumějí a nevědí, která jest. Zde ť jest potřebie toho napomenutie (k Říma- nuom): »Abyšte zkusili, která by byla vuole boží dobrá«. Nebo 55 častokrát vyvolují lidé pod zpuosobau božské vuole, což se nenaplní na nich neb jim, což však chtie dokonati, a pozná potom, že ta nenie vuole Páně. Ale tam ve všem se srovná s volí Páně. Nebo Beránek bude zpravovati je, ne v hruozách, ale v veliké lásce, roznítí je, osvítí a zapálí. A die: »A dovede je k studnicem vod života«. Mluví některak v figurách a v podobenstvích. Jako beránkové běžie k studnicem s pastvy, tento také Beránek své pase a dává vod studnic života okusiti. Tak zajisté Samaritánka seděla s ním nad studnicí; a řekl: »Byšte znali, žádali byšte ode mne vody živé«. David: »Pane, 65 u tebeť jest studnice života«. Všickni proroci a apoštolé tak, že jako ovce věrné následujíce Krista-Beránka, přivedeni bývají k těmto studnicem. A každé toto viděnie zjevenie těchto jest studnice hluboká. Protož tento Beránek dovede je k studnicem života. Nebo tam, u vlasti, proroci a apoštolé otevrau se jasně 70 a v nich všecko uhlédají, jako zrcadlo prohlédnauce. Zde ť zajisté 60 Zpravovánie nebi jaké bude? Na vuoli boží rádí by mnozí uhodili Studnice vod života 105b1 35 býti písař zapomněl napsati, proto tak učinil až dodatečně (červeně) in margine. — Iz. 53, 7 — 50 Mat. 6, 10; Luk. 11, 2 — 54 Řím. 12, 2 64 Podle Jana 4, 10 — Ž. 36, 10
Strana 302
302 Kapitola Žádost studnic studnice kacířské a vody kradené chutnější Nepí z pikhart ské studnice] Slzy volených božích desátý diel neotvierá se, jaká jest jich maudrost. A všecko Beránek to puosobiti bude. Najprvnějšie však studnice jestiť sám Buoh. A božstvie a tři osoby vedlé podstaty jest jedna studnice; ale podlé rozdielu osob jsú tři studnice, k kterýmžto vodí věrné. A ovce Beránka 75 toho mají žádost k těm studnicem. Jako die David: »Jako žádá jelen k studnicem vod, tak žádá duše má k tobě« etc. A opět: »Žieznila duše má k Bohu, studnici živé«. Těch studnic požívati budau s radostí a veselím. Izaiáš: »Vážiti budete vody s veselím z studnic Spasitele«. O těch studnicech napsáno (Genesis), kterak 80 synové izrahelští na paušti dělali studnice. Nebo zde některak studnice se otvierají a praménkové, ale u vlasti doplna. Ti pak vyvolení, že sau se zde varovali studnic zlých, protož nebeských studnic zde zakusili některak v závdavku. Neb tak se čte v knihách Numeri, že synové izrahelští, berauce se z Ejipta a krajinau Seona 85 krále táhnúce, nechtěli sú píti z studnic jeho. Studnice zlé sú kacieřuov a bluduov. Neb se tak v prvních kniehách Mojžiešových čte, kterak sú studnice zametávali některé synové izrahelští. Nebo věrní nemají píti z studnic zlých učení, ale mají z svatých studnic píti. A jediné leč Pán sám nás dovede, báti se jest, abychom nepoblaudili při těch studnicech. Nebo, jako napsáno Proverbiorum V°.: »Pí vodu z čisterny tvé«. Ó lide křesťanský, kterýž máš býti znamenaný zástup, pí vodu, rozum dobrých a svatých, a tehdy z nich jiným uděluj, ale nechaj cizích studnic; jistau však vieru a pravdu jiným pečuj o to, aby ozna- 95 moval. I dopoviedá: »A setřeť Buoh všelikau slzu od očí jich«. 105b2 Buoh, jenž jest i člověkem, ten Beránek. Blahoslavený ten zástup, že Pán sám odjímá zámutky člověka, pochybovánie, stajskanie. Die: »Všelikú slzu«. Na znamení, že jest mnoho osídl, 100 pokrytství, bluduov, člověk pláče a lká. Někdy věrní, dychtiece přijíti do vlasti a k bezpečnosti jejie, a že té nemají, pláčí. David: »Byly sau mi slzy mé chlebem ve dne i v noci«. Jsau zde také slzy nad zámutky, nedostatky, protivenstvími a auzkostmi. Protož tento Beránek všelikau slzu stierá. Jako matka synu šátkem 105 utierá a políbí ho, tak Pán svým v zámutku zde položeným všelikau 90 Studnice najprvnější Utierá své Pán 76 Podle Ž. 42, 2 — 78 Podle Ž. 42, 3 — 79 Podle Iz. 12, 3 — 80 1. M. 26, 18 n. — 85 4. M. 21, 22 — 88 I. M. 26, 15 — 92 Přísl. 5, 15 — 103 Podle Ž. 42, 4
302 Kapitola Žádost studnic studnice kacířské a vody kradené chutnější Nepí z pikhart ské studnice] Slzy volených božích desátý diel neotvierá se, jaká jest jich maudrost. A všecko Beránek to puosobiti bude. Najprvnějšie však studnice jestiť sám Buoh. A božstvie a tři osoby vedlé podstaty jest jedna studnice; ale podlé rozdielu osob jsú tři studnice, k kterýmžto vodí věrné. A ovce Beránka 75 toho mají žádost k těm studnicem. Jako die David: »Jako žádá jelen k studnicem vod, tak žádá duše má k tobě« etc. A opět: »Žieznila duše má k Bohu, studnici živé«. Těch studnic požívati budau s radostí a veselím. Izaiáš: »Vážiti budete vody s veselím z studnic Spasitele«. O těch studnicech napsáno (Genesis), kterak 80 synové izrahelští na paušti dělali studnice. Nebo zde některak studnice se otvierají a praménkové, ale u vlasti doplna. Ti pak vyvolení, že sau se zde varovali studnic zlých, protož nebeských studnic zde zakusili některak v závdavku. Neb tak se čte v knihách Numeri, že synové izrahelští, berauce se z Ejipta a krajinau Seona 85 krále táhnúce, nechtěli sú píti z studnic jeho. Studnice zlé sú kacieřuov a bluduov. Neb se tak v prvních kniehách Mojžiešových čte, kterak sú studnice zametávali některé synové izrahelští. Nebo věrní nemají píti z studnic zlých učení, ale mají z svatých studnic píti. A jediné leč Pán sám nás dovede, báti se jest, abychom nepoblaudili při těch studnicech. Nebo, jako napsáno Proverbiorum V°.: »Pí vodu z čisterny tvé«. Ó lide křesťanský, kterýž máš býti znamenaný zástup, pí vodu, rozum dobrých a svatých, a tehdy z nich jiným uděluj, ale nechaj cizích studnic; jistau však vieru a pravdu jiným pečuj o to, aby ozna- 95 moval. I dopoviedá: »A setřeť Buoh všelikau slzu od očí jich«. 105b2 Buoh, jenž jest i člověkem, ten Beránek. Blahoslavený ten zástup, že Pán sám odjímá zámutky člověka, pochybovánie, stajskanie. Die: »Všelikú slzu«. Na znamení, že jest mnoho osídl, 100 pokrytství, bluduov, člověk pláče a lká. Někdy věrní, dychtiece přijíti do vlasti a k bezpečnosti jejie, a že té nemají, pláčí. David: »Byly sau mi slzy mé chlebem ve dne i v noci«. Jsau zde také slzy nad zámutky, nedostatky, protivenstvími a auzkostmi. Protož tento Beránek všelikau slzu stierá. Jako matka synu šátkem 105 utierá a políbí ho, tak Pán svým v zámutku zde položeným všelikau 90 Studnice najprvnější Utierá své Pán 76 Podle Ž. 42, 2 — 78 Podle Ž. 42, 3 — 79 Podle Iz. 12, 3 — 80 1. M. 26, 18 n. — 85 4. M. 21, 22 — 88 I. M. 26, 15 — 92 Přísl. 5, 15 — 103 Podle Ž. 42, 4
Strana 303
VII. 303 106a1 odjímá slzu, takže ani se smrti báti bude, ani ďábla, ani poškvrny svědomie, ani kterého osiedla aneb bludu. Ale to všecko setře Pán. A tutoť jest konec druhého viděnie, kteréž jest již pod šesti 110 pečetí otevřením vypravoval Jan, a co jest povědieno při prvnie pečeti, druhé, třetie, čtvrté, páté i šesté otevření etc. A když jest otevřel pečet sedmau, stalo se na nebi mlčenie jako za puol etc. Řeč tato přináleží k druhému vidění a již se teď skonává. Kdež prvé povědieno jest, kterak se povede šestý věk, jenž jest najnebezpečnější časuov 5 Antikristových, při otevření šesté pečeti, že, když věrní rozličné zámutky trpěti budau, z nich vysvobozeni budau a odplatau darováni, tuto se již pokládá sedmý věk jako najvostatnější, kterak se mieti bude cierkev křesťanská před skonáním světa po časech nebezpečných Antikristových. A die: »Když jest otevřel Beránek«. Nebo všeliké spasitedlné naučenie od Beránka pochodie. I die: »Když jest otevřel« tajné a skryté věci. Když moc Antikristova pomine, tehdy ještě věrní pozuostanau. Protož, kterak se ti mieti budau, to teď ukazuje při otevření pečeti sedmé. A die tuto: »V nebi«. Míní ty znamenané zde na cestě, kteříž doi vlasti mají přijíti. I die: »Stalo se jest mlčenie«. Najprvé vizme, co jest křik a co znamená. Křik v Písmě netoliko slove z aust pocházející, ale také popuzenie, skrz skutky kteréž bývá, Křik co znamená jako skrz tyrranstvie, skrz zámutek, auzkost srdce křičie, když 20 trpie. Jako máme o tom křiku zvláště věku šestého. Jako se po- kládá (Mat. XXV°.), kterak lid najvajbornější jest královstvie nebeské a jako nevěsta desíti panen zástup, a zdřiemali se všickni, nebo léní učiněni sú a milostí jakaus obrátili se k světu tomuto, ten milovali, a Krista ne tak pilně milovali, ale dán jest jim 25 v zapomenutie jakožto umrlý od srdce. Protož tehdy jako o puol noci, když temnosti, totiž zámutkové a protivenstvie sú přišla a světlo pravé viery nesvítilo, stal se jest křik. Nebo zámutkové ti napomínají duše, kteréž očištěny sú, milovati Pána Boha, a s tím slovo Páně napomíná, aby procítili a aby pokánie činili 30 a pilně svědomie jakožto lampy ozdobili. Tak ve čtení svatého Mat. II. přivodí se to Jeremiáše XXXI.: »Hlas na výsosti slyšán jest etc. a nechtěla se potěšiti« etc. pro veliká násilé, kteráž se sedmé pečeti otevřenie Otevřenie tajných věcí 10 15 21 Mat. 25, 1 nn. — 27 Mat. 25, 6 — 31 Mat. 2, 18; Jer. 31, 15
VII. 303 106a1 odjímá slzu, takže ani se smrti báti bude, ani ďábla, ani poškvrny svědomie, ani kterého osiedla aneb bludu. Ale to všecko setře Pán. A tutoť jest konec druhého viděnie, kteréž jest již pod šesti 110 pečetí otevřením vypravoval Jan, a co jest povědieno při prvnie pečeti, druhé, třetie, čtvrté, páté i šesté otevření etc. A když jest otevřel pečet sedmau, stalo se na nebi mlčenie jako za puol etc. Řeč tato přináleží k druhému vidění a již se teď skonává. Kdež prvé povědieno jest, kterak se povede šestý věk, jenž jest najnebezpečnější časuov 5 Antikristových, při otevření šesté pečeti, že, když věrní rozličné zámutky trpěti budau, z nich vysvobozeni budau a odplatau darováni, tuto se již pokládá sedmý věk jako najvostatnější, kterak se mieti bude cierkev křesťanská před skonáním světa po časech nebezpečných Antikristových. A die: »Když jest otevřel Beránek«. Nebo všeliké spasitedlné naučenie od Beránka pochodie. I die: »Když jest otevřel« tajné a skryté věci. Když moc Antikristova pomine, tehdy ještě věrní pozuostanau. Protož, kterak se ti mieti budau, to teď ukazuje při otevření pečeti sedmé. A die tuto: »V nebi«. Míní ty znamenané zde na cestě, kteříž doi vlasti mají přijíti. I die: »Stalo se jest mlčenie«. Najprvé vizme, co jest křik a co znamená. Křik v Písmě netoliko slove z aust pocházející, ale také popuzenie, skrz skutky kteréž bývá, Křik co znamená jako skrz tyrranstvie, skrz zámutek, auzkost srdce křičie, když 20 trpie. Jako máme o tom křiku zvláště věku šestého. Jako se po- kládá (Mat. XXV°.), kterak lid najvajbornější jest královstvie nebeské a jako nevěsta desíti panen zástup, a zdřiemali se všickni, nebo léní učiněni sú a milostí jakaus obrátili se k světu tomuto, ten milovali, a Krista ne tak pilně milovali, ale dán jest jim 25 v zapomenutie jakožto umrlý od srdce. Protož tehdy jako o puol noci, když temnosti, totiž zámutkové a protivenstvie sú přišla a světlo pravé viery nesvítilo, stal se jest křik. Nebo zámutkové ti napomínají duše, kteréž očištěny sú, milovati Pána Boha, a s tím slovo Páně napomíná, aby procítili a aby pokánie činili 30 a pilně svědomie jakožto lampy ozdobili. Tak ve čtení svatého Mat. II. přivodí se to Jeremiáše XXXI.: »Hlas na výsosti slyšán jest etc. a nechtěla se potěšiti« etc. pro veliká násilé, kteráž se sedmé pečeti otevřenie Otevřenie tajných věcí 10 15 21 Mat. 25, 1 nn. — 27 Mat. 25, 6 — 31 Mat. 2, 18; Jer. 31, 15
Strana 304
304 Kapitola Mlčenie Upokojenie sedmého věku Bludové nestanou dějí a Buoh dopauští. Stal se jest křik veliký, takže krev nevinná volá ku Pánu jako krev Abele. A mnozí k velikému křiku tomu probuzují se; jako k hlasu Kristovu Lazar vyvstal z hrobu. Protož, když zámutkové a auzkosti časuov Antikristových pominau v šestém věku, potom v sedmém věku bude mlčenie, totiž pokoj. Jako se pokládá v I. Machab. VII.: »Umlkla země před oblíčejem jeho«. Nebo, dokud sú zámutkové, auzkosti, tehdy země křičí; ale když upokojena jest, tehdy umlkla. Tak I. Machab. 40 VII.: »Umlkla země ve dnech jeho za málo dní«. A I. Machab. XIIII.: »I umlkla země« etc. A všudy skrz umlknutie pokoj se vyznamenává. Lukáš XXIIII°.: »Navrátivše se, nachystaly sú vonných mastí a v sobotu umlkly«, totiž odpočinuly sú a upoko- jily se. Protož tuto Beránek otvierá Janovi, že sedmého věku bude upokojenie, odpočinutie a tak mlčenie po zámutcích Antikristových. Mat. XXIIII.: »Budau zámutkové takoví, jakýchž nebylo od počátku, aniž potom budau«, takže zámutkové, protivenstvie, auzkosti a trápenie o článciech viery, bludové, kacířstva a roz-50 trženie nebudau trváti, ale ty všecky věci upokojeny budau. Tak v kniehách Maudrosti XVIII.: »Když zajisté upokojené mlčenie držaly všecky věci«, ano pokoj jest těla, »a noc v svém běhu (totiž v temnostech duše a bludu etc.), tehdy všemohúcí řeč tvá (totiž slovo tvé) jako silný vybojovník proti těm věcem 55 bojuje a odpieraje s pilností«. Ezechiel XXXIX.: »I bude v ten den, dám Gogovi (totiž Antikristu) miesto jmenované, kde by padl a pohřben byl«. A die: »V audolé izrahelském«, totiž u velikém ponížení věrných; »a za sedm měsícuov zbuzovati budu, aby vyčistili zemi, a bude den ten jmenovitý, totiž zpuosobie muže, 60 aby přecházeli zemi, aby totiž zlí nebyli trpieni mezi dobrými. Protož ty, synu člověčí, toto oznam, mluv a kaž ptactvu nebeskému: Sejděte se k mé oběti a jezte tělo mé a píte krev mau« etc. Ukazuje v této řeči, že po zkažení Antikrista bude pokoj a odpočinutie mezi věrnými a Pán učiní hody veliké svého těla a krve. A to teď ukazuje, když die: »Stalo se mlčenie jako za puol hodiny« etc. A jakož sv. Jeronym dotýká, že po Antikristovi ještě zlí pokrytci tajiece se přídržeti se budau dobrých. Nebo 106а2 45 65 Křik veliký 35 35 Jan 11, 43 n. — 38 Podle I. Mak. 7, 50 — 41 Ib. — 42 I. Mak. 14, 4 — 43 Spr. Luk. 23, 56 — 48 Mat. 24, 21 — 52 Podle Moudr. 18, 14 a 15 — 56 Podle Ezech. 39, 11 — 59 Podle Ezech. 39, 12 až 17 — Nad měsícuov je nadepsáno: let.
304 Kapitola Mlčenie Upokojenie sedmého věku Bludové nestanou dějí a Buoh dopauští. Stal se jest křik veliký, takže krev nevinná volá ku Pánu jako krev Abele. A mnozí k velikému křiku tomu probuzují se; jako k hlasu Kristovu Lazar vyvstal z hrobu. Protož, když zámutkové a auzkosti časuov Antikristových pominau v šestém věku, potom v sedmém věku bude mlčenie, totiž pokoj. Jako se pokládá v I. Machab. VII.: »Umlkla země před oblíčejem jeho«. Nebo, dokud sú zámutkové, auzkosti, tehdy země křičí; ale když upokojena jest, tehdy umlkla. Tak I. Machab. 40 VII.: »Umlkla země ve dnech jeho za málo dní«. A I. Machab. XIIII.: »I umlkla země« etc. A všudy skrz umlknutie pokoj se vyznamenává. Lukáš XXIIII°.: »Navrátivše se, nachystaly sú vonných mastí a v sobotu umlkly«, totiž odpočinuly sú a upoko- jily se. Protož tuto Beránek otvierá Janovi, že sedmého věku bude upokojenie, odpočinutie a tak mlčenie po zámutcích Antikristových. Mat. XXIIII.: »Budau zámutkové takoví, jakýchž nebylo od počátku, aniž potom budau«, takže zámutkové, protivenstvie, auzkosti a trápenie o článciech viery, bludové, kacířstva a roz-50 trženie nebudau trváti, ale ty všecky věci upokojeny budau. Tak v kniehách Maudrosti XVIII.: »Když zajisté upokojené mlčenie držaly všecky věci«, ano pokoj jest těla, »a noc v svém běhu (totiž v temnostech duše a bludu etc.), tehdy všemohúcí řeč tvá (totiž slovo tvé) jako silný vybojovník proti těm věcem 55 bojuje a odpieraje s pilností«. Ezechiel XXXIX.: »I bude v ten den, dám Gogovi (totiž Antikristu) miesto jmenované, kde by padl a pohřben byl«. A die: »V audolé izrahelském«, totiž u velikém ponížení věrných; »a za sedm měsícuov zbuzovati budu, aby vyčistili zemi, a bude den ten jmenovitý, totiž zpuosobie muže, 60 aby přecházeli zemi, aby totiž zlí nebyli trpieni mezi dobrými. Protož ty, synu člověčí, toto oznam, mluv a kaž ptactvu nebeskému: Sejděte se k mé oběti a jezte tělo mé a píte krev mau« etc. Ukazuje v této řeči, že po zkažení Antikrista bude pokoj a odpočinutie mezi věrnými a Pán učiní hody veliké svého těla a krve. A to teď ukazuje, když die: »Stalo se mlčenie jako za puol hodiny« etc. A jakož sv. Jeronym dotýká, že po Antikristovi ještě zlí pokrytci tajiece se přídržeti se budau dobrých. Nebo 106а2 45 65 Křik veliký 35 35 Jan 11, 43 n. — 38 Podle I. Mak. 7, 50 — 41 Ib. — 42 I. Mak. 14, 4 — 43 Spr. Luk. 23, 56 — 48 Mat. 24, 21 — 52 Podle Moudr. 18, 14 a 15 — 56 Podle Ezech. 39, 11 — 59 Podle Ezech. 39, 12 až 17 — Nad měsícuov je nadepsáno: let.
Strana 305
VII. 305 106b mezi učedlníky Kristovými byl Jidáš a oni měli mezi sebau ne- 70 dostatky. A bude také věrným pokoj na těle a tehdy věrní budau mieti svobodu kázati slovo Páně, přijímati tělo jeho a krev svatú. Svoboda bude Bu dau však k nim přimíšeni zlí pokrytci. Budau mieti pokoj, země plodnost a aurodnost. A tehdy lidé opět počnau svět milovati, Pokoj ke zlému jísti, píti, ženiti se; a tehdyť Pán hněvivý přijde jako za času 75 Noe potopa. A k Tessalonicenským V°.: »O časiech pak Anti- kristových, bratřie, (totiž v kterau hodinu a kterého dne mělo by se to dáti) nenie potřebie psáti« etc. A praví, že den Páně, jako zloděj v noci, tak přijde. »Nebo, když řeknau: Pokoj a bezpečnost, a tak již bude mlčenie, tehdy opět svět počnauce milovati a k světu 80 počnau se nakloňovati, tehdy náhlé přijde zahynutie«. Jako času Noe potopa, tak rána přijde na lidi nevděčné, kteřížto, majíce pokoj, nechtěli ho slušně užívati, ale viece ho zle užievali. A die dobrým: »Vy, bratří, nejste v temnostech, ale jste synové světla. Protož nespěme, ale bedliví buďme i v času pokoje i v času proti- Máme bedliví býti 85 venstvie a vždycky buďme hotovi, když by Pán Buoh povolal«. Nenadálé příštíe Páně 106b2 Kolik pak let bude, kteří budau času mlčenie a pokoje etc., nepokládá tuto počtu, ale jmenuje řka: »Jako za puol hodiny«. Nebo tisíc let jako den včerajší, kterýž pominul před Hospodinem. A Jan v kanonice: »Synáčkové, poslední hodina jest«. Od času 90 apoštoluov až do skonánie světa jest jediná hodina. Protož, jestliže za puol hodiny té hodiny bylo by mlčenie, to Bohu poručme. A když sú někteří pravili, že po zkažení Antikrista bude pokoj, odpočinutie, žádného zlého, žádné bolesti etc., toho ť nebude. Neb teď die, že jediné za puol hodiny bude mlčenie a zlí smíšeni 95 budau s dobrými; a tehdy také lidé jeden každý časem svým zemrau. A die: »V nebi«, totiž v království božím zde na zemi, totiž v věrných lidech. Kteříž pak smrtí zemrau dobrau v trpěli- vosti, pokoj a mlčenie budú mieti výborné a věčné. A tam se třiena bude od nich všeliká slza. Ale ne tak zde ovšem; neb ještě zde 100 trpěti budau vedro, zámutky, bolesti a auzkosti etc. Puol hodiny 75 Podle I. Tes. 5, I až 3 — 83 Podle I Tes. 5, 4 až 6 — 89 I. Jan 2, 18. Jakoubek. Výklad. 20
VII. 305 106b mezi učedlníky Kristovými byl Jidáš a oni měli mezi sebau ne- 70 dostatky. A bude také věrným pokoj na těle a tehdy věrní budau mieti svobodu kázati slovo Páně, přijímati tělo jeho a krev svatú. Svoboda bude Bu dau však k nim přimíšeni zlí pokrytci. Budau mieti pokoj, země plodnost a aurodnost. A tehdy lidé opět počnau svět milovati, Pokoj ke zlému jísti, píti, ženiti se; a tehdyť Pán hněvivý přijde jako za času 75 Noe potopa. A k Tessalonicenským V°.: »O časiech pak Anti- kristových, bratřie, (totiž v kterau hodinu a kterého dne mělo by se to dáti) nenie potřebie psáti« etc. A praví, že den Páně, jako zloděj v noci, tak přijde. »Nebo, když řeknau: Pokoj a bezpečnost, a tak již bude mlčenie, tehdy opět svět počnauce milovati a k světu 80 počnau se nakloňovati, tehdy náhlé přijde zahynutie«. Jako času Noe potopa, tak rána přijde na lidi nevděčné, kteřížto, majíce pokoj, nechtěli ho slušně užívati, ale viece ho zle užievali. A die dobrým: »Vy, bratří, nejste v temnostech, ale jste synové světla. Protož nespěme, ale bedliví buďme i v času pokoje i v času proti- Máme bedliví býti 85 venstvie a vždycky buďme hotovi, když by Pán Buoh povolal«. Nenadálé příštíe Páně 106b2 Kolik pak let bude, kteří budau času mlčenie a pokoje etc., nepokládá tuto počtu, ale jmenuje řka: »Jako za puol hodiny«. Nebo tisíc let jako den včerajší, kterýž pominul před Hospodinem. A Jan v kanonice: »Synáčkové, poslední hodina jest«. Od času 90 apoštoluov až do skonánie světa jest jediná hodina. Protož, jestliže za puol hodiny té hodiny bylo by mlčenie, to Bohu poručme. A když sú někteří pravili, že po zkažení Antikrista bude pokoj, odpočinutie, žádného zlého, žádné bolesti etc., toho ť nebude. Neb teď die, že jediné za puol hodiny bude mlčenie a zlí smíšeni 95 budau s dobrými; a tehdy také lidé jeden každý časem svým zemrau. A die: »V nebi«, totiž v království božím zde na zemi, totiž v věrných lidech. Kteříž pak smrtí zemrau dobrau v trpěli- vosti, pokoj a mlčenie budú mieti výborné a věčné. A tam se třiena bude od nich všeliká slza. Ale ne tak zde ovšem; neb ještě zde 100 trpěti budau vedro, zámutky, bolesti a auzkosti etc. Puol hodiny 75 Podle I. Tes. 5, I až 3 — 83 Podle I Tes. 5, 4 až 6 — 89 I. Jan 2, 18. Jakoubek. Výklad. 20
Strana 306
306 Kapitola KAPITOLA OSMÁ. Potřební zámutkové Viděl sem sedm anděluov, ani stojie před oblíčejem božím, a dáno jest jim sedm trub. Tuto se začíná třetie viděnie; v kterémž se pokládá třetí počet sedmeronásobný o sedmi anděléch a o sedmi trubách, takže prvnie viděnie bylo o sedmi zbořích, kterak jim psal tato viděnie, kterak běh všie cierkve dělí se na sedm věkuov. To bylo praveno při prvním vidění. Potom v druhém vidění o sedmi pečetech, jimiž sau knihy zapečetěné, bylo praveno, a co dáno jest znáti při ote- vření prvnie pečeti, druhé, třetie i čtvrté etc. Teď již o sedmi anděléch a sedmi trubách oznamuje se v třetím 10 vidění. Prvé povědieno jest v prvních viděních, kterak cierkev a lid křesťanský těžké věci má trpěti, a to zvláště v šestém věku, jako bylo povědieno při otevření šesté pečeti, a kterak věrní osiedla ta a ukrutenstvie přemohau a skrz ně vyčištěni budau a skrz to přijdau před tvář boží, takže všickni zámutkové věrným obrátie 15 se k spasení a k odplatě. Neb die apoštol k Říma nóm VIII.: »Mi- lujícím Boha všecky věci nápomocny sú k dobrému« etc., nebo v zámutcích pilně se vystřiehají od osiedl a nebezpečenství; a všichni zámutkové sau příčina velikého dobrého. Ale tuto v tře- tím vidění ukazuje, kterak dobré a spasitedlné věci, když otevřie- 20 ny budau a zjeveny, zlí budau jich zle požívati a k zatracení, k slepotě a k zatvrzení většiemu sobě je obrátie. A o tom v tomto vidění bude, v němž mluví o auřadu kněž- ském, kterak totiž cierkev má až do skonánie světa zpravována býti auřadem kazateluov a kterak v jednom každém věku ka-25 107a1 zatelové byli sau věrným ku pomoci a kterak zlí vždy se zatvrzo- vali, jiní od milosti vypadli, jiní k zaufalství přišli, jiní v nenávist bližních upadli, takže slovo Páně, svátost velebná oltářnie jiným k spasení, jiným pak ku pádu dává se. A počínaje die: »Viděl sem VII anděluov«, totiž, jako sem 30 viděl sedm věkuov a v každém jinau a jinau cierkev a lid boží, teď také sem toto viděl, že v každém věku Pán dal tomu lidu pomoc, zbuzuje auřad kazateluov, aby je napomenutiem vystřiehl v potřebných věcech k spasení, takže v prvním věku prvnieho anděla, v druhém druhého etc., a co který měl mluviti a kázati 35 a kterak lidu posilňovati a potěšovati, to všecko jemu oznámeno 5 Víděnie třetie 16 Psáno jen: Říma — Řím. 8, 28
306 Kapitola KAPITOLA OSMÁ. Potřební zámutkové Viděl sem sedm anděluov, ani stojie před oblíčejem božím, a dáno jest jim sedm trub. Tuto se začíná třetie viděnie; v kterémž se pokládá třetí počet sedmeronásobný o sedmi anděléch a o sedmi trubách, takže prvnie viděnie bylo o sedmi zbořích, kterak jim psal tato viděnie, kterak běh všie cierkve dělí se na sedm věkuov. To bylo praveno při prvním vidění. Potom v druhém vidění o sedmi pečetech, jimiž sau knihy zapečetěné, bylo praveno, a co dáno jest znáti při ote- vření prvnie pečeti, druhé, třetie i čtvrté etc. Teď již o sedmi anděléch a sedmi trubách oznamuje se v třetím 10 vidění. Prvé povědieno jest v prvních viděních, kterak cierkev a lid křesťanský těžké věci má trpěti, a to zvláště v šestém věku, jako bylo povědieno při otevření šesté pečeti, a kterak věrní osiedla ta a ukrutenstvie přemohau a skrz ně vyčištěni budau a skrz to přijdau před tvář boží, takže všickni zámutkové věrným obrátie 15 se k spasení a k odplatě. Neb die apoštol k Říma nóm VIII.: »Mi- lujícím Boha všecky věci nápomocny sú k dobrému« etc., nebo v zámutcích pilně se vystřiehají od osiedl a nebezpečenství; a všichni zámutkové sau příčina velikého dobrého. Ale tuto v tře- tím vidění ukazuje, kterak dobré a spasitedlné věci, když otevřie- 20 ny budau a zjeveny, zlí budau jich zle požívati a k zatracení, k slepotě a k zatvrzení většiemu sobě je obrátie. A o tom v tomto vidění bude, v němž mluví o auřadu kněž- ském, kterak totiž cierkev má až do skonánie světa zpravována býti auřadem kazateluov a kterak v jednom každém věku ka-25 107a1 zatelové byli sau věrným ku pomoci a kterak zlí vždy se zatvrzo- vali, jiní od milosti vypadli, jiní k zaufalství přišli, jiní v nenávist bližních upadli, takže slovo Páně, svátost velebná oltářnie jiným k spasení, jiným pak ku pádu dává se. A počínaje die: »Viděl sem VII anděluov«, totiž, jako sem 30 viděl sedm věkuov a v každém jinau a jinau cierkev a lid boží, teď také sem toto viděl, že v každém věku Pán dal tomu lidu pomoc, zbuzuje auřad kazateluov, aby je napomenutiem vystřiehl v potřebných věcech k spasení, takže v prvním věku prvnieho anděla, v druhém druhého etc., a co který měl mluviti a kázati 35 a kterak lidu posilňovati a potěšovati, to všecko jemu oznámeno 5 Víděnie třetie 16 Psáno jen: Říma — Řím. 8, 28
Strana 307
VIII. 307 107а2 a dáno jest, jednomu každému z těch anděluov. A protož die: »I viděl sedm anděluov«. Napřed praveno jest: Anděl jest jméno auřadu, totiž zvěsto- 40 vánie a poselstvie od Boha, a v tom auřadu sau andělé vidědlní i nevidědlní. A oboje tuto zavierá. Nebo skrz nevidědlné anděly Pán svatým, kteréž vyčišťuje, dává trúbiti, auřad kazateluov vyplniti, kteříž také sú andělé, jako proroci, apoštolé; ano i Kris- tus slove anděl veliké rady (Izaiáš IX.). A skrz nevidědlné an- 45 děly učí vidědlné kazatele a pak skrz ně lid obecný. Jako (Izaiáš VI°.) Izaiáš očištěn jest od anděla a skrz viděnie poznal svuoj nedostatek, totiž že jest byl poškvrněných rtuov. Mnohem viece, kdyby člověk popatřil k Bohu, kterak jest zmazán od mladosti však by se zastyděl. A tehdy jeden z serafínuov vyčistil Izaiášova 50 usta etc. A tak andělé vidědlní naučenie brávali od nevidědlných. Takéž i tuto Jan viděl věrné kazajtele v jednom každém věku, kteříž budau jako jeden anděl, kteříž od nevidědlných vy- učeni budau, a kterak věrní lidé jich poslúchati budau, ale zlí zatvrdie se. Viděl, kterak Pán dá jim, co v kterém věku věrným 55 jest potřebie a co by mluvili. A viděl, který z anděluov v šestém věku za časuov Antikristových trúbiti bude. A že vidědlní světí kazatelé slovau andělé. Pokládá Malachiáš III°.: »Aj. posielám anděla mého« etc. Nebo Pán, chtěje srdce navštieviti, netoliko nevidědlné, ale i vidědlné předsielá anjely. Tak sám Jan od Krista 60 nazván jest andělem. Neb oni zde na světě jako i nevidědlní sú pautníci a pohostinu, ne zemské, ale toliko nebeské věci milujíce, k vlasti věčné chvátajíce. A když lidé blaudie, ti andělé mají plakati a lkáti nad tiem, Pláč anděluov jakož die Izaiáš XXXIII.: »Andělé pokoje hořce plakati budau«. 65 A tito anjelé vidědlní jsú podobní nevidědlným v služebnosti. Jako die apoštol k Židóm I°.: »Všickni sau služební duchové zvláště vyvolených Páně«. Také jako onino nevidědlní sau duchové, tak vidědlní mají býti duchovní. David: »Kterýž činíš anděly své duchy a služebníky tvé plamenem ohně aby hořeli a milovali«. 70 Také, jakož die čtenie, nevidědlní andělé vždycky patřie na tvář Otce; tak vidědlní vždycky mají k boží vuoli prohlédati. A protož o vobojích teď die: »Ani stojie před oblíčejem bo- žím«, v zákoně Páně přemyšlujíce vždycky, aby na vuoli Páně Andělé vidědlní i nevidědlní Kazatelové Andělové jední druhým kterak sú podobní Kristus 44 Iz. 9, 6 — 46 Iz. 6, 5 až 7 — 57 Malach. 3, 1 — 59 Mat. 11, 10; Luk. 7, 27 — 64 Podle Iz. 33, 7 — 66 Podle Žid. 1, 14 — 68 Podle Ž. 104, 4 — 70 Mat. 18, 10 — 73 Ohlas Ž. 1, 2 20*
VIII. 307 107а2 a dáno jest, jednomu každému z těch anděluov. A protož die: »I viděl sedm anděluov«. Napřed praveno jest: Anděl jest jméno auřadu, totiž zvěsto- 40 vánie a poselstvie od Boha, a v tom auřadu sau andělé vidědlní i nevidědlní. A oboje tuto zavierá. Nebo skrz nevidědlné anděly Pán svatým, kteréž vyčišťuje, dává trúbiti, auřad kazateluov vyplniti, kteříž také sú andělé, jako proroci, apoštolé; ano i Kris- tus slove anděl veliké rady (Izaiáš IX.). A skrz nevidědlné an- 45 děly učí vidědlné kazatele a pak skrz ně lid obecný. Jako (Izaiáš VI°.) Izaiáš očištěn jest od anděla a skrz viděnie poznal svuoj nedostatek, totiž že jest byl poškvrněných rtuov. Mnohem viece, kdyby člověk popatřil k Bohu, kterak jest zmazán od mladosti však by se zastyděl. A tehdy jeden z serafínuov vyčistil Izaiášova 50 usta etc. A tak andělé vidědlní naučenie brávali od nevidědlných. Takéž i tuto Jan viděl věrné kazajtele v jednom každém věku, kteříž budau jako jeden anděl, kteříž od nevidědlných vy- učeni budau, a kterak věrní lidé jich poslúchati budau, ale zlí zatvrdie se. Viděl, kterak Pán dá jim, co v kterém věku věrným 55 jest potřebie a co by mluvili. A viděl, který z anděluov v šestém věku za časuov Antikristových trúbiti bude. A že vidědlní světí kazatelé slovau andělé. Pokládá Malachiáš III°.: »Aj. posielám anděla mého« etc. Nebo Pán, chtěje srdce navštieviti, netoliko nevidědlné, ale i vidědlné předsielá anjely. Tak sám Jan od Krista 60 nazván jest andělem. Neb oni zde na světě jako i nevidědlní sú pautníci a pohostinu, ne zemské, ale toliko nebeské věci milujíce, k vlasti věčné chvátajíce. A když lidé blaudie, ti andělé mají plakati a lkáti nad tiem, Pláč anděluov jakož die Izaiáš XXXIII.: »Andělé pokoje hořce plakati budau«. 65 A tito anjelé vidědlní jsú podobní nevidědlným v služebnosti. Jako die apoštol k Židóm I°.: »Všickni sau služební duchové zvláště vyvolených Páně«. Také jako onino nevidědlní sau duchové, tak vidědlní mají býti duchovní. David: »Kterýž činíš anděly své duchy a služebníky tvé plamenem ohně aby hořeli a milovali«. 70 Také, jakož die čtenie, nevidědlní andělé vždycky patřie na tvář Otce; tak vidědlní vždycky mají k boží vuoli prohlédati. A protož o vobojích teď die: »Ani stojie před oblíčejem bo- žím«, v zákoně Páně přemyšlujíce vždycky, aby na vuoli Páně Andělé vidědlní i nevidědlní Kazatelové Andělové jední druhým kterak sú podobní Kristus 44 Iz. 9, 6 — 46 Iz. 6, 5 až 7 — 57 Malach. 3, 1 — 59 Mat. 11, 10; Luk. 7, 27 — 64 Podle Iz. 33, 7 — 66 Podle Žid. 1, 14 — 68 Podle Ž. 104, 4 — 70 Mat. 18, 10 — 73 Ohlas Ž. 1, 2 20*
Strana 308
308 Kapitola Jednota kazateluov Státi co jest? Rozličnost daruov Trauba co znamená? Jericho Dvě traubě Zlost má padnaut traubením uhodili. A protož tuto nemluví o zlých anděléch, ale dobrých, kteříž ustavičně skrz bohomyslnost ku Pánu patří. A poněvadž 75 zde svatí jsú podobní anděluom nevidědlným, mnohem viece 107b1 u vlasti budau. A die: »Viděl sem VII anděluov«. Ne, aby jich toliko sedm bylo, ale všickni v jednom věku mluvíce a prospievajíce jedním duchem slovau jako jeden anděl. Tak v druhém věku všickni 80 spolu vzatí jednostajně učiece sau jeden anděl. A viděl, ani stojie, totiž připraveni a hotovi jsúce svuoj auřad konati, aby nezane- dbali, k čemu sú posláni, ale ve všem k vuoli Páně prohlédajíce. »A dáno jest jim sedm trub«. Jednomu každému jiní, jinému jiní darové. V některých zajisté se srovnávají, a v jiných sau roz- 85 dielní, ale nejsú sobě odporní. Což koli Pán dává, dva, tři neb čtyři kazatele, a jednomu každému jiné dary dává; a ač sú jedné viery, jeden však bývá více osvícen nežli druhý, nemá proto je- den jiných daruov. Tak Petr jiné dary a Jan jiné měl. Protož darové a auřad kázanie slove trauba, aby věrní posilněni byli 90 v boji, nebo ďáblové mají obyčej lidi zklamávati; protož těmito trubami mají strašiti nepřátely. A o tom v knihách Jozue VI. u figuoře pokládá se, kterak okolo Jericho kněží s trubami měli obcházeti, a padlo město Jericho. Měsíc vykládá se a vyzname- nává svět tento a stavenie tohoto světa v bohatství, ve cti, v přízni, 95 v životě zahálečném etc., kteréžto věci ustavičně se mění jako měsíc a sau jako zdi okolo Jericho. Protož trubami, totiž kázaním slova Páně všecko to má padnauti, totiž stavenie to Antikristovo. A v knihách Numeri rozkázáno bylo synuom Aronovým, aby měli trauby a lid shromažďovali. Jedna má býti trauba kazateluov o potupě světa, jiná pak o zchvalování vlasti nebeské, aby k ní pospiešili. Nebo, jako die Eklesiastes o tomto celém světě: »Marnost všech marností a všecky věci marnost« etc. Proti kteréžto trubami slova božieho má traubeno býti, jako die Izaiáš LVIII.: »Volaj, nepřestávaj 105 a jako trauba povyšuj hlasu svého« etc. Těmi trubami v každém má padnauti zlost. A již sau rozečteni andělové, totiž kazatelové, který, kdy a kde a co má kázati, a od nevidědlných anděluov po- silněni budau. A to Jan viděl, jednoho každého z věrných kaza- teluov etc. 100 107b2 110 93 Joz. 6, 4 nn. — 99 A. M. 10, 2 nn. — 103 Eccl. 1,2; 12, 8 — 105 Iz. 58, 1
308 Kapitola Jednota kazateluov Státi co jest? Rozličnost daruov Trauba co znamená? Jericho Dvě traubě Zlost má padnaut traubením uhodili. A protož tuto nemluví o zlých anděléch, ale dobrých, kteříž ustavičně skrz bohomyslnost ku Pánu patří. A poněvadž 75 zde svatí jsú podobní anděluom nevidědlným, mnohem viece 107b1 u vlasti budau. A die: »Viděl sem VII anděluov«. Ne, aby jich toliko sedm bylo, ale všickni v jednom věku mluvíce a prospievajíce jedním duchem slovau jako jeden anděl. Tak v druhém věku všickni 80 spolu vzatí jednostajně učiece sau jeden anděl. A viděl, ani stojie, totiž připraveni a hotovi jsúce svuoj auřad konati, aby nezane- dbali, k čemu sú posláni, ale ve všem k vuoli Páně prohlédajíce. »A dáno jest jim sedm trub«. Jednomu každému jiní, jinému jiní darové. V některých zajisté se srovnávají, a v jiných sau roz- 85 dielní, ale nejsú sobě odporní. Což koli Pán dává, dva, tři neb čtyři kazatele, a jednomu každému jiné dary dává; a ač sú jedné viery, jeden však bývá více osvícen nežli druhý, nemá proto je- den jiných daruov. Tak Petr jiné dary a Jan jiné měl. Protož darové a auřad kázanie slove trauba, aby věrní posilněni byli 90 v boji, nebo ďáblové mají obyčej lidi zklamávati; protož těmito trubami mají strašiti nepřátely. A o tom v knihách Jozue VI. u figuoře pokládá se, kterak okolo Jericho kněží s trubami měli obcházeti, a padlo město Jericho. Měsíc vykládá se a vyzname- nává svět tento a stavenie tohoto světa v bohatství, ve cti, v přízni, 95 v životě zahálečném etc., kteréžto věci ustavičně se mění jako měsíc a sau jako zdi okolo Jericho. Protož trubami, totiž kázaním slova Páně všecko to má padnauti, totiž stavenie to Antikristovo. A v knihách Numeri rozkázáno bylo synuom Aronovým, aby měli trauby a lid shromažďovali. Jedna má býti trauba kazateluov o potupě světa, jiná pak o zchvalování vlasti nebeské, aby k ní pospiešili. Nebo, jako die Eklesiastes o tomto celém světě: »Marnost všech marností a všecky věci marnost« etc. Proti kteréžto trubami slova božieho má traubeno býti, jako die Izaiáš LVIII.: »Volaj, nepřestávaj 105 a jako trauba povyšuj hlasu svého« etc. Těmi trubami v každém má padnauti zlost. A již sau rozečteni andělové, totiž kazatelové, který, kdy a kde a co má kázati, a od nevidědlných anděluov po- silněni budau. A to Jan viděl, jednoho každého z věrných kaza- teluov etc. 100 107b2 110 93 Joz. 6, 4 nn. — 99 A. M. 10, 2 nn. — 103 Eccl. 1,2; 12, 8 — 105 Iz. 58, 1
Strana 309
VIII. 309 A ještě ť Pán dá svým věrným, aby traubili proti zlým andě- luom, hněvivým duchóm kacieřským, aby padli jako Jericho. Nebo nemuože láska vsáta býti, leč se zlost vypleje. Die skrz Jeremiáše v I. kapitole: »Ustanovil sem tě nad národy a králov- 115 stvími, aby vyplél, rozptýlil, rozmetal a štěpoval«, totiž nového Nové štěpovánie ducha, novau vieru, srdce, příkladný život, novau radost, nové činěnie diekuov, novú svornost etc. A jako když Jericho bylo zkaženo, všecky věci v něm byly proklaté, tak každý hřiech, jenž ruší jednotu svatú, vieru, lásku, všecko jest proklaté. A ne- 120 máme zase stavěti hřiechuov, když padají, a jich obnovovati; jako zlořečený byl, kto by byl zase stavěl Jericho. A byl Achor, kterýž ukradl byl pravidlo zlaté, a Pán se byl rozhněval na vše- ckeren lid, takže byli přemoženi. A nynie mnozí svými hřiechy sú ku překážce vší obci, kteříž v srdce své přijímají a povolují 125 tomu, což jest klatého a zlořečeného, jako zlosti a hřiechuom etc. Protož bývají mdlí proti nepřáteluom božím, ještě sobě zalibují v pajše, v hněvě, v nenávisti, v lakotě etc. A potřebie jest lidu božiemu znáti, kteří sú andělové božie, trubami božími traubíce, aby nebyli nepřátelé. Jako Jozue, když 108a1 130 se ukázal] anděl v odění u města Jericho, řekl: »Náš-li si ty, čili nepřátelský?« Tak také v II. Králov. XX. čte se, že jeden z sy- nuov Belial zatraubil v traubu, a shromáždil se jest k němu lid; i vece: »Nenie ť nám dielu v Davidovi« etc., a tak odtrhl lid od Davida. David Krista znamená. Častokrát dábel zbudí některého 135 kazatele, kterýžto svým kázaním, radau mnohé od Krista od- trhuje, od jeho viery a pravé cesty královstvie nebeského. Mnozí však to poznavše, že sau zblaudili, potom opravují život svuoj. když od věrných kazateluov bývají naučeni a zase napraveni etc. A jiný anděl přišed, i stál před oltářem, maje kadidlnici zlatau v ruce své etc. Prvé ozná- meno jest, že Jan viděl VII anděluov vidědlných a nevidědlných budauciech podlé sedmi věkuov cierkve rytěřujície, kterak dáno 5 jest sedm auřaduov kazateluov vedlé rozličnosti věkuov. A die: »Dáno jest jim« etc. Nebo (jako napsáno k Židuom) žádný nepřijímá sobě cti, leč by povolán byl jako Aron. A když na paušti Chore [Lutera, Martínka etc. 1525, a potom se sženili] (černě:) Syba Rozeznáníe potřebie Hřiech činí proklaté 114 Podle Jer. 1, 10 — 118 Joz. 6, 17 — 121 Joz. 6, 26 — 122 Joz. 7, 21 nn. — 129 Joz. 5, 13 — 131 2. Sam. (2 Kr.) 20, 1; sem se vztahuje marginálie, spr. ovšem má býti Seba. 6 Žid. 5, 4 — 7 4. M. 16, I nn.
VIII. 309 A ještě ť Pán dá svým věrným, aby traubili proti zlým andě- luom, hněvivým duchóm kacieřským, aby padli jako Jericho. Nebo nemuože láska vsáta býti, leč se zlost vypleje. Die skrz Jeremiáše v I. kapitole: »Ustanovil sem tě nad národy a králov- 115 stvími, aby vyplél, rozptýlil, rozmetal a štěpoval«, totiž nového Nové štěpovánie ducha, novau vieru, srdce, příkladný život, novau radost, nové činěnie diekuov, novú svornost etc. A jako když Jericho bylo zkaženo, všecky věci v něm byly proklaté, tak každý hřiech, jenž ruší jednotu svatú, vieru, lásku, všecko jest proklaté. A ne- 120 máme zase stavěti hřiechuov, když padají, a jich obnovovati; jako zlořečený byl, kto by byl zase stavěl Jericho. A byl Achor, kterýž ukradl byl pravidlo zlaté, a Pán se byl rozhněval na vše- ckeren lid, takže byli přemoženi. A nynie mnozí svými hřiechy sú ku překážce vší obci, kteříž v srdce své přijímají a povolují 125 tomu, což jest klatého a zlořečeného, jako zlosti a hřiechuom etc. Protož bývají mdlí proti nepřáteluom božím, ještě sobě zalibují v pajše, v hněvě, v nenávisti, v lakotě etc. A potřebie jest lidu božiemu znáti, kteří sú andělové božie, trubami božími traubíce, aby nebyli nepřátelé. Jako Jozue, když 108a1 130 se ukázal] anděl v odění u města Jericho, řekl: »Náš-li si ty, čili nepřátelský?« Tak také v II. Králov. XX. čte se, že jeden z sy- nuov Belial zatraubil v traubu, a shromáždil se jest k němu lid; i vece: »Nenie ť nám dielu v Davidovi« etc., a tak odtrhl lid od Davida. David Krista znamená. Častokrát dábel zbudí některého 135 kazatele, kterýžto svým kázaním, radau mnohé od Krista od- trhuje, od jeho viery a pravé cesty královstvie nebeského. Mnozí však to poznavše, že sau zblaudili, potom opravují život svuoj. když od věrných kazateluov bývají naučeni a zase napraveni etc. A jiný anděl přišed, i stál před oltářem, maje kadidlnici zlatau v ruce své etc. Prvé ozná- meno jest, že Jan viděl VII anděluov vidědlných a nevidědlných budauciech podlé sedmi věkuov cierkve rytěřujície, kterak dáno 5 jest sedm auřaduov kazateluov vedlé rozličnosti věkuov. A die: »Dáno jest jim« etc. Nebo (jako napsáno k Židuom) žádný nepřijímá sobě cti, leč by povolán byl jako Aron. A když na paušti Chore [Lutera, Martínka etc. 1525, a potom se sženili] (černě:) Syba Rozeznáníe potřebie Hřiech činí proklaté 114 Podle Jer. 1, 10 — 118 Joz. 6, 17 — 121 Joz. 6, 26 — 122 Joz. 7, 21 nn. — 129 Joz. 5, 13 — 131 2. Sam. (2 Kr.) 20, 1; sem se vztahuje marginálie, spr. ovšem má býti Seba. 6 Žid. 5, 4 — 7 4. M. 16, I nn.
Strana 310
310 Kapitola Kazateluom překážka Pomoc dává se Kristus pomocník všech Zprávcóm pomoc Kristus kněz a Dátan odpierali Mojžiešovi, pohlceni sú od země. A nynie lid, vycházeje z hřiechuov jako z Ejipta, mnozí však z těch rozličně zklamáni bývají od dábla. A že ti, kteří mají trúbiti, nesnáze 10 veliké mají od zlých anděluov, protož potřebují pomoci. Proto i teď dotýká, jaká pomoc bude dána těm anděluom, i nevidědl- ným i vidědlným. A die: »A jiný anděl přišel«. Kterýž dán jest ku pomoci andě- luom prvním sedmi, kteříž od Boha zřízeni sú k auřadu traubenie. 15 Nebo tak jest, že andělé někteří sau nižší, jiní vyší; a nižšie mají pomoc od vyších. Protož všickni andělové, vidědlní i nevidědlní, 108a2 nižšie pomoc mají od vyšiech. Všickni však andělé mají Krista anděla pomocníka. A jakož vykládají světí, Beda a jiní, že skrz tohoto anděla, kterýž tuto stál, vyznamenává se Kristus, jako 20 i v prvním vidění uprostřed svícnuov vidien jest, podobný Synu člověka, nebo jako Mojžiešovi skrz anděly mluvil jest, tak že tuto vidien jest. Anděl jiný kromě všech jiných znamená Krista, kterýž podlé Izaiáše slove anděl veliké rady. Nebo zvláštní on dává svým pomoc, kterýž jest Buoh a člověk. Jako by chtěl řieci: »Ti andě-25 lové podlé auřadu svého traubiece budau mieti nesnáze a osiedla mnohá, protož potřebují veliké mé pomoci«. A ačkoli Kristus, ten anděl, každé duši pomáhá, však zvláště zprávcóm lidu. A viděl tohoto anděla jakožto kněze. Nebo Kristus jest knězem podlé řádu Melchisedechova, maje auřad postavovati 30 se mezi lidmi a Bohem Otcem. Protož ho viděl s kadidlnicí. K Ži- dóm IIII.: »Protož máme biskupa velikého, kterýž pronikl ne- besa, Ježíše, Syna božieho«; a skrz vlastní krev všel do svatiny. A opět: »Nemáme ť biskupa, který by se nemohl slitovati nad nemocmi našimi; ale z našich křehkostí a nedostatkuov má lítost«. 35 Protož Jan viděl v tomto andělu najvyšieho biskupa, Pána Krista. Jako mezi lidmi ráčil býti člověkem, tak mezi anděly andělem. A z toho dává znáti, že anděluov sedm, totiž ti zpráv- cové, což koli povedau a činiti budau a trúbiti, to všecko od Krista, toho anděla, má pocházeti a k jeho cti a slávě. Protož, když viděl 40 VII anděluov, viděl i tohoto jiného anděla, Krista znamenajícieho, aby od něho všelikau zprávu, všelikau maudrost i učenie aneb pomoc brali. 19 Beda, Explanatio Apocalypsis, liber II. (ML 93, c. 154/5) — 21 Zj. 1, 13 — 24 Iz. 9, 6 — 30 Žid. 5, 6 a 10 a j. — 32 Žid. 4, 14 — 34 Podle Žid. 4, 15
310 Kapitola Kazateluom překážka Pomoc dává se Kristus pomocník všech Zprávcóm pomoc Kristus kněz a Dátan odpierali Mojžiešovi, pohlceni sú od země. A nynie lid, vycházeje z hřiechuov jako z Ejipta, mnozí však z těch rozličně zklamáni bývají od dábla. A že ti, kteří mají trúbiti, nesnáze 10 veliké mají od zlých anděluov, protož potřebují pomoci. Proto i teď dotýká, jaká pomoc bude dána těm anděluom, i nevidědl- ným i vidědlným. A die: »A jiný anděl přišel«. Kterýž dán jest ku pomoci andě- luom prvním sedmi, kteříž od Boha zřízeni sú k auřadu traubenie. 15 Nebo tak jest, že andělé někteří sau nižší, jiní vyší; a nižšie mají pomoc od vyších. Protož všickni andělové, vidědlní i nevidědlní, 108a2 nižšie pomoc mají od vyšiech. Všickni však andělé mají Krista anděla pomocníka. A jakož vykládají světí, Beda a jiní, že skrz tohoto anděla, kterýž tuto stál, vyznamenává se Kristus, jako 20 i v prvním vidění uprostřed svícnuov vidien jest, podobný Synu člověka, nebo jako Mojžiešovi skrz anděly mluvil jest, tak že tuto vidien jest. Anděl jiný kromě všech jiných znamená Krista, kterýž podlé Izaiáše slove anděl veliké rady. Nebo zvláštní on dává svým pomoc, kterýž jest Buoh a člověk. Jako by chtěl řieci: »Ti andě-25 lové podlé auřadu svého traubiece budau mieti nesnáze a osiedla mnohá, protož potřebují veliké mé pomoci«. A ačkoli Kristus, ten anděl, každé duši pomáhá, však zvláště zprávcóm lidu. A viděl tohoto anděla jakožto kněze. Nebo Kristus jest knězem podlé řádu Melchisedechova, maje auřad postavovati 30 se mezi lidmi a Bohem Otcem. Protož ho viděl s kadidlnicí. K Ži- dóm IIII.: »Protož máme biskupa velikého, kterýž pronikl ne- besa, Ježíše, Syna božieho«; a skrz vlastní krev všel do svatiny. A opět: »Nemáme ť biskupa, který by se nemohl slitovati nad nemocmi našimi; ale z našich křehkostí a nedostatkuov má lítost«. 35 Protož Jan viděl v tomto andělu najvyšieho biskupa, Pána Krista. Jako mezi lidmi ráčil býti člověkem, tak mezi anděly andělem. A z toho dává znáti, že anděluov sedm, totiž ti zpráv- cové, což koli povedau a činiti budau a trúbiti, to všecko od Krista, toho anděla, má pocházeti a k jeho cti a slávě. Protož, když viděl 40 VII anděluov, viděl i tohoto jiného anděla, Krista znamenajícieho, aby od něho všelikau zprávu, všelikau maudrost i učenie aneb pomoc brali. 19 Beda, Explanatio Apocalypsis, liber II. (ML 93, c. 154/5) — 21 Zj. 1, 13 — 24 Iz. 9, 6 — 30 Žid. 5, 6 a 10 a j. — 32 Žid. 4, 14 — 34 Podle Žid. 4, 15
Strana 311
VIII. 311 108b2 »A tento anděl měl kadidlnici«. Exodi XXV. přikazuje Pán Kadidlnice 45 Mojžiešovi řka: »Připravíš octových nádob a bání a kadidlnic«. Octové nádoby jsú srdce, majície hořkost, trpkost a ošklivost hřiechuov. A takové sú v chrámě Páně. A kadidlnice sau svědomie nábožná, Boha velmi milujície, jichžto srdce sau zapálená, takže vuoně modliteb vstupuje vzhuoru k Bohu. A ty přikazuje Pán 50 mieti. A když lid izrahelský vyšel z Ejipta na paušť a Dátan s Abi- ronem postavili se proti Mojžiešovi, i rozkázal rozeznati lid, aby vzali kadidlnice, totiž aby srdce byla ohlédána. Nebo ti předpo- vědění byli pyšní, opuštění od Ducha božieho, bázně a pokory. Tuto pak, kdež sú srdce pokorná, jsú zapálená v náboženstvie 55 vzhuoru jako dajm k Bohu vstupujície a modlitby jich chutné. Protož tento anděl jiný má kadidlnici. A znamená se jeho duše stvořená, s božstvím spojená, kteráž byla jako kadidlo za- pálené, modliteb totiž hlubokých s pokorau před Bohem. Protož jest jako serafín. Ta kadidlnice byla zapálena, když se modlil 60 v zahradě; tehdy jako zápal modlitba vstupovala do nebe, takže se ponížil s pilností, s vážností Bohu Otci. A ještě podnes i na věky zuostává biskupem; neb kadidlnici má na věky, kteráž jest plná ohně božského, totiž modliteb najpokornějších a nábožných za nás. A on krotí hněv Boha Otce za nás, ješto, kdyby se on ne- 65 přimlauval za nás, mnohem více bychom trpěli. Protož viděl ho Jan, že se nábožně, pokorně modlí za ty anděly, kteří sú v auřadech postaveni, aby v nebezpečenstvích nepadali. On ť jest zajisté kněz, obět i oltář zlatý. A on vraucnými modlitbami modlí se za Kněz, obět, oltář nás a nábožnými, jehož modlitby spomáhají nám. A protož tuto dává znáti, že ti, kteří sú od Boha vyvolení na auřady, aby nedaufali sami sobě, ale Kristovým zásluhám a jeho modlitbám, s ním se modléce. Jako, když se modlil v zahradě sám, i učedlníkóm kázal se modliti. K Židuom IX.: »Stánek boží učiněn jest, v němžto byl stuol a chlebové posvátní, potom 75 pak v svatyni svatých i kadidlnice zlatá« etc. Jako biskup jednau vcházel do svatyně svatých, tak Kristus jednau na svět vše a v něm sau kadidlnice a archa. On jest zajisté prostředek a modli se za nás, svědomie i srdce maje zapálené modlitbami najnábož- nějšími. Protož on přichází do svatiny, když se ukazuje novými 80 dary v srdcích věrných; však pro to on nemění místa. Nádoby octové co sú? Kadidlnice Modlenie v zahradě Přímluva za nás Doutánie zpráv- v Kristus Biskup 70 108b 44 2. M. 25, 29 — 50 4. M. 16, 17 — 59 Mat. 26, 39; Mar. 14, 35— 73 Mat. 26, 41; Mar. 14, 38 — Podle Žid 9, 2 až 4 — 75 Žid 9, 7 77 Podle Žid 9, 15
VIII. 311 108b2 »A tento anděl měl kadidlnici«. Exodi XXV. přikazuje Pán Kadidlnice 45 Mojžiešovi řka: »Připravíš octových nádob a bání a kadidlnic«. Octové nádoby jsú srdce, majície hořkost, trpkost a ošklivost hřiechuov. A takové sú v chrámě Páně. A kadidlnice sau svědomie nábožná, Boha velmi milujície, jichžto srdce sau zapálená, takže vuoně modliteb vstupuje vzhuoru k Bohu. A ty přikazuje Pán 50 mieti. A když lid izrahelský vyšel z Ejipta na paušť a Dátan s Abi- ronem postavili se proti Mojžiešovi, i rozkázal rozeznati lid, aby vzali kadidlnice, totiž aby srdce byla ohlédána. Nebo ti předpo- vědění byli pyšní, opuštění od Ducha božieho, bázně a pokory. Tuto pak, kdež sú srdce pokorná, jsú zapálená v náboženstvie 55 vzhuoru jako dajm k Bohu vstupujície a modlitby jich chutné. Protož tento anděl jiný má kadidlnici. A znamená se jeho duše stvořená, s božstvím spojená, kteráž byla jako kadidlo za- pálené, modliteb totiž hlubokých s pokorau před Bohem. Protož jest jako serafín. Ta kadidlnice byla zapálena, když se modlil 60 v zahradě; tehdy jako zápal modlitba vstupovala do nebe, takže se ponížil s pilností, s vážností Bohu Otci. A ještě podnes i na věky zuostává biskupem; neb kadidlnici má na věky, kteráž jest plná ohně božského, totiž modliteb najpokornějších a nábožných za nás. A on krotí hněv Boha Otce za nás, ješto, kdyby se on ne- 65 přimlauval za nás, mnohem více bychom trpěli. Protož viděl ho Jan, že se nábožně, pokorně modlí za ty anděly, kteří sú v auřadech postaveni, aby v nebezpečenstvích nepadali. On ť jest zajisté kněz, obět i oltář zlatý. A on vraucnými modlitbami modlí se za Kněz, obět, oltář nás a nábožnými, jehož modlitby spomáhají nám. A protož tuto dává znáti, že ti, kteří sú od Boha vyvolení na auřady, aby nedaufali sami sobě, ale Kristovým zásluhám a jeho modlitbám, s ním se modléce. Jako, když se modlil v zahradě sám, i učedlníkóm kázal se modliti. K Židuom IX.: »Stánek boží učiněn jest, v němžto byl stuol a chlebové posvátní, potom 75 pak v svatyni svatých i kadidlnice zlatá« etc. Jako biskup jednau vcházel do svatyně svatých, tak Kristus jednau na svět vše a v něm sau kadidlnice a archa. On jest zajisté prostředek a modli se za nás, svědomie i srdce maje zapálené modlitbami najnábož- nějšími. Protož on přichází do svatiny, když se ukazuje novými 80 dary v srdcích věrných; však pro to on nemění místa. Nádoby octové co sú? Kadidlnice Modlenie v zahradě Přímluva za nás Doutánie zpráv- v Kristus Biskup 70 108b 44 2. M. 25, 29 — 50 4. M. 16, 17 — 59 Mat. 26, 39; Mar. 14, 35— 73 Mat. 26, 41; Mar. 14, 38 — Podle Žid 9, 2 až 4 — 75 Žid 9, 7 77 Podle Žid 9, 15
Strana 312
312 Kapitola Modlitba jaká býti má Rozkoše Šalomůn Kadidlníce co sú? Kristus oltář A protož praví: »I přišel a stál před oltářem« ku pomoci zprávouom i také lidu. A najprvé učí zprávce, když chtie trúbiti, aby se modlili a srdce měli zapálená na modlitbách a v náboženství viery. »Vzal s oltáře voheň a pustil na zemi«. Neb od Ducha svatého 85 dává se jiskra náboženstvie. Nebo, když Duch přijde, naučí vás všem věcem a obrátí ke mně, nebo z mého vezme. Protož naše kadidlnice, totiž svědomie, ohněm Ducha svatého častokrát měla by zapalována býti. Modlitba pak, jakož die Jan, má býti z velikého doufánie a z připravení srdce. Tak David měl kadidlnici zapálenau 90 řka: »Zahřelo se srdce mé ve mně a v přemyšlování mém rozhoří se voheň«. A opět: »Zpravena buď modlitba má jako zápal před oblíčejem tvým«. Nebo, jestliže právě jiskra Ducha svatého zapaluje duši k modlitbě, tehdy, sau-li ť rozkoše v ráji, to ť rozkoše činí v duši ta jiskra. Ale pohřiechu, jsúce v velikých osiedlách 95 a v nebezpečenstvích, nedbáme se modliti. Čte se v III. Králov- ských, že Šalomún zpuosobil kadidlnice zlaté. Tak Kristus, král a kněz a biskup, zpuosobuje chrám, cierkev svatú, v nížto netoliko jednu kadidlnici v sobě samém má, duši zapálenau ve všem dobrém, ale jiných svatých všecka svědomie sú jako kadidlnice, majíce 100 lásku a milovánie veliké k Bohu. A v prvotní církvi prorokuov, apoštoluov kdybychom poznali kadidlnice, které sau zavřieny, kteréž se Bohu najviece líbie, a kdybychom spatřili svá i jich srdce, viděli bychom nerovnost. »A viděl ho mieti kadidlnici«. Netoliko jeho samého, ale 105 všech svatých srdci vládne, kterážto sau jako jedna kadidlnice. A apoštolé, zde Ducha božieho očekávajíce, byli zapáleni. I všickni světí Kristu podávají a poraučejí modlitby, žádosti a skutky dobré, aby on Bohu Otci obětoval je od nich. Nebo na oltáři Kristu mají se obětovati všickni skutkové dobří. A protož v za-110 vieraní modliteb řiekáme: »Skrze Krista, Pána našeho«. I protož die: »A dáno jest mu mnoho zápaluov«. Všickni světí sau kadidlnice a všech modliteb Kristu podávají. A mnohem viece všickni věrní zde Kristu mají poddáni býti a k němu ve všech věcech zřenie mieti, na jeho oltář zlatý, člověčenstvie a zásluhu jeho, všeliký 115 skutek dobrý obětujíce. »I viděl jest Jan dým vstupující«. Nebo vuoně chutná jest Bohu Otci, jenž se líbí skrz zaslauženie Kristovo. A protož jsú 109a1 Naučenic zprávcuom 86 Podle Jana 14, 26 — 91 Podle Ž. 39, 4 — 92 Podle Ž. 88, 3 — 97 I. (3.) Kr. 7, 50
312 Kapitola Modlitba jaká býti má Rozkoše Šalomůn Kadidlníce co sú? Kristus oltář A protož praví: »I přišel a stál před oltářem« ku pomoci zprávouom i také lidu. A najprvé učí zprávce, když chtie trúbiti, aby se modlili a srdce měli zapálená na modlitbách a v náboženství viery. »Vzal s oltáře voheň a pustil na zemi«. Neb od Ducha svatého 85 dává se jiskra náboženstvie. Nebo, když Duch přijde, naučí vás všem věcem a obrátí ke mně, nebo z mého vezme. Protož naše kadidlnice, totiž svědomie, ohněm Ducha svatého častokrát měla by zapalována býti. Modlitba pak, jakož die Jan, má býti z velikého doufánie a z připravení srdce. Tak David měl kadidlnici zapálenau 90 řka: »Zahřelo se srdce mé ve mně a v přemyšlování mém rozhoří se voheň«. A opět: »Zpravena buď modlitba má jako zápal před oblíčejem tvým«. Nebo, jestliže právě jiskra Ducha svatého zapaluje duši k modlitbě, tehdy, sau-li ť rozkoše v ráji, to ť rozkoše činí v duši ta jiskra. Ale pohřiechu, jsúce v velikých osiedlách 95 a v nebezpečenstvích, nedbáme se modliti. Čte se v III. Králov- ských, že Šalomún zpuosobil kadidlnice zlaté. Tak Kristus, král a kněz a biskup, zpuosobuje chrám, cierkev svatú, v nížto netoliko jednu kadidlnici v sobě samém má, duši zapálenau ve všem dobrém, ale jiných svatých všecka svědomie sú jako kadidlnice, majíce 100 lásku a milovánie veliké k Bohu. A v prvotní církvi prorokuov, apoštoluov kdybychom poznali kadidlnice, které sau zavřieny, kteréž se Bohu najviece líbie, a kdybychom spatřili svá i jich srdce, viděli bychom nerovnost. »A viděl ho mieti kadidlnici«. Netoliko jeho samého, ale 105 všech svatých srdci vládne, kterážto sau jako jedna kadidlnice. A apoštolé, zde Ducha božieho očekávajíce, byli zapáleni. I všickni světí Kristu podávají a poraučejí modlitby, žádosti a skutky dobré, aby on Bohu Otci obětoval je od nich. Nebo na oltáři Kristu mají se obětovati všickni skutkové dobří. A protož v za-110 vieraní modliteb řiekáme: »Skrze Krista, Pána našeho«. I protož die: »A dáno jest mu mnoho zápaluov«. Všickni světí sau kadidlnice a všech modliteb Kristu podávají. A mnohem viece všickni věrní zde Kristu mají poddáni býti a k němu ve všech věcech zřenie mieti, na jeho oltář zlatý, člověčenstvie a zásluhu jeho, všeliký 115 skutek dobrý obětujíce. »I viděl jest Jan dým vstupující«. Nebo vuoně chutná jest Bohu Otci, jenž se líbí skrz zaslauženie Kristovo. A protož jsú 109a1 Naučenic zprávcuom 86 Podle Jana 14, 26 — 91 Podle Ž. 39, 4 — 92 Podle Ž. 88, 3 — 97 I. (3.) Kr. 7, 50
Strana 313
VIII. 313 Ne všecky mod- litby příjemné některé modlitby svatých zde, kterýchž Buoh nepřijímá. Jako 120 sv. Pavel prosil, aby odjat byl osten těla od něho, a nenie uslyšán, tak někdy žádáme, aby protivenstvie nepřátel bylo odjato, ale Buoh pro naše lepšie neslyší nás v tom, ale toliko ty modlitby slyší, kteréž se srovnávají s volí Páně, Kristu se ve všem poddá va- jíce a k němu všecko obětujíce. A protož die, že mnoho zápaluov 125 tam dáno jest na ten oltář, Krista, ale ne všickni. Z této řeči známo jest, že světí u vlasti nebeské mají srdce zapálená na modlit- bách. A ta matka, která jest svrchu, spomáhá nám. Nebo jakož die apoštol, obráceni jste k Jeruzalému svatých živému etc. I vzal jest anděl kadidlnici zlatú etc. Že povědieno jest, že toto viděnie jest o zřízeném trúbení anděluov rozličných věkuov. Jaká pak pomoc těm, jenž traubie, má dána býti, teď se ukazuje. A viděl prvé anděla, an měl kadidlnici; 5a tuto praví, že jest vzal. Když tedy anděl veliké rady, Kristus, vládne srdci a svědomím v tomto království i u vlasti, béře i ta k vzláštním některým skutkóm. Protož tuto dotýká o seslání Ducha svatého; nebo oheň vzav, pustil na zemi. Neb z toho oltáře, totiž člověčenstvic Kristova, 10 v němžto jest oheň Ducha svatého, a skrz ten na anděly nevidědlné nebo vidědlné spauští oheň Ducha svatého jako kadidlnici, takže Pán skrz kázanie apoštoluov seslal Ducha svatého na zemi, totiž v srdce zemská, jako skrz kadidlnici. Luk. XII.: »Oheň přišel oheň co znamená sem pustiti na zemi, a co chci, než jediné aby hořal«, aby srdce 15 ta byla osvícena, roznícena a rozpálena? A dobře prvé pověděl, že zápaluov mnoho dáno jest na oltář a tam obětováni sú před Bohem. A potom praví o vohni. Nebo Ducha svatého seslánie na apoštoly předešla modlitba nábožná, kterážto jako dajm k Bohu vstupováše. Neb jim bylo povědieno: »Seďte tuto, dokudž nebudete 109b1 20 oblečeni mocí s výsosti« etc. Ačkolivěk před sesláním Ducha svatého měli sau dar Ducha svatého, ale skrovněji, i chtiece mieti hojněji, modlili se, takže jich modlitby přišly sú k oltáři a před truon. A tehdy anděl nabral ohně i pustil na zemi. A tiem zpuosobeni 25 sú andělové k traubení proti království Antikrista. Jakož die Spasitel: »Již knieže tohoto světa vyvrženo bude ven«. A má-liť Anděl Kristus Modlitba má předjíti 109а2 Oltář Zpuosoba k trůbení 120 2. Kor. 12, 8 n. — 128 Podle Žid. 12, 22. 5 Ohlas Iz. 9, 6 — 13 Podle Luk. 12, 49 — 18 Skuth. 1, 14 — 19 Luk. 24, 49 — 26 Jan 12, 31
VIII. 313 Ne všecky mod- litby příjemné některé modlitby svatých zde, kterýchž Buoh nepřijímá. Jako 120 sv. Pavel prosil, aby odjat byl osten těla od něho, a nenie uslyšán, tak někdy žádáme, aby protivenstvie nepřátel bylo odjato, ale Buoh pro naše lepšie neslyší nás v tom, ale toliko ty modlitby slyší, kteréž se srovnávají s volí Páně, Kristu se ve všem poddá va- jíce a k němu všecko obětujíce. A protož die, že mnoho zápaluov 125 tam dáno jest na ten oltář, Krista, ale ne všickni. Z této řeči známo jest, že světí u vlasti nebeské mají srdce zapálená na modlit- bách. A ta matka, která jest svrchu, spomáhá nám. Nebo jakož die apoštol, obráceni jste k Jeruzalému svatých živému etc. I vzal jest anděl kadidlnici zlatú etc. Že povědieno jest, že toto viděnie jest o zřízeném trúbení anděluov rozličných věkuov. Jaká pak pomoc těm, jenž traubie, má dána býti, teď se ukazuje. A viděl prvé anděla, an měl kadidlnici; 5a tuto praví, že jest vzal. Když tedy anděl veliké rady, Kristus, vládne srdci a svědomím v tomto království i u vlasti, béře i ta k vzláštním některým skutkóm. Protož tuto dotýká o seslání Ducha svatého; nebo oheň vzav, pustil na zemi. Neb z toho oltáře, totiž člověčenstvic Kristova, 10 v němžto jest oheň Ducha svatého, a skrz ten na anděly nevidědlné nebo vidědlné spauští oheň Ducha svatého jako kadidlnici, takže Pán skrz kázanie apoštoluov seslal Ducha svatého na zemi, totiž v srdce zemská, jako skrz kadidlnici. Luk. XII.: »Oheň přišel oheň co znamená sem pustiti na zemi, a co chci, než jediné aby hořal«, aby srdce 15 ta byla osvícena, roznícena a rozpálena? A dobře prvé pověděl, že zápaluov mnoho dáno jest na oltář a tam obětováni sú před Bohem. A potom praví o vohni. Nebo Ducha svatého seslánie na apoštoly předešla modlitba nábožná, kterážto jako dajm k Bohu vstupováše. Neb jim bylo povědieno: »Seďte tuto, dokudž nebudete 109b1 20 oblečeni mocí s výsosti« etc. Ačkolivěk před sesláním Ducha svatého měli sau dar Ducha svatého, ale skrovněji, i chtiece mieti hojněji, modlili se, takže jich modlitby přišly sú k oltáři a před truon. A tehdy anděl nabral ohně i pustil na zemi. A tiem zpuosobeni 25 sú andělové k traubení proti království Antikrista. Jakož die Spasitel: »Již knieže tohoto světa vyvrženo bude ven«. A má-liť Anděl Kristus Modlitba má předjíti 109а2 Oltář Zpuosoba k trůbení 120 2. Kor. 12, 8 n. — 128 Podle Žid. 12, 22. 5 Ohlas Iz. 9, 6 — 13 Podle Luk. 12, 49 — 18 Skuth. 1, 14 — 19 Luk. 24, 49 — 26 Jan 12, 31
Strana 314
314 Kapitola V malých věcech veliké dary Pán dává i nynie královstvie Antikristovo zkaženo býti, musíť to býti, aby oheň spuštěn byl na zemi, totiž Duch svatý. A má-liť ten seslán býti, mušejí ť modlitby předjíti, kteréž by lidi zpuosobily k Ducha svatého přijetí. Nic zajisté nemuož býti bez Ducha 30 božieho. Ale když sau roztrženie a nenie skutkuov dobrých a lidé sebe nenávidie, znamenieť jest nedostatku Ducha svatého, aniž takových modlitby vstupují k oltáři a k truonu. Protož ani ten anděl ssielá oheň Ducha svatého. V těchto zajisté malých věcech svého Ducha dává. Jako 35 v ohni dával učedlníkóm svého Ducha, u vodě dává synovstvie a v zpuosobě chleba a vína dává své tělo a krev; a svého Ducha dává skrz ty věci, kteréž mu se líbí, totiž srdcím od prostosti Ducha svatého vypadlým. A mají-liť andělé zpuosobeni býti k traubení, jako Spasitel prorokoval řka: »Ještě kázáno bude 40 čtenie královstvie«, musí ť oheň shuory seslán býti Ducha svatého, kteréhož však modlitby a svornost srdcí mají předjíti. Neb tak v Skutcích ap. II°. čte se: »Stal se jest rychle zvuk s nebe« etc. Tehdy přišel oheň a jako z kadidlnice vypuštěný přišel na zemi. Ten zajisté oheň jest zpráva a zpuosoba k zpravování zprávcuov, 45 109b2 kteříž mají boží milovánie mieti. Protož jednomu z takových anděluov řekl: »Šimone, miluješ-li mě viece než tito« etc.? A jako traubením někdy apoštoluov viera v srdcích lidských ujímala se celá a pravá a Duch svatý posluchačóm dával se, a protož ještě, když též bude, že se lidé modliti budau a svorní budau, tehdy 50 Pán oheň Ducha svatého sešle. Ale pohřiechu naší zemi vnitřní nedostává se ohně Ducha svatého. Někdy zajisté, když se lid modlil nábožně, skraušeně, Modliteb potřebie tehdy v takových modlitbách dáváše se jim nový stupeň Ducha svatého. Nebo modlitbami zapálenými zasluhuje se oheň Ducha 55 svatého. A potom se pokládá úžitek Ducha svatého, seslaného na zemi s toho oltáře z onoho královstvie. »I stalo se hromobitie« etc., totiž, když seslán bude v srdce lidská ten oheň, hned přijde osví- cenie veliké a bázeň k Bohu. Což koli přichází v srdce nového 60 od Boha, hned zbuzuje k bázni boží. Jako na apoštoly když přišel, poznali svět osiedl plný, nebezpečný, srdce lstivá etc. A takoví obávají se zatracenie, že sau neznali se. Protož přichází člověku hnutie, zaraženie jako hromem, že dává člověku poznánie svých Příprava Duchu svatému Oheň co jest? Hromobitie 40 Mat. 24, 14 — 43 Skuth. 2, 2 — 47 Jan 21, 15
314 Kapitola V malých věcech veliké dary Pán dává i nynie královstvie Antikristovo zkaženo býti, musíť to býti, aby oheň spuštěn byl na zemi, totiž Duch svatý. A má-liť ten seslán býti, mušejí ť modlitby předjíti, kteréž by lidi zpuosobily k Ducha svatého přijetí. Nic zajisté nemuož býti bez Ducha 30 božieho. Ale když sau roztrženie a nenie skutkuov dobrých a lidé sebe nenávidie, znamenieť jest nedostatku Ducha svatého, aniž takových modlitby vstupují k oltáři a k truonu. Protož ani ten anděl ssielá oheň Ducha svatého. V těchto zajisté malých věcech svého Ducha dává. Jako 35 v ohni dával učedlníkóm svého Ducha, u vodě dává synovstvie a v zpuosobě chleba a vína dává své tělo a krev; a svého Ducha dává skrz ty věci, kteréž mu se líbí, totiž srdcím od prostosti Ducha svatého vypadlým. A mají-liť andělé zpuosobeni býti k traubení, jako Spasitel prorokoval řka: »Ještě kázáno bude 40 čtenie královstvie«, musí ť oheň shuory seslán býti Ducha svatého, kteréhož však modlitby a svornost srdcí mají předjíti. Neb tak v Skutcích ap. II°. čte se: »Stal se jest rychle zvuk s nebe« etc. Tehdy přišel oheň a jako z kadidlnice vypuštěný přišel na zemi. Ten zajisté oheň jest zpráva a zpuosoba k zpravování zprávcuov, 45 109b2 kteříž mají boží milovánie mieti. Protož jednomu z takových anděluov řekl: »Šimone, miluješ-li mě viece než tito« etc.? A jako traubením někdy apoštoluov viera v srdcích lidských ujímala se celá a pravá a Duch svatý posluchačóm dával se, a protož ještě, když též bude, že se lidé modliti budau a svorní budau, tehdy 50 Pán oheň Ducha svatého sešle. Ale pohřiechu naší zemi vnitřní nedostává se ohně Ducha svatého. Někdy zajisté, když se lid modlil nábožně, skraušeně, Modliteb potřebie tehdy v takových modlitbách dáváše se jim nový stupeň Ducha svatého. Nebo modlitbami zapálenými zasluhuje se oheň Ducha 55 svatého. A potom se pokládá úžitek Ducha svatého, seslaného na zemi s toho oltáře z onoho královstvie. »I stalo se hromobitie« etc., totiž, když seslán bude v srdce lidská ten oheň, hned přijde osví- cenie veliké a bázeň k Bohu. Což koli přichází v srdce nového 60 od Boha, hned zbuzuje k bázni boží. Jako na apoštoly když přišel, poznali svět osiedl plný, nebezpečný, srdce lstivá etc. A takoví obávají se zatracenie, že sau neznali se. Protož přichází člověku hnutie, zaraženie jako hromem, že dává člověku poznánie svých Příprava Duchu svatému Oheň co jest? Hromobitie 40 Mat. 24, 14 — 43 Skuth. 2, 2 — 47 Jan 21, 15
Strana 315
VIII. 315 110a1 110a2 65 nedostatkuov, hřiechuov a bluduov a všetečných o svých bližních sauduov. Protož všeliký duch, od kteréhož nepochází pokora a bázeň k Bohu, nenie od Boha. Nebo, kteříž o sobě doufají, jiné potupují, znamenieť jest, že nejsú od Boha. V dobrých bývá hromové přestrašenie, totiž bázně o věčném zatracení, že byl 70 život zlý; aniž toliko sám za se, ale za jiné bojí se. To když přichá- zelo apoštolóm, prorokóm, povrhali se na zemi jako mrtví, jako i ženy, anjely i u hrobu uzřevše, přestrašeny sú. Protož apoštolé kážiece nazváni sú synové hromoví, neb sú srdce osvěcovali a proni- kali živými řečmi. »Hlasové«, totiž dobrotivá napomínanie. Po bázni potěšenie přicházie, totiž ku pozdvižení, k naději. Nebo potom apoštolé boží Kristovu dobrotivost a milosrdenstvie otvierali, aby sobě nezaufali, ale o milosrdenství Páně doufánie měli etc. Obé mieti máme, bázeň i naději. Bázeň bez naděje k zaufalství, naděje bez 80 bázně k rozpustilosti přivodí. »Blýskánie«, totiž trestánie z ne- dostatkuov. A že to přichází rychle a pomíjí rychle jako blýskanie. Efes.: »Všecky věci, kteréž trestány bývají, od světla se trescí«. Tak duše, která by měla chotí Kristovau býti, nenalézá milovánie k Bohu, jako by měla milovati, i skraušenie a pláč nad tiem 85 mieti bude. Protož, když trubami traubie, tehdy v srdce přicházejí hromo- bitie. Nebo z kázanie slova božieho člověk se bojí někdy, jako by sobě zaufal; potom pak skutky Kristovými a milosrdenstvím k naději se pozdvihuje. A z toho sám se trestati bude a tak jako 90 blýskanie přijdau. »Země hnutie veliké«. Nebo, když Duch svatý přichází v srdce Země hnutie zpuosobná, hned srdce mnohá hajbajie se k dobrému a strachujie se bázní k Bohu; nebo tehdáž poznají Boha. Prvé se viece lidí báli, ale když Duch boží zavítá, pohnau se od zlého života k dobrému, Dobré hnutie 95 od pajchy ku pokoře, od ukrutenstvie k milosrdenství. A tak se hýbati budau, že srdce některá přijmau Ducha svatého k dobrému jich, totiž k spasení; jiná pak viece se zatvrdie a zhořčie, jako mistři a zákonníci proti apoštoluom. A pro tož i nynie, když pravda Páně jest vyhlášena, srdce mnohých jako země hajbáchu se, 100 a to srdce svět milujície. Tak i Erodes, když se Kristus narodil, bál se jest, avšak se Kristu neklaněl etc. Bázeň, naděje Blýskanie 75 Hlasové Duch cizí 72 Mat. 28, 2 a 5 — 73 Marek 3, 17 — 82 Podle Efez. 5, 13 — 100 Mat. 2, 3.
VIII. 315 110a1 110a2 65 nedostatkuov, hřiechuov a bluduov a všetečných o svých bližních sauduov. Protož všeliký duch, od kteréhož nepochází pokora a bázeň k Bohu, nenie od Boha. Nebo, kteříž o sobě doufají, jiné potupují, znamenieť jest, že nejsú od Boha. V dobrých bývá hromové přestrašenie, totiž bázně o věčném zatracení, že byl 70 život zlý; aniž toliko sám za se, ale za jiné bojí se. To když přichá- zelo apoštolóm, prorokóm, povrhali se na zemi jako mrtví, jako i ženy, anjely i u hrobu uzřevše, přestrašeny sú. Protož apoštolé kážiece nazváni sú synové hromoví, neb sú srdce osvěcovali a proni- kali živými řečmi. »Hlasové«, totiž dobrotivá napomínanie. Po bázni potěšenie přicházie, totiž ku pozdvižení, k naději. Nebo potom apoštolé boží Kristovu dobrotivost a milosrdenstvie otvierali, aby sobě nezaufali, ale o milosrdenství Páně doufánie měli etc. Obé mieti máme, bázeň i naději. Bázeň bez naděje k zaufalství, naděje bez 80 bázně k rozpustilosti přivodí. »Blýskánie«, totiž trestánie z ne- dostatkuov. A že to přichází rychle a pomíjí rychle jako blýskanie. Efes.: »Všecky věci, kteréž trestány bývají, od světla se trescí«. Tak duše, která by měla chotí Kristovau býti, nenalézá milovánie k Bohu, jako by měla milovati, i skraušenie a pláč nad tiem 85 mieti bude. Protož, když trubami traubie, tehdy v srdce přicházejí hromo- bitie. Nebo z kázanie slova božieho člověk se bojí někdy, jako by sobě zaufal; potom pak skutky Kristovými a milosrdenstvím k naději se pozdvihuje. A z toho sám se trestati bude a tak jako 90 blýskanie přijdau. »Země hnutie veliké«. Nebo, když Duch svatý přichází v srdce Země hnutie zpuosobná, hned srdce mnohá hajbajie se k dobrému a strachujie se bázní k Bohu; nebo tehdáž poznají Boha. Prvé se viece lidí báli, ale když Duch boží zavítá, pohnau se od zlého života k dobrému, Dobré hnutie 95 od pajchy ku pokoře, od ukrutenstvie k milosrdenství. A tak se hýbati budau, že srdce některá přijmau Ducha svatého k dobrému jich, totiž k spasení; jiná pak viece se zatvrdie a zhořčie, jako mistři a zákonníci proti apoštoluom. A pro tož i nynie, když pravda Páně jest vyhlášena, srdce mnohých jako země hajbáchu se, 100 a to srdce svět milujície. Tak i Erodes, když se Kristus narodil, bál se jest, avšak se Kristu neklaněl etc. Bázeň, naděje Blýskanie 75 Hlasové Duch cizí 72 Mat. 28, 2 a 5 — 73 Marek 3, 17 — 82 Podle Efez. 5, 13 — 100 Mat. 2, 3.
Strana 316
316 Kapitola Šatan také své posielá anjely K prvotní církvi patřiti máme Viece zlých anděluov A sedm anděluov, kteříž měli VII trub, při- pravili se, aby v traubu traubili etc. O andělích, daných zde cierkvi rytěřující, zmínka tuto se činí. Jedni sú vidědlní, jiní nevidědlní. A to ku pomoci svým věrným dává je proti dáblu, Antikristu, světu a tělu. Ti sú dáni k ostřiehaní, k napomínaní, aby svuoj auřad vyplnili, a ti mají do skonání světa trváti. A protož je v počtu sedmeronásobném zavierá, nebo za sedm věkuov mají býti. O těch praví anděl veliké rady: »Kto vás slyší, mne slyší« etc. Protož těm anděluom lid boží má poddán býti; nebo Buoh je posielá, kteříž traubie k úžitku a spasení lidskému. Ale že šatan své také posielá anděly, kteréž podobny činí Kristovým andělóm znameními zevnitřními, aby se lid domnieval, že sau od Boha posláni, i poslauchal jich a tak aby zklamán byl. Tak onen anděl boží řekl: »Dán jest mi anděl šatanuov«. Ale toho učí znáti a varovati se. A protož apoštol k Tessalonicenským die, 15 že Antikristuov příchod bude ve všelikém svedení a tak v andělském proměnění. Protož jest potřebí maudrosti božie k rozeznání těch anděluov. Nebo, by možné bylo, i volení byli by svedeni. Nebo takové nynie jest smiešenie anděluov a tak veliké, že ani vyvolení mohau zlých od dobrých rozeznati. Protož dobrý anděl k Kolo-20 cenským pověděl: »Nižá dný vás nesvozuj, bratřie, chtě v nábo- ženství andělském«. A zajisté těžko jest je poznati, jediné po ovotci. Nebo, jestliže lásku uvodie, pokoru, zachovávanie božích přikázaní a následovánie prvotnie cierkve etc., znamenie ť jest, že od Boha jsau. Neb nynie velmi potřebie jest k cierkvi prvotní 25 patřiti; neb, jestliže tak vedau jako oni, boží andělé sú. Nebo die (II. Tes. II°.), že takové svedenie skrz anděly i jinými obyčeji bude těm, kteříž nepřijímají pravdy, lásky, to jest, kteříž mnoho slyšeti chtie a rozuměti, ale skutkem činiti nedbají, takže pokory, trpělivosti, lásky etc. nemají. A že obojí sú andělé k skonání světa, zvláště pak světa k sko- nání jest viece zlých anděluov, jako i za Starého zákona viece bývalo falešných nežli pravých. Nebo více sú srdce nakloněná ke zlému. Protož tato jest jedna překážka, kteráž překáží rozeznati anděly dobré od zlých, že také na dobrých bývají nedostatkové. 35 Jako jeden die: »Dieme-li, že hřiechu nemáme« etc. A Pavel trestal Petra etc. (Galat. I°.). Čím viece nynie na nynějších andě- 5 10 30 110b1 Andělé dvoji Na dobrých anděléch také nedostatkové 8 Luk. 10, 16 — 14 2. Kor. 12, 7 — 16 2. Tes. 2, 9 a 10 — 18 Podle Mai 24, 24; Mar. 13, 22 —21 Podle Kol. 2, 18 — 27 2. Tes. 2, 3 —36 1, Jan 1, 8 — 37 Spr. Gal. 2, 11 a 14 n.
316 Kapitola Šatan také své posielá anjely K prvotní církvi patřiti máme Viece zlých anděluov A sedm anděluov, kteříž měli VII trub, při- pravili se, aby v traubu traubili etc. O andělích, daných zde cierkvi rytěřující, zmínka tuto se činí. Jedni sú vidědlní, jiní nevidědlní. A to ku pomoci svým věrným dává je proti dáblu, Antikristu, světu a tělu. Ti sú dáni k ostřiehaní, k napomínaní, aby svuoj auřad vyplnili, a ti mají do skonání světa trváti. A protož je v počtu sedmeronásobném zavierá, nebo za sedm věkuov mají býti. O těch praví anděl veliké rady: »Kto vás slyší, mne slyší« etc. Protož těm anděluom lid boží má poddán býti; nebo Buoh je posielá, kteříž traubie k úžitku a spasení lidskému. Ale že šatan své také posielá anděly, kteréž podobny činí Kristovým andělóm znameními zevnitřními, aby se lid domnieval, že sau od Boha posláni, i poslauchal jich a tak aby zklamán byl. Tak onen anděl boží řekl: »Dán jest mi anděl šatanuov«. Ale toho učí znáti a varovati se. A protož apoštol k Tessalonicenským die, 15 že Antikristuov příchod bude ve všelikém svedení a tak v andělském proměnění. Protož jest potřebí maudrosti božie k rozeznání těch anděluov. Nebo, by možné bylo, i volení byli by svedeni. Nebo takové nynie jest smiešenie anděluov a tak veliké, že ani vyvolení mohau zlých od dobrých rozeznati. Protož dobrý anděl k Kolo-20 cenským pověděl: »Nižá dný vás nesvozuj, bratřie, chtě v nábo- ženství andělském«. A zajisté těžko jest je poznati, jediné po ovotci. Nebo, jestliže lásku uvodie, pokoru, zachovávanie božích přikázaní a následovánie prvotnie cierkve etc., znamenie ť jest, že od Boha jsau. Neb nynie velmi potřebie jest k cierkvi prvotní 25 patřiti; neb, jestliže tak vedau jako oni, boží andělé sú. Nebo die (II. Tes. II°.), že takové svedenie skrz anděly i jinými obyčeji bude těm, kteříž nepřijímají pravdy, lásky, to jest, kteříž mnoho slyšeti chtie a rozuměti, ale skutkem činiti nedbají, takže pokory, trpělivosti, lásky etc. nemají. A že obojí sú andělé k skonání světa, zvláště pak světa k sko- nání jest viece zlých anděluov, jako i za Starého zákona viece bývalo falešných nežli pravých. Nebo více sú srdce nakloněná ke zlému. Protož tato jest jedna překážka, kteráž překáží rozeznati anděly dobré od zlých, že také na dobrých bývají nedostatkové. 35 Jako jeden die: »Dieme-li, že hřiechu nemáme« etc. A Pavel trestal Petra etc. (Galat. I°.). Čím viece nynie na nynějších andě- 5 10 30 110b1 Andělé dvoji Na dobrých anděléch také nedostatkové 8 Luk. 10, 16 — 14 2. Kor. 12, 7 — 16 2. Tes. 2, 9 a 10 — 18 Podle Mai 24, 24; Mar. 13, 22 —21 Podle Kol. 2, 18 — 27 2. Tes. 2, 3 —36 1, Jan 1, 8 — 37 Spr. Gal. 2, 11 a 14 n.
Strana 317
VIII. 317 110b2 111a1 45 50 léch sau nedostatkové! Neb die Job, že na anděléch cos' převráce- ného nalezl, a hvězdy nejsú čisté před oblíčejem jeho. Druhé 40 šatan připodobňuje anděly své anděluom božím. A protož častokrát srdce hajbají se tak: »Tento má nedostatky, tehdyť nenie anděl boží«, a tak někdy od anděluov božích odcházejí a tak zklamáni bývají. A kteří sú od šatana, zdají se jim lepšie a bezpečněji se jich přídržeti. Že pak andělové dobří sú také v nedostatcích, ukazuje se v těchto knihách v kapitole druhé a třetie, kdež tresce Pán anděly etc. Řeč jednomu oznamuje: »Máš jméno, že by živ byl, avšak mrtvý si«; a pro to ho nezamietá chtěje, aby ani lid anděla od Boha daného zamietal. Apoštolé klesli, Krista za- převše, však jich nezavrhl. A když anděl traubí slovo božie v rozumích Ducha svatého a auřad svuoj vyplňuje, nemá potupen býti pro který koli ne- dostatek. Nebo k Židuom die, že zákon boží puosobí biskupa, aby měl lítost nad nedostatky bližních, sám také maje nedostatky. Protož po skutcích mají andělé dobří rozeznáni býti, jestliže jako 55 prvotnie cierkev činie. Ale anjelové šatanovi to uvodí, aby nebylo zřenie k anděluom církve prvotnie, tak, aby tiem svobodněji mohli uvésti blud. Onen anděl Aron nedostatek měl, že k slití telete povolil. Mojžieš, při skále vyvésti chtěje vody, pochybil; oba dva však byla sta boží andělé. Tak na anděly boží k skonání 60 světa přichází, že počínají pochybovati v článcích viery a u vieře. Protož potřebie jest každému státi v boží bázni a v pokoře, aby mohl dobré od zlých rozeznati anděluov, a Pán takovým sebe nezapří. I die: »A sedm anděluov připravovalo se, aby« etc., totižto, 65 když počal je připravovati anděl rady veliké, Kristus. Nebo snáze jest se jim připraviti, když Kristus dá svú pomoc. Připravo- vánie zajisté jich bylo včiera pověděné, že anděl Kristus vzal oheň Ducha svatého, i pustil na zemi, totiž v srdce lidská. A když ten posielá oheň, tehdy snadné jest připravovánie anděluov. 70 Ano řekl anděl: »Když stanete před vladaři, nechtějte mysliti, co byšte mluviti měli« etc. Nebo, když napřed posielá oheň, lehko jest člověku se zpuosobiti. A v každém věku, v prvním, druhém, třetím etc. všickni z těch jinými trubami traubiece, ale ne odpornými, připravováchu se, co mají mluviti v který věk. Šatanovi andělé Aron Mojžieš O připravování andeluov 38 Podle Joba 25, 5 — 46 Zj. 2, 4 a 14; 3, 1 — 52 Žid. 5, 1 a 2 — 57 2. M. 32, 2 nn. — 58 4. M. 20, 10 — 65 Ohlas Iz. 9, 6 — 70 Mat. 10, 18 a 19; Mar. 13, 11; Luk. 12, 11
VIII. 317 110b2 111a1 45 50 léch sau nedostatkové! Neb die Job, že na anděléch cos' převráce- ného nalezl, a hvězdy nejsú čisté před oblíčejem jeho. Druhé 40 šatan připodobňuje anděly své anděluom božím. A protož častokrát srdce hajbají se tak: »Tento má nedostatky, tehdyť nenie anděl boží«, a tak někdy od anděluov božích odcházejí a tak zklamáni bývají. A kteří sú od šatana, zdají se jim lepšie a bezpečněji se jich přídržeti. Že pak andělové dobří sú také v nedostatcích, ukazuje se v těchto knihách v kapitole druhé a třetie, kdež tresce Pán anděly etc. Řeč jednomu oznamuje: »Máš jméno, že by živ byl, avšak mrtvý si«; a pro to ho nezamietá chtěje, aby ani lid anděla od Boha daného zamietal. Apoštolé klesli, Krista za- převše, však jich nezavrhl. A když anděl traubí slovo božie v rozumích Ducha svatého a auřad svuoj vyplňuje, nemá potupen býti pro který koli ne- dostatek. Nebo k Židuom die, že zákon boží puosobí biskupa, aby měl lítost nad nedostatky bližních, sám také maje nedostatky. Protož po skutcích mají andělé dobří rozeznáni býti, jestliže jako 55 prvotnie cierkev činie. Ale anjelové šatanovi to uvodí, aby nebylo zřenie k anděluom církve prvotnie, tak, aby tiem svobodněji mohli uvésti blud. Onen anděl Aron nedostatek měl, že k slití telete povolil. Mojžieš, při skále vyvésti chtěje vody, pochybil; oba dva však byla sta boží andělé. Tak na anděly boží k skonání 60 světa přichází, že počínají pochybovati v článcích viery a u vieře. Protož potřebie jest každému státi v boží bázni a v pokoře, aby mohl dobré od zlých rozeznati anděluov, a Pán takovým sebe nezapří. I die: »A sedm anděluov připravovalo se, aby« etc., totižto, 65 když počal je připravovati anděl rady veliké, Kristus. Nebo snáze jest se jim připraviti, když Kristus dá svú pomoc. Připravo- vánie zajisté jich bylo včiera pověděné, že anděl Kristus vzal oheň Ducha svatého, i pustil na zemi, totiž v srdce lidská. A když ten posielá oheň, tehdy snadné jest připravovánie anděluov. 70 Ano řekl anděl: »Když stanete před vladaři, nechtějte mysliti, co byšte mluviti měli« etc. Nebo, když napřed posielá oheň, lehko jest člověku se zpuosobiti. A v každém věku, v prvním, druhém, třetím etc. všickni z těch jinými trubami traubiece, ale ne odpornými, připravováchu se, co mají mluviti v který věk. Šatanovi andělé Aron Mojžieš O připravování andeluov 38 Podle Joba 25, 5 — 46 Zj. 2, 4 a 14; 3, 1 — 52 Žid. 5, 1 a 2 — 57 2. M. 32, 2 nn. — 58 4. M. 20, 10 — 65 Ohlas Iz. 9, 6 — 70 Mat. 10, 18 a 19; Mar. 13, 11; Luk. 12, 11
Strana 318
318 Kapitola Ezdráš Andělé takto se mají přistrojiti k traubení Trestati chceš-li K anděluom těm trúbiti chtějícím příleží najprvé vyplněnie 75 skutečné. Neb o Kristu die Lukáš: »Počal Ježíš činiti a učiti«. Protož činěnie připravuje k traubení. Druhé, aby se prvé učili a rozuměli, že sau pravé a úžitečné a potřebné věci k spasení, kteréž mají mluviti, prvé, nežli by mluvili. Nebo mluviti a hádati se vo neúžitečných věcech bláznivé jest. Protož Eklesiastik XI.: »O té věci, kteráž tě nermautí, nevaď se«. Nebo, což v sobě není hřiech, nechtěj se o to hadrovati. A v Eklesiastiku XVIII.: »Prvé, než mluviti budeš, uč se« etc. Tak abychom se učili a vážili z studnic prvotních anděluov. Tak také se čte o onom andělovi (I. Ezdrášo. VII°.): Ezdráš připravil srdce své, aby se ptal na zákon Páně, 85 aby rozuměl a aby činil a učil etc. A znamená se, že lid křesťanský, kterýž z hřiechuov jako z Babylona má vyveden býti skrz kněžie, ti kněžie mají se na to vydati, aby zákonu božiemu rozuměli a jej plnili. Protož die Jan, že sú andělé připravovali trauby své, tak, 90 aby řeč jich byla solí ozdobená, tak, aby ne marné, ale boží hledali chvály. Tak se mají připravovati, aby, což mají mluviti, znamenali, jestliže sú prvnie andělé cierkve prvotnie tak mluvili a tak drželi. Praví andělé božie, vidauce roztrženie srdcí a nesnáze, mají plakati srdečně. Izaiáš XXXIII.: »Andělé pokoje hořce plakati budau«. Také takto mají se připravovati, kterak jednomu každému stavu mají mluviti; jinak manželé, jinak vdovy, jinak chudí, bohatí, jinak mladí a staří mají trestáni býti, takže podlé rozličnosti osob mají rozličná činěna býti trestánie. A to též činiti mají 111a2 hospodářové, aby, chtějíce trestati jiné, připravovali se prvé, 100 Bohu se modlíce a kořiece se. Tak také ať se připravují, aby, když trescí, což jest dobrého, zchvalovali, a co zlého, hyzdili. Tak anděl Pavel činil řka: »V tom vás chválím, ale v tomto ne- chválím« etc. 80 95 Toto potřebné kazatelóm O prvním andělu A první anděl v traubu zatraubí, i stalo se jest krupobitie etc. Když jesti prvé pověděl vuobec o sedmi anděléch a o jich traubení, teď již obvláštně sstupuje k každému z nich a die: »První anděl«. A dotýká zjevenie hněvu v prvnieho anděla traubení, které rány a které zlosti sú. Též druhý anděl a třetí. Jako v druhém vidění otevřenie sedmi pečetí sedmi 76 Podle Luk. 23, 5 — 81 Eccli 11, 9— 82 Eccli 18, 19 — 85 Ezdr. 7, 10 — 87 kterýž je připsáno (černě) in marg. dodatečně — 91 Podle Kol. 4, 6 — 95 Podle Iz. 33, 7 — 103 Podle I. Kor. 11, 2 a 17.
318 Kapitola Ezdráš Andělé takto se mají přistrojiti k traubení Trestati chceš-li K anděluom těm trúbiti chtějícím příleží najprvé vyplněnie 75 skutečné. Neb o Kristu die Lukáš: »Počal Ježíš činiti a učiti«. Protož činěnie připravuje k traubení. Druhé, aby se prvé učili a rozuměli, že sau pravé a úžitečné a potřebné věci k spasení, kteréž mají mluviti, prvé, nežli by mluvili. Nebo mluviti a hádati se vo neúžitečných věcech bláznivé jest. Protož Eklesiastik XI.: »O té věci, kteráž tě nermautí, nevaď se«. Nebo, což v sobě není hřiech, nechtěj se o to hadrovati. A v Eklesiastiku XVIII.: »Prvé, než mluviti budeš, uč se« etc. Tak abychom se učili a vážili z studnic prvotních anděluov. Tak také se čte o onom andělovi (I. Ezdrášo. VII°.): Ezdráš připravil srdce své, aby se ptal na zákon Páně, 85 aby rozuměl a aby činil a učil etc. A znamená se, že lid křesťanský, kterýž z hřiechuov jako z Babylona má vyveden býti skrz kněžie, ti kněžie mají se na to vydati, aby zákonu božiemu rozuměli a jej plnili. Protož die Jan, že sú andělé připravovali trauby své, tak, 90 aby řeč jich byla solí ozdobená, tak, aby ne marné, ale boží hledali chvály. Tak se mají připravovati, aby, což mají mluviti, znamenali, jestliže sú prvnie andělé cierkve prvotnie tak mluvili a tak drželi. Praví andělé božie, vidauce roztrženie srdcí a nesnáze, mají plakati srdečně. Izaiáš XXXIII.: »Andělé pokoje hořce plakati budau«. Také takto mají se připravovati, kterak jednomu každému stavu mají mluviti; jinak manželé, jinak vdovy, jinak chudí, bohatí, jinak mladí a staří mají trestáni býti, takže podlé rozličnosti osob mají rozličná činěna býti trestánie. A to též činiti mají 111a2 hospodářové, aby, chtějíce trestati jiné, připravovali se prvé, 100 Bohu se modlíce a kořiece se. Tak také ať se připravují, aby, když trescí, což jest dobrého, zchvalovali, a co zlého, hyzdili. Tak anděl Pavel činil řka: »V tom vás chválím, ale v tomto ne- chválím« etc. 80 95 Toto potřebné kazatelóm O prvním andělu A první anděl v traubu zatraubí, i stalo se jest krupobitie etc. Když jesti prvé pověděl vuobec o sedmi anděléch a o jich traubení, teď již obvláštně sstupuje k každému z nich a die: »První anděl«. A dotýká zjevenie hněvu v prvnieho anděla traubení, které rány a které zlosti sú. Též druhý anděl a třetí. Jako v druhém vidění otevřenie sedmi pečetí sedmi 76 Podle Luk. 23, 5 — 81 Eccli 11, 9— 82 Eccli 18, 19 — 85 Ezdr. 7, 10 — 87 kterýž je připsáno (černě) in marg. dodatečně — 91 Podle Kol. 4, 6 — 95 Podle Iz. 33, 7 — 103 Podle I. Kor. 11, 2 a 17.
Strana 319
VIII. 319 věkuom příleží, takže otevřenie první pečeti prvnímu věku se přirovnává, tak traubenie prvnieho anděla připodobňuje se prvniemu věku. Tam při otvieraní pečetí měli sme, kterak lid boží viece prospie- vati bude a nesnáze mieti bude veliké, a kterak však přemuože a palmy v rukau držeti bude. Ale tam, v druhém vidění, nebylo praveno, co má zlé potkati. Protož tuto prvnie tří andělové dotýkají třie věkuov předešlých nás, a třie poslední dotýkají těchto našich 15 věkuov. Protož, kterak sú dobří měli se, jaké měli posilněnie, to otevřenie prvnie pečeti vypravovalo, kterak totiž byl lid dobrý; ale který hněv na zlé prvnieho věku přišel, to se vypravuje v trau- bení anděluov těchto. A jakož Beránek, první pečet otvieraje, vypravoval, co dobrého duojdau, a první anděl traubením ukázal, 20 co zlého toho věku prvnieho trpěti budau, protož skrz anděla tohoto vyznamenávají se první světí apoštolé, kteřížto pro jednotu 111b1 srdečnú sau jeden anděl, nébrž i s Kristem, an dělem rady, jsú jedno. I die: »A první anděl«, takže jednoho Boha vieru jednu měli, odplatu jednu zvěstovali. Nebo, poněvadž spojenie auduov činí 25 jednoho člověka, mnohem viece spojenie lásky činí jednu cierkev a jednoho anděla. Protož všecka cierkev slove jedno a jedna holubice. Protož, když sau traubili svým kázaním proti zlosti a hřiechuom, kterak totiž lidé stojí v pokrytství a v nevěře, tak hrozně, jako by hromobitie srdce pronikala. A protož všecken 30 zástup těch anděluov byl silný, nebo veliké, mnohé a silné zlosti měl odpierati, k jichžto traubení také srdce králuov a ukrutníkuov hajbala sú se a strachovala. Jako i nynie, kto najprvé proti zlosti silných prelátuov i všeho světa počal trúbiti, musil v divy býti silný a moc jistě božská musila býti k tomu; nebo všecky země 35 pohnuly se k takovému traubení. Tau trubau Pán traubil v cierkvi prvotní skrz chudé, opovr- žené a mdlé, kteříž všechen svět mocný zbauřili. A nynie by po- třebie bylo, kdyby Pán mezi námi trubau zatraubil k zkažení v nás toho Babylona, aby zdi Jericho padly v nás a abychom 40 slepotu svau poznali, a po takových věcí zlých zkažení aby se zase vzdělalo a obnovilo královstvie Kristovo v nás. Jakož die sám: »Aj, já posielám anděla, kterýž připraví« etc. Tyto však všecky věci časy svými puosobie se. Neb jest čas pokánie, čas lkánie, čas potěšenie etc. Nebo die Malachiáš: »Rtové kněze ostřie- 10 Pro jednotu mnozí slovau jeden Spojenie lásky činí jednotu Kazatelové zmužilí Hus 22 Iz. 9, 6 — 42 Mal. 3, 1; Mat. 11, 10; Mar. 1, 2; Luk. 7, 27 — 44 Mal. 2, 7
VIII. 319 věkuom příleží, takže otevřenie první pečeti prvnímu věku se přirovnává, tak traubenie prvnieho anděla připodobňuje se prvniemu věku. Tam při otvieraní pečetí měli sme, kterak lid boží viece prospie- vati bude a nesnáze mieti bude veliké, a kterak však přemuože a palmy v rukau držeti bude. Ale tam, v druhém vidění, nebylo praveno, co má zlé potkati. Protož tuto prvnie tří andělové dotýkají třie věkuov předešlých nás, a třie poslední dotýkají těchto našich 15 věkuov. Protož, kterak sú dobří měli se, jaké měli posilněnie, to otevřenie prvnie pečeti vypravovalo, kterak totiž byl lid dobrý; ale který hněv na zlé prvnieho věku přišel, to se vypravuje v trau- bení anděluov těchto. A jakož Beránek, první pečet otvieraje, vypravoval, co dobrého duojdau, a první anděl traubením ukázal, 20 co zlého toho věku prvnieho trpěti budau, protož skrz anděla tohoto vyznamenávají se první světí apoštolé, kteřížto pro jednotu 111b1 srdečnú sau jeden anděl, nébrž i s Kristem, an dělem rady, jsú jedno. I die: »A první anděl«, takže jednoho Boha vieru jednu měli, odplatu jednu zvěstovali. Nebo, poněvadž spojenie auduov činí 25 jednoho člověka, mnohem viece spojenie lásky činí jednu cierkev a jednoho anděla. Protož všecka cierkev slove jedno a jedna holubice. Protož, když sau traubili svým kázaním proti zlosti a hřiechuom, kterak totiž lidé stojí v pokrytství a v nevěře, tak hrozně, jako by hromobitie srdce pronikala. A protož všecken 30 zástup těch anděluov byl silný, nebo veliké, mnohé a silné zlosti měl odpierati, k jichžto traubení také srdce králuov a ukrutníkuov hajbala sú se a strachovala. Jako i nynie, kto najprvé proti zlosti silných prelátuov i všeho světa počal trúbiti, musil v divy býti silný a moc jistě božská musila býti k tomu; nebo všecky země 35 pohnuly se k takovému traubení. Tau trubau Pán traubil v cierkvi prvotní skrz chudé, opovr- žené a mdlé, kteříž všechen svět mocný zbauřili. A nynie by po- třebie bylo, kdyby Pán mezi námi trubau zatraubil k zkažení v nás toho Babylona, aby zdi Jericho padly v nás a abychom 40 slepotu svau poznali, a po takových věcí zlých zkažení aby se zase vzdělalo a obnovilo královstvie Kristovo v nás. Jakož die sám: »Aj, já posielám anděla, kterýž připraví« etc. Tyto však všecky věci časy svými puosobie se. Neb jest čas pokánie, čas lkánie, čas potěšenie etc. Nebo die Malachiáš: »Rtové kněze ostřie- 10 Pro jednotu mnozí slovau jeden Spojenie lásky činí jednotu Kazatelové zmužilí Hus 22 Iz. 9, 6 — 42 Mal. 3, 1; Mat. 11, 10; Mar. 1, 2; Luk. 7, 27 — 44 Mal. 2, 7
Strana 320
320 Kapitola Krupobitie (černě): [Per antiparista- sim] Oheň Krupobitie odkud? Toto troje ve zlých hají uměnie« etc., takže ne každému, co by se líbilo, mluvie, ale 45 uměti mají podlé rozličnosti osob rozličné věci mluviti. Když apoštolé počali kázati, tehdy trubau traubili jednosvorně jako Kristus kážiece, výborně Kristovu cestu a zákon znajíce, rozumějíce a vyklá dajíce; v jichžto trubách byl zákon nový, jenž jest cesta královská, kterážto ukazuje pomstu zlých. Protož, když apoštolé 50 kázali proti zlostem, nevěrní zlí zatvrdili se, oblíbiti neslýchaných věcí nechtějíce, aby křest přijali a aby v svátosti velebné oltářní věřili tělo Kristovo býti etc. A to by i nynie znovu těžké bylo uvésti. Na ty pak nevěrné co přišlo k trúbení anděla, ukazuje řka: 55 »Stalo se krupobitie«. Zjevuje se tajná zlost, přikrytá. Nebo lid židovský, kterýž měl býti najlepší, zatvrzený byl etc. Krupobitie v povětří se rodí, když se oblak vodný vzhuoru vyzdvihne a upro- střed svrchní krajiny studeností se srazí, a když jej horkost ob- klíčí, tehdy tiem ten oblak viece se shustne a stvrdne. Jako v létě, 60 když větší horkost slunečná bývá, v sklepě neb v pivnici bývá chladněji. A znamená se tím, že zlí svým životem zlým, žádostí neřádnú, milujíce sami se, jsú jako oblak studený, v nichžto láska ustydla; a tehdy horkost a voheň, kterýž spuštěn jest od Krista shuory na zemi, totiž oheň Ducha svatého, jest odporný 65 velmi těmto lidem a oblaku zlému, protož se spojují v své stude- nosti a zatvrzují. A to vyznamenává krupobitie. A druhé voheň znamená zapálenie jich v hněvě proti všem dobrým a jich ne- návidie a s tím také bojie se ztratiti života, pověsti, cti. A tak byli studení a zatvrdili se, že byli jako kraupy. A jako shuory 70 kraupy padají, tak od biskupuov, králuov a v duostojenství veli- kém postavených přichází na dobré krupobitie, totiž zatvrzenie, z kteréhož přicházela pomsta a trápenie na dobré, takže v obrá- cených k Bohu byl oheň Ducha svatého, a v zlých oheň závisti, hořkosti a nenávisti a úmysl vylévati krev dobrých. Neb toto tré jest ve zlých, totiž zatvrzenie ve zlém jako kraupy, druhé voheň zlý, hněv, nenávist, hořkost, třetie aumysl vylévati krev dobrých. »A to spolu smíšené spuštěno jest na zemi«, totiž v srdce zemských lidí. A kto je, ty věci, vpustil v lid židovský proti apoštoluom traubícím, totiž kraupy, voheň a smí-80 šenie krve? Ty věci zajisté staly sú se skrz vpuštěnie anděluov 75 111b2 112a1 Uměnic kněžím potřebné 60 Marginálie pochází jistě od písaře; týmiž slovy provází písař výklad autorův i na l. 157b2 (sr. Flajšhanse, Vrstevník, str. 6; Flajšhans čte však chybně: per antiparastasin). Více o tom viz v pozn. k tomuto druhému místu.
320 Kapitola Krupobitie (černě): [Per antiparista- sim] Oheň Krupobitie odkud? Toto troje ve zlých hají uměnie« etc., takže ne každému, co by se líbilo, mluvie, ale 45 uměti mají podlé rozličnosti osob rozličné věci mluviti. Když apoštolé počali kázati, tehdy trubau traubili jednosvorně jako Kristus kážiece, výborně Kristovu cestu a zákon znajíce, rozumějíce a vyklá dajíce; v jichžto trubách byl zákon nový, jenž jest cesta královská, kterážto ukazuje pomstu zlých. Protož, když apoštolé 50 kázali proti zlostem, nevěrní zlí zatvrdili se, oblíbiti neslýchaných věcí nechtějíce, aby křest přijali a aby v svátosti velebné oltářní věřili tělo Kristovo býti etc. A to by i nynie znovu těžké bylo uvésti. Na ty pak nevěrné co přišlo k trúbení anděla, ukazuje řka: 55 »Stalo se krupobitie«. Zjevuje se tajná zlost, přikrytá. Nebo lid židovský, kterýž měl býti najlepší, zatvrzený byl etc. Krupobitie v povětří se rodí, když se oblak vodný vzhuoru vyzdvihne a upro- střed svrchní krajiny studeností se srazí, a když jej horkost ob- klíčí, tehdy tiem ten oblak viece se shustne a stvrdne. Jako v létě, 60 když větší horkost slunečná bývá, v sklepě neb v pivnici bývá chladněji. A znamená se tím, že zlí svým životem zlým, žádostí neřádnú, milujíce sami se, jsú jako oblak studený, v nichžto láska ustydla; a tehdy horkost a voheň, kterýž spuštěn jest od Krista shuory na zemi, totiž oheň Ducha svatého, jest odporný 65 velmi těmto lidem a oblaku zlému, protož se spojují v své stude- nosti a zatvrzují. A to vyznamenává krupobitie. A druhé voheň znamená zapálenie jich v hněvě proti všem dobrým a jich ne- návidie a s tím také bojie se ztratiti života, pověsti, cti. A tak byli studení a zatvrdili se, že byli jako kraupy. A jako shuory 70 kraupy padají, tak od biskupuov, králuov a v duostojenství veli- kém postavených přichází na dobré krupobitie, totiž zatvrzenie, z kteréhož přicházela pomsta a trápenie na dobré, takže v obrá- cených k Bohu byl oheň Ducha svatého, a v zlých oheň závisti, hořkosti a nenávisti a úmysl vylévati krev dobrých. Neb toto tré jest ve zlých, totiž zatvrzenie ve zlém jako kraupy, druhé voheň zlý, hněv, nenávist, hořkost, třetie aumysl vylévati krev dobrých. »A to spolu smíšené spuštěno jest na zemi«, totiž v srdce zemských lidí. A kto je, ty věci, vpustil v lid židovský proti apoštoluom traubícím, totiž kraupy, voheň a smí-80 šenie krve? Ty věci zajisté staly sú se skrz vpuštěnie anděluov 75 111b2 112a1 Uměnic kněžím potřebné 60 Marginálie pochází jistě od písaře; týmiž slovy provází písař výklad autorův i na l. 157b2 (sr. Flajšhanse, Vrstevník, str. 6; Flajšhans čte však chybně: per antiparastasin). Více o tom viz v pozn. k tomuto druhému místu.
Strana 321
VIII 321 112а2 110 zlých, šatanových. Jako za večeří Páně, když Kristus, najlepší anděl, traubil, apoštoly trúbiti uče, své tělo dávaje, tehdy šatan vpustil v srdce Jidášovo, tak při všech sedmi anděléch po každém 85 traubení anděluov šatan nětco vpustil v srdce lidí zlých, kteráž šatan co puosobí sau jeho země. A což někdy bylo, to i nynie jest a též se děje, že, když se pravda zjevila a jako anděl zatraubil, aby královstvie Antikristovo padlo, hned šatan zatvrzenie a neústupnost vpustil ve zlé jako krupobitie, druhé oheň, hněv, hořkost, prchlivost, 90 třetie úmysl, vuoli a žádost vylévati krev. Divná boží múdrost a moc, že táž pravda některým lidem jest k spasení, a jiným k zatracení, k zatvrzení a většiemu pokrytství, takže srdce to zlé, kde by mělo vzděláno býti, klesá a padá. A to šata- náš puosobí. Protož se každý strachuj, když slyší řeč nebo kázanie, 95 aby jinak nerozuměl a nebral, nežli ta trauba míní, a aby se také nezbuzoval k nenávisti. Takéž i při nehodném přijímaní zatvrzuje se člověk ve zlém, zapaluje se zlost v něm, kyselost a nenávist k bližním, a to po skutcích jest rozeznati. A nynie pravd zjeve- ných zle požívají mnozí a sau jich nevděčni, takže v nich jest 100 voheň cizí, totiž hněv a nenávist, domněnie zlé a smyslové zlí a bludní namietají se mno jhým. Protož Johel II°., Ozé V°.: »Trubte trubau v Sionu« a »Trubte trubau v Gabaa« etc., totiž mezi ne- přátely. A tehdy ť šatan vpauští oheň, totižto hněv, hořkost. Oheň šatanuov Neb se o to pak vadie, nébrž někdy člověku žádají smrti aneb 105 aby nětco trpěl, takže se jest těžko s ním potkati etc., takže i tru- bau traubícieho nenávidí. Protož každý při poslauchaní slova božieho a přijímaní těla a krve Páně zkus sebe a boj se, aby šatan nětco zlého nepodstrčil Báti se sluši proti Bohu. I pokládá pomstu: »A třetie strana země spálena jest«, v tom věku totiž apoštoluov, kterýž trval až do zkažení Jeruzaléma Věk apoštoluov skrz Římany po XLt letech. Nebo zlí, jako Erodes, apoštoluov, jakožto Jakuba většieho a jiných, krev vylévali sú a na ně kru- pobitie spuštěno bylo. Jakož i nynie zlí dobrých krev vylévají. 115 A na ně přišla pomsta, totiž že třetie strana země vypálena jest. Jest jedna strana, jenž se k zatracení chajlí, jako sú židé, pohané; Tři strany země druhá strana zlí křesťané, od čtení svatého odstupujíce; třetie strana sú pravdu znajíce, vyznávajíce, kteříž však sú mnozí po- krytci a lásky v nich nenie. A ti ť sú jakožto země, kteříž ohněm Strachovati se Zatvrzenie Cizí oheň 82 Jan 13, 2 — 101 Joel 2, 1 — 102 Oz. 5, 8. Jakoubek, Výklad. 21
VIII 321 112а2 110 zlých, šatanových. Jako za večeří Páně, když Kristus, najlepší anděl, traubil, apoštoly trúbiti uče, své tělo dávaje, tehdy šatan vpustil v srdce Jidášovo, tak při všech sedmi anděléch po každém 85 traubení anděluov šatan nětco vpustil v srdce lidí zlých, kteráž šatan co puosobí sau jeho země. A což někdy bylo, to i nynie jest a též se děje, že, když se pravda zjevila a jako anděl zatraubil, aby královstvie Antikristovo padlo, hned šatan zatvrzenie a neústupnost vpustil ve zlé jako krupobitie, druhé oheň, hněv, hořkost, prchlivost, 90 třetie úmysl, vuoli a žádost vylévati krev. Divná boží múdrost a moc, že táž pravda některým lidem jest k spasení, a jiným k zatracení, k zatvrzení a většiemu pokrytství, takže srdce to zlé, kde by mělo vzděláno býti, klesá a padá. A to šata- náš puosobí. Protož se každý strachuj, když slyší řeč nebo kázanie, 95 aby jinak nerozuměl a nebral, nežli ta trauba míní, a aby se také nezbuzoval k nenávisti. Takéž i při nehodném přijímaní zatvrzuje se člověk ve zlém, zapaluje se zlost v něm, kyselost a nenávist k bližním, a to po skutcích jest rozeznati. A nynie pravd zjeve- ných zle požívají mnozí a sau jich nevděčni, takže v nich jest 100 voheň cizí, totiž hněv a nenávist, domněnie zlé a smyslové zlí a bludní namietají se mno jhým. Protož Johel II°., Ozé V°.: »Trubte trubau v Sionu« a »Trubte trubau v Gabaa« etc., totiž mezi ne- přátely. A tehdy ť šatan vpauští oheň, totižto hněv, hořkost. Oheň šatanuov Neb se o to pak vadie, nébrž někdy člověku žádají smrti aneb 105 aby nětco trpěl, takže se jest těžko s ním potkati etc., takže i tru- bau traubícieho nenávidí. Protož každý při poslauchaní slova božieho a přijímaní těla a krve Páně zkus sebe a boj se, aby šatan nětco zlého nepodstrčil Báti se sluši proti Bohu. I pokládá pomstu: »A třetie strana země spálena jest«, v tom věku totiž apoštoluov, kterýž trval až do zkažení Jeruzaléma Věk apoštoluov skrz Římany po XLt letech. Nebo zlí, jako Erodes, apoštoluov, jakožto Jakuba většieho a jiných, krev vylévali sú a na ně kru- pobitie spuštěno bylo. Jakož i nynie zlí dobrých krev vylévají. 115 A na ně přišla pomsta, totiž že třetie strana země vypálena jest. Jest jedna strana, jenž se k zatracení chajlí, jako sú židé, pohané; Tři strany země druhá strana zlí křesťané, od čtení svatého odstupujíce; třetie strana sú pravdu znajíce, vyznávajíce, kteříž však sú mnozí po- krytci a lásky v nich nenie. A ti ť sú jakožto země, kteříž ohněm Strachovati se Zatvrzenie Cizí oheň 82 Jan 13, 2 — 101 Joel 2, 1 — 102 Oz. 5, 8. Jakoubek, Výklad. 21
Strana 322
322 Kapitola Země kto sú Zelená tráva Dřievie zatracencuov, ohněm hněvu, zlobivosti, nenávisti spáleni bývají; 120 a jestliže jest se v nich láska začala, ale ohněm nenávisti vypálena bývá. A nynie, kteří sú jako země, najponíženější, již pravdu vyznávajíce, také z počtu chudých, mnozí zatraceni bývají. Jiní sú zelení, kteříž se zdadí života příkladného, svatého; ti ještě dávají miesto vohni ciziemu a báti se každý z nich má, když 125 slyší slova božie, aby šatan nětco nevpustil. Třetie strana dřievie, kteráž ovoce nesau, v auřadiech a v duostojenstvích sau po- staveni; ještě se báti mají o zatracení. Neb dopauštějí krupobitie spúštěti na se, oheň, nenávist, hněv aneb aumysl nějaký zlý, takže pro křivdu vlastní dopauští uvrci v se nenávist proti bliž- 130 niemu. A ti všickni ohněm zlým vyhořievají a potom zatracenie přichází etc. 112b1 První anděl byli apoštolé Druhý anděl A druhý anděl v traubu zatraubil a ja- kožto hora veliká ohněm zapálená uvržena jest do moře. Dotýká, co v druhém věku dálo se jest skrz traubenie trauby, že strana dáblova přemožena jest. Neb toto traubenie jest napomenutie strany božie proti straně dáblově. Nebo, když proti lidu božiemu v druhém věku povstal druhý kuoň, rajzí, to jest tyrranové, svatých mordéři, však nebylo pově- dieno, kterak ten kuoň poražen bude. Teď již druhý anděl, totiž zástup svatých od Boha poslaný, traubí proti tomu koni, totiž proti zlým, do kterýchž šatan všel, kteřížto svatým protivíce se, 10 sami zkaženi sau. Nebo ten věk počal se za času apoštoluov a trval za času mučedlníkuov až do Konstantinova nadání cierkve. Protož die: »A jiný anděl«. Některým obyčejem jiný, a ně- kterým týž. Nebo apoštolé tehdáž byli první anděl, když sau život svatý věrným kázali Židóm v Židovstvě. Jakož praví: »Naj- 15 prvé sme museli kázati vám královstvie božie, ale že ste je za- vrhli« etc. A když sau se brali k jiným národuom, tehdy počali jako druhý anděl trúbiti. A tehdy proti nim povstali tyrranové jako kuoň rajzí. Byli tehda apoštolé tajž anděl jako první, nebo jednostajnau víru, pravdu, život a tytéž osoby kázali sú. Ale 20 jiný anděl byli sú. Nebo, ku pohanuom přišedše, jinak mušeli 112b2 kázati nežli Židuom. [Vedlé pochopnosti lidu rozličné rozličně se má trúbiti. Protož k Rímanuom I. die: »Dlužen sem maudrým i nemaudrým zvěstovati« etc. 5 O druhém andělu 15 Skutk. 13, 46 — 23 Podle Řím. 1, 14
322 Kapitola Země kto sú Zelená tráva Dřievie zatracencuov, ohněm hněvu, zlobivosti, nenávisti spáleni bývají; 120 a jestliže jest se v nich láska začala, ale ohněm nenávisti vypálena bývá. A nynie, kteří sú jako země, najponíženější, již pravdu vyznávajíce, také z počtu chudých, mnozí zatraceni bývají. Jiní sú zelení, kteříž se zdadí života příkladného, svatého; ti ještě dávají miesto vohni ciziemu a báti se každý z nich má, když 125 slyší slova božie, aby šatan nětco nevpustil. Třetie strana dřievie, kteráž ovoce nesau, v auřadiech a v duostojenstvích sau po- staveni; ještě se báti mají o zatracení. Neb dopauštějí krupobitie spúštěti na se, oheň, nenávist, hněv aneb aumysl nějaký zlý, takže pro křivdu vlastní dopauští uvrci v se nenávist proti bliž- 130 niemu. A ti všickni ohněm zlým vyhořievají a potom zatracenie přichází etc. 112b1 První anděl byli apoštolé Druhý anděl A druhý anděl v traubu zatraubil a ja- kožto hora veliká ohněm zapálená uvržena jest do moře. Dotýká, co v druhém věku dálo se jest skrz traubenie trauby, že strana dáblova přemožena jest. Neb toto traubenie jest napomenutie strany božie proti straně dáblově. Nebo, když proti lidu božiemu v druhém věku povstal druhý kuoň, rajzí, to jest tyrranové, svatých mordéři, však nebylo pově- dieno, kterak ten kuoň poražen bude. Teď již druhý anděl, totiž zástup svatých od Boha poslaný, traubí proti tomu koni, totiž proti zlým, do kterýchž šatan všel, kteřížto svatým protivíce se, 10 sami zkaženi sau. Nebo ten věk počal se za času apoštoluov a trval za času mučedlníkuov až do Konstantinova nadání cierkve. Protož die: »A jiný anděl«. Některým obyčejem jiný, a ně- kterým týž. Nebo apoštolé tehdáž byli první anděl, když sau život svatý věrným kázali Židóm v Židovstvě. Jakož praví: »Naj- 15 prvé sme museli kázati vám královstvie božie, ale že ste je za- vrhli« etc. A když sau se brali k jiným národuom, tehdy počali jako druhý anděl trúbiti. A tehdy proti nim povstali tyrranové jako kuoň rajzí. Byli tehda apoštolé tajž anděl jako první, nebo jednostajnau víru, pravdu, život a tytéž osoby kázali sú. Ale 20 jiný anděl byli sú. Nebo, ku pohanuom přišedše, jinak mušeli 112b2 kázati nežli Židuom. [Vedlé pochopnosti lidu rozličné rozličně se má trúbiti. Protož k Rímanuom I. die: »Dlužen sem maudrým i nemaudrým zvěstovati« etc. 5 O druhém andělu 15 Skutk. 13, 46 — 23 Podle Řím. 1, 14
Strana 323
VIII. 323 113a I die: »A druhý anděl v traubu zatraubí«. Nebo David praví: »Na všecku zemi vyšel zvuk jich« etc., takže i dáblové stracho- vali se k traubení jich. A tehdáž dábel, když viera a láska roz- máhaly se, přebýval v lidu skrze slepotu, hřiechy a porušenau milost světa, a skrz jich traubenie z mnohých srdcí jest vyvržen, 30 jakož napsáno: »Již knieže světa tohoto vymietá se ven« etc. Nebo srdce, slyšíce jich kázanie, osvícena sú, bázeň boží připadla na ně a obrátili se, a žádný z mocných nemohl jich trúbení ode- příti. A podnes, jako se pokládá Mat. XXIIII., že bude kázáno čtenie po všem světě k skonání světa, a všickni poslaní od Boha 35 budau jako anděl a všecken svět pohne se, dobří prospievati bu- dau, a zlí v horšie padati budau. »I stala se jako hora veliká« etc. Hory rozličné věci zname- nají. Někdy svaté, jako David die: »Základové jeho na horách svatých«. A opět: »Pozdvihl sem očí mých na hory«. Někdy 40 maudrost svatých, život a duostojenstvie znamenají. Takéž zase někdy hory nětco zlého vyznamenávají, jakožto dábla. A tak tuto béře se hora za ďábla pro skutky veliké, mocné a velmi škod- livé, kteréž puosobí. Job XLI.: »Nenie moci na zemi, která by se mohla vrovnati jemu«. A David: »Bože náš, autočiště a sílo, 45 spomocníče v zámutcích, kteříž nalezli nás příliš« etc. A potom dále die: »Protož se nebudeme báti, když se búřiti bude země a přeneseny budau hory v srdce moře«, totižto když duchové zlí z srdcí dobrých vyvrženi budau a přeneseni budau v srdce lidí světských jako do moře; a tehdy se jich nebudeme báti. 50 A Mat. XVII. »Budete-li mieti vieru jako zrno horčičné, a řekli byšte hoře této: Přenes se odsud« etc., tak totižto, že duchové vysocí, vtipní, kochánie činíce a lektánie, jako by byli dobří, vyvrženi budau z dobrých srdcí v srdce zlá. A I. Korint. XIII.: »Bych měl vieru, abych hory přenášel« etc. Protož die Izaiáš 55 XIII.: »Nad horau mrákoty plnau vyzdvihněte znamenie« etc., znamenie totiž svátosti velebné pozdvihovati a zvelebiti. Moře znamená lid pyšný, hřiešný, nepokojný etc. O kterémž mluví David: »Toto moře veliké a prostranné« etc. A Izaiáš LVII.: »Nevěrní jako moře vraucie, kteréž se upokojiti nemuože« etc. 60 Protož, když jest anděl druhý zatraubil, množstvie lidí obrátilo se jest k Bohu a z těch vyvržen jest šatan a uvržena jest ta hora Hory co zname- nají Hora znamená dábla Moře 25 26 Ž. 19, 5 — 30 Jan 12, 31 — 33 Mat. 24, 14 — 38 Ž. 87, 1 — 39 Ž. 121, I — 43 Podle Joba 41, 1 — 44 Podle Ž. 46, 2 — 46 Ž. 46, 3 — 50 Mat. 17, 20 — 54 1. Kor. 13, 2 — 55 Iz. 13, 2 — 58 Ž. 104, 25 — 59 Iz. 57, 20 21*
VIII. 323 113a I die: »A druhý anděl v traubu zatraubí«. Nebo David praví: »Na všecku zemi vyšel zvuk jich« etc., takže i dáblové stracho- vali se k traubení jich. A tehdáž dábel, když viera a láska roz- máhaly se, přebýval v lidu skrze slepotu, hřiechy a porušenau milost světa, a skrz jich traubenie z mnohých srdcí jest vyvržen, 30 jakož napsáno: »Již knieže světa tohoto vymietá se ven« etc. Nebo srdce, slyšíce jich kázanie, osvícena sú, bázeň boží připadla na ně a obrátili se, a žádný z mocných nemohl jich trúbení ode- příti. A podnes, jako se pokládá Mat. XXIIII., že bude kázáno čtenie po všem světě k skonání světa, a všickni poslaní od Boha 35 budau jako anděl a všecken svět pohne se, dobří prospievati bu- dau, a zlí v horšie padati budau. »I stala se jako hora veliká« etc. Hory rozličné věci zname- nají. Někdy svaté, jako David die: »Základové jeho na horách svatých«. A opět: »Pozdvihl sem očí mých na hory«. Někdy 40 maudrost svatých, život a duostojenstvie znamenají. Takéž zase někdy hory nětco zlého vyznamenávají, jakožto dábla. A tak tuto béře se hora za ďábla pro skutky veliké, mocné a velmi škod- livé, kteréž puosobí. Job XLI.: »Nenie moci na zemi, která by se mohla vrovnati jemu«. A David: »Bože náš, autočiště a sílo, 45 spomocníče v zámutcích, kteříž nalezli nás příliš« etc. A potom dále die: »Protož se nebudeme báti, když se búřiti bude země a přeneseny budau hory v srdce moře«, totižto když duchové zlí z srdcí dobrých vyvrženi budau a přeneseni budau v srdce lidí světských jako do moře; a tehdy se jich nebudeme báti. 50 A Mat. XVII. »Budete-li mieti vieru jako zrno horčičné, a řekli byšte hoře této: Přenes se odsud« etc., tak totižto, že duchové vysocí, vtipní, kochánie činíce a lektánie, jako by byli dobří, vyvrženi budau z dobrých srdcí v srdce zlá. A I. Korint. XIII.: »Bych měl vieru, abych hory přenášel« etc. Protož die Izaiáš 55 XIII.: »Nad horau mrákoty plnau vyzdvihněte znamenie« etc., znamenie totiž svátosti velebné pozdvihovati a zvelebiti. Moře znamená lid pyšný, hřiešný, nepokojný etc. O kterémž mluví David: »Toto moře veliké a prostranné« etc. A Izaiáš LVII.: »Nevěrní jako moře vraucie, kteréž se upokojiti nemuože« etc. 60 Protož, když jest anděl druhý zatraubil, množstvie lidí obrátilo se jest k Bohu a z těch vyvržen jest šatan a uvržena jest ta hora Hory co zname- nají Hora znamená dábla Moře 25 26 Ž. 19, 5 — 30 Jan 12, 31 — 33 Mat. 24, 14 — 38 Ž. 87, 1 — 39 Ž. 121, I — 43 Podle Joba 41, 1 — 44 Podle Ž. 46, 2 — 46 Ž. 46, 3 — 50 Mat. 17, 20 — 54 1. Kor. 13, 2 — 55 Iz. 13, 2 — 58 Ž. 104, 25 — 59 Iz. 57, 20 21*
Strana 324
324 Kapitola Lodie co sú Hřeší lidé rozličně Užitek traubenie v mocné lidi zlé jako moře vraucie, jako v Neróna a Diokleciána, od kteréžto moci ciesařské Kristus totiž a apoštolé sešli sú. A ta hora srdce zlých zbauřila proti dobrým; nebo jich srdci chtěl by vládnauti, kterak by mohl. Protož níže bude povědieno: »Běda 65 zemi a moři« etc. A ta hora z těch srdcí učinila sobě koně rajzieho, jimiž vládla, jako bylo povědieno při druhé pečeti otevření. Protož teď die: »I obrátila se jest třetí strana moře v krev« etc., v aumysle totiž žádajíce a chtiví jsúce svatých vylévati krev. »A třetie strana umřela jest stvořenie, kteréž jest mělo život 70 v moři«, totiž které má duši rozumnú. A vyznamenává najmúd- řejšie a v umění najdospělejšie v světě. Jako die apoštol k Říma- nuom I°.: »Od stvořenie tohoto světa (totiž od múdrých) pozná- vají se nevidědlné věci«. Augustin sv. praví, že v knihách Pláto- nových našel, o Trojici osob že položil. Neb die Pláto: »Jeden 75 113a2 jednoho zplozuje a k sobě své vohajbá milovánie«. Protož ti mudrci, mezi pohany jako stvořenie v moři jsúce, zemřeli sú v duši, neb zatvrzení byli tak, že pravdě věřiti nechtěli. K Římanuom I.: »Zatmieno jest nemaudré srdce jich. Počítajíce se za maudré« etc. A znamenitě die: »Třetie strana lodí nebo bárek zhynula«. 80 Lodie sau stavové vysocí a duostojenstvie veliká nad podda- nými vládnauce jako nad mořem; a těch třetie strana zhynula. Nebo jest lid některý, ješto hřeší z křehkosti a z nemoci; a to jest proti Otci hřešiti. Jiní z hlúposti, a to jest proti Synu; a ti, když andělé traubili, obracovali se. Ale třetie sú, kteříž ze zlosti a z au- 85 mysla hřešili, a tak proti Duchu svatému. A ti sú třetie strana a ti všickni hynau. A protož die znamenitě: »Třetie strana«. Ale i nynie, kteříž z křehkosti aneb z nemoci hřešie, pravdě odpierajíce, kají se; ale kteří ze zlosti, zatvrzují se viece etc. Ale proč posielá Pán anděly až do skonánie světa? Úžitek 90 jich trúbenie jest božích přikázaní naplněnie, hřiechuov zkaženie a Kristovo v nás skrze jeho příštie vzdělánie. Protož těch úžit- kuov dotýká Johel prorok II°.: »Trubte trubau na Sionu, po- svěťte postu«. A pokládá se tu viece úžitkuov. Mezi kterýmižto die: »Shromažďte starce«. Nebo ten jest úžitek veliký, totiž svor- 95 nost bratřie traubenie, to jest svatého kázanie. A dopoviedá 65 Podle Zj. 12, 12 — 73 Řím. 1, 20 — 74 nn. Místo toto se mi nepo- dařilo zjistiti ani u Platona ani u Augustina; myšlenka však je platonská. Výklady o Platonově Trojici viz u Frant. Novotného, Platonis Epistulae commentariis illustratae (Brno 1930), p. 73 nn. a 136 nn. — 79 Řím. 1, 21 a 22 — 93 Joel 2, 15 — 95 Joel 2, 16
324 Kapitola Lodie co sú Hřeší lidé rozličně Užitek traubenie v mocné lidi zlé jako moře vraucie, jako v Neróna a Diokleciána, od kteréžto moci ciesařské Kristus totiž a apoštolé sešli sú. A ta hora srdce zlých zbauřila proti dobrým; nebo jich srdci chtěl by vládnauti, kterak by mohl. Protož níže bude povědieno: »Běda 65 zemi a moři« etc. A ta hora z těch srdcí učinila sobě koně rajzieho, jimiž vládla, jako bylo povědieno při druhé pečeti otevření. Protož teď die: »I obrátila se jest třetí strana moře v krev« etc., v aumysle totiž žádajíce a chtiví jsúce svatých vylévati krev. »A třetie strana umřela jest stvořenie, kteréž jest mělo život 70 v moři«, totiž které má duši rozumnú. A vyznamenává najmúd- řejšie a v umění najdospělejšie v světě. Jako die apoštol k Říma- nuom I°.: »Od stvořenie tohoto světa (totiž od múdrých) pozná- vají se nevidědlné věci«. Augustin sv. praví, že v knihách Pláto- nových našel, o Trojici osob že položil. Neb die Pláto: »Jeden 75 113a2 jednoho zplozuje a k sobě své vohajbá milovánie«. Protož ti mudrci, mezi pohany jako stvořenie v moři jsúce, zemřeli sú v duši, neb zatvrzení byli tak, že pravdě věřiti nechtěli. K Římanuom I.: »Zatmieno jest nemaudré srdce jich. Počítajíce se za maudré« etc. A znamenitě die: »Třetie strana lodí nebo bárek zhynula«. 80 Lodie sau stavové vysocí a duostojenstvie veliká nad podda- nými vládnauce jako nad mořem; a těch třetie strana zhynula. Nebo jest lid některý, ješto hřeší z křehkosti a z nemoci; a to jest proti Otci hřešiti. Jiní z hlúposti, a to jest proti Synu; a ti, když andělé traubili, obracovali se. Ale třetie sú, kteříž ze zlosti a z au- 85 mysla hřešili, a tak proti Duchu svatému. A ti sú třetie strana a ti všickni hynau. A protož die znamenitě: »Třetie strana«. Ale i nynie, kteříž z křehkosti aneb z nemoci hřešie, pravdě odpierajíce, kají se; ale kteří ze zlosti, zatvrzují se viece etc. Ale proč posielá Pán anděly až do skonánie světa? Úžitek 90 jich trúbenie jest božích přikázaní naplněnie, hřiechuov zkaženie a Kristovo v nás skrze jeho příštie vzdělánie. Protož těch úžit- kuov dotýká Johel prorok II°.: »Trubte trubau na Sionu, po- svěťte postu«. A pokládá se tu viece úžitkuov. Mezi kterýmižto die: »Shromažďte starce«. Nebo ten jest úžitek veliký, totiž svor- 95 nost bratřie traubenie, to jest svatého kázanie. A dopoviedá 65 Podle Zj. 12, 12 — 73 Řím. 1, 20 — 74 nn. Místo toto se mi nepo- dařilo zjistiti ani u Platona ani u Augustina; myšlenka však je platonská. Výklady o Platonově Trojici viz u Frant. Novotného, Platonis Epistulae commentariis illustratae (Brno 1930), p. 73 nn. a 136 nn. — 79 Řím. 1, 21 a 22 — 93 Joel 2, 15 — 95 Joel 2, 16
Strana 325
VIII. 325 Johel úžitek jiný řka: »Vylém Ducha mého na všeliké tělo a pro- rokovati budau synové vaši« etc. A to přichází z hodného trau- benie. A Malachiáš III°.: »Posielám anděla, totiž který trúbiti 113b1 100 bude a připraví cestu, a přijde panovník do chrámu sva tého svého«. Hle, úžitek veliký přijde, dada vieru, lásku, trpělivost, pokoru, maudrost a opatrnost. A protož, když slyšíme úžitečné traubenie, hned z toho hádati máme, že Pán veliký někde zavítá v některá srdce. »A kto bude pomysliti moci na den příchodu 105 jeho« etc.? Die David: »Trubte v času nového měsíce traubu«, totiž, kde mají býti srdce nová, život nový v křesťanech, »v zna- menitý den slavnosti vašie«. Nebo takové věrných obnovenie jest veliká slavnost před Hospodinem. A die: »Nebo přikázáno jest v Izraheli«. Ale pohřiechu traubenie slova božieho na mno- 110 hých jest zmařeno, jako pokládá sv. Matúš XIII. v podobenství o semeni. A nynie netoliko slovem hlasitým, ale všemi skutky a příběhy volá, aby tak všecka pohoršenie skrze jeho anděly vy- vržena byla, jakož die Mat. XIII°. Užitek traubena 113b2 A třetí anděl v traubu zatraubil, i upadla jest s nebe hvězda veliká, rozpálená jako pochodně etc. Vypravuje Jan, co má cierkev trpěti rozlič- nými obyčeji a skutky šatanovými mnohými. Nebo, když apo- 5 štolé po seslání Ducha svatého kázali, tehdy se tyrranové zbauřili proti nim, skrz něž chtěl vieru začatú udusiti. A potom apoštolé, vidauce Židy nevděčné slova božieho, obrátili se mezi pohany. A tehdy šatan spadl jako hora v srdce pohanuov, zbuzuje je proti nim, jako Neróna etc. A vida, že by tiem dvojím obyčejem ne- 10 prospěl, ale že svatí trpělivě mauky snášejí, protož v třetím věku ne pohany ani jiné tyrrany zbuzoval, ale když veliký stal se jest pokoj v cierkvi vedlé těla, i vymyslil třetím obyčejem pokúšeti po věku svatých mučedlníkuov, totiž chy třeji pokaušeje nežli skrz tyrranny. A toho teď dotýká řka: »A třetí anděl v traubu zatraubil« etc. Dotýká, kterak v cierkev boží uvedl bludy a rozličná kacieř- stva, a to ne skrz cizie, ale skrz domácie najlepšie duchovnie, skrz něž nasál kaukole, kteřížto andělský vedau život. A to Spasitel předvěděv, zjevil ty věci Janovi, aby cierkev vystřiehl, aby ne- 20 byla svedena od chytrých bluduov. Protož die: »Třetí anděl«, 15 Bludové a kacířstva Třetí anděl 97 Podle Joele 2, 28 — 99 Malach. 3, 1 — 104 Podle Malach. 3, 2 105 Ž. 81, 4 — 108 Ž. 81, 5 — 110 Mat. 13, 3 nn. — 113 Mat. 13, 41.
VIII. 325 Johel úžitek jiný řka: »Vylém Ducha mého na všeliké tělo a pro- rokovati budau synové vaši« etc. A to přichází z hodného trau- benie. A Malachiáš III°.: »Posielám anděla, totiž který trúbiti 113b1 100 bude a připraví cestu, a přijde panovník do chrámu sva tého svého«. Hle, úžitek veliký přijde, dada vieru, lásku, trpělivost, pokoru, maudrost a opatrnost. A protož, když slyšíme úžitečné traubenie, hned z toho hádati máme, že Pán veliký někde zavítá v některá srdce. »A kto bude pomysliti moci na den příchodu 105 jeho« etc.? Die David: »Trubte v času nového měsíce traubu«, totiž, kde mají býti srdce nová, život nový v křesťanech, »v zna- menitý den slavnosti vašie«. Nebo takové věrných obnovenie jest veliká slavnost před Hospodinem. A die: »Nebo přikázáno jest v Izraheli«. Ale pohřiechu traubenie slova božieho na mno- 110 hých jest zmařeno, jako pokládá sv. Matúš XIII. v podobenství o semeni. A nynie netoliko slovem hlasitým, ale všemi skutky a příběhy volá, aby tak všecka pohoršenie skrze jeho anděly vy- vržena byla, jakož die Mat. XIII°. Užitek traubena 113b2 A třetí anděl v traubu zatraubil, i upadla jest s nebe hvězda veliká, rozpálená jako pochodně etc. Vypravuje Jan, co má cierkev trpěti rozlič- nými obyčeji a skutky šatanovými mnohými. Nebo, když apo- 5 štolé po seslání Ducha svatého kázali, tehdy se tyrranové zbauřili proti nim, skrz něž chtěl vieru začatú udusiti. A potom apoštolé, vidauce Židy nevděčné slova božieho, obrátili se mezi pohany. A tehdy šatan spadl jako hora v srdce pohanuov, zbuzuje je proti nim, jako Neróna etc. A vida, že by tiem dvojím obyčejem ne- 10 prospěl, ale že svatí trpělivě mauky snášejí, protož v třetím věku ne pohany ani jiné tyrrany zbuzoval, ale když veliký stal se jest pokoj v cierkvi vedlé těla, i vymyslil třetím obyčejem pokúšeti po věku svatých mučedlníkuov, totiž chy třeji pokaušeje nežli skrz tyrranny. A toho teď dotýká řka: »A třetí anděl v traubu zatraubil« etc. Dotýká, kterak v cierkev boží uvedl bludy a rozličná kacieř- stva, a to ne skrz cizie, ale skrz domácie najlepšie duchovnie, skrz něž nasál kaukole, kteřížto andělský vedau život. A to Spasitel předvěděv, zjevil ty věci Janovi, aby cierkev vystřiehl, aby ne- 20 byla svedena od chytrých bluduov. Protož die: »Třetí anděl«, 15 Bludové a kacířstva Třetí anděl 97 Podle Joele 2, 28 — 99 Malach. 3, 1 — 104 Podle Malach. 3, 2 105 Ž. 81, 4 — 108 Ž. 81, 5 — 110 Mat. 13, 3 nn. — 113 Mat. 13, 41.
Strana 326
326 Kapitola Hvězda (černě:) 28 d. Pád lidský Veliká hvězda Hvězda veliká totiž některé svaté kazatele zbudil, kteřížto sau jako jeden anděl, aby cierkev Páně vystřiehli, co jest jie potřebie znáti. »A tehdy spadla jest s nebe hvězda« etc. Na počátku kněh těchto pověděl, že hvězdy sau andělé. Tak hvězda někdy dobrého, někdy zlého vyznamenává anděla. A protož první pád Lucife-25 ruov a pádové tito k skonání světa sau sobě podobní, takže ona hvězda Luciper zpuosobila jest pád na hvězdách k skonání světa, totiž na lidech, života svatého, nebeského a andělského kteříž byli. Nebo tak o té hvězdě, Luciperovi totiž, die Izaiáš XIIII.: »Kterak si spadl s nebe, Lucifeře, kterýž si ráno vycházel?« A tak 30 Ezechiel viděl ji okrášlenau kamením. Protož, když ta hvězda vždycky pád lidský puosobí, tehdy vždy viece padá a svým pá- dem lidský pád jedná. Nebo, když Pán dal svatým múdrost svú, aby ji ohlásili, tehdy padá hvězda, totiž dábel puosobí lidí ne- beských dobrých a andělského života pád, neb on, šatanáš, pro- 35 měňuje se v anděla světlosti, jako dobrým duchem božím se ukazuje, takže nebude moci člověk rozeznati té hvězdy, aby byla zlá. A slove »hvězda veliká« pro velikú chytrost, kterauž uvozuje v srdce lidská, jenž andělský život vedau, jížto svozuje věrné, 40 jejížto chytrost jest nad všeliký rozum lidský. Hvězda veliká, nebo na ty padá, kteříž sú najvětší v cierkvi, k kterýmž lidé najviece zření mají a na kterýchž mnozí se zpodpierají; když by ten zklamán byl, aby všickni, kteříž se na ň zpodepřeli, od něho padli, tak, aby zástup veliký za ním padl. Nebo, kteří sú 45 najznamenitější a najurozenější, ty usiluje svésti, a kterýmž naj- viece věřie, na ty padá hvězda, aby po sobě zástup vlékli veliký jako vocas. A protož tyto věci přiházely se prvé a figurovaly pády budaucie v církvi. Protož spadla hvězda. Nebo onano hvězda s onoho nebe puosobí v tomto nebi, v cierkvi svaté, pád, a svým 50 vocasem, jakož die ve XII“. kapitole, táhne třetí stranu hvězd. Hvězda veliká slove. Nebo veliké věci puosobí veliký pád velikau chytrostí nad veliký smysl lidský. Veliká pro velikú paj- chu a pozdviženie a pro vtipy veliké, kteréž uvodí v své. A pro- tož Izaiáš XVI. a Jeremiáš XLVIII. die: »Slyšeli sme pajchu 55 Moab, pyšný ť jest velmi«, totiž pod životem andělským a ne- beským, domnievaje se větším před očima svýma, nežli jest před 114a1 23 Zj. I, 20 — 30 Iz. 14. 12 — 31 Ezech. 28, 13 — 51 Zj. 12, 4 — 55 Iz. 16, 6; Jer. 48, 29
326 Kapitola Hvězda (černě:) 28 d. Pád lidský Veliká hvězda Hvězda veliká totiž některé svaté kazatele zbudil, kteřížto sau jako jeden anděl, aby cierkev Páně vystřiehli, co jest jie potřebie znáti. »A tehdy spadla jest s nebe hvězda« etc. Na počátku kněh těchto pověděl, že hvězdy sau andělé. Tak hvězda někdy dobrého, někdy zlého vyznamenává anděla. A protož první pád Lucife-25 ruov a pádové tito k skonání světa sau sobě podobní, takže ona hvězda Luciper zpuosobila jest pád na hvězdách k skonání světa, totiž na lidech, života svatého, nebeského a andělského kteříž byli. Nebo tak o té hvězdě, Luciperovi totiž, die Izaiáš XIIII.: »Kterak si spadl s nebe, Lucifeře, kterýž si ráno vycházel?« A tak 30 Ezechiel viděl ji okrášlenau kamením. Protož, když ta hvězda vždycky pád lidský puosobí, tehdy vždy viece padá a svým pá- dem lidský pád jedná. Nebo, když Pán dal svatým múdrost svú, aby ji ohlásili, tehdy padá hvězda, totiž dábel puosobí lidí ne- beských dobrých a andělského života pád, neb on, šatanáš, pro- 35 měňuje se v anděla světlosti, jako dobrým duchem božím se ukazuje, takže nebude moci člověk rozeznati té hvězdy, aby byla zlá. A slove »hvězda veliká« pro velikú chytrost, kterauž uvozuje v srdce lidská, jenž andělský život vedau, jížto svozuje věrné, 40 jejížto chytrost jest nad všeliký rozum lidský. Hvězda veliká, nebo na ty padá, kteříž sú najvětší v cierkvi, k kterýmž lidé najviece zření mají a na kterýchž mnozí se zpodpierají; když by ten zklamán byl, aby všickni, kteříž se na ň zpodepřeli, od něho padli, tak, aby zástup veliký za ním padl. Nebo, kteří sú 45 najznamenitější a najurozenější, ty usiluje svésti, a kterýmž naj- viece věřie, na ty padá hvězda, aby po sobě zástup vlékli veliký jako vocas. A protož tyto věci přiházely se prvé a figurovaly pády budaucie v církvi. Protož spadla hvězda. Nebo onano hvězda s onoho nebe puosobí v tomto nebi, v cierkvi svaté, pád, a svým 50 vocasem, jakož die ve XII“. kapitole, táhne třetí stranu hvězd. Hvězda veliká slove. Nebo veliké věci puosobí veliký pád velikau chytrostí nad veliký smysl lidský. Veliká pro velikú paj- chu a pozdviženie a pro vtipy veliké, kteréž uvodí v své. A pro- tož Izaiáš XVI. a Jeremiáš XLVIII. die: »Slyšeli sme pajchu 55 Moab, pyšný ť jest velmi«, totiž pod životem andělským a ne- beským, domnievaje se větším před očima svýma, nežli jest před 114a1 23 Zj. I, 20 — 30 Iz. 14. 12 — 31 Ezech. 28, 13 — 51 Zj. 12, 4 — 55 Iz. 16, 6; Jer. 48, 29
Strana 327
VIII. 327 Bohem, jiné potupuje a se velikého ducha domnievaje býti. Tato hvězda puosobí pády ne znamenité sprvu, ale tajné. A die, že bieše rozpálená jako pochodně. Pochodně sama se pálí. A znamená se, že tato hvězda puosobí zapálenie ne z Boha. Levitik. X°.: »Synové Aron, obětujiece voheň cizí, zemřeli sú«. A znamená se, že, kteříž praví o sobě a mají za to, že synové Kris- tovi sú, a voheň dábluov a rozpálenie, kteréž mnějí, že jest Ducha 65 svatého, přijímají, umierají. A pochodně, kteráž spaluje, čedí a zčerňuje; tak hvězda, v kteréž svuoj oheň a světlo uvodí, zčer- ňuje takové a ohavné činí jako hlavni. A protož při třetí pečeti vidien jest kuoň vraný, totiž shromážděnie zloře čených lidí a ohyzdných. Protož hvězda nevidědlná svodí hvězdy vidědlné, totiž učené Hvězda svodí 70 a dobrého života ješto je býti počítají. A s kterýmiž se najviece obierají, tu ť ta hvězda klade osídlo. Protož die, že jest padla na třetí stranu řek. Cierkev svatá s každým pokušením má dosti činiti; ale když jednoho pokušenie ušla, jiné nastalo. Když tyrra- 75 nové ukrutenstvie nechali, bludové zrostli. Ale Pán dal pomoc svau, totiž anděla svatého, aby dal výstrahu. Nynie pak k sko- nání světa jednak všecka pokušenie dábel vylil a pokauší jakožto Nynie najhuoře tyrranstvím, bludy, kacieřstvími; protož kterému prvé odpierati mají? Nebo sám (Mat. XXIIII.) die: »Povstane národ proti 80 národu« etc. »A tehdáž také povstanau falešní proroci« etc. Kam se tehdy obrátiti a komu prvé odpierati a proti čemu prvé trú- biti? A apoštol k Tessalonicenským die, že ve všelikém svedení Antikristus přijde. Protož nynie hvězda v mnohých srdce zname- nitých padá a svodí od viery. Též skrz tyrranstvie mnozí od pravdy od viery svedenie Studnice 85 se svozují. Tato pak hvězda při čem ť osiedlo klade? Že »u stud- nic« zákona božieho, maudrosti nebeské. Nebo, kteříž, nechavše hřiechuov, dali se zákonu božímu, jím se zpravovati chtějíce a v maudrosti božské odpočievajíce, jako synové izrahelští, z Ejipta jdúce, přišli k XIIti studnicem. Tato zajisté hvězda nakažuje Písma, zákon, proroky, apo- štoly. Ne, aby pravda a pravý smysl měl zkažen býti, ale pod tajmiž slovy bludní smyslové vtrušují se, takže svuoj smysl vtru- šuje, svuoj vtip, že tak vrtkánie puosobí. A praví: »Však jest zákon boží, slova Páně, kteráž já držím« etc. A toho pokušení 114b1 95 nižádný, leč kolmu Buoh přítomen bude, neujde. Voheň cizí Pokušenie jedno po druhém 90 114a2 60 Pochodně 62 3. M. 10, 1 a 2 — 67 Zj. 6, 5 — 79 Mat. 24, 7 a 11 — 82 2. Tes. 2, 3 a 9 n. — 88 2. M. 15, 27
VIII. 327 Bohem, jiné potupuje a se velikého ducha domnievaje býti. Tato hvězda puosobí pády ne znamenité sprvu, ale tajné. A die, že bieše rozpálená jako pochodně. Pochodně sama se pálí. A znamená se, že tato hvězda puosobí zapálenie ne z Boha. Levitik. X°.: »Synové Aron, obětujiece voheň cizí, zemřeli sú«. A znamená se, že, kteříž praví o sobě a mají za to, že synové Kris- tovi sú, a voheň dábluov a rozpálenie, kteréž mnějí, že jest Ducha 65 svatého, přijímají, umierají. A pochodně, kteráž spaluje, čedí a zčerňuje; tak hvězda, v kteréž svuoj oheň a světlo uvodí, zčer- ňuje takové a ohavné činí jako hlavni. A protož při třetí pečeti vidien jest kuoň vraný, totiž shromážděnie zloře čených lidí a ohyzdných. Protož hvězda nevidědlná svodí hvězdy vidědlné, totiž učené Hvězda svodí 70 a dobrého života ješto je býti počítají. A s kterýmiž se najviece obierají, tu ť ta hvězda klade osídlo. Protož die, že jest padla na třetí stranu řek. Cierkev svatá s každým pokušením má dosti činiti; ale když jednoho pokušenie ušla, jiné nastalo. Když tyrra- 75 nové ukrutenstvie nechali, bludové zrostli. Ale Pán dal pomoc svau, totiž anděla svatého, aby dal výstrahu. Nynie pak k sko- nání světa jednak všecka pokušenie dábel vylil a pokauší jakožto Nynie najhuoře tyrranstvím, bludy, kacieřstvími; protož kterému prvé odpierati mají? Nebo sám (Mat. XXIIII.) die: »Povstane národ proti 80 národu« etc. »A tehdáž také povstanau falešní proroci« etc. Kam se tehdy obrátiti a komu prvé odpierati a proti čemu prvé trú- biti? A apoštol k Tessalonicenským die, že ve všelikém svedení Antikristus přijde. Protož nynie hvězda v mnohých srdce zname- nitých padá a svodí od viery. Též skrz tyrranstvie mnozí od pravdy od viery svedenie Studnice 85 se svozují. Tato pak hvězda při čem ť osiedlo klade? Že »u stud- nic« zákona božieho, maudrosti nebeské. Nebo, kteříž, nechavše hřiechuov, dali se zákonu božímu, jím se zpravovati chtějíce a v maudrosti božské odpočievajíce, jako synové izrahelští, z Ejipta jdúce, přišli k XIIti studnicem. Tato zajisté hvězda nakažuje Písma, zákon, proroky, apo- štoly. Ne, aby pravda a pravý smysl měl zkažen býti, ale pod tajmiž slovy bludní smyslové vtrušují se, takže svuoj smysl vtru- šuje, svuoj vtip, že tak vrtkánie puosobí. A praví: »Však jest zákon boží, slova Páně, kteráž já držím« etc. A toho pokušení 114b1 95 nižádný, leč kolmu Buoh přítomen bude, neujde. Voheň cizí Pokušenie jedno po druhém 90 114a2 60 Pochodně 62 3. M. 10, 1 a 2 — 67 Zj. 6, 5 — 79 Mat. 24, 7 a 11 — 82 2. Tes. 2, 3 a 9 n. — 88 2. M. 15, 27
Strana 328
328 Kapitola Ustanovenie svatých ap. (černě:) Actus XV. Řeky Kacieřská chytrost Tři strany Na studnice Pelyněk (černě:) totiž nevěrným A die, že na třetí stranu řek upadla a mezi studnice vod. Řeky tekau od studnic a studnice sú jako počátkové. Znamenají se ti, jenž sú počátkové viery našie, jako proroci, apoštolé a evan- gelistové a rady od tří studnic Trojice svaté pocházejície. Řeky pak sú od studnic pocházejície; a jsú ustanovenie svatých apo- 100 štoluov, jako řád a zachovávanie slušné při mši svaté, pořádek při posluhování lidu tělem a krví Páně. Jako sú také pro svornost obrácených židuov a pohanuov ustanovili a zřídili o tom, co bylo udáveného etc. Řeky také sú světí jiní potomní, plní Ducha sva- tého, jako Dionysius, Cyprian etc., kteříž sú lidi svými učeními, 105 vodú spasitedlné maudrosti, napájeli. Protož tato hvězda upadla na řeky. Nebo výkladuov svatých od nich plynutých nechtí přijímati ani jim věřiti, ale ve všem zamietají je praviece, že sau jako i oni byli lidé. Jesti ť zajisté tato chytrost této hvězdy, aby prvních svatých učenie zamietala 110 a potom svuoj blud svobodněji ta hvězda aby trausila a rozsievala. A die: »Na třetí stranu řek«. Zákon Starý a Nový jest jedna strana, ustanovenie svatých apoštoluov jsú druhá strana; a sva- tých Duchem božím naplněných výkladové a učenie od prvních studnic tekaucie jsau třetie strana. Na kteraužto stranu tato 115 hvězda upadla. Nebo nynie sami chtie z studnic prorokuov a apo- štoluov vážiti, nemohauc s to býti, a svaté ovšem zamietají a jich ustanovenie, také i apoštolská. »Spadla také na studnice«, na řeči prorocké Kristovy i jeho apoštoluov. Nebo, kdyby tato hvězda řek nenakazila, tehdy by po nich k studnicem přišla; ale když 120 svatých výklady a učenie zavrhla, jenž sau od Ducha svatého plynula, takéž pak i do studnic Starého i Nového zákona šatan 114b2 svuoj vmítá smysl a blud. »A jméno hvězdy slove Pelyněk«. Nebo srdcím věrným hořkosti, zámutky, auzkosti srdce puosobí, takže lidé nevědí, 125 na čem zemříti, co zavrci a co držeti. Co pak srdcím věrných jest hořkého, kteříž nenakaženého srdce sú od této hvězdy, to jim jest sladké a chutné. Jako nynie mnohým chutno jest a sladko, co se děje proti velebné svátosti těla a krve Kristovy, ale věrným jest to těžké a hořké. Protož jako tuto studnici, totiž počátek 130 a potřebnú věc spasení našemu tato hvězda nakazila, takže mrau lidé od té studnice u vieře. A tieže jest nynie praviti, že v ka- lichu nenie krve Kristovy, nežli praviti, že nemá dávána býti věrným. Řeky a studnice co sú 103 Skutk. 15, 20
328 Kapitola Ustanovenie svatých ap. (černě:) Actus XV. Řeky Kacieřská chytrost Tři strany Na studnice Pelyněk (černě:) totiž nevěrným A die, že na třetí stranu řek upadla a mezi studnice vod. Řeky tekau od studnic a studnice sú jako počátkové. Znamenají se ti, jenž sú počátkové viery našie, jako proroci, apoštolé a evan- gelistové a rady od tří studnic Trojice svaté pocházejície. Řeky pak sú od studnic pocházejície; a jsú ustanovenie svatých apo- 100 štoluov, jako řád a zachovávanie slušné při mši svaté, pořádek při posluhování lidu tělem a krví Páně. Jako sú také pro svornost obrácených židuov a pohanuov ustanovili a zřídili o tom, co bylo udáveného etc. Řeky také sú světí jiní potomní, plní Ducha sva- tého, jako Dionysius, Cyprian etc., kteříž sú lidi svými učeními, 105 vodú spasitedlné maudrosti, napájeli. Protož tato hvězda upadla na řeky. Nebo výkladuov svatých od nich plynutých nechtí přijímati ani jim věřiti, ale ve všem zamietají je praviece, že sau jako i oni byli lidé. Jesti ť zajisté tato chytrost této hvězdy, aby prvních svatých učenie zamietala 110 a potom svuoj blud svobodněji ta hvězda aby trausila a rozsievala. A die: »Na třetí stranu řek«. Zákon Starý a Nový jest jedna strana, ustanovenie svatých apoštoluov jsú druhá strana; a sva- tých Duchem božím naplněných výkladové a učenie od prvních studnic tekaucie jsau třetie strana. Na kteraužto stranu tato 115 hvězda upadla. Nebo nynie sami chtie z studnic prorokuov a apo- štoluov vážiti, nemohauc s to býti, a svaté ovšem zamietají a jich ustanovenie, také i apoštolská. »Spadla také na studnice«, na řeči prorocké Kristovy i jeho apoštoluov. Nebo, kdyby tato hvězda řek nenakazila, tehdy by po nich k studnicem přišla; ale když 120 svatých výklady a učenie zavrhla, jenž sau od Ducha svatého plynula, takéž pak i do studnic Starého i Nového zákona šatan 114b2 svuoj vmítá smysl a blud. »A jméno hvězdy slove Pelyněk«. Nebo srdcím věrným hořkosti, zámutky, auzkosti srdce puosobí, takže lidé nevědí, 125 na čem zemříti, co zavrci a co držeti. Co pak srdcím věrných jest hořkého, kteříž nenakaženého srdce sú od této hvězdy, to jim jest sladké a chutné. Jako nynie mnohým chutno jest a sladko, co se děje proti velebné svátosti těla a krve Kristovy, ale věrným jest to těžké a hořké. Protož jako tuto studnici, totiž počátek 130 a potřebnú věc spasení našemu tato hvězda nakazila, takže mrau lidé od té studnice u vieře. A tieže jest nynie praviti, že v ka- lichu nenie krve Kristovy, nežli praviti, že nemá dávána býti věrným. Řeky a studnice co sú 103 Skutk. 15, 20
Strana 329
VIII. 329 150 115a1 »I obrátila se třetí strana vod v pelyněk« etc. Nebo svatých vajkladové a učenie sau jim v nenávisti, kteříž však prvé jich užievali a po jich učení k studnici přicházeli, že skrz doktoruov svatých rozumy přicházievali až k smyslu a poznání čtenie sva- tého, že krev Kristova má lidem pod druhau zpuosobau rozdá- 140 vána býti. A taková hvězda jest jako pochodně, kteráž činí hlavni černau. Tak také činí srdce temná a skrytá, tak totiž, že se tají Kacieři se kryji v svých bludích a kacieřstvích a saukromností hledají. A co z toho pochodí viece, dotýká řka: »A mnoho jest lidí zemřelo od těch vod etc. A třetí strana řek obrátila se v pelyněk«. 145 Nebo smyslové hořcí v Písmích sau rozmnoženi, kteříž sú věrným lidem hořcí. »A mnozí zemřeli« tau smrtí, o kteréž Adamovi po- vědieno: »V kterú hodinu jiesti budete, zemřete«. Takéž nynie mrau u vieře, v náboženství, v skraušení, v pláči a ve všem dobrém skrz tyto falešné a nakažené vody. A die: »Třetie strana«. Nebo vtip pyšný, pozdvižený, du- chem zlým v lidi uvedený, jenž jest proti dobrotě Ducha sva- tého, třetí osobě, slove třetie strana; a ti mrau. A jest-li potřebie lidu bdieti, aby tyrrannuom mohl odepříti, mnohem viece proti této hvězdě, kteráž jest pelyněk, sluší bdieti, kteráž hoří, totiž 155 horlivosti neřádné zapaluje v lidech etc. Smrt zlá 135 A čtvrtý anděl v traubu zatraubí etc. Po- čtvrtý anděl kládá jinau cestu šatanovu, kterauž pokaušel cierkev Páně, takže, když jedním obyčejem nemohl svésti, pokusil se jiným obyčejem. Teď již, jako čtvrtá pečet ukazovala, dal se na pokrytstvie, takže 5 traubenie anděla čtvrtého bylo proti němu. A die: »Čtvrtý anděl«. Ukazuje, kterak, když dábel třetí cestau, totiž nakažením Písma pokaušel, tehdy potom mnohem viece jich pokrytstvím svedl. A to se dálo za času Konstantina, kterýž obohatil cierkev jako jménem slunce, dobrým totiž úmyslem. A to bylo škodli- 1o vějšie, nežli když Nero a jiní hubili cierkev boží. A tehdáž, jako kroniky římské svědčí, když bohatstvím nadán jest papež, sly- šán jest hlas s nebe: »Dnes vlit jest jed v cierkev«. A tu se začalo jed bohatstvic Konstantin 147 I. M. 2, 17. 8 nn. O Konstantinově donaci sr. (vedle prací uvedených v Úvodě) zejména i: Die Konstantinische Schenkung in der abendländischen Literatur des Mittelalters bis zur Mitte des 14. Jahrhunderts von Dr. Gerhard Lachr (Historische Studien, Heft 166, Berlin 1926), zvl. str. 175 nn.
VIII. 329 150 115a1 »I obrátila se třetí strana vod v pelyněk« etc. Nebo svatých vajkladové a učenie sau jim v nenávisti, kteříž však prvé jich užievali a po jich učení k studnici přicházeli, že skrz doktoruov svatých rozumy přicházievali až k smyslu a poznání čtenie sva- tého, že krev Kristova má lidem pod druhau zpuosobau rozdá- 140 vána býti. A taková hvězda jest jako pochodně, kteráž činí hlavni černau. Tak také činí srdce temná a skrytá, tak totiž, že se tají Kacieři se kryji v svých bludích a kacieřstvích a saukromností hledají. A co z toho pochodí viece, dotýká řka: »A mnoho jest lidí zemřelo od těch vod etc. A třetí strana řek obrátila se v pelyněk«. 145 Nebo smyslové hořcí v Písmích sau rozmnoženi, kteříž sú věrným lidem hořcí. »A mnozí zemřeli« tau smrtí, o kteréž Adamovi po- vědieno: »V kterú hodinu jiesti budete, zemřete«. Takéž nynie mrau u vieře, v náboženství, v skraušení, v pláči a ve všem dobrém skrz tyto falešné a nakažené vody. A die: »Třetie strana«. Nebo vtip pyšný, pozdvižený, du- chem zlým v lidi uvedený, jenž jest proti dobrotě Ducha sva- tého, třetí osobě, slove třetie strana; a ti mrau. A jest-li potřebie lidu bdieti, aby tyrrannuom mohl odepříti, mnohem viece proti této hvězdě, kteráž jest pelyněk, sluší bdieti, kteráž hoří, totiž 155 horlivosti neřádné zapaluje v lidech etc. Smrt zlá 135 A čtvrtý anděl v traubu zatraubí etc. Po- čtvrtý anděl kládá jinau cestu šatanovu, kterauž pokaušel cierkev Páně, takže, když jedním obyčejem nemohl svésti, pokusil se jiným obyčejem. Teď již, jako čtvrtá pečet ukazovala, dal se na pokrytstvie, takže 5 traubenie anděla čtvrtého bylo proti němu. A die: »Čtvrtý anděl«. Ukazuje, kterak, když dábel třetí cestau, totiž nakažením Písma pokaušel, tehdy potom mnohem viece jich pokrytstvím svedl. A to se dálo za času Konstantina, kterýž obohatil cierkev jako jménem slunce, dobrým totiž úmyslem. A to bylo škodli- 1o vějšie, nežli když Nero a jiní hubili cierkev boží. A tehdáž, jako kroniky římské svědčí, když bohatstvím nadán jest papež, sly- šán jest hlas s nebe: »Dnes vlit jest jed v cierkev«. A tu se začalo jed bohatstvic Konstantin 147 I. M. 2, 17. 8 nn. O Konstantinově donaci sr. (vedle prací uvedených v Úvodě) zejména i: Die Konstantinische Schenkung in der abendländischen Literatur des Mittelalters bis zur Mitte des 14. Jahrhunderts von Dr. Gerhard Lachr (Historische Studien, Heft 166, Berlin 1926), zvl. str. 175 nn.
Strana 330
330 Kapitola Nehodní na kněžství Pán dává svého anděla Nebe Dvě světle co sú pokrytstvie a viece jím jest jich svedeno nežli jinými cestami, aby pod náboženstvím a zpuosobau lásky zlé provodili, jako kněžstvo, tak totiž, že dobří mají čtěni býti, ctí světskau aby 15 čtěni byli a tak aby přední sláva světa jim se dála a aby pod zpuo- sobau potřeby bohatstvie jich se rozmáhala. Protož uvedena sú bohatstvie skrz Konstantina v kněžstvo, takže potom nehodní pod zpuosobau svatosti a náboženstvie v auřad kněžský vcházeli, majíce žádost k bohatství, ke cti a slávě světské; takže šatan, 20 nechav bluduov zjevných proti vieře, této se chopil cesty, po- 115a2 krytstvie, aby, jestliže kteří přemáhají bludy, varovali se po- krytstvie. »Čtvrtý anděl zatraubil«. Nebo proti chytrosti šatanově vždycky Pán dal svého anděla, aby proti chytrosti dábelské vý-25 strahu měli věrní. A ukazuje anděl tento, kterak najvyšší stav, prostřední i najnižší byl sveden pokrytstvím. Za času třetieho anděla a jeho traubenie někteří padli, totiž v bludích, však nedie, aby všichni stavové byli svedeni; ale tuto pokrytstvím jednák všichni stavové sau svedeni. A cierkev svatá světu se připodobňuje, takže někteří sau v cierkvi jako nebe, jiní jako hvězdy etc. A die tuto, že všickni takoví poraženi sú pokrytstvím, i hvězdy, i měsíc etc. A lidé ne- znají svedenie toho, leč již ucítie, že sau padli. Protož tento anděl traubil, když se to dálo. Jakož i třetieho svedenie, bluduov a kacieř- 35 stvie, neznají mnozí, leč již padnau, ačkoli někteří zvláštní těch věcí mají obvláštnie poznánie. A protož tehdáž, když sú byli po- raženi a hvězda upadla, tehdy anděl zatraubil, takže třetie strana slunce (vyších), měsíce (prostřednieho stavu) a dne (totiž nižších, kteříž berau světlo od vyších), a ti všickni sau svedeni. A jako Pán stvořil dvě světle, jakož napsáno v I. knihách Mojžiešových, tak v cierkvi učinil jest Pán dvě mocnosti. Jednu, kteráž velmi svítí, jako sau byli jeho apoštolé a jich náměstkové, kterýmž řekl: »Vy ste světlo světa«. A v Ekleziastiku XXVII.: »Člověk spravedlivý v maudrosti svítí jako slunce«. Druhá moc 45 jest světská, kterážto světlo, totiž múdrost, má bráti od násle- dovníkuov apoštolských jako měsíc od slunce, kterak by měli 115b1 lid Páně zpravovati v jeho cier kvi. Slunce zajisté světlem a hor- kostí jiné hvězdy a planéty převyšuje: tak světí duchovní byli sú veliké moci k zpravování božieho lidu, ne mocí světskau, ale 50 30 40 Pokrytstvie počátek 41 1. M. 1, 16 — 44 Mat. 5, 14 — 45 Eccli 27, 12
330 Kapitola Nehodní na kněžství Pán dává svého anděla Nebe Dvě světle co sú pokrytstvie a viece jím jest jich svedeno nežli jinými cestami, aby pod náboženstvím a zpuosobau lásky zlé provodili, jako kněžstvo, tak totiž, že dobří mají čtěni býti, ctí světskau aby 15 čtěni byli a tak aby přední sláva světa jim se dála a aby pod zpuo- sobau potřeby bohatstvie jich se rozmáhala. Protož uvedena sú bohatstvie skrz Konstantina v kněžstvo, takže potom nehodní pod zpuosobau svatosti a náboženstvie v auřad kněžský vcházeli, majíce žádost k bohatství, ke cti a slávě světské; takže šatan, 20 nechav bluduov zjevných proti vieře, této se chopil cesty, po- 115a2 krytstvie, aby, jestliže kteří přemáhají bludy, varovali se po- krytstvie. »Čtvrtý anděl zatraubil«. Nebo proti chytrosti šatanově vždycky Pán dal svého anděla, aby proti chytrosti dábelské vý-25 strahu měli věrní. A ukazuje anděl tento, kterak najvyšší stav, prostřední i najnižší byl sveden pokrytstvím. Za času třetieho anděla a jeho traubenie někteří padli, totiž v bludích, však nedie, aby všichni stavové byli svedeni; ale tuto pokrytstvím jednák všichni stavové sau svedeni. A cierkev svatá světu se připodobňuje, takže někteří sau v cierkvi jako nebe, jiní jako hvězdy etc. A die tuto, že všickni takoví poraženi sú pokrytstvím, i hvězdy, i měsíc etc. A lidé ne- znají svedenie toho, leč již ucítie, že sau padli. Protož tento anděl traubil, když se to dálo. Jakož i třetieho svedenie, bluduov a kacieř- 35 stvie, neznají mnozí, leč již padnau, ačkoli někteří zvláštní těch věcí mají obvláštnie poznánie. A protož tehdáž, když sú byli po- raženi a hvězda upadla, tehdy anděl zatraubil, takže třetie strana slunce (vyších), měsíce (prostřednieho stavu) a dne (totiž nižších, kteříž berau světlo od vyších), a ti všickni sau svedeni. A jako Pán stvořil dvě světle, jakož napsáno v I. knihách Mojžiešových, tak v cierkvi učinil jest Pán dvě mocnosti. Jednu, kteráž velmi svítí, jako sau byli jeho apoštolé a jich náměstkové, kterýmž řekl: »Vy ste světlo světa«. A v Ekleziastiku XXVII.: »Člověk spravedlivý v maudrosti svítí jako slunce«. Druhá moc 45 jest světská, kterážto světlo, totiž múdrost, má bráti od násle- dovníkuov apoštolských jako měsíc od slunce, kterak by měli 115b1 lid Páně zpravovati v jeho cier kvi. Slunce zajisté světlem a hor- kostí jiné hvězdy a planéty převyšuje: tak světí duchovní byli sú veliké moci k zpravování božieho lidu, ne mocí světskau, ale 50 30 40 Pokrytstvie počátek 41 1. M. 1, 16 — 44 Mat. 5, 14 — 45 Eccli 27, 12
Strana 331
VIII. 331 15b2 boží. Byli také viece jiných svítíce a také horlivost Ducha svatého měli nad jiné; a tak byli jako slunce, nenásledujíce života svého. V tomto čtvrtém věku oznamuje anděl, že slunce to poka- Slunce nakaženo ženo jest. A ač jest v tom slunci byla maudrost a uměnie, ale ne- 55 byla horlivost lásky. A že to uměnie bez lásky nadýmá, nebo k bohatství, hojnosti anebo k světské cti přivozuje. V některých pak bývá vraucnost, totiž horlivost a rozpálenie, ale ne vedlé uměnie. Nakazil také měsíc, krále. Nebo mnoho dobrého a krásné- ho mluvievali o Bohu, takže se zdáli dobří, však sú nebyli, ale 60 své cti hledali vedlé světa a pod zpuosobau náboženstvie. A láska v nich ustydla, že svět, sebe sami a štěstie světa milovali. Potom hvězdy také svedl. Nebo, jakož kroniky vypravují, toho času Konstantina počaly se množiti řeholy náboženstvie, v nichž pano- valo pokrytstvie, hojnost bohatstvie, milovánie k světu, k štěstí, zlé se rozmohlo 65 ku pokoji, kteříž žádali čtěni býti. A ti byli jako hvězdy, nebo pod zpuosobau náboženstvie bieše chtivost v nich k světu, ku po- koji, k štěstí. Na počátku však počali svietiti jako hvězdy, ale sú pokrytstvím nakaženi, veliké zevnitřnie náboženstvie provodiece. A lid, kterýž měl býti jako den osvícený od slunce, také po- 70 krytstvím raněn jest, takže všickni vymlúvali své hřiechy. Sám zajisté Kristus-anděl zatrúbil proti této zlosti řka: »Běda vám, kteří ste zbíleni zevnitř, ale plní nečistoty vnitř« etc. A viece tam vypravuje bied proti pokrytcuom. Kteříž však nad jiné svět měli by potupiti, nad jiné jej milují. Potom uloženo jest, aby 75 pod zpuosobau spravedlnosti své křivdy mstili, a jako by se dobře hněvali. Tiem nakažením uvedeno jest, aby lidé tělesně se milovali pod zpuosobau lásky, a kto by jich přestaupil přikázanie, aby hned trestán byl, ale božských zanetbávali. A to svedenie velmi ještě trvá pod zpuosobau obhajovánie zákona božieho, puosobí 80 lakomstvie a pajchu svú. Na kteréž se Buoh viece hněvá nežli na zjevné protivníky. A když svěcenci uvedeni sú v pokrytstvie, tehdy třetie strana dne poražena jest, takže ty věci, které sú k spasení potřebné, ne- posluhovaly se lidu, ani se při nich světlo svítilo, ty pak věci, 85 které sú tělesné, také nebyly osvícené jako hvězdami noc. A pro- tož, když lidé což koli činie předkem a prvotně pro sebe z milo- vánie sebe porušeného, těžce hřešie; druhé, když předním au- myslem činí pro zisk časný, což koli zdá se dobrého, nic nepro- Měsíc nakažen Hvězdy Kristovo traubenie 71 Podle Mat. 23, 27 nn.
VIII. 331 15b2 boží. Byli také viece jiných svítíce a také horlivost Ducha svatého měli nad jiné; a tak byli jako slunce, nenásledujíce života svého. V tomto čtvrtém věku oznamuje anděl, že slunce to poka- Slunce nakaženo ženo jest. A ač jest v tom slunci byla maudrost a uměnie, ale ne- 55 byla horlivost lásky. A že to uměnie bez lásky nadýmá, nebo k bohatství, hojnosti anebo k světské cti přivozuje. V některých pak bývá vraucnost, totiž horlivost a rozpálenie, ale ne vedlé uměnie. Nakazil také měsíc, krále. Nebo mnoho dobrého a krásné- ho mluvievali o Bohu, takže se zdáli dobří, však sú nebyli, ale 60 své cti hledali vedlé světa a pod zpuosobau náboženstvie. A láska v nich ustydla, že svět, sebe sami a štěstie světa milovali. Potom hvězdy také svedl. Nebo, jakož kroniky vypravují, toho času Konstantina počaly se množiti řeholy náboženstvie, v nichž pano- valo pokrytstvie, hojnost bohatstvie, milovánie k světu, k štěstí, zlé se rozmohlo 65 ku pokoji, kteříž žádali čtěni býti. A ti byli jako hvězdy, nebo pod zpuosobau náboženstvie bieše chtivost v nich k světu, ku po- koji, k štěstí. Na počátku však počali svietiti jako hvězdy, ale sú pokrytstvím nakaženi, veliké zevnitřnie náboženstvie provodiece. A lid, kterýž měl býti jako den osvícený od slunce, také po- 70 krytstvím raněn jest, takže všickni vymlúvali své hřiechy. Sám zajisté Kristus-anděl zatrúbil proti této zlosti řka: »Běda vám, kteří ste zbíleni zevnitř, ale plní nečistoty vnitř« etc. A viece tam vypravuje bied proti pokrytcuom. Kteříž však nad jiné svět měli by potupiti, nad jiné jej milují. Potom uloženo jest, aby 75 pod zpuosobau spravedlnosti své křivdy mstili, a jako by se dobře hněvali. Tiem nakažením uvedeno jest, aby lidé tělesně se milovali pod zpuosobau lásky, a kto by jich přestaupil přikázanie, aby hned trestán byl, ale božských zanetbávali. A to svedenie velmi ještě trvá pod zpuosobau obhajovánie zákona božieho, puosobí 80 lakomstvie a pajchu svú. Na kteréž se Buoh viece hněvá nežli na zjevné protivníky. A když svěcenci uvedeni sú v pokrytstvie, tehdy třetie strana dne poražena jest, takže ty věci, které sú k spasení potřebné, ne- posluhovaly se lidu, ani se při nich světlo svítilo, ty pak věci, 85 které sú tělesné, také nebyly osvícené jako hvězdami noc. A pro- tož, když lidé což koli činie předkem a prvotně pro sebe z milo- vánie sebe porušeného, těžce hřešie; druhé, když předním au- myslem činí pro zisk časný, což koli zdá se dobrého, nic nepro- Měsíc nakažen Hvězdy Kristovo traubenie 71 Podle Mat. 23, 27 nn.
Strana 332
332 Kapitola Lakomstvie škodné etc. Kvas pokrytstvie spievá, neb jest nakažen pokrytstvím. Takéž, jestliže co činí a v tom pýchá a vyzdvihuje se, neprospievá. Protož, kto se chce 90 toho kvasu uvarovati, tehdy všecky věci prvotně pro Boha má činiti, k němu najprv prohlédaje, jej v poctivosti maje a nade všecky věci jej miluje a předkládaje. Druhé, aby lakomstvie nehleděl, chce-li bližním co prospěti, aby také pajchy, marné chvály se varoval. Ale pohřiechu líbo 95 srdci, aby za dobrého od lidí jmien byl, milován a čtěn; a má-li který nedostatek, o tom chce aby nevěděli, aby nebyl zahanben. A nedbá, že Buoh na ň hledí! A protož, že člověk nemiluje svého bližnieho, pro malý nedostatek nazývá ho pokrytcem; sebe pak ješto nezřízeně miluje, a tehdy sobě pochlebuje a domnievá se 100 býti jiných lepšieho, většie maje nedostatky. Tento zajisté kvas pokrytstvie ve všech se jest rozmohl, jako slunce jakožto kardi- 116а nálové, biskupové a jiní téměř všickni sau tiem hřiechem na- kaženi, takže již neslove pokrytstvie, ale zjevné činěnie a ohlá- šenie. Nebo již jednak po všem světě jich rozmnoženi sú hřie- 105 chové. A ti, kteří se zdají býti jako slunce, jiných lepší, jsau po- raženi a nakaženi tiemto pokryctvím etc. A nenie divu, že i niž- šie tiem hřiechem sú zmazáni etc. Stráže potřebie A viděl sem i slyšel hlas jedné vorlice letície prostředkem nebe etc. Když v čtvrtém věku cierkve svaté, kterýžto věk počal se za času velikých svatých, svedl šatan mnohé pokrytstvím, nébrž všechny stavy, takže se zatměla třetie strana slunce, měsíce, takže neosvěcovalo noci a dne, okazuje škodu, když všickni najvětšie i prostřední zpráv- cové pokrytstvím sau zmazáni; tehdy všecka srdce poddaných trpie škodu, i ti, kteří sau den, totiž srdce osvícená, kteráž mají potěšenie a sladkost Ducha sv. Jakož apoštol die: »Byli ste někdy temnostmi, ale nynie světlo v Pánu« etc. Protož, která sú srdce věrau živú osvícená, potřebují stráže dobré nad sebau, aby světla toho svědomie nepotratili. Ale že ta srdce a svědomie dobrých mění se a nejsau stálá, ale někdy ode všeho dobrého bývají opuštěna, takže nemají náboženstvie, sladkosti Ducha, vraucnosti, takže v takových temnostech potře- 15 bují zprávy některé hvězdy osvícením a naučením. Ale že zpráv- cové, kteříž sú hvězdy, pokrytstvím bývají zmazáni, protož 5 10 Zprávcové 9 Efez. 5, 8
332 Kapitola Lakomstvie škodné etc. Kvas pokrytstvie spievá, neb jest nakažen pokrytstvím. Takéž, jestliže co činí a v tom pýchá a vyzdvihuje se, neprospievá. Protož, kto se chce 90 toho kvasu uvarovati, tehdy všecky věci prvotně pro Boha má činiti, k němu najprv prohlédaje, jej v poctivosti maje a nade všecky věci jej miluje a předkládaje. Druhé, aby lakomstvie nehleděl, chce-li bližním co prospěti, aby také pajchy, marné chvály se varoval. Ale pohřiechu líbo 95 srdci, aby za dobrého od lidí jmien byl, milován a čtěn; a má-li který nedostatek, o tom chce aby nevěděli, aby nebyl zahanben. A nedbá, že Buoh na ň hledí! A protož, že člověk nemiluje svého bližnieho, pro malý nedostatek nazývá ho pokrytcem; sebe pak ješto nezřízeně miluje, a tehdy sobě pochlebuje a domnievá se 100 býti jiných lepšieho, většie maje nedostatky. Tento zajisté kvas pokrytstvie ve všech se jest rozmohl, jako slunce jakožto kardi- 116а nálové, biskupové a jiní téměř všickni sau tiem hřiechem na- kaženi, takže již neslove pokrytstvie, ale zjevné činěnie a ohlá- šenie. Nebo již jednak po všem světě jich rozmnoženi sú hřie- 105 chové. A ti, kteří se zdají býti jako slunce, jiných lepší, jsau po- raženi a nakaženi tiemto pokryctvím etc. A nenie divu, že i niž- šie tiem hřiechem sú zmazáni etc. Stráže potřebie A viděl sem i slyšel hlas jedné vorlice letície prostředkem nebe etc. Když v čtvrtém věku cierkve svaté, kterýžto věk počal se za času velikých svatých, svedl šatan mnohé pokrytstvím, nébrž všechny stavy, takže se zatměla třetie strana slunce, měsíce, takže neosvěcovalo noci a dne, okazuje škodu, když všickni najvětšie i prostřední zpráv- cové pokrytstvím sau zmazáni; tehdy všecka srdce poddaných trpie škodu, i ti, kteří sau den, totiž srdce osvícená, kteráž mají potěšenie a sladkost Ducha sv. Jakož apoštol die: »Byli ste někdy temnostmi, ale nynie světlo v Pánu« etc. Protož, která sú srdce věrau živú osvícená, potřebují stráže dobré nad sebau, aby světla toho svědomie nepotratili. Ale že ta srdce a svědomie dobrých mění se a nejsau stálá, ale někdy ode všeho dobrého bývají opuštěna, takže nemají náboženstvie, sladkosti Ducha, vraucnosti, takže v takových temnostech potře- 15 bují zprávy některé hvězdy osvícením a naučením. Ale že zpráv- cové, kteříž sú hvězdy, pokrytstvím bývají zmazáni, protož 5 10 Zprávcové 9 Efez. 5, 8
Strana 333
VIII. 333 116а2 116b1 neosvěcují nižších, neostříhají jich ani posilňují, takže, kteří sú den, poddaní, rychle přichází jim noc, zastíněnie, studenost, 20 a srdce, kteréž se umienilo nehýbati, tudiež se proměňuje z světla v temnosti a bude žádati osvícenie, po silněnie, a nenie od koho vzíti, nebo hvězdy sú zastíněné a pokrytstvím raněné. Někdy zajisté, byla-li sú srdce zpustlá, nakažená, ale hvězdy, totiž zpráv- cové, osvěcovali a svítili, takže poddané rozpalovali, rozsvětlovali 25 až do samého Krista osvícenie. Nynie pak, kteří sú dnové osvícení, nemají hvězd, kteří by jich posilňovali, zdrhovali; a pakli sú noc, nenie, kto by osvietil, kto by zapálil k dobrému. Protož již nynie jest světlo od jiných hvězd zlých, Bohu nenávistných, takže jest takový den, o kterémž die Job III°.: »Zlořečený den, 30 v kterýž sem se narodil«. Tak také Jeremiáš etc. Totiž ten život, který se v štěstí vede, jímž se svědomie zklamávají, v něm naději skládajíce, ten den, kterýž ne od Krista, ale odjinud se osvěcuje. Jako die Job: »Den ten nechť se obrátí v temnosti«. Nebo, když Kristus a hvězdy jeho nesvítí, tehdy to, co se zdá býti den, před 35 Bohem sau v pravdě temnosti. A praví Job: »Nocí tau vládni tmavý vicher«, totižto duch horlivý vládne srdci těmi zatemněnými, aby tam nebylo světla pravého, v tom svědomí. Protož tento věk čtvrtý pokrytstvie dávno začal se jest a do dneška ještě trvá; nebo všickni zprávcové sú pokrytstvím zmazáni. 40 Tento den světlem ošemetným Antikristovým osvícen jest, den biedy, temností a mrákoty, kterémuž ani měsíc ani hvězdy božské svítie; neb ani rada dobrá ani osvícenie ani posilněnie věrným dává se. A die, že třetie strana slunce, hvězd a dne poražena jest; 45 na znamenie, že ta třetie strana větší jest nežli první strana aneb druhá, ani obě spolu vzaté. A ta ť jest strana, kteráž jest poražena pokrytstvím až do upadení v hřiech proti Duchu svatému, kterýž ani zde, ani v budaucím životě odpauští se. Ale že nikdá se ne- poznávají, nikdá pokánie nečinie. A že z pokrytcuov řiedký se 50 poznává a celým srdcem který by se ku Pánu obrátil. Nebo se ten hřiech tají vnitř pod životem svatým a spuosobau náboženstvie, takže toliko k zevnitřnosti patří, zač lidé mají ho, takže v nich Duch boží nemuož mieti miesta; aniž jest lékařstvie, ješto by se proti tomu neduhu hodilo, ani tělo a krev Kristova dostadčuje 55 (sic) k uzdravení. Nepraví však, aby žádný ještě nepřišel z po- Nedostatek veliký se rozmohl Den jaký jest nynie Pokrytstvie panuje Pokrytec se nebrzo pozná Noc 29 Job 3, 3 — 30 Jer. 20, 14 — 33 Job 3, 4 — 35 Job 27, 20 — 47 Mat. 12, 31; Marek 3, 29; Luk. 12, 10
VIII. 333 116а2 116b1 neosvěcují nižších, neostříhají jich ani posilňují, takže, kteří sú den, poddaní, rychle přichází jim noc, zastíněnie, studenost, 20 a srdce, kteréž se umienilo nehýbati, tudiež se proměňuje z světla v temnosti a bude žádati osvícenie, po silněnie, a nenie od koho vzíti, nebo hvězdy sú zastíněné a pokrytstvím raněné. Někdy zajisté, byla-li sú srdce zpustlá, nakažená, ale hvězdy, totiž zpráv- cové, osvěcovali a svítili, takže poddané rozpalovali, rozsvětlovali 25 až do samého Krista osvícenie. Nynie pak, kteří sú dnové osvícení, nemají hvězd, kteří by jich posilňovali, zdrhovali; a pakli sú noc, nenie, kto by osvietil, kto by zapálil k dobrému. Protož již nynie jest světlo od jiných hvězd zlých, Bohu nenávistných, takže jest takový den, o kterémž die Job III°.: »Zlořečený den, 30 v kterýž sem se narodil«. Tak také Jeremiáš etc. Totiž ten život, který se v štěstí vede, jímž se svědomie zklamávají, v něm naději skládajíce, ten den, kterýž ne od Krista, ale odjinud se osvěcuje. Jako die Job: »Den ten nechť se obrátí v temnosti«. Nebo, když Kristus a hvězdy jeho nesvítí, tehdy to, co se zdá býti den, před 35 Bohem sau v pravdě temnosti. A praví Job: »Nocí tau vládni tmavý vicher«, totižto duch horlivý vládne srdci těmi zatemněnými, aby tam nebylo světla pravého, v tom svědomí. Protož tento věk čtvrtý pokrytstvie dávno začal se jest a do dneška ještě trvá; nebo všickni zprávcové sú pokrytstvím zmazáni. 40 Tento den světlem ošemetným Antikristovým osvícen jest, den biedy, temností a mrákoty, kterémuž ani měsíc ani hvězdy božské svítie; neb ani rada dobrá ani osvícenie ani posilněnie věrným dává se. A die, že třetie strana slunce, hvězd a dne poražena jest; 45 na znamenie, že ta třetie strana větší jest nežli první strana aneb druhá, ani obě spolu vzaté. A ta ť jest strana, kteráž jest poražena pokrytstvím až do upadení v hřiech proti Duchu svatému, kterýž ani zde, ani v budaucím životě odpauští se. Ale že nikdá se ne- poznávají, nikdá pokánie nečinie. A že z pokrytcuov řiedký se 50 poznává a celým srdcem který by se ku Pánu obrátil. Nebo se ten hřiech tají vnitř pod životem svatým a spuosobau náboženstvie, takže toliko k zevnitřnosti patří, zač lidé mají ho, takže v nich Duch boží nemuož mieti miesta; aniž jest lékařstvie, ješto by se proti tomu neduhu hodilo, ani tělo a krev Kristova dostadčuje 55 (sic) k uzdravení. Nepraví však, aby žádný ještě nepřišel z po- Nedostatek veliký se rozmohl Den jaký jest nynie Pokrytstvie panuje Pokrytec se nebrzo pozná Noc 29 Job 3, 3 — 30 Jer. 20, 14 — 33 Job 3, 4 — 35 Job 27, 20 — 47 Mat. 12, 31; Marek 3, 29; Luk. 12, 10
Strana 334
334 Kapitola Kvas pokryt- stvie škodný Kněžstvo nakaženo Běda krytství, ale die: »Třetie strana«, kteráž proti Duchu svatému hřeší, jížto nižádná hvězda ani slunce ani měsíc nemuož svietiti, neb odpor kladau v svém srdci. A dopoviedá: »A viděl sem i slyšel hlas orlice jedné« etc. Této řeči pokládají zřenie k předešlým řečem, jiné patřenie k po- 60 tomniem řečem. Nebo, když ten pokrytstvie kvas uveden jest v srdce lidská a z jednoho srdce do jiného se plazí a pod pokrytstvím uvedeno jest lakomstvie, kteréž se začalo od Konstantina, a potom jeden každý z pánuov odkazoval nětco svěcencóm, takže svěcenci a kněžstvo dali se k obieraní a pečování o zbožie, a tak hvězdy se 65 zamračily, a kteří byli z poddaných noc, nebyl, kto by je osvietil. A protož jedno »Běda« jest svěcencuom, kteřížto, múdrost božskau opustivše, dali se k shromažďování bohatstvie. A protož die: »Běda přebývajícím« chtivostí, milostí, žádostí »na zemi«. Druhé »Běda« stavu světskému, kteříž, jsauce zchuzeni, své žádosti 70 vyplniti nemohau, ale pro chudobu musie slúžiti svěcencóm, mni- chóm etc. a mušejí krásti. Třetí stav poddaných, kterýž musí oboje chovati, i světských pánuov stav i duchovních, a od nich ani zprávy ani naučenie mají, neb obojí sau zastínění. Protož také »Běda poddaným«, takže všickni svého bludu neznají, ale 75 116b2 domnievají se, že dobře stojie. A jiné patřenie této řeči k potomniem řečem, kdež die: »Viděl sem a slyšel sem hlas vorlice«. Klade tuto rozdiel mezi čtyřmi věky, o nichž povědieno jest, a mezi věky třmi potomními. A tak pokládá rozdiel mezi anděly čtyřmi prvními a třmi potomními 80 řka: »Viděl sem a slyšel«, takže již čtyřie věkové zlí sau vypravo- váni, ale potom ještě třie věkové mají vypravováni býti, v nichžto: »Běda, běda, běda jest«. Nebo v těch všecky biedy, všecky zlosti se shromažďují spolu. A to miení, když vypravuje o jiných třech hlasiech jiných anděluov, kteříž měli trúbiti, to jest, když pátý 85 začne se věk a šestého věku a sedmého, tehdy bude v každém tom věku »Běda«, takže v těch věcích většie nebezpečenstvie a většie biedy a nesnáze poběhnau. A tak, kdež srdce nadějie se, pokoje a odpočinutie že přijdau, ano ještě biedy nastávají, neb die: »Běda«. Tak i potom die: »Běda zemi a moři« etc. Takže 90 šatanáš všem počínajícím posmievá se a porauhá, maje naději, že je oklamá. A die: »Slyšel sem hlas vorlice«. Nebo dřieve, než andělé traubie pátý, šestý a sedmý, byli sú někteří lidé jako vorlice, Orlice 90 Zj. 12, 12.
334 Kapitola Kvas pokryt- stvie škodný Kněžstvo nakaženo Běda krytství, ale die: »Třetie strana«, kteráž proti Duchu svatému hřeší, jížto nižádná hvězda ani slunce ani měsíc nemuož svietiti, neb odpor kladau v svém srdci. A dopoviedá: »A viděl sem i slyšel hlas orlice jedné« etc. Této řeči pokládají zřenie k předešlým řečem, jiné patřenie k po- 60 tomniem řečem. Nebo, když ten pokrytstvie kvas uveden jest v srdce lidská a z jednoho srdce do jiného se plazí a pod pokrytstvím uvedeno jest lakomstvie, kteréž se začalo od Konstantina, a potom jeden každý z pánuov odkazoval nětco svěcencóm, takže svěcenci a kněžstvo dali se k obieraní a pečování o zbožie, a tak hvězdy se 65 zamračily, a kteří byli z poddaných noc, nebyl, kto by je osvietil. A protož jedno »Běda« jest svěcencuom, kteřížto, múdrost božskau opustivše, dali se k shromažďování bohatstvie. A protož die: »Běda přebývajícím« chtivostí, milostí, žádostí »na zemi«. Druhé »Běda« stavu světskému, kteříž, jsauce zchuzeni, své žádosti 70 vyplniti nemohau, ale pro chudobu musie slúžiti svěcencóm, mni- chóm etc. a mušejí krásti. Třetí stav poddaných, kterýž musí oboje chovati, i světských pánuov stav i duchovních, a od nich ani zprávy ani naučenie mají, neb obojí sau zastínění. Protož také »Běda poddaným«, takže všickni svého bludu neznají, ale 75 116b2 domnievají se, že dobře stojie. A jiné patřenie této řeči k potomniem řečem, kdež die: »Viděl sem a slyšel sem hlas vorlice«. Klade tuto rozdiel mezi čtyřmi věky, o nichž povědieno jest, a mezi věky třmi potomními. A tak pokládá rozdiel mezi anděly čtyřmi prvními a třmi potomními 80 řka: »Viděl sem a slyšel«, takže již čtyřie věkové zlí sau vypravo- váni, ale potom ještě třie věkové mají vypravováni býti, v nichžto: »Běda, běda, běda jest«. Nebo v těch všecky biedy, všecky zlosti se shromažďují spolu. A to miení, když vypravuje o jiných třech hlasiech jiných anděluov, kteříž měli trúbiti, to jest, když pátý 85 začne se věk a šestého věku a sedmého, tehdy bude v každém tom věku »Běda«, takže v těch věcích většie nebezpečenstvie a většie biedy a nesnáze poběhnau. A tak, kdež srdce nadějie se, pokoje a odpočinutie že přijdau, ano ještě biedy nastávají, neb die: »Běda«. Tak i potom die: »Běda zemi a moři« etc. Takže 90 šatanáš všem počínajícím posmievá se a porauhá, maje naději, že je oklamá. A die: »Slyšel sem hlas vorlice«. Nebo dřieve, než andělé traubie pátý, šestý a sedmý, byli sú někteří lidé jako vorlice, Orlice 90 Zj. 12, 12.
Strana 335
VIII. a IX. 335 117a1 95 oka srdce osvíceného, prohlédajiece jako vorlice, kterak mieti budau lidé v pátém, šestém a sedmém věku biedu a trápenie a nebezpečenstvie. »A ty vorlice létáchu po prostředku nebe«, ani na levici, totiž k hřiechuom, ani na pravici, smysluom vlastním bludným, uchylujíce se, a budaucie zlé věci lidu předpoviedali, 100 kteréž mají přijíti. A nynie šatan usiluje věrných srdce všudy zklamati, buďto skrz čeled, s kterauž bydlí, nebo skrz bližnieho, s nímž obcuje. A žádný se toho nebude moci uvarovati, leč bude vorlicí, k Bohu se pozdvíhaje, a ktož buden od hvězdy ne šatanovy, ale boží osvícený etc. Zklamánie KAPITOLA DEVÁTÁ. A pátý anděl v traubu zatraubil, i viděl sem, ano hvězda s nebe spadla na zemi etc. Prvé oznámil o čtyřech trubách a o čtyřech anděléch za čtyř věkuov přicházejících: první věk času apoštoluov, druhý za času 5 mučedlníkuov, třetí, když hvězda spadla na řeky, čtvrtý čas pokrytcuov. Teď již pátý věk vypisuje se, kteréhož již, mám za to, částka veliká pominula. A viděl, že chytrostí tehdáž šatan puojde proti věrným. A ještě třie andělé vypravují se a traubenie jich. Zmienku 10 činí o prvních dvau v kapitole IX. a Xté., ale o třetí traubě v kapi- tole XIt. vypravuje. A viděl vorlici, ana letí po prostředku nebe, řkaucí: »Běda, běda, běda«, totiž budau ještě mnohé a veliké nesnáze a biedy. Protož předpoviedá orlice, aby se lidé opatřili. Protož prvé, nežli se jest začal pátý věk, byli světí velicí, kteříž 15 jedním duchem mluvili a vypravovali o budaucích věcech, jiným oznamujíce, co v pátém věku přijíti má zlého. A ti všickni světí byli sú jako jedna vorlice, budaucie zlé věci cierkve předvídajíce. A té vorlice nynie bychom potřebovali, aby nám vykládali, co tuto Duch boží miení. Protož tato trauba pátá jest času Anti- 20 kristova o zjevení větším bluduov a kacieřství a svedení, a to v zpuosobě kobylek, proti kterýmž anděl boží má trúbiti, aby se věrní vystřiehali od těch kobylek. I die: »A pátý anděl«, pátému věku příležící, ukazuje, co Pátý věk Běda Vorlice 10 Zj. 9, 13; 10, 1 nn.; 11, 15 — 11 Zj. 8, 13.
VIII. a IX. 335 117a1 95 oka srdce osvíceného, prohlédajiece jako vorlice, kterak mieti budau lidé v pátém, šestém a sedmém věku biedu a trápenie a nebezpečenstvie. »A ty vorlice létáchu po prostředku nebe«, ani na levici, totiž k hřiechuom, ani na pravici, smysluom vlastním bludným, uchylujíce se, a budaucie zlé věci lidu předpoviedali, 100 kteréž mají přijíti. A nynie šatan usiluje věrných srdce všudy zklamati, buďto skrz čeled, s kterauž bydlí, nebo skrz bližnieho, s nímž obcuje. A žádný se toho nebude moci uvarovati, leč bude vorlicí, k Bohu se pozdvíhaje, a ktož buden od hvězdy ne šatanovy, ale boží osvícený etc. Zklamánie KAPITOLA DEVÁTÁ. A pátý anděl v traubu zatraubil, i viděl sem, ano hvězda s nebe spadla na zemi etc. Prvé oznámil o čtyřech trubách a o čtyřech anděléch za čtyř věkuov přicházejících: první věk času apoštoluov, druhý za času 5 mučedlníkuov, třetí, když hvězda spadla na řeky, čtvrtý čas pokrytcuov. Teď již pátý věk vypisuje se, kteréhož již, mám za to, částka veliká pominula. A viděl, že chytrostí tehdáž šatan puojde proti věrným. A ještě třie andělé vypravují se a traubenie jich. Zmienku 10 činí o prvních dvau v kapitole IX. a Xté., ale o třetí traubě v kapi- tole XIt. vypravuje. A viděl vorlici, ana letí po prostředku nebe, řkaucí: »Běda, běda, běda«, totiž budau ještě mnohé a veliké nesnáze a biedy. Protož předpoviedá orlice, aby se lidé opatřili. Protož prvé, nežli se jest začal pátý věk, byli světí velicí, kteříž 15 jedním duchem mluvili a vypravovali o budaucích věcech, jiným oznamujíce, co v pátém věku přijíti má zlého. A ti všickni světí byli sú jako jedna vorlice, budaucie zlé věci cierkve předvídajíce. A té vorlice nynie bychom potřebovali, aby nám vykládali, co tuto Duch boží miení. Protož tato trauba pátá jest času Anti- 20 kristova o zjevení větším bluduov a kacieřství a svedení, a to v zpuosobě kobylek, proti kterýmž anděl boží má trúbiti, aby se věrní vystřiehali od těch kobylek. I die: »A pátý anděl«, pátému věku příležící, ukazuje, co Pátý věk Běda Vorlice 10 Zj. 9, 13; 10, 1 nn.; 11, 15 — 11 Zj. 8, 13.
Strana 336
336 Kapitola v tom věku dábel zlého uvedl, aby se toho uvarovali. A tak anděl boží má Duchem božím hnut býti, aby zvěsto val a nezatajoval 25 117a2 potřebných věcí lidskému spasení, čeho tehdáž najviece mají se varovati, zlí také aby neměli příčiny výmluvy řkauce: »Neslyšeli sme, by to bylo zlé«. »A viděl sem, ano hvězda s nebe spadla na zemi. I dán jest jí klíč od šachty propasti« etc. Třetie otevřenie bluduov chytrých 30 šatanových dotýká tu: »I otevřela jest šachtu propasti«. Čtvrté: »I vyšel jest dým z propasti jakožto dajm peci veliké« etc. Páté: »A z dýmu propasti vyšly sau kobylky na zemi« etc. O prvním die: »I viděl sem hvězdu, ana padla s nebe« etc. Totiž v pátém věku, když šatan Antikrista, zbudil mnohé s bludy 35 a kacieřstvími jako posly a apoštoly Antikristovy, aby z nich a skrz ně rostla jich hlava, Antikristus. Neb die: »A měli sú hlavu nad sebú«, totiž ty kobylky. »I viděl, ano hvězda spadla«. O hvězdě při třetiem andělovi bylo povědieno; a znamená anděla zlého, šatana, kterýž se někdy Bohu líbil. O kterémž Ezechiel XXVIII.: 40 »Ty znamenie podobnosti, plný maudrosti a dokonalý v kráse, v rozkošech rajských božích někdy byl si, všeliký kámen drahý přikrytie tvé«. Protož ta hvězda duchovnie, kteráž byla někdy krásná, již jinak svítí a proměňuje se v anděla světlosti a v tomto nebi rytěřujície cierkve jiným hvězdám zpuosobuje pád, jako 45 i v uonom nebi tato hvězda mnohé s sebau strhla. A že při otevření páté pečeti bylo povědieno, kterak svatých duše, kteréž sú trpěly od koně rajzieho a vraného etc., odpočívají pod oltářem, raucha majíce, tuto v pátém anděla traubení a v pátém věku jaké sau biedy zde přebývajících na světě. Protož viděl Jan, 50 že ti, kteří se zdají býti najbližší Bohu a najsvětlejšie, šatan puosobí, že takoví padají, takže v tom věku zbudí lidi, kteříž 117b1 velikau budau mieti zpuosobu náboženstvie a svatého života, takže se budau zdáti lidu najviece přibližovati k Kristu a o sobě vysoce smýšleti budau, v mnohých věcech svatým se připodobňujíce 55 a domnievajiece se též dary mieti, jako někdy světí měli, a tak lid aby se k nim nachyloval a jim věřil. A tak ta hvězda Luciper jednati bude pád těchto hvězd skrz pajchu svú a doufánie v se a všetečné o sobě smýšlenie; Počátek bluduov a to jest počátek všech bluduov, a zvláště pýcha v dařích božích, 60 Pajcha tají se v duchovenství a v náboženství. Tato pýcha tají se pod chudobau, Hvězda pád puosobí Antikrist Anděl má trúbiti 41 Podle Ezech. 28, 12 a 13 — 47 Zj. 6, 9 a 11
336 Kapitola v tom věku dábel zlého uvedl, aby se toho uvarovali. A tak anděl boží má Duchem božím hnut býti, aby zvěsto val a nezatajoval 25 117a2 potřebných věcí lidskému spasení, čeho tehdáž najviece mají se varovati, zlí také aby neměli příčiny výmluvy řkauce: »Neslyšeli sme, by to bylo zlé«. »A viděl sem, ano hvězda s nebe spadla na zemi. I dán jest jí klíč od šachty propasti« etc. Třetie otevřenie bluduov chytrých 30 šatanových dotýká tu: »I otevřela jest šachtu propasti«. Čtvrté: »I vyšel jest dým z propasti jakožto dajm peci veliké« etc. Páté: »A z dýmu propasti vyšly sau kobylky na zemi« etc. O prvním die: »I viděl sem hvězdu, ana padla s nebe« etc. Totiž v pátém věku, když šatan Antikrista, zbudil mnohé s bludy 35 a kacieřstvími jako posly a apoštoly Antikristovy, aby z nich a skrz ně rostla jich hlava, Antikristus. Neb die: »A měli sú hlavu nad sebú«, totiž ty kobylky. »I viděl, ano hvězda spadla«. O hvězdě při třetiem andělovi bylo povědieno; a znamená anděla zlého, šatana, kterýž se někdy Bohu líbil. O kterémž Ezechiel XXVIII.: 40 »Ty znamenie podobnosti, plný maudrosti a dokonalý v kráse, v rozkošech rajských božích někdy byl si, všeliký kámen drahý přikrytie tvé«. Protož ta hvězda duchovnie, kteráž byla někdy krásná, již jinak svítí a proměňuje se v anděla světlosti a v tomto nebi rytěřujície cierkve jiným hvězdám zpuosobuje pád, jako 45 i v uonom nebi tato hvězda mnohé s sebau strhla. A že při otevření páté pečeti bylo povědieno, kterak svatých duše, kteréž sú trpěly od koně rajzieho a vraného etc., odpočívají pod oltářem, raucha majíce, tuto v pátém anděla traubení a v pátém věku jaké sau biedy zde přebývajících na světě. Protož viděl Jan, 50 že ti, kteří se zdají býti najbližší Bohu a najsvětlejšie, šatan puosobí, že takoví padají, takže v tom věku zbudí lidi, kteříž 117b1 velikau budau mieti zpuosobu náboženstvie a svatého života, takže se budau zdáti lidu najviece přibližovati k Kristu a o sobě vysoce smýšleti budau, v mnohých věcech svatým se připodobňujíce 55 a domnievajiece se též dary mieti, jako někdy světí měli, a tak lid aby se k nim nachyloval a jim věřil. A tak ta hvězda Luciper jednati bude pád těchto hvězd skrz pajchu svú a doufánie v se a všetečné o sobě smýšlenie; Počátek bluduov a to jest počátek všech bluduov, a zvláště pýcha v dařích božích, 60 Pajcha tají se v duchovenství a v náboženství. Tato pýcha tají se pod chudobau, Hvězda pád puosobí Antikrist Anděl má trúbiti 41 Podle Ezech. 28, 12 a 13 — 47 Zj. 6, 9 a 11
Strana 337
IX. 337 prostým oděvem, modlitbau, náboženstvím a řečí pokornau. Tato pýcha jest červ, všecko dobré v člověku nakažujíci. Protož v tomto pátém svozování mnohem chytřeji šatan sobě počíná nežli v prvních 65 svozováních již pravených, neb ta pajcha tajná provodí se pod skutky najspasitedlnějšími. Takové zajisté srdce smělé mluví beze vší bázně, kdež se jiní lekají. A již hvězda, kteráž někdy spadla, puosobí pád, že v tomto nebi cierkve rytěřujície padla. A bývá u nich v řeči křik a v ničemž 70 se pádu svého nebojí. Hořkost srdečnú má k těm, kteříž se s ním nesrovnávají, a utieká od těch, aniž se chce potkati; a ač nemluví, však se pohybuje v sobě. Bývá také lehkost v řeči a rozpustilost u nich. A ač se zdají hvězdy, bývá pozdviženie v rauše i v řeči. Bývá také rychlý v odpovědi, před jinými se utiekaje, aby se 75 ukázal. A tak takoví, ač se dobří a krásní zdají, však se tak majíce padají. A die: »Padla na zemi«, totiž na lid zemský, ješto nepatří Na zemi padla k Bohu. A najprvé sám šatan padá, a potom svedené zpuosobuje v jich srdce padati, takže hvězda nevidědlná, šatan totiž, zpuosobuje 80 tyto hvězdy vidědlné, okrašluje je ku podobenství svatých, aby se svět zdáli potupiti, aby jim věřili a na ně zpolehli. Tak také, že hvězda viditedlná, kteráž padá od oné hvězdy neviditedlné, najprv mnoho dobrého puosobí, a zvláště mezi svěcenci, totiž aby bohat- stvie a pajcha v kněžích padla, aby tak všecken lid k té hvězdě se 85 přivinul, že některé dobré věci činí, a tak aby všickni té hvězdě věřili, šikuje to šatan tak, aby v srdce lidem padlo, že ta hvězda jest od Boha poslaná a pravý anděl boží. Ale která duše tu chytrost pozná? Neb na své hvězdy šatan svatý, zevnitř světlý uvozuje život a mnoho dobrého činící, aby tak uvedla v srdce, že, což koli 90 ta hvězda činiti bude, aby jí věřili, také i jed zchvalujíce s dobrým. A die: »I dán jest jí klíč od šachty propasti«. Dopuštěná moc, kteráž padla na zemská srdce, obcováním, bydlením, kázaním otevříti šachtu propasti, totiž tajné chytré cesty bludu, kteréž se prvé tajily, tak, aby klíčem tiem zavřela maudrost božskau a řád 95 prvotnie cierkve a aby otevřela nětco nového, utěšeného, libého neslýchaného a bludného, chytrost šatanovu otvierajíce, ale maud- rost ku pokoře, k milosrdenství a trpělivosti zavierajíce, aby to lidu nevonělo, ale, což bludného mluvie, aby to přijímali lidé a oblibovali. Nebo zavierá ta hvězda trpělivost v protivných 100 věcech, ale hotoví sú takoví k utrhání jiným. A tak, že ta hvězda 118a1 zavierá k spasení věci potřebné. A o té propasti die Spasitel Jakoubek, Výklad. 117b2 Povahy bludných Šatan své připravuje Klíč Šachta 22
IX. 337 prostým oděvem, modlitbau, náboženstvím a řečí pokornau. Tato pýcha jest červ, všecko dobré v člověku nakažujíci. Protož v tomto pátém svozování mnohem chytřeji šatan sobě počíná nežli v prvních 65 svozováních již pravených, neb ta pajcha tajná provodí se pod skutky najspasitedlnějšími. Takové zajisté srdce smělé mluví beze vší bázně, kdež se jiní lekají. A již hvězda, kteráž někdy spadla, puosobí pád, že v tomto nebi cierkve rytěřujície padla. A bývá u nich v řeči křik a v ničemž 70 se pádu svého nebojí. Hořkost srdečnú má k těm, kteříž se s ním nesrovnávají, a utieká od těch, aniž se chce potkati; a ač nemluví, však se pohybuje v sobě. Bývá také lehkost v řeči a rozpustilost u nich. A ač se zdají hvězdy, bývá pozdviženie v rauše i v řeči. Bývá také rychlý v odpovědi, před jinými se utiekaje, aby se 75 ukázal. A tak takoví, ač se dobří a krásní zdají, však se tak majíce padají. A die: »Padla na zemi«, totiž na lid zemský, ješto nepatří Na zemi padla k Bohu. A najprvé sám šatan padá, a potom svedené zpuosobuje v jich srdce padati, takže hvězda nevidědlná, šatan totiž, zpuosobuje 80 tyto hvězdy vidědlné, okrašluje je ku podobenství svatých, aby se svět zdáli potupiti, aby jim věřili a na ně zpolehli. Tak také, že hvězda viditedlná, kteráž padá od oné hvězdy neviditedlné, najprv mnoho dobrého puosobí, a zvláště mezi svěcenci, totiž aby bohat- stvie a pajcha v kněžích padla, aby tak všecken lid k té hvězdě se 85 přivinul, že některé dobré věci činí, a tak aby všickni té hvězdě věřili, šikuje to šatan tak, aby v srdce lidem padlo, že ta hvězda jest od Boha poslaná a pravý anděl boží. Ale která duše tu chytrost pozná? Neb na své hvězdy šatan svatý, zevnitř světlý uvozuje život a mnoho dobrého činící, aby tak uvedla v srdce, že, což koli 90 ta hvězda činiti bude, aby jí věřili, také i jed zchvalujíce s dobrým. A die: »I dán jest jí klíč od šachty propasti«. Dopuštěná moc, kteráž padla na zemská srdce, obcováním, bydlením, kázaním otevříti šachtu propasti, totiž tajné chytré cesty bludu, kteréž se prvé tajily, tak, aby klíčem tiem zavřela maudrost božskau a řád 95 prvotnie cierkve a aby otevřela nětco nového, utěšeného, libého neslýchaného a bludného, chytrost šatanovu otvierajíce, ale maud- rost ku pokoře, k milosrdenství a trpělivosti zavierajíce, aby to lidu nevonělo, ale, což bludného mluvie, aby to přijímali lidé a oblibovali. Nebo zavierá ta hvězda trpělivost v protivných 100 věcech, ale hotoví sú takoví k utrhání jiným. A tak, že ta hvězda 118a1 zavierá k spasení věci potřebné. A o té propasti die Spasitel Jakoubek, Výklad. 117b2 Povahy bludných Šatan své připravuje Klíč Šachta 22
Strana 338
338 Kapitola Klíč co znamená Dajm Domněnie bude mylné »Z srdce vycházejí myšlenie«. Srdce zlé, nezpytatedlné, kto pozná je? Toť jest šachta propasti, z kteréž vycházejí žádosti ku pajše, marné chvále, milosti frejieřné, reptánie, smyslové bludní proti vieře vycházejí z ní. Od mnoha set let tajili se bludní, nesmějíce se 105 zjeviti od toho času, když hvězda jménem Pelyněk spadla a řeky nakazila, tajili se a trvali až do tohoto pátého věku. A nynie se již zjevují. Nebo šatan některé zpuosobuje jako hvězdu, aby padali v srdce, aby k nim přitaženi byli a jich poslauchali. A mají klíč, totiž moc vykládaní Písem, jak se jim líbí. A tehdy 110 ti, kteří se tajili v bludích, slyšíce, že jich bludy někteří držie a vyhlašují, také ti, kteří se tajili, jako šachta propasti otevrau se, kteříž však prvé pro moc světskau zjeviti se nesměli etc. A řiekají, že ten jest smysl náš, kterýž tito držie, a ta jest viera naše. A ze všech těch srdcí »vyjde dajm«, smyslové totiž bludní, »a zatmie se 115 slunce«, totiž Kristus v jich srdcích, kteříž ho milovali a v sobě skrze milost měli. A ti, kteříž měli býti jako slunce, vyšie, také se zatmějí. »A povětřie«. Skrz kteréž rozumové duchovní skrytí a svatí se znamenají, takže takových svatých výkladuov duchovních o bojích, o horách nechtěli držeti, ale všecko podlé litery, tělesně, 120 pravíce, že nemají v rozumu duchovním takové věci rozuměny býti. Viděl Jan pátého věku mnohých srdce tajná. A dábel, ta hvězda, má moc časy svými těmi srdci hýbati a otevříti v nich, co je škodlivého. Mnohých srdce zdají se dobrá, ale když jimi tato hvězda pohne, ukáží se nečistoty jako hněv, závist, marná chlauba, pajcha, kteréžto věci však takové nezdály se tam býti, otvierá srdce mužuov i žen. »A dajm vystaupil z propasti«. Nebo srdce ta, jimiž hvězda vládne, a hledajíci i, kdy by zklamati mohla, ta hvězda tak se tají, že, což jest škodlivého věrným, to všecko jako dajm vyvodí z srdcí jich jako z šachty propasti. Nebo srdce sau hluboká a chytrá, a ješto nesnadně poznána mohau býti. A die: »propasti«, totiž srdci těmi vládnauti bude šatan. O kterýchžto srdcích budau se domnievati, že mají Ducha svatého. A ta srdce bývají ozdobená, aby nemohla seznána býti, že by byla od ďábla. A die latině: »Abyssi«, id est sine bysso, bez stkvělosti. 15 A vyznamenávají se ta srdce, kteráž v sobě světla toho nemají, kteréž o sobě die: »Já sem světlo světa«, zdajie se však světlá. 102 Podle Mat. 15, 19; Mar. 7, 21 — 106 Zj. 8, 10 a I1 17 Jan 8, 12 118a2 5 10 Šachta
338 Kapitola Klíč co znamená Dajm Domněnie bude mylné »Z srdce vycházejí myšlenie«. Srdce zlé, nezpytatedlné, kto pozná je? Toť jest šachta propasti, z kteréž vycházejí žádosti ku pajše, marné chvále, milosti frejieřné, reptánie, smyslové bludní proti vieře vycházejí z ní. Od mnoha set let tajili se bludní, nesmějíce se 105 zjeviti od toho času, když hvězda jménem Pelyněk spadla a řeky nakazila, tajili se a trvali až do tohoto pátého věku. A nynie se již zjevují. Nebo šatan některé zpuosobuje jako hvězdu, aby padali v srdce, aby k nim přitaženi byli a jich poslauchali. A mají klíč, totiž moc vykládaní Písem, jak se jim líbí. A tehdy 110 ti, kteří se tajili v bludích, slyšíce, že jich bludy někteří držie a vyhlašují, také ti, kteří se tajili, jako šachta propasti otevrau se, kteříž však prvé pro moc světskau zjeviti se nesměli etc. A řiekají, že ten jest smysl náš, kterýž tito držie, a ta jest viera naše. A ze všech těch srdcí »vyjde dajm«, smyslové totiž bludní, »a zatmie se 115 slunce«, totiž Kristus v jich srdcích, kteříž ho milovali a v sobě skrze milost měli. A ti, kteříž měli býti jako slunce, vyšie, také se zatmějí. »A povětřie«. Skrz kteréž rozumové duchovní skrytí a svatí se znamenají, takže takových svatých výkladuov duchovních o bojích, o horách nechtěli držeti, ale všecko podlé litery, tělesně, 120 pravíce, že nemají v rozumu duchovním takové věci rozuměny býti. Viděl Jan pátého věku mnohých srdce tajná. A dábel, ta hvězda, má moc časy svými těmi srdci hýbati a otevříti v nich, co je škodlivého. Mnohých srdce zdají se dobrá, ale když jimi tato hvězda pohne, ukáží se nečistoty jako hněv, závist, marná chlauba, pajcha, kteréžto věci však takové nezdály se tam býti, otvierá srdce mužuov i žen. »A dajm vystaupil z propasti«. Nebo srdce ta, jimiž hvězda vládne, a hledajíci i, kdy by zklamati mohla, ta hvězda tak se tají, že, což jest škodlivého věrným, to všecko jako dajm vyvodí z srdcí jich jako z šachty propasti. Nebo srdce sau hluboká a chytrá, a ješto nesnadně poznána mohau býti. A die: »propasti«, totiž srdci těmi vládnauti bude šatan. O kterýchžto srdcích budau se domnievati, že mají Ducha svatého. A ta srdce bývají ozdobená, aby nemohla seznána býti, že by byla od ďábla. A die latině: »Abyssi«, id est sine bysso, bez stkvělosti. 15 A vyznamenávají se ta srdce, kteráž v sobě světla toho nemají, kteréž o sobě die: »Já sem světlo světa«, zdajie se však světlá. 102 Podle Mat. 15, 19; Mar. 7, 21 — 106 Zj. 8, 10 a I1 17 Jan 8, 12 118a2 5 10 Šachta
Strana 339
IX. 339 Tak v kniehách Genesis I. napsáno: »A tmy vznášely se svrchu nad propastí«, totiž nad srdci od Pána opuštěnými, kterážto sú 20 zastíněná a nemohau snadně poznána býti. A co jest tajného v těch srdcích, to se zjevuje. Protož die: »I vyšel jest dajm«, totiž veliká pokrytstvie, hněvové, závisti, utrhánie, hořkosti srdcí, v nichž se zdálo, že hvězda Ducha svatého jimi vládla; v těch shledává se ruoznice, pajcha, svár, doufánie 25 v se samého, rauhanie vespolek, smyslové bludní, kteréžto všecky věci byly sau do času dlauho zavřieny. Ale hvězda tato odvierá srdce. »Vystupuje také dajm«. Nebo lidé mají moc a svobodu mluviti o těch zlých věcech a o svých bludiech a smyšlénkách, aniž se 118bl 30 za ně stydie, ale směle se těch věcí chápají a svobodně hlásají a káží ty věci bez povolení jiných. A tento dajm kazí voči vnitřnie Dajm kazí voči duše. Také ta svoboda; neb jiným poddáni a poslušni býti nechtí. A ty všecky věci sau jako dajm. »I zatmělo se jest slunce«, totiž od toho dýmu Kristus a viera 35 jeho zatmievá se v srdcích lidských. Neb tento jinak, onenno jinak věří a řád cierkve prvotnie i všecka cierkev v zapomenutie se dává jako hvězda. »I povětřie«, totiž rozumové duchovní praví, svatí zamietají se. »Jakožto peci veliké«. Srdce ta hluboká přirovnávají se peci; neb ta jakýms' ohněm hořie proti bližním 40 hněvem, utrháním, nenávistí, závistí. A to jest pec Antikristova. A takoví sú některým k spálení, k zahynutí a k zkažení jich, jiným pak, dobrým, k zkušení a k očištění, jako pec babylonská třem mládencuom byla k zkušení. Nebo srdcím věrným taková srdce jako pec rozpálená nemohau uškoditi. V knihách Levitiku 45 X°., že sú synové Aronovi cizí oheň obětovali, zemřeli sú. Tak, ktož oheň hněvu, nenávisti, závisti zapaluje, umierá. A ač na počátku zdá se oheň ten Ducha svatého, ale když dým, totiž hořkosti, vystupují, poznává se, čie jest voheň ten. »A z dýmu propasti vyšly sau kobylky na zemi«, totiž z srdcí 50 těch hlubokých, dábelských, kolikž koli pokrytcuov zplodilo se, sú jako kobylky; lid rozdělený proti sobě tělesný povstal, takže jiní povstali milovníci světa, jiní rozkoší, jiní rozmnožitelé nená- visti, jiní rozsevači bluduov a kacieřství, kteřížto sau všickni jako kobylky. O nichž k Timoteovi die apoštol: »Duch zjevně 55 praví, že v posledních časech nastanou lidé sami se milujície«, Dajm vyšel Srdce zlých Vystaupenie dýmu co jest? Pec co jest? Kobylky sú pokrytci Oheň cizí (černě:) 2. Tim. 3° 18 I. M. 1, 2 — 43 Dan. 3, 20 nn. — 45 3. M. 10, 1 a 2 — 54 Podle I. Tim. 4, 1 a 2. Tim. 3, 2 nn. 22*
IX. 339 Tak v kniehách Genesis I. napsáno: »A tmy vznášely se svrchu nad propastí«, totiž nad srdci od Pána opuštěnými, kterážto sú 20 zastíněná a nemohau snadně poznána býti. A co jest tajného v těch srdcích, to se zjevuje. Protož die: »I vyšel jest dajm«, totiž veliká pokrytstvie, hněvové, závisti, utrhánie, hořkosti srdcí, v nichž se zdálo, že hvězda Ducha svatého jimi vládla; v těch shledává se ruoznice, pajcha, svár, doufánie 25 v se samého, rauhanie vespolek, smyslové bludní, kteréžto všecky věci byly sau do času dlauho zavřieny. Ale hvězda tato odvierá srdce. »Vystupuje také dajm«. Nebo lidé mají moc a svobodu mluviti o těch zlých věcech a o svých bludiech a smyšlénkách, aniž se 118bl 30 za ně stydie, ale směle se těch věcí chápají a svobodně hlásají a káží ty věci bez povolení jiných. A tento dajm kazí voči vnitřnie Dajm kazí voči duše. Také ta svoboda; neb jiným poddáni a poslušni býti nechtí. A ty všecky věci sau jako dajm. »I zatmělo se jest slunce«, totiž od toho dýmu Kristus a viera 35 jeho zatmievá se v srdcích lidských. Neb tento jinak, onenno jinak věří a řád cierkve prvotnie i všecka cierkev v zapomenutie se dává jako hvězda. »I povětřie«, totiž rozumové duchovní praví, svatí zamietají se. »Jakožto peci veliké«. Srdce ta hluboká přirovnávají se peci; neb ta jakýms' ohněm hořie proti bližním 40 hněvem, utrháním, nenávistí, závistí. A to jest pec Antikristova. A takoví sú některým k spálení, k zahynutí a k zkažení jich, jiným pak, dobrým, k zkušení a k očištění, jako pec babylonská třem mládencuom byla k zkušení. Nebo srdcím věrným taková srdce jako pec rozpálená nemohau uškoditi. V knihách Levitiku 45 X°., že sú synové Aronovi cizí oheň obětovali, zemřeli sú. Tak, ktož oheň hněvu, nenávisti, závisti zapaluje, umierá. A ač na počátku zdá se oheň ten Ducha svatého, ale když dým, totiž hořkosti, vystupují, poznává se, čie jest voheň ten. »A z dýmu propasti vyšly sau kobylky na zemi«, totiž z srdcí 50 těch hlubokých, dábelských, kolikž koli pokrytcuov zplodilo se, sú jako kobylky; lid rozdělený proti sobě tělesný povstal, takže jiní povstali milovníci světa, jiní rozkoší, jiní rozmnožitelé nená- visti, jiní rozsevači bluduov a kacieřství, kteřížto sau všickni jako kobylky. O nichž k Timoteovi die apoštol: »Duch zjevně 55 praví, že v posledních časech nastanou lidé sami se milujície«, Dajm vyšel Srdce zlých Vystaupenie dýmu co jest? Pec co jest? Kobylky sú pokrytci Oheň cizí (černě:) 2. Tim. 3° 18 I. M. 1, 2 — 43 Dan. 3, 20 nn. — 45 3. M. 10, 1 a 2 — 54 Podle I. Tim. 4, 1 a 2. Tim. 3, 2 nn. 22*
Strana 340
340 Kapitola 118b2 Kobylky proč slovau? Neustavičnost totiž hrdí, nadutí, lakomí etc. Hle, toť kobylky! A viece tam mluví o těch kobylkách, kterak budau neposlušní, rodičuom ne- vděční etc. A die: »Zpuosobu ovšem svatosti majíce«, totiž od dábla, té hvězdy, kterýž je tak zmaloval, aby se svatí zdáli, ale v pravdě pokory, milosrdenstvie, trpělivosti zapierajíce. A těch, 60 praví, varuj se. A pokládá tam o dvau příklad, kteříž sau byli kobylky, totiž Jamnes a Mambres, kteříž se protivili Mojžiešovi. Takéž i tito pravdě se protivie, alevšak na konec nebudau moci prospěti. A znamenaj, že slovau kobylky pro neustavičnost. Neb kobylky ani jako zvieřata chodie, ani jako ptáci létají, ale házejí 65 sebau vzhuoru a hned k zemi padají. A znamenají se neustaviční. A jakož die sv. Jakub: »Muž dvojieho aumysla neustavičný jest« etc. Tak ten někdy vtipem nějakým neb rozumem pozdvihne se k Bohu neb náboženstvím, a potom opět k zemským spadne; jednak sobě umyslí již trpěti, a potom, strachem jsa poražen, 70 opět sražen bývá doluov. Ale lidé zmužilí nenásledují kobylek, než děti se za nimi honie. Tak srdce dětinské následuje těch kobylek a k nim zřenie mají. A slove latině locusta, quasi loco stans per antifrasim; jako by řekl: »na miestě stojící«, totiž vopak rozuměje, že jest neustavičná, neb větrem zchycena bývá. Takéž jich srdce jednák toto, jednák ono sobě zvolí, a kterýž duch přijde, hned ho následuje. A což slibují a Bohu se zavazují na křtu nebo v pokání, toho nedržie. Slibují panenskau čistotu obojí stav, avšak nedrží, ano i listy sobě se zapisujíce, nedrží toho, takže se o nich to slovo Kristovo plní: »Když přijde Syn člověka, 80 zdaliž najde vieru na zemi?« Taková srdce, ač se pohnau k pláči, k žalosti, k kvílení neb ku potěšení, ale když malé pokušenie přijde, nestojí a hned se promění. A jestliže pokánie začne činiti, tehdy sobě v tom zalibuje a v pokrytství upadá; v skutcích sobě pochlebuje, na modlitbách dlauho státi nemohau, již se domnievají, 85 že sú jim hřiechové odpuštěni. O takových die Job: »Radost pokrytce«, ku podobenství, jako by jehlau tekl. Protož die Jeremiáš: »Hřiechem shřešil Jeruzalém, protož neustavičný učiněn jest«. A ti ne s radostí, ale s teskností velikau slyší slovo božie. Ti ť sau, jakož mluví Judas, na svých hodech hodujiece; ne toliko v roz-90 košech tělesných, ale tělo Páně přijímajíce, k zatracení sobě přijímají a k zmazání bez bázně božie. »Oblakové bez vody« totiž bez bázně boží a kteříž se vyzdvihují vzhuoru jako oblakové, 75 119a Judas vypravuje 58 2. Tim. 3, 5 — 62 Spr. Jannes a Jambres; 2. Tim. 3, 8 — 67 Jak. 1, 8 — 80 Luk. 18, 8 — 86 Job 8, 19 — 88 Pláč 1, 8 — 90 nn. Judas 12 a 13
340 Kapitola 118b2 Kobylky proč slovau? Neustavičnost totiž hrdí, nadutí, lakomí etc. Hle, toť kobylky! A viece tam mluví o těch kobylkách, kterak budau neposlušní, rodičuom ne- vděční etc. A die: »Zpuosobu ovšem svatosti majíce«, totiž od dábla, té hvězdy, kterýž je tak zmaloval, aby se svatí zdáli, ale v pravdě pokory, milosrdenstvie, trpělivosti zapierajíce. A těch, 60 praví, varuj se. A pokládá tam o dvau příklad, kteříž sau byli kobylky, totiž Jamnes a Mambres, kteříž se protivili Mojžiešovi. Takéž i tito pravdě se protivie, alevšak na konec nebudau moci prospěti. A znamenaj, že slovau kobylky pro neustavičnost. Neb kobylky ani jako zvieřata chodie, ani jako ptáci létají, ale házejí 65 sebau vzhuoru a hned k zemi padají. A znamenají se neustaviční. A jakož die sv. Jakub: »Muž dvojieho aumysla neustavičný jest« etc. Tak ten někdy vtipem nějakým neb rozumem pozdvihne se k Bohu neb náboženstvím, a potom opět k zemským spadne; jednak sobě umyslí již trpěti, a potom, strachem jsa poražen, 70 opět sražen bývá doluov. Ale lidé zmužilí nenásledují kobylek, než děti se za nimi honie. Tak srdce dětinské následuje těch kobylek a k nim zřenie mají. A slove latině locusta, quasi loco stans per antifrasim; jako by řekl: »na miestě stojící«, totiž vopak rozuměje, že jest neustavičná, neb větrem zchycena bývá. Takéž jich srdce jednák toto, jednák ono sobě zvolí, a kterýž duch přijde, hned ho následuje. A což slibují a Bohu se zavazují na křtu nebo v pokání, toho nedržie. Slibují panenskau čistotu obojí stav, avšak nedrží, ano i listy sobě se zapisujíce, nedrží toho, takže se o nich to slovo Kristovo plní: »Když přijde Syn člověka, 80 zdaliž najde vieru na zemi?« Taková srdce, ač se pohnau k pláči, k žalosti, k kvílení neb ku potěšení, ale když malé pokušenie přijde, nestojí a hned se promění. A jestliže pokánie začne činiti, tehdy sobě v tom zalibuje a v pokrytství upadá; v skutcích sobě pochlebuje, na modlitbách dlauho státi nemohau, již se domnievají, 85 že sú jim hřiechové odpuštěni. O takových die Job: »Radost pokrytce«, ku podobenství, jako by jehlau tekl. Protož die Jeremiáš: »Hřiechem shřešil Jeruzalém, protož neustavičný učiněn jest«. A ti ne s radostí, ale s teskností velikau slyší slovo božie. Ti ť sau, jakož mluví Judas, na svých hodech hodujiece; ne toliko v roz-90 košech tělesných, ale tělo Páně přijímajíce, k zatracení sobě přijímají a k zmazání bez bázně božie. »Oblakové bez vody« totiž bez bázně boží a kteříž se vyzdvihují vzhuoru jako oblakové, 75 119a Judas vypravuje 58 2. Tim. 3, 5 — 62 Spr. Jannes a Jambres; 2. Tim. 3, 8 — 67 Jak. 1, 8 — 80 Luk. 18, 8 — 86 Job 8, 19 — 88 Pláč 1, 8 — 90 nn. Judas 12 a 13
Strana 341
IX. 341 119а2 však nevydávají maudrosti božské, ale obnášejí se větrem marné 95 chvály, nenávisti, lakomstvie; »stromové podzimní«, totiž neplodní, studení; »dvakrát mrtví«, zevnitř jednau od světa se odtrhše, druhé na duši od milosti Páně. »A sú z kořen vyvráceni«, z živého těla Kristova. »A vlnobitie mořské«, v nichž totiž sau rozličná hnutie, jednak k tesknostem, jednak k zaufalství, k hněvu, k zá- 100 visti i jinými vedlé sebe pohybují. »Jako pěny svú hanbu vynáše- jiece. A sau hvězdy bludné«, blaudiece na nebi, totiž v cierkvi svaté, nikdá pravé pokory, trpělivosti, čistoty nedosahujíce, ale zevnitř pěkně se ukazujíce. Kobylky kazie ovoce i květ. Tak pokrytci srdce dobrá, pokorná, 105 bohobojná nakažují, v kteráž vmietají pochybovánie proti vieře, a tak ovoce Ducha svatého v těch srdcích kazí. A z toho dobrá srdce snášejí hořkost dýmu a vespolek proti sobě povstávají, tito toto, jiní jiné sobě zvolujíce. A jeden každý ze vnitř se umývá jako Pilát, pokánie chtěje činiti etc. Ovoce kazie A dána jest jim moc, jakožto mají moc štírové zemští. Prvé pověděl, kterak mají poznány býti ty kobylky, totiž lid křesťanský pokrytý, kterýž ne Duchem božím, ale zlým zpravován bude, kterýž proměňuje se v anděla světlosti, 5 kterýž teď slove hvězda, jížto jest dán klíč, totiž moc etc. Tuto již ukazuje, která jim jest dána moc. A potom klade Pán té moci mieru, aby ne viece, než by volení boží mohli snésti, trápili je. Pokládá také mieru času, že za pět měsícuov, a kterým mají a kterým nemají škoditi. Z kterýchžto mučení lidé budau 10 sobě stýskati, takže budau žádati smrti. Protož die: »A dána jest jim moc«. Jako i šatanášovi byla dána o moci kobylek moc nad Jobem, Pilátovi a kněžstvu nad Kristem. Tak i kobylkám. Nedie: »Dána jest láska, duch pravdy«, ale: »Moc dopuštěná«, jako dává pohanóm a tyrranuom, chtěje Pán své věrné skrz ni 15 opraviti. Nynie čas tento nebezpečný tyto kobylky sau veliké moci, takže jich moci do uloženého času od Boha nižádný nemuož odepříti. Protož škoditi jiným i vedlé těla, na statku, vězením trápiti a jiné nespravedlivě držeti dána jest moc kobylkám. A k tomu i na duši škodu uvozují, chytře svozujiece. Protož die, že jest moc jich jako moc a trápenie štíruov. Štirnom podobní A protož nynie všickni kromě lásky jsauce, od Ducha svatého Duchem zlým zpravují se 20 109 Mat. 27, 24. 12 Job 1, 12; Mat. 27, 11 nn.
IX. 341 119а2 však nevydávají maudrosti božské, ale obnášejí se větrem marné 95 chvály, nenávisti, lakomstvie; »stromové podzimní«, totiž neplodní, studení; »dvakrát mrtví«, zevnitř jednau od světa se odtrhše, druhé na duši od milosti Páně. »A sú z kořen vyvráceni«, z živého těla Kristova. »A vlnobitie mořské«, v nichž totiž sau rozličná hnutie, jednak k tesknostem, jednak k zaufalství, k hněvu, k zá- 100 visti i jinými vedlé sebe pohybují. »Jako pěny svú hanbu vynáše- jiece. A sau hvězdy bludné«, blaudiece na nebi, totiž v cierkvi svaté, nikdá pravé pokory, trpělivosti, čistoty nedosahujíce, ale zevnitř pěkně se ukazujíce. Kobylky kazie ovoce i květ. Tak pokrytci srdce dobrá, pokorná, 105 bohobojná nakažují, v kteráž vmietají pochybovánie proti vieře, a tak ovoce Ducha svatého v těch srdcích kazí. A z toho dobrá srdce snášejí hořkost dýmu a vespolek proti sobě povstávají, tito toto, jiní jiné sobě zvolujíce. A jeden každý ze vnitř se umývá jako Pilát, pokánie chtěje činiti etc. Ovoce kazie A dána jest jim moc, jakožto mají moc štírové zemští. Prvé pověděl, kterak mají poznány býti ty kobylky, totiž lid křesťanský pokrytý, kterýž ne Duchem božím, ale zlým zpravován bude, kterýž proměňuje se v anděla světlosti, 5 kterýž teď slove hvězda, jížto jest dán klíč, totiž moc etc. Tuto již ukazuje, která jim jest dána moc. A potom klade Pán té moci mieru, aby ne viece, než by volení boží mohli snésti, trápili je. Pokládá také mieru času, že za pět měsícuov, a kterým mají a kterým nemají škoditi. Z kterýchžto mučení lidé budau 10 sobě stýskati, takže budau žádati smrti. Protož die: »A dána jest jim moc«. Jako i šatanášovi byla dána o moci kobylek moc nad Jobem, Pilátovi a kněžstvu nad Kristem. Tak i kobylkám. Nedie: »Dána jest láska, duch pravdy«, ale: »Moc dopuštěná«, jako dává pohanóm a tyrranuom, chtěje Pán své věrné skrz ni 15 opraviti. Nynie čas tento nebezpečný tyto kobylky sau veliké moci, takže jich moci do uloženého času od Boha nižádný nemuož odepříti. Protož škoditi jiným i vedlé těla, na statku, vězením trápiti a jiné nespravedlivě držeti dána jest moc kobylkám. A k tomu i na duši škodu uvozují, chytře svozujiece. Protož die, že jest moc jich jako moc a trápenie štíruov. Štirnom podobní A protož nynie všickni kromě lásky jsauce, od Ducha svatého Duchem zlým zpravují se 20 109 Mat. 27, 24. 12 Job 1, 12; Mat. 27, 11 nn.
Strana 342
342 Kapitola Kobylky Plní jedu Uměji lahoditi opuštění, praviece se pro zákon boží bojovati, sau kobylky. Nebo bojovati pro zákon jest bojovati pro lásku, poněvadž konec zákona jest láska. A takoví hnuti bývají ne Duchem božím, ale z těla a krve, jimžto se moc puojčuje. A kterauž mají moc, od hvězdy 25 ji mají, od ďábla hnutie a moc. Jako štier, kterýž, uštnauti chtěje, jako lahodí sprvu, a po tom ť jedu napustí, takže člověk své rány sprvu nepozná, ale potom na konci uzří, ano žádné lékařstvie neprospievá, tak kobylky s počátku velmi ozdobují se, aby se lidé domnievali, že, což koli činie, od Boha to puosobie; a za 30 měsíc, za puol léta neb za celý rok lidé nepoznají jich jedu. Nebo dobře na počátku zdá se chutné, sladké, jako by bylo od Ducha svatého, ale potom na konci seznává jed, an již od viery odveden jest a otráven jako jedem. Najprvé puosobí hvězda ta na kobylkách, aby s počátku byli příkladní, laskaví k sobě vespolek, 35 hřiechy stavujíce; potom pak na vostatku poznává se, ano sau plní jedu proti vieře anebo řádu svatému. A ty kobylky, ač mají moc, však jí z lásky nepožievají. Protož věrný křesťan Boha se bojící má rady božie uposlech- nauti. Ezech. II°.: »Synu člověčí, nevěřiecí a podtrhači sú s tebú 40 a s štiery přebýváš«, totiž uměj se jich varovati a sebe ostřiehati. Takže na počátku sladkých a lahodných podávají řečí, ale pak na konci jedu nalévají a uškozují, svědomie urážejíce, vieru a pravdu podvracujíce. Člověk dobrý v čeledi, kde sau svárové a ruoznice, jako mezi štiery bydlí. A kto se těchto kobylek bude 45 moci uvarovati, aby od nich nebyl trápen nebo lahodně nebo strašlívě? A kdyby Pán neuložil jim miery trápenie, nebyl by spasen žádný člověk. Ale přikázal; protož die: »I přikázáno jest jim, aby neškodily trávě zemské« etc. Nebo kobylky mají najprvé ten úmysl, aby dobrým neškodily, ale dobrým svobodu aby 50 uvedly; a tak také tu zlí Bohu slaužie, takže všem kobylkám i hvězdě, kteráž nad nimi jest, Pán při kazuje, aby dobrým 119b2 neškodily v svědomí, v srdci jich, leč by kto tajně škodil dobrým; ale obecním přikázaním uloženo jest, aby dobrým neškodily. »A dáno jest jim, aby trápily«, totiž ty, kteří se vyznamená- 55 vají skrz trávu, skrz stromovie etc., trápenie však jich nebude škoditi dobrým. Nynie mnohá srdce mají nesnáze, auzkosti, bojíce se, aby svedeni nebyli, a to se jim obracuje k spasení, aby se tak ponížili a nedoufali sobě, ale aby skrz to očištěni byli; a Pán sám 119b1 Trápenie 23 Řím. 13, 10 — 40 Podle Ezech. 2, 6
342 Kapitola Kobylky Plní jedu Uměji lahoditi opuštění, praviece se pro zákon boží bojovati, sau kobylky. Nebo bojovati pro zákon jest bojovati pro lásku, poněvadž konec zákona jest láska. A takoví hnuti bývají ne Duchem božím, ale z těla a krve, jimžto se moc puojčuje. A kterauž mají moc, od hvězdy 25 ji mají, od ďábla hnutie a moc. Jako štier, kterýž, uštnauti chtěje, jako lahodí sprvu, a po tom ť jedu napustí, takže člověk své rány sprvu nepozná, ale potom na konci uzří, ano žádné lékařstvie neprospievá, tak kobylky s počátku velmi ozdobují se, aby se lidé domnievali, že, což koli činie, od Boha to puosobie; a za 30 měsíc, za puol léta neb za celý rok lidé nepoznají jich jedu. Nebo dobře na počátku zdá se chutné, sladké, jako by bylo od Ducha svatého, ale potom na konci seznává jed, an již od viery odveden jest a otráven jako jedem. Najprvé puosobí hvězda ta na kobylkách, aby s počátku byli příkladní, laskaví k sobě vespolek, 35 hřiechy stavujíce; potom pak na vostatku poznává se, ano sau plní jedu proti vieře anebo řádu svatému. A ty kobylky, ač mají moc, však jí z lásky nepožievají. Protož věrný křesťan Boha se bojící má rady božie uposlech- nauti. Ezech. II°.: »Synu člověčí, nevěřiecí a podtrhači sú s tebú 40 a s štiery přebýváš«, totiž uměj se jich varovati a sebe ostřiehati. Takže na počátku sladkých a lahodných podávají řečí, ale pak na konci jedu nalévají a uškozují, svědomie urážejíce, vieru a pravdu podvracujíce. Člověk dobrý v čeledi, kde sau svárové a ruoznice, jako mezi štiery bydlí. A kto se těchto kobylek bude 45 moci uvarovati, aby od nich nebyl trápen nebo lahodně nebo strašlívě? A kdyby Pán neuložil jim miery trápenie, nebyl by spasen žádný člověk. Ale přikázal; protož die: »I přikázáno jest jim, aby neškodily trávě zemské« etc. Nebo kobylky mají najprvé ten úmysl, aby dobrým neškodily, ale dobrým svobodu aby 50 uvedly; a tak také tu zlí Bohu slaužie, takže všem kobylkám i hvězdě, kteráž nad nimi jest, Pán při kazuje, aby dobrým 119b2 neškodily v svědomí, v srdci jich, leč by kto tajně škodil dobrým; ale obecním přikázaním uloženo jest, aby dobrým neškodily. »A dáno jest jim, aby trápily«, totiž ty, kteří se vyznamená- 55 vají skrz trávu, skrz stromovie etc., trápenie však jich nebude škoditi dobrým. Nynie mnohá srdce mají nesnáze, auzkosti, bojíce se, aby svedeni nebyli, a to se jim obracuje k spasení, aby se tak ponížili a nedoufali sobě, ale aby skrz to očištěni byli; a Pán sám 119b1 Trápenie 23 Řím. 13, 10 — 40 Podle Ezech. 2, 6
Strana 343
IX. 343 120a 60 zachovává svědomie jich, srdce a úmysl. A byť se pak ty kobylky ukázaly, jako by od Boha byly poslány a jako apoštolé, ale sauť takoví, ješto lásku ustuzují. A ač mnoho jest zlých, jest pro to Dobří mezi zlým mezi nimi mnoho dobrých. Jako za času Eliáše byli v skrytě dobří; jakož jest řekl jemu: »Zachoval sem sobě viece nežli VII 65 tisícuov mužuov, kteříž sú se neklaněli modle Bál«, totiž světu a žádostem světským. Takéž i nynie mnozí sú dobří, tajíce se jako za času Eliášova; tak nynie kobylky vládnau, zpravují, a dobří Kobylky vládnů se kryjí. A kobylkám těm od Pána jest zapovědieno, aby jim neškodily. A ač trápie je, však dokonce nemohau uškoditi, svědomie 70 převracujíce. Ano nynie děje se to také, že mnohé na těle mordují; avšak Pán ty, kteří sau jeho, sobě zachovává, že jim někdy nic neuškodie, také ani na těle; takéž bývá i o duši. A teď své věrné některé jmenuje travau, totiž kteří začínají dobře živi býti a zelenati se. A nedie: »jakéž koli trávě«, ale 75 0 druhém die: »ani žádné věci zelené«. Nebo mnozí počínají dobře živi býti zelenajíce se, ale nesetrvají, kteříž nakaženi bývají lakomstvím, pokrytstvím etc. Neb vypravuje Job o behemotovi, že má doufánie, že i Jordán vplyne v austa jeho, totiž všickni křesťané pokřtění. Někteří pak sau seno zelené a tráva, jimžto 80 kobylky nemohau škoditi, jako malitkým, pokřtěným v Kristu, počínajícím dobrý život vésti. Druhé die: »A což koli jest zeleného«. Vyznamenávají se prospievajície, Boha viece milujície a bojície se, sobě nedoufajíce. Prospievajícíe Těm přikázal Pán neškoditi v svědomí. A ač na těle a na statku 85 škodí, ale ty všecky věci nápomocny sau jim k dobrému. Třetie praví: »Ani stromuom«, ješto ovotce nesau, ne sobě, ale jiným prospievajíce, příkladní, rozšafní, opatrní, bohobojní. O nichž v žalmu prvním: »Blahoslavený, kterýž neodšel v radě nevěrných (totiž těch kobylek). V zákoně jeho přemyšlovati 90 etc. A budeť jako dřevo štiepené podlé tekutých vod«, vláhu dostatečnú majície. Protož roste, aniž větrem vyvráceno bývá. A těm nic kobylky nemohau uškoditi. »Ale lidem, kteříž nemají znamenie božieho« etc., života Kristova, lásky, přikázaní Páně, kteříž se pravdě protivie. A die: 95 »Na čeléch svých«. A znamenají aumysl a vuoli dobrau. A sau ti, kteříž v aumyslu a u vuoli Kristu nepoddávají se, nepatří k Bohu aniž ho milují. A těm dopuštěno jest škoditi, aby je svodili od Tráva Počínajície Stromové Znamenie Čelo co jest 64 n. I. (3.) Kr. 19, 18 — 77 Job 40, 10 a 18 — 88 Podle Ž. I, I až 3
IX. 343 120a 60 zachovává svědomie jich, srdce a úmysl. A byť se pak ty kobylky ukázaly, jako by od Boha byly poslány a jako apoštolé, ale sauť takoví, ješto lásku ustuzují. A ač mnoho jest zlých, jest pro to Dobří mezi zlým mezi nimi mnoho dobrých. Jako za času Eliáše byli v skrytě dobří; jakož jest řekl jemu: »Zachoval sem sobě viece nežli VII 65 tisícuov mužuov, kteříž sú se neklaněli modle Bál«, totiž světu a žádostem světským. Takéž i nynie mnozí sú dobří, tajíce se jako za času Eliášova; tak nynie kobylky vládnau, zpravují, a dobří Kobylky vládnů se kryjí. A kobylkám těm od Pána jest zapovědieno, aby jim neškodily. A ač trápie je, však dokonce nemohau uškoditi, svědomie 70 převracujíce. Ano nynie děje se to také, že mnohé na těle mordují; avšak Pán ty, kteří sau jeho, sobě zachovává, že jim někdy nic neuškodie, také ani na těle; takéž bývá i o duši. A teď své věrné některé jmenuje travau, totiž kteří začínají dobře živi býti a zelenati se. A nedie: »jakéž koli trávě«, ale 75 0 druhém die: »ani žádné věci zelené«. Nebo mnozí počínají dobře živi býti zelenajíce se, ale nesetrvají, kteříž nakaženi bývají lakomstvím, pokrytstvím etc. Neb vypravuje Job o behemotovi, že má doufánie, že i Jordán vplyne v austa jeho, totiž všickni křesťané pokřtění. Někteří pak sau seno zelené a tráva, jimžto 80 kobylky nemohau škoditi, jako malitkým, pokřtěným v Kristu, počínajícím dobrý život vésti. Druhé die: »A což koli jest zeleného«. Vyznamenávají se prospievajície, Boha viece milujície a bojície se, sobě nedoufajíce. Prospievajícíe Těm přikázal Pán neškoditi v svědomí. A ač na těle a na statku 85 škodí, ale ty všecky věci nápomocny sau jim k dobrému. Třetie praví: »Ani stromuom«, ješto ovotce nesau, ne sobě, ale jiným prospievajíce, příkladní, rozšafní, opatrní, bohobojní. O nichž v žalmu prvním: »Blahoslavený, kterýž neodšel v radě nevěrných (totiž těch kobylek). V zákoně jeho přemyšlovati 90 etc. A budeť jako dřevo štiepené podlé tekutých vod«, vláhu dostatečnú majície. Protož roste, aniž větrem vyvráceno bývá. A těm nic kobylky nemohau uškoditi. »Ale lidem, kteříž nemají znamenie božieho« etc., života Kristova, lásky, přikázaní Páně, kteříž se pravdě protivie. A die: 95 »Na čeléch svých«. A znamenají aumysl a vuoli dobrau. A sau ti, kteříž v aumyslu a u vuoli Kristu nepoddávají se, nepatří k Bohu aniž ho milují. A těm dopuštěno jest škoditi, aby je svodili od Tráva Počínajície Stromové Znamenie Čelo co jest 64 n. I. (3.) Kr. 19, 18 — 77 Job 40, 10 a 18 — 88 Podle Ž. I, I až 3
Strana 344
344 Kapitola Štíra trápenie Všetečnost Měsíc co znamená Žádost smrti proč pravdy v blud, kteřížto sobě doufají a sau pyšní, hrdí a nadutí. Tak (Ezechiel IX.) rozkazuje Pán, aby, kdež nenajdau Tau, toho znamení, všecko zmordovali. Ale kteříž sú plakali a na hřiechy 100 lkali, takovým nenie dopuštěno škoditi od nich etc. A die: »Ale aby mučili je za pět měsícuov« divnými řečmi vtipnými, od viery odvésti chtějíce. Jakož i apoštol die: »Dal sem takového šatanovi, aby duch zachován byl«. Tak i kobylkám Pán dopauští. Ale když nepovolují jich duchu, trápie se. A praví, 105 že trápenie jich jako trálpenie od štíra etc. Najprvé lahodně, 120a- sladce, ochotně, jako by to od Boha činili; a kdyby Pán svým nespomáhal, napustili by jedu. A die: »Za pět měsícuov«. Kdyby to vedlé litery tak naprosto mělo rozuměno býti, že by najvětšie mauky a trápenie kobylek 110 trváti měly za pět měsícuov, to ť já poraučím skutkuom, abyšte na skutky patřili. Nebo rozeznávati ke dni, hodině a k času jest se báti, aby to k všetečnosti přičteno nebylo; nebo nenie naše znáti časy a chvíle. Někteří skrz měsíc okršlek měsíčný, totižto čas devatenácti let praví, že by se znamenal, a tak pětkrát tolikýž 115 čas že by se rozuměl. Jiní skrz měsíc čas sto let vyznamenávají, takže by najvětšie pokrytstvíe a chytrost dábelská za pět set let trváti měla. Kteréžto věci, že nejsau jisté, Hospodinu nechť sau poručeny. A tehdáž tak veliká budau trápenie, že lidé žádati budau 120 zemříti jako Eliáš, utiekaje před Jezabelkú; Jonáš také žádal umřieti. A apoštol: »Žádám rozdělen býti a býti s Kristem«. A David: »Běda mně, že mi se obydlé mé prodlaužilo«. Tak, když auzkosti a zámutkové přijdau, mnozí žádati budau smrti; najprvé proto, bojiece se, aby svedeni nebyli; druhé, trápeni jsúce zámutky 125 a auzkostmi, žádati budau smrti. Tak II. Korint. I°.: »Nechome, abyšte vy nevěděli, bratřie, o zámutku našem, který se jest stal v Azí. Neb nad obyčej byli sme obtíženi a nad svú přirozenú moc, takže se nám stýskalo i živu býti« etc. A poněvadž ten, co pak my, v větších nebezpečenstvích jsúce položeni nežli on etc.! Tau 130 A podobenstvie kobylek: podobny sau ko- ňuom, připraveným k boji etc. Dílem šatanášovým v lid křesťanský viděl, že jest zlé těmi pokrytci uvedeno, jenž se vyznamenávají skrz tyto figuorné zpuosoby. A praví, že sau ty 120b1 99 Ezech. 9, 4 nn. — 103 1. Tim. 1, 20 a 1. Kor. 5, 5 — 121 I. (3.) Kr. 19, 4 — Jon. 4, 3 — 122 Filip. 1, 23 — 123 Ž. 120, 5—126 2. Kor. 1, 8
344 Kapitola Štíra trápenie Všetečnost Měsíc co znamená Žádost smrti proč pravdy v blud, kteřížto sobě doufají a sau pyšní, hrdí a nadutí. Tak (Ezechiel IX.) rozkazuje Pán, aby, kdež nenajdau Tau, toho znamení, všecko zmordovali. Ale kteříž sú plakali a na hřiechy 100 lkali, takovým nenie dopuštěno škoditi od nich etc. A die: »Ale aby mučili je za pět měsícuov« divnými řečmi vtipnými, od viery odvésti chtějíce. Jakož i apoštol die: »Dal sem takového šatanovi, aby duch zachován byl«. Tak i kobylkám Pán dopauští. Ale když nepovolují jich duchu, trápie se. A praví, 105 že trápenie jich jako trálpenie od štíra etc. Najprvé lahodně, 120a- sladce, ochotně, jako by to od Boha činili; a kdyby Pán svým nespomáhal, napustili by jedu. A die: »Za pět měsícuov«. Kdyby to vedlé litery tak naprosto mělo rozuměno býti, že by najvětšie mauky a trápenie kobylek 110 trváti měly za pět měsícuov, to ť já poraučím skutkuom, abyšte na skutky patřili. Nebo rozeznávati ke dni, hodině a k času jest se báti, aby to k všetečnosti přičteno nebylo; nebo nenie naše znáti časy a chvíle. Někteří skrz měsíc okršlek měsíčný, totižto čas devatenácti let praví, že by se znamenal, a tak pětkrát tolikýž 115 čas že by se rozuměl. Jiní skrz měsíc čas sto let vyznamenávají, takže by najvětšie pokrytstvíe a chytrost dábelská za pět set let trváti měla. Kteréžto věci, že nejsau jisté, Hospodinu nechť sau poručeny. A tehdáž tak veliká budau trápenie, že lidé žádati budau 120 zemříti jako Eliáš, utiekaje před Jezabelkú; Jonáš také žádal umřieti. A apoštol: »Žádám rozdělen býti a býti s Kristem«. A David: »Běda mně, že mi se obydlé mé prodlaužilo«. Tak, když auzkosti a zámutkové přijdau, mnozí žádati budau smrti; najprvé proto, bojiece se, aby svedeni nebyli; druhé, trápeni jsúce zámutky 125 a auzkostmi, žádati budau smrti. Tak II. Korint. I°.: »Nechome, abyšte vy nevěděli, bratřie, o zámutku našem, který se jest stal v Azí. Neb nad obyčej byli sme obtíženi a nad svú přirozenú moc, takže se nám stýskalo i živu býti« etc. A poněvadž ten, co pak my, v větších nebezpečenstvích jsúce položeni nežli on etc.! Tau 130 A podobenstvie kobylek: podobny sau ko- ňuom, připraveným k boji etc. Dílem šatanášovým v lid křesťanský viděl, že jest zlé těmi pokrytci uvedeno, jenž se vyznamenávají skrz tyto figuorné zpuosoby. A praví, že sau ty 120b1 99 Ezech. 9, 4 nn. — 103 1. Tim. 1, 20 a 1. Kor. 5, 5 — 121 I. (3.) Kr. 19, 4 — Jon. 4, 3 — 122 Filip. 1, 23 — 123 Ž. 120, 5—126 2. Kor. 1, 8
Strana 345
IX. 345 120b2 5 kobylky podobné koňuom. Podlé běhu přirozeného to státi nemuož, aby takové kobylky byly, jakož se teď vypisují. Ale skrz ty rozličné povahy rozličné věci se znamenají. A ukazuje tauto řečí, že kobylky duchovnie bojovati budau také tělesně jako v boji Páně. Nebo die, že sau podobné koňuom, připraveným k boji. 10 Koňové dobří duchovní sau. Dotčeno jest napřed v druhém vidění, že lid právě k Bohu obrácený a vyčištěný a všickni spolu spojení v jednom duchu vidieni sú jako kuoň bielý jeden, na kterémž Pán sedí a jej zpravuje a on Pánu poddán jest. A protož někdy i kuoň vyznamenává anděly dobré, nevidědlné i vidědlné, 15 Pánu v poslušenství poddané ve všem dobrém v jednotě svaté. Jakož die apoštol: »Jímajíce rozum v poslušenstvie Páně«, ne- dávajíce rozumu svobody v svých bludiech. A to ť jest býti dobrému koni v uzdu Kristovu vouzděnému. A tak kuoň znamená rychlé Kuoň co znamená s vochotností poslušenstvie v dobrém, abychom ve všech věcech 20 boží vuoli naší vuoli předkládali. O kterýchžto dobrých koních mluví Abakuk prorok III°.: »Kterýž činíš cestu v moři koňuom tvým«, totiž v světě tomto jako v moři svým věrným činí cestu, takže roztržena bývá moc světská slovem Páně, jako holí rozděleno jest moře. A opět: »Kterýž vsedáš na koně své a vozové tvoji 25 spasenie«, totiž vsedáš na poddané a poslušné, kteříž hotovi sau tě uposlechnauti. A ti sau koňové blahoslavení, své vuole se od- řiekajíce, ve všem vuoli boží předkládajíce. Protož die: »Podobny sau koňuom« etc. Jako by řekl, že kobylky sau zevnitř ozdobené, stkvaucie, takže sau podobny 30 koňuom, totižto těm, kteříž ve všem sau boží vuoli poddáni, takže hvězda, kteráž spadla, maluje a okrašluje takové před lidmi, aby je za svaté koně přijímali a za to je měli. Nebo, kterýmž koli duchem ty kobylky nětco puosobie, vždycky pravie, že Duchem svatým to činie. A řiekají: »Zdaliž ruka Páně jest ukrácena?«, 35 totiž pravie, že jako apoštolé mají Ducha svatého. Ty pak kobylky nebyly sau jako kuoň bielý, ale jako červený neb rajzí a krev vylévajíce, a jako černý neb vraný bludy roz- sievajíce, a jako bledý neb plavý pokrytstvie provodiece. Budau se však k voku ukazovati, jako by koňové bielí byli. Protož die, 40 že byly podobné koňuom, totiž poddané zprávě a vuoli Ducha svatého. A o tom zjevně apoštol mluví (I. Timot. IIII°.) řka: Kuoň bielý Dobří koňové co sú? Kobvlky duchovnie 10 Zj. 6, 2 — 16 2. Kor. 10, 5 — 21 Abak. 3, 15 — 24 Abak. 3, 8— 34 4. M. 1I, 23
IX. 345 120b2 5 kobylky podobné koňuom. Podlé běhu přirozeného to státi nemuož, aby takové kobylky byly, jakož se teď vypisují. Ale skrz ty rozličné povahy rozličné věci se znamenají. A ukazuje tauto řečí, že kobylky duchovnie bojovati budau také tělesně jako v boji Páně. Nebo die, že sau podobné koňuom, připraveným k boji. 10 Koňové dobří duchovní sau. Dotčeno jest napřed v druhém vidění, že lid právě k Bohu obrácený a vyčištěný a všickni spolu spojení v jednom duchu vidieni sú jako kuoň bielý jeden, na kterémž Pán sedí a jej zpravuje a on Pánu poddán jest. A protož někdy i kuoň vyznamenává anděly dobré, nevidědlné i vidědlné, 15 Pánu v poslušenství poddané ve všem dobrém v jednotě svaté. Jakož die apoštol: »Jímajíce rozum v poslušenstvie Páně«, ne- dávajíce rozumu svobody v svých bludiech. A to ť jest býti dobrému koni v uzdu Kristovu vouzděnému. A tak kuoň znamená rychlé Kuoň co znamená s vochotností poslušenstvie v dobrém, abychom ve všech věcech 20 boží vuoli naší vuoli předkládali. O kterýchžto dobrých koních mluví Abakuk prorok III°.: »Kterýž činíš cestu v moři koňuom tvým«, totiž v světě tomto jako v moři svým věrným činí cestu, takže roztržena bývá moc světská slovem Páně, jako holí rozděleno jest moře. A opět: »Kterýž vsedáš na koně své a vozové tvoji 25 spasenie«, totiž vsedáš na poddané a poslušné, kteříž hotovi sau tě uposlechnauti. A ti sau koňové blahoslavení, své vuole se od- řiekajíce, ve všem vuoli boží předkládajíce. Protož die: »Podobny sau koňuom« etc. Jako by řekl, že kobylky sau zevnitř ozdobené, stkvaucie, takže sau podobny 30 koňuom, totižto těm, kteříž ve všem sau boží vuoli poddáni, takže hvězda, kteráž spadla, maluje a okrašluje takové před lidmi, aby je za svaté koně přijímali a za to je měli. Nebo, kterýmž koli duchem ty kobylky nětco puosobie, vždycky pravie, že Duchem svatým to činie. A řiekají: »Zdaliž ruka Páně jest ukrácena?«, 35 totiž pravie, že jako apoštolé mají Ducha svatého. Ty pak kobylky nebyly sau jako kuoň bielý, ale jako červený neb rajzí a krev vylévajíce, a jako černý neb vraný bludy roz- sievajíce, a jako bledý neb plavý pokrytstvie provodiece. Budau se však k voku ukazovati, jako by koňové bielí byli. Protož die, 40 že byly podobné koňuom, totiž poddané zprávě a vuoli Ducha svatého. A o tom zjevně apoštol mluví (I. Timot. IIII°.) řka: Kuoň bielý Dobří koňové co sú? Kobvlky duchovnie 10 Zj. 6, 2 — 16 2. Kor. 10, 5 — 21 Abak. 3, 15 — 24 Abak. 3, 8— 34 4. M. 1I, 23
Strana 346
346 Kapitola Příprava kobylek Připodobněnie »Duch zjevně praví, že odstaupie někteří od viery, poslauchajíce duchuov bludných a učení dábelských, v pokrytství mluvících lež«. A tak ne zjevně, ale v pokrytství zapierati budau pravdy. A protož nynie obojieho pohlavie lidé sú podobní koňuom. Nebo 45 pravie, že sau ve všem poddáni vuoli božské, pod skutky duchov- ními hledajíce lakomstvie. Tak také bývá, že mladých obojieho pohlavie scházenie časté vymlúvají řkauce, že ne od jiného, než vždycky od Ducha svatého že zpravováni bývají a ne jiným než uzdau boží že sau pojati. Jako se to dálo na zpovědech, kdežto 50 pádové mnozí puosobili se; avšak řiekali, že se spolu scházejí v Bohu. Hněvové mnozí pocházejí od kobylek, všecko však podoben- stvími jakýmis' puosobie, jako by Duchem svatým k tomu hnuti 121a1 bývali, též horlivosti. A takoví umějí dobré věci mluviti, na 55 kázanie choditi, tělo a krev Páně přijímati. A těmi věcmi činie se podobné koňuom, jako by Duchem božím byli vedeni. A die: »Připraveným k boji«. Nebo ty kobylky bojují jako pro zákon Páně. Tu však pod tiem jest žádost nezřízená, lakomá, ukrutenstvie a nemilostivé mordovánie bratří bez lítosti, nic 60 jeho duše nevážíce, než toliko svého zisku a úžitku hlediece. A proto chtie, aby všickni za to měli, že se Duchem božím zpravují jakožto synové božie. »A jsú podobny koňuom« etc., že, jako svatí hřiechy stavovali, pravdu lidem bez strachu oznamovali a pro spasenie lidské se vydávali, takéž kobylky všecko toto činie, 65 ale daleko jinačejším duchem, nebo pro marnú chválu, žádajíce chváleni býti a řiekajíce, že: »Jako David bojovával, tak i my«. Neb jest to veliké smělosti praviti, že mě Duch boží, abych to činil, pudí, když však jiný duch člověka zbuzuje. Nebo častokrát, kdyby tak bylo, tehdy by Duch boží byl rozdělen v sobě, poněvadž 70 mnozí rozličné věci smajšlejí a puosobie, a všickni pravie, že Duchem svatým k tomu hnuti bývají. A protož die, že sú podobny koňuom připraveným k boji, totiž ku příkladu svatých, kteříž svá těla na smrt vydávali, pravdu oznamovali a hřiechy zastavo- vali. Nebo die apoštol: »Zpuosobu svatosti a dobroty majíce, 75 ale v pravdě zapierajíce«. »A na hlavách jich jakožto koruny podobné zlatu«, totižto, když budau horliti, bojovati, pohruožky činíce a odpoviedajíce, tehdy budau mieti koruny. Skrz koruny odplata znamená se. Koruny zlaté 42 I. Tim. 4, 1 a 2 — 75 2. Tim. 3, 5
346 Kapitola Příprava kobylek Připodobněnie »Duch zjevně praví, že odstaupie někteří od viery, poslauchajíce duchuov bludných a učení dábelských, v pokrytství mluvících lež«. A tak ne zjevně, ale v pokrytství zapierati budau pravdy. A protož nynie obojieho pohlavie lidé sú podobní koňuom. Nebo 45 pravie, že sau ve všem poddáni vuoli božské, pod skutky duchov- ními hledajíce lakomstvie. Tak také bývá, že mladých obojieho pohlavie scházenie časté vymlúvají řkauce, že ne od jiného, než vždycky od Ducha svatého že zpravováni bývají a ne jiným než uzdau boží že sau pojati. Jako se to dálo na zpovědech, kdežto 50 pádové mnozí puosobili se; avšak řiekali, že se spolu scházejí v Bohu. Hněvové mnozí pocházejí od kobylek, všecko však podoben- stvími jakýmis' puosobie, jako by Duchem svatým k tomu hnuti 121a1 bývali, též horlivosti. A takoví umějí dobré věci mluviti, na 55 kázanie choditi, tělo a krev Páně přijímati. A těmi věcmi činie se podobné koňuom, jako by Duchem božím byli vedeni. A die: »Připraveným k boji«. Nebo ty kobylky bojují jako pro zákon Páně. Tu však pod tiem jest žádost nezřízená, lakomá, ukrutenstvie a nemilostivé mordovánie bratří bez lítosti, nic 60 jeho duše nevážíce, než toliko svého zisku a úžitku hlediece. A proto chtie, aby všickni za to měli, že se Duchem božím zpravují jakožto synové božie. »A jsú podobny koňuom« etc., že, jako svatí hřiechy stavovali, pravdu lidem bez strachu oznamovali a pro spasenie lidské se vydávali, takéž kobylky všecko toto činie, 65 ale daleko jinačejším duchem, nebo pro marnú chválu, žádajíce chváleni býti a řiekajíce, že: »Jako David bojovával, tak i my«. Neb jest to veliké smělosti praviti, že mě Duch boží, abych to činil, pudí, když však jiný duch člověka zbuzuje. Nebo častokrát, kdyby tak bylo, tehdy by Duch boží byl rozdělen v sobě, poněvadž 70 mnozí rozličné věci smajšlejí a puosobie, a všickni pravie, že Duchem svatým k tomu hnuti bývají. A protož die, že sú podobny koňuom připraveným k boji, totiž ku příkladu svatých, kteříž svá těla na smrt vydávali, pravdu oznamovali a hřiechy zastavo- vali. Nebo die apoštol: »Zpuosobu svatosti a dobroty majíce, 75 ale v pravdě zapierajíce«. »A na hlavách jich jakožto koruny podobné zlatu«, totižto, když budau horliti, bojovati, pohruožky činíce a odpoviedajíce, tehdy budau mieti koruny. Skrz koruny odplata znamená se. Koruny zlaté 42 I. Tim. 4, 1 a 2 — 75 2. Tim. 3, 5
Strana 347
IX. 347 121b1 121a2 80 Protož, což koli kobylky puosobie, v mysli své to usaudie, že odplatu za to mieti budau, domnievajíce se, že tiem Bohu slaužie, a chtie i zde před lidmi odplatu mieti, aby se všickni o nich, dobře že činí, domnievali, a ke cti božie. A die: »Podobné zlatu«, totiž ku podobenství odplaty věčné, 85 jako by toho hodni byli a jako by všecko k životu věčnému činili a jako by všecko z lásky řiedili. Mysl člověčí jest hlava, na té kladau sobě odplatu, že »my hodni sme bohatstvie a duostojenství i také věčné odplaty«. Ale apoštol praví: »Bych tělo své dal ohni, nic neprospievá bez lásky«. A kobylek ostatní jest duovod ten, že 90 Duch boží v nich všecky puosobí skutky a že se za to nechci styděti; a jiným nenie to dáno, co mně dáno jest; a všecky věci ke cti a chvále boží, praví, že činie. »A tváře jich jako tváře lidské«. Takové kobylky bojujíce Tváře kobylek zevnitřnie obcovánie jako tvář mají chytré, takže hvězda dává 95 jim to v srdce, aby se měli zchytrale, přívětivě, totiž před lidmi příkladně živi jsúce, aby o nich nebylo seznáno, že by oni byli kobylky. Na tváři jest nos, voči, usta. Skrz voči opatrnost v ukazo- váních, v mluveních se rozumí; skrze nos rozeznánie mezi dobrým a zlým, takže ty věci pokrytci mají. A protož mají tváři jako 100 lidské, že sú přívětiví, dobrotiví, opatrní, milosrdní, lítostiví, rozumní a výmluvní a sladkomluvní, ješto ty věci puosobie v lidech vrtlánie a lektánie uší jako piesničky lahodné; ale smysl boží, z lásky kterýž jest a z pokory, aby, slyšiece ty věci, života polepšili, toho v nich nenie. »A měly sú vlasy jako vlasy ženské«. Nebo ženy mají dlauhé Vlasy ženské vlasy. Skrze vlasy tyto vyznamenávají se žádosti ženské, křehké, kteréž se chajlé k chlipnosti a rozkoši, k zahálení, k lakomství, k bohatství, a tak dlauhé vlasy sú, nebo žádosti až k zemským věcem se vztahují; a nenie-li jich v skutku, ale sau v žádosti 110 a v chtivosti. A takové žádosti mají prvnie miesto v srdci jich. A jestliže se jim šťastně vede v něčem, že nepřátelé dáni jim bývají v ruce, tehdy se v tom radují a veselí, sobě to připisujíce, jako by oni sami dovedli takových věcí. »A zuby jich jako zubové lvoví«. Zuby mají totiž kausavé, Zubové co sú 115 aumysly tvrdé k brání, totiž že tak statky lidské zkausají, že ani sobě ani jiným to obracují ku puožitku, ale ukrutenstvím a hněvem zapáleni jsúce, jiné spalují a kazí. A David die: »Synové Zlaté koruny co sú 105 Hlava 88 1. Kor. 13, 3 — 117 Ž. 57, 5
IX. 347 121b1 121a2 80 Protož, což koli kobylky puosobie, v mysli své to usaudie, že odplatu za to mieti budau, domnievajíce se, že tiem Bohu slaužie, a chtie i zde před lidmi odplatu mieti, aby se všickni o nich, dobře že činí, domnievali, a ke cti božie. A die: »Podobné zlatu«, totiž ku podobenství odplaty věčné, 85 jako by toho hodni byli a jako by všecko k životu věčnému činili a jako by všecko z lásky řiedili. Mysl člověčí jest hlava, na té kladau sobě odplatu, že »my hodni sme bohatstvie a duostojenství i také věčné odplaty«. Ale apoštol praví: »Bych tělo své dal ohni, nic neprospievá bez lásky«. A kobylek ostatní jest duovod ten, že 90 Duch boží v nich všecky puosobí skutky a že se za to nechci styděti; a jiným nenie to dáno, co mně dáno jest; a všecky věci ke cti a chvále boží, praví, že činie. »A tváře jich jako tváře lidské«. Takové kobylky bojujíce Tváře kobylek zevnitřnie obcovánie jako tvář mají chytré, takže hvězda dává 95 jim to v srdce, aby se měli zchytrale, přívětivě, totiž před lidmi příkladně živi jsúce, aby o nich nebylo seznáno, že by oni byli kobylky. Na tváři jest nos, voči, usta. Skrz voči opatrnost v ukazo- váních, v mluveních se rozumí; skrze nos rozeznánie mezi dobrým a zlým, takže ty věci pokrytci mají. A protož mají tváři jako 100 lidské, že sú přívětiví, dobrotiví, opatrní, milosrdní, lítostiví, rozumní a výmluvní a sladkomluvní, ješto ty věci puosobie v lidech vrtlánie a lektánie uší jako piesničky lahodné; ale smysl boží, z lásky kterýž jest a z pokory, aby, slyšiece ty věci, života polepšili, toho v nich nenie. »A měly sú vlasy jako vlasy ženské«. Nebo ženy mají dlauhé Vlasy ženské vlasy. Skrze vlasy tyto vyznamenávají se žádosti ženské, křehké, kteréž se chajlé k chlipnosti a rozkoši, k zahálení, k lakomství, k bohatství, a tak dlauhé vlasy sú, nebo žádosti až k zemským věcem se vztahují; a nenie-li jich v skutku, ale sau v žádosti 110 a v chtivosti. A takové žádosti mají prvnie miesto v srdci jich. A jestliže se jim šťastně vede v něčem, že nepřátelé dáni jim bývají v ruce, tehdy se v tom radují a veselí, sobě to připisujíce, jako by oni sami dovedli takových věcí. »A zuby jich jako zubové lvoví«. Zuby mají totiž kausavé, Zubové co sú 115 aumysly tvrdé k brání, totiž že tak statky lidské zkausají, že ani sobě ani jiným to obracují ku puožitku, ale ukrutenstvím a hněvem zapáleni jsúce, jiné spalují a kazí. A David die: »Synové Zlaté koruny co sú 105 Hlava 88 1. Kor. 13, 3 — 117 Ž. 57, 5
Strana 348
348 Kapitola lidští zubové jich«. A napřed pověděl, že mají tváře jako lidské. Nebo zevnitř ukazují se tiší, pokorní, dobrotiví; ale když co protivného přijde, tehdy toho, kterýž se s jeho duchem nesrovnává, 120 kauše, trhá, saudí a všecko ke zlému vykládá. Ale die apoštol k Galatuom: »Jestliže se vespolek hryzete, hleďte, abyšte spolu zkaženi nebyli«. Jich duch nemá odpočinutie proti těm, kteříž se s nimi nesrovnávají. Pancietové sů obrany A měly sú pancíře jako pancieře železné a zvuk křídel jich jako zvuk vozuov koní mnohých, běžících k boji. Viděl budaucie časy ne- bezpečné, kterak šatan, kterýž tuto slove hvězdau, z svajch vnitřních skrajší a z najhlubších chytrostí jako z šachty propasti vyvede tyto kobylky, a v mnohých zatmieno bude slunce, totiž Kristus a jeho viera pravá, živá. A povstane lid, kterýž uvede rozličné duchy v lidi; kterýžto lid tuto slove kobylka, jenž kazí vieru, naději i lásku. A ten lid skrz kobylky znamenaný jest neustavičný. Nebo, což slibují Bohu a lidem, toho nedržie, a jsú 10 121b2 zevnitř přívětiví a oblíčeje dobrotivého, žádosti ženské majíce, zuby lvové, bližním utrhajíce, lid od pravdy odtrhujíce. Již dopoviedá: »A měly sú pancieře železné«. Vyznamenává se, že lid ten, trápící boží lid, z hluboké chytrosti šatanovy i dobrému se protiviti bude a nedopustí na srdce své vstúpiti. Jako pancieř 15 hájí střele vstúpiti v srdce, tak lid ten obleče se v nějakú braň a zatvrdie srdce svá, že nedopustí v srdce své pravdě vstúpiti. A jako dobří (Efez. VI.) mají mieti voděnie jako pancieř, aby proti nepřáteluom v boji Páně bojovali, tak také na odpor kobylky od dábla připravené, aby nebyli seznáni, by byli zlí, obleče je 20 v pancieř, totiž v spravedlnost některakau jich, jako v skutky dobré zevnitř, kteréž sobě pokládají za spravedlnost; a tau sprave- dlností budau se hájiti, svau spravedlnost postaviti usilujíce, spravedlnosti však boží nejsau poddáni (k Římanuom X°.). A tiem pancieřem i bázni nedopauštějí v se vjíti, totiž tak, aby vzdělánie 25 šatanovo v nich ohraženo bylo. A tiť sau, proti kterýmž když přijde žaloba a trestánie, v ničemž se nechtí vinni dáti, ale ze všeho vymluviti. Budeš-li trestati kobylky z lakomstvie, hned se chopie některého Písma anebo příkladuov Otcuov svatých a hned se 5 Výmluvy 122 Gal. 5, 15. 18 Efez. 6, 13 — 24 Řím. 10, 3
348 Kapitola lidští zubové jich«. A napřed pověděl, že mají tváře jako lidské. Nebo zevnitř ukazují se tiší, pokorní, dobrotiví; ale když co protivného přijde, tehdy toho, kterýž se s jeho duchem nesrovnává, 120 kauše, trhá, saudí a všecko ke zlému vykládá. Ale die apoštol k Galatuom: »Jestliže se vespolek hryzete, hleďte, abyšte spolu zkaženi nebyli«. Jich duch nemá odpočinutie proti těm, kteříž se s nimi nesrovnávají. Pancietové sů obrany A měly sú pancíře jako pancieře železné a zvuk křídel jich jako zvuk vozuov koní mnohých, běžících k boji. Viděl budaucie časy ne- bezpečné, kterak šatan, kterýž tuto slove hvězdau, z svajch vnitřních skrajší a z najhlubších chytrostí jako z šachty propasti vyvede tyto kobylky, a v mnohých zatmieno bude slunce, totiž Kristus a jeho viera pravá, živá. A povstane lid, kterýž uvede rozličné duchy v lidi; kterýžto lid tuto slove kobylka, jenž kazí vieru, naději i lásku. A ten lid skrz kobylky znamenaný jest neustavičný. Nebo, což slibují Bohu a lidem, toho nedržie, a jsú 10 121b2 zevnitř přívětiví a oblíčeje dobrotivého, žádosti ženské majíce, zuby lvové, bližním utrhajíce, lid od pravdy odtrhujíce. Již dopoviedá: »A měly sú pancieře železné«. Vyznamenává se, že lid ten, trápící boží lid, z hluboké chytrosti šatanovy i dobrému se protiviti bude a nedopustí na srdce své vstúpiti. Jako pancieř 15 hájí střele vstúpiti v srdce, tak lid ten obleče se v nějakú braň a zatvrdie srdce svá, že nedopustí v srdce své pravdě vstúpiti. A jako dobří (Efez. VI.) mají mieti voděnie jako pancieř, aby proti nepřáteluom v boji Páně bojovali, tak také na odpor kobylky od dábla připravené, aby nebyli seznáni, by byli zlí, obleče je 20 v pancieř, totiž v spravedlnost některakau jich, jako v skutky dobré zevnitř, kteréž sobě pokládají za spravedlnost; a tau sprave- dlností budau se hájiti, svau spravedlnost postaviti usilujíce, spravedlnosti však boží nejsau poddáni (k Římanuom X°.). A tiem pancieřem i bázni nedopauštějí v se vjíti, totiž tak, aby vzdělánie 25 šatanovo v nich ohraženo bylo. A tiť sau, proti kterýmž když přijde žaloba a trestánie, v ničemž se nechtí vinni dáti, ale ze všeho vymluviti. Budeš-li trestati kobylky z lakomstvie, hned se chopie některého Písma anebo příkladuov Otcuov svatých a hned se 5 Výmluvy 122 Gal. 5, 15. 18 Efez. 6, 13 — 24 Řím. 10, 3
Strana 349
IX. 349 122а2 30 vymlauvají. Tak takéž, budeš-li trestati je z pajchy, z hněvu, zlobivosti etc., opět Otcuov svatých některými příklady a Písmem se brání. Tak z frejuov aneb obcování s ženami bajvají-li trestáni, z vraždy, ukrutenství a z laupežuov, hned příklady Otcuov jako pancieř uchopie, jimiž se hájie, řiekajíce: »Ano tak David a Samson 122a1 35 činili«. Ale oni z lásky ai z zjevenie Páně, ale tito bez lásky činie. A jestliže jich potrescí, že u vieře pochybují, a oni odpierají a hned Písmo přivodie, smysly své zlé a bludné v ně vtrušujíce. A protož die, že mějiechu pancieře. Tyto kobylky sau náramně rozmnoženy v obojím pohlavie, ve všech staviech i v kněžích. 40 A die: »Železné«. Znamená se zatvrzenie. Nebo tvrdě a neústupně se bránie, takže není Písma, kteréž by pohnulo srdcem jich, aby odstúpili od zlého, ale všecky věci pravie se Duchem svatým činiti. Protož napsáno (Job XLI°.): »Srdce jeho zatvrdí se jako kámen a skováno bude jakožto kovářuov nákovadleň« etc. 45 A dopovídá: »A zvuk krídel jich jako zvuk vozuov a koňuov mnohých« etc. Ukazuje, že netoliko sami se brání proti všelijakému trestání, ale zevnitř boj povedau jako v boží při proti zlým, vnitř bojovati budau proti víře, blud uvodiece. A v tom boji strach a bázeň uvedau. A die: »Zvuk křídel jich«, jimižto vynášejí se 50 v doufání, v pajchu nad jiné, takže, nazývajíce se stránkau boží, v tom pajchají. A to ť jest křídlo jich. A die: »Jako zvuk vozuov«, totiž svárové a hadruňkové a rozdělenie proti sobě, takže, pravíce se jeden každý jiného býti spravedlivější, a každý z nich se vymlauvá. Protož hlas jich 55 svárlivý a hněvivý, a což koli činie, pravie, že to Duchem svatým vedau. Protož se slyší hlas křídel v tom lidu, kterýž jest, ješto se stránkau boží nazývá, totiž že se slyší z pýchy a z doufání o sobě hlas sváru, ruoznice, když se svářie pro zboží, a chudí proti boha- tým a zase též povstávají. Jest také slyšeti hádanie všetečná 60 a nebezpečná o vieře. Protož o tom hlasu die apoštol: »Jestliže horlivost hořkau máte mezi sebú a sváry, nechtějte se klamati vespolek« etc. Takoví, tak se sváříce, nejsú obhájce, ale zkázce zákona. A die tam dále sv. Jakub, že nenie ta opatrnost shuory, od Boha, ale zhovadilá a zemská. Ale opatrnost od Boha stydlivá 65 jest, ze všech nedostatkuov svých a hřiechuov majíci stydlivost, a jest střiedmá, nepřeklopotá v řeči, v horlivostech, jest ohebná Rozmohly se kobylky Zvuk křídel (černě): Jacobus 111°. 43 Job 41, 15 — 60 Podle Jak. 3, 14 — 61 In marg. je (černě) na- psáno: vel závist; tento přípisek náleží za slovo horlivost. — 63 Jak. 3, 15 a 17
IX. 349 122а2 30 vymlauvají. Tak takéž, budeš-li trestati je z pajchy, z hněvu, zlobivosti etc., opět Otcuov svatých některými příklady a Písmem se brání. Tak z frejuov aneb obcování s ženami bajvají-li trestáni, z vraždy, ukrutenství a z laupežuov, hned příklady Otcuov jako pancieř uchopie, jimiž se hájie, řiekajíce: »Ano tak David a Samson 122a1 35 činili«. Ale oni z lásky ai z zjevenie Páně, ale tito bez lásky činie. A jestliže jich potrescí, že u vieře pochybují, a oni odpierají a hned Písmo přivodie, smysly své zlé a bludné v ně vtrušujíce. A protož die, že mějiechu pancieře. Tyto kobylky sau náramně rozmnoženy v obojím pohlavie, ve všech staviech i v kněžích. 40 A die: »Železné«. Znamená se zatvrzenie. Nebo tvrdě a neústupně se bránie, takže není Písma, kteréž by pohnulo srdcem jich, aby odstúpili od zlého, ale všecky věci pravie se Duchem svatým činiti. Protož napsáno (Job XLI°.): »Srdce jeho zatvrdí se jako kámen a skováno bude jakožto kovářuov nákovadleň« etc. 45 A dopovídá: »A zvuk krídel jich jako zvuk vozuov a koňuov mnohých« etc. Ukazuje, že netoliko sami se brání proti všelijakému trestání, ale zevnitř boj povedau jako v boží při proti zlým, vnitř bojovati budau proti víře, blud uvodiece. A v tom boji strach a bázeň uvedau. A die: »Zvuk křídel jich«, jimižto vynášejí se 50 v doufání, v pajchu nad jiné, takže, nazývajíce se stránkau boží, v tom pajchají. A to ť jest křídlo jich. A die: »Jako zvuk vozuov«, totiž svárové a hadruňkové a rozdělenie proti sobě, takže, pravíce se jeden každý jiného býti spravedlivější, a každý z nich se vymlauvá. Protož hlas jich 55 svárlivý a hněvivý, a což koli činie, pravie, že to Duchem svatým vedau. Protož se slyší hlas křídel v tom lidu, kterýž jest, ješto se stránkau boží nazývá, totiž že se slyší z pýchy a z doufání o sobě hlas sváru, ruoznice, když se svářie pro zboží, a chudí proti boha- tým a zase též povstávají. Jest také slyšeti hádanie všetečná 60 a nebezpečná o vieře. Protož o tom hlasu die apoštol: »Jestliže horlivost hořkau máte mezi sebú a sváry, nechtějte se klamati vespolek« etc. Takoví, tak se sváříce, nejsú obhájce, ale zkázce zákona. A die tam dále sv. Jakub, že nenie ta opatrnost shuory, od Boha, ale zhovadilá a zemská. Ale opatrnost od Boha stydlivá 65 jest, ze všech nedostatkuov svých a hřiechuov majíci stydlivost, a jest střiedmá, nepřeklopotá v řeči, v horlivostech, jest ohebná Rozmohly se kobylky Zvuk křídel (černě): Jacobus 111°. 43 Job 41, 15 — 60 Podle Jak. 3, 14 — 61 In marg. je (černě) na- psáno: vel závist; tento přípisek náleží za slovo horlivost. — 63 Jak. 3, 15 a 17
Strana 350
350 Kapitola Příprava kobylek Vrzánie co jest? Ocasové štíroví ke všemu dobrému, všelikému dobrému povolujíci, plná dobrých skutkuov, lítosti a milosrdenstvie. O křídlách těch kobylek die Izaiáš XVIII.: »Běda zemi«, totiž srdcím Antikristovým, jehož apoštolé sau kobylky od šatana 70 uvedené, »zvonci křídel«, kterýž zvučí sladce. O kterémžto cimbálu die apoštol: »Nebudu-li mieti lásky, učiněn sem jako cimbál zvučný«. Protož kobylky, řeči krásné, výmluvné vydávajíce a ochotné, chytře pravdě se protivíce, sau cimbál. A ten cimbál jest křídel. Neb takoví se nad jiné vyzdvihují, nechtějíce trpěti 75 hanby, ale pověst chtějí mieti ode všech lidí dobrau. A že die: »Jako vozuov zvuk«. Vozní kola vrzají, kteráž nejsú namazaná. A sau ti, kteříž milostí Ducha svatého nejsau pomazáni; takoví vrzají, sváří se, repcí. Jiní pak sau té sekty vuodce a sau jako koňové. A jiní, kteříž je zpravují a rychtují, 80 a sau jako formané. A všickni ti spolu křičie, vadí se i sami ve- spolek mezi sebau i proti jiným, kteří sau se tak zrotili. A to všecko pochází z pajchy a z pozdviženie ducha. A mějiechu ocasy podobné štieróm. Které- hožto moc uškoditi jest vocasu. A vocas jest cos' končitého 85 a znamená kobylky. Nebo, pozdvihnauce se k nebeským věcem, počnauce se o pravdu postavovati, tudiež k zemi spadnú pro la komstvie, «o) věci tohoto světa pilně pečujíce a pro ně se sváříce. A tak k vocasu se oddali. Mnozí bojují jediné, aby zbožie a statky chudých pobrali. I die: »A mějiechu vocasy«, totiž naposledy a na konci jich zjeví se ocas. Jako by řekl: »Nebrzo poznány bývají kobylky, neb se tak ozdobie a odějí jako pancieřem, ze všech věcí se vy- mluvie, ale na konci tepruva, když se jed zjeví«. Nebo sprvu stavovánie hřiechuov, mluvenie z zákona Páně, a na konci již 95 blud proti večeři Páně zjevně se ukazuje. Zevnitř zákona Páně hájie a pro ň bojují, ale vnitř lásky nemajíce, bořie jej, poněvadž ta jest konec zákona. Mnozí k některým sú velmi chtiví, rádi od nich poslauchajíce řečí a kázaní a krásných slov zákona, ale na konci jako na vocasu bludem od nich bývají nakaženi jako 100 jedem etc. 90 122b1 A žehadla byla na ocasích jich. Najpokrytějšie a najzchytralejšie, kteříž se mezi syny božími rozmnožují, od 69 Iz. 18, 1 — 72 1. Kor. 13, 1 — 88 Ko); rukopis omylem: a — 98 1. Tim. 1, 5.
350 Kapitola Příprava kobylek Vrzánie co jest? Ocasové štíroví ke všemu dobrému, všelikému dobrému povolujíci, plná dobrých skutkuov, lítosti a milosrdenstvie. O křídlách těch kobylek die Izaiáš XVIII.: »Běda zemi«, totiž srdcím Antikristovým, jehož apoštolé sau kobylky od šatana 70 uvedené, »zvonci křídel«, kterýž zvučí sladce. O kterémžto cimbálu die apoštol: »Nebudu-li mieti lásky, učiněn sem jako cimbál zvučný«. Protož kobylky, řeči krásné, výmluvné vydávajíce a ochotné, chytře pravdě se protivíce, sau cimbál. A ten cimbál jest křídel. Neb takoví se nad jiné vyzdvihují, nechtějíce trpěti 75 hanby, ale pověst chtějí mieti ode všech lidí dobrau. A že die: »Jako vozuov zvuk«. Vozní kola vrzají, kteráž nejsú namazaná. A sau ti, kteříž milostí Ducha svatého nejsau pomazáni; takoví vrzají, sváří se, repcí. Jiní pak sau té sekty vuodce a sau jako koňové. A jiní, kteříž je zpravují a rychtují, 80 a sau jako formané. A všickni ti spolu křičie, vadí se i sami ve- spolek mezi sebau i proti jiným, kteří sau se tak zrotili. A to všecko pochází z pajchy a z pozdviženie ducha. A mějiechu ocasy podobné štieróm. Které- hožto moc uškoditi jest vocasu. A vocas jest cos' končitého 85 a znamená kobylky. Nebo, pozdvihnauce se k nebeským věcem, počnauce se o pravdu postavovati, tudiež k zemi spadnú pro la komstvie, «o) věci tohoto světa pilně pečujíce a pro ně se sváříce. A tak k vocasu se oddali. Mnozí bojují jediné, aby zbožie a statky chudých pobrali. I die: »A mějiechu vocasy«, totiž naposledy a na konci jich zjeví se ocas. Jako by řekl: »Nebrzo poznány bývají kobylky, neb se tak ozdobie a odějí jako pancieřem, ze všech věcí se vy- mluvie, ale na konci tepruva, když se jed zjeví«. Nebo sprvu stavovánie hřiechuov, mluvenie z zákona Páně, a na konci již 95 blud proti večeři Páně zjevně se ukazuje. Zevnitř zákona Páně hájie a pro ň bojují, ale vnitř lásky nemajíce, bořie jej, poněvadž ta jest konec zákona. Mnozí k některým sú velmi chtiví, rádi od nich poslauchajíce řečí a kázaní a krásných slov zákona, ale na konci jako na vocasu bludem od nich bývají nakaženi jako 100 jedem etc. 90 122b1 A žehadla byla na ocasích jich. Najpokrytějšie a najzchytralejšie, kteříž se mezi syny božími rozmnožují, od 69 Iz. 18, 1 — 72 1. Kor. 13, 1 — 88 Ko); rukopis omylem: a — 98 1. Tim. 1, 5.
Strana 351
IX. 351 122b2 šatana hvězdy uvedení, sau kobylky, jako Jidáš mezi Kristovými učedlníky, kteříž se škodlivě kryjí, a řeči božie neupřiemě vy- 5 kládajíce. Protož die, že vocasy měly podobné vocasuom štírovým. S nimižto obcovánie jest škodlivé. Nebo s takovými obcovánie umenšuje náboženstvie a bázně Páně a potom na konci jako vocasem napauštějí jedu škodlivého. V kniehách Exodu Pán zajisté rozkázal obět obětovati s hlavau i s vocasem na znamenie, 1o že člověk se Bohu obětuje a oddávaje, i počátek i konec má oběto- vati. Ale kobylky vocasy ne Bohu, ale ďáblu obětují. A die, že mají mnoho vocasuov, jakož i jedné hlavy, Krista, nemají, ale rozličných následují duchuov. Jakož i potom šelmu viděl, ana má sedm hlav, totiž lid zhovadilý sedm duchuov a VII 15 králuov má. Protož mají kobylky rozličné vocasy i k sobě i k jiným. A tak tomu chce, že kobylky, kdež koli obcují s kterými, sau plné chytrostí dábelských. Protož potřebie jest člověku každému pilně šetřiti, který konec jest té kobylky, a který totiž vocas. Na počátku mnohých řečí pěkných podávají, ale na konci uštnau, 20 aby najprv dobré věci přijali, a potom, když tomu uvěřie, tehdy na konci vpauští jed. Nebo z obcování s kobylkami nepřibývá náboženstvie, pokory a pozdviženie k Bohu, ale jedu se napauští. Jako když kněz přijde do některého kostela, začíná dobré duchem vraucím a lidé se valně scházejí, a potom jako vocasem štierovým 25 uvodí pád veliký, totiž pohoršenie aneb rozdělenie srdcí. A tak konec bývá horší nežli počátek. A lid nezkušuje duchuov, nešetří, kto jest kobylka a kto nic. Tak i mezi lajky mužuov i žen sau kobylky. Nebo s počátku pěkně a chytře z Písma mluvie, a srdce se k tomu pohybují a zbu- 30 zují, na konci pak jedu napauštějí. A lidé ne počátku, ale konce šetřiti by měli. Některé tak nacházejí k kněžím, až v tom tělesná milost přicházie. A protož k horlivostem kněží, lajkuov i žen má se prohlédati k konci jako k vocasu. Mají pak mnoho vocasuov. Nebo všeliké obcovánie svuoj 35 konec uvodí. Nebo vocas jest konečné setrvánie v zlosti, konečný aumysl a konečná slepota v zlosti, takže umierají v svém hřiechu a řečmi lahodnými se ohražují, mají pancieře: jestliže by kto chtěl postřeliti Písmem anebo trestáním, ze všeho se usiluje vy- mluviti a v ničemž se nechce vinen dáti, tak že sejde bez pokánie. 40 Neřiekají s apoštolem: »Byl sem ruhačem a cierkve protivníkem«. Chytrosti kobylek Kněz bludný Ocasové Vocasové s žahadly 123a 8 2. M. 29, 19 a 22 — 13 Zj. 12, 3; 13, 1 — 40 1. Tim. 1, 13
IX. 351 122b2 šatana hvězdy uvedení, sau kobylky, jako Jidáš mezi Kristovými učedlníky, kteříž se škodlivě kryjí, a řeči božie neupřiemě vy- 5 kládajíce. Protož die, že vocasy měly podobné vocasuom štírovým. S nimižto obcovánie jest škodlivé. Nebo s takovými obcovánie umenšuje náboženstvie a bázně Páně a potom na konci jako vocasem napauštějí jedu škodlivého. V kniehách Exodu Pán zajisté rozkázal obět obětovati s hlavau i s vocasem na znamenie, 1o že člověk se Bohu obětuje a oddávaje, i počátek i konec má oběto- vati. Ale kobylky vocasy ne Bohu, ale ďáblu obětují. A die, že mají mnoho vocasuov, jakož i jedné hlavy, Krista, nemají, ale rozličných následují duchuov. Jakož i potom šelmu viděl, ana má sedm hlav, totiž lid zhovadilý sedm duchuov a VII 15 králuov má. Protož mají kobylky rozličné vocasy i k sobě i k jiným. A tak tomu chce, že kobylky, kdež koli obcují s kterými, sau plné chytrostí dábelských. Protož potřebie jest člověku každému pilně šetřiti, který konec jest té kobylky, a který totiž vocas. Na počátku mnohých řečí pěkných podávají, ale na konci uštnau, 20 aby najprv dobré věci přijali, a potom, když tomu uvěřie, tehdy na konci vpauští jed. Nebo z obcování s kobylkami nepřibývá náboženstvie, pokory a pozdviženie k Bohu, ale jedu se napauští. Jako když kněz přijde do některého kostela, začíná dobré duchem vraucím a lidé se valně scházejí, a potom jako vocasem štierovým 25 uvodí pád veliký, totiž pohoršenie aneb rozdělenie srdcí. A tak konec bývá horší nežli počátek. A lid nezkušuje duchuov, nešetří, kto jest kobylka a kto nic. Tak i mezi lajky mužuov i žen sau kobylky. Nebo s počátku pěkně a chytře z Písma mluvie, a srdce se k tomu pohybují a zbu- 30 zují, na konci pak jedu napauštějí. A lidé ne počátku, ale konce šetřiti by měli. Některé tak nacházejí k kněžím, až v tom tělesná milost přicházie. A protož k horlivostem kněží, lajkuov i žen má se prohlédati k konci jako k vocasu. Mají pak mnoho vocasuov. Nebo všeliké obcovánie svuoj 35 konec uvodí. Nebo vocas jest konečné setrvánie v zlosti, konečný aumysl a konečná slepota v zlosti, takže umierají v svém hřiechu a řečmi lahodnými se ohražují, mají pancieře: jestliže by kto chtěl postřeliti Písmem anebo trestáním, ze všeho se usiluje vy- mluviti a v ničemž se nechce vinen dáti, tak že sejde bez pokánie. 40 Neřiekají s apoštolem: »Byl sem ruhačem a cierkve protivníkem«. Chytrosti kobylek Kněz bludný Ocasové Vocasové s žahadly 123a 8 2. M. 29, 19 a 22 — 13 Zj. 12, 3; 13, 1 — 40 1. Tim. 1, 13
Strana 352
352 Kapitola Varujte se, Turnovští] A jestliže bývá postižen v kterém hřiechu, má z toho bolest ne proto, že jest shřešil, ale že jest postižen v zlosti. Protož toho konec jest vocas štírový. Těžkéť jest to zajisté, když mezi srdci dobrými sau tyto kobylky a svými vocasy jiné po sobě táhnú, aby jich následovali k zatracení a do pekla. 45 Změňují dobré věci I die: »A žahadla na vocasiech jich«. A to jest : mrt. I. Korint. XV.: »Kde jest, smrti, osten tvuoj?« A to budau mluviti, kteříž spaseni budau, jie se již nebojíce. Na vocasiech mají žahadla; nebo umrtvují duši, život, totiž Krista, od duše oddělujiece. Mnohým také přivodie zde smrt, aby byli mrtví ode všeho dobrého a aby 50 tak trvajíce zatraceni byli. Hned také, když následují kobylek, tehdy ihned žahadly jich uštnuti bývají, nebo hned hryzenie svědomie uvedeno bývá; avšak pro to nenechají zlého. A ti sú podlé apoštola cajchované majíce svědomie, totiž od kobylek a vocasuov jich, takže učinie lidem svědomie, kdež nenie hřiechu, 55 a kde jest hřiech, toho neváží. Těch žehadla páléchu, raňováchu, zaufalstvie uvodiece sobě i jiným, kteříž jich následují. »A moc jich bieše ta, aby lidem škodili za pět měsícuov«. Jakož i šatanovi dopauští moc nad dobrými spravedlivým svým saudem, takéž i ti, kteří pravdy 60 nepřijímají. Pán dopauští na ně kobylky. Na dobré a věrné pře- pauští, aby zkušeni byli a očištěni, aby v bázni božie stáli, aby Pán je zachoval. A jakož rozličné sau kobylky, tak i rozličná moc, takže jiní jináče zklamávají a svozují. Ale Pán ukracuje jich moci, takže některé kobylky mají chtivost častokrát změňovati 65 123a2 a zpravovati mnohé věci, ale moci nemají. A to chcme-li znamenati, že kobylky mají chtivost změniti řády a obyčeje dobré a některé jímati a mordovati, ale nemají moci tak veliké, ačkoli tak jest, že ještě po malu puojčuje se jim moc, aby svodili některé. A die, že moc jich bieše etc. Napřed rozkázal, aby trávě 70 zelené a stromuom neškodily, totiž počínajícím, prospievajícím i dokonalým. Ale tuto die: »Mají moc škoditi lidem«, totižto těm, kteříž nemají znamenie božieho na svém čele, totiž aumyslu dobrého, vuole a svědomie čistého. Od těch Pán spravedlivým saudem odjímá svú moc a dopauští těm kobylkám, aby tak škodili, 75 svodili a nakažovali srdce těch, kteříž nedbají ku Pánu prohlédati, k jeho vuoli patřiti a jemu se netbají připodobňovati. 47 1. Kor. 15, 55 — 54 1. Tim. 4, 2 — 70 Zj. 9, 4.
352 Kapitola Varujte se, Turnovští] A jestliže bývá postižen v kterém hřiechu, má z toho bolest ne proto, že jest shřešil, ale že jest postižen v zlosti. Protož toho konec jest vocas štírový. Těžkéť jest to zajisté, když mezi srdci dobrými sau tyto kobylky a svými vocasy jiné po sobě táhnú, aby jich následovali k zatracení a do pekla. 45 Změňují dobré věci I die: »A žahadla na vocasiech jich«. A to jest : mrt. I. Korint. XV.: »Kde jest, smrti, osten tvuoj?« A to budau mluviti, kteříž spaseni budau, jie se již nebojíce. Na vocasiech mají žahadla; nebo umrtvují duši, život, totiž Krista, od duše oddělujiece. Mnohým také přivodie zde smrt, aby byli mrtví ode všeho dobrého a aby 50 tak trvajíce zatraceni byli. Hned také, když následují kobylek, tehdy ihned žahadly jich uštnuti bývají, nebo hned hryzenie svědomie uvedeno bývá; avšak pro to nenechají zlého. A ti sú podlé apoštola cajchované majíce svědomie, totiž od kobylek a vocasuov jich, takže učinie lidem svědomie, kdež nenie hřiechu, 55 a kde jest hřiech, toho neváží. Těch žehadla páléchu, raňováchu, zaufalstvie uvodiece sobě i jiným, kteříž jich následují. »A moc jich bieše ta, aby lidem škodili za pět měsícuov«. Jakož i šatanovi dopauští moc nad dobrými spravedlivým svým saudem, takéž i ti, kteří pravdy 60 nepřijímají. Pán dopauští na ně kobylky. Na dobré a věrné pře- pauští, aby zkušeni byli a očištěni, aby v bázni božie stáli, aby Pán je zachoval. A jakož rozličné sau kobylky, tak i rozličná moc, takže jiní jináče zklamávají a svozují. Ale Pán ukracuje jich moci, takže některé kobylky mají chtivost častokrát změňovati 65 123a2 a zpravovati mnohé věci, ale moci nemají. A to chcme-li znamenati, že kobylky mají chtivost změniti řády a obyčeje dobré a některé jímati a mordovati, ale nemají moci tak veliké, ačkoli tak jest, že ještě po malu puojčuje se jim moc, aby svodili některé. A die, že moc jich bieše etc. Napřed rozkázal, aby trávě 70 zelené a stromuom neškodily, totiž počínajícím, prospievajícím i dokonalým. Ale tuto die: »Mají moc škoditi lidem«, totižto těm, kteříž nemají znamenie božieho na svém čele, totiž aumyslu dobrého, vuole a svědomie čistého. Od těch Pán spravedlivým saudem odjímá svú moc a dopauští těm kobylkám, aby tak škodili, 75 svodili a nakažovali srdce těch, kteříž nedbají ku Pánu prohlédati, k jeho vuoli patřiti a jemu se netbají připodobňovati. 47 1. Kor. 15, 55 — 54 1. Tim. 4, 2 — 70 Zj. 9, 4.
Strana 353
IX. 353 123b1 A měly sau nad sebau krále, anjela pro- pasti, jemužto jméno židovsky Abadon etc. Když jest vypsal o těch kobylkách, že sau přistrojené a ozdobené zevnitř, kteréž se k věrným Kristovým připojie, teď, konaje řeč 50 nich, ukazuje, kto nad nimi panovati bude, jaká vnuknutie a hajbanie mieti budau. A die, že budau mieti nad sebau krále, takže puosobením šatanášovým, té hvězdy, jiní, anobrž i sami domnievali se, že sau andělé božie, kteříž by měli vyvrci všecka pohoršenie. A proti 10 tomu die Jan tuto, že ne Duch boží, ale jiný panovati bude nad nimi. A kto sám o sebe nemá se báti, poněvadž častokrát o sobě se domnievá, že by se Duchem svatým zpravoval, avšak se zpravuje duchem zlostným? A protož v Přísloví XXX. napsáno: »Krále kobylky nemají, avšak vychodie spolkem v haufiech svých, bro- 15 jíce se a skáčiece«. A tuto die, že mají nad sebau krále. I k tomu jest odpověd, že Krista a Pána Boha a Ducha svatého skrz pravú vieru a lásku, bázeň a pokoru hlubokú nemají, krále toho dobrého, ale ďábla, anděla propasti. Srdce jednoho každého člověka kdyby bylo otevříno, uzřeli bychom, kto v něm kraluje. Ten ďábel chytře kraluje vnitř v člověku, volí i srdcem vládna, vpauštěje žádosti tělesné k zboží, k světu, k tělu vlastniemu a drží je milostí zemskú spolu, aby ji láskau nazývali, ano nenie aby mnohé skutky činili zevnitř dobré, skrz kteréž by se zdáli královstvie býti Kristovo, a nejsau; vpauští sváry, ruoznice, 25 pajchu, vzácnost před lidmi, takže jímá rozum a vuoli, že člověk jim povolí, uvodí v ně slepotu, aby nepoznali se, že sau kobylky ani by ďábel nad nimi panoval. Ale duch Páně uvodí bázeň věrným, že se obávají, by nebyli kobylky. Ty kobylky mluvie usty: »Ne- máme jiného krále, jediné Krista«, však se v nich nenalézá pokora 30 a trpělivost, ale hněvové, svárové a nenávisti, jimž nemuože člověk odolati, ale všemu tomu poddává se. Protož die, že měli nad sebú krále anděla propasti. A kto muože řieci, že nic těch kobylek nenalézá v sobě? Tyto také kobylky nechtie mieti zprávce dobrého nad sebau, kterýž by se 35 Boha bál a lid v dobrém zpravoval pokorau, trpělivostí a jinými dobrými věcmi, ale který se srovnává s nimi, i toho se přídržie a poddáni mu chtie býti, kterýž se srovnává s hvězdau a jich králem, takže podobného sobě krále chtie mieti. A jich král slove 20 Král kobylek Dábel kraluje v svých Krále kobylky jakého chtie mieti 13 Podle Přísl. 30, 27 Jakoubek, Výklad. 23
IX. 353 123b1 A měly sau nad sebau krále, anjela pro- pasti, jemužto jméno židovsky Abadon etc. Když jest vypsal o těch kobylkách, že sau přistrojené a ozdobené zevnitř, kteréž se k věrným Kristovým připojie, teď, konaje řeč 50 nich, ukazuje, kto nad nimi panovati bude, jaká vnuknutie a hajbanie mieti budau. A die, že budau mieti nad sebau krále, takže puosobením šatanášovým, té hvězdy, jiní, anobrž i sami domnievali se, že sau andělé božie, kteříž by měli vyvrci všecka pohoršenie. A proti 10 tomu die Jan tuto, že ne Duch boží, ale jiný panovati bude nad nimi. A kto sám o sebe nemá se báti, poněvadž častokrát o sobě se domnievá, že by se Duchem svatým zpravoval, avšak se zpravuje duchem zlostným? A protož v Přísloví XXX. napsáno: »Krále kobylky nemají, avšak vychodie spolkem v haufiech svých, bro- 15 jíce se a skáčiece«. A tuto die, že mají nad sebau krále. I k tomu jest odpověd, že Krista a Pána Boha a Ducha svatého skrz pravú vieru a lásku, bázeň a pokoru hlubokú nemají, krále toho dobrého, ale ďábla, anděla propasti. Srdce jednoho každého člověka kdyby bylo otevříno, uzřeli bychom, kto v něm kraluje. Ten ďábel chytře kraluje vnitř v člověku, volí i srdcem vládna, vpauštěje žádosti tělesné k zboží, k světu, k tělu vlastniemu a drží je milostí zemskú spolu, aby ji láskau nazývali, ano nenie aby mnohé skutky činili zevnitř dobré, skrz kteréž by se zdáli královstvie býti Kristovo, a nejsau; vpauští sváry, ruoznice, 25 pajchu, vzácnost před lidmi, takže jímá rozum a vuoli, že člověk jim povolí, uvodí v ně slepotu, aby nepoznali se, že sau kobylky ani by ďábel nad nimi panoval. Ale duch Páně uvodí bázeň věrným, že se obávají, by nebyli kobylky. Ty kobylky mluvie usty: »Ne- máme jiného krále, jediné Krista«, však se v nich nenalézá pokora 30 a trpělivost, ale hněvové, svárové a nenávisti, jimž nemuože člověk odolati, ale všemu tomu poddává se. Protož die, že měli nad sebú krále anděla propasti. A kto muože řieci, že nic těch kobylek nenalézá v sobě? Tyto také kobylky nechtie mieti zprávce dobrého nad sebau, kterýž by se 35 Boha bál a lid v dobrém zpravoval pokorau, trpělivostí a jinými dobrými věcmi, ale který se srovnává s nimi, i toho se přídržie a poddáni mu chtie býti, kterýž se srovnává s hvězdau a jich králem, takže podobného sobě krále chtie mieti. A jich král slove 20 Král kobylek Dábel kraluje v svých Krále kobylky jakého chtie mieti 13 Podle Přísl. 30, 27 Jakoubek, Výklad. 23
Strana 354
354 Kapitola Propast anděl; a zprávcové vidědlní kobylek od šatana uvedení slovau andělové, takže o sobě saudie a kobylky o nich, že nejináče 40 123b2 činie než jako od Boha poslaní, všecky věci zpravují a řiedí. Jako najpyšnějšiemu papeži řiekali najsvětější, tak pokrytcuom zlým budau řieci, že sau andělé. A kto věrný ty věci o sobě i o jiných rozezná? A die: »Propasti«, totiž srdcí hlubokých, temných. Jakož 45 o tom mluví Jeremiáš: »Zlé jest srdce člověčie a nezpytatedlné, a kto pozná je?« A ta srdce ozdobuje dábel, aby se zdála býti světlo v Pánu. A die: »Jemužto jméno židovsky Abaddon« etc. Řecky pokládá, židovsky a latině jest to jméno jeho, kteřížto třie jazykové 50 sau najrozhlášenějšie, kterýmiž vinna Páně napsána byla: »Ježíš Nazaretský, král židovský«, tak, aby skrz tyto jazyky prvnie jméno Kristovo do všech jiných jazykuov ohlášeno bylo. K Fili- penským: »Aby ve jménu jeho každé koleno klekalo a každý jazyk vyznával, že Pán Ježíš« etc., takže, jakož ze všech jazykuov 55 k vieře Kristově hajbáchu se, takéž i k skonání světa ze všech jazykuov někteří k pravdě Kristově obrátie se. A to Jan viděl. A hvězda šatanova spadne a otevře šachtu propasti a vyvede kobylky. Jakož die Jan: »Z násť sú vyšli, ale nebyli sú z nás«. A tak také ve všech jazyciech sú kobylky uvedeny od šatana. 60 Protož Jan krále kobylek třmi jmény jmenuje, jako by řieci chtěl, že ve všech jazyciech shledávají se kobylky, kteréžto králi dáblu sú poddány a poslušny. A slove tak: »Jenž vyplejuje neb vykořeňuje«. A vyznamenává se, že dábel z srdcí věrných, což skrytého jest, vyplevuje, jako 65 vieru živú, lásku etc., takže samo toliko vyznánie austnie zuostává. Vykořeňuje stud, náboženstvie, pokoru, trpělivost. Protož, když 124a1 tyto dobré věci z srdcí věrných odjímají se, kteréž však prvé měli, již znamenie jest, že dábel kraluje a panuje. Protož ne saudu lidskému, kterýmž se mnozí klamají, ale vlastniemu svědomí 70 sluší věřiti. A zavierá řka: »Bieda jedna pominula«, kteráž skrz pátého anděla v pátém věku oznámena jest, totiž o těch kobylkách. Zdaliž tehdy již konec jest? »Ještě dvoje bieda přijíti má«. Jedna 46 Jer. 17, 9 — 49 nn. Sr. Strabona, Glossa ord. (ML 114, c. 727). — 51 Jan 19, 19 a 20 — 54 Podle Filip. 2, 10 a 11 — 59 1. Jan 2, 19 — 64 Jeronym (Liber de nominibus hebraicis, ML 23, c. 857/8): Labbadon, perdens pro eo, quod est interficiens.
354 Kapitola Propast anděl; a zprávcové vidědlní kobylek od šatana uvedení slovau andělové, takže o sobě saudie a kobylky o nich, že nejináče 40 123b2 činie než jako od Boha poslaní, všecky věci zpravují a řiedí. Jako najpyšnějšiemu papeži řiekali najsvětější, tak pokrytcuom zlým budau řieci, že sau andělé. A kto věrný ty věci o sobě i o jiných rozezná? A die: »Propasti«, totiž srdcí hlubokých, temných. Jakož 45 o tom mluví Jeremiáš: »Zlé jest srdce člověčie a nezpytatedlné, a kto pozná je?« A ta srdce ozdobuje dábel, aby se zdála býti světlo v Pánu. A die: »Jemužto jméno židovsky Abaddon« etc. Řecky pokládá, židovsky a latině jest to jméno jeho, kteřížto třie jazykové 50 sau najrozhlášenějšie, kterýmiž vinna Páně napsána byla: »Ježíš Nazaretský, král židovský«, tak, aby skrz tyto jazyky prvnie jméno Kristovo do všech jiných jazykuov ohlášeno bylo. K Fili- penským: »Aby ve jménu jeho každé koleno klekalo a každý jazyk vyznával, že Pán Ježíš« etc., takže, jakož ze všech jazykuov 55 k vieře Kristově hajbáchu se, takéž i k skonání světa ze všech jazykuov někteří k pravdě Kristově obrátie se. A to Jan viděl. A hvězda šatanova spadne a otevře šachtu propasti a vyvede kobylky. Jakož die Jan: »Z násť sú vyšli, ale nebyli sú z nás«. A tak také ve všech jazyciech sú kobylky uvedeny od šatana. 60 Protož Jan krále kobylek třmi jmény jmenuje, jako by řieci chtěl, že ve všech jazyciech shledávají se kobylky, kteréžto králi dáblu sú poddány a poslušny. A slove tak: »Jenž vyplejuje neb vykořeňuje«. A vyznamenává se, že dábel z srdcí věrných, což skrytého jest, vyplevuje, jako 65 vieru živú, lásku etc., takže samo toliko vyznánie austnie zuostává. Vykořeňuje stud, náboženstvie, pokoru, trpělivost. Protož, když 124a1 tyto dobré věci z srdcí věrných odjímají se, kteréž však prvé měli, již znamenie jest, že dábel kraluje a panuje. Protož ne saudu lidskému, kterýmž se mnozí klamají, ale vlastniemu svědomí 70 sluší věřiti. A zavierá řka: »Bieda jedna pominula«, kteráž skrz pátého anděla v pátém věku oznámena jest, totiž o těch kobylkách. Zdaliž tehdy již konec jest? »Ještě dvoje bieda přijíti má«. Jedna 46 Jer. 17, 9 — 49 nn. Sr. Strabona, Glossa ord. (ML 114, c. 727). — 51 Jan 19, 19 a 20 — 54 Podle Filip. 2, 10 a 11 — 59 1. Jan 2, 19 — 64 Jeronym (Liber de nominibus hebraicis, ML 23, c. 857/8): Labbadon, perdens pro eo, quod est interficiens.
Strana 355
IX. 355 75 totiž bieda, skrz anděla šestého oznámenie, a druhá skrz sedmého. A o té trojie biedě orlice letície křičela řkúci: »Běda, běda, běda bydlejícím na zemi«. A jedna již odešla skrz oznámenie kobylek, ale ještě dvě přijíti mají, jakož i po rajzím koni vraný vyšel. Tak za času Antikrista všecky biedy se shledají a jedna bieda po 80 druhé nastane. A po těch třech biedách volení božie viece bied nebudau trpěti, ale radosti mieti budau etc. Bieda 124a2 20 Potom šestý anděl v traubu zatraubil, i uslyšal sem hlas etc. Již mluví tuto o šestém věku, v kterémž ukazuje se najvětšie moc Antikristova. Prvé v pátém andělovi a tak v pátém věku o předchuodcích Antikristových 5 pověděl jest. A viděl Jan, že ještě času Antikristova v šestém věku Pán zbudí věrné kazatele jako anjela, kterýž věrné ještě napomene a vystřeže. A toho teď dotýká, kdež die, že šestý anděl v traubu za- traubí, kterýmž dává poznánie, v čem by lid měli vystřieci. A dřieve, 10 než zatraubie, prvé se k tomu připravují, jakož napřed povědieno: »A připravili se k traubení«. Toto pak připravovánie jest. Jakož povědieno jest v druhém vidění, jest šesté pečeti otevřenie k šestému věku příležejície, takže se jim zjevuje tajně, aby potom zjevně připravíce se mluvili. A tuto nepokládá, co jest traubil, které 15 totiž řeči, ale die, že v traubu zatraubil, totiž v časiech najposled- nějších Antikristových. Nebo již andělé, jimžto šestá pečet jest otevřiena, traubili, že již jest najvětší Antikrist; ale lid nechtěl věřiti. Nebo anděly od Boha poslané najmúdřejšie v posměch měli, neb sau byli oslepeni etc. Protož šestého anděla traubením zjevuje se najvětší zámutek vyvolených Páně, kterýž zde trpie. Nebo v pátém věku i v jiných, ač sú byli zámutkové od koně rajzieho, tyrranuov, kacieřuov, vraného koně, plavého, od pokrytcuov a kobylek, předchuodcí Antikristových, ale v šestém věku i vraný i rajzí i plavý i také 25 kobylky spolu se valé, takže vedlé apoštola příchod Antikristuov bude ve všelikém svedení. A proti tomu všemu anděl Páně zbuzený má trúbiti, což jest proti lidskému spasení a co jest zlého vešlo v srdce jich, aby aspoň ještě se poznali. A protož se tuto děje zmínka o pancířích, koních etc. jako prvé, na znamení, že toto Sestého anděla traubenie 76 Zj. 8, 13 — 79 Sr. Strabona 1. c. 11 Zj. 8, 6 — 25 Mat. 24, 24; Mar. 13, 22 23*
IX. 355 75 totiž bieda, skrz anděla šestého oznámenie, a druhá skrz sedmého. A o té trojie biedě orlice letície křičela řkúci: »Běda, běda, běda bydlejícím na zemi«. A jedna již odešla skrz oznámenie kobylek, ale ještě dvě přijíti mají, jakož i po rajzím koni vraný vyšel. Tak za času Antikrista všecky biedy se shledají a jedna bieda po 80 druhé nastane. A po těch třech biedách volení božie viece bied nebudau trpěti, ale radosti mieti budau etc. Bieda 124a2 20 Potom šestý anděl v traubu zatraubil, i uslyšal sem hlas etc. Již mluví tuto o šestém věku, v kterémž ukazuje se najvětšie moc Antikristova. Prvé v pátém andělovi a tak v pátém věku o předchuodcích Antikristových 5 pověděl jest. A viděl Jan, že ještě času Antikristova v šestém věku Pán zbudí věrné kazatele jako anjela, kterýž věrné ještě napomene a vystřeže. A toho teď dotýká, kdež die, že šestý anděl v traubu za- traubí, kterýmž dává poznánie, v čem by lid měli vystřieci. A dřieve, 10 než zatraubie, prvé se k tomu připravují, jakož napřed povědieno: »A připravili se k traubení«. Toto pak připravovánie jest. Jakož povědieno jest v druhém vidění, jest šesté pečeti otevřenie k šestému věku příležejície, takže se jim zjevuje tajně, aby potom zjevně připravíce se mluvili. A tuto nepokládá, co jest traubil, které 15 totiž řeči, ale die, že v traubu zatraubil, totiž v časiech najposled- nějších Antikristových. Nebo již andělé, jimžto šestá pečet jest otevřiena, traubili, že již jest najvětší Antikrist; ale lid nechtěl věřiti. Nebo anděly od Boha poslané najmúdřejšie v posměch měli, neb sau byli oslepeni etc. Protož šestého anděla traubením zjevuje se najvětší zámutek vyvolených Páně, kterýž zde trpie. Nebo v pátém věku i v jiných, ač sú byli zámutkové od koně rajzieho, tyrranuov, kacieřuov, vraného koně, plavého, od pokrytcuov a kobylek, předchuodcí Antikristových, ale v šestém věku i vraný i rajzí i plavý i také 25 kobylky spolu se valé, takže vedlé apoštola příchod Antikristuov bude ve všelikém svedení. A proti tomu všemu anděl Páně zbuzený má trúbiti, což jest proti lidskému spasení a co jest zlého vešlo v srdce jich, aby aspoň ještě se poznali. A protož se tuto děje zmínka o pancířích, koních etc. jako prvé, na znamení, že toto Sestého anděla traubenie 76 Zj. 8, 13 — 79 Sr. Strabona 1. c. 11 Zj. 8, 6 — 25 Mat. 24, 24; Mar. 13, 22 23*
Strana 356
356 Kapitola Oltář jest Kristus Čtyří rohové oltáře všecko spolu bude, což jest prvé jedno po druhém přicházelo. 30 Protož die: »Šestý anděl zatraubil«, totiž zástup všech těch věrných kazateluov, kterýmž Pán dá poznánie, aby lid boží uměli vystřieci. »I uslyšel sem hlas jeden« etc. Vedlé litery Eufrates jest potok neb řeka, jenž teče skrz Babylon, v kterémž praví, že andělé byli svázáni. Die: »Uslyšal sem hlas« shuory. Nebo Pán andělovi, 35 kteréhož posielá, zjevuje mu potřebné věci k spasení lidskému. A protož hlas ten jestiť zjevenie. Nebo Pán, dávaje svým auřad, 124b1 rozum, však ještě vnitř vdechuje v mysl a v srdce. Jakož die David: »Poslyším, co bude mluviti ve mně Pán« etc. Nebo světí tak sú mievali zaneprážďněnie své jednák s dobrými anděly, 40 jednák se zlými, jako teď se čtyřmi svázanými anděly se obierali. A uměli rozeznati dobré od zlých, a to jest veliké maudrosti. Ale my pohřiechu neumieme rozeznávati duchuov. Protož, jako povědieno jest, oltář jesti ť Kristus; on ť jest i biskup, kterýž všel do svatiny svatých. Člověčenstvie jeho svaté 45 jest oltář, na němž se dějí obětovánie. Nebo toho biskupa modlitby v něm samém, kterak se jest on modlil v zahradě, maličko jest zjeveno, jaké tu bylo obětovánie a poníženie a kterak již ten sám v sobě se modlí, jaké upokojenie. Protož I. Jan sv. II°. die: »Přímluvci máme před« etc. Na tom oltáři hněv boží se krotí. 50 Ten oltář jest zlatý, nebo božský blesk, pravé božstvie, jest jako najdražšie zlato, takže člověčenstvie od božství jako od rajzieho zlata stkvie se. A na něm všecky svatých modlitby a oběti kladau se. Tu zavieráme modlitby řiekajiece: »Skrze Krista, Pána našeho«. Ten oltář má čtyři rohy ke čtyřem stranám země, k vajchodu, 55 ku poledni etc. Nebo, kdež koli sú jeho vyvolení na čtyři strany světa, ke všem ť jest jeho patřenie a nějaká moc divná a opatrovánie jeho, aby jeho volení v časech nebezpečných zachováni byli. O kterémž bylo u figúře, že oltář jest pomazán krví. On zajisté za všecky svú vyliti ráčil krev a o všecky pečuje a přihlédá k nim. 60 »Uslyšal sem hlas z oltáře« etc., totiž z Krista pocházejície zjevenie ke všem vyvoleným, kteří sau na čtyřech stranách světa. A die: »Slyšel sem hlas jeden«, totiž v šestém věku přijde k andělovi jeden hlas od [oltáře Krista, totiž jedno a též zjevenie dá pravdy, kteréž se srovnává s prvními anděly, totiž prvotní cierkví. »Hlas 65 jeden«, kterýž uvodí v jednotu boží a svatých, v tauž pokoru, trpělivost a vieru etc., tak, aby nebýval odporný hlas ten hlasu 124b2 Kazatelové věrní Hlas jednoty 39 Ž. 85, 9 — 45 Sr. Žid. 9, 12 — 50 1. Jan 2, 1 — 59 3. M. 4, 7
356 Kapitola Oltář jest Kristus Čtyří rohové oltáře všecko spolu bude, což jest prvé jedno po druhém přicházelo. 30 Protož die: »Šestý anděl zatraubil«, totiž zástup všech těch věrných kazateluov, kterýmž Pán dá poznánie, aby lid boží uměli vystřieci. »I uslyšel sem hlas jeden« etc. Vedlé litery Eufrates jest potok neb řeka, jenž teče skrz Babylon, v kterémž praví, že andělé byli svázáni. Die: »Uslyšal sem hlas« shuory. Nebo Pán andělovi, 35 kteréhož posielá, zjevuje mu potřebné věci k spasení lidskému. A protož hlas ten jestiť zjevenie. Nebo Pán, dávaje svým auřad, 124b1 rozum, však ještě vnitř vdechuje v mysl a v srdce. Jakož die David: »Poslyším, co bude mluviti ve mně Pán« etc. Nebo světí tak sú mievali zaneprážďněnie své jednák s dobrými anděly, 40 jednák se zlými, jako teď se čtyřmi svázanými anděly se obierali. A uměli rozeznati dobré od zlých, a to jest veliké maudrosti. Ale my pohřiechu neumieme rozeznávati duchuov. Protož, jako povědieno jest, oltář jesti ť Kristus; on ť jest i biskup, kterýž všel do svatiny svatých. Člověčenstvie jeho svaté 45 jest oltář, na němž se dějí obětovánie. Nebo toho biskupa modlitby v něm samém, kterak se jest on modlil v zahradě, maličko jest zjeveno, jaké tu bylo obětovánie a poníženie a kterak již ten sám v sobě se modlí, jaké upokojenie. Protož I. Jan sv. II°. die: »Přímluvci máme před« etc. Na tom oltáři hněv boží se krotí. 50 Ten oltář jest zlatý, nebo božský blesk, pravé božstvie, jest jako najdražšie zlato, takže člověčenstvie od božství jako od rajzieho zlata stkvie se. A na něm všecky svatých modlitby a oběti kladau se. Tu zavieráme modlitby řiekajiece: »Skrze Krista, Pána našeho«. Ten oltář má čtyři rohy ke čtyřem stranám země, k vajchodu, 55 ku poledni etc. Nebo, kdež koli sú jeho vyvolení na čtyři strany světa, ke všem ť jest jeho patřenie a nějaká moc divná a opatrovánie jeho, aby jeho volení v časech nebezpečných zachováni byli. O kterémž bylo u figúře, že oltář jest pomazán krví. On zajisté za všecky svú vyliti ráčil krev a o všecky pečuje a přihlédá k nim. 60 »Uslyšal sem hlas z oltáře« etc., totiž z Krista pocházejície zjevenie ke všem vyvoleným, kteří sau na čtyřech stranách světa. A die: »Slyšel sem hlas jeden«, totiž v šestém věku přijde k andělovi jeden hlas od [oltáře Krista, totiž jedno a též zjevenie dá pravdy, kteréž se srovnává s prvními anděly, totiž prvotní cierkví. »Hlas 65 jeden«, kterýž uvodí v jednotu boží a svatých, v tauž pokoru, trpělivost a vieru etc., tak, aby nebýval odporný hlas ten hlasu 124b2 Kazatelové věrní Hlas jednoty 39 Ž. 85, 9 — 45 Sr. Žid. 9, 12 — 50 1. Jan 2, 1 — 59 3. M. 4, 7
Strana 357
IX. 357 125a1 prvotnie cierkve svaté, a ten aby byl od oltáře Krista jako i za jiných věkuov k jiným anděluom, a to od čtyř rohuov oltáře, 70 kterýžto oltář Buoh miluje a kochá se v něm, takže na ň patře, jako by řekl: »Toto ť jest Syn muoj milý«. A z toho oltáře přicházie vdechnutie v rozličná srdce, kteráž sú vyčištěná; taková se utiekají k Kristu a dává jim poznánie potřebných věcí k spasení. A an- dělóm dává zjevenie netoliko pro ně samy, ale všem jeho vyvoleným 75 aby se hoditi mohlo. Nebo Kristus, ten oltář, ke všem patří voleným a o všecky pečuje. Protož v tomto království, kdež jest srdce zpuosobné, pokorné a věrau ozdobené, toť jest srdce jako oltář zlatý, na němžto srdce jest oltář když se obětuje modlitba pokorná, pláč, bolest etc., tehdy s onoho 80 voltáře Krista přichází hlas na tento oltář jej potěšuje, uče, kterak by se měl kterého času mieti. Protož dává se osvícenie a poznánie o sobě samém i o jiných budauciech časiech. I mluvil ten hlas: »Rozvěž čtyři anděly, kteří sau svázáni v řece veliké Eufraten«. Nebo, když andělé chtie lidu mluviti, 85 tehdy, čeho se nedostává potřebného spasení lidskému, a prvé to bylo v prvotnie cierkvi, i musí znovu to uvésti a na to zatrúbiti. A má hlas ten anděl v srdci, že se mnozí proto budau hněvati, a trpěti musíš mnoho, když ť se proti tobě zhořčie. A velí rozvázati čtyři anděly zlé, totiž ty tvým kázaním pravdy budeš příčina 90 rozvázanie zlých lidí. Jako napřed povědieno bylo, že, když anděl za traubil, tehdy upadla hora veliká, totiž šatan v srdce lidská, takže kázanie jest příčina toho pádu. Takéž die tuto: »Rozvěž«, totiž tvým kázaním budau rozvázáni dáblové v audech svých proti věrným, takže musejí věrní mnoho 95 trpěti. Protož, když kto chce co úžitečného lidu povědieti, hned má napomenutie v srdci jako hlas. Nebť se mnozí rozváží proti tobě, hněvati se budau a hořkost mieti. Protož oznámenie pravdy pochopem rozvazuje audy dáblovy a Antikristovy, to jim ke zlému přičítajíce a obracujíce, takže z pravdy hořkosti nabývají. I rozvázáni sú čtyřie andělé. Tento anděl šestý, že jest měl trúbiti proti mocným světa a proti nepřáteluom velmi silným, protož měl býti statečný, ne z sebe, ale z Boha. A že proti chytrostem dábelským, protož jest měl býti osvícený a maudrý Trpěti musíš Těžké rozvazovánie Jaký má býti zprávce? 71 Mat. 3, 17; Mar. 9, 7; Luk. 9, 35 — 90 Zj. 8, 8. 2/3 velmi silným je připsáno až dodatečně na okraji sloupce
IX. 357 125a1 prvotnie cierkve svaté, a ten aby byl od oltáře Krista jako i za jiných věkuov k jiným anděluom, a to od čtyř rohuov oltáře, 70 kterýžto oltář Buoh miluje a kochá se v něm, takže na ň patře, jako by řekl: »Toto ť jest Syn muoj milý«. A z toho oltáře přicházie vdechnutie v rozličná srdce, kteráž sú vyčištěná; taková se utiekají k Kristu a dává jim poznánie potřebných věcí k spasení. A an- dělóm dává zjevenie netoliko pro ně samy, ale všem jeho vyvoleným 75 aby se hoditi mohlo. Nebo Kristus, ten oltář, ke všem patří voleným a o všecky pečuje. Protož v tomto království, kdež jest srdce zpuosobné, pokorné a věrau ozdobené, toť jest srdce jako oltář zlatý, na němžto srdce jest oltář když se obětuje modlitba pokorná, pláč, bolest etc., tehdy s onoho 80 voltáře Krista přichází hlas na tento oltář jej potěšuje, uče, kterak by se měl kterého času mieti. Protož dává se osvícenie a poznánie o sobě samém i o jiných budauciech časiech. I mluvil ten hlas: »Rozvěž čtyři anděly, kteří sau svázáni v řece veliké Eufraten«. Nebo, když andělé chtie lidu mluviti, 85 tehdy, čeho se nedostává potřebného spasení lidskému, a prvé to bylo v prvotnie cierkvi, i musí znovu to uvésti a na to zatrúbiti. A má hlas ten anděl v srdci, že se mnozí proto budau hněvati, a trpěti musíš mnoho, když ť se proti tobě zhořčie. A velí rozvázati čtyři anděly zlé, totiž ty tvým kázaním pravdy budeš příčina 90 rozvázanie zlých lidí. Jako napřed povědieno bylo, že, když anděl za traubil, tehdy upadla hora veliká, totiž šatan v srdce lidská, takže kázanie jest příčina toho pádu. Takéž die tuto: »Rozvěž«, totiž tvým kázaním budau rozvázáni dáblové v audech svých proti věrným, takže musejí věrní mnoho 95 trpěti. Protož, když kto chce co úžitečného lidu povědieti, hned má napomenutie v srdci jako hlas. Nebť se mnozí rozváží proti tobě, hněvati se budau a hořkost mieti. Protož oznámenie pravdy pochopem rozvazuje audy dáblovy a Antikristovy, to jim ke zlému přičítajíce a obracujíce, takže z pravdy hořkosti nabývají. I rozvázáni sú čtyřie andělé. Tento anděl šestý, že jest měl trúbiti proti mocným světa a proti nepřáteluom velmi silným, protož měl býti statečný, ne z sebe, ale z Boha. A že proti chytrostem dábelským, protož jest měl býti osvícený a maudrý Trpěti musíš Těžké rozvazovánie Jaký má býti zprávce? 71 Mat. 3, 17; Mar. 9, 7; Luk. 9, 35 — 90 Zj. 8, 8. 2/3 velmi silným je připsáno až dodatečně na okraji sloupce
Strana 358
358 Kapitola Potřebie síly Dobří proti zlým Větrové Čtyřie andělé, ješto překážejí Východ Západ Poledne Puolnoci a silný, pomoc maje od Pána. A teď již dává se mu, neb sám by 5 k tomu nestadčil(!). Protož slyšán jest hlas z rohuov oltáře. Musí také anděly mieti nevidědlné, aby ho posilňovali. A dána jest mu řeč boží ku pomoci, kteráž nepomine; nebo slyšán jest hlas shuory. Také jiný anděl dán jest jemu ku pomoci; nebo viděl jiného anděla vstupujícieho. Jako i nynie v těchto časech nebezpečných 10 jest potřebie síly a pomoci Páně. I řekl jemu: »Rozvěž čtyři anděly«. Nahoře v kapitole sedmé viděl čtyři anděly na čtyřech úhlech země etc., kteříž sau byli zlí, nebo z duolu. Jakož se pak tu níže pokládá, že viděl jiného anděla vstupujícieho, totiž proti těm čtyřem, kteříž mají znamenie 15 božie na čele, a pravil: »Nechtějte škoditi zemi a moři« etc. A tak dobří andělé sú proti zlým, aby nemohli, jakož by chtěli, uškoditi. A ti zlí držali větry, totiž učením spasitedlným překáželi. Tam řekl: »Nechtějte škoditi«, a teď již o těch čtyřech anděléch die: »Rozvěž«, to jest prvé zabraňoval dobrý anděl, aby neškodili; 20 ty již rozvěž. Tam čtyřie andělé jako kniežata světa trápie věrné, kteříž mají jiné duchy a ďábelské pod sebú, jako v světě knieža- tuom vyším poddáni sú nižšie. Protož ti najmocnějšie duchové v šestém věku rozvazují se, kterýchžto rozvázanie vyvoleným k spasení, zlým obracuje se k zatracení. A sú čtyřie, kteříž překážejí čtverému dobrému úžitečnému. Jedno, totiž od východu vyjitie a patřenie duše k Bohu. Nebo od Boha duši všeliká rosa nebeská a všeliká kruopě má pocházeti, tak, aby člověk prvotně k Bohu prohlédal. A to ďáblové zastěňují, aby viece k lidem nežli k Bohu hleděli. Druhé překážejí a zastěňují 30 stranu západní, totiž aby člověk na své hřiechy a na svuoj pád se nerozpomínal, nebo připomínanie předešlých hřiechuov dává člověku pokoru a bázeň. Třetie bránie ku poledni patřiti, kdežto slunce najjasněji, totiž u vlasti, svítí. Čehož chot Kristova žádala v Písničkách: »Kde odpočíváš, kde paseš o poledni«, kdež jest 35 najvětšie světlost a jasnost, takže ti andělé zastěňují patřiti skrze vieru živú v tu vlasti nebeské jasnost. Čtvrté na puolnoci, totiž zatracenie věčného, kdežto slunce Kristus nikdá se neukazuje. Protož die: »Lépe by jemu bylo, aby se byl nenarodil člověk ten«, nežli zatracen byl. Ti čtyřie andělové na tyto čtyři strany světa překážejí patřiti. A toho my častokrát neznáme, ale komu to Pán dá rozeznati, 25 125a2 40 9 Zj. 10, 1 — 12 Zj. 7, 1 — 14 Zj. 7, 2 a 3 — 35 Pís. Šal. 1, 7 — 39 Mat. 26, 24; Mar. 14, 21
358 Kapitola Potřebie síly Dobří proti zlým Větrové Čtyřie andělé, ješto překážejí Východ Západ Poledne Puolnoci a silný, pomoc maje od Pána. A teď již dává se mu, neb sám by 5 k tomu nestadčil(!). Protož slyšán jest hlas z rohuov oltáře. Musí také anděly mieti nevidědlné, aby ho posilňovali. A dána jest mu řeč boží ku pomoci, kteráž nepomine; nebo slyšán jest hlas shuory. Také jiný anděl dán jest jemu ku pomoci; nebo viděl jiného anděla vstupujícieho. Jako i nynie v těchto časech nebezpečných 10 jest potřebie síly a pomoci Páně. I řekl jemu: »Rozvěž čtyři anděly«. Nahoře v kapitole sedmé viděl čtyři anděly na čtyřech úhlech země etc., kteříž sau byli zlí, nebo z duolu. Jakož se pak tu níže pokládá, že viděl jiného anděla vstupujícieho, totiž proti těm čtyřem, kteříž mají znamenie 15 božie na čele, a pravil: »Nechtějte škoditi zemi a moři« etc. A tak dobří andělé sú proti zlým, aby nemohli, jakož by chtěli, uškoditi. A ti zlí držali větry, totiž učením spasitedlným překáželi. Tam řekl: »Nechtějte škoditi«, a teď již o těch čtyřech anděléch die: »Rozvěž«, to jest prvé zabraňoval dobrý anděl, aby neškodili; 20 ty již rozvěž. Tam čtyřie andělé jako kniežata světa trápie věrné, kteříž mají jiné duchy a ďábelské pod sebú, jako v světě knieža- tuom vyším poddáni sú nižšie. Protož ti najmocnějšie duchové v šestém věku rozvazují se, kterýchžto rozvázanie vyvoleným k spasení, zlým obracuje se k zatracení. A sú čtyřie, kteříž překážejí čtverému dobrému úžitečnému. Jedno, totiž od východu vyjitie a patřenie duše k Bohu. Nebo od Boha duši všeliká rosa nebeská a všeliká kruopě má pocházeti, tak, aby člověk prvotně k Bohu prohlédal. A to ďáblové zastěňují, aby viece k lidem nežli k Bohu hleděli. Druhé překážejí a zastěňují 30 stranu západní, totiž aby člověk na své hřiechy a na svuoj pád se nerozpomínal, nebo připomínanie předešlých hřiechuov dává člověku pokoru a bázeň. Třetie bránie ku poledni patřiti, kdežto slunce najjasněji, totiž u vlasti, svítí. Čehož chot Kristova žádala v Písničkách: »Kde odpočíváš, kde paseš o poledni«, kdež jest 35 najvětšie světlost a jasnost, takže ti andělé zastěňují patřiti skrze vieru živú v tu vlasti nebeské jasnost. Čtvrté na puolnoci, totiž zatracenie věčného, kdežto slunce Kristus nikdá se neukazuje. Protož die: »Lépe by jemu bylo, aby se byl nenarodil člověk ten«, nežli zatracen byl. Ti čtyřie andělové na tyto čtyři strany světa překážejí patřiti. A toho my častokrát neznáme, ale komu to Pán dá rozeznati, 25 125a2 40 9 Zj. 10, 1 — 12 Zj. 7, 1 — 14 Zj. 7, 2 a 3 — 35 Pís. Šal. 1, 7 — 39 Mat. 26, 24; Mar. 14, 21
Strana 359
IX. 359 125b2 kterak tito andělé zklamávají nás, překážejíce živým vodám od Boha plynauti k nám, takže nebude bázně k Bohu, pokory, 45 lásky a doufánie v Boha. Ještě čtvero pokušenie puosobie ti andělé škodlivé, kteráž David seznal i jiný každý pozná. »Kto přebývá v pomoci Najvyšieho«. A vypravuje jedno pokušenie strach noční řka, že od strachu nočnieho nebude se báti; strachu, totiž smrti a mauky tělesné, kterauž dábel puosobí, nebude se báti. Druhé 50 »od střely létajície ve dne«, totiž osvícenie a života dobrého, od střely marné chvály, pajchy, pozdviženie, kochánie a zalíbenie v sobě samém nebude se báti, kteraužto střelau střílí na ty, kteří sau života dobrého a osvíceného. A z té pajchy dopauští se na ně, že v smysly bludné padají. K Římanuom: »Kteříž, když poznali 55 Boha, ne jako Boha sú ctili« etc. Protož sau zmařeni. Od třetieho pokušenie, kdež die: »Od přieludy neb kupectvie taulajícieho se ve tmách«, jenž jest pokrytstvie, kteréž se trží a kupuje za dobré skutky, a to v tmavých lidech. Čtvrté: »Od nápadu a ďábelstvie polednieho«. Kteréžto pokušenie nynie běží časuov Antikristových, 60 kdež šatanáš proměňuje se v anděla světlosti. A ti andělé čtyřie najprvé uvedli koně rajzieho, potom vraného, třetieho plavého koně a čtvrté kobylky. Protož dobře v čtverém počtu pokládají se tito andělé etc. A die andělovi: »Rozvěž čtyři anděly« etc., totiž, kde sú 65 svázáni v některých lidech, ti lidé slovau Eufrates. A jest řeka z ráje skrz Babylon tekaucie. A vyznamenává lid bohatý, mocný mocí světskau, rozkošmi a štěstím, takže čtyřie andělé sau tako- vými jako Eufrates obvázáni, takže v nich panují a přebývají. A sau tak svázáni, že nejsau tak veliké moci, jakož by chtěli. 70 Nebo, ač sú vypustili rajzieho, potom vraného etc. koně, pak sau svázáni. Ale v šestém věku ovšem rozvázáni budau. Protož die k šestému andělu: »Rozvěž«, totiž dotkni těch anděluov zlých a té řeky Eufrates, co se v nich zlého tají. Jako sau byli boháči tohoto světa a mocní, kteříž vlastních věcí hledali, lidi jako ho- 75 vada sobě podmaňujíce, ale které věci božie byly, těch zane- tbávali, hřiechuov nestavovali. Protož mluví k andělu, aby roz- vázal a hnul proti Eufraten. A že andělovi nastává nesnáz a nebezpečenstvie, kteříž do- hýbati budau proti té řece, kterýmž prvé pochlebovali, protož II. III. IIII. Eufrates 125b1 tvero pokušenie zlých anděluov 46 Ž. 91, 1 — 47 Ž. 91, 5 — 50 Ib. — 54 Řím. 1, 21 — 56 Podle Z. 91, 6 — 58 Ib. — 66 Jeronym (Liber de nominibus hebraicis, ML 23, c. 857/8): Euphrate, frugifero.
IX. 359 125b2 kterak tito andělé zklamávají nás, překážejíce živým vodám od Boha plynauti k nám, takže nebude bázně k Bohu, pokory, 45 lásky a doufánie v Boha. Ještě čtvero pokušenie puosobie ti andělé škodlivé, kteráž David seznal i jiný každý pozná. »Kto přebývá v pomoci Najvyšieho«. A vypravuje jedno pokušenie strach noční řka, že od strachu nočnieho nebude se báti; strachu, totiž smrti a mauky tělesné, kterauž dábel puosobí, nebude se báti. Druhé 50 »od střely létajície ve dne«, totiž osvícenie a života dobrého, od střely marné chvály, pajchy, pozdviženie, kochánie a zalíbenie v sobě samém nebude se báti, kteraužto střelau střílí na ty, kteří sau života dobrého a osvíceného. A z té pajchy dopauští se na ně, že v smysly bludné padají. K Římanuom: »Kteříž, když poznali 55 Boha, ne jako Boha sú ctili« etc. Protož sau zmařeni. Od třetieho pokušenie, kdež die: »Od přieludy neb kupectvie taulajícieho se ve tmách«, jenž jest pokrytstvie, kteréž se trží a kupuje za dobré skutky, a to v tmavých lidech. Čtvrté: »Od nápadu a ďábelstvie polednieho«. Kteréžto pokušenie nynie běží časuov Antikristových, 60 kdež šatanáš proměňuje se v anděla světlosti. A ti andělé čtyřie najprvé uvedli koně rajzieho, potom vraného, třetieho plavého koně a čtvrté kobylky. Protož dobře v čtverém počtu pokládají se tito andělé etc. A die andělovi: »Rozvěž čtyři anděly« etc., totiž, kde sú 65 svázáni v některých lidech, ti lidé slovau Eufrates. A jest řeka z ráje skrz Babylon tekaucie. A vyznamenává lid bohatý, mocný mocí světskau, rozkošmi a štěstím, takže čtyřie andělé sau tako- vými jako Eufrates obvázáni, takže v nich panují a přebývají. A sau tak svázáni, že nejsau tak veliké moci, jakož by chtěli. 70 Nebo, ač sú vypustili rajzieho, potom vraného etc. koně, pak sau svázáni. Ale v šestém věku ovšem rozvázáni budau. Protož die k šestému andělu: »Rozvěž«, totiž dotkni těch anděluov zlých a té řeky Eufrates, co se v nich zlého tají. Jako sau byli boháči tohoto světa a mocní, kteříž vlastních věcí hledali, lidi jako ho- 75 vada sobě podmaňujíce, ale které věci božie byly, těch zane- tbávali, hřiechuov nestavovali. Protož mluví k andělu, aby roz- vázal a hnul proti Eufraten. A že andělovi nastává nesnáz a nebezpečenstvie, kteříž do- hýbati budau proti té řece, kterýmž prvé pochlebovali, protož II. III. IIII. Eufrates 125b1 tvero pokušenie zlých anděluov 46 Ž. 91, 1 — 47 Ž. 91, 5 — 50 Ib. — 54 Řím. 1, 21 — 56 Podle Z. 91, 6 — 58 Ib. — 66 Jeronym (Liber de nominibus hebraicis, ML 23, c. 857/8): Euphrate, frugifero.
Strana 360
360 Kapitola Dobří se zdají býti Nečistá řeka Potřebie pokory a bázně velí Pán andělu dobrému mluviti proti té řece a proti té moci 80 a ji proti sobě zbuditi. V té řece Eufrates byli sú všickni preláti, řeholníci nábožní, opatové, tu se pasauce. Proti kterýmž Pán roz- kazuje trúbiti, proti jich pajše, lakomství, životu rozkošnému. A tehdy také bude příčina rozvázaní jich proti tobě. A andělé čtyřie jako kniežata, kteří se tajili v nich, rozvázáni budau, proti 85 tobě povstanauce. A tehdy bude rozeznáno, kteří Boha, kteří světa a dábla přídržeti se budau. »Rozvěž«, totiž kaž proti nim, a tehdy ť hned rozvázáni budau a zbauřie se, v nichž se nětco zdálo dobrého. Častokrát ti, kterýchž dokud se nedotkne, zdadí se dobří, a jest v nich šatan 90 svázaný; ale když bývají trestáni, tehdy ť se rozvazují. Protož, když člověk dobrým úmyslem bližnieho potresce, a on jestli se zbauří a rozváže se a viece jestliže ten padne a hřeší, ten, jenž tresce, nenie tiem vinen. Všecka moc světská s bohatstvím, s okra- sau, s štěstím, slavau, rozkošmi jest jako Eufrates, kterýž na 95 konci má zkažen býti. O kterémž v XVIt. kapitole bude, kdež 126a1 šestý anděl vylil báni na řeku Eufraten, a vyschla jest. Nebo bohatstvie, moc, okrasa, sláva, štěstie, rozkoše vyschnau. A již nynie některým Eufrates vysychá. A jesti ť hluboká řeka Eufrates. Nebo v prelátích a v boháčiech světa sau hluboké chytrosti proti 100 sprostnosti vyvolených. Jest nečistá řeka, neb se mnozí tají hřiechové, mnohé nezřie- zenosti, mnozí duchové nečistí. Jest prudká řeka, nebo brzo pře- běhne. Andělé pak sau rozvázáni. Nebo všemi předpověděnými čtyřmi pokušeními lidské pokolenie pokaušie se v tomto šestém 105 věku. A to by hrozné mělo býti věrné duši slyšeti. A protož by měl v pokoře člověk státi veliké a bázni k Bohu. Tito andělé roz- vázaní umějí srdci hýbati podlé rozličnosti lidí, vědí, které a kdy tesknostmi trápiti, umějí a vědí, které potěšením marným, žer- tíky, zabylstvem a lehkostmi oklamávati, a které vtipy vostrými, 110 aby v nich pajchali a sobě doufali; vědie, čie tělo k čemu najvíce jest nakloněno, a podlé toho umějí zklamati a srdcem hýbati; umějí navrci, co by člověk myslil, s čím by se obieral a zaměstknal a čeho by zapomněl člověk ten, totiž na hřiechy prvnie nepamatuje, a aby se samého vážil a velebil a jiné potupoval; vědí, koho hně-115 vem, koho závistí pokúšeti; vědí ti andělé, skrz které srdce mají všecku čeled zbúřiti. Uměnic svuodcuov 96 Zj. 16, 12
360 Kapitola Dobří se zdají býti Nečistá řeka Potřebie pokory a bázně velí Pán andělu dobrému mluviti proti té řece a proti té moci 80 a ji proti sobě zbuditi. V té řece Eufrates byli sú všickni preláti, řeholníci nábožní, opatové, tu se pasauce. Proti kterýmž Pán roz- kazuje trúbiti, proti jich pajše, lakomství, životu rozkošnému. A tehdy také bude příčina rozvázaní jich proti tobě. A andělé čtyřie jako kniežata, kteří se tajili v nich, rozvázáni budau, proti 85 tobě povstanauce. A tehdy bude rozeznáno, kteří Boha, kteří světa a dábla přídržeti se budau. »Rozvěž«, totiž kaž proti nim, a tehdy ť hned rozvázáni budau a zbauřie se, v nichž se nětco zdálo dobrého. Častokrát ti, kterýchž dokud se nedotkne, zdadí se dobří, a jest v nich šatan 90 svázaný; ale když bývají trestáni, tehdy ť se rozvazují. Protož, když člověk dobrým úmyslem bližnieho potresce, a on jestli se zbauří a rozváže se a viece jestliže ten padne a hřeší, ten, jenž tresce, nenie tiem vinen. Všecka moc světská s bohatstvím, s okra- sau, s štěstím, slavau, rozkošmi jest jako Eufrates, kterýž na 95 konci má zkažen býti. O kterémž v XVIt. kapitole bude, kdež 126a1 šestý anděl vylil báni na řeku Eufraten, a vyschla jest. Nebo bohatstvie, moc, okrasa, sláva, štěstie, rozkoše vyschnau. A již nynie některým Eufrates vysychá. A jesti ť hluboká řeka Eufrates. Nebo v prelátích a v boháčiech světa sau hluboké chytrosti proti 100 sprostnosti vyvolených. Jest nečistá řeka, neb se mnozí tají hřiechové, mnohé nezřie- zenosti, mnozí duchové nečistí. Jest prudká řeka, nebo brzo pře- běhne. Andělé pak sau rozvázáni. Nebo všemi předpověděnými čtyřmi pokušeními lidské pokolenie pokaušie se v tomto šestém 105 věku. A to by hrozné mělo býti věrné duši slyšeti. A protož by měl v pokoře člověk státi veliké a bázni k Bohu. Tito andělé roz- vázaní umějí srdci hýbati podlé rozličnosti lidí, vědí, které a kdy tesknostmi trápiti, umějí a vědí, které potěšením marným, žer- tíky, zabylstvem a lehkostmi oklamávati, a které vtipy vostrými, 110 aby v nich pajchali a sobě doufali; vědie, čie tělo k čemu najvíce jest nakloněno, a podlé toho umějí zklamati a srdcem hýbati; umějí navrci, co by člověk myslil, s čím by se obieral a zaměstknal a čeho by zapomněl člověk ten, totiž na hřiechy prvnie nepamatuje, a aby se samého vážil a velebil a jiné potupoval; vědí, koho hně-115 vem, koho závistí pokúšeti; vědí ti andělé, skrz které srdce mají všecku čeled zbúřiti. Uměnic svuodcuov 96 Zj. 16, 12
Strana 361
IX. 361 126а2 A protož praví, že sau rozvázáni, kteříž byli připraveni, totiž dávno, jednoho každého svoditi, onohono tiemto obyčejem, jiného 120 jiným žádajiece svésti. Proč my nejsmy hotovi a připraveni bdieti? Jako Spasitel napomíná řka: »Protož buďte hotovi a bděte«. Nebo nevíte, kterým obyčejem přicházejí k vám anjelé rozvázaní. A die: »K hodině, ke dni, k měsíci a k roku«. Hodina jest ve dni a den v měsíci a měsíc v roku. A znamená se, že ustavičně, 125 bez přestánie hotovi sau srdce svoditi obyčeji rozličnými, a zvláště věku tohoto šestého, když v rozvázaní anděluov budau zámut- kové velicí, s počátku jako v hodinu, potom většie jako v den, potom opět většie jako v měsíci, a pak najvětšie jako v roku, že sotva je budau moci snášeti. Protož v knichách Jobových XL 130 Pán praví o behemotovi: »Svine vocas svuoj jako cedr«. Nebo na skonánie světa v šestém věku pokušení najvostatnějšie zmocní a rozmnoží jako zavina vocas. Jakož se pokládá níže v kapitole XIItě., že vocasem svým strhl třetí stranu hvězd. A tuto dic: »Třetie stranu lidí«, takže, kteří počali býti hvězdy, osvícení 135 v životě, v rozumu, ti strženi bývají a umierají v bytu milosti duchovním a ve všem dobrém. Někteří však pravie (ale nejisté ť jest to), že zámutek najvětší Antikrista měl by trváti za puol čtvrta léta. Jako i Danielovi v kapitole XII. anděl pověděl, když se ho tázal: »I kdy bude konec těch divných věcí?«, a die, že to 140 trváti má až do času a časuov a polovice času; takže tu také vy- kládají puol čtvrta léta. Ale nenie to jisté. I die tuto: »Třetie stranu lidí«. Míní stranu lidí tu, kteříž hřešie proti třetí osobě, totiž Duchu svatému, konečným nekáním. Jedna strana jest dobrých, kteříž po křtu nehřešie nižádným 145 hřiechem. Druhá strana, kteříž, ač sau shřešili, pokánie však hodné činie. Třetie strana, kteříž hřešiece nečinie pokánie; a ti konečným pádem padnú, takže umrtveni budau, ač sau i někteří živi byli na duši, a to skrze tyto anděly rozvázané, kteříž šestého tohoto věku sau rozvázáni etc. Najtěžšje pokušenie Tři strany 126b1 A počet jiezdného haufu bieše dvadcet- krát tisíckrát deset tisícuov etc. Jakož napřed dotčeno jest: Viděl šestého věku Antikristova budaucieho, že slyšal hlas šestého anděla, totiž aby se všickni obrátili, a kterak 121 Podle Mat. 24, 44 a 42 (Luk. 12, 40); Mar. 13, 33; Mar. 14, 38 130 Job 40, 12 — 133 Zj. 12, 4 — 139 Dan. 12, 6 a 7.
IX. 361 126а2 A protož praví, že sau rozvázáni, kteříž byli připraveni, totiž dávno, jednoho každého svoditi, onohono tiemto obyčejem, jiného 120 jiným žádajiece svésti. Proč my nejsmy hotovi a připraveni bdieti? Jako Spasitel napomíná řka: »Protož buďte hotovi a bděte«. Nebo nevíte, kterým obyčejem přicházejí k vám anjelé rozvázaní. A die: »K hodině, ke dni, k měsíci a k roku«. Hodina jest ve dni a den v měsíci a měsíc v roku. A znamená se, že ustavičně, 125 bez přestánie hotovi sau srdce svoditi obyčeji rozličnými, a zvláště věku tohoto šestého, když v rozvázaní anděluov budau zámut- kové velicí, s počátku jako v hodinu, potom většie jako v den, potom opět většie jako v měsíci, a pak najvětšie jako v roku, že sotva je budau moci snášeti. Protož v knichách Jobových XL 130 Pán praví o behemotovi: »Svine vocas svuoj jako cedr«. Nebo na skonánie světa v šestém věku pokušení najvostatnějšie zmocní a rozmnoží jako zavina vocas. Jakož se pokládá níže v kapitole XIItě., že vocasem svým strhl třetí stranu hvězd. A tuto dic: »Třetie stranu lidí«, takže, kteří počali býti hvězdy, osvícení 135 v životě, v rozumu, ti strženi bývají a umierají v bytu milosti duchovním a ve všem dobrém. Někteří však pravie (ale nejisté ť jest to), že zámutek najvětší Antikrista měl by trváti za puol čtvrta léta. Jako i Danielovi v kapitole XII. anděl pověděl, když se ho tázal: »I kdy bude konec těch divných věcí?«, a die, že to 140 trváti má až do času a časuov a polovice času; takže tu také vy- kládají puol čtvrta léta. Ale nenie to jisté. I die tuto: »Třetie stranu lidí«. Míní stranu lidí tu, kteříž hřešie proti třetí osobě, totiž Duchu svatému, konečným nekáním. Jedna strana jest dobrých, kteříž po křtu nehřešie nižádným 145 hřiechem. Druhá strana, kteříž, ač sau shřešili, pokánie však hodné činie. Třetie strana, kteříž hřešiece nečinie pokánie; a ti konečným pádem padnú, takže umrtveni budau, ač sau i někteří živi byli na duši, a to skrze tyto anděly rozvázané, kteříž šestého tohoto věku sau rozvázáni etc. Najtěžšje pokušenie Tři strany 126b1 A počet jiezdného haufu bieše dvadcet- krát tisíckrát deset tisícuov etc. Jakož napřed dotčeno jest: Viděl šestého věku Antikristova budaucieho, že slyšal hlas šestého anděla, totiž aby se všickni obrátili, a kterak 121 Podle Mat. 24, 44 a 42 (Luk. 12, 40); Mar. 13, 33; Mar. 14, 38 130 Job 40, 12 — 133 Zj. 12, 4 — 139 Dan. 12, 6 a 7.
Strana 362
362 Kapitola Zaspali smne rUz- vázanie šatana Veliký počet vojska Anti- kristova Všecko zlé se svalilo na nás Boj králuov moc šatanova jest rozvázána v tom věku. Jako při konci bude 5 povědieno, že za tisíc let byl svázán; ale tehdy rozvázán bude a najmocnější, jako kniežata, andělové zlí, sau rozvázáni v řece Eufraten. A bojím se, že sme to všickni zaspali a neseznali sme jich rozvázanie jako bláznivé panny. Z kteréhožto rozvázanie šatanášova co zlého přišlo, ukazuje se, když die: »A počet jiezd- 10 ných«. A potom vypisuje oděnie těch jiezdných, že pancieře voh- nivé měli. A toho lidé zaspavše nepoznali. A pokládá tuto počet jiezdných veliký vojska Antikristova. A co znamená tento počet, jest věc tajná. Nebo šestého věku najsilnějšie vojska Antikristova 15 sau rozvázáni. A die: »Jiezdných počet s koňmi«. Jako by chtěl řieci: Netoliko jako prvé přišel kuoň rajzí, ukrutenstvie lidské provozuje, ani toliko kuoň vraný kacieřuov, ani toliko plavý pokrytcuov, ani samy kobylky, kteréžto skrze hvězdu šatana sau uvedeny, ale tyto všecky věci spolu přišly, nebo množstvie 20 koňuov jiných. Protož pokládá počet veliký a die: »Dvadcetkrát tisíckrát« etc. V kterémž se rozumie množstvie přestupníkuov zákona božieho a přikázaní, takže řiedcí sau lásku, vieru, trpělivost majíce a po- koru. Nynie zajisté, zanechajíce zjevných hřiešníkuov, z těch, 25 kteří se zdají býti strana božie, nemají lásky a viery. A ti všickni sú zástup Antikristuov a strana jeho, kteříž bojují proti božím auduom a věrným jeho. A o tom se pokládá ve čtení svatého Lukáše v podobenství: »Který král, maje jíti v boj proti jinému králi, maje deset tisícuov proti onomu, který má XX tisícuov«, 30 totiž Kristus král, kterýž bojuje proti dáblu a Antikristu, málo má vyvolených, ale Antikristus mnohem viece. Ten král vede boj proti králi, kterýž jest králem nade všemi syny pajchy. A učí tiemto podobenstvím, kterak strana božie zde zevnitř jest menšie strany Antikristovy. Protož má mysliti maudrý, kterak by svítě-35 zil, kterým voděním a kterú opatrností. Neb die Kristus: »Ne- odpoví-li se kto všeho, čímž vládne, nemuož býti« etc., v mysli své polože všecky věci tohoto světa jako nic ku přirovnání Páně. A die potom: »Deset tisícuov« v počtu Antikrista jest. A to vyznamenává množstvie velikých hřiešníkuov a hřiechuov a mno-40 hých náramně a hlubokých. Jako se čte ve čtení svatého Matauše, že jeden dlužník podán byl, kterýž byl dlužen deset tisícuov cent- 126b2 Veliký počet zlých 5 Zj. 20, 2 — 9 Mat. 25, 1 nn. — 29 Luk. 14, 31 — 36 Luk. 14, 33 42 Mat. 18, 24
362 Kapitola Zaspali smne rUz- vázanie šatana Veliký počet vojska Anti- kristova Všecko zlé se svalilo na nás Boj králuov moc šatanova jest rozvázána v tom věku. Jako při konci bude 5 povědieno, že za tisíc let byl svázán; ale tehdy rozvázán bude a najmocnější, jako kniežata, andělové zlí, sau rozvázáni v řece Eufraten. A bojím se, že sme to všickni zaspali a neseznali sme jich rozvázanie jako bláznivé panny. Z kteréhožto rozvázanie šatanášova co zlého přišlo, ukazuje se, když die: »A počet jiezd- 10 ných«. A potom vypisuje oděnie těch jiezdných, že pancieře voh- nivé měli. A toho lidé zaspavše nepoznali. A pokládá tuto počet jiezdných veliký vojska Antikristova. A co znamená tento počet, jest věc tajná. Nebo šestého věku najsilnějšie vojska Antikristova 15 sau rozvázáni. A die: »Jiezdných počet s koňmi«. Jako by chtěl řieci: Netoliko jako prvé přišel kuoň rajzí, ukrutenstvie lidské provozuje, ani toliko kuoň vraný kacieřuov, ani toliko plavý pokrytcuov, ani samy kobylky, kteréžto skrze hvězdu šatana sau uvedeny, ale tyto všecky věci spolu přišly, nebo množstvie 20 koňuov jiných. Protož pokládá počet veliký a die: »Dvadcetkrát tisíckrát« etc. V kterémž se rozumie množstvie přestupníkuov zákona božieho a přikázaní, takže řiedcí sau lásku, vieru, trpělivost majíce a po- koru. Nynie zajisté, zanechajíce zjevných hřiešníkuov, z těch, 25 kteří se zdají býti strana božie, nemají lásky a viery. A ti všickni sú zástup Antikristuov a strana jeho, kteříž bojují proti božím auduom a věrným jeho. A o tom se pokládá ve čtení svatého Lukáše v podobenství: »Který král, maje jíti v boj proti jinému králi, maje deset tisícuov proti onomu, který má XX tisícuov«, 30 totiž Kristus král, kterýž bojuje proti dáblu a Antikristu, málo má vyvolených, ale Antikristus mnohem viece. Ten král vede boj proti králi, kterýž jest králem nade všemi syny pajchy. A učí tiemto podobenstvím, kterak strana božie zde zevnitř jest menšie strany Antikristovy. Protož má mysliti maudrý, kterak by svítě-35 zil, kterým voděním a kterú opatrností. Neb die Kristus: »Ne- odpoví-li se kto všeho, čímž vládne, nemuož býti« etc., v mysli své polože všecky věci tohoto světa jako nic ku přirovnání Páně. A die potom: »Deset tisícuov« v počtu Antikrista jest. A to vyznamenává množstvie velikých hřiešníkuov a hřiechuov a mno-40 hých náramně a hlubokých. Jako se čte ve čtení svatého Matauše, že jeden dlužník podán byl, kterýž byl dlužen deset tisícuov cent- 126b2 Veliký počet zlých 5 Zj. 20, 2 — 9 Mat. 25, 1 nn. — 29 Luk. 14, 31 — 36 Luk. 14, 33 42 Mat. 18, 24
Strana 363
IX. 363 127a1 néřuov, totiž vinny veliké a mnohé přestaupenie desieti božích přikázaní, milovánie Páně, také i bližnieho nevyplňuje. A tak 45 skrz »dvadcetkrát tisíckrát« množstvie přestupníkuov znamená se, ale skrz »deset tisícuov« velikost hřiechuov náramná a hlubokost najvětších Páně přikázaní. A tomuto zástupu kto by nebyl nynie připojen, blahoslavený jest, kto by nebyl z počtu Antikristových auduov, ale aby byl viery celé a života dobrého a lásky hořície 50 plný. Protož die: »A počet jiezdných« etc. A tiemto počtem veli- kým ukazuje se veliké svedenie všech stavuov, kněží totiž, panen Svedenie veliké i manželuov, takže všecka téměř srdce k Antikristu přistupují. A die, že viděl koně u vidění. A tak jezdce i koně viděl. A koňové 55 zlí sau, na nichž sedí jezdci zlí. Také člověk hřiešný vyznamená se skrz koně. David: »Nechtějte býti jako kuoň a mezek« etc. Kterýž nebude mieti zprávce nad sebau Ducha svatého, ten hned jest z počtu Antikrista. Protož všeliký hřiešník, pokrytec, buďto u vieře blaudiecí, sau koňové z vojska Antikristova, kteříž 60 sau se náramně rozmohli a zmocněli. A v tomto počtu velikém vidieni sú i z pohlaví mužského i ženského; kteréžto pohlavie jest náchylnějšie ke zlému. A ti všickni sau koňové. David XXXII.: »Zklamávající kuoň k vysvobození« etc. Neb doufají v moc, maud- rost a chytrost světskau. A ten člověk se samého zklamává. Ti 65 však přemoženi budau. Jako se pokládá (Exodi), kterak farao syny izrahelské sstíhaje jest s svými utopen v moři, takéž tito hau- fové přemoženi budau; a jako Židé svítězivše pieseň zpievali, tak věrní, přemohauce Antikristovo vojsko, pieseň Bohu zpie- vati budau. Těch koní zlých sau jezdci dáblové, zlí andělé a rozliční du- chové, takže k rozličnosti koňuov následují rozliční duchové, kterýmiž se posazují na koních zlých. Nebo, která jest ta čeled, která by nebyla na rozličné duchy rozdělená? A lidé sau tak osle- pení, že neznají toho, by jimi vládli zlí duchové, zlí jezdci, kteříž 75 bauřie jich srdce a rozdělují je v smyslích a u vieře. A nynie téměř všickni jezdci-dáblové bojují proti věrným. A ačkoli ti jezdci sau rozdielní, ale v tom se všickni spojují, že svedenie a zklamánie lidské puosobie. Viděl Jan jezdce. A kto nám dá to poznati, od kterých jezd- 80 cuov my zpravováni býváme? Nebo všickni, což koli vedau, za Slepota lidská 70 Jezdci 56 Ž. 32, 9 — 63 Ž. 33, 17 — 65 2. M. 14, 9 nn. a 15, 1
IX. 363 127a1 néřuov, totiž vinny veliké a mnohé přestaupenie desieti božích přikázaní, milovánie Páně, také i bližnieho nevyplňuje. A tak 45 skrz »dvadcetkrát tisíckrát« množstvie přestupníkuov znamená se, ale skrz »deset tisícuov« velikost hřiechuov náramná a hlubokost najvětších Páně přikázaní. A tomuto zástupu kto by nebyl nynie připojen, blahoslavený jest, kto by nebyl z počtu Antikristových auduov, ale aby byl viery celé a života dobrého a lásky hořície 50 plný. Protož die: »A počet jiezdných« etc. A tiemto počtem veli- kým ukazuje se veliké svedenie všech stavuov, kněží totiž, panen Svedenie veliké i manželuov, takže všecka téměř srdce k Antikristu přistupují. A die, že viděl koně u vidění. A tak jezdce i koně viděl. A koňové 55 zlí sau, na nichž sedí jezdci zlí. Také člověk hřiešný vyznamená se skrz koně. David: »Nechtějte býti jako kuoň a mezek« etc. Kterýž nebude mieti zprávce nad sebau Ducha svatého, ten hned jest z počtu Antikrista. Protož všeliký hřiešník, pokrytec, buďto u vieře blaudiecí, sau koňové z vojska Antikristova, kteříž 60 sau se náramně rozmohli a zmocněli. A v tomto počtu velikém vidieni sú i z pohlaví mužského i ženského; kteréžto pohlavie jest náchylnějšie ke zlému. A ti všickni sau koňové. David XXXII.: »Zklamávající kuoň k vysvobození« etc. Neb doufají v moc, maud- rost a chytrost světskau. A ten člověk se samého zklamává. Ti 65 však přemoženi budau. Jako se pokládá (Exodi), kterak farao syny izrahelské sstíhaje jest s svými utopen v moři, takéž tito hau- fové přemoženi budau; a jako Židé svítězivše pieseň zpievali, tak věrní, přemohauce Antikristovo vojsko, pieseň Bohu zpie- vati budau. Těch koní zlých sau jezdci dáblové, zlí andělé a rozliční du- chové, takže k rozličnosti koňuov následují rozliční duchové, kterýmiž se posazují na koních zlých. Nebo, která jest ta čeled, která by nebyla na rozličné duchy rozdělená? A lidé sau tak osle- pení, že neznají toho, by jimi vládli zlí duchové, zlí jezdci, kteříž 75 bauřie jich srdce a rozdělují je v smyslích a u vieře. A nynie téměř všickni jezdci-dáblové bojují proti věrným. A ačkoli ti jezdci sau rozdielní, ale v tom se všickni spojují, že svedenie a zklamánie lidské puosobie. Viděl Jan jezdce. A kto nám dá to poznati, od kterých jezd- 80 cuov my zpravováni býváme? Nebo všickni, což koli vedau, za Slepota lidská 70 Jezdci 56 Ž. 32, 9 — 63 Ž. 33, 17 — 65 2. M. 14, 9 nn. a 15, 1
Strana 364
364 Kapitola Voheň zlý Jacinktová barva Báti se máme Zklamánie šatanovo chytré to mají, že všecko dobře činie. A vypisuje jezdce, že sau pancieře měli vohnivé. Napřed bylo povědieno, že kobylky mají pancieře; tuto die, že jiezdní mají. A sau spravedlnosti některaké s skutky nějakými, smysly a vtipy, jimiž by se mohli ze všeho vymluviti. A to dávají ti jiezdní. Nebo dáblové takové věci vlévajjí lidem, 85 127a2 aby se ze všeho vymluvili, že z lásky činie a Bohem hnuti sauce a pro jeho zákon. Nebo nedadie se dotknauti, ale pancieřem se hájie. A die, že sú měli pancieře ohnivé a z kamenie jacinktu a z síry etc. Neb tu jest voheň a zapálenie zlé horlivosti k hně- vu, ku pomstě, k nenávisti, k utrhání, takže zástup Antikristuov 90 žádnému nechce poddán býti a má ohnivá, horlivá vymlauvanie, jiné potupujíce, majíce oheň pajchy, lakomstvie. O kterémžto ohni Isaiáš L.: »Aj, všickni vy zaněcujíce oheň, přepásáni plameny (totiž jedno srdce proti druhému bauříce), choďte v světle ohně vašeho a v plameních, které ste zapálili«, totiž tak se ukazujíce, 95 jako byšte božím světlem byli osvíceni. Tento pancieř jest z mnohých smysluov spletený, jenž jest vohnivý. A die: »Z kamenie jacinktu«. A jest barvy nebeské kámen jacinkt; a znamená se tiem, že zevnitř takoví sú života andělského, nebeského. A to jest těžké rozeznati věrným. Nebo 100 z zástupu Antikristova budau se zdáti výborní, takže, což koli v najlepších se nalézalo, to šatan na ně přestěhuje; a což koli se dotýká zlých, to oni k jiným obracují, k sobě pak obracují, což koli jest dobrého, a tak ozdobují se a barvie nebeskau barvau jacinktovau. A tak, jako die Kristus, »tato jest hodina a moc 105 temností«, nebo tak se připravují, aby žádný o takových nepravil, než sau audové Kristovi. Tak Jidáš byl v zástupu apoštoluov jacinktem zbarvený, a vnitř byl pyšný, lakomý, tajně hněvivý, kterýž však zdál se dobrý a svatý. A že sú se tam všickni učedl- níci báli, aby nebyli Jidášem, čím viece my báti se máme, poně-110 vadž jest mnoho tisícuov auduov Antilkristových, abychom ne- 127b1 byli také jedním z těch auduov! Nebo tak šatan puosobí, že, život majíce zlý, ještě celau budau mieti vieru o všech viery článciech. Ale těch viera jest mrtvá. Jakož »i dáblové věřie a třesau se«; a jestliže člověk ne-115 bude mieti lásky, die apoštol, nic neprospievá. Jiné pak na odpor zklamává pancieřem jacinktovým, že budau totiž života dobrého, Pancieřové 82 Zj. 9, 9 — 93 Iz. 50, 11 — 98 nn. Sr. Richarda a s. Victore, In Apocalypsim l. III, c. VII (ML 196, c. 787). — 105 Luk. 22, 53 — 115 Jak. 2, 19 — 1. Kor. 13, 3
364 Kapitola Voheň zlý Jacinktová barva Báti se máme Zklamánie šatanovo chytré to mají, že všecko dobře činie. A vypisuje jezdce, že sau pancieře měli vohnivé. Napřed bylo povědieno, že kobylky mají pancieře; tuto die, že jiezdní mají. A sau spravedlnosti některaké s skutky nějakými, smysly a vtipy, jimiž by se mohli ze všeho vymluviti. A to dávají ti jiezdní. Nebo dáblové takové věci vlévajjí lidem, 85 127a2 aby se ze všeho vymluvili, že z lásky činie a Bohem hnuti sauce a pro jeho zákon. Nebo nedadie se dotknauti, ale pancieřem se hájie. A die, že sú měli pancieře ohnivé a z kamenie jacinktu a z síry etc. Neb tu jest voheň a zapálenie zlé horlivosti k hně- vu, ku pomstě, k nenávisti, k utrhání, takže zástup Antikristuov 90 žádnému nechce poddán býti a má ohnivá, horlivá vymlauvanie, jiné potupujíce, majíce oheň pajchy, lakomstvie. O kterémžto ohni Isaiáš L.: »Aj, všickni vy zaněcujíce oheň, přepásáni plameny (totiž jedno srdce proti druhému bauříce), choďte v světle ohně vašeho a v plameních, které ste zapálili«, totiž tak se ukazujíce, 95 jako byšte božím světlem byli osvíceni. Tento pancieř jest z mnohých smysluov spletený, jenž jest vohnivý. A die: »Z kamenie jacinktu«. A jest barvy nebeské kámen jacinkt; a znamená se tiem, že zevnitř takoví sú života andělského, nebeského. A to jest těžké rozeznati věrným. Nebo 100 z zástupu Antikristova budau se zdáti výborní, takže, což koli v najlepších se nalézalo, to šatan na ně přestěhuje; a což koli se dotýká zlých, to oni k jiným obracují, k sobě pak obracují, což koli jest dobrého, a tak ozdobují se a barvie nebeskau barvau jacinktovau. A tak, jako die Kristus, »tato jest hodina a moc 105 temností«, nebo tak se připravují, aby žádný o takových nepravil, než sau audové Kristovi. Tak Jidáš byl v zástupu apoštoluov jacinktem zbarvený, a vnitř byl pyšný, lakomý, tajně hněvivý, kterýž však zdál se dobrý a svatý. A že sú se tam všickni učedl- níci báli, aby nebyli Jidášem, čím viece my báti se máme, poně-110 vadž jest mnoho tisícuov auduov Antilkristových, abychom ne- 127b1 byli také jedním z těch auduov! Nebo tak šatan puosobí, že, život majíce zlý, ještě celau budau mieti vieru o všech viery článciech. Ale těch viera jest mrtvá. Jakož »i dáblové věřie a třesau se«; a jestliže člověk ne-115 bude mieti lásky, die apoštol, nic neprospievá. Jiné pak na odpor zklamává pancieřem jacinktovým, že budau totiž života dobrého, Pancieřové 82 Zj. 9, 9 — 93 Iz. 50, 11 — 98 nn. Sr. Richarda a s. Victore, In Apocalypsim l. III, c. VII (ML 196, c. 787). — 105 Luk. 22, 53 — 115 Jak. 2, 19 — 1. Kor. 13, 3
Strana 365
IX. 365 127b2 nebeského a svatého, ale u vieře budau blúditi; a ač ne ve všech článciech viery, ale nechť je pak v jednom, a na tom dábel dosti 120 má. Jako nynie mnozí, zdajíce se nebeského života, blaudie při svátosti těla a krve Páně; a pak ti u vieře blaudiece potupují jiné pro život zlý. Tito pak, vieru majíce celau, odsuzují onyno pro vieru, při kteréž blaudie. Ještě šatan i to puosobí v mnohých, že pro nejisté věci vydá- 125 vají se v nebezpečenstvie a na smrt a pro ty věci činie nesnáz, kteréž v sobě nejsau hřiech, ale sau nerozdielné, takže mohau býti dobře aneb zle etc. A takoví mají pancieře jaciňktové, po- dobné spravedlnosti boží nebeské; což by koli činili a přihodilo by se jim nětco, aby všickni té strany domnievali se o nich, že 130 trpie pro pravdu, vieru a spravedlnost. Tak šatan své přikrývá, že ti, kteříž trpie pro své bludy, tak se ozdobují a přetvořují, jako Trpie pro bludy by pro pravdu trpěli. Protož věrní častokrát toho neumějí roze- znati, kteří z lásky pro pravdu a vieru trpie a kteří nic. Povahy, nébrž i ctnosti (kromě toliko samé lásky), také i vieru přenáši 135 šatan na své. Protož die apoštol: »Budu-li mieti vieru, že bych hory přenášel, lásky pak nebudu-li mieti, nic nejsem«. Protož přijímati bez lásky jesti ť mieti pancieř jacinktový. A dopoviedá: »A z síry«. Síra smradlavá jest. A mínie se, že zástup Antikristuov, bojuje mocí, tyranstviem a svými řečmi, 140 sau v sobě smrdutí. Najprvé před Bohem. Nebo ohavní ohavné hřiechy prvé činili, kterýchž se nekáli nikdy právě, avšak domnie- vají se, že sau boží hněv a Boha ukrotili, zdá se jim, že sau Bohu najbližšie, ano pak sau najdalšie; nebo pancieřem jacinktovým se přikryli a jest v nich ohavnost na miestě svatém, totiž v sva- 145 tých staviech a duostojenstvích etc., o kteréž jest Daniel prorok mluvil. Avšak sobě doufají, domnievajíce se strany božie obhajo- vati, a obhajují a bojují k straně Antikristově a proti auduom Kristovým a proti pravdě. Protož sau smrdutí netoliko před Bo- hem, ale i před jeho audy věrnými smrdie. A protož die, že z síry pancieře měli, totiž smrduté, takže, ktož mají čich zdravý a čistý, svědomie vyčištěné, takoví ť cítie smrad zlých. Nebo, ač rozličnými obyčeji bojoval dábel proti věrným, však nynie zvláště dvojím obyčejem vieru chtěje zka- ziti a lásku. A takoví všecky své skutky i řeči zbrojně odievají, Sira co jest? 150 Bludní Blud hrozný Pábel chce zkaziti vieru a lásku 135 1. Kor. 13, 2 — 138 Korekturou ze smrdlavá. — 145 Dan. 11, 31; 12, 11
IX. 365 127b2 nebeského a svatého, ale u vieře budau blúditi; a ač ne ve všech článciech viery, ale nechť je pak v jednom, a na tom dábel dosti 120 má. Jako nynie mnozí, zdajíce se nebeského života, blaudie při svátosti těla a krve Páně; a pak ti u vieře blaudiece potupují jiné pro život zlý. Tito pak, vieru majíce celau, odsuzují onyno pro vieru, při kteréž blaudie. Ještě šatan i to puosobí v mnohých, že pro nejisté věci vydá- 125 vají se v nebezpečenstvie a na smrt a pro ty věci činie nesnáz, kteréž v sobě nejsau hřiech, ale sau nerozdielné, takže mohau býti dobře aneb zle etc. A takoví mají pancieře jaciňktové, po- dobné spravedlnosti boží nebeské; což by koli činili a přihodilo by se jim nětco, aby všickni té strany domnievali se o nich, že 130 trpie pro pravdu, vieru a spravedlnost. Tak šatan své přikrývá, že ti, kteříž trpie pro své bludy, tak se ozdobují a přetvořují, jako Trpie pro bludy by pro pravdu trpěli. Protož věrní častokrát toho neumějí roze- znati, kteří z lásky pro pravdu a vieru trpie a kteří nic. Povahy, nébrž i ctnosti (kromě toliko samé lásky), také i vieru přenáši 135 šatan na své. Protož die apoštol: »Budu-li mieti vieru, že bych hory přenášel, lásky pak nebudu-li mieti, nic nejsem«. Protož přijímati bez lásky jesti ť mieti pancieř jacinktový. A dopoviedá: »A z síry«. Síra smradlavá jest. A mínie se, že zástup Antikristuov, bojuje mocí, tyranstviem a svými řečmi, 140 sau v sobě smrdutí. Najprvé před Bohem. Nebo ohavní ohavné hřiechy prvé činili, kterýchž se nekáli nikdy právě, avšak domnie- vají se, že sau boží hněv a Boha ukrotili, zdá se jim, že sau Bohu najbližšie, ano pak sau najdalšie; nebo pancieřem jacinktovým se přikryli a jest v nich ohavnost na miestě svatém, totiž v sva- 145 tých staviech a duostojenstvích etc., o kteréž jest Daniel prorok mluvil. Avšak sobě doufají, domnievajíce se strany božie obhajo- vati, a obhajují a bojují k straně Antikristově a proti auduom Kristovým a proti pravdě. Protož sau smrdutí netoliko před Bo- hem, ale i před jeho audy věrnými smrdie. A protož die, že z síry pancieře měli, totiž smrduté, takže, ktož mají čich zdravý a čistý, svědomie vyčištěné, takoví ť cítie smrad zlých. Nebo, ač rozličnými obyčeji bojoval dábel proti věrným, však nynie zvláště dvojím obyčejem vieru chtěje zka- ziti a lásku. A takoví všecky své skutky i řeči zbrojně odievají, Sira co jest? 150 Bludní Blud hrozný Pábel chce zkaziti vieru a lásku 135 1. Kor. 13, 2 — 138 Korekturou ze smrdlavá. — 145 Dan. 11, 31; 12, 11
Strana 366
366 Kapitola Hlavy koňuov Auředníci Lvové Voheň ďábelský Dajm Síra aby nebyli seznáni. Ale kteříž ť sau čistého svědomie, znají ť ty 155 smrduté, že o to dábel skrz ně usiluje, aby lásku uhasil v věrných. Nebo vědie, když člověk lásku potratí, že již takoví nic nejsau učiněni před Hospodinem. Protož, kdyby někto řečí jakau vy- střelil proti takovým jezdcóm, hned mají pancíře k své obraně, takže vždycky svau usilují obhajovati při a vymluviti. A ač se 160 zdají života andělského, však sau ohavní, smrdutí a sírní. Potom již vypisuje koně a die: »Hlavy koňuov jich jako 128a hlavy lvové«. Hřiešníci, bludní, pokrytci, v pancieř oblečení jacink- tový, sau koňové, proti božím vyvoleným bojujíce, kterýchžto jezdci ponaukají tiemto obyčejem, aby se domnievali, že z lásky 165 činie. Hlavy jich sau vyšie jich vuodcové a auředníci. A sau jako hlavy lvové tvrdí a hotoví ku pomstě, takže ty vyvolují auřed- níky, kteří sau nemilosrdní a ukrutní. Napřed nazval je kobyl- kami a pověděl, že tváře jich jako lidské. Nebo, dokud nevjedie se v moc, sau tiší, trpěliví, pokorní; ale když v moc vchodie, 170 tehdy bývají ukrutní, nemilostiví, hotoví ku pomstě, takže hajt- mané jich bývají jako lvové přísní a lítí tak, aby neodpustili, ale zabili, krev vylili, spálili. Mají však z kamenie jacinktového pancieře, totiž nebeského života, jako by pro zákon boží bojovali. A dopoviedá, kterak 175 škodí ten zástup vyvoleným božím: »A z aust jich vycházieše voheň a dajm a síra«. Voheň dábelský tak, že smějí praviti, že voheň ten jest Ducha svatého, takže, když se hněvají, řiekají: »Já se nechci zpoviedati toho, neb nenie hřiech, ale dobře se hně- vám« — a bude se z nenávisti na bližnieho hněvati a z těla a utrhá 180 jemu. Vychází také voheň, totiž vohnivá řeč, takže z jiskrnatého vohně jich bývá řeč prchlivá. »A dajm«, kterýž šťpie v uoči. A sau zlá myšlenie, utrhánie, učenie bludná, zastěňujíce duši a svědomie člověka jako dajm; a ten ť věrným škodí, nebo šťpí je ten dým. Praveno jest napřed, že od něho zatmievá se slunce, kdyžto i Kristus 185 i světí zastěňují se. Takéž Pán praví o behemotovi v knihách Jobo- 128a- vých, že z aust jeho pálá plamen ohnivý. Třetie »síra«. Nebo, sami smrdutí jsauce v řeči a v skutku, do jiných napauštějí síry, totiž veliká haněnie na věrné, kteří se Boha bojie, kaceřujiece je a pokrytce dávajíce, aby takoví byli v nenávisti všem lidem, kteříž 190 se s nimi nesrovnávají, o to pracují, takže všecky jiné chtie dáti ve zlé domněnie, takže, jako světí z lásky trestávali z nedostatkuov, Kacieře spielají 168 Zj. 9, 7 — 185 Zj. 6, 12 — 186 Job 41, 10
366 Kapitola Hlavy koňuov Auředníci Lvové Voheň ďábelský Dajm Síra aby nebyli seznáni. Ale kteříž ť sau čistého svědomie, znají ť ty 155 smrduté, že o to dábel skrz ně usiluje, aby lásku uhasil v věrných. Nebo vědie, když člověk lásku potratí, že již takoví nic nejsau učiněni před Hospodinem. Protož, kdyby někto řečí jakau vy- střelil proti takovým jezdcóm, hned mají pancíře k své obraně, takže vždycky svau usilují obhajovati při a vymluviti. A ač se 160 zdají života andělského, však sau ohavní, smrdutí a sírní. Potom již vypisuje koně a die: »Hlavy koňuov jich jako 128a hlavy lvové«. Hřiešníci, bludní, pokrytci, v pancieř oblečení jacink- tový, sau koňové, proti božím vyvoleným bojujíce, kterýchžto jezdci ponaukají tiemto obyčejem, aby se domnievali, že z lásky 165 činie. Hlavy jich sau vyšie jich vuodcové a auředníci. A sau jako hlavy lvové tvrdí a hotoví ku pomstě, takže ty vyvolují auřed- níky, kteří sau nemilosrdní a ukrutní. Napřed nazval je kobyl- kami a pověděl, že tváře jich jako lidské. Nebo, dokud nevjedie se v moc, sau tiší, trpěliví, pokorní; ale když v moc vchodie, 170 tehdy bývají ukrutní, nemilostiví, hotoví ku pomstě, takže hajt- mané jich bývají jako lvové přísní a lítí tak, aby neodpustili, ale zabili, krev vylili, spálili. Mají však z kamenie jacinktového pancieře, totiž nebeského života, jako by pro zákon boží bojovali. A dopoviedá, kterak 175 škodí ten zástup vyvoleným božím: »A z aust jich vycházieše voheň a dajm a síra«. Voheň dábelský tak, že smějí praviti, že voheň ten jest Ducha svatého, takže, když se hněvají, řiekají: »Já se nechci zpoviedati toho, neb nenie hřiech, ale dobře se hně- vám« — a bude se z nenávisti na bližnieho hněvati a z těla a utrhá 180 jemu. Vychází také voheň, totiž vohnivá řeč, takže z jiskrnatého vohně jich bývá řeč prchlivá. »A dajm«, kterýž šťpie v uoči. A sau zlá myšlenie, utrhánie, učenie bludná, zastěňujíce duši a svědomie člověka jako dajm; a ten ť věrným škodí, nebo šťpí je ten dým. Praveno jest napřed, že od něho zatmievá se slunce, kdyžto i Kristus 185 i světí zastěňují se. Takéž Pán praví o behemotovi v knihách Jobo- 128a- vých, že z aust jeho pálá plamen ohnivý. Třetie »síra«. Nebo, sami smrdutí jsauce v řeči a v skutku, do jiných napauštějí síry, totiž veliká haněnie na věrné, kteří se Boha bojie, kaceřujiece je a pokrytce dávajíce, aby takoví byli v nenávisti všem lidem, kteříž 190 se s nimi nesrovnávají, o to pracují, takže všecky jiné chtie dáti ve zlé domněnie, takže, jako světí z lásky trestávali z nedostatkuov, Kacieře spielají 168 Zj. 9, 7 — 185 Zj. 6, 12 — 186 Job 41, 10
Strana 367
IX. 367 tak šatan zbuzuje své audy k trestání bez lásky, ale z zlého ohně, z síry, totiž z hněvu a z nenávisti. A tak šatan usiluje vždy po- 195 dobné učiniti své synuom božím, aby se zdáli dobří, a jsúce ohněm dábelským zapáleni. A dopoviedá, že těmito třmi ranami zmordována jest třetina lidí, ohněm, dýmem a sírau etc., takže srdce jich ohněm, kterýž z nich vychází, hynau, svědomie se kazie a z viery vypadají, od toho 200 totiž dýmu učenie bludného, kteréž šťpie v uočích. A takových učení apoštol velí se vystřéhati. Takéž to bývá, že ti síru vypauš- tějí, totiž hánlivá pomlauvanie o některém člověku, aby mu ne- věřili, když pravdu káže; a to dábel jedná, aby dobré učenie opustiece vypadli od pravdy a upadli v bludy, a dobrých lidí se 205 spustiece, kteréž zlí hanějie, aby se přídrželi bludných, kteříž se zdadí býti života svatého, z jacinktového kamenie pancieře majíce. A die: »Třetie strana lidí zmordována jest«. Jedna strana jest, kteříž po křtu nehřešili smrtedlně. Druhá strana, kteříž, ač sú shřešili, však se toho kají; ti zachováni budau a setrvají od- 210 pierajíce Antikristovým zástupuom, a Pán jim dá je poznati. 128b1 Ale třetie strana lidí, kteříž ani nevinnosti zachovali, ani zhřešivše pokánie činili, ale hřiechem proti Duchu svatému hřešie, nečiniece pokánie, ti hynau a v zatracenie jdau od vojska Antikristova etc. Šatan své připodobňuje synuom božím Pomlauvanie hánlivá Tři strany lidi Nebo moc těch koní jest v austech jich etc. V těchto sloviech a vidění svatý Jan vystřiehá věrné. Nebo těchto časuov šatan rozvázaný škodí, svodí a zklamává. A vojsko toto šatanovo jesti ť silné a moc jich silná. A jako v bojích bývá 5 dvoje vojsko, takéž tuto: jedno zlých, druhé dobrých. Po čem zlí mají poznáni býti, teď ukazuje Jan, a v čem záležie moc jich. Neb die, že moc koní jest v austech jich etc., druhé v ocasích jich, třetie hlavami škodie. Tu ť jest moc jich najsilnějšie. A tiem trojím věrným šatan náramně a silně škodí. A tak praví, že moc jich jest, 10 těch koní, v austech, v ocasiech a v hlavách. A jaká v austech moc jich jest? Jest zajisté moc proti věrným skrz usta a jazyk a řeč skrz svuodce zlé. Děje se to skrz kazatele na kázaní anebo v skrytě bývá skrz ženy zlé aneb jiné audy pokryté. A tak skrz tyto zlé nástroje škodí šatan, aby od viery živé věrné 15 svedl a od pokory, trpělivosti. A skrz kněží zástup pokrytý svodí šatan a skrz usta jich a jazyk jich. Nebo, kolik jest srdcí věrných Moc koní v ustech tC. Jazyk zlý Skrz kněžic svodí 198 Ps.: ſyrrau; snad se má čísti: sirau — 201 I. Tim. 6, 5; Řím. 16, 17 — 211 Ale korekturou z A.
IX. 367 tak šatan zbuzuje své audy k trestání bez lásky, ale z zlého ohně, z síry, totiž z hněvu a z nenávisti. A tak šatan usiluje vždy po- 195 dobné učiniti své synuom božím, aby se zdáli dobří, a jsúce ohněm dábelským zapáleni. A dopoviedá, že těmito třmi ranami zmordována jest třetina lidí, ohněm, dýmem a sírau etc., takže srdce jich ohněm, kterýž z nich vychází, hynau, svědomie se kazie a z viery vypadají, od toho 200 totiž dýmu učenie bludného, kteréž šťpie v uočích. A takových učení apoštol velí se vystřéhati. Takéž to bývá, že ti síru vypauš- tějí, totiž hánlivá pomlauvanie o některém člověku, aby mu ne- věřili, když pravdu káže; a to dábel jedná, aby dobré učenie opustiece vypadli od pravdy a upadli v bludy, a dobrých lidí se 205 spustiece, kteréž zlí hanějie, aby se přídrželi bludných, kteříž se zdadí býti života svatého, z jacinktového kamenie pancieře majíce. A die: »Třetie strana lidí zmordována jest«. Jedna strana jest, kteříž po křtu nehřešili smrtedlně. Druhá strana, kteříž, ač sú shřešili, však se toho kají; ti zachováni budau a setrvají od- 210 pierajíce Antikristovým zástupuom, a Pán jim dá je poznati. 128b1 Ale třetie strana lidí, kteříž ani nevinnosti zachovali, ani zhřešivše pokánie činili, ale hřiechem proti Duchu svatému hřešie, nečiniece pokánie, ti hynau a v zatracenie jdau od vojska Antikristova etc. Šatan své připodobňuje synuom božím Pomlauvanie hánlivá Tři strany lidi Nebo moc těch koní jest v austech jich etc. V těchto sloviech a vidění svatý Jan vystřiehá věrné. Nebo těchto časuov šatan rozvázaný škodí, svodí a zklamává. A vojsko toto šatanovo jesti ť silné a moc jich silná. A jako v bojích bývá 5 dvoje vojsko, takéž tuto: jedno zlých, druhé dobrých. Po čem zlí mají poznáni býti, teď ukazuje Jan, a v čem záležie moc jich. Neb die, že moc koní jest v austech jich etc., druhé v ocasích jich, třetie hlavami škodie. Tu ť jest moc jich najsilnějšie. A tiem trojím věrným šatan náramně a silně škodí. A tak praví, že moc jich jest, 10 těch koní, v austech, v ocasiech a v hlavách. A jaká v austech moc jich jest? Jest zajisté moc proti věrným skrz usta a jazyk a řeč skrz svuodce zlé. Děje se to skrz kazatele na kázaní anebo v skrytě bývá skrz ženy zlé aneb jiné audy pokryté. A tak skrz tyto zlé nástroje škodí šatan, aby od viery živé věrné 15 svedl a od pokory, trpělivosti. A skrz kněží zástup pokrytý svodí šatan a skrz usta jich a jazyk jich. Nebo, kolik jest srdcí věrných Moc koní v ustech tC. Jazyk zlý Skrz kněžic svodí 198 Ps.: ſyrrau; snad se má čísti: sirau — 201 I. Tim. 6, 5; Řím. 16, 17 — 211 Ale korekturou z A.
Strana 368
368 Kapitola Jazyk škodí Jazyk dobrý Ženský jazyk nesnadný nakaženo, zvláště sú nakažena skrz usta a jazyk zlých obojieho pohlavie. Neb skrz jednoho zlého bývá častokrát všecka v domu čeled porušena a nakažena a skrz jednoho zlého zprávci též vše- ckeren Kristuov lid bývá nakažen. A tak divná, tajná jest moc 20 v jazyku, skrz nějž věrní šatanovým tiem ponaukaním bývají zklamáni a sve deni. Nebo šatan rozvazuje tu moc, kterauž i zpra- vuje, ano i vnuknutie dává auduom svým, aby rozličně svodili. A tehdy skrz takové vychází jako síra a dajm a voheň. Nebo, když člověk jazyku svého neskrocuje ani ostřiehá, aby od Ducha svatého 25 zpravován byl, hned šatan skrz ten aud mnohé raní. Nebo skrz jazyk všecko zlé uvedeno bývá v lid. Nebo, chce-li kto svésti, musí mluviti. Protož die, že moc jich jest v austech etc. Skrz usta zajisté zlého člověka bývá svedenie v domiech i na rynciech. A tak šatanáš skrz ten aud rozděluje obec a jednotu svatú. Die sv. 30 Jakub III°., že uzdau všecko tělo se zpravuje. »A v uzdu koně pojímají, vkládajíc v austa jich« etc. A tak člověk uzdau zpravuje všeho koně. Také člověk malým veslem zpravuje velikau lodí, aby nepřišla v nebezpečenství od větruov. Tak člověk dobrý jazykem, malým audem, zpravuje sebe samého i velikau obec, 35 aby v nebezpečenstvie neupadla od zlých a falešných prorokuov; zlý pak tiem audem svozuje mnohé v zatracenie, v roztrženie, sekty, ruoznice, sváry, hněvy, hadruňky, a tak skrz jednoho zlého bývá zraněnie mnohých. Pohleďme, plní-li se to těchto časuov čili nic! Die sv. Jakub: 40 »Každá zvěř skrocena a utišena muož býti skrz člověka, ale jazyka člověčieho nižádný skrotiti nemuož a upokojiti«. A zvláště jazyk ženský nesnadno jest skrotiti, i také mužuov. Ale ktož Ducha božieho má, bez pochyby pomoc má od Boha, aby mohl skrotiti svuoj jazyk. Nebo praví, že žádný z lidí jazyku skrotiti nemuož; 45 a to těch, které dábel zpravuje, a když svau uzdau je zpravuje a obvozuje a vede je, kam chce, jednák k svozování, jednák k utrhání etc. A die: »Jím chválíme Boha etc., a jím zlořečíme lidi« etc. Ale to nesluší na věrného, aby rozlučoval lid věrný od Boha svého. A die dále: »Zdali z jedné studnice vychází voda 50 sladká a hořká? A zdali na fíkovém dřevu zbierají víno« etc..? Nebo, v kterém srdci jest hořkost, utrhánie a život zlý, nemuože býti voda sladká, svatá. Die David: »Či sau usta zlořečenstvie plná, a pod jazykem jeho práce a bolest«, totiž kterým obyčejem 128b2 129a1 Jeden zlý jiné nakazí 31 Jak. 3, 3 — 33 Jak. 3, 4 a 5 — 41 Jak. 3, 7 a 8 — 45 Jak. 3, 8 48 Jak. 3, 9 — 50 Jak. 3, 11 a 12 — 53 Podle Ž. 10, 7
368 Kapitola Jazyk škodí Jazyk dobrý Ženský jazyk nesnadný nakaženo, zvláště sú nakažena skrz usta a jazyk zlých obojieho pohlavie. Neb skrz jednoho zlého bývá častokrát všecka v domu čeled porušena a nakažena a skrz jednoho zlého zprávci též vše- ckeren Kristuov lid bývá nakažen. A tak divná, tajná jest moc 20 v jazyku, skrz nějž věrní šatanovým tiem ponaukaním bývají zklamáni a sve deni. Nebo šatan rozvazuje tu moc, kterauž i zpra- vuje, ano i vnuknutie dává auduom svým, aby rozličně svodili. A tehdy skrz takové vychází jako síra a dajm a voheň. Nebo, když člověk jazyku svého neskrocuje ani ostřiehá, aby od Ducha svatého 25 zpravován byl, hned šatan skrz ten aud mnohé raní. Nebo skrz jazyk všecko zlé uvedeno bývá v lid. Nebo, chce-li kto svésti, musí mluviti. Protož die, že moc jich jest v austech etc. Skrz usta zajisté zlého člověka bývá svedenie v domiech i na rynciech. A tak šatanáš skrz ten aud rozděluje obec a jednotu svatú. Die sv. 30 Jakub III°., že uzdau všecko tělo se zpravuje. »A v uzdu koně pojímají, vkládajíc v austa jich« etc. A tak člověk uzdau zpravuje všeho koně. Také člověk malým veslem zpravuje velikau lodí, aby nepřišla v nebezpečenství od větruov. Tak člověk dobrý jazykem, malým audem, zpravuje sebe samého i velikau obec, 35 aby v nebezpečenstvie neupadla od zlých a falešných prorokuov; zlý pak tiem audem svozuje mnohé v zatracenie, v roztrženie, sekty, ruoznice, sváry, hněvy, hadruňky, a tak skrz jednoho zlého bývá zraněnie mnohých. Pohleďme, plní-li se to těchto časuov čili nic! Die sv. Jakub: 40 »Každá zvěř skrocena a utišena muož býti skrz člověka, ale jazyka člověčieho nižádný skrotiti nemuož a upokojiti«. A zvláště jazyk ženský nesnadno jest skrotiti, i také mužuov. Ale ktož Ducha božieho má, bez pochyby pomoc má od Boha, aby mohl skrotiti svuoj jazyk. Nebo praví, že žádný z lidí jazyku skrotiti nemuož; 45 a to těch, které dábel zpravuje, a když svau uzdau je zpravuje a obvozuje a vede je, kam chce, jednák k svozování, jednák k utrhání etc. A die: »Jím chválíme Boha etc., a jím zlořečíme lidi« etc. Ale to nesluší na věrného, aby rozlučoval lid věrný od Boha svého. A die dále: »Zdali z jedné studnice vychází voda 50 sladká a hořká? A zdali na fíkovém dřevu zbierají víno« etc..? Nebo, v kterém srdci jest hořkost, utrhánie a život zlý, nemuože býti voda sladká, svatá. Die David: »Či sau usta zlořečenstvie plná, a pod jazykem jeho práce a bolest«, totiž kterým obyčejem 128b2 129a1 Jeden zlý jiné nakazí 31 Jak. 3, 3 — 33 Jak. 3, 4 a 5 — 41 Jak. 3, 7 a 8 — 45 Jak. 3, 8 48 Jak. 3, 9 — 50 Jak. 3, 11 a 12 — 53 Podle Ž. 10, 7
Strana 369
IX. 369 129a2 55 koho a jak by svodil věrné a ranil. Opět v Přísloví XVIII.: »Smrt i život v rukau jazyka« etc.. A tak, kteří sau dobří, život jest v jazyku takových, a v jazyku zlých smrt. Nebo, kto se chce Bohu líbiti, najprvé jazyk svuoj skrocuj. Praví Kato mudřec: »Ctnost přednie počítám skrotiti jazyk«. A sv. Jakub: »Zdá-li se 60 komu, že by byl nábožný, a jazyka svého neskrocuje, marné jest jeho náboženstvie«. A v pravdě tak jest. Nebo takový, by pak nětco četl aneb poslauchal, všecko skrz jazyk zlý nakažuje dobré. Die David: »Já sem řekl: Ostřiehati budu jazyku mého«, totiž maudře mluvě a maudře mlče. A die: »I ostřéhati budu aust mých« 65 aneb položím stráž ustóm mým, totiž kdy bych měl mluviti aneb co neb komu anebo proč mluviti. Jest zajisté malý a skrovný aud jazyk, ale veliké moci, nebo tiem rozličně hřešíme. A jestliže někdo starý aneb nemocný jinými audy hřešiti nemuože, tehdy jazykem zlořeče, utrhaje, reptaje 70 a svozuje. Die sv. Jan: »A moc jich v austech jest«. A David: »Co by se dávalo tobě aneb co přiložilo k jazyku lstivému«?, totiž které lékařstvíe má přikládáno býti k hojení? Die: »Střely mocného ostré s uhlém řeřavým«, totiž slova pravá, živá od Ducha svatého, kteréžto střely pocházejí od věrných proti zlosti lidské a jazyku 75 neskrocenému. Nebo světí staří málo mluvili, toliko úžitečné věci a svaté. Tak svaté panny s vážností, co bylo z zákona božieho. Ale nynějšie panny na odpor tomu činie i s námi! Die: »A v vocasích«. Izaiáš IX. die: »Hlava on ť jest, počestný a dlauhověký« etc.., ocas pak: »prorok, který učí lež, ten ť jest 80 vocas«. A tak šatan má moc v hlavách i v vocasiech v svozování. Die: »V vocasiech«. Nebo takoví slova lahodná a chytrá najprvé mluvie, a potom jedu nalévají vocasy svými; a pak po vlitie tako- vého jedu pocítie lidé v sobě rány nezhojitedlné, takže někteří umierají v jich bludiech v zlé vieře. Praví Pán: »Puojdete cestau 85 královskau, neuchajlíte se ani napravo« etc. Ukázal ť jest zajisté nám Pán cestu skrz svaté své; ale vocasové takoví zamietají všecky téměř svaté, ano i Kristuov zákon, řiekajíce: »Což ti svatí« etc., »takto má se rozuměti zákon Kristuov: Nenie ť tu těla Kristova, nenie tu božstvie, aniž Kristus jest Buoh«. Die, že vocasové jich O jazyka skrocenie Lstivý jazyk Málo mluviti Panny Svaté zamietají pikausové 55 Přís. 18, 21 — 59 Dionysii Catonis Disticha moralia lib. I. 3: Virtutem primam puto esse, compescere linguam. (Viz Svatovitský rukopis, ed. Patera, str. 206.) — 59 Podle Jak. I, 26 — 63 Podle Ž. 39, 2 — 67 Podle Jak. 3, 5 — 70 Ž. 120, 3 a 4 — 78 Iz. 9, 15 — 84 4. M. 20, 17. Jakoubek, Výklad. 24
IX. 369 129a2 55 koho a jak by svodil věrné a ranil. Opět v Přísloví XVIII.: »Smrt i život v rukau jazyka« etc.. A tak, kteří sau dobří, život jest v jazyku takových, a v jazyku zlých smrt. Nebo, kto se chce Bohu líbiti, najprvé jazyk svuoj skrocuj. Praví Kato mudřec: »Ctnost přednie počítám skrotiti jazyk«. A sv. Jakub: »Zdá-li se 60 komu, že by byl nábožný, a jazyka svého neskrocuje, marné jest jeho náboženstvie«. A v pravdě tak jest. Nebo takový, by pak nětco četl aneb poslauchal, všecko skrz jazyk zlý nakažuje dobré. Die David: »Já sem řekl: Ostřiehati budu jazyku mého«, totiž maudře mluvě a maudře mlče. A die: »I ostřéhati budu aust mých« 65 aneb položím stráž ustóm mým, totiž kdy bych měl mluviti aneb co neb komu anebo proč mluviti. Jest zajisté malý a skrovný aud jazyk, ale veliké moci, nebo tiem rozličně hřešíme. A jestliže někdo starý aneb nemocný jinými audy hřešiti nemuože, tehdy jazykem zlořeče, utrhaje, reptaje 70 a svozuje. Die sv. Jan: »A moc jich v austech jest«. A David: »Co by se dávalo tobě aneb co přiložilo k jazyku lstivému«?, totiž které lékařstvíe má přikládáno býti k hojení? Die: »Střely mocného ostré s uhlém řeřavým«, totiž slova pravá, živá od Ducha svatého, kteréžto střely pocházejí od věrných proti zlosti lidské a jazyku 75 neskrocenému. Nebo světí staří málo mluvili, toliko úžitečné věci a svaté. Tak svaté panny s vážností, co bylo z zákona božieho. Ale nynějšie panny na odpor tomu činie i s námi! Die: »A v vocasích«. Izaiáš IX. die: »Hlava on ť jest, počestný a dlauhověký« etc.., ocas pak: »prorok, který učí lež, ten ť jest 80 vocas«. A tak šatan má moc v hlavách i v vocasiech v svozování. Die: »V vocasiech«. Nebo takoví slova lahodná a chytrá najprvé mluvie, a potom jedu nalévají vocasy svými; a pak po vlitie tako- vého jedu pocítie lidé v sobě rány nezhojitedlné, takže někteří umierají v jich bludiech v zlé vieře. Praví Pán: »Puojdete cestau 85 královskau, neuchajlíte se ani napravo« etc. Ukázal ť jest zajisté nám Pán cestu skrz svaté své; ale vocasové takoví zamietají všecky téměř svaté, ano i Kristuov zákon, řiekajíce: »Což ti svatí« etc., »takto má se rozuměti zákon Kristuov: Nenie ť tu těla Kristova, nenie tu božstvie, aniž Kristus jest Buoh«. Die, že vocasové jich O jazyka skrocenie Lstivý jazyk Málo mluviti Panny Svaté zamietají pikausové 55 Přís. 18, 21 — 59 Dionysii Catonis Disticha moralia lib. I. 3: Virtutem primam puto esse, compescere linguam. (Viz Svatovitský rukopis, ed. Patera, str. 206.) — 59 Podle Jak. I, 26 — 63 Podle Ž. 39, 2 — 67 Podle Jak. 3, 5 — 70 Ž. 120, 3 a 4 — 78 Iz. 9, 15 — 84 4. M. 20, 17. Jakoubek, Výklad. 24
Strana 370
370 Kapitola podobní haduom majíce hlavy. Nebo jako had zklamal Evu chyt- 90 rostí a svedl, tak i skrz vocasy takové svodí mnohé a chytře ná- ramně slovy lahodnými etc. Zahynau, kto nečinie pokánie Vlažnost škodlivá A jiní lidé, kteří nejsú zmordováni těmi ranami etc. Jakož jest viděl Jan, takéž tuto dotýká času ny- nějšieho a v tomto šestém věku Antikristovém, v kterémž naj- většie moc provodí skrz usta, jazyk a vocasy své. A tak toto troje protivenstvie běžie a zmordovalo třetie stranu lidí. A k tomu die 5 čtenie (Mat. XXV.): »Tehdy podobno bude královstvie nebeské desieti pannám«. Skrz pannu vyznamenává se celost viery k Kristu Pánu. A potom ty panny zdřiemaly se všecky a zesnuly. A křik stal se jest o puolnoci, to jest v času zámutku. A skrz taková nebezpečenstvie a auzkosti mnozí padnau těmi ranami od Jana 10 znamenanými. Nebo třetina lidí zmordována bude od síry, ohně a dýmu etc. Protož die: »A jiní lidé«, to jest, že z toho počtu, kteříž se zdáli býti vyvolení, budau zhubeni, »že sau nečinili pokánie«; také budau zahubeni smrtí věčnau, že nečinili pokánie z své dobré 15 vuole a nečinili dobrých skutkuov. A řiedký jest těchto časuov, kto by stál v pokání a kteří by od mladosti své ostřiehali svých těl, stojiece v nevinnosti od křtu svatého. A poněvadž tak jest, však ještě utecme se k Bohu milosrdnému, předkládajíce hřiechy své před oči naše, a nečiňme zlého za zlé, ale raději zase dobré, 20 nesvařme se, nerepceme proti Pánu. A jestliže těchto věcí nenie v nás, nejsme právě kajície. Die: »Jiní lidé«. Nebo šatan je morduje, veda je od cesty Kristovy na svau cestu. A tiť sau, kteří sú zmordováni, totiž vlažní, kteříž nešetřie ostřiehati přikázaní Páně, ale chtie se Kristu i světu 25 líbiti a býti ani sem ani tam mezi těmi dvěma stranami. S jedné strany bojie se zbožie časného ztratiti a života, totiž že proto přistaupají k pravdě, a přistaupiece nepečují, aby činili pokánie, ani pečují, aby přikázanie Páně zachovávali, a ještě, jakož prvé živi byli podlé svých navyklostí, aby ještě tak živi byli. A z toho 30 počtu sau i kněžie i lajkové obojieho pohlavie. Jiní pak, prohlédajíce k pravdě, některé obyčeje skládají a ustanovenie zbytečná a jiné případnosti; a takoví s takau pilností skládají ty věci, že i pod- statné a bytné skládají, kteréž příležejí k vieře našie. Ale bezpečněji 129b1 129b2 6 Mat. 25, I nn.
370 Kapitola podobní haduom majíce hlavy. Nebo jako had zklamal Evu chyt- 90 rostí a svedl, tak i skrz vocasy takové svodí mnohé a chytře ná- ramně slovy lahodnými etc. Zahynau, kto nečinie pokánie Vlažnost škodlivá A jiní lidé, kteří nejsú zmordováni těmi ranami etc. Jakož jest viděl Jan, takéž tuto dotýká času ny- nějšieho a v tomto šestém věku Antikristovém, v kterémž naj- většie moc provodí skrz usta, jazyk a vocasy své. A tak toto troje protivenstvie běžie a zmordovalo třetie stranu lidí. A k tomu die 5 čtenie (Mat. XXV.): »Tehdy podobno bude královstvie nebeské desieti pannám«. Skrz pannu vyznamenává se celost viery k Kristu Pánu. A potom ty panny zdřiemaly se všecky a zesnuly. A křik stal se jest o puolnoci, to jest v času zámutku. A skrz taková nebezpečenstvie a auzkosti mnozí padnau těmi ranami od Jana 10 znamenanými. Nebo třetina lidí zmordována bude od síry, ohně a dýmu etc. Protož die: »A jiní lidé«, to jest, že z toho počtu, kteříž se zdáli býti vyvolení, budau zhubeni, »že sau nečinili pokánie«; také budau zahubeni smrtí věčnau, že nečinili pokánie z své dobré 15 vuole a nečinili dobrých skutkuov. A řiedký jest těchto časuov, kto by stál v pokání a kteří by od mladosti své ostřiehali svých těl, stojiece v nevinnosti od křtu svatého. A poněvadž tak jest, však ještě utecme se k Bohu milosrdnému, předkládajíce hřiechy své před oči naše, a nečiňme zlého za zlé, ale raději zase dobré, 20 nesvařme se, nerepceme proti Pánu. A jestliže těchto věcí nenie v nás, nejsme právě kajície. Die: »Jiní lidé«. Nebo šatan je morduje, veda je od cesty Kristovy na svau cestu. A tiť sau, kteří sú zmordováni, totiž vlažní, kteříž nešetřie ostřiehati přikázaní Páně, ale chtie se Kristu i světu 25 líbiti a býti ani sem ani tam mezi těmi dvěma stranami. S jedné strany bojie se zbožie časného ztratiti a života, totiž že proto přistaupají k pravdě, a přistaupiece nepečují, aby činili pokánie, ani pečují, aby přikázanie Páně zachovávali, a ještě, jakož prvé živi byli podlé svých navyklostí, aby ještě tak živi byli. A z toho 30 počtu sau i kněžie i lajkové obojieho pohlavie. Jiní pak, prohlédajíce k pravdě, některé obyčeje skládají a ustanovenie zbytečná a jiné případnosti; a takoví s takau pilností skládají ty věci, že i pod- statné a bytné skládají, kteréž příležejí k vieře našie. Ale bezpečněji 129b1 129b2 6 Mat. 25, I nn.
Strana 371
IX. 371 55 130a1 60 35ť by bylo postředkem jíti: zachovávati ty věci, kteréž by měly Prostředek držeti zachovány býti, a které by slušně měly odvrženy býti, aby byly odvrženy. Z těchto zajisté, kteříž nečinili pokánie, zmordováni sau. Die: »Jiní lidé, kteří nejsú« etc., a tak nepřijali v pravdě hodného po- 40 kánie ani vyčistili svědomie svého, nevzievali Pána Krista. Jako by řekl Jan: »Ačkoli mnohými hřiechy hřešili, však, by ho v zámutciech byli vzievali, byli by uslyšáni«. Die Jeremiáš v třetí kapitole: »Viděl lid křesťanský, kterýž na dvé rozdělen bude jako Samaria od Judy. A ty sau jako dvě sestry: jednu Pán opustil a zatratil, 45 ale druhá sestra neznamenala ran své sestry, nečinila pokánie, aniž se bála mne, a chtěla býti milostná má. Avšak větší nepravost jest této sestry«. Tak v této obci královstvie českého, kteráž by České královstvie měla býti božie milostnice, avšak množstvie jest v ní hřiechuov, rozdělenie, pohoršenie a utrhánie, vraždy, krádežové, od viery 50 Kristovy oddělení; a odešli od Krista Pána. Ale die Pán skrz Jeremiáše: »Ještě se obrať ke mně, a spasím tě, a čiň pokánie z těch zlých skutkuov«. A tak někteří sú, kteříž Boha počali milovati, ale nezuostali s Bohem; jiní pak nemilovali, a z těch mnozí zbiti sú těmito ranami. Die, aby se neklaněli dáblóm; a pokládá toho patero v počtu. Najprvé, aby se neklaněli dáblóm. Praví Pán: »Pánu Bohu tvému klaněti se budeš a jemu samému slúžiti«. A tak tělem i duší člověk Bohu klaněti se má ze všech mocí a ze vší duše. A pravá poklona božie má býti s celým srdcem a ze všech sil a všemi smysly. A bázeň synovská aby jemu zachována byla; a taková bázeň příleží k té pokloně. Také k boží pokloně slušejí všecka přikázanie božie, aby zachována byla, a aby každý člověk ponížil sebe samého a odvrhl pryč všecky milosti porušené a aby se samého zapřel a jako za nic se položil. A tehdy bude takovému člověku pomoc od 65 Hospodina a pravá poklona. Kteříž se pak neklanějí Bohu, zahynau. Die: »Dáblóm«, totiž duchuom nečistým slaužili. A ktož sám sebe miluje, svá bohatstvie, cti světské, krásu, takový každý Dábelská poklona klaní se dábluom. Tak také, kto viece miluje své vtipy porušené, kteříž sau proti vieře a zákonu božiemu, takový klání se dáblóm. 70 A z těch hřiechuov nečinili pokánie mnozí, aniž činie. Také kněžstvo a svěcenci viece se klanějí mammoně, totiž bohatství, slávě, cti, přízni lidské nežli Bohu svému. A vidauce tyto časy, nebezpečné Neklaněti se dábluom Poklona pravá boží Kněžie 43 Podle Jer. 3, 7 nn. — 51 Podle Jer. 3, 1 — 56 Mat. 4, 10; Luk. 4, 8 24*
IX. 371 55 130a1 60 35ť by bylo postředkem jíti: zachovávati ty věci, kteréž by měly Prostředek držeti zachovány býti, a které by slušně měly odvrženy býti, aby byly odvrženy. Z těchto zajisté, kteříž nečinili pokánie, zmordováni sau. Die: »Jiní lidé, kteří nejsú« etc., a tak nepřijali v pravdě hodného po- 40 kánie ani vyčistili svědomie svého, nevzievali Pána Krista. Jako by řekl Jan: »Ačkoli mnohými hřiechy hřešili, však, by ho v zámutciech byli vzievali, byli by uslyšáni«. Die Jeremiáš v třetí kapitole: »Viděl lid křesťanský, kterýž na dvé rozdělen bude jako Samaria od Judy. A ty sau jako dvě sestry: jednu Pán opustil a zatratil, 45 ale druhá sestra neznamenala ran své sestry, nečinila pokánie, aniž se bála mne, a chtěla býti milostná má. Avšak větší nepravost jest této sestry«. Tak v této obci královstvie českého, kteráž by České královstvie měla býti božie milostnice, avšak množstvie jest v ní hřiechuov, rozdělenie, pohoršenie a utrhánie, vraždy, krádežové, od viery 50 Kristovy oddělení; a odešli od Krista Pána. Ale die Pán skrz Jeremiáše: »Ještě se obrať ke mně, a spasím tě, a čiň pokánie z těch zlých skutkuov«. A tak někteří sú, kteříž Boha počali milovati, ale nezuostali s Bohem; jiní pak nemilovali, a z těch mnozí zbiti sú těmito ranami. Die, aby se neklaněli dáblóm; a pokládá toho patero v počtu. Najprvé, aby se neklaněli dáblóm. Praví Pán: »Pánu Bohu tvému klaněti se budeš a jemu samému slúžiti«. A tak tělem i duší člověk Bohu klaněti se má ze všech mocí a ze vší duše. A pravá poklona božie má býti s celým srdcem a ze všech sil a všemi smysly. A bázeň synovská aby jemu zachována byla; a taková bázeň příleží k té pokloně. Také k boží pokloně slušejí všecka přikázanie božie, aby zachována byla, a aby každý člověk ponížil sebe samého a odvrhl pryč všecky milosti porušené a aby se samého zapřel a jako za nic se položil. A tehdy bude takovému člověku pomoc od 65 Hospodina a pravá poklona. Kteříž se pak neklanějí Bohu, zahynau. Die: »Dáblóm«, totiž duchuom nečistým slaužili. A ktož sám sebe miluje, svá bohatstvie, cti světské, krásu, takový každý Dábelská poklona klaní se dábluom. Tak také, kto viece miluje své vtipy porušené, kteříž sau proti vieře a zákonu božiemu, takový klání se dáblóm. 70 A z těch hřiechuov nečinili pokánie mnozí, aniž činie. Také kněžstvo a svěcenci viece se klanějí mammoně, totiž bohatství, slávě, cti, přízni lidské nežli Bohu svému. A vidauce tyto časy, nebezpečné Neklaněti se dábluom Poklona pravá boží Kněžie 43 Podle Jer. 3, 7 nn. — 51 Podle Jer. 3, 1 — 56 Mat. 4, 10; Luk. 4, 8 24*
Strana 372
372 Kapitola Modlám se klaněti co jest? Zlaté modly Střiebrné modly Kamenné Učenie ne pro Boha Vražda dvojie velmi, nečinie pokánie. Opět sau, kteříž viece milují břicho, opilstvie, a tak ovšem lakotní sauce, jichžto Buoh břicho jest, a neklanějí se Bohu svému, Kristu, ale klanějí se dábluom. Druhé die: »A modlám zlatým a střiebrným«. Die někto: »My nemáme takových«. I znajž, kto milují zlato viece a střiebro nad Boha, takový každý klaní se modlám. Též kto milují nad Boha domy, hrady etc., groše, zlaté, klanějí se modlám a pokánie nečinie. A tak všecky věci časné tohoto světa ktož viece milují nežli 80 Boha, modlám se klanějí, buďto hospodářstvie, buďto pole, vinnice, zahrady, ktož viece nakloněni sau srdcem, usty i skutkem k těm věcem, milují a klanějí se modlám. A skrz tyto modly zlaté znamená se nětco duchovnieho. Zlato pak jesti ť láska božie a miloválnie Boha nade všecko, život svatý. A někteří domnievajíce se, že mají tu lásku zlatú a živau vieru, skutky ozdobenau, a nemají, ale miesto toho zlata klanějí se modlám a mají ošemetnau lásku a vieru ne- foremnau, kteráž se zdá býti, a nenie. Die: »Stříbrným«. David mluví: »Výmluvnosti Páně čisté střiebro, zkušené«. Kterým Buoh dává tyto dary a toto střiebro, 90 a oni se nadýmají a pozdvihují, jako by to sami od sebe měli, a tak pýchají nad jinými tau výmluvností, takový každý klaní se střiebru, a tak modle střiebrné. Mluví Pán skrz proroka: »Smilnila si pod každým dřevem ratolestným«. Die také: »Měděnným«. Vyznamenává se výmluvnost světská, ktož jí zle požívá. A die: »Kamenným«, totiž srdce tvrdé proti Bohu svému, a tak každé uměnie světské. Ktož těch věcí zle požívá, onenno pro cti světské, pro marnú chválu, pro bohatstvie, ti mají modly měděnné, kamenné, střiebrné. Nebo kteříž se učie ne předkem pro čest boží, spasenie své i lidské a ku prospěchu cierkve, jako sau mnozí doktoři, mistři, 100 bakaláři, studenti, takoví se klanějí těmto modlám. Též také choditi na kázanie, mnoho slyšeti, a života nepolepšiti, buďto lite- ráti neb lajci, duchovnie neb světští, klanějí se těm modlám. Die: »A nečinili sau pokánie z vražd svých«. Jedna vražda tělesná a zvláště těchto dnuov náramně se rozmohla. Nebo pro 105 lakomstvie mnozí mordují, hněvivě, ukrutně a zle živi sú a nečinie pokánie hodného z těch hřiechuov, ani milosrdenstvie ukazují takoví vražedlníci nepřáteluom svým, ani toho litují, že se tak mor- dují jako psi; a to činie pod jménem křesťanským, pod zákonem a pod zpuosobem milostivosti. Jiná jest duchovnie vražda. A o té 110 130b1 die Jan v kanonice: »Kto nemiluje bratra svého, vražedlník jest«. 85 95 130а2 75 74 Filip. 3, 19 — 89 Ž. 12, 7 — 93 Podle Jer. 3, 6 — 111 I. Jan 3, 15
372 Kapitola Modlám se klaněti co jest? Zlaté modly Střiebrné modly Kamenné Učenie ne pro Boha Vražda dvojie velmi, nečinie pokánie. Opět sau, kteříž viece milují břicho, opilstvie, a tak ovšem lakotní sauce, jichžto Buoh břicho jest, a neklanějí se Bohu svému, Kristu, ale klanějí se dábluom. Druhé die: »A modlám zlatým a střiebrným«. Die někto: »My nemáme takových«. I znajž, kto milují zlato viece a střiebro nad Boha, takový každý klaní se modlám. Též kto milují nad Boha domy, hrady etc., groše, zlaté, klanějí se modlám a pokánie nečinie. A tak všecky věci časné tohoto světa ktož viece milují nežli 80 Boha, modlám se klanějí, buďto hospodářstvie, buďto pole, vinnice, zahrady, ktož viece nakloněni sau srdcem, usty i skutkem k těm věcem, milují a klanějí se modlám. A skrz tyto modly zlaté znamená se nětco duchovnieho. Zlato pak jesti ť láska božie a miloválnie Boha nade všecko, život svatý. A někteří domnievajíce se, že mají tu lásku zlatú a živau vieru, skutky ozdobenau, a nemají, ale miesto toho zlata klanějí se modlám a mají ošemetnau lásku a vieru ne- foremnau, kteráž se zdá býti, a nenie. Die: »Stříbrným«. David mluví: »Výmluvnosti Páně čisté střiebro, zkušené«. Kterým Buoh dává tyto dary a toto střiebro, 90 a oni se nadýmají a pozdvihují, jako by to sami od sebe měli, a tak pýchají nad jinými tau výmluvností, takový každý klaní se střiebru, a tak modle střiebrné. Mluví Pán skrz proroka: »Smilnila si pod každým dřevem ratolestným«. Die také: »Měděnným«. Vyznamenává se výmluvnost světská, ktož jí zle požívá. A die: »Kamenným«, totiž srdce tvrdé proti Bohu svému, a tak každé uměnie světské. Ktož těch věcí zle požívá, onenno pro cti světské, pro marnú chválu, pro bohatstvie, ti mají modly měděnné, kamenné, střiebrné. Nebo kteříž se učie ne předkem pro čest boží, spasenie své i lidské a ku prospěchu cierkve, jako sau mnozí doktoři, mistři, 100 bakaláři, studenti, takoví se klanějí těmto modlám. Též také choditi na kázanie, mnoho slyšeti, a života nepolepšiti, buďto lite- ráti neb lajci, duchovnie neb světští, klanějí se těm modlám. Die: »A nečinili sau pokánie z vražd svých«. Jedna vražda tělesná a zvláště těchto dnuov náramně se rozmohla. Nebo pro 105 lakomstvie mnozí mordují, hněvivě, ukrutně a zle živi sú a nečinie pokánie hodného z těch hřiechuov, ani milosrdenstvie ukazují takoví vražedlníci nepřáteluom svým, ani toho litují, že se tak mor- dují jako psi; a to činie pod jménem křesťanským, pod zákonem a pod zpuosobem milostivosti. Jiná jest duchovnie vražda. A o té 110 130b1 die Jan v kanonice: »Kto nemiluje bratra svého, vražedlník jest«. 85 95 130а2 75 74 Filip. 3, 19 — 89 Ž. 12, 7 — 93 Podle Jer. 3, 6 — 111 I. Jan 3, 15
Strana 373
IX. a X. 373 Die: »Ani z trávenin svých«. A sau mnohé ženy, kteréž plod mordují traňky a z kořen kazie, takže některé do smrti své nemohau mieti plodu. Jiná trávenina jest duchovnie, učenie zlá, převrácená, 115 skrz kteráž mnohé duše těchto dnuov umrtveny sú, skrz kterážto učenie bludná mnozí od viery pravé odstaupili. Die: »Ani z smilstva svého«. Mnozí zajisté tepruv času tohoto Smilstvie dvoje kněžie, panny i manželé padli sú v smilstvích svých a pokánie nečinili, aniž činie. Smilstvo duchovnie jest odjitie od Boha svého, 120 a to odjitie bývá skrz každý hřiech a skrz všeliké milovánie ne- zřiezené sebe samého i jiného, kteréžto milovánie jest proti Bohu A die: »Ani z krádežuov svých«. Duchovnie Trávoniny KAPITOLA DESÁTÁ 130b2 I viděl sem jiného anděla silného, sstupu- jícieho s nebe etc. Napřed měli sme, kterak jest viděl šestý věk, Antikristuov čas nebezpečný, a v tom věku šestém moc a síla Antikristova byla rozvázána. A tu všickni falešní proroci, 5 jakož povědieno jest, biechu. A ti všichni proti voleným božím bojují na těléch i na dušiech. A také všecka moc jich bieše v voca- siech, v hlavách a v koniech těch. Ale teď v této kapitole posilňuje věrných svých Kristus Pán. Nebo, když chot Kristova bude v takových auzkostech a v zá- 10 mutcích, v svedení od viery pravé a od zákona božieho, a takové auzkosti budau, jakýchž nebylo prvé, ani budau potom, někteří jako by v tom zaufati chtěli, a někteří i zaufají sobě v těch zámut- ciech a v osiedlách, a vidauce, kterak všichni stavové zle stojí a nejsau živi vedlé zákona Kristova. Nebo tu v takových nenie 15 pravého pokánie, srdce skraušeného, ale pokrytstvie, temnosti v duši, a jako v noci chodie lidé a hvězdy starodávnie zatmieny sú v nich, totiž apoštolé, proroci a jich život. Již by mohla řieci chot Kristova: »Bože, Bože muoj, i proč si opustil mě?« A posilňuje jie, die: »I viděl sem jiného anděla«. Jaký by 20 toto byl anděl? Jest zajisté nebeský anděl, kteréhož Buoh posielá s nebe ku posilnění věrných jeho. A tak sám Kristus v zpuosobě nebezpečenství bude chot Kristova Anděl poslaný od Boha 18 Ž. 22, 2; Mat. 27, 46; Marek 15, 34
IX. a X. 373 Die: »Ani z trávenin svých«. A sau mnohé ženy, kteréž plod mordují traňky a z kořen kazie, takže některé do smrti své nemohau mieti plodu. Jiná trávenina jest duchovnie, učenie zlá, převrácená, 115 skrz kteráž mnohé duše těchto dnuov umrtveny sú, skrz kterážto učenie bludná mnozí od viery pravé odstaupili. Die: »Ani z smilstva svého«. Mnozí zajisté tepruv času tohoto Smilstvie dvoje kněžie, panny i manželé padli sú v smilstvích svých a pokánie nečinili, aniž činie. Smilstvo duchovnie jest odjitie od Boha svého, 120 a to odjitie bývá skrz každý hřiech a skrz všeliké milovánie ne- zřiezené sebe samého i jiného, kteréžto milovánie jest proti Bohu A die: »Ani z krádežuov svých«. Duchovnie Trávoniny KAPITOLA DESÁTÁ 130b2 I viděl sem jiného anděla silného, sstupu- jícieho s nebe etc. Napřed měli sme, kterak jest viděl šestý věk, Antikristuov čas nebezpečný, a v tom věku šestém moc a síla Antikristova byla rozvázána. A tu všickni falešní proroci, 5 jakož povědieno jest, biechu. A ti všichni proti voleným božím bojují na těléch i na dušiech. A také všecka moc jich bieše v voca- siech, v hlavách a v koniech těch. Ale teď v této kapitole posilňuje věrných svých Kristus Pán. Nebo, když chot Kristova bude v takových auzkostech a v zá- 10 mutcích, v svedení od viery pravé a od zákona božieho, a takové auzkosti budau, jakýchž nebylo prvé, ani budau potom, někteří jako by v tom zaufati chtěli, a někteří i zaufají sobě v těch zámut- ciech a v osiedlách, a vidauce, kterak všichni stavové zle stojí a nejsau živi vedlé zákona Kristova. Nebo tu v takových nenie 15 pravého pokánie, srdce skraušeného, ale pokrytstvie, temnosti v duši, a jako v noci chodie lidé a hvězdy starodávnie zatmieny sú v nich, totiž apoštolé, proroci a jich život. Již by mohla řieci chot Kristova: »Bože, Bože muoj, i proč si opustil mě?« A posilňuje jie, die: »I viděl sem jiného anděla«. Jaký by 20 toto byl anděl? Jest zajisté nebeský anděl, kteréhož Buoh posielá s nebe ku posilnění věrných jeho. A tak sám Kristus v zpuosobě nebezpečenství bude chot Kristova Anděl poslaný od Boha 18 Ž. 22, 2; Mat. 27, 46; Marek 15, 34
Strana 374
374 Kapitola Zprávce věrný má hájiti nevěst Kristovy Od duchuov zlých těžké obhajovánie Anděl silný Posielá pomoc anděla sstaupil a sstupuje k nám a navštěvuje svým příštím; a tak skrz nevidědlné anděly navštěvuje, také jako za času prvot- nie cierkve apoštoly, pravé anděly, posielal věrným. Jako die Pavel: »Zdali jistoty hledáte toho, kterýž ve mně mluví, Kristus?«. 25 Takéž i cierkvi nynější posielá anděly, totiž dobré zprávce, osví- cené, svaté, příkladného života, kteřížto podlé Ducha božieho těchto časuov nebezpečných vystřiehají věrné, aby svedeni nebyli. A který bude hodný takový anděl před Bohem, aby uměl hájiti nevěsty Kristovy od těchto nebezpečných časuov? Jako by pán 30 poručil některau pannu krásnú a svatú, aby na moři nebezpečném jie ostřiehal proti vlnobití a ukrutenství mořským a mnohým tisícuom voděncuov proti té panně povstávajícím: mnohem tieže a nesnáze jest této nevěsty Kristovy ostřiehati, napomenutiem výstrahu dávati, obhajovati proti tolik duchuom nečistým, proti 35 falešným prorokuom, proti koňuom třem již pověděným napřed, totiž vranému, rajziemu, plavému, proti kobylkám, proti síře, dýmu, ohni a proti moci koňuov a vocasóm jich i hlavám etc. 131a1 Ano, by pak Šalomaun i Pavel i Petr s Eliášem přišli, těžké by bylo této nevěsty Kristovy od těchto duchuov obhajovati. Ó, by 40 Buoh Otec dal anděla silného, totiž Krista, kterýž se umie po- tkati a hájiti, kterýžto anděl jest anjel veliké rady, kterýž vlastní krev za ni vylil a ji vykaupil, za kterauž se s pláčem modlil, a uči- něn sa ve mdlobě ostatnieho boje, déle se jest modlil. Die: »Anděla silného«. Nebo Kristus skrze anděly nevidědlné 45 dává anděluom, totiž zprávcuom cierkve, Ducha svatého, aby podlé téhož Ducha zpravovali chot Kristovu. A sám Kristus, veliký anděl síly, navštěvuje, vnuknutie dává a Ducha svatého dává svým věrným, kterýž osvěcuje srdce a tresce z hříchuov a uvodí bázeň k Bohu, uvodí potupu světa, chaternost a opovr- 50 ženie světa a poznánie pravé mezi falešnými proroky a pravými. A die Jan: »Zkušujte duchuov, sau-li z Boha«. A tak v času najvětších zámutkuov Pán Buoh posielá věrným tohoto anděla nevidědlného, skrz kteréhož osvěcuje anděly vidědlné, totiž kaza- tele, zprávce a své věrné. A když takový anděl přichází, dává 55 poznánie sebe samého a poznánie padlého lidského pokolenie a učí a připravuje člověka, kterak by uměl těm zlým duchuom a zá- stupuom odpierati a k cestě pravdy navésti podlé zákona božieho. Die: »Jiného anděla sstupujícieho«, totiž od tajností a skry- tostí božských přicházejícieho k věrným, výstrahu aby dával, 60 Sstaupenie anjela 25 2. Kor. 13, 3— 52 1. Jan 4, 1—59 anděla korekturou z pův. ducha
374 Kapitola Zprávce věrný má hájiti nevěst Kristovy Od duchuov zlých těžké obhajovánie Anděl silný Posielá pomoc anděla sstaupil a sstupuje k nám a navštěvuje svým příštím; a tak skrz nevidědlné anděly navštěvuje, také jako za času prvot- nie cierkve apoštoly, pravé anděly, posielal věrným. Jako die Pavel: »Zdali jistoty hledáte toho, kterýž ve mně mluví, Kristus?«. 25 Takéž i cierkvi nynější posielá anděly, totiž dobré zprávce, osví- cené, svaté, příkladného života, kteřížto podlé Ducha božieho těchto časuov nebezpečných vystřiehají věrné, aby svedeni nebyli. A který bude hodný takový anděl před Bohem, aby uměl hájiti nevěsty Kristovy od těchto nebezpečných časuov? Jako by pán 30 poručil některau pannu krásnú a svatú, aby na moři nebezpečném jie ostřiehal proti vlnobití a ukrutenství mořským a mnohým tisícuom voděncuov proti té panně povstávajícím: mnohem tieže a nesnáze jest této nevěsty Kristovy ostřiehati, napomenutiem výstrahu dávati, obhajovati proti tolik duchuom nečistým, proti 35 falešným prorokuom, proti koňuom třem již pověděným napřed, totiž vranému, rajziemu, plavému, proti kobylkám, proti síře, dýmu, ohni a proti moci koňuov a vocasóm jich i hlavám etc. 131a1 Ano, by pak Šalomaun i Pavel i Petr s Eliášem přišli, těžké by bylo této nevěsty Kristovy od těchto duchuov obhajovati. Ó, by 40 Buoh Otec dal anděla silného, totiž Krista, kterýž se umie po- tkati a hájiti, kterýžto anděl jest anjel veliké rady, kterýž vlastní krev za ni vylil a ji vykaupil, za kterauž se s pláčem modlil, a uči- něn sa ve mdlobě ostatnieho boje, déle se jest modlil. Die: »Anděla silného«. Nebo Kristus skrze anděly nevidědlné 45 dává anděluom, totiž zprávcuom cierkve, Ducha svatého, aby podlé téhož Ducha zpravovali chot Kristovu. A sám Kristus, veliký anděl síly, navštěvuje, vnuknutie dává a Ducha svatého dává svým věrným, kterýž osvěcuje srdce a tresce z hříchuov a uvodí bázeň k Bohu, uvodí potupu světa, chaternost a opovr- 50 ženie světa a poznánie pravé mezi falešnými proroky a pravými. A die Jan: »Zkušujte duchuov, sau-li z Boha«. A tak v času najvětších zámutkuov Pán Buoh posielá věrným tohoto anděla nevidědlného, skrz kteréhož osvěcuje anděly vidědlné, totiž kaza- tele, zprávce a své věrné. A když takový anděl přichází, dává 55 poznánie sebe samého a poznánie padlého lidského pokolenie a učí a připravuje člověka, kterak by uměl těm zlým duchuom a zá- stupuom odpierati a k cestě pravdy navésti podlé zákona božieho. Die: »Jiného anděla sstupujícieho«, totiž od tajností a skry- tostí božských přicházejícieho k věrným, výstrahu aby dával, 60 Sstaupenie anjela 25 2. Kor. 13, 3— 52 1. Jan 4, 1—59 anděla korekturou z pův. ducha
Strana 375
X. 375 napomínal, spomáhal, posilňoval, osvěcoval. A vypisuje toho anděla tak a vypravuje jako o jednom, buď pak jeden, dva, tisíc. A tak sau jako jeden anděl, kterýž se Duchem božím vede a zpra- vuje. Die: »Anděla« a pokládá dvanáctero vypravo vánie anděla. 65 Praví najprvé »anděla silného«, druhé »sstupujícieho s nebe«, Anděl jaký jest? třetie »oděného oblakem«, čtvrté: »A duha bieše na hlavě jeho« etc. A tak posielá Buoh anděla silného; a v něm sám Kristus přichází na tento svět, uče své. Die: »Silného«, totiž velikého a horlivého milovníka božieho, kterýž by statečně v protivných 70 věcech stál a opřel se proti tomu vojsku Antikristovu k zkažení zlostí a dobrotu a svatost aby uvozoval a aby uměl poznati anděla Antikristova, kterýž odien jest v jacinktovau, to jest nebeskau barvu, jakož praveno jest. Napsáno v čtvrtých knihách Králov- ských XIX.: Když Ezechiáš byl obehnán od nepřátel v Jeruza- 75 lémě a lid byl v strachu a plakal a počal se rúhati, zaufaje sobě, a potom v noci Ezechiáš vstúpil do chrámu a modlil se; kterýžto uslyšán jest. A té noci anděl zmordoval CLXXX a pět tisícuov lidí. Takéž i těchto časuov, budeme-li právě kající, života polep- šiece, uslyší ť i nás Buoh a protivníky naše zažene od nás a za nás 80 bude bojovati. A tak Pán Buoh posielá anděly vidědlné i nevi- dědlné, kteříž umějí odepříti těm nepravostem a zlostem. A tehdy poznají věrní, kteří sau praví a kteří falešní. Pokládá se v knie- hách Judicum II°., že vstaupil anděl Páně na miesto plačících a mluvil jest jim: »Já sem vás vyvedl z Ejipta a uvedl do země 85 otcuov, jimžto sem přísahau se zavázal dáti tu zemi«. Tak Kristus nás vyvodí, silný anděl, z hřiechuov, temností, z vosiedl a slepoty a uvedl do země pokánie, pravého skraušení, svatého života, celé viery, v zachovávaní zákona svého a přikázaní svých a v jednotu svaté cierkve své. A níže řekl anděl jim: »Proč ste nezkazili modl 131b1 90 a neuposlechli ste hlasu mého? Proč ste to učinili?« I řekl anděl: »Já nepřátel vašich před tváří vaší nevyhladím«. Tak i našich nevyhladí, budau-li panovati nám hřiechové naši a modly naše jakožto lakomstvie, utrhánie, nepřízně, vraždy etc. A když slyšel lid slova andělova, plakal a řval, že sau neposlauchali hlasu božie- 95 ho. Ó, by i nynějšie tak plakali srdcem skraušeným a v pravém Plakati potřebie pokání Boha vzievali! Nebo, uzřie-li Pán na nás tyto věci, smi- luje ť se nad námi a bude s námi silný anděl, Kristus Pán. Sila anjela Anděl bojoval Oboje Pán posielá anděly Anděl vyvozuje z hřiechuov 131а2 72 Zj. 9, 17—74 2. (4.) Král. 19, I nn. — 77 Ib. 19, 35 — 83 Soudc. 2, 1 — 89 Podle Soudc. 2, 2 a 3 — 94 Soudc. 2, 4.
X. 375 napomínal, spomáhal, posilňoval, osvěcoval. A vypisuje toho anděla tak a vypravuje jako o jednom, buď pak jeden, dva, tisíc. A tak sau jako jeden anděl, kterýž se Duchem božím vede a zpra- vuje. Die: »Anděla« a pokládá dvanáctero vypravo vánie anděla. 65 Praví najprvé »anděla silného«, druhé »sstupujícieho s nebe«, Anděl jaký jest? třetie »oděného oblakem«, čtvrté: »A duha bieše na hlavě jeho« etc. A tak posielá Buoh anděla silného; a v něm sám Kristus přichází na tento svět, uče své. Die: »Silného«, totiž velikého a horlivého milovníka božieho, kterýž by statečně v protivných 70 věcech stál a opřel se proti tomu vojsku Antikristovu k zkažení zlostí a dobrotu a svatost aby uvozoval a aby uměl poznati anděla Antikristova, kterýž odien jest v jacinktovau, to jest nebeskau barvu, jakož praveno jest. Napsáno v čtvrtých knihách Králov- ských XIX.: Když Ezechiáš byl obehnán od nepřátel v Jeruza- 75 lémě a lid byl v strachu a plakal a počal se rúhati, zaufaje sobě, a potom v noci Ezechiáš vstúpil do chrámu a modlil se; kterýžto uslyšán jest. A té noci anděl zmordoval CLXXX a pět tisícuov lidí. Takéž i těchto časuov, budeme-li právě kající, života polep- šiece, uslyší ť i nás Buoh a protivníky naše zažene od nás a za nás 80 bude bojovati. A tak Pán Buoh posielá anděly vidědlné i nevi- dědlné, kteříž umějí odepříti těm nepravostem a zlostem. A tehdy poznají věrní, kteří sau praví a kteří falešní. Pokládá se v knie- hách Judicum II°., že vstaupil anděl Páně na miesto plačících a mluvil jest jim: »Já sem vás vyvedl z Ejipta a uvedl do země 85 otcuov, jimžto sem přísahau se zavázal dáti tu zemi«. Tak Kristus nás vyvodí, silný anděl, z hřiechuov, temností, z vosiedl a slepoty a uvedl do země pokánie, pravého skraušení, svatého života, celé viery, v zachovávaní zákona svého a přikázaní svých a v jednotu svaté cierkve své. A níže řekl anděl jim: »Proč ste nezkazili modl 131b1 90 a neuposlechli ste hlasu mého? Proč ste to učinili?« I řekl anděl: »Já nepřátel vašich před tváří vaší nevyhladím«. Tak i našich nevyhladí, budau-li panovati nám hřiechové naši a modly naše jakožto lakomstvie, utrhánie, nepřízně, vraždy etc. A když slyšel lid slova andělova, plakal a řval, že sau neposlauchali hlasu božie- 95 ho. Ó, by i nynějšie tak plakali srdcem skraušeným a v pravém Plakati potřebie pokání Boha vzievali! Nebo, uzřie-li Pán na nás tyto věci, smi- luje ť se nad námi a bude s námi silný anděl, Kristus Pán. Sila anjela Anděl bojoval Oboje Pán posielá anděly Anděl vyvozuje z hřiechuov 131а2 72 Zj. 9, 17—74 2. (4.) Král. 19, I nn. — 77 Ib. 19, 35 — 83 Soudc. 2, 1 — 89 Podle Soudc. 2, 2 a 3 — 94 Soudc. 2, 4.
Strana 376
376 Kapitola Potěšuje Pán svých Jeden anděl Jiný anděl Sstaupenie andèla I viděl sem jiného anděla silného, an sstupuje s nebe etc. Prvé povědieno bylo v tomto třetím vidění, kterak šestý věk jest nebezpečný, v kterémž moc šata- nova jest rozvázána, kdežto čtyřie andělé sú rozvázáni a skrz ně jest mnoho tisícuov protivníkuov uvedeno, kteříž měli pancieře kamene jacinkta barvy, hotoví k vymlauvaní sebe z hřiechuov, také i Písmem; a ti měli svobodu v křesťanství svozovati a v bludy uvozovati. A vida Pán, že jeho volení sau v velikých zámutcích zde na světě a kterak někteří padli, jako milosrdenstvím hnut- jsa, ještě se chce nad svým lidem smilovati, a protož navštěvuje 10 a potěšuje svého lidu v tom šestém věku proti takové moci Anti- kristově. A die: »I viděl sem jiného anděla«. Najprvé anděla anděluov, veliké rady, Pána Krista, kteréhož Izaiáš nazývá andělem. A ten přichází v svých andělích nevidědlných a skrz ně dává svého 15 Ducha, jako skrz anděla Izaiáše navštievil (v kapitole VIté). A téměř všem prorokóm mluvil jest skrz anděly nevidědlné. Třejtí anděl jest vidědlný, když Pán zbuzuje věrné kněžie, kazatele, kteříž spasenie lidské kážie a puosobí a hřiechy stavují. A ti všickni spolu sau jeden anděl. Protož die: »Viděl sem jiného anděla«. 20 Dobře die: »Jiného«, totiž od onoho anděla, kterajž hvězdau slove a spadl do propasti, ani ti čtyřie andělové, o nichž napřed pra- veno jest, kteříž stojie na čtyřech úhléch země; ale die: »Jiného«. Nebo tento dobrý jest a odporný prvním anděluom. Oni byli pyšní, tento pokorný; onino zlí, ukrutní, tento dobrý a milosrdný, 25 kterýž potěšenie uvozuje a osvícenie lidem. A die: »Sstupujícieho s nebe«. O voné hvězdě povědieno jest, že jest spadla s nebe; ale tuto die: »Sstupujícieho s nebe«. Nebo hvězda puosobí pád v lidech. Tuto viděl anděla, an nespadl, ale sstaupil shuory od Boha, z stavu tajného a života svatého v Bohu. 30 Jiní andělé zlí, od šatanáše poslaní, aby zranili svědomie lidská. Tuto Pán z milosrdenstvie posielá anděla k vysvobození lidské- mu od hřiechuov, jenž jest dar výborný. Neb die Jakub sv.: »Vše- liké dánie výborné a každý dar dokonalý shuory« etc. Nebo poslán jest ku posilnění věrných proti zlým andělóm. A protož se tuto 35 rozumie moc puojčená od Boha; neb od Boha poslán jest k jed- nání velikých věcí a úžitečných. A tento anděl posielá se od Boha; a kterýž sám od sebe přichází, ten své cti a chvály vlastnie hledá, 5 131b2 Přichází sám zly 2 Zj. 9, 15 až 17 — 14 Iz. 9, 6 — 16 Iz. 6, 6 — 21 Zj. 8, 10; 7, I — 27 Zj. 9, 1 —33 Jak. 1, 17
376 Kapitola Potěšuje Pán svých Jeden anděl Jiný anděl Sstaupenie andèla I viděl sem jiného anděla silného, an sstupuje s nebe etc. Prvé povědieno bylo v tomto třetím vidění, kterak šestý věk jest nebezpečný, v kterémž moc šata- nova jest rozvázána, kdežto čtyřie andělé sú rozvázáni a skrz ně jest mnoho tisícuov protivníkuov uvedeno, kteříž měli pancieře kamene jacinkta barvy, hotoví k vymlauvaní sebe z hřiechuov, také i Písmem; a ti měli svobodu v křesťanství svozovati a v bludy uvozovati. A vida Pán, že jeho volení sau v velikých zámutcích zde na světě a kterak někteří padli, jako milosrdenstvím hnut- jsa, ještě se chce nad svým lidem smilovati, a protož navštěvuje 10 a potěšuje svého lidu v tom šestém věku proti takové moci Anti- kristově. A die: »I viděl sem jiného anděla«. Najprvé anděla anděluov, veliké rady, Pána Krista, kteréhož Izaiáš nazývá andělem. A ten přichází v svých andělích nevidědlných a skrz ně dává svého 15 Ducha, jako skrz anděla Izaiáše navštievil (v kapitole VIté). A téměř všem prorokóm mluvil jest skrz anděly nevidědlné. Třejtí anděl jest vidědlný, když Pán zbuzuje věrné kněžie, kazatele, kteříž spasenie lidské kážie a puosobí a hřiechy stavují. A ti všickni spolu sau jeden anděl. Protož die: »Viděl sem jiného anděla«. 20 Dobře die: »Jiného«, totiž od onoho anděla, kterajž hvězdau slove a spadl do propasti, ani ti čtyřie andělové, o nichž napřed pra- veno jest, kteříž stojie na čtyřech úhléch země; ale die: »Jiného«. Nebo tento dobrý jest a odporný prvním anděluom. Oni byli pyšní, tento pokorný; onino zlí, ukrutní, tento dobrý a milosrdný, 25 kterýž potěšenie uvozuje a osvícenie lidem. A die: »Sstupujícieho s nebe«. O voné hvězdě povědieno jest, že jest spadla s nebe; ale tuto die: »Sstupujícieho s nebe«. Nebo hvězda puosobí pád v lidech. Tuto viděl anděla, an nespadl, ale sstaupil shuory od Boha, z stavu tajného a života svatého v Bohu. 30 Jiní andělé zlí, od šatanáše poslaní, aby zranili svědomie lidská. Tuto Pán z milosrdenstvie posielá anděla k vysvobození lidské- mu od hřiechuov, jenž jest dar výborný. Neb die Jakub sv.: »Vše- liké dánie výborné a každý dar dokonalý shuory« etc. Nebo poslán jest ku posilnění věrných proti zlým andělóm. A protož se tuto 35 rozumie moc puojčená od Boha; neb od Boha poslán jest k jed- nání velikých věcí a úžitečných. A tento anděl posielá se od Boha; a kterýž sám od sebe přichází, ten své cti a chvály vlastnie hledá, 5 131b2 Přichází sám zly 2 Zj. 9, 15 až 17 — 14 Iz. 9, 6 — 16 Iz. 6, 6 — 21 Zj. 8, 10; 7, I — 27 Zj. 9, 1 —33 Jak. 1, 17
Strana 377
X. 377 kterýž pak od Boha poslán bývá, nehledá své cti a svého zisku, 40 ale samé božie vuole a spasenie lidského. A tak prvnie andělové ne od Boha byli posláni. Jako i nynie mnozí v svědomí svém přiezeň lidskú, chválu vlastní a zisk skládají, a protož se v auřad sami trau. Ale k Ríma. (!) X. die: »Kterak budau kázati, leč budau posláni?« O těch prvních jezdcích a koních světí proro- 45 kovali. Jeremiáš: »Běhávali, a já neposielal sem jich«. Ne, aby osvietili lid a k dobrému přivedli, ale svých věcí hledali. Ale kteříž od Boha bývají posláni, slovau andělé, kteréžto jméno auřad znamená. A jmenuje tuto jednoho anděla na znamenie jednoty a na 50 znamenie, že řiedcí přemáhají zástup veliký ďábelský. Zlí napřed andělové vidieni sú jakožto mnozí na znamenie, že ti andělové zlí, od šatanáše poslaní, tak sau v lid vešli, aby jednotu svatú roz- trhli, tak, aby všickni spolu byli vespolek proti sobě. Tuto pak Jan viděl jednoho anděla na znamenie, že ti, kteříž bývají od 55 Boha posláni, sau jako jeden anděl, téhož ducha i týž rozum ma- Jednota dobrých jíce, srdce rozdělená v jednotu spojujíce. Jako ten anděl Efezské (IIII°.) napomínal řka: »Snášejíce se vespolek v lásce, pečlivi sauce zachovati jednotu Ducha etc., jedna viera, jeden křest, jeden Pán« etc. Nebo všickni k témuž cíli blahoslavenstvie táh- 60 nauti se máme; a protož všickni skrze též prostředky usilovati máme, abychom toho konce dosáhnauti mohli. A tu jednotu všeliký anděl od Boha poslaný má uvoditi. A Jan, vida tohoto anděla, měl rozeznánie od prvních andě- luov zlých. Ale nynie, v tomto šestém věku, nám těžké jest rozezná- 65 vati anděly dobré od zlých. Nebo andělé zlí pancieře mají jacinktové barvy, totiž téhož Ducha božieho, a obcovánie svaté jako dobří ukazujiece se mieti; protož ne jinak než po ovoci a po skutciech mají rozeznáni býti. Kto tedy tohoto anděla dobrého pozná, když přijde, anebo zlého, neb se zdá duchovní býti a těžce bývá roze- 132a2 70 znán? Nebo zlí v pokrytství přicházejí, ale dobří v pravdě. I praví, že tento sstaupil s nebe. V čemž se rozumie pokora veliká, takže anděl pravý, od Boha poslaný, má býti pokorný, aby sám sobě nedoufal, o své statečnosti ne všetečně smýšleje, vida velikú moc proti sobě lidí zlých, duchuov Antikristových. 75 Anděl pak dobrý má mieti poznánie o zlých věcech, kteréž běžie, Poznati zlé věci a sebe k tomu nezpuosobného vidí, jediné leč Buoh spomuož; Mnoho zlých Nynic těžké rozeznánie anjeluov Pokora se rozumic dobrých 132а 43 Řím. 10, 15 — 45 Podle Jer. 23, 21 — 57 Efez. 4, 2 až 6 — 65 Ohlas Zj. 9, 17
X. 377 kterýž pak od Boha poslán bývá, nehledá své cti a svého zisku, 40 ale samé božie vuole a spasenie lidského. A tak prvnie andělové ne od Boha byli posláni. Jako i nynie mnozí v svědomí svém přiezeň lidskú, chválu vlastní a zisk skládají, a protož se v auřad sami trau. Ale k Ríma. (!) X. die: »Kterak budau kázati, leč budau posláni?« O těch prvních jezdcích a koních světí proro- 45 kovali. Jeremiáš: »Běhávali, a já neposielal sem jich«. Ne, aby osvietili lid a k dobrému přivedli, ale svých věcí hledali. Ale kteříž od Boha bývají posláni, slovau andělé, kteréžto jméno auřad znamená. A jmenuje tuto jednoho anděla na znamenie jednoty a na 50 znamenie, že řiedcí přemáhají zástup veliký ďábelský. Zlí napřed andělové vidieni sú jakožto mnozí na znamenie, že ti andělové zlí, od šatanáše poslaní, tak sau v lid vešli, aby jednotu svatú roz- trhli, tak, aby všickni spolu byli vespolek proti sobě. Tuto pak Jan viděl jednoho anděla na znamenie, že ti, kteříž bývají od 55 Boha posláni, sau jako jeden anděl, téhož ducha i týž rozum ma- Jednota dobrých jíce, srdce rozdělená v jednotu spojujíce. Jako ten anděl Efezské (IIII°.) napomínal řka: »Snášejíce se vespolek v lásce, pečlivi sauce zachovati jednotu Ducha etc., jedna viera, jeden křest, jeden Pán« etc. Nebo všickni k témuž cíli blahoslavenstvie táh- 60 nauti se máme; a protož všickni skrze též prostředky usilovati máme, abychom toho konce dosáhnauti mohli. A tu jednotu všeliký anděl od Boha poslaný má uvoditi. A Jan, vida tohoto anděla, měl rozeznánie od prvních andě- luov zlých. Ale nynie, v tomto šestém věku, nám těžké jest rozezná- 65 vati anděly dobré od zlých. Nebo andělé zlí pancieře mají jacinktové barvy, totiž téhož Ducha božieho, a obcovánie svaté jako dobří ukazujiece se mieti; protož ne jinak než po ovoci a po skutciech mají rozeznáni býti. Kto tedy tohoto anděla dobrého pozná, když přijde, anebo zlého, neb se zdá duchovní býti a těžce bývá roze- 132a2 70 znán? Nebo zlí v pokrytství přicházejí, ale dobří v pravdě. I praví, že tento sstaupil s nebe. V čemž se rozumie pokora veliká, takže anděl pravý, od Boha poslaný, má býti pokorný, aby sám sobě nedoufal, o své statečnosti ne všetečně smýšleje, vida velikú moc proti sobě lidí zlých, duchuov Antikristových. 75 Anděl pak dobrý má mieti poznánie o zlých věcech, kteréž běžie, Poznati zlé věci a sebe k tomu nezpuosobného vidí, jediné leč Buoh spomuož; Mnoho zlých Nynic těžké rozeznánie anjeluov Pokora se rozumic dobrých 132а 43 Řím. 10, 15 — 45 Podle Jer. 23, 21 — 57 Efez. 4, 2 až 6 — 65 Ohlas Zj. 9, 17
Strana 378
378 Kapitola Jiný anděl proč slove? Oblak co zna- mená? Zastřenie zdejšíc Oblakové sů světí Proč světí slovau oblakem? a protož se ponižuje a sstupuje v hlubokau pokoru, spasenie lidské a boží chválu miluje. A kdež ť jest pravá pokora, tu ť jest maud- rost. Ten anděl předkládá očima svýma smrt a zámutek. I die: »A viděl sem jiného anděla«, kterýž jináče povede, 80 jináče učiti bude a jiný řád uvede nežli prvnie andělové, »oděného oblakem«; nebo Pán všecko spasenie lidské jako skrz oblak ji- náče puosobí. I sem na svět přišed obcovánie své vedl jest jako skrz oblak. A když dává se v svém těle a krvi okusiti, jako skrz oblak to činí. A protož učedlníci o vzkříšení nemohli sau věřiti, 85 než musili mnozí duovodové předjíti. Apoštol die: »Vidíme nynie v zrcadle«. Někdy zajisté s syny izrahelskými na paušti byl v slaupě oblakovém; tak nynie s svými věrnými jsa, jakýmis' zevnitřními obestřeními jest odien jako oblakem pravdú, kterúž dává poznati; to činí skrz hlas aneb člověka některého jako skrz oblak. A potom 90 v posledním příští přijde v oblaku také. A dobrým vyvoleným, dokudž konečně naposledy nepřijmau slávy, ještě v oblaku se ukazuje. Ale když die: »Poďte, požehnaní«, tehdy jasně ukáže se jim, ne v oblaku. Protož Kristus, anděl všech anděluov, i on skrz jiné anděly i prorokuom mluvieval jest. A ti andělé jako 95 oblak byli sau Pánu Kristu. A tehdy ten anděl, kterýž posielán 132b1 býval lidem věrným od Boha, jakožto kněz nebo jiný věrný, byl jest Kristu jako oblak. Oblakové zajisté sú světí, proroci, apoštolé a mučedlníci, kteříž byli Duchem svatým naplněni. Izaiáš: »Kteří sau toto, 100 kteřížto oblakové létají?« K Židuom XII.: »Protož, majíce tak veliký oblak svědkuov«. A to pověděl po vyčítaní mnohých napřed svatých, takže všickni světí předešlí sau oblakové. Nebo ti všickni mají býti pomocníci proti Antikristu a bludóm, takže viera stará má nám spomáhati. A protož, jestliže kto některý smysl přijímá 105 a nemá oblaku svědkuov, totiž svatých k tomu předešlých, ten ť blaudí. Protož teď die o dobrém andělu, že bieše odien oblakem; nebo svědectvím svatých posilněn a potvrzen. Řiekáme: »Proč světí v Písmě slovau oblak?« A pokládá příčinu. Najprvé oblak 110 od slunce béře světlo a potom sem doluov pauští a světlost veli- kau a horkost slunečnau zastěňuje a zadržuje. Nebo lid obecný nenie pochopný božského světla jako velicí světí, kteříž potom vedlé lidské pochopnosti mají to světlo vlévati. Také oblak daleko 86 1. Kor. 13, 12 — 87 2. M. 13, 21 — 93 Mat. 25, 34 — 100 Podle Iz. 60, 8 — 101 Žid. 12, 1
378 Kapitola Jiný anděl proč slove? Oblak co zna- mená? Zastřenie zdejšíc Oblakové sů světí Proč světí slovau oblakem? a protož se ponižuje a sstupuje v hlubokau pokoru, spasenie lidské a boží chválu miluje. A kdež ť jest pravá pokora, tu ť jest maud- rost. Ten anděl předkládá očima svýma smrt a zámutek. I die: »A viděl sem jiného anděla«, kterýž jináče povede, 80 jináče učiti bude a jiný řád uvede nežli prvnie andělové, »oděného oblakem«; nebo Pán všecko spasenie lidské jako skrz oblak ji- náče puosobí. I sem na svět přišed obcovánie své vedl jest jako skrz oblak. A když dává se v svém těle a krvi okusiti, jako skrz oblak to činí. A protož učedlníci o vzkříšení nemohli sau věřiti, 85 než musili mnozí duovodové předjíti. Apoštol die: »Vidíme nynie v zrcadle«. Někdy zajisté s syny izrahelskými na paušti byl v slaupě oblakovém; tak nynie s svými věrnými jsa, jakýmis' zevnitřními obestřeními jest odien jako oblakem pravdú, kterúž dává poznati; to činí skrz hlas aneb člověka některého jako skrz oblak. A potom 90 v posledním příští přijde v oblaku také. A dobrým vyvoleným, dokudž konečně naposledy nepřijmau slávy, ještě v oblaku se ukazuje. Ale když die: »Poďte, požehnaní«, tehdy jasně ukáže se jim, ne v oblaku. Protož Kristus, anděl všech anděluov, i on skrz jiné anděly i prorokuom mluvieval jest. A ti andělé jako 95 oblak byli sau Pánu Kristu. A tehdy ten anděl, kterýž posielán 132b1 býval lidem věrným od Boha, jakožto kněz nebo jiný věrný, byl jest Kristu jako oblak. Oblakové zajisté sú světí, proroci, apoštolé a mučedlníci, kteříž byli Duchem svatým naplněni. Izaiáš: »Kteří sau toto, 100 kteřížto oblakové létají?« K Židuom XII.: »Protož, majíce tak veliký oblak svědkuov«. A to pověděl po vyčítaní mnohých napřed svatých, takže všickni světí předešlí sau oblakové. Nebo ti všickni mají býti pomocníci proti Antikristu a bludóm, takže viera stará má nám spomáhati. A protož, jestliže kto některý smysl přijímá 105 a nemá oblaku svědkuov, totiž svatých k tomu předešlých, ten ť blaudí. Protož teď die o dobrém andělu, že bieše odien oblakem; nebo svědectvím svatých posilněn a potvrzen. Řiekáme: »Proč světí v Písmě slovau oblak?« A pokládá příčinu. Najprvé oblak 110 od slunce béře světlo a potom sem doluov pauští a světlost veli- kau a horkost slunečnau zastěňuje a zadržuje. Nebo lid obecný nenie pochopný božského světla jako velicí světí, kteříž potom vedlé lidské pochopnosti mají to světlo vlévati. Také oblak daleko 86 1. Kor. 13, 12 — 87 2. M. 13, 21 — 93 Mat. 25, 34 — 100 Podle Iz. 60, 8 — 101 Žid. 12, 1
Strana 379
X. 379 120 115 od země jest; tak andělé od Boha poslaní od zemských věcí. A obla- kové kam se nesau, mocí nebeskau jdau a déšť dávají; tak světí také mají k ponuknutí božskému zpravováni býti, kde a k které straně nésti se, aby déšť dali svatého kázanie. A protož přítel blahoslaveného Joba ptá se: »Kto zpravuje oblaky?« etc. A tomuto andělu dobrému nebudau moci zlí odepříti. Jakož i anděl pobil vojska Assyrských, takéž i tito potepau, zlost lidskau zkaziece etc. A duha bieše na hlavě jeho etc. A praví napřed anděla býti silného proti moci a síle Antikristově. Nebo, »když oděnec silný ostřiehá sieně, všecky věci sau v pokoji; když pak přijde silnější« etc. Tato nenie tělesná síla, ale duchovnie, kteráž síla duchovnic 5 se častokrát tají pod nemocí těla. Protož die apoštol: »Když sem nemocen, silnější sem«. Svatí, majíce tělo mdlé, křehké, byli sau však v duchu silní. A to přináší dáblu zahanbenie většie, že od Hanba dáblova člověka křehkého a nemocného přemožen bývá. Tato síla také nezáleží v maudrosti světa a v moci světské, ne v bohatství ani 10 v množství lidí. Nebo častokrát jeden člověk svatý veliký pře- máhal zástup. Tu sílu měli, když své tělo světí přemáhali, tau slova potupná a hánlivá přemáhána bývají. Kteréž jestliže kto nemá, od slova špatného přemožen bývá. Tauto ť chvála lidská přemožena bývá. Protož, kteří od Pána posieláni bývají, mají býti silní silau mysli. Nebo ten přijda jednák všecka svědomie najde raněná, aby mohl svědomie uzdraviti a zhuoru k Bohu pozdvihnauti. Tak se v kniehách Exodi čte, když přemohli faraona, tehdy pieseň zpievali: »Pán síla má a chvála má, Hospodin«, to jest, když člověk 20 nic sobě nedoufá, ale ve všem se ponižuje, tehdy síla Páně jemu přichází. Protož tento anděl má býti silný, nebo statečně má se opřieti proti hříchuom a silná hnutie v srdce dáti a vdechnutie aneb statečně srdce napomínati má. A tak Gabriel Mariji učinil, kterýž se vykládá síla, tak že statečně srdce napomínali, tak že 25 brány pekelnie neodolaly proti nie. A ta síla člověka záleží u vieře jednomyslné, v naději a v lásce, tak, aby sebau nehajbali k každému větru lehkému. Tauto silau Silní lidé maji od Boha poslání 15 132b2 133а1 V čem síla záleží? 119 Job 37, 15 — 121 2. (4.) Král. 19, 35. 2 Luk. 11, 21 a 22 — 5 2. Kor. 12, 10 — 19 2. M. 15, 2 — 23 Luk. I, 30 nn. Sr. Jeronyma, Liber de nominibus hebraicis (ML 23, c. 843/4): Gabriel, confortavit me Deus, aut fortitudo Dei, vel vir meus.
X. 379 120 115 od země jest; tak andělé od Boha poslaní od zemských věcí. A obla- kové kam se nesau, mocí nebeskau jdau a déšť dávají; tak světí také mají k ponuknutí božskému zpravováni býti, kde a k které straně nésti se, aby déšť dali svatého kázanie. A protož přítel blahoslaveného Joba ptá se: »Kto zpravuje oblaky?« etc. A tomuto andělu dobrému nebudau moci zlí odepříti. Jakož i anděl pobil vojska Assyrských, takéž i tito potepau, zlost lidskau zkaziece etc. A duha bieše na hlavě jeho etc. A praví napřed anděla býti silného proti moci a síle Antikristově. Nebo, »když oděnec silný ostřiehá sieně, všecky věci sau v pokoji; když pak přijde silnější« etc. Tato nenie tělesná síla, ale duchovnie, kteráž síla duchovnic 5 se častokrát tají pod nemocí těla. Protož die apoštol: »Když sem nemocen, silnější sem«. Svatí, majíce tělo mdlé, křehké, byli sau však v duchu silní. A to přináší dáblu zahanbenie většie, že od Hanba dáblova člověka křehkého a nemocného přemožen bývá. Tato síla také nezáleží v maudrosti světa a v moci světské, ne v bohatství ani 10 v množství lidí. Nebo častokrát jeden člověk svatý veliký pře- máhal zástup. Tu sílu měli, když své tělo světí přemáhali, tau slova potupná a hánlivá přemáhána bývají. Kteréž jestliže kto nemá, od slova špatného přemožen bývá. Tauto ť chvála lidská přemožena bývá. Protož, kteří od Pána posieláni bývají, mají býti silní silau mysli. Nebo ten přijda jednák všecka svědomie najde raněná, aby mohl svědomie uzdraviti a zhuoru k Bohu pozdvihnauti. Tak se v kniehách Exodi čte, když přemohli faraona, tehdy pieseň zpievali: »Pán síla má a chvála má, Hospodin«, to jest, když člověk 20 nic sobě nedoufá, ale ve všem se ponižuje, tehdy síla Páně jemu přichází. Protož tento anděl má býti silný, nebo statečně má se opřieti proti hříchuom a silná hnutie v srdce dáti a vdechnutie aneb statečně srdce napomínati má. A tak Gabriel Mariji učinil, kterýž se vykládá síla, tak že statečně srdce napomínali, tak že 25 brány pekelnie neodolaly proti nie. A ta síla člověka záleží u vieře jednomyslné, v naději a v lásce, tak, aby sebau nehajbali k každému větru lehkému. Tauto silau Silní lidé maji od Boha poslání 15 132b2 133а1 V čem síla záleží? 119 Job 37, 15 — 121 2. (4.) Král. 19, 35. 2 Luk. 11, 21 a 22 — 5 2. Kor. 12, 10 — 19 2. M. 15, 2 — 23 Luk. I, 30 nn. Sr. Jeronyma, Liber de nominibus hebraicis (ML 23, c. 843/4): Gabriel, confortavit me Deus, aut fortitudo Dei, vel vir meus.
Strana 380
380 Kapitola Duha co znamená? Andělové od Boha poslaní skrocen bývá jazyk, lakota. David svatý die: »Náramně utvrzeno jest kniežetstvie jich«, že se chudoby, hanby nebáli, ale všecko to přemáhali. A Pán nechtěl, by učedlníci jeho auřad apoštolský 30 konali, leč by tuto měli sílu. Protož řekl učedlníkóm: »Seďte tuto, dokud nebudete oblečeni mocí z výsosti«. Naše pak pohřiechu svědomie sú náchylná a ohebná k hřešení. Ale při počátku kněh těchto povědieno jest: »Tomu, ktož svítězí, dám mannu skrytau« tak, aby všeliké dábelstvie z člověka bylo vyvrženo. »A duha bieše na hlavě jeho«. Prvé také napřed viděl Jan duhu, tam na počátku cierkve, dokud lid byl ve zlosti položen; když Pán poslal své apoštoly, viděl duhu. Teď také k skonání světa, když Pán posielá svého anděla, viděl duhu. Duha vyzname- nává smlauvu a ukrocenie. Nebo, když Pán posielá své anděly 40 sem na svět, jest znamenie božského hněvu ukrocenie. Duha znamená moc upokojovati a mířiti lidi s Bohem, takže anděl má moc mířiti. Jako die Ekleziastik: »Aj, kněz veliký učiněn jest smířenie«. A to sau andělé od Boha poslaní činievali, národy, krále i kniežata obracujíce. Genesis IX.: »Duhu mau položím na 45 oblacích nebeských a bude ť znamenie aumluvy mezi mnau a zemí« etc. Nebo světí andělé sau oblakové. A jako v létě paprsl- kové sluneční, po dešti oblak pronikajíce, činie barvu zelenau, červenau, žlutau, brunátnú etc., takéž světlo božské na svatých se osvěcuje a horkost lásky se zapaluje. A protož po zámutcích a trápení Pán pošle anděla majícieho duhu, totiž moc mířiti lidi s Bohem. A o tom die apoštol (II. Ko- rint. V°.): »Jest-li které v Kristu nové stvořenie, vetché věci 133а2 již pominuly«. Nebo andělové od Boha poslaní nový život, nové srdce zpuosobovali. Die apoštol: »Dal nám auřad smířenie. Nebo 55 Buoh bieše v Kristu, smiřuje svět.« A má takové býti smířenie, aby pokánie činili a Buoh zlých věcí aby nepřipomínal, jako hřiechuov. Izaiáš LIIII.: »Řekl Vykupitel tvuoj svatý izrahelský: Jako sem se přísahau zavázal za dnuov Noe, abych neuvedl vod potopy viece na zemi, tak sem se zapřisáhl, abych se na tě ne-60 hněval a nežehral tobě. Nebo hory pohnú se a pahrbkové se za- třesau, ale milosrdenstvie mé neotejde ť od tebe«. A to mluví o svých vyvolených. 35 50 28 Ž. 138, 17 (vulg.) — 31 Podle Luk. 24, 49 — 34 Zj. 2, 17 — 36 Zj. 4, 3 — 43 Podle Eccli 45, 20 — 45 I. M. 9, 13 — 53 Podle 2. Kor. 5, 17 55 2. Kor. 5, 18 a 19 — 58 Iz. 54, 8 až 10
380 Kapitola Duha co znamená? Andělové od Boha poslaní skrocen bývá jazyk, lakota. David svatý die: »Náramně utvrzeno jest kniežetstvie jich«, že se chudoby, hanby nebáli, ale všecko to přemáhali. A Pán nechtěl, by učedlníci jeho auřad apoštolský 30 konali, leč by tuto měli sílu. Protož řekl učedlníkóm: »Seďte tuto, dokud nebudete oblečeni mocí z výsosti«. Naše pak pohřiechu svědomie sú náchylná a ohebná k hřešení. Ale při počátku kněh těchto povědieno jest: »Tomu, ktož svítězí, dám mannu skrytau« tak, aby všeliké dábelstvie z člověka bylo vyvrženo. »A duha bieše na hlavě jeho«. Prvé také napřed viděl Jan duhu, tam na počátku cierkve, dokud lid byl ve zlosti položen; když Pán poslal své apoštoly, viděl duhu. Teď také k skonání světa, když Pán posielá svého anděla, viděl duhu. Duha vyzname- nává smlauvu a ukrocenie. Nebo, když Pán posielá své anděly 40 sem na svět, jest znamenie božského hněvu ukrocenie. Duha znamená moc upokojovati a mířiti lidi s Bohem, takže anděl má moc mířiti. Jako die Ekleziastik: »Aj, kněz veliký učiněn jest smířenie«. A to sau andělé od Boha poslaní činievali, národy, krále i kniežata obracujíce. Genesis IX.: »Duhu mau položím na 45 oblacích nebeských a bude ť znamenie aumluvy mezi mnau a zemí« etc. Nebo světí andělé sau oblakové. A jako v létě paprsl- kové sluneční, po dešti oblak pronikajíce, činie barvu zelenau, červenau, žlutau, brunátnú etc., takéž světlo božské na svatých se osvěcuje a horkost lásky se zapaluje. A protož po zámutcích a trápení Pán pošle anděla majícieho duhu, totiž moc mířiti lidi s Bohem. A o tom die apoštol (II. Ko- rint. V°.): »Jest-li které v Kristu nové stvořenie, vetché věci 133а2 již pominuly«. Nebo andělové od Boha poslaní nový život, nové srdce zpuosobovali. Die apoštol: »Dal nám auřad smířenie. Nebo 55 Buoh bieše v Kristu, smiřuje svět.« A má takové býti smířenie, aby pokánie činili a Buoh zlých věcí aby nepřipomínal, jako hřiechuov. Izaiáš LIIII.: »Řekl Vykupitel tvuoj svatý izrahelský: Jako sem se přísahau zavázal za dnuov Noe, abych neuvedl vod potopy viece na zemi, tak sem se zapřisáhl, abych se na tě ne-60 hněval a nežehral tobě. Nebo hory pohnú se a pahrbkové se za- třesau, ale milosrdenstvie mé neotejde ť od tebe«. A to mluví o svých vyvolených. 35 50 28 Ž. 138, 17 (vulg.) — 31 Podle Luk. 24, 49 — 34 Zj. 2, 17 — 36 Zj. 4, 3 — 43 Podle Eccli 45, 20 — 45 I. M. 9, 13 — 53 Podle 2. Kor. 5, 17 55 2. Kor. 5, 18 a 19 — 58 Iz. 54, 8 až 10
Strana 381
X. 381 Hlava znamená aumysl a vnoli 133b I die, že měl na hlavě duhu. Apoštol mluví: »Hlava muže 65 Kristus«. Nebo, kteří sau zmužilí a silní, Krista mají hlavu. A skrz Krista puosobí se smířenie a všecko dobré, totižto skrze Kristovu smrt, vykaupenie a umučenie. Druhé aumysl prvotní a vuole v člo- věku jest hlava. A znamená se tiem, že v aumysle a v vuoli anděla to předkem má býti, aby se k tomu snažil lidi smířiti s Bohem. 70 A protož die: »Na hlavě jeho duha«. A tvář jeho bieše jako slunce. Když zajisté Pán posielá toho anděla, tehdy se rozmáhá v světle viery. Neb to jest auřad anjeluov pravých, aby osvěcovali srdce lidská, a již mají mieti světlo nebeské. Protož die: »Tvář jeho jako slunce«. 75 Ne tak, že, jako když hvězda spadla, přišly sau tmy a zastieněna sú srdce; ale tiemto andělem mají se srdce osvěcovati, aby se poznali a pokánie činili. Nebo srdce, která sau zpuosobná, z těch, když přichází anděl, vyhánějí se bludové a tmy a uvodí se božské světlo. A jako slunce vysoko nade všecky věci vynáší se, tak Pán 80 své věrné vyzdvihuje vysoko, ne vysokostí světskau. Nebo die: »Kto by z vás byl větším, buď služebníkem«. Když slunce vy- chodí, uvedeno bývá světlo, horkost a byliny se zelenají. Tak, když anděl bývá poslán, život dobrý svatých se pučí. A to ť jest tvář, totiž zevnitřní život v obcování. Nebo v obcování pravém 85 život svatých pokojný, tichý, poctivý a příkladný jest. Kristus praví: »Tak ať svítie skutkové vaši, aby vidauce velebili Otce vašeho, kterýž v nebesích jest«. A to anděl tento uvésti má, totiž obcovánie svaté příkladné jako světlé slunce etc. A znamenaj: o tom anjelu, kterýž má v šestém věku trúbiti, nepraví, by byl 90 silný; ale tento, kterýž má kaziti zlosti, nazývá ho silného. Neb onenno toliko vystříhá a napomíná, aby člověk uměl varovati se zlosti Antikristovy; ale tento, kterýž má ty zlosti bořiti a kaziti, má býti silný, srdce zapaluje a osvěcuje etc. Auřad anjeluov osvěcovati Tvář jako slunce Východ slunce co puosobi Silný anděl A nohy jeho jako slaup vohnivý. Vypisuje auřad anděluov božích, skrz kterýž šestého věku nebezpečného Antikristova, v němž najvětšie běží svedenie, dává se pomoc od anděla Páně. A vypisuje zpuosob toho anděla. Povědieno jest, 5 kterak tvář jeho jest jako slunce, totiž život příkladný, svatý. A skrz to obcovánie svaté zevnitřnie seznává se svědomie čisté 64 I. Kor. II, 3 — 75 Zj. 8, 10 a 12 — 81 Podle Mat. 20, 26 a 27; Marek 10, 43 — 86 Mat. 5, 16 — 89 Zj. 9, 13.
X. 381 Hlava znamená aumysl a vnoli 133b I die, že měl na hlavě duhu. Apoštol mluví: »Hlava muže 65 Kristus«. Nebo, kteří sau zmužilí a silní, Krista mají hlavu. A skrz Krista puosobí se smířenie a všecko dobré, totižto skrze Kristovu smrt, vykaupenie a umučenie. Druhé aumysl prvotní a vuole v člo- věku jest hlava. A znamená se tiem, že v aumysle a v vuoli anděla to předkem má býti, aby se k tomu snažil lidi smířiti s Bohem. 70 A protož die: »Na hlavě jeho duha«. A tvář jeho bieše jako slunce. Když zajisté Pán posielá toho anděla, tehdy se rozmáhá v světle viery. Neb to jest auřad anjeluov pravých, aby osvěcovali srdce lidská, a již mají mieti světlo nebeské. Protož die: »Tvář jeho jako slunce«. 75 Ne tak, že, jako když hvězda spadla, přišly sau tmy a zastieněna sú srdce; ale tiemto andělem mají se srdce osvěcovati, aby se poznali a pokánie činili. Nebo srdce, která sau zpuosobná, z těch, když přichází anděl, vyhánějí se bludové a tmy a uvodí se božské světlo. A jako slunce vysoko nade všecky věci vynáší se, tak Pán 80 své věrné vyzdvihuje vysoko, ne vysokostí světskau. Nebo die: »Kto by z vás byl větším, buď služebníkem«. Když slunce vy- chodí, uvedeno bývá světlo, horkost a byliny se zelenají. Tak, když anděl bývá poslán, život dobrý svatých se pučí. A to ť jest tvář, totiž zevnitřní život v obcování. Nebo v obcování pravém 85 život svatých pokojný, tichý, poctivý a příkladný jest. Kristus praví: »Tak ať svítie skutkové vaši, aby vidauce velebili Otce vašeho, kterýž v nebesích jest«. A to anděl tento uvésti má, totiž obcovánie svaté příkladné jako světlé slunce etc. A znamenaj: o tom anjelu, kterýž má v šestém věku trúbiti, nepraví, by byl 90 silný; ale tento, kterýž má kaziti zlosti, nazývá ho silného. Neb onenno toliko vystříhá a napomíná, aby člověk uměl varovati se zlosti Antikristovy; ale tento, kterýž má ty zlosti bořiti a kaziti, má býti silný, srdce zapaluje a osvěcuje etc. Auřad anjeluov osvěcovati Tvář jako slunce Východ slunce co puosobi Silný anděl A nohy jeho jako slaup vohnivý. Vypisuje auřad anděluov božích, skrz kterýž šestého věku nebezpečného Antikristova, v němž najvětšie běží svedenie, dává se pomoc od anděla Páně. A vypisuje zpuosob toho anděla. Povědieno jest, 5 kterak tvář jeho jest jako slunce, totiž život příkladný, svatý. A skrz to obcovánie svaté zevnitřnie seznává se svědomie čisté 64 I. Kor. II, 3 — 75 Zj. 8, 10 a 12 — 81 Podle Mat. 20, 26 a 27; Marek 10, 43 — 86 Mat. 5, 16 — 89 Zj. 9, 13.
Strana 382
382 Kapitola Nohy anděla co znamenaji? [černě:] 121 a svaté. Protož v Písničkách IIII°. die: »Všecka krásná si«, totiž zevnitř i vnitř svědomie čisté. Nebo dobré a svaté obcovánie po- chází od čistoty svědomie vnitřnieho. Protož, kde jest tvář světlá, tu ť světlo božské se nezapierá, ať by nesvítilo. To svědomie 10 133b2 patřie k Bohu a osvěcuje se, a jsúc osvícené, seznává vlastnie ne- bezpečenstvie. A dopoviedá: »Nohy jeho jakožto slaup ohnivý«. Skrz jména auduov jiné se věci znamenají. Nebo bohatec hodovný v pekle má jazyk položený kromě těla. Takové pak sau věci ctnosti nebo 15 moci duše, kteréž audy těla hajbie. Dionysius: »Nohy znamenají moc vnitřní duše k prospievaní viece v dobrém«. David: »Puojdau světí z ctnosti do ctnosti«, z menšieho milovánie božieho k většie- mu, z menšie viery do většie. Protož takové moci mieti, viece se pozdvihovati v Boha a prospievati jest mieti nohy. Protož tu 20 David die v témž žalmu: »Vstupovánie v srdci svém zpuosobil v audolé slzavém (totiž v tomto světě), v místě, kteréž položil«. A zde na světě jako v noci potřebie jest těm nohám zprávy, aby k vyším věcem člověk vstupovati mohl. Protož duše má žádati s Davidem řka: »Kroky mé zpravuj podlé výmluvnosti tvé«, 25 totiž abych přímě kráčel a nepoblaudil. A opět: »Lucerna nohám mým slovo tvé«, Hospodine, kteréž jest živé, světlé, kterýmžto rač mi posvietiti v této noci, totižto když mnozí rozličně blaudie a mnohým se zdá, že dobře jdau, a poslední věci jich vedau do pekla. Těmi nohami hajbali se světí choditi, a když hajbáni byli 30 k tomu, tehdy se veselili. David: »Rozveselil sem se v těch věcech, kteréž sau mi praveny«. A které sau to, dopoviedá: »Do domu Páně puojdeme«, do domu onoho královského, svatého a slav- ného a blahoslaveného. A dopoviedá: »Stojície biechu nohy naše v sieních tvých«. Tak že svatých nohy tak kráčely na onen svět 35 královstvie nebeského. Zde jsauce tělem, vážili sobě tu radost, 134a1 přátelstvie, svornost svatau, jaký mají život bez nedostatku. A protož stojície biechu nohy v sieniech, na paláciech. A die: »Tam zajisté vstupovala sú pokolenie, pokolenie Páně«, z Boha totiž zrození, k chválení jména Páně. Nebo zde ještě jako 40 v temnostech, v hřiechy padajíce, skrovné mají poznánie o Bohu, a protož málo umějí ho chváliti. Někteří pak dobře běžie prospieva- 7 Pís. Šal. 4, 7 — 14 Luk. 16, 24 — 16 Dionys. Areop., De coel. hier., C. XV. (MG 3, c. 331) — 17 Ž. 84, 8 — 21 Ž. 84, 6 a 7 — 25 Ž. 119, 133 26 Ž. 119, 105 — 31 Ž. 122, 1 — 32 Podle Ž. 122, 1 — 34 Ž. 122, 2 38 Podle Ž. 122, 7 — 39 Ž. 122, 4
382 Kapitola Nohy anděla co znamenaji? [černě:] 121 a svaté. Protož v Písničkách IIII°. die: »Všecka krásná si«, totiž zevnitř i vnitř svědomie čisté. Nebo dobré a svaté obcovánie po- chází od čistoty svědomie vnitřnieho. Protož, kde jest tvář světlá, tu ť světlo božské se nezapierá, ať by nesvítilo. To svědomie 10 133b2 patřie k Bohu a osvěcuje se, a jsúc osvícené, seznává vlastnie ne- bezpečenstvie. A dopoviedá: »Nohy jeho jakožto slaup ohnivý«. Skrz jména auduov jiné se věci znamenají. Nebo bohatec hodovný v pekle má jazyk položený kromě těla. Takové pak sau věci ctnosti nebo 15 moci duše, kteréž audy těla hajbie. Dionysius: »Nohy znamenají moc vnitřní duše k prospievaní viece v dobrém«. David: »Puojdau světí z ctnosti do ctnosti«, z menšieho milovánie božieho k většie- mu, z menšie viery do většie. Protož takové moci mieti, viece se pozdvihovati v Boha a prospievati jest mieti nohy. Protož tu 20 David die v témž žalmu: »Vstupovánie v srdci svém zpuosobil v audolé slzavém (totiž v tomto světě), v místě, kteréž položil«. A zde na světě jako v noci potřebie jest těm nohám zprávy, aby k vyším věcem člověk vstupovati mohl. Protož duše má žádati s Davidem řka: »Kroky mé zpravuj podlé výmluvnosti tvé«, 25 totiž abych přímě kráčel a nepoblaudil. A opět: »Lucerna nohám mým slovo tvé«, Hospodine, kteréž jest živé, světlé, kterýmžto rač mi posvietiti v této noci, totižto když mnozí rozličně blaudie a mnohým se zdá, že dobře jdau, a poslední věci jich vedau do pekla. Těmi nohami hajbali se světí choditi, a když hajbáni byli 30 k tomu, tehdy se veselili. David: »Rozveselil sem se v těch věcech, kteréž sau mi praveny«. A které sau to, dopoviedá: »Do domu Páně puojdeme«, do domu onoho královského, svatého a slav- ného a blahoslaveného. A dopoviedá: »Stojície biechu nohy naše v sieních tvých«. Tak že svatých nohy tak kráčely na onen svět 35 královstvie nebeského. Zde jsauce tělem, vážili sobě tu radost, 134a1 přátelstvie, svornost svatau, jaký mají život bez nedostatku. A protož stojície biechu nohy v sieniech, na paláciech. A die: »Tam zajisté vstupovala sú pokolenie, pokolenie Páně«, z Boha totiž zrození, k chválení jména Páně. Nebo zde ještě jako 40 v temnostech, v hřiechy padajíce, skrovné mají poznánie o Bohu, a protož málo umějí ho chváliti. Někteří pak dobře běžie prospieva- 7 Pís. Šal. 4, 7 — 14 Luk. 16, 24 — 16 Dionys. Areop., De coel. hier., C. XV. (MG 3, c. 331) — 17 Ž. 84, 8 — 21 Ž. 84, 6 a 7 — 25 Ž. 119, 133 26 Ž. 119, 105 — 31 Ž. 122, 1 — 32 Podle Ž. 122, 1 — 34 Ž. 122, 2 38 Podle Ž. 122, 7 — 39 Ž. 122, 4
Strana 383
X. 383 134a2 jiece. Apoštol: »Všickni běžie, jeden základ béře«. Nebo, počnauce prospievati, potom nedokonají. Protož všickni světí měli sau nohy 45 stálé k prospievaní. A ti sau praví služebníci Páně. David: »Chodí- cie po cestě nepoškvrněné, ten mu přisluhoval«. A takové praví blahoslavené: »Blahoslavení nepoškvrnění na cestě, kteříž chodie v zákoně Páně«, a zvláště kteříž v milování Páně prospievají. A těch jest málo, kteříž počnauce vždycky v dobrém viece aby 50 prospievali, aby se viece Boha báli a pokornějšie byli. Mnohých ť jest začieti, ale řiedkých dokonati; nebo vedlé cesty mnohá ne- bezpečenstvie a pohoršenie. David: »Podlé cesty pohoršenie po- ložili mi«. A že lid téměř veškeren odvodí se od cesty pravdy na bezcestie, v štěstie, v dobývanie zbožie skrz anděly zlé, protož 55 přijde anděl dobrý od Boha, lid na cestu pravdy uvozuje a sám po nie kráčeje. Jehožto nohy mají býti vohnivé a vraucie, hořície ohněm a vraucností Ducha svatého, aby také byly laskavé. Ano i sám Kristus, ten anděl, nohy naše chce zpraviti. Jako dí sv. Lukáš: »Vyšed z vajsosti navštievil nás, aby posvietil těm, kteříž ve 60 tmách sedie, k zpravení noh našich na cestu pokoje«, tak, aby- chom spatřilli se, že sme těžce poblaudili od cesty pravdy. David: »Blahoslavený muž, kterýž neodšel v radě nevěrných« etc. Jako níže bude povědieno, že jest viděl Jan Beránka a s ním sto čtyřid- ceti a etc., kteříž za Kristem Beránkem upřiemě chodili. Ale po- 65 hřiechu jiní od cesty pravdy blaudie, jiní kulhají, jednák s světem, jednák s Bohem srovnati se chtějíce. Které jest to srdce tak ohebné, aby na všecky věci tohoto světa zapomnělo a toliko aby na ony nebeské se rozpomínalo a ty spatřovalo? Ktož koli se chce modliti Pánu Bohu, musí těmito nohami, srdcem, k Bohu se pozdvih- 7o nauti. Pakli se z samé navyklosti modlí, bez vážnosti, daleko ť jest od Boha aniž k němu přijde, leč se z srdce bude modliti. O tom die David: »Poďte, klanějme se Pánu a padajme před Bohem«, z těchto zemských věcí a hmotných k nebeským a bož- ským sebe pozdvihujíce. A die: »A plačme (na hřiechy, kterýmiž 75 sme Boha rozhněvali, a nebezpečné časy znamenajíce), nebo učinil nás« etc. Ale ty nohy sú zkaženy, protož se ustavičně nakřivují; protož Nohy zkaženy potřebujeme zpravovánie Páně. Nebo těmi nohami máme z tohoto světa vyjíti, totiž k duchovním a nebeským věcem. Protož nás 80 napomíná k vyjití z Babylona, totiž z slepoty mysli a z omámenie. V milování prospievati Anděl dobrý Upřímě kráčeti za Beránkem Modliti se Bohu kto chce 43 1. Kor. 9, 24 — 45 Ž. 101, 6 — 47 Ž. 119, 1 — 52 Ž. 142, 4 — 59 Luk. 1, 78 a 79 — 62 Ž. 1, 1 — 63 Zj. 14, 1 — 72 Ž. 95, 6
X. 383 134a2 jiece. Apoštol: »Všickni běžie, jeden základ béře«. Nebo, počnauce prospievati, potom nedokonají. Protož všickni světí měli sau nohy 45 stálé k prospievaní. A ti sau praví služebníci Páně. David: »Chodí- cie po cestě nepoškvrněné, ten mu přisluhoval«. A takové praví blahoslavené: »Blahoslavení nepoškvrnění na cestě, kteříž chodie v zákoně Páně«, a zvláště kteříž v milování Páně prospievají. A těch jest málo, kteříž počnauce vždycky v dobrém viece aby 50 prospievali, aby se viece Boha báli a pokornějšie byli. Mnohých ť jest začieti, ale řiedkých dokonati; nebo vedlé cesty mnohá ne- bezpečenstvie a pohoršenie. David: »Podlé cesty pohoršenie po- ložili mi«. A že lid téměř veškeren odvodí se od cesty pravdy na bezcestie, v štěstie, v dobývanie zbožie skrz anděly zlé, protož 55 přijde anděl dobrý od Boha, lid na cestu pravdy uvozuje a sám po nie kráčeje. Jehožto nohy mají býti vohnivé a vraucie, hořície ohněm a vraucností Ducha svatého, aby také byly laskavé. Ano i sám Kristus, ten anděl, nohy naše chce zpraviti. Jako dí sv. Lukáš: »Vyšed z vajsosti navštievil nás, aby posvietil těm, kteříž ve 60 tmách sedie, k zpravení noh našich na cestu pokoje«, tak, aby- chom spatřilli se, že sme těžce poblaudili od cesty pravdy. David: »Blahoslavený muž, kterýž neodšel v radě nevěrných« etc. Jako níže bude povědieno, že jest viděl Jan Beránka a s ním sto čtyřid- ceti a etc., kteříž za Kristem Beránkem upřiemě chodili. Ale po- 65 hřiechu jiní od cesty pravdy blaudie, jiní kulhají, jednák s světem, jednák s Bohem srovnati se chtějíce. Které jest to srdce tak ohebné, aby na všecky věci tohoto světa zapomnělo a toliko aby na ony nebeské se rozpomínalo a ty spatřovalo? Ktož koli se chce modliti Pánu Bohu, musí těmito nohami, srdcem, k Bohu se pozdvih- 7o nauti. Pakli se z samé navyklosti modlí, bez vážnosti, daleko ť jest od Boha aniž k němu přijde, leč se z srdce bude modliti. O tom die David: »Poďte, klanějme se Pánu a padajme před Bohem«, z těchto zemských věcí a hmotných k nebeským a bož- ským sebe pozdvihujíce. A die: »A plačme (na hřiechy, kterýmiž 75 sme Boha rozhněvali, a nebezpečné časy znamenajíce), nebo učinil nás« etc. Ale ty nohy sú zkaženy, protož se ustavičně nakřivují; protož Nohy zkaženy potřebujeme zpravovánie Páně. Nebo těmi nohami máme z tohoto světa vyjíti, totiž k duchovním a nebeským věcem. Protož nás 80 napomíná k vyjití z Babylona, totiž z slepoty mysli a z omámenie. V milování prospievati Anděl dobrý Upřímě kráčeti za Beránkem Modliti se Bohu kto chce 43 1. Kor. 9, 24 — 45 Ž. 101, 6 — 47 Ž. 119, 1 — 52 Ž. 142, 4 — 59 Luk. 1, 78 a 79 — 62 Ž. 1, 1 — 63 Zj. 14, 1 — 72 Ž. 95, 6
Strana 384
384 Kapitola A on chce do země královstvie nebeského dovésti. Protož těmito nohami někdy máme sstupovati skrz pokoru, někdy vstupovati zhuoru skrz naději k Bohu a v nebeský život. A tiemto obyčejem měli bychom do chrámu božieho vcházeti. Tak i sv. Jakub v ka- nonice napomíná nás k modlení, Heliáše přivodě ku příkladu. 85 Takéž i ve čtení: Kto se chce modliti, tak se má zpuosobiti, aby byl přítelem božím, vieru a naději maje k Bohu velikau, takže nemá většieho přítele, jediné Boha. Protož die Kristus: »Kto z vás má přítele, a když v noci bude, tluče, aby sobě vypuojčil chle- buov« etc. Toto podobenstvie naše ukazuje časy, takže sau mrákoty a temnosti, až i člověk neumí poznati cesty pravdy. A v této noci Přítel náš Kristus našie duše přítel, Kristus, zavřel se s svými služebníky, anděly, kteříž mají den jasného světla a upokojenie mají, jako by spali, a my zde blaudíme, po bezcestie chodiece. A přichází k nám přítel, 95 jenž jest duše naše, poněvadž jest nám najbližší a najvnitřnějšie. Ekleziastik: »Smiluj se nad duší svau, líbě se Bohu«. Ta duše taulala se a blaudila a všecko dobré zmrhala, náboženstvie a hor- livost vraucie. Protož ta k sobě se navrátieci utec se k Kristu pro pokrm, aby on duši naši nakrmil. A Pán tomu, jenž tluče, sprvu 100 ne ihned dává, ale, jako k ženě kananejské maje se, protahuje, tak, aby v člověku většie náboženstvie a žádost zbudil a vrauc- nost k Bohu; a tehdy potom dá pokrm výborný duši naší. A die: »Nohy jeho«. Tak, že anděl od Boha poslaný vidědlný, kterýž bude mieti mnoho auduov přídržejících se sebe, tehdy 105 skrz ty, kteříž jednostajnau přijímají pravdu a vieru, jiné nositi budau a k dobrému přivedau. Nebo mnozí věrní slovau jeden anděl, kteříž budau nohy jiné na sobě zdrhujíce skrze zprávu upřiemau k Bohu, totiž skrze vieru, naději a lásku. A mají býti jako slaup stálý u víře, neuchylujíce se napravo ani nalevo, ani 110 pochybně vrtlajíce, jako nynie mnozí se vrtie. A že mdlá jest viera v lidech, protož nebývají uslyšáni na modlitbách. A protož die: »Kto z vás má přítele, a prosí chleba, zdali kamene podá jemu?« Nebo, kteří sau praví synové, dává jim 134b2 svuoj chléb nebeský těla Kristova okusiti. Nedává kamene, ne-115 dává zatvrzenie mysli, nedává nevěry a bludu jako štiera. I die: »A nohy jeho jako slaup« etc. Nebo jiné na sobě vzdělá- vati budau a zdrhovati. »Jako slaup ohnivý«, ohněm Ducha Přitelem božín má býti modlitebník Nohy co sú 90 134b1 Choditi jak máme Ohnivý slaup 85 Jak. 5, 16 a 17 — 88 Luk. 11, 5 — 97 Eccli 30, 24 — 101 Mat. 15, 22 nn. — 113 Podle Mat. 7, 9 n.; Luk. 11, II n.
384 Kapitola A on chce do země královstvie nebeského dovésti. Protož těmito nohami někdy máme sstupovati skrz pokoru, někdy vstupovati zhuoru skrz naději k Bohu a v nebeský život. A tiemto obyčejem měli bychom do chrámu božieho vcházeti. Tak i sv. Jakub v ka- nonice napomíná nás k modlení, Heliáše přivodě ku příkladu. 85 Takéž i ve čtení: Kto se chce modliti, tak se má zpuosobiti, aby byl přítelem božím, vieru a naději maje k Bohu velikau, takže nemá většieho přítele, jediné Boha. Protož die Kristus: »Kto z vás má přítele, a když v noci bude, tluče, aby sobě vypuojčil chle- buov« etc. Toto podobenstvie naše ukazuje časy, takže sau mrákoty a temnosti, až i člověk neumí poznati cesty pravdy. A v této noci Přítel náš Kristus našie duše přítel, Kristus, zavřel se s svými služebníky, anděly, kteříž mají den jasného světla a upokojenie mají, jako by spali, a my zde blaudíme, po bezcestie chodiece. A přichází k nám přítel, 95 jenž jest duše naše, poněvadž jest nám najbližší a najvnitřnějšie. Ekleziastik: »Smiluj se nad duší svau, líbě se Bohu«. Ta duše taulala se a blaudila a všecko dobré zmrhala, náboženstvie a hor- livost vraucie. Protož ta k sobě se navrátieci utec se k Kristu pro pokrm, aby on duši naši nakrmil. A Pán tomu, jenž tluče, sprvu 100 ne ihned dává, ale, jako k ženě kananejské maje se, protahuje, tak, aby v člověku většie náboženstvie a žádost zbudil a vrauc- nost k Bohu; a tehdy potom dá pokrm výborný duši naší. A die: »Nohy jeho«. Tak, že anděl od Boha poslaný vidědlný, kterýž bude mieti mnoho auduov přídržejících se sebe, tehdy 105 skrz ty, kteříž jednostajnau přijímají pravdu a vieru, jiné nositi budau a k dobrému přivedau. Nebo mnozí věrní slovau jeden anděl, kteříž budau nohy jiné na sobě zdrhujíce skrze zprávu upřiemau k Bohu, totiž skrze vieru, naději a lásku. A mají býti jako slaup stálý u víře, neuchylujíce se napravo ani nalevo, ani 110 pochybně vrtlajíce, jako nynie mnozí se vrtie. A že mdlá jest viera v lidech, protož nebývají uslyšáni na modlitbách. A protož die: »Kto z vás má přítele, a prosí chleba, zdali kamene podá jemu?« Nebo, kteří sau praví synové, dává jim 134b2 svuoj chléb nebeský těla Kristova okusiti. Nedává kamene, ne-115 dává zatvrzenie mysli, nedává nevěry a bludu jako štiera. I die: »A nohy jeho jako slaup« etc. Nebo jiné na sobě vzdělá- vati budau a zdrhovati. »Jako slaup ohnivý«, ohněm Ducha Přitelem božín má býti modlitebník Nohy co sú 90 134b1 Choditi jak máme Ohnivý slaup 85 Jak. 5, 16 a 17 — 88 Luk. 11, 5 — 97 Eccli 30, 24 — 101 Mat. 15, 22 nn. — 113 Podle Mat. 7, 9 n.; Luk. 11, II n.
Strana 385
X. 385 svatého jsauce zapáleni a láskau, tak aby svítili a rozněcovali 120 jiné, takže anděl přijda, najde nohy studené a tmavé, ty osvítí. A protož skrz nohy znamenají se vyvolení boží poslední. A anděl když přijde, takové roznítí a osvítí, aby byli pevní jako slaup. Napřed, v prvním vidění, Jan viděl nohy v peci ohnivé, totiž v zámutcích a v protivenstvích položené a Ducha svatého také 125 ohněm rozpálené. Jakož die David: »Podlé množstvie bolestí mých potěšenie tvá obveselila sú duši mau«. Protož anděl přijda, takové bude mieti za nohy, za pomocníky, aby mu pomáhali božie vuole vyplňovati. 135a A měl jest v ruce své knihy otevřené. Nebo od Boha poslaný jako pastýř a kněz, maje péči o spasenie lidské, má mieti maudrost a uměnie. Jakož die Malach.: »Rtové kněze ostřiehají uměnie« etc. A v takovém odpočívati bude Duch Páně, 5 Duch maudrosti, rady a rozumu etc. A když Pán dá takovému věrnému zpravovati lid svuoj, kterýž také má všecko dobré v lid uvozovati a hřiechy a chytrosti Antikristovy kaziti a odkrývati, protož potřebie jest tomu andělu maudrosti božské. Což jest viděl teď, že knihy otevřené měl, totiž maudrost otevřenau sobě, 10 takže nebude tajná jemu maudrost Páně, ale všemu, což k stavu jeho přísluší, vyrozumí, kterak by sám sebe a kte rak jiné měl zpravovati, ne, jako prvé povědieno jest, že za času Antikrista nebe zavinuté jest jako knihy, totiž nebeské věci a duchovnie zavierají se, a které sau spasitedlné věci. Ale když tento anděl 15 přijde, bude mieti knihy otevřené, nebo maudrostí božskau bude naučen. Prvé zajisté, dokudž maudrost božská byla zavřiena, plnilo se to Izaiáše XXIX.: »Lekněte se a divte se, klaťte se a zpíte se, a to ne vínem«, ale rozličnými a hostinskými učeními. »Neb jest vmiesil vám Pán ducha dřiemoty« vnitř v mysli, že se zdřiemí. 20 »A zavře oči vaše, proroky«, totiž, aby cesty pravdy neukazovali, »a aby vídali viděnie skrze sny, kteráž sú k mnohých oklamání. A bude vám viděnie všech jako slova kněh zapečetěných« etc. A to časuov nebezpečných Antikristových. A die: »Zahyne ť jistě maudrost od maudrých jeho i rozum«, takže ani sobě ani jiným 25 toho času budau moci raditi. A die: »Běda, kteří jste hlubokého srdce«. Knihy otevřené Zavřené oči Kněžím potřebie múdrosti a uměnie božíeho 123 Zj. 1, 15 — 125 Podle Ž. 94, 19. 3 Malach. 2, 7 — 12 Zj. 6, 14 — 17 Podle Iz. 29, 9 — 18 Podle Iz. 29, 10 a 11 — 23 Iz. 29, 14 a 15 Jakoubek, Výklad. 25
X. 385 svatého jsauce zapáleni a láskau, tak aby svítili a rozněcovali 120 jiné, takže anděl přijda, najde nohy studené a tmavé, ty osvítí. A protož skrz nohy znamenají se vyvolení boží poslední. A anděl když přijde, takové roznítí a osvítí, aby byli pevní jako slaup. Napřed, v prvním vidění, Jan viděl nohy v peci ohnivé, totiž v zámutcích a v protivenstvích položené a Ducha svatého také 125 ohněm rozpálené. Jakož die David: »Podlé množstvie bolestí mých potěšenie tvá obveselila sú duši mau«. Protož anděl přijda, takové bude mieti za nohy, za pomocníky, aby mu pomáhali božie vuole vyplňovati. 135a A měl jest v ruce své knihy otevřené. Nebo od Boha poslaný jako pastýř a kněz, maje péči o spasenie lidské, má mieti maudrost a uměnie. Jakož die Malach.: »Rtové kněze ostřiehají uměnie« etc. A v takovém odpočívati bude Duch Páně, 5 Duch maudrosti, rady a rozumu etc. A když Pán dá takovému věrnému zpravovati lid svuoj, kterýž také má všecko dobré v lid uvozovati a hřiechy a chytrosti Antikristovy kaziti a odkrývati, protož potřebie jest tomu andělu maudrosti božské. Což jest viděl teď, že knihy otevřené měl, totiž maudrost otevřenau sobě, 10 takže nebude tajná jemu maudrost Páně, ale všemu, což k stavu jeho přísluší, vyrozumí, kterak by sám sebe a kte rak jiné měl zpravovati, ne, jako prvé povědieno jest, že za času Antikrista nebe zavinuté jest jako knihy, totiž nebeské věci a duchovnie zavierají se, a které sau spasitedlné věci. Ale když tento anděl 15 přijde, bude mieti knihy otevřené, nebo maudrostí božskau bude naučen. Prvé zajisté, dokudž maudrost božská byla zavřiena, plnilo se to Izaiáše XXIX.: »Lekněte se a divte se, klaťte se a zpíte se, a to ne vínem«, ale rozličnými a hostinskými učeními. »Neb jest vmiesil vám Pán ducha dřiemoty« vnitř v mysli, že se zdřiemí. 20 »A zavře oči vaše, proroky«, totiž, aby cesty pravdy neukazovali, »a aby vídali viděnie skrze sny, kteráž sú k mnohých oklamání. A bude vám viděnie všech jako slova kněh zapečetěných« etc. A to časuov nebezpečných Antikristových. A die: »Zahyne ť jistě maudrost od maudrých jeho i rozum«, takže ani sobě ani jiným 25 toho času budau moci raditi. A die: »Běda, kteří jste hlubokého srdce«. Knihy otevřené Zavřené oči Kněžím potřebie múdrosti a uměnie božíeho 123 Zj. 1, 15 — 125 Podle Ž. 94, 19. 3 Malach. 2, 7 — 12 Zj. 6, 14 — 17 Podle Iz. 29, 9 — 18 Podle Iz. 29, 10 a 11 — 23 Iz. 29, 14 a 15 Jakoubek, Výklad. 25
Strana 386
386 Kapitola Kázati z těchto kniežek Škoda veliká Stav kněžský co činiti má A k vystřežení věrných posielá se anděl dobrý, maje knihy otevřené, totiž, aby v lid Páně maudrost a zpráva uvedena byla, kterak by jeden každý stav měl se zpravovati, ne maudrostí lid- skau, ale božskau a nebeskau. Nebo kniežky otevřené nejsú básní 30 a bluduov, ale přikázaní Páně. Baruch IIII°.: »Tyto knihy sau přikázaní božích« etc. Jako i anděl tento nenie zlý, ani od ďábla, ale od Boha poslaný, takéž i kniežky v ruce jeho sau od Pána a dobré. A die tu dále Baruch, mluvě k Jákobovi, totiž k lidu křesťanskému, řka: »Nedávaj jinému cti tvé«. Častokrát Pán 35 některým dává dary, v kterýchžto když pajchají a neplnie toho, což slyšie, odjímá je od nich a jiným dává lidem, takže první budau poslední a zase etc. Protož tento anděl jako i anděl rady má lid učiti. Takže, jako Kristus přišed, nenalezl viery v lidu, takéž i za časuov Anti-40 kristových řiedká bude viera v lidu křesťanském. A jako Kristus trestal z nevěry řka: »Ó blázni a zpozdilí k věření!«, tak i anděl tento trestati bude lid z nevěry a z pochybnosti a bude jim uka- zovati maudrost božskau jako kniežky otevřené a bude mieti v moci své jako v ruce, tak, aby jiným mohl otevřieti, jako i jiní 45 andělé potom ty kniežky otvierali. V Skutcích ap. VIII°. sv. Filip otevřel knihy zákona komorníkovi královny Kandacis, když mu rozum zavřený oznámil, o Kristu vykládaje. Jakož i nynie všecka Písma k Kristu Pánu měla by vésti. Jako i dvěma učedl- níkóm jdaucím do Emaus když otvieral Písma, řekli: »Však srdce 50 naše bieše hořície, když odvieral nám Písma«. Nebo řeči Páně srdce zpuosobná rozpalují. A to poznal David řka: »Vohnivá řeč tvá náramně« etc. Nebo, která ť srdce se nezapalují skrz řeči božie, znamenie ť jest velikého zpuštěnie, zatvrzenie a ustuzenie v srdci. A tento anděl má kniežky v ruce na znamenie, že, kto se chybie 55 toho anděla, chybie se dobrého naučenie. Nebo k tomu má po- cházeti naučenie, kterak by stavové všickni živi měli býti, kterak stav kněžský etc., kterak stav panenský a vdovský. Z těchto kněh jednomyslná naučenie a zprávy pocházeti mají. A že stav kněžský jest jako anděl, protož ustavičně mají se 60 s těmito kniehami zanepražďňovati, ne zaháleti; ale v ruce své knihy zákona ať držie a z těchto kněh ať umějí rady a naučenie dávati lidem. Protož zahanbeni buďte kněží zaháleční, v zákoně 135а2 31 Bar. 4, 1 — 35 Bar. 4, 3 —37 Ohlas Mat. 19, 30; 20, 16; Marek 10, 31; Luk. 13, 30 — 40 Podle Luk. 18, 8 — 42 Luk. 24, 25 — 46 Skuth. 8, 27 nn. — 49 Luk. 24, 32 — 52 Ž. 119, 140
386 Kapitola Kázati z těchto kniežek Škoda veliká Stav kněžský co činiti má A k vystřežení věrných posielá se anděl dobrý, maje knihy otevřené, totiž, aby v lid Páně maudrost a zpráva uvedena byla, kterak by jeden každý stav měl se zpravovati, ne maudrostí lid- skau, ale božskau a nebeskau. Nebo kniežky otevřené nejsú básní 30 a bluduov, ale přikázaní Páně. Baruch IIII°.: »Tyto knihy sau přikázaní božích« etc. Jako i anděl tento nenie zlý, ani od ďábla, ale od Boha poslaný, takéž i kniežky v ruce jeho sau od Pána a dobré. A die tu dále Baruch, mluvě k Jákobovi, totiž k lidu křesťanskému, řka: »Nedávaj jinému cti tvé«. Častokrát Pán 35 některým dává dary, v kterýchžto když pajchají a neplnie toho, což slyšie, odjímá je od nich a jiným dává lidem, takže první budau poslední a zase etc. Protož tento anděl jako i anděl rady má lid učiti. Takže, jako Kristus přišed, nenalezl viery v lidu, takéž i za časuov Anti-40 kristových řiedká bude viera v lidu křesťanském. A jako Kristus trestal z nevěry řka: »Ó blázni a zpozdilí k věření!«, tak i anděl tento trestati bude lid z nevěry a z pochybnosti a bude jim uka- zovati maudrost božskau jako kniežky otevřené a bude mieti v moci své jako v ruce, tak, aby jiným mohl otevřieti, jako i jiní 45 andělé potom ty kniežky otvierali. V Skutcích ap. VIII°. sv. Filip otevřel knihy zákona komorníkovi královny Kandacis, když mu rozum zavřený oznámil, o Kristu vykládaje. Jakož i nynie všecka Písma k Kristu Pánu měla by vésti. Jako i dvěma učedl- níkóm jdaucím do Emaus když otvieral Písma, řekli: »Však srdce 50 naše bieše hořície, když odvieral nám Písma«. Nebo řeči Páně srdce zpuosobná rozpalují. A to poznal David řka: »Vohnivá řeč tvá náramně« etc. Nebo, která ť srdce se nezapalují skrz řeči božie, znamenie ť jest velikého zpuštěnie, zatvrzenie a ustuzenie v srdci. A tento anděl má kniežky v ruce na znamenie, že, kto se chybie 55 toho anděla, chybie se dobrého naučenie. Nebo k tomu má po- cházeti naučenie, kterak by stavové všickni živi měli býti, kterak stav kněžský etc., kterak stav panenský a vdovský. Z těchto kněh jednomyslná naučenie a zprávy pocházeti mají. A že stav kněžský jest jako anděl, protož ustavičně mají se 60 s těmito kniehami zanepražďňovati, ne zaháleti; ale v ruce své knihy zákona ať držie a z těchto kněh ať umějí rady a naučenie dávati lidem. Protož zahanbeni buďte kněží zaháleční, v zákoně 135а2 31 Bar. 4, 1 — 35 Bar. 4, 3 —37 Ohlas Mat. 19, 30; 20, 16; Marek 10, 31; Luk. 13, 30 — 40 Podle Luk. 18, 8 — 42 Luk. 24, 25 — 46 Skuth. 8, 27 nn. — 49 Luk. 24, 32 — 52 Ž. 119, 140
Strana 387
X. 387 135b1 Páně nepřemyšlujíce ve dne i v noci. Nebo sotva bedlivým 65 v zákoně Páně potřebné věci k spasení Pán dal by poznati, kterak by sami měli živi býti a jiným raditi. A jmenuje kniežky, a ne knihy. Tiem porážie se blud ten těch, kteří pravili, že by lidé nastati měli světějšie a rozumnějšie nežli apoštolé. A protož v druhém vidění viděl anděla mieti knihy, 70 ale tuto kniežky, k oznámení, že potomní světí nebudau rovní v umění prvotním svatým. Nebo, což koli potomnie budau mieti, skrz onyno svaté cierkve prvotnie mieti budau. Nebo tak mluviti jest všetečně o sobě a vysoce smýšleti, že by nad apoštoly mohli maudrost mieti. A protož o Antikristovi se praví, že se vyzdvihovati 75 bude nade všecko, jenž slove Buoh, i nad svaté apoštoly; takže ďábel člověku namietá: »A snad s' ty lepší nežli on tiem a nežli první světí«, tak, aby o sobě člověk všetečně smýšlel a pajchal. Knicžky proč slovau Všetečnost veliká 135b2 I postavil jest nohu svú pravú na moři a levú na zemi etc. Když již šestý věk jest, kterýž běží časuov nebezpečných, v kterémžto moc šatanova jest rozvázána a zástupové Antikristovi u prostřed lidu přišli, tehdy Pán ku 5 pomoci svým věrným posielá svého anděla dobrého, kterýž měl tvář jako slunce na znamenie, že osvietiti má svět tmavý, aby vieru celau zjevil. Potom pokládá, kterak máme zde živi býti, aby všecka Antikristova moc padnauti mohla, tak, aby časové nebezpeční pominuli. To se teď ukazuje, když die: »I postavil nohu svú«. Okazuje se, že svedenie veliké jest skrz Antikrista, tak králové i kniežata sau svedeni; to se má zjeviti a viera Kristova celá ohlásiti, takže netoliko na zemi, ale i na moři bude rozhlášena. A toho na znamenie stál anděl na zemi i na moři; ne jedna toliko osoba, kteráž by 15 nemohla všeho světa zchoditi, ale mnozí andělé sau jeden jednotau viery a aumyslu svatého. A netoliko nevidědlní, ale vidědlní také budau mieti péči, netoliko o jednu, ale o mnohé země. Tak (Mat. XXIIII.) die Kristus: »Kázáno bude toto čtenie na všem světě«, takže poselstvie Kristovo zpuosobeno bude. Tak Izaiáš 20XVIII. kapi., když královstvie Antikristovo nazývá zvoncem křídel řka: »Běda zemi zvonci křídel«, kterýž zní a lahodně se v uších obráží, kteřížto samými usty Boha ctie, kteříž se za vysoké 10 Veliké svedení Jednota zprávcuov Antikristovo královstvíc 64 Ohlas Ž. 1, 2 — 69 Zj. 5, I. 18 Mat. 24, 11 — 20 Iz. 18, I 25*
X. 387 135b1 Páně nepřemyšlujíce ve dne i v noci. Nebo sotva bedlivým 65 v zákoně Páně potřebné věci k spasení Pán dal by poznati, kterak by sami měli živi býti a jiným raditi. A jmenuje kniežky, a ne knihy. Tiem porážie se blud ten těch, kteří pravili, že by lidé nastati měli světějšie a rozumnějšie nežli apoštolé. A protož v druhém vidění viděl anděla mieti knihy, 70 ale tuto kniežky, k oznámení, že potomní světí nebudau rovní v umění prvotním svatým. Nebo, což koli potomnie budau mieti, skrz onyno svaté cierkve prvotnie mieti budau. Nebo tak mluviti jest všetečně o sobě a vysoce smýšleti, že by nad apoštoly mohli maudrost mieti. A protož o Antikristovi se praví, že se vyzdvihovati 75 bude nade všecko, jenž slove Buoh, i nad svaté apoštoly; takže ďábel člověku namietá: »A snad s' ty lepší nežli on tiem a nežli první světí«, tak, aby o sobě člověk všetečně smýšlel a pajchal. Knicžky proč slovau Všetečnost veliká 135b2 I postavil jest nohu svú pravú na moři a levú na zemi etc. Když již šestý věk jest, kterýž běží časuov nebezpečných, v kterémžto moc šatanova jest rozvázána a zástupové Antikristovi u prostřed lidu přišli, tehdy Pán ku 5 pomoci svým věrným posielá svého anděla dobrého, kterýž měl tvář jako slunce na znamenie, že osvietiti má svět tmavý, aby vieru celau zjevil. Potom pokládá, kterak máme zde živi býti, aby všecka Antikristova moc padnauti mohla, tak, aby časové nebezpeční pominuli. To se teď ukazuje, když die: »I postavil nohu svú«. Okazuje se, že svedenie veliké jest skrz Antikrista, tak králové i kniežata sau svedeni; to se má zjeviti a viera Kristova celá ohlásiti, takže netoliko na zemi, ale i na moři bude rozhlášena. A toho na znamenie stál anděl na zemi i na moři; ne jedna toliko osoba, kteráž by 15 nemohla všeho světa zchoditi, ale mnozí andělé sau jeden jednotau viery a aumyslu svatého. A netoliko nevidědlní, ale vidědlní také budau mieti péči, netoliko o jednu, ale o mnohé země. Tak (Mat. XXIIII.) die Kristus: »Kázáno bude toto čtenie na všem světě«, takže poselstvie Kristovo zpuosobeno bude. Tak Izaiáš 20XVIII. kapi., když královstvie Antikristovo nazývá zvoncem křídel řka: »Běda zemi zvonci křídel«, kterýž zní a lahodně se v uších obráží, kteřížto samými usty Boha ctie, kteříž se za vysoké 10 Veliké svedení Jednota zprávcuov Antikristovo královstvíc 64 Ohlas Ž. 1, 2 — 69 Zj. 5, I. 18 Mat. 24, 11 — 20 Iz. 18, I 25*
Strana 388
388 Kapitola Řeky co sú Moře co sú mají, jako křídloma létajíce, a jsauce nízce posazeni. A die: »Jenž jest za řekau mauřenínskau«. Řeky sau národové lidští, kteřížto jako vody pomíjejí. Tak potom bude povědieno v těchto knihách 25 Zjevení: »Vody mnohé lid mnohý«. Řeky mauřenínské sau pohané a lidé pohanský život vedauce. Protož ti, kteří se nazývají stránkau boží a lidem najlepším, kteříž zvučeli jako cimbál, sau za řekau mauřenínskau, neb sau horšie všech jiných pohanuov. A die tu dále Izaiáš: »Jděte, andělové rychlí (totiž oznamovati Pána) 30 k lidu zběhlému a roztrhanému, k lidu hroznému« etc. Tuto Jan jednoho jmenuje anděla, ale Izaiáš viece, kteřížto k lidu svedenému mají jíti nemeškajíce, tak, aby osvítili všecken svět jako slunce radami a dobrými naučeními. A to se míní, že postavil nohu na moři, na znamenie veliké péče po selstvie svého, aby 35 136a1 je vyplnil. Skrz moře znamená se hořkost srdcí zlých a rozbauřenie a rozhněvání srdcí proti věrným Páně. Nebo, když Pán zjevuje svú pravdu, tehdy se srdce zlých bauřie a hněvají. Izaiáš LVII.: »Nevěrní jako moře vraucie, kteréž se upokojiti nemuože«, nebo 40 na Kristu-skále nejsau založeni. Z takových srdcí bauřka, pomsta pochází. A o těch die Izaiáš: »Nenie pokoje nevěrným, praví Pán«. A ač se hřiešníkuom zdá, že by měli pokoj, však nenie tak, nebo všecky věci jim ke zlému a k zatracení se obracují, takže, kteří nejsú potopeni v hřieších, ale pozdviženi sau a držie se skrz 45 vieru, ti mohau nebezpečenstvie mořská vypravovati. Ekleziastik XLIII.: »Ktož se plavie na moři, vypravují nebezpečenstvie jeho«, ale ryby potopené u vodě necítie, takéž ani hříšníci. A protož die Pán (Luk.): »Bude dav na světě pro vlnobitie mořské, takže lidé budau schnauti pro strach«, tomu chtěje, že tento svět s svými 50 milovníky a dábly rmautie se, že se pravda rozhlašuje. A ti všickni sau to moře, že pálí a mordují, žalařují vyvolené. A kto upokojí to moře? Jediné sám Pán. David: »Divná nadajmanie mořská, divný na výsostech Pán«. A v Přísloví VIII. pokládá cíl moři. A ač velmi vře proti vyvoleným Páně, však Pán provede své 55 skrz prostředek. A co skrz zemi znamená se? Pokojné štěstie tohoto světa milovníkuov. Protož tuto dotýká moře i země. Země jest pokojné štěstie, sláva světská, rozkoše, zdravie a zbožie, kterýmižto věcmi Země co znamená 23 Ib. — 26 Zj. 14, 2 — 30 Iz. 18, 2 — 40 Iz. 57, 20 — 42 Iz. 57, 21 — 47 Eccli 43, 26 — 49 Podle Luk. 21, 23, 25 a 26 — 53 Ž. 93, 3 a 4 — 54 Přísl. 8, 29
388 Kapitola Řeky co sú Moře co sú mají, jako křídloma létajíce, a jsauce nízce posazeni. A die: »Jenž jest za řekau mauřenínskau«. Řeky sau národové lidští, kteřížto jako vody pomíjejí. Tak potom bude povědieno v těchto knihách 25 Zjevení: »Vody mnohé lid mnohý«. Řeky mauřenínské sau pohané a lidé pohanský život vedauce. Protož ti, kteří se nazývají stránkau boží a lidem najlepším, kteříž zvučeli jako cimbál, sau za řekau mauřenínskau, neb sau horšie všech jiných pohanuov. A die tu dále Izaiáš: »Jděte, andělové rychlí (totiž oznamovati Pána) 30 k lidu zběhlému a roztrhanému, k lidu hroznému« etc. Tuto Jan jednoho jmenuje anděla, ale Izaiáš viece, kteřížto k lidu svedenému mají jíti nemeškajíce, tak, aby osvítili všecken svět jako slunce radami a dobrými naučeními. A to se míní, že postavil nohu na moři, na znamenie veliké péče po selstvie svého, aby 35 136a1 je vyplnil. Skrz moře znamená se hořkost srdcí zlých a rozbauřenie a rozhněvání srdcí proti věrným Páně. Nebo, když Pán zjevuje svú pravdu, tehdy se srdce zlých bauřie a hněvají. Izaiáš LVII.: »Nevěrní jako moře vraucie, kteréž se upokojiti nemuože«, nebo 40 na Kristu-skále nejsau založeni. Z takových srdcí bauřka, pomsta pochází. A o těch die Izaiáš: »Nenie pokoje nevěrným, praví Pán«. A ač se hřiešníkuom zdá, že by měli pokoj, však nenie tak, nebo všecky věci jim ke zlému a k zatracení se obracují, takže, kteří nejsú potopeni v hřieších, ale pozdviženi sau a držie se skrz 45 vieru, ti mohau nebezpečenstvie mořská vypravovati. Ekleziastik XLIII.: »Ktož se plavie na moři, vypravují nebezpečenstvie jeho«, ale ryby potopené u vodě necítie, takéž ani hříšníci. A protož die Pán (Luk.): »Bude dav na světě pro vlnobitie mořské, takže lidé budau schnauti pro strach«, tomu chtěje, že tento svět s svými 50 milovníky a dábly rmautie se, že se pravda rozhlašuje. A ti všickni sau to moře, že pálí a mordují, žalařují vyvolené. A kto upokojí to moře? Jediné sám Pán. David: »Divná nadajmanie mořská, divný na výsostech Pán«. A v Přísloví VIII. pokládá cíl moři. A ač velmi vře proti vyvoleným Páně, však Pán provede své 55 skrz prostředek. A co skrz zemi znamená se? Pokojné štěstie tohoto světa milovníkuov. Protož tuto dotýká moře i země. Země jest pokojné štěstie, sláva světská, rozkoše, zdravie a zbožie, kterýmižto věcmi Země co znamená 23 Ib. — 26 Zj. 14, 2 — 30 Iz. 18, 2 — 40 Iz. 57, 20 — 42 Iz. 57, 21 — 47 Eccli 43, 26 — 49 Podle Luk. 21, 23, 25 a 26 — 53 Ž. 93, 3 a 4 — 54 Přísl. 8, 29
Strana 389
X. 389 136b1 60 lid křesťanský jest sveden a zklamán, nebo téměř všickni bohat- stvím, pokojem světským a slavau svedeni sau. A protož napsáno v Příjsloví XXV.: »Nebe svrchu a země dole« během přirozeným. Ale v hřiešnících jest nebe dole. Nebo prvotně a najviece v srdci lidském sau zemské věci složeny, když je předkem milují. O nichžto 65 apoštol k Filipenským die: »Mnozí tak chodie, o kterýchž sem častokrát pravieval, nynie i s pláčem pravím, jichžto sláva v po- hanění, kteřížto zemské věci chutnají« etc. Ale o sobě die: »Naše obcovánie v nebesích jest«. A protož v kapitole VIII. povědieno jest, že vorlice letieci volala: »Běda, běda, běda bydlejícím na 70 zemi«. Též i David mluví o takových: »Vysvoboď mě z ruky synuov cizích, jichžto usta mluvila sú marnost«. Nebo světa milovníci obyčejně marné věci a neúžitečné mluví přisahajíce a jméno Páně nadarmo berauce. I die David: »Pravice jich pravice nepravosti«. Nebo lepšie a pilnějšie věci jich sau bohatstvie. A die: 75 »Synové jich jakožto novotná štiepenie« etc. »Ovce jich plodné« etc. »Nenie zbořenie zdi etc. ani křiku po ryncích jich«, tak totižto, že nižádný jim nesmí překaziti ani se jim zprotiviti. A ten sau pravili blahoslavený lid. Ale die: »Blahoslavený lid, jehož jest Pán Buoh jeho« etc. Protoz prvé byl jako země lid, že pokoj měl, 80 štěstie a zbožie hojnost. Ale již, když se bauřie, sau moře. Protož anděl postavil nohu svú pravú na mo(!) etc. Nohy Nohy anděluov anděluov zchvaluje Izaiáš řka: »Velmi krásné nohy kážících dobré věci«. A napřed praveno jest, že nohy anděla sau jako slaup; a jsú ctnosti, kterýmiž k dobrému prospievá v jiných a skrz jiné 85 a na sobě zdrhuje. Protož, když sau nebezpečenstvie duše i těla věrným, tehdy anděl postavuje jednu nohu na moře, totiž ctnost prospievati jako jest milovati Boha z celého srdce. Nebo milovati Boha ze všech mocí jest mieti nohy ohnivé. Protož Pán dá andělovi, aby pravau nohau šlapal moře; neb totiž milováním božím celého 90 srdce šlapati bude proti nepřátelóm božím, kteříž byli proti dobrým. Najprv totiž, že Buoh má nade všecko milován býti z celého srdce. Protož, jestliže pro ň co trpí člověk, pomysliti má, že i Kristus trpěl jest. Protož miluje Boha nemá dbáti na protivenstvie a zá- mutky, maje vieru, že mu to vše k dobrému obráceno bude. A to ť 95 jest pravau nohau po moři šlapati, těch zámutkuov nedbati, Zemští lidé Postaviti nohu na moři 136а2 62 Přísl. 25, 3 — 65 Podle Filip. 3, 18 a 19 — 67 Filip. 3, 20 — 68 Zj. 8, 13 — 70 Ž. 144, 11 — 73 Ib. — 75 Ž. 144, 12 až 14 — 78 Ž. 144, 15 82 Iz. 52, 7 — 83 Zj. 10, 1
X. 389 136b1 60 lid křesťanský jest sveden a zklamán, nebo téměř všickni bohat- stvím, pokojem světským a slavau svedeni sau. A protož napsáno v Příjsloví XXV.: »Nebe svrchu a země dole« během přirozeným. Ale v hřiešnících jest nebe dole. Nebo prvotně a najviece v srdci lidském sau zemské věci složeny, když je předkem milují. O nichžto 65 apoštol k Filipenským die: »Mnozí tak chodie, o kterýchž sem častokrát pravieval, nynie i s pláčem pravím, jichžto sláva v po- hanění, kteřížto zemské věci chutnají« etc. Ale o sobě die: »Naše obcovánie v nebesích jest«. A protož v kapitole VIII. povědieno jest, že vorlice letieci volala: »Běda, běda, běda bydlejícím na 70 zemi«. Též i David mluví o takových: »Vysvoboď mě z ruky synuov cizích, jichžto usta mluvila sú marnost«. Nebo světa milovníci obyčejně marné věci a neúžitečné mluví přisahajíce a jméno Páně nadarmo berauce. I die David: »Pravice jich pravice nepravosti«. Nebo lepšie a pilnějšie věci jich sau bohatstvie. A die: 75 »Synové jich jakožto novotná štiepenie« etc. »Ovce jich plodné« etc. »Nenie zbořenie zdi etc. ani křiku po ryncích jich«, tak totižto, že nižádný jim nesmí překaziti ani se jim zprotiviti. A ten sau pravili blahoslavený lid. Ale die: »Blahoslavený lid, jehož jest Pán Buoh jeho« etc. Protoz prvé byl jako země lid, že pokoj měl, 80 štěstie a zbožie hojnost. Ale již, když se bauřie, sau moře. Protož anděl postavil nohu svú pravú na mo(!) etc. Nohy Nohy anděluov anděluov zchvaluje Izaiáš řka: »Velmi krásné nohy kážících dobré věci«. A napřed praveno jest, že nohy anděla sau jako slaup; a jsú ctnosti, kterýmiž k dobrému prospievá v jiných a skrz jiné 85 a na sobě zdrhuje. Protož, když sau nebezpečenstvie duše i těla věrným, tehdy anděl postavuje jednu nohu na moře, totiž ctnost prospievati jako jest milovati Boha z celého srdce. Nebo milovati Boha ze všech mocí jest mieti nohy ohnivé. Protož Pán dá andělovi, aby pravau nohau šlapal moře; neb totiž milováním božím celého 90 srdce šlapati bude proti nepřátelóm božím, kteříž byli proti dobrým. Najprv totiž, že Buoh má nade všecko milován býti z celého srdce. Protož, jestliže pro ň co trpí člověk, pomysliti má, že i Kristus trpěl jest. Protož miluje Boha nemá dbáti na protivenstvie a zá- mutky, maje vieru, že mu to vše k dobrému obráceno bude. A to ť 95 jest pravau nohau po moři šlapati, těch zámutkuov nedbati, Zemští lidé Postaviti nohu na moři 136а2 62 Přísl. 25, 3 — 65 Podle Filip. 3, 18 a 19 — 67 Filip. 3, 20 — 68 Zj. 8, 13 — 70 Ž. 144, 11 — 73 Ib. — 75 Ž. 144, 12 až 14 — 78 Ž. 144, 15 82 Iz. 52, 7 — 83 Zj. 10, 1
Strana 390
390 Kapitola ale je potupiti a býti hotovu vždycky k smrti. A to andělé najprvé činíce, příkladem Kristovým jiné k témuž mají napomínati. Opět vstůpiti takto Také pravau nohau na moře vstúpiti jest lid Antikristuov trestati, jest na ně sáhnauti, byla-li by ještě mezi nimi pšenice. A protož tam má kročiti; neb ještě z počtu těch mají se mnozí 100 obrátiti. Jako die Izaiáš LX.: »Tehdyť se podiví a rozšíří srdce tvé, když se obrátie k tobě množstvie mořské«, totiž kteří se protivili pravdě, takže najposlednější budau první. A mluví Izaiáš jako k andělovi tomuto dobrému. A protož ti, kteří se hněvali a jiných krev vylévali, ještě se obrátie. A protož skrz anděly 105 mají ukroceni býti. A toť jest šlapánie nohau pravau. Mají také vstúpiti nohau na moře, věrných potěšujíce, aby se nestrachovali toho moře, vždycky aby trvali v dobrém. »Potom vstaupil na zemi«. Nebo, když hruozy a zámutkové přestávají, jako moře upokojeno bývá, tehdy lid opět vydává se 110 v tento svět a v zbožie. Protož anděl Páně má všlapiti na zemi, totiž příkladem svým lid ku potupenie světa přivozuje, aby již k těm věcem, které sau světa, nenavracovali se. A to ť jest druhau nohau na zemi vstúpiti, předkládaje očima lidskýma, že svět jest marnost a tudiež pomine, aby jej potupili jako po zemi šlapajíce. 115 Jako nynie mnozí, pokládajíce se pro zákon Páně bojovati, hledí laupežuov a kořistí. Tiť sau země, od anděla dobrého mají býti pošlapáni. Nebo sau někteří, ješto, aby zbroj pobrali, zabijí člověka, nepamatujíce na to, že ještě mnozí z protivníkuov ku Pánu a k vieře se obrátie a pošlapáni budau od anděla dobrého jako moře. 136b2 Vstúpiti na zemi 120 Mluviti jak sluši Země lid židovský Ale die, že pravau nohu na moře postavil. Pravé nohy sú dokonalejšie a lepší jako slaup ohně. Ti mají mezi ty, kteří sú nepokojní a bauřliví, jíti, mezi tyrrany, stálejší kteří sú, mají mluviti; ale méně dokonalí jako noha pravá na zemi šlapají, totiž kteří v štěstích sau položeni. A ukazuje se také, že anděl 125 dobrý podlé rozličnosti osob a rozdielu života má mluviti, takže dokonalejším vyšie věci mají mluviti. Jako die apoštol: »Mléko sem vám nápoj dal« etc. Nebo jinak pohanuom a jinak Židuom mluvievali. A tu rozšafnost Pán dává svým andělóm dobrým, kterak kde měli by mluviti. Někteří praví (a podobné jest), že 130 skrz zemi vyznamenává se lid židovský. A tak, když Pán skrz anděla obrátí najprvé pohany, tehdy potom ten anděl staupí Pravé nohy 101 Iz. 60, 5 — 127 I. Kor. 3, 2.
390 Kapitola ale je potupiti a býti hotovu vždycky k smrti. A to andělé najprvé činíce, příkladem Kristovým jiné k témuž mají napomínati. Opět vstůpiti takto Také pravau nohau na moře vstúpiti jest lid Antikristuov trestati, jest na ně sáhnauti, byla-li by ještě mezi nimi pšenice. A protož tam má kročiti; neb ještě z počtu těch mají se mnozí 100 obrátiti. Jako die Izaiáš LX.: »Tehdyť se podiví a rozšíří srdce tvé, když se obrátie k tobě množstvie mořské«, totiž kteří se protivili pravdě, takže najposlednější budau první. A mluví Izaiáš jako k andělovi tomuto dobrému. A protož ti, kteří se hněvali a jiných krev vylévali, ještě se obrátie. A protož skrz anděly 105 mají ukroceni býti. A toť jest šlapánie nohau pravau. Mají také vstúpiti nohau na moře, věrných potěšujíce, aby se nestrachovali toho moře, vždycky aby trvali v dobrém. »Potom vstaupil na zemi«. Nebo, když hruozy a zámutkové přestávají, jako moře upokojeno bývá, tehdy lid opět vydává se 110 v tento svět a v zbožie. Protož anděl Páně má všlapiti na zemi, totiž příkladem svým lid ku potupenie světa přivozuje, aby již k těm věcem, které sau světa, nenavracovali se. A to ť jest druhau nohau na zemi vstúpiti, předkládaje očima lidskýma, že svět jest marnost a tudiež pomine, aby jej potupili jako po zemi šlapajíce. 115 Jako nynie mnozí, pokládajíce se pro zákon Páně bojovati, hledí laupežuov a kořistí. Tiť sau země, od anděla dobrého mají býti pošlapáni. Nebo sau někteří, ješto, aby zbroj pobrali, zabijí člověka, nepamatujíce na to, že ještě mnozí z protivníkuov ku Pánu a k vieře se obrátie a pošlapáni budau od anděla dobrého jako moře. 136b2 Vstúpiti na zemi 120 Mluviti jak sluši Země lid židovský Ale die, že pravau nohu na moře postavil. Pravé nohy sú dokonalejšie a lepší jako slaup ohně. Ti mají mezi ty, kteří sú nepokojní a bauřliví, jíti, mezi tyrrany, stálejší kteří sú, mají mluviti; ale méně dokonalí jako noha pravá na zemi šlapají, totiž kteří v štěstích sau položeni. A ukazuje se také, že anděl 125 dobrý podlé rozličnosti osob a rozdielu života má mluviti, takže dokonalejším vyšie věci mají mluviti. Jako die apoštol: »Mléko sem vám nápoj dal« etc. Nebo jinak pohanuom a jinak Židuom mluvievali. A tu rozšafnost Pán dává svým andělóm dobrým, kterak kde měli by mluviti. Někteří praví (a podobné jest), že 130 skrz zemi vyznamenává se lid židovský. A tak, když Pán skrz anděla obrátí najprvé pohany, tehdy potom ten anděl staupí Pravé nohy 101 Iz. 60, 5 — 127 I. Kor. 3, 2.
Strana 391
X. 391 na zemi, totiž lid židovský, takže z Židuov se obrátie, pokřtie se, pokánie činiti budau. A tak tuto die, že postavil jednu nohu 135 na moře, druhú na zemi. 137а2 A křičal jest hlasem velikým, jako když lev řieve. Ale co jest křičal? Poněvadž od Boha poslán jest, tehdy Páně oznamoval vuoli. A také že jest měl knížky v ruce, kterýchžto žádný, jediné lev z pokolenie Judova, nemohl otevřieti, 5 tehdy z zákona Páně křičal. A poněvadž má tvář jako slunce, svědomie totiž čisté, tehdy, co jest křičal, z aumysla těch knih křičal, a tak dobré. A že jest měl duhu na hlavě, tehdy pro upoko- jenie lidského pokolenie s Bohem volal jest. A to jest pokánie. Jakož i sám Kristus, začav najprvé své kázanie, pravil: »Pokánie 10 čiňte«, kteréž zajisté potřebné jest k spasení. A když to činiti budeme, tehdy andělé přiblíží se k nám a mievali by časté obcovánie s lidmi. Nebo jako andělé utiekají před lidmi pro hřiechy jich, tak k kajícím lidem se přibližují, kteříž se celým srdcem ku Pánu Bohu obracují. Jako die apoštol k Židuom: »Obráceni ste k haušti 15 mnohých tisícuov anděluov«. Jakož i sám Buoh mluví skrz proroka: »Obraťte se ke mně a jáť se obrátím k vám«. Protož andělové vidědlní mají lidi napomínati ku pokání, některé povlovněji, některé přísněji, jako sám činil Kristus. A zvláště má voláno býti na ty, kteříž slyšiece neslyší ani hlasu 20 volajících dbají. Na kterýchž plní se to Izaiáše XXII.: »Povolal Pán k pláči a k kvílení« etc., »a aj, radost a veselé« etc., jakás zaufalá smělost do nich, jako by žádného neměli hřiechu, a co se jiným protivného přihází, nelekají se. Tento anděl křičí hlasem velikým proti velikým hřiechóm, 25 proti velikému svedení, proti velikému kacieřství, proti velikým osiedlóm na věrné poléčeným, takže se to plní Izaiáše XXIIII.: »Strašidlo a jáma ] a osiedlo na tě, jenž přebýváš na zemi. A budeť, kto by ušel od tváři strachu (totiž moci světské, boje se smrti), upadne do jámy (totiž zapřenie pravdy), a kto by se vypletl z jámy, 30 uvázne v osiedlo (totiž, když se bude chtieti káti, spravedlivým božím saudem upadne v zaufalstvie)«. Někteří také, hřiechuov tělesných hrubých varujíce se, upadají v bludy a v kacieřstva. Jiní, bluduov se vystřiehajíce, upadají v hřiechy tělesné; aneb, Pádové rozličn Napomínati ku pokání Velikým hlasem sluší volati Nebezpečenství mnohá Duha 137a1 4 Zj. 5, 5 — 9 Mat. 4, 17 — 14 Podle Žid. 12, 22 — 16 Zach. I, 3 — 20 Iz. 22, 12 a 13 — 27 Iz. 24, 17 a 18
X. 391 na zemi, totiž lid židovský, takže z Židuov se obrátie, pokřtie se, pokánie činiti budau. A tak tuto die, že postavil jednu nohu 135 na moře, druhú na zemi. 137а2 A křičal jest hlasem velikým, jako když lev řieve. Ale co jest křičal? Poněvadž od Boha poslán jest, tehdy Páně oznamoval vuoli. A také že jest měl knížky v ruce, kterýchžto žádný, jediné lev z pokolenie Judova, nemohl otevřieti, 5 tehdy z zákona Páně křičal. A poněvadž má tvář jako slunce, svědomie totiž čisté, tehdy, co jest křičal, z aumysla těch knih křičal, a tak dobré. A že jest měl duhu na hlavě, tehdy pro upoko- jenie lidského pokolenie s Bohem volal jest. A to jest pokánie. Jakož i sám Kristus, začav najprvé své kázanie, pravil: »Pokánie 10 čiňte«, kteréž zajisté potřebné jest k spasení. A když to činiti budeme, tehdy andělé přiblíží se k nám a mievali by časté obcovánie s lidmi. Nebo jako andělé utiekají před lidmi pro hřiechy jich, tak k kajícím lidem se přibližují, kteříž se celým srdcem ku Pánu Bohu obracují. Jako die apoštol k Židuom: »Obráceni ste k haušti 15 mnohých tisícuov anděluov«. Jakož i sám Buoh mluví skrz proroka: »Obraťte se ke mně a jáť se obrátím k vám«. Protož andělové vidědlní mají lidi napomínati ku pokání, některé povlovněji, některé přísněji, jako sám činil Kristus. A zvláště má voláno býti na ty, kteříž slyšiece neslyší ani hlasu 20 volajících dbají. Na kterýchž plní se to Izaiáše XXII.: »Povolal Pán k pláči a k kvílení« etc., »a aj, radost a veselé« etc., jakás zaufalá smělost do nich, jako by žádného neměli hřiechu, a co se jiným protivného přihází, nelekají se. Tento anděl křičí hlasem velikým proti velikým hřiechóm, 25 proti velikému svedení, proti velikému kacieřství, proti velikým osiedlóm na věrné poléčeným, takže se to plní Izaiáše XXIIII.: »Strašidlo a jáma ] a osiedlo na tě, jenž přebýváš na zemi. A budeť, kto by ušel od tváři strachu (totiž moci světské, boje se smrti), upadne do jámy (totiž zapřenie pravdy), a kto by se vypletl z jámy, 30 uvázne v osiedlo (totiž, když se bude chtieti káti, spravedlivým božím saudem upadne v zaufalstvie)«. Někteří také, hřiechuov tělesných hrubých varujíce se, upadají v bludy a v kacieřstva. Jiní, bluduov se vystřiehajíce, upadají v hřiechy tělesné; aneb, Pádové rozličn Napomínati ku pokání Velikým hlasem sluší volati Nebezpečenství mnohá Duha 137a1 4 Zj. 5, 5 — 9 Mat. 4, 17 — 14 Podle Žid. 12, 22 — 16 Zach. I, 3 — 20 Iz. 22, 12 a 13 — 27 Iz. 24, 17 a 18
Strana 392
392 Kapitola Volaj a nemlč Bludy s chutí přijímají Velmi zavolaj pro hluché Síla veliká má býti kazateluov Křesťan má býti jako lev jestliže se jednoho bludu uvarují, opět dábelským jednáním padají v jiný blud anebo vypadnú z lásky a z milovánie božieho. 35 Protož tak šatan puosobí to, že umějí lidé jiných nedostatky poznati, ale k svým neprohlédají bludóm. A proti tomu všemu anděl dobrý má volati. Jako onomu andělovi Izaiášovi jest řečeno: »Volaj, nepřestávaj a jako trauba povyš hlasu tvého, zvěstuj hřiechy« etc. A protož duše, slyšiece 40 k sobě napomenutie a výstrahu, měly by toho býti vděčny. V Pří- sloví: »Voda studená duši žieznivé a posel zdaleka přicházející« etc. Ale tak šatan srdce lidská zmámil, že, což se oznamuje úžiteč- ného a spasení potřebného, nechtí přijímati; ale když se co bludného podává, to jako med s chutí přijímají. Anděl Páně, že má veliké 45 mieti poznánie o časiech nebezpečných, o svozování a bludiech, a protož má se báti, bude-li mlčeti a bližniech nebude-li vystřiehati a napomínati. Poněvadž jeden každý o spasenie svých bližních má pečovati, protož má volati hlasem velikým proti moci veliké Antikrista rozvázané a proti moři i proti zemi. A die: »Jakožto když lev řieve«. Nebo ten anděl má býti silný jako lev. A protož die na počátku kapitoly o něm, že viděl silného. Má býti silný vnitř, v mysli, v vuoli, tak, aby žádná věc jím nepohnula od dobrého, žádný vietr, žádná řeč pochlebná, žádné zkušenie aby jím od viery nehnulo. Tak proroci a apoštolé 55 byli sau silní jako lev; a ti sú hodni zpravovati jiné. A jestliže by přišly pohruožky, protivenstvie, aby nepostupovali od pravdy ani aby se nakloňoval tělem k hněvu aneb k jinému hřiechu. A protož v druhém vidění, když viděl čtvero zvieřat, prvnie bylo podobné lvu. Nebo ten, ktož pravdu božie má zvěstovati a lid 60 zpravovati, má mieti sílu Ducha svatého, tak, aby to mohlo povědieno býti o něm (v Přísloví XXX.): »Najsilnější mezi zvieřaty lev, k žádného potkání strachovati se nebude«. A jestliže se tělo leká strachem přirozeným, jako Kristus v zahradě, ale v mysli stojí pevně. A protož proti silným dábelským pokušením musí 65 silný býti anděl, aby silně křičal. Každý člověk v lásce postavený a Boha bojící jest lev. Proverbiorum XXVIII.: »Utieká nemilos- tivý, an ho žádný nehoní«. Neb se bojí častokrát, ano ještě ne- bezpečenstvie nenastává; ale spravedlivý jako lev doufaje bez strachu bude. A tak tohoto anděla připodobňuje lvu, kterýž 70 50 137b1 Šatanovo dielo 39 Iz. 58, 1 — 42 Přísl. 25, 25 — 52 Zj. 10, 1 — 59 Zj. 4, 7 — 62 Podle Přísl. 30, 30 — 67 Přísl. 28, 1
392 Kapitola Volaj a nemlč Bludy s chutí přijímají Velmi zavolaj pro hluché Síla veliká má býti kazateluov Křesťan má býti jako lev jestliže se jednoho bludu uvarují, opět dábelským jednáním padají v jiný blud anebo vypadnú z lásky a z milovánie božieho. 35 Protož tak šatan puosobí to, že umějí lidé jiných nedostatky poznati, ale k svým neprohlédají bludóm. A proti tomu všemu anděl dobrý má volati. Jako onomu andělovi Izaiášovi jest řečeno: »Volaj, nepřestávaj a jako trauba povyš hlasu tvého, zvěstuj hřiechy« etc. A protož duše, slyšiece 40 k sobě napomenutie a výstrahu, měly by toho býti vděčny. V Pří- sloví: »Voda studená duši žieznivé a posel zdaleka přicházející« etc. Ale tak šatan srdce lidská zmámil, že, což se oznamuje úžiteč- ného a spasení potřebného, nechtí přijímati; ale když se co bludného podává, to jako med s chutí přijímají. Anděl Páně, že má veliké 45 mieti poznánie o časiech nebezpečných, o svozování a bludiech, a protož má se báti, bude-li mlčeti a bližniech nebude-li vystřiehati a napomínati. Poněvadž jeden každý o spasenie svých bližních má pečovati, protož má volati hlasem velikým proti moci veliké Antikrista rozvázané a proti moři i proti zemi. A die: »Jakožto když lev řieve«. Nebo ten anděl má býti silný jako lev. A protož die na počátku kapitoly o něm, že viděl silného. Má býti silný vnitř, v mysli, v vuoli, tak, aby žádná věc jím nepohnula od dobrého, žádný vietr, žádná řeč pochlebná, žádné zkušenie aby jím od viery nehnulo. Tak proroci a apoštolé 55 byli sau silní jako lev; a ti sú hodni zpravovati jiné. A jestliže by přišly pohruožky, protivenstvie, aby nepostupovali od pravdy ani aby se nakloňoval tělem k hněvu aneb k jinému hřiechu. A protož v druhém vidění, když viděl čtvero zvieřat, prvnie bylo podobné lvu. Nebo ten, ktož pravdu božie má zvěstovati a lid 60 zpravovati, má mieti sílu Ducha svatého, tak, aby to mohlo povědieno býti o něm (v Přísloví XXX.): »Najsilnější mezi zvieřaty lev, k žádného potkání strachovati se nebude«. A jestliže se tělo leká strachem přirozeným, jako Kristus v zahradě, ale v mysli stojí pevně. A protož proti silným dábelským pokušením musí 65 silný býti anděl, aby silně křičal. Každý člověk v lásce postavený a Boha bojící jest lev. Proverbiorum XXVIII.: »Utieká nemilos- tivý, an ho žádný nehoní«. Neb se bojí častokrát, ano ještě ne- bezpečenstvie nenastává; ale spravedlivý jako lev doufaje bez strachu bude. A tak tohoto anděla připodobňuje lvu, kterýž 70 50 137b1 Šatanovo dielo 39 Iz. 58, 1 — 42 Přísl. 25, 25 — 52 Zj. 10, 1 — 59 Zj. 4, 7 — 62 Podle Přísl. 30, 30 — 67 Přísl. 28, 1
Strana 393
X. 393 137b2 má býti silný a má předek v boji proti dáblu držeti a proti němu křičeti. A die: »Jako když lev křičí«, totiž hrozně strach na ně pauštěje, kteříž mnoho slyšie, a málo činie, a zvláště na ty, kteříž často Na tyto volati 75 tělo a krev boží přijímají, a opravy života nečinie, aniž jednoty mají, a ješto ti, kteříž velebnau svátost přijímají, spojeni v jed- notu mají býti ve všem dobrém. »A když křičal, mluvilo jest sedm hromuov hlasy své«. I poroz- Hromové mluví uměl jest tomu, což viděl, a chtěl to napsati, a zahájeno jest mu 80 rozum těch věcí položiti, jediné aby to položil a napsal, že sau hromové mluvili. Tak Izaiáš, když mu mnohé věci byly zjeveny, řekl: »Tajná má věc mně«. A apoštol: »Které sem věci viděl, nesluší jich člověku mluviti«. Hromuov sedm sau rány příkré na zlé času Antikristova, kteréž na ně přicházejí. A protož, co jest 85 Pán komu zapečetil, nedávaj se v to všetečně a boj se pádu svého. A protož se má báti, když kto čte zákon, aby bludu miesto pravdy neoblíbil. Nebo mnohé věci zapečeťuje Pán v svém zákoně, aby svaté nebylo dáno psóm a aby perla nebyla povržena před svině. A protož Pán všetečným a kteříž o sobě doufají domnievajíce se, 90 že nic trpěti nemají, zatajuje rány jich jako hromy, takže o nich nevědie; a potom nenadále na ně vylity bývají, jako by sedm hromuov mluvilo. Tito zajisté hromové sau oni duchové, o kterýchž mluví Eklesiastik: »Jsau duchové stvoření ku pomstě«, tak, aby některá Duchové pomsty 95 srdce trápila jiná srdce. A ti duchové nebo hromové vuoli Páně a spravedlivý jeho saud vyplnie. Někteří také (jako synové Zebe- deovi) slovau synové hromoví, že sau zuořiví na kázaní a těžcí. Synové hromoví Ale to sau činili z lásky, mnozí však kromě lásky mnohé věci sau činievali a činie a Pán jich jako nádoby neb nástroje požievá, 100 skrz jich zlau vuoli svau dobrau vyplňuje vuoli. A kázal Pán Janovi zapečetiti. Dává se naučenie kněžím, aby, jestliže mají poznánie pravdy jisté, věděli však, kdy mají zjeviti a kdy nic, kdy mluviti a kdy mlčeti. Nebo častokrát v mluvení předcházejí čas. Tak Maria po ukázaní a zvěstovánie Báti se sluší Rány Pečet 138a Rozšafnost v mluvení 82 Iz. 24, 16 — 82 Podle 2. Kor. 12, 4 — 88 Ohlas Mat. 7, 6 — 94 Eccli 39, 33 — 97 Marek 3, 17 — 103 Dole pod sloupcem 137b2 čte se přípisek: In libro Birgitte 6° capitulo CX declaracio tonitruorum. Je to odkaz na Zjevení sv. Brigity, kde skutečně na uvedeném místě (liber VI, cap. CX) sv. Brigita odpovídá na otázku kteréhosi mistra, co znamená sedm hromů v Apokalypse. Sr. Revelationum s. Brigittae (ed. Consalvus Durantus, Romae 1628) tomus II, p. 175. — 104 Luk. 1, 39 nn.
X. 393 137b2 má býti silný a má předek v boji proti dáblu držeti a proti němu křičeti. A die: »Jako když lev křičí«, totiž hrozně strach na ně pauštěje, kteříž mnoho slyšie, a málo činie, a zvláště na ty, kteříž často Na tyto volati 75 tělo a krev boží přijímají, a opravy života nečinie, aniž jednoty mají, a ješto ti, kteříž velebnau svátost přijímají, spojeni v jed- notu mají býti ve všem dobrém. »A když křičal, mluvilo jest sedm hromuov hlasy své«. I poroz- Hromové mluví uměl jest tomu, což viděl, a chtěl to napsati, a zahájeno jest mu 80 rozum těch věcí položiti, jediné aby to položil a napsal, že sau hromové mluvili. Tak Izaiáš, když mu mnohé věci byly zjeveny, řekl: »Tajná má věc mně«. A apoštol: »Které sem věci viděl, nesluší jich člověku mluviti«. Hromuov sedm sau rány příkré na zlé času Antikristova, kteréž na ně přicházejí. A protož, co jest 85 Pán komu zapečetil, nedávaj se v to všetečně a boj se pádu svého. A protož se má báti, když kto čte zákon, aby bludu miesto pravdy neoblíbil. Nebo mnohé věci zapečeťuje Pán v svém zákoně, aby svaté nebylo dáno psóm a aby perla nebyla povržena před svině. A protož Pán všetečným a kteříž o sobě doufají domnievajíce se, 90 že nic trpěti nemají, zatajuje rány jich jako hromy, takže o nich nevědie; a potom nenadále na ně vylity bývají, jako by sedm hromuov mluvilo. Tito zajisté hromové sau oni duchové, o kterýchž mluví Eklesiastik: »Jsau duchové stvoření ku pomstě«, tak, aby některá Duchové pomsty 95 srdce trápila jiná srdce. A ti duchové nebo hromové vuoli Páně a spravedlivý jeho saud vyplnie. Někteří také (jako synové Zebe- deovi) slovau synové hromoví, že sau zuořiví na kázaní a těžcí. Synové hromoví Ale to sau činili z lásky, mnozí však kromě lásky mnohé věci sau činievali a činie a Pán jich jako nádoby neb nástroje požievá, 100 skrz jich zlau vuoli svau dobrau vyplňuje vuoli. A kázal Pán Janovi zapečetiti. Dává se naučenie kněžím, aby, jestliže mají poznánie pravdy jisté, věděli však, kdy mají zjeviti a kdy nic, kdy mluviti a kdy mlčeti. Nebo častokrát v mluvení předcházejí čas. Tak Maria po ukázaní a zvěstovánie Báti se sluší Rány Pečet 138a Rozšafnost v mluvení 82 Iz. 24, 16 — 82 Podle 2. Kor. 12, 4 — 88 Ohlas Mat. 7, 6 — 94 Eccli 39, 33 — 97 Marek 3, 17 — 103 Dole pod sloupcem 137b2 čte se přípisek: In libro Birgitte 6° capitulo CX declaracio tonitruorum. Je to odkaz na Zjevení sv. Brigity, kde skutečně na uvedeném místě (liber VI, cap. CX) sv. Brigita odpovídá na otázku kteréhosi mistra, co znamená sedm hromů v Apokalypse. Sr. Revelationum s. Brigittae (ed. Consalvus Durantus, Romae 1628) tomus II, p. 175. — 104 Luk. 1, 39 nn.
Strana 394
394 Kapitola Hromové mluví andělském k Alžbětě běžala a jí pověděla, ale ne všemu světu 105 oznámila; svatá k svaté běžala. Nebo ne každá pravda každého času jest potřebná. A zvláště, když dobrý anděl volá, tehdy sedm hromuov mluví. Jako když pátý anděl traubil v traubu, tehdy hvězda s nebe spadla. A protož, když Pán ráčil své pravdy o přijí- maní krve z kalicha zjeviti, tehdy mnohé hvězdy — mistři, doktoři 110 a moc světská — proti tomu povstala. Tak když druhý anděl v traubu zatraubil, hora upadla veliká do moře. Takéž když dobrý anděl křičí, sedm hromuov, rány totiž veliké, přicházejí, pomsty totiž těla i duše. Nebo, když pomsty přicházejí, tehdy hromové mluvie, kteříž sau jako znamenie velikého hněvu Páně. A protož, 115 když chtěl psáti tak, jakož rozuměl, zahájeno jest mu pro ne- vděčnost srdcí lidských. Neb sau nevděčni těch dobrých věcí, kteréž Buoh dává jim. O přísaze a slibu znamenaj Slib drž a plň O slibiech zna- menaj [černě] 65 A anděl, kterého sem viděl, an stojí na moři a na zemi etc. V této řeči prorokuje, kterak v cierkvi, když volení v najvětších budau zámutcích za času Antikristova, Pán svých věrných potěší. A toho potvrzuje skrz anděla a přísahu. Nebo die, že jest přisáhl anděl. O přísaze sluší znamenati. Tuto anděl přisahá, a Spasi tel zapoviedá ve čtení přisahati. I věděti máme, že jiné jest přisahati a jiné slibovati. Každá přísaha jest slibovánie, ale ne zase nazpátek. A protož, co člověk slibuje roz- 138a2 umně Bohu, má to držeti, buďto také člověku. David: »Sliby slibujte a plňte Bohu vašemu«. A opět: »Sliby své Pánu Bohu 10 splním etc., kteréž sau rozdielně vypověděly rty mé«, totiž že sau dobré a spasitedlné. Nebo, poněvadž člověk člověku povinen jest vyplniti spravedlivé slíbenie, mnohem viece Bohu. A protož Ekleziastes V°.: »Slíbil-li si co Pánu Bohu, neváhaj splniti, neboť se nelíbí jemu bláznové a nevěrné slibovánie«. A v Deutronomu 15 XXIII.: »Když slíbíš slib Pánu Bohu tvému, nebudeš meškati splniti.« A protož světí, na ty řeči zpoléhajiece, nezlehčovali slibuov. Sv. Ambrož na čtenie svatého Lukáše: »Velmi těžká člověku jest 5 108 Zj. 9, 1 — 111 Zj. 8, 8. 6 Mat. 5, 34 — Ps. Spaſy (!) — 9 Ž. 76, 12 — 10 Ž. 66, 13 a 14 14 Podle Eccl. 5, 4 — 16 5. M. 23, 21 — 19 S. Ambrosii Expositio evan- gelii Lucae VIIII, 36 (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Vindo- bonae, vol. XXXII = S. Ambrosii Opera, pars IIII, p. 452): Quam gravia vincula promittere Deo et non solvere! Melius est, inquit, non vovere te quam vovere et non reddere. — Sr. Eccl. 5, 5
394 Kapitola Hromové mluví andělském k Alžbětě běžala a jí pověděla, ale ne všemu světu 105 oznámila; svatá k svaté běžala. Nebo ne každá pravda každého času jest potřebná. A zvláště, když dobrý anděl volá, tehdy sedm hromuov mluví. Jako když pátý anděl traubil v traubu, tehdy hvězda s nebe spadla. A protož, když Pán ráčil své pravdy o přijí- maní krve z kalicha zjeviti, tehdy mnohé hvězdy — mistři, doktoři 110 a moc světská — proti tomu povstala. Tak když druhý anděl v traubu zatraubil, hora upadla veliká do moře. Takéž když dobrý anděl křičí, sedm hromuov, rány totiž veliké, přicházejí, pomsty totiž těla i duše. Nebo, když pomsty přicházejí, tehdy hromové mluvie, kteříž sau jako znamenie velikého hněvu Páně. A protož, 115 když chtěl psáti tak, jakož rozuměl, zahájeno jest mu pro ne- vděčnost srdcí lidských. Neb sau nevděčni těch dobrých věcí, kteréž Buoh dává jim. O přísaze a slibu znamenaj Slib drž a plň O slibiech zna- menaj [černě] 65 A anděl, kterého sem viděl, an stojí na moři a na zemi etc. V této řeči prorokuje, kterak v cierkvi, když volení v najvětších budau zámutcích za času Antikristova, Pán svých věrných potěší. A toho potvrzuje skrz anděla a přísahu. Nebo die, že jest přisáhl anděl. O přísaze sluší znamenati. Tuto anděl přisahá, a Spasi tel zapoviedá ve čtení přisahati. I věděti máme, že jiné jest přisahati a jiné slibovati. Každá přísaha jest slibovánie, ale ne zase nazpátek. A protož, co člověk slibuje roz- 138a2 umně Bohu, má to držeti, buďto také člověku. David: »Sliby slibujte a plňte Bohu vašemu«. A opět: »Sliby své Pánu Bohu 10 splním etc., kteréž sau rozdielně vypověděly rty mé«, totiž že sau dobré a spasitedlné. Nebo, poněvadž člověk člověku povinen jest vyplniti spravedlivé slíbenie, mnohem viece Bohu. A protož Ekleziastes V°.: »Slíbil-li si co Pánu Bohu, neváhaj splniti, neboť se nelíbí jemu bláznové a nevěrné slibovánie«. A v Deutronomu 15 XXIII.: »Když slíbíš slib Pánu Bohu tvému, nebudeš meškati splniti.« A protož světí, na ty řeči zpoléhajiece, nezlehčovali slibuov. Sv. Ambrož na čtenie svatého Lukáše: »Velmi těžká člověku jest 5 108 Zj. 9, 1 — 111 Zj. 8, 8. 6 Mat. 5, 34 — Ps. Spaſy (!) — 9 Ž. 76, 12 — 10 Ž. 66, 13 a 14 14 Podle Eccl. 5, 4 — 16 5. M. 23, 21 — 19 S. Ambrosii Expositio evan- gelii Lucae VIIII, 36 (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Vindo- bonae, vol. XXXII = S. Ambrosii Opera, pars IIII, p. 452): Quam gravia vincula promittere Deo et non solvere! Melius est, inquit, non vovere te quam vovere et non reddere. — Sr. Eccl. 5, 5
Strana 395
X. 395 20 vina slibovati Bohu a nesplniti. Lépe neslibovati, nežli slíbiti a nesplniti«. Splň, co s' slíbil, dřieve, nežli ť přijde věřitel, a ať tebe nedá do žaláře, kdež bude pláč a škřípenie zubuov. A že křesťan Křesťanský slib zavázal se na křtu varovati se hřiechuov, pajchu, lakomstvie a svět potupiti etc. A kto ten drží slib etc.? A co jiní stavové slibují 25 jako kněžský, panenský, a všickni jednák nedržie! Tak vdovy a manželé slibují sobě společnau vieru, konšelé chvály božie a obec- ného dobrého slibují napřed hledati, přisahají, — a všickni pře- stupují a nedržie! Protož mstí Pán pro tyto všecky věci. A kolikrát na zpovědi zavazují se a slibují, že chtie nechati hřiechuov, a též 30 k stolu Páně přistaupajíce, avšak toho neplnie! Jestliže by pak kto slíbil nětco neslušného a nepoctivého, jako Herodes slibem a přísahau se zavázal dáti Erodiasce, co by žádala, kterážto za hlavu svatého Jana žádala etc., takový ne- vieže slib člověka. A jestliže v sobě slib nenie hřiech, ale jest slib 138b1 35 nerozumný, jako světští slibují nejiesti pod střechau nebo na kolena kleknauce; k tomu nebývá zavázán člověk, aby to vyplnil. Opět někteří se sliby zavazují k postuom nad svú možnost, a k tomu nejsú zavázáni. Nebo někteří tiem smysla zbývají aneb vohlechnau. A takoví postové mohau změněni býti v jiné, jako v almužny, 40 v modlitby a v jiné dobré skutky. Ale o přísaze sluší věděti: V obcování lidském všudy, také i mezi hovady sau znamenie jich obcovánie, svau žádost sobě oznamujíce; tak zvláště křesťané mají své zprávy svého obcovánie, kterak mají obcovati, kteréžto ktož přestupují, hřešie. Protož 45 v mluvení dává se pravidlo lidu křesťanskému toto: »Nevezmeš jména Boha svého nadarmo!« »Buď řeč vaše, jest-li, jest, nenie-li, nenie.« »A nechtějte přisahati«. Přisahati jest Boha za svědka Přísaha co jest bráti a tu pravdu, kteráž die: »Já sem cesta, pravda i život« etc. A ktož to přestupuje, znamenie jest, že takový jméno Páně sobě 50 lehčí. Jakož i v prvotní cierkvi snadně jména Páně nebrali. Mat. V°.: »Povědieno jest starým: Nebudeš křivě přisahati etc. Ale já pravím vám ovšem nepřisahati«. Člověk tak sobě Boha vážiti má, že pro věc časnau, dřieve nežli by Boha za svědka vzal, raději by v té Varuj se přísahy věci časné nedostatek trpěti měl neb škodu. Protož nižádný skrz 55 některé stvořenie nemá přisahati. Nebo tehdáž jméno Páně na svědectvie a Buoh béře se, a tak by čest Bohu příležitá stvoření panny vdovy manželé Neslušného slibu nedrž Slib nerozumný O postu O přísaze znamenaj Konšelé 32 Mat. 14, 7 n.; Marek 6, 23 n. — 45 2. M. 20, 7 — 46 Mat. 5, 37; Mat. 5, 34 — 48 Jan 11, 6 — 51 Mat. 5, 33 a 34
X. 395 20 vina slibovati Bohu a nesplniti. Lépe neslibovati, nežli slíbiti a nesplniti«. Splň, co s' slíbil, dřieve, nežli ť přijde věřitel, a ať tebe nedá do žaláře, kdež bude pláč a škřípenie zubuov. A že křesťan Křesťanský slib zavázal se na křtu varovati se hřiechuov, pajchu, lakomstvie a svět potupiti etc. A kto ten drží slib etc.? A co jiní stavové slibují 25 jako kněžský, panenský, a všickni jednák nedržie! Tak vdovy a manželé slibují sobě společnau vieru, konšelé chvály božie a obec- ného dobrého slibují napřed hledati, přisahají, — a všickni pře- stupují a nedržie! Protož mstí Pán pro tyto všecky věci. A kolikrát na zpovědi zavazují se a slibují, že chtie nechati hřiechuov, a též 30 k stolu Páně přistaupajíce, avšak toho neplnie! Jestliže by pak kto slíbil nětco neslušného a nepoctivého, jako Herodes slibem a přísahau se zavázal dáti Erodiasce, co by žádala, kterážto za hlavu svatého Jana žádala etc., takový ne- vieže slib člověka. A jestliže v sobě slib nenie hřiech, ale jest slib 138b1 35 nerozumný, jako světští slibují nejiesti pod střechau nebo na kolena kleknauce; k tomu nebývá zavázán člověk, aby to vyplnil. Opět někteří se sliby zavazují k postuom nad svú možnost, a k tomu nejsú zavázáni. Nebo někteří tiem smysla zbývají aneb vohlechnau. A takoví postové mohau změněni býti v jiné, jako v almužny, 40 v modlitby a v jiné dobré skutky. Ale o přísaze sluší věděti: V obcování lidském všudy, také i mezi hovady sau znamenie jich obcovánie, svau žádost sobě oznamujíce; tak zvláště křesťané mají své zprávy svého obcovánie, kterak mají obcovati, kteréžto ktož přestupují, hřešie. Protož 45 v mluvení dává se pravidlo lidu křesťanskému toto: »Nevezmeš jména Boha svého nadarmo!« »Buď řeč vaše, jest-li, jest, nenie-li, nenie.« »A nechtějte přisahati«. Přisahati jest Boha za svědka Přísaha co jest bráti a tu pravdu, kteráž die: »Já sem cesta, pravda i život« etc. A ktož to přestupuje, znamenie jest, že takový jméno Páně sobě 50 lehčí. Jakož i v prvotní cierkvi snadně jména Páně nebrali. Mat. V°.: »Povědieno jest starým: Nebudeš křivě přisahati etc. Ale já pravím vám ovšem nepřisahati«. Člověk tak sobě Boha vážiti má, že pro věc časnau, dřieve nežli by Boha za svědka vzal, raději by v té Varuj se přísahy věci časné nedostatek trpěti měl neb škodu. Protož nižádný skrz 55 některé stvořenie nemá přisahati. Nebo tehdáž jméno Páně na svědectvie a Buoh béře se, a tak by čest Bohu příležitá stvoření panny vdovy manželé Neslušného slibu nedrž Slib nerozumný O postu O přísaze znamenaj Konšelé 32 Mat. 14, 7 n.; Marek 6, 23 n. — 45 2. M. 20, 7 — 46 Mat. 5, 37; Mat. 5, 34 — 48 Jan 11, 6 — 51 Mat. 5, 33 a 34
Strana 396
396 Kapitola Odpor zdá se Přísaha svatých Příklad Času nebude Pán Ježíš Holubice přičtena byla, když by kto skrz stvořenie přisahal. A protož ve čtení svatého Mat. V°. die Spasitel: »Ani skrz nebe ani skrz zemi přisahati budete« etc. Nebo přísaha z nedostatku viery pochází, že jeden druhému 60 nevěří. Sv. Jakub V°.: »Přede všemi věcmi, bratřie, nechtějte přisahati, ani skrz nebe« etc. Avšak se na odpor proti tomu v tomto místě zdá, že anděl od Boha poslaný přisahá. A apoštol jako anděl od Boha poslaný k Říma.(!)I°. die: »Svědek mi jest zajisté Buoh, jemužto slaužím v duchu« etc. Hle, přisahá! Takéž k Gallat. a na 65 jiných mnohých místech přisahal. Protož v duchovních věcech potřebných spasení lidskému, z lásky, hnuti jsúce Duchem božím, k vuoli boží tak světí sau přisahali i tento anděl. Protož některým Pán zapoviedá přisahati, jiným odpauští, jako od krále zapoviedá se, aby žádný s braní nechodil, ale svým milostníkóm odpauští. 70 Tak některým zapoviedá zabiti, jiným pak svým zvláštním darem pro svau čest odpauští. Tak i svatým od Boha puojčeno bylo při- sahati s povahami napřed pravenými. Ale obecnému lidu se zapo- viedá, jediné leč by k tomu Duchem svatým byli hnuti a puzeni. Svatým bývalo dopuštěno přisahati v poselstvích znamenitých 75 a k spasení potřebných; však nemá to býti, aby lidé v společném obcování přisahali, ale to se zapoviedá. »A přisahal tento anděl, že viece času nebude«. Ta přísaha jest jistá, že nebude času, totiž zarmaucenie, tak velikého, jako bylo za času Antikristova, v kterémž mnohé protivenstvími mno- 80 hými od viery odvodil, totiž od svátosti těla a krve Páně mnohé šatan ocasem svým s nebe hvězdy strhuje. Nebo takoví řiekají: »Kterak by pod tau zpuosobau hmotnau a vi/dědlnau byl Buoh Kristus?« Nebo die čtenie, že Kristus na kříži jest umřel, a mrtvý jsa, byl pravý Ježíš. Tak praví sv. Jan, že sú přišli k Ježíšovi, 85 jenž bieše umřel. Hle, nazývají ho Ježíše! A tak osoba ta byla, pod kteraužto byl Buoh a člověk. Kterak by tehdy ti řekli, že by pod mrtvým byl Buoh a Ježíš Kristus a člověk? A v spuosobě hmotné holubice, němého živočicha, byl pravý Duch svatý, když na Krista pokřtěného sstaupil. Protož o těchto časiech najnebezpečnějších die, že nebude času, totiž když přestane Antikrist a jeho zlost. A tak potěšuje srdcí, jako by řieci chtěl: »Kteříž trpíte, nechtějte se báti a stuojte 90 139a1 138b2 58 Mat. 5, 34 a 35 — 61 Jak. 5, 12 — 64 Řím. I, 9 — 66 Gal. I, 20; 1. Tes. 2, 5; Fil. 1, 8 — 82 Zj. 12, 4 — 85 Jan 19, 33 — 89 Mat. 3, 16; Marek 1, 10; Luk. 3, 22; Jan 1, 32
396 Kapitola Odpor zdá se Přísaha svatých Příklad Času nebude Pán Ježíš Holubice přičtena byla, když by kto skrz stvořenie přisahal. A protož ve čtení svatého Mat. V°. die Spasitel: »Ani skrz nebe ani skrz zemi přisahati budete« etc. Nebo přísaha z nedostatku viery pochází, že jeden druhému 60 nevěří. Sv. Jakub V°.: »Přede všemi věcmi, bratřie, nechtějte přisahati, ani skrz nebe« etc. Avšak se na odpor proti tomu v tomto místě zdá, že anděl od Boha poslaný přisahá. A apoštol jako anděl od Boha poslaný k Říma.(!)I°. die: »Svědek mi jest zajisté Buoh, jemužto slaužím v duchu« etc. Hle, přisahá! Takéž k Gallat. a na 65 jiných mnohých místech přisahal. Protož v duchovních věcech potřebných spasení lidskému, z lásky, hnuti jsúce Duchem božím, k vuoli boží tak světí sau přisahali i tento anděl. Protož některým Pán zapoviedá přisahati, jiným odpauští, jako od krále zapoviedá se, aby žádný s braní nechodil, ale svým milostníkóm odpauští. 70 Tak některým zapoviedá zabiti, jiným pak svým zvláštním darem pro svau čest odpauští. Tak i svatým od Boha puojčeno bylo při- sahati s povahami napřed pravenými. Ale obecnému lidu se zapo- viedá, jediné leč by k tomu Duchem svatým byli hnuti a puzeni. Svatým bývalo dopuštěno přisahati v poselstvích znamenitých 75 a k spasení potřebných; však nemá to býti, aby lidé v společném obcování přisahali, ale to se zapoviedá. »A přisahal tento anděl, že viece času nebude«. Ta přísaha jest jistá, že nebude času, totiž zarmaucenie, tak velikého, jako bylo za času Antikristova, v kterémž mnohé protivenstvími mno- 80 hými od viery odvodil, totiž od svátosti těla a krve Páně mnohé šatan ocasem svým s nebe hvězdy strhuje. Nebo takoví řiekají: »Kterak by pod tau zpuosobau hmotnau a vi/dědlnau byl Buoh Kristus?« Nebo die čtenie, že Kristus na kříži jest umřel, a mrtvý jsa, byl pravý Ježíš. Tak praví sv. Jan, že sú přišli k Ježíšovi, 85 jenž bieše umřel. Hle, nazývají ho Ježíše! A tak osoba ta byla, pod kteraužto byl Buoh a člověk. Kterak by tehdy ti řekli, že by pod mrtvým byl Buoh a Ježíš Kristus a člověk? A v spuosobě hmotné holubice, němého živočicha, byl pravý Duch svatý, když na Krista pokřtěného sstaupil. Protož o těchto časiech najnebezpečnějších die, že nebude času, totiž když přestane Antikrist a jeho zlost. A tak potěšuje srdcí, jako by řieci chtěl: »Kteříž trpíte, nechtějte se báti a stuojte 90 139a1 138b2 58 Mat. 5, 34 a 35 — 61 Jak. 5, 12 — 64 Řím. I, 9 — 66 Gal. I, 20; 1. Tes. 2, 5; Fil. 1, 8 — 82 Zj. 12, 4 — 85 Jan 19, 33 — 89 Mat. 3, 16; Marek 1, 10; Luk. 3, 22; Jan 1, 32
Strana 397
X. 397 pevně, nebo takoví časové nebezpeční pominau«. A toho potvrzuje 95 přísahau. A die: »Když sedmý anděl počne trubau trúbiti, tehdy všecka tajemstvie se vyplnie« a všickni proroci co sau psali, také i apoštolé o prvním příští Kristovu v těle, o příbězích cierkve, zámutcích a protivenstvích věrných. Ale které věci nastati mají po saudu 100 ostatním, které věci budau, a co bylo před světa ustanovením, to jest skryto; ale prostřednie věci sau zjeveny. Nebo Izaiáš VI°.: »Serafínové přikrajváchu křídloma nohy i hlavu« etc. A dobří, kteříž setrvají u vieře, po času Antikristovu netoliko tam u vlasti, ale i zde věrní budau v pokoji. Skryté věci 139а2 Ale znamenati máme, že tento anděl, kterýž vstaupil na moře a na zemi, ten pověděl, že nebude času; na znamenie, že, když štěstí potupeno bude, zámutek a tyrranstvie ukrutné od křesťanuov nebude váženo a na ně dbáno, tehdy tepruvá přestanau zámutkové etc. A aby ten čas brzo přišel, nechme hřiechuov. Nebo čím déle 110 hřiechové stanau, tiem déle i zámutkové trváti budau etc. 105 Zámutkové pro hřiechy Ale anděl přisahaje pozdvihuje ruky k nebi. Znamená se to, Pozdviženie ruky že moc od Boha puojčenau k chvále Páně obracují. Tak i Kristus, najvyšší anděl, moc všecku ke cti a chvále Boha Otce obracoval; a to ť jest ruky k nebi pozdvihnauti. Druhé se znamená, že přísaha 115 svatých a Kristova bývala toliko pro nebeské věci a božské, jakož ještě obyčej jest v přísaze dva prsty zdvíhati. A die, že přisáhl skrze Boha živého na věky věkuov etc. Proč ho tak jmenuje etc.? Na znamenie, že anděl od Boha poslaný sem na svět, také nevidě- dlný, kterýž vidědlné zbuzuje k dobrému, přisahá proti živému na 120 věky etc., proti lidem toho věku Antikristova, v kterémžto jednák všickni lidé sau mrtví na dušech, a že potřebují obživenie božieho skrz anděla k nim poslaného. Protož přisahá skrz živého Boha, aby již byli živi životem milostným a viece neumierajíce, potom aby živi byli životem 125 slávy, tak aby v tu lásku vešli, o níž die apoštol: »Láska nezá- vidí, nečiní převráceně« etc. »A kterýž stvořil nebe« etc. Totiž, jako ty věci stvořil na počátku světa, tak k skonání světa volené své napraví a obnoví, z kterýchžto počtu někteří sau jako nebe, někteří jako země etc. Tak i nynie zlé zkaze učiní nové lidi, nového 130 Ducha, nové srdce dada. Jiná příčina Napravenie se stane Mrtví lidé 102 Iz. 6, 2 — 125 I. Kor. 13, 4
X. 397 pevně, nebo takoví časové nebezpeční pominau«. A toho potvrzuje 95 přísahau. A die: »Když sedmý anděl počne trubau trúbiti, tehdy všecka tajemstvie se vyplnie« a všickni proroci co sau psali, také i apoštolé o prvním příští Kristovu v těle, o příbězích cierkve, zámutcích a protivenstvích věrných. Ale které věci nastati mají po saudu 100 ostatním, které věci budau, a co bylo před světa ustanovením, to jest skryto; ale prostřednie věci sau zjeveny. Nebo Izaiáš VI°.: »Serafínové přikrajváchu křídloma nohy i hlavu« etc. A dobří, kteříž setrvají u vieře, po času Antikristovu netoliko tam u vlasti, ale i zde věrní budau v pokoji. Skryté věci 139а2 Ale znamenati máme, že tento anděl, kterýž vstaupil na moře a na zemi, ten pověděl, že nebude času; na znamenie, že, když štěstí potupeno bude, zámutek a tyrranstvie ukrutné od křesťanuov nebude váženo a na ně dbáno, tehdy tepruvá přestanau zámutkové etc. A aby ten čas brzo přišel, nechme hřiechuov. Nebo čím déle 110 hřiechové stanau, tiem déle i zámutkové trváti budau etc. 105 Zámutkové pro hřiechy Ale anděl přisahaje pozdvihuje ruky k nebi. Znamená se to, Pozdviženie ruky že moc od Boha puojčenau k chvále Páně obracují. Tak i Kristus, najvyšší anděl, moc všecku ke cti a chvále Boha Otce obracoval; a to ť jest ruky k nebi pozdvihnauti. Druhé se znamená, že přísaha 115 svatých a Kristova bývala toliko pro nebeské věci a božské, jakož ještě obyčej jest v přísaze dva prsty zdvíhati. A die, že přisáhl skrze Boha živého na věky věkuov etc. Proč ho tak jmenuje etc.? Na znamenie, že anděl od Boha poslaný sem na svět, také nevidě- dlný, kterýž vidědlné zbuzuje k dobrému, přisahá proti živému na 120 věky etc., proti lidem toho věku Antikristova, v kterémžto jednák všickni lidé sau mrtví na dušech, a že potřebují obživenie božieho skrz anděla k nim poslaného. Protož přisahá skrz živého Boha, aby již byli živi životem milostným a viece neumierajíce, potom aby živi byli životem 125 slávy, tak aby v tu lásku vešli, o níž die apoštol: »Láska nezá- vidí, nečiní převráceně« etc. »A kterýž stvořil nebe« etc. Totiž, jako ty věci stvořil na počátku světa, tak k skonání světa volené své napraví a obnoví, z kterýchžto počtu někteří sau jako nebe, někteří jako země etc. Tak i nynie zlé zkaze učiní nové lidi, nového 130 Ducha, nové srdce dada. Jiná příčina Napravenie se stane Mrtví lidé 102 Iz. 6, 2 — 125 I. Kor. 13, 4
Strana 398
398 Kapitola Den Bludové velebné svátost A anděl, věda jeho vuoli, praví: »Kterýž stvořil nebe« etc. Jako potom níže die, že nebude moře, nebude země, nebo prvnie věci pominuly. A přisáhl, že času nebude. Čas ten někdy slove den pomsty Páně, někdy jeden den, někdy noc pro zatměnie 139b1 srdcí, nebo Bohu jest den, nebo rozumnau dopauští pomstu, ale 135 hřiešníkóm noc, nebo zatmieni budau a nevědieni. O kterémžto dni pokládá Izaiáš XXX., kterak z toho dne Jákob spasen bude. A mluví napřed o tom dni. Nebo prvé povědieno jest, že orlice letěla prostředkem nebe, jiežto budaucie věci byly zjeveny. A řekla: »Běda, běda, běda přebývajícím na zemi«. A »jedna bieda po-140 minula a druhá jde a ještě se nedokonala«. Nebo nebezpečenstvie běžie těla i duše v boji duchovním i tělesném. A to se nynie děje. A když ta bieda skoná se a pomine v šestém věku Antikristovu, ještě třetie bieda přijde na zatracence. A když čas druhé biedy pomine, to anděl oznamuje řka: 145 »A času nebude viece«, totiž takového a tak velikého zarmaucenie. A tento čas trvá, dokud sau hněvové, svárové, zlosti v lidu, a velmi se rozmohly hořkosti srdcí etc., kterak dlauho trvají bludové proti velebné svátosti těla a krve Kristovy. A ktož dobře umierá podlé Boha, hned mu pomine čas ten zlý. Jakož die Izaiáš X°.: »Ještě 150 maličko, a tudiež ť pomine rozhněvánie mé podlé rány Madian« etc., takže na zlých mstíti bude skrze smrt a pomstu těžkú. Ale dobří až do dne saudného, také když on přijde, jakož světí pravie, trváti budau, takže vstřiec Kristu zachváceni budau v povětřie etc. Knihy zname- nájí maudrost »I slyšel sem hlas opět mluvíci se mnau« etc. Tyto všecky věci ještě sau třetieho viděnie časuov Antikris- tových, když šatan rozvázán bude. Protož, když anděl potěšil volených božích, že čas zlý pomine, slyší opět hlas, aby vzal knihy. Protož jako duom slojvau někdy v Písmě, kteříž sau v domě, město někdy znamená ty, kteří sau v městě, — tak knihy zna- menají maudrost tu, kteráž jest v knihách složena a zavřiena a zpráva k spasení potřebná za časuov Antikristových proti blu- dóm a kacieřstvím tehdáž běžícím. Také věděti máme, že Jan v vlastní osobě nenie živ v šestém věku časuov Antikristových, avšak se jemu rozkazuje, aby vzal knihy od anděla přicházejícieho časuov Antikristových. Ale že jest Jan věrné vyvolené miloval 5139b2 10 132 Zj. 21, 1 — 137 Spr. Iz. 27, 9? — 138 Zj. 8, 13 — 140 Zj. 9, 12 — 150 Podle Iz. 10, 25 a 26 — 154 1. Tes. 4, 17.
398 Kapitola Den Bludové velebné svátost A anděl, věda jeho vuoli, praví: »Kterýž stvořil nebe« etc. Jako potom níže die, že nebude moře, nebude země, nebo prvnie věci pominuly. A přisáhl, že času nebude. Čas ten někdy slove den pomsty Páně, někdy jeden den, někdy noc pro zatměnie 139b1 srdcí, nebo Bohu jest den, nebo rozumnau dopauští pomstu, ale 135 hřiešníkóm noc, nebo zatmieni budau a nevědieni. O kterémžto dni pokládá Izaiáš XXX., kterak z toho dne Jákob spasen bude. A mluví napřed o tom dni. Nebo prvé povědieno jest, že orlice letěla prostředkem nebe, jiežto budaucie věci byly zjeveny. A řekla: »Běda, běda, běda přebývajícím na zemi«. A »jedna bieda po-140 minula a druhá jde a ještě se nedokonala«. Nebo nebezpečenstvie běžie těla i duše v boji duchovním i tělesném. A to se nynie děje. A když ta bieda skoná se a pomine v šestém věku Antikristovu, ještě třetie bieda přijde na zatracence. A když čas druhé biedy pomine, to anděl oznamuje řka: 145 »A času nebude viece«, totiž takového a tak velikého zarmaucenie. A tento čas trvá, dokud sau hněvové, svárové, zlosti v lidu, a velmi se rozmohly hořkosti srdcí etc., kterak dlauho trvají bludové proti velebné svátosti těla a krve Kristovy. A ktož dobře umierá podlé Boha, hned mu pomine čas ten zlý. Jakož die Izaiáš X°.: »Ještě 150 maličko, a tudiež ť pomine rozhněvánie mé podlé rány Madian« etc., takže na zlých mstíti bude skrze smrt a pomstu těžkú. Ale dobří až do dne saudného, také když on přijde, jakož světí pravie, trváti budau, takže vstřiec Kristu zachváceni budau v povětřie etc. Knihy zname- nájí maudrost »I slyšel sem hlas opět mluvíci se mnau« etc. Tyto všecky věci ještě sau třetieho viděnie časuov Antikris- tových, když šatan rozvázán bude. Protož, když anděl potěšil volených božích, že čas zlý pomine, slyší opět hlas, aby vzal knihy. Protož jako duom slojvau někdy v Písmě, kteříž sau v domě, město někdy znamená ty, kteří sau v městě, — tak knihy zna- menají maudrost tu, kteráž jest v knihách složena a zavřiena a zpráva k spasení potřebná za časuov Antikristových proti blu- dóm a kacieřstvím tehdáž běžícím. Také věděti máme, že Jan v vlastní osobě nenie živ v šestém věku časuov Antikristových, avšak se jemu rozkazuje, aby vzal knihy od anděla přicházejícieho časuov Antikristových. Ale že jest Jan věrné vyvolené miloval 5139b2 10 132 Zj. 21, 1 — 137 Spr. Iz. 27, 9? — 138 Zj. 8, 13 — 140 Zj. 9, 12 — 150 Podle Iz. 10, 25 a 26 — 154 1. Tes. 4, 17.
Strana 399
X. 399 140a velmi v tom, což příleží k spasení, protož tak je miluje, budaucně bieše s nimi jako jeden člověk jednoho srdce a jedné vuole. A pro- 15 tož k nim mluví skrz Jana, a zvláště zprávcové šestého věku za časuov Antikristových skrz Jana se vyznamenávají. Protož die: »Slyšel sem hlas opět mluvíci se mnau« etc. Nebo kteříž budau v milosti boží, tehdáž toho času budau mieti napo- mínanie a nabádanie, aby vzali knihy, takže v šestém věku lidem 20 tak velikými temnostmi zavaleným když dobrý bude poslán od Temnosti veliké Boha anděl s kniehami, tehdáž žádný člověk sám z sebe nebude moci poznati, byl-li by ten anděl od Boha poslaný; a to proto, nebo mnozí budau tehdáž andělé od šatanáše poslaní, kteřížto podobní budau dobrým, život a obcovánie zevnitřnie jako svaté 25 majíce, oblečení jako v pancieře jacinktové. A když přijde dobrý anděl tento od Boha poslaný uprostřed těchto, tehdy voleným božím těžké bude rozeznati, který jest anděl dobrý, tento-li či jiný. A někdy domnievajíce se býti dobrého, vyvolí zlého, takže i najvostřejším vtipem nebudau moci zlí rozeznáni býti od dob- 30 rých, nebo svaté obcovánie, chod, hnutie těla, oděv dobrých uvedau zlí andělové. Al protož sau časové nebezpeční. A tudy, spatřiv budaucie nesnáze, výstrahu dal svým věr- ným, aby uměli uhoditi k dobrému andělu. A tak tuto die: »I sly- šel sem opět hlas«, aby šel k andělovi. Slyšel hlas shuory od Krista, 35 anděla anděluov, jehož hlas proniká srdce a hajbe. A tento hlas rozličně přichází od Boha. Někdy jako hrom, pauštěje strach v srdce pro hřiechy, a to neb skrze člověka jiného nebo skrz napo- menutie vnitř, buďto skrz anděla dobrého. A hlasu božieho máme poslúchati. David: »Dnes uslyšíte-li hlas jeho, nechtějte zatvrzo- 40 vati srdcí vašich« etc. Někdy ten hlas přichází s potěšením a s ra- dostí a věrná duše očištěného srdce i vočí hned poznává hlas Pána Boha. A protož v Písničkách die: »Hlas milého mého«. Tak i Jan Páně hlas poznal a řekl: »Slyšel sem hlas«. Nebo které nynie sau ovce ovčince Páně, života, pokory, trpělivosti a obcovánie, po- 45 slauchají hlasu Páně, jakož die ve čtení svatého Jana X°. A takoví se varují sváruov, jakož die ta ovce, apoštol: »Jest-li kto svárlivý, my ť takového obyčeje nemáme«. A mají-li ť rozeznati mezi dob- rými a zlými anděly, mušejí ť mieti božie napomenutie a vnitř k dobrému zbuzenie jako dobrého anděla, aby slyšel hlas. Nesnadné roze- lánie anděluov Hlas mocný Kristuov 25 Ohlas Zj. 9, 17 — 39 Ž. 95, 7 a 8 — 42 Pís. Šal. 2, 8 — 43 Jan 10, 27 46 I. Kor. 11, 16
X. 399 140a velmi v tom, což příleží k spasení, protož tak je miluje, budaucně bieše s nimi jako jeden člověk jednoho srdce a jedné vuole. A pro- 15 tož k nim mluví skrz Jana, a zvláště zprávcové šestého věku za časuov Antikristových skrz Jana se vyznamenávají. Protož die: »Slyšel sem hlas opět mluvíci se mnau« etc. Nebo kteříž budau v milosti boží, tehdáž toho času budau mieti napo- mínanie a nabádanie, aby vzali knihy, takže v šestém věku lidem 20 tak velikými temnostmi zavaleným když dobrý bude poslán od Temnosti veliké Boha anděl s kniehami, tehdáž žádný člověk sám z sebe nebude moci poznati, byl-li by ten anděl od Boha poslaný; a to proto, nebo mnozí budau tehdáž andělé od šatanáše poslaní, kteřížto podobní budau dobrým, život a obcovánie zevnitřnie jako svaté 25 majíce, oblečení jako v pancieře jacinktové. A když přijde dobrý anděl tento od Boha poslaný uprostřed těchto, tehdy voleným božím těžké bude rozeznati, který jest anděl dobrý, tento-li či jiný. A někdy domnievajíce se býti dobrého, vyvolí zlého, takže i najvostřejším vtipem nebudau moci zlí rozeznáni býti od dob- 30 rých, nebo svaté obcovánie, chod, hnutie těla, oděv dobrých uvedau zlí andělové. Al protož sau časové nebezpeční. A tudy, spatřiv budaucie nesnáze, výstrahu dal svým věr- ným, aby uměli uhoditi k dobrému andělu. A tak tuto die: »I sly- šel sem opět hlas«, aby šel k andělovi. Slyšel hlas shuory od Krista, 35 anděla anděluov, jehož hlas proniká srdce a hajbe. A tento hlas rozličně přichází od Boha. Někdy jako hrom, pauštěje strach v srdce pro hřiechy, a to neb skrze člověka jiného nebo skrz napo- menutie vnitř, buďto skrz anděla dobrého. A hlasu božieho máme poslúchati. David: »Dnes uslyšíte-li hlas jeho, nechtějte zatvrzo- 40 vati srdcí vašich« etc. Někdy ten hlas přichází s potěšením a s ra- dostí a věrná duše očištěného srdce i vočí hned poznává hlas Pána Boha. A protož v Písničkách die: »Hlas milého mého«. Tak i Jan Páně hlas poznal a řekl: »Slyšel sem hlas«. Nebo které nynie sau ovce ovčince Páně, života, pokory, trpělivosti a obcovánie, po- 45 slauchají hlasu Páně, jakož die ve čtení svatého Jana X°. A takoví se varují sváruov, jakož die ta ovce, apoštol: »Jest-li kto svárlivý, my ť takového obyčeje nemáme«. A mají-li ť rozeznati mezi dob- rými a zlými anděly, mušejí ť mieti božie napomenutie a vnitř k dobrému zbuzenie jako dobrého anděla, aby slyšel hlas. Nesnadné roze- lánie anděluov Hlas mocný Kristuov 25 Ohlas Zj. 9, 17 — 39 Ž. 95, 7 a 8 — 42 Pís. Šal. 2, 8 — 43 Jan 10, 27 46 I. Kor. 11, 16
Strana 400
400 Kapitola Ovce znají hlas Múdrost Páně potřebná Anděluov rozdiel Šestého věku anděl silný Kterak jiti Knihy sniesti Jdi nelénivě A die: »Slyšel sem hlas«. A protož v časech Antikristových 50 Pán vyvoleným dá poznánie a rozeznánie, aby poznali anděla dob- rého a jeho se přídrželi a jemu věřili a aby zprávu a maudrost Páně jako knížky z ruky jeho přijali. A die: »Hlas«, totiž hnutie, vdechnutie a napomenutie v srdci, aby k dobrému andělu člověk šel. Nebo jinak člověk sám od sebe neuhodil by k tomu andělu 55 dobrému. Tento hlas jesti ť onoho pastýře, kterýž die: »Já ť sem pastýř dobrý a ovce mé znají hlas muoj«. Ne každý ť zná a umie rozeznati anděla dobrého, jediné leč bude ovce Páně. A když jedni dobrých, jiní pak přídržie se zlých, z toho plodie se svárové a rozdělenie. A tyto knihy pošly sú od Krista a cierkve prvotnie a svatých prvotních, až pak časuov Antikristových ty knihy, totiž múdrost božská a zpráva Pána Boha, vyvoleným sem na svět poslána byla. A tak Jan v šestém věku viděl toto viděnie. A že Pán Buoh, jakož světí pokládají, má anděly najvyšie, 65 prostřednie a najnižšie, kteříž sau zde postaveni nad věrnými a krajinami, a v jisté časy věkuov jistí posieláni bývají, aby napomínali. A každý člověk má anděla dobrého. Tak také i v šestém věku Antikristovu dává se věrným zvláštní anděl silný k napomí- naní, k zbuzování a k nadchnutí k dobrému. A toho člověk nepozná, 70 leč zvláštně od Boha bude obdarován. A protož dobří napomenuti bývají, aby šli k anděluom dobrým. A praví: »Jdi«, žádostí, srdcem, a hleď k němu a poslauchaj ho. I die: »A vezmi knihy z ruky anděla«. Tak Ezechielovi v II. kapitole nápodobně jest řečeno, aby vzal knihy, totiž maudrost božskau, 75 a tau aby žádost svau nasytil. Dušem žádajícím božie maudrosti praví, aby vzali a snědli knihy. A die: »Z ruky«, totiž z moci. Nebo jako anděl zlý namietá zlého člověku, tak anděl dobrý má moc poslati dobrého a k dobrému napomínati. A die: »Ote- vřené«, kteréž sau někdy napsané byly zavřené, nebo maudrost 80 božská zavřiena. »A sněz je«, totiž s žádostí velikau přijmi. »A s chvátaním«, ne lenivě se maje. Nebo, by pak za mnoho mil měl jíti k hledání maudrosti Páně, nelenuj se. Tak v Exodu XII. pokládá se, že beránka měli jísti s chvátaním. Nebo tělo Páně má přijímáno býti s velikau žádostí. A prorokuje mu ten hlas, 85 že v ustech bude mu sladko, v srdci pak hořko. Kterak časuov nebezpečných křesťan má se zpuosobiti k boží múdrosti, ukazuje se tuto, když die: »I šel sem k andělovi«. 60 140a2 140b Pán dá poznati anděla Hlas 56 Podle Jana 10, 14 a 27 — 74 Ezech. 2, 8 a 9 — 83 2. M. 12, 5 nn.
400 Kapitola Ovce znají hlas Múdrost Páně potřebná Anděluov rozdiel Šestého věku anděl silný Kterak jiti Knihy sniesti Jdi nelénivě A die: »Slyšel sem hlas«. A protož v časech Antikristových 50 Pán vyvoleným dá poznánie a rozeznánie, aby poznali anděla dob- rého a jeho se přídrželi a jemu věřili a aby zprávu a maudrost Páně jako knížky z ruky jeho přijali. A die: »Hlas«, totiž hnutie, vdechnutie a napomenutie v srdci, aby k dobrému andělu člověk šel. Nebo jinak člověk sám od sebe neuhodil by k tomu andělu 55 dobrému. Tento hlas jesti ť onoho pastýře, kterýž die: »Já ť sem pastýř dobrý a ovce mé znají hlas muoj«. Ne každý ť zná a umie rozeznati anděla dobrého, jediné leč bude ovce Páně. A když jedni dobrých, jiní pak přídržie se zlých, z toho plodie se svárové a rozdělenie. A tyto knihy pošly sú od Krista a cierkve prvotnie a svatých prvotních, až pak časuov Antikristových ty knihy, totiž múdrost božská a zpráva Pána Boha, vyvoleným sem na svět poslána byla. A tak Jan v šestém věku viděl toto viděnie. A že Pán Buoh, jakož světí pokládají, má anděly najvyšie, 65 prostřednie a najnižšie, kteříž sau zde postaveni nad věrnými a krajinami, a v jisté časy věkuov jistí posieláni bývají, aby napomínali. A každý člověk má anděla dobrého. Tak také i v šestém věku Antikristovu dává se věrným zvláštní anděl silný k napomí- naní, k zbuzování a k nadchnutí k dobrému. A toho člověk nepozná, 70 leč zvláštně od Boha bude obdarován. A protož dobří napomenuti bývají, aby šli k anděluom dobrým. A praví: »Jdi«, žádostí, srdcem, a hleď k němu a poslauchaj ho. I die: »A vezmi knihy z ruky anděla«. Tak Ezechielovi v II. kapitole nápodobně jest řečeno, aby vzal knihy, totiž maudrost božskau, 75 a tau aby žádost svau nasytil. Dušem žádajícím božie maudrosti praví, aby vzali a snědli knihy. A die: »Z ruky«, totiž z moci. Nebo jako anděl zlý namietá zlého člověku, tak anděl dobrý má moc poslati dobrého a k dobrému napomínati. A die: »Ote- vřené«, kteréž sau někdy napsané byly zavřené, nebo maudrost 80 božská zavřiena. »A sněz je«, totiž s žádostí velikau přijmi. »A s chvátaním«, ne lenivě se maje. Nebo, by pak za mnoho mil měl jíti k hledání maudrosti Páně, nelenuj se. Tak v Exodu XII. pokládá se, že beránka měli jísti s chvátaním. Nebo tělo Páně má přijímáno býti s velikau žádostí. A prorokuje mu ten hlas, 85 že v ustech bude mu sladko, v srdci pak hořko. Kterak časuov nebezpečných křesťan má se zpuosobiti k boží múdrosti, ukazuje se tuto, když die: »I šel sem k andělovi«. 60 140a2 140b Pán dá poznati anděla Hlas 56 Podle Jana 10, 14 a 27 — 74 Ezech. 2, 8 a 9 — 83 2. M. 12, 5 nn.
Strana 401
X. 401 140b— Ukazuje se poslušenstvie. Nebo hlasu božieho buďto skrze vdech- Poslúchati mám 90 nutie, buďto skrz anděla nebo člověka má člověk poslúchati. Nebo všecken řád skrz poslušenstvie zřízené má uveden býti, jako i roztrženie děje se skrz neposlušenstvie. A Jan tuto v osobě vyvolených, kteříž božskau maudrost přijíti mají, napomíná ku poslušenství a řka: »Odšel sem a učinil sem tak«. Odjíti pochází 95 z poslušenstvie odjíti od hřiechuov, od zlého života, od zlých mravuov a obyčejuov. A to, kto chce božské maudrosti dojíti a dosáhnúti, má od světa vyjíti, v pokoře, v poslušenství a v bázni božie veda život. Nebo v Přísloví napsáno: »Kde pokora, tu maudrost«. A David: »Uprostřed mezi horami potekau vody«. 100 totiž v srdce pokorná plyne maudrost božská, odjíti od lakomství a pečovánie tohoto světa. Což jest anděl na sobě ukázal; nebo jednau nohau pošlapal svět, totiž zemské věci, i moře, takže naučením anděla lid má k tomu naveden býti, aby nestál o lakom- stvie; moře také, totiž zámutky, nebezpečenstvie i smrt mají 105 věrní pro Kristovo jméno potupiti. Jakož die Lukáš XIIII.: »Protož tak každý z vás, kto se neodřekne všech věcí, kterýmiž vládne, nemuož býti mým učedlníkem«, buďto bohatstvie, buďto přátel etc. Protož opět die Kristus: »Kto chce za mnau přijíti, zapři se samého«, totiž v tom ve všem, což jesti proti Bohu a čím 110 by měl Boha rozhněvati, »a beř svuoj kříž na každý den« v žádosti, by pak ne vždy v skutku. A tehdy bude zpuosobný učedlník Pána Krista, aby jeho maudrost uměl rozeznati. Protož Kristus řekl učedlníkóm (Lukáš XVIII.): »Kterak nesnadné jest majíciemu peníze do královstvie božieho vjíti!« A učedlníci řekli: »Kto bude 115 spasen?«, myslíce, že jednak všickni bohatstvie milují. I řekl Kristus: »Což jest nemožné u lidí« etc. A die: »Snáze jest vel- blaudu« etc. Nebo svázanie srdce s bohatstvím kto rozváže? I řekl jest Kristus: »Ktož by opustil otce, matku« etc., »stokrát viece vezme«, nebo múdrost božskau zde vezme; a knihy ty 120 anděla zde otevře člověku. Protož praví: »Odšel sem«, ode všelikého milovánie světa. Poněvadž žák aneb svěcenec, aby se učil, musí se k tomu zpuoso- biti, mnohem viece člověk, chce-li se božské učiti maudrosti. Nebo v Ejiptě tmavém a v Babyloně nechce dáti maudrosti. Nebo 125 svatého nedává psuom. Die: »I vzal sem« etc. Znamená se přijetie Odjiti kterak a od čeho Zpuosobovati se k maudrosti Kříž vzíti Lakomstvie překáží Zpuosobnos! potřebná 98 Podle Přísl. 11, 2 — 99 Ž. 104, 6 — 106 Luk. 14, 33 — 108 Mat. 16, 24; Marek 8, 34; Luk. 9, 23 — 113 Podle Luk. 18, 24 — 114 Luk. 18, 26 116 Luk. 18, 27 — Luk. 18, 25 — 118 Mat. 19, 29 Jakoubek, Výklad. 26
X. 401 140b— Ukazuje se poslušenstvie. Nebo hlasu božieho buďto skrze vdech- Poslúchati mám 90 nutie, buďto skrz anděla nebo člověka má člověk poslúchati. Nebo všecken řád skrz poslušenstvie zřízené má uveden býti, jako i roztrženie děje se skrz neposlušenstvie. A Jan tuto v osobě vyvolených, kteříž božskau maudrost přijíti mají, napomíná ku poslušenství a řka: »Odšel sem a učinil sem tak«. Odjíti pochází 95 z poslušenstvie odjíti od hřiechuov, od zlého života, od zlých mravuov a obyčejuov. A to, kto chce božské maudrosti dojíti a dosáhnúti, má od světa vyjíti, v pokoře, v poslušenství a v bázni božie veda život. Nebo v Přísloví napsáno: »Kde pokora, tu maudrost«. A David: »Uprostřed mezi horami potekau vody«. 100 totiž v srdce pokorná plyne maudrost božská, odjíti od lakomství a pečovánie tohoto světa. Což jest anděl na sobě ukázal; nebo jednau nohau pošlapal svět, totiž zemské věci, i moře, takže naučením anděla lid má k tomu naveden býti, aby nestál o lakom- stvie; moře také, totiž zámutky, nebezpečenstvie i smrt mají 105 věrní pro Kristovo jméno potupiti. Jakož die Lukáš XIIII.: »Protož tak každý z vás, kto se neodřekne všech věcí, kterýmiž vládne, nemuož býti mým učedlníkem«, buďto bohatstvie, buďto přátel etc. Protož opět die Kristus: »Kto chce za mnau přijíti, zapři se samého«, totiž v tom ve všem, což jesti proti Bohu a čím 110 by měl Boha rozhněvati, »a beř svuoj kříž na každý den« v žádosti, by pak ne vždy v skutku. A tehdy bude zpuosobný učedlník Pána Krista, aby jeho maudrost uměl rozeznati. Protož Kristus řekl učedlníkóm (Lukáš XVIII.): »Kterak nesnadné jest majíciemu peníze do královstvie božieho vjíti!« A učedlníci řekli: »Kto bude 115 spasen?«, myslíce, že jednak všickni bohatstvie milují. I řekl Kristus: »Což jest nemožné u lidí« etc. A die: »Snáze jest vel- blaudu« etc. Nebo svázanie srdce s bohatstvím kto rozváže? I řekl jest Kristus: »Ktož by opustil otce, matku« etc., »stokrát viece vezme«, nebo múdrost božskau zde vezme; a knihy ty 120 anděla zde otevře člověku. Protož praví: »Odšel sem«, ode všelikého milovánie světa. Poněvadž žák aneb svěcenec, aby se učil, musí se k tomu zpuoso- biti, mnohem viece člověk, chce-li se božské učiti maudrosti. Nebo v Ejiptě tmavém a v Babyloně nechce dáti maudrosti. Nebo 125 svatého nedává psuom. Die: »I vzal sem« etc. Znamená se přijetie Odjiti kterak a od čeho Zpuosobovati se k maudrosti Kříž vzíti Lakomstvie překáží Zpuosobnos! potřebná 98 Podle Přísl. 11, 2 — 99 Ž. 104, 6 — 106 Luk. 14, 33 — 108 Mat. 16, 24; Marek 8, 34; Luk. 9, 23 — 113 Podle Luk. 18, 24 — 114 Luk. 18, 26 116 Luk. 18, 27 — Luk. 18, 25 — 118 Mat. 19, 29 Jakoubek, Výklad. 26
Strana 402
402 Kapitola Chtivost se rozumí Sladké učenie kterým Milovníkóm božím Ohnivé řeči Pomoc od Boha Dvoje jedenie viery pravé a pravdy. »A shltil sem je«. Toť jest již posilněnie; jako pokrm přijma, aby se srdce posilnilo, tak aby se člověk upevnil u vieře, v lásce, v dobré vuoli, aby silný byl proti ne- přátelóm bojovati a všelikému pokušení. A mluví Jan v osobě těch, kteříž to činiti budau v šestém věku, tak se zpuosobujíce 130 k božské maudrosti. Ukazuje také, že v šestém věku, pravdy když zjeveny budau, to věrní s velikau chtivostí a s žádostivau chutí přijmau. A to se míní, když die: »A sehltil sem«, totiž v hořící žádosti. »I bylo v austech mých sladko jako med«. Nebo s chutí a s potěšením 135 přijímají. Věrné učenie přijíti Ducha svatého, to ť jest velmi sladké. Nebo svědomí vyčištěnému řeči Páně sau sladké a chutné. Jako die David: »Velmi ť sau sladké dásněm mým výmluvnosti tvé, nad med ustóm mým«. A čím sau svatým byly sladšie a chutnějšie řeči Páně, tiem viece se varovali marných řečí a utrhavých. Nebo, 140 když jest milovánie Pána Boha v duši, v kterémž všecken zákon záleží, tehdy všecky řeči zákona sú chutné duši, ano i řeči, po- cházejície od duše milujície Boha, sau posluchačuom chutnějšie a slažšie (!). Jsau také viece ohnivé, viece srdci posluchačuov haj- bajície. Ale srdce, kteráž sú nakažená, nekochají se, slyšíce řeči 145 božie, ale viece sobě stajskají a nade vším vošklivost mají a ne- chutenstvie, takže nemohau řieci s oněmi dvěma učedlníky: »Však srdce naše hořície bieše«. A to nescházie slovem božím, ale jde ten nedostatek z srdce nakaženého a pokrytého, takže slovo božie slyšiece, k svému úžitku neobracují, jako ani nemocný pokrmu etc. 150 I vzal sem knihy a snědl sem je, a bieše v ústech mých sladko jako med etc. Z této řeči máme, že, když anděl šestý v traubu zatraubil, sau časové ne- bezpeční a všecko peklo oboří se proti vyvoleným božím; dána však jim bude od Boha pomoc, nebo anděla poslal silného, a to pokorným, kteříž se hřiechuov varují a modlí se pilně. A těm se praví v osobě Janově, aby šli k andělu a vzali od něho knihy. Nebo Jan nebyl jest v šestém věku. A velí knihy sniesti. Jest dvoje jedenie, skrz kteréž Buoh dává Ducha svatého. 141a2 Jedno jedenie jest tělesné, kterýmž člověk krmí tělo. Ale zde, 10 také v tomto životě, jiný pokrm má duše, totiž tělo Kristovo, v němž Buoh dává Ducha svatého svého; jako i ten pokrm jest 5 141a1 138 Ž. 119, 103 — 147 Luk. 24, 32.
402 Kapitola Chtivost se rozumí Sladké učenie kterým Milovníkóm božím Ohnivé řeči Pomoc od Boha Dvoje jedenie viery pravé a pravdy. »A shltil sem je«. Toť jest již posilněnie; jako pokrm přijma, aby se srdce posilnilo, tak aby se člověk upevnil u vieře, v lásce, v dobré vuoli, aby silný byl proti ne- přátelóm bojovati a všelikému pokušení. A mluví Jan v osobě těch, kteříž to činiti budau v šestém věku, tak se zpuosobujíce 130 k božské maudrosti. Ukazuje také, že v šestém věku, pravdy když zjeveny budau, to věrní s velikau chtivostí a s žádostivau chutí přijmau. A to se míní, když die: »A sehltil sem«, totiž v hořící žádosti. »I bylo v austech mých sladko jako med«. Nebo s chutí a s potěšením 135 přijímají. Věrné učenie přijíti Ducha svatého, to ť jest velmi sladké. Nebo svědomí vyčištěnému řeči Páně sau sladké a chutné. Jako die David: »Velmi ť sau sladké dásněm mým výmluvnosti tvé, nad med ustóm mým«. A čím sau svatým byly sladšie a chutnějšie řeči Páně, tiem viece se varovali marných řečí a utrhavých. Nebo, 140 když jest milovánie Pána Boha v duši, v kterémž všecken zákon záleží, tehdy všecky řeči zákona sú chutné duši, ano i řeči, po- cházejície od duše milujície Boha, sau posluchačuom chutnějšie a slažšie (!). Jsau také viece ohnivé, viece srdci posluchačuov haj- bajície. Ale srdce, kteráž sú nakažená, nekochají se, slyšíce řeči 145 božie, ale viece sobě stajskají a nade vším vošklivost mají a ne- chutenstvie, takže nemohau řieci s oněmi dvěma učedlníky: »Však srdce naše hořície bieše«. A to nescházie slovem božím, ale jde ten nedostatek z srdce nakaženého a pokrytého, takže slovo božie slyšiece, k svému úžitku neobracují, jako ani nemocný pokrmu etc. 150 I vzal sem knihy a snědl sem je, a bieše v ústech mých sladko jako med etc. Z této řeči máme, že, když anděl šestý v traubu zatraubil, sau časové ne- bezpeční a všecko peklo oboří se proti vyvoleným božím; dána však jim bude od Boha pomoc, nebo anděla poslal silného, a to pokorným, kteříž se hřiechuov varují a modlí se pilně. A těm se praví v osobě Janově, aby šli k andělu a vzali od něho knihy. Nebo Jan nebyl jest v šestém věku. A velí knihy sniesti. Jest dvoje jedenie, skrz kteréž Buoh dává Ducha svatého. 141a2 Jedno jedenie jest tělesné, kterýmž člověk krmí tělo. Ale zde, 10 také v tomto životě, jiný pokrm má duše, totiž tělo Kristovo, v němž Buoh dává Ducha svatého svého; jako i ten pokrm jest 5 141a1 138 Ž. 119, 103 — 147 Luk. 24, 32.
Strana 403
X. 403 141b1 drahý anděluom božím. A napomíná věrné, aby v časech nebez- pečných šli, vzali a snědli knihy, skrz kteréž se vyznamenává 15 všecka zpráva zákona božieho k těmto časuom nebezpečným Protož velí jiesti tuto také skrz smysly zevnitřnie. Nebo ty věci, kteréž sau božské, nepřicházejí v duši, jediné skrz čitedlné smysly jako slyšenie, viděnie. Protož napomíná dvojím obyčejem jiesti, totižto skrz slyšenie a okušenie. Slyšením slovo božie; Deutrono. 20 VIII.: »Ne v samém chlebě živ jest člověk, ale v každém slovu božím«, kteréžto slovo božie hodí se k zpravování všeho lidu. Neb to posilňuje a osvěcuje věrného; to ť jest perla najdražší a pokrm z rady svaté Trojice poslaný. A v tom čitedlném slovu Pán dává pokrm a zprávu svým věrným. A to slovo jsau ť knihy 25 jedny. Z těchto kněh totiž zprávy jest jiný pokrm okušenie, skrz Okušenie pokrm nějž přijímá se hojněji Duch svatý, totiž jiesti tělo Páně a píti krev jeho, všickni spolu, mladí i staří. A tyto knihy nynie sau otevřieny; nebo sám Spasitel ustanovil večeři velikau, kteráž nenie menšie samého Krista, poněvadž on jest pokrm. A napomíná 30 řka: »Vezměte a jezte, to ť jest tělo mé, a tato ť jest krev«; a to pod zpuosobami a svátostmi hmotnými. Jako i v Starém zákoně Pán v jakýchs' věcech hmotných se ukazoval, — jako Mojžiešovi ve kři hořícím, k kterémužto měl jest poctivost Mojžieš; na hoře pak ukázal se jemu v oblaku, v hřiemaní a v blajskaní; a na den 35 Ducha svatého učedlníkóm dán jest Duch svatý v jazycích ohni- vých; a v Jordáně v holubičie zpuosobě ukázal se, — tak také zde v svátostech hmotných dává se svým tělem a krví. A tuto všetečným mudrákóm jest pád nebezpečný jako i při Pád nebezpečný Trojici svaté. Nebo, kdyby nebylo na večeři té těla a krve Kris- 40 tovy, kterak by byla večeře veliká a v čem by se dělila od večeře Starého zákona? Tuto večeři najvyšie maudrost, kteráž se na- O večeři Páně zývá matkau pěkného milovánie, zpuosobila. K té ť věrné maličké nemaudré, kteříž věří, napomíná. Jakož se pokládá v Přísloví IX., kdežto v hmotných věcech dává veliké a vysoké věci a Ducha 45 svatého. K nížto světí napomínajiece pravie, že má vážnost a pocti- vost zachována býti, poněvadž die apoštol: »Zkus sebe sám člo- věk« etc. A učí bázeň mieti: Kto jie nehodně, vinen bude tělem a krví Páně. Kdež die: »Těla Páně« etc. A v tom se ukazuje rozdiel Jiesti knihy slyšením Večeře Páně veliká V hmotných se ukazoval věcech Pár ve kři v oblaku v jazycích Holubice Perla 20 5. M. 8, 3 — 30 Mat. 26, 26 a 28; Marek 14, 22 a 24 — 32 2. M. 3, 2 — 33 2. M. 19, 16 —35 Skutk. 2, 3 —36 Luk. 3, 22; Mat. 3, 16; Marek 1, 10; Jan 1, 32 — 44 Přísl. 9, 4 nn. — 46 1. Kor. 11, 28 — 47 1. Kor. 1I, 29 26*
X. 403 141b1 drahý anděluom božím. A napomíná věrné, aby v časech nebez- pečných šli, vzali a snědli knihy, skrz kteréž se vyznamenává 15 všecka zpráva zákona božieho k těmto časuom nebezpečným Protož velí jiesti tuto také skrz smysly zevnitřnie. Nebo ty věci, kteréž sau božské, nepřicházejí v duši, jediné skrz čitedlné smysly jako slyšenie, viděnie. Protož napomíná dvojím obyčejem jiesti, totižto skrz slyšenie a okušenie. Slyšením slovo božie; Deutrono. 20 VIII.: »Ne v samém chlebě živ jest člověk, ale v každém slovu božím«, kteréžto slovo božie hodí se k zpravování všeho lidu. Neb to posilňuje a osvěcuje věrného; to ť jest perla najdražší a pokrm z rady svaté Trojice poslaný. A v tom čitedlném slovu Pán dává pokrm a zprávu svým věrným. A to slovo jsau ť knihy 25 jedny. Z těchto kněh totiž zprávy jest jiný pokrm okušenie, skrz Okušenie pokrm nějž přijímá se hojněji Duch svatý, totiž jiesti tělo Páně a píti krev jeho, všickni spolu, mladí i staří. A tyto knihy nynie sau otevřieny; nebo sám Spasitel ustanovil večeři velikau, kteráž nenie menšie samého Krista, poněvadž on jest pokrm. A napomíná 30 řka: »Vezměte a jezte, to ť jest tělo mé, a tato ť jest krev«; a to pod zpuosobami a svátostmi hmotnými. Jako i v Starém zákoně Pán v jakýchs' věcech hmotných se ukazoval, — jako Mojžiešovi ve kři hořícím, k kterémužto měl jest poctivost Mojžieš; na hoře pak ukázal se jemu v oblaku, v hřiemaní a v blajskaní; a na den 35 Ducha svatého učedlníkóm dán jest Duch svatý v jazycích ohni- vých; a v Jordáně v holubičie zpuosobě ukázal se, — tak také zde v svátostech hmotných dává se svým tělem a krví. A tuto všetečným mudrákóm jest pád nebezpečný jako i při Pád nebezpečný Trojici svaté. Nebo, kdyby nebylo na večeři té těla a krve Kris- 40 tovy, kterak by byla večeře veliká a v čem by se dělila od večeře Starého zákona? Tuto večeři najvyšie maudrost, kteráž se na- O večeři Páně zývá matkau pěkného milovánie, zpuosobila. K té ť věrné maličké nemaudré, kteříž věří, napomíná. Jakož se pokládá v Přísloví IX., kdežto v hmotných věcech dává veliké a vysoké věci a Ducha 45 svatého. K nížto světí napomínajiece pravie, že má vážnost a pocti- vost zachována býti, poněvadž die apoštol: »Zkus sebe sám člo- věk« etc. A učí bázeň mieti: Kto jie nehodně, vinen bude tělem a krví Páně. Kdež die: »Těla Páně« etc. A v tom se ukazuje rozdiel Jiesti knihy slyšením Večeře Páně veliká V hmotných se ukazoval věcech Pár ve kři v oblaku v jazycích Holubice Perla 20 5. M. 8, 3 — 30 Mat. 26, 26 a 28; Marek 14, 22 a 24 — 32 2. M. 3, 2 — 33 2. M. 19, 16 —35 Skutk. 2, 3 —36 Luk. 3, 22; Mat. 3, 16; Marek 1, 10; Jan 1, 32 — 44 Přísl. 9, 4 nn. — 46 1. Kor. 11, 28 — 47 1. Kor. 1I, 29 26*
Strana 404
404 Kapitola Maudrost dábel- ská také k sobě táhne Sladkost v ustech Hořkost v břiše Příklad od jiných pokrmuov obecních. Ale v Přísloví IX. maudrost od ďábla pocházejície také napomíná maličké k sobě přijíti. A pohřiechu 50 vody kradené sau sladšie a chléb skrytý chutnější. Nebo mnohým viece se blud líbí nežli pravda, neb sau duše nakažené a porušené. Ale proti těm bluduom Jan viděl knihy otevřené, totižto maudrost božskau v časech nebezpečných vyjhlášenau, aby věrní uměli jim odepříti. »A když sem snědl knihy, sladko bylo v austech mých«. Znamená se, že, když Pán otvierá múdrost svým věrným, přijí- mají ji s chutí a velikau vděčností, jako s sladkostí divnau a veli- kau na všeckeren svět zapomínajíce. »Ale v břiše mém hořko bylo«. Uměnie a poznánie kněh od Boha otevřených činí sladkost, ale 60 jiné uměnie člověka nadýmá. Protož přichází z poznánie a z při- jetie maudrosti božské poznánie sebe samého; a z toho pak při- cházie poznánie své křehkosti a biedy, z kteréhožto pochodí lkánie, bolest a skraušenie. Protož Jeremiáš die: »Břicho mé bolí mě«; a vykládá: »A smyslové moji zarmauceni a zbauřeni sú«. Když 65 z poznánie jeho božské maudrosti sebe poznává, své hřiechy, a z toho se kormautí a zarmucuje, a to ť jest hořkost, takže se opovrže velmi člověk ten a smautí. Když také člověk jie knihy, poslauchaje totiž slova Páně, tehdy přichází poznánie netoliko sebe, ale i bližních, v nichžto 70 najde mnoho nedostatkuov, a z toho se rmautí a bauří v sobě, a chce-li komu oznámiti jeho nedostatky, vidí, že mu nevěří, protož mlčí a rmautí se a bauří v sobě. Také jako žena plod s slad- kostí počíná, ale když má poroditi, bolest má velikau, tak, když člověk s chutí poslauchá slova Páně, ale když má k skutku při-75 vésti je, což slyší, tehdy sobě obtěžuje a stajská; takéž ti, kteříž slyšie drahně slova Páně a nečinie tak, jakož slyšie, potom často- krát hryzenie mají v svědomí, rmautie se a bauřie v sobě, že ne- jsau tak živi, jak by měli býti, nejsau tak pokorní, bázliví, trpě- liví etc. A z toho sobě svědomie činie a hořkost mají velikau etc. 80 I řekl mi: »Musíš opět prorokovati lidem a národuom a jazykóm i králuom mnohým«. Řekl k Janovi ten hlas, kterýž rozkázal knihy vzíti z ruky anděla, že ještě musí prorokovati. Sniesti knihy a shltati jest maudrost božskau vnitř v srdce vzíti, tau se pásti a krmiti; a netoliko pro 85 sebe samého ji vzieti, ale aby jiným prospěl. A jako někdy učedl- 55 141b2 142а1 Sniesti knihy 49 Přísl. 9, 4 — 51 Přísl. 9, 17 — 64 Podle Jer. 4, 19
404 Kapitola Maudrost dábel- ská také k sobě táhne Sladkost v ustech Hořkost v břiše Příklad od jiných pokrmuov obecních. Ale v Přísloví IX. maudrost od ďábla pocházejície také napomíná maličké k sobě přijíti. A pohřiechu 50 vody kradené sau sladšie a chléb skrytý chutnější. Nebo mnohým viece se blud líbí nežli pravda, neb sau duše nakažené a porušené. Ale proti těm bluduom Jan viděl knihy otevřené, totižto maudrost božskau v časech nebezpečných vyjhlášenau, aby věrní uměli jim odepříti. »A když sem snědl knihy, sladko bylo v austech mých«. Znamená se, že, když Pán otvierá múdrost svým věrným, přijí- mají ji s chutí a velikau vděčností, jako s sladkostí divnau a veli- kau na všeckeren svět zapomínajíce. »Ale v břiše mém hořko bylo«. Uměnie a poznánie kněh od Boha otevřených činí sladkost, ale 60 jiné uměnie člověka nadýmá. Protož přichází z poznánie a z při- jetie maudrosti božské poznánie sebe samého; a z toho pak při- cházie poznánie své křehkosti a biedy, z kteréhožto pochodí lkánie, bolest a skraušenie. Protož Jeremiáš die: »Břicho mé bolí mě«; a vykládá: »A smyslové moji zarmauceni a zbauřeni sú«. Když 65 z poznánie jeho božské maudrosti sebe poznává, své hřiechy, a z toho se kormautí a zarmucuje, a to ť jest hořkost, takže se opovrže velmi člověk ten a smautí. Když také člověk jie knihy, poslauchaje totiž slova Páně, tehdy přichází poznánie netoliko sebe, ale i bližních, v nichžto 70 najde mnoho nedostatkuov, a z toho se rmautí a bauří v sobě, a chce-li komu oznámiti jeho nedostatky, vidí, že mu nevěří, protož mlčí a rmautí se a bauří v sobě. Také jako žena plod s slad- kostí počíná, ale když má poroditi, bolest má velikau, tak, když člověk s chutí poslauchá slova Páně, ale když má k skutku při-75 vésti je, což slyší, tehdy sobě obtěžuje a stajská; takéž ti, kteříž slyšie drahně slova Páně a nečinie tak, jakož slyšie, potom často- krát hryzenie mají v svědomí, rmautie se a bauřie v sobě, že ne- jsau tak živi, jak by měli býti, nejsau tak pokorní, bázliví, trpě- liví etc. A z toho sobě svědomie činie a hořkost mají velikau etc. 80 I řekl mi: »Musíš opět prorokovati lidem a národuom a jazykóm i králuom mnohým«. Řekl k Janovi ten hlas, kterýž rozkázal knihy vzíti z ruky anděla, že ještě musí prorokovati. Sniesti knihy a shltati jest maudrost božskau vnitř v srdce vzíti, tau se pásti a krmiti; a netoliko pro 85 sebe samého ji vzieti, ale aby jiným prospěl. A jako někdy učedl- 55 141b2 142а1 Sniesti knihy 49 Přísl. 9, 4 — 51 Přísl. 9, 17 — 64 Podle Jer. 4, 19
Strana 405
X 405 142а9 níkóm Duch svatý dán jest, tak tuto, když dává maudrost a otvierá, napomíná, aby ji přijali s dary Ducha svatého. A těm velí proro- kovati. Všecken zákon Starý i Nový jest proroctvie. Apoštol I. 90 Korint. XIIII.: »Nebo, ktož prorokuje, lidem mluví k vzdělání«. Protož Pán podlé své miery Ducha svého svatého otevře a pohne srdci těmi, kterýmž dává, aby těch daruov, kteréž mají, a po- kladuov neskrývali neúžitečně. A poněvadž se to děje v dařích tělesných, mnohem viece Pán napomíná ty, kteříž mají dary 95 duchovnie, aby jich neskrývali, ale jiným aby prospievali a jiné vzdělávali, aniž jest apoštolóm byl Duch svatý dán, aby ty dary skrývali a aby toliko sami sobě prospievali, ale jiným aby kázali. A jako učedlníkuom bojícím se a zavřevše dveře sedícím dal Pán Ducha svého svatého, tak v zámutcích dává Pán své dary 100 mnohým hojně. A kterýmž dává, chce, aby je k dobrému obecné- mu a k spasení lidskému obracovali. A protož die: »Musieš opět prorokovati lidem rozličným, jazykuom rozdielným«. A netoliko poddaným, ale i králóm mnohým. A mluví tuto k jednomu. Nebo které Pán zbuzuje k kázaní, mají jednu vieru, jeden zákon, 105 káží pravdu, a jedním aumyslem. A co kázati mají? Že zákon nový, jakož die: »Jděte, kažte čtenie«, totiž jaký život mají vésti, kterak se hřiechuov varovati, kterak se dobrého přídržeti, kázati proti všeliké zlosti, kázati k večeři Páně lid svolávajíce, bluduom odpierajíce. A tak naplnie se to Mat. XXIIII.: »Kázáno bude 110 toto čtenie královstvie po všem světě« etc. A musí býti mnoho kazateluov, nebo die: »Lidem, jazykuom, pokolením, králuom musieš kázati«, čehož by jeden činiti nepo- stadčil (!). Ale mušejí ť takoví býti maudřie, příkladní, tak, aby mohli vším světem hýbati od zlosti. Neb tu jest osiedl mnoho 115 jednák marná chvála, jednák hněvivost od lidí zchytralých, ano smilstvo, ano frejové, ano lakomstvie pokaušeje. Ale když zli vyzdviženi budau v čest a povrženi budau, tehdy dobří kviesti budau. Jako mluví David: »Spravedlivý jako palma kviesti bude a jako cedrus libánský rozmnožen bude«. A die, že budau štípeni 120 v domu Páně. Nebo ti věrní, maudrost boží majíce, svá kázanie od pokánie začnau. A die: »Ještě v starosti rozhojněné množiti se budau«, takže se rozplodie kazatelové věrní, kteřížto jiné ploditi budau, jakož mluví apoštol: »Já sem zplodil vás«. Ještě na tu starost přijde slunce a zahřeje ji a budau trpěliví. Neskrývati daruov Páně V zámutcích dává dary Pán Všem kázati Žákon kázati Jací kazatelé býti mají Osiedl mnoho v světě Kázanie začiti od pokání 90 I. Kor. 14, 3 — 98 Skutk. 2, I nn. — 106 Mat. 10, 7 —109 Mat. 24, 14 — 118 Ž. 92, 13 až 14 — 121 Ž. 92, 15 — 123 1. Kor. 4, 15
X 405 142а9 níkóm Duch svatý dán jest, tak tuto, když dává maudrost a otvierá, napomíná, aby ji přijali s dary Ducha svatého. A těm velí proro- kovati. Všecken zákon Starý i Nový jest proroctvie. Apoštol I. 90 Korint. XIIII.: »Nebo, ktož prorokuje, lidem mluví k vzdělání«. Protož Pán podlé své miery Ducha svého svatého otevře a pohne srdci těmi, kterýmž dává, aby těch daruov, kteréž mají, a po- kladuov neskrývali neúžitečně. A poněvadž se to děje v dařích tělesných, mnohem viece Pán napomíná ty, kteříž mají dary 95 duchovnie, aby jich neskrývali, ale jiným aby prospievali a jiné vzdělávali, aniž jest apoštolóm byl Duch svatý dán, aby ty dary skrývali a aby toliko sami sobě prospievali, ale jiným aby kázali. A jako učedlníkuom bojícím se a zavřevše dveře sedícím dal Pán Ducha svého svatého, tak v zámutcích dává Pán své dary 100 mnohým hojně. A kterýmž dává, chce, aby je k dobrému obecné- mu a k spasení lidskému obracovali. A protož die: »Musieš opět prorokovati lidem rozličným, jazykuom rozdielným«. A netoliko poddaným, ale i králóm mnohým. A mluví tuto k jednomu. Nebo které Pán zbuzuje k kázaní, mají jednu vieru, jeden zákon, 105 káží pravdu, a jedním aumyslem. A co kázati mají? Že zákon nový, jakož die: »Jděte, kažte čtenie«, totiž jaký život mají vésti, kterak se hřiechuov varovati, kterak se dobrého přídržeti, kázati proti všeliké zlosti, kázati k večeři Páně lid svolávajíce, bluduom odpierajíce. A tak naplnie se to Mat. XXIIII.: »Kázáno bude 110 toto čtenie královstvie po všem světě« etc. A musí býti mnoho kazateluov, nebo die: »Lidem, jazykuom, pokolením, králuom musieš kázati«, čehož by jeden činiti nepo- stadčil (!). Ale mušejí ť takoví býti maudřie, příkladní, tak, aby mohli vším světem hýbati od zlosti. Neb tu jest osiedl mnoho 115 jednák marná chvála, jednák hněvivost od lidí zchytralých, ano smilstvo, ano frejové, ano lakomstvie pokaušeje. Ale když zli vyzdviženi budau v čest a povrženi budau, tehdy dobří kviesti budau. Jako mluví David: »Spravedlivý jako palma kviesti bude a jako cedrus libánský rozmnožen bude«. A die, že budau štípeni 120 v domu Páně. Nebo ti věrní, maudrost boží majíce, svá kázanie od pokánie začnau. A die: »Ještě v starosti rozhojněné množiti se budau«, takže se rozplodie kazatelové věrní, kteřížto jiné ploditi budau, jakož mluví apoštol: »Já sem zplodil vás«. Ještě na tu starost přijde slunce a zahřeje ji a budau trpěliví. Neskrývati daruov Páně V zámutcích dává dary Pán Všem kázati Žákon kázati Jací kazatelé býti mají Osiedl mnoho v světě Kázanie začiti od pokání 90 I. Kor. 14, 3 — 98 Skutk. 2, I nn. — 106 Mat. 10, 7 —109 Mat. 24, 14 — 118 Ž. 92, 13 až 14 — 121 Ž. 92, 15 — 123 1. Kor. 4, 15
Strana 406
406 Kapitola Biskup I die: »A musíš prorokovati«, totiž potřebie jest, aby se tak 125 stalo a ne jinak. A napřed těchto zjevení v kapitole I. povědieno: »Napiš, které věci mají se skuoro dieti«, totiž mušejí a potřebie 142b1 jest. A učedlníkuom do Emaus jdaucím řekl: »Musil Syn člověka trpěti«. A také napsáno: »Mušejí pohoršenie býti«. A k Timoteovi: »Musí biskup býti bez auhony« etc. Ne tak, aby beze všeliktera- 130 kého hřiechu byl; nebo die Jan: »Dieme-li, že hřiechu nemáme, sami se svodíme« etc. Ale die tu ihned znamenitě, že má bez hřiechu smrtedlného býti etc. A poněvadž mušejí kázati, tehdy hřiešníci ku pokání se obrátie a andělé radovati se budau z toho jako z syna marnotratného. Lukáš XV. die otec: »Musil sem 135 hodovati a radovati se« etc. Těm od Boha poslaným die: »Já ť sem postavil vás, abyšte šli a úžitek přinesli«. A ti mají v Kristu přebývati, jakož mluví Kristus: »Ktož zuostává ve mně a já v něm, ten ť nese úžitek mnohý«. * KAPITOLA JEDENÁCTÁ. Pravidlo zprávouov I dána jest mi třtina podobná prutu a ře- čeno mi jest: »Vstaň, přeměř chrám boží« etc. Že povědieno jest napřed, že danému auřadu od Boha řečeno jest: »Ještě musíš prorokovati národuom« etc. A to jako k Janovi mluveno jest, takže, co má kázáno býti v šestém věku času Anti- kristova, to má zjeveno býti Duchem božím, duchem apoštol- ským a duchem Janovým. Neb apoštol die: »Antikrist zjeví se«. Kterýž když se zjeví, duch Januov mluví. Tuto již pokládá, jakau opatrnost a rozšaſnost budau mieti, takoví totiž, anebo jakau mieru a pravidlo, aby směřovali život 10 lidský, a že častokrát jim bude dána pomoc božská. Nebo die: »Dána jest mi třtina«. Prvé knihy, teď pak třtinu. Nebo též i též svým věrným bude dávati v zámutku pomoc. A die potom, že 5 127 Zj. 1, 19 — 128 Podle Luk. 24, 26 — 129 Mat. 18, 7 — 130 1. Tim. 3, 2 — 131 1. Jan 1, 8 — 132 1. Tim. 3, 3 nn. — 135 Luk. 15, 13 nn. — 135 Luk. 15, 32 — 136 Jan 15, 16 — 138 Jan 15, 5. 1 Na okraji je psáno (černým písmem, drobně): Calamus in mensura sex cubitorum et palmo (citát z Ezech. 40, 5) — 4 Zj. 10, 11 — 7 2. Tes. 2, 8 a 9 — 13 Zj. 11, 3
406 Kapitola Biskup I die: »A musíš prorokovati«, totiž potřebie jest, aby se tak 125 stalo a ne jinak. A napřed těchto zjevení v kapitole I. povědieno: »Napiš, které věci mají se skuoro dieti«, totiž mušejí a potřebie 142b1 jest. A učedlníkuom do Emaus jdaucím řekl: »Musil Syn člověka trpěti«. A také napsáno: »Mušejí pohoršenie býti«. A k Timoteovi: »Musí biskup býti bez auhony« etc. Ne tak, aby beze všeliktera- 130 kého hřiechu byl; nebo die Jan: »Dieme-li, že hřiechu nemáme, sami se svodíme« etc. Ale die tu ihned znamenitě, že má bez hřiechu smrtedlného býti etc. A poněvadž mušejí kázati, tehdy hřiešníci ku pokání se obrátie a andělé radovati se budau z toho jako z syna marnotratného. Lukáš XV. die otec: »Musil sem 135 hodovati a radovati se« etc. Těm od Boha poslaným die: »Já ť sem postavil vás, abyšte šli a úžitek přinesli«. A ti mají v Kristu přebývati, jakož mluví Kristus: »Ktož zuostává ve mně a já v něm, ten ť nese úžitek mnohý«. * KAPITOLA JEDENÁCTÁ. Pravidlo zprávouov I dána jest mi třtina podobná prutu a ře- čeno mi jest: »Vstaň, přeměř chrám boží« etc. Že povědieno jest napřed, že danému auřadu od Boha řečeno jest: »Ještě musíš prorokovati národuom« etc. A to jako k Janovi mluveno jest, takže, co má kázáno býti v šestém věku času Anti- kristova, to má zjeveno býti Duchem božím, duchem apoštol- ským a duchem Janovým. Neb apoštol die: »Antikrist zjeví se«. Kterýž když se zjeví, duch Januov mluví. Tuto již pokládá, jakau opatrnost a rozšaſnost budau mieti, takoví totiž, anebo jakau mieru a pravidlo, aby směřovali život 10 lidský, a že častokrát jim bude dána pomoc božská. Nebo die: »Dána jest mi třtina«. Prvé knihy, teď pak třtinu. Nebo též i též svým věrným bude dávati v zámutku pomoc. A die potom, že 5 127 Zj. 1, 19 — 128 Podle Luk. 24, 26 — 129 Mat. 18, 7 — 130 1. Tim. 3, 2 — 131 1. Jan 1, 8 — 132 1. Tim. 3, 3 nn. — 135 Luk. 15, 13 nn. — 135 Luk. 15, 32 — 136 Jan 15, 16 — 138 Jan 15, 5. 1 Na okraji je psáno (černým písmem, drobně): Calamus in mensura sex cubitorum et palmo (citát z Ezech. 40, 5) — 4 Zj. 10, 11 — 7 2. Tes. 2, 8 a 9 — 13 Zj. 11, 3
Strana 407
XI. 407 143a dva svědky chce dáti na pomoc, kteréžto světí vykládají Enocha 142b2 15 a Eliáše etc. Toho času ještě druhá bieda trváti bude; nebo ne ihned konec bude těch věcí. A kdež se bude zdáti mnohým pokoj a bezpečnost, tu tehdáž přijde náhlé zahynutie. Protož die: »I dána jest mi třtina«. Třtina jest pravidlo Pravidlo co jest? a miera slova božieho, netoliko hlasu aneb napsaného, ale rozumu 20 pravého, netolik v znamení, ale v srdci a v skutku, jímž sau světí vedli a zpravovali. O tom Ezechiel XL: »A v ruce jeho třtina miery«. Nebo světí v srdci, v skutku i v řeči měli sú střiedmost a mieru. A die Jan: »Dána jest mi«. Mluví v osobě všech věrných téhož Ducha kteříž mají jako i Jan, budau mieti moc rozeznávati 25 a směřovati k prvním svatým, kteří sú praví křesťané a násle- dovníci svatých. A to směřovati budau slovem božím, kterak věřie, jakau vieru mají, tak-li, jakož zákon boží ukazuje a jako sau svatí prvotní držali, zdali tak věří a držie. Nebo tak kázati mají národuom a lidem, aby netoliko slyšali, ale slyšiece připodob- 30 ňovali a směřovali k skutkóm, tak-li plnie, jakož slyšie, a tak-li jako světí držie a skutkem plnie, tak-li jednotu viery jako prvotní světí mají. Protož, když slyšíme zákon boží, hned jej připodob- ňovati a směřovati máme k životu našemu, tak-li držíme a plníme skutkem. Nebo skrz to směřovánie poznán bývá lid boží, jako 35 skrz mieru loketní poznáno bývá, jak mnoho jest sukna. V tom také, že se dává třtina podobná prutu, znamená se, Prut co znamená že věrní mají býti pod kázní a v hruoze. Jako die k Korintóm apoštol: »Co chcete? Ať s prutem přijdu na vás?« etc. To ť jest prut a metla, trestánie. David: »Metla tvá a huol tvá, ona ť sú 40 mě potěšovala«. To ť jest prut Aronuov, o kterém v knihách Nu- meri XVII., kterýž zkvetl na znamenie, že toho Buoh vyvolil za zprávci. A vyznamenává se, že auřad duchovní, jemuž Buoh dává prut k zpravování, proti kterémuž mnozí repcí, jako Dátan; ale Pán ukázal, že od něho jest, když ten prut počal kviesti, totiž 45 ta moc počala uvoditi bázeň na lidi, život dobrý a svatý. Nebo, po kterém trestání činí polepšenie, znamenie ť jest, že ť jest od Boha ten, kterýmž dává se prut k směřování, totiž věrným k sko- nání světa, aby jich svědomie měřili a životy. A protož Mojžieš Prut Mojžiešuov udeřil prutem v moře, a rozděleno jest. Nebo, když trestáním 50 mrskána bývají srdce zlá lidská, bauřlivá jako moře a ukrutná, Miera jaká býti má Trestánie 14 Sr. Strabona, Glossa ord. (MI. 114, c. 730) — 16 Podle 1, Tes. 5, 3 21 Ezech. 40, 3 a 5— 38 I. Kor. 4, 21 —39 Ž. 23, 4 — 41 4. M. 17, 8 — 43 4. M. 16, 1 nn. — 48 2. M. 14, 21
XI. 407 143a dva svědky chce dáti na pomoc, kteréžto světí vykládají Enocha 142b2 15 a Eliáše etc. Toho času ještě druhá bieda trváti bude; nebo ne ihned konec bude těch věcí. A kdež se bude zdáti mnohým pokoj a bezpečnost, tu tehdáž přijde náhlé zahynutie. Protož die: »I dána jest mi třtina«. Třtina jest pravidlo Pravidlo co jest? a miera slova božieho, netoliko hlasu aneb napsaného, ale rozumu 20 pravého, netolik v znamení, ale v srdci a v skutku, jímž sau světí vedli a zpravovali. O tom Ezechiel XL: »A v ruce jeho třtina miery«. Nebo světí v srdci, v skutku i v řeči měli sú střiedmost a mieru. A die Jan: »Dána jest mi«. Mluví v osobě všech věrných téhož Ducha kteříž mají jako i Jan, budau mieti moc rozeznávati 25 a směřovati k prvním svatým, kteří sú praví křesťané a násle- dovníci svatých. A to směřovati budau slovem božím, kterak věřie, jakau vieru mají, tak-li, jakož zákon boží ukazuje a jako sau svatí prvotní držali, zdali tak věří a držie. Nebo tak kázati mají národuom a lidem, aby netoliko slyšali, ale slyšiece připodob- 30 ňovali a směřovali k skutkóm, tak-li plnie, jakož slyšie, a tak-li jako světí držie a skutkem plnie, tak-li jednotu viery jako prvotní světí mají. Protož, když slyšíme zákon boží, hned jej připodob- ňovati a směřovati máme k životu našemu, tak-li držíme a plníme skutkem. Nebo skrz to směřovánie poznán bývá lid boží, jako 35 skrz mieru loketní poznáno bývá, jak mnoho jest sukna. V tom také, že se dává třtina podobná prutu, znamená se, Prut co znamená že věrní mají býti pod kázní a v hruoze. Jako die k Korintóm apoštol: »Co chcete? Ať s prutem přijdu na vás?« etc. To ť jest prut a metla, trestánie. David: »Metla tvá a huol tvá, ona ť sú 40 mě potěšovala«. To ť jest prut Aronuov, o kterém v knihách Nu- meri XVII., kterýž zkvetl na znamenie, že toho Buoh vyvolil za zprávci. A vyznamenává se, že auřad duchovní, jemuž Buoh dává prut k zpravování, proti kterémuž mnozí repcí, jako Dátan; ale Pán ukázal, že od něho jest, když ten prut počal kviesti, totiž 45 ta moc počala uvoditi bázeň na lidi, život dobrý a svatý. Nebo, po kterém trestání činí polepšenie, znamenie ť jest, že ť jest od Boha ten, kterýmž dává se prut k směřování, totiž věrným k sko- nání světa, aby jich svědomie měřili a životy. A protož Mojžieš Prut Mojžiešuov udeřil prutem v moře, a rozděleno jest. Nebo, když trestáním 50 mrskána bývají srdce zlá lidská, bauřlivá jako moře a ukrutná, Miera jaká býti má Trestánie 14 Sr. Strabona, Glossa ord. (MI. 114, c. 730) — 16 Podle 1, Tes. 5, 3 21 Ezech. 40, 3 a 5— 38 I. Kor. 4, 21 —39 Ž. 23, 4 — 41 4. M. 17, 8 — 43 4. M. 16, 1 nn. — 48 2. M. 14, 21
Strana 408
408 Kapitola Chrám měřiti Oltář Kněžic Pracovitý život Sience lid pokrytý Kněžie jak mají měřiti tehdy bývají rozdělena a umdlena, že nemohau tak mnoho konati zlého. Tiem prutem, když někteří byli se slibem zavázali, že nechtí jiesti, dokudž Pavla nezabijí, apoštol udeřil, když svým kázaním uvedl v lid roztrženie a rozdělenie, a tak byli zemdleni. Jakož i nynie, když Pán tepe tiem prutem srdce lidská ve zlém spojená, 55 roztrhují se a rozdělují. Napsáno také v Přísloví XXII.: »Bláz- novstvie přivázáno jest v srdci dietěte a prut kázně vyžene je«. Častokrát všetečnosti některaké trestáním vymietá. »A řečeno jest mi«. Nebo Duch boží učí, co má činiti s darem božím, totiž s tiem prutem. »Řečeno« vnitř, skrz boží napome-60 nutie v mysli. »Vstaň«, doufaje Bohu, ne své síle, »a přeměř chrám boží«. Apoštol: »Vy ste chrám boží«. Nebo, v kterých ť jest viera živá, pravá bázeň k Bohu, život příkladný, ti ť sau chrám boží; a někteří ještě sú v hříších, mají však chrámem božím býti ko- nečně. Nebo někteří dokonaleji a zvláštněji se Bohu obětují a sau 65 jako oltář, častokrát se modlíce, srdcem i tělem Pánu se obě- tujíce; kteříž sú i obět i oltář, buďto že sau ti kněžie, skrz kteréžto a v nichžto jiní své oběti Bohu obětují, chrám sau, buďto pracovitý život vedúce a hřiechuov se varujíce, kteřížto v pravdě a v duchu modlí se Bohu jako v chrámě. Nebo takových Buoh hledá modliteb- 70 níkuov. Jiní pak sú jako sience vně. V knihách Královských čte se, že Šalomún před chrámem udělal sienci. A vyznamenává se lid pokrytý Antikristuov, kterýž vydal se srdcem ven k světu, kteřížto usty Bohu se modlé, ale srdce daleko jest od Boha. A sú tělesní, také svátosti přijímají, ale nehodně, postie se někdy a sau 75 vedlé chrámu nebo vedlé synuov božích zalíbených, jim sauce připojeni. Protož Pán rozkazuje, kterak opatrnosti má požívati ten auřad kněžský, tak, aby slovo božie mluviece, jenž jest jako miera synuom božím k Bohu obráceným, kteřížto mají změřováni býti 80 pravau boží řečí nápodobně k svatým cierkve prvotnie. A slove třtina, takže se mají změřovati skrze dlauhé setrvánie, tak, aby v dobrém počatém setrvali. Protož má změřován býti chrám i voltář; nebo pracovití i bohomyslní tak setrvají v dobrém. »Ale sience neměřiti«. Nebo, kteří se Boha přídržie, zevnitř totiž, sau 85 pokrytci, ti nemají změřováni býti. Nebo život jich, viera, svědo- mie netrefuje se ani srovnává s cierkví prvotní svatú, aby tak živi byli, jako sú oni byli živi. 143a2 Pavel Sience neměřiti 52 Skutk. 23, 12 a 24, 10 nn. — 56 Přísl. 22, 15 — 62 1. Kor. 3, 16 — 71 1. (3.) Kr. 6, 3
408 Kapitola Chrám měřiti Oltář Kněžic Pracovitý život Sience lid pokrytý Kněžie jak mají měřiti tehdy bývají rozdělena a umdlena, že nemohau tak mnoho konati zlého. Tiem prutem, když někteří byli se slibem zavázali, že nechtí jiesti, dokudž Pavla nezabijí, apoštol udeřil, když svým kázaním uvedl v lid roztrženie a rozdělenie, a tak byli zemdleni. Jakož i nynie, když Pán tepe tiem prutem srdce lidská ve zlém spojená, 55 roztrhují se a rozdělují. Napsáno také v Přísloví XXII.: »Bláz- novstvie přivázáno jest v srdci dietěte a prut kázně vyžene je«. Častokrát všetečnosti některaké trestáním vymietá. »A řečeno jest mi«. Nebo Duch boží učí, co má činiti s darem božím, totiž s tiem prutem. »Řečeno« vnitř, skrz boží napome-60 nutie v mysli. »Vstaň«, doufaje Bohu, ne své síle, »a přeměř chrám boží«. Apoštol: »Vy ste chrám boží«. Nebo, v kterých ť jest viera živá, pravá bázeň k Bohu, život příkladný, ti ť sau chrám boží; a někteří ještě sú v hříších, mají však chrámem božím býti ko- nečně. Nebo někteří dokonaleji a zvláštněji se Bohu obětují a sau 65 jako oltář, častokrát se modlíce, srdcem i tělem Pánu se obě- tujíce; kteříž sú i obět i oltář, buďto že sau ti kněžie, skrz kteréžto a v nichžto jiní své oběti Bohu obětují, chrám sau, buďto pracovitý život vedúce a hřiechuov se varujíce, kteřížto v pravdě a v duchu modlí se Bohu jako v chrámě. Nebo takových Buoh hledá modliteb- 70 níkuov. Jiní pak sú jako sience vně. V knihách Královských čte se, že Šalomún před chrámem udělal sienci. A vyznamenává se lid pokrytý Antikristuov, kterýž vydal se srdcem ven k světu, kteřížto usty Bohu se modlé, ale srdce daleko jest od Boha. A sú tělesní, také svátosti přijímají, ale nehodně, postie se někdy a sau 75 vedlé chrámu nebo vedlé synuov božích zalíbených, jim sauce připojeni. Protož Pán rozkazuje, kterak opatrnosti má požívati ten auřad kněžský, tak, aby slovo božie mluviece, jenž jest jako miera synuom božím k Bohu obráceným, kteřížto mají změřováni býti 80 pravau boží řečí nápodobně k svatým cierkve prvotnie. A slove třtina, takže se mají změřovati skrze dlauhé setrvánie, tak, aby v dobrém počatém setrvali. Protož má změřován býti chrám i voltář; nebo pracovití i bohomyslní tak setrvají v dobrém. »Ale sience neměřiti«. Nebo, kteří se Boha přídržie, zevnitř totiž, sau 85 pokrytci, ti nemají změřováni býti. Nebo život jich, viera, svědo- mie netrefuje se ani srovnává s cierkví prvotní svatú, aby tak živi byli, jako sú oni byli živi. 143a2 Pavel Sience neměřiti 52 Skutk. 23, 12 a 24, 10 nn. — 56 Přísl. 22, 15 — 62 1. Kor. 3, 16 — 71 1. (3.) Kr. 6, 3
Strana 409
XI. 409 143b1 »Ale vyvrz ji ven«. Nebo zlí křesťané, kteříž s dobrými sau 90 spojeni obcováním v zevnitřních věcech, tehdy ti, kteříž od Boha posláni bývají, věrní, ti dobré změřovati budau u vieře živé, v životě a v svědomí; a tak tiem obyčejem odlučují se od zlých a pokrytcuov, kteřížto sú netiší, nemilosrdní. A ti mají skrz ka- zatele býti vyvrženi, kteříž života nedbají opraviti, takže se jich 95 mají dobří varovati a od nich se oddělovati. Blahoslavení sau ti, kteřížto jako voltář a chrám nalézají se, kteříž se zachovávají a změřují se slovem Páně, tiem pravidlem. Ale těm běda, kteřížto v zevnitřních věcech aučastenstvie mají s dobrými, však sú u vieře a v životě a ctnostech vně vyvrženi ven jako sience od chrámu 100 božieho pravého. A mám za to, že tato třtina nynie vycházie. Nebo život mno- hých směřuje se slovem Páně a srovnává. Nebo dobrá srdce k jed- notě se táhnú a spolu se spojují, a zlá také vespolek se hrnau. A protož jeden jako anděl vzav třtinu, měřil chrám a oltář, ale 105 sieň vyvrhl ven. Apoštol II. Korint. VI°.: »Nechtějte jha táhnúti s nevěrnými. Nebo které aučastenstvie světla s temnostmi?« etc. A dopoviedá, vyměřuje chrám boží: »Vy ste chrám Boha živého« etc. Jako by řekl: »Ale onino zlí sau sience vně«. A I. Korint. V°.: »Řekl sem vám, abyšte se nemiesili s smilníky«. A protož, 110 kteří života polepšiti netbají, měli by znamenáni býti i jmeno- váni a tak jako sience ven vyvrženi. A kdyby sience nynie z této obce měla vyvržena býti, tehdy mezi chrámem a oltářem bylo by spojenie svaté. Ale sluší se varovati, aby dobří nebyli vymie- táni a vyobcováni etc. Vyvrci ven tyto Blaze Běda Apoštol takto měřil chrám 143b2 Neb ť jest dána pohanuom a budau ť šla- pati po městě svatém. A znamenati máme, že die, sieň, kteráž jest vně, aby vyvržena byla. Jestliže jest zevnitř, tehdy ť jest vně; kterak tehdy má vyvržena býti? Protož zna- 5 menati sluší, že mnozí křesťané před Bohem sau vyvrženi spraved- livým jeho saudem, ale před lidmi nic. Zdadí se v cierkvi boží býti, ale sau vně, ozdobeni jsúce skutky dobrými zevnitř, almuž- nau, postem etc. Jakož die Spasitel: »Ktož nevěří v mě« věrau pravau, živau, »zatracen bude« a již jest přede mnau potupen 10 vnitř. A protož rozkazuje jemu, aby, což jest před Bohem vyvrženo, také i před lidmi vyvrženo bylo, aby se poznali. Jaké vyvrženic 105 2. Kor. 6, 14 — 107 2. Kor. 6, 16 — 109 Podle 1. Kor. 5, 9. 8 Marek 16, 16
XI. 409 143b1 »Ale vyvrz ji ven«. Nebo zlí křesťané, kteříž s dobrými sau 90 spojeni obcováním v zevnitřních věcech, tehdy ti, kteříž od Boha posláni bývají, věrní, ti dobré změřovati budau u vieře živé, v životě a v svědomí; a tak tiem obyčejem odlučují se od zlých a pokrytcuov, kteřížto sú netiší, nemilosrdní. A ti mají skrz ka- zatele býti vyvrženi, kteříž života nedbají opraviti, takže se jich 95 mají dobří varovati a od nich se oddělovati. Blahoslavení sau ti, kteřížto jako voltář a chrám nalézají se, kteříž se zachovávají a změřují se slovem Páně, tiem pravidlem. Ale těm běda, kteřížto v zevnitřních věcech aučastenstvie mají s dobrými, však sú u vieře a v životě a ctnostech vně vyvrženi ven jako sience od chrámu 100 božieho pravého. A mám za to, že tato třtina nynie vycházie. Nebo život mno- hých směřuje se slovem Páně a srovnává. Nebo dobrá srdce k jed- notě se táhnú a spolu se spojují, a zlá také vespolek se hrnau. A protož jeden jako anděl vzav třtinu, měřil chrám a oltář, ale 105 sieň vyvrhl ven. Apoštol II. Korint. VI°.: »Nechtějte jha táhnúti s nevěrnými. Nebo které aučastenstvie světla s temnostmi?« etc. A dopoviedá, vyměřuje chrám boží: »Vy ste chrám Boha živého« etc. Jako by řekl: »Ale onino zlí sau sience vně«. A I. Korint. V°.: »Řekl sem vám, abyšte se nemiesili s smilníky«. A protož, 110 kteří života polepšiti netbají, měli by znamenáni býti i jmeno- váni a tak jako sience ven vyvrženi. A kdyby sience nynie z této obce měla vyvržena býti, tehdy mezi chrámem a oltářem bylo by spojenie svaté. Ale sluší se varovati, aby dobří nebyli vymie- táni a vyobcováni etc. Vyvrci ven tyto Blaze Běda Apoštol takto měřil chrám 143b2 Neb ť jest dána pohanuom a budau ť šla- pati po městě svatém. A znamenati máme, že die, sieň, kteráž jest vně, aby vyvržena byla. Jestliže jest zevnitř, tehdy ť jest vně; kterak tehdy má vyvržena býti? Protož zna- 5 menati sluší, že mnozí křesťané před Bohem sau vyvrženi spraved- livým jeho saudem, ale před lidmi nic. Zdadí se v cierkvi boží býti, ale sau vně, ozdobeni jsúce skutky dobrými zevnitř, almuž- nau, postem etc. Jakož die Spasitel: »Ktož nevěří v mě« věrau pravau, živau, »zatracen bude« a již jest přede mnau potupen 10 vnitř. A protož rozkazuje jemu, aby, což jest před Bohem vyvrženo, také i před lidmi vyvrženo bylo, aby se poznali. Jaké vyvrženic 105 2. Kor. 6, 14 — 107 2. Kor. 6, 16 — 109 Podle 1. Kor. 5, 9. 8 Marek 16, 16
Strana 410
410 Kapitola Strana boží a Antikristova Nemilostivý Město Hory Co se obětuje Bohu A pokládá příčinu vyvrženie řka: »Nebo dána jest pohanuom«. Kdyby všickni, kteří nejsú praví křesťané, měli vyvrženi býti, a ač počítají se býti stránkau boží, málo by věrných zuostalo. »Dána jest pohanuom«, totiž duchóm těm, kteřížto život zpo-15 hanilý, obyčeje také uvozují v člověka jako pajchu, lakomstvie a s tiem bludy nebo pověry pohanské. A protož vyvržena má býti ta sieň. Ale napřed, když sme měli o zástupu Antikristovu, kterýž měřen jest počtem, kterýž v sobě jest rozdělený a roztržený, totiž CXX tisícuov; tuto již strana Páně slove chrám a ne počtem, 20 ale změřuje se třtinau etc., kterážto miera jest ustavičná a jedno- stajná. A znamená se tiem, že, kteří sú strana pravá Páně, v těch jest spojenie jedno, totižto viera; ale hauf Antikristuov, kterýž se neměří třtinau nebo prutem, ale jest sieň, ne jednostajné veli- kosti měrau, ale rozlaučenau a rozdělenau měří se na znamenie, 25 že v straně Antikristově nenie jednoty aniž sau jednoho ducha s Bohem, ale sau založeni na piesku, a protož nejsú trvánliví, ale zahynau. David: »Viděl sem nemilostivého vyvajšeného a vy- zdviženého jako cedry libanské« etc. »Šel sem tudy, a ano ť ho již nenie«. Nebo brzce odcházejí králové a kniežata a na krátký 30 čas trvají. A jestliže maličko postojí v jednotě pokryté, však ne- trvají v ní, ale roztrhují se. »A budau ť tlačiti město svaté za čtyřidceti měsícuov a za dva«. Co prvé chrám s oltářem nazval, tuto městem svatým jme- nuje. Město slove jako měštanuov jednota. A to ť jest cierkev 35 svatá, zástup synuov božích, kteříž sau chrám s oltářem, a město, kteréž nazývá dcerau jeruzalémskau. David: »Slavné věci praveny sú o tobě, město boží«, kteřížto základ mají v sobě boží, a na prorocích a apoštoléch jest založeno. David: »Základové jeho na horách svatých«, totiž těch, kteří sau byli plní Ducha svatého. 40 »Na horách«, totiž Otci, Synu i Duchu svatém. To ť jest národ svatý, město Bohu obětované svými mocmi, audy i vším životem; a jest město svaté, nebo Bohu obětované. Jako to, což se obětuje Bohu, nemá ku pohodlí lidskému, ale božiemu obráceno býti, tak srdce Bohu obětovaná v službu k jeho slávě mají obrácena 45 býti, a ne ku pohodlím lidským, Bohu odporným. A ta srdce obě- tují se na křtu. A kto jest, ješto by směl o sobě pověděti, že jest to město svaté? Jako apoštol pověděl: »Jist sem, že nic mě neotdělí od lásky Kristovy, ani meč, ani smrt«. A o takových, kteří by 144a1 Pohané 18 Zj. 9, 16 — 28 Ž. 37, 35 a 36 — 37 Ž. 87, 3 — 39 Ž. 87, 1 — 48 Podle Řím. 8, 38 a 39
410 Kapitola Strana boží a Antikristova Nemilostivý Město Hory Co se obětuje Bohu A pokládá příčinu vyvrženie řka: »Nebo dána jest pohanuom«. Kdyby všickni, kteří nejsú praví křesťané, měli vyvrženi býti, a ač počítají se býti stránkau boží, málo by věrných zuostalo. »Dána jest pohanuom«, totiž duchóm těm, kteřížto život zpo-15 hanilý, obyčeje také uvozují v člověka jako pajchu, lakomstvie a s tiem bludy nebo pověry pohanské. A protož vyvržena má býti ta sieň. Ale napřed, když sme měli o zástupu Antikristovu, kterýž měřen jest počtem, kterýž v sobě jest rozdělený a roztržený, totiž CXX tisícuov; tuto již strana Páně slove chrám a ne počtem, 20 ale změřuje se třtinau etc., kterážto miera jest ustavičná a jedno- stajná. A znamená se tiem, že, kteří sú strana pravá Páně, v těch jest spojenie jedno, totižto viera; ale hauf Antikristuov, kterýž se neměří třtinau nebo prutem, ale jest sieň, ne jednostajné veli- kosti měrau, ale rozlaučenau a rozdělenau měří se na znamenie, 25 že v straně Antikristově nenie jednoty aniž sau jednoho ducha s Bohem, ale sau založeni na piesku, a protož nejsú trvánliví, ale zahynau. David: »Viděl sem nemilostivého vyvajšeného a vy- zdviženého jako cedry libanské« etc. »Šel sem tudy, a ano ť ho již nenie«. Nebo brzce odcházejí králové a kniežata a na krátký 30 čas trvají. A jestliže maličko postojí v jednotě pokryté, však ne- trvají v ní, ale roztrhují se. »A budau ť tlačiti město svaté za čtyřidceti měsícuov a za dva«. Co prvé chrám s oltářem nazval, tuto městem svatým jme- nuje. Město slove jako měštanuov jednota. A to ť jest cierkev 35 svatá, zástup synuov božích, kteříž sau chrám s oltářem, a město, kteréž nazývá dcerau jeruzalémskau. David: »Slavné věci praveny sú o tobě, město boží«, kteřížto základ mají v sobě boží, a na prorocích a apoštoléch jest založeno. David: »Základové jeho na horách svatých«, totiž těch, kteří sau byli plní Ducha svatého. 40 »Na horách«, totiž Otci, Synu i Duchu svatém. To ť jest národ svatý, město Bohu obětované svými mocmi, audy i vším životem; a jest město svaté, nebo Bohu obětované. Jako to, což se obětuje Bohu, nemá ku pohodlí lidskému, ale božiemu obráceno býti, tak srdce Bohu obětovaná v službu k jeho slávě mají obrácena 45 býti, a ne ku pohodlím lidským, Bohu odporným. A ta srdce obě- tují se na křtu. A kto jest, ješto by směl o sobě pověděti, že jest to město svaté? Jako apoštol pověděl: »Jist sem, že nic mě neotdělí od lásky Kristovy, ani meč, ani smrt«. A o takových, kteří by 144a1 Pohané 18 Zj. 9, 16 — 28 Ž. 37, 35 a 36 — 37 Ž. 87, 3 — 39 Ž. 87, 1 — 48 Podle Řím. 8, 38 a 39
Strana 411
XI. 411 144a2 144b1 50 takové město byli, die Pán (Mat. V°.): »Nemuože město skryto býti na hoře« etc. Proti tomu králové a kniežata světská ani kacieři Město nedobyte nemohli sau svítěziti, ano ani brány pekelnie. A snáze by kamenie drahé poznáno býti mohlo a rozváženo nežli to město svaté, a zvláště nynie, když šatan syny své ku podobenství synuov bo- 55 žích zmaloval. A že tuto jmenuje město svaté. Poněvadž jest svaté, tehdy Buoh miluje je a ono Boha, jakož napsáno v Přísloví VIII.: »Já milujície mne miluji«. Toto ť jest ne jako Ejipt, ale svaté. A die: »A pošlapají je«. Napřed povědieno jest, že jest dán 60 pohanuom, totiž ten chrám. Protož lid, zle živ jsa, šlapá město boží. Nebo pohansky živi súce, nemohau se srovnati s městem svatým božím, takže sieň vyvržená posilní se, tlačiti bude město svaté a utískati bude, násilé činiti mocně. To ť jest město boží vyvolené, kteréhožto kdyby nebylo, všickni by jiní zahynuli 65 jako Sodoma, z kteréž když vyšel Lot, podvrácena jest. Kteříž níže slovau Sodoma a Ejipt etc. duchovní. Mnohým se zdá, že by byl to město, a sú ven vyvrženi. Jiní se pak bojie, aby snad nebyli v něm, avšak sau to město. To město tak miloval Buoh, že jednorozeného Syna svého dal na svět, dává své tělo a svú 70 krev jemu, andělskú stráž; kteréžto však od Pána tak zamilo- vané dopauští se pošlapati od pohanuov pro rozmnoženie koruny a odplaty věčné, obehnáno bývá a obklíčeno náspem od zlých. To miluje od věčnosti a nesmiernau odplatu jemu zpuosobuje. A toho ť zde toto město nezná, jediné v podobenství. I die: »A šlapati budau«. Nedie, aby potřieno bylo a zkaženo. Ale jako kameníčko škřemeničné, čím se více šlapá, tiem se více čistí, a zlato, čím více se přepaluje, tiem viece se vyčišťuje, takéž i toto město, ač pošlapáno bývá, však tiem bývá očištěno. A nenie div, ano jeho znamenití poslové a on sám, Kristus, sem přišed, 80 tak mocný, avšak trpěl jest; a nynie v své svátosti velebné potře- nie a potlačenie trpí, když v té velebné jeho svátosti praví, že by modla byla. A lépe ť jest nám v tom městě s Kristem pošla- pánu býti, a potom s ním kralovati na věky, nežli zde život mieti dobrý, a potom zavrženu býti od Krista. A die: »Za čtyřidceti měsícuov a dva«. To jest maličko, jenž neučiní snad puol čtvrta léta; a to podlé litery. Ale znamenati Šlapají město Tiem městem stojime Buoh miluje to město Jak se šlapů to městor Máme trpěti pošlapánie 75 85 50 Mat. 5, 14 — 58 Přísl. 8, 17 — 65 I. M. 19, 24 n. — 66 Zj. 11, 8 68 Jan 3, 16 — 86 neučiní; pův.: toliko učiní, ale korigováno.
XI. 411 144a2 144b1 50 takové město byli, die Pán (Mat. V°.): »Nemuože město skryto býti na hoře« etc. Proti tomu králové a kniežata světská ani kacieři Město nedobyte nemohli sau svítěziti, ano ani brány pekelnie. A snáze by kamenie drahé poznáno býti mohlo a rozváženo nežli to město svaté, a zvláště nynie, když šatan syny své ku podobenství synuov bo- 55 žích zmaloval. A že tuto jmenuje město svaté. Poněvadž jest svaté, tehdy Buoh miluje je a ono Boha, jakož napsáno v Přísloví VIII.: »Já milujície mne miluji«. Toto ť jest ne jako Ejipt, ale svaté. A die: »A pošlapají je«. Napřed povědieno jest, že jest dán 60 pohanuom, totiž ten chrám. Protož lid, zle živ jsa, šlapá město boží. Nebo pohansky živi súce, nemohau se srovnati s městem svatým božím, takže sieň vyvržená posilní se, tlačiti bude město svaté a utískati bude, násilé činiti mocně. To ť jest město boží vyvolené, kteréhožto kdyby nebylo, všickni by jiní zahynuli 65 jako Sodoma, z kteréž když vyšel Lot, podvrácena jest. Kteříž níže slovau Sodoma a Ejipt etc. duchovní. Mnohým se zdá, že by byl to město, a sú ven vyvrženi. Jiní se pak bojie, aby snad nebyli v něm, avšak sau to město. To město tak miloval Buoh, že jednorozeného Syna svého dal na svět, dává své tělo a svú 70 krev jemu, andělskú stráž; kteréžto však od Pána tak zamilo- vané dopauští se pošlapati od pohanuov pro rozmnoženie koruny a odplaty věčné, obehnáno bývá a obklíčeno náspem od zlých. To miluje od věčnosti a nesmiernau odplatu jemu zpuosobuje. A toho ť zde toto město nezná, jediné v podobenství. I die: »A šlapati budau«. Nedie, aby potřieno bylo a zkaženo. Ale jako kameníčko škřemeničné, čím se více šlapá, tiem se více čistí, a zlato, čím více se přepaluje, tiem viece se vyčišťuje, takéž i toto město, ač pošlapáno bývá, však tiem bývá očištěno. A nenie div, ano jeho znamenití poslové a on sám, Kristus, sem přišed, 80 tak mocný, avšak trpěl jest; a nynie v své svátosti velebné potře- nie a potlačenie trpí, když v té velebné jeho svátosti praví, že by modla byla. A lépe ť jest nám v tom městě s Kristem pošla- pánu býti, a potom s ním kralovati na věky, nežli zde život mieti dobrý, a potom zavrženu býti od Krista. A die: »Za čtyřidceti měsícuov a dva«. To jest maličko, jenž neučiní snad puol čtvrta léta; a to podlé litery. Ale znamenati Šlapají město Tiem městem stojime Buoh miluje to město Jak se šlapů to městor Máme trpěti pošlapánie 75 85 50 Mat. 5, 14 — 58 Přísl. 8, 17 — 65 I. M. 19, 24 n. — 66 Zj. 11, 8 68 Jan 3, 16 — 86 neučiní; pův.: toliko učiní, ale korigováno.
Strana 412
412 Kapitola Cesta do nebe volených Prodlužuje Pán života máme, že synové izrahelští, z Ejipta berauce se, měli sú obydlé XL a dvě. A znamená se, že křesťané nepřicházejí do vlasti, leč mnohá obydlé přejdau, jednak skrz zámutky, jednak skrz potě- šenie, jednak skrz pomoc boží, jednak skrz opuštěnie některaké 90 od Boha, jednak k jednomu prospěchu, jednak k druhému, tak, až přejdau XLII obydlé; a to netoliko v jednom roce, ale v mno- hých, jako synové izrahelští XL let chodili. Tak prodlužuje Pán, aby se člověk poznal a aby se vyčistilo to město. A zvláště tuto pokládá počet v měsících na znamenie, že ten čas bude těžký a roz- 95 ličným obyčejem proměnitedlný voleným božím, jako i měsíc mění se; nebo jednak k Kristu se přibližujíce osvíceni bývají, jednak odcházejí od Krista jako měsíc, takže opuštěn bývá člo- věk. A jako od Krista i ode všeho dobrého bývá opuštěn, a tak v mnohých a ustavičných proměnnostech jest. A protož se má 100 vyčistiti, aby potom bylo řečeno tomu městu: »Všeckno si krásné a poškvrny nenie v tobě« etc. Pokoj zlý A dám ť já dvěma svědkoma mýma, a bu- dau ť prorokovati za dnuov tisíce dvě stě a šedesát etc. Když napřed povědieno jest, že zlí pošlapají město svaté, totiž cierkev věrných, hruozami, protivenstvími a bludy utískajiece ji, již teď Pán zaslibuje se dáti pomoc své cierkvi, aby nezahynula, ale aby potlačena jsúc potěšenie vzala. Nebo dá Pán své cierkvi posly, kteříž budau uměti potěšiti jie, aby, když trpí na těle, aspoň potěšenie a osvícenie měli na duši. Nebo, jestliže bývá dán věrným pokoj světa, tehdy opět vylévají se v svět. Protož Pán dopauští, aby jeho svatá cierkev bauřky trpěla, aby, tak jsúci trápena, osvícena byla. A vypisuje tuto posly své v životě i také v moci, takže vuole Páně prospěje skrz ně. Jakož die Izaiáš: »Vuole Páně prospěje v ruce jeho«. A die: »Dám dvěma svědkoma«. Prvé povědieno jest, že slyšán jest hlas: »Vezmi knihy« etc. A od téhož povědieno 15 jest: »Ještě musíš prorokovati národuom« etc. A dána jest mu byla třtina miery. Teď tajž hlas praví: »A dám dvěma svědkóm«. Pán tehdy mluví jako napřed. Nebo jiný nemuož dáti, jediné Pán města potlačeného. A ač se zdá, že by v zámutcích vzdálen byl, však ho neopauští, ale pečuje o ně. A die: »Dám«, totiž shuory 20 5 10 144b2 Užiteční zámutkové 87 4. M. 35, 6 — 93 Joz. 5, 6 — 101 Podle Pís. Sal. 4, 7. 13 Iz. 53, 10 — 15 Zj. 10, 9 — 16 Zj. 10, 11
412 Kapitola Cesta do nebe volených Prodlužuje Pán života máme, že synové izrahelští, z Ejipta berauce se, měli sú obydlé XL a dvě. A znamená se, že křesťané nepřicházejí do vlasti, leč mnohá obydlé přejdau, jednak skrz zámutky, jednak skrz potě- šenie, jednak skrz pomoc boží, jednak skrz opuštěnie některaké 90 od Boha, jednak k jednomu prospěchu, jednak k druhému, tak, až přejdau XLII obydlé; a to netoliko v jednom roce, ale v mno- hých, jako synové izrahelští XL let chodili. Tak prodlužuje Pán, aby se člověk poznal a aby se vyčistilo to město. A zvláště tuto pokládá počet v měsících na znamenie, že ten čas bude těžký a roz- 95 ličným obyčejem proměnitedlný voleným božím, jako i měsíc mění se; nebo jednak k Kristu se přibližujíce osvíceni bývají, jednak odcházejí od Krista jako měsíc, takže opuštěn bývá člo- věk. A jako od Krista i ode všeho dobrého bývá opuštěn, a tak v mnohých a ustavičných proměnnostech jest. A protož se má 100 vyčistiti, aby potom bylo řečeno tomu městu: »Všeckno si krásné a poškvrny nenie v tobě« etc. Pokoj zlý A dám ť já dvěma svědkoma mýma, a bu- dau ť prorokovati za dnuov tisíce dvě stě a šedesát etc. Když napřed povědieno jest, že zlí pošlapají město svaté, totiž cierkev věrných, hruozami, protivenstvími a bludy utískajiece ji, již teď Pán zaslibuje se dáti pomoc své cierkvi, aby nezahynula, ale aby potlačena jsúc potěšenie vzala. Nebo dá Pán své cierkvi posly, kteříž budau uměti potěšiti jie, aby, když trpí na těle, aspoň potěšenie a osvícenie měli na duši. Nebo, jestliže bývá dán věrným pokoj světa, tehdy opět vylévají se v svět. Protož Pán dopauští, aby jeho svatá cierkev bauřky trpěla, aby, tak jsúci trápena, osvícena byla. A vypisuje tuto posly své v životě i také v moci, takže vuole Páně prospěje skrz ně. Jakož die Izaiáš: »Vuole Páně prospěje v ruce jeho«. A die: »Dám dvěma svědkoma«. Prvé povědieno jest, že slyšán jest hlas: »Vezmi knihy« etc. A od téhož povědieno 15 jest: »Ještě musíš prorokovati národuom« etc. A dána jest mu byla třtina miery. Teď tajž hlas praví: »A dám dvěma svědkóm«. Pán tehdy mluví jako napřed. Nebo jiný nemuož dáti, jediné Pán města potlačeného. A ač se zdá, že by v zámutcích vzdálen byl, však ho neopauští, ale pečuje o ně. A die: »Dám«, totiž shuory 20 5 10 144b2 Užiteční zámutkové 87 4. M. 35, 6 — 93 Joz. 5, 6 — 101 Podle Pís. Sal. 4, 7. 13 Iz. 53, 10 — 15 Zj. 10, 9 — 16 Zj. 10, 11
Strana 413
XI. 413 ode mne vyjde to dobré, žádný toho nebude moci mieti od sebe. Nebo kto proti zástupu Antikristovu, celému peklu, chytrostem a lstem ďábelským bude moci odepříti? Jediné ten, komuž Pán dá. Protož die: »Dám« etc. silné proti všem zástupuom. Jako i někdy 25 anděla dal proti Sennacheribovi, kterýž jednu noc pohubil CLXXXV tisícuov lidí, takéž i tuto slibuje, že chce dáti dva svědky, takže proti jiným zámutkóm dává jiné pomocníky. Nebo lidé z své křehkosti nebudau moci takovým těžkým odepříti zámutkóm, nebudau-li od Boha mieti pomoci. A tuto někteří jmenují tato dva svědky. Enocha totiž a Eliáše; a někteří se domnievají, že by ta dva osobně měla přijíti a že by nezemřeli tělesně ještě, ale tak že sú vzati a zachováni že by měli býti až do časuov posledních a že by v ráji byli. Ale jiní jináče smajšlejí. Jako sv. Jeronym, píše v listu k Marcelle o pěti otáz- 145a1 35 kách, v otázce třetie a die, že nenie času hádaní dlauhému. Někteří domnievají se o nich, že by tělesně a osobně přijíti měli. Ale kdyby tak bylo, tehdy by i jiné obyčeje starozákonnie neb cerimonie slušelo zachovávati, jako bajkové krve kropenie etc. A takové tak smajšlejície nazývá židovinau zapáchati a zamietá 40 ten smysl. Nebo v těchto knihách Zjevení najmenšie slovce du- chovně se rozumie, a tak tehdy i toto o dvau svědcích. Nebo lid křesťanský duchovně má choditi, v duchovních věcech prospievaje. Tak v proroctví Malachiáše v poslední kapitole die: »Pošli vám Eliáše, služebníka mého, prvé než přijde den Páně, a obrátí srdce 45 otcuom k synuom« etc., na kteréž byli zapomněli, k jich životu a Písmu svatému neprohlédajiece. Též také tu sv. Jeronym za- mietá tak po židovsku smajšlejície, domnievajíce se, že by osoba Eliášova měla přijíti. Duchovně však má rozuměno býti. Jako kdy sú tázali Krista mistři, že by Heliáš měl přijíti; kterýžto 50 jim odpoviedá: »Chcete-li přijíti, již jest Eliáš přišel«. A Gabriel, ukázav se Zachariášovi, die o Janovi, že přijde v duchu a v moci Eliášově; a Kristus nazývá ho Eliášem, ale Jan praví o sobě, že nenie Eliášem. A oba dva pravíta pravdu, totiž že nebyl Eliášem osobau, ale dobře v duchu. Takéž i tuto dva zaslibuje se poslati; netoliko dvě osoby, ale viece svatých kazateluov. Nebo dvě osoby nevystadčily (!) by na veškeren svět. A budau se tajiti a krýti, takže ty osoby 30 Enoch. Eliáš Domněnie některých Duchovně choditi máme Jeronym o Heliášovi Odkud pomoc? 55 Dvě osoby kterak rozuměti 25 2. (4.) Král. 19, 35—34 Jeronymus, Ad Marcellam, epistola LIX (ML 22, c. 587/8). — 43 Podle Malach. 4, 5 a 6 — 46 Jeronymus, Ad Marcellam, l. c., c. 588. — 50 Mat. 11, 14 — Luk. 1. 17 — 52 Jan 1. 21
XI. 413 ode mne vyjde to dobré, žádný toho nebude moci mieti od sebe. Nebo kto proti zástupu Antikristovu, celému peklu, chytrostem a lstem ďábelským bude moci odepříti? Jediné ten, komuž Pán dá. Protož die: »Dám« etc. silné proti všem zástupuom. Jako i někdy 25 anděla dal proti Sennacheribovi, kterýž jednu noc pohubil CLXXXV tisícuov lidí, takéž i tuto slibuje, že chce dáti dva svědky, takže proti jiným zámutkóm dává jiné pomocníky. Nebo lidé z své křehkosti nebudau moci takovým těžkým odepříti zámutkóm, nebudau-li od Boha mieti pomoci. A tuto někteří jmenují tato dva svědky. Enocha totiž a Eliáše; a někteří se domnievají, že by ta dva osobně měla přijíti a že by nezemřeli tělesně ještě, ale tak že sú vzati a zachováni že by měli býti až do časuov posledních a že by v ráji byli. Ale jiní jináče smajšlejí. Jako sv. Jeronym, píše v listu k Marcelle o pěti otáz- 145a1 35 kách, v otázce třetie a die, že nenie času hádaní dlauhému. Někteří domnievají se o nich, že by tělesně a osobně přijíti měli. Ale kdyby tak bylo, tehdy by i jiné obyčeje starozákonnie neb cerimonie slušelo zachovávati, jako bajkové krve kropenie etc. A takové tak smajšlejície nazývá židovinau zapáchati a zamietá 40 ten smysl. Nebo v těchto knihách Zjevení najmenšie slovce du- chovně se rozumie, a tak tehdy i toto o dvau svědcích. Nebo lid křesťanský duchovně má choditi, v duchovních věcech prospievaje. Tak v proroctví Malachiáše v poslední kapitole die: »Pošli vám Eliáše, služebníka mého, prvé než přijde den Páně, a obrátí srdce 45 otcuom k synuom« etc., na kteréž byli zapomněli, k jich životu a Písmu svatému neprohlédajiece. Též také tu sv. Jeronym za- mietá tak po židovsku smajšlejície, domnievajíce se, že by osoba Eliášova měla přijíti. Duchovně však má rozuměno býti. Jako kdy sú tázali Krista mistři, že by Heliáš měl přijíti; kterýžto 50 jim odpoviedá: »Chcete-li přijíti, již jest Eliáš přišel«. A Gabriel, ukázav se Zachariášovi, die o Janovi, že přijde v duchu a v moci Eliášově; a Kristus nazývá ho Eliášem, ale Jan praví o sobě, že nenie Eliášem. A oba dva pravíta pravdu, totiž že nebyl Eliášem osobau, ale dobře v duchu. Takéž i tuto dva zaslibuje se poslati; netoliko dvě osoby, ale viece svatých kazateluov. Nebo dvě osoby nevystadčily (!) by na veškeren svět. A budau se tajiti a krýti, takže ty osoby 30 Enoch. Eliáš Domněnie některých Duchovně choditi máme Jeronym o Heliášovi Odkud pomoc? 55 Dvě osoby kterak rozuměti 25 2. (4.) Král. 19, 35—34 Jeronymus, Ad Marcellam, epistola LIX (ML 22, c. 587/8). — 43 Podle Malach. 4, 5 a 6 — 46 Jeronymus, Ad Marcellam, l. c., c. 588. — 50 Mat. 11, 14 — Luk. 1. 17 — 52 Jan 1. 21
Strana 414
414 Kapitola Učedlníci Páně maji mietí Imilovánin Kterak navštěvuje Pán Dva životy dává Pán Jan Petr nebudau směti o sobě toho praviti, že by byli Eliáš aneb Enoch. A jmenuje dva, na znamenie, že ty Pán dá ku pomoci své svaté cierkvi, kteříž budau mieti milovánie Boha a bližnieho, na kte- 60 rýchžto všecken zákon visí i proroci. A to dvoje milovánie, totiž Boha a bližnieho, zbuzovati je bude k tomu, aby se vydali na smrt; jináč nevydali by se v tak mnohá nebezpečenstvie. Ale nad jiné pád lidský poznajíce, Boha a bližnie milujíce, proto se v nebezpečenstvie vydávají. A protož, že jeho učedlníci měli sú mieti to dvoje milovánie, na znamenie toho (Lukáš X°.) poslal je dva a dva etc., tak, aby měli milovánie k Bohu a k bližnímu, k přáteluom i k nepřáteluom. Protož sv. Rehoř i jiní praví, aby se nepokaušel vo auřad kázanie, ktož dvojieho tohoto nemá milovánie, totiž k Bohu a k bližním, 70 k přátelóm také i k nepřátelóm. A poslal Pán dva učedlníky před sebau. Nebo která srdce Pán chce navštieviti, posielá kazatele dvoje milovánie, Boha a bližnieho, uvodície. Jako i sem do města potlačeného posielá dva svědky, kteříž učiti budau svět potupiti, druhé věčné a nebeské věci milovati. A zvláště Pán svým posluom 75 dává dva životy. Protož praví: »Dám«, jednomu jeden život s dary příležejícími, druhému druhý, prvniemu ne odporný, ale obojí k spasení potřebný. Jeden život jest bohomyslný, vzhuoru do nebe k Bohu ješto se táhne, kterýž měl Jan na ostrově Pathmos. Druhý měl, pracovitý, sv. Petr; a ač také měl bohomyslný, ale 80 viece pracovitý, a to s velikú horlivostí. A ta dva byla sta jako tovařišie; nebo tato dva životy přídržie se dobře sebe. Ale což k skrytým věcem bylo patřiti, tajným a nebeským, to Jan spieše poznal. Jako Jidáše za večeří on poznal první; a Jan najprvé poznal Pána na břehu stojícieho, dřieve nežli Petr. Neb on zpuo-85 sobnější byl k spatřování těch nebeských věcí, kteréžto jako na břehu sau; ale Petr spěšněji k vyplnění práce se oddal. Jako 145b1 Petr hodil sebú do moře a připlaul ku Pánu, nečekaje na lodí plavenie. A tato dva životy dává rozličným, aby se vespolek potřebovali 90 a sobě pomáhali. Protož die: »Dám dvěma svědkoma mýma« etc., totiž některým život bohomyslný, kteříž se znamenají skrz Enocha, jenž se vykládá »Chodě s Bohem«, jiným dám život pracovitý, kteříž se znamenají skrz Eliáše, kteřížto horlívě postavují se proti 65 145a2 Milovánie aby měli Enoch Eliáš 61 Mat. 22, 40 — 67 Luk. 10, 1 — 69 Gregorii Magni, Super evang. sec. Luc., c. XXXIII (ML 79, c. 1210)? — 71 Marek 11, 1; 14, 13 84 Jan 13, 25 nn. — 85 Jan 21, 7 — 88 Ib.
414 Kapitola Učedlníci Páně maji mietí Imilovánin Kterak navštěvuje Pán Dva životy dává Pán Jan Petr nebudau směti o sobě toho praviti, že by byli Eliáš aneb Enoch. A jmenuje dva, na znamenie, že ty Pán dá ku pomoci své svaté cierkvi, kteříž budau mieti milovánie Boha a bližnieho, na kte- 60 rýchžto všecken zákon visí i proroci. A to dvoje milovánie, totiž Boha a bližnieho, zbuzovati je bude k tomu, aby se vydali na smrt; jináč nevydali by se v tak mnohá nebezpečenstvie. Ale nad jiné pád lidský poznajíce, Boha a bližnie milujíce, proto se v nebezpečenstvie vydávají. A protož, že jeho učedlníci měli sú mieti to dvoje milovánie, na znamenie toho (Lukáš X°.) poslal je dva a dva etc., tak, aby měli milovánie k Bohu a k bližnímu, k přáteluom i k nepřáteluom. Protož sv. Rehoř i jiní praví, aby se nepokaušel vo auřad kázanie, ktož dvojieho tohoto nemá milovánie, totiž k Bohu a k bližním, 70 k přátelóm také i k nepřátelóm. A poslal Pán dva učedlníky před sebau. Nebo která srdce Pán chce navštieviti, posielá kazatele dvoje milovánie, Boha a bližnieho, uvodície. Jako i sem do města potlačeného posielá dva svědky, kteříž učiti budau svět potupiti, druhé věčné a nebeské věci milovati. A zvláště Pán svým posluom 75 dává dva životy. Protož praví: »Dám«, jednomu jeden život s dary příležejícími, druhému druhý, prvniemu ne odporný, ale obojí k spasení potřebný. Jeden život jest bohomyslný, vzhuoru do nebe k Bohu ješto se táhne, kterýž měl Jan na ostrově Pathmos. Druhý měl, pracovitý, sv. Petr; a ač také měl bohomyslný, ale 80 viece pracovitý, a to s velikú horlivostí. A ta dva byla sta jako tovařišie; nebo tato dva životy přídržie se dobře sebe. Ale což k skrytým věcem bylo patřiti, tajným a nebeským, to Jan spieše poznal. Jako Jidáše za večeří on poznal první; a Jan najprvé poznal Pána na břehu stojícieho, dřieve nežli Petr. Neb on zpuo-85 sobnější byl k spatřování těch nebeských věcí, kteréžto jako na břehu sau; ale Petr spěšněji k vyplnění práce se oddal. Jako 145b1 Petr hodil sebú do moře a připlaul ku Pánu, nečekaje na lodí plavenie. A tato dva životy dává rozličným, aby se vespolek potřebovali 90 a sobě pomáhali. Protož die: »Dám dvěma svědkoma mýma« etc., totiž některým život bohomyslný, kteříž se znamenají skrz Enocha, jenž se vykládá »Chodě s Bohem«, jiným dám život pracovitý, kteříž se znamenají skrz Eliáše, kteřížto horlívě postavují se proti 65 145a2 Milovánie aby měli Enoch Eliáš 61 Mat. 22, 40 — 67 Luk. 10, 1 — 69 Gregorii Magni, Super evang. sec. Luc., c. XXXIII (ML 79, c. 1210)? — 71 Marek 11, 1; 14, 13 84 Jan 13, 25 nn. — 85 Jan 21, 7 — 88 Ib.
Strana 415
XI. 415 95 hříchuom. A Heliáš vykládá se »Buoh muoj«. Nebo v Boha dou- fajíce a jeho pomoc majíce, hned se vydávají, aby kazili hřiechy. A ti dva pomáhají sobě vespolek; o kterýchž die: »Dám dvěma svědkóm mým« etc. Jmenuje je svědky. Nebo časuov Antikris- tových, když město, totiž cierkev boží, bude potlačena zámutky 100 a bludy, mají k ní přijíti a svědectvie vydávati cierkvi u vieře zpletené, kterak totiž Pán Kristus držal, kterak jeho apoštolé a jiní světí drželi sú, aby jich šetřili a následovali. Nebo těch časuov »zdali, když přijde Syn člověka, najde vieru na zemi?« etc. A svého svědectvie tito svědkové časem příhodným a místem, 105 když k tomu přijde, krve vylitím a smrtí potvrdí. A protož die: »Dám svědkóm« etc., a to, aby duše potěšili. Nebo Buoh viece miluje duši nežli tělo etc. Těchto šetřiti Iläme 145b2 A dám dvěma svědkóm mým a proroko- vati budau etc. Tuto jmenuje dni, a prvé měsíce. Nebo, co jest k trápení a k biedě, to se skrz měsíc vyznamenává; ale tuto při božské pomoci skrz posly a jich kázanie jmenuje dny, 5 nebo mnohá osvícenie přijmau. A vypravuje posluov zpuosobnost a povahy řka: »A budau oblečeni pytli«, totiž žíněnými. A v tom se rozumí život kající, kterýž povedau a pokánie činiti budau a mají činiti, takže všecken lid ku pokání přivésti mají řečí i skutkem. Nebo takoví přijdauce najdau lid v rozkošech oplý- 10 vající, v pokoji a v zahálení. Protož ku potupě života toho zlého tito sami, vedauce život příkladný, jiné přivedau ku pokání a ku potupení života prvnieho zlého, tak, aby kříž svuoj vzali a Pána Krista následovali. A ti tepruv svým životem ukáží, kterak po- kánie lid má činiti. Jako i synové izrahelští, od nepřátel jsúce 15 trápeni, jako za času Judit, pokánie činili v popele a v žíni. Též stalo se jest za času Hester, vespolek sebe i psáním také ku po- kání zbuzujíce. Tak proroci i jiní apoštolé živi byli jiným ku pří- kladu, kající život vedauce. Tak Jeremiáš prorok VI. die: »Dcero lidu mého, přepaš se žíní a pospi se popelem, pláč prvorozeného 20 učiň sobě« etc. Též i Izaiáš L.: »Obleku nebesa tmami a pytel položím přikrytie jich«, totiž lidi nebeské svaté dám, kteříž po- Posluov zpuosob- nost Pokánie činiti jako tito 95 Sr. Isidori Etymologiarum l. VII c. VIII (ML 82, c. 283): Elias interpretatur Dominus Deus. — 103 Luk. 18, 8. 2 Zj. 11. 2 — 15 Judit 4, 8 a 9 — 16 Nehem. 9. 1 nn. a 10, 1 nn. 18 Jer. 6, 26 — 20 1z. 50, 3
XI. 415 95 hříchuom. A Heliáš vykládá se »Buoh muoj«. Nebo v Boha dou- fajíce a jeho pomoc majíce, hned se vydávají, aby kazili hřiechy. A ti dva pomáhají sobě vespolek; o kterýchž die: »Dám dvěma svědkóm mým« etc. Jmenuje je svědky. Nebo časuov Antikris- tových, když město, totiž cierkev boží, bude potlačena zámutky 100 a bludy, mají k ní přijíti a svědectvie vydávati cierkvi u vieře zpletené, kterak totiž Pán Kristus držal, kterak jeho apoštolé a jiní světí drželi sú, aby jich šetřili a následovali. Nebo těch časuov »zdali, když přijde Syn člověka, najde vieru na zemi?« etc. A svého svědectvie tito svědkové časem příhodným a místem, 105 když k tomu přijde, krve vylitím a smrtí potvrdí. A protož die: »Dám svědkóm« etc., a to, aby duše potěšili. Nebo Buoh viece miluje duši nežli tělo etc. Těchto šetřiti Iläme 145b2 A dám dvěma svědkóm mým a proroko- vati budau etc. Tuto jmenuje dni, a prvé měsíce. Nebo, co jest k trápení a k biedě, to se skrz měsíc vyznamenává; ale tuto při božské pomoci skrz posly a jich kázanie jmenuje dny, 5 nebo mnohá osvícenie přijmau. A vypravuje posluov zpuosobnost a povahy řka: »A budau oblečeni pytli«, totiž žíněnými. A v tom se rozumí život kající, kterýž povedau a pokánie činiti budau a mají činiti, takže všecken lid ku pokání přivésti mají řečí i skutkem. Nebo takoví přijdauce najdau lid v rozkošech oplý- 10 vající, v pokoji a v zahálení. Protož ku potupě života toho zlého tito sami, vedauce život příkladný, jiné přivedau ku pokání a ku potupení života prvnieho zlého, tak, aby kříž svuoj vzali a Pána Krista následovali. A ti tepruv svým životem ukáží, kterak po- kánie lid má činiti. Jako i synové izrahelští, od nepřátel jsúce 15 trápeni, jako za času Judit, pokánie činili v popele a v žíni. Též stalo se jest za času Hester, vespolek sebe i psáním také ku po- kání zbuzujíce. Tak proroci i jiní apoštolé živi byli jiným ku pří- kladu, kající život vedauce. Tak Jeremiáš prorok VI. die: »Dcero lidu mého, přepaš se žíní a pospi se popelem, pláč prvorozeného 20 učiň sobě« etc. Též i Izaiáš L.: »Obleku nebesa tmami a pytel položím přikrytie jich«, totiž lidi nebeské svaté dám, kteříž po- Posluov zpuosob- nost Pokánie činiti jako tito 95 Sr. Isidori Etymologiarum l. VII c. VIII (ML 82, c. 283): Elias interpretatur Dominus Deus. — 103 Luk. 18, 8. 2 Zj. 11. 2 — 15 Judit 4, 8 a 9 — 16 Nehem. 9. 1 nn. a 10, 1 nn. 18 Jer. 6, 26 — 20 1z. 50, 3
Strana 416
416 Kapitola Stav kněžský pokánte mlá činiti Raucho Olíva co znamená Kněz chce li prospěti Olívy býti máme vedau život kající, kterýž jest na tomto světě tmavý a nenávistný světu. A protož die: »A pytel položím«. A z toho se dává naučenie, kterak stav kněžský, kterýž nynie má býti v poselství k lidu od 25 Boha, jej z hřiechuov vyvozuje a ku pokání přivozuje, najprvé sám má pokánie činiti. A to aby bylo v rauše, aby byl oděv prostý, v kterémž by nebylo žádné pajchy. Ale pohřiechu lidem navyklým těžko ť jest takové raucho složiti pyšné a nákladné a všecky okrasy k světu příležejície. Tak Ninive k kázaní Jonášovu pokánie činilo 30 v žíni, v popele a v postu. Protož Kristus die: »Povstanau Nini- vitští proti národu tomuto« etc., oznámiv, jací mají zprávcové lidu býti zevnitř. Jako i Jan život přísný vedl na paušti, srstmi velblúdovými jsa odien, a ku pokání lid napomínal řka: »Po- kánie čiňte, přiblíží ť se« etc. A takový život příleží k kněžím, 35 146a1 aby tak kající vedli život. Druhé dopovídá: »A tito ť sau dvě olívě« etc. Olíva plna jest tučnosti oleje. A olej úžitečný jest k uzdravování ran, k dělání mastí a k vomastku pokrmuov, a také jím svítie. A znamená se, kterak zprávcové lidu od Boha poslaní plní mají býti tučnosti 40 náboženstvie, a to z veliké milosti k Bohu. Mají také plní býti milosrdenstvie, tak, aby kněžie jiným byli ku příkladu. Kdež nynie tak krotí hněv Páně jako někdy Mojžieš, tak, aby ovotce vydávali dobré? David: »Já pak jakžto olíva ovoce sem vydával v domu Páně«. Nebo, jestliže kněz chce prospievati, má se často-45 krát modliti, a budau velikého milosrdenstvie a lítosti ke všem bližním padajícím, tak, aby chtěli řieci s onau olívau: »Kto jest nemocen, abych já nebyl nemocen?« etc. A že na tom samém nebylo by dosti k spasení tak život vésti autrpný zevnitř, — nebo takový život muože býti bez lásky —, pro-50 tož k tomu potřebie jest, aby byli jako olívy milosrdní, laskaví, lítost majíce k bližním; jinak pod zpuosobau ovčí bajvají vlcie. Protož má býti milovánie ke všem bližním, k přáteluom i k nepřáteluom. A všickni věrní mají býti olívy, jiným lítost ukazujíce, aby byli pokorní a milosrdní. Olej chutné činí krmě; tak milosrdenstvie 55 a milost božie tučná všecky skutky činí chutné. A od těch tako- vých dobrých jiní v svých skutcích opravují se jako omastkem, takže všickni skutkové jich budau chutní a vonní. 30 Jonáš 3, 8 nn. — 31 Mat. 12, 41; Luk. II, 32 — 34 Mat. 3, 4; Marek 1, 6; Mat. 3, 2 — 43 2. M. 32, II nn. — 44 Podle Ž. 52, 10 — 47 2. Kor. I1, 29
416 Kapitola Stav kněžský pokánte mlá činiti Raucho Olíva co znamená Kněz chce li prospěti Olívy býti máme vedau život kající, kterýž jest na tomto světě tmavý a nenávistný světu. A protož die: »A pytel položím«. A z toho se dává naučenie, kterak stav kněžský, kterýž nynie má býti v poselství k lidu od 25 Boha, jej z hřiechuov vyvozuje a ku pokání přivozuje, najprvé sám má pokánie činiti. A to aby bylo v rauše, aby byl oděv prostý, v kterémž by nebylo žádné pajchy. Ale pohřiechu lidem navyklým těžko ť jest takové raucho složiti pyšné a nákladné a všecky okrasy k světu příležejície. Tak Ninive k kázaní Jonášovu pokánie činilo 30 v žíni, v popele a v postu. Protož Kristus die: »Povstanau Nini- vitští proti národu tomuto« etc., oznámiv, jací mají zprávcové lidu býti zevnitř. Jako i Jan život přísný vedl na paušti, srstmi velblúdovými jsa odien, a ku pokání lid napomínal řka: »Po- kánie čiňte, přiblíží ť se« etc. A takový život příleží k kněžím, 35 146a1 aby tak kající vedli život. Druhé dopovídá: »A tito ť sau dvě olívě« etc. Olíva plna jest tučnosti oleje. A olej úžitečný jest k uzdravování ran, k dělání mastí a k vomastku pokrmuov, a také jím svítie. A znamená se, kterak zprávcové lidu od Boha poslaní plní mají býti tučnosti 40 náboženstvie, a to z veliké milosti k Bohu. Mají také plní býti milosrdenstvie, tak, aby kněžie jiným byli ku příkladu. Kdež nynie tak krotí hněv Páně jako někdy Mojžieš, tak, aby ovotce vydávali dobré? David: »Já pak jakžto olíva ovoce sem vydával v domu Páně«. Nebo, jestliže kněz chce prospievati, má se často-45 krát modliti, a budau velikého milosrdenstvie a lítosti ke všem bližním padajícím, tak, aby chtěli řieci s onau olívau: »Kto jest nemocen, abych já nebyl nemocen?« etc. A že na tom samém nebylo by dosti k spasení tak život vésti autrpný zevnitř, — nebo takový život muože býti bez lásky —, pro-50 tož k tomu potřebie jest, aby byli jako olívy milosrdní, laskaví, lítost majíce k bližním; jinak pod zpuosobau ovčí bajvají vlcie. Protož má býti milovánie ke všem bližním, k přáteluom i k nepřáteluom. A všickni věrní mají býti olívy, jiným lítost ukazujíce, aby byli pokorní a milosrdní. Olej chutné činí krmě; tak milosrdenstvie 55 a milost božie tučná všecky skutky činí chutné. A od těch tako- vých dobrých jiní v svých skutcích opravují se jako omastkem, takže všickni skutkové jich budau chutní a vonní. 30 Jonáš 3, 8 nn. — 31 Mat. 12, 41; Luk. II, 32 — 34 Mat. 3, 4; Marek 1, 6; Mat. 3, 2 — 43 2. M. 32, II nn. — 44 Podle Ž. 52, 10 — 47 2. Kor. I1, 29
Strana 417
XI. 417 146а- 146b1 Nynie také, že mnozí v svědomích zraněni sú, jiní lakom- Rančnic škodlivě 60 stvím, smilstvím, hněvem, marnau chvalau i kacieřstvem, kterýmž- to častokrát najlepšie pokrmové, jako slovo božie a tělo Páně, v uošklivosti sau, protož potřebují oleje, totiž milosrdenstvie, jako i raněnému Samaritán nalil oleje a vína. I die: »Toto ť sta dva sviecny« etc., jiným v temnostech hřie- 65 chu ješto svítie tak, aby takoví byli, jako mluví Spasitel: »Vy ste světlo světa«, a jako die apoštol: »Vy ste jako hvězdy svítície na světě«, svítíce skrz svaté učenie a dobré skutky. Napřed, v prvním vidění, za časuov prvotnie cierkve, viděl sedm svícnuov, tuto toliko dva k skonání světa na znamenie, že řiedcí budau 70 tak, jakož sluší, aby svítili. Nebo málo dobrých, ale mnoho po- krytcuov. A mají tak svítiti, aby Boha i sami se poznali, sami v dobrém jsúce rozníceni, uměli také jiné k dobrému rozněcovati. A die: »Před tváří Boha země stojíce«. To ť jest velikého cos', aby zprávcové lidu stáli před Pánem. A v tom se toto rozu- 75 mie, že aumysl a vuoli budau mieti dobrau, ve všem boží a ne vlastní své chvály hledajíce. A takových ť Pán neopauští. A poně- vadž takoví mají v duchu Heliášově přijíti, tehdy s Eliášem mají se srovnati. A že Eliáš (jakož napsáno v knihách Královských) pověděl: »Živ ť jest Pán, před jehožto obličejem stojím«, takže 80 ustavičně k Bohu patřil okem vnitřním. Ale nynie, že lidé sau slepí, neumějí k tomu světlu božskému prohlédati. Protož apoštol všecky věci praví se činiti před Bohem, buďto mluviti, jísti anebo píti. A protož i od Boha poslaní před Bohem mají státi, ve všech věcech ho hledajíce, jemu se ve všech skutcích líbiti a ne lidem 85 žádajiece, pamatujíce, že Buoh blízko jest, poněvadž jest všudy. Protož bázeň a poctivost k němu měli, nesmějíce také zle po- mysliti a požádati. A to též mají činiti a tak se mieti kněžie. Ale pohřiechu nynie lidé k stolu božímu přistaupajíce zapomínají na ň toho dne, kteréhož sau u vele bné svátosti přijímali etc. Poněvadž zajisté město svaté božie najviece, jakož viděl Jan, bude potlačeno a z viery bude vyraženo, některak i viera zředne a cesta Páně bude skrytá, tehdy Pán zbudí věrné svědky, kteří by svědectvie vydávali o vieře Trojice svaté; jakož die Spasitel: »Zdali, když přijde Syn člověka, najde vieru?« etc. Svícnové býti mají kazatelové Státi před Pánen veliká věc Slepota naše Toto velmi zlé 90 63 Luk. 10, 34 — 65 Mat. 5, 14 — 66 Efez. 5, 8 — 68 Zj. 1. 12 — 79 I. (3.) Král. 17, 1 — 82 Podle 1. Kor. 10, 31 — 84 líbiti korekturou ze slibiti — 94 Luk. 18, 8 Jakoubek, Výklad 27
XI. 417 146а- 146b1 Nynie také, že mnozí v svědomích zraněni sú, jiní lakom- Rančnic škodlivě 60 stvím, smilstvím, hněvem, marnau chvalau i kacieřstvem, kterýmž- to častokrát najlepšie pokrmové, jako slovo božie a tělo Páně, v uošklivosti sau, protož potřebují oleje, totiž milosrdenstvie, jako i raněnému Samaritán nalil oleje a vína. I die: »Toto ť sta dva sviecny« etc., jiným v temnostech hřie- 65 chu ješto svítie tak, aby takoví byli, jako mluví Spasitel: »Vy ste světlo světa«, a jako die apoštol: »Vy ste jako hvězdy svítície na světě«, svítíce skrz svaté učenie a dobré skutky. Napřed, v prvním vidění, za časuov prvotnie cierkve, viděl sedm svícnuov, tuto toliko dva k skonání světa na znamenie, že řiedcí budau 70 tak, jakož sluší, aby svítili. Nebo málo dobrých, ale mnoho po- krytcuov. A mají tak svítiti, aby Boha i sami se poznali, sami v dobrém jsúce rozníceni, uměli také jiné k dobrému rozněcovati. A die: »Před tváří Boha země stojíce«. To ť jest velikého cos', aby zprávcové lidu stáli před Pánem. A v tom se toto rozu- 75 mie, že aumysl a vuoli budau mieti dobrau, ve všem boží a ne vlastní své chvály hledajíce. A takových ť Pán neopauští. A poně- vadž takoví mají v duchu Heliášově přijíti, tehdy s Eliášem mají se srovnati. A že Eliáš (jakož napsáno v knihách Královských) pověděl: »Živ ť jest Pán, před jehožto obličejem stojím«, takže 80 ustavičně k Bohu patřil okem vnitřním. Ale nynie, že lidé sau slepí, neumějí k tomu světlu božskému prohlédati. Protož apoštol všecky věci praví se činiti před Bohem, buďto mluviti, jísti anebo píti. A protož i od Boha poslaní před Bohem mají státi, ve všech věcech ho hledajíce, jemu se ve všech skutcích líbiti a ne lidem 85 žádajiece, pamatujíce, že Buoh blízko jest, poněvadž jest všudy. Protož bázeň a poctivost k němu měli, nesmějíce také zle po- mysliti a požádati. A to též mají činiti a tak se mieti kněžie. Ale pohřiechu nynie lidé k stolu božímu přistaupajíce zapomínají na ň toho dne, kteréhož sau u vele bné svátosti přijímali etc. Poněvadž zajisté město svaté božie najviece, jakož viděl Jan, bude potlačeno a z viery bude vyraženo, některak i viera zředne a cesta Páně bude skrytá, tehdy Pán zbudí věrné svědky, kteří by svědectvie vydávali o vieře Trojice svaté; jakož die Spasitel: »Zdali, když přijde Syn člověka, najde vieru?« etc. Svícnové býti mají kazatelové Státi před Pánen veliká věc Slepota naše Toto velmi zlé 90 63 Luk. 10, 34 — 65 Mat. 5, 14 — 66 Efez. 5, 8 — 68 Zj. 1. 12 — 79 I. (3.) Král. 17, 1 — 82 Podle 1. Kor. 10, 31 — 84 líbiti korekturou ze slibiti — 94 Luk. 18, 8 Jakoubek, Výklad 27
Strana 418
418 Kapitola Státi před Hospodinem (černě:) II. Korint. Blud o Kristu Pánu poráží se I budau posláni svědkové ne ledajacís', ale hodní. A to, jakož 95 die apoštol k Rímanuom, stane se skrze něho a v něm. Tu má přítomna býti moc veliká Otce, kteraužto svítěziti mají věrní, a maudrost Syna božieho, kterauž mají uměti odpierati osiedlóm, a dobrota i láska Ducha svatého, kterauž město v jednotu má napraveno býti, tak, aby Boha milovalo a všecko překážku činície 100 vyplélo. A takoví mají býti kající, všecky ku pokání jiné uvodiece. Protož die, že byli oblečeni v pytle etc. A ti svědkové mají býti milosrdní. Protož die: »Toto ť jsta dvě olívě«. A že všecko činiece k chvále boží mají činiti, protož die: »Stojiece před Hospodinem«. 105 Jakož die apoštol: »Necizoložiece slova Páně, ale upřiemým aumyslem jako z Boha před Bohem v Kristu mluvíme«. Ti svě- dectvie vydávajíce proti každému bludu mají se postaviti. A že tajž blud běží jako někdy, že by Syn boží Kristus menší byl Otce v božství. Ale toho nenie. Nebo tak byl by týž menší se samého, 110 a to takto: Nebo Syn boží jest Buoh a Buoh otec jest, a oba z nich jeden a týž Buoh, a tak tehdy jednostajným božstvím Buoh; a kdyby Syn byl menší, tehdy jedno a též bylo by menšie sebe. Jiní jiným blaudie bludem, totiž že by Syn boží Kristus ne- byl Buoh. Ale proti prvniemu bludu ve čtení svatého Jana X°. 115 die: »Já a on (totiž Otec) jedno sme«. A tak rovný jest Bohu [Otci. Nebo, kdyby Otec větší byl božstvím Syna, tehdy by nebyli jedno, ale Syn byl by pod Otcem. A to nevěrní slyšiece, zchápali kamenie, aby ho ukamenovali, a řekli jemu: »Proč, jsa člověkem, činíš se Bohem?« A tak porozuměli jemu, že, což jest, praví se 120 býti Boha. Menší však Otce jest vedlé člověčenstvie. Opět sv. Jan V°. Otce svého pravieše Boha, rovného se čině Bohu, usty vydávaje svědectvie proti tomu bludu. A Jan XVII.: Modle se jako člověk, a tak menší Otce, die: »Všecky věci tvé mé sau«. To člověku jinému jako jemu nemuož se trefiti. A v kanonice I. 125 Jan V°., mluvě o Kristu, die na konci: »On ť jest pravý Buoh a život věčný« etc. Takéž i Duch svatý jest rovný Otci i Synu; nebo die sv. Jan: »Třie sau, kteříž svědectvie vydávají na nebi: Otec, Slovo a Duch sv.; a ti třie jedno sú«. A Jan I°.: »V počátku bieše Slovo etc. a Buoh bieše Slovo«. A netoliko v Novém, ale 130 146b2 Trojice svaté přitomnost kazatelóm 96 Řím. 11, 36 — 106 2. Kor. 2, 17 a 4. 2 — 116 Jan 10. 30 — 117 V slově Nebo je slabika Ne červeně potřena. — 118 Jan 10, 31 — 119 Jan 10, 33 — 122 Jan 5, 19 nn. — 124 Jan 17, 10 — 126 1. Jan 5. 20 128 1. Jan 5. 7 — 129 Jan 1, 1
418 Kapitola Státi před Hospodinem (černě:) II. Korint. Blud o Kristu Pánu poráží se I budau posláni svědkové ne ledajacís', ale hodní. A to, jakož 95 die apoštol k Rímanuom, stane se skrze něho a v něm. Tu má přítomna býti moc veliká Otce, kteraužto svítěziti mají věrní, a maudrost Syna božieho, kterauž mají uměti odpierati osiedlóm, a dobrota i láska Ducha svatého, kterauž město v jednotu má napraveno býti, tak, aby Boha milovalo a všecko překážku činície 100 vyplélo. A takoví mají býti kající, všecky ku pokání jiné uvodiece. Protož die, že byli oblečeni v pytle etc. A ti svědkové mají býti milosrdní. Protož die: »Toto ť jsta dvě olívě«. A že všecko činiece k chvále boží mají činiti, protož die: »Stojiece před Hospodinem«. 105 Jakož die apoštol: »Necizoložiece slova Páně, ale upřiemým aumyslem jako z Boha před Bohem v Kristu mluvíme«. Ti svě- dectvie vydávajíce proti každému bludu mají se postaviti. A že tajž blud běží jako někdy, že by Syn boží Kristus menší byl Otce v božství. Ale toho nenie. Nebo tak byl by týž menší se samého, 110 a to takto: Nebo Syn boží jest Buoh a Buoh otec jest, a oba z nich jeden a týž Buoh, a tak tehdy jednostajným božstvím Buoh; a kdyby Syn byl menší, tehdy jedno a též bylo by menšie sebe. Jiní jiným blaudie bludem, totiž že by Syn boží Kristus ne- byl Buoh. Ale proti prvniemu bludu ve čtení svatého Jana X°. 115 die: »Já a on (totiž Otec) jedno sme«. A tak rovný jest Bohu [Otci. Nebo, kdyby Otec větší byl božstvím Syna, tehdy by nebyli jedno, ale Syn byl by pod Otcem. A to nevěrní slyšiece, zchápali kamenie, aby ho ukamenovali, a řekli jemu: »Proč, jsa člověkem, činíš se Bohem?« A tak porozuměli jemu, že, což jest, praví se 120 býti Boha. Menší však Otce jest vedlé člověčenstvie. Opět sv. Jan V°. Otce svého pravieše Boha, rovného se čině Bohu, usty vydávaje svědectvie proti tomu bludu. A Jan XVII.: Modle se jako člověk, a tak menší Otce, die: »Všecky věci tvé mé sau«. To člověku jinému jako jemu nemuož se trefiti. A v kanonice I. 125 Jan V°., mluvě o Kristu, die na konci: »On ť jest pravý Buoh a život věčný« etc. Takéž i Duch svatý jest rovný Otci i Synu; nebo die sv. Jan: »Třie sau, kteříž svědectvie vydávají na nebi: Otec, Slovo a Duch sv.; a ti třie jedno sú«. A Jan I°.: »V počátku bieše Slovo etc. a Buoh bieše Slovo«. A netoliko v Novém, ale 130 146b2 Trojice svaté přitomnost kazatelóm 96 Řím. 11, 36 — 106 2. Kor. 2, 17 a 4. 2 — 116 Jan 10. 30 — 117 V slově Nebo je slabika Ne červeně potřena. — 118 Jan 10, 31 — 119 Jan 10, 33 — 122 Jan 5, 19 nn. — 124 Jan 17, 10 — 126 1. Jan 5. 20 128 1. Jan 5. 7 — 129 Jan 1, 1
Strana 419
XI. 419 i v Starém zákoně napsáno jest. Baruch III°.: »Potom na zemi vidien jest a s lidmi obcoval jest«; a mluví o Bohu. A Izaiáš IX.: »Maličký narodil se jest nám etc. Předivný, Buch silný« etc. Opět: To, což samému Bohu příleží, když se někomu připisuje, 135 právě a dobře Buoh jest. A poněvadž klaněti se příleží Bohu, a to Kristu právě připisuje se a dobře, tehdy Buoh jest. K Filipen- ským II°.: »Kterýžto v bytu božím jsa« etc., »aby ve jménu jeho všeliké koleno klekalo« etc. A Jan XIIII°.: »Věříte-li v Boha, i v mě věřte« etc. A to ť jest vlastní věc boží, což nižádnému z svatých ne- 140 příleží; tehdy Kristus jest Buoh. A Mat. v poslední die: »Křtiece je ve jméno Otce i Syna« etc. Nebo to jméno jest jednostajné, rovná čest, rovná sláva etc. A v Skutcích apoštolských X°. na- psáno: »Petr svatý mluví: On ť jest Bohem a pánem všech«; a mluví o Kristu. A opět se pokládá (XIX.) v Skutcích apoštol- 147a1 145 ských, že křtem Janovým pokřtění křtili se ve jménu Kristovu etc. Neb to jméno po Kristovu umučení mnohým bylo ošklivé a ohyzdné. Protož oni všecko ve jméno Ježíše Krista činili etc. A protož i Filipovi pochybujíciemu řekl: »Filipe, ktož ť vidí mne, vidí ť i Otce mého, nebo jedno sme spolu spojeni« etc. A die: »Neb 150 Otec ve mně jest a já v Otci« etc. A bude-li jima kto chtíti uškoditi, vyjde oheň z aust jich a spálí jich nepřátely etc. Viděl jest Jan, že, když se rozmuože zlost k skonání světa, pastaj- řové zbuzeni budau, horlivost kaziti hřiechy majíce. A viděl, 5 kterak takoví v nenávist, v utrhánie, v zamúcenie etc. vydáni budau; avšak pro takové nesnáze nemají začatého dobrého opúštěti, ale proti všem hřiešníkóm mají volati, ne pro svú vlastní, ale pro boží křivdu. Protož kněžie kazatelé velikau horlivostí měli by Kněžie poslyšte proti hřiechóm postavovati se a aust nelitovati. A to se teď ukazuje. 10 I die: »A bude-li jim kto chtieti uškoditi« etc. Neb takoví zlí mají vuoli uškoditi dobrým kazateluom. A kdež ť ještě kazatel má přízeň, znamení ť jest, že ještě nedotýkají hřiechuov tak, jako by slušelo. Pověděl napřed, že, ač budau olívy, to jest milo- srdní, příkladní a kající, však mnozí budau jim odpierati a uškoditi 15 budau chtíti jim, poněvadž každé srdce vymlúvá se z hřiechu, a protož trestánie tvrdého nechtie snésti. Kterak pak oni budau Jméno Kristovo bylo ošklivé Klaněnie 131 Baruch 3, 38 — 133 Iz. 9, 6 — 137 Filip. 2, 6 a 10 — 138 Podle Jana 14, 11 — 140 Mat. 28, 19 — 142 Podle Skutk. 10, 36 — 144 Skutk. 19, 5 — 148 Jan 14, 9 až 11 27*
XI. 419 i v Starém zákoně napsáno jest. Baruch III°.: »Potom na zemi vidien jest a s lidmi obcoval jest«; a mluví o Bohu. A Izaiáš IX.: »Maličký narodil se jest nám etc. Předivný, Buch silný« etc. Opět: To, což samému Bohu příleží, když se někomu připisuje, 135 právě a dobře Buoh jest. A poněvadž klaněti se příleží Bohu, a to Kristu právě připisuje se a dobře, tehdy Buoh jest. K Filipen- ským II°.: »Kterýžto v bytu božím jsa« etc., »aby ve jménu jeho všeliké koleno klekalo« etc. A Jan XIIII°.: »Věříte-li v Boha, i v mě věřte« etc. A to ť jest vlastní věc boží, což nižádnému z svatých ne- 140 příleží; tehdy Kristus jest Buoh. A Mat. v poslední die: »Křtiece je ve jméno Otce i Syna« etc. Nebo to jméno jest jednostajné, rovná čest, rovná sláva etc. A v Skutcích apoštolských X°. na- psáno: »Petr svatý mluví: On ť jest Bohem a pánem všech«; a mluví o Kristu. A opět se pokládá (XIX.) v Skutcích apoštol- 147a1 145 ských, že křtem Janovým pokřtění křtili se ve jménu Kristovu etc. Neb to jméno po Kristovu umučení mnohým bylo ošklivé a ohyzdné. Protož oni všecko ve jméno Ježíše Krista činili etc. A protož i Filipovi pochybujíciemu řekl: »Filipe, ktož ť vidí mne, vidí ť i Otce mého, nebo jedno sme spolu spojeni« etc. A die: »Neb 150 Otec ve mně jest a já v Otci« etc. A bude-li jima kto chtíti uškoditi, vyjde oheň z aust jich a spálí jich nepřátely etc. Viděl jest Jan, že, když se rozmuože zlost k skonání světa, pastaj- řové zbuzeni budau, horlivost kaziti hřiechy majíce. A viděl, 5 kterak takoví v nenávist, v utrhánie, v zamúcenie etc. vydáni budau; avšak pro takové nesnáze nemají začatého dobrého opúštěti, ale proti všem hřiešníkóm mají volati, ne pro svú vlastní, ale pro boží křivdu. Protož kněžie kazatelé velikau horlivostí měli by Kněžie poslyšte proti hřiechóm postavovati se a aust nelitovati. A to se teď ukazuje. 10 I die: »A bude-li jim kto chtieti uškoditi« etc. Neb takoví zlí mají vuoli uškoditi dobrým kazateluom. A kdež ť ještě kazatel má přízeň, znamení ť jest, že ještě nedotýkají hřiechuov tak, jako by slušelo. Pověděl napřed, že, ač budau olívy, to jest milo- srdní, příkladní a kající, však mnozí budau jim odpierati a uškoditi 15 budau chtíti jim, poněvadž každé srdce vymlúvá se z hřiechu, a protož trestánie tvrdého nechtie snésti. Kterak pak oni budau Jméno Kristovo bylo ošklivé Klaněnie 131 Baruch 3, 38 — 133 Iz. 9, 6 — 137 Filip. 2, 6 a 10 — 138 Podle Jana 14, 11 — 140 Mat. 28, 19 — 142 Podle Skutk. 10, 36 — 144 Skutk. 19, 5 — 148 Jan 14, 9 až 11 27*
Strana 420
420 Kapitola Pomsta na zlé se mieti dobří? Die, že oheň z aust jich vyjde etc. Dotýká pomsty, kteráž na zlé má přijíti, kteráž svatým a dobrým puojčuje se. U figuoře čte se o Eliášovi v IIII. knihách Královských I°.: Král, když poslal podvakrát padesátníky pro Eliáše, kterýž rozkázal 20 ohni sstúpiti s nebe, aby je spálil, a stalo se tak. Tento oheň jest zřiezená horlivost, kterauž se mají hněvati na hřiechy, ne pro svú vlastní, ale boží křivdu. A ten voheň s nebe, ne z země má sstupovati, totiž od Ducha svatého, ne z těla aneb krve, a zvláště na ty, kteřížto života z řečí a z kázaní nepolepšují. A takoví z dob-25 rého ohně prchlivosti a pomsty někdy vypoviedáni z obce bývali a ze jména provoláváni bývali zjevně. A takoví tak utrápeni a zahanbeni znamenajíce se polepšují života a tak v zlosti své spáleni bývají. A takovým, když se posmievají a hanějí a bauřie kazatele 30 dobré a zarmucují je, Pánem zhrzejí, Kristus praví: »Kto vámi po- hrdá, mnau ť pohrdá«. Tak u figuoře (v) IIII. Královských knihách, když děti Elizeovi se posmievali řiekajíce: »Vstup na horu, lysý« etc., a prorok zlořečil jim, i vyšla sta dva nedvědy z lesa, kteřížto čtyřidceti a dvé dietek zdávili. A znamená se tiem, že Pán na 35 posměvače dopauští nelítostivé ukrutníky a zaufalce, aby nad nimi pomstili. A Pán dobře dává jim moc a jich dobře požívá, a ač oni té moci zle požívají. I die: »A bude-li kto jim chtieti uškoditi« etc. Znamená se, že, ač mnozí budau nepřátelé dobrých kněží a kazateluov, chtiece 40 jim uškoditi, však nebudau moci uškoditi. Nebo nižádný nemuože spravedlivý uražen býti od jiného, leč se prvé urazí sám od sebe. Neb apoštol die: »Sláva naše jest svědectvie svědomie našeho«. Nebo, když svědomie jest dobré, nic mu neškodí, což koli jiní utrhají jemu, ale, jako die apoštol: »Milujícím Boha všecky věci 45 připomáhají k dobrému«. Ano bezpečněji jest kazateli býti v ne- návisti od lidí nežli v přízni a cti jich. Nebo, když protivenstvie trpie, v Pána doufají a naději mají. Tak mluví Jeremiáš: »Blaho- slavený člověk, kterýž doufá v Hospodina«. A v I. sv. Petr III°.: »A kto jest, ješto by vám uškodil, budete-li dobrého milovníci?« 50 etc. Ano Buoh má od člověka chválen býti, že trpí pro spravedlnost, poněvadž jest to nemalý dar. Nebo skrze ty věci odporné vyčišťuje se jako zlato u výhni; a protivenstvie člověku prospievají, ale Oheň co jest S nebe Dobrý oheň Posmievanic zprávcům Zlí nemohau škoditi, jak by chtěli Toto bezpečnějšic 147a2 147b1 Protivenstvie prospievají 19 2. (4.) Král. 1, 9 až 12 — 26 Mat. 18, 17 — 31 Luk. 10, 16 — 32 (v) vyn. — 33 2. (4.) Král. 2, 23 a 24 — 43 2. Kor. 1, 12 — 45 Řím. 8. 28 — 48 Jer. 17. 7 — 50 1. Petr 3, 13
420 Kapitola Pomsta na zlé se mieti dobří? Die, že oheň z aust jich vyjde etc. Dotýká pomsty, kteráž na zlé má přijíti, kteráž svatým a dobrým puojčuje se. U figuoře čte se o Eliášovi v IIII. knihách Královských I°.: Král, když poslal podvakrát padesátníky pro Eliáše, kterýž rozkázal 20 ohni sstúpiti s nebe, aby je spálil, a stalo se tak. Tento oheň jest zřiezená horlivost, kterauž se mají hněvati na hřiechy, ne pro svú vlastní, ale boží křivdu. A ten voheň s nebe, ne z země má sstupovati, totiž od Ducha svatého, ne z těla aneb krve, a zvláště na ty, kteřížto života z řečí a z kázaní nepolepšují. A takoví z dob-25 rého ohně prchlivosti a pomsty někdy vypoviedáni z obce bývali a ze jména provoláváni bývali zjevně. A takoví tak utrápeni a zahanbeni znamenajíce se polepšují života a tak v zlosti své spáleni bývají. A takovým, když se posmievají a hanějí a bauřie kazatele 30 dobré a zarmucují je, Pánem zhrzejí, Kristus praví: »Kto vámi po- hrdá, mnau ť pohrdá«. Tak u figuoře (v) IIII. Královských knihách, když děti Elizeovi se posmievali řiekajíce: »Vstup na horu, lysý« etc., a prorok zlořečil jim, i vyšla sta dva nedvědy z lesa, kteřížto čtyřidceti a dvé dietek zdávili. A znamená se tiem, že Pán na 35 posměvače dopauští nelítostivé ukrutníky a zaufalce, aby nad nimi pomstili. A Pán dobře dává jim moc a jich dobře požívá, a ač oni té moci zle požívají. I die: »A bude-li kto jim chtieti uškoditi« etc. Znamená se, že, ač mnozí budau nepřátelé dobrých kněží a kazateluov, chtiece 40 jim uškoditi, však nebudau moci uškoditi. Nebo nižádný nemuože spravedlivý uražen býti od jiného, leč se prvé urazí sám od sebe. Neb apoštol die: »Sláva naše jest svědectvie svědomie našeho«. Nebo, když svědomie jest dobré, nic mu neškodí, což koli jiní utrhají jemu, ale, jako die apoštol: »Milujícím Boha všecky věci 45 připomáhají k dobrému«. Ano bezpečněji jest kazateli býti v ne- návisti od lidí nežli v přízni a cti jich. Nebo, když protivenstvie trpie, v Pána doufají a naději mají. Tak mluví Jeremiáš: »Blaho- slavený člověk, kterýž doufá v Hospodina«. A v I. sv. Petr III°.: »A kto jest, ješto by vám uškodil, budete-li dobrého milovníci?« 50 etc. Ano Buoh má od člověka chválen býti, že trpí pro spravedlnost, poněvadž jest to nemalý dar. Nebo skrze ty věci odporné vyčišťuje se jako zlato u výhni; a protivenstvie člověku prospievají, ale Oheň co jest S nebe Dobrý oheň Posmievanic zprávcům Zlí nemohau škoditi, jak by chtěli Toto bezpečnějšic 147a2 147b1 Protivenstvie prospievají 19 2. (4.) Král. 1, 9 až 12 — 26 Mat. 18, 17 — 31 Luk. 10, 16 — 32 (v) vyn. — 33 2. (4.) Král. 2, 23 a 24 — 43 2. Kor. 1, 12 — 45 Řím. 8. 28 — 48 Jer. 17. 7 — 50 1. Petr 3, 13
Strana 421
XI. 421 neškodie, když aspoň člověk má se slušně a nebauří se ani po- 55 hybuje k hněvu nezřízeně aneb některému hřiechu nepovolí. Tak apoštolé trpěli sú, trápeni a mrskáni, však jim to neškodilo etc. Tak i třem mládencuom v Babyloně v peci oheň nic neškodil jest, ale viece na nepřátely obrátil se jest. Tak i voheň hněvu nic neškodí krotkým a pokojným, ale obracuje se a škodí samým 60 těm, kteří se hněvají. Dopoviedá: »A bude-li jim kto chtieti škodu učiniti, tak musí zabit býti«. Nebo, ačkoli Písmo svaté zle vykládají, na svú stranu je táhnúce, však nic to neškodí pravdě, ale z odporu bojov- ného písem ukazuje se a vysvětluje pravda etc. Tato ť máta moc zavřieti nebe etc. Že jest viděl Jan šestého věku, že povstane zlost a zástup Antikristuov ve všelikém svedení, protož Pán, které zbudí ku pomoci města svatého, musí, aby byli moci veliké proti tomu haufu Antikristovu, nebo jinak by nestadčili (!) přemoci. Protož, jaké moci mají býti 70 poslové od Boha poslaní, toho teď dotýká. A pokládá tři věci. Najprvé, že mají moc zavříti nebe, aby dešť nepršal za dnuov Zavřenie nebe proroctvie jich. Jako u figuoře pokládá se (v) III. knihách Králov. XVII., že za času Eliáše k slovu jeho nepršelo. A sv. Jakub v kanonice dává příklad o Eliášovi, který se modlil, aby dešť ne- 75 pršal, a stalo se jest. Ale že, jakož se pokládá v kniehách Job, moci Antikristově nenie moc na zemi, která by se mohla jemu vrovnati, a protož mušejí ti, kteří by se jemu opříti měli, moci býti veliké. A ti, činiece pomstu, srovnávají se s volí boží, aniž co jiného chtie, jediné což Buoh chce, nebo jednoho ducha sau s Bohem, tehda 147b2 80 i jedné vuole a žádají ve všech věcech s Bohem se sjednati; neb řiekají: »Buď vuole tvá« etc. Protož tuto skrz nebe mínie se nebeské věci duchovnie a k spasení potřebné také zde na světě. Jakož Kristus praví: »Královstvie božie mezi vámi jest«. A každá duše věrná má býti nebe a truon boží. Jako die Izaiáš: »Nebe mi stolice 85 jest« etc. K Rímanuom XIIII.: »Královstvie božie nenie pokrm a nápoj, ale radost, pokoj a spravedlnost«. Mieti pokoj a smířenie s Bohem a radovati se s Bohem v zámutcích velikého cos' jest. Protož, kteří sau audové Kristovi živí a kdež jest radost, pokoj, to ť jest královstvie božie a nebe. A s těmi dary od Boha puojče- 65 Moč veliká kazateluov Nebe 57 Dan. 3, 19 nn. — 72 (v) v rkp. vyn. — 73 I. (3.) Král. 17. I nn. 74 Jak. 5, 17 — 75 Job 41, 24 — 83 Luk. 17. 21 — 84 Iz. 66, I — 85 Řím. 14, 17
XI. 421 neškodie, když aspoň člověk má se slušně a nebauří se ani po- 55 hybuje k hněvu nezřízeně aneb některému hřiechu nepovolí. Tak apoštolé trpěli sú, trápeni a mrskáni, však jim to neškodilo etc. Tak i třem mládencuom v Babyloně v peci oheň nic neškodil jest, ale viece na nepřátely obrátil se jest. Tak i voheň hněvu nic neškodí krotkým a pokojným, ale obracuje se a škodí samým 60 těm, kteří se hněvají. Dopoviedá: »A bude-li jim kto chtieti škodu učiniti, tak musí zabit býti«. Nebo, ačkoli Písmo svaté zle vykládají, na svú stranu je táhnúce, však nic to neškodí pravdě, ale z odporu bojov- ného písem ukazuje se a vysvětluje pravda etc. Tato ť máta moc zavřieti nebe etc. Že jest viděl Jan šestého věku, že povstane zlost a zástup Antikristuov ve všelikém svedení, protož Pán, které zbudí ku pomoci města svatého, musí, aby byli moci veliké proti tomu haufu Antikristovu, nebo jinak by nestadčili (!) přemoci. Protož, jaké moci mají býti 70 poslové od Boha poslaní, toho teď dotýká. A pokládá tři věci. Najprvé, že mají moc zavříti nebe, aby dešť nepršal za dnuov Zavřenie nebe proroctvie jich. Jako u figuoře pokládá se (v) III. knihách Králov. XVII., že za času Eliáše k slovu jeho nepršelo. A sv. Jakub v kanonice dává příklad o Eliášovi, který se modlil, aby dešť ne- 75 pršal, a stalo se jest. Ale že, jakož se pokládá v kniehách Job, moci Antikristově nenie moc na zemi, která by se mohla jemu vrovnati, a protož mušejí ti, kteří by se jemu opříti měli, moci býti veliké. A ti, činiece pomstu, srovnávají se s volí boží, aniž co jiného chtie, jediné což Buoh chce, nebo jednoho ducha sau s Bohem, tehda 147b2 80 i jedné vuole a žádají ve všech věcech s Bohem se sjednati; neb řiekají: »Buď vuole tvá« etc. Protož tuto skrz nebe mínie se nebeské věci duchovnie a k spasení potřebné také zde na světě. Jakož Kristus praví: »Královstvie božie mezi vámi jest«. A každá duše věrná má býti nebe a truon boží. Jako die Izaiáš: »Nebe mi stolice 85 jest« etc. K Rímanuom XIIII.: »Královstvie božie nenie pokrm a nápoj, ale radost, pokoj a spravedlnost«. Mieti pokoj a smířenie s Bohem a radovati se s Bohem v zámutcích velikého cos' jest. Protož, kteří sau audové Kristovi živí a kdež jest radost, pokoj, to ť jest královstvie božie a nebe. A s těmi dary od Boha puojče- 65 Moč veliká kazateluov Nebe 57 Dan. 3, 19 nn. — 72 (v) v rkp. vyn. — 73 I. (3.) Král. 17. I nn. 74 Jak. 5, 17 — 75 Job 41, 24 — 83 Luk. 17. 21 — 84 Iz. 66, I — 85 Řím. 14, 17
Strana 422
422 Kapitola Zavřenic Užitku neberau z kázanie nými, totiž s pokorau, trpělivostí, skraušením na hřiechy, stydli- 90 vost a bázeň, ty všecky věci sau nebe duchovnie. Protož viděl Jan, kterak zprávcové duchovní v šestém věku nebezpečném času Antikristova mají se mieti a jací budau, ukazuje, že budau moci veliké duchovnie. »Mají moc zavřieti nebe, aby nepršal déšť« etc. A protož 95 v Deutronomu XXXII.: »Slyš, země, slova aust mých, rozmnožiž se jako déšť naučenie mé, spadniž jako rosa řeč má« etc. Protož zprávcové zlým zavierají nebe, když potřebné věci k spasení přivierají. Nebo, které Pán dá své cierkvi nynějšieho času, zlí budau se jim protiviti a zamietati je. A tehdy spravedlivá boží 100 pomsta přijde na ně, že zavřieno bude jim nebe, takže rosy Ducha svatého a rady spasitedlné nebudau přijímati. Nebo posly božie potupujiece, v tom samého Boha potupují. Tak tehdy, že bázně božie nebudau mieti, Boha nade všecko nebudau milovati ani bližnieho, nebudau mieti skraušenie a studu na hřiechy, nebo 105 posly božie potupili a jinde u pokrytcuov nic dobrého nemohau najíti, když nejsau těch vděčni, které jim Pán dal. A to ť jest zavřieti nebe, že, když hledají lásky, osvícenie, viery, nemohau najíti. Ale, jakož se pokládá (Deutrono.), dá takovým Pán nebe měděnné. Protož potřebie jest člověku modlitby, aby se nechybil 110 s anděly božími a kněžími od Boha poslanými, aby jich nepotupo- val a aby nepřišel k jezdcóm pancieře majícím jacinktové barvy, neb od takových nenabývají rozmnoženie viery, naděje a lásky; a ti ť takovým nedávají deště k jich úžitku a ovotci. Protož bývá, že mnozí přicházejí na některých kázanie prázdní 115 a prázdní odcházejí, bez skraušenie, bez náboženstvie a beze všeho dobrého. A protož die, že mají moc zavřieti nebe. Nebo věrní, kteříž potlačeni bývají od zlých, sau královstvie božie a nebe, do kteréhož žádný nevchází, jediné skrz posly od Boha poslané. Nebo, kteréž rozvazují, sau rozvázáni. Jakož i Petrovi s jinými puojčeno 120 jest od Pána: »Tobě dám klíče královstvie nebeského« etc. Tak poslové od Boha poslaní mají moc vymietati zlé z královstvie božieho. A to die: »Za dnuov proroctvie jich«. Nebo takoví mají býti tak osvícení, aby uhodili, kteří sú dobří a zlí, kteří mají vyvrženi 125 býti z cierkve a kteří přijati. Protož mnozí, dokud poslušni sú, 148a1 Osvícení 96 5. M. 32, 1 a 2 — 109 5. M. 28, 23 — 112 Ohlas Zj. 9, 17 121 Mat. 16, 19 —
422 Kapitola Zavřenic Užitku neberau z kázanie nými, totiž s pokorau, trpělivostí, skraušením na hřiechy, stydli- 90 vost a bázeň, ty všecky věci sau nebe duchovnie. Protož viděl Jan, kterak zprávcové duchovní v šestém věku nebezpečném času Antikristova mají se mieti a jací budau, ukazuje, že budau moci veliké duchovnie. »Mají moc zavřieti nebe, aby nepršal déšť« etc. A protož 95 v Deutronomu XXXII.: »Slyš, země, slova aust mých, rozmnožiž se jako déšť naučenie mé, spadniž jako rosa řeč má« etc. Protož zprávcové zlým zavierají nebe, když potřebné věci k spasení přivierají. Nebo, které Pán dá své cierkvi nynějšieho času, zlí budau se jim protiviti a zamietati je. A tehdy spravedlivá boží 100 pomsta přijde na ně, že zavřieno bude jim nebe, takže rosy Ducha svatého a rady spasitedlné nebudau přijímati. Nebo posly božie potupujiece, v tom samého Boha potupují. Tak tehdy, že bázně božie nebudau mieti, Boha nade všecko nebudau milovati ani bližnieho, nebudau mieti skraušenie a studu na hřiechy, nebo 105 posly božie potupili a jinde u pokrytcuov nic dobrého nemohau najíti, když nejsau těch vděčni, které jim Pán dal. A to ť jest zavřieti nebe, že, když hledají lásky, osvícenie, viery, nemohau najíti. Ale, jakož se pokládá (Deutrono.), dá takovým Pán nebe měděnné. Protož potřebie jest člověku modlitby, aby se nechybil 110 s anděly božími a kněžími od Boha poslanými, aby jich nepotupo- val a aby nepřišel k jezdcóm pancieře majícím jacinktové barvy, neb od takových nenabývají rozmnoženie viery, naděje a lásky; a ti ť takovým nedávají deště k jich úžitku a ovotci. Protož bývá, že mnozí přicházejí na některých kázanie prázdní 115 a prázdní odcházejí, bez skraušenie, bez náboženstvie a beze všeho dobrého. A protož die, že mají moc zavřieti nebe. Nebo věrní, kteříž potlačeni bývají od zlých, sau královstvie božie a nebe, do kteréhož žádný nevchází, jediné skrz posly od Boha poslané. Nebo, kteréž rozvazují, sau rozvázáni. Jakož i Petrovi s jinými puojčeno 120 jest od Pána: »Tobě dám klíče královstvie nebeského« etc. Tak poslové od Boha poslaní mají moc vymietati zlé z královstvie božieho. A to die: »Za dnuov proroctvie jich«. Nebo takoví mají býti tak osvícení, aby uhodili, kteří sú dobří a zlí, kteří mají vyvrženi 125 býti z cierkve a kteří přijati. Protož mnozí, dokud poslušni sú, 148a1 Osvícení 96 5. M. 32, 1 a 2 — 109 5. M. 28, 23 — 112 Ohlas Zj. 9, 17 121 Mat. 16, 19 —
Strana 423
XI. 423 148a2 tehdy nábožní, pokorní a skraušení bývají; ale potom, když se odvracují a obracují se jinam, domnievajíce se, že budau moci viece prospěti, to všecko potracují. A dotýká jiné moci jich řka: »A mají ť 130 moc nad vodami, aby obrátili je v krev«. Potom se pokládá v XVII. kapitole, že viděl ženu, ana sedí nad vodami. A vykládá vody mnohé lid mnohý, takže lid tělesný, ustydlý ode všeho dobrého, tekutý a nestálý, v chlipnosti a v rozkošech, kteříž sú od Ducha božieho opuštěni, sau pravé vody. Protož die, že mají moc obrátiti vody v krev. Krev někdy Rozličnost krve v Písmě svatém vyznamenává krev Kristovu, někdy hřiech. David: »Vysvoboď mě ze krvi«. Ozé IIII°.: »Nenie pravdy a nenie milosrdenstvie« etc. »a krev krve se dotkla«, totiž jeden hřiech jde za druhým. Někdy smysl porušený z těla a krve pocházející 140 znamená. Protož die, že mají moc obrátiti vody, totiž lidi a národy obracovati ku Pánu Bohu. Jako k Židóm mluví, k cierkvi prvotních a k množství anděluov, aby se obrátili. Protož obrátiti vodu, totiž lid tělesný, hřiešný, v krev, totiž obrátiti k božiemu milo- vání, k lásce, ku památce umučenie Páně a krve Kristovy okušení 145 pravému a živému, a také, aby lid ten studený jako voda byl hotový a žádost maje veškeren svět potupiti a aby vždycky byli hotovi pro Krista svú krev vyliti, a to ť jest veliký dar, komuž Pán toho puojčiti ráčí, aby tak mohl obrátiti srdce lidská k bož- ským dobrodíním, k památce umučenie Páně ustavičné. Ale 150 nevěrní kteří sú, potupují. Také nad těmi mají moc obrátiti vody v krev, totiž aby nad těmi nevěrnými pomsta učiněna byla. Jako oni křičeli pravíce: »Krev jeho na nás i na syny naše«, totiž pomsta jeho krve; i na ty, kteříž nehodně přijímají, přijde pomsta Páně veliká. K Židuom die: »Ktož přestupoval zákon Páně, pode dvěma 155 svědky umieral; mnohem viece, ktož potupují krev Páně«. A protož od Boha poslaní nehodně tělo a krev Páně přijímají- cím mají těžkau pomstu oznamovati. Nebo, jakož die apoštol k Židóm, že viece krev Kristova nežli krev Abelova volá. A poně- vadž krev Abelova volá na pomstu, mnohem viece krev Kristova. 160 Také moc od Boha poslaná obracuje vody v krev, když protivníkóm božím tělesným dobré věci, kteréž přijímají, ty se jim obracují v krev. Jako mluví Kristus: »Posielal sem mistry a proroky, a z nich ste některé mordovali«. A Ezech. XXXV°.: »Protož Voda obrácena v krev Toto obracová nie jest veliky dar boží 135 148b1 130 Zj. 17, I a 3 a 15 — 137 Ž. 51, 16; Oz. 4. 1 a 2 — 152 Mat. 27, 25 154 Podle Žid. 10. 28 a 29 — 158 Žid. 12, 24 — 162 Podle Luk. I1, 49 163 Podle Ezech. 35, 6
XI. 423 148a2 tehdy nábožní, pokorní a skraušení bývají; ale potom, když se odvracují a obracují se jinam, domnievajíce se, že budau moci viece prospěti, to všecko potracují. A dotýká jiné moci jich řka: »A mají ť 130 moc nad vodami, aby obrátili je v krev«. Potom se pokládá v XVII. kapitole, že viděl ženu, ana sedí nad vodami. A vykládá vody mnohé lid mnohý, takže lid tělesný, ustydlý ode všeho dobrého, tekutý a nestálý, v chlipnosti a v rozkošech, kteříž sú od Ducha božieho opuštěni, sau pravé vody. Protož die, že mají moc obrátiti vody v krev. Krev někdy Rozličnost krve v Písmě svatém vyznamenává krev Kristovu, někdy hřiech. David: »Vysvoboď mě ze krvi«. Ozé IIII°.: »Nenie pravdy a nenie milosrdenstvie« etc. »a krev krve se dotkla«, totiž jeden hřiech jde za druhým. Někdy smysl porušený z těla a krve pocházející 140 znamená. Protož die, že mají moc obrátiti vody, totiž lidi a národy obracovati ku Pánu Bohu. Jako k Židóm mluví, k cierkvi prvotních a k množství anděluov, aby se obrátili. Protož obrátiti vodu, totiž lid tělesný, hřiešný, v krev, totiž obrátiti k božiemu milo- vání, k lásce, ku památce umučenie Páně a krve Kristovy okušení 145 pravému a živému, a také, aby lid ten studený jako voda byl hotový a žádost maje veškeren svět potupiti a aby vždycky byli hotovi pro Krista svú krev vyliti, a to ť jest veliký dar, komuž Pán toho puojčiti ráčí, aby tak mohl obrátiti srdce lidská k bož- ským dobrodíním, k památce umučenie Páně ustavičné. Ale 150 nevěrní kteří sú, potupují. Také nad těmi mají moc obrátiti vody v krev, totiž aby nad těmi nevěrnými pomsta učiněna byla. Jako oni křičeli pravíce: »Krev jeho na nás i na syny naše«, totiž pomsta jeho krve; i na ty, kteříž nehodně přijímají, přijde pomsta Páně veliká. K Židuom die: »Ktož přestupoval zákon Páně, pode dvěma 155 svědky umieral; mnohem viece, ktož potupují krev Páně«. A protož od Boha poslaní nehodně tělo a krev Páně přijímají- cím mají těžkau pomstu oznamovati. Nebo, jakož die apoštol k Židóm, že viece krev Kristova nežli krev Abelova volá. A poně- vadž krev Abelova volá na pomstu, mnohem viece krev Kristova. 160 Také moc od Boha poslaná obracuje vody v krev, když protivníkóm božím tělesným dobré věci, kteréž přijímají, ty se jim obracují v krev. Jako mluví Kristus: »Posielal sem mistry a proroky, a z nich ste některé mordovali«. A Ezech. XXXV°.: »Protož Voda obrácena v krev Toto obracová nie jest veliky dar boží 135 148b1 130 Zj. 17, I a 3 a 15 — 137 Ž. 51, 16; Oz. 4. 1 a 2 — 152 Mat. 27, 25 154 Podle Žid. 10. 28 a 29 — 158 Žid. 12, 24 — 162 Podle Luk. I1, 49 163 Podle Ezech. 35, 6
Strana 424
424 Kapitola Smyslové bludní Opět jiné obrácenie První rána ejiptská Aron Mojžieš Druhá rána Žáby živ sem já, die Pán Buoh, že krvi dám tě a krev se tobě bude protiviti. A poněvadž krve nenávidíš, krev se bude protiviti 165 tobě«. A jako nynie, že se krvi Kristově protivie a rauhají, krev ta protiviti se bude jim. Opět z porušení některakého jako krve smysly tělesné pocházejície obracují v krev, když rozumy Písma jako vytočené a k svému smyslu vohnuté, neslajchané vypravují a umějí je zjeviti, že takoví smyslové ne od Boha, ale z těla a krve 170 pocházejí. A takové smysly zlé znáti a zjeviti a vypravovati jest dar Ducha svatého od Boha daný jeho věrným poslóm, aby takové rozumy vypravovali bludné z Písma. Také obrátiti vodu v krev, když živé vody božie ne k úžitku, ale přijímají k hřiechu, jenž jest krev, takže mnoho slyšiece, v roz-175 ličné padají hřiechy, také i tělesné. Jako i Jidášovi stalo se jest, kterýž mnoho slyšel, a potom shřešil. Jeremiáš XLVIII.: »Zlo- řečený muž, kterýž zbraňuje meči svému od krve« etc., totiž života zhovadilého, krvavého kto slovem Páně jako mečem nezabie. A trápiti zemi všelikau ranau, kolikrát koli chtieti budau. Dotýká ran, kteréž sú vyznamenány skrz deset ran ejiptských, dopuštěných na Ejipt, v nichž sú byli zatvrzeni, a ač na chvilku se ponižovali, však, když rána přestala, zatvrzovali se; tak i nynie též se děje. Najprvnější rána, jakož se čte Exodi VII., byla, že vody obráceny sú v krev skrz Mojžieše a Arona. Ta dva vyznamenávají vuodce takové, kteříž mají lid vyvésti z temností a hříchuov. Aron vyznamenává modlitby nábožné, druhé maudrost božská, kteráž se skrz Mojžieše znamená. Nebo, když do Ejipta přijde zákon boží, totiž v lid hřie šný, tehdy lid zlý horší se a viece ve zlé zachází, a protož vody obracejí se v krev. A na tom dosti nenie, ale viece ran přichází, totiž žab množ- stvie. A těm svědkóm netoliko dává se jednu ránu uvésti, ale všecky a které by chtěli. Žáby vyznamenávají lid, ješto mají 15 řeči popauzejície se vespolek, rauhavé, jako i žába škřehce, jedna strana proti druhé povstávajíci a na svú stranu Písma k přikrytie svého pokrytstvie přivozujíce. Ty žáby kálejí se v blátě a v lauži, totiž v blátě pokrytstvie a chlipnosti, rozkoší tělesných. A Pán odjímá od nich svého Ducha a od jiných zbuzují se duchuov, 20 5 10 148b2 177 Jer. 48. 10 6 2. M. 7, 20 — 13 2. M. 8, 6
424 Kapitola Smyslové bludní Opět jiné obrácenie První rána ejiptská Aron Mojžieš Druhá rána Žáby živ sem já, die Pán Buoh, že krvi dám tě a krev se tobě bude protiviti. A poněvadž krve nenávidíš, krev se bude protiviti 165 tobě«. A jako nynie, že se krvi Kristově protivie a rauhají, krev ta protiviti se bude jim. Opět z porušení některakého jako krve smysly tělesné pocházejície obracují v krev, když rozumy Písma jako vytočené a k svému smyslu vohnuté, neslajchané vypravují a umějí je zjeviti, že takoví smyslové ne od Boha, ale z těla a krve 170 pocházejí. A takové smysly zlé znáti a zjeviti a vypravovati jest dar Ducha svatého od Boha daný jeho věrným poslóm, aby takové rozumy vypravovali bludné z Písma. Také obrátiti vodu v krev, když živé vody božie ne k úžitku, ale přijímají k hřiechu, jenž jest krev, takže mnoho slyšiece, v roz-175 ličné padají hřiechy, také i tělesné. Jako i Jidášovi stalo se jest, kterýž mnoho slyšel, a potom shřešil. Jeremiáš XLVIII.: »Zlo- řečený muž, kterýž zbraňuje meči svému od krve« etc., totiž života zhovadilého, krvavého kto slovem Páně jako mečem nezabie. A trápiti zemi všelikau ranau, kolikrát koli chtieti budau. Dotýká ran, kteréž sú vyznamenány skrz deset ran ejiptských, dopuštěných na Ejipt, v nichž sú byli zatvrzeni, a ač na chvilku se ponižovali, však, když rána přestala, zatvrzovali se; tak i nynie též se děje. Najprvnější rána, jakož se čte Exodi VII., byla, že vody obráceny sú v krev skrz Mojžieše a Arona. Ta dva vyznamenávají vuodce takové, kteříž mají lid vyvésti z temností a hříchuov. Aron vyznamenává modlitby nábožné, druhé maudrost božská, kteráž se skrz Mojžieše znamená. Nebo, když do Ejipta přijde zákon boží, totiž v lid hřie šný, tehdy lid zlý horší se a viece ve zlé zachází, a protož vody obracejí se v krev. A na tom dosti nenie, ale viece ran přichází, totiž žab množ- stvie. A těm svědkóm netoliko dává se jednu ránu uvésti, ale všecky a které by chtěli. Žáby vyznamenávají lid, ješto mají 15 řeči popauzejície se vespolek, rauhavé, jako i žába škřehce, jedna strana proti druhé povstávajíci a na svú stranu Písma k přikrytie svého pokrytstvie přivozujíce. Ty žáby kálejí se v blátě a v lauži, totiž v blátě pokrytstvie a chlipnosti, rozkoší tělesných. A Pán odjímá od nich svého Ducha a od jiných zbuzují se duchuov, 20 5 10 148b2 177 Jer. 48. 10 6 2. M. 7, 20 — 13 2. M. 8, 6
Strana 425
XI. 425 149a1 aby křičeli. A ti takoví se vespolek hubí a kazí. A jako žáby sú neúžitečné, tak ti srdcí svými řečmi nevzdělávají, ale nakažují a boří. A ty rány jdau na přestupníky božských přikázaní; a při- kázaní Páně zachovávanic jest lékařstvie proti těm ranám desieti; 25 když by jména Páně nadarmo nebrali, tehdy by žab křiku nebylo. A když Bohem pohrdal farao, hned třetie rána přišla; nebo, když koli člověk zpěčuje se vuoli boží, z toho hned jde rána. Třetie rána much množstvie, kteréž vyznamenávají chytrá zklamánie a vtipy ostré, také proti vieře, takže i maudří velmi zklamáni 30 bývají těmi pokušeními, takže neseznávají svého svědomie na- kaženie od těch much přiletujících s žahadly. A udeřil holí Mojžieš, i vyvstaly mauchy. Nebo, když trestánie nepřijímají od Pána jako holí, potom v mysli jako od much trápeni bývají. Čtvrtá rána byla mauchy čitedlné, většie prvních. A vy- 35 znamenávají pokušenie hrubšie, tělesnějšie, jako sau k nečistotě a k smilství pokaušejície. Jako i apoštol šatanovi dával, aby se učili nerauhati. A jakož die k Rímanuom I°.: »Kteřížto, poznavše Boha ne jako Boha ctili etc., protož vydáni sú v smysl převrácený, aby činili to, což nesluší« etc. Tato rána smilstva a nečistoty velmi 40 se rozmohla v lidu. Pátá rána: hovad a dobytka pohubenie. Jakož i nynie vedlé litery to se plní, a to proto, že sú takových věcí lidé zle požívali. A hovada znamenají lid zhovadilý, tělesný, kterýž také musí trpěti a již trpí. Dobytek také tento vyznamenává hlaupost naši 45 a nemaudrost, takže nechcem se Bohu pokořiti. Šestá rána: vředové pryskýřuov opuchlých. Pán odjímá svého Ducha a hned v člověku rodí se pýcha, zpuchlost a nadutie mysli jako vřed. A i vedlé litery máme vředuov a hliz na se očeká- vati etc. Sedmá rána: hromobitie, blýskanie a krupobitie a vohnivého smíšenie, ješto všecka osenie a bylinu pohubilo a potřelo. A vyzname- nává se, že Pán dá řeči svého slova hrozné jako hromobitie, kteréžto dadie na člověka a uvedau strach, aby se bál. A blajskanie; nebo die: »Oheň přišel sem pustiti na zemi«, jenž trnie a chamradie 55 spaluje. Krupobitie, přetěžká sauženie a trápenie, takže, což koli začatého v nich jest dobrého, to všecko zkaženo a vykořeněno bývá od nich. 50 Třetíe rána (černě:) vel stěnic Mauchy Čtvrtá rána Pátá rána Šestá rána Sedmá 28 2. M. 8, 17 — 34 2. M. 8, 24 — 36 2. Kor. 12, 7 — 37 Řím. 1, 21 41 2. M. 9, 6 — 46 2. M. 9, 10 — 50 2. M. 9, 23 nn. — 54 Luk. 12, 49
XI. 425 149a1 aby křičeli. A ti takoví se vespolek hubí a kazí. A jako žáby sú neúžitečné, tak ti srdcí svými řečmi nevzdělávají, ale nakažují a boří. A ty rány jdau na přestupníky božských přikázaní; a při- kázaní Páně zachovávanic jest lékařstvie proti těm ranám desieti; 25 když by jména Páně nadarmo nebrali, tehdy by žab křiku nebylo. A když Bohem pohrdal farao, hned třetie rána přišla; nebo, když koli člověk zpěčuje se vuoli boží, z toho hned jde rána. Třetie rána much množstvie, kteréž vyznamenávají chytrá zklamánie a vtipy ostré, také proti vieře, takže i maudří velmi zklamáni 30 bývají těmi pokušeními, takže neseznávají svého svědomie na- kaženie od těch much přiletujících s žahadly. A udeřil holí Mojžieš, i vyvstaly mauchy. Nebo, když trestánie nepřijímají od Pána jako holí, potom v mysli jako od much trápeni bývají. Čtvrtá rána byla mauchy čitedlné, většie prvních. A vy- 35 znamenávají pokušenie hrubšie, tělesnějšie, jako sau k nečistotě a k smilství pokaušejície. Jako i apoštol šatanovi dával, aby se učili nerauhati. A jakož die k Rímanuom I°.: »Kteřížto, poznavše Boha ne jako Boha ctili etc., protož vydáni sú v smysl převrácený, aby činili to, což nesluší« etc. Tato rána smilstva a nečistoty velmi 40 se rozmohla v lidu. Pátá rána: hovad a dobytka pohubenie. Jakož i nynie vedlé litery to se plní, a to proto, že sú takových věcí lidé zle požívali. A hovada znamenají lid zhovadilý, tělesný, kterýž také musí trpěti a již trpí. Dobytek také tento vyznamenává hlaupost naši 45 a nemaudrost, takže nechcem se Bohu pokořiti. Šestá rána: vředové pryskýřuov opuchlých. Pán odjímá svého Ducha a hned v člověku rodí se pýcha, zpuchlost a nadutie mysli jako vřed. A i vedlé litery máme vředuov a hliz na se očeká- vati etc. Sedmá rána: hromobitie, blýskanie a krupobitie a vohnivého smíšenie, ješto všecka osenie a bylinu pohubilo a potřelo. A vyzname- nává se, že Pán dá řeči svého slova hrozné jako hromobitie, kteréžto dadie na člověka a uvedau strach, aby se bál. A blajskanie; nebo die: »Oheň přišel sem pustiti na zemi«, jenž trnie a chamradie 55 spaluje. Krupobitie, přetěžká sauženie a trápenie, takže, což koli začatého v nich jest dobrého, to všecko zkaženo a vykořeněno bývá od nich. 50 Třetíe rána (černě:) vel stěnic Mauchy Čtvrtá rána Pátá rána Šestá rána Sedmá 28 2. M. 8, 17 — 34 2. M. 8, 24 — 36 2. Kor. 12, 7 — 37 Řím. 1, 21 41 2. M. 9, 6 — 46 2. M. 9, 10 — 50 2. M. 9, 23 nn. — 54 Luk. 12, 49
Strana 426
426 Kapitola Kobylky Devátá Desátá rána Ejipt co jest? Osmá rána kobylek. Kobylky sú nestálé; a vyznamenává se nestálost v lidech, tak, že lidé se brojie, jeden proti druhému po- vstávaje, žádný jiného poslúchati nechtěje, jednák vzhuoru 60 v náboženstvie se pozdvihujíce, jednák k zemským věcem pa- dajíce. Jeremiáš v Pláči I.: »Hřiechem shřešil Jeruzalem, protož neustavičný učiněn jest«. Devátá rána: temnosti uvedené. Duchovnie pak temnosti od světla Ducha svatého zastěňujície sau mnohem těžšie. A jestliže 65 člověk sebe nepozná, nic jiného nětco znáti neprospievá. David XXXIIII.: »Buďtež cesty jich tmy a plzkost« etc. A duše umrt- vená u vieře nezná temností duše své; ale jestliže Mojžieš, totiž božská maudrost, přijde, tehdy člověk se pozná, kterak daleko od Pána odšel. Desátá rána: prvorozené všecko skrz anděla jest pohubeno, počav od prvorozeného faraonova až do té, kteráž ve mlajně pracuje; synuom pak izrahelským, kteříž veřejí krví beránkovau pomazali, nic neuškodil. Ejipt svět tento jest, kterýžto vším svým během, bohatstvím a rozkošmi uvodí tmy veliké. A ty 75 věci, kteréž najviece milují jako prvorozené, ty věci Pán odjímá jim, ženě muže a zase též, vinnice, zahrady etc., v duši pak láska, viera, naděje, čistota mysli, jako prvorozené ty věci Pán odjímá jim, neb lidé v těch věcech pajchali a v bázni Páně nestáli. Šatan to kazí, jenž jest anděl vypleňující, od Pána dopuštěný etc. A o těch 80 ranách praví, že svědkové božie, jenž se s božskau volí srovnávají, mají moc uvésti, kterau chtí ránu etc. 70 149a2 Osmá Akdyž dokonáta své svědectvie, šelma ta, kteráž vystaupí z propasti, učiní boj proti nim etc. Ačkoli v časech nebezpečných mnozí padnau, takže město svaté, ano i viera potlačena bude, a, by možné bylo, volení byli by svedeni, však ještě někteří svědectvie o víře vy- dávati budau, kteříž se pro víru na smrt vydadie a svau krev vylejí; proti kterýmž šelma povstane a proti svatým bojovati bude. A protož i my všickni tak pečliví máme býti, abychom byli z počtu těch, kteříž život pravý vyznávají. 5 58 2. M. 10, 13 n. — 62 Podle Pláče I, 3 — Jeruzalem korekturou z pův. (spr.) Juda — 64 2. M. 10. 22 — 67 Z. 35, 6 — 71 2. M. 12, 29 73 2. M. 12, 13 4 Marek 13, 22
426 Kapitola Kobylky Devátá Desátá rána Ejipt co jest? Osmá rána kobylek. Kobylky sú nestálé; a vyznamenává se nestálost v lidech, tak, že lidé se brojie, jeden proti druhému po- vstávaje, žádný jiného poslúchati nechtěje, jednák vzhuoru 60 v náboženstvie se pozdvihujíce, jednák k zemským věcem pa- dajíce. Jeremiáš v Pláči I.: »Hřiechem shřešil Jeruzalem, protož neustavičný učiněn jest«. Devátá rána: temnosti uvedené. Duchovnie pak temnosti od světla Ducha svatého zastěňujície sau mnohem těžšie. A jestliže 65 člověk sebe nepozná, nic jiného nětco znáti neprospievá. David XXXIIII.: »Buďtež cesty jich tmy a plzkost« etc. A duše umrt- vená u vieře nezná temností duše své; ale jestliže Mojžieš, totiž božská maudrost, přijde, tehdy člověk se pozná, kterak daleko od Pána odšel. Desátá rána: prvorozené všecko skrz anděla jest pohubeno, počav od prvorozeného faraonova až do té, kteráž ve mlajně pracuje; synuom pak izrahelským, kteříž veřejí krví beránkovau pomazali, nic neuškodil. Ejipt svět tento jest, kterýžto vším svým během, bohatstvím a rozkošmi uvodí tmy veliké. A ty 75 věci, kteréž najviece milují jako prvorozené, ty věci Pán odjímá jim, ženě muže a zase též, vinnice, zahrady etc., v duši pak láska, viera, naděje, čistota mysli, jako prvorozené ty věci Pán odjímá jim, neb lidé v těch věcech pajchali a v bázni Páně nestáli. Šatan to kazí, jenž jest anděl vypleňující, od Pána dopuštěný etc. A o těch 80 ranách praví, že svědkové božie, jenž se s božskau volí srovnávají, mají moc uvésti, kterau chtí ránu etc. 70 149a2 Osmá Akdyž dokonáta své svědectvie, šelma ta, kteráž vystaupí z propasti, učiní boj proti nim etc. Ačkoli v časech nebezpečných mnozí padnau, takže město svaté, ano i viera potlačena bude, a, by možné bylo, volení byli by svedeni, však ještě někteří svědectvie o víře vy- dávati budau, kteříž se pro víru na smrt vydadie a svau krev vylejí; proti kterýmž šelma povstane a proti svatým bojovati bude. A protož i my všickni tak pečliví máme býti, abychom byli z počtu těch, kteříž život pravý vyznávají. 5 58 2. M. 10, 13 n. — 62 Podle Pláče I, 3 — Jeruzalem korekturou z pův. (spr.) Juda — 64 2. M. 10. 22 — 67 Z. 35, 6 — 71 2. M. 12, 29 73 2. M. 12, 13 4 Marek 13, 22
Strana 427
XI. 427 A že zmínka dnes činiti se má o těle a krvi Páně, protož potřebie jest vieru o tom viděti, kterážto od Krista a od svatých apoštoluov jest vydána. Nebo die David: »Památku učinil divných věcí svých milosrdný a lítostivý Pán, pokrm dal bojíciem se sebe«. A poněvadž viera naše jest, že Kristus, Syn boží, jest živý chléb 149b1 15 božstvím, člověčenstvím i svým také tělem, jakož die: »Já sem chléb živý« etc., a že tělo jest chléb živý, z toho se ukazuje, což die: »Slovo tělem učiněno jest«; a Jan VI°.: »Chléb, kterýž já dám, tělo mé jest za život světa«; jakož opět die: »Tělo mé právě jest pokrm«. A ten chléb jest chléb živý, andělský, a nápoj živý, 20 kterýž se dává okušovati andělóm; ne v figurách a v podoben- stvích, ale dokonále dává se. A jak se tam dává andělóm, křesťané zde přebývajíce v životě pro svau křehkost toho nemohau sstihnúti. Též také dobře týž pokrm zde u velebné svátosti dává se, ale zde skrytě; nebo duše křehkostí jest obklíčena, a protož toho 25 obyčeje andělského nemuož pochopiti. V kniehách Maudrosti XVI.: »Andělským pokrmem krmil si lid svuoj a chléb s nebe dal si jim etc., mající všelikú rozkoš a všelikú sladkosti chut«. Protož věřiti máme, že týž andělský pokrm lidu zde dává se jakožto i anděluom, ač nejednostajným obyčejem. A jest Kristus pokrm 30 duchovní, i tam vstaupiv na nebe, jest zde duchovním obyčejem. Jakož die sám: »Když uzříte Syna člověka vstupujícieho? Duch jest, kterýž obživuje« etc. A tento dává chléb za život světský, totižto kteří chtějí potupiti svět tento pro Krista. A prvé napřed mnoho učil o té večeři a o tom pokrmu, a potom vskutku ukázal 35 za večeří velikau svau, když jest řekl: »Vezměte a jezte, to ť jest tělo mé«. Jako by řekl: »Mnoho sem prvé vám o svém těle mluvil; již teď to ukazuji, že sem takto rozuměl o tomto pokrmu a těle mém«. A prvé napřed mluvil jest v podobenstvích řka: »Člověk jeden učinil večeři velikú« etc. Nebo, kdyby byl nedal tu svého těla a svého božstvie, nebyla by vejčeře veliká. A pověděl o ní: »Nebudete-li jiesti těla« etc. A o krvi řekl: »Píte z toho všickni«. Což prvé mluvil dávno o svém těle a krvi. A že světí nádobie těla a krve Kristovy nazývají svátosti a znamenie. A ta sau znamenie a zpuosoba těla a krve Páně, takže 45 pod těmi zevnitřními hmotnými zpuosobami dal své tělo a krev. 149b2 40 Pokrm těla Pán 10 Viera o těle a krvi Páně 12 Ž. III. 4 a 5 — 15 Jan 6. 51 — 17 Jan 1, 14—Podle Jana 6, 51 (= Vulg. 6, 52) — 18 Jan 6, 55 —26 Moudr. 16, 20 — 31 Jan 6, 62 a 63 — 35 Mat. 26, 26; Marek 14, 22 — 38 Luk. 14, 16—41 Jan 6, 53 — Mat. 26, 27
XI. 427 A že zmínka dnes činiti se má o těle a krvi Páně, protož potřebie jest vieru o tom viděti, kterážto od Krista a od svatých apoštoluov jest vydána. Nebo die David: »Památku učinil divných věcí svých milosrdný a lítostivý Pán, pokrm dal bojíciem se sebe«. A poněvadž viera naše jest, že Kristus, Syn boží, jest živý chléb 149b1 15 božstvím, člověčenstvím i svým také tělem, jakož die: »Já sem chléb živý« etc., a že tělo jest chléb živý, z toho se ukazuje, což die: »Slovo tělem učiněno jest«; a Jan VI°.: »Chléb, kterýž já dám, tělo mé jest za život světa«; jakož opět die: »Tělo mé právě jest pokrm«. A ten chléb jest chléb živý, andělský, a nápoj živý, 20 kterýž se dává okušovati andělóm; ne v figurách a v podoben- stvích, ale dokonále dává se. A jak se tam dává andělóm, křesťané zde přebývajíce v životě pro svau křehkost toho nemohau sstihnúti. Též také dobře týž pokrm zde u velebné svátosti dává se, ale zde skrytě; nebo duše křehkostí jest obklíčena, a protož toho 25 obyčeje andělského nemuož pochopiti. V kniehách Maudrosti XVI.: »Andělským pokrmem krmil si lid svuoj a chléb s nebe dal si jim etc., mající všelikú rozkoš a všelikú sladkosti chut«. Protož věřiti máme, že týž andělský pokrm lidu zde dává se jakožto i anděluom, ač nejednostajným obyčejem. A jest Kristus pokrm 30 duchovní, i tam vstaupiv na nebe, jest zde duchovním obyčejem. Jakož die sám: »Když uzříte Syna člověka vstupujícieho? Duch jest, kterýž obživuje« etc. A tento dává chléb za život světský, totižto kteří chtějí potupiti svět tento pro Krista. A prvé napřed mnoho učil o té večeři a o tom pokrmu, a potom vskutku ukázal 35 za večeří velikau svau, když jest řekl: »Vezměte a jezte, to ť jest tělo mé«. Jako by řekl: »Mnoho sem prvé vám o svém těle mluvil; již teď to ukazuji, že sem takto rozuměl o tomto pokrmu a těle mém«. A prvé napřed mluvil jest v podobenstvích řka: »Člověk jeden učinil večeři velikú« etc. Nebo, kdyby byl nedal tu svého těla a svého božstvie, nebyla by vejčeře veliká. A pověděl o ní: »Nebudete-li jiesti těla« etc. A o krvi řekl: »Píte z toho všickni«. Což prvé mluvil dávno o svém těle a krvi. A že světí nádobie těla a krve Kristovy nazývají svátosti a znamenie. A ta sau znamenie a zpuosoba těla a krve Páně, takže 45 pod těmi zevnitřními hmotnými zpuosobami dal své tělo a krev. 149b2 40 Pokrm těla Pán 10 Viera o těle a krvi Páně 12 Ž. III. 4 a 5 — 15 Jan 6. 51 — 17 Jan 1, 14—Podle Jana 6, 51 (= Vulg. 6, 52) — 18 Jan 6, 55 —26 Moudr. 16, 20 — 31 Jan 6, 62 a 63 — 35 Mat. 26, 26; Marek 14, 22 — 38 Luk. 14, 16—41 Jan 6, 53 — Mat. 26, 27
Strana 428
428 Kapitola Kristus v svátost velebné Mnozí blaudic Nebo Dionyzius svatý ty věci nazývá zevnitřními znameními, takže pod prvním dává své tělo a krev pod druhým. A to jest proti bluduom, kteříž nynie běžie, kteříž pravie, že tu nenie tělo Kristovo. A toho máme duovod z zákona Starého i Nového. Po- kládá se v knihách Exodu XII.: »Bude ť pak vám krev za zna-50 menie«, totiž kteří chtie vysvobozeni býti od ran Páně těžkých ejiptských. Tak opět v tajchž kniehách druhých Mojžiešových XXXI.: »Znamenie jest mezi mnau a vámi, kterýž posvěcuji vás«. A Izaiáš XI.: »V ten den kořen Jesse, kterýž stojí na zna- menie lidí, jeho národové prositi budau«. Kořen Jesse, totiž 55 Kristus, stojí v tom znamení, totiž svátosti velebné; a poněvadž stojí tu, tehdy ť jest tu v tom znamení, jenž jest nesmrtedlný, věčný, nesstihlý, jenž jest život věčný, stojí v tom zevnitřním čitedlném znamení, kteréž v sobě nenie život. Takéž nenie ne- podobné, že na kříži pod tělem smrtedlným byl pravý Buch a pravý 60 Kristus Ježíš. A Izaiáš LV°.: »I bude Pán jmenován na znamenie věčné« etc., že naše shromážděnie nemá konce, a tak na věky. Tak Izaiáš XVIII., dávaje zlořečenstvie na Antikrista, die: »Běda zemi zvonci křídel« etc. A pak die: »Jděte, poslové rychlí, k lidu zvrácenému a roztrhanému« etc. A potom die: »Když zdviženo 65 bude znamenie na horách, uzříte« etc., kdež se zavierá hojnost kázanie božieho. Ale jako když Kristus mluvil o své svátosti velebné, mnozí 150a zpět odešli, tak, když nynie toto znamenie, totiž svátost velebná těla Kristova, vychvaluje se a zvelebuje, tehdy mnozí pochybují 70 a blaudie a té svátosti velebné utrhají. A proti takovým oděnie duchovnie máme vzieti, totiž Písmo svaté. A o tom znamení máme v zákoně Novém (Jan VI°.): »Pracujte o pokrm, kterýž nehyne« etc. A potom dopovídá: »Nebo ten ť jest Otec znamenal Buoh«. Neb obecně lid od počátku skrz hmotné věci zevnitřnie veden 75 bieše. Jako by řekl tiem slovem, že »Buoh, Otec muoj, ten pokrm, kterýž nehyne, zavře v svátosti velebné zevnitřní a v znamení hmotném«. Tak i v Zjevení knihách X°., když sedm hromuov mluvilo, kázal mu znamenati pečetmi; tak také tuto zevnitřní spuosobau a znamením Pán tento pokrm znamenal, takže, jakž 80 v sobě jest a od anděluov se vidí, my tak ho zde neuzříme na cestě, ale dává se skrytě v zevnitřním hmotném znamení a figuoře, a to Blud 46 Dionys. Areop. De eccles. hierarch., c. III (MG 3. c. 427) — 50 2. M. 12, 13 — 53 2. M. 31, 13 — 54 Iz. 11, 10 — 61 Podle Iz. 55, 13 — 63 Iz. 18, 1 a 2 — 64 Iz. 18, 3 — 73 Podle Jana 6, 27 — 74 Ib.— 78 Zj. 10. 4
428 Kapitola Kristus v svátost velebné Mnozí blaudic Nebo Dionyzius svatý ty věci nazývá zevnitřními znameními, takže pod prvním dává své tělo a krev pod druhým. A to jest proti bluduom, kteříž nynie běžie, kteříž pravie, že tu nenie tělo Kristovo. A toho máme duovod z zákona Starého i Nového. Po- kládá se v knihách Exodu XII.: »Bude ť pak vám krev za zna-50 menie«, totiž kteří chtie vysvobozeni býti od ran Páně těžkých ejiptských. Tak opět v tajchž kniehách druhých Mojžiešových XXXI.: »Znamenie jest mezi mnau a vámi, kterýž posvěcuji vás«. A Izaiáš XI.: »V ten den kořen Jesse, kterýž stojí na zna- menie lidí, jeho národové prositi budau«. Kořen Jesse, totiž 55 Kristus, stojí v tom znamení, totiž svátosti velebné; a poněvadž stojí tu, tehdy ť jest tu v tom znamení, jenž jest nesmrtedlný, věčný, nesstihlý, jenž jest život věčný, stojí v tom zevnitřním čitedlném znamení, kteréž v sobě nenie život. Takéž nenie ne- podobné, že na kříži pod tělem smrtedlným byl pravý Buch a pravý 60 Kristus Ježíš. A Izaiáš LV°.: »I bude Pán jmenován na znamenie věčné« etc., že naše shromážděnie nemá konce, a tak na věky. Tak Izaiáš XVIII., dávaje zlořečenstvie na Antikrista, die: »Běda zemi zvonci křídel« etc. A pak die: »Jděte, poslové rychlí, k lidu zvrácenému a roztrhanému« etc. A potom die: »Když zdviženo 65 bude znamenie na horách, uzříte« etc., kdež se zavierá hojnost kázanie božieho. Ale jako když Kristus mluvil o své svátosti velebné, mnozí 150a zpět odešli, tak, když nynie toto znamenie, totiž svátost velebná těla Kristova, vychvaluje se a zvelebuje, tehdy mnozí pochybují 70 a blaudie a té svátosti velebné utrhají. A proti takovým oděnie duchovnie máme vzieti, totiž Písmo svaté. A o tom znamení máme v zákoně Novém (Jan VI°.): »Pracujte o pokrm, kterýž nehyne« etc. A potom dopovídá: »Nebo ten ť jest Otec znamenal Buoh«. Neb obecně lid od počátku skrz hmotné věci zevnitřnie veden 75 bieše. Jako by řekl tiem slovem, že »Buoh, Otec muoj, ten pokrm, kterýž nehyne, zavře v svátosti velebné zevnitřní a v znamení hmotném«. Tak i v Zjevení knihách X°., když sedm hromuov mluvilo, kázal mu znamenati pečetmi; tak také tuto zevnitřní spuosobau a znamením Pán tento pokrm znamenal, takže, jakž 80 v sobě jest a od anděluov se vidí, my tak ho zde neuzříme na cestě, ale dává se skrytě v zevnitřním hmotném znamení a figuoře, a to Blud 46 Dionys. Areop. De eccles. hierarch., c. III (MG 3. c. 427) — 50 2. M. 12, 13 — 53 2. M. 31, 13 — 54 Iz. 11, 10 — 61 Podle Iz. 55, 13 — 63 Iz. 18, 1 a 2 — 64 Iz. 18, 3 — 73 Podle Jana 6, 27 — 74 Ib.— 78 Zj. 10. 4
Strana 429
XI. 429 150а2 skrz Boha Otce. Tak též dal svú krev v svátosti a znamení ze- vnitřním a čitedlném. Nebo, kdyby řka: »Tato ť jest krev má«, 85 a nedal by jim, tehdy by je zklamal a podvedl, ješto to nepříleží Bohu dobrému. Tak Dionyzius i jiní světí drželi. Jako Dionyzius modle se die: »Ó najzbožilejšie a svaté dokonánie! Ó Kriste, jenž si Buoh dokonalý« etc. A prosí, ty zástěry zevnitřnie aby mu ráčil otevříti 90 a aby mu se zjevil božskau a zbožilau svau okrasau. »A což vidíme zevnitřníma očima, božským světlem rač osvietiti«, abychom se s tebau spojili a svázali věrau, láskau. A že jesti Timoteovi psal, kterýž byl krásný; die jemu: »Podiž tehdy, mládenče krásný, k těmto figuorám neb zpuosobám (totiž svátosti velebné) zevnitř- 95 ním a vejděme vnitř věrau obcházejiece, co se tu zavierá«. A die: »Ani zna menie rozličná a složenie jich jest neúžitečné, ale velmi úžitečné«. Nebo v nich jest pokrm vnitř živý a svatý. Někteří však tělesní k zevnitřním věcem patřie, a k vnitřním bohomysl- ností nepatří ani se k nim pozdvihují. A sv. Jan Zlatá usta, řecký 100 učitel. De ope«re) imperfecto die, že nynie nic menší nenie večeře tato nežli onano v ten den, když Kristus učinil večeři tu. Nebo tuto i onuno Kristus puosobí. A die, že tu nic nenie tělesného, totiž kromě toho znamení zevnitřnieho. Ale že viera o velebné svátosti bez skutkuov jest mrtvá, protož skutky dobré máme 105 činiti. Ještě die Izaiáš XXX.: »Dá ť vám Pán chléb auzký a vodu Auzký chleb krátkú«, totiž svátost velebnú zevnitřní, kteráž jest vodnatá etc. A praví: »Chléb auzký« na znamenie, že dává se svým tělem v první svátosti velebné zpuosobě, ale ne tak zauplna jako u vlasti; 110 ale zde dává se v stránce. Jako die David: »Pán strana dědictvie mého a kalicha mého« etc. »A nedá ť uletěti od tebe učiteli tvému«, an vtělí se v člověka. Nebo die: »Ktož jie mé tělo a pie mau krev, ve mně přebývá a já v něm« tak, že právě přijímaje jest jedno s Kristem. Večeře veliká Dionyzius modli se Tělesní 84 Mat. 26, 28; Marek 14, 24 — 88 Dionys. Areop. De eccl. hier., c. III. (MG 3, c. 428): ANà, & 9SLOTÁTY zad ispà TeR-UTY, và TE pIXEILEVá G0 GUуßoRxöc &ррtźората тъv aIYрáTOV &тokaRuJapÉvn, v RavYò« hptv &voòslyanm, xad vòę vozpàc hpôv òjelg Svioou xal &TEpIXG- RóTTOU pOTòc &TOTRápOGOv. Ačkoli Jakoubek jistě užíval latinského pře- kladu, uvádíme tu z Migna text původní řecký, protože latinský překlad (ib. c. 427) nepřiléhá zcela k citátu Jakoubkovu. Další citáty z Dionysia ib. (volně). 100 Psáno jen: ope Impfecto ale m je slabě škrtnuto a podtečkováno. — 106 Podle Iz. 30, 20 — 110 Ž. 16, 5 — 111 Iz. 30. 20 — 112 Jan 6, 56
XI. 429 150а2 skrz Boha Otce. Tak též dal svú krev v svátosti a znamení ze- vnitřním a čitedlném. Nebo, kdyby řka: »Tato ť jest krev má«, 85 a nedal by jim, tehdy by je zklamal a podvedl, ješto to nepříleží Bohu dobrému. Tak Dionyzius i jiní světí drželi. Jako Dionyzius modle se die: »Ó najzbožilejšie a svaté dokonánie! Ó Kriste, jenž si Buoh dokonalý« etc. A prosí, ty zástěry zevnitřnie aby mu ráčil otevříti 90 a aby mu se zjevil božskau a zbožilau svau okrasau. »A což vidíme zevnitřníma očima, božským světlem rač osvietiti«, abychom se s tebau spojili a svázali věrau, láskau. A že jesti Timoteovi psal, kterýž byl krásný; die jemu: »Podiž tehdy, mládenče krásný, k těmto figuorám neb zpuosobám (totiž svátosti velebné) zevnitř- 95 ním a vejděme vnitř věrau obcházejiece, co se tu zavierá«. A die: »Ani zna menie rozličná a složenie jich jest neúžitečné, ale velmi úžitečné«. Nebo v nich jest pokrm vnitř živý a svatý. Někteří však tělesní k zevnitřním věcem patřie, a k vnitřním bohomysl- ností nepatří ani se k nim pozdvihují. A sv. Jan Zlatá usta, řecký 100 učitel. De ope«re) imperfecto die, že nynie nic menší nenie večeře tato nežli onano v ten den, když Kristus učinil večeři tu. Nebo tuto i onuno Kristus puosobí. A die, že tu nic nenie tělesného, totiž kromě toho znamení zevnitřnieho. Ale že viera o velebné svátosti bez skutkuov jest mrtvá, protož skutky dobré máme 105 činiti. Ještě die Izaiáš XXX.: »Dá ť vám Pán chléb auzký a vodu Auzký chleb krátkú«, totiž svátost velebnú zevnitřní, kteráž jest vodnatá etc. A praví: »Chléb auzký« na znamenie, že dává se svým tělem v první svátosti velebné zpuosobě, ale ne tak zauplna jako u vlasti; 110 ale zde dává se v stránce. Jako die David: »Pán strana dědictvie mého a kalicha mého« etc. »A nedá ť uletěti od tebe učiteli tvému«, an vtělí se v člověka. Nebo die: »Ktož jie mé tělo a pie mau krev, ve mně přebývá a já v něm« tak, že právě přijímaje jest jedno s Kristem. Večeře veliká Dionyzius modli se Tělesní 84 Mat. 26, 28; Marek 14, 24 — 88 Dionys. Areop. De eccl. hier., c. III. (MG 3, c. 428): ANà, & 9SLOTÁTY zad ispà TeR-UTY, và TE pIXEILEVá G0 GUуßoRxöc &ррtźората тъv aIYрáTOV &тokaRuJapÉvn, v RavYò« hptv &voòslyanm, xad vòę vozpàc hpôv òjelg Svioou xal &TEpIXG- RóTTOU pOTòc &TOTRápOGOv. Ačkoli Jakoubek jistě užíval latinského pře- kladu, uvádíme tu z Migna text původní řecký, protože latinský překlad (ib. c. 427) nepřiléhá zcela k citátu Jakoubkovu. Další citáty z Dionysia ib. (volně). 100 Psáno jen: ope Impfecto ale m je slabě škrtnuto a podtečkováno. — 106 Podle Iz. 30, 20 — 110 Ž. 16, 5 — 111 Iz. 30. 20 — 112 Jan 6, 56
Strana 430
430 Kapitola Vážnost veliká (černě:) Catecumeni (černě:) Energumeni (černě mezí sloupci:) 68 Nehodně přijí- majície bojte se »A z zádu napomínati bude«, aby se od zlého k dobrému 115 obrátil. A die: »To ť cesta, choďte na ní« etc. Nebo hodně přijí- majície mají napomenutie, aby dobře živi byli; nebo viera nic platna nenie bez skutkuov. A tak veliká vážnost a poctivost byla k té velebné svátosti, že v prvotní cierkvi nevěrných nepřipauštěli k opatření božských svátostí, ano ani ti, kteříž se ještě vieře učili, 120 nekřtěnci, nebývali připušťováni, aby pohleděli, ale když přijímali věrní, také s těmi, kteříž byli od ďábla posedlí, ven bývali hnáni. Neb sú vieru měli velikau, že sau tu veliké věci, totiž tělo Kristovo v svátosti velebné obyčejem zvláštnějším. Ne tak zlehka jako nynie připauštěni bývali, aby po hříších hned přistaupali. Protož 125 David o takových mluví: »Budiž stuol jich před nimi k osiedlu« 150b1 a k odplatám a ku pohoršení. »Ať sú zatmlěny oči jich, aby neviděli, a hřbet jich vždycky skloňuj« etc., nebo takoví hodně vždycky k zemským věcem skloňují se. »Budiž přebývanie jich zpustlé«, tak totiž, že duše ode všeho dobrého zpuštěna bývá, jako dobré 130 chuti a žádosti, náboženství i všeho dobrého jsúci zbavena. A pokládá příčinu: »Nebo, koho s' ty zbil (totiž Syna na kříži), tomu se oni protivili a nad bolest ran mých přidali sú«. Tito opět padají v bludy, onino v hřiechy tělesné a jiní v rozličná poblauzenie u vieře. A die, zlořečenie dávaje: »Přiložiž nepravost 135 nad nepravost jich a nevcházejtež v spravedlivost tvú«, totiž v lásku, osvícenie. A die: »Ať sau vyhlazeni z kněh živých a s spra- vedlivými ať nejsú napsáni«. Tyto věci přicházejí na ty, kteříž nehodně přijímají; ale těm, kteříž přistaupají vedlé viery, stane se jim podlé jich viery. Jako Kristus die: »Staniž se tobě podlé 140 viery tvé«. A kteříž hodně přistaupají, strachové odcházejí od člověka. A vzdalovánie od té velebné svátosti jest vzdalovánie od najlepšieho dobrého svého, náboženstvie, a což k spasení po- třebného, aniž šatan má tak veliké moci proti těm, kteříž hodně tělo a krev Páně přijímají etc. 145 A když dokonají svědectvie své. Praveno jest napřed, že Jan viděl město boží milé potlačené za časuov 115 Podle Iz. 30, 21 — 119 nn. Srovnej Dionysia Areopagitu. De eccl. hier., c. III. (MG 3. c. 426): Per ministros exinde consequenter sacrarum Scripturarum lectio recitatur; qua finita sacro ambitu arcentur catechumeni et cum iis energumeni ac poenitentes. — 126 Ž. 69, 23 — 127 Ž. 69. 24 — 129 Ž. 69, 26 — 132 Podle Ž. 69. 27 — 135 Ž. 69, 28 — 137 Ž. 69, 29 — 140 Podle Mat. 8, 13 a 15, 28. 2 Zj. 11, 2
430 Kapitola Vážnost veliká (černě:) Catecumeni (černě:) Energumeni (černě mezí sloupci:) 68 Nehodně přijí- majície bojte se »A z zádu napomínati bude«, aby se od zlého k dobrému 115 obrátil. A die: »To ť cesta, choďte na ní« etc. Nebo hodně přijí- majície mají napomenutie, aby dobře živi byli; nebo viera nic platna nenie bez skutkuov. A tak veliká vážnost a poctivost byla k té velebné svátosti, že v prvotní cierkvi nevěrných nepřipauštěli k opatření božských svátostí, ano ani ti, kteříž se ještě vieře učili, 120 nekřtěnci, nebývali připušťováni, aby pohleděli, ale když přijímali věrní, také s těmi, kteříž byli od ďábla posedlí, ven bývali hnáni. Neb sú vieru měli velikau, že sau tu veliké věci, totiž tělo Kristovo v svátosti velebné obyčejem zvláštnějším. Ne tak zlehka jako nynie připauštěni bývali, aby po hříších hned přistaupali. Protož 125 David o takových mluví: »Budiž stuol jich před nimi k osiedlu« 150b1 a k odplatám a ku pohoršení. »Ať sú zatmlěny oči jich, aby neviděli, a hřbet jich vždycky skloňuj« etc., nebo takoví hodně vždycky k zemským věcem skloňují se. »Budiž přebývanie jich zpustlé«, tak totiž, že duše ode všeho dobrého zpuštěna bývá, jako dobré 130 chuti a žádosti, náboženství i všeho dobrého jsúci zbavena. A pokládá příčinu: »Nebo, koho s' ty zbil (totiž Syna na kříži), tomu se oni protivili a nad bolest ran mých přidali sú«. Tito opět padají v bludy, onino v hřiechy tělesné a jiní v rozličná poblauzenie u vieře. A die, zlořečenie dávaje: »Přiložiž nepravost 135 nad nepravost jich a nevcházejtež v spravedlivost tvú«, totiž v lásku, osvícenie. A die: »Ať sau vyhlazeni z kněh živých a s spra- vedlivými ať nejsú napsáni«. Tyto věci přicházejí na ty, kteříž nehodně přijímají; ale těm, kteříž přistaupají vedlé viery, stane se jim podlé jich viery. Jako Kristus die: »Staniž se tobě podlé 140 viery tvé«. A kteříž hodně přistaupají, strachové odcházejí od člověka. A vzdalovánie od té velebné svátosti jest vzdalovánie od najlepšieho dobrého svého, náboženstvie, a což k spasení po- třebného, aniž šatan má tak veliké moci proti těm, kteříž hodně tělo a krev Páně přijímají etc. 145 A když dokonají svědectvie své. Praveno jest napřed, že Jan viděl město boží milé potlačené za časuov 115 Podle Iz. 30, 21 — 119 nn. Srovnej Dionysia Areopagitu. De eccl. hier., c. III. (MG 3. c. 426): Per ministros exinde consequenter sacrarum Scripturarum lectio recitatur; qua finita sacro ambitu arcentur catechumeni et cum iis energumeni ac poenitentes. — 126 Ž. 69, 23 — 127 Ž. 69. 24 — 129 Ž. 69, 26 — 132 Podle Ž. 69. 27 — 135 Ž. 69, 28 — 137 Ž. 69, 29 — 140 Podle Mat. 8, 13 a 15, 28. 2 Zj. 11, 2
Strana 431
XI. 431 151a1 Antikristových, jako synové izrahelští byli v službu poddáni v Ejiptě a v Babyloně. Toho pak zase města k vzdělání dá Pán 5 svědky, kteříž budau jako olívy a svícnové a budau mieti moc velikau od Boha danau, aby uvodili všecky rány, kteréž koli chtie ejipské na lid nevěřící, a nižádná moc nebude moci jim odepříti. Jaký pak konec vezmau takoví, teď se ukazuje, že zámutky veliké, také i smrt trpěti budau a město, kterémuž sau dáni byli, zbauří 10 se. Prvé zajisté vedlé času od Boha uloženého dáno jest dobrým, aby jim neškodili; a když se Pánu líbí, dá svým voleným konečně trpěti. Die: »A když dokonáta svědectvie« městu potlačenému, kteřížto v rozličné padli sú hřiechy jako do Ejipta a Sodomy, 15 když lidu hřiechy před voči jeho předkládati budau, když svědectvie vydadie proti bludóm, »tehdy šelma, kteráž vystaupí proti nima z propasti, učiní boj«. Nebo ne každého času dáno jest služební- kuom božím trpěti, ale časy uloženými od Boha. A protož, když přijde konec svědectvie jich, tehdy trpěti budau. Nebo všeliká 20 věc má svuoj konec. David: »Všelikého skonánie viděl sem konec«. A Eklesiastes: »Všecky věci svými běhy změřenými míjejí pod sluncem«. Ale že sau ještě nevyplnili zlí miery nepravosti otcuov svých, protož ještě mušejí věrní čekati; ale když přijde konec, utrpie ť a od šelmy trápeni budau. O té praví, že vystupovala z propasti; o jiné máme v XIII. kapitole, že vystúpila z moře; o třetie máme, že vystúpila z země. Šelma jest každý, kto jest zhovadile živ podlé žádostí těla, jenž jest od Ducha božieho opuštěný. Nebo podlé svědectvie Davidova »člověk, když byl ve cti, nerozuměl jest a přirovnán jest hovadóm« 30 etc., kterážto vedlé čitedlných smysluov se zpravují; tak člověk zhovadilý, protivných věcí nemoha snášeti. Jakožto Jákob, opla- kávaje Jozefa, řekl: »Šelma najhoršie sežrala syna mého Jozefa«, takže všickni ti zlí bratří jeho byli sú šelma ukrutná. Tak také mistři a zákonníci zákona Starého obec navedli, aby smrti Ježíše 35 vydali, a všickni spolu byli sú ukrutná šelma, takže Buoh Otec o svém Synu pověděl: »Šelma lítá sežrala ho« etc. A k Titovi die apoštol: »Kretenští vždycky lháři, zlé šelmy« etc. A Kristus radí od takových se varovati, kteří sú vlcí hltaví vnitř etc. »A z hlu- biny«. 25 Dává Pán svým Časy svými všecko Šelma 150b2 5 Zj. 11, 3 až 6 — 20 Ž. 119, 96 — 21 Eccl. 9, 3 — 25 Zj. 13, 1 — 26 Zj. 13, 11 — 29 Ž. 49, 21 — 32 I. M. 37, 33 — 37 Tit. 1. 12 — 38 Mat. 7. 15 — 38 Slova »A z hlubiny« jsou přips. in marg.
XI. 431 151a1 Antikristových, jako synové izrahelští byli v službu poddáni v Ejiptě a v Babyloně. Toho pak zase města k vzdělání dá Pán 5 svědky, kteříž budau jako olívy a svícnové a budau mieti moc velikau od Boha danau, aby uvodili všecky rány, kteréž koli chtie ejipské na lid nevěřící, a nižádná moc nebude moci jim odepříti. Jaký pak konec vezmau takoví, teď se ukazuje, že zámutky veliké, také i smrt trpěti budau a město, kterémuž sau dáni byli, zbauří 10 se. Prvé zajisté vedlé času od Boha uloženého dáno jest dobrým, aby jim neškodili; a když se Pánu líbí, dá svým voleným konečně trpěti. Die: »A když dokonáta svědectvie« městu potlačenému, kteřížto v rozličné padli sú hřiechy jako do Ejipta a Sodomy, 15 když lidu hřiechy před voči jeho předkládati budau, když svědectvie vydadie proti bludóm, »tehdy šelma, kteráž vystaupí proti nima z propasti, učiní boj«. Nebo ne každého času dáno jest služební- kuom božím trpěti, ale časy uloženými od Boha. A protož, když přijde konec svědectvie jich, tehdy trpěti budau. Nebo všeliká 20 věc má svuoj konec. David: »Všelikého skonánie viděl sem konec«. A Eklesiastes: »Všecky věci svými běhy změřenými míjejí pod sluncem«. Ale že sau ještě nevyplnili zlí miery nepravosti otcuov svých, protož ještě mušejí věrní čekati; ale když přijde konec, utrpie ť a od šelmy trápeni budau. O té praví, že vystupovala z propasti; o jiné máme v XIII. kapitole, že vystúpila z moře; o třetie máme, že vystúpila z země. Šelma jest každý, kto jest zhovadile živ podlé žádostí těla, jenž jest od Ducha božieho opuštěný. Nebo podlé svědectvie Davidova »člověk, když byl ve cti, nerozuměl jest a přirovnán jest hovadóm« 30 etc., kterážto vedlé čitedlných smysluov se zpravují; tak člověk zhovadilý, protivných věcí nemoha snášeti. Jakožto Jákob, opla- kávaje Jozefa, řekl: »Šelma najhoršie sežrala syna mého Jozefa«, takže všickni ti zlí bratří jeho byli sú šelma ukrutná. Tak také mistři a zákonníci zákona Starého obec navedli, aby smrti Ježíše 35 vydali, a všickni spolu byli sú ukrutná šelma, takže Buoh Otec o svém Synu pověděl: »Šelma lítá sežrala ho« etc. A k Titovi die apoštol: »Kretenští vždycky lháři, zlé šelmy« etc. A Kristus radí od takových se varovati, kteří sú vlcí hltaví vnitř etc. »A z hlu- biny«. 25 Dává Pán svým Časy svými všecko Šelma 150b2 5 Zj. 11, 3 až 6 — 20 Ž. 119, 96 — 21 Eccl. 9, 3 — 25 Zj. 13, 1 — 26 Zj. 13, 11 — 29 Ž. 49, 21 — 32 I. M. 37, 33 — 37 Tit. 1. 12 — 38 Mat. 7. 15 — 38 Slova »A z hlubiny« jsou přips. in marg.
Strana 432
432 Kapitola Propast Boj proti svědkém božím Rozličně bývají přemožení I dábel jest šelma. Sv. Petr v kanonice: »Obchází jako lev 40 hledaje, koho by sežral«. Nebo dábel skrze zhovadilost, v kterauž sme my upadli, svodí, v tu se obláčí a skrze ni proti vyvoleným bojuje. Protož se modlil David řka: »Nedávajž, Pane, šelmám duší vyznávajících se tobě« etc. A v Levitiku XXVI.: »Ostřiehajte svátkuov mých« etc., »a dám vám deště časy svými, a když budete 45 spáti chutným snem, nebude, kto by vás přestrašil, a odejmu všecky šelmy zlé od vás«. A v Deutronomu XXXII.: »Horlivost má hořeti bude až do pekla najhlubšieho« etc. »a zuby šelm do- pustím na vás« etc. Protož, když Pán své věrné svědky zbudí a když svědectvie 50 dokonají, »tehdy povstane jeden člověk« nebo mnozí spolu, »kterýž vstaupí«, totiž v duostojenstvie, v povýšenie, v auřady. »A přijde z propasti«, po latinské řeči de abysso, quasi sine bysso vel candore, jako by řekl »bez kmentu nebo stkvělosti«, totiž z chytrých tem- ností, z chytré zlosti, z hlubokých bluduov a chytrých vtipuov 55 a kacieřství, kteráž živa bude zhovadilostí a zchopná bude ku ponuknutí šatanovu. Kterážto šelma složena jest a spojena z mno- hých kobylek, takže, když dobří prospievají proti osiedlóm dá- 151a2 belským, tehdy ť šatan zbudí šelmu z propasti, totiž z hlubokých chytrostí, aby také od dobrých nebyla rozeznána, ale aby se zdála 60 dobrá a svatá. »A učiní proti nima boj«, proti těm, kteříž svědectvie vydali a divy mnohé sú činili a skutky ctnostné. A to puosobiti bude mocí světskau se všemi pokrytci, kteréž na svú stranu mieti bude, a to chytrými hádaními a rozmlauvaními divně vytočujiece rozumy 65 Písma k své hlavě, svědkóm božím zlé věci připisujíce. »A pře- muož je«; ne vítězstvím škodlivým na duši, neb tu šatan nemuož uškoditi, ačkoli mnozí vyvolení na čas bývají přemoženi a padají od viery a lásky, a to z hádaní pochází a votázek neúžitečných, kterýchž apoštol zhajuje k Timoteovi; jiného pak přemáhá lakom-70 stvie, jiného pokrytstvie, jiného marná chvála. A kdež se člověk najméně obává, že by přemožen měl býti, tu padá. Nebo divnými šípy vohnivými ta šelma přemáhá lidi vnitř tajně, takže člověk do sebe toho častokrát nepozná. Přemuož také hruozami a strachy, takže mnozí z viery vypadnú pro strachy, jakož se nynie přiházie. 75 Ano die tuto, že nad těmi svítězí, kteříž dokonají svědectvie, a tak dobří. Ale jako v boji tělesném mnozí raněni bývají a uraženi, 40 1. Petr 5, 8 — 43 Podle Ž. 79, 2 — 44 3. M. 26, 2 a 4 a 6 — 47 5. M. 32, 22 a 24 — 70 I. Tim. 1. 4: 4. 7: 2. Tim. 2. 16
432 Kapitola Propast Boj proti svědkém božím Rozličně bývají přemožení I dábel jest šelma. Sv. Petr v kanonice: »Obchází jako lev 40 hledaje, koho by sežral«. Nebo dábel skrze zhovadilost, v kterauž sme my upadli, svodí, v tu se obláčí a skrze ni proti vyvoleným bojuje. Protož se modlil David řka: »Nedávajž, Pane, šelmám duší vyznávajících se tobě« etc. A v Levitiku XXVI.: »Ostřiehajte svátkuov mých« etc., »a dám vám deště časy svými, a když budete 45 spáti chutným snem, nebude, kto by vás přestrašil, a odejmu všecky šelmy zlé od vás«. A v Deutronomu XXXII.: »Horlivost má hořeti bude až do pekla najhlubšieho« etc. »a zuby šelm do- pustím na vás« etc. Protož, když Pán své věrné svědky zbudí a když svědectvie 50 dokonají, »tehdy povstane jeden člověk« nebo mnozí spolu, »kterýž vstaupí«, totiž v duostojenstvie, v povýšenie, v auřady. »A přijde z propasti«, po latinské řeči de abysso, quasi sine bysso vel candore, jako by řekl »bez kmentu nebo stkvělosti«, totiž z chytrých tem- ností, z chytré zlosti, z hlubokých bluduov a chytrých vtipuov 55 a kacieřství, kteráž živa bude zhovadilostí a zchopná bude ku ponuknutí šatanovu. Kterážto šelma složena jest a spojena z mno- hých kobylek, takže, když dobří prospievají proti osiedlóm dá- 151a2 belským, tehdy ť šatan zbudí šelmu z propasti, totiž z hlubokých chytrostí, aby také od dobrých nebyla rozeznána, ale aby se zdála 60 dobrá a svatá. »A učiní proti nima boj«, proti těm, kteříž svědectvie vydali a divy mnohé sú činili a skutky ctnostné. A to puosobiti bude mocí světskau se všemi pokrytci, kteréž na svú stranu mieti bude, a to chytrými hádaními a rozmlauvaními divně vytočujiece rozumy 65 Písma k své hlavě, svědkóm božím zlé věci připisujíce. »A pře- muož je«; ne vítězstvím škodlivým na duši, neb tu šatan nemuož uškoditi, ačkoli mnozí vyvolení na čas bývají přemoženi a padají od viery a lásky, a to z hádaní pochází a votázek neúžitečných, kterýchž apoštol zhajuje k Timoteovi; jiného pak přemáhá lakom-70 stvie, jiného pokrytstvie, jiného marná chvála. A kdež se člověk najméně obává, že by přemožen měl býti, tu padá. Nebo divnými šípy vohnivými ta šelma přemáhá lidi vnitř tajně, takže člověk do sebe toho častokrát nepozná. Přemuož také hruozami a strachy, takže mnozí z viery vypadnú pro strachy, jakož se nynie přiházie. 75 Ano die tuto, že nad těmi svítězí, kteříž dokonají svědectvie, a tak dobří. Ale jako v boji tělesném mnozí raněni bývají a uraženi, 40 1. Petr 5, 8 — 43 Podle Ž. 79, 2 — 44 3. M. 26, 2 a 4 a 6 — 47 5. M. 32, 22 a 24 — 70 I. Tim. 1. 4: 4. 7: 2. Tim. 2. 16
Strana 433
XI. 433 avšak přemáhají, tak také v boji Páně mnozí uraženi bývají, avšak přemáhají. A protož potřebie jest takovým lékařstvie, 80 jako raněnému naliti oleje a vína trestánie a svátostí Páně přijí- manie. Přemuož také zevnitř je, vedlé těla, že padnau v tělích, takže se bude zdáti zlým, že sau přemoženi, onoho vohněm, onoho mečem, jiného žalářem zahubiece etc. Lékařstvie potřebie A těla jich lehnau na rynciech měsťa ve- likého, které duchovně slove Sodoma a Ejipt etc. Dotajká zámutkuov času šestého věku, totiž Antikristova. A ještě druhá bieda neodešla, ačkoli Buoh z milosrdenstvie svého 5 proměšuje potěšenie, pomoc svú a své dary dávaje. Nebo Pán zbudí svědky své jako olívy milosrdné, druhé jako sviecny světlé a příkladné, kteříž budau mieti sílu a moc velikú, takže žádný nebude moci jim uškoditi, ale budau mieti moc dopúštěti rány ejiptské. A proti těm povstane a vystaupí šelma tak, že, jako sú 10 oni ponižovali šelmy, tak šelma poníží jich a trápiti bude. A nepokládá, kterým obyčejem a jakú smrtí. Nebo Pán všemohúcí jednak svým věrným dává sílu a moc trápiti nepřátely, jednak také od nich odjímá a dává nepřátelóm. Nebo častokrát volení z moci a daruov jeho daných zpajchají a srdce jich pozdvihují 15 se v nadutie a v hrdost. A protož někdy Buoh takové na ně do- pauští poníženie, aby se člověk poznal, že nic dobrého nemuož činiti bez zvláštní boží pomoci a že nic od sebe dobrého nemají. Die: »A ležeti budau těla jich« etc., totiž umrtvená, zvoha- vená jako mrchy lidem, nepřátelóm božím. Nebo potupní a ohyzdní 20 budau dobří zlým jako mrcha, nebo budau je mieti za vyobcované a od Boha zavržené, takže jeden druhého zvohaví, a tehdy se Bohu líbiti budau. Jako Kristus mluví: »Blahoslavení budete, když praviti budau všecko zlé proti vám« etc. Tělo znamená někdy život člověčí dobrý; jako tělo přirozené spojuje se z mno- 25 hých auduov a žil, tak z mnohých skutkuov zlých zlý život člo- věka, takže shromážděnie ctností jest dobré tělo, a hromada hřiechuov jest zlý život. Spasitel die: »Svíce těla tvého jest oko tvé« etc., totiž aumysl pravý a čistý, kterýž má ozdobiti všecky skutky dobré etc. »Pakli bude oko nepravé« etc. A z toho věděti 30 máme, že dobré tělo jest dobrý život. A tak slove tělo mravné Pán sílu dává i odjímá Těla umrtvená Rozličné tělo 151b1 151b2 4 Sr. Zj. 9. 12 — 6 Zj. 11. 4 nn. — 22 Mat. 5, 11 — 27 Mat. 6. 22; Luk. 11, 34 —29 Mat. 6, 23; Luk. II. 34 Jakoubek, Výklad. 28
XI. 433 avšak přemáhají, tak také v boji Páně mnozí uraženi bývají, avšak přemáhají. A protož potřebie jest takovým lékařstvie, 80 jako raněnému naliti oleje a vína trestánie a svátostí Páně přijí- manie. Přemuož také zevnitř je, vedlé těla, že padnau v tělích, takže se bude zdáti zlým, že sau přemoženi, onoho vohněm, onoho mečem, jiného žalářem zahubiece etc. Lékařstvie potřebie A těla jich lehnau na rynciech měsťa ve- likého, které duchovně slove Sodoma a Ejipt etc. Dotajká zámutkuov času šestého věku, totiž Antikristova. A ještě druhá bieda neodešla, ačkoli Buoh z milosrdenstvie svého 5 proměšuje potěšenie, pomoc svú a své dary dávaje. Nebo Pán zbudí svědky své jako olívy milosrdné, druhé jako sviecny světlé a příkladné, kteříž budau mieti sílu a moc velikú, takže žádný nebude moci jim uškoditi, ale budau mieti moc dopúštěti rány ejiptské. A proti těm povstane a vystaupí šelma tak, že, jako sú 10 oni ponižovali šelmy, tak šelma poníží jich a trápiti bude. A nepokládá, kterým obyčejem a jakú smrtí. Nebo Pán všemohúcí jednak svým věrným dává sílu a moc trápiti nepřátely, jednak také od nich odjímá a dává nepřátelóm. Nebo častokrát volení z moci a daruov jeho daných zpajchají a srdce jich pozdvihují 15 se v nadutie a v hrdost. A protož někdy Buoh takové na ně do- pauští poníženie, aby se člověk poznal, že nic dobrého nemuož činiti bez zvláštní boží pomoci a že nic od sebe dobrého nemají. Die: »A ležeti budau těla jich« etc., totiž umrtvená, zvoha- vená jako mrchy lidem, nepřátelóm božím. Nebo potupní a ohyzdní 20 budau dobří zlým jako mrcha, nebo budau je mieti za vyobcované a od Boha zavržené, takže jeden druhého zvohaví, a tehdy se Bohu líbiti budau. Jako Kristus mluví: »Blahoslavení budete, když praviti budau všecko zlé proti vám« etc. Tělo znamená někdy život člověčí dobrý; jako tělo přirozené spojuje se z mno- 25 hých auduov a žil, tak z mnohých skutkuov zlých zlý život člo- věka, takže shromážděnie ctností jest dobré tělo, a hromada hřiechuov jest zlý život. Spasitel die: »Svíce těla tvého jest oko tvé« etc., totiž aumysl pravý a čistý, kterýž má ozdobiti všecky skutky dobré etc. »Pakli bude oko nepravé« etc. A z toho věděti 30 máme, že dobré tělo jest dobrý život. A tak slove tělo mravné Pán sílu dává i odjímá Těla umrtvená Rozličné tělo 151b1 151b2 4 Sr. Zj. 9. 12 — 6 Zj. 11. 4 nn. — 22 Mat. 5, 11 — 27 Mat. 6. 22; Luk. 11, 34 —29 Mat. 6, 23; Luk. II. 34 Jakoubek, Výklad. 28
Strana 434
434 Kapitola Sodoma Bezpečněji toto Na rynciech duchovnie. Tak také tělo Kristovo slove jeho život s jeho pokorau, tichostí, s ctnostmi a s jinými dobrými skutky. Protož, ač sú světí byli od Boha povajšeni a v dobré pověsti rozhlášeni, však zlí zlau pověstí je mazali, takže sau zlehčeni a zhyžděni a za nic váženi. A to ť jest těla jich (totiž životy dobré) ležeti v Ejiptě. 35 Ano všickni dobří, spojení v dobrém a v rozumích Písma svatého dobrých jsúce spolu upevněni, slovau jako jedno tělo, kterýchžto jiní se přídržie. Protož, když svědkové od Boha poslaní budau hubeni a mor- dováni, tehdy také ti, kteříž se jich přídržeti budau, jako těla 40 padnau. Protož die Zachariáš: »Bíti budú pastýře a rozplašie se ovce stáda«. A die: »V Sodomě«, totižto v lidu zlém a tělesném, Bohu svému protivném. »Těla také«, totiž lidé světí v životě dobrém, »padnau«, u vieře vrtkajíce a pochybujíce. Nebo jako hřiechové 45 slovau audové života zlého, tak tehdy zástup hřiešníkuov jest tělo. Protož die apoštol k Kolocenským III°.: »Mrtvěte audy své, které sú na zemi«. A vyčítá ty audy řka: »Smilstvie, ne- čistotu« etc. Tak také na odpor pokora, čistota, trpělivost sau audové. A všickni věrní sau tělo. I. Korint. XII.: »Neb zajisté 50 v jednom Duchu my všickni v jedno tělo pokřtěni sme«. Nébrž i všickni dobří sú jedno tělo Pána Krista. A kto je pozná, kteří sú, ti mušejí býti ostrého zraku jako vorlice. Protož Spasitel die: »Kde bude tělo, tu ť se shromáždie i vorlice«. Tehdáž pak těla svatých ležície v zlau pověst daná ponížie se a poznají se v své 55 křehkosti. A tak bezpečněji jest vyvoleným Páně býti opovrže- ným, opuštěným, nežli v štěstí státi, a na duši od Boha býti opuš- těným. A všickni křesťané zlí slovau město Sodoma a Ejipt pro množstvie temností vnitřních duše, kteréž přicházejí člověku 60 152a1 skrz hřiechy. Jakož die Spasitel: »Přišlo světlo na svět a milovali lidé viece temnosti« etc. A die: »Na rynciech«, totiž na cestě široké tohoto života zlého. Neb ti zlí svaté kúsati budau a zlau pověst o nich rozsévati. A tak všeckno kněžstvo zlé, preláti, biskupové etc. a páni světští 65 sau Sodoma a Ejipt, netoliko pro hřiechy tělesné sodomské, ale duchovnie, kteříž dobré odsuzují, zlau pověst o nich mluvie, tak je v nenávisti mají jako mrchy před sebú povržené. Mnozí takoví 41 Podle Zach. 13, 7 — 47 Kol. 3, 5 — 50 1. Kor. 12, 13 — 54 Mat. 24, 28; Luk. 17, 37 — 61 Jan 3, 19
434 Kapitola Sodoma Bezpečněji toto Na rynciech duchovnie. Tak také tělo Kristovo slove jeho život s jeho pokorau, tichostí, s ctnostmi a s jinými dobrými skutky. Protož, ač sú světí byli od Boha povajšeni a v dobré pověsti rozhlášeni, však zlí zlau pověstí je mazali, takže sau zlehčeni a zhyžděni a za nic váženi. A to ť jest těla jich (totiž životy dobré) ležeti v Ejiptě. 35 Ano všickni dobří, spojení v dobrém a v rozumích Písma svatého dobrých jsúce spolu upevněni, slovau jako jedno tělo, kterýchžto jiní se přídržie. Protož, když svědkové od Boha poslaní budau hubeni a mor- dováni, tehdy také ti, kteříž se jich přídržeti budau, jako těla 40 padnau. Protož die Zachariáš: »Bíti budú pastýře a rozplašie se ovce stáda«. A die: »V Sodomě«, totižto v lidu zlém a tělesném, Bohu svému protivném. »Těla také«, totiž lidé světí v životě dobrém, »padnau«, u vieře vrtkajíce a pochybujíce. Nebo jako hřiechové 45 slovau audové života zlého, tak tehdy zástup hřiešníkuov jest tělo. Protož die apoštol k Kolocenským III°.: »Mrtvěte audy své, které sú na zemi«. A vyčítá ty audy řka: »Smilstvie, ne- čistotu« etc. Tak také na odpor pokora, čistota, trpělivost sau audové. A všickni věrní sau tělo. I. Korint. XII.: »Neb zajisté 50 v jednom Duchu my všickni v jedno tělo pokřtěni sme«. Nébrž i všickni dobří sú jedno tělo Pána Krista. A kto je pozná, kteří sú, ti mušejí býti ostrého zraku jako vorlice. Protož Spasitel die: »Kde bude tělo, tu ť se shromáždie i vorlice«. Tehdáž pak těla svatých ležície v zlau pověst daná ponížie se a poznají se v své 55 křehkosti. A tak bezpečněji jest vyvoleným Páně býti opovrže- ným, opuštěným, nežli v štěstí státi, a na duši od Boha býti opuš- těným. A všickni křesťané zlí slovau město Sodoma a Ejipt pro množstvie temností vnitřních duše, kteréž přicházejí člověku 60 152a1 skrz hřiechy. Jakož die Spasitel: »Přišlo světlo na svět a milovali lidé viece temnosti« etc. A die: »Na rynciech«, totiž na cestě široké tohoto života zlého. Neb ti zlí svaté kúsati budau a zlau pověst o nich rozsévati. A tak všeckno kněžstvo zlé, preláti, biskupové etc. a páni světští 65 sau Sodoma a Ejipt, netoliko pro hřiechy tělesné sodomské, ale duchovnie, kteříž dobré odsuzují, zlau pověst o nich mluvie, tak je v nenávisti mají jako mrchy před sebú povržené. Mnozí takoví 41 Podle Zach. 13, 7 — 47 Kol. 3, 5 — 50 1. Kor. 12, 13 — 54 Mat. 24, 28; Luk. 17, 37 — 61 Jan 3, 19
Strana 435
XI. 435 sú, že jiné zpuosobují a utrhají jiným, samých pak sebe neznají 70 a lepšie, nežli sú sami, v nenávisti jako mrchy mají. Duchovní sodomáři sau, kteřížto semene slova božieho neobracují k dobrému Sodoma kto sú životu, k svatým skutkóm, ale maří v sobě to siemě. Všickni po- krytci, odřezanci, slova Páně k úžitku spasenie nepřivodiece, sau Sodoma, a u těch jako v Sodomě svatí boží sau potupní a ohyzdní 75 a plní nenávisti, jako by od Boha byli odsauzeni, jsauce však Bohu milí etc. I die: »Kteréžto slove duchovně Sodoma«, totiž tajně a skrytě, takže zevnitř má jiné jméno. Protož se potom pokládá: »Maje tajemstvie na čele Babylon« etc. Kdežto i Pán jich ukřižován jest. Za časuov Antikrista lid křesťanský zlý, Sodomau nazvaný, a v tom lidu Pán Kristus ukřižován bude. Jako k Židóm die: »Opět křižujíce mezi sebú Syna božieho«. Jakož se nynie křižuje v své pravdě, 5 kteréž se protivie, a křesťané, kteříž praví se přídržeti strany Kristovy, viece se světa přídržie, věci tohoto světa milujíce. Nynie také v své svátosti najzbožilejšie trpí rauhanie a křižovánie. A poněvadž Kristu to činie, nenie divu, že i jeho služebníkóm to činie a puosobie. A protož se tuto zmínka činí o Pánu, aby se 152a2 10 tiem věrní posilnili a lehčeji snášeli, že i Pán Kristus jest trpěl v městě tom Sodomských duchovním. A jako oni, že, kdyby Pána slávy byli poznali, nebyli by ho ukřižovali, tak i nynie mnozí křižují ho, neb o něm nemají poznánie pravého. A die: »Kdežto i Pán« etc. nad pány, jehožto oni sau služeb- 15 níci, »ukřižován jest«. A že srdce sau v temnostech položená a sau jako Ejipt, protož neumějí rozeznati, které by bylo těžšie a horšie křižovánie, onono-li Kristovo v Jeruzalémě, čili nynie toto, kteréž běží. A protož Jeremiáš v Pláči IIII°. die: »Většie jest nepravost lidu mého učiněná nad hřiech Sodomských, kteráž podvrácena 20 jest v okamženie«. A poněvadž většie nepravost, tehdy ť spraved- livě má to jméno Sodoma. A Kristus mluví: »Lehčeji bude zemi Sodomských a Gomorských« etc., neb oni ne tak velikých dobro- díní od Pána sú vzali. Těm Pán praví ve čtení: »Naplňte mieru Křižuje se Kristus 78 Zj. 17, 5. 3 Podle Žid. 6, 6 — 5 Před křestané je napsáno: zlí, ale slovo toto je červeně škrtnuto. — 11 Podle 1. Kor. 2, 8 — 18 Pláč 4, 6 — 21 Mat. 10, 15; 11, 24; Marek 6, 11; Luk. 10, 12 — 23 Mat. 23, 32 28*
XI. 435 sú, že jiné zpuosobují a utrhají jiným, samých pak sebe neznají 70 a lepšie, nežli sú sami, v nenávisti jako mrchy mají. Duchovní sodomáři sau, kteřížto semene slova božieho neobracují k dobrému Sodoma kto sú životu, k svatým skutkóm, ale maří v sobě to siemě. Všickni po- krytci, odřezanci, slova Páně k úžitku spasenie nepřivodiece, sau Sodoma, a u těch jako v Sodomě svatí boží sau potupní a ohyzdní 75 a plní nenávisti, jako by od Boha byli odsauzeni, jsauce však Bohu milí etc. I die: »Kteréžto slove duchovně Sodoma«, totiž tajně a skrytě, takže zevnitř má jiné jméno. Protož se potom pokládá: »Maje tajemstvie na čele Babylon« etc. Kdežto i Pán jich ukřižován jest. Za časuov Antikrista lid křesťanský zlý, Sodomau nazvaný, a v tom lidu Pán Kristus ukřižován bude. Jako k Židóm die: »Opět křižujíce mezi sebú Syna božieho«. Jakož se nynie křižuje v své pravdě, 5 kteréž se protivie, a křesťané, kteříž praví se přídržeti strany Kristovy, viece se světa přídržie, věci tohoto světa milujíce. Nynie také v své svátosti najzbožilejšie trpí rauhanie a křižovánie. A poněvadž Kristu to činie, nenie divu, že i jeho služebníkóm to činie a puosobie. A protož se tuto zmínka činí o Pánu, aby se 152a2 10 tiem věrní posilnili a lehčeji snášeli, že i Pán Kristus jest trpěl v městě tom Sodomských duchovním. A jako oni, že, kdyby Pána slávy byli poznali, nebyli by ho ukřižovali, tak i nynie mnozí křižují ho, neb o něm nemají poznánie pravého. A die: »Kdežto i Pán« etc. nad pány, jehožto oni sau služeb- 15 níci, »ukřižován jest«. A že srdce sau v temnostech položená a sau jako Ejipt, protož neumějí rozeznati, které by bylo těžšie a horšie křižovánie, onono-li Kristovo v Jeruzalémě, čili nynie toto, kteréž běží. A protož Jeremiáš v Pláči IIII°. die: »Většie jest nepravost lidu mého učiněná nad hřiech Sodomských, kteráž podvrácena 20 jest v okamženie«. A poněvadž většie nepravost, tehdy ť spraved- livě má to jméno Sodoma. A Kristus mluví: »Lehčeji bude zemi Sodomských a Gomorských« etc., neb oni ne tak velikých dobro- díní od Pána sú vzali. Těm Pán praví ve čtení: »Naplňte mieru Křižuje se Kristus 78 Zj. 17, 5. 3 Podle Žid. 6, 6 — 5 Před křestané je napsáno: zlí, ale slovo toto je červeně škrtnuto. — 11 Podle 1. Kor. 2, 8 — 18 Pláč 4, 6 — 21 Mat. 10, 15; 11, 24; Marek 6, 11; Luk. 10, 12 — 23 Mat. 23, 32 28*
Strana 436
436 Kapitola Nedopustí pochovati Hus. Jeronym Radost zemských Zlé mlčenie otcuov vašich«. A die: »Všeliká krev spravedlivá od krve Abele spravedlivého přijde« etc. I dopoviedá: »A těl jich nedadí pochovati v hrobích. Ale zlí, kteříž povolují nepravosti a radují se nad nimi, ti takoví budau viděti pozdě, za puol čtvrta dne«. Někteří vykládají miesto dne rok. Ezechiel: »Den za rok dal sem tobě«. Ti zlí za dní a let drahně připomínati budau životy svatých, hanějiece je a zlořečiece v mrz-30 kosti a v uošklivosti je ustavičně majíce. Ti, kteříž pochováni bývají do hrobu, skryti sau. Ale tito nedopustí jich pochovati, totižto že budau je ustavičně zlořečiti, klnauti a za vyobcované mieti, také na zatracenie je odsuzujíce a ty, kteříž v nebeském kuoru sau postaveni, v mrzkosti a v nenávisti majíce. Protož 35 jednomu každému sluší se báti, aby zlého saudu nevydával proti dobrým; neb ještě Duch přijde v srdce lidská a súditi je bude z toho saudu nepravého, kteříž berau zlé za dobré, hořké za sladké, falešné za pravé. Jako i ty věrné, kteříž v Konstancí sau spáleni, za drahně let měli je v nenávisti. A die: »A ti, ješto bydlé na zemi, radovati se budau nad nimi« etc., totiž milovníci světa, štěstí a věcí zemských radovati se budau, totiž nad smrtí jich. To se plní, což Spasitel mluví: »Plakati a kvieliti budete vy, ale svět se bude radovati. Ale zá- mutek váš« etc. »Žena, když rodí« etc. Ta radost od Boha daná 45 jest dar nad dary. Ale tito zlí tu radost, kterauž budau mieti na světě, že se veselé nad zlým bližních svých, budau ji ukazovati zevnitř i rukama i jinými znameními zevnitřními, a to, že, jakož tuto pokládá se, povolili smrti věrných. A ti všickni sú vražedlníci, svolujíce nepravosti. Jako i nynie mnozí pod zpuosobau pře božie 50 povolují vraždě, krádeži etc., avšak jeden každý i Písma svatého podporau vymlauvati se umí; ukážie ť se však časem svým a zjeveni budau všickni skutkové naši. A jako die apoštol k Říma. I°.: »Netoliko ti, kteříž takové věci činie, ale i kteříž činícím povolují, hodni sú smrti«. A napřed die: »Kteřížto, když Pána poznali 55 (totiž skrze vieru), ne jako Pána ctili«. Ano i ti, kteříž mlčí a ne- trescí z hřiechuov, bývají aučastni zlých. Protož Izaiáš die: »Běda mně, že sem mlčel, a muž poškvrněných rtuov já sem« etc. »A dary sobě budau vespolek posélati«, kterýmiž budau ukazovati to, že se milují a v skutku zlém učiněném posilňují. 60 40 152b1 25 24 Mat. 23, 35 — 29 Ezech. 4, 6 — 44 Jan 16, 20 a 21 — 54 Podle Řím. I. 32 — 55 Řím. I, 21 — 57 Podle Iz. 6. 5
436 Kapitola Nedopustí pochovati Hus. Jeronym Radost zemských Zlé mlčenie otcuov vašich«. A die: »Všeliká krev spravedlivá od krve Abele spravedlivého přijde« etc. I dopoviedá: »A těl jich nedadí pochovati v hrobích. Ale zlí, kteříž povolují nepravosti a radují se nad nimi, ti takoví budau viděti pozdě, za puol čtvrta dne«. Někteří vykládají miesto dne rok. Ezechiel: »Den za rok dal sem tobě«. Ti zlí za dní a let drahně připomínati budau životy svatých, hanějiece je a zlořečiece v mrz-30 kosti a v uošklivosti je ustavičně majíce. Ti, kteříž pochováni bývají do hrobu, skryti sau. Ale tito nedopustí jich pochovati, totižto že budau je ustavičně zlořečiti, klnauti a za vyobcované mieti, také na zatracenie je odsuzujíce a ty, kteříž v nebeském kuoru sau postaveni, v mrzkosti a v nenávisti majíce. Protož 35 jednomu každému sluší se báti, aby zlého saudu nevydával proti dobrým; neb ještě Duch přijde v srdce lidská a súditi je bude z toho saudu nepravého, kteříž berau zlé za dobré, hořké za sladké, falešné za pravé. Jako i ty věrné, kteříž v Konstancí sau spáleni, za drahně let měli je v nenávisti. A die: »A ti, ješto bydlé na zemi, radovati se budau nad nimi« etc., totiž milovníci světa, štěstí a věcí zemských radovati se budau, totiž nad smrtí jich. To se plní, což Spasitel mluví: »Plakati a kvieliti budete vy, ale svět se bude radovati. Ale zá- mutek váš« etc. »Žena, když rodí« etc. Ta radost od Boha daná 45 jest dar nad dary. Ale tito zlí tu radost, kterauž budau mieti na světě, že se veselé nad zlým bližních svých, budau ji ukazovati zevnitř i rukama i jinými znameními zevnitřními, a to, že, jakož tuto pokládá se, povolili smrti věrných. A ti všickni sú vražedlníci, svolujíce nepravosti. Jako i nynie mnozí pod zpuosobau pře božie 50 povolují vraždě, krádeži etc., avšak jeden každý i Písma svatého podporau vymlauvati se umí; ukážie ť se však časem svým a zjeveni budau všickni skutkové naši. A jako die apoštol k Říma. I°.: »Netoliko ti, kteříž takové věci činie, ale i kteříž činícím povolují, hodni sú smrti«. A napřed die: »Kteřížto, když Pána poznali 55 (totiž skrze vieru), ne jako Pána ctili«. Ano i ti, kteříž mlčí a ne- trescí z hřiechuov, bývají aučastni zlých. Protož Izaiáš die: »Běda mně, že sem mlčel, a muž poškvrněných rtuov já sem« etc. »A dary sobě budau vespolek posélati«, kterýmiž budau ukazovati to, že se milují a v skutku zlém učiněném posilňují. 60 40 152b1 25 24 Mat. 23, 35 — 29 Ezech. 4, 6 — 44 Jan 16, 20 a 21 — 54 Podle Řím. I. 32 — 55 Řím. I, 21 — 57 Podle Iz. 6. 5
Strana 437
XI. 137 153a1 »Nebo ta dva proroky trápila sta ty, kteří přebývají na zemi«, Trápie proroci kážiece proti lakomství a jiným hřiechuom, zlosti, vraždě. Jakož i nynie trápie se srdce, že nemají svobody k hřešení a k zlosti etc. A po třech dnech a po puol duch života 65 od Boha poslaný všel do nich, i stala sta na svých nohách etc. Viděl Jan, že, když Pán pošle svědky městu potlačenému, kteříž veliké budau moci a síly, a když jim moc odjata bude, a zamordováni budau od šelmy a poníženi budau velmi. Teď opět dotýká, že, zase poníženi sauce a poraženi, budau 70 povajšeni. A die: »Po třech dnech« etc. Nebo v svatých božích poníže- ných a poražených některak duch boží v nich potuchne a lucerny některak v nich pohasnau. A to za tři dni a za puol přijde duch života v ně, kteříž sau již byli vyobcováni a zavrženi. Jest pak 75 tuto jeden den, den zamaucenie a biedy, druhý den chytré svedenie skrz bludy; »a kdyby možné bylo, byli by svedeni i volení« těmi vohnivými šípy. Jako Kristus die: »Tato ť jest hodina a moc temností«. Protož tepau, střílejí a raňují; a mnozí, o kterýchž se zdá, že by přemáhali, tehdy přemoženi bývají. Třetí den jest 80 pokrytstvie a život pokrytý zlý, že však v tom zlém věrní vy- volení nezatvrzují se ani v hřiech konečného nekánie upadají, protož die: »Po třech dnech a po puol«. Nebo voleným božím ten den zarmaucenie, svedenie a pokrytstvie po těch nenie plný den, nebo nepadají v čtvrtý hřiech konečného nekánie. Ale Duch 85 života, totiž pravdy. Potěšitel, přijde a pohne tak volenými po- raženými, že stanau u víře veliké, ješto prvé pochybovali, a dá jim Pán vieru, lásku a naději. Jako, by někto odpolu živého léčil a uzdravil, kterýžto, jsa posilněn, vstal by proti nepřátelóm, tak Duch Páně to dobré puosobí, že dává jim své dary, svá osví- 90 cenie, kterýmiž bude uzdraven a posilněn. Protož po zámutcích velikých potřebie jest očekávati potěšenie od Pána Boha. Jako pokládá Aggeus prorok v kap. I. u figuoře, kterak chrám Páně od nepřátel zbořený, a Pán zbudí ducha některých, aby zase postavili chrám. Nebo, když věrní bývají poraženi, opuštěni ode 95 všeho dobrého, Duch Páně přichází v své a svědectvie vydá jim, kterak by živi měli býti nápodobně k cierkvi prvotní, vydávati bude svědectvie, kterak má Kristus býti milován a kterak cierkev Den co jest Stanau u vieře Zbuzenie Ducha 152b2 76 Mat. 24, 24; Marek 13, 22 — 77 Luk. 22, 53 — 83 nenie korek- turou z nebude — 92 V rukopise je zkratka: ka (m. kap.) — Aggeus 1, 14
XI. 137 153a1 »Nebo ta dva proroky trápila sta ty, kteří přebývají na zemi«, Trápie proroci kážiece proti lakomství a jiným hřiechuom, zlosti, vraždě. Jakož i nynie trápie se srdce, že nemají svobody k hřešení a k zlosti etc. A po třech dnech a po puol duch života 65 od Boha poslaný všel do nich, i stala sta na svých nohách etc. Viděl Jan, že, když Pán pošle svědky městu potlačenému, kteříž veliké budau moci a síly, a když jim moc odjata bude, a zamordováni budau od šelmy a poníženi budau velmi. Teď opět dotýká, že, zase poníženi sauce a poraženi, budau 70 povajšeni. A die: »Po třech dnech« etc. Nebo v svatých božích poníže- ných a poražených některak duch boží v nich potuchne a lucerny některak v nich pohasnau. A to za tři dni a za puol přijde duch života v ně, kteříž sau již byli vyobcováni a zavrženi. Jest pak 75 tuto jeden den, den zamaucenie a biedy, druhý den chytré svedenie skrz bludy; »a kdyby možné bylo, byli by svedeni i volení« těmi vohnivými šípy. Jako Kristus die: »Tato ť jest hodina a moc temností«. Protož tepau, střílejí a raňují; a mnozí, o kterýchž se zdá, že by přemáhali, tehdy přemoženi bývají. Třetí den jest 80 pokrytstvie a život pokrytý zlý, že však v tom zlém věrní vy- volení nezatvrzují se ani v hřiech konečného nekánie upadají, protož die: »Po třech dnech a po puol«. Nebo voleným božím ten den zarmaucenie, svedenie a pokrytstvie po těch nenie plný den, nebo nepadají v čtvrtý hřiech konečného nekánie. Ale Duch 85 života, totiž pravdy. Potěšitel, přijde a pohne tak volenými po- raženými, že stanau u víře veliké, ješto prvé pochybovali, a dá jim Pán vieru, lásku a naději. Jako, by někto odpolu živého léčil a uzdravil, kterýžto, jsa posilněn, vstal by proti nepřátelóm, tak Duch Páně to dobré puosobí, že dává jim své dary, svá osví- 90 cenie, kterýmiž bude uzdraven a posilněn. Protož po zámutcích velikých potřebie jest očekávati potěšenie od Pána Boha. Jako pokládá Aggeus prorok v kap. I. u figuoře, kterak chrám Páně od nepřátel zbořený, a Pán zbudí ducha některých, aby zase postavili chrám. Nebo, když věrní bývají poraženi, opuštěni ode 95 všeho dobrého, Duch Páně přichází v své a svědectvie vydá jim, kterak by živi měli býti nápodobně k cierkvi prvotní, vydávati bude svědectvie, kterak má Kristus býti milován a kterak cierkev Den co jest Stanau u vieře Zbuzenie Ducha 152b2 76 Mat. 24, 24; Marek 13, 22 — 77 Luk. 22, 53 — 83 nenie korek- turou z nebude — 92 V rukopise je zkratka: ka (m. kap.) — Aggeus 1, 14
Strana 438
438 Kapitola Zlobivost nepřátel svatá má státi, kterak by měla řízena býti a zpravována. A tak Proč padá člověk stanau u vieře. Ale Duch Páně od člověka když odejde, nemuož státi ten člověk, ale padá a boří se; ale když Duch života přijde, 100 také hned vieru svau v člověku obživí. Protož apoštol Timotea napomíná a die, aby v sobě Ducha Páně zbuzoval a práci kazatele vyplňoval. Tak i Zuzana svatá když byla odsauzena, Pán zbudil ducha Daniele, takže prvé v něm některak byl potuchl, skutkuov svých nepuosobě. Kterýžto 105 když v člověku nebývá zbuzen, člověk nesmí se v nebezpečenstvie pro pravdu vydati, aniž mohau se k Bohu pozdvihnauti. Ale když on přichází, všecko zbuzuje v člověku a napravuje. A když věrní boží budau zbuzeni a posilněni, tehdy nepřátelé věrných Páně zlobiti se budau a strachovati. A protož die tuto, že spadla bázeň veliká na ně etc.; totiž že synové boží, kterýchž nenáviděli, osvěcují se a pozdvíhají k Bohu, prospievají v dobrém, svědectvie pravdě vydávajíce. Protož v kniehách Maudrosti V°. zlí [řeknau] »vidauce budau se rmútiti bázní hroznú«, totiž místo onoho, kdež sú z zlého dobrým 115 učiněného radovali se a sobě vespolek dary posielali, i budau praviti: »Tito ť sau, které smy někdy v posměch měli. Hle, kterak ť sau počteni mezi volené boží!« Neb se to děje voleným božím, že na duši dobře stojie, ale na těle pohaněnie trpie, někdy se dobře mají na těle i na duši, a někdy potuchují v dobrém v duši; a tehdy 120 153a2 potom od Pána potěšeni bývají. A tak die k nim: »Vstupte do nebe«. Cierkev svatá rytěřující nebe jest, a zvláště stav duchovní má jako nebe býti, poddaní nižší jako země. Protož přišel hlas, totiž hnutie jiných, aby vstaupili na nebe, totiž v stav duchovní, totiž aby ti byli zprávcové jiných; 125 neb hodni sú, Ducha Páně majíce, a jiní jim jako země aby pod- dáni byli. I uposlechli a na nebe vstaupili. Ač sau byli vyobcováni prvé a na pověsti zmazáni, však Duchem Páně jsauce posilněni, volají se, aby vstaupili na nebe. A povoláni bývají vnitř skrz napomenutie vnitřnie i skrz jiných také k tomu ponuknutie, jimžto 130 jednomyslně dáno bude v srdce, aby oni je nabiezeli k přijetí stavu duchovnieho. A die: »V oblaku«, totiž v zprávě a učenie Ducha svatého a v množstvie svědkuov prvních. Jako mluví apoštol k Židóm Vstúpiti do nebe Povolánie jaké 110 Voblak 102 2. Tim. 4, 5 — 103 Daniel 13, 41 a 45 nn. — 114 Moudr. 5, 2 a 3 a 5 — [řeknau] patrně omyl, třeba vynechati
438 Kapitola Zlobivost nepřátel svatá má státi, kterak by měla řízena býti a zpravována. A tak Proč padá člověk stanau u vieře. Ale Duch Páně od člověka když odejde, nemuož státi ten člověk, ale padá a boří se; ale když Duch života přijde, 100 také hned vieru svau v člověku obživí. Protož apoštol Timotea napomíná a die, aby v sobě Ducha Páně zbuzoval a práci kazatele vyplňoval. Tak i Zuzana svatá když byla odsauzena, Pán zbudil ducha Daniele, takže prvé v něm některak byl potuchl, skutkuov svých nepuosobě. Kterýžto 105 když v člověku nebývá zbuzen, člověk nesmí se v nebezpečenstvie pro pravdu vydati, aniž mohau se k Bohu pozdvihnauti. Ale když on přichází, všecko zbuzuje v člověku a napravuje. A když věrní boží budau zbuzeni a posilněni, tehdy nepřátelé věrných Páně zlobiti se budau a strachovati. A protož die tuto, že spadla bázeň veliká na ně etc.; totiž že synové boží, kterýchž nenáviděli, osvěcují se a pozdvíhají k Bohu, prospievají v dobrém, svědectvie pravdě vydávajíce. Protož v kniehách Maudrosti V°. zlí [řeknau] »vidauce budau se rmútiti bázní hroznú«, totiž místo onoho, kdež sú z zlého dobrým 115 učiněného radovali se a sobě vespolek dary posielali, i budau praviti: »Tito ť sau, které smy někdy v posměch měli. Hle, kterak ť sau počteni mezi volené boží!« Neb se to děje voleným božím, že na duši dobře stojie, ale na těle pohaněnie trpie, někdy se dobře mají na těle i na duši, a někdy potuchují v dobrém v duši; a tehdy 120 153a2 potom od Pána potěšeni bývají. A tak die k nim: »Vstupte do nebe«. Cierkev svatá rytěřující nebe jest, a zvláště stav duchovní má jako nebe býti, poddaní nižší jako země. Protož přišel hlas, totiž hnutie jiných, aby vstaupili na nebe, totiž v stav duchovní, totiž aby ti byli zprávcové jiných; 125 neb hodni sú, Ducha Páně majíce, a jiní jim jako země aby pod- dáni byli. I uposlechli a na nebe vstaupili. Ač sau byli vyobcováni prvé a na pověsti zmazáni, však Duchem Páně jsauce posilněni, volají se, aby vstaupili na nebe. A povoláni bývají vnitř skrz napomenutie vnitřnie i skrz jiných také k tomu ponuknutie, jimžto 130 jednomyslně dáno bude v srdce, aby oni je nabiezeli k přijetí stavu duchovnieho. A die: »V oblaku«, totiž v zprávě a učenie Ducha svatého a v množstvie svědkuov prvních. Jako mluví apoštol k Židóm Vstúpiti do nebe Povolánie jaké 110 Voblak 102 2. Tim. 4, 5 — 103 Daniel 13, 41 a 45 nn. — 114 Moudr. 5, 2 a 3 a 5 — [řeknau] patrně omyl, třeba vynechati
Strana 439
XI. 439 153b1 135 XII.: »Majíce tak veliké množstvie svědkuov jako oblak, k roz- množiteli života patřme« etc. A když by se to stalo, naplní se to Kristovo slovo: »Kto se ponižuje, bude povýšen«, netoliko tam před Bohem, ale ještě zde na světě. »I viděli sú je nepřátelé jich« a měli z toho bolest. A těžká 140 mauka bude jim, že, kteréž oni potupovali, duchem božím vedeni bývají na auřady k zpravování jiných. I die: »A v tu hodinu stalo se zemětřesenie veliké«. Jakož napřed oznámeno jest, že, když Beránek otevřel šestau pečet, stalo se země hnutie, totiž v zlých rozdělenie a roztrženie, takže z svých miest hajbají se 145 a s duostojenství spadati budau. A když uzřie, že dobří povajšeni sú, mysliti budau, kterak by jim to mohli zbořiti, ale nebudau moci; protož se budau rmútiti a hýbati. »A desátá strana města jest padla«. Jako někdy, když anděl zpýchal v dařích božích, desátý kuor spadl, tak Antikristova 150 strana, dábelstvie polednie řečená, všickni spolu padnú; kteříž slovau desátá strana města, padnau, aby nemohli viece svoditi. »I zmordováno jest tiem zemětřesením lidí VII tisícuov«. Jest počet dokonalý a znamená ty, kteříž v dokonalé zlosti zatvrzeni sau; a ti zmordováni bývají. »A jiní (totiž ne zmordovaní, uvrženi 155 sú a dáni u veliký strach) bojiece se a třesauce, vzdali sau slávu Bohu nebeskému«, tak, aby viece ne své, ale božie hledali chvály. Jako i v nebi, když andělé padli, jiní skrze jich pád sau utvrzeni a vystřeženi, aby též nepadli, takéž i tuto, když mnozí padají, jiní se z toho ponižují a dieky Bohu vzdávají, že sau spolu s nimi 160 nepadli, ale že Pán zachoval je. A tehdy vezmau posilněnie a upev- něnie, aby myslí nepadali viece. »A tehdy bieda druhá pominula«. Jakož napřed křičela vorlice řkúci: »Běda, běda, běda!« A když ta bieda pomine, že ještě mnohé sau nezřízenosti etc., protož ještě bojím se, že druhá bieda 165 s námi potrvá. »A aj, třetie bieda rychle přijde«. Ale aby druhá bieda pominula, v kteréž nynie sme, hřiechuov se varujme, často se modlme a Pána snažně žádajme, prvé všecky hřiechy zasta- vujíce etc. Bolest nepřátelnom Země huutie Pád jedněch k výstraze druhým Běda A sedmý anděl v traubu zatraubí. Viděl Jan rozličné věky a jich rozličné běhy, a kterak Pán zbudí anděly své ku pomoci svých věrných. Protož viděl, že bieda druhá odešla. 135 Podle Žid. 12, 1 a 2 — 137 Luk. 14, II; 18, 14 — 143 Zj. 6, 12 — 162 Zj. 8, 13
XI. 439 153b1 135 XII.: »Majíce tak veliké množstvie svědkuov jako oblak, k roz- množiteli života patřme« etc. A když by se to stalo, naplní se to Kristovo slovo: »Kto se ponižuje, bude povýšen«, netoliko tam před Bohem, ale ještě zde na světě. »I viděli sú je nepřátelé jich« a měli z toho bolest. A těžká 140 mauka bude jim, že, kteréž oni potupovali, duchem božím vedeni bývají na auřady k zpravování jiných. I die: »A v tu hodinu stalo se zemětřesenie veliké«. Jakož napřed oznámeno jest, že, když Beránek otevřel šestau pečet, stalo se země hnutie, totiž v zlých rozdělenie a roztrženie, takže z svých miest hajbají se 145 a s duostojenství spadati budau. A když uzřie, že dobří povajšeni sú, mysliti budau, kterak by jim to mohli zbořiti, ale nebudau moci; protož se budau rmútiti a hýbati. »A desátá strana města jest padla«. Jako někdy, když anděl zpýchal v dařích božích, desátý kuor spadl, tak Antikristova 150 strana, dábelstvie polednie řečená, všickni spolu padnú; kteříž slovau desátá strana města, padnau, aby nemohli viece svoditi. »I zmordováno jest tiem zemětřesením lidí VII tisícuov«. Jest počet dokonalý a znamená ty, kteříž v dokonalé zlosti zatvrzeni sau; a ti zmordováni bývají. »A jiní (totiž ne zmordovaní, uvrženi 155 sú a dáni u veliký strach) bojiece se a třesauce, vzdali sau slávu Bohu nebeskému«, tak, aby viece ne své, ale božie hledali chvály. Jako i v nebi, když andělé padli, jiní skrze jich pád sau utvrzeni a vystřeženi, aby též nepadli, takéž i tuto, když mnozí padají, jiní se z toho ponižují a dieky Bohu vzdávají, že sau spolu s nimi 160 nepadli, ale že Pán zachoval je. A tehdy vezmau posilněnie a upev- něnie, aby myslí nepadali viece. »A tehdy bieda druhá pominula«. Jakož napřed křičela vorlice řkúci: »Běda, běda, běda!« A když ta bieda pomine, že ještě mnohé sau nezřízenosti etc., protož ještě bojím se, že druhá bieda 165 s námi potrvá. »A aj, třetie bieda rychle přijde«. Ale aby druhá bieda pominula, v kteréž nynie sme, hřiechuov se varujme, často se modlme a Pána snažně žádajme, prvé všecky hřiechy zasta- vujíce etc. Bolest nepřátelnom Země huutie Pád jedněch k výstraze druhým Běda A sedmý anděl v traubu zatraubí. Viděl Jan rozličné věky a jich rozličné běhy, a kterak Pán zbudí anděly své ku pomoci svých věrných. Protož viděl, že bieda druhá odešla. 135 Podle Žid. 12, 1 a 2 — 137 Luk. 14, II; 18, 14 — 143 Zj. 6, 12 — 162 Zj. 8, 13
Strana 440
440 Kapitola Zbudí kazatele Královstvíe Kristovo A potom viděl, jaký bude sedmý věk po tomto věku, v kterémž jiné anděly zbudí. A die: »Sedmý anděl v traubu zatraubil«. Prvé, v druhém vidění, viděl, když sedmá pečet jest otevřiena a když Pán zavřené věci otevře; tam sedmau pečet otevřel. A tuto sedmý anděl v traubu zatraubil; a to ť jest jinau pečet otevříti, totiž některým tajné věci ne zjevně, ale tajně zjeviti a skrz ty potom trubau trúbiti, zjevně oznamujíce. Onenno zajisté šestý anděl 10 žalostné věci oznamoval vypravuje, kterak sau časové nebezpeční a kterak čtyřie andělé sau rozvázáni proti vyvoleným Páně, zá- stupové mnozí a rozliční a jezdci rozdielní proti voleným Páně bojujíce, a zapřisáhl, že takového viece nebude času. »Sedmý anděl v traubu zatraubil«. Nebo Pán zbudí kazatele, 15 kteříž čas dobrý zvěstují po časiech zlých, nebezpečných, takže srdce veselá vespolek sobě veselé oznamovati budau a radovati se budau, takže královstvie Pána Ježíše Krista uvedeno bude. Nebo die: »Učiněno jest královstvie Pána Krista«. A to totiž po času Antikrista, v němžto najvětší panovala nešlechetnost a zlost, 20 v kterémžto mnozí byli sú rozličným obyčejem svedeni; kteréž když bude zkaženo, začne se královstvie Pána Krista, takže Pán častokrát užívá auduov dobrých i zlých k zkažení a zboření zlosti Antikristovy. Nebo častokrát zlí sami se kazie. Protož po tom království Antikristovu přijde královstvie Pána Krista. A to ť 25 jest velikého cos', začež prosieme řiekajíce: »Přiď královstvie tvé!« To královstvie přijde mezi věrné, totiž tak, že vyšie i sami se i poddané dobře zpravovati budau, kdež ani skrze pokrytstvie šatan kralovati bude. Nebude duch zlý v lidech, aby srdce jich mámil, ale všeliké zlé stavenie zbořeno bude a padne. Izaiáš II°.:30 »Oči vysoké poníženy budau« etc. A dopovídá: »V ten den sám Pán oslaven bude a povýšen«, totiž když nové světlo přijde, nová viera, nové osvícenie. »Nebo nad každým zpurným navštíví, nad všecky cédry libanské vysoké« etc. A tehdy, jakož tu níže die, modly ovšem ztroskotány budau 35 etc. Protož, dokud člověk cítí v sobě panovánie vášní těllesných, ještě nenie panovánie Kristova v nás, aniž počalo se v nás vy- kořeňovati královstvie Antikristovo. O tom království anděl Mariji prorokoval řka: »A dá ť jemu Pán stolici etc. a kralovati bude v domu Jákobovu na věky«, totiž v domu duchovním Jáko-40 153b2 154a1 5 6 Zj. 8, 1 nn. — 11 Zj. 9, 15 nn. — 14 Zj. 10, 6 — 26 Mat. 6, 10; Luk. 11, 2 — 31 Iz. 2, 11 — 33 Iz. 2, 12 a 13 — 35 Iz. 2, 18 a 20 — 39 Luk. 1, 32 a 33
440 Kapitola Zbudí kazatele Královstvíe Kristovo A potom viděl, jaký bude sedmý věk po tomto věku, v kterémž jiné anděly zbudí. A die: »Sedmý anděl v traubu zatraubil«. Prvé, v druhém vidění, viděl, když sedmá pečet jest otevřiena a když Pán zavřené věci otevře; tam sedmau pečet otevřel. A tuto sedmý anděl v traubu zatraubil; a to ť jest jinau pečet otevříti, totiž některým tajné věci ne zjevně, ale tajně zjeviti a skrz ty potom trubau trúbiti, zjevně oznamujíce. Onenno zajisté šestý anděl 10 žalostné věci oznamoval vypravuje, kterak sau časové nebezpeční a kterak čtyřie andělé sau rozvázáni proti vyvoleným Páně, zá- stupové mnozí a rozliční a jezdci rozdielní proti voleným Páně bojujíce, a zapřisáhl, že takového viece nebude času. »Sedmý anděl v traubu zatraubil«. Nebo Pán zbudí kazatele, 15 kteříž čas dobrý zvěstují po časiech zlých, nebezpečných, takže srdce veselá vespolek sobě veselé oznamovati budau a radovati se budau, takže královstvie Pána Ježíše Krista uvedeno bude. Nebo die: »Učiněno jest královstvie Pána Krista«. A to totiž po času Antikrista, v němžto najvětší panovala nešlechetnost a zlost, 20 v kterémžto mnozí byli sú rozličným obyčejem svedeni; kteréž když bude zkaženo, začne se královstvie Pána Krista, takže Pán častokrát užívá auduov dobrých i zlých k zkažení a zboření zlosti Antikristovy. Nebo častokrát zlí sami se kazie. Protož po tom království Antikristovu přijde královstvie Pána Krista. A to ť 25 jest velikého cos', začež prosieme řiekajíce: »Přiď královstvie tvé!« To královstvie přijde mezi věrné, totiž tak, že vyšie i sami se i poddané dobře zpravovati budau, kdež ani skrze pokrytstvie šatan kralovati bude. Nebude duch zlý v lidech, aby srdce jich mámil, ale všeliké zlé stavenie zbořeno bude a padne. Izaiáš II°.:30 »Oči vysoké poníženy budau« etc. A dopovídá: »V ten den sám Pán oslaven bude a povýšen«, totiž když nové světlo přijde, nová viera, nové osvícenie. »Nebo nad každým zpurným navštíví, nad všecky cédry libanské vysoké« etc. A tehdy, jakož tu níže die, modly ovšem ztroskotány budau 35 etc. Protož, dokud člověk cítí v sobě panovánie vášní těllesných, ještě nenie panovánie Kristova v nás, aniž počalo se v nás vy- kořeňovati královstvie Antikristovo. O tom království anděl Mariji prorokoval řka: »A dá ť jemu Pán stolici etc. a kralovati bude v domu Jákobovu na věky«, totiž v domu duchovním Jáko-40 153b2 154a1 5 6 Zj. 8, 1 nn. — 11 Zj. 9, 15 nn. — 14 Zj. 10, 6 — 26 Mat. 6, 10; Luk. 11, 2 — 31 Iz. 2, 11 — 33 Iz. 2, 12 a 13 — 35 Iz. 2, 18 a 20 — 39 Luk. 1, 32 a 33
Strana 441
XI. 441 154a2 65 bovu, »a královstvie jeho nebude konce«. To královstvie Kris- tovo ještě šatan násilně drží a dlauho ještě kralovati bude. To královstvie ještě zase má navráceno býti. A to Pán zjeví některým pečet otevra, a potom v traubu zatraubí. A že v šes- 45 tém věku věrní křesťané trpie na těle i na duši, protož Pán potom dá zde potěšenie těla i duše. O tom královstvie Daniel VII°.: »A saud osazen bude etc., královstvie pak a moc dáno buď lidu svatých Najvyšieho, aby, znajíce jeho vuoli, ve všem ji plnili, a všickni národové slúžiti budau jemu«. Tak Isaiáš LI.: 50 »Protož utěší Pán Sion etc. a položí paušť jeho jako rozkoši a srdce zpustlá osvítí a utěší a bude tu radost a veselé, diekuov činěnie a hlas chvály«. A die podvakrát: »Utěší«, utěšením dvo- jím, totiž těla i duše. V tomto věku šestém tké měř všickni stavové klesli; protož 55 všickni napraveni býti mají stavové. A tehdy, když napraveni budau, nastane jako léto; ale nynie jest času Antikristova jako zima. A Kristus praví: »Modlte se, aby utiekanie vaše nebylo v zimě«. Ale tak máme živi býti, aby se v nás léto začínalo, totižto kvítie i ovoce skutkuov dobrých. A kteří budau v tom dobrém 60 věku, ponížie se a na první svět zlý aneb věk rozpomínati se budau a řeknau: »Shřešili sme s otci svými«. A ten věk bude čas prostřední po času Antikristovém a před posledním saudem. A tehdy andělé od Boha poslaní předpoviedati budau den saudný, že brzo přijde. A tehdy chot Kristova v sedmém věku odpočine od zámutkuov, jakožto i Pán odpočinul od práce sedmého dne, aby se zde chot jeho očistila a zpuosobila, aby totiž bez hanby mohla státi před Pánem Ježíšem. A že tato cierkev chot má se potkati s onauno cierkví svítězilau jako dcera s mateří, aby též viery, lásky a naděje a ctností takových nápodobně nalezena byla. A blahoslavení, 70 kteříž toho věku dočekali a k němu přišli. A která sú znamenie toho věku sedmého, že by brzo přijíti měl? Ve čtení svatého Lukáše naučenie toho: »Když ktvau stromové dřeva fíkového, blízko jest léto«. Ale v času Antikristovu ještě vždycky věrní trvají, neb nepomine pokolenie. Protož, když lidé dobří počnau kvísti v ctnostech, v dobrých skutcích, v pokoře, v trpělivosti etc., znamení ť jest, že přišel takový věk, totiž když ti, kteří byli přestrašeni od Antikrista, Utěšenie Zima Odpočinutíc Čierkve 75 47 Podle Dan. 7, 26 a 27 — 50 Podle Iz. 51. 3 — 54 Ps.: týemierz 57 Mat. 24, 20; Marek 13, 18 — 61 Z. 106. 6 — 65 1. M. 2, 2 — 72 Podle Luk. 21, 29 a 30
XI. 441 154a2 65 bovu, »a královstvie jeho nebude konce«. To královstvie Kris- tovo ještě šatan násilně drží a dlauho ještě kralovati bude. To královstvie ještě zase má navráceno býti. A to Pán zjeví některým pečet otevra, a potom v traubu zatraubí. A že v šes- 45 tém věku věrní křesťané trpie na těle i na duši, protož Pán potom dá zde potěšenie těla i duše. O tom královstvie Daniel VII°.: »A saud osazen bude etc., královstvie pak a moc dáno buď lidu svatých Najvyšieho, aby, znajíce jeho vuoli, ve všem ji plnili, a všickni národové slúžiti budau jemu«. Tak Isaiáš LI.: 50 »Protož utěší Pán Sion etc. a položí paušť jeho jako rozkoši a srdce zpustlá osvítí a utěší a bude tu radost a veselé, diekuov činěnie a hlas chvály«. A die podvakrát: »Utěší«, utěšením dvo- jím, totiž těla i duše. V tomto věku šestém tké měř všickni stavové klesli; protož 55 všickni napraveni býti mají stavové. A tehdy, když napraveni budau, nastane jako léto; ale nynie jest času Antikristova jako zima. A Kristus praví: »Modlte se, aby utiekanie vaše nebylo v zimě«. Ale tak máme živi býti, aby se v nás léto začínalo, totižto kvítie i ovoce skutkuov dobrých. A kteří budau v tom dobrém 60 věku, ponížie se a na první svět zlý aneb věk rozpomínati se budau a řeknau: »Shřešili sme s otci svými«. A ten věk bude čas prostřední po času Antikristovém a před posledním saudem. A tehdy andělé od Boha poslaní předpoviedati budau den saudný, že brzo přijde. A tehdy chot Kristova v sedmém věku odpočine od zámutkuov, jakožto i Pán odpočinul od práce sedmého dne, aby se zde chot jeho očistila a zpuosobila, aby totiž bez hanby mohla státi před Pánem Ježíšem. A že tato cierkev chot má se potkati s onauno cierkví svítězilau jako dcera s mateří, aby též viery, lásky a naděje a ctností takových nápodobně nalezena byla. A blahoslavení, 70 kteříž toho věku dočekali a k němu přišli. A která sú znamenie toho věku sedmého, že by brzo přijíti měl? Ve čtení svatého Lukáše naučenie toho: »Když ktvau stromové dřeva fíkového, blízko jest léto«. Ale v času Antikristovu ještě vždycky věrní trvají, neb nepomine pokolenie. Protož, když lidé dobří počnau kvísti v ctnostech, v dobrých skutcích, v pokoře, v trpělivosti etc., znamení ť jest, že přišel takový věk, totiž když ti, kteří byli přestrašeni od Antikrista, Utěšenie Zima Odpočinutíc Čierkve 75 47 Podle Dan. 7, 26 a 27 — 50 Podle Iz. 51. 3 — 54 Ps.: týemierz 57 Mat. 24, 20; Marek 13, 18 — 61 Z. 106. 6 — 65 1. M. 2, 2 — 72 Podle Luk. 21, 29 a 30
Strana 442
442 Kapitola Zlý čas obživau a Duch života přijde v ně, takže svědectvie statečně vy- dávati budau pravdě, znamenie ť jest, že tudiež takový věk přijde. Protož v Kantikách VIII°. mluví nevěsta: »Kto mi dá tě, bratra 80 mého, požívajícieho prsí matky mé?« Bratr nevěsty jest každý věrný; kteráž žádá viděti křesťany již učení Kristových a jeho apoštoluov požívajície. Nebo tehdáž k skonání světa (praví Mala- chiáš) obrátí srdce synuov k otcóm a zase též. Protož Pán napomíná ji v Písničkách: »Vstaň, pospěš, přítelkyně má«. Takoví budau 85 hlasové radosti. »Nebo již zima pominula a odešla, kvítie se ukázalo v zemi naší« etc. A nevěsta žádá všecky bratřie viděti svaté matky cierkve, aby požievali prsí. Ale pohřiechu ten běh nastane, že nejsau kněžie hodni tauto trubau trúbiti, totiž potěšenie a radosti. Ale v traubu šestého anděla, totiž že sau v biedě a v zámutcích 90 postaveni, v osiedlách a v nebezpečenstvích, nynie sluší trúbiti. Nebo mnozí lidé dary mnohé přijímajíce pravdy, lásky nepřijali a mnozí nehodně těla a krve Páně požievají etc. 154b1 Hlasové utěšení k traubení sedmého anjela Velikost hlasu I stali se hlasové, totiž utěšení a radostní k traubení sedmého anděla. Kdyžto při traubení všech šesti anděluov staly se bauře, totižto že krupobitie spadlo, aneb hora veliká uvržena jest do moře, aneb hvězda spadla s nebe, kteréžto jméno Pelyněk etc., takže při traubení jich zdvíhaly se nesnáze, ale k traubení 5 sedmého anděla nepokládá se odpieranie, ale hlasové veselí a ra- dostní a žádný nenie, kto by odpieral. Nebo ten čas jest odpočinutie a pokoje a jako léto přichází po zimě, jasno po přievalu. To sau hlasové ti, o kterýchž Spasitel mluví: »Duch, kde chce, nadchne«, totiž svá vdechnutie dávaje, takže Duch boží má své 10 hlasy. Protož chce tomu, že v sedmém věku budau hlasové a vdech- nutie Ducha svatého ne omylně a obludně, ale právě budau mieti hnutie dobrá podlé Boha, neodporná sobě ani Bohu. A ten hlas vnitř záleží v mysli, ne v austech. O těch hlasiech mluví David: »Poslechnu, co mluviti bude ve mně Pán Buoh«. A těmi hlasy 15 vnitř vdechnutými lidé zpravovati se budau vespolek a řiediti. A die: »Hlasové velicí«, nebo o velikých věcech a k velikým pozdvihujície. Protož die Jeremiáš XXXIII.: »Ještě slyšán bude na tomto místě hlas radosti a veselé ženicha a nevěsty«. A die 80 Pís. Šal. 8, 1 — 83 Malach. 4, 6 — 85 Pís. Šal. 2, 10 až 12 — 87 Pís. Šal. 8, 1. 2 Zj. 8, 7; 8, 8; 8, 10 a 11 — 9 Jan 3, 8 — 15 Ž. 85, 9 — 18 Jer. 33, 11
442 Kapitola Zlý čas obživau a Duch života přijde v ně, takže svědectvie statečně vy- dávati budau pravdě, znamenie ť jest, že tudiež takový věk přijde. Protož v Kantikách VIII°. mluví nevěsta: »Kto mi dá tě, bratra 80 mého, požívajícieho prsí matky mé?« Bratr nevěsty jest každý věrný; kteráž žádá viděti křesťany již učení Kristových a jeho apoštoluov požívajície. Nebo tehdáž k skonání světa (praví Mala- chiáš) obrátí srdce synuov k otcóm a zase též. Protož Pán napomíná ji v Písničkách: »Vstaň, pospěš, přítelkyně má«. Takoví budau 85 hlasové radosti. »Nebo již zima pominula a odešla, kvítie se ukázalo v zemi naší« etc. A nevěsta žádá všecky bratřie viděti svaté matky cierkve, aby požievali prsí. Ale pohřiechu ten běh nastane, že nejsau kněžie hodni tauto trubau trúbiti, totiž potěšenie a radosti. Ale v traubu šestého anděla, totiž že sau v biedě a v zámutcích 90 postaveni, v osiedlách a v nebezpečenstvích, nynie sluší trúbiti. Nebo mnozí lidé dary mnohé přijímajíce pravdy, lásky nepřijali a mnozí nehodně těla a krve Páně požievají etc. 154b1 Hlasové utěšení k traubení sedmého anjela Velikost hlasu I stali se hlasové, totiž utěšení a radostní k traubení sedmého anděla. Kdyžto při traubení všech šesti anděluov staly se bauře, totižto že krupobitie spadlo, aneb hora veliká uvržena jest do moře, aneb hvězda spadla s nebe, kteréžto jméno Pelyněk etc., takže při traubení jich zdvíhaly se nesnáze, ale k traubení 5 sedmého anděla nepokládá se odpieranie, ale hlasové veselí a ra- dostní a žádný nenie, kto by odpieral. Nebo ten čas jest odpočinutie a pokoje a jako léto přichází po zimě, jasno po přievalu. To sau hlasové ti, o kterýchž Spasitel mluví: »Duch, kde chce, nadchne«, totiž svá vdechnutie dávaje, takže Duch boží má své 10 hlasy. Protož chce tomu, že v sedmém věku budau hlasové a vdech- nutie Ducha svatého ne omylně a obludně, ale právě budau mieti hnutie dobrá podlé Boha, neodporná sobě ani Bohu. A ten hlas vnitř záleží v mysli, ne v austech. O těch hlasiech mluví David: »Poslechnu, co mluviti bude ve mně Pán Buoh«. A těmi hlasy 15 vnitř vdechnutými lidé zpravovati se budau vespolek a řiediti. A die: »Hlasové velicí«, nebo o velikých věcech a k velikým pozdvihujície. Protož die Jeremiáš XXXIII.: »Ještě slyšán bude na tomto místě hlas radosti a veselé ženicha a nevěsty«. A die 80 Pís. Šal. 8, 1 — 83 Malach. 4, 6 — 85 Pís. Šal. 2, 10 až 12 — 87 Pís. Šal. 8, 1. 2 Zj. 8, 7; 8, 8; 8, 10 a 11 — 9 Jan 3, 8 — 15 Ž. 85, 9 — 18 Jer. 33, 11
Strana 443
XI. 443 154b2 20 tu dále: »Přivedu zase obrácenie země jako od počátku«, totiž cierkve svaté, bylo. A protož v Kantikách, když nevěsta od hřmo- tuov světských odpočívala, řekl ženich: »Zavazuji vás, dcery sion- ské, abyšte neprobudili choti mé«. A ona řekla: »Zazniž hlas tvuoj v uších mých«. A protož praví: »Stali se hlasové«, totiž 25 veselí, radostní mezi lidmi a Bohem etc. A dopoviedá: »A učiněno jest královstvie Kristovo« po zka- ženie králov stvie Antikristova, takže, kde jest šatan kraloval, Šatan kraloval ve všech stavích, auřadech a v duostojenstvích, kteréž bylo utvr- zeno bohatstvím a hrady, maudrostí světskau, výmluvností, řeč- 30 ňováním, všemi chytrostmi byli odieni a ozdobeni, tu již pak Pán skrz lásku, osvícenau vieru, skrz očištěnie svědomie kralovati bude, a to, když z jeho královstvie budau vyvržena pohoršenie. Protož proroci prorokovali, po zkaženie Jeruzaléma když bude zase sta- veno, kterak mnohé nesnáze budau. Nebo, když se cierkev obno- 35 vuje a napravuje, mnohé nastávají nesnáze a má mnoho býti děl- Dělníkuov mnoho níkuov, jako někdy při chrámu Šalomaunovu. Každý člověk tu má býti jako kámen živý; a stav duchovní má býti nové nebe, kterýž má jako déšť vydávati slovo učenie, osvěcovati a zahřie- vati zemi, aby ona vydávala z sebe ovoce a plodila, aby tak bylo 40 a zase vzdělalo se královstvie Páně Kristovo. A jediné leč Pán vzdělávati bude duom, nadarmo pracují, kteříž stavějí jej. A když ť Pán se přičiní, hned všecko zlé zkaženo bude a dobré rozmáhati se bude. Nebo, když zlí se roztrhují, tehdy dobří se spojují podlé svědectvie Ozé: »Rozděleno jest srdce jich, nynie ť zahynau«. 45 A chce-li člověk královstvie Kristovo v sobě zase vzdělati, tehdy svau vuoli ovšem má božské poddati vuoli, ve všech věcech k němu zřenie maje, druhé, aby všecky síly a moci k vuoli a službě boží obrátil, tak, aby řekl: »Chval duše má Hospodina a všecky věci, kteréž ve mně sau, jméno svaté jeho«. A jestliže tělo odpierá duchu, však má napraveno býti. A protož Mat. XI.: »Královstvie nebeské násilé trpí«. Nebo musí je násilím obdržeti, a aby vietězstvie obdržel nad tělem, světem a ďáblem, duchovní zbroj (jakož apoštol radí) k tomu vezma a dábla vyvrha. Nebo, čiem viece královstvie Antikristovo vy- 55 mietá se, tiem viece královstvie Kristovo se přibližuje. Luk. XI.: »Poněvadž já vymietám dábly, jistě královstvie božie mezi vás Roztrženie zlých 50 Nebe 155a1 22 Pís. Šal. 2, 7 — 23 Pís. Šal. 2, 14 — 36 I. (3.) Král. 5, 13 nn. — 44 Oz. 10, 2 — 48 Podle Z. 146, 1 a 103, 1 — 51 Mat. 11, 12 — 53 Efez. 6, II a 13 — 56 Luk. 11, 20
XI. 443 154b2 20 tu dále: »Přivedu zase obrácenie země jako od počátku«, totiž cierkve svaté, bylo. A protož v Kantikách, když nevěsta od hřmo- tuov světských odpočívala, řekl ženich: »Zavazuji vás, dcery sion- ské, abyšte neprobudili choti mé«. A ona řekla: »Zazniž hlas tvuoj v uších mých«. A protož praví: »Stali se hlasové«, totiž 25 veselí, radostní mezi lidmi a Bohem etc. A dopoviedá: »A učiněno jest královstvie Kristovo« po zka- ženie králov stvie Antikristova, takže, kde jest šatan kraloval, Šatan kraloval ve všech stavích, auřadech a v duostojenstvích, kteréž bylo utvr- zeno bohatstvím a hrady, maudrostí světskau, výmluvností, řeč- 30 ňováním, všemi chytrostmi byli odieni a ozdobeni, tu již pak Pán skrz lásku, osvícenau vieru, skrz očištěnie svědomie kralovati bude, a to, když z jeho královstvie budau vyvržena pohoršenie. Protož proroci prorokovali, po zkaženie Jeruzaléma když bude zase sta- veno, kterak mnohé nesnáze budau. Nebo, když se cierkev obno- 35 vuje a napravuje, mnohé nastávají nesnáze a má mnoho býti děl- Dělníkuov mnoho níkuov, jako někdy při chrámu Šalomaunovu. Každý člověk tu má býti jako kámen živý; a stav duchovní má býti nové nebe, kterýž má jako déšť vydávati slovo učenie, osvěcovati a zahřie- vati zemi, aby ona vydávala z sebe ovoce a plodila, aby tak bylo 40 a zase vzdělalo se královstvie Páně Kristovo. A jediné leč Pán vzdělávati bude duom, nadarmo pracují, kteříž stavějí jej. A když ť Pán se přičiní, hned všecko zlé zkaženo bude a dobré rozmáhati se bude. Nebo, když zlí se roztrhují, tehdy dobří se spojují podlé svědectvie Ozé: »Rozděleno jest srdce jich, nynie ť zahynau«. 45 A chce-li člověk královstvie Kristovo v sobě zase vzdělati, tehdy svau vuoli ovšem má božské poddati vuoli, ve všech věcech k němu zřenie maje, druhé, aby všecky síly a moci k vuoli a službě boží obrátil, tak, aby řekl: »Chval duše má Hospodina a všecky věci, kteréž ve mně sau, jméno svaté jeho«. A jestliže tělo odpierá duchu, však má napraveno býti. A protož Mat. XI.: »Královstvie nebeské násilé trpí«. Nebo musí je násilím obdržeti, a aby vietězstvie obdržel nad tělem, světem a ďáblem, duchovní zbroj (jakož apoštol radí) k tomu vezma a dábla vyvrha. Nebo, čiem viece královstvie Antikristovo vy- 55 mietá se, tiem viece královstvie Kristovo se přibližuje. Luk. XI.: »Poněvadž já vymietám dábly, jistě královstvie božie mezi vás Roztrženie zlých 50 Nebe 155a1 22 Pís. Šal. 2, 7 — 23 Pís. Šal. 2, 14 — 36 I. (3.) Král. 5, 13 nn. — 44 Oz. 10, 2 — 48 Podle Z. 146, 1 a 103, 1 — 51 Mat. 11, 12 — 53 Efez. 6, II a 13 — 56 Luk. 11, 20
Strana 444
444 Kapitola Královstvíe božie věčné Láska Duch života úžitečný přišlo« etc. Královstvie boží, kteréž má v lid uvedeno býti, má býti věčné, a což bylo prvé ďábelského a světa tohoto, má býti Kristovo, má býti utvrzené ve všem dobrém; jakož se čte o krá- lovství Šalomúnovu: »Utvrzeno jest královstvie v rukú Šalomú-60 nových«. A to královstvie záleží u vieře veliké, aby měli vieru velikú a lásku, kteráž trpělivá jest, všecko snáší, všecko věří, ne- závidí, nezlobí se, nečiní převráceně. Mají se křesťané na skále Kristu zase stavěti, aby již žádným obyčejem nevrtkali se u vieře. A v tom království budau větší i menší, a někteří jiným 65 poddáni býti mají, ne aby jeden druhému byl rovný jako v prvotní cierkvi a v nebi. Láska a milost Ducha svatého když přichází, pozdvihuje k osvícení velikému a k milování Pána Boha, jej nade všecky věci milujíce. A pak druhé aby měli lásku a milost ku poddaným tak, 70 aby vždycky jeden druhému byl k vzdělání, aby ve všech jednota a láska zachována byla. Nebo, kdyby vyšie a zprávcové Boha nade všecky věci milovali a poznali, tehdy by i poddané ke všemu dob- rému a k milování Boha přivedli. Nebo v tom záleží jednota tohoto královstvie. Ale pohřiechu nejsau takoví zprávcové dobří. 75 Protož etc. a tak ani poslušenstvie nenie v poddaných. A že nenie svazku toho a jednoty, lásky k sobě vespolek, protož se neuvodí královstvie božie v lidi. A tak ani toho jest, což Jan praví: »Naj- milejší, nemilujme toliko slovem, ale skutkem a pravdau«. A čím většie ruoznice v lidu, tiem další jest cíl toho královstvie dobrého 80 a napraveného od lidí etc. A pověděv o království sedmého věku, potom dotajká, kterak dieky činiti budau Bohu z toho. Nebo radost, diekuov činěnie od žádného kromě od Boha dávati se mají. Neb, jako když jest srdce živo, všickni audové sau živi, tak, když člověk nenie živ životem 85 ducha, ani náboženstvie ani diekuov činěnie Bohu muože vzdávati, totiž z srdce, neb nemuož toho člověk činiti, jediné leč by měl Ducha božieho, poněvadž toho nemuož vážiti, aby Buoh byl všudy, leč by Ducha božieho měl; ale jinak člověk ten jest ustydlý a ke všemu dobrému nezpuosobný. A že to zde v království tomto 90 napraveném bude člověk maje Ducha božieho, tehdy diekuov či- něnie ze všech dobrých věcí daných vzdávati bude. A toto krá- lovstvie napravené zde obrátie se k království onomu svítězilému a zase. Také toto ku podobenství onoho má živo býti a mieti se. 155а2 60 I. (3.) Král. 2, 12 — 62 Podle 1. Kor. 13, 4 až 7 — 78 1. Jan 3, 18
444 Kapitola Královstvíe božie věčné Láska Duch života úžitečný přišlo« etc. Královstvie boží, kteréž má v lid uvedeno býti, má býti věčné, a což bylo prvé ďábelského a světa tohoto, má býti Kristovo, má býti utvrzené ve všem dobrém; jakož se čte o krá- lovství Šalomúnovu: »Utvrzeno jest královstvie v rukú Šalomú-60 nových«. A to královstvie záleží u vieře veliké, aby měli vieru velikú a lásku, kteráž trpělivá jest, všecko snáší, všecko věří, ne- závidí, nezlobí se, nečiní převráceně. Mají se křesťané na skále Kristu zase stavěti, aby již žádným obyčejem nevrtkali se u vieře. A v tom království budau větší i menší, a někteří jiným 65 poddáni býti mají, ne aby jeden druhému byl rovný jako v prvotní cierkvi a v nebi. Láska a milost Ducha svatého když přichází, pozdvihuje k osvícení velikému a k milování Pána Boha, jej nade všecky věci milujíce. A pak druhé aby měli lásku a milost ku poddaným tak, 70 aby vždycky jeden druhému byl k vzdělání, aby ve všech jednota a láska zachována byla. Nebo, kdyby vyšie a zprávcové Boha nade všecky věci milovali a poznali, tehdy by i poddané ke všemu dob- rému a k milování Boha přivedli. Nebo v tom záleží jednota tohoto královstvie. Ale pohřiechu nejsau takoví zprávcové dobří. 75 Protož etc. a tak ani poslušenstvie nenie v poddaných. A že nenie svazku toho a jednoty, lásky k sobě vespolek, protož se neuvodí královstvie božie v lidi. A tak ani toho jest, což Jan praví: »Naj- milejší, nemilujme toliko slovem, ale skutkem a pravdau«. A čím většie ruoznice v lidu, tiem další jest cíl toho královstvie dobrého 80 a napraveného od lidí etc. A pověděv o království sedmého věku, potom dotajká, kterak dieky činiti budau Bohu z toho. Nebo radost, diekuov činěnie od žádného kromě od Boha dávati se mají. Neb, jako když jest srdce živo, všickni audové sau živi, tak, když člověk nenie živ životem 85 ducha, ani náboženstvie ani diekuov činěnie Bohu muože vzdávati, totiž z srdce, neb nemuož toho člověk činiti, jediné leč by měl Ducha božieho, poněvadž toho nemuož vážiti, aby Buoh byl všudy, leč by Ducha božieho měl; ale jinak člověk ten jest ustydlý a ke všemu dobrému nezpuosobný. A že to zde v království tomto 90 napraveném bude člověk maje Ducha božieho, tehdy diekuov či- něnie ze všech dobrých věcí daných vzdávati bude. A toto krá- lovstvie napravené zde obrátie se k království onomu svítězilému a zase. Také toto ku podobenství onoho má živo býti a mieti se. 155а2 60 I. (3.) Král. 2, 12 — 62 Podle 1. Kor. 13, 4 až 7 — 78 1. Jan 3, 18
Strana 445
XI. 445 155b1 95 Jakož die Exodi XXV.: »Znamenajž pilně a čiň podlé zpuosobu, kterýž je tobě na huoře ukázán«. A tuto dotajká diekuov či- něnie, kteréž mají vzdávány býti i v tomto i v onomno budaucím království svítězilém. A protož die, že XXIIII starcuov padlo na tváři své etc., 100 patriarchové, proroci, apoštolé, kteříž slovau starci ne pro starost Starci proč slovau těla; ale die Písmo v knihách Maudrosti IIII°.: »Šediví ť sau smyslové člověka«, tak totiž, že, kteří sau maudří, ti sau šediví, a k těm starcóm všickni potomní křesťané mají patřiti a tak se mieti. A jestliže smysly jaké kto začínají a nesrovnávají se s těmito 105 starci, mají věděti, že z Boha nejsau. Protož tito starci i v tomto království napraveném i v onom svítězilém dieky Pánu vzdávati budau a radovati se budau z dobrého sobě daného. A die, že sedie před oblíčejem božím na stolicech svých. Ne tělesně; ano i vo Kristu pravíme věřiece, že sedí na pravici Boha 110 Otce, a Štěpán viděl Ježíše stojícieho, tehdy oboje jest tam, stánie i seděnie, na Kristu spolu i v jednu chvíli, a to nemuože jinému žádnému příležeti tělesně. »Sedíce starcové«, totiž utvrzeni u ve- likém duostojenství. Na kterýchžto ukáží se v den saudný. Nebo Kristus mluví k starcóm těm: »Že ste opustili pro mě domy etc., 115 sednete na dvanácti stolicech, saudíce dvanáctero pokolenie izrahelské«. »A padají na tváře své«, když se ponižují zde i tam. V onom království padnauti jest, velikau chválu královstvie nebeského zna-Padnauti co jest menaje, sem na tento svět rozumem vrci se a pomysliti, kterak sau 120 zde byli v bídě a v temnostech a kterak sau již vzhuoru k nebeským věcem vyvajšeni. A zde v tomto království ktož se pozná, ten ť se umie ponižovati a na tvář svau netoliko zevnitřní, ale vnitřní padati a všecko dobré, což by v sobě měli, Bohu připisujíce. Tak svatý apoštol i jiní Bohu se klaněli, když řiekali: »Jemu buď čest 125 a sláva na věky věkuov. Amen«. A praví: »Diekuov činěnie«. Dieky činiti Bohu jest velmi vděčnu býti z daruov božích a ty k chvále boží obracovati. To netoliko Bohu dieky jest mluviti, ale činiti. A tak světí v nebi Bohu dieky činie; a zde také světí umějí a ještě lépe budau uměti 130 činiti, skrze vieru osvícenau božskau velebnost poznajíce, a z srdce vážně budau uměti a moci řieci: »Pane!« Jako die Malachiáš: »Po- Seděti co jest Poniženie svatých Dieky činiti 95 2. M. 25, 40 — 101 Moudr. 4, 8 — 110 Skuth. 7, 55 — 114 Podle Mat. 19, 28; Luk. 22, 28 až 30 — 124 I. Tim. I, 17 — 131 Malach. I. 6
XI. 445 155b1 95 Jakož die Exodi XXV.: »Znamenajž pilně a čiň podlé zpuosobu, kterýž je tobě na huoře ukázán«. A tuto dotajká diekuov či- něnie, kteréž mají vzdávány býti i v tomto i v onomno budaucím království svítězilém. A protož die, že XXIIII starcuov padlo na tváři své etc., 100 patriarchové, proroci, apoštolé, kteříž slovau starci ne pro starost Starci proč slovau těla; ale die Písmo v knihách Maudrosti IIII°.: »Šediví ť sau smyslové člověka«, tak totiž, že, kteří sau maudří, ti sau šediví, a k těm starcóm všickni potomní křesťané mají patřiti a tak se mieti. A jestliže smysly jaké kto začínají a nesrovnávají se s těmito 105 starci, mají věděti, že z Boha nejsau. Protož tito starci i v tomto království napraveném i v onom svítězilém dieky Pánu vzdávati budau a radovati se budau z dobrého sobě daného. A die, že sedie před oblíčejem božím na stolicech svých. Ne tělesně; ano i vo Kristu pravíme věřiece, že sedí na pravici Boha 110 Otce, a Štěpán viděl Ježíše stojícieho, tehdy oboje jest tam, stánie i seděnie, na Kristu spolu i v jednu chvíli, a to nemuože jinému žádnému příležeti tělesně. »Sedíce starcové«, totiž utvrzeni u ve- likém duostojenství. Na kterýchžto ukáží se v den saudný. Nebo Kristus mluví k starcóm těm: »Že ste opustili pro mě domy etc., 115 sednete na dvanácti stolicech, saudíce dvanáctero pokolenie izrahelské«. »A padají na tváře své«, když se ponižují zde i tam. V onom království padnauti jest, velikau chválu královstvie nebeského zna-Padnauti co jest menaje, sem na tento svět rozumem vrci se a pomysliti, kterak sau 120 zde byli v bídě a v temnostech a kterak sau již vzhuoru k nebeským věcem vyvajšeni. A zde v tomto království ktož se pozná, ten ť se umie ponižovati a na tvář svau netoliko zevnitřní, ale vnitřní padati a všecko dobré, což by v sobě měli, Bohu připisujíce. Tak svatý apoštol i jiní Bohu se klaněli, když řiekali: »Jemu buď čest 125 a sláva na věky věkuov. Amen«. A praví: »Diekuov činěnie«. Dieky činiti Bohu jest velmi vděčnu býti z daruov božích a ty k chvále boží obracovati. To netoliko Bohu dieky jest mluviti, ale činiti. A tak světí v nebi Bohu dieky činie; a zde také světí umějí a ještě lépe budau uměti 130 činiti, skrze vieru osvícenau božskau velebnost poznajíce, a z srdce vážně budau uměti a moci řieci: »Pane!« Jako die Malachiáš: »Po- Seděti co jest Poniženie svatých Dieky činiti 95 2. M. 25, 40 — 101 Moudr. 4, 8 — 110 Skuth. 7, 55 — 114 Podle Mat. 19, 28; Luk. 22, 28 až 30 — 124 I. Tim. I, 17 — 131 Malach. I. 6
Strana 446
446 Kapitola Odplata veliká něvadž sem já pánem, kdež jesti bázeň?« Protož ukazuje, že ti takoví světí v veliké vážnosti a poctivosti umějí řieci: »Pán Ježíš«; nebo die apoštol: »Žádný nemuož řieci: Pán Ježíš, jediné od Ducha svatého«, totiž tak vážně. Jakož die k Gal.: »Poslal Buoh Ducha 135 etc. volajícieho: Otče! Otče!« Aniž »Otče náš« kto hodně muože řiekati, leč by z poctivosti veliké a vážnosti to činil a bázně. A to jest v království nebeském i zde bude v království napraveném. Takéž i nynie v tomto království cierkve jeho tělo jedauce máme v paměti velebnost Páně mieti, pamatovati na poníženie Páně zde 140 na světě a opět na jeho již veliké povajšenie. I die: »A kterýž si přijal moc svú velikú« etc., totiž po vzkří- šení a prvé královstvie dáblovo zkaziv. A ač si tu měl moc, však v skutku si ji ukázal, s kterauž si se prvé tajil, a na saudu posledním na konci moc tu vezmeš. »A kraloval si«, zde v tomto 145 království a pak nynie kraluješ v nebi. A dotýká sedmé a poslední biedy, tak totiž, že ještě po napravení královstvie a utvrzení na- lezeni budau zlí lidé. I die: »A rozhněvali sau se národové« etc., totiž proti božím voleným povstávajíce. Tehdy hněvati se budau duchové zlostní, že jest jim moc odjata od srdcí mnohých, a kte- 150 rými srdci budau vládnauti, těch ponúkati budau proti dobrým; a tehdy také puojdau rány na lidi zlé. A na ty poslední věci srdce lidská nepamatují. A die, že hněv boží přišel a přijde čas súditi mrtvé, jakož jest viera naše, ano i živé. Nebo, jakož světí pokládají, že živí vstřiec 155 Kristu zachopeni budau v povětřie k saudu a Pán je súditi bude i mrtvé spolu. A přítomni budau tomu saudu tito starci. »A přijde, aby dal odplatu věčnú služebníkuom svým«, od- platu věčnau, radosti plnau, »svým svatým služebníkóm« etc. A ti, kteříž tak Bohu slaužili, že sau k Bohu jiné vedli, převelmi ve-160 likú odplatu od Pána vezmau, jakož i najvětšie trpěti budau mauku, kteříž jiné svodí od cesty pravdy. Těm také čas přijde pomsty, kteříž sau hřiechy zemi porušili zlým životem, příkla- dem zlým: takoví z prostředku dobrých a jich obcování vyvrženi budau, aby tak již toto královstvie připojeno bylo onomu krá-165 lovství svítězilému a tomu celému království aby řečeno bylo: »Poďte, požehnaní Otce mého, přijměte« etc. 155b2 156a1 * 134 I. Kor. 12, 3 — 135 Gal. 4, 6 — 155 1. Tes. 4, 17 — 167 Mat. 25, 34.
446 Kapitola Odplata veliká něvadž sem já pánem, kdež jesti bázeň?« Protož ukazuje, že ti takoví světí v veliké vážnosti a poctivosti umějí řieci: »Pán Ježíš«; nebo die apoštol: »Žádný nemuož řieci: Pán Ježíš, jediné od Ducha svatého«, totiž tak vážně. Jakož die k Gal.: »Poslal Buoh Ducha 135 etc. volajícieho: Otče! Otče!« Aniž »Otče náš« kto hodně muože řiekati, leč by z poctivosti veliké a vážnosti to činil a bázně. A to jest v království nebeském i zde bude v království napraveném. Takéž i nynie v tomto království cierkve jeho tělo jedauce máme v paměti velebnost Páně mieti, pamatovati na poníženie Páně zde 140 na světě a opět na jeho již veliké povajšenie. I die: »A kterýž si přijal moc svú velikú« etc., totiž po vzkří- šení a prvé královstvie dáblovo zkaziv. A ač si tu měl moc, však v skutku si ji ukázal, s kterauž si se prvé tajil, a na saudu posledním na konci moc tu vezmeš. »A kraloval si«, zde v tomto 145 království a pak nynie kraluješ v nebi. A dotýká sedmé a poslední biedy, tak totiž, že ještě po napravení královstvie a utvrzení na- lezeni budau zlí lidé. I die: »A rozhněvali sau se národové« etc., totiž proti božím voleným povstávajíce. Tehdy hněvati se budau duchové zlostní, že jest jim moc odjata od srdcí mnohých, a kte- 150 rými srdci budau vládnauti, těch ponúkati budau proti dobrým; a tehdy také puojdau rány na lidi zlé. A na ty poslední věci srdce lidská nepamatují. A die, že hněv boží přišel a přijde čas súditi mrtvé, jakož jest viera naše, ano i živé. Nebo, jakož světí pokládají, že živí vstřiec 155 Kristu zachopeni budau v povětřie k saudu a Pán je súditi bude i mrtvé spolu. A přítomni budau tomu saudu tito starci. »A přijde, aby dal odplatu věčnú služebníkuom svým«, od- platu věčnau, radosti plnau, »svým svatým služebníkóm« etc. A ti, kteříž tak Bohu slaužili, že sau k Bohu jiné vedli, převelmi ve-160 likú odplatu od Pána vezmau, jakož i najvětšie trpěti budau mauku, kteříž jiné svodí od cesty pravdy. Těm také čas přijde pomsty, kteříž sau hřiechy zemi porušili zlým životem, příkla- dem zlým: takoví z prostředku dobrých a jich obcování vyvrženi budau, aby tak již toto královstvie připojeno bylo onomu krá-165 lovství svítězilému a tomu celému království aby řečeno bylo: »Poďte, požehnaní Otce mého, přijměte« etc. 155b2 156a1 * 134 I. Kor. 12, 3 — 135 Gal. 4, 6 — 155 1. Tes. 4, 17 — 167 Mat. 25, 34.
Strana 447
XII. 447 KAPITOLA DVANÁCTÁ. 156а» I otevřien jest chrám boží na nebi a vi- diena jest archa svědectvie jeho v chrámě jeho. Začíná se čtvrté viděnie těchto kněh o boji velikém cierkve viděnie čtvrtě se všemi zlými a se vším haufem Antikristovým a pokládá retuňk 5 a pomoc od Pána cierkvi svaté, a kterak se k tomu boji mieti máme. Dotýká toho, kdež die: »I otevřín jest chrám boží etc. a archa vidiena jest« etc. Druhé viděl jest v osobě ženy, totiž cierkev svatú, kteráž bojovati má, jakož povědieno jest po pádu prvnieho člověka: »Ona ť potře hlavu tvau«. Potom vypisuje dábla a draka 10 i jeho chytrost, kterau chtěl zklamati, chtěje ji požřieti. Potom dotýká boje jiného: a žena s boží pomocí a anděluov svítězila jest. Potom, kterak se jest pohnul a rozhněval šatan. Ale kterak synové boží mají se mieti proti nepřátelóm božím, ukazuje napřed a die: »I otevřien jest chrám boží na nebi« etc. V chrámě puosobí se náboženstvie. Ve čtení svatého Jána XIIII. die: »K němu přijdeme a příbytek u něho učiníme«. Co tám přiebytkem, to tuto nazývá chrámem. A to jest veliká věc, že z audu dábelského bývá učiněn aud Ducha svatého. A v II. listu k Korint. VI.: »Vy ste chrám Boha živého« etc. A I. Korint. 20 III°.: »Nevíte-li, že chrám boží ste vy a Duch boží přebývá v vás?« Každý zajisté křesťan tak má prospievati, aby byl chrám Páně, kterýž se nakažuje každým hřiechem smrtedlným. A Pán na tako- vého člověka hněvá se a zatratí ho. A protož, když přichází po- kušenie hřiecha, hned by člověk pomysliti měl, že jest chrámem 25 Páně a jest aud předrahau krví Kristovau vykaupený, a tiem jsa hnut neměl by svoliti hřiechu. Chrám pak živý jest již v nebi, jasný a blahoslavený, a kto do něho přijde. Protož David, okusiv toho svatého chrámu, die: »Jako jelen žádá k studnicem vod, tak žádá duše má k tobě, Pane Bože«. Kterážto zstíhána bývá a pu- 30 zena od ďábluov a od těla, duchuov zlých etc. A opět: »Na ty věci sem se rozpomenul a vylil sem v sobě duši mau, nebo puojdu na místo stánku až do domu božieho«. A bojujícím pro Boha jest veliká pomoc, když se jim otvierá ten chrám, kterýž jest u vlasti, takže toho zde zakušují a spatřují. 35 Jako Štěpán, když se hádal a trpěl, otevřien jest jemu chrám v nebi, nebo viděl Ježíše stojícieho na pravici. A tak, když člověk ten O chrámu vypravuje V pokušení co činiti Pomoc bojovníkom pro Boha 15 9 1. M. 3, 15 — 16 Jan 14, 23 — 19 2. Kor. 6. 16 — 20 1. Kor. 3. 16 — 28 Ž. 42, 2 — 30 Z. 42, 5 — 35 Skutk. 7, 55 n.
XII. 447 KAPITOLA DVANÁCTÁ. 156а» I otevřien jest chrám boží na nebi a vi- diena jest archa svědectvie jeho v chrámě jeho. Začíná se čtvrté viděnie těchto kněh o boji velikém cierkve viděnie čtvrtě se všemi zlými a se vším haufem Antikristovým a pokládá retuňk 5 a pomoc od Pána cierkvi svaté, a kterak se k tomu boji mieti máme. Dotýká toho, kdež die: »I otevřín jest chrám boží etc. a archa vidiena jest« etc. Druhé viděl jest v osobě ženy, totiž cierkev svatú, kteráž bojovati má, jakož povědieno jest po pádu prvnieho člověka: »Ona ť potře hlavu tvau«. Potom vypisuje dábla a draka 10 i jeho chytrost, kterau chtěl zklamati, chtěje ji požřieti. Potom dotýká boje jiného: a žena s boží pomocí a anděluov svítězila jest. Potom, kterak se jest pohnul a rozhněval šatan. Ale kterak synové boží mají se mieti proti nepřátelóm božím, ukazuje napřed a die: »I otevřien jest chrám boží na nebi« etc. V chrámě puosobí se náboženstvie. Ve čtení svatého Jána XIIII. die: »K němu přijdeme a příbytek u něho učiníme«. Co tám přiebytkem, to tuto nazývá chrámem. A to jest veliká věc, že z audu dábelského bývá učiněn aud Ducha svatého. A v II. listu k Korint. VI.: »Vy ste chrám Boha živého« etc. A I. Korint. 20 III°.: »Nevíte-li, že chrám boží ste vy a Duch boží přebývá v vás?« Každý zajisté křesťan tak má prospievati, aby byl chrám Páně, kterýž se nakažuje každým hřiechem smrtedlným. A Pán na tako- vého člověka hněvá se a zatratí ho. A protož, když přichází po- kušenie hřiecha, hned by člověk pomysliti měl, že jest chrámem 25 Páně a jest aud předrahau krví Kristovau vykaupený, a tiem jsa hnut neměl by svoliti hřiechu. Chrám pak živý jest již v nebi, jasný a blahoslavený, a kto do něho přijde. Protož David, okusiv toho svatého chrámu, die: »Jako jelen žádá k studnicem vod, tak žádá duše má k tobě, Pane Bože«. Kterážto zstíhána bývá a pu- 30 zena od ďábluov a od těla, duchuov zlých etc. A opět: »Na ty věci sem se rozpomenul a vylil sem v sobě duši mau, nebo puojdu na místo stánku až do domu božieho«. A bojujícím pro Boha jest veliká pomoc, když se jim otvierá ten chrám, kterýž jest u vlasti, takže toho zde zakušují a spatřují. 35 Jako Štěpán, když se hádal a trpěl, otevřien jest jemu chrám v nebi, nebo viděl Ježíše stojícieho na pravici. A tak, když člověk ten O chrámu vypravuje V pokušení co činiti Pomoc bojovníkom pro Boha 15 9 1. M. 3, 15 — 16 Jan 14, 23 — 19 2. Kor. 6. 16 — 20 1. Kor. 3. 16 — 28 Ž. 42, 2 — 30 Z. 42, 5 — 35 Skutk. 7, 55 n.
Strana 448
448 Kapitola chrám opatří a okusí vlasti nebeské, tehdy přichází túžebnost k němu a stajště sobě člověk hned, že jest v mnohá osiedla uvalen, a po- silňuje se hned tiem dobrým. Protož tento chrám zde cierkve rytě- řujície má od onoho pomoc bráti, a tento má do onoho chrámu 40 vjíti. A má-li kto býti chrám Páně, má Boha milovati; nebo die: »Jestliže mě kto miluje« etc. Druhé má býti pokorný; neb die: »Učte se ode mne, že tichý sem a po(!)« etc. Třetie, aby se obrátil a učiněn byl jako maličký etc. A častokrát člověk měl by se jako na počtu posaditi a počítati, co jest zadržal a co jest provinnil(!), 45 které totiž přikázanie jest přestaupil, a hned to oplakati. Takový chrám někdy byl v cierkvi prvotní, zvláště stav du- Chrám se otvieral chovní byl duom modlitby, duom plný náboženstvie. A ten chrám otvieral se, když světí to dobré, což měli vnitř před Bohem, to zevnitř okazovali v skutku, totiž která maudrost byla v nich 50 156b1 a jaká služebnost a poctivost k Bohu. A tento chrám jest dražší chrámu Šalomaunova. V nichžto bylo náboženstvie, modlitba a dobrý život. A nynie kteříž bojují, měli by se najprvé ustavič- nými modlitbami modliti. Ten chrám byl jest někdy velmi drahý, ale nynie jest nakažený a zbořený. Jako i někdy skrz Nabocho-55 donozora chrám v Jeruzalémě zbořen a zkažen byl, tak nynie srdce křesťanská, kteráž by měla býti chrámové Ducha svatého, již sau poražena a zkažena tak, že mnozí pochybují u vieře a v článcích viery. Protož die David: »Zapálili sú ohněm svatyni tvau«, totiž vohnivými šípy střielejíce, poškvrnili na zemi stánku jména tvého. 60 Naši chrámové a srdce vohnivými střelami pokaušiena bývají a postřelována a těmi se poškvrňují. A jako někdy Pán ducha Cýra, krále pohanského, zbudil, aby zase vzdělán byl chrám, tak i nynie ještě Pán zbudí, kohož mu se líbiti bude, aby nápomocen byl k zase stavení chrámu. 65 Nebo die apoštol: »Nenie nám boje proti tělu a krvi, ale proti mocnostem temností těchto«; a velí tu zbroj duchovní vzíti, dobrý život svatý, proti vohnivým šípóm, totiž bludóm a kacieřství, proti všem hřiechóm. A lebka spasenie, totiž naděje veliká k Hospodinu, kteráž zdržuje a zachovává a hájí hlavy, totiž aumyslu předního, 70 aby ten byl dobrý, spravedlivý a svatý. Protož by nynie chrám Páně měl otevřín býti. A tehdáž se Chrám se otvírá otvierá, když věrných srdce v dobrém skutku se zjevují, jako Chrám zbořen Zbudí Pán své k stavení Chrám boží kto chce byt Chrám drahý Počet činiti 42 Jan 14, 23 — 43 Mat. 11, 29 — Mat. 18, 3 — 55 2. (4.) Král. 25, 9 59 Ž. 74, 7 — 63 2. Par. 36. 22 à 23 — 66 Podle Efez. 6. 12 nn.
448 Kapitola chrám opatří a okusí vlasti nebeské, tehdy přichází túžebnost k němu a stajště sobě člověk hned, že jest v mnohá osiedla uvalen, a po- silňuje se hned tiem dobrým. Protož tento chrám zde cierkve rytě- řujície má od onoho pomoc bráti, a tento má do onoho chrámu 40 vjíti. A má-li kto býti chrám Páně, má Boha milovati; nebo die: »Jestliže mě kto miluje« etc. Druhé má býti pokorný; neb die: »Učte se ode mne, že tichý sem a po(!)« etc. Třetie, aby se obrátil a učiněn byl jako maličký etc. A častokrát člověk měl by se jako na počtu posaditi a počítati, co jest zadržal a co jest provinnil(!), 45 které totiž přikázanie jest přestaupil, a hned to oplakati. Takový chrám někdy byl v cierkvi prvotní, zvláště stav du- Chrám se otvieral chovní byl duom modlitby, duom plný náboženstvie. A ten chrám otvieral se, když světí to dobré, což měli vnitř před Bohem, to zevnitř okazovali v skutku, totiž která maudrost byla v nich 50 156b1 a jaká služebnost a poctivost k Bohu. A tento chrám jest dražší chrámu Šalomaunova. V nichžto bylo náboženstvie, modlitba a dobrý život. A nynie kteříž bojují, měli by se najprvé ustavič- nými modlitbami modliti. Ten chrám byl jest někdy velmi drahý, ale nynie jest nakažený a zbořený. Jako i někdy skrz Nabocho-55 donozora chrám v Jeruzalémě zbořen a zkažen byl, tak nynie srdce křesťanská, kteráž by měla býti chrámové Ducha svatého, již sau poražena a zkažena tak, že mnozí pochybují u vieře a v článcích viery. Protož die David: »Zapálili sú ohněm svatyni tvau«, totiž vohnivými šípy střielejíce, poškvrnili na zemi stánku jména tvého. 60 Naši chrámové a srdce vohnivými střelami pokaušiena bývají a postřelována a těmi se poškvrňují. A jako někdy Pán ducha Cýra, krále pohanského, zbudil, aby zase vzdělán byl chrám, tak i nynie ještě Pán zbudí, kohož mu se líbiti bude, aby nápomocen byl k zase stavení chrámu. 65 Nebo die apoštol: »Nenie nám boje proti tělu a krvi, ale proti mocnostem temností těchto«; a velí tu zbroj duchovní vzíti, dobrý život svatý, proti vohnivým šípóm, totiž bludóm a kacieřství, proti všem hřiechóm. A lebka spasenie, totiž naděje veliká k Hospodinu, kteráž zdržuje a zachovává a hájí hlavy, totiž aumyslu předního, 70 aby ten byl dobrý, spravedlivý a svatý. Protož by nynie chrám Páně měl otevřín býti. A tehdáž se Chrám se otvírá otvierá, když věrných srdce v dobrém skutku se zjevují, jako Chrám zbořen Zbudí Pán své k stavení Chrám boží kto chce byt Chrám drahý Počet činiti 42 Jan 14, 23 — 43 Mat. 11, 29 — Mat. 18, 3 — 55 2. (4.) Král. 25, 9 59 Ž. 74, 7 — 63 2. Par. 36. 22 à 23 — 66 Podle Efez. 6. 12 nn.
Strana 449
XII. 449 156b2 v pokoře, v milosrdenství, v lítosti ke všem, také k nepřátelóm 75 etc. A to ť jest k obdržení vítězství počátek. Zvláště pak stav du- chovní má býti chrám, aby se jiní k němu utiekali, aby byl duom modlitby, pláče, skraušenie a kvílenie. A jako při stavení chrámu Šalomúnova bylo mnoho staviteluov, tak i nynie jeden každý má se na to vydati, aby stavěl chrám ten a aby sám ve ň byl vzdě- 80 lán. Ale že najviece ten chrám jest zpuštěn v stavu duchovním, protož od toho stavu skrze dopuštěnie ran má se napravovati. Protož I. Petr sv. IIII°. die, saud od domu božieho aby se počal. A Ezechiel IX.: »Od svatyně mé počněte«. A když ten chrám bude se opravovati, totiž stav duchovní, 85 tehdy znamení bude zase postavení všeho lidu. Někdy však David Dobré znamenie chtěl chrám stavěti Pánu, a povědieno jest mu, aby tak nechal, že muž krve jest. Mnohem viece nynější vojáci báti se mají, aby nebyli nehodní před Pánem stavěti chrám Pánu. Aniž jest mnoho hodných k tomu, aby zase činili napravenie a vzdělánie v lidu; 90 ale kteří sú pokojní jako Šalomún, ty ť Pán zbudí, kteříž stavěti budau jemu chrám. Máme stavět 157a1 »I otevřín jest chrám boží«. Nebo kněžstvo má se otevříti v radách a v naučeních etc. »A vidiena jest archa svědectvie jeho«, kteráž také příleží k boji. Jako v Starém zákoně Filistejnští uzřevše ji pobiti sú, v níž bylo věderce s mannau a dcky Mojžiešovy a prut 5 Aronuov. Trojí v písmě vypisuje se archa. Jedna Noe v čas po- topy; druhá za času Mojžiešova, v kteréžto byly sau předpověděné věci; naše pak jest archa třetie, těla a krve Páně v svátosti oltářní, kteréžto potřebujeme k boji; v kteréžto arše jest pravý Buoh. A tu mají býti tabule Mojžiešovy; nebo přijímajície tělo a krev 10 Páně mají plniti přikázanie božie. A prut Aronuov byl; nebo, ktož nehodně přijímá, uražen bývá v svědomí a raněn a hryzenie trpí jako od metly. Archy když se dotekl Oza, umřel jest; a David hned nesměl uvésti archy do svého domu. Tato archa mnohem zname- nitější a dražšie jest a hodnějšie. A poněvadž k oné měli poctivost, 15 mnohem většie má býti poctivost k této arše našie a mocí této archy máme všecky přemáhati nepřátely naše, tělo, svět a dábla; neb jest moc této archy nevýmluvná. Protož tuto archu naši máme v po- Archa troje V arše Buoh Oza Moc archy 77 I. (3.) Kr. 5, 16 — 82 1. Petr 4, 17 — 83 Ezech. 9, 6 — 86 1. Par. 28, 3 3 I. Sam. 6, 19 — 12 2. Sam. 6, 6 n. Jakoubek, Výklad. 29
XII. 449 156b2 v pokoře, v milosrdenství, v lítosti ke všem, také k nepřátelóm 75 etc. A to ť jest k obdržení vítězství počátek. Zvláště pak stav du- chovní má býti chrám, aby se jiní k němu utiekali, aby byl duom modlitby, pláče, skraušenie a kvílenie. A jako při stavení chrámu Šalomúnova bylo mnoho staviteluov, tak i nynie jeden každý má se na to vydati, aby stavěl chrám ten a aby sám ve ň byl vzdě- 80 lán. Ale že najviece ten chrám jest zpuštěn v stavu duchovním, protož od toho stavu skrze dopuštěnie ran má se napravovati. Protož I. Petr sv. IIII°. die, saud od domu božieho aby se počal. A Ezechiel IX.: »Od svatyně mé počněte«. A když ten chrám bude se opravovati, totiž stav duchovní, 85 tehdy znamení bude zase postavení všeho lidu. Někdy však David Dobré znamenie chtěl chrám stavěti Pánu, a povědieno jest mu, aby tak nechal, že muž krve jest. Mnohem viece nynější vojáci báti se mají, aby nebyli nehodní před Pánem stavěti chrám Pánu. Aniž jest mnoho hodných k tomu, aby zase činili napravenie a vzdělánie v lidu; 90 ale kteří sú pokojní jako Šalomún, ty ť Pán zbudí, kteříž stavěti budau jemu chrám. Máme stavět 157a1 »I otevřín jest chrám boží«. Nebo kněžstvo má se otevříti v radách a v naučeních etc. »A vidiena jest archa svědectvie jeho«, kteráž také příleží k boji. Jako v Starém zákoně Filistejnští uzřevše ji pobiti sú, v níž bylo věderce s mannau a dcky Mojžiešovy a prut 5 Aronuov. Trojí v písmě vypisuje se archa. Jedna Noe v čas po- topy; druhá za času Mojžiešova, v kteréžto byly sau předpověděné věci; naše pak jest archa třetie, těla a krve Páně v svátosti oltářní, kteréžto potřebujeme k boji; v kteréžto arše jest pravý Buoh. A tu mají býti tabule Mojžiešovy; nebo přijímajície tělo a krev 10 Páně mají plniti přikázanie božie. A prut Aronuov byl; nebo, ktož nehodně přijímá, uražen bývá v svědomí a raněn a hryzenie trpí jako od metly. Archy když se dotekl Oza, umřel jest; a David hned nesměl uvésti archy do svého domu. Tato archa mnohem zname- nitější a dražšie jest a hodnějšie. A poněvadž k oné měli poctivost, 15 mnohem většie má býti poctivost k této arše našie a mocí této archy máme všecky přemáhati nepřátely naše, tělo, svět a dábla; neb jest moc této archy nevýmluvná. Protož tuto archu naši máme v po- Archa troje V arše Buoh Oza Moc archy 77 I. (3.) Kr. 5, 16 — 82 1. Petr 4, 17 — 83 Ezech. 9, 6 — 86 1. Par. 28, 3 3 I. Sam. 6, 19 — 12 2. Sam. 6, 6 n. Jakoubek, Výklad. 29
Strana 450
450 Kapitola Posilněnie manny Na tré dělí cierkev Přikryté věci Archa velebná svátost Hadové nás štípají ctivosti mieti a jie se klaněti, neb jest všie vážnosti a pocty hodna. V té zajisté Pán Buoh přítomen jest nám. Nebo nenie jiného národu, kterýž by měl bohy tak přibližujície se sobě, jako jest 20 přítomen nám Buoh náš etc. Ale že křesťané nemají toho oděnie duchovnieho napřed pra- veného, protož často padají a pobiti bývají. Vidien jest zajisté tuto chrám. Nebo v tom bojování člověk má se utéci k svému srdci, tu se častokrát modle. Ale že v arše byla manna. Nebo bo-25 jovníci mají se mannau posilňovati, jakož die v těchto knihách Zjevení: »Tomu, jenž svítězí, dám mannu skrytau«. A David: »Při- pravil si stud před oblíčejem mým proti těm, kteříž zarmucují mě«. Tak Dionysius na tré dělí církev. Někdy zajisté v zákoně Starém byli lidé figuorami se zpravujíce, takže byly toliko figuory bez fi-30 gurované věci. Byla tam i archa. David: »Tmavá voda v uoblacích povětřie«, tak, že pravda chutná a úžitečná člověku k spasení jest obestřína jako oblaky. Ale tkéj) dobře sau rozuměli proroci. Jiné jest královstvie cierkve v zákoně Novém, třetie po tomto životě, kdež duše uzří jasnost, k kteréž jest stvořena. Protož toto 35 křesťanské jesti ť prostřednie mezi prvním figuorami přikrytým a mezi třetím, jasným po tomto životě, takže nětco jest zde, v tomto království prostředním, totiž křesťanském, otevřeného, a nětco přikrytého. Protož, když se Maria ptala, kterak se stane toto, po- vědieno: »Moc Najvyšieho zastíní tobě« na znamenie, že v po-40 tomní cierkvi křesťanské nětco bude přikrytého, jako v svátosti velebné Kristus jest přikrytý, takže zevnitřnie svátost jest jako 157a2 oblak boží, tu jej obkličující. Protož die Jan, že ku pomoci boje křesťanského vidiena jest archa. Ne okem tělesným toliko má vidiena býti archa velebné svátosti, ale také okem viery; nynie 45 skrze zrcadlo a v podobenství, ale potom tváří v tvář. A že viery živé nemají, protož povrženi a poraženi bývají. Na paušti Židóm proti štiepaní haduov dán byl had měděnný. Protož hadové sau dáblové, rozličně trápiece duše rozličnými pokušeními; proti nimž dána jest k lékařství tato svátost velebná. 50 Nebo, když věrau pravau nepatří na archu velebné svátosti, protož častokrát padají a klesají; a řiedký jest křesťan, kterýž by k té arše velebné svátosti patřil věrau živau a celau, a aby ji obrátil k lékařství své duše spasitedlnému. O této arše pokládá Poklona Pád proč jest? 20 Podle 5. M. 4, 7 — 27 Zj. 2, 17 — Podle Ž. 35, 26 — 29 Dionys. Areop. De eccles. hier., c. V. (MG 3, c. 502 n.) — 31 Ž. 18, 12 — 33 Ps. týe — 39 Luk. I, 34 a 35 — 46 1. Kor. 13, 12 — 48 4. M. 21, 9
450 Kapitola Posilněnie manny Na tré dělí cierkev Přikryté věci Archa velebná svátost Hadové nás štípají ctivosti mieti a jie se klaněti, neb jest všie vážnosti a pocty hodna. V té zajisté Pán Buoh přítomen jest nám. Nebo nenie jiného národu, kterýž by měl bohy tak přibližujície se sobě, jako jest 20 přítomen nám Buoh náš etc. Ale že křesťané nemají toho oděnie duchovnieho napřed pra- veného, protož často padají a pobiti bývají. Vidien jest zajisté tuto chrám. Nebo v tom bojování člověk má se utéci k svému srdci, tu se častokrát modle. Ale že v arše byla manna. Nebo bo-25 jovníci mají se mannau posilňovati, jakož die v těchto knihách Zjevení: »Tomu, jenž svítězí, dám mannu skrytau«. A David: »Při- pravil si stud před oblíčejem mým proti těm, kteříž zarmucují mě«. Tak Dionysius na tré dělí církev. Někdy zajisté v zákoně Starém byli lidé figuorami se zpravujíce, takže byly toliko figuory bez fi-30 gurované věci. Byla tam i archa. David: »Tmavá voda v uoblacích povětřie«, tak, že pravda chutná a úžitečná člověku k spasení jest obestřína jako oblaky. Ale tkéj) dobře sau rozuměli proroci. Jiné jest královstvie cierkve v zákoně Novém, třetie po tomto životě, kdež duše uzří jasnost, k kteréž jest stvořena. Protož toto 35 křesťanské jesti ť prostřednie mezi prvním figuorami přikrytým a mezi třetím, jasným po tomto životě, takže nětco jest zde, v tomto království prostředním, totiž křesťanském, otevřeného, a nětco přikrytého. Protož, když se Maria ptala, kterak se stane toto, po- vědieno: »Moc Najvyšieho zastíní tobě« na znamenie, že v po-40 tomní cierkvi křesťanské nětco bude přikrytého, jako v svátosti velebné Kristus jest přikrytý, takže zevnitřnie svátost jest jako 157a2 oblak boží, tu jej obkličující. Protož die Jan, že ku pomoci boje křesťanského vidiena jest archa. Ne okem tělesným toliko má vidiena býti archa velebné svátosti, ale také okem viery; nynie 45 skrze zrcadlo a v podobenství, ale potom tváří v tvář. A že viery živé nemají, protož povrženi a poraženi bývají. Na paušti Židóm proti štiepaní haduov dán byl had měděnný. Protož hadové sau dáblové, rozličně trápiece duše rozličnými pokušeními; proti nimž dána jest k lékařství tato svátost velebná. 50 Nebo, když věrau pravau nepatří na archu velebné svátosti, protož častokrát padají a klesají; a řiedký jest křesťan, kterýž by k té arše velebné svátosti patřil věrau živau a celau, a aby ji obrátil k lékařství své duše spasitedlnému. O této arše pokládá Poklona Pád proč jest? 20 Podle 5. M. 4, 7 — 27 Zj. 2, 17 — Podle Ž. 35, 26 — 29 Dionys. Areop. De eccles. hier., c. V. (MG 3, c. 502 n.) — 31 Ž. 18, 12 — 33 Ps. týe — 39 Luk. I, 34 a 35 — 46 1. Kor. 13, 12 — 48 4. M. 21, 9
Strana 451
XII. 451 157b1 55 se v knihách Numeri X°.: Když pozdvíhána bývala archa, řiekal Mojžieš: »Povstaň, Pane, a rozptajleni buďte nepřátelé tvoji«, na znamení toho, aby moc boží skrytá povstala proti nepřátelóm a je porazila. Neb archa vyznamenává skryté a tajné věci. A když skládali archu, řiekával: »Navratiž se, Hospodine, k množství 60 izrahelskému«. Mojžieš, totiž zákon boží, tyto dvě věci učí. Skrz pozdviženie archy nepřátel svých poraženie tak, aby nepřátelé jich ve všem zlém poraženi byli a aby moc a síla synuom božím ve všem dobrém dána byla, a tak aby při arše bylo zřenie ke dvojí věci: jedno k pokrmu nám příhodnému proti nepřáteluom, druhé 65 k nepřátel poraženie, aby mocí té archy poráženi byli nepřátelé naších (!) duší, aby se mohly uvarovati všech osiedl dábelských. A archu v Starém zákoně kněžie nosili. Tak také i kněžie Nového zákona ty věci, které sau tajné a skryté, mají na se bráti a nositi a viece tajnějších věcí znáti nežli jiní lidé, v tom je před- 70 cházejíce, tak totiž, že proti tajným zálohám dábelským má býti tajná moc a maudrost božská. A že nepřátel v nás jest mnoho, protož jest nám potřebie velikého boje a pomoci od Boha; jakož učí apoštol (k Židóm XII.): »Protož i my, tak veliký majíce oblak svědkuov, skrze trpělivost běžme k uloženému nám boji« etc. 75 »Nebo, leč kto statečně bude bojovati, nebude korunován«, tak totiž, abychom na předešlých svatých statečnost a vítězstvie v bojování patřili. A die: »Složiece s sebe všeliké břiemě hřiechu«. Jinak člověk zle bojuje, jestliže neprohlédá k prvním svatým jako k oblakóm; nebo skrze jich bojovánie má se posilniti člověk 80 ten. A die: »Skrze trpělivost«, tak, aby na žádné škody zevnitřnie nedbal, ale toliko k tomu aby prohlédal, aby se škody duše uvaroval a v ni nevšel. A jakož die apoštol: »Patřiece na rozmnožitele viery a skonavatele Ježíše Krista«, k jeho patřiece životu svatému. A tu zamietá všeliký hřiech, všeliký hněv, pajchu, tak, abychom 85 na Krista patřili a na něm se zakládali, kterýžto, »předloživ sobě radost, podstaupil kříž«. A protož, přijímajíce tělo a krev Páně, máme na památku jeho přijímati. A kdybychom na Krista patřili právě a žívě, všecky bychom hřiechy přemohli a od žádného nebyli bychom přemoženi. 90 Ale co prospievá svět tento přemoci, a pak vnitř od ďábla býti přemoženu? A by všickni bojové zevnitř přestali, dosti máme boje vnitř v svědomí našem. A kto jest, ješto by své tělo a srdce Patřiti pro dvě věci k arše Kněžíe Pomoci nám potřebie Skoda duše najhorší Archy proň pozdvihovali Boj vnitřni vždy máme 55 4. M. 10. 35 — 59 4. M. 10, 36 — 67 Joz. 4, 10 a 16 — 73 Žid. 12, 1 — 75 2. Tim. 2, 5 — 77 Žid. 12, 1 — 82 Žid, 12, 2 29*
XII. 451 157b1 55 se v knihách Numeri X°.: Když pozdvíhána bývala archa, řiekal Mojžieš: »Povstaň, Pane, a rozptajleni buďte nepřátelé tvoji«, na znamení toho, aby moc boží skrytá povstala proti nepřátelóm a je porazila. Neb archa vyznamenává skryté a tajné věci. A když skládali archu, řiekával: »Navratiž se, Hospodine, k množství 60 izrahelskému«. Mojžieš, totiž zákon boží, tyto dvě věci učí. Skrz pozdviženie archy nepřátel svých poraženie tak, aby nepřátelé jich ve všem zlém poraženi byli a aby moc a síla synuom božím ve všem dobrém dána byla, a tak aby při arše bylo zřenie ke dvojí věci: jedno k pokrmu nám příhodnému proti nepřáteluom, druhé 65 k nepřátel poraženie, aby mocí té archy poráženi byli nepřátelé naších (!) duší, aby se mohly uvarovati všech osiedl dábelských. A archu v Starém zákoně kněžie nosili. Tak také i kněžie Nového zákona ty věci, které sau tajné a skryté, mají na se bráti a nositi a viece tajnějších věcí znáti nežli jiní lidé, v tom je před- 70 cházejíce, tak totiž, že proti tajným zálohám dábelským má býti tajná moc a maudrost božská. A že nepřátel v nás jest mnoho, protož jest nám potřebie velikého boje a pomoci od Boha; jakož učí apoštol (k Židóm XII.): »Protož i my, tak veliký majíce oblak svědkuov, skrze trpělivost běžme k uloženému nám boji« etc. 75 »Nebo, leč kto statečně bude bojovati, nebude korunován«, tak totiž, abychom na předešlých svatých statečnost a vítězstvie v bojování patřili. A die: »Složiece s sebe všeliké břiemě hřiechu«. Jinak člověk zle bojuje, jestliže neprohlédá k prvním svatým jako k oblakóm; nebo skrze jich bojovánie má se posilniti člověk 80 ten. A die: »Skrze trpělivost«, tak, aby na žádné škody zevnitřnie nedbal, ale toliko k tomu aby prohlédal, aby se škody duše uvaroval a v ni nevšel. A jakož die apoštol: »Patřiece na rozmnožitele viery a skonavatele Ježíše Krista«, k jeho patřiece životu svatému. A tu zamietá všeliký hřiech, všeliký hněv, pajchu, tak, abychom 85 na Krista patřili a na něm se zakládali, kterýžto, »předloživ sobě radost, podstaupil kříž«. A protož, přijímajíce tělo a krev Páně, máme na památku jeho přijímati. A kdybychom na Krista patřili právě a žívě, všecky bychom hřiechy přemohli a od žádného nebyli bychom přemoženi. 90 Ale co prospievá svět tento přemoci, a pak vnitř od ďábla býti přemoženu? A by všickni bojové zevnitř přestali, dosti máme boje vnitř v svědomí našem. A kto jest, ješto by své tělo a srdce Patřiti pro dvě věci k arše Kněžíe Pomoci nám potřebie Skoda duše najhorší Archy proň pozdvihovali Boj vnitřni vždy máme 55 4. M. 10. 35 — 59 4. M. 10, 36 — 67 Joz. 4, 10 a 16 — 73 Žid. 12, 1 — 75 2. Tim. 2, 5 — 77 Žid. 12, 1 — 82 Žid, 12, 2 29*
Strana 452
452 Kapitola Blajskanie Hlasové co sau Milovánic pravé Země hnutie Krupobitie zlé přemohl etc.? Příleží pak k tomu boji chrám, totiž svatý život a modlitba častá etc. »I stalo se jest blajskanie« a jsau od Pána hrozná napomína- 95 nie. Nebo božie na vštievenie jako blesk vycházející od východu 157b2 k západu přichází v člověka. Nebo když trpie, tehdy od Pána mají vajstrahy a napomenutie, aby se báli a třásli. Dává také osvícenie některaké v mysli, jako blesk, a na malú chvíli trvá. »A hlasové«, totiž dobrotivá napomínanie, aby pokánie 100 činili, takže v boji Páně tak se mají mieti, že proti bližnímu toliko z strany hřiechuov mají bojovati. Nebo pravé milovánie Páně, to ť nedopauštie na bližním trpěti hřiechu, ale ošemetné milovánie nic nedbá, kterak kto stojí. A když se lidé netrescí, znamení ť jest, že milovánie nemají ku Pánu Bohu. »A země hnutie«. Nebo 105 srdce některá ku pokání se hajbie, jiná pak k hněvu a k zlobivosti veliké. »A krupobitie veliké«. Kteréž se rodie přílišným horkem, kteréž od sebe studenost pudí [a to slove per antiparistasim]; a znamená srdce zatvrzená, zlá, kteráž se ve všem dobrém zatvrzují, když se jiná srdce zapalují a rozněcují Duchem svatým k dobrému. 110 To tito, kteříž sau jako krupobitie, kazí, a což koli počalo ruosti dobrého, to se v nich kazí a boří. Znamenie poži- vati jak muožem I okázal se div veliký na nebi etc. Pokládá viděnie, kterak cierkev bojovala proti dáblu, a mluví o cierkvi v osobě ženy a o dáblu v osobě draka. A die: »I okázal se div ve (!) etc. Žena oděná sluncem« a tak láskau zapálena, marnosti světa potupila. A to ť jest, což die: »A měsiec pod nohama jejíma«; a jak veliké moci byla apoštolské, že dvanácte hvězd na jejie hlavě. A die: »Znamenie veliké«. Znamenie jinau věc znamená od sebe. Protož v cierkvi dána sú znamenie, kterýchž máme požívati. 108 Dole pod sl. 157b2 čte se poznámka, psaná rukou pův. písaře: [Antiparistasis penultima correpta a Grecis dicitur, per quam ubi calidum est, inde frigus expellitur, ubi frigidum est. inde calor ex- pellitur. Hinc putei per hibernum tempus calent, quia illo se calor contulit, cedens frigori superiora possidenti. Hec Calepinus. Et similiter in balneis fit etc. [Calepinus Ambrosius, augustinián (1435—1511), italský huma- nista, proslul hlavně svým velkým slovníkem sedmijazyčným (Dictionnarium septem linguarum), jehož prvé vydání vyšlo r. 1502 v Reggiu. (Později bylo dílo jeho rozhojňováno; tak r. 1627 vyšlo v Basileji pod názvem Dictionnarium undecim linguarum.) Sr. výše pozn. ke str. 320 a Flajšhanse (Vrstevník, str. 6 n.), Flajšhans však omylem čte: per antiparastasin.
452 Kapitola Blajskanie Hlasové co sau Milovánic pravé Země hnutie Krupobitie zlé přemohl etc.? Příleží pak k tomu boji chrám, totiž svatý život a modlitba častá etc. »I stalo se jest blajskanie« a jsau od Pána hrozná napomína- 95 nie. Nebo božie na vštievenie jako blesk vycházející od východu 157b2 k západu přichází v člověka. Nebo když trpie, tehdy od Pána mají vajstrahy a napomenutie, aby se báli a třásli. Dává také osvícenie některaké v mysli, jako blesk, a na malú chvíli trvá. »A hlasové«, totiž dobrotivá napomínanie, aby pokánie 100 činili, takže v boji Páně tak se mají mieti, že proti bližnímu toliko z strany hřiechuov mají bojovati. Nebo pravé milovánie Páně, to ť nedopauštie na bližním trpěti hřiechu, ale ošemetné milovánie nic nedbá, kterak kto stojí. A když se lidé netrescí, znamení ť jest, že milovánie nemají ku Pánu Bohu. »A země hnutie«. Nebo 105 srdce některá ku pokání se hajbie, jiná pak k hněvu a k zlobivosti veliké. »A krupobitie veliké«. Kteréž se rodie přílišným horkem, kteréž od sebe studenost pudí [a to slove per antiparistasim]; a znamená srdce zatvrzená, zlá, kteráž se ve všem dobrém zatvrzují, když se jiná srdce zapalují a rozněcují Duchem svatým k dobrému. 110 To tito, kteříž sau jako krupobitie, kazí, a což koli počalo ruosti dobrého, to se v nich kazí a boří. Znamenie poži- vati jak muožem I okázal se div veliký na nebi etc. Pokládá viděnie, kterak cierkev bojovala proti dáblu, a mluví o cierkvi v osobě ženy a o dáblu v osobě draka. A die: »I okázal se div ve (!) etc. Žena oděná sluncem« a tak láskau zapálena, marnosti světa potupila. A to ť jest, což die: »A měsiec pod nohama jejíma«; a jak veliké moci byla apoštolské, že dvanácte hvězd na jejie hlavě. A die: »Znamenie veliké«. Znamenie jinau věc znamená od sebe. Protož v cierkvi dána sú znamenie, kterýchž máme požívati. 108 Dole pod sl. 157b2 čte se poznámka, psaná rukou pův. písaře: [Antiparistasis penultima correpta a Grecis dicitur, per quam ubi calidum est, inde frigus expellitur, ubi frigidum est. inde calor ex- pellitur. Hinc putei per hibernum tempus calent, quia illo se calor contulit, cedens frigori superiora possidenti. Hec Calepinus. Et similiter in balneis fit etc. [Calepinus Ambrosius, augustinián (1435—1511), italský huma- nista, proslul hlavně svým velkým slovníkem sedmijazyčným (Dictionnarium septem linguarum), jehož prvé vydání vyšlo r. 1502 v Reggiu. (Později bylo dílo jeho rozhojňováno; tak r. 1627 vyšlo v Basileji pod názvem Dictionnarium undecim linguarum.) Sr. výše pozn. ke str. 320 a Flajšhanse (Vrstevník, str. 6 n.), Flajšhans však omylem čte: per antiparastasin.
Strana 453
XII. 453 158a" 158a2 10 Nebo duše božských věcí, jakž v sobě sau, postihnauti nemuože. Protož ta znamenie, která sau, i s těmi věcmi, kteréž znamenají a držie se v cierkvi, nejsú na škodu, aniž sau ti z počtu těch, o kte- rýchž Kristus pověděl: »Pokolenie nepravé znamení hledá«. Protož i Izaiáš v VII. kapitole pokládá, kterak Pán Achasovi 15 oznamuje řka, aby sobě prosil znamenie od Pána Boha; a když nechtěl, tehdy Pán dal jemu znamenie řka: »Aj, panna počne« etc., na znamenie vykaupenie lidského pokolenie, a kterak, jsúce obleženi od ďábla, budau moci přemoci. Tak také i pastýřóm andělé pravie: »Toto vám bude znamenie: 20 Najdete nemluvňátko položené v jeslech« etc. »An brž položen jest na znamenie, jemuž bude odpieráno«, jako praví Simeon. A Izaiáš XI.: »Kořen Jesse«, totiž Kristus, kterýž stojí na znamenie lidí, totiž v tom znamení zevnitřním čitedlném, v svátosti velebné, budau se mu národové modliti. A skrz ženu tuto praví znamenati se cierkev svatú, kterauž Žena co jest Jan viděl, ana svítězila. Protož toto čtvero viděnie dotýká běhu od počátku až do skonánie světa. A některých věcí dotýká, zvláště a vlastněji příležejících k cierkvi prvotní, a některých k poslední. Jako toto viděnie dotýká některak prvotnie cierkve, a některak 30 také poslednie k skonánie světa. Protož tuto skrze ženu cierkev svatá se vyznamenává i každá duše věrná pro přijetie semene slova božieho od Krista a pro plodnost. A ona, pokudž z nie jest, křehká jest, a pokudž z Boha, silná. A tak slove žena, aby se Křehkost žel poznala křehkau býti. Ale že odiena jest sluncem, totižto Pánem Kristem. Kteréhožto Slunce Krist slunce nenávidí zlí. O němž pravie v knihách Múdrosti: »Slunce spravedlnosti nesvítilo nám«. Toto slunce jest duchovnie, světlé, kteréžto duši ozdobuje věrnau. A to slunce zapaluje, osvěcuje a rozněcuje takovú duši. Když zacházie slunce, přicházejí tem- 40 nosti, a když vycházie, zapuzeny bývají. Tak ť sau duše: když slunce-Kristus zapadá jim, plné sau temností, takže člověk nezná se v těch temnostech. A to bylo o křesťanech prvotnie cierkve, že celým srdcem obracovali se ku [Pánu Bohu a Kristus je rozně- coval a osvěcoval. Tato okrasa jest pravda Kristova, ozdobujíci 45 duši zevnitř skrze život svatý, dobrý, příkladný. K té ozdobě napomínali apoštolé i jiní světí. Protož die k Rímanuom: »Ne 25 35 Znamenie Kristus Okrasa dus 13 Mat. 12, 39 — 14 Iz. 7, 10 až 14 — 19 Luk. 2, 12 — 20 Luk. 2, 34 — 22 Iz. 11, 1 a 10 — 36 Moudr. 5, 6 — 46 Řím. 13, 13 a 14
XII. 453 158a" 158a2 10 Nebo duše božských věcí, jakž v sobě sau, postihnauti nemuože. Protož ta znamenie, která sau, i s těmi věcmi, kteréž znamenají a držie se v cierkvi, nejsú na škodu, aniž sau ti z počtu těch, o kte- rýchž Kristus pověděl: »Pokolenie nepravé znamení hledá«. Protož i Izaiáš v VII. kapitole pokládá, kterak Pán Achasovi 15 oznamuje řka, aby sobě prosil znamenie od Pána Boha; a když nechtěl, tehdy Pán dal jemu znamenie řka: »Aj, panna počne« etc., na znamenie vykaupenie lidského pokolenie, a kterak, jsúce obleženi od ďábla, budau moci přemoci. Tak také i pastýřóm andělé pravie: »Toto vám bude znamenie: 20 Najdete nemluvňátko položené v jeslech« etc. »An brž položen jest na znamenie, jemuž bude odpieráno«, jako praví Simeon. A Izaiáš XI.: »Kořen Jesse«, totiž Kristus, kterýž stojí na znamenie lidí, totiž v tom znamení zevnitřním čitedlném, v svátosti velebné, budau se mu národové modliti. A skrz ženu tuto praví znamenati se cierkev svatú, kterauž Žena co jest Jan viděl, ana svítězila. Protož toto čtvero viděnie dotýká běhu od počátku až do skonánie světa. A některých věcí dotýká, zvláště a vlastněji příležejících k cierkvi prvotní, a některých k poslední. Jako toto viděnie dotýká některak prvotnie cierkve, a některak 30 také poslednie k skonánie světa. Protož tuto skrze ženu cierkev svatá se vyznamenává i každá duše věrná pro přijetie semene slova božieho od Krista a pro plodnost. A ona, pokudž z nie jest, křehká jest, a pokudž z Boha, silná. A tak slove žena, aby se Křehkost žel poznala křehkau býti. Ale že odiena jest sluncem, totižto Pánem Kristem. Kteréhožto Slunce Krist slunce nenávidí zlí. O němž pravie v knihách Múdrosti: »Slunce spravedlnosti nesvítilo nám«. Toto slunce jest duchovnie, světlé, kteréžto duši ozdobuje věrnau. A to slunce zapaluje, osvěcuje a rozněcuje takovú duši. Když zacházie slunce, přicházejí tem- 40 nosti, a když vycházie, zapuzeny bývají. Tak ť sau duše: když slunce-Kristus zapadá jim, plné sau temností, takže člověk nezná se v těch temnostech. A to bylo o křesťanech prvotnie cierkve, že celým srdcem obracovali se ku [Pánu Bohu a Kristus je rozně- coval a osvěcoval. Tato okrasa jest pravda Kristova, ozdobujíci 45 duši zevnitř skrze život svatý, dobrý, příkladný. K té ozdobě napomínali apoštolé i jiní světí. Protož die k Rímanuom: »Ne 25 35 Znamenie Kristus Okrasa dus 13 Mat. 12, 39 — 14 Iz. 7, 10 až 14 — 19 Luk. 2, 12 — 20 Luk. 2, 34 — 22 Iz. 11, 1 a 10 — 36 Moudr. 5, 6 — 46 Řím. 13, 13 a 14
Strana 454
454 Kapitola v hodováních etc., ale oblecte se v Pána Ježíše Krista«. Kterýmž tato žena byla odiena netoliko okolo zevnitř, ale vnitř tiem světlem proniknuta byla. Jako i povětřie od slunce bývá proskočeno, tak také cierkev Kristova v Kristu slunci radovala se. A přemajšleli 50 ustavičně, aby okrasu duše zachovali, a nepečovali o život ze- vnitřní, aby jej zevnitř ozdobovali tělesnau okrasau. Neb ona řiekala, tak Kristem jsúci odiena: »Pán osvícenie mé a spasenie mé« etc. »By povstala proti mně vojska, nebude se báti srdce mé«. Protož, chtěje položiti boj cierkve s dáblem, pokládá, kterak 55 Pomoc od Boha retována byla, pomoc majíci od světla Krista, slunce spravedl- nosti, kterážto chtěla zde od světa ráda potupena býti pro Krista, milujíci a oblibujíci okrasu vnitř; nedbá, ač i pomlauvanie trpí pro Krista aneb lehkost a málováženie. Ale nynie, jestliže se co této ženy, totiž křesťanuov, dotkne, málo že budau pohaněni, 60 nechtí trpěti, nechtí v ničemž potupeni býti, neb sau se v Krista- slunce, kteréž osvěcuje, rozpaluje a zahřievá, neoblékli. Ale cierkev prvotní byla Kristem-sluncem odiena, a to proto, nebo všecka obžerstvie, všickni hněvové, všecka smilstva klesla. A leč v nás hřiechové padnau, nebudem oblečeni moci býti v slunce-Krista. 65 Protož Kristus pověděl učedlníkóm, chtě odjíti: »Seďte tuto, dokud nebudete oblečeni mocí z vajsosti«. Tato moc jest moc slunce, moc hodná a veliká, aby skrz ni Boha poznaje člověk miloval velmi. Kteréžto milovánie duchovnie pravé jest tak veliké moci, že toho, jenž miluje, žádá sobě mieti přítomného. 70 Slunce jest cos' najsvětlejšieho, jiné věci ješto proniká; tak Kristus, duši pronikaje a sobě připojuje. Nebo, »ktož jie mne, přebývá ve mně a já v něm«. A takoví nebývali raněni od šatana. A kto se jest oblékl v Krista Pána, nenie mu potřebie okrasy zevnitřnie, aniž se jinde kochá, kromě v samém Pánu Kristu. A ta-75 ková žena jesti ť mužatka. »A měsiec pod nohama jejiema«. Měsiec proměňuje se v brzkém času a vyznamenává štěstie a marnost tohoto světa. Ekleziastes I°.: »Marnost nad marnostmi a všecky věci marnost«. Protož Jeremiáš viděl, že královně nebeské, totiž měsíci, obětovali, totiž 80 štěstí a marnosti tohoto světa. Pod nohama tehdy cierkve jest měsíc; nebo štěstie, marnost tohoto světa, potlačuje se od nie. Ale že my okrasy slunce, spravedlnosti, zanetbáváme, protož die Jeremiáš: »Panna, zapomene-li okrasy své?« etc. Jako by Netrpělivost naše Hřiechové klesli Milovánie jaká moc Oděv krásný Měsíc co znamená 158b1 53 Ž. 27, 1 a 3 — 66 Luk. 24, 49 — 72 Jan 6, 56 — 79 Eccl. 1, 2 — 80 Jer. 7, 18— 84 Jer. 2, 32
454 Kapitola v hodováních etc., ale oblecte se v Pána Ježíše Krista«. Kterýmž tato žena byla odiena netoliko okolo zevnitř, ale vnitř tiem světlem proniknuta byla. Jako i povětřie od slunce bývá proskočeno, tak také cierkev Kristova v Kristu slunci radovala se. A přemajšleli 50 ustavičně, aby okrasu duše zachovali, a nepečovali o život ze- vnitřní, aby jej zevnitř ozdobovali tělesnau okrasau. Neb ona řiekala, tak Kristem jsúci odiena: »Pán osvícenie mé a spasenie mé« etc. »By povstala proti mně vojska, nebude se báti srdce mé«. Protož, chtěje položiti boj cierkve s dáblem, pokládá, kterak 55 Pomoc od Boha retována byla, pomoc majíci od světla Krista, slunce spravedl- nosti, kterážto chtěla zde od světa ráda potupena býti pro Krista, milujíci a oblibujíci okrasu vnitř; nedbá, ač i pomlauvanie trpí pro Krista aneb lehkost a málováženie. Ale nynie, jestliže se co této ženy, totiž křesťanuov, dotkne, málo že budau pohaněni, 60 nechtí trpěti, nechtí v ničemž potupeni býti, neb sau se v Krista- slunce, kteréž osvěcuje, rozpaluje a zahřievá, neoblékli. Ale cierkev prvotní byla Kristem-sluncem odiena, a to proto, nebo všecka obžerstvie, všickni hněvové, všecka smilstva klesla. A leč v nás hřiechové padnau, nebudem oblečeni moci býti v slunce-Krista. 65 Protož Kristus pověděl učedlníkóm, chtě odjíti: »Seďte tuto, dokud nebudete oblečeni mocí z vajsosti«. Tato moc jest moc slunce, moc hodná a veliká, aby skrz ni Boha poznaje člověk miloval velmi. Kteréžto milovánie duchovnie pravé jest tak veliké moci, že toho, jenž miluje, žádá sobě mieti přítomného. 70 Slunce jest cos' najsvětlejšieho, jiné věci ješto proniká; tak Kristus, duši pronikaje a sobě připojuje. Nebo, »ktož jie mne, přebývá ve mně a já v něm«. A takoví nebývali raněni od šatana. A kto se jest oblékl v Krista Pána, nenie mu potřebie okrasy zevnitřnie, aniž se jinde kochá, kromě v samém Pánu Kristu. A ta-75 ková žena jesti ť mužatka. »A měsiec pod nohama jejiema«. Měsiec proměňuje se v brzkém času a vyznamenává štěstie a marnost tohoto světa. Ekleziastes I°.: »Marnost nad marnostmi a všecky věci marnost«. Protož Jeremiáš viděl, že královně nebeské, totiž měsíci, obětovali, totiž 80 štěstí a marnosti tohoto světa. Pod nohama tehdy cierkve jest měsíc; nebo štěstie, marnost tohoto světa, potlačuje se od nie. Ale že my okrasy slunce, spravedlnosti, zanetbáváme, protož die Jeremiáš: »Panna, zapomene-li okrasy své?« etc. Jako by Netrpělivost naše Hřiechové klesli Milovánie jaká moc Oděv krásný Měsíc co znamená 158b1 53 Ž. 27, 1 a 3 — 66 Luk. 24, 49 — 72 Jan 6, 56 — 79 Eccl. 1, 2 — 80 Jer. 7, 18— 84 Jer. 2, 32
Strana 455
XII. 455 158b2 85 řekl: »Nezapomene«. »Ale tento lid (praví Pán) zapomíná se nade mnú«, k zevnitřním věcem se vylévaje, v nich radosti a kochánie hledaje. Ale die někto: »Tato řeč jest o prvotní cierkvi, kteráž zmužile přemáhala, ale nemuož se to tak o cierkvi najposlednějšieho času vpravdě najíti«. Die však (Mat. XIII.), mluvě Kristus o sko- 90 nání světa, kterak pošle anděly, aby vyvrhli všecka pohoršenie. Ale die v témž místě Kristus, že tehdáž spravedliví stkvieti se budau jako slunce, totiž Kristus Pán, jenž jest slunce spravedl- nosti. A tak dcera sionská, totiž poslední cierkev, i ta přemuož zmužile a měsiec pod nohama mieti bude. Protož ženich mluví 95 v Piesničkách choti své (I°.): »Neznáš-li sebe, ó najkrašie mezi ženami, kterak si krásná, přítelkyně má« etc. A die: »Hrozná si jako vojenský špic šikovaný, krásná jako měsíc, výborná jako slunce«. Chot Kristova podobná jest měsieci a potlačuje jej; ná- podobná měsíci, nebo své nedostatky seznávajíci a svú křehkost, 100 ponižuje se a umenšuje v sobě jako měsiec, jako by se jie umen- šovalo světla. Apoštol: »Když sem nemocen, silnější sem«. A tak apoštol v zámutcích radoval se a veselil. (černě:) 6° Krása chotí Kristovy Zapomínáme na Pána I vidieno jest jiné znamenie na nebi. A aj. drak veliký ryšavý etc. Vypisuje, kterak věrní mají se spuosobiti, kteříž vždycky v světě mají bojovati; tak že se mají mieti, aby byli spolu spojeni jako audové v těle jednom a jako 5 jedna chot Kristova a v Krista oblečená, štěstie světa potupujíce. Nebo viděl ženu na nebi oděnau sluncem etc. Tuto již pokládá jiné znamenie: »A aj, drak«. Viděl, kterak dábel ustavičně bojovati bude až do skonánie světa proti cierkvi svaté. Prvnie znamenie o ženě jest znamenie dobroty, lásky, 10 milostivosti božie a pomoci od Boha. Tuto druhé jest znamenie lsti, oklamánie, zlosti a nepravosti. Nebo krása duchovnie nemuož Krása nevidědlná vidiena býti, jako krása tělesná vidí se, kterak totiž duše jest oblečena v Krista a kterak potlačuje měsíc. Protož po znameních vypisuje krásu nevěsty Krista Ježíše. A také, kterau chytrostí 15 bojuje dábel proti duši věrné, nemuož se to poznati, jediné po některých skutcích, kteréž sám Pán dává poznati a zjevuje. A protož die: »A aj, jiné znamenie«; tak totiž, aby po znameních poznán byl ďábel, jenž duši vybojuje a proti cierkvi boží se po- stavuje, kteráž jest sluncem odiena. Spieše proto seznán bývá Chytrost dáblova kterak se poznává Drak 85 Ib. — 89 Mat. 13, 41 — 91 Mat. 13, 43 — 95 Podle Pís. Šal. I, 8 a 15 — 96 Pís. Šal. 6, 9 — 101 2. Kor. 12, 10.
XII. 455 158b2 85 řekl: »Nezapomene«. »Ale tento lid (praví Pán) zapomíná se nade mnú«, k zevnitřním věcem se vylévaje, v nich radosti a kochánie hledaje. Ale die někto: »Tato řeč jest o prvotní cierkvi, kteráž zmužile přemáhala, ale nemuož se to tak o cierkvi najposlednějšieho času vpravdě najíti«. Die však (Mat. XIII.), mluvě Kristus o sko- 90 nání světa, kterak pošle anděly, aby vyvrhli všecka pohoršenie. Ale die v témž místě Kristus, že tehdáž spravedliví stkvieti se budau jako slunce, totiž Kristus Pán, jenž jest slunce spravedl- nosti. A tak dcera sionská, totiž poslední cierkev, i ta přemuož zmužile a měsiec pod nohama mieti bude. Protož ženich mluví 95 v Piesničkách choti své (I°.): »Neznáš-li sebe, ó najkrašie mezi ženami, kterak si krásná, přítelkyně má« etc. A die: »Hrozná si jako vojenský špic šikovaný, krásná jako měsíc, výborná jako slunce«. Chot Kristova podobná jest měsieci a potlačuje jej; ná- podobná měsíci, nebo své nedostatky seznávajíci a svú křehkost, 100 ponižuje se a umenšuje v sobě jako měsiec, jako by se jie umen- šovalo světla. Apoštol: »Když sem nemocen, silnější sem«. A tak apoštol v zámutcích radoval se a veselil. (černě:) 6° Krása chotí Kristovy Zapomínáme na Pána I vidieno jest jiné znamenie na nebi. A aj. drak veliký ryšavý etc. Vypisuje, kterak věrní mají se spuosobiti, kteříž vždycky v světě mají bojovati; tak že se mají mieti, aby byli spolu spojeni jako audové v těle jednom a jako 5 jedna chot Kristova a v Krista oblečená, štěstie světa potupujíce. Nebo viděl ženu na nebi oděnau sluncem etc. Tuto již pokládá jiné znamenie: »A aj, drak«. Viděl, kterak dábel ustavičně bojovati bude až do skonánie světa proti cierkvi svaté. Prvnie znamenie o ženě jest znamenie dobroty, lásky, 10 milostivosti božie a pomoci od Boha. Tuto druhé jest znamenie lsti, oklamánie, zlosti a nepravosti. Nebo krása duchovnie nemuož Krása nevidědlná vidiena býti, jako krása tělesná vidí se, kterak totiž duše jest oblečena v Krista a kterak potlačuje měsíc. Protož po znameních vypisuje krásu nevěsty Krista Ježíše. A také, kterau chytrostí 15 bojuje dábel proti duši věrné, nemuož se to poznati, jediné po některých skutcích, kteréž sám Pán dává poznati a zjevuje. A protož die: »A aj, jiné znamenie«; tak totiž, aby po znameních poznán byl ďábel, jenž duši vybojuje a proti cierkvi boží se po- stavuje, kteráž jest sluncem odiena. Spieše proto seznán bývá Chytrost dáblova kterak se poznává Drak 85 Ib. — 89 Mat. 13, 41 — 91 Mat. 13, 43 — 95 Podle Pís. Šal. I, 8 a 15 — 96 Pís. Šal. 6, 9 — 101 2. Kor. 12, 10.
Strana 456
456 Kapitola Těžké rozeznánie Dábel závidí duš Pamatovati na toto Z viery vypadli mnozí Oklamánie šatanášovo člověk zlý nežli dobrý. Nebo spieše poznán bývá nedostatek 20 člověka, zlost spieše svá znamenie nežli tělesná ukáže. Však také duše žádá mieti vědomost a znamenie, jestliže ji Buoh miluje. Protož die David: »Učiň se mnau znamenie v dobrém«. Ano zde na světě duše své krásy a jasnosti nemuože poznati, ale u vlasti jasně pozná. Nynie pak, ač co poznává, jako v zrcadle poznává, 25 a to ještě pomocí Ducha svatého. Protož nynie zde těžko jest člověka dobrého rozeznati. Nebo šatan znamenie synuov božích na své přenáší, aby se synové boží býti zdáli. Jsau ť však jistá znamenie dobrých lidí, kterážto ni- žádným obyčejem nemohau na ďáblovy syny přenesena býti, 30 a sau znamenie ďáblova, kterážto na syních božích se nenalézají. Protož die: »Vidieno jest jiné znamenie«, totiž onomu prvnímu odporné: »A aj, drak«. Toto viděnie ukazuje boj proti cierkvi i každé duši věrné. Nebo té duši, kteráž se obláčí v Krista a dary Páně přijímá, ďábel 35 závidí rozpomínaje se, z kterých, z jak velikých a z jakých věcí dobrých a daruov spadl; závidí cierkvi svaté, a protož bojuje a všecko zlé uvodí, chtěje tomu, aby duše věrná tam nebyla uve- dena, do toho místa vlasti nebeské, kdež jest on někdy byl. Protož se protiví cierkvi boží, chtě ji od Krista odvésti. A protož podnes 40 všickni, kteříž dary od Boha přijímají mnohé, mají na to pomnieti, že šatan-drak přístojí takovým, chtěje zklamati; a protož potřebí jest duši státi v bázni Páně, aby dobrého od Boha daného ne- ztratila. A protož Pán své choti dával pomoc, proroky, apoštoly, aby ji napomínali a vystřiehali, že drak stojí před ní. Protož onen 45 posel napomíná ji (II. Korint. XI.) a die: »Usnaubil ť sem vás jednomu muži pannu čistau. Ale bojím se, aby, jako jest had oklamal Evu, tak aby nebyli zavedeni smyslové vaši od prostosti viery, kteráž jest v Kristu Ježíši.« Jakož sau i nynie pohřiechu 159a2 mnozí vypadli od viery živé při velebné svátosti praviece, že 50 nenie v svátosti oltářnie těla Kristova, ale modla. A die, že vidieno jest znamenie na nebi. Nebo ti, kteříž vedau život nebeský, jako nohami štěstie, to jest měsiec, potlačujíce, ty šatan zklamává a na mysli mámí. V onom nebi i mezi anděly nebylo bezpečenstvie, ale převrácenie jest nalezeno; též v ráji. 55 Tak v nebi cierkve svaté kto jest všelikú marnost potupil, ještě drak čeká, chtěje duši oklamati věrnau a ze všeho dobrého oblú- 159a1 23 Ž. 86, 17 — 25 Ohlas I. Kor. 13, 12 — 46 2. Kor. 11, 2 a 3
456 Kapitola Těžké rozeznánie Dábel závidí duš Pamatovati na toto Z viery vypadli mnozí Oklamánie šatanášovo člověk zlý nežli dobrý. Nebo spieše poznán bývá nedostatek 20 člověka, zlost spieše svá znamenie nežli tělesná ukáže. Však také duše žádá mieti vědomost a znamenie, jestliže ji Buoh miluje. Protož die David: »Učiň se mnau znamenie v dobrém«. Ano zde na světě duše své krásy a jasnosti nemuože poznati, ale u vlasti jasně pozná. Nynie pak, ač co poznává, jako v zrcadle poznává, 25 a to ještě pomocí Ducha svatého. Protož nynie zde těžko jest člověka dobrého rozeznati. Nebo šatan znamenie synuov božích na své přenáší, aby se synové boží býti zdáli. Jsau ť však jistá znamenie dobrých lidí, kterážto ni- žádným obyčejem nemohau na ďáblovy syny přenesena býti, 30 a sau znamenie ďáblova, kterážto na syních božích se nenalézají. Protož die: »Vidieno jest jiné znamenie«, totiž onomu prvnímu odporné: »A aj, drak«. Toto viděnie ukazuje boj proti cierkvi i každé duši věrné. Nebo té duši, kteráž se obláčí v Krista a dary Páně přijímá, ďábel 35 závidí rozpomínaje se, z kterých, z jak velikých a z jakých věcí dobrých a daruov spadl; závidí cierkvi svaté, a protož bojuje a všecko zlé uvodí, chtěje tomu, aby duše věrná tam nebyla uve- dena, do toho místa vlasti nebeské, kdež jest on někdy byl. Protož se protiví cierkvi boží, chtě ji od Krista odvésti. A protož podnes 40 všickni, kteříž dary od Boha přijímají mnohé, mají na to pomnieti, že šatan-drak přístojí takovým, chtěje zklamati; a protož potřebí jest duši státi v bázni Páně, aby dobrého od Boha daného ne- ztratila. A protož Pán své choti dával pomoc, proroky, apoštoly, aby ji napomínali a vystřiehali, že drak stojí před ní. Protož onen 45 posel napomíná ji (II. Korint. XI.) a die: »Usnaubil ť sem vás jednomu muži pannu čistau. Ale bojím se, aby, jako jest had oklamal Evu, tak aby nebyli zavedeni smyslové vaši od prostosti viery, kteráž jest v Kristu Ježíši.« Jakož sau i nynie pohřiechu 159a2 mnozí vypadli od viery živé při velebné svátosti praviece, že 50 nenie v svátosti oltářnie těla Kristova, ale modla. A die, že vidieno jest znamenie na nebi. Nebo ti, kteříž vedau život nebeský, jako nohami štěstie, to jest měsiec, potlačujíce, ty šatan zklamává a na mysli mámí. V onom nebi i mezi anděly nebylo bezpečenstvie, ale převrácenie jest nalezeno; též v ráji. 55 Tak v nebi cierkve svaté kto jest všelikú marnost potupil, ještě drak čeká, chtěje duši oklamati věrnau a ze všeho dobrého oblú- 159a1 23 Ž. 86, 17 — 25 Ohlas I. Kor. 13, 12 — 46 2. Kor. 11, 2 a 3
Strana 457
XII. 457 piti. A poněvadž šatan ty lidi, ješto nebeský život vedau, zkla- mává, kam tehdy jest utéci před drakem, aby se ho vyvaroval? 60 A vypisuje tuto nepřítele našeho po skutcích a nazývá ho drakem Drak proč slove pro jeho náramnau chytrost. Nebo v knihách Genesis III°. napsáno: »Had ten bieše chytřejší nade všecky živočichy země«. A to jest dábel, kterýžto chytrostí všecky smysly lidské a všecky vtipy převyšuje; nebo i ty, kteří sau najlepší, střelami ostrými a ohnivými 65 postřeluje a uráží. A má v sobě drak horkost velikau a žiezní velmi Horkost draka a pie: tak šatanáš nemuož se nasytiti žádostí velikau k svedení věrných a všem svým auduom dává, což má, voheň totiž ten, chytrost a chtivost k svedení věrných. A die: »Drak veliký«. Neb jest veliké moci; nebo všecka vodě- Veliký proč slové drak? 70 nie a zbroj, kterauž má proti nám a křehkosti naší, jest velikého cos'. Jakož die Job: »Nenie moci na zemi, která by se vrovnala jemu«. Přivodí člověku veliká opuštěnie od Boha. A jakož sám jest králem pajchy, tak jeho synové slovau pajchy synové. A dává svým audóm, aby velikých věcí žádali, bohatstvie velikého, 159b1 75 duostojenství, poctivostí mnohých. Jakož die Job XXXXI.: »Všecko vysoké vidí«. A tak se již pohřiechu děje, že téměř všickni krom Daniele ctí obraz šelmy a šatanuov, ač pak mnozí se zdají Pána Boha ctíti a jemu se klaněti. Izaiáš XVI.: »Pajcha jeho a zpurnost jeho viec než síla jeho, pyšný ť jest velmi«. Takéž 80 i audové jeho pajchají viec, než toho dovésti mohau. Protož die: »Drak veliký«; nebo nenávidí malých věcí a které Drak veliký sau pokorné. »Ryšavý«; neb jest ukrutný, lítý a krve prolevač. Ryšavý Jan evangelista pokládá (VIII.): »On od počátku byl vražedl- níkem«. Nebo vždycky jest toho pilen, aby zamordoval život 85 a byt milostný v člověku, v mnohé hřiechy a bludy uvozuje. Nébrž vražedlníkem jest také i těl přirozených, když uvodí nesnáze a nenávisti, boje, sváry a vraždy. Nebo dopauští Pán spravedlivým saudem svým, aby on uvodil vraždy. »A mějieše sedm hlav«. Nebo množstvie duchuov rozličných 90 uvodí jednák k zaufalství, jednák k hřiechóm, k poražení, jednák štěstí dávaje, skrz kteréž na Boha zapomenutie uvodí, takže v ty, kteří sau kající, sedm nešlechetnějších uvodí, aby jich po- slednie věci byly horšie prvních. Skrz jeho také rohy rozličné mocnosti jeho vyznamenávají se. »A na hlavách jeho VII korun« Obraz šelmy ct jednak všickni Sedm hlav Vražedlník Rohy Koruny 62 I. M. 3, 1 — 71 Job 41, 24 — 76 Podle Joba 41, 25 — 78 Podle Iz. 16, 6 — 83 Jan 8, 44 — 92 Mat. 12, 45; Luk. 11, 26
XII. 457 piti. A poněvadž šatan ty lidi, ješto nebeský život vedau, zkla- mává, kam tehdy jest utéci před drakem, aby se ho vyvaroval? 60 A vypisuje tuto nepřítele našeho po skutcích a nazývá ho drakem Drak proč slove pro jeho náramnau chytrost. Nebo v knihách Genesis III°. napsáno: »Had ten bieše chytřejší nade všecky živočichy země«. A to jest dábel, kterýžto chytrostí všecky smysly lidské a všecky vtipy převyšuje; nebo i ty, kteří sau najlepší, střelami ostrými a ohnivými 65 postřeluje a uráží. A má v sobě drak horkost velikau a žiezní velmi Horkost draka a pie: tak šatanáš nemuož se nasytiti žádostí velikau k svedení věrných a všem svým auduom dává, což má, voheň totiž ten, chytrost a chtivost k svedení věrných. A die: »Drak veliký«. Neb jest veliké moci; nebo všecka vodě- Veliký proč slové drak? 70 nie a zbroj, kterauž má proti nám a křehkosti naší, jest velikého cos'. Jakož die Job: »Nenie moci na zemi, která by se vrovnala jemu«. Přivodí člověku veliká opuštěnie od Boha. A jakož sám jest králem pajchy, tak jeho synové slovau pajchy synové. A dává svým audóm, aby velikých věcí žádali, bohatstvie velikého, 159b1 75 duostojenství, poctivostí mnohých. Jakož die Job XXXXI.: »Všecko vysoké vidí«. A tak se již pohřiechu děje, že téměř všickni krom Daniele ctí obraz šelmy a šatanuov, ač pak mnozí se zdají Pána Boha ctíti a jemu se klaněti. Izaiáš XVI.: »Pajcha jeho a zpurnost jeho viec než síla jeho, pyšný ť jest velmi«. Takéž 80 i audové jeho pajchají viec, než toho dovésti mohau. Protož die: »Drak veliký«; nebo nenávidí malých věcí a které Drak veliký sau pokorné. »Ryšavý«; neb jest ukrutný, lítý a krve prolevač. Ryšavý Jan evangelista pokládá (VIII.): »On od počátku byl vražedl- níkem«. Nebo vždycky jest toho pilen, aby zamordoval život 85 a byt milostný v člověku, v mnohé hřiechy a bludy uvozuje. Nébrž vražedlníkem jest také i těl přirozených, když uvodí nesnáze a nenávisti, boje, sváry a vraždy. Nebo dopauští Pán spravedlivým saudem svým, aby on uvodil vraždy. »A mějieše sedm hlav«. Nebo množstvie duchuov rozličných 90 uvodí jednák k zaufalství, jednák k hřiechóm, k poražení, jednák štěstí dávaje, skrz kteréž na Boha zapomenutie uvodí, takže v ty, kteří sau kající, sedm nešlechetnějších uvodí, aby jich po- slednie věci byly horšie prvních. Skrz jeho také rohy rozličné mocnosti jeho vyznamenávají se. »A na hlavách jeho VII korun« Obraz šelmy ct jednak všickni Sedm hlav Vražedlník Rohy Koruny 62 I. M. 3, 1 — 71 Job 41, 24 — 76 Podle Joba 41, 25 — 78 Podle Iz. 16, 6 — 83 Jan 8, 44 — 92 Mat. 12, 45; Luk. 11, 26
Strana 458
458 Kapitola Dábel chce zkazíti dobrý skutek Pokora Zrádce naši na znamenie vítězstvie. Neb obecně pohřiechu nynie, oč se pokusí, 95 přemáhá. Nebo vezdajší boj, ale řiedké vítězstvie jest. Všickni volení dábla ne v jeho bytu přirozeném, ale v bytu pokušenie přemáhají. Ale z tisíce sotva se jeden najde, aby člověk nebyl od šatanáše někdy raněn; a kolikrát šatan přemuože, tolikrát již jako korunu má. »A ten drak stál jest před ženou«. Nebo všeliký skutek dobrý, kterýž chce člověk učiniti, hned dábel usiluje jej nakaziti pokryt- stvím nebo marnau chlubau aneb lakomstvím. Hotový ť jest drak, aby všeliké odplaty člověka zbavil v skutcích dobrých; protož lakotau, hněvem, lakomstvím, zlobivostí anebo freji člověka 105 poráží. A dábel všecken svět, i naše tělo, má k své pomoci. Protož, kdybychom k osiedlóm našim prohlédali, pokorní byli bychme, se všech strán vystřiehali bychme se. Nebo tělo jest náš zrádce dáblu proti nám. A všickni pokrytci sau naši zrádcové a pomáhají proti nám dáblu. A protož se dávají napomenutie vnitřnie i skrze 110 slovo božie, aby člověk byl opatrný; avšak nechce, ale doufá samému sobě, žádnému viece, jediné sobě samému a svému srdci nakaženému věře etc. 100 159b2 Drak stojí, báti se sluší Potěšené slovo A vocasem svým strhl jest třetinu hvězd s nebe a svrhl je na zemi. Hrozné jest draka před sebau mieti, ale hrozněji, že dábel obchází a hledá, koho by sežral; a my ho neseznáváme ani vidíme v jeho bytu, nebo duše naše jest slepá. Ale duše věrná, Boha milující, slyšéci tyto věci, má se báti, že při ní stojí dábel, chtěje každý skutek proměniti a z dobrého učiniti zlý. Ale to vše Pán dopauští k velikému úžitku a prospěchu svaté cierkvi. A protož v knihách Job XL. kap. mluví Pán o behemotovi, že ho chce zbuditi proti Jobovi, tak totiž, abychom byli zkušeni a vyčištěni skrz něho. Nezbuzuje ho však jako tyrrana. A ty všecky věci mají duši zbuditi k bázni, že drak stojí před ženau, každý skutek dobrý chtěje zkaziti a změniti. Protož die apoštol: »S bázní puosobte spasenie své«. Nebo Pán řekl k hadu: »Nepřiezně položím mezi tebau a ženau a mezi semenem tvým a semenem jejiem«. Do- poviedá však potěšené slovo řka: »Ona ť potře hlavu tvú«, totiž cierkev svatá hlavu stierá dáblovu. A siemě dáblovo, audové jeho, sau proti audóm cierkve svaté. A die: »A ty auklady budeš činiti nohám jejiem«. Neb ona cierkev svatá potlačuje tyto časné věci, 5 10 15 3 1. Petr 5, 8 — 8 Job 40, 10 nn. — 12 Filip. 2, 12 — 13 I. M. 3, 15
458 Kapitola Dábel chce zkazíti dobrý skutek Pokora Zrádce naši na znamenie vítězstvie. Neb obecně pohřiechu nynie, oč se pokusí, 95 přemáhá. Nebo vezdajší boj, ale řiedké vítězstvie jest. Všickni volení dábla ne v jeho bytu přirozeném, ale v bytu pokušenie přemáhají. Ale z tisíce sotva se jeden najde, aby člověk nebyl od šatanáše někdy raněn; a kolikrát šatan přemuože, tolikrát již jako korunu má. »A ten drak stál jest před ženou«. Nebo všeliký skutek dobrý, kterýž chce člověk učiniti, hned dábel usiluje jej nakaziti pokryt- stvím nebo marnau chlubau aneb lakomstvím. Hotový ť jest drak, aby všeliké odplaty člověka zbavil v skutcích dobrých; protož lakotau, hněvem, lakomstvím, zlobivostí anebo freji člověka 105 poráží. A dábel všecken svět, i naše tělo, má k své pomoci. Protož, kdybychom k osiedlóm našim prohlédali, pokorní byli bychme, se všech strán vystřiehali bychme se. Nebo tělo jest náš zrádce dáblu proti nám. A všickni pokrytci sau naši zrádcové a pomáhají proti nám dáblu. A protož se dávají napomenutie vnitřnie i skrze 110 slovo božie, aby člověk byl opatrný; avšak nechce, ale doufá samému sobě, žádnému viece, jediné sobě samému a svému srdci nakaženému věře etc. 100 159b2 Drak stojí, báti se sluší Potěšené slovo A vocasem svým strhl jest třetinu hvězd s nebe a svrhl je na zemi. Hrozné jest draka před sebau mieti, ale hrozněji, že dábel obchází a hledá, koho by sežral; a my ho neseznáváme ani vidíme v jeho bytu, nebo duše naše jest slepá. Ale duše věrná, Boha milující, slyšéci tyto věci, má se báti, že při ní stojí dábel, chtěje každý skutek proměniti a z dobrého učiniti zlý. Ale to vše Pán dopauští k velikému úžitku a prospěchu svaté cierkvi. A protož v knihách Job XL. kap. mluví Pán o behemotovi, že ho chce zbuditi proti Jobovi, tak totiž, abychom byli zkušeni a vyčištěni skrz něho. Nezbuzuje ho však jako tyrrana. A ty všecky věci mají duši zbuditi k bázni, že drak stojí před ženau, každý skutek dobrý chtěje zkaziti a změniti. Protož die apoštol: »S bázní puosobte spasenie své«. Nebo Pán řekl k hadu: »Nepřiezně položím mezi tebau a ženau a mezi semenem tvým a semenem jejiem«. Do- poviedá však potěšené slovo řka: »Ona ť potře hlavu tvú«, totiž cierkev svatá hlavu stierá dáblovu. A siemě dáblovo, audové jeho, sau proti audóm cierkve svaté. A die: »A ty auklady budeš činiti nohám jejiem«. Neb ona cierkev svatá potlačuje tyto časné věci, 5 10 15 3 1. Petr 5, 8 — 8 Job 40, 10 nn. — 12 Filip. 2, 12 — 13 I. M. 3, 15
Strana 459
XII. 459 160a1 toliko s nimi se vuokol obierá ku potřebě s časnými věcmi, bez 20 kterýchž nemuože býti. A tak jako na zemi dostaupá maličko, avšak dábel lstivé auklady velmi strojí proti ní. A die Pán: »Roz- množím ť psoty tvé«. A tak ť jest, že biedy a psoty duše věrné sau příliš rozmnoženy, poněvadž také duše věrná, dobrých skutkuov jsúci pilna, mnoho trpí od ďábla, když usiluje ji nakaziti jedem 25 svým. Cierkev jak se má A kterak má sedm hlav etc. Napřed praveno jest (v kapitole páté), že Beránek má VII očí v hlavě, to jest sedm daruov Ducha svatého; a teď drak tento má VII hlav. A Beránek sedm rohuov, totiž sedm duchuov. Skrz roh moc veliká znamená se. Jako se 30 potom pokládá níže, kdež die: »Deset rohuov deset králuov jsú«. A tak proti sedmi rohuom Beránkovým tento drak má VII hlav. Isaiáš XI. die, že Duch Páně, Duch maudrosti odpočine nad ním. Duch maudrosti jest světlo osvěcujície člověka, aby ve všem Duch maudrosti 1. patřil ku Pánu Bohu a jeho lásku vážil. A to jest jeden roh; a tím 35 Duchem jako rohem zahání draka. A z toho rohu roste jiný roh, totiž bázně Páně; to když člověk má, umie se ponižovati a modliti před Bohem. A drak čelí svau hlavau proti tomu rohu, když uvodí v člověka maudrost zhovadilau, ďábelskau a zemskau, podle kte- réžto drak žádal rovný býti Najvyšiemu. Neb on svau maudrostí 40 zastěňuje a zatmievá v člověku maudrost božskau, když povýšen býti žádá v dobrých skutcích a aby přízně lidské došel a nikda aby ponížen nebyl. Jiný roh Beránka jest duch rozumu; a jest rozum počátkuov 3. Duch rozumu viery poznánie, jakož sau článkové u Vieře položení, a že sau tři 45 osoby v božství a Syn ráčil se vtěliti. A ten roh jest proti všem bludóm a proti všem kacieřstvím jako i proti hlavě drakově. 160a2 Ale ďábel trápí lidi při těch počátcích viery. Jest jiný roh, duch uměnie, totiž božského, jako kterýž dává znáti ty věci, které sau k víře potřebné. A proti těm všem rohuom 50 ďábel čelí svau hlavau. Počátek viery jest mieti poznánie cierkve svaté a aučastenstvie svatých, kteréž jest v svátosti velebné těla Páně. Jest jiný roh, duch dobrotivosti a klaněnie k Bohu. Ktož má 5. Dobrotivosti ducha maudrosti a uměnie i rozumu, ten také umie ctíti Pána 55 Boha. A s tiem se ďábel potajká, aby nakazil pokoru a trpělivost Rohuov deset 4. Uměnie Mandrost zhovadilá 2. Bázně VII hlav 21 I. M. 3, 16 — 27 Zj. 5, 6 — 30 Zj. 17, 12 — 32 Iz. 11, 2 — 39 Iz. 14, 14
XII. 459 160a1 toliko s nimi se vuokol obierá ku potřebě s časnými věcmi, bez 20 kterýchž nemuože býti. A tak jako na zemi dostaupá maličko, avšak dábel lstivé auklady velmi strojí proti ní. A die Pán: »Roz- množím ť psoty tvé«. A tak ť jest, že biedy a psoty duše věrné sau příliš rozmnoženy, poněvadž také duše věrná, dobrých skutkuov jsúci pilna, mnoho trpí od ďábla, když usiluje ji nakaziti jedem 25 svým. Cierkev jak se má A kterak má sedm hlav etc. Napřed praveno jest (v kapitole páté), že Beránek má VII očí v hlavě, to jest sedm daruov Ducha svatého; a teď drak tento má VII hlav. A Beránek sedm rohuov, totiž sedm duchuov. Skrz roh moc veliká znamená se. Jako se 30 potom pokládá níže, kdež die: »Deset rohuov deset králuov jsú«. A tak proti sedmi rohuom Beránkovým tento drak má VII hlav. Isaiáš XI. die, že Duch Páně, Duch maudrosti odpočine nad ním. Duch maudrosti jest světlo osvěcujície člověka, aby ve všem Duch maudrosti 1. patřil ku Pánu Bohu a jeho lásku vážil. A to jest jeden roh; a tím 35 Duchem jako rohem zahání draka. A z toho rohu roste jiný roh, totiž bázně Páně; to když člověk má, umie se ponižovati a modliti před Bohem. A drak čelí svau hlavau proti tomu rohu, když uvodí v člověka maudrost zhovadilau, ďábelskau a zemskau, podle kte- réžto drak žádal rovný býti Najvyšiemu. Neb on svau maudrostí 40 zastěňuje a zatmievá v člověku maudrost božskau, když povýšen býti žádá v dobrých skutcích a aby přízně lidské došel a nikda aby ponížen nebyl. Jiný roh Beránka jest duch rozumu; a jest rozum počátkuov 3. Duch rozumu viery poznánie, jakož sau článkové u Vieře položení, a že sau tři 45 osoby v božství a Syn ráčil se vtěliti. A ten roh jest proti všem bludóm a proti všem kacieřstvím jako i proti hlavě drakově. 160a2 Ale ďábel trápí lidi při těch počátcích viery. Jest jiný roh, duch uměnie, totiž božského, jako kterýž dává znáti ty věci, které sau k víře potřebné. A proti těm všem rohuom 50 ďábel čelí svau hlavau. Počátek viery jest mieti poznánie cierkve svaté a aučastenstvie svatých, kteréž jest v svátosti velebné těla Páně. Jest jiný roh, duch dobrotivosti a klaněnie k Bohu. Ktož má 5. Dobrotivosti ducha maudrosti a uměnie i rozumu, ten také umie ctíti Pána 55 Boha. A s tiem se ďábel potajká, aby nakazil pokoru a trpělivost Rohuov deset 4. Uměnie Mandrost zhovadilá 2. Bázně VII hlav 21 I. M. 3, 16 — 27 Zj. 5, 6 — 30 Zj. 17, 12 — 32 Iz. 11, 2 — 39 Iz. 14, 14
Strana 460
460 Kapitola Potřebný duch rady 7. Síly Koruny co sú? Mdloba duše Přijímanie nehodné Poznati chytrost dábelské potřebie Varovati se těchto máme a lásku. K obraně pak proti ďáblu a světu Pán náš, Beránek, dává ducha rady; kterýžto duch nynie jest velmi potřebný. Ale anděl šatanuov, jenž se proměňuje v anděla světlosti, namietá jiné rady a dává, nebo svou hlavau vdechuje v duši, aby všecko dobré nakazil. Toho by ducha potřebovali konšelé i jiní, co by mluviti 60 měli, co činiti a čeho nechati. Ale poněvadž z nynějších rad nepo- chází úžitek a ovoce, znamenie ť jest, že takové rady nepocházejí od Ducha svatého. Jest ještě jiný roh, duch síly, kterýmž člověk stojí pevně jako čtverohraná věc, bez pohaněnie. Tento zajisté drak má koruny na 65 hlavě na znamenie, že vítězí nad námi. Nebo, jestliže trápí la- komstvím, marnau chlubau aneb pokrytstvím, poráží toho člo- věka velmi a přemáhá. Mnozí sú silní na těle, ale náramně mdlí na své duši. A tento drak také srdce lidská mámí, že všelikau bázeň boží vyráží od nich. A to se ukazuje, že, přijímajíce tělo 70 a krev Páně, toho dne tak se mají, jako by nepřijímali. Těchto hlav sedm sau zajisté duchové a králové, jimiž pa- nuje a kraluje v srdcích lidských; a takové mámí a zblažňuje v rozumu a od viery, lásky a naděje odvodí a poráží. A die, že měl deset rohuov; potom die v XIII. kapitole, že šelma měla deset 75 160b1 rohuov, kteříž překážejí a trápie věrné duše ve všem dobrém etc. Viděl ďábla v podobenství draka bojovati, jako cizo- ložník chtěje s ní cizoložiti. A die, že třetinu hvězd strhl vocasem s nebe. Velikého cos' jest lsti a chytrosti nepřátel poznati. Protož bychom pilně na to se ptáti měli, kterak nepřátelé ďáblové kladau 80 nám osiedla veliká, zvláště tohoto času nebezpečného Antikris- tova. Nebo drak s sedmi hlavami rozvázán jest a na zemi třetí stranu hvězd s nebe táhne. A ta ť jest chytrost jeho veliká. Protož tato viděnie vystřiehají nás, abychom osiedl dábelských a ne- přátelských uvarovati se mohli. A že Kristus praví: »Ktož nenie 85 se mnau, proti mně jest, a ktož nezbierá se mnau, rozptyluje« etc., protož všech takových máme se varovati. A protož se nám velí od falešných prorokuov vystřéhati. První světí veliké poznánie chytrostí ďábelských měli. A protož (II. Korintóm II°.) die: »Nejsau nám neznámá myšlenie jeho«. I die tuto, že vocasem svým třetinu hvězd etc. Vocas i v dob- rém i ve zlém znamená konec. Jako v knihách Exodi čte se: Pán rozkázal sobě obětovati hovada s hlavau i s vocasem na znamenie, 90 6. Rady Vocas amená 75 Zj. 13, 1 — 85 Mat. 12, 30; Luk. II, 23 — 89 2. Kor. 2, II
460 Kapitola Potřebný duch rady 7. Síly Koruny co sú? Mdloba duše Přijímanie nehodné Poznati chytrost dábelské potřebie Varovati se těchto máme a lásku. K obraně pak proti ďáblu a světu Pán náš, Beránek, dává ducha rady; kterýžto duch nynie jest velmi potřebný. Ale anděl šatanuov, jenž se proměňuje v anděla světlosti, namietá jiné rady a dává, nebo svou hlavau vdechuje v duši, aby všecko dobré nakazil. Toho by ducha potřebovali konšelé i jiní, co by mluviti 60 měli, co činiti a čeho nechati. Ale poněvadž z nynějších rad nepo- chází úžitek a ovoce, znamenie ť jest, že takové rady nepocházejí od Ducha svatého. Jest ještě jiný roh, duch síly, kterýmž člověk stojí pevně jako čtverohraná věc, bez pohaněnie. Tento zajisté drak má koruny na 65 hlavě na znamenie, že vítězí nad námi. Nebo, jestliže trápí la- komstvím, marnau chlubau aneb pokrytstvím, poráží toho člo- věka velmi a přemáhá. Mnozí sú silní na těle, ale náramně mdlí na své duši. A tento drak také srdce lidská mámí, že všelikau bázeň boží vyráží od nich. A to se ukazuje, že, přijímajíce tělo 70 a krev Páně, toho dne tak se mají, jako by nepřijímali. Těchto hlav sedm sau zajisté duchové a králové, jimiž pa- nuje a kraluje v srdcích lidských; a takové mámí a zblažňuje v rozumu a od viery, lásky a naděje odvodí a poráží. A die, že měl deset rohuov; potom die v XIII. kapitole, že šelma měla deset 75 160b1 rohuov, kteříž překážejí a trápie věrné duše ve všem dobrém etc. Viděl ďábla v podobenství draka bojovati, jako cizo- ložník chtěje s ní cizoložiti. A die, že třetinu hvězd strhl vocasem s nebe. Velikého cos' jest lsti a chytrosti nepřátel poznati. Protož bychom pilně na to se ptáti měli, kterak nepřátelé ďáblové kladau 80 nám osiedla veliká, zvláště tohoto času nebezpečného Antikris- tova. Nebo drak s sedmi hlavami rozvázán jest a na zemi třetí stranu hvězd s nebe táhne. A ta ť jest chytrost jeho veliká. Protož tato viděnie vystřiehají nás, abychom osiedl dábelských a ne- přátelských uvarovati se mohli. A že Kristus praví: »Ktož nenie 85 se mnau, proti mně jest, a ktož nezbierá se mnau, rozptyluje« etc., protož všech takových máme se varovati. A protož se nám velí od falešných prorokuov vystřéhati. První světí veliké poznánie chytrostí ďábelských měli. A protož (II. Korintóm II°.) die: »Nejsau nám neznámá myšlenie jeho«. I die tuto, že vocasem svým třetinu hvězd etc. Vocas i v dob- rém i ve zlém znamená konec. Jako v knihách Exodi čte se: Pán rozkázal sobě obětovati hovada s hlavau i s vocasem na znamenie, 90 6. Rady Vocas amená 75 Zj. 13, 1 — 85 Mat. 12, 30; Luk. II, 23 — 89 2. Kor. 2, II
Strana 461
XII. 461 160b2 že každý člověk má se obětovati Bohu od počátku až do konce 95 života svého, tělem totiž i duší spolu. Tak zlé skonánie života jest ocas zlý. A zlí mají ocasy zlé. Jakož se pokládá výše v kapitole IX. Zjevení, že moc těch koňuov jest v ocasích a v austech. Též se pokládá, že kobylky měly na vocasiech žehadla. Protož drak má vocas, totiž pokušenie chytré. Nebo těch, kteříž vycházejí z hřie- 100 chuov, převelmi chytře konečně pokauší, a zvláště nynie, šestého věku k skonání světa, když druhá bieda přišla. Nebo každého křesťana pokušenie poslednie na konci jest najtěžšie. Protož tak pokušenie chy tré a ostatnie svozovánie šatanášovo jest vocas. Hvězdy sau lidé, ješto nebeský život vedau, kteříž sau osví- 105 ceni a Ducha božieho okusili dobrého, kteříž sau daleci od světa, bohatstvie a svět opustivše, kteříž mají osvícenie od Boha, dar Ducha svatého. A tyto hvězdy sau obojieho stavu příkladní, kteříž sau od zemských věcí vzhuoru vyzdviženi, tělo a krev Páně přijímajíce. Protož tento drak, dábel, strhuje hvězdy, lidi 110 totiž světlé, příkladné, kteříž mají osvícenau vieru, veliké nábo- ženstvie. A protož se mají hvězdy velmi báti. Ale jako ocasem stydká strana šelmy kryje se, tak šatan v najposlednějším svedení kryje svým ocasem svau chytrost, svú zlost, takže umie tajiti k vostatku své nešlechetnosti, kterauž na 115 konci a v najposlednějším času vylévá. Hvězdy mnohé, kteréž se domnievaly, že dobře stojie, sau zklamány a svedeny. Nebo ti, kteří sau byli života svatého a příkladného, života osvíceného, sau od šatanáše svedeni a zmámeni, takže se pravdě protivie. Ti, ješto veliké náboženstvie měli a bezpečné se domnievali, svedeni 120 sú od šatana a v zemské věci uvrženi, takže již proti Pánu se rau- hají; a tak od světlé viery upadnauti v nevěru jest hvězdě s nebe spadnauti. Jako nynie proti velebné svátosti oltářní mluvie rau- havě. Také hvězdě s nebe spadnauti jest od lásky v milost zem- skau a tělesnú upadnauti. Opět od naděje v zaufalstvie upadnauti 125 jest hvězdu (!) s nebe spadnauti. A protož, kdyby možné bylo, i volení byli by svedeni. Jsau-li tehdy hvězdy které, mají se báti velmi, aby nebyly strženy doluov; nebo Kristus že navštěvuje nás, šatan proti věr- ným bojuje, svodě je. Jako nynie Kristus přišel na zemi pustiti 130 meč, královstvie Antikristovo roztrhuje; a šatan také přišel v krá- Hvězdy Báti se sluší Vocas šatanuov Rauhanie Hvězda spadá 93 2. M. 29, 19 a 22 — 97 Zj. 9, 19 — 125 »hvězdu« omyl m.: hvězdě. — Mat. 24, 24; Marek 13, 22 — 129 Ohlas Mat. 10, 34.
XII. 461 160b2 že každý člověk má se obětovati Bohu od počátku až do konce 95 života svého, tělem totiž i duší spolu. Tak zlé skonánie života jest ocas zlý. A zlí mají ocasy zlé. Jakož se pokládá výše v kapitole IX. Zjevení, že moc těch koňuov jest v ocasích a v austech. Též se pokládá, že kobylky měly na vocasiech žehadla. Protož drak má vocas, totiž pokušenie chytré. Nebo těch, kteříž vycházejí z hřie- 100 chuov, převelmi chytře konečně pokauší, a zvláště nynie, šestého věku k skonání světa, když druhá bieda přišla. Nebo každého křesťana pokušenie poslednie na konci jest najtěžšie. Protož tak pokušenie chy tré a ostatnie svozovánie šatanášovo jest vocas. Hvězdy sau lidé, ješto nebeský život vedau, kteříž sau osví- 105 ceni a Ducha božieho okusili dobrého, kteříž sau daleci od světa, bohatstvie a svět opustivše, kteříž mají osvícenie od Boha, dar Ducha svatého. A tyto hvězdy sau obojieho stavu příkladní, kteříž sau od zemských věcí vzhuoru vyzdviženi, tělo a krev Páně přijímajíce. Protož tento drak, dábel, strhuje hvězdy, lidi 110 totiž světlé, příkladné, kteříž mají osvícenau vieru, veliké nábo- ženstvie. A protož se mají hvězdy velmi báti. Ale jako ocasem stydká strana šelmy kryje se, tak šatan v najposlednějším svedení kryje svým ocasem svau chytrost, svú zlost, takže umie tajiti k vostatku své nešlechetnosti, kterauž na 115 konci a v najposlednějším času vylévá. Hvězdy mnohé, kteréž se domnievaly, že dobře stojie, sau zklamány a svedeny. Nebo ti, kteří sau byli života svatého a příkladného, života osvíceného, sau od šatanáše svedeni a zmámeni, takže se pravdě protivie. Ti, ješto veliké náboženstvie měli a bezpečné se domnievali, svedeni 120 sú od šatana a v zemské věci uvrženi, takže již proti Pánu se rau- hají; a tak od světlé viery upadnauti v nevěru jest hvězdě s nebe spadnauti. Jako nynie proti velebné svátosti oltářní mluvie rau- havě. Také hvězdě s nebe spadnauti jest od lásky v milost zem- skau a tělesnú upadnauti. Opět od naděje v zaufalstvie upadnauti 125 jest hvězdu (!) s nebe spadnauti. A protož, kdyby možné bylo, i volení byli by svedeni. Jsau-li tehdy hvězdy které, mají se báti velmi, aby nebyly strženy doluov; nebo Kristus že navštěvuje nás, šatan proti věr- ným bojuje, svodě je. Jako nynie Kristus přišel na zemi pustiti 130 meč, královstvie Antikristovo roztrhuje; a šatan také přišel v krá- Hvězdy Báti se sluší Vocas šatanuov Rauhanie Hvězda spadá 93 2. M. 29, 19 a 22 — 97 Zj. 9, 19 — 125 »hvězdu« omyl m.: hvězdě. — Mat. 24, 24; Marek 13, 22 — 129 Ohlas Mat. 10, 34.
Strana 462
462 Kapitola lovstvie Kristovo, jeho osvícené a kteříž věrní sau byli, od viery svozuje a rozděluje, takže jiný jináče smajšlí o vieře Pána Krista, a jiný jináče. A tak svým vocasem královstvie Kristovo roztrhuje a rozděluje etc. 161a1 Nemocní všickni Kněz má státi I stál jest drak před ženau, která měla poroditi etc. Dotýká boje ďáblova proti svaté cierkvi a každé duši věrné. A die, že jest stál, totiž stále a ustavičně zlé proti cierkvi a duši vymajšleje. A řiedký jest, ješto by proti němu stáním dobrým stál. Svatý Jan o Kristu v I. kapitole die: »Jesti ť mezi vámi, kterýž stojí, jehož vy neznáte«. Protož stánie Kristovo jest nesvolovati hřiechu. A kterýž nikdá hřiechu nesvolil, vždycky jest stál. A to má každá duše učiniti, jako drak stojí proti duši; ale taková řiedká jest. Neb die Šalomaun: »Ženu silnau kto najde«, která by nebyla poražena od draka? Nynie zajisté všickni nemocní, 10 všickni na duši neduživí; řiedký zajisté jest, ješto by byl silný a oble- čený v Pána Ježíše Krista. Neb má doufánie, že Jordán v austa jeho vplyne. Nynieť stojí drak proti věrným, chtěje uvésti prvnie hřiechy, a strana boží mdle stojí a postavuje se proti draku. Napsáno jest však v Maudrosti V°.: »Stanau spravedliví u veliké stálosti proti 15 těm, kteří se sužovali«, stanau silně jako rytieři proti zlosti Anti- kristově, až do vylitie krve se vydávajíce. Tak Jeremiášovi VII. die: »Stuoj ve dveřiech domu Páně a kaž tam slovo«. Auřad kněžský v cierkvi jest jako brána; v kterémžto každý kněz má státi a ne- padati, žádnému totižto hřiechu nesvoluje. A Ekleziastikus II°.:20 »Synu, přistaupě k službě božie, stuoj v bázni a spravedlnosti a připrav duši svau ku pokušení«. Neb k Jobovi mluví Pán (XL°): »Pomni na boj«. Státi pak v spravedlnosti jest státi v dobrém aumyslu, v dob- rém začatém a dobré vuoli, tak totiž, aby žádnému nepovolil 25 hřiechu. I. Petr V°.: »Buďte střiezliví a bděte (totiž očima mysli prohlédajiece); nebo ďábel obchází hledaje, koho by sežral. A stuojte«, die, »u vieře veliké«. A Petr ďábla nazývá lva pro 161a2 jeho sílu; a tuto Jan jmenuje ho drakem pro jeho chytrost. Tak David die o Fineesovi, že jest stál, když sau jiní padli, z Ejipta 30 se berauce; když totiž uzřel dva, ani se snímají spolu, mstil jest nad nimi. A die o něm v žalmu CV: »Stál jest Finees a ukojil 5 Stánie jaké jest Finees stál 5 Jan 1, 26 — 9 Přísl. 31, 10 — 12 Ohlas Joba 40, 18 — 15 Moudr. 5, 1 — 18 Jer. 7, 2 — 20 Eccli. 2, 1 — 22 Job 40, 27 — 26 1. Petr 5, 8 a 9 — 30 Ž. 106, 30; 4. M. 25, 8
462 Kapitola lovstvie Kristovo, jeho osvícené a kteříž věrní sau byli, od viery svozuje a rozděluje, takže jiný jináče smajšlí o vieře Pána Krista, a jiný jináče. A tak svým vocasem královstvie Kristovo roztrhuje a rozděluje etc. 161a1 Nemocní všickni Kněz má státi I stál jest drak před ženau, která měla poroditi etc. Dotýká boje ďáblova proti svaté cierkvi a každé duši věrné. A die, že jest stál, totiž stále a ustavičně zlé proti cierkvi a duši vymajšleje. A řiedký jest, ješto by proti němu stáním dobrým stál. Svatý Jan o Kristu v I. kapitole die: »Jesti ť mezi vámi, kterýž stojí, jehož vy neznáte«. Protož stánie Kristovo jest nesvolovati hřiechu. A kterýž nikdá hřiechu nesvolil, vždycky jest stál. A to má každá duše učiniti, jako drak stojí proti duši; ale taková řiedká jest. Neb die Šalomaun: »Ženu silnau kto najde«, která by nebyla poražena od draka? Nynie zajisté všickni nemocní, 10 všickni na duši neduživí; řiedký zajisté jest, ješto by byl silný a oble- čený v Pána Ježíše Krista. Neb má doufánie, že Jordán v austa jeho vplyne. Nynieť stojí drak proti věrným, chtěje uvésti prvnie hřiechy, a strana boží mdle stojí a postavuje se proti draku. Napsáno jest však v Maudrosti V°.: »Stanau spravedliví u veliké stálosti proti 15 těm, kteří se sužovali«, stanau silně jako rytieři proti zlosti Anti- kristově, až do vylitie krve se vydávajíce. Tak Jeremiášovi VII. die: »Stuoj ve dveřiech domu Páně a kaž tam slovo«. Auřad kněžský v cierkvi jest jako brána; v kterémžto každý kněz má státi a ne- padati, žádnému totižto hřiechu nesvoluje. A Ekleziastikus II°.:20 »Synu, přistaupě k službě božie, stuoj v bázni a spravedlnosti a připrav duši svau ku pokušení«. Neb k Jobovi mluví Pán (XL°): »Pomni na boj«. Státi pak v spravedlnosti jest státi v dobrém aumyslu, v dob- rém začatém a dobré vuoli, tak totiž, aby žádnému nepovolil 25 hřiechu. I. Petr V°.: »Buďte střiezliví a bděte (totiž očima mysli prohlédajiece); nebo ďábel obchází hledaje, koho by sežral. A stuojte«, die, »u vieře veliké«. A Petr ďábla nazývá lva pro 161a2 jeho sílu; a tuto Jan jmenuje ho drakem pro jeho chytrost. Tak David die o Fineesovi, že jest stál, když sau jiní padli, z Ejipta 30 se berauce; když totiž uzřel dva, ani se snímají spolu, mstil jest nad nimi. A die o něm v žalmu CV: »Stál jest Finees a ukojil 5 Stánie jaké jest Finees stál 5 Jan 1, 26 — 9 Přísl. 31, 10 — 12 Ohlas Joba 40, 18 — 15 Moudr. 5, 1 — 18 Jer. 7, 2 — 20 Eccli. 2, 1 — 22 Job 40, 27 — 26 1. Petr 5, 8 a 9 — 30 Ž. 106, 30; 4. M. 25, 8
Strana 463
XII. 463 161b1 a přestala jest pohroma«. Stál, když jiní padli, nebo drak stál i Balák i Balám proti věrným. A Pánu líbila se jeho pomsta na 35 takové zlé, takže počteno jest mu to k spravedlnosti. Nebo nenie dáblu o jiné péče, jediné aby duše věrné svodil. Protož Dáblova péče stojí pilně, hledaje jednoho každého duše svedenie. Die však apoštol (I. Korint.): »Kto se domnievá státi, hlediž, aby nepadl«. »Stál před ženau«, totiž proti ženě, svaté cierkvi a proti každé 40 věrné duši. »Kteráž měla poroditi«. Duše počíná skrz dobrau vuoli, rodí skrz skutečné činěnie. Mnozí počínají, ale nerodie. Nebo, ač umínie a uloží sobě dobrý skutek, však toho k skutku nepřivodie. »Aby, když porodí, syna jejieho sežral«. Neb, jestliže se co dobrého začíná, usiluje zkaziti a zbořiti to. Nebo klade šatan a ďábel chyt- 45 rosti všudy a lsti své kuje, aby zlé nepadlo a aby všeliké dobré na- kazil a zbořil začaté. Ale jako žena s bolestí rodí, tak i, jestliže co dobrého má uvedeno býti v cierkev, musí, aby to s prací přišlo a s neznází. »I porodila syna pacholíka«, totiž Pána Krista. Někdy, když Krista poroditi 50 se Kristus narodil, hned šatan proti němu se vším peklem se po- stavil. A kterýž se jest narodil jednau z panny, dnes rodí se na každý den z duše věrné. Protož die: »Kto činí vuoli mau, ten bratr, sestra i matka má jest«. A protož, když rodí dobré skutky a ctnosti, Krista rodí; nebo životem některakým duchovním Ducha svatého 55 roste v člověku. »Nebo dítě rostlo věkem a maudrostí«. Zvláště drak stojí a hněvá se, že samečka neb pacholíka rodí. A to v kni- hách Exodu u figuoře předešlo jest, že farao rozkázal pacholíky zrozené zhubiti. Nebo proti zmužilým a dobrým a svatým skutkóm šatan postavuje se a napržňuje je a kazí, jako jest milovánie Boha 60 a bližnieho, skutkové milosrdní velicí, viera světlá. Ktož to, co die apoštol, činí: »Které sau svrchní věci, ty chutnajte, na pra- vici Boha Otce«, proti těm šatan a drak velmi povstává a všech dábluov proti takovému popauzí. A kteří sau zmužilí, proti hřie- chóm zmužile se postavujíce, na všechny strany mají nesnáze od 65 lidí, totiž tohoto světa, i dábluov. Ale dotýká potom pomoci veliké, že totiž Kristova chot, ačkoli rodí s bolestí pacholíka a šatan proti tomu povstává, má však na- ději mieti a doufati o Pánu, že Pán dá prospěch. A protož dopo- viedá: »I vzat jest syn její k Bohu a k truonu jeho«. Syn boží Duše počíná a rodí Proti zmužilým škutkom posta- vuje se šatán — 34 4. M. 23 a 24; 4. M. 25, 11 — 35 Ž. 106, 31 — 38 I. Kor. 10, 12 52 Podle Mat. 12, 50; Marek 3, 35 — 55 Luk. 2, 40 — 57 2. M. 1, 16 61 Kol. 3, 2
XII. 463 161b1 a přestala jest pohroma«. Stál, když jiní padli, nebo drak stál i Balák i Balám proti věrným. A Pánu líbila se jeho pomsta na 35 takové zlé, takže počteno jest mu to k spravedlnosti. Nebo nenie dáblu o jiné péče, jediné aby duše věrné svodil. Protož Dáblova péče stojí pilně, hledaje jednoho každého duše svedenie. Die však apoštol (I. Korint.): »Kto se domnievá státi, hlediž, aby nepadl«. »Stál před ženau«, totiž proti ženě, svaté cierkvi a proti každé 40 věrné duši. »Kteráž měla poroditi«. Duše počíná skrz dobrau vuoli, rodí skrz skutečné činěnie. Mnozí počínají, ale nerodie. Nebo, ač umínie a uloží sobě dobrý skutek, však toho k skutku nepřivodie. »Aby, když porodí, syna jejieho sežral«. Neb, jestliže se co dobrého začíná, usiluje zkaziti a zbořiti to. Nebo klade šatan a ďábel chyt- 45 rosti všudy a lsti své kuje, aby zlé nepadlo a aby všeliké dobré na- kazil a zbořil začaté. Ale jako žena s bolestí rodí, tak i, jestliže co dobrého má uvedeno býti v cierkev, musí, aby to s prací přišlo a s neznází. »I porodila syna pacholíka«, totiž Pána Krista. Někdy, když Krista poroditi 50 se Kristus narodil, hned šatan proti němu se vším peklem se po- stavil. A kterýž se jest narodil jednau z panny, dnes rodí se na každý den z duše věrné. Protož die: »Kto činí vuoli mau, ten bratr, sestra i matka má jest«. A protož, když rodí dobré skutky a ctnosti, Krista rodí; nebo životem některakým duchovním Ducha svatého 55 roste v člověku. »Nebo dítě rostlo věkem a maudrostí«. Zvláště drak stojí a hněvá se, že samečka neb pacholíka rodí. A to v kni- hách Exodu u figuoře předešlo jest, že farao rozkázal pacholíky zrozené zhubiti. Nebo proti zmužilým a dobrým a svatým skutkóm šatan postavuje se a napržňuje je a kazí, jako jest milovánie Boha 60 a bližnieho, skutkové milosrdní velicí, viera světlá. Ktož to, co die apoštol, činí: »Které sau svrchní věci, ty chutnajte, na pra- vici Boha Otce«, proti těm šatan a drak velmi povstává a všech dábluov proti takovému popauzí. A kteří sau zmužilí, proti hřie- chóm zmužile se postavujíce, na všechny strany mají nesnáze od 65 lidí, totiž tohoto světa, i dábluov. Ale dotýká potom pomoci veliké, že totiž Kristova chot, ačkoli rodí s bolestí pacholíka a šatan proti tomu povstává, má však na- ději mieti a doufati o Pánu, že Pán dá prospěch. A protož dopo- viedá: »I vzat jest syn její k Bohu a k truonu jeho«. Syn boží Duše počíná a rodí Proti zmužilým škutkom posta- vuje se šatán — 34 4. M. 23 a 24; 4. M. 25, 11 — 35 Ž. 106, 31 — 38 I. Kor. 10, 12 52 Podle Mat. 12, 50; Marek 3, 35 — 55 Luk. 2, 40 — 57 2. M. 1, 16 61 Kol. 3, 2
Strana 464
464 Kapitola Trpěti pro bludy Duše utickaj na paušť Paušť zlá vzat jest, Kristus, a sedí na pravici Boha Otce, a člověčenstvie to 70 Kristovo oblečeno jest v slávu velikau a čest. A když drak tak bo- juje proti člověku, tehdy hned člověk volí, aumyslem, myslí a roz- umem pozdvihni se zhuoru k Bohu skrze vieru a naději. A to ť jest ku Pánu povstati a utéci se, tak, aby řekl: »Pán autočiště mé a upevněnie mé«. Na něm, to jest na Kristu, má se duše upevniti 75 jako na skále. Nebo, což dobrého člověk činí a nesnáze přicházejí, nenie ť jiného než k Bohu skrz modlitby se utéci, a tam člověk má se vzhuoru k Bohu pozdvihovati etc. A žena utekla na paušť. Chot Kristova, cierkev, skrz ženu se vyznamenává. Nebo poddána jest pokorně poslušen- 80 ství, kteráž někdy mnohé rodila syny zmužilé, ohněm lásky jsúci zapálena a v slunce oblečena, takže potom jest ustydla a neplodná učiněna jest, synuov nerodieci, jako Alžběta. Neb jest Kristus pro- rokoval řka: »Ustydne láska mnohých«. Ale jako Alžběta Jana svatého a osvíceného porodila, tak cierkev k skonání světa mimo naději lidskau porodí plod svatý, požehnaný. Protož die David: »Spravedlivý jako palma zkvetne«, rozuměj po vítězství nad dra- kem, takže budau synové zmužilí a rozmnožení v domu Páně, v počtu totiž mnohém. A die: »Ještěť se rozmnožie v starosti plodné a dobře trpěliví budau«. A to jest proti těm, kteříž zle trpie pro své 90 bludy, kacieřstva, marnau chválu a pokrytstvie. Ale die: »Dobře trpiece«. A jako, když se Jan narodil, sausedé spolu radovali se mnozí, a ti tak narození v Duchu budau hodni a zpuosobni lid boží řéditi a zpravovati. Jakož teď die, že bude zpravovati národy etc. Ale die, že utekla žena na paušť. Ukazuje se maudrost a opa- 95 trnost veliká této ženy v tomto boji těžkém, že jest utekla na paušť. Každé duši věrné jest potřebie maudrosti veliké a opatr- nosti, aby utiekala na paušť. Jest pak jedna paušť zlá a škodlivá, když totiž v duši jest opuštěnie od Boha, od Ducha svatého, od lásky a horlivé žádosti k božiemu slovu a k Duchu svatému. Ale 100 jakož die Jeremiáš III°.: »Prostierala s'se jako nevěstka jednomu každému«. Protož die, že »nebude tobě dána rosa«, totiž skrauše- šenie, náboženstvie. Ale jako pole od lidí, tak svědomie od Boha zpuštěna sú. A ta bývá také paušť pod poslauchaním slova božieho a pod přijímaním těla a krve Páně. O té paušti die Kristus (Mat. 105 XXIII.), že »duom váš (totiž svědomie) opuštěn bude«, takže nic 85 161b2 Utéci se k Bohu v čas pokušení 74 Ž. 91, 2 — 84 Mat. 24, 12 — 87 Ž. 92, 13 — 89 Ž. 92, 15 — 92 Luk. 1, 58 — 101 Podle Jer. 3, 2 a 3 — 106 Mat. 23, 38
464 Kapitola Trpěti pro bludy Duše utickaj na paušť Paušť zlá vzat jest, Kristus, a sedí na pravici Boha Otce, a člověčenstvie to 70 Kristovo oblečeno jest v slávu velikau a čest. A když drak tak bo- juje proti člověku, tehdy hned člověk volí, aumyslem, myslí a roz- umem pozdvihni se zhuoru k Bohu skrze vieru a naději. A to ť jest ku Pánu povstati a utéci se, tak, aby řekl: »Pán autočiště mé a upevněnie mé«. Na něm, to jest na Kristu, má se duše upevniti 75 jako na skále. Nebo, což dobrého člověk činí a nesnáze přicházejí, nenie ť jiného než k Bohu skrz modlitby se utéci, a tam člověk má se vzhuoru k Bohu pozdvihovati etc. A žena utekla na paušť. Chot Kristova, cierkev, skrz ženu se vyznamenává. Nebo poddána jest pokorně poslušen- 80 ství, kteráž někdy mnohé rodila syny zmužilé, ohněm lásky jsúci zapálena a v slunce oblečena, takže potom jest ustydla a neplodná učiněna jest, synuov nerodieci, jako Alžběta. Neb jest Kristus pro- rokoval řka: »Ustydne láska mnohých«. Ale jako Alžběta Jana svatého a osvíceného porodila, tak cierkev k skonání světa mimo naději lidskau porodí plod svatý, požehnaný. Protož die David: »Spravedlivý jako palma zkvetne«, rozuměj po vítězství nad dra- kem, takže budau synové zmužilí a rozmnožení v domu Páně, v počtu totiž mnohém. A die: »Ještěť se rozmnožie v starosti plodné a dobře trpěliví budau«. A to jest proti těm, kteříž zle trpie pro své 90 bludy, kacieřstva, marnau chválu a pokrytstvie. Ale die: »Dobře trpiece«. A jako, když se Jan narodil, sausedé spolu radovali se mnozí, a ti tak narození v Duchu budau hodni a zpuosobni lid boží řéditi a zpravovati. Jakož teď die, že bude zpravovati národy etc. Ale die, že utekla žena na paušť. Ukazuje se maudrost a opa- 95 trnost veliká této ženy v tomto boji těžkém, že jest utekla na paušť. Každé duši věrné jest potřebie maudrosti veliké a opatr- nosti, aby utiekala na paušť. Jest pak jedna paušť zlá a škodlivá, když totiž v duši jest opuštěnie od Boha, od Ducha svatého, od lásky a horlivé žádosti k božiemu slovu a k Duchu svatému. Ale 100 jakož die Jeremiáš III°.: »Prostierala s'se jako nevěstka jednomu každému«. Protož die, že »nebude tobě dána rosa«, totiž skrauše- šenie, náboženstvie. Ale jako pole od lidí, tak svědomie od Boha zpuštěna sú. A ta bývá také paušť pod poslauchaním slova božieho a pod přijímaním těla a krve Páně. O té paušti die Kristus (Mat. 105 XXIII.), že »duom váš (totiž svědomie) opuštěn bude«, takže nic 85 161b2 Utéci se k Bohu v čas pokušení 74 Ž. 91, 2 — 84 Mat. 24, 12 — 87 Ž. 92, 13 — 89 Ž. 92, 15 — 92 Luk. 1, 58 — 101 Podle Jer. 3, 2 a 3 — 106 Mat. 23, 38
Strana 465
XII. 465 dobrého od Boha vcházeti tam nebude, ani láska, ani Ducha sva- tého darové. A běda tomu, ktož tak má duom opuštěný! A ktož se zlaj pausteník tak poznává býti zpustlým, lépe jest, ale ktož nepoznává, těžšie zlé 110 jest. Protož die Jeremiáš XXII.: »Budete-li činiti slovo toto, vchá- zeti budau skrz brány domu tohoto králové, vuodce, totiž zpráv- cové dobří; pakli nebudete činiti, v samém sobě přisáhl sem, že duom váš (totiž svědomie) zpustne«. Ale lépe by bylo ode všeho světa opuštěnu býti nežli od Boha a jeho svatých anděluov. Eze- 115 chiel XXXV.: »Horo Seir, dám tě (totižto srdce pyšná a nadutá), aby byla vopuštěnie a paušť« etc. I viece tam mluví. Nebo srdce lidské k časným věcem nakloněné jest; a když mu se odjímají, navrátě se k sobě, nalézá v sobě veliké zpuštěnie a těžké. Protož die Izaiáš XIII.: »Tam bydleti budau chlupáči a onocentaurové a jiné šelmy 120 a drakové« etc. Tam Duch pravdy miesta nebude mieti. Některým Pán die (Ezechiel XXXV.): »Dám tě v pustiny věčné«. A některé za několiko let dává v zpuštěnie. Na tuto paušť tato matka, cierkev svatá, Bohu milá, ne- přichází. Jest jiná paušť dobrá také v budaucím věku. Die Kristus: 125 »V domu Otce mého příbytkové mnozí sau«. Tam sau jako pustiny přiebytkové ti a podlé zaslúženie a stavuov budau mieti ty přie- bytky. A když na tu paušť vyletí, tehdy se bude moci skrýti od draka. Ta paušť jest veselá, tam zpievají jako ptáci piesničky veselé. O kteréžto paušti die Spasitel: »Který z vás člověk, kterýž 130 má sto ovec na paušti a ztratil by jednu« etc. Na té paušti bez- pečně nechává jiných ovec. Ta paušť jest hojná v pastvách. O kteréž- to také paušti die Ozé II.: »Protož aj, já mlékem krmiti budu ji a vyvedu ji na pustinu a mluviti budu k srdci jejiemu«, totiž k ta- kové duši kající; mluviti bude k srdci, dobrodínie svá jie ukazuje, 135 aby je vážila, a tam ť nebude svedena, ale dobře ostřiehána bude. A toho na znamenie synové izrahelští z Ejipta vyšedše, přes paušť brali se. Nebo z oné pauště že jest Lucifer drak spadl, tám věrní přijdau. Poněvadž zajisté duše jest v osiedlách položena, a když bude ji chtieti v ostatním boji na smrti jako vodami svými 162a2 140 pokušeními potopiti, tehdy ť uteče na paušť. Sám Kristus praví: »Já jdu připraviti vám místo«. Protož tato žena, která jest zde, má miesto připravené. Paušt dobrá toto v nebi 162а1 Veselá 110 Podle Jer. 22, 4 a 5 — 115 Ezech. 35, 3 nn. — 119 Iz. 13, 21 a 22 — 121 Ezech. 35, 3 — 125 Jan 14, 2 — 129 Luk. 15, 4 — 132 Podle Oz. 2, 14 — 136 2. M. 16, 1 — 141 Jan 14, 3 Jakoubek, Výklad. 30
XII. 465 dobrého od Boha vcházeti tam nebude, ani láska, ani Ducha sva- tého darové. A běda tomu, ktož tak má duom opuštěný! A ktož se zlaj pausteník tak poznává býti zpustlým, lépe jest, ale ktož nepoznává, těžšie zlé 110 jest. Protož die Jeremiáš XXII.: »Budete-li činiti slovo toto, vchá- zeti budau skrz brány domu tohoto králové, vuodce, totiž zpráv- cové dobří; pakli nebudete činiti, v samém sobě přisáhl sem, že duom váš (totiž svědomie) zpustne«. Ale lépe by bylo ode všeho světa opuštěnu býti nežli od Boha a jeho svatých anděluov. Eze- 115 chiel XXXV.: »Horo Seir, dám tě (totižto srdce pyšná a nadutá), aby byla vopuštěnie a paušť« etc. I viece tam mluví. Nebo srdce lidské k časným věcem nakloněné jest; a když mu se odjímají, navrátě se k sobě, nalézá v sobě veliké zpuštěnie a těžké. Protož die Izaiáš XIII.: »Tam bydleti budau chlupáči a onocentaurové a jiné šelmy 120 a drakové« etc. Tam Duch pravdy miesta nebude mieti. Některým Pán die (Ezechiel XXXV.): »Dám tě v pustiny věčné«. A některé za několiko let dává v zpuštěnie. Na tuto paušť tato matka, cierkev svatá, Bohu milá, ne- přichází. Jest jiná paušť dobrá také v budaucím věku. Die Kristus: 125 »V domu Otce mého příbytkové mnozí sau«. Tam sau jako pustiny přiebytkové ti a podlé zaslúženie a stavuov budau mieti ty přie- bytky. A když na tu paušť vyletí, tehdy se bude moci skrýti od draka. Ta paušť jest veselá, tam zpievají jako ptáci piesničky veselé. O kteréžto paušti die Spasitel: »Který z vás člověk, kterýž 130 má sto ovec na paušti a ztratil by jednu« etc. Na té paušti bez- pečně nechává jiných ovec. Ta paušť jest hojná v pastvách. O kteréž- to také paušti die Ozé II.: »Protož aj, já mlékem krmiti budu ji a vyvedu ji na pustinu a mluviti budu k srdci jejiemu«, totiž k ta- kové duši kající; mluviti bude k srdci, dobrodínie svá jie ukazuje, 135 aby je vážila, a tam ť nebude svedena, ale dobře ostřiehána bude. A toho na znamenie synové izrahelští z Ejipta vyšedše, přes paušť brali se. Nebo z oné pauště že jest Lucifer drak spadl, tám věrní přijdau. Poněvadž zajisté duše jest v osiedlách položena, a když bude ji chtieti v ostatním boji na smrti jako vodami svými 162a2 140 pokušeními potopiti, tehdy ť uteče na paušť. Sám Kristus praví: »Já jdu připraviti vám místo«. Protož tato žena, která jest zde, má miesto připravené. Paušt dobrá toto v nebi 162а1 Veselá 110 Podle Jer. 22, 4 a 5 — 115 Ezech. 35, 3 nn. — 119 Iz. 13, 21 a 22 — 121 Ezech. 35, 3 — 125 Jan 14, 2 — 129 Luk. 15, 4 — 132 Podle Oz. 2, 14 — 136 2. M. 16, 1 — 141 Jan 14, 3 Jakoubek, Výklad. 30
Strana 466
466 Kapitola Paušť dobrá na zemí Jest jiná paušť zde dobrá, totiž opustiti svět milováním, nepečovati o tento svět a vjíti v své srdce a v své svědomie, je vyčistiti a vymésti a odtrhnauti se od světa a rozkoší. Jako die 145 David: »Aj, vzdálil sem se utiekaje a zuostal sem na paušti«. Protož utéci se k srdci svému vyčištěnému jest utéci na rozkošnau paušť. Nebo v knihách Přísloví napsáno: »Bezpečná mysl jako ustavičné hody«, tam totiž vnitř upokojiti se v Bohu svém. Protož, když drak rozvázán jest svými pokušeními přetěžkými proti 150 duši věrné, úžitečné jest utéci na místo bezpečné a od těch lidí, kteříž ji trápie, ujieti a na paušť utéci. Izaiáš II°.: »Vejdi v skálu, schovaj se v jámě v zemi«, totiž ponižuje sebe, křehkost svú velikau znamenaje, »od tváři bázně Páně«. Nebo hněv boží se zjevuje a srdce poddávají se trápení a pokušení šatanovu. A když 155 uteče na paušť, totiž pečovánie srdečného se varuje, hřiechu očí, jazyka a slyšenie, a tehdy najde potěšenie Ducha svatého. Nebo Kristus k duši samotné rád mluví, když hřmotové světští nejsau v srdci; ale když sau tohoto světa nepokojové, nemluví Kristus Samotnost dobrá rád k takové duši. Ale když se upokojí a samotná bývá jako na 160 paušti, tehdy ť Pán napomínanie a výstrahu dává jie. Na tuto zajisté paušť svatí vcházeli sú, když rozkoše tohoto světa opauštěli, život rozkošný, život prázdný. Ale nynie ť jest drak vylil vody pokušenie těžkého na lidi, když totiž pokauší je lakom- stvím a vo zbožie sváry a hadruňky. A protož drak přemáhá. 165 Die však zajisté Kristus svým: »Svařte se vjíti těsnau branau«, aby se totiž vadili vcházeti těsknau cestau a auzkau, tak, aby nebyli zklamáni od draka. Nebo duše dobrá má místo při- pravené v svém svědomí vyčištěném a tu nalézá pastvu; nebo »Pán pásti ji bude«. Když zajisté duše jest upokojená a čistá, 170 tehdy ji hodným jedením a pitím těla a krve Páně pase. Jako die Ezechiel: »Pásti budu je na horách na pastvách přehojných«. A kto se jest tiemto světem zaneprázdnil a nevidí při sobě pro- spěchu a polepšenie, lépe by jemu bylo, aby se upokojil a usadil v mysli své, aby aspoň sobě, nemuož-li jiným, prospěl. »Nebo 175 co prospievá člověku, by vešken svět zajskal, na duši pak své škodu trpěl?« A který člověk zde má paušť duše, také potom tam uveden bude na paušť slávy; ale kterýž člověk zde nedbá Schovati se do skály Potěšenie paustenikóm Duše upokojená, slyš! 162b1 Raduj se, paustenníče dobrý 146 Podle Ž. 55, 8 — 148 Přísl. 15, 15 — 152 Iz. 2, 10 — 166 Podle Luk. 13, 24 — 170 Podle Zj. 7, 17 — 172 Ezech. 34, 14 — 175 Mat. 16, 26; Marek 8, 36.
466 Kapitola Paušť dobrá na zemí Jest jiná paušť zde dobrá, totiž opustiti svět milováním, nepečovati o tento svět a vjíti v své srdce a v své svědomie, je vyčistiti a vymésti a odtrhnauti se od světa a rozkoší. Jako die 145 David: »Aj, vzdálil sem se utiekaje a zuostal sem na paušti«. Protož utéci se k srdci svému vyčištěnému jest utéci na rozkošnau paušť. Nebo v knihách Přísloví napsáno: »Bezpečná mysl jako ustavičné hody«, tam totiž vnitř upokojiti se v Bohu svém. Protož, když drak rozvázán jest svými pokušeními přetěžkými proti 150 duši věrné, úžitečné jest utéci na místo bezpečné a od těch lidí, kteříž ji trápie, ujieti a na paušť utéci. Izaiáš II°.: »Vejdi v skálu, schovaj se v jámě v zemi«, totiž ponižuje sebe, křehkost svú velikau znamenaje, »od tváři bázně Páně«. Nebo hněv boží se zjevuje a srdce poddávají se trápení a pokušení šatanovu. A když 155 uteče na paušť, totiž pečovánie srdečného se varuje, hřiechu očí, jazyka a slyšenie, a tehdy najde potěšenie Ducha svatého. Nebo Kristus k duši samotné rád mluví, když hřmotové světští nejsau v srdci; ale když sau tohoto světa nepokojové, nemluví Kristus Samotnost dobrá rád k takové duši. Ale když se upokojí a samotná bývá jako na 160 paušti, tehdy ť Pán napomínanie a výstrahu dává jie. Na tuto zajisté paušť svatí vcházeli sú, když rozkoše tohoto světa opauštěli, život rozkošný, život prázdný. Ale nynie ť jest drak vylil vody pokušenie těžkého na lidi, když totiž pokauší je lakom- stvím a vo zbožie sváry a hadruňky. A protož drak přemáhá. 165 Die však zajisté Kristus svým: »Svařte se vjíti těsnau branau«, aby se totiž vadili vcházeti těsknau cestau a auzkau, tak, aby nebyli zklamáni od draka. Nebo duše dobrá má místo při- pravené v svém svědomí vyčištěném a tu nalézá pastvu; nebo »Pán pásti ji bude«. Když zajisté duše jest upokojená a čistá, 170 tehdy ji hodným jedením a pitím těla a krve Páně pase. Jako die Ezechiel: »Pásti budu je na horách na pastvách přehojných«. A kto se jest tiemto světem zaneprázdnil a nevidí při sobě pro- spěchu a polepšenie, lépe by jemu bylo, aby se upokojil a usadil v mysli své, aby aspoň sobě, nemuož-li jiným, prospěl. »Nebo 175 co prospievá člověku, by vešken svět zajskal, na duši pak své škodu trpěl?« A který člověk zde má paušť duše, také potom tam uveden bude na paušť slávy; ale kterýž člověk zde nedbá Schovati se do skály Potěšenie paustenikóm Duše upokojená, slyš! 162b1 Raduj se, paustenníče dobrý 146 Podle Ž. 55, 8 — 148 Přísl. 15, 15 — 152 Iz. 2, 10 — 166 Podle Luk. 13, 24 — 170 Podle Zj. 7, 17 — 172 Ezech. 34, 14 — 175 Mat. 16, 26; Marek 8, 36.
Strana 467
XII. 467 mieti pauště, v své mysli neupokoje se, ale světem jsa obvázán 180 a v svět se vylévaje, slušie se báti, že ani na paušť slávy takový nebude uveden. 162b2 I stal se jest boj veliký v nebi. Michal a anjelé jeho bojovali s etc. Napřed již povědieno jest, kterak proti ženě, to jest cierkvi svaté, a proti věrným drak jest roznícen velmi a kterak ji sstíhá, takže, což koli dobrého 5 poroditi chce, všecko sežrati usiluje; a kterak žena, znajíci se býti křehkau a nestatečnau, utekla na paušť etc. Tuto již ukazuje boj téhož draka, mezi dobrými anděly totiž a zlými. Dobří bojovali za ženu; a ne prostřední, ani najnižší, ale najvyší a najsilnější andělé, na znamenie, že i oni dáni sú svatým k stráži. A tudy 10 se láska nesmierná milosrdenstvie božieho dovozuje k nám a uka- zuje. Protož die: »Michal a andělé jeho bojovali«. Nebo, vida Buoh křehkost ženy a jejie poníženie a že by sama z sebe nepo- stadčila (!) přemoci, protož anděly najsilnější k službě její a ku pomoci i k obraně ráčil poslati, aby mocně proti mocnému a sil- 15 nému draku bojovali. Protož die: »Stal se jest boj veliký«. Nebo od počátku cierkve veliký boj stal se jest; ne tělesný, poněvadž častokrát v boji tělesném drak přemáhal, protož viece duchovní má rozuměn býti. K kterémužto boji upřiemau cestau apoštol ukazuje, kdež die: 20 »Vezmětež voděnie božie etc., oblecte se v pancieř spravedlnosti, vezměte štít viery a lebku spasenie. Nebo nenie nám boj proti tělu a krvi, ale proti kniežatóm a mocnostem temností těchto«. Protož, kto chce bezpečně bojovati, v toto oděnie má připraven býti. A tehdy ť se i to Davidovo slovo naplní: »Andělóm svým 25 přikázal o tobě, aby tě ostřiehali na všech« etc. A to za to, že se v Pána Ježíše oblékl a že pro ty dary, kteříž sau jemu napřed dáni, že jest jich vděčen, tyto většie dary, totiž pomoc andělskú, dává. Nebo, kteříž nemají těchto daruov, jsau velmi opuštěni. A protož teď die: »Michal i andělé jeho«. Kterak pak tento 30 boj stojí? Že andělé modlitbau svau ustavičnau před Bohem, Boj jaký modlitby patřiece v tvář jeho, vždycky rytěřují a bojují ustavičně s drakem za nás, nebo mocná velmi modlitba jich jest. Protož řekl Spasitel, že nemá nižádný z těchto najmenších jeho pohoršovati pro ty anděly, na tvář Otce nebeského ustavičně patřície. A ti andělé Boj mezi anděly dobrými a zlými Ku pomocí (lává anděly Do vodčnic, bojovníci 2 Zj. 12, 4 nn. — 20 Efez. 6, 13 až 17 a 12 — 24 Ž. 91, 11 — 33 Mat. 18, 6; Marek 9, 42; Luk. 17, 2 30*
XII. 467 mieti pauště, v své mysli neupokoje se, ale světem jsa obvázán 180 a v svět se vylévaje, slušie se báti, že ani na paušť slávy takový nebude uveden. 162b2 I stal se jest boj veliký v nebi. Michal a anjelé jeho bojovali s etc. Napřed již povědieno jest, kterak proti ženě, to jest cierkvi svaté, a proti věrným drak jest roznícen velmi a kterak ji sstíhá, takže, což koli dobrého 5 poroditi chce, všecko sežrati usiluje; a kterak žena, znajíci se býti křehkau a nestatečnau, utekla na paušť etc. Tuto již ukazuje boj téhož draka, mezi dobrými anděly totiž a zlými. Dobří bojovali za ženu; a ne prostřední, ani najnižší, ale najvyší a najsilnější andělé, na znamenie, že i oni dáni sú svatým k stráži. A tudy 10 se láska nesmierná milosrdenstvie božieho dovozuje k nám a uka- zuje. Protož die: »Michal a andělé jeho bojovali«. Nebo, vida Buoh křehkost ženy a jejie poníženie a že by sama z sebe nepo- stadčila (!) přemoci, protož anděly najsilnější k službě její a ku pomoci i k obraně ráčil poslati, aby mocně proti mocnému a sil- 15 nému draku bojovali. Protož die: »Stal se jest boj veliký«. Nebo od počátku cierkve veliký boj stal se jest; ne tělesný, poněvadž častokrát v boji tělesném drak přemáhal, protož viece duchovní má rozuměn býti. K kterémužto boji upřiemau cestau apoštol ukazuje, kdež die: 20 »Vezmětež voděnie božie etc., oblecte se v pancieř spravedlnosti, vezměte štít viery a lebku spasenie. Nebo nenie nám boj proti tělu a krvi, ale proti kniežatóm a mocnostem temností těchto«. Protož, kto chce bezpečně bojovati, v toto oděnie má připraven býti. A tehdy ť se i to Davidovo slovo naplní: »Andělóm svým 25 přikázal o tobě, aby tě ostřiehali na všech« etc. A to za to, že se v Pána Ježíše oblékl a že pro ty dary, kteříž sau jemu napřed dáni, že jest jich vděčen, tyto většie dary, totiž pomoc andělskú, dává. Nebo, kteříž nemají těchto daruov, jsau velmi opuštěni. A protož teď die: »Michal i andělé jeho«. Kterak pak tento 30 boj stojí? Že andělé modlitbau svau ustavičnau před Bohem, Boj jaký modlitby patřiece v tvář jeho, vždycky rytěřují a bojují ustavičně s drakem za nás, nebo mocná velmi modlitba jich jest. Protož řekl Spasitel, že nemá nižádný z těchto najmenších jeho pohoršovati pro ty anděly, na tvář Otce nebeského ustavičně patřície. A ti andělé Boj mezi anděly dobrými a zlými Ku pomocí (lává anděly Do vodčnic, bojovníci 2 Zj. 12, 4 nn. — 20 Efez. 6, 13 až 17 a 12 — 24 Ž. 91, 11 — 33 Mat. 18, 6; Marek 9, 42; Luk. 17, 2 30*
Strana 468
468 Kapitola této ženě své žádosti vnukají a oznamujíce dávají, aby činili to, 35 což by Bohu jich líbezného bylo. Jako tak Izaiášovi (v kapitole VI. pokládá se) ukázáno jest skrz anděly divné viděnie a jemu dáno, takže viděl jednoho anděla z serafínuov, an mu usta vy- čišťuje uhlem ohnivým. Takéž i jiní proroci měli sau ty dary etc. Ale my, že se velmi hubeně k těmto daruom zpuosobujeme, protož 40 nikoli toho seznati nemuožeme a z toho ani v dobrém prospieváme, nébrž viece drak v nás svú chytrostí prospievá, k rozličným žá- dostem neslušným ustavičně nás ponaukaje. A protož, ač někdy svědomie svého povopravíme a povy- čistíme slovem božím a těla a krve jeho přijímaním, však, že 45 163a1 Lenost nám škodí vlažní a léniví sme a neopatrní v skutcích našich, protož nás snadně drak jednák v lakotu, v lakomstvie, v pajchu, v zlau žádost, jednák v bludy rozličné etc. uvodí, aby to dobré, kteréhož sme napřed zakusili, z kořen vytrhal z nás. Protož veliký boj stal se jest. Nebo, že proti této ženě divný 50 se strojí boj, protož jest potřebie, aby žena byla opatrná velmi a pilnost najprvé o sobě měla. Nebo jinak, leč bude ona sama najprvé nad sebau bedlivá, nikoli andělé jie nebudau moci pomoci. Nebo, jako v hmotném boji protivníci a nepřátelé některého města, aby je poplénili a zkazili, rozličné tam špehéře a velmi 55 chytré k spatření vysielají, aby zvěděli, co se tam děje a sau-li opatrní a bedliví, takéž i šatan jakýmis' vnuknutími, kterak kto stojí v svém aumyslu, zkušuje, také zevnitř některé dobré věci a pravé narážeje v mysl jich, a potom falešné a bludné za tiem vmietaje, aby tak aspoň svedl. A to ť jest rozuměl Spasitel, když 60 řekl: »Povstanau ť falešní proroci a budau ť dávati znamenie« etc. Protož, když uslyšíte boje a pohruožky jich, buďte bedliví a opatrní, abyšte i vy svedeni nebyli. Nebo protivník váš hledí, kterak by jednoho každého z vás sežral, také co sme od dvadcieti let aneb XXX“ dobrého vzali a nabyli, pojednau a jeden čas 65 aby o to všecko připravil a oklamal a z těch dobrých věcí ob- laupil, a to velmi chytře a tajně, pod zpuosobau svatosti a milos- tivosti, aby naše srdce nakažená toho mnoho neseznala. Jako oni tvrdé šíje Duchu svatému odpierajíce, svaté a spasitedlné napomenutie zamietali, takéž i tuto v tomto boji, že námi schází, 70 od pomoci andělské býváme opuštěni a tak, Duchu svatému Znamenaj zlost dábla a neubez- pečuj se Boj proti ženě Usta vyčišťuje 37 Iz. 6, I až 7 — 61 Mat. 24, 24; Marek 13, 22 — 69 2. (4.) Král. 17, 14; Nehem. 9. 16 a 29
468 Kapitola této ženě své žádosti vnukají a oznamujíce dávají, aby činili to, 35 což by Bohu jich líbezného bylo. Jako tak Izaiášovi (v kapitole VI. pokládá se) ukázáno jest skrz anděly divné viděnie a jemu dáno, takže viděl jednoho anděla z serafínuov, an mu usta vy- čišťuje uhlem ohnivým. Takéž i jiní proroci měli sau ty dary etc. Ale my, že se velmi hubeně k těmto daruom zpuosobujeme, protož 40 nikoli toho seznati nemuožeme a z toho ani v dobrém prospieváme, nébrž viece drak v nás svú chytrostí prospievá, k rozličným žá- dostem neslušným ustavičně nás ponaukaje. A protož, ač někdy svědomie svého povopravíme a povy- čistíme slovem božím a těla a krve jeho přijímaním, však, že 45 163a1 Lenost nám škodí vlažní a léniví sme a neopatrní v skutcích našich, protož nás snadně drak jednák v lakotu, v lakomstvie, v pajchu, v zlau žádost, jednák v bludy rozličné etc. uvodí, aby to dobré, kteréhož sme napřed zakusili, z kořen vytrhal z nás. Protož veliký boj stal se jest. Nebo, že proti této ženě divný 50 se strojí boj, protož jest potřebie, aby žena byla opatrná velmi a pilnost najprvé o sobě měla. Nebo jinak, leč bude ona sama najprvé nad sebau bedlivá, nikoli andělé jie nebudau moci pomoci. Nebo, jako v hmotném boji protivníci a nepřátelé některého města, aby je poplénili a zkazili, rozličné tam špehéře a velmi 55 chytré k spatření vysielají, aby zvěděli, co se tam děje a sau-li opatrní a bedliví, takéž i šatan jakýmis' vnuknutími, kterak kto stojí v svém aumyslu, zkušuje, také zevnitř některé dobré věci a pravé narážeje v mysl jich, a potom falešné a bludné za tiem vmietaje, aby tak aspoň svedl. A to ť jest rozuměl Spasitel, když 60 řekl: »Povstanau ť falešní proroci a budau ť dávati znamenie« etc. Protož, když uslyšíte boje a pohruožky jich, buďte bedliví a opatrní, abyšte i vy svedeni nebyli. Nebo protivník váš hledí, kterak by jednoho každého z vás sežral, také co sme od dvadcieti let aneb XXX“ dobrého vzali a nabyli, pojednau a jeden čas 65 aby o to všecko připravil a oklamal a z těch dobrých věcí ob- laupil, a to velmi chytře a tajně, pod zpuosobau svatosti a milos- tivosti, aby naše srdce nakažená toho mnoho neseznala. Jako oni tvrdé šíje Duchu svatému odpierajíce, svaté a spasitedlné napomenutie zamietali, takéž i tuto v tomto boji, že námi schází, 70 od pomoci andělské býváme opuštěni a tak, Duchu svatému Znamenaj zlost dábla a neubez- pečuj se Boj proti ženě Usta vyčišťuje 37 Iz. 6, I až 7 — 61 Mat. 24, 24; Marek 13, 22 — 69 2. (4.) Král. 17, 14; Nehem. 9. 16 a 29
Strana 469
XII. 469 163а2 odpierajíce, učení jeho velmi často odpieráme a zjevně bez studu utrháme, a to, že sami nad sebau bedliví nejsme. O tomto zajisté boji prorokovali sú světí proroci a zvláště 75 tento sv. Ján. A také skrze sny světí andělé napomínají nás k usta- vičné stráži etc. Protož i proroci předpověděli sau ten boj. Daniel prorok XII. pokládá řka: »Povstane Michal, kníže veliké, jemuž dán jest lid k zpravování, a přijde čas, ješto takového nebylo nikdie, a tehdy lid boží spasen bude«. A to ť jest ta žena, nevěsta 80 Beránkova. »A zvláště ktož bude napsán v knihách života. A tehdy mnozí, kteříž spie, z prachu svého povstanau, jedni k životu a jiní k konečnému svému a věčnému zahanbení. A tehdy spraved- liví kteří sau, stkvieti se budau jako slunce, a kteříž spravedlnosti učili, jako hvězdné nebe«. A řečeno jest mu: »Zapečeť tyto věci«. 85 Též v kapitole X. týž pokládá řka: »Ale kníže královstvie per- ského protivilo mi se jedenmezcietma dní«, totiž anděl králov- stvie perského protivil mi se. Tu se ukazuje boj a válka mezi válka mezi anděl- anděly. Protož jest jich boj veliký, nám nesstihlý etc. A dopoviedá: »I přišel mi na pomoc jeden z anděluov, Michal, totiž kníže andě- 90 luov, aby mi ukázal ten boj a aby mě jeho zpravil, jak veliký boj těchto dnuov bude«; nebo jednoho každého srdce proti jinému povstane. A dopovídá: »A nynie se navrátím, abych bojoval proti knížeti perskému. Ale když sem vyšel, ukázal se kníže řecké jda. A tyto věci sem tobě zjevil. A žádného nenie pomocníka mého, 95 die Gabriel, jediné Michal, kníže váš«. Hle, tu okázal boj, který se stal v nebi, jako i tuto Jan, a že konečně volení boží svítězí a přemohau všecky protivníky své. Protož die dále: »A švržen jest protivník«. ve snách také napominaji 163b1 Stal se jest boj veliký v nebi etc. A ne- mohli sú, totiž přemoci. Tyto řeči sau o boji; jako v prvotní, tak v poslední cierkvi jest boj těžký svatým nastávající. Protož jest potřebie svatým tento boj a povahy jeho znáti. A světí mají 5 anděly k své pomoci. Ale v tomto boji drak umie zklamati lidi, nebo boj svatý boží umie změniti v boj tělesný, ďábelský a zho- vadilý. A protož poznati boj duchovní jest veliké maudrosti. A protož David chválil Pána, že jest dal jemu poznati boj, a řekl: »Požehnaný Pán, kterýž učí ruce mé k boji«. Nebo mnohým se 10 zdá, že by nepřátely přemáhali, avšak na duši přemoženi bývají. Znáti tento boj potřebie Maudrost veliká 77 Podle Dan. 12, 1 až 4 — 85 Dan. 10, 13 — 89 Ib. — 92 Dan. 10, 20 a 21 — 97 Zj. 12, 9. 9 Ž. 144, I
XII. 469 163а2 odpierajíce, učení jeho velmi často odpieráme a zjevně bez studu utrháme, a to, že sami nad sebau bedliví nejsme. O tomto zajisté boji prorokovali sú světí proroci a zvláště 75 tento sv. Ján. A také skrze sny světí andělé napomínají nás k usta- vičné stráži etc. Protož i proroci předpověděli sau ten boj. Daniel prorok XII. pokládá řka: »Povstane Michal, kníže veliké, jemuž dán jest lid k zpravování, a přijde čas, ješto takového nebylo nikdie, a tehdy lid boží spasen bude«. A to ť jest ta žena, nevěsta 80 Beránkova. »A zvláště ktož bude napsán v knihách života. A tehdy mnozí, kteříž spie, z prachu svého povstanau, jedni k životu a jiní k konečnému svému a věčnému zahanbení. A tehdy spraved- liví kteří sau, stkvieti se budau jako slunce, a kteříž spravedlnosti učili, jako hvězdné nebe«. A řečeno jest mu: »Zapečeť tyto věci«. 85 Též v kapitole X. týž pokládá řka: »Ale kníže královstvie per- ského protivilo mi se jedenmezcietma dní«, totiž anděl králov- stvie perského protivil mi se. Tu se ukazuje boj a válka mezi válka mezi anděl- anděly. Protož jest jich boj veliký, nám nesstihlý etc. A dopoviedá: »I přišel mi na pomoc jeden z anděluov, Michal, totiž kníže andě- 90 luov, aby mi ukázal ten boj a aby mě jeho zpravil, jak veliký boj těchto dnuov bude«; nebo jednoho každého srdce proti jinému povstane. A dopovídá: »A nynie se navrátím, abych bojoval proti knížeti perskému. Ale když sem vyšel, ukázal se kníže řecké jda. A tyto věci sem tobě zjevil. A žádného nenie pomocníka mého, 95 die Gabriel, jediné Michal, kníže váš«. Hle, tu okázal boj, který se stal v nebi, jako i tuto Jan, a že konečně volení boží svítězí a přemohau všecky protivníky své. Protož die dále: »A švržen jest protivník«. ve snách také napominaji 163b1 Stal se jest boj veliký v nebi etc. A ne- mohli sú, totiž přemoci. Tyto řeči sau o boji; jako v prvotní, tak v poslední cierkvi jest boj těžký svatým nastávající. Protož jest potřebie svatým tento boj a povahy jeho znáti. A světí mají 5 anděly k své pomoci. Ale v tomto boji drak umie zklamati lidi, nebo boj svatý boží umie změniti v boj tělesný, ďábelský a zho- vadilý. A protož poznati boj duchovní jest veliké maudrosti. A protož David chválil Pána, že jest dal jemu poznati boj, a řekl: »Požehnaný Pán, kterýž učí ruce mé k boji«. Nebo mnohým se 10 zdá, že by nepřátely přemáhali, avšak na duši přemoženi bývají. Znáti tento boj potřebie Maudrost veliká 77 Podle Dan. 12, 1 až 4 — 85 Dan. 10, 13 — 89 Ib. — 92 Dan. 10, 20 a 21 — 97 Zj. 12, 9. 9 Ž. 144, I
Strana 470
470 Kapitola Volení přemáhají Tiemto nás dabel velmí poráží Smyslové rozliční Kristus modli se za své Pád volených na čas Protož, když jest chtěl drak plod ženy sežrati, na pomoc proti draku dáni sau jie andělé. A ačkoli drak jest mocný, však die, že nemohl přemoci strany božie, totiž anděluov a Beránka. Nebo strana božie přemáhá draka. Ale vidie se na voko, že strana dáblova přemáhá, poněvadž jest šatan rozvázán tak, že jednak 15 všecka srdce opanoval v těch, kteří se stránkau boží nazývají. Nebo mezi nimi roste den ote dne pajcha zevnitřnie i vnitřnie, když se chlubie a nadutí sau, jeden druhému slova nestrpí; lakom- stvie také roste ustavičně, nebo všickni hledí svých věcí. Pajcha však jest počátek všeho zlého, také i našeho zemdlenie, a lid 20 miluje život prázdný a rozkošný, vespolek sobě odpierají a roz- trhují se na ruozno. Sstup k hřiechóm, k kterým ť se zdá etc. Nebo vítězí nynie drak v mnohých lidech; neb mnohé šatan smietá od lásky, jiné od naděje, jiné od viery. A jako někdy rozliční rozličně smajšleli o Kristu, jedni pra-25 viece ho býti Eliášem, jiní Janem Křtitelem etc., a řiedcí právě o Kristu smajšleli, tak nynie puosobením šatanovým strana božie rozdělena jest náramně také i u vieře. A tak veliké stalo se zmá- menie, že nelze rozeznati, kteří sau strana božie a kteří strana ďáblova; jiným dopauští dobře, mravně živu býti, a pak u vieře 30 pochybují a padají. Těžké ť jest přemoci draka. Protož Spasitel die: »Kdyby možné bylo, i volení byli by svedeni v blud«. Ale volení, ti ť pomocí boží a Beránkovau a andělským retováním konečně přemohau. Nebo sám Kristus modlí se za svau chot a za své volené, aby nezahynuli konečně. Modlil se v zahradě, 35 krvavě se potě, i na kříži, a uslyšán jest pro svau poctivost. A on Petrovi řekl: »Prosil sem za tě, aby nezhynula viera tvá«, totiž konečně aby nebyla vykořeněna. Ačkoli na čas padl, jakož i vy- volení na čas padají, však jest naděje jich, že povstanau; jako v boji rytieř klesne a poražen bývá, avšak potom povstana poráží 40 nepřietele. A že světí mají velikau pomoc anděluov, protož nemuože drak přemoci. Nebo die David: »Andělóm svým rozkázal o tobě, aby ostřiehali tě« etc. Nébrž i od Boha světí mají pomoc. Apoštol die: »Věrný ť jest Buoh, kterýž nedopauští nad to, což mohau, 45 pokúšeti jich«. Poněvadž nedopauští viece, nežli snésti muožeme, znamenie ť jest, že my prvé nevěrní Bohu učiněni sme, a protož 163b2 Věrný Buch 25 Mat. 16, 14; Marek 8, 28; Luk. 9, 19 — 32 Mat. 24, 24; Marek 13, 22 — 35 Mat. 26, 39; Marek 14, 35; Luk. 22, 41 — 36 Luk. 23, 34 — 37 Luk. 22, 32 — 43 Ž. 91, I1 — 45 I. Kor. 10, 13
470 Kapitola Volení přemáhají Tiemto nás dabel velmí poráží Smyslové rozliční Kristus modli se za své Pád volených na čas Protož, když jest chtěl drak plod ženy sežrati, na pomoc proti draku dáni sau jie andělé. A ačkoli drak jest mocný, však die, že nemohl přemoci strany božie, totiž anděluov a Beránka. Nebo strana božie přemáhá draka. Ale vidie se na voko, že strana dáblova přemáhá, poněvadž jest šatan rozvázán tak, že jednak 15 všecka srdce opanoval v těch, kteří se stránkau boží nazývají. Nebo mezi nimi roste den ote dne pajcha zevnitřnie i vnitřnie, když se chlubie a nadutí sau, jeden druhému slova nestrpí; lakom- stvie také roste ustavičně, nebo všickni hledí svých věcí. Pajcha však jest počátek všeho zlého, také i našeho zemdlenie, a lid 20 miluje život prázdný a rozkošný, vespolek sobě odpierají a roz- trhují se na ruozno. Sstup k hřiechóm, k kterým ť se zdá etc. Nebo vítězí nynie drak v mnohých lidech; neb mnohé šatan smietá od lásky, jiné od naděje, jiné od viery. A jako někdy rozliční rozličně smajšleli o Kristu, jedni pra-25 viece ho býti Eliášem, jiní Janem Křtitelem etc., a řiedcí právě o Kristu smajšleli, tak nynie puosobením šatanovým strana božie rozdělena jest náramně také i u vieře. A tak veliké stalo se zmá- menie, že nelze rozeznati, kteří sau strana božie a kteří strana ďáblova; jiným dopauští dobře, mravně živu býti, a pak u vieře 30 pochybují a padají. Těžké ť jest přemoci draka. Protož Spasitel die: »Kdyby možné bylo, i volení byli by svedeni v blud«. Ale volení, ti ť pomocí boží a Beránkovau a andělským retováním konečně přemohau. Nebo sám Kristus modlí se za svau chot a za své volené, aby nezahynuli konečně. Modlil se v zahradě, 35 krvavě se potě, i na kříži, a uslyšán jest pro svau poctivost. A on Petrovi řekl: »Prosil sem za tě, aby nezhynula viera tvá«, totiž konečně aby nebyla vykořeněna. Ačkoli na čas padl, jakož i vy- volení na čas padají, však jest naděje jich, že povstanau; jako v boji rytieř klesne a poražen bývá, avšak potom povstana poráží 40 nepřietele. A že světí mají velikau pomoc anděluov, protož nemuože drak přemoci. Nebo die David: »Andělóm svým rozkázal o tobě, aby ostřiehali tě« etc. Nébrž i od Boha světí mají pomoc. Apoštol die: »Věrný ť jest Buoh, kterýž nedopauští nad to, což mohau, 45 pokúšeti jich«. Poněvadž nedopauští viece, nežli snésti muožeme, znamenie ť jest, že my prvé nevěrní Bohu učiněni sme, a protož 163b2 Věrný Buch 25 Mat. 16, 14; Marek 8, 28; Luk. 9, 19 — 32 Mat. 24, 24; Marek 13, 22 — 35 Mat. 26, 39; Marek 14, 35; Luk. 22, 41 — 36 Luk. 23, 34 — 37 Luk. 22, 32 — 43 Ž. 91, I1 — 45 I. Kor. 10, 13
Strana 471
XII. 471 nás opauští. A jako světí andělé dobří neusilují zkaziti zlých na osobě, ale toliko chtie jich zlosti odpierati; a tak světí toliko Jak světí boju 50 bojovali proti dábelství, a to jest proti hřiechóm, ale ne proti osobě člověka, kteráž od Pána stvořena jest, neb ta nemá zkažena býti. A protož (I. Petr V°.) sám bojovník napomíná řka: »Obchází jako lev ..., jemuž odpierajte silní u vieře«. Ta ť zajisté viera jako pavéza má býti proti všem hřiechuom a nepravostem. A že lidé mievají pomoc velikau anděluov, tomu lidé věřiti nemohau. Čte se v IIII. knihách Královských VI°., že, když byl Elizeus od krále syrského obležen a služebník se jeho lekl, a Elizeus Pomoc andělue- mluvi jemu, že jich viece mají na svú stranu, a modlil se, aby jeho oči byly otevřieny, totiž služebníka, kterýž, když měl otevřené 60 oči, uzřel na horách množstvie anděluov náramné, ani za ně bojují. On zajisté, Pán, i jeho andělé budau za nás bojovati, když my učiníme to, což na nás jest. A dopoviedá: »A nenie nalezeno místo jich viece v nebi«. Tam zajisté, v nebeské řieši, drak přemožen jest, neb jest zpajchal 164a1 65 a všickni svolující jemu padli. Tak v království cierkve rytěřují- cie, že pajchají mnozí z bohatství šatanova, že ho poslauchají a jemu se poddávají, i ti padají a vyvrženi bývají z cierkve. A když die: »A nenie nalezeno místo jich«, a v tom ukazuje vítězstvie konečné; ješto, kdybychom my přemohli šatana, tehdy by neměl 70 mezi námi místa; ale nynie pohřiechu má miesto v srdcích lidských skrz pajchu, skrz lakomstvie, skrz lakotu. A jestliže kto chce pře- moci konečně, tu nemá nalezeno býti miesto dáblovo v nás. A kdež nenie řádu a miery v řečech, v jiedle etc., tu ť ještě šatan má místo uprostřed jich. Ale kteří přikázanie Páně plnie, sau dobrého 75 života, Boha milují, v těch takových šatan nemá místa. A jako někdy Kristus vymietal dábelstvie, i němé, tak podnes Pán vy- mietá svau mocí ďábelstvie z srdcí lidských. A jestliže šatan v dob- rých má místo na těle, jako apoštol o sobě mluví: »Vidím jiný zákon v audech mých« etc., alevšak v duchu a v mysli ne jiný, 80 než Buoh má místo. Jakož die Spasitel: »K němu přijdeme a pří- bytek u něho učiníme«. Oni zajisté světí, kteří se zdáli všemu světu přemoženi, však sau přemohli skrze vieru etc. 55 Satan má míst« v srdcích Iv dobrých 1i. těle dábel časen etc. Pavéza »I svržen jest drak ten veliký« etc. Jakož mnohými a rozlič- nými obyčeji pokauší šatan věrných, tak i mnohými a rozličnými Rozličná jmén. dáblova 52 I. Petr 5, 8 a 9 — 56 2. (1.) Král. 6, 15 až 17. — 76 Mat. 9, 32 n. — 78 Řím. 7, 23 — 80 Jan 14, 23.
XII. 471 nás opauští. A jako světí andělé dobří neusilují zkaziti zlých na osobě, ale toliko chtie jich zlosti odpierati; a tak světí toliko Jak světí boju 50 bojovali proti dábelství, a to jest proti hřiechóm, ale ne proti osobě člověka, kteráž od Pána stvořena jest, neb ta nemá zkažena býti. A protož (I. Petr V°.) sám bojovník napomíná řka: »Obchází jako lev ..., jemuž odpierajte silní u vieře«. Ta ť zajisté viera jako pavéza má býti proti všem hřiechuom a nepravostem. A že lidé mievají pomoc velikau anděluov, tomu lidé věřiti nemohau. Čte se v IIII. knihách Královských VI°., že, když byl Elizeus od krále syrského obležen a služebník se jeho lekl, a Elizeus Pomoc andělue- mluvi jemu, že jich viece mají na svú stranu, a modlil se, aby jeho oči byly otevřieny, totiž služebníka, kterýž, když měl otevřené 60 oči, uzřel na horách množstvie anděluov náramné, ani za ně bojují. On zajisté, Pán, i jeho andělé budau za nás bojovati, když my učiníme to, což na nás jest. A dopoviedá: »A nenie nalezeno místo jich viece v nebi«. Tam zajisté, v nebeské řieši, drak přemožen jest, neb jest zpajchal 164a1 65 a všickni svolující jemu padli. Tak v království cierkve rytěřují- cie, že pajchají mnozí z bohatství šatanova, že ho poslauchají a jemu se poddávají, i ti padají a vyvrženi bývají z cierkve. A když die: »A nenie nalezeno místo jich«, a v tom ukazuje vítězstvie konečné; ješto, kdybychom my přemohli šatana, tehdy by neměl 70 mezi námi místa; ale nynie pohřiechu má miesto v srdcích lidských skrz pajchu, skrz lakomstvie, skrz lakotu. A jestliže kto chce pře- moci konečně, tu nemá nalezeno býti miesto dáblovo v nás. A kdež nenie řádu a miery v řečech, v jiedle etc., tu ť ještě šatan má místo uprostřed jich. Ale kteří přikázanie Páně plnie, sau dobrého 75 života, Boha milují, v těch takových šatan nemá místa. A jako někdy Kristus vymietal dábelstvie, i němé, tak podnes Pán vy- mietá svau mocí ďábelstvie z srdcí lidských. A jestliže šatan v dob- rých má místo na těle, jako apoštol o sobě mluví: »Vidím jiný zákon v audech mých« etc., alevšak v duchu a v mysli ne jiný, 80 než Buoh má místo. Jakož die Spasitel: »K němu přijdeme a pří- bytek u něho učiníme«. Oni zajisté světí, kteří se zdáli všemu světu přemoženi, však sau přemohli skrze vieru etc. 55 Satan má míst« v srdcích Iv dobrých 1i. těle dábel časen etc. Pavéza »I svržen jest drak ten veliký« etc. Jakož mnohými a rozlič- nými obyčeji pokauší šatan věrných, tak i mnohými a rozličnými Rozličná jmén. dáblova 52 I. Petr 5, 8 a 9 — 56 2. (1.) Král. 6, 15 až 17. — 76 Mat. 9, 32 n. — 78 Řím. 7, 23 — 80 Jan 14, 23.
Strana 472
472 Kapitola 2. Drak má voheň jmenuje ho Písmo jmény, a ten konečně z srdcí věrných vyvržen bude. A když bude vyvržen, tehdy Pán bude mieti v srdcích jich 1. Draka povaha své královstvie. A jmenuje ho drakem. Drak letí vzhuoru, voheň 5 v sobě má veliký; a znamená se pajcha dáblova v létaní. Nebo počátek každého hřiecha jesti ť pýcha. Neb i ony anděly i dnes lidi uvodí v pajchu velikau. Žádost a zalibovánie pozdvihnauti se nad Boha jest ta vnitřnie škodlivá pýcha a přivodí k tomu, aby pajchali zbožím, ctí a rodem etc. A jest siemě pajchy poru- 10 164a2 šené, kteréž šatan vmietá v srdce lidská, a člověk v tom semeni žádá svého povajšenie, slávy a cti a líbí se srdci povajšenu býti a kochá se v tom. A proti pajše ďábelské má býti potupenie sebe, pokora veliká, stud a zahanbenie nad svými zlými skutky. Drak má v sobě oheň. Tak dábel zapaluje srdce, zlau milostí 15 člověka rozněcuje, aby člověk sebe samého miloval, takže má k sobě většie milost nežli ku Pánu Bohu. Z toho vohně, totiž z milování sebe samého, láska miesta mieti nemuože, ale dábel panuje jako král v království. A to ť jest jeho boj. Nebo stojí před ženau, chtěje plod jejie a syna pohltiti. On uvodí z toho vohně 20 chtivost ku požádaní a k brání cizích věcí, také pod zámyslem křesťanského náboženstvie podněcuje k smilstvu, k hněvu a ke všem jiným hřiechóm, a skrz jedno srdce jako hrnec rozpaluje jiných mnoho srdcí. Ale přikrývá šatan ty věci, aby jeho voheň zlý zdál se a ukazoval býti voheň božský, voheň Ducha svatého. 25 Tak, když se hněvají pro křivdy své vlastnie, domnievají se dobře a podlé Boha hněvati. A protož v knihách Levitiku X. pokládá se, že synové Aronovi obětovali oheň cizí a zemřeli sú. Neb zajisté lásku, vraucnost a horlivost mieti proti bližním ne z Boha, ale dábla, ti takoví umierají i na duši i na těle. Synové Aronovi sau 30 křesťané, kteříž mají býti synové boží, kteříž mají horlivost a vraucí žádost k zboží, k vlastním poctivostem etc., a pod tiem mají náboženstvie cizie, kteréžto všecky věci neprospievají, ale škodie. Drak má žiezeň velikú. A znamená se tiem, že, což ďábel v sobě má, totéž v nás puosobí, totiž aby taužil člověk po světu, 35 po bohatství, a aby žádostivě vydal se k hospodářství etc. A čím viece žádost v člověku otvierá se k Bohu, tiem viece se zavierá k bohatství a světu tomuto. Drak slove veliký, nebo jeho pokušenie, ponuknutie sau 3. Žiezeň veliká drakova Jedny druhými rozpaluje Zlá milost Oheň cizí Pajcha se rozmohla 4. Veliký drak 164b1 5 Cf. Hugonis de S. Victore, De bestiis et aliis rebus, l. II. c. XXIV (ed. Rothomagi, tomus II, 1648) (o draku i srovnání draka s dáblem). 19 Zj. 12, 4 — 28 3. M. 10, 1 a 2
472 Kapitola 2. Drak má voheň jmenuje ho Písmo jmény, a ten konečně z srdcí věrných vyvržen bude. A když bude vyvržen, tehdy Pán bude mieti v srdcích jich 1. Draka povaha své královstvie. A jmenuje ho drakem. Drak letí vzhuoru, voheň 5 v sobě má veliký; a znamená se pajcha dáblova v létaní. Nebo počátek každého hřiecha jesti ť pýcha. Neb i ony anděly i dnes lidi uvodí v pajchu velikau. Žádost a zalibovánie pozdvihnauti se nad Boha jest ta vnitřnie škodlivá pýcha a přivodí k tomu, aby pajchali zbožím, ctí a rodem etc. A jest siemě pajchy poru- 10 164a2 šené, kteréž šatan vmietá v srdce lidská, a člověk v tom semeni žádá svého povajšenie, slávy a cti a líbí se srdci povajšenu býti a kochá se v tom. A proti pajše ďábelské má býti potupenie sebe, pokora veliká, stud a zahanbenie nad svými zlými skutky. Drak má v sobě oheň. Tak dábel zapaluje srdce, zlau milostí 15 člověka rozněcuje, aby člověk sebe samého miloval, takže má k sobě většie milost nežli ku Pánu Bohu. Z toho vohně, totiž z milování sebe samého, láska miesta mieti nemuože, ale dábel panuje jako král v království. A to ť jest jeho boj. Nebo stojí před ženau, chtěje plod jejie a syna pohltiti. On uvodí z toho vohně 20 chtivost ku požádaní a k brání cizích věcí, také pod zámyslem křesťanského náboženstvie podněcuje k smilstvu, k hněvu a ke všem jiným hřiechóm, a skrz jedno srdce jako hrnec rozpaluje jiných mnoho srdcí. Ale přikrývá šatan ty věci, aby jeho voheň zlý zdál se a ukazoval býti voheň božský, voheň Ducha svatého. 25 Tak, když se hněvají pro křivdy své vlastnie, domnievají se dobře a podlé Boha hněvati. A protož v knihách Levitiku X. pokládá se, že synové Aronovi obětovali oheň cizí a zemřeli sú. Neb zajisté lásku, vraucnost a horlivost mieti proti bližním ne z Boha, ale dábla, ti takoví umierají i na duši i na těle. Synové Aronovi sau 30 křesťané, kteříž mají býti synové boží, kteříž mají horlivost a vraucí žádost k zboží, k vlastním poctivostem etc., a pod tiem mají náboženstvie cizie, kteréžto všecky věci neprospievají, ale škodie. Drak má žiezeň velikú. A znamená se tiem, že, což ďábel v sobě má, totéž v nás puosobí, totiž aby taužil člověk po světu, 35 po bohatství, a aby žádostivě vydal se k hospodářství etc. A čím viece žádost v člověku otvierá se k Bohu, tiem viece se zavierá k bohatství a světu tomuto. Drak slove veliký, nebo jeho pokušenie, ponuknutie sau 3. Žiezeň veliká drakova Jedny druhými rozpaluje Zlá milost Oheň cizí Pajcha se rozmohla 4. Veliký drak 164b1 5 Cf. Hugonis de S. Victore, De bestiis et aliis rebus, l. II. c. XXIV (ed. Rothomagi, tomus II, 1648) (o draku i srovnání draka s dáblem). 19 Zj. 12, 4 — 28 3. M. 10, 1 a 2
Strana 473
XII. 473 164b2 40 každému člověku veliká, jediné leč sám Buoh pomuože. A ktož doufá v samém sobě, má se báti a nepodobné jest, aby nepadl; leč se duše poníží, pozná a pomoci Páně žádati bude, padne ť Pokory potřebie a poražena bude. Die apoštol (Efez. IIII.): »Nechtějte místa dávati dáblu«. A slove had, od kteréhožto Adam a Eva v ráji 45 sú zklamáni a všecko pokolenie lidské jest nakaženo. Slove had; nebo had (jakož se pokládá v knihách Genesis III°.) bieše chytřej- ší všech jiných živočichuov; takéž dábel. A řečeno jest jemu: »Zemi jiesti budeš«; takéž on lid zemský, zhovadilý zžierá a jich požívá a svými chytrostmi jde proti nevěstě Kristově. Jako had 50 vchází v austa člověka, když spí, tak, jestliže člověk nenie bedliv pilně nad srdcem svým, ale snem usne hřícha, jakož se pokládá (Mat.): »Zdřiemaly se všecky a zesnuly« etc., a člověk zavře smysly své vnitřnie, tehdy ť šatan lahodně vchází skrze své vnuk- nutie. A plazí se po zemi. Tak šatan srdce, v kteréž vejde, drží Po zemi se plazí 55 je a skloňuje k zemským věcem tohoto světa etc., takže toliko zemské věci chutnají, o těch myslí, s těmi se obierají a přemajšlejí, a tohoto bývají zbaveni: »Naše obcovánie jest v nebesích«. A pro- tož slove had serpens, »quia serpit«, že se plazí. A myslí ustavičně člověk ten o zemské věci. A takového člověka těžko jest cestu poznati. Jakož napsáno v Přísloví XXX.: »Tři věci sau mi nesnadné, a čtvrté ovšem ne- vím« etc. A die: »Cesty hada, když se plazi po skále« etc. Kterau cestau krade se dábel, kterau děrau, kterým obyčejem vklauznauti usiluje k duši a k choti Kristově, těžké jest to velmi člověku a ne- 65 zná častokrát toho člověk, až uštnutie pocítí duše své. A protož synové izrahelští, jdauce z Ejipta, rozličným štípaním haduov štípáni byli; a protož měděnného hada postalveného měli. Tak když lidé vycházejí z Ejipta-hřiechu, že ještě repcí, Pán dopauští na ně hryzenie a štípanie svědomie, takže některak vadnú a mrau 70 na svých dušech, a leč se pokoří Pánu, nebudau moci dáblu odepříti. A protož Otec Buoh svého Syna dal na kříž jako hada měděného, abychom živě pamatovali umučenie jeho, kteréhožto přemyšlo- vánie vymietá pajchu a uhašuje voheň k hřešení a všelikau žádost. K Židóm apoštol mluví (XII.): »Běžme k uloženému nám boji, 75 patřiece na rozmnožitele viery, kterýžto, předloživ sobě radost, podstaupil kříž«. Naše hlaupost nepostadčí (!) proti jeho, to jest 5. Had slove Zemi had jie Had vchází v usta když spie Cestu hada poznati těžké Umučenic pama tovati Kristovo 60 43 Efez. 4, 27 — 46 I. M. 3, 1 — 48 1. M. 3, 14 — 52 Mat. 25, 5 — 57 Filip. 3, 20 — 61 Přísl. 30, 18 nn. — 66 4. M. 21, 6 a 8 — 71 Jan 3, 14 — 74 Podle Žid. 12, 1 a 2
XII. 473 164b2 40 každému člověku veliká, jediné leč sám Buoh pomuože. A ktož doufá v samém sobě, má se báti a nepodobné jest, aby nepadl; leč se duše poníží, pozná a pomoci Páně žádati bude, padne ť Pokory potřebie a poražena bude. Die apoštol (Efez. IIII.): »Nechtějte místa dávati dáblu«. A slove had, od kteréhožto Adam a Eva v ráji 45 sú zklamáni a všecko pokolenie lidské jest nakaženo. Slove had; nebo had (jakož se pokládá v knihách Genesis III°.) bieše chytřej- ší všech jiných živočichuov; takéž dábel. A řečeno jest jemu: »Zemi jiesti budeš«; takéž on lid zemský, zhovadilý zžierá a jich požívá a svými chytrostmi jde proti nevěstě Kristově. Jako had 50 vchází v austa člověka, když spí, tak, jestliže člověk nenie bedliv pilně nad srdcem svým, ale snem usne hřícha, jakož se pokládá (Mat.): »Zdřiemaly se všecky a zesnuly« etc., a člověk zavře smysly své vnitřnie, tehdy ť šatan lahodně vchází skrze své vnuk- nutie. A plazí se po zemi. Tak šatan srdce, v kteréž vejde, drží Po zemi se plazí 55 je a skloňuje k zemským věcem tohoto světa etc., takže toliko zemské věci chutnají, o těch myslí, s těmi se obierají a přemajšlejí, a tohoto bývají zbaveni: »Naše obcovánie jest v nebesích«. A pro- tož slove had serpens, »quia serpit«, že se plazí. A myslí ustavičně člověk ten o zemské věci. A takového člověka těžko jest cestu poznati. Jakož napsáno v Přísloví XXX.: »Tři věci sau mi nesnadné, a čtvrté ovšem ne- vím« etc. A die: »Cesty hada, když se plazi po skále« etc. Kterau cestau krade se dábel, kterau děrau, kterým obyčejem vklauznauti usiluje k duši a k choti Kristově, těžké jest to velmi člověku a ne- 65 zná častokrát toho člověk, až uštnutie pocítí duše své. A protož synové izrahelští, jdauce z Ejipta, rozličným štípaním haduov štípáni byli; a protož měděnného hada postalveného měli. Tak když lidé vycházejí z Ejipta-hřiechu, že ještě repcí, Pán dopauští na ně hryzenie a štípanie svědomie, takže některak vadnú a mrau 70 na svých dušech, a leč se pokoří Pánu, nebudau moci dáblu odepříti. A protož Otec Buoh svého Syna dal na kříž jako hada měděného, abychom živě pamatovali umučenie jeho, kteréhožto přemyšlo- vánie vymietá pajchu a uhašuje voheň k hřešení a všelikau žádost. K Židóm apoštol mluví (XII.): »Běžme k uloženému nám boji, 75 patřiece na rozmnožitele viery, kterýžto, předloživ sobě radost, podstaupil kříž«. Naše hlaupost nepostadčí (!) proti jeho, to jest 5. Had slove Zemi had jie Had vchází v usta když spie Cestu hada poznati těžké Umučenic pama tovati Kristovo 60 43 Efez. 4, 27 — 46 I. M. 3, 1 — 48 1. M. 3, 14 — 52 Mat. 25, 5 — 57 Filip. 3, 20 — 61 Přísl. 30, 18 nn. — 66 4. M. 21, 6 a 8 — 71 Jan 3, 14 — 74 Podle Žid. 12, 1 a 2
Strana 474
474 Kapitola Starý had Výklad Mysl opuštěná od Boha Žalobník Šatanáš ďáblově, chytrosti. Protož potřebie jest maudrosti božské. Že Mojžieš z holi učinil hada a čarodějníci též faraonovi. A tak kázeň Páně skrz huol znamenaná uvodí velikau maudrost božskau proti ďábelské chytrosti. Nebo zná šatan přirozenie každého člověka 80 a vie, k čemu jest člověk náchylen, a protož vie, kdy přistúpiti a kterým obyčejem pokúšeti. »A slove had starý“, neb se chytrosti ďábelské učil od po- čátku světa, kteréžto žádný z lidí sám z sebe nezná. Slove také starý, nebo na lidi kajície staré uvodí hřiechy, starodávnie oby- 85 čeje. A protož někteří častokrát kajície ustavičně v ně zase se navracují; a ač se často zpoviedají, často však v ně upadají. Slove starý, nebo staré bludy proti velebné svátosti těla Kristova roz- drbává a obnovuje etc. »Kterýž slove dábel«. Vykládá se »doluov tekaucí aneb dva 90 kausaje« (a »dya«, quod est duo, et »bolus«, morsus), aneb hánce. Nebo, když se šatan pozdvihl v pajchu, hned státi nemohl, ale doluov tekl jako voda; neb jest spadl od svého duostojenství a od stavu nebeského upadl. Mnohá srdce nebeská, kteráž trápil, i z těch také srdcí vypadl a vytekl až do jezera najhlub šieho pekelnieho. Tak i mysl člověčí od Boha opuštěná ustavičně teče a padá doluov, nebo voda, leč něčím zastavena bude, doluov teče; tak mysl člověka to má od ďábla, že, leč bude od Boha zadržána, hned teče jako voda v mnohá a rozličná myšlenie. Slove také dábel »dva kausaje«, totiž dvoje milovánie, Boha a bližnieho, 100 nakažuje, a uvodí svau bázeň na lidi zlau. Třetie slove »hánce« ďábel, neb jest žalobník náš před Bohem a všecka jiná bauří srdce proti věrným, aby je vinnili a aby dobrý skutek jich počítali za zlý. »A šatanáš«, totiž protivník, neb se ustavičně spasení našemu protiví a nenávidí ho a zpuosobuje všemi obyčeji, aby srdce ne- 105 náviděla dobrého našeho a protivila se. A najviece se protiví dobré vuoli člověka a svědomí čistému a vždycky ponauká k od- porným věcem spasení etc. »Kterýž svodí veškeren svět« etc. David: »Nenie, kto by činil dobré, nenie až do jednoho«; tak, že Panna Maria, jakož praví, jest v hřiechu počata. Neb on své 110 siemě rozsievá v srdce lidská a v tělo. »A takový dábel svržen jest«, totiž vyvržen bude z srdcí věrných konečně a z jeho svaté 95 165a1 Huol co znamena Početie panny 78 2. M. 4, 3; 7, 11 a 12 —90 Cf. Richardi a S. Victore, In Apocalypsim l. IV., c. II. (ML 196, c. 801) a Isidori, Hispalensis episcopi, Etymologiarum l. VIII., c. 316. — 104 Ib. — 109 Ž. 14, 3.
474 Kapitola Starý had Výklad Mysl opuštěná od Boha Žalobník Šatanáš ďáblově, chytrosti. Protož potřebie jest maudrosti božské. Že Mojžieš z holi učinil hada a čarodějníci též faraonovi. A tak kázeň Páně skrz huol znamenaná uvodí velikau maudrost božskau proti ďábelské chytrosti. Nebo zná šatan přirozenie každého člověka 80 a vie, k čemu jest člověk náchylen, a protož vie, kdy přistúpiti a kterým obyčejem pokúšeti. »A slove had starý“, neb se chytrosti ďábelské učil od po- čátku světa, kteréžto žádný z lidí sám z sebe nezná. Slove také starý, nebo na lidi kajície staré uvodí hřiechy, starodávnie oby- 85 čeje. A protož někteří častokrát kajície ustavičně v ně zase se navracují; a ač se často zpoviedají, často však v ně upadají. Slove starý, nebo staré bludy proti velebné svátosti těla Kristova roz- drbává a obnovuje etc. »Kterýž slove dábel«. Vykládá se »doluov tekaucí aneb dva 90 kausaje« (a »dya«, quod est duo, et »bolus«, morsus), aneb hánce. Nebo, když se šatan pozdvihl v pajchu, hned státi nemohl, ale doluov tekl jako voda; neb jest spadl od svého duostojenství a od stavu nebeského upadl. Mnohá srdce nebeská, kteráž trápil, i z těch také srdcí vypadl a vytekl až do jezera najhlub šieho pekelnieho. Tak i mysl člověčí od Boha opuštěná ustavičně teče a padá doluov, nebo voda, leč něčím zastavena bude, doluov teče; tak mysl člověka to má od ďábla, že, leč bude od Boha zadržána, hned teče jako voda v mnohá a rozličná myšlenie. Slove také dábel »dva kausaje«, totiž dvoje milovánie, Boha a bližnieho, 100 nakažuje, a uvodí svau bázeň na lidi zlau. Třetie slove »hánce« ďábel, neb jest žalobník náš před Bohem a všecka jiná bauří srdce proti věrným, aby je vinnili a aby dobrý skutek jich počítali za zlý. »A šatanáš«, totiž protivník, neb se ustavičně spasení našemu protiví a nenávidí ho a zpuosobuje všemi obyčeji, aby srdce ne- 105 náviděla dobrého našeho a protivila se. A najviece se protiví dobré vuoli člověka a svědomí čistému a vždycky ponauká k od- porným věcem spasení etc. »Kterýž svodí veškeren svět« etc. David: »Nenie, kto by činil dobré, nenie až do jednoho«; tak, že Panna Maria, jakož praví, jest v hřiechu počata. Neb on své 110 siemě rozsievá v srdce lidská a v tělo. »A takový dábel svržen jest«, totiž vyvržen bude z srdcí věrných konečně a z jeho svaté 95 165a1 Huol co znamena Početie panny 78 2. M. 4, 3; 7, 11 a 12 —90 Cf. Richardi a S. Victore, In Apocalypsim l. IV., c. II. (ML 196, c. 801) a Isidori, Hispalensis episcopi, Etymologiarum l. VIII., c. 316. — 104 Ib. — 109 Ž. 14, 3.
Strana 475
XII. 475 cierkve, nébrž potom i z těla člověčieho vyvržen bude, v kterémž častokrát nynie své puosobí skutky. A die: »Na zemi«, zde v srdce 115 zemská a potom v zemi věčného zatracenie, kdež bude pláč a škří- penie zubuov etc. 165а2 I slyšel sem hlas veliký, an die na nebi etc. Po přemožení a vítězstvie velikém pokládá Duch svatý radost a veselé. Nebo uprostřed osiedl věrní jsauce položeni, ku pomoci mají anděly božie. A ačkoli na čas padají, však konečně pozdvi- 5 ženi budau a přemohau draka, kteréhožto přemohauce radovati se budau. Drak také svržen bude; jakož mluví Spasitel: »Již kníže světa vyvrženo bude ven«, najprvé ze všech vyvolených srdcí. A tehdy co bude než radost? Vyvržen bude z cierkve, a z toho bude radost v vyvolených a hlas veselé velikého. 10 A protož volení, na čas položení v auzkostech boje, strachují se nevědauce, milosti-li čili nenávisti hodni sú. Jako v moři Červe- ném báli se synové izrahelští velmi, ale otevřenau cestau širokau přes moře brali se, a když najvětší nepřítel jich byl utopen, radovali se a piesničku zpievali. Též opět v Starém zákoně, když byl Aman 15 přemožen skrz modlitby Hester a Mardochea, ustanovili den hodování a radostí. Kolikrát na nás dopuštěno jest pokušenie těžké od nepřátel vidomých, a spomáhal nám v těch ve všech nesnázích Pán! Praha čím se odplatí jemu za dobrodienie? Jediné vděčnost ukázati Bohu, hřiechy kaziti, přikázaní ostřiehati a pies- 20 ničku z dobrého svědomie zpievati, nechajíce marných utěšení! Ale pohřiechu, když Pán odjímá pokušenie od lidu, tehdy nenalézá se v nich bázeň, ale k prvním zlým věcem se navracují. Ale lépe by bylo, aby stál s metlau Pán nad námi, nebo tak lépe všickni stojíme! Jakž rychle poobleví metla boží nad námi, tak 25 hned odpadají od bázně, hřiechové obživují, hněv boží zbuzujem na se, hned se nevděčnost ukazuje v lidu. Ó, lid český těchto dnuov v boji a nesnázi o kalich Páně jak zřetedlně a znamenitě pomoc boží měl jest! A kéž dieky za to činí? A ač jest nečinil, aspoň nynie nahrazuj činiti! Opět, když duše hřiech přemáhá, hned hlas vydává duch, když v duši veselé a radost, že jest vyšla z služebnosti babylonské. Radost duše Ano, jakož die Pán ve čtení, radost jest anděluom božím, totiž Radost anděluone Pomoziž, milý Pane! Strachují se voleni Opět radost Pokušenie Lépe nám po- kušenie mievati Lid český Praha Radost 30 6 Jan 12, 31 — 11 Ohlas Eccl. 9, 1 — 2. M. 14, 10 nn. a 29; 15, 1 — 14 Ester 8, 15 až 17 — 32 Luk. 15, 10
XII. 475 cierkve, nébrž potom i z těla člověčieho vyvržen bude, v kterémž častokrát nynie své puosobí skutky. A die: »Na zemi«, zde v srdce 115 zemská a potom v zemi věčného zatracenie, kdež bude pláč a škří- penie zubuov etc. 165а2 I slyšel sem hlas veliký, an die na nebi etc. Po přemožení a vítězstvie velikém pokládá Duch svatý radost a veselé. Nebo uprostřed osiedl věrní jsauce položeni, ku pomoci mají anděly božie. A ačkoli na čas padají, však konečně pozdvi- 5 ženi budau a přemohau draka, kteréhožto přemohauce radovati se budau. Drak také svržen bude; jakož mluví Spasitel: »Již kníže světa vyvrženo bude ven«, najprvé ze všech vyvolených srdcí. A tehdy co bude než radost? Vyvržen bude z cierkve, a z toho bude radost v vyvolených a hlas veselé velikého. 10 A protož volení, na čas položení v auzkostech boje, strachují se nevědauce, milosti-li čili nenávisti hodni sú. Jako v moři Červe- ném báli se synové izrahelští velmi, ale otevřenau cestau širokau přes moře brali se, a když najvětší nepřítel jich byl utopen, radovali se a piesničku zpievali. Též opět v Starém zákoně, když byl Aman 15 přemožen skrz modlitby Hester a Mardochea, ustanovili den hodování a radostí. Kolikrát na nás dopuštěno jest pokušenie těžké od nepřátel vidomých, a spomáhal nám v těch ve všech nesnázích Pán! Praha čím se odplatí jemu za dobrodienie? Jediné vděčnost ukázati Bohu, hřiechy kaziti, přikázaní ostřiehati a pies- 20 ničku z dobrého svědomie zpievati, nechajíce marných utěšení! Ale pohřiechu, když Pán odjímá pokušenie od lidu, tehdy nenalézá se v nich bázeň, ale k prvním zlým věcem se navracují. Ale lépe by bylo, aby stál s metlau Pán nad námi, nebo tak lépe všickni stojíme! Jakž rychle poobleví metla boží nad námi, tak 25 hned odpadají od bázně, hřiechové obživují, hněv boží zbuzujem na se, hned se nevděčnost ukazuje v lidu. Ó, lid český těchto dnuov v boji a nesnázi o kalich Páně jak zřetedlně a znamenitě pomoc boží měl jest! A kéž dieky za to činí? A ač jest nečinil, aspoň nynie nahrazuj činiti! Opět, když duše hřiech přemáhá, hned hlas vydává duch, když v duši veselé a radost, že jest vyšla z služebnosti babylonské. Radost duše Ano, jakož die Pán ve čtení, radost jest anděluom božím, totiž Radost anděluone Pomoziž, milý Pane! Strachují se voleni Opět radost Pokušenie Lépe nám po- kušenie mievati Lid český Praha Radost 30 6 Jan 12, 31 — 11 Ohlas Eccl. 9, 1 — 2. M. 14, 10 nn. a 29; 15, 1 — 14 Ester 8, 15 až 17 — 32 Luk. 15, 10
Strana 476
476 Kapitola Hlas potěšenic z tohoto Radost z tohoto Stastná duše mučedlníkuov Přemoci pokušeníe Hlas první Druhý Třetí Pokoj a jednota když vidie po nějakých znameních bázeň, pokoru a pokánie na člověku. Kdyby se člověk varoval marností světských a potupil obchody a zaměstknánie světa, obveselil by velmi anděly. Jestli že 35 165b1 hněv, jestliže chlipnost, lakomstvie, jestliže šatanovu chytrost přemáhá a poráží v sobě, hned hlas blahoslavený potěšenie vy- chází v duši té; a duchové dobří také se veselí, když každá duše řieká: »Velebte Pána se mnú!« Ó, kolikrát sú prvnější kajície z najmizernějšie služebnosti povstávali hřiecha, tolikrát blaho-40 slavený tento hlas byl vnitř slyšán: »Zpievajme Pánu«. Kolikrát duše v lásce, v pokání, v životě dobrém, v životě bohomyslném trvající vychází odsud, totiž s tohoto světa, všecka nebesa nebes veselé se. Jako když se Kristus narodil, andělé zpieváchu: »Sláva na výsostech Bohu«, tak duše, když jdau s tohoto světa u vieře 45 pravé, v pokání, tam se rodie náboženstvie s Kristem a oni zpie- váchu a zpievají za tento nový život člověka řkauce: »Sláva na výsostech Bohu«. Zdaliž nenie veselé, když duše vidí Boha a všecky věci má v sobě ku pomoci, ku poznání a milování Boha, když šatanáš přemožen jest, když se duše nebojí ohně? Ó šťastná duše, 50 kterážto skrze voheň, skrz mučedlnictvo vychází odsud! Dábel na ní nic svého nenalézá! Protož se radují andělé a kuorové jich a zpievají pieseň. Ó, kolikrát přemuožeme pokušenie duše a těla, dojdeme rozkošných žalmuov a zpievaní, sladších nežli Šalomú- novy piesničky. Jestliže pokrytce, jestliže bludy, jestliže drakova 55 pokušenie přemuožeme a vajdeme s tohoto světa, šťastné vyjitie, šťastná smrt, šťastné narozenie, šťastné zpievanie z toho slyšáno bude svatých. První hlas po tesknostech těchto duší bude potěšenie duše, odpočinutie mnohé; druhý, když všecky duše spolu na saudě 60 budau, tehdy všickni audové, i najmenší prstek blahoslavený bude; třetí, když všickni spolu položeni budau v počet v jedno tělo pod jednau hlavau, teh dy po všem těle budau divní hlasové a piesně svatých. Jakož die Jan: »A slyšal sem hlas s nebe« etc. Také když Antikristovo polednie pokušenie poraženo bude a když 65 zatraubí sedmý anděl a bude po rozbrojích pokoj a bude pěknost v jednotě srdcí a duší a když bude jeden pastýř a jeden ovčinec, tehdy také radost zde bude. A potom najvětšie dojdau vyvolení radosti; ale ještě rozbrojové a rány budau, nebo mnoho jest ne- návistí, chlauba a pokrytstvie, mnoho zlých duchuov kraluje, 70 165b2 44 Luk. 2, 14 — 51 Ohlas Jana 14, 30 — 67 Ohlas Jana 10, 16
476 Kapitola Hlas potěšenic z tohoto Radost z tohoto Stastná duše mučedlníkuov Přemoci pokušeníe Hlas první Druhý Třetí Pokoj a jednota když vidie po nějakých znameních bázeň, pokoru a pokánie na člověku. Kdyby se člověk varoval marností světských a potupil obchody a zaměstknánie světa, obveselil by velmi anděly. Jestli že 35 165b1 hněv, jestliže chlipnost, lakomstvie, jestliže šatanovu chytrost přemáhá a poráží v sobě, hned hlas blahoslavený potěšenie vy- chází v duši té; a duchové dobří také se veselí, když každá duše řieká: »Velebte Pána se mnú!« Ó, kolikrát sú prvnější kajície z najmizernějšie služebnosti povstávali hřiecha, tolikrát blaho-40 slavený tento hlas byl vnitř slyšán: »Zpievajme Pánu«. Kolikrát duše v lásce, v pokání, v životě dobrém, v životě bohomyslném trvající vychází odsud, totiž s tohoto světa, všecka nebesa nebes veselé se. Jako když se Kristus narodil, andělé zpieváchu: »Sláva na výsostech Bohu«, tak duše, když jdau s tohoto světa u vieře 45 pravé, v pokání, tam se rodie náboženstvie s Kristem a oni zpie- váchu a zpievají za tento nový život člověka řkauce: »Sláva na výsostech Bohu«. Zdaliž nenie veselé, když duše vidí Boha a všecky věci má v sobě ku pomoci, ku poznání a milování Boha, když šatanáš přemožen jest, když se duše nebojí ohně? Ó šťastná duše, 50 kterážto skrze voheň, skrz mučedlnictvo vychází odsud! Dábel na ní nic svého nenalézá! Protož se radují andělé a kuorové jich a zpievají pieseň. Ó, kolikrát přemuožeme pokušenie duše a těla, dojdeme rozkošných žalmuov a zpievaní, sladších nežli Šalomú- novy piesničky. Jestliže pokrytce, jestliže bludy, jestliže drakova 55 pokušenie přemuožeme a vajdeme s tohoto světa, šťastné vyjitie, šťastná smrt, šťastné narozenie, šťastné zpievanie z toho slyšáno bude svatých. První hlas po tesknostech těchto duší bude potěšenie duše, odpočinutie mnohé; druhý, když všecky duše spolu na saudě 60 budau, tehdy všickni audové, i najmenší prstek blahoslavený bude; třetí, když všickni spolu položeni budau v počet v jedno tělo pod jednau hlavau, teh dy po všem těle budau divní hlasové a piesně svatých. Jakož die Jan: »A slyšal sem hlas s nebe« etc. Také když Antikristovo polednie pokušenie poraženo bude a když 65 zatraubí sedmý anděl a bude po rozbrojích pokoj a bude pěknost v jednotě srdcí a duší a když bude jeden pastýř a jeden ovčinec, tehdy také radost zde bude. A potom najvětšie dojdau vyvolení radosti; ale ještě rozbrojové a rány budau, nebo mnoho jest ne- návistí, chlauba a pokrytstvie, mnoho zlých duchuov kraluje, 70 165b2 44 Luk. 2, 14 — 51 Ohlas Jana 14, 30 — 67 Ohlas Jana 10, 16
Strana 477
XII. 477 166а 90 a čekajme na všaký den na sebe ran božích. Nejsme hodni ještě zpievati Piesniček piesní na zemi a na nebi. Ještě jest věk šestý, zámutku a mnohých bied a utrhání a nezřízeností a stajskaní a neposlušenství. Protož se odhánějí od zpievanie najslažšieho (!), 75 ale volají se k pláči a k kvílení a k žíni a k modlitbě, aby odjíti ráčil Buoh tyto zlé věci z cierkve. Vidíme také poškvrny mnohé na tváři naší, mnoho krádežuov a laupežuov, a lidé bez pokánie sau, vražda a cizoložstvie rozvodňují se. Protož přijdau ještě kvílenie žalostná. Také mysl snížená jest, svědomie zatemněné, 80 nemuož se k Bohu pozdvihnauti a radovati se v Pánu. Druhé srdce rozdělená sú, protož by nebylo zpievanie svorné. Třetie hněv Páně veliký. Čtvrté nepřestávají od hřiechuov a nečinie lidé pokánie. Ale když Buoh pozdvihne nás od hřiechuov a kořen hřiechuov vytrhne z nás, vyčistí nás, a tehdy ť naděje bude bu- 85 daucích dobrých věcí a piesniček. Páté všecka řemesla obecnie v hřiechy sau uvalena, a neprohlédáme k tomu; protož zpievanie ohavná sau, nebo veselé Ducha svatého v duši nepuosobí se. Šesté bludové velicí, kterýmiž cesta Páně jest rauhaní poddána. Sedmé nebojujeme kaziece zlých věcí. Když bude napravenie v cierkvi, když bolest na hřiechy bude a všickni se připravie v oděnie proti hřiechóm a přistaupie k pravdě upřiemým aumyslem, když velicí nepřátelé pravdy budau praví přátelé a když srdce budau se obětovati v sprostnosti Bohu, když se budeme vyznávati Pánu v pravdě, když choditi 95 budeme se Pánem v srdci dobrém, když bude cesta naše nepo- škvrněná, když bude jednota srdcí v lásce, tehdy andělé spolu těšiti se budau s námi. Item, že Pán na všecky strany světa má své volené, když jim ještě kázáno bude čtenie Páně a oni činiti budau pokánie, tehdy zpievána bude vyším hlasem pieseň lidská 100 i andělská, totiž najčistčieho milovánie, svatého mluvenie, svatého náboženstvie, dobrých příkladuov, v ohyzdnosti budau mieti všecky hřiechy, svět potupie, pokoj mieti budau dobrý, Ducha svatého potěšenie budau (mieti), veseliti se budau v přikáza- ních, spoluaučastni budau přijímanie těla a krve Páně s děková- 105 ním, tehdy ten hlas slyšán bude: »Nynie stalo se jest spasenie«, totiž skrz vítězstvie, že sme zachováni od Pána, nejsúce odděleni od Boha, ale jemu připojeni. Vysvobozenie již naše ukazuje se, nebo šatanáš jest zahanben. Moc a síla, nebo Pán spomáhati nám Plakati máme Svědomic zašlé II. III. IV. Řemesla VI. Bludové VII. Dobře bude, když se toto naplní 103 «mieti) v rkp. vyn.!
XII. 477 166а 90 a čekajme na všaký den na sebe ran božích. Nejsme hodni ještě zpievati Piesniček piesní na zemi a na nebi. Ještě jest věk šestý, zámutku a mnohých bied a utrhání a nezřízeností a stajskaní a neposlušenství. Protož se odhánějí od zpievanie najslažšieho (!), 75 ale volají se k pláči a k kvílení a k žíni a k modlitbě, aby odjíti ráčil Buoh tyto zlé věci z cierkve. Vidíme také poškvrny mnohé na tváři naší, mnoho krádežuov a laupežuov, a lidé bez pokánie sau, vražda a cizoložstvie rozvodňují se. Protož přijdau ještě kvílenie žalostná. Také mysl snížená jest, svědomie zatemněné, 80 nemuož se k Bohu pozdvihnauti a radovati se v Pánu. Druhé srdce rozdělená sú, protož by nebylo zpievanie svorné. Třetie hněv Páně veliký. Čtvrté nepřestávají od hřiechuov a nečinie lidé pokánie. Ale když Buoh pozdvihne nás od hřiechuov a kořen hřiechuov vytrhne z nás, vyčistí nás, a tehdy ť naděje bude bu- 85 daucích dobrých věcí a piesniček. Páté všecka řemesla obecnie v hřiechy sau uvalena, a neprohlédáme k tomu; protož zpievanie ohavná sau, nebo veselé Ducha svatého v duši nepuosobí se. Šesté bludové velicí, kterýmiž cesta Páně jest rauhaní poddána. Sedmé nebojujeme kaziece zlých věcí. Když bude napravenie v cierkvi, když bolest na hřiechy bude a všickni se připravie v oděnie proti hřiechóm a přistaupie k pravdě upřiemým aumyslem, když velicí nepřátelé pravdy budau praví přátelé a když srdce budau se obětovati v sprostnosti Bohu, když se budeme vyznávati Pánu v pravdě, když choditi 95 budeme se Pánem v srdci dobrém, když bude cesta naše nepo- škvrněná, když bude jednota srdcí v lásce, tehdy andělé spolu těšiti se budau s námi. Item, že Pán na všecky strany světa má své volené, když jim ještě kázáno bude čtenie Páně a oni činiti budau pokánie, tehdy zpievána bude vyším hlasem pieseň lidská 100 i andělská, totiž najčistčieho milovánie, svatého mluvenie, svatého náboženstvie, dobrých příkladuov, v ohyzdnosti budau mieti všecky hřiechy, svět potupie, pokoj mieti budau dobrý, Ducha svatého potěšenie budau (mieti), veseliti se budau v přikáza- ních, spoluaučastni budau přijímanie těla a krve Páně s děková- 105 ním, tehdy ten hlas slyšán bude: »Nynie stalo se jest spasenie«, totiž skrz vítězstvie, že sme zachováni od Pána, nejsúce odděleni od Boha, ale jemu připojeni. Vysvobozenie již naše ukazuje se, nebo šatanáš jest zahanben. Moc a síla, nebo Pán spomáhati nám Plakati máme Svědomic zašlé II. III. IV. Řemesla VI. Bludové VII. Dobře bude, když se toto naplní 103 «mieti) v rkp. vyn.!
Strana 478
478 Kapitola Veselé bojovníkuov Srdce naše nezpuosobná Radost z těchto věcí Duše vstupující zhuoru má radost bude. Spasenie, nebo zprávcové dobré věci přikazují a poddaní poslauchají. A královstvie dobré Ježíše Krista; již šatanovo 110 královstvie zkaženo jest v nás, bieda totiž zjevná i tajná. A to učinil král nebeský v nás, abychom byli jeho královstvie, a ne- padli sme s pomocí jeho, ale zachováni sme skrze Krista, jemu čest a sláva! Nenie ť z nás nětco dobrého, což máme, ale od Pána. Protož »královstvie učiněni sme božie a Krista Pána, kterýž 115 nás vykaupil krví svau« etc. Síla a moc blahoslavené Trojice a požehnané v nás jest a byla v boji, protož vietězstvie jeho sme. »A moc Krista jeho« byla s námi; ne oděnie tělesné, ale jeho krev přemohla v nás hřiechy, svět a šatana; tak zpievati budau světí pieseň Pánu: »Protož veselte se nebesa a kteříž přebýváte 120 v nich«. Jest veselé na světě scházejících se k boji, v traubení se posilňujících; tak v boji Páně proti štípení Antikristovu světí měli se: co sau trpěli v světě, na těle, radovali se velmi; hnáni také jsúce z obcí a mrskáni, posmieváni, řiekali: »A Kristus trpěl za nás. Dieky Bohu vzdáváme, že i nám puojčiti ráčil pro své 125 trpěti jméno«. Tak bojovali světí, všechen svět roztrhli; těžké mauky na těle snášejíce, v duši veselili se. Ale tato naše srdce neradují se v pokušení, ale odpierají a v duši se neradují; protož nepřemáhají co takového. Též když duše nětco božského poznává tajného, což svatí první drželi, 130 radost jest. Opět když tajně přemáhá šatana, radost jest. Druhé, když v duchu božím roste, když skrytě osvěcuje se a vyčišťuje a když Boha poznává a když se s Pánem upokojuje, obvláštně jsúci, zvláštní radost jest. Též jako matka Kristova zachovávala všecka slova, snášejíci etc., a že v mysli počala Spasitele našeho. 135 Opět, když duše o jiném slyší dobré, zvláštní radost jest. Jako Maria o Alžbětě uslyšala početie syna; protož povstavši, odešla na hory. Také, čím viece duše vstupuje na hory vlasti nebeské, tam má častokrát potěšenie a naučenie proti draku, kterak bojovati má. Nebo skrz ta potupenie Pán častokrát jako z daleké vlasti 140 po posléch posielá rozličné rozkoše voleným, kterak by se v boji posilniti měli. A z toho opět přichází radost té duši. Ti ť sau hlasové, o kterýchž die: »Slyšal sem hlas«, totiž veselí, když totiž tajné věci, zvláště některé, Pán cierkvi své dá po bojování a duši svaté za dárek mlčečky. Tak dal apoštolóm 145 166а2 Darové Páně příčina veselé 115 Podle Zj. 5, 9 a 10 — 120 Zj. 12, 12 — 125 Podle Skutk. 5, 41 134 Luk. 2, 19 — 137 Luk. I, 36 a 39 —
478 Kapitola Veselé bojovníkuov Srdce naše nezpuosobná Radost z těchto věcí Duše vstupující zhuoru má radost bude. Spasenie, nebo zprávcové dobré věci přikazují a poddaní poslauchají. A královstvie dobré Ježíše Krista; již šatanovo 110 královstvie zkaženo jest v nás, bieda totiž zjevná i tajná. A to učinil král nebeský v nás, abychom byli jeho královstvie, a ne- padli sme s pomocí jeho, ale zachováni sme skrze Krista, jemu čest a sláva! Nenie ť z nás nětco dobrého, což máme, ale od Pána. Protož »královstvie učiněni sme božie a Krista Pána, kterýž 115 nás vykaupil krví svau« etc. Síla a moc blahoslavené Trojice a požehnané v nás jest a byla v boji, protož vietězstvie jeho sme. »A moc Krista jeho« byla s námi; ne oděnie tělesné, ale jeho krev přemohla v nás hřiechy, svět a šatana; tak zpievati budau světí pieseň Pánu: »Protož veselte se nebesa a kteříž přebýváte 120 v nich«. Jest veselé na světě scházejících se k boji, v traubení se posilňujících; tak v boji Páně proti štípení Antikristovu světí měli se: co sau trpěli v světě, na těle, radovali se velmi; hnáni také jsúce z obcí a mrskáni, posmieváni, řiekali: »A Kristus trpěl za nás. Dieky Bohu vzdáváme, že i nám puojčiti ráčil pro své 125 trpěti jméno«. Tak bojovali světí, všechen svět roztrhli; těžké mauky na těle snášejíce, v duši veselili se. Ale tato naše srdce neradují se v pokušení, ale odpierají a v duši se neradují; protož nepřemáhají co takového. Též když duše nětco božského poznává tajného, což svatí první drželi, 130 radost jest. Opět když tajně přemáhá šatana, radost jest. Druhé, když v duchu božím roste, když skrytě osvěcuje se a vyčišťuje a když Boha poznává a když se s Pánem upokojuje, obvláštně jsúci, zvláštní radost jest. Též jako matka Kristova zachovávala všecka slova, snášejíci etc., a že v mysli počala Spasitele našeho. 135 Opět, když duše o jiném slyší dobré, zvláštní radost jest. Jako Maria o Alžbětě uslyšala početie syna; protož povstavši, odešla na hory. Také, čím viece duše vstupuje na hory vlasti nebeské, tam má častokrát potěšenie a naučenie proti draku, kterak bojovati má. Nebo skrz ta potupenie Pán častokrát jako z daleké vlasti 140 po posléch posielá rozličné rozkoše voleným, kterak by se v boji posilniti měli. A z toho opět přichází radost té duši. Ti ť sau hlasové, o kterýchž die: »Slyšal sem hlas«, totiž veselí, když totiž tajné věci, zvláště některé, Pán cierkvi své dá po bojování a duši svaté za dárek mlčečky. Tak dal apoštolóm 145 166а2 Darové Páně příčina veselé 115 Podle Zj. 5, 9 a 10 — 120 Zj. 12, 12 — 125 Podle Skutk. 5, 41 134 Luk. 2, 19 — 137 Luk. I, 36 a 39 —
Strana 479
XII. 479 166b2 dary a veseliti se z toho; tak Mariji matce dal dárky, že uvěřila slovóm božím skrz anděla a svět potupila, pokorná a nábožná byla. Protož jest měla paprslek z té příčiny s nebe nový, Ducha svatého, a proto zkřikla řkúci: »Velebí duše má Hospodina«. Ten paprslek, 150 Duch svatý, vlél v Jana Duch Páně skrz Mariji, druhé v Alžbětu matku, třetie v pastýře při narození Kristovu, čtvrté ve všecken svět volených božích; a tak od jednoho vyvoleného mnoho dob- rých věcí muož přijíti mnohým bratřím, a pak z toho i tolik radostí v Pánu Bohu, z kterýchžto pieseň novú zpievati budau 155 světí zde i v slávě. O kteréž die: »Slyšal sem hlas«, totiž utěšenie svrchních měšťanuov a vyvolených bojujících a majících vítězstvie nad šatanem. »Nynie stalo se jest spasenie«, co se tkne k ujitie a vy- svobozenie od pádu. »A moc Páně«; božie moc, jelikožto ku po- 160 moci naší v boji a k svatým zásluhám. »A královstvie« hřiechy potlačiti, královstvie také Pána Boha, v němžto Buoh jako v nebi kraluje. »A síla« šatanáše podmaňovati. »Nebo svržen jest« ven z srdcí našich totiž vyvržen jest a ven z těl i ze všeho těla cierkve. »Žalobník bratří našich«, kterýž má auřad nám škoditi a hřiechy 165 popisovati, kterýž toho šetří, kterými hřiechy jemu svolujeme a v kterých svět milujeme a božích přikázaní netbáme, on žaluje na nás. Protož řiekají andělé: »Veselte se nebesa (totiž andělé a svatí lidé), že bratří našich (totiž lidí) žalobník (kteříž sau naši bratří skrz milost) vyvržen jest z nich« jako přemožený a pora- 170 žený skrze slzy a modlitby a pokorná srdce. »Kterýžto ve dne i v noci«, totiž vždycky hledal příčiny hřiecha, odkud by obžaloval svědomie, totižto žalobau svau je obvinňoval, »před oblíčejem bo- žím«, před nímžto žádná věc tajná nenie skrytá. K Židóm IIII°.: »Všecky věci obnažené sau a odkryté očima jeho«. »Ale oni přemohli sau ho pro krev Beránka«. Krev Ježíše Krev Páně mocná Krista najviece spojuje obce tyto v boji proti Antikristu, které- hož sau přemohli také na tomto světě těchto dnuov, a činí pomoc přemáhati hřiechy v duši a pokušenie. »A pro slovo svědectvie jeho«, totiž zachovávajiece přikázanie, přemáhají šatanáše. »Třetie 180 skrz mučedlnictvo« své přemáhají šatana, chytřeji voheň a žalář a protivenstvie na tomto světě, kteréž přemáhá hřiechy a šatana a svět tak, že nic nemá šatanáš na člověku na tomto světě i na budaucím. »A protož veselte se nebesa«, totiž všickni měšťané Dábel šetří nás pilně Slovo mocné 175 166b1 Panna Maria paprslek měla 5 nebe Mučedlnictvo Nebesa 149 Luk. 1, 46 — 150 vlél korekturou z pův. vlévá — 174 Žid. 4, 13.
XII. 479 166b2 dary a veseliti se z toho; tak Mariji matce dal dárky, že uvěřila slovóm božím skrz anděla a svět potupila, pokorná a nábožná byla. Protož jest měla paprslek z té příčiny s nebe nový, Ducha svatého, a proto zkřikla řkúci: »Velebí duše má Hospodina«. Ten paprslek, 150 Duch svatý, vlél v Jana Duch Páně skrz Mariji, druhé v Alžbětu matku, třetie v pastýře při narození Kristovu, čtvrté ve všecken svět volených božích; a tak od jednoho vyvoleného mnoho dob- rých věcí muož přijíti mnohým bratřím, a pak z toho i tolik radostí v Pánu Bohu, z kterýchžto pieseň novú zpievati budau 155 světí zde i v slávě. O kteréž die: »Slyšal sem hlas«, totiž utěšenie svrchních měšťanuov a vyvolených bojujících a majících vítězstvie nad šatanem. »Nynie stalo se jest spasenie«, co se tkne k ujitie a vy- svobozenie od pádu. »A moc Páně«; božie moc, jelikožto ku po- 160 moci naší v boji a k svatým zásluhám. »A královstvie« hřiechy potlačiti, královstvie také Pána Boha, v němžto Buoh jako v nebi kraluje. »A síla« šatanáše podmaňovati. »Nebo svržen jest« ven z srdcí našich totiž vyvržen jest a ven z těl i ze všeho těla cierkve. »Žalobník bratří našich«, kterýž má auřad nám škoditi a hřiechy 165 popisovati, kterýž toho šetří, kterými hřiechy jemu svolujeme a v kterých svět milujeme a božích přikázaní netbáme, on žaluje na nás. Protož řiekají andělé: »Veselte se nebesa (totiž andělé a svatí lidé), že bratří našich (totiž lidí) žalobník (kteříž sau naši bratří skrz milost) vyvržen jest z nich« jako přemožený a pora- 170 žený skrze slzy a modlitby a pokorná srdce. »Kterýžto ve dne i v noci«, totiž vždycky hledal příčiny hřiecha, odkud by obžaloval svědomie, totižto žalobau svau je obvinňoval, »před oblíčejem bo- žím«, před nímžto žádná věc tajná nenie skrytá. K Židóm IIII°.: »Všecky věci obnažené sau a odkryté očima jeho«. »Ale oni přemohli sau ho pro krev Beránka«. Krev Ježíše Krev Páně mocná Krista najviece spojuje obce tyto v boji proti Antikristu, které- hož sau přemohli také na tomto světě těchto dnuov, a činí pomoc přemáhati hřiechy v duši a pokušenie. »A pro slovo svědectvie jeho«, totiž zachovávajiece přikázanie, přemáhají šatanáše. »Třetie 180 skrz mučedlnictvo« své přemáhají šatana, chytřeji voheň a žalář a protivenstvie na tomto světě, kteréž přemáhá hřiechy a šatana a svět tak, že nic nemá šatanáš na člověku na tomto světě i na budaucím. »A protož veselte se nebesa«, totiž všickni měšťané Dábel šetří nás pilně Slovo mocné 175 166b1 Panna Maria paprslek měla 5 nebe Mučedlnictvo Nebesa 149 Luk. 1, 46 — 150 vlél korekturou z pův. vlévá — 174 Žid. 4, 13.
Strana 480
480 Kapitola nebeští, tak světí jako duchové andělští, z takového vítězství, kteréž činie světí nad šatanášem a nad hřiechuov množstvím 185 a nad světem, a kterak kazie zlé věci v uobci. »I kteříž přebýváte v nich«, totiž všickni předvyvolení k bydlení v království nebes- kém, totiž v cierkvi svaté, nad obdrženým vítězstvím a nad za- slíbenau korunau, kteréž duojdau vyvolení po dokonánie vítězstvie. Ó přešťastný boj, v kterémž jestliže kto setrvá v lásce, spasen 190 bude. Kterak šatana preinoci Žaluje na nás dábel Kterak se tehdy vymluvíme Nebo svržen jest žalobník bratří našich, kterýž žalovával na ně etc. Řeči tyto dotýkají boje, jaký jest zde boj ustavičně proti dáblu a jeho audóm a svatých božích a vyvolených proti šatanášovi, kterýž usiluje přemoci věrné a svědomie raniti. A věrní zase proti tomu se postavují, aby hřích byl přemožen a zkažen. A kolikrát hřiech bývá zkažen, tolikrát šatan bývá přemožen, ten drak, a svržen. Protož tuto dotýká konečného vítězstvie strany božie; a boj tělesný jest stien boje duchovnieho, a leč kto řádně bude bojovati bojem duchovním, hřiechu se nedopauštěje, nebude korunován. A ač mnozí z strany 10 Páně od strany dáblovy bývají raněni, však konečně onino 167a1 přemáhají. Protož tato slova sau pieseň andělská, kteříž se veselili z vítěz- stvie věrných nad tiem drakem a hadem starým. A die, že svržen jest žalobník, to jest ďábel, a jeho královstvie konečně bude svrže- 15 no. Nebo z kterého srdce ďábelstvie bývá vyvrženo, i ten člověk i všecken kuor nebeský raduje se a veselí. A nazývají ho žalob- níka; neb on žaluje na nás a mluví před Bohem proti nám (a to jest nám skryto), a to těžkými žalobami. A když kto bývá obža- lován, rmautí se a pečuje, kterak by se mohl z té žaloby očistiti. 20 Ale že duše jest oslepená, protož neváží, kterak jest před Hospo- dinem obžalována. O té žalobě napsáno Lukáš XVI°., kdež die, že člověk bohatý bieše (sebe samého, Krista, míně) maje vladaře, totiž anděly svaté u vlasti, a zde svaté lidi rozličné auřady majíce; a ten obžalován jest u Pána, že by mrhal statek etc. A všickni, 25 že v svém povolání nečiníme dosti auřadu svému, protož se na nás žaloba děje. Ale pohřiechu jednak všickni k své vuoli viece nežli boží prohlédají. A té žaloby každý den očekávajme, neb ť se na nás pronese. Někdy světí, cítiece tu žalobu před Bohem, nic ne- dbali na žaloby tohoto světa, než toliko k Bohu patřili. Protož 30 5 9 2. Tim. 2, 5 — 22 Luk. 16, 1 nn.
480 Kapitola nebeští, tak světí jako duchové andělští, z takového vítězství, kteréž činie světí nad šatanášem a nad hřiechuov množstvím 185 a nad světem, a kterak kazie zlé věci v uobci. »I kteříž přebýváte v nich«, totiž všickni předvyvolení k bydlení v království nebes- kém, totiž v cierkvi svaté, nad obdrženým vítězstvím a nad za- slíbenau korunau, kteréž duojdau vyvolení po dokonánie vítězstvie. Ó přešťastný boj, v kterémž jestliže kto setrvá v lásce, spasen 190 bude. Kterak šatana preinoci Žaluje na nás dábel Kterak se tehdy vymluvíme Nebo svržen jest žalobník bratří našich, kterýž žalovával na ně etc. Řeči tyto dotýkají boje, jaký jest zde boj ustavičně proti dáblu a jeho audóm a svatých božích a vyvolených proti šatanášovi, kterýž usiluje přemoci věrné a svědomie raniti. A věrní zase proti tomu se postavují, aby hřích byl přemožen a zkažen. A kolikrát hřiech bývá zkažen, tolikrát šatan bývá přemožen, ten drak, a svržen. Protož tuto dotýká konečného vítězstvie strany božie; a boj tělesný jest stien boje duchovnieho, a leč kto řádně bude bojovati bojem duchovním, hřiechu se nedopauštěje, nebude korunován. A ač mnozí z strany 10 Páně od strany dáblovy bývají raněni, však konečně onino 167a1 přemáhají. Protož tato slova sau pieseň andělská, kteříž se veselili z vítěz- stvie věrných nad tiem drakem a hadem starým. A die, že svržen jest žalobník, to jest ďábel, a jeho královstvie konečně bude svrže- 15 no. Nebo z kterého srdce ďábelstvie bývá vyvrženo, i ten člověk i všecken kuor nebeský raduje se a veselí. A nazývají ho žalob- níka; neb on žaluje na nás a mluví před Bohem proti nám (a to jest nám skryto), a to těžkými žalobami. A když kto bývá obža- lován, rmautí se a pečuje, kterak by se mohl z té žaloby očistiti. 20 Ale že duše jest oslepená, protož neváží, kterak jest před Hospo- dinem obžalována. O té žalobě napsáno Lukáš XVI°., kdež die, že člověk bohatý bieše (sebe samého, Krista, míně) maje vladaře, totiž anděly svaté u vlasti, a zde svaté lidi rozličné auřady majíce; a ten obžalován jest u Pána, že by mrhal statek etc. A všickni, 25 že v svém povolání nečiníme dosti auřadu svému, protož se na nás žaloba děje. Ale pohřiechu jednak všickni k své vuoli viece nežli boží prohlédají. A té žaloby každý den očekávajme, neb ť se na nás pronese. Někdy světí, cítiece tu žalobu před Bohem, nic ne- dbali na žaloby tohoto světa, než toliko k Bohu patřili. Protož 30 5 9 2. Tim. 2, 5 — 22 Luk. 16, 1 nn.
Strana 481
XII. 481 167а2 40 die David: »Od tváři hněvu tvého nenie pokoje kostem mým« etc. A zvláště že ďábel, nepřítel náš, přítomen jest nám a vie všecky naše skutky a na ně pamatuje, pro kteréž žaluje na nás. Neb on žaluje na nás svými vnuknutími. A že jest sám před Bo- 35 hem obžalován a z svého duostojenstvie svržen, protož žádá, aby nižádný nevšel na jeho místo; protož na všecky žaluje a před Pánem voškliví a usiluje, kterým by koli obyčejem mohl, člověka k hřiechu přivésti. Jako se to ukazuje na Jobovi; ale on ť jest ne- shřešil, Job svatý, usty svými v těch zámutcích. A jako kaž dého člověka skutek dobrý buďto zlý mluví před skutkové mluvic Bohem za člověka aneb proti člověku, jako krev Abelova a skut- kové Sodomských volají před Bohem, tak také vnuknutie šatanovo a ponaukanie k hřiechóm žaluje na nás před Bohem, jestliže mu svolíme; kterýmžto když svolíme, volají, abychom od Pána za- 45 vrženi byli a potupeni. Netoliko před Bohem, jehož nic tajno nenie, na nás on žaluje, ale na každého, kto chce býti věrný slauha Pána svého a šafář věrný; tehdy tento drak žaluje netoliko před Bohem, ale i lidem ho zvošklivuje, naň žaluje a srdce, kteráž opanoval, proti němu zbuzuje, aby toho člověka měli v podezření a ve zlém 50 domnění a aby k němu neměli lásky. Tak i Krista zde v světě obcujícieho obžalovával a zlau pověstí rozhlašoval, aby ho za člo- věka bludného měli, takže i jeho učedlníci o něm pochybovali a všickni z viery vypadli kromě samé toliko matky jeho. Takéž i proti jeho apoštolóm tento žalobník zbauřil mnohé, aby jim ne- 55 bylo věřeno. A nynie, kto chce najlepším býti, šatan mnohá zbauří proti němu srdce. A protož dobře andělé nazývají v své piesničce šatanáše žalobníka. Ne každá však žaloba jest dábelská, ale některá jest dobrá, Dobrá žaloba když člověk na druhého potauží, z lásky hřiechy jeho oznamuje, 60 aby byl potrestán. Tak Jozef na bratřie své žaloval pro hřiech naj- horší; kteréhož nenáviděli bratřie a do Ejipta ho prodali. A čím viece nenávisti byl poddán, tiem viece byl povýšen. Protož jest ten aukol dábluov, před Bohem ustavičně na lidi žalovati. A die: »Ve dne«, totiž v času štěstie; a tehdy na mnohé ža- 65 luje ten šatan, neb mnozí v štěstí padají. »I v noci«, protivenstvie. A my pohřiechu neumieme s tiemto nepřítelem se potkati a jemu odepříti. Jest i jiný den, když někteří, obrátiece se k Bohu, mají Zalobník náš Bohu 1 k liden Na Krista tako žaloval Na apoštoly Dábluov aukol Dábel zná naše skutky Den Noc 167b1 Den co jest 31 Ž. 38, 4 — 38 Job 31, 30 — 41 I. M. 4, 10; 79, 13 — 60 1. M. 37, 2 nn. Jakoubek, Výklad. 31
XII. 481 167а2 40 die David: »Od tváři hněvu tvého nenie pokoje kostem mým« etc. A zvláště že ďábel, nepřítel náš, přítomen jest nám a vie všecky naše skutky a na ně pamatuje, pro kteréž žaluje na nás. Neb on žaluje na nás svými vnuknutími. A že jest sám před Bo- 35 hem obžalován a z svého duostojenstvie svržen, protož žádá, aby nižádný nevšel na jeho místo; protož na všecky žaluje a před Pánem voškliví a usiluje, kterým by koli obyčejem mohl, člověka k hřiechu přivésti. Jako se to ukazuje na Jobovi; ale on ť jest ne- shřešil, Job svatý, usty svými v těch zámutcích. A jako kaž dého člověka skutek dobrý buďto zlý mluví před skutkové mluvic Bohem za člověka aneb proti člověku, jako krev Abelova a skut- kové Sodomských volají před Bohem, tak také vnuknutie šatanovo a ponaukanie k hřiechóm žaluje na nás před Bohem, jestliže mu svolíme; kterýmžto když svolíme, volají, abychom od Pána za- 45 vrženi byli a potupeni. Netoliko před Bohem, jehož nic tajno nenie, na nás on žaluje, ale na každého, kto chce býti věrný slauha Pána svého a šafář věrný; tehdy tento drak žaluje netoliko před Bohem, ale i lidem ho zvošklivuje, naň žaluje a srdce, kteráž opanoval, proti němu zbuzuje, aby toho člověka měli v podezření a ve zlém 50 domnění a aby k němu neměli lásky. Tak i Krista zde v světě obcujícieho obžalovával a zlau pověstí rozhlašoval, aby ho za člo- věka bludného měli, takže i jeho učedlníci o něm pochybovali a všickni z viery vypadli kromě samé toliko matky jeho. Takéž i proti jeho apoštolóm tento žalobník zbauřil mnohé, aby jim ne- 55 bylo věřeno. A nynie, kto chce najlepším býti, šatan mnohá zbauří proti němu srdce. A protož dobře andělé nazývají v své piesničce šatanáše žalobníka. Ne každá však žaloba jest dábelská, ale některá jest dobrá, Dobrá žaloba když člověk na druhého potauží, z lásky hřiechy jeho oznamuje, 60 aby byl potrestán. Tak Jozef na bratřie své žaloval pro hřiech naj- horší; kteréhož nenáviděli bratřie a do Ejipta ho prodali. A čím viece nenávisti byl poddán, tiem viece byl povýšen. Protož jest ten aukol dábluov, před Bohem ustavičně na lidi žalovati. A die: »Ve dne«, totiž v času štěstie; a tehdy na mnohé ža- 65 luje ten šatan, neb mnozí v štěstí padají. »I v noci«, protivenstvie. A my pohřiechu neumieme s tiemto nepřítelem se potkati a jemu odepříti. Jest i jiný den, když někteří, obrátiece se k Bohu, mají Zalobník náš Bohu 1 k liden Na Krista tako žaloval Na apoštoly Dábluov aukol Dábel zná naše skutky Den Noc 167b1 Den co jest 31 Ž. 38, 4 — 38 Job 31, 30 — 41 I. M. 4, 10; 79, 13 — 60 1. M. 37, 2 nn. Jakoubek, Výklad. 31
Strana 482
482 Kapitola V noci žaluje Andělé sau bratřic Lazar nenie opuštěn Láska Kristova k nám Tyto věci pomáhají přemoc fábla Přijímající tělo Páně a krev světlo viery vnitř v mysli a v srdci a osvícenie duše. Jako die apoštol: »Byli ste temnostmi, ale nynie světlo v Pánu«. A protož die: »Tak abyšte ve dne poctivě chodili«, totiž podlé Boha a vuole jeho. A 70 v tom dni nepřestává šatan žalovati a svými střelami střieleti. Jako die David: »Ktož přebývá v pomoci Najvyšieho, nepohne se«. A die: »Nebude se báti od střely, létajície ve dne« etc. »I v noci«. Když jest zatměnie duše a slunce-Kristus zapadá, tehdy najviece žaluje. Protož die: »Kterýž žaloval na ně ve dne 75 i v noci«. A slovau andělé všickni věrní bratřie. A to jest cos' velikého. Neb oni, patřiece v tvář Otce nebeského, pečují o nás a o naše dobré, postavujíce se proti tomu draku za nás, což na nich jest. Protož křesťané opuštění doufati mají, že mají zástup veliký přá- 80 tel; jako i Lazar opuštěný v najvětšie potřebě nenie od Pána opuštěn, ale od anděluov přijat. Protož slovau bratřie pro lásku, kterauž k nám mají, a pečovánie o nás veliké. Slovau také bratřie, že vuoli jednostajnou a tajž cíl jako andělé mají mieti, ač nejsau téhož přirozenie jako andělé. Kristus také ukázal velikau k člověku 85 lásku, větší nežli anděluom, v tom, že za nás umřel, a ne za an- děly. A protož z našeho pokolenie někteří sú nad anděly povýšeni, jako Pán Kristus a blahoslavená Panna. A netoliko andělé pře- máhají šatana, ale všickni volení. Protož dopoviedá: »A oni přemohli sau ho pro krev Beránka«. 90 Někdy v prvotní cierkvi i nynie také světí přemáhají dábla, totiž nechtějíce povolovati šatanovým vnuknutím a některému hřiechu, i přemáhali hřiechy, pokušenie, smrt, zámutky, a to ne sami z sebe, ale bratřie své majíce ku pomoci, přemohli pro krev Beránkovu, druhé pro slovo svědectvie, třetie, že nemilovali životuov svých. Protož to troje pomáhá člověku k přemožení dábla, totiž hodné okušenie krve Páně a živá památka umučenie Páně, kdež má pří- tomna býti viera veliká a živá; každý, ktož k stolu Páně přistaupá, viz, s velikau-li věrau přistaupá a přijímá, jest-li živá památka umučenie Páně a jeho života všeho útrpného. Protož die sv. Jan: 100 »Toto ť jest vítězstvie, viera vaše«. Druhé pro slovo svědectvie bo- žieho vyznáním skutečným i austním člověk má pomoc proti ša- tanovi, jakož die Kristus: »Kto by mě vyznal před lidmi, vyznámť i já ho« etc. Těm takovým nemuož se Kristus zapříti. Třetie, že 95 167b2 Slovo boží 69 Efez. 5, 8 — 72 Podle Ž. 91, 1 a 5— 81 Luk. 16, 22 — 85 u kázal korekturou z pův. ukazuje — 101 1. Jan 5, 4 — 103 Mat. 10, 32
482 Kapitola V noci žaluje Andělé sau bratřic Lazar nenie opuštěn Láska Kristova k nám Tyto věci pomáhají přemoc fábla Přijímající tělo Páně a krev světlo viery vnitř v mysli a v srdci a osvícenie duše. Jako die apoštol: »Byli ste temnostmi, ale nynie světlo v Pánu«. A protož die: »Tak abyšte ve dne poctivě chodili«, totiž podlé Boha a vuole jeho. A 70 v tom dni nepřestává šatan žalovati a svými střelami střieleti. Jako die David: »Ktož přebývá v pomoci Najvyšieho, nepohne se«. A die: »Nebude se báti od střely, létajície ve dne« etc. »I v noci«. Když jest zatměnie duše a slunce-Kristus zapadá, tehdy najviece žaluje. Protož die: »Kterýž žaloval na ně ve dne 75 i v noci«. A slovau andělé všickni věrní bratřie. A to jest cos' velikého. Neb oni, patřiece v tvář Otce nebeského, pečují o nás a o naše dobré, postavujíce se proti tomu draku za nás, což na nich jest. Protož křesťané opuštění doufati mají, že mají zástup veliký přá- 80 tel; jako i Lazar opuštěný v najvětšie potřebě nenie od Pána opuštěn, ale od anděluov přijat. Protož slovau bratřie pro lásku, kterauž k nám mají, a pečovánie o nás veliké. Slovau také bratřie, že vuoli jednostajnou a tajž cíl jako andělé mají mieti, ač nejsau téhož přirozenie jako andělé. Kristus také ukázal velikau k člověku 85 lásku, větší nežli anděluom, v tom, že za nás umřel, a ne za an- děly. A protož z našeho pokolenie někteří sú nad anděly povýšeni, jako Pán Kristus a blahoslavená Panna. A netoliko andělé pře- máhají šatana, ale všickni volení. Protož dopoviedá: »A oni přemohli sau ho pro krev Beránka«. 90 Někdy v prvotní cierkvi i nynie také světí přemáhají dábla, totiž nechtějíce povolovati šatanovým vnuknutím a některému hřiechu, i přemáhali hřiechy, pokušenie, smrt, zámutky, a to ne sami z sebe, ale bratřie své majíce ku pomoci, přemohli pro krev Beránkovu, druhé pro slovo svědectvie, třetie, že nemilovali životuov svých. Protož to troje pomáhá člověku k přemožení dábla, totiž hodné okušenie krve Páně a živá památka umučenie Páně, kdež má pří- tomna býti viera veliká a živá; každý, ktož k stolu Páně přistaupá, viz, s velikau-li věrau přistaupá a přijímá, jest-li živá památka umučenie Páně a jeho života všeho útrpného. Protož die sv. Jan: 100 »Toto ť jest vítězstvie, viera vaše«. Druhé pro slovo svědectvie bo- žieho vyznáním skutečným i austním člověk má pomoc proti ša- tanovi, jakož die Kristus: »Kto by mě vyznal před lidmi, vyznámť i já ho« etc. Těm takovým nemuož se Kristus zapříti. Třetie, že 95 167b2 Slovo boží 69 Efez. 5, 8 — 72 Podle Ž. 91, 1 a 5— 81 Luk. 16, 22 — 85 u kázal korekturou z pův. ukazuje — 101 1. Jan 5, 4 — 103 Mat. 10, 32
Strana 483
XII. 483 105 nemilovali duší svých, totiž milostí porušenau, nebo nemilovali života svého zlého; a ktož ho nemiluje, ani zbožie miluje anebo ctí světských. A die: »Nemilovali duší«, totiž životuov tělesných; a sau ti, kteříž přemáhají lakotu všecku a rozkoš, tak totiž, aby tělo nebylo na překážku duše, a také tak, že, nežli by Boha roz- 110 hněval, radši by tělo na smrt vydal a umřel. A dopoviedá: »Protož veselte se nebesa« etc., totiž z tohoto vítězstvie. Nebesa, v nebesích bydlejíce, veselé se, nebo přebýva- Nebe kto sau? jiece na zemi přemáhají šatana z hodného přijímanie těla a krve Páně. Jsau zajisté zde lidé v těle postavení, a bydlejí v nebesích. 115 Jakož die apoštol: »Naše obcovánie v nebesiech jest«. A opět: »Po- vstali-li ste s Kristem, které sau věci svrchnie, chutnajte«. Takovéť napomínají andělé a srdci jich pohybují, aby se radovali a veselili, že tak svú krev vylévají pro jméno Ježíše Krista etc. Kto nem lují života svého 168a1 20 Běda zemi a moři, nebť jest k vám sstaupil dábel, maje hněv veliký etc. Již oznámil běh cierkve prvotnie,! kterak ona bojujíci draka přemohla; a ku pomoci svaté andělý měli a svú krev vylili, sebe vespolek jeden druhého posil- 5 ňujíce, takže radost byla andělóm božím nad jedním hřiešníkem pokánie činícím. Nynie pak k skonání světa, když šatanáš jest roz- vázán, die: »Běda zemi a moři«. To ť to běda, o kterémž viděl, když třetí a čtvrtý anděl v traubu traubil. A die: »Běda zemi«. Země znamená život rozkošný, chlipný, 1o vedlé žádostí tělesných. V knihách Genesis I°.: »Země bieše ne- úžitečná a prázdná«, totiž od Ducha svatého a všeho dobrého. A ďábel, ten had, zemi jie, když lidi v zemské žádosti a v zemské zhovadilosti uvodí, takže potom nevážie sobě života věčného, jako die David: »Za nic měli sú zemi žádostivú«. A protož, což 15 koli člověk najviece miluje, od toho jméno béře; a z toho jest, miluje-li najprvé nebeské věci, slove člověk nebeský, pakli zemské, slove člověk zemský. O té zemi napsáno v Levitiku: »Všecko, co se plazí po zemi, ohavné bude a nečisté vám«. Nebo, kto své chuti a žá- dosti naplňuje zemskými věcmi, ten nečistý bude před Hospodinem. Protož v Exodu VIII. i v žalmu die prorok: »I vydala země jich žáby«, totiž srdce zemské nečistá vydává myšlenie, hněvy, smilstvo, nečistotu. Tu zajisté do té země šatan má přístup. Země kto sau Žáby co znamenají 115 Filip. 3, 20; Kol. 3, 1. 5 Ohlas Luk. 15, 7 a 10 — 7 Zj. 8, 13 — 10 I. M. 1, 2 — 12 I. M. 3, 14 14 Podle Z. 106, 24 — 17 3. M. I1, 41 a 12 — 20 2. M. 8, 6; Ž. 105, 30 31*
XII. 483 105 nemilovali duší svých, totiž milostí porušenau, nebo nemilovali života svého zlého; a ktož ho nemiluje, ani zbožie miluje anebo ctí světských. A die: »Nemilovali duší«, totiž životuov tělesných; a sau ti, kteříž přemáhají lakotu všecku a rozkoš, tak totiž, aby tělo nebylo na překážku duše, a také tak, že, nežli by Boha roz- 110 hněval, radši by tělo na smrt vydal a umřel. A dopoviedá: »Protož veselte se nebesa« etc., totiž z tohoto vítězstvie. Nebesa, v nebesích bydlejíce, veselé se, nebo přebýva- Nebe kto sau? jiece na zemi přemáhají šatana z hodného přijímanie těla a krve Páně. Jsau zajisté zde lidé v těle postavení, a bydlejí v nebesích. 115 Jakož die apoštol: »Naše obcovánie v nebesiech jest«. A opět: »Po- vstali-li ste s Kristem, které sau věci svrchnie, chutnajte«. Takovéť napomínají andělé a srdci jich pohybují, aby se radovali a veselili, že tak svú krev vylévají pro jméno Ježíše Krista etc. Kto nem lují života svého 168a1 20 Běda zemi a moři, nebť jest k vám sstaupil dábel, maje hněv veliký etc. Již oznámil běh cierkve prvotnie,! kterak ona bojujíci draka přemohla; a ku pomoci svaté andělý měli a svú krev vylili, sebe vespolek jeden druhého posil- 5 ňujíce, takže radost byla andělóm božím nad jedním hřiešníkem pokánie činícím. Nynie pak k skonání světa, když šatanáš jest roz- vázán, die: »Běda zemi a moři«. To ť to běda, o kterémž viděl, když třetí a čtvrtý anděl v traubu traubil. A die: »Běda zemi«. Země znamená život rozkošný, chlipný, 1o vedlé žádostí tělesných. V knihách Genesis I°.: »Země bieše ne- úžitečná a prázdná«, totiž od Ducha svatého a všeho dobrého. A ďábel, ten had, zemi jie, když lidi v zemské žádosti a v zemské zhovadilosti uvodí, takže potom nevážie sobě života věčného, jako die David: »Za nic měli sú zemi žádostivú«. A protož, což 15 koli člověk najviece miluje, od toho jméno béře; a z toho jest, miluje-li najprvé nebeské věci, slove člověk nebeský, pakli zemské, slove člověk zemský. O té zemi napsáno v Levitiku: »Všecko, co se plazí po zemi, ohavné bude a nečisté vám«. Nebo, kto své chuti a žá- dosti naplňuje zemskými věcmi, ten nečistý bude před Hospodinem. Protož v Exodu VIII. i v žalmu die prorok: »I vydala země jich žáby«, totiž srdce zemské nečistá vydává myšlenie, hněvy, smilstvo, nečistotu. Tu zajisté do té země šatan má přístup. Země kto sau Žáby co znamenají 115 Filip. 3, 20; Kol. 3, 1. 5 Ohlas Luk. 15, 7 a 10 — 7 Zj. 8, 13 — 10 I. M. 1, 2 — 12 I. M. 3, 14 14 Podle Z. 106, 24 — 17 3. M. I1, 41 a 12 — 20 2. M. 8, 6; Ž. 105, 30 31*
Strana 484
484 Kapitola Dátan Moře co jest Česká země Nynie se moře vylilo Volati máme k Bohu Nebezpečenstvie na moři A že v prvotní cierkvi světí život vysoký a veliký vedli sú a nebeský, a ještě v srdcích těch stal se jest boj jako v nebi s drakem, protož onino světí byli sú jako nebe, náš pak život nynie jest jako 25 země, nebo zemskými myšleními jest svázán. A že drak svržen jest s nebe, totiž z těch srdcí nebeských, protož přistaupil sem k zemi, k srdcím totiž zemským a zatvrzeným, kterýmiž vládne a nad kterýmiž panuje, protož se pokládá o Dátanovi a Abironovi, že pohltila je země, totiž zemské žádosti, čest, přízeň světská, a to, 30 168a2 že dábel sstaupil na zemi. Ale co jest moře? I jest veliká a mocná bauřka světských mocí, totiž pánuov, králuov, takže srdce vrau proti sobě vespolek jako moře hněvem, závistí, srdečnau hořkostí, pajchau. To dvé bylo v této zemi české, že jest byla zemí, když sau pokojnaj a roz-35 košný vedli život; již pak sau moře, když srdce zbauřená sú. A protož, co prvé v štěstí a v pokoji jako na zemi svodil, již nynie bauřkami, protivenstvími a nepokoji mnohé od pravdy, od života svatého odvodí, neb se hajbají srdce proti lásce, trpělivosti a po- koře. A protož běda tomu moři, tak totiž srdcím zbauřeným. 40 A že šatanáš v nebi (totiž cierkve prvotnie) přemožen jest, protož rozhněvav se sstaupil na zemi, v srdce totiž zemská, a v moře, srdce nepokojná, bauřlivá a rozdělená, a mnoho puosobí zlého. A to moře pohřiechu sme my, tak zbauření, tak nepokojní. Někdy zajisté, když sú učedlníci s Kristem byli na lodí, počali v nebez- 45 pečenství býti a báti se. Tak nynie dábel všecka vlnobitie, všecky větry proti nám hajbe a zbuzuje. Protož máme volati k Bohu, aby ráčil nás vysvoboditi. A nynie Pán má se k nám, jako by spal, a to proto, že malé viery jsme. Protož tápají mezi vlnobitím a pohřižujie se srdce a svědomie. Má-li ť se tehdy moře to upokojiti, musie ť se 50 najprvé srdce naše upokojiti v Bohu a svědomie. V tomto zajisté moři jeden druhého utieská, morduje a zaškrcuje, jako ryba rybu jie. A jako když se rozmohau větrové, většie vlnobitie se vyzdvi- hují, tak k konci světa dábelská vlnobitie se rozmáhají. Nebo dábel přišel ve všelikém svedení, a protož srdce sau nepokojná, 55 takže jedno srdce druhé trápie a bauří. A z toho jest, že od vlno- bitie těch světa tohoto bauřivých zatmievají se hvězdy, slunce i měsiec. A rozděluje na dvě straně toho moře pokušenie. Protož v tvářnosti náboženstvie a v pokoře andělské puosobí šatan po- kušenie. A to se znamená tu, že jest sstaupil dábel, tak totiž, že 60 168b1 Šatan jak pokauší 29 4. M. 16, 32 — 45 Mat. 8, 24 nn.; Luk. 8, 23 nn.
484 Kapitola Dátan Moře co jest Česká země Nynie se moře vylilo Volati máme k Bohu Nebezpečenstvie na moři A že v prvotní cierkvi světí život vysoký a veliký vedli sú a nebeský, a ještě v srdcích těch stal se jest boj jako v nebi s drakem, protož onino světí byli sú jako nebe, náš pak život nynie jest jako 25 země, nebo zemskými myšleními jest svázán. A že drak svržen jest s nebe, totiž z těch srdcí nebeských, protož přistaupil sem k zemi, k srdcím totiž zemským a zatvrzeným, kterýmiž vládne a nad kterýmiž panuje, protož se pokládá o Dátanovi a Abironovi, že pohltila je země, totiž zemské žádosti, čest, přízeň světská, a to, 30 168a2 že dábel sstaupil na zemi. Ale co jest moře? I jest veliká a mocná bauřka světských mocí, totiž pánuov, králuov, takže srdce vrau proti sobě vespolek jako moře hněvem, závistí, srdečnau hořkostí, pajchau. To dvé bylo v této zemi české, že jest byla zemí, když sau pokojnaj a roz-35 košný vedli život; již pak sau moře, když srdce zbauřená sú. A protož, co prvé v štěstí a v pokoji jako na zemi svodil, již nynie bauřkami, protivenstvími a nepokoji mnohé od pravdy, od života svatého odvodí, neb se hajbají srdce proti lásce, trpělivosti a po- koře. A protož běda tomu moři, tak totiž srdcím zbauřeným. 40 A že šatanáš v nebi (totiž cierkve prvotnie) přemožen jest, protož rozhněvav se sstaupil na zemi, v srdce totiž zemská, a v moře, srdce nepokojná, bauřlivá a rozdělená, a mnoho puosobí zlého. A to moře pohřiechu sme my, tak zbauření, tak nepokojní. Někdy zajisté, když sú učedlníci s Kristem byli na lodí, počali v nebez- 45 pečenství býti a báti se. Tak nynie dábel všecka vlnobitie, všecky větry proti nám hajbe a zbuzuje. Protož máme volati k Bohu, aby ráčil nás vysvoboditi. A nynie Pán má se k nám, jako by spal, a to proto, že malé viery jsme. Protož tápají mezi vlnobitím a pohřižujie se srdce a svědomie. Má-li ť se tehdy moře to upokojiti, musie ť se 50 najprvé srdce naše upokojiti v Bohu a svědomie. V tomto zajisté moři jeden druhého utieská, morduje a zaškrcuje, jako ryba rybu jie. A jako když se rozmohau větrové, většie vlnobitie se vyzdvi- hují, tak k konci světa dábelská vlnobitie se rozmáhají. Nebo dábel přišel ve všelikém svedení, a protož srdce sau nepokojná, 55 takže jedno srdce druhé trápie a bauří. A z toho jest, že od vlno- bitie těch světa tohoto bauřivých zatmievají se hvězdy, slunce i měsiec. A rozděluje na dvě straně toho moře pokušenie. Protož v tvářnosti náboženstvie a v pokoře andělské puosobí šatan po- kušenie. A to se znamená tu, že jest sstaupil dábel, tak totiž, že 60 168b1 Šatan jak pokauší 29 4. M. 16, 32 — 45 Mat. 8, 24 nn.; Luk. 8, 23 nn.
Strana 485
XII. 485 168b2 pokušenie puosobě tak je strojí, jako by se ku pokoře chajlilo, a skrz kteréž pokauší, přikrývá je ošemetnau pokorau. A o tom apoštol k Kolocenským II°.: »Nižádný vás nesvoď chtě v pokoře a náboženství andělském« etc. Nebo skrz kteréž šatan šálí a zkla- 65 mává, umie ť je obléci v pokoru zevnitřní, ale vnitř plní sau pajchy. Nynie ť mnozí sau zavedeni a svedeni skrz život lidský zevnitřní, totiž pokorný; a toho neznají mnozí, leč až již budau svedeni a zklamáni. Protož die: »Běda zemi«, totiž srdcím upokojeným v rozkoši, 70 »a moři«, totiž srdcím zbauřeným, neb oboje k mnohému přivodí zlému. Každého se však sluší varovati. Jako die apoštol: »Ktož se hlavy své nedrží«, totiž Pána Krista, jeho viery, rozumuov v Písmě Ducha svatého. Druhé dábel pokauší odpornostmi a pro- tivenstvími tohoto světa. A to se mínie v tom slově, že jest sstaupil 75 dábel, maje veliký hněv, když srdce lidská bauří proti sobě ve- spolek jednoho k druhému; a což tajně nesvede, to puosobí zjev- ným hněvem a závistí. A die: »Maje hněv veliký«, kterýž se po skutečnostech po- Hněv«Šatanuov znává. Ale Pán skrz něho tresce nás a jako kruopěji hněvu svého 80 na nás upauští; ale potom ť se otevře hněv Páně a vyleje. Tak Daniel IX. modlil se jest. Kterak Pán nynie kape na nás svuoj hněv! Kterýžto kdyby člověk poznal, tehdy by se bál Pána a rmautil by se a viece by se nežli hněvu králova obával. Zvláště pak šatan na ty hněviv jest, když chtějí Pánu pilně 85 slúžiti. Proti těm šatan najviece popauzí srdcí lidských. A dopo- vídá: »Znaje, že krátký čas má«. Nebo uložený čas Pán položil dáblu k svozování srdcí lidských, a protož pospiechá, chtěje mnohá srdce svésti. A kdybychom my věřili živě, že čas náš zde krátký jest, ovšem pospiešili bychme života polepšiti a s pláčem napomí- 90 nali bychom se k dobrému, s pláčem a lkáním pokánie činili bychme etc. Náboženstvíe šatanovo Také pokauší takto Čas krátký A když uzřel drak, že jest svržen na zemi etc. Že boj veliký puosobí se mezi stranau Kristovau a šatanovau, každý měl by se učiti dobře bojovati. Nebo v knihách Job napsáno Cvičiti se k boji (VII.): »Rytěřovánie člověka jest život na zemi«. Neb musí křes- 5 ťan skrz bojovánie do nebe přijíti. Skrz bojovánie zajisté opatrné 63 Kol. 2, 18 — 71 Kol. 2, 19 — 81 Dan. 9, 4 nn. 4 Job 7, 1
XII. 485 168b2 pokušenie puosobě tak je strojí, jako by se ku pokoře chajlilo, a skrz kteréž pokauší, přikrývá je ošemetnau pokorau. A o tom apoštol k Kolocenským II°.: »Nižádný vás nesvoď chtě v pokoře a náboženství andělském« etc. Nebo skrz kteréž šatan šálí a zkla- 65 mává, umie ť je obléci v pokoru zevnitřní, ale vnitř plní sau pajchy. Nynie ť mnozí sau zavedeni a svedeni skrz život lidský zevnitřní, totiž pokorný; a toho neznají mnozí, leč až již budau svedeni a zklamáni. Protož die: »Běda zemi«, totiž srdcím upokojeným v rozkoši, 70 »a moři«, totiž srdcím zbauřeným, neb oboje k mnohému přivodí zlému. Každého se však sluší varovati. Jako die apoštol: »Ktož se hlavy své nedrží«, totiž Pána Krista, jeho viery, rozumuov v Písmě Ducha svatého. Druhé dábel pokauší odpornostmi a pro- tivenstvími tohoto světa. A to se mínie v tom slově, že jest sstaupil 75 dábel, maje veliký hněv, když srdce lidská bauří proti sobě ve- spolek jednoho k druhému; a což tajně nesvede, to puosobí zjev- ným hněvem a závistí. A die: »Maje hněv veliký«, kterýž se po skutečnostech po- Hněv«Šatanuov znává. Ale Pán skrz něho tresce nás a jako kruopěji hněvu svého 80 na nás upauští; ale potom ť se otevře hněv Páně a vyleje. Tak Daniel IX. modlil se jest. Kterak Pán nynie kape na nás svuoj hněv! Kterýžto kdyby člověk poznal, tehdy by se bál Pána a rmautil by se a viece by se nežli hněvu králova obával. Zvláště pak šatan na ty hněviv jest, když chtějí Pánu pilně 85 slúžiti. Proti těm šatan najviece popauzí srdcí lidských. A dopo- vídá: »Znaje, že krátký čas má«. Nebo uložený čas Pán položil dáblu k svozování srdcí lidských, a protož pospiechá, chtěje mnohá srdce svésti. A kdybychom my věřili živě, že čas náš zde krátký jest, ovšem pospiešili bychme života polepšiti a s pláčem napomí- 90 nali bychom se k dobrému, s pláčem a lkáním pokánie činili bychme etc. Náboženstvíe šatanovo Také pokauší takto Čas krátký A když uzřel drak, že jest svržen na zemi etc. Že boj veliký puosobí se mezi stranau Kristovau a šatanovau, každý měl by se učiti dobře bojovati. Nebo v knihách Job napsáno Cvičiti se k boji (VII.): »Rytěřovánie člověka jest život na zemi«. Neb musí křes- 5 ťan skrz bojovánie do nebe přijíti. Skrz bojovánie zajisté opatrné 63 Kol. 2, 18 — 71 Kol. 2, 19 — 81 Dan. 9, 4 nn. 4 Job 7, 1
Strana 486
486 Kapitola Zlost dáblova Šatanova strana Strana boží Pacholíka poroditi Tito sau v Krista oblečení přemožen bývá drak od Boha i od anděluov i od svatých božích křesťanuov. Protož, když jest byl svržen od srdcí křesťanských daleko na zemi, v srdce zemská vyvržen skrz pokánie hodné. Jako Duch boží přebývaje ještě viece přichází a mocněji a hojněji, tak duch šatanuov viece a viece přichází, tak viece a viece vyvržen 10 bývá. Nebo, když někdy z srdcí pokrytých, lakomých a milov- níkuov světa byl vyvržen, pokusil se silněji hněvati na ženu, totiž cierkev, chot Kristovu, totiž na všecky věrné Jezu Kristovy duše kajície. Protož jest honil se po ní z hněvu velikého. Ta ť jest zlost jeho zarputilá, že jsa zahanben nepřestává zle 15 činiti, nečiní pokánie, aniž želé svého zlého, ale viece povstává k protivenství rozpálenějšiemu; kteréžto ženě také nedopauští sil- nějšie pomoci dáti. Taková ť jest zajisté pajcha dáblova a Anti- kristova, že přemoženi jsauce viece se hněvají. Někteří také lidé sau, kteřížto po pokušení ponižují se a řiekají: »Staň se vuole 20 božie, hodně to trpíme!«, v bázni stojie, hřiechuov želejí, viece se nedopauštějí hřiechuov. Druhá strana jest šatanášova. Nebo poku- šeni jsúce a zahanbeni anebo ze zlého sauce přemoženi, viece hřešie, viece se protivie a ke zlému se hajbie příkladem šatanovým, kte- rýžto na počátku světa, jsa zahanben z krásy své a již z srdcí 25 vyvržen, také viece ve zlé kráčí. Tak všecka strana jeho činí. Jakož již vidíme, že meč krvavý již navostřený jest od Pána a po- slaný, mnoho jich trápeno mečem již jest, též i morem, a nehajbie se ku pokání hodnému, ale zaufale činí sobě a bauřie se proti bližním svým, hajbie se hořkostí. To ť jest znamenie strany 30 ďáblovy. Ale kteříž v protivenstvie činie pokánie s pláčem, ta ť jest strana Kristova, kterauž Pán přijímá na milost. Jako tuto ženu, tak všecky kajície a věrné drak sstíhá a protiví se, vyvržen sa z nich. Kteráž rodí pacholíka. Všem kajícím šatanáš s svými an-35 děly závidí, kteříž rodie pacholíky. Neb, ktož se právě kaje, Boha miluje, k Bohu se obracuje, má poroditi pacholíka, totiž Ježíše Krista, podlé apoštola (k Rímanuom): »Kolikž koli se vás v Kristu pokřtilo, v Krista oblékli ste se«. Ktož všelikau nezřízenost svláčí s sebe, hněv, závist, a přikázanie ostřiehá jeho, Krista následuje, 40 život dobrý připravuje, vieru živau v srdci nosí, lásku k nepřáte- lóm také zachovává, ten takový pacholíka rodí. Také ktož všech osmero blahoslavenstvie o pokoře, o milosrdenství má, ktož má 169a1 38 Spr. Gal. 3, 27 — 43 Mat. 5, 3 až 11
486 Kapitola Zlost dáblova Šatanova strana Strana boží Pacholíka poroditi Tito sau v Krista oblečení přemožen bývá drak od Boha i od anděluov i od svatých božích křesťanuov. Protož, když jest byl svržen od srdcí křesťanských daleko na zemi, v srdce zemská vyvržen skrz pokánie hodné. Jako Duch boží přebývaje ještě viece přichází a mocněji a hojněji, tak duch šatanuov viece a viece přichází, tak viece a viece vyvržen 10 bývá. Nebo, když někdy z srdcí pokrytých, lakomých a milov- níkuov světa byl vyvržen, pokusil se silněji hněvati na ženu, totiž cierkev, chot Kristovu, totiž na všecky věrné Jezu Kristovy duše kajície. Protož jest honil se po ní z hněvu velikého. Ta ť jest zlost jeho zarputilá, že jsa zahanben nepřestává zle 15 činiti, nečiní pokánie, aniž želé svého zlého, ale viece povstává k protivenství rozpálenějšiemu; kteréžto ženě také nedopauští sil- nějšie pomoci dáti. Taková ť jest zajisté pajcha dáblova a Anti- kristova, že přemoženi jsauce viece se hněvají. Někteří také lidé sau, kteřížto po pokušení ponižují se a řiekají: »Staň se vuole 20 božie, hodně to trpíme!«, v bázni stojie, hřiechuov želejí, viece se nedopauštějí hřiechuov. Druhá strana jest šatanášova. Nebo poku- šeni jsúce a zahanbeni anebo ze zlého sauce přemoženi, viece hřešie, viece se protivie a ke zlému se hajbie příkladem šatanovým, kte- rýžto na počátku světa, jsa zahanben z krásy své a již z srdcí 25 vyvržen, také viece ve zlé kráčí. Tak všecka strana jeho činí. Jakož již vidíme, že meč krvavý již navostřený jest od Pána a po- slaný, mnoho jich trápeno mečem již jest, též i morem, a nehajbie se ku pokání hodnému, ale zaufale činí sobě a bauřie se proti bližním svým, hajbie se hořkostí. To ť jest znamenie strany 30 ďáblovy. Ale kteříž v protivenstvie činie pokánie s pláčem, ta ť jest strana Kristova, kterauž Pán přijímá na milost. Jako tuto ženu, tak všecky kajície a věrné drak sstíhá a protiví se, vyvržen sa z nich. Kteráž rodí pacholíka. Všem kajícím šatanáš s svými an-35 děly závidí, kteříž rodie pacholíky. Neb, ktož se právě kaje, Boha miluje, k Bohu se obracuje, má poroditi pacholíka, totiž Ježíše Krista, podlé apoštola (k Rímanuom): »Kolikž koli se vás v Kristu pokřtilo, v Krista oblékli ste se«. Ktož všelikau nezřízenost svláčí s sebe, hněv, závist, a přikázanie ostřiehá jeho, Krista následuje, 40 život dobrý připravuje, vieru živau v srdci nosí, lásku k nepřáte- lóm také zachovává, ten takový pacholíka rodí. Také ktož všech osmero blahoslavenstvie o pokoře, o milosrdenství má, ktož má 169a1 38 Spr. Gal. 3, 27 — 43 Mat. 5, 3 až 11
Strana 487
XII. 487 169a2 169b1 čisté srdce, ktož žiezní a lační spravedlnosti, kteříž také pokoj 45 mají, k jiným jej nosí, v zámutcích sau trpěliví, radostní z toho, že jména sau jich v nebi napsána; item zachovávaje přikázanie proti smilstvu, proti hněvu, zachovávaje přikázanie o zřízeném postu, o zřízené modlitbě: ktož tak vedlé toho pra vidla vede čeled a poddané, ten ť se jest oblékl v Krista, ten také rodí Krista. Když 50 vidí takového člověka dábel, hned se zbuzuje k nenávisti, že takové dary Pán dává lidem, a protiví se takovým. Protož die: »A sstíhal jest ženu«. Ale že obráněna jest a pomoc jí dána jest. Nebo dány sú jie dvě křídle velicie orličie. A vajše bylo povědieno, že tato žena utekla na paušť, kdež má místo připravené, 55 aby tam zachována byla od tváři draka. V tomto svatém boji duše proti hřiechóm, světu a draku a andělóm jeho nevěsta utec se k Kristu od tváři nepřátel. Někdy ť jest zlé utiekanie, kdežto chtěje přemoci, i přemožen bývá člověk. Zlé utiekanie bylo učedl- níkuov na hoře Olivetské, když, strachem jsauce postiženi v jímaní 60 Krista, utekli od něho všickni. Tak mnozí, okusivše těla a krve Páně, skrz bázeň smrti utekli od viery čtenie svatého a od přijímanie krve Páně z kalicha. [A opět nynie k pikhartóm mnozí utekli, při- zradivše nad Pánem a pravdau jeho.] Zlé t jest to utiekanie od viery Písma a od viery velebné svátosti oltářnie, majíce ji v potupu, 65 utiekanie od poslušenstvie, od slova kázanie, od svatého těla jeho a pokory pravé, zlé utiekanie všech takových. Item pastýř od ovcí pro strach vlka. Ale ženě od tváři drakovy dobré jest utiekanie. Oddělme tehdy zlé utiekanie od dobrého. V dobrém následujme ženy této; o kterémž jest Písmo v Novém i Starém zákoně. Jozue 70 VIII.: Strana Kristova muož utiekati od tváři drakovy. Protož, když Jericho otevříno jest, potom ukázal mu Pán, aby postavil vojsko za městem Hai. Jedna strana stála zzadu, druhá spředu. A ta strana, která spředu byla, od tváři nepřátel utekla, zadní strana město obdržala. To ť jest utiekanie naše, když šatanáš vy- 75 chází v cestu nám s zástupem svým, totiž se všemi hřiechy, pajchau, bludem pokrytstvím. Ten ť jest zástup města Hai. Chceš-li přemoci, rozkazuje Pán skrz rytieře své, apoštoly, věrným utiekati. I. Korint. VI°.: »Utiekajte před smilstvem«. Neb sau mnozí hřiechové, kterýchžto někto nemuož dobře pře- Dábel se ba Utéci se k K Zlé utiekal jest toto Dobré tu jest utén Velí Pán zvláště smilstvr 53 Zj. 12, 6 — 59 Mat. 26, 56; Marek 14, 50 — 62 Slova v závorkách [] jsou nejspíše přídavek písařův. — 66 Ohlas Jana 10, 12 — 69 Slova: Jozue VIII. náleží patrně až za slovo: drakovy (ř. 70). — 71 Joz. 8, 5 nn. — 78 1. Kor. 6, 18
XII. 487 169a2 169b1 čisté srdce, ktož žiezní a lační spravedlnosti, kteříž také pokoj 45 mají, k jiným jej nosí, v zámutcích sau trpěliví, radostní z toho, že jména sau jich v nebi napsána; item zachovávaje přikázanie proti smilstvu, proti hněvu, zachovávaje přikázanie o zřízeném postu, o zřízené modlitbě: ktož tak vedlé toho pra vidla vede čeled a poddané, ten ť se jest oblékl v Krista, ten také rodí Krista. Když 50 vidí takového člověka dábel, hned se zbuzuje k nenávisti, že takové dary Pán dává lidem, a protiví se takovým. Protož die: »A sstíhal jest ženu«. Ale že obráněna jest a pomoc jí dána jest. Nebo dány sú jie dvě křídle velicie orličie. A vajše bylo povědieno, že tato žena utekla na paušť, kdež má místo připravené, 55 aby tam zachována byla od tváři draka. V tomto svatém boji duše proti hřiechóm, světu a draku a andělóm jeho nevěsta utec se k Kristu od tváři nepřátel. Někdy ť jest zlé utiekanie, kdežto chtěje přemoci, i přemožen bývá člověk. Zlé utiekanie bylo učedl- níkuov na hoře Olivetské, když, strachem jsauce postiženi v jímaní 60 Krista, utekli od něho všickni. Tak mnozí, okusivše těla a krve Páně, skrz bázeň smrti utekli od viery čtenie svatého a od přijímanie krve Páně z kalicha. [A opět nynie k pikhartóm mnozí utekli, při- zradivše nad Pánem a pravdau jeho.] Zlé t jest to utiekanie od viery Písma a od viery velebné svátosti oltářnie, majíce ji v potupu, 65 utiekanie od poslušenstvie, od slova kázanie, od svatého těla jeho a pokory pravé, zlé utiekanie všech takových. Item pastýř od ovcí pro strach vlka. Ale ženě od tváři drakovy dobré jest utiekanie. Oddělme tehdy zlé utiekanie od dobrého. V dobrém následujme ženy této; o kterémž jest Písmo v Novém i Starém zákoně. Jozue 70 VIII.: Strana Kristova muož utiekati od tváři drakovy. Protož, když Jericho otevříno jest, potom ukázal mu Pán, aby postavil vojsko za městem Hai. Jedna strana stála zzadu, druhá spředu. A ta strana, která spředu byla, od tváři nepřátel utekla, zadní strana město obdržala. To ť jest utiekanie naše, když šatanáš vy- 75 chází v cestu nám s zástupem svým, totiž se všemi hřiechy, pajchau, bludem pokrytstvím. Ten ť jest zástup města Hai. Chceš-li přemoci, rozkazuje Pán skrz rytieře své, apoštoly, věrným utiekati. I. Korint. VI°.: »Utiekajte před smilstvem«. Neb sau mnozí hřiechové, kterýchžto někto nemuož dobře pře- Dábel se ba Utéci se k K Zlé utiekal jest toto Dobré tu jest utén Velí Pán zvláště smilstvr 53 Zj. 12, 6 — 59 Mat. 26, 56; Marek 14, 50 — 62 Slova v závorkách [] jsou nejspíše přídavek písařův. — 66 Ohlas Jana 10, 12 — 69 Slova: Jozue VIII. náleží patrně až za slovo: drakovy (ř. 70). — 71 Joz. 8, 5 nn. — 78 1. Kor. 6, 18
Strana 488
488 Kapitola Utec, radim f V čelodi Manželky Vdovy moci, jediné utiekaje, jako sau bludové mnozí. Kto má čisté 80 srdce a poctivost a to dvé obětuje? Nechceš-li býti obnažen od těch věcí skrz šatanáše, varuj se a utiekaj příčin těch hřiechuov. Mužské pohlavie mladé utiekaj od tváří ženských mladých, chlip- ných, nešepci s nimi. Též mladá žena utiekaj od tváří pacholkuov jako od tváři ohně. Jináč nemuož se najíti jiná lepšie cesta, jediné utiekaje. Nebo zvláště smilstvo rozpaluje přítomné osoby, často s sebau obcujície, protož musí býti utiekanie. To jest kněžím po- třebné držeti a varovati se obcovánie ženského. Takéž potřebie jest pannám Bohu oddaným a úžitečné utiekati od hleděnie na mužské pohlavie, od šperkovného raucha, od lakoty, smiechu 90 a podobných k tomu pohoršení a od těkánie po ulicech. A že mnohé ženy nevarují se od příčin takových okolečných a bázně božie nemají k starším a vyším, svobodně spolu rozmlau- vají a potom postřeleny bývají v milosti, potom pak spolu k slibóm běžie a tehdy pak k manželství pospiechají s pohoršeními obce a prosté v jich náboženství roztrhují, a nechtí, aby je na kázaní trestal z těch hřiechuov, ale aby nebyli trestáni, utiekají mezi jiné obce leckdes po horách, aby vždy dokonaly své freje a zhovadilosti. Ach, nestojte, kolik jest příčin jiných a vokolkuov drahně 169b2 v stavu panenském, kolik hřiechuov tajných, jaká pajcha, kteréž 100 přemáhá šatanáš, když neutiekají od tváři draka s tauto ženau svatau! Takéž v čeledi z obyčeje obcovánie mnoho zlého se děje v smiechu a v pohleděnie. Starším a zprávcóm potřebie jest k těm věcem oko otevříti a kaziti takové obyčeje. Opět manželky, kteréž přijímají tělo a krev Kristovu, potřebie jest varovati se v domiech šperkuov a ozdob i obcovánie zlého s hostmi příchozími. Item vdovy mladé; potřebie jest, aby se la- koty a zbytečnosti a zahálenie a obcovánie varovaly nebezpečného. Netoliko od smilstva, ale i od sváru ženám i mužóm dobré jest 110 lékařstvie utiekati, aby se srdce neroznítilo k hořkosti; kdež vrau proti sobě a zlořečenství plná sau srdce, tu ť jesti drak, utec a skraj se před takovými, a přemuožeš draka, jako tato žena utekla. Jestliže nemuožeš rozvaditi těch, kteří se spolu svářie, aspoň svého svědomie ostřiehaj a utec. Také od pajchy drakovy utiekaj netoliko místem, ale úmyslem a volí, nesvoluje, utiekaje od lakomství, kteréž jest kořen hřiechuov. Ve čtení svatého Jana VI°., když nasytil zástup, chtěli ho učiniti 85 95 105 115 Od pajchy 118 Jan 6, 15
488 Kapitola Utec, radim f V čelodi Manželky Vdovy moci, jediné utiekaje, jako sau bludové mnozí. Kto má čisté 80 srdce a poctivost a to dvé obětuje? Nechceš-li býti obnažen od těch věcí skrz šatanáše, varuj se a utiekaj příčin těch hřiechuov. Mužské pohlavie mladé utiekaj od tváří ženských mladých, chlip- ných, nešepci s nimi. Též mladá žena utiekaj od tváří pacholkuov jako od tváři ohně. Jináč nemuož se najíti jiná lepšie cesta, jediné utiekaje. Nebo zvláště smilstvo rozpaluje přítomné osoby, často s sebau obcujície, protož musí býti utiekanie. To jest kněžím po- třebné držeti a varovati se obcovánie ženského. Takéž potřebie jest pannám Bohu oddaným a úžitečné utiekati od hleděnie na mužské pohlavie, od šperkovného raucha, od lakoty, smiechu 90 a podobných k tomu pohoršení a od těkánie po ulicech. A že mnohé ženy nevarují se od příčin takových okolečných a bázně božie nemají k starším a vyším, svobodně spolu rozmlau- vají a potom postřeleny bývají v milosti, potom pak spolu k slibóm běžie a tehdy pak k manželství pospiechají s pohoršeními obce a prosté v jich náboženství roztrhují, a nechtí, aby je na kázaní trestal z těch hřiechuov, ale aby nebyli trestáni, utiekají mezi jiné obce leckdes po horách, aby vždy dokonaly své freje a zhovadilosti. Ach, nestojte, kolik jest příčin jiných a vokolkuov drahně 169b2 v stavu panenském, kolik hřiechuov tajných, jaká pajcha, kteréž 100 přemáhá šatanáš, když neutiekají od tváři draka s tauto ženau svatau! Takéž v čeledi z obyčeje obcovánie mnoho zlého se děje v smiechu a v pohleděnie. Starším a zprávcóm potřebie jest k těm věcem oko otevříti a kaziti takové obyčeje. Opět manželky, kteréž přijímají tělo a krev Kristovu, potřebie jest varovati se v domiech šperkuov a ozdob i obcovánie zlého s hostmi příchozími. Item vdovy mladé; potřebie jest, aby se la- koty a zbytečnosti a zahálenie a obcovánie varovaly nebezpečného. Netoliko od smilstva, ale i od sváru ženám i mužóm dobré jest 110 lékařstvie utiekati, aby se srdce neroznítilo k hořkosti; kdež vrau proti sobě a zlořečenství plná sau srdce, tu ť jesti drak, utec a skraj se před takovými, a přemuožeš draka, jako tato žena utekla. Jestliže nemuožeš rozvaditi těch, kteří se spolu svářie, aspoň svého svědomie ostřiehaj a utec. Také od pajchy drakovy utiekaj netoliko místem, ale úmyslem a volí, nesvoluje, utiekaje od lakomství, kteréž jest kořen hřiechuov. Ve čtení svatého Jana VI°., když nasytil zástup, chtěli ho učiniti 85 95 105 115 Od pajchy 118 Jan 6, 15
Strana 489
XII. 489 170а1 králem, a on ušel modliti se na horu Olivetskú, na příklad nám, od 120 slávy světa a pajchy a duostojenství abychom utiekali. Ale k po- nížení kříže svobodně šel, k modlitbě šel; a když s krvavým potem modlil se za nás, příklad dávaje nám, abychom k ponížení pospiešili, ale od tváři hřiechuov utiekali. Nebo tak draka přemuožeme. Item když chytří bludové ukazují se a vycházejí, potřebné Od bluduov 125 jest utiekanie nevěstě Ježíše Krista, když srdce raněna bývají hu- bená a mdlá u vieře skrz bludy. Najprv počnau chváliti a velebiti je a pannám připodobňovati, a to pod pochlebenstvími v domích a vypravováních podobných; potřebie jest utiekati každému mdlému a křehkému s tauto nevěstau, nežli by vieru dal z sebe 130 vyraziti pravau a sveden byl. Kterak velmi chytře a lstívě při- cházejí bludové nynějšie! Sotva se najde člověk, aby nebyl zmazán, jediné leč kto uteče. Protož tak utiekal Jozue od tváři města Hai, totiž od plnosti hřiechuov. Tak učiň křesťan s Ježíšem a s svatými jeho. »A druhé vojsko, vyskočivše z záloh, stekli město a obdržali 135 je«. A tiem se znamená, když křesťané chtie upřiemaj aumysl zacho- vati a srdce čisté, a jsauce pokaušeni nesvolují, ihned andělé při- cházejí na pomoc. Tak, když žena utiekala, anděl s drakem se potkal a setřel se s ním, a propuštěna jest svobodná žena. Tak, když odpieráme hřiechuom a nedáme místa, tehdy hned andělé 140 vpeří se v šatana a nás retují. Též Lotovi, když byl v Sodomě ne- svoluje jim, když dvéře vylamovali, andělé pomoc učinili. Takéž (I. Králov. XIX.), když David utiekal od tváři Saulovy, mnoho o to pracoval ve dne i v noci, nechtěje se dopustiti vraždy. Nalezl ho v jeskyni a zapřisáhl se, aby ho nezabíjel. A tudy přemohl ho David 145 a byl králem miesto něho v Izraheli. Tak vraždy se varujiece, přemáháme a čest před Hospodinem obdržujeme. Tak v knihách Genesis XXVIII. Jakob dobrý utiekal od tváři Ezau zlého, aby nad bratrem pomsty neučinil, jakož byl myslil, a za nic sobě toho nepočítal; a tam došel bohatstvie a dvau 150 manželek. Tak mají činiti lidé, od svárlivých utiekajíce, a najdau odpočinutie veliké duši. Item Mat. XXIIII.: »Povstanau falešní proroci a falešní Kristové a budau dávati znamenie veliká« etc. Naučenie Andělé pomáhají témto (černě:) 24 Lot David Jákob 120 Luk. 22, 44 — 127 Psáno: przipo-yowati; ale písař napravil svůj omyl tím, že připsal (červeně) po: przipo konec slova: dobňowati (zapomněl však škrtnouti na začátku strany 170a1: yowati). — 132 Joz. 8, 15 — 134 Joz. 8, 19 — 137 Zj. 12, 7 — 140 I. M. 19, 9 a 10 — 142 I. Sam. 19, 12 nn. a 22, 1 nn. — 147 1. M. 28, 5 nn.; 29, 23 a 28 nn. — 151 Mat. 24, 24 — 153 Mat. 24, 16
XII. 489 170а1 králem, a on ušel modliti se na horu Olivetskú, na příklad nám, od 120 slávy světa a pajchy a duostojenství abychom utiekali. Ale k po- nížení kříže svobodně šel, k modlitbě šel; a když s krvavým potem modlil se za nás, příklad dávaje nám, abychom k ponížení pospiešili, ale od tváři hřiechuov utiekali. Nebo tak draka přemuožeme. Item když chytří bludové ukazují se a vycházejí, potřebné Od bluduov 125 jest utiekanie nevěstě Ježíše Krista, když srdce raněna bývají hu- bená a mdlá u vieře skrz bludy. Najprv počnau chváliti a velebiti je a pannám připodobňovati, a to pod pochlebenstvími v domích a vypravováních podobných; potřebie jest utiekati každému mdlému a křehkému s tauto nevěstau, nežli by vieru dal z sebe 130 vyraziti pravau a sveden byl. Kterak velmi chytře a lstívě při- cházejí bludové nynějšie! Sotva se najde člověk, aby nebyl zmazán, jediné leč kto uteče. Protož tak utiekal Jozue od tváři města Hai, totiž od plnosti hřiechuov. Tak učiň křesťan s Ježíšem a s svatými jeho. »A druhé vojsko, vyskočivše z záloh, stekli město a obdržali 135 je«. A tiem se znamená, když křesťané chtie upřiemaj aumysl zacho- vati a srdce čisté, a jsauce pokaušeni nesvolují, ihned andělé při- cházejí na pomoc. Tak, když žena utiekala, anděl s drakem se potkal a setřel se s ním, a propuštěna jest svobodná žena. Tak, když odpieráme hřiechuom a nedáme místa, tehdy hned andělé 140 vpeří se v šatana a nás retují. Též Lotovi, když byl v Sodomě ne- svoluje jim, když dvéře vylamovali, andělé pomoc učinili. Takéž (I. Králov. XIX.), když David utiekal od tváři Saulovy, mnoho o to pracoval ve dne i v noci, nechtěje se dopustiti vraždy. Nalezl ho v jeskyni a zapřisáhl se, aby ho nezabíjel. A tudy přemohl ho David 145 a byl králem miesto něho v Izraheli. Tak vraždy se varujiece, přemáháme a čest před Hospodinem obdržujeme. Tak v knihách Genesis XXVIII. Jakob dobrý utiekal od tváři Ezau zlého, aby nad bratrem pomsty neučinil, jakož byl myslil, a za nic sobě toho nepočítal; a tam došel bohatstvie a dvau 150 manželek. Tak mají činiti lidé, od svárlivých utiekajíce, a najdau odpočinutie veliké duši. Item Mat. XXIIII.: »Povstanau falešní proroci a falešní Kristové a budau dávati znamenie veliká« etc. Naučenie Andělé pomáhají témto (černě:) 24 Lot David Jákob 120 Luk. 22, 44 — 127 Psáno: przipo-yowati; ale písař napravil svůj omyl tím, že připsal (červeně) po: przipo konec slova: dobňowati (zapomněl však škrtnouti na začátku strany 170a1: yowati). — 132 Joz. 8, 15 — 134 Joz. 8, 19 — 137 Zj. 12, 7 — 140 I. M. 19, 9 a 10 — 142 I. Sam. 19, 12 nn. a 22, 1 nn. — 147 1. M. 28, 5 nn.; 29, 23 a 28 nn. — 151 Mat. 24, 24 — 153 Mat. 24, 16
Strana 490
490 Kapitola Od těla utěci V sobotu Utickaj vždy Eliáš Zprávcové utecte Mojžieš a Aron utekli I die tu vajše: »Tehdy kteří sau v Židovstvu, utiekajte k ho- 170a2 rám«, totiž varujte se od zlosti šatanovy, uzavierajte se od blu- duov a navyklostí zlých. »A modlte se, aby utiekanie vaše nebylo 155 v zimě«. Srdce studené, od lásky božie uhašené, nemuož utiekati; ale kdež zahřievá Kristus, slunce spravedlnosti, a osvěcuje skrze vieru, ten ť utieká od přátel a časných věcí, ano i od vlastnieho těla, jediné aby toliko zuostati mohlo vnitř to, což se Bohu líbí. »Ani v sobotu«, totiž v odpočívaní od dobrých skutkuov. Nebo 160 prázdní od viery, lásky a života dobrého, ti nemohau utiekati; kteříž skutkuov již dobrých nečiní v zámutku, ve dni sobotním sau a ne- ujdau rány božie. »A aby obžerstvím nebyla obtiežena srdce vaše«. To příleží k utiekaní Kristově straně. »Aby ten den náhlý nenadále nepřišel«. Opět Luk. XXI.: »Bděte po všecky dni modléce se, 165 abyšte hodni jmieni byli utéci«, totiž od těch osiedl, kteráž přichá- zejí na tvář země. »Kteříž na ní sedí«, totiž odpočívají a zahálejí od dobrého, to ť jest sobota, a utéci od tohoto draka s tauto ženau svatau. Opět II. k Timoteovi II°.: »Dětinských žádostí utiekaj, ale následuj spravedlnosti, viery, lásky, čistoty, pokoje«. Hle, učí utie-170 kati před ohněm, varovati se žádostí a příčiny tělesné milosti. Item za času Eliáše v království izrahelském všickni dobří zutiekali a pokrývali se v skalách, Aggeus je krmil; a Eliáš utekl na paušť, kdež krmen jest od anděla etc. Mezi jinau řečí pověděl o nich Pán: »Mám VII tisícuov mužuov, kteříž se neklaněli Bálovi«. Tak nynie 175 v časiech nebezpečných potřebie jest zvláště zprávcóm utiekati před tauto zlostí draka od sváru najtěžšieho vzhuoru srdcem k Bohu i místem také, muože-li. Nemuož-li místem, aspoň srdcem. Jako se pokládá (Numeri XVI.): Když proti Mojžiešovi povstal lid a proti Aronovi, chtiece je ukamenovati, oni teskností hnuti sauce pro ne-180 vděčnost lidu utekli k stánku modlitebnice a modlili se k Bohu. Tak ti stajskali sobě světí a obtěžovali pro tvrdost; protož k stánku-Kristu utiekali a lékařstvie nalezli. Tak se nynie rozmohli reptáci a svárliví, kteřížto usty zákon vyznávají a v srdci punktu jednoho zákona nemají. A by byl Mojžieš i Aron v tomto lidu 185 opuštěném od Ducha božieho, kteříž se popauzejí k hněvu, sváří se a roztrhují, utekli by od nich k stánku, totiž k Kristu. A dnes ne- vím, co učiním s mnohými hřiešníky, kteříž se na kázaní trescí, a ne- poslauchají, fresují se teskností mnohau a trápcením! Jestliže 170b1 Utiekanie v zimě Stajskali sobě světí 155 Mat. 24, 20 — 160 Ib. — 163 Luk. 21, 34 — 164 Ib. — 165 Luk. 21, 36—167 Luk. 21, 35 — 169 2. Tim. 2, 22 —172 1. (3.) Král. 18, 4; 19, 4nn. — 175 1. (3.) Král. 19, 18 — 179 4. M. 16, 43 — 189 en) v rukopise vyn.!
490 Kapitola Od těla utěci V sobotu Utickaj vždy Eliáš Zprávcové utecte Mojžieš a Aron utekli I die tu vajše: »Tehdy kteří sau v Židovstvu, utiekajte k ho- 170a2 rám«, totiž varujte se od zlosti šatanovy, uzavierajte se od blu- duov a navyklostí zlých. »A modlte se, aby utiekanie vaše nebylo 155 v zimě«. Srdce studené, od lásky božie uhašené, nemuož utiekati; ale kdež zahřievá Kristus, slunce spravedlnosti, a osvěcuje skrze vieru, ten ť utieká od přátel a časných věcí, ano i od vlastnieho těla, jediné aby toliko zuostati mohlo vnitř to, což se Bohu líbí. »Ani v sobotu«, totiž v odpočívaní od dobrých skutkuov. Nebo 160 prázdní od viery, lásky a života dobrého, ti nemohau utiekati; kteříž skutkuov již dobrých nečiní v zámutku, ve dni sobotním sau a ne- ujdau rány božie. »A aby obžerstvím nebyla obtiežena srdce vaše«. To příleží k utiekaní Kristově straně. »Aby ten den náhlý nenadále nepřišel«. Opět Luk. XXI.: »Bděte po všecky dni modléce se, 165 abyšte hodni jmieni byli utéci«, totiž od těch osiedl, kteráž přichá- zejí na tvář země. »Kteříž na ní sedí«, totiž odpočívají a zahálejí od dobrého, to ť jest sobota, a utéci od tohoto draka s tauto ženau svatau. Opět II. k Timoteovi II°.: »Dětinských žádostí utiekaj, ale následuj spravedlnosti, viery, lásky, čistoty, pokoje«. Hle, učí utie-170 kati před ohněm, varovati se žádostí a příčiny tělesné milosti. Item za času Eliáše v království izrahelském všickni dobří zutiekali a pokrývali se v skalách, Aggeus je krmil; a Eliáš utekl na paušť, kdež krmen jest od anděla etc. Mezi jinau řečí pověděl o nich Pán: »Mám VII tisícuov mužuov, kteříž se neklaněli Bálovi«. Tak nynie 175 v časiech nebezpečných potřebie jest zvláště zprávcóm utiekati před tauto zlostí draka od sváru najtěžšieho vzhuoru srdcem k Bohu i místem také, muože-li. Nemuož-li místem, aspoň srdcem. Jako se pokládá (Numeri XVI.): Když proti Mojžiešovi povstal lid a proti Aronovi, chtiece je ukamenovati, oni teskností hnuti sauce pro ne-180 vděčnost lidu utekli k stánku modlitebnice a modlili se k Bohu. Tak ti stajskali sobě světí a obtěžovali pro tvrdost; protož k stánku-Kristu utiekali a lékařstvie nalezli. Tak se nynie rozmohli reptáci a svárliví, kteřížto usty zákon vyznávají a v srdci punktu jednoho zákona nemají. A by byl Mojžieš i Aron v tomto lidu 185 opuštěném od Ducha božieho, kteříž se popauzejí k hněvu, sváří se a roztrhují, utekli by od nich k stánku, totiž k Kristu. A dnes ne- vím, co učiním s mnohými hřiešníky, kteříž se na kázaní trescí, a ne- poslauchají, fresují se teskností mnohau a trápcením! Jestliže 170b1 Utiekanie v zimě Stajskali sobě světí 155 Mat. 24, 20 — 160 Ib. — 163 Luk. 21, 34 — 164 Ib. — 165 Luk. 21, 36—167 Luk. 21, 35 — 169 2. Tim. 2, 22 —172 1. (3.) Král. 18, 4; 19, 4nn. — 175 1. (3.) Král. 19, 18 — 179 4. M. 16, 43 — 189 en) v rukopise vyn.!
Strana 491
XII. 491 190 sám Pán nepřičiní se svau pomocí, nic sobě dobrého učiniti ne- mohu s vámi! Též Jeremiáš, Ducha svatého plný, prorokoval lidu pokánie a nebezpečenstvie veliká jich pro hřiechy, a neposlauchali ho, ale obrátili se k falešným prorokóm, těch následovali, a ne Je- remiáše. Protož, vida jich nevděčnost najvětší, řekl (Jer. IX.): 195 » Kto mě dá na paušť etc., a opustím lid muoj a otejdu od nich« etc. I nynie mělo by to povědieno býti hlediec na to, kterak se posmie- vají pravdě, kterak se sami viece milují nežli Boha. »A tak všickni cizoložníci sau«, těla následujíce, a ne Boha. »A natáhli jazyk svuoj jako lučiště«; postřelují se bludy a utrháními těchto dnuov. Ó dobrá 200 samotnost, paušť a utiekanie od lidu nešlechetného a najhoršieho Dobrá samotnost jako od draka na paušť s tauto ženau svatau! I. Timot. VI.: »Ale ty, ó člověče boží, těchto věcí se varuj a utiekaj«, totiž lakoty, tovarystva zlého, člověka kacieřského, lakomstvie a milosti světské a srovnávaní s světem. »I dány sau jie dvě křídle na paušť uletěti«. Také na těles- 205 170b2 nau paušť, jalko napsáno k Židóm v XI. kapitole: »Blaudili po pauštěch«, vidauce tajné hřiechy i zjevné, poznavše osiedla veliká v duchovenstvie, utiekali od kněžství i lidu. Kterýmž prospěti nemohli dobře, dobře utiekali. Opět Izaiášovi řečeno jest (II°.): 210 »Vejdi v skálu, schovaj se v jámě v zemi« etc. Nebo časové zlí a moc šatanova rozvázána, nic neprospěješ, jediné zavra se modl se a lkánie čiň. A prorok jiný, Amos (V°.): »Opatrný na ten čas pomlčí« etc., nemaje prospěchu v slovu. »Dány sau jie křídle vorličie veliké«. Deutronom. XXXII.: 215 »Jako orlice, když popauzie orlíčátka svá k létaní vznášejíc se nad nimi«. »Vorlice veliká«. Kristus jest křídle. Dionysius praví: »Jest některaká moc duši daná, kteraužto duše zemskými věcmi se neobtěžuje, časem vznáší se k Bohu, a sama sebe zapomenúci postavuje se před Pánem skrz milovánie, skrze vieru osvícenau«. 220 A tak utieká. Item jedno křídlo jest milovánie Boha a dobrých věcí božích; druhé křídlo jest rozum osvícený, kterýž Boha zná a dobré věci, kteréž v Bohu sau. A těmi křídly nalézá odpočinutie u Boha. Za ty křídla modliti se máme; neb od sebe sám člověk jich nemá. Protož die: »Dány sau jie dvě křídle, aby letěla na 225 paušť«, totiž k Bohu svému a do nebe, kdež bude opuštěna od Tuto dobrá paušť šatana, od světa, od těla a od pokušení. Žalm: »Pán spomocník Na paušt Dvě křídle litiekali světí Izaiáš Křídla co sau Amos 195 Jer. 9, 2 — 198 Jer. 9, 3 — 201 I. Tim. 6. 11 — 206 Žid. I1, 38 — 210 Iz. 2, 10 — 212 Amos 5, 13 — 215 5. M. 32, 11 — 217 Dionys. Areop. De coel. hier. 15 (MG 3, c. 331) — 226 Ž. 19, 15
XII. 491 190 sám Pán nepřičiní se svau pomocí, nic sobě dobrého učiniti ne- mohu s vámi! Též Jeremiáš, Ducha svatého plný, prorokoval lidu pokánie a nebezpečenstvie veliká jich pro hřiechy, a neposlauchali ho, ale obrátili se k falešným prorokóm, těch následovali, a ne Je- remiáše. Protož, vida jich nevděčnost najvětší, řekl (Jer. IX.): 195 » Kto mě dá na paušť etc., a opustím lid muoj a otejdu od nich« etc. I nynie mělo by to povědieno býti hlediec na to, kterak se posmie- vají pravdě, kterak se sami viece milují nežli Boha. »A tak všickni cizoložníci sau«, těla následujíce, a ne Boha. »A natáhli jazyk svuoj jako lučiště«; postřelují se bludy a utrháními těchto dnuov. Ó dobrá 200 samotnost, paušť a utiekanie od lidu nešlechetného a najhoršieho Dobrá samotnost jako od draka na paušť s tauto ženau svatau! I. Timot. VI.: »Ale ty, ó člověče boží, těchto věcí se varuj a utiekaj«, totiž lakoty, tovarystva zlého, člověka kacieřského, lakomstvie a milosti světské a srovnávaní s světem. »I dány sau jie dvě křídle na paušť uletěti«. Také na těles- 205 170b2 nau paušť, jalko napsáno k Židóm v XI. kapitole: »Blaudili po pauštěch«, vidauce tajné hřiechy i zjevné, poznavše osiedla veliká v duchovenstvie, utiekali od kněžství i lidu. Kterýmž prospěti nemohli dobře, dobře utiekali. Opět Izaiášovi řečeno jest (II°.): 210 »Vejdi v skálu, schovaj se v jámě v zemi« etc. Nebo časové zlí a moc šatanova rozvázána, nic neprospěješ, jediné zavra se modl se a lkánie čiň. A prorok jiný, Amos (V°.): »Opatrný na ten čas pomlčí« etc., nemaje prospěchu v slovu. »Dány sau jie křídle vorličie veliké«. Deutronom. XXXII.: 215 »Jako orlice, když popauzie orlíčátka svá k létaní vznášejíc se nad nimi«. »Vorlice veliká«. Kristus jest křídle. Dionysius praví: »Jest některaká moc duši daná, kteraužto duše zemskými věcmi se neobtěžuje, časem vznáší se k Bohu, a sama sebe zapomenúci postavuje se před Pánem skrz milovánie, skrze vieru osvícenau«. 220 A tak utieká. Item jedno křídlo jest milovánie Boha a dobrých věcí božích; druhé křídlo jest rozum osvícený, kterýž Boha zná a dobré věci, kteréž v Bohu sau. A těmi křídly nalézá odpočinutie u Boha. Za ty křídla modliti se máme; neb od sebe sám člověk jich nemá. Protož die: »Dány sau jie dvě křídle, aby letěla na 225 paušť«, totiž k Bohu svému a do nebe, kdež bude opuštěna od Tuto dobrá paušť šatana, od světa, od těla a od pokušení. Žalm: »Pán spomocník Na paušt Dvě křídle litiekali světí Izaiáš Křídla co sau Amos 195 Jer. 9, 2 — 198 Jer. 9, 3 — 201 I. Tim. 6. 11 — 206 Žid. I1, 38 — 210 Iz. 2, 10 — 212 Amos 5, 13 — 215 5. M. 32, 11 — 217 Dionys. Areop. De coel. hier. 15 (MG 3, c. 331) — 226 Ž. 19, 15
Strana 492
492 Kapitola Panny muoj a vykupitel muoj«. Opět: »Pán osvícenie mé a spasenie mé, kohož se báti budu? Hospodin obhájce života mého, od kohož se strašiti budu?« Tu ť jest místo jejie najbezpečnějšie. On ť jest stolice každé duše věrné, on ť jest chrám a věže najpevnějšie, 230 k té ť běžie nevěsty a všickni vyvolení. Žalm: »By povstala proti mně vojska, nebude se báti srdce mé. By se zdvihla proti mně válka, v něho doufati budu«, v Pána Ježíše a v jeho pomoc. A tak nic se nebáli. Protož blahoslavená Markéta panna 171a1 znala to dobré býti utiekanie; protož ona utekla k Kristu vědúci, 235 že on umie zachovati jejie vieru a čistotu a umie ji zachovati od pokušenie. Umějte tak, panny, i všickni kajície utiekati na paušť, totiž co najviec mohau, varovati se světa i těch věcí, které sau na světě. Umějte nynie křesťané všickni utiekati od vokovuov drako- vých a osiedl, kteráž sú rozlečena na všecky věrné. A žádný spasen 240 nebude, jediné ktož se uteče k Kristu, jenž jest požehnaný na věky. Pastva duše Utéci před drakem Vody vypuštěny I vypustil jest drak po ženě z aust svých vodu jako řeku etc. Že svět tento plný jest osiedl a po- horšení, a protož potřebie jest boží nevěstě maudrosti, kterau by mohla utéci a uletěti z prostředku jich netoliko srdcem, ale i místem někdy. Místo ženy jest opuštěný totiž život od světa, od hřiechuov, 5 v kterémžto životě duše má pastvu těla a krve Páně a pokrm slova božieho. Jako synové izrahelští, když vyšli na paušť, měli mannu a pomoc proti nepřátelóm, tak, ktož z světa vychází, z prostředku osiedl, má pomoc a pastvu od Pána od tváři draka. Protož die tuto: »Kdežto se krmí za čas a časy a za puol času od 10 tváři hada«. Což rozumějí o těchto najposlednějších nebezpečných časiech, že v nich člověk má utiekati a krajti se od tváři draka, aby zachován byl v něm rozumem a životem kajícím. Ale kamž koli člověk utieká před drakem, ďáblem, a kterak kolivěk, ještě šatan nenechá duše člověčí, aby jie netrápil. Protož 15 dopovídá, že vypustil drak z aust svých vody. Nazývá ho jednák drakem, jednák hadem, jednák dáblem pro jeho chytrosti. Ale jako skutkuov Páně nepoznáváme ani pomocí svatých anděluov nám daných, tak i chytrostí ďábelských neznáme. Nerozu mie se to vedlé litery, aby který drak vypustil velikú řeku z svých aust; 20 ale sau ť jiné vody škodlivé. Nerozumie se o vodách dobrých, 171a2 227 Ž. 27, 1 — 231 Ž. 27, 3. 7 2. M. 16, 15
492 Kapitola Panny muoj a vykupitel muoj«. Opět: »Pán osvícenie mé a spasenie mé, kohož se báti budu? Hospodin obhájce života mého, od kohož se strašiti budu?« Tu ť jest místo jejie najbezpečnějšie. On ť jest stolice každé duše věrné, on ť jest chrám a věže najpevnějšie, 230 k té ť běžie nevěsty a všickni vyvolení. Žalm: »By povstala proti mně vojska, nebude se báti srdce mé. By se zdvihla proti mně válka, v něho doufati budu«, v Pána Ježíše a v jeho pomoc. A tak nic se nebáli. Protož blahoslavená Markéta panna 171a1 znala to dobré býti utiekanie; protož ona utekla k Kristu vědúci, 235 že on umie zachovati jejie vieru a čistotu a umie ji zachovati od pokušenie. Umějte tak, panny, i všickni kajície utiekati na paušť, totiž co najviec mohau, varovati se světa i těch věcí, které sau na světě. Umějte nynie křesťané všickni utiekati od vokovuov drako- vých a osiedl, kteráž sú rozlečena na všecky věrné. A žádný spasen 240 nebude, jediné ktož se uteče k Kristu, jenž jest požehnaný na věky. Pastva duše Utéci před drakem Vody vypuštěny I vypustil jest drak po ženě z aust svých vodu jako řeku etc. Že svět tento plný jest osiedl a po- horšení, a protož potřebie jest boží nevěstě maudrosti, kterau by mohla utéci a uletěti z prostředku jich netoliko srdcem, ale i místem někdy. Místo ženy jest opuštěný totiž život od světa, od hřiechuov, 5 v kterémžto životě duše má pastvu těla a krve Páně a pokrm slova božieho. Jako synové izrahelští, když vyšli na paušť, měli mannu a pomoc proti nepřátelóm, tak, ktož z světa vychází, z prostředku osiedl, má pomoc a pastvu od Pána od tváři draka. Protož die tuto: »Kdežto se krmí za čas a časy a za puol času od 10 tváři hada«. Což rozumějí o těchto najposlednějších nebezpečných časiech, že v nich člověk má utiekati a krajti se od tváři draka, aby zachován byl v něm rozumem a životem kajícím. Ale kamž koli člověk utieká před drakem, ďáblem, a kterak kolivěk, ještě šatan nenechá duše člověčí, aby jie netrápil. Protož 15 dopovídá, že vypustil drak z aust svých vody. Nazývá ho jednák drakem, jednák hadem, jednák dáblem pro jeho chytrosti. Ale jako skutkuov Páně nepoznáváme ani pomocí svatých anděluov nám daných, tak i chytrostí ďábelských neznáme. Nerozu mie se to vedlé litery, aby který drak vypustil velikú řeku z svých aust; 20 ale sau ť jiné vody škodlivé. Nerozumie se o vodách dobrých, 171a2 227 Ž. 27, 1 — 231 Ž. 27, 3. 7 2. M. 16, 15
Strana 493
XII. 493 171b1 o kterýchž Spasitel mluví: »Ktož věří v mě, řeky potekau z břicha jeho vody živé«. A že k skonání světa najviece jest šatanáš roz- vázán, a protož všecky chytrosti a lsti, kteréž činil od počátku 25 světa, jako praménky shromažďuje jako řeku velikau a vypauští na vyvolené božie, všecka pokušenie, trápenie najchytřejšie a najlstivějšie. A kto je rozezná? Jako (Genesis I°.) Pán učinil oblohu, aby dělila vody od vod svrchních, tak duše má mieti rozšafnost a rozeznánie Ducha svatého, aby rozeznávala zlé věci od dobrých. Vody sau žádosti tělesné, kteréž z aust draka vypauštějí se, jako jest žádost ku povajšení sebe. Ty ť vody potopují duši. V Pří- sloví XVII.: »Ktož spauští vodu«, totiž povoluje žádostem těles- ným, aby, což žádá, to vyplnil, »počátek jest sváruov«. Nebo hned, když člověk žádostí svých nevyplní, kterýž jest tělesný, 35 ten se hněvá a svárlivý bývá. A toho dojištěnie a zkušenie na těch béřeme, kteříž podlé vlastních žádostí žádají živi býti: takoví bývají svárliví. Genesis XLIX. napsáno o Rubenovi: »Vylil si se jako voda. Nerostiž« etc. Dává se zlořečenstvie na ty, kteřížto svými žádostmi vylévají se jako voda ven k bohatství a k roz- 40 košem tohoto světa, na znamenie, že všecky žádosti tělesné sau jako voda. Protož nerostiž v náboženství, v modlitbě, v dobrém životě, v svatém obcování. Ale takoví, začnauce dobře, nekonají, ale tudiež odpadají a přestávají dobře činiti. A že nynie lid vylil se jest k bohatství, k rozkošem tělesným, 45 k frejóm, k lakotě, k vožralství etc., protož nerostau v dobrém. A kolikrát člověk v sobě čije žádosti těla, marné chvály, pokryt- stvie etc., tolikrát věz, že drak vylévá vodu svú v duši člověka, Drak vylévá vody chtě ji potopiti. Item hněv v zbauření, v protivenství, mysli hoř- kost, zaufalstvie, reptánie, závist — ty ť věci vylévá šatan jako 50 vody z svých aust. A že tyto věci znamenají se skrz vodu, duovod toho III. Králov. XXII.: »Vsaďte muže tohoto do žaláře, dokud se nenavrátím v pokoji, a dávajte mu chleba zámutku a vody auzkosti«. To řekl král Achab o Micheášovi, takže voda znamená vody zámutkové zámutek a auzkost, kterauž had vypauští v srdce lidská, v nichžto 55 lidé pohřižují se jako u vodě. Jsau i jiné vody, kteréž drak vy- pauští, jako sau smyslové bludní proti Písmu svatému a vieře křes-Smyslové bludní ťanské. V Přísloví IX.: »Vody kradené sladšie sau« etc. Nebo učenie bludná pod slovy zákona božieho kradmo a tajně pod- Vody pokušení Žádosti tělesné Kteří se vylévají jako vodta 30 Jiné sau toto vody 22 Jan 7, 38 — 27 I. M. 1, 6 — 32 Přísl. 17, 14 — 37 I. M. 49, 4 51 I. (3.) Král. 22, 27 — 57 Přísl. 9, 17
XII. 493 171b1 o kterýchž Spasitel mluví: »Ktož věří v mě, řeky potekau z břicha jeho vody živé«. A že k skonání světa najviece jest šatanáš roz- vázán, a protož všecky chytrosti a lsti, kteréž činil od počátku 25 světa, jako praménky shromažďuje jako řeku velikau a vypauští na vyvolené božie, všecka pokušenie, trápenie najchytřejšie a najlstivějšie. A kto je rozezná? Jako (Genesis I°.) Pán učinil oblohu, aby dělila vody od vod svrchních, tak duše má mieti rozšafnost a rozeznánie Ducha svatého, aby rozeznávala zlé věci od dobrých. Vody sau žádosti tělesné, kteréž z aust draka vypauštějí se, jako jest žádost ku povajšení sebe. Ty ť vody potopují duši. V Pří- sloví XVII.: »Ktož spauští vodu«, totiž povoluje žádostem těles- ným, aby, což žádá, to vyplnil, »počátek jest sváruov«. Nebo hned, když člověk žádostí svých nevyplní, kterýž jest tělesný, 35 ten se hněvá a svárlivý bývá. A toho dojištěnie a zkušenie na těch béřeme, kteříž podlé vlastních žádostí žádají živi býti: takoví bývají svárliví. Genesis XLIX. napsáno o Rubenovi: »Vylil si se jako voda. Nerostiž« etc. Dává se zlořečenstvie na ty, kteřížto svými žádostmi vylévají se jako voda ven k bohatství a k roz- 40 košem tohoto světa, na znamenie, že všecky žádosti tělesné sau jako voda. Protož nerostiž v náboženství, v modlitbě, v dobrém životě, v svatém obcování. Ale takoví, začnauce dobře, nekonají, ale tudiež odpadají a přestávají dobře činiti. A že nynie lid vylil se jest k bohatství, k rozkošem tělesným, 45 k frejóm, k lakotě, k vožralství etc., protož nerostau v dobrém. A kolikrát člověk v sobě čije žádosti těla, marné chvály, pokryt- stvie etc., tolikrát věz, že drak vylévá vodu svú v duši člověka, Drak vylévá vody chtě ji potopiti. Item hněv v zbauření, v protivenství, mysli hoř- kost, zaufalstvie, reptánie, závist — ty ť věci vylévá šatan jako 50 vody z svých aust. A že tyto věci znamenají se skrz vodu, duovod toho III. Králov. XXII.: »Vsaďte muže tohoto do žaláře, dokud se nenavrátím v pokoji, a dávajte mu chleba zámutku a vody auzkosti«. To řekl král Achab o Micheášovi, takže voda znamená vody zámutkové zámutek a auzkost, kterauž had vypauští v srdce lidská, v nichžto 55 lidé pohřižují se jako u vodě. Jsau i jiné vody, kteréž drak vy- pauští, jako sau smyslové bludní proti Písmu svatému a vieře křes-Smyslové bludní ťanské. V Přísloví IX.: »Vody kradené sladšie sau« etc. Nebo učenie bludná pod slovy zákona božieho kradmo a tajně pod- Vody pokušení Žádosti tělesné Kteří se vylévají jako vodta 30 Jiné sau toto vody 22 Jan 7, 38 — 27 I. M. 1, 6 — 32 Přísl. 17, 14 — 37 I. M. 49, 4 51 I. (3.) Král. 22, 27 — 57 Přísl. 9, 17
Strana 494
494 Kapitola Vody Siloc Potopa Srdce zatopená Kněžstvo vedena bývají. A taková učenie sau sladšie, nebo skrz šatanáše sau osladčena. Protož David die: »Spomoz mi, Bože, neb ť sau 60 vešly vody až k duši mé«. Kteříž s najvětší pilností usilují varovati se hřiechu, v ty najviece šatan vylévá vodu svú stíhaje je, a nedo- pauští pamatovati na ty věci, které sú k spasení potřebné a skrz kteréž by k boží bázni člověk pohnul se, ale potopuje je vodami. Protož die Izaiáš VIII.: »Protože je zavrhl lid tento vody Siloe, 65 ješto jdau tíše«, totiž vody spasitedlné, úžitečné, svaté, kteréž k dobrému pomáhají. Pán pohruožku činí pomstau, chtěje na ně dopustiti nepřátely, aby je potopili vodami etc. Jakož opět die skrz Jeremiáše XLVII.: »Aj, vody vzejdau od puolnoci a budau jako potok rozvodnělý a přikryjí zemi i plnost jejie, město i byd-70 litele jeho« etc. Tyto vody, kteréž potopují duši člověka, sau nepatrné, člo- věk nepoznává toho. Protož, jako někdy všecken svět potopau byl rozvodněn, tak nynie všecken svět zlostí kryje se. Nebo které jest to srdce, aby těchto časuov těmito vodami nebylo pohříženo, 75 musí ť ta duše mieti křídla, aby uletěla. Protož die v Piesničkách Šalo. (!) v poslední: »Lampy nebo svítedlnice jeho svietedlnice vohně a plamenuov«, totiž chotě Kristovy život dobrý, hořící v lásce. A die dále: »Vody mnohé nemohly sau uhasiti lásky v nie ani řeky zatopiti«. Tak sau byly opatrné panny, kterýchžto lampy 80 nejsú zhašeny. Které srdce nynie jest, aby vodami, jenž lásku ustuzují, nebylo zatopeno? Ale pohřiechu nedbáme k těmto věcem prohlédati a varovati se světa tohoto. Nebo, kteréž jednau potopí, nechá ť státi v pokoji; ale duši utiekající před drakem stíhá ten drak. Protož ten drak na ženu, totiž kněžstvo někdy svaté, vylil 85 vody, když vpustil bohatstvie mnohá a veliká, chtivosti a líbosti tělesné a žádosti těla, jimiž všecko kněžstvo potopeno jest. Sami kající cítí tohoto dábla vypuštěné vody. Jako někdy učedlníci na lodí v nebezpečenství byli a volali: »Pane, spomoziž nám, hyneme ť«, tak k skonání světa i kající v nebezpečenství sau 90 a vlnami mořskými pohřižují se v hlubinu, v duši jako v lodí vchá- zejíce. Jakož die: »Aby ji přitrhl tau řekau«. Neb jest pozdvižena k Bohu skrz vieru, náboženstvie, svatý život etc., usiluje ji zkla- mati, aby ji svrhl shuory, a zvláště ty, kteří se Boha přídržie skrz 171b2 Zklamati hledí dábel 60 Ž. 69, 2 — 65 Iz. 8, 6 a 7 — 69 Jer. 47, 2 — 77 Pís. Šal. 8, 6 79 Pís. Šal. 8, 7 — 80 Mat. 25, 2 nn. — 88 Mat. 8, 25 — 92 K slovu: přitrhl vztahuje se (černá) marginálie: vel strhl. —
494 Kapitola Vody Siloc Potopa Srdce zatopená Kněžstvo vedena bývají. A taková učenie sau sladšie, nebo skrz šatanáše sau osladčena. Protož David die: »Spomoz mi, Bože, neb ť sau 60 vešly vody až k duši mé«. Kteříž s najvětší pilností usilují varovati se hřiechu, v ty najviece šatan vylévá vodu svú stíhaje je, a nedo- pauští pamatovati na ty věci, které sú k spasení potřebné a skrz kteréž by k boží bázni člověk pohnul se, ale potopuje je vodami. Protož die Izaiáš VIII.: »Protože je zavrhl lid tento vody Siloe, 65 ješto jdau tíše«, totiž vody spasitedlné, úžitečné, svaté, kteréž k dobrému pomáhají. Pán pohruožku činí pomstau, chtěje na ně dopustiti nepřátely, aby je potopili vodami etc. Jakož opět die skrz Jeremiáše XLVII.: »Aj, vody vzejdau od puolnoci a budau jako potok rozvodnělý a přikryjí zemi i plnost jejie, město i byd-70 litele jeho« etc. Tyto vody, kteréž potopují duši člověka, sau nepatrné, člo- věk nepoznává toho. Protož, jako někdy všecken svět potopau byl rozvodněn, tak nynie všecken svět zlostí kryje se. Nebo které jest to srdce, aby těchto časuov těmito vodami nebylo pohříženo, 75 musí ť ta duše mieti křídla, aby uletěla. Protož die v Piesničkách Šalo. (!) v poslední: »Lampy nebo svítedlnice jeho svietedlnice vohně a plamenuov«, totiž chotě Kristovy život dobrý, hořící v lásce. A die dále: »Vody mnohé nemohly sau uhasiti lásky v nie ani řeky zatopiti«. Tak sau byly opatrné panny, kterýchžto lampy 80 nejsú zhašeny. Které srdce nynie jest, aby vodami, jenž lásku ustuzují, nebylo zatopeno? Ale pohřiechu nedbáme k těmto věcem prohlédati a varovati se světa tohoto. Nebo, kteréž jednau potopí, nechá ť státi v pokoji; ale duši utiekající před drakem stíhá ten drak. Protož ten drak na ženu, totiž kněžstvo někdy svaté, vylil 85 vody, když vpustil bohatstvie mnohá a veliká, chtivosti a líbosti tělesné a žádosti těla, jimiž všecko kněžstvo potopeno jest. Sami kající cítí tohoto dábla vypuštěné vody. Jako někdy učedlníci na lodí v nebezpečenství byli a volali: »Pane, spomoziž nám, hyneme ť«, tak k skonání světa i kající v nebezpečenství sau 90 a vlnami mořskými pohřižují se v hlubinu, v duši jako v lodí vchá- zejíce. Jakož die: »Aby ji přitrhl tau řekau«. Neb jest pozdvižena k Bohu skrz vieru, náboženstvie, svatý život etc., usiluje ji zkla- mati, aby ji svrhl shuory, a zvláště ty, kteří se Boha přídržie skrz 171b2 Zklamati hledí dábel 60 Ž. 69, 2 — 65 Iz. 8, 6 a 7 — 69 Jer. 47, 2 — 77 Pís. Šal. 8, 6 79 Pís. Šal. 8, 7 — 80 Mat. 25, 2 nn. — 88 Mat. 8, 25 — 92 K slovu: přitrhl vztahuje se (černá) marginálie: vel strhl. —
Strana 495
XII. 495 172a1 95 pravau vieru. Protož nynie vpauští činěnie bludu, aby shodil ženu nevěstu v zatracenie a ve všecko zlé. Ale Pán svým dává poznati osiedla dábelská, takže věrným Pomoc Páně obracují se ve všecko dobré. Neb die apoštol: »Věrný ť jest Buoh, nedopauští svých pokúšeti nad to, což by snésti mohli«. Ale umie 100 Pán dávati svým věrným prospěch v nich. A die, ukazuje pomoc: »I pomohla jest země ženě a otevřela jest země usta svá a požřela tu řeku« etc. Lidé tělesní sau země. Napřed povědieno: »Běda zemi a moři«. A Adamovi po pádu povědieno: »Země si« etc. A člověk nebeské věci miluje slove 105 nebe. Druhá země jest tělo každého člověka. Země tehdy požierá vodu, když zemský lid tělesný prospievá a bývá ku pomoci ne- věstě boží, té ženě. Nebo, když drak napustil bohatstvie v kněž- stvo a rozkoší, tehdy Pán pro spasenie kněžstva zpuosobuje, aby světští a zemští od kněžstva odjímali bohatstvie a požřeli v se 110 ta zbožie. A ač někteří to činie žádostí lakomú, však i tak dobře prospievají této ženě. Nebo ta bohatstvie sau mnohé ztopila. Protož častokrát, když se nám nětco zdá býti k škodě a k umen- šení, avšak se nám to výborně hodí. Druhé, tělo slove země. Protož každé duši věrné k Bohu Tělo jest země 115 jako vodami pozdvižené, když drak na ni vylévá vody, zámutky totiž a auzkosti, tehdy tělo přijímá v se všecky vody, aby tělo trpělo, ale aby duše byla bez aurazu a šatan aby se jie nedotýkal, ale tělo všecky vokovy, smrt a nebezpečenstvie aby snášelo. A tak šatan bývá zklamán. A dosti ť jest duši, když Boha zachová, ač 120 pak bohatstvie aneb tělo také ztratí. A protož tělo vydati máme biedám, zámutkóm a auzkostem. Neb die Pán: »Blahoslavení tiší, neb vládnauti budau zemí«, ktož v tichosti držie své tělo, aby všecko snášeli. Protož die Kristus: »Ve mně budete mieti pokoj, totiž vnitř v mysli a v duši, ale na světě potieskanie« etc. Země kto sau 172а2 I rozhněval se jest drak na ženu a bral se, aby bojoval s jinými z semene jejieho etc. Prvé položil boj draka proti dokonalejším a osvícenějším, kteříž před námi bojovali, a kterak přemohli; praveno jest, že 5 sau utekli na paušť vlasti nebeské, na kterúžto skrze smrt přišli. Již teď také činí se zmienka o nedokonalých, ale dobrých, proti kterýmž také drak bojuje a válku vede a nepřestává bojovati. Drak vždy bojuje 98 I. Kor. 10, 13 — 103 Zj. 12, 12 — 104 I. M. 3, 19 — 121 Mat. 5, 5 — 123 Jan 16, 33.
XII. 495 172a1 95 pravau vieru. Protož nynie vpauští činěnie bludu, aby shodil ženu nevěstu v zatracenie a ve všecko zlé. Ale Pán svým dává poznati osiedla dábelská, takže věrným Pomoc Páně obracují se ve všecko dobré. Neb die apoštol: »Věrný ť jest Buoh, nedopauští svých pokúšeti nad to, což by snésti mohli«. Ale umie 100 Pán dávati svým věrným prospěch v nich. A die, ukazuje pomoc: »I pomohla jest země ženě a otevřela jest země usta svá a požřela tu řeku« etc. Lidé tělesní sau země. Napřed povědieno: »Běda zemi a moři«. A Adamovi po pádu povědieno: »Země si« etc. A člověk nebeské věci miluje slove 105 nebe. Druhá země jest tělo každého člověka. Země tehdy požierá vodu, když zemský lid tělesný prospievá a bývá ku pomoci ne- věstě boží, té ženě. Nebo, když drak napustil bohatstvie v kněž- stvo a rozkoší, tehdy Pán pro spasenie kněžstva zpuosobuje, aby světští a zemští od kněžstva odjímali bohatstvie a požřeli v se 110 ta zbožie. A ač někteří to činie žádostí lakomú, však i tak dobře prospievají této ženě. Nebo ta bohatstvie sau mnohé ztopila. Protož častokrát, když se nám nětco zdá býti k škodě a k umen- šení, avšak se nám to výborně hodí. Druhé, tělo slove země. Protož každé duši věrné k Bohu Tělo jest země 115 jako vodami pozdvižené, když drak na ni vylévá vody, zámutky totiž a auzkosti, tehdy tělo přijímá v se všecky vody, aby tělo trpělo, ale aby duše byla bez aurazu a šatan aby se jie nedotýkal, ale tělo všecky vokovy, smrt a nebezpečenstvie aby snášelo. A tak šatan bývá zklamán. A dosti ť jest duši, když Boha zachová, ač 120 pak bohatstvie aneb tělo také ztratí. A protož tělo vydati máme biedám, zámutkóm a auzkostem. Neb die Pán: »Blahoslavení tiší, neb vládnauti budau zemí«, ktož v tichosti držie své tělo, aby všecko snášeli. Protož die Kristus: »Ve mně budete mieti pokoj, totiž vnitř v mysli a v duši, ale na světě potieskanie« etc. Země kto sau 172а2 I rozhněval se jest drak na ženu a bral se, aby bojoval s jinými z semene jejieho etc. Prvé položil boj draka proti dokonalejším a osvícenějším, kteříž před námi bojovali, a kterak přemohli; praveno jest, že 5 sau utekli na paušť vlasti nebeské, na kterúžto skrze smrt přišli. Již teď také činí se zmienka o nedokonalých, ale dobrých, proti kterýmž také drak bojuje a válku vede a nepřestává bojovati. Drak vždy bojuje 98 I. Kor. 10, 13 — 103 Zj. 12, 12 — 104 I. M. 3, 19 — 121 Mat. 5, 5 — 123 Jan 16, 33.
Strana 496
496 Kapitola Odjitie draka škodlivé Odjitie zlé člověka Kristus pokaušen Nebezpeč se »I rozhněval se jest drak na ženu«, kteréž přemoci nemohl a na kteréž nic mieti nemohl. Napřed praveno jest, že, když drak bojoval proti Michalovi a přemožen jest, tehdy se jest rozhněval 10 a vylil řeky z aust na ženu; tu také přemožen jest, a rozhněval se jest již proti semeni jejiemu. A protož, čím kto pilněji chce se hřiechuov varovati a viece bývá pokaušen, tiem viece pocítie, že se na ň drak hněvá. A nemoha ženě uškoditi, již na semeno ženy vylévá se, aby je svodil. A die: »Odšel jest«. Někdy jeho odjitie služebníkóm božím jest náramně škodlivé a tajné, takže, když člověka ponechá, tehdy se člověk ubezpečí a spieše klesá a padá, takže, když nebývá po- kaušien některým hřiechem, domnievá se, že by v něj nemohl upadnauti, a protož doufá sám sobě. Nebo, když vidí člověka již 20 o sebe nedbati, ale doufati sobě, tehdy spieše jej svede. Tak máme v podobenství, že člověka sstupujícieho od Jeruzaléma k Jericho ranili lotři a odešli; tak člověk, když odchází od čistoty svědomie a pokoje a do tohoto světa přichází jako do Jericho a v něm se kochá a raduje, upadá mezi lotry, totiž ďábly, takže bývá oblaupen 25 a zbaven všeho dobrého; a odcházejí od něho, ne aby ho již potom nechali, ale když se počne hojiti, tehdy se zase navracují a opět člověka raňují a porážejí. A protož jeho odjitie toto jest velmi škodlivé. Nebo, když člověk nečije pokušení a trápení nemá, znamenie jest, že mrtvá viera jest v tom člověku, a necítí ten 30 střel vohnivých šatanových. Nebo, na které se on nehněvá, znamení ť jest, že takoví sau jeho. Protož sv. Jakub die: »Naj- milejšie, za všelikú radost to sobě počtěte, když v rozličná poku- šenie upadnete« etc. Nebo jeden každý, ktož má spasen býti, musí mnohá pokušenie proskočiti. Tak musil Kristus trpěti a do své 35 slávy vjíti. Protož tak pokaušel Krista na paušti lakotau. Neb, když se člověk vyčišťuje, jako Kristus pokřtěn jest, hned od ducha zlého pokúšen bývá. A Kristus, když ho přemohl, tehdy die, že jest odstaupil od něho; ne tak, aby viece pokúšeti Krista nechtěl a na tom přestal, ale potom skrz Kaifáše, Piláta a Erodesa etc. 40 pokaušel ho. Tak člověka, když jedno pokušenie přemuož, jiným ho ďábel pokauší pokušením. On ť to umie. Praví Pán (Mat. XIII.), že naseje kaukole mezi pšenici, když lidé zesnau, i otejde, totiž na chvíli, aby potom opět navrátě se ohledal, roste-li jeho siemě etc. 15 172b1 22 Luk. 10, 30 nn. — 32 Jak. I, 2 — 35 Ohlas Luk. 24, 26 — 36 Mat. 4, 3 nn. — 38 Mat. 4, 11 — 43 Mat. 13, 25
496 Kapitola Odjitie draka škodlivé Odjitie zlé člověka Kristus pokaušen Nebezpeč se »I rozhněval se jest drak na ženu«, kteréž přemoci nemohl a na kteréž nic mieti nemohl. Napřed praveno jest, že, když drak bojoval proti Michalovi a přemožen jest, tehdy se jest rozhněval 10 a vylil řeky z aust na ženu; tu také přemožen jest, a rozhněval se jest již proti semeni jejiemu. A protož, čím kto pilněji chce se hřiechuov varovati a viece bývá pokaušen, tiem viece pocítie, že se na ň drak hněvá. A nemoha ženě uškoditi, již na semeno ženy vylévá se, aby je svodil. A die: »Odšel jest«. Někdy jeho odjitie služebníkóm božím jest náramně škodlivé a tajné, takže, když člověka ponechá, tehdy se člověk ubezpečí a spieše klesá a padá, takže, když nebývá po- kaušien některým hřiechem, domnievá se, že by v něj nemohl upadnauti, a protož doufá sám sobě. Nebo, když vidí člověka již 20 o sebe nedbati, ale doufati sobě, tehdy spieše jej svede. Tak máme v podobenství, že člověka sstupujícieho od Jeruzaléma k Jericho ranili lotři a odešli; tak člověk, když odchází od čistoty svědomie a pokoje a do tohoto světa přichází jako do Jericho a v něm se kochá a raduje, upadá mezi lotry, totiž ďábly, takže bývá oblaupen 25 a zbaven všeho dobrého; a odcházejí od něho, ne aby ho již potom nechali, ale když se počne hojiti, tehdy se zase navracují a opět člověka raňují a porážejí. A protož jeho odjitie toto jest velmi škodlivé. Nebo, když člověk nečije pokušení a trápení nemá, znamenie jest, že mrtvá viera jest v tom člověku, a necítí ten 30 střel vohnivých šatanových. Nebo, na které se on nehněvá, znamení ť jest, že takoví sau jeho. Protož sv. Jakub die: »Naj- milejšie, za všelikú radost to sobě počtěte, když v rozličná poku- šenie upadnete« etc. Nebo jeden každý, ktož má spasen býti, musí mnohá pokušenie proskočiti. Tak musil Kristus trpěti a do své 35 slávy vjíti. Protož tak pokaušel Krista na paušti lakotau. Neb, když se člověk vyčišťuje, jako Kristus pokřtěn jest, hned od ducha zlého pokúšen bývá. A Kristus, když ho přemohl, tehdy die, že jest odstaupil od něho; ne tak, aby viece pokúšeti Krista nechtěl a na tom přestal, ale potom skrz Kaifáše, Piláta a Erodesa etc. 40 pokaušel ho. Tak člověka, když jedno pokušenie přemuož, jiným ho ďábel pokauší pokušením. On ť to umie. Praví Pán (Mat. XIII.), že naseje kaukole mezi pšenici, když lidé zesnau, i otejde, totiž na chvíli, aby potom opět navrátě se ohledal, roste-li jeho siemě etc. 15 172b1 22 Luk. 10, 30 nn. — 32 Jak. I, 2 — 35 Ohlas Luk. 24, 26 — 36 Mat. 4, 3 nn. — 38 Mat. 4, 11 — 43 Mat. 13, 25
Strana 497
XII. 497 172b2 45 Někdy také odchází, že nikdá naděje nemá, kterého již po- kušenie poléci člověku. Jako teď odšel od ženy, když mu utekla na paušť bezpečnau, spasitedlnau, na kteréž jest devadesáte devět ovcí; tam ť nemuože uškoditi ženě na té paušti, ani kterým pokušením muože co překaziti a uškoditi. A protož die, že odšel, 50 aby bojoval s jinými z semene jejieho etc. Nepřestává až do po- slednieho vyvoleného, a kterýž má spasen býti, žádného člověka nepřestává pokúšeti. Ten boj u figuoře vyznamenán jest skrz boj Filistejnských, Nabuchodonozora a Oloferna proti Židóm. A die: »Proti semeni« etc., kteříž sau synové a dcery cierkve svaté, 55 kteříž Páně ostřiehají přikázaní, kteříž sú viery veliké a žádají se Pánu líbiti, všech přikázaní Páně velmi pilně ostřiehajíce, také milovánie bližnieho upřímé a čisté majíce, nekradauce. Protož my, jsme-li siemě a synové našie matky cierkve, ostřieháme-li přikázaní Páně, ukazujeme-li bližním svým skutky milosrdné, 60 vyplňujeme-li zákon Páně, tehdy ť se hněvá na nás dábel a takoví ť cítie v sobě boj a trápenie těžké. A die: »Kteříž ostřiehají«, totiž skutkem, »přikázaní Páně«, netoliko usty mluviece a rty Pána ctiece, ale skutečně zákona ostřiehajiece; na ty takové šatan velmi se hněvá. A vypisuje o ta- 65 kových viece, die: »A kteříž mají svědectvie Ježíšovo«, to jest, když šatan zpuosobuje to, že pravda trpie kaceřovánie a rauhanie, věrní vyznávajiece ji pohaněnie a kaceřovánie snášejí a rádi to podstupují; a tak mají svědectvie Ježíšovo, vydávajiece svědectvie o jeho pravdách a o jeho zákoně a životě. Také mají svědectvie 70 od Ježíše, nebo vyznává takové před Bohem Otcem i před anděly jeho a jiným dobrým dává v srdce jich, aby měli o nich dobré domněnie, takže sau synové božie. A tak oni o Kristu a Kristus o nich vydává svědectvie. Nebo Kristus světlo a oni také světlo; a protož jedno světlo o druhém vydává svědectvie. »I stál jest na piesku mořském«. Někteří textové mají: »Seděl na piesku morském«. Piesek tohoto světa sau nevěrní pokrytci, kteříž rty Boha ctie a zákon vyznávají, a sau neúžiteční jako piesek, kterýž úžitku nenese, neb ani sobě ani svým bližním co prospievají. A jako piesek rozděluje se vodami aniž na jednom 80 místě stojí, ale vodau se hajbe, tak pokrytci a zlí křesťané netoliko neplodní a bez úžitku sau, ale rozdělení sau mezi sebú. Najprvé odděleni sú od Pána Krista i mezi sebau vespolek, že jiní jináče 75 Dábel nepřest- svého Siemě cierkv kto sau Na tyto se hnéva satan Svědectví Ježíšovo Piesek co znamena Odchod dáblu dobry 173a1 Rozdělenic škodné 47 Ohlas Mat. 18, 12; Luk. 15, 4 — 53 Soudc. 13, 1 nn. a j.; 2. (4.) Král. 24, I nn. a j.; Judit 2, 4 n. Jakoubek. Výklad. 32
XII. 497 172b2 45 Někdy také odchází, že nikdá naděje nemá, kterého již po- kušenie poléci člověku. Jako teď odšel od ženy, když mu utekla na paušť bezpečnau, spasitedlnau, na kteréž jest devadesáte devět ovcí; tam ť nemuože uškoditi ženě na té paušti, ani kterým pokušením muože co překaziti a uškoditi. A protož die, že odšel, 50 aby bojoval s jinými z semene jejieho etc. Nepřestává až do po- slednieho vyvoleného, a kterýž má spasen býti, žádného člověka nepřestává pokúšeti. Ten boj u figuoře vyznamenán jest skrz boj Filistejnských, Nabuchodonozora a Oloferna proti Židóm. A die: »Proti semeni« etc., kteříž sau synové a dcery cierkve svaté, 55 kteříž Páně ostřiehají přikázaní, kteříž sú viery veliké a žádají se Pánu líbiti, všech přikázaní Páně velmi pilně ostřiehajíce, také milovánie bližnieho upřímé a čisté majíce, nekradauce. Protož my, jsme-li siemě a synové našie matky cierkve, ostřieháme-li přikázaní Páně, ukazujeme-li bližním svým skutky milosrdné, 60 vyplňujeme-li zákon Páně, tehdy ť se hněvá na nás dábel a takoví ť cítie v sobě boj a trápenie těžké. A die: »Kteříž ostřiehají«, totiž skutkem, »přikázaní Páně«, netoliko usty mluviece a rty Pána ctiece, ale skutečně zákona ostřiehajiece; na ty takové šatan velmi se hněvá. A vypisuje o ta- 65 kových viece, die: »A kteříž mají svědectvie Ježíšovo«, to jest, když šatan zpuosobuje to, že pravda trpie kaceřovánie a rauhanie, věrní vyznávajiece ji pohaněnie a kaceřovánie snášejí a rádi to podstupují; a tak mají svědectvie Ježíšovo, vydávajiece svědectvie o jeho pravdách a o jeho zákoně a životě. Také mají svědectvie 70 od Ježíše, nebo vyznává takové před Bohem Otcem i před anděly jeho a jiným dobrým dává v srdce jich, aby měli o nich dobré domněnie, takže sau synové božie. A tak oni o Kristu a Kristus o nich vydává svědectvie. Nebo Kristus světlo a oni také světlo; a protož jedno světlo o druhém vydává svědectvie. »I stál jest na piesku mořském«. Někteří textové mají: »Seděl na piesku morském«. Piesek tohoto světa sau nevěrní pokrytci, kteříž rty Boha ctie a zákon vyznávají, a sau neúžiteční jako piesek, kterýž úžitku nenese, neb ani sobě ani svým bližním co prospievají. A jako piesek rozděluje se vodami aniž na jednom 80 místě stojí, ale vodau se hajbe, tak pokrytci a zlí křesťané netoliko neplodní a bez úžitku sau, ale rozdělení sau mezi sebú. Najprvé odděleni sú od Pána Krista i mezi sebau vespolek, že jiní jináče 75 Dábel nepřest- svého Siemě cierkv kto sau Na tyto se hnéva satan Svědectví Ježíšovo Piesek co znamena Odchod dáblu dobry 173a1 Rozdělenic škodné 47 Ohlas Mat. 18, 12; Luk. 15, 4 — 53 Soudc. 13, 1 nn. a j.; 2. (4.) Král. 24, I nn. a j.; Judit 2, 4 n. Jakoubek. Výklad. 32
Strana 498
498 Kapitola smajšlejí o vieře a úžitku nenesau. V takových šatan má místo; a takových srdci bojuje proti jiným dobrým. A vody, totiž chti- vosti a žádosti tělesné studené, hajbají jich srdci ke všemu zlému. 85 Protož naši předkové, světí velicí, utekli sú na paušť, pokrm majíce duchovní. Drak postavil svú nohu a svuoj stan na těch, kteří sú v sobě rozděleni a neúžiteční jako piesek. A skrz ně vede těžký boj proti vyvoleným Páně. KAPITOLA TŘINÁCTA. O zámutciech Ruka světská Falešní zprávcí Šelma II. III. IIII. V. VI. I viděl sem, ana z moře vystupuje šelma, majíci sedm hlav a rohuov deset etc. Tato kapi- tola jest o zámutcích církve, kteréž věrní k skonání světa trpěti mají; neb ještě druhá bieda neodešla. Napřed praveno jest, co věrní trpí od draka, jaký boj mají. Tuto zjevně ukazuje boj cierkve 5 s zástupem a s tělem drakovým od dábla v cierkev uvedeným; kterýžto zástup vnitř v cierkev uveden bude. A najprvé pokládá o zástupu ruky světské; neb ten bude z strany draka. A to pokládá pod podobenstvím šelmy vystupující z moře, a to pod jménem křesťanským. Druhé vypravuje, kterak 10 zástup falešných duchovních zprávcuov jest druhý hauf toho draka; a ten se vyznamenává skrz druhau šelmu. Nebo v této kapitole zmínka se činí o dvau šelmách. Druhá jest, kteráž vystupo- vala z země, majíci dva rohy, podobná Beránkovi etc.; a znamená zástup pokrytcuov aneb jednoho každého z toho zástupu. A najprvé první zástup, draka, nazývá šelmau vystupující z moře. Druhé ukazuje moc toho zástupu, že mějieše hlav sedm etc. Třetie ukazuje, že ta lítá šelma někdy byla umdlená. A to míní tu, že viděl jednu hlavu té šelmy zabitau. Čtvrté, že zle po- žívá ta šelma moci sobě puojčené; a to tu, kdež die, že dáno jest 20 jie, aby činila boj s svatými etc. Páté ukazuje, kterak moc té šelmy jest náramně rozmnožena po všem světě; a to tu mínie: »Dána jest jie moc po všem světě« etc. Šesté napomíná věrné Jan, aby byli rozšafní a opatrní proti této líté šelmě; a to tu: »Kto má uši k slyšení, slyš«. Sedmé prospěchu cierkve, že ta žena obdrží boj, 25 dotýká, kdež die: »Zde ť jest trpělivost a viera svatých«. 15 173a2 VII. 9 — 13 Zj. 13, 11 — 18 Zj. 13, 3 — 20 Zj. 13, 7 — 22 Ib. — 24 Zj. 13, 26 Zj. 13, 10
498 Kapitola smajšlejí o vieře a úžitku nenesau. V takových šatan má místo; a takových srdci bojuje proti jiným dobrým. A vody, totiž chti- vosti a žádosti tělesné studené, hajbají jich srdci ke všemu zlému. 85 Protož naši předkové, světí velicí, utekli sú na paušť, pokrm majíce duchovní. Drak postavil svú nohu a svuoj stan na těch, kteří sú v sobě rozděleni a neúžiteční jako piesek. A skrz ně vede těžký boj proti vyvoleným Páně. KAPITOLA TŘINÁCTA. O zámutciech Ruka světská Falešní zprávcí Šelma II. III. IIII. V. VI. I viděl sem, ana z moře vystupuje šelma, majíci sedm hlav a rohuov deset etc. Tato kapi- tola jest o zámutcích církve, kteréž věrní k skonání světa trpěti mají; neb ještě druhá bieda neodešla. Napřed praveno jest, co věrní trpí od draka, jaký boj mají. Tuto zjevně ukazuje boj cierkve 5 s zástupem a s tělem drakovým od dábla v cierkev uvedeným; kterýžto zástup vnitř v cierkev uveden bude. A najprvé pokládá o zástupu ruky světské; neb ten bude z strany draka. A to pokládá pod podobenstvím šelmy vystupující z moře, a to pod jménem křesťanským. Druhé vypravuje, kterak 10 zástup falešných duchovních zprávcuov jest druhý hauf toho draka; a ten se vyznamenává skrz druhau šelmu. Nebo v této kapitole zmínka se činí o dvau šelmách. Druhá jest, kteráž vystupo- vala z země, majíci dva rohy, podobná Beránkovi etc.; a znamená zástup pokrytcuov aneb jednoho každého z toho zástupu. A najprvé první zástup, draka, nazývá šelmau vystupující z moře. Druhé ukazuje moc toho zástupu, že mějieše hlav sedm etc. Třetie ukazuje, že ta lítá šelma někdy byla umdlená. A to míní tu, že viděl jednu hlavu té šelmy zabitau. Čtvrté, že zle po- žívá ta šelma moci sobě puojčené; a to tu, kdež die, že dáno jest 20 jie, aby činila boj s svatými etc. Páté ukazuje, kterak moc té šelmy jest náramně rozmnožena po všem světě; a to tu mínie: »Dána jest jie moc po všem světě« etc. Šesté napomíná věrné Jan, aby byli rozšafní a opatrní proti této líté šelmě; a to tu: »Kto má uši k slyšení, slyš«. Sedmé prospěchu cierkve, že ta žena obdrží boj, 25 dotýká, kdež die: »Zde ť jest trpělivost a viera svatých«. 15 173a2 VII. 9 — 13 Zj. 13, 11 — 18 Zj. 13, 3 — 20 Zj. 13, 7 — 22 Ib. — 24 Zj. 13, 26 Zj. 13, 10
Strana 499
XIII. 499 Drak kterak škodí 173b1 A že drak, totiž dábel, v své vlastní osobě svými pokušeními nemuož tak mnoho uškoditi jako skrz své audy, jako skrz světské a duchovnie. A protož smrti Kristovy nemohl zpuosobiti, jediné 30 skrz Jidáše, duchovnie a světské. Takéž skrze duchovní šelmu, totiž ruku světskau a duchovní, škodí; a to jest Antikrist. Jakož die Jan, že jest již Antikristus přišel: »A Antikristové mnozí učiněni sú«. Protož šelma nynie v tomto místě znamená zástup světský pyšný, nadutý, hrdý, Bohu a pravdě jeho protivný; 35 ciesař nebo král, všickni spolu jedné zlé vuole jsúce, sau šelma ta. A kdy by měla přestati. Pán uložil jie cíl. A ta šelma v duosto- jenstvích tohoto světa a v veliké cti jest postavena; kteráž nedo- pustila se žádnému trestati, ale jednoho každého, ktož ji chtěl trestati, chtěla zamordovati. Tak Daniel VII. die: »Viděl sem 40 u vidění mém nočním čtyři větry, ani vějí proti sobě na moři bojujiece, a čtyři šelmy vystupujície z moře«. Větrové silní sau Větrově co sau? duchové, sau andělé, jimžto královstvie sau poručena k zpravo- vání. Ctyři šelmy sau čtvera královstvie tohoto světa. A vystupo- valy z moře. Tak anděl vyložil Danielovi, že ty šelmy sau čtvero 45 královstvie. A čtvrtau šelmu praví býti hroznau, totiž duostojen- stvie ciesařstvie římského, kteráž jest najlítějšie. A tehdy všecka královstvie, kteráž poddána sú království římskému, jmenuje jedno královstvie a jednu šelmu, o níž se tuto vypravuje, kteráž vystupuje z moře, totiž zástup a moc královstvie římského vyzdvi- 50 huje se vždycky proti věrným a pravdu oznamujícím. A dobře slove šelma ten zástup veškeren spolu a jeden každý z toho zá- stupu; nebo pravdě jest odporná a vyzdvihuje se zhuoru v pajchu a hněvá se. Druhá také šelma, mající rohy podobné Beránkovým, to Druhá šelma 55 jest pod zpuosobau náboženstvie a křesťanstvie puosobí zlé. A ta jest byla zbor Konstanský. Slovau šelma; nebo šelemní sau a zhova- dilí, tělesní a křehcí, toliko podlé smysluov zevnitřních se zpravu- jíce, ale duchovních věcí nic necítiece, kteříž sau zjevně hněviví, pyšní, rozkošní, lakotní, vespolek se nenávidiece, krev vylévajíce, 60 lítí sau a ukrutní jako šelma lítá a zchopní sú k zahálení, k jiedlu, k spání. A když se jim nevede po vuoli, tehdy se hněvají a ztiekají těžce. Nynie zajisté král uherský s těmi, kteříž se ho přídržie, jest šelma veliká, proti pravdě postavujíci se, a vystupuje z moře, bojuje proti věrným. Mezi námi také, kteří se zdají přídržeti Antikrist Šelma co jest Hrozná šelma Řím Konstancí Daniel Král 32 I. Jan 2, 18 — 39 Dan. 7, 2 nn. — 44 Dan. 7. 17 n. — 45 Dan. 7, 19 a 23 32*
XIII. 499 Drak kterak škodí 173b1 A že drak, totiž dábel, v své vlastní osobě svými pokušeními nemuož tak mnoho uškoditi jako skrz své audy, jako skrz světské a duchovnie. A protož smrti Kristovy nemohl zpuosobiti, jediné 30 skrz Jidáše, duchovnie a světské. Takéž skrze duchovní šelmu, totiž ruku světskau a duchovní, škodí; a to jest Antikrist. Jakož die Jan, že jest již Antikristus přišel: »A Antikristové mnozí učiněni sú«. Protož šelma nynie v tomto místě znamená zástup světský pyšný, nadutý, hrdý, Bohu a pravdě jeho protivný; 35 ciesař nebo král, všickni spolu jedné zlé vuole jsúce, sau šelma ta. A kdy by měla přestati. Pán uložil jie cíl. A ta šelma v duosto- jenstvích tohoto světa a v veliké cti jest postavena; kteráž nedo- pustila se žádnému trestati, ale jednoho každého, ktož ji chtěl trestati, chtěla zamordovati. Tak Daniel VII. die: »Viděl sem 40 u vidění mém nočním čtyři větry, ani vějí proti sobě na moři bojujiece, a čtyři šelmy vystupujície z moře«. Větrové silní sau Větrově co sau? duchové, sau andělé, jimžto královstvie sau poručena k zpravo- vání. Ctyři šelmy sau čtvera královstvie tohoto světa. A vystupo- valy z moře. Tak anděl vyložil Danielovi, že ty šelmy sau čtvero 45 královstvie. A čtvrtau šelmu praví býti hroznau, totiž duostojen- stvie ciesařstvie římského, kteráž jest najlítějšie. A tehdy všecka královstvie, kteráž poddána sú království římskému, jmenuje jedno královstvie a jednu šelmu, o níž se tuto vypravuje, kteráž vystupuje z moře, totiž zástup a moc královstvie římského vyzdvi- 50 huje se vždycky proti věrným a pravdu oznamujícím. A dobře slove šelma ten zástup veškeren spolu a jeden každý z toho zá- stupu; nebo pravdě jest odporná a vyzdvihuje se zhuoru v pajchu a hněvá se. Druhá také šelma, mající rohy podobné Beránkovým, to Druhá šelma 55 jest pod zpuosobau náboženstvie a křesťanstvie puosobí zlé. A ta jest byla zbor Konstanský. Slovau šelma; nebo šelemní sau a zhova- dilí, tělesní a křehcí, toliko podlé smysluov zevnitřních se zpravu- jíce, ale duchovních věcí nic necítiece, kteříž sau zjevně hněviví, pyšní, rozkošní, lakotní, vespolek se nenávidiece, krev vylévajíce, 60 lítí sau a ukrutní jako šelma lítá a zchopní sú k zahálení, k jiedlu, k spání. A když se jim nevede po vuoli, tehdy se hněvají a ztiekají těžce. Nynie zajisté král uherský s těmi, kteříž se ho přídržie, jest šelma veliká, proti pravdě postavujíci se, a vystupuje z moře, bojuje proti věrným. Mezi námi také, kteří se zdají přídržeti Antikrist Šelma co jest Hrozná šelma Řím Konstancí Daniel Král 32 I. Jan 2, 18 — 39 Dan. 7, 2 nn. — 44 Dan. 7. 17 n. — 45 Dan. 7, 19 a 23 32*
Strana 500
500 Kapitola Šelma dobrá v sobě sama Lid zhovadilý Jozef Moře co jest? Neustavičnost šelmy pravdy, mnozí sau ukrutní a lítí. A ti sau šelma ukrutná; žádnému 65 také neodpustie, život vedau pyšný, hněvivý, chlipný. Veliká jest zajisté moc šelmy té náramně, také v stránce božie rozmno- žené etc. Nad kterýmžto rozmnožením bylo by potřebie pláče a nařiekanie Jeremiáše proroka. A ačkoli šelma sama v svém bytu jest dobrá, nebo (Genesis) 70 »Všecky věci, kteréž učinil Buoh, biechu velmi dobré« etc., ale člověku býti šelmau a tápati v zemských, zhovadilých skutciech a nechápati nebeských (jako die apoštol: »Zhovadilý člověk ne- chápá těch věcí, které sau Ducha božieho«), to ť jest zlé tak šelmau býti, vypadna od světla milosti, a upadnúti v zhovadilost a v zem-75 natost, a to pod jménem křesťanským. Protož tiem míní Jan, že někdy nebyl takový lid v prvotní cierkvi jako nynie, zhovadilý, zemský, tělesný, smilný, hněvivý, svárlivý. A ti všickni spolu sau ta šelma, jenž proti svatyni bojuje. Protož v prvních knihách Mojžiešových Jákob pověděl o Jozefovi, svém synu: »Šelma naj-80 lítější sežrala syna mého«. Tak cierkev muože řieci, litujíci synuov svých. »A vystupuje z moře,« totiž z moci a duostojenstvie zem- ského tohoto světa, jako z králuov, kniežat etc. a z neustavičnosti mořské že vystupuje a nenie založena na pevné skále; protož trváti 85 nebude a neostojí. Neb se postavila na těch, kteříž duom svuoj zakládají na piesku, jakož die Mat. VII. Protož Jeremiáš v Pláči die: »Hřiechem hřešil Jeruzalém, protož neustavičný učiněn jest«. Jako i Kain, co šelma zabiv Abele, učiněn jest tulákem a běhau- nem na zemi. Jednoho každého člověka tělo jest pravá šelma, 90 kteráž bojuje proti člověku, v nadutí se pozdvihuje a vystupuje zhuoru, chtěje člověka vnitřnieho podmaniti sobě. A žádný ne- bude moci utéci, jediné ktož má křídla k uletění na paušť. Nebo pokládá se v knihách Genesis XIII., že Sodoma a Gomorra na počátku byly jako ráj. Tak lid křesťanský někdy dobrý byl, svatý, 95 čistý; ale potom změnili se v šelmu a učiněni sau nestálí a ve všem dobrém mdlí a nestateční etc. 173b2 Šelma jakého je života I viděl sem z moře šelmu vystupující, ana má sedm hlav a rohuov deset etc. V tomto vidění pokládají se naši nebezpeční časové. A viděl veliký a těžký boj strany šatanovy proti voleným. Netoliko dábel sám v zpuo- 174a1 71 I. M. 1, 31 — 73 1. Kor. 2, 14 — 80 I. M. 37, 33 — 87 Mat. 7, 26 — 88 Pláč 1, 8 — 89 I. M. 4, 8 a 12 — 94 I, M. 13, 10
500 Kapitola Šelma dobrá v sobě sama Lid zhovadilý Jozef Moře co jest? Neustavičnost šelmy pravdy, mnozí sau ukrutní a lítí. A ti sau šelma ukrutná; žádnému 65 také neodpustie, život vedau pyšný, hněvivý, chlipný. Veliká jest zajisté moc šelmy té náramně, také v stránce božie rozmno- žené etc. Nad kterýmžto rozmnožením bylo by potřebie pláče a nařiekanie Jeremiáše proroka. A ačkoli šelma sama v svém bytu jest dobrá, nebo (Genesis) 70 »Všecky věci, kteréž učinil Buoh, biechu velmi dobré« etc., ale člověku býti šelmau a tápati v zemských, zhovadilých skutciech a nechápati nebeských (jako die apoštol: »Zhovadilý člověk ne- chápá těch věcí, které sau Ducha božieho«), to ť jest zlé tak šelmau býti, vypadna od světla milosti, a upadnúti v zhovadilost a v zem-75 natost, a to pod jménem křesťanským. Protož tiem míní Jan, že někdy nebyl takový lid v prvotní cierkvi jako nynie, zhovadilý, zemský, tělesný, smilný, hněvivý, svárlivý. A ti všickni spolu sau ta šelma, jenž proti svatyni bojuje. Protož v prvních knihách Mojžiešových Jákob pověděl o Jozefovi, svém synu: »Šelma naj-80 lítější sežrala syna mého«. Tak cierkev muože řieci, litujíci synuov svých. »A vystupuje z moře,« totiž z moci a duostojenstvie zem- ského tohoto světa, jako z králuov, kniežat etc. a z neustavičnosti mořské že vystupuje a nenie založena na pevné skále; protož trváti 85 nebude a neostojí. Neb se postavila na těch, kteříž duom svuoj zakládají na piesku, jakož die Mat. VII. Protož Jeremiáš v Pláči die: »Hřiechem hřešil Jeruzalém, protož neustavičný učiněn jest«. Jako i Kain, co šelma zabiv Abele, učiněn jest tulákem a běhau- nem na zemi. Jednoho každého člověka tělo jest pravá šelma, 90 kteráž bojuje proti člověku, v nadutí se pozdvihuje a vystupuje zhuoru, chtěje člověka vnitřnieho podmaniti sobě. A žádný ne- bude moci utéci, jediné ktož má křídla k uletění na paušť. Nebo pokládá se v knihách Genesis XIII., že Sodoma a Gomorra na počátku byly jako ráj. Tak lid křesťanský někdy dobrý byl, svatý, 95 čistý; ale potom změnili se v šelmu a učiněni sau nestálí a ve všem dobrém mdlí a nestateční etc. 173b2 Šelma jakého je života I viděl sem z moře šelmu vystupující, ana má sedm hlav a rohuov deset etc. V tomto vidění pokládají se naši nebezpeční časové. A viděl veliký a těžký boj strany šatanovy proti voleným. Netoliko dábel sám v zpuo- 174a1 71 I. M. 1, 31 — 73 1. Kor. 2, 14 — 80 I. M. 37, 33 — 87 Mat. 7, 26 — 88 Pláč 1, 8 — 89 I. M. 4, 8 a 12 — 94 I, M. 13, 10
Strana 501
XIII. 501 174a2 5 sobě draka ryšavého protiví se svatým božím lidem, ale jeho audové též činie. A to tělo znamená se teď skrz šelmu náramně potvornau a hroznau s sedmi hlavami a desieti rohy. A že to při- podobněnie dobré jest. Die David v žalmu: »Člověk, když byl ve cti, nerozuměl jest, přirovnán jest hovadóm nesmyslným a po- 10 dobný učiněn jest jim«. Člověk, když byl v ráji, přirovnán jest andělóm, ale když padl, přirovnán jest hovadóm. Též v cierkvi prvotní lidé, majíce Ducha božieho, zpravovali se Duchem svatým a rozmáhali se v ohni božím, v milování bližních a Boha. Ti lidé nebyli sau šelma. Ale když ustydla láska k Bohu a k bližnímu, 15 když od osvícenie viery a Ducha božieho a milovánie božieho a synovstvie božieho vypadli, slovau šelma. A všickni spolu spo- jení v zlosti proti vyvoleným sau jedna šelma, jejiežto hlava jedna jest drak ryšavý, zkrvavený krví lidskau. Ktož se tehdy Duchem božím zpravuje jako světí v prvotní 20 cierkvi, nenie šelma; ale kteříž ne Duchem božím, ale duchem těla a chtivostí, žádostí zlých zpravují se, šelma sau. A šelma hledí vždy býti rozvázána, svobodně jísti, píti, běhati, zaháleti, nehynauti a netrpěti nedostatkuov v tělesných potřebách, spáti. Tak člověk, nedbaje nebeských věcí ani miluje spasenie svého 25 ani kříže Kristova, ale v rozkoši život miluje, jest šelma. Protož všickni zprávcové a milovníci světa a zhovadilí s poddanými svými, svět milujíce, sau šelma, vystupujíce z moře tohoto světa. Ačkoli usty Krista vyznávají, ale skutky svými hanějí a potu- Usty vyznávanie pují a rauhají se Kristu, zákonu jeho i svatým jeho. Protož šelma, 30 když se urodí, hned se samu miluje. Člověk, když se narodí z Boha, Krista miluje, avšak ještě zevnitřní, zhovadilý jest člověk. Ale má dotud ruosti člověk vnitřní u vieře, aby tento život zevnitřní veškeren uhašen byl a konečně pak, když duše vychází z těla, (II. Korint.): »Ačkoli ten, který zevnitřní člověk jest, kazí se 35 a umenšuje, ale vnitřní se obnovuje«, rozmáhá se v lásce, u vieře, v světle božím, totiž v svatých božích lidech. Ale kdež život po- rušitedlný roste a rozmáhá se v žádostech světa a těla a život duchovní umrtven jest, zhovadilý ť jest člověk. Ten ť jest rozdiel na synech božích, že na nich veškeren život 40 zevnitřní umierá, a konečně v poslední hodinu smrti, co se tkne hřiecha, zlosti a světa; ale na zlých vešken zevnitřní šťastně se vede, a vnitřní umierá od lásky. Jestliže hyne v časných věcech, Povaha zlých Hovadóm podoben člověk Selma, lid hřiešný Selma rozvázána Šelma Sama se miluje Zróst člověka vnitřnleho Rozdiel dobrých od zlých 8 Z. 49, 21 —34 2. Kor. 4, 16
XIII. 501 174a2 5 sobě draka ryšavého protiví se svatým božím lidem, ale jeho audové též činie. A to tělo znamená se teď skrz šelmu náramně potvornau a hroznau s sedmi hlavami a desieti rohy. A že to při- podobněnie dobré jest. Die David v žalmu: »Člověk, když byl ve cti, nerozuměl jest, přirovnán jest hovadóm nesmyslným a po- 10 dobný učiněn jest jim«. Člověk, když byl v ráji, přirovnán jest andělóm, ale když padl, přirovnán jest hovadóm. Též v cierkvi prvotní lidé, majíce Ducha božieho, zpravovali se Duchem svatým a rozmáhali se v ohni božím, v milování bližních a Boha. Ti lidé nebyli sau šelma. Ale když ustydla láska k Bohu a k bližnímu, 15 když od osvícenie viery a Ducha božieho a milovánie božieho a synovstvie božieho vypadli, slovau šelma. A všickni spolu spo- jení v zlosti proti vyvoleným sau jedna šelma, jejiežto hlava jedna jest drak ryšavý, zkrvavený krví lidskau. Ktož se tehdy Duchem božím zpravuje jako světí v prvotní 20 cierkvi, nenie šelma; ale kteříž ne Duchem božím, ale duchem těla a chtivostí, žádostí zlých zpravují se, šelma sau. A šelma hledí vždy býti rozvázána, svobodně jísti, píti, běhati, zaháleti, nehynauti a netrpěti nedostatkuov v tělesných potřebách, spáti. Tak člověk, nedbaje nebeských věcí ani miluje spasenie svého 25 ani kříže Kristova, ale v rozkoši život miluje, jest šelma. Protož všickni zprávcové a milovníci světa a zhovadilí s poddanými svými, svět milujíce, sau šelma, vystupujíce z moře tohoto světa. Ačkoli usty Krista vyznávají, ale skutky svými hanějí a potu- Usty vyznávanie pují a rauhají se Kristu, zákonu jeho i svatým jeho. Protož šelma, 30 když se urodí, hned se samu miluje. Člověk, když se narodí z Boha, Krista miluje, avšak ještě zevnitřní, zhovadilý jest člověk. Ale má dotud ruosti člověk vnitřní u vieře, aby tento život zevnitřní veškeren uhašen byl a konečně pak, když duše vychází z těla, (II. Korint.): »Ačkoli ten, který zevnitřní člověk jest, kazí se 35 a umenšuje, ale vnitřní se obnovuje«, rozmáhá se v lásce, u vieře, v světle božím, totiž v svatých božích lidech. Ale kdež život po- rušitedlný roste a rozmáhá se v žádostech světa a těla a život duchovní umrtven jest, zhovadilý ť jest člověk. Ten ť jest rozdiel na synech božích, že na nich veškeren život 40 zevnitřní umierá, a konečně v poslední hodinu smrti, co se tkne hřiecha, zlosti a světa; ale na zlých vešken zevnitřní šťastně se vede, a vnitřní umierá od lásky. Jestliže hyne v časných věcech, Povaha zlých Hovadóm podoben člověk Selma, lid hřiešný Selma rozvázána Šelma Sama se miluje Zróst člověka vnitřnleho Rozdiel dobrých od zlých 8 Z. 49, 21 —34 2. Kor. 4, 16
Strana 502
502 Kapitola hněvá se přieliš, lační-li neb žiezní aneb hledá-li čeho; jestliže pro Boha trpí, nevděčen jest velmi a bezděky snáší, zhovadilost šelemná tomu překáží. Též když Pán činí milosrdenstvie veliké 45 s hřiešníkem, dávaje čas ku pokání, spomáhaje v boji s šatanášem i v boji tělesném pro kalich Páně, a nevděčni sau, náramně násle- dují těla a pokoje světa; nebo zhovadilí sau a z porušené zhovadi- losti nevážie dobrodínie z přijímanie těla a krve Kristovy, ani umučenie jeho sobě rozjímají ani přikázaní jeho etc. Také vypisuje jejie neforemnost řka, že má VII hlav pro Šelma vypisuje se hřiechy ohavné; z lakoty a z sytosti, bez studu, které věci po- cházejí od toho lidu, hanba jest mluviti. Opět z té šelemnosti hněvati se, ukrásti, zabiti, spáliti, lakomstvie následovati, ne- odpustiti dětem ani ženám, to vše pochází od šelemného lidu, ukrutného. Protož pověděl Jákob: »Šelma lítá sežrala syna mého Jozefa«. Také láti mrzce, bez studu, pajchu provoditi šelemnost a zhovadilost jest. Item jako šelma bez rozumu činí, což koli činí, takéž lid, kterýž ve jméno boží pokřtěn jest, aby se zkušoval, což koli činí, přijímaje tělo a krev Kristovu, bojuje pro zákon 60 boží, ale nic sobě neváží. Item každý opuštěný od Ducha božieho šelma jest. Daniel VII°. viděl, kterak na velikém moři byl boj větruov; a tu čtyři šelmy vyšly, totiž čtyří králové; vyznamená- vají všecka kniežata, krále pyšné, kteříž se pozdvihují proti Be- ránkovi a milují tento svět. Item kteříž padají od rozumu pravého, kterýž neumie dobře užívati božských věcí, šelma jest každý takový. Též padnauti od života bohomyslného a nábožného k těles- ným věcem, k radostem světským, šelma jest. Když by člověk rozuměl božským věcem, radoval by se v nich, miloval by Boha, a kdyby potratil takové věci, želel by a plakal by velmi. Ale že nečiní toho, znamenie jest šelemnosti. Item z pokrmu a nápoje velebné svátosti které věci dobré pocházejí, kterak by sobě umu- čenie Kristovo měl rozjímati, dobře živ býti, Krista následovati, příkladným býti. Ale toho nečiní. Jako die sv. Jakub: »Zhovadilý člověk nechutná těch věcí, které sau Ducha božieho«. Item jako 75 vyvolení sau jedno v Pánu a v Duchu jeho, tak také některak sau jedno zhova dilí a šelemní lidé, totiž že milují světské žádosti, že slepí sau, že vieru mrtvau mají. Ti mají hlav sedm (králové a knížata světská) a rohy (obrany totiž a vymlauvanie v hřieších, všecku svú moc k světu nachylují). 80 Zhovadili V11 hlav Nevážně přijímáme Šelma Šelma 50 55 65 70 174b1 174b2 Hlavy a rohy 56 I. M. 37, 33 — 62 Dan. 7, 2 a 3 — 74 Spr. I. Kor. 2, 14
502 Kapitola hněvá se přieliš, lační-li neb žiezní aneb hledá-li čeho; jestliže pro Boha trpí, nevděčen jest velmi a bezděky snáší, zhovadilost šelemná tomu překáží. Též když Pán činí milosrdenstvie veliké 45 s hřiešníkem, dávaje čas ku pokání, spomáhaje v boji s šatanášem i v boji tělesném pro kalich Páně, a nevděčni sau, náramně násle- dují těla a pokoje světa; nebo zhovadilí sau a z porušené zhovadi- losti nevážie dobrodínie z přijímanie těla a krve Kristovy, ani umučenie jeho sobě rozjímají ani přikázaní jeho etc. Také vypisuje jejie neforemnost řka, že má VII hlav pro Šelma vypisuje se hřiechy ohavné; z lakoty a z sytosti, bez studu, které věci po- cházejí od toho lidu, hanba jest mluviti. Opět z té šelemnosti hněvati se, ukrásti, zabiti, spáliti, lakomstvie následovati, ne- odpustiti dětem ani ženám, to vše pochází od šelemného lidu, ukrutného. Protož pověděl Jákob: »Šelma lítá sežrala syna mého Jozefa«. Také láti mrzce, bez studu, pajchu provoditi šelemnost a zhovadilost jest. Item jako šelma bez rozumu činí, což koli činí, takéž lid, kterýž ve jméno boží pokřtěn jest, aby se zkušoval, což koli činí, přijímaje tělo a krev Kristovu, bojuje pro zákon 60 boží, ale nic sobě neváží. Item každý opuštěný od Ducha božieho šelma jest. Daniel VII°. viděl, kterak na velikém moři byl boj větruov; a tu čtyři šelmy vyšly, totiž čtyří králové; vyznamená- vají všecka kniežata, krále pyšné, kteříž se pozdvihují proti Be- ránkovi a milují tento svět. Item kteříž padají od rozumu pravého, kterýž neumie dobře užívati božských věcí, šelma jest každý takový. Též padnauti od života bohomyslného a nábožného k těles- ným věcem, k radostem světským, šelma jest. Když by člověk rozuměl božským věcem, radoval by se v nich, miloval by Boha, a kdyby potratil takové věci, želel by a plakal by velmi. Ale že nečiní toho, znamenie jest šelemnosti. Item z pokrmu a nápoje velebné svátosti které věci dobré pocházejí, kterak by sobě umu- čenie Kristovo měl rozjímati, dobře živ býti, Krista následovati, příkladným býti. Ale toho nečiní. Jako die sv. Jakub: »Zhovadilý člověk nechutná těch věcí, které sau Ducha božieho«. Item jako 75 vyvolení sau jedno v Pánu a v Duchu jeho, tak také některak sau jedno zhova dilí a šelemní lidé, totiž že milují světské žádosti, že slepí sau, že vieru mrtvau mají. Ti mají hlav sedm (králové a knížata světská) a rohy (obrany totiž a vymlauvanie v hřieších, všecku svú moc k světu nachylují). 80 Zhovadili V11 hlav Nevážně přijímáme Šelma Šelma 50 55 65 70 174b1 174b2 Hlavy a rohy 56 I. M. 37, 33 — 62 Dan. 7, 2 a 3 — 74 Spr. I. Kor. 2, 14
Strana 503
XIII. 503 175a1 »Podobná nedvědu«. Nedvěd sladké věci miluje; a znamená se, že zhovadilý lid libé věci světa miluje, které sau sytosti, zahálenie, lakoty, hodování a které sau lahodné věci tohoto života. Kterak mnoho jest takových milovníkuov tohoto života, kteříž mají 85 žádosti šelemné, příležejície k břichu svému a k slávě světa! Ti mají nohy nedvězí; kteřížto, ač nemají světa slávy a nemají hoj- nosti v těch věcech, kterýchž žádají, ale žádají mieti. Druhé, usta jejie lvová pajchu znamenají; kteříž se s nimi nesrovnávají, ty zlořečí, chlubí se a nadýmají, mají-li dary božie, vyvyšují se, 90 mají-li moc světskau, škodí, jestliže mluvie, tak se v tom vynášejí, jako by oni byli bohové. Izaiáš: »Viděl-li s' pajchu Moab? Pyšnaj ť jest velmi, viec, než muož věřeno býti, a nad to, než muože«. Tak sú zhovadilí a šelemní lidé nynie hotoví k marné chvále; a nemo- hau-li ť uškoditi, ale hrozí; pakli ť mohau uškoditi, nemají miery 95 škozenie. První lid prvotnie cierkve z pajchy byl trestán, když pověděl Pán: »Králové pohanští panují nad« etc. Oni sau byli laskaví velmi a nemohla jim uškoditi ta moc světská, jenž uhašuje lásku. Ale již uveden jest v blud všeckeren lid šelemný, zprávcové du- 100 chovní i světští i poddaní, »kteříž mají nohy nedvězí a usta lvová«. Řiedký již zprávce nalézá se, který by nebyl zhovadilý, ješto by tělesně nezpravoval, ale ne skrze Ducha božieho. Protož těžko jest živu býti na tomto světě vyvoleným, že ti nenávidí Krista Vyvolcným auzko a života, kterýž se s Kristem srovnává. A protož volení mají boj 105 vnitř i zevnitř. A že jich jest málo, kdyby Pán nepomahal, byli by svedeni, kdyby bylo možné. Protož se vyvolení mají modliti věrně. Ústa lvová Pajcha veliká ZprAVCDOV nedostatek Nohy Nedvěd »A bieše podobná pardovi«. A jest to zvieře rozličných barev a velmi rychlé a hltavé; a vyznamenává ukrutenstvie lidu, k naj- poslednějším časuom přicházejícieho v cierkev. Co je v obci chudých, nuzných, zlaupených, a bohatí k tomu neprohlédají, když oni jediné 5 sami dosti mají, o chudých žádné nemají péče. Co je dráčuov lakomých, kteříž ani chudým odpustí! Tiť sau ta šelma pardus. (černě) Ali levhart Ukrutenstvie Pardus 91 Iz. 16, 6 — 97 Mat. 20, 25; Luk. 22, 25 — 105 Mat. 24, 24; Marek 13, 22. 1 C/. Isidori Hispalensis episcopi, Etymologiarum l. XII (ML 82, c. 435): Pardus ... genus varium et velocissimum et praeceps ad sanguinem. — Marginálie ukazuje, že někteří překladatelé kladou místo »pardus« slova »rys« nebo »levhart« (tak Blahoslav v svém překladě má: levhart).
XIII. 503 175a1 »Podobná nedvědu«. Nedvěd sladké věci miluje; a znamená se, že zhovadilý lid libé věci světa miluje, které sau sytosti, zahálenie, lakoty, hodování a které sau lahodné věci tohoto života. Kterak mnoho jest takových milovníkuov tohoto života, kteříž mají 85 žádosti šelemné, příležejície k břichu svému a k slávě světa! Ti mají nohy nedvězí; kteřížto, ač nemají světa slávy a nemají hoj- nosti v těch věcech, kterýchž žádají, ale žádají mieti. Druhé, usta jejie lvová pajchu znamenají; kteříž se s nimi nesrovnávají, ty zlořečí, chlubí se a nadýmají, mají-li dary božie, vyvyšují se, 90 mají-li moc světskau, škodí, jestliže mluvie, tak se v tom vynášejí, jako by oni byli bohové. Izaiáš: »Viděl-li s' pajchu Moab? Pyšnaj ť jest velmi, viec, než muož věřeno býti, a nad to, než muože«. Tak sú zhovadilí a šelemní lidé nynie hotoví k marné chvále; a nemo- hau-li ť uškoditi, ale hrozí; pakli ť mohau uškoditi, nemají miery 95 škozenie. První lid prvotnie cierkve z pajchy byl trestán, když pověděl Pán: »Králové pohanští panují nad« etc. Oni sau byli laskaví velmi a nemohla jim uškoditi ta moc světská, jenž uhašuje lásku. Ale již uveden jest v blud všeckeren lid šelemný, zprávcové du- 100 chovní i světští i poddaní, »kteříž mají nohy nedvězí a usta lvová«. Řiedký již zprávce nalézá se, který by nebyl zhovadilý, ješto by tělesně nezpravoval, ale ne skrze Ducha božieho. Protož těžko jest živu býti na tomto světě vyvoleným, že ti nenávidí Krista Vyvolcným auzko a života, kterýž se s Kristem srovnává. A protož volení mají boj 105 vnitř i zevnitř. A že jich jest málo, kdyby Pán nepomahal, byli by svedeni, kdyby bylo možné. Protož se vyvolení mají modliti věrně. Ústa lvová Pajcha veliká ZprAVCDOV nedostatek Nohy Nedvěd »A bieše podobná pardovi«. A jest to zvieře rozličných barev a velmi rychlé a hltavé; a vyznamenává ukrutenstvie lidu, k naj- poslednějším časuom přicházejícieho v cierkev. Co je v obci chudých, nuzných, zlaupených, a bohatí k tomu neprohlédají, když oni jediné 5 sami dosti mají, o chudých žádné nemají péče. Co je dráčuov lakomých, kteříž ani chudým odpustí! Tiť sau ta šelma pardus. (černě) Ali levhart Ukrutenstvie Pardus 91 Iz. 16, 6 — 97 Mat. 20, 25; Luk. 22, 25 — 105 Mat. 24, 24; Marek 13, 22. 1 C/. Isidori Hispalensis episcopi, Etymologiarum l. XII (ML 82, c. 435): Pardus ... genus varium et velocissimum et praeceps ad sanguinem. — Marginálie ukazuje, že někteří překladatelé kladou místo »pardus« slova »rys« nebo »levhart« (tak Blahoslav v svém překladě má: levhart).
Strana 504
504 Kapitola Pokrytstvic Kacieřstvie Výmluva hřicchuov Rozličné barvy Šelma rozličnobarevná Duchové rozliční Bludové o těle božím Spojenie dobrých Šelma pada sedin hlav co jestí Také šelma tato pardus tak ukrutná jest v domích, že neodpauští hněvu, ani také meči, k smrti, ani svým také vlastním bratřím. Item jest rozličnobarevná, totiž rozličných barev; a vyzna- menává pokrytstvie a bludy kacířuov rozličné jako rozličné barvy. 10 A znamená, že ti lidé k najposlednějším časóm tak budau zhovadilí, šelemní, ukrutní, lakomí, zlolajci, hněviví, obžerní, vožralci, po- horšitedlní. A to všecko přikrývati budau pokrytstvím, že ne- budau snášeti trestánie. Ano tak chytře vymlauvají hřiechy, že, poposlechneš-li slov, svatá sú; ale skutkové všickni šatanovi a šelmy 15 sau. A protož již nastává lid, že se ze všech hřiechuov také i Písmem vymlauvají, an tak pěkně mluví, že sotva najdeš hřiech v lidu pro pěkné výmluvy. To ť jest ta šelma zevnitřní, spojená s vnitřní, a protož velmi těžká jest. Také z rozličných barev šelma, nebo jednák Bohu slaužie, 20 175a2 jednák šatanovi, jednák vnitř zle živi sau, zevnitř poctívě, jednák vnitř i zevnitř pokrytě živi sau, a potom padají v bludy, v rozličné duchy zlé, ano jeden duch proti sedmi jiným a sedm proti jednomu člověku kacieřskému. Onino pohoršují prostý lid praviece, že Kristus nevydal pravého těla svého, onino, že tu nemají klekati, 25 jiní, aby složena byla služba mše svaté, tito, aby se velebná svátost nepozdvihovala; jiní opět, aby bylo zavřieno tělo Páně a nebylo vidieno od lidí. Hle, rozličné barvy parda! Tak také zlí v něčem se srovnávají, totiž v žádosti těla, a v mnohých věcech sau roz- trženi; ale svatí ve všech dobrých věcech sau spojeni. Šelma bez rozumu jest živa, kterážto, jestliže vysokých věcí usiluje dosahovati, viece padá od viery. Nebo praví Pán: »Šelma neb hovado, které by se dotklo hory, to ať umře«. Chce-li spatřovati vysoké věci a rozhodnauti o svátosti velebné oltářní a o Trojici požehnané, tudiež padne od viery Kristovy. Kristus přijíti ráčil 35 v těle, aby život šelmy odjal a umrtvil v nás a obživil ducha a ozná- mil život živý; ale tento život šelemný jest odporný životu Krista Ježíše ukřižovaného. »Měla hlav sedm«. Znamená se rozdiel svatých a zlých. Světí mají jednu hlavu, ale zlí vypadli od jednoho Krista, a protož pod-40 dáni sú mnohým hlavám, totiž duchóm zlostným. Když milují nětco jiného viece než Krista aneb viec poslauchají než Boha, to hlava jich jest; koho viec šetří a následuje, nač viece myslí, več doufá, hlava jeho jest. Někdy duše v prvotní cierkvi jednu hlavu měly; již nastal lid, ješto se zpravuje smysly tělesnými, ten vy-45 30 32 2. M. 19, 12 a 13
504 Kapitola Pokrytstvic Kacieřstvie Výmluva hřicchuov Rozličné barvy Šelma rozličnobarevná Duchové rozliční Bludové o těle božím Spojenie dobrých Šelma pada sedin hlav co jestí Také šelma tato pardus tak ukrutná jest v domích, že neodpauští hněvu, ani také meči, k smrti, ani svým také vlastním bratřím. Item jest rozličnobarevná, totiž rozličných barev; a vyzna- menává pokrytstvie a bludy kacířuov rozličné jako rozličné barvy. 10 A znamená, že ti lidé k najposlednějším časóm tak budau zhovadilí, šelemní, ukrutní, lakomí, zlolajci, hněviví, obžerní, vožralci, po- horšitedlní. A to všecko přikrývati budau pokrytstvím, že ne- budau snášeti trestánie. Ano tak chytře vymlauvají hřiechy, že, poposlechneš-li slov, svatá sú; ale skutkové všickni šatanovi a šelmy 15 sau. A protož již nastává lid, že se ze všech hřiechuov také i Písmem vymlauvají, an tak pěkně mluví, že sotva najdeš hřiech v lidu pro pěkné výmluvy. To ť jest ta šelma zevnitřní, spojená s vnitřní, a protož velmi těžká jest. Také z rozličných barev šelma, nebo jednák Bohu slaužie, 20 175a2 jednák šatanovi, jednák vnitř zle živi sau, zevnitř poctívě, jednák vnitř i zevnitř pokrytě živi sau, a potom padají v bludy, v rozličné duchy zlé, ano jeden duch proti sedmi jiným a sedm proti jednomu člověku kacieřskému. Onino pohoršují prostý lid praviece, že Kristus nevydal pravého těla svého, onino, že tu nemají klekati, 25 jiní, aby složena byla služba mše svaté, tito, aby se velebná svátost nepozdvihovala; jiní opět, aby bylo zavřieno tělo Páně a nebylo vidieno od lidí. Hle, rozličné barvy parda! Tak také zlí v něčem se srovnávají, totiž v žádosti těla, a v mnohých věcech sau roz- trženi; ale svatí ve všech dobrých věcech sau spojeni. Šelma bez rozumu jest živa, kterážto, jestliže vysokých věcí usiluje dosahovati, viece padá od viery. Nebo praví Pán: »Šelma neb hovado, které by se dotklo hory, to ať umře«. Chce-li spatřovati vysoké věci a rozhodnauti o svátosti velebné oltářní a o Trojici požehnané, tudiež padne od viery Kristovy. Kristus přijíti ráčil 35 v těle, aby život šelmy odjal a umrtvil v nás a obživil ducha a ozná- mil život živý; ale tento život šelemný jest odporný životu Krista Ježíše ukřižovaného. »Měla hlav sedm«. Znamená se rozdiel svatých a zlých. Světí mají jednu hlavu, ale zlí vypadli od jednoho Krista, a protož pod-40 dáni sú mnohým hlavám, totiž duchóm zlostným. Když milují nětco jiného viece než Krista aneb viec poslauchají než Boha, to hlava jich jest; koho viec šetří a následuje, nač viece myslí, več doufá, hlava jeho jest. Někdy duše v prvotní cierkvi jednu hlavu měly; již nastal lid, ješto se zpravuje smysly tělesnými, ten vy-45 30 32 2. M. 19, 12 a 13
Strana 505
XIII. 505 175b1 175b2 voluje sobě viece hlav. Prvé duch nečistý vycházel z domu; již s sedmi jinými přišel k tomuto lidu zhovadilému, aby lid šetřil těch hlav skrz poslušenstvie a bázeň a nic aby nečinil bez hlavy. A ten lid s takovými hlavami jest odporný Kristu. I. Jan sv. 50 v kanonice IIII°.: »Každý duch, kterýž dělí Ježíše, z Boha nenie«. Ti duchové sau hlavy. Všeliké srdce a každá duše, která sobě vyvoluje některého ducha, jehož by poslauchala a jej milovala a nebyla poddána jednomu Duchu svatému, ta ť jest šelma, kteráž má jinau hlavu, od Krista rozdielnau. A to ť míní řka, že šelma VII hlav měla. A lid bude tak roz-ViI hlav co jest? dělený, že bude mieti duchy rozličné, jimžto poddán bude, jednák pajše, jednák lakomství, jednák bludu, jednák lakotě. A tato šelma jest proti Kristu náramně ukrutná; lid boží co činí pro jméno Kristovo, proti tomu jest ta šelma, kteráž se postavuje 60 proti Kristu a vyvoleným jeho. »A deset rohuov«. V kapitole XVII. těchto Zjevení die: »Sedm hlav jesti ť sedm hor«. A sau duchové mocní, nadutí. A tuto sedm králuov jest, kteřížto sau sedm du- chuov, jináče a jináče panujíce. Pyšný duch jinak rozkazuje, duch Duchové rozliční smilstvie jinak napomíná, lakoty duch jináče kraluje, jinak duch 65 bludu kraluje. Když duše poddá šíji svau ku poslušenství, již má hlavu jinau od Krista Ježíše. »A deset rohuov«, totiž všecka královstvie tělesná i duchovnie, dábelská i lidská sau proti vyvoleným božím a čtení božímu. Deset rohuov sau všecky mocnosti pekla i tohoto světa, kteréžto sau 70 s šelmau proti dušem kajícím; jimžto jest potřebie bedlivým býti a Bohu se modliti, aby duše nebyly zmordovány. A tato šelma mocná všudy zastává místa, také i svau ukrutností. A nenie na- jíti člověka nábožného, milosrdného, plačícieho na hřiechy, ale všudy zhovadilost. »A na rozích jejiech deset korun«, totiž mnoho 75 vyvolených přemuož a svítězí nad nimi do času tělesně, a někdy i na duši křehcí přemoženi bývají. Prvé směl jest trestati krále, ciesaře, papeže jeden kněz, a hned umieral; a tato šelma, král uherský, mnohých zavřel usta od kázanie, mnohým přikázal, aby nepřijímali z kalicha, mnohé svedl! Také duch šatanuov mnohé 80 přemáhá s svým vojskem »A na hlavách jejích jména rauhanie«. Když přemáhají Jména rauhanic volené a když čtení svatého překážejí kázati, tehdy se rauhají řkauce: »Kdež jest pravda?« Item tohoto času šelmy uherské Duchové sú hlavy X rohuov co znamena Řídký člověk takový Deset korun Selma co činí 55 46 Mat. 12, 45 — 50 Podle I. Jana 4, 3 — 61 Zj. 17, 9
XIII. 505 175b1 175b2 voluje sobě viece hlav. Prvé duch nečistý vycházel z domu; již s sedmi jinými přišel k tomuto lidu zhovadilému, aby lid šetřil těch hlav skrz poslušenstvie a bázeň a nic aby nečinil bez hlavy. A ten lid s takovými hlavami jest odporný Kristu. I. Jan sv. 50 v kanonice IIII°.: »Každý duch, kterýž dělí Ježíše, z Boha nenie«. Ti duchové sau hlavy. Všeliké srdce a každá duše, která sobě vyvoluje některého ducha, jehož by poslauchala a jej milovala a nebyla poddána jednomu Duchu svatému, ta ť jest šelma, kteráž má jinau hlavu, od Krista rozdielnau. A to ť míní řka, že šelma VII hlav měla. A lid bude tak roz-ViI hlav co jest? dělený, že bude mieti duchy rozličné, jimžto poddán bude, jednák pajše, jednák lakomství, jednák bludu, jednák lakotě. A tato šelma jest proti Kristu náramně ukrutná; lid boží co činí pro jméno Kristovo, proti tomu jest ta šelma, kteráž se postavuje 60 proti Kristu a vyvoleným jeho. »A deset rohuov«. V kapitole XVII. těchto Zjevení die: »Sedm hlav jesti ť sedm hor«. A sau duchové mocní, nadutí. A tuto sedm králuov jest, kteřížto sau sedm du- chuov, jináče a jináče panujíce. Pyšný duch jinak rozkazuje, duch Duchové rozliční smilstvie jinak napomíná, lakoty duch jináče kraluje, jinak duch 65 bludu kraluje. Když duše poddá šíji svau ku poslušenství, již má hlavu jinau od Krista Ježíše. »A deset rohuov«, totiž všecka královstvie tělesná i duchovnie, dábelská i lidská sau proti vyvoleným božím a čtení božímu. Deset rohuov sau všecky mocnosti pekla i tohoto světa, kteréžto sau 70 s šelmau proti dušem kajícím; jimžto jest potřebie bedlivým býti a Bohu se modliti, aby duše nebyly zmordovány. A tato šelma mocná všudy zastává místa, také i svau ukrutností. A nenie na- jíti člověka nábožného, milosrdného, plačícieho na hřiechy, ale všudy zhovadilost. »A na rozích jejiech deset korun«, totiž mnoho 75 vyvolených přemuož a svítězí nad nimi do času tělesně, a někdy i na duši křehcí přemoženi bývají. Prvé směl jest trestati krále, ciesaře, papeže jeden kněz, a hned umieral; a tato šelma, král uherský, mnohých zavřel usta od kázanie, mnohým přikázal, aby nepřijímali z kalicha, mnohé svedl! Také duch šatanuov mnohé 80 přemáhá s svým vojskem »A na hlavách jejích jména rauhanie«. Když přemáhají Jména rauhanic volené a když čtení svatého překážejí kázati, tehdy se rauhají řkauce: »Kdež jest pravda?« Item tohoto času šelmy uherské Duchové sú hlavy X rohuov co znamena Řídký člověk takový Deset korun Selma co činí 55 46 Mat. 12, 45 — 50 Podle I. Jana 4, 3 — 61 Zj. 17, 9
Strana 506
506 Kapitola Rauhanie co jest? mnozí potlačují velebnau svátost oltářní; a někteří olej posvátný z strany Kristovy také potlačují, svátosti se rauhají řiekajíce: 85 »Nenie svátost, aniž těla Kristus svého dával na poslední večeři«. Item, jakož někdy praviechu: »Zdráv buď, králi! Sstup s kříže!«, tak nynie: »Jest-li živý v svátosti, nechť se nám ukáže!« Rauhanie jest nětco připisovati Bohu, což nenie jemu vlastnie, jako ukrásti, spáliti; též odjímati od Boha, což jest jemu vlastní, jako dáti 90 v svátosti drahé tělo Kristovo a toho zapierati, neklekati před svátostí velebnau, Trojici svatau děliti a Mariji matce čistoty zapierati. Opět, když z dobrých skutkuov chvály marné hledají a prvnie místo dávají svému milování a ne Kristu Ježíši. Item když to, co je slávy, vyvolujeme zde, a které sau potupy kříže 95 Kristova, těch nenávidíme, tehdy se rauháme. To jest vlastní věc šelmy. Opět, co jest dobrého, od Boha odjímati, a co jest bludného, připisovati řiekaje: »Toto jest pravé! Toto jest mi 176a1 dáno od Boha znáti, abychom nevěřili, by tu bylo tělo Kristovo, abychom pálili a kradli«, jest rauhanie; a po všech staviech sau 100 rauhanie. Protož Pán navštěvuje zemi tuto a tepe nás a umdlévá šelmu tuto a hlavy jejie i rohuov deset etc. Šelma béře moc od draka Šelma po všem světě Drak Šelma protiví se pravdě I dal jest jie drak sílu svau a moc velikau. Aj, teď vypisuje Jan moc, kterauž viděl, a odkud ji má i od koho jest jie dána. Najprv dotýká moci jejie a die, že drak tu moc dal jie, totiž tomu lidu a všem, kteří sau zhovadile živi a jako šelmy, totiž knížata, králové, páni etc., kteříž sú ukrutní, rozkošní, vedlé 5 těla chodiece, a kteříž mají jména rauhanie, kteřížto sau opuštěni od Ducha božieho. A ta šelma jest po všem světě rozptýlena, a zvláště po křesťanství, kteříž Kristovo jméno mají, totiž křesťané slovau, ale v pravdě nejsau živi vedlé Kristových přikázaní. Die »drak«, totiž dábel, had starý, kterýž proti ženě vody 10 pustil, totiž lidi zhovadilé, k zkažení ženy, totiž cierkve svaté rytěřujície. Die šelmě Job: »Nenie moci na zemi, která by se vrovnala jie«. Nebo po všem okršlku rozmocnila se šelma a bojuje proti voleným božím, kteříž by tyto pravdy, kteréž vyhlášeny sau v tomto královstvie, chtěli [by] v jiných královstvích oznamo- 15 vati, kázati a jiné učiti — hned šelma s drakem proti tomu bojo- vati bude, do vězenie dá a umrtví! 87 Mat. 27, 29 a 40; Marek 15, 18 a 30; Jan 19, 3. 10 Zj. 12, 15 — 12 Job 41, 24 — 15 [by] omylem opak., vynech.
506 Kapitola Rauhanie co jest? mnozí potlačují velebnau svátost oltářní; a někteří olej posvátný z strany Kristovy také potlačují, svátosti se rauhají řiekajíce: 85 »Nenie svátost, aniž těla Kristus svého dával na poslední večeři«. Item, jakož někdy praviechu: »Zdráv buď, králi! Sstup s kříže!«, tak nynie: »Jest-li živý v svátosti, nechť se nám ukáže!« Rauhanie jest nětco připisovati Bohu, což nenie jemu vlastnie, jako ukrásti, spáliti; též odjímati od Boha, což jest jemu vlastní, jako dáti 90 v svátosti drahé tělo Kristovo a toho zapierati, neklekati před svátostí velebnau, Trojici svatau děliti a Mariji matce čistoty zapierati. Opět, když z dobrých skutkuov chvály marné hledají a prvnie místo dávají svému milování a ne Kristu Ježíši. Item když to, co je slávy, vyvolujeme zde, a které sau potupy kříže 95 Kristova, těch nenávidíme, tehdy se rauháme. To jest vlastní věc šelmy. Opět, co jest dobrého, od Boha odjímati, a co jest bludného, připisovati řiekaje: »Toto jest pravé! Toto jest mi 176a1 dáno od Boha znáti, abychom nevěřili, by tu bylo tělo Kristovo, abychom pálili a kradli«, jest rauhanie; a po všech staviech sau 100 rauhanie. Protož Pán navštěvuje zemi tuto a tepe nás a umdlévá šelmu tuto a hlavy jejie i rohuov deset etc. Šelma béře moc od draka Šelma po všem světě Drak Šelma protiví se pravdě I dal jest jie drak sílu svau a moc velikau. Aj, teď vypisuje Jan moc, kterauž viděl, a odkud ji má i od koho jest jie dána. Najprv dotýká moci jejie a die, že drak tu moc dal jie, totiž tomu lidu a všem, kteří sau zhovadile živi a jako šelmy, totiž knížata, králové, páni etc., kteříž sú ukrutní, rozkošní, vedlé 5 těla chodiece, a kteříž mají jména rauhanie, kteřížto sau opuštěni od Ducha božieho. A ta šelma jest po všem světě rozptýlena, a zvláště po křesťanství, kteříž Kristovo jméno mají, totiž křesťané slovau, ale v pravdě nejsau živi vedlé Kristových přikázaní. Die »drak«, totiž dábel, had starý, kterýž proti ženě vody 10 pustil, totiž lidi zhovadilé, k zkažení ženy, totiž cierkve svaté rytěřujície. Die šelmě Job: »Nenie moci na zemi, která by se vrovnala jie«. Nebo po všem okršlku rozmocnila se šelma a bojuje proti voleným božím, kteříž by tyto pravdy, kteréž vyhlášeny sau v tomto královstvie, chtěli [by] v jiných královstvích oznamo- 15 vati, kázati a jiné učiti — hned šelma s drakem proti tomu bojo- vati bude, do vězenie dá a umrtví! 87 Mat. 27, 29 a 40; Marek 15, 18 a 30; Jan 19, 3. 10 Zj. 12, 15 — 12 Job 41, 24 — 15 [by] omylem opak., vynech.
Strana 507
XIII. 507 176а2 176b1 Die, že drak jie dal moc, totiž dábel dává moc šelmě a šelma mluviti bude pod pokrytstvím veliké věci a vysoké, jako by to 20 od Boha a od Krista Ježíše měla, ana pak od dábla moc tu má. Die: »Velikau moc«, totiž aby škodila na těle vyvoleným božím i na dušech, aby neměli slova božieho, velebné svátosti a té dobré milosti i jiných svátostí, všecko aby odjala od Kristových věrných. A tak všeliká moc, kterauž má šelma, má ji od draka 25 a dábla, starého hada. A ty věci Buoh dopustil, aby své věrné vyčistil a jich zkusil. K témuž die sv. Pavel k Tessalonicenským: »A tehdy ť se zjeví ten nešlechetník, totiž dábel, kterýž dal moc šelmě, a toho Buoh s hlavau i s audy zamorduje duchem aust svých a bleskem příchodu svého. Jehožto příchod — totiž Anti- 30 kristuov, kterýž jest po všem světě rozsát a jeden společností — jehož příchod jest vedlé puosobenie šatanova« a mnohé svodí. A tak moc a sílu béře šelma (totiž Antikrist) od draka, a to v divích a v zázracích, některá znamenie zevnitř ukazovati bude před kniežaty, před králi a jinými mohautnými skrz výmluvnost 35 a písma, a rozumy, aby přikryli jimi zlosti své a hřiechy. Die apoštol: »V divích a zázraciech lživých«. A die: »Ve všelikém svedení«, totiž všecka kacieřstva a bludy staré zjeví a jimi svoditi bude od Krista. Nebo mnozí dobře začínají, čítajíce a poslauchajíce slova božieho, nemají lásky k němu pravé a k bliž- 40 ním. A pro takový život pokrytý dopauští Buoh na takové duchy rozličné a mnohé bluduov. A tak to, což slyšie a mluvie a čtau, sobě i jiným obracují v jed. A to ť se proto děje, že nepřijímají lásky aniž jie mají, totiž k Bohu a k bližním svým. I die: »Jehožto příchod ve všelikém svedení těm, kteříž hynau, že lásky pravdy 45 nepřijali« etc. Die Pavel sv.: »Pošle jim Buoh činěnie bludu, aby uvěřili raději lži nežli pravdě«; a to proto, že sú lásky a pravdy neměli, aniž mají. A ty se jim všecky věci skrze jednánie šatanovo dieti budau. Die: »Ale my dieky činíme za vás Pánu Bohu, kterýž vás vyvolil prvotiny v pravdě viery, a to skrze čterie naše, abyšte 50 v něm trvali«. Die: »Stuojte u vieře a v slovích, která ste od nás přijali, a držte vydánie naše. A tiem se zpravovati budete, abyšte nebyli svedeni od šatana«. Z těchto řečí máme, že každý zlý křesťan jest šelma, maje zlý křestan šel všecky skutky zlé od draka, totiž ďábla. Jako někdy Jidáš, hnut Svátosti odjin šelma (černe:) 2. Tess. 119 Antikrist Selmy moc or draka Staří bludové zjevují se Svedenic od dr. Veliká moc 27 2. Tes. 2, 8 a 9 — 29 Ps. przíchodod (!) — 36 2. Tes. 2, 9 a 10 43 Ib. — 45 Podle 2. Tes. 2, 11 až 15
XIII. 507 176а2 176b1 Die, že drak jie dal moc, totiž dábel dává moc šelmě a šelma mluviti bude pod pokrytstvím veliké věci a vysoké, jako by to 20 od Boha a od Krista Ježíše měla, ana pak od dábla moc tu má. Die: »Velikau moc«, totiž aby škodila na těle vyvoleným božím i na dušech, aby neměli slova božieho, velebné svátosti a té dobré milosti i jiných svátostí, všecko aby odjala od Kristových věrných. A tak všeliká moc, kterauž má šelma, má ji od draka 25 a dábla, starého hada. A ty věci Buoh dopustil, aby své věrné vyčistil a jich zkusil. K témuž die sv. Pavel k Tessalonicenským: »A tehdy ť se zjeví ten nešlechetník, totiž dábel, kterýž dal moc šelmě, a toho Buoh s hlavau i s audy zamorduje duchem aust svých a bleskem příchodu svého. Jehožto příchod — totiž Anti- 30 kristuov, kterýž jest po všem světě rozsát a jeden společností — jehož příchod jest vedlé puosobenie šatanova« a mnohé svodí. A tak moc a sílu béře šelma (totiž Antikrist) od draka, a to v divích a v zázracích, některá znamenie zevnitř ukazovati bude před kniežaty, před králi a jinými mohautnými skrz výmluvnost 35 a písma, a rozumy, aby přikryli jimi zlosti své a hřiechy. Die apoštol: »V divích a zázraciech lživých«. A die: »Ve všelikém svedení«, totiž všecka kacieřstva a bludy staré zjeví a jimi svoditi bude od Krista. Nebo mnozí dobře začínají, čítajíce a poslauchajíce slova božieho, nemají lásky k němu pravé a k bliž- 40 ním. A pro takový život pokrytý dopauští Buoh na takové duchy rozličné a mnohé bluduov. A tak to, což slyšie a mluvie a čtau, sobě i jiným obracují v jed. A to ť se proto děje, že nepřijímají lásky aniž jie mají, totiž k Bohu a k bližním svým. I die: »Jehožto příchod ve všelikém svedení těm, kteříž hynau, že lásky pravdy 45 nepřijali« etc. Die Pavel sv.: »Pošle jim Buoh činěnie bludu, aby uvěřili raději lži nežli pravdě«; a to proto, že sú lásky a pravdy neměli, aniž mají. A ty se jim všecky věci skrze jednánie šatanovo dieti budau. Die: »Ale my dieky činíme za vás Pánu Bohu, kterýž vás vyvolil prvotiny v pravdě viery, a to skrze čterie naše, abyšte 50 v něm trvali«. Die: »Stuojte u vieře a v slovích, která ste od nás přijali, a držte vydánie naše. A tiem se zpravovati budete, abyšte nebyli svedeni od šatana«. Z těchto řečí máme, že každý zlý křesťan jest šelma, maje zlý křestan šel všecky skutky zlé od draka, totiž ďábla. Jako někdy Jidáš, hnut Svátosti odjin šelma (černe:) 2. Tess. 119 Antikrist Selmy moc or draka Staří bludové zjevují se Svedenic od dr. Veliká moc 27 2. Tes. 2, 8 a 9 — 29 Ps. przíchodod (!) — 36 2. Tes. 2, 9 a 10 43 Ib. — 45 Podle 2. Tes. 2, 11 až 15
Strana 508
508 Kapitola Šelma Selma rauhá se pravdě Krev Kristova úžitečná Saul od dábla trápen Achab jsa duchem lakomstvie, běžal k kniežatóm zradiv Krista, a tak 55 skutek ten šelemný měl jest od draka, totiž od ďábla; jakož po- kládá sv. Jan XIII.: »A když bylo po večeři, když ďábel to vpustil v srdce Jidášovo, aby ho zradil«, totiž Krista. A tak dal jemu moc a sílu drak. Neb jest byl opuštěn od Ducha božieho a hned ho přijal dábel v svau služebnost a zprávu. A kněžstvo to, kteréž 60 Krista ukřižovalo, byla jest šelma, majíci moc od draka; a starší lidu byli sau s kněžstvem a s národy pohany i židy jedna šelma, kteráž Krista ukřižovala a na smrt potupila, a od draka měli tu moc. Kristus sám toho dovodí řka: »Kterak ste vyšli ke mně s kopími, s pochodněmi, s lucernami a s kyji etc. Na každý den 65 u vás býval sem uče« etc. A die: »Tato ť jest hodina a moc tem- ností«, totiž síla a moc drakova, kterauž Buoh Otec dopustil jim od draka dáti, aby mě odsaudili na smrt. Tak na skonánie světa šelma silnějšie, ukrutnějšie křesťanstvo odsuzuje, potupuje a za- mietá, audy Kristovy umrtvuje, pálí, vězí, morduje a rozličnými 70 smrtmi hubí. Die: »A drak dal moc a sílu šelmě«, aby totiž rauhala se pravdě, Kristovy volené božie aby laupila, spravedlivé i nespraved- livé, chudé i bohaté. Die Pán v Exodu: Farao nechtěl propustiti lidu božieho do země zaslíbené, a anjel boží hubil prvorozené 75 v Ejiptě. A synové izrahelští na podvojích pomazovali krví; a tu anděl neškodil. A tak Buoh požívá anděluov dobrých i zlých, aby zkazil zlé a hřiechy. Nebo, kteříž okušují v pravdě a v duchu krve Kristovy, těm ť anděl boží nebude škoditi, aniž jich mor- dovati bude, ani drak, ani šelma nebude moci uškoditi. Ale kteříž 80 nemají znamenie božieho na čelích aniž v pravdě a v duchu okušují, ty ť zmorduje. Opět v knihách Královských čte se o Saulovi, kterýž se Bohu líbil, a potom pro jeho hřiechy duch zlý boží trápil ho jako kat; a skrz Saule, kterýž byl od ďábla poseden, dábel skrz něho byl protivný Davidovi, kterýž častokrát utiekal na hory, 85 na pustá místa a do jeskyní. A tak Saul moc tu měl a sílu od draka, totiž od dábla proti Davidovi, a on utiekal od tváři jeho, jakož se pokládá I. Králov. XXII. Opět v III. Králov. XXII.: Král Achab zlý byl a Micheáš prorok viděl v duchu božím duchy nečisté, kteříž oklamali krále i lid. Nebo duch nečistý řekl: »Já puojdu a budu 90 duch lživý v austech všech prorokuov«; kterýž i mluvil jest skrze 176b2 Jidášovi dal sílu drah 57 Podle Jana 13, 27 — 64 Mat. 26, 55 a Luk. 22, 52 a 53 — 66 Luk. 22, 53 — 74 2. M. 12, 29 a 22 — 82 I. Sam. (I. Král.) 19, 9 nn. — 88 Ib. 22, 1 nn.; 1. (3.) Král. 22, 22 nn.
508 Kapitola Šelma Selma rauhá se pravdě Krev Kristova úžitečná Saul od dábla trápen Achab jsa duchem lakomstvie, běžal k kniežatóm zradiv Krista, a tak 55 skutek ten šelemný měl jest od draka, totiž od ďábla; jakož po- kládá sv. Jan XIII.: »A když bylo po večeři, když ďábel to vpustil v srdce Jidášovo, aby ho zradil«, totiž Krista. A tak dal jemu moc a sílu drak. Neb jest byl opuštěn od Ducha božieho a hned ho přijal dábel v svau služebnost a zprávu. A kněžstvo to, kteréž 60 Krista ukřižovalo, byla jest šelma, majíci moc od draka; a starší lidu byli sau s kněžstvem a s národy pohany i židy jedna šelma, kteráž Krista ukřižovala a na smrt potupila, a od draka měli tu moc. Kristus sám toho dovodí řka: »Kterak ste vyšli ke mně s kopími, s pochodněmi, s lucernami a s kyji etc. Na každý den 65 u vás býval sem uče« etc. A die: »Tato ť jest hodina a moc tem- ností«, totiž síla a moc drakova, kterauž Buoh Otec dopustil jim od draka dáti, aby mě odsaudili na smrt. Tak na skonánie světa šelma silnějšie, ukrutnějšie křesťanstvo odsuzuje, potupuje a za- mietá, audy Kristovy umrtvuje, pálí, vězí, morduje a rozličnými 70 smrtmi hubí. Die: »A drak dal moc a sílu šelmě«, aby totiž rauhala se pravdě, Kristovy volené božie aby laupila, spravedlivé i nespraved- livé, chudé i bohaté. Die Pán v Exodu: Farao nechtěl propustiti lidu božieho do země zaslíbené, a anjel boží hubil prvorozené 75 v Ejiptě. A synové izrahelští na podvojích pomazovali krví; a tu anděl neškodil. A tak Buoh požívá anděluov dobrých i zlých, aby zkazil zlé a hřiechy. Nebo, kteříž okušují v pravdě a v duchu krve Kristovy, těm ť anděl boží nebude škoditi, aniž jich mor- dovati bude, ani drak, ani šelma nebude moci uškoditi. Ale kteříž 80 nemají znamenie božieho na čelích aniž v pravdě a v duchu okušují, ty ť zmorduje. Opět v knihách Královských čte se o Saulovi, kterýž se Bohu líbil, a potom pro jeho hřiechy duch zlý boží trápil ho jako kat; a skrz Saule, kterýž byl od ďábla poseden, dábel skrz něho byl protivný Davidovi, kterýž častokrát utiekal na hory, 85 na pustá místa a do jeskyní. A tak Saul moc tu měl a sílu od draka, totiž od dábla proti Davidovi, a on utiekal od tváři jeho, jakož se pokládá I. Králov. XXII. Opět v III. Králov. XXII.: Král Achab zlý byl a Micheáš prorok viděl v duchu božím duchy nečisté, kteříž oklamali krále i lid. Nebo duch nečistý řekl: »Já puojdu a budu 90 duch lživý v austech všech prorokuov«; kterýž i mluvil jest skrze 176b2 Jidášovi dal sílu drah 57 Podle Jana 13, 27 — 64 Mat. 26, 55 a Luk. 22, 52 a 53 — 66 Luk. 22, 53 — 74 2. M. 12, 29 a 22 — 82 I. Sam. (I. Král.) 19, 9 nn. — 88 Ib. 22, 1 nn.; 1. (3.) Král. 22, 22 nn.
Strana 509
XIII. 509 177a1 ně a svedl. A tak ďábel jako drak dal jest moc šelmě, totiž kněžím a falešným prorokuom mluviti lež, aby Achab jel na vojnu, že obdrží boj. Sedechiáš, prorok falešný, udělal sobě dva rohy a řekl 95 králi: »Tak potřeš nepřátely své«. Ale Micheáš, pravý prorok boží, mluvil jest jemu na odpor, že viděl lid po horách, an blaudie jako ovce bez pastýře. Kterýžto i bit jest od falešných prorokuov. A to drak skrze ně šikoval. Takéž i nynější vojáci raději poslauchají falešných prorokuov 100 nežli dobrých a pravých, kteříž zhovadile a ukrutně jako šelma hubí, pálí, mordují, berau, laupie, a ti, ješto se mnějí býti stra- nau Kristovau, a jako by z lásky a z milovánie mstili a mordovali. Jiní pak všecky svátosti kostelní zamietají, jiní manželstvie rušie, jiní oltářní obět velebnau těla a krve Páně, jiní zpověd. Die sv. 105 Pavel: »Vizte, abyšte nebyli svedeni v náboženství andělském«. A tak šelma tato moc a sílu má od draka, ďábla. Aniž by uměl zlý člověk vymysliti od sebe toliko a tak mnohých bluduov a kacíř- ství, kdyby drak vnuknutie nedával a k tomu jim nepřisluhoval. Čte se v proroctví Daniele o králi, kterýž pobral koflíky 110 a čieše z chrámu jeruzalemského a sezval znamenité a hostě mnohé a dával jim z nich píti. Tento ť jest král jako drak a nalévá vína svého, smilstvie, do čieší a koflíkuov, totiž srdcí lidských; a skrz ta srdce kněží, žen a falešných jiných prorokuov nakažuje a šen- kuje víno své, kteréž od draka mají. A tak po domích srdce pros- 115 tých svozují, v zbořích i v kostelích a v jiných svých shromáždě- ních. Ale kteříž Ducha božieho mají a jím se zpravují, nebudau ti píti vína tohoto od draka a od auduov jeho. Palešných poslauchají spíše Drak šelmě dává moc A viděl sem, ano jedna jejie hlava jako zabitá až na smrt. V tomto vidění viděl Jan šelmu, z moře kteráž vystaupila. A chce Duch Páně tomu, kterak lid křesťanský po všem světě bude zpuosobný, že všickni spolu stavové, králov- 5 stvie a města a země budau jedna šelma, lid veškeren od lásky ustydlý, svět milující. Neb, kto by k zkušení toho prošel králov- stvie, totiž lid křesťanský, spatřil by všecky přestupníky přikázaní a zhovadilé sobě spojené k úžitku světa, k lakomství spolu svá- zané a proti Ježíši Kristu bojujície. A mají VII hlav, nebo sau Selma veliká VII hlav 94 Podle I. (3.) Král. 22, 11, 17 a 24 — 105 Kolos. 2, 18 — 109 Dan. 5, 1 nn. 2 Zj. 13, 1
XIII. 509 177a1 ně a svedl. A tak ďábel jako drak dal jest moc šelmě, totiž kněžím a falešným prorokuom mluviti lež, aby Achab jel na vojnu, že obdrží boj. Sedechiáš, prorok falešný, udělal sobě dva rohy a řekl 95 králi: »Tak potřeš nepřátely své«. Ale Micheáš, pravý prorok boží, mluvil jest jemu na odpor, že viděl lid po horách, an blaudie jako ovce bez pastýře. Kterýžto i bit jest od falešných prorokuov. A to drak skrze ně šikoval. Takéž i nynější vojáci raději poslauchají falešných prorokuov 100 nežli dobrých a pravých, kteříž zhovadile a ukrutně jako šelma hubí, pálí, mordují, berau, laupie, a ti, ješto se mnějí býti stra- nau Kristovau, a jako by z lásky a z milovánie mstili a mordovali. Jiní pak všecky svátosti kostelní zamietají, jiní manželstvie rušie, jiní oltářní obět velebnau těla a krve Páně, jiní zpověd. Die sv. 105 Pavel: »Vizte, abyšte nebyli svedeni v náboženství andělském«. A tak šelma tato moc a sílu má od draka, ďábla. Aniž by uměl zlý člověk vymysliti od sebe toliko a tak mnohých bluduov a kacíř- ství, kdyby drak vnuknutie nedával a k tomu jim nepřisluhoval. Čte se v proroctví Daniele o králi, kterýž pobral koflíky 110 a čieše z chrámu jeruzalemského a sezval znamenité a hostě mnohé a dával jim z nich píti. Tento ť jest král jako drak a nalévá vína svého, smilstvie, do čieší a koflíkuov, totiž srdcí lidských; a skrz ta srdce kněží, žen a falešných jiných prorokuov nakažuje a šen- kuje víno své, kteréž od draka mají. A tak po domích srdce pros- 115 tých svozují, v zbořích i v kostelích a v jiných svých shromáždě- ních. Ale kteříž Ducha božieho mají a jím se zpravují, nebudau ti píti vína tohoto od draka a od auduov jeho. Palešných poslauchají spíše Drak šelmě dává moc A viděl sem, ano jedna jejie hlava jako zabitá až na smrt. V tomto vidění viděl Jan šelmu, z moře kteráž vystaupila. A chce Duch Páně tomu, kterak lid křesťanský po všem světě bude zpuosobný, že všickni spolu stavové, králov- 5 stvie a města a země budau jedna šelma, lid veškeren od lásky ustydlý, svět milující. Neb, kto by k zkušení toho prošel králov- stvie, totiž lid křesťanský, spatřil by všecky přestupníky přikázaní a zhovadilé sobě spojené k úžitku světa, k lakomství spolu svá- zané a proti Ježíši Kristu bojujície. A mají VII hlav, nebo sau Selma veliká VII hlav 94 Podle I. (3.) Král. 22, 11, 17 a 24 — 105 Kolos. 2, 18 — 109 Dan. 5, 1 nn. 2 Zj. 13, 1
Strana 510
510 Kapitola Rohové Rozdělenie veliké a žalostné Řím Kněžstvo Franská země Německá Flandrská Polská Česká země pyšní, hněviví, ukrutní a hlavatí a jako rohové rozdělení a hlavy; 10 177a2 tak krajiny sú rozdělené a královstvie a všickni slepí, všickni opuš- tění od Ducha božieho, všickni padli od Boha. A že sau hlavy rozdělené a rohové. Vyznamenává, že všecka královstvie světa nejsau spojená v Kristu a mezi sebau vespolek, ale rozdělená mysl od Krista a vespolek jeden od druhého skrze 15 tyrranstvie, rozličné smysly a zdánie, skrz vraždy a krádeže; skrz ty věci proti sobě bojují, takže žádné královstvie ani město, ano ani v domu jedna čeled nenie v svornosti, ale v velikém roz- tržení. Item královstvie římské roztržené a královstvie jiná od římského dvoru i mezi sebau u vieře i v velikém hněvu; sstaupiece 20 ke čtyřem, třem, až i ke dvěma osobám lidským, nenajdeš jed- noty, ale roztrženie od sebe vespolek a jazykové proti jazykóm, kněz proti knězi, žena proti ženě, čeled a duom proti čeledi a do- mu. Hle, to ť rozdělenie hlav a rozdělenie rohuov, totiž synuov lidských, od jednoho Pána a jednoho křtu pocházejících! A to 25 jest hrozné v cierkvi a žádný nekvílí nad tiem a nelituje toho zlého. A kterak převelmi řiedký člověk jest, v kterémž by Duch Páně přebýval! A ačkoli každé královstvie naplněno jest hřiechy, také ne- slajchanými k najposlednějším časóm, však v některém králov-30 ství jiní zvláště hřiechové držie panovánie, v jiném jiní. V zemi franské veliká pajcha panuje; a ačkoli také tam panuje smil- stvo, lakota, lakomstvie, však najvyšie panovánie obdržela pajcha. Mezi Němci v Rakausiech, v Miešni duch lakomstvie a paj- chy a smilstvie; a nade všecko drží panovánie lakomstvie. Ten 35 duch jest druhá hlava. V flandrské zemi smilstvo, cizoložstvo a sodomští hřiechové, ačkoli také jiní hřiechové. V polské zemi lakota, opilstvie, obžerstvie bez studu, a z toho pak smilstvo. Pro ten hřiech pracují nasytiti se, boje vedauce pro krev Kristovu, aby břicho cizími statky nacpali. V Čechách 40 také hřiechuov množstvie, jeden však nad jiné místo drží, totiž lakota. Avšak pomocí Páně z lidu zhovadilého a šelemného muož člověk pozdvižen býti v andělský život, chtí-li se káti. Jako ve čtení svatého Lukáše die: »Mocen jest Buoh z kamení tohoto zbuditi syny Abrahamovi«; jakož se jest to naplnilo na Maří 45 Magdaleně. A kterak jest přišel na svět, pokorný jsa učiněn, aby pohaněnie snášel, chtěl trpěti i umřieti a s hřiešníky obcovati, 177b1 44 Luk. 3, 8 — 45 Luk. 8, 2
510 Kapitola Rohové Rozdělenie veliké a žalostné Řím Kněžstvo Franská země Německá Flandrská Polská Česká země pyšní, hněviví, ukrutní a hlavatí a jako rohové rozdělení a hlavy; 10 177a2 tak krajiny sú rozdělené a královstvie a všickni slepí, všickni opuš- tění od Ducha božieho, všickni padli od Boha. A že sau hlavy rozdělené a rohové. Vyznamenává, že všecka královstvie světa nejsau spojená v Kristu a mezi sebau vespolek, ale rozdělená mysl od Krista a vespolek jeden od druhého skrze 15 tyrranstvie, rozličné smysly a zdánie, skrz vraždy a krádeže; skrz ty věci proti sobě bojují, takže žádné královstvie ani město, ano ani v domu jedna čeled nenie v svornosti, ale v velikém roz- tržení. Item královstvie římské roztržené a královstvie jiná od římského dvoru i mezi sebau u vieře i v velikém hněvu; sstaupiece 20 ke čtyřem, třem, až i ke dvěma osobám lidským, nenajdeš jed- noty, ale roztrženie od sebe vespolek a jazykové proti jazykóm, kněz proti knězi, žena proti ženě, čeled a duom proti čeledi a do- mu. Hle, to ť rozdělenie hlav a rozdělenie rohuov, totiž synuov lidských, od jednoho Pána a jednoho křtu pocházejících! A to 25 jest hrozné v cierkvi a žádný nekvílí nad tiem a nelituje toho zlého. A kterak převelmi řiedký člověk jest, v kterémž by Duch Páně přebýval! A ačkoli každé královstvie naplněno jest hřiechy, také ne- slajchanými k najposlednějším časóm, však v některém králov-30 ství jiní zvláště hřiechové držie panovánie, v jiném jiní. V zemi franské veliká pajcha panuje; a ačkoli také tam panuje smil- stvo, lakota, lakomstvie, však najvyšie panovánie obdržela pajcha. Mezi Němci v Rakausiech, v Miešni duch lakomstvie a paj- chy a smilstvie; a nade všecko drží panovánie lakomstvie. Ten 35 duch jest druhá hlava. V flandrské zemi smilstvo, cizoložstvo a sodomští hřiechové, ačkoli také jiní hřiechové. V polské zemi lakota, opilstvie, obžerstvie bez studu, a z toho pak smilstvo. Pro ten hřiech pracují nasytiti se, boje vedauce pro krev Kristovu, aby břicho cizími statky nacpali. V Čechách 40 také hřiechuov množstvie, jeden však nad jiné místo drží, totiž lakota. Avšak pomocí Páně z lidu zhovadilého a šelemného muož člověk pozdvižen býti v andělský život, chtí-li se káti. Jako ve čtení svatého Lukáše die: »Mocen jest Buoh z kamení tohoto zbuditi syny Abrahamovi«; jakož se jest to naplnilo na Maří 45 Magdaleně. A kterak jest přišel na svět, pokorný jsa učiněn, aby pohaněnie snášel, chtěl trpěti i umřieti a s hřiešníky obcovati, 177b1 44 Luk. 3, 8 — 45 Luk. 8, 2
Strana 511
XIII. 511 177b2 65 aby šelma tato, Magdalena, s jinými hřiešníky obrátila se k životu lidskému i andělskému. Tato zajisté Praha ve všech 50 stavích a v náboženstvích s obecným lidem jest veliká šelma ohavná a žena zjevná, totiž nevěstka. Kde většie nestydatost, kde bylo cizoložstvo většie? Kde pokrytstvie, kde Sodoma, kde svoboda byla většie ke všem najhorším hřiechóm? Protož obrať se, zhovadilý lide, k Bohu, oblec se v život 55 lidský, navrať se ku pokání Magdalény, ať by se Buoh smiloval nad tebú, neb ť jest rána Páně přišla! A ač pohřiechu ne tak již mnoho zlého snad zjevně se dopauští, mnozí však pokrytci a hřie- chuov se mnoho páše tajně v domích. Na každý den se volá ku pokání Praha, a nechce se obrátiti! Ninivé obrátilo se k hlasu 60 jednoho dne, a Praha mešká obrátiti se a náramně jest veliká hřiešnice, kteréžto Pán mnohá slitovánie otvierá a nechce, by zahynula s lidem. Protož přestaň, Praho, a obrať se a čiň pokánie, aby hněv Páně mohla ukrotiti, svlekúci s sebe život zhovadilý starý a šelemný. Zna menitě pokládá řka: »I viděl sem jednu z hlav jejích«, totiž rohaté šelmy, kteráž hlavu Krista zavrhla v poslušenství a v milování, »jako zabitau na smrt«, totiž když taková šelma byla s hlavami silná a nezbedná, vedúci boje proti Beránkovi a jeho audóm, tehdy některaká hlava byla vnikla v cierkev boží. 70 Když mnohých bylo srdce jedno a duše jedna a všickni plní Ducha svatého, tu vklauzla byla šelma s jednau hlavau, totiž duch jeden. Sedm hlav sau sedm duchuov, kteříž sedm smrtedlných hřiechuov uvodí. Protož jedna hlava vešla byla v cierkev boží, totiž duch lakomstvie, kterážto hlava zmožděna jest k smrti a vyražena 75 jest ven z cierkve skrz svaté apoštoly. Nebo, když s počátku cierkve vlaudil se některý hřiech, hned statečně apoštolé opřeli se proti němu a hlavu jeho ztlaukli. Protož v Skutcích apošt. V o Ananiášovi a Zafiře pokládá se, kteříž diel jeden položili k nohám apoštolským, ale chtěl Duch Páně, aby všecko položili. A tiem 80 znamená se, ktož má některé dary božie, aby podlé těch všech pro- spievali bližním k spasení, buďto uměnie aneb bohatstvie etc. Protož tito byli sau Pánu nevěřící a duch lakomstvie přemohl je a položil svú hlavu v srdci jich. A tak naději odjala v nich od Pána ta šelma lakomstvie. Poznali to světí apoštolé a panovánie 85 těch hlav dal Buoh apoštolóm znáti skrze Ducha svého božského. Volá Prahu ku pokání Hlava zabita Lakomstvíc Ananiáš Praha Hlava 59 Jon. 3, 5 — 77 Skutk. 5, 1 nn.
XIII. 511 177b2 65 aby šelma tato, Magdalena, s jinými hřiešníky obrátila se k životu lidskému i andělskému. Tato zajisté Praha ve všech 50 stavích a v náboženstvích s obecným lidem jest veliká šelma ohavná a žena zjevná, totiž nevěstka. Kde většie nestydatost, kde bylo cizoložstvo většie? Kde pokrytstvie, kde Sodoma, kde svoboda byla většie ke všem najhorším hřiechóm? Protož obrať se, zhovadilý lide, k Bohu, oblec se v život 55 lidský, navrať se ku pokání Magdalény, ať by se Buoh smiloval nad tebú, neb ť jest rána Páně přišla! A ač pohřiechu ne tak již mnoho zlého snad zjevně se dopauští, mnozí však pokrytci a hřie- chuov se mnoho páše tajně v domích. Na každý den se volá ku pokání Praha, a nechce se obrátiti! Ninivé obrátilo se k hlasu 60 jednoho dne, a Praha mešká obrátiti se a náramně jest veliká hřiešnice, kteréžto Pán mnohá slitovánie otvierá a nechce, by zahynula s lidem. Protož přestaň, Praho, a obrať se a čiň pokánie, aby hněv Páně mohla ukrotiti, svlekúci s sebe život zhovadilý starý a šelemný. Zna menitě pokládá řka: »I viděl sem jednu z hlav jejích«, totiž rohaté šelmy, kteráž hlavu Krista zavrhla v poslušenství a v milování, »jako zabitau na smrt«, totiž když taková šelma byla s hlavami silná a nezbedná, vedúci boje proti Beránkovi a jeho audóm, tehdy některaká hlava byla vnikla v cierkev boží. 70 Když mnohých bylo srdce jedno a duše jedna a všickni plní Ducha svatého, tu vklauzla byla šelma s jednau hlavau, totiž duch jeden. Sedm hlav sau sedm duchuov, kteříž sedm smrtedlných hřiechuov uvodí. Protož jedna hlava vešla byla v cierkev boží, totiž duch lakomstvie, kterážto hlava zmožděna jest k smrti a vyražena 75 jest ven z cierkve skrz svaté apoštoly. Nebo, když s počátku cierkve vlaudil se některý hřiech, hned statečně apoštolé opřeli se proti němu a hlavu jeho ztlaukli. Protož v Skutcích apošt. V o Ananiášovi a Zafiře pokládá se, kteříž diel jeden položili k nohám apoštolským, ale chtěl Duch Páně, aby všecko položili. A tiem 80 znamená se, ktož má některé dary božie, aby podlé těch všech pro- spievali bližním k spasení, buďto uměnie aneb bohatstvie etc. Protož tito byli sau Pánu nevěřící a duch lakomstvie přemohl je a položil svú hlavu v srdci jich. A tak naději odjala v nich od Pána ta šelma lakomstvie. Poznali to světí apoštolé a panovánie 85 těch hlav dal Buoh apoštolóm znáti skrze Ducha svého božského. Volá Prahu ku pokání Hlava zabita Lakomstvíc Ananiáš Praha Hlava 59 Jon. 3, 5 — 77 Skutk. 5, 1 nn.
Strana 512
512 Kapitola Duch lakomstvíc velmi panuje Zafira Šimon čarodějník Protož řekl Petr, skrze Ducha vypravuje přirozenie šelmy, kteráž se v srdci složila, řka: »Proč si to v srdci složil, aby selhal Duchu svatému? Neselhal si lidem, ale Bohu«. A těmi živými slovy duch lakomstvie byl zaražen až na smrt a vyvržen z cierkve božie. To slyšiece, že se naplnila hrozná slova Ducha božieho skrz apo- 90 štoly proti hlavám lakomstvie, jiní lidé nesměli se pokusiti, 178a1 aby duchu lakomstvie dopustili panovati nad sebau. Ale tento duch lakomstvie již všecka opanoval srdce, že všickni jednak od najmenšieho do najvětšieho vo lakomstvie stojí a nenie, kto by vystrčil šatana s tau hlavau. Kde jest Petr 95 s živými řečmi božími, aby mluvil tak v tvář, aby smrtí zdechli ti, kteříž tuto šelmu v srdce svá vpauštějí? Pohřiechu málo by jich vostalo živých této hodiny! Potom přišla Zafira, jiežto řekl: »Proč myslíte pokaušeti Bo- ha?« etc. »A aj, vynesau ť tě«. A zamordována jest šelma ta 100 a umřela ta žena. Kto by to za hřiech počítal, že pro potřebu myslili sobě diel zachovati? Ale Duch boží znal škodu hřiecha a těžkost, že byli hodni smrti. A tiem se ukazuje, jak těžký jest hřiech lakomstvie, té šelmy. Ovšem pak těžký jest těm, kteříž bojují pro zákon boží, hřiech tento, horší nežli u pohanuov. Berau 105 statečky chudých naši křesťané! Běda bude na smrti etc. Též opět v Skutcích apošt. VIII.: Šimon prosil, aby mu dali Ducha božieho za peníze, aby viece nahromáždil lakomstvie za Ducha božieho. Poznav zlost té šelmy, Petr řekl: »Že si se domnie- val za peníze dar boží prodávati, nejsi hoden býti v cierkvi, ale 110 budeš vyvržen. Nenie upřiemé srdce tvé se Pánem. Protož rauče čiň pokánie od této nešlechetnosti tvé!« Kto z kněží nedal peněz za svátost neb auřad kněžstvie? V vyobcovánie ti upadli všickni a hodni zatracenie, i potřebie jest všem rychle utéci se ku pokání. Protož strach spadl na Šimona, že pokorně řekl: »Modlte se vy 115 za mne, zklamán sem od šelmy a od jejieho ducha«. Hle, jaká rána přišla od svatých proti hlavám šelmy a těmto hřiechóm lakomstvie! Protož dobře die: »Viděl sem jednu z hlav,« totiž ducha lakomstvie, »zabitau až k smrti«. Též duch smilstvie raněn jest. A protož ani jmenován býval ten hřích. A ustanovenie 120 starodávnie jest: Jestliže kto v hřiechu smilstvie jest postižen, tehdy v obecních svých sněmích a shromážděních modléce se 178а2 Duch smilstvie 87 Podle Skutk. 5, 3 a 4 — 99 Skutk. 5, 9 n. — 107 Skutk. 8, 18 až 22 — 115 Podle Skutk. 8, 24 — 120 Efez. 5, 3
512 Kapitola Duch lakomstvíc velmi panuje Zafira Šimon čarodějník Protož řekl Petr, skrze Ducha vypravuje přirozenie šelmy, kteráž se v srdci složila, řka: »Proč si to v srdci složil, aby selhal Duchu svatému? Neselhal si lidem, ale Bohu«. A těmi živými slovy duch lakomstvie byl zaražen až na smrt a vyvržen z cierkve božie. To slyšiece, že se naplnila hrozná slova Ducha božieho skrz apo- 90 štoly proti hlavám lakomstvie, jiní lidé nesměli se pokusiti, 178a1 aby duchu lakomstvie dopustili panovati nad sebau. Ale tento duch lakomstvie již všecka opanoval srdce, že všickni jednak od najmenšieho do najvětšieho vo lakomstvie stojí a nenie, kto by vystrčil šatana s tau hlavau. Kde jest Petr 95 s živými řečmi božími, aby mluvil tak v tvář, aby smrtí zdechli ti, kteříž tuto šelmu v srdce svá vpauštějí? Pohřiechu málo by jich vostalo živých této hodiny! Potom přišla Zafira, jiežto řekl: »Proč myslíte pokaušeti Bo- ha?« etc. »A aj, vynesau ť tě«. A zamordována jest šelma ta 100 a umřela ta žena. Kto by to za hřiech počítal, že pro potřebu myslili sobě diel zachovati? Ale Duch boží znal škodu hřiecha a těžkost, že byli hodni smrti. A tiem se ukazuje, jak těžký jest hřiech lakomstvie, té šelmy. Ovšem pak těžký jest těm, kteříž bojují pro zákon boží, hřiech tento, horší nežli u pohanuov. Berau 105 statečky chudých naši křesťané! Běda bude na smrti etc. Též opět v Skutcích apošt. VIII.: Šimon prosil, aby mu dali Ducha božieho za peníze, aby viece nahromáždil lakomstvie za Ducha božieho. Poznav zlost té šelmy, Petr řekl: »Že si se domnie- val za peníze dar boží prodávati, nejsi hoden býti v cierkvi, ale 110 budeš vyvržen. Nenie upřiemé srdce tvé se Pánem. Protož rauče čiň pokánie od této nešlechetnosti tvé!« Kto z kněží nedal peněz za svátost neb auřad kněžstvie? V vyobcovánie ti upadli všickni a hodni zatracenie, i potřebie jest všem rychle utéci se ku pokání. Protož strach spadl na Šimona, že pokorně řekl: »Modlte se vy 115 za mne, zklamán sem od šelmy a od jejieho ducha«. Hle, jaká rána přišla od svatých proti hlavám šelmy a těmto hřiechóm lakomstvie! Protož dobře die: »Viděl sem jednu z hlav,« totiž ducha lakomstvie, »zabitau až k smrti«. Též duch smilstvie raněn jest. A protož ani jmenován býval ten hřích. A ustanovenie 120 starodávnie jest: Jestliže kto v hřiechu smilstvie jest postižen, tehdy v obecních svých sněmích a shromážděních modléce se 178а2 Duch smilstvie 87 Podle Skutk. 5, 3 a 4 — 99 Skutk. 5, 9 n. — 107 Skutk. 8, 18 až 22 — 115 Podle Skutk. 8, 24 — 120 Efez. 5, 3
Strana 513
XIII. 513 178b1 všickni složili ho s auřadu, aneb za tři neb za čtyři léta zbaven byl auřadu, aneb od velebné svátosti odstrčen. A tak v nenávisti 125 měli hlavy, totiž duchy té šelmy, a raňovali sau takové hlavy šelmy na kněžstvu i na lidu. A protož se báli hřešiti. A ta bázeň uvedla jinau, synovskau. Opět, jestliže je přišel duch bludu miesto hlavy v cierkev Duch bludný proti Kristovu božství aneb člověčenství aneb proti velebné 130 svátosti oltářní, hned sau z Písma svatého mrtvili statečně takové hlavy. Jiní opět skrz modlitby a slzy zabíjeli ty hlavy. Protož die: »Viděl sem jednu hlavu jejie jako zabitau až na smrt«. I po- dnes proti takovým duchóm a hlavám musí býti pomsta slušná, aby skrze bázeň skroceny byly a smrt zřízenau. Item někdy v prvotní cierkvi v nenávisti měli ducha zlého, kterýž odháněl ducha dobrého. A to se poznává po ranách a po- mstách velikých, kteréž bývaly proti takovým duchuom. To muož dovedeno býti Písmem I. Královských XV. o Saulovi, kterýž, když zavrhl řeči Páně a laupežuov sobě nabral zapověděných 140 zavrhl ho Pán, aby nebyl králem na věky, a v svých hřieších umřel jest. Modlil se velmi za něho Samuel, a Pán k němu řekl: »Až dokavad ty plakati budeš Saule, poněvadž sem já zavrhl ho?« etc. Hle, těžká rána a pomsta proti těm, kteříž cizím duchóm dopauštějí v srdce aneb v uobec aneb v království. Též II. Krá- 145 lov. VI. pokládá se vo Ozovi, kterýžto, když archa s mannau ve- zena byla slavně do domu uloženého, dobrým aumyslem dotekl se jie, chtěje pomoci, a hned tu umřel, že se toho všickni náramně zhrozili. Nebo chtěl Pán, aby poctivost k ní zachována byla. Poctivost k arše Kterak velikau nad to poctivost lid křesťanský měl by mieti 150 k arše posvátné, velebné svátosti oltářnie, v dotýkaní neb v přijí- maní! Laikové i ženy dotajkají se nepoctivě i pošlapávají nevážně a o posvěcovánie se pokaušejí! Svěcenci a kněží nezřízeně se do- týkají, posvěcují i posluhují, v kostelích velebnau svátost pálí s chrámy a kostely, na zemi pomítají a s monstrancími na místa 155 neslušná stavějí! Dátan a Abiron pro všetečnost nezřízenau proti stavu kněžskému propadli se a země pohltila je. Bojím se velmi, aby pro takovau nevážnost k velebné svátosti lid těžce v brzkém času nebyl trestán ranau velikau! Item III. Králov. XIII°.: Když Jeroboam obětoval modlám s svými kněžími v Samaří, 160 poslal Pán proroka proti oltáři, aby prorokoval, a aby nejedl Mordovali hlavy dráka a seliny Hrozná věc Dátan. Abiron. 135 Saul Oza Jeroboam 138 I. Sam. (I. Král.) 15, 9 nn. a 16, 1 — 145 2. Sam. (2. Král.) 6, 6 n. — 155 4. M. 16, 32 n. — 159 I. (3.) Král. 13, 1 nn. Jakoubek, Výklad. 33
XIII. 513 178b1 všickni složili ho s auřadu, aneb za tři neb za čtyři léta zbaven byl auřadu, aneb od velebné svátosti odstrčen. A tak v nenávisti 125 měli hlavy, totiž duchy té šelmy, a raňovali sau takové hlavy šelmy na kněžstvu i na lidu. A protož se báli hřešiti. A ta bázeň uvedla jinau, synovskau. Opět, jestliže je přišel duch bludu miesto hlavy v cierkev Duch bludný proti Kristovu božství aneb člověčenství aneb proti velebné 130 svátosti oltářní, hned sau z Písma svatého mrtvili statečně takové hlavy. Jiní opět skrz modlitby a slzy zabíjeli ty hlavy. Protož die: »Viděl sem jednu hlavu jejie jako zabitau až na smrt«. I po- dnes proti takovým duchóm a hlavám musí býti pomsta slušná, aby skrze bázeň skroceny byly a smrt zřízenau. Item někdy v prvotní cierkvi v nenávisti měli ducha zlého, kterýž odháněl ducha dobrého. A to se poznává po ranách a po- mstách velikých, kteréž bývaly proti takovým duchuom. To muož dovedeno býti Písmem I. Královských XV. o Saulovi, kterýž, když zavrhl řeči Páně a laupežuov sobě nabral zapověděných 140 zavrhl ho Pán, aby nebyl králem na věky, a v svých hřieších umřel jest. Modlil se velmi za něho Samuel, a Pán k němu řekl: »Až dokavad ty plakati budeš Saule, poněvadž sem já zavrhl ho?« etc. Hle, těžká rána a pomsta proti těm, kteříž cizím duchóm dopauštějí v srdce aneb v uobec aneb v království. Též II. Krá- 145 lov. VI. pokládá se vo Ozovi, kterýžto, když archa s mannau ve- zena byla slavně do domu uloženého, dobrým aumyslem dotekl se jie, chtěje pomoci, a hned tu umřel, že se toho všickni náramně zhrozili. Nebo chtěl Pán, aby poctivost k ní zachována byla. Poctivost k arše Kterak velikau nad to poctivost lid křesťanský měl by mieti 150 k arše posvátné, velebné svátosti oltářnie, v dotýkaní neb v přijí- maní! Laikové i ženy dotajkají se nepoctivě i pošlapávají nevážně a o posvěcovánie se pokaušejí! Svěcenci a kněží nezřízeně se do- týkají, posvěcují i posluhují, v kostelích velebnau svátost pálí s chrámy a kostely, na zemi pomítají a s monstrancími na místa 155 neslušná stavějí! Dátan a Abiron pro všetečnost nezřízenau proti stavu kněžskému propadli se a země pohltila je. Bojím se velmi, aby pro takovau nevážnost k velebné svátosti lid těžce v brzkém času nebyl trestán ranau velikau! Item III. Králov. XIII°.: Když Jeroboam obětoval modlám s svými kněžími v Samaří, 160 poslal Pán proroka proti oltáři, aby prorokoval, a aby nejedl Mordovali hlavy dráka a seliny Hrozná věc Dátan. Abiron. 135 Saul Oza Jeroboam 138 I. Sam. (I. Král.) 15, 9 nn. a 16, 1 — 145 2. Sam. (2. Král.) 6, 6 n. — 155 4. M. 16, 32 n. — 159 I. (3.) Král. 13, 1 nn. Jakoubek, Výklad. 33
Strana 514
514 Kapitola Duch šelmy svodí Svuodce Knížata zvěšena Duch hněvu Ruhači velebné svátosti Pokánic čiňme! chleba ani nepil. A učinil tak. Vztáhl jest král ruku proti němu etc. A potom prorok z Samaří pospiešil za ním a dohonil se muže svatého řka: »I já také Ducha božieho mám a Pán rozkázal mi, abych tě uvedl za svuoj stuol«. A svedl ho skrze ducha šelmy; kterýž naposledy od lva jest udáven. Často se přiházie, že člověk 165 nětco dobrého učiní a chce dobře živ býti podlé božie vuole; avšak přijda jiný s duchem nešlechetným, svede a nakazí a po- staví člověka hodného smrti. Protož jaký hněv jest proti nám, kteřížto duchuov novotných a bludných plní sme a najvětších hřiechuov! Opět v knihách čtvrtých Mojžiešových napsáno, že Pán pro hřiech smilstvie rozkázal kniežata zvěsiti, že sau dopustili du- chuov těch mezi lidi. Zprávcové mají čekati těžších muk pro poddaných hřiechy nežli dřevěnné šibenice. Nynie to na srdce nám nevstupuje, a kterak hřiechuov na hřiechy přidáváme; ale 175 pojednau ť přijde pomsta a zjeví se hněv boží. Opět proti duchu hněvu, jenž jest hlava šelmy, pověděl Kristus: »Kto se na bratra hněvá, hoden bude saudu a umříti má kto by řekl rauhavé slovo; tieže trestán bude, kto by řekl: Blázne!« Kto se tehda Kristu rauhají a svátosti velebné oltářní posmievají, 180 co ť se zdá, kterak velikých muk sobě zasluhují duchové ti bludní, kteřížto všem pravdám Písma svatého rauhají se, kteříž všecka přikázanie božie přestupují, kteříž lidu pohoršují? Pán die v Deu- tronomu: »Budete-li přikázanie zachovávati, těmito požehnáními budete naplněni etc. Pakli zapomenete na přikázanie, budete 185 těchto zlořečenství plní« etc. Protož lid trpí; nebo žádného nenie, kto by Boha miloval, kto bližnieho, kto by nechal hněvu, nená- visti a lakomstvie. I nelze jest, než spolu všem na všaký den očekávati pomsty, a potřebie činiti rychle pokánie hodné. A roh tento s jeho hlavau i s jinými duchy zlými s velikau snažností 190 usilujme v nás zabiti a trestati skrze bolest a svaté pokánie, aby 179a1 Pán ráčil svého Ducha dáti nám a byl naší hlavau zdravau a dob- rau na našem těle etc. 170 178b2 I viděl sem, ana hlava jejie jedna jako zabitá až na smrt. Když tato šelma bojuje svými rohy proti vyvoleným, zase všickni světí mají bojovati proti ní a pře- máhati. Nebo Jan viděl jednu hlavu jako zabitau až na smrt. 162 Ib. 13, 14 nn. a 18; 13, 24 — 171 4. M. 25, 4 — 178 Mat. 5, 22 — 184 5. M. I1, 26 nn.
514 Kapitola Duch šelmy svodí Svuodce Knížata zvěšena Duch hněvu Ruhači velebné svátosti Pokánic čiňme! chleba ani nepil. A učinil tak. Vztáhl jest král ruku proti němu etc. A potom prorok z Samaří pospiešil za ním a dohonil se muže svatého řka: »I já také Ducha božieho mám a Pán rozkázal mi, abych tě uvedl za svuoj stuol«. A svedl ho skrze ducha šelmy; kterýž naposledy od lva jest udáven. Často se přiházie, že člověk 165 nětco dobrého učiní a chce dobře živ býti podlé božie vuole; avšak přijda jiný s duchem nešlechetným, svede a nakazí a po- staví člověka hodného smrti. Protož jaký hněv jest proti nám, kteřížto duchuov novotných a bludných plní sme a najvětších hřiechuov! Opět v knihách čtvrtých Mojžiešových napsáno, že Pán pro hřiech smilstvie rozkázal kniežata zvěsiti, že sau dopustili du- chuov těch mezi lidi. Zprávcové mají čekati těžších muk pro poddaných hřiechy nežli dřevěnné šibenice. Nynie to na srdce nám nevstupuje, a kterak hřiechuov na hřiechy přidáváme; ale 175 pojednau ť přijde pomsta a zjeví se hněv boží. Opět proti duchu hněvu, jenž jest hlava šelmy, pověděl Kristus: »Kto se na bratra hněvá, hoden bude saudu a umříti má kto by řekl rauhavé slovo; tieže trestán bude, kto by řekl: Blázne!« Kto se tehda Kristu rauhají a svátosti velebné oltářní posmievají, 180 co ť se zdá, kterak velikých muk sobě zasluhují duchové ti bludní, kteřížto všem pravdám Písma svatého rauhají se, kteříž všecka přikázanie božie přestupují, kteříž lidu pohoršují? Pán die v Deu- tronomu: »Budete-li přikázanie zachovávati, těmito požehnáními budete naplněni etc. Pakli zapomenete na přikázanie, budete 185 těchto zlořečenství plní« etc. Protož lid trpí; nebo žádného nenie, kto by Boha miloval, kto bližnieho, kto by nechal hněvu, nená- visti a lakomstvie. I nelze jest, než spolu všem na všaký den očekávati pomsty, a potřebie činiti rychle pokánie hodné. A roh tento s jeho hlavau i s jinými duchy zlými s velikau snažností 190 usilujme v nás zabiti a trestati skrze bolest a svaté pokánie, aby 179a1 Pán ráčil svého Ducha dáti nám a byl naší hlavau zdravau a dob- rau na našem těle etc. 170 178b2 I viděl sem, ana hlava jejie jedna jako zabitá až na smrt. Když tato šelma bojuje svými rohy proti vyvoleným, zase všickni světí mají bojovati proti ní a pře- máhati. Nebo Jan viděl jednu hlavu jako zabitau až na smrt. 162 Ib. 13, 14 nn. a 18; 13, 24 — 171 4. M. 25, 4 — 178 Mat. 5, 22 — 184 5. M. I1, 26 nn.
Strana 515
XIII. 515 179а* 5 Nebo lid zhovadilý má své hlavy a své rohy, kteříž bojují proti svatým. A Jan viděl jednu hlavu zabitau; ne, aby duchové ne- čistí v svém bytu a podstatě mohli zamordováni býti, ale, že jich péče a pilnost jest nás uvozovati v hřiech, protož překážeti jim a nepovolovati jich aumyslu jest je mordovati a zabiti. Nebo to 10 jest život jich, rozkoš a chlipné kochánie, nás uvozovati v hřiech; a protož jim nesvolovati v hřiechu jest je zabíjeti, jako na odpor jim povolovati jest nám umřieti. Protož, když šelma povstávala kterým hřiechem auhlavním, světí proti té hlavě, totiž hřiechu zhovadilému, bojovali a jej 15 přemáhali. A zlořečený, kto by nezabil šelmy v hlavu. Die Jere- miáš XLVIII.: »Zlořečený, ktož činí dielo Páně nedbánlivě. Zloře- Zlořečenie čený, ktož zbraňuje meči svému od krve«, totiž hřiecha. K tomu ť se jest Praha zavázala, aby tak hřiechové stavováni byli a šelmu s jejími hlavami aby zabíjeli. Světí až na smrt se vydávali, hřiechy 20 stavujíce. Nebo, kdyby hlavy ty byly potřieny, tehdy by šelma v sobě mdlá byla k bojování proti svatým a vyvoleným Páně. Protož by potřebie bylo zbroje duchovnie, majíce bojovati proti zbroj proti šcl šelmě. O kteréž Efez. VI°.: »Obuté nohy majíce, oblečeni v pancieř spravedlnosti, majíce štít viery proti ohnivým šípóm dábel- 25 ským, lebku spasenie, meč Ducha, jenž jest slovo božie«. Tohoto meče Spasitel, totiž slova Páně, užieval jest proti pokušení dábel- Meč Ducha skému na paušti. Protož máme bojovati věrau, nadějí a láskau Bojovati a životem dobrým a svatým a modlitbami, častými posty, životem kajícím proti šelmě a jejiem těžkým šípóm. Někdy mnozí z strany 30 boží byli, ješto sau přemáhali; ale nynie již těchto časuov od šelmy přemoženi bývají. A protož teď die: »A rána smrti jejie uléčena jest« etc. Rána smrti jejie, totižto šelmy a hlavy zabité. Někdy duch lakomstvie v prvotní cierkvi byl poražen a zabit živým slovem božím jako 35 mečem. Duovod toho na Ananiášovi a Zafiře a na Šimonovi čaro- dějníku. Ale ta rána potom se hojila, takže ten duch lakomstvie opět srdce křesťanská počal raňovati a trápiti, aby lidé pilně stáli o bohatstvie. A když tento duch počal zase obživovati, když kněžstvo počalo veliká bohatstvie k sobě přitahovati, tehdy opět 40 rána jejie, totiž šelmy a hlavy, uzdravena jest. Nebo duch lakom- stvie počal se rozmáhati, když již všickni následují lakomstvie a hledají svých věcí, takže v srdcích lakomých lidí obžil jest duch Kterak mám zabíjeti duchy Rána Praha Kněžstvo boh 16 Jer. 48, 10 — 23 Efez. 6, 15 a 14 a 16 a 17 — 26 Mat. 4, 3 nn. 35 Skutk. 5, 1 nn.; 8, 18 nn. 33*
XIII. 515 179а* 5 Nebo lid zhovadilý má své hlavy a své rohy, kteříž bojují proti svatým. A Jan viděl jednu hlavu zabitau; ne, aby duchové ne- čistí v svém bytu a podstatě mohli zamordováni býti, ale, že jich péče a pilnost jest nás uvozovati v hřiech, protož překážeti jim a nepovolovati jich aumyslu jest je mordovati a zabiti. Nebo to 10 jest život jich, rozkoš a chlipné kochánie, nás uvozovati v hřiech; a protož jim nesvolovati v hřiechu jest je zabíjeti, jako na odpor jim povolovati jest nám umřieti. Protož, když šelma povstávala kterým hřiechem auhlavním, světí proti té hlavě, totiž hřiechu zhovadilému, bojovali a jej 15 přemáhali. A zlořečený, kto by nezabil šelmy v hlavu. Die Jere- miáš XLVIII.: »Zlořečený, ktož činí dielo Páně nedbánlivě. Zloře- Zlořečenie čený, ktož zbraňuje meči svému od krve«, totiž hřiecha. K tomu ť se jest Praha zavázala, aby tak hřiechové stavováni byli a šelmu s jejími hlavami aby zabíjeli. Světí až na smrt se vydávali, hřiechy 20 stavujíce. Nebo, kdyby hlavy ty byly potřieny, tehdy by šelma v sobě mdlá byla k bojování proti svatým a vyvoleným Páně. Protož by potřebie bylo zbroje duchovnie, majíce bojovati proti zbroj proti šcl šelmě. O kteréž Efez. VI°.: »Obuté nohy majíce, oblečeni v pancieř spravedlnosti, majíce štít viery proti ohnivým šípóm dábel- 25 ským, lebku spasenie, meč Ducha, jenž jest slovo božie«. Tohoto meče Spasitel, totiž slova Páně, užieval jest proti pokušení dábel- Meč Ducha skému na paušti. Protož máme bojovati věrau, nadějí a láskau Bojovati a životem dobrým a svatým a modlitbami, častými posty, životem kajícím proti šelmě a jejiem těžkým šípóm. Někdy mnozí z strany 30 boží byli, ješto sau přemáhali; ale nynie již těchto časuov od šelmy přemoženi bývají. A protož teď die: »A rána smrti jejie uléčena jest« etc. Rána smrti jejie, totižto šelmy a hlavy zabité. Někdy duch lakomstvie v prvotní cierkvi byl poražen a zabit živým slovem božím jako 35 mečem. Duovod toho na Ananiášovi a Zafiře a na Šimonovi čaro- dějníku. Ale ta rána potom se hojila, takže ten duch lakomstvie opět srdce křesťanská počal raňovati a trápiti, aby lidé pilně stáli o bohatstvie. A když tento duch počal zase obživovati, když kněžstvo počalo veliká bohatstvie k sobě přitahovati, tehdy opět 40 rána jejie, totiž šelmy a hlavy, uzdravena jest. Nebo duch lakom- stvie počal se rozmáhati, když již všickni následují lakomstvie a hledají svých věcí, takže v srdcích lakomých lidí obžil jest duch Kterak mám zabíjeti duchy Rána Praha Kněžstvo boh 16 Jer. 48, 10 — 23 Efez. 6, 15 a 14 a 16 a 17 — 26 Mat. 4, 3 nn. 35 Skutk. 5, 1 nn.; 8, 18 nn. 33*
Strana 516
516 Kapitola Duch lakomstvic obžil Bludové byli poraženi Nynie obživují ase Prvnie svaté potupuje šatan (černě:) ypostaticam Klaněti se mámo tělu Páně lakomstvie. Nebo náramně rozmohl se jest ten duch. Musí těžký boj býti proti té šelmě. Takéž nápodobně jest o jiné šelmě, totiž o duchu pajchy 45 a hlavě jejie, kteráž někdy byla zabitá, když panovalo nábožen- stvie a všecko dobré v cierkvi. Ale již všecky hlavy obžívají, jako duch hněvu, lakoty a chlipnosti široce kralují a panují, takže vespolek se hryzau. Ale die apoštol k Galatským: »Jestliže se ve- spolek hryzete a kaušete, hleďte, abyšte jeden od druhého zkaženi 50 nebyli«. Někdy hlava tato, totiž duch bludný proti vieře, byl jest skrz svaté poražen a povržen, takže sau světí uměli rozeznati bludy a kacieřstva lidská, takže jest hlava bluduov byla zemdlena a potřiena tak, že sau zněměli a umlkli s svými bludy, takže se bludové všickni kryli jako v propasti. Ale nynie času Antikristova 55 všickni bludové obžívají, tak totiž, že příchod šatanuov jest ve všelikém svedení; a svých bluduov berau pochop, ale nepravý, z Písma svatého. A puosobí to šatan, aby svatí prvotnie cierkve byli potupeni a zavrženi a nebyli přivozováni a připomínáni. Nynie již pohřiechu běží blud a učenie falešné proti velebné 60 svátosti těla a krve Páně. Ale viera jest naše, že jest on tu svátost velebnau ustaviti ráčil v den večeře své poslednie pod obojí zpuo- sobau. Tělo pak Krista Ježíše nenie rozděleno na ruozno. Nebo všeliký duch, kterýž dělí Ježíše, z Boha nenie, a ten jest Antikrist. Tu zajisté večeře i svadba stala se jest a hody, kdež člověčen-65 stvie usnaubeno jest božství skrze spojenie podstatnie. A poně- vadž jest pravý Buoh a člověk, tehdy jej máme ctíti a jemu se klaněti a před ním na kolena klekati, jako sau králové učinili, centurio a Petr na lodí. A to míní apoštol řka: »Zkus sebe sám člověk« etc. »A kto nehodně jie, saud sobě jie« etc. Těmi všemi 70 řečmi napomíná k činění poctivosti té svátosti najzbožilejší. Pro- tož die David: »Poďte, klanějme se a padajme před Bohem« etc. A poněvadž u velebné svátosti jest Buoh, tehdy máme se klaněti etc. Mojžieš a Aron padli sú před archau, aniž jie jako Boha ctili. Tak i my aniž té svátosti zevnitřní vidědlné jako Bohu se klaní- 75 179b2 me, ale jemu, pravému Bohu, kterýž jest v té svátosti velebné. Protož uléčena jest rána té šelmy i jejie hlavy etc. A to se najviece nynie plní, ti duchové to puosobí, že hřiechové, kteříž sau v Praze prvé zbiti a umrtveni a zkaženi, již zase obžívají, 179b1 Duch pajchy Uléčena rána 49 Gal. 5, 15 — 64 1. Jan 4, 3 — 68 Mat. 2, 11; Mat. 8, 8 a Luk. 7, 6; Mat. 14, 33 — 69 1. Kor. 11, 28 a 29 — 72 Ž. 95, 6
516 Kapitola Duch lakomstvic obžil Bludové byli poraženi Nynie obživují ase Prvnie svaté potupuje šatan (černě:) ypostaticam Klaněti se mámo tělu Páně lakomstvie. Nebo náramně rozmohl se jest ten duch. Musí těžký boj býti proti té šelmě. Takéž nápodobně jest o jiné šelmě, totiž o duchu pajchy 45 a hlavě jejie, kteráž někdy byla zabitá, když panovalo nábožen- stvie a všecko dobré v cierkvi. Ale již všecky hlavy obžívají, jako duch hněvu, lakoty a chlipnosti široce kralují a panují, takže vespolek se hryzau. Ale die apoštol k Galatským: »Jestliže se ve- spolek hryzete a kaušete, hleďte, abyšte jeden od druhého zkaženi 50 nebyli«. Někdy hlava tato, totiž duch bludný proti vieře, byl jest skrz svaté poražen a povržen, takže sau světí uměli rozeznati bludy a kacieřstva lidská, takže jest hlava bluduov byla zemdlena a potřiena tak, že sau zněměli a umlkli s svými bludy, takže se bludové všickni kryli jako v propasti. Ale nynie času Antikristova 55 všickni bludové obžívají, tak totiž, že příchod šatanuov jest ve všelikém svedení; a svých bluduov berau pochop, ale nepravý, z Písma svatého. A puosobí to šatan, aby svatí prvotnie cierkve byli potupeni a zavrženi a nebyli přivozováni a připomínáni. Nynie již pohřiechu běží blud a učenie falešné proti velebné 60 svátosti těla a krve Páně. Ale viera jest naše, že jest on tu svátost velebnau ustaviti ráčil v den večeře své poslednie pod obojí zpuo- sobau. Tělo pak Krista Ježíše nenie rozděleno na ruozno. Nebo všeliký duch, kterýž dělí Ježíše, z Boha nenie, a ten jest Antikrist. Tu zajisté večeře i svadba stala se jest a hody, kdež člověčen-65 stvie usnaubeno jest božství skrze spojenie podstatnie. A poně- vadž jest pravý Buoh a člověk, tehdy jej máme ctíti a jemu se klaněti a před ním na kolena klekati, jako sau králové učinili, centurio a Petr na lodí. A to míní apoštol řka: »Zkus sebe sám člověk« etc. »A kto nehodně jie, saud sobě jie« etc. Těmi všemi 70 řečmi napomíná k činění poctivosti té svátosti najzbožilejší. Pro- tož die David: »Poďte, klanějme se a padajme před Bohem« etc. A poněvadž u velebné svátosti jest Buoh, tehdy máme se klaněti etc. Mojžieš a Aron padli sú před archau, aniž jie jako Boha ctili. Tak i my aniž té svátosti zevnitřní vidědlné jako Bohu se klaní- 75 179b2 me, ale jemu, pravému Bohu, kterýž jest v té svátosti velebné. Protož uléčena jest rána té šelmy i jejie hlavy etc. A to se najviece nynie plní, ti duchové to puosobí, že hřiechové, kteříž sau v Praze prvé zbiti a umrtveni a zkaženi, již zase obžívají, 179b1 Duch pajchy Uléčena rána 49 Gal. 5, 15 — 64 1. Jan 4, 3 — 68 Mat. 2, 11; Mat. 8, 8 a Luk. 7, 6; Mat. 14, 33 — 69 1. Kor. 11, 28 a 29 — 72 Ž. 95, 6
Strana 517
XIII. 517 80 aby tauž jako prvé svobodu měli etc. Ale zlořečený každý, kterýž zase stavie Jericho a uvedl by zase v obec hřiechy etc. Ano na mnohých častokrát hlavy té šelmy zabity bývají, když hřiechové se hubie a kazie, a pak se zase zhojie, když opět zase v hřiechy se navracují. Ti také, kteříž na jiných kazí pajchu, a potom sami 85 na sobě ji provodie, ti léčí ránu šelmy etc. Též opět panny, za- slíbíce čistotu držeti, šelmu smilstva zabíjejí, a potom v stav manželský vejdauce, co jiného než šelmu uzdravují a jejie hlavu? Jericho stavěti zlořečí Panny 180a1 I divila se všecka země, po šelmě... Po- kládá Duch Páně, kterak lid křesťanský sveden bude, že bude jako šelma, a ne člověk, a kterak bez rozumu a bez Ducha božieho jsauce, takového zlého nepoznají v sobě. Někdy lid křesťanský 5 v prvotní cierkvi pokánie činil hodné, v lásce chodili, šelmu za- mordovali i draka; ale již rána jejie zahojena jest, když duch ne- čistý v cierkev přišel, když všickni stavové sau svedeni od Krista. A najprvé kněžstvo svedeno jest, potom i lid. A čehož Kristus nenávidí, přijímají, a což přikazuje, potupují. Přikázal Pán, což 10k němu příleží, totiž poklona, bázeň, poslušenstvie najvětčie, aby k jinému těch věcí dobrých nepřenášeli; již jest na odpor učinil všeliký stav. Protož die: »Podivila se jest všecka země« etc., takže se Divila se země klaněli šelmě a draku. Všecken lid hotov jest poctivost Bohu pří- 15 ležitau přenésti na jiná stvořenie a na sebe sami; a to jest hřiech zjevný, kterýž uvedl v tuto cierkev poslední. Jakož jest sám zpajchal proti Bohu a chtěl býti rovný Najvyšiemu a vypadl s nebe, tentajž hřiech uvedl v cierkev, aby se s svým Antikristem pozdvihl nade všecko, jenž jest Buoh, aby osobám některým 20 činili čest, poslušenstvie zachovali a bázeň. Jako Adamovi a Evě učinil řka: »Budete podobní Bohu«. Též po vyjitie z ráje syny jich zklamal, aby nepatřili k Bohu, kterýž je stvořil, kterýž pase, kterýž krmí, kterýž život nám dává. Takéž i dnes křesťanský lid má se: živi sau podlé maudrosti světa, aby byli učení v umění 25 světských mudrcuov, zchytralí v běhu světském, vzácní v světě a aby sobě zvolili život svuoj rozkošný za Boha a svět a bohat- stvie. Protož die: »Podivila se jest všecka země«, audové, kteří sau vtěleni v tělo veliké Antikristovo. »Divila se jest«, totiž ti Diviti se co jest Pokánic činiti Kněžstvo Pajcha dáblem uvedena Maudrost světská panuje 80 Joz. 6, 26. 17 Sr. Iz. 15, 12 až 14 — 21 I. M. 3, 5
XIII. 517 80 aby tauž jako prvé svobodu měli etc. Ale zlořečený každý, kterýž zase stavie Jericho a uvedl by zase v obec hřiechy etc. Ano na mnohých častokrát hlavy té šelmy zabity bývají, když hřiechové se hubie a kazie, a pak se zase zhojie, když opět zase v hřiechy se navracují. Ti také, kteříž na jiných kazí pajchu, a potom sami 85 na sobě ji provodie, ti léčí ránu šelmy etc. Též opět panny, za- slíbíce čistotu držeti, šelmu smilstva zabíjejí, a potom v stav manželský vejdauce, co jiného než šelmu uzdravují a jejie hlavu? Jericho stavěti zlořečí Panny 180a1 I divila se všecka země, po šelmě... Po- kládá Duch Páně, kterak lid křesťanský sveden bude, že bude jako šelma, a ne člověk, a kterak bez rozumu a bez Ducha božieho jsauce, takového zlého nepoznají v sobě. Někdy lid křesťanský 5 v prvotní cierkvi pokánie činil hodné, v lásce chodili, šelmu za- mordovali i draka; ale již rána jejie zahojena jest, když duch ne- čistý v cierkev přišel, když všickni stavové sau svedeni od Krista. A najprvé kněžstvo svedeno jest, potom i lid. A čehož Kristus nenávidí, přijímají, a což přikazuje, potupují. Přikázal Pán, což 10k němu příleží, totiž poklona, bázeň, poslušenstvie najvětčie, aby k jinému těch věcí dobrých nepřenášeli; již jest na odpor učinil všeliký stav. Protož die: »Podivila se jest všecka země« etc., takže se Divila se země klaněli šelmě a draku. Všecken lid hotov jest poctivost Bohu pří- 15 ležitau přenésti na jiná stvořenie a na sebe sami; a to jest hřiech zjevný, kterýž uvedl v tuto cierkev poslední. Jakož jest sám zpajchal proti Bohu a chtěl býti rovný Najvyšiemu a vypadl s nebe, tentajž hřiech uvedl v cierkev, aby se s svým Antikristem pozdvihl nade všecko, jenž jest Buoh, aby osobám některým 20 činili čest, poslušenstvie zachovali a bázeň. Jako Adamovi a Evě učinil řka: »Budete podobní Bohu«. Též po vyjitie z ráje syny jich zklamal, aby nepatřili k Bohu, kterýž je stvořil, kterýž pase, kterýž krmí, kterýž život nám dává. Takéž i dnes křesťanský lid má se: živi sau podlé maudrosti světa, aby byli učení v umění 25 světských mudrcuov, zchytralí v běhu světském, vzácní v světě a aby sobě zvolili život svuoj rozkošný za Boha a svět a bohat- stvie. Protož die: »Podivila se jest všecka země«, audové, kteří sau vtěleni v tělo veliké Antikristovo. »Divila se jest«, totiž ti Diviti se co jest Pokánic činiti Kněžstvo Pajcha dáblem uvedena Maudrost světská panuje 80 Joz. 6, 26. 17 Sr. Iz. 15, 12 až 14 — 21 I. M. 3, 5
Strana 518
518 Kapitola audové milovali svět, tělo a ty věci, které sau lidské a světské. Králové, kniežata, páni etc. šelma sau; a ti v veliké cti sau a po-30 vyšují se a děje se jim poslušenstvie, ale pokora a chudoba Kristo- va dány sau v zapomenutie a nerozpomínají se na Krista Ježíše. Ale zhovadilí zalíbili sobě v časných věcech nynějších dětinských, v světě a v těle a v slávě světské. Kteří pak sau vtělili se v Anti- krista a sau šelma a Antikrist a nevěstka? Judas praví: »Ti sau 35 reptáci«. Kto by totiž překážel jim v této rozkoši a zhovadilosti, aby se k svatým připodobnili a života Kristova následovali a Krista na kříži spatřovali a srdce k němu obrátili, tehdy proto repcí; kteříž také taužie, že se jim svět nedaří, kteříž chodí vedlé žá- dostí těla, srdce k lakomství nakloňujíce. »A diviece se osobám«, 40 totiž ctiece a vážiece je. A kteří sau znamenitější a urozenější, totiž ciesařové, králové, kniežata, páni, těch sau poslušni a jim poddáni a ctie je jako bohy. »A to pro zisk časný«, aby totiž ne- odjali jim statkuov, ale aby pokoj a štěstie pod obranau jich měli. »Ale vy, najmilejší, následujte apoštoluov, kteříž sau pra-45 vili vám, že přijdau posměvači, podlé žádostí svých chodiece a pozdvihujíce se v pajchu, v zhovadilosti, kteříž Ducha božieho nemají. A protož se divie osobám, neb Ducha božieho nemají«. I die tehdy: »Divil se jest zástup«, totiž šelmě, aby dosáhli štěstie a pokoje a cti. Ale co je vysoké lidem, ohavné jest Bohu. 50 Tak vypadnauti z lásky od života věrného, od života duchovnieho a jeho zákona a slíbiti se světu a čest jeho mieti a slávy světské dojíti, to jest ohavné Bohu. A tak šatan svozovati bude v tyto hřiechy, že nesrozumějí, by to zlé bylo. Daniel die: »Nemilostivě činiti budau nemilostiví«, totiž nevěrní budau činiti nevěrně 55 s Kristem a s jeho pravdau; »a neporozumějí«, kterak těžký hřiech a těžký saud z toho i pomsta blízko jest. A kterak všecken zástup následuje šelmy nynie, jisté jest, kterak všickni pilně stojí o slávu světa, o pokoj, čest, pověst, o lakomstvie a lakotu. Protož die pravdu, že se jest podivil všeckeren zástup. Světí tyto tajné 60 hřiechy sau poznali, kterýchž Pán nenávidí; a mnozí dnes zdají se sobě maudří, a neznají takových věcí, nebo světla v nich nenie, protož ohavní sú. »I klaněli sau se drakovi«. Drak jest ďábel, kterýž uvedl to Draku se klaněti v cierkev, aby králové, páni a obce lidí klaneli se drakovi. Na 65 počátku vidieno jest od Jana, že mnozí násle dují Beránka. A drak 180b1 Zhovadili Osoby lidské ctie za bohy Apoštoluov následovati Ohavné Bohu, co světu vzácné Šelmy následují všickni Maudři slepí 180а2 35 Juda 16 — 40 Ib. — 45 Juda 17 nn. — 54 Dan. 12, 10 — 66 Zj. 5, 11 n.
518 Kapitola audové milovali svět, tělo a ty věci, které sau lidské a světské. Králové, kniežata, páni etc. šelma sau; a ti v veliké cti sau a po-30 vyšují se a děje se jim poslušenstvie, ale pokora a chudoba Kristo- va dány sau v zapomenutie a nerozpomínají se na Krista Ježíše. Ale zhovadilí zalíbili sobě v časných věcech nynějších dětinských, v světě a v těle a v slávě světské. Kteří pak sau vtělili se v Anti- krista a sau šelma a Antikrist a nevěstka? Judas praví: »Ti sau 35 reptáci«. Kto by totiž překážel jim v této rozkoši a zhovadilosti, aby se k svatým připodobnili a života Kristova následovali a Krista na kříži spatřovali a srdce k němu obrátili, tehdy proto repcí; kteříž také taužie, že se jim svět nedaří, kteříž chodí vedlé žá- dostí těla, srdce k lakomství nakloňujíce. »A diviece se osobám«, 40 totiž ctiece a vážiece je. A kteří sau znamenitější a urozenější, totiž ciesařové, králové, kniežata, páni, těch sau poslušni a jim poddáni a ctie je jako bohy. »A to pro zisk časný«, aby totiž ne- odjali jim statkuov, ale aby pokoj a štěstie pod obranau jich měli. »Ale vy, najmilejší, následujte apoštoluov, kteříž sau pra-45 vili vám, že přijdau posměvači, podlé žádostí svých chodiece a pozdvihujíce se v pajchu, v zhovadilosti, kteříž Ducha božieho nemají. A protož se divie osobám, neb Ducha božieho nemají«. I die tehdy: »Divil se jest zástup«, totiž šelmě, aby dosáhli štěstie a pokoje a cti. Ale co je vysoké lidem, ohavné jest Bohu. 50 Tak vypadnauti z lásky od života věrného, od života duchovnieho a jeho zákona a slíbiti se světu a čest jeho mieti a slávy světské dojíti, to jest ohavné Bohu. A tak šatan svozovati bude v tyto hřiechy, že nesrozumějí, by to zlé bylo. Daniel die: »Nemilostivě činiti budau nemilostiví«, totiž nevěrní budau činiti nevěrně 55 s Kristem a s jeho pravdau; »a neporozumějí«, kterak těžký hřiech a těžký saud z toho i pomsta blízko jest. A kterak všecken zástup následuje šelmy nynie, jisté jest, kterak všickni pilně stojí o slávu světa, o pokoj, čest, pověst, o lakomstvie a lakotu. Protož die pravdu, že se jest podivil všeckeren zástup. Světí tyto tajné 60 hřiechy sau poznali, kterýchž Pán nenávidí; a mnozí dnes zdají se sobě maudří, a neznají takových věcí, nebo světla v nich nenie, protož ohavní sú. »I klaněli sau se drakovi«. Drak jest ďábel, kterýž uvedl to Draku se klaněti v cierkev, aby králové, páni a obce lidí klaneli se drakovi. Na 65 počátku vidieno jest od Jana, že mnozí násle dují Beránka. A drak 180b1 Zhovadili Osoby lidské ctie za bohy Apoštoluov následovati Ohavné Bohu, co světu vzácné Šelmy následují všickni Maudři slepí 180а2 35 Juda 16 — 40 Ib. — 45 Juda 17 nn. — 54 Dan. 12, 10 — 66 Zj. 5, 11 n.
Strana 519
XIII. 519 180b2 zpajchal a svedl mnohé s sebau, takže sau mnozí spadli s nebe s drakem. I dnes v této cierkvi po prvotní zlé učinil, že jednák Svedenie veliké všeckeren lid svedl, aby se jemu klaněli jako Kristu i jiným modlám. 70 Pohany již svedl, a k tomu ještě sú nakloněni podnes. Z prvotnie cierkve to bylo vyvrženo. Již ránu tu uléčil, že odvracuje srdce lidská od Boha, kteráž sú k Bohu patřila láskau, milováním, poslušenstvím, aby drakovu vuoli činili, v něm se kochali a jeho se báli a poslauchali se vší pilností. Kto nám dá to poznati, kto 75 sau ti a kolik jest jich a že takoví sau, ješto se draku klanějí ne tělesnými koleny, ale duchem a srdcem, poddaností a poslušenstvím a volí a nachýlením k hřiechu? Ten drak zpuosobil králuom bo- hatstvie, čest, slávu; v tom se draku klanějí a lid skrz ně přinucený klaní se draku. A protož vidiena jest šelma plná jmén (!) rauhanie. Nebo všecky věci, kteréž k Bohu příslušejí, k vuoli ďábelské sau obráceny a k jeho klanění. A tak za zlé mají pohanuom, že se modlám klanějí, a křesťané na sobě toho neznají, že tělem Boha ctiece duší draku se klanějí a jej ctie. A ti všickni sau v Babyloně. Kteří se klanějí 85 lakomství, mají zlatý slaup. A což člověk najviece váží v svém srdci, to ctí a tomu slauží, buďto zbožie tohoto světa aneb co jiného. Protož die apoštol: »Lakomstvie, jenž jest modlám slauženie«. A Kristu řekl drak: »Ač padna klanèti se budeš mně, tyto všecky věci dám tobě«, totiž proto já oddávám bohatstvie lidem, aby se mi 90 klaněli v pokladích světa. A to ť jest, což die: »Klaněli se drakovi a šelmě«. Dotýká, kterak sveden bude lid tak hluboce a daleko od Boha, že zhovadilí lidé k sobě vespolek vážněji zřenie budau mieti ctí, milováním, slavau, bázní nežli k Bohu svému. A to se neděje toliko mezi nepřátely Kristovými zjevnými, ale v počtu 95 křesťanuov z strany Kristovy ty věci dějí se. Jaká čest a zřenie k osobám znamenitým a rozhlášeným v pověsti a v staviech duo- stojenstvie postaveným, ješto se taková čest neděje před tělem Kristovým! Opět když bývá žaloba na rathauze pro něčí hřiech zjevně, tu se stydí, ješto se tak nikdá před tělem Kristovým styděti 100 nebude. Též jak sau velmi nakloněni lidé k lakotě, k vožralství, jenž jest Bél! Nikdá tak nejsú pilni dobrých věcí Kristových jako svého břicha. Opět jak velmi sau náchylni k dobré pověsti a chvali- tebné o sobě, k prázdnosti a ku poctivosti světské! Ne tak k Ježíšovi ukřižovanému! Drak po sobě mnohé obrátil Draku se klaněji Lakomstvie činic modláře Křesťané sveden 80 Bél panuje 80 Zj. 13, 1 — 87 Kol. 3, 5 — 88 Mat. 4, 9
XIII. 519 180b2 zpajchal a svedl mnohé s sebau, takže sau mnozí spadli s nebe s drakem. I dnes v této cierkvi po prvotní zlé učinil, že jednák Svedenie veliké všeckeren lid svedl, aby se jemu klaněli jako Kristu i jiným modlám. 70 Pohany již svedl, a k tomu ještě sú nakloněni podnes. Z prvotnie cierkve to bylo vyvrženo. Již ránu tu uléčil, že odvracuje srdce lidská od Boha, kteráž sú k Bohu patřila láskau, milováním, poslušenstvím, aby drakovu vuoli činili, v něm se kochali a jeho se báli a poslauchali se vší pilností. Kto nám dá to poznati, kto 75 sau ti a kolik jest jich a že takoví sau, ješto se draku klanějí ne tělesnými koleny, ale duchem a srdcem, poddaností a poslušenstvím a volí a nachýlením k hřiechu? Ten drak zpuosobil králuom bo- hatstvie, čest, slávu; v tom se draku klanějí a lid skrz ně přinucený klaní se draku. A protož vidiena jest šelma plná jmén (!) rauhanie. Nebo všecky věci, kteréž k Bohu příslušejí, k vuoli ďábelské sau obráceny a k jeho klanění. A tak za zlé mají pohanuom, že se modlám klanějí, a křesťané na sobě toho neznají, že tělem Boha ctiece duší draku se klanějí a jej ctie. A ti všickni sau v Babyloně. Kteří se klanějí 85 lakomství, mají zlatý slaup. A což člověk najviece váží v svém srdci, to ctí a tomu slauží, buďto zbožie tohoto světa aneb co jiného. Protož die apoštol: »Lakomstvie, jenž jest modlám slauženie«. A Kristu řekl drak: »Ač padna klanèti se budeš mně, tyto všecky věci dám tobě«, totiž proto já oddávám bohatstvie lidem, aby se mi 90 klaněli v pokladích světa. A to ť jest, což die: »Klaněli se drakovi a šelmě«. Dotýká, kterak sveden bude lid tak hluboce a daleko od Boha, že zhovadilí lidé k sobě vespolek vážněji zřenie budau mieti ctí, milováním, slavau, bázní nežli k Bohu svému. A to se neděje toliko mezi nepřátely Kristovými zjevnými, ale v počtu 95 křesťanuov z strany Kristovy ty věci dějí se. Jaká čest a zřenie k osobám znamenitým a rozhlášeným v pověsti a v staviech duo- stojenstvie postaveným, ješto se taková čest neděje před tělem Kristovým! Opět když bývá žaloba na rathauze pro něčí hřiech zjevně, tu se stydí, ješto se tak nikdá před tělem Kristovým styděti 100 nebude. Též jak sau velmi nakloněni lidé k lakotě, k vožralství, jenž jest Bél! Nikdá tak nejsú pilni dobrých věcí Kristových jako svého břicha. Opět jak velmi sau náchylni k dobré pověsti a chvali- tebné o sobě, k prázdnosti a ku poctivosti světské! Ne tak k Ježíšovi ukřižovanému! Drak po sobě mnohé obrátil Draku se klaněji Lakomstvie činic modláře Křesťané sveden 80 Bél panuje 80 Zj. 13, 1 — 87 Kol. 3, 5 — 88 Mat. 4, 9
Strana 520
520 Kapitola Krista poslúchati nechceme A protož die: »Klaněli se šelmě«, totiž lidem šelemným, zhova- 105 dilým, urozeným, znamenitým pro pokoj a úžitek tělesný. Takové modly v prorocích obecně pokládají se, kteréž ctí lid, nechavše Ježíše Krista, a viece sau k mysli lidu zhovadilému a hlaupému přikázanie lidská nežli Kristova; a tak viece se bojí draka a jeho modly, totiž šelmy, nežli Beránka Krista. Protož veliká šelma 110 vešla v cierkev a modlářstvie proti přikázaní Páně: »Nebudeš se klaněti bohuom cizím«, totiž světu s štěstím jeho. Kto jest, aby Kristus cesta jistá nectil světa a neslaužil pajše a lakomství? Kristus přišel na svět a potupil svět a slávu jeho řka: »Já ť sem přišel, abyšte byli vděčni z příštie mého. Ukazuji vám cestu do nebe, abyšte hledali Boha 115 pravého, života pravého, cti pravé a slávy a abyšte živi byli po- korně, opustiece slávu světa a čest; a nežádám své slávy zde, abyšte též učinili. Já chudý, buďtež vy takoví«. A že sme odešli od 181a1 Krista a od jeho učenie a ctíme lidi a svět i slávu jeho a milujeme ty věci, které sau světa, protož pomsta přišla. Jan sv. die: »Já 120 viem, že milovánie božieho nemáte v sobě«; jako by řekl: »Já sem přišel ve jméno Otce mého, abyšte ctili mě a poslauchali mě, a nechcete již vy, najostatnější křesťané. Přijde jiný, Antikrist, s slavau a ctí, toho s chutí přijmete. Kterak muožte věřiti živau věrau, abyšte odstaupili od světa a modl a přídrželi se mne a při- 125 kázaní mých, kteříž slávy vespolek od sebe hledáte?« Kto zalíbí sobě vlastní svú čest, pověst, klaní se šelmě. Ktož bývá přemožen a odveden od poslušenstvie, ctí šelmu. Ktož tělo porušeně a oplzle miluje, své neb jiné, šelmu ctí. Kto nechce hanby trpěti na světě se miluje, to pýcha jest, šelmu ten ctí. Kto požívá těla a krve 130 Kristovy a slyší slova božie, ale pro slovo boží nechce slyšeti o sobě zlého slova, ale zarmucuje se velmi, šelmu ctí. Mnozí ná- božníci, učiní-li jim kto křivdu, nemohau spáti, taužie, žalují, šelmu ctí pajchy. Světí, kteří sau se prvé oddávali Bohu, varovali se pajchy řie- 135 kajíce: »Pán ráčil řieci: Učte se ode mne, že tichý sem«. Protož všelikau slávu a čest vznášeli na Krista a potupenie snášeli všudy pro jméno jeho. A když sau je haněli, radovali se a neodplacovali se zase křivdau aneb pomstau těm, od kterýchž křivdu trpěli. Ale kdež sau, ješto jedni druhé potupují, tu pajcha jest. Die Šalo-140 mún: »Mezi pyšnými vždycky svárové sú«. Kdež ť sau potupníci a kde žalobníci, hadruňkové, žaloby, pomsty vlastních křivd, První světí kterak se měli Šelmě kteří se klanějí Šelmě se klaněji Pajcha se rozmohla 111 2. M. 20, 5; 5. M. 5, 9 — 120 Jan 5, 42 — 136 Mat. II, 29 — 138 Podle Skutk. 5, 41 — 141 Přísl. 13, 10
520 Kapitola Krista poslúchati nechceme A protož die: »Klaněli se šelmě«, totiž lidem šelemným, zhova- 105 dilým, urozeným, znamenitým pro pokoj a úžitek tělesný. Takové modly v prorocích obecně pokládají se, kteréž ctí lid, nechavše Ježíše Krista, a viece sau k mysli lidu zhovadilému a hlaupému přikázanie lidská nežli Kristova; a tak viece se bojí draka a jeho modly, totiž šelmy, nežli Beránka Krista. Protož veliká šelma 110 vešla v cierkev a modlářstvie proti přikázaní Páně: »Nebudeš se klaněti bohuom cizím«, totiž světu s štěstím jeho. Kto jest, aby Kristus cesta jistá nectil světa a neslaužil pajše a lakomství? Kristus přišel na svět a potupil svět a slávu jeho řka: »Já ť sem přišel, abyšte byli vděčni z příštie mého. Ukazuji vám cestu do nebe, abyšte hledali Boha 115 pravého, života pravého, cti pravé a slávy a abyšte živi byli po- korně, opustiece slávu světa a čest; a nežádám své slávy zde, abyšte též učinili. Já chudý, buďtež vy takoví«. A že sme odešli od 181a1 Krista a od jeho učenie a ctíme lidi a svět i slávu jeho a milujeme ty věci, které sau světa, protož pomsta přišla. Jan sv. die: »Já 120 viem, že milovánie božieho nemáte v sobě«; jako by řekl: »Já sem přišel ve jméno Otce mého, abyšte ctili mě a poslauchali mě, a nechcete již vy, najostatnější křesťané. Přijde jiný, Antikrist, s slavau a ctí, toho s chutí přijmete. Kterak muožte věřiti živau věrau, abyšte odstaupili od světa a modl a přídrželi se mne a při- 125 kázaní mých, kteříž slávy vespolek od sebe hledáte?« Kto zalíbí sobě vlastní svú čest, pověst, klaní se šelmě. Ktož bývá přemožen a odveden od poslušenstvie, ctí šelmu. Ktož tělo porušeně a oplzle miluje, své neb jiné, šelmu ctí. Kto nechce hanby trpěti na světě se miluje, to pýcha jest, šelmu ten ctí. Kto požívá těla a krve 130 Kristovy a slyší slova božie, ale pro slovo boží nechce slyšeti o sobě zlého slova, ale zarmucuje se velmi, šelmu ctí. Mnozí ná- božníci, učiní-li jim kto křivdu, nemohau spáti, taužie, žalují, šelmu ctí pajchy. Světí, kteří sau se prvé oddávali Bohu, varovali se pajchy řie- 135 kajíce: »Pán ráčil řieci: Učte se ode mne, že tichý sem«. Protož všelikau slávu a čest vznášeli na Krista a potupenie snášeli všudy pro jméno jeho. A když sau je haněli, radovali se a neodplacovali se zase křivdau aneb pomstau těm, od kterýchž křivdu trpěli. Ale kdež sau, ješto jedni druhé potupují, tu pajcha jest. Die Šalo-140 mún: »Mezi pyšnými vždycky svárové sú«. Kdež ť sau potupníci a kde žalobníci, hadruňkové, žaloby, pomsty vlastních křivd, První světí kterak se měli Šelmě kteří se klanějí Šelmě se klaněji Pajcha se rozmohla 111 2. M. 20, 5; 5. M. 5, 9 — 120 Jan 5, 42 — 136 Mat. II, 29 — 138 Podle Skutk. 5, 41 — 141 Přísl. 13, 10
Strana 521
XIII 521 věřte, že tu pajcha jest, kterauž ctí nábožníci, také i přijímajíce tělo a krev Kristovu v najzbožilejšie svátosti. »Kto jest podoben šelmě?« Tak velebí zhovadilí své hlavy, že nenie lépe než jich poslúchati a jim poddánu býti. Opět, kdyby člověk měl odpierati hřiechóm vyvýšených a mohútných a knížat, řiekají pro bázeň: »Kto muož bojovati se vším světem? Proč bychom je trestali a dráždili? Nechme jich!« I dnes řiekají: »Proč 150 chceme popúzeti krále tohoto? Nechme, nehněvajme ho!« etc. A Pán dává moc vyvoleným a zkušuje nás, věříme-li Bohu čili nic, jestliže pro něho přídržeti se budeme pravdy čili nic. Jiní, bojíce se jemu odepříti, utekli z města ven k němu. Též: »Kto proti papeži muož bojovati? Kto proti zboru Konstanskému? Nechajme 155 přijímanie krve z kalicha!« Tak mluvie zhovadilí lidé. Přijde-li duch šatanuov a pokauší, řiekají: »Veliká ť jest moc šatanášova, nemuožeme odolati«. Item Pán die: »Králové pohanští panují nad svými. Ale vy ne tak. Ale kto větčí býti chce, budiž menší«, buď pokornější, 160 a bude vzácnější před Pánem a přemuožeš pajchu, kteráž se začala na andělovi, a potlačíš šelmu i draka. Někdy matka synuov Zebedea s syny chtěla se klaněti šelmě a kázanie Kristova slyšela a divy vi- děla a Kristu se oddala, avšak tajná pajcha byla v nich; ještě ctili tajně šelmu a draka, když se Kristu poklonili, žádajíce za králov- 165 stvie světa a vysoké stolice a panovánie, řkauce: »Rci, ať tato dva syny má« etc. Tak kteří sau najnábožnější mezi námi, ještě ť jest mnohé tělesenstvie tu, ano prchlivost, náhlost, zhořčenie, ne- návist, pajcha, lakomstvie, všetečnost a smělost. A ačkoli jest ně- kteraké náboženstvie, ačkoli pokora, ačkoli milosrdenstvie, a že 1810 170 z častého slyšenie slova božieho tepe se v srdce, jako kámen když se křeše, aby z sebe vydal jiskru, alevšak sau tu mnozí ne- dostatkové, jako v těchto učedlnících s matkau. A poněvadž v takových svatých, nadto v těchto nynějších! Item poněvadž tam bludové byli, že slovo božie jináče a jináče 175 přijímali, totiž tělesně o panování: on o království nebeském mluvil, tito o království světa tohoto rozuměli, takže někteří jali se kázati, že bude zde královstvie svatých a že Kristus, přijda před saudem posledním tělesně s některými svatými, kteříž v těle z mrtvých vstanau, bude kralovati a ženy budau roditi bez bolesti 180 a nebudau umierati; a že budau rozhojněni v bohatství a ve Bázeň zlá co prosobí Matka od šelmy také klamána byla Nábožníci, hleďte se! Bludově z zlého rozumu Písmmu 181a2 145 Zhovadili veleby své hlavy 158 Podle Mat. 20, 25 a 26; Luk. 22, 25 a 26 — 161 Mat. 20, 21
XIII 521 věřte, že tu pajcha jest, kterauž ctí nábožníci, také i přijímajíce tělo a krev Kristovu v najzbožilejšie svátosti. »Kto jest podoben šelmě?« Tak velebí zhovadilí své hlavy, že nenie lépe než jich poslúchati a jim poddánu býti. Opět, kdyby člověk měl odpierati hřiechóm vyvýšených a mohútných a knížat, řiekají pro bázeň: »Kto muož bojovati se vším světem? Proč bychom je trestali a dráždili? Nechme jich!« I dnes řiekají: »Proč 150 chceme popúzeti krále tohoto? Nechme, nehněvajme ho!« etc. A Pán dává moc vyvoleným a zkušuje nás, věříme-li Bohu čili nic, jestliže pro něho přídržeti se budeme pravdy čili nic. Jiní, bojíce se jemu odepříti, utekli z města ven k němu. Též: »Kto proti papeži muož bojovati? Kto proti zboru Konstanskému? Nechajme 155 přijímanie krve z kalicha!« Tak mluvie zhovadilí lidé. Přijde-li duch šatanuov a pokauší, řiekají: »Veliká ť jest moc šatanášova, nemuožeme odolati«. Item Pán die: »Králové pohanští panují nad svými. Ale vy ne tak. Ale kto větčí býti chce, budiž menší«, buď pokornější, 160 a bude vzácnější před Pánem a přemuožeš pajchu, kteráž se začala na andělovi, a potlačíš šelmu i draka. Někdy matka synuov Zebedea s syny chtěla se klaněti šelmě a kázanie Kristova slyšela a divy vi- děla a Kristu se oddala, avšak tajná pajcha byla v nich; ještě ctili tajně šelmu a draka, když se Kristu poklonili, žádajíce za králov- 165 stvie světa a vysoké stolice a panovánie, řkauce: »Rci, ať tato dva syny má« etc. Tak kteří sau najnábožnější mezi námi, ještě ť jest mnohé tělesenstvie tu, ano prchlivost, náhlost, zhořčenie, ne- návist, pajcha, lakomstvie, všetečnost a smělost. A ačkoli jest ně- kteraké náboženstvie, ačkoli pokora, ačkoli milosrdenstvie, a že 1810 170 z častého slyšenie slova božieho tepe se v srdce, jako kámen když se křeše, aby z sebe vydal jiskru, alevšak sau tu mnozí ne- dostatkové, jako v těchto učedlnících s matkau. A poněvadž v takových svatých, nadto v těchto nynějších! Item poněvadž tam bludové byli, že slovo božie jináče a jináče 175 přijímali, totiž tělesně o panování: on o království nebeském mluvil, tito o království světa tohoto rozuměli, takže někteří jali se kázati, že bude zde královstvie svatých a že Kristus, přijda před saudem posledním tělesně s některými svatými, kteříž v těle z mrtvých vstanau, bude kralovati a ženy budau roditi bez bolesti 180 a nebudau umierati; a že budau rozhojněni v bohatství a ve Bázeň zlá co prosobí Matka od šelmy také klamána byla Nábožníci, hleďte se! Bludově z zlého rozumu Písmmu 181a2 145 Zhovadili veleby své hlavy 158 Podle Mat. 20, 25 a 26; Luk. 22, 25 a 26 — 161 Mat. 20, 21
Strana 522
522 Kapitola Zevnitř poklona Kristu ale vnitř etc. Drak kazí pocti vost tělu Páně Pomsta božic všech dobrých věcech — ti sau blaudili. A ten blud za našich dnuov v některých obcech ohlašován byl zjevně. A to z zhovadilosti přicházelo. Potom pak jiní svářili se. Opět zhovadilost byla v učedl- nících, ale porážel a zmoždil tu zhovadilost a šelemnost Pán skrz trestánie řka: »Králové pohanští panují nad« etc. A opět: »Muož-185 te-li píti kalich«, a zde budete pohaněni a potupeni pro jméno mé a pro pravdu a okusíte kalichu krve mé a svau vylejete pro jméno mé, zde budete trpěti na světě, pokorní budete. Tak šelmu pře- muožete. Item tato žena zevnitř Kristu se klaněla, vnitř pak šelmě; 190 ještě světlo malé bylo v nie. Tak mnohé zevnitř ženy také nábožné klanějí se Kristu, vnitř pak zahálení a porušené milosti. Opět: Jakož v těle smrtedlném klaněli se jemu, takéž zde v znamení (také najméně v velebné svátosti) máme se jemu klaněti. Oč se tehdy křesťané hádají? Item Dionyzius píše, jaká poctivost má 195 181b2 býti před svátostí velebnau oltářní v znameních zevnitřních a v náboženství vnitřním. Již ty všecky věci skládá drak, aby jemu se poklona dála s šelmau od křesťanuov. K Říman. I°.: »Dáni sú v převrácený smysl, aby činili ty věci, aby draky a hady, totiž stvořenie a své zprávce, ctili a svět tento«. A to o těch se vypravuje, 200 kteříž změnili pravdu v lež, kteříž přicházejí k svátosti velebné ve jméno Kristovo, a živi sau s Antikristem, srdce nepravé majiece, nakloněné k zemským věcem a ne k Bohu. Rány božie naučie nás ještě odstúpiti od modl a mnohých srdce obrátie se ku Pánu Ježíši Kristu, aby ze všeho srdce milován byl a aby život zho-205 vadilý v nás zamordován byl na smrt. Zhovadilost příčina bluduov Šelma veliké věci mluví »I dána sau jie usta, aby mluvila veliké věci« etc. Kterak lid křesťanský zhovadilý jest náramně mocný, že drak skrz něj bojuje mnohými obyčeji proti voleným, »Protož dána jest jie moc od draka mluviti veliké věci proti jménu Páně a stánku jeho«, totiž proti svatým jeho a proti nebi a svatyni boží, totiž svátosti velebné jeho. Nebo jako straně Kristově dává Kristus mluviti pokorné věci a všecko, což činí, k slávě boží aby činila, tak zase zhovadilý lid aby z vysokého srdce a pyšného mluvil k slávě draka a k své vlastní, a nemuože sobě rozvažovati ve všech skutcích svých těch věcí, které sau božie, ale které sau draka a těla a marné chlauby. 10 185 Mat. 20, 25; Luk. 22, 25 — Mat. 20, 22 — 195 Dionys. Areop., De eccl. hier., c. III. (MG 3, c. 427) — 198 Podle Rím. 1, 28
522 Kapitola Zevnitř poklona Kristu ale vnitř etc. Drak kazí pocti vost tělu Páně Pomsta božic všech dobrých věcech — ti sau blaudili. A ten blud za našich dnuov v některých obcech ohlašován byl zjevně. A to z zhovadilosti přicházelo. Potom pak jiní svářili se. Opět zhovadilost byla v učedl- nících, ale porážel a zmoždil tu zhovadilost a šelemnost Pán skrz trestánie řka: »Králové pohanští panují nad« etc. A opět: »Muož-185 te-li píti kalich«, a zde budete pohaněni a potupeni pro jméno mé a pro pravdu a okusíte kalichu krve mé a svau vylejete pro jméno mé, zde budete trpěti na světě, pokorní budete. Tak šelmu pře- muožete. Item tato žena zevnitř Kristu se klaněla, vnitř pak šelmě; 190 ještě světlo malé bylo v nie. Tak mnohé zevnitř ženy také nábožné klanějí se Kristu, vnitř pak zahálení a porušené milosti. Opět: Jakož v těle smrtedlném klaněli se jemu, takéž zde v znamení (také najméně v velebné svátosti) máme se jemu klaněti. Oč se tehdy křesťané hádají? Item Dionyzius píše, jaká poctivost má 195 181b2 býti před svátostí velebnau oltářní v znameních zevnitřních a v náboženství vnitřním. Již ty všecky věci skládá drak, aby jemu se poklona dála s šelmau od křesťanuov. K Říman. I°.: »Dáni sú v převrácený smysl, aby činili ty věci, aby draky a hady, totiž stvořenie a své zprávce, ctili a svět tento«. A to o těch se vypravuje, 200 kteříž změnili pravdu v lež, kteříž přicházejí k svátosti velebné ve jméno Kristovo, a živi sau s Antikristem, srdce nepravé majiece, nakloněné k zemským věcem a ne k Bohu. Rány božie naučie nás ještě odstúpiti od modl a mnohých srdce obrátie se ku Pánu Ježíši Kristu, aby ze všeho srdce milován byl a aby život zho-205 vadilý v nás zamordován byl na smrt. Zhovadilost příčina bluduov Šelma veliké věci mluví »I dána sau jie usta, aby mluvila veliké věci« etc. Kterak lid křesťanský zhovadilý jest náramně mocný, že drak skrz něj bojuje mnohými obyčeji proti voleným, »Protož dána jest jie moc od draka mluviti veliké věci proti jménu Páně a stánku jeho«, totiž proti svatým jeho a proti nebi a svatyni boží, totiž svátosti velebné jeho. Nebo jako straně Kristově dává Kristus mluviti pokorné věci a všecko, což činí, k slávě boží aby činila, tak zase zhovadilý lid aby z vysokého srdce a pyšného mluvil k slávě draka a k své vlastní, a nemuože sobě rozvažovati ve všech skutcích svých těch věcí, které sau božie, ale které sau draka a těla a marné chlauby. 10 185 Mat. 20, 25; Luk. 22, 25 — Mat. 20, 22 — 195 Dionys. Areop., De eccl. hier., c. III. (MG 3, c. 427) — 198 Podle Rím. 1, 28
Strana 523
XIII. 523 Protož to jest vlastnie věc křesťana od Boha opuštěného vyvyšovati slova k chlaubě vlastní a k slávě světské. Jako knížata a páni a v světě znamenití mluví o sobě slavné věci a veliké, též Anti- kristovi duchovní služebníci nemluvie o nízkých věcech, ale 15 0 vysokých k chvále vlastní a k ziskuom a k světu; a častokrát rozumuov vlastních užievají, kteříž se zdadí smyslové ne nízké, ale vysoké věci smajšleti, aby se chlubili na tomto světě a aby se zdáli umělí a učení v cierkvi. Strana pak Kristova miluje ty věci, které sau tichosti a po- 20 kory. Po těch znameních strana Kristova a Antikristus poznán bude od tebe v těch věcech, které činí, duchovně neb tělesně pajchy naměšuje. Žalm: »Srdce jich mluvilo jest pajchu«, totiž k slávě světa a těla. Protož Anna, ona dobrá matka Samuelova (I. Králov. I°.) die, když se rozveselila v Pánu: »Pozdviženo jest srdce mé 25 v Hospodinu a rozšířena sau usta má v Pánu. Nenie ť Boha jako Buoh náš. Nechtějte se chlubiti mluviece vysoké věci ani vysoko pozdvihovati rohu. Otejděte, vetchá (totiž srdce), a buďte nová Kristova (totiž pokorná)«. Tu učí Duch Páně s bázní a s studem a s strachem mluviti o Pánu a činiti, což činí člověk v bázni boží. 30 Ale Antikrist s svými holomky na kázaní v jiné při miluje mluviti vysoké věci, chce slyšeti o sobě slavné věci, nechce trpěti hanby, nechce trestán býti také v řeči nebo na kázaní. Druhé dáno jest jie mluviti rauhanie. Jako sau kniežata, králové, služebníci jich; milují mluviti vysoké věci, protož i jich 35 poddaní mluvie vysoké řeči a vyvyšují je až k nebi. A jestliže oni proti Bohu mluvie anebo činie nětco, a jich poddaní mluvie též podobné. Protož dotýká tuto rauhanie Duch Páně. A kdež se nalézá rauhanie a v které straně, jisté jest, že ta strana jest Antikristova. »A najprvé proti jménu Páně, druhé proti stánku, třetie proti Rauhánie šelmy 182a2 40 svatým, čtvrté proti nebi«. A pokládá Duch boží naučenie, aby lid boží pilně se varoval rauhanie i od těch, kteří uvodí rauhanie. Nebo, když nětco, ješto Bohu příleží, přenášie se k stvoření ně-Rauhanie co jest? kterému nebo na sebe, to rauhanie jest; druhé odjímati od něho jeho slávu, třetie nětco jemu připisovati, což jemu nemuože pří- 45 ležeti, jako ukrutenstvie, nemilostivost, nespravedlnost, zatvrzenie. Tyto věci zajisté Pánu našemu, Bohu, nepříležejí. Ktož potupuje jeho panovánie, kto jeho spravedlnost, kto jeho Ducha zamietá a jiné přijímá, rauhá se. Strana Kristova pokorná Antikrist vždy vysoko leze 182а1 Chlubní Anna Od Boha opuštěný 22 Podle Ž. 17, 10 — 24 Spr. podle I. Sam. (I. Král.) 2, I až 3
XIII. 523 Protož to jest vlastnie věc křesťana od Boha opuštěného vyvyšovati slova k chlaubě vlastní a k slávě světské. Jako knížata a páni a v světě znamenití mluví o sobě slavné věci a veliké, též Anti- kristovi duchovní služebníci nemluvie o nízkých věcech, ale 15 0 vysokých k chvále vlastní a k ziskuom a k světu; a častokrát rozumuov vlastních užievají, kteříž se zdadí smyslové ne nízké, ale vysoké věci smajšleti, aby se chlubili na tomto světě a aby se zdáli umělí a učení v cierkvi. Strana pak Kristova miluje ty věci, které sau tichosti a po- 20 kory. Po těch znameních strana Kristova a Antikristus poznán bude od tebe v těch věcech, které činí, duchovně neb tělesně pajchy naměšuje. Žalm: »Srdce jich mluvilo jest pajchu«, totiž k slávě světa a těla. Protož Anna, ona dobrá matka Samuelova (I. Králov. I°.) die, když se rozveselila v Pánu: »Pozdviženo jest srdce mé 25 v Hospodinu a rozšířena sau usta má v Pánu. Nenie ť Boha jako Buoh náš. Nechtějte se chlubiti mluviece vysoké věci ani vysoko pozdvihovati rohu. Otejděte, vetchá (totiž srdce), a buďte nová Kristova (totiž pokorná)«. Tu učí Duch Páně s bázní a s studem a s strachem mluviti o Pánu a činiti, což činí člověk v bázni boží. 30 Ale Antikrist s svými holomky na kázaní v jiné při miluje mluviti vysoké věci, chce slyšeti o sobě slavné věci, nechce trpěti hanby, nechce trestán býti také v řeči nebo na kázaní. Druhé dáno jest jie mluviti rauhanie. Jako sau kniežata, králové, služebníci jich; milují mluviti vysoké věci, protož i jich 35 poddaní mluvie vysoké řeči a vyvyšují je až k nebi. A jestliže oni proti Bohu mluvie anebo činie nětco, a jich poddaní mluvie též podobné. Protož dotýká tuto rauhanie Duch Páně. A kdež se nalézá rauhanie a v které straně, jisté jest, že ta strana jest Antikristova. »A najprvé proti jménu Páně, druhé proti stánku, třetie proti Rauhánie šelmy 182a2 40 svatým, čtvrté proti nebi«. A pokládá Duch boží naučenie, aby lid boží pilně se varoval rauhanie i od těch, kteří uvodí rauhanie. Nebo, když nětco, ješto Bohu příleží, přenášie se k stvoření ně-Rauhanie co jest? kterému nebo na sebe, to rauhanie jest; druhé odjímati od něho jeho slávu, třetie nětco jemu připisovati, což jemu nemuože pří- 45 ležeti, jako ukrutenstvie, nemilostivost, nespravedlnost, zatvrzenie. Tyto věci zajisté Pánu našemu, Bohu, nepříležejí. Ktož potupuje jeho panovánie, kto jeho spravedlnost, kto jeho Ducha zamietá a jiné přijímá, rauhá se. Strana Kristova pokorná Antikrist vždy vysoko leze 182а1 Chlubní Anna Od Boha opuštěný 22 Podle Ž. 17, 10 — 24 Spr. podle I. Sam. (I. Král.) 2, I až 3
Strana 524
524 Kapitola Jménu Páně rauhají se Posměchy z křestanuov mají nevefní Pomsta za rauhanie Tito se rauhají Protož die: »Dáno jest jie mluviti rauhanie«. Najprvé, když v srdci mluvie rauhanie, v pajše, marné chvále, v lakotě, v závisti, 50 v hněvu tajném. Druhé zjevně mluvie a nazhlas. Opět život vésti zhovadilý, hřiechuov smrtedlných se nevarovati, avšak tělo a krev Pána Krista u velebné svátosti přijímati, rauhanie jest. Mluví proti křesťanu, kterýž chce a miluje jiné trestati, a sebe samého ne- tresce, k Rímanuom II°.: »Kterýž jiné učieš, a sám sebe neučieš? 55 Oznamuješ, že nemá kradeno býti, a sám kradeš? A chlubíš se v zá- koně (totiž že mnoho znáš), a bližnieho nemiluješ a Boha nectíš skrze přestaupenie, ani si pokorný, neposlaucháš Pána? Hle, jméno Páně skrze vás rauhaní jest poddáno, totiž děje se skrz to rauhanie na jménu božím mezi jinými národy«. Jako v příkladě: Strana 60 Kristova chlubí se v zákoně, avšak krade, lakomstvie následuje, smilstvo a cizoložstvo pášie, svornosti v lásce nemají. V tom jménu Páně rauhanie se děje, a židé i pohané posmievají se pro nás jménu Páně: »Kto by chtěl býti křesťanem příkladem takových ruhačuov?« Nebo řiekají: »Hle, to ť ta strana Kristova! Zdaliž Buoh jich jest 65 182b1 pravdomluvný a milosrdný a dobrý? Snad jest tak pyšný a ukrutný jako oni.« A tak domněnie zlé mají mnohá srdce o pravdě, o jménu Ježíše Krista. Izaiáš V°.: »Protož, jako zžierá plamen strniště, tak siemě nemilostivých jako prach a popel, neb sau zavrhli jméno Páně a pravdu jeho a řeč svatého Izrahelského«, totiž Pána Ježíše 70 Krista, usty vyznávajíce, srdcem zapierali; protož se rauhali. »Protož zapálen jest hněv Páně nad lidem svým a vztáhl ruku svú na ně, že i hory najvyšie (totiž páni, králové a kniežata) po- hnuly se a zbauřily (totiž pro rauhanie jména Páně), a mnozí sú zmordováni jako lajno na cestě (totiž ohavní před Bohem i před 75 lidmi pro rauhanie). A ještě v těch věcech prchlivost Páně spra- vedlivá nenie odvrácena, ale ruka vztažena«, neb se ještě rauhají. A to mínie, když die: »I dána sau jie usta mluviti rauhanie proti jménu Páně«. Ktož nemiluje z celého srdce Pána, nezachovává přikázaní, neostřiehá se od hřiechuov, ktož bližních nemilují, 80 ktož Krista usty a ne srdcem ctie, ti všickni se rauhají; kteříž nehodně tělo a krev Páně přijímají, kteříž činie některý skutek ve jméno Páně, ješto nenie v tomto jménu a z jeho vuole, všickni se ti rauhají. V Levitiku XXIIII. napsáno, když jedné ženy syn svářil se s jedním z synuov izrahelských a rauhal se jménu Páně 85 a zákonu jeho, přivedli ho k Mojžiešovi; kteréhož choval u vězení. Rauhanie se vypisuje 55 Podle Řím. 2, 21 a 23 a 24 — 68 Podle Iz. 5, 24 — 72 Podle Iz. 5, 25 — 84 3. M. 24, 10 nn.
524 Kapitola Jménu Páně rauhají se Posměchy z křestanuov mají nevefní Pomsta za rauhanie Tito se rauhají Protož die: »Dáno jest jie mluviti rauhanie«. Najprvé, když v srdci mluvie rauhanie, v pajše, marné chvále, v lakotě, v závisti, 50 v hněvu tajném. Druhé zjevně mluvie a nazhlas. Opět život vésti zhovadilý, hřiechuov smrtedlných se nevarovati, avšak tělo a krev Pána Krista u velebné svátosti přijímati, rauhanie jest. Mluví proti křesťanu, kterýž chce a miluje jiné trestati, a sebe samého ne- tresce, k Rímanuom II°.: »Kterýž jiné učieš, a sám sebe neučieš? 55 Oznamuješ, že nemá kradeno býti, a sám kradeš? A chlubíš se v zá- koně (totiž že mnoho znáš), a bližnieho nemiluješ a Boha nectíš skrze přestaupenie, ani si pokorný, neposlaucháš Pána? Hle, jméno Páně skrze vás rauhaní jest poddáno, totiž děje se skrz to rauhanie na jménu božím mezi jinými národy«. Jako v příkladě: Strana 60 Kristova chlubí se v zákoně, avšak krade, lakomstvie následuje, smilstvo a cizoložstvo pášie, svornosti v lásce nemají. V tom jménu Páně rauhanie se děje, a židé i pohané posmievají se pro nás jménu Páně: »Kto by chtěl býti křesťanem příkladem takových ruhačuov?« Nebo řiekají: »Hle, to ť ta strana Kristova! Zdaliž Buoh jich jest 65 182b1 pravdomluvný a milosrdný a dobrý? Snad jest tak pyšný a ukrutný jako oni.« A tak domněnie zlé mají mnohá srdce o pravdě, o jménu Ježíše Krista. Izaiáš V°.: »Protož, jako zžierá plamen strniště, tak siemě nemilostivých jako prach a popel, neb sau zavrhli jméno Páně a pravdu jeho a řeč svatého Izrahelského«, totiž Pána Ježíše 70 Krista, usty vyznávajíce, srdcem zapierali; protož se rauhali. »Protož zapálen jest hněv Páně nad lidem svým a vztáhl ruku svú na ně, že i hory najvyšie (totiž páni, králové a kniežata) po- hnuly se a zbauřily (totiž pro rauhanie jména Páně), a mnozí sú zmordováni jako lajno na cestě (totiž ohavní před Bohem i před 75 lidmi pro rauhanie). A ještě v těch věcech prchlivost Páně spra- vedlivá nenie odvrácena, ale ruka vztažena«, neb se ještě rauhají. A to mínie, když die: »I dána sau jie usta mluviti rauhanie proti jménu Páně«. Ktož nemiluje z celého srdce Pána, nezachovává přikázaní, neostřiehá se od hřiechuov, ktož bližních nemilují, 80 ktož Krista usty a ne srdcem ctie, ti všickni se rauhají; kteříž nehodně tělo a krev Páně přijímají, kteříž činie některý skutek ve jméno Páně, ješto nenie v tomto jménu a z jeho vuole, všickni se ti rauhají. V Levitiku XXIIII. napsáno, když jedné ženy syn svářil se s jedním z synuov izrahelských a rauhal se jménu Páně 85 a zákonu jeho, přivedli ho k Mojžiešovi; kteréhož choval u vězení. Rauhanie se vypisuje 55 Podle Řím. 2, 21 a 23 a 24 — 68 Podle Iz. 5, 24 — 72 Podle Iz. 5, 25 — 84 3. M. 24, 10 nn.
Strana 525
XIII. 525 183a1 A poradil se o to s Pánem Bohem, co by rozkázal Pán konečně učiniti s ním, zabiti-li či propustiti. Naučenie křesťanuom proti našim ruhačóm, aby jich podrželi u vězení a vyptávali se v tom na vuoli s ruhači co činiti Kamenovali 90 Páně při pomstách jeho. Odpověděl Pán: »Vyveď ruhače a nechť ruhače ho ukamenuje veškeren lid. A dieš k lidu. Člověk, který by se rauhal Bohu, ať umře a ukamenován bude, buďto domácí aneb hostinský. Kto by se jménu Páně rauhal, aby umřel a vyvržen byl z stánkuov, aby nenakažoval srdcí jiných, aby byl vyobcovaný 95 ode všie obce a aby nedopauštěli jemu živu býti mezi sebú, ale uloženo mu buď miesto ku pokání«. »A jméno Páně jest pravda«. A jméno Páně jesti ť vuoně dobrá. Nalézáme mnohé voněti svau pověst, protož ruháčuov (sic) Páně mnoho jest. »Druhé proti stánku jeho«, totiž proti cierkvi jeho, 100 proti pravdě, proti poslušenství, proti vieře, proti jednotě cierkve mluviti jest se rúhati; kteříž proti vieře mluvie a článkóm viery, ruhači sú. Item stánek Kristuov jest velebná svátost těla Kristova. Žalm XLV.: »Posvětil stánku svého Najvyší«. Viděl Jan, že šelma posmievati se bude stánku jména Páně, stánku člověčenstvie 105 Kristova, jenž jest duom božstvie. V obci této mnozí se rauhají praviece, že Kristus nedal těla svého pravého v chlebě posvátném. A to jméno rauhanie běží v tomto království mezi kněžími i lajky. Kněžie chléb neposvěcený rozdávají a lid tak přijímá. Druhé, že ta večeře svatá, kteráž od svatých jedinau za den dávala se 110 a zkušeným, od některých několikrát se dávala a několikrát lid za den přijímával. V Levitiku die synóm Aronovým, aby ne v každau hodinu do stánku vcházeli. A také v podobenství Kristově, že otec čelední dal mieru pšenice v času svém, totiž příhodném, od svatých ustanoveném a od Krista Ježíše; kteříž tuto se rauhali, mnohokrát 115 přes den přijímajíce. Třetie rauhá se šelma pravieci, že tato večeře Kristova ne ráno, ale u večer příkladem Kristovým má dávána býti; a proto se postievali přes celý den. Čtvrté šelma rauhá se stánku pravieci, že by ten řád, kterýž se zachovává po vší cierkvi, byl na překážku posvěcování velebné svátosti a že takový řád Proti stánku Stánek, svátost velebná Rozličná rauhanie proti stánku II. 111. 182b2 IIII. 97 Jan 17, 17 — 103 Ž. 46, 5 — 105 nn. O bludech tehdy běžících sr. Vavřince z Březové Kroniku husitskou, str. 403 až 424 a 429 n., 454 až 462. — 111 3. M. 16, 2 — Téměř stejnými slovy vystupuje Jakoubek v latinském traktátě proti Húskovi (ruk. Národní, dříve dvorní knihovny vídeňské 4944, l. 256). Sr. Bartoše, Liter. činnost M. Jakoubka ze Stříbra pod č. 84 a zejména Listy fil. 1. c. str. 121 n. — 112 Mat. 24, 45; Luk. 12, 42 — 116 Pod sl. 182b2 (červeně): O velebné svátosti veliká rauhanie a hrozní bludové.
XIII. 525 183a1 A poradil se o to s Pánem Bohem, co by rozkázal Pán konečně učiniti s ním, zabiti-li či propustiti. Naučenie křesťanuom proti našim ruhačóm, aby jich podrželi u vězení a vyptávali se v tom na vuoli s ruhači co činiti Kamenovali 90 Páně při pomstách jeho. Odpověděl Pán: »Vyveď ruhače a nechť ruhače ho ukamenuje veškeren lid. A dieš k lidu. Člověk, který by se rauhal Bohu, ať umře a ukamenován bude, buďto domácí aneb hostinský. Kto by se jménu Páně rauhal, aby umřel a vyvržen byl z stánkuov, aby nenakažoval srdcí jiných, aby byl vyobcovaný 95 ode všie obce a aby nedopauštěli jemu živu býti mezi sebú, ale uloženo mu buď miesto ku pokání«. »A jméno Páně jest pravda«. A jméno Páně jesti ť vuoně dobrá. Nalézáme mnohé voněti svau pověst, protož ruháčuov (sic) Páně mnoho jest. »Druhé proti stánku jeho«, totiž proti cierkvi jeho, 100 proti pravdě, proti poslušenství, proti vieře, proti jednotě cierkve mluviti jest se rúhati; kteříž proti vieře mluvie a článkóm viery, ruhači sú. Item stánek Kristuov jest velebná svátost těla Kristova. Žalm XLV.: »Posvětil stánku svého Najvyší«. Viděl Jan, že šelma posmievati se bude stánku jména Páně, stánku člověčenstvie 105 Kristova, jenž jest duom božstvie. V obci této mnozí se rauhají praviece, že Kristus nedal těla svého pravého v chlebě posvátném. A to jméno rauhanie běží v tomto království mezi kněžími i lajky. Kněžie chléb neposvěcený rozdávají a lid tak přijímá. Druhé, že ta večeře svatá, kteráž od svatých jedinau za den dávala se 110 a zkušeným, od některých několikrát se dávala a několikrát lid za den přijímával. V Levitiku die synóm Aronovým, aby ne v každau hodinu do stánku vcházeli. A také v podobenství Kristově, že otec čelední dal mieru pšenice v času svém, totiž příhodném, od svatých ustanoveném a od Krista Ježíše; kteříž tuto se rauhali, mnohokrát 115 přes den přijímajíce. Třetie rauhá se šelma pravieci, že tato večeře Kristova ne ráno, ale u večer příkladem Kristovým má dávána býti; a proto se postievali přes celý den. Čtvrté šelma rauhá se stánku pravieci, že by ten řád, kterýž se zachovává po vší cierkvi, byl na překážku posvěcování velebné svátosti a že takový řád Proti stánku Stánek, svátost velebná Rozličná rauhanie proti stánku II. 111. 182b2 IIII. 97 Jan 17, 17 — 103 Ž. 46, 5 — 105 nn. O bludech tehdy běžících sr. Vavřince z Březové Kroniku husitskou, str. 403 až 424 a 429 n., 454 až 462. — 111 3. M. 16, 2 — Téměř stejnými slovy vystupuje Jakoubek v latinském traktátě proti Húskovi (ruk. Národní, dříve dvorní knihovny vídeňské 4944, l. 256). Sr. Bartoše, Liter. činnost M. Jakoubka ze Stříbra pod č. 84 a zejména Listy fil. 1. c. str. 121 n. — 112 Mat. 24, 45; Luk. 12, 42 — 116 Pod sl. 182b2 (červeně): O velebné svátosti veliká rauhanie a hrozní bludové.
Strana 526
526 Kapitola Dionyzius VI. VII. VIII. IX. Křest X. XI. XII. jest Antikristuov; protož v potupu dávají svátost velebnú 120 i kněžstvie. A to činí ta šelma. Páté nový zpuosob posvěcovánie velebné svátosti zachovávajíce, totiž aby ode všeho lidu slyšáno bylo hlasité vypravovánie, a to se tak od svatých nedálo v prvotní cierkvi pro nevěrné a všetečné. Dionyzius praví, že pro ty, kteříž by pochybovali o posvěcování, stáli na straně dva jáh- 125 nové při posvěcování velebné svátosti. Ale takto nový obyčej ustanovovati jest proti svatých shromáždění a svolení a jest rau- hanie šelmy proti stánku. Šesté, aby se neklaněli svátosti velebné a poctivost Bohu příležitá aby složena byla od velebné svátosti. Ale že člověčen- 130 stvie Ježíše Krista jest duom božstvie jeho, protož máme se tu klaněti Bohu. Ale ti zhovadilí řiekají a rozličně mluví, že tu nenie božstvie. Kdež ť jest zajisté tělo Kristovo, tu ť jest i božstvie. Jiní praví, že tu nenie těla Kristova; jiní, že jest, ale mrtvé; jiní, že jest bez krve; a jiní, že již nenie, ale na první večeři bylo tělo 135 Kristovo, ale již vstaupilo do nebe. Sedmé, že již v příští tomto Kristovu a v této pomstě má přestati svátost vidědlná; to mluví rauhavě šelma proti stánku Kristovu. Osmé, že by se neměla po- zdvihovati svátost velebná a zjevně vystavovati na oltáři, aby tak padla viera od svátosti velebné v srdcích věrných. Deváté, 140 šelma stánku se rauhá praviece, že od svatých manželuov světí rodie se děti a že nenie křest potřebný; a to je proti čtení Kristovu. 183a» Jiní praví, že se nemá žádný křtíti, leč by byl ve třidcieti letech jako Kristus, a aby sám za se mluvil slova viery a odpoviedal sám od sebe. A to jest proti svatým jeho i proti písmuom svatým 145 a svatému čtení Kristovu. Desáté, praví, že bez bolesti roditi budau ženy a bez semene mužského. Jedenácté, že královstvie Kristovo bude zde a vidědlným okem vidíno bude a že světí mnozí vstanau z mrtvých a přijdau s ním sem praviece: »Rci, ať sedneta tato dva syny« etc.; a že 150 žádného nebude hřiechu ani který zde na světě hříšník; a rozenie synuov že bude bez bolesti a světí budau beze křtu. Proti svatým jest toto rauhanie; nebo světí nebyli sau o to posláni, aby to mlu- vili. Dvanácté, že manželstvie tělesné má přestati v tom obnove- nie cierkve, a sau-li kteří spojeni svazkem manželským, aby 155 rozlaučeni byli. Třinácté, že v římské cierkvi nenie kněžstvie pravého, a tak že oni neposvěcují; a to jest proti vieře svátosti V. XIII. Posvěcovánic že se neděje 124 Dionys. Areop., De eccl. hier., c. V. (MG 3, c. 507) — 150 Mat. 20, 21
526 Kapitola Dionyzius VI. VII. VIII. IX. Křest X. XI. XII. jest Antikristuov; protož v potupu dávají svátost velebnú 120 i kněžstvie. A to činí ta šelma. Páté nový zpuosob posvěcovánie velebné svátosti zachovávajíce, totiž aby ode všeho lidu slyšáno bylo hlasité vypravovánie, a to se tak od svatých nedálo v prvotní cierkvi pro nevěrné a všetečné. Dionyzius praví, že pro ty, kteříž by pochybovali o posvěcování, stáli na straně dva jáh- 125 nové při posvěcování velebné svátosti. Ale takto nový obyčej ustanovovati jest proti svatých shromáždění a svolení a jest rau- hanie šelmy proti stánku. Šesté, aby se neklaněli svátosti velebné a poctivost Bohu příležitá aby složena byla od velebné svátosti. Ale že člověčen- 130 stvie Ježíše Krista jest duom božstvie jeho, protož máme se tu klaněti Bohu. Ale ti zhovadilí řiekají a rozličně mluví, že tu nenie božstvie. Kdež ť jest zajisté tělo Kristovo, tu ť jest i božstvie. Jiní praví, že tu nenie těla Kristova; jiní, že jest, ale mrtvé; jiní, že jest bez krve; a jiní, že již nenie, ale na první večeři bylo tělo 135 Kristovo, ale již vstaupilo do nebe. Sedmé, že již v příští tomto Kristovu a v této pomstě má přestati svátost vidědlná; to mluví rauhavě šelma proti stánku Kristovu. Osmé, že by se neměla po- zdvihovati svátost velebná a zjevně vystavovati na oltáři, aby tak padla viera od svátosti velebné v srdcích věrných. Deváté, 140 šelma stánku se rauhá praviece, že od svatých manželuov světí rodie se děti a že nenie křest potřebný; a to je proti čtení Kristovu. 183a» Jiní praví, že se nemá žádný křtíti, leč by byl ve třidcieti letech jako Kristus, a aby sám za se mluvil slova viery a odpoviedal sám od sebe. A to jest proti svatým jeho i proti písmuom svatým 145 a svatému čtení Kristovu. Desáté, praví, že bez bolesti roditi budau ženy a bez semene mužského. Jedenácté, že královstvie Kristovo bude zde a vidědlným okem vidíno bude a že světí mnozí vstanau z mrtvých a přijdau s ním sem praviece: »Rci, ať sedneta tato dva syny« etc.; a že 150 žádného nebude hřiechu ani který zde na světě hříšník; a rozenie synuov že bude bez bolesti a světí budau beze křtu. Proti svatým jest toto rauhanie; nebo světí nebyli sau o to posláni, aby to mlu- vili. Dvanácté, že manželstvie tělesné má přestati v tom obnove- nie cierkve, a sau-li kteří spojeni svazkem manželským, aby 155 rozlaučeni byli. Třinácté, že v římské cierkvi nenie kněžstvie pravého, a tak že oni neposvěcují; a to jest proti vieře svátosti V. XIII. Posvěcovánic že se neděje 124 Dionys. Areop., De eccl. hier., c. V. (MG 3, c. 507) — 150 Mat. 20, 21
Strana 527
XIII 527 183b1 velebné, aby dána byla v zapomenutie. A protož lajkové posvěco- vali i ženy; a to jest rauhanie. Čtrnádcté, že v příští tomto někteří 160 již dosahují stavu nevinnosti a že již dosáhli ho a že již sluší živu býti v novém manželstvu, aniž jest hřiech hřešiti s kterauž koli, kterau miluje. A to pravím ne ku potupě duší, ale k výstraze. A že nové kněžstvo má býti bez posvěcenie; nové panenstvie má býti, a toto panenstvie porušeno má býti; a nové manželstvo že 165 bude, protož prvnie manželky mají propuštěny býti a jiné sobě pojímati. Patnácté, že mnozí kněží potupili sau všecky zpovědi, ale aby želejíce toliko a bez rady byli, dosti majíce na svatém těle Páně. To jest proti svatým prvotním, kteříž saukromě otvierali své hřiechy a při jímávali radu Ducha svatého. A slyším, že v hří- 170 ších sodomských a v nevěře přistaupali k přijímaní svatému velebné svátosti, bez skraušeného srdce, bez skušenie a opravy života, bez rady. A to, praví, dáno jest jie mluviti proti svatým a proti stánku jeho. Šestnácté, že všickni mají v příchodu tomto mieti Ducha 175 svatého do uplna, a protož nenie potřebie, aby jeden druhého učil, nenie potřebie kněh, biblí a svatých doktoruov, a že budau učení jako v prvotní cierkvi. A v tom činie křivdu Duchu svatému, rauhajíce se Bohu. Sedmnácté nechtieti toho puojčiti, aby Kristus byl pravý Buoh (sám sem to slyšel v uši své, a to jest proti zákonu 180 Páně), ale že jest syn boží zvolený; a pravili, že se rauhají ti, kteříž praví Krista býti Bohem. A to jest rauhanie veliké. Osmnácté, že Syn v božství jest menší Otce. Devatenácté, že jest matka Kristova viece měla synuov přirozených po Kristu Ježíši. Dvad- cáté, že někteří sú učení najškodlivěji podlé aust jich lživých, 185 pravie, že svátost bez těla Kristova přijímali. Item že Maria, matka Kristova, nenie panna. Item že svátost v každém pokrmu dává se; a své vlastnie tělo nazývali tělem Kristovým. Item že žádného nemá býti pána, žádného krále, žádného panovánie, aby žádnému poddáni nebyli. Item že nemá 190 kněz posluhovati svátostí velebnau, ale ženy i mužie sami bráti mohau a posvěcovati. Item aby svatí, které sme měli, zavrženi byli, aby jim nebylo věřeno v vykládaní zákona, a že nic nejsau. »Co sau ti Havel, Michal, Pavel? Co Jeronym, Jan Zlatoustý?«, z potupy mluviece takové věci a na hory chtiece vstupovati bez XV. Zpovědi potupili XVI. Doktory zamietaji XVII. XVIII. XIX. XX. Panenstvig zaperají Panstvie Svaté potupují XIIII. 169 nn. Podle Bartoše (Listy fil. l. c., str. 122) je to narážka na stranu Kánišovu a Húskovu.
XIII 527 183b1 velebné, aby dána byla v zapomenutie. A protož lajkové posvěco- vali i ženy; a to jest rauhanie. Čtrnádcté, že v příští tomto někteří 160 již dosahují stavu nevinnosti a že již dosáhli ho a že již sluší živu býti v novém manželstvu, aniž jest hřiech hřešiti s kterauž koli, kterau miluje. A to pravím ne ku potupě duší, ale k výstraze. A že nové kněžstvo má býti bez posvěcenie; nové panenstvie má býti, a toto panenstvie porušeno má býti; a nové manželstvo že 165 bude, protož prvnie manželky mají propuštěny býti a jiné sobě pojímati. Patnácté, že mnozí kněží potupili sau všecky zpovědi, ale aby želejíce toliko a bez rady byli, dosti majíce na svatém těle Páně. To jest proti svatým prvotním, kteříž saukromě otvierali své hřiechy a při jímávali radu Ducha svatého. A slyším, že v hří- 170 ších sodomských a v nevěře přistaupali k přijímaní svatému velebné svátosti, bez skraušeného srdce, bez skušenie a opravy života, bez rady. A to, praví, dáno jest jie mluviti proti svatým a proti stánku jeho. Šestnácté, že všickni mají v příchodu tomto mieti Ducha 175 svatého do uplna, a protož nenie potřebie, aby jeden druhého učil, nenie potřebie kněh, biblí a svatých doktoruov, a že budau učení jako v prvotní cierkvi. A v tom činie křivdu Duchu svatému, rauhajíce se Bohu. Sedmnácté nechtieti toho puojčiti, aby Kristus byl pravý Buoh (sám sem to slyšel v uši své, a to jest proti zákonu 180 Páně), ale že jest syn boží zvolený; a pravili, že se rauhají ti, kteříž praví Krista býti Bohem. A to jest rauhanie veliké. Osmnácté, že Syn v božství jest menší Otce. Devatenácté, že jest matka Kristova viece měla synuov přirozených po Kristu Ježíši. Dvad- cáté, že někteří sú učení najškodlivěji podlé aust jich lživých, 185 pravie, že svátost bez těla Kristova přijímali. Item že Maria, matka Kristova, nenie panna. Item že svátost v každém pokrmu dává se; a své vlastnie tělo nazývali tělem Kristovým. Item že žádného nemá býti pána, žádného krále, žádného panovánie, aby žádnému poddáni nebyli. Item že nemá 190 kněz posluhovati svátostí velebnau, ale ženy i mužie sami bráti mohau a posvěcovati. Item aby svatí, které sme měli, zavrženi byli, aby jim nebylo věřeno v vykládaní zákona, a že nic nejsau. »Co sau ti Havel, Michal, Pavel? Co Jeronym, Jan Zlatoustý?«, z potupy mluviece takové věci a na hory chtiece vstupovati bez XV. Zpovědi potupili XVI. Doktory zamietaji XVII. XVIII. XIX. XX. Panenstvig zaperají Panstvie Svaté potupují XIIII. 169 nn. Podle Bartoše (Listy fil. l. c., str. 122) je to narážka na stranu Kánišovu a Húskovu.
Strana 528
528 Kapitola Války Kněžie jak bojovati mají Křik rauhavý Rozdělenie Kněžie pomoci svatých a písmuom rozuměti chtějíce bez výkladu věr- 195 183b2 ného jich. Opět pokládají, že v těle Kristově nebylo božstvie, ani v svátosti oltářní. Item že očistec nemá se pokládati, a to ženy káží; mnoho jest písem, že falešně pokládají zapierajíce očistce, že by nebyl. Opět, že čas jest pomsty a nemilosrdenstvie a že sluší zabiti nepřítele a nedopúštěti mu živu býti, ano Pán činí milo-200 srdenstvie s námi, nebo trestáním chce nás k sobě obrátiti. Item, aby osobně kněžie války vedli tělesné, vedlé těla bojujíce, jakož jest to vidíno na mnohých; a to jest proti Kristu, čtení, životu, příkladu jeho a naučení i svatých jeho. Protož pokánie mnozí mají činiti z povolenie a ponuknutie k vodění tělesnému. Apoštol 205 die: »Vezměte voděnie božie«. Opět: »Naše voděnie nejsau těles- ná«. Mnozí od Boha k vodění tělesnému ponaukali a napomínali jiné a naději položili v tom odění tělesném, a ne v duchovním. I ovšem poněkud zákonu božskému prospievá oděnie vzíti tělesná, ale najprvé připraviece se a zpuosobíce v duchovnie, a to lajkové; 210 ale my, kněží, užívajme duchovnieho voděnie a lid k témuž veďme. Item, že všechen svět má vyhořeti a zahynauti, i všeckeren boj. Item, že žádný nemá sieti ani žíti a že pět měst losem sotva zuostanau. Jako ony dcery Lotovy domnievajíce se, že zahyne svět, oklamaly otce, takéž v Praze křik byl rauhavý: »Rychle 215 z Prahy vyjděte, jediné toliko na horách jest spasenie a vysvobo- zenie!« Item: »Na tělesných hmotných hradiech několika a na ho- rách vysvobozenie jest, a tu Spasitel vidien bude s svatými někte- rými«. Item: »Ve vsech a v městech nezuostávajte!« Všecka pro- roctvie ta jsau rauhavá. Item rozdělenie dvau stran tuto mezi 220 184a sebau z těchto punktuov a artikuluov: jedna strana ještě se pří- drží těch proroctví, a druhá jich nenávidí. Protož strany sau proti sobě, sváří se, bez lásky sú a přistaupají k velebné svátosti; toliko se rauhají takoví! Item: »V kněžích zahálenie jest, nenie lásky, nenie práce úži-225 tečné, žádnému neprospievají.« To jest rauhanie. Item na jiných umějí nenáviděti hřiechuov, a které sami mají vlastnie tajné, pajchu, lakotu a lakomstvie a hněv, neznají toho ani mají v ne- návisti. Všecky zajisté duše těchto dnuov ať činie pokánie. Nebo 230 přešťastná duše jest, která by nepadla v hřiech některý zhovadilý a která by byla v celosti viery a lásky a ješto by nebyla v některém Očistec Všem potřebné pokánic 206 Efez. 6, 13 — 2. Kor. 10, 4 — 214 I. M. 19, 31 nn.
528 Kapitola Války Kněžie jak bojovati mají Křik rauhavý Rozdělenie Kněžie pomoci svatých a písmuom rozuměti chtějíce bez výkladu věr- 195 183b2 ného jich. Opět pokládají, že v těle Kristově nebylo božstvie, ani v svátosti oltářní. Item že očistec nemá se pokládati, a to ženy káží; mnoho jest písem, že falešně pokládají zapierajíce očistce, že by nebyl. Opět, že čas jest pomsty a nemilosrdenstvie a že sluší zabiti nepřítele a nedopúštěti mu živu býti, ano Pán činí milo-200 srdenstvie s námi, nebo trestáním chce nás k sobě obrátiti. Item, aby osobně kněžie války vedli tělesné, vedlé těla bojujíce, jakož jest to vidíno na mnohých; a to jest proti Kristu, čtení, životu, příkladu jeho a naučení i svatých jeho. Protož pokánie mnozí mají činiti z povolenie a ponuknutie k vodění tělesnému. Apoštol 205 die: »Vezměte voděnie božie«. Opět: »Naše voděnie nejsau těles- ná«. Mnozí od Boha k vodění tělesnému ponaukali a napomínali jiné a naději položili v tom odění tělesném, a ne v duchovním. I ovšem poněkud zákonu božskému prospievá oděnie vzíti tělesná, ale najprvé připraviece se a zpuosobíce v duchovnie, a to lajkové; 210 ale my, kněží, užívajme duchovnieho voděnie a lid k témuž veďme. Item, že všechen svět má vyhořeti a zahynauti, i všeckeren boj. Item, že žádný nemá sieti ani žíti a že pět měst losem sotva zuostanau. Jako ony dcery Lotovy domnievajíce se, že zahyne svět, oklamaly otce, takéž v Praze křik byl rauhavý: »Rychle 215 z Prahy vyjděte, jediné toliko na horách jest spasenie a vysvobo- zenie!« Item: »Na tělesných hmotných hradiech několika a na ho- rách vysvobozenie jest, a tu Spasitel vidien bude s svatými někte- rými«. Item: »Ve vsech a v městech nezuostávajte!« Všecka pro- roctvie ta jsau rauhavá. Item rozdělenie dvau stran tuto mezi 220 184a sebau z těchto punktuov a artikuluov: jedna strana ještě se pří- drží těch proroctví, a druhá jich nenávidí. Protož strany sau proti sobě, sváří se, bez lásky sú a přistaupají k velebné svátosti; toliko se rauhají takoví! Item: »V kněžích zahálenie jest, nenie lásky, nenie práce úži-225 tečné, žádnému neprospievají.« To jest rauhanie. Item na jiných umějí nenáviděti hřiechuov, a které sami mají vlastnie tajné, pajchu, lakotu a lakomstvie a hněv, neznají toho ani mají v ne- návisti. Všecky zajisté duše těchto dnuov ať činie pokánie. Nebo 230 přešťastná duše jest, která by nepadla v hřiech některý zhovadilý a která by byla v celosti viery a lásky a ješto by nebyla v některém Očistec Všem potřebné pokánic 206 Efez. 6, 13 — 2. Kor. 10, 4 — 214 I. M. 19, 31 nn.
Strana 529
XIII. 529 nedostatku. A jestliže nemáme někteří všech nedostatkuov těchto v sobě, jako někteří někdy, aspoň máme jiné hřiechy těžké. Protož 235 čiňme pokánie všickni spolu a ponižme duší našich Pánu! Item dáno jest tomu lidu netoliko proti jménu Páně a proti stánku mluviti, ale proti starým svatým a prorokuom a apoštolóm. A to ť jest, což die: »I dáno jest jie mluviti proti těm, kteříž pře- bývají na nebi«. Kteříž sú nám příklady a naučenie sepsali, ty 240 zamietají a rauhají se. A ktož takovým duchuom nedává svobody, řiekají: »Pravda nemá svobody a miesta«. Z toho tehdy již umějte viece zkušovati duchuov, a ne hned rychle oblibovati a přijímati. selma mluví proti svatým 184a2 A dáno jest jie boj činiti s svatými a aby je přemáhala. Dotýká, že k skonání světa časuov nebez- pečných budau světí lidé jako národ boží a strana Kristova, strana také šelemná Antikristova skrz šelmu vyznamenaná, lid 5 totiž zhovadilý a zemský, králové, páni mocní, moc majíce jako rohy a rozdělení mezi sebau, jako hlavy deset majíce rohuov. A ten obojí národ trvá a sau vespolek proti sobě až do skonánie světa. Protož die, že šelmě dáno jest činiti boj proti svatým. A tak tehdáž budau světí, kteříž se Bohu posvětili v službu, aby Páně 10 ve všech věcech vyplňovali vuoli. Všickni, kteříž sau v milosti boží, sau světí; ti všechen svět, všeckeren lid zhovadilý budau mieti proti sobě. Nebo světí s Duchem pravdy, kteréhož mají v své duši, a s svým životem sau odporní šelmě. Nemohau se snésti, sau odporné vuole, aumyslu i života, a tak sau proti sobě 15 vespolek. Světí praví boží, Ducha božieho majíce, k tomu při- vedeni bývají, aby svět potupili, marností nemilovali. Svatých sau řeči pokorné, pokojné, z lásky, z dobrého srdce pocházejície; ale řeči šelmy sau pyšné, vysoké, nebo dána sau jí usta mluvície veliké věci. Světí Pána svého následují. Nebo, když na smrt ve- 20 den byl, neotevřel aust svých; a protož strana, kteráž se má za stranu Kristovu, vždycky by měla mluviti pokorné a pokojné věci. Nebo světí jestliže sau, po tom mají rozeznáni býti, jestliže zákon Páně plnie, jestliže osmero blahoslavenstvie zachovávají, 25 tak, že sau chudí duchem, tiší a pokojní, milosrdní, nad hřiešníky lítost majíce, v odpovědech za své křivdy tichau a pokojnau od- pověd dávajíce. Ale ty se věci nenalézají na křesťanech, také na Rozdělenie rohuov Světi kto sau? Boj šelmy 5 svatýmí Světí co mají do sebe Pokora Šelma pyšná Svatých znanlenie tato Su Boj šelmy 19 Iz. 53, 7; Skutk. 8, 32 — 25 Mat. 5, 3 nn. Jakoubek, Výklad. 34
XIII. 529 nedostatku. A jestliže nemáme někteří všech nedostatkuov těchto v sobě, jako někteří někdy, aspoň máme jiné hřiechy těžké. Protož 235 čiňme pokánie všickni spolu a ponižme duší našich Pánu! Item dáno jest tomu lidu netoliko proti jménu Páně a proti stánku mluviti, ale proti starým svatým a prorokuom a apoštolóm. A to ť jest, což die: »I dáno jest jie mluviti proti těm, kteříž pře- bývají na nebi«. Kteříž sú nám příklady a naučenie sepsali, ty 240 zamietají a rauhají se. A ktož takovým duchuom nedává svobody, řiekají: »Pravda nemá svobody a miesta«. Z toho tehdy již umějte viece zkušovati duchuov, a ne hned rychle oblibovati a přijímati. selma mluví proti svatým 184a2 A dáno jest jie boj činiti s svatými a aby je přemáhala. Dotýká, že k skonání světa časuov nebez- pečných budau světí lidé jako národ boží a strana Kristova, strana také šelemná Antikristova skrz šelmu vyznamenaná, lid 5 totiž zhovadilý a zemský, králové, páni mocní, moc majíce jako rohy a rozdělení mezi sebau, jako hlavy deset majíce rohuov. A ten obojí národ trvá a sau vespolek proti sobě až do skonánie světa. Protož die, že šelmě dáno jest činiti boj proti svatým. A tak tehdáž budau světí, kteříž se Bohu posvětili v službu, aby Páně 10 ve všech věcech vyplňovali vuoli. Všickni, kteříž sau v milosti boží, sau světí; ti všechen svět, všeckeren lid zhovadilý budau mieti proti sobě. Nebo světí s Duchem pravdy, kteréhož mají v své duši, a s svým životem sau odporní šelmě. Nemohau se snésti, sau odporné vuole, aumyslu i života, a tak sau proti sobě 15 vespolek. Světí praví boží, Ducha božieho majíce, k tomu při- vedeni bývají, aby svět potupili, marností nemilovali. Svatých sau řeči pokorné, pokojné, z lásky, z dobrého srdce pocházejície; ale řeči šelmy sau pyšné, vysoké, nebo dána sau jí usta mluvície veliké věci. Světí Pána svého následují. Nebo, když na smrt ve- 20 den byl, neotevřel aust svých; a protož strana, kteráž se má za stranu Kristovu, vždycky by měla mluviti pokorné a pokojné věci. Nebo světí jestliže sau, po tom mají rozeznáni býti, jestliže zákon Páně plnie, jestliže osmero blahoslavenstvie zachovávají, 25 tak, že sau chudí duchem, tiší a pokojní, milosrdní, nad hřiešníky lítost majíce, v odpovědech za své křivdy tichau a pokojnau od- pověd dávajíce. Ale ty se věci nenalézají na křesťanech, také na Rozdělenie rohuov Světi kto sau? Boj šelmy 5 svatýmí Světí co mají do sebe Pokora Šelma pyšná Svatých znanlenie tato Su Boj šelmy 19 Iz. 53, 7; Skutk. 8, 32 — 25 Mat. 5, 3 nn. Jakoubek, Výklad. 34
Strana 530
530 Kapitola Šelma kto sau Mocná šelma Proti Kristu všickni Šelma svítězí na těle Pán kterak s svými naklád: těch, kteří se stranau Kristovau počítají býti. Jako die apoštol (II. Korint. VI°.): »Které aučastenstvie spravedlnosti s nepra- vostí?« Světí mužie, ti ť šelmě nepochlebují, ale trescí a nepomíjejí 30 mlčením. Nebo k tomu sau zbuzeni, aby volali proti té šelmě. A jestliže svatí máme býti, mnoho od šelmy trpěti musíme. Jeden 184b1 každý, mi luje-li život zhovadilý, tělesný, jest-li porušený v duchu svém, znaj se býti šelmau. Jestliže jest také svatý pravý, usta- vičně protivenstvie trpěti bude a v nenávisti bude od lidu zhova-35 dilého. Nebo světí lásku a milost k Bohu mají, ale šelma porušená jest v milování zhovadilém. Mnozí pak slepě činíce chtějí stranau Kristovau býti i šelmě se zachovati, a tak obojí straně chtie se líbiti. A to nepodobné jest. Nebo s svatau stranau svatý budeš, a s převrácenau převrácený. Jesti ť zajisté šelma mocná; nebo na svú stranu všecka krá- lovstvie má všeho světa. A to se ukazuje na desieti rozích. Neb nebylo nynie královstvie, ješto by strany Antikristovy nefedro- valo, kdyžto všickni králové, všickni auředníci proti Beránkovi Pánu Kristu byli sau. A ta šelma do skonánie světa stane a ovšem 45 nebude zkažena. Po tom také strana Kristova má býti poznána, že bude trpěti; nebo strana Antikristova od věrných jsúci trestána hněvati se bude a vztiekati. A protož tuto die, že dáno jest jí činiti boj proti svatým a přemáhati je, totiž na těle svaté porážeje a po- mítaje. Neb od světa světí nemají přiezně, ale nenávist a proti 50 venstvie; a to ť jest znamenie milovánie Kristova k svatým, a kdež se zdá srdcím dětinským, že se Buoh na člověka toho hněvá, na kteréhož protivné věci dopauští. Ale zle saudí, nebo Pán, kteréž miluje, tresce; protož dopauští na ně trápenie, žalařovánie. Protož světí, když sú nápodobně trpěli ku příkladu svého Pána Krista 55 tehdy naději měli velikau, že odplaty věčné užívati budau, tam prohlédajíce, že po malém času, totiž po smrti, budau mieti přátel- stvie veliké svatých i anděluov za nepřízeň, kterauž sau zde od nenávistníkuov a nepřátel snášeli. Ale nás pohřiechu velmi hubené věci přemáhají a porážejí; 60 a protož se báti máme, abychom nebyli z strany šelmy, neb se viece s šelmau nežli s Pánem Kristem srovnáváme. A ač se nynie mnozí zdadí stranau býti Kristovau, však nenie tak, ale sau strana Antikristova; nebo srdcem, milostí a žádostí sau k světu naklo- 40 184b2 Trestánie 29 2. Kor. 6, 14 — 37 Bezpochyby tu naráží Jakoubek proti straně Želiv- ského (šelma = chiliasté, stoupenci Húskovi. Srovnej Bartoše, Listy fil. l. c., str. 122). — 53 Žid. 12, 6
530 Kapitola Šelma kto sau Mocná šelma Proti Kristu všickni Šelma svítězí na těle Pán kterak s svými naklád: těch, kteří se stranau Kristovau počítají býti. Jako die apoštol (II. Korint. VI°.): »Které aučastenstvie spravedlnosti s nepra- vostí?« Světí mužie, ti ť šelmě nepochlebují, ale trescí a nepomíjejí 30 mlčením. Nebo k tomu sau zbuzeni, aby volali proti té šelmě. A jestliže svatí máme býti, mnoho od šelmy trpěti musíme. Jeden 184b1 každý, mi luje-li život zhovadilý, tělesný, jest-li porušený v duchu svém, znaj se býti šelmau. Jestliže jest také svatý pravý, usta- vičně protivenstvie trpěti bude a v nenávisti bude od lidu zhova-35 dilého. Nebo světí lásku a milost k Bohu mají, ale šelma porušená jest v milování zhovadilém. Mnozí pak slepě činíce chtějí stranau Kristovau býti i šelmě se zachovati, a tak obojí straně chtie se líbiti. A to nepodobné jest. Nebo s svatau stranau svatý budeš, a s převrácenau převrácený. Jesti ť zajisté šelma mocná; nebo na svú stranu všecka krá- lovstvie má všeho světa. A to se ukazuje na desieti rozích. Neb nebylo nynie královstvie, ješto by strany Antikristovy nefedro- valo, kdyžto všickni králové, všickni auředníci proti Beránkovi Pánu Kristu byli sau. A ta šelma do skonánie světa stane a ovšem 45 nebude zkažena. Po tom také strana Kristova má býti poznána, že bude trpěti; nebo strana Antikristova od věrných jsúci trestána hněvati se bude a vztiekati. A protož tuto die, že dáno jest jí činiti boj proti svatým a přemáhati je, totiž na těle svaté porážeje a po- mítaje. Neb od světa světí nemají přiezně, ale nenávist a proti 50 venstvie; a to ť jest znamenie milovánie Kristova k svatým, a kdež se zdá srdcím dětinským, že se Buoh na člověka toho hněvá, na kteréhož protivné věci dopauští. Ale zle saudí, nebo Pán, kteréž miluje, tresce; protož dopauští na ně trápenie, žalařovánie. Protož světí, když sú nápodobně trpěli ku příkladu svého Pána Krista 55 tehdy naději měli velikau, že odplaty věčné užívati budau, tam prohlédajíce, že po malém času, totiž po smrti, budau mieti přátel- stvie veliké svatých i anděluov za nepřízeň, kterauž sau zde od nenávistníkuov a nepřátel snášeli. Ale nás pohřiechu velmi hubené věci přemáhají a porážejí; 60 a protož se báti máme, abychom nebyli z strany šelmy, neb se viece s šelmau nežli s Pánem Kristem srovnáváme. A ač se nynie mnozí zdadí stranau býti Kristovau, však nenie tak, ale sau strana Antikristova; nebo srdcem, milostí a žádostí sau k světu naklo- 40 184b2 Trestánie 29 2. Kor. 6, 14 — 37 Bezpochyby tu naráží Jakoubek proti straně Želiv- ského (šelma = chiliasté, stoupenci Húskovi. Srovnej Bartoše, Listy fil. l. c., str. 122). — 53 Žid. 12, 6
Strana 531
XIII. 531 185a1 65 něni a jemu přivázáni, že se plní to Daniele XI.: »A nemilostiví, jako by zákon drželi, pošmauří se lstívě, ale lid, jenž zná Boha svého, obdrží i učiní«, totiž kdež se šelmě bude zdáti, že by on, totiž lid boží, byl přemožen. A vypravuje viece tu, kterak padnau mečem a v plameni a u vězenie, a pomocí maličkau pozdviženi 70 budau. Nebo zde také světí velicí na každý den hřešie, protož potřebují každý den očišťovánie a umytie obyčeji mnohými a roz- ličnými. Jakož i Spasitel učil řka: »Odpusť nám vinny naše«. Protož musie také trpěti; jakož die k Židuom XII°.: »Nebo, kohož Buoh miluje, tresce«. A die: »Pakli ste bez kázně, nejste synové, 75 ale cizoložníci«. Po trpělivosti veliké poznává se viera a synovstvie. Všudy zajisté Pán svých věrných opletuje cesty trním, aby, kamž chce odjíti od Pána, tu hned aby se ubodl a poznal se. A protož dopauští šelmě trápiti své věrné a přemoci je na těle podlé domněnie šelmy. 80 A to těžké jest, nemoci svatým rukau šelmy ujíti. A když bude odsauzen, zdá se všemu světu, že by vinen byl, ano pak jemu Pán zlatau korunu za to dává. A činí boj šelma proti svatým jednák jich poháněje, jednák do vězenie sázeje, jednák zkušuje u vieře, jednák Písma k své straně a duovody rozumuov přivozuje, ješto, 85 kdyby duše osiedla taková znala, žádala by spíše s tohoto světa vyjíti. Ale světí, když je mordují a od šelmy bývají přemoženi, tehdy živi sau. Nebo tehdáž již kníže svě ta nic svého na svatém život v smru nenalézá, ale v tovařistvo svatých a v přátelstvo anděluov přijat bývá. Ale že to nebude na jediném místě, neb die Kristus: »Kázá- no bude toto čtenie po všem světě«; protož ta šelma bude mieti moc po všem světě. A to se mínie, když die: »A dána jest jie moc nad každým pokolením a nad lidem i nad jazykem i nad národem«. Světí trpí všuc Nebo ve všech jazycích svatí trpie protivenstvie, poněvadž sau 95 zhovadilí lidé ve všech jazycích. Protož o cierkvi mluví David XCI.: »Ještě ť se množiti budau v starosti rozhojněné a dobře trpěliví budau, aby zvěstovali«. Nebo tehdáž skrze trpělivost Trpělivost chv. přinášejí úžitek přepokojný. Ta ť zajisté trpělivost jest, kteráž duše naše šlechetné činí, takže »v trpělivosti vaší« (die Spasitel) 100 »vládnauti budete dušemi vašimi«. »A klaněti se jí budau všickni«. Neb zhovadilí budau v duo- Klaněnie šelu Viera po trpělivosti zná Setma trapí volené 90 Daniel 65 Dan. 1I, 32 nn. — 72 Mat. 6, 12; Luk. 11, 4 — 73 Žid. 12, 6 — 74 Žid. 12, 8 — 87 Ohlas Jana 14, 30 — 90 Mat. 24, 14 — 96 Ž. 92, 15 a 16 — 99 Podle Luk. 21, 19
XIII. 531 185a1 65 něni a jemu přivázáni, že se plní to Daniele XI.: »A nemilostiví, jako by zákon drželi, pošmauří se lstívě, ale lid, jenž zná Boha svého, obdrží i učiní«, totiž kdež se šelmě bude zdáti, že by on, totiž lid boží, byl přemožen. A vypravuje viece tu, kterak padnau mečem a v plameni a u vězenie, a pomocí maličkau pozdviženi 70 budau. Nebo zde také světí velicí na každý den hřešie, protož potřebují každý den očišťovánie a umytie obyčeji mnohými a roz- ličnými. Jakož i Spasitel učil řka: »Odpusť nám vinny naše«. Protož musie také trpěti; jakož die k Židuom XII°.: »Nebo, kohož Buoh miluje, tresce«. A die: »Pakli ste bez kázně, nejste synové, 75 ale cizoložníci«. Po trpělivosti veliké poznává se viera a synovstvie. Všudy zajisté Pán svých věrných opletuje cesty trním, aby, kamž chce odjíti od Pána, tu hned aby se ubodl a poznal se. A protož dopauští šelmě trápiti své věrné a přemoci je na těle podlé domněnie šelmy. 80 A to těžké jest, nemoci svatým rukau šelmy ujíti. A když bude odsauzen, zdá se všemu světu, že by vinen byl, ano pak jemu Pán zlatau korunu za to dává. A činí boj šelma proti svatým jednák jich poháněje, jednák do vězenie sázeje, jednák zkušuje u vieře, jednák Písma k své straně a duovody rozumuov přivozuje, ješto, 85 kdyby duše osiedla taková znala, žádala by spíše s tohoto světa vyjíti. Ale světí, když je mordují a od šelmy bývají přemoženi, tehdy živi sau. Nebo tehdáž již kníže svě ta nic svého na svatém život v smru nenalézá, ale v tovařistvo svatých a v přátelstvo anděluov přijat bývá. Ale že to nebude na jediném místě, neb die Kristus: »Kázá- no bude toto čtenie po všem světě«; protož ta šelma bude mieti moc po všem světě. A to se mínie, když die: »A dána jest jie moc nad každým pokolením a nad lidem i nad jazykem i nad národem«. Světí trpí všuc Nebo ve všech jazycích svatí trpie protivenstvie, poněvadž sau 95 zhovadilí lidé ve všech jazycích. Protož o cierkvi mluví David XCI.: »Ještě ť se množiti budau v starosti rozhojněné a dobře trpěliví budau, aby zvěstovali«. Nebo tehdáž skrze trpělivost Trpělivost chv. přinášejí úžitek přepokojný. Ta ť zajisté trpělivost jest, kteráž duše naše šlechetné činí, takže »v trpělivosti vaší« (die Spasitel) 100 »vládnauti budete dušemi vašimi«. »A klaněti se jí budau všickni«. Neb zhovadilí budau v duo- Klaněnie šelu Viera po trpělivosti zná Setma trapí volené 90 Daniel 65 Dan. 1I, 32 nn. — 72 Mat. 6, 12; Luk. 11, 4 — 73 Žid. 12, 6 — 74 Žid. 12, 8 — 87 Ohlas Jana 14, 30 — 90 Mat. 24, 14 — 96 Ž. 92, 15 a 16 — 99 Podle Luk. 21, 19
Strana 532
532 Kapitola stojenstvích postaveni a poddaní na zemi bydlejíce v zemské věci (totiž pohříženi) budau ji ctíti neslušně a šanovati. »A to, kteříž nejsau v knihách života napsáni«, jenž jesti to najhoršie zlé. Nebo svým praví: »Radujte se a veselte se, nebo jména vaše napsána 105 sau v nebesích«. A to sau ti, kteříž pro Krista trpie a pro jeho čtenie a jsú s Beránkem se srovnávajíce, jeho následujíce v životě a v mravích i v utrpení a v trpělivosti. Kto se neklani šelmě Knihy života jaké sau? Beránek zabit (černě:) Origo I. O počátku rozličnosti I klaněli sau se jí všickni, kteří přebý- vají na zemi etc. Tato šelma, totiž lid šelemný a zhovadilý, přieliš rozmuože se a veliké slávy bude a cti. A všickni jednák následovati budau této šelmy a jí poddáni budau v poslušenství. Protož die, že sau se klaněli šelmě, kromě málo lidí, totiž těch, kteříž napsáni sau v knihách Beránka a života. A ti mušejí býti ne zhovadilí ani v zemské věci uvalení. Nebo, kteří sau v zemské věci vlehli, neznají, až když se již klanějí. A jmenuje tuto knihy života, z kterýchžto pošla jest maudrost, zpráva, zákon nový i starý anjelóm i lidem, a zvláště těm, kteříž 10 napsáni sau v knichách života, kteříž vedlé těch kněh zpravují se. A tyto knihy, jakož napřed praveno jest, sau zavřieny; a blaho slavený, ktož čte na těch knihách! Nebo, když do vlasti nebeské přijde a všelikau zhovadilost složí, tehdy se mu otevrau ty knihy života. Ale zde ť někteří maličko okušují těch kněh života. Tak 15 apoštol maličko nětco na těch knihách četl. Protož, spatřiv se v těch knihách napsaného, pověděl: »Jist sem, že ani smrt, ani život etc. odlaučí nás od lásky Kristovy«. Jiní, ač sau v těch kni- hách napsáni, alevšak toho nečtau. A die: »Beránka, kterýž zabit jest od počátku světa«. Jest 20 počátek jeden v knihách života, latině idea, totiž zpuosob neb příklad a kořen a pochop všelikého stvořenie. Die sv. Jan: »Což učiněno jest v něm život bieše«. A že všechen svět má svuoj po- čátek v slovu božím, protož od toho počátku zabit jest Kristus, totiž od věčnosti tak jest předzřízeno a zpuosobeno, že tento 25 Beránek měl jest trpěti. A protož učedlníkóm pravil: »Musil Kristus trpěti«. A tak i kteří sau v knihách života zapsáni, také trpie zde mnoho raději, nežli by šelmě povolovali a jie se klaněli; nebo jednostajné slávy téměř docházejí s Kristem, protož též trpěti mají. 5 185a2 30 105 Luk. 10, 20. 17 Řím. 8, 38 n. — 22 Podle Jana I, 3 a 4 — 26 Podle Luk. 24, 26
532 Kapitola stojenstvích postaveni a poddaní na zemi bydlejíce v zemské věci (totiž pohříženi) budau ji ctíti neslušně a šanovati. »A to, kteříž nejsau v knihách života napsáni«, jenž jesti to najhoršie zlé. Nebo svým praví: »Radujte se a veselte se, nebo jména vaše napsána 105 sau v nebesích«. A to sau ti, kteříž pro Krista trpie a pro jeho čtenie a jsú s Beránkem se srovnávajíce, jeho následujíce v životě a v mravích i v utrpení a v trpělivosti. Kto se neklani šelmě Knihy života jaké sau? Beránek zabit (černě:) Origo I. O počátku rozličnosti I klaněli sau se jí všickni, kteří přebý- vají na zemi etc. Tato šelma, totiž lid šelemný a zhovadilý, přieliš rozmuože se a veliké slávy bude a cti. A všickni jednák následovati budau této šelmy a jí poddáni budau v poslušenství. Protož die, že sau se klaněli šelmě, kromě málo lidí, totiž těch, kteříž napsáni sau v knihách Beránka a života. A ti mušejí býti ne zhovadilí ani v zemské věci uvalení. Nebo, kteří sau v zemské věci vlehli, neznají, až když se již klanějí. A jmenuje tuto knihy života, z kterýchžto pošla jest maudrost, zpráva, zákon nový i starý anjelóm i lidem, a zvláště těm, kteříž 10 napsáni sau v knichách života, kteříž vedlé těch kněh zpravují se. A tyto knihy, jakož napřed praveno jest, sau zavřieny; a blaho slavený, ktož čte na těch knihách! Nebo, když do vlasti nebeské přijde a všelikau zhovadilost složí, tehdy se mu otevrau ty knihy života. Ale zde ť někteří maličko okušují těch kněh života. Tak 15 apoštol maličko nětco na těch knihách četl. Protož, spatřiv se v těch knihách napsaného, pověděl: »Jist sem, že ani smrt, ani život etc. odlaučí nás od lásky Kristovy«. Jiní, ač sau v těch kni- hách napsáni, alevšak toho nečtau. A die: »Beránka, kterýž zabit jest od počátku světa«. Jest 20 počátek jeden v knihách života, latině idea, totiž zpuosob neb příklad a kořen a pochop všelikého stvořenie. Die sv. Jan: »Což učiněno jest v něm život bieše«. A že všechen svět má svuoj po- čátek v slovu božím, protož od toho počátku zabit jest Kristus, totiž od věčnosti tak jest předzřízeno a zpuosobeno, že tento 25 Beránek měl jest trpěti. A protož učedlníkóm pravil: »Musil Kristus trpěti«. A tak i kteří sau v knihách života zapsáni, také trpie zde mnoho raději, nežli by šelmě povolovali a jie se klaněli; nebo jednostajné slávy téměř docházejí s Kristem, protož též trpěti mají. 5 185a2 30 105 Luk. 10, 20. 17 Řím. 8, 38 n. — 22 Podle Jana I, 3 a 4 — 26 Podle Luk. 24, 26
Strana 533
XIII. 533 185b1 Druhý počátek jest času, když svět od počátku jest stvořen; od toho počátku zabit jest Beránek a trpěl jest, totiž v svých audech; jakož se ukazuje na Abelovi od Kaina zabitém. Judas die v kanonice: »Běda těm, kteří sau na cestu Kainovu odešli«. 35 A jakož die Jan: »Ktož nenávidí bratra svého, vražedlník jest«. A potom v patriarších, totiž Abrahamovi, Jákobovi, Izákovi trpěl jest. A čím sau kteří proroci světější byli, tiem Kristu po- dobnější; a tak z toho i příhodněji a slušněji i viece ho vypodobňo- vali a zachovávali i vyznamenávali, a protož Kristus byl jest 40 v nich, a což sau oni trpěli, Kristus v nich trpěl jest. A v Novém zákoně die apoštol k Židuom: »Opět křižujíce sobě Syna božieho«. On ť jest cesta, pravda i život; a ktož ty věci potupuje a v po- směch má, Beránka zabíjí. A tento Beránek tak velikau má lásku k svým, že, což oni Láska Beránkova 45 trpie pro Krista, to sobě sám Beránek připisuje. A protož dobré jest býti s Bohem spojenu. Také, což se koli děje křivdy proti Bohu, ktož jest jedno s Bohem, rmautí se z toho a žalost má, jako by se to jemu dálo, a pečuje o to, kterak by všemu tomu, což se děje proti Bohu, překazil. Ale kteříž vidie, ano množstvie 50 hřiechuov vzešlo, a netbají toho stavovati ani toho litují, ti ne- jsau jedno s Bohem. Třetie počátek jest cierkve svaté, kteráž slove svět. Jako die Jan: »Tak Buoh miloval svět, že Syna« etc., totiž cierkev. Protož na počátku tohoto světa, totiž štípenie cierkve, tento Beránek 55 zabit jest v osobě své vlastní. A tak již z toho se ukazuje, že od počátku světa zabit jest, když nové nebe, novau zemi a nového ducha počal v lidech tvořiti. Jako i nynie v církvi, že sau se velmi uchajlili věrní od cesty pravdy, má se obnoviti cierkev svatá ještě a napraviti. »Kto má uši, slyš!« Kdež se to pokládá, dává se znáti nětco býti potřebného a hodného, s pilností pozorovánie že jest potřebie. Neb sau znamenité a veliké tyto věci k duši příležejície. Jako i ve čtení svatého Matouše v podobenstvích mluvě die: »Ktož má uši k slyšení, slyš!«, takéž i o šelmě rohaté a hlavaté zbuzuje 65 k pilnému poslauchaní, aby znamenal jeden každý, jest-li vtělen v tu šelmu, aby se jie uměl vy varovati a jí se neklaněti. A zbuzuje sluch některaký vnitřní. Nebo najmúdřejší, jsauce ta šelma, ne- V svatých trpěl Kristus Kto Kristu podobnější Třetie Slyšeti velí 60 II. 185b2 Varovati se šelmy 34 Juda I1 — 35 I. Jan 3, 15 — 41 Žid. 6, 6 — 42 Ohlas Jana 14, 6 — 53 Jan 3, 16 — 60 Sr. Bedae Venerabilis, Explanatio Apocalypsis, l. II. (ML. 93, c. 170). — 63 Mat. 11, 15; 13, 9 a 43.
XIII. 533 185b1 Druhý počátek jest času, když svět od počátku jest stvořen; od toho počátku zabit jest Beránek a trpěl jest, totiž v svých audech; jakož se ukazuje na Abelovi od Kaina zabitém. Judas die v kanonice: »Běda těm, kteří sau na cestu Kainovu odešli«. 35 A jakož die Jan: »Ktož nenávidí bratra svého, vražedlník jest«. A potom v patriarších, totiž Abrahamovi, Jákobovi, Izákovi trpěl jest. A čím sau kteří proroci světější byli, tiem Kristu po- dobnější; a tak z toho i příhodněji a slušněji i viece ho vypodobňo- vali a zachovávali i vyznamenávali, a protož Kristus byl jest 40 v nich, a což sau oni trpěli, Kristus v nich trpěl jest. A v Novém zákoně die apoštol k Židuom: »Opět křižujíce sobě Syna božieho«. On ť jest cesta, pravda i život; a ktož ty věci potupuje a v po- směch má, Beránka zabíjí. A tento Beránek tak velikau má lásku k svým, že, což oni Láska Beránkova 45 trpie pro Krista, to sobě sám Beránek připisuje. A protož dobré jest býti s Bohem spojenu. Také, což se koli děje křivdy proti Bohu, ktož jest jedno s Bohem, rmautí se z toho a žalost má, jako by se to jemu dálo, a pečuje o to, kterak by všemu tomu, což se děje proti Bohu, překazil. Ale kteříž vidie, ano množstvie 50 hřiechuov vzešlo, a netbají toho stavovati ani toho litují, ti ne- jsau jedno s Bohem. Třetie počátek jest cierkve svaté, kteráž slove svět. Jako die Jan: »Tak Buoh miloval svět, že Syna« etc., totiž cierkev. Protož na počátku tohoto světa, totiž štípenie cierkve, tento Beránek 55 zabit jest v osobě své vlastní. A tak již z toho se ukazuje, že od počátku světa zabit jest, když nové nebe, novau zemi a nového ducha počal v lidech tvořiti. Jako i nynie v církvi, že sau se velmi uchajlili věrní od cesty pravdy, má se obnoviti cierkev svatá ještě a napraviti. »Kto má uši, slyš!« Kdež se to pokládá, dává se znáti nětco býti potřebného a hodného, s pilností pozorovánie že jest potřebie. Neb sau znamenité a veliké tyto věci k duši příležejície. Jako i ve čtení svatého Matouše v podobenstvích mluvě die: »Ktož má uši k slyšení, slyš!«, takéž i o šelmě rohaté a hlavaté zbuzuje 65 k pilnému poslauchaní, aby znamenal jeden každý, jest-li vtělen v tu šelmu, aby se jie uměl vy varovati a jí se neklaněti. A zbuzuje sluch některaký vnitřní. Nebo najmúdřejší, jsauce ta šelma, ne- V svatých trpěl Kristus Kto Kristu podobnější Třetie Slyšeti velí 60 II. 185b2 Varovati se šelmy 34 Juda I1 — 35 I. Jan 3, 15 — 41 Žid. 6, 6 — 42 Ohlas Jana 14, 6 — 53 Jan 3, 16 — 60 Sr. Bedae Venerabilis, Explanatio Apocalypsis, l. II. (ML. 93, c. 170). — 63 Mat. 11, 15; 13, 9 a 43.
Strana 534
534 Kapitola znají se tau šelmau býti a klaněti se jí. Ale někteří pohřiechu uši mají, totiž tělesné, a neslyšie uchem čistým, vnitřním v mysli své. Nebo, ač slovo božie slyšie, však nejsau podlé něho živi, aneb 70 také chuti slova jeho jako jádra a vnitřní sladkosti neokušují. A ač slyšie o svuodcích a o pokrytství, však se neumějí toho uva- rovati, aniž umějí uhoditi slyšiece, která a kto sau ta šelma. Do vězení voditi co jest Ženy pyšné Zkaženie šelmy Kto jiné do vězení vodí, sám do vězenie puojde etc. Dotýká šelmy, že ta mnohé svede. Aneb i podlé litery to bývá, že, kteříž jiné vězie, také sami do vězenie dáni bývají; a tak se vespolek kazie. Jest však jiný rozum, že lidé zho- vadilí zlé rady dávajíce a do vězenie babylonského, totiž v hřiech, uvodiece, totižto že jiného příkladem zlým uvodí v hřiech, totiž aby člověk svolil hřiechu a vypadl z milosti a bludu některému povolil, ktož tehdy tak jiné vodí do vězení, sám od šatana jat bývá do vězenie a do těžších okovuov dán bývá. Ktož vodí do vězení buďto hruozami, buďto lahodnau pochlebností, buďto sliby 10 od pravidla pravdy odvodě, také bude veden do vězení, hned zde na duši, a jediné leč se bude káti, do propasti pekelné věčného ohně puojde. A tak jako křesťan zavazuje se ostřiehati od hřiechu, tak také zavazuje se tak mieti se k bližnímu, aby ani příkladem, slovem aneb skutkem nepřivedl někoho k hřiechu. A pakli je koho 15 uvedl k hřešení, potřebie jest pečovati, aby ho zase vyvedl; nebo Pán z ruky tvé krve jeho požádá. Ženy opatřte se, kolik jich do vězení uvodí svými šperky, slovy lahodnými aneb oplzlými! Ó, jistě těžký vydadí počet! etc. u »A kto morduje mečem, mečem musí zabit býti« etc. Viděl 20 186a1 v zpuosobě šelmy zkaženie lidu šelemného a zhovadilého, takže k skonání světa ta šelma na počátku bude moci veliké, ale potom na konci sama se zkazí a lid proti lidu povstane, jakož se pokládá (Mat. XXIIII.): »Povstane národ proti národu«. Jakož se již ukazuje zjevně; nebo budau domnievanie bojuov, takže jedna 25 každá strana domnievati se bude dobře bojovati proti druhé, a to, že z strany sobě odporné vidie pokrytstvie, nešlechetnost a mnohé zlé věci. Protož sau bojové až do zkažení života. A to se znamená teď skrze meč. Protož die: »A kto mečem zabie«, tak totiž, že, ktož se ve-30 spolek mečmi tepau a honie protivíce se sobě, vespolek se sekají 5 Mordové od meče 17 Ohlas Ezech. 3, 18 a 20; Ezech. 33, 8 — 24 Mat. 24, 7
534 Kapitola znají se tau šelmau býti a klaněti se jí. Ale někteří pohřiechu uši mají, totiž tělesné, a neslyšie uchem čistým, vnitřním v mysli své. Nebo, ač slovo božie slyšie, však nejsau podlé něho živi, aneb 70 také chuti slova jeho jako jádra a vnitřní sladkosti neokušují. A ač slyšie o svuodcích a o pokrytství, však se neumějí toho uva- rovati, aniž umějí uhoditi slyšiece, která a kto sau ta šelma. Do vězení voditi co jest Ženy pyšné Zkaženie šelmy Kto jiné do vězení vodí, sám do vězenie puojde etc. Dotýká šelmy, že ta mnohé svede. Aneb i podlé litery to bývá, že, kteříž jiné vězie, také sami do vězenie dáni bývají; a tak se vespolek kazie. Jest však jiný rozum, že lidé zho- vadilí zlé rady dávajíce a do vězenie babylonského, totiž v hřiech, uvodiece, totižto že jiného příkladem zlým uvodí v hřiech, totiž aby člověk svolil hřiechu a vypadl z milosti a bludu některému povolil, ktož tehdy tak jiné vodí do vězení, sám od šatana jat bývá do vězenie a do těžších okovuov dán bývá. Ktož vodí do vězení buďto hruozami, buďto lahodnau pochlebností, buďto sliby 10 od pravidla pravdy odvodě, také bude veden do vězení, hned zde na duši, a jediné leč se bude káti, do propasti pekelné věčného ohně puojde. A tak jako křesťan zavazuje se ostřiehati od hřiechu, tak také zavazuje se tak mieti se k bližnímu, aby ani příkladem, slovem aneb skutkem nepřivedl někoho k hřiechu. A pakli je koho 15 uvedl k hřešení, potřebie jest pečovati, aby ho zase vyvedl; nebo Pán z ruky tvé krve jeho požádá. Ženy opatřte se, kolik jich do vězení uvodí svými šperky, slovy lahodnými aneb oplzlými! Ó, jistě těžký vydadí počet! etc. u »A kto morduje mečem, mečem musí zabit býti« etc. Viděl 20 186a1 v zpuosobě šelmy zkaženie lidu šelemného a zhovadilého, takže k skonání světa ta šelma na počátku bude moci veliké, ale potom na konci sama se zkazí a lid proti lidu povstane, jakož se pokládá (Mat. XXIIII.): »Povstane národ proti národu«. Jakož se již ukazuje zjevně; nebo budau domnievanie bojuov, takže jedna 25 každá strana domnievati se bude dobře bojovati proti druhé, a to, že z strany sobě odporné vidie pokrytstvie, nešlechetnost a mnohé zlé věci. Protož sau bojové až do zkažení života. A to se znamená teď skrze meč. Protož die: »A kto mečem zabie«, tak totiž, že, ktož se ve-30 spolek mečmi tepau a honie protivíce se sobě, vespolek se sekají 5 Mordové od meče 17 Ohlas Ezech. 3, 18 a 20; Ezech. 33, 8 — 24 Mat. 24, 7
Strana 535
XIII 535 186а2 a mordují, a to, že sau sobě byli vespolek příčina hřiechu. Protož sobě bývají společní příčinau bitvy a smrti vlastnie. Lidé však to k ponuknutí a dopuštění božiemu páší jako šelmy. A ktož me- 35 čem hmotným zabie z tělesné vášně a krve, musí také od meče trpěti, totiž od nějaké pomsty skrz Pána Ježíše zpuosobené a do- puštěné. Protož die Mat. XXVI.: »Kto mečem bojuje, od meče zahyne«. Ktož sobě osobuje moc, kteráž mu nenie puojčená, Pán dopauští to člověku tomu, však proto dobře pomstu učiní na něm. 40 Ač pak Petr vyňav meč mnohé mohl mieti výmluvy, že jest Pána nevinného hájil, však sau mu neprospěly, ale trestán jest od Pána Ježíše. Muož-li nynie kto mieti výmluvy pro své boje? Petr jest mohl mieti; protož i nynie lidé mohau mnohé mieti výmluvy k vymlauvaní hřiechuov, také z Písma. Ale nic skrytého nenie, 45 aby zjeveno nebylo. Řídkým zajisté Pán potvrzuje boje mečového. David boje Páně bojoval, avšak číst nenie nalezen od hřiechu, ale povědieno jest mu: »Že si muž krve, nebudeš mi stavěti chrá- mu«. David, Samson, Finees nad moc Duchem božím hajbáni byli a takové boje puosobili. A nynie mnozí od šatana jsauce 50 hnuti domnievají (se), že Duch boží jimi hajbe. Jiný meč jest jazyk; ktož jím tepe zlořeče, pomlauvaje, utrhaje etc., pokuta a pomsta vostrá jako mečová veliká přijde na něho, ano jazykem jiné tepa z hněvu aneb z závisti, vždycky prvé se sám v svém svědomí raní a sobě škodí. A co pak, když 55 někto tiem mečem, jazykem totiž, raňuje svědomie u vieře, v blu- dy uvozuje aneb od dobrého aumyslu člověka odvozuje a vy- kořeňuje, musí takový trpěti? Meč jest slovo Páně, kterýmžto Mec slovo Pánč světí když tepau a hřiechy mordují v lidech, hned světí za to utrpie a ztepau je; však proto nemá opustiti meče slova Pánč. 60 Nebo Jeremiáš XLVIII. die: »Zlořečený, ktož zbraňuje meči svému slova Páně od krve hřiecha«. Tiem zajisté mečem Anti- kristus má zabit býti; jakož die apoštol k Tesalonicenským: »Kteréhož zamorduje Pán duchem aust svých«. Kterak pak světí mají se toho času mieti, dopovídá: »Tuto ť 65 jest trpělivost a viera svatých«. Jako by řekl: »Pravá strana božie toho času přemuože věrau a trpělivostí«. Nedie: »Oděním bojovným«, a die: »Viera«. Nebo někdy klesnau a padnau, ale dobří setrvají u vieře. Neb die Jan v kanonice »Toto ť jest vítěz- Výmluva neplatná Daviel Samson Finces Meč jazyka David Viera, zbroj. trpělivost 37 Mat. 26, 52 — 40 Mat. 26, 51 — 47 1. Par. 22, 8 — 48 Soudc. 15, 4 — nn.; 4. M. 25, 7 nn. — 50 (se) v rkp. vyn. — 60 Podle Jer. 48, 10 63 2. Tes. 2, 8 — 68 1. Jan 5, 4
XIII 535 186а2 a mordují, a to, že sau sobě byli vespolek příčina hřiechu. Protož sobě bývají společní příčinau bitvy a smrti vlastnie. Lidé však to k ponuknutí a dopuštění božiemu páší jako šelmy. A ktož me- 35 čem hmotným zabie z tělesné vášně a krve, musí také od meče trpěti, totiž od nějaké pomsty skrz Pána Ježíše zpuosobené a do- puštěné. Protož die Mat. XXVI.: »Kto mečem bojuje, od meče zahyne«. Ktož sobě osobuje moc, kteráž mu nenie puojčená, Pán dopauští to člověku tomu, však proto dobře pomstu učiní na něm. 40 Ač pak Petr vyňav meč mnohé mohl mieti výmluvy, že jest Pána nevinného hájil, však sau mu neprospěly, ale trestán jest od Pána Ježíše. Muož-li nynie kto mieti výmluvy pro své boje? Petr jest mohl mieti; protož i nynie lidé mohau mnohé mieti výmluvy k vymlauvaní hřiechuov, také z Písma. Ale nic skrytého nenie, 45 aby zjeveno nebylo. Řídkým zajisté Pán potvrzuje boje mečového. David boje Páně bojoval, avšak číst nenie nalezen od hřiechu, ale povědieno jest mu: »Že si muž krve, nebudeš mi stavěti chrá- mu«. David, Samson, Finees nad moc Duchem božím hajbáni byli a takové boje puosobili. A nynie mnozí od šatana jsauce 50 hnuti domnievají (se), že Duch boží jimi hajbe. Jiný meč jest jazyk; ktož jím tepe zlořeče, pomlauvaje, utrhaje etc., pokuta a pomsta vostrá jako mečová veliká přijde na něho, ano jazykem jiné tepa z hněvu aneb z závisti, vždycky prvé se sám v svém svědomí raní a sobě škodí. A co pak, když 55 někto tiem mečem, jazykem totiž, raňuje svědomie u vieře, v blu- dy uvozuje aneb od dobrého aumyslu člověka odvozuje a vy- kořeňuje, musí takový trpěti? Meč jest slovo Páně, kterýmžto Mec slovo Pánč světí když tepau a hřiechy mordují v lidech, hned světí za to utrpie a ztepau je; však proto nemá opustiti meče slova Pánč. 60 Nebo Jeremiáš XLVIII. die: »Zlořečený, ktož zbraňuje meči svému slova Páně od krve hřiecha«. Tiem zajisté mečem Anti- kristus má zabit býti; jakož die apoštol k Tesalonicenským: »Kteréhož zamorduje Pán duchem aust svých«. Kterak pak světí mají se toho času mieti, dopovídá: »Tuto ť 65 jest trpělivost a viera svatých«. Jako by řekl: »Pravá strana božie toho času přemuože věrau a trpělivostí«. Nedie: »Oděním bojovným«, a die: »Viera«. Nebo někdy klesnau a padnau, ale dobří setrvají u vieře. Neb die Jan v kanonice »Toto ť jest vítěz- Výmluva neplatná Daviel Samson Finces Meč jazyka David Viera, zbroj. trpělivost 37 Mat. 26, 52 — 40 Mat. 26, 51 — 47 1. Par. 22, 8 — 48 Soudc. 15, 4 — nn.; 4. M. 25, 7 nn. — 50 (se) v rkp. vyn. — 60 Podle Jer. 48, 10 63 2. Tes. 2, 8 — 68 1. Jan 5, 4
Strana 536
536 Kapitola Třibenie šatanovo Svaté zamietají Viera a trpělivost řiedká Kristova trpělivost Svatých trpělivost Užitkové trpělivosti stvie, viera vaše«. Nebo viera dává věřiti, že všecka protivenstvie obrátie se jim k spasení. Tehdáž zajisté v bauřkách, v protivenstvích 70 potřebie jest viery veliké a trpělivosti; neb jest šatanáš vyprosil, aby zlé tříbil jako pšenici, ale Pán to obdržal, aby jeho věrných nezhynula viera celá. Jesti ť však chytrost dábelská veliká, že sva té prvnie zamietají, aby svobodněji své bludy, kteréž se jim líbie, jednáním šatanovým uvodili. Někteří textové mají: »Tuto ť 75 jest«, v zámutcích totiž viera. Nebo zámutek zkušuje trpělivosti a viery. Snadno jest v času pokoje mluviti o trpělivosti a vieře; ale řiedký se nalézá, aby nynie v pochybnost viery neupadl a aby protivné věci trpělivě snášel. Sám zajisté Pán má tuto ctnost, trpělivost; nebo trpělivý a milosrdný jest naše hřiechy snášeje. 80 Protož chce také, abychom my tu trpělivost měli až do uloženého času od Otce. A jeho Syn, Kristus, na svět přišed, hned se ctnosti trpělivosti chopil, v chudobě v jeslech skloněn. A co je od mistruov a zákonníkuov trpěl a co od zjevných hřiešníkuov, jich srdce zlořečená snášeje! Tak i Jidáše, svého zrádce, nohy jeho umývaje 85 snášel a trpěl. A protož apoštolé, na jeho pamatujíce trpělivost, vždycky trpěliví byli. Tak David od Saule, Jákob od Ezau trpěl jest, aniž jest kto do královstvie nebeského přišel bez trpělivosti. Ta ctnost trpělivost činí člověka milého Bohu, neb jest podoben Kristu a že podobné je činí obrazu Syna božieho. Ta jazyk krotí 90 i hněv; za nepřátely se modlí; pokoj uvodí duši, ne ten, který dává svět; od hřiechuov očišťuje, pokoru dává, ctností hájí jiných a ochraňuje. Ale jesti ť ředšie a dražšie zlata rajzieho. II. Korint. VI.: »Žádnému nedávajíce nižádného aurazu, aby nebyla po- tupena služebnost naše, ale ve všech věcech vydávajme se jako 95 služebníci boží v mnohé trpělivosti«. A v Přísloví XIX.: »Učenie muže po trpělivosti bývá poznáno«. 186b1 Těžší zámutek od této šelmy I viděl sem jinau šelmu, ana vychází z ze- mě a mějieše dva etc. Ukazuje, jiný zámutek volených že nastal. Nebo dán jest šelmě boj proti svatým; od kteréž nynie věrní trpie. Tuto vypravuje zámutek vyvolených těžší prvnieho; a ten jest od duchovních pokrytcuov. První byl od světské moci5 a ruky, ale tento od duchovní. A to viděl Jan, že najlepšie, kteří se Bohu oddávají, trápí věrné. A bude mieti moc prvnie šelmy a srovná se s první šelmau. Prvnie šelmy skutkové sau zjevní, 186b2 94 2. Kor. 6, 3 a 4 — 96 Přísl. 19, I1.
536 Kapitola Třibenie šatanovo Svaté zamietají Viera a trpělivost řiedká Kristova trpělivost Svatých trpělivost Užitkové trpělivosti stvie, viera vaše«. Nebo viera dává věřiti, že všecka protivenstvie obrátie se jim k spasení. Tehdáž zajisté v bauřkách, v protivenstvích 70 potřebie jest viery veliké a trpělivosti; neb jest šatanáš vyprosil, aby zlé tříbil jako pšenici, ale Pán to obdržal, aby jeho věrných nezhynula viera celá. Jesti ť však chytrost dábelská veliká, že sva té prvnie zamietají, aby svobodněji své bludy, kteréž se jim líbie, jednáním šatanovým uvodili. Někteří textové mají: »Tuto ť 75 jest«, v zámutcích totiž viera. Nebo zámutek zkušuje trpělivosti a viery. Snadno jest v času pokoje mluviti o trpělivosti a vieře; ale řiedký se nalézá, aby nynie v pochybnost viery neupadl a aby protivné věci trpělivě snášel. Sám zajisté Pán má tuto ctnost, trpělivost; nebo trpělivý a milosrdný jest naše hřiechy snášeje. 80 Protož chce také, abychom my tu trpělivost měli až do uloženého času od Otce. A jeho Syn, Kristus, na svět přišed, hned se ctnosti trpělivosti chopil, v chudobě v jeslech skloněn. A co je od mistruov a zákonníkuov trpěl a co od zjevných hřiešníkuov, jich srdce zlořečená snášeje! Tak i Jidáše, svého zrádce, nohy jeho umývaje 85 snášel a trpěl. A protož apoštolé, na jeho pamatujíce trpělivost, vždycky trpěliví byli. Tak David od Saule, Jákob od Ezau trpěl jest, aniž jest kto do královstvie nebeského přišel bez trpělivosti. Ta ctnost trpělivost činí člověka milého Bohu, neb jest podoben Kristu a že podobné je činí obrazu Syna božieho. Ta jazyk krotí 90 i hněv; za nepřátely se modlí; pokoj uvodí duši, ne ten, který dává svět; od hřiechuov očišťuje, pokoru dává, ctností hájí jiných a ochraňuje. Ale jesti ť ředšie a dražšie zlata rajzieho. II. Korint. VI.: »Žádnému nedávajíce nižádného aurazu, aby nebyla po- tupena služebnost naše, ale ve všech věcech vydávajme se jako 95 služebníci boží v mnohé trpělivosti«. A v Přísloví XIX.: »Učenie muže po trpělivosti bývá poznáno«. 186b1 Těžší zámutek od této šelmy I viděl sem jinau šelmu, ana vychází z ze- mě a mějieše dva etc. Ukazuje, jiný zámutek volených že nastal. Nebo dán jest šelmě boj proti svatým; od kteréž nynie věrní trpie. Tuto vypravuje zámutek vyvolených těžší prvnieho; a ten jest od duchovních pokrytcuov. První byl od světské moci5 a ruky, ale tento od duchovní. A to viděl Jan, že najlepšie, kteří se Bohu oddávají, trápí věrné. A bude mieti moc prvnie šelmy a srovná se s první šelmau. Prvnie šelmy skutkové sau zjevní, 186b2 94 2. Kor. 6, 3 a 4 — 96 Přísl. 19, I1.
Strana 537
XIII. 537 nebo zjevní sau skutkové těla; ale druhé šelmy této skutkové 10 sau pokrytí. Ale jako první, tak druzí slovau šelma; neb sau tělesní, zhovadilí, od Ducha božieho opuštění, zhovadile živi jsúce, slovau jedna šelma. A die: »Jinau šelmu«, jinak zpuosobenau, v jiném stavu, nebo v duchovním, a onano v světském. A v tomto se srovnávají 15 prvnie s druhau, že obě dvě vstupujeta vzhuoru, totiž skrz pajchu a žádost ku povýšení nad jiné lidi v duostojenství a stavu; a to všecko puosobením šatanovým, takže strana šatanova i v stavu duchovním i v stavu světském vstupovati budau vzhuoru žádostí, kde by panovali a vysoká miesta duostojenství držali a po široké 20 cestě lid sobě poddaný vedli. O těch die čtenie (Jan X.): »Všickni, kolikž jich koli přišlo, zlodějie a lotři sau«. A jako první šelmě dáno jest činiti boj proti svatým a pře- máhati, jakož i Kristus prorokoval (Mat. XXIIII.): »Povstane národ proti národu«, a také tu dopovídá o druhé šelmě řka: »Po- 25 vstanau falešní proroci« tak, aby druhá šelma svými lstmi a chyt- rostmi a pošmaurnostmi pomáhala první šelmě proti všem vy- voleným Páně. A protož Jan, položiv o první šelmě, hned pokládá o druhé, jakož i prvé tak učinil. Nebo když moc světská — ta šelma první — proti pravdě povstala, též učinila i druhá jako pod 187a1 30 spuosobau svatosti v koncilium Konstan ll ském a spolu se ty šelmy spojily a sobě vespolek proti Pánu Kristu pomáhají. A netoliko mezi stranau protivnau, ale také mezi těmi, kteříž se zdadí býti strana Páně, nalézá se šelma, jako Jidáš mezi učedl- níky Kristovými. A tato vnitřní šelma jest najtěžší vyvolených 35 Páně nepřítel; jako když vnitř v domácím haufě kteří bauřie obec, sau škodlivější zevnitřních nepřátel. A jako (Mat. XXIIII.) Kristus die: »Povstanau falešní proroci« etc., ne pojednau, ale též i též časy opětovanými na znamenie, že strana božie bude mieti nepřátely i zevnitř i vnitř proti sobě postavené, kteříž se 40 také, jako by strana božie byli, ukazovati budau. A die: »Z země vystupující«. První viděl z moře. Země dvoji věc znamená. Najprvé země jest najnižší živel; moře jest vajše nežli země a jest nepokojnější nežli země. A vyznamenává země stav nižší, moře vyší a větší stavu světského, kdež jest neustavič- 45 nost veliká jako na moři. Ale druhá šelma, z stavu nižšieho, z stavu selmy se srovnávají Konstancí Mezi dobrými šelma Moře. Země. 9 Gal. 5, 19 — 20 Jan 10, 8 — 23 Mat. 24, 7 a 11 — 37 Mat. 24, 11 — 41 Zj. 13, 1
XIII. 537 nebo zjevní sau skutkové těla; ale druhé šelmy této skutkové 10 sau pokrytí. Ale jako první, tak druzí slovau šelma; neb sau tělesní, zhovadilí, od Ducha božieho opuštění, zhovadile živi jsúce, slovau jedna šelma. A die: »Jinau šelmu«, jinak zpuosobenau, v jiném stavu, nebo v duchovním, a onano v světském. A v tomto se srovnávají 15 prvnie s druhau, že obě dvě vstupujeta vzhuoru, totiž skrz pajchu a žádost ku povýšení nad jiné lidi v duostojenství a stavu; a to všecko puosobením šatanovým, takže strana šatanova i v stavu duchovním i v stavu světském vstupovati budau vzhuoru žádostí, kde by panovali a vysoká miesta duostojenství držali a po široké 20 cestě lid sobě poddaný vedli. O těch die čtenie (Jan X.): »Všickni, kolikž jich koli přišlo, zlodějie a lotři sau«. A jako první šelmě dáno jest činiti boj proti svatým a pře- máhati, jakož i Kristus prorokoval (Mat. XXIIII.): »Povstane národ proti národu«, a také tu dopovídá o druhé šelmě řka: »Po- 25 vstanau falešní proroci« tak, aby druhá šelma svými lstmi a chyt- rostmi a pošmaurnostmi pomáhala první šelmě proti všem vy- voleným Páně. A protož Jan, položiv o první šelmě, hned pokládá o druhé, jakož i prvé tak učinil. Nebo když moc světská — ta šelma první — proti pravdě povstala, též učinila i druhá jako pod 187a1 30 spuosobau svatosti v koncilium Konstan ll ském a spolu se ty šelmy spojily a sobě vespolek proti Pánu Kristu pomáhají. A netoliko mezi stranau protivnau, ale také mezi těmi, kteříž se zdadí býti strana Páně, nalézá se šelma, jako Jidáš mezi učedl- níky Kristovými. A tato vnitřní šelma jest najtěžší vyvolených 35 Páně nepřítel; jako když vnitř v domácím haufě kteří bauřie obec, sau škodlivější zevnitřních nepřátel. A jako (Mat. XXIIII.) Kristus die: »Povstanau falešní proroci« etc., ne pojednau, ale též i též časy opětovanými na znamenie, že strana božie bude mieti nepřátely i zevnitř i vnitř proti sobě postavené, kteříž se 40 také, jako by strana božie byli, ukazovati budau. A die: »Z země vystupující«. První viděl z moře. Země dvoji věc znamená. Najprvé země jest najnižší živel; moře jest vajše nežli země a jest nepokojnější nežli země. A vyznamenává země stav nižší, moře vyší a větší stavu světského, kdež jest neustavič- 45 nost veliká jako na moři. Ale druhá šelma, z stavu nižšieho, z stavu selmy se srovnávají Konstancí Mezi dobrými šelma Moře. Země. 9 Gal. 5, 19 — 20 Jan 10, 8 — 23 Mat. 24, 7 a 11 — 37 Mat. 24, 11 — 41 Zj. 13, 1
Strana 538
538 Kapitola Z země šelma Selma nesnadně poznána bývá Dva rohy Klíče co sú Těžké rozeznánic duchovnieho, v kterémžto bývají z prostých v stavu duchovním postaveni; a ti sau poddáni moci větší, totiž světské, kteřížto se někdy upokojie. A protož z stavu nízkého, chudého vcházejí a bývají kněžie, a bývají šelma a strana ďáblova. A protož z země vystupuje, jenž jest najnižší živel. Druhé z země, totiž z žádostí 50 zemských, tělesných, lakomých, totiž že mají žádost zemskau, nad jiné chtějíce býti povajšeni, potřebu mieti žádajíce tělesnau. A že k tomu duostojenství vede je duch lakomstvie, ne prospěch cierkve, a protož slovau šelma. A vypisuje ji, vypravuje jejie pokrytstvie, že měla dva rohy 55 podobná Beránkovi. Tak totiž, že šelma ta bude velmi přikrytá pokrytstvím, mnoho majíci podobného Pánu Kristu, a nesnadně bývá poznána. A ledva svatým Ducha božieho majícím bude dáno poznati tu šelmu; ale jiní všickni pochybovati budau o nie. Nebo tato šelma řeči Starého i Nového zákona mluviti bude jako 60 od Boha, ale ty řeči obrátí k svedení věrných. Život také nápodobný povede svatým, takže prostým nebude se zdáti býti šelmau, která by prvnie šelmě pomáhala, nébrž srdce mnohých pohnau se a ne- řeknau, by oni byli svuodce. A protož Kristus die: »Pilně se vy- stříhajte od falešných prorokuov, kteříž přicházejí k vám v rauše 65 ovčím, ale vnitř sau vlcie hltaví«. A tak šelma, zhovadile jsúci živa, Boha se nebojéci. A die znamenitě: »Dva rohy«, totiž dvoji moc klíčuov. Jako povědieno Petrovi: »Tobě dám klíče královstvie nebeského«. Jako napřed v Zjevení IX. kapitole řečeno, že hvězda spadla s nebe 70 do propastné šachty, majíci klíč od šachty propasti, totiž odvierati a zjevovati bludy tajné, totiž aby obnoveni byli bludové, kteříž se tajili, a tak tu klíč moc znamená, takéž tuto rohové klíče zna- menají, a tak moc svazovati a rozvazovati. A klíče také uměnie rozeznávati malomocenstvie od nemalomocenství. Nebo šelma 75 silnější má viece rohuov; ale tato má dva rohy jako uměnie, vý- mluvnost, poznánie pravdy. Protož těžko jest tuto šelmu rozeznati od těch, kteří nejsau šelma; i ti také sau umělí, rozumní, vajmluvní, život zevnitřní na voko svatý vedauce ku podobenství apoštoluov Kristových. 80 Neprotiví se však první šelmě, ale srovnává se s ní a pochlebuje první šelmě; a jest v mnohých dařích nápodobná k prvním sva- tým a potvrzují všech skutkuov světských lidí a je vymlauvají, 187а2 Kněžie 187b1 64 Mat. 7, 15 — 69 Mat. 16, 19 — 70 Zj. 9, I
538 Kapitola Z země šelma Selma nesnadně poznána bývá Dva rohy Klíče co sú Těžké rozeznánic duchovnieho, v kterémžto bývají z prostých v stavu duchovním postaveni; a ti sau poddáni moci větší, totiž světské, kteřížto se někdy upokojie. A protož z stavu nízkého, chudého vcházejí a bývají kněžie, a bývají šelma a strana ďáblova. A protož z země vystupuje, jenž jest najnižší živel. Druhé z země, totiž z žádostí 50 zemských, tělesných, lakomých, totiž že mají žádost zemskau, nad jiné chtějíce býti povajšeni, potřebu mieti žádajíce tělesnau. A že k tomu duostojenství vede je duch lakomstvie, ne prospěch cierkve, a protož slovau šelma. A vypisuje ji, vypravuje jejie pokrytstvie, že měla dva rohy 55 podobná Beránkovi. Tak totiž, že šelma ta bude velmi přikrytá pokrytstvím, mnoho majíci podobného Pánu Kristu, a nesnadně bývá poznána. A ledva svatým Ducha božieho majícím bude dáno poznati tu šelmu; ale jiní všickni pochybovati budau o nie. Nebo tato šelma řeči Starého i Nového zákona mluviti bude jako 60 od Boha, ale ty řeči obrátí k svedení věrných. Život také nápodobný povede svatým, takže prostým nebude se zdáti býti šelmau, která by prvnie šelmě pomáhala, nébrž srdce mnohých pohnau se a ne- řeknau, by oni byli svuodce. A protož Kristus die: »Pilně se vy- stříhajte od falešných prorokuov, kteříž přicházejí k vám v rauše 65 ovčím, ale vnitř sau vlcie hltaví«. A tak šelma, zhovadile jsúci živa, Boha se nebojéci. A die znamenitě: »Dva rohy«, totiž dvoji moc klíčuov. Jako povědieno Petrovi: »Tobě dám klíče královstvie nebeského«. Jako napřed v Zjevení IX. kapitole řečeno, že hvězda spadla s nebe 70 do propastné šachty, majíci klíč od šachty propasti, totiž odvierati a zjevovati bludy tajné, totiž aby obnoveni byli bludové, kteříž se tajili, a tak tu klíč moc znamená, takéž tuto rohové klíče zna- menají, a tak moc svazovati a rozvazovati. A klíče také uměnie rozeznávati malomocenstvie od nemalomocenství. Nebo šelma 75 silnější má viece rohuov; ale tato má dva rohy jako uměnie, vý- mluvnost, poznánie pravdy. Protož těžko jest tuto šelmu rozeznati od těch, kteří nejsau šelma; i ti také sau umělí, rozumní, vajmluvní, život zevnitřní na voko svatý vedauce ku podobenství apoštoluov Kristových. 80 Neprotiví se však první šelmě, ale srovnává se s ní a pochlebuje první šelmě; a jest v mnohých dařích nápodobná k prvním sva- tým a potvrzují všech skutkuov světských lidí a je vymlauvají, 187а2 Kněžie 187b1 64 Mat. 7, 15 — 69 Mat. 16, 19 — 70 Zj. 9, I
Strana 539
XIII. 539 nebo bohatstvie a platy mají od té šelmy prvnie. A kto by byl 85 maudrý, umie tyto věci rozhodnauti a poznati. Tak se pokládá (Zachariáš XI.), že k zpravování stáda Páně dáni sau dva prutové. Jeden slove krása, totiž moc světská, ozdobená a krásná, kteráž dána jest k zpravování stáda Páně. Nebo k Římanuom XIII. napsáno: »Všeliká duše poddána buď mocem vyším«. Druhý prut 90 provázek slove, totiž stav duchovní. A tyto moci sau podobné Beránkovi, Pánu totiž Kristu. A jmenuje rohy, totiž moci silné; nebo silné velmi budau. A že jejie řeč jest škodlivá, protož dopovídá, že jest mluvila jako drak, totiž vdechnutím a vnuknutím drakovým. O kterémž na- 95 před praveno jest, že proti ženě bojuje. Obě dvě pak šelmě, první i druhá, sau ku pomoci draka, totiž ďábla, a on drak vládnauti bude těmito šelmami. O první die, že moc měla od draka, o této druhé die, že mluvieše jako drak, totiž vdechnutím a vnuknutím jeho, takže pod pravdami mnohými namísí bluduov. Toto mluvenie 100 jest v lid křesťanský uvésti nové a neslajchané věci a nezákladné, kteréž mluví pro svú čest, pro svuoj zisk a pro přízeň od lidí, aby ji mohla mieti. Ale ne tak, aby zjevně zchvalovala nětco zlého zjevného, ale činiti to bude chytře pod pokrytstvím a pod barvami některakými, jako by všecko dobré mínila. Vida šatan chytrý, že 105 od nízkých a zapovržených na světě mnohá pochází pravda, zbudil své podobné jim sprostné a zavržené, kteřížto pod zá- myslem milostivosti, majíce chytrosti šatanovy, mluvie ty věci, kteréž nesluší, a mluvie, pod pravdau uvozujíce, faleš a lež. A nynie strany proti sobě vespolek rozdělené, jedna strana druhau na- 110 zývá šelmau, a tak svého zatvrzenie nepoznávají a sami v se nenahlédnau. Moc světská Duchovní Řeč škodná Mluvenie šelmy Pokryte 187b2 A viděl sem jinau šelmu, vystupující z země. Vypisuje blahoslavený Jan rytěřovánie a boj svatých s šelmau od počátku světa až do skonánie. Druhé znamenati máme, že každý křesťan dobrý jest velikého duostojenstvie; nebo 5 v Duchu svatém jest syn, v Duchu svatém přebývá, v Duchu svatém prospievá v dobrém, v Duchu svatém jest aud Kristuov; a ten ť jest pravý křesťan a ten jest pravý boží dědic. Apoštol mluví: »Kto nemá Ducha božieho Ježíšova, nenie jeho«. Ten ť Krestana cluostojenství 86 Zach. 11, 7 — 89 Řím. 13, 1 — 95 Zj. 12, 4 — 100 v lid; w je nejasné, zdá se, že pův. bylo napsáno: na. 8 Řím. 8, 9
XIII. 539 nebo bohatstvie a platy mají od té šelmy prvnie. A kto by byl 85 maudrý, umie tyto věci rozhodnauti a poznati. Tak se pokládá (Zachariáš XI.), že k zpravování stáda Páně dáni sau dva prutové. Jeden slove krása, totiž moc světská, ozdobená a krásná, kteráž dána jest k zpravování stáda Páně. Nebo k Římanuom XIII. napsáno: »Všeliká duše poddána buď mocem vyším«. Druhý prut 90 provázek slove, totiž stav duchovní. A tyto moci sau podobné Beránkovi, Pánu totiž Kristu. A jmenuje rohy, totiž moci silné; nebo silné velmi budau. A že jejie řeč jest škodlivá, protož dopovídá, že jest mluvila jako drak, totiž vdechnutím a vnuknutím drakovým. O kterémž na- 95 před praveno jest, že proti ženě bojuje. Obě dvě pak šelmě, první i druhá, sau ku pomoci draka, totiž ďábla, a on drak vládnauti bude těmito šelmami. O první die, že moc měla od draka, o této druhé die, že mluvieše jako drak, totiž vdechnutím a vnuknutím jeho, takže pod pravdami mnohými namísí bluduov. Toto mluvenie 100 jest v lid křesťanský uvésti nové a neslajchané věci a nezákladné, kteréž mluví pro svú čest, pro svuoj zisk a pro přízeň od lidí, aby ji mohla mieti. Ale ne tak, aby zjevně zchvalovala nětco zlého zjevného, ale činiti to bude chytře pod pokrytstvím a pod barvami některakými, jako by všecko dobré mínila. Vida šatan chytrý, že 105 od nízkých a zapovržených na světě mnohá pochází pravda, zbudil své podobné jim sprostné a zavržené, kteřížto pod zá- myslem milostivosti, majíce chytrosti šatanovy, mluvie ty věci, kteréž nesluší, a mluvie, pod pravdau uvozujíce, faleš a lež. A nynie strany proti sobě vespolek rozdělené, jedna strana druhau na- 110 zývá šelmau, a tak svého zatvrzenie nepoznávají a sami v se nenahlédnau. Moc světská Duchovní Řeč škodná Mluvenie šelmy Pokryte 187b2 A viděl sem jinau šelmu, vystupující z země. Vypisuje blahoslavený Jan rytěřovánie a boj svatých s šelmau od počátku světa až do skonánie. Druhé znamenati máme, že každý křesťan dobrý jest velikého duostojenstvie; nebo 5 v Duchu svatém jest syn, v Duchu svatém přebývá, v Duchu svatém prospievá v dobrém, v Duchu svatém jest aud Kristuov; a ten ť jest pravý křesťan a ten jest pravý boží dědic. Apoštol mluví: »Kto nemá Ducha božieho Ježíšova, nenie jeho«. Ten ť Krestana cluostojenství 86 Zach. 11, 7 — 89 Řím. 13, 1 — 95 Zj. 12, 4 — 100 v lid; w je nejasné, zdá se, že pův. bylo napsáno: na. 8 Řím. 8, 9
Strana 540
540 Kapitola jest národ svatý, lid dobytie, královské kněžstvo, kterýmž dává Duch boží, aby hlas Syna božieho slyšeli a byli synové praví, 10 a aby oni uměli Boha milovati, Boha se báti. Tyto věci dává jim Duch boží; a těch jest královstvie nebeské, těch sau všecky věci, pro tyto Pán dává slunce a měsíc a vítězstvie, pro tyto trvá ještě svět. A ti sau tovařišie anděluov. Jiní sau jako šelma porušení, kteříž odešli od svého stavu jako Adam a Eva, od stavu diem 15 lidského. Žalm: »Člověk, když ve cti byl, nerozuměl, připodobněn jest hovadóm nesmyslným«. Synové božie nesrovnávají se s těmito šelmami, ale protivie se sobě vespolek. Tito sau od života Kristova a jeho synovstvie, od života královského kněžstva vypadli, protož lidé nejsau. Ale 20 Povahy volených co pak sú, ukazuje se, že sau jistotně hovada a šelmy. Vyvolení pak najprvé sú vieru dobrau majíce, hřiechy své poznávají a křeh- kost a umějí se kořiti před Bohem a žalost mieti na hřiechy, na budaucie dobré i zlé věci mysliti, k smrti se připravovati a jie žádati. Tito ť umějí nemilovati světa, nestojí vo lakomstvie, 25 188a1 o lakotu a smilstvo. Tito se v zámutku radují, nebo v Duchu bo- žím živi sau, umějí se častokrát modliti; ti ť pokorné modlitby vylévají s sebráním velikým, s pláčem, jako zjevný hřiešník, řiekajíce: »Bože, buď milostiv mně hříšnému«, poctivě a stydlivě se maje. Ti ť mají sladkost v milování a žádost dobrau. Ti k slovu 30 božiemu mají žádost hořící, ti mají chtivost najvraucnější k při- jímaní velebné svátosti; ti pokoj zachovávají srdečný, památku Kristova umučenie sobě rozjímají; ti ť zajisté Krista se bojie a následují a přikázanie zachovávají všecka. Galat. V°.: Ovoce Ducha svatého které jest to, v kterýchž přebývá? »Ovoce Ducha 35 jesti ť pokoj«; neb žádá srdce to milovati Krista a tak také i ne- přítele svého, chce spolu s ním trpěti a litovati ho, učiti, trestati a dobře činiti jemu, příklad dobrý dávati a býti poctivý a opatrný zde a maudrost mluviti s ním. Protož pokoj má a lásku, aby všecky miloval pro Boha, radost v zámutku, v bolesti, v pokušení času 40 naději. Pokoj, totiž pokojné svědomie, kteréhož nic nehryze, jenž jest smířenie s Bohem, kterýmž praví: »Ve mně pokoj mieti budete, na světě nátisk«. Pokoj, u vieře upevněnie jako na skále, u vieře, v naději a v lásce. Trpělivost v nesnadných věcech; raději v světských věcech na těle trpěti bude nežli na duši své, přijde-li 45 zámutek. Dlauhočekánie; rád mluví k bližnímu, k nepříteli i k pří- Ovoce Ducha svatého Porušenie křesťanuov 9 I. Petr 2, 9 — 16 Ž. 49, 21 — 29 Luk. 18, 13 — 34 Gal. 5, 22 — 42 Jan 16, 33
540 Kapitola jest národ svatý, lid dobytie, královské kněžstvo, kterýmž dává Duch boží, aby hlas Syna božieho slyšeli a byli synové praví, 10 a aby oni uměli Boha milovati, Boha se báti. Tyto věci dává jim Duch boží; a těch jest královstvie nebeské, těch sau všecky věci, pro tyto Pán dává slunce a měsíc a vítězstvie, pro tyto trvá ještě svět. A ti sau tovařišie anděluov. Jiní sau jako šelma porušení, kteříž odešli od svého stavu jako Adam a Eva, od stavu diem 15 lidského. Žalm: »Člověk, když ve cti byl, nerozuměl, připodobněn jest hovadóm nesmyslným«. Synové božie nesrovnávají se s těmito šelmami, ale protivie se sobě vespolek. Tito sau od života Kristova a jeho synovstvie, od života královského kněžstva vypadli, protož lidé nejsau. Ale 20 Povahy volených co pak sú, ukazuje se, že sau jistotně hovada a šelmy. Vyvolení pak najprvé sú vieru dobrau majíce, hřiechy své poznávají a křeh- kost a umějí se kořiti před Bohem a žalost mieti na hřiechy, na budaucie dobré i zlé věci mysliti, k smrti se připravovati a jie žádati. Tito ť umějí nemilovati světa, nestojí vo lakomstvie, 25 188a1 o lakotu a smilstvo. Tito se v zámutku radují, nebo v Duchu bo- žím živi sau, umějí se častokrát modliti; ti ť pokorné modlitby vylévají s sebráním velikým, s pláčem, jako zjevný hřiešník, řiekajíce: »Bože, buď milostiv mně hříšnému«, poctivě a stydlivě se maje. Ti ť mají sladkost v milování a žádost dobrau. Ti k slovu 30 božiemu mají žádost hořící, ti mají chtivost najvraucnější k při- jímaní velebné svátosti; ti pokoj zachovávají srdečný, památku Kristova umučenie sobě rozjímají; ti ť zajisté Krista se bojie a následují a přikázanie zachovávají všecka. Galat. V°.: Ovoce Ducha svatého které jest to, v kterýchž přebývá? »Ovoce Ducha 35 jesti ť pokoj«; neb žádá srdce to milovati Krista a tak také i ne- přítele svého, chce spolu s ním trpěti a litovati ho, učiti, trestati a dobře činiti jemu, příklad dobrý dávati a býti poctivý a opatrný zde a maudrost mluviti s ním. Protož pokoj má a lásku, aby všecky miloval pro Boha, radost v zámutku, v bolesti, v pokušení času 40 naději. Pokoj, totiž pokojné svědomie, kteréhož nic nehryze, jenž jest smířenie s Bohem, kterýmž praví: »Ve mně pokoj mieti budete, na světě nátisk«. Pokoj, u vieře upevněnie jako na skále, u vieře, v naději a v lásce. Trpělivost v nesnadných věcech; raději v světských věcech na těle trpěti bude nežli na duši své, přijde-li 45 zámutek. Dlauhočekánie; rád mluví k bližnímu, k nepříteli i k pří- Ovoce Ducha svatého Porušenie křesťanuov 9 I. Petr 2, 9 — 16 Ž. 49, 21 — 29 Luk. 18, 13 — 34 Gal. 5, 22 — 42 Jan 16, 33
Strana 541
XIII 541 188a2 188b1 teli, o Kristu, o pokoji, o životě věčném, očekávaje královstvie nebeského. Viera pravá. Střiedmost ve všech věcech, kteréž činiti má, a milosrdenstvie čině střiedmě; v pokušení také střiedmost 50 má a snáší Pána a zdrhuje duši a snáší od přivolenie k hřiechu. Čistota mysli, aby byla i na těle i ve všech skutcích, kdež Duch svatý přebývá. Tyto věci dobré tu se dějí, žádný aby nekradl. Ty ť sau věci dobré člověku. Tak rozmnoženi byli v dobrých věcech v cierkvi 55 prvotní, tak bývali poznáni synové boží a křesťané. Tento národ upřímých má s sebau anděluov zástup proti šelmě. A ač někteří Andělská pomo- v hřiechy padají, však povstávají konečně; jiní vypadají v zhova- dilost, že zase nepovstávají, nebo daleko od Boha padají, jakož sau rozdielní od Boha podlé žádostí svých. Jakož tutéž Pavel sv. vy- 60 pravuje zhovadilost šelmy řka: »Zjevní sau skutkové těla«, totiž zhovadilost lidská, to jest smilstvo, vražda, sodomářstvie, vohyzd- nost, nečistota, oplzlost, kteráž se páše v smíšení obojieho po- hlavie na hospodách, kauzla, trávenie, nepřiezně, sekty a rozdě- lenie, kteréž se dějí v obcech proti sobě na smrt, sau znakové šelmy; 65 svárové, prchlivosti, horlivosti, roty, šibalstva, vraždy, laupežové, násilé, kteréžto všecky věci dějí se bez bázně, také mezi bojovníky pro zákon boží, lakota, dlauhé večernie sedánie, zanetbánie mší svatých, hodovánie a kvasové, nasycenie těla přílišné, rozkoše a chlipnosti tělesné, závisti a marnosti. Tato ť sau znamenie hovad a 7o šelm. A to ť jest antikristvie, totiž lid veškeren s hlavami, totiž s králi, s kniežaty a pány. A lid poddaný v hříších svrchu pra- vených ležící jest šelma rohatá, kteráž bojuje proti Kristovým vyvoleným. Item těla milovníci sau šelma. Všickni hněviví sau šelma; Milovníci těla 75 ti bojují proti těm, kteříž mají Ducha božieho. A volení, také majíce Ducha božieho, jsau proti duchu těla a šelmy. A tak vezdajšie sau bojové. Tato ť jest šelma veliká, kteráž vidína jest jako nedvěd a lev a pardus. Jako lid obecný, kterýž pro dobré obecné zpozdilý a léní jest, vyznamenává se skrz šelmu, neb jest v náboženství, so v postu, v almužně zpozdilý. A takový lid jest šelma. Nynie opět plného a sytého břicha zahaleči zchopní ke zlému, k chlipnosti, sau bajkové; sami se mstiece sau nedvědi; rozsápávajíce člověka a zabíjejíce sau lvové; hněviví proti dobrému sau hadové; žrauti Lvové hltaví sau vlcie,; kochánie chlipná majíce v smilstvie, v řeči zlé Šelmy rozličné Skutkové těla tuto se vyčítají Znamenie hovad a šelm Zpozdilí k dobrému šelmy Břicháči 60 Gal. 5, 19 až 21— 77 Zj. 13,2 80 Nad slovem Nynie připsáno pův. rukou: jednak,
XIII 541 188a2 188b1 teli, o Kristu, o pokoji, o životě věčném, očekávaje královstvie nebeského. Viera pravá. Střiedmost ve všech věcech, kteréž činiti má, a milosrdenstvie čině střiedmě; v pokušení také střiedmost 50 má a snáší Pána a zdrhuje duši a snáší od přivolenie k hřiechu. Čistota mysli, aby byla i na těle i ve všech skutcích, kdež Duch svatý přebývá. Tyto věci dobré tu se dějí, žádný aby nekradl. Ty ť sau věci dobré člověku. Tak rozmnoženi byli v dobrých věcech v cierkvi 55 prvotní, tak bývali poznáni synové boží a křesťané. Tento národ upřímých má s sebau anděluov zástup proti šelmě. A ač někteří Andělská pomo- v hřiechy padají, však povstávají konečně; jiní vypadají v zhova- dilost, že zase nepovstávají, nebo daleko od Boha padají, jakož sau rozdielní od Boha podlé žádostí svých. Jakož tutéž Pavel sv. vy- 60 pravuje zhovadilost šelmy řka: »Zjevní sau skutkové těla«, totiž zhovadilost lidská, to jest smilstvo, vražda, sodomářstvie, vohyzd- nost, nečistota, oplzlost, kteráž se páše v smíšení obojieho po- hlavie na hospodách, kauzla, trávenie, nepřiezně, sekty a rozdě- lenie, kteréž se dějí v obcech proti sobě na smrt, sau znakové šelmy; 65 svárové, prchlivosti, horlivosti, roty, šibalstva, vraždy, laupežové, násilé, kteréžto všecky věci dějí se bez bázně, také mezi bojovníky pro zákon boží, lakota, dlauhé večernie sedánie, zanetbánie mší svatých, hodovánie a kvasové, nasycenie těla přílišné, rozkoše a chlipnosti tělesné, závisti a marnosti. Tato ť sau znamenie hovad a 7o šelm. A to ť jest antikristvie, totiž lid veškeren s hlavami, totiž s králi, s kniežaty a pány. A lid poddaný v hříších svrchu pra- vených ležící jest šelma rohatá, kteráž bojuje proti Kristovým vyvoleným. Item těla milovníci sau šelma. Všickni hněviví sau šelma; Milovníci těla 75 ti bojují proti těm, kteříž mají Ducha božieho. A volení, také majíce Ducha božieho, jsau proti duchu těla a šelmy. A tak vezdajšie sau bojové. Tato ť jest šelma veliká, kteráž vidína jest jako nedvěd a lev a pardus. Jako lid obecný, kterýž pro dobré obecné zpozdilý a léní jest, vyznamenává se skrz šelmu, neb jest v náboženství, so v postu, v almužně zpozdilý. A takový lid jest šelma. Nynie opět plného a sytého břicha zahaleči zchopní ke zlému, k chlipnosti, sau bajkové; sami se mstiece sau nedvědi; rozsápávajíce člověka a zabíjejíce sau lvové; hněviví proti dobrému sau hadové; žrauti Lvové hltaví sau vlcie,; kochánie chlipná majíce v smilstvie, v řeči zlé Šelmy rozličné Skutkové těla tuto se vyčítají Znamenie hovad a šelm Zpozdilí k dobrému šelmy Břicháči 60 Gal. 5, 19 až 21— 77 Zj. 13,2 80 Nad slovem Nynie připsáno pův. rukou: jednak,
Strana 542
542 Kapitola sau také vepři; chlubíce se sami v sobě, v bohatství se pozdvíhajíce 85 a ukrutnost ukazujíce bližním a hněviví náramně sau lvové. A tak sau šelmy rozličné lidské pokolenie. A sau také tak velmi zlí, až na stupeň dábelský. Kristus praví: »Jeden z vás jesti ť dábel«. A proti těmto bojují vyvolení. Ten lid na dvé se dělí. V lid Světský lid šelma světský zhovadilý, kterýž miluje příliš tento svět, kterýž je v šťast- ných věcech k dobrému zbuzuje; ktož takové věci odjímá, zabíjejí a povstávají proti Kristu a těžcí sau nepřátelé. A ta ť jest veliká šelma svrchu vypsaná, kteráž má hlav sedm a rohuov deset; ale přemožena bývá skrze trpělivost a vieru a skrze vyznánie pravdy až do smrti. Protož věrný vuoli dobrau viery přičiň proti šelmě. Druhý stav jest kněží a duchovních, od Ducha božieho opuštěných; tať jest druhá šelma, kterážto od stavu nízkého a zavrženého vstu- puje k papežství a k některému auřadu zpravovánie v cierkvi. A tu porušeni sau a od Ducha božieho opuštěni v kázaních. Lid také 188b2 té šelmě, jako vyvolení skrze Ducha svatého, zpěčují se, prohlédajíce 100 k veliké slávě velikého Boha. Tito náramně pyšně sobě počínají, vuoli k své slávě mají. Ta šelma najtěžšie jest Kristovému lidu a má ku pomoci první šelmu. »Mající dva rohy«, totiž dvě moci cierkve a klíče cierkve. »A má výmluvnost drakovu«, totiž z ducha šatanova mluví 105 v domích, v lidu, v zbořích, v kostelích divným obyčejem, v duše uvodí chytrosti hřiechuov a bluduov. A tak bude chytrá. A kdyby Duch boží nedržal duší, byli by svedeni od nich skrz takové lži jejich. Světí mluvie vážně, z Ducha božieho, úžitečné věci velmi. Praví Pán: »Nebo nejste vy, kteříž mluvíte, ale Duch Otce vašeho, 110 kterýž mluví v vás«. Ale šelma, kteráž vystupuje z bláta biedy v stav cierkve, mluví z ducha drakova proti lásce, proti víře, proti jednotě v svazku pokoje k roztržením. A tomu se od draka učí a béře a bludy kuje proti vieře a svatému božiemu čtení; a proti velebné svátosti kostelní mluví. A což nemuože z sebe svésti, 115 ostatek od draka má, aby silná byla náramně. Prvnie ukrutně a mocně bojuje, druhá pokrytě, lahodně velmi a pochlebně, kteráž nesnadně bývá poznána. »A měla moc prvnie šelmy«. Prvnie nepokojná, lakomá, lakotná, pokoj světa miluje, bohatstvie, slávu světa etc. Druhá se jie při-120 podobňuje a v těch věcech připochlebuje, a tato hřiechy prvnie šelmy zchvaluje. Protož první miluje druhau, a tato také nechce Zlost až k dábelství Duchovnie šelma Výmluvnost zlá Mluvenie svatých Mluvenie šelmy 90 95 sely se srovnávají 88 Jan 6, 70 — 93 Zj. 13, 1 — 110 Mat. 10, 20
542 Kapitola sau také vepři; chlubíce se sami v sobě, v bohatství se pozdvíhajíce 85 a ukrutnost ukazujíce bližním a hněviví náramně sau lvové. A tak sau šelmy rozličné lidské pokolenie. A sau také tak velmi zlí, až na stupeň dábelský. Kristus praví: »Jeden z vás jesti ť dábel«. A proti těmto bojují vyvolení. Ten lid na dvé se dělí. V lid Světský lid šelma světský zhovadilý, kterýž miluje příliš tento svět, kterýž je v šťast- ných věcech k dobrému zbuzuje; ktož takové věci odjímá, zabíjejí a povstávají proti Kristu a těžcí sau nepřátelé. A ta ť jest veliká šelma svrchu vypsaná, kteráž má hlav sedm a rohuov deset; ale přemožena bývá skrze trpělivost a vieru a skrze vyznánie pravdy až do smrti. Protož věrný vuoli dobrau viery přičiň proti šelmě. Druhý stav jest kněží a duchovních, od Ducha božieho opuštěných; tať jest druhá šelma, kterážto od stavu nízkého a zavrženého vstu- puje k papežství a k některému auřadu zpravovánie v cierkvi. A tu porušeni sau a od Ducha božieho opuštěni v kázaních. Lid také 188b2 té šelmě, jako vyvolení skrze Ducha svatého, zpěčují se, prohlédajíce 100 k veliké slávě velikého Boha. Tito náramně pyšně sobě počínají, vuoli k své slávě mají. Ta šelma najtěžšie jest Kristovému lidu a má ku pomoci první šelmu. »Mající dva rohy«, totiž dvě moci cierkve a klíče cierkve. »A má výmluvnost drakovu«, totiž z ducha šatanova mluví 105 v domích, v lidu, v zbořích, v kostelích divným obyčejem, v duše uvodí chytrosti hřiechuov a bluduov. A tak bude chytrá. A kdyby Duch boží nedržal duší, byli by svedeni od nich skrz takové lži jejich. Světí mluvie vážně, z Ducha božieho, úžitečné věci velmi. Praví Pán: »Nebo nejste vy, kteříž mluvíte, ale Duch Otce vašeho, 110 kterýž mluví v vás«. Ale šelma, kteráž vystupuje z bláta biedy v stav cierkve, mluví z ducha drakova proti lásce, proti víře, proti jednotě v svazku pokoje k roztržením. A tomu se od draka učí a béře a bludy kuje proti vieře a svatému božiemu čtení; a proti velebné svátosti kostelní mluví. A což nemuože z sebe svésti, 115 ostatek od draka má, aby silná byla náramně. Prvnie ukrutně a mocně bojuje, druhá pokrytě, lahodně velmi a pochlebně, kteráž nesnadně bývá poznána. »A měla moc prvnie šelmy«. Prvnie nepokojná, lakomá, lakotná, pokoj světa miluje, bohatstvie, slávu světa etc. Druhá se jie při-120 podobňuje a v těch věcech připochlebuje, a tato hřiechy prvnie šelmy zchvaluje. Protož první miluje druhau, a tato také nechce Zlost až k dábelství Duchovnie šelma Výmluvnost zlá Mluvenie svatých Mluvenie šelmy 90 95 sely se srovnávají 88 Jan 6, 70 — 93 Zj. 13, 1 — 110 Mat. 10, 20
Strana 543
XIII 543 rozhněvati prvnie. Prvnie mocně bojuje proti Beránkovi k zkažení lásky a čtení; tato se lísá a připochlebuje a také béře moc od prvnie, 189a1 125 aby též činila, Krista v potupu dala v lidu. Nebo, kdyby lidu l zho- vadilého najprv neměla druhá šelma, ne tak by směle mluvila rauhanie a ne tak by uvozovala bluduov. Protož béře duostojen- stvie a moc auduov svých druhá šelma od prvnie. Tak od ciesaře dána jest moc druhé šelmě, totiž v nadánie cierkve bohatstvím. 130 Tu ť jest dána moc panovati, súditi, psáti. Protož druhá šelma puosobila takovéž věci zlé jako prvnie: prvnie laupila poddané, druhá také pot a robotu poddaných jedla a skrze chytrost, ná- boženstvie lakomstvie krmila a množila, a take na duši i na těle. Druhá moc, oklamánie od prvnie šelmy vzala. Opět dávati moc 135 zlosti, lakomstvie, pajše, svatokupectvie, smilstvie, protivníku pravdy jest moc prvnie i druhé šelmy. Nenie ta moc Petra apo- štola a Pavla. Protož ti duchové rozliční sau, kteříž sau proti voleným božím. V Konstancí první s druhau šelmau svázány sau a mluvily sau jako drak proti krvi Beránkově a proti jeho věrným. 140 A obě dvě vylévají krev spravedlivých a tento svět milují. Protož die: »Druhá šelma mluvila jako drak«. Také ti, kteříž k pravdě přistupují kněžie, protivie se tajně pravdě čtenie svatého, šelma sau druhá. Opět lajkové i kněžie proti kněžství mluviece, ti mají moc prvnie šelmy. A čehož nepohubí první v svatých, to 145 druhá vyplní. Item když první šelma nebude zchvalovati smysluov kazateluov dnes bludných; a když přijde ta šelma ku písmu svatých, tehdy pozná každý člověk, že blaudila ta šelma druhá. A protož v množství lidu lajkovského doufá a na ň zpoléhá, kteříž ji chválé na kázaní, v smyslích a v duovtipnostech rozličných a 189a2 150 v rozumích. Protož k libosti prvnie šelmy káže, aby ji rozšiřo- vala, milovala a vyvajšila. A protož tehdy ta šelma roztrhuje lid svorný, kdež koli muože. Item na dvořích královských, panských jest, miluje jim podobné raucho a chválí to na první šelmě, miluje stoly hoduov a chválí také na prvnie šelmě. Protož sobě pomá- 155 hají, se milují a chválé. Ktož od zlých miluje chválen býti, ještě ť jest zhovadilý. Protož die apoštol: »Bych se lidem líbil, služeb- níkem Kristovým bych nebyl«. »Šelma druhá před tváří prvnie šelmy činila skutky své«. Světí všecky věci, kteréž sau činili, tak se měli, jako by na Boha 160 patřili a jako by on hleděl na všecky věci, pro ň sau vše činili. Jedna šeli pomáhá dr Konstans Hus upek šelmy Nač zpolet šelmna Dvuor králo (Černě:) vel lahod Svatých skul i řeči před Be 124 Marginálie náleží patrně za slovo »lísá«. — 156 Podle Gal. 1, 10
XIII 543 rozhněvati prvnie. Prvnie mocně bojuje proti Beránkovi k zkažení lásky a čtení; tato se lísá a připochlebuje a také béře moc od prvnie, 189a1 125 aby též činila, Krista v potupu dala v lidu. Nebo, kdyby lidu l zho- vadilého najprv neměla druhá šelma, ne tak by směle mluvila rauhanie a ne tak by uvozovala bluduov. Protož béře duostojen- stvie a moc auduov svých druhá šelma od prvnie. Tak od ciesaře dána jest moc druhé šelmě, totiž v nadánie cierkve bohatstvím. 130 Tu ť jest dána moc panovati, súditi, psáti. Protož druhá šelma puosobila takovéž věci zlé jako prvnie: prvnie laupila poddané, druhá také pot a robotu poddaných jedla a skrze chytrost, ná- boženstvie lakomstvie krmila a množila, a take na duši i na těle. Druhá moc, oklamánie od prvnie šelmy vzala. Opět dávati moc 135 zlosti, lakomstvie, pajše, svatokupectvie, smilstvie, protivníku pravdy jest moc prvnie i druhé šelmy. Nenie ta moc Petra apo- štola a Pavla. Protož ti duchové rozliční sau, kteříž sau proti voleným božím. V Konstancí první s druhau šelmau svázány sau a mluvily sau jako drak proti krvi Beránkově a proti jeho věrným. 140 A obě dvě vylévají krev spravedlivých a tento svět milují. Protož die: »Druhá šelma mluvila jako drak«. Také ti, kteříž k pravdě přistupují kněžie, protivie se tajně pravdě čtenie svatého, šelma sau druhá. Opět lajkové i kněžie proti kněžství mluviece, ti mají moc prvnie šelmy. A čehož nepohubí první v svatých, to 145 druhá vyplní. Item když první šelma nebude zchvalovati smysluov kazateluov dnes bludných; a když přijde ta šelma ku písmu svatých, tehdy pozná každý člověk, že blaudila ta šelma druhá. A protož v množství lidu lajkovského doufá a na ň zpoléhá, kteříž ji chválé na kázaní, v smyslích a v duovtipnostech rozličných a 189a2 150 v rozumích. Protož k libosti prvnie šelmy káže, aby ji rozšiřo- vala, milovala a vyvajšila. A protož tehdy ta šelma roztrhuje lid svorný, kdež koli muože. Item na dvořích královských, panských jest, miluje jim podobné raucho a chválí to na první šelmě, miluje stoly hoduov a chválí také na prvnie šelmě. Protož sobě pomá- 155 hají, se milují a chválé. Ktož od zlých miluje chválen býti, ještě ť jest zhovadilý. Protož die apoštol: »Bych se lidem líbil, služeb- níkem Kristovým bych nebyl«. »Šelma druhá před tváří prvnie šelmy činila skutky své«. Světí všecky věci, kteréž sau činili, tak se měli, jako by na Boha 160 patřili a jako by on hleděl na všecky věci, pro ň sau vše činili. Jedna šeli pomáhá dr Konstans Hus upek šelmy Nač zpolet šelmna Dvuor králo (Černě:) vel lahod Svatých skul i řeči před Be 124 Marginálie náleží patrně za slovo »lísá«. — 156 Podle Gal. 1, 10
Strana 544
544 Kapitola Šelma ne tak Eliáš stál před Bohem Svatí ku Pánu Bohu se utiekají Šelma jinam Protož řiekali (II. Korint. II°.): »Nejsme zajisté cizoložiece slova božieho«, totiž slova, kteréž vede k vieře, neobracujeme od viery, a slova, kteréž vede k lásce, aniž obracujeme proti lásce; neb to jest cizoložstvo. »Ale před Bohem mluvíme« bojíce se ho, jemu se líbíce, jináče slova nevykládajíce, od lidí chvály nehledajíce. 165 Nazpátek činí šelma: nedbá, jací sau před Bohem, toliko jediné čistí býti žádají před lidmi a spravedliví. Kristus mluví: »Vy ste, ješto se za spravedlivé máte před lidmi, ale Buoh zná srdce vaše«, totiž kterak sau opuštěná od Ducha božieho a porušená sú srdce vaše, a nechtí pro Boha trpěti a před lidmi hanby mieti. Buoh 170 zná srdce taková, kteráž se lidem líbiti chtějí, ne Bohu. Svatým proti takovým jest opět boj; ale voleným dává Buoh to, že tudiež vyjdau z světa. A kterak těžké jest v hříších ukázati se před Bohem! Protož napomínají je takové věci, aby, což činie, jako před Bohem činili, 175 před oblíčejem jeho. Prvé praveno jest, kterak Eliáš stál před tváří Páně a kterak světí stojí před oblíčejem Beránka jako svícnové světlí zlatí. Ale šelma stála před oblíčejem prvnie šelmy. David: »Jako oči dievky v rukau panie své a jako oči služební- kuov v rukau pánuov svých, tak oči naše k tobě, Bože«, totiž 180 po těch dařiech od tebe přijatých k tobě vzdycháme a hledíme; ale šelma k šelmě, aby jedna druhé hájila a chválila a aby se proti pravdě spojily. Ale světí stojí před oblíčejem Páně ve všech vě- cech, kteréž činie, aby on sám zchvaloval, což oni činie, aby on hájil a ochraňoval, aby se jemu líbilo, což koli činie; a všecko, což 185 mluvie, ve jméno Páně mluvie; a všecko, což ku pomoci pravdě a jeho čtení činie, ve jménu Ježíšovu činie. Apoštol: »Všecko, což činíte, ve jménu Páně čiňte, aby ve všech věcech oslaven byl Buoh, jenž jest požehnaný na věky«. 189b1 Žlost druhé šelmy A učinila to, aby země i ti, kteří přebý- vají na ní, klaněli se šelmě první. Na druhé šelmě dotýká Jan zlosti, že mnohé svede. A najprvé znamená veškeren stav duchovní, kterýžto jest od šatanáše sveden, aneb také chtěl svésti vyvolené v služebnost biednau prvnie šelmy. 5 »A učinil, aby země«, totiž lidé zemští a k zemi nachajlení, »aby 161 2. Kor. 2, 17 — 167 Nad slabikou -ti v slově »čistí« je červeně nadepsáno »te« (nebo »se« snad je to korektura v: »čistí se .«). 167 Luk. 16, 15 176 Zj. 1I, 3 a 4 — 179 Ž. 123, 2— 187 Kol. 3, 17.
544 Kapitola Šelma ne tak Eliáš stál před Bohem Svatí ku Pánu Bohu se utiekají Šelma jinam Protož řiekali (II. Korint. II°.): »Nejsme zajisté cizoložiece slova božieho«, totiž slova, kteréž vede k vieře, neobracujeme od viery, a slova, kteréž vede k lásce, aniž obracujeme proti lásce; neb to jest cizoložstvo. »Ale před Bohem mluvíme« bojíce se ho, jemu se líbíce, jináče slova nevykládajíce, od lidí chvály nehledajíce. 165 Nazpátek činí šelma: nedbá, jací sau před Bohem, toliko jediné čistí býti žádají před lidmi a spravedliví. Kristus mluví: »Vy ste, ješto se za spravedlivé máte před lidmi, ale Buoh zná srdce vaše«, totiž kterak sau opuštěná od Ducha božieho a porušená sú srdce vaše, a nechtí pro Boha trpěti a před lidmi hanby mieti. Buoh 170 zná srdce taková, kteráž se lidem líbiti chtějí, ne Bohu. Svatým proti takovým jest opět boj; ale voleným dává Buoh to, že tudiež vyjdau z světa. A kterak těžké jest v hříších ukázati se před Bohem! Protož napomínají je takové věci, aby, což činie, jako před Bohem činili, 175 před oblíčejem jeho. Prvé praveno jest, kterak Eliáš stál před tváří Páně a kterak světí stojí před oblíčejem Beránka jako svícnové světlí zlatí. Ale šelma stála před oblíčejem prvnie šelmy. David: »Jako oči dievky v rukau panie své a jako oči služební- kuov v rukau pánuov svých, tak oči naše k tobě, Bože«, totiž 180 po těch dařiech od tebe přijatých k tobě vzdycháme a hledíme; ale šelma k šelmě, aby jedna druhé hájila a chválila a aby se proti pravdě spojily. Ale světí stojí před oblíčejem Páně ve všech vě- cech, kteréž činie, aby on sám zchvaloval, což oni činie, aby on hájil a ochraňoval, aby se jemu líbilo, což koli činie; a všecko, což 185 mluvie, ve jméno Páně mluvie; a všecko, což ku pomoci pravdě a jeho čtení činie, ve jménu Ježíšovu činie. Apoštol: »Všecko, což činíte, ve jménu Páně čiňte, aby ve všech věcech oslaven byl Buoh, jenž jest požehnaný na věky«. 189b1 Žlost druhé šelmy A učinila to, aby země i ti, kteří přebý- vají na ní, klaněli se šelmě první. Na druhé šelmě dotýká Jan zlosti, že mnohé svede. A najprvé znamená veškeren stav duchovní, kterýžto jest od šatanáše sveden, aneb také chtěl svésti vyvolené v služebnost biednau prvnie šelmy. 5 »A učinil, aby země«, totiž lidé zemští a k zemi nachajlení, »aby 161 2. Kor. 2, 17 — 167 Nad slabikou -ti v slově »čistí« je červeně nadepsáno »te« (nebo »se« snad je to korektura v: »čistí se .«). 167 Luk. 16, 15 176 Zj. 1I, 3 a 4 — 179 Ž. 123, 2— 187 Kol. 3, 17.
Strana 545
XIII. 545 se klaněli první šelmě«, totiž stav duchovní, kněžský, kterýž k milo- Stav duchovní vání Boha měl učiti lid. To zase svoditi bude lid k modlářství, aby bázeň a milovánie k lidem přenášeli; a toho zlého prostaj 10 lid nebude moci na sobě poznati. »Na zemi bydlejíce« sau tělesní a tělesně živi jsauce; těch plná jest země, kteříž čest vznášejí na stvořenie, a ne na stvořitele. Poklona nezáleží toliko v sehnutí kolen, ale to jest znamenie ně- kteraké klaněnie vnitřnieho, Bohu učiněného. Ale stojí ta po- 189b2 15 klona v poddanosti a v poslušenství najvětším jeho svatým při- kázaním a vážné prohlédanie k jeho vuoli, aby v nás byla doko- nalá. Třetie, aby byl milován nad všeliké světa stvořenie. Čtvrté, aby v něm srdečné bylo najvětšie kochánie a radost, a v žádném tak jiném stvoření. Tato ť jest poklona v duchu a v pravdě. Opět 20 najvětší stud pro hřiechy a bolest a pokora vzezření jeho po- klona jest. Opět u světa maudří řiekají: »Pověděl o těle svatém svém: Vez- Maudří u světa měte a jezte. Neřekl: Klanějte se!« Vědauce neznají, rozumějíce nevidie! Tu jest spojenie Krista s božstvím, a protož má býti 25 tu poklona, milost, milovánie, okušenie a jedenie, zkušenie, bázeň, poctivost, zkušovánie u vieře, v aumysle a v lásce a v milosti, v skutcích a v bázni. A ta ť jest poklona. Pavel sv. přikazuje člověku sebe samého zkusiti. A tak rozkazuje se tu klaněti; nebo o všelikém zkušování rozumí dobrém, u vieře pravé, v bázni, 30 v poctivosti a v milosti. A protož tyto všecky věci příležejí k dob- rému klanění. A tak tehdy ne dobře dovodie a neprávě řiekajíce: »Rozkazuje sebe jiesti, tehdy ne klaněti se!« Apoštol vykládá tu v zkušování klaněnie. Protož, kto ť věří tu tělo Kristovo býti pravé, věřiž poklonu tu býti založenau. Tělo Kristovo jest nádoba božstvie. A protož všecko spolu věř v svátosti velebné oltářní, božstvie i člověčenstvie. Jan I°.: »Slovo tělem učiněno jest«. Tohoto najzbožilejšieho spojenie žádný nerozlučuj, ale věř to obé býti v svátosti velebné. Kto má pravau víru a upřiemau, právě se zkušuje v bázni a v poctivosti 40 a u vieře a v aumysle dobrém a v milování a v poslušenství a v pod- danosti. A toto klaněnie, kolenau shajbanie zevnitřnie, jest zna- menie poklony pravé vnitř nie. Šatanáš, kterýž chtěl býti roven Najvyšiemu a oblúpiti Boha ze cti, takéž tuto laupí ho z slávy Šatan laupí Boh. ze cti jeho v velebné svátosti etc. 35 Poklona co jest na čem záleží Zlý duovod Poklona 190a1 22 Mat. 26, 26; Marek 14, 22 — 27 I. Kor. I1, 28 —37 Jan I, 14 Jakoubek, Výklad. 35
XIII. 545 se klaněli první šelmě«, totiž stav duchovní, kněžský, kterýž k milo- Stav duchovní vání Boha měl učiti lid. To zase svoditi bude lid k modlářství, aby bázeň a milovánie k lidem přenášeli; a toho zlého prostaj 10 lid nebude moci na sobě poznati. »Na zemi bydlejíce« sau tělesní a tělesně živi jsauce; těch plná jest země, kteříž čest vznášejí na stvořenie, a ne na stvořitele. Poklona nezáleží toliko v sehnutí kolen, ale to jest znamenie ně- kteraké klaněnie vnitřnieho, Bohu učiněného. Ale stojí ta po- 189b2 15 klona v poddanosti a v poslušenství najvětším jeho svatým při- kázaním a vážné prohlédanie k jeho vuoli, aby v nás byla doko- nalá. Třetie, aby byl milován nad všeliké světa stvořenie. Čtvrté, aby v něm srdečné bylo najvětšie kochánie a radost, a v žádném tak jiném stvoření. Tato ť jest poklona v duchu a v pravdě. Opět 20 najvětší stud pro hřiechy a bolest a pokora vzezření jeho po- klona jest. Opět u světa maudří řiekají: »Pověděl o těle svatém svém: Vez- Maudří u světa měte a jezte. Neřekl: Klanějte se!« Vědauce neznají, rozumějíce nevidie! Tu jest spojenie Krista s božstvím, a protož má býti 25 tu poklona, milost, milovánie, okušenie a jedenie, zkušenie, bázeň, poctivost, zkušovánie u vieře, v aumysle a v lásce a v milosti, v skutcích a v bázni. A ta ť jest poklona. Pavel sv. přikazuje člověku sebe samého zkusiti. A tak rozkazuje se tu klaněti; nebo o všelikém zkušování rozumí dobrém, u vieře pravé, v bázni, 30 v poctivosti a v milosti. A protož tyto všecky věci příležejí k dob- rému klanění. A tak tehdy ne dobře dovodie a neprávě řiekajíce: »Rozkazuje sebe jiesti, tehdy ne klaněti se!« Apoštol vykládá tu v zkušování klaněnie. Protož, kto ť věří tu tělo Kristovo býti pravé, věřiž poklonu tu býti založenau. Tělo Kristovo jest nádoba božstvie. A protož všecko spolu věř v svátosti velebné oltářní, božstvie i člověčenstvie. Jan I°.: »Slovo tělem učiněno jest«. Tohoto najzbožilejšieho spojenie žádný nerozlučuj, ale věř to obé býti v svátosti velebné. Kto má pravau víru a upřiemau, právě se zkušuje v bázni a v poctivosti 40 a u vieře a v aumysle dobrém a v milování a v poslušenství a v pod- danosti. A toto klaněnie, kolenau shajbanie zevnitřnie, jest zna- menie poklony pravé vnitř nie. Šatanáš, kterýž chtěl býti roven Najvyšiemu a oblúpiti Boha ze cti, takéž tuto laupí ho z slávy Šatan laupí Boh. ze cti jeho v velebné svátosti etc. 35 Poklona co jest na čem záleží Zlý duovod Poklona 190a1 22 Mat. 26, 26; Marek 14, 22 — 27 I. Kor. I1, 28 —37 Jan I, 14 Jakoubek, Výklad. 35
Strana 546
546 Kapitola Opět řiekají: »Již jest na pravici Otcově«. Nevědie, co mluvie! 45 Pravice Kristova Pravice Pána Ježíše Krista jest slavné jeho vzkříšenie, život a sláva jeho a radost jest. Anděl v hrobě seděl na pravici zname- naje, že po smrtedlnosti má slávu. A tak byl v nebi, v slávě, v ra- dosti, v veselí, v kochání a v rozkoši a v nesmrtedlnosti s Otcem. Potom v znamení ukázal to vstaupenie k Otci. A protož ten, 50 který dávno prvé byl v slávě, v takovéž jest i podnes. A jsa někdy s Otcem, byl s námi. A tak jsa na jednom oltáři, jest také i na jiném. Item táž moc, kteráž byla v něm, vyšla na ženu, kteráž se podolka raucha jeho dotkla. A to tělo má moc božstvie, aby byla v něm i na jiných místech mnohých i v jiných lidech skrz uzdra- 55 vovánie, a aby jedeno bylo to drahé tělo a nebylo umenšeno. Táž pravda také jest v jednom srdci i v jiném: tak jest tajž Kristus na nebi i na zemi a na oltáři na tomto i na jiném. A protož sluší na to plakati, nebo šmatají mnozí jako slepí a nevěří skutkuom těmto Ježíše Krista. A to puosobí šelma, kterážto od Beránka 60 laupí a odjímá vieru a poklonu pravau a přenáší na větší šelmu. »Učinila to, aby země«, totiž široká lidí hlaupajch a milov- níkuov světa a prostých, »aby se klaněli šelmě« veliké, totiž pánuom, králuom a mocným tohoto světa, a aby se jich báli pro bohatstvie jich a moc a aby zřenie měli k té moci s vážností a bázní 65 a milovali všecko, což jest na šelmě, jako čest, sláva, krása, aby v jasné ozdobě a stkvělosti šelmy kochali se a třásli se strachem viece nežli před Bohem a k rozkázaním jich aby byli hotovi viece nežli k božím přikázaním, a aby skutky jich velebili a aby zchva- lovali na nich čest, slávu, moc, bohatstvie, krásu a výmluvnost, 70 aby jim lahodili. A to přikazuje druhá šelma, jako žena nepoctivá, nestydatá, svodieci a slaudieci muže s postele jiné manželky k sobě. Ačkoli každá duše mocem vyším má poddána býti slušným obyčejem, avšak šelma druhá menší, duchovní, vede k tomu, 75 aby ve všech věcech byla poddanost a aby viece přikazovánie jich nežli božie vážena byla, a aby všecky věci, které sau k slávě a ke cti šelmy první, aby ochotně to činili a hotově se k tomu měli, zalíbili sobě a zamilovali; a aby, co jest božieho, krása, čest, veleb- nost, sláva, aby to potuchlo a aby všickni srdce svá odvrátili od 80 Pána Boha a od Krista Ježíše a aby srdci zpolehli na svět a na slávu světských i poddaností i milováním a ctí a kocháním (a Beránek Země Šelmy se bojí lid Žena nestydatá 190a2 Šelma laupi Beránka 47 Marek 16, 5 — 53 Mat. 9, 20 nn.; Luk. 8, 44 nn.
546 Kapitola Opět řiekají: »Již jest na pravici Otcově«. Nevědie, co mluvie! 45 Pravice Kristova Pravice Pána Ježíše Krista jest slavné jeho vzkříšenie, život a sláva jeho a radost jest. Anděl v hrobě seděl na pravici zname- naje, že po smrtedlnosti má slávu. A tak byl v nebi, v slávě, v ra- dosti, v veselí, v kochání a v rozkoši a v nesmrtedlnosti s Otcem. Potom v znamení ukázal to vstaupenie k Otci. A protož ten, 50 který dávno prvé byl v slávě, v takovéž jest i podnes. A jsa někdy s Otcem, byl s námi. A tak jsa na jednom oltáři, jest také i na jiném. Item táž moc, kteráž byla v něm, vyšla na ženu, kteráž se podolka raucha jeho dotkla. A to tělo má moc božstvie, aby byla v něm i na jiných místech mnohých i v jiných lidech skrz uzdra- 55 vovánie, a aby jedeno bylo to drahé tělo a nebylo umenšeno. Táž pravda také jest v jednom srdci i v jiném: tak jest tajž Kristus na nebi i na zemi a na oltáři na tomto i na jiném. A protož sluší na to plakati, nebo šmatají mnozí jako slepí a nevěří skutkuom těmto Ježíše Krista. A to puosobí šelma, kterážto od Beránka 60 laupí a odjímá vieru a poklonu pravau a přenáší na větší šelmu. »Učinila to, aby země«, totiž široká lidí hlaupajch a milov- níkuov světa a prostých, »aby se klaněli šelmě« veliké, totiž pánuom, králuom a mocným tohoto světa, a aby se jich báli pro bohatstvie jich a moc a aby zřenie měli k té moci s vážností a bázní 65 a milovali všecko, což jest na šelmě, jako čest, sláva, krása, aby v jasné ozdobě a stkvělosti šelmy kochali se a třásli se strachem viece nežli před Bohem a k rozkázaním jich aby byli hotovi viece nežli k božím přikázaním, a aby skutky jich velebili a aby zchva- lovali na nich čest, slávu, moc, bohatstvie, krásu a výmluvnost, 70 aby jim lahodili. A to přikazuje druhá šelma, jako žena nepoctivá, nestydatá, svodieci a slaudieci muže s postele jiné manželky k sobě. Ačkoli každá duše mocem vyším má poddána býti slušným obyčejem, avšak šelma druhá menší, duchovní, vede k tomu, 75 aby ve všech věcech byla poddanost a aby viece přikazovánie jich nežli božie vážena byla, a aby všecky věci, které sau k slávě a ke cti šelmy první, aby ochotně to činili a hotově se k tomu měli, zalíbili sobě a zamilovali; a aby, co jest božieho, krása, čest, veleb- nost, sláva, aby to potuchlo a aby všickni srdce svá odvrátili od 80 Pána Boha a od Krista Ježíše a aby srdci zpolehli na svět a na slávu světských i poddaností i milováním a ctí a kocháním (a Beránek Země Šelmy se bojí lid Žena nestydatá 190a2 Šelma laupi Beránka 47 Marek 16, 5 — 53 Mat. 9, 20 nn.; Luk. 8, 44 nn.
Strana 547
XIII. 547 190b1 boží tak bývá oblaupen od poslušenstvie, milovánie, cti a slávy), ale aby od pánuov také hledali radosti a cti. Proto ť jest Kristus 85 narodil se, aby se mu klaněli, k němu aby měli zřenie a aby vedl nás od poddanosti šelm k sobě. Tato slova krátká sau, ale mnohé věci v sobě zavierají. Světí srdce svého pozdvihli sau ku pocti- vosti Kristově, ne k šelmě první aneb druhé, ani k světu. Protož v kanonice svatého Jana napsáno: »Nechtějte«, die, »milovati 90 světa ani těch věcí, kteréž na světě jsau«. Tuto šelmy dotýká v Zjevení, v kanonice nazývá svět, totiž světské, jimžto svět skrz milovánie zkořenil se jest v srdci skrz milost. Ktož miluje tajně svět, slávu, čest, bohatstvie a krásu, miluje Ejipt, totiž tmy a šelmu a draka. A to činí biedná šelma pod pokrytstvím, 95 která zná pochlebenstvie pánuov, králuov a mocných; a tu moc a zhovadilost šelemnau zvelebuje a vyvyšuje po všem světě, aby lid tu zajat byl jako do Babylona a poddán byl milosti jich jako v řetězích železných. Svět Milovati Ejipt Doktorové též v právích i v Písmě svatém k tomu přivedli 100 obec, aby šelmu ctili a za Boha se jí klaněli, jejiež by lichva rostla, a krása a raucha ozdoba a lakomstvie aby za hřiech počítáno ne- bylo. A tak jest klaněnie tajné, kteréž puosobí druhá šelma s pří- činau prvnie. Potom šelma, vidúci se tak povájšenau, rozkázala, Šelma co puosobů aby žádný hřiechóm nepřekážel smrtedlným, hampajs a neřá- 105 dové nevěstčie aby svobodu měli. A již vede k tomu šelma du- chovnieho stavu, aby druhá šelma všechen zástup pohubila a zmordovala vesele a aby laupila sirotky a vdovy a ukrutenstvie aby činila většie, nežli jest mezi pohany. A to duchovní stav zchvaluje, a aby žádný proti tomu slova neřiekal, přikazuje a roz- 110 kazuje. Item kteří koli kazatelé a kolikrátž koli kážie, aby lid tělesně živ byl, lakomstvie následoval, v okrasách raucha se ukazoval, kvasy své aby vedli, a netresce, ale takové věci mlčením pomíjí aneb miluje aneb zjevně potvrzuje, šelma jest, kteráž to jedná, 115 aby lid klaněl se šelmě. Opět náchylnost k hněvu, k lakotě když jest v lidu a duchovní nekáže proti tomu, netresce takových hřie- chuov a rozkoší těch, šelma, stav duchovní, činí, aby se klaněli šelmě, tělu neb světu. A to teď praví, že činí to, aby země i ti, kteří přebývají na nie, klaněli se šelmě první. My máme přivésti 120 lid k přikázaním božím, k bázni jeho a ku poctivosti a k té po- Šelma také sů tito Kazatelové Doktorové K tomuto mám- přivésti lid 89 1. Jan 2, 15 35*
XIII. 547 190b1 boží tak bývá oblaupen od poslušenstvie, milovánie, cti a slávy), ale aby od pánuov také hledali radosti a cti. Proto ť jest Kristus 85 narodil se, aby se mu klaněli, k němu aby měli zřenie a aby vedl nás od poddanosti šelm k sobě. Tato slova krátká sau, ale mnohé věci v sobě zavierají. Světí srdce svého pozdvihli sau ku pocti- vosti Kristově, ne k šelmě první aneb druhé, ani k světu. Protož v kanonice svatého Jana napsáno: »Nechtějte«, die, »milovati 90 světa ani těch věcí, kteréž na světě jsau«. Tuto šelmy dotýká v Zjevení, v kanonice nazývá svět, totiž světské, jimžto svět skrz milovánie zkořenil se jest v srdci skrz milost. Ktož miluje tajně svět, slávu, čest, bohatstvie a krásu, miluje Ejipt, totiž tmy a šelmu a draka. A to činí biedná šelma pod pokrytstvím, 95 která zná pochlebenstvie pánuov, králuov a mocných; a tu moc a zhovadilost šelemnau zvelebuje a vyvyšuje po všem světě, aby lid tu zajat byl jako do Babylona a poddán byl milosti jich jako v řetězích železných. Svět Milovati Ejipt Doktorové též v právích i v Písmě svatém k tomu přivedli 100 obec, aby šelmu ctili a za Boha se jí klaněli, jejiež by lichva rostla, a krása a raucha ozdoba a lakomstvie aby za hřiech počítáno ne- bylo. A tak jest klaněnie tajné, kteréž puosobí druhá šelma s pří- činau prvnie. Potom šelma, vidúci se tak povájšenau, rozkázala, Šelma co puosobů aby žádný hřiechóm nepřekážel smrtedlným, hampajs a neřá- 105 dové nevěstčie aby svobodu měli. A již vede k tomu šelma du- chovnieho stavu, aby druhá šelma všechen zástup pohubila a zmordovala vesele a aby laupila sirotky a vdovy a ukrutenstvie aby činila většie, nežli jest mezi pohany. A to duchovní stav zchvaluje, a aby žádný proti tomu slova neřiekal, přikazuje a roz- 110 kazuje. Item kteří koli kazatelé a kolikrátž koli kážie, aby lid tělesně živ byl, lakomstvie následoval, v okrasách raucha se ukazoval, kvasy své aby vedli, a netresce, ale takové věci mlčením pomíjí aneb miluje aneb zjevně potvrzuje, šelma jest, kteráž to jedná, 115 aby lid klaněl se šelmě. Opět náchylnost k hněvu, k lakotě když jest v lidu a duchovní nekáže proti tomu, netresce takových hřie- chuov a rozkoší těch, šelma, stav duchovní, činí, aby se klaněli šelmě, tělu neb světu. A to teď praví, že činí to, aby země i ti, kteří přebývají na nie, klaněli se šelmě první. My máme přivésti 120 lid k přikázaním božím, k bázni jeho a ku poctivosti a k té po- Šelma také sů tito Kazatelové Doktorové K tomuto mám- přivésti lid 89 1. Jan 2, 15 35*
Strana 548
548 Kapitola kloně a službě najvyšie, kteráž na Boha sluší, trestati hřiechy, nevymlúvati jich, osob nepřijímati, tajné hřiechy, kteříž běžie, vyzvědovati, na které se Buoh hněvá a neodpauští jim. Item kolikrát znají blúditi někoho aneb hřešiti, a mlčie, již činie, aby se klaněli šelmě první, jejiežto uzdravena jest rána smrti. Praveno jest prvé, že jedna hlava byla jako zabitá, druhé, že byla šelma jako zabitá, třetie, že mečem jest zabitá, čtvrté, že již jest uléčena. Kterak utlučena jest šelma? Zajisté v prvotní cierkvi ta zhovadilost tělesná, milost porušená, sláva, čest, pověst byla raněná a ubitá slovem kázanie a životem dobrým a následo- 130 váním Kristovým a svatým mučedlnictvem. A skrz Ducha božieho, když sau se napravili na cestu Páně a přikázanie a Ducha svatého měli, utlaukli všecku zhovadilost v sobě i v lidech. A aby žádný nebyl živ zhovadile, ale vedlé Ducha svatého, přivodili na pamět umučenie Kristovo. Nebo, kdež umučenie Kristovo zavítá, umierá 135 hned šelma v nás, rozkoš tělesná a chlipnost, a umře všecko, což jest pokoje, tělesenstvie a kochánie, pověst, vzácnost. Tak ť sau světí skrz tu smrt Kristovu a život pokorný zamordovali v sobě i v lidu šelmu. My pohřiechu nosíme první šelmu na sobě, protož ani na jiných netepeme jie, aniž umieme života Kristova přivoditi 140 ku příkladu smrti našie šelmy, tichost Kristovu, pokorný život a chudý na jiných, aby zabita byla. A nenie většieho meče, jediné smrt Kristova proti všeliké šelmě v každém stavu. Najprvé ka- zatel daj ránu své vlastní šelmě a pak tehdy skrze jeho tichost a nevinnost a bolest a potupu ať bije jiné šelmy. Protož die Jere-145 miáš: »Zlořečený, ktož zbraňuje meči svému od krve«. A die: »Jejiežto rána uzdravena jest«, totiž v křesťanském Vyhojila se šelma lidu zase vstává život lakomý, pokojný, rozkošný, chlipný, vše- chen se pohřižuje v loži tělesném, živ jest vedlél těla a ne vedlé 191a1 Ducha, usty Boha chválé, ne srdcem. A kněžstvo zchvaluje ty 150 všecky věci řka: »Neškodí bráti nepřátelóm, neškodí bíti, spá- liti!«, a zlořečie. A kněžstvo netresce; opíjejí se, a které sau věci těla, hledají, a kněžstvo zchvaluje takové věci. A to ť léčenie šelmy. Darmo na jiných kazíme porušený život a světský, pyšný a šťastný, a na sobě když ho nezabíjíme, již šelma počíná kviesti 155 v oděvích, v radostech, v lakomství, na mužích i na ženách. »A to drak puosobí, aby uléčena byla šelma«. Opět, když zlehčujeme kněžie hřiechy na lidu neb sami na sobě, a také, když Šelma byla jako zabitá v prvotní cierkvi Meč proti šelmě Umučenie Páně 125 190b2 Hojí se šelma 146 Jer. 48, 10
548 Kapitola kloně a službě najvyšie, kteráž na Boha sluší, trestati hřiechy, nevymlúvati jich, osob nepřijímati, tajné hřiechy, kteříž běžie, vyzvědovati, na které se Buoh hněvá a neodpauští jim. Item kolikrát znají blúditi někoho aneb hřešiti, a mlčie, již činie, aby se klaněli šelmě první, jejiežto uzdravena jest rána smrti. Praveno jest prvé, že jedna hlava byla jako zabitá, druhé, že byla šelma jako zabitá, třetie, že mečem jest zabitá, čtvrté, že již jest uléčena. Kterak utlučena jest šelma? Zajisté v prvotní cierkvi ta zhovadilost tělesná, milost porušená, sláva, čest, pověst byla raněná a ubitá slovem kázanie a životem dobrým a následo- 130 váním Kristovým a svatým mučedlnictvem. A skrz Ducha božieho, když sau se napravili na cestu Páně a přikázanie a Ducha svatého měli, utlaukli všecku zhovadilost v sobě i v lidech. A aby žádný nebyl živ zhovadile, ale vedlé Ducha svatého, přivodili na pamět umučenie Kristovo. Nebo, kdež umučenie Kristovo zavítá, umierá 135 hned šelma v nás, rozkoš tělesná a chlipnost, a umře všecko, což jest pokoje, tělesenstvie a kochánie, pověst, vzácnost. Tak ť sau světí skrz tu smrt Kristovu a život pokorný zamordovali v sobě i v lidu šelmu. My pohřiechu nosíme první šelmu na sobě, protož ani na jiných netepeme jie, aniž umieme života Kristova přivoditi 140 ku příkladu smrti našie šelmy, tichost Kristovu, pokorný život a chudý na jiných, aby zabita byla. A nenie většieho meče, jediné smrt Kristova proti všeliké šelmě v každém stavu. Najprvé ka- zatel daj ránu své vlastní šelmě a pak tehdy skrze jeho tichost a nevinnost a bolest a potupu ať bije jiné šelmy. Protož die Jere-145 miáš: »Zlořečený, ktož zbraňuje meči svému od krve«. A die: »Jejiežto rána uzdravena jest«, totiž v křesťanském Vyhojila se šelma lidu zase vstává život lakomý, pokojný, rozkošný, chlipný, vše- chen se pohřižuje v loži tělesném, živ jest vedlél těla a ne vedlé 191a1 Ducha, usty Boha chválé, ne srdcem. A kněžstvo zchvaluje ty 150 všecky věci řka: »Neškodí bráti nepřátelóm, neškodí bíti, spá- liti!«, a zlořečie. A kněžstvo netresce; opíjejí se, a které sau věci těla, hledají, a kněžstvo zchvaluje takové věci. A to ť léčenie šelmy. Darmo na jiných kazíme porušený život a světský, pyšný a šťastný, a na sobě když ho nezabíjíme, již šelma počíná kviesti 155 v oděvích, v radostech, v lakomství, na mužích i na ženách. »A to drak puosobí, aby uléčena byla šelma«. Opět, když zlehčujeme kněžie hřiechy na lidu neb sami na sobě, a také, když Šelma byla jako zabitá v prvotní cierkvi Meč proti šelmě Umučenie Páně 125 190b2 Hojí se šelma 146 Jer. 48, 10
Strana 549
XIII. 549 175 191а2 mlčíme o hřieších, tehdy šelmu hojíme. Item když bludové zkažení 160 opět povstávají; také hřiechové, kteříž byli popřestali, v krč- mách, v domích, již obžívají; tak ť jest uzdravovánie šelmy. Protož báti se máme, aby tehdy radosti neměli nad námi ne- přátelé, přijdauce a kaziece všecko, v čemž sme léčili ránu šelmy. Kteříž ť se Duchem božím zpravují, ti ť neléčí rány smrti. Té ť 165 jest neléčil Kristus, ale ranil řka: »Chce-li kto po mně jíti, zapřiž sebe samého a následuj mě«. Item Konstanský zbor nemohl jest s mistry poraziti přijímanie krve boží z kalicha lidu obecnému. Tato naše šelma pokrytá léčí tu ránu. Item kteříž nechtí věřiti, že v svátosti velebné oltářní jest tělo Kristovo, léčie ránu 170 starodávních kacieřuov, kteříž nechtí klekati tu a klaněti se. Item uzdravuje ránu šelmy také, ktož po přestání hřiechuov zase se navracuje; ktož, nechav světa, Pánu Bohu se oddav, opět se navracuje k těm věcem, které sau světa a těla, uzdravuje ránu šelmy. Sám toliko ten, ktož miluje z celého srdce Ježíše Krista, ne- uzdravuje jie; ktož mrtví tělo své s hřiechy, ten neuzdravuje Tito neléčí šelmy jie; ktož ostřiehá Páně přikázanie a ktož častokrát umučenie Kristovo připomíná a miluje z srdce život jeho; ktož jesti také svět potupil s slavau a ctí a pokojem, neléčí šelmy; ktož pře- 180 majšlí v zákoně Páně ve dne i v noci, neléčí ten biedné šelmy ktož ostřiehá srdce svého od hněvu a tělesným hnutím nesvoluje převráceným, neuzdravuje šelmy; ktož má lásku k Bohu a k bliž- nímu i také k nepřátelóm svým příkladem Kristovým, ten neléčí šelmy. Kristus neléčil šelmy A činila jest divy veliké, takže také ohni kázala sstúpiti s nebe etc. Duchovní šelmu, lid při- krytaj náboženstvím, vypisuje, kterýž se přikryje, jako by byl od Boha a od Ducha božieho, a ne od šelmy. Tu činiti bude zna- 5 menie některá tělesná jako světí v prvotní cierkvi v mrtvých vzkřešování. Vidauce lidé, súditi budau, že jest to od Boha. To se dálo za našich časuov v klášteřích, kdež mnozí omylně a for- telně uzdravováni bývali před obrazy s pověrami k tomu zpuoso- benými; a připisovali modlám a obrazóm zdravie, a to v městech 10 i ve vsech skrze svatých ostatky neb svátosti dálo se zklamánie lidu veliké a svedenie, a to skrze šelmy, totiž nábožné zákonníky, Lid pokrytý vypisuje Omylové se dáli 165 Mat. 16, 24; Marek 8, 34; Luk. 9, 23 —179 Sr Ž. I, 2.
XIII. 549 175 191а2 mlčíme o hřieších, tehdy šelmu hojíme. Item když bludové zkažení 160 opět povstávají; také hřiechové, kteříž byli popřestali, v krč- mách, v domích, již obžívají; tak ť jest uzdravovánie šelmy. Protož báti se máme, aby tehdy radosti neměli nad námi ne- přátelé, přijdauce a kaziece všecko, v čemž sme léčili ránu šelmy. Kteříž ť se Duchem božím zpravují, ti ť neléčí rány smrti. Té ť 165 jest neléčil Kristus, ale ranil řka: »Chce-li kto po mně jíti, zapřiž sebe samého a následuj mě«. Item Konstanský zbor nemohl jest s mistry poraziti přijímanie krve boží z kalicha lidu obecnému. Tato naše šelma pokrytá léčí tu ránu. Item kteříž nechtí věřiti, že v svátosti velebné oltářní jest tělo Kristovo, léčie ránu 170 starodávních kacieřuov, kteříž nechtí klekati tu a klaněti se. Item uzdravuje ránu šelmy také, ktož po přestání hřiechuov zase se navracuje; ktož, nechav světa, Pánu Bohu se oddav, opět se navracuje k těm věcem, které sau světa a těla, uzdravuje ránu šelmy. Sám toliko ten, ktož miluje z celého srdce Ježíše Krista, ne- uzdravuje jie; ktož mrtví tělo své s hřiechy, ten neuzdravuje Tito neléčí šelmy jie; ktož ostřiehá Páně přikázanie a ktož častokrát umučenie Kristovo připomíná a miluje z srdce život jeho; ktož jesti také svět potupil s slavau a ctí a pokojem, neléčí šelmy; ktož pře- 180 majšlí v zákoně Páně ve dne i v noci, neléčí ten biedné šelmy ktož ostřiehá srdce svého od hněvu a tělesným hnutím nesvoluje převráceným, neuzdravuje šelmy; ktož má lásku k Bohu a k bliž- nímu i také k nepřátelóm svým příkladem Kristovým, ten neléčí šelmy. Kristus neléčil šelmy A činila jest divy veliké, takže také ohni kázala sstúpiti s nebe etc. Duchovní šelmu, lid při- krytaj náboženstvím, vypisuje, kterýž se přikryje, jako by byl od Boha a od Ducha božieho, a ne od šelmy. Tu činiti bude zna- 5 menie některá tělesná jako světí v prvotní cierkvi v mrtvých vzkřešování. Vidauce lidé, súditi budau, že jest to od Boha. To se dálo za našich časuov v klášteřích, kdež mnozí omylně a for- telně uzdravováni bývali před obrazy s pověrami k tomu zpuoso- benými; a připisovali modlám a obrazóm zdravie, a to v městech 10 i ve vsech skrze svatých ostatky neb svátosti dálo se zklamánie lidu veliké a svedenie, a to skrze šelmy, totiž nábožné zákonníky, Lid pokrytý vypisuje Omylové se dáli 165 Mat. 16, 24; Marek 8, 34; Luk. 9, 23 —179 Sr Ž. I, 2.
Strana 550
550 Kapitola Šatan své maluje Pokrytstvic Znamenie sclmny k svedení Lásky nemají ti, kteří sau šelma skrz kazatele, faráře etc. A tak skrz divy všecken lid byl odveden od Pána Boha skrz šelmu podobnau Beránkovi. Jiná znamenie a skutkové sau zevnitřnie, takže život ze- vnitřní se všemi znameními a skutky jest zpuosoba a figuora vnitř-15 nieho člověka; jako pokora, náboženstvie, bázeň znamenají takové věci býti vnitř, a zevnitřní život s shromážděnými skutky zna- mená vnitřní život, že tak také jest pokorný, nábožný, milující Boha. A tak tato šelmy znamenie byla sau znamenitá a hajbala sau srdci lidskými, že věřili býti také v duši jich takové dobré 20 věci. A šatan velmi zmaloval život zevnitřní svatostí, na zname- nie, že by totiž v duši též bylo. Jest-li člověk opatrný a slovem příkladný, nepohoršuje člověka řečí, tresce hřiechy lidské, saudí- me po tom, že člověk jest svatý a maje Ducha božieho, jako po znamení zevnitřnieho života. Protož viděl Jan duchem prorockým, že mnozí budau ozdo- bení svatostí zevnitř, avšak budau mrtví na duši, a súditi budau po tom lidé, že nenie šelma, vidauce zevnitř uměnie, náboženstvie, bázeň, kázanie; ale vyráží od nich šatanáš kořen lásky a aby všecko dobré zevnitř měli, bez lásky, aby skrz ně prostí podtrženi 30 byli a zklamáni, muož-li to býti. Protož die: »Činiti bude divy nebo znamenie«. Zevnitřnie dobré věci ukazovati bude na životě, jako by svatí byli; a tiem svedau mnohé nemajíce lásky, ale ducha vnitř majíce šatanova a hrobové zbílení. Protož die apoštol: »Přijde ve všelikých znameních lživých«, totiž v výmluvnosti, 35 v postavě, v náboženství, v písmě, v modlitbě, v náboženstvie zákonuov, aby všickni řekli: »Sluší jim věřiti, což mluvie, a dobře činie«, ano nenie dobře. Ale tu jest šelma a jáma a zklamánie těm, kteříž hynau a lásky pravdy nepřijali, kteříž se častokrát učie pravdě, a nepřijímají lásky pravdy. Tu zklamáni budau po 40 znameních. Kolik sau let slyšeli někteří, a kteříž pravdy lásky nemají, ale roztrhují se, sváří se, štítí se jeden druhého, — a den ote dne slyšeti slovo božie a najvyšie skryté věci žádají. Ó, koliko let naši kněžie čtau, avšak pravdy lásky, totiž pravé lásky, nemají v tichosti, v trpělivosti, v pokoře, v chudobě! 45 A proto sauzeni budau vícea přísněji všickni takoví. Tato šelma přioděje se svatostí; protož mnozí uvěří jie i chudí. Nebo ne všickni z chudých povoláni sau k Kristu, jako die apoštol: »Ne mnoho urozených, aniž všech povolal chudých«. Také sau zlí chudí, jako 25 191b1 191b2 Znamenie Chudí ne vše Kristovi 35 2. Tes. 2, 9 — 48 Podle I. Kor. I. 26
550 Kapitola Šatan své maluje Pokrytstvic Znamenie sclmny k svedení Lásky nemají ti, kteří sau šelma skrz kazatele, faráře etc. A tak skrz divy všecken lid byl odveden od Pána Boha skrz šelmu podobnau Beránkovi. Jiná znamenie a skutkové sau zevnitřnie, takže život ze- vnitřní se všemi znameními a skutky jest zpuosoba a figuora vnitř-15 nieho člověka; jako pokora, náboženstvie, bázeň znamenají takové věci býti vnitř, a zevnitřní život s shromážděnými skutky zna- mená vnitřní život, že tak také jest pokorný, nábožný, milující Boha. A tak tato šelmy znamenie byla sau znamenitá a hajbala sau srdci lidskými, že věřili býti také v duši jich takové dobré 20 věci. A šatan velmi zmaloval život zevnitřní svatostí, na zname- nie, že by totiž v duši též bylo. Jest-li člověk opatrný a slovem příkladný, nepohoršuje člověka řečí, tresce hřiechy lidské, saudí- me po tom, že člověk jest svatý a maje Ducha božieho, jako po znamení zevnitřnieho života. Protož viděl Jan duchem prorockým, že mnozí budau ozdo- bení svatostí zevnitř, avšak budau mrtví na duši, a súditi budau po tom lidé, že nenie šelma, vidauce zevnitř uměnie, náboženstvie, bázeň, kázanie; ale vyráží od nich šatanáš kořen lásky a aby všecko dobré zevnitř měli, bez lásky, aby skrz ně prostí podtrženi 30 byli a zklamáni, muož-li to býti. Protož die: »Činiti bude divy nebo znamenie«. Zevnitřnie dobré věci ukazovati bude na životě, jako by svatí byli; a tiem svedau mnohé nemajíce lásky, ale ducha vnitř majíce šatanova a hrobové zbílení. Protož die apoštol: »Přijde ve všelikých znameních lživých«, totiž v výmluvnosti, 35 v postavě, v náboženství, v písmě, v modlitbě, v náboženstvie zákonuov, aby všickni řekli: »Sluší jim věřiti, což mluvie, a dobře činie«, ano nenie dobře. Ale tu jest šelma a jáma a zklamánie těm, kteříž hynau a lásky pravdy nepřijali, kteříž se častokrát učie pravdě, a nepřijímají lásky pravdy. Tu zklamáni budau po 40 znameních. Kolik sau let slyšeli někteří, a kteříž pravdy lásky nemají, ale roztrhují se, sváří se, štítí se jeden druhého, — a den ote dne slyšeti slovo božie a najvyšie skryté věci žádají. Ó, koliko let naši kněžie čtau, avšak pravdy lásky, totiž pravé lásky, nemají v tichosti, v trpělivosti, v pokoře, v chudobě! 45 A proto sauzeni budau vícea přísněji všickni takoví. Tato šelma přioděje se svatostí; protož mnozí uvěří jie i chudí. Nebo ne všickni z chudých povoláni sau k Kristu, jako die apoštol: »Ne mnoho urozených, aniž všech povolal chudých«. Také sau zlí chudí, jako 25 191b1 191b2 Znamenie Chudí ne vše Kristovi 35 2. Tes. 2, 9 — 48 Podle I. Kor. I. 26
Strana 551
XIII. 551 192а1 50 Jidáš Škariotský; ti také následovati budau šelmy. A neumějí mnozí poznati o sobě, kto by byl šelmau. Častokrát lidé posuzují jiných pravíce, že sau šelma, a nezná člověk sám sebe, radše jinému připisuje šelemnost; a po malém času někdy Pán otevře šachtu jeho srdce, a to ť se vypaří bludové, vyřítie se těžká hnutie, 55 veliká pohoršenie, takže jest přivázán k hněvu, k lakomství a k to- muto světu obecnému. Kdež nenie Ducha božieho, lehký jest člověk v životě, v slovu, v hnutí neb v chodu, a což se po svrchní zpuosobě zdá dobré, toho se on chopí. A častokrát je v mnohých věcech šatanáš zklamává velmi skrz šelmu, skrz kázanie, skrz 60 lahodnosti, aby každý od nich bludy jako pravdy přijímal a jako pod jménem svatosti je přijal ve všech věcech, kteréž činie anebo mluvie. Mat. XXIIII°.: »Povstanau falešní Kristové a budau činiti znamenie« tiem obyčejem, jako svrchu praveno. V kniehách Exodi také napsáno: Když Pán poslal Mojžieše a Arona k farao- 65 novi k činění znamení před ním a učinil z holi hada, a čarodějníci, mudráci faraonovi, též učinili, i odvrátil se král od pravdy a aby nevěřil Pánu Bohu. Jiná pak znamenie činil Mojžieš, kterýchž sau čarodějníci faraonovi dovésti nemohli. A i dnes, když lid vyjíti má z temností, z zlého života k obětování Bohu obětí, po- 70 níženého srdce a všeckeren aby se oddal Bohu, nemuož toho mieti, leč vyjde z Ejipta. A to vyvedenie nebývá než skrz Moj- žieše, totiž skrze zákon Páně, skrz pravdy zákona, skrz metlu aneb huol trestánie a napomínalnie a zpravovánie. A ta sau znamenie jich. Zlí také činie též kážiece, hřiechy stavujíce, mnohé zlé věci p boříce; to umie strana pokrytcuov šatanových činiti. Také slova božieho poslúchati chtie a přijímati zvykli božskau svátost těla a krve Páně, pravdu chválí. Skutky milosrdné činí strana Kris- tova, a ona strana dáblova též; skutky viery činí strana Kris- sotova, a onano také. Ale skutky lásky pravé a upřímé viery činie toliko vyvolení. Strana dáblova nemuož takových skutkuov či- niti, právě se hřiechuov káti, želeti, v lásce snášeti bližnieho a dobře v dobrém setrvati; toho ť strana šatanova nečiní. Tyto strany nesnadně bajvají rozeznány, ano někdy pro blud také umierají. 85 Ano die Pavel, že bez lásky mnozí dávají svá těla na mauku ohně. Protož, jestliže Duch boží nepomáhá k rozeznání, co jest tu dob- 75 Carodějníci tak znamenie činili některá Zlí také čini dobré Lásku mají toliko voleni Ne každý zná Smrt bludných 62 Mat. 24, 24 — 64 2. M. 7, 10 nn. a 8, 18 nn. — 85 Podle 1. Kor. 13, 3
XIII. 551 192а1 50 Jidáš Škariotský; ti také následovati budau šelmy. A neumějí mnozí poznati o sobě, kto by byl šelmau. Častokrát lidé posuzují jiných pravíce, že sau šelma, a nezná člověk sám sebe, radše jinému připisuje šelemnost; a po malém času někdy Pán otevře šachtu jeho srdce, a to ť se vypaří bludové, vyřítie se těžká hnutie, 55 veliká pohoršenie, takže jest přivázán k hněvu, k lakomství a k to- muto světu obecnému. Kdež nenie Ducha božieho, lehký jest člověk v životě, v slovu, v hnutí neb v chodu, a což se po svrchní zpuosobě zdá dobré, toho se on chopí. A častokrát je v mnohých věcech šatanáš zklamává velmi skrz šelmu, skrz kázanie, skrz 60 lahodnosti, aby každý od nich bludy jako pravdy přijímal a jako pod jménem svatosti je přijal ve všech věcech, kteréž činie anebo mluvie. Mat. XXIIII°.: »Povstanau falešní Kristové a budau činiti znamenie« tiem obyčejem, jako svrchu praveno. V kniehách Exodi také napsáno: Když Pán poslal Mojžieše a Arona k farao- 65 novi k činění znamení před ním a učinil z holi hada, a čarodějníci, mudráci faraonovi, též učinili, i odvrátil se král od pravdy a aby nevěřil Pánu Bohu. Jiná pak znamenie činil Mojžieš, kterýchž sau čarodějníci faraonovi dovésti nemohli. A i dnes, když lid vyjíti má z temností, z zlého života k obětování Bohu obětí, po- 70 níženého srdce a všeckeren aby se oddal Bohu, nemuož toho mieti, leč vyjde z Ejipta. A to vyvedenie nebývá než skrz Moj- žieše, totiž skrze zákon Páně, skrz pravdy zákona, skrz metlu aneb huol trestánie a napomínalnie a zpravovánie. A ta sau znamenie jich. Zlí také činie též kážiece, hřiechy stavujíce, mnohé zlé věci p boříce; to umie strana pokrytcuov šatanových činiti. Také slova božieho poslúchati chtie a přijímati zvykli božskau svátost těla a krve Páně, pravdu chválí. Skutky milosrdné činí strana Kris- tova, a ona strana dáblova též; skutky viery činí strana Kris- sotova, a onano také. Ale skutky lásky pravé a upřímé viery činie toliko vyvolení. Strana dáblova nemuož takových skutkuov či- niti, právě se hřiechuov káti, želeti, v lásce snášeti bližnieho a dobře v dobrém setrvati; toho ť strana šatanova nečiní. Tyto strany nesnadně bajvají rozeznány, ano někdy pro blud také umierají. 85 Ano die Pavel, že bez lásky mnozí dávají svá těla na mauku ohně. Protož, jestliže Duch boží nepomáhá k rozeznání, co jest tu dob- 75 Carodějníci tak znamenie činili některá Zlí také čini dobré Lásku mají toliko voleni Ne každý zná Smrt bludných 62 Mat. 24, 24 — 64 2. M. 7, 10 nn. a 8, 18 nn. — 85 Podle 1. Kor. 13, 3
Strana 552
552 Kapitola Oheň šelmy Pádové Oheň s nebe Nechtí věřiti Kacieři svozují rého a co pravého, zklamán bude člověk. Protož mnozí mají nesnáz k věření Pánu a k věření o pravdě a lži. Protož die: »Učinila, aby oheň s nebe sstaupil«. Duchovnie sau tyto věci. Někdy voheň vyznamenává Ducha svatého, někdy 90 hořící lásku Páně, jako se pokládá v Skutcích apo. (!) I°.; znamená milovánie pravé nepřátel. Protož die ve čtení: »Oheň přišel sem pustiti«, totiž k zapálení srdcí k milování božímu. Šelma v cierkev přijdúci tato činiti bude znamenie, jako by byla z Boha a z lásky a hořície a jako by s nebe ta znamenie přišla, totiž jako by byla 95 nebeská srdce, v nichž by byl oheň Ducha svatého, ano všecko to zapálenie bude k zemským ziskóm. A protož srovnává se s první šelmau v kráse, v lakotě, v lakomství, v slávě světa; a lahoditi bude hřiešníkóm, takže bude praviti, že tento svět jest dobrý i ty věci, které sau na něm; a ukazovati bude opatrnost v životě, v slovích, v duovodích, v kráse, v uměních, takže srdce ohnivá vypadnau k zemským věcem, totižto k milování zemských věcí. Jako dnes mnozí byli v srdcích nebeských, v lásce ohnivé, a že sau s kněžími na zpovědi padli s tiem ohněm náboženstvie k zemi, totiž k milosti tělesné (nebo zpovědlníci měli slova Beránkova, 105 spuosobu svatosti a milovánie božieho jako by byli), protož tu sau podtrženi a zklamáni velmi. Item skrz cerimonie, totiž po- svátné řády klášterské, sau mnozí od Krista svedeni. Opět od čtení svatého skrz kněžstvo mnozí sú svedeni. Item mnozí tři- deset let v čistotě živi byli, a v obcování s pohlavím mužským padli. 110 Umie ť šatanáš to zpuosobiti, aby ten oheň s nebe sstaupil, totiž ohnivau lásku a náboženstvie k zemské milosti sstisknauti. A co se hlásá: »Vystříhajte se od pohoršení, utiekajte od zlého obco- vánie a před smilstvem,« nechtí věřiti, než když se již stane po- horšenie. Item kacieři, zchytrale pod zpuosobau náboženstvie 115 a svatosti přišedše k lidu, v mnohých oheň viery k zemským smyslóm a k učením bludným sstrčili. Item mnozí těchto dnuov proti první šelmě postavili se, a potom již přátelé učiněni sú s šel- mau, v bludu, v ukrutenství, v kacieřství sobě povolili s šelmau. A ti v mnohých oheň nebeský doluov strhli. A ta zlost sstrčená 120 ještě chce slauti jménem lásky; leč Buoh někdy zjevil by ji všemu světu, bude se zdáti, že šelma osobila sobě jméno lásky. Druhé oheň znamená milovánie božských věcí dobrých, třetie horlivý hněv Páně ku pomstě. Protož die Pán v Deutrono- mu: »Oheň zapálil se jest v peci mé a hořeti bude až naposledy 125 100 192a2 Oheň milovánie Hněv 91 Spr. Skutk. 2, 3 nn. — 92 Luk. 12, 49 — 125 5. M. 32, 22
552 Kapitola Oheň šelmy Pádové Oheň s nebe Nechtí věřiti Kacieři svozují rého a co pravého, zklamán bude člověk. Protož mnozí mají nesnáz k věření Pánu a k věření o pravdě a lži. Protož die: »Učinila, aby oheň s nebe sstaupil«. Duchovnie sau tyto věci. Někdy voheň vyznamenává Ducha svatého, někdy 90 hořící lásku Páně, jako se pokládá v Skutcích apo. (!) I°.; znamená milovánie pravé nepřátel. Protož die ve čtení: »Oheň přišel sem pustiti«, totiž k zapálení srdcí k milování božímu. Šelma v cierkev přijdúci tato činiti bude znamenie, jako by byla z Boha a z lásky a hořície a jako by s nebe ta znamenie přišla, totiž jako by byla 95 nebeská srdce, v nichž by byl oheň Ducha svatého, ano všecko to zapálenie bude k zemským ziskóm. A protož srovnává se s první šelmau v kráse, v lakotě, v lakomství, v slávě světa; a lahoditi bude hřiešníkóm, takže bude praviti, že tento svět jest dobrý i ty věci, které sau na něm; a ukazovati bude opatrnost v životě, v slovích, v duovodích, v kráse, v uměních, takže srdce ohnivá vypadnau k zemským věcem, totižto k milování zemských věcí. Jako dnes mnozí byli v srdcích nebeských, v lásce ohnivé, a že sau s kněžími na zpovědi padli s tiem ohněm náboženstvie k zemi, totiž k milosti tělesné (nebo zpovědlníci měli slova Beránkova, 105 spuosobu svatosti a milovánie božieho jako by byli), protož tu sau podtrženi a zklamáni velmi. Item skrz cerimonie, totiž po- svátné řády klášterské, sau mnozí od Krista svedeni. Opět od čtení svatého skrz kněžstvo mnozí sú svedeni. Item mnozí tři- deset let v čistotě živi byli, a v obcování s pohlavím mužským padli. 110 Umie ť šatanáš to zpuosobiti, aby ten oheň s nebe sstaupil, totiž ohnivau lásku a náboženstvie k zemské milosti sstisknauti. A co se hlásá: »Vystříhajte se od pohoršení, utiekajte od zlého obco- vánie a před smilstvem,« nechtí věřiti, než když se již stane po- horšenie. Item kacieři, zchytrale pod zpuosobau náboženstvie 115 a svatosti přišedše k lidu, v mnohých oheň viery k zemským smyslóm a k učením bludným sstrčili. Item mnozí těchto dnuov proti první šelmě postavili se, a potom již přátelé učiněni sú s šel- mau, v bludu, v ukrutenství, v kacieřství sobě povolili s šelmau. A ti v mnohých oheň nebeský doluov strhli. A ta zlost sstrčená 120 ještě chce slauti jménem lásky; leč Buoh někdy zjevil by ji všemu světu, bude se zdáti, že šelma osobila sobě jméno lásky. Druhé oheň znamená milovánie božských věcí dobrých, třetie horlivý hněv Páně ku pomstě. Protož die Pán v Deutrono- mu: »Oheň zapálil se jest v peci mé a hořeti bude až naposledy 125 100 192a2 Oheň milovánie Hněv 91 Spr. Skutk. 2, 3 nn. — 92 Luk. 12, 49 — 125 5. M. 32, 22
Strana 553
XIII. 553 192b" 192b2 do pekla«. Ta šelma Beránku podobná bude provoditi hněv a prch- livost proti hřiechóm a proti spolukřesťanuom, a nazuove tu po- mstu, ukrutenstvie jménem svatého ohně božieho a jako by z Ducha božieho to činili. Ale dnes šelma ukrutně morduje lidi, laupí, 130 pálé, škodí, hubí; avšak jmenuje a praví, že by jménem ohně Páně to činila, totiž jako by od Boha pocházel. A to pod tau bož- skau tvářností a mocí Ducha svatého praviti bude, že to činí. Těžko bude voleným to poznati. Mnozí budau chváliti a posvěco- vati takových věcí na této šelmě; leč Buoh někdy otevře tu zlost 135 všemu světu, tehdy poznají. A ne aby v pravdě učinila to, neb kázala ohni sstúpiti s nebe, totiž že by takové pomsty činila z Boha, »ale před oblíčejem lidským«, totiž saudem lidským a k vočima lidskýma. Druhé oheň znamená milovánie lidské. Za našich let dávali oheň co znamená 140 odpustky, milostivé léto, na znamenie navrácenie milosti vypo- věděným, jako někdy v padesátém létě bývalo v lidu izrahelském. A to činievali, dávajíce milost a smířenie, a že by k spasení to bylo mnohých, ano žádné moci neměl ten oheň před Bohem, než před oheň před lidmi oblíčejem lidským. Opět, když šelma vyobcovala svaté z cierkve, 145 aby žádný mluviti nesměl jim aneb kto rozkazovati; a jako v ruce Páně, a ne pro pravdu, ale jakožto pro hřiechy, aby všickni měli to za spravedlivé vyobcovánie. A tak drak zbarvil to s svau šel- mau, jako by spravedlivé přicházelo vyobcovánie, žalařovánie a smrt na svaté; a to před oblíčejem lidí. »A svodí ty, kteříž přebývají na zemi«, totiž kterým se líbí svět a čest a sláva, »po těch budau svedeni znameních« nápodob- ných svatým a Duchu svatému; a milovníci světa neuvarují se svedenie. »Před oblíčejem šelmy«, totiž prvnie, to jest, aby se líbila první šelmě, aby zchválena byla od nie, aby úžitky brala od nie 155 a aby pomáhala prvnie druhé k zabíjení svatých, a které věci činí druhá, aby toho potvrdila prvnie a řekla: »Dobří ť sau to kněžie, umělí, učení; a dobré ť jest je chovati a krmiti a jim ka- novnictvie zapisovati, platuov přidávati; dobré ť jest k jich prozbě a žádosti učiniti; všecko, což činie, dobře činie«, by pak i proti 160 víře a lásce a čtení Kristovu činili. Ó, jak sau skrytí skutkové šatanovi a šelmy, neb sau velmi podobní svatým ve všech ctnostech a znameních kromě pravé viery a lásky! Těžko poznati šelmu Země Selma chválí druhau 150 125 Nad »peci« je nadepsáno: »prchlivosti«. — 130 Zdá se, že je slovo »pálé« korigováno (ale nejasně) v »pálí«. — 141 3. M. 25, 11 nn.
XIII. 553 192b" 192b2 do pekla«. Ta šelma Beránku podobná bude provoditi hněv a prch- livost proti hřiechóm a proti spolukřesťanuom, a nazuove tu po- mstu, ukrutenstvie jménem svatého ohně božieho a jako by z Ducha božieho to činili. Ale dnes šelma ukrutně morduje lidi, laupí, 130 pálé, škodí, hubí; avšak jmenuje a praví, že by jménem ohně Páně to činila, totiž jako by od Boha pocházel. A to pod tau bož- skau tvářností a mocí Ducha svatého praviti bude, že to činí. Těžko bude voleným to poznati. Mnozí budau chváliti a posvěco- vati takových věcí na této šelmě; leč Buoh někdy otevře tu zlost 135 všemu světu, tehdy poznají. A ne aby v pravdě učinila to, neb kázala ohni sstúpiti s nebe, totiž že by takové pomsty činila z Boha, »ale před oblíčejem lidským«, totiž saudem lidským a k vočima lidskýma. Druhé oheň znamená milovánie lidské. Za našich let dávali oheň co znamená 140 odpustky, milostivé léto, na znamenie navrácenie milosti vypo- věděným, jako někdy v padesátém létě bývalo v lidu izrahelském. A to činievali, dávajíce milost a smířenie, a že by k spasení to bylo mnohých, ano žádné moci neměl ten oheň před Bohem, než před oheň před lidmi oblíčejem lidským. Opět, když šelma vyobcovala svaté z cierkve, 145 aby žádný mluviti nesměl jim aneb kto rozkazovati; a jako v ruce Páně, a ne pro pravdu, ale jakožto pro hřiechy, aby všickni měli to za spravedlivé vyobcovánie. A tak drak zbarvil to s svau šel- mau, jako by spravedlivé přicházelo vyobcovánie, žalařovánie a smrt na svaté; a to před oblíčejem lidí. »A svodí ty, kteříž přebývají na zemi«, totiž kterým se líbí svět a čest a sláva, »po těch budau svedeni znameních« nápodob- ných svatým a Duchu svatému; a milovníci světa neuvarují se svedenie. »Před oblíčejem šelmy«, totiž prvnie, to jest, aby se líbila první šelmě, aby zchválena byla od nie, aby úžitky brala od nie 155 a aby pomáhala prvnie druhé k zabíjení svatých, a které věci činí druhá, aby toho potvrdila prvnie a řekla: »Dobří ť sau to kněžie, umělí, učení; a dobré ť jest je chovati a krmiti a jim ka- novnictvie zapisovati, platuov přidávati; dobré ť jest k jich prozbě a žádosti učiniti; všecko, což činie, dobře činie«, by pak i proti 160 víře a lásce a čtení Kristovu činili. Ó, jak sau skrytí skutkové šatanovi a šelmy, neb sau velmi podobní svatým ve všech ctnostech a znameních kromě pravé viery a lásky! Těžko poznati šelmu Země Selma chválí druhau 150 125 Nad »peci« je nadepsáno: »prchlivosti«. — 130 Zdá se, že je slovo »pálé« korigováno (ale nejasně) v »pálí«. — 141 3. M. 25, 11 nn.
Strana 554
554 Kapitola Obraz Kristuov napravuje nás Obraz šelmy »A šelma druhá svoditi bude přebývajície na zemi« etc. Ukazuje, že v najposlednějších časech bude lid u velikém hněvu božím, takže zprávcové duchovní i světští zhovadilí budau, a kde by měli navoditi, tu budau svoditi. A die, že šelma druhá řekne obyvateluom na zemi, aby sobě učinili obraz šelmy. Syn boží slove obraz Boha Otce. Kolocenským I°.: »Kterýž jest obrazem Boha nevidědlného«. A člověk k obrazu božímu stvořen jest podlé člověka vnitřnieho. A že ten obraz malováním dábelským zmalo- vaný jest zkažen, a protož, aby obrazem obraz napraven byl, přišel Syn boží na tento svět, aby člověka napravil, pro něhož 10 trpěl jest i umřel. A protož všickni mají se tak zmalovati a zpuo- sobiti, aby byli Kristu Pánu, tomu obrazu, podobní. K Říma.(!) VIII°.: »Které jest předvěděl, ty jest i vyvolil, aby připodobněni byli k obrazu Syna božieho«, totiž aby byli čisté mysli a svědomie, aby tu byla láska, pokora, bázeň a Duch Páně aby přebýval tu; 15 zevnitř aby byl dobrého obcovánie a aby byl trpělivý, podobný život Kristu veda. A protož die častokrát: »Chce-li kto po mně přijíti, následujž mě«. A čím kto viece od Krista, toho obrazu, a od života svatých zdaluje se, tiem viece hřeší, jako první šelma odporně činí Pánu Kristu; nebo na Kristu pokora, na šelmě pajcha, 20 bohatstvie, posměch a všeliké pokory potupa. Neboi tu jest sláva a krása světa tohoto v bohatství, v rauše a v tváři. A takové Pán zamietá. Protož pohřiechu lidé jednak všickni následovali slávy šelmy, draka, pověsti, bohatstvie. Ale pod potupau zdejší svatých a zavržením slávy a bohatstvie svatí Bohu velmi se líbie 25 a krásu vnitř na duši a v mysli velikau mají. Protož šelma praví, aby učinili obraz šelmy, aby podobni byli v následování a v obcování první šelmě tak, aby se srovnali v lakomství, v pajše a v lakotě s světem, takže z Písma zlehčovati bude raucho pyšné. Šelma druhá, totiž stav duchovní, kterýž 30 měl navoditi k Kristovu následování, činiti bude na odpor a k ná- sledování tohoto světa povede; a tak aby učinili sobě obraz šelmy druhé, ne obraz Kristuov, ale aby svět, bohatstvie a cti milovali. V kterémžto milování jest dvojí obraz: ozdoba totiž zevnitřnie raucha a oblíčejuov a cti a slávy; druhý obraz v duši. Nebo, což 35 nade všecko milují lidé, té věci obraz jest a obraz ten namalován bývá na dušech jich. A protož die Jan, že křesťané zlí učinie sobě obraz šelmy prvnie, takže, což koli lidé světští milují, jako svět 5 193a Druhý obraz 6 Kol. 1, 15 — 13 Řím. 8, 29 — 17 Mat. 16, 24; Marek 8, 34; Luk. 9, 23
554 Kapitola Obraz Kristuov napravuje nás Obraz šelmy »A šelma druhá svoditi bude přebývajície na zemi« etc. Ukazuje, že v najposlednějších časech bude lid u velikém hněvu božím, takže zprávcové duchovní i světští zhovadilí budau, a kde by měli navoditi, tu budau svoditi. A die, že šelma druhá řekne obyvateluom na zemi, aby sobě učinili obraz šelmy. Syn boží slove obraz Boha Otce. Kolocenským I°.: »Kterýž jest obrazem Boha nevidědlného«. A člověk k obrazu božímu stvořen jest podlé člověka vnitřnieho. A že ten obraz malováním dábelským zmalo- vaný jest zkažen, a protož, aby obrazem obraz napraven byl, přišel Syn boží na tento svět, aby člověka napravil, pro něhož 10 trpěl jest i umřel. A protož všickni mají se tak zmalovati a zpuo- sobiti, aby byli Kristu Pánu, tomu obrazu, podobní. K Říma.(!) VIII°.: »Které jest předvěděl, ty jest i vyvolil, aby připodobněni byli k obrazu Syna božieho«, totiž aby byli čisté mysli a svědomie, aby tu byla láska, pokora, bázeň a Duch Páně aby přebýval tu; 15 zevnitř aby byl dobrého obcovánie a aby byl trpělivý, podobný život Kristu veda. A protož die častokrát: »Chce-li kto po mně přijíti, následujž mě«. A čím kto viece od Krista, toho obrazu, a od života svatých zdaluje se, tiem viece hřeší, jako první šelma odporně činí Pánu Kristu; nebo na Kristu pokora, na šelmě pajcha, 20 bohatstvie, posměch a všeliké pokory potupa. Neboi tu jest sláva a krása světa tohoto v bohatství, v rauše a v tváři. A takové Pán zamietá. Protož pohřiechu lidé jednak všickni následovali slávy šelmy, draka, pověsti, bohatstvie. Ale pod potupau zdejší svatých a zavržením slávy a bohatstvie svatí Bohu velmi se líbie 25 a krásu vnitř na duši a v mysli velikau mají. Protož šelma praví, aby učinili obraz šelmy, aby podobni byli v následování a v obcování první šelmě tak, aby se srovnali v lakomství, v pajše a v lakotě s světem, takže z Písma zlehčovati bude raucho pyšné. Šelma druhá, totiž stav duchovní, kterýž 30 měl navoditi k Kristovu následování, činiti bude na odpor a k ná- sledování tohoto světa povede; a tak aby učinili sobě obraz šelmy druhé, ne obraz Kristuov, ale aby svět, bohatstvie a cti milovali. V kterémžto milování jest dvojí obraz: ozdoba totiž zevnitřnie raucha a oblíčejuov a cti a slávy; druhý obraz v duši. Nebo, což 35 nade všecko milují lidé, té věci obraz jest a obraz ten namalován bývá na dušech jich. A protož die Jan, že křesťané zlí učinie sobě obraz šelmy prvnie, takže, což koli lidé světští milují, jako svět 5 193a Druhý obraz 6 Kol. 1, 15 — 13 Řím. 8, 29 — 17 Mat. 16, 24; Marek 8, 34; Luk. 9, 23
Strana 555
XIII. 555 etc., také i jich poddaní milují a oblibují. I bude vymlauvanie 40 a zlehčovánie hřiechuov skrz kněžstvo; a to ť jest mluviti lidu, aby učinili obraz prvnie šelmy. Neb zajisté najvětší mistři učili, Zl učitelové kterak peněz a bohatstvie mají dobývati, a vymlúvali lichvy a lakomstvie světa tohoto. Protož die Ezechiel XVI: »Nadělala s' sobě obrazuov mužských«. A to ť jest zalíbenie tohoto světa, 45 krásy, pověsti a bohatství. A k Římanuom die I°., že sau pro- měnili slávu neporušitedlného Boha v podobenstvie obrazu poru- šitedlného člověka a ptactva a hovad čtveronohých a haduov etc. A protož z vnuknutie druhé šelmy nebylo dosti tyto obrazy zdělati, ale i hmotných v kostelích, jimžto čest Bohu příležitau 50 činili, nastavěti. A die, že má ránu od meče, a obžila jest, totiž ta šelma prvnie byla někdy raněna skrz život a kříž Pána našeho Ježíše Krista, ale již jest zase obžila v bytnosti hřiecha, pajchy, lakomstvie, Obžila zase šelma lakoty, chlipnosti a rozkoše, sváru v své mocnosti. Protož, kteří 55 činiece pokánie a pak zase se v hřiechy navracují, šelma obživuje zase v nich. A běda takovým lidem jest! »A dáno jest šelmě, aby dala ducha tomu obrazu šelmy prvnie«. Nebo duchovním puojčeno jest, aby, majíce zevnitřní slávu, okrasu, bohatstvie a čest jako obraz, dali ducha tomu obrazu, totiž ozdobili 60 to duchovenstvím, aby se to nezdál hřiech býti, aby totiž na kázanie chodili, tělo Páně přijímali, často se modlili a pěkně mluvili a tak aby se duchovenstvím přikryli; a to jest pokrytstvie. Protož obrazové dva uvozují se na lid, totiž okrasa, sláva světa, přízeň, bohatstvie, lakomstvie a lakota, jenž jest obraz prvnie šelmy; 65 druhý obraz duchovní jest jako slova božieho poslauchanie, svá- tosti velebné přijímanie etc., kteréžto věci nemohau se s prvním obrazem snésti. Nebo (II. Korint. VI°.): »Které tovarystvo muož býti světla s temnostmi, anebo které přirovnánie Krista s dáblem?« etc. A Kristus mluví (Mat. VI.): »Žádný nemuože dvěma pánoma 70 slúžiti«. Avšak šelma druhá svau chytrostí to uvésti usiluje, aby se lidé spolu líbili Bohu i světu. Neb zajisté ta šelma druhá také má dary, kteréž Pán dává dobrým i zlým. Nébrž ti, kteří budau mieti obraz prvnie šelmy, budau mieti ducha lži. Jako šatan pověděl: »Puojdu a budu duchem lživým v ústech všech prorokuov«, aby 193b1 75 mnoho uměl mluviti, mnohá písma, a pak uvoditi duchem lživým bludy a roztrženie. A netoliko mluví proti lásce, ale i vieře. Obrazové Duch šelmy Obraz jeden Šelma také má dary 193а2 Druhý 43 Ezech. 16, 17 — 45 Řím. 1, 23 — 67 2. Kor. 6, 14 a 15 — 69 Mat. 6, 24 — 74 1. (3.) Král. 22, 22
XIII. 555 etc., také i jich poddaní milují a oblibují. I bude vymlauvanie 40 a zlehčovánie hřiechuov skrz kněžstvo; a to ť jest mluviti lidu, aby učinili obraz prvnie šelmy. Neb zajisté najvětší mistři učili, Zl učitelové kterak peněz a bohatstvie mají dobývati, a vymlúvali lichvy a lakomstvie světa tohoto. Protož die Ezechiel XVI: »Nadělala s' sobě obrazuov mužských«. A to ť jest zalíbenie tohoto světa, 45 krásy, pověsti a bohatství. A k Římanuom die I°., že sau pro- měnili slávu neporušitedlného Boha v podobenstvie obrazu poru- šitedlného člověka a ptactva a hovad čtveronohých a haduov etc. A protož z vnuknutie druhé šelmy nebylo dosti tyto obrazy zdělati, ale i hmotných v kostelích, jimžto čest Bohu příležitau 50 činili, nastavěti. A die, že má ránu od meče, a obžila jest, totiž ta šelma prvnie byla někdy raněna skrz život a kříž Pána našeho Ježíše Krista, ale již jest zase obžila v bytnosti hřiecha, pajchy, lakomstvie, Obžila zase šelma lakoty, chlipnosti a rozkoše, sváru v své mocnosti. Protož, kteří 55 činiece pokánie a pak zase se v hřiechy navracují, šelma obživuje zase v nich. A běda takovým lidem jest! »A dáno jest šelmě, aby dala ducha tomu obrazu šelmy prvnie«. Nebo duchovním puojčeno jest, aby, majíce zevnitřní slávu, okrasu, bohatstvie a čest jako obraz, dali ducha tomu obrazu, totiž ozdobili 60 to duchovenstvím, aby se to nezdál hřiech býti, aby totiž na kázanie chodili, tělo Páně přijímali, často se modlili a pěkně mluvili a tak aby se duchovenstvím přikryli; a to jest pokrytstvie. Protož obrazové dva uvozují se na lid, totiž okrasa, sláva světa, přízeň, bohatstvie, lakomstvie a lakota, jenž jest obraz prvnie šelmy; 65 druhý obraz duchovní jest jako slova božieho poslauchanie, svá- tosti velebné přijímanie etc., kteréžto věci nemohau se s prvním obrazem snésti. Nebo (II. Korint. VI°.): »Které tovarystvo muož býti světla s temnostmi, anebo které přirovnánie Krista s dáblem?« etc. A Kristus mluví (Mat. VI.): »Žádný nemuože dvěma pánoma 70 slúžiti«. Avšak šelma druhá svau chytrostí to uvésti usiluje, aby se lidé spolu líbili Bohu i světu. Neb zajisté ta šelma druhá také má dary, kteréž Pán dává dobrým i zlým. Nébrž ti, kteří budau mieti obraz prvnie šelmy, budau mieti ducha lži. Jako šatan pověděl: »Puojdu a budu duchem lživým v ústech všech prorokuov«, aby 193b1 75 mnoho uměl mluviti, mnohá písma, a pak uvoditi duchem lživým bludy a roztrženie. A netoliko mluví proti lásce, ale i vieře. Obrazové Duch šelmy Obraz jeden Šelma také má dary 193а2 Druhý 43 Ezech. 16, 17 — 45 Řím. 1, 23 — 67 2. Kor. 6, 14 a 15 — 69 Mat. 6, 24 — 74 1. (3.) Král. 22, 22
Strana 556
556 Kapitola A die, že obraz šelmy prvnie mluvil jest, totiž chytrosti a vtipně Spojily se šelmy vymyšlené lsti, smysly divné. Prvnie šelmy obraz uveden jest na druhau šelmu, totiž čest, bohatstvie, sláva, ozdoba, a tomu obrazu aby se všickni klaněli. A šelma druhá, totiž kněžstvo, ducha uvedli 80 v ten obraz, totiž duchovní auřad, dobré skutky duchovnie, du- chovní stav tak, aby všecky země ctily ten obraz. A to se již ve všech přihází zemiech. A protož ten obraz počal mluviti, totiž rozkazovati, ustavenie a práva ukládati proti zprávě Ježíše Krista, a aby všickni ta rozkazovánie přijali. A to jest klaněti se šelmě, 85 jakož níže povědieno bude. Tak jednáním druhé šelmy puosobí se, že člověk v tu zhovadilost přichází, že na jiném člověku milovati bude okrasu, raucha, tváře a těla; a to tak miluje, ctíti bude. Jako Nabuchodonosor rozkázal klaněti se slaupu (Daniel III°.), tak, když člověk sebe a postavu svau postavuje, aby ode všech byl 90 milován lidí a čtěn, takový podoben jest tomu Nabochodono- zorovi. Ale třie mládenci nechtěli se klaněti. Když sobě člověk zalíbí okrasu ženskau aneb žena mužskau, již se klaní šelmě. Ale člověk raději měl by umříti nežli to učiniti a tomu povoliti duchu zlostnému v se přicházejícímu. Nabuchodonozor Mluví obraz šelmy 95 Modlářstvie Plat máme platiti Hřiech poznati A učiní ť to, aby, ktož koli nebude se kla- něti obrazu šelmy, byl zamordován. Najprvé zmínku činí Jan o klanění obrazu šelmy, kterýž šelma podobná Beránkovi opatruje, aby se šelmě většie klaněli. A to často opětuje Jan. Jako před Kristovým vtělením všeliké pokolenie poddáno 5 bylo najbiednějšiemu modllářství, tak všecko křesťanstvo a všeliký stav kromě málo lidí klaněti se budau modlám. V každém zajisté hřiechu smrtedlném jest modlářstvie. Častokrát přikazuje Pán odvrátiti se od modlářství, ale aby přikázanie jeho činili, aby před oblíčejem jeho třásli se a jemu poslušni byli a jemu zavázáni byli 10 tento plat dávati všickni křesťané připsaní k jeho dvoru skrze křest a vieru. Ten ť sau plat dávali apoštolé i proroci a mučedlníci světí, ale již křesťané, kteřížto chrám boží a zvláštní lid býti mají, samého Boha ctíti a milovati, ti všickni biednému modlářství pod- dávají se k vuoli bídné šelmě druhé. Potřebie jest tajný ten po-15 znati hřiech, kteréhož nenávidí Pán, i lid proto od sebe odhání; 193b2 89 Dan. 3, 5 a 12 nn. 3 kterýž; nad y je nadepsáno u, snad korektura »kterýž« v »kterúž« — 13 Ohlas 5. M. 26, 18 a 1. Kor. 3, 16
556 Kapitola A die, že obraz šelmy prvnie mluvil jest, totiž chytrosti a vtipně Spojily se šelmy vymyšlené lsti, smysly divné. Prvnie šelmy obraz uveden jest na druhau šelmu, totiž čest, bohatstvie, sláva, ozdoba, a tomu obrazu aby se všickni klaněli. A šelma druhá, totiž kněžstvo, ducha uvedli 80 v ten obraz, totiž duchovní auřad, dobré skutky duchovnie, du- chovní stav tak, aby všecky země ctily ten obraz. A to se již ve všech přihází zemiech. A protož ten obraz počal mluviti, totiž rozkazovati, ustavenie a práva ukládati proti zprávě Ježíše Krista, a aby všickni ta rozkazovánie přijali. A to jest klaněti se šelmě, 85 jakož níže povědieno bude. Tak jednáním druhé šelmy puosobí se, že člověk v tu zhovadilost přichází, že na jiném člověku milovati bude okrasu, raucha, tváře a těla; a to tak miluje, ctíti bude. Jako Nabuchodonosor rozkázal klaněti se slaupu (Daniel III°.), tak, když člověk sebe a postavu svau postavuje, aby ode všech byl 90 milován lidí a čtěn, takový podoben jest tomu Nabochodono- zorovi. Ale třie mládenci nechtěli se klaněti. Když sobě člověk zalíbí okrasu ženskau aneb žena mužskau, již se klaní šelmě. Ale člověk raději měl by umříti nežli to učiniti a tomu povoliti duchu zlostnému v se přicházejícímu. Nabuchodonozor Mluví obraz šelmy 95 Modlářstvie Plat máme platiti Hřiech poznati A učiní ť to, aby, ktož koli nebude se kla- něti obrazu šelmy, byl zamordován. Najprvé zmínku činí Jan o klanění obrazu šelmy, kterýž šelma podobná Beránkovi opatruje, aby se šelmě většie klaněli. A to často opětuje Jan. Jako před Kristovým vtělením všeliké pokolenie poddáno 5 bylo najbiednějšiemu modllářství, tak všecko křesťanstvo a všeliký stav kromě málo lidí klaněti se budau modlám. V každém zajisté hřiechu smrtedlném jest modlářstvie. Častokrát přikazuje Pán odvrátiti se od modlářství, ale aby přikázanie jeho činili, aby před oblíčejem jeho třásli se a jemu poslušni byli a jemu zavázáni byli 10 tento plat dávati všickni křesťané připsaní k jeho dvoru skrze křest a vieru. Ten ť sau plat dávali apoštolé i proroci a mučedlníci světí, ale již křesťané, kteřížto chrám boží a zvláštní lid býti mají, samého Boha ctíti a milovati, ti všickni biednému modlářství pod- dávají se k vuoli bídné šelmě druhé. Potřebie jest tajný ten po-15 znati hřiech, kteréhož nenávidí Pán, i lid proto od sebe odhání; 193b2 89 Dan. 3, 5 a 12 nn. 3 kterýž; nad y je nadepsáno u, snad korektura »kterýž« v »kterúž« — 13 Ohlas 5. M. 26, 18 a 1. Kor. 3, 16
Strana 557
XIII. 557 194a1 a toho zvláště nenávidí, kterémuž jest lidu většie dary dal. Ale k tomu umění a poznání lidé sau nedbánliví, protož upadají v tajné modlářstvie obecně všickni. Protož tuto Duch svatý napomíná nás těmito slovy k vohlé- dání srdce, jest-li marná pocta a poklona v něm. Protož die: »A učiní ť to, ktož koli nebude se klaněti obrazu šelmy, aby za- mordován byl«. Svět tento první obraz jest. Svět sau milovníci světa, ti ť sau ty šelmy. Obraz šelmy jest krása světa a milovánie 25 jeho většie nežli Boha jest modlářstvie. Protož klaněti se obrazu šelmy jest jie býti poddánu a zřenie mieti veliké k životu vlastnímu smrtedlnému, k rozkoši, k kráse světa a k bohatství světskému. Tento ť jest obraz, k kterémuž šatanáš vedl Spasitele, aby mu se klaněl řka: »Jestliže padna budeš se klaněti«, totiž jestliže tomuto 30 obrazu budeš se klaněti, mně se klaněti budeš, ďáblu. Kristus přišed na svět, viděl náš obraz zmazaný v početí, v narození; a po křtu podnět hřiechu zuo stává v člověku, takže duše nakloněna jest k tělu a tělo k rozkošem, k znamenité pověsti, k slávě, ke cti, a duše svolující jemu již ctí obraz. A Kristus, přišed na svět, přijal 35 na se jiný život a ten dal nám, abychom ten život ctili; a u velebné svátosti dal nám ten život, abychom jedli, následovali a ctili a od- vrátili se od všelikého obrazu šelmy. Protož vnitřní člověk ten Kristuov obraz měl by sobě vypsati v srdci, o něm přemyšlovati. Ale zapomněvše na ň, usty chválíme 40 Krista, mluvíme o Kristu, a šelma vládne srdcem, aby většie bylo zřenie k světu a slávě jeho a zprávcóm abychom poddáni byli větší bázní nežli Bohu. Někdy dobře bylo znáti slaupy modlářské; ale modly duše tajné nesnadno jest poznati, kterak se člověk vnitřní a srdce odvracuje pamětí, milostí, kocháním od Boha 45 k stvoření pod podobenstvím božím, a jestliže mu se šťastně nevede, hněvá se, popauzí etc. Mnozí počínají pokánie činiti z hřiechuov, nechtějíce se od obrazu šelmy odvrátiti. Jakož die: »Jestliže mě kto nenásleduje (totiž a nectí), nenie mne hoden«. A apoštol: »Následovníci moji buďte, jako i já Kristuov«, totiž obrazu Kristova 50 sem ctitel. Ale mnozí mezi vámi sú, kteříž chodí k libosti světa, také okrasau a sytostí a ozdobami jeho a slavau jeho; ti se klanějí a ctí šelmu, kterýchž také Buoh břicho jest, viece totiž milujíce život takový zhovadilý nežli pokorný a čistý Kristuov život. A krásu 20 Poklona šelmě Život Ústy chválíme toliko 29 Mat. 4, 9 — 47 Mat. 10, 38 — 49 I. Kor. 11, 1 — 52 Ohlas Filip. 3, 19
XIII. 557 194a1 a toho zvláště nenávidí, kterémuž jest lidu většie dary dal. Ale k tomu umění a poznání lidé sau nedbánliví, protož upadají v tajné modlářstvie obecně všickni. Protož tuto Duch svatý napomíná nás těmito slovy k vohlé- dání srdce, jest-li marná pocta a poklona v něm. Protož die: »A učiní ť to, ktož koli nebude se klaněti obrazu šelmy, aby za- mordován byl«. Svět tento první obraz jest. Svět sau milovníci světa, ti ť sau ty šelmy. Obraz šelmy jest krása světa a milovánie 25 jeho většie nežli Boha jest modlářstvie. Protož klaněti se obrazu šelmy jest jie býti poddánu a zřenie mieti veliké k životu vlastnímu smrtedlnému, k rozkoši, k kráse světa a k bohatství světskému. Tento ť jest obraz, k kterémuž šatanáš vedl Spasitele, aby mu se klaněl řka: »Jestliže padna budeš se klaněti«, totiž jestliže tomuto 30 obrazu budeš se klaněti, mně se klaněti budeš, ďáblu. Kristus přišed na svět, viděl náš obraz zmazaný v početí, v narození; a po křtu podnět hřiechu zuo stává v člověku, takže duše nakloněna jest k tělu a tělo k rozkošem, k znamenité pověsti, k slávě, ke cti, a duše svolující jemu již ctí obraz. A Kristus, přišed na svět, přijal 35 na se jiný život a ten dal nám, abychom ten život ctili; a u velebné svátosti dal nám ten život, abychom jedli, následovali a ctili a od- vrátili se od všelikého obrazu šelmy. Protož vnitřní člověk ten Kristuov obraz měl by sobě vypsati v srdci, o něm přemyšlovati. Ale zapomněvše na ň, usty chválíme 40 Krista, mluvíme o Kristu, a šelma vládne srdcem, aby většie bylo zřenie k světu a slávě jeho a zprávcóm abychom poddáni byli větší bázní nežli Bohu. Někdy dobře bylo znáti slaupy modlářské; ale modly duše tajné nesnadno jest poznati, kterak se člověk vnitřní a srdce odvracuje pamětí, milostí, kocháním od Boha 45 k stvoření pod podobenstvím božím, a jestliže mu se šťastně nevede, hněvá se, popauzí etc. Mnozí počínají pokánie činiti z hřiechuov, nechtějíce se od obrazu šelmy odvrátiti. Jakož die: »Jestliže mě kto nenásleduje (totiž a nectí), nenie mne hoden«. A apoštol: »Následovníci moji buďte, jako i já Kristuov«, totiž obrazu Kristova 50 sem ctitel. Ale mnozí mezi vámi sú, kteříž chodí k libosti světa, také okrasau a sytostí a ozdobami jeho a slavau jeho; ti se klanějí a ctí šelmu, kterýchž také Buoh břicho jest, viece totiž milujíce život takový zhovadilý nežli pokorný a čistý Kristuov život. A krásu 20 Poklona šelmě Život Ústy chválíme toliko 29 Mat. 4, 9 — 47 Mat. 10, 38 — 49 I. Kor. 11, 1 — 52 Ohlas Filip. 3, 19
Strana 558
558 Kapitola Pajcha srdce Zapomenutie škodlivé (Jako nynie v této porážce od Turka poražení Čechové 1 král 1525] Nezpůosob v bojích Bojme se sstrče nie s Luciperem Milost šelmy kterak poznána bývá světa. Žádné nenie ohavnosti většie nežli odvrátiti se od Boha a srdcem se obrátiti k světu a k milování jeho. Světí raději zemřeli, 55 nežli by to učinili, radše v uošklivost a v potupu dáni sú světu. A jakž brzo počne člověk následovati Boha a dary Ducha božieho přijímati, Boha milovati, hned puosobí šatan tajnau pajchu v srdci, aby se sami zamilovali, aby, v dařích jsúce pozdviženi, šetřili sebe viece nežli Boha a svau čest aby zvelebovali a rozšiřovali a rádi 60 slyšeli o sobě slavná a chvalitebná rozprávěnie. Již se Buoh hněvá, mstitel těch věcí jest a rány posielá, neb již modly ctie lidé zhovadilí. Ó lid křesťanský, mají dary božie, mají vítězstvie nad nepřátely, a oni se tiem pozdvihovali a chvály vlastnie následovali, jako by Pán nespomáhal jim, a sobě připisovali takové dary, zapomenuvše 65 na kříž Kristuov a na jeho umučenie a vylitie krve jeho! A z toho přidal dábel v srdce lakomstvie, aby se již dáli bojové skrz la- komstvie a války a nesnáze o věci světa tohoto a pro pajchu a pano- vánie. Protož dopauští pády mnohé, abychom byli ku posměchu pohanóm, a to pro tajnau poklonu šelmě a obrazu jejieho (!); 70 neb sau srdcem nakloněni k lakomství a k milování světa a svého vlastnieho těla. Protož Pán rozhněvav se, odšel od nás a dopauští pobitie mnohých z této strany. Opět v bojích božích lakomstvie následovati a smilstvie a ukru- tenstvie, chválu milovati vlastní, vopíjeti se a chudé utískati a 75 svářiti se, proti sobě vespolek povstávati, vida Pán takové věci, die: »Hle, již ne těch věcí, které sau mé, ale které vaše, hledáte. Dopustím na vás rány a zvíte, že nejsem s vámi«. A jako Lucipera zavrhl od sebe pro milovánie jeho vlastnie a pro pajchu z daruov, bojme se (ač sme první k pravdě!), sváříce se a pajchajíce a lásky 80 k sobě vespolek nemajíce a nepřátel nemilujíce, abychom sstrčeni nebyli na zatracenie s šelmau. Opět znamenitě die: »A učiní to, aby, ktož koli nebude se klaněti šelmě, byl zabit«, totiž po všech křesťanských staviech aby se 194b1 všickni klaněli šelmě, všickni aby milovali mamonu viece nežli 85 Krista a jeho čtenie. A tato milost tajná, zhovadilá nebajvá po- znána, jediné v protivných věcech. Statek časný prvé nežli by ztratil, ktož raději od viery a od pravdy odstaupí, již znamení a duovod jest poznánie toho, že viece miloval obraz šelmy. Opět vlastní život když kto chce zachovati a pravdy pobiehá, znamenie 90 194a2 Ohavnost najvětšie Jiné znamení 70 jejieho; omyl m. jejiemu. — 74 Slovo »božích« je v rukopise až po slově »následovati«, ale zařazovací znaménka určují správný slovosled.
558 Kapitola Pajcha srdce Zapomenutie škodlivé (Jako nynie v této porážce od Turka poražení Čechové 1 král 1525] Nezpůosob v bojích Bojme se sstrče nie s Luciperem Milost šelmy kterak poznána bývá světa. Žádné nenie ohavnosti většie nežli odvrátiti se od Boha a srdcem se obrátiti k světu a k milování jeho. Světí raději zemřeli, 55 nežli by to učinili, radše v uošklivost a v potupu dáni sú světu. A jakž brzo počne člověk následovati Boha a dary Ducha božieho přijímati, Boha milovati, hned puosobí šatan tajnau pajchu v srdci, aby se sami zamilovali, aby, v dařích jsúce pozdviženi, šetřili sebe viece nežli Boha a svau čest aby zvelebovali a rozšiřovali a rádi 60 slyšeli o sobě slavná a chvalitebná rozprávěnie. Již se Buoh hněvá, mstitel těch věcí jest a rány posielá, neb již modly ctie lidé zhovadilí. Ó lid křesťanský, mají dary božie, mají vítězstvie nad nepřátely, a oni se tiem pozdvihovali a chvály vlastnie následovali, jako by Pán nespomáhal jim, a sobě připisovali takové dary, zapomenuvše 65 na kříž Kristuov a na jeho umučenie a vylitie krve jeho! A z toho přidal dábel v srdce lakomstvie, aby se již dáli bojové skrz la- komstvie a války a nesnáze o věci světa tohoto a pro pajchu a pano- vánie. Protož dopauští pády mnohé, abychom byli ku posměchu pohanóm, a to pro tajnau poklonu šelmě a obrazu jejieho (!); 70 neb sau srdcem nakloněni k lakomství a k milování světa a svého vlastnieho těla. Protož Pán rozhněvav se, odšel od nás a dopauští pobitie mnohých z této strany. Opět v bojích božích lakomstvie následovati a smilstvie a ukru- tenstvie, chválu milovati vlastní, vopíjeti se a chudé utískati a 75 svářiti se, proti sobě vespolek povstávati, vida Pán takové věci, die: »Hle, již ne těch věcí, které sau mé, ale které vaše, hledáte. Dopustím na vás rány a zvíte, že nejsem s vámi«. A jako Lucipera zavrhl od sebe pro milovánie jeho vlastnie a pro pajchu z daruov, bojme se (ač sme první k pravdě!), sváříce se a pajchajíce a lásky 80 k sobě vespolek nemajíce a nepřátel nemilujíce, abychom sstrčeni nebyli na zatracenie s šelmau. Opět znamenitě die: »A učiní to, aby, ktož koli nebude se klaněti šelmě, byl zabit«, totiž po všech křesťanských staviech aby se 194b1 všickni klaněli šelmě, všickni aby milovali mamonu viece nežli 85 Krista a jeho čtenie. A tato milost tajná, zhovadilá nebajvá po- znána, jediné v protivných věcech. Statek časný prvé nežli by ztratil, ktož raději od viery a od pravdy odstaupí, již znamení a duovod jest poznánie toho, že viece miloval obraz šelmy. Opět vlastní život když kto chce zachovati a pravdy pobiehá, znamenie 90 194a2 Ohavnost najvětšie Jiné znamení 70 jejieho; omyl m. jejiemu. — 74 Slovo »božích« je v rukopise až po slově »následovati«, ale zařazovací znaménka určují správný slovosled.
Strana 559
XIII. 559 194b2 100 105 jisté jest, že viece přivázán byl k tělu a k té šelmě skrze milost nežli k Kristu. Prvnie a druhá šelma sau sobě na pomoc vespolek a všecky přivedly k klanění obrazu šelmy: »a kto by se nechtěl klaněti šelmě, aby zamordován byl«, totiž kto by se nechtěl při- 95 praviti k slávě světa, ke cti a k milování, a nechtěl by svoliti k slávě světa. Nebo svolenie a vuole klaněnie jest poklona. Kto by tehdy svoliti nechtěl světu a okrase jeho na tváři, na rauše, v řeči ozdobných slov, ale potupu radše vyvoluje pro Krista, všudy najde proti sobě svět a šatanáše a všecky ctitele šelmy. Kterak mnohé sau šelmy v losu a stránce Kristově! Kteříž Krista ctí slovem a řečí a zdadí se ho milovati usty, ale nechtí po- haněni a potupeni býti pro něho a raději se v něm kochati, kříž vzíti, srdce všecko jemu dáti, a nechtí se od šelmy odtrhnauti, šelmy sau. »Ktož pak nebude se chtieti klaněti šelmě, umře«. Povstane všeckeren národ proti takovému. A lepšie jest smrt nežli modlář- stvie takové. Těchto dnuov přišla šelma, král uherský, aby se jí klaněli a pro něho aby pravda byla opuštěna; druhá jemu byla na pomoc. Kdybychom kněžie život věčný předložili sobě s kně- 110 žími v prvním stavu a mužie i dietky i ženy kdybychom byli vyšli s věrau Kristovau, nechtějíce se jemu klaněti a jej ctíti a pro něho od pravdy odstúpiti, již bychom s Kristem byli u pokoji; nechajíce válek, bezpečnější bychom byli cestu vyvolili. Jako světí mučedlníci: někdy jich tisíc jeden den zemřelo, a mnoho dobrého 115 pocházelo z toho. Ale již, zkazí-li se jedna zlost, jiná přijde; jedna strana kazí druhau; v žádném téměř domu nenie milovánie božieho a pokoje, ale rozdělenie a blud a časové nebezpeční náramně. Bylo by všem lépe raději umřieti! My kněžie najprvé kdybychom byli vyšli, nechtějíce šelmě svoliti, byli bychom již s Bohem a všecku 120 zlost světa byli bychme přemohli, z těchto časuov nebezpečných byli bychme vyšli a již bychom v radosti byli. Protož, kto se klaněti nechce, ten umře. Die Kristus: »Kto miluje duši svau (totiž šelmu a obraz jejie), ztratí ť ji; ale kto by ztratil pro mne (neklaněje se jí, ale Bohu), najde ť ji«. Ó, světí 125 mučedlníci tak sau šli i apoštolé i proroci řkauce: »Buoh neoklamá nás, navrátí ť nám život tento a lepší.« Skrz mučedlnictvo naše byl by řád prvotnie cierkve uveden, ale skrz války tyto neuvodí se Ačkoli křehčejším a mdlejším dopuštěno jest vedlé cesty lásky bo- straně Kristově mnohé šelmny Lepšie smrt Mučedlníci Kněžie Kto se neklaní šelmě, utrpí Tito dobře šli Války komu dopuštěny a jak? 122 Mat. 10, 39; 16, 25, Marek 8, 35; Luk. 9, 24; 17, 33
XIII. 559 194b2 100 105 jisté jest, že viece přivázán byl k tělu a k té šelmě skrze milost nežli k Kristu. Prvnie a druhá šelma sau sobě na pomoc vespolek a všecky přivedly k klanění obrazu šelmy: »a kto by se nechtěl klaněti šelmě, aby zamordován byl«, totiž kto by se nechtěl při- 95 praviti k slávě světa, ke cti a k milování, a nechtěl by svoliti k slávě světa. Nebo svolenie a vuole klaněnie jest poklona. Kto by tehdy svoliti nechtěl světu a okrase jeho na tváři, na rauše, v řeči ozdobných slov, ale potupu radše vyvoluje pro Krista, všudy najde proti sobě svět a šatanáše a všecky ctitele šelmy. Kterak mnohé sau šelmy v losu a stránce Kristově! Kteříž Krista ctí slovem a řečí a zdadí se ho milovati usty, ale nechtí po- haněni a potupeni býti pro něho a raději se v něm kochati, kříž vzíti, srdce všecko jemu dáti, a nechtí se od šelmy odtrhnauti, šelmy sau. »Ktož pak nebude se chtieti klaněti šelmě, umře«. Povstane všeckeren národ proti takovému. A lepšie jest smrt nežli modlář- stvie takové. Těchto dnuov přišla šelma, král uherský, aby se jí klaněli a pro něho aby pravda byla opuštěna; druhá jemu byla na pomoc. Kdybychom kněžie život věčný předložili sobě s kně- 110 žími v prvním stavu a mužie i dietky i ženy kdybychom byli vyšli s věrau Kristovau, nechtějíce se jemu klaněti a jej ctíti a pro něho od pravdy odstúpiti, již bychom s Kristem byli u pokoji; nechajíce válek, bezpečnější bychom byli cestu vyvolili. Jako světí mučedlníci: někdy jich tisíc jeden den zemřelo, a mnoho dobrého 115 pocházelo z toho. Ale již, zkazí-li se jedna zlost, jiná přijde; jedna strana kazí druhau; v žádném téměř domu nenie milovánie božieho a pokoje, ale rozdělenie a blud a časové nebezpeční náramně. Bylo by všem lépe raději umřieti! My kněžie najprvé kdybychom byli vyšli, nechtějíce šelmě svoliti, byli bychom již s Bohem a všecku 120 zlost světa byli bychme přemohli, z těchto časuov nebezpečných byli bychme vyšli a již bychom v radosti byli. Protož, kto se klaněti nechce, ten umře. Die Kristus: »Kto miluje duši svau (totiž šelmu a obraz jejie), ztratí ť ji; ale kto by ztratil pro mne (neklaněje se jí, ale Bohu), najde ť ji«. Ó, světí 125 mučedlníci tak sau šli i apoštolé i proroci řkauce: »Buoh neoklamá nás, navrátí ť nám život tento a lepší.« Skrz mučedlnictvo naše byl by řád prvotnie cierkve uveden, ale skrz války tyto neuvodí se Ačkoli křehčejším a mdlejším dopuštěno jest vedlé cesty lásky bo- straně Kristově mnohé šelmny Lepšie smrt Mučedlníci Kněžie Kto se neklaní šelmě, utrpí Tito dobře šli Války komu dopuštěny a jak? 122 Mat. 10, 39; 16, 25, Marek 8, 35; Luk. 9, 24; 17, 33
Strana 560
560 Kapitola Achor Vojáci, slyšte! Hřiechové pře- kážejí Smrt hotová jovati pro jeho při, ale velmi ť jest tu nesnadné, ano, jestliže jediný shřeší u vojště, častokrát všecko vojsko utrpí, jakož jest to zjevné 130 na Achorovi; a bude-li jich tisíc zlých, na ty všecky mnohem viece Buoh rozhněvá se. Nebo dobří mají bojovati, kteříž po lakomství nestojí, šelmy nectí, nepřátely milují, spasenie duší jich žádají, aby se obrátili ku Pánu Bohu, a k tomu mieří, aby naučili je podlé zákona božieho. Žádný tu pokrytec, žádný ukrutník, žádná šelma 135 nemá býti tu, ale všickni v Duchu svajtém shromážděni, ne z hnutie krve a těla, ale z hnutie Ducha božieho, které sau zlé věci u vojště, ty stavovati a krotiti. Ano zde v domu a v městě Buoh hněvá se, jestliže na hřiechy naše i jiných nepláčeme, nelitujeme bolestně a netresceme. A když zde v městě hřešíme, oněmno na 140 poli v boji škodíme, a jistě převelmi; ale kdybychme činili pokánie všickni a oněm také vzkázali, aby činili pokánie, tak jsúce srovnáni v duchu pokorném, zastrašili bychme všecky nepřátely naše. Item, ktož by se koli neklaněl etc. Ktož vyjde mezi nepřátely a vyznává Pána Ježíše, chudobu jeho a přijímanie krve Páně 145 z kalicha, hned musí umříti. Kto to puosobí než šelma? A pakli v pokoji vyznává Krista Ježíše a pravdu, a v zarmaucení zapierá, nenie tu základu viery: ti nejsau na cestě spasenie. Mnozí sau vyznáním austním proti nepřátelóm, a srdcem sau s šelmau a s ne- přátely. 195a1 150 Dobře bylo prvé Ne každému duchu věřili »A kážeť všem, malým i velikým, bohatým i chudým, svo- bodným« etc. Chytrost draka a šatanova nětco uvedla ku podo- benství prvotnie cierkve. Prvé byli dobří pastýřové duchovní i světští, nižší poddáni byli v poslušenství, v lásce a v trpělivosti a v pokání. Přišel-li je který kazatel, chtěje mluviti k lidu, zkušen jest staršími, jest-li věrný, spasenie lidské miluje-li, učí-li pravdě. To byla dobrá zpráva a oni poddáni byli a k vnuknutí Ducha svatého činili. Ale nynie my daleko jináče! Kde prvé starší byli sau světí, uvedl to šatan, aby na stolicech velikých byli pokrytci a šelmy, opuštění od Ducha božieho, druhé, aby jim poddáni byli 10 menší, a oni ne Bohu, ale ďáblu, světí velicí a mocní menší aby také v těch věcech, kteréž proti čtení sau a proti Bohu, poslauchali, ale ješto jest k vuoli ďáblově, nic nevymie ňujíce, aby poslušenstvie bylo najvětšie Kristu a aby se v kostele modlili Bohu a »Otče náš« řiekali usty a srdcem šelmě aby se klaněli. A také napomíná, aby 15 poznali najprvé stav zlý. 195a2 131 Joz. 7, I nn.
560 Kapitola Achor Vojáci, slyšte! Hřiechové pře- kážejí Smrt hotová jovati pro jeho při, ale velmi ť jest tu nesnadné, ano, jestliže jediný shřeší u vojště, častokrát všecko vojsko utrpí, jakož jest to zjevné 130 na Achorovi; a bude-li jich tisíc zlých, na ty všecky mnohem viece Buoh rozhněvá se. Nebo dobří mají bojovati, kteříž po lakomství nestojí, šelmy nectí, nepřátely milují, spasenie duší jich žádají, aby se obrátili ku Pánu Bohu, a k tomu mieří, aby naučili je podlé zákona božieho. Žádný tu pokrytec, žádný ukrutník, žádná šelma 135 nemá býti tu, ale všickni v Duchu svajtém shromážděni, ne z hnutie krve a těla, ale z hnutie Ducha božieho, které sau zlé věci u vojště, ty stavovati a krotiti. Ano zde v domu a v městě Buoh hněvá se, jestliže na hřiechy naše i jiných nepláčeme, nelitujeme bolestně a netresceme. A když zde v městě hřešíme, oněmno na 140 poli v boji škodíme, a jistě převelmi; ale kdybychme činili pokánie všickni a oněm také vzkázali, aby činili pokánie, tak jsúce srovnáni v duchu pokorném, zastrašili bychme všecky nepřátely naše. Item, ktož by se koli neklaněl etc. Ktož vyjde mezi nepřátely a vyznává Pána Ježíše, chudobu jeho a přijímanie krve Páně 145 z kalicha, hned musí umříti. Kto to puosobí než šelma? A pakli v pokoji vyznává Krista Ježíše a pravdu, a v zarmaucení zapierá, nenie tu základu viery: ti nejsau na cestě spasenie. Mnozí sau vyznáním austním proti nepřátelóm, a srdcem sau s šelmau a s ne- přátely. 195a1 150 Dobře bylo prvé Ne každému duchu věřili »A kážeť všem, malým i velikým, bohatým i chudým, svo- bodným« etc. Chytrost draka a šatanova nětco uvedla ku podo- benství prvotnie cierkve. Prvé byli dobří pastýřové duchovní i světští, nižší poddáni byli v poslušenství, v lásce a v trpělivosti a v pokání. Přišel-li je který kazatel, chtěje mluviti k lidu, zkušen jest staršími, jest-li věrný, spasenie lidské miluje-li, učí-li pravdě. To byla dobrá zpráva a oni poddáni byli a k vnuknutí Ducha svatého činili. Ale nynie my daleko jináče! Kde prvé starší byli sau světí, uvedl to šatan, aby na stolicech velikých byli pokrytci a šelmy, opuštění od Ducha božieho, druhé, aby jim poddáni byli 10 menší, a oni ne Bohu, ale ďáblu, světí velicí a mocní menší aby také v těch věcech, kteréž proti čtení sau a proti Bohu, poslauchali, ale ješto jest k vuoli ďáblově, nic nevymie ňujíce, aby poslušenstvie bylo najvětšie Kristu a aby se v kostele modlili Bohu a »Otče náš« řiekali usty a srdcem šelmě aby se klaněli. A také napomíná, aby 15 poznali najprvé stav zlý. 195a2 131 Joz. 7, I nn.
Strana 561
XIII. 561 Tak ť jest bylo těchto dnuov, že řiedká byla a jest viera i nynie Řiedká viera ještě. Které jest srdce, ješto by u vieře některého článku nepochy- bovalo? A když tak sau v cierkvi velicí zlí a menší také zlí, zřídil to 20 šatan, aby hřiechové také zveličeni byli vyších, aby skrz mistry a doktory hřiechové papežští byli vymlauváni a hříchové králuov, Sodoma a hampajs, kuběnářstvo a rufiánstvo, aby to vše výmluvu mělo a všickni aby se s světem srovnali. A ti velicí, tak již pozdvižení, moc sobě obdrževše, žádostiví sau od lidu poslušenstvie nad Boha. 25 A pakli by který kazatel aneb prostý mluvil co proti tomu, nebť bude vyhnán neb do vězenie vzat aneb ť zamordován bude. Kdy- bychom se celým srdcem obrátili k Kristu a v ničemž se nechtěli klaněti šelmě, ale odpierati, nebylo by nám potřebie jíti mezi pohany: zde bychom neměli pokoje ani hodiny života, ale tudiež 30 bychom zmordováni byli. Potresceš-li papeže aneb krále neb kněze aneb kupce aneb pro Kristuov zákon bojovníka, hned v ne- návisti mají a protivie se. Die: »Aby měli znamenie šelmy na pravé ruce«. Pravá ruka jest všecko to, což se děje pro čest a chválu Páně, jako kněžstvie, 35 panenstvie, kázanie. A šatanáš to uvedl, aby žádný povýšen nebyl na kněžstvie, k kázaní a k auřadu, jediné s povolením prvnie i druhé šelmy, aby nic člověk nemluvil proti šelmě a nedotýkal jie, neb Nedrážditi šelmy má auřad apoštolský a zná všecky věci; ale proti chudým aby bylo trestánie a velblaudy aby požierali a komáry cídili. Ale kto by 195b1 40 chtěl býti auředníkem a zprávcí, aby měl ka rakter aneb znamenie Znamenie na ruce na pravé ruce, totiž dopuštěnie aneb povolenie od nich a pový- šenie, aby proti nim nebýval. A to ť jest, což die: »Malí i velicí aby znamení měli«, totiž v prvním aumyslu, aby všickni stavové, řádové, kázanie, zpovědi 45 činili to ke cti šelmy a světa, lakomstvie a zisku. »A na čele«, totiž Čelo co znamená? v řeči aneb v aumysle. »A aby žádný nemohl kúpiti ani prodati než ten, kto má znamení« etc. Dotýká prodávanie a kupovánie. A to dobrý a zlý život jest ten trh. Někteří kupují jej k slávě, jiní ku potracení pravdy, a za málo viece chtí kúpiti a lepších věcí, aby 50 rostl zisk. Tak Buoh dal bohaté i chudé, učené i neumělé, urozené i neurozené, aby bohatí dávali almužny a větších věcí nakaupili sobě za menšie, totiž za časné věčné. »Pravím vám«, die Spasitel: »Z mamony nepravosti čiňte sobě přátely, aby vás přijali do věč- ných stánkuov«, kdežto budau chudí v nebi bohatí a přijmau tam Trh rozličný Kazatel musí utrpětí Pravá ruka co jest? Hřiechuo výmluvy 39 Ohlas Mat. 23, 24 — 52 Podle Luk. 16, 9 Jakoubek, Výklad, 33
XIII. 561 Tak ť jest bylo těchto dnuov, že řiedká byla a jest viera i nynie Řiedká viera ještě. Které jest srdce, ješto by u vieře některého článku nepochy- bovalo? A když tak sau v cierkvi velicí zlí a menší také zlí, zřídil to 20 šatan, aby hřiechové také zveličeni byli vyších, aby skrz mistry a doktory hřiechové papežští byli vymlauváni a hříchové králuov, Sodoma a hampajs, kuběnářstvo a rufiánstvo, aby to vše výmluvu mělo a všickni aby se s světem srovnali. A ti velicí, tak již pozdvižení, moc sobě obdrževše, žádostiví sau od lidu poslušenstvie nad Boha. 25 A pakli by který kazatel aneb prostý mluvil co proti tomu, nebť bude vyhnán neb do vězenie vzat aneb ť zamordován bude. Kdy- bychom se celým srdcem obrátili k Kristu a v ničemž se nechtěli klaněti šelmě, ale odpierati, nebylo by nám potřebie jíti mezi pohany: zde bychom neměli pokoje ani hodiny života, ale tudiež 30 bychom zmordováni byli. Potresceš-li papeže aneb krále neb kněze aneb kupce aneb pro Kristuov zákon bojovníka, hned v ne- návisti mají a protivie se. Die: »Aby měli znamenie šelmy na pravé ruce«. Pravá ruka jest všecko to, což se děje pro čest a chválu Páně, jako kněžstvie, 35 panenstvie, kázanie. A šatanáš to uvedl, aby žádný povýšen nebyl na kněžstvie, k kázaní a k auřadu, jediné s povolením prvnie i druhé šelmy, aby nic člověk nemluvil proti šelmě a nedotýkal jie, neb Nedrážditi šelmy má auřad apoštolský a zná všecky věci; ale proti chudým aby bylo trestánie a velblaudy aby požierali a komáry cídili. Ale kto by 195b1 40 chtěl býti auředníkem a zprávcí, aby měl ka rakter aneb znamenie Znamenie na ruce na pravé ruce, totiž dopuštěnie aneb povolenie od nich a pový- šenie, aby proti nim nebýval. A to ť jest, což die: »Malí i velicí aby znamení měli«, totiž v prvním aumyslu, aby všickni stavové, řádové, kázanie, zpovědi 45 činili to ke cti šelmy a světa, lakomstvie a zisku. »A na čele«, totiž Čelo co znamená? v řeči aneb v aumysle. »A aby žádný nemohl kúpiti ani prodati než ten, kto má znamení« etc. Dotýká prodávanie a kupovánie. A to dobrý a zlý život jest ten trh. Někteří kupují jej k slávě, jiní ku potracení pravdy, a za málo viece chtí kúpiti a lepších věcí, aby 50 rostl zisk. Tak Buoh dal bohaté i chudé, učené i neumělé, urozené i neurozené, aby bohatí dávali almužny a větších věcí nakaupili sobě za menšie, totiž za časné věčné. »Pravím vám«, die Spasitel: »Z mamony nepravosti čiňte sobě přátely, aby vás přijali do věč- ných stánkuov«, kdežto budau chudí v nebi bohatí a přijmau tam Trh rozličný Kazatel musí utrpětí Pravá ruka co jest? Hřiechuo výmluvy 39 Ohlas Mat. 23, 24 — 52 Podle Luk. 16, 9 Jakoubek, Výklad, 33
Strana 562
562 Kapitola Dobré kupectvie Šelma brání dobrého milosrdné bohaté; a tak kupují se veliké věci za malé. Učení také 55 bývají osvícení učiece, radíce, a kterým radie, od nich opět věčnau odplatu vezmau. Nemocní od zdravých kupují také pokrm a nápoj a v duchovních učenie a také zdravie u vieře. Tam také zdraví budau, kteříž sau zde nemocní, a odplatí těmto zdravým. Ktož tehdy sau zde bohatí, dávajte chudým, kteří také z kradeného 60 mamonu dávají chudým zase, kteří nakaupili časných věcí, za ně ať kupují sobě věčné. Nebo Kristus die: »Blahoslavení milosrdní« etc. Kteříž pak nevěří, neslyší křiku chudých a Pán se na takové hněvá. Die dobrým: »Náh sem byl a lačněl sem, a dali ste mi etc. Poďte, požehnaní ...«. Vy, kteří ste ziskuov hleděli a věčných ste 65 nedbali kupovati za malé věci, »nahého ste nepřivoděli etc. Jděte do vohně věčného!« Ó, kteří lakomí sau, nesobte se zde s tiem 195b2 bohactvím, kupujte sobě jisté zbožie za malé! Opět zdravím posluhovati nemocným jest kupovati většie věci dobré. Item opustiti kochánie a rozkoš světa pro jméno 70 Kristovo, chlipnost a marné veselé; dá ť Buoh za to také většie dobré věci, totiž slovo své, potěšenie v slovu, v velebné svátosti a v přijímaní jejiem. Protož, ktož se zamietají v světě, život věčný najdau a potěšenie v světě budaucím. Opět tělo dáti na kříž jest kúpiti slávu duše. Trestati hřiechy čistým aumyslem jest najíti 75 odpuštěnie hřiechuov a milost. Item, jestliže tohoto života za- přieš a jej opustíš, dá ť tobě život svuoj Kristus řka: »Chléb, kterýž já dám, tělo mé jest za život světa«, totiž, chceš-li svuoj opustiti a zapřieti, dám tobě hodně svuoj. Ktož toho neopauští, nedává svého. Protož těm, kteří přijímají, potřebie jest svuoj prodati, 80 svět přemoci a tělo, a Kristus tělo své dá. Opět: »Podobno jest královstvie nebeské pokladu skrytému v poli«. V svátosti velebné Kristově jest maudrost, láska, milost Ducha božieho. Ktož smějí život potupiti, hanby se pro Krista opovážiti a na smrt jej vydati pro pravdu, to ť přijde takovému, 85 totiž život věčný. Šelma toho zbraňuje, a aby toho nebývalo, jediné s povolením pánuov zemských nebo papeže, a jediné leč bude mieti znamenie, totiž povolenie od nich. Chce-li se kto Pánu Bohu líbiti, jeho rytěřovánie vésti etc., ktož také chce kázati pravdu, duše do nebe vésti a přikázanie božie uvésti, proti zlosti 90 povstati, nedávají moci té kupovati, totiž trestati, učiti, slova božieho oznamovati, jediné s povolením jich. Za málo mnoho kůpiti muož 62 Mat. 5, 7 — 64 Mat. 25, 36, 35 a 34 — 66 Mat. 25, 43 a 41 — 77 Jan 6, 51 — 82 Mat. 13, 44.
562 Kapitola Dobré kupectvie Šelma brání dobrého milosrdné bohaté; a tak kupují se veliké věci za malé. Učení také 55 bývají osvícení učiece, radíce, a kterým radie, od nich opět věčnau odplatu vezmau. Nemocní od zdravých kupují také pokrm a nápoj a v duchovních učenie a také zdravie u vieře. Tam také zdraví budau, kteříž sau zde nemocní, a odplatí těmto zdravým. Ktož tehdy sau zde bohatí, dávajte chudým, kteří také z kradeného 60 mamonu dávají chudým zase, kteří nakaupili časných věcí, za ně ať kupují sobě věčné. Nebo Kristus die: »Blahoslavení milosrdní« etc. Kteříž pak nevěří, neslyší křiku chudých a Pán se na takové hněvá. Die dobrým: »Náh sem byl a lačněl sem, a dali ste mi etc. Poďte, požehnaní ...«. Vy, kteří ste ziskuov hleděli a věčných ste 65 nedbali kupovati za malé věci, »nahého ste nepřivoděli etc. Jděte do vohně věčného!« Ó, kteří lakomí sau, nesobte se zde s tiem 195b2 bohactvím, kupujte sobě jisté zbožie za malé! Opět zdravím posluhovati nemocným jest kupovati většie věci dobré. Item opustiti kochánie a rozkoš světa pro jméno 70 Kristovo, chlipnost a marné veselé; dá ť Buoh za to také většie dobré věci, totiž slovo své, potěšenie v slovu, v velebné svátosti a v přijímaní jejiem. Protož, ktož se zamietají v světě, život věčný najdau a potěšenie v světě budaucím. Opět tělo dáti na kříž jest kúpiti slávu duše. Trestati hřiechy čistým aumyslem jest najíti 75 odpuštěnie hřiechuov a milost. Item, jestliže tohoto života za- přieš a jej opustíš, dá ť tobě život svuoj Kristus řka: »Chléb, kterýž já dám, tělo mé jest za život světa«, totiž, chceš-li svuoj opustiti a zapřieti, dám tobě hodně svuoj. Ktož toho neopauští, nedává svého. Protož těm, kteří přijímají, potřebie jest svuoj prodati, 80 svět přemoci a tělo, a Kristus tělo své dá. Opět: »Podobno jest královstvie nebeské pokladu skrytému v poli«. V svátosti velebné Kristově jest maudrost, láska, milost Ducha božieho. Ktož smějí život potupiti, hanby se pro Krista opovážiti a na smrt jej vydati pro pravdu, to ť přijde takovému, 85 totiž život věčný. Šelma toho zbraňuje, a aby toho nebývalo, jediné s povolením pánuov zemských nebo papeže, a jediné leč bude mieti znamenie, totiž povolenie od nich. Chce-li se kto Pánu Bohu líbiti, jeho rytěřovánie vésti etc., ktož také chce kázati pravdu, duše do nebe vésti a přikázanie božie uvésti, proti zlosti 90 povstati, nedávají moci té kupovati, totiž trestati, učiti, slova božieho oznamovati, jediné s povolením jich. Za málo mnoho kůpiti muož 62 Mat. 5, 7 — 64 Mat. 25, 36, 35 a 34 — 66 Mat. 25, 43 a 41 — 77 Jan 6, 51 — 82 Mat. 13, 44.
Strana 563
XIII. 563 »A jediné leč znamení bude mieti«, totiž jméno jich neb ten karakter, totiž znamenie. Ta byla prvé v Praze a na dvoře řím- 196a1 95 ském. A to všecko puosobí šelma druhá ku poctivosti první veliké. Kdybychom všickni pokánie hodné činili a ponížili se před oblíčejem Páně a bludy sstavili a skrotili a vespolek kdybychme se milovali, zemdlely ť by šelmy tyto s boží pomocí a bylo by blízké naše spasenie. 196a2 A kážeť všem, malým i velikým. Že tyto věci sau duchovnie Kristovy, o velikých a malých vedlé ducha máme rozuměti. Nebo někteří v rozumu aneb v duši sau malí, jiní velicí, jiní svobodní, jiní služební. Malí slovau, kteří sau malé viery, 3a velicí, kteří sau veliké viery. A nynie jednak všickni sau malé viery. Protož die Kristus: »Malé stádce, nechtějte se báti«. A pro- tož takoví od Pána častého potřebují posilněnie proti křehkosti a bázlivostem. Nebo, poněvadž lidé malí jako děti nezpuosobní sau a křehcí, neumějí se brániti, tak i ti, kteří sau malé viery Malost škodlivá 10 a ctnosti a tak moci, sau nezpuosobní k obhajování sebe a aby nesvolili ke zlému. A když se vylévají vody drakovy na ně, že sau mdlí u vieře, potopují se. Tak, když Petr po moři šel a poto- poval se, řekl mu Pán: »Malé viery, proč si pochyboval?« Koli- krát tehdy potopují se v pokušeních, znamení jest, že takoví sau 15 malé viery. Protož, kteří někdy podlé vnitřnieho člověka chodili jako po moři, již malí učiněni sau, protož se potopují a pochybují a na ruozno se kydají; nebo viera v nich umenšuje se. To také přichází z toho, že Boha nemilují; a Boha nemilují, protože bliž- nieho nenávidie. Protož die Jan: »Kto se praví Boha milovati, 20 a bližnieho nemiluje, lhář jest«. A ukazuje se v skutku to, že lidé nemilují Boha, nebo nedbají na bližnie své, aby jim prospěli; protož hynau v štítu viery. A tak proto se potopují lidé v nevěře, v pochybování o velebné svátosti oltářní. A kdež malá jest viera, tu i malá pokora a trpělivost, ale veliká pajcha. Protož 25 v řídkých nynie nalézá se pokora pravá a svatá, a žádné trpěli- vosti v protivných věcech a malé náboženstvie. Nebo veliká viera, láska a pokora hajbe člověkem k velikému náboženství. A z toho jest, že sau nespuosobní k boji proti šatanovi. Tak Zacheus, že jest maličký byl, nemohl viděti Ježíše. A znamená lidi malau vieru 30 majície, kterýž ještě napomíná, aby Krista poznal a uzřel; ale Viera kudy se umenšuje Znamenic tato šlí mále viery Mali a velicí kto sů Zacheus 6 Luk. 12, 32 — 12 Mat. 14, 29 až 31 — 19 Podle I. Jana 4, 20 — 28 Luk. 19, 2 nn. 36 *
XIII. 563 »A jediné leč znamení bude mieti«, totiž jméno jich neb ten karakter, totiž znamenie. Ta byla prvé v Praze a na dvoře řím- 196a1 95 ském. A to všecko puosobí šelma druhá ku poctivosti první veliké. Kdybychom všickni pokánie hodné činili a ponížili se před oblíčejem Páně a bludy sstavili a skrotili a vespolek kdybychme se milovali, zemdlely ť by šelmy tyto s boží pomocí a bylo by blízké naše spasenie. 196a2 A kážeť všem, malým i velikým. Že tyto věci sau duchovnie Kristovy, o velikých a malých vedlé ducha máme rozuměti. Nebo někteří v rozumu aneb v duši sau malí, jiní velicí, jiní svobodní, jiní služební. Malí slovau, kteří sau malé viery, 3a velicí, kteří sau veliké viery. A nynie jednak všickni sau malé viery. Protož die Kristus: »Malé stádce, nechtějte se báti«. A pro- tož takoví od Pána častého potřebují posilněnie proti křehkosti a bázlivostem. Nebo, poněvadž lidé malí jako děti nezpuosobní sau a křehcí, neumějí se brániti, tak i ti, kteří sau malé viery Malost škodlivá 10 a ctnosti a tak moci, sau nezpuosobní k obhajování sebe a aby nesvolili ke zlému. A když se vylévají vody drakovy na ně, že sau mdlí u vieře, potopují se. Tak, když Petr po moři šel a poto- poval se, řekl mu Pán: »Malé viery, proč si pochyboval?« Koli- krát tehdy potopují se v pokušeních, znamení jest, že takoví sau 15 malé viery. Protož, kteří někdy podlé vnitřnieho člověka chodili jako po moři, již malí učiněni sau, protož se potopují a pochybují a na ruozno se kydají; nebo viera v nich umenšuje se. To také přichází z toho, že Boha nemilují; a Boha nemilují, protože bliž- nieho nenávidie. Protož die Jan: »Kto se praví Boha milovati, 20 a bližnieho nemiluje, lhář jest«. A ukazuje se v skutku to, že lidé nemilují Boha, nebo nedbají na bližnie své, aby jim prospěli; protož hynau v štítu viery. A tak proto se potopují lidé v nevěře, v pochybování o velebné svátosti oltářní. A kdež malá jest viera, tu i malá pokora a trpělivost, ale veliká pajcha. Protož 25 v řídkých nynie nalézá se pokora pravá a svatá, a žádné trpěli- vosti v protivných věcech a malé náboženstvie. Nebo veliká viera, láska a pokora hajbe člověkem k velikému náboženství. A z toho jest, že sau nespuosobní k boji proti šatanovi. Tak Zacheus, že jest maličký byl, nemohl viděti Ježíše. A znamená lidi malau vieru 30 majície, kterýž ještě napomíná, aby Krista poznal a uzřel; ale Viera kudy se umenšuje Znamenic tato šlí mále viery Mali a velicí kto sů Zacheus 6 Luk. 12, 32 — 12 Mat. 14, 29 až 31 — 19 Podle I. Jana 4, 20 — 28 Luk. 19, 2 nn. 36 *
Strana 564
564 Kapitola Mnoho malých jest Satan nenechá svého Chudí hřiešní Plakati sluší, že sme ochudli Bohatí domnie- vají se býti Zlato Mast zástupové, totiž pečovánie tohoto světa, překážejí člověku, myšle- nie rozličná. Ale předběhnauti máme ty zástupy s Zacheem, aby- chom mohli viděti Ježíše. Protož viděl tuto Jan, že k skonání světa mnozí budau maličcí u vieře, v trpělivosti, v pokoře, v čistotě. A protož z toho jest, že 35 proti síle šatanově nemohau odolati. A budau-li kteří velicí, ale řídcí budau; jako die Micheáš VII°.: »Najlepší bude jako bodlák mezi nimi«, takže, který v cierkvi prvotní byl najmenší, nynie na konci světa bude najvětší takový. A protož mnozí před očima svýma i jiných zdadí se sobě velicí, ale před Bohem sau špatní 40 a hubení. Takové také šatan usilovati bude zblázniti a ztrápiti a na svau stranu je potáhne. I chudí také tělesně uvedeni sú v ve- liké hřiechy, v zlodejstva, krádeže, vraždy, v opilstva a v sodo- mářstvo. I chudí na duši v duchu, totiž v dařích božských, uvozují se v mnohé hřiechy, jako sú ti, kteříž bez zkušenie sebe přistau-45 pají k velebné svátosti. Někdy v cierkvi prvotnie o takových apoštol pověděl: »Dieky činím Bohu mému, že bohatí učiněni ste«. A že nynie srdce sau ochuzená od náboženstvie a vraucnosti a od jiných daruov, protož plakati máme. Mnozí zajisté jako 50 z Jeruzaléma vypadli, když od náboženstvie a daruov Páně padli. A někdy ť jest byl šatanáš nad nimi svázaný, ale nynie po- hřiechu jest rozvázán. O tom bohatství řiekával apoštol: »Ó vyso- kosti bohatstvie, maudrosti a uměnie božieho!« Šalomún die: »Tu ť sem od mladosti miloval a jie žádal nade všecky poklady«. 55 Ale ta bohatstvie duše nebývají poznána snadně. Mnozí mnějí o sobě, že sau bohatí; znamenie mylná bohatství majíce o sobě, bývají zklamáni. Protož vlažným (v Zjevení III°. die) Pán oznamuje: »Pravíš, že s' bohatý (totiž v náboženství a v da- řích Páně), a nevíš, že s' chudý etc. Radím ť, aby sobě kaupil 60 zlata (totiž lásku); a očí pomaž mastí (totiž dobrý život veď a skutky svaté čiň)«. Nebo skutkové dobří otvierají oči člověka, takže i Písmu lépe takový rozumí. »Svobodným i služebníkóm«. Služebnost jest hřiecha, takže mysl hřiechem raněná nemuož k nebeským věcem zhuoru se po-65 zdvihnauti. Svoboda pak jest svatých duší. A protož, kde jest 196b1 Služebnost Svoboda 37 Mich. 7, 4 — 44 na duši; původně místo toho bylo napsáno: od najmenšicho«, ale pův. rukou je korigováno. — 47 1. Kor. 1, 4 a 5 — 53 Řím. 11, 33 — 55 Moudr. 8, 2 — 59 Zj. 3, 17 a 18
564 Kapitola Mnoho malých jest Satan nenechá svého Chudí hřiešní Plakati sluší, že sme ochudli Bohatí domnie- vají se býti Zlato Mast zástupové, totiž pečovánie tohoto světa, překážejí člověku, myšle- nie rozličná. Ale předběhnauti máme ty zástupy s Zacheem, aby- chom mohli viděti Ježíše. Protož viděl tuto Jan, že k skonání světa mnozí budau maličcí u vieře, v trpělivosti, v pokoře, v čistotě. A protož z toho jest, že 35 proti síle šatanově nemohau odolati. A budau-li kteří velicí, ale řídcí budau; jako die Micheáš VII°.: »Najlepší bude jako bodlák mezi nimi«, takže, který v cierkvi prvotní byl najmenší, nynie na konci světa bude najvětší takový. A protož mnozí před očima svýma i jiných zdadí se sobě velicí, ale před Bohem sau špatní 40 a hubení. Takové také šatan usilovati bude zblázniti a ztrápiti a na svau stranu je potáhne. I chudí také tělesně uvedeni sú v ve- liké hřiechy, v zlodejstva, krádeže, vraždy, v opilstva a v sodo- mářstvo. I chudí na duši v duchu, totiž v dařích božských, uvozují se v mnohé hřiechy, jako sú ti, kteříž bez zkušenie sebe přistau-45 pají k velebné svátosti. Někdy v cierkvi prvotnie o takových apoštol pověděl: »Dieky činím Bohu mému, že bohatí učiněni ste«. A že nynie srdce sau ochuzená od náboženstvie a vraucnosti a od jiných daruov, protož plakati máme. Mnozí zajisté jako 50 z Jeruzaléma vypadli, když od náboženstvie a daruov Páně padli. A někdy ť jest byl šatanáš nad nimi svázaný, ale nynie po- hřiechu jest rozvázán. O tom bohatství řiekával apoštol: »Ó vyso- kosti bohatstvie, maudrosti a uměnie božieho!« Šalomún die: »Tu ť sem od mladosti miloval a jie žádal nade všecky poklady«. 55 Ale ta bohatstvie duše nebývají poznána snadně. Mnozí mnějí o sobě, že sau bohatí; znamenie mylná bohatství majíce o sobě, bývají zklamáni. Protož vlažným (v Zjevení III°. die) Pán oznamuje: »Pravíš, že s' bohatý (totiž v náboženství a v da- řích Páně), a nevíš, že s' chudý etc. Radím ť, aby sobě kaupil 60 zlata (totiž lásku); a očí pomaž mastí (totiž dobrý život veď a skutky svaté čiň)«. Nebo skutkové dobří otvierají oči člověka, takže i Písmu lépe takový rozumí. »Svobodným i služebníkóm«. Služebnost jest hřiecha, takže mysl hřiechem raněná nemuož k nebeským věcem zhuoru se po-65 zdvihnauti. Svoboda pak jest svatých duší. A protož, kde jest 196b1 Služebnost Svoboda 37 Mich. 7, 4 — 44 na duši; původně místo toho bylo napsáno: od najmenšicho«, ale pův. rukou je korigováno. — 47 1. Kor. 1, 4 a 5 — 53 Řím. 11, 33 — 55 Moudr. 8, 2 — 59 Zj. 3, 17 a 18
Strana 565
XIII. 565 dokonalá láska, tu jest dokonalá svoboda; nebo láska jest ta svoboda, takže nedbá člověk ten o věci tohoto světa pečovati, ale svobodně k samému Bohu se pozdvihuje. Mnozí však svobodu 70 ducha obracují k svobodě těla, aby totiž mnoho čtli a slyšeli v zákoně Páně a smysly vlastnie v Písmě aby pokládali. A v blu- dy mnohé padají, a to, že svobodní chtěli býti a žádnému pod- dáni, ale na svých vlastních smyšlénkách státi a na nich pře- stávati chtieti a nižádnému věřiti, ale sobě samému doufati. 75 A protož mnozí bludy uvoditi usilují pod zpuosobau svobodného kázanie slova Páně. Ty všecky šelma táhne k své straně, aby měli znamenie šelmy na ruce, totiž v skutku aby svolenie prvnie Znamenie na ruce šelmy nebo druhé měl. Zle svobody užívají 196b2 »Aneb na čele«, totiž v aumyslu prvním, aby, což koli puo- 80 sobí, mienil to činiti pro lidi, pro zisk vlastní, pro čest anebo přie- zeň lidskau. A to ti činiti budau, kteří sau na auřadiech postaveni, aby všecko, což činie, pro věci předpověděné činili. Na čele »A aby žádný nemohl kúpiti aneb prodati« etc. Zlé kupo- Kupovánic zle vánie jest, že pro vyplněnie své vuole chlipné ztratí tělo i duši 85 i s bohatstvím. Mnozí také, aby bohatstvie dosáhli, lží mnohých se dopauštějí a přísah. A takoví znamení šelmy majíce kupují a prodávají. Ale dobré kupectvie jest, když dary od Boha sobě danými ustavičně dobývá sobě větších od Pána daruov a potom konečně královstvie nebeského. Tak také, že, ktož pro Krista 90 ztratí zbožie, přátely a rodiče, Pán dává mu stokrát viece zde a potom v budaucím věku královstvie nebeské. Dává Pán Buoh se samého jako Otce, cierkev svatau jako matku; a tak za malé věci člověk veliké béře, nebo božie milovánie, dary nebeské a po- tom vlast věčnau. »Než toliko ten, kto má karakter neb znamení aneb jméno té šelmy«. Kořen šelmy jest milost tělesná k světu; a všecko z něho pocházejície jest zlé, z milovánie totiž šelmy. A všecky takové věci, ješto se ku pajše chajlé, sau znamenie šelmy. Také jména duostojenství, Róžmberský, Štemberský etc., kteráž po- 100 cházejí z nadutí a pajchy, kteráž sau k chvále a slávě jména, sau ti karakterové; jméno papeže a jména otcuov, kteráž ke cti se táhnau, proti potupě Pána Krista; jméno mistrské, kteréž se také obracuje k slávě a cti světa, — ta všecka sau znamenie šelmy z pajchy pocházejície, všecky takové věci sau karakterové šelmy. 105 Jméno arcibiskupské, proboštské, děkanské etc., všecka taková Kořen šelmy Jména šelmy 95 Dobré
XIII. 565 dokonalá láska, tu jest dokonalá svoboda; nebo láska jest ta svoboda, takže nedbá člověk ten o věci tohoto světa pečovati, ale svobodně k samému Bohu se pozdvihuje. Mnozí však svobodu 70 ducha obracují k svobodě těla, aby totiž mnoho čtli a slyšeli v zákoně Páně a smysly vlastnie v Písmě aby pokládali. A v blu- dy mnohé padají, a to, že svobodní chtěli býti a žádnému pod- dáni, ale na svých vlastních smyšlénkách státi a na nich pře- stávati chtieti a nižádnému věřiti, ale sobě samému doufati. 75 A protož mnozí bludy uvoditi usilují pod zpuosobau svobodného kázanie slova Páně. Ty všecky šelma táhne k své straně, aby měli znamenie šelmy na ruce, totiž v skutku aby svolenie prvnie Znamenie na ruce šelmy nebo druhé měl. Zle svobody užívají 196b2 »Aneb na čele«, totiž v aumyslu prvním, aby, což koli puo- 80 sobí, mienil to činiti pro lidi, pro zisk vlastní, pro čest anebo přie- zeň lidskau. A to ti činiti budau, kteří sau na auřadiech postaveni, aby všecko, což činie, pro věci předpověděné činili. Na čele »A aby žádný nemohl kúpiti aneb prodati« etc. Zlé kupo- Kupovánic zle vánie jest, že pro vyplněnie své vuole chlipné ztratí tělo i duši 85 i s bohatstvím. Mnozí také, aby bohatstvie dosáhli, lží mnohých se dopauštějí a přísah. A takoví znamení šelmy majíce kupují a prodávají. Ale dobré kupectvie jest, když dary od Boha sobě danými ustavičně dobývá sobě větších od Pána daruov a potom konečně královstvie nebeského. Tak také, že, ktož pro Krista 90 ztratí zbožie, přátely a rodiče, Pán dává mu stokrát viece zde a potom v budaucím věku královstvie nebeské. Dává Pán Buoh se samého jako Otce, cierkev svatau jako matku; a tak za malé věci člověk veliké béře, nebo božie milovánie, dary nebeské a po- tom vlast věčnau. »Než toliko ten, kto má karakter neb znamení aneb jméno té šelmy«. Kořen šelmy jest milost tělesná k světu; a všecko z něho pocházejície jest zlé, z milovánie totiž šelmy. A všecky takové věci, ješto se ku pajše chajlé, sau znamenie šelmy. Také jména duostojenství, Róžmberský, Štemberský etc., kteráž po- 100 cházejí z nadutí a pajchy, kteráž sau k chvále a slávě jména, sau ti karakterové; jméno papeže a jména otcuov, kteráž ke cti se táhnau, proti potupě Pána Krista; jméno mistrské, kteréž se také obracuje k slávě a cti světa, — ta všecka sau znamenie šelmy z pajchy pocházejície, všecky takové věci sau karakterové šelmy. 105 Jméno arcibiskupské, proboštské, děkanské etc., všecka taková Kořen šelmy Jména šelmy 95 Dobré
Strana 566
566 Kapitola Počet Kto by se nesrovnával Těžko dobrým jména, kteráž se chajlé ke cti a slávě a ku povajšení se samého, 197a1 sau znamenie šelmy. »Anebo počet jména jejieho«. Jako, kto by knězem chtěl býti, aby měl počet prebend, platuov, ten ť jest počet šelmy. Mieti mnohá beneficia neb drahně platuov, jistá jména, jest mieti 110 jméno šelmy a s tiem počet jejieho jména. A ty všecky věci sau proti potupě a pokoře veliké Pána Krista Ježíše. A kto by nechtěl jména mieti šelmy, ani mistrovstvie, ani doktorstvie, i bohatstvie že by neměl, by pak chtěl v dobrém prospievati lidu, nebylo by mu dopuštěno. A všickni byli proti takovému pokornému a maud-115 rému jako šelmy proti Beránkovi. Jako někdy šelmy nastrojeny byly proti Danielovi v Babyloně, když byl mezi ně uvržen, tak, ktož by nynie ani mlčením povolil šelmám, musí mnoho od nich trpěti. A protož již, kde jest člověk, maje Ducha božieho mezi lidmi zlými, těžké jest mu to, což trpí od nich, a jest mu tieže, 120 nežli by mezi šelmami v lesích obýval — všickni ho hryzau! Potřebné věci proti šelmě Maudrosti potřebie Svatost šelmy pokrytá »Tato ť jest maudrost svatých«. Viděl Jan a pokládá k sko- nání světa boj světské šelmy proti svatým, druhý boj duchovnie šelmy, jenž jest těžší. A kdyžto napřed bylo praveno o boji draka proti první šelmě, položena jest rada: »Tuto ť jest viera a trpěli- vost svatých«. Nebo první šelmě dáno jest mordovati svaté. Protož potřebie jest svatým proti té šelmě vieru mieti, aby ne- padli od viery, ale aby byli trpěliví, trpělivě snášejíce, a tak aby byla trpělivost svatých cierkve prvotnie. A nedie, aby byla viera lecjakás, nebo židé i pohané mají vieru, ale viera svatých aby byla. Proti druhé šelmě, duchovní, podobné Beránkovi, nenie 10 dosti mieti trpělivost a vieru. Protož die: »Tato ť jest maudrost svatých«, protože potřebie jest veliké maudrosti božské; nebo nesnadně seznána bývá druhá šelma, aniž kto muože odepříti té šelmě bez maudrosti božské, ne lidské, ale svatých. Nebo druhá šelma zevnitř má život nápodobný životu svatých, ale tu bývají 15 pod rauchem ovčím vlcie. Protož pokládají rozumy cizie a ná- silně vytažené Písma svatého daleko od smysluov a rozumuov svatých. A protož potřebie jest netoliko k životu, ale i k smyslóm Písma svatého pilně patřiti. Nebo mnohé skutky nápodobně k svatým tato šelma činí, jako posty, skutky milosrdné činí, 20 5 197a2 116 Dan. 6, 16 nn. 3 Zj. 13, 10 — 16 Mat. 7, 15
566 Kapitola Počet Kto by se nesrovnával Těžko dobrým jména, kteráž se chajlé ke cti a slávě a ku povajšení se samého, 197a1 sau znamenie šelmy. »Anebo počet jména jejieho«. Jako, kto by knězem chtěl býti, aby měl počet prebend, platuov, ten ť jest počet šelmy. Mieti mnohá beneficia neb drahně platuov, jistá jména, jest mieti 110 jméno šelmy a s tiem počet jejieho jména. A ty všecky věci sau proti potupě a pokoře veliké Pána Krista Ježíše. A kto by nechtěl jména mieti šelmy, ani mistrovstvie, ani doktorstvie, i bohatstvie že by neměl, by pak chtěl v dobrém prospievati lidu, nebylo by mu dopuštěno. A všickni byli proti takovému pokornému a maud-115 rému jako šelmy proti Beránkovi. Jako někdy šelmy nastrojeny byly proti Danielovi v Babyloně, když byl mezi ně uvržen, tak, ktož by nynie ani mlčením povolil šelmám, musí mnoho od nich trpěti. A protož již, kde jest člověk, maje Ducha božieho mezi lidmi zlými, těžké jest mu to, což trpí od nich, a jest mu tieže, 120 nežli by mezi šelmami v lesích obýval — všickni ho hryzau! Potřebné věci proti šelmě Maudrosti potřebie Svatost šelmy pokrytá »Tato ť jest maudrost svatých«. Viděl Jan a pokládá k sko- nání světa boj světské šelmy proti svatým, druhý boj duchovnie šelmy, jenž jest těžší. A kdyžto napřed bylo praveno o boji draka proti první šelmě, položena jest rada: »Tuto ť jest viera a trpěli- vost svatých«. Nebo první šelmě dáno jest mordovati svaté. Protož potřebie jest svatým proti té šelmě vieru mieti, aby ne- padli od viery, ale aby byli trpěliví, trpělivě snášejíce, a tak aby byla trpělivost svatých cierkve prvotnie. A nedie, aby byla viera lecjakás, nebo židé i pohané mají vieru, ale viera svatých aby byla. Proti druhé šelmě, duchovní, podobné Beránkovi, nenie 10 dosti mieti trpělivost a vieru. Protož die: »Tato ť jest maudrost svatých«, protože potřebie jest veliké maudrosti božské; nebo nesnadně seznána bývá druhá šelma, aniž kto muože odepříti té šelmě bez maudrosti božské, ne lidské, ale svatých. Nebo druhá šelma zevnitř má život nápodobný životu svatých, ale tu bývají 15 pod rauchem ovčím vlcie. Protož pokládají rozumy cizie a ná- silně vytažené Písma svatého daleko od smysluov a rozumuov svatých. A protož potřebie jest netoliko k životu, ale i k smyslóm Písma svatého pilně patřiti. Nebo mnohé skutky nápodobně k svatým tato šelma činí, jako posty, skutky milosrdné činí, 20 5 197a2 116 Dan. 6, 16 nn. 3 Zj. 13, 10 — 16 Mat. 7, 15
Strana 567
XIII. 567 197b1 střiedmost má, někdy i trpělivá jest, a po těch znameních zdá se podobná svatým a že by jí slušelo věřiti, co mluví. Protož potřebie jest maudrosti svatých. Tito, kteří sau druhá šelma, netrvají v dobrém. Nebo po obcování poznána bývá dlau- 25 hém a trvánlivém, jest-li člověk vždycky trpělivý, pokorný, střiez- livý, opatrný ve všeliké řeči své, a pakli toliko tuto neb tamto chce se ukázati; nebo srdce lidská v obcování s tau šelmau stydnau Jak poznati šelmy v ohni a vraucnosti Ducha svatého. Ale kteříž s vohnivými a dob- rými obcují, tehdy ť se líbí jemu dobrým býti, Páně přikázanie 30 plniti. A protož s svatými obývajíciemu líbí se svatým býti, tak, že jako jeden uhel od druhého rozpaluje se a rozněcuje; ale při- jde-li mezi zhovadilé, byl-li je prvé studený, z obcování jich bývá studenější, nebo s převráceným bývá převrácený. Protož Kristus oznamuje takové die, že po ovotci mají takoví býti poznáni. Nebo 35 vtipy svými nepozná člověk šelmy, ale Duchem svatým ta šelma má býti poznána. Protož, jestliže v srdce lidská uvedeno bývá náboženstvie, bázeň, pokora, trpělivost, potupa světa etc., zna- menie ť jest, že ten od Pána bajvá poslán; ale pakli kto na odpor těm věcem uvodí lakomstvie, milovánie světa, ten ne od Boha, 40 ale od šelmy jest; nebo na trní nezbierají se hroznové etc., takže proti zámutku nenalézá potěšenie vína ani proti hořkosti nabývá sladkosti. Nebo, jestliže ty šelmy provodí tyrranstvie, krvevylé- vanie, všecko připisují svatým, že tak činili jako David a což Písmo prorokuje, aby se dálo skrze zlé; jako, že národ proti ná- 45 rodu povstane, oni praví, že jest to přikázanie, aby lidé je naplnili. Nebo Kristus die, že láska ustydne; protož nemusíme my toho vyplňovati. Tehdy proti těm všem věcem potřebie jest božské maudrosti. Protož die: »Ta ť jest maudrost svatých«. Také lidem přichází 50 nějaká sladkost Písma a smyslové některací líbezní; protož tu potřebie jest maudrosti božské, aby pod tiem nevklauzl blud. Neb ne nadarmo die Písmo: »Vody kradené sladšie sau«. Nebo rozumové pokautní, ztočení a zavilí mnohým viece nežli pravda Páně líbie se a chutnějšie sau. A protož potřebie jest i při té chuti 55 mieti rozšafnost a rozeznánie Ducha svatého. A jestliže kto z počtu šelmy spravedlivě trpí, hned řiekají: »Ano Kristus trpěl a svatá Zuzana jest odsauzena«. A protož, že sau světí vedli boje Duchem Dobrý bývá oci dobrého Duch svatý nusí býti k tomu Vody kradené sladšie Svatyci maud- rosti potřebie Selma zastierá se Upélivostí svatých 34 Mat. 7, 16 a 20 — 40 Mat. 7, 16 — 44 Mat. 24, 7 —46 Mat. 24, 12 — 52 Přísl. 9, 17 — 57 Dan. 13, 41
XIII. 567 197b1 střiedmost má, někdy i trpělivá jest, a po těch znameních zdá se podobná svatým a že by jí slušelo věřiti, co mluví. Protož potřebie jest maudrosti svatých. Tito, kteří sau druhá šelma, netrvají v dobrém. Nebo po obcování poznána bývá dlau- 25 hém a trvánlivém, jest-li člověk vždycky trpělivý, pokorný, střiez- livý, opatrný ve všeliké řeči své, a pakli toliko tuto neb tamto chce se ukázati; nebo srdce lidská v obcování s tau šelmau stydnau Jak poznati šelmy v ohni a vraucnosti Ducha svatého. Ale kteříž s vohnivými a dob- rými obcují, tehdy ť se líbí jemu dobrým býti, Páně přikázanie 30 plniti. A protož s svatými obývajíciemu líbí se svatým býti, tak, že jako jeden uhel od druhého rozpaluje se a rozněcuje; ale při- jde-li mezi zhovadilé, byl-li je prvé studený, z obcování jich bývá studenější, nebo s převráceným bývá převrácený. Protož Kristus oznamuje takové die, že po ovotci mají takoví býti poznáni. Nebo 35 vtipy svými nepozná člověk šelmy, ale Duchem svatým ta šelma má býti poznána. Protož, jestliže v srdce lidská uvedeno bývá náboženstvie, bázeň, pokora, trpělivost, potupa světa etc., zna- menie ť jest, že ten od Pána bajvá poslán; ale pakli kto na odpor těm věcem uvodí lakomstvie, milovánie světa, ten ne od Boha, 40 ale od šelmy jest; nebo na trní nezbierají se hroznové etc., takže proti zámutku nenalézá potěšenie vína ani proti hořkosti nabývá sladkosti. Nebo, jestliže ty šelmy provodí tyrranstvie, krvevylé- vanie, všecko připisují svatým, že tak činili jako David a což Písmo prorokuje, aby se dálo skrze zlé; jako, že národ proti ná- 45 rodu povstane, oni praví, že jest to přikázanie, aby lidé je naplnili. Nebo Kristus die, že láska ustydne; protož nemusíme my toho vyplňovati. Tehdy proti těm všem věcem potřebie jest božské maudrosti. Protož die: »Ta ť jest maudrost svatých«. Také lidem přichází 50 nějaká sladkost Písma a smyslové některací líbezní; protož tu potřebie jest maudrosti božské, aby pod tiem nevklauzl blud. Neb ne nadarmo die Písmo: »Vody kradené sladšie sau«. Nebo rozumové pokautní, ztočení a zavilí mnohým viece nežli pravda Páně líbie se a chutnějšie sau. A protož potřebie jest i při té chuti 55 mieti rozšafnost a rozeznánie Ducha svatého. A jestliže kto z počtu šelmy spravedlivě trpí, hned řiekají: »Ano Kristus trpěl a svatá Zuzana jest odsauzena«. A protož, že sau světí vedli boje Duchem Dobrý bývá oci dobrého Duch svatý nusí býti k tomu Vody kradené sladšie Svatyci maud- rosti potřebie Selma zastierá se Upélivostí svatých 34 Mat. 7, 16 a 20 — 40 Mat. 7, 16 — 44 Mat. 24, 7 —46 Mat. 24, 12 — 52 Přísl. 9, 17 — 57 Dan. 13, 41
Strana 568
568 Kapitola Maudrosti nám potřebie Řád poznati Maudrost světa Počet svatým, zhovadilí lidé tělem a krví sauce puzeni svatých boje k své straně za příklad potáhnau. A protož potřebie jest maudrosti svatých. A tak tuto die: »Tato ť jest maudrost svatých«. A proti blu- duom nynie proti velebné svátosti oltářní běžícím, leč maudrost božská přítomna bude, tehdy člověk padne. Protož Kristus mluví: »Aj, já posielám vás jako ovce mezi vlky etc. a tak mezi šelmami, protož buďte opatrní«. A tak zajisté prvnie ony, jenž nejsau šelma, 65 nazývati budau šelmau, a zase též. Maudrost svatých jest po- znati stupně a řád věcí v dokonalosti, které sau lepšie, které naj- lepšie, které méně dobré, aby tehdy člověk většie věci viece miloval, a menšie méně, aby, jakož jest tělo většie nežli bohatstvie a duše většie těla, protož tělo aby nebylo vydáno pro zbožie ani duše 70 pro tělo etc., a aby viece přiezně a milosti božie nežli lidské hledal a najvíce královstvie nebeského nade všecko aby žádal. Ale maud- rost tohoto světa vede k tomu člověka, aby raději od pravdy odstúpil, nežli by tělo vydal smrti. O té maudrosti božské die sv. Jakub, že jest stydlivá, střiedmá a plná skutkuov milosrdných; 75 ale ďábelská jest, aby o čest tohoto světa pilně stál, aby podlé žádostí těla živ byl a aby bohatstvie přibývalo. A die: »Kto má rozum«, od Boha, totiž veliké sau toto věci. A die: »Počti počet šelmy etc. Šest set šedesáte a šest«. Ten počet zavierá, že stav šelmy, když se začne, jak dlauho trváti bude 80 a prospievati. A vyznamenává cos' vyšieho tajemstvie a duchov- nieho, ne tak, jakož zní toliko. Nebo knihy Zjevení sepsány sau řecky; protož se pokládají tato tři jména řecky, kteráž znamenají Antikrista a zavierají tento počet. A protož se pokládá toto prvnie slovo: Athemos; a vykládá se »Kristu odporný« a vyznamenává 85 Antikrista. A litery v alfabetě židovské vyznamenávají počet, 197b2 60 64 Mat. 10, 16 — 75 Jakub 3, 17 — 85 Sr. Strabona (Glossa ord., ML 114, c. 734): Cum liber praesens Graece sic editus, secundum Graecos numerus est quaerendus, apud quos omnes litterae numerum significant. Nomen eius Ante- mos, quod ei competit, qui Christo contrarius dicitur: A, unum; N, quinqua- ginta; T, CCC; E, quinque; M, quadraginta; O, septuaginta; S, CC. — Po- dobný výklad je i u Bedy (Explanatio Apocalypsis, l. II. (ML 93, c. 172); Beda uvádí i původce tohoto výkladu (je to prý Primasius), ale slovo Antemos vykládá poněkud jinak než Strabo (»honori contrarius«). Richardus a S. Victore ve výkladu Apokalypsy (ML 196, c. 808) užívá téměř stejných slov jako Strabo (antemos překládá prostě: contrarius). — Výklad Jakoubkův se shoduje se Strabonovým (místo Antemos píše však: Athemos, což může býti i písařský omyl).
568 Kapitola Maudrosti nám potřebie Řád poznati Maudrost světa Počet svatým, zhovadilí lidé tělem a krví sauce puzeni svatých boje k své straně za příklad potáhnau. A protož potřebie jest maudrosti svatých. A tak tuto die: »Tato ť jest maudrost svatých«. A proti blu- duom nynie proti velebné svátosti oltářní běžícím, leč maudrost božská přítomna bude, tehdy člověk padne. Protož Kristus mluví: »Aj, já posielám vás jako ovce mezi vlky etc. a tak mezi šelmami, protož buďte opatrní«. A tak zajisté prvnie ony, jenž nejsau šelma, 65 nazývati budau šelmau, a zase též. Maudrost svatých jest po- znati stupně a řád věcí v dokonalosti, které sau lepšie, které naj- lepšie, které méně dobré, aby tehdy člověk většie věci viece miloval, a menšie méně, aby, jakož jest tělo většie nežli bohatstvie a duše většie těla, protož tělo aby nebylo vydáno pro zbožie ani duše 70 pro tělo etc., a aby viece přiezně a milosti božie nežli lidské hledal a najvíce královstvie nebeského nade všecko aby žádal. Ale maud- rost tohoto světa vede k tomu člověka, aby raději od pravdy odstúpil, nežli by tělo vydal smrti. O té maudrosti božské die sv. Jakub, že jest stydlivá, střiedmá a plná skutkuov milosrdných; 75 ale ďábelská jest, aby o čest tohoto světa pilně stál, aby podlé žádostí těla živ byl a aby bohatstvie přibývalo. A die: »Kto má rozum«, od Boha, totiž veliké sau toto věci. A die: »Počti počet šelmy etc. Šest set šedesáte a šest«. Ten počet zavierá, že stav šelmy, když se začne, jak dlauho trváti bude 80 a prospievati. A vyznamenává cos' vyšieho tajemstvie a duchov- nieho, ne tak, jakož zní toliko. Nebo knihy Zjevení sepsány sau řecky; protož se pokládají tato tři jména řecky, kteráž znamenají Antikrista a zavierají tento počet. A protož se pokládá toto prvnie slovo: Athemos; a vykládá se »Kristu odporný« a vyznamenává 85 Antikrista. A litery v alfabetě židovské vyznamenávají počet, 197b2 60 64 Mat. 10, 16 — 75 Jakub 3, 17 — 85 Sr. Strabona (Glossa ord., ML 114, c. 734): Cum liber praesens Graece sic editus, secundum Graecos numerus est quaerendus, apud quos omnes litterae numerum significant. Nomen eius Ante- mos, quod ei competit, qui Christo contrarius dicitur: A, unum; N, quinqua- ginta; T, CCC; E, quinque; M, quadraginta; O, septuaginta; S, CC. — Po- dobný výklad je i u Bedy (Explanatio Apocalypsis, l. II. (ML 93, c. 172); Beda uvádí i původce tohoto výkladu (je to prý Primasius), ale slovo Antemos vykládá poněkud jinak než Strabo (»honori contrarius«). Richardus a S. Victore ve výkladu Apokalypsy (ML 196, c. 808) užívá téměř stejných slov jako Strabo (antemos překládá prostě: contrarius). — Výklad Jakoubkův se shoduje se Strabonovým (místo Antemos píše však: Athemos, což může býti i písařský omyl).
Strana 569
XIII. a XIV. 569 jako alpha jeden, beta druhaj; a tak litery těchto slov řeckých tuto položených zavierají tento počet: šest set šedesáte a šest. Hluboké zajisté sau toto studnice, z kterýchžto doplna vy- Hluboko tuto 90 vážiti nemuožeme, než skrovně, v mieru, pokudž Pán puojčuje; a ač ne hojně a mnoho, ale pomaličku a jako po kruopějce etc. * 198a1 KAPITOLA ČTRNÁCTÁ. I viděl sem, a aj. Beránek stál na hoře Sion etc. V tomto vidění čtvrtém dotýká boje křesťanského velikého a nesnadného, druhé pokládá pomoc od Beránka. Napřed v předešlých řečech praveno jest, kterak drak bojuje proti vole- 5 ným. Druhé ti, kteříž se ho přídržie, a šelma první veliká, všecka kniežata, ciesařové, všickni bohatí a mocní světa a kteří sau rohové proti voleným, praveno jest. Druhá šelma také drakovi bojuje a pomáhá, ta pak divným obyčejem nesnadně a chytře vede boj proti voleným; kdyby to býti mohlo, všickni lidé byli 10 by svedeni, tyto slyšíce nesnáze. Neumieme vésti boje proti dra- kovi a šelmám vtipným a hrozným, kteréž táhnau třetí stranu hvězd s nebe. A kterak šelma druhá rozsievá bludy, svodí křesťany od článkuov viery! Proti první potřebná jest viera a trpělivost, proti druhé 15 veliká maudrost, abychom přemohli. Uprostřed těch věcí zlých a časuov posledních cierkev položená a obklíčená osiedly se všech strán drakovými a šelmovými znaj také pomoc velikau od Be- ránka a od svatých jeho. A to míní, kdež die: »I viděl sem, a aj, Beránek stál na hoře« etc. Hle, Beránek jde na pomoc nevěstě 20 s svatými a ukazuje se jí na hoře svým učením, pomocí duchovní a osvícením. A najprvé zprávau a učením spomáhá nevěstě polo- Selma bojuje nesnadně Zbroj proti šelmám Beránek pomáhá těmto 91 Pod sl. 197b2 je přípisek (červeně, pův. rukou): [Anno Domini 1526 Decollacionis Johannis Baptiste Ludovicus, rex Ungarie et Bohemie, in bello contra Turcum periit et multi ex Bohemis ibidem prostrati sunt ex divina per- missione etc.]. Pod sl. 198a1 se pokračuje: [Eodem anno ieiunium divulgatum est et celebratum ab universis incolis feria II. ante Galli per regnum Bohemie ante electionem novi regis et cura humiliacionis Deo altissimo tanta strage perterriti]. 9 Mat. 24, 24; Marek 13, 22 — 11 Zj. 12, 4
XIII. a XIV. 569 jako alpha jeden, beta druhaj; a tak litery těchto slov řeckých tuto položených zavierají tento počet: šest set šedesáte a šest. Hluboké zajisté sau toto studnice, z kterýchžto doplna vy- Hluboko tuto 90 vážiti nemuožeme, než skrovně, v mieru, pokudž Pán puojčuje; a ač ne hojně a mnoho, ale pomaličku a jako po kruopějce etc. * 198a1 KAPITOLA ČTRNÁCTÁ. I viděl sem, a aj. Beránek stál na hoře Sion etc. V tomto vidění čtvrtém dotýká boje křesťanského velikého a nesnadného, druhé pokládá pomoc od Beránka. Napřed v předešlých řečech praveno jest, kterak drak bojuje proti vole- 5 ným. Druhé ti, kteříž se ho přídržie, a šelma první veliká, všecka kniežata, ciesařové, všickni bohatí a mocní světa a kteří sau rohové proti voleným, praveno jest. Druhá šelma také drakovi bojuje a pomáhá, ta pak divným obyčejem nesnadně a chytře vede boj proti voleným; kdyby to býti mohlo, všickni lidé byli 10 by svedeni, tyto slyšíce nesnáze. Neumieme vésti boje proti dra- kovi a šelmám vtipným a hrozným, kteréž táhnau třetí stranu hvězd s nebe. A kterak šelma druhá rozsievá bludy, svodí křesťany od článkuov viery! Proti první potřebná jest viera a trpělivost, proti druhé 15 veliká maudrost, abychom přemohli. Uprostřed těch věcí zlých a časuov posledních cierkev položená a obklíčená osiedly se všech strán drakovými a šelmovými znaj také pomoc velikau od Be- ránka a od svatých jeho. A to míní, kdež die: »I viděl sem, a aj, Beránek stál na hoře« etc. Hle, Beránek jde na pomoc nevěstě 20 s svatými a ukazuje se jí na hoře svým učením, pomocí duchovní a osvícením. A najprvé zprávau a učením spomáhá nevěstě polo- Selma bojuje nesnadně Zbroj proti šelmám Beránek pomáhá těmto 91 Pod sl. 197b2 je přípisek (červeně, pův. rukou): [Anno Domini 1526 Decollacionis Johannis Baptiste Ludovicus, rex Ungarie et Bohemie, in bello contra Turcum periit et multi ex Bohemis ibidem prostrati sunt ex divina per- missione etc.]. Pod sl. 198a1 se pokračuje: [Eodem anno ieiunium divulgatum est et celebratum ab universis incolis feria II. ante Galli per regnum Bohemie ante electionem novi regis et cura humiliacionis Deo altissimo tanta strage perterriti]. 9 Mat. 24, 24; Marek 13, 22 — 11 Zj. 12, 4
Strana 570
570 Kapitola Pracovitý život bohatých Marta Nemilosrdenstvie Na čtvero děliti jest život Marty Hospodáře učie Pracovitý život kněžský žené v osiedlách, otvieraje jí svuoj zákon a zprávu, kterak by trváti měla v boji, kterak by jie slušelo bojovati. V Novém i Starém zákoně to nalézáme. Kolikrát se čtenie svaté káže právě, Beránek pomáhá. A ve čtení učí vuobec lásku k Bohu mieti i k bližním. 25 V práci k bližnímu záleží život pracovitý, a jakau milost mají ukazovati nuzným. Protož, stoje na hoře, učil o milování Boha a bližnieho; kteréžto milovánie jestliže budau mieti, vítězitelové budau, jinak nemohau ostáti a svítěziti v boji jednom. Protož život pracovitý jest bohatých majících bohatstvie, kte- 30 řížto mimo potřebu svau příhodnau udělovati mají chudým v nauzi jich. Marta zajisté z milosti přisluhovala a věrně Pánu Bohu. Ó, by ten obyčej zachovávali boháči dnes k chudým a k audóm jeho! Ale bojím se, že stydnau srdce velmi od skutkuov milo- srdných. Co vdov a sirotkuov tlukau na dvéře domuov a křik 35 jich rozléhá se až k nebi, a zavřiena sú všecka srdce! Čiem viece vládnau v časných věcech, tiem méně učie se Kristu přisluhovati a jeho najmenším auduom. Dosáhli mnoho zbožie časného, du- chovenství a záduší a klášteruov. Jako by život Marty chtěli vyplňovati, udělujíce jednu částku podlé písem svatých učiteluov: 40 kněžím pracujícím s lidem jednu stranu; druhau odložíce chudým, odkudž koli opuštěným a plačícím a špitálníkóm nemocným; a třetí stranu pro obecnú potřebu v těch věcech, které sú k obec- niemu dobrému. Ten ť jest život Marty. »Co ste jednomu z naj- menších mých učinili, mně ste učinili«. Tomu ť učí Beránek 45 na huoře, abychom ten obyčej a řád Marty zachovali a ostřiehali. Druhé učí Beránek všecky hospodáře zprávnau a řádnau mieti čeládku v domích, jakého sau života, stavu, jaké sau viery, kterak Boha milují, to vše vyzvěděti, nedostatky, a v čem by kto vystupoval, trestati a napraviti, příklady a naučenie jim 50 dobré dávati, spasenie čeládky opatrovati. Ten ť jest život Marty. A ještě takové věci čině člověk má se vinny báti. Neb přimlúvá Kristus řka: »Marta, Marta, pečlivá si«. Neb tu ještě v domích mnohé věci mají trestány býti. Třetí život pracovitý, kterýž Beránek učí na hoře, skrz kněžie 55 káže, hřiechy trestaje, uče Krista milovati, uče svátostmi při- sluhovati. Práce ť jest v kázaní, mysl nemá upokojenie toho, kterýž mluví, ale v ustavičné jest práci; ale mysl posluchače 198a2 198b1 27 Mat. 5, I nn. — 32 Luk. 10, 38 nn. — 44 Mat. 25, 40 — 53 Luk. 10, 41
570 Kapitola Pracovitý život bohatých Marta Nemilosrdenstvie Na čtvero děliti jest život Marty Hospodáře učie Pracovitý život kněžský žené v osiedlách, otvieraje jí svuoj zákon a zprávu, kterak by trváti měla v boji, kterak by jie slušelo bojovati. V Novém i Starém zákoně to nalézáme. Kolikrát se čtenie svaté káže právě, Beránek pomáhá. A ve čtení učí vuobec lásku k Bohu mieti i k bližním. 25 V práci k bližnímu záleží život pracovitý, a jakau milost mají ukazovati nuzným. Protož, stoje na hoře, učil o milování Boha a bližnieho; kteréžto milovánie jestliže budau mieti, vítězitelové budau, jinak nemohau ostáti a svítěziti v boji jednom. Protož život pracovitý jest bohatých majících bohatstvie, kte- 30 řížto mimo potřebu svau příhodnau udělovati mají chudým v nauzi jich. Marta zajisté z milosti přisluhovala a věrně Pánu Bohu. Ó, by ten obyčej zachovávali boháči dnes k chudým a k audóm jeho! Ale bojím se, že stydnau srdce velmi od skutkuov milo- srdných. Co vdov a sirotkuov tlukau na dvéře domuov a křik 35 jich rozléhá se až k nebi, a zavřiena sú všecka srdce! Čiem viece vládnau v časných věcech, tiem méně učie se Kristu přisluhovati a jeho najmenším auduom. Dosáhli mnoho zbožie časného, du- chovenství a záduší a klášteruov. Jako by život Marty chtěli vyplňovati, udělujíce jednu částku podlé písem svatých učiteluov: 40 kněžím pracujícím s lidem jednu stranu; druhau odložíce chudým, odkudž koli opuštěným a plačícím a špitálníkóm nemocným; a třetí stranu pro obecnú potřebu v těch věcech, které sú k obec- niemu dobrému. Ten ť jest život Marty. »Co ste jednomu z naj- menších mých učinili, mně ste učinili«. Tomu ť učí Beránek 45 na huoře, abychom ten obyčej a řád Marty zachovali a ostřiehali. Druhé učí Beránek všecky hospodáře zprávnau a řádnau mieti čeládku v domích, jakého sau života, stavu, jaké sau viery, kterak Boha milují, to vše vyzvěděti, nedostatky, a v čem by kto vystupoval, trestati a napraviti, příklady a naučenie jim 50 dobré dávati, spasenie čeládky opatrovati. Ten ť jest život Marty. A ještě takové věci čině člověk má se vinny báti. Neb přimlúvá Kristus řka: »Marta, Marta, pečlivá si«. Neb tu ještě v domích mnohé věci mají trestány býti. Třetí život pracovitý, kterýž Beránek učí na hoře, skrz kněžie 55 káže, hřiechy trestaje, uče Krista milovati, uče svátostmi při- sluhovati. Práce ť jest v kázaní, mysl nemá upokojenie toho, kterýž mluví, ale v ustavičné jest práci; ale mysl posluchače 198a2 198b1 27 Mat. 5, I nn. — 32 Luk. 10, 38 nn. — 44 Mat. 25, 40 — 53 Luk. 10, 41
Strana 571
XIV. 571 198b2 60 bohomyslný vede život, kazatel pracovitý. Posluchači lépe sau složeni a sebráni v sobě nežli kazatelé. Čtvrtý život pracovitý, puojčený pánuom světským a knie- žatóm, totiž obhajovati i zákona božieho i bližních. A to na hoře otvierá Beránek, kterak mají najprvé dobře živi býti, přikázanie 65 zachovávati, od hříchuov se vystřéhati, lakomstvie se varovati, z lásky bojovati, zřenie mieti k zkažení hřiechuov a k uvedení řádu a stavu prvotnie cierkve, a aby duše nepřáteluov přivedli k spasení. A to učí Beránek v kniehách Jozue: Po smrti Mojžie- šově ustanoven jest Jozue a přikázáno jest synuom izrahelským, 70 aby mu byli ku pomoci všickni a aby bojovali pro zákon Páně. Kteříž pak hledí k časným věcem nepřátel svých, k ukrutenství, uchylují se od pravidla a zprávy Beránkovy; protož hyneme a padáme. Jako by řekl: »Mau zprávu zamietáte, a chtějíce boj muoj vésti, všecken boj vedete proti mně; a protož trvají mezi 75 vámi nezřiezenosti a hřiechové velicí, pokrytstvie, roztrženie, sekty, laupežové, vraždy, holdovánie a bránie chudých sirotkuov, zlodějstva, vopilstva, smilstva, a viece hřiechuov, rovnajíce jedny k druhým, nežli mezi nepřátely«. Protož Beránek lidem v srdce dává bázeň a naučenie. I pokládá se v knihách Jozue I., aby 80 bojoval s boží pomocí proti nepřátelóm božím a aby tu ne- bývaly ženy a děti. Jako kněžím nesluší světských obchoduov a bojuov provoditi, tak i ženám, kteréž také provozují ukru- tenstvie nad chudými a laupie a pálé. Tuto slyšíme z zákona, že nemají na vojny pojímány býti. Nebo velmi neslušný jest, 85 jako svini pancieř, tak ženě boj. A ačkoli někteří vymlauvají je pro nětco dobrého, však žalují na ně neřádové jich. A dopovídá tam: »Vy najsilnější napřed jděte před bratřími, bojujíce boje Páně, abyšte měli pokoj v zemi, kterauž Pán dá vám.« A pokládá se tam, kterak se mají mieti, zákona božieho 90 pilně ostřéhati, a kteří mají napřed jíti a kteří nazad. Hle, to ť řád! I odpověděli: »Chcem poslušni býti.« Hle, že v nerovnosti stavu a nezřiezenosti lidí nenie podobné, aby svítězili bez poslu- šenstvie! Kdež ť nenie poslušenstvie, ale svá vuole, tu neměj naděje o vítězství toho lidu! Protož odpověděli: »Budeme ve 95 všem poslušni, toliko ať jest Buoh s tebau!« Hle, na hajtmanu najvyším má býti život dobrý a pravidlo boží a srdce dobré, aby Bojovnici Zlé věci odkud Žen a děti netřeba v boji Kterak se miet K boji Tuto neníc vitezstvie Panský život pracovitý Hajtman jaký byti ma 68 Jozue 1, 2 nn. — 79 Joz. 1, 14 — 87 Joz. 1, 14 a 15 — 91 Podle Joz. 1, 16 nn. — 94 Joz. 1, 17
XIV. 571 198b2 60 bohomyslný vede život, kazatel pracovitý. Posluchači lépe sau složeni a sebráni v sobě nežli kazatelé. Čtvrtý život pracovitý, puojčený pánuom světským a knie- žatóm, totiž obhajovati i zákona božieho i bližních. A to na hoře otvierá Beránek, kterak mají najprvé dobře živi býti, přikázanie 65 zachovávati, od hříchuov se vystřéhati, lakomstvie se varovati, z lásky bojovati, zřenie mieti k zkažení hřiechuov a k uvedení řádu a stavu prvotnie cierkve, a aby duše nepřáteluov přivedli k spasení. A to učí Beránek v kniehách Jozue: Po smrti Mojžie- šově ustanoven jest Jozue a přikázáno jest synuom izrahelským, 70 aby mu byli ku pomoci všickni a aby bojovali pro zákon Páně. Kteříž pak hledí k časným věcem nepřátel svých, k ukrutenství, uchylují se od pravidla a zprávy Beránkovy; protož hyneme a padáme. Jako by řekl: »Mau zprávu zamietáte, a chtějíce boj muoj vésti, všecken boj vedete proti mně; a protož trvají mezi 75 vámi nezřiezenosti a hřiechové velicí, pokrytstvie, roztrženie, sekty, laupežové, vraždy, holdovánie a bránie chudých sirotkuov, zlodějstva, vopilstva, smilstva, a viece hřiechuov, rovnajíce jedny k druhým, nežli mezi nepřátely«. Protož Beránek lidem v srdce dává bázeň a naučenie. I pokládá se v knihách Jozue I., aby 80 bojoval s boží pomocí proti nepřátelóm božím a aby tu ne- bývaly ženy a děti. Jako kněžím nesluší světských obchoduov a bojuov provoditi, tak i ženám, kteréž také provozují ukru- tenstvie nad chudými a laupie a pálé. Tuto slyšíme z zákona, že nemají na vojny pojímány býti. Nebo velmi neslušný jest, 85 jako svini pancieř, tak ženě boj. A ačkoli někteří vymlauvají je pro nětco dobrého, však žalují na ně neřádové jich. A dopovídá tam: »Vy najsilnější napřed jděte před bratřími, bojujíce boje Páně, abyšte měli pokoj v zemi, kterauž Pán dá vám.« A pokládá se tam, kterak se mají mieti, zákona božieho 90 pilně ostřéhati, a kteří mají napřed jíti a kteří nazad. Hle, to ť řád! I odpověděli: »Chcem poslušni býti.« Hle, že v nerovnosti stavu a nezřiezenosti lidí nenie podobné, aby svítězili bez poslu- šenstvie! Kdež ť nenie poslušenstvie, ale svá vuole, tu neměj naděje o vítězství toho lidu! Protož odpověděli: »Budeme ve 95 všem poslušni, toliko ať jest Buoh s tebau!« Hle, na hajtmanu najvyším má býti život dobrý a pravidlo boží a srdce dobré, aby Bojovnici Zlé věci odkud Žen a děti netřeba v boji Kterak se miet K boji Tuto neníc vitezstvie Panský život pracovitý Hajtman jaký byti ma 68 Jozue 1, 2 nn. — 79 Joz. 1, 14 — 87 Joz. 1, 14 a 15 — 91 Podle Joz. 1, 16 nn. — 94 Joz. 1, 17
Strana 572
572 Kapitola Špehéři Bojovati jest nedokonalých Ne všickni se hodí do boje Gedeon byl Buoh s duchem jeho. A když by tak Duch boží byl s ním, zavázali se všickni Boha poslúchati i člověka řkauce: »Ktož by koli tebe neuposlechl, ať umře!« A tak sau šťastné vedli boje. Jako by řekli: »Budiž Buoh s tebau a ty buď v Pánu zmužilý, 100 a my ť poslúchati tebe budeme a neposlušných nebudem trpěti mezi sebú.« A pak vydali z prostřed svých špehéře. Ti také sau v lidu božím potřební, kterýž chce vésti život méně dokonalý; má ť osiedla mnohá bojovník ten. Ačkoli by jistčí cesta byla pro pravdu čtenie svatého umřieti, však v lásce mohau takové věci 105 199a1 puosobiti se; ale jest méně dokonalá cesta a méně dokonalých lidí. Ale pro to ť bude s nimi Buoh, jestliže najprvé hřiechy na sobě i na jiných zkazie. A to ť jest život pracovitý Marty, kte- rémuž Beránek učí proti draku a šelmám. Protož die: »Viděl sem Beránka« etc. Ale v životě pracovitém 110 apoštolé dokonalejší boj vyvolili, totiž předcházejíce všecky po- sluchače proti šelmám, a zemříti chtěli pro zákon Páně. V životě pracovitém světských a v bojovném životě ne všickni bývají připuštěni lidé. Jakož se pokládá (Judicum VII.) o Gedeonovi: Když jest měl XXXII tisíce lidu, řekl mu Pán: »Nevajdeš se 115 všemi, ale strašliví ať se navrátí.« Kto se bojí ztratiti manželky aneb bohatstvie aneb hrdla aneb cti pro Boha, ať takový nenie připuštěn. Snad by se řiedký našel bojovník tento čas pro zákon Páně, kdyby lekaví měli vystrčeni býti! Buoh chce mieti ty v svém boji, kteříž předkládají sobě dobrodínie a památku umučenie 120 Kristova, řiekajíce: »Lépe ť jest Spasitel za mne umříti ráčil, mne miloval; já také chci ho milovati a pro něho bojovati.« Protož die Pán: »Ktož nemá v nenávisti duše své a následuje (!) mne, nenie mne hoden« etc., totiž, kto má umučenie mé v paměti, ten ť jest mně hodný bojovník. A to viděl Jan, kdež die: »I viděl sem. A aj, sto čtyřidceti a čtyři tisíce« etc. Jako by řekl: »Ti k boji božiemu mají býti vyvolení z mnohých z života dobrého, kteříž milují Boha, hřiechuov nenávidie.« A to učinil Gedeon, kterýž z mnohých vybral tři sta mužuov a koštováni sau při vodách; kteříž nenáviděli lakoty, 130 ti vybráni sau, jiní pak, obžerní, sau odvrženi. Kteříž ve dne 199a2 i v noci žerau, zlořečí, mordují, ti ať sau vyhnáni z prost ředku dobrých. Protož blahoslavení sau, kteří se bojí Boha, kteříž na laupeže nedbají, časných věcí, ale duší hledí. A tak bojovníkuom 125 98 Joz. I, 18 — 102 Joz. 2, 1 — 114 Soudc. 7, 3 — 123 Podle Jana 12, 25 — 129 Soudc. 7, 5 až 7.
572 Kapitola Špehéři Bojovati jest nedokonalých Ne všickni se hodí do boje Gedeon byl Buoh s duchem jeho. A když by tak Duch boží byl s ním, zavázali se všickni Boha poslúchati i člověka řkauce: »Ktož by koli tebe neuposlechl, ať umře!« A tak sau šťastné vedli boje. Jako by řekli: »Budiž Buoh s tebau a ty buď v Pánu zmužilý, 100 a my ť poslúchati tebe budeme a neposlušných nebudem trpěti mezi sebú.« A pak vydali z prostřed svých špehéře. Ti také sau v lidu božím potřební, kterýž chce vésti život méně dokonalý; má ť osiedla mnohá bojovník ten. Ačkoli by jistčí cesta byla pro pravdu čtenie svatého umřieti, však v lásce mohau takové věci 105 199a1 puosobiti se; ale jest méně dokonalá cesta a méně dokonalých lidí. Ale pro to ť bude s nimi Buoh, jestliže najprvé hřiechy na sobě i na jiných zkazie. A to ť jest život pracovitý Marty, kte- rémuž Beránek učí proti draku a šelmám. Protož die: »Viděl sem Beránka« etc. Ale v životě pracovitém 110 apoštolé dokonalejší boj vyvolili, totiž předcházejíce všecky po- sluchače proti šelmám, a zemříti chtěli pro zákon Páně. V životě pracovitém světských a v bojovném životě ne všickni bývají připuštěni lidé. Jakož se pokládá (Judicum VII.) o Gedeonovi: Když jest měl XXXII tisíce lidu, řekl mu Pán: »Nevajdeš se 115 všemi, ale strašliví ať se navrátí.« Kto se bojí ztratiti manželky aneb bohatstvie aneb hrdla aneb cti pro Boha, ať takový nenie připuštěn. Snad by se řiedký našel bojovník tento čas pro zákon Páně, kdyby lekaví měli vystrčeni býti! Buoh chce mieti ty v svém boji, kteříž předkládají sobě dobrodínie a památku umučenie 120 Kristova, řiekajíce: »Lépe ť jest Spasitel za mne umříti ráčil, mne miloval; já také chci ho milovati a pro něho bojovati.« Protož die Pán: »Ktož nemá v nenávisti duše své a následuje (!) mne, nenie mne hoden« etc., totiž, kto má umučenie mé v paměti, ten ť jest mně hodný bojovník. A to viděl Jan, kdež die: »I viděl sem. A aj, sto čtyřidceti a čtyři tisíce« etc. Jako by řekl: »Ti k boji božiemu mají býti vyvolení z mnohých z života dobrého, kteříž milují Boha, hřiechuov nenávidie.« A to učinil Gedeon, kterýž z mnohých vybral tři sta mužuov a koštováni sau při vodách; kteříž nenáviděli lakoty, 130 ti vybráni sau, jiní pak, obžerní, sau odvrženi. Kteříž ve dne 199a2 i v noci žerau, zlořečí, mordují, ti ať sau vyhnáni z prost ředku dobrých. Protož blahoslavení sau, kteří se bojí Boha, kteříž na laupeže nedbají, časných věcí, ale duší hledí. A tak bojovníkuom 125 98 Joz. I, 18 — 102 Joz. 2, 1 — 114 Soudc. 7, 3 — 123 Podle Jana 12, 25 — 129 Soudc. 7, 5 až 7.
Strana 573
XIV. 573 135 svatým die sv. Augustin: »Spravedliví hromáždí laupeže ne- milostivých.« Duše nepřáteluov sau pochyceny od dábla skrz pajchu, skrz rauhanie. Vojsko boží, bojuje pro ty laupeže, miluje duše nepřátel, aby obrátili je k vieře a ku pokání. Ale již se na odpor děje v boji křesťanském: kladau sobě zalíbenie ne v dušech 140 jich, ale v časných věcech; a jestliže se nepřátelé poddávají, nechtí jich na milost přijíti, ale hubí je. A výjdau-li na vojnu takoví, nenie mezi nimi poslušenstvie, nenie milosrdenstvie, nenie aumyslu upřímého, jediné lakomstvie; protož bývají poraženi. Kdyby bylo dobrých málo, nebylo by třeba naděje pokládati 145 v mnohých lidech. Protož k takovým laupežóm prohlédajte a kořistem a proste Boha za ten dar, aby duše jich pobrali a nepřátely aby zlaupili, dábly, duše jim vydrauc, které sau opanovali. A toho boje ne- návidí dábel, v němž on bývá oblaupen, totiž šatan. Z toho se 150 radují andělé v nebi, když totiž obráceny bývají duše v bojích. Ale když člověk oblaupí člověka a béře jeho věci časné a zabije ho na těle, nenie to boj boží ani boj nevěrných, kteříž nic dobrého neslajchali z zákona Páně. Toho boje Beránek nezchvaluje ani takovým pomáhá. Item jest boj kněžský, kteříž trescí hřiechy; 155 opět, kteříž nuzným pomáhají a skutky milosrdné činie a kteříž pro zákon Páně též bojují a duše vyziskují jich. Vojáci nezpuosobn Dobrý boj Kněžský boj Dábel duše kterak lapá 199b1 Na to teď die Jan: »Viděl sem Beránka s mnohými svatými.« Šelma, že se všech strán bojuje s národy vokolními cizími proti pravdě a vyvoleným jeho, Belránek jest jim na pomoc. Zlým protiví se všecko stvořenie, i zlí lidé i dáblové, těm Buoh ne- 5 pomáhá v boji; ale svatých sau všecky věci a všecko jim slauží. A Beránek boží to činí, aby všecko stvořenie pomáhalo jim k dob- rému. Ejipským odporen byl všechen svět i temnosti, ale svatým Izrahelským Mojžieš, Aron, moře, slaup slaužili sau, i farao slaužil jim, voda jest jim otevřína, manna jim dána a slunce i měsíc 10 slaužily jim, jakož se pokládá v knihách Jozue. Eliáše také nebe uposlechlo, když jest řekl: »Živ jest Pán, že nebude rosy ani deště.« Proti zlým za času Achabova bylo jest nebe a všecko stvořenie. Protož pravím, že věrným na pomoc jest všecko stvořenie. 15 I v těchto pokušeních Buoh jest s nimi i s svým zástupem, a tak Zlým se všecko protivie, ale svý pomáhá Pán Eliáše nebe poslauchal 10 Joz. 10, 12 a 13 — 11 I. (3.) Král. 17, 1
XIV. 573 135 svatým die sv. Augustin: »Spravedliví hromáždí laupeže ne- milostivých.« Duše nepřáteluov sau pochyceny od dábla skrz pajchu, skrz rauhanie. Vojsko boží, bojuje pro ty laupeže, miluje duše nepřátel, aby obrátili je k vieře a ku pokání. Ale již se na odpor děje v boji křesťanském: kladau sobě zalíbenie ne v dušech 140 jich, ale v časných věcech; a jestliže se nepřátelé poddávají, nechtí jich na milost přijíti, ale hubí je. A výjdau-li na vojnu takoví, nenie mezi nimi poslušenstvie, nenie milosrdenstvie, nenie aumyslu upřímého, jediné lakomstvie; protož bývají poraženi. Kdyby bylo dobrých málo, nebylo by třeba naděje pokládati 145 v mnohých lidech. Protož k takovým laupežóm prohlédajte a kořistem a proste Boha za ten dar, aby duše jich pobrali a nepřátely aby zlaupili, dábly, duše jim vydrauc, které sau opanovali. A toho boje ne- návidí dábel, v němž on bývá oblaupen, totiž šatan. Z toho se 150 radují andělé v nebi, když totiž obráceny bývají duše v bojích. Ale když člověk oblaupí člověka a béře jeho věci časné a zabije ho na těle, nenie to boj boží ani boj nevěrných, kteříž nic dobrého neslajchali z zákona Páně. Toho boje Beránek nezchvaluje ani takovým pomáhá. Item jest boj kněžský, kteříž trescí hřiechy; 155 opět, kteříž nuzným pomáhají a skutky milosrdné činie a kteříž pro zákon Páně též bojují a duše vyziskují jich. Vojáci nezpuosobn Dobrý boj Kněžský boj Dábel duše kterak lapá 199b1 Na to teď die Jan: »Viděl sem Beránka s mnohými svatými.« Šelma, že se všech strán bojuje s národy vokolními cizími proti pravdě a vyvoleným jeho, Belránek jest jim na pomoc. Zlým protiví se všecko stvořenie, i zlí lidé i dáblové, těm Buoh ne- 5 pomáhá v boji; ale svatých sau všecky věci a všecko jim slauží. A Beránek boží to činí, aby všecko stvořenie pomáhalo jim k dob- rému. Ejipským odporen byl všechen svět i temnosti, ale svatým Izrahelským Mojžieš, Aron, moře, slaup slaužili sau, i farao slaužil jim, voda jest jim otevřína, manna jim dána a slunce i měsíc 10 slaužily jim, jakož se pokládá v knihách Jozue. Eliáše také nebe uposlechlo, když jest řekl: »Živ jest Pán, že nebude rosy ani deště.« Proti zlým za času Achabova bylo jest nebe a všecko stvořenie. Protož pravím, že věrným na pomoc jest všecko stvořenie. 15 I v těchto pokušeních Buoh jest s nimi i s svým zástupem, a tak Zlým se všecko protivie, ale svý pomáhá Pán Eliáše nebe poslauchal 10 Joz. 10, 12 a 13 — 11 I. (3.) Král. 17, 1
Strana 574
574 Kapitola i všeckeren svět s Bohem. A takovým jest nepodobné, aby se zle vedlo a dálo. Ale kdež Buoh se zlými nenie ku pomoci, také všecko stvořenie proti nim jest. Kdež Boha nenie v poslauchaní slova božieho, v přijímaní velebné svátosti, všecko jim k saudu přichází. Pán na své volené patří. Žalm: »Oči Páně na spravedlivé 20 a uši jeho k prozbám jich, ale zuořivost Páně na ty, kteříž činie zlé věci, aby zatratil z země památku jich.« Také všickni světí sau s námi. Izaiáš otvierá písma, kterak bychom se od draka vystřiehali, kterak bychom v Boha doufali. Jeremiáš také s námi jest. A když puojdeme přes Jordán na smrt hořkau, bude Josue 25 s námi se všemi svatými jeho. A to viděl Jan řka: »Viděl sem, a aj, Beránek« etc. Ó, co jest mnoho spatřil sv. Jan tuto a kolik svatých s námi v těchto časiech a nesnáziech! Ale takové zlosti a temnosti sau v nás, že nerozumieme těmto dobrodíním. Item, kterak vyvolení v tomto 30 199b2 těžkém času trpěti budau a budau se čistiti. A toho učie nás vy- volení a světí očekávati a trváti. A oni světí modlí se za nás Bohu, abychom svítězili. A apoštol učí již oděnie vzíti řka: »Vezměte meč slova božieho k odtětí strachu šelmy.« My nemuožeme odtieti pokrytstvie a bluduov. Učie proroci, učie apoštolé, učí také Be-35 ránek řka: »Ve mně pokoj mieti budete, na světě potískanie.« A to viděl, když die: »A viděl sem Beránka.« Jako by řekl: Učí nás bojovati »Kterak sem já bojoval, mne blízko následujte a svatých. Oni ť sau tak bojovali: za nepřátely se modlili, rádi trpěli. Já jakžto beránek šel sem k smrti a svatí za mnau šli; následujte mne také 40 tak!« A to ť Jan tuto praví: »Viděl sem Beránka s svatými.« Apoštol k Židóm: »Protož, majíce tak veliký oblak svatých po- stavený, složiece břemeno hřiecha, běžme k boji proti temností knížatóm a zprávcóm temností, běžme k rozmnožiteli viery a k do- konavateli, totiž našeho spasenie, kterýž, předloživ sobě radost, 45 přijal kříž.« Tak jich následujte, všecko pro něho opusťte, jeho na této dokonalé cestě neopauštějte; ale jděte rychle, nemeškajte a patřte na něho a přemajšlejte o něm, kterak, opováživ se hanby, vzal na se kříž. Tak po té cestě jděte, na jinau se neuchylujte! Již ste se uchajlili k bojóm lakomstvie a k nenávistem. Ta ť 50 cesta nenie má, ale tato: abyšte pro mne hanbu trpěli a potupeni byli a chudí byli a v nenávisti všem lidem pro jméno mé. Protož Temnosti v nás Modlí se světí za nás Následovati máme Krista a svatých Kde Boha není, zle jest 20 Ž. 34, 16 a 17 — 33 Podle Efez. 6, 17 — 36 Podle Jana 16, 33 — 42 Podle Žid. 12, 1 a 2
574 Kapitola i všeckeren svět s Bohem. A takovým jest nepodobné, aby se zle vedlo a dálo. Ale kdež Buoh se zlými nenie ku pomoci, také všecko stvořenie proti nim jest. Kdež Boha nenie v poslauchaní slova božieho, v přijímaní velebné svátosti, všecko jim k saudu přichází. Pán na své volené patří. Žalm: »Oči Páně na spravedlivé 20 a uši jeho k prozbám jich, ale zuořivost Páně na ty, kteříž činie zlé věci, aby zatratil z země památku jich.« Také všickni světí sau s námi. Izaiáš otvierá písma, kterak bychom se od draka vystřiehali, kterak bychom v Boha doufali. Jeremiáš také s námi jest. A když puojdeme přes Jordán na smrt hořkau, bude Josue 25 s námi se všemi svatými jeho. A to viděl Jan řka: »Viděl sem, a aj, Beránek« etc. Ó, co jest mnoho spatřil sv. Jan tuto a kolik svatých s námi v těchto časiech a nesnáziech! Ale takové zlosti a temnosti sau v nás, že nerozumieme těmto dobrodíním. Item, kterak vyvolení v tomto 30 199b2 těžkém času trpěti budau a budau se čistiti. A toho učie nás vy- volení a světí očekávati a trváti. A oni světí modlí se za nás Bohu, abychom svítězili. A apoštol učí již oděnie vzíti řka: »Vezměte meč slova božieho k odtětí strachu šelmy.« My nemuožeme odtieti pokrytstvie a bluduov. Učie proroci, učie apoštolé, učí také Be-35 ránek řka: »Ve mně pokoj mieti budete, na světě potískanie.« A to viděl, když die: »A viděl sem Beránka.« Jako by řekl: Učí nás bojovati »Kterak sem já bojoval, mne blízko následujte a svatých. Oni ť sau tak bojovali: za nepřátely se modlili, rádi trpěli. Já jakžto beránek šel sem k smrti a svatí za mnau šli; následujte mne také 40 tak!« A to ť Jan tuto praví: »Viděl sem Beránka s svatými.« Apoštol k Židóm: »Protož, majíce tak veliký oblak svatých po- stavený, složiece břemeno hřiecha, běžme k boji proti temností knížatóm a zprávcóm temností, běžme k rozmnožiteli viery a k do- konavateli, totiž našeho spasenie, kterýž, předloživ sobě radost, 45 přijal kříž.« Tak jich následujte, všecko pro něho opusťte, jeho na této dokonalé cestě neopauštějte; ale jděte rychle, nemeškajte a patřte na něho a přemajšlejte o něm, kterak, opováživ se hanby, vzal na se kříž. Tak po té cestě jděte, na jinau se neuchylujte! Již ste se uchajlili k bojóm lakomstvie a k nenávistem. Ta ť 50 cesta nenie má, ale tato: abyšte pro mne hanbu trpěli a potupeni byli a chudí byli a v nenávisti všem lidem pro jméno mé. Protož Temnosti v nás Modlí se světí za nás Následovati máme Krista a svatých Kde Boha není, zle jest 20 Ž. 34, 16 a 17 — 33 Podle Efez. 6, 17 — 36 Podle Jana 16, 33 — 42 Podle Žid. 12, 1 a 2
Strana 575
XIV. 575 200a1 200a2 navraťte se ke mně a rozpomínajte se na mne a na mau pokoru, kterak sem já jako beránek bral se k smrti za vás. Na mne se často 55 rozpomínajte a na skutek muoj! Tak sú následovali všickni, nepřátely milovali, za ně se modlili. Tohoto ť vám podávám svatým, a stoje s nimi na hoře. A to Jan otvierá řka: »Viděl sem Beránka a s ním sto« etc. V viděních prorokuov a apoštoluov božích veliká tají se maudrost, Maudrost 60 kteráž lidem všem dána jest skrz ně od Pána k spasení. Tak v tomto vidění, o kterémž die: »I viděl sem, a aj, Beránek«, Jan viděl Beránka, Ježíše Krista; viděl druhé množstvie svatých s ním, ale daleko jinačejším viděním nežli očima tělesnýma. Tento zrak přivázaný tělu nižší jest, ale přivázaný duchu vyší jest. 65 A protož o tom vidění die v kanonice: »Hleďte, jakau ť jest lásku dal nám, abychom synové boží slauli a byli. Svět nepoznal nás, neb nezná Otce. Nynie synové boží sme, ale ještě se neukázalo, co budeme. Ale když se ukáže, podobní jemu budeme. Uzříme ho«, totiž jiným viděním, nežli zde na světě vidíme a viděli sme 70 ho. Nebo, ktož přijde k tomu vidění, posvěcen bývá skrz ně. A kto ť má k tomu vidění přijíti, má se prvé posvětiti skrz pokánie; a nenie dosti na jedné ráně za hřiechy, ale mnohé mušejí býti; nenie dosti jedna bolest, ale mnoho, jako Magdaléně; ani lehké skraušenie, ale hořké s Petrem apoštolem a ustavičné, 75 kterýž plakal hořce. Kteříž sme pak mnoho a těžce hřešili, máme-li ho viděti tváří v tvář, mnohého potřebujeme obmytie, velikého pokánie, mnohých ran a slzí. Druhé viděnie jest tělesné; o kterémž Lukáš: »Blahoslavené Tělesné vidění voči, kteréž vidie to, co vy vidíte.« Prvnie potřebuje vyšieho 80 onoho blahoslavenstvie: »Blahoslavení čistého srdce, neb oni Boha uzřie«; druhé: »Blahoslavení pokojní«, kteříž vládnau zemí těla, aby nepanovalo duši. Potřebují milosrdenstvie velikého, aby nakrmeni byli. Druhé potřebují toho blahoslavenstvie: »Blaho- slavení, kteříž lkají«, netoliko pro své, ale i pro bližních hřiechy, 85 a kteří Boha velebí a oslavují ve všech skutcích, řiekajíce: »Ne nám, Pane, ne nám, ale jménu tvému daj slávu.« Druhé toho blahoslavenstvie »Blahoslavení tiší« potřebují k tomu vidění. Druhé: »Kteříž lačnějí a žieznějí spravedlnosti«; z toho počtu Co potřebíe k vidění Viděnie 65 I. Jana 3, 1 a 2 — 75 Mat. 26, 75; Luk. 22, 62 — 78 Luk. 10, 23 — 80 Mat. 5, 8 — 81 Mat. 5, 5 — 83 Mat. 5, 4 — 85 Ž. 115, 1 — 87 Mat. 5, 5 — 88 Mat 5, 6.
XIV. 575 200a1 200a2 navraťte se ke mně a rozpomínajte se na mne a na mau pokoru, kterak sem já jako beránek bral se k smrti za vás. Na mne se často 55 rozpomínajte a na skutek muoj! Tak sú následovali všickni, nepřátely milovali, za ně se modlili. Tohoto ť vám podávám svatým, a stoje s nimi na hoře. A to Jan otvierá řka: »Viděl sem Beránka a s ním sto« etc. V viděních prorokuov a apoštoluov božích veliká tají se maudrost, Maudrost 60 kteráž lidem všem dána jest skrz ně od Pána k spasení. Tak v tomto vidění, o kterémž die: »I viděl sem, a aj, Beránek«, Jan viděl Beránka, Ježíše Krista; viděl druhé množstvie svatých s ním, ale daleko jinačejším viděním nežli očima tělesnýma. Tento zrak přivázaný tělu nižší jest, ale přivázaný duchu vyší jest. 65 A protož o tom vidění die v kanonice: »Hleďte, jakau ť jest lásku dal nám, abychom synové boží slauli a byli. Svět nepoznal nás, neb nezná Otce. Nynie synové boží sme, ale ještě se neukázalo, co budeme. Ale když se ukáže, podobní jemu budeme. Uzříme ho«, totiž jiným viděním, nežli zde na světě vidíme a viděli sme 70 ho. Nebo, ktož přijde k tomu vidění, posvěcen bývá skrz ně. A kto ť má k tomu vidění přijíti, má se prvé posvětiti skrz pokánie; a nenie dosti na jedné ráně za hřiechy, ale mnohé mušejí býti; nenie dosti jedna bolest, ale mnoho, jako Magdaléně; ani lehké skraušenie, ale hořké s Petrem apoštolem a ustavičné, 75 kterýž plakal hořce. Kteříž sme pak mnoho a těžce hřešili, máme-li ho viděti tváří v tvář, mnohého potřebujeme obmytie, velikého pokánie, mnohých ran a slzí. Druhé viděnie jest tělesné; o kterémž Lukáš: »Blahoslavené Tělesné vidění voči, kteréž vidie to, co vy vidíte.« Prvnie potřebuje vyšieho 80 onoho blahoslavenstvie: »Blahoslavení čistého srdce, neb oni Boha uzřie«; druhé: »Blahoslavení pokojní«, kteříž vládnau zemí těla, aby nepanovalo duši. Potřebují milosrdenstvie velikého, aby nakrmeni byli. Druhé potřebují toho blahoslavenstvie: »Blaho- slavení, kteříž lkají«, netoliko pro své, ale i pro bližních hřiechy, 85 a kteří Boha velebí a oslavují ve všech skutcích, řiekajíce: »Ne nám, Pane, ne nám, ale jménu tvému daj slávu.« Druhé toho blahoslavenstvie »Blahoslavení tiší« potřebují k tomu vidění. Druhé: »Kteříž lačnějí a žieznějí spravedlnosti«; z toho počtu Co potřebíe k vidění Viděnie 65 I. Jana 3, 1 a 2 — 75 Mat. 26, 75; Luk. 22, 62 — 78 Luk. 10, 23 — 80 Mat. 5, 8 — 81 Mat. 5, 5 — 83 Mat. 5, 4 — 85 Ž. 115, 1 — 87 Mat. 5, 5 — 88 Mat 5, 6.
Strana 576
576 Kapitola sau, kteříž hodni sau viděnie mieti svrchnie a viděti Krista Ježíše v blahoslavenství a rozuměti těmto viděním. Také potřebují 90 vzdálenie od světa. Tento jest byl na ostrově Pathmos. A tak očištění vidie. Hřiešníkóm co potřebie Beránek přítomen svým Ducha Páně potřebie Sion Kterak jest Kristus na Sionu A aj. Beránek a s ním sto čtyřidceti čtyři tisíce ku pomoci nevěstě jeho přicházejíce v času zarmaucenie. Když drak s první velikau šelmau ohrazenau desieti králi i s druhau šelmau obklíčí nevěstu, veda boj proti nie, chtějíci šelma býti Kristovau nevěstau, tehdy se jí ukáže Kristus, Beránek s hory Sion. Kto jest velmi hřešil a smrtedlně a blaudil, má-li spasen býti, má jíti auzkau cestau k cíli. A takovému musí býti pomoc s huory od Krista a svatých. A jestliže ne ihned cítí takový člověk pomoci, očekávaj s lotrem na kříži hlasu řkaucieho: »Dnes se mnau budeš v ráji.« Kolikrát sau v nás hříchové, svárové, ještě 10 se nám nezjevuje Beránek; kolikrát pak již s sebau v lásce sme, již se ukazuje tiem obyčejem, jako jest Jan viděl tu, kdež die: »Viděl sem, a aj, Beránek« etc., a kterak v najvětší potřebě pří- stojí nevěstě a přichází s hory Sion. Beránek tento jest i tam v nebi, jenž jest hora Sion, i na zemi zde stojí i tam a dává nám 15 světlo, abychom z tohoto světa patřili na ň jako skrz mříži. Bez Ducha božieho nevidíme ho; kteříž pak mají Ducha božieho, vidie ho, radují se v něm, neb se zapomínají na svět, nebojie se 200b1 žaláře. Sion vykládá se jako »Vysoká stráž« nebo »Věže, na níž 20 stráž bývá«. Tam Beránek jsa na Sionu, totiž na svrchované věži, Otci svém, jako na posádce dává sem na svět pomoc a hledí na nevěstu. A že ho nemohla viděti, dává jí světlo, aby na ň patřila s zástupem. Takový také člověk bude na Sionu. Kde sau srdce po- zdvižená k Bohu, skrz kteráž Buoh jiné učí pravdě, ti také sau 25 na Sionu. Kterak pak jest na Sionu Kristus? Kristus nemá těle- senstvie hrubého na sobě, ale duše i tělo duchovnie sau a nejsau sevřína místem, jako božstvie Kristovo, tak jeho člověčenstvie. A protož zde jest i tam jest Kristus na nebi. A protož die: »S vámiť sem až do skonánie světa.« A kterak jest zde? Najprvé u velebné 30 svátosti, kterauž vydal na večeři. Izaiáš die XI.: »Bude na Sionu znamení z kořene Jesse a stane uprostřed lidu.« Mysl hrubá ne- chápá toho; mysl všetečná, bude-li tu co všetečně rozsuzovati 5 9 Luk. 23, 43 — 29 Mat. 28, 20 — 31 Podle Iz. II, 10
576 Kapitola sau, kteříž hodni sau viděnie mieti svrchnie a viděti Krista Ježíše v blahoslavenství a rozuměti těmto viděním. Také potřebují 90 vzdálenie od světa. Tento jest byl na ostrově Pathmos. A tak očištění vidie. Hřiešníkóm co potřebie Beránek přítomen svým Ducha Páně potřebie Sion Kterak jest Kristus na Sionu A aj. Beránek a s ním sto čtyřidceti čtyři tisíce ku pomoci nevěstě jeho přicházejíce v času zarmaucenie. Když drak s první velikau šelmau ohrazenau desieti králi i s druhau šelmau obklíčí nevěstu, veda boj proti nie, chtějíci šelma býti Kristovau nevěstau, tehdy se jí ukáže Kristus, Beránek s hory Sion. Kto jest velmi hřešil a smrtedlně a blaudil, má-li spasen býti, má jíti auzkau cestau k cíli. A takovému musí býti pomoc s huory od Krista a svatých. A jestliže ne ihned cítí takový člověk pomoci, očekávaj s lotrem na kříži hlasu řkaucieho: »Dnes se mnau budeš v ráji.« Kolikrát sau v nás hříchové, svárové, ještě 10 se nám nezjevuje Beránek; kolikrát pak již s sebau v lásce sme, již se ukazuje tiem obyčejem, jako jest Jan viděl tu, kdež die: »Viděl sem, a aj, Beránek« etc., a kterak v najvětší potřebě pří- stojí nevěstě a přichází s hory Sion. Beránek tento jest i tam v nebi, jenž jest hora Sion, i na zemi zde stojí i tam a dává nám 15 světlo, abychom z tohoto světa patřili na ň jako skrz mříži. Bez Ducha božieho nevidíme ho; kteříž pak mají Ducha božieho, vidie ho, radují se v něm, neb se zapomínají na svět, nebojie se 200b1 žaláře. Sion vykládá se jako »Vysoká stráž« nebo »Věže, na níž 20 stráž bývá«. Tam Beránek jsa na Sionu, totiž na svrchované věži, Otci svém, jako na posádce dává sem na svět pomoc a hledí na nevěstu. A že ho nemohla viděti, dává jí světlo, aby na ň patřila s zástupem. Takový také člověk bude na Sionu. Kde sau srdce po- zdvižená k Bohu, skrz kteráž Buoh jiné učí pravdě, ti také sau 25 na Sionu. Kterak pak jest na Sionu Kristus? Kristus nemá těle- senstvie hrubého na sobě, ale duše i tělo duchovnie sau a nejsau sevřína místem, jako božstvie Kristovo, tak jeho člověčenstvie. A protož zde jest i tam jest Kristus na nebi. A protož die: »S vámiť sem až do skonánie světa.« A kterak jest zde? Najprvé u velebné 30 svátosti, kterauž vydal na večeři. Izaiáš die XI.: »Bude na Sionu znamení z kořene Jesse a stane uprostřed lidu.« Mysl hrubá ne- chápá toho; mysl všetečná, bude-li tu co všetečně rozsuzovati 5 9 Luk. 23, 43 — 29 Mat. 28, 20 — 31 Podle Iz. II, 10
Strana 577
XIV. 577 vtipem svým porušeným bez bázně, poblaudí tudiež. Ale kteříž 35 hodně přijímají, takoví ť cítie to a rozumějí, což jest řekl: »S vámi ť sem až do skonánie světa.« Maudří světu necítie tu, co dobrého zde na světě se dává, a jest nám jako v stínu i zde také. A protož zde stojí i na nebi stojí a očekává nevěsty očištěné, aby ho viděla a řekla také, cítiec jeho pomoc: »Aj, viděla sem Beránka na hoře 40 a s ním sto XLIIII tisíce.« Všickni se vyznamenávají světí, kteříž krev vylévali pro Krista, kteříž velikau vieru mají a vesele pro Krista zemřeli. Jakož se pokládá svrchu v Zjevení VII°.: »Čty- řidceti čtyři a sto tisícuov znamenaných.« A ti sau, kteříž přišli z velikého zámutku. Tajž počet pokládá se rytieřuov 200b2 45 Kristových z pokolenie Rubenova a z pokolenie Benjaminova a z každého pokolenie XII“ tisícuov. Naposledy viděl tuto v najvětší čas potřeby také s nimi Beránka ku pomoci jdaucieho nevěstě. Ne aby tento počet toliko byl svatých, kteří by byli v nebi, a ne viece; ale veliký jiný počet svatých znamená, 50 kteříž přicházejí ku pomoci také s Kristem nevěstě cierkvi; ale tuto toliko znamenitější svatí, kteří sau pro jméno Kristovo zemřeli, pokládají se. A Jan Zlatoustý die: »Ktož nečeká naučenie, ale vypravuje prvé, nenie hoden naučenie.« Protož učí tuto anděl boží o těch svatých řka: »Ti ť stojí před Beránkem ve dne i v noci. 55 Ti nebudau lačněti ani žiezniti a jdau za Beránkem, kamž on koli jde. Těmto ť setře všelikau slzu od očí. Ti ť sau, kteříž pře- mohli šelmu a krev svau vylili pro Krista.« Tomu srozuměl Jan od anděla. A ne všickni se pokládají tuto, kteříž mají vieru a ze- mřeli, než toliko ti, kteříž krev svau vylili u veliké vieře a žádosti 60 pro jméno jeho; o jiných mlčí. Mnozí odcházejí odsavad, kteříž se skrz voheň berau a čistí se a škodí jim do času voheň jako dřívie; jiným maličko škodí, jako strniště, těch nejmenuje; jiných se pak nedotýká, ti sau jako zlato. O těch nic nepraví tuto, ale o těch, kteří sau stateční byli proti šelmě, najvětší milost měli 65 k Bohu, kteříž lásku měli, očistili se ve krvi Beránkově a také svau vlastní vylili pro něho: s těmi znamenitějšími stojí ku po- moci nevěstě řka: »Nestrachuj se trpěti, zmilelá má! Hle, dávám ť tobě ku příkladu toto množstvie rytieřstva nebeského, kteříž sau také trpěli, krev vylili, a již kralují; tudiež vysvobozena 70 budeš a dlauho radovati se budeš. Měj naději, má najmilejšie ovčičko, nechtěj se báti, hleď sem ke mně i k těmto, a ještě Jeru- zde i na nebí stojí Kristus Znamenitějšíc tuto svaté po- kládá Očistec Beránek těší nevěstu svů 42 Zj. 7, 4 nn. — 54 Zj. 7, 15 nn. — 62 Sr. I. Kor. 3, 12 Jakoubek. Výklad. 37
XIV. 577 vtipem svým porušeným bez bázně, poblaudí tudiež. Ale kteříž 35 hodně přijímají, takoví ť cítie to a rozumějí, což jest řekl: »S vámi ť sem až do skonánie světa.« Maudří světu necítie tu, co dobrého zde na světě se dává, a jest nám jako v stínu i zde také. A protož zde stojí i na nebi stojí a očekává nevěsty očištěné, aby ho viděla a řekla také, cítiec jeho pomoc: »Aj, viděla sem Beránka na hoře 40 a s ním sto XLIIII tisíce.« Všickni se vyznamenávají světí, kteříž krev vylévali pro Krista, kteříž velikau vieru mají a vesele pro Krista zemřeli. Jakož se pokládá svrchu v Zjevení VII°.: »Čty- řidceti čtyři a sto tisícuov znamenaných.« A ti sau, kteříž přišli z velikého zámutku. Tajž počet pokládá se rytieřuov 200b2 45 Kristových z pokolenie Rubenova a z pokolenie Benjaminova a z každého pokolenie XII“ tisícuov. Naposledy viděl tuto v najvětší čas potřeby také s nimi Beránka ku pomoci jdaucieho nevěstě. Ne aby tento počet toliko byl svatých, kteří by byli v nebi, a ne viece; ale veliký jiný počet svatých znamená, 50 kteříž přicházejí ku pomoci také s Kristem nevěstě cierkvi; ale tuto toliko znamenitější svatí, kteří sau pro jméno Kristovo zemřeli, pokládají se. A Jan Zlatoustý die: »Ktož nečeká naučenie, ale vypravuje prvé, nenie hoden naučenie.« Protož učí tuto anděl boží o těch svatých řka: »Ti ť stojí před Beránkem ve dne i v noci. 55 Ti nebudau lačněti ani žiezniti a jdau za Beránkem, kamž on koli jde. Těmto ť setře všelikau slzu od očí. Ti ť sau, kteříž pře- mohli šelmu a krev svau vylili pro Krista.« Tomu srozuměl Jan od anděla. A ne všickni se pokládají tuto, kteříž mají vieru a ze- mřeli, než toliko ti, kteříž krev svau vylili u veliké vieře a žádosti 60 pro jméno jeho; o jiných mlčí. Mnozí odcházejí odsavad, kteříž se skrz voheň berau a čistí se a škodí jim do času voheň jako dřívie; jiným maličko škodí, jako strniště, těch nejmenuje; jiných se pak nedotýká, ti sau jako zlato. O těch nic nepraví tuto, ale o těch, kteří sau stateční byli proti šelmě, najvětší milost měli 65 k Bohu, kteříž lásku měli, očistili se ve krvi Beránkově a také svau vlastní vylili pro něho: s těmi znamenitějšími stojí ku po- moci nevěstě řka: »Nestrachuj se trpěti, zmilelá má! Hle, dávám ť tobě ku příkladu toto množstvie rytieřstva nebeského, kteříž sau také trpěli, krev vylili, a již kralují; tudiež vysvobozena 70 budeš a dlauho radovati se budeš. Měj naději, má najmilejšie ovčičko, nechtěj se báti, hleď sem ke mně i k těmto, a ještě Jeru- zde i na nebí stojí Kristus Znamenitějšíc tuto svaté po- kládá Očistec Beránek těší nevěstu svů 42 Zj. 7, 4 nn. — 54 Zj. 7, 15 nn. — 62 Sr. I. Kor. 3, 12 Jakoubek. Výklad. 37
Strana 578
578 Kapitola 201a1 Šelma první Druhá Země Moře Jan viděl Krista v osobě Beránka Sami z sebe ne- muožem tohoto Pamatovati umu čenie Postavil nám život ku příkladu zalém má vystavěn býti skrz mučedlnictvo mnohých.« Die Davidjl prorok: »Ještě ť se množiti budau v starosti plodné a dobře trpě- liví budau, aby zvěstovali.« A jiný prorok mluví: »Ještě Jeru- zalém vzdělán bude až do Krista vuodce a stavená bude zed 75 jeruzalémská, s auzkostí (totiž s bolestí) pracujície ku porodu.« A tehdy se zjeví Kristus s svatými ku pomoci stavitelóm Jeru- zaléma. Kterak se pak zjevil, nesluší toho pominauti. V předešlé kapitole XIII“ praveno jest: První šelma z moře vystaupila mocně s rohy a s králi. Druhá též přišla, ale z země, kteráž ne- 80 činila ukrutenstvie jako prvnie; ale čehož nedovedla ukruten- stvím prvnie, toho chytrostí dovedla a pokrytstvím druhá. Země spomohla ženě a Beránek také shuory od tváři draka. Což z těla jest a z světa, to všecko země jest, a moře jest každá žádost a la- komstvie. Z země sau a z moře; ale Beránek s nebe a s hory jde 85 proti těm šelmám. Protož nevěstě ukazuje se Beránek s zástupem jináče, nežli se ukazuje šelma s drakem. Viděl Jan Krista v spuosobě Beránka, jako někdy, kterýž přišel v těle, v tichosti, v pokoře proti všem šelmám a saudcóm a mistróm a pravil učedlníkóm svým: »Učte 90 se ode mne, že tichý sem«, tak dnes voleným, kteříž poblaudili v lakomství, v bludu, v žádosti, ukazuje se jim v zpuosobě Beránka, aby pamatovali na něho a obrátili se k němu a patřili na ň. Sám od sebe nemuože člověk mysliti vo umučení jeho, o jeho tichosti, o pokoře, že zlým za zlé neodplacoval, kterak se za nepřátely modlil a řekl: »Otče, odpusť jim«, leč prvé pozdvižen bude pomocí boží a obnoveno bude srdce to skrze Krista. Protož se jest ukázal v zpuosobě Beránka, aby volení pamatovali také v času najposled- nějším na umučenie jeho a na tichost a aby činili také nepřátelóm skutky milosrdné a byli pokojní a poddaní a zavržení od světa 100 201a2 a aby neřiekali: »Již nenie čas milosrdenstvie, ale pomsty«. A protož ten starý život tichý nám postavil dnes, abychom na ň pamatovali. A die: »Jezte chléb muoj na mú památku«, aby také byli laskaví, pokorní a tiší a pokojní. Ten život vystavuji vám, abyšte mne tak následovali a tak je přemohli, jako sem já přemohl. 105 Také ukazuje se v spuosobě tiché beránka na znamení toho, že, komuž se zjevuje Kristus, že pokoj má člověk ten v srdci. K vidění tomu jest potřebie čistoty srdečné, jakož die Mat. V°.: »Blaho- 95 K vidění potřebie Čistoty srdce 73 Podle Ž. 92, 15 a 16 — 74 Podle Dan. 9, 25? — 79 Zj. 13, I a 11 — 90 Mat. 11, 29 — 96 Luk. 23, 34 — 103 Podle Luk. 22, 19 — 108 Mat. 5, 8
578 Kapitola 201a1 Šelma první Druhá Země Moře Jan viděl Krista v osobě Beránka Sami z sebe ne- muožem tohoto Pamatovati umu čenie Postavil nám život ku příkladu zalém má vystavěn býti skrz mučedlnictvo mnohých.« Die Davidjl prorok: »Ještě ť se množiti budau v starosti plodné a dobře trpě- liví budau, aby zvěstovali.« A jiný prorok mluví: »Ještě Jeru- zalém vzdělán bude až do Krista vuodce a stavená bude zed 75 jeruzalémská, s auzkostí (totiž s bolestí) pracujície ku porodu.« A tehdy se zjeví Kristus s svatými ku pomoci stavitelóm Jeru- zaléma. Kterak se pak zjevil, nesluší toho pominauti. V předešlé kapitole XIII“ praveno jest: První šelma z moře vystaupila mocně s rohy a s králi. Druhá též přišla, ale z země, kteráž ne- 80 činila ukrutenstvie jako prvnie; ale čehož nedovedla ukruten- stvím prvnie, toho chytrostí dovedla a pokrytstvím druhá. Země spomohla ženě a Beránek také shuory od tváři draka. Což z těla jest a z světa, to všecko země jest, a moře jest každá žádost a la- komstvie. Z země sau a z moře; ale Beránek s nebe a s hory jde 85 proti těm šelmám. Protož nevěstě ukazuje se Beránek s zástupem jináče, nežli se ukazuje šelma s drakem. Viděl Jan Krista v spuosobě Beránka, jako někdy, kterýž přišel v těle, v tichosti, v pokoře proti všem šelmám a saudcóm a mistróm a pravil učedlníkóm svým: »Učte 90 se ode mne, že tichý sem«, tak dnes voleným, kteříž poblaudili v lakomství, v bludu, v žádosti, ukazuje se jim v zpuosobě Beránka, aby pamatovali na něho a obrátili se k němu a patřili na ň. Sám od sebe nemuože člověk mysliti vo umučení jeho, o jeho tichosti, o pokoře, že zlým za zlé neodplacoval, kterak se za nepřátely modlil a řekl: »Otče, odpusť jim«, leč prvé pozdvižen bude pomocí boží a obnoveno bude srdce to skrze Krista. Protož se jest ukázal v zpuosobě Beránka, aby volení pamatovali také v času najposled- nějším na umučenie jeho a na tichost a aby činili také nepřátelóm skutky milosrdné a byli pokojní a poddaní a zavržení od světa 100 201a2 a aby neřiekali: »Již nenie čas milosrdenstvie, ale pomsty«. A protož ten starý život tichý nám postavil dnes, abychom na ň pamatovali. A die: »Jezte chléb muoj na mú památku«, aby také byli laskaví, pokorní a tiší a pokojní. Ten život vystavuji vám, abyšte mne tak následovali a tak je přemohli, jako sem já přemohl. 105 Také ukazuje se v spuosobě tiché beránka na znamení toho, že, komuž se zjevuje Kristus, že pokoj má člověk ten v srdci. K vidění tomu jest potřebie čistoty srdečné, jakož die Mat. V°.: »Blaho- 95 K vidění potřebie Čistoty srdce 73 Podle Ž. 92, 15 a 16 — 74 Podle Dan. 9, 25? — 79 Zj. 13, I a 11 — 90 Mat. 11, 29 — 96 Luk. 23, 34 — 103 Podle Luk. 22, 19 — 108 Mat. 5, 8
Strana 579
XIV. 579 201b1 slavení čistého srdce« etc. Druhé hned z toho bude pokoj v duši 110 až do smrti, že člověk nebojí se umřieti pro Krista. Apoštol praví: »Pokoj, kterýž převyšuje všeliký smysl, ostřiehaj srdcí vašich«. A tehdy tajmž obyčejem, totiž tau a takovau spuosobností, v kteréž byl Beránek, byli sau také, totižto ovce a beránkové, to jest že sau také byli vraucí, tiší a milostiví, milosrdní a pokojní, jako 115 oblečení v Pána Ježíše Krista a svláčiece s sebe vetchého člověka. Jako by řekl: »Aj, já ť sem tichý byl a trpělivý i tito, kteří sau se mnau: tak mne následujte i těchto«. Šelma svozuje skrz bludy, Beránek zase napravuje a navodí Šelma svodí na cestu s svatými životem a srdcem a řečí. Jako by řekl: »Tak se 120 já ukazuji vám, tak i následujte mne«. Beránek potupil svět a za- povídá jej milovati; šelma první s druhau zhovadile a příliš milují svět, slávu jeho, okrasu života a světa. Jako by řekl: »Má zmilelá, koho bezpečněji chceš následovati? Máš šelmu, kteráž miluje svět, máš mne, ješto sem to potupil; lépe ť jest tobě mne šetřiti a zástupu 125 mého«. Item šelma ukrutná jako lev, nedvěd a levhart, a světská; Beránek milosrdný a lítostivý hřiešníkóm. »Protož, milostnice má, koho chceš ná sledovati, šelmy či Beránka? Na mě hleď milo- srdného!« Jest-li tento Beránek v bojovnících nynějších? On praví: 130 »Nezabieš! Nesesmilníš! Nepožádáš věci bližnieho svého!« Šelma vymlauvá ty hřiechy, Beránek naprosto zapovídá takové věci; viz, koho máš následovati! Vojáci pyšní, lakomí, dráči, v vojště šelmy ale já ť sem milosrdný s svým zástupem. »Koho chceš následovati? Já dávám tělo a krev, abyšte mě v paměti měli a život muoj na se 135 oblékli; neb ť já neoklamám«. Také ona cierkev prvnie jinak se ukazuje, jinak tato. V prvotní cierkvi byla jednota řečí, kázaní, srdcí i skutkuov; tato pak cierkev nynější všecka jinačejší: nesrovnávají se v zákoně, v lásce, v pravdě. »A ktož nesbierá se mnau, proti mně jest«. Ktož odtrhuje od mé cierkve, varuj se takového, milost- 140 nice má, to jest od šatanáše. Tam bylo množstvie věřících, tuto ť nenie tak; varuj se od takových! Někteří potupují všecka kázanie, každého kazatele, a roztrhují se náramně: již ť jest tu šelma. Varuj se od nich! Ale kde ť žieznějí spravedlnosti a držie jednotu, tu buď s těmi, neb ť já sem tu. Item: »Já sem cesta, pravda i život. Muoj život má býti tvuoj; chceš-li mi býti podobný tam v nebi, buď mi zde podobný Béránek a šelna v jakém sau roz- elu Vojáci Cierkev nynější od prvnie daleko Varuj se těch Pokoj duše 145 111 Filip 4, 7 — 115 Ohlas Kolos. 3, 9 — 125 Sr. Zj. 13,2 — 138 Mat. 12, 30; Luk. 11, 23 — 143 Ohlas Mat. 5, 6 — 145 Podle Jana 14, 6 37*
XIV. 579 201b1 slavení čistého srdce« etc. Druhé hned z toho bude pokoj v duši 110 až do smrti, že člověk nebojí se umřieti pro Krista. Apoštol praví: »Pokoj, kterýž převyšuje všeliký smysl, ostřiehaj srdcí vašich«. A tehdy tajmž obyčejem, totiž tau a takovau spuosobností, v kteréž byl Beránek, byli sau také, totižto ovce a beránkové, to jest že sau také byli vraucí, tiší a milostiví, milosrdní a pokojní, jako 115 oblečení v Pána Ježíše Krista a svláčiece s sebe vetchého člověka. Jako by řekl: »Aj, já ť sem tichý byl a trpělivý i tito, kteří sau se mnau: tak mne následujte i těchto«. Šelma svozuje skrz bludy, Beránek zase napravuje a navodí Šelma svodí na cestu s svatými životem a srdcem a řečí. Jako by řekl: »Tak se 120 já ukazuji vám, tak i následujte mne«. Beránek potupil svět a za- povídá jej milovati; šelma první s druhau zhovadile a příliš milují svět, slávu jeho, okrasu života a světa. Jako by řekl: »Má zmilelá, koho bezpečněji chceš následovati? Máš šelmu, kteráž miluje svět, máš mne, ješto sem to potupil; lépe ť jest tobě mne šetřiti a zástupu 125 mého«. Item šelma ukrutná jako lev, nedvěd a levhart, a světská; Beránek milosrdný a lítostivý hřiešníkóm. »Protož, milostnice má, koho chceš ná sledovati, šelmy či Beránka? Na mě hleď milo- srdného!« Jest-li tento Beránek v bojovnících nynějších? On praví: 130 »Nezabieš! Nesesmilníš! Nepožádáš věci bližnieho svého!« Šelma vymlauvá ty hřiechy, Beránek naprosto zapovídá takové věci; viz, koho máš následovati! Vojáci pyšní, lakomí, dráči, v vojště šelmy ale já ť sem milosrdný s svým zástupem. »Koho chceš následovati? Já dávám tělo a krev, abyšte mě v paměti měli a život muoj na se 135 oblékli; neb ť já neoklamám«. Také ona cierkev prvnie jinak se ukazuje, jinak tato. V prvotní cierkvi byla jednota řečí, kázaní, srdcí i skutkuov; tato pak cierkev nynější všecka jinačejší: nesrovnávají se v zákoně, v lásce, v pravdě. »A ktož nesbierá se mnau, proti mně jest«. Ktož odtrhuje od mé cierkve, varuj se takového, milost- 140 nice má, to jest od šatanáše. Tam bylo množstvie věřících, tuto ť nenie tak; varuj se od takových! Někteří potupují všecka kázanie, každého kazatele, a roztrhují se náramně: již ť jest tu šelma. Varuj se od nich! Ale kde ť žieznějí spravedlnosti a držie jednotu, tu buď s těmi, neb ť já sem tu. Item: »Já sem cesta, pravda i život. Muoj život má býti tvuoj; chceš-li mi býti podobný tam v nebi, buď mi zde podobný Béránek a šelna v jakém sau roz- elu Vojáci Cierkev nynější od prvnie daleko Varuj se těch Pokoj duše 145 111 Filip 4, 7 — 115 Ohlas Kolos. 3, 9 — 125 Sr. Zj. 13,2 — 138 Mat. 12, 30; Luk. 11, 23 — 143 Ohlas Mat. 5, 6 — 145 Podle Jana 14, 6 37*
Strana 580
580 Kapitola Pokrytci Světí V zapomenutie dán Proč hyneme? v pokoře, v chudobě«. Protož položme před oči Kristovy všickni náš život v času tomto, chceme-li býti s Kristem; kteří také tělo a krev Páně přijímáme, zavazujeme se k následování Krista. »Ktož jie mne, praj, živ bude pro mě«, totiž k vuoli mé a k líbosti mé. A protož 150 ukazuje se nám u velebné svátosti, když nás krmí. Ale kdež ť jest ukrutenstvie líté a laupež, tu ť nenie Beránek, aniž se takovým ukazuje. Ale vyvoleným praví: »Varujte se od takových šelm, totiž tvrdých srdcí jako pohanských, ale následujte mne tauto cestau, kterau sem já šel s těmito svatými do nebe«. Pokrytci mluvie tyto 155 věci pěkně: »Kristus umřieti ráčil i svatí jeho«, ale pro obecnie dobré umřieti nechce, raději by všecky zlaupil sirotky a všecky nepřátely zmordoval, aby v pokoji světském živ byl. Světí statkuov a duostojenství k slávě světské neobracovali, marné chlauby se varovali, poslauchali rádi. Tuto nenie tak, ale jest vopak. 160 To tehdy má věděti nevěsta, že v tomto lidu zlém nenie Be- ránka s svým zástupem. Dán jest pohřiechu Beránek s zástupem prvotnie cierkve v zapomenutie nám. Teď již ukazuje se Beránek s zástupem svým, totiž s svatými, nám ku příkladu, abychom jich nepotupovali ani saudili; neb tak těžce hřešíme, a leč se pokajeme, jinak zatraceni budeme, saudiece svaté. Protož přivodí před oči naše i nevěstě, aby popatřila, kterak sau svatí vřeli v lásce a se vespolek milovali a kterak sau pokorní byli. A že o sobě doufáme a temnosti sau v nás, ještě se nám neukazuje ten Beránek s zá- stupem. Nenie náboženstvie jitřnieho a o puolnoci, a protož se ještě neukazuje Beránek, ale modlitby ohavné sau nám před Bohem, ale viece ho dráždíme nežli se modlíme. Jestliže tehdy právě se modliti, milovati a živi býti my máme a v pravdě bojovníkuov a Krista následovati chceme, tehdy musíme Beránka a zástupu svatých šetřiti. A že nenásledujeme svatých, protož hyneme a pa- dáme v hřiechy i v bojích. Protož ukáže se ještě Beránek voleným. Kteří se jemu připodobní, blahoslavení budau, oblekau se v něho a tak bojovati budau, tak živi budau dobře a svatě. Kteříž pak pohrdati budau Beránkem a svatými jeho, ti ť hřešiti budau; a ne- budau-li činiti pokánie, zatracení budau. Ktož jich následovati 180 nebudau chtieti, nic se jim šťastně nepovede, ale nešťastný jich bude veškeren život. Bezpečněji ť jest tehdy následovati Krista a svatých jeho v bojích, v trestání, v milování, v utrpení a v pokoře Jezukrista. Jeho meč moci světské puojčen jest s příčinami k tomu 201b2 165 170 175 202a" Kteří přijímají Bezpečnějšie cesta 149 Podle Jana 6, 57.
580 Kapitola Pokrytci Světí V zapomenutie dán Proč hyneme? v pokoře, v chudobě«. Protož položme před oči Kristovy všickni náš život v času tomto, chceme-li býti s Kristem; kteří také tělo a krev Páně přijímáme, zavazujeme se k následování Krista. »Ktož jie mne, praj, živ bude pro mě«, totiž k vuoli mé a k líbosti mé. A protož 150 ukazuje se nám u velebné svátosti, když nás krmí. Ale kdež ť jest ukrutenstvie líté a laupež, tu ť nenie Beránek, aniž se takovým ukazuje. Ale vyvoleným praví: »Varujte se od takových šelm, totiž tvrdých srdcí jako pohanských, ale následujte mne tauto cestau, kterau sem já šel s těmito svatými do nebe«. Pokrytci mluvie tyto 155 věci pěkně: »Kristus umřieti ráčil i svatí jeho«, ale pro obecnie dobré umřieti nechce, raději by všecky zlaupil sirotky a všecky nepřátely zmordoval, aby v pokoji světském živ byl. Světí statkuov a duostojenství k slávě světské neobracovali, marné chlauby se varovali, poslauchali rádi. Tuto nenie tak, ale jest vopak. 160 To tehdy má věděti nevěsta, že v tomto lidu zlém nenie Be- ránka s svým zástupem. Dán jest pohřiechu Beránek s zástupem prvotnie cierkve v zapomenutie nám. Teď již ukazuje se Beránek s zástupem svým, totiž s svatými, nám ku příkladu, abychom jich nepotupovali ani saudili; neb tak těžce hřešíme, a leč se pokajeme, jinak zatraceni budeme, saudiece svaté. Protož přivodí před oči naše i nevěstě, aby popatřila, kterak sau svatí vřeli v lásce a se vespolek milovali a kterak sau pokorní byli. A že o sobě doufáme a temnosti sau v nás, ještě se nám neukazuje ten Beránek s zá- stupem. Nenie náboženstvie jitřnieho a o puolnoci, a protož se ještě neukazuje Beránek, ale modlitby ohavné sau nám před Bohem, ale viece ho dráždíme nežli se modlíme. Jestliže tehdy právě se modliti, milovati a živi býti my máme a v pravdě bojovníkuov a Krista následovati chceme, tehdy musíme Beránka a zástupu svatých šetřiti. A že nenásledujeme svatých, protož hyneme a pa- dáme v hřiechy i v bojích. Protož ukáže se ještě Beránek voleným. Kteří se jemu připodobní, blahoslavení budau, oblekau se v něho a tak bojovati budau, tak živi budau dobře a svatě. Kteříž pak pohrdati budau Beránkem a svatými jeho, ti ť hřešiti budau; a ne- budau-li činiti pokánie, zatracení budau. Ktož jich následovati 180 nebudau chtieti, nic se jim šťastně nepovede, ale nešťastný jich bude veškeren život. Bezpečněji ť jest tehdy následovati Krista a svatých jeho v bojích, v trestání, v milování, v utrpení a v pokoře Jezukrista. Jeho meč moci světské puojčen jest s příčinami k tomu 201b2 165 170 175 202a" Kteří přijímají Bezpečnějšie cesta 149 Podle Jana 6, 57.
Strana 581
XIV. 581 185 slušnými. Nenie však bezpečná cesta tak jako prvnie v následování cierkve prvotnie. Druhé, jestliže bludové mají vyčištěni býti, musíme v tom Šetíme toho patřiti na Beránka Ježíše Krista a na svaté jeho. Má-li obec pokoj mieti v slovu božím, to bude, když patřiti budem k Beránkovi 190 a svatým jeho. Item, mají-li provésti co dobrého na rathauzích a dobře obec zpravovati k vuoli Pána Boha, musíme obráceni býti k Beránkovi Ježíši Kristu a k cierkvi prvotní. Má-li zkušena býti v nás viera a utrpenie Kristovo a pokora, musíme se přiměřovati svatým nahoře, kdež stojí Beránek Boží. Majíce jméno jeho a jméno Otce jeho na- psané na čeléch svých. Světí s tohoto světa scházejíce došli sau zaslíbenie věčného a královstvie nebeského. A on, Pán Ježíš, k skonání světa svým věrným zjevuje se jako Beránek 5 milostivý, krotký, tichý a milosrdný; a oni se také jemu, jak živi sau, ukáží. I die: »Maje jméno jeho«, totiž Beránka. Tam zajisté u vlasti svatí sau bez těl. Protož skrz čelo nerozumie se čelo tělesné, neb toho nemají, ale že jest táž osoba tam, jako zde byla. Nebo táž 10 osoba bohatce hodovného v pekle jest, jako zde byla, ačkoli zde tělo zuostalo. Tak také táž osoba jest věrného u vlasti nebeské, jako zde byla, ačkoli jest bez těla. Ale které jest toto jméno? Na počátku Zjevení povědieno: »Ktož svítězí, dám ť jemu jméno, o kterémž žádný nevie«. Kteříž přemáhají, mají jméno napsané Jméno napsaně 202a2 15 na čeléch. O kterémž apoštol mluví k Filipenským: »Kristus ne laupežem domnieval se j' rovný býti Bohu etc., ale dáno jest jemu jméno nad všeliké jméno«, totiž aby ho jmenovali a všickni ho ctili a všem aby bylo sladko slyšeti jméno Páně Krista. Tebe zajisté ne- beské dvorstvo ctí a tvé jméno pro tvau pokoru. A že svatí zde velmi 20 ho milovali, protož jeho jmenovánie srdce jich proráželo, když je uslyšali, že se jmenuje. Protož nevěsta v Kantikách die: »Olej vylitý jméno tvé«, totiž jenž se hodí k duše a ran hojenie jako olej tučný, chutný a vonný. A protož svatí slávy Páně a pověsti chvalitebné ve všech 25 věcech hledají. Nebo sláva, okrasa a pověst byla napsaná na jich čelích, to jest v aumyslech jich že jest napsáno. Jako, kteří svět milují, pověst, čest a okrasu tohoto světa a v předním aumyslu Celo jak se roz- umie srdce proráželo Jmeno Páne Bohatec Čela svatých 10 Luk. 16, 23 nn. — 13 Zj. 2, 17 — 15 Filip 2, 6 a 9 — 21 Pís. 1, 3
XIV. 581 185 slušnými. Nenie však bezpečná cesta tak jako prvnie v následování cierkve prvotnie. Druhé, jestliže bludové mají vyčištěni býti, musíme v tom Šetíme toho patřiti na Beránka Ježíše Krista a na svaté jeho. Má-li obec pokoj mieti v slovu božím, to bude, když patřiti budem k Beránkovi 190 a svatým jeho. Item, mají-li provésti co dobrého na rathauzích a dobře obec zpravovati k vuoli Pána Boha, musíme obráceni býti k Beránkovi Ježíši Kristu a k cierkvi prvotní. Má-li zkušena býti v nás viera a utrpenie Kristovo a pokora, musíme se přiměřovati svatým nahoře, kdež stojí Beránek Boží. Majíce jméno jeho a jméno Otce jeho na- psané na čeléch svých. Světí s tohoto světa scházejíce došli sau zaslíbenie věčného a královstvie nebeského. A on, Pán Ježíš, k skonání světa svým věrným zjevuje se jako Beránek 5 milostivý, krotký, tichý a milosrdný; a oni se také jemu, jak živi sau, ukáží. I die: »Maje jméno jeho«, totiž Beránka. Tam zajisté u vlasti svatí sau bez těl. Protož skrz čelo nerozumie se čelo tělesné, neb toho nemají, ale že jest táž osoba tam, jako zde byla. Nebo táž 10 osoba bohatce hodovného v pekle jest, jako zde byla, ačkoli zde tělo zuostalo. Tak také táž osoba jest věrného u vlasti nebeské, jako zde byla, ačkoli jest bez těla. Ale které jest toto jméno? Na počátku Zjevení povědieno: »Ktož svítězí, dám ť jemu jméno, o kterémž žádný nevie«. Kteříž přemáhají, mají jméno napsané Jméno napsaně 202a2 15 na čeléch. O kterémž apoštol mluví k Filipenským: »Kristus ne laupežem domnieval se j' rovný býti Bohu etc., ale dáno jest jemu jméno nad všeliké jméno«, totiž aby ho jmenovali a všickni ho ctili a všem aby bylo sladko slyšeti jméno Páně Krista. Tebe zajisté ne- beské dvorstvo ctí a tvé jméno pro tvau pokoru. A že svatí zde velmi 20 ho milovali, protož jeho jmenovánie srdce jich proráželo, když je uslyšali, že se jmenuje. Protož nevěsta v Kantikách die: »Olej vylitý jméno tvé«, totiž jenž se hodí k duše a ran hojenie jako olej tučný, chutný a vonný. A protož svatí slávy Páně a pověsti chvalitebné ve všech 25 věcech hledají. Nebo sláva, okrasa a pověst byla napsaná na jich čelích, to jest v aumyslech jich že jest napsáno. Jako, kteří svět milují, pověst, čest a okrasu tohoto světa a v předním aumyslu Celo jak se roz- umie srdce proráželo Jmeno Páne Bohatec Čela svatých 10 Luk. 16, 23 nn. — 13 Zj. 2, 17 — 15 Filip 2, 6 a 9 — 21 Pís. 1, 3
Strana 582
582 Kapitola Ve všem hledali chvály B. Učie nás svatí V čem záleží po- kora Vzácná Bohu Pokora Krista i jeho svatých následo vati máme a u vuoli mají najprvé slávu, ozdobu a pověst světa tohoto v au- mysle; a to jest mieti jméno šelmy na čele svém. Ale světí v své vuoli a v aumysle, ve všem chvály Páně hledali a cti i pověsti, 30 a tak na čeléch měli napsané to jméno. Nebo ve všech skutcích, kteréž činili v lidu, slávy boží, cti a pověsti hledali; nebo všecko činili, aby se Pánu ve všem slíbili. Ale kteříž slávy světa tohoto hledají, nemohau mieti jména napsaného božieho na svých čeléch ani Boha Otce. Když zajisté Kristus Beránek na hoře Sion ukazuje 35 se, svú pomoc dávaje, ukazuje se s ním sto čtyřid- ceti a čtyři tisícuov. Na znamení a ukázaní toho, kterak ti světí měli se také na tomto světě, že slávy boží ve všech věcech hledali, i jiné učie, aby v ničemž své chvály nehledali, ani v zdraví, ani v bohatství, ani v kráse. A tiem svatí učie nás svým příkladem, 40 abychom v tomto světě ve všech skutcích našich ponižovali se, kteréžto poníženie záleží v poznání svého života zlého vlastnieho a kterak na duši od Boha jest opuštěn nevěda, jest-li hoden milosti aneb nenávisti. Protož die sv. Petr: »Pokořte se pod mocnau rukau boží«, totiž pod jeho ranami a pomstami, a rceme s Danielem: 45 »Shřešili ť sme, Pane, nešlechetně sme činili. Nám buď pohaněnie, ale tobě čest a sláva!« Protož pokora jest počátek všeho dobrého a jest Bohu tak vzác- ná, že bez nie nenie spasenie. Nebo kde jest pokora, tu i maudrost. Neb v audolí pokory tekau vody živé, naučenie totiž spasitedlná 50 a milosti. Ale že srdce nechtí potupena býti, protož se nechtí pokořiti, ale své chvály hledají a pod pokrytstvím Pána Boha laupie. Ale tuto Kristus Beránek i s svými svatými ukazuje se věrným dušem na znamenie, že i Krista i jeho svatých následovati máme, najviece nás ku pokoře napomínajíce, abychom, kterak sau oni, 55 tak my trpěli. Jesti ť jedno a též jméno Kristovo a Beránkovo a jeho Otce, jest jméno všie Trojice svaté, to jméno jest, v němž se křtíti mají. Neb die: »Křtiece je ve jméno Otce i Syna i Ducha svatého«. A v Skutcích apoštolských čte se, že ve jméno Kristovo křtili. Ač sau formu slov jim uloženau změnili, alevšak rozumu 60 nezměnili, nebo též jest ve jméno Otce i Syna i Ducha svatého křtíti jako ve jméno Krista. A tak sau proti přijímaní krve Páně z kalicha odpor činili, že, ač jest v prvotní cierkvi lid obecný pod obojí spuosobau přijímal, mohli sú však to starší změniti, jako i apoštolé formu slov křtitedlných sú změnili. Odpověd jest, že 65 202b1 43 Eccl. 9, 1 — 44 I. Petr 5, 6 — 46 Podle Dan. 9, 5 a 8 a 9 — 58 Mat. 28, 19 — 59 Shutk. 19, 5
582 Kapitola Ve všem hledali chvály B. Učie nás svatí V čem záleží po- kora Vzácná Bohu Pokora Krista i jeho svatých následo vati máme a u vuoli mají najprvé slávu, ozdobu a pověst světa tohoto v au- mysle; a to jest mieti jméno šelmy na čele svém. Ale světí v své vuoli a v aumysle, ve všem chvály Páně hledali a cti i pověsti, 30 a tak na čeléch měli napsané to jméno. Nebo ve všech skutcích, kteréž činili v lidu, slávy boží, cti a pověsti hledali; nebo všecko činili, aby se Pánu ve všem slíbili. Ale kteříž slávy světa tohoto hledají, nemohau mieti jména napsaného božieho na svých čeléch ani Boha Otce. Když zajisté Kristus Beránek na hoře Sion ukazuje 35 se, svú pomoc dávaje, ukazuje se s ním sto čtyřid- ceti a čtyři tisícuov. Na znamení a ukázaní toho, kterak ti světí měli se také na tomto světě, že slávy boží ve všech věcech hledali, i jiné učie, aby v ničemž své chvály nehledali, ani v zdraví, ani v bohatství, ani v kráse. A tiem svatí učie nás svým příkladem, 40 abychom v tomto světě ve všech skutcích našich ponižovali se, kteréžto poníženie záleží v poznání svého života zlého vlastnieho a kterak na duši od Boha jest opuštěn nevěda, jest-li hoden milosti aneb nenávisti. Protož die sv. Petr: »Pokořte se pod mocnau rukau boží«, totiž pod jeho ranami a pomstami, a rceme s Danielem: 45 »Shřešili ť sme, Pane, nešlechetně sme činili. Nám buď pohaněnie, ale tobě čest a sláva!« Protož pokora jest počátek všeho dobrého a jest Bohu tak vzác- ná, že bez nie nenie spasenie. Nebo kde jest pokora, tu i maudrost. Neb v audolí pokory tekau vody živé, naučenie totiž spasitedlná 50 a milosti. Ale že srdce nechtí potupena býti, protož se nechtí pokořiti, ale své chvály hledají a pod pokrytstvím Pána Boha laupie. Ale tuto Kristus Beránek i s svými svatými ukazuje se věrným dušem na znamenie, že i Krista i jeho svatých následovati máme, najviece nás ku pokoře napomínajíce, abychom, kterak sau oni, 55 tak my trpěli. Jesti ť jedno a též jméno Kristovo a Beránkovo a jeho Otce, jest jméno všie Trojice svaté, to jméno jest, v němž se křtíti mají. Neb die: »Křtiece je ve jméno Otce i Syna i Ducha svatého«. A v Skutcích apoštolských čte se, že ve jméno Kristovo křtili. Ač sau formu slov jim uloženau změnili, alevšak rozumu 60 nezměnili, nebo též jest ve jméno Otce i Syna i Ducha svatého křtíti jako ve jméno Krista. A tak sau proti přijímaní krve Páně z kalicha odpor činili, že, ač jest v prvotní cierkvi lid obecný pod obojí spuosobau přijímal, mohli sú však to starší změniti, jako i apoštolé formu slov křtitedlných sú změnili. Odpověd jest, že 65 202b1 43 Eccl. 9, 1 — 44 I. Petr 5, 6 — 46 Podle Dan. 9, 5 a 8 a 9 — 58 Mat. 28, 19 — 59 Shutk. 19, 5
Strana 583
XIV. 583 202b2 70 sau rozumu nezměnili, ačkoli zpuosobu slov zevnitřní změnili. Ano i evangelistové v slovích sau rozdielni, alevšak ne v rozumu. Nynie pak mnozí slov Písma svatého nezměňují, ale rozum daleko Bludní to umějí proměňují. A toto jméno žívě nemuože jmenováno býti, jediné v Duchu svatém. »Neb žádný řieci nemuože Pán Ježíš, jediné v Duchu svatém«. Ktož tehdy má Ducha svatého, s velikau vážností a bázní šanuje a ctí Pána Krista. Protož die ktos, Ducha božieho maje: »Když jmenuji aneb jmenovati slyším »Pán Ježíš«, hned v paměti 75 skládám některakého člověka pokorného, tichého, milosrdného, čistého, dobrotivého, a pokládám za Boha býti toho člověka; a i to sobě kladu, že jest lékařstvie duše mé, potěšenie mé veliké v zámutku a v bolesti mé«. A tak jest svatým vtlačeno bylo v srdce jméno Pána Krista, že králové, kniežata a tyrannové z srdce jich 80 nemohli sau vyhladiti jména toho. Ale šelma své cti hledajíci a čest lidskau sobě osobujíci byla plná jmén (!) rauhanie. Ale svatí mají jméno Páně napsané v srdcích svých, a protož sau pro ně mnohá pohaněnie snášeli. Jako se čte o blahoslaveném Ignaciovi, že, když těžké mauky trpěl a protivníci se divili, proč by tak trpělivý byl, 85 i pověděl jim, že »jméno napsané Pána Ježíše mám v svém srdci«. A to rozuměl o napsání duchovním. A oni ho zamordovavše, vy- táhli srdce jeho a literami zlatými »Ježíš Kristus« ano bylo na- psáno, zřízením božským nalezli sau. Počtivost k jménu Páne Ignacius svatý Šelma 203a1 I slyšel sem hlas s nebe jako hlas vod mnohých. Vypravil prvé, kterak v boji vyvolených s šelmau a s drakem světí mají pomoc, totiž Pána Boha svého. Již pak teď vypravuje, kterak zástup ten svatých má tam v nebi radost. A to 5 nám také pomáhá. Protož die: »I slyšel sem«. Prvé napřed řekl: »Viděl sem«. Nebo skrz oboje věrní v Pánu se posilňují, totiž skrz slyšenie i viděnie. Zde zajisté prvé v cierkvi jest slyšenie, a potom viděnie. K Rímanuom X°.: »Kterak uvěřie, leč! slyšeti budau?« A David: »Slyš, dcero, a viz« etc. A když uvěří, tehdy uzří. Ale 10 tuto svatých dokonalých prvé pokládá viděnie, a potom slyšenie. A mluví Jan v osobě volených, neb ti skrz vyčištěnie zámutkuov uzřie sobě Beránka přijíti na pomoc. Prvé máme slyšeti 71 I. Kor. 12, 3 — 74 Bernard, Sermones in Cantica (ML 183, c. 844) 83 Pramenem tu byl autorovi nejspíše Passionál, kde se čte o sv. Igná- ciovi ke dni 1. února. (Sr. na př. pozdější český tisk z r. 1495. list c IIII.) 8 Řím. 10, 11 — 9 Ž. 45, 11
XIV. 583 202b2 70 sau rozumu nezměnili, ačkoli zpuosobu slov zevnitřní změnili. Ano i evangelistové v slovích sau rozdielni, alevšak ne v rozumu. Nynie pak mnozí slov Písma svatého nezměňují, ale rozum daleko Bludní to umějí proměňují. A toto jméno žívě nemuože jmenováno býti, jediné v Duchu svatém. »Neb žádný řieci nemuože Pán Ježíš, jediné v Duchu svatém«. Ktož tehdy má Ducha svatého, s velikau vážností a bázní šanuje a ctí Pána Krista. Protož die ktos, Ducha božieho maje: »Když jmenuji aneb jmenovati slyším »Pán Ježíš«, hned v paměti 75 skládám některakého člověka pokorného, tichého, milosrdného, čistého, dobrotivého, a pokládám za Boha býti toho člověka; a i to sobě kladu, že jest lékařstvie duše mé, potěšenie mé veliké v zámutku a v bolesti mé«. A tak jest svatým vtlačeno bylo v srdce jméno Pána Krista, že králové, kniežata a tyrannové z srdce jich 80 nemohli sau vyhladiti jména toho. Ale šelma své cti hledajíci a čest lidskau sobě osobujíci byla plná jmén (!) rauhanie. Ale svatí mají jméno Páně napsané v srdcích svých, a protož sau pro ně mnohá pohaněnie snášeli. Jako se čte o blahoslaveném Ignaciovi, že, když těžké mauky trpěl a protivníci se divili, proč by tak trpělivý byl, 85 i pověděl jim, že »jméno napsané Pána Ježíše mám v svém srdci«. A to rozuměl o napsání duchovním. A oni ho zamordovavše, vy- táhli srdce jeho a literami zlatými »Ježíš Kristus« ano bylo na- psáno, zřízením božským nalezli sau. Počtivost k jménu Páne Ignacius svatý Šelma 203a1 I slyšel sem hlas s nebe jako hlas vod mnohých. Vypravil prvé, kterak v boji vyvolených s šelmau a s drakem světí mají pomoc, totiž Pána Boha svého. Již pak teď vypravuje, kterak zástup ten svatých má tam v nebi radost. A to 5 nám také pomáhá. Protož die: »I slyšel sem«. Prvé napřed řekl: »Viděl sem«. Nebo skrz oboje věrní v Pánu se posilňují, totiž skrz slyšenie i viděnie. Zde zajisté prvé v cierkvi jest slyšenie, a potom viděnie. K Rímanuom X°.: »Kterak uvěřie, leč! slyšeti budau?« A David: »Slyš, dcero, a viz« etc. A když uvěří, tehdy uzří. Ale 10 tuto svatých dokonalých prvé pokládá viděnie, a potom slyšenie. A mluví Jan v osobě volených, neb ti skrz vyčištěnie zámutkuov uzřie sobě Beránka přijíti na pomoc. Prvé máme slyšeti 71 I. Kor. 12, 3 — 74 Bernard, Sermones in Cantica (ML 183, c. 844) 83 Pramenem tu byl autorovi nejspíše Passionál, kde se čte o sv. Igná- ciovi ke dni 1. února. (Sr. na př. pozdější český tisk z r. 1495. list c IIII.) 8 Řím. 10, 11 — 9 Ž. 45, 11
Strana 584
584 Kapitola Živé vody Živá viera Bázeň i potěšenie Svatych Zvuk vod Hřiešníci neslyšle i nevidie Řeči boží voda Protož die: »Slyšel sem hlas s nebe« etc. Hlas vod slyšeti jest rozkošno a chutno a zvuk jich filozofové při vodách svornosti pochotné hlasuov vyhledali sau. Tak také o živých vodách. Ne-15 bo světí mají v nebi v sobě studnice živé; o kterýchžto die Spasitel ve čtení svatého Jána VIII.: »Ktož v mě věří, bude v něm studnice prajščície se vody do života věčného«. A z toho jest zřejmo, že viera živá kde jest, tu jest Kristus, život věčný, i Duch svatý. Protož die: »Ktož věří v mě, má svědectvie božie v samém sobě«. 20 Jesti ť zajisté světlo, dávaje člověku vždycky mysliti, že před Bohem stojí, a ukazuje, aby člověk opatrně se měl proti hřiechóm. A jako die apoštol: »Spravedlivý z viery živ jest«. Ta živá víra má s sebau trpělivost, čistotu, pokoru. A že k skonání světa řiedká jest viera živá, protož die Lukáš: »Zdali, když přijde Syn člověka, 25 najde vieru na zemi?« Protož od toho zástupu svatých jest slyšeti od věrných hlas, a to dvojím obyčejem, totiž bázeň boží dopauštěje (neb die: »Jako hlas hromu velikého«), druhé potěšenie a veselé dávaje (nebo die: »Jako hudcuov hlas«), takže volení mají od Beránka a od zástupu svatých utěšenie a boží bázeň. Die Kristus: 30 »Vy plakati budete a lkáti, ale svět, totiž zhovadilí lidé a tělesní, budau se radovati«. Ale potom die, že »radosti vašie žádný ne- odejme od vás«. Od těch zajisté vod svatých studnic zvuk přichází až k sva- tým na tento svět. Ale sami hluší neslyší. O kterémžto lidu Pán 35 die (Izaiáš VI°.): »Oslep srdce lidu tohoto a uši jeho obtěž«. Tak nynie mnozí ani slovem božím ani ranami od Boha posla- nými prohlédají. Ale svatí mají uši k slyšení. Jako Abakuk die: »Pane, uslyšel sem slyšenie tvé, a bál sem se; shlédl sem skutky tvé, a zděsil sem se«. A David: »Slyšení mému dáš radost a veselé«. 40 A tak z toho slyšenie vod živých dává se i radost i bázeň svatým božím. O těch vodách v Přísloví XVIII.: »Voda hluboká slova z aust muže a potok rozvodněný studnice maudrosti«. Nebo řeči světlé, osvícené sau ta voda. Světí zajisté u vlasti také, i bez těl jsúce postaveni, obyčejem svým mluvie, slyšie a vidie, a kterak 45 divně se milují. A v Zjevení v poslední kapitole viděl, od stolice Beránkovy an teče řeka veliká. Ale od zlých vod žena pilně se má varovati. A že před zlými vodami utekla, protož zaslaužila 203a Hlas vod slyšeti Zlých vod se varu 17 Spr. Jan 4, 14 (proto nad VIII. správně nadepsáno, nejspíše už pův. rukou: 4) — 23 Řím. 1, 17; Gal. 3, II; Žid. 10, 38 — 25 Luk. 18, 8 — 31 Jan 16, 20 a 22 — 36 Iz. 6, 10 — 39 Abak. 3, 2 — 40 Přísl. 18, 4 — 46 Zj. 22, 1 — 48 Zj. 12, 16
584 Kapitola Živé vody Živá viera Bázeň i potěšenie Svatych Zvuk vod Hřiešníci neslyšle i nevidie Řeči boží voda Protož die: »Slyšel sem hlas s nebe« etc. Hlas vod slyšeti jest rozkošno a chutno a zvuk jich filozofové při vodách svornosti pochotné hlasuov vyhledali sau. Tak také o živých vodách. Ne-15 bo světí mají v nebi v sobě studnice živé; o kterýchžto die Spasitel ve čtení svatého Jána VIII.: »Ktož v mě věří, bude v něm studnice prajščície se vody do života věčného«. A z toho jest zřejmo, že viera živá kde jest, tu jest Kristus, život věčný, i Duch svatý. Protož die: »Ktož věří v mě, má svědectvie božie v samém sobě«. 20 Jesti ť zajisté světlo, dávaje člověku vždycky mysliti, že před Bohem stojí, a ukazuje, aby člověk opatrně se měl proti hřiechóm. A jako die apoštol: »Spravedlivý z viery živ jest«. Ta živá víra má s sebau trpělivost, čistotu, pokoru. A že k skonání světa řiedká jest viera živá, protož die Lukáš: »Zdali, když přijde Syn člověka, 25 najde vieru na zemi?« Protož od toho zástupu svatých jest slyšeti od věrných hlas, a to dvojím obyčejem, totiž bázeň boží dopauštěje (neb die: »Jako hlas hromu velikého«), druhé potěšenie a veselé dávaje (nebo die: »Jako hudcuov hlas«), takže volení mají od Beránka a od zástupu svatých utěšenie a boží bázeň. Die Kristus: 30 »Vy plakati budete a lkáti, ale svět, totiž zhovadilí lidé a tělesní, budau se radovati«. Ale potom die, že »radosti vašie žádný ne- odejme od vás«. Od těch zajisté vod svatých studnic zvuk přichází až k sva- tým na tento svět. Ale sami hluší neslyší. O kterémžto lidu Pán 35 die (Izaiáš VI°.): »Oslep srdce lidu tohoto a uši jeho obtěž«. Tak nynie mnozí ani slovem božím ani ranami od Boha posla- nými prohlédají. Ale svatí mají uši k slyšení. Jako Abakuk die: »Pane, uslyšel sem slyšenie tvé, a bál sem se; shlédl sem skutky tvé, a zděsil sem se«. A David: »Slyšení mému dáš radost a veselé«. 40 A tak z toho slyšenie vod živých dává se i radost i bázeň svatým božím. O těch vodách v Přísloví XVIII.: »Voda hluboká slova z aust muže a potok rozvodněný studnice maudrosti«. Nebo řeči světlé, osvícené sau ta voda. Světí zajisté u vlasti také, i bez těl jsúce postaveni, obyčejem svým mluvie, slyšie a vidie, a kterak 45 divně se milují. A v Zjevení v poslední kapitole viděl, od stolice Beránkovy an teče řeka veliká. Ale od zlých vod žena pilně se má varovati. A že před zlými vodami utekla, protož zaslaužila 203a Hlas vod slyšeti Zlých vod se varu 17 Spr. Jan 4, 14 (proto nad VIII. správně nadepsáno, nejspíše už pův. rukou: 4) — 23 Řím. 1, 17; Gal. 3, II; Žid. 10, 38 — 25 Luk. 18, 8 — 31 Jan 16, 20 a 22 — 36 Iz. 6, 10 — 39 Abak. 3, 2 — 40 Přísl. 18, 4 — 46 Zj. 22, 1 — 48 Zj. 12, 16
Strana 585
XIV 585 203b1 mieti a slyšeti vody nebeské andělské. Ty ť vody žiezeň uhašují. 50 Neb die David: »Jako žádá jelen k studnicem vod« etc. Ale vody zlé potopují duši a odlučují od Krista Beránka; ale vody nebeské očišťují. A jakož sau svrchnie, také duše pozdvi- hují k svrchovaným věcem. A protož o zlých vodách die David: »Vysvoboď mě, Bože, neb ť sau vešly vody až k duši mé«. Die také 55 Ekleziastik: »Nakrmí je chlebem života a vodau maudrosti spasi- tedlné napojí je«. Nebo řeči svatých, kteréž byly v uošklivost a v zlehčení dány, ještě od věrných budau slyšány s chutí. Protož potřebie jest rozeznati mezi vodami hořejšími nebeskými a do- lejšími. Neb die v knihách prvních Mojžiešových I°.: »Buď 60 obloha«, totiž rozeznánie osvícené, »a rozděluj vody od vod«, totiž svrchnie od zpodních, nebeské od zemských, zlých, falešných. A die: »Hlas jako hromu«. Apoštolé slovau dva synové hromoví, nebo jich řeči proti zlým sau strašlivé. Jakož i nynie na zlé bylo by potřebie řečí hrozných, aby aspoň tak procítili a pokánie činili. 65 A protož všeliké kázanie od Boha má toto dvé v lidu puosobiti, totiž bázeň Pána Boha v ně uvésti, druhé naději a potěšenie. A protož die: »Jako hudcuov, ješto hudau«. Cith«ara) slove nástroj hudebný, mající sedm strun. Těchto zvuk sladší jest nežli med. Neb, kohož Pán zapojí svými dary Ducha svatého jako do sklepu 70 vinného uveda, ti ť se umějí veseliti a radovati. Nebo světí milujíce Pána Boha, na svých modlitbách zvučeli převelmi sladce, nebo smutných také potěšovali, a již ovšem s Beránkem sladké zpievají piesně, vespolek se slyšiece chváliti a dobrořečiti. Protož všeliká slza stierá se od očí jich. A jako o sedmi strunách hausle, totiž 75 sedmi daruov Ducha svatého. A ti darové veselé a radosti sem na svět zarmauceným lidem zjevují se oznamujíce jim, že tauž radost budau mieti, kteréž sau oni došli, a všeliký zámutek odstaupí a otejde. Tyto věci zde svatým dávají se; když obyčejem svým jistým 80 Beránek ukazuje se věrným, tehdy bázeň boží a potěšenie dává se jim. Ale pohřiechu, že my sme v audolí jako v Babylóně, protož nemuožeme zpievati té písně sionské a veselé Ducha svatého mieti a radosti a potěšenie Ducha svatého, ale lkáti ještě máme na hřiechy s Jeremiášem. Protož die David: »Kterak budeme zpievati píseň 85 Páně v zemi cizie?« Když ještě sau mezi námi hněvové, svárové a hořkosti, nemuožeme zpievati piesně Páně té chutné a sladké. Rozeznávati voc potrebie ješt Hlas hromu Kazatelové, poslyšte! Veselé pravé svatých Hausle Ducha Svatěho Nemucžemn zpievati 50 Ž. 42, 2 — 54 Ž. 69, 2 — 55 Eccli 15, 3 — 59 1. M. 1, 6 — 62 Marek 3, 17 — 67 Rkp. Cython (!) — 74 Ohlas Zj. 7, 17; 21, 1 — 84 Ž. 137, 4
XIV 585 203b1 mieti a slyšeti vody nebeské andělské. Ty ť vody žiezeň uhašují. 50 Neb die David: »Jako žádá jelen k studnicem vod« etc. Ale vody zlé potopují duši a odlučují od Krista Beránka; ale vody nebeské očišťují. A jakož sau svrchnie, také duše pozdvi- hují k svrchovaným věcem. A protož o zlých vodách die David: »Vysvoboď mě, Bože, neb ť sau vešly vody až k duši mé«. Die také 55 Ekleziastik: »Nakrmí je chlebem života a vodau maudrosti spasi- tedlné napojí je«. Nebo řeči svatých, kteréž byly v uošklivost a v zlehčení dány, ještě od věrných budau slyšány s chutí. Protož potřebie jest rozeznati mezi vodami hořejšími nebeskými a do- lejšími. Neb die v knihách prvních Mojžiešových I°.: »Buď 60 obloha«, totiž rozeznánie osvícené, »a rozděluj vody od vod«, totiž svrchnie od zpodních, nebeské od zemských, zlých, falešných. A die: »Hlas jako hromu«. Apoštolé slovau dva synové hromoví, nebo jich řeči proti zlým sau strašlivé. Jakož i nynie na zlé bylo by potřebie řečí hrozných, aby aspoň tak procítili a pokánie činili. 65 A protož všeliké kázanie od Boha má toto dvé v lidu puosobiti, totiž bázeň Pána Boha v ně uvésti, druhé naději a potěšenie. A protož die: »Jako hudcuov, ješto hudau«. Cith«ara) slove nástroj hudebný, mající sedm strun. Těchto zvuk sladší jest nežli med. Neb, kohož Pán zapojí svými dary Ducha svatého jako do sklepu 70 vinného uveda, ti ť se umějí veseliti a radovati. Nebo světí milujíce Pána Boha, na svých modlitbách zvučeli převelmi sladce, nebo smutných také potěšovali, a již ovšem s Beránkem sladké zpievají piesně, vespolek se slyšiece chváliti a dobrořečiti. Protož všeliká slza stierá se od očí jich. A jako o sedmi strunách hausle, totiž 75 sedmi daruov Ducha svatého. A ti darové veselé a radosti sem na svět zarmauceným lidem zjevují se oznamujíce jim, že tauž radost budau mieti, kteréž sau oni došli, a všeliký zámutek odstaupí a otejde. Tyto věci zde svatým dávají se; když obyčejem svým jistým 80 Beránek ukazuje se věrným, tehdy bázeň boží a potěšenie dává se jim. Ale pohřiechu, že my sme v audolí jako v Babylóně, protož nemuožeme zpievati té písně sionské a veselé Ducha svatého mieti a radosti a potěšenie Ducha svatého, ale lkáti ještě máme na hřiechy s Jeremiášem. Protož die David: »Kterak budeme zpievati píseň 85 Páně v zemi cizie?« Když ještě sau mezi námi hněvové, svárové a hořkosti, nemuožeme zpievati piesně Páně té chutné a sladké. Rozeznávati voc potrebie ješt Hlas hromu Kazatelové, poslyšte! Veselé pravé svatých Hausle Ducha Svatěho Nemucžemn zpievati 50 Ž. 42, 2 — 54 Ž. 69, 2 — 55 Eccli 15, 3 — 59 1. M. 1, 6 — 62 Marek 3, 17 — 67 Rkp. Cython (!) — 74 Ohlas Zj. 7, 17; 21, 1 — 84 Ž. 137, 4
Strana 586
586 Kapitola Přemáhati máme Dvoje radost Proč trpěti těžké Duše Kristova Duše, slyš! Beránek takto mluví A zpievali jako píseň novau etc. Pokládá množstvie svatých ku pomoci nám a jich veselé, před obličejem Beránka kteréž mají. A vypisuje radost svatých, zvláště těch, kteříž sau mnoho trpěli pro jméno Beránka. Ale proč Beránka nepokládá v tom veselí, ale že zástup veselí se, toliko ukazuje? Protož volení mají v srdcích svých přemáhati a vítěziti nad hřiechy, přemáhati draka, šelmy a osiedla. A tehdy budau synové boží a tehdy ť v nich bude královstvie božie Krista Ježíše a tehdy se Beránek v figuoře ukazuje v nich v zjevení mučedlníkuov. Druhé v veselí jich, kteréž po mukách a trápení mají, aby volení také 10 přemáhali, aby bojovali. A když se zjeví jeho svatí, uzří také, kterak sau ho světí následovali, co sau ustanovili, kterak sú živi byli. A pokládá radost jich dvojitau: první zde v zámutcích a při vzkříšení, druhau u vlasti nebeské po mukách. Čím viece se pravda zjevuje a láska roste v lidu, tiem lehčeji jest trpěti mučedlnictva.15 Jestliže nenie lásky a pokory a maudrosti, ale uhasly ty věci, těžké ť jest trpěti a nebezpečné svatým. Protož nám jest potřebie, aby se Beránek nám s svatými zjevili, aby otevřeli nám cestu utrpenie, v kterých sau zemřeli, a kterak sau pokorní a jak laskaví byli. A jako Kristus podlé apoštola (k Židóm IX.), »předloživ sobě 20 radost, podstaupil kříž«, tak i světí jeho. Duše Kristova spojena byla s božstvím, potupila svět a patřila na slávu božstvie a radovala se v umučení. Tak duše, kteráž jest s Kristem spojena a nebes žádá a tyto věci potupila dolejšie a zemské, lehko jest jí trpěti žaláře a zámutky a mauky. A v kterýchž duše svázána jest tělem skrz 25 milovánie, kochá se v tělesných věcech a nebeské opauští, tehdy těžko jest trpěti což koli pro Boha. Protož duše křesťana, kteráž má přemáhati, ta ť musí viece spojena býti s Kristem nežli s svým vlastním tělem, jinak ť nezná krásy nebeské a tak vuoně!i nebeské necítie a nenásleduje a k tomu 30 204a1 léní jest taková duše ke všemu dobrému. A někdy také voleným oslepeným ukazuje se Beránek a otvierá oči k nebi řka: »Takto bojujte, takto světem pohrdajte, tak tělo opomietajte, tak nebeské věci milujte a k nim patřte, tak na mě hleďte a na mé svaté a radujte se v zámutku«. Ale dokudž člověk tělesně jest živ a srdce vězí35 v světě, slepý jest člověk a nečistý v srdci. Protož vypadl z paměti Kristuov boj i svatých jeho a v jakých rozumích sau zemřeli a na jaké cestě. A protož, když sau nám ty věci zavřieny, nevíme, na 5 203b2 Tělesný život zlý 20 Spr. Žid. 12, 2
586 Kapitola Přemáhati máme Dvoje radost Proč trpěti těžké Duše Kristova Duše, slyš! Beránek takto mluví A zpievali jako píseň novau etc. Pokládá množstvie svatých ku pomoci nám a jich veselé, před obličejem Beránka kteréž mají. A vypisuje radost svatých, zvláště těch, kteříž sau mnoho trpěli pro jméno Beránka. Ale proč Beránka nepokládá v tom veselí, ale že zástup veselí se, toliko ukazuje? Protož volení mají v srdcích svých přemáhati a vítěziti nad hřiechy, přemáhati draka, šelmy a osiedla. A tehdy budau synové boží a tehdy ť v nich bude královstvie božie Krista Ježíše a tehdy se Beránek v figuoře ukazuje v nich v zjevení mučedlníkuov. Druhé v veselí jich, kteréž po mukách a trápení mají, aby volení také 10 přemáhali, aby bojovali. A když se zjeví jeho svatí, uzří také, kterak sau ho světí následovali, co sau ustanovili, kterak sú živi byli. A pokládá radost jich dvojitau: první zde v zámutcích a při vzkříšení, druhau u vlasti nebeské po mukách. Čím viece se pravda zjevuje a láska roste v lidu, tiem lehčeji jest trpěti mučedlnictva.15 Jestliže nenie lásky a pokory a maudrosti, ale uhasly ty věci, těžké ť jest trpěti a nebezpečné svatým. Protož nám jest potřebie, aby se Beránek nám s svatými zjevili, aby otevřeli nám cestu utrpenie, v kterých sau zemřeli, a kterak sau pokorní a jak laskaví byli. A jako Kristus podlé apoštola (k Židóm IX.), »předloživ sobě 20 radost, podstaupil kříž«, tak i světí jeho. Duše Kristova spojena byla s božstvím, potupila svět a patřila na slávu božstvie a radovala se v umučení. Tak duše, kteráž jest s Kristem spojena a nebes žádá a tyto věci potupila dolejšie a zemské, lehko jest jí trpěti žaláře a zámutky a mauky. A v kterýchž duše svázána jest tělem skrz 25 milovánie, kochá se v tělesných věcech a nebeské opauští, tehdy těžko jest trpěti což koli pro Boha. Protož duše křesťana, kteráž má přemáhati, ta ť musí viece spojena býti s Kristem nežli s svým vlastním tělem, jinak ť nezná krásy nebeské a tak vuoně!i nebeské necítie a nenásleduje a k tomu 30 204a1 léní jest taková duše ke všemu dobrému. A někdy také voleným oslepeným ukazuje se Beránek a otvierá oči k nebi řka: »Takto bojujte, takto světem pohrdajte, tak tělo opomietajte, tak nebeské věci milujte a k nim patřte, tak na mě hleďte a na mé svaté a radujte se v zámutku«. Ale dokudž člověk tělesně jest živ a srdce vězí35 v světě, slepý jest člověk a nečistý v srdci. Protož vypadl z paměti Kristuov boj i svatých jeho a v jakých rozumích sau zemřeli a na jaké cestě. A protož, když sau nám ty věci zavřieny, nevíme, na 5 203b2 Tělesný život zlý 20 Spr. Žid. 12, 2
Strana 587
XIV. 587 204a2 čem umřieti. Častokrát v bludiech umierají mnozí, v kterých sau Smrt v bludích. 40 světí neumierali, a pochybujeme; když se světí nám nezjevují ve všech rozumích a v článcích viery a v ustanoveních a v učeních, tehdy v pochybnosti trváme. A protož se ukazuje Beránek svým voleným. »A zpievali jako pieseň novau«. Nebo po auzkostech zdejších 45 mají nový život, novau slávu, nové tovařistvie a nové hody, nové nebe, nový poklad; zde prvnie věci míjejí a nové přicházejí, ale tam prvnie věci nemíjejí, ale toliko vždycky nové všecky věci sau. Z těch povstává předivná radost, piesen jistě radostná, ne žalostná. Světí zde někdy plakali, někdy se radovali; a tak dvojitau 50 zde piesen zpievali. Když nová láska byla, viera a život dobrý, pokorný a trpělivý, tehdy se radovali. A kdež ť jest láska, tu ť Radost z tohoto jest radost; rozum toho jest, neb kde jest láska, tu jest Kristus. A když jest přítomná věc milostná, radost jest tomu, jenž miluje; jako, kde jest přítomen oheň, tu ť on pálí. Druhé, když na své 55 hřiechy i na jiných patřili, tehdy plakali, nebo láska pravá k bliž- ním hajbe člověkem k žalosti z pádu jich. A že lásky v nás nenie, ani se radovati v Pánu muožeme, ani z pádu bližních rmútiti, ale život zhovadilý jest na nás. Nebo jako hospodářové hledievali na život čeledi s pláčem, byli-li sau ve zlém postaveni, trescíce 60 je, tak Jeremiáš plakal nad Jeruzalémem hřešícím. Kdybychom také naše hřiechy vážili a kterak Buoh nenávidí zlostí, také by- chom plakali. Kdyby také kto této obce pilně znamenal hřiechy, kterak mnohá sau pohoršenie a kterak hněv Páně již se zjevuje, nemohl by se radovati do smrti, a kterak obraz svaté Trojice 65 hanebně se maže, křičal by z zámutku až k nebi s Jeremiášem prorokem. Kdyby přišel Jeremiáš k našim nebezpečným časuom, totiž kdyby spatřil bludy, sváry, roztrženie, neposlušenstvie, po- horšenie, zanechal by piesně veselé, ale lkal by velmi. Oni ť sau měli jasné oko, a protož viděli i své i jiných hřiechy. Ale my osle- 70 pené máme oko, a protož nelkáme ani se radujeme. Oni ť sau tehdy zpievali, nebo najviece Krista milovali a mnoho sau trpěli; my nic nemilujem, protož se neradujem. Mistr Jan Hus v Kon- Nová pieseň Jeremiáš Hodné plakat nám Jasné oko měli světí Pláč Jan Hus 60 Pláč 1, l nn. — 72 nn. Zd. Nejedly (Počátky hus. zp., str. 192) pochybuje o tom, že by se mohlo určiti, které písně Husovy tu má autor na myslí. Novotný (M. Jan Hus I, 2, str. 405) připouští možnost, že jedna z písní, na něž se tu naráží, je snad „Králi slavný, Kriste dobrý“ Sr. z Husův dopis p Jindřichu Škopkovi z Dubé (Novotný, M. Jana Husi Korespondence a dokumenty, Praha, 1920, str. 267).
XIV. 587 204a2 čem umřieti. Častokrát v bludiech umierají mnozí, v kterých sau Smrt v bludích. 40 světí neumierali, a pochybujeme; když se světí nám nezjevují ve všech rozumích a v článcích viery a v ustanoveních a v učeních, tehdy v pochybnosti trváme. A protož se ukazuje Beránek svým voleným. »A zpievali jako pieseň novau«. Nebo po auzkostech zdejších 45 mají nový život, novau slávu, nové tovařistvie a nové hody, nové nebe, nový poklad; zde prvnie věci míjejí a nové přicházejí, ale tam prvnie věci nemíjejí, ale toliko vždycky nové všecky věci sau. Z těch povstává předivná radost, piesen jistě radostná, ne žalostná. Světí zde někdy plakali, někdy se radovali; a tak dvojitau 50 zde piesen zpievali. Když nová láska byla, viera a život dobrý, pokorný a trpělivý, tehdy se radovali. A kdež ť jest láska, tu ť Radost z tohoto jest radost; rozum toho jest, neb kde jest láska, tu jest Kristus. A když jest přítomná věc milostná, radost jest tomu, jenž miluje; jako, kde jest přítomen oheň, tu ť on pálí. Druhé, když na své 55 hřiechy i na jiných patřili, tehdy plakali, nebo láska pravá k bliž- ním hajbe člověkem k žalosti z pádu jich. A že lásky v nás nenie, ani se radovati v Pánu muožeme, ani z pádu bližních rmútiti, ale život zhovadilý jest na nás. Nebo jako hospodářové hledievali na život čeledi s pláčem, byli-li sau ve zlém postaveni, trescíce 60 je, tak Jeremiáš plakal nad Jeruzalémem hřešícím. Kdybychom také naše hřiechy vážili a kterak Buoh nenávidí zlostí, také by- chom plakali. Kdyby také kto této obce pilně znamenal hřiechy, kterak mnohá sau pohoršenie a kterak hněv Páně již se zjevuje, nemohl by se radovati do smrti, a kterak obraz svaté Trojice 65 hanebně se maže, křičal by z zámutku až k nebi s Jeremiášem prorokem. Kdyby přišel Jeremiáš k našim nebezpečným časuom, totiž kdyby spatřil bludy, sváry, roztrženie, neposlušenstvie, po- horšenie, zanechal by piesně veselé, ale lkal by velmi. Oni ť sau měli jasné oko, a protož viděli i své i jiných hřiechy. Ale my osle- 70 pené máme oko, a protož nelkáme ani se radujeme. Oni ť sau tehdy zpievali, nebo najviece Krista milovali a mnoho sau trpěli; my nic nemilujem, protož se neradujem. Mistr Jan Hus v Kon- Nová pieseň Jeremiáš Hodné plakat nám Jasné oko měli světí Pláč Jan Hus 60 Pláč 1, l nn. — 72 nn. Zd. Nejedly (Počátky hus. zp., str. 192) pochybuje o tom, že by se mohlo určiti, které písně Husovy tu má autor na myslí. Novotný (M. Jan Hus I, 2, str. 405) připouští možnost, že jedna z písní, na něž se tu naráží, je snad „Králi slavný, Kriste dobrý“ Sr. z Husův dopis p Jindřichu Škopkovi z Dubé (Novotný, M. Jana Husi Korespondence a dokumenty, Praha, 1920, str. 267).
Strana 588
588 Kapitola David V nebi toliko nová pieseň Světí ještě nemají dokona losti Všecky věci míjejí Obnovenie volených stanském městě v žaláři jednak složil pieseň žalostnau, jednak také radostnau. Též sv. Pavel jednák smutnau piesničku zpieval řka: »Žádám se zbořiti a býti s Kristem«; a jinde: »Kto mě vy- 75 svobodí z žaláře smrti? Nešťastný já člověk!«, — jednák lahod- nau piesničku řka: »Radujte se v Pánu vždycky! Opět pravím: Radujte se!« »Ode mne pak odstup to, abych se v čem chlubil, jediné« etc. Též nápodobně David: »Běda mně, že mi se byt muoj prodlaužil!« Též veselí pieseň: »Veseliti se budu v Hospodinu« 80 etc. A tak oboji pieseň zpievali. Tam pak v nebi toliko novau píseň, veselé totiž. Neb sau se zde den ote dne obnovovali, protož sau přišli k najvyšiemu stupni novosti, kterýž majíce zpievají novau pieseň. Ale ne uplně ještě novú pieseň, neb těl nevzali sú s sebú oslavených; ale potom, zase vezmauce těla, tepruv plná a dokonalá bude pieseň veselé. A protož očekávají nás světí, a nemají dokonalého milovánie a radosti. Ale když také tělo uzřie Boha, viece bude milovati a viece se budau radovati světí po vzkříšení. Zde tehdy Beránek s svými vidí se zjevovati, aby zbuzoval nás k radostem, a napo- 90 mínají nás k obnovení. A apoštol I. Kor. IIII°.: »A ačkoli ten, kterýž zevnitř jest, člověk ruší se, však vnitřní obnovuje se den ote dne«. Očitý příklad vidíme, an všecky věci zevnitřnie míjejí, svět i sláva jeho; jako sníh se rozplajvá a jako voda běží, tak krása těla a sláva jeho; a to se zřetedlně ukazuje. Ale ten, kterýž 95 vnitř jest, v svatých lidech, den ote dne obnovuje se divným obnovením, tak, až by byl člověk jako malíčký v Kristu, totiž pokorný, tichý a více pokorný, viece nábožný a viece poctivý a stydlivý a viece se boje Boha, větší vieru a lásku maje, viece Boha miluje, viece pokoj maje, viece den ote dne přemáhaje tělo, 100 svět a šatanáše. Toto ť jest obnovovánie den ode dne, požievanie velebné svátosti oltářnie s větším a větším náboženstvím, viece a viece smilovati se nad bližním, viece světem pohrzeti. A takovým ť Beránek přístojí, aby se tak člověk obnovoval v svobodu, tak ť sau se světí obnovovali, a již mají novotu na 105 vyším stupni. A opět k Efezským IIII°.: »Složte vy s sebe starého člověka« etc., totiž který jest pohoršitedlný, lakomý. A proto Buoh dopauští rány na nás. Kterýž se porušuje v své navyklosti tělesné den ode dne, nebo nikdý v jednostajném bytu a stavu ne- 85 204b1 Zpievali veselé žalostne piesíě Z Rány dopauští Pán 75 Filip 1, 23 — Řim. 7, 24 — 77 Filip. 4, 4 — 78 Gal. 6, 14 — 79 Ž. 120, 5 — 80 Z. 9, 3 a j. — 91 Spr. 2. Kor. 4, 16 — 106 Efez. 4, 22
588 Kapitola David V nebi toliko nová pieseň Světí ještě nemají dokona losti Všecky věci míjejí Obnovenie volených stanském městě v žaláři jednak složil pieseň žalostnau, jednak také radostnau. Též sv. Pavel jednák smutnau piesničku zpieval řka: »Žádám se zbořiti a býti s Kristem«; a jinde: »Kto mě vy- 75 svobodí z žaláře smrti? Nešťastný já člověk!«, — jednák lahod- nau piesničku řka: »Radujte se v Pánu vždycky! Opět pravím: Radujte se!« »Ode mne pak odstup to, abych se v čem chlubil, jediné« etc. Též nápodobně David: »Běda mně, že mi se byt muoj prodlaužil!« Též veselí pieseň: »Veseliti se budu v Hospodinu« 80 etc. A tak oboji pieseň zpievali. Tam pak v nebi toliko novau píseň, veselé totiž. Neb sau se zde den ote dne obnovovali, protož sau přišli k najvyšiemu stupni novosti, kterýž majíce zpievají novau pieseň. Ale ne uplně ještě novú pieseň, neb těl nevzali sú s sebú oslavených; ale potom, zase vezmauce těla, tepruv plná a dokonalá bude pieseň veselé. A protož očekávají nás světí, a nemají dokonalého milovánie a radosti. Ale když také tělo uzřie Boha, viece bude milovati a viece se budau radovati světí po vzkříšení. Zde tehdy Beránek s svými vidí se zjevovati, aby zbuzoval nás k radostem, a napo- 90 mínají nás k obnovení. A apoštol I. Kor. IIII°.: »A ačkoli ten, kterýž zevnitř jest, člověk ruší se, však vnitřní obnovuje se den ote dne«. Očitý příklad vidíme, an všecky věci zevnitřnie míjejí, svět i sláva jeho; jako sníh se rozplajvá a jako voda běží, tak krása těla a sláva jeho; a to se zřetedlně ukazuje. Ale ten, kterýž 95 vnitř jest, v svatých lidech, den ote dne obnovuje se divným obnovením, tak, až by byl člověk jako malíčký v Kristu, totiž pokorný, tichý a více pokorný, viece nábožný a viece poctivý a stydlivý a viece se boje Boha, větší vieru a lásku maje, viece Boha miluje, viece pokoj maje, viece den ote dne přemáhaje tělo, 100 svět a šatanáše. Toto ť jest obnovovánie den ode dne, požievanie velebné svátosti oltářnie s větším a větším náboženstvím, viece a viece smilovati se nad bližním, viece světem pohrzeti. A takovým ť Beránek přístojí, aby se tak člověk obnovoval v svobodu, tak ť sau se světí obnovovali, a již mají novotu na 105 vyším stupni. A opět k Efezským IIII°.: »Složte vy s sebe starého člověka« etc., totiž který jest pohoršitedlný, lakomý. A proto Buoh dopauští rány na nás. Kterýž se porušuje v své navyklosti tělesné den ode dne, nebo nikdý v jednostajném bytu a stavu ne- 85 204b1 Zpievali veselé žalostne piesíě Z Rány dopauští Pán 75 Filip 1, 23 — Řim. 7, 24 — 77 Filip. 4, 4 — 78 Gal. 6, 14 — 79 Ž. 120, 5 — 80 Z. 9, 3 a j. — 91 Spr. 2. Kor. 4, 16 — 106 Efez. 4, 22
Strana 589
XIV. 589 205a 110 trvá, jednak získá, jednak škoduje. »Ale obnovte se duchem mysli vašie a oblecte se v nového člověka«, jednotu a lásku a bázeň majíce, abyšte také zde nové dary, novau vieru a lásku měli a pieseň novau mohli zpievati. Opět složiece nenávist; když jest v srdci láska, tehdy zhajuje v sobě i v jiném nenávisti a hněvu 115 zlého, aby nezapadalo slunce nad hněvivostí, totiž aby hořkost mysli neoslepovala milovánie k Bohu a k bližnímu. Jako by řekl: »Pilně se varujte, aby osvícený rozum k Bohu nebyl zatmien«. A tiem obyčejem také chce, abychom zde pieseň novau zpievali a viece a více abychom se obnovovali, dokud bychom nepřišli 120 k novosti budaucie slávy. Item učí rukama pracovati, lakomstvie se varovati a z dobře dobytého velí bližniemu dobře činiti řka: »Což dobrého jest, dě- lajte«. Opět velí obnoviti jazyk řka: »Všeliká řeč zlá nevychoď« etc., »ale úžitečné věci mluvte«. Třetie učí srdce obnovovati řka: 125 »Nechtějte Ducha uhašovati«, nepřipauštějte hřiechu v srdce, ať by duch ten jako holubice nevyletěl. Holubice pokoj miluje a zrna dobrá a lepšie zbierá. Budeš-li zdvíhati kámen, jestliže zrnie, totiž ctnosti, porušíš v sobě, odejde ť od tebe. Čtvrté živu býti ku příkladu bližních řka: »Všecky věci k vzdělání čiňte«, 130 totiž bližních. Opět: »Všeliká hořkost, nenávist, rauhanie i všeliká zlost vyvržena buď z srdce vašeho«, aby stvořen byl v vás nový duch, nová holubice a nová pieseň. Jako, když sau svaté ovčičky, jediná prašivá mezi ně když přijde, bajvají všecky nakaženy, tak v domiech varujte se těch, kteříž chodí podlé sváruov. I jiné, 135 což jest až do konce kapitoly, všecko jest pro obnovenie člověka zde v tomto životě. Tak sau světí činili, a obnovujíce se pomalu, přišli k najvětší novotě, kteráž jest v vlasti nebeské. Opět apoštol: »Buďte násle- dovníci boží jako synové najmilejší a choďte v milování«. Nebo 140 slovo božie i všecky svátosti a skutkové prospievají v milování. A to se hodí k novotě. Jako jest on miloval nás, totiž Kristus, tak milujte ho i v životě. A táhli se jí světí k oné vlasti, kdež jest naj- většie novota. Protož i nám radí opustiti nebezpečenstvie na cestě řkauce: »Nechtějte se opíjeti vínem, ale naplněni buďte 145 Duchem svatým a radujte se v utěšení a v písničkách duchovních, dieky činiece Pánu ve jménu Kristovu«. Také poslušenstvie úži- Obnovenie dobre všech auduov Pracovati Jazyk Srdce K obnoveni potřebie jest 204b2 Poslušenstvie 110 Efez. 4, 23 a 24 — 115 Efez. 4, 26 — 121 Efez. 4, 28 — 123 Efez. 4, 29 — 125 Efez. 4, 30 — 129 Efez. 4, 29 — 130 Efez. 4, 31 — 138 Efez. 5, 1 a 2 — 144 Podle Efez. 5, 18 až 20
XIV. 589 205a 110 trvá, jednak získá, jednak škoduje. »Ale obnovte se duchem mysli vašie a oblecte se v nového člověka«, jednotu a lásku a bázeň majíce, abyšte také zde nové dary, novau vieru a lásku měli a pieseň novau mohli zpievati. Opět složiece nenávist; když jest v srdci láska, tehdy zhajuje v sobě i v jiném nenávisti a hněvu 115 zlého, aby nezapadalo slunce nad hněvivostí, totiž aby hořkost mysli neoslepovala milovánie k Bohu a k bližnímu. Jako by řekl: »Pilně se varujte, aby osvícený rozum k Bohu nebyl zatmien«. A tiem obyčejem také chce, abychom zde pieseň novau zpievali a viece a více abychom se obnovovali, dokud bychom nepřišli 120 k novosti budaucie slávy. Item učí rukama pracovati, lakomstvie se varovati a z dobře dobytého velí bližniemu dobře činiti řka: »Což dobrého jest, dě- lajte«. Opět velí obnoviti jazyk řka: »Všeliká řeč zlá nevychoď« etc., »ale úžitečné věci mluvte«. Třetie učí srdce obnovovati řka: 125 »Nechtějte Ducha uhašovati«, nepřipauštějte hřiechu v srdce, ať by duch ten jako holubice nevyletěl. Holubice pokoj miluje a zrna dobrá a lepšie zbierá. Budeš-li zdvíhati kámen, jestliže zrnie, totiž ctnosti, porušíš v sobě, odejde ť od tebe. Čtvrté živu býti ku příkladu bližních řka: »Všecky věci k vzdělání čiňte«, 130 totiž bližních. Opět: »Všeliká hořkost, nenávist, rauhanie i všeliká zlost vyvržena buď z srdce vašeho«, aby stvořen byl v vás nový duch, nová holubice a nová pieseň. Jako, když sau svaté ovčičky, jediná prašivá mezi ně když přijde, bajvají všecky nakaženy, tak v domiech varujte se těch, kteříž chodí podlé sváruov. I jiné, 135 což jest až do konce kapitoly, všecko jest pro obnovenie člověka zde v tomto životě. Tak sau světí činili, a obnovujíce se pomalu, přišli k najvětší novotě, kteráž jest v vlasti nebeské. Opět apoštol: »Buďte násle- dovníci boží jako synové najmilejší a choďte v milování«. Nebo 140 slovo božie i všecky svátosti a skutkové prospievají v milování. A to se hodí k novotě. Jako jest on miloval nás, totiž Kristus, tak milujte ho i v životě. A táhli se jí světí k oné vlasti, kdež jest naj- většie novota. Protož i nám radí opustiti nebezpečenstvie na cestě řkauce: »Nechtějte se opíjeti vínem, ale naplněni buďte 145 Duchem svatým a radujte se v utěšení a v písničkách duchovních, dieky činiece Pánu ve jménu Kristovu«. Také poslušenstvie úži- Obnovenie dobre všech auduov Pracovati Jazyk Srdce K obnoveni potřebie jest 204b2 Poslušenstvie 110 Efez. 4, 23 a 24 — 115 Efez. 4, 26 — 121 Efez. 4, 28 — 123 Efez. 4, 29 — 125 Efez. 4, 30 — 129 Efez. 4, 29 — 130 Efez. 4, 31 — 138 Efez. 5, 1 a 2 — 144 Podle Efez. 5, 18 až 20
Strana 590
590 Kapitola Sudové staří co sau Víno Čistá srdce Hřiešní Lkáti aspoň sluší tečné jest k novotě našie. Protož die: »Poddáni buďte sobě ve- spolek«. Pokrytec, ačkoli se raduje, jestliže ne z Ducha božieho, žádná nenie radost; ale srdce tak spuosobná, jako svrchu praveno, umějí se veseliti v Pánu. Protož die: »Žádný záplaty raucha no-150 vého nepřišívá k vetchému a žádný do suduov starých neleje vína nového, aby se nerozpučili, ale víno nové do suduov nových«. Staří sudové sau vetchá srdce zlá, porušená náramně od dávních časuov a starých, a hluboce hřiech jest pohřížen v ně. Již vína veselé a lásky a viery nemohau mieti, leč předejde pokánie tvrdé 155 a kvílenie a stud veliký; tehdy bude jim povědieno: »Blahosla- vení, kteříž lkají«. Ale kde ť sau srdce svárlivá, nemohau mieti této piesničky; kteříž také nechtí slova trpěti pro Krista po- tupného, nemuož dáti Buoh takovým ducha veselé, aby se rado- vali a chválili a velebili Boha v auzkostech, v zámutku. Ale toliko 160 ti, kteříž mají čisté srdce, Boha vidie a hřiechuov nenávidie a bliž- ních zlá srdce trescí a napravují; kteříž lásku pravdy znají, kteříž se k Bohu celým srdcem obrátili, sau nevinní jako maličcí, tako- vým srdcím dává Pán víno veselé, aby pijíce radovali se, v kte- rémž by koli zámutku byli. A těm se Pán ukazuje s svými svatými, 165 kteříž zpievají novau pieseň, aby sobě vzali je za příklad, jsauce v trápeních a v zámutcích těchto velikých času Antikristova. Jestliže sau kteří shřešili mnohými ohavnými hřiechy a nečinili dostatečného pokánie, nejsau hodni piesně začínati a zpievati z piesniček sionských a jeruzalemským dcerám se připojiti v kuoru 170 zpievajícím; aspoň nechť lkají a pláčí s Jeremiášem, očekávajíce toho Páně hlasu: »Blahoslavení, kteří lkají, neb oni potěšeni budau«, totiž v novotě života a v piesničkách Davidových, o kte- rýchž praví a napomíná kajície pravé řka: »Zpievajte Pánu píseň novú« etc. 205a Pomoc voleným »I zpievali jakožto pieseň novú«. Prorockým duchem spatřil Jan svatého nade všecky svaté s jinými svatými, že sau na pomoc rytěřující cierkvi; když naděje nebude vítězstvie odjinud, z těchto svatých a zástupuov nebeských pomáhajících všecky věci se budau polehčovati cierkvi a nepřátelé padnau od tváři spravedlivých.5 Jako někdy moře Červené nesnadno bylo přejíti a vojsko Ejipt- ských bylo z druhé strany za nimi, takže naděje k vysvobození 5, 4 147 Efez. 5, 21 — 150 Mat. 9, 16 a 17 — 156 Mat. 5, 4 — 172 Mat. — 174 Ž. 33, 3; 96, 1; 98, 1; 149, 1. 6 2. M. 14, 21 nn.
590 Kapitola Sudové staří co sau Víno Čistá srdce Hřiešní Lkáti aspoň sluší tečné jest k novotě našie. Protož die: »Poddáni buďte sobě ve- spolek«. Pokrytec, ačkoli se raduje, jestliže ne z Ducha božieho, žádná nenie radost; ale srdce tak spuosobná, jako svrchu praveno, umějí se veseliti v Pánu. Protož die: »Žádný záplaty raucha no-150 vého nepřišívá k vetchému a žádný do suduov starých neleje vína nového, aby se nerozpučili, ale víno nové do suduov nových«. Staří sudové sau vetchá srdce zlá, porušená náramně od dávních časuov a starých, a hluboce hřiech jest pohřížen v ně. Již vína veselé a lásky a viery nemohau mieti, leč předejde pokánie tvrdé 155 a kvílenie a stud veliký; tehdy bude jim povědieno: »Blahosla- vení, kteříž lkají«. Ale kde ť sau srdce svárlivá, nemohau mieti této piesničky; kteříž také nechtí slova trpěti pro Krista po- tupného, nemuož dáti Buoh takovým ducha veselé, aby se rado- vali a chválili a velebili Boha v auzkostech, v zámutku. Ale toliko 160 ti, kteříž mají čisté srdce, Boha vidie a hřiechuov nenávidie a bliž- ních zlá srdce trescí a napravují; kteříž lásku pravdy znají, kteříž se k Bohu celým srdcem obrátili, sau nevinní jako maličcí, tako- vým srdcím dává Pán víno veselé, aby pijíce radovali se, v kte- rémž by koli zámutku byli. A těm se Pán ukazuje s svými svatými, 165 kteříž zpievají novau pieseň, aby sobě vzali je za příklad, jsauce v trápeních a v zámutcích těchto velikých času Antikristova. Jestliže sau kteří shřešili mnohými ohavnými hřiechy a nečinili dostatečného pokánie, nejsau hodni piesně začínati a zpievati z piesniček sionských a jeruzalemským dcerám se připojiti v kuoru 170 zpievajícím; aspoň nechť lkají a pláčí s Jeremiášem, očekávajíce toho Páně hlasu: »Blahoslavení, kteří lkají, neb oni potěšeni budau«, totiž v novotě života a v piesničkách Davidových, o kte- rýchž praví a napomíná kajície pravé řka: »Zpievajte Pánu píseň novú« etc. 205a Pomoc voleným »I zpievali jakožto pieseň novú«. Prorockým duchem spatřil Jan svatého nade všecky svaté s jinými svatými, že sau na pomoc rytěřující cierkvi; když naděje nebude vítězstvie odjinud, z těchto svatých a zástupuov nebeských pomáhajících všecky věci se budau polehčovati cierkvi a nepřátelé padnau od tváři spravedlivých.5 Jako někdy moře Červené nesnadno bylo přejíti a vojsko Ejipt- ských bylo z druhé strany za nimi, takže naděje k vysvobození 5, 4 147 Efez. 5, 21 — 150 Mat. 9, 16 a 17 — 156 Mat. 5, 4 — 172 Mat. — 174 Ž. 33, 3; 96, 1; 98, 1; 149, 1. 6 2. M. 14, 21 nn.
Strana 591
XIV. 591 od člověka nebylo lze hledati, ale s pomocí Páně skrze ruku Mojžiešovu přešli sau moře, tak volení a kající od draka a šelmy 10 a pokrytcuov osiedly budau obklíčeni, že odejde naděje spasení a vysvobozenie, jako by obyčejem lidským od žádného pomoci nebylo, a potom ť Pán pohledí a navštieví s svatými svými. Ale věděti máme, že Beránek ne tak v tělesných nesnázech pomáhá. Již nebezpečenstvie sau se rozmohla všudy tělesná a stra- 15 chové velicí a nikdiež pokoje věrný lid nemá, a ještě Pán trápí viece se všech strán skrz vokolnie země a tomu chce, abychom se navrátili k srdci a k duši, neb sme od vnitřností našich odešli daleko v svět a v ty věci, které sau světa, milujíce a následujíce jich. Obrátíme-li se k vnitřnostem a uzdraveny budau-li vnitřnosti 205b1 20 naše, tehdy ť by bylo upokojenie; ale dokavadž ť nakažené sau vnitřnosti, dává lékařstvie hořké, aby z srdcí zjevena byla myš- lenie, co tajného, co bludného, co nebezpečného. Protož se naj- viece srdce zjevují, která sau o pravé vieře a která o omylné a falešné vieře a nedověře, aby se i jiné tak volení poznali, a v které sú lidi 25 doufali, aby již nedoufali. A tak skrze zámutky Beránek již otvierá tajné věci voleným, aby poznali. A to ukázal skutkem Kristus (Lukáš): Když šel pro- středkem Samaří a Galilejí, potkalo se s ním deset malomocných. Proto tehdy navštěvuje lid náš, aby se malomocenstvie otevřelo 30 z tajných šacht srdečných. On zajisté jest světlo, a čehož lidé sami do sebe neznají, aby on i jiní poznali, jest-li hněvivý, jest-li v mi- losti nakažený. Protož ten zámutek zkušuje srdcí a ukazuje nám nás samy, co sme. Druhé chce vyčistiti náš obraz a duše; a že Ranami čístí Pa hřiechuov jest mnoho v nás, protož nepřestávají rány. A pakli 35 vyčištěny budau naše vnitřnosti, tehdy ť také přestanau křikové a strachové. Jako by řekl: »Opatřte sami se, aj, já otvierám vám vaše knihy svědomie, abyšte čtli mnohé vaše zlé věci a dobře je Knihy svědomi vyhledali a dobře je oplakali a vyčistili. Ten ť jest aumysl, proč dopauštím na vás trpěti zámutky. A to jest vám úžitečné«. Druhé strany odporné v jedno srovnal, jako Samaří a Gali- leji. Nebo, když se strany roztrhnau, nemohau trváti v bojí. Tak, když od Krista lidé oddělují se, sami mezi sebau také roz- dělují se; pakli v Kristu jedno budeme, mezi sebau také jedno sme. Protož die apoštol: »Jeden Buoh, jeden křest, jeden Otec«, 45 jeden duch, jeden stuol a chléb, abychom najprvé v Kristu jedno Ne vedlé těla pooč Proč navštěvují Pán 40 Upokojenie Hořké lékařstvie 27 Luk. 17, 12 — 44 Efez. 4, 5 a 6
XIV. 591 od člověka nebylo lze hledati, ale s pomocí Páně skrze ruku Mojžiešovu přešli sau moře, tak volení a kající od draka a šelmy 10 a pokrytcuov osiedly budau obklíčeni, že odejde naděje spasení a vysvobozenie, jako by obyčejem lidským od žádného pomoci nebylo, a potom ť Pán pohledí a navštieví s svatými svými. Ale věděti máme, že Beránek ne tak v tělesných nesnázech pomáhá. Již nebezpečenstvie sau se rozmohla všudy tělesná a stra- 15 chové velicí a nikdiež pokoje věrný lid nemá, a ještě Pán trápí viece se všech strán skrz vokolnie země a tomu chce, abychom se navrátili k srdci a k duši, neb sme od vnitřností našich odešli daleko v svět a v ty věci, které sau světa, milujíce a následujíce jich. Obrátíme-li se k vnitřnostem a uzdraveny budau-li vnitřnosti 205b1 20 naše, tehdy ť by bylo upokojenie; ale dokavadž ť nakažené sau vnitřnosti, dává lékařstvie hořké, aby z srdcí zjevena byla myš- lenie, co tajného, co bludného, co nebezpečného. Protož se naj- viece srdce zjevují, která sau o pravé vieře a která o omylné a falešné vieře a nedověře, aby se i jiné tak volení poznali, a v které sú lidi 25 doufali, aby již nedoufali. A tak skrze zámutky Beránek již otvierá tajné věci voleným, aby poznali. A to ukázal skutkem Kristus (Lukáš): Když šel pro- středkem Samaří a Galilejí, potkalo se s ním deset malomocných. Proto tehdy navštěvuje lid náš, aby se malomocenstvie otevřelo 30 z tajných šacht srdečných. On zajisté jest světlo, a čehož lidé sami do sebe neznají, aby on i jiní poznali, jest-li hněvivý, jest-li v mi- losti nakažený. Protož ten zámutek zkušuje srdcí a ukazuje nám nás samy, co sme. Druhé chce vyčistiti náš obraz a duše; a že Ranami čístí Pa hřiechuov jest mnoho v nás, protož nepřestávají rány. A pakli 35 vyčištěny budau naše vnitřnosti, tehdy ť také přestanau křikové a strachové. Jako by řekl: »Opatřte sami se, aj, já otvierám vám vaše knihy svědomie, abyšte čtli mnohé vaše zlé věci a dobře je Knihy svědomi vyhledali a dobře je oplakali a vyčistili. Ten ť jest aumysl, proč dopauštím na vás trpěti zámutky. A to jest vám úžitečné«. Druhé strany odporné v jedno srovnal, jako Samaří a Gali- leji. Nebo, když se strany roztrhnau, nemohau trváti v bojí. Tak, když od Krista lidé oddělují se, sami mezi sebau také roz- dělují se; pakli v Kristu jedno budeme, mezi sebau také jedno sme. Protož die apoštol: »Jeden Buoh, jeden křest, jeden Otec«, 45 jeden duch, jeden stuol a chléb, abychom najprvé v Kristu jedno Ne vedlé těla pooč Proč navštěvují Pán 40 Upokojenie Hořké lékařstvie 27 Luk. 17, 12 — 44 Efez. 4, 5 a 6
Strana 592
592 Kapitola Následovati svatých Satan usiluje O toto Panenský život Panenstvie dvoje byli, a tehdy spolu jedno abychom také byli. A protož Beránek ukazuje se s svatými, abychom vyčistili v sobě hřiechy, kteréž otvierá skrz viděnie své. Druhé spojuje [strany roztržené. Třetie 205b2 učie nás svatých následovati, a kterak sú oni živi byli, abychom jich tak následovali v trpělivosti, u vieře, v lásce, a tehdy bude 50 lehčeji trpěti; a chce, abychom trpěli. Ale tělesných pomocí sva- tým ne tak dává; ty ť sau pohanské pomoci s voděním a s bo- hatstvím a s přátely světa. Item dva životy Kristus chce nám oznámiti. Najprvé stav svatých prvních. Šatanáš usiluje náramně o to, aby svatých 55 život dán byl v zapomenutie a tak aby slepota a temnosti byly v nás. Má-li ť slepota napravena býti, musí to býti, aby očima našima svatých prvotních zástup byl předložen. Protož najprvé musíme nebeských věcí pilně hledati a na tyto zástupy patřiti, a potom tepruv potřeby tělesného života opatřovati ku potřeb-60 nosti. »Najprvé tehdy hledajte královstvie nebeského«, praví Kristus. Protož život svatých čistý a nepoškvrněný a prvotní cierkev nazývá panenstvím. Neb tam světí byli pastajřové, dobří kněží, pokorní, poddaní, velmi bojície se Boha, byli sú královstvie božie, kteréž jest podobno desíti pannám. Protož tuto ukazuje 65 se v spuosobě panen a nám přicházejí ku pomoci. Protož die: »Panicové zajisté sau.« Protož ten život Bohu daný, čistý nazývá panictvím, kteréž jest královstvie nebeské nám; tehdy poznáme, jaké a které jest to panictvie aneb panen- stvie. A jest dvoje: Jedno obecné všech věrných vnitřnie, když 70 obraz boží vyčištěn bude, a jest příležité v celosti viery; a to jest duchovnie panenstvie všech stavuov; jestliže jest v man- želství celá viera k Bohu nebo v stavu vdovském, panenstvie ť jest. O kterémž die apoštol: »Usnaubil sem vás jednomu muži pannu čistau.« Byli prvé nečistí pohané a modláři a smilníci, 75 avšak po činěném pokání praví: »Usnaubil sem vás jednomuli muži.« Jako by řekl: »Hřiechuov smrtedlných nenie v vás, vieru pravau ste přijali, již panny etc.« Někteří, potrativše panenstvie to, ještě se mohau navrátiti k tomu stavu. Když se ten stav sva- tých ukáže, tehdy panenstvie bude obnoveno, totiž u vieře. Již 80 jest náramně porušeno panenstvie toto, totiž u vieře, neb die Kristus: »Syn člověka když přijde, zdali najde vieru na zemi?« 206a1 Panenstvie Porušeno 60 V rkpise ps.: opatrovati — 61 Mat. 6, 33 — 65 Mat. 25, 1 nn. 74 2. Kor. 11, 2 — 82 Luk. 18, 8
592 Kapitola Následovati svatých Satan usiluje O toto Panenský život Panenstvie dvoje byli, a tehdy spolu jedno abychom také byli. A protož Beránek ukazuje se s svatými, abychom vyčistili v sobě hřiechy, kteréž otvierá skrz viděnie své. Druhé spojuje [strany roztržené. Třetie 205b2 učie nás svatých následovati, a kterak sú oni živi byli, abychom jich tak následovali v trpělivosti, u vieře, v lásce, a tehdy bude 50 lehčeji trpěti; a chce, abychom trpěli. Ale tělesných pomocí sva- tým ne tak dává; ty ť sau pohanské pomoci s voděním a s bo- hatstvím a s přátely světa. Item dva životy Kristus chce nám oznámiti. Najprvé stav svatých prvních. Šatanáš usiluje náramně o to, aby svatých 55 život dán byl v zapomenutie a tak aby slepota a temnosti byly v nás. Má-li ť slepota napravena býti, musí to býti, aby očima našima svatých prvotních zástup byl předložen. Protož najprvé musíme nebeských věcí pilně hledati a na tyto zástupy patřiti, a potom tepruv potřeby tělesného života opatřovati ku potřeb-60 nosti. »Najprvé tehdy hledajte královstvie nebeského«, praví Kristus. Protož život svatých čistý a nepoškvrněný a prvotní cierkev nazývá panenstvím. Neb tam světí byli pastajřové, dobří kněží, pokorní, poddaní, velmi bojície se Boha, byli sú královstvie božie, kteréž jest podobno desíti pannám. Protož tuto ukazuje 65 se v spuosobě panen a nám přicházejí ku pomoci. Protož die: »Panicové zajisté sau.« Protož ten život Bohu daný, čistý nazývá panictvím, kteréž jest královstvie nebeské nám; tehdy poznáme, jaké a které jest to panictvie aneb panen- stvie. A jest dvoje: Jedno obecné všech věrných vnitřnie, když 70 obraz boží vyčištěn bude, a jest příležité v celosti viery; a to jest duchovnie panenstvie všech stavuov; jestliže jest v man- želství celá viera k Bohu nebo v stavu vdovském, panenstvie ť jest. O kterémž die apoštol: »Usnaubil sem vás jednomu muži pannu čistau.« Byli prvé nečistí pohané a modláři a smilníci, 75 avšak po činěném pokání praví: »Usnaubil sem vás jednomuli muži.« Jako by řekl: »Hřiechuov smrtedlných nenie v vás, vieru pravau ste přijali, již panny etc.« Někteří, potrativše panenstvie to, ještě se mohau navrátiti k tomu stavu. Když se ten stav sva- tých ukáže, tehdy panenstvie bude obnoveno, totiž u vieře. Již 80 jest náramně porušeno panenstvie toto, totiž u vieře, neb die Kristus: »Syn člověka když přijde, zdali najde vieru na zemi?« 206a1 Panenstvie Porušeno 60 V rkpise ps.: opatrovati — 61 Mat. 6, 33 — 65 Mat. 25, 1 nn. 74 2. Kor. 11, 2 — 82 Luk. 18, 8
Strana 593
XIV. 593 Neb již zahynula viera. Protož potřebie jest, aby Beránek přišel s svatými. Jiné jest zvláštnie panenstvie Ducha svatého, totiž věčné Druhé panenstvic přemyšlovánie neporušitedlnosti. Jako die Kristus: »Někteří sau, ješto se z života matky k čistotě panenské zrodili«, totiž hned od dětinstvie sú panny a panicové, že se netrápie zlými žádostmi těla, totiž že sau studení od přirození; jiní pro královstvie božie, 90 jiní pro čest a chválu svú sau kleštěnci neb panicové, totiž že nepachtie skutkuov zlých tělesných. A jestliže to potom napra- vují skrz vieru, i to jest dobře k spasení. Ale panicové učinění a panny pro královstvie božie, to jest najsvrchovanější stav čistoty panenské. A to vidieno jest druhé panenstvie v zástupu svatých, 95 totiž prvotnie cierkve. Prvnie jest velmi dobré, druhé také. A to oboje panenstvie raněno jest velmi v nás náramně. Protož cierkev s Beránkem Kristem ukazuje se nám k zhojení tohoto panenstvie, aby bylo opatřeno a vyčištěno a zase uvedeno. Protož die: »Nebo panicové 100 sau«. Neb sau z toho panenstvie, že po hřešení káli se velmi, na hřiechy plakali a potom se nikdie zase v hřiechy nenavracovali, a tehdy se pak kochali v Pánu a již viece marné radosti nikdá neokušovali, ale tak již čistí a nepoškvrnění byli, pokorní a ná- božní, a tak jest byl ten stav a věk tak krásný, kající a dobrý, 206a2 105 že nebylo jména příhodnějšíeho, které by jim bylo dáno, než panny. A takoví hodně přijímali tělo a krev Kristovu od dětin- stvie a nošeni bývali od rodičuov, od kmotruov pokorných a kají- cích, kteříž se za ně modlili tu hned na křtu, aby je Pán ráčil uslyšeti a zachovati je od mladosti v dobrém a aby nepadali 110 v hřiechy. A protož sau hned viece nepadali v hřiechy a tak obecné panenstvie zachovali, totiž od hřiechuov smrtedlných se vy- střiehajíce. Ještě praví Jan: »Toto panenstvie zjeveno bude nám na zástupu Beránkovu«; a druhé také, kterak velmi milé jest pa- 115 nenstvie viery a jak velmi milé a vzácné jest panenstvie druhé Pánu. Kterak sau živi byli světí v prvním i v druhém panenství, musí se prvnie ukázati královstvie křesťanuov božích, aby na- praveno bylo v nás toto královstvie Kristovo. Dokudž ť nebude napraveno, rány nepřestanau. O druhém panenství die apoštol 120 (I. Korint. VII°.): »Panna myslí ty věci, které sau Páně, aby Panenstvie milé Panenstvie raněno velmmí 85 O druhém 86 Mat. 19, 12 — 117 M. prvnic napsal pův. písař najprv; ale podtrhl toto slovo a nadepsal: prvnie — 120 I. Kor. 7, 34 Jakoubek, Výklad. 38
XIV. 593 Neb již zahynula viera. Protož potřebie jest, aby Beránek přišel s svatými. Jiné jest zvláštnie panenstvie Ducha svatého, totiž věčné Druhé panenstvic přemyšlovánie neporušitedlnosti. Jako die Kristus: »Někteří sau, ješto se z života matky k čistotě panenské zrodili«, totiž hned od dětinstvie sú panny a panicové, že se netrápie zlými žádostmi těla, totiž že sau studení od přirození; jiní pro královstvie božie, 90 jiní pro čest a chválu svú sau kleštěnci neb panicové, totiž že nepachtie skutkuov zlých tělesných. A jestliže to potom napra- vují skrz vieru, i to jest dobře k spasení. Ale panicové učinění a panny pro královstvie božie, to jest najsvrchovanější stav čistoty panenské. A to vidieno jest druhé panenstvie v zástupu svatých, 95 totiž prvotnie cierkve. Prvnie jest velmi dobré, druhé také. A to oboje panenstvie raněno jest velmi v nás náramně. Protož cierkev s Beránkem Kristem ukazuje se nám k zhojení tohoto panenstvie, aby bylo opatřeno a vyčištěno a zase uvedeno. Protož die: »Nebo panicové 100 sau«. Neb sau z toho panenstvie, že po hřešení káli se velmi, na hřiechy plakali a potom se nikdie zase v hřiechy nenavracovali, a tehdy se pak kochali v Pánu a již viece marné radosti nikdá neokušovali, ale tak již čistí a nepoškvrnění byli, pokorní a ná- božní, a tak jest byl ten stav a věk tak krásný, kající a dobrý, 206a2 105 že nebylo jména příhodnějšíeho, které by jim bylo dáno, než panny. A takoví hodně přijímali tělo a krev Kristovu od dětin- stvie a nošeni bývali od rodičuov, od kmotruov pokorných a kají- cích, kteříž se za ně modlili tu hned na křtu, aby je Pán ráčil uslyšeti a zachovati je od mladosti v dobrém a aby nepadali 110 v hřiechy. A protož sau hned viece nepadali v hřiechy a tak obecné panenstvie zachovali, totiž od hřiechuov smrtedlných se vy- střiehajíce. Ještě praví Jan: »Toto panenstvie zjeveno bude nám na zástupu Beránkovu«; a druhé také, kterak velmi milé jest pa- 115 nenstvie viery a jak velmi milé a vzácné jest panenstvie druhé Pánu. Kterak sau živi byli světí v prvním i v druhém panenství, musí se prvnie ukázati královstvie křesťanuov božích, aby na- praveno bylo v nás toto královstvie Kristovo. Dokudž ť nebude napraveno, rány nepřestanau. O druhém panenství die apoštol 120 (I. Korint. VII°.): »Panna myslí ty věci, které sau Páně, aby Panenstvie milé Panenstvie raněno velmmí 85 O druhém 86 Mat. 19, 12 — 117 M. prvnic napsal pův. písař najprv; ale podtrhl toto slovo a nadepsal: prvnie — 120 I. Kor. 7, 34 Jakoubek, Výklad. 38
Strana 594
594 Kapitola Čistota myslí i těla potřebná Neželíme této škody Život náš mrcha Ozdoby života křestanského Panenstvie jaké krásy žádá čistá byla v duchu«, totiž aby se viece radovala z svědomie čistého nežli z všeho světa a jeho vokrasy. Neboť miluje Pán čisté svě- domie nad zlato a nad kvítie všeho světa. Protož, duše Kristova, připrav mu srdce dobré, aumysl dobrý měj k čistotě, stálost mysli měj a pokoj se Pánem. Druhé, i tělem. Jestliže svědomie nebude 125 čisté, aniž tělo jest čisté. Jestliže v prvním panenství nebude viera pravá, tehdy ť nebude čistoty svědomie i těla, tehdy ť takové panenstvie jest mrcha mrtvého člověka. Nebude-li také čistota mysli i těla a pokora a stydlivost, tehdy ť nenie viera tu živá, ale mrtvá, a ohavné jest to panenstvie jako mrcha. Co jest tako- 130 vých ohavných panen, ješto mají mrtvau vieru a kteréž nemají svědomie čistého ani těla čistého! Ztratí-li člověk člověka, kteréhož miluje, má toho žalost tak velikau, že jiesti nemuož; a ztratí-li kto tuto korunu, totiž vieru a svědomie, nenie, který by člověk toho poželel, a anjelé pláčí. I Jeremiáš plakal by té duše mrtvé 135 a toho jako mrchy porušeného panenstvie, a my nedbáme plakati! Protož prvnie nenie bez druhého a druhé nenie bez prvnieho panenstvie. Strana Kristova mnoho dobrých věcí má, totiž ká- zanie hojná slova božieho, a tělo a krev Páně daleko viece měla by převýšiti stranu protivnú. Ale náš život tak jest mrtvý jako 140 mrcha. Také i nepřátel života nerozeznati od strany této pod jménem Kristovým. Protož život křesťanský, když má pokoru, lásku, trpělivost a střiedmost, tehdy jest ozdobený jako spinadly zlatými a jinými trošty drahými. A když jest viera veliká, tedy ť jest krása panenská; na tu ť patří Beránek, ti ť sau se v Krista 145 oblékli. Kteříž ť se jináče připravují, nepatří na ty Beránek, ale ohavní sú. Kdyby ve všech staviech bylo prvnie panenstvie, tehdy by byla krása v duši vnitřní veliká, nedbali by okrasy světské a pyšného raucha. Jakož pak pajcha na každý den roste, tak i lakomstvie; znamenie ť jest, že viera mrtvá jest, a tak panen-150 stvie bláznové. Takoví nejsú v Krista oblečeni. Ohavná ť jest ta viera a život takový jako mrcha umrlá. Též o druhém panenstvie: která se dává Bohu, dosti měj na kráse vnitřní, totiž majíce vieru a svědomie čisté nemají se ozdobovati, jako by muže mieti chtěly zevnitř. Protož všickni 155 zachovati mají prvnie panenstvie, jenž jest u vieře, v lásce, v po- koře od mladosti. Druhé také zachováno má býti od těch, kte- rýmž dává Buoh v umrtvení žádostí těla, v střiedmosti pokrmuov 206b1 Kterák chovati panenstvie 145 Ohlas Řím. 13, 14 — 151 Ib. — 158 Sr. 2. Kor. 6, 5 nn.
594 Kapitola Čistota myslí i těla potřebná Neželíme této škody Život náš mrcha Ozdoby života křestanského Panenstvie jaké krásy žádá čistá byla v duchu«, totiž aby se viece radovala z svědomie čistého nežli z všeho světa a jeho vokrasy. Neboť miluje Pán čisté svě- domie nad zlato a nad kvítie všeho světa. Protož, duše Kristova, připrav mu srdce dobré, aumysl dobrý měj k čistotě, stálost mysli měj a pokoj se Pánem. Druhé, i tělem. Jestliže svědomie nebude 125 čisté, aniž tělo jest čisté. Jestliže v prvním panenství nebude viera pravá, tehdy ť nebude čistoty svědomie i těla, tehdy ť takové panenstvie jest mrcha mrtvého člověka. Nebude-li také čistota mysli i těla a pokora a stydlivost, tehdy ť nenie viera tu živá, ale mrtvá, a ohavné jest to panenstvie jako mrcha. Co jest tako- 130 vých ohavných panen, ješto mají mrtvau vieru a kteréž nemají svědomie čistého ani těla čistého! Ztratí-li člověk člověka, kteréhož miluje, má toho žalost tak velikau, že jiesti nemuož; a ztratí-li kto tuto korunu, totiž vieru a svědomie, nenie, který by člověk toho poželel, a anjelé pláčí. I Jeremiáš plakal by té duše mrtvé 135 a toho jako mrchy porušeného panenstvie, a my nedbáme plakati! Protož prvnie nenie bez druhého a druhé nenie bez prvnieho panenstvie. Strana Kristova mnoho dobrých věcí má, totiž ká- zanie hojná slova božieho, a tělo a krev Páně daleko viece měla by převýšiti stranu protivnú. Ale náš život tak jest mrtvý jako 140 mrcha. Také i nepřátel života nerozeznati od strany této pod jménem Kristovým. Protož život křesťanský, když má pokoru, lásku, trpělivost a střiedmost, tehdy jest ozdobený jako spinadly zlatými a jinými trošty drahými. A když jest viera veliká, tedy ť jest krása panenská; na tu ť patří Beránek, ti ť sau se v Krista 145 oblékli. Kteříž ť se jináče připravují, nepatří na ty Beránek, ale ohavní sú. Kdyby ve všech staviech bylo prvnie panenstvie, tehdy by byla krása v duši vnitřní veliká, nedbali by okrasy světské a pyšného raucha. Jakož pak pajcha na každý den roste, tak i lakomstvie; znamenie ť jest, že viera mrtvá jest, a tak panen-150 stvie bláznové. Takoví nejsú v Krista oblečeni. Ohavná ť jest ta viera a život takový jako mrcha umrlá. Též o druhém panenstvie: která se dává Bohu, dosti měj na kráse vnitřní, totiž majíce vieru a svědomie čisté nemají se ozdobovati, jako by muže mieti chtěly zevnitř. Protož všickni 155 zachovati mají prvnie panenstvie, jenž jest u vieře, v lásce, v po- koře od mladosti. Druhé také zachováno má býti od těch, kte- rýmž dává Buoh v umrtvení žádostí těla, v střiedmosti pokrmuov 206b1 Kterák chovati panenstvie 145 Ohlas Řím. 13, 14 — 151 Ib. — 158 Sr. 2. Kor. 6, 5 nn.
Strana 595
XIV. 595 207a1 a postuov, v bděních, v modlitbách častých, v samotném životě, 160 ne v těkání, ale aby byli v saukromnosti. Kvítek ten nebýval někdy obecný na uliciech; poklad ten v skrytém poli jest za- kopán. Jako milý s milau svau zavřených hledá komor, tak nevěsta zavřenie potřebie Kristova s Kristem zavřená buď, aby s ním rodila plod dobrých skutkuov. Manželstvie mnoho trpie bolestí, auzkostí, zlořečen- 165 stvie. Od těch věcí zproštěna bývá panna, nerodí tak ani bývá porušena, nenie poddána muži a trestání jeho ani bolestem mno- hým etc. Protož přivodí Jan stav všeckeren prvotnie cierkve před tvář naši řka: »Nebo panny sau«, totiž někteří po křtu vieru 170 zachovali, hřiechuov se varujíce. Řiedkaj se najde, ješto by ne- potratil viery těchto časuov a tak panenstvie, neb sme na matku cierkev zapomněli, a tak na slavnost jich i života i postuov cierkve; a mnoho jich také bylo. Druhé sau byly panny převelmi čisté na duši i na těle. A toho sau od sebe neměli, ale od Krista, kdež 175 die: »Ti kaupeni sú z země«, totiž krví Beránkovau to kaupili a jeho umučením, jeho zásluhami utvrzeni sú. »Ti ť jdau za Be- ránkem« také zde. On byl chudý, a panny všecky prvnie i druhé také chudé; on tichý, ony svaté panny prvotnie cierkve následují ho; on oblibuje pravdu, ty panny také následují ho v pravdě, 180 nemilujíce bluduov. Beránek k kříži jde a panny prvotnie cierkve jdau za ním. Beránek hanbu trpí, krev vylévá; i v tom také ná- sledují Beránka panny. Protož v Piesničkách die Kristus: »Jako lilium mezi trním, tak přítelkyně má mezi dcerami«; totiž obyčej jest, že lilium neb ruože bývá mezi trním: tak duše mé, kteréž mne 185 následují, rostau v dobrém v trní, totiž v počtu zlých všudy bo- denie trpie a tak prospievají. Beránek uplván, posmieván, a panny následují. Beránek dává duši svú za nás; a ty panny následují ho, dávajíce duše pro Krista. On na hoře Olivetské modlil se pilně; a panny prvotnie cierkve také se modlily s velikým náboženstvím. 190 Má-li ť napravena býti cierkev, máme následovati Beránka Ježíše; a to jest přikázáno: »Chce-li kto přijíti za mnau, zapři se samého a následujž mne«. A Beránek modlil se za nepřátely a panny též želely hřiechuov a ukrutenstvie nepřátel svých Jestliže ť má cierkev napravena býti za našich dnuov, Beránek 195 měl by předložen býti očima našima ve všech skutcích, abychom Manželstvo má bolesti mnoho Riedkaj panic neb panna Beránka kterak následují panny Za Beránkem jíti takto 206b2 182 Pís. Šal. 2, 2 — 188 Mat. 26, 39 nn.; Marek 14, 35 nn.; Luk. 22, 41 nn. — 191 Mat. 16, 24; Marek 8, 34; Luk. 9, 23 — 192 Luk. 23, 34 38*
XIV. 595 207a1 a postuov, v bděních, v modlitbách častých, v samotném životě, 160 ne v těkání, ale aby byli v saukromnosti. Kvítek ten nebýval někdy obecný na uliciech; poklad ten v skrytém poli jest za- kopán. Jako milý s milau svau zavřených hledá komor, tak nevěsta zavřenie potřebie Kristova s Kristem zavřená buď, aby s ním rodila plod dobrých skutkuov. Manželstvie mnoho trpie bolestí, auzkostí, zlořečen- 165 stvie. Od těch věcí zproštěna bývá panna, nerodí tak ani bývá porušena, nenie poddána muži a trestání jeho ani bolestem mno- hým etc. Protož přivodí Jan stav všeckeren prvotnie cierkve před tvář naši řka: »Nebo panny sau«, totiž někteří po křtu vieru 170 zachovali, hřiechuov se varujíce. Řiedkaj se najde, ješto by ne- potratil viery těchto časuov a tak panenstvie, neb sme na matku cierkev zapomněli, a tak na slavnost jich i života i postuov cierkve; a mnoho jich také bylo. Druhé sau byly panny převelmi čisté na duši i na těle. A toho sau od sebe neměli, ale od Krista, kdež 175 die: »Ti kaupeni sú z země«, totiž krví Beránkovau to kaupili a jeho umučením, jeho zásluhami utvrzeni sú. »Ti ť jdau za Be- ránkem« také zde. On byl chudý, a panny všecky prvnie i druhé také chudé; on tichý, ony svaté panny prvotnie cierkve následují ho; on oblibuje pravdu, ty panny také následují ho v pravdě, 180 nemilujíce bluduov. Beránek k kříži jde a panny prvotnie cierkve jdau za ním. Beránek hanbu trpí, krev vylévá; i v tom také ná- sledují Beránka panny. Protož v Piesničkách die Kristus: »Jako lilium mezi trním, tak přítelkyně má mezi dcerami«; totiž obyčej jest, že lilium neb ruože bývá mezi trním: tak duše mé, kteréž mne 185 následují, rostau v dobrém v trní, totiž v počtu zlých všudy bo- denie trpie a tak prospievají. Beránek uplván, posmieván, a panny následují. Beránek dává duši svú za nás; a ty panny následují ho, dávajíce duše pro Krista. On na hoře Olivetské modlil se pilně; a panny prvotnie cierkve také se modlily s velikým náboženstvím. 190 Má-li ť napravena býti cierkev, máme následovati Beránka Ježíše; a to jest přikázáno: »Chce-li kto přijíti za mnau, zapři se samého a následujž mne«. A Beránek modlil se za nepřátely a panny též želely hřiechuov a ukrutenstvie nepřátel svých Jestliže ť má cierkev napravena býti za našich dnuov, Beránek 195 měl by předložen býti očima našima ve všech skutcích, abychom Manželstvo má bolesti mnoho Riedkaj panic neb panna Beránka kterak následují panny Za Beránkem jíti takto 206b2 182 Pís. Šal. 2, 2 — 188 Mat. 26, 39 nn.; Marek 14, 35 nn.; Luk. 22, 41 nn. — 191 Mat. 16, 24; Marek 8, 34; Luk. 9, 23 — 192 Luk. 23, 34 38*
Strana 596
596 Kapitola následovali ho a neuchylovali se od něho. Beránek bral se s tohoto světa skrz ukrutnau smrt; a světí následovali sau ho řkauce: »Žádáme zemřieti a býti s Kristem«. Kto k onomu životu slav- nému stkvúciemu chce přijíti, následuj Beránka. »Ti ť sau se s ženami nepoškvrnili, neb sau bez poškvrny«. Všickni, kteříž sau podlé vnitřnieho člověka byli čistí, také i v dě- Mužie sau i děti tinství byli sau mužie praví, ač sau byli na těle malí. Všickni, kteříž vieru a lásku mají, tak mužie jako ženy, byli sau praví Ženy sau žádosti mužie. Prvnie panny z pravé viery a lásky nehřešili s ženami, totiž s žádostmi tělesnými. Kajície praví, kteříž nehřešili po po- kání, a onino od dětinstvie, někteří ani skrze hněv, ani skrz smil- stvo, ani lakomstvie neshřešili. Tak se nám zjevují, abychom také odpierali zlým žádostem, jako sau oni odpierali. V knihách Genesis XLIX.: »Vylil si se jako voda, nerostiž«. Vylil s' se, maže 10 své tělo a pokušení svoluje, nerostiž v ctnostech a v ničem dobrém. Poškvrnil si postele svědomie svého. Ještě ť sau hřiechové těžcí po domiech, protož poškvrňují panenstvie svého. Protož sau poškvrny vedlé svědectvie apoštola Judy v kanonice. I po- třebie jest obci přihlédati k hřiechuom smrtedlným, aby zkaženi 15 byli, aby pravé panenstvie v obci trvalo. Proto ť světí ukazují se nám. Nebo lakomstvie velmi maže panenstvie a vieru. Eklezi- astik: »Blahoslavený muž, který nalezen jest bez poškvrny. Kto jest ten, a budem chváliti jej?« Mieti bohatstvie a raucha mnohá a nehřešiti smrtedlně těžké ť jest. Nebo lakomci také od viery 20 odstupují. Všickni bludové proti prvotní cierkvi uvedení po- škvrňují viery a panenstvie našeho. A bývají srdce zchopná k při- jetí cizoložného naučenie a bývají taková srdce jako mrchy ohavné, tak ošklivá. Někteří bludní tam po domiech rosievají praviece, že by v chlebě svátosti velebné nebylo těla Kristova, ale řiekají: 25 »My sme tělo Kristovo«. Takoví poškvrňují viery své a tak pa- nenstvie. Takových bychom plakati měli, na takové se ptáti, byli-li by nalezeni, abychom lítost nad nimi uměli mieti a vyvésti z bluduov. Druhé také panny měly by opatrné býti, aby se varovaly 30 ode všeliké příčiny tělesné milosti a od obcovánie s kněžími i s ji- nými svěcenci a žáky a od domuov podezřených a od těkánie Vylitie naše škodné Kaziti hřiechy Panenstvie co przní Naučenic bludné [Pikhartská maudrost] 5 207a2 Opatrné panny varovati se mají příčin 198 Filip. I, 23. 10 Podle I. M. 49, 4 — 12 Cf. ib. — 14 Juda 12 — 18 Eccli 31, 8 a 9
596 Kapitola následovali ho a neuchylovali se od něho. Beránek bral se s tohoto světa skrz ukrutnau smrt; a světí následovali sau ho řkauce: »Žádáme zemřieti a býti s Kristem«. Kto k onomu životu slav- nému stkvúciemu chce přijíti, následuj Beránka. »Ti ť sau se s ženami nepoškvrnili, neb sau bez poškvrny«. Všickni, kteříž sau podlé vnitřnieho člověka byli čistí, také i v dě- Mužie sau i děti tinství byli sau mužie praví, ač sau byli na těle malí. Všickni, kteříž vieru a lásku mají, tak mužie jako ženy, byli sau praví Ženy sau žádosti mužie. Prvnie panny z pravé viery a lásky nehřešili s ženami, totiž s žádostmi tělesnými. Kajície praví, kteříž nehřešili po po- kání, a onino od dětinstvie, někteří ani skrze hněv, ani skrz smil- stvo, ani lakomstvie neshřešili. Tak se nám zjevují, abychom také odpierali zlým žádostem, jako sau oni odpierali. V knihách Genesis XLIX.: »Vylil si se jako voda, nerostiž«. Vylil s' se, maže 10 své tělo a pokušení svoluje, nerostiž v ctnostech a v ničem dobrém. Poškvrnil si postele svědomie svého. Ještě ť sau hřiechové těžcí po domiech, protož poškvrňují panenstvie svého. Protož sau poškvrny vedlé svědectvie apoštola Judy v kanonice. I po- třebie jest obci přihlédati k hřiechuom smrtedlným, aby zkaženi 15 byli, aby pravé panenstvie v obci trvalo. Proto ť světí ukazují se nám. Nebo lakomstvie velmi maže panenstvie a vieru. Eklezi- astik: »Blahoslavený muž, který nalezen jest bez poškvrny. Kto jest ten, a budem chváliti jej?« Mieti bohatstvie a raucha mnohá a nehřešiti smrtedlně těžké ť jest. Nebo lakomci také od viery 20 odstupují. Všickni bludové proti prvotní cierkvi uvedení po- škvrňují viery a panenstvie našeho. A bývají srdce zchopná k při- jetí cizoložného naučenie a bývají taková srdce jako mrchy ohavné, tak ošklivá. Někteří bludní tam po domiech rosievají praviece, že by v chlebě svátosti velebné nebylo těla Kristova, ale řiekají: 25 »My sme tělo Kristovo«. Takoví poškvrňují viery své a tak pa- nenstvie. Takových bychom plakati měli, na takové se ptáti, byli-li by nalezeni, abychom lítost nad nimi uměli mieti a vyvésti z bluduov. Druhé také panny měly by opatrné býti, aby se varovaly 30 ode všeliké příčiny tělesné milosti a od obcovánie s kněžími i s ji- nými svěcenci a žáky a od domuov podezřených a od těkánie Vylitie naše škodné Kaziti hřiechy Panenstvie co przní Naučenic bludné [Pikhartská maudrost] 5 207a2 Opatrné panny varovati se mají příčin 198 Filip. I, 23. 10 Podle I. M. 49, 4 — 12 Cf. ib. — 14 Juda 12 — 18 Eccli 31, 8 a 9
Strana 597
XIV. 597 207b1 207b2 a šaulanie sem i tam a od slávy a okrasy světské. Příklad nechť sobě vezmau na pannách svatých prvotnie cierkve. Nebo pro to 35 ukazují se nám s Beránkem na hoře, abychom pilně patřili ku příkladu jich na hoře. A tak ť přestanau rány a tehdy právě mi- lovati budeme Pána Boha, tehdy právě velebné svátosti těla a krve Páně požívati budem u vieře živé k životu věčnému. Jiné také panny, ješto čistotu a zdrželivost Bohu slibují tělesnú i du- 40 chovní, mějte lampy a olej a oheň duchovnieho milovánie v rukau svých. Tohoto času všecky naše lampy hasnau pro nedostatek voleje. Panny nynějšie s obchody světskými se obierají a světské Nedosta saudy puosobie, sváry rozsievají, rozumy nové kují proti vieře, od poslušenstvie odstaupají, stud a pokora daleko sau od nich. 45 Auvech, nestojte! Náramně ť sau se pokazily panny křesťanské nynějších časuov a daleko sešly od onoho stavu prvních svatých, kdežto oboje panenstvie bylo chvalitebné velmi před oblíčejem Beránka. Ó, by ještě v této našie biedě Beránek s haufy a s zá- stupy svatými nám ukázati se ráčil k našemu napravení! »Nebo panny sau«. Ukazuje tajně Duch svatý voleným božím, kterak zde mají bojovati proti světu, tělu a dáblu. Neb šatan zkla- mává nás, maje sobě ku pomoci naše tělo. Protož zástup vy- volených se zjeví s celým panenstvím v celosti viery. Nebo apoštol die: »Světí skrze vieru přemáhali sú královstvie«. A protož nenie 55 divu, že nynie mnozí nepřemáhají, neb celé viery nemají. I die tuto, že panny sau. Jako by řieci měli: »Vizte vieru naši a panenstvie, skrz kterauž my přemáháme; tak i vy, přemáhati chcete-li, zpuosobni máte býti«. A die níže: »Neb sau bez poškvrny« hřiechu smrtedlného. Ve všech zajisté věcech k Bohu prohlédají. 60 A protož ti, kteří smrtedlně hřeší, neměli by připuštěni býti k bo- juom. Nebo teď o těchto praví, že jdau za Beránkem, totiž tiem obyčejem, jakž Kristus šel, tak oni jdau, za ním se berau a ná- sledují ho. Tak by i nynie mělo býti, aby hajtmané a auředníci Krista a poddaní hajtmanuov a zprávcuov ve všem dobrém ná- 65 sledovali. Protož zástup svatých zahanbí naše boje, že ne Kristových rad, ale šelmy prvnie i druhé požievají. Oni zajisté někdy, ač sau kdy bojovali, nepřátely milovali a všemi obyčeji spasenie jich hledali, neb sau kořistí a laupežuov nedbali. A protož v nyněj- ších bojích bojujíce neopatrně a nerozšafně pa dají a mrau. 70 »V ústech jich nenie nalezena lež«. Ale pravé učenie dávajíce toho svau krví potvrzovali a svá naučenie i nám potomním po- 54 Žid. I1, 33 — 58 Zj. 14, 5 50 anen Nařieká na panny nynějšíe Panen zpuosob se vypisuje íti za Beránken kterak? Exemplář
XIV. 597 207b1 207b2 a šaulanie sem i tam a od slávy a okrasy světské. Příklad nechť sobě vezmau na pannách svatých prvotnie cierkve. Nebo pro to 35 ukazují se nám s Beránkem na hoře, abychom pilně patřili ku příkladu jich na hoře. A tak ť přestanau rány a tehdy právě mi- lovati budeme Pána Boha, tehdy právě velebné svátosti těla a krve Páně požívati budem u vieře živé k životu věčnému. Jiné také panny, ješto čistotu a zdrželivost Bohu slibují tělesnú i du- 40 chovní, mějte lampy a olej a oheň duchovnieho milovánie v rukau svých. Tohoto času všecky naše lampy hasnau pro nedostatek voleje. Panny nynějšie s obchody světskými se obierají a světské Nedosta saudy puosobie, sváry rozsievají, rozumy nové kují proti vieře, od poslušenstvie odstaupají, stud a pokora daleko sau od nich. 45 Auvech, nestojte! Náramně ť sau se pokazily panny křesťanské nynějších časuov a daleko sešly od onoho stavu prvních svatých, kdežto oboje panenstvie bylo chvalitebné velmi před oblíčejem Beránka. Ó, by ještě v této našie biedě Beránek s haufy a s zá- stupy svatými nám ukázati se ráčil k našemu napravení! »Nebo panny sau«. Ukazuje tajně Duch svatý voleným božím, kterak zde mají bojovati proti světu, tělu a dáblu. Neb šatan zkla- mává nás, maje sobě ku pomoci naše tělo. Protož zástup vy- volených se zjeví s celým panenstvím v celosti viery. Nebo apoštol die: »Světí skrze vieru přemáhali sú královstvie«. A protož nenie 55 divu, že nynie mnozí nepřemáhají, neb celé viery nemají. I die tuto, že panny sau. Jako by řieci měli: »Vizte vieru naši a panenstvie, skrz kterauž my přemáháme; tak i vy, přemáhati chcete-li, zpuosobni máte býti«. A die níže: »Neb sau bez poškvrny« hřiechu smrtedlného. Ve všech zajisté věcech k Bohu prohlédají. 60 A protož ti, kteří smrtedlně hřeší, neměli by připuštěni býti k bo- juom. Nebo teď o těchto praví, že jdau za Beránkem, totiž tiem obyčejem, jakž Kristus šel, tak oni jdau, za ním se berau a ná- sledují ho. Tak by i nynie mělo býti, aby hajtmané a auředníci Krista a poddaní hajtmanuov a zprávcuov ve všem dobrém ná- 65 sledovali. Protož zástup svatých zahanbí naše boje, že ne Kristových rad, ale šelmy prvnie i druhé požievají. Oni zajisté někdy, ač sau kdy bojovali, nepřátely milovali a všemi obyčeji spasenie jich hledali, neb sau kořistí a laupežuov nedbali. A protož v nyněj- ších bojích bojujíce neopatrně a nerozšafně pa dají a mrau. 70 »V ústech jich nenie nalezena lež«. Ale pravé učenie dávajíce toho svau krví potvrzovali a svá naučenie i nám potomním po- 54 Žid. I1, 33 — 58 Zj. 14, 5 50 anen Nařieká na panny nynějšíe Panen zpuosob se vypisuje íti za Beránken kterak? Exemplář
Strana 598
598 Kapitola Lež rozmohla se Audové Kristovi jináč Očistec Utéci kam? (černě drobněji: Dormientem Lev Vuol Vorlice zuostavili. A protož jich máme následovati šlépějí. Ale již pohřiechu tyto, kteří sau tak pravé věci mluvili, potupují, hanějí a smysly své, jakž se komu zdá, v Písmo svaté uvozují. Nynějšie zajisté bojovníci i kněžie častokrát ve lži bývají postiženi; a takových věrní mají se varovati. A protož každý aud Kristuov po tom má rozeznán býti, aby se všeliké varoval lži i hřiechu jiného, nébrž i prázdného slova. Tento zajisté svatých zástup jest jako nádoba drahá, plná Ducha svatého a vody neb vláhy Ducha svatého. Protož z prostředku sebe nevydávají jedu a lži; ale šelma, ta ť 80 z svého prostředku vynáší a vydává kacieřstva a bludy. A die: »Ti ť kaupeni sau ze všech prvotiny Bohu a Beránkovi«. Neb sau prvotiny svatých, poněvadž, jako die apoštol, že sau byli prvotiny Ducha. Nebo šatanáš zblazňuje a mámí lidi, aby se zdálo člověku, že by nad jiné svaté zdál se býti Páně Kristuov dobrý. Tito, jakož napřed praveno jest, kaupeni sau z země krví Pána Krista jako prvotiny, jako najprvnějšie ovotce, kteréž se vybierá, a kteřížto sau najlepší. »A ti ť sau před truonem božím bez poškvrny« hřiecha smrte- dlného. A die: »Ze všech«, totiž vyvolených božích a dobrých 90 a těch, kteříž s nějakými poškvrnami umierají a potom ohněm očistcovým vyčištěni bývají. Protož tito sau, kteříž ku příkladu mají býti nám. »A zpievali pieseň těch sto čtyřidceti čtyři tisíce«, totiž ti, kteří sau prvnie i druhé drželi panenstvie, zpievají pieseň ne- 95 výmluvnau před Beránkem, jako také Mojžieš s svým zástupem moře přešedše pieseň zpievali. A jiní světí neumějí této zpievati piesně. Neb se pokládá v Deutronomu, že, ktož jesti zabil bratra li nechtě, měl takový do jednoho města autočištného ujíti. Tak, ktož z křehkosti aneb z nevědomie svého zabíjejí duši, mají, jakož 100 die Origenes, do jednoho města v potomním času utéci, kdež by se očistili, totiž v cierkev rytěřující, svítězilau aneb spící. Mučedl- níci také světí, ti svau zvláštní zpievali pieseň a zpievají etc. »A přede čtyřmi zvieřaty«. Skrze lva světí se vyznamenávají, hodní, v dobrém silní, žádného strachu nezřiezeného nemajíce. 105 Vuol znamená svaté, jenž sau jako zvorávali a vypravovali srdce lidská. Vorlice najprvé sau andělé nevidědlní, jenž tajné a vysoké věci spatřují, a potom jiní světí velicí, veliké věci bohomyslností spatřujíce. Skrz člověka tiší vyznamenávají se, kteříž v protiven- 85 208a1 75 Člověk 83 Řím. 8, 23 — 96 2. M. 15, 1 nn. — 98 5. M. 4, 41 až 43
598 Kapitola Lež rozmohla se Audové Kristovi jináč Očistec Utéci kam? (černě drobněji: Dormientem Lev Vuol Vorlice zuostavili. A protož jich máme následovati šlépějí. Ale již pohřiechu tyto, kteří sau tak pravé věci mluvili, potupují, hanějí a smysly své, jakž se komu zdá, v Písmo svaté uvozují. Nynějšie zajisté bojovníci i kněžie častokrát ve lži bývají postiženi; a takových věrní mají se varovati. A protož každý aud Kristuov po tom má rozeznán býti, aby se všeliké varoval lži i hřiechu jiného, nébrž i prázdného slova. Tento zajisté svatých zástup jest jako nádoba drahá, plná Ducha svatého a vody neb vláhy Ducha svatého. Protož z prostředku sebe nevydávají jedu a lži; ale šelma, ta ť 80 z svého prostředku vynáší a vydává kacieřstva a bludy. A die: »Ti ť kaupeni sau ze všech prvotiny Bohu a Beránkovi«. Neb sau prvotiny svatých, poněvadž, jako die apoštol, že sau byli prvotiny Ducha. Nebo šatanáš zblazňuje a mámí lidi, aby se zdálo člověku, že by nad jiné svaté zdál se býti Páně Kristuov dobrý. Tito, jakož napřed praveno jest, kaupeni sau z země krví Pána Krista jako prvotiny, jako najprvnějšie ovotce, kteréž se vybierá, a kteřížto sau najlepší. »A ti ť sau před truonem božím bez poškvrny« hřiecha smrte- dlného. A die: »Ze všech«, totiž vyvolených božích a dobrých 90 a těch, kteříž s nějakými poškvrnami umierají a potom ohněm očistcovým vyčištěni bývají. Protož tito sau, kteříž ku příkladu mají býti nám. »A zpievali pieseň těch sto čtyřidceti čtyři tisíce«, totiž ti, kteří sau prvnie i druhé drželi panenstvie, zpievají pieseň ne- 95 výmluvnau před Beránkem, jako také Mojžieš s svým zástupem moře přešedše pieseň zpievali. A jiní světí neumějí této zpievati piesně. Neb se pokládá v Deutronomu, že, ktož jesti zabil bratra li nechtě, měl takový do jednoho města autočištného ujíti. Tak, ktož z křehkosti aneb z nevědomie svého zabíjejí duši, mají, jakož 100 die Origenes, do jednoho města v potomním času utéci, kdež by se očistili, totiž v cierkev rytěřující, svítězilau aneb spící. Mučedl- níci také světí, ti svau zvláštní zpievali pieseň a zpievají etc. »A přede čtyřmi zvieřaty«. Skrze lva světí se vyznamenávají, hodní, v dobrém silní, žádného strachu nezřiezeného nemajíce. 105 Vuol znamená svaté, jenž sau jako zvorávali a vypravovali srdce lidská. Vorlice najprvé sau andělé nevidědlní, jenž tajné a vysoké věci spatřují, a potom jiní světí velicí, veliké věci bohomyslností spatřujíce. Skrz člověka tiší vyznamenávají se, kteříž v protiven- 85 208a1 75 Člověk 83 Řím. 8, 23 — 96 2. M. 15, 1 nn. — 98 5. M. 4, 41 až 43
Strana 599
XIV. 599 110 stvích umějí tichost zachovati. David: »Řekl sem: Ostřéhati budu cest tvých, abych neshřešil jazykem mým«. »I viděl sem jiného anděla, an letí prostředkem nebe« etc. Když již povědieno jest o obojí šelmě, prvnie i druhé, podobné Beránkovi, kteréž obě dvě povstaly a bojovaly proti voleným božím, a kterak volení mají jim odpierati, již pak teď, když pomoc svatým 5 bude dána vnitř v duši, aby Beránka následovali, zamítá tuto nezřízenost uvedenau také na lidi najlepšie, že ti, kteří se zdáli býti vajborní, upadli v veliká ukrutenstvie proti nepřáteluom, přes mieru je trápiece. Jako by řieci chtěl: »Ne tak ukrutně máte bojovati, ale máte nás následovati, slovem Páně proti nepřáte- 10 lóm bojujíce, obracujíce je, a laupeže duší abyšte Pánu obětovali«. Protož die: »Viděl sem jiného anděla«, jiného anděla od prvnieho napřed viděného na hoře Sion, takže všecken zástup s Beránkem na hoře Sion vidien jest jako jeden anděl pro jednotu srdcí. Protož poslal najprvé nevidědlné anděly, a potom vidědlné některé zbu- 208a2 15 zuje. Nebo jako prorokóm skrze anděly Ducha svého dával, tak také skrz anděly nevidědlné zbuzuje vidědlné a dává jim svého Ducha svatého. »Anděl« poslaný slove. A znamená se auřad v posielaní, totiž zpuosobiti a zřéditi svuoj auřad od Pána Boha, jako anděl jest. 20 A žádný nebeř na se cti takové, leč by byl jako Aron povolán. A k tomu příleží pokora veliká. I die: »Viděl sem druhého anděla«. To jest, když pomoc dána jest voleným božím, také poblaudilým, tehdy Pán zbuzuje jako anděla kazatele příkladné, aby učili lid boží již nakřivený, zpravu- 25 jíce jej a k životu upřiemému a pravému jej přivodíce. A die: »Letícieho«. V tom se zavierá život dobrý, nepřilehlý k zemským věcem, ale vysoce se znášející, skrz život dobrý a bohomyslný, svatý aby se vznášel maudrostí a životem, aby měl vostrý a živý rozum, osvícený Duchem svatým. Tak Malachiáš nazývá auřad 30 kněžský andělem. A najprvé aby sám byl osvícený, potom také jiné osvěcuje, roznícený, jiné k milování božiemu zapaluje, a jsa vyčištěný sám, nečistoty jiných aby vyčišťoval. A die: »Prostředkem nebe«, totižto cierkve svítězilé. A v tom se oznamuje, že zjevně to činiti bude, a ne pokautně a skrytě, Pomoc svatym Jeden anděl Létaiie co zíla IChá Kněz mmá býti anděl Nebe 110 Ž. 39, 2. 12 Zj. 14, 1 — 29 Mal. 2, 7
XIV. 599 110 stvích umějí tichost zachovati. David: »Řekl sem: Ostřéhati budu cest tvých, abych neshřešil jazykem mým«. »I viděl sem jiného anděla, an letí prostředkem nebe« etc. Když již povědieno jest o obojí šelmě, prvnie i druhé, podobné Beránkovi, kteréž obě dvě povstaly a bojovaly proti voleným božím, a kterak volení mají jim odpierati, již pak teď, když pomoc svatým 5 bude dána vnitř v duši, aby Beránka následovali, zamítá tuto nezřízenost uvedenau také na lidi najlepšie, že ti, kteří se zdáli býti vajborní, upadli v veliká ukrutenstvie proti nepřáteluom, přes mieru je trápiece. Jako by řieci chtěl: »Ne tak ukrutně máte bojovati, ale máte nás následovati, slovem Páně proti nepřáte- 10 lóm bojujíce, obracujíce je, a laupeže duší abyšte Pánu obětovali«. Protož die: »Viděl sem jiného anděla«, jiného anděla od prvnieho napřed viděného na hoře Sion, takže všecken zástup s Beránkem na hoře Sion vidien jest jako jeden anděl pro jednotu srdcí. Protož poslal najprvé nevidědlné anděly, a potom vidědlné některé zbu- 208a2 15 zuje. Nebo jako prorokóm skrze anděly Ducha svého dával, tak také skrz anděly nevidědlné zbuzuje vidědlné a dává jim svého Ducha svatého. »Anděl« poslaný slove. A znamená se auřad v posielaní, totiž zpuosobiti a zřéditi svuoj auřad od Pána Boha, jako anděl jest. 20 A žádný nebeř na se cti takové, leč by byl jako Aron povolán. A k tomu příleží pokora veliká. I die: »Viděl sem druhého anděla«. To jest, když pomoc dána jest voleným božím, také poblaudilým, tehdy Pán zbuzuje jako anděla kazatele příkladné, aby učili lid boží již nakřivený, zpravu- 25 jíce jej a k životu upřiemému a pravému jej přivodíce. A die: »Letícieho«. V tom se zavierá život dobrý, nepřilehlý k zemským věcem, ale vysoce se znášející, skrz život dobrý a bohomyslný, svatý aby se vznášel maudrostí a životem, aby měl vostrý a živý rozum, osvícený Duchem svatým. Tak Malachiáš nazývá auřad 30 kněžský andělem. A najprvé aby sám byl osvícený, potom také jiné osvěcuje, roznícený, jiné k milování božiemu zapaluje, a jsa vyčištěný sám, nečistoty jiných aby vyčišťoval. A die: »Prostředkem nebe«, totižto cierkve svítězilé. A v tom se oznamuje, že zjevně to činiti bude, a ne pokautně a skrytě, Pomoc svatym Jeden anděl Létaiie co zíla IChá Kněz mmá býti anděl Nebe 110 Ž. 39, 2. 12 Zj. 14, 1 — 29 Mal. 2, 7
Strana 600
600 Kapitola Čtenie věčné Věčné čtení Šelma co ť praví, poslyš V rukau čtení co jes Antikrist čtením zabit bud jako činie lidé bludní. »A volal hlasem velikým«, ne tam pokautně 35 sobě bajíce. Jakož i Kristus, ten anděl, také přišel prostředkem, aby strany odporné sobě spojil vespolek. Ale kteříž spojené strany v dobrém rozdělují, nejsau ti andělé z Boha. »A měl čtení věčné«. Strana boží najprvé sama k dobrému přivedená Beránka následujíci čtením Kristovým má bojovati. 40 Čtení slove věčné; nebo naplněnie jeho přivodí k věčné odplatě, čehož jest Starý zákon nečinil, jediné toliko odplaty časné za- sliboval. Protož die Mat.: »Blahoslavení, kteříž protivenstvie trpí pro spravedlnost, neb« etc. Druhé slove věčné, neb od věč- nosti v skrytých tajnostech svaté Trojice jest založeno. Nebo ne 45 z příhody jest zjeveno, ale od věčnosti v knihách života jest na- psáno. Protož die Spasitel: »Nebe i země změnie se, ale slova má« etc. Aniž figuora slov napsaných slove čtenie, ale jádrnost vnitřní a pravda živá slov těch jest čtenie věčné, jakož mluví Kristus: »Slova má sau Duch a život«. Nebo v tajchž slovích 50 kacieři uvodí rozum zlý. Protož ne ta slova vidědlná sau čtenie věčné. Slove také čtenie věčné, nebo předoznámeno jest to, že šelma podobná Beránkovi pravila, že již tohoto času čtenie má pomi- nauti a že by již tento čas byl, v němž bychom zákona božieho 55 nepotřebovali, ale že všickni věrní vnitř vyučeni budau v srdci; a že by to již »Blahoslavení tiší a pokorní« bylo vyprážďněno; ale že již jest čas pomsty, a ne milosrdenstvie. Kteréžto všecky věci sau falešné, nebo čtenie slove věčné etc. »A drží v rukau čtenie«, totiž v zachovávaní světí andělé 60 od Boha poslaní držie čtenie, takže ti, kteří sú od Boha poslaní, jiné učie a najprvé sami zachovávají. Skrz čtenie také Antikristus má zamordován býti; jako mluví apoštol k Tessal., že ho zabije Pán duchem aust svých, totiž čtením svým. Protož chce tomu, že, když někteří věrní napraveni budau a na cestu čtenie a pravdy 65 budau uvedeni, tehdy povstanau někteří dobří svorní, kteřížto jako jeden anděl budau věrně přikázanie Páně vyplňujíce. A die: »Kázati bude sedícím na zemi«. To se míní, že těch časuov někteří sednau jako v temnostech zablaudivše a cesty pravdy neznajíce. Protož těm, když andělé k tomu zbuzeni budau, 70 208b2 čtenie bude kázáno. Jako Izai. IX. pokládá se: »Prvnieho času 208b1 Hlasité volánic Seděti na zemi 43 Mat. 5. 10 — 47 Mat. 24, 35; Marek 13, 31; Luk. 21, 33 — 50 Jan 6, 63 — 57 Mat. 5, 5 — 63 2. Tes. 2, 8 — 71 Iz. 9. 1 a 2
600 Kapitola Čtenie věčné Věčné čtení Šelma co ť praví, poslyš V rukau čtení co jes Antikrist čtením zabit bud jako činie lidé bludní. »A volal hlasem velikým«, ne tam pokautně 35 sobě bajíce. Jakož i Kristus, ten anděl, také přišel prostředkem, aby strany odporné sobě spojil vespolek. Ale kteříž spojené strany v dobrém rozdělují, nejsau ti andělé z Boha. »A měl čtení věčné«. Strana boží najprvé sama k dobrému přivedená Beránka následujíci čtením Kristovým má bojovati. 40 Čtení slove věčné; nebo naplněnie jeho přivodí k věčné odplatě, čehož jest Starý zákon nečinil, jediné toliko odplaty časné za- sliboval. Protož die Mat.: »Blahoslavení, kteříž protivenstvie trpí pro spravedlnost, neb« etc. Druhé slove věčné, neb od věč- nosti v skrytých tajnostech svaté Trojice jest založeno. Nebo ne 45 z příhody jest zjeveno, ale od věčnosti v knihách života jest na- psáno. Protož die Spasitel: »Nebe i země změnie se, ale slova má« etc. Aniž figuora slov napsaných slove čtenie, ale jádrnost vnitřní a pravda živá slov těch jest čtenie věčné, jakož mluví Kristus: »Slova má sau Duch a život«. Nebo v tajchž slovích 50 kacieři uvodí rozum zlý. Protož ne ta slova vidědlná sau čtenie věčné. Slove také čtenie věčné, nebo předoznámeno jest to, že šelma podobná Beránkovi pravila, že již tohoto času čtenie má pomi- nauti a že by již tento čas byl, v němž bychom zákona božieho 55 nepotřebovali, ale že všickni věrní vnitř vyučeni budau v srdci; a že by to již »Blahoslavení tiší a pokorní« bylo vyprážďněno; ale že již jest čas pomsty, a ne milosrdenstvie. Kteréžto všecky věci sau falešné, nebo čtenie slove věčné etc. »A drží v rukau čtenie«, totiž v zachovávaní světí andělé 60 od Boha poslaní držie čtenie, takže ti, kteří sú od Boha poslaní, jiné učie a najprvé sami zachovávají. Skrz čtenie také Antikristus má zamordován býti; jako mluví apoštol k Tessal., že ho zabije Pán duchem aust svých, totiž čtením svým. Protož chce tomu, že, když někteří věrní napraveni budau a na cestu čtenie a pravdy 65 budau uvedeni, tehdy povstanau někteří dobří svorní, kteřížto jako jeden anděl budau věrně přikázanie Páně vyplňujíce. A die: »Kázati bude sedícím na zemi«. To se míní, že těch časuov někteří sednau jako v temnostech zablaudivše a cesty pravdy neznajíce. Protož těm, když andělé k tomu zbuzeni budau, 70 208b2 čtenie bude kázáno. Jako Izai. IX. pokládá se: »Prvnieho času 208b1 Hlasité volánic Seděti na zemi 43 Mat. 5. 10 — 47 Mat. 24, 35; Marek 13, 31; Luk. 21, 33 — 50 Jan 6, 63 — 57 Mat. 5, 5 — 63 2. Tes. 2, 8 — 71 Iz. 9. 1 a 2
Strana 601
XIV. 601 209a oblehčena jest země Zabulon a sedícím v krajině stínu smrti světlo vzešlo jest jim«, totiž v hříších těžkých, jenž sau stien dábluov. A to též Pán Spasitel (Mat. XXIIII.) míní řka, že, když falešní 75 proroci a křesťané povstanau a časové nebezpeční budau, kázáno bude čtenie královstvie po všem světě. »Bojte se Boha a vzdávajte jemu čest«. Tak volal anděl, prostředkem nebe když letěl. Andělé sau, kteréž Pán posielá na pomoc svým věrným, kteříž vyvrci mají z královstvie jeho všecka 80 pohoršenie, a ti čtenie věčné kázati budau; neb jim řečeno jest: »Jděte, kažte čtenie«. A to čtenie přivodí k bázni boží. Protož čtení uvodí bázeň dopovídá: »Bojte se Pána Boha«. Neb téměř všickni lidé odešli těchto časuov od bázně božie, a protož upadají v rozličné hřiechy a bludy; a jediné leč člověk trváti bude v bázni boží, všecko dobré, 85 čehož jest nabyl, zmrhá. Protož, jestliže kto v začatém dobrém chce setrvati, má v bázni Páně ustavičně býti. Protož die: »Bojte se Boha«. Veliký skutek jest poznati hněv Páně nad sebau veliký, a ten seznajíce mají se Boha báti velmi. A najprvé jest bázeň počínající služebná, druhá jest do konce 90 trvající. O kteréž die David: »Bázeň Páně trvající na věky věkuov«, kterauž i andělé mají v nebi. Protož die Ekleziastik: »Kořen maud- rosti bázeň Páně«. A ta bázeň Páně (Eklesiastici I°.) vyhání hřiech. A kto se bojí Boha, dobře tomu bude na smrti. A David: »Blahoslavený muž, který se bojí Pána, v přikázaních jeho chtiv 95 bude náramně. Jako i oči služebníkuov sau v rukau pánuov svých, tak oči naše ku Pánu Bohu bojících se jeho«. V přestupnících přikázaní Páně nenie bázně božie. Protož, když jest nynie lid v bázni Páně nestál, protož jest těžce padl. A tak najprvé v lidi uvedena má býti bázeň Páně přede všemi věcmi. Nebo, kto chce 100 Bohu slúžiti, od bázně božie musí počíti. Eklesiastik II°.: »Synu, přistaupě k službě boží, stuoj v bázni boží a přistroj duši svau ku pokušení«. Nynie zajisté těchto časuov byla zlá bázeň v lidech, Zlá bázeň nynic neb sau se viece šelmy prvnie i druhé báli nežli Boha, takže bojíce se jich, k čisté a jasné pravdě čtenie svatého nesměli přistúpiti. 105 A ta bázeň nezřízená nedopauští k sobě bázni Bohu příležité, jako i milost tělesná neslušná vyhání všelikau k Bohu duchovní a svatau milost a bázeň, a maudrost tělesná vyhánie maudrost Páně. A, kdybychme měli váhy a převážil jeden každý u sebe, Napomíná k bázn ně Bázeň dvoje Milost tělesná 74 Mat. 24, II a 14 — 81 Marek 16, 15 — 90 Ž. 19, 10 — 91 Eccli 1, 25 —92 Eccli 1, 27 — 94 Ž. 112, 1 a 123, 2 — 100 Eccli 2, 1
XIV. 601 209a oblehčena jest země Zabulon a sedícím v krajině stínu smrti světlo vzešlo jest jim«, totiž v hříších těžkých, jenž sau stien dábluov. A to též Pán Spasitel (Mat. XXIIII.) míní řka, že, když falešní 75 proroci a křesťané povstanau a časové nebezpeční budau, kázáno bude čtenie královstvie po všem světě. »Bojte se Boha a vzdávajte jemu čest«. Tak volal anděl, prostředkem nebe když letěl. Andělé sau, kteréž Pán posielá na pomoc svým věrným, kteříž vyvrci mají z královstvie jeho všecka 80 pohoršenie, a ti čtenie věčné kázati budau; neb jim řečeno jest: »Jděte, kažte čtenie«. A to čtenie přivodí k bázni boží. Protož čtení uvodí bázeň dopovídá: »Bojte se Pána Boha«. Neb téměř všickni lidé odešli těchto časuov od bázně božie, a protož upadají v rozličné hřiechy a bludy; a jediné leč člověk trváti bude v bázni boží, všecko dobré, 85 čehož jest nabyl, zmrhá. Protož, jestliže kto v začatém dobrém chce setrvati, má v bázni Páně ustavičně býti. Protož die: »Bojte se Boha«. Veliký skutek jest poznati hněv Páně nad sebau veliký, a ten seznajíce mají se Boha báti velmi. A najprvé jest bázeň počínající služebná, druhá jest do konce 90 trvající. O kteréž die David: »Bázeň Páně trvající na věky věkuov«, kterauž i andělé mají v nebi. Protož die Ekleziastik: »Kořen maud- rosti bázeň Páně«. A ta bázeň Páně (Eklesiastici I°.) vyhání hřiech. A kto se bojí Boha, dobře tomu bude na smrti. A David: »Blahoslavený muž, který se bojí Pána, v přikázaních jeho chtiv 95 bude náramně. Jako i oči služebníkuov sau v rukau pánuov svých, tak oči naše ku Pánu Bohu bojících se jeho«. V přestupnících přikázaní Páně nenie bázně božie. Protož, když jest nynie lid v bázni Páně nestál, protož jest těžce padl. A tak najprvé v lidi uvedena má býti bázeň Páně přede všemi věcmi. Nebo, kto chce 100 Bohu slúžiti, od bázně božie musí počíti. Eklesiastik II°.: »Synu, přistaupě k službě boží, stuoj v bázni boží a přistroj duši svau ku pokušení«. Nynie zajisté těchto časuov byla zlá bázeň v lidech, Zlá bázeň nynic neb sau se viece šelmy prvnie i druhé báli nežli Boha, takže bojíce se jich, k čisté a jasné pravdě čtenie svatého nesměli přistúpiti. 105 A ta bázeň nezřízená nedopauští k sobě bázni Bohu příležité, jako i milost tělesná neslušná vyhání všelikau k Bohu duchovní a svatau milost a bázeň, a maudrost tělesná vyhánie maudrost Páně. A, kdybychme měli váhy a převážil jeden každý u sebe, Napomíná k bázn ně Bázeň dvoje Milost tělesná 74 Mat. 24, II a 14 — 81 Marek 16, 15 — 90 Ž. 19, 10 — 91 Eccli 1, 25 —92 Eccli 1, 27 — 94 Ž. 112, 1 a 123, 2 — 100 Eccli 2, 1
Strana 602
602 Kapitola Kněží Dítě metly se bojie Přijímajíce těloa krev Páně Jak máme Boha ctíti a jak lidi Saud Páně které viece má bázně, té-li boží zřízené čili nezřízené! Všickni pohřiechu jednák bojí se viece chudoby tělesné nežli chudoby 110 na duši, viece opuštěnie od lidí nežli opuštěnie od Boha, bojie se bluduov a protivníkuov, ale pekla a zatracenie se nebojie etc. Bojie se nemocí, žalářuov, okovuov, hliz, a Boha se pak nebojie. Bojíce se nezřízeně člověka, nesmějí potrestati ho. A to se těm přihází, kteříž často k stolu Páně přistaupají. Bojie se ztratiti 115 přátel, jiní přízeň lidskau, a protož častokrát mnoho dobrého opauštějí, takže, bojíce se lidí, potřebnau věc k spasení potracují. Tato bázeň nezřízená kněžím překáží trestati králuov, kniežat a jiných u světa mocných. A protož i svými metlami Pán chce nás přivésti k své bázni, a my se viece bojíme ran těch nežli samého 120 Pána. A jako dítě zmrskané viece se bojie metly nežli toho, kto je mrská, tak my viece tyrrannuov, jenž sau metla Páně, nežli sa- mého Pána Boha bojíme se. Již umříti má nejeden, a viece se ještě 209a2 tyrranuov ukrutných bojí nežli Boha. Ale Spasitel praví: »Ne- chtějte se báti těch, kteří zabíjejí tělo«. Viece se zajisté lidí nežli 125 Boha stydíme, a to z bázně pocházie nezřízené. A viera živá drží za to, že on jest na každém místě a na každého člověka patří a vnitřnosti srdce jeho vidí. Lidé toho dne přijímajíce tělo a krev boží utrhají jeden druhému, marné věci mluvie, z svých skut- kuov se chlubie, neb v nich bázen boží nenie ustavičná. Starší 130 Boha se bojície své mladšie k tomu vésti mají, aby se Boha báli. Protož to viděl Jan, že takoví andělé, totiž kazatelové věrní, mají povstati a lid k pravé bázni Páně přivésti. Nebo z bázně boží slušné povstává milost k Bohu. A protož die: »Vzkládajte na něho čest« anebo »chvalte ho«. 135 Člověk jistě častokrát, nezřiezeně se maje k lidem v bázni, vážněji se má k nim nežli k Bohu. Na modlitbě pak žádného studu a váž- nosti. Nebo lidé v mieru mají čtěni býti pro auřad a moc od Boha jim puojčenau; ale Boha nade všecky věci máme se báti, ale k li- dem v mieru bázeň zachovati. A die: »Neb ť jest hodina saudu jeho přišla«. Jednak skrze meč, jednak skrze mor náhlý jednomu každému saud přichází, když umierá. »A klanějte se jemu« vedlé člověka vnitřnieho prvotne i zevnitřního. Apoštol die: »Klekám na svá kolena srdečně i tělesně k Bohu Otci, kterýž jest učinil nebe i zemi«. Jemu zajisté 145 klaněti se jest ho nade všecky věci milovati podlé všech mocností 140 Rozmohla se bázeň zlá Poklona pravá tato jest 124 Mat. 10, 28; Luk. 12, 4 — 144 Podle Efez. 3, 14
602 Kapitola Kněží Dítě metly se bojie Přijímajíce těloa krev Páně Jak máme Boha ctíti a jak lidi Saud Páně které viece má bázně, té-li boží zřízené čili nezřízené! Všickni pohřiechu jednák bojí se viece chudoby tělesné nežli chudoby 110 na duši, viece opuštěnie od lidí nežli opuštěnie od Boha, bojie se bluduov a protivníkuov, ale pekla a zatracenie se nebojie etc. Bojie se nemocí, žalářuov, okovuov, hliz, a Boha se pak nebojie. Bojíce se nezřízeně člověka, nesmějí potrestati ho. A to se těm přihází, kteříž často k stolu Páně přistaupají. Bojie se ztratiti 115 přátel, jiní přízeň lidskau, a protož častokrát mnoho dobrého opauštějí, takže, bojíce se lidí, potřebnau věc k spasení potracují. Tato bázeň nezřízená kněžím překáží trestati králuov, kniežat a jiných u světa mocných. A protož i svými metlami Pán chce nás přivésti k své bázni, a my se viece bojíme ran těch nežli samého 120 Pána. A jako dítě zmrskané viece se bojie metly nežli toho, kto je mrská, tak my viece tyrrannuov, jenž sau metla Páně, nežli sa- mého Pána Boha bojíme se. Již umříti má nejeden, a viece se ještě 209a2 tyrranuov ukrutných bojí nežli Boha. Ale Spasitel praví: »Ne- chtějte se báti těch, kteří zabíjejí tělo«. Viece se zajisté lidí nežli 125 Boha stydíme, a to z bázně pocházie nezřízené. A viera živá drží za to, že on jest na každém místě a na každého člověka patří a vnitřnosti srdce jeho vidí. Lidé toho dne přijímajíce tělo a krev boží utrhají jeden druhému, marné věci mluvie, z svých skut- kuov se chlubie, neb v nich bázen boží nenie ustavičná. Starší 130 Boha se bojície své mladšie k tomu vésti mají, aby se Boha báli. Protož to viděl Jan, že takoví andělé, totiž kazatelové věrní, mají povstati a lid k pravé bázni Páně přivésti. Nebo z bázně boží slušné povstává milost k Bohu. A protož die: »Vzkládajte na něho čest« anebo »chvalte ho«. 135 Člověk jistě častokrát, nezřiezeně se maje k lidem v bázni, vážněji se má k nim nežli k Bohu. Na modlitbě pak žádného studu a váž- nosti. Nebo lidé v mieru mají čtěni býti pro auřad a moc od Boha jim puojčenau; ale Boha nade všecky věci máme se báti, ale k li- dem v mieru bázeň zachovati. A die: »Neb ť jest hodina saudu jeho přišla«. Jednak skrze meč, jednak skrze mor náhlý jednomu každému saud přichází, když umierá. »A klanějte se jemu« vedlé člověka vnitřnieho prvotne i zevnitřního. Apoštol die: »Klekám na svá kolena srdečně i tělesně k Bohu Otci, kterýž jest učinil nebe i zemi«. Jemu zajisté 145 klaněti se jest ho nade všecky věci milovati podlé všech mocností 140 Rozmohla se bázeň zlá Poklona pravá tato jest 124 Mat. 10, 28; Luk. 12, 4 — 144 Podle Efez. 3, 14
Strana 603
XIV. 603 duše a hnutí. Ale pohřiechu viece se světu a těm věcem, které sau na světě, klaníme a milujeme nežli jeho umučenie, narozenie, vzkříšenie etc., s kterýmiž se věcmi viece obieráme našimi hmot- 209b1 150 nými a čitedlnými. Ti ť se dobře klanějí jemu, z kterýchž počtu die jeden: »Jist sem, že ani smrt ani život etc. odlaučí mě od lásky Kristovy«. Ale nynie pohřiechu samo klaněnie tělesné toliko puosobie, ale vnitřnie opauštějí. A s tau poklonau zevnitřní i tak ještě proto dobře svět ctie a milují z celého srdce svého, té šelmě 155 klanějíce se. Nebo, kteříž Boha milují, všeho světa umějí dobře požívati, patřiece na krásu rozličných věcí; vědie, že on v sobě pěknější jest. Protož die Boecius: »Ty krásný svět nesa neb zpra- vuje, sám si krašší«. A tak die, abychom se klaněli tomu, kterýž učinil nebe i zemi 160 i studnice. A zvláště jemu, kterýž činí nebe duchovnie, mysle totiž věrných osvícené k Bohu pozdvíhaje; »i zemi«, cierkev svatú, »a moře«, totiž bauřenie světa, kteréž Kristus puosobí. O kterémžto moři napřed praveno: »Viděl sem vystupující šelmu z moře«. Moře také činí hořkost na nepravosti a pláč na hřiechy. »I stud- 165 nice«, proroky svaté. Synové izrahelští z Ejipta jdauce ke dva- nácti studnicem přišli. Tak my v dobrém prospievajíce den ode dne k studnicem prorockým jíti máme. Neb, jakož die Ekleziastik: »Počestná maudrost milovati Pána Boha«. Toho tehdy Pána ctíti máme a jemu se klaněti, kterýž moře i studnice učinil: toho 170 máme nade všecko z celého srdce milovati. Klaněnie tělesné Nebe Země Moře Studnice 209b2 Viděl sem, a jiný anděl mluvil jest řka: »Padlo jest, padlo jest Babylon, to město veliké«. Na konci světa viděnie měl Jan, co se bude dieti s vole- nými; druhé, co o Babylonu a kto sau ti; třetie, že Babylon padl; 5 čtvrté, že od vína hněvu smilstvie vopojeni sau všickni národové. O prvním die: »Viděl sem anděla jednoho«, totiž posla. Jeden by nevystadčil (!), ale mnozí v jedno shromážděni, majíce jisté boží slovo. Ti andělé praví a světí velmi sau již potřební nám. O kterýchž die Malachiáš: »Anděl Pána zástupuov jest«. Někdy 10 sau od šatana andělé, kteříž přicházejí ve jméno Kristovo, a přijí- mají je sprostní k svedení. Těch jest mnoho velmi a rozmohli se Anděle nám Potřební 151 Řím. 8, 38 n. — 157 Boetius, De consolatione philosophiae, liber III., Metrum IX. (ML 63, c. 758/9): pulchrum pulcherrimus ipse mundum mente gerens. — 163 Zj. 13, 1 — 165 2. M. 15, 27 — 168 Eccli 1, 14. 9 Malach. 2, 7
XIV. 603 duše a hnutí. Ale pohřiechu viece se světu a těm věcem, které sau na světě, klaníme a milujeme nežli jeho umučenie, narozenie, vzkříšenie etc., s kterýmiž se věcmi viece obieráme našimi hmot- 209b1 150 nými a čitedlnými. Ti ť se dobře klanějí jemu, z kterýchž počtu die jeden: »Jist sem, že ani smrt ani život etc. odlaučí mě od lásky Kristovy«. Ale nynie pohřiechu samo klaněnie tělesné toliko puosobie, ale vnitřnie opauštějí. A s tau poklonau zevnitřní i tak ještě proto dobře svět ctie a milují z celého srdce svého, té šelmě 155 klanějíce se. Nebo, kteříž Boha milují, všeho světa umějí dobře požívati, patřiece na krásu rozličných věcí; vědie, že on v sobě pěknější jest. Protož die Boecius: »Ty krásný svět nesa neb zpra- vuje, sám si krašší«. A tak die, abychom se klaněli tomu, kterýž učinil nebe i zemi 160 i studnice. A zvláště jemu, kterýž činí nebe duchovnie, mysle totiž věrných osvícené k Bohu pozdvíhaje; »i zemi«, cierkev svatú, »a moře«, totiž bauřenie světa, kteréž Kristus puosobí. O kterémžto moři napřed praveno: »Viděl sem vystupující šelmu z moře«. Moře také činí hořkost na nepravosti a pláč na hřiechy. »I stud- 165 nice«, proroky svaté. Synové izrahelští z Ejipta jdauce ke dva- nácti studnicem přišli. Tak my v dobrém prospievajíce den ode dne k studnicem prorockým jíti máme. Neb, jakož die Ekleziastik: »Počestná maudrost milovati Pána Boha«. Toho tehdy Pána ctíti máme a jemu se klaněti, kterýž moře i studnice učinil: toho 170 máme nade všecko z celého srdce milovati. Klaněnie tělesné Nebe Země Moře Studnice 209b2 Viděl sem, a jiný anděl mluvil jest řka: »Padlo jest, padlo jest Babylon, to město veliké«. Na konci světa viděnie měl Jan, co se bude dieti s vole- nými; druhé, co o Babylonu a kto sau ti; třetie, že Babylon padl; 5 čtvrté, že od vína hněvu smilstvie vopojeni sau všickni národové. O prvním die: »Viděl sem anděla jednoho«, totiž posla. Jeden by nevystadčil (!), ale mnozí v jedno shromážděni, majíce jisté boží slovo. Ti andělé praví a světí velmi sau již potřební nám. O kterýchž die Malachiáš: »Anděl Pána zástupuov jest«. Někdy 10 sau od šatana andělé, kteříž přicházejí ve jméno Kristovo, a přijí- mají je sprostní k svedení. Těch jest mnoho velmi a rozmohli se Anděle nám Potřební 151 Řím. 8, 38 n. — 157 Boetius, De consolatione philosophiae, liber III., Metrum IX. (ML 63, c. 758/9): pulchrum pulcherrimus ipse mundum mente gerens. — 163 Zj. 13, 1 — 165 2. M. 15, 27 — 168 Eccli 1, 14. 9 Malach. 2, 7
Strana 604
604 Kapitola široce. Protož sau mnozí skrz ně od pravdy svedeni. Ale málo jest dobrých anděluov a již řiedko se kněz najde pravé viery, který by nezblaudil v článku viery o velebné svátosti oltářní; a jestliže v jednom nepochybuje, ale v jiném článku podezřín jest. Protož 15 die k nim: »Znám skutky tvé, že ani studený, ani horký si, ale vlažný: rychle čiň pokánie«. Item: »Znám skutky tvé, že lásky prvnie nemáš«. Ti ť chodie po domích, aby svodili, a uvodiece pochybovánie. Těch ť jest od šatanáše mnoho, kteříž se praví býti z strany Kristovy, a rozptylují nebezpečně náramně stádo. A protož pošle Pán jiného anděla v svatém svém duchu, ne k svedení a rozptajlení stáda, ale k shromáždění vespolek; pošle ť tehdy toho, kterýž by volal a rozhlašoval čtenie věčné, kteříž ve- liké dary mieti budau a kteříž budau praviti: »Bojte se ho všickni lidé!« Těchto dnuov nebezpečných varovati se falešných proro-25 kuov, varovati se těch, kteříž sau dary přijali a již odpadli od pravdy, varovati se těch, ješto procházejí domy šaulajíce se a la- hodnými slovy rozmlauvajíce o novotných smyšlénkách, varovati se těch, ješto uvodie pochybnosti, kteřížto sau od Krista veliké dary vzali: ti již padli od bázně božie a od čtenie věčného. Protož 30 pošle Pán jiného anděla svého s svatým Duchem svým, aby kázal čtenie věčné a opatrnost a bázeň. Nebo, nebude-li opatrnosti s námi a bázně božie, již každý bude zklamán a padne. Neb mnozí kněží i lajci již vešli v cierkev, kteříž usty Boha velebí toliko a rty vyzná- vají pravdu a vieru, ale srdcem zapierají, od kněží se věrných od-35 trhují, města, obce, přídržíce se Pána a v těch řádích posvátných, kteréž sau světí plní Ducha božieho uvedli a sau bez hřiechu držáni, v těch veliké pokládajíce hřiechy; a tak lid rozptylují svými duchy a smysly novotnými v svých obyčejích a v mnohých případnostech, a rušíce vieru a lásku. Nebo pšenice nemuože ruosti bez plévy; 40 všecky plévy dělníci v lidu chtie odmiesiti od zrna pšeničného, protož se pšenice kazí a hyne náramně. A tak mnoho jiného zlého šatan skrz své kněžstvo uvedl v lid i podnes rosievá všetečné, blud- né a pohoršitedlné kněžie, skrz něž by lid byl roztržen a padl od pravdy a od viery. I potřebie jest, aby Pán poslal anděla se čte-45 ním věčným, totiž věrné kazatele, kteříž by opatrnost a bázeň kázali. Co také zvěstovati budau dobří andělé, dopoviedá: »Padl jest, Pád Babylona padl jest Babylon«. Co znamená Babylon? Nic jiného než králov- Anděl boží Varovati se těchto máme Usty vyznávají Roztrženie v lidu Pšenice s plevami 20 210a 16 Zj. 3, 15 a 16 — 17 Zj. 2, 4
604 Kapitola široce. Protož sau mnozí skrz ně od pravdy svedeni. Ale málo jest dobrých anděluov a již řiedko se kněz najde pravé viery, který by nezblaudil v článku viery o velebné svátosti oltářní; a jestliže v jednom nepochybuje, ale v jiném článku podezřín jest. Protož 15 die k nim: »Znám skutky tvé, že ani studený, ani horký si, ale vlažný: rychle čiň pokánie«. Item: »Znám skutky tvé, že lásky prvnie nemáš«. Ti ť chodie po domích, aby svodili, a uvodiece pochybovánie. Těch ť jest od šatanáše mnoho, kteříž se praví býti z strany Kristovy, a rozptylují nebezpečně náramně stádo. A protož pošle Pán jiného anděla v svatém svém duchu, ne k svedení a rozptajlení stáda, ale k shromáždění vespolek; pošle ť tehdy toho, kterýž by volal a rozhlašoval čtenie věčné, kteříž ve- liké dary mieti budau a kteříž budau praviti: »Bojte se ho všickni lidé!« Těchto dnuov nebezpečných varovati se falešných proro-25 kuov, varovati se těch, kteříž sau dary přijali a již odpadli od pravdy, varovati se těch, ješto procházejí domy šaulajíce se a la- hodnými slovy rozmlauvajíce o novotných smyšlénkách, varovati se těch, ješto uvodie pochybnosti, kteřížto sau od Krista veliké dary vzali: ti již padli od bázně božie a od čtenie věčného. Protož 30 pošle Pán jiného anděla svého s svatým Duchem svým, aby kázal čtenie věčné a opatrnost a bázeň. Nebo, nebude-li opatrnosti s námi a bázně božie, již každý bude zklamán a padne. Neb mnozí kněží i lajci již vešli v cierkev, kteříž usty Boha velebí toliko a rty vyzná- vají pravdu a vieru, ale srdcem zapierají, od kněží se věrných od-35 trhují, města, obce, přídržíce se Pána a v těch řádích posvátných, kteréž sau světí plní Ducha božieho uvedli a sau bez hřiechu držáni, v těch veliké pokládajíce hřiechy; a tak lid rozptylují svými duchy a smysly novotnými v svých obyčejích a v mnohých případnostech, a rušíce vieru a lásku. Nebo pšenice nemuože ruosti bez plévy; 40 všecky plévy dělníci v lidu chtie odmiesiti od zrna pšeničného, protož se pšenice kazí a hyne náramně. A tak mnoho jiného zlého šatan skrz své kněžstvo uvedl v lid i podnes rosievá všetečné, blud- né a pohoršitedlné kněžie, skrz něž by lid byl roztržen a padl od pravdy a od viery. I potřebie jest, aby Pán poslal anděla se čte-45 ním věčným, totiž věrné kazatele, kteříž by opatrnost a bázeň kázali. Co také zvěstovati budau dobří andělé, dopoviedá: »Padl jest, Pád Babylona padl jest Babylon«. Co znamená Babylon? Nic jiného než králov- Anděl boží Varovati se těchto máme Usty vyznávají Roztrženie v lidu Pšenice s plevami 20 210a 16 Zj. 3, 15 a 16 — 17 Zj. 2, 4
Strana 605
XIV. 605 210a2 50 stvie šatanovo a Antikristovo, tajně v lid křesťanský a pokrytě uvedené. Někdy v Jeruzalémě lid viděl Boha, pokoj se Pánem měl. Královstvie bylo Kristovo v prvotní cierkvi. Již miesto Jeruza- léma postavil šatan Babylon a uvedl všeckeren lid z Jeruzaléma do Babylona, jako někdy Nabochodonozor Židy uvedl tam do vě- 55 zení. Tak se nynie všecko děje. Dnes královstvie šatanovo uvedeno jest divným obyčejem pokrytě po všem světě. Na počátku někdy královstvie byla sú rozdělena, totiž Ejipt a Sodoma a Filistejští; potom všecka smísilo Babylon. Tak dnes královstvie rozdělená dáblova, po městech jiní a jiní hřiechové smrtedlní kralují, potom 60 z nich bývá jako jedno moře a jeden zlý lid babylonský. Jan v Zje- vení XVII. viděl ženu na šelmě, ana vopojuje všecky krále, a na čele napsané jméno Babylon, mátě smilstva, a ta chce slauti Je- ruzalémem. Anděl Páně má zvěstovati o ní, že jest mátě všech ohavností, kteráž rodí všecky hřiechy, všecky bludy a kacieřstva 65 a jenž jest kořen zlých věcí a svoboda mrzkosti. A nenie ta Jeru- zalém, ale nevěstka. Izaiáš, Jeremiáš a Daniel i Ezechiel proroko- vali o pádu Babylona. A Petr v kanonice své v epištole I. v kapi. V°.: »Pozdravuje vás cierkev, kteráž jest v Babyloně«; Jeronym v jedněch knihách vykládá o Římu a o cierkvi římské. Viděl apo- 70 štol budaucie věci, že říše římská bude Babylon; netoliko Řím to Řím jest Babylon město, ale říše a královstvie jeho odvrátí se od Pána a bude roz- hlášené jméno jeho královstvie a Babylona po světě. Tak apoštol psal k Rímanuom netoliko k tomu městu, ale ke všemu království tomu a k tomu celému Antikristu, kterýž hřešiti bude takovými 75 hřiechy, o nichž v první kapitole k Římanuom. Někdy lid měl pokoj s Bohem, vieru, lásku. Již se jest odvrátil ten lid veškeren od čtení, od viery Kristovy a lásky. Protož sau učiněni Babylon. Ale poslové Kristovi mají kázati přijdauce: »Padl jest Babylon«, totiž lid zlý po všem světě padne. Vezmi šelmu velikau, kteráž se pro- 80 tiví Kristu a jeho svatým, ukrutně mordující; a vezmi druhau šelmu s rohy Beránkovými, kteráž skrz bludy svodí a skrz lakom- stvie; vezmi třetí ženu, nevěstku smilnau, nestydatau: to všecko spolu jest Babylon, o kterémž die Jan: »Padl jest, padl jest Ba- bylon«. Protož to královstvie Antikristovo rozšířeno jest po všem světě, také po všech srdcích, kteráž svět millují a k němu zřenie mají. A kteří sau tam, die prorok: »Utecte z Babylona, aby spasil Nevěstka na šelmě pádu Babylona prorokovali Šelmy dvě a nevěstka su Babylon 210b1 85 Utéci z Babylon. tohoto 54 2. (4.) Král. 24, 11 nn. — 61 Zj. 17, 3 nn. — 66 Iz. 14, 22; Jer. 51, 1 nn. — 68 1. Petr 5, 13 — 75 Řím. 1, 24 nn. — 87 Jer. 51, 6
XIV. 605 210a2 50 stvie šatanovo a Antikristovo, tajně v lid křesťanský a pokrytě uvedené. Někdy v Jeruzalémě lid viděl Boha, pokoj se Pánem měl. Královstvie bylo Kristovo v prvotní cierkvi. Již miesto Jeruza- léma postavil šatan Babylon a uvedl všeckeren lid z Jeruzaléma do Babylona, jako někdy Nabochodonozor Židy uvedl tam do vě- 55 zení. Tak se nynie všecko děje. Dnes královstvie šatanovo uvedeno jest divným obyčejem pokrytě po všem světě. Na počátku někdy královstvie byla sú rozdělena, totiž Ejipt a Sodoma a Filistejští; potom všecka smísilo Babylon. Tak dnes královstvie rozdělená dáblova, po městech jiní a jiní hřiechové smrtedlní kralují, potom 60 z nich bývá jako jedno moře a jeden zlý lid babylonský. Jan v Zje- vení XVII. viděl ženu na šelmě, ana vopojuje všecky krále, a na čele napsané jméno Babylon, mátě smilstva, a ta chce slauti Je- ruzalémem. Anděl Páně má zvěstovati o ní, že jest mátě všech ohavností, kteráž rodí všecky hřiechy, všecky bludy a kacieřstva 65 a jenž jest kořen zlých věcí a svoboda mrzkosti. A nenie ta Jeru- zalém, ale nevěstka. Izaiáš, Jeremiáš a Daniel i Ezechiel proroko- vali o pádu Babylona. A Petr v kanonice své v epištole I. v kapi. V°.: »Pozdravuje vás cierkev, kteráž jest v Babyloně«; Jeronym v jedněch knihách vykládá o Římu a o cierkvi římské. Viděl apo- 70 štol budaucie věci, že říše římská bude Babylon; netoliko Řím to Řím jest Babylon město, ale říše a královstvie jeho odvrátí se od Pána a bude roz- hlášené jméno jeho královstvie a Babylona po světě. Tak apoštol psal k Rímanuom netoliko k tomu městu, ale ke všemu království tomu a k tomu celému Antikristu, kterýž hřešiti bude takovými 75 hřiechy, o nichž v první kapitole k Římanuom. Někdy lid měl pokoj s Bohem, vieru, lásku. Již se jest odvrátil ten lid veškeren od čtení, od viery Kristovy a lásky. Protož sau učiněni Babylon. Ale poslové Kristovi mají kázati přijdauce: »Padl jest Babylon«, totiž lid zlý po všem světě padne. Vezmi šelmu velikau, kteráž se pro- 80 tiví Kristu a jeho svatým, ukrutně mordující; a vezmi druhau šelmu s rohy Beránkovými, kteráž skrz bludy svodí a skrz lakom- stvie; vezmi třetí ženu, nevěstku smilnau, nestydatau: to všecko spolu jest Babylon, o kterémž die Jan: »Padl jest, padl jest Ba- bylon«. Protož to královstvie Antikristovo rozšířeno jest po všem světě, také po všech srdcích, kteráž svět millují a k němu zřenie mají. A kteří sau tam, die prorok: »Utecte z Babylona, aby spasil Nevěstka na šelmě pádu Babylona prorokovali Šelmy dvě a nevěstka su Babylon 210b1 85 Utéci z Babylon. tohoto 54 2. (4.) Král. 24, 11 nn. — 61 Zj. 17, 3 nn. — 66 Iz. 14, 22; Jer. 51, 1 nn. — 68 1. Petr 5, 13 — 75 Řím. 1, 24 nn. — 87 Jer. 51, 6
Strana 606
606 Kapitola Pán pošle anděly Živým slovem padne Babylon Kořen zuostává Kdy padá Babylon jeden každý duši svú«. A ten ť jest v Babyloně, ktož v duši své má pajchu velikau, lakomstvie, ktož nemá Ducha Páně, kterýžto Ba- bylon nemá lidu božieho, kterýž má směsici hřiechuov v srdci, 90 jednak lakomstvie, jednak obžerstvie, jednak pokrytstvie. A tento Babylon vidědlně panuje po všem světě a tajně jednak ve všech srdcích závistí, vraždau, zlodějstvem, bludem, kacieřstvem, hně- vem a prchlivostí, hrdostí panuje. Ktož jest tam, rychle vyjdi z prostředku jeho, plač a vyklizuj srdce a vyčišťuj, aby měl pokoj v srdci a Jeruzalém a Krista krále, aby tak spasen byl v životě ka- jícím; jinak v Babyloně žádný nebude spasen, totiž v smiešení a v zahanbení hřiechuov. A proto Pán pošle své anděly volajície: »Vyjděte z prostředku Babylona, neb jest padl!« Krátce mluví, ale veliké a vážné věci pro- 100 rokuje, budaucie věci jako nynějšie pro jistotu pádu. Jako by řekl: »Rychle, a již padá a poražen bude. Protož vyjděte a kajte se, kteří chcete spaseni býti«. A již počíná Babylon padati, a když všeckeren padne, tehdy pak bude Jeruzalém nový, jako někdy Je- ruzalém Kristuov postaven byl a Babylon zbořen, a zase také Ba-105 bylon postaven a Jeruzalém zbořen. Protož k vzdělání Jeruzalé- ma jako prvé zkaženie a zbořenie Babylona musí býti. A kdy se to dieti bude? Zajisté tehdáž, když čtení bude kázáno po všem světě. Živým pak slovem a jako mečem ostrým poražen bude. Protož ve- liký nepadne Babylon, jediné leč po všem světě bude kázáno čtenie 110 a zákon nový. Nětco ho zajisté padá v srdcích některých. Také svět v babylonských auřadech padá. Najprvé ciesařská moc padá a hyne před tváří Boha živého a od meče najsilnějšieho. V králov- 210b2 ství českém padá také pomalu jedno za druhým znamenitě, ale v srdcích ne tak. Kdyby kořen všeckeren vytržen byl, tehdy by nic 115 nerostlo nahoru. Již mnoho zlého poněkud přešlo na kněžstvu, na kupcích, v domích, na rathauzích; ale že kořen těch zlých věcí zuostává v srdci, protož ještě zase obžívá. Protož musí anděl přijda meč pustiti do vnitřností, aby lakota, lakomstvie, pajcha ženského pohlavie zevnitřnie poražena byla, druhá vnitř. Když anděl Páně 120 přichází, totiž vnitřnie rozkoš Ducha Páně a pokora, a pokoj Kris- tuov přichází; a tehdy ť jest pád Babylona, kdyžto nižádné pajchy, žádného lakomstvie, závisti nenie, ale nenávist hřiechuov a radost v Pánu jest a potěšenie v zámutku jest a radost na smrti — tehdy ť jest padl Babylon. Ó, by tak ve všech padl, aby Jeruzalém byl v nás 125 a Kristus aby kraloval! Také když svědomie jest čisté, když nenie v něm chlauba a po- 95
606 Kapitola Pán pošle anděly Živým slovem padne Babylon Kořen zuostává Kdy padá Babylon jeden každý duši svú«. A ten ť jest v Babyloně, ktož v duši své má pajchu velikau, lakomstvie, ktož nemá Ducha Páně, kterýžto Ba- bylon nemá lidu božieho, kterýž má směsici hřiechuov v srdci, 90 jednak lakomstvie, jednak obžerstvie, jednak pokrytstvie. A tento Babylon vidědlně panuje po všem světě a tajně jednak ve všech srdcích závistí, vraždau, zlodějstvem, bludem, kacieřstvem, hně- vem a prchlivostí, hrdostí panuje. Ktož jest tam, rychle vyjdi z prostředku jeho, plač a vyklizuj srdce a vyčišťuj, aby měl pokoj v srdci a Jeruzalém a Krista krále, aby tak spasen byl v životě ka- jícím; jinak v Babyloně žádný nebude spasen, totiž v smiešení a v zahanbení hřiechuov. A proto Pán pošle své anděly volajície: »Vyjděte z prostředku Babylona, neb jest padl!« Krátce mluví, ale veliké a vážné věci pro- 100 rokuje, budaucie věci jako nynějšie pro jistotu pádu. Jako by řekl: »Rychle, a již padá a poražen bude. Protož vyjděte a kajte se, kteří chcete spaseni býti«. A již počíná Babylon padati, a když všeckeren padne, tehdy pak bude Jeruzalém nový, jako někdy Je- ruzalém Kristuov postaven byl a Babylon zbořen, a zase také Ba-105 bylon postaven a Jeruzalém zbořen. Protož k vzdělání Jeruzalé- ma jako prvé zkaženie a zbořenie Babylona musí býti. A kdy se to dieti bude? Zajisté tehdáž, když čtení bude kázáno po všem světě. Živým pak slovem a jako mečem ostrým poražen bude. Protož ve- liký nepadne Babylon, jediné leč po všem světě bude kázáno čtenie 110 a zákon nový. Nětco ho zajisté padá v srdcích některých. Také svět v babylonských auřadech padá. Najprvé ciesařská moc padá a hyne před tváří Boha živého a od meče najsilnějšieho. V králov- 210b2 ství českém padá také pomalu jedno za druhým znamenitě, ale v srdcích ne tak. Kdyby kořen všeckeren vytržen byl, tehdy by nic 115 nerostlo nahoru. Již mnoho zlého poněkud přešlo na kněžstvu, na kupcích, v domích, na rathauzích; ale že kořen těch zlých věcí zuostává v srdci, protož ještě zase obžívá. Protož musí anděl přijda meč pustiti do vnitřností, aby lakota, lakomstvie, pajcha ženského pohlavie zevnitřnie poražena byla, druhá vnitř. Když anděl Páně 120 přichází, totiž vnitřnie rozkoš Ducha Páně a pokora, a pokoj Kris- tuov přichází; a tehdy ť jest pád Babylona, kdyžto nižádné pajchy, žádného lakomstvie, závisti nenie, ale nenávist hřiechuov a radost v Pánu jest a potěšenie v zámutku jest a radost na smrti — tehdy ť jest padl Babylon. Ó, by tak ve všech padl, aby Jeruzalém byl v nás 125 a Kristus aby kraloval! Také když svědomie jest čisté, když nenie v něm chlauba a po- 95
Strana 607
XIV. 607 211a1 krytstvie, ale v Pánu veselé a viera pravá, láska a jednota s brat- řími, tehdy dobré jest zvěstovánie andělovo: »Padl jest, padl jest 130 Babylon«. Ó, by ten anděl a ten duch a posel Ducha svatého při- šel v srdce a pověděl tak! Protož najprvé slovem božím padá Ba- bylon, druhé Krista Ježíše životem. Simeon prorokoval řka: »Po- ložen jest tento na pád«. Třetie Ducha svatého navštívenie v cier- kev; čtvrté zjevenie velebné svátosti oltářnie a hodné přijímanie; 135 páté pláč na hřiechy a trpělivost Ježíše Krista. Těmi věcmi padá štípenie šatanášovo. Ale někteří ani v těchto ranách obracují se k Bohu, ale stojí v omámení srdce a v hřieších, ani roste bázeň, ani pokora, ani láska, ani hodně přijímají těla a krve Pána Krista. Tak jest rozvázána moc šatanova, že člověk má se vystřéhati od všelikého 140 slova vlastnieho i cizieho a od skutku vlastnieho aneb cizieho, a aby takové věci zkušoval, co by se hodilo duši vedlé Ducha. Někteří ani pokánie činí, ani na kázanie chodie, ani se zpoviedají. Ti ť sau ještě v Babyloně. Jeremiáš LI., prvé než jest prorokoval o pádu Babylona, die: »Léčili sme Babylon, a není uzdraven«. Tak sau 145 mnozí nakaženi, ješto jich žádné kázanie nemuože vzdělati, neb sau tak bludy nakaženi, že žádnému Písmu ani svatých duovodóm nevěří, aby odstaupili od svého smysla. Tak sú utvrzeni v hněvu, že žádnú trpělivostí a tichostí nechtí se nakloniti. Někteří tak jiné v nenávisti mají a lásky nemají, že žádné mi- 150 lostivosti, žádného milosrdenstvie — avšak k přijímaní velebné svátosti běžie. Někteří hřiechy jiných znají a hněvají se na ně, a svých se nedotknau. Ti sau v Babyloně, v takových nepadl Babylon. Někteří vždycky padají v hřiechy, žádným kázaním se neopravují, a vždycky neduživí sau: znamenie jest věčné smrti. 155 Takové věci vida Pán, dopauští pád od viery, od lásky, pád také v neposlušenství dopauští a pád na těle i na duši i na všech do- brých věcech přirozených. A tak setřieni budau dvojím setřením. A za to prosil Jeremiáš: »Dvojím setřením setři je«. A to teď die: »Padl jest« etc., totiž na těle i na duši, druhé 160 i v nynějším času i v budaucím. Ale dobří a kajície a věrní, v kte- rýchž jest padl Babylon, bývají-li zde potřieni na těle, na duši za- chováni a spaseni budau. Mnozí pohřiechu pod jménem pravdy v těchto bojích padli obojím potřením, neb to bez lásky puoso- bili. Protož dobrým oznamuje se skrz anděla, že jest padl Babylon, 165 aby činili pokánie a opatřili se, mají-li které dary, aby nepajchali, Kolikerým obyčejem padá Babylon Potřebie opatrnosti Lékařstvie ne- prospievá Babylonu Neláska Pomsta Páně Dvojí pád 211a2 132 Luk. 2, 34 — 144 Jer. 51, 9 — 158 Jer. 17, 18
XIV. 607 211a1 krytstvie, ale v Pánu veselé a viera pravá, láska a jednota s brat- řími, tehdy dobré jest zvěstovánie andělovo: »Padl jest, padl jest 130 Babylon«. Ó, by ten anděl a ten duch a posel Ducha svatého při- šel v srdce a pověděl tak! Protož najprvé slovem božím padá Ba- bylon, druhé Krista Ježíše životem. Simeon prorokoval řka: »Po- ložen jest tento na pád«. Třetie Ducha svatého navštívenie v cier- kev; čtvrté zjevenie velebné svátosti oltářnie a hodné přijímanie; 135 páté pláč na hřiechy a trpělivost Ježíše Krista. Těmi věcmi padá štípenie šatanášovo. Ale někteří ani v těchto ranách obracují se k Bohu, ale stojí v omámení srdce a v hřieších, ani roste bázeň, ani pokora, ani láska, ani hodně přijímají těla a krve Pána Krista. Tak jest rozvázána moc šatanova, že člověk má se vystřéhati od všelikého 140 slova vlastnieho i cizieho a od skutku vlastnieho aneb cizieho, a aby takové věci zkušoval, co by se hodilo duši vedlé Ducha. Někteří ani pokánie činí, ani na kázanie chodie, ani se zpoviedají. Ti ť sau ještě v Babyloně. Jeremiáš LI., prvé než jest prorokoval o pádu Babylona, die: »Léčili sme Babylon, a není uzdraven«. Tak sau 145 mnozí nakaženi, ješto jich žádné kázanie nemuože vzdělati, neb sau tak bludy nakaženi, že žádnému Písmu ani svatých duovodóm nevěří, aby odstaupili od svého smysla. Tak sú utvrzeni v hněvu, že žádnú trpělivostí a tichostí nechtí se nakloniti. Někteří tak jiné v nenávisti mají a lásky nemají, že žádné mi- 150 lostivosti, žádného milosrdenstvie — avšak k přijímaní velebné svátosti běžie. Někteří hřiechy jiných znají a hněvají se na ně, a svých se nedotknau. Ti sau v Babyloně, v takových nepadl Babylon. Někteří vždycky padají v hřiechy, žádným kázaním se neopravují, a vždycky neduživí sau: znamenie jest věčné smrti. 155 Takové věci vida Pán, dopauští pád od viery, od lásky, pád také v neposlušenství dopauští a pád na těle i na duši i na všech do- brých věcech přirozených. A tak setřieni budau dvojím setřením. A za to prosil Jeremiáš: »Dvojím setřením setři je«. A to teď die: »Padl jest« etc., totiž na těle i na duši, druhé 160 i v nynějším času i v budaucím. Ale dobří a kajície a věrní, v kte- rýchž jest padl Babylon, bývají-li zde potřieni na těle, na duši za- chováni a spaseni budau. Mnozí pohřiechu pod jménem pravdy v těchto bojích padli obojím potřením, neb to bez lásky puoso- bili. Protož dobrým oznamuje se skrz anděla, že jest padl Babylon, 165 aby činili pokánie a opatřili se, mají-li které dary, aby nepajchali, Kolikerým obyčejem padá Babylon Potřebie opatrnosti Lékařstvie ne- prospievá Babylonu Neláska Pomsta Páně Dvojí pád 211a2 132 Luk. 2, 34 — 144 Jer. 51, 9 — 158 Jer. 17, 18
Strana 608
608 Kapitola Téhož se bojme Čekajme pádu Pád od viery hrozný Duchové rozmohl se babylonští a aby se varovali hrdosti a pajchy. Neb šatanáš měl krásný život v nebi a zpuosobu najkrašie, avšak že jest připustil pajchu v srdce, padl jest. Takéž Adam v ráji, kterýž znal stvořenie mnohá, tak svatý byl, avšak neostřiehal srdce od pajchy, nebyl tu jist v tako- vém světle rozumu, ale padli sú. Čím viece my báti se máme, což 170 činíme a mluvíme, abychom se báli, a kterak věříme a v člán- ciech viery držíme etc.! Mnozí ještě v těchto nebezpečenstvích padají v hřiechy smrtedlné. Protož die Jeremiáš: »Podvráceni budau jako Sodoma«. Item apoštol: »Nemnozí na paušti líbili se Bohu«. Nechtějte žádostiví býti zlých věcí, totiž lakomstvie, 175 lakoty, jako sau oni žádali etc. Nebo kořen jest všech věcí zlých žádost lakomá, jenž jest modlám slauženie. Jedli sau a pili a padlo jich jeden den XXIII tisícuov. Jakož se tak děje dnes v lidu; protož očekávajme pádu rychlého. A již běží meč proti Babylónu, aby padl, již hladové, již morové. A dopovídá apoštol: »Tyto věci 180 u figuoře přiházely se«. My se bojme ještě téhož. Běda, kteří spie! Běda, kteří ještě v hříších ležie, a nebojie se pádu a dvojieho potřenie! A anděl Páně volá: »Bojte se Boha, vzdávajte mu chválu« etc. Opět kolikrát apoštol praví, že v najposlednějších dnech padnú 185 mnozí od viery a budau jich veliká potřenie. To slyšie mnozí na kněžích, lajciech i ženách, a nechtí býti opatrní, ale ještě poslú- chají bludných učenie a Babylonských dotud, až bývají svedeni jako z Jeruzaléma, z pokojného viděnie mysli, v zámutky a auzkosti a v pochybovánie u vieře. Ti sau jako v Babylóně. 190 211b1 Nepřijde-li Duch Páně jako anděl k srdci člověka, aby vyhnal skrz čtenie a bázeň Páně a pokánie toho ducha babylonského ne- čistého, báti se máme, aby Pán neposlal dvojieho setřenie na duši i na těle zde i v budaucím životě. Ale takoví duchové rozmohli se náramně těchto dnuov. Nebo kolikrát sau světí prorokovali, že 195 svuodce mnozí vyjdau, avšak nechtí býti opatrní! Opět, že láska uhasne a rozhojní se nepravost. Item, že mnozí odstaupie od viery. Item, že pokrytci přijdau na svět, — avšak nic nedbají od takových věcí se varovati. Ó, by Pán dal anděla, aby nás probudil ze sna hřiechu! Šatan padl Adam 200 173 Jer. 49, 18; 50, 40 — 174 1. Kor. 10, 5 nn. — 180 1. Kor. 10, 1I — 185 1. Tim. 1, 1 — 189 Cf. Hieronymi Liber de nominibus hebr. (ML 23, c. 841/2): Jerusalem, visio pacis. — 195 Mat. 24, 11; 2. Tim. 3, 13 — 196 Mat. 24, 12 — 197 1. Tim. 4, 1 n.
608 Kapitola Téhož se bojme Čekajme pádu Pád od viery hrozný Duchové rozmohl se babylonští a aby se varovali hrdosti a pajchy. Neb šatanáš měl krásný život v nebi a zpuosobu najkrašie, avšak že jest připustil pajchu v srdce, padl jest. Takéž Adam v ráji, kterýž znal stvořenie mnohá, tak svatý byl, avšak neostřiehal srdce od pajchy, nebyl tu jist v tako- vém světle rozumu, ale padli sú. Čím viece my báti se máme, což 170 činíme a mluvíme, abychom se báli, a kterak věříme a v člán- ciech viery držíme etc.! Mnozí ještě v těchto nebezpečenstvích padají v hřiechy smrtedlné. Protož die Jeremiáš: »Podvráceni budau jako Sodoma«. Item apoštol: »Nemnozí na paušti líbili se Bohu«. Nechtějte žádostiví býti zlých věcí, totiž lakomstvie, 175 lakoty, jako sau oni žádali etc. Nebo kořen jest všech věcí zlých žádost lakomá, jenž jest modlám slauženie. Jedli sau a pili a padlo jich jeden den XXIII tisícuov. Jakož se tak děje dnes v lidu; protož očekávajme pádu rychlého. A již běží meč proti Babylónu, aby padl, již hladové, již morové. A dopovídá apoštol: »Tyto věci 180 u figuoře přiházely se«. My se bojme ještě téhož. Běda, kteří spie! Běda, kteří ještě v hříších ležie, a nebojie se pádu a dvojieho potřenie! A anděl Páně volá: »Bojte se Boha, vzdávajte mu chválu« etc. Opět kolikrát apoštol praví, že v najposlednějších dnech padnú 185 mnozí od viery a budau jich veliká potřenie. To slyšie mnozí na kněžích, lajciech i ženách, a nechtí býti opatrní, ale ještě poslú- chají bludných učenie a Babylonských dotud, až bývají svedeni jako z Jeruzaléma, z pokojného viděnie mysli, v zámutky a auzkosti a v pochybovánie u vieře. Ti sau jako v Babylóně. 190 211b1 Nepřijde-li Duch Páně jako anděl k srdci člověka, aby vyhnal skrz čtenie a bázeň Páně a pokánie toho ducha babylonského ne- čistého, báti se máme, aby Pán neposlal dvojieho setřenie na duši i na těle zde i v budaucím životě. Ale takoví duchové rozmohli se náramně těchto dnuov. Nebo kolikrát sau světí prorokovali, že 195 svuodce mnozí vyjdau, avšak nechtí býti opatrní! Opět, že láska uhasne a rozhojní se nepravost. Item, že mnozí odstaupie od viery. Item, že pokrytci přijdau na svět, — avšak nic nedbají od takových věcí se varovati. Ó, by Pán dal anděla, aby nás probudil ze sna hřiechu! Šatan padl Adam 200 173 Jer. 49, 18; 50, 40 — 174 1. Kor. 10, 5 nn. — 180 1. Kor. 10, 1I — 185 1. Tim. 1, 1 — 189 Cf. Hieronymi Liber de nominibus hebr. (ML 23, c. 841/2): Jerusalem, visio pacis. — 195 Mat. 24, 11; 2. Tim. 3, 13 — 196 Mat. 24, 12 — 197 1. Tim. 4, 1 n.
Strana 609
XIV. 609 211b2 Padl jest Babylon veliký. Od Boha poslové po- slaní mají zvěstovati pád Babylona, kterak sau křesťané padli v hřiechy. Nebo, ktož pád v jiném vidí, v sobě samém své hřiechy měl by viděti. Jsau ť jistě mnohých pádové těžcí, kterýchž nikdie 5 nemohau býti uzdraveni hřiechové. A protož mají věrní napome- nuti býti pilně a vystřeženi, aby pádem tiem nepadli. Nebo všeliké stavenie, kteréž k světu jest, jako krása, pěknost etc., padnauti má, protož od věrných nemá milováno býti. Neb duše věčná jest, protož ty věci, které sau budaucie a věčné, má milovati, a což jie 10 má na onom světě věčně zuostati, ty ť sobě zde věci má rozjímati. A die: »Kteréž jest vínem hněvu smilstva svého napájelo všecky národy«. Neb sau Babylon všickni hřiešníci, kteříž milují svět a okrasu světa viece nežli Boha. A ten Babylon vínem hněvu smilstva svého opojuje etc. Jakož die Jeremiáš LI°.: »Kalich zlatý 15 babylonský v ruce Páně zapájející všecky národy« etc. Nebo, jakož die skrz Jeremiáše: »Mne opustili, studnici vody živé« (a to jest jeden hřiech) »a vykopali sobě či sterny rozbořené« (to jest druhý hřiech). Protož ty čisterny vysychají. To ť jest víno Sodomských, jako die David, totiž žádosti tělesné. A jako víno bývá rozličné, 20 tak také víno toto zlé ďábelské jest rozličné a rozličným obyčejem se má, totiž tělesnými žádostmi a milostmi zapájeje tento všecken svět, žádosti v člověku dobré porušuje a kazie. Protož die apoštol: »Nechtějte se opíjeti vínem, v němž jest smilstvo«. Nebo, když duše okusí marné chvály, pije víno babylonské, tak mysl člověčí 25 zblazňuje, že, což v člověku jest najlepšieho, to se zdá zlé, jako tomu, ktož zimnici trpí, sladké zdá se hořké. Příklad zlý dávati jest víno babylonské píti. Všickni smyslové bludní, učenie jedovatá a smrtedlná, bludná sau víno babylonské, ale darové Ducha svatého sau víno zdravé, nové. Ale jako žádný v nádoby staré neleje nového 30 vína, tak v srdce zastaralá a nakažená nevlévá daruov Ducha sva- tého Buoh. Víno také duchovnie nové jest krev Kristova pod zpuo- sobau vína. A ktož okušuje vína babylonského, nemuož tohoto druhého okusiti. Protož ta ošemetná nevěsta, totiž kněžstvo zlé, pokryté, vopojila všecky národy z vína smilstvie svého, tak totiž, 35 že na sobě dala všemu světu příklad lakoty, marné chvály násle- dovati a bohatstvie. A že kněžstvu a svěcencuom neškodí bohat- stvie hromažditi, jest to z vína smilstvie opojovati. A takovým Pádové těžcí mnohých Duše věčná nilovati má věční věci Opojeme Babylona Bludové Darové Ducha svateno Krev Páně 14 Jer. 51, 7 — 16 Jer. 2, 13 — 18 Spr. 5. M. 32, 32 — 23 Efez 5, 18 — 29 Mat. 9, 17; Marek 2, 22; Luk. 5, 37 Jakoubek, Výklad. 39
XIV. 609 211b2 Padl jest Babylon veliký. Od Boha poslové po- slaní mají zvěstovati pád Babylona, kterak sau křesťané padli v hřiechy. Nebo, ktož pád v jiném vidí, v sobě samém své hřiechy měl by viděti. Jsau ť jistě mnohých pádové těžcí, kterýchž nikdie 5 nemohau býti uzdraveni hřiechové. A protož mají věrní napome- nuti býti pilně a vystřeženi, aby pádem tiem nepadli. Nebo všeliké stavenie, kteréž k světu jest, jako krása, pěknost etc., padnauti má, protož od věrných nemá milováno býti. Neb duše věčná jest, protož ty věci, které sau budaucie a věčné, má milovati, a což jie 10 má na onom světě věčně zuostati, ty ť sobě zde věci má rozjímati. A die: »Kteréž jest vínem hněvu smilstva svého napájelo všecky národy«. Neb sau Babylon všickni hřiešníci, kteříž milují svět a okrasu světa viece nežli Boha. A ten Babylon vínem hněvu smilstva svého opojuje etc. Jakož die Jeremiáš LI°.: »Kalich zlatý 15 babylonský v ruce Páně zapájející všecky národy« etc. Nebo, jakož die skrz Jeremiáše: »Mne opustili, studnici vody živé« (a to jest jeden hřiech) »a vykopali sobě či sterny rozbořené« (to jest druhý hřiech). Protož ty čisterny vysychají. To ť jest víno Sodomských, jako die David, totiž žádosti tělesné. A jako víno bývá rozličné, 20 tak také víno toto zlé ďábelské jest rozličné a rozličným obyčejem se má, totiž tělesnými žádostmi a milostmi zapájeje tento všecken svět, žádosti v člověku dobré porušuje a kazie. Protož die apoštol: »Nechtějte se opíjeti vínem, v němž jest smilstvo«. Nebo, když duše okusí marné chvály, pije víno babylonské, tak mysl člověčí 25 zblazňuje, že, což v člověku jest najlepšieho, to se zdá zlé, jako tomu, ktož zimnici trpí, sladké zdá se hořké. Příklad zlý dávati jest víno babylonské píti. Všickni smyslové bludní, učenie jedovatá a smrtedlná, bludná sau víno babylonské, ale darové Ducha svatého sau víno zdravé, nové. Ale jako žádný v nádoby staré neleje nového 30 vína, tak v srdce zastaralá a nakažená nevlévá daruov Ducha sva- tého Buoh. Víno také duchovnie nové jest krev Kristova pod zpuo- sobau vína. A ktož okušuje vína babylonského, nemuož tohoto druhého okusiti. Protož ta ošemetná nevěsta, totiž kněžstvo zlé, pokryté, vopojila všecky národy z vína smilstvie svého, tak totiž, 35 že na sobě dala všemu světu příklad lakoty, marné chvály násle- dovati a bohatstvie. A že kněžstvu a svěcencuom neškodí bohat- stvie hromažditi, jest to z vína smilstvie opojovati. A takovým Pádové těžcí mnohých Duše věčná nilovati má věční věci Opojeme Babylona Bludové Darové Ducha svateno Krev Páně 14 Jer. 51, 7 — 16 Jer. 2, 13 — 18 Spr. 5. M. 32, 32 — 23 Efez 5, 18 — 29 Mat. 9, 17; Marek 2, 22; Luk. 5, 37 Jakoubek, Výklad. 39
Strana 610
610 Kapitola viece bohatstvie a život tento nynější nežli blahoslavenstvie věčné Maudrost světská v mysli a v srdci sau uvázla. Maudrost tohoto světa, kteráž se táhne k zvelebení sebe samého a k dobývaní platuov a bohatství, 40 jest víno babylonské. Pastýřové z kalicha Páně napájeti sau měli, totiž maudrostí božskau, i napájeli sau maudrostí světskau. I die: »Padl jest«, neb takoví rychle padají. Všeliká duše zlá toliko baby lonské víno má v sobě, neb jest ohyzdnější nežli mrcha 212a1 před Bohem. Tu sau zlé milosti k světu, tu také rady zlé, tu blu-45 dové a falešná učenie. Ti takoví před Bohem sau Babylon, vnitř majíce napsaný Babylon, ale u světa se zdají slušní a počestní. A jako po zlém nápoji dobrý zdá se hořký, tak také po nakažení smysluov spravedlivé, svaté, dobré věci zdajie se zlé. A jakož die Jeremiáš: »Všecka země opojena jest vínem«, a jediné toliko 50 ty duše, kteréž se varují vína babylonského, okušují vína božieho. A die: »Z kalicha zlatého«. Nebo tohoto světa mudráci krásně řečmi svými ozdobují bludy; a též kacieři okrašlují své bludy a svá kacieřstvie. Nebo když víno božské zdravé, chutné a sladké zjevovalo se, tehdy také víno babylonské, totiž učenie protivné 55 a odporné, pěknými slovy ozdobené, zjevovalo se po domiech a v uobci a jako v kalichu zlatém šeňkovalo se; a mnozí, nechavše kalicha Kristova, pili z kalicha zlatého babylonského. V řečech zajisté apoštolských prostých bylo víno výborné, chutné, rozkošné a zdravé. Jakož i apoštol pravil o sobě, že jest 60 prosté řeči, ale veliké maudrosti. A opět die: »Ne v vysokých řečech lidské maudrosti« etc. Ale Babylon kalich zlatý má, slova ozdobná, jakož i zevnitř měli raucha stkvaucie a krásná. A die Jeremiáš LI°., že sebau hajbali a bauřili se, nemohauce státi jako vopilí. Nebo, když člověk do sebe neb do jiného svědom pochy-65 bovánie o něčem, takže jednák tohoto, jednák onoho chopí se, nu opět jiného, to proto přichází, že se j' napil z kalicha babylon- ského. Neb jest hřiechem shřešil Juda, protož nestálým učiněn jest. A jako opilého smyslové sau nezpuosobní, jazykem vohýbati dobře nemuože, tak také, když člověk vnitř v srdci a v rozumu 70 jest opojen, tehdy jest nezpuosobný ke všemu dobrému, ke všelikému pokušení, slova potupného snésti nemuože a sem i tam se klátí a k ničemémuž dobrému nemá sladkosti a chuti, ani k přijí- maní těla a krve Páně, ani k slovu božiemu, ale ležal by dlauho a spal. Protož apoštol die (I. Tessal. V°.): »Vy zajisté skrze pilnost 75 Zlá duše zlé pije vino Dobré duše Kalich zlatý Řeči apoštolské opilý co počíná Nezpuosobnost opilého 212a2 Vopilí spie 50 Jer. 51, 7 — 60 I. Kor. 1, 17 a 2, 4 — 64 Jer. 51, 7 — 68 Pláč Jer. 1, 8 — 75 1. Tes. 5, 2 a 3
610 Kapitola viece bohatstvie a život tento nynější nežli blahoslavenstvie věčné Maudrost světská v mysli a v srdci sau uvázla. Maudrost tohoto světa, kteráž se táhne k zvelebení sebe samého a k dobývaní platuov a bohatství, 40 jest víno babylonské. Pastýřové z kalicha Páně napájeti sau měli, totiž maudrostí božskau, i napájeli sau maudrostí světskau. I die: »Padl jest«, neb takoví rychle padají. Všeliká duše zlá toliko baby lonské víno má v sobě, neb jest ohyzdnější nežli mrcha 212a1 před Bohem. Tu sau zlé milosti k světu, tu také rady zlé, tu blu-45 dové a falešná učenie. Ti takoví před Bohem sau Babylon, vnitř majíce napsaný Babylon, ale u světa se zdají slušní a počestní. A jako po zlém nápoji dobrý zdá se hořký, tak také po nakažení smysluov spravedlivé, svaté, dobré věci zdajie se zlé. A jakož die Jeremiáš: »Všecka země opojena jest vínem«, a jediné toliko 50 ty duše, kteréž se varují vína babylonského, okušují vína božieho. A die: »Z kalicha zlatého«. Nebo tohoto světa mudráci krásně řečmi svými ozdobují bludy; a též kacieři okrašlují své bludy a svá kacieřstvie. Nebo když víno božské zdravé, chutné a sladké zjevovalo se, tehdy také víno babylonské, totiž učenie protivné 55 a odporné, pěknými slovy ozdobené, zjevovalo se po domiech a v uobci a jako v kalichu zlatém šeňkovalo se; a mnozí, nechavše kalicha Kristova, pili z kalicha zlatého babylonského. V řečech zajisté apoštolských prostých bylo víno výborné, chutné, rozkošné a zdravé. Jakož i apoštol pravil o sobě, že jest 60 prosté řeči, ale veliké maudrosti. A opět die: »Ne v vysokých řečech lidské maudrosti« etc. Ale Babylon kalich zlatý má, slova ozdobná, jakož i zevnitř měli raucha stkvaucie a krásná. A die Jeremiáš LI°., že sebau hajbali a bauřili se, nemohauce státi jako vopilí. Nebo, když člověk do sebe neb do jiného svědom pochy-65 bovánie o něčem, takže jednák tohoto, jednák onoho chopí se, nu opět jiného, to proto přichází, že se j' napil z kalicha babylon- ského. Neb jest hřiechem shřešil Juda, protož nestálým učiněn jest. A jako opilého smyslové sau nezpuosobní, jazykem vohýbati dobře nemuože, tak také, když člověk vnitř v srdci a v rozumu 70 jest opojen, tehdy jest nezpuosobný ke všemu dobrému, ke všelikému pokušení, slova potupného snésti nemuože a sem i tam se klátí a k ničemémuž dobrému nemá sladkosti a chuti, ani k přijí- maní těla a krve Páně, ani k slovu božiemu, ale ležal by dlauho a spal. Protož apoštol die (I. Tessal. V°.): »Vy zajisté skrze pilnost 75 Zlá duše zlé pije vino Dobré duše Kalich zlatý Řeči apoštolské opilý co počíná Nezpuosobnost opilého 212a2 Vopilí spie 50 Jer. 51, 7 — 60 I. Kor. 1, 17 a 2, 4 — 64 Jer. 51, 7 — 68 Pláč Jer. 1, 8 — 75 1. Tes. 5, 2 a 3
Strana 611
XIV. 611 212b1 sami to víte, že den Páně jako zloděj v noci přijde, když řeknau: Pokoj a bezpečenstvie« etc. A die: »Vy, bratřie, totiž kteří ste v milosti, nejste v temnostech, aby vás ten den jako zloděj za- stihl«. A die: »Nespěme, jako i jiní« etc. A praví: »Kteříž ť spie, 80 v noci ť spie, a kteří ť sau vopilí, v noci ť sau vopilí«. A ti ť mají veliké temnosti duše, jako se pokládá v knihách Maudrosti XVII. A protož die ve čtení svatého Jana III°.: »Přišlo světlo«, totiž Kristus a pravda, »a tmy sau ho neobsáhly«. Neb sau se mnozí uvalili v temnosti mnohé a veliké. A protož všeliké milování které kolivěk věci viece nežli Boha Milovánic cizic jest modlářstvie. A to modlářstvie jest víno smilstva hněvu božieho, nebo skrz to Buoh bývá velmi rozdrážděn a rozhněván, jako cizoložstvem svým manželka rozhněvá a popudí svého man- žela. A die tuto, že vopojilo všecky národy neb pohany. A vyzna- 90 menávají se ti, kteříž zpohanilý život vedau; ti ť milují víno baby- lonské nad obyčej, ty věci viece, které sau světa, nežli které boží, milujíce a viece k světu tomuto nežli k Bohu a prvotněji patřiece. Ti všickni sau Babylon. Duch Páně vystřiehá volené v těchto dnech zlých, v kterýchžto Na leránka 95 šelma veliká prvnie i druhá bojují proti nim, aby patřili k Berán- hledme a na svatě kovi, kterýž jest na Sionu s množstvím svatých, abychom, jako oni sau trpěli pro jméno jeho a bojovali, takéž i my, aby on nám byl ve všech věcech pravidlo s prvotními svaltými. A netoliko Beránek s svatými jest ku pomoci naší, ale také světí andělé, 100 vidědlní, také i nevidědlní přicházejí ku pomoci s svatým čtením věčným, kteříž volají: »Bojte se Boha« etc. Opět jiný anděl při- chází, zvěstuje radost a potěšenie, že jest Babylon padl, a po pádu jeho bude vysvobozenie synuov božích. A tak jiné i jiné sau od Pána pomoci. Jednák se přivodí Beránek Kristus, jednák svatí 105 jeho, jednák opět anděl zvěstuje pád zlých, jednák zvěstuje čtenie, jednák bázeň. Již pak teď anděl přichází, kterýž oznamuje lidu, kterak veliký hřiech jest klaněti se šelmě a obrazu jejiemu; a těžká po- msta nad těmi jest tu, kdež die: »A třetí anděl bral se za nimi« etc. 110 Praveno jest svrchu, co jest šelmu a obraz jejie ctíti a klaněti se. Obrazu šelmy klaněti se jest celým srdcem zhovadilost a šelem- nost zamilovati, totiž tělo, svět a ty věci, které sú světa, nad Cizoložstvo Zpohanili Andělé ku pomoci 511 nám 85 Klaněnie obrazu šelmy 77 1. Tes. 5, 4 — 79 1. Tes. 5, 6 a 7 — 81 Moudr. 17, 17 — 82 Podle Jana 3, 19 a 1, 5 39*
XIV. 611 212b1 sami to víte, že den Páně jako zloděj v noci přijde, když řeknau: Pokoj a bezpečenstvie« etc. A die: »Vy, bratřie, totiž kteří ste v milosti, nejste v temnostech, aby vás ten den jako zloděj za- stihl«. A die: »Nespěme, jako i jiní« etc. A praví: »Kteříž ť spie, 80 v noci ť spie, a kteří ť sau vopilí, v noci ť sau vopilí«. A ti ť mají veliké temnosti duše, jako se pokládá v knihách Maudrosti XVII. A protož die ve čtení svatého Jana III°.: »Přišlo světlo«, totiž Kristus a pravda, »a tmy sau ho neobsáhly«. Neb sau se mnozí uvalili v temnosti mnohé a veliké. A protož všeliké milování které kolivěk věci viece nežli Boha Milovánic cizic jest modlářstvie. A to modlářstvie jest víno smilstva hněvu božieho, nebo skrz to Buoh bývá velmi rozdrážděn a rozhněván, jako cizoložstvem svým manželka rozhněvá a popudí svého man- žela. A die tuto, že vopojilo všecky národy neb pohany. A vyzna- 90 menávají se ti, kteříž zpohanilý život vedau; ti ť milují víno baby- lonské nad obyčej, ty věci viece, které sau světa, nežli které boží, milujíce a viece k světu tomuto nežli k Bohu a prvotněji patřiece. Ti všickni sau Babylon. Duch Páně vystřiehá volené v těchto dnech zlých, v kterýchžto Na leránka 95 šelma veliká prvnie i druhá bojují proti nim, aby patřili k Berán- hledme a na svatě kovi, kterýž jest na Sionu s množstvím svatých, abychom, jako oni sau trpěli pro jméno jeho a bojovali, takéž i my, aby on nám byl ve všech věcech pravidlo s prvotními svaltými. A netoliko Beránek s svatými jest ku pomoci naší, ale také světí andělé, 100 vidědlní, také i nevidědlní přicházejí ku pomoci s svatým čtením věčným, kteříž volají: »Bojte se Boha« etc. Opět jiný anděl při- chází, zvěstuje radost a potěšenie, že jest Babylon padl, a po pádu jeho bude vysvobozenie synuov božích. A tak jiné i jiné sau od Pána pomoci. Jednák se přivodí Beránek Kristus, jednák svatí 105 jeho, jednák opět anděl zvěstuje pád zlých, jednák zvěstuje čtenie, jednák bázeň. Již pak teď anděl přichází, kterýž oznamuje lidu, kterak veliký hřiech jest klaněti se šelmě a obrazu jejiemu; a těžká po- msta nad těmi jest tu, kdež die: »A třetí anděl bral se za nimi« etc. 110 Praveno jest svrchu, co jest šelmu a obraz jejie ctíti a klaněti se. Obrazu šelmy klaněti se jest celým srdcem zhovadilost a šelem- nost zamilovati, totiž tělo, svět a ty věci, které sú světa, nad Cizoložstvo Zpohanili Andělé ku pomoci 511 nám 85 Klaněnie obrazu šelmy 77 1. Tes. 5, 4 — 79 1. Tes. 5, 6 a 7 — 81 Moudr. 17, 17 — 82 Podle Jana 3, 19 a 1, 5 39*
Strana 612
612 Kapitola Zevnitřnie činěnie Obraz na čele ruce (černěj: 74 Kalich hněvu Víno čisté toto Smíšené Boha a nad život věčný. Nebo, ktož srdcem jiné miluje nežli Krista, obrazu šelmy a šelmě klaní se. Protož každý nahlédni v srdce své, co miluje, co myslí, kam se nachyluje milováním, 115 k světu-li čili k Kristu Ježíši skrze vieru, tělesné-li věci miluje a ty věci, kterýchž tělo žádá na světě. Člověk zevnitřní muož do kostela k božským věcem přijíti, slova božieho poslúchati, zpovie- dati se a tělo božie a krev přijímati i almužnu dávati, avšak vnitřní člověk velmi se nakloňuje k světu; a toho jest nesnadno poznati, 120 leč by světlo Ducha Páně shuory přišlo. A protož někteří sau, ješto první stupeň a místo milovánie dávají Pánu, druhé tělu; ti někdy všedně hřešie. Jiní sau, kteřížto první stupeň šelmě a tělu dávají i sami se raději nežli přikázaní Kristovu a Ježíši Kristu; ti těžce hřešie, jakož die anděl tento. Opět, kto Bohu něčím po- 125 212b2 slauží, aby z toho chválen byl aneb úžitek tělesný vzal, ten na čele má obraz. Jiní na ruce, totiž v skutcích svých, kteréž dobré činí, viece v nich hledá přiezně těla etc. »A ten ť bude píti víno hněvu božieho« z kalicha tohoto. David: »Kalich v rukau Páně vína čistého plný smíšeného. A naklonil jest z toho do tohoto, 130 avšak kal jeho nenie vyprázdněn. Píti ť budau všickni hřiešníci země«. Jako kalich má v sobě víno: svrchu bude čisté, a zezpod kal bude. A tak dotýká obojieho, vína i kalu, a tak smíšenie. A praví, že je to kalich hněvu Páně, totiž pomsta jeho spravedlivá; jako duše s světem svázaná, a opustiec Krista, i milovala jiné kromě 135 něho, jestliže se má zase navrátiti, musí ť hořkých věcí zakusiti, jako nevěsta, má-li se k ženichu navrátiti, bývá to s nesnází. A že sau naše duše zalíbily sobě v světě a všickni se uchajlili od něho, protož časy svými Pán podává nám tohoto kalichu hoř- kosti, aby člověk po rozkoši a veselí vyléval slzy pláče v času ny-140 nějším, také se napíjel z vína hněvu Páně, totiž aby trpěli horlivú boží pomstu; a to ť jest víno čisté i také smíšené. Hněv prchlivosti jeho víno jeho jest, a to jest víno čisté, neb se skrz ně duše čistie, vieru hubenau svau poznávají a na zlé skutky pláčí a z hřiechuov svých pokánie činie. A tak hlad, mor a meč víno jest čisté, kteréž 145 pijíce mnozí se očišťují těchto časuov výborně. Druhé jest smíšené, a dotud je pijí, že až ke dnu přicházejí. Mnozí sau Boha rozhněvali tak velmi, že zde pijíce víno čisté také pijí smíšené a kalné, na- posledy s kvasnicemi. Smíšenie s kvasnicemi jest jeho poslední pomsta po tomto životě. Nebo zde někteří trpie těžké rány, ale 150 nepolepšují života svého, ale rauhají se Bohu a popauzejí hněvu V srdce nahlédnauti 129 Podle Ž. 75, 9
612 Kapitola Zevnitřnie činěnie Obraz na čele ruce (černěj: 74 Kalich hněvu Víno čisté toto Smíšené Boha a nad život věčný. Nebo, ktož srdcem jiné miluje nežli Krista, obrazu šelmy a šelmě klaní se. Protož každý nahlédni v srdce své, co miluje, co myslí, kam se nachyluje milováním, 115 k světu-li čili k Kristu Ježíši skrze vieru, tělesné-li věci miluje a ty věci, kterýchž tělo žádá na světě. Člověk zevnitřní muož do kostela k božským věcem přijíti, slova božieho poslúchati, zpovie- dati se a tělo božie a krev přijímati i almužnu dávati, avšak vnitřní člověk velmi se nakloňuje k světu; a toho jest nesnadno poznati, 120 leč by světlo Ducha Páně shuory přišlo. A protož někteří sau, ješto první stupeň a místo milovánie dávají Pánu, druhé tělu; ti někdy všedně hřešie. Jiní sau, kteřížto první stupeň šelmě a tělu dávají i sami se raději nežli přikázaní Kristovu a Ježíši Kristu; ti těžce hřešie, jakož die anděl tento. Opět, kto Bohu něčím po- 125 212b2 slauží, aby z toho chválen byl aneb úžitek tělesný vzal, ten na čele má obraz. Jiní na ruce, totiž v skutcích svých, kteréž dobré činí, viece v nich hledá přiezně těla etc. »A ten ť bude píti víno hněvu božieho« z kalicha tohoto. David: »Kalich v rukau Páně vína čistého plný smíšeného. A naklonil jest z toho do tohoto, 130 avšak kal jeho nenie vyprázdněn. Píti ť budau všickni hřiešníci země«. Jako kalich má v sobě víno: svrchu bude čisté, a zezpod kal bude. A tak dotýká obojieho, vína i kalu, a tak smíšenie. A praví, že je to kalich hněvu Páně, totiž pomsta jeho spravedlivá; jako duše s světem svázaná, a opustiec Krista, i milovala jiné kromě 135 něho, jestliže se má zase navrátiti, musí ť hořkých věcí zakusiti, jako nevěsta, má-li se k ženichu navrátiti, bývá to s nesnází. A že sau naše duše zalíbily sobě v světě a všickni se uchajlili od něho, protož časy svými Pán podává nám tohoto kalichu hoř- kosti, aby člověk po rozkoši a veselí vyléval slzy pláče v času ny-140 nějším, také se napíjel z vína hněvu Páně, totiž aby trpěli horlivú boží pomstu; a to ť jest víno čisté i také smíšené. Hněv prchlivosti jeho víno jeho jest, a to jest víno čisté, neb se skrz ně duše čistie, vieru hubenau svau poznávají a na zlé skutky pláčí a z hřiechuov svých pokánie činie. A tak hlad, mor a meč víno jest čisté, kteréž 145 pijíce mnozí se očišťují těchto časuov výborně. Druhé jest smíšené, a dotud je pijí, že až ke dnu přicházejí. Mnozí sau Boha rozhněvali tak velmi, že zde pijíce víno čisté také pijí smíšené a kalné, na- posledy s kvasnicemi. Smíšenie s kvasnicemi jest jeho poslední pomsta po tomto životě. Nebo zde někteří trpie těžké rány, ale 150 nepolepšují života svého, ale rauhají se Bohu a popauzejí hněvu V srdce nahlédnauti 129 Podle Ž. 75, 9
Strana 613
XIV 613 213a2 jeho. Protož pijí za drahně let až do smrti, aniž se tak vyčišťují, ale dotud trpiece Boha viece dráždie, až i zbauřie a zkormautie jako víno hněv Páně na se, že na ně vyleje naposledy vostatní 155 pomstu velikau věčného zatracenie. Ale pokorní a kajície pijí víno čisté řiekajíce: »Hodně a spra-Čisté víno pijí tito vedlivě tyto věci trpíme. Smiluj se, Pane, nad námi!« Jiní tak trpie a pijí, že k bludóm přivedeni bývají a k rauhaní svau ne- trpělivostí, a viece se zatvrzují; ti ť pijí smíchané a zkalené, totiž 160 upadají v hřiech proti Duchu svatému, kterýž ani zde ani v bu- dauciem času nebude odpuštěn, a tak v věčný hněv. A tak dvojí lid pije víno hněvu Páně. Nebo, jako tělo odpornými věcmi bývá uzdraveno, tak duše, kteráž nakloněna byla k modlám a k milo- vání stvoření, má zase býti přivedena odpornými věcmi a uléčena, 165 totiž ranami protivnými duši i tělu, a tak aby vyčištěna byla a přišla k světlu viery a lásky a milosti Pána Boha. Jiní pak pijíce bývají oslepeni, a tak těm jest připraveno míchané víno. Protož, kterým byl Pán tak blízký, že jim víno čisté a výborné dával, a nechtěli ho píti k spasení, pokládá se teď, co budau trpěti takoví: 170 »A mučen bude ohněm«. Že člověk vnitřní jest duchovní, mauky Mauky duchovnic také tyto sau duchovnie, a mnohem těžšie nežli tělesné; a nenie příslušnějšieho jména muk a trápení najukrutnějších, jediné skrz tyto vidědlné mauky, jako radosti nebeské abychom vypravovali, nemáme příhodných k tomu jmén, jediné některé radosti čitedlné 175 a hmotné. Protož die, že mučen bude ohněm. Skrz oheň rozumie se oheň co znamena hryzenie těžké v duši a zahanbenie najvětšie a nevypravitedlné. Raději by se měl člověk styděti za hřiechy své přede v šemi obcemi Hanbu nésti zdo radši v Čechách nežli trpěti hanbu po tomto životě. Duše tak jest stvo- 180 řená, že, jako nepamatuje na radosti nebeské, tak ani na tyto mauky, totiž veliké hanby před svatými, kteří sau dobře živi byli. »A sírau«. Síra krmí a rozmáhá voheň a rychle se zapaluje a smrdí; a znamená ohavný a mrzký smrad hřiešníkuov před svatými božími a před Beránkem. A budau hřiešníci jako ohavná 185 mrcha. A pakli kto nenie konečně vyčištěn, však do času hořeti bude a smrděti. Kteří sau se pak konečně nekáli ani želeli zlosti své, ti věčně hořeti budau. A tak nestyděli se zde a nečinili pokánie Víno hněvu Oslepení Síra smrdutá Mrcha sau IrlesniČi 213a1 160 Mat. 12, 32; Luk. 12, 10 — 182 Zdá se, že písař vyslovoval slovo „sira“ s krátkým -i- ve všech pádech; protože však není důsledný v označování kvantity, transkribuji zde i dále: sír-
XIV 613 213a2 jeho. Protož pijí za drahně let až do smrti, aniž se tak vyčišťují, ale dotud trpiece Boha viece dráždie, až i zbauřie a zkormautie jako víno hněv Páně na se, že na ně vyleje naposledy vostatní 155 pomstu velikau věčného zatracenie. Ale pokorní a kajície pijí víno čisté řiekajíce: »Hodně a spra-Čisté víno pijí tito vedlivě tyto věci trpíme. Smiluj se, Pane, nad námi!« Jiní tak trpie a pijí, že k bludóm přivedeni bývají a k rauhaní svau ne- trpělivostí, a viece se zatvrzují; ti ť pijí smíchané a zkalené, totiž 160 upadají v hřiech proti Duchu svatému, kterýž ani zde ani v bu- dauciem času nebude odpuštěn, a tak v věčný hněv. A tak dvojí lid pije víno hněvu Páně. Nebo, jako tělo odpornými věcmi bývá uzdraveno, tak duše, kteráž nakloněna byla k modlám a k milo- vání stvoření, má zase býti přivedena odpornými věcmi a uléčena, 165 totiž ranami protivnými duši i tělu, a tak aby vyčištěna byla a přišla k světlu viery a lásky a milosti Pána Boha. Jiní pak pijíce bývají oslepeni, a tak těm jest připraveno míchané víno. Protož, kterým byl Pán tak blízký, že jim víno čisté a výborné dával, a nechtěli ho píti k spasení, pokládá se teď, co budau trpěti takoví: 170 »A mučen bude ohněm«. Že člověk vnitřní jest duchovní, mauky Mauky duchovnic také tyto sau duchovnie, a mnohem těžšie nežli tělesné; a nenie příslušnějšieho jména muk a trápení najukrutnějších, jediné skrz tyto vidědlné mauky, jako radosti nebeské abychom vypravovali, nemáme příhodných k tomu jmén, jediné některé radosti čitedlné 175 a hmotné. Protož die, že mučen bude ohněm. Skrz oheň rozumie se oheň co znamena hryzenie těžké v duši a zahanbenie najvětšie a nevypravitedlné. Raději by se měl člověk styděti za hřiechy své přede v šemi obcemi Hanbu nésti zdo radši v Čechách nežli trpěti hanbu po tomto životě. Duše tak jest stvo- 180 řená, že, jako nepamatuje na radosti nebeské, tak ani na tyto mauky, totiž veliké hanby před svatými, kteří sau dobře živi byli. »A sírau«. Síra krmí a rozmáhá voheň a rychle se zapaluje a smrdí; a znamená ohavný a mrzký smrad hřiešníkuov před svatými božími a před Beránkem. A budau hřiešníci jako ohavná 185 mrcha. A pakli kto nenie konečně vyčištěn, však do času hořeti bude a smrděti. Kteří sau se pak konečně nekáli ani želeli zlosti své, ti věčně hořeti budau. A tak nestyděli se zde a nečinili pokánie Víno hněvu Oslepení Síra smrdutá Mrcha sau IrlesniČi 213a1 160 Mat. 12, 32; Luk. 12, 10 — 182 Zdá se, že písař vyslovoval slovo „sira“ s krátkým -i- ve všech pádech; protože však není důsledný v označování kvantity, transkribuji zde i dále: sír-
Strana 614
614 Kapitola Mauka jaká bude Dajm Noc Trpělivost svatých Na toto dvé pomnieti před oblíčejem Beránka a svatých anděluov; i budau trpěti hanbu před nimi také věčně, kteříž opustili Beránka i svaté jeho. »A dajm muk jich vstupovati bude na věky věkuov«. Mauka 190 tato jest duše z některakého ohně duchovnieho, když ještě tělo ležeti bude v hrobě. Tak na jazyku bohatce byla taková mauka. Tak hanba bude před Beránkem i před svatými anděly jeho. Tak taková mauka dýmu bude duchovní, zastěňující tvář Beránkovu i svatých jeho. Jako světí radovati se budau před Beránkem i před 195 svatými jeho a budau mieti odpočinutie v Pánu, tak ti, kteří se klanějí šelmě, nenáviděti budau Beránka a nebudau ho moci milovati. A tak ani budau v něm odpočívati, ale ustávati budau v mučení vnitřním. »V noci«, ale svatým bude světlo věčné, »neb jim bude věčná. Zde ť jest trpělivost svatých«. Jako světí ne-200 povolovali šelmě, ale zemřeli sau raději, tu ť jest byla trpělivost svatých; tak slyšiece mauky zlých a čtauce a pamatujíce na tyto pomsty, bude tu trpěli vost svatých. Radše chtěli trpěti kterau 213b1 kolivěk smrt na světě nežli povoliti šelmě. Tyto dvě věci svatí předkládají: radosti totiž, aby zemřeli a přišli k Kristu a k životu 205 věčnému; druhé mauky tyto, aby byli velmi opatrní a aby ostřie- hali přikázaní božích a vieru Ježíše Krista aby zachovali celau. A tak, patřiece k radostem nebeským a k mukám zlých, zacho- vávati budau přikázanie a vieru Beránka, a v těch věcech bude trpělivost jich, totiž u vieře a v přikázaních božích, trpěti budau 210 bitie a žaláře a zlé pověsti, aby neupadli v mauky zatracencuov, ale došli věčných radostí svatých. Nebáti se smrti I slyšel sem hlas z nebe, an mi die: »Na- piš: Blahoslavení mrtví« etc. Tyto řeči mají k sobě zřenie. Prvé viděl, že v najvětším boji světí proti šelmě a draku mají pomoc od Boha, nebo Beránek s svatými sstupoval ku po- moci; a ta pomoc viece k duši nežli k tělu příleží. Potom světí 5 andělé také odplatu nebeskau přivodí. K odplatě nynie také opět přivodí mauku těžkau a vystřiehají napomínajíce, aby se varo- vali klaněnie šelmě, neb jest hřech veliký a těžký. Již v této řeči posilňuje proti nebezpečenství smrti, aby se nebáli smrti podstúpiti. Nebo báti se podstúpiti smrti přivodí mnoho zlého 10 a kazí mnoho dobrého, nebo pro takovau bázeň nezřízenú člověk opauští Boha i pravdu. 192 Luk. 16, 24
614 Kapitola Mauka jaká bude Dajm Noc Trpělivost svatých Na toto dvé pomnieti před oblíčejem Beránka a svatých anděluov; i budau trpěti hanbu před nimi také věčně, kteříž opustili Beránka i svaté jeho. »A dajm muk jich vstupovati bude na věky věkuov«. Mauka 190 tato jest duše z některakého ohně duchovnieho, když ještě tělo ležeti bude v hrobě. Tak na jazyku bohatce byla taková mauka. Tak hanba bude před Beránkem i před svatými anděly jeho. Tak taková mauka dýmu bude duchovní, zastěňující tvář Beránkovu i svatých jeho. Jako světí radovati se budau před Beránkem i před 195 svatými jeho a budau mieti odpočinutie v Pánu, tak ti, kteří se klanějí šelmě, nenáviděti budau Beránka a nebudau ho moci milovati. A tak ani budau v něm odpočívati, ale ustávati budau v mučení vnitřním. »V noci«, ale svatým bude světlo věčné, »neb jim bude věčná. Zde ť jest trpělivost svatých«. Jako světí ne-200 povolovali šelmě, ale zemřeli sau raději, tu ť jest byla trpělivost svatých; tak slyšiece mauky zlých a čtauce a pamatujíce na tyto pomsty, bude tu trpěli vost svatých. Radše chtěli trpěti kterau 213b1 kolivěk smrt na světě nežli povoliti šelmě. Tyto dvě věci svatí předkládají: radosti totiž, aby zemřeli a přišli k Kristu a k životu 205 věčnému; druhé mauky tyto, aby byli velmi opatrní a aby ostřie- hali přikázaní božích a vieru Ježíše Krista aby zachovali celau. A tak, patřiece k radostem nebeským a k mukám zlých, zacho- vávati budau přikázanie a vieru Beránka, a v těch věcech bude trpělivost jich, totiž u vieře a v přikázaních božích, trpěti budau 210 bitie a žaláře a zlé pověsti, aby neupadli v mauky zatracencuov, ale došli věčných radostí svatých. Nebáti se smrti I slyšel sem hlas z nebe, an mi die: »Na- piš: Blahoslavení mrtví« etc. Tyto řeči mají k sobě zřenie. Prvé viděl, že v najvětším boji světí proti šelmě a draku mají pomoc od Boha, nebo Beránek s svatými sstupoval ku po- moci; a ta pomoc viece k duši nežli k tělu příleží. Potom světí 5 andělé také odplatu nebeskau přivodí. K odplatě nynie také opět přivodí mauku těžkau a vystřiehají napomínajíce, aby se varo- vali klaněnie šelmě, neb jest hřech veliký a těžký. Již v této řeči posilňuje proti nebezpečenství smrti, aby se nebáli smrti podstúpiti. Nebo báti se podstúpiti smrti přivodí mnoho zlého 10 a kazí mnoho dobrého, nebo pro takovau bázeň nezřízenú člověk opauští Boha i pravdu. 192 Luk. 16, 24
Strana 615
XIV. 615 Protož slyšel hlas řkaucí: »Napiš: Blahoslavení mrtví« etc. Die: »Mrtví, kteříž umierají«. Jest smrt zlá i dobrá. Smrt zlá smrt dobrá i zi 15 jedna jest duše skrz hřiech smrtedlný, jako také jest život duše skrz Ducha svatého obživenie. A tak die Pán skrz Ezechiele: »Duše, která shřeší, smrtí umře«. A ta ť jest svatým byla hroznějšie nežli kte rá smrt těla, a tisíc smrtí spieše by podstaupili, nežli se smrti duše dopustili, svoléce hřiechu. A ta někdy jest tajná při člověku, 20 jako u pokrytcuov. A tau smrtí mnozí umierají. Z té pochodie druhá smrt, pekelní; neb takoví, nečiniece pokánie, do pekel sstupují. Protož die David: »Smrt hřiešníkuov najhoršie«. Zba- venu býti života věčného a Pána Boha jest těžká smrt. Jest jiná smrt, dobrá, kterauž člověk umierá hřiechu, tělu, lakomství, 25 frejuom a milostem tělesným zhovadilým. K Římanuom VI.: »Zemřeli-li sme s Kristem, věříme, že spolu s ním také živi budeme«. A k Kolocenským III°.: »Neb ste zemřeli a život váš skryt jest s Kristem v Bohu«. A opět: »Mrtvěte audy vaše jako v smilství, v frejích« etc., aby tak člověk umřel hřiechu. A ta smrt řiedká 30 jest v křesťanech. A protož to znamení jest smrti dobré, když Dobré znamení- někomu zlořečí, hanějí, posmievají se, a on na to nedbá, ani se pohne jako mrtvý. A ktož tak umierá, blahoslavený jest. Ekleziastes, mluvě o potupě světa, die: »Chválil sem viece mrtvé nežli živé«, totiž 35 hřiechom. Tak všickni světí umierali sú zde na světě. A tak mrtvý a světu ukřižovaný apoštol pověděl: »Odstup to ode mne, bych se v čem jiném chlubil, jediné v kříži Pána našeho Ježíše Krista. Mně svět ukřižován jest a já světu«. Protož, jako svět k Kristu ukřižovanému měl ohavnost, tak také k jeho učedlníkóm, a učedl- 40 níci Ježíše Krista k světu. A třetie smrt jest těla, kteráž bývá dobře i zle. Ta těm, kteří sau zemřeli hřiechu, nikdá nebývá zlá, ale dobrá. David die: »Drahá smrt svatých před obličejem jeho«. A o té teď nynie praví sv. Ján, že ti, kteří sau prvé umřeli hřiechu, sau blahoslavení, umierajíce 214a1 45 na těle pro jméno Kristovo; a ti že sau řiedcí, sau blahoslavení. A ta smrt tělesná jest jim jako sen lehká a chutná. »A kteří v Pánu umierají«, totiž u vieře, v lásce, v naději svaté. Neb ta smrt tělesná jest jim jako dvéře, skrz kterauž vcházejí do věčné vlasti; nebo zde mají zámutky, trápenie ustavičná od světa, těla a dábla, tam Mlnozí mldu Litik Sirti Dobrá smrt Smrt tělesna V Pánu umři C jestí 213b2 16 Ezech. 18, 4 a 20 — 22 Ž. 34, 22 — 26 Rím. 6, 8 — 27 Kol. 3, 3 — 28 Kol. 3, 5 —34 Eccl. 4, 2 — 36 Gal. 6, 14 —42 Ž. 116, 15
XIV. 615 Protož slyšel hlas řkaucí: »Napiš: Blahoslavení mrtví« etc. Die: »Mrtví, kteříž umierají«. Jest smrt zlá i dobrá. Smrt zlá smrt dobrá i zi 15 jedna jest duše skrz hřiech smrtedlný, jako také jest život duše skrz Ducha svatého obživenie. A tak die Pán skrz Ezechiele: »Duše, která shřeší, smrtí umře«. A ta ť jest svatým byla hroznějšie nežli kte rá smrt těla, a tisíc smrtí spieše by podstaupili, nežli se smrti duše dopustili, svoléce hřiechu. A ta někdy jest tajná při člověku, 20 jako u pokrytcuov. A tau smrtí mnozí umierají. Z té pochodie druhá smrt, pekelní; neb takoví, nečiniece pokánie, do pekel sstupují. Protož die David: »Smrt hřiešníkuov najhoršie«. Zba- venu býti života věčného a Pána Boha jest těžká smrt. Jest jiná smrt, dobrá, kterauž člověk umierá hřiechu, tělu, lakomství, 25 frejuom a milostem tělesným zhovadilým. K Římanuom VI.: »Zemřeli-li sme s Kristem, věříme, že spolu s ním také živi budeme«. A k Kolocenským III°.: »Neb ste zemřeli a život váš skryt jest s Kristem v Bohu«. A opět: »Mrtvěte audy vaše jako v smilství, v frejích« etc., aby tak člověk umřel hřiechu. A ta smrt řiedká 30 jest v křesťanech. A protož to znamení jest smrti dobré, když Dobré znamení- někomu zlořečí, hanějí, posmievají se, a on na to nedbá, ani se pohne jako mrtvý. A ktož tak umierá, blahoslavený jest. Ekleziastes, mluvě o potupě světa, die: »Chválil sem viece mrtvé nežli živé«, totiž 35 hřiechom. Tak všickni světí umierali sú zde na světě. A tak mrtvý a světu ukřižovaný apoštol pověděl: »Odstup to ode mne, bych se v čem jiném chlubil, jediné v kříži Pána našeho Ježíše Krista. Mně svět ukřižován jest a já světu«. Protož, jako svět k Kristu ukřižovanému měl ohavnost, tak také k jeho učedlníkóm, a učedl- 40 níci Ježíše Krista k světu. A třetie smrt jest těla, kteráž bývá dobře i zle. Ta těm, kteří sau zemřeli hřiechu, nikdá nebývá zlá, ale dobrá. David die: »Drahá smrt svatých před obličejem jeho«. A o té teď nynie praví sv. Ján, že ti, kteří sau prvé umřeli hřiechu, sau blahoslavení, umierajíce 214a1 45 na těle pro jméno Kristovo; a ti že sau řiedcí, sau blahoslavení. A ta smrt tělesná jest jim jako sen lehká a chutná. »A kteří v Pánu umierají«, totiž u vieře, v lásce, v naději svaté. Neb ta smrt tělesná jest jim jako dvéře, skrz kterauž vcházejí do věčné vlasti; nebo zde mají zámutky, trápenie ustavičná od světa, těla a dábla, tam Mlnozí mldu Litik Sirti Dobrá smrt Smrt tělesna V Pánu umři C jestí 213b2 16 Ezech. 18, 4 a 20 — 22 Ž. 34, 22 — 26 Rím. 6, 8 — 27 Kol. 3, 3 — 28 Kol. 3, 5 —34 Eccl. 4, 2 — 36 Gal. 6, 14 —42 Ž. 116, 15
Strana 616
616 Kapitola již budau mieti věčnaj pokoj. To ukázáno jest na svatém knězi 50 Simeonovi řkaucím: »Nynie propauštíš, Pane, služebníka tvého v pokoji«, totiž umřieti, »neb ť sau viděly oči mé spasenie tvé«. Jako by chtěl řieci: »Prvé sem nikdie neměl pokoje, ale již vyjda z těla, budu mieti pokoj pravý a radosti plný«. »Umierají také v Pánu«, kteříž pro Krista a jeho jméno a pro 55 jeho umierají pravdu. Tehdáž zajisté tepruva konečně počíná přemáhati duše a života docházeti, když z těla tohoto vycházie smrtedlného duše svatá, a tehdy ť bude blahoslavený ten. Jako i lodie bezpečná jest, když se k břehu přibližuje, a tehdy se plavci radují, tak přes tento svět jako moře volení plavie se jako po moři. 60 A jakož se čte v Skutciech apoštolských, že Pavel na moři, když se rozrazila a polámala lodie, s mnohými však vyšel na břeh, tak Cierkev roztržena také nynie viera jako lodie cierkve roztržena jest a rozdělena, takže onen jiný smysl, onen jiný drží a vypravuje, tento jináče smyslí, a onen jináče, jeden každý vedlé zdánie hlavy své rozumy 65 vymajšleje. A blahoslavený jest, kto u vieře celé trvá. Světí zajisté umrtvení hříchóm radovali se, když z tesklivého příbytku tohoto těla jako z těžkého žaláře vyjíti měli, v ono blahoslavené světlo patřiece. Nebo tehdáž, tak umierajíce, novým narozením rodie se tam do nebeské radosti. Nebo na svět když se rodí člověk, tehdy 70 se rodí v biedy; ale když mrtvý hřiechóm umierá na těle, tehdy se rodí v radost nevýmluvnú. A protož se sluší radovati a ne- plakati, když umierá dobrý člověk; ale děti, když se rodie na svět, úpějí a pláčí. »Blahoslavení mrtví, kteříž umierají v Pánu«, totiž v lásce 75 Bez lásky zlá smrt vždycky trvajíce; těm ť se dobře vede. Ale kteříž bez lásky umierají, tehdy ť jest to počátek všie biedy, pláče a nařiekanie žalostného. Tito pak, kteří v Pánu umierají, jest jim konec biedy a počátek radosti a veselé. »Již potom pak praví Duch, aby odpočievali od svých prací«, totiž od bojuov proti hřiechóm, proti tělu, světu, 80 dáblu, myšlením zlým. Nebo zde na světě nenie odpočinutie, tehdy ť to nenie královstvie nebeské, jako někteří mylně smajš- lejí, že by zde věrní neumierajíce nevýmluvné radosti měli dojíti; ale onino odpočinutie budau mieti věčné ode všech svých prací. »Nebo skutkové jich jdau za nimi«, totiž mzdy a odplaty věčné. 85 A to těm bude, kterýchž ani šelma ani drak nemohl odlúčiti od lásky Kristovy. Ale sau jiní, kteříž sau kajície a umierají, ne- V Pánu smrt Narozenie dvoje tuto Odpočinutie po práci Lodie 214a2 Skutkové za svatými jdú 51 Luk. 2, 29 a 30 — 61 Skutk. 27, 44 — 82 Narážka na bludy chiliastické; viz Uvod.
616 Kapitola již budau mieti věčnaj pokoj. To ukázáno jest na svatém knězi 50 Simeonovi řkaucím: »Nynie propauštíš, Pane, služebníka tvého v pokoji«, totiž umřieti, »neb ť sau viděly oči mé spasenie tvé«. Jako by chtěl řieci: »Prvé sem nikdie neměl pokoje, ale již vyjda z těla, budu mieti pokoj pravý a radosti plný«. »Umierají také v Pánu«, kteříž pro Krista a jeho jméno a pro 55 jeho umierají pravdu. Tehdáž zajisté tepruva konečně počíná přemáhati duše a života docházeti, když z těla tohoto vycházie smrtedlného duše svatá, a tehdy ť bude blahoslavený ten. Jako i lodie bezpečná jest, když se k břehu přibližuje, a tehdy se plavci radují, tak přes tento svět jako moře volení plavie se jako po moři. 60 A jakož se čte v Skutciech apoštolských, že Pavel na moři, když se rozrazila a polámala lodie, s mnohými však vyšel na břeh, tak Cierkev roztržena také nynie viera jako lodie cierkve roztržena jest a rozdělena, takže onen jiný smysl, onen jiný drží a vypravuje, tento jináče smyslí, a onen jináče, jeden každý vedlé zdánie hlavy své rozumy 65 vymajšleje. A blahoslavený jest, kto u vieře celé trvá. Světí zajisté umrtvení hříchóm radovali se, když z tesklivého příbytku tohoto těla jako z těžkého žaláře vyjíti měli, v ono blahoslavené světlo patřiece. Nebo tehdáž, tak umierajíce, novým narozením rodie se tam do nebeské radosti. Nebo na svět když se rodí člověk, tehdy 70 se rodí v biedy; ale když mrtvý hřiechóm umierá na těle, tehdy se rodí v radost nevýmluvnú. A protož se sluší radovati a ne- plakati, když umierá dobrý člověk; ale děti, když se rodie na svět, úpějí a pláčí. »Blahoslavení mrtví, kteříž umierají v Pánu«, totiž v lásce 75 Bez lásky zlá smrt vždycky trvajíce; těm ť se dobře vede. Ale kteříž bez lásky umierají, tehdy ť jest to počátek všie biedy, pláče a nařiekanie žalostného. Tito pak, kteří v Pánu umierají, jest jim konec biedy a počátek radosti a veselé. »Již potom pak praví Duch, aby odpočievali od svých prací«, totiž od bojuov proti hřiechóm, proti tělu, světu, 80 dáblu, myšlením zlým. Nebo zde na světě nenie odpočinutie, tehdy ť to nenie královstvie nebeské, jako někteří mylně smajš- lejí, že by zde věrní neumierajíce nevýmluvné radosti měli dojíti; ale onino odpočinutie budau mieti věčné ode všech svých prací. »Nebo skutkové jich jdau za nimi«, totiž mzdy a odplaty věčné. 85 A to těm bude, kterýchž ani šelma ani drak nemohl odlúčiti od lásky Kristovy. Ale sau jiní, kteříž sau kajície a umierají, ne- V Pánu smrt Narozenie dvoje tuto Odpočinutie po práci Lodie 214a2 Skutkové za svatými jdú 51 Luk. 2, 29 a 30 — 61 Skutk. 27, 44 — 82 Narážka na bludy chiliastické; viz Uvod.
Strana 617
XIV. 617 učinivše uplně dosti za své hřiechy, ale vuoli dobrau mají; ti ještě ne ihned jdau do nebeské vlasti, sau však blahoslavení a ještě 90 se vyčišťují. Neb jest tam koleno pekelníkuov, kteréž se klanie Pánu Ježíšovi. Ještě jest některaký Ejipt některým. Protož, když jest Jákob umřel v Ejiptě, synové izrahelští, berauce se z Ejipta, pobrali kosti Jozefovy, pochovaného v Ejiptě. Tak mnozí, dokud sau v čištění, k vyplnění však volených božích a k jistému 95 počtu z očistce vycházejí a vysvobozeni bývají modlitbami a almuž- 214b1 nami svatých. Ale sau jiní zle živi jsauce, Boha se nebojiece; ti když mrau, zlořečení mrtví ne blahoslavení, ale sau zlořečení. A slyšel Jan hlas vnitř v srdci, aby napsal v svém srdci i v jiných srdcích takové věci, aby na- 100 psal a vytiskl, aby věřili, že sau blahoslavení mrtví etc. Nynie toto v srdcích našich ať uvázne a vtlačie se, abychom hotovi byli a hodni umřieti pro Krista. Neb die apoštol, že, které kolivěk věci napsány sú, k našemu naučení napsány sau. I nynie zajisté mnozí umierají, ale bojím se, že ne v Pánu; neb mrau bez lásky, zloději, 105 vražedlníci a ješto se v mnohé bludy zapletli. A protož v tako- vých Duch Páně nemá místa. Z prvnie zajisté smrti duše, jenž jest skrze hřiech, má člověk probuzen býti skrz štědré almužen dávanie. Jako Tobiáš synu svému radil řka: »Vyplacuj almužnami hřiechy své«. A Daniel Nabuchodonozorovi radí řka: »Zda by 110 snad almužnami a milosrdenstvími chudých vyplaceni byli hřie- chové tvoji«. Druhé modlitbami nábožnými a častými člověk z té smrti bývá vzkřiešen, pracemi věrnými, pláči a lkáními etc. Figuora Modlitby. Al- mužny za mrtvé Zlá srt takových Almužna pro- buzuje z smrti Očistec Modlitbami 214b2 I viděl sem, a aj. oblak jasný, a na tom oblaku an sedí podobný Synu člověka etc. Veliká viděnie svatých, kteráž sú mievali k našim časuom o bu- dauciech věcech, nemají světí srdce lehkého k nim mieti jako 5 k básněm nynějších smyšlének rozličných. Ale blahoslavení sau, kteříž ostřiehají slov těchto, kteráž dána sau jako listové od ženicha Ježíše Krista dušem věrným. Protož blahoslavení sú, kteříž ostřie- hají těchto listuov Beránka, totiž které posielá ku potěšení vyvo- leným a zarmúceným, druhé k učení hlaupým a usty dlým k roz- 1o nícení. A kteříž přidávají k těmto slovuom, budau jim přidány mauky věčné. Nepřidávaj 92 2. M. 13, 19 — 93 Po slově »z Ejipta« má se podle znaménka čísti marginálie (černě psaná): totiž z tohoto světa. — 102 Řím. 15, 4 — 108 Tob. 4, 9 a 11 — 109 Dan. 4, 24 10 Sr. Zj. 22, 18
XIV. 617 učinivše uplně dosti za své hřiechy, ale vuoli dobrau mají; ti ještě ne ihned jdau do nebeské vlasti, sau však blahoslavení a ještě 90 se vyčišťují. Neb jest tam koleno pekelníkuov, kteréž se klanie Pánu Ježíšovi. Ještě jest některaký Ejipt některým. Protož, když jest Jákob umřel v Ejiptě, synové izrahelští, berauce se z Ejipta, pobrali kosti Jozefovy, pochovaného v Ejiptě. Tak mnozí, dokud sau v čištění, k vyplnění však volených božích a k jistému 95 počtu z očistce vycházejí a vysvobozeni bývají modlitbami a almuž- 214b1 nami svatých. Ale sau jiní zle živi jsauce, Boha se nebojiece; ti když mrau, zlořečení mrtví ne blahoslavení, ale sau zlořečení. A slyšel Jan hlas vnitř v srdci, aby napsal v svém srdci i v jiných srdcích takové věci, aby na- 100 psal a vytiskl, aby věřili, že sau blahoslavení mrtví etc. Nynie toto v srdcích našich ať uvázne a vtlačie se, abychom hotovi byli a hodni umřieti pro Krista. Neb die apoštol, že, které kolivěk věci napsány sú, k našemu naučení napsány sau. I nynie zajisté mnozí umierají, ale bojím se, že ne v Pánu; neb mrau bez lásky, zloději, 105 vražedlníci a ješto se v mnohé bludy zapletli. A protož v tako- vých Duch Páně nemá místa. Z prvnie zajisté smrti duše, jenž jest skrze hřiech, má člověk probuzen býti skrz štědré almužen dávanie. Jako Tobiáš synu svému radil řka: »Vyplacuj almužnami hřiechy své«. A Daniel Nabuchodonozorovi radí řka: »Zda by 110 snad almužnami a milosrdenstvími chudých vyplaceni byli hřie- chové tvoji«. Druhé modlitbami nábožnými a častými člověk z té smrti bývá vzkřiešen, pracemi věrnými, pláči a lkáními etc. Figuora Modlitby. Al- mužny za mrtvé Zlá srt takových Almužna pro- buzuje z smrti Očistec Modlitbami 214b2 I viděl sem, a aj. oblak jasný, a na tom oblaku an sedí podobný Synu člověka etc. Veliká viděnie svatých, kteráž sú mievali k našim časuom o bu- dauciech věcech, nemají světí srdce lehkého k nim mieti jako 5 k básněm nynějších smyšlének rozličných. Ale blahoslavení sau, kteříž ostřiehají slov těchto, kteráž dána sau jako listové od ženicha Ježíše Krista dušem věrným. Protož blahoslavení sú, kteříž ostřie- hají těchto listuov Beránka, totiž které posielá ku potěšení vyvo- leným a zarmúceným, druhé k učení hlaupým a usty dlým k roz- 1o nícení. A kteříž přidávají k těmto slovuom, budau jim přidány mauky věčné. Nepřidávaj 92 2. M. 13, 19 — 93 Po slově »z Ejipta« má se podle znaménka čísti marginálie (černě psaná): totiž z tohoto světa. — 102 Řím. 15, 4 — 108 Tob. 4, 9 a 11 — 109 Dan. 4, 24 10 Sr. Zj. 22, 18
Strana 618
618 Kapitola Žeň co jest Svět kterak se rozumí Kaukol Oboje dozrává Nesnadně přestati zlého Protož dotýká najprvé žně svatých i zlých, kteráž se již začíná. A to najprvé, že viděl anděla s kosau, druhého, který křičel na něho řka: »Vyzdvihni ruku svú a seč!«. Opět jiného viděl s kosau, a jiného volajícieho a řkaucieho: »Také ty seč!« Která jest to žeň, 15 vykládá Syn boží, kterýž viděnie toto dal Janovi, řka ve čtení svatého Mat.: »Žeň jesti ť skonánie světa«, skonávanie, totiž zka- ženie věku Antikristova a královstvie jeho, skonánie věku šatanova a zlých. A času toho, když nasiel hospodář pšenice, nasiel také nepřítel kaukole. A nebyl znamenitý sprvu kaukol. Když se pak 20 ukázalo štiepenie Antikristovo, řekli sau služebníci: »Aj, pane, kterak tyto věci škodlivé sau duši a zatratitedlné, odkud sau přišly a kde se vzaly?« Služebníci také modlili se v náboženství: »Pane, vytrháme tyto zlé věci«. Neuposlechl jich, ale odpověděl: »Nechte obého ruosti«, totiž nenie slušné pšenici s kaukolem vytrhati, 25 totiž spravedlivého s nespravedlivým zahubiti, jako činie falešní proroci. Také modlili se učedlníci řkauce: »Vylož nám podobenstvie o kaukoli«. Odpověděl jim: »Žeň jest skonánie světa«, netoliko na měsíci a slunci a na zemi aby rozuměl, ale světa toho, kterýž jest opuštěn od lásky, v němžto láska ustydla a zlost se rozmohla, 30 v kterémžto světě mnozí se uchajlili od lásky a od pravdy; takové zkaženie světa jesti ť žeň. Ale zřízená láska od sebe počíná. Na- vraťme se k samým sobě, jest-li v nás ta žeň, o kteréž Spasitel mluví: »Žeň jest skonánie světa«. Dozrála-li pšenice, vizme, aneb kaukol v těchto dnech! A dozrál f 35 jest již kaukol. Kaukol jest velikost] a množstvie hřiechuov 215a1 zjevných i tajných, velikost ohavnosti. Tehdy potřebie jest, aby již posečen byl od země. V vyvolených také pravda a láska a dob- rota dozrává, a v oněchno prvních nepravost a blud dozrává. Co pak se rozumie skrz to kaukole dozránie? Jistě to hluboké40 štípenie jeho v skrajších srdečných, druhé, že nesnadně mohau přestati od hřiechuov, totiž od lakomstvie, od pajchy, ale vždycky se hlaube ujímá den ote dne. Jako nádoba hliněná nová pro ne- čistotu, kterauž v sobě držela od desieti let, nesnadně bývá vy- čištěna a smradu zbavena, tak naše přirozenie lidské nakaženo 45 jest od dětinstvie hněvem, nenávistí, hořkostí, pýchau, smilstvem — nesnadně ty věci vycházejí z hrnce hliněného, těla našeho. A tak se hluboce ty zlé věci vkořenily, že vytrhány býti nemohau skrz probuzovánie, radu, nemoc a skrz rány božie: kořene ne- 17 Mat. 13, 39 — 19 Mat. 13, 25 nn. — 30 Ohlas Mat. 24, 12
618 Kapitola Žeň co jest Svět kterak se rozumí Kaukol Oboje dozrává Nesnadně přestati zlého Protož dotýká najprvé žně svatých i zlých, kteráž se již začíná. A to najprvé, že viděl anděla s kosau, druhého, který křičel na něho řka: »Vyzdvihni ruku svú a seč!«. Opět jiného viděl s kosau, a jiného volajícieho a řkaucieho: »Také ty seč!« Která jest to žeň, 15 vykládá Syn boží, kterýž viděnie toto dal Janovi, řka ve čtení svatého Mat.: »Žeň jesti ť skonánie světa«, skonávanie, totiž zka- ženie věku Antikristova a královstvie jeho, skonánie věku šatanova a zlých. A času toho, když nasiel hospodář pšenice, nasiel také nepřítel kaukole. A nebyl znamenitý sprvu kaukol. Když se pak 20 ukázalo štiepenie Antikristovo, řekli sau služebníci: »Aj, pane, kterak tyto věci škodlivé sau duši a zatratitedlné, odkud sau přišly a kde se vzaly?« Služebníci také modlili se v náboženství: »Pane, vytrháme tyto zlé věci«. Neuposlechl jich, ale odpověděl: »Nechte obého ruosti«, totiž nenie slušné pšenici s kaukolem vytrhati, 25 totiž spravedlivého s nespravedlivým zahubiti, jako činie falešní proroci. Také modlili se učedlníci řkauce: »Vylož nám podobenstvie o kaukoli«. Odpověděl jim: »Žeň jest skonánie světa«, netoliko na měsíci a slunci a na zemi aby rozuměl, ale světa toho, kterýž jest opuštěn od lásky, v němžto láska ustydla a zlost se rozmohla, 30 v kterémžto světě mnozí se uchajlili od lásky a od pravdy; takové zkaženie světa jesti ť žeň. Ale zřízená láska od sebe počíná. Na- vraťme se k samým sobě, jest-li v nás ta žeň, o kteréž Spasitel mluví: »Žeň jest skonánie světa«. Dozrála-li pšenice, vizme, aneb kaukol v těchto dnech! A dozrál f 35 jest již kaukol. Kaukol jest velikost] a množstvie hřiechuov 215a1 zjevných i tajných, velikost ohavnosti. Tehdy potřebie jest, aby již posečen byl od země. V vyvolených také pravda a láska a dob- rota dozrává, a v oněchno prvních nepravost a blud dozrává. Co pak se rozumie skrz to kaukole dozránie? Jistě to hluboké40 štípenie jeho v skrajších srdečných, druhé, že nesnadně mohau přestati od hřiechuov, totiž od lakomstvie, od pajchy, ale vždycky se hlaube ujímá den ote dne. Jako nádoba hliněná nová pro ne- čistotu, kterauž v sobě držela od desieti let, nesnadně bývá vy- čištěna a smradu zbavena, tak naše přirozenie lidské nakaženo 45 jest od dětinstvie hněvem, nenávistí, hořkostí, pýchau, smilstvem — nesnadně ty věci vycházejí z hrnce hliněného, těla našeho. A tak se hluboce ty zlé věci vkořenily, že vytrhány býti nemohau skrz probuzovánie, radu, nemoc a skrz rány božie: kořene ne- 17 Mat. 13, 39 — 19 Mat. 13, 25 nn. — 30 Ohlas Mat. 24, 12
Strana 619
XIV. 619 215a2 50 mohau vytrhati tyto všecky věci. Protož se jest již najvětší roz- mohla zlost. A ačkoli se někdy vrch utne v některých a příčiny se odtínají a jich se varují pro pokřik na sebe od kněží a kazateluov aneb pro pokuty peněžité aneb pro vězenie, ale v kořenu zlost živá jest. A protož musí Pán pustiti kosu svau, aby vytrhal a vy- 55 kořenil a umrtvil hřiech ten. Ve všem lidu křesťanském tak se jest již zkořenila ohavnost najvětšie a pajcha světská i duchovnie a lakomstvie a milovánie světa, že bývají na kázaní a u častého těla a krve Páně přijímaní, a od těchto se věcí nevystřiehají a jich se nezprostie. Nebo kterak 60 Duch Páně místo muože mieti a Kristus, kterýž přichází skrz Ducha a pravdu, kterak se tu zmaže a poškvrní s kořenem sodomským a gomorským? Ó, by se tak Kristus vkořenil v srdcích našich, jistě měli bychom potěšenie v zámutku! Ale víno od kořene sodom- ského máme a v tom trváme ustavičně. Protož volá anděl na takovú 65 zlost: »Pusť kosu«, totiž dopusť pomstu a ránu zatracenie na ně. Item který koli budeš chtieti hřiech změřiti, pohleď na lidský stav a na auřady, kterak první hřiech, lakomstvie, rozmáhá se na zprávcích i na poddaných lidech, kterak sobě poplužie a dědin dobývají a osobují, z tvrzí a z vesnic se uvazují a v to dávají konšelé 70 a auřadníci i poddaní a pajchají, také pod jménem zákona Páně hledají, což jejich jest; a vdovy pláčí a sirotci, oblaupeni, obnaženi, a žádný nevstupuje s nimi na rathauz k saudu, aby se přimluvil za ně. Již dozrává zlost, Syn člověka pustí kosu svau, aby odjal z země takové zlé věci, a zatracenie posielá. Opět lakota veliká dozrává a nenie té rány a pomsty, aby kořen vytrhla, leč pošle Pán svú kosu. A ta zlost Babylona slove stok; kdež se mnohé vody zbiehají, bývá moře: tak zběhnutie v jedno zlostí všech jest Babylon. Již se jest zlost hněvu, sváru, pajchy, smilstva rozvodnila, láska ustydla, zlost se rozmohla, 80 bludové mnozí přišli a shromážděnie spolu všech jest dnes hřiechuov a zlostí. Toho znamení jest, že najvětší Babylon krásně vystaven jest, manželstvie se porušuje a neváží se za hřiech cizoložstvo, sodomářstvo se rozmáhá ve všech staviech; a z toho jest zřejmo, že dozrává žeň. Item kněžstvo najviece roztrženo a velmi velice nečisté uči- Kněžstvo něno a najviece zesnuli a zaspali od pravdy; tato ť sú znamenie dozrávanie žně. Item že jest dozrála žeň, neb tak již v obyčej vše zlé dozrává Kořen zlého trva vždy Ohavnost se rozmohla Pustiti kosu o jest? Lakomstvie se rozmohlo Vdovy a sirotci opuštěni Lakota Stok zlého Babylon vystaven krásně Nevážie se hřiechove 75 85 215b1 70 Slova »i poddani« jsou in marg., rukou pův. písaře.
XIV. 619 215a2 50 mohau vytrhati tyto všecky věci. Protož se jest již najvětší roz- mohla zlost. A ačkoli se někdy vrch utne v některých a příčiny se odtínají a jich se varují pro pokřik na sebe od kněží a kazateluov aneb pro pokuty peněžité aneb pro vězenie, ale v kořenu zlost živá jest. A protož musí Pán pustiti kosu svau, aby vytrhal a vy- 55 kořenil a umrtvil hřiech ten. Ve všem lidu křesťanském tak se jest již zkořenila ohavnost najvětšie a pajcha světská i duchovnie a lakomstvie a milovánie světa, že bývají na kázaní a u častého těla a krve Páně přijímaní, a od těchto se věcí nevystřiehají a jich se nezprostie. Nebo kterak 60 Duch Páně místo muože mieti a Kristus, kterýž přichází skrz Ducha a pravdu, kterak se tu zmaže a poškvrní s kořenem sodomským a gomorským? Ó, by se tak Kristus vkořenil v srdcích našich, jistě měli bychom potěšenie v zámutku! Ale víno od kořene sodom- ského máme a v tom trváme ustavičně. Protož volá anděl na takovú 65 zlost: »Pusť kosu«, totiž dopusť pomstu a ránu zatracenie na ně. Item který koli budeš chtieti hřiech změřiti, pohleď na lidský stav a na auřady, kterak první hřiech, lakomstvie, rozmáhá se na zprávcích i na poddaných lidech, kterak sobě poplužie a dědin dobývají a osobují, z tvrzí a z vesnic se uvazují a v to dávají konšelé 70 a auřadníci i poddaní a pajchají, také pod jménem zákona Páně hledají, což jejich jest; a vdovy pláčí a sirotci, oblaupeni, obnaženi, a žádný nevstupuje s nimi na rathauz k saudu, aby se přimluvil za ně. Již dozrává zlost, Syn člověka pustí kosu svau, aby odjal z země takové zlé věci, a zatracenie posielá. Opět lakota veliká dozrává a nenie té rány a pomsty, aby kořen vytrhla, leč pošle Pán svú kosu. A ta zlost Babylona slove stok; kdež se mnohé vody zbiehají, bývá moře: tak zběhnutie v jedno zlostí všech jest Babylon. Již se jest zlost hněvu, sváru, pajchy, smilstva rozvodnila, láska ustydla, zlost se rozmohla, 80 bludové mnozí přišli a shromážděnie spolu všech jest dnes hřiechuov a zlostí. Toho znamení jest, že najvětší Babylon krásně vystaven jest, manželstvie se porušuje a neváží se za hřiech cizoložstvo, sodomářstvo se rozmáhá ve všech staviech; a z toho jest zřejmo, že dozrává žeň. Item kněžstvo najviece roztrženo a velmi velice nečisté uči- Kněžstvo něno a najviece zesnuli a zaspali od pravdy; tato ť sú znamenie dozrávanie žně. Item že jest dozrála žeň, neb tak již v obyčej vše zlé dozrává Kořen zlého trva vždy Ohavnost se rozmohla Pustiti kosu o jest? Lakomstvie se rozmohlo Vdovy a sirotci opuštěni Lakota Stok zlého Babylon vystaven krásně Nevážie se hřiechove 75 85 215b1 70 Slova »i poddani« jsou in marg., rukou pův. písaře.
Strana 620
620 Kapitola Lehké přijímanie Zlému dobré říkají Žeň dozrála Zdřiemaly se panny Nevěstka babylonská Voleni dozrávají vešlo zlé a v hřieších lidé vzali sobě zvyklost, že by se stokrát zpoviedali, a vždycky se zase navracují. Někdy jedinau s pláčem zpoviedajíce se, vždycky se vystříhali zlých věcí; ale nynie po všech 90 ohavnostech a zlostech a po svářích a po všech řečech marných a prázdných bez zpovědi, bez bázně, bez studu běžie směle k stolu božímu, a domnievajíce se, že sau ještě nětco před očima Páně. Item jiné znamenie, že sobě velmi lidé zlehčují hřiechy. Item naj- většie zastíněnie obklíčilo srdce lidská, že dobré mají za zlé, co je 95 k zatracení, praví, že je to k spasení, kde jest blud a zatracenie, tu praví, že je pravda a spasenie, kde jest milost tělesná porušená, tu prý jest láska boží; a kde pravá láska, mají to za ošemetnost. A to, že jest viera v nás uhasla. Opět ti, kteří se najduchovnější zdají, ti najviece od dobroty 100 zacházejí a k zlosti se táhnau, řiekajíce dobrému zlé, sladkému hořké. Opět znamení jiné dozrálé žni v kaukoli, a jenž jest mieška neb směsíce, totiž smiešenie zlostí, že se lidé příliš velmi k tomu ponaukají a bauří, aby sobě v svedení duchuov zlých pomáhali. A kdyby měli co dobrého zpuosobiti v obci v stavu některém neb 105 v auřadu, nic nedbají o to, ale což jest nového a co jest sladkého srdcím; pravie: »Neblaudí ť člověk ten, držme s ním, zastávajme ho, následujme pravdy té skutečně«, — ano pak jest blud! Item znamenie jiné, že čas nebezpečný a dnové zlí sau; kdyby ukráceni nebyli dnové, žádný by spasen člověk nebyl. Item že 110 všecky nynie zdřímaly se panny a křik jest veliký, aby strojily lampy, a větrové vějí velicí, i pohasly jim lampy, kteréžto ohně 215b2 hledají babylonského, a ne Kristova, duchuov marných násle- dujíce a po nich se taulajíce. Protož čas jest, aby pustil Pán kosu. Item jiné znamení, že jest najvětšie zavrženie dobrých skrze zlé, 115 neb řiekají: »My sme volení! My sme strana Kristova, my máme pravdu!« Jako babylonská nevěstka nazývá se nevěstau Kristovau, tak stranu Kristovu zamietají a sebe v losu Kristově postavují, ani mohauce vlastního srdce jednau poznati, aniž jest tu bázně, ani trpělivosti, ani viery, ani milovánie božieho. Vyvolení také sezrávají. Tu ť jest bázeň božie veliká, aby nepadli, tu ť sau jednota a trpělivost. Těchto časuov všudy trpie od pokrytcuov; tu jest viera veliká, nebo bludové sau proti nim; tu jest láska, neb mají mnoho nepřátel; tu čistota. Nebo hřiechové najhorší trápí je, kterýmž odpierají. Protož dozrává oboje, i pšenice 125 120 Zpověd obyčejná 101 Iz. 5, 20 — 109 Podle Efez. 5, 16 a Mat. 24, 22 — 111 Podle Mat. 25, 1 nn.
620 Kapitola Lehké přijímanie Zlému dobré říkají Žeň dozrála Zdřiemaly se panny Nevěstka babylonská Voleni dozrávají vešlo zlé a v hřieších lidé vzali sobě zvyklost, že by se stokrát zpoviedali, a vždycky se zase navracují. Někdy jedinau s pláčem zpoviedajíce se, vždycky se vystříhali zlých věcí; ale nynie po všech 90 ohavnostech a zlostech a po svářích a po všech řečech marných a prázdných bez zpovědi, bez bázně, bez studu běžie směle k stolu božímu, a domnievajíce se, že sau ještě nětco před očima Páně. Item jiné znamenie, že sobě velmi lidé zlehčují hřiechy. Item naj- většie zastíněnie obklíčilo srdce lidská, že dobré mají za zlé, co je 95 k zatracení, praví, že je to k spasení, kde jest blud a zatracenie, tu praví, že je pravda a spasenie, kde jest milost tělesná porušená, tu prý jest láska boží; a kde pravá láska, mají to za ošemetnost. A to, že jest viera v nás uhasla. Opět ti, kteří se najduchovnější zdají, ti najviece od dobroty 100 zacházejí a k zlosti se táhnau, řiekajíce dobrému zlé, sladkému hořké. Opět znamení jiné dozrálé žni v kaukoli, a jenž jest mieška neb směsíce, totiž smiešenie zlostí, že se lidé příliš velmi k tomu ponaukají a bauří, aby sobě v svedení duchuov zlých pomáhali. A kdyby měli co dobrého zpuosobiti v obci v stavu některém neb 105 v auřadu, nic nedbají o to, ale což jest nového a co jest sladkého srdcím; pravie: »Neblaudí ť člověk ten, držme s ním, zastávajme ho, následujme pravdy té skutečně«, — ano pak jest blud! Item znamenie jiné, že čas nebezpečný a dnové zlí sau; kdyby ukráceni nebyli dnové, žádný by spasen člověk nebyl. Item že 110 všecky nynie zdřímaly se panny a křik jest veliký, aby strojily lampy, a větrové vějí velicí, i pohasly jim lampy, kteréžto ohně 215b2 hledají babylonského, a ne Kristova, duchuov marných násle- dujíce a po nich se taulajíce. Protož čas jest, aby pustil Pán kosu. Item jiné znamení, že jest najvětšie zavrženie dobrých skrze zlé, 115 neb řiekají: »My sme volení! My sme strana Kristova, my máme pravdu!« Jako babylonská nevěstka nazývá se nevěstau Kristovau, tak stranu Kristovu zamietají a sebe v losu Kristově postavují, ani mohauce vlastního srdce jednau poznati, aniž jest tu bázně, ani trpělivosti, ani viery, ani milovánie božieho. Vyvolení také sezrávají. Tu ť jest bázeň božie veliká, aby nepadli, tu ť sau jednota a trpělivost. Těchto časuov všudy trpie od pokrytcuov; tu jest viera veliká, nebo bludové sau proti nim; tu jest láska, neb mají mnoho nepřátel; tu čistota. Nebo hřiechové najhorší trápí je, kterýmž odpierají. Protož dozrává oboje, i pšenice 125 120 Zpověd obyčejná 101 Iz. 5, 20 — 109 Podle Efez. 5, 16 a Mat. 24, 22 — 111 Podle Mat. 25, 1 nn.
Strana 621
XIV 621 i kaukol. Item že dar boží navštěvuje nás, totiž Kristus, v slovu a v velebné svátosti, to také dozrává. Také dobrodínie Kristovo dozrává a již k cíli běží. Item snášenie a očekávanie dozrává. Item, že veliké zlé dozrává, totiž nevděčnost daruov božích proti dobrodíní 130 Pána Boha najvětšímu. Tato ť sau znamenie žně, aby Pán pustil kosu a posekl. Item milostná metla a trestánie již sezrává. Item pomoc jest nám ve jméno Páně. Item milosrdenstvie najvětšie. Item časté napomínanie vnitřnie, a není opravy našie a života polepšenie v těch, kteří slyší a čtau slovo božie: neobracují takových 135 věcí k spasení svému. Ta ť sau znamenie brzké velmi žni. Opět praví: »Posielal sem k vám maudré, proroky a učené v zákoně a všecka lékařstvie proti neduhóm vašim dal sem vám; nad městem plakal sem, trpěl sem, kázal sem, své tělo dal sem, a nechcete se obrátiti ke mně. Co tehdy učiním s vámi? Pustím 216a1 140 kosu svau«. Ale spravedlivým tyto všecky věci zlé k dobrému se obrátie, zlým pak netoliko hřiechové, ale všecka dobrodínie božská a darové ke zlému obrátie se. Dozrávají tehdy zlí i dobří, kteříž mnohé mezi sebau mají pokrytce, od kterýchž přieliš mnohé zlé věci trpie, nemohauce s nimi srovnávati; mají proti sobě kacieře, 145 mají falešné proroky, mají tovaryše převrácené, a spolu jednoho stola užievajíce, a nepovolují zlým, ale tesknosti mají a pokušenie od nich, a tak dozrávají. Opět uprostřed sau smilníkuov, uprostřed hněvníkuov, uprostřed zrádcuov, uprostřed sodomářuov, a sau z toho smutní a pláčiece; a tak dozrávají. Někdy pověděl: »Nechte 150 obého ruosti«. Ale již, když jest dozrála žeň, praví: »Přičiňte srp aneb kosu«. Nebo svár, horlivost a ve zlém rozpálenie, pohaněnie a potupy najvětšie a náramná horlivost zlosti nastává, kteráž všudy se všech strán spaluje. Ale dobří sau obnažení, lační, žie niví, u vě- zení ztrápení, nemocní, pokaušení, zranění, a již dob ta horkem 155 trápení dospievá a jako slunce o poledni žže a pálí všudy. Protož die: »Viděl sem anděla«, totiž Krista »kterýž měl kosu«, totiž moc, aby mstil a vybieral zlé z prostředku dobrých Kosa hotova již z země této a dobré z prostředku zlých. Již žeň dobrých volá k nebi jako krev Abelova, žádajíce rozděleni býti a býti s Kristem 160 a žádajíce vyjíti z těchto zlostí. Blahoslavený život dobrých, Blaze dobrým kterýž jest žeň pšenice, kteráž tudiež bude sžata a sklizena do stodoly, totiž shromážděna do odpočinutie věčného. Běda kau- Běda kaukol koli a životu, kterýž v ničemž dobrém neprospievá a nic mu k spa- Spravedlivým vše k dobrému Kaukole mnoho Dobři mezi zlými dozrávají Znamenie tato sau žni Dárové bozie zrají 136 Podle Mat. 23, 34 — 149 Mat. 13, 30 159 Ohlas. Filip. I, 23
XIV 621 i kaukol. Item že dar boží navštěvuje nás, totiž Kristus, v slovu a v velebné svátosti, to také dozrává. Také dobrodínie Kristovo dozrává a již k cíli běží. Item snášenie a očekávanie dozrává. Item, že veliké zlé dozrává, totiž nevděčnost daruov božích proti dobrodíní 130 Pána Boha najvětšímu. Tato ť sau znamenie žně, aby Pán pustil kosu a posekl. Item milostná metla a trestánie již sezrává. Item pomoc jest nám ve jméno Páně. Item milosrdenstvie najvětšie. Item časté napomínanie vnitřnie, a není opravy našie a života polepšenie v těch, kteří slyší a čtau slovo božie: neobracují takových 135 věcí k spasení svému. Ta ť sau znamenie brzké velmi žni. Opět praví: »Posielal sem k vám maudré, proroky a učené v zákoně a všecka lékařstvie proti neduhóm vašim dal sem vám; nad městem plakal sem, trpěl sem, kázal sem, své tělo dal sem, a nechcete se obrátiti ke mně. Co tehdy učiním s vámi? Pustím 216a1 140 kosu svau«. Ale spravedlivým tyto všecky věci zlé k dobrému se obrátie, zlým pak netoliko hřiechové, ale všecka dobrodínie božská a darové ke zlému obrátie se. Dozrávají tehdy zlí i dobří, kteříž mnohé mezi sebau mají pokrytce, od kterýchž přieliš mnohé zlé věci trpie, nemohauce s nimi srovnávati; mají proti sobě kacieře, 145 mají falešné proroky, mají tovaryše převrácené, a spolu jednoho stola užievajíce, a nepovolují zlým, ale tesknosti mají a pokušenie od nich, a tak dozrávají. Opět uprostřed sau smilníkuov, uprostřed hněvníkuov, uprostřed zrádcuov, uprostřed sodomářuov, a sau z toho smutní a pláčiece; a tak dozrávají. Někdy pověděl: »Nechte 150 obého ruosti«. Ale již, když jest dozrála žeň, praví: »Přičiňte srp aneb kosu«. Nebo svár, horlivost a ve zlém rozpálenie, pohaněnie a potupy najvětšie a náramná horlivost zlosti nastává, kteráž všudy se všech strán spaluje. Ale dobří sau obnažení, lační, žie niví, u vě- zení ztrápení, nemocní, pokaušení, zranění, a již dob ta horkem 155 trápení dospievá a jako slunce o poledni žže a pálí všudy. Protož die: »Viděl sem anděla«, totiž Krista »kterýž měl kosu«, totiž moc, aby mstil a vybieral zlé z prostředku dobrých Kosa hotova již z země této a dobré z prostředku zlých. Již žeň dobrých volá k nebi jako krev Abelova, žádajíce rozděleni býti a býti s Kristem 160 a žádajíce vyjíti z těchto zlostí. Blahoslavený život dobrých, Blaze dobrým kterýž jest žeň pšenice, kteráž tudiež bude sžata a sklizena do stodoly, totiž shromážděna do odpočinutie věčného. Běda kau- Běda kaukol koli a životu, kterýž v ničemž dobrém neprospievá a nic mu k spa- Spravedlivým vše k dobrému Kaukole mnoho Dobři mezi zlými dozrávají Znamenie tato sau žni Dárové bozie zrají 136 Podle Mat. 23, 34 — 149 Mat. 13, 30 159 Ohlas. Filip. I, 23
Strana 622
622 Kapitola Žeň jest tato Anděly posiclá dobré i zlé Srp co jest Meč Slovo Páně Nedivíme se tomuto Nebe Země Kterak se ukrotí hněv Páně sení se neobracuje, neb rychle uvržen bude do ohně věčného. 216a2 Die Spasitel: »Naplňte mieru otcuov« etc. Již ten čas jest, aby 165 po vyplnění vzali odplatu svú; protož chce séci nebo žieti skrz anděly, kteříž sau podobni Synu člověka, jakož jest prorokoval řka: »Nechte obého ruosti, a v času žni pošli anděly, aby svázali v snopky kaukol a uvrhli do ohně, a pšenici do stodoly«. Již sau války nepřátelské i těch, ješto z strany Kristovy bojují. Tu ť jest 170 žeň v té porážce a u vězení. A tu nenie lásky v boji a pravdy, ale jest tu kaukol: zemrau-li tu, dáváni bývají na voheň. Item pá- lenie lidí a mordové mnozí; tu ť bývají sžati dobří i zlí. Posielá, které chce, dobré anděly i zlé, zlé kacieře a nečisté proti dobrým, aby skrze zlé posekl dobré a zlé skrz zlé a někdy skrz dobré. Srp tento aneb kosa jménem meče jmenuje se, jménem také slova božieho neb řeči božie. V knihách Maudrosti XVIII.: »Vše- mohúcí řeč tvá, Hospodine, vyšedši z nebe od královských stolic přišla jako silný bojovník etc., meč ostrý přišel na královstvie ošemetné, stojéci přišla tvau mocí velikau a naplnila všecky věci 180 smrtí«, i pšenice i kaukol aby totiž spolu trpěli hladem a morem a mečem, a tak smrtí aby posečeni byli. Nedivíme se, že těchto časuov na kaukoli rána žně jest. Nedivíme se, kterak v tomto pokrytém království pod jménem poslauchanie slova božieho a požievaní těla a krve Páně zlost povstává a panuje veliká, kteráž 185 se již seče. Přišel meč a jde až k nebi, totiž kteří sau dobří a vy- volení, aby také byli pokušeni; a stoje na zemi, totiž od poníže- ných k nebeským a vysokým v milosti, a v dařích božích přišel, 216b1 totiž na spravedlivé a dobré. A někteří také z dobrých počínali se kaziti a spáti, protož mají mečem a rozhněváním Páně pro-190 buzeni býti. »Ale nedlauho trval hněv jeho«, než nám ť se zdají dlauzí dnové a těžcí; ale ukrátí ť Pán dnuov těch. A kterak budau ukrá- ceni? [A] když počnau býti bez žaloby, druhé, když pospieší k služ- bě boží a ku pokání, třetie k časté modlitbě, čtvrté, když uloží 195 konec hřiechuom a smrti v hřieších. Proto i očekává nás, abychom tak na ně patřili, kteříž ne oděním svítězili, ale slovem svatým božím, kdež die, že slovem toho, kterýž je trápil, podmanil, totiž svět, dábla, šelmy a mocné. Všecky tyto věci, i draka i střely vohnivé přemohau vyvolení skrze slovo božie; a to ť jest ta kosa. 200 175 165 Mat. 23, 32 — 168 Mat. 13, 30 — 177 Moudr. 18, 15 a 16 — 192 Moudr. 18, 20 — 193 Ohlas Mat. 24, 22 — 194 [A] patrně třeba vyn. — 198 Podle Efez. 6, 16 a 17
622 Kapitola Žeň jest tato Anděly posiclá dobré i zlé Srp co jest Meč Slovo Páně Nedivíme se tomuto Nebe Země Kterak se ukrotí hněv Páně sení se neobracuje, neb rychle uvržen bude do ohně věčného. 216a2 Die Spasitel: »Naplňte mieru otcuov« etc. Již ten čas jest, aby 165 po vyplnění vzali odplatu svú; protož chce séci nebo žieti skrz anděly, kteříž sau podobni Synu člověka, jakož jest prorokoval řka: »Nechte obého ruosti, a v času žni pošli anděly, aby svázali v snopky kaukol a uvrhli do ohně, a pšenici do stodoly«. Již sau války nepřátelské i těch, ješto z strany Kristovy bojují. Tu ť jest 170 žeň v té porážce a u vězení. A tu nenie lásky v boji a pravdy, ale jest tu kaukol: zemrau-li tu, dáváni bývají na voheň. Item pá- lenie lidí a mordové mnozí; tu ť bývají sžati dobří i zlí. Posielá, které chce, dobré anděly i zlé, zlé kacieře a nečisté proti dobrým, aby skrze zlé posekl dobré a zlé skrz zlé a někdy skrz dobré. Srp tento aneb kosa jménem meče jmenuje se, jménem také slova božieho neb řeči božie. V knihách Maudrosti XVIII.: »Vše- mohúcí řeč tvá, Hospodine, vyšedši z nebe od královských stolic přišla jako silný bojovník etc., meč ostrý přišel na královstvie ošemetné, stojéci přišla tvau mocí velikau a naplnila všecky věci 180 smrtí«, i pšenice i kaukol aby totiž spolu trpěli hladem a morem a mečem, a tak smrtí aby posečeni byli. Nedivíme se, že těchto časuov na kaukoli rána žně jest. Nedivíme se, kterak v tomto pokrytém království pod jménem poslauchanie slova božieho a požievaní těla a krve Páně zlost povstává a panuje veliká, kteráž 185 se již seče. Přišel meč a jde až k nebi, totiž kteří sau dobří a vy- volení, aby také byli pokušeni; a stoje na zemi, totiž od poníže- ných k nebeským a vysokým v milosti, a v dařích božích přišel, 216b1 totiž na spravedlivé a dobré. A někteří také z dobrých počínali se kaziti a spáti, protož mají mečem a rozhněváním Páně pro-190 buzeni býti. »Ale nedlauho trval hněv jeho«, než nám ť se zdají dlauzí dnové a těžcí; ale ukrátí ť Pán dnuov těch. A kterak budau ukrá- ceni? [A] když počnau býti bez žaloby, druhé, když pospieší k služ- bě boží a ku pokání, třetie k časté modlitbě, čtvrté, když uloží 195 konec hřiechuom a smrti v hřieších. Proto i očekává nás, abychom tak na ně patřili, kteříž ne oděním svítězili, ale slovem svatým božím, kdež die, že slovem toho, kterýž je trápil, podmanil, totiž svět, dábla, šelmy a mocné. Všecky tyto věci, i draka i střely vohnivé přemohau vyvolení skrze slovo božie; a to ť jest ta kosa. 200 175 165 Mat. 23, 32 — 168 Mat. 13, 30 — 177 Moudr. 18, 15 a 16 — 192 Moudr. 18, 20 — 193 Ohlas Mat. 24, 22 — 194 [A] patrně třeba vyn. — 198 Podle Efez. 6, 16 a 17
Strana 623
XIV. 623 216b2 A tomu podobné měl David u vidění svém (II. Královských XXIIII.), kterýž měl množstvie lidu zbrojného a rozkázal zčísti lid z pychu; i rozhněval se na ň Pán etc. Tak ť se i na nás hněvá z též příčiny, když v množství pajchámy, a potom pak utiekají 205 strachem jeden každý od druhého. Gád prorok přišed řekl mu: »Zhřešil si, a za hřiech sobě toho nepočítáš«. Tak mnozí, kterak koli hřešie, ukrutně činie, kradau, laupie sirotky, řiekají: »Kněžie volají na nás, nemáme ť z toho hřiechu!« Opět nepostiti se u vi- giljie, nenie ť z toho hřiechu, nenie ť žádného aurazu svědomí. 210 V pátek jísti a nepostiti se nenie ť prý hřiechu. A nedbají na po- horšenie bližních. Jako sv. Pavel: »Bych znal, že bratr muoj horší se« etc. Takéž i David tento shřešil tajně, protož pomsta přišla na něho: »Vybeř sobě jednu pomstu z těchto tří« etc. Tři rány těžké dány sau jemu, aby sobě jednu z nich, kterau chce, zvolil. 215 Auzkost byla mu veliká. Ty pomsty byly sau ta kosa a pohubeno jich množstvie mo- rem. Potom uzřel anděla s mečem. Kdež jest Jan viděl kosu v rukau anděla, David viděl teď meč a řekl: »Pane, já ť sem shře- šil«. Každý, kdyby pohleděl na rány tyto, zajisté u vieře řekl by: 220 »Pane, já ť sem zhřešil! Já ť sem nikdý právě neželel hřiechuov svých, nikdá sem právě nepřestal od zlých věcí, nikdie sem rád netrpěl ran, hněvu sem nenechal«. Ale že lidé nešetřie těchto ran, protož tak nemluvie, ale na jiné sčítají řkauce, že to pro jiné trpíme. David pak řekl: »Já ť sem shřešil«. Pro zprávce někdy 225 a duchovní lidi Pán dopauští kosu, i také pro zlé věci obecnieho lidu. Protož rceme všickni: »Shřešili sme najvětšími hřiechy«. Item svatý Ján IIII°. pokládá, že mluvil jest Pán k Sama- ritánce. »Ještě pravíte, že po čtyřech měsících žeň přijde« etc. První měsíc byl jest před příštím Kristovým a potom mučedl- 230 nictvo svatých, kteříž sú krev vylévali. Druhý měsíc kacieři, kteříž svedli lid, kteříž na vraném koni přitáhli. I přišli sú svět andělé proti nim s kosau a se zbrojí Písma svatého, a vehnán byl drak do propasti a zavřín. Potom hvězda přišla a opět pro- past otevřela, i vyšly sau kobylky. Třetí měsíc sú pokrytci, kteříž 235 pod jménem Kristovým lakomstvie následovali. Čtvrtý měsíc jest čas Antikristuov, v němžto jest zběhnutie a stok všech zlosti zemských, kacieřuov, pokrytcuov a lidí náramně převrácených. Protož dozrává žeň. Hřiechuov sobě nevážie Posty rušie Kosa Páně Kdybychom pohleděli na hřiecny sve Měsícové čtyři co znamenaji I. 11. 111. IIII. David zhřešil zečtením lidu 202 2. Sam. (2. Král.) 24, I nn. — 211 Řím. 14, 21; I. Kor. 8, 13 213 2. Sam. (2. Král.) 24, 12 — 218 Ib. 24, 17 — 220 Ib. — 227 Jan 4/ 35
XIV. 623 216b2 A tomu podobné měl David u vidění svém (II. Královských XXIIII.), kterýž měl množstvie lidu zbrojného a rozkázal zčísti lid z pychu; i rozhněval se na ň Pán etc. Tak ť se i na nás hněvá z též příčiny, když v množství pajchámy, a potom pak utiekají 205 strachem jeden každý od druhého. Gád prorok přišed řekl mu: »Zhřešil si, a za hřiech sobě toho nepočítáš«. Tak mnozí, kterak koli hřešie, ukrutně činie, kradau, laupie sirotky, řiekají: »Kněžie volají na nás, nemáme ť z toho hřiechu!« Opět nepostiti se u vi- giljie, nenie ť z toho hřiechu, nenie ť žádného aurazu svědomí. 210 V pátek jísti a nepostiti se nenie ť prý hřiechu. A nedbají na po- horšenie bližních. Jako sv. Pavel: »Bych znal, že bratr muoj horší se« etc. Takéž i David tento shřešil tajně, protož pomsta přišla na něho: »Vybeř sobě jednu pomstu z těchto tří« etc. Tři rány těžké dány sau jemu, aby sobě jednu z nich, kterau chce, zvolil. 215 Auzkost byla mu veliká. Ty pomsty byly sau ta kosa a pohubeno jich množstvie mo- rem. Potom uzřel anděla s mečem. Kdež jest Jan viděl kosu v rukau anděla, David viděl teď meč a řekl: »Pane, já ť sem shře- šil«. Každý, kdyby pohleděl na rány tyto, zajisté u vieře řekl by: 220 »Pane, já ť sem zhřešil! Já ť sem nikdý právě neželel hřiechuov svých, nikdá sem právě nepřestal od zlých věcí, nikdie sem rád netrpěl ran, hněvu sem nenechal«. Ale že lidé nešetřie těchto ran, protož tak nemluvie, ale na jiné sčítají řkauce, že to pro jiné trpíme. David pak řekl: »Já ť sem shřešil«. Pro zprávce někdy 225 a duchovní lidi Pán dopauští kosu, i také pro zlé věci obecnieho lidu. Protož rceme všickni: »Shřešili sme najvětšími hřiechy«. Item svatý Ján IIII°. pokládá, že mluvil jest Pán k Sama- ritánce. »Ještě pravíte, že po čtyřech měsících žeň přijde« etc. První měsíc byl jest před příštím Kristovým a potom mučedl- 230 nictvo svatých, kteříž sú krev vylévali. Druhý měsíc kacieři, kteříž svedli lid, kteříž na vraném koni přitáhli. I přišli sú svět andělé proti nim s kosau a se zbrojí Písma svatého, a vehnán byl drak do propasti a zavřín. Potom hvězda přišla a opět pro- past otevřela, i vyšly sau kobylky. Třetí měsíc sú pokrytci, kteříž 235 pod jménem Kristovým lakomstvie následovali. Čtvrtý měsíc jest čas Antikristuov, v němžto jest zběhnutie a stok všech zlosti zemských, kacieřuov, pokrytcuov a lidí náramně převrácených. Protož dozrává žeň. Hřiechuov sobě nevážie Posty rušie Kosa Páně Kdybychom pohleděli na hřiecny sve Měsícové čtyři co znamenaji I. 11. 111. IIII. David zhřešil zečtením lidu 202 2. Sam. (2. Král.) 24, I nn. — 211 Řím. 14, 21; I. Kor. 8, 13 213 2. Sam. (2. Král.) 24, 12 — 218 Ib. 24, 17 — 220 Ib. — 227 Jan 4/ 35
Strana 624
624 Kapitola Oblak sau dobří 1 zlí Posielá Pán zlé i dobré A proto i přišel na oblaku jasném, totiž v člověčenství čistém, podobný k Synu člověka, totiž Kristus Ježíš, pravý Buoh a člověk, 240 i s svými svatými kazateli a anděly dobrými, kteříž nesau meč slova božieho jako kosu proti zlosti, aby posečena byla. Jinau kosu, zlých shromážděnie proti dobrým a proti pšenici, aby 217a1 také vysečeni byli z tohoto světa. Také oblak sau svatí dobří, v nichžto Spasitel přichází odpieraje drakově a Antikristově 245 zlosti. Oblak sau také zlí, kteříž přicházejí proti dobrým, aby také vyňati byli z prostředku zlých a již aby setřiena byla jim všeliká slza od očí a aby odpočinuli od takových pokušení. Které se líbí Pánu poslati anděly a lidi, buďto dobré, buďto zlé, posielá s svú mocí jako s kosau ku posečení jiných na zatracenie, jiných 250 k životu věčnému. Oblak jasný Prvé Pán na- pominá, než tresče Viděnie na smrti Oblak jaké má povahy I viděl sem, a aj. oblak jasný, a na tom oblaku sedieše podobný k Synu člověka etc. Vidien jest podobný k Synu člověka, kterýž chce žieti neb séci. Protož povědieno jest prvé, kterak lidem dán byl anděl s věčným čtením, aby se učili báti Boha; tuto pak dává se anděl, aby pustil kosu. A tiem dává znáti toto, že nechce člověka zatratiti, jediné leč ho prvé skrz čtenie napomene k dobrému a ku pokání, jako Ninive nechtěl podvrátiti, leč prvé jim dal proroka a kazatele a čtyřidceti dní ku pokání. Též v zemi judské a izrahelské dával proroky tomu hříšnému lidu, aby najprvé napomínali je ku po- 10 kání, aby ukázal jim hřiechy jich i ctnost, peklo i nebe. Tak i dnes posielají se andělé dobří, aby se lidé obrátili k Bohu. Jestliže toho zanetbáme, Buoh tím vinen nebude, ale my. Dnes také, dřieve nežli dopauští kosu na dobré i zlé, dává mnohá na- pomenutie ku pokání. Kteříž ť pak spie, čekajte tudiež na se 15 kosy. Item na konci života při smrti dobří i zlí také mají viděnie dobrá, jako andělská. Nebo my sme na poli; ohlédaj se každý, jest-li kaukol či pšenice a dozrává-li v dobrém nebo ve zlém: tak také čekaj kosy k životu neb k zatracení. Item: »Viděl sem oblak jasný«. Oblak béře slunečný paprslek 20 a vydává na zemi blesk; druhé moc slunce velikau zadržuje, aby příliš nesvítilo, ale menšieho světla podává nám. Opět, kam moc nebeská vede oblak, tam jde. Také vydává rosu a déšť, ješto zemi 5 217a2 247 Ohlas Zj. 7, 17; 21, 4. 4 Zj. 1A, 6 — 8 Jon. 1, 2 nn.
624 Kapitola Oblak sau dobří 1 zlí Posielá Pán zlé i dobré A proto i přišel na oblaku jasném, totiž v člověčenství čistém, podobný k Synu člověka, totiž Kristus Ježíš, pravý Buoh a člověk, 240 i s svými svatými kazateli a anděly dobrými, kteříž nesau meč slova božieho jako kosu proti zlosti, aby posečena byla. Jinau kosu, zlých shromážděnie proti dobrým a proti pšenici, aby 217a1 také vysečeni byli z tohoto světa. Také oblak sau svatí dobří, v nichžto Spasitel přichází odpieraje drakově a Antikristově 245 zlosti. Oblak sau také zlí, kteříž přicházejí proti dobrým, aby také vyňati byli z prostředku zlých a již aby setřiena byla jim všeliká slza od očí a aby odpočinuli od takových pokušení. Které se líbí Pánu poslati anděly a lidi, buďto dobré, buďto zlé, posielá s svú mocí jako s kosau ku posečení jiných na zatracenie, jiných 250 k životu věčnému. Oblak jasný Prvé Pán na- pominá, než tresče Viděnie na smrti Oblak jaké má povahy I viděl sem, a aj. oblak jasný, a na tom oblaku sedieše podobný k Synu člověka etc. Vidien jest podobný k Synu člověka, kterýž chce žieti neb séci. Protož povědieno jest prvé, kterak lidem dán byl anděl s věčným čtením, aby se učili báti Boha; tuto pak dává se anděl, aby pustil kosu. A tiem dává znáti toto, že nechce člověka zatratiti, jediné leč ho prvé skrz čtenie napomene k dobrému a ku pokání, jako Ninive nechtěl podvrátiti, leč prvé jim dal proroka a kazatele a čtyřidceti dní ku pokání. Též v zemi judské a izrahelské dával proroky tomu hříšnému lidu, aby najprvé napomínali je ku po- 10 kání, aby ukázal jim hřiechy jich i ctnost, peklo i nebe. Tak i dnes posielají se andělé dobří, aby se lidé obrátili k Bohu. Jestliže toho zanetbáme, Buoh tím vinen nebude, ale my. Dnes také, dřieve nežli dopauští kosu na dobré i zlé, dává mnohá na- pomenutie ku pokání. Kteříž ť pak spie, čekajte tudiež na se 15 kosy. Item na konci života při smrti dobří i zlí také mají viděnie dobrá, jako andělská. Nebo my sme na poli; ohlédaj se každý, jest-li kaukol či pšenice a dozrává-li v dobrém nebo ve zlém: tak také čekaj kosy k životu neb k zatracení. Item: »Viděl sem oblak jasný«. Oblak béře slunečný paprslek 20 a vydává na zemi blesk; druhé moc slunce velikau zadržuje, aby příliš nesvítilo, ale menšieho světla podává nám. Opět, kam moc nebeská vede oblak, tam jde. Také vydává rosu a déšť, ješto zemi 5 217a2 247 Ohlas Zj. 7, 17; 21, 4. 4 Zj. 1A, 6 — 8 Jon. 1, 2 nn.
Strana 625
XIV. 625 217b1 obživují a činie, aby se zelenalo to, což se na nie rodie. Item když 25 větrové přicházejí na oblaky, tehdy bývá vespolek jich sraženie a třeskot, a z toho blajskanie a hromobitie pocházejí. Protož vo oblaku v zákoně Starém činie se zmínka, též i v Novém zákoně, neb něco znamenitého vyznamenává. Nebo někdy světí andělé Oblak co znamená vyznamenávají se a jiní z lidí svatých. K Židuom XII.: »Majíce 30 tehdy oblak uprostřed postavený« etc. A světí měli sau velikau vieru, kteráž utvrdila jich vuoli a aumysl v Kristu, že žádná smrt nemohla jie zrušiti; ale naše ť jest viera mdlá a křehká. Oblak zdvíhá se vzhuoru; tak jich obcovánie bylo v nebi. Kdež jest byl jich poklad, tu i srdce. Tělo, ačkoli mdlé a nemocné bylo, ale maud- 35 rost jich najvětšie byla. Naše pak zase na odpor srdce sau v zemi. Také sau přijímali světlo maudrosti od božského paprslku, a někdy prvé dával jim Pán maudrost svú nežli nevidědlným andělóm, ale andělóm skrze tyto. A skrz ně dával světu a zemským maud- rost. Jako Jan evangelista mnohé věci viděl nad anděly. A jako 40 jeden oblak osvěcuje jiný, tak světí andělé osvěcují jiné a tak také jiní světí jiné svaté. O kterýchž Izaiáš mluví: »Kteří sau tito, ješto se jako voblak nesau«, k nebeským věcem se pozdvihujíce a divné věci tam spatřujíce v božství a nám otvierajíce učenie to, kteréž od Boha přijímají? A ty světlosti a paprslky od slunce 45 oni sau v hojnosti přijímali, nad kteréžto žádní jiní potomní, žádný ť se jim nemá vrovnati v umění a v dařích. Ó, by nám je seslal na zemi naši suchau! Opět jako skrz oblaky dešť přichází, tak skrze svaté při- cházelo srdce skraušené a slzy, totiž bolest na hřiechy a osvícenie 50 v srdci a poznánie božie. Ó, kdy tito oblakové vynesau se na srdce naše? Kdy vydadí rosu a dešť slzí, kdy zdravé učenie? Bojím se náramně, abychom nebyli ta nešťastná vinnice, o kteréž Izaiáš V° Nešťastná vinnice sine die: »To učiním vinnici mé: odejmu plot od nie a rozkáži oblakóm, totiž svatým, aby nevydávali deště a aby svatých múdrost a vidě- 55 nie neslaužila jim«. Jsme pohřiechu již bez rozumu a bez světla viery, protož nenie žádného úžitku. A proč to činí, tauží skrz jiného proroka Jeremiáše, pod zpuosobau nevěsty řka: »Viz, kde si se neprostřela! Měla si má býti nevěsta, a ty pak svú mysl všudy s' upřela a podložila ve všech hříších«, ale bydliti budau 6o v ní hadové, drakové, totiž hněv, zlá viera, rozbrojové. A nenie rány tak škodlivé, jako když Pán nechce trestati duše, ale chce Sv. Jan nad andělv viděl uoně věcí Užitek veliký svatých Zlé nebyti trestánu od Pán 29 Žid. 12, 1 — 41 Iz. 60, 8 — 53 Podle Iz. 5, 5 a 6 — 57 Jer. 3, 2 nn. Jakoubek, Výklad. 40
XIV. 625 217b1 obživují a činie, aby se zelenalo to, což se na nie rodie. Item když 25 větrové přicházejí na oblaky, tehdy bývá vespolek jich sraženie a třeskot, a z toho blajskanie a hromobitie pocházejí. Protož vo oblaku v zákoně Starém činie se zmínka, též i v Novém zákoně, neb něco znamenitého vyznamenává. Nebo někdy světí andělé Oblak co znamená vyznamenávají se a jiní z lidí svatých. K Židuom XII.: »Majíce 30 tehdy oblak uprostřed postavený« etc. A světí měli sau velikau vieru, kteráž utvrdila jich vuoli a aumysl v Kristu, že žádná smrt nemohla jie zrušiti; ale naše ť jest viera mdlá a křehká. Oblak zdvíhá se vzhuoru; tak jich obcovánie bylo v nebi. Kdež jest byl jich poklad, tu i srdce. Tělo, ačkoli mdlé a nemocné bylo, ale maud- 35 rost jich najvětšie byla. Naše pak zase na odpor srdce sau v zemi. Také sau přijímali světlo maudrosti od božského paprslku, a někdy prvé dával jim Pán maudrost svú nežli nevidědlným andělóm, ale andělóm skrze tyto. A skrz ně dával světu a zemským maud- rost. Jako Jan evangelista mnohé věci viděl nad anděly. A jako 40 jeden oblak osvěcuje jiný, tak světí andělé osvěcují jiné a tak také jiní světí jiné svaté. O kterýchž Izaiáš mluví: »Kteří sau tito, ješto se jako voblak nesau«, k nebeským věcem se pozdvihujíce a divné věci tam spatřujíce v božství a nám otvierajíce učenie to, kteréž od Boha přijímají? A ty světlosti a paprslky od slunce 45 oni sau v hojnosti přijímali, nad kteréžto žádní jiní potomní, žádný ť se jim nemá vrovnati v umění a v dařích. Ó, by nám je seslal na zemi naši suchau! Opět jako skrz oblaky dešť přichází, tak skrze svaté při- cházelo srdce skraušené a slzy, totiž bolest na hřiechy a osvícenie 50 v srdci a poznánie božie. Ó, kdy tito oblakové vynesau se na srdce naše? Kdy vydadí rosu a dešť slzí, kdy zdravé učenie? Bojím se náramně, abychom nebyli ta nešťastná vinnice, o kteréž Izaiáš V° Nešťastná vinnice sine die: »To učiním vinnici mé: odejmu plot od nie a rozkáži oblakóm, totiž svatým, aby nevydávali deště a aby svatých múdrost a vidě- 55 nie neslaužila jim«. Jsme pohřiechu již bez rozumu a bez světla viery, protož nenie žádného úžitku. A proč to činí, tauží skrz jiného proroka Jeremiáše, pod zpuosobau nevěsty řka: »Viz, kde si se neprostřela! Měla si má býti nevěsta, a ty pak svú mysl všudy s' upřela a podložila ve všech hříších«, ale bydliti budau 6o v ní hadové, drakové, totiž hněv, zlá viera, rozbrojové. A nenie rány tak škodlivé, jako když Pán nechce trestati duše, ale chce Sv. Jan nad andělv viděl uoně věcí Užitek veliký svatých Zlé nebyti trestánu od Pán 29 Žid. 12, 1 — 41 Iz. 60, 8 — 53 Podle Iz. 5, 5 a 6 — 57 Jer. 3, 2 nn. Jakoubek, Výklad. 40
Strana 626
626 Kapitola Oblak lehký co jes Kajície lidé sů také oblak Paust Dvě pomocí ovšem opustiti a nechati jie v pomstě a ráně nepřítele, beze všie pomoci zuostavuje ji. Běda té duši! Protož oblakové sau světí andělé a kazatelové a proroci, apoštolé. Jako ve čtení praví Pán, že přijde v oblacích nebeských. 65 Jako se v Exodu pokládá, že oblak měl Mojžieš a tu byl anděl. Světí proroci měli oblak, skrz kterýž viděli anděly, a Jan evange- lista též, že sau byli světlí. A odtud sau svatým mluvili andělé. Tak Pán skrz apoštoly jako skrz oblaky dštil jest a mluvil. Tak Kristus skrze tělo své ukázal se nám a mluvil jest. Protož jeden 70 oblak praví: »Zdali jistoty hledáte toho, kterýž ve mně mluví, Kristus?« Hle, apoštolé byli oblak! Opět Izaiáš XIX.: »Aj, vstaupí na oblak lehký a přijde do Ejipta«, totiž do tohoto světa tmavého. Skrz oblak lehký znamenává se člověk lehký, ne těžký v hřieších, ale osvícený a jasný. Jako by řekl: »Přijdu skrz svaté vyčištěné, 75 vyzdvižené vzhuoru v milování a rosau naplněné v milosti boží na tento svět zlostný, aby padli z kruntu modly zemského milo- vánie v nás«. A to dnes oznamuje a ukazuje na nás, že skrz ně přichází k nám, aby nás zpuosobil k bázni své právě a abychom povstali 80 ku pokání. David dí: »Dal si bojícím se tebe znamení, aby ušli od tváři lučiště«. Druhé oblak sau zde kajície; skrz ně přichází do Ejipta, totiž na svět, v rameni neb v moci světské i duchovní, aby zlost zkažena byla v Ejiptě. A ti mají kosu Páně, totiž moc. A netoliko světí sau oblak, ale i jeho tělo svaté. V knihách Exodu 85 XIII. pokládá se, že Pán předcházel je v slaupu oblakovém přes den i přes noc, ve dne v oblaku jasném, v noci v slaupu ohnivém, aby byl vuodce cesty jich. A nikdá nebyl odjat od nich oblak tento. Ten skutek byl divný a vyznamenal nětco znamenitého budau- cieho. Paušť jest tento svět, moře Červené jest zámutek. Ve dne 90 pokánie dává se s svatými v oblaku jasném, a v noci jako skrze oheň. Origenes die: »Slaup ohnivý jest Duch Páně a oblak denní světlý Kristus Ježíš«. Tyto ť sau dvě pomoci, totiž Duch svatý a Kristus Ježíš se všemi svatými, aby nás vedli z tohoto audolé ku pokání. Žalm: »Duch tvuoj dobrý dovede ť mě« etc. A zna-95 menitě die: »Neodcházel od nich«, abychom Ducha božieho a Krista vždycky v paměti a s sebau měli, totiž v srdcích skrze milovánie. 217b2 Oblakové sau světí 218a1 65 Mat. 24, 30; Marek 13, 26; 14, 62; Luk. 21, 27 — 66 2. M. 24, 15 nn. — 71 2. Kor. 13, 3 — 72 Iz. 19, 1 — 81 Ž. 60, 6 — 86 2 M. 13, 21 a 22 — 95 Ž. 143, 10— 96 2. M. 13, 22
626 Kapitola Oblak lehký co jes Kajície lidé sů také oblak Paust Dvě pomocí ovšem opustiti a nechati jie v pomstě a ráně nepřítele, beze všie pomoci zuostavuje ji. Běda té duši! Protož oblakové sau světí andělé a kazatelové a proroci, apoštolé. Jako ve čtení praví Pán, že přijde v oblacích nebeských. 65 Jako se v Exodu pokládá, že oblak měl Mojžieš a tu byl anděl. Světí proroci měli oblak, skrz kterýž viděli anděly, a Jan evange- lista též, že sau byli světlí. A odtud sau svatým mluvili andělé. Tak Pán skrz apoštoly jako skrz oblaky dštil jest a mluvil. Tak Kristus skrze tělo své ukázal se nám a mluvil jest. Protož jeden 70 oblak praví: »Zdali jistoty hledáte toho, kterýž ve mně mluví, Kristus?« Hle, apoštolé byli oblak! Opět Izaiáš XIX.: »Aj, vstaupí na oblak lehký a přijde do Ejipta«, totiž do tohoto světa tmavého. Skrz oblak lehký znamenává se člověk lehký, ne těžký v hřieších, ale osvícený a jasný. Jako by řekl: »Přijdu skrz svaté vyčištěné, 75 vyzdvižené vzhuoru v milování a rosau naplněné v milosti boží na tento svět zlostný, aby padli z kruntu modly zemského milo- vánie v nás«. A to dnes oznamuje a ukazuje na nás, že skrz ně přichází k nám, aby nás zpuosobil k bázni své právě a abychom povstali 80 ku pokání. David dí: »Dal si bojícím se tebe znamení, aby ušli od tváři lučiště«. Druhé oblak sau zde kajície; skrz ně přichází do Ejipta, totiž na svět, v rameni neb v moci světské i duchovní, aby zlost zkažena byla v Ejiptě. A ti mají kosu Páně, totiž moc. A netoliko světí sau oblak, ale i jeho tělo svaté. V knihách Exodu 85 XIII. pokládá se, že Pán předcházel je v slaupu oblakovém přes den i přes noc, ve dne v oblaku jasném, v noci v slaupu ohnivém, aby byl vuodce cesty jich. A nikdá nebyl odjat od nich oblak tento. Ten skutek byl divný a vyznamenal nětco znamenitého budau- cieho. Paušť jest tento svět, moře Červené jest zámutek. Ve dne 90 pokánie dává se s svatými v oblaku jasném, a v noci jako skrze oheň. Origenes die: »Slaup ohnivý jest Duch Páně a oblak denní světlý Kristus Ježíš«. Tyto ť sau dvě pomoci, totiž Duch svatý a Kristus Ježíš se všemi svatými, aby nás vedli z tohoto audolé ku pokání. Žalm: »Duch tvuoj dobrý dovede ť mě« etc. A zna-95 menitě die: »Neodcházel od nich«, abychom Ducha božieho a Krista vždycky v paměti a s sebau měli, totiž v srdcích skrze milovánie. 217b2 Oblakové sau světí 218a1 65 Mat. 24, 30; Marek 13, 26; 14, 62; Luk. 21, 27 — 66 2. M. 24, 15 nn. — 71 2. Kor. 13, 3 — 72 Iz. 19, 1 — 81 Ž. 60, 6 — 86 2 M. 13, 21 a 22 — 95 Ž. 143, 10— 96 2. M. 13, 22
Strana 627
XIV. 627 115 218a2 130 Ale co skrz oblak ve dne znamená se a skrze slaup ohně v noci? 100 Jest den jeden zlý, kterýž sau v nenávisti měli svatí. Jeremiáš: Den zlý co jest »A dne člověčieho nežádal sem«. Tento ť jest den člověčí: pokoj, krása, štěstie, sytost těla; a škodlivé sau tyto věci duši. Jestliže se duše vyleje v tyto věci, hned bývá raněna. A tento den zatmievá dny věčné dobré. Varovali sau se světí tohoto dne. Žalm: »Od 105 vysokosti dne já se budu báti, ale já sem v tě doufal«. Najvyšie zlost, najvyšie čest a sláva a duostojenstvie jest povajšenie slunce v tom dni. Žalm: »Kto přebývá v pomoci Najvyšieho etc., nebude se báti od dábelstvie polednieho«, totiž od vysokosti světské a štěstí a chvály tohoto světa a od jiných věcí k těm podobných. 110 Lepšie jest stien jeho nežli světlo, totiž odvrácenie od světa a od jeho krásy. A blahoslavená noc, totiž potupenie a zavrženie světa. Proti tomu dni a vedru jeho, kterýmž vypaluje v žádostech a v ko- chání a v slávě, dává se oblak boží. Adam v nevinnosti toho dne neviděl, ale když shřešil, otevřieny sau mu oči a styděl se. Dán jest oblak Kristuov, aby přistřieno bylo světlo tohoto dne: dal tělo a krev věrným na památku jeho, totiž života, aby tak ten den byl zastíněn a aby se srdce obrátilo k Kristu skrze milovánie a památku smrti jeho, aby jiné všecky věci byly opuš- těny, které sau světa, a aby také srdce k životu svatých patřilo 120 a za těmi oblaky aby také den tento zlořečený ne tak se blyštěl. Dokud tento den svítí se v nás, i tmy sau od Pána Boha a nebes- kých věcí. Ale když bývá zastřien den tento, sau dobré temnosti a pomíjie pamět zemských věcí, abychom nemyslili na ně, ale toliko na božské; tehdy hned bude dán ohnivý slaup, aby zapálil 125 srdce k milování Páně a abychom řiekali: »Žádám býti rozdělen a býti s Kristem«; dá poznánie dobrých věcí božských, abychom vraucie žádosti byli věčných věcí. A to ť jest vohnivý slaup, kterýž jest proti všelikému duchu zlosti a proti duchuom temností a proti všie bázni, také smrti. Ó jistě blahoslavená noc, totiž zastíněnu býti od těchto věcí zemských a vyníti je z srdce! A tehdy v saukromie duše přebý- vající spieše bude najíti moci milovánie. V Kantikách III°.: »V noci hledala sem ho a nalezla«. On ť přichází v zaclonění, v stínu tom dobrém a v povětřie tichém náboženstvie a milosti své, stíně nás 135 proti pokušením. Protož řekl David: »A noc osvícenie mé v roz- Dábelstvic po- lednie Blahoslavená noc tat Oblak tělo Kristovo Dobré temností toto Ohnivý slaup Noc chváli 114 I. M. 101 Jer. 17, 16 — 104 Ž. 56, 4 — 107 Ž. 91, I, 5 a 6 — 3, 7 — 125 Filip. I, 23 — 132 Podle Pís. Šal. 3, 1 a 4 — 135 Ž. 139, 11 40*
XIV. 627 115 218a2 130 Ale co skrz oblak ve dne znamená se a skrze slaup ohně v noci? 100 Jest den jeden zlý, kterýž sau v nenávisti měli svatí. Jeremiáš: Den zlý co jest »A dne člověčieho nežádal sem«. Tento ť jest den člověčí: pokoj, krása, štěstie, sytost těla; a škodlivé sau tyto věci duši. Jestliže se duše vyleje v tyto věci, hned bývá raněna. A tento den zatmievá dny věčné dobré. Varovali sau se světí tohoto dne. Žalm: »Od 105 vysokosti dne já se budu báti, ale já sem v tě doufal«. Najvyšie zlost, najvyšie čest a sláva a duostojenstvie jest povajšenie slunce v tom dni. Žalm: »Kto přebývá v pomoci Najvyšieho etc., nebude se báti od dábelstvie polednieho«, totiž od vysokosti světské a štěstí a chvály tohoto světa a od jiných věcí k těm podobných. 110 Lepšie jest stien jeho nežli světlo, totiž odvrácenie od světa a od jeho krásy. A blahoslavená noc, totiž potupenie a zavrženie světa. Proti tomu dni a vedru jeho, kterýmž vypaluje v žádostech a v ko- chání a v slávě, dává se oblak boží. Adam v nevinnosti toho dne neviděl, ale když shřešil, otevřieny sau mu oči a styděl se. Dán jest oblak Kristuov, aby přistřieno bylo světlo tohoto dne: dal tělo a krev věrným na památku jeho, totiž života, aby tak ten den byl zastíněn a aby se srdce obrátilo k Kristu skrze milovánie a památku smrti jeho, aby jiné všecky věci byly opuš- těny, které sau světa, a aby také srdce k životu svatých patřilo 120 a za těmi oblaky aby také den tento zlořečený ne tak se blyštěl. Dokud tento den svítí se v nás, i tmy sau od Pána Boha a nebes- kých věcí. Ale když bývá zastřien den tento, sau dobré temnosti a pomíjie pamět zemských věcí, abychom nemyslili na ně, ale toliko na božské; tehdy hned bude dán ohnivý slaup, aby zapálil 125 srdce k milování Páně a abychom řiekali: »Žádám býti rozdělen a býti s Kristem«; dá poznánie dobrých věcí božských, abychom vraucie žádosti byli věčných věcí. A to ť jest vohnivý slaup, kterýž jest proti všelikému duchu zlosti a proti duchuom temností a proti všie bázni, také smrti. Ó jistě blahoslavená noc, totiž zastíněnu býti od těchto věcí zemských a vyníti je z srdce! A tehdy v saukromie duše přebý- vající spieše bude najíti moci milovánie. V Kantikách III°.: »V noci hledala sem ho a nalezla«. On ť přichází v zaclonění, v stínu tom dobrém a v povětřie tichém náboženstvie a milosti své, stíně nás 135 proti pokušením. Protož řekl David: »A noc osvícenie mé v roz- Dábelstvic po- lednie Blahoslavená noc tat Oblak tělo Kristovo Dobré temností toto Ohnivý slaup Noc chváli 114 I. M. 101 Jer. 17, 16 — 104 Ž. 56, 4 — 107 Ž. 91, I, 5 a 6 — 3, 7 — 125 Filip. I, 23 — 132 Podle Pís. Šal. 3, 1 a 4 — 135 Ž. 139, 11 40*
Strana 628
628 Kapitola Zlořečí den Kazatel úžitečný Kosu Pán posielá Zlé se rozmohlo košech mých«, totiž na všecky zemské věci sem zapomněla a od nich sem se odvrátila, a zastíněna a s Kristem jsúci zavřiena, bezpečněji o něm přemajšlím, veliký pokoj mám, tu rozkoše na- lézám, totiž tu svatých život rozkošně a s utěšením čtu. A to na tomto světě za poklad mám. Ó blahoslavená noc, kteráž má ten 140 slaup, toho Ducha! Ó blahoslavená duše, která se uchyluje od toho dne zlého a patří na ten slaup světlý, Krista, a na svaté jeho! A zlořečený den a ti, kteříž přebývají v něm, kteříž následují světa a jeho rozkoší a mnohé mají péče o najhorší tento svět! Úžitečný by kazatel byl a potřebný, který by se takovým před-145 ložil a postavil za oblak, totiž řeči božie a učenie Kristovo a sva- tých, jeho život připomínaje a velebnau najzbožilejší svá tost vy- 218b1 chvaluje a zvelebuje. O těch oblaciech die apoštol k Židuom XII.: »Majíce ten oblak svatých a patřiece na rozmnožitele viery, následujme ho 150 a boje veďme až do mučedlnictva«. A skrz tyto rány chce nás vyplatiti, abychom patřili na jasný oblak, Krista a svaté jeho, a k jich učení a k životu a k příkladuom a k maudrosti jich. A skrz tyto oblaky posielá Pán kosu na své volené, aby do slávy byli přeneseni, a na nešlechetné hřiešníky, kteříž nedbají patřiti na 155 oblaky tyto a následovati nechtí, aby také posečeni byli kosau na zatracenie věčné. Již pohřiechu sme vinnice přieliš usvadlá pro odjetie těchto oblakuov. Nenie lásky, viery, naděje, ani jakého úžitku v lidu křesťanském za těchto dnuov Antikristových, ale roztrženie, bludové, hřiechové všickni na najvyšie se rozmohli, 160 lásky žádné, takže ani kázanie prospievá tomuto lidu svedenému. A tak velmi vinnice zatvrzena jest, že se neobměkčuje na mno- hých, leč puštěna bude kosa etc. Poklad a rozkoš svatých zde Blýskanice Hrom Déšť Řečí svatých úžitek I viděl sem anděla sedícieho na oblaku etc. Skrz oblaky také světí jeho znamenají se, jako s sraženie oblakuov bývá blýskanie s udeřením. Světí, když sau se vespolek scházeli, veliké světlo netoliko jim, ale i jiným potomním vy- cházelo. »A jako hrom«, totiž kázanie hrozné na hřiechy. »A déšť«, totiž pláč na hřiechy vyléval se z těch svatých oblakuov. A protož ještě, kde se řeči svatých rozjímají vespolek, přichází tu blýs- kanie a osviecenie veliké, aniž řeč jedna jest odporná druhé, ale sau sobě nápomocny, jako jedno světlo druhé viece osvěcuje a roz- 5 149 Podle Žid 12, 1 a 2
628 Kapitola Zlořečí den Kazatel úžitečný Kosu Pán posielá Zlé se rozmohlo košech mých«, totiž na všecky zemské věci sem zapomněla a od nich sem se odvrátila, a zastíněna a s Kristem jsúci zavřiena, bezpečněji o něm přemajšlím, veliký pokoj mám, tu rozkoše na- lézám, totiž tu svatých život rozkošně a s utěšením čtu. A to na tomto světě za poklad mám. Ó blahoslavená noc, kteráž má ten 140 slaup, toho Ducha! Ó blahoslavená duše, která se uchyluje od toho dne zlého a patří na ten slaup světlý, Krista, a na svaté jeho! A zlořečený den a ti, kteříž přebývají v něm, kteříž následují světa a jeho rozkoší a mnohé mají péče o najhorší tento svět! Úžitečný by kazatel byl a potřebný, který by se takovým před-145 ložil a postavil za oblak, totiž řeči božie a učenie Kristovo a sva- tých, jeho život připomínaje a velebnau najzbožilejší svá tost vy- 218b1 chvaluje a zvelebuje. O těch oblaciech die apoštol k Židuom XII.: »Majíce ten oblak svatých a patřiece na rozmnožitele viery, následujme ho 150 a boje veďme až do mučedlnictva«. A skrz tyto rány chce nás vyplatiti, abychom patřili na jasný oblak, Krista a svaté jeho, a k jich učení a k životu a k příkladuom a k maudrosti jich. A skrz tyto oblaky posielá Pán kosu na své volené, aby do slávy byli přeneseni, a na nešlechetné hřiešníky, kteříž nedbají patřiti na 155 oblaky tyto a následovati nechtí, aby také posečeni byli kosau na zatracenie věčné. Již pohřiechu sme vinnice přieliš usvadlá pro odjetie těchto oblakuov. Nenie lásky, viery, naděje, ani jakého úžitku v lidu křesťanském za těchto dnuov Antikristových, ale roztrženie, bludové, hřiechové všickni na najvyšie se rozmohli, 160 lásky žádné, takže ani kázanie prospievá tomuto lidu svedenému. A tak velmi vinnice zatvrzena jest, že se neobměkčuje na mno- hých, leč puštěna bude kosa etc. Poklad a rozkoš svatých zde Blýskanice Hrom Déšť Řečí svatých úžitek I viděl sem anděla sedícieho na oblaku etc. Skrz oblaky také světí jeho znamenají se, jako s sraženie oblakuov bývá blýskanie s udeřením. Světí, když sau se vespolek scházeli, veliké světlo netoliko jim, ale i jiným potomním vy- cházelo. »A jako hrom«, totiž kázanie hrozné na hřiechy. »A déšť«, totiž pláč na hřiechy vyléval se z těch svatých oblakuov. A protož ještě, kde se řeči svatých rozjímají vespolek, přichází tu blýs- kanie a osviecenie veliké, aniž řeč jedna jest odporná druhé, ale sau sobě nápomocny, jako jedno světlo druhé viece osvěcuje a roz- 5 149 Podle Žid 12, 1 a 2
Strana 629
XIV. 629 219a1 10 paluje. Ale tyto řeči těchto oblakuov svatých osvícenie dávajíce lidem slepá srdce majícím, zdá se, že sau odporné řeči jich, ješto, kdyby srdce bylo osvícené, uzřelo by, že sau sobě na pomoc jako jedno světlo druhému. A jako blýskanie nedlauho trvá, tak řeči jich na maličko někdy osvěcují. A dnes synuom božím dává se 15 náboženstvie, světlo, pláč, kvílenie z řečí těchto svatých. Nebo, kdež dva nebo třie shromáždie se ve jméno Kristovo jako obla- kové spěšným vespolek vichrováním a sražením, tak tito zapalují se a rozněcují v dobrém vespolek. Ale kteříž nejsau oblakové dobří světí, tu ť nebývá blýska- 20 vého udeřenie a osvícenie, tu nebývá hromu, totiž bázně; ale ti ť sau, o kterýchž mluví Judas v kanonice, že sau oblakové bez vody. A protož, kdyby oblakové zlí nynie se otevřeli v svých bludích, a oblakové svatých, a jich řeči kdyby se vespolek snesly, tehdy by blud jich zjevný se ukázal a zkažen by byl tepaucím 25 bleskem dobrých oblakuov. Nebo »silné jest víno a silné ženy, ale pravda nade všecko přemáhá«. A poněvadž nynie oblakové černí zatmievají srdce, protož světlí oblakové nemohau osvěcovati a deště vydávati, leč se pryč zanesau oblakové zlí. Jakož se po- kládá v III. Královských XVIII.: »Aj, obláček malý jako šlé- 30 pěje člověka vystupoval z moře a oblakové se zatměli a strhli se větrové a pak dešť pršal« etc. Nebo Pán i dšťové oblaky odjímá pro hřiechy. Tak duše nemuož mieti deště dobrého a svatého; jediné leč oblakové černí zastěňujície duši otejdau, tehdy ť potom přijde pláč na hřiechy, skraušenie. A na tom oblaku jasném uka- 35 zuje se anděl; nebo také Buoh tak se lidem oznamuje. A die: »Viděl sem anděla podobného Synu člověčiemu«. Všickni zajisté andělové sau podobní Pánu Kristu. I my spolu jim podobni máme býti. A protož Spasitel těm, kteří se na něm vyptávali o ženě, kterauž sedm jich pojímalo mužuov, řekl jest: 40 »Budau jako andělé boží při vzkříšení a nebudau se ženiti ani vdávati« etc. a těla jich budau duchovnie. Budau také jako Kris- tus. Die sv. Ján v kanonice: »Ještě se neukázalo, co budeme; nebo budeme podobni Synu člověka«. A protož Jan teď viděl anděla podobného Synu člověka na znamenie, že všickni, kteří 45 mají býti spaseni, mají býti podobní Synu člověka. Blesk Zlí oblakové Pravda najsilnějšíe Oblaky odjímá Pán pro hřiechy Andělom podobu a Kristu Pánu 218b2 16 Mat. 18, 20 — 21 Juda 12 — 25 Podle 3. Ezdr. 4, 37 a 38 — 29 1. (3) Král. 18, 44 a 45 — 40 Mat. 22, 30; Marek 12, 25; Luk. 20, 35 a 36 — 42 1. Jan 3, 2
XIV. 629 219a1 10 paluje. Ale tyto řeči těchto oblakuov svatých osvícenie dávajíce lidem slepá srdce majícím, zdá se, že sau odporné řeči jich, ješto, kdyby srdce bylo osvícené, uzřelo by, že sau sobě na pomoc jako jedno světlo druhému. A jako blýskanie nedlauho trvá, tak řeči jich na maličko někdy osvěcují. A dnes synuom božím dává se 15 náboženstvie, světlo, pláč, kvílenie z řečí těchto svatých. Nebo, kdež dva nebo třie shromáždie se ve jméno Kristovo jako obla- kové spěšným vespolek vichrováním a sražením, tak tito zapalují se a rozněcují v dobrém vespolek. Ale kteříž nejsau oblakové dobří světí, tu ť nebývá blýska- 20 vého udeřenie a osvícenie, tu nebývá hromu, totiž bázně; ale ti ť sau, o kterýchž mluví Judas v kanonice, že sau oblakové bez vody. A protož, kdyby oblakové zlí nynie se otevřeli v svých bludích, a oblakové svatých, a jich řeči kdyby se vespolek snesly, tehdy by blud jich zjevný se ukázal a zkažen by byl tepaucím 25 bleskem dobrých oblakuov. Nebo »silné jest víno a silné ženy, ale pravda nade všecko přemáhá«. A poněvadž nynie oblakové černí zatmievají srdce, protož světlí oblakové nemohau osvěcovati a deště vydávati, leč se pryč zanesau oblakové zlí. Jakož se po- kládá v III. Královských XVIII.: »Aj, obláček malý jako šlé- 30 pěje člověka vystupoval z moře a oblakové se zatměli a strhli se větrové a pak dešť pršal« etc. Nebo Pán i dšťové oblaky odjímá pro hřiechy. Tak duše nemuož mieti deště dobrého a svatého; jediné leč oblakové černí zastěňujície duši otejdau, tehdy ť potom přijde pláč na hřiechy, skraušenie. A na tom oblaku jasném uka- 35 zuje se anděl; nebo také Buoh tak se lidem oznamuje. A die: »Viděl sem anděla podobného Synu člověčiemu«. Všickni zajisté andělové sau podobní Pánu Kristu. I my spolu jim podobni máme býti. A protož Spasitel těm, kteří se na něm vyptávali o ženě, kterauž sedm jich pojímalo mužuov, řekl jest: 40 »Budau jako andělé boží při vzkříšení a nebudau se ženiti ani vdávati« etc. a těla jich budau duchovnie. Budau také jako Kris- tus. Die sv. Ján v kanonice: »Ještě se neukázalo, co budeme; nebo budeme podobni Synu člověka«. A protož Jan teď viděl anděla podobného Synu člověka na znamenie, že všickni, kteří 45 mají býti spaseni, mají býti podobní Synu člověka. Blesk Zlí oblakové Pravda najsilnějšíe Oblaky odjímá Pán pro hřiechy Andělom podobu a Kristu Pánu 218b2 16 Mat. 18, 20 — 21 Juda 12 — 25 Podle 3. Ezdr. 4, 37 a 38 — 29 1. (3) Král. 18, 44 a 45 — 40 Mat. 22, 30; Marek 12, 25; Luk. 20, 35 a 36 — 42 1. Jan 3, 2
Strana 630
630 Kapitola Andčlé se ukazují Mojžieš trestán Viděti dobré a neokusiti Kosa co znamená Kosa rozličná, totiž slovo boží Jiná kosa Zli i dobří andělé moc ma »A mějieše korunu«. Vyznamenává se duostojenstvie veliké. Nebo Syn člověka zde jsa uplván, ubičován a ponížen, jest v nebi za to velmi povýšen a v duostojenstvie veliké vyzdvižen jest tam. A tak oznamuje veliké povajšenie a slávu Kristovu, tiem dávaje znáti, že ku podobné slávě Kristově vyvolení boží přijdau. 50 Jakož die apoštol: »Nejsau dostatečná utrpenie tohoto času k bu- daucie slávě«. A protož, kteříž již z tohoto světa srpem aneb kosau vyťati mají býti, tehdy ukazují se jim andělé dobří k na- ději a ku potěšení, ale zlým k veliké hanbě. A protož Pán die k Mojžiešovi (v) knihách Numeri: »Že si mě neuctil před lidem 55 při vodách odpieranie, nevejdeš v zemi zaslíbenie; uzřieš ji, ale neokusíš«. A znamená se tiem, že Kristus Ježíš, viery našie za- kladatel a počátek, že jest své tělo a krev dal v malých zpuoso- bách. »A že tomu nevěříte a nectíte mne věrau pravau, neokusíš země živých, ale uhlédáš ji k velikému zahanbení svému«. Ano 60 Lazar a bohatec hodovný vidie Abrahama, ale tento ku potěšení velikému, onen pak k velikému trápení. Tak ť se děje i o všech zatracencích, že také po levici postavení uzřie Syna člověka. »A měl kosu v ruce své«. A vyznamená kosa pomstu a boží moc danau anděluom, kterauž oddělují a rozlučují všecky od to-65 hoto světa a života a přijímají je v budaucie místo. A tato kosa jest rozličná. Jedna, kterauž toliko mají dobří andělé, i vidědlní i nevidědlní, totiž ostré slovo Páně, kterýmž oddělují člověka vnitřnieho od zevnitřnieho, od zemských věcí a štěstie tohoto světa, takže na tento svět nedbají, ale s Bohem se spojují. Té ť 70 kosy dáblóm nedává, neb ti nevedau lidu k spasení, ale oddalují a odtrhují. Jest jiná kosa, druhá, neb jest duše od přirození svá- zána s tělem, v kterémžto spojení duše dobrá má dosti činiti a bojovati, jakož die apoštol, že tělo proti duchu a duch proti tělu. Protož, když dozrávají dobří i zlí, tito v dobrotě a onino 75 ve zlosti, tehdy Pán dává moc andělóm, aby spojenie těla s duší rozlaučili a rozdělili. A ta moc slove kosa. A to také mohau na- plniti i zlí andělé, od Boha majíce moc, i dobří. Tak pokládá sv. Mat., že, když přijde žeň, pošle anděly své, aby požali kaukol s pšenicí, a potom v času budaucím oddělí kaukol od pšenice. 80 Protož zlí andělé mají moc od Boha puojčenau z spravedlivé božie pomsty, aby nakažovali povětřie a větry a ovotce a aurodu 219a" Koruna co znamená Nakažené povětřie odkud 51 Řím. 8, 18 — 55 (v) je v rkp. vyn. — Spr. 5. M. (Deuteronomium) 32, 51 a 52 (sr. 4. M. 20, 12) — 61 Luk. 16, 23 — 74 Gal. 5, 17 79 Mat. 13, 30
630 Kapitola Andčlé se ukazují Mojžieš trestán Viděti dobré a neokusiti Kosa co znamená Kosa rozličná, totiž slovo boží Jiná kosa Zli i dobří andělé moc ma »A mějieše korunu«. Vyznamenává se duostojenstvie veliké. Nebo Syn člověka zde jsa uplván, ubičován a ponížen, jest v nebi za to velmi povýšen a v duostojenstvie veliké vyzdvižen jest tam. A tak oznamuje veliké povajšenie a slávu Kristovu, tiem dávaje znáti, že ku podobné slávě Kristově vyvolení boží přijdau. 50 Jakož die apoštol: »Nejsau dostatečná utrpenie tohoto času k bu- daucie slávě«. A protož, kteříž již z tohoto světa srpem aneb kosau vyťati mají býti, tehdy ukazují se jim andělé dobří k na- ději a ku potěšení, ale zlým k veliké hanbě. A protož Pán die k Mojžiešovi (v) knihách Numeri: »Že si mě neuctil před lidem 55 při vodách odpieranie, nevejdeš v zemi zaslíbenie; uzřieš ji, ale neokusíš«. A znamená se tiem, že Kristus Ježíš, viery našie za- kladatel a počátek, že jest své tělo a krev dal v malých zpuoso- bách. »A že tomu nevěříte a nectíte mne věrau pravau, neokusíš země živých, ale uhlédáš ji k velikému zahanbení svému«. Ano 60 Lazar a bohatec hodovný vidie Abrahama, ale tento ku potěšení velikému, onen pak k velikému trápení. Tak ť se děje i o všech zatracencích, že také po levici postavení uzřie Syna člověka. »A měl kosu v ruce své«. A vyznamená kosa pomstu a boží moc danau anděluom, kterauž oddělují a rozlučují všecky od to-65 hoto světa a života a přijímají je v budaucie místo. A tato kosa jest rozličná. Jedna, kterauž toliko mají dobří andělé, i vidědlní i nevidědlní, totiž ostré slovo Páně, kterýmž oddělují člověka vnitřnieho od zevnitřnieho, od zemských věcí a štěstie tohoto světa, takže na tento svět nedbají, ale s Bohem se spojují. Té ť 70 kosy dáblóm nedává, neb ti nevedau lidu k spasení, ale oddalují a odtrhují. Jest jiná kosa, druhá, neb jest duše od přirození svá- zána s tělem, v kterémžto spojení duše dobrá má dosti činiti a bojovati, jakož die apoštol, že tělo proti duchu a duch proti tělu. Protož, když dozrávají dobří i zlí, tito v dobrotě a onino 75 ve zlosti, tehdy Pán dává moc andělóm, aby spojenie těla s duší rozlaučili a rozdělili. A ta moc slove kosa. A to také mohau na- plniti i zlí andělé, od Boha majíce moc, i dobří. Tak pokládá sv. Mat., že, když přijde žeň, pošle anděly své, aby požali kaukol s pšenicí, a potom v času budaucím oddělí kaukol od pšenice. 80 Protož zlí andělé mají moc od Boha puojčenau z spravedlivé božie pomsty, aby nakažovali povětřie a větry a ovotce a aurodu 219a" Koruna co znamená Nakažené povětřie odkud 51 Řím. 8, 18 — 55 (v) je v rkp. vyn. — Spr. 5. M. (Deuteronomium) 32, 51 a 52 (sr. 4. M. 20, 12) — 61 Luk. 16, 23 — 74 Gal. 5, 17 79 Mat. 13, 30
Strana 631
XIV. 631 219b1 90 zemskau, a pak z těch věcí aby se lidé nakažovali hlizami, prys- kajři. Jakož jest zřejmo, kterak nad Jobem Pán šatanovi puojčil 85 moci. Protož die David (LXXVII.): »Vypustil na ně hněv rozhně- vánie svého, prchlivost a hněvivost dopuštěnie skrze anděly zlé«. Netoliko na zlé, ale i na dobré dopauští. Protož i apoštol dal jaké- hos' šatanášovi, aby duch zachován a spasen byl, ale tělo aby potrápeno bylo. A v Ejiptě, když Mojžiešovi a Aronovi nechtěli věřiti, poslal na ně Pán anděla zhubitele. Tak nynie v srdících a v svědomích tmavých anděl morduje prvorozené, totiž, které sau najlepšie věci v nich, kazí. Ale kteří mají krev na veřejích, totiž Krista Ježíše, ti ť se nebojí. A tuto skrz jednoho anděla zna- menají se mnozí, neb Kristus die, že pošle anděly žence. A slovau 95 jeden pro jednotu viery a řeči nebo kázanie a aumysla. A die: »V ruce své (totiž v moci své) má kosu«, totiž moc od Boha puojčenau etc. Moc anděluov zlých Skrz jednoho unděla mnozí znamenají »A jiný anděl vyšel z chrámu« etc., že k skonání světa, když se rozmohlá zlost, dozrává pšenice i kaukol a ženci měli by posláni býti, andělové nevidědlní i vidědlní, aby žali nebo sekli, ostrým slovem odlučujíce lidi od tohoto světa, a aby zkazili pohoršenie. 5 A kteříž nechtí opraviti, ty vyvrci z královstvie božieho. Ale při tom potřebie jest opatrnosti, aby pšenice s kaukolem nebyla vy- metána. Neb kaukol, dřieve než k sezrání přijde, častokrát pšenicí zdá se býti, a zase takéž. A protož znamenitě die sv. Lukáš X., že jest vyznamenal Pán učedlníky a poslal po dvau a po dvau, 10 aby šli na žeň. A dvojí jest život dobrý, totiž pracovitý život, kterýž se život pracovit- znamená skrz anděla, majícieho kosu. Neb ti, kteří život praco- vitý vedau, mají pohoršenie z prostředku královstvie vymietati, aby kaukol oddělen byl od pšenice; a ten ť jest auřad žencuov 15 od Boha poslaných. A ten se znamená skrz anděla majícieho kosu nebo srp. Druhý se život znamená skrz tohoto jiného anděla, život bohomyshu z chrámu vycházejícieho a volajícieho. V chrámě dějí se modlitby a vyznamenává život bohomyslný. Neb jako jest duchovní Jeru- zalém onenno svítězilý, matka naše, kde jest život pokojný, kde 20 jest maudrost veliká, roznícenie k Bohu jako serafínuov hořících, patrnosti tuto potřebic 84 Job, I, 12 — 85 Ž. 78, 49 — 87 I. Kor. 5, 5; 1. Tim. I. 20 — 89 2. M. 12, 29 — 94 Mat. 13, 30. 9 Luk. 10, 1 nn.
XIV. 631 219b1 90 zemskau, a pak z těch věcí aby se lidé nakažovali hlizami, prys- kajři. Jakož jest zřejmo, kterak nad Jobem Pán šatanovi puojčil 85 moci. Protož die David (LXXVII.): »Vypustil na ně hněv rozhně- vánie svého, prchlivost a hněvivost dopuštěnie skrze anděly zlé«. Netoliko na zlé, ale i na dobré dopauští. Protož i apoštol dal jaké- hos' šatanášovi, aby duch zachován a spasen byl, ale tělo aby potrápeno bylo. A v Ejiptě, když Mojžiešovi a Aronovi nechtěli věřiti, poslal na ně Pán anděla zhubitele. Tak nynie v srdících a v svědomích tmavých anděl morduje prvorozené, totiž, které sau najlepšie věci v nich, kazí. Ale kteří mají krev na veřejích, totiž Krista Ježíše, ti ť se nebojí. A tuto skrz jednoho anděla zna- menají se mnozí, neb Kristus die, že pošle anděly žence. A slovau 95 jeden pro jednotu viery a řeči nebo kázanie a aumysla. A die: »V ruce své (totiž v moci své) má kosu«, totiž moc od Boha puojčenau etc. Moc anděluov zlých Skrz jednoho unděla mnozí znamenají »A jiný anděl vyšel z chrámu« etc., že k skonání světa, když se rozmohlá zlost, dozrává pšenice i kaukol a ženci měli by posláni býti, andělové nevidědlní i vidědlní, aby žali nebo sekli, ostrým slovem odlučujíce lidi od tohoto světa, a aby zkazili pohoršenie. 5 A kteříž nechtí opraviti, ty vyvrci z královstvie božieho. Ale při tom potřebie jest opatrnosti, aby pšenice s kaukolem nebyla vy- metána. Neb kaukol, dřieve než k sezrání přijde, častokrát pšenicí zdá se býti, a zase takéž. A protož znamenitě die sv. Lukáš X., že jest vyznamenal Pán učedlníky a poslal po dvau a po dvau, 10 aby šli na žeň. A dvojí jest život dobrý, totiž pracovitý život, kterýž se život pracovit- znamená skrz anděla, majícieho kosu. Neb ti, kteří život praco- vitý vedau, mají pohoršenie z prostředku královstvie vymietati, aby kaukol oddělen byl od pšenice; a ten ť jest auřad žencuov 15 od Boha poslaných. A ten se znamená skrz anděla majícieho kosu nebo srp. Druhý se život znamená skrz tohoto jiného anděla, život bohomyshu z chrámu vycházejícieho a volajícieho. V chrámě dějí se modlitby a vyznamenává život bohomyslný. Neb jako jest duchovní Jeru- zalém onenno svítězilý, matka naše, kde jest život pokojný, kde 20 jest maudrost veliká, roznícenie k Bohu jako serafínuov hořících, patrnosti tuto potřebic 84 Job, I, 12 — 85 Ž. 78, 49 — 87 I. Kor. 5, 5; 1. Tim. I. 20 — 89 2. M. 12, 29 — 94 Mat. 13, 30. 9 Luk. 10, 1 nn.
Strana 632
632 Kapitola Svatí sú chrám Svátost velebná Láska Láska k modlitbě nuti Svornost dobrá Chrám Páně kteří sú a tu jest chrám duchov/ní, skrytaj od nás, kterýžto i tajž Šalo- 219b2 maun Kristus staví; a z živého kamenie, mučedlníkuov a jiných svatých, vzdělává se. Jaké sau tam modlitby a roznícenie, skryto jest to před námi. A z toho chrámu andělé k nám řídie poselstvie, zpievají pie-25 seň, jakož napřed viděl Beránka na hoře Sion s velikým zástupem zpievajícieho pieseň novau. A z toho chrámu děje se napomenutie, aby se zde chrám a královstvie zase zdělávalo. V prvních knichách Ezdrášových čte se, že duch krále pohanského zbuzen jest, kterýž rozkázal zase stavěti chrám. A tento chrám zde na světě má se 30 ku podobenství onoho královstvie stavěti a zase napravovati. Jakož se pokládá v Exodu: »Všecko učiň vedlé toho spuosobu, kterýž jest tobě ukázán na hoře Sýna«. Ten chrám byl někdy svatých; o kterémž die apoštol: »Vy ste chrám Boha živého«. Jako napsáno jest: »Já budu jich Bohem a budu bydliti v nich« 35 etc. Někdy v svatých zde byl chrám modlenie a náboženstvie; a sau ti, kteříž měli srdce vyčištěné, pokojné, kteříž častokrát do sebe vcházeli vyčišťujíce se a vnitř do sebe nahlédajíce. Jako v chrámě hmotném jest svátost velebná těla Kristova, tak v chrámě duše sám Buoh přebývá. Nebo láska činí Boha duši 40 přítomného, kterážto láska v svatých nenie prázdná, ale živá, zbuzujíc člověka k časté modlitbě, neb ona nutí, kohož miluje, aby se k němu často utiekal. Nebo čím viece kteří Boha milují a bojí se a lásku větší mají, tiem častěji k modlitbě nuceni bývají. A protož David, mnohými ač světskými věcmi byl zaneprázdněn, 45 avšak pověděl: »Sedmkrát za den chválu vzdával sem tobě«. A tak sau někdy světí, do chrámu hmotného se scházejíce, modlili 220a1 se spolu a srdcem nebe pronikali a svau modlitbau. Sejdauce se však, byli sau jednoho srdce a mysli, neb sau byli svorní, a ne roztržití, ani svárliví. A takové miluje Pán. A tak v svářích a 50 v hadruncích když se scházejí, již jim nenie Páně večeře jiesti etc. Chrám Boha živého kteří sau, nepřátely milují, častokrát v mysli ve dne i v noci se upokojují. Ti ť se varují obtíženie břicha, ale skrovně se mají a střiedmě. Protož Kristus zde své putovánie veda častokrát do chrámu se utiekal a prodavače vymietal. A nynie, 55 když rány na nás dopauští, chtěl by jimi srdce naše vyčistiti a chrám učiniti, a všecko škodné chce vyvrci, aniž jest jemu milej- Chrám boži 26 Zj. 14, 1 a 3 — 29 Ezdr. 1, 1 a 3 — 32 2. M. 34, 32 — 34 2. Kor. 6, 16 — 35 2. M. 29, 45 — 46 Ž. 119, 164 —55 Mat. 21, 12; Marek 11, 15; Luk. 19, 45
632 Kapitola Svatí sú chrám Svátost velebná Láska Láska k modlitbě nuti Svornost dobrá Chrám Páně kteří sú a tu jest chrám duchov/ní, skrytaj od nás, kterýžto i tajž Šalo- 219b2 maun Kristus staví; a z živého kamenie, mučedlníkuov a jiných svatých, vzdělává se. Jaké sau tam modlitby a roznícenie, skryto jest to před námi. A z toho chrámu andělé k nám řídie poselstvie, zpievají pie-25 seň, jakož napřed viděl Beránka na hoře Sion s velikým zástupem zpievajícieho pieseň novau. A z toho chrámu děje se napomenutie, aby se zde chrám a královstvie zase zdělávalo. V prvních knichách Ezdrášových čte se, že duch krále pohanského zbuzen jest, kterýž rozkázal zase stavěti chrám. A tento chrám zde na světě má se 30 ku podobenství onoho královstvie stavěti a zase napravovati. Jakož se pokládá v Exodu: »Všecko učiň vedlé toho spuosobu, kterýž jest tobě ukázán na hoře Sýna«. Ten chrám byl někdy svatých; o kterémž die apoštol: »Vy ste chrám Boha živého«. Jako napsáno jest: »Já budu jich Bohem a budu bydliti v nich« 35 etc. Někdy v svatých zde byl chrám modlenie a náboženstvie; a sau ti, kteříž měli srdce vyčištěné, pokojné, kteříž častokrát do sebe vcházeli vyčišťujíce se a vnitř do sebe nahlédajíce. Jako v chrámě hmotném jest svátost velebná těla Kristova, tak v chrámě duše sám Buoh přebývá. Nebo láska činí Boha duši 40 přítomného, kterážto láska v svatých nenie prázdná, ale živá, zbuzujíc člověka k časté modlitbě, neb ona nutí, kohož miluje, aby se k němu často utiekal. Nebo čím viece kteří Boha milují a bojí se a lásku větší mají, tiem častěji k modlitbě nuceni bývají. A protož David, mnohými ač světskými věcmi byl zaneprázdněn, 45 avšak pověděl: »Sedmkrát za den chválu vzdával sem tobě«. A tak sau někdy světí, do chrámu hmotného se scházejíce, modlili 220a1 se spolu a srdcem nebe pronikali a svau modlitbau. Sejdauce se však, byli sau jednoho srdce a mysli, neb sau byli svorní, a ne roztržití, ani svárliví. A takové miluje Pán. A tak v svářích a 50 v hadruncích když se scházejí, již jim nenie Páně večeře jiesti etc. Chrám Boha živého kteří sau, nepřátely milují, častokrát v mysli ve dne i v noci se upokojují. Ti ť se varují obtíženie břicha, ale skrovně se mají a střiedmě. Protož Kristus zde své putovánie veda častokrát do chrámu se utiekal a prodavače vymietal. A nynie, 55 když rány na nás dopauští, chtěl by jimi srdce naše vyčistiti a chrám učiniti, a všecko škodné chce vyvrci, aniž jest jemu milej- Chrám boži 26 Zj. 14, 1 a 3 — 29 Ezdr. 1, 1 a 3 — 32 2. M. 34, 32 — 34 2. Kor. 6, 16 — 35 2. M. 29, 45 — 46 Ž. 119, 164 —55 Mat. 21, 12; Marek 11, 15; Luk. 19, 45
Strana 633
XIV. 633 220a" šie místo nežli srdce čisté. Tak sv. Lukáš II°. pokládá, že Anna Anna svatá od chrámu neodcházela, totiž svého srdce, postuov a modliteb 60 pilna jsúci. A opět Anna ona v prvních knichách Královských pokládá se: modlila se a Pán ji uslyšal, darovav ji synem. Nebo modlitba nábožná a vážná mezi předními skutky jest jeden zvlášt- ní skutek, neb se postavuje proti pokušením, proti dáblóm a blu- duom etc. Ale již pohřiechu lidé bez vážnosti se modlé, neb sau již zpustlí lidé od dobrého. Jsau ť pro to ještě některých pokorné modlitby a vedau život bohomyslný, kterýmž Pán dává mimo jiné poznánie o hříších, o zlosti a o své pravdě. A pak tehdy z svého srdce jako z chrámu vycházejí, aby poznali nedostatky svých bližních, neb 70 ta jest povaha a zpráva lásky. Protož ti takoví zvláštnie mají poznánie, kterak ženci mají žíti. A ti bohomyslní, poznánie veliké majíce, napomínati mají pracovité, aby žali a sekli. Což se uka- zuje na tomto andělu, že jest anděl volal řka: »Pusť kosu!« Nebo ti, kteří sau pracovití, mají oči blé kavé jako ona Lia. Nebo v práci 75 žně vymietati pohoršenie jest život pracný, kterýmž člověk bývá zatmien, a všech osiedl neumie spatřiti. I musí mieti druhau sestru, totiž bohomyslnost, a napomenutie aby měl od boho- myslných jako od druhého anděla, neb častokrát nynie kazate- lové pracovití a jiní nevědí se kam vrtnauti a co činiti. Protož 80 jako druhaj anděl bývají posláni věrní, osvícení, bohomyslní, kteříž ponaukají kazateluov, aby slovo ostré jako kosu vostrau pustili na tento nebo na onen stav, na ony neb na jiné lidi, aby ne- mlčeli, ale volali a z srdcí lidských hřiechy vymietali. A tento anděl vychází z chrámu, totiž z života toho boho-Vyjiti z chrámu co jest 85 myslného, a pro zaslauženie svých modliteb předvídají nebez- pečenstvie a hřiechy a napomínají kazatele, aby nedrželi kosy prázdné, ale auřad majíce aby ji pustili na lidi hřešície a těžkými hřiechy obvalené. Má ť tehdy Pán své, má, kteříž z auřadu proti zlosti mají povstati a kázati proti ní a bořiti ji, má bohomyslné 90 jako v chrámě modlície se, kteříž lépe předvídají a spatřují zlost a ty, jenž pracovitý život vedau, učie a napomínají, aby hřiechy tyto nebo jiné stavovali. Ti vcházejí do chrámu svého srdce, sebe sami rozeznávajíce, a vycházejí skrze milost lásky, hřiechy bližních svých vážiece. A volati mají hlasem velikým, totiž žá- 95 dostí velikau a chtivostí žádati, aby kosu na tyto neb na jiné pus- Modlitba vážná, dobrý skutek Bohomysinost potřebná Má své Pán 65 Volati hlaseii veliký 58 Luk. 2, 37 — 60 I. Sam. (I. Král.) I, 10 nn. — 74 I. M. 29, 17
XIV. 633 220a" šie místo nežli srdce čisté. Tak sv. Lukáš II°. pokládá, že Anna Anna svatá od chrámu neodcházela, totiž svého srdce, postuov a modliteb 60 pilna jsúci. A opět Anna ona v prvních knichách Královských pokládá se: modlila se a Pán ji uslyšal, darovav ji synem. Nebo modlitba nábožná a vážná mezi předními skutky jest jeden zvlášt- ní skutek, neb se postavuje proti pokušením, proti dáblóm a blu- duom etc. Ale již pohřiechu lidé bez vážnosti se modlé, neb sau již zpustlí lidé od dobrého. Jsau ť pro to ještě některých pokorné modlitby a vedau život bohomyslný, kterýmž Pán dává mimo jiné poznánie o hříších, o zlosti a o své pravdě. A pak tehdy z svého srdce jako z chrámu vycházejí, aby poznali nedostatky svých bližních, neb 70 ta jest povaha a zpráva lásky. Protož ti takoví zvláštnie mají poznánie, kterak ženci mají žíti. A ti bohomyslní, poznánie veliké majíce, napomínati mají pracovité, aby žali a sekli. Což se uka- zuje na tomto andělu, že jest anděl volal řka: »Pusť kosu!« Nebo ti, kteří sau pracovití, mají oči blé kavé jako ona Lia. Nebo v práci 75 žně vymietati pohoršenie jest život pracný, kterýmž člověk bývá zatmien, a všech osiedl neumie spatřiti. I musí mieti druhau sestru, totiž bohomyslnost, a napomenutie aby měl od boho- myslných jako od druhého anděla, neb častokrát nynie kazate- lové pracovití a jiní nevědí se kam vrtnauti a co činiti. Protož 80 jako druhaj anděl bývají posláni věrní, osvícení, bohomyslní, kteříž ponaukají kazateluov, aby slovo ostré jako kosu vostrau pustili na tento nebo na onen stav, na ony neb na jiné lidi, aby ne- mlčeli, ale volali a z srdcí lidských hřiechy vymietali. A tento anděl vychází z chrámu, totiž z života toho boho-Vyjiti z chrámu co jest 85 myslného, a pro zaslauženie svých modliteb předvídají nebez- pečenstvie a hřiechy a napomínají kazatele, aby nedrželi kosy prázdné, ale auřad majíce aby ji pustili na lidi hřešície a těžkými hřiechy obvalené. Má ť tehdy Pán své, má, kteříž z auřadu proti zlosti mají povstati a kázati proti ní a bořiti ji, má bohomyslné 90 jako v chrámě modlície se, kteříž lépe předvídají a spatřují zlost a ty, jenž pracovitý život vedau, učie a napomínají, aby hřiechy tyto nebo jiné stavovali. Ti vcházejí do chrámu svého srdce, sebe sami rozeznávajíce, a vycházejí skrze milost lásky, hřiechy bližních svých vážiece. A volati mají hlasem velikým, totiž žá- 95 dostí velikau a chtivostí žádati, aby kosu na tyto neb na jiné pus- Modlitba vážná, dobrý skutek Bohomysinost potřebná Má své Pán 65 Volati hlaseii veliký 58 Luk. 2, 37 — 60 I. Sam. (I. Král.) I, 10 nn. — 74 I. M. 29, 17
Strana 634
634 Kapitola Pustiti kosu Sekáči od Boha tili. Tak také v nebi vyšie andělé ponaukají a napomínají anděly nižšie. Nebo jeden anděl tuto jiného ponauká a napomíná. »A anděl pustil kosu, neb jest dozrála žeň zemská«. Nebo kazatelové Duchem božím aneb od člověka Ducha božieho mají- cieho jsauc hnuti, mají ruku na hřiešníky vztáhnauti, slovem 100 220b1 kázanie svatého jich se dotýkajíce a jako kosau od zemských věcí odtínajíce. A tak anděl nevydierá druhému andělu kosy z rukau, ale napomíná ho. Nebo jeden každý v tom povolání, kterýmž povolán jest, má zuostati. »I počal séci zemi«, totiž lidi zemské, v zemské věci zaple-105 tené a uvalené. Ti mají posečeni býti a kosau slova božieho od- řezáni etc. Žeň Vína zbieranie Vinnice Sodomských Kalich boží a dlábelský A jiný anděl vyšel z chrámu etc., který jest na nebi, maje i ten kosu ostrau. Skonánie světa netoliko slove pole maje sezránie, ale také žeň. Jako Kristus jest zrno pšeničné, o kterémž ve čtení svatého Jana: »Zrno obilné padna v zemi, nebude-li« etc. Všickni, kteří se živí pšenicí, také sau pšenice; kteřížto v času žně vezeni bývají do stodoly. Tak také Kristus jest vinný kořen a volení ratolesti. A jako sezralé obilé má žeň, tak vinný kořen vína zbieranie. Jako vyvolení sau pšenice, tak také sau hroznové: když dozrávají, také bývají se- bráni. Jako dobří k zralosti přicházejí skrz duchovní život a lásku 10 a naději, tak také zlí. Jako vyvolení sebráni bývají v snopky skrz mučedlnictva a rozličná k tomu podobná trápenie, tak zlí a za- tracenci sau kaukol a hroznové zlí kyselého, planého vína. Protož v svém dozrání také bývají sklizeni, ne do stodoly Kristovy, ale šatanášovy. Napsáno v Deutronomu: »Z vinnice Sodomských víno 15 jich a z podměstí Gomorského« etc. A níže: »Má ť jest pomsta a já ť jim odplatím v čas zatracenie, aby klesla noha jich. Již po- spiechají přijíti časové jich«, totiž žní zlých a vína zbieranie z vin- nice zlých i dobrých. O tom muož se pohleděti níže v kapitole XVIIté, kterak žena babylonská opojila krále a duše roznítila, 20 220b2 aby odešli od Krista. Hle, jiný koflík, jiný vinný kořen k vínu nežli Kristuov! Neb to víno nepřichází k úžitku viery a Kristové- mu. Jako sv. Pavel die: »Nemuožte píti kalicha Kristova a ďábel- ského«, totiž bludu a žádosti tělesné a milovánie světského. Protož musí křesťan vyliti škodlivý nápoj z toho kalicha, kto chce píti 25 5 4 Jan 12, 24 — 15 5. M. 32, 32 — 16 5. M. 32, 35 — 20 Zj. 17, I nn. — 23 1. Kor. 10, 21
634 Kapitola Pustiti kosu Sekáči od Boha tili. Tak také v nebi vyšie andělé ponaukají a napomínají anděly nižšie. Nebo jeden anděl tuto jiného ponauká a napomíná. »A anděl pustil kosu, neb jest dozrála žeň zemská«. Nebo kazatelové Duchem božím aneb od člověka Ducha božieho mají- cieho jsauc hnuti, mají ruku na hřiešníky vztáhnauti, slovem 100 220b1 kázanie svatého jich se dotýkajíce a jako kosau od zemských věcí odtínajíce. A tak anděl nevydierá druhému andělu kosy z rukau, ale napomíná ho. Nebo jeden každý v tom povolání, kterýmž povolán jest, má zuostati. »I počal séci zemi«, totiž lidi zemské, v zemské věci zaple-105 tené a uvalené. Ti mají posečeni býti a kosau slova božieho od- řezáni etc. Žeň Vína zbieranie Vinnice Sodomských Kalich boží a dlábelský A jiný anděl vyšel z chrámu etc., který jest na nebi, maje i ten kosu ostrau. Skonánie světa netoliko slove pole maje sezránie, ale také žeň. Jako Kristus jest zrno pšeničné, o kterémž ve čtení svatého Jana: »Zrno obilné padna v zemi, nebude-li« etc. Všickni, kteří se živí pšenicí, také sau pšenice; kteřížto v času žně vezeni bývají do stodoly. Tak také Kristus jest vinný kořen a volení ratolesti. A jako sezralé obilé má žeň, tak vinný kořen vína zbieranie. Jako vyvolení sau pšenice, tak také sau hroznové: když dozrávají, také bývají se- bráni. Jako dobří k zralosti přicházejí skrz duchovní život a lásku 10 a naději, tak také zlí. Jako vyvolení sebráni bývají v snopky skrz mučedlnictva a rozličná k tomu podobná trápenie, tak zlí a za- tracenci sau kaukol a hroznové zlí kyselého, planého vína. Protož v svém dozrání také bývají sklizeni, ne do stodoly Kristovy, ale šatanášovy. Napsáno v Deutronomu: »Z vinnice Sodomských víno 15 jich a z podměstí Gomorského« etc. A níže: »Má ť jest pomsta a já ť jim odplatím v čas zatracenie, aby klesla noha jich. Již po- spiechají přijíti časové jich«, totiž žní zlých a vína zbieranie z vin- nice zlých i dobrých. O tom muož se pohleděti níže v kapitole XVIIté, kterak žena babylonská opojila krále a duše roznítila, 20 220b2 aby odešli od Krista. Hle, jiný koflík, jiný vinný kořen k vínu nežli Kristuov! Neb to víno nepřichází k úžitku viery a Kristové- mu. Jako sv. Pavel die: »Nemuožte píti kalicha Kristova a ďábel- ského«, totiž bludu a žádosti tělesné a milovánie světského. Protož musí křesťan vyliti škodlivý nápoj z toho kalicha, kto chce píti 25 5 4 Jan 12, 24 — 15 5. M. 32, 32 — 16 5. M. 32, 35 — 20 Zj. 17, I nn. — 23 1. Kor. 10, 21
Strana 635
XIV. 635 221a z kalicha Kristova. Mnozí ť sau pohřiechu napili se z kalicha ne- věstky, že jim nevoní Kristuov kalich. Ale dozrává vinnice dobrá, kteráž má Krista, vinný kořen pravý, dozrává i vinnice Sodomských a čas též přibližuje se k vína 30 zbieraní obojie vinnice. Zlé dává se do zlých sklepuov, a dobré do dobrých schrán. Ale potřebie jest dobroty kalicha Páně zaku- siti chtějícím varovati se kalicha šatanova a nevěstky; neb z toho ktož pijí, odjímá chut vína Kristova a umučenie jeho. A nemuož žádný tohoto od onoho kalichu odděliti, leč mocí z výsosti danau, 35 aniž muože kto konečného sezránie Kristovy i Sodomských vin- nice poznati bez zvláštnie božské maudrosti. Nebo na mnohých, kteříž pijí z kalicha babylonského, zřejmo jest, že se jim zdá, jako by chut kalicha Kristova byla, ano nenie tak. Protož, kto chce Kristu dobré obětovati víno a zlého nenáviděti, má k tomu 40 býti moc Ducha svatého. Protož viděl Jan pomoc anděluov sva- Pomoc andeluov tých, a kteříž někdy posieláni byli v Duchu andělském, totiž apo- štolé, kteříž uměli vybierati dobré a oddělovati od zlých. Protož teď die: »Aj, jiný anděl vyšel z chrámu« (totiž s nebe). Druhé viděl anděla majícieho moc nad ohněm, a volal řka: »Pusť 45 kosu svau!« Ti božie andělové totiž, nevidědlní i vidědlní, mají pléti a odměšovati dobré od zlých. A protož Pán posielá a do- pauští hlad a mor a katy zlé. A někteří chtěli takové věci za- staviti. Ale Buoh mluví: »Rada má státi bude«, totiž já sobě shrnu, které chci, skrze dobré i zlé anděly. Jednomu se poraučí 50 andělu auřad a práce sečenie; druhý nad ohněm stál a křičel. Dva viděl a dva poslové přišli, dva řády znamenajíce posluov. Jeden přišel z chrámu; a protož znamenitě die, že první přišel na vin- nici zbierati vína. Svatí andělé přicházejí s nebe a oznamují zpráv- cóm, co by učiti měli a kterak zpravovati lid. Z chrámu vyšel, 55 totiž modlitby, to jest z stavu bohomyslného, osvěcujícieho a věčné slávy. Druzí andělové, to jest prelátové a zprávcové, najprvé byli v chrámě, totiž života bohomyslného, to jest na modlitbě, v pozdvižení mysli k Bohu, v slzách a v pláči; kteří sau v tako- vém stavu pokojném se Pánem, v chrámě sau. Protož světí andě- 60 lové nevidědlní praví se v chrámě býti, neb sau v upokojení a v uti- šení se Pánem. Protož die Kristus: »Andělé jich vidie tvář Otce nebeského«. Takéž svatí vidědlní sau před oblíčejem Páně myslí. Die v těchto Zjeveních: »Viděl sem zahrdlité báně plné vonných věcí, jenž sau modlitby svatých«. Moc z výsosti potřebná Práce anděluov Chrám co jest 48 Iz 46, 10 — 61 Mat. 18, 10 — 63 Zj. 5, 8
XIV. 635 221a z kalicha Kristova. Mnozí ť sau pohřiechu napili se z kalicha ne- věstky, že jim nevoní Kristuov kalich. Ale dozrává vinnice dobrá, kteráž má Krista, vinný kořen pravý, dozrává i vinnice Sodomských a čas též přibližuje se k vína 30 zbieraní obojie vinnice. Zlé dává se do zlých sklepuov, a dobré do dobrých schrán. Ale potřebie jest dobroty kalicha Páně zaku- siti chtějícím varovati se kalicha šatanova a nevěstky; neb z toho ktož pijí, odjímá chut vína Kristova a umučenie jeho. A nemuož žádný tohoto od onoho kalichu odděliti, leč mocí z výsosti danau, 35 aniž muože kto konečného sezránie Kristovy i Sodomských vin- nice poznati bez zvláštnie božské maudrosti. Nebo na mnohých, kteříž pijí z kalicha babylonského, zřejmo jest, že se jim zdá, jako by chut kalicha Kristova byla, ano nenie tak. Protož, kto chce Kristu dobré obětovati víno a zlého nenáviděti, má k tomu 40 býti moc Ducha svatého. Protož viděl Jan pomoc anděluov sva- Pomoc andeluov tých, a kteříž někdy posieláni byli v Duchu andělském, totiž apo- štolé, kteříž uměli vybierati dobré a oddělovati od zlých. Protož teď die: »Aj, jiný anděl vyšel z chrámu« (totiž s nebe). Druhé viděl anděla majícieho moc nad ohněm, a volal řka: »Pusť 45 kosu svau!« Ti božie andělové totiž, nevidědlní i vidědlní, mají pléti a odměšovati dobré od zlých. A protož Pán posielá a do- pauští hlad a mor a katy zlé. A někteří chtěli takové věci za- staviti. Ale Buoh mluví: »Rada má státi bude«, totiž já sobě shrnu, které chci, skrze dobré i zlé anděly. Jednomu se poraučí 50 andělu auřad a práce sečenie; druhý nad ohněm stál a křičel. Dva viděl a dva poslové přišli, dva řády znamenajíce posluov. Jeden přišel z chrámu; a protož znamenitě die, že první přišel na vin- nici zbierati vína. Svatí andělé přicházejí s nebe a oznamují zpráv- cóm, co by učiti měli a kterak zpravovati lid. Z chrámu vyšel, 55 totiž modlitby, to jest z stavu bohomyslného, osvěcujícieho a věčné slávy. Druzí andělové, to jest prelátové a zprávcové, najprvé byli v chrámě, totiž života bohomyslného, to jest na modlitbě, v pozdvižení mysli k Bohu, v slzách a v pláči; kteří sau v tako- vém stavu pokojném se Pánem, v chrámě sau. Protož světí andě- 60 lové nevidědlní praví se v chrámě býti, neb sau v upokojení a v uti- šení se Pánem. Protož die Kristus: »Andělé jich vidie tvář Otce nebeského«. Takéž svatí vidědlní sau před oblíčejem Páně myslí. Die v těchto Zjeveních: »Viděl sem zahrdlité báně plné vonných věcí, jenž sau modlitby svatých«. Moc z výsosti potřebná Práce anděluov Chrám co jest 48 Iz 46, 10 — 61 Mat. 18, 10 — 63 Zj. 5, 8
Strana 636
636 Kapitola Úžitek zprávcuov v chrámě [Poslyš, domine plebáne!] David Daniel Užitečné vyjíti, ale ne spaciatum srdce blahoslavená Nezpuosobná srdce naše Stuol škodný Protož tento chrám, totiž uzavřenie od světa a zdálenie od 65 něho a pokoj se Pánem a pozdviženie mysli k Bohu a velmi ná- božná modlitba, bylo místo svatých, v kterémž bajvaly divné vonné věci a zapálené kadidlo, kteréž hořelo v domu jich; a jako konve neb zahrdlité báně srdce jich jakožto vonných drahých mastí a modliteb byla sau plná. Tam trvajíce v chrámě nalézali sau vuoli Páně, co by měli držeti, co učiti aneb co nad to přidati. Protož die: »Vyšel z chrámu«. Onenno viece znal a naučil se od Pána, onenno viece hořal, onenno prvé vyšel k lidu a úžitečné 221a2 věci mluvil. Protož, kto chce nětco úžitečného mluviti lidu, má do chrámu vjíti, totiž do hořícieho domu, a musí zapáliti kadidlo 75 a jako vonné věci modlitby veliké a nábožné. Jako David, chtěje zpravovati lid, modlil se, tak dnes, co má přijíti z těchto časuov, potřebie jest andělóm, totiž kněžím, vjíti do chrámu s prorokem Danielem také v srdci, na modlitbě jako pec aby zapálen byl, a nejiesti masa a chleba do zápalné oběti večernie. A viděl viděnie 80 božie a vyšel jest ven a učil lid. Protož nám radí se jíti do tohoto tajného chrámu, a poznajíce vuoli boží, vyjíti, totiž vymetati pohoršenie všecka z vinnice sodomské a z vinnice Páně. Tak Spasitel jsa ve XII“ letech přicházel do chrámu a učil kněžie. Jest nám toho velmi potřebie, kterak bychom měli raditi i trestati 85 lid, k Kristu se utiekati a tu se naučiti a upevniti, na čem máme zemřieti, co úžitečně učiti; ne jiné, než co se dává z chrámu Páně, totiž z věčného života. Blahoslavená srdce plná kadidla a zápalu, plná nábožné modlitby a která sú čistá a kteráž trvají dlauho jako lucerny ho- 90 řície a kteráž dobrau vuoni vydávají a pronikají oblaky nebeské, neb takové slyší Pán modlitby! Ale naše srdce, když se sejdau spolu, dřieve, než se roznítie a zapálé, mine drahně času, musí křesati jako kamenie dlauho; a k uvarování těchto osiedl a ne- bezpečenství nenie dosti na jedné jiskře, ale musí ť jako kadidlnici 95 všecko srdce rozpáliti. V nás pak maličká jiskra se někdy zapálí na kázaní, ale za stolem a v pokrmu všecko bývá uhašeno. Svatých srdce dlauho náramně hořievala, ale naše, maličko někdy zapá- lená, hned pohasnau a zminau. A přijde-li kdy jako do kadidlnice v srdce naše náboženstvie, ihned se z toho zarodí červ pokrytstvie 100 a marné chvály a pajchy z daruov, a z toho pak přichází pochyb- nost o Bohu, a tehdy mysl nechutná bývá a nevážná k dobrému, 70 221b1 V tomto chrámě vonné věcí Pokrytstvie a marná chvála škodí velmi 79 Dan. 10, 3 — 84 Luk. 2, 42 nn.
636 Kapitola Úžitek zprávcuov v chrámě [Poslyš, domine plebáne!] David Daniel Užitečné vyjíti, ale ne spaciatum srdce blahoslavená Nezpuosobná srdce naše Stuol škodný Protož tento chrám, totiž uzavřenie od světa a zdálenie od 65 něho a pokoj se Pánem a pozdviženie mysli k Bohu a velmi ná- božná modlitba, bylo místo svatých, v kterémž bajvaly divné vonné věci a zapálené kadidlo, kteréž hořelo v domu jich; a jako konve neb zahrdlité báně srdce jich jakožto vonných drahých mastí a modliteb byla sau plná. Tam trvajíce v chrámě nalézali sau vuoli Páně, co by měli držeti, co učiti aneb co nad to přidati. Protož die: »Vyšel z chrámu«. Onenno viece znal a naučil se od Pána, onenno viece hořal, onenno prvé vyšel k lidu a úžitečné 221a2 věci mluvil. Protož, kto chce nětco úžitečného mluviti lidu, má do chrámu vjíti, totiž do hořícieho domu, a musí zapáliti kadidlo 75 a jako vonné věci modlitby veliké a nábožné. Jako David, chtěje zpravovati lid, modlil se, tak dnes, co má přijíti z těchto časuov, potřebie jest andělóm, totiž kněžím, vjíti do chrámu s prorokem Danielem také v srdci, na modlitbě jako pec aby zapálen byl, a nejiesti masa a chleba do zápalné oběti večernie. A viděl viděnie 80 božie a vyšel jest ven a učil lid. Protož nám radí se jíti do tohoto tajného chrámu, a poznajíce vuoli boží, vyjíti, totiž vymetati pohoršenie všecka z vinnice sodomské a z vinnice Páně. Tak Spasitel jsa ve XII“ letech přicházel do chrámu a učil kněžie. Jest nám toho velmi potřebie, kterak bychom měli raditi i trestati 85 lid, k Kristu se utiekati a tu se naučiti a upevniti, na čem máme zemřieti, co úžitečně učiti; ne jiné, než co se dává z chrámu Páně, totiž z věčného života. Blahoslavená srdce plná kadidla a zápalu, plná nábožné modlitby a která sú čistá a kteráž trvají dlauho jako lucerny ho- 90 řície a kteráž dobrau vuoni vydávají a pronikají oblaky nebeské, neb takové slyší Pán modlitby! Ale naše srdce, když se sejdau spolu, dřieve, než se roznítie a zapálé, mine drahně času, musí křesati jako kamenie dlauho; a k uvarování těchto osiedl a ne- bezpečenství nenie dosti na jedné jiskře, ale musí ť jako kadidlnici 95 všecko srdce rozpáliti. V nás pak maličká jiskra se někdy zapálí na kázaní, ale za stolem a v pokrmu všecko bývá uhašeno. Svatých srdce dlauho náramně hořievala, ale naše, maličko někdy zapá- lená, hned pohasnau a zminau. A přijde-li kdy jako do kadidlnice v srdce naše náboženstvie, ihned se z toho zarodí červ pokrytstvie 100 a marné chvály a pajchy z daruov, a z toho pak přichází pochyb- nost o Bohu, a tehdy mysl nechutná bývá a nevážná k dobrému, 70 221b1 V tomto chrámě vonné věcí Pokrytstvie a marná chvála škodí velmi 79 Dan. 10, 3 — 84 Luk. 2, 42 nn.
Strana 637
XIV. 637 a z toho pak neduh vnitř, že se nic dobrého nelíbí člověku, ucházie památka umučenie Kristova, pilné poslauchanie slova Páně; 105 a tehdy bývá zchopen a hotov k tělesným věcem, totiž k jiedlu, ku pití, k žertóm, smíchóm a jiným lehkostem. A to přichází z tajné pajchy; a z toho se popauzie a z toho obžerstvie následuje a pohoršenie na sobě ukazuje; a z toho pak svárové a ruoznice a v dobrém tesknost; a z toho pochybnosti u vieře, a tehdy pak 110 žádné pokory, žádné milostivosti, žádného milosrdenstvie; pokusie se, chce-li mu se modliti, čísti a snášeti trestánie, ano nespuosobné srdce ke všemu a opuštěnie ohavnosti na místě božím. A protož jest potřebie varovati se pokrytstvie a marné chvály. Někdy mnozí utiekali se do chrámuov svých s nábožnau 115 modlitbau a andělé divili se takovým věcem a modlili se s nimi. David: »Před oblíčejem anděluov prozpěvovati budu tobě«. Neb totiž přitovařišují se dušem nábožně se modlícím a radují se z to- ho a viece ponaukají k modlení, aby se maudře modlili. Žalm: »Zpievajte sladce Pánu, zpievajte maudře«. Jako by řekli andělé: 120 »Bázeň ať jest v srdci! Veliký ť jest Pán náramně. Drž se na pa- měti před velebností jeho!« Tak ť sau pastajřové a kazatelové přicházeli v samotný život jako do chrámu a ty věci, které sau od Pána nalezli, vyjdauce ven lidu zvěstovali. Tak na skonánie světa má býti v nebezpečných časiech, máme-li zlosti poznati, 221b2 125 netoliko hrubé jako trnie na poli, ale duchovnie zlé věci, totiž bludy etc. a jiné věci, kteréž andělskými duchy sau přikryté, abychom uměli opatrně vyvrci z vinnice Kristovy zlé víno. A to- ho ť žádný opatrně nečiní, jediné ten, ktož radu béře v chrámě od Pána. 130 A to ť znamená tento anděl, o kterémž die Jan: »Viděl sem, a aj, jiný anděl vyšel z chrámu«. Nebo věrné vnitř dobrého svě- domie připauštějí tam před oblíčej tváři božie. Ale zlým ť andě- lóm neotvierá, než dobrým, aby vcházeli i vycházeli s dobrau a zdravau zprávau a učením k lidu. Protož prorokové světí, stojiece 135 před oblíčejem lidu zlostného, utiekali se do chrámuov a tu sau Boha v svědomí čistém nalezli a sau potěšeni od Pána, berauce lidu rady, a opět se navrátili k lidu. Tomu nechť se naučie dnes kněžie, zprávcové a saudcové, aby nevycházeli k lidu než z chrámu, a najdauce v lidu tesknosti a osiedla a zámutky, aby se utekli Do chrámu utiekali se světí Kazatelove, pslauchajte rady Dobrým anděluom otvierá Naučenie 116 Ž. 138,1—119Ž. 47, 7a 8 — 126 andělskými duchy korekturou z: andělským duchóm.
XIV. 637 a z toho pak neduh vnitř, že se nic dobrého nelíbí člověku, ucházie památka umučenie Kristova, pilné poslauchanie slova Páně; 105 a tehdy bývá zchopen a hotov k tělesným věcem, totiž k jiedlu, ku pití, k žertóm, smíchóm a jiným lehkostem. A to přichází z tajné pajchy; a z toho se popauzie a z toho obžerstvie následuje a pohoršenie na sobě ukazuje; a z toho pak svárové a ruoznice a v dobrém tesknost; a z toho pochybnosti u vieře, a tehdy pak 110 žádné pokory, žádné milostivosti, žádného milosrdenstvie; pokusie se, chce-li mu se modliti, čísti a snášeti trestánie, ano nespuosobné srdce ke všemu a opuštěnie ohavnosti na místě božím. A protož jest potřebie varovati se pokrytstvie a marné chvály. Někdy mnozí utiekali se do chrámuov svých s nábožnau 115 modlitbau a andělé divili se takovým věcem a modlili se s nimi. David: »Před oblíčejem anděluov prozpěvovati budu tobě«. Neb totiž přitovařišují se dušem nábožně se modlícím a radují se z to- ho a viece ponaukají k modlení, aby se maudře modlili. Žalm: »Zpievajte sladce Pánu, zpievajte maudře«. Jako by řekli andělé: 120 »Bázeň ať jest v srdci! Veliký ť jest Pán náramně. Drž se na pa- měti před velebností jeho!« Tak ť sau pastajřové a kazatelové přicházeli v samotný život jako do chrámu a ty věci, které sau od Pána nalezli, vyjdauce ven lidu zvěstovali. Tak na skonánie světa má býti v nebezpečných časiech, máme-li zlosti poznati, 221b2 125 netoliko hrubé jako trnie na poli, ale duchovnie zlé věci, totiž bludy etc. a jiné věci, kteréž andělskými duchy sau přikryté, abychom uměli opatrně vyvrci z vinnice Kristovy zlé víno. A to- ho ť žádný opatrně nečiní, jediné ten, ktož radu béře v chrámě od Pána. 130 A to ť znamená tento anděl, o kterémž die Jan: »Viděl sem, a aj, jiný anděl vyšel z chrámu«. Nebo věrné vnitř dobrého svě- domie připauštějí tam před oblíčej tváři božie. Ale zlým ť andě- lóm neotvierá, než dobrým, aby vcházeli i vycházeli s dobrau a zdravau zprávau a učením k lidu. Protož prorokové světí, stojiece 135 před oblíčejem lidu zlostného, utiekali se do chrámuov a tu sau Boha v svědomí čistém nalezli a sau potěšeni od Pána, berauce lidu rady, a opět se navrátili k lidu. Tomu nechť se naučie dnes kněžie, zprávcové a saudcové, aby nevycházeli k lidu než z chrámu, a najdauce v lidu tesknosti a osiedla a zámutky, aby se utekli Do chrámu utiekali se světí Kazatelove, pslauchajte rady Dobrým anděluom otvierá Naučenie 116 Ž. 138,1—119Ž. 47, 7a 8 — 126 andělskými duchy korekturou z: andělským duchóm.
Strana 638
638 Kapitola zase na miesto pokoje Ježíše Krista, a opět sauce potěšeni a po-140 silněni aby vyšli. A to obecné bylo v prvotní cierkvi. Item dnes času tohoto, že sau kazatelové a mocní neutiekali se do chrámu prvé, a někteří naučenie ta dávali, nepřijímajíce jich od Pána, protož roztržita jest obec a proto blaudí lid, proto bývá poražen. A protož i v těch bojovných věcech mají se utiekati do chrámu. 145 Protož die: »Viděl sem, a aj, anděl vyšel z chrámu«, kterýž tam byl naučen a osvícen. Protož přišel s kosau, totiž s mocí vy- pleniti zlé věci z královstvie Kristova. O zbieranie tehdy vína a o žni již zřejmo jest, že dává dobrým i zlým andělóm moc, totiž z lásky žieti neb séci a víno zbierati nemuože žádný, leč v chrámě 150 častokrát odpočívati bude. Někdy tyrannové také zlé posekli. 222a Ale dobří, jestliže co dobrého učiniti mají a zlé poséci hodně, mají se modliti a z lásky to puosobiti a z Písma svatého. »Kterýž jest v nebi«. Nebo zlost na poli dnes jest velmi za- tmiena a přistřiena; protož jest potřebie, aby andělští duchové pro-155 byšúcní a opatrní k tomu byli posláni, aby takové věci zlé poznali. A musí býti zjevenie s nebe, aby kto poznal zlost, přibarvenau ná- ramně chytrostí a mocí šatanovau. Protož jest přišel s nebe, totiž z života má býti nebeského, z života vysokého a ducha velikého. Ktož ť má čisté srdce, ten ť poznati muože pod svatostí zlost naj-160 větší. »Maje kosu«, totiž vostrý aumysl zlosti a moc vostrau. A když bude na té žni, žna a vymietaje zlé věci, a přichází na ň proto zámutek a protivenstvie, hned bývá poslán jemu na pomoc druhý anděl. Jako píše sv. Lukáš, že Pán učedlníky své rozeslal po dvau před tváří svú, aby vymietali pohoršenie a sobě byli ku po-165 moci a ku potěšení. Protož přišel druhý anděl z oltáře nebeského, kterýž volal Jedni druhé učie řka: »Zdvihni kosu svú ostrau«. Dává Pán jiným jiné dary a jeden druhého potřebuje v práci boží. Jeden s kosau vychází; jiný bývá osvícenější, »kterýž jest z oltáře«, totiž z miesta toho před Bohem. 170 Tu ť jest přístup větší a bližší k přítomnosti boží, kteří sau sera- fínové v nebi, na tvář Páně blíže patřiece a v něm hoříce. Tak v cierkvi sau pod oltářem, kteří se viece modlí a nábožněji a viece znají Boha. Nebo první, pracovití, nejsau tak osvícení, ačkoli ne- návidie zlosti; ale bohomyslní a kteříž obývají v chrámě božím, 175 viece vidie. Ti stojí v chrámě jako při oltáři, jenž jest Kristus, od kteréhož se zapalují, osvěcují a viece smajšlejí, chápají, vidie a na- Zlí i dobří sekáči Opatrných po- třebie andělnov Život má býti nebeský Kosa co jest Oltář Zlých nedostatek Pracoviti Bohomyslní Kristus oltář 222a- 164 Luk. 10. 1
638 Kapitola zase na miesto pokoje Ježíše Krista, a opět sauce potěšeni a po-140 silněni aby vyšli. A to obecné bylo v prvotní cierkvi. Item dnes času tohoto, že sau kazatelové a mocní neutiekali se do chrámu prvé, a někteří naučenie ta dávali, nepřijímajíce jich od Pána, protož roztržita jest obec a proto blaudí lid, proto bývá poražen. A protož i v těch bojovných věcech mají se utiekati do chrámu. 145 Protož die: »Viděl sem, a aj, anděl vyšel z chrámu«, kterýž tam byl naučen a osvícen. Protož přišel s kosau, totiž s mocí vy- pleniti zlé věci z královstvie Kristova. O zbieranie tehdy vína a o žni již zřejmo jest, že dává dobrým i zlým andělóm moc, totiž z lásky žieti neb séci a víno zbierati nemuože žádný, leč v chrámě 150 častokrát odpočívati bude. Někdy tyrannové také zlé posekli. 222a Ale dobří, jestliže co dobrého učiniti mají a zlé poséci hodně, mají se modliti a z lásky to puosobiti a z Písma svatého. »Kterýž jest v nebi«. Nebo zlost na poli dnes jest velmi za- tmiena a přistřiena; protož jest potřebie, aby andělští duchové pro-155 byšúcní a opatrní k tomu byli posláni, aby takové věci zlé poznali. A musí býti zjevenie s nebe, aby kto poznal zlost, přibarvenau ná- ramně chytrostí a mocí šatanovau. Protož jest přišel s nebe, totiž z života má býti nebeského, z života vysokého a ducha velikého. Ktož ť má čisté srdce, ten ť poznati muože pod svatostí zlost naj-160 větší. »Maje kosu«, totiž vostrý aumysl zlosti a moc vostrau. A když bude na té žni, žna a vymietaje zlé věci, a přichází na ň proto zámutek a protivenstvie, hned bývá poslán jemu na pomoc druhý anděl. Jako píše sv. Lukáš, že Pán učedlníky své rozeslal po dvau před tváří svú, aby vymietali pohoršenie a sobě byli ku po-165 moci a ku potěšení. Protož přišel druhý anděl z oltáře nebeského, kterýž volal Jedni druhé učie řka: »Zdvihni kosu svú ostrau«. Dává Pán jiným jiné dary a jeden druhého potřebuje v práci boží. Jeden s kosau vychází; jiný bývá osvícenější, »kterýž jest z oltáře«, totiž z miesta toho před Bohem. 170 Tu ť jest přístup větší a bližší k přítomnosti boží, kteří sau sera- fínové v nebi, na tvář Páně blíže patřiece a v něm hoříce. Tak v cierkvi sau pod oltářem, kteří se viece modlí a nábožněji a viece znají Boha. Nebo první, pracovití, nejsau tak osvícení, ačkoli ne- návidie zlosti; ale bohomyslní a kteříž obývají v chrámě božím, 175 viece vidie. Ti stojí v chrámě jako při oltáři, jenž jest Kristus, od kteréhož se zapalují, osvěcují a viece smajšlejí, chápají, vidie a na- Zlí i dobří sekáči Opatrných po- třebie andělnov Život má býti nebeský Kosa co jest Oltář Zlých nedostatek Pracoviti Bohomyslní Kristus oltář 222a- 164 Luk. 10. 1
Strana 639
XIV. 639 učeni bývají, totiž viece umějí a učie se a jiným zvěstují. Tak Zacha- riáš modlil se u voltáře v chrámě a měl dlauhé viděnie a pokoj s Bo- 180 hem, takže se lid, kterýž se tu modlil, zvláště mužie a ženy zvláště, tomu se divili, že by tak dlauho prodléval tam, neb jest měl vi- děnie veliké a prorokoval jest. Mnoho dobrého světí mievají při oltáři sediece, při životě Kris- tově, bohomyslnost vedauce, umučenie jeho připomínajíce, pokoj 185 majíce s ním. A ti ť umějí trestati hřiechy, neb andělé jim zvěstují a oznamují dobré věci a nové. Apoštol die: »Máme oltář, z kteréhož nemají moci jiesti, kteříž tělesnému stánku slaužie«, totiž kteří viece tělo milují a svět a život chlipný a rozkošný. Někdy kněžie nábožně k tomuto přistaupali oltáři a lid též; ale již sau všecka 190 srdce ustydla a usvadla sau a náramně studená prvé i potom prázdná přicházejí a tak odcházejí. Protož andělé naši neumějí Nedostatek náš pustiti kosy, aniž jiní mohau volati řkauce: »Pusť kosu!« Druhý výše učený a osvícený byl, protož věděl, které věci a kdy sau pra- veny měly býti. »Ti mají moc nad ohněm«, neb sau vraucie v mi- Moc nad ohněm 195 lování Krista. »A nad vodau«, nebo veliké dary mají a mnohé Nad vodau slzy pro obecné dobré vylévají. Drž se oltáře tohoto Zachariáš 222b1 Anděl, kterýž z oltáře vyšel, měl moc nad ohněm. Oheň rozličný jest, nad kterýmž prvotně sám Buoh oheň rozličný má moc, avšak dává moc nad ním svatým, neb jest voheň vraucie horlivosti a milovánie, kterýmž světí hoří serafínové a jiní andělé, 5 jako sau světí hořeli v ohni Ducha svatého, na(!) kterýmž Kristus má moc, neb die: »Já pošli vám Utěšitele«. A opět: »Přišel sem oheň pustiti na zemi«. A Izaiáš v kapitole VI“. pokládá, kterak přišel k němu anděl s uhlem vohnivým a setřel poškvrnu rtuov jeho; a tak anděl od Boha poslaný měl moc ohněm rozpáliti a vy- 10 čistiti, a Buoh skrze něho. A David: »Kterýž činíš anděly své duchy a služebníky tvé ohněm žhaucím«. Protož dává jim Pán moc, aby, sami majíce srdce roznícená, také jiné rozněcovali. A jako Dionyzius píše, že kněžie, kteříž sau andělé, auřadem svým mají osvěcovati, totiž srdce lidská očišťovati od hřiechuov a roz- 15 palovati, a že ten auřad jest kněží a anděluov, aby rozněcovali k božiemu milování a bližních. Dobrý oheň od Krista Anděl má moc tuto od Boha Kněžský aufad tento 178 Luk. I, 9 nn. — 186 Žid. 13, 10. 6 Jan 15, 26 — Luk. 12, 49 — 7 Iz. 6, 6 a 7 — 10 Ž. 104, 4 — 13 Dionysius Areopag. De coel hier, c. III. (MG 3, c. 166/7; srovnej i Ad- notationes Corderii k témuž dilu, c. XII., MG 3, p. 293/4).
XIV. 639 učeni bývají, totiž viece umějí a učie se a jiným zvěstují. Tak Zacha- riáš modlil se u voltáře v chrámě a měl dlauhé viděnie a pokoj s Bo- 180 hem, takže se lid, kterýž se tu modlil, zvláště mužie a ženy zvláště, tomu se divili, že by tak dlauho prodléval tam, neb jest měl vi- děnie veliké a prorokoval jest. Mnoho dobrého světí mievají při oltáři sediece, při životě Kris- tově, bohomyslnost vedauce, umučenie jeho připomínajíce, pokoj 185 majíce s ním. A ti ť umějí trestati hřiechy, neb andělé jim zvěstují a oznamují dobré věci a nové. Apoštol die: »Máme oltář, z kteréhož nemají moci jiesti, kteříž tělesnému stánku slaužie«, totiž kteří viece tělo milují a svět a život chlipný a rozkošný. Někdy kněžie nábožně k tomuto přistaupali oltáři a lid též; ale již sau všecka 190 srdce ustydla a usvadla sau a náramně studená prvé i potom prázdná přicházejí a tak odcházejí. Protož andělé naši neumějí Nedostatek náš pustiti kosy, aniž jiní mohau volati řkauce: »Pusť kosu!« Druhý výše učený a osvícený byl, protož věděl, které věci a kdy sau pra- veny měly býti. »Ti mají moc nad ohněm«, neb sau vraucie v mi- Moc nad ohněm 195 lování Krista. »A nad vodau«, nebo veliké dary mají a mnohé Nad vodau slzy pro obecné dobré vylévají. Drž se oltáře tohoto Zachariáš 222b1 Anděl, kterýž z oltáře vyšel, měl moc nad ohněm. Oheň rozličný jest, nad kterýmž prvotně sám Buoh oheň rozličný má moc, avšak dává moc nad ním svatým, neb jest voheň vraucie horlivosti a milovánie, kterýmž světí hoří serafínové a jiní andělé, 5 jako sau světí hořeli v ohni Ducha svatého, na(!) kterýmž Kristus má moc, neb die: »Já pošli vám Utěšitele«. A opět: »Přišel sem oheň pustiti na zemi«. A Izaiáš v kapitole VI“. pokládá, kterak přišel k němu anděl s uhlem vohnivým a setřel poškvrnu rtuov jeho; a tak anděl od Boha poslaný měl moc ohněm rozpáliti a vy- 10 čistiti, a Buoh skrze něho. A David: »Kterýž činíš anděly své duchy a služebníky tvé ohněm žhaucím«. Protož dává jim Pán moc, aby, sami majíce srdce roznícená, také jiné rozněcovali. A jako Dionyzius píše, že kněžie, kteříž sau andělé, auřadem svým mají osvěcovati, totiž srdce lidská očišťovati od hřiechuov a roz- 15 palovati, a že ten auřad jest kněží a anděluov, aby rozněcovali k božiemu milování a bližních. Dobrý oheň od Krista Anděl má moc tuto od Boha Kněžský aufad tento 178 Luk. I, 9 nn. — 186 Žid. 13, 10. 6 Jan 15, 26 — Luk. 12, 49 — 7 Iz. 6, 6 a 7 — 10 Ž. 104, 4 — 13 Dionysius Areopag. De coel hier, c. III. (MG 3, c. 166/7; srovnej i Ad- notationes Corderii k témuž dilu, c. XII., MG 3, p. 293/4).
Strana 640
640 Kapitola Ohnivý Kristus Oheň zlých žádosti Ducha svatého oheň Oheň zatracencuov Jezero pekelnic hrozíé (černě:) 32 A tuto die, že anděl měl moc nad ohněm, na znamenie, že ti, kteříž přistaupají k oltáři, mají se roznietiti, neb přistaupají k ohni, poněvadž Buoh voheň jest, jako se pokládá v Deutronomu. Neb se má srdce ustydlé rozpáliti a roznietiti, aby mělo v sobě 20 oheň, aby také potom jiné mohlo rozněcovati a rozpalovati. Tak nad apoštoly ukázali se jazykové vohniví, nebo rozpalovali jiné k milování. A že jest Kristus měl v sobě voheň Ducha svatého a jiné mohl roznietiti, protož dva učedlníci do Emaus jdauce s Kristem pravie: »Však srdce naše hořície bieše«. Řeči Páně 25 také, když se čítají, zapalují a rozněcují. Jakož die David: »Vohni- vá výmluvnost tvá náramně« etc. Ale srdce mrtvá toho nečijí, alevšak ne z strany ohně, než z strany srdce jest nedostatek. Tohoto vohně kto nemá, běda jest jemu; a takový se pálí ohněm žádostí tělesných, ohněm ďábelským. Oheň Ducha svatého, v kterém srdci jest, všecku rez vyčiš- ťuje a vypaluje. Tiemto ohněm Kristus jsa zapálen, stoly penězo- měncuov zvracoval v chrámě a Finees hřešície zmordoval. Tak také, ktož tiemto ohněm hoří, rozpaluje se proti hřiechóm. Jest jiný voheň, zatracencuov, nad kterýmž Kristus předkem má moc, do kteréhož zatracence pošle řka: »Jděte, zlořečení, do vohně věč- ného« etc. Tento voheň jest hryzenie svědomie, kterýž se zde za- číná. A protož anděl, sebrav hrozny, vmetal je do jezera, skrz něž se znamená jezero pekelnie zatracencuov. Nebo ti, kteříž zde potěšenie a radost na světě měli a ne v Bohu, uvrženi budau od 40 Pána do jezera biedy a nečistoty. A jakož o tom zbieranie vína v osobě takových die Jeremiáš v Pláči I°.: »Ó vy všickni, kteříž jdete cestau, pozorujte a vizte etc., neb jako víno sebral mě Pán v den prchlivosti své«. A v II. kapitole: »Viz, Pane, a znamenaj, kohos' tak jako víno sebral«. A opět Jeremiáš VIII°.: »Pominula 45 žeň, skonalo se léto, a my spaseni nejsme«; v osobě zatracencuov mluví to. Protož toto vykořeněnie a uvrženie do jezera jest hrozné. A skrz Ezechiele die: »Zpievaj pieseň žalostnau, synu člověčí, nad množstvím lidu ejipského« etc. s těmi, kteříž sstupují do jezera etc., kterýmžto dáni sau hrobové v najposlednějším místě jezera. 50 A die: »I tlačeno jest jezero před městem«, totiž zlí hřiešníci, kteříž zde zakládají své blahoslavenstvie, potlačeni sau, kteříž sau 30 35 222b2 Potlačenie hřiešníkuov 19 5. M. 4, 24 a 9, 3 — 22 Skuth. 2, 3 — 24 Luk. 24, 32 — 26 Ž. 119, 140 —32 Mat. 21, 12; Marek 11, 15; Luk. 19, 45 — 33 4. M. 25, 7 a 8 — 36 Mat. 25, 41 — 42 Pláč 1, 12 — 44 Podle Pláče 2, 20 — 45 Jer. 8, 20 48 Ez. 32, 18
640 Kapitola Ohnivý Kristus Oheň zlých žádosti Ducha svatého oheň Oheň zatracencuov Jezero pekelnic hrozíé (černě:) 32 A tuto die, že anděl měl moc nad ohněm, na znamenie, že ti, kteříž přistaupají k oltáři, mají se roznietiti, neb přistaupají k ohni, poněvadž Buoh voheň jest, jako se pokládá v Deutronomu. Neb se má srdce ustydlé rozpáliti a roznietiti, aby mělo v sobě 20 oheň, aby také potom jiné mohlo rozněcovati a rozpalovati. Tak nad apoštoly ukázali se jazykové vohniví, nebo rozpalovali jiné k milování. A že jest Kristus měl v sobě voheň Ducha svatého a jiné mohl roznietiti, protož dva učedlníci do Emaus jdauce s Kristem pravie: »Však srdce naše hořície bieše«. Řeči Páně 25 také, když se čítají, zapalují a rozněcují. Jakož die David: »Vohni- vá výmluvnost tvá náramně« etc. Ale srdce mrtvá toho nečijí, alevšak ne z strany ohně, než z strany srdce jest nedostatek. Tohoto vohně kto nemá, běda jest jemu; a takový se pálí ohněm žádostí tělesných, ohněm ďábelským. Oheň Ducha svatého, v kterém srdci jest, všecku rez vyčiš- ťuje a vypaluje. Tiemto ohněm Kristus jsa zapálen, stoly penězo- měncuov zvracoval v chrámě a Finees hřešície zmordoval. Tak také, ktož tiemto ohněm hoří, rozpaluje se proti hřiechóm. Jest jiný voheň, zatracencuov, nad kterýmž Kristus předkem má moc, do kteréhož zatracence pošle řka: »Jděte, zlořečení, do vohně věč- ného« etc. Tento voheň jest hryzenie svědomie, kterýž se zde za- číná. A protož anděl, sebrav hrozny, vmetal je do jezera, skrz něž se znamená jezero pekelnie zatracencuov. Nebo ti, kteříž zde potěšenie a radost na světě měli a ne v Bohu, uvrženi budau od 40 Pána do jezera biedy a nečistoty. A jakož o tom zbieranie vína v osobě takových die Jeremiáš v Pláči I°.: »Ó vy všickni, kteříž jdete cestau, pozorujte a vizte etc., neb jako víno sebral mě Pán v den prchlivosti své«. A v II. kapitole: »Viz, Pane, a znamenaj, kohos' tak jako víno sebral«. A opět Jeremiáš VIII°.: »Pominula 45 žeň, skonalo se léto, a my spaseni nejsme«; v osobě zatracencuov mluví to. Protož toto vykořeněnie a uvrženie do jezera jest hrozné. A skrz Ezechiele die: »Zpievaj pieseň žalostnau, synu člověčí, nad množstvím lidu ejipského« etc. s těmi, kteříž sstupují do jezera etc., kterýmžto dáni sau hrobové v najposlednějším místě jezera. 50 A die: »I tlačeno jest jezero před městem«, totiž zlí hřiešníci, kteříž zde zakládají své blahoslavenstvie, potlačeni sau, kteříž sau 30 35 222b2 Potlačenie hřiešníkuov 19 5. M. 4, 24 a 9, 3 — 22 Skuth. 2, 3 — 24 Luk. 24, 32 — 26 Ž. 119, 140 —32 Mat. 21, 12; Marek 11, 15; Luk. 19, 45 — 33 4. M. 25, 7 a 8 — 36 Mat. 25, 41 — 42 Pláč 1, 12 — 44 Podle Pláče 2, 20 — 45 Jer. 8, 20 48 Ez. 32, 18
Strana 641
XIV 641 223a1 v jezeře biedy, nečistoty a zatracenie vně za městem; jakož Kristus toho dotajká: »Bude-li suol zmařena, bude potlačena«. Tak zlí 55 potlačeni bajvají, když ode všech svatých bývají potupeni, ven z města, totiž Jeruzaléma, onoho svatého blahoslavenstvie ostat- nieho, nebo v něm sami světí vyvolení zuostanau. Též i z města, když krále čekají, vyklizují a vymietají bláto z něho, tak, aby zlí se vymietají město bylo čisté: tak i z onoho svatého města vyvrženi sau zlí 60 a z prostředku dobrých nynie vymietají se do jezera zatracenie věčného a smrdutého. A tam se naplní o svatých to: »Všecka krásná si, přietelkyně má, a poškvrny nenie na tobě« etc. I budau ! zatracenci v jezeře biedy a zahanbenie, kteříž se zde nechtěli sty- děti za své hřiechy. »A vyšla jest krev z jezera až do uzd koňských za honuov tisíce a šest set«. Znamená se, že k skonání světa spravedlivě Pán dopauští prolitie krve veliké, a mnozí v tom scházejíce a hynauce jdau na zatracenie, nebo bez lásky hynau a padají. Krev vyzna- Krev co znamená menává hřiechy pocházejície z těla a krve. David die: »Vysvoboď 70 mě ze krví«. Někdy pomsta za hřiechy slove krev. Volali Židé: »Krev jeho na nás« etc., totiž pomsta za jeho krev. Protož pomsta zlých zatracencuov vychází, totiž zjevuje se po všem světě, takže všickni lidé budau věděti, proč trpie, kteříž zde svých tajili hřie- chuov. »Až do uzd koňských«. Skrz uzdy vyznamenávají se zpráv- Uzdy co sau? cové, takže pomsta přijde na zprávce světské i duchovnie. Nebo jako uzdau koňové, tak vyšími, totiž zprávci, zpravují se nižší, kteřížto ne zákonem Páně, ale svými ustanoveními a nálezky zpra- vovali lid. Protož v knihách Maudrosti VI°. die: »Hrozně a v rych- 80 losti zjeví se saud Páně a přetvrdý saud stane se s těmi, kteříž nad jinými vládnau etc. Mocní mocně mauky trpěti budau«. Uzdy vyznamenávají duchy, kteříž sau mnohé lidi v uzdu pojali a sobě podmanili; na ty také všecky duchy přijde pomsta hrozná Páně. Ale jako Ninivitští pokánie činili pomsty se bojiece, tak 85 i my pokánie čiňme hodné, těmito Páně řečmi jsauce napome- nuti, ať by anděl s kosau neposekl nás a v jezero biedy věčné abychom uvrženi nebyli, kdežto jest pláč a škřípenie zubuov. »Za honuov tisíce a šest set«. Tento počet znamená doko- Počet co znamená nalau pomstu na doplněnau mieru hřiechuov, na většie hřiešníky Pomsta zprávenov hrožíla Duchové 65 75 223a2 54 Mat. 5, 13; Mar. 9, 50; Luk 14, 34 a 35 — 61 Pís Šal. 4, 7 — 69 Z. 51, 16 — 71 Mat. 27, 25 — 79 Moudr. 6, 6 a 7 — 84 Jon. 3, 5 nn. Jakoubek, Výklad. 41
XIV 641 223a1 v jezeře biedy, nečistoty a zatracenie vně za městem; jakož Kristus toho dotajká: »Bude-li suol zmařena, bude potlačena«. Tak zlí 55 potlačeni bajvají, když ode všech svatých bývají potupeni, ven z města, totiž Jeruzaléma, onoho svatého blahoslavenstvie ostat- nieho, nebo v něm sami světí vyvolení zuostanau. Též i z města, když krále čekají, vyklizují a vymietají bláto z něho, tak, aby zlí se vymietají město bylo čisté: tak i z onoho svatého města vyvrženi sau zlí 60 a z prostředku dobrých nynie vymietají se do jezera zatracenie věčného a smrdutého. A tam se naplní o svatých to: »Všecka krásná si, přietelkyně má, a poškvrny nenie na tobě« etc. I budau ! zatracenci v jezeře biedy a zahanbenie, kteříž se zde nechtěli sty- děti za své hřiechy. »A vyšla jest krev z jezera až do uzd koňských za honuov tisíce a šest set«. Znamená se, že k skonání světa spravedlivě Pán dopauští prolitie krve veliké, a mnozí v tom scházejíce a hynauce jdau na zatracenie, nebo bez lásky hynau a padají. Krev vyzna- Krev co znamená menává hřiechy pocházejície z těla a krve. David die: »Vysvoboď 70 mě ze krví«. Někdy pomsta za hřiechy slove krev. Volali Židé: »Krev jeho na nás« etc., totiž pomsta za jeho krev. Protož pomsta zlých zatracencuov vychází, totiž zjevuje se po všem světě, takže všickni lidé budau věděti, proč trpie, kteříž zde svých tajili hřie- chuov. »Až do uzd koňských«. Skrz uzdy vyznamenávají se zpráv- Uzdy co sau? cové, takže pomsta přijde na zprávce světské i duchovnie. Nebo jako uzdau koňové, tak vyšími, totiž zprávci, zpravují se nižší, kteřížto ne zákonem Páně, ale svými ustanoveními a nálezky zpra- vovali lid. Protož v knihách Maudrosti VI°. die: »Hrozně a v rych- 80 losti zjeví se saud Páně a přetvrdý saud stane se s těmi, kteříž nad jinými vládnau etc. Mocní mocně mauky trpěti budau«. Uzdy vyznamenávají duchy, kteříž sau mnohé lidi v uzdu pojali a sobě podmanili; na ty také všecky duchy přijde pomsta hrozná Páně. Ale jako Ninivitští pokánie činili pomsty se bojiece, tak 85 i my pokánie čiňme hodné, těmito Páně řečmi jsauce napome- nuti, ať by anděl s kosau neposekl nás a v jezero biedy věčné abychom uvrženi nebyli, kdežto jest pláč a škřípenie zubuov. »Za honuov tisíce a šest set«. Tento počet znamená doko- Počet co znamená nalau pomstu na doplněnau mieru hřiechuov, na většie hřiešníky Pomsta zprávenov hrožíla Duchové 65 75 223a2 54 Mat. 5, 13; Mar. 9, 50; Luk 14, 34 a 35 — 61 Pís Šal. 4, 7 — 69 Z. 51, 16 — 71 Mat. 27, 25 — 79 Moudr. 6, 6 a 7 — 84 Jon. 3, 5 nn. Jakoubek, Výklad. 41
Strana 642
642 Kapitola Pán sám vysvoboditel jako tisíc, a menšie jako šest set. A die: »Za honuov«. Hony sau, 90 jimiž změřují cíl, kteří na závody běhají pro nějaké vzatky a ve- selé se. A vyznamenává se, že ti lidé, kteříž se zde veselili a rado- vali v tomto světě a nic trpěti nechtěli, ti trpěti budau a tyto mauky a dokonalau pomstu snášeti budau. Ale jediné leč nás Pán vysvobodí, žádný od této pomsty vysvobozen nebude moci býti 95 a od šatanášovy moci. Amos III°.: »Jako když vytrhne pastýř z aust lva dvě stehně neb hnáty aneb konec auška, tak vytrženi budau« etc. Nebo jediné leč Kristus, ten pastýř, z aust lva, z moci totiž dábelské a pomsty hrozné vysvobodí »konec auška«, totiž pána poslušné ucho majícieho, »a dva hnáty«, totiž kteří pro- 100 spievají a chodí v přikázaních Páně, nebudeme moci vysvobozeni býti etc. Hony co sú KAPITOLA PATNÁDCTÁ. Z studnic vážiti ne každý umic Hřiešníkuom zatmien rozum I viděl sem jiné znamenie na nebi veliké a divné etc. Sedm vidění velikých pokládá se v těchto knihách a každé z nich mnoho v sobě zavierá, neb sau studnice hluboké, z kterýchžto kto umie vážiti, má zvláštnie požehnánie od Pána, jako Izák měl požehnánie, aby u studnic bydlel. A kto tak bude rozuměti jako Jan, blahoslavený jest, jako se pokládá na konci kněh. Protož v prvním vidění bylo trestánie lidu i zprávcuov pro hřiechy, v druhém vidění činí se zmínka o sedmi pečetech zavře- ných a znamenaných, v třetiem o pomstách a ranách, o kobylkách, 10 o koni bílém, vraném etc. A ty všecky věci potřebné sau věrným k vyrozumění. A čtvero již viděnie položené dotýká všech stavuov, počnauc od apoštoluov, i také všech časuov až do skonánie světa. Kterýmžto viděním svatí rozuměli sú rozumem k své potřebě za svých časuov. A my též máme vážiti, co a kterak mnoho jest nám 15 potřebie za našich časuov. Hřiešníkóm a zatvrzeným nedává Pán, aby tak rozuměli, jakož Duch svatý žádá, jako i ti, jenž přijímají, maličko anebo nic nepožívají k spasení. Troje pak viděnie poslednie ne všech časuov, ale, jakož die 223b1 Sedmero viděnic těchto kněh 96 Amos 3, 12. 5 1. M. 24, 43 — 6 Zj. 22, 7 19 Beda, Explanatio Apocalypsis, liber III. (MI. 93. c. 177).
642 Kapitola Pán sám vysvoboditel jako tisíc, a menšie jako šest set. A die: »Za honuov«. Hony sau, 90 jimiž změřují cíl, kteří na závody běhají pro nějaké vzatky a ve- selé se. A vyznamenává se, že ti lidé, kteříž se zde veselili a rado- vali v tomto světě a nic trpěti nechtěli, ti trpěti budau a tyto mauky a dokonalau pomstu snášeti budau. Ale jediné leč nás Pán vysvobodí, žádný od této pomsty vysvobozen nebude moci býti 95 a od šatanášovy moci. Amos III°.: »Jako když vytrhne pastýř z aust lva dvě stehně neb hnáty aneb konec auška, tak vytrženi budau« etc. Nebo jediné leč Kristus, ten pastýř, z aust lva, z moci totiž dábelské a pomsty hrozné vysvobodí »konec auška«, totiž pána poslušné ucho majícieho, »a dva hnáty«, totiž kteří pro- 100 spievají a chodí v přikázaních Páně, nebudeme moci vysvobozeni býti etc. Hony co sú KAPITOLA PATNÁDCTÁ. Z studnic vážiti ne každý umic Hřiešníkuom zatmien rozum I viděl sem jiné znamenie na nebi veliké a divné etc. Sedm vidění velikých pokládá se v těchto knihách a každé z nich mnoho v sobě zavierá, neb sau studnice hluboké, z kterýchžto kto umie vážiti, má zvláštnie požehnánie od Pána, jako Izák měl požehnánie, aby u studnic bydlel. A kto tak bude rozuměti jako Jan, blahoslavený jest, jako se pokládá na konci kněh. Protož v prvním vidění bylo trestánie lidu i zprávcuov pro hřiechy, v druhém vidění činí se zmínka o sedmi pečetech zavře- ných a znamenaných, v třetiem o pomstách a ranách, o kobylkách, 10 o koni bílém, vraném etc. A ty všecky věci potřebné sau věrným k vyrozumění. A čtvero již viděnie položené dotýká všech stavuov, počnauc od apoštoluov, i také všech časuov až do skonánie světa. Kterýmžto viděním svatí rozuměli sú rozumem k své potřebě za svých časuov. A my též máme vážiti, co a kterak mnoho jest nám 15 potřebie za našich časuov. Hřiešníkóm a zatvrzeným nedává Pán, aby tak rozuměli, jakož Duch svatý žádá, jako i ti, jenž přijímají, maličko anebo nic nepožívají k spasení. Troje pak viděnie poslednie ne všech časuov, ale, jakož die 223b1 Sedmero viděnic těchto kněh 96 Amos 3, 12. 5 1. M. 24, 43 — 6 Zj. 22, 7 19 Beda, Explanatio Apocalypsis, liber III. (MI. 93. c. 177).
Strana 643
XV. 643 223b2 20 Béda, dotajkají toliko časuov posledních. A prvnie z těch vidění v počtu pátké) jest; jest o pomstách, kteréž mají dopuštěny býti na nepřátely božie, a začíná se v kapitole patnácté a až do osm- nácté trvá, vymieníc osmnádotau. Druhé viděnie a šesté pořádně jest vo orteli a odsauzenie zlých skrz Babylon znamenaných etc. 25 a začíná se při kapitole osmnácté. Sedmé jest o blahoslavenství vyvolených a vzkříšení mrtvých a o počtu volených vyplněném, kdežto všickni budau blahoslavení. V kterémžto vidění viděl také počet, neb die: »XII tisícuov znamenaných«, kteřížto však počto- vé sau zavřieni. Počet také zlých viděl, nepřátel božích a lidí 30 zatracených; die: »I viděl sem jiné znamenie na nebi veliké« etc. Toto viděnie příleží k posledním časóm. Ran pak těchto sedm jest zvláště na zlé, kterýmiž viděl, že andělé v jakés figuoře pomstu činie nad zlými. Nynie zajisté veliké rány běžie na lidská svě- domie, takže lidé nečijí velikosti ran těch. »I viděl znamenie«. Znamenie pak nětco vyznamenává, neb jest znamenané věci znamení. Protož znamenie jest cos' zastíně- ného, že jinau věc znamená v nebi, totiž v cierkvi veliké, totiž velikau věc vyznamenávajície. A my pohřiechu, snášejíce tyto rány, nerozumíme, že nás dotýkají. Jest zajisté znamenie velebné Velebná svátost 40 svátosti tajemstvie, totiž veliké a divné věci vyznamenávaje a v sobě zavieraje. »Viděl sedm anděluov, majících ran sedm posledních«. Nebo, když umierají dobří, již jest jich to najposlednější rána a již se stierá s jich očí všeliký pláč. Každý křesťan hřiechy své váže, 45 sau-li většie, těžších zaslaužie pomst, neb se pokládá v Deutro- nomu XXV.: »Podlé miery proviněnie bude také velikost a počet ran«. Neb samo austnie vyznánie neodjímá jich. O těch ranách pokládá se v Levitiku XXVI°.: »Nebudete-li mne poslúchati a nebudete plniti přikázaní mých a sauduov, navštievím ť vás 50 náhle chudobau i podlé těla i podlé duše«. Ale chudoba duše naj- škodlivější jest. A die: »Budu tě trápiti vedrem« netoliko těla, ale i duše, kterýmž duše bývá pálena skrz najtěžšie pokušenie roz- ličná. »Nasejete a nebudete žíti«. Vedlé litery jest zřejmo; ale roz- sievají někteří dobré skutky, posty, modlitby, kázanie etc., ale 55 nežnau úžitku, neb porušují ty skutky pokrytstvím, marnau chlu- bau, doufáním v se a pýchau. »Padati budete před nepřátely«, totiž duchy zlostnými, pádem duše. A die pak tam dále: »Nebude- Nečijene ran božích Znamenie Ostatní rána Pomsta podly provinněnie O ranách viz Chudoba Vedro Rozsievanie 35 Zpověd Pád 21 Rkpis: pátá (1) — 28 Zj. 7, 5 nn. — 46 5. M. 25, 2 — 48 Podle 3. M. 26, 11 nn. 51 3. M. 26, 16 — 53 Ib. — 56 3. M. 26, 17 — 57 3. M. 26, 18 41*
XV. 643 223b2 20 Béda, dotajkají toliko časuov posledních. A prvnie z těch vidění v počtu pátké) jest; jest o pomstách, kteréž mají dopuštěny býti na nepřátely božie, a začíná se v kapitole patnácté a až do osm- nácté trvá, vymieníc osmnádotau. Druhé viděnie a šesté pořádně jest vo orteli a odsauzenie zlých skrz Babylon znamenaných etc. 25 a začíná se při kapitole osmnácté. Sedmé jest o blahoslavenství vyvolených a vzkříšení mrtvých a o počtu volených vyplněném, kdežto všickni budau blahoslavení. V kterémžto vidění viděl také počet, neb die: »XII tisícuov znamenaných«, kteřížto však počto- vé sau zavřieni. Počet také zlých viděl, nepřátel božích a lidí 30 zatracených; die: »I viděl sem jiné znamenie na nebi veliké« etc. Toto viděnie příleží k posledním časóm. Ran pak těchto sedm jest zvláště na zlé, kterýmiž viděl, že andělé v jakés figuoře pomstu činie nad zlými. Nynie zajisté veliké rány běžie na lidská svě- domie, takže lidé nečijí velikosti ran těch. »I viděl znamenie«. Znamenie pak nětco vyznamenává, neb jest znamenané věci znamení. Protož znamenie jest cos' zastíně- ného, že jinau věc znamená v nebi, totiž v cierkvi veliké, totiž velikau věc vyznamenávajície. A my pohřiechu, snášejíce tyto rány, nerozumíme, že nás dotýkají. Jest zajisté znamenie velebné Velebná svátost 40 svátosti tajemstvie, totiž veliké a divné věci vyznamenávaje a v sobě zavieraje. »Viděl sedm anděluov, majících ran sedm posledních«. Nebo, když umierají dobří, již jest jich to najposlednější rána a již se stierá s jich očí všeliký pláč. Každý křesťan hřiechy své váže, 45 sau-li většie, těžších zaslaužie pomst, neb se pokládá v Deutro- nomu XXV.: »Podlé miery proviněnie bude také velikost a počet ran«. Neb samo austnie vyznánie neodjímá jich. O těch ranách pokládá se v Levitiku XXVI°.: »Nebudete-li mne poslúchati a nebudete plniti přikázaní mých a sauduov, navštievím ť vás 50 náhle chudobau i podlé těla i podlé duše«. Ale chudoba duše naj- škodlivější jest. A die: »Budu tě trápiti vedrem« netoliko těla, ale i duše, kterýmž duše bývá pálena skrz najtěžšie pokušenie roz- ličná. »Nasejete a nebudete žíti«. Vedlé litery jest zřejmo; ale roz- sievají někteří dobré skutky, posty, modlitby, kázanie etc., ale 55 nežnau úžitku, neb porušují ty skutky pokrytstvím, marnau chlu- bau, doufáním v se a pýchau. »Padati budete před nepřátely«, totiž duchy zlostnými, pádem duše. A die pak tam dále: »Nebude- Nečijene ran božích Znamenie Ostatní rána Pomsta podly provinněnie O ranách viz Chudoba Vedro Rozsievanie 35 Zpověd Pád 21 Rkpis: pátá (1) — 28 Zj. 7, 5 nn. — 46 5. M. 25, 2 — 48 Podle 3. M. 26, 11 nn. 51 3. M. 26, 16 — 53 Ib. — 56 3. M. 26, 17 — 57 3. M. 26, 18 41*
Strana 644
644 Kapitola Nebe měděnné Stromovic te-li pokánie činiti, přidám sedmkrát viece«, totiž sedm ran naj- poslednějších dopustím na vás. »A potru šíji pajchy vašie«. »Dám vám nebe měděnné«. Neb srdce zavřená sau, v nichžto nenie ani 60 skraušenie, ani pláče, ani slz, ani náboženstvie. »Práce bude da- remnie«, nebo hřiechy tajnými zpržňuje se, neb ty věci bez bázně činie k Bohu a bez pokory. »Stromovie bude, a neponesau ovotce«, totiž ducha, jako die apoštol, lásky, radosti, pokoje. Mnozí obětují se Bohu jako stromové, a ovotce nečinie. A když rány božie na 65 nás jdau a života nepolepšujeme, co jiného jest, než že větších ran máme čekati? »Vypustím šelmy«, ukrutné lidi etc. 224a1 Neustavičnost Rána veliká opět Jiná Netrpělivost Jiná rána Nestálost I viděl sem jiné znamení v nebi etc. Nynie rány veliké běžie těla i duše; a toto jest veliká rána, že jich ne- muožeme poznati. David: »Kto zná moc hněvu tvého aneb kto hněv tvuoj bude moci zčísti?« Zlořečený všeliký člověk, který se od milování božieho uchyluje! A toho neznáme, že sme v Jericho 5 a mezi lotry upadli! Valí ť se zajisté hněv Páně s nebe na nás; jako die Daniel IX., že na nás kape hněv Páně. Rána veliká duše jest, že člověk neustavičný jest; nebo kolikrát uloží člověk nětco dobrého, a nedokoná. Jeremiáš v Pláči: »Hřiechem shřešil Juda, protož ne- ustavičný učiněn jest«. Protož sau myšlenie rozličná v člověku, 10 a co je rozkošné a libé tělu, to oblibuje člověk, takže duše pohří- žena v těle, že, což se líbí tělu, líbí se duši. Protož pečuje o ty věci, které sau těla, a poněvadž Bohu nenie připojen, nedbá na ty věci, které sau božie. Rána také veliká jest, že člověk žádá takový jmien býti a uká-15 zati se před lidmi, jakýmž před Bohem nenie. Rána veliká, že prvé lidé hledají těch věcí, které sau těla, proti tomu: »Najprv hledajte královstvie božieho«. Rána veliká, že člověk nenie v protivných věcech trpělivý, aby je s dobrau myslí snášel: ani slova špatného snésti muože, ale všecko se srdce zbauří a všecko náboženstvie se 20 kams' děje. Rána veliká, že v srdce umučenie Páně nevstupuje hluboce. Také, že v zámutcích opovrženi býváme a k Bohu se pozdvihnauti nemuožeme. Item nenie stálosti mysli, viery; ale když malé pokušenie přijde, člověk od začatého dobrého přestává. Opět vymlauvanie z hřiechuov ustavičné jest rána veliká, neb člo-25 věk hanby trpěti nechce; ale jestliže co dobrého jest, nemocné jest 224a2 Neznáme ran velikých Výmluva hřiechnov 59 3. M. 26, 19 — 61 3. M. 26, 20 — 63 Ib. a Jan 15, 6 — 67 3. M. 26. 22. 3 Podle Ž. 90, 11 — 5 Podle Luk. 10, 30 — 7 Dan. 9, 11 — 9 Pláč 1. 8 — 17 Mat. 6, 33; Luk. 12, 31
644 Kapitola Nebe měděnné Stromovic te-li pokánie činiti, přidám sedmkrát viece«, totiž sedm ran naj- poslednějších dopustím na vás. »A potru šíji pajchy vašie«. »Dám vám nebe měděnné«. Neb srdce zavřená sau, v nichžto nenie ani 60 skraušenie, ani pláče, ani slz, ani náboženstvie. »Práce bude da- remnie«, nebo hřiechy tajnými zpržňuje se, neb ty věci bez bázně činie k Bohu a bez pokory. »Stromovie bude, a neponesau ovotce«, totiž ducha, jako die apoštol, lásky, radosti, pokoje. Mnozí obětují se Bohu jako stromové, a ovotce nečinie. A když rány božie na 65 nás jdau a života nepolepšujeme, co jiného jest, než že větších ran máme čekati? »Vypustím šelmy«, ukrutné lidi etc. 224a1 Neustavičnost Rána veliká opět Jiná Netrpělivost Jiná rána Nestálost I viděl sem jiné znamení v nebi etc. Nynie rány veliké běžie těla i duše; a toto jest veliká rána, že jich ne- muožeme poznati. David: »Kto zná moc hněvu tvého aneb kto hněv tvuoj bude moci zčísti?« Zlořečený všeliký člověk, který se od milování božieho uchyluje! A toho neznáme, že sme v Jericho 5 a mezi lotry upadli! Valí ť se zajisté hněv Páně s nebe na nás; jako die Daniel IX., že na nás kape hněv Páně. Rána veliká duše jest, že člověk neustavičný jest; nebo kolikrát uloží člověk nětco dobrého, a nedokoná. Jeremiáš v Pláči: »Hřiechem shřešil Juda, protož ne- ustavičný učiněn jest«. Protož sau myšlenie rozličná v člověku, 10 a co je rozkošné a libé tělu, to oblibuje člověk, takže duše pohří- žena v těle, že, což se líbí tělu, líbí se duši. Protož pečuje o ty věci, které sau těla, a poněvadž Bohu nenie připojen, nedbá na ty věci, které sau božie. Rána také veliká jest, že člověk žádá takový jmien býti a uká-15 zati se před lidmi, jakýmž před Bohem nenie. Rána veliká, že prvé lidé hledají těch věcí, které sau těla, proti tomu: »Najprv hledajte královstvie božieho«. Rána veliká, že člověk nenie v protivných věcech trpělivý, aby je s dobrau myslí snášel: ani slova špatného snésti muože, ale všecko se srdce zbauří a všecko náboženstvie se 20 kams' děje. Rána veliká, že v srdce umučenie Páně nevstupuje hluboce. Také, že v zámutcích opovrženi býváme a k Bohu se pozdvihnauti nemuožeme. Item nenie stálosti mysli, viery; ale když malé pokušenie přijde, člověk od začatého dobrého přestává. Opět vymlauvanie z hřiechuov ustavičné jest rána veliká, neb člo-25 věk hanby trpěti nechce; ale jestliže co dobrého jest, nemocné jest 224a2 Neznáme ran velikých Výmluva hřiechnov 59 3. M. 26, 19 — 61 3. M. 26, 20 — 63 Ib. a Jan 15, 6 — 67 3. M. 26. 22. 3 Podle Ž. 90, 11 — 5 Podle Luk. 10, 30 — 7 Dan. 9, 11 — 9 Pláč 1. 8 — 17 Mat. 6, 33; Luk. 12, 31
Strana 645
XV. 645 224b1 a mdlé, protože, když maličké pokušenie přijde, hned to zbořeno bývá. Opět tato rána jest, že se nebojie zatracenie, ale všecko Rána jiná sobě zlehčují; a jestliže co učinie, tehdy se chlubie, a to ztratie. 30 Item nedbánlivost veliká o nebeských věcech a věčných jest rána, Nedbánlivost takže smysl člověčí všecken porušen jest. Item ustuzenie od lásky Neláska a nehořeti v nie jest rána veliká. Item mnohá pokušenie a ve- zdajší bojové, ale řiedké vítězstvie. A jestliže nenie pokory hlu- Nenie vítězstvíc boké, viery veliké a naděje, tehdy snadně člověk bývá přemožen, 35 poražen a potřien. Opět rána jest, že jedno srdce odporné jest dru- Nesvornost srdcí hému a jedno raňuje druhé. Všeliké srdce mělo by druhému po- máhati v dobrém v duchovních věcech. Ale již sau srdce opuštěná, že jedno od druhého nemá pomoci; neb od anděluov svatých sau opuštěná, od jich pomoci, nebo s nimi nenie obcovánie a jedno od 40 druhého bývá opuštěno. A to Micheáš vida, die (VII°.): »Běda mně, že sem učiněn jako ten, ješto zbierá paběrky« etc. Ale srdce sau zastuzená a ode všeho dobrého opuštěná. A vykládá, co tiem míní, řka: »Zahynul svatý z země a upřímého v lidech nenie. A který najlepší zdá se, jako bodlák jest« etc. A die: »Nechtějte 45 věřiti příteli«, totiž svědomí vašemu etc. A die tu dále: »Od té, kteráž spie v luonu tvém, ostřiehaj zavěradl aust tvých a muž v každém bratru svém neměj doufánie« etc. Nébrž i od těla svého člověk v těch věcech, které sau potřebné k spasení, má se varo- vati, ano i duši vlastní, kteráž jest v luonu, nesluší věřiti; neb té I duše nenáviděti 50 člověk má také nenáviděti, protože jest nakažená a jináče chce smysliti, nežli Duch svatý radí. A protož také, když lidé ran duše své lehce sobě vážie a nedbají, nejsau hodní a zpuosobní přijíti lékařstvie, a protož duše vypadají od tichosti mysli, jako Adam z ráje vyvržen pro hřiech. Tělo také naše nemocné a nespuosobné jest ke všemu dobré- mu, ale náchylné k hřiechóm, k tělesným milostem a k jiným ta- kovým nezpuosobnostem. A co jest pak těch nemocí těžkých těla našeho, jako sau hlízy, zimnice etc., takže se to v knihách Mojžie- šových pátých plní, že zlořečený člověk bude na poli; a jiných 60 zlořečenství viece pro přestaupenie přikázaní Páně vydáno jest, ano takového člověka všecko, co má, jest jemu zlořečené etc. Přikázanie jedno najvětšie, v kterémž jiná všecka sau a ve všem zákoně všecky pravdy v tom sau přikázaní, totiž v milování Umenšenie svatých Tělo naše nezpuosobné Nemoci rozličné 55 Najvětšie přikázanie rušíme 40 Mich. 7, 1 — 43 Mich. 7, 2 a 4 — 44 Podle Mich. 7, 5 a 2 58 5. M. 28, 16 nn — 62 Mat. 22, 37 nn.
XV. 645 224b1 a mdlé, protože, když maličké pokušenie přijde, hned to zbořeno bývá. Opět tato rána jest, že se nebojie zatracenie, ale všecko Rána jiná sobě zlehčují; a jestliže co učinie, tehdy se chlubie, a to ztratie. 30 Item nedbánlivost veliká o nebeských věcech a věčných jest rána, Nedbánlivost takže smysl člověčí všecken porušen jest. Item ustuzenie od lásky Neláska a nehořeti v nie jest rána veliká. Item mnohá pokušenie a ve- zdajší bojové, ale řiedké vítězstvie. A jestliže nenie pokory hlu- Nenie vítězstvíc boké, viery veliké a naděje, tehdy snadně člověk bývá přemožen, 35 poražen a potřien. Opět rána jest, že jedno srdce odporné jest dru- Nesvornost srdcí hému a jedno raňuje druhé. Všeliké srdce mělo by druhému po- máhati v dobrém v duchovních věcech. Ale již sau srdce opuštěná, že jedno od druhého nemá pomoci; neb od anděluov svatých sau opuštěná, od jich pomoci, nebo s nimi nenie obcovánie a jedno od 40 druhého bývá opuštěno. A to Micheáš vida, die (VII°.): »Běda mně, že sem učiněn jako ten, ješto zbierá paběrky« etc. Ale srdce sau zastuzená a ode všeho dobrého opuštěná. A vykládá, co tiem míní, řka: »Zahynul svatý z země a upřímého v lidech nenie. A který najlepší zdá se, jako bodlák jest« etc. A die: »Nechtějte 45 věřiti příteli«, totiž svědomí vašemu etc. A die tu dále: »Od té, kteráž spie v luonu tvém, ostřiehaj zavěradl aust tvých a muž v každém bratru svém neměj doufánie« etc. Nébrž i od těla svého člověk v těch věcech, které sau potřebné k spasení, má se varo- vati, ano i duši vlastní, kteráž jest v luonu, nesluší věřiti; neb té I duše nenáviděti 50 člověk má také nenáviděti, protože jest nakažená a jináče chce smysliti, nežli Duch svatý radí. A protož také, když lidé ran duše své lehce sobě vážie a nedbají, nejsau hodní a zpuosobní přijíti lékařstvie, a protož duše vypadají od tichosti mysli, jako Adam z ráje vyvržen pro hřiech. Tělo také naše nemocné a nespuosobné jest ke všemu dobré- mu, ale náchylné k hřiechóm, k tělesným milostem a k jiným ta- kovým nezpuosobnostem. A co jest pak těch nemocí těžkých těla našeho, jako sau hlízy, zimnice etc., takže se to v knihách Mojžie- šových pátých plní, že zlořečený člověk bude na poli; a jiných 60 zlořečenství viece pro přestaupenie přikázaní Páně vydáno jest, ano takového člověka všecko, co má, jest jemu zlořečené etc. Přikázanie jedno najvětšie, v kterémž jiná všecka sau a ve všem zákoně všecky pravdy v tom sau přikázaní, totiž v milování Umenšenie svatých Tělo naše nezpuosobné Nemoci rozličné 55 Najvětšie přikázanie rušíme 40 Mich. 7, 1 — 43 Mich. 7, 2 a 4 — 44 Podle Mich. 7, 5 a 2 58 5. M. 28, 16 nn — 62 Mat. 22, 37 nn.
Strana 646
646 Kapitola Boha a bližních, v kterémžto jestliže kto chodí, v ráji přebývá, kdyby zachovávali to přikázanie najvětšie všickni zprávcové i pod- 65 daní, nebylo by tak mnoho zlostí v lidu vyším i nižšiem, a tehdy by naučenie bylo a zpráva cierkve dobrá. Ale pohřiechu daleko padl lid křesťanský od tohoto přikázanie; protož všecken zákon mrtvý jest bez něho; a zákon jest nám v austech, a všeckeren jest mrtvý. Protož padl jest lid daleko od Jeruzaléma do Jericho 70 a protož sau zranění náramně. Jako die apoštol, že sau lásky pravdy nepřijali, protož sau dáni v zavržený smysl. Protož se rány veliké Páně zjevují od duchuov nevidědlných a od nepřátel se všech 224b2 strán v uokolí trápenie trpíme. Protož, kdybychom měli to přiká- zanie, měli bychom nové srdce, byli bychom nový Jeruzalém. 75 Kterak pak zase přivedeni budeme k tomu přikázaní? Jistě velmi nesnadně, totiž skrz rány veliké, kteréž Jan viděl. Pohřiechu dobří i zlí odstaupili od najvětšieho přikázanie milovánie Boha a bliž- nieho. Protož dobří mají býti zase přivedeni metlami. A ti, kteříž se zase navracují, také velmi čtěni bývají od Krista, jako Matauš 80 skrz apoštolstvie, a aby saudce byl v druhém rození. Toto tehdy Umyvadlo. Rány lékařstvie má předjíti na hřiešnících, totiž rány, jenž sau umyvadlo a očištěnie dobré a svaté. Protož die: »I viděl sem sedm ran posled- ních«, totiž připravených k najposlednějšiemu času Antikristovu proti přestupníkóm přikázaní božích etc. Zákon Páně jest mrtvý v nás Kterak napraven býti máme Metlami Pomsta 85 Moře sklenné Křest Zámutkové A viděl sem jako moře sklenné etc. Když viděl rány, v nichžto hněv Páně skonati se má nad zlými, a nepolepšie se, ale zaufají, a viděnie o vyvolených tehdáž k tomu času také měl, co se bude dieti s nimi v těch zlých dnech, die: »Viděl sem jakožto moře sklenné etc. A že sau měli hausle a nad mořem stáli, 5 zpievajíce pieseň Páně«. Moře sklenné s ohněm smíšené podlé Bédy vyznamenává křest; a ten jest rozličný. Lukáš XII.: »Křtem se mám křtíti, a hle, kterak mi jest auzko, dokud se neskoná!« Ten vyznamenává zámutky veliké, žaláře, vězenie, vylitie krve. Však netoliko o křtu vodním mluvím tuto, aniž toliko na tomto měli 10 dosti apoštolé, ale také Duchem svatým pokřtěni byli. V Skutcích apoštolských: »Jan křtil vodau, vy pak budete pokřtěni Duchem svatým«, totiž divným vypálením Ducha Páně. Nad druhy lépe 70 Ohlas Luk. 10, 30 — 71 2. Tes. 2, 10 — 81 Mat. 19, 28. 6 Beda, Explanatio Apocalypsis, liber III. (ML. 93 c. 177). — 7 Luk. 12, 50 — 12 Skutk. I, 5
646 Kapitola Boha a bližních, v kterémžto jestliže kto chodí, v ráji přebývá, kdyby zachovávali to přikázanie najvětšie všickni zprávcové i pod- 65 daní, nebylo by tak mnoho zlostí v lidu vyším i nižšiem, a tehdy by naučenie bylo a zpráva cierkve dobrá. Ale pohřiechu daleko padl lid křesťanský od tohoto přikázanie; protož všecken zákon mrtvý jest bez něho; a zákon jest nám v austech, a všeckeren jest mrtvý. Protož padl jest lid daleko od Jeruzaléma do Jericho 70 a protož sau zranění náramně. Jako die apoštol, že sau lásky pravdy nepřijali, protož sau dáni v zavržený smysl. Protož se rány veliké Páně zjevují od duchuov nevidědlných a od nepřátel se všech 224b2 strán v uokolí trápenie trpíme. Protož, kdybychom měli to přiká- zanie, měli bychom nové srdce, byli bychom nový Jeruzalém. 75 Kterak pak zase přivedeni budeme k tomu přikázaní? Jistě velmi nesnadně, totiž skrz rány veliké, kteréž Jan viděl. Pohřiechu dobří i zlí odstaupili od najvětšieho přikázanie milovánie Boha a bliž- nieho. Protož dobří mají býti zase přivedeni metlami. A ti, kteříž se zase navracují, také velmi čtěni bývají od Krista, jako Matauš 80 skrz apoštolstvie, a aby saudce byl v druhém rození. Toto tehdy Umyvadlo. Rány lékařstvie má předjíti na hřiešnících, totiž rány, jenž sau umyvadlo a očištěnie dobré a svaté. Protož die: »I viděl sem sedm ran posled- ních«, totiž připravených k najposlednějšiemu času Antikristovu proti přestupníkóm přikázaní božích etc. Zákon Páně jest mrtvý v nás Kterak napraven býti máme Metlami Pomsta 85 Moře sklenné Křest Zámutkové A viděl sem jako moře sklenné etc. Když viděl rány, v nichžto hněv Páně skonati se má nad zlými, a nepolepšie se, ale zaufají, a viděnie o vyvolených tehdáž k tomu času také měl, co se bude dieti s nimi v těch zlých dnech, die: »Viděl sem jakožto moře sklenné etc. A že sau měli hausle a nad mořem stáli, 5 zpievajíce pieseň Páně«. Moře sklenné s ohněm smíšené podlé Bédy vyznamenává křest; a ten jest rozličný. Lukáš XII.: »Křtem se mám křtíti, a hle, kterak mi jest auzko, dokud se neskoná!« Ten vyznamenává zámutky veliké, žaláře, vězenie, vylitie krve. Však netoliko o křtu vodním mluvím tuto, aniž toliko na tomto měli 10 dosti apoštolé, ale také Duchem svatým pokřtěni byli. V Skutcích apoštolských: »Jan křtil vodau, vy pak budete pokřtěni Duchem svatým«, totiž divným vypálením Ducha Páně. Nad druhy lépe 70 Ohlas Luk. 10, 30 — 71 2. Tes. 2, 10 — 81 Mat. 19, 28. 6 Beda, Explanatio Apocalypsis, liber III. (ML. 93 c. 177). — 7 Luk. 12, 50 — 12 Skutk. I, 5
Strana 647
XV. 647 225a2 opět pokřtěni sau, totiž mučedlnictvem a vylitím krve příkladem 15 Ježíše Krista. A tito zámutkové od najukrutnějších šelm, kteréž sau světí trpěli, jest křest, a nazývá to Jan mořem sklenným, smíšeným s ohněm. A tyto zámutky trpěti budau zatracenci zde i v budaucím času. Zde se hněv boží začíná, a tam se koná bez konce. A to ť jest moře sklenné. Dobří někteří hluboce tak sau shřešili, že tito ny- 20 nější jim nepostadčují (!) zámutkové za vočistec, ale na onom světě budau vyčištěni v moři sklenném, totiž v očistci. Protož pra- vím, že zde trpí zlí, počátek muk berauce, a brodí se v moři, a v budauciem věku bez konce. Dobří také bředau v tomto moři hořkosti, kteréž znamenalo moře ono Červené, kdežto ssauženi byli 25 synové izrahelští a nemohli přejíti, až Mojžieš holí v ně udeřil, a tepruv dalo cestu skrz se těm, kteříž sau šli, dobrým a do země zaslíbené putujícím; ale zlí zle sau tu požili toho moře. Dobří potom na břehu zpievali, a zlí plakali. A to vyznamená mučedlnictvo a pokušenie a vlnobitie hruozy a strachu. A červené jest krví svatých, a zvláště, kteříž pro Kristovu Mučedlnictvo pravdu s plnau věrau a úmyslem dobrým trpěti budau v slovu nebo v skutku: to ť jest jich moře a to jest očistec jich a to jest jejich křest. Kto to právě zná, kterak tato pokušenie chudičké obce skrz oheň cizozemcuov nejsau než moře sklenné? Kto to zná, 35 že některým začíná se zde a konati se bude věky věkoma? Jiní pak zde se vyčišťují v tomto moři. Ezechiel XXI.: »Aj, já k tobě (totiž lide muoj, kterýž si v Jeruzalémě), a dobudu meče svého a zabiem v tobě spravedlivého i nemilostivého. A vyjde meč muoj od východu na západ. A pozná všeliké tělo (totiž spravedliví 40 i nespravedliví), že ť sem já Pán«, totiž já dobudu nádobie hněvu proti zlým zde i v budaucím času, proti dobrým dobudu a dopustím ne rány hněvu, ale lékařstvie k spasení. A to také slauti bude moře sklenné. Proč pak zámutek najvětší a nebezpe- čenstvie a hruozy dobrým sau moře sklenné, a zlým rány hněvu 45 Páně slovau? Odpověd: Moře slove sklenné, neb jest čisté a světlé, a znamená čištěnie volených. Psáno jest (Daniel XI.), že budau vybráni a napraveni, totiž o vieře, a z těch učených, kteříž znají pravdu, padnau mnozí; ne na duši, ale na těle. Proč? Ú, proto jistě, aby vybráni byli a zbieleni, totiž aby všeliká poškvrna jich 50 byla setřiena, neb se mají postaviti před stolici ciesaře velikého, i potřebie jest, aby byli vybraní, druhé očištěni a zbieleni. Protož Zlí Dobří Cervené moře Dobrým lékař stvíe sau rány Sklenné proč. 30 Očistec 225a1 Moře sklenně 24 2. M. 14, 21 nn. a 15, I nn. — 36 Ezech. 21, 3 až 5 — 46 Dan. II, 35
XV. 647 225a2 opět pokřtěni sau, totiž mučedlnictvem a vylitím krve příkladem 15 Ježíše Krista. A tito zámutkové od najukrutnějších šelm, kteréž sau světí trpěli, jest křest, a nazývá to Jan mořem sklenným, smíšeným s ohněm. A tyto zámutky trpěti budau zatracenci zde i v budaucím času. Zde se hněv boží začíná, a tam se koná bez konce. A to ť jest moře sklenné. Dobří někteří hluboce tak sau shřešili, že tito ny- 20 nější jim nepostadčují (!) zámutkové za vočistec, ale na onom světě budau vyčištěni v moři sklenném, totiž v očistci. Protož pra- vím, že zde trpí zlí, počátek muk berauce, a brodí se v moři, a v budauciem věku bez konce. Dobří také bředau v tomto moři hořkosti, kteréž znamenalo moře ono Červené, kdežto ssauženi byli 25 synové izrahelští a nemohli přejíti, až Mojžieš holí v ně udeřil, a tepruv dalo cestu skrz se těm, kteříž sau šli, dobrým a do země zaslíbené putujícím; ale zlí zle sau tu požili toho moře. Dobří potom na břehu zpievali, a zlí plakali. A to vyznamená mučedlnictvo a pokušenie a vlnobitie hruozy a strachu. A červené jest krví svatých, a zvláště, kteříž pro Kristovu Mučedlnictvo pravdu s plnau věrau a úmyslem dobrým trpěti budau v slovu nebo v skutku: to ť jest jich moře a to jest očistec jich a to jest jejich křest. Kto to právě zná, kterak tato pokušenie chudičké obce skrz oheň cizozemcuov nejsau než moře sklenné? Kto to zná, 35 že některým začíná se zde a konati se bude věky věkoma? Jiní pak zde se vyčišťují v tomto moři. Ezechiel XXI.: »Aj, já k tobě (totiž lide muoj, kterýž si v Jeruzalémě), a dobudu meče svého a zabiem v tobě spravedlivého i nemilostivého. A vyjde meč muoj od východu na západ. A pozná všeliké tělo (totiž spravedliví 40 i nespravedliví), že ť sem já Pán«, totiž já dobudu nádobie hněvu proti zlým zde i v budaucím času, proti dobrým dobudu a dopustím ne rány hněvu, ale lékařstvie k spasení. A to také slauti bude moře sklenné. Proč pak zámutek najvětší a nebezpe- čenstvie a hruozy dobrým sau moře sklenné, a zlým rány hněvu 45 Páně slovau? Odpověd: Moře slove sklenné, neb jest čisté a světlé, a znamená čištěnie volených. Psáno jest (Daniel XI.), že budau vybráni a napraveni, totiž o vieře, a z těch učených, kteříž znají pravdu, padnau mnozí; ne na duši, ale na těle. Proč? Ú, proto jistě, aby vybráni byli a zbieleni, totiž aby všeliká poškvrna jich 50 byla setřiena, neb se mají postaviti před stolici ciesaře velikého, i potřebie jest, aby byli vybraní, druhé očištěni a zbieleni. Protož Zlí Dobří Cervené moře Dobrým lékař stvíe sau rány Sklenné proč. 30 Očistec 225a1 Moře sklenně 24 2. M. 14, 21 nn. a 15, I nn. — 36 Ezech. 21, 3 až 5 — 46 Dan. II, 35
Strana 648
648 Kapitola Oheň, Sklo proč II. ještě mušejí mnoho trpěti. Druhé ke sklu přičiněn bývá oheň, neb by nemohli snášeti pokušení, jediné s pomocí Ducha Páně, kterýž zbu- zuje k roznícení duše a k žádostem dobrým. Třetie, že po zámut- cích chce Pán dáti Ducha svatého. O tom die: »Já sem přišel oheň 55 pustiti, a co chci, než jediné, aby hořel?«, totiž zevnitř aby trpěli, vnitř aby ohněm Ducha Páně rozpáleni byli. A to ť jest, což die: »Viděl jsem moře sklenné s ohněm smí- šené«. A to mluví Daniel, že zbieleni budau a vyvoleni, totiž skrz moře Červené. Na moři sau větrové odporní; druhé, mají-li bohat-60 stvie a poklady, nic na ty věci nedbají, toliko za život se bojie; třetie, poklady do moře mecí pro zachovánie života. Tak na moři světa tohoto a v zámutcích od šatanáše a jeho duchuov i od ne- přátel vidomých všecka pokušenie vyvolení mají za stklenné moře. A volení boží nic nestojí o toto jméno zdejšie slavné na zemi, o čest 65 a chválu, ale potupují všecky tyto věci; ale předkládají sobě smrt a svědomie přede všemi věcmi zachovati chtie čisté, v pokušení setrvati a k břehu slávy věčné miení všemi obyčeji přijíti, přátel pro Krista nedbají, bratří i rolí, jediné aby toliko svědomie dobré stálo nepoškvrněné a bez aurazu; zamietají pečovánie a rozkoše 70 tělesné a myšlenie jiná, jediné k Bohu patřie, aby ráčil pomoc dáti, život čistý a v lásce založený zachovati. A s aumyslem tiemto dobrým rádi berau se skrz pokušenie. A to ť jest moře sklenné smí- šené s ohněm, totiž mučedlnictvie v lásce a u vieře pravé. A toto všecko spravedlivým k dobrému přichází a vymietají všecky věci 75 jako z lodie, aby oblehčena byla duše a statečněji vzhuoru vstu- povala; ale pečovánie vymietají z srdce jako z korábu. V knihách Genesis pokládá se, kterak vzhuoru pozdvižen jest koráb, když svět topil se vodami. Tak, když se již vody zámutkuov rozmohly, potřebie jest, aby vymietali pečovánie z srdcí, starosti tělesné 80 a přízně světské, a vstupovali věrau a dobrým aumyslem vzhuo- ru, aby měli čisté svědomie a aby člověk na duši s Noe byl zacho- ván, jako v moři Červeném volení zachováni sau, a zlí zahynuli. Protož viděl dobrá, ani stojí na břehu, a zlé potopené. Ezechiel prorok v kapitole osmé a deváté skrze zjevenie spatřil hřiechy v Je-85 ruzalémě. A jakož se pokládá v kapitole IX.: »Jděte, bíte« etc., Plačtiví zachováni kteříž pak lkají a nepovolují zlým věcem, ale s pláčem nařiekají, znamenaj na čellích jich Tau a nedotajkaj se jich, totiž ranami těmi. Na moři větrové etc. Volení boží kterak se mají: Co je moře sklenné? Koráb na horu s nesl Dobří zachování bývají, zlí hynau 225b1 III. 225b2 55 Luk. 12, 49 — 59 Daniel II, 35 — 78 I. M. 7, 17 — 83 2. M. 14, 22 nn. — 85 Ezech. 8, 1 nn. a 9, 1 nn. — 86 Ezech. 9, 5 a 6
648 Kapitola Oheň, Sklo proč II. ještě mušejí mnoho trpěti. Druhé ke sklu přičiněn bývá oheň, neb by nemohli snášeti pokušení, jediné s pomocí Ducha Páně, kterýž zbu- zuje k roznícení duše a k žádostem dobrým. Třetie, že po zámut- cích chce Pán dáti Ducha svatého. O tom die: »Já sem přišel oheň 55 pustiti, a co chci, než jediné, aby hořel?«, totiž zevnitř aby trpěli, vnitř aby ohněm Ducha Páně rozpáleni byli. A to ť jest, což die: »Viděl jsem moře sklenné s ohněm smí- šené«. A to mluví Daniel, že zbieleni budau a vyvoleni, totiž skrz moře Červené. Na moři sau větrové odporní; druhé, mají-li bohat-60 stvie a poklady, nic na ty věci nedbají, toliko za život se bojie; třetie, poklady do moře mecí pro zachovánie života. Tak na moři světa tohoto a v zámutcích od šatanáše a jeho duchuov i od ne- přátel vidomých všecka pokušenie vyvolení mají za stklenné moře. A volení boží nic nestojí o toto jméno zdejšie slavné na zemi, o čest 65 a chválu, ale potupují všecky tyto věci; ale předkládají sobě smrt a svědomie přede všemi věcmi zachovati chtie čisté, v pokušení setrvati a k břehu slávy věčné miení všemi obyčeji přijíti, přátel pro Krista nedbají, bratří i rolí, jediné aby toliko svědomie dobré stálo nepoškvrněné a bez aurazu; zamietají pečovánie a rozkoše 70 tělesné a myšlenie jiná, jediné k Bohu patřie, aby ráčil pomoc dáti, život čistý a v lásce založený zachovati. A s aumyslem tiemto dobrým rádi berau se skrz pokušenie. A to ť jest moře sklenné smí- šené s ohněm, totiž mučedlnictvie v lásce a u vieře pravé. A toto všecko spravedlivým k dobrému přichází a vymietají všecky věci 75 jako z lodie, aby oblehčena byla duše a statečněji vzhuoru vstu- povala; ale pečovánie vymietají z srdce jako z korábu. V knihách Genesis pokládá se, kterak vzhuoru pozdvižen jest koráb, když svět topil se vodami. Tak, když se již vody zámutkuov rozmohly, potřebie jest, aby vymietali pečovánie z srdcí, starosti tělesné 80 a přízně světské, a vstupovali věrau a dobrým aumyslem vzhuo- ru, aby měli čisté svědomie a aby člověk na duši s Noe byl zacho- ván, jako v moři Červeném volení zachováni sau, a zlí zahynuli. Protož viděl dobrá, ani stojí na břehu, a zlé potopené. Ezechiel prorok v kapitole osmé a deváté skrze zjevenie spatřil hřiechy v Je-85 ruzalémě. A jakož se pokládá v kapitole IX.: »Jděte, bíte« etc., Plačtiví zachováni kteříž pak lkají a nepovolují zlým věcem, ale s pláčem nařiekají, znamenaj na čellích jich Tau a nedotajkaj se jich, totiž ranami těmi. Na moři větrové etc. Volení boží kterak se mají: Co je moře sklenné? Koráb na horu s nesl Dobří zachování bývají, zlí hynau 225b1 III. 225b2 55 Luk. 12, 49 — 59 Daniel II, 35 — 78 I. M. 7, 17 — 83 2. M. 14, 22 nn. — 85 Ezech. 8, 1 nn. a 9, 1 nn. — 86 Ezech. 9, 5 a 6
Strana 649
XV. 649 226a1 Neb, ačkoli i ti trpí, totiž jako lékařstvie, ale zlí mordováni bývají 90 a trápeni ranami duom od domu. Item Amos IIII°.: »Na jedno město budu dštíti, a na druhé nebudu dštíti«. Chce tomu, že ně- kteří budau volení, kterýmžto rosa skraušenie přijde a Duch Páně na ně. Jiným dá nebe železné a zemi měděnnau, že daruov Páně z za- tvrzení nebudau přijímati. Opět Ezechiel XXII.: »Stalo se slovo 95 Páně ke mně: Synu člověčí, obrácen jest mi duom izrahelský v truosku, v čistec, a učiněni sau mi jako měď a železo a volovo uprostřed peci«, totiž měli býti střiebro a zlato, i učiněni sau čistec. Jako by řekl: »Dal sem jim pec, totiž zámutky Antikrista, aby byli přepáleni a vyčištěni k libosti mé, aby mohli státi před oblíčejem 100 mým počestně. Oni pak obrátili se v čistec a měď, ješto se zvučně rozléhá náramně«; a znamená ty, kteříž v zámutku sau netrpě- liví a reptaví, a měli-li sau slávu boží jakau prvé, po času ztra- cují ji. Ó, pohřiechu těchto časuov převelmi zřiedka nalézá se Málo zlata Mosaz zlato, totiž pravá trpělivost a viera a láska, ale břenčie jako mosaz, Měd 105 totiž utrhají Pánu a repcí. Jiní sau jako měď, kteráž má podoben- stvie a barvu jako zlato. Vyznamenává pokrytce, kteříž, jestliže co trpie, řiekají: »Nejsme vinni«, vymlauvají se z hřiechuov řie- kajíce: »Pro Kristovu krev toliko trpíme«. A železo, kterýmž se- kají, vyznamenává ty, kteřížto u výhni a v peci ohnivé pokušení 110 hajbie se k unáhlení netrpělivému proti bližním, takže někdy také pomsty smrti žádají, aby jiných statky drali násilně, a mstiece se nad bližními tvrdě, a sau beze všeho milosrdenstvie. Volovo těžké jest náramně a doluov se váží; zna mená ty, kteřížto, čím viece trpie, sau náchylnější k zaufalství a ku peklu, nepozdvihují se 115 u vieře, ale odstupují od viery pravé, nemají naděje nižádné po- zdvihovati se vzhuoru, ale vždy prospievati v horšie. Ale volení, jdauce přes moře Červené, nehoršie se, ale ponižují se pod rukau Volení prospievají Páně mocnau, buď žalář, buď voheň, buď nemoc, poslušni sau Pána a věřie, že bez božie vuole nic se nestane zlého, ale poddávají se 120 pokorně Pánu Bohu, aby byla ve všem jeho vuole, a věřie, že nic nepřepauští nespravedlivě, ale k velikému zaslaužení. Protož již máš teď, že moře sklenné jest zámutek veliký. Druhé Moře sklenné mučedlnictvo svatých božích rytieřuov, kteříž krev vylévají pro Krista. Všeliká poškvrna a rez shlazuje se na prvním křtu z vody, 125 tu prvorození hřiechové smajvají se na starých i skuteční; ale zase Pán svým dary dává Proměněnic zlé Netrpělivi Pec Železo Volovo 90 Podle Amose 4, 7 — 94 Ezech. 22, 17 a 18 — 104 Ohlas I. Kor. 13, I — 116 prospievati v horšie korekturou z pův. trápiti se v mukách
XV. 649 226a1 Neb, ačkoli i ti trpí, totiž jako lékařstvie, ale zlí mordováni bývají 90 a trápeni ranami duom od domu. Item Amos IIII°.: »Na jedno město budu dštíti, a na druhé nebudu dštíti«. Chce tomu, že ně- kteří budau volení, kterýmžto rosa skraušenie přijde a Duch Páně na ně. Jiným dá nebe železné a zemi měděnnau, že daruov Páně z za- tvrzení nebudau přijímati. Opět Ezechiel XXII.: »Stalo se slovo 95 Páně ke mně: Synu člověčí, obrácen jest mi duom izrahelský v truosku, v čistec, a učiněni sau mi jako měď a železo a volovo uprostřed peci«, totiž měli býti střiebro a zlato, i učiněni sau čistec. Jako by řekl: »Dal sem jim pec, totiž zámutky Antikrista, aby byli přepáleni a vyčištěni k libosti mé, aby mohli státi před oblíčejem 100 mým počestně. Oni pak obrátili se v čistec a měď, ješto se zvučně rozléhá náramně«; a znamená ty, kteříž v zámutku sau netrpě- liví a reptaví, a měli-li sau slávu boží jakau prvé, po času ztra- cují ji. Ó, pohřiechu těchto časuov převelmi zřiedka nalézá se Málo zlata Mosaz zlato, totiž pravá trpělivost a viera a láska, ale břenčie jako mosaz, Měd 105 totiž utrhají Pánu a repcí. Jiní sau jako měď, kteráž má podoben- stvie a barvu jako zlato. Vyznamenává pokrytce, kteříž, jestliže co trpie, řiekají: »Nejsme vinni«, vymlauvají se z hřiechuov řie- kajíce: »Pro Kristovu krev toliko trpíme«. A železo, kterýmž se- kají, vyznamenává ty, kteřížto u výhni a v peci ohnivé pokušení 110 hajbie se k unáhlení netrpělivému proti bližním, takže někdy také pomsty smrti žádají, aby jiných statky drali násilně, a mstiece se nad bližními tvrdě, a sau beze všeho milosrdenstvie. Volovo těžké jest náramně a doluov se váží; zna mená ty, kteřížto, čím viece trpie, sau náchylnější k zaufalství a ku peklu, nepozdvihují se 115 u vieře, ale odstupují od viery pravé, nemají naděje nižádné po- zdvihovati se vzhuoru, ale vždy prospievati v horšie. Ale volení, jdauce přes moře Červené, nehoršie se, ale ponižují se pod rukau Volení prospievají Páně mocnau, buď žalář, buď voheň, buď nemoc, poslušni sau Pána a věřie, že bez božie vuole nic se nestane zlého, ale poddávají se 120 pokorně Pánu Bohu, aby byla ve všem jeho vuole, a věřie, že nic nepřepauští nespravedlivě, ale k velikému zaslaužení. Protož již máš teď, že moře sklenné jest zámutek veliký. Druhé Moře sklenné mučedlnictvo svatých božích rytieřuov, kteříž krev vylévají pro Krista. Všeliká poškvrna a rez shlazuje se na prvním křtu z vody, 125 tu prvorození hřiechové smajvají se na starých i skuteční; ale zase Pán svým dary dává Proměněnic zlé Netrpělivi Pec Železo Volovo 90 Podle Amose 4, 7 — 94 Ezech. 22, 17 a 18 — 104 Ohlas I. Kor. 13, I — 116 prospievati v horšie korekturou z pův. trápiti se v mukách
Strana 650
650 Kapitola Blahoslavení, jdauce přes moře toto Rychle pokušenic minau Tito jdau přes moře Sklenné moře proč slove? odvracují se nečíslní lidé. Kto je z nás nepadl v hněv, v pajchu etc? Ale po tomto křtu mučedlnictva jako prostředkem moře člověk jde k břehu; tu kníže světa nic svého nenalézá, a hledá-li co vlast- nieho, řka: »Jest-li tu jaký hněv anebo lakomstvie?«, a nenalézá nic takového. Ale kteříž tak obecnau smrtí umierají, a ačkoli zde 130 trpie, však knieže světa mnoho nalézá na nich, protož ne ihned bu- dau mieti takoví jasného viděnie Pána Boha. Ale mučedlníci světí, kteříž přecházejí moře toto a nechávají zde tmavého stánku těles- ného, nic takového na sobě dábelským duchóm nepozuostavují, co by na nich mohli najíti, ani na duši, ani na těle. A ti ť vstaupie na 135 velmi vysoká miesta pod oltář Páně, jakož zřejmo jest z pře dešlých řečí, kdežto sau vidieny duše mučedlníkuov, totiž na tom miestě, kdež Kristus jest v slávě Otcově; kterýmž jest řekl: »Ktož mi slauží, mne následuj; a kde ť já sem, totiž v veliké slávě, tu bude služeb- ník muoj«, ten, kterýž pro mne vylil krev svau. Také tam jsúce 140 volají: »Pomsti, Pane, krve našie!« Blahoslavení sau ti, kteříž jdau přes toto moře a přemáhají a přecházejí; s kterýmiž se potkávají andělé řiekajíce: »Kto jest tento, kterýž se béře z Bózor?«, totiž z světa a z Babylona, kterýž se vyčistil ode všech poškvrn, kterýž šel za Beránkem skrz zámutky 145 a přišel na miesto velikého božieho viděnie, jenž jest oltář Páně. A o těch die: »Viděl sem je, ani stojie nad mořem na břehu«. Nebo těm dobrým přebiehají pokušenie rychle v tomto světě. Protož jděte, kajície, majíce ku pomoci velikau vieru, a vyčisťte se a umajte se v tomto moři, aby zpievali pod oltářem píseň Mojžiešovu! 150 Ó, kteříž by k tomuto konci a na tento oltář patřili věrně, rádi by všecky protivné věci snášeli v tomto sklenném moři! Ale kdež sau hořkosti a roztrženie a nenávisti, znamenie ť jest, že ti nejdau přes moře sklenné, aniž se vyčišťují, ale poškvrňují. Ale ti, jenž trpie pokorně a majíce velikau lásku k Bohu a k bližniemu a snáše-155 jiece protivné věci, ti ť jdau přes moře sklenné; jestliže v tom trváti budau, tudiež ť se octnau na břehu blahoslavenstvie věčného a pie- seň novau zpievati budau etc. Jeho zajisté vyvolení mají se očistiti a umyti v moři sklenném, aby měli srdce čisté, trpělivost a čistotu. Ale slove moře sklenné. 160 Sklo jest čisté a pruohléd čivé a poznává se v něm, kto by byl při- 226b1 pravený a hotový. A bývá sklo z popela a jest křehké; když upadne, roztepe se. A vyznamenává zámutky a protivenstvie věrných, 226а2 Kto nepadl? Mučednictvo bezpečné Sklo z popela co znamená? 128 Jan 11, 30 — 136 Zj. 6, 9 — 138 Jan 12, 26 — 143 Iz. 63, I
650 Kapitola Blahoslavení, jdauce přes moře toto Rychle pokušenic minau Tito jdau přes moře Sklenné moře proč slove? odvracují se nečíslní lidé. Kto je z nás nepadl v hněv, v pajchu etc? Ale po tomto křtu mučedlnictva jako prostředkem moře člověk jde k břehu; tu kníže světa nic svého nenalézá, a hledá-li co vlast- nieho, řka: »Jest-li tu jaký hněv anebo lakomstvie?«, a nenalézá nic takového. Ale kteříž tak obecnau smrtí umierají, a ačkoli zde 130 trpie, však knieže světa mnoho nalézá na nich, protož ne ihned bu- dau mieti takoví jasného viděnie Pána Boha. Ale mučedlníci světí, kteříž přecházejí moře toto a nechávají zde tmavého stánku těles- ného, nic takového na sobě dábelským duchóm nepozuostavují, co by na nich mohli najíti, ani na duši, ani na těle. A ti ť vstaupie na 135 velmi vysoká miesta pod oltář Páně, jakož zřejmo jest z pře dešlých řečí, kdežto sau vidieny duše mučedlníkuov, totiž na tom miestě, kdež Kristus jest v slávě Otcově; kterýmž jest řekl: »Ktož mi slauží, mne následuj; a kde ť já sem, totiž v veliké slávě, tu bude služeb- ník muoj«, ten, kterýž pro mne vylil krev svau. Také tam jsúce 140 volají: »Pomsti, Pane, krve našie!« Blahoslavení sau ti, kteříž jdau přes toto moře a přemáhají a přecházejí; s kterýmiž se potkávají andělé řiekajíce: »Kto jest tento, kterýž se béře z Bózor?«, totiž z světa a z Babylona, kterýž se vyčistil ode všech poškvrn, kterýž šel za Beránkem skrz zámutky 145 a přišel na miesto velikého božieho viděnie, jenž jest oltář Páně. A o těch die: »Viděl sem je, ani stojie nad mořem na břehu«. Nebo těm dobrým přebiehají pokušenie rychle v tomto světě. Protož jděte, kajície, majíce ku pomoci velikau vieru, a vyčisťte se a umajte se v tomto moři, aby zpievali pod oltářem píseň Mojžiešovu! 150 Ó, kteříž by k tomuto konci a na tento oltář patřili věrně, rádi by všecky protivné věci snášeli v tomto sklenném moři! Ale kdež sau hořkosti a roztrženie a nenávisti, znamenie ť jest, že ti nejdau přes moře sklenné, aniž se vyčišťují, ale poškvrňují. Ale ti, jenž trpie pokorně a majíce velikau lásku k Bohu a k bližniemu a snáše-155 jiece protivné věci, ti ť jdau přes moře sklenné; jestliže v tom trváti budau, tudiež ť se octnau na břehu blahoslavenstvie věčného a pie- seň novau zpievati budau etc. Jeho zajisté vyvolení mají se očistiti a umyti v moři sklenném, aby měli srdce čisté, trpělivost a čistotu. Ale slove moře sklenné. 160 Sklo jest čisté a pruohléd čivé a poznává se v něm, kto by byl při- 226b1 pravený a hotový. A bývá sklo z popela a jest křehké; když upadne, roztepe se. A vyznamenává zámutky a protivenstvie věrných, 226а2 Kto nepadl? Mučednictvo bezpečné Sklo z popela co znamená? 128 Jan 11, 30 — 136 Zj. 6, 9 — 138 Jan 12, 26 — 143 Iz. 63, I
Strana 651
NV. 651 takže, jako v sklenici nápoj bývá poznán, tak v zámutcích pozná- 165 váme, co jest v člověku. Nebo pokora, vyznánie viery, tichost, trpělivost, čistota, viera veliká a láska k nepřáteluom veliká, to bylo v nich viděti jako v sklenici. A to se o jiných zlých neshledává v zámutcích; ale těmto dává oheň Ducha svatého k tomu, aby předpověděné věci dobré v nich poznány byly. A protož zámutek puosobí veliký rozdiel mezi syny božími a ďáblovými. Nebo zámutek vyvolené najprvé čistí od hřiechuov. A to se znamená skrz sklenné moře; kteréžto moře nenie tělesné, ale duchovnie, jenž znamená zámutky veliké. Druhé uzdravuje od nemocí. Třetie dává naději velikú k Bohu, nebo skrz zámutky má 175 mieti naději, že jest synem božím. »Nebo, kohož Buoh miluje, tohoť tresce, jako otec mrskaje syna.« Protož die sv. Jakub v kanonice: »Za všelikau radost počítajte sobě to, bratřie, když v rozličná po- kušenie upadnete«. V Ekleziastiku 30: »Ktož miluje syna svého, ustavičně ho mrská«. A k Židuom: »Který jest otec, j nž miluje 180 syna, aby ho netrestal?« Čtvrté osvěcuje jako sklo, aby člověk byl opatrný a osvícený, osiedla znamenaje, kterýchž prvé nedbal, aby se jich již varoval. A protož die Izaiáš XXVIII°.: »Toliko samo trápenie rozum dá slyšení«. Neb to trápenie otvierá rozum, aby se člověk připravil k smrti, druhé, aby svau křehkost poznal, třetie, 226b2 185 aby člověk se poznal v štěstí; nebo Petr své křehkosti v šťastných věcech nepoznal. Bez takových zajisté věcí poznánie člověk ne- bude moci setrvati. Ale ktož právě tyto věci pozná, poníží se takový a v bázni Páně státi bude. Také v zámutcích a v tom moři sklenném přibývá člověku zámutkové dobří 190 milovánie a lásky. Nebo, když se srdce vylévalo k zemským vě- cem, to bylo v štěstí; ale v zámutku žádné naděje sobě neklade v zemských věcech, ale přibývá lásky, náboženstvie, ohně Ducha svatého. Protož die David: »V zámutku rozšířil si mi«. Tak jest shledáno na Jobovi, že, když mnohé věci trpěl v zemských věcech 195 zevnitřních a na těle, tehdy jest osvícen a pověděl: »Pán dal a Pán vzal, jakž se jest Pánu líbilo, tak se stalo«; nebo na budaucie věci patřil a dán jest mu duch prorocký. Tehdáž zajisté v zámut- cích hojnějie oheň Ducha svatého dává se. A protož jest Jan viděl moře sklenné smíšené s ohněm. Tehdy se zachovává láska, 200 trpělivost, pokora, viera a naděje veliká, jako die apoštol: »Ctnost Zámutkové dělí volené od zlých 1. 170 Ctvrté zámutek činí toto Trapenle úžitkové 1. II. Druhé Třetie III. David Job 175 Přísl. 3, 12 — 177 Jak. 1, 2 — 178 Eccli 30, 1 — 179 Podle Žid. 12, 7 — 182 Podle Iz. 28, 19 — 193 Ž. 4, 2 — 195 Podle Joba 1, 21 200 2. Kor. 12, 9
NV. 651 takže, jako v sklenici nápoj bývá poznán, tak v zámutcích pozná- 165 váme, co jest v člověku. Nebo pokora, vyznánie viery, tichost, trpělivost, čistota, viera veliká a láska k nepřáteluom veliká, to bylo v nich viděti jako v sklenici. A to se o jiných zlých neshledává v zámutcích; ale těmto dává oheň Ducha svatého k tomu, aby předpověděné věci dobré v nich poznány byly. A protož zámutek puosobí veliký rozdiel mezi syny božími a ďáblovými. Nebo zámutek vyvolené najprvé čistí od hřiechuov. A to se znamená skrz sklenné moře; kteréžto moře nenie tělesné, ale duchovnie, jenž znamená zámutky veliké. Druhé uzdravuje od nemocí. Třetie dává naději velikú k Bohu, nebo skrz zámutky má 175 mieti naději, že jest synem božím. »Nebo, kohož Buoh miluje, tohoť tresce, jako otec mrskaje syna.« Protož die sv. Jakub v kanonice: »Za všelikau radost počítajte sobě to, bratřie, když v rozličná po- kušenie upadnete«. V Ekleziastiku 30: »Ktož miluje syna svého, ustavičně ho mrská«. A k Židuom: »Který jest otec, j nž miluje 180 syna, aby ho netrestal?« Čtvrté osvěcuje jako sklo, aby člověk byl opatrný a osvícený, osiedla znamenaje, kterýchž prvé nedbal, aby se jich již varoval. A protož die Izaiáš XXVIII°.: »Toliko samo trápenie rozum dá slyšení«. Neb to trápenie otvierá rozum, aby se člověk připravil k smrti, druhé, aby svau křehkost poznal, třetie, 226b2 185 aby člověk se poznal v štěstí; nebo Petr své křehkosti v šťastných věcech nepoznal. Bez takových zajisté věcí poznánie člověk ne- bude moci setrvati. Ale ktož právě tyto věci pozná, poníží se takový a v bázni Páně státi bude. Také v zámutcích a v tom moři sklenném přibývá člověku zámutkové dobří 190 milovánie a lásky. Nebo, když se srdce vylévalo k zemským vě- cem, to bylo v štěstí; ale v zámutku žádné naděje sobě neklade v zemských věcech, ale přibývá lásky, náboženstvie, ohně Ducha svatého. Protož die David: »V zámutku rozšířil si mi«. Tak jest shledáno na Jobovi, že, když mnohé věci trpěl v zemských věcech 195 zevnitřních a na těle, tehdy jest osvícen a pověděl: »Pán dal a Pán vzal, jakž se jest Pánu líbilo, tak se stalo«; nebo na budaucie věci patřil a dán jest mu duch prorocký. Tehdáž zajisté v zámut- cích hojnějie oheň Ducha svatého dává se. A protož jest Jan viděl moře sklenné smíšené s ohněm. Tehdy se zachovává láska, 200 trpělivost, pokora, viera a naděje veliká, jako die apoštol: »Ctnost Zámutkové dělí volené od zlých 1. 170 Ctvrté zámutek činí toto Trapenle úžitkové 1. II. Druhé Třetie III. David Job 175 Přísl. 3, 12 — 177 Jak. 1, 2 — 178 Eccli 30, 1 — 179 Podle Žid. 12, 7 — 182 Podle Iz. 28, 19 — 193 Ž. 4, 2 — 195 Podle Joba 1, 21 200 2. Kor. 12, 9
Strana 652
652 Kapitola Rančnie škodné Meč na bedrách Vítězstvíe musí bý v nemoci se dokonává«, ale v štěstí nebývá poznána. Také zá- mutek moře sklenného to dává, aby člověk pospiešil a dychtěl k vlasti nebeské a aby sobě stajskal nad příbytkem v tomto světě. Protož die David: »Rozmnožily se nemoci jich, potom ť sau po- spiešili«. V štěstí nedbají tak pospiešiti k Bohu, ku přijímaní těla 205 a krve Páně, k zpovědi a k jiným věcem dobrým. Protož Pán die k té duši, kteráž se v světě procházie a potěšenie své má: »Opletu trním cestu tvú«, aby jím byla vyčištěna a vyšlechtěna jako v sklenném moři. A protož potřebie jest nynie každému ustavičně milosti Páně 210 hledati a smířenie se Pánem. Nebo, když moře toto, totiž zá- 227a1 mutky, přejdeme, tehdy pieseň Páně zpievati budeme, již na břehu stojiece, když k těm věcem přijdeme, kterýchž oko nevídalo, aniž sau na srdce člověčie vstupovaly. Ale když nestojíme slušně, býváme raněni a nečijeme. V Přísloví XXIII.: »Ranili mě, a ne-215 bolelo mě; trhali mnau, a necítil sem«. Nebo smyslové naši vnitř- nie sau zavřieni a neprohlédáme k těmto našim nebezpečenstvím, kterak nás mámí šatanáš. A protož die tu dále v Přísloví XXIII.: »I bude ť jako dřiemavý o prostřed moře a jako plavec upustě veslo«, totiž rozšafnost a opatrnost v štěstí. Ale die v Piesničkách 220 o věrných: »Jednoho každého meč na bedrách jeho pro strachy nočnie«. Meč na bedrách jest sauženie a skrocenie žádostí těles- ných. »Pro přiestrachy nočnie«, totiž slepotu a zatměnie mysli našie. »A viděl ty, kteříž přemohli šelmu, ani přešli moře«. Nebo 225 věrní, svět, tělo a dábla přemohše a Antikrista, v miesto pokojné a bezpečné přišli sau, kteříž sau přemohli osiedla lidí také zlých, kteří přemohli šelmu, to tělo vlastnie, kteří přemohli šelmu, ko- chánie líbosti, utěšenie a radosti tohoto světa. A die: »Stanau«, totiž setrvají až do konce, kteříž se nebudau klaněti šelmě, totiž 230 nesvolí hřiechu, světu a tělu a zhovadilosti. To ť jest vítězstvie, přemoci všeliký hřiech, všelikau zhovadilost, všelikau bázeň ne- zřiezenau etc. Jiný úžitek Státi kterak máme Viděl Jan, ani stojie na moři, zpievajíce pieseň Mojžiešovu etc. Stáli sau zajisté stáním dobrým a svatým, také na moři sklenném, druhé nad mořem po tomto životě, třetie mají státi po upokojení moře, kteříž byli zde po- 227a2 204 Ž. 16, 4 — 207 Podle Oz. 2, 6 — 214 Podle I. Kor. 2, 9 — 215 Přísl. 23, 35 — 219 Přísl. 23, 34 — 221 Pís. Šal. 3, 8.
652 Kapitola Rančnie škodné Meč na bedrách Vítězstvíe musí bý v nemoci se dokonává«, ale v štěstí nebývá poznána. Také zá- mutek moře sklenného to dává, aby člověk pospiešil a dychtěl k vlasti nebeské a aby sobě stajskal nad příbytkem v tomto světě. Protož die David: »Rozmnožily se nemoci jich, potom ť sau po- spiešili«. V štěstí nedbají tak pospiešiti k Bohu, ku přijímaní těla 205 a krve Páně, k zpovědi a k jiným věcem dobrým. Protož Pán die k té duši, kteráž se v světě procházie a potěšenie své má: »Opletu trním cestu tvú«, aby jím byla vyčištěna a vyšlechtěna jako v sklenném moři. A protož potřebie jest nynie každému ustavičně milosti Páně 210 hledati a smířenie se Pánem. Nebo, když moře toto, totiž zá- 227a1 mutky, přejdeme, tehdy pieseň Páně zpievati budeme, již na břehu stojiece, když k těm věcem přijdeme, kterýchž oko nevídalo, aniž sau na srdce člověčie vstupovaly. Ale když nestojíme slušně, býváme raněni a nečijeme. V Přísloví XXIII.: »Ranili mě, a ne-215 bolelo mě; trhali mnau, a necítil sem«. Nebo smyslové naši vnitř- nie sau zavřieni a neprohlédáme k těmto našim nebezpečenstvím, kterak nás mámí šatanáš. A protož die tu dále v Přísloví XXIII.: »I bude ť jako dřiemavý o prostřed moře a jako plavec upustě veslo«, totiž rozšafnost a opatrnost v štěstí. Ale die v Piesničkách 220 o věrných: »Jednoho každého meč na bedrách jeho pro strachy nočnie«. Meč na bedrách jest sauženie a skrocenie žádostí těles- ných. »Pro přiestrachy nočnie«, totiž slepotu a zatměnie mysli našie. »A viděl ty, kteříž přemohli šelmu, ani přešli moře«. Nebo 225 věrní, svět, tělo a dábla přemohše a Antikrista, v miesto pokojné a bezpečné přišli sau, kteříž sau přemohli osiedla lidí také zlých, kteří přemohli šelmu, to tělo vlastnie, kteří přemohli šelmu, ko- chánie líbosti, utěšenie a radosti tohoto světa. A die: »Stanau«, totiž setrvají až do konce, kteříž se nebudau klaněti šelmě, totiž 230 nesvolí hřiechu, světu a tělu a zhovadilosti. To ť jest vítězstvie, přemoci všeliký hřiech, všelikau zhovadilost, všelikau bázeň ne- zřiezenau etc. Jiný úžitek Státi kterak máme Viděl Jan, ani stojie na moři, zpievajíce pieseň Mojžiešovu etc. Stáli sau zajisté stáním dobrým a svatým, také na moři sklenném, druhé nad mořem po tomto životě, třetie mají státi po upokojení moře, kteříž byli zde po- 227a2 204 Ž. 16, 4 — 207 Podle Oz. 2, 6 — 214 Podle I. Kor. 2, 9 — 215 Přísl. 23, 35 — 219 Přísl. 23, 34 — 221 Pís. Šal. 3, 8.
Strana 653
XV. 653 227b1 5 níženi. O prvním stání, totiž že mají státi v zámutcích, pokládá v zámutcích státi se v Ekleziastiku II°.: »Synu, přistaupě k službě boží, stuoj«, totiž aby nepadl pokrytstvím, marnau chvalau anebo zaufal- stvím. A die: »V bázni božie«, nedoufaje v se; »a přistroj duši svau ku pokušení«. A Danielovi po mnohých zjeveních povědieno: 10 »Stuoj na stupni tobě příslušném«, aby se totiž nepozdvihl skrze pajchu. Protož apoštolovi dán jest osten šatanuov, aby velikost zjevení nepozdvihla ho. Protož slušie státi v spravedlnosti, v bázni Páně a v životě kajícím svatém. Protož I. Korint. XV°. pokládá se, na čem záležie to stánie: »Známo vám činím, bratřie, čtenie, 15 které ste přijali, v němžto i stojíte, skrz něžto i spaseni budete«. Protož to stánie záležie a pochodí z plnění svatosvatého čtení, neb takový stojí v boží bázni a v milování. Ale že tato Praha ne tak jest stála, ale od bázně vypadla, protož jest mdlá proti božím nepřátelóm, protož strach nepřáteluov veliký připadá na ně. 20 O tom stání apoštol k Efezským VI°. die: »Oblecte se v oděnie božie, abyšte mohli státi proti zálohám ďábelským«, jako David stál proti Goliášovi. To stánie mají mieti, trauce se skrz moře sklenné. Protož die: »Vezměte oděnie božie, abyšte mohli státi v den zlý«. II. k Tesalonicenským II°.: »A protož, bratřie, stuojte 25 a držte ustanovenie, kterýmž ste se naučili buďto po listu anebo skrze řeč«. To stánie také jest na moři, nebo tak stoje má pokoj, v mysli Státi na moři osvícenie a k Bohu pozdviženie. Ačkoli svět tento zde bauří se, on však v své mysli upokojen jest, jako i nebe upokojené jest, 30 ač zde nejednau vichrové a bauře povstávají. Jiní pak, kteříž nejsau viery veliké, potopují se v nich jako skrz onu potopu ve- U vieře likau, ale jiní vzhuoru nad moře vyzdvihují se jako koráb etc. Jest jiné stánie nad mořem, když Pán upokojí toto moře bauřivé státi nad mořem a ukrátí dnuov zámutkuov, takže vedlé těla také budau mieti 35 nějaké upokojenie. Neb die, že se stalo mlčenie jako za puol ho- diny, takže ještě dobří zde se upokojie. Ale volení boží, jsauce očištěni v moři sklenném, přijdau k Beránkovi a stanau s ním na hoře Sion. A to ť jest stánie blahoslavené, o kterémž se vypravuje v III. Královských X°., že královna Sába přišla poslúchati maud- 40 rosti Šalomaunovy a řekla: »Velmi ť sau blahoslavení, kteříž stojí před tebau vždycky«, totiž andělé tvoji, tak duostojní, zna- V bázni, spravedlnosti V pokoře Ve čtení Praha Opět státi David stál V ustaveních státi Sába 6 Eccli 2, 1 — 10 Dan. 10, 11 — 11 2. Kor. 12, 7 — 14 Podle 1. Kor. 15, 1 a 2 — 20 Efez. 6, 11 — 21 I. Sam. (I. Král.) 17, 32 nn. — 23 Efez. 6, 13 — 24 2. Tes. 2, 15 — 35 Zj. 8, 1 — 40 1. (3.) Král. 10, 8
XV. 653 227b1 5 níženi. O prvním stání, totiž že mají státi v zámutcích, pokládá v zámutcích státi se v Ekleziastiku II°.: »Synu, přistaupě k službě boží, stuoj«, totiž aby nepadl pokrytstvím, marnau chvalau anebo zaufal- stvím. A die: »V bázni božie«, nedoufaje v se; »a přistroj duši svau ku pokušení«. A Danielovi po mnohých zjeveních povědieno: 10 »Stuoj na stupni tobě příslušném«, aby se totiž nepozdvihl skrze pajchu. Protož apoštolovi dán jest osten šatanuov, aby velikost zjevení nepozdvihla ho. Protož slušie státi v spravedlnosti, v bázni Páně a v životě kajícím svatém. Protož I. Korint. XV°. pokládá se, na čem záležie to stánie: »Známo vám činím, bratřie, čtenie, 15 které ste přijali, v němžto i stojíte, skrz něžto i spaseni budete«. Protož to stánie záležie a pochodí z plnění svatosvatého čtení, neb takový stojí v boží bázni a v milování. Ale že tato Praha ne tak jest stála, ale od bázně vypadla, protož jest mdlá proti božím nepřátelóm, protož strach nepřáteluov veliký připadá na ně. 20 O tom stání apoštol k Efezským VI°. die: »Oblecte se v oděnie božie, abyšte mohli státi proti zálohám ďábelským«, jako David stál proti Goliášovi. To stánie mají mieti, trauce se skrz moře sklenné. Protož die: »Vezměte oděnie božie, abyšte mohli státi v den zlý«. II. k Tesalonicenským II°.: »A protož, bratřie, stuojte 25 a držte ustanovenie, kterýmž ste se naučili buďto po listu anebo skrze řeč«. To stánie také jest na moři, nebo tak stoje má pokoj, v mysli Státi na moři osvícenie a k Bohu pozdviženie. Ačkoli svět tento zde bauří se, on však v své mysli upokojen jest, jako i nebe upokojené jest, 30 ač zde nejednau vichrové a bauře povstávají. Jiní pak, kteříž nejsau viery veliké, potopují se v nich jako skrz onu potopu ve- U vieře likau, ale jiní vzhuoru nad moře vyzdvihují se jako koráb etc. Jest jiné stánie nad mořem, když Pán upokojí toto moře bauřivé státi nad mořem a ukrátí dnuov zámutkuov, takže vedlé těla také budau mieti 35 nějaké upokojenie. Neb die, že se stalo mlčenie jako za puol ho- diny, takže ještě dobří zde se upokojie. Ale volení boží, jsauce očištěni v moři sklenném, přijdau k Beránkovi a stanau s ním na hoře Sion. A to ť jest stánie blahoslavené, o kterémž se vypravuje v III. Královských X°., že královna Sába přišla poslúchati maud- 40 rosti Šalomaunovy a řekla: »Velmi ť sau blahoslavení, kteříž stojí před tebau vždycky«, totiž andělé tvoji, tak duostojní, zna- V bázni, spravedlnosti V pokoře Ve čtení Praha Opět státi David stál V ustaveních státi Sába 6 Eccli 2, 1 — 10 Dan. 10, 11 — 11 2. Kor. 12, 7 — 14 Podle 1. Kor. 15, 1 a 2 — 20 Efez. 6, 11 — 21 I. Sam. (I. Král.) 17, 32 nn. — 23 Efez. 6, 13 — 24 2. Tes. 2, 15 — 35 Zj. 8, 1 — 40 1. (3.) Král. 10, 8
Strana 654
654 Kapitola Na břehu píseň zpievati Nynie čas kvílenie Kristus zdál se obluda Břeh co znamená menití a krásní, takže, jako die David: »Náramně uctěni sú přátelé tvoji, Bože, přieliš utvrzeno jest kniežetstvie jich«. A nynie mnozí domnievají se státi, ale padají. Protož die apoštol: »Kto se domnívá státi, hlediž, aby nepadl«. »A měli sau hausle božie«. Kteříž sú nad mořem u břehu, ti ť pieseň lahodnau zpievají. Ale dokavad sme na moři v zámut- cích tohoto světa, bojiece se, abychom nepadli, neznáme těch piesní. Jako synové izrahelští pravili: »Kterak budeme zpievati piesničky Páně v zemi cizie?« Nebo neví člověk zde, jest-li milosti 50 hoden či nenávisti. Protož pieseň Jeremiášovu, totiž kvílení a pláče na hřiechy naše, žalostně nařiekajme, skraušenie majíce na hřiechy naše a náboženstvie, abychom aspoň mohli státi a nad moře se pozdvihnauti. A protož jako my, tak jiní světí nemohli douplna k břehu přijíti, nebo Kristus, když se ukázal učedlníkuom na 55 břehu po vzkříšení, a zdála se jim obluda. Nynie zajisté Kristus podlé svého naj lepšieho, podlé své pravdy, zdá se lidem obluda a blud. A Jan die: »Pán jest«, neb jest byl zraku vostřejšieho. Ukázal se Pán na břehu k vyznamenání některakého života, kterýž se skrz břeh znamenává. Protož také i světí v svých křeh-60 kostech položeni nemohli sau k břehu tomu uplně patřiti, a což tehdy my, kterak se toho dopatříme? Jediné když Duch svatý dán jest jim, tehdy viděnie jasná mievali sau; tak ť i nám ná- podobně bude etc. 45 227b2 Chválili Boha na břehu. A to se děje zde i v bu- daucím věku. Nebo zde na cestě chváliti Boha jest v něm se ko- chati a dieky jemu vzdávati. A jako řiedký se nalézá, aby v dob- rém setrval a šelmu i obraz a počet jména jejieho přemohl, tak ť Řiedká srdce stojí se řiedký nalézá, který by chválil Pána, nebo jednák všecka srdce 5 pokušeními padla sau. Přijde-li hněv, řiedký se nalézá, aby nebyl přemožen. Které jest to srdce již, aby nebylo raněno některým duchem závisti, hněvu aneb zatvrzenie proti bližním a zavřenie střev k bližním? A ti ť se nemohau v Pánu kochati a radovati. Nebo, kteříž svítězie, dává jim své manny okusiti; a ti sami zpie-10 vají pieseň Mojžiešovu také zde. A jestliže kteří od ďábla sau ra- něni, však když povstanau a pokánie činiti budau, ještě se jim Chváliti Boha Ku pokání napomíná 42 Ž. 138, 17 (vulg.) — 44 I. Kor. 10, 12 — 49 Ž. 137, 1 — 50 Eccl. 9, 1 — 55 Marek 6, 49 — 58 Jan 21, 7. 10 Zj. 2, 17
654 Kapitola Na břehu píseň zpievati Nynie čas kvílenie Kristus zdál se obluda Břeh co znamená menití a krásní, takže, jako die David: »Náramně uctěni sú přátelé tvoji, Bože, přieliš utvrzeno jest kniežetstvie jich«. A nynie mnozí domnievají se státi, ale padají. Protož die apoštol: »Kto se domnívá státi, hlediž, aby nepadl«. »A měli sau hausle božie«. Kteříž sú nad mořem u břehu, ti ť pieseň lahodnau zpievají. Ale dokavad sme na moři v zámut- cích tohoto světa, bojiece se, abychom nepadli, neznáme těch piesní. Jako synové izrahelští pravili: »Kterak budeme zpievati piesničky Páně v zemi cizie?« Nebo neví člověk zde, jest-li milosti 50 hoden či nenávisti. Protož pieseň Jeremiášovu, totiž kvílení a pláče na hřiechy naše, žalostně nařiekajme, skraušenie majíce na hřiechy naše a náboženstvie, abychom aspoň mohli státi a nad moře se pozdvihnauti. A protož jako my, tak jiní světí nemohli douplna k břehu přijíti, nebo Kristus, když se ukázal učedlníkuom na 55 břehu po vzkříšení, a zdála se jim obluda. Nynie zajisté Kristus podlé svého naj lepšieho, podlé své pravdy, zdá se lidem obluda a blud. A Jan die: »Pán jest«, neb jest byl zraku vostřejšieho. Ukázal se Pán na břehu k vyznamenání některakého života, kterýž se skrz břeh znamenává. Protož také i světí v svých křeh-60 kostech položeni nemohli sau k břehu tomu uplně patřiti, a což tehdy my, kterak se toho dopatříme? Jediné když Duch svatý dán jest jim, tehdy viděnie jasná mievali sau; tak ť i nám ná- podobně bude etc. 45 227b2 Chválili Boha na břehu. A to se děje zde i v bu- daucím věku. Nebo zde na cestě chváliti Boha jest v něm se ko- chati a dieky jemu vzdávati. A jako řiedký se nalézá, aby v dob- rém setrval a šelmu i obraz a počet jména jejieho přemohl, tak ť Řiedká srdce stojí se řiedký nalézá, který by chválil Pána, nebo jednák všecka srdce 5 pokušeními padla sau. Přijde-li hněv, řiedký se nalézá, aby nebyl přemožen. Které jest to srdce již, aby nebylo raněno některým duchem závisti, hněvu aneb zatvrzenie proti bližním a zavřenie střev k bližním? A ti ť se nemohau v Pánu kochati a radovati. Nebo, kteříž svítězie, dává jim své manny okusiti; a ti sami zpie-10 vají pieseň Mojžiešovu také zde. A jestliže kteří od ďábla sau ra- něni, však když povstanau a pokánie činiti budau, ještě se jim Chváliti Boha Ku pokání napomíná 42 Ž. 138, 17 (vulg.) — 44 I. Kor. 10, 12 — 49 Ž. 137, 1 — 50 Eccl. 9, 1 — 55 Marek 6, 49 — 58 Jan 21, 7. 10 Zj. 2, 17
Strana 655
XV 655 toho puojčuje zde, aby zpievali tuto pieseň Mojžiešovu, tak však, aby prvé skrze pokánie jako moře sklenné třeli se, tak, aby dosáhli 15 onoho blahoslavenstvie: »Blahoslavení, kteříž lkají, neb oni po- těšeni budau«. Nebo tak praví: »Vy se budete rmútiti a plakati, ale zámutek váš obrátí se v radost a radosti vašie žádný neodejme«. Protož, kteří sau ranění, potřebný jest takovým pláč, kvie- lenie, život kajície a odvrácenie od těchto věcí zemských a radostí 228a1 20 tohoto světa. Nebo, čím se kto viece vylévá v zemské radosti, tiem viece nezpuosoben jest ku potěšením Ducha svatého. Ale Buoh, silný milovník, nechce, aby duše v jiném kromě v samém Bohu potěšenie měla. A že sau lidé radostí světských neopustili, protož, když Buoh dopauští zámutky, bývají v nich opuštěni; 25 ale když některé radosti světské dobrovolně opauštějí a zámutko- vé na ně přicházejí, tehdy se v Pánu těší a radují. A aby se tak radovali v Pánu a pieseň zpievali, toto musie předjíti, aby stáli v pokoře, v lásce, v trpělivosti. Protož die apoštol: »Oblecte se jako vyvolení boží v střeva milosrdenstvie proti zatvrzení k bliž- 30 ním, oblecte se v dobrotivost, v střiedmost v jiedle, v mluvení, abyšte v tom stáli, křivdy sobě vespolek odpauštějíce a nad tyto všecky věci společnau lásku majíce«. A die: »A pokoj Kristuov učiniž veselé v srdcích vašich«, totiž když napřed oblečete se v střeva milosrdenstvie, vespolek sobě odpauštějíce etc., »napo- 35 mínajíce se vespolek v chválách, v žalmích, v piesničkách duchov- ních etc. K dobrému se zbuzujte« etc. Tyto všecky věci napřed mají předjíti ku potěšení v Duchu svatém; ano ještě i těm, kteříž stojí. Ducha božieho majíce a hřiechuov se varujiece, nedává se jim, aby zpievali pieseň potěšenie, ale ustavičný boj majíce a mno- 40 hé z bližních padati vidauce, mají se také sami o sebe báti, a protož má z jiných pádu lkáti. Někdy zajisté stojíciemu v milosti boží, v lásce, v pokoře a bojíciemu se Boha přichází na mysl, aby znamenal svau křeh- kost a biedu a mnohá nebezpečenstvie, a tehdáž zapomíná na po- 228a2 45 těšenie, ale dává se v pláč a v kvílenie. Nebo svatým, jenž stojie, zde pláč a lkánie s radostí se směšují. Nebo napsáno v Přísloví: »Poslednie věci radosti pláč postíhá«. Někdy zajisté v Babyloně Daniel s jinými třmi mládenci modlili se s lkáním, avšak také Daniel se modli. sau potěšeni. Nebo Pán někdy na své také věrné dopauští, že se Řadost světská škodí Báti se sluší Obléci se 15 Mat. 5, 4 — 16 Jan 16, 20 a 22 — 28 Podle Kol. 3, 12 až 14 — 32 Podle Kol. 3, 15 a 16 — 47 Přísl. 14, 13 — 48 Daniel 3, 24 nn. (vulg.)
XV 655 toho puojčuje zde, aby zpievali tuto pieseň Mojžiešovu, tak však, aby prvé skrze pokánie jako moře sklenné třeli se, tak, aby dosáhli 15 onoho blahoslavenstvie: »Blahoslavení, kteříž lkají, neb oni po- těšeni budau«. Nebo tak praví: »Vy se budete rmútiti a plakati, ale zámutek váš obrátí se v radost a radosti vašie žádný neodejme«. Protož, kteří sau ranění, potřebný jest takovým pláč, kvie- lenie, život kajície a odvrácenie od těchto věcí zemských a radostí 228a1 20 tohoto světa. Nebo, čím se kto viece vylévá v zemské radosti, tiem viece nezpuosoben jest ku potěšením Ducha svatého. Ale Buoh, silný milovník, nechce, aby duše v jiném kromě v samém Bohu potěšenie měla. A že sau lidé radostí světských neopustili, protož, když Buoh dopauští zámutky, bývají v nich opuštěni; 25 ale když některé radosti světské dobrovolně opauštějí a zámutko- vé na ně přicházejí, tehdy se v Pánu těší a radují. A aby se tak radovali v Pánu a pieseň zpievali, toto musie předjíti, aby stáli v pokoře, v lásce, v trpělivosti. Protož die apoštol: »Oblecte se jako vyvolení boží v střeva milosrdenstvie proti zatvrzení k bliž- 30 ním, oblecte se v dobrotivost, v střiedmost v jiedle, v mluvení, abyšte v tom stáli, křivdy sobě vespolek odpauštějíce a nad tyto všecky věci společnau lásku majíce«. A die: »A pokoj Kristuov učiniž veselé v srdcích vašich«, totiž když napřed oblečete se v střeva milosrdenstvie, vespolek sobě odpauštějíce etc., »napo- 35 mínajíce se vespolek v chválách, v žalmích, v piesničkách duchov- ních etc. K dobrému se zbuzujte« etc. Tyto všecky věci napřed mají předjíti ku potěšení v Duchu svatém; ano ještě i těm, kteříž stojí. Ducha božieho majíce a hřiechuov se varujiece, nedává se jim, aby zpievali pieseň potěšenie, ale ustavičný boj majíce a mno- 40 hé z bližních padati vidauce, mají se také sami o sebe báti, a protož má z jiných pádu lkáti. Někdy zajisté stojíciemu v milosti boží, v lásce, v pokoře a bojíciemu se Boha přichází na mysl, aby znamenal svau křeh- kost a biedu a mnohá nebezpečenstvie, a tehdáž zapomíná na po- 228a2 45 těšenie, ale dává se v pláč a v kvílenie. Nebo svatým, jenž stojie, zde pláč a lkánie s radostí se směšují. Nebo napsáno v Přísloví: »Poslednie věci radosti pláč postíhá«. Někdy zajisté v Babyloně Daniel s jinými třmi mládenci modlili se s lkáním, avšak také Daniel se modli. sau potěšeni. Nebo Pán někdy na své také věrné dopauští, že se Řadost světská škodí Báti se sluší Obléci se 15 Mat. 5, 4 — 16 Jan 16, 20 a 22 — 28 Podle Kol. 3, 12 až 14 — 32 Podle Kol. 3, 15 a 16 — 47 Přísl. 14, 13 — 48 Daniel 3, 24 nn. (vulg.)
Strana 656
656 Kapitola Dopaušti zámutky Pán V nebi radost věčná Apoštoluov zámutek Radovali se trpiece Knihy sau Kristus Radovati z tohoto v Pánu Radost svatých rmautí a zámutky trpie a od všeliké radosti opuštěni bývají, ješto, 50 kdyby člověk měl v tom tak trváti, dosti by bylo pekla. Dopauští také Pán někdy to na své pro nějakau tajnau pajchu a v sebe samého doufánie a pro nedbánie, a potom jich také Pán potěšuje, aby jim byl jako den světlý a jasný; a když odchází radost ta, tehdy bývá noc, a tak bývá v nich proměna. Ale onino u vlasti 55 nebeské vždycky mají radost, takže žádného pláče a lkánie tam nenie. A někteří zde mají dlauhé noci, ale krátké dni a potěšenie. Jako Job praví: »Radost pokrytce jako maličké tknutie«. A to proto, že neopatrně chodie a nejsau jako ona zvieřata plná očí s předu i s zádu, nenavracujície se, ale upřiemě kráčejíce, totiž 60 v dobrém prospievajíce bez přetrženie. Protož Davidova pieseň die: »Požehnaný Pán Buoh muoj, kterýž učie ruce mé k boji a prsty mé k válce«. Někdy také apoštol tak veliký zámutek měl, že mu se staj- skalo živu býti; ale i to Pán odjal od něho. A protož potom die: 65 »Raduji se v Pánu« etc. Radoval se s radujícími a rmautil se s smutnými, jakož die: »Kto jest nemocen, abych já nebyl ne- mocen?« Světí zajisté, že sau stáli, protož, jsauce mrskáni a biti, radovali se z toho, že sau hodní nalezeni trpěti pro jméno Ježíšovo. A kto nynie takový jest etc.? Radost také ta veliká jest, jako 70 die Spasitel: »Radujte se, nebo jména vaše napsána sau v nebe- siech«, v počtu totiž vyvolených a všech anděluov. On ť jest zajisté ta kniha života, a by pak všecko peklo povstalo, nemuož vyhlazeno býti jméno to. Protož také, když přicházie pokušenie ďábelské a člověk mu nesvolí, ale vymietá je, tehdy se radovati 75 má a v Pánu veseliti, neb toho nemá sám od sebe, ale od Pána. Na kterého člověka přichází zarmaucenie, nesnáz a protivenstvie, a to přemuože člověk, tehdy se má radovati a veseliti, že jest ta protivenstvie přemohl, a Pánu má děkovati z moci sobě puoj- čené. Tak přemoci ducha lakomstvie, lakoty, smilstva, má se 80 z toho v Pánu radovati. A kolikrát člověk svítězí nad ďáblem, tolikrát přicházie jemu potěšenie Ducha svatého. Svatí také, když jiné učením a životem příkladným obracovali k dobrému a k životu svatému, tolikrát se v Pánu radovali a děkovánie jemu činili; neb ta najvětšie radost svatých byla v Pánu, když hřieš-85 níky viděli, ani se odvracují od hřiechu k spravedlnosti, a když 228b1 58 Job 20, 5 — 59 Zj. 4, 6 — 62 Ž. 144, 1 — 64 Filip 1, 23 — 66 Filip. 3, 1 — 67 2. Kor. II, 29 — 68 Skutk. 5, 40 a 41 — 71 Luk. 10, 20
656 Kapitola Dopaušti zámutky Pán V nebi radost věčná Apoštoluov zámutek Radovali se trpiece Knihy sau Kristus Radovati z tohoto v Pánu Radost svatých rmautí a zámutky trpie a od všeliké radosti opuštěni bývají, ješto, 50 kdyby člověk měl v tom tak trváti, dosti by bylo pekla. Dopauští také Pán někdy to na své pro nějakau tajnau pajchu a v sebe samého doufánie a pro nedbánie, a potom jich také Pán potěšuje, aby jim byl jako den světlý a jasný; a když odchází radost ta, tehdy bývá noc, a tak bývá v nich proměna. Ale onino u vlasti 55 nebeské vždycky mají radost, takže žádného pláče a lkánie tam nenie. A někteří zde mají dlauhé noci, ale krátké dni a potěšenie. Jako Job praví: »Radost pokrytce jako maličké tknutie«. A to proto, že neopatrně chodie a nejsau jako ona zvieřata plná očí s předu i s zádu, nenavracujície se, ale upřiemě kráčejíce, totiž 60 v dobrém prospievajíce bez přetrženie. Protož Davidova pieseň die: »Požehnaný Pán Buoh muoj, kterýž učie ruce mé k boji a prsty mé k válce«. Někdy také apoštol tak veliký zámutek měl, že mu se staj- skalo živu býti; ale i to Pán odjal od něho. A protož potom die: 65 »Raduji se v Pánu« etc. Radoval se s radujícími a rmautil se s smutnými, jakož die: »Kto jest nemocen, abych já nebyl ne- mocen?« Světí zajisté, že sau stáli, protož, jsauce mrskáni a biti, radovali se z toho, že sau hodní nalezeni trpěti pro jméno Ježíšovo. A kto nynie takový jest etc.? Radost také ta veliká jest, jako 70 die Spasitel: »Radujte se, nebo jména vaše napsána sau v nebe- siech«, v počtu totiž vyvolených a všech anděluov. On ť jest zajisté ta kniha života, a by pak všecko peklo povstalo, nemuož vyhlazeno býti jméno to. Protož také, když přicházie pokušenie ďábelské a člověk mu nesvolí, ale vymietá je, tehdy se radovati 75 má a v Pánu veseliti, neb toho nemá sám od sebe, ale od Pána. Na kterého člověka přichází zarmaucenie, nesnáz a protivenstvie, a to přemuože člověk, tehdy se má radovati a veseliti, že jest ta protivenstvie přemohl, a Pánu má děkovati z moci sobě puoj- čené. Tak přemoci ducha lakomstvie, lakoty, smilstva, má se 80 z toho v Pánu radovati. A kolikrát člověk svítězí nad ďáblem, tolikrát přicházie jemu potěšenie Ducha svatého. Svatí také, když jiné učením a životem příkladným obracovali k dobrému a k životu svatému, tolikrát se v Pánu radovali a děkovánie jemu činili; neb ta najvětšie radost svatých byla v Pánu, když hřieš-85 níky viděli, ani se odvracují od hřiechu k spravedlnosti, a když 228b1 58 Job 20, 5 — 59 Zj. 4, 6 — 62 Ž. 144, 1 — 64 Filip 1, 23 — 66 Filip. 3, 1 — 67 2. Kor. II, 29 — 68 Skutk. 5, 40 a 41 — 71 Luk. 10, 20
Strana 657
XV. 657 se zase na odpor dálo, byl jim z toho zámutek, jakož by i nám měl býti. A jmenuje dvoji pieseň, totiž Mojžiešovu a Beránkovu. Béda: Dvoje píseň 90 »Pieseň Mojžiešova jest zákon Mojžiešuov, dán skrze něho; Be- ránkova pieseň jest Kristuov zákon«. Protož viděl Jan, že světí, kteříž stanau a šelmu přemohau, na pravé rozumy zákona Nového i Starého, kterýchž Duch svatý žádá, uházejí a skrz zdravý rozum těch dvau zákonuov přicházejí do vlasti nebeské. Nebo zde ty 95 piesně dávají se jednomu každému vedlé pochopnosti jeho, ale když do vlasti přijdau, tehdy jasně patřiti budau a zpievati budau pieseň, chváléce Pána. A die, že měli hausle božie, vnitřnie, jako die apoštol: »Zpie- vajíce piesničku chvály a žalmy v srdcích vašich«. A protož hausle 228b2 100 sau srdce lidí dobrých a také těla svatých, kteráž mají svatým slúžiti lidem. Nebo tělo jest jako hausle: hausle, čiem lépe v stru- nách svých nataženy bývají, tiem lépe zvučie; tak, když tělo naše prací, posty nataženo bývá a jinými skutky dobrými, tehdy ť dobře a tiem lépe zvučí a posluhuje duši, a tehdy vydává zvuk 105 Bohu líbezný. Tak v I. kniehách Královských pokládá se, že, když šatan trápil Saule, David na hausle haudl; kterýžto David byl dobrý od mladosti. A když jest na hausle haudl, tehdy jest lehčeji Saulovi bylo a duch od něho odcházel. Skrz Davida vy- znamenávají se světí, jichžto usta, ruce, nohy i srdce byly jako 110 hausle. Protož, když sau kteří lidé pokušeními od šatanáše byli Takto se uč hausti trápeni, tehdy světí nastrojili sú usta, řeči božské z hojnosti srdce mluviece, a těmi jich potěšovali a šatan od nich odcházel. Ó, by- chom tak my srdce smutná a opuštěná mohli těšiti a pokušenie abychom uměli od nich zaháněti! Nebo z řeči a z kázanie srdce 115 smutná měla by potěšenie najíti. A jako Saul, jsa potěšen, potom byl opět trápen, tak srdce některá na čas bývají upokojena, avšak potom opět skrz pokušenie dábelská bývají zbauřena a zarmaucena. Nynie pohřiechu nejsú takoví jako David hudci, kteříž by v zá- mutcích uměli potěšiti. Protož sau časové nebezpeční etc. Protož Jan viděl vyvolené, kteříž svítězili nad zámutky, ani stojí nad mořem s Beránkem majiece potěšenie, s Kristem, po zámutcích; ale zlé viděl zde poražené i v budaucím věku. Dvě sau strany zde, s jednau z těch budeme po smrti. Hausle co sau Hausle takto upravuj David haudl 90 Podle Bedy, Explanatio Apocalypsis, liber III. (ML 93, c. 177) — 98 Efez. 5, 19 — 105 1. Sam. (I. Král.) 16, 23 Jakoubek, Výklad. 42
XV. 657 se zase na odpor dálo, byl jim z toho zámutek, jakož by i nám měl býti. A jmenuje dvoji pieseň, totiž Mojžiešovu a Beránkovu. Béda: Dvoje píseň 90 »Pieseň Mojžiešova jest zákon Mojžiešuov, dán skrze něho; Be- ránkova pieseň jest Kristuov zákon«. Protož viděl Jan, že světí, kteříž stanau a šelmu přemohau, na pravé rozumy zákona Nového i Starého, kterýchž Duch svatý žádá, uházejí a skrz zdravý rozum těch dvau zákonuov přicházejí do vlasti nebeské. Nebo zde ty 95 piesně dávají se jednomu každému vedlé pochopnosti jeho, ale když do vlasti přijdau, tehdy jasně patřiti budau a zpievati budau pieseň, chváléce Pána. A die, že měli hausle božie, vnitřnie, jako die apoštol: »Zpie- vajíce piesničku chvály a žalmy v srdcích vašich«. A protož hausle 228b2 100 sau srdce lidí dobrých a také těla svatých, kteráž mají svatým slúžiti lidem. Nebo tělo jest jako hausle: hausle, čiem lépe v stru- nách svých nataženy bývají, tiem lépe zvučie; tak, když tělo naše prací, posty nataženo bývá a jinými skutky dobrými, tehdy ť dobře a tiem lépe zvučí a posluhuje duši, a tehdy vydává zvuk 105 Bohu líbezný. Tak v I. kniehách Královských pokládá se, že, když šatan trápil Saule, David na hausle haudl; kterýžto David byl dobrý od mladosti. A když jest na hausle haudl, tehdy jest lehčeji Saulovi bylo a duch od něho odcházel. Skrz Davida vy- znamenávají se světí, jichžto usta, ruce, nohy i srdce byly jako 110 hausle. Protož, když sau kteří lidé pokušeními od šatanáše byli Takto se uč hausti trápeni, tehdy světí nastrojili sú usta, řeči božské z hojnosti srdce mluviece, a těmi jich potěšovali a šatan od nich odcházel. Ó, by- chom tak my srdce smutná a opuštěná mohli těšiti a pokušenie abychom uměli od nich zaháněti! Nebo z řeči a z kázanie srdce 115 smutná měla by potěšenie najíti. A jako Saul, jsa potěšen, potom byl opět trápen, tak srdce některá na čas bývají upokojena, avšak potom opět skrz pokušenie dábelská bývají zbauřena a zarmaucena. Nynie pohřiechu nejsú takoví jako David hudci, kteříž by v zá- mutcích uměli potěšiti. Protož sau časové nebezpeční etc. Protož Jan viděl vyvolené, kteříž svítězili nad zámutky, ani stojí nad mořem s Beránkem majiece potěšenie, s Kristem, po zámutcích; ale zlé viděl zde poražené i v budaucím věku. Dvě sau strany zde, s jednau z těch budeme po smrti. Hausle co sau Hausle takto upravuj David haudl 90 Podle Bedy, Explanatio Apocalypsis, liber III. (ML 93, c. 177) — 98 Efez. 5, 19 — 105 1. Sam. (I. Král.) 16, 23 Jakoubek, Výklad. 42
Strana 658
658 Kapitola Útéci se k modlitbě Pán tudiež po- máhá z nedostat- kuov a auzkostí Figuora Chválu Pánu vzdávati z daruov jeho Viděl vyvolené, ani zpievají pieseň Mojžiešovu, zde i v bu- 5 dauciem času. O piesničce Mojžiešově napsáno v Exodi knihách XV°.: Synové izrahelští, když sau vyšli z země břemene a práce a vuodce dobrý. Mojžieš, předcházel je, přišedše k moři Červe- nému, stáli o prostřed cesty; sauženi jsúce s obau strán, s předu i s zadu, přišli v auzkosti a v reptánie. Naposledy oddal se Mojžieš 10 na modlitby; kteréhož uslyšal Pán a rozkázal mu v moře udeřiti holí. V kteréžto když jest udeřil, učinilo cestu lidu božiemu upro- střed sebe; ale faraona moře jest zatopilo. To když uzřeli, pies- ničku tuto složili, za dnuov sedm sediece nad mořem, zpievali tuto pieseň: »Zpievajme Pánu« etc. I my, jestliže svět a zámutky pře-15 muožeme, s nimi také zpievati budeme a veseliti se veselím ne- výmluvným, řiekajíce: »Zpievajmež Pánu, neb ť jest slavně zve- leben« etc. Zpievali sau pak tiemto obyčejem, mužie totiž obvláště a ženy obvláště, tu, kdež die: »Marie pak vzala buben« etc. Čteme častokrát, že jest lid boží jako až k smrti býval v auz-20 kostech, ale když sau se ponížili, tudiež ty auzkosti od nich odcházely a piesničky nové z toho skládali. Jako by řekl: »Toto pokušenie a vítězstvie nad nimi jesti ť shuory. Budiž tehdy Pánu chvála a v něm naše potěšenie z vítězstvie. A protož i tito Židé tak sau zpievali pieseň, božské moci vysvobozenie připisujíce«. Kdybychom 25 my tajmž obyčejem přešli toto moře zámutkuov naších (!) a světa tohoto bied, také bychom pieseň tuto hodni byli začíti vysokým hlasem. Jestliže pak duch pajchy, bludu, lakomstvie etc. přemuože nás, potom bychom bez pochyby s nimi žalostně zpievati přinuceni byli. A protož, co jest se dálo s lidem božím na moři, figuora jest 30 lidu křesťanského, jdaucieho skrz moře sklenné, kterýž bude po- kaušen, a když obdrží vítězstvie, kterak potěšenie z toho bude v lidu. A protož starodávní světí o to sú usilovali, aby lid boží dary Páně uměl znáti a z nich chválu Bohu aby připisoval, ale sobě 35 229a2 nic jiného než hřiech. Měli bychom tehdy pozdvihnauti očí k Bohu, kterýž nám dává dary, a pilně bychom patřiti měli k božím daruom; jestliže nebudeme patřiti, upadneme v škodu; lépe by bylo ne- přijímati takových daruov, ktož neumie požívati jich. Znamenati máme, kto dává, že Buoh a spasitel náš, přítel veliký duší našich, 40 kterýž umřel na kříži za nás; on ť nám dává najvětšie dary jako perly najdražšie a zlato rajzie, totiž pravdu a slova z aust jeho 229a1 Voleni zpievaji Dary veliké dává námí Pán 7 Spr. 2. M. 14, 11 nn. a 15, 1 nn. — 19 2. M. 15, 20
658 Kapitola Útéci se k modlitbě Pán tudiež po- máhá z nedostat- kuov a auzkostí Figuora Chválu Pánu vzdávati z daruov jeho Viděl vyvolené, ani zpievají pieseň Mojžiešovu, zde i v bu- 5 dauciem času. O piesničce Mojžiešově napsáno v Exodi knihách XV°.: Synové izrahelští, když sau vyšli z země břemene a práce a vuodce dobrý. Mojžieš, předcházel je, přišedše k moři Červe- nému, stáli o prostřed cesty; sauženi jsúce s obau strán, s předu i s zadu, přišli v auzkosti a v reptánie. Naposledy oddal se Mojžieš 10 na modlitby; kteréhož uslyšal Pán a rozkázal mu v moře udeřiti holí. V kteréžto když jest udeřil, učinilo cestu lidu božiemu upro- střed sebe; ale faraona moře jest zatopilo. To když uzřeli, pies- ničku tuto složili, za dnuov sedm sediece nad mořem, zpievali tuto pieseň: »Zpievajme Pánu« etc. I my, jestliže svět a zámutky pře-15 muožeme, s nimi také zpievati budeme a veseliti se veselím ne- výmluvným, řiekajíce: »Zpievajmež Pánu, neb ť jest slavně zve- leben« etc. Zpievali sau pak tiemto obyčejem, mužie totiž obvláště a ženy obvláště, tu, kdež die: »Marie pak vzala buben« etc. Čteme častokrát, že jest lid boží jako až k smrti býval v auz-20 kostech, ale když sau se ponížili, tudiež ty auzkosti od nich odcházely a piesničky nové z toho skládali. Jako by řekl: »Toto pokušenie a vítězstvie nad nimi jesti ť shuory. Budiž tehdy Pánu chvála a v něm naše potěšenie z vítězstvie. A protož i tito Židé tak sau zpievali pieseň, božské moci vysvobozenie připisujíce«. Kdybychom 25 my tajmž obyčejem přešli toto moře zámutkuov naších (!) a světa tohoto bied, také bychom pieseň tuto hodni byli začíti vysokým hlasem. Jestliže pak duch pajchy, bludu, lakomstvie etc. přemuože nás, potom bychom bez pochyby s nimi žalostně zpievati přinuceni byli. A protož, co jest se dálo s lidem božím na moři, figuora jest 30 lidu křesťanského, jdaucieho skrz moře sklenné, kterýž bude po- kaušen, a když obdrží vítězstvie, kterak potěšenie z toho bude v lidu. A protož starodávní světí o to sú usilovali, aby lid boží dary Páně uměl znáti a z nich chválu Bohu aby připisoval, ale sobě 35 229a2 nic jiného než hřiech. Měli bychom tehdy pozdvihnauti očí k Bohu, kterýž nám dává dary, a pilně bychom patřiti měli k božím daruom; jestliže nebudeme patřiti, upadneme v škodu; lépe by bylo ne- přijímati takových daruov, ktož neumie požívati jich. Znamenati máme, kto dává, že Buoh a spasitel náš, přítel veliký duší našich, 40 kterýž umřel na kříži za nás; on ť nám dává najvětšie dary jako perly najdražšie a zlato rajzie, totiž pravdu a slova z aust jeho 229a1 Voleni zpievaji Dary veliké dává námí Pán 7 Spr. 2. M. 14, 11 nn. a 15, 1 nn. — 19 2. M. 15, 20
Strana 659
XV 659 229b1 pocházejície. Jací sau to darové, kto sobě váží to? A tělo své slavné, kteréž bylo umřelo na kříži. A jako duch jest Buoh v sobě, 45 tak slovo jeho duchovnie. A tělo a krev a což má najdražšieho, dává dušem, kteréž miluje; a v těch věcech sebe samého dává, v Synu svém, v Duchu svatém Otec dává se. Napsáno jest: »K němu přijdeme a přiebytek u něho« etc. Kdy prohlédne k těm věcem duše řkúci: »Odkavad mi to? Kdy sem toho zaslaužila? Mnohé zlé věci 50 sem spáchala, zavržena sem býti měla pro veliké hřiechy. Co činí se mnau milý muoj, kterak mnoho a hojně dává mi svých daruov, maudrost, slovo božie, tělo své, Ducha svého, božstvie své!« Všecky tyto věci k úžitku našemu a jiné tajné věci své od věčnosti skryté dává tomuto království, ješto toho ani francskému ani 55 uherskému království nedává, to nám dává. Protož jest potřebie, aby vděčnost v nás byla. Nebude-li vděčnosti, lépe by bylo nikdá nepřijímati daruov těchto. Potřebie jest státi v bázni boží a ostřé- hati jich, dobře živu býti, jemu se skutky dobrými líbiti. Čím se také odplatíme jemu za ně? Bychom tisíce smrtmi měli zemříti 60 každý z nás, nezaplatíme toho! A my také hřiechuov nechceme kaziti pro něho a v tom jemu slúžiti nedbáme a jemu se tiem za- líbiti, vděčni sauce daruov. Pohřiechu nenie bázně žádné v lidu; berauce dary ani sobě, ani bližním co prospieváme. Také potřebie jest nám dary božie sobě vážiti, nebo mieru 65 pokládá a zčítá Buoh v nás dary; jestliže jich slušně, s vážností nebudeme užívati, přetěžké počty z nich vydávati budeme. Z žád- ného statku světa nebude takového počtu a vyčítanie před stolicí saudnau. Kterak nám dává hojnost slova božieho, co mnoho dobrého slýcháme a přijímáme, pomyslme a dobře pilně rozjímajme, neb 70 tudiež povoláni budeme ku počtu. Protož radím, abychom milosti boží nebrali nadarmo. A to apoštol radí, totiž ne lehce sobě važte jich, ale dieky vzdávajte řkauce: »Dieky vzdávám Bohu z nevý- mluvného daru jeho«. Neb nám dává pravdu, poznánie, osvícenie a maudrost a tělo a krev svú drahau etc., kterýchžto daruov jazyk 75 nemuože vypraviti. Protož sme povinni dieky vždycky vzdávati Pánu pro veliké a velebné dary jeho, kterýchž sme na se nabrali. Jistě veliká břemena sme vzali na se od Pána: tělo Kristovo, slovo božie, maudrost, vezdajšie kázanie a poslauchanie řečí božích, veliké dary v vítězství, veliké dary ve cti — má Praha tyto všecky věci 80 od Pána! Takto prohlédaj duše děčnost má byl z daruov Páně Počet těžký dál máme z daruov bozích Děkovati Bohu mialne vzdyčky 47 Jan 14, 23 — 70 2. Kor. 6, 1 42*
XV 659 229b1 pocházejície. Jací sau to darové, kto sobě váží to? A tělo své slavné, kteréž bylo umřelo na kříži. A jako duch jest Buoh v sobě, 45 tak slovo jeho duchovnie. A tělo a krev a což má najdražšieho, dává dušem, kteréž miluje; a v těch věcech sebe samého dává, v Synu svém, v Duchu svatém Otec dává se. Napsáno jest: »K němu přijdeme a přiebytek u něho« etc. Kdy prohlédne k těm věcem duše řkúci: »Odkavad mi to? Kdy sem toho zaslaužila? Mnohé zlé věci 50 sem spáchala, zavržena sem býti měla pro veliké hřiechy. Co činí se mnau milý muoj, kterak mnoho a hojně dává mi svých daruov, maudrost, slovo božie, tělo své, Ducha svého, božstvie své!« Všecky tyto věci k úžitku našemu a jiné tajné věci své od věčnosti skryté dává tomuto království, ješto toho ani francskému ani 55 uherskému království nedává, to nám dává. Protož jest potřebie, aby vděčnost v nás byla. Nebude-li vděčnosti, lépe by bylo nikdá nepřijímati daruov těchto. Potřebie jest státi v bázni boží a ostřé- hati jich, dobře živu býti, jemu se skutky dobrými líbiti. Čím se také odplatíme jemu za ně? Bychom tisíce smrtmi měli zemříti 60 každý z nás, nezaplatíme toho! A my také hřiechuov nechceme kaziti pro něho a v tom jemu slúžiti nedbáme a jemu se tiem za- líbiti, vděčni sauce daruov. Pohřiechu nenie bázně žádné v lidu; berauce dary ani sobě, ani bližním co prospieváme. Také potřebie jest nám dary božie sobě vážiti, nebo mieru 65 pokládá a zčítá Buoh v nás dary; jestliže jich slušně, s vážností nebudeme užívati, přetěžké počty z nich vydávati budeme. Z žád- ného statku světa nebude takového počtu a vyčítanie před stolicí saudnau. Kterak nám dává hojnost slova božieho, co mnoho dobrého slýcháme a přijímáme, pomyslme a dobře pilně rozjímajme, neb 70 tudiež povoláni budeme ku počtu. Protož radím, abychom milosti boží nebrali nadarmo. A to apoštol radí, totiž ne lehce sobě važte jich, ale dieky vzdávajte řkauce: »Dieky vzdávám Bohu z nevý- mluvného daru jeho«. Neb nám dává pravdu, poznánie, osvícenie a maudrost a tělo a krev svú drahau etc., kterýchžto daruov jazyk 75 nemuože vypraviti. Protož sme povinni dieky vždycky vzdávati Pánu pro veliké a velebné dary jeho, kterýchž sme na se nabrali. Jistě veliká břemena sme vzali na se od Pána: tělo Kristovo, slovo božie, maudrost, vezdajšie kázanie a poslauchanie řečí božích, veliké dary v vítězství, veliké dary ve cti — má Praha tyto všecky věci 80 od Pána! Takto prohlédaj duše děčnost má byl z daruov Páně Počet těžký dál máme z daruov bozích Děkovati Bohu mialne vzdyčky 47 Jan 14, 23 — 70 2. Kor. 6, 1 42*
Strana 660
660 Kapitola Maudrost veliká Česká země, slyš Modlitba za múdrost Pokušenie Příčina pádu Protož z toho chválu prožpěvovati máme a ve všelikých vítězstvích žádné chvály našie hledati nemáme. Ale dar nad dary jesti ť to, když berau dary, aby položili to v srdci svém, že je od Pána mají. V Maudrosti napsáno VIII.: »Mládenec byl sem a vysokého vtipu a došel sem duše dobré; a když sem viece byl dobrý, přišel sem k tělu nepoškvrněnému; a jakž sem zvěděl, že jináče nemohu býti zdrželivý, leč Buoh dá, a to ť jest maudrost veliká před Bohem poznati, čie jest to dar«. Hle, znamenaj, znáti, čie jest dar a od koho jest ten dar, to znáti najvyšie maudrost jest! A z toho věděti máme, že žádný své vlastnie chvály nemá hledati z daruov, ale vděčnost a chválu Pánu vzdávati. Ó česká země, jak štědře a jak hojně a široce a jak znamenité a zjevné tobě dary dává Buoh, a mnoho dává! Kdyby to uměli lidé poznati právě, že ti darové z studnice božské pocházejí, byli by pokorní, nic by sobě nepři- čítali, mnohem by viece nepřátel a hřiechuov přemáhali a pieseň 95 by tudiež zpievali. Item zdrhovati se od hřiechuov na duši i na těle, to od Boha jest, a nadto jest ještě znáti, že jest ten dar od Boha. Protož se jest modlil Šalomún řka: »Bože otcuov mých a Pane milosrden- stvie« etc. A die dále: »Sešli maudrost tvau shuory z stolic tvých 100 věčných, daj mi maudrost v srdce mé, aby vždycky se mnau byla, aby pracovala se mnau a aby byla na cestě i na každém místě se mnú a abych se vždycky tobě líbil a dieky vzdával«. Čím viece podává nám Buoh daruov, viece šatan proti nám kuje pokušení, abychom zle požívali daruov a Boha k hněvivosti popauzejíce, aby 105 odstaupil od nás. A tak šatan usiluje, aby pád náš učinil větší nežli jiných království. Protož padají v Praze mnozí tieže nežli jiní hřiešníci; a tato jest příčina, že sau zle požívali daruov Pána Boha. Item Buoh všemohúcí, silný milovník duší, že dává dary, a radostně dává je a rád vidí spuosobná srdce a že se připravují 110 ještě, aby jim viece dáno bylo daruov, aby učinil syny boží a aby jim potom věčné dal, kteréž sau na srdce nevstupovaly. Tito darové sau jako závdavek v nynějším tomto životě; kterýchžto budeme-li 230a1 dobře požívati a vděčni budeme a jemu se budeme líbiti, viece a viece nám dávati bude den ode dne před smrtí i po smrti, a zvláště, 115 kteříž jich v bázni ostřiehají. A pakli sau křesťané bez bázně, hovada sau, ne lidé, ty ť zamietá od sebe a rány dopauští na ně. 85 90 229b2 83 když berau korekturou z pův.: a pakli odjímají. — 84 Moudr. 8, 19 až 21 — 92 Buoh psáno zkratkou Bh — 99 Moudr. 9, 1 — 100 Moudr. 9, 4 a 10 nn.
660 Kapitola Maudrost veliká Česká země, slyš Modlitba za múdrost Pokušenie Příčina pádu Protož z toho chválu prožpěvovati máme a ve všelikých vítězstvích žádné chvály našie hledati nemáme. Ale dar nad dary jesti ť to, když berau dary, aby položili to v srdci svém, že je od Pána mají. V Maudrosti napsáno VIII.: »Mládenec byl sem a vysokého vtipu a došel sem duše dobré; a když sem viece byl dobrý, přišel sem k tělu nepoškvrněnému; a jakž sem zvěděl, že jináče nemohu býti zdrželivý, leč Buoh dá, a to ť jest maudrost veliká před Bohem poznati, čie jest to dar«. Hle, znamenaj, znáti, čie jest dar a od koho jest ten dar, to znáti najvyšie maudrost jest! A z toho věděti máme, že žádný své vlastnie chvály nemá hledati z daruov, ale vděčnost a chválu Pánu vzdávati. Ó česká země, jak štědře a jak hojně a široce a jak znamenité a zjevné tobě dary dává Buoh, a mnoho dává! Kdyby to uměli lidé poznati právě, že ti darové z studnice božské pocházejí, byli by pokorní, nic by sobě nepři- čítali, mnohem by viece nepřátel a hřiechuov přemáhali a pieseň 95 by tudiež zpievali. Item zdrhovati se od hřiechuov na duši i na těle, to od Boha jest, a nadto jest ještě znáti, že jest ten dar od Boha. Protož se jest modlil Šalomún řka: »Bože otcuov mých a Pane milosrden- stvie« etc. A die dále: »Sešli maudrost tvau shuory z stolic tvých 100 věčných, daj mi maudrost v srdce mé, aby vždycky se mnau byla, aby pracovala se mnau a aby byla na cestě i na každém místě se mnú a abych se vždycky tobě líbil a dieky vzdával«. Čím viece podává nám Buoh daruov, viece šatan proti nám kuje pokušení, abychom zle požívali daruov a Boha k hněvivosti popauzejíce, aby 105 odstaupil od nás. A tak šatan usiluje, aby pád náš učinil větší nežli jiných království. Protož padají v Praze mnozí tieže nežli jiní hřiešníci; a tato jest příčina, že sau zle požívali daruov Pána Boha. Item Buoh všemohúcí, silný milovník duší, že dává dary, a radostně dává je a rád vidí spuosobná srdce a že se připravují 110 ještě, aby jim viece dáno bylo daruov, aby učinil syny boží a aby jim potom věčné dal, kteréž sau na srdce nevstupovaly. Tito darové sau jako závdavek v nynějším tomto životě; kterýchžto budeme-li 230a1 dobře požívati a vděčni budeme a jemu se budeme líbiti, viece a viece nám dávati bude den ode dne před smrtí i po smrti, a zvláště, 115 kteříž jich v bázni ostřiehají. A pakli sau křesťané bez bázně, hovada sau, ne lidé, ty ť zamietá od sebe a rány dopauští na ně. 85 90 229b2 83 když berau korekturou z pův.: a pakli odjímají. — 84 Moudr. 8, 19 až 21 — 92 Buoh psáno zkratkou Bh — 99 Moudr. 9, 1 — 100 Moudr. 9, 4 a 10 nn.
Strana 661
XV. 661 230a2 Protož rány naše těžké sau, neb sme nevděční daruov božích a ne- obracujeme jich k spasení; protož odchází od nás a zamietá nás. 120 A protož času tohoto strachuje se srdce naše od tváři nepřátel, protož meč velmi se blýská Páně v rukau nepřátel z té strany a děti mordují; nebo pravdy, kteréž mají, trápie je a hryzau v svě- domí a nejsau vděčni. Druhá rána mor a hlízy, neb sau život pyšný ve všech dařích z milosti od Boha daných vedli, zavržení a po- 125 tupní učiněni sau před Pánem Bohem. Opět hlad, třetie rána, počíná se, nebo nepřátelé hubie a kazie všecky dobré věci v tomto království; a pakli kteří ještě necítí hladu, nechať počkají za malý čas ještě, a učijí ť. Ezechiel VI°.: »Toto die Pán: Obraz rukú tvau a nohú tvau řka: Auvech, nastojte! Pro zlé věci lidu domu izrahel- 130 ského, nebo mečem a hladem a morem padati budau«, a to pro ne- vděčnost velikú, kterauž ukazují z dobrých věcí Pánu. II. Králov. XXIIII.: David, Ducha svatého maje a duostojenstvie královské a vítězstvie nad nepřátely, pozdvihlo se srdce jeho, takže lid svuoj kázal zčísti. Na něhož se jest Pán rozhněval, že se jest neponížil, 135 ani bázně božie měl, ani děkování Bohu splnil; povědieno jest jemu: »Vol sobě jedno z těchto tří věcí« etc. Veliké všecky rány jednu vyvolil sobě. A nynie všecky tři rány rozmohly se. Znamenie jest velikého hněvu božieho z velikých daruov, nebo velmi řiedký jest vděčen z přijímanie těla a krve Páně. Kde jest bázeň, pokora, 140 příkladný život, kde milosrdenstvie, kde tichost, kde ostřiehanie od hřiechuov? Nenie při nás vděčnosti a odplaty za dobrodínie, abychom k vuoli jeho vždycky stáli. Protož se všecky rány na nás valé, nebo najvětšie darové jeho jdau na nás, a v nás zase rozmohla se najvětší ohavnost, nezřiezenost ve všech stavích, nesvornost, 145 ustuzenie srdcí, boje bez bázně boží vedau, k svým žádostem, k la- komství je obracují, dobré věci časné k lakotě, slovo božie k sváru — div jest, že nás ta země nepožře! Někdy světí, kteříž spasenie milovali lidské, když sau lidu tělem a krví Páně posluhovati chtěli, zpuosobovali lid u vieře 150 a v životě. Mudřec praví: »Znaj obličej dobytčete tvého«. Po pokání, jestliže sau prospievali v lepšie, opět jim dávali a posluhovali s radostí. Nebo praví Pán: »Nechtějte svatého dávati psóm«. Protož sau hřiešníci čekali, až do času, když se naplakali na hřiechy své, a oni světí také modlili se za ně; tehdy, spatřivše na nich život 155 křesťanský, dávali sau jim velebnau božskau svátost. Ale nynie, Meč Mor Hlad David pozdvihl se v dařich Tohoto se nám nedostáva Zprávcové, jak id zpiosobujet k přijímaní Proč rány sau na nás! 128 Ezech. 6, 11 — 132 2. Sam. (2. Král.) 24, 1 nn. — 136 Ib. 24. 12 — 150 Přísl. 27, 23 — 152 Mat. 7, 6
XV. 661 230a2 Protož rány naše těžké sau, neb sme nevděční daruov božích a ne- obracujeme jich k spasení; protož odchází od nás a zamietá nás. 120 A protož času tohoto strachuje se srdce naše od tváři nepřátel, protož meč velmi se blýská Páně v rukau nepřátel z té strany a děti mordují; nebo pravdy, kteréž mají, trápie je a hryzau v svě- domí a nejsau vděčni. Druhá rána mor a hlízy, neb sau život pyšný ve všech dařích z milosti od Boha daných vedli, zavržení a po- 125 tupní učiněni sau před Pánem Bohem. Opět hlad, třetie rána, počíná se, nebo nepřátelé hubie a kazie všecky dobré věci v tomto království; a pakli kteří ještě necítí hladu, nechať počkají za malý čas ještě, a učijí ť. Ezechiel VI°.: »Toto die Pán: Obraz rukú tvau a nohú tvau řka: Auvech, nastojte! Pro zlé věci lidu domu izrahel- 130 ského, nebo mečem a hladem a morem padati budau«, a to pro ne- vděčnost velikú, kterauž ukazují z dobrých věcí Pánu. II. Králov. XXIIII.: David, Ducha svatého maje a duostojenstvie královské a vítězstvie nad nepřátely, pozdvihlo se srdce jeho, takže lid svuoj kázal zčísti. Na něhož se jest Pán rozhněval, že se jest neponížil, 135 ani bázně božie měl, ani děkování Bohu splnil; povědieno jest jemu: »Vol sobě jedno z těchto tří věcí« etc. Veliké všecky rány jednu vyvolil sobě. A nynie všecky tři rány rozmohly se. Znamenie jest velikého hněvu božieho z velikých daruov, nebo velmi řiedký jest vděčen z přijímanie těla a krve Páně. Kde jest bázeň, pokora, 140 příkladný život, kde milosrdenstvie, kde tichost, kde ostřiehanie od hřiechuov? Nenie při nás vděčnosti a odplaty za dobrodínie, abychom k vuoli jeho vždycky stáli. Protož se všecky rány na nás valé, nebo najvětšie darové jeho jdau na nás, a v nás zase rozmohla se najvětší ohavnost, nezřiezenost ve všech stavích, nesvornost, 145 ustuzenie srdcí, boje bez bázně boží vedau, k svým žádostem, k la- komství je obracují, dobré věci časné k lakotě, slovo božie k sváru — div jest, že nás ta země nepožře! Někdy světí, kteříž spasenie milovali lidské, když sau lidu tělem a krví Páně posluhovati chtěli, zpuosobovali lid u vieře 150 a v životě. Mudřec praví: »Znaj obličej dobytčete tvého«. Po pokání, jestliže sau prospievali v lepšie, opět jim dávali a posluhovali s radostí. Nebo praví Pán: »Nechtějte svatého dávati psóm«. Protož sau hřiešníci čekali, až do času, když se naplakali na hřiechy své, a oni světí také modlili se za ně; tehdy, spatřivše na nich život 155 křesťanský, dávali sau jim velebnau božskau svátost. Ale nynie, Meč Mor Hlad David pozdvihl se v dařich Tohoto se nám nedostáva Zprávcové, jak id zpiosobujet k přijímaní Proč rány sau na nás! 128 Ezech. 6, 11 — 132 2. Sam. (2. Král.) 24, 1 nn. — 136 Ib. 24. 12 — 150 Přísl. 27, 23 — 152 Mat. 7, 6
Strana 662
662 Kapitola V hříších přistaupáme Po přijímaní Zápověd k stolu Páně Bez viery přistaupají Přezviedati lid Kto zpievá, dobře pozoruj! naučivše se od kacieřuov, v hřieších smrtedlných táhnau k svá- tostem božím, a zvláště k velebné svátosti oltářní; a někteří u vieře o velebné svátosti pochybují, jiní v cizoložství stojí, jiní se žád- nému neotvierají v svědomí, avšak bývají připuštěni. Těžký počet vydadí kněží za ně! Někdy sau se po přijímaní velebné svá-160 tosti varovali pohoršení, příkladně živi byli a v bázni stáli, přišla-li sau jaká myšlenie a rány duše, rady mievali od svatých a v se nedoufali; ale nynie po svářích, hadruncích, bez pokory, bez zpovědi běžie k stolu Páně, a my meceme perly sviněm. Ach, ne- stojte, zle stojíme všickni, vy posluchači i kněžie! Běda nám, 165 těžký nás počet čeká! Protož se zapoviedá všelikému smilníku, cizoložníku, dráči a laupežníku a každému, kto jest v smrtedlném hřiechu, nebo utrhači, hněvníku, pokrytci — žádný ten bez lékaře spasitedlného nepřistaupaj a bez zpovědi! Vyznávám to, že mnozí od zlých kněží 170 na zpovědi sau svedeni, alevšak to nic nepřekáží dobrým se otevříti a radu vzíti. Protož nižádný svárlivý nepřistaupaj aneb čině ruoznice a nesnáze, žádný laupežník pod zpuosobau válek pro zákon boží! Napomínám také ženy pokryté, aby nepřistaupaly k velebné svátosti oltářní, a kto také pochybuje u vieře o velebné 175 svátosti; neb se nalézají, kteříž přistaupají beze všie viery. Někteří sami na se vyznali takové věci zjevně, že za mnoho dní přistaupali toliko pro lid, aby se zdáli mieti vieru. Protož by se na to poraditi v obcech měli, aby v domiech opatrovali a navštěvovali, vy- voléce k tomu některé věrné z lidu a některé z kněží, u vieře stálé, 180 aby je vyzviedali a přehlédli, co se kde děje, aby ještě viece ran nepřišlo na nás v brzkém času. Ti pak, kteří sau pokrytě při- staupali a nezkušujíce sebe u vieře podlé naučenie apoštolského, ať činie rychle pokánie, ať by jich nepostihla rána boží. Synové izrahelští, obdrževše vítězstvie, piesničku učinili k velebení Pána; 185 tak křesťané, svítězivše nade všemi hřiechy, zpievali tauž pieseň. A žádný nemuože zpievati, ani vesele a sladkozvučně chváliti, ani začieti piesně této, jediné ten, ktož přemuož a vyjde z ne- bezpečenství světa a Antikrista a jediné leč moře přejde a pře- muože faraona s koňmi, s vozy a leč přijde k břehu. Již ť sau mnozí 190 230b2 přešli moře, totiž mučedlníci světí, a zpievají píseň. Ale my nesly- 230b1 164 Ohlas Mat. 7, 6 — 178 nn. Na toto místo upozornil už Bartoš (Listy fil., l. c., 121). Takové usnesení velké obce se stalo v Praze 21. července 1421 zásluhou právě Jakoubkovou (srovnej AČ. I. 205 a III. 238) — 183 2. Kor. 13, 5 — 185 2. M. 15, 1 nn.
662 Kapitola V hříších přistaupáme Po přijímaní Zápověd k stolu Páně Bez viery přistaupají Přezviedati lid Kto zpievá, dobře pozoruj! naučivše se od kacieřuov, v hřieších smrtedlných táhnau k svá- tostem božím, a zvláště k velebné svátosti oltářní; a někteří u vieře o velebné svátosti pochybují, jiní v cizoložství stojí, jiní se žád- nému neotvierají v svědomí, avšak bývají připuštěni. Těžký počet vydadí kněží za ně! Někdy sau se po přijímaní velebné svá-160 tosti varovali pohoršení, příkladně živi byli a v bázni stáli, přišla-li sau jaká myšlenie a rány duše, rady mievali od svatých a v se nedoufali; ale nynie po svářích, hadruncích, bez pokory, bez zpovědi běžie k stolu Páně, a my meceme perly sviněm. Ach, ne- stojte, zle stojíme všickni, vy posluchači i kněžie! Běda nám, 165 těžký nás počet čeká! Protož se zapoviedá všelikému smilníku, cizoložníku, dráči a laupežníku a každému, kto jest v smrtedlném hřiechu, nebo utrhači, hněvníku, pokrytci — žádný ten bez lékaře spasitedlného nepřistaupaj a bez zpovědi! Vyznávám to, že mnozí od zlých kněží 170 na zpovědi sau svedeni, alevšak to nic nepřekáží dobrým se otevříti a radu vzíti. Protož nižádný svárlivý nepřistaupaj aneb čině ruoznice a nesnáze, žádný laupežník pod zpuosobau válek pro zákon boží! Napomínám také ženy pokryté, aby nepřistaupaly k velebné svátosti oltářní, a kto také pochybuje u vieře o velebné 175 svátosti; neb se nalézají, kteříž přistaupají beze všie viery. Někteří sami na se vyznali takové věci zjevně, že za mnoho dní přistaupali toliko pro lid, aby se zdáli mieti vieru. Protož by se na to poraditi v obcech měli, aby v domiech opatrovali a navštěvovali, vy- voléce k tomu některé věrné z lidu a některé z kněží, u vieře stálé, 180 aby je vyzviedali a přehlédli, co se kde děje, aby ještě viece ran nepřišlo na nás v brzkém času. Ti pak, kteří sau pokrytě při- staupali a nezkušujíce sebe u vieře podlé naučenie apoštolského, ať činie rychle pokánie, ať by jich nepostihla rána boží. Synové izrahelští, obdrževše vítězstvie, piesničku učinili k velebení Pána; 185 tak křesťané, svítězivše nade všemi hřiechy, zpievali tauž pieseň. A žádný nemuože zpievati, ani vesele a sladkozvučně chváliti, ani začieti piesně této, jediné ten, ktož přemuož a vyjde z ne- bezpečenství světa a Antikrista a jediné leč moře přejde a pře- muože faraona s koňmi, s vozy a leč přijde k břehu. Již ť sau mnozí 190 230b2 přešli moře, totiž mučedlníci světí, a zpievají píseň. Ale my nesly- 230b1 164 Ohlas Mat. 7, 6 — 178 nn. Na toto místo upozornil už Bartoš (Listy fil., l. c., 121). Takové usnesení velké obce se stalo v Praze 21. července 1421 zásluhou právě Jakoubkovou (srovnej AČ. I. 205 a III. 238) — 183 2. Kor. 13, 5 — 185 2. M. 15, 1 nn.
Strana 663
XV. 663 231a1 šíme, ani s nimi zpieváme, ani se s nimi veselíme, leč bychom prvé běh dokonali skrz moře sklenné. A mnozí, mám za to, přejdau ná- silně, také jdauce až k břehu, a zpievati budau tudiež po několika 195 dnech aneb po roce; jiní utopeni budau s faraonem. Bratřie, buďme z počtu věrných, kteříž uhlédáme zahynutie faraona s vojskem jeho a zpievati budeme řkauce: »Zpievajme Pánu, nebo slavně zveleben jest« etc. Nedie tak naprosto: »Zve- leben jest, že koně i jezdce uvrhl do moře«, ale přidává: » Slavně 200 zveleben jest«. Nebo, když se ráčil vtěliti Pán a vzal na se spuosobu lidskau, přijal tělo chudé, tak v tomto skutku zveleben jest před Bohem Otcem a před anděly i lidmi; když jest učil káže tichost, vieru, lásku, zveleben jest a povrhl ve všech těch věcech faraona. Když také vydal zákon nový a veškeren zbor protivil se učení 205 jeho, když jest měl pokoru, a proti tomu zase posměvače přijímal a milostivost zase když jim ukazoval, když se v zahradě přená- božně modlil, až se krví potil, když na svau tvář padal, poctivě se maje před Otcem svým, když sau na ň plvali, biskupové když jej korunovali, když jej na kříž přibili, — všickni skutkové ti byli sau 210 velební, ale přikryti byli pod zpuosobau pokory, že jest ohavný byl před lidmi; ale před obličejem Boha Otce zveleben jest velmi. Apoštol die: »Zmařil sebe samého, zpuosob služebníka přijav«. Sv. Jan píše (XVII.): »Otče, oslav Syna svého, ať i Syn tvuoj oslaví tě«. Jako by řekl: »Hrozné ť jest, což mám podstúpiti, Otče 215 muoj, zlořečenstvie lidské a smrt těžkú«; tu ť jest zveleben; ale když jest z mrtvých vstal, slavně zveleben jest; a netoliko na těle svém Slavně zveleben vlastním, ale na svých svatých zveleben jest. Nebo světí poddali se vuoli boží, kteříž ku podobenství jeho živi byli, trpěli pro jméno jeho; v tom bieše Pán zveleben. Ktož jeho cestu vyvoluje auzkau 220 a jde skrz potupenie a posměchy a protivenstvie mnohá, tu ť se velebí Pán. Protož píše sv. Jan v poslední kapitole: »Pán die: Petře, miluješ-li mne? Odpověděl: Ty vieš, Pane, že miluji tě«. Tak byla duše Bohu poddána k vuoli jeho, že statečně směl řieci: »Ty vieš, že miluji tě«. Řídké srdce naše smie to řieci. Kdyby nás 225 otázal: »Miluješ-li mě, aby tělesné věci směl pro mne ztratiti, druhé přátely, třetie život smrtedlný pro jméno mé, ponížiti se ku po- tupě a posmievaní?« Odpověděl: »Miluji«; a v tom jest zveleben Pán. A die potom: »Dokud s' byl mladší, chodieval s', kde si chtěl«, Kterak jest zveleben Pán Takto Pána velebine Riedké milován takové 197 2. M. 15, 1 — 212 Filip 2, 7 — 213 Jan 17, 1 — 221 Jan 21, 15 nn. — 224 Jan 21, 17 — 228 Jan 21, 18
XV. 663 231a1 šíme, ani s nimi zpieváme, ani se s nimi veselíme, leč bychom prvé běh dokonali skrz moře sklenné. A mnozí, mám za to, přejdau ná- silně, také jdauce až k břehu, a zpievati budau tudiež po několika 195 dnech aneb po roce; jiní utopeni budau s faraonem. Bratřie, buďme z počtu věrných, kteříž uhlédáme zahynutie faraona s vojskem jeho a zpievati budeme řkauce: »Zpievajme Pánu, nebo slavně zveleben jest« etc. Nedie tak naprosto: »Zve- leben jest, že koně i jezdce uvrhl do moře«, ale přidává: » Slavně 200 zveleben jest«. Nebo, když se ráčil vtěliti Pán a vzal na se spuosobu lidskau, přijal tělo chudé, tak v tomto skutku zveleben jest před Bohem Otcem a před anděly i lidmi; když jest učil káže tichost, vieru, lásku, zveleben jest a povrhl ve všech těch věcech faraona. Když také vydal zákon nový a veškeren zbor protivil se učení 205 jeho, když jest měl pokoru, a proti tomu zase posměvače přijímal a milostivost zase když jim ukazoval, když se v zahradě přená- božně modlil, až se krví potil, když na svau tvář padal, poctivě se maje před Otcem svým, když sau na ň plvali, biskupové když jej korunovali, když jej na kříž přibili, — všickni skutkové ti byli sau 210 velební, ale přikryti byli pod zpuosobau pokory, že jest ohavný byl před lidmi; ale před obličejem Boha Otce zveleben jest velmi. Apoštol die: »Zmařil sebe samého, zpuosob služebníka přijav«. Sv. Jan píše (XVII.): »Otče, oslav Syna svého, ať i Syn tvuoj oslaví tě«. Jako by řekl: »Hrozné ť jest, což mám podstúpiti, Otče 215 muoj, zlořečenstvie lidské a smrt těžkú«; tu ť jest zveleben; ale když jest z mrtvých vstal, slavně zveleben jest; a netoliko na těle svém Slavně zveleben vlastním, ale na svých svatých zveleben jest. Nebo světí poddali se vuoli boží, kteříž ku podobenství jeho živi byli, trpěli pro jméno jeho; v tom bieše Pán zveleben. Ktož jeho cestu vyvoluje auzkau 220 a jde skrz potupenie a posměchy a protivenstvie mnohá, tu ť se velebí Pán. Protož píše sv. Jan v poslední kapitole: »Pán die: Petře, miluješ-li mne? Odpověděl: Ty vieš, Pane, že miluji tě«. Tak byla duše Bohu poddána k vuoli jeho, že statečně směl řieci: »Ty vieš, že miluji tě«. Řídké srdce naše smie to řieci. Kdyby nás 225 otázal: »Miluješ-li mě, aby tělesné věci směl pro mne ztratiti, druhé přátely, třetie život smrtedlný pro jméno mé, ponížiti se ku po- tupě a posmievaní?« Odpověděl: »Miluji«; a v tom jest zveleben Pán. A die potom: »Dokud s' byl mladší, chodieval s', kde si chtěl«, Kterak jest zveleben Pán Takto Pána velebine Riedké milován takové 197 2. M. 15, 1 — 212 Filip 2, 7 — 213 Jan 17, 1 — 221 Jan 21, 15 nn. — 224 Jan 21, 17 — 228 Jan 21, 18
Strana 664
664 Kapitola Tak světí oslavovali Boha Jasnost Kristova tato Tito následují Beránka totiž, když s' byl tělesný, následoval s' žádostí tělesných dětinských; »ale když se sstaráš, prospievaje viece v Duchu božím, přepáše 230 tě jiný« a vezmeť v moc tělo tvé k trápení a křižování. A dopovídá: »A to jest řekl znamenaje, kterau by smrtí měl oslaviti Boha«, totiž smrt jeho, kterauž podstaupil, byla jest k oslavení Boha, že se totiž připodobnil Pánu Bohu svému a Synu božiemu, a v tom se líbil Kristu a oslavil a zvelebil Krista, a Kristus jest v nich 235 zveleben. Tak, což sau koli trpěli jiní učedlníci, to bylo k slávě božie, neb sau velikau vieru měli k Bohu; a že v spravedlivé při a že pro pravdu a že pro lásku a milost Kristovu sau trpěli a že sau v dobrém aumyslu mučedlnictva podstupovali a snášeli, to všecko bylo k slávě 240 boží. Jan XVII.: »Oslaven sem v nich«, totiž cesta má líbí se mým svatým, cesty široké se varují, v tom sem oslaven v nich. Opět v témž místě die: »Já jasnost, kterauž si mi dal, dal sem jim«. Jasnost má jest umučenie mé a poníženie kříže; tu ť sem dal jim, aby pro mau příčinu a pro pravdu v lásce a u vieře trpeli. A to ť jest 215 veliký dar, když dává Buoh to, aby pokorně podstaupili pohaněnie na světě; to ť jest k oslavení Boha. Protož, kteří sau za našich časuov pro jméno Kristovo trpěli voheň, trápenie a žaláře, zveleben jest Pán v nich; a mám naději, že ještě v mnohých zveleben bude. A ta ť jest sláva veliká naše, abychom ho zde oslavovali skrz mu-250 čedlnictva a vieru a pokoru, a on ť nás u vlasti nebeské oslaví. Nenie ť v bohatství oslavenie božieho v nás, ale v utrpení, u vieře, v pokoře. Svatým ť sau se tyto všecky věci, totiž bohatstvie, sláva, nelíbily, ale žádostí žádali pro Krista trpěti a pro něho býti pohaněni, aby oslaven byl Pán pro nás a v nás. Ktož pro Krista najviece pohaněnie trpí, ten najviece Beránka následuje a ten oslavuje Krista. Protož, když člověk na světě bývá potupen a v bázni boží stojí, u vieře, v lásce a v aumyslu dobrém, ten ť přemáhá faraona a vojsko jeho. Když duše vyjde z těla, pře- muože a bude na břehu mořském a zpievati bude pieseň tuto řka: 260 »Zpievajme Pánu, nebo slavně zveleben jest«. Ó, kto nám to dá trpěti a pohaněnu býti? Časové jdau a příčiny mučedlnictva, abychom oslavovali Boha a velebili ho. Když tehdy puojdeme přes moře vostré a bodlavé tržiece se, a přijdeme k chudobě té, o kteréž die: »Blahoslavení chudí«, tu zkušeni budau a vyčištěni. 265 255 231a2 Přes moře ostré jít 232 Jan 21, 19—241 Jan 17, 10 — 243 Jan 17, 22 — 253 všecky je vepsáno až dodatečně mezi řádky, zdá se, že rukou jinou než pův. písaře — 261 2. M. 15, 1 — 265 Mat. 5, 3
664 Kapitola Tak světí oslavovali Boha Jasnost Kristova tato Tito následují Beránka totiž, když s' byl tělesný, následoval s' žádostí tělesných dětinských; »ale když se sstaráš, prospievaje viece v Duchu božím, přepáše 230 tě jiný« a vezmeť v moc tělo tvé k trápení a křižování. A dopovídá: »A to jest řekl znamenaje, kterau by smrtí měl oslaviti Boha«, totiž smrt jeho, kterauž podstaupil, byla jest k oslavení Boha, že se totiž připodobnil Pánu Bohu svému a Synu božiemu, a v tom se líbil Kristu a oslavil a zvelebil Krista, a Kristus jest v nich 235 zveleben. Tak, což sau koli trpěli jiní učedlníci, to bylo k slávě božie, neb sau velikau vieru měli k Bohu; a že v spravedlivé při a že pro pravdu a že pro lásku a milost Kristovu sau trpěli a že sau v dobrém aumyslu mučedlnictva podstupovali a snášeli, to všecko bylo k slávě 240 boží. Jan XVII.: »Oslaven sem v nich«, totiž cesta má líbí se mým svatým, cesty široké se varují, v tom sem oslaven v nich. Opět v témž místě die: »Já jasnost, kterauž si mi dal, dal sem jim«. Jasnost má jest umučenie mé a poníženie kříže; tu ť sem dal jim, aby pro mau příčinu a pro pravdu v lásce a u vieře trpeli. A to ť jest 215 veliký dar, když dává Buoh to, aby pokorně podstaupili pohaněnie na světě; to ť jest k oslavení Boha. Protož, kteří sau za našich časuov pro jméno Kristovo trpěli voheň, trápenie a žaláře, zveleben jest Pán v nich; a mám naději, že ještě v mnohých zveleben bude. A ta ť jest sláva veliká naše, abychom ho zde oslavovali skrz mu-250 čedlnictva a vieru a pokoru, a on ť nás u vlasti nebeské oslaví. Nenie ť v bohatství oslavenie božieho v nás, ale v utrpení, u vieře, v pokoře. Svatým ť sau se tyto všecky věci, totiž bohatstvie, sláva, nelíbily, ale žádostí žádali pro Krista trpěti a pro něho býti pohaněni, aby oslaven byl Pán pro nás a v nás. Ktož pro Krista najviece pohaněnie trpí, ten najviece Beránka následuje a ten oslavuje Krista. Protož, když člověk na světě bývá potupen a v bázni boží stojí, u vieře, v lásce a v aumyslu dobrém, ten ť přemáhá faraona a vojsko jeho. Když duše vyjde z těla, pře- muože a bude na břehu mořském a zpievati bude pieseň tuto řka: 260 »Zpievajme Pánu, nebo slavně zveleben jest«. Ó, kto nám to dá trpěti a pohaněnu býti? Časové jdau a příčiny mučedlnictva, abychom oslavovali Boha a velebili ho. Když tehdy puojdeme přes moře vostré a bodlavé tržiece se, a přijdeme k chudobě té, o kteréž die: »Blahoslavení chudí«, tu zkušeni budau a vyčištěni. 265 255 231a2 Přes moře ostré jít 232 Jan 21, 19—241 Jan 17, 10 — 243 Jan 17, 22 — 253 všecky je vepsáno až dodatečně mezi řádky, zdá se, že rukou jinou než pův. písaře — 261 2. M. 15, 1 — 265 Mat. 5, 3
Strana 665
XV. 665 231b1 231b2 Prorok die: »Přepálil sem tě u výhni chudoby«. Tu chudí a pokorní svítězí, duchovně, ne tělesně; zbožie tato časná a oděnie bojovná neprospievají v boji duchovním tak jako pokora, trpělivost, viera a láska. Mudřec praví: »Lepší jest trpělivý nežli muž silný a ješto 270 dobývá měst«. Ktož zlým za zlé se neodplacuje, Krista následuje, silnější jest všelikého voděnce, kterýž světsky přemáhá, a ten, ktož panuje aumyslu svému, lepší jest nežli ten, který města dobývá. A viece na trpělivém a pokorném a chudém a na laskavém a věrném zveleben bývá Pán nežli na silném a vajbojovníku světském. 275 Item v vyvolených, kteříž se nábožně modlí, milosrdné skutky činie, a ve všech skutcích jich z viery zveleben bývá Pán; ale po smrti naší, když do slávy přijdeme jako nad moře, tehdy slavně zveleben bude Pán; a když tělo naše bude slavné a budeme spolu zvelebenie Pána s anděly, tehdy ve všech zveleben bude slavně Pán. Když jest 280 přišel v tělo naše lidské, zveleben jest; ale když k saudu přijde, tu slavně zveleben bude. Nebo jako faraona porazil, tak Anti- krista a všecky zlé uvrže na zatracenie; tehdy všickni oslavení zpievati budau řkúce: »Zpievajme Pánu, nebo slavně zveleben jest, uvrhl koně (totiž Antikrista) i jezdce (totiž dábla) do moře 285 (totiž na zatracenie)«. Tehdy ne časnau píseň, ale věčnau zpievati budau řkauce: »Zpievajme Pánu« etc. Ó křesťané, které sau nelibé věci tělu našemu, velmi sau úžiteč- né duši! Nestrachujme se jich, vieru mějme a aumysl dobrý; všecky tyto věci k dobrému nápomocny budau. Ale křehkost 290 v nás jest, kteříž řiekají: »Brzo-li bude konec těch zlých věcí?« (Abakuk: »Proč cesta nemilostivých šťastně se vede? Proč zlé věci dopauštieš?«), jako by Buoh netbal takových věcí přetrhnauti, neznajíce křehká srdce, že k dobrému sau nápomocny voleným. Ale pokoj a zbožie sau nám ke zlému, a neznají toho křehcí, že 295 zlato v výhni se čistí. A nevíme-liž, že tří mládenci v ohni zkušeni sau a viece se Bohu líbili? Protož, ačkoli tělo křehké domnievá se, že bychom my na tento čas zle stáli a jako bychom v zapomenutie byli od Boha a jako přemožení a jako by Pán spal, alevšak saudové tito boží, kteréž puosobí s svými volenými, sau divní. O kterýchž 300 die apoštol: »Ó vysokosti bohatstvie etc., a kterak neobsáhlí sau saudové jeho« a rány a zámutkové, kterýmiž k spasení přivodí své volené! Nebéřem sobě příkladu na lékaři; když ten, který trpí zim- Příklad na lékaři Kto sau silni Kuoň, kto jest Nelibé věci tělu úžitečné sau duší Toto se hodí v boji oděnie 266 Iz. 48, 10 — 269 Přísl. 16, 32 — 283 2. M. 15, 1 — 291 Abak. 1, 13 — 295 Dan. 3, 23 nn. — 300 Řím. 11, 33
XV. 665 231b1 231b2 Prorok die: »Přepálil sem tě u výhni chudoby«. Tu chudí a pokorní svítězí, duchovně, ne tělesně; zbožie tato časná a oděnie bojovná neprospievají v boji duchovním tak jako pokora, trpělivost, viera a láska. Mudřec praví: »Lepší jest trpělivý nežli muž silný a ješto 270 dobývá měst«. Ktož zlým za zlé se neodplacuje, Krista následuje, silnější jest všelikého voděnce, kterýž světsky přemáhá, a ten, ktož panuje aumyslu svému, lepší jest nežli ten, který města dobývá. A viece na trpělivém a pokorném a chudém a na laskavém a věrném zveleben bývá Pán nežli na silném a vajbojovníku světském. 275 Item v vyvolených, kteříž se nábožně modlí, milosrdné skutky činie, a ve všech skutcích jich z viery zveleben bývá Pán; ale po smrti naší, když do slávy přijdeme jako nad moře, tehdy slavně zveleben bude Pán; a když tělo naše bude slavné a budeme spolu zvelebenie Pána s anděly, tehdy ve všech zveleben bude slavně Pán. Když jest 280 přišel v tělo naše lidské, zveleben jest; ale když k saudu přijde, tu slavně zveleben bude. Nebo jako faraona porazil, tak Anti- krista a všecky zlé uvrže na zatracenie; tehdy všickni oslavení zpievati budau řkúce: »Zpievajme Pánu, nebo slavně zveleben jest, uvrhl koně (totiž Antikrista) i jezdce (totiž dábla) do moře 285 (totiž na zatracenie)«. Tehdy ne časnau píseň, ale věčnau zpievati budau řkauce: »Zpievajme Pánu« etc. Ó křesťané, které sau nelibé věci tělu našemu, velmi sau úžiteč- né duši! Nestrachujme se jich, vieru mějme a aumysl dobrý; všecky tyto věci k dobrému nápomocny budau. Ale křehkost 290 v nás jest, kteříž řiekají: »Brzo-li bude konec těch zlých věcí?« (Abakuk: »Proč cesta nemilostivých šťastně se vede? Proč zlé věci dopauštieš?«), jako by Buoh netbal takových věcí přetrhnauti, neznajíce křehká srdce, že k dobrému sau nápomocny voleným. Ale pokoj a zbožie sau nám ke zlému, a neznají toho křehcí, že 295 zlato v výhni se čistí. A nevíme-liž, že tří mládenci v ohni zkušeni sau a viece se Bohu líbili? Protož, ačkoli tělo křehké domnievá se, že bychom my na tento čas zle stáli a jako bychom v zapomenutie byli od Boha a jako přemožení a jako by Pán spal, alevšak saudové tito boží, kteréž puosobí s svými volenými, sau divní. O kterýchž 300 die apoštol: »Ó vysokosti bohatstvie etc., a kterak neobsáhlí sau saudové jeho« a rány a zámutkové, kterýmiž k spasení přivodí své volené! Nebéřem sobě příkladu na lékaři; když ten, který trpí zim- Příklad na lékaři Kto sau silni Kuoň, kto jest Nelibé věci tělu úžitečné sau duší Toto se hodí v boji oděnie 266 Iz. 48, 10 — 269 Přísl. 16, 32 — 283 2. M. 15, 1 — 291 Abak. 1, 13 — 295 Dan. 3, 23 nn. — 300 Řím. 11, 33
Strana 666
666 Kapitola Žold rytieruom Zbuzuje k trpělivosti Koňové co sau Jezdec Pastýřové světi Andělé pomáhají věrným nici, žádá vína, nedá jemu řka: »K horšiemu ť by tvému bylo, lépe ť jest se tobě zdržeti a vyčistiti a zdravie nabyti. Nebyl bych milosrdný, kdy ť bych v tom povolil; já viem čas, kdy tobě dáti; 305 což znám, ty nerozumieš, křehký si, protož tě nechci uposlechnauti v žádosti tvé«. Protož světí, vyšedše z křehkosti našie, žádali sú trpěti, ješto my se toho zdalujem a netrpěliví sme v protivných věcech. Jako rytieř, když se žold platí v městě, jede tam, aby chválu měl, 310 a hledá příčiny, aby dokazoval skutkuov rytieřských pro světskau slávu, tak Pán ohlašuje žold veliký, že chce dáti svým voleným, jediné aby vstali a činili sobě zmužile. A by pak zmordováni byli pro jméno jeho, života věčného dojdau. Svět tento hyne a sláva jeho i krása i bohatstvie. Co stojíme? Bojujme a trpme a tak se 315 vyčisťme s dědici královstvie nebeského; neb sau oni trpěli, při- podobňujme se jim! Proroctvie oznamuje, že v najposlednějších dnech trpěti budau; proč tehdy se z toho vyníti chcme? Tak trpieceoslavíme Krista, a zemrauce pro jméno jeho, slavně zvelebíme a zpievati budem s mnohými svatými pieseň novau, 320 vidauce faraona utopeného. A tak netoliko z našeho spasenie oslavovati budeme Boha, ale také z vítězstvie, kteréž smy učinili s pomocí boží, že jest koně porazil. Koňové sau andělé boží dobří, ko ové sú světí, koňové poslušní pravdy, v uzdu bázně jsúce pojati; na nichžto jezdec jest Duch Páně, dobří sau ti koňové, 325 poslušní a pokorní. Prorokováno jest, že od poslušenstvie mnozí odstaupie, mužie i ženy, od poslušenstvie božieho a dobrých kněží i rodičuov; protož se bludové rozmohli v lidu. Andělé také sau koňové, kteřížto sau pod uzdau božské vuole, na nichžto Pán přebývá. Tak světí pastýřové sau koňové Pána Boha. V IIII. kni-330 hách Královských VI°.: Když Elizeus byl obehnán od vojska syrského, služebník jeho lekl se řka: »Auvech, auvech, otče muoj!« Kterýžto modlil se, aby oči jeho byly otevřieny, aby viděl anděl- skau stráž, a uhlédal množstvie vozuov a koňuov vohnivých na znamenie, že skrz koně andělé se vyznamenávají. Kdyby byla 335 viera veliká v nás, duše nic by se nestrachovala lidského, neb množstvie anděluov takového zachovává a spomáhá a učie a zpra- vuje. Nebo andělé takových duší sau před oblíčejem Páně modléce se za ty duše. Kdyby to duše mohla sobě vyžádati od Pána Boha, u vieře pravé a v těchto nebezpečenstvích bojujície, jak veliké 340 232a1 317 Mat. 24, 9; Luk. 21, 12 — 326 I. Tim. 4, 1 — 331 2. (4.) Král. 6, 15 nn.
666 Kapitola Žold rytieruom Zbuzuje k trpělivosti Koňové co sau Jezdec Pastýřové světi Andělé pomáhají věrným nici, žádá vína, nedá jemu řka: »K horšiemu ť by tvému bylo, lépe ť jest se tobě zdržeti a vyčistiti a zdravie nabyti. Nebyl bych milosrdný, kdy ť bych v tom povolil; já viem čas, kdy tobě dáti; 305 což znám, ty nerozumieš, křehký si, protož tě nechci uposlechnauti v žádosti tvé«. Protož světí, vyšedše z křehkosti našie, žádali sú trpěti, ješto my se toho zdalujem a netrpěliví sme v protivných věcech. Jako rytieř, když se žold platí v městě, jede tam, aby chválu měl, 310 a hledá příčiny, aby dokazoval skutkuov rytieřských pro světskau slávu, tak Pán ohlašuje žold veliký, že chce dáti svým voleným, jediné aby vstali a činili sobě zmužile. A by pak zmordováni byli pro jméno jeho, života věčného dojdau. Svět tento hyne a sláva jeho i krása i bohatstvie. Co stojíme? Bojujme a trpme a tak se 315 vyčisťme s dědici královstvie nebeského; neb sau oni trpěli, při- podobňujme se jim! Proroctvie oznamuje, že v najposlednějších dnech trpěti budau; proč tehdy se z toho vyníti chcme? Tak trpieceoslavíme Krista, a zemrauce pro jméno jeho, slavně zvelebíme a zpievati budem s mnohými svatými pieseň novau, 320 vidauce faraona utopeného. A tak netoliko z našeho spasenie oslavovati budeme Boha, ale také z vítězstvie, kteréž smy učinili s pomocí boží, že jest koně porazil. Koňové sau andělé boží dobří, ko ové sú světí, koňové poslušní pravdy, v uzdu bázně jsúce pojati; na nichžto jezdec jest Duch Páně, dobří sau ti koňové, 325 poslušní a pokorní. Prorokováno jest, že od poslušenstvie mnozí odstaupie, mužie i ženy, od poslušenstvie božieho a dobrých kněží i rodičuov; protož se bludové rozmohli v lidu. Andělé také sau koňové, kteřížto sau pod uzdau božské vuole, na nichžto Pán přebývá. Tak světí pastýřové sau koňové Pána Boha. V IIII. kni-330 hách Královských VI°.: Když Elizeus byl obehnán od vojska syrského, služebník jeho lekl se řka: »Auvech, auvech, otče muoj!« Kterýžto modlil se, aby oči jeho byly otevřieny, aby viděl anděl- skau stráž, a uhlédal množstvie vozuov a koňuov vohnivých na znamenie, že skrz koně andělé se vyznamenávají. Kdyby byla 335 viera veliká v nás, duše nic by se nestrachovala lidského, neb množstvie anděluov takového zachovává a spomáhá a učie a zpra- vuje. Nebo andělé takových duší sau před oblíčejem Páně modléce se za ty duše. Kdyby to duše mohla sobě vyžádati od Pána Boha, u vieře pravé a v těchto nebezpečenstvích bojujície, jak veliké 340 232a1 317 Mat. 24, 9; Luk. 21, 12 — 326 I. Tim. 4, 1 — 331 2. (4.) Král. 6, 15 nn.
Strana 667
XV. 667 350 232b1 množstvie máme anděluov, všickni divným obyčejem byli bychom potěšeni a byli bychme statečnější v tomto boji duchovním. Také andělé dobří nutkají mysl k náboženstvi, ku pokání, a radují se z obrácenie duše k Bohu; jestliže hřeší duše, velmi se 345 z toho andělé rmautie. A kdež žádný nemuože spomoci duši v ne- bezpečenstvích z lidí, tu andělé místo mají ku pomoci našie. Ó, kterak oni poslušni sú Boha, aby nám slaužili, biedným lidem! A tito sau velicí boží darové, a nedbáme na ně, ale o pečovánie světských věcí myslíme. Koňové zlí sau hřiešníci; a každý hřiešník jest kuoň, kteréhož zpravuje duch zlostný a pobádá ho k hněvu, k závisti, k bludóm, k pokrytství a k milosti tělesné. Jestliže svolují takovým hřie- chuom, nechať vědie jistotně, že sau koňové šatanovi. Uzřieš-li člověka, an se častokrát hněvá, an netrpělivý jest, znaj, že jest 355 kucň v uzdu dáblovu pojatý. Někteří sprvu bývají koňové boží do času, potom ďáblovi. Sprvu Jidáš koněm božím byl poslušným, spolu s jinými přijímal tělo Kristovo; potom vynikl z uzdy boží a povstal proti Pánu svému, vsedl na něho šatan a vyvedl ho od večeře Kristovy a jel na něm k biskupóm a zradil ho jim. Někteří 360 přijímali tělo a krev Kristovu u vieře, poslauchali pokorně slova božieho, a již odstaupili od viery slova božieho a velebné svátosti oltářnie, neb některý zlý duch posadil se na nich a uzdu, totiž zprávu bludnau, vložil na ně. Takoví koňové, leč se obrátie, a ssvr- hauce s sebe šatanáše, Krista na se vezmau, budau poraženi na 365 duši i na těle; a tehdy bude sláva Bohu a svatým jeho, když budau nositi a velebiti Boha na sobě a zpievati budau řiekajíce: »Zpievajme Pánu!« Nebo kuoň, totiž Antikristus, i jezdec, totiž ďábel, po- ražen bude se všemi duchy nešlechetnými, kteřížto všecka jednak srdce chtie opanovati. »Uvrženi budau do moře« zatracenie s ne- 370 přátely svatých božích, do propasti věčného zatracenie; a světí, stojíce s Beránkem a s anděly jeho, i my s nimi, jestliže přemuo- žeme ty koně a jezdce, zpievati budeme také řkauce: »Zpievajme Pánu, nebo slavně zveleben jest« etc. Roňove zli, hřiešníci Někteří dobří sprvu. Jidáš Odstaupili od viery někteří, pročí Velebiti Boha na sobě 232a2 Anděle kterak se k nám mají V vidění Janovu povědieno jest, kterak volení moře sklenné projíti mají a přijdauce na břeh mořský, stanau s Beránkem a s svatými jeho a uhlédají nepřátely božie utopené v moři věčného zatracenie. A z toho radovati se budau velmi, zpievajiece pieseň 372 2. M. 15, I.
XV. 667 350 232b1 množstvie máme anděluov, všickni divným obyčejem byli bychom potěšeni a byli bychme statečnější v tomto boji duchovním. Také andělé dobří nutkají mysl k náboženstvi, ku pokání, a radují se z obrácenie duše k Bohu; jestliže hřeší duše, velmi se 345 z toho andělé rmautie. A kdež žádný nemuože spomoci duši v ne- bezpečenstvích z lidí, tu andělé místo mají ku pomoci našie. Ó, kterak oni poslušni sú Boha, aby nám slaužili, biedným lidem! A tito sau velicí boží darové, a nedbáme na ně, ale o pečovánie světských věcí myslíme. Koňové zlí sau hřiešníci; a každý hřiešník jest kuoň, kteréhož zpravuje duch zlostný a pobádá ho k hněvu, k závisti, k bludóm, k pokrytství a k milosti tělesné. Jestliže svolují takovým hřie- chuom, nechať vědie jistotně, že sau koňové šatanovi. Uzřieš-li člověka, an se častokrát hněvá, an netrpělivý jest, znaj, že jest 355 kucň v uzdu dáblovu pojatý. Někteří sprvu bývají koňové boží do času, potom ďáblovi. Sprvu Jidáš koněm božím byl poslušným, spolu s jinými přijímal tělo Kristovo; potom vynikl z uzdy boží a povstal proti Pánu svému, vsedl na něho šatan a vyvedl ho od večeře Kristovy a jel na něm k biskupóm a zradil ho jim. Někteří 360 přijímali tělo a krev Kristovu u vieře, poslauchali pokorně slova božieho, a již odstaupili od viery slova božieho a velebné svátosti oltářnie, neb některý zlý duch posadil se na nich a uzdu, totiž zprávu bludnau, vložil na ně. Takoví koňové, leč se obrátie, a ssvr- hauce s sebe šatanáše, Krista na se vezmau, budau poraženi na 365 duši i na těle; a tehdy bude sláva Bohu a svatým jeho, když budau nositi a velebiti Boha na sobě a zpievati budau řiekajíce: »Zpievajme Pánu!« Nebo kuoň, totiž Antikristus, i jezdec, totiž ďábel, po- ražen bude se všemi duchy nešlechetnými, kteřížto všecka jednak srdce chtie opanovati. »Uvrženi budau do moře« zatracenie s ne- 370 přátely svatých božích, do propasti věčného zatracenie; a světí, stojíce s Beránkem a s anděly jeho, i my s nimi, jestliže přemuo- žeme ty koně a jezdce, zpievati budeme také řkauce: »Zpievajme Pánu, nebo slavně zveleben jest« etc. Roňove zli, hřiešníci Někteří dobří sprvu. Jidáš Odstaupili od viery někteří, pročí Velebiti Boha na sobě 232a2 Anděle kterak se k nám mají V vidění Janovu povědieno jest, kterak volení moře sklenné projíti mají a přijdauce na břeh mořský, stanau s Beránkem a s svatými jeho a uhlédají nepřátely božie utopené v moři věčného zatracenie. A z toho radovati se budau velmi, zpievajiece pieseň 372 2. M. 15, I.
Strana 668
668 Kapitola Nenie málo říci »Buon muoje Dvé straně pokládají se Abraham Lid z Ejipta vycházející Mojžiešovu, o kteréž se pokládá v Exodi knihách v XV. kapitole: 5 »Zpievajme Pánu, nebo slavně zveleben jest« etc. Dvě věci máme znamenati v té piesničce. Najprvé, kterak volení, obdržiece vítěz- stvie ostatnie, zpievati budau řkauce: »Tento Buoh muoj, a slavně velebiti budu ho«. Druhé, kterak Pán jest silný bojovník, stieraje boje; a z toho dáno jest jemu jméno »Buoh všemohúcí«. O prvním, praviti Pánu Bohu: »Tento Buoh muoj«, nenie málo řieci, aniž to každému dáno jest; nebo hřiešníkuov čest a chvála němá jest před Bohem. Ale řieci právě, z srdce celého a z pokory hluboké: »Ty si Buoh muoj«, to jest vyvolených. Do- týká dvau stran: najprvé vítězstvie dobrých, jenž konečně svítězí 15 nad šatanem, druhau pokládá zatracencuov, kteráž utopena bude. První zpievati bude řka: »Tento ť jest Buoh muoj«. Duše jiná žádná nebude moci právě řieci: »Tento Buoh muoj«, kteréž nectily ho jako Boha, ale stvořenie. Neměla k němu viery, aniž ho kdy v srdci ctila; protož nebude zpievati řkúci: »Tento Buoh 20 muoj«. Ale strana Ježíše Krista veselým srdcem a myslí na konci vítězstvie svého die: »Tento Buoh muoj a chváliti budu jej«. Té straně dáno bude za veliký dar, aby ho vyznávala a chválila řkúci: »Tento Buoh muoj«. V nebeské vlasti dokonaleji bude ho chváliti; zde v podobenství chválí věrné srdce a vyznává. Jako 25 Abraham vykládá se »otec mnohých národuov«, kterýž vyzname- nává Boha Otce, jemuž jest puojčeno opatřiti hvězdy nebeské bez počtu, skrz něž se znamená siemě božie. Protož die: »Já otec tvuoj a semene tohoto, a odplata tvá veliká příliš; nebo já samého sebe tobě dám i semeni tvému dám 30 pověděti to: Ty si Buoh muoj. A siemě tvé bude mi řieci: Ty si sláva má a chvála má, Hospodine«. Ale lid, kterýž vychází z Ejipta skrz vuodce Mojžieše a Arona a skrz proroky, těm mluví Pán řka (v Exodu XX°.): »Já Pán, který sem tě vyvedl z země ejiptské, kterýž sem milovník silný«. Mluví tomu lidu, kterýž jde přes 35 moře, kterýž vychází z Ejipta, kterýž přemáhá zástup Antikristuov a šatanuov, kterémužto všecken svět se protiví a kterýž pospiechá k břehu vlasti nebeské; ten ť zpievá zde některak: »Tento Buoh muoj, a ty si síla má« etc. O těch napsáno jest (Mat. XXII.): Když kacieři přišli k Kristu, kteříž o vzkříšení z mrtvých nevěřili, pyšní 40 velmi a lstivau pohádku vypověděvše: »Sedm mužuov měli sú 10 232b2 Kacieři pyšní 6 Ib. — 8 2. M. 15, 2 — 26 Cf. Hieronymi, Liber de nominibus hebr. (ML 23, c. 775): Abraam, pater videns populum. — 34 2. M. 20, 2 a 5 — 39 Mat. 22, 23 nn.
668 Kapitola Nenie málo říci »Buon muoje Dvé straně pokládají se Abraham Lid z Ejipta vycházející Mojžiešovu, o kteréž se pokládá v Exodi knihách v XV. kapitole: 5 »Zpievajme Pánu, nebo slavně zveleben jest« etc. Dvě věci máme znamenati v té piesničce. Najprvé, kterak volení, obdržiece vítěz- stvie ostatnie, zpievati budau řkauce: »Tento Buoh muoj, a slavně velebiti budu ho«. Druhé, kterak Pán jest silný bojovník, stieraje boje; a z toho dáno jest jemu jméno »Buoh všemohúcí«. O prvním, praviti Pánu Bohu: »Tento Buoh muoj«, nenie málo řieci, aniž to každému dáno jest; nebo hřiešníkuov čest a chvála němá jest před Bohem. Ale řieci právě, z srdce celého a z pokory hluboké: »Ty si Buoh muoj«, to jest vyvolených. Do- týká dvau stran: najprvé vítězstvie dobrých, jenž konečně svítězí 15 nad šatanem, druhau pokládá zatracencuov, kteráž utopena bude. První zpievati bude řka: »Tento ť jest Buoh muoj«. Duše jiná žádná nebude moci právě řieci: »Tento Buoh muoj«, kteréž nectily ho jako Boha, ale stvořenie. Neměla k němu viery, aniž ho kdy v srdci ctila; protož nebude zpievati řkúci: »Tento Buoh 20 muoj«. Ale strana Ježíše Krista veselým srdcem a myslí na konci vítězstvie svého die: »Tento Buoh muoj a chváliti budu jej«. Té straně dáno bude za veliký dar, aby ho vyznávala a chválila řkúci: »Tento Buoh muoj«. V nebeské vlasti dokonaleji bude ho chváliti; zde v podobenství chválí věrné srdce a vyznává. Jako 25 Abraham vykládá se »otec mnohých národuov«, kterýž vyzname- nává Boha Otce, jemuž jest puojčeno opatřiti hvězdy nebeské bez počtu, skrz něž se znamená siemě božie. Protož die: »Já otec tvuoj a semene tohoto, a odplata tvá veliká příliš; nebo já samého sebe tobě dám i semeni tvému dám 30 pověděti to: Ty si Buoh muoj. A siemě tvé bude mi řieci: Ty si sláva má a chvála má, Hospodine«. Ale lid, kterýž vychází z Ejipta skrz vuodce Mojžieše a Arona a skrz proroky, těm mluví Pán řka (v Exodu XX°.): »Já Pán, který sem tě vyvedl z země ejiptské, kterýž sem milovník silný«. Mluví tomu lidu, kterýž jde přes 35 moře, kterýž vychází z Ejipta, kterýž přemáhá zástup Antikristuov a šatanuov, kterémužto všecken svět se protiví a kterýž pospiechá k břehu vlasti nebeské; ten ť zpievá zde některak: »Tento Buoh muoj, a ty si síla má« etc. O těch napsáno jest (Mat. XXII.): Když kacieři přišli k Kristu, kteříž o vzkříšení z mrtvých nevěřili, pyšní 40 velmi a lstivau pohádku vypověděvše: »Sedm mužuov měli sú 10 232b2 Kacieři pyšní 6 Ib. — 8 2. M. 15, 2 — 26 Cf. Hieronymi, Liber de nominibus hebr. (ML 23, c. 775): Abraam, pater videns populum. — 34 2. M. 20, 2 a 5 — 39 Mat. 22, 23 nn.
Strana 669
XV. 669 233a jednu ženu« etc., odpověděl jim: »V království nebeském nebudau se ženiti ani vdávati, ale budau jako andělé boží«. To jest povědieno o semeni Abrahamovu. »Zda ste nečtli: Já sem Buoh Abrahamuov 45 etc., ale ne mrtvých, tehdy živých?« Jako by řekl:» Abraham, Izák svatí byli a zem řeli tělesně; ale ta osoba trvá všecka živá jich, protož Pán Buoh ještě trvá, Buoh jich; ale nebyl by Buoh Abrahamuov, Izákuov, kdyby Abrahama nebylo a Izáka«. Tehdy to siemě, kteréž umierá na těle, to ještě trvá v nebi i na v nebi světí trvají 50 zemi; a to siemě řiekáme Pánu Bohu: »Tento Buoh muoj a chváliti budu jej«. Protož toto siemě Abrahamovo má poznánie o Bohu, a tak sami zpievají řkauce: »Tento Buoh muoj«, zde i v budaucím věku. Strana z semene toho praví: »Uchopil si pravau ruku mau«, totiž abych nepadl v zámutku, »a u vuoli tvé provedl si mě«, 55 totiž zachoval si mě, »a v slávě přijal si mě«, totiž přijmeš. »Co jest mi v nebi?« Tam jest sláva věčná. »Co jest mi na zemi?«, o této slávě a o tomto těle, toho nemiluji, neb zahyne. »Protož Buoh srdce mého ty si«, totiž nebe nenie mi Bohem ani země, ale ty Buoh si, Buoh mého srdce, tě nade všecko miluji, k tobě patřím, 60 srdce mé k tobě obracuji, tobě slaužím, tě ctím, na tě hledím. A ti sami zpievají řkúce: »Tento Buoh muoj«. Ale zlí neřiekají toho. V žalmu: »Vysvobod mě z lidu, jichžto pravice nepravosti jest, jichžto sau špižierny plné, synové okrášlení, ohrady dobře stojie.« Blahoslavený nazývali lid, kterýž má tyto věci a srdce na- 65 plnili svá milováním světským. »Ale blahoslavený jest lid, které- hožto pán jest Bohem jich«. Jako by řekl: »Já ť lépe rozumiem«, totiž aby srdce mé zalibovalo sobě v Pánu a srdce mé aby se kochalo v umučení Páně. Item, kdež Pán dává sebe samého. Také Pán dává se samého v svátosti velebné. Srdce věrné tu vyznává ho řka: 233a2 70 »Tento ť jest Buoh muoj a síla má«. Ale nejvěrná srdce nevy- znávají toho, ale pochybují tu býti Boha svého; a žádný jich ne- muože zase navésti, leč kdy Duch Páně přijde, aby je napravil u vieře o velebné svátosti. Ale kteří mají ho vyznávati v vlasti ne- beské řiekajíce: »Tento Buoh muoj«, nechť se učie prvé zpievati 75 zde tak: »Tento Buoh muoj«. Ale ne všem dává se to, jediné těm, kteříž projdau skrz moře Červené a setrvají do konce. Někteří sau, ješto vypadají od přikázaní jeho; ti se zapomínají na Boha svého a nemají bázně jeho v srdci, ani milovánie, aniž ctie ho, ani k němu Pán Buoh v svátosti 42 Mat. 22, 30 — 44 Mat. 22, 31 a 32 — 53 Podle Ž. 73, 23 až 26 62 Podle Z. 144, 11 až 13 — 65 Ž. 144, 15
XV. 669 233a jednu ženu« etc., odpověděl jim: »V království nebeském nebudau se ženiti ani vdávati, ale budau jako andělé boží«. To jest povědieno o semeni Abrahamovu. »Zda ste nečtli: Já sem Buoh Abrahamuov 45 etc., ale ne mrtvých, tehdy živých?« Jako by řekl:» Abraham, Izák svatí byli a zem řeli tělesně; ale ta osoba trvá všecka živá jich, protož Pán Buoh ještě trvá, Buoh jich; ale nebyl by Buoh Abrahamuov, Izákuov, kdyby Abrahama nebylo a Izáka«. Tehdy to siemě, kteréž umierá na těle, to ještě trvá v nebi i na v nebi světí trvají 50 zemi; a to siemě řiekáme Pánu Bohu: »Tento Buoh muoj a chváliti budu jej«. Protož toto siemě Abrahamovo má poznánie o Bohu, a tak sami zpievají řkauce: »Tento Buoh muoj«, zde i v budaucím věku. Strana z semene toho praví: »Uchopil si pravau ruku mau«, totiž abych nepadl v zámutku, »a u vuoli tvé provedl si mě«, 55 totiž zachoval si mě, »a v slávě přijal si mě«, totiž přijmeš. »Co jest mi v nebi?« Tam jest sláva věčná. »Co jest mi na zemi?«, o této slávě a o tomto těle, toho nemiluji, neb zahyne. »Protož Buoh srdce mého ty si«, totiž nebe nenie mi Bohem ani země, ale ty Buoh si, Buoh mého srdce, tě nade všecko miluji, k tobě patřím, 60 srdce mé k tobě obracuji, tobě slaužím, tě ctím, na tě hledím. A ti sami zpievají řkúce: »Tento Buoh muoj«. Ale zlí neřiekají toho. V žalmu: »Vysvobod mě z lidu, jichžto pravice nepravosti jest, jichžto sau špižierny plné, synové okrášlení, ohrady dobře stojie.« Blahoslavený nazývali lid, kterýž má tyto věci a srdce na- 65 plnili svá milováním světským. »Ale blahoslavený jest lid, které- hožto pán jest Bohem jich«. Jako by řekl: »Já ť lépe rozumiem«, totiž aby srdce mé zalibovalo sobě v Pánu a srdce mé aby se kochalo v umučení Páně. Item, kdež Pán dává sebe samého. Také Pán dává se samého v svátosti velebné. Srdce věrné tu vyznává ho řka: 233a2 70 »Tento ť jest Buoh muoj a síla má«. Ale nejvěrná srdce nevy- znávají toho, ale pochybují tu býti Boha svého; a žádný jich ne- muože zase navésti, leč kdy Duch Páně přijde, aby je napravil u vieře o velebné svátosti. Ale kteří mají ho vyznávati v vlasti ne- beské řiekajíce: »Tento Buoh muoj«, nechť se učie prvé zpievati 75 zde tak: »Tento Buoh muoj«. Ale ne všem dává se to, jediné těm, kteříž projdau skrz moře Červené a setrvají do konce. Někteří sau, ješto vypadají od přikázaní jeho; ti se zapomínají na Boha svého a nemají bázně jeho v srdci, ani milovánie, aniž ctie ho, ani k němu Pán Buoh v svátosti 42 Mat. 22, 30 — 44 Mat. 22, 31 a 32 — 53 Podle Ž. 73, 23 až 26 62 Podle Z. 144, 11 až 13 — 65 Ž. 144, 15
Strana 670
670 Kapitola Třie mládenci zpievali Veliké skutky činí s námi Buoh Života dobrého potřebie patřie, ani se kochají v Pánu: těm se peklo začíná zde a sau po- dobni oněm zatracencóm v hryzení svědomie. A že ukrutně saudie 80 ho, že je nemilosrdný, tvrdý; neb opuštěni sau od něho v srdci svém a sau jistě podobni oněm zatracencuom. Kteříž tak činie, ti ť mají Boha za nic, jako by nebyl Buch, a protož nemají bázně a rozkošné k němu chuti, ani naděje mají k němu. Protož neřiekají: »Tento Buoh muoj«, nebo nepokládají ho býti sobě dobrého, věr- 85 ného, milostivého, aniž se ho bojie, ani ho milují, i nemohau řieci: »Tento Buoh muoj«. Ale volení, nechajíce radosti světské, ale milosrdní, laskaví, pokorní, kající, bázeň majíce a potěšenie roz- košné v něm, počínají poněkud o něm vypravovati řkúce: »Tento Buoh muoj«. Daniel III°.: Když tří mládenci nesvolili k modlářství 90 s maudrými světa, uvrženi sau do peci a tam zpievali, napomínajíce všeho stvořenie, nebe, zemi, služebníkuov a kněží k chválení Pána; veselé tam nevýmluvné měli v zámutku, a nikdá k tomu podob- ného neměli v pokoji. Král pak, uzřev čtvrtého, totiž anděla, řekl: »Nenie Boha na zemi jako Buoh synuov izrahelských!« Hle, kterak se jest pohnul v srdci svém divně, uzřev skutky boží tyto. Ó, jak mnohé a veliké skutky své s námi Buoh činí, dává poznánie hřiešníkóm, dává dary divné, dává přemáhati hřiechy, nepřátely! Též také onen Nabuchodonozor poznal dobrodínie božská a chválil a uposlechl; mnohem viece my vyznávati máme, 100 hřiechuov se varovati, dobře živi býti, Boha se báti, lásku mieti! Ktož ť nemá života dobrého, nemuož řieci: »Buoh muoj«. Apoštol praví: »Žádný nemuož řieci Pán Ježíš, jediné v Duchu svatém«. Žádný nemuož řieci Otče náš!, jediné leč bude syn boží. Galat.: »A že ste synové boží, poslal Buoh Ducha v srdce vaše řiekajícieho: 105 »Abba! Otče!«, totiž tebe poslauchám, tě velebím, tebe ctím, neb si mi Ducha svého dal. Protož život dobrý držme, Ducha božieho ostřiehajme, abychom řieci mohli: »Tento Buoh muoj«. Srdce mrtvá usty toliko řiekají, ale srdce živá obojím obyčejem, srdcem i myslí. Duch boží má živau vieru, a protož dobře mluví. 110 Druhá strana nemuož toho mieti. Protož ty strany mušejí býti rozděleny: jedna bude spasena, a druhá utopena; jedna přemuož, a druhá bude přemožena. II. Korint. VI°.: »Rozšiřte srdce vaše k Bohu a nechtějte spolčiti s nevěrnými, nechtějte jha táhnúti s nevěrnými. Jaký ť je spolek věrnému s nevěrným, nešlechetného 115 233b1 95 Peklo zde začíná se těmto Varuj se nevěrných 90 Daniel 3, 24 nn. (vulgata) — 95 Ib. 3, 91 nn. a 95 — 103 I. Kor. 12, 3 — 105 Gal. 4, 6 — 113 Podle 2. Kor. 6, 13 až 15
670 Kapitola Třie mládenci zpievali Veliké skutky činí s námi Buoh Života dobrého potřebie patřie, ani se kochají v Pánu: těm se peklo začíná zde a sau po- dobni oněm zatracencóm v hryzení svědomie. A že ukrutně saudie 80 ho, že je nemilosrdný, tvrdý; neb opuštěni sau od něho v srdci svém a sau jistě podobni oněm zatracencuom. Kteříž tak činie, ti ť mají Boha za nic, jako by nebyl Buch, a protož nemají bázně a rozkošné k němu chuti, ani naděje mají k němu. Protož neřiekají: »Tento Buoh muoj«, nebo nepokládají ho býti sobě dobrého, věr- 85 ného, milostivého, aniž se ho bojie, ani ho milují, i nemohau řieci: »Tento Buoh muoj«. Ale volení, nechajíce radosti světské, ale milosrdní, laskaví, pokorní, kající, bázeň majíce a potěšenie roz- košné v něm, počínají poněkud o něm vypravovati řkúce: »Tento Buoh muoj«. Daniel III°.: Když tří mládenci nesvolili k modlářství 90 s maudrými světa, uvrženi sau do peci a tam zpievali, napomínajíce všeho stvořenie, nebe, zemi, služebníkuov a kněží k chválení Pána; veselé tam nevýmluvné měli v zámutku, a nikdá k tomu podob- ného neměli v pokoji. Král pak, uzřev čtvrtého, totiž anděla, řekl: »Nenie Boha na zemi jako Buoh synuov izrahelských!« Hle, kterak se jest pohnul v srdci svém divně, uzřev skutky boží tyto. Ó, jak mnohé a veliké skutky své s námi Buoh činí, dává poznánie hřiešníkóm, dává dary divné, dává přemáhati hřiechy, nepřátely! Též také onen Nabuchodonozor poznal dobrodínie božská a chválil a uposlechl; mnohem viece my vyznávati máme, 100 hřiechuov se varovati, dobře živi býti, Boha se báti, lásku mieti! Ktož ť nemá života dobrého, nemuož řieci: »Buoh muoj«. Apoštol praví: »Žádný nemuož řieci Pán Ježíš, jediné v Duchu svatém«. Žádný nemuož řieci Otče náš!, jediné leč bude syn boží. Galat.: »A že ste synové boží, poslal Buoh Ducha v srdce vaše řiekajícieho: 105 »Abba! Otče!«, totiž tebe poslauchám, tě velebím, tebe ctím, neb si mi Ducha svého dal. Protož život dobrý držme, Ducha božieho ostřiehajme, abychom řieci mohli: »Tento Buoh muoj«. Srdce mrtvá usty toliko řiekají, ale srdce živá obojím obyčejem, srdcem i myslí. Duch boží má živau vieru, a protož dobře mluví. 110 Druhá strana nemuož toho mieti. Protož ty strany mušejí býti rozděleny: jedna bude spasena, a druhá utopena; jedna přemuož, a druhá bude přemožena. II. Korint. VI°.: »Rozšiřte srdce vaše k Bohu a nechtějte spolčiti s nevěrnými, nechtějte jha táhnúti s nevěrnými. Jaký ť je spolek věrnému s nevěrným, nešlechetného 115 233b1 95 Peklo zde začíná se těmto Varuj se nevěrných 90 Daniel 3, 24 nn. (vulgata) — 95 Ib. 3, 91 nn. a 95 — 103 I. Kor. 12, 3 — 105 Gal. 4, 6 — 113 Podle 2. Kor. 6, 13 až 15
Strana 671
XV. 671 s spravedlivým, světla s temnostmi a Ducha božieho s zlostným?« Protož musí býti zde rozdělenie strán. »Jaké muož býti tovařistvo a spolčenie chrámu božieho s šatanem? Nebo napsáno jest: Tento bude muoj lid, a já budu Buoh jeho, za nějž budu bojovati 120 a jej zachovávati, jehož budu i ostřéhati«. Protož die: »Vyjděte z prostředku jich, nebývajte aučastni zlých věcí jich a nedotaj- kajte se jich věcí, skutkuom jich nepovolujte, laupeži, hněvu, smilství, ale vyznávajte mne řiekajíce: Tento Buoh muoj«. V Zje- vení XXI°.: »Aj, stánek boží s lidmi, a ten ť bude lid muoj a já 125 budu jich Bohem«. Protož řeknau konečně: »Tento Buoh muoj«. Žalm: »A vězte (totiž volení boží), že on jest Buoh váš«. Protož ctěte ho a bojte se a poddáni buďte, přijímajte osvícenie od něho. Čím viece poznáte ho, viece vyznávati budete řkauce: »Tento Buoh muoj«. 130 Item v zámutku kteříž naději v něm pokládají, jej ctí, jemu se klanějí, jeho se bojie, ti ť zuostanau a řeknau srdcem svým v naději dobré: »Ty si autočiště mé, obránce muoj a Buoh muoj«. Znamenaj srdce své jeden každý v těchto dnech! Srdce sau vy- prázdněná od Ducha božieho, viera jest mrtvá, srdce některá v zau- 135 falstvie táhnau k smrti. Taková ť nezpievají řkauce: »Ty si auto- čiště mé«. Item Daniel, když z prostředku lvuov byl vytažen, řekl Nabuchodonozor: »Klanějte se Bohu Danielovu všickni!« Ó Praho, pro skutky veliké boží, kteréž k tobě ukazoval a ukazuje Buoh, měla by býti vděčná a hřiechy stavovati, řád dobrý uvésti a praviti: 140 »Ty si Buoh muoj«. A jako se pokládá v knihách Daniele III°.: Nabuchodonozor uložil pokutu a psal měšťanuom, aby se báli Boha etc., tak Praha, vyznávajíci »Buoh muoj si ty«, zastavujíce hřiechy, jiným měli by oznamovati řkauce: »Bojte se Boha a velebte ho«. Ale těchto dobrých věcí nenie v Praze, ale všeliké zlořečen- 234a1 145 stvie, smilstvo, hněvové, roztrženie a lakomst vie jest; protož nemuožeme řieci: »Ty si Buoh muoj a síla má«, aniž smíme jiných napomínati řiekajíce: »Pravte Pánu: Tento Buoh muoj jest a chvá- liti budu jej. Buoh otce mého, a vyvyšovati budu ho«. Bludové u vieře o velebné svátosti sau, vopilcuov mnoho, laupežníkuov 150 kterak tehdy zpievati budeme řkauce: »Tento Buoh muoj«? Ó blahoslavení, kteří jdau skrz moře zámutkuov a hřiechy kazie a hanbie se za ně! Ti ť praviti budau: »Tento Buoh muoj. Pán Lid božl Praha Bludové Rozdělenic býti musí zde 233b2 117 Podle 2. Kor. 6, 16 — 120 Podle 2. Kor. 6, 17 — 124 Zj. 21, 3 — 126 Ž. 100, 3 — 137 Dan. 6, 26 — 141 Dan. 3, 28 nn. — 147 2. M. 15, 2 — 152 2. M. 15, 3
XV. 671 s spravedlivým, světla s temnostmi a Ducha božieho s zlostným?« Protož musí býti zde rozdělenie strán. »Jaké muož býti tovařistvo a spolčenie chrámu božieho s šatanem? Nebo napsáno jest: Tento bude muoj lid, a já budu Buoh jeho, za nějž budu bojovati 120 a jej zachovávati, jehož budu i ostřéhati«. Protož die: »Vyjděte z prostředku jich, nebývajte aučastni zlých věcí jich a nedotaj- kajte se jich věcí, skutkuom jich nepovolujte, laupeži, hněvu, smilství, ale vyznávajte mne řiekajíce: Tento Buoh muoj«. V Zje- vení XXI°.: »Aj, stánek boží s lidmi, a ten ť bude lid muoj a já 125 budu jich Bohem«. Protož řeknau konečně: »Tento Buoh muoj«. Žalm: »A vězte (totiž volení boží), že on jest Buoh váš«. Protož ctěte ho a bojte se a poddáni buďte, přijímajte osvícenie od něho. Čím viece poznáte ho, viece vyznávati budete řkauce: »Tento Buoh muoj«. 130 Item v zámutku kteříž naději v něm pokládají, jej ctí, jemu se klanějí, jeho se bojie, ti ť zuostanau a řeknau srdcem svým v naději dobré: »Ty si autočiště mé, obránce muoj a Buoh muoj«. Znamenaj srdce své jeden každý v těchto dnech! Srdce sau vy- prázdněná od Ducha božieho, viera jest mrtvá, srdce některá v zau- 135 falstvie táhnau k smrti. Taková ť nezpievají řkauce: »Ty si auto- čiště mé«. Item Daniel, když z prostředku lvuov byl vytažen, řekl Nabuchodonozor: »Klanějte se Bohu Danielovu všickni!« Ó Praho, pro skutky veliké boží, kteréž k tobě ukazoval a ukazuje Buoh, měla by býti vděčná a hřiechy stavovati, řád dobrý uvésti a praviti: 140 »Ty si Buoh muoj«. A jako se pokládá v knihách Daniele III°.: Nabuchodonozor uložil pokutu a psal měšťanuom, aby se báli Boha etc., tak Praha, vyznávajíci »Buoh muoj si ty«, zastavujíce hřiechy, jiným měli by oznamovati řkauce: »Bojte se Boha a velebte ho«. Ale těchto dobrých věcí nenie v Praze, ale všeliké zlořečen- 234a1 145 stvie, smilstvo, hněvové, roztrženie a lakomst vie jest; protož nemuožeme řieci: »Ty si Buoh muoj a síla má«, aniž smíme jiných napomínati řiekajíce: »Pravte Pánu: Tento Buoh muoj jest a chvá- liti budu jej. Buoh otce mého, a vyvyšovati budu ho«. Bludové u vieře o velebné svátosti sau, vopilcuov mnoho, laupežníkuov 150 kterak tehdy zpievati budeme řkauce: »Tento Buoh muoj«? Ó blahoslavení, kteří jdau skrz moře zámutkuov a hřiechy kazie a hanbie se za ně! Ti ť praviti budau: »Tento Buoh muoj. Pán Lid božl Praha Bludové Rozdělenic býti musí zde 233b2 117 Podle 2. Kor. 6, 16 — 120 Podle 2. Kor. 6, 17 — 124 Zj. 21, 3 — 126 Ž. 100, 3 — 137 Dan. 6, 26 — 141 Dan. 3, 28 nn. — 147 2. M. 15, 2 — 152 2. M. 15, 3
Strana 672
672 Kapitola Těžcí toto bojové Duchové zlí Zlé věci nás přemáhají Příklad Nebezpečenstvie pastýřuov Mnoho raněných na duši jako muž bojovník«. Světí vyznávati budau to na břehu stojiece, netoliko o bojích tělesných, kteréž stierá Pán rychle, ale o bojích duchovních. Kdybychom se obrátili ku pokání právě, zajisté 155 ukrotili bychom Pána spieše než voděním a množstvím. On ť sám porážku činí v bojích tělesných v rychlosti, a ukrátil by toho času zlého; ale jiní, tajní a nevidědlní sau bojové, proti kterýmž tito tělesní sau jako stien. Když jest duše vyčištěná a viera jest tu a láska a opatrnost, tehdy proti takovému srdci jako proti Jeru-160 zalému všecko bojuje peklo skrze hnutie silná a střely myšlení, všickni duchové, všecky chytrosti, všecka pokrytstvie a hajbanie k hněvu zběhnau se proti té duši. Jestliže Buoh nebude přítomen pomocí svau, zastíněno a oslepeno bude srdce tudiež. Duch hněvu mnohé poráží; duch lakomstvie také hubí a přemáhá nečíslné, 165 a žádné rány tělesné nemohau se připodobniti ranám duše z la- komství; opět duch bluduov trápí srdce; a jestliže která přemuože srdce, tehdy tajmiž jako vohnivými šípy jiné morduje. Jaká péče lidem o vítězství světských válek a kněžie po- naukají k bitvám tělesným proti tělešným nepřátelóm, a nevolají, 170 234a2 kterak srdce přemožena sau od duchuov zlostných, lakomstvie, pajchy, bludu! Příkopy dělají a zdi opravují, chudí křičí na la- komce, ukrutenstvie panuje a bludové se prajští, chudinu drau a laupie, a žádný na to nedbá a neléčí takových srdcí, kteráž sau ustydlá náramně a lásky zbavená v bojích tělesných, takže 175 v ničemž nemohau odepříti proti boji šatanášovu. Kdyby zvolená panna a choť něčí byla uprostřed moře a vlnobití, a všudy vuokol ano sau nepřátelé s střelbami svými etc. — panna, cierkev svatá, má moře proti sobě, u vieře jest jako na lodí, svět proti ní s stře- lami mnohými lakomstvie, marné chlauby, hněvu, ukrutenstvie, 180 — který jest ten pastýř, ješto by řekl: »Já chci jie ostřéhati«? Kde jest Petr? Kde Pavel? Kto zase navede, napraví, shromáždí a v jed- notu spojí, kto uléčí? Potřebie jest všem péči přiložiti k ní, necha- jíce jiných obchoduov a zaměstknánie. Ó, co jest množstvie zraněných na duši, viece nežli na těle, 185 avšak k přijímaní velebné svátosti směle táhnau a domněnie o sobě mají, že dobře stojie, neznajiece, jaké sau rány duše! Kdyby nám Duch Páně ráčil dáti kruopi svého svatého Ducha, a že bychom opatřili srdce naše, plakali bychom jich až do smrti. Ale vyvolení zajisté ještě, opatřiece rány duší svých, přijdau 190 ku pokání. Kteří sau tento čas válek laupili chudé, holdovali, vybíjeli domy, vsi a jiné obce a mordy puosobili bez lásky, ukrutní Obrátiti se ku pokání Volení ku pokání přijdau
672 Kapitola Těžcí toto bojové Duchové zlí Zlé věci nás přemáhají Příklad Nebezpečenstvie pastýřuov Mnoho raněných na duši jako muž bojovník«. Světí vyznávati budau to na břehu stojiece, netoliko o bojích tělesných, kteréž stierá Pán rychle, ale o bojích duchovních. Kdybychom se obrátili ku pokání právě, zajisté 155 ukrotili bychom Pána spieše než voděním a množstvím. On ť sám porážku činí v bojích tělesných v rychlosti, a ukrátil by toho času zlého; ale jiní, tajní a nevidědlní sau bojové, proti kterýmž tito tělesní sau jako stien. Když jest duše vyčištěná a viera jest tu a láska a opatrnost, tehdy proti takovému srdci jako proti Jeru-160 zalému všecko bojuje peklo skrze hnutie silná a střely myšlení, všickni duchové, všecky chytrosti, všecka pokrytstvie a hajbanie k hněvu zběhnau se proti té duši. Jestliže Buoh nebude přítomen pomocí svau, zastíněno a oslepeno bude srdce tudiež. Duch hněvu mnohé poráží; duch lakomstvie také hubí a přemáhá nečíslné, 165 a žádné rány tělesné nemohau se připodobniti ranám duše z la- komství; opět duch bluduov trápí srdce; a jestliže která přemuože srdce, tehdy tajmiž jako vohnivými šípy jiné morduje. Jaká péče lidem o vítězství světských válek a kněžie po- naukají k bitvám tělesným proti tělešným nepřátelóm, a nevolají, 170 234a2 kterak srdce přemožena sau od duchuov zlostných, lakomstvie, pajchy, bludu! Příkopy dělají a zdi opravují, chudí křičí na la- komce, ukrutenstvie panuje a bludové se prajští, chudinu drau a laupie, a žádný na to nedbá a neléčí takových srdcí, kteráž sau ustydlá náramně a lásky zbavená v bojích tělesných, takže 175 v ničemž nemohau odepříti proti boji šatanášovu. Kdyby zvolená panna a choť něčí byla uprostřed moře a vlnobití, a všudy vuokol ano sau nepřátelé s střelbami svými etc. — panna, cierkev svatá, má moře proti sobě, u vieře jest jako na lodí, svět proti ní s stře- lami mnohými lakomstvie, marné chlauby, hněvu, ukrutenstvie, 180 — který jest ten pastýř, ješto by řekl: »Já chci jie ostřéhati«? Kde jest Petr? Kde Pavel? Kto zase navede, napraví, shromáždí a v jed- notu spojí, kto uléčí? Potřebie jest všem péči přiložiti k ní, necha- jíce jiných obchoduov a zaměstknánie. Ó, co jest množstvie zraněných na duši, viece nežli na těle, 185 avšak k přijímaní velebné svátosti směle táhnau a domněnie o sobě mají, že dobře stojie, neznajiece, jaké sau rány duše! Kdyby nám Duch Páně ráčil dáti kruopi svého svatého Ducha, a že bychom opatřili srdce naše, plakali bychom jich až do smrti. Ale vyvolení zajisté ještě, opatřiece rány duší svých, přijdau 190 ku pokání. Kteří sau tento čas válek laupili chudé, holdovali, vybíjeli domy, vsi a jiné obce a mordy puosobili bez lásky, ukrutní Obrátiti se ku pokání Volení ku pokání přijdau
Strana 673
XV 673 234b2 sau a lakomí, ať činie pokánie, neb ještě pro ty hřiechy rána přijde od Pána Boha. Protož vás napomínám, z hřiechuov těchto abyšte 195 činili pokánie; a kterých ste se v válkách dopauštěli, což ste koli 234b1 bez lásky činili, hřešili ste. Jiný boj duchovní jest proti nebeským srdcím, která sau u vieře, v lásce. Apoštol die: »Nenie nám boje proti tělu a krvi etc., ale proti duchuom temností. Vezměte meč ducha, jenž jest 200 slovo boží, a oděnie viery, spravedlnosti a lásky a opatrnosti« etc. Dobrým všecky věci k dobrému nápomocny budau, také i hřiechové, a zvláště kteří mají tato duchovnie oděnie a přemáhají hřiechy. Kteří pak léní sau v ctnostech a v životě dobrém, takoví tieže raněni bývají u víře, v naději, v srdci, v jazyku; ale dobří 205 stateční naději majíce svítězí a praviti budau: »Buoh silný bo- jovník, a ten dal jest mi vítězstvie; já sem byl zarmaucen, a ne- povolil sem, volal sem k Bohu, i dal jest mi přemoci moře a střely pokušení a vojska pekelná. Jemu z toho buď sláva na věky!« Item Buoh sám mohl by přemoci šatanáše, ale chce, skrz 210 křehkého člověka aby viece zahanben byl ten duch; že bývá přemožen skrz člověka mladého a pokorného a křehkého, kterýž byl hřiešníkem někdy, a přišed k milosti, činí z něho Pán střelu proti Antikristu a dáblu; a to Buoh činí v člověku tom. Jan sv. napsal (XIIII°.): »Ktož věří v mě pravau věrau, skutky, kteréž 215 já činím, on činiti bude, a většie nad ty«, totiž já činiti budu vítězstvie v tom člověku a on skrze mě, a netoliko tělesné, ale i duchovnie, jenž sau větší skutkové, totiž Boha milovati, po- korně trpěti a ode mne neodcházeti, v mě doufati, v Pánu se radovati a pro něho krev vylévati a žádati potupenu býti. On ť 220 učiní v boji vítězstvie, a já učiním v něm. On veseliti se bude řka: »Pán jako muž bojovník«; a Pán také v tom člověku veseliti se bude řka: »Já sem byl za tě bojovník«. Kto nám dá ty učitele Kdesau ti kněžie? a kně žie, kteří by nás učili takové boje vésti, nechajíce světských, neb ti voleným neškodí, ale čistí nás, jestliže šíje neb hrdla naše 225 pro hřiechy podkládáme? Jsau-li takoví kněží, napomínajíce k duchovním bojuom, a posilňují vás v Duchu božím, abyšte stáli, dlužni ste jich poslúchati v dobrém; pakli neposlaucháte, s námi hřešíte, odvracujíce se k válkám zemským. Kto nám to dá, abychom tak shromážděni byli, abychom napomínáni byli Boj duchovní těžký Pán dává vitězstvíe vlece zahanbuje se dábel tiemto Větší skutkové tito 198 Efez. 6, 12 nn. — 205 Podle 2. M. 15, 3 — 214 Jan 14, 12 — 221 2. M. 15, 3. Jakoubek, Výklad. 43
XV 673 234b2 sau a lakomí, ať činie pokánie, neb ještě pro ty hřiechy rána přijde od Pána Boha. Protož vás napomínám, z hřiechuov těchto abyšte 195 činili pokánie; a kterých ste se v válkách dopauštěli, což ste koli 234b1 bez lásky činili, hřešili ste. Jiný boj duchovní jest proti nebeským srdcím, která sau u vieře, v lásce. Apoštol die: »Nenie nám boje proti tělu a krvi etc., ale proti duchuom temností. Vezměte meč ducha, jenž jest 200 slovo boží, a oděnie viery, spravedlnosti a lásky a opatrnosti« etc. Dobrým všecky věci k dobrému nápomocny budau, také i hřiechové, a zvláště kteří mají tato duchovnie oděnie a přemáhají hřiechy. Kteří pak léní sau v ctnostech a v životě dobrém, takoví tieže raněni bývají u víře, v naději, v srdci, v jazyku; ale dobří 205 stateční naději majíce svítězí a praviti budau: »Buoh silný bo- jovník, a ten dal jest mi vítězstvie; já sem byl zarmaucen, a ne- povolil sem, volal sem k Bohu, i dal jest mi přemoci moře a střely pokušení a vojska pekelná. Jemu z toho buď sláva na věky!« Item Buoh sám mohl by přemoci šatanáše, ale chce, skrz 210 křehkého člověka aby viece zahanben byl ten duch; že bývá přemožen skrz člověka mladého a pokorného a křehkého, kterýž byl hřiešníkem někdy, a přišed k milosti, činí z něho Pán střelu proti Antikristu a dáblu; a to Buoh činí v člověku tom. Jan sv. napsal (XIIII°.): »Ktož věří v mě pravau věrau, skutky, kteréž 215 já činím, on činiti bude, a většie nad ty«, totiž já činiti budu vítězstvie v tom člověku a on skrze mě, a netoliko tělesné, ale i duchovnie, jenž sau větší skutkové, totiž Boha milovati, po- korně trpěti a ode mne neodcházeti, v mě doufati, v Pánu se radovati a pro něho krev vylévati a žádati potupenu býti. On ť 220 učiní v boji vítězstvie, a já učiním v něm. On veseliti se bude řka: »Pán jako muž bojovník«; a Pán také v tom člověku veseliti se bude řka: »Já sem byl za tě bojovník«. Kto nám dá ty učitele Kdesau ti kněžie? a kně žie, kteří by nás učili takové boje vésti, nechajíce světských, neb ti voleným neškodí, ale čistí nás, jestliže šíje neb hrdla naše 225 pro hřiechy podkládáme? Jsau-li takoví kněží, napomínajíce k duchovním bojuom, a posilňují vás v Duchu božím, abyšte stáli, dlužni ste jich poslúchati v dobrém; pakli neposlaucháte, s námi hřešíte, odvracujíce se k válkám zemským. Kto nám to dá, abychom tak shromážděni byli, abychom napomínáni byli Boj duchovní těžký Pán dává vitězstvíe vlece zahanbuje se dábel tiemto Větší skutkové tito 198 Efez. 6, 12 nn. — 205 Podle 2. M. 15, 3 — 214 Jan 14, 12 — 221 2. M. 15, 3. Jakoubek, Výklad. 43
Strana 674
674 Kapitola k bojuom duchovním proti hřiechóm, aby zkaženi byli najprvé 230 a abychom v trpělivosti šli proti haufu šatanášovu pajchy a marné chvály a pokorau abychom přemohli pyšného Antikrista a zpievali řkauce: »Pán bojovník silný, čině porážky v bojích«? Tak by Pán byl s námi nynie i vždycky etc. Všecko poddáno Bohu Zlí jináče Vozové, koňové Duchové Páně voleným slaužie Ohnivý vnoz co jest »Buoh muoj a Buoh otce mého« etc. Kristus zajisté mluví po vzkříšení: »Já vstupuji k Bohu, Otci mému a k Otci vašemu«. A toho máme povyšovati v srdcích našich. »Jehož jest jméno bojovník silný«. Nebo žádného stvořenie nenie, aby nebylo pod- dáno jeho panství a moci; ano i Židé, chtějíce se Kristu protiviti, jeho vuoli naplnili také nechtěčky; ačkoli srdcem zlým, pro to sau naplnili. Alevšak ne milostným poddáním a laskavým zlí poddávají se jeho vuoli; než poznají ť potom, že ť jest on Pán. Nebo Judas apoštol v kanonice své takový lid přirovnává zho- vadilým a hlaupým hovadóm nerozumným. Ale zlí, uvrženi sauce 10 do pekla, poznají moc Páně. A die: »Vozy faraonovy uvrhl do moře«. Sau ť zajisté v vojště Páně vozové i koni; jakož se pokládá IV. Králov. VI°., že Elizeus služebníku svému ukázal haufy jiezdných a vozy na pomoc jim. Nebo duchové poslušní Boha a od něho poslaní, slaužiece 15 voleným božím a jim spomáhajíce a retujíce jako vuoz, slovau vozové a koni. Protož die žalm: »Anděluom svým přikázal o tobě, aby ostřiehali tě na všech cestách tvých« etc. Tak se pokládá v Ekleziastiku XLVIII°., že Eliáš zchopen jest na voze vohnivém etc. Znamená se, že andělé boží donesli ho do nebes. Protož die 20 Abakuk III°.: »Kterýž vsedneš na koně tvé, a vozové tvoji spa- senie«. Nebo Pán, když své věrné jako na udidla pojímá při- kázaními svými božskými a zákonem svým a poslušenstvím, tehdy vseda na koně, kteřížto, jako die Job XXXIX., jdauce do boje řiekají: »Vach«, totiž veselí se etc. »A vozové tvoji spa-25 senie«, nebo zdrhují a spomáhají věrným v spasitedlných věcech. Tak v Piesničkách Šalomúnových I°. die: »Jezdcuom mým u vozích faraonových připodobnil sem tě, přítelkyně má«. Mluví k duši, kteráž někdy byla z strany faraonovy, hřiešnice jsúci veliká, k tak veliké však milosti přišla, že milostnice boží a vyvolená veliká 30 byla, kteráž prvé byla strana ďáblova, strana faraonova. A již die 5 235a1 1 2. M. 15, 2 — 2 Jan 20, 17 — 3 2. M. 15, 3 — 9 Juda 10 12 2. M. 15, 4 — 13 2. (4.) Král. 6, 17 — 17 Ž. 91, 11 — 19 Eccli 48, 9 — 21 Abak. 3, 8 — 24 Job 39, 25 — 27 Pís. Šal. 1, 9
674 Kapitola k bojuom duchovním proti hřiechóm, aby zkaženi byli najprvé 230 a abychom v trpělivosti šli proti haufu šatanášovu pajchy a marné chvály a pokorau abychom přemohli pyšného Antikrista a zpievali řkauce: »Pán bojovník silný, čině porážky v bojích«? Tak by Pán byl s námi nynie i vždycky etc. Všecko poddáno Bohu Zlí jináče Vozové, koňové Duchové Páně voleným slaužie Ohnivý vnoz co jest »Buoh muoj a Buoh otce mého« etc. Kristus zajisté mluví po vzkříšení: »Já vstupuji k Bohu, Otci mému a k Otci vašemu«. A toho máme povyšovati v srdcích našich. »Jehož jest jméno bojovník silný«. Nebo žádného stvořenie nenie, aby nebylo pod- dáno jeho panství a moci; ano i Židé, chtějíce se Kristu protiviti, jeho vuoli naplnili také nechtěčky; ačkoli srdcem zlým, pro to sau naplnili. Alevšak ne milostným poddáním a laskavým zlí poddávají se jeho vuoli; než poznají ť potom, že ť jest on Pán. Nebo Judas apoštol v kanonice své takový lid přirovnává zho- vadilým a hlaupým hovadóm nerozumným. Ale zlí, uvrženi sauce 10 do pekla, poznají moc Páně. A die: »Vozy faraonovy uvrhl do moře«. Sau ť zajisté v vojště Páně vozové i koni; jakož se pokládá IV. Králov. VI°., že Elizeus služebníku svému ukázal haufy jiezdných a vozy na pomoc jim. Nebo duchové poslušní Boha a od něho poslaní, slaužiece 15 voleným božím a jim spomáhajíce a retujíce jako vuoz, slovau vozové a koni. Protož die žalm: »Anděluom svým přikázal o tobě, aby ostřiehali tě na všech cestách tvých« etc. Tak se pokládá v Ekleziastiku XLVIII°., že Eliáš zchopen jest na voze vohnivém etc. Znamená se, že andělé boží donesli ho do nebes. Protož die 20 Abakuk III°.: »Kterýž vsedneš na koně tvé, a vozové tvoji spa- senie«. Nebo Pán, když své věrné jako na udidla pojímá při- kázaními svými božskými a zákonem svým a poslušenstvím, tehdy vseda na koně, kteřížto, jako die Job XXXIX., jdauce do boje řiekají: »Vach«, totiž veselí se etc. »A vozové tvoji spa-25 senie«, nebo zdrhují a spomáhají věrným v spasitedlných věcech. Tak v Piesničkách Šalomúnových I°. die: »Jezdcuom mým u vozích faraonových připodobnil sem tě, přítelkyně má«. Mluví k duši, kteráž někdy byla z strany faraonovy, hřiešnice jsúci veliká, k tak veliké však milosti přišla, že milostnice boží a vyvolená veliká 30 byla, kteráž prvé byla strana ďáblova, strana faraonova. A již die 5 235a1 1 2. M. 15, 2 — 2 Jan 20, 17 — 3 2. M. 15, 3 — 9 Juda 10 12 2. M. 15, 4 — 13 2. (4.) Král. 6, 17 — 17 Ž. 91, 11 — 19 Eccli 48, 9 — 21 Abak. 3, 8 — 24 Job 39, 25 — 27 Pís. Šal. 1, 9
Strana 675
XV 675 235a2 235b1 takové: »Již si muoj kuoň, mému zpravování a mé vuoli jsúci poddána«. A netoliko andělé, ale i dobří lidé společně se proti zlosti a hřiechóm postavujíce a jiné na sobě zdrhujíce, aby ne- 35 padli; a Duch svatý kteréž zpravuje, sau koňové a vozové, kteříž prospievají v dobrém, někteří napřed jako koňové. A ti ť ne- budau utopeni od Pána v hlubině mořské. Ale faraonovi vozové sau duchové zlí a lidé. Jako die Izaiáš XXXI.: »Běda těm, kteří sstupují pro pomoc do Ejipta, totiž do světa, v koních majíce 40 naději a doufánie majíce v vozích faraonových, totiž že doufají v pomoc zlých lidí, naději pokládajíce v množství, že sau mnozí a silní, a neufali sau v svatého izrahelského«. A všickni zlí sau jeden kuoň: rajzie, totiž protivníci svatých, vraní kacieři, bledí a plaví pokrytci. Protož die Zachariáš VI°.: »V voze prvním 45 koňové rajzí, v druhém koňové vraní« etc. K skonání světa sau sekty spolu spojené v svých rozumích, někteří neposlušní sau sebe v té sektě a sau jako koňové, jiní jako vozataj rozkazujíce a zpravujíce, jiní pak na sobě jiné jako vuoz nosiece; a sau v své sektě sebe poslušni jako koňové. A sau 50 koňové rajzie tyrranové a ukrutníci dobrých, vraní kacieři, strakatí pokrytci, nebo nětco srdce svého obětují Bohu, nětco světu. A ti skřípají jako kola nenamazaná, neb nejsau pomazáni pomazáním Ducha svatého; protož se sváří, hadrují. A bude-li který z nich v čem postižen a trestán z některého hřiechu, tehdy mnozí, ano 55 všecken zástup jako vozové mnozí a koňové hájí ho a zastávají a stojí o něho. V Zjevení IX.: »A hlas křídel jich (totiž kobylek) jako hlas koňuov a vozuov mnohých«. Ale viděl Zachariáš v čtvrtém voze koně bílé, totiž nevinné, svaté, čisté, bojície se Boha, na kterýchž se jest Pán posadil; a skrz ty přemáhá Pán. Protož 60 tuto uvrhl Pán vozy faraonovy do moře, neb uvrženi bývají do pekla. A die: »Jako kámen«. Napsáno Job XLI.: »Srdce jeho zatvrzeno bude jako kámen«. Protož, když rány jdau a protivné věci a lidé žádné nečinie vopravy, znamení zlé jest, že sau za- tvrzeni jako kámen a jako volovo. Znamená se tiež veliká hřie- 65 chuov; nebo David die: »Jako břiemě těžké obtiežily sau mne«. A také i Zachariáš V°. viděl, že kruh volova jest uvržen v zřiedlo dčbána. Světí zajisté sú lehcí, myslí svau k Bohu a k nebeským věcem pozdvihujíce se a po moři svrchu chodiece; ale zlí se po- Rozliční koňové zli Skřípají co nemazaná kola Koňové bielí Zlé znamenie, nepolepšiti v ranách božích Koňové a vozové sů světi Světí sau lehcí, zlí těžcí 38 Iz. 31, 1 — 44 Zach. 6, 2 — 56 Zj. 9, 9 — 57 Zach. 6, 3 — 61 2. M. 15, 5 — Job 41, 15 — 65 Z. 38, 5 — 66 Zach. 5, 8 43*
XV 675 235a2 235b1 takové: »Již si muoj kuoň, mému zpravování a mé vuoli jsúci poddána«. A netoliko andělé, ale i dobří lidé společně se proti zlosti a hřiechóm postavujíce a jiné na sobě zdrhujíce, aby ne- 35 padli; a Duch svatý kteréž zpravuje, sau koňové a vozové, kteříž prospievají v dobrém, někteří napřed jako koňové. A ti ť ne- budau utopeni od Pána v hlubině mořské. Ale faraonovi vozové sau duchové zlí a lidé. Jako die Izaiáš XXXI.: »Běda těm, kteří sstupují pro pomoc do Ejipta, totiž do světa, v koních majíce 40 naději a doufánie majíce v vozích faraonových, totiž že doufají v pomoc zlých lidí, naději pokládajíce v množství, že sau mnozí a silní, a neufali sau v svatého izrahelského«. A všickni zlí sau jeden kuoň: rajzie, totiž protivníci svatých, vraní kacieři, bledí a plaví pokrytci. Protož die Zachariáš VI°.: »V voze prvním 45 koňové rajzí, v druhém koňové vraní« etc. K skonání světa sau sekty spolu spojené v svých rozumích, někteří neposlušní sau sebe v té sektě a sau jako koňové, jiní jako vozataj rozkazujíce a zpravujíce, jiní pak na sobě jiné jako vuoz nosiece; a sau v své sektě sebe poslušni jako koňové. A sau 50 koňové rajzie tyrranové a ukrutníci dobrých, vraní kacieři, strakatí pokrytci, nebo nětco srdce svého obětují Bohu, nětco světu. A ti skřípají jako kola nenamazaná, neb nejsau pomazáni pomazáním Ducha svatého; protož se sváří, hadrují. A bude-li který z nich v čem postižen a trestán z některého hřiechu, tehdy mnozí, ano 55 všecken zástup jako vozové mnozí a koňové hájí ho a zastávají a stojí o něho. V Zjevení IX.: »A hlas křídel jich (totiž kobylek) jako hlas koňuov a vozuov mnohých«. Ale viděl Zachariáš v čtvrtém voze koně bílé, totiž nevinné, svaté, čisté, bojície se Boha, na kterýchž se jest Pán posadil; a skrz ty přemáhá Pán. Protož 60 tuto uvrhl Pán vozy faraonovy do moře, neb uvrženi bývají do pekla. A die: »Jako kámen«. Napsáno Job XLI.: »Srdce jeho zatvrzeno bude jako kámen«. Protož, když rány jdau a protivné věci a lidé žádné nečinie vopravy, znamení zlé jest, že sau za- tvrzeni jako kámen a jako volovo. Znamená se tiež veliká hřie- 65 chuov; nebo David die: »Jako břiemě těžké obtiežily sau mne«. A také i Zachariáš V°. viděl, že kruh volova jest uvržen v zřiedlo dčbána. Světí zajisté sú lehcí, myslí svau k Bohu a k nebeským věcem pozdvihujíce se a po moři svrchu chodiece; ale zlí se po- Rozliční koňové zli Skřípají co nemazaná kola Koňové bielí Zlé znamenie, nepolepšiti v ranách božích Koňové a vozové sů světi Světí sau lehcí, zlí těžcí 38 Iz. 31, 1 — 44 Zach. 6, 2 — 56 Zj. 9, 9 — 57 Zach. 6, 3 — 61 2. M. 15, 5 — Job 41, 15 — 65 Z. 38, 5 — 66 Zach. 5, 8 43*
Strana 676
676 Kapitola hřižují. Jako David die: »Vešly sau vody až k duši mé«. A to z toho pochází, že sau lidé malé viery. Jako Petr v nebezpečenství 70 byl na moři a počal tonauti; jemuž Pán řekl: »Malé viery, proč s' pochyboval?« etc. Hněv boží kape Hněv boží jak nám škodí Na smrti bude těžko Přátely tyto miet dobre jest Pokoj dobrý »Pravice tvá zvelebena jest v síle« etc. Ukazuje se v těchto řečech, kterak konečně volení Páně poznají divné věci. A protož synové izrahelští, když provedeni byli přes paušť, poznali sau moc Páně, a nepřátelé poznali Páně spravedlnost. Tak po tomto životě vyvolení poznají moc Páně, kteráž jich hájila ode všeho 5 pekla, a kteraká spravedlnost puosobiti se bude nad zatracenci, neb teď die: »Vypustil si hněv tvuoj«. Nynie ť zajisté kape hněv svuoj, a ne všecken vypauští. A protož Daniel mluví, modle se ku Pánu (IX°.): »Shřešili sme, králové naši a knížata etc. a kape hněv tvuoj na nás«. Tam pak na předvěděné v den saudný vy-10 pustí hněv svuoj. »A pohubil je hněv jako strniště«. A ten hněv nebude toliko na chvilku, ale věčně. Tu ť tehdáž poznáno bude, jak těžké jest člověku v hněvu trváti. Nebo, na kohož se Buoh hněvá, opuštěn bývá ode všeho dobrého. A takoví, že sau zastíněni, necítie, by se 15 Buoh na ně hněval, a protož sau lehcí ve všech svých skutcích; ale na smrti tehdáž hřiechové činie v svědomí hryzenie a hněv boží zjevuje se na ně, tehdy počínají zaufati. Člověk zajisté bojí se hněvu člověčieho, a pak se hněvu Páně neleká, ani se strachuje před takovým Pánem? Nebo ne sám Buoh, ale všeckeren dvuor 20 nebeský s ním na člověka se hnějvá; protož mieti Boha přietele 235b2 a všecken zbor nebeský, jistě cos' ť jest to velikého. A řiedcí sau ti přátelé boží, kterýmž by Buoh dary své milostné vléval, neb takoví sú blahoslavení, jichžto odpuštěny sau nepravosti. Ta- kový ť zajisté muože mieti pokoj a bezpečnost mysli své, a ani 25 všecko peklo muož takových zbúřiti aneb jim uškoditi. A o tom pokoji Kristus pověděl: »Ve mně budete mieti pokoj, na světě dav a potískanie«. Neb, co jest svatým uškodil hlad, žiezeň, oko- vové, když sau vnitř v Pánu pokoj měli veliký? Ale na zatracence hněv těžký má připadnauti. Těžké to bude slyšeti: »Neznám vás. 30 Jděte, zlořečení« etc. Tehdáž ť zvědí, že ť on, Pán, hněv svuoj 69 Ž. 69, 2 — 71 Mat. 14, 31. 1 2. M. 15, 6 — 7 2. M. 15, 7 — 9 Dan. 9, 5 a 11 — 12 2. M. 15, 7 — 27 Podle Jana 16, 33 — 30 Mat. 25, 41
676 Kapitola hřižují. Jako David die: »Vešly sau vody až k duši mé«. A to z toho pochází, že sau lidé malé viery. Jako Petr v nebezpečenství 70 byl na moři a počal tonauti; jemuž Pán řekl: »Malé viery, proč s' pochyboval?« etc. Hněv boží kape Hněv boží jak nám škodí Na smrti bude těžko Přátely tyto miet dobre jest Pokoj dobrý »Pravice tvá zvelebena jest v síle« etc. Ukazuje se v těchto řečech, kterak konečně volení Páně poznají divné věci. A protož synové izrahelští, když provedeni byli přes paušť, poznali sau moc Páně, a nepřátelé poznali Páně spravedlnost. Tak po tomto životě vyvolení poznají moc Páně, kteráž jich hájila ode všeho 5 pekla, a kteraká spravedlnost puosobiti se bude nad zatracenci, neb teď die: »Vypustil si hněv tvuoj«. Nynie ť zajisté kape hněv svuoj, a ne všecken vypauští. A protož Daniel mluví, modle se ku Pánu (IX°.): »Shřešili sme, králové naši a knížata etc. a kape hněv tvuoj na nás«. Tam pak na předvěděné v den saudný vy-10 pustí hněv svuoj. »A pohubil je hněv jako strniště«. A ten hněv nebude toliko na chvilku, ale věčně. Tu ť tehdáž poznáno bude, jak těžké jest člověku v hněvu trváti. Nebo, na kohož se Buoh hněvá, opuštěn bývá ode všeho dobrého. A takoví, že sau zastíněni, necítie, by se 15 Buoh na ně hněval, a protož sau lehcí ve všech svých skutcích; ale na smrti tehdáž hřiechové činie v svědomí hryzenie a hněv boží zjevuje se na ně, tehdy počínají zaufati. Člověk zajisté bojí se hněvu člověčieho, a pak se hněvu Páně neleká, ani se strachuje před takovým Pánem? Nebo ne sám Buoh, ale všeckeren dvuor 20 nebeský s ním na člověka se hnějvá; protož mieti Boha přietele 235b2 a všecken zbor nebeský, jistě cos' ť jest to velikého. A řiedcí sau ti přátelé boží, kterýmž by Buoh dary své milostné vléval, neb takoví sú blahoslavení, jichžto odpuštěny sau nepravosti. Ta- kový ť zajisté muože mieti pokoj a bezpečnost mysli své, a ani 25 všecko peklo muož takových zbúřiti aneb jim uškoditi. A o tom pokoji Kristus pověděl: »Ve mně budete mieti pokoj, na světě dav a potískanie«. Neb, co jest svatým uškodil hlad, žiezeň, oko- vové, když sau vnitř v Pánu pokoj měli veliký? Ale na zatracence hněv těžký má připadnauti. Těžké to bude slyšeti: »Neznám vás. 30 Jděte, zlořečení« etc. Tehdáž ť zvědí, že ť on, Pán, hněv svuoj 69 Ž. 69, 2 — 71 Mat. 14, 31. 1 2. M. 15, 6 — 7 2. M. 15, 7 — 9 Dan. 9, 5 a 11 — 12 2. M. 15, 7 — 27 Podle Jana 16, 33 — 30 Mat. 25, 41
Strana 677
XV. 677 236a tehdy vyleje. Tehdy vyvolení piesničku tuto zpievati budau, když jim řečeno bude: »Poďte, požehnaní« etc. Někdy ť sau zajisté světí velikau k Bohu bázeň měli, takže Bázeň k Bohu 35 všeliká od nich bázeň hostinská vyražena byla. A protož řiekali: »Hospodine, ne v prchlivosti tvé treskci mě« etc. »Uzdrav mě, neb ť sau se zbauřily kosti mé«. Nebo nic svatým těm nebylo do pajchy. A kdy nám bázeň ta přijde, abychom, buďto když jieme, buďto když pieme, báli se a chválili Boha? Měli bychom 40 se zajisté báti, abychom, k stolu Páně jdauce, zatracenie sobě nepřijali. A poněvadž v těch věcech měli bychom se báti, co pak tehdy v našich jiných skutcích, v mluvení, v jedení a v pití? Co pak tehdy Boha jak se báti máme, bojujíce proti nepřátelóm? Protož sau se svatí modlévali: »Pane, nevcházej v saud tvuoj« etc. A pak viece v piesničce dotýká pyšného myšlenie zlých: »Řekl nepřietel (totiž farao a ďábel): Honiti budu ho a dostihnu ho«. Nebo dábel má doufánie, že Jordán vplyne v usta jeho. Tak nepřátelé naději mají, že svítězí, a bývají pře moženi. A die: »Dobudu meče etc. Ale vietr tvuoj (totiž moc) povál«, a poraženi 50 sau. A řeknau: »Pane, kto jest podobný tobě mezi bohy?« etc. Netoliko rozumějí se modly, ale ďábelstvie, kteráž lidé ctie, jako Bohové kto sauž jest chtěl šatanáš od Krista ctěn býti. A taková ť nejsú Bohu podobná. Jsau také aučastenstvím světí i všickni andělé bohové; jako Kristus mluví, Davida přivodě: »Já sem řekl: Bohové jste 55 a synové Najvyšieho všickni«. Mezi těmi žádný se nenalézá po- dobný Pánu; nebo Buoh jest většie krásy, síly, moci etc., nade všecky jest anjely etc. Tam zajisté, jako die Jan v kanonice, všickni světí podobní budau Bohu; nebudau však rovní, neb jest daleké podobenstvie to od rovnosti, jako obraz malovaný jest 60 podobný člověku, ale nenie rovný neb jednostajný. Protož tuto podobenstvie béře se za rovnost, když die: »Kto jest podobný tobě, Pane?« etc.; jako by řekl: »Žádný; samy toliko tři osoby v božství sau spolurovné« etc. Pajcha zlých Podobní Bohu, ale ne rovini budau 45 »Vztáhl s' ruku svau, a pohltila jest je země«. Synové boží a rytieři svítězíce zpievají píseň a řiekají: »Vztáhl si ruku svú, i pohltila jest je země«. Skrze zemi tělesenstvie nebo zhovadilost Zeme co znamená 33 Mat. 25, 34 — 36 Ž. 6, 2 a 3 — 44 Ž. 143, 2 — 46 2. M. 15, 9 — 47 Job 40, 18 — 49 2. M. 15, 9 a 10 — 50 2. M. 15, 11 — 52 Mat. 4, 9 — 54 Jan 10, 34; sr. Ž. 82, 6 — 57 I. Jan. 3, 2. 1 2. M. 15, 12
XV. 677 236a tehdy vyleje. Tehdy vyvolení piesničku tuto zpievati budau, když jim řečeno bude: »Poďte, požehnaní« etc. Někdy ť sau zajisté světí velikau k Bohu bázeň měli, takže Bázeň k Bohu 35 všeliká od nich bázeň hostinská vyražena byla. A protož řiekali: »Hospodine, ne v prchlivosti tvé treskci mě« etc. »Uzdrav mě, neb ť sau se zbauřily kosti mé«. Nebo nic svatým těm nebylo do pajchy. A kdy nám bázeň ta přijde, abychom, buďto když jieme, buďto když pieme, báli se a chválili Boha? Měli bychom 40 se zajisté báti, abychom, k stolu Páně jdauce, zatracenie sobě nepřijali. A poněvadž v těch věcech měli bychom se báti, co pak tehdy v našich jiných skutcích, v mluvení, v jedení a v pití? Co pak tehdy Boha jak se báti máme, bojujíce proti nepřátelóm? Protož sau se svatí modlévali: »Pane, nevcházej v saud tvuoj« etc. A pak viece v piesničce dotýká pyšného myšlenie zlých: »Řekl nepřietel (totiž farao a ďábel): Honiti budu ho a dostihnu ho«. Nebo dábel má doufánie, že Jordán vplyne v usta jeho. Tak nepřátelé naději mají, že svítězí, a bývají pře moženi. A die: »Dobudu meče etc. Ale vietr tvuoj (totiž moc) povál«, a poraženi 50 sau. A řeknau: »Pane, kto jest podobný tobě mezi bohy?« etc. Netoliko rozumějí se modly, ale ďábelstvie, kteráž lidé ctie, jako Bohové kto sauž jest chtěl šatanáš od Krista ctěn býti. A taková ť nejsú Bohu podobná. Jsau také aučastenstvím světí i všickni andělé bohové; jako Kristus mluví, Davida přivodě: »Já sem řekl: Bohové jste 55 a synové Najvyšieho všickni«. Mezi těmi žádný se nenalézá po- dobný Pánu; nebo Buoh jest většie krásy, síly, moci etc., nade všecky jest anjely etc. Tam zajisté, jako die Jan v kanonice, všickni světí podobní budau Bohu; nebudau však rovní, neb jest daleké podobenstvie to od rovnosti, jako obraz malovaný jest 60 podobný člověku, ale nenie rovný neb jednostajný. Protož tuto podobenstvie béře se za rovnost, když die: »Kto jest podobný tobě, Pane?« etc.; jako by řekl: »Žádný; samy toliko tři osoby v božství sau spolurovné« etc. Pajcha zlých Podobní Bohu, ale ne rovini budau 45 »Vztáhl s' ruku svau, a pohltila jest je země«. Synové boží a rytieři svítězíce zpievají píseň a řiekají: »Vztáhl si ruku svú, i pohltila jest je země«. Skrze zemi tělesenstvie nebo zhovadilost Zeme co znamená 33 Mat. 25, 34 — 36 Ž. 6, 2 a 3 — 44 Ž. 143, 2 — 46 2. M. 15, 9 — 47 Job 40, 18 — 49 2. M. 15, 9 a 10 — 50 2. M. 15, 11 — 52 Mat. 4, 9 — 54 Jan 10, 34; sr. Ž. 82, 6 — 57 I. Jan. 3, 2. 1 2. M. 15, 12
Strana 678
678 Kapitola Vztahuje ruku Pá Bojme se tohoto sežránic Pohlcené ještě volá ku pokání Jonáš Peklo za hřiechem jde Zli padají znamená se, kteráž mnohé zžierá. Nebo, když kteří toliko o zem- ských věcech myslí, co jiného nežli země je požierá na jich mysli? 5 Když srdce žádostí k zemským věcem se nakloňuje a pečuje o ně, země je pohlcuje. Jestliže sau kteří v tělesné a frejovné milosti upadli, země jest takové požřela, trápí-li se kteří zhovadilými milostmi těla etc. Nebo, kde sau nemoci a zámutkové etc., tu ť jest rána přátelská od Boha; ale kde frejové, milost tělesná, tu ť 10 takové zejmě požierá. Protož v těchto řečech jest zřenie rozličné, jednak k ranám posledním zatracencuov, jednak k tělesným nebo časným, které mají dopuštěny býti. I die: »Vezytáhl si ruku svau«. Nynie zajisté vztahuje ruku svau Pán, dary své dávaje a dobrodínie ukazuje, jako die 15 Izaiáš LXV°.: »Celý den ztahoval sem ruku svú k lidu nevěřície- mu« (všecken čas našeho života míní). »A země požierá mnohé«, nebo slova Páně poslauchají, ale života nepolepšují; tělo a krev boží přijímají, a v hřiechy padají, takže, kde by mělo býti spasenie, tu sobě zatracenie dobývají, a potom sžéře nemoc, potom smrt, 20 a potom peklo. Protož die Izaiáš: »Rozšířilo peklo duši svú«. Nebo mnozí, že nejsau vděčni z daruov Páně a tak rukau jeho vztaženie, i požierá je země. Nynie zajisté mnohým, že je země požierá, peklo se jim zde začíná. Jakož mluví Spasitel: »Světlo přišlo na svět, a milovali lidé viece temnosti«, a tak ten saud po-25 tupuje je. Nebo takoví zlí z svého srdce zlého berau pochop své pomsty a své zlosti. A kteří sau pohlceni od země, ještě však ať se pozdvihnau a života ať polepšie. Jako i Jonáš od ryby pohlcen jest, a to požřenie on nazajvá peklem, jako se pokládá v modlitbě Jonáše proroka. Za každým hřiechem smrtedlným jde peklo, 30 jako dí sv. Jan v Zjevení, že, když kuoň plavý jel, i šlo za ním peklo. Jakožto i Kristus, když přichází, následuje ho královstvie nebeské, jakož sám die: »Královstvie boží mezi vámi jest« etc. A dopoviedá o zlých: »Sstaupili sú«. Protož zlí na každý den sstupují a padají v mysli své, a potom konečně padnau do pekla. 35 A die: »Hněvali sau se«. Nebo skrz hněv jako jiskru zapáleni jsúce, sstupují a padají v duši. A die: »Kniežata edomská zbau- řila sú se«. Proč? Nebo mocní, kteříž zde jiné trápie, potom také trpěti musie a Pán také na ně těžké rány dopauští, neb od Pána 236а2 Země požierá tyto 236b1 Kto jiné trápí, budau sami tapení 14 Rkpis omylem: Vytáhl — 16 Iz. 65, 2 — 21 Iz. 5, 14 — 24 Jan 3, 19 — 28 Jonáš 2, 1 nn. — 31 Zj. 6, 8 — 33 Mat. 12, 28; Luk. II, 20— 34 2. M. 15, 14 — 35 Ib. — 37 2. M. 15, 15
678 Kapitola Vztahuje ruku Pá Bojme se tohoto sežránic Pohlcené ještě volá ku pokání Jonáš Peklo za hřiechem jde Zli padají znamená se, kteráž mnohé zžierá. Nebo, když kteří toliko o zem- ských věcech myslí, co jiného nežli země je požierá na jich mysli? 5 Když srdce žádostí k zemským věcem se nakloňuje a pečuje o ně, země je pohlcuje. Jestliže sau kteří v tělesné a frejovné milosti upadli, země jest takové požřela, trápí-li se kteří zhovadilými milostmi těla etc. Nebo, kde sau nemoci a zámutkové etc., tu ť jest rána přátelská od Boha; ale kde frejové, milost tělesná, tu ť 10 takové zejmě požierá. Protož v těchto řečech jest zřenie rozličné, jednak k ranám posledním zatracencuov, jednak k tělesným nebo časným, které mají dopuštěny býti. I die: »Vezytáhl si ruku svau«. Nynie zajisté vztahuje ruku svau Pán, dary své dávaje a dobrodínie ukazuje, jako die 15 Izaiáš LXV°.: »Celý den ztahoval sem ruku svú k lidu nevěřície- mu« (všecken čas našeho života míní). »A země požierá mnohé«, nebo slova Páně poslauchají, ale života nepolepšují; tělo a krev boží přijímají, a v hřiechy padají, takže, kde by mělo býti spasenie, tu sobě zatracenie dobývají, a potom sžéře nemoc, potom smrt, 20 a potom peklo. Protož die Izaiáš: »Rozšířilo peklo duši svú«. Nebo mnozí, že nejsau vděčni z daruov Páně a tak rukau jeho vztaženie, i požierá je země. Nynie zajisté mnohým, že je země požierá, peklo se jim zde začíná. Jakož mluví Spasitel: »Světlo přišlo na svět, a milovali lidé viece temnosti«, a tak ten saud po-25 tupuje je. Nebo takoví zlí z svého srdce zlého berau pochop své pomsty a své zlosti. A kteří sau pohlceni od země, ještě však ať se pozdvihnau a života ať polepšie. Jako i Jonáš od ryby pohlcen jest, a to požřenie on nazajvá peklem, jako se pokládá v modlitbě Jonáše proroka. Za každým hřiechem smrtedlným jde peklo, 30 jako dí sv. Jan v Zjevení, že, když kuoň plavý jel, i šlo za ním peklo. Jakožto i Kristus, když přichází, následuje ho královstvie nebeské, jakož sám die: »Královstvie boží mezi vámi jest« etc. A dopoviedá o zlých: »Sstaupili sú«. Protož zlí na každý den sstupují a padají v mysli své, a potom konečně padnau do pekla. 35 A die: »Hněvali sau se«. Nebo skrz hněv jako jiskru zapáleni jsúce, sstupují a padají v duši. A die: »Kniežata edomská zbau- řila sú se«. Proč? Nebo mocní, kteříž zde jiné trápie, potom také trpěti musie a Pán také na ně těžké rány dopauští, neb od Pána 236а2 Země požierá tyto 236b1 Kto jiné trápí, budau sami tapení 14 Rkpis omylem: Vytáhl — 16 Iz. 65, 2 — 21 Iz. 5, 14 — 24 Jan 3, 19 — 28 Jonáš 2, 1 nn. — 31 Zj. 6, 8 — 33 Mat. 12, 28; Luk. II, 20— 34 2. M. 15, 14 — 35 Ib. — 37 2. M. 15, 15
Strana 679
XV. 679 236b2 40 opuštěni bývají. Filistinští vykládají se »Padajíce nápojem«, Edom vykládá se »Zemský«, že totiž, zapojeni sauce zemskými věcmi a opivše se jimi jako nápojem, protož padají od milosti, padají od dobrého aumysla, od Boha i ode všeho dobrého. A protož die: »V moři«, totiž v větších hříších a v pokušeních a v zaufal- 45 stvích. Protož die dále: »Uveď, Pane, na ně strach podlé veli- kosti ramene tvého«. Nebo, když světlo boží osvěcuje člověka vnitřnieho, totiž duši, tehdy v tom světle duše zalibuje sobě v ne- beských a v duchovních věcech; těmi osvícena bývá a k nim přivázána a tak s nimi bývá spojena, že raději chce od těla býti 50 oddělena nežli od těch věcí nebeských, a protož se ani smrti bojí ani pohruožek. A to se puosobí podlé moci božské tajné, vedlé totiž ramena Páně a velikosti moci jeho. A die o zlých: »Buďtež nehajbajíce sebau jakožto kámen« etc., totiž dokud volení boží nepřejdau; ale ne, aby vždycky byli 55 nepohnutedlní. Nebo nepřátelé Páně nemohau uškoditi voleným, dokud se Pánu líbí, aniž sebau mohau hnauti. K Rímanuom XI.: »S některé strany přihodila se slepota v lidu izrahelském, dokud by plnost pohanuov nevešla«. Ale jako kámen časem svým hajbe se, tak zlí také svým časem hajbí se k milosti a k blahoslavenství. »A štiepiti budeš je na huoře dědictvie svého«, totiž volené své, ne v světě, ale na hoře v přepevném přiebytku svém, ne v hřieších, ale v nebesích, na hoře Kristu, jenž jest královstvie naše a jenž jest kámen uťatý bez rukau, jako die Daniel etc. »Hos- podin kralovati bude na věky a viece«. Tu ť napravena bude cierkev 65 svatá; již nebudau ženy roditi v bolesti, již nebudau hřešiti etc. Nebo mnoho jest věkuov, a každý věk má svuoj konec; v každém věku i na věky kralovati bude, a k tomu ještě viece, nebo my nemuožeme věkuov konce pochopiti etc. »Vjel jest jezdecky farao s vozy i s jezdci svými do moře«. 70 Pán uvede na zlé zámutky, protivenstvie jako vodu. »Synové pak izrahelští brali se po suchu prostředkem jeho«: když volení Páně, mezi zlými bydlejíce, nebývají potopeni vodami pekelnými na duši ani bludy; ale zlé lidi pokušenie poráží etc. 60 Moře co jest? Světlo božské utěšené duši Zli dobrým škoditi nemohau bez vuole bozi Kristus naše královstvie Zli hynau, ale svých Pán za- chová Edom 40 Cf. Hieronymi, Liber de nominibus hebr. (ML 23, c. 779): Felestim,... cadentes potione. — 41 Cf. ib. c. 1221: Edom, terrenus. — 44 2. M. 15, 10 — 45 2. M. 15, 16 — 49 Sr. Filip. 1, 23 — 53 2. M. 15, 16 — 57 Řím. 11, 25 — 60 2. M. 15, 17 — 63 Dan. 2, 34 — 2. M. 15, 18 — 69 2. M. 15, 19 — 70 Ib.
XV. 679 236b2 40 opuštěni bývají. Filistinští vykládají se »Padajíce nápojem«, Edom vykládá se »Zemský«, že totiž, zapojeni sauce zemskými věcmi a opivše se jimi jako nápojem, protož padají od milosti, padají od dobrého aumysla, od Boha i ode všeho dobrého. A protož die: »V moři«, totiž v větších hříších a v pokušeních a v zaufal- 45 stvích. Protož die dále: »Uveď, Pane, na ně strach podlé veli- kosti ramene tvého«. Nebo, když světlo boží osvěcuje člověka vnitřnieho, totiž duši, tehdy v tom světle duše zalibuje sobě v ne- beských a v duchovních věcech; těmi osvícena bývá a k nim přivázána a tak s nimi bývá spojena, že raději chce od těla býti 50 oddělena nežli od těch věcí nebeských, a protož se ani smrti bojí ani pohruožek. A to se puosobí podlé moci božské tajné, vedlé totiž ramena Páně a velikosti moci jeho. A die o zlých: »Buďtež nehajbajíce sebau jakožto kámen« etc., totiž dokud volení boží nepřejdau; ale ne, aby vždycky byli 55 nepohnutedlní. Nebo nepřátelé Páně nemohau uškoditi voleným, dokud se Pánu líbí, aniž sebau mohau hnauti. K Rímanuom XI.: »S některé strany přihodila se slepota v lidu izrahelském, dokud by plnost pohanuov nevešla«. Ale jako kámen časem svým hajbe se, tak zlí také svým časem hajbí se k milosti a k blahoslavenství. »A štiepiti budeš je na huoře dědictvie svého«, totiž volené své, ne v světě, ale na hoře v přepevném přiebytku svém, ne v hřieších, ale v nebesích, na hoře Kristu, jenž jest královstvie naše a jenž jest kámen uťatý bez rukau, jako die Daniel etc. »Hos- podin kralovati bude na věky a viece«. Tu ť napravena bude cierkev 65 svatá; již nebudau ženy roditi v bolesti, již nebudau hřešiti etc. Nebo mnoho jest věkuov, a každý věk má svuoj konec; v každém věku i na věky kralovati bude, a k tomu ještě viece, nebo my nemuožeme věkuov konce pochopiti etc. »Vjel jest jezdecky farao s vozy i s jezdci svými do moře«. 70 Pán uvede na zlé zámutky, protivenstvie jako vodu. »Synové pak izrahelští brali se po suchu prostředkem jeho«: když volení Páně, mezi zlými bydlejíce, nebývají potopeni vodami pekelnými na duši ani bludy; ale zlé lidi pokušenie poráží etc. 60 Moře co jest? Světlo božské utěšené duši Zli dobrým škoditi nemohau bez vuole bozi Kristus naše královstvie Zli hynau, ale svých Pán za- chová Edom 40 Cf. Hieronymi, Liber de nominibus hebr. (ML 23, c. 779): Felestim,... cadentes potione. — 41 Cf. ib. c. 1221: Edom, terrenus. — 44 2. M. 15, 10 — 45 2. M. 15, 16 — 49 Sr. Filip. 1, 23 — 53 2. M. 15, 16 — 57 Řím. 11, 25 — 60 2. M. 15, 17 — 63 Dan. 2, 34 — 2. M. 15, 18 — 69 2. M. 15, 19 — 70 Ib.
Strana 680
680 Kapitola Čistě bychom zpievali takto Zpievali světí vesele v zá- mutcích Třie mládenci Strach a smutek zlý Svatý Jan vorlice viděl jdaucie přes moře sklenné; druhé viděl je, ani stojí nad mořem po vítězství, s Beránkem a s svatými jeho zpievajíce pieseň Mojžiešovu, totiž že sau moře přešli a ne- přátely přemohli a pomstu viděli spravedlivau, učiněnau nad nimi. Zpievali také piesničku tuto, kteráž toliko v slovích dělí se od prvnie, ale ne v rozumu Ducha svatého: »Velicí a divní sau skutkové tvoji, Pane Bože«. Vítězstvie synuov božích nad hřiechy, tělem a světem a ďáblem činí je zpievati vítěznau pieseň. Čím bychom viece a statečněji přemáhali, viece bychom radostí Ducha svatého mievali v srdci a piesničky slavné bychom zpievali; ale čím méně 10 přemáháme hřiechy, méně umieme se v Pánu radovati. Chválí ty zpěváky David řka: »Blahoslavený lid, kterýž umie sladké zpievanie«, totiž přemáhaje hřiechy v sobě všecky,] umie slavné věci a chvály vypravovati o Pánu. Těm dává Pán nové veselé v srdce a mannu skrytau. Ale jiní sau nehodní přijíti té manny.15 Protož, kterým krása a sláva světa nelíbí se a kteří sau cestu do- konali tvrdau moře sklenného, ti ť zpievají řkauce: »Velicí a divní sau skutkové tvoji, Hospodine«. Světí někdy vcházejíce v boje, totiž do žalářuov, zpievali pieseň tu z žalmu: »Bože náš, autočiště a sílo, pomocníče v zá-20 mutcích, kteříž sau nás postihli příliš. Protož se nebudeme báti, když se búřiti bude země a přeneseny budau hory, totiž ďáblové, vlnobitie a bauře, světských lidí moci, v srdce moře«, totiž na za- tracenie. Kto nám dá v zámutku, v bolesti, v pokušení na počátku zpievati pieseň veselé, tak, abychom se nebáli podstúpiti utrpení 25 na počátku? Jiní zpievají uprostřed zámutku, jako tří mládenci v peci, kterýmžto Jeruzalém u vlasti staví se z zafíruov. Nebo, když se staví duom, zedníci neb kamenníci z daleké vlasti trefný a příhodný kámen přivážejí k tomuto nebo k jinému úhlu toho domu: tak z těchto lidí svatých zarmaucených staví se vlast nebeská.30 Jakub sv. die: »Za všelikau radost to sobě počítajte, když v roz- ličná pokušenie upadnete, nebo tehdáž Pán jest s vámi«. Žalm: »S ním sem v zarmúcení, vysvobodím ho a oslavím ho«. Když duch přichází s pokušením svým a najde člověka strašli- vého a smutného, raduje se ďábel z toho, že ho porazí; a pakli 35 utěšeného a veselého najde v zámutku, na smrti, v žaláři, znamená, že tu jest láska boží a Duch jeho: tu ť se strachuje a zarmucuje 5 237a1 12 Podle Ž. 89, 16 — 20 Ž. 46, 2 až 4 — 26 Dan. 3, 24 nn. (vulgata) — 31 Podle Jak. 1, 2 — 33 Ž. 91, 15
680 Kapitola Čistě bychom zpievali takto Zpievali světí vesele v zá- mutcích Třie mládenci Strach a smutek zlý Svatý Jan vorlice viděl jdaucie přes moře sklenné; druhé viděl je, ani stojí nad mořem po vítězství, s Beránkem a s svatými jeho zpievajíce pieseň Mojžiešovu, totiž že sau moře přešli a ne- přátely přemohli a pomstu viděli spravedlivau, učiněnau nad nimi. Zpievali také piesničku tuto, kteráž toliko v slovích dělí se od prvnie, ale ne v rozumu Ducha svatého: »Velicí a divní sau skutkové tvoji, Pane Bože«. Vítězstvie synuov božích nad hřiechy, tělem a světem a ďáblem činí je zpievati vítěznau pieseň. Čím bychom viece a statečněji přemáhali, viece bychom radostí Ducha svatého mievali v srdci a piesničky slavné bychom zpievali; ale čím méně 10 přemáháme hřiechy, méně umieme se v Pánu radovati. Chválí ty zpěváky David řka: »Blahoslavený lid, kterýž umie sladké zpievanie«, totiž přemáhaje hřiechy v sobě všecky,] umie slavné věci a chvály vypravovati o Pánu. Těm dává Pán nové veselé v srdce a mannu skrytau. Ale jiní sau nehodní přijíti té manny.15 Protož, kterým krása a sláva světa nelíbí se a kteří sau cestu do- konali tvrdau moře sklenného, ti ť zpievají řkauce: »Velicí a divní sau skutkové tvoji, Hospodine«. Světí někdy vcházejíce v boje, totiž do žalářuov, zpievali pieseň tu z žalmu: »Bože náš, autočiště a sílo, pomocníče v zá-20 mutcích, kteříž sau nás postihli příliš. Protož se nebudeme báti, když se búřiti bude země a přeneseny budau hory, totiž ďáblové, vlnobitie a bauře, světských lidí moci, v srdce moře«, totiž na za- tracenie. Kto nám dá v zámutku, v bolesti, v pokušení na počátku zpievati pieseň veselé, tak, abychom se nebáli podstúpiti utrpení 25 na počátku? Jiní zpievají uprostřed zámutku, jako tří mládenci v peci, kterýmžto Jeruzalém u vlasti staví se z zafíruov. Nebo, když se staví duom, zedníci neb kamenníci z daleké vlasti trefný a příhodný kámen přivážejí k tomuto nebo k jinému úhlu toho domu: tak z těchto lidí svatých zarmaucených staví se vlast nebeská.30 Jakub sv. die: »Za všelikau radost to sobě počítajte, když v roz- ličná pokušenie upadnete, nebo tehdáž Pán jest s vámi«. Žalm: »S ním sem v zarmúcení, vysvobodím ho a oslavím ho«. Když duch přichází s pokušením svým a najde člověka strašli- vého a smutného, raduje se ďábel z toho, že ho porazí; a pakli 35 utěšeného a veselého najde v zámutku, na smrti, v žaláři, znamená, že tu jest láska boží a Duch jeho: tu ť se strachuje a zarmucuje 5 237a1 12 Podle Ž. 89, 16 — 20 Ž. 46, 2 až 4 — 26 Dan. 3, 24 nn. (vulgata) — 31 Podle Jak. 1, 2 — 33 Ž. 91, 15
Strana 681
XV. 681 šatan, nic tu svého nenalézaje. Protož jest potřebie věrným uměti zpievati piesně v tesknosti a uprostřed zámutkuov. Ezdráš 40 řekl: »Radost Páně, síla vaše«, totiž že tu padají nepřátelé. Ale piesničky sionské dávají se nám po vítězství hřiechuov, totiž když přemoženi budau hněv, lakota, utrhánie, závist, lakomstvie a všeliké světské potěšenie; a pakli sme nezpuosobní přemáhati těchto věcí, radosti v zámutku najíti v nás nebudeme moci. Teď Jan viděl svaté na počátku, u prostředku i na konci, ani se radují a vesele zpievají píseň Páně. Jestliže se na konci radovati chceme, na počátku učme se plakati a lkáti na hřiechy, neb die Kristus: »Blahoslavení, kteří lkají, neb oni budau potěšeni«. A protož zpievají světí: »Velicí a divní sú skutkové tvoji, Hospo- 50 dine«. Divná pieseň svatých jest. Nebo všickni právě kající v sobě nemohau poznati Boha v kráse a v slávě a v velebnosti jeho, ale po skutcích; a čím čistčie mají srdce, tiem viece váží sobě skutky jeho, a tak poznávají ho. A Jan nemohl jest nám vypraviti veli- kosti boží než po skutcích. Protož světí, nalézajíce ho po skutcích, 55 chválé řkauce: »Velicí a divní« etc. A zvláště po těch skutcích po- znán bývá, kteréž dává v srdce lidská, totiž milosrdenstvie, milost, vieru, lásku a Ducha svého dávaje. Jako voheň poznán bývá po skutku dýmovém, když se kauří, tak Buoh po skutcích poznán bývá. Mojžieš pověděl: »Buoh jest oheň žhaucí«. Oheň vosvěcuje, 60 temnosti zapuzuje, čistí a pálí; tak Buoh po osvícení, čištění a pálení poznán bývá etc. Nebo, kterého člověka srdce osvíceno bývá vnitř, ten ť vie a znáti muože skutek Páně, a tak velikého bude poznávati a věřiti Pána etc. A které skutky činí, dává an- dělóm též činiti i lidem, aby též činili. Protož činí Buoh skutky 237b1 65 jisté vnitř i zevnitřl a chce, aby andělé též činili i lidé. Jan sv. pokládá: »Otec muoj až podnes pracuje; i já pracují«. A opět Jan XIIII.: »Ktož věří v mě, skutky, kteréž činím, i on činiti bude«, totiž sem spojen spolu s člověkem spravedlivým v dobré vuoli, aby člověk nečinil jiného nic bez mé vuole, ale aby mně 70 připisoval skutky své a já jemu své, řiekaje: »Ty si, Pane, přemohl«; a já, Pán, diem jemu: »Ty, člověče dobrý, také přemohl si svět a hřiechy. Aj, hle, teď tobě za to koruna!« A oba takové činie skutky, totiž Buoh s člověkem. Sau také skutkové šatanášovi, kteréž také puosobí v lidech 75 svých a v audech svých; a ti audové také činie skutky šatanovy. 45 Picsničky po vítězstvie se dávají Učnic se prve Plakati lsta srdce vážie skutky Páně Po těch skutcich pozilálí býva Pání Oheň co puosobí érau spojujeme se s Bohen 237a2 Skutkové šatanovi 40 Neh. (2. Ezdr.) 8, 10 — 48 Mat. 5, 4 — 59 5. M. 4, 24 — 66 Jan 5, 17 — 67 Jan 14, 12
XV. 681 šatan, nic tu svého nenalézaje. Protož jest potřebie věrným uměti zpievati piesně v tesknosti a uprostřed zámutkuov. Ezdráš 40 řekl: »Radost Páně, síla vaše«, totiž že tu padají nepřátelé. Ale piesničky sionské dávají se nám po vítězství hřiechuov, totiž když přemoženi budau hněv, lakota, utrhánie, závist, lakomstvie a všeliké světské potěšenie; a pakli sme nezpuosobní přemáhati těchto věcí, radosti v zámutku najíti v nás nebudeme moci. Teď Jan viděl svaté na počátku, u prostředku i na konci, ani se radují a vesele zpievají píseň Páně. Jestliže se na konci radovati chceme, na počátku učme se plakati a lkáti na hřiechy, neb die Kristus: »Blahoslavení, kteří lkají, neb oni budau potěšeni«. A protož zpievají světí: »Velicí a divní sú skutkové tvoji, Hospo- 50 dine«. Divná pieseň svatých jest. Nebo všickni právě kající v sobě nemohau poznati Boha v kráse a v slávě a v velebnosti jeho, ale po skutcích; a čím čistčie mají srdce, tiem viece váží sobě skutky jeho, a tak poznávají ho. A Jan nemohl jest nám vypraviti veli- kosti boží než po skutcích. Protož světí, nalézajíce ho po skutcích, 55 chválé řkauce: »Velicí a divní« etc. A zvláště po těch skutcích po- znán bývá, kteréž dává v srdce lidská, totiž milosrdenstvie, milost, vieru, lásku a Ducha svého dávaje. Jako voheň poznán bývá po skutku dýmovém, když se kauří, tak Buoh po skutcích poznán bývá. Mojžieš pověděl: »Buoh jest oheň žhaucí«. Oheň vosvěcuje, 60 temnosti zapuzuje, čistí a pálí; tak Buoh po osvícení, čištění a pálení poznán bývá etc. Nebo, kterého člověka srdce osvíceno bývá vnitř, ten ť vie a znáti muože skutek Páně, a tak velikého bude poznávati a věřiti Pána etc. A které skutky činí, dává an- dělóm též činiti i lidem, aby též činili. Protož činí Buoh skutky 237b1 65 jisté vnitř i zevnitřl a chce, aby andělé též činili i lidé. Jan sv. pokládá: »Otec muoj až podnes pracuje; i já pracují«. A opět Jan XIIII.: »Ktož věří v mě, skutky, kteréž činím, i on činiti bude«, totiž sem spojen spolu s člověkem spravedlivým v dobré vuoli, aby člověk nečinil jiného nic bez mé vuole, ale aby mně 70 připisoval skutky své a já jemu své, řiekaje: »Ty si, Pane, přemohl«; a já, Pán, diem jemu: »Ty, člověče dobrý, také přemohl si svět a hřiechy. Aj, hle, teď tobě za to koruna!« A oba takové činie skutky, totiž Buoh s člověkem. Sau také skutkové šatanášovi, kteréž také puosobí v lidech 75 svých a v audech svých; a ti audové také činie skutky šatanovy. 45 Picsničky po vítězstvie se dávají Učnic se prve Plakati lsta srdce vážie skutky Páně Po těch skutcich pozilálí býva Pání Oheň co puosobí érau spojujeme se s Bohen 237a2 Skutkové šatanovi 40 Neh. (2. Ezdr.) 8, 10 — 48 Mat. 5, 4 — 59 5. M. 4, 24 — 66 Jan 5, 17 — 67 Jan 14, 12
Strana 682
682 Kapitola Dve strany pokládají se Skutkové Kristovi Velicí a divni skutkové Andělé Jiní skutkové Páné Jako Buoh činí skutky své sám i v svatých svých a světí opět v jiných, tak šatan činí skutky v svých zlých lidech, a ti také v jiných činie takovéž. Galat.: »Zjevní sau skutkové jich, jenž sau smilstvo« etc. A někdy puosobí tajné věci a skutky. II. Tesal. II°.: »Tajemstvie již puosobí«. Hle, dvě strany sau v cierkvi! Buoh činí své skutky a puosobí takovéž věci v audech svých; zase proti tomu šatanáš a dábel také puosobí své skutky v svých audech proti Kristovým auduom. Protož die Pavel: »Již tajnau zlost puosobí, totiž zjevně i tajně; ktož drží (totiž vieru), drž pevně, dokud se nezjeví (totiž hřiech 85 jeho i pomsta), kteréhož zabije Buoh Duchem aust svých«. Hle, skutkové boží a svatých jeho, a skutkové šatanovi a auduov jeho! Šatanášovi skutkové odporní sau Kristu; nebo v prostředku chce seděti cierkve, tajně i zjevně, a nebývá vyhnán, jediné slovem božím skrze svaté jeho. Skutek Kristuov jest viera veliká, také v skutcích láska, svornost, jednota, bázeň, spasenie lidské, po- kora, poctivost, ostřiehanie od hřiechuov, trpělivost v protivných věcech, setrvánie v dobrém, radost v zámutku a piesničky a chvály v žalářích, osvícenie, roznícenie, náboženstvie, poklona Pánu Bohu, poslušenstvie pravé, naděje v Hospodinu sau skutkové 95 boží; kteréžto čijíci v sobě duše, umie právě řieci: »Velicí a divní sau skutkové tvoji, Pane!« Kteráž duše potupí svět a hřiechy poráží, pláče na hřiechy, za nepřátely se modlí, »velicí a divní sau skutkové boží«. Andělé také činie dobré skutky, kteréž Buoh činí. Izaiáš 100 XXVI°: »Pane, dáš nám pokoj, a všecky skutky naše činil si v nás«, totiž: »Pane, nemáme poznánie z hřiechuov a viery, a tak žádného nenie v nás pokoje vnitř; ale kde jest láska a viera, tu ť jest pokoj«. Protož volení žádají řkauce: »Hospodine, dáš nám pokoj, a všecky skutky tvé dáš nám«, totiž, což koli máme dob-105 rého, totiž vuoli dobrú, úmysl dobrý, od tebe ť sau ty všecky věci. Item tvořenie světa, rozmnožovánie zemské, dešť, rosa, slunečné osvícenie a horkost jeho, sau to všickni skutkové jeho. Kteréž ta stvořenie činie skutky, takovéž Buoh činí skutky. Též které věci dobré činí dobrý člověk, Buoh činí; a nemohl by člověk po-110 mysliti nětco dobrého bez Boha. Země naše srdce našeho, kteráž vydává myšlenie dobré, náboženstvie, pokoru, Buoh to činí. Co sau světí činili, apoštolé a proroci a i podnes světí které věci činie, 80 90 237b2 Buoh Srdce naše 78 Gal. 5, 19 — 80 2. Tes. 2, 7 — 84 Podle 2. Tes. 2, 7 a 8 — 101 Iz. 26, 12
682 Kapitola Dve strany pokládají se Skutkové Kristovi Velicí a divni skutkové Andělé Jiní skutkové Páné Jako Buoh činí skutky své sám i v svatých svých a světí opět v jiných, tak šatan činí skutky v svých zlých lidech, a ti také v jiných činie takovéž. Galat.: »Zjevní sau skutkové jich, jenž sau smilstvo« etc. A někdy puosobí tajné věci a skutky. II. Tesal. II°.: »Tajemstvie již puosobí«. Hle, dvě strany sau v cierkvi! Buoh činí své skutky a puosobí takovéž věci v audech svých; zase proti tomu šatanáš a dábel také puosobí své skutky v svých audech proti Kristovým auduom. Protož die Pavel: »Již tajnau zlost puosobí, totiž zjevně i tajně; ktož drží (totiž vieru), drž pevně, dokud se nezjeví (totiž hřiech 85 jeho i pomsta), kteréhož zabije Buoh Duchem aust svých«. Hle, skutkové boží a svatých jeho, a skutkové šatanovi a auduov jeho! Šatanášovi skutkové odporní sau Kristu; nebo v prostředku chce seděti cierkve, tajně i zjevně, a nebývá vyhnán, jediné slovem božím skrze svaté jeho. Skutek Kristuov jest viera veliká, také v skutcích láska, svornost, jednota, bázeň, spasenie lidské, po- kora, poctivost, ostřiehanie od hřiechuov, trpělivost v protivných věcech, setrvánie v dobrém, radost v zámutku a piesničky a chvály v žalářích, osvícenie, roznícenie, náboženstvie, poklona Pánu Bohu, poslušenstvie pravé, naděje v Hospodinu sau skutkové 95 boží; kteréžto čijíci v sobě duše, umie právě řieci: »Velicí a divní sau skutkové tvoji, Pane!« Kteráž duše potupí svět a hřiechy poráží, pláče na hřiechy, za nepřátely se modlí, »velicí a divní sau skutkové boží«. Andělé také činie dobré skutky, kteréž Buoh činí. Izaiáš 100 XXVI°: »Pane, dáš nám pokoj, a všecky skutky naše činil si v nás«, totiž: »Pane, nemáme poznánie z hřiechuov a viery, a tak žádného nenie v nás pokoje vnitř; ale kde jest láska a viera, tu ť jest pokoj«. Protož volení žádají řkauce: »Hospodine, dáš nám pokoj, a všecky skutky tvé dáš nám«, totiž, což koli máme dob-105 rého, totiž vuoli dobrú, úmysl dobrý, od tebe ť sau ty všecky věci. Item tvořenie světa, rozmnožovánie zemské, dešť, rosa, slunečné osvícenie a horkost jeho, sau to všickni skutkové jeho. Kteréž ta stvořenie činie skutky, takovéž Buoh činí skutky. Též které věci dobré činí dobrý člověk, Buoh činí; a nemohl by člověk po-110 mysliti nětco dobrého bez Boha. Země naše srdce našeho, kteráž vydává myšlenie dobré, náboženstvie, pokoru, Buoh to činí. Co sau světí činili, apoštolé a proroci a i podnes světí které věci činie, 80 90 237b2 Buoh Srdce naše 78 Gal. 5, 19 — 80 2. Tes. 2, 7 — 84 Podle 2. Tes. 2, 7 a 8 — 101 Iz. 26, 12
Strana 683
XV. 683 238a 238a2 prvnie místo a právo činěnie toho má Buoh. Apoštol die: »Dou- 115 fánie mám o Pánu, které jest věci začal, že i dokoná v nás«. Nebo bez něho nic učiniti nemuožeme. Tito ť sau divní skutkové, kterýchžto však ne sám chce činiti, ale aby i lidé je činili a andělé jeho. K Židuom I°.: »Však všickni sau služební duchové«, totiž v městě tom najpevnějším »jsauce 120 posláni k služebnosti boží«, aby totiž skutky spasenie činili jako Buoh v lidu křesťanském. Ty skutky, kteréž Buoh činí, i my máme činiti. O tom die apoštol: »Já sem štěpoval, Apollo zaléval«, totiž v lidu obráceném. Najprvé některau řečí dobrau napomínali jej a tak štěpovali, druhé některým dobrým skutkem a slovem za- 125 lévali. A tak nětco má lidu povědieno býti najprvé, nětco potom, ne všecko pojednau. »Ale Buoh dal zróst, totiž prospěch; nebo ani ten, kterýž štěpuje, ani který zalévá, jest nětco, ale ten, kterýž zróst dává, Buoh«. Ten ť právě spasenie duší puosobí v nás. My nehledajme chvály marné, ale Bohu připisujme práci tu, kterauž 130 činíme. »Ale ktož štěpuje a zalévá, jedno sau«, totiž, ačkoli jiné a jiné všickni sú jedno dary máme, zalévati a štěpovati, jedno však sme v Kristu. To pří- leží kazatelóm, aby nekázali odporných věcí, ale jedno, ačkoli jináče a jináče pracují. »A každý bude odplatu bráti vedlé své 135 práce: i ten, kterýž štěpuje dobré věci, i ten, ktož kazí zlé«. A die dále: »Boží pomocníci sme«, totiž k jeho skutkuom my sme ná- stroj. Vy ste boží stavenie podlé milosti, kterauž dal vám; boží voránie ste, kteréž jest puosobil v nás skrze nás apoštoly. Hle, země máme býti dobrá a zpuosobná k apoštolským řečem a dobré 140 stavenie ustavené v nebesích! A tak lid jest také stavenie kněžské a voránie, ale prvotní práce vedlé milosti Kristovy. Světí prvotní předkládali před oči lidské božie skutky; a protož sau k nim zvláštní dny sváteční odložili, aby se zpievanie a chvála dála Pánu Svátkové pročsú? od lidí pro veliké a divné skutky jeho, a zvláště které činí v dušech; 145 když srdce cítí je v sobě, má se jim poddati a neprotiviti. Běda těm, kteříž se skutkuom božím protivie a odpierají v srdci! Těm mluví sv. Štěpán: »Vy vždycky Duchu svatému odpieráte«. Co myšlení dobrých přichází a hnutí dobrých, a neposlaucháme jich, ale místo dáváme šatanovi! Žalm: »Pane, uzřím nebesa, skutky 150 prstuov tvých, kteréž si učinil, a podivím se«, totiž těm skutkóm Stepovane Zalevanic Nástroj Stavenic Neprotiviti se skutknom božím Rolé 114 Podle Filip. 1, 6 — 118 Žid. 1, 14 — 122 1. Kor. 3, 6 — 126 1. Kor. 3, 6 a 7 — 131 1. Kor. 3, 8 — 134 Ib. — 136 1. Kor. 3, 9 — 147 Skutk. 7, 51 — 149 Ž. 8, 4
XV. 683 238a 238a2 prvnie místo a právo činěnie toho má Buoh. Apoštol die: »Dou- 115 fánie mám o Pánu, které jest věci začal, že i dokoná v nás«. Nebo bez něho nic učiniti nemuožeme. Tito ť sau divní skutkové, kterýchžto však ne sám chce činiti, ale aby i lidé je činili a andělé jeho. K Židuom I°.: »Však všickni sau služební duchové«, totiž v městě tom najpevnějším »jsauce 120 posláni k služebnosti boží«, aby totiž skutky spasenie činili jako Buoh v lidu křesťanském. Ty skutky, kteréž Buoh činí, i my máme činiti. O tom die apoštol: »Já sem štěpoval, Apollo zaléval«, totiž v lidu obráceném. Najprvé některau řečí dobrau napomínali jej a tak štěpovali, druhé některým dobrým skutkem a slovem za- 125 lévali. A tak nětco má lidu povědieno býti najprvé, nětco potom, ne všecko pojednau. »Ale Buoh dal zróst, totiž prospěch; nebo ani ten, kterýž štěpuje, ani který zalévá, jest nětco, ale ten, kterýž zróst dává, Buoh«. Ten ť právě spasenie duší puosobí v nás. My nehledajme chvály marné, ale Bohu připisujme práci tu, kterauž 130 činíme. »Ale ktož štěpuje a zalévá, jedno sau«, totiž, ačkoli jiné a jiné všickni sú jedno dary máme, zalévati a štěpovati, jedno však sme v Kristu. To pří- leží kazatelóm, aby nekázali odporných věcí, ale jedno, ačkoli jináče a jináče pracují. »A každý bude odplatu bráti vedlé své 135 práce: i ten, kterýž štěpuje dobré věci, i ten, ktož kazí zlé«. A die dále: »Boží pomocníci sme«, totiž k jeho skutkuom my sme ná- stroj. Vy ste boží stavenie podlé milosti, kterauž dal vám; boží voránie ste, kteréž jest puosobil v nás skrze nás apoštoly. Hle, země máme býti dobrá a zpuosobná k apoštolským řečem a dobré 140 stavenie ustavené v nebesích! A tak lid jest také stavenie kněžské a voránie, ale prvotní práce vedlé milosti Kristovy. Světí prvotní předkládali před oči lidské božie skutky; a protož sau k nim zvláštní dny sváteční odložili, aby se zpievanie a chvála dála Pánu Svátkové pročsú? od lidí pro veliké a divné skutky jeho, a zvláště které činí v dušech; 145 když srdce cítí je v sobě, má se jim poddati a neprotiviti. Běda těm, kteříž se skutkuom božím protivie a odpierají v srdci! Těm mluví sv. Štěpán: »Vy vždycky Duchu svatému odpieráte«. Co myšlení dobrých přichází a hnutí dobrých, a neposlaucháme jich, ale místo dáváme šatanovi! Žalm: »Pane, uzřím nebesa, skutky 150 prstuov tvých, kteréž si učinil, a podivím se«, totiž těm skutkóm Stepovane Zalevanic Nástroj Stavenic Neprotiviti se skutknom božím Rolé 114 Podle Filip. 1, 6 — 118 Žid. 1, 14 — 122 1. Kor. 3, 6 — 126 1. Kor. 3, 6 a 7 — 131 1. Kor. 3, 8 — 134 Ib. — 136 1. Kor. 3, 9 — 147 Skutk. 7, 51 — 149 Ž. 8, 4
Strana 684
684 Kapitola Skutkové svatých divní Neznáme skutkuov Páně Skutek divný vtělenie Večeře Kristovy nám jináč a anděluom jináč Šatan také chytře svodí Svátosti veliké věcí v sobě zavierají tvým. A světí sú napomínali lid diviti se a milovati takové věci. A kterak jest nebesa prvotnie cierkve zpořádal a hvězdy, totiž svaté, tu sau znamenali, které jest jak zpuosobil, kteřížto všelikého hřiechu se varovali, a jak sau byli tiší, neutrhali. Jaká sau nebesa byli ti svatí, diviti se máme. A světí, vidauce v sobě takové divné 155 skutky boží i v jiných, řiekali: »Divní skutkové tvoji«. Kdybychom viděli skutky svatého Pavla, Petra a slova jich a odpovědi před mnohými a kázanie jich, kteréž Buoh činil skrze ne, měli bychom se čemu podiviti: jaká byla země jich srdce, jací úžitkové a ovoce srdcí jich, jaká láska a náboženstvie, jaká sláva a chvála tu byla. 160 Diviti se máme řiekajíce: »Velicí a divní sau skutkové tvoji, Pane«. Item skutkové tvoji, Hospodine, divní sau byli někdy v lidu izrahelském, a neznali jich, když sau šli přes moře Červené. Jako i podnes, které dobré věci činí nám, neznamenáme těch skutkuov. Ale když farao utopen jest, tepruv poznali a zpievali řkauce: 165 »Zpievajme Pánu!« Tak dnes my neznáme skutkuov Kristových a Boha našeho; znamení jest, že sme v Ejiptě ještě; kdybychom vyšli z Ejipta, poznali bychom je a milovali. Opět ten skutek, 238b1 kterýž učinil Buoh Otec, v Kristu spojiv se s člověčenstvím; a jaké spojenie svatých u vlasti s Kristem; a jaká jest večeře 170 Kristova, kterauž dal nám i svatým anděluom, u vlasti tam jináče a zde jináče, tam zjevně, zde pod oblakem zpuosob vidědlných; a kterak puosobí tyto divné věci v malých a nízkých spuosobách; a kterak malým ráčil býti člověkem proti šatanášovi velikému a Antikristovi, vážili sau takové věci světí řiekajíce: »Velicí a divní 175 skutkové tvoji, Pane!« I dnes skrz nízké a pokorné muže co puosobí dobrého v skutcích svých, ktož to poznává, muože ť řieci: »Velicí a divní skutkové« etc. Šatan také zvoluje sobě chudé a vlévá skutky své v ně, aby strana Kristova pravila: »Však jest Kristus poslal chudé; tito ť 180 sú takoví, věřme jim!« A zpuosobuje takové kacieře jako Jidáše mezi apoštoly, aby zklamáni byli vyvolení. Ale Kristus svaté, pokorné služebníky a vždycky pokorné věci vyvoluje. Tak nádoby, totiž svátosti, jenž sau jako orudie daruov a milostí božských, maličké jest vyvolil a ponížené, a velmi veliké věci a dobré králov-185 stvie nebeského tu jest v nich zavřieti ráčil, kterýchžto všickni mudrci neznají, ale přežívají a hněvají se. Ozé VII.°: »Nad pšenicí a vínem přežievali sú«, totiž všetečně řiekajíce: »Což jest tu? První světí jak byli zpuosobní jako nebesa Přežlevanie zlé nevěrných 166 2. M. 15, I — 187 0z. 7, 14
684 Kapitola Skutkové svatých divní Neznáme skutkuov Páně Skutek divný vtělenie Večeře Kristovy nám jináč a anděluom jináč Šatan také chytře svodí Svátosti veliké věcí v sobě zavierají tvým. A světí sú napomínali lid diviti se a milovati takové věci. A kterak jest nebesa prvotnie cierkve zpořádal a hvězdy, totiž svaté, tu sau znamenali, které jest jak zpuosobil, kteřížto všelikého hřiechu se varovali, a jak sau byli tiší, neutrhali. Jaká sau nebesa byli ti svatí, diviti se máme. A světí, vidauce v sobě takové divné 155 skutky boží i v jiných, řiekali: »Divní skutkové tvoji«. Kdybychom viděli skutky svatého Pavla, Petra a slova jich a odpovědi před mnohými a kázanie jich, kteréž Buoh činil skrze ne, měli bychom se čemu podiviti: jaká byla země jich srdce, jací úžitkové a ovoce srdcí jich, jaká láska a náboženstvie, jaká sláva a chvála tu byla. 160 Diviti se máme řiekajíce: »Velicí a divní sau skutkové tvoji, Pane«. Item skutkové tvoji, Hospodine, divní sau byli někdy v lidu izrahelském, a neznali jich, když sau šli přes moře Červené. Jako i podnes, které dobré věci činí nám, neznamenáme těch skutkuov. Ale když farao utopen jest, tepruv poznali a zpievali řkauce: 165 »Zpievajme Pánu!« Tak dnes my neznáme skutkuov Kristových a Boha našeho; znamení jest, že sme v Ejiptě ještě; kdybychom vyšli z Ejipta, poznali bychom je a milovali. Opět ten skutek, 238b1 kterýž učinil Buoh Otec, v Kristu spojiv se s člověčenstvím; a jaké spojenie svatých u vlasti s Kristem; a jaká jest večeře 170 Kristova, kterauž dal nám i svatým anděluom, u vlasti tam jináče a zde jináče, tam zjevně, zde pod oblakem zpuosob vidědlných; a kterak puosobí tyto divné věci v malých a nízkých spuosobách; a kterak malým ráčil býti člověkem proti šatanášovi velikému a Antikristovi, vážili sau takové věci světí řiekajíce: »Velicí a divní 175 skutkové tvoji, Pane!« I dnes skrz nízké a pokorné muže co puosobí dobrého v skutcích svých, ktož to poznává, muože ť řieci: »Velicí a divní skutkové« etc. Šatan také zvoluje sobě chudé a vlévá skutky své v ně, aby strana Kristova pravila: »Však jest Kristus poslal chudé; tito ť 180 sú takoví, věřme jim!« A zpuosobuje takové kacieře jako Jidáše mezi apoštoly, aby zklamáni byli vyvolení. Ale Kristus svaté, pokorné služebníky a vždycky pokorné věci vyvoluje. Tak nádoby, totiž svátosti, jenž sau jako orudie daruov a milostí božských, maličké jest vyvolil a ponížené, a velmi veliké věci a dobré králov-185 stvie nebeského tu jest v nich zavřieti ráčil, kterýchžto všickni mudrci neznají, ale přežívají a hněvají se. Ozé VII.°: »Nad pšenicí a vínem přežievali sú«, totiž všetečně řiekajíce: »Což jest tu? První světí jak byli zpuosobní jako nebesa Přežlevanie zlé nevěrných 166 2. M. 15, I — 187 0z. 7, 14
Strana 685
XV. 685 238b2 239a Však se nehajbe!« etc. Ale pokorní věří. Jako na kříži pod smrtedl- 190 ností těla jeho žádný nevěřil z maudrých, by tu byl Buoh, avšak jest tu byl Buoh. Rozum náš toho nemuož pochopiti, ale viera upřímá; protož mnozí padají, rozumu následujíce. Ale která sau srdce upevněná u vieře, ta ť věřie jeho mistrovství a skutkuom, kteréž puosobí v nás Buoh v Kristu a v svátosti velebné. A to vězme, které skutky v nás činí Pán, všecky chce zkaziti šatan. Jan v kanonice die: »Na to ukázal se Syn boží s svými skutky, aby zkazil skutky dáblovy«, milost tělesnau a světskau a všelikau porušitedlných věcí žádost v nás svým slovem a ranami svými, aby vyvrhl tyto zlé věci. Ale srdce nechápají toho, ale 200 protiví se a povolují šatanovi častokrát a místo jemu dávají, ne- chajíce skutkuov Kristových. Světí pak dávají místo Kristu a jeho skutkóm řiekajíce: »Velicí a divní skutkové tvoji, Pane!« Věrní ť věří, že večeře Kristova jest skutek veliký, v kterémžto jest pa- mátka všech divných skutkuov jeho. Jako die žalm: »Památku 205 učinil divných věcí svých, pokrm dal bojícím se sebe«, totiž hody tyto sau těch, jenž se ho bojí, aby se tu divným skutkuom jeho naučili a čtli jako na nějakých knihách, v nichžto sau sepsány cesty a skutky Kristovy. Tak u velebné svátosti a své večeři zavřel jest jako v arše všecky své skutky. A za večeří řekl: »To 210 čiňte na mé spolupřipomínanie!« Když by duše odpočinula maličko u vieře jeho, zpievala by řkúci: »Ó Pane, dočítám se tu tvé potupy, uplvánie, bičovánie, tichého obcovánie s hříšníky; čtu také mnohé a těžké mauky tvé a bolesti i smrt«. To ť sau knihy života. Ktož ť má vieru, tu ť 215 shledá všecky své hřiechy, aby se jich tu vyznával před velebnau svátostí s pláčem a s bolestí, jakož to bylo v prvotní cierkvi: tu prosievali za pomoc, aby se viece varovali od hřiechuov, tu sau žádali zastíněnie od světa a zjeve nie života, a aby nepřátely milo- vali a modlili se za ně. Tu ť sau takové věci činievali na památku 220 Kristovu. Ale již pohřiechu srdce nemohau se pozdvihnauti k těm divným věcem v velebné svátosti, nemohau věřiti tomu, které sau tu věci, nemohau se zkusiti a rozsuzovati se a hněvu nechati a protož nemohau hodně okusiti a přijímati, které sau tu divné věci, aby řekli: »Velicí a divní skutkové tvoji, Pane«. Ale slova prázdná 225 sau tu, myšlenie zlá, saudové světští, běhánie po kostele bez vážnosti a počestnosti, bez náboženstvie, bez bázně. Někdy před 195 Srdce pevná věřie Večeře Páně Knihy divné života Srdce zpozdilá še 196 1. Jan 3, 8 — 204 Ž. 111, 4 a 5 — 209 Luk. 22, 19
XV. 685 238b2 239a Však se nehajbe!« etc. Ale pokorní věří. Jako na kříži pod smrtedl- 190 ností těla jeho žádný nevěřil z maudrých, by tu byl Buoh, avšak jest tu byl Buoh. Rozum náš toho nemuož pochopiti, ale viera upřímá; protož mnozí padají, rozumu následujíce. Ale která sau srdce upevněná u vieře, ta ť věřie jeho mistrovství a skutkuom, kteréž puosobí v nás Buoh v Kristu a v svátosti velebné. A to vězme, které skutky v nás činí Pán, všecky chce zkaziti šatan. Jan v kanonice die: »Na to ukázal se Syn boží s svými skutky, aby zkazil skutky dáblovy«, milost tělesnau a světskau a všelikau porušitedlných věcí žádost v nás svým slovem a ranami svými, aby vyvrhl tyto zlé věci. Ale srdce nechápají toho, ale 200 protiví se a povolují šatanovi častokrát a místo jemu dávají, ne- chajíce skutkuov Kristových. Světí pak dávají místo Kristu a jeho skutkóm řiekajíce: »Velicí a divní skutkové tvoji, Pane!« Věrní ť věří, že večeře Kristova jest skutek veliký, v kterémžto jest pa- mátka všech divných skutkuov jeho. Jako die žalm: »Památku 205 učinil divných věcí svých, pokrm dal bojícím se sebe«, totiž hody tyto sau těch, jenž se ho bojí, aby se tu divným skutkuom jeho naučili a čtli jako na nějakých knihách, v nichžto sau sepsány cesty a skutky Kristovy. Tak u velebné svátosti a své večeři zavřel jest jako v arše všecky své skutky. A za večeří řekl: »To 210 čiňte na mé spolupřipomínanie!« Když by duše odpočinula maličko u vieře jeho, zpievala by řkúci: »Ó Pane, dočítám se tu tvé potupy, uplvánie, bičovánie, tichého obcovánie s hříšníky; čtu také mnohé a těžké mauky tvé a bolesti i smrt«. To ť sau knihy života. Ktož ť má vieru, tu ť 215 shledá všecky své hřiechy, aby se jich tu vyznával před velebnau svátostí s pláčem a s bolestí, jakož to bylo v prvotní cierkvi: tu prosievali za pomoc, aby se viece varovali od hřiechuov, tu sau žádali zastíněnie od světa a zjeve nie života, a aby nepřátely milo- vali a modlili se za ně. Tu ť sau takové věci činievali na památku 220 Kristovu. Ale již pohřiechu srdce nemohau se pozdvihnauti k těm divným věcem v velebné svátosti, nemohau věřiti tomu, které sau tu věci, nemohau se zkusiti a rozsuzovati se a hněvu nechati a protož nemohau hodně okusiti a přijímati, které sau tu divné věci, aby řekli: »Velicí a divní skutkové tvoji, Pane«. Ale slova prázdná 225 sau tu, myšlenie zlá, saudové světští, běhánie po kostele bez vážnosti a počestnosti, bez náboženstvie, bez bázně. Někdy před 195 Srdce pevná věřie Večeře Páně Knihy divné života Srdce zpozdilá še 196 1. Jan 3, 8 — 204 Ž. 111, 4 a 5 — 209 Luk. 22, 19
Strana 686
686 Kapitola Viera k velebné svátostí archau počestnost byla větší; a ty, ješto neuctili domu Páně v Jeruzalémě, vyhnal Pán z chrámu. Dnes, vidauce modlitebníky bez bázně v kostele a bez pozdvižení mysli, muožeme hádati, že v řiedkých jest pravá viera. Kdyby královstvie Kristovo na-230 praveno mělo býti, musila by obnovena býti památka k této svátosti drahé, kterauž na památku svých divných skutkuov ráčil dáti, aby mysl uzavieraná byla od hněvu, od novin a pečování svět- ských a aby památka byla s velikým náboženstvím skutkuov božích. Také skutkové boží dnes v zapomenutie sau dáni a kněžstvo 235 zamilovali svět a šťastné věci; on, horlivý milovník duší, odjímá takové věci od nich. Item, kterak nepřátely vpauští do země, aby hřiechy zkazil, nás k sobě aby přitáhl a abychom již začali hřiechy kaziti a přes moře sklenné jíti a abychom státi na břehu mohli s Kristem v brzkém času a s Beránkem. Divní sau skutkové, kteréž činí s mrtvými, křiese je z mrtvých, a divní sau, kteréž puosobí při dušech, kteréž z hřiechuov probuzuje na každý den, aby se andělé radovali. A světí lidé, vidauce takové 239a2 věci, také se veselí řkauce: »Pán tyto věci puosobí«. A pakli v hřie- Kde je ten pláč? chy padají, plakati by měli všickni a pilně pečovati o dobrau radu, 245 kterak by dielo šatanášovo zkaženo bylo. Také napomínám všecky, aby ctili skutky boží, a kterak upadají nepřátelé jeho v hněv jeho, v slepotu, v nedověru. Ctíti máme skutky ty; z pomsty boží sau. Kterak také pokorným dává dary, milost, milosrdenstvie, milos- tivost, slovo, svátost velebnú, chváliti ty dary jeho máme. Ó, kto 250 jest tak pokorný a opatrný a bojící se Boha, kterýž by tyto věci dobře poznal a řekl: »Velicí a divní skutkové tvoji!«? Chváliti a ctíti dary Páně Napomenutie Mrtvé křísí Kněžstvo 240 Nepřátelé nám prospievají I skrz ukrutníky puosobí skutky své Pán Item nepřátelé, činíce skutky své zlé, mají za to, že tiem škodí Bohu i svatým, avšak prospievají Bohu i svatým jeho; jako sau Židé též učinili na Kristu, což i Buoh Otec. A protož řekl: »Pro 255 hřiechy lidu zbil sem ho«. Tauž věc učinili Židé i dábel. Buoh učinil dobře, ale tito zle. Avšak skutkové dobří sau k slávě boží. Tak skrze katy a ukrutníky nepřátelské zlé dnes na nás hřiešných puo- sobí divné skutky své; a z Boha ti skutkové vycházejí. Protož poddáni buďme skutkóm božím a nerepceme! Item skrz toho člověka krále které sau věci od Boha, kto to rozsaudí, uhodne a zchválí, a které se věci dějí z člověka a ze zlé vuole, kto se uvaruje a to rozhodne? Opět skrz šelmu velikau, kte- rauž viděl Jan, zkazí nevěstku babylonskau; ta šelma naplní skutek 260 Selma plní skutek boží chvalitebný 228 Mat. 21, 12; Mar. II, 15 — 255 Iz. 53, 8.
686 Kapitola Viera k velebné svátostí archau počestnost byla větší; a ty, ješto neuctili domu Páně v Jeruzalémě, vyhnal Pán z chrámu. Dnes, vidauce modlitebníky bez bázně v kostele a bez pozdvižení mysli, muožeme hádati, že v řiedkých jest pravá viera. Kdyby královstvie Kristovo na-230 praveno mělo býti, musila by obnovena býti památka k této svátosti drahé, kterauž na památku svých divných skutkuov ráčil dáti, aby mysl uzavieraná byla od hněvu, od novin a pečování svět- ských a aby památka byla s velikým náboženstvím skutkuov božích. Také skutkové boží dnes v zapomenutie sau dáni a kněžstvo 235 zamilovali svět a šťastné věci; on, horlivý milovník duší, odjímá takové věci od nich. Item, kterak nepřátely vpauští do země, aby hřiechy zkazil, nás k sobě aby přitáhl a abychom již začali hřiechy kaziti a přes moře sklenné jíti a abychom státi na břehu mohli s Kristem v brzkém času a s Beránkem. Divní sau skutkové, kteréž činí s mrtvými, křiese je z mrtvých, a divní sau, kteréž puosobí při dušech, kteréž z hřiechuov probuzuje na každý den, aby se andělé radovali. A světí lidé, vidauce takové 239a2 věci, také se veselí řkauce: »Pán tyto věci puosobí«. A pakli v hřie- Kde je ten pláč? chy padají, plakati by měli všickni a pilně pečovati o dobrau radu, 245 kterak by dielo šatanášovo zkaženo bylo. Také napomínám všecky, aby ctili skutky boží, a kterak upadají nepřátelé jeho v hněv jeho, v slepotu, v nedověru. Ctíti máme skutky ty; z pomsty boží sau. Kterak také pokorným dává dary, milost, milosrdenstvie, milos- tivost, slovo, svátost velebnú, chváliti ty dary jeho máme. Ó, kto 250 jest tak pokorný a opatrný a bojící se Boha, kterýž by tyto věci dobře poznal a řekl: »Velicí a divní skutkové tvoji!«? Chváliti a ctíti dary Páně Napomenutie Mrtvé křísí Kněžstvo 240 Nepřátelé nám prospievají I skrz ukrutníky puosobí skutky své Pán Item nepřátelé, činíce skutky své zlé, mají za to, že tiem škodí Bohu i svatým, avšak prospievají Bohu i svatým jeho; jako sau Židé též učinili na Kristu, což i Buoh Otec. A protož řekl: »Pro 255 hřiechy lidu zbil sem ho«. Tauž věc učinili Židé i dábel. Buoh učinil dobře, ale tito zle. Avšak skutkové dobří sau k slávě boží. Tak skrze katy a ukrutníky nepřátelské zlé dnes na nás hřiešných puo- sobí divné skutky své; a z Boha ti skutkové vycházejí. Protož poddáni buďme skutkóm božím a nerepceme! Item skrz toho člověka krále které sau věci od Boha, kto to rozsaudí, uhodne a zchválí, a které se věci dějí z člověka a ze zlé vuole, kto se uvaruje a to rozhodne? Opět skrz šelmu velikau, kte- rauž viděl Jan, zkazí nevěstku babylonskau; ta šelma naplní skutek 260 Selma plní skutek boží chvalitebný 228 Mat. 21, 12; Mar. II, 15 — 255 Iz. 53, 8.
Strana 687
XV. 687 239b1 265 boží chvalitebný a počestný, kterýž ctíti máme. Kto tak maudrý a porozumí těmto věcem? Žádný než ten, kterýž jest ejipské vy- hnal temnosti, ale má světlo většie a většie viery a pravdy a mi- lovánie. Item i již-li máme většie milovánie a lásku a již-li lépe Jak prospieváme? Boha známe dnes nežli prvé? Již-li viece svět potupujeme? Tyto 270 skutky vohlédajme a zkusme, sau-li v nás, a pak tehdy divné skutky jeho poznáme a dieme: »Velicí a divní sau skutkové«. Čiň- me my skutek náš milovánie a přátelstvie, jednoty a svornosti, kněžie, zprávcové i hospodářové! Vohlédajte své poddané a kon- šelé ať mají péči o skutky dobroty a ať rozsievají v obci napome- 275 nutie, trestánie a bázeň nad zlostmi a nepravostmi lidskými, aby zkaženy byly, a dobrá láska aby štípena byla a ovoce vydávala. A Pán jest hotov své skutky činiti s námi podlé svého velikého milosrdenstvie, abychom veseléce se řekli: »Ó Pane, velicí a divní sau skutkové tvoji!« Ciňme skutek náš všickní Velicí a divní sau skutkové tvoji, Pane! Časuov zajisté nynie převelmi nebezpečných musí člověk mieti nětco velikého, aby nepadl a aby uprostřed zlých srdcí studených neustydl. Nebo srdce na všecky strany sau proti sobě vespolek 5 a sau sobě odporná a jsú uprostřed zchytralých lidí a srdcí; a protož malá jest láska v lidech, totiž, kto bude mieti malau vieru, malau lásku, nesetrvá. Musí býti veliká trpělivost, kteráž nemuož býti bez lásky; nebo láska všecko snáší, všecko přemáhá. Nic zajisté nemuož býti z našie síly, aniž ť ona tu postadčí (!). Opatrnosti ve- 10 liké potřebie jest, aby člověk nedal se svésti; nebo moc tohoto světa všecka se zbauřila a vlnobitie mořská zvučí a slévají se, hruozy na mnohé jdau, takže svadnau. A kto nebývá poražen bázní a strachem smrti, kto hruozami pekla nehyne, aby nezaufal? Kteréžto všecky věci sau těžké proti vyvoleným Páně; protož ve- 239b2 15 liká moc musí býti proti těžkým a velikým dábelským pokuše- ním, nebo šatan všecka srdce bauří proti srdcím lidí nevinných. Protož potřebie jest skutku božieho velikého, totiž viery veliké. Nebo píše sv. Jan VI°.: »Ten ť jest skutek boží aneb dielo, abyšte věřili v něho«; a to ť jest viera, kteráž se skrz milovánie puosobí. 20 Nebo taková viera každý skutek boží v sobě zavierá; ale když svítězí věrní skrz tu vieru, tehdy ť uhlédají skutky boží veliké a řeknau: »Pane Bože všemohúcí« etc. Stastný, kto nepadne nynie Veliké lásky a rpělivosti potře- ple 1 opatrnosti Potřebic viery 8 Sr. I. Kor. 13, 7 —11 Sr. Luk. 21, 25 a 26 — 18 Jan 6, 29
XV. 687 239b1 265 boží chvalitebný a počestný, kterýž ctíti máme. Kto tak maudrý a porozumí těmto věcem? Žádný než ten, kterýž jest ejipské vy- hnal temnosti, ale má světlo většie a většie viery a pravdy a mi- lovánie. Item i již-li máme většie milovánie a lásku a již-li lépe Jak prospieváme? Boha známe dnes nežli prvé? Již-li viece svět potupujeme? Tyto 270 skutky vohlédajme a zkusme, sau-li v nás, a pak tehdy divné skutky jeho poznáme a dieme: »Velicí a divní sau skutkové«. Čiň- me my skutek náš milovánie a přátelstvie, jednoty a svornosti, kněžie, zprávcové i hospodářové! Vohlédajte své poddané a kon- šelé ať mají péči o skutky dobroty a ať rozsievají v obci napome- 275 nutie, trestánie a bázeň nad zlostmi a nepravostmi lidskými, aby zkaženy byly, a dobrá láska aby štípena byla a ovoce vydávala. A Pán jest hotov své skutky činiti s námi podlé svého velikého milosrdenstvie, abychom veseléce se řekli: »Ó Pane, velicí a divní sau skutkové tvoji!« Ciňme skutek náš všickní Velicí a divní sau skutkové tvoji, Pane! Časuov zajisté nynie převelmi nebezpečných musí člověk mieti nětco velikého, aby nepadl a aby uprostřed zlých srdcí studených neustydl. Nebo srdce na všecky strany sau proti sobě vespolek 5 a sau sobě odporná a jsú uprostřed zchytralých lidí a srdcí; a protož malá jest láska v lidech, totiž, kto bude mieti malau vieru, malau lásku, nesetrvá. Musí býti veliká trpělivost, kteráž nemuož býti bez lásky; nebo láska všecko snáší, všecko přemáhá. Nic zajisté nemuož býti z našie síly, aniž ť ona tu postadčí (!). Opatrnosti ve- 10 liké potřebie jest, aby člověk nedal se svésti; nebo moc tohoto světa všecka se zbauřila a vlnobitie mořská zvučí a slévají se, hruozy na mnohé jdau, takže svadnau. A kto nebývá poražen bázní a strachem smrti, kto hruozami pekla nehyne, aby nezaufal? Kteréžto všecky věci sau těžké proti vyvoleným Páně; protož ve- 239b2 15 liká moc musí býti proti těžkým a velikým dábelským pokuše- ním, nebo šatan všecka srdce bauří proti srdcím lidí nevinných. Protož potřebie jest skutku božieho velikého, totiž viery veliké. Nebo píše sv. Jan VI°.: »Ten ť jest skutek boží aneb dielo, abyšte věřili v něho«; a to ť jest viera, kteráž se skrz milovánie puosobí. 20 Nebo taková viera každý skutek boží v sobě zavierá; ale když svítězí věrní skrz tu vieru, tehdy ť uhlédají skutky boží veliké a řeknau: »Pane Bože všemohúcí« etc. Stastný, kto nepadne nynie Veliké lásky a rpělivosti potře- ple 1 opatrnosti Potřebic viery 8 Sr. I. Kor. 13, 7 —11 Sr. Luk. 21, 25 a 26 — 18 Jan 6, 29
Strana 688
688 Kapitola Pane Cesty božic ne- sstihlé a rozličné Mnozí věkové Nazývají ho Pánem, nebo služebníci jeho sau a žádnému ji- nému, ani světu, ani šelmě, ani Antikristu nepoddávali se v službu. Nebo nižádný nemuože dvěma pánoma slúžiti. K kterémužto Pánu 25 přísluší bázeň, jakož die: »Poněvadž já pán váš sem, kdež jest bázeň má?« Nebo ne tak dobří řiekají jako onino: »Pane, však sme ve jménu tvém dábly vymietali«. Protož řiekají tito: »Pane, kterýž si hoden cti té veliké, kteráž sluší na takového a tak veli- kého pána.« Řiekají: »Pane«, to jest: ty si hoden panovánie v na-30 šich dušech. Nebo žádný právě nemuož řieci »Pane«, jediné ti, kteříž hřiechy přemáhají, kteříž ho milují z celého srdce, z celé mysli a ze vší síly; a z těch sil a mocí řeknau: »Kterýž mocný si«. A die: »Mocný«, nebo jeho moc ukazuje se v tom a slove, že lidé jeho volení veliké věci jeho mocí přemáhají. »Spravedlivé a pravé sau cesty tvé«, kterýmiž nás nynie na- vštěvuješ. Cesty jeho, jakož die David, sau svědectvie a pravda, a ty sau nesstihlé; k kterýmž jest apoštol nedostadčil(!), ale toliko se diví. Rozličné sau cesty Páně; nebo rozličně přichází k lidem, k těmto jinak, k jiným také jinak: onoho navštěvuje žalářem, ji-40 ného vylitím krve, onoho upálením, onoho náboženstvím, skrau- šením, modlitbau. Ale když stanau jako na břehu, poznají ť cesty Páně výborné a spravedlivé. A kdybychom věřili, že sau cesty jeho spravedlivé, tehdy bychom jich pilni byli a následovali. Nebo své věrné Pán provodí po cestách svých, jako die David: »Duch tvuoj 45 dobrý dovede mě do země upřiemé«. A die: »Pane, králi věkuov«. Nebo mnozí sau věkové od po- čátku světa a v každém tom věku rozličné věci puosobil jest Pán, rozličné dávaje proroky a apoštoly v tom rozličném času věkuov; a viděli sau rozličnost skutkuov božích v těch časech věkuov, a že 50 on všemi věky vládne, Pán ten všemohúcí, král všech králuov. Nebo za času Davida byl jiný věk, válek a nepokoje, a za času Ša- lomúna jiný, nebo pokojný. Tak i nynie, když ďáblové proti vole- ným povstávají, tehdy ť jest nám toho Davida potřebie, totiž Pána Krista, kterýž by bojoval a válel proti těm mocnostem. A tehdy, 55 dokudž v nás sau zlosti, nejsme hodni stavěti chrámu Pánu, leč přijde Šalomún, odpočinutie totiž a upokojenie od hřiechuov, když padne v nás zlé stavenie, babylonské totiž. A protož die Jeremiá- 35 240a1 Pánem nazýváti ne všickni mohů Stavěti chrámu nejsine hočiní 25 Mat. 6, 24 — 26 Mal. 1, 6 — 27 Mat. 7, 22 — 31 Sr. 1. Kor. 12, 3 — 37 Ž. 25, 10 — 45 Ž. 143, 10 — 57 Cf. Hieronymi, Lexicon Graecum nominum Hebraicorum (ML 23, c. 1245): Salomon, pax vel gratia.
688 Kapitola Pane Cesty božic ne- sstihlé a rozličné Mnozí věkové Nazývají ho Pánem, nebo služebníci jeho sau a žádnému ji- nému, ani světu, ani šelmě, ani Antikristu nepoddávali se v službu. Nebo nižádný nemuože dvěma pánoma slúžiti. K kterémužto Pánu 25 přísluší bázeň, jakož die: »Poněvadž já pán váš sem, kdež jest bázeň má?« Nebo ne tak dobří řiekají jako onino: »Pane, však sme ve jménu tvém dábly vymietali«. Protož řiekají tito: »Pane, kterýž si hoden cti té veliké, kteráž sluší na takového a tak veli- kého pána.« Řiekají: »Pane«, to jest: ty si hoden panovánie v na-30 šich dušech. Nebo žádný právě nemuož řieci »Pane«, jediné ti, kteříž hřiechy přemáhají, kteříž ho milují z celého srdce, z celé mysli a ze vší síly; a z těch sil a mocí řeknau: »Kterýž mocný si«. A die: »Mocný«, nebo jeho moc ukazuje se v tom a slove, že lidé jeho volení veliké věci jeho mocí přemáhají. »Spravedlivé a pravé sau cesty tvé«, kterýmiž nás nynie na- vštěvuješ. Cesty jeho, jakož die David, sau svědectvie a pravda, a ty sau nesstihlé; k kterýmž jest apoštol nedostadčil(!), ale toliko se diví. Rozličné sau cesty Páně; nebo rozličně přichází k lidem, k těmto jinak, k jiným také jinak: onoho navštěvuje žalářem, ji-40 ného vylitím krve, onoho upálením, onoho náboženstvím, skrau- šením, modlitbau. Ale když stanau jako na břehu, poznají ť cesty Páně výborné a spravedlivé. A kdybychom věřili, že sau cesty jeho spravedlivé, tehdy bychom jich pilni byli a následovali. Nebo své věrné Pán provodí po cestách svých, jako die David: »Duch tvuoj 45 dobrý dovede mě do země upřiemé«. A die: »Pane, králi věkuov«. Nebo mnozí sau věkové od po- čátku světa a v každém tom věku rozličné věci puosobil jest Pán, rozličné dávaje proroky a apoštoly v tom rozličném času věkuov; a viděli sau rozličnost skutkuov božích v těch časech věkuov, a že 50 on všemi věky vládne, Pán ten všemohúcí, král všech králuov. Nebo za času Davida byl jiný věk, válek a nepokoje, a za času Ša- lomúna jiný, nebo pokojný. Tak i nynie, když ďáblové proti vole- ným povstávají, tehdy ť jest nám toho Davida potřebie, totiž Pána Krista, kterýž by bojoval a válel proti těm mocnostem. A tehdy, 55 dokudž v nás sau zlosti, nejsme hodni stavěti chrámu Pánu, leč přijde Šalomún, odpočinutie totiž a upokojenie od hřiechuov, když padne v nás zlé stavenie, babylonské totiž. A protož die Jeremiá- 35 240a1 Pánem nazýváti ne všickni mohů Stavěti chrámu nejsine hočiní 25 Mat. 6, 24 — 26 Mal. 1, 6 — 27 Mat. 7, 22 — 31 Sr. 1. Kor. 12, 3 — 37 Ž. 25, 10 — 45 Ž. 143, 10 — 57 Cf. Hieronymi, Lexicon Graecum nominum Hebraicorum (ML 23, c. 1245): Salomon, pax vel gratia.
Strana 689
XV 689 240a2 šovi: »Postavil sem tě, aby rozptyloval, vytrhal a zkazil, stavěl a 60 štěpoval«. A za to prosil David řka: »Aby v dobré vuoli tvé po- staveny byly zdi jeruzalémské«, totiž viděnie pokoje. »Kto se tebe nebude báti, Pane?«, ano i ďáblové se třesau. Ale lidé, slepotau šelmy jsauce oslepeni, nebojí se Pána. A protož duše Panny Marie, matky Kristovy, když Ducha božieho v sobě 65 cítila, pověděla: »Velebí duše má Hospodina« etc. A níže: »Nebo učinil mi veliké věci«, dav mi veliké dary, veliká osvícenie. »A svaté jméno jeho«, totiž jest. A die, že »všickni národové při- jdau a budau se klaněti před tváří tvau«. Nebo svau moc a dobrotu Poklona Pánu zjeví a nevěrní mocnau rukau boží jako Davidovau rukau pora- 70 ženi budau. Nebo každé koleno nebeských, zemských, pekelných klaněti se jemu bude. A die: »Nebo saudové tvoji zjevní sau«. Sau- dové tajní, kterých sau se s třesením lekali volení boží, ti zjeveni budau, a tu se uhlédá, kteří se zdáli býti dobří a kteří zlí etc. Báti se mame Pána A potom sem viděl, a ej. otevřín jest chrám stánku svědectvie na nebi. Viděnie páté toto jest o skonánie světa; když se rozmuože nepravost a láska ustydne, Pán pošle rány veliké. A že jest viděl již mnohé prostředkem zámut- 5 kuov jako skrz moře sklenné jíti, protož, aby sobě nezaufali, po- těšuje věrných. A navracuje se k prvním ranám a die: »Viděl sem otevřený chrám«. Nebo těžko jest trpěti a podniknauti rány; ale kteří sau v nich setrvali, těm naději dává. A již, opět chtěje mlu- viti o ranách, ještě nětco dobrého pokládá: že jest chrám viděl 10 otevřený, na znamenie, že, když Pán rány dopauští, ještě však mi- losrdenstvie veliké ukazuje, že se chrám otvierá, jeho písmo, jeho skrytá tajemstvie a tajné věci věrným se zjevují; a tak spravedl- nost Pán mísí s milosrdenstvím. A to teď die: »Viděl sem chrám otevřený«. O tom chrámě napřed dotčeno jest, kterak jest anděl vyšel z chrámu. Tam die, že z chrámu vyšel, a tuto die, že chrám viděl otevřený. Kdyby slušné bylo Boha aneb Jana otázati, ti ť by to věrně vykládali. Protož Kristus, v chrámě když kázal, řekl: »Zrušte chrám tento« etc. A to jest pověděl o chrámu těla svého. Ten 20 chrám svatým u vlasti jest otevřien. O, jak jest velmi přípravný 15 Chrám otevřien, co jest? Páté viděnie 240b1 2 Chrám ozdobný 59 Jer. 1, 10 — 60 Ž. 51, 20 — 61 Cf. Hieronymi, Liber de nominibus Hebr. (ML 23, c. 841/2): Jerusalem, visio pacis. — 62 Jak. 2, 19 — 65 Luk. 1, 46 — Luk. 1, 49 — 70 Sr. Filip 2, 10 3 Mat. 24, 12 — 15 Zj. 14, 17 — 18 Jan 2, 19 Jakoubek, Výklad. 44
XV 689 240a2 šovi: »Postavil sem tě, aby rozptyloval, vytrhal a zkazil, stavěl a 60 štěpoval«. A za to prosil David řka: »Aby v dobré vuoli tvé po- staveny byly zdi jeruzalémské«, totiž viděnie pokoje. »Kto se tebe nebude báti, Pane?«, ano i ďáblové se třesau. Ale lidé, slepotau šelmy jsauce oslepeni, nebojí se Pána. A protož duše Panny Marie, matky Kristovy, když Ducha božieho v sobě 65 cítila, pověděla: »Velebí duše má Hospodina« etc. A níže: »Nebo učinil mi veliké věci«, dav mi veliké dary, veliká osvícenie. »A svaté jméno jeho«, totiž jest. A die, že »všickni národové při- jdau a budau se klaněti před tváří tvau«. Nebo svau moc a dobrotu Poklona Pánu zjeví a nevěrní mocnau rukau boží jako Davidovau rukau pora- 70 ženi budau. Nebo každé koleno nebeských, zemských, pekelných klaněti se jemu bude. A die: »Nebo saudové tvoji zjevní sau«. Sau- dové tajní, kterých sau se s třesením lekali volení boží, ti zjeveni budau, a tu se uhlédá, kteří se zdáli býti dobří a kteří zlí etc. Báti se mame Pána A potom sem viděl, a ej. otevřín jest chrám stánku svědectvie na nebi. Viděnie páté toto jest o skonánie světa; když se rozmuože nepravost a láska ustydne, Pán pošle rány veliké. A že jest viděl již mnohé prostředkem zámut- 5 kuov jako skrz moře sklenné jíti, protož, aby sobě nezaufali, po- těšuje věrných. A navracuje se k prvním ranám a die: »Viděl sem otevřený chrám«. Nebo těžko jest trpěti a podniknauti rány; ale kteří sau v nich setrvali, těm naději dává. A již, opět chtěje mlu- viti o ranách, ještě nětco dobrého pokládá: že jest chrám viděl 10 otevřený, na znamenie, že, když Pán rány dopauští, ještě však mi- losrdenstvie veliké ukazuje, že se chrám otvierá, jeho písmo, jeho skrytá tajemstvie a tajné věci věrným se zjevují; a tak spravedl- nost Pán mísí s milosrdenstvím. A to teď die: »Viděl sem chrám otevřený«. O tom chrámě napřed dotčeno jest, kterak jest anděl vyšel z chrámu. Tam die, že z chrámu vyšel, a tuto die, že chrám viděl otevřený. Kdyby slušné bylo Boha aneb Jana otázati, ti ť by to věrně vykládali. Protož Kristus, v chrámě když kázal, řekl: »Zrušte chrám tento« etc. A to jest pověděl o chrámu těla svého. Ten 20 chrám svatým u vlasti jest otevřien. O, jak jest velmi přípravný 15 Chrám otevřien, co jest? Páté viděnie 240b1 2 Chrám ozdobný 59 Jer. 1, 10 — 60 Ž. 51, 20 — 61 Cf. Hieronymi, Liber de nominibus Hebr. (ML 23, c. 841/2): Jerusalem, visio pacis. — 62 Jak. 2, 19 — 65 Luk. 1, 46 — Luk. 1, 49 — 70 Sr. Filip 2, 10 3 Mat. 24, 12 — 15 Zj. 14, 17 — 18 Jan 2, 19 Jakoubek, Výklad. 44
Strana 690
690 Kapitola a krásně ozdobný! Kterýžto chrám Jan spatřil u vidění. V tom chrámě jest všecko dobré, všickni pokladové skrytí uměnie a maud- rosti božie. Ten chrám, na nebesa vstupuje, zde v svátosti velebné zuostavil, z něhožto křesťanuom věrným všecko dobré má ply- nauti. A že mnohá boží maudrost, spravedlnost etc. jest skryta, 25 a tak chrám jest zavřien. Nebo toto slunce spravedlnosti, Kristus, paprslky v se vtáhl jest, totiž maudrost svau, dary své a své dobré věci. Protož, jestliže co dobrého které duši má přijíti, to ť z tohoto chrámu má vycházeti. Protož Jan, viděnie maje, dává naději, že lidem v zámutcích postaveným chrám bude otevřín. Nebo, ač ve-30 liká zarmaucenie puojdau, však také hojní darové poplynau věr- ným od Krista. Jest jiný chrám, jeho světí jako proroci, apoštolé a jiní. Apo- štol die (I. Korint. III°.): »Chrám boží, kterýž ste vy« etc. Jest chrám života; nebo v tom životě, v kterém sau u vlasti, přebývají 35 v Bohu a Buoh v nich. A zde jsauce byli sau chrám, život příkladný, pokorný, čistý vedauce. Ten chrám u figuoře vyznamenán jest skrze chrám Šalomúnuov, v němžto bylo mnoho zlata rajzieho drahého. A že — jakož se pokládá v III. Královských knihách VI°. — ne- bylo slyšeti kladiva v tom chrámě, takéž i nynie zde světí stavějí 40 se, připravují a otesávají a kují, takže potom nedělají se u vlasti, ale jsauce již udělaní a spuosobení, u vlasti nebeské na jistá místa bývají postaveni; nebo zde mnoho nesnází trpie a skrz ně jako chrám mnohé a veliké pravdy poznánie se zjevuje. Ten chrám zlatau věrau, zlatau láskau stkvieše se. Protož otvierá se chrám ten, 45 240b2 když skutkové jich a běhové nám zjevují se, abychom, kterak sau oni živi byli a činili, tak my příkladem jich abychme činili. A protož byl zavřien ten chrám, když život jich byl zavřien, takže lid k sko- nání světa zapomněl života jich a učenie spasitedlného. Protož pokládá sv. Lukáš II°., že Anna vdova neodcházela z chrámu ve 50 dne i v noci. Nemohlo to zajisté býti tělesně, neb tu die, že jest byla přišla, když Kristus obětován byl; protož se mínie chrám vnitřní, duchovní, že jest postuov a modliteb pilna byla, a z toho duchov- nieho nevycházela. Nebo, když sau lidé spasenie své v odpustcích Chrám zavřien byl anebo v jiných nejistých věcech zakládali, co jiného bylo, než že 55 jest chrám Páně byl zavřien? Ale nynie, když zpráva a řád spasi- tedlný se otvierá, kterýž sau světí první drželi, chrám se otvierá, když darové také jeho otvierají se; nebo Pán chtěl by, aby všickni lidé spaseni byli. Jiný chrám Chrám Salomau- nuov jaký byl Zde se stavějí světí Otevřenie chrámu Anna 34 I. Kor. 3, 16 — 39 1. (3.) Král. 6, 7 — 50 Luk. 2, 37 — 52 Luk. 2, 38
690 Kapitola a krásně ozdobný! Kterýžto chrám Jan spatřil u vidění. V tom chrámě jest všecko dobré, všickni pokladové skrytí uměnie a maud- rosti božie. Ten chrám, na nebesa vstupuje, zde v svátosti velebné zuostavil, z něhožto křesťanuom věrným všecko dobré má ply- nauti. A že mnohá boží maudrost, spravedlnost etc. jest skryta, 25 a tak chrám jest zavřien. Nebo toto slunce spravedlnosti, Kristus, paprslky v se vtáhl jest, totiž maudrost svau, dary své a své dobré věci. Protož, jestliže co dobrého které duši má přijíti, to ť z tohoto chrámu má vycházeti. Protož Jan, viděnie maje, dává naději, že lidem v zámutcích postaveným chrám bude otevřín. Nebo, ač ve-30 liká zarmaucenie puojdau, však také hojní darové poplynau věr- ným od Krista. Jest jiný chrám, jeho světí jako proroci, apoštolé a jiní. Apo- štol die (I. Korint. III°.): »Chrám boží, kterýž ste vy« etc. Jest chrám života; nebo v tom životě, v kterém sau u vlasti, přebývají 35 v Bohu a Buoh v nich. A zde jsauce byli sau chrám, život příkladný, pokorný, čistý vedauce. Ten chrám u figuoře vyznamenán jest skrze chrám Šalomúnuov, v němžto bylo mnoho zlata rajzieho drahého. A že — jakož se pokládá v III. Královských knihách VI°. — ne- bylo slyšeti kladiva v tom chrámě, takéž i nynie zde světí stavějí 40 se, připravují a otesávají a kují, takže potom nedělají se u vlasti, ale jsauce již udělaní a spuosobení, u vlasti nebeské na jistá místa bývají postaveni; nebo zde mnoho nesnází trpie a skrz ně jako chrám mnohé a veliké pravdy poznánie se zjevuje. Ten chrám zlatau věrau, zlatau láskau stkvieše se. Protož otvierá se chrám ten, 45 240b2 když skutkové jich a běhové nám zjevují se, abychom, kterak sau oni živi byli a činili, tak my příkladem jich abychme činili. A protož byl zavřien ten chrám, když život jich byl zavřien, takže lid k sko- nání světa zapomněl života jich a učenie spasitedlného. Protož pokládá sv. Lukáš II°., že Anna vdova neodcházela z chrámu ve 50 dne i v noci. Nemohlo to zajisté býti tělesně, neb tu die, že jest byla přišla, když Kristus obětován byl; protož se mínie chrám vnitřní, duchovní, že jest postuov a modliteb pilna byla, a z toho duchov- nieho nevycházela. Nebo, když sau lidé spasenie své v odpustcích Chrám zavřien byl anebo v jiných nejistých věcech zakládali, co jiného bylo, než že 55 jest chrám Páně byl zavřien? Ale nynie, když zpráva a řád spasi- tedlný se otvierá, kterýž sau světí první drželi, chrám se otvierá, když darové také jeho otvierají se; nebo Pán chtěl by, aby všickni lidé spaseni byli. Jiný chrám Chrám Salomau- nuov jaký byl Zde se stavějí světí Otevřenie chrámu Anna 34 I. Kor. 3, 16 — 39 1. (3.) Král. 6, 7 — 50 Luk. 2, 37 — 52 Luk. 2, 38
Strana 691
XV. 691 60 241a1 A die: »Chrám stánku svědectvie«. Jmenuje chrám a stánek, neb sau v boji proti nepřátelóm; jako i vojáci mají stánky, který- miž hajbí a zdvíhají je a zase postavují. Znamená se život oněch svatých, kterýž byl jako stánek; nebo nehledali zde obydlé, ale ihned hotovi byli hýbati se, život svuoj chystati, k smrti se připra- 65 vovati, tak, aby hanby netrpěli před Bohem, vždycky hotovi byli. Ale když se líbí zde na světě býti a nechtěl by člověk vyjíti s něho, nenie život jeho jako stánek. Nebo člověk věrný, kterýž jest jako stánek, když vidí jiného, an vychází s tohoto světa, ten jistě měl by se radovati z jeho vyjitie. Spasitel Pán die: »Byšte milovali 70 mne, radovali byšte se zajisté, že jdu k Otci«. Byli ť sau světí světí byli stánek- stánek, neb ustavičně hotovi byli k boji a k válce jako stateční ry- tieři, jakož die apoštol (II. Korint. VI°.): »V mnohé trpělivosti, v zámutcích« etc.; a napřed die: »Ve všech věcech vydávajme se jako služebníci boží«. A vyčítá tu mnohé věci apoštol, které sau 75 činili a k kterým sau svými těly hajbali k postóm, k bděním etc. A slove »svědectvie«; nebo z toho chrámu svědectvie vychá-Slovo svědectvíc zelo Kristu a jeho pravdě před králi a kniežaty. A protož řekl jim: »I budete mi svědkové v Jeruzalémě, v Židovstvě a v Samaří«. A David die: »A mluvieval sem o svědectvích tvých před oblíčejem 80 králuov, a nestyděl sem se«. A protož prosí řka: »Nakloň srdce mého k svědectvím tvým, a ne k lakomství«. A Izaiáš: »Vy svěd- kové moji jste«; nebo smrtí v krvi své svědčili sú o Kristu, vy- znávajíce jeho pravdu a život. Ti pak světí, kteří sau ten stánek, přebývali v nebesích, jako die apoštol: »Naše pak obcovánie v ne- 85 besiech jest«. Protož, máme-li napraveni býti a obnoveni, musí ť se nám ten chrám otevřieti, totiž Pán Kristus a jeho světí apoštolé i jiní světí etc. Život svatých stánek 241a2 Chrám svaté Trojice, totiž člověčenstvie Kristovo, bylo někdy zavřieno, ale bude otevřieno v těch duchovních volí a aumyslem. Co chce puosobiti, otvierá se anděluom, svatým a prvotní cierkvi bývalo otvieráno. Také i nynie ten chrám bude 5 otevřín, když řád prvotnie cierkve otevřín bude, takže život ná- božný a bohomyslný budau vésti. Nebo chrám život samotný a bohomyslný znamená, v němž skryté a tajné věci boží duchovnie bývají jim zjeveny o pomstách a ranách na tento svět; a to těm, Chrám život bohomyslný 69 Jan 14, 28 — 72 2. Kor. 6, 4 — 73 2. Kor. 6, 4 a nn. — 78 Skuth. 1, 8 — 79 Ž. 119, 46 — 80 Ž. 119, 36 — 81 Iz. 43, 10 a 12 — 84 Filip. 3, 20, 44*
XV. 691 60 241a1 A die: »Chrám stánku svědectvie«. Jmenuje chrám a stánek, neb sau v boji proti nepřátelóm; jako i vojáci mají stánky, který- miž hajbí a zdvíhají je a zase postavují. Znamená se život oněch svatých, kterýž byl jako stánek; nebo nehledali zde obydlé, ale ihned hotovi byli hýbati se, život svuoj chystati, k smrti se připra- 65 vovati, tak, aby hanby netrpěli před Bohem, vždycky hotovi byli. Ale když se líbí zde na světě býti a nechtěl by člověk vyjíti s něho, nenie život jeho jako stánek. Nebo člověk věrný, kterýž jest jako stánek, když vidí jiného, an vychází s tohoto světa, ten jistě měl by se radovati z jeho vyjitie. Spasitel Pán die: »Byšte milovali 70 mne, radovali byšte se zajisté, že jdu k Otci«. Byli ť sau světí světí byli stánek- stánek, neb ustavičně hotovi byli k boji a k válce jako stateční ry- tieři, jakož die apoštol (II. Korint. VI°.): »V mnohé trpělivosti, v zámutcích« etc.; a napřed die: »Ve všech věcech vydávajme se jako služebníci boží«. A vyčítá tu mnohé věci apoštol, které sau 75 činili a k kterým sau svými těly hajbali k postóm, k bděním etc. A slove »svědectvie«; nebo z toho chrámu svědectvie vychá-Slovo svědectvíc zelo Kristu a jeho pravdě před králi a kniežaty. A protož řekl jim: »I budete mi svědkové v Jeruzalémě, v Židovstvě a v Samaří«. A David die: »A mluvieval sem o svědectvích tvých před oblíčejem 80 králuov, a nestyděl sem se«. A protož prosí řka: »Nakloň srdce mého k svědectvím tvým, a ne k lakomství«. A Izaiáš: »Vy svěd- kové moji jste«; nebo smrtí v krvi své svědčili sú o Kristu, vy- znávajíce jeho pravdu a život. Ti pak světí, kteří sau ten stánek, přebývali v nebesích, jako die apoštol: »Naše pak obcovánie v ne- 85 besiech jest«. Protož, máme-li napraveni býti a obnoveni, musí ť se nám ten chrám otevřieti, totiž Pán Kristus a jeho světí apoštolé i jiní světí etc. Život svatých stánek 241a2 Chrám svaté Trojice, totiž člověčenstvie Kristovo, bylo někdy zavřieno, ale bude otevřieno v těch duchovních volí a aumyslem. Co chce puosobiti, otvierá se anděluom, svatým a prvotní cierkvi bývalo otvieráno. Také i nynie ten chrám bude 5 otevřín, když řád prvotnie cierkve otevřín bude, takže život ná- božný a bohomyslný budau vésti. Nebo chrám život samotný a bohomyslný znamená, v němž skryté a tajné věci boží duchovnie bývají jim zjeveny o pomstách a ranách na tento svět; a to těm, Chrám život bohomyslný 69 Jan 14, 28 — 72 2. Kor. 6, 4 — 73 2. Kor. 6, 4 a nn. — 78 Skuth. 1, 8 — 79 Ž. 119, 46 — 80 Ž. 119, 36 — 81 Iz. 43, 10 a 12 — 84 Filip. 3, 20, 44*
Strana 692
692 Kapitola Zprávcové dobří mají býti Naučenie zprávouom Nečijeme ran Odieni kamenem Viera spojuje s Kristem Těmto otevřin bude chrám jichžto vuole jest v zákoně Páně a v zákoně Páně přemajšlejí ve dne i v noci, bude jim zjeveno, co v zákoně Novém i v Starém po- 10 loženo jest o skonání, o pomstách Páně a ranách. »A z toho chrámu vychází sedm anděluov s sedmi ranami«, kteréž přijdau na svět. A kteříž hněv Páně mají oznamovati, mají býti dobří, světí a poslové boží, a tak andělové. Ti také andělští duchové rány ty pořádají a zpuosobují a dopauštějí. Dobří také 15 vycházejí z chrámu, když vycházejí z života bohomyslného, aby, což sau od Boha poznali, to oznámili a lidi ku pokání napomínali. Tyto řeči dotýkají všech zprávcuov, duchovních i světských, kte- řížto měli by býti andělé boží, život vedauce bohomyslný, a tu by se měli zeptávati, která by byla vuole boží; měli by býti chrám 20 Páně a zeptávati se, co by měli činiti z zákona Páně, a ujištěni sauce, tehdy vyjíti zevnitř, a kteří by měli trestáni býti, podlé Boha aby byli trestáni. Nebo tito, kteří sau pomstu boží měli puosobiti, byli sú v chrámě prvé. Tak kněz prvé má to opatřiti, vedlé Boha co by mluviti měl a činiti, co jest úžitečného a po-25 třebného. A prvé bylo viděnie sedmi anděluov s sedmi trubami, tuto již pak s ranami vycházejí sedmi. A my pohřiechu ran nečijeme na nás od Pána Boha dopuštěných. Koliko již ran běží v tomto krá- lovství, kto to znamená? Nynie dobré a potřebné jest do chrámu 30 vjíti a o potřebných věcech k spasení zeptávati se, aby jedním du- chem mluvili. A potom vypisuje anděly, že sau odieni kamenem čistým. Kámen Pána Krista vyznamenává. Protož die Izaiáš: »Položím kámen na základích v Sionu úhelní« etc. Na ten mají všickni stavěti, a protož mají odieni býti Pánem Kristem a skrz 35 jeho vieru. K Galatuom: »Kolikož koli pokřtilo se vás, v Krista Pána oblékli ste se«. Nebo andělové od Boha poslaní mají se s Kristem spojiti skrze vieru svatú. Nebo Duch zjevně praví, že někteří odstaupie od viery; a to ti, kteří se prvé přídrželi Pána Krista. Protož těm, kteří dobrý život a svatý a bohomyslný 40 povedau, otevřien bude tento chrám, totiž potřebné věci k spa- sení, na Kristu Pánu spatřené, a oblekau se v Krista, vieru živau a celau držíce. A takoví zvláště mají býti kněžie; tak i jiní zprávcové obecný lid zpravujíce mají býti veliké viery, kteříž mají pomsty od Boha 45 rozumné uvoditi, mají v chrámě prvé býti a se Pánem se poraditi. 241b1 9 Ohlas Ž. 1, 2 — 27 Zj. 8, 2 — 34 Iz. 28 16 — 36 Gal. 3, 27 38 I. Tim. 4, I
692 Kapitola Zprávcové dobří mají býti Naučenie zprávouom Nečijeme ran Odieni kamenem Viera spojuje s Kristem Těmto otevřin bude chrám jichžto vuole jest v zákoně Páně a v zákoně Páně přemajšlejí ve dne i v noci, bude jim zjeveno, co v zákoně Novém i v Starém po- 10 loženo jest o skonání, o pomstách Páně a ranách. »A z toho chrámu vychází sedm anděluov s sedmi ranami«, kteréž přijdau na svět. A kteříž hněv Páně mají oznamovati, mají býti dobří, světí a poslové boží, a tak andělové. Ti také andělští duchové rány ty pořádají a zpuosobují a dopauštějí. Dobří také 15 vycházejí z chrámu, když vycházejí z života bohomyslného, aby, což sau od Boha poznali, to oznámili a lidi ku pokání napomínali. Tyto řeči dotýkají všech zprávcuov, duchovních i světských, kte- řížto měli by býti andělé boží, život vedauce bohomyslný, a tu by se měli zeptávati, která by byla vuole boží; měli by býti chrám 20 Páně a zeptávati se, co by měli činiti z zákona Páně, a ujištěni sauce, tehdy vyjíti zevnitř, a kteří by měli trestáni býti, podlé Boha aby byli trestáni. Nebo tito, kteří sau pomstu boží měli puosobiti, byli sú v chrámě prvé. Tak kněz prvé má to opatřiti, vedlé Boha co by mluviti měl a činiti, co jest úžitečného a po-25 třebného. A prvé bylo viděnie sedmi anděluov s sedmi trubami, tuto již pak s ranami vycházejí sedmi. A my pohřiechu ran nečijeme na nás od Pána Boha dopuštěných. Koliko již ran běží v tomto krá- lovství, kto to znamená? Nynie dobré a potřebné jest do chrámu 30 vjíti a o potřebných věcech k spasení zeptávati se, aby jedním du- chem mluvili. A potom vypisuje anděly, že sau odieni kamenem čistým. Kámen Pána Krista vyznamenává. Protož die Izaiáš: »Položím kámen na základích v Sionu úhelní« etc. Na ten mají všickni stavěti, a protož mají odieni býti Pánem Kristem a skrz 35 jeho vieru. K Galatuom: »Kolikož koli pokřtilo se vás, v Krista Pána oblékli ste se«. Nebo andělové od Boha poslaní mají se s Kristem spojiti skrze vieru svatú. Nebo Duch zjevně praví, že někteří odstaupie od viery; a to ti, kteří se prvé přídrželi Pána Krista. Protož těm, kteří dobrý život a svatý a bohomyslný 40 povedau, otevřien bude tento chrám, totiž potřebné věci k spa- sení, na Kristu Pánu spatřené, a oblekau se v Krista, vieru živau a celau držíce. A takoví zvláště mají býti kněžie; tak i jiní zprávcové obecný lid zpravujíce mají býti veliké viery, kteříž mají pomsty od Boha 45 rozumné uvoditi, mají v chrámě prvé býti a se Pánem se poraditi. 241b1 9 Ohlas Ž. 1, 2 — 27 Zj. 8, 2 — 34 Iz. 28 16 — 36 Gal. 3, 27 38 I. Tim. 4, I
Strana 693
XV. 693 241b2 Neb mají býti jako andělé boží a mají býti viery veliké, Kristem jako stkvaucím kamenem jsauce odieni. Na to nechť pohledí, kteříž na vojnu proti nepřátelóm vycházejí. A z těchto řečí máme, že 50 boj spravedlivý muože býti proti božím nepřáteluom, nebo andělé uvozují pomsty; ale všecky nezřízenosti mají odjaty býti. A die, že byli přepásáni šnorami zlatými. Tak v první kapitole ukázal se anděl, přepásaný jsa na prsech etc. A vyznamenává toto přepásanie svazek lásky. Jako zlato jiné kovy, tak láska převyšuje 55 všecky ctnosti. A mínie se tiem, že od Boha poslaní a v chrámě prvé jsauce postaveni budau mieti lásku velikau, a to při prsech, aby totiž láska ta zavřiena byla vnitř v prsech. Nebo člověk, chtěje jiným prospievati, ostřéhati se toho pilně má, aby v lásce nebyl raněn, aby prsi přepásány byly a ostřiehány, aby viery, 60 lásky nepotratili, ale ve všech věcech na vuoli boží aby uházeli. A zvláště šnorau zlatau mají přepásáni býti. Nebo všecka srdce, kteráž žádají jiným prospievati, mají se v lásce spolu spojiti a srov- nati, aby prsi byly přepásány, aumysl totiž ve všech věcech aby ostřiehán byl. A tak takoví mají býti spravedliví, čistí, svatí; a 65 takových žádný nemuož přemoci, ani tyrranové, ani bludové, ani nevěry, ale věrau jsauce nepřemoženi velikau, skrze ni přemohau královstvie. I dopoviedá: » A jedno ze čtyř zvieřat dalo sedmi anděluom sedm bání záhrdlitých« etc. Zvieřata sau velicí světí. Někteří sau jako zvieřata sú světi 70 lev, statečně zlosti odpierajíce; jiní jako vuol, Pánu se obětujíce; jiní jako vorlice, k vysokým nebeským věcem se táhnauce. Protož se znamenají světí, kteříž sau zákon měli napsaný v srdcích svých. Protož ti světí andělé mají se pilně ptáti, kteří mají býti trestáni, kteří sau, ješto chtí pokánie činiti. A die, že jedno zvieře, 75 na znamení, že světí andělé, co činiti budau, mají to mieti z zákona Nového a jako z zvieřete bráti, jednosvorně činiece, takže svých skutkuov budau mieti základ v zákoně Novém; tak totiž, že kaza- telové světí jako zvieřata od Boha poslaní budau praviti: »Tuto ť jest grunt vašich skutkuov a činění všech v zákoně Novém, tuto 80 tohoto skutku a tuto této rány«. A die: »Jedno zvieře« na znamení jednoty a svornosti, nebo jednosvorně vedau a učie, jedním duchem jsauce vedeni a jedním aumyslem. »A chrám naplněn jest dýmem« etc. Nebo, když chrám Dajm co znamená Kristuov a prvotnie cierkve otvierá se obyčejem předpověděným, Přepásanie andě- luov co znamená Prsí přepásanie Jednotu mají držeti 242a1 52 Zj. I, 13 — 70 Sr. Zj. 4, 7
XV. 693 241b2 Neb mají býti jako andělé boží a mají býti viery veliké, Kristem jako stkvaucím kamenem jsauce odieni. Na to nechť pohledí, kteříž na vojnu proti nepřátelóm vycházejí. A z těchto řečí máme, že 50 boj spravedlivý muože býti proti božím nepřáteluom, nebo andělé uvozují pomsty; ale všecky nezřízenosti mají odjaty býti. A die, že byli přepásáni šnorami zlatými. Tak v první kapitole ukázal se anděl, přepásaný jsa na prsech etc. A vyznamenává toto přepásanie svazek lásky. Jako zlato jiné kovy, tak láska převyšuje 55 všecky ctnosti. A mínie se tiem, že od Boha poslaní a v chrámě prvé jsauce postaveni budau mieti lásku velikau, a to při prsech, aby totiž láska ta zavřiena byla vnitř v prsech. Nebo člověk, chtěje jiným prospievati, ostřéhati se toho pilně má, aby v lásce nebyl raněn, aby prsi přepásány byly a ostřiehány, aby viery, 60 lásky nepotratili, ale ve všech věcech na vuoli boží aby uházeli. A zvláště šnorau zlatau mají přepásáni býti. Nebo všecka srdce, kteráž žádají jiným prospievati, mají se v lásce spolu spojiti a srov- nati, aby prsi byly přepásány, aumysl totiž ve všech věcech aby ostřiehán byl. A tak takoví mají býti spravedliví, čistí, svatí; a 65 takových žádný nemuož přemoci, ani tyrranové, ani bludové, ani nevěry, ale věrau jsauce nepřemoženi velikau, skrze ni přemohau královstvie. I dopoviedá: » A jedno ze čtyř zvieřat dalo sedmi anděluom sedm bání záhrdlitých« etc. Zvieřata sau velicí světí. Někteří sau jako zvieřata sú světi 70 lev, statečně zlosti odpierajíce; jiní jako vuol, Pánu se obětujíce; jiní jako vorlice, k vysokým nebeským věcem se táhnauce. Protož se znamenají světí, kteříž sau zákon měli napsaný v srdcích svých. Protož ti světí andělé mají se pilně ptáti, kteří mají býti trestáni, kteří sau, ješto chtí pokánie činiti. A die, že jedno zvieře, 75 na znamení, že světí andělé, co činiti budau, mají to mieti z zákona Nového a jako z zvieřete bráti, jednosvorně činiece, takže svých skutkuov budau mieti základ v zákoně Novém; tak totiž, že kaza- telové světí jako zvieřata od Boha poslaní budau praviti: »Tuto ť jest grunt vašich skutkuov a činění všech v zákoně Novém, tuto 80 tohoto skutku a tuto této rány«. A die: »Jedno zvieře« na znamení jednoty a svornosti, nebo jednosvorně vedau a učie, jedním duchem jsauce vedeni a jedním aumyslem. »A chrám naplněn jest dýmem« etc. Nebo, když chrám Dajm co znamená Kristuov a prvotnie cierkve otvierá se obyčejem předpověděným, Přepásanie andě- luov co znamená Prsí přepásanie Jednotu mají držeti 242a1 52 Zj. I, 13 — 70 Sr. Zj. 4, 7
Strana 694
694 Kapitola XV. Proč nevcházejí do chrámu? tehdy naplněn bývá dýmem. Dajm zatmievá a vočima škodí; 85 a znamená se tiem, že srdce křesťanská, když láska ustydla k sko- nání světa, tak budau zatvrzena a zkažena, že z lásky oznámené viery nepřijmau, kteráž se otvierá. Slyšie dobře, že se chrám otvierá, slyšie o životě bohomyslném, ale nevcházejí tam, a to proto, že nezpuosobní sau a věci sau veliké; a protož pro veleb- 90 nost Boha živého nevcházejí tam. A tak pro toto dvé nevcházejí, totiž že sau velebné věci, druhé, že sau k tomu nespuosobní. Co lidé drahně slyšie o lásce, o pokoře, trpělivosti! A tak se chrám otvierá; ale nevcházejí do něho, neoblibují takových věcí, a to pro dajm, nebo zastíněni sau na svých dušech a v srdcích, a že repcí 95 pro rány od Boha dopuštěné. Ale když se dokonají rány a vyčištěni budau lidé, tehdy pak vejdau do chrámu v lásku, pokoru, trpělivost. A tak pokládá konec ran; když také vyčištěni budau, tehdy vejdau do toho chrámu, do té vlasti nebeské, do kteréž nic nečistého a po- škvrněného nevchází etc. 100 86 Ohlas Mat. 24, 12 — 100 Pův:: nevejde; ale nad -ejde je pův. rukou nadepsáno: -chází, -ejde však není přetrženo.
694 Kapitola XV. Proč nevcházejí do chrámu? tehdy naplněn bývá dýmem. Dajm zatmievá a vočima škodí; 85 a znamená se tiem, že srdce křesťanská, když láska ustydla k sko- nání světa, tak budau zatvrzena a zkažena, že z lásky oznámené viery nepřijmau, kteráž se otvierá. Slyšie dobře, že se chrám otvierá, slyšie o životě bohomyslném, ale nevcházejí tam, a to proto, že nezpuosobní sau a věci sau veliké; a protož pro veleb- 90 nost Boha živého nevcházejí tam. A tak pro toto dvé nevcházejí, totiž že sau velebné věci, druhé, že sau k tomu nespuosobní. Co lidé drahně slyšie o lásce, o pokoře, trpělivosti! A tak se chrám otvierá; ale nevcházejí do něho, neoblibují takových věcí, a to pro dajm, nebo zastíněni sau na svých dušech a v srdcích, a že repcí 95 pro rány od Boha dopuštěné. Ale když se dokonají rány a vyčištěni budau lidé, tehdy pak vejdau do chrámu v lásku, pokoru, trpělivost. A tak pokládá konec ran; když také vyčištěni budau, tehdy vejdau do toho chrámu, do té vlasti nebeské, do kteréž nic nečistého a po- škvrněného nevchází etc. 100 86 Ohlas Mat. 24, 12 — 100 Pův:: nevejde; ale nad -ejde je pův. rukou nadepsáno: -chází, -ejde však není přetrženo.
Strana 695
Dodatky a opravy. Ke str. XX pozn. 2 přidej: Pan prof. Francev, když marně očekával odpověď na svůj dotaz, obrátil se na prof. Speranského, který s velkou ochotou ihned zaslal potřebné ukázky z moskevského rukopisu Výkladu na Apokalypsu. Z těchto ukázek je zřejmé, že text je zcela odlišný od Výkladu Jakoubkova. Je tedy kapitulní rukopis jediný, pokud dosud známo, dochovaný text díla Jakoubkova. Na str. XXVII vypadlo (v ř. 16 zdola) e ze slova potupitedlný; str. XXVIII ř. 22 m. plotové čti: platové; str. XXXII ř. 1 m. ztohoto čti: z tohoto; str. LIV ř. 7 zdola čti: nehodně; ib. ř. 6 zdola spr. vcházeli; str. XCII ř. 20 zdola čti laupežové m. laupežozé; str. XCIV ř. 17 Svatí m. Svati. Str. 9 první marginálie má býti spr.: Co zjevovati sluší; 40 druhá marg. spr.: Naučenie zprávcóm; 45 škrtni v řádce 2 petitu tečku za slovem: vel; 64 ř. 3 a 2 zdola m. (nebo) polož: (nebo); 69 poslední řádka m. Podl. čti: Podle; 75 poslední marginálie: nerauhali (m. nerauhal); 88 ř. 87 A protož (m. Aprotož); 88 ř. 111 uprav interpunkci: rozněcoval, jakož die apoštol: »Duchem vraucie«, všecko ... (pod čarou škrtni: a 2. Kor. 3, 6); 95 ř. 93 vypadlo č ze slova věc; 111 poslední marginálie spr. vypadl (m. vypad); 129 ř. 60 čti Konstanské m. konstanské; 135 první marginálie: měj (m. mě); 145 poslední marginálie: volených (m. volen); 160 konec řádky 86 spr.: nastane, (m. nastanei) a konec ř. 87 býti (m. být.); ib. v předposlední řádce petitu čti: červeně (m. čeveně); 169 marginálii k ř. 72 čti: Lékař (m. Léka); 195 poslední marg.: boží (m. bož); 199 v marg. k ř. 83 vypadlo l ze »slov«; ib. v marg. k ř. 88 vypadlo s ze »sú«; 225 ř. 42 čti: Kto (m. Kdo); 229 ř. 85 čti: Antikristova m. Antikristov«o) (a pod čarou škrtni poznámku k ř. 85); 231 v druhé marg. čti: učíce (m. učice); 240 v druhé marg. čti: kterak stálo (m. kter); 244 ř. 49 přidej čárku po slově: rozpálené; 287 v předposlední marg. čti: najvíce (m. najvice); 290 v poslední řádce čti: Liber de (m. Libe rde); 311 v posledních dvou řádcích přidej tečky za zkratky Žid.; 316 ř. 28 škrtni čárku za slovem »pravdy« a pod čáru dej: 2. Tes. 2, 10; 343 v první marg. čti: zlými (m. zlým); 349 ř. 45 čti: křídel (m. krídel); 368 ř. 53 čti: Čie (m. Či); 369 ř. 68 čti: někto (m. někdo); 379 poslední marg. čti: síla; 442 škrtni čárku v ř. 92 po slově »pravdy« (sr. 2. Tes. 2, 10); 444 k ř. 90 přidej do pozn.: slovo »to« je asi omyl písařův; 449 (první marginálie) čti: stavěti m. stavět; 503 ř. 105 čti: nepomáhal m. nepomahal; 506 ř. 1 čti jie m. jie; 518 ř. 65 čti: klaněli;
Dodatky a opravy. Ke str. XX pozn. 2 přidej: Pan prof. Francev, když marně očekával odpověď na svůj dotaz, obrátil se na prof. Speranského, který s velkou ochotou ihned zaslal potřebné ukázky z moskevského rukopisu Výkladu na Apokalypsu. Z těchto ukázek je zřejmé, že text je zcela odlišný od Výkladu Jakoubkova. Je tedy kapitulní rukopis jediný, pokud dosud známo, dochovaný text díla Jakoubkova. Na str. XXVII vypadlo (v ř. 16 zdola) e ze slova potupitedlný; str. XXVIII ř. 22 m. plotové čti: platové; str. XXXII ř. 1 m. ztohoto čti: z tohoto; str. LIV ř. 7 zdola čti: nehodně; ib. ř. 6 zdola spr. vcházeli; str. XCII ř. 20 zdola čti laupežové m. laupežozé; str. XCIV ř. 17 Svatí m. Svati. Str. 9 první marginálie má býti spr.: Co zjevovati sluší; 40 druhá marg. spr.: Naučenie zprávcóm; 45 škrtni v řádce 2 petitu tečku za slovem: vel; 64 ř. 3 a 2 zdola m. (nebo) polož: (nebo); 69 poslední řádka m. Podl. čti: Podle; 75 poslední marginálie: nerauhali (m. nerauhal); 88 ř. 87 A protož (m. Aprotož); 88 ř. 111 uprav interpunkci: rozněcoval, jakož die apoštol: »Duchem vraucie«, všecko ... (pod čarou škrtni: a 2. Kor. 3, 6); 95 ř. 93 vypadlo č ze slova věc; 111 poslední marginálie spr. vypadl (m. vypad); 129 ř. 60 čti Konstanské m. konstanské; 135 první marginálie: měj (m. mě); 145 poslední marginálie: volených (m. volen); 160 konec řádky 86 spr.: nastane, (m. nastanei) a konec ř. 87 býti (m. být.); ib. v předposlední řádce petitu čti: červeně (m. čeveně); 169 marginálii k ř. 72 čti: Lékař (m. Léka); 195 poslední marg.: boží (m. bož); 199 v marg. k ř. 83 vypadlo l ze »slov«; ib. v marg. k ř. 88 vypadlo s ze »sú«; 225 ř. 42 čti: Kto (m. Kdo); 229 ř. 85 čti: Antikristova m. Antikristov«o) (a pod čarou škrtni poznámku k ř. 85); 231 v druhé marg. čti: učíce (m. učice); 240 v druhé marg. čti: kterak stálo (m. kter); 244 ř. 49 přidej čárku po slově: rozpálené; 287 v předposlední marg. čti: najvíce (m. najvice); 290 v poslední řádce čti: Liber de (m. Libe rde); 311 v posledních dvou řádcích přidej tečky za zkratky Žid.; 316 ř. 28 škrtni čárku za slovem »pravdy« a pod čáru dej: 2. Tes. 2, 10; 343 v první marg. čti: zlými (m. zlým); 349 ř. 45 čti: křídel (m. krídel); 368 ř. 53 čti: Čie (m. Či); 369 ř. 68 čti: někto (m. někdo); 379 poslední marg. čti: síla; 442 škrtni čárku v ř. 92 po slově »pravdy« (sr. 2. Tes. 2, 10); 444 k ř. 90 přidej do pozn.: slovo »to« je asi omyl písařův; 449 (první marginálie) čti: stavěti m. stavět; 503 ř. 105 čti: nepomáhal m. nepomahal; 506 ř. 1 čti jie m. jie; 518 ř. 65 čti: klaněli;
Strana 696
696 564 ř. 43 zlodějstva; 573 (druhá marginálie) čti: nezpuosobní; 587 pod čarou ř. 1 čti: Nejedlý; 588 v první marginálii čti: i žalostné; 594 ř. 139 uprav interpunkci: slova božieho a tělo a krev Páně; daleko ...; 601 první marg. čti: k bázni; 607 ř. 156/7 rozděl: dob-rých; 621 ř. 144 přidej za slovo »nemohauce«: (se) (v rukopise je vynecháno!); 621 poslední marg. čti: kaukoli; 625 poslední marg. čti: Pána; 637 ř. 112 slovo »ohavnosti« je snad omyl písařův m. ohavnost (pod čáru přidej k tomuto místu: Sr. Dan. 11, 31; Mat. 24, 15; Mar. 13, 14), není-li to plurál. Na několika místech zůstalo omylem pláčíc- m. plačíc-.
696 564 ř. 43 zlodějstva; 573 (druhá marginálie) čti: nezpuosobní; 587 pod čarou ř. 1 čti: Nejedlý; 588 v první marginálii čti: i žalostné; 594 ř. 139 uprav interpunkci: slova božieho a tělo a krev Páně; daleko ...; 601 první marg. čti: k bázni; 607 ř. 156/7 rozděl: dob-rých; 621 ř. 144 přidej za slovo »nemohauce«: (se) (v rukopise je vynecháno!); 621 poslední marg. čti: kaukoli; 625 poslední marg. čti: Pána; 637 ř. 112 slovo »ohavnosti« je snad omyl písařův m. ohavnost (pod čáru přidej k tomuto místu: Sr. Dan. 11, 31; Mat. 24, 15; Mar. 13, 14), není-li to plurál. Na několika místech zůstalo omylem pláčíc- m. plačíc-.
- I: Titul
- V: Úvod
- CI: Literatura
- 1: Kapitola první
- 101: Kapitola druhá
- 133: Kapitola třetí
- 184: Kapitola čtvrtá
- 224: Kapitola pátá
- 249: Kapitola šestá
- 272: Kapitola sedmá
- 306: Kapitola osmá
- 335: Kapitola devátá
- 373: Kapitola desátá
- 406: Kapitola jedenáctá
- 447: Kapitola dvanáctá
- 498: Kapitola třináctá
- 569: Kapitola čtrnáctá
- 642: Kapitola patnádctá
- 695: Dodatky a opravy