z 192 stránek
Titel
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Praefatio
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
Compendium vitae Hayecii
27
28
29
30
Elogia Hayecii
31
32
33
34
35
36
Hayec-Praefatio
37
38
39
40
41
42
Prodomus Annalium Hayecianorum
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
- s. 176: ...etiam legere est. Secun- do author hujus vitæ ſe ſe S. Adalberto convixiſſe his locis fatetur : Num. V. quia ſæcularis Philoſophiæ...
- s. 177: ...Adalberti, cui convixerat, partim ex teſtimoniis Bohemorum, quæ Martyrio affecto S. Adalber- to ab Abbate SS. Bonifacii & Alexii fuere ex Bohemia petita,...
- s. 190: ...inſpicere, excutereque licuerit, deprehendi tamen hæc ipſa pecu- liaria de S. Adalberto, & præſertim Chriſtanno aliter Strachiquaz di- cto abeſſe. Hæc autem...
Název:
Wenceslai Hagek a Liboczan, Annales Bohemorum I/1. Prodomus Annalium Hayecianorum
Autor:
Dobner, Gelasius
Rok vydání:
1761
Místo vydání:
Praha
Počet stran celkem:
192
Počet stran předmluvy plus obsahu:
192
Obsah:
- 1: Titel
- 13: Praefatio
- 27: Compendium vitae Hayecii
- 31: Elogia Hayecii
- 37: Hayec-Praefatio
- 43: Prodomus Annalium Hayecianorum
upravit
Strana 1
WENCESLAI HAGEK A LIBOCZAN, ANNALES BOHEMORUM E BOHEMICA EDITIONE LATINE REDDITI, ET NOTIS ILLUSTRATI A P. VICTORINO A S. CRUCE E SCHOLIS PIIS. NUNC PLURIMIS ANIMADVERSIONIBUS HISTORICO- CHRONOLOGICO-CRITICIS, NEC NON DIPLOMATIBUS. LITERIS PUBLICIS, RE GENEALOGICA, NUMARIA, VARIIQUE GENERIS ANTIQUIS ÆRI INCISIS MONUMENTIS AUCTI A P. GELASIO A S. CATHARINA EJUSDEM INSTITUTI SACERDOTE, PARS I. SEU PRODROMUS QUO HAYECII PROEMIUM DE ORIGINE GENTIS BOHEMICÆ PERTRACTATUR. CUM SACRÆ CÆSAREÆ REGIÆQUE APOSTOLICÆ MAJESTATIS PRIVILEGIO. PRAGÆ, LITTERIS VIDUÆ KIRCHNERI, REGII TYPOGRAPHI, FACTORE FRANCISCO CAROLO UNGER.
WENCESLAI HAGEK A LIBOCZAN, ANNALES BOHEMORUM E BOHEMICA EDITIONE LATINE REDDITI, ET NOTIS ILLUSTRATI A P. VICTORINO A S. CRUCE E SCHOLIS PIIS. NUNC PLURIMIS ANIMADVERSIONIBUS HISTORICO- CHRONOLOGICO-CRITICIS, NEC NON DIPLOMATIBUS. LITERIS PUBLICIS, RE GENEALOGICA, NUMARIA, VARIIQUE GENERIS ANTIQUIS ÆRI INCISIS MONUMENTIS AUCTI A P. GELASIO A S. CATHARINA EJUSDEM INSTITUTI SACERDOTE, PARS I. SEU PRODROMUS QUO HAYECII PROEMIUM DE ORIGINE GENTIS BOHEMICÆ PERTRACTATUR. CUM SACRÆ CÆSAREÆ REGIÆQUE APOSTOLICÆ MAJESTATIS PRIVILEGIO. PRAGÆ, LITTERIS VIDUÆ KIRCHNERI, REGII TYPOGRAPHI, FACTORE FRANCISCO CAROLO UNGER.
Strana 2
Si in Romanæ urbis conditione certa ratio non apparet; non mirum ſi in aliorum opinionibus dubitatur. Un- de nec hiſtoricos, nec commentatores varia dicentes condemnare debemus, quia antiquitas ipſa creavit er- rores. Iſidorus etymol. L. XV. c. 1.
Si in Romanæ urbis conditione certa ratio non apparet; non mirum ſi in aliorum opinionibus dubitatur. Un- de nec hiſtoricos, nec commentatores varia dicentes condemnare debemus, quia antiquitas ipſa creavit er- rores. Iſidorus etymol. L. XV. c. 1.
Strana 3
— 7) 11 REVERENDISSIMO, ILLUSTRISSIMO, AC EX CELLENTISSIMO DOMINO DOMINO EMANUELI ERNESTO E S. R. I. COMITIBUS DE WALDSTEIN, DOMINO DYNASTIARUM DRUM, ET TRZEBAUTITZ &c. &c. DEI ET APOSTOLICÆ SEDIS GRATIA EPISCOPO LITOMERICENSI, SACRÆ CÆSAR. REG. ET APOSTOL. MAJESTATIS CONSILIARIO ACTUALI INTIMO, IN ARCHI GYMNASIO ALMÆ URBIS SS. THEOLOGIÆ, ET SS. CANONUM DOCTORI, SAC. METROPOLITANE ECCLESIÆ AD D. VITUM IN CASTRO PRAGENSI CANONICO REGIO PRÆLATO SCHOLASTICO MOECENATI SUO REVERENTISSIME COLENDO. VITAM ET FELICITATEM.
— 7) 11 REVERENDISSIMO, ILLUSTRISSIMO, AC EX CELLENTISSIMO DOMINO DOMINO EMANUELI ERNESTO E S. R. I. COMITIBUS DE WALDSTEIN, DOMINO DYNASTIARUM DRUM, ET TRZEBAUTITZ &c. &c. DEI ET APOSTOLICÆ SEDIS GRATIA EPISCOPO LITOMERICENSI, SACRÆ CÆSAR. REG. ET APOSTOL. MAJESTATIS CONSILIARIO ACTUALI INTIMO, IN ARCHI GYMNASIO ALMÆ URBIS SS. THEOLOGIÆ, ET SS. CANONUM DOCTORI, SAC. METROPOLITANE ECCLESIÆ AD D. VITUM IN CASTRO PRAGENSI CANONICO REGIO PRÆLATO SCHOLASTICO MOECENATI SUO REVERENTISSIME COLENDO. VITAM ET FELICITATEM.
Strana 4
* * * Nulla unquam vel cogitatio animum meum ſubiit, „ ut deliberarem, cuinam iſtæ hiſtorici laboris o mei primitiæ inſcribendæ eſſent. Immenſum, atque infinitum eſt REVERENDISSIME, AC EXCELLEN- TISSIME PRÆSUL, quod ILLUSTRISSIMO NOMINI TUO debeo, id me perpetuo obſervantiæ, officiique commonet, ut non immemor eſſe poſſim, nihil magis par eſſe , quam ut om- nia ſtudia mea ſummæ TUÆ in me benevolentiæ ſint devota. Omnes paginæ prœſentis , & quod propitio Numine perſecutu- rus ſum operis me vel tacente TE Mæcenatem, Patronumque loquuntur, paſſim enim ſeu TUO INCLYTO NOMINE in- ſignitæ, ſeu TUA libraria penu nobilitatæ id perpetuo videntur ingeminare auribus meis, ut ne ſibi Patronum alium exqui- ram, ut ne committam, ſe ſe ſub alterius, quam TUIS ILLU- STRISSIMIS AUSPICIIS in publicum proferri. Habe igitur ILLUSTRISSIME, AC EXCELLENTISSIME S. R. I. CO- MES, NEC NON PRÆSUL REVERENDISSIME teftem, ac mo-
* * * Nulla unquam vel cogitatio animum meum ſubiit, „ ut deliberarem, cuinam iſtæ hiſtorici laboris o mei primitiæ inſcribendæ eſſent. Immenſum, atque infinitum eſt REVERENDISSIME, AC EXCELLEN- TISSIME PRÆSUL, quod ILLUSTRISSIMO NOMINI TUO debeo, id me perpetuo obſervantiæ, officiique commonet, ut non immemor eſſe poſſim, nihil magis par eſſe , quam ut om- nia ſtudia mea ſummæ TUÆ in me benevolentiæ ſint devota. Omnes paginæ prœſentis , & quod propitio Numine perſecutu- rus ſum operis me vel tacente TE Mæcenatem, Patronumque loquuntur, paſſim enim ſeu TUO INCLYTO NOMINE in- ſignitæ, ſeu TUA libraria penu nobilitatæ id perpetuo videntur ingeminare auribus meis, ut ne ſibi Patronum alium exqui- ram, ut ne committam, ſe ſe ſub alterius, quam TUIS ILLU- STRISSIMIS AUSPICIIS in publicum proferri. Habe igitur ILLUSTRISSIME, AC EXCELLENTISSIME S. R. I. CO- MES, NEC NON PRÆSUL REVERENDISSIME teftem, ac mo-
Strana 5
monumentum cultus, atque obſervantiæ pridem TIBI debitæ hunc Annalium Hayecianorum Prodromum, qui pluribus nomi- nibus, titulisque TUUS quantus quantus eſt. TUUS inquam eſt, quia ductu, & præſidio Tuo cœptus, cum nutantem, diffidentemque erexiſti, cum mihi ad Bibliothecam TUAM tot patriis impreſſis, ſcriptisque monumentis inſtructiſſimam non tantummodo aditum incredibili benignitate patefeciſti, ſed & libros, quot quot opus eſſet , domum deferre benevolentiſſime indulſiſti. TUUS eſt, quia pulcherrimum TUUM, fingulareque ſtudii hiſtorici exemplum ſomnolentiam meam excitavit ad imitandum induſtriam TUAM, nam cum viderem TE Præſulem, Virumque ſummæ nobilitatis tot gravibus ſacris, & politicis negotiis domi, forisque diſten- tum tantum tamen tribuere hiſtoriæ patriæ, ut ex omnibus Boemiæ plagis, & angulis magna animi contentione congereres, conduceresque manuſcriptorum librorum, monumentorumque copiam, ipſe diligentiſſime excuteres, notares, dignioraque TUIS adverſariis exciperes; cum viderem TE nummos intra A 3 fines
monumentum cultus, atque obſervantiæ pridem TIBI debitæ hunc Annalium Hayecianorum Prodromum, qui pluribus nomi- nibus, titulisque TUUS quantus quantus eſt. TUUS inquam eſt, quia ductu, & præſidio Tuo cœptus, cum nutantem, diffidentemque erexiſti, cum mihi ad Bibliothecam TUAM tot patriis impreſſis, ſcriptisque monumentis inſtructiſſimam non tantummodo aditum incredibili benignitate patefeciſti, ſed & libros, quot quot opus eſſet , domum deferre benevolentiſſime indulſiſti. TUUS eſt, quia pulcherrimum TUUM, fingulareque ſtudii hiſtorici exemplum ſomnolentiam meam excitavit ad imitandum induſtriam TUAM, nam cum viderem TE Præſulem, Virumque ſummæ nobilitatis tot gravibus ſacris, & politicis negotiis domi, forisque diſten- tum tantum tamen tribuere hiſtoriæ patriæ, ut ex omnibus Boemiæ plagis, & angulis magna animi contentione congereres, conduceresque manuſcriptorum librorum, monumentorumque copiam, ipſe diligentiſſime excuteres, notares, dignioraque TUIS adverſariis exciperes; cum viderem TE nummos intra A 3 fines
Strana 6
fines provinciarum noſtrarum procuſos undiquaque redimere, eorumque , qui TIBI deeſſent, ſimulacra e libris tum manuſcriptis tum prælo datis ſumma diligentia repetere; cum viderem TE Eruditorum Boemiœ nomina, partus, ſollicite congerere, eo- rundem juſto ordine Catalogum texere; denique cum viderem ILLUSTRISSMÆ GENTIS TUÆ WALDSTEINIANÆ memorias jam tantum induſtria TUA auctas, ut molem ingen- tium novem voluminum �quarent, quæ TU ipſe maximam par- tem calamo Tuo deſcripſiſti, digeſſiſti, dilucidaſti; erubui enim vero non ſemel me hominem longiſſime infra ſortem TUAM poſi- tum vinci vigiliis, vinci ſolertia, vinci tot lucubrationibus TUIS. Atque quanquam probe animo proſpicerem majus eſſe viribus meis tot prœclara ſtudia TUA adſequi, tamen ad aliquid pro il- lorum exemplo audendum exſtimulatus ſum, elucidandisque Hayecianis Annalibus tandem operam addixi. TUUS quantus inquam eſt: nam ſi quod ei tamen pretium eſt, ſi dignus eſt, ut legatur, id totum ab uberrima TUA eruditione mutuavit. TUIS enim
fines provinciarum noſtrarum procuſos undiquaque redimere, eorumque , qui TIBI deeſſent, ſimulacra e libris tum manuſcriptis tum prælo datis ſumma diligentia repetere; cum viderem TE Eruditorum Boemiœ nomina, partus, ſollicite congerere, eo- rundem juſto ordine Catalogum texere; denique cum viderem ILLUSTRISSMÆ GENTIS TUÆ WALDSTEINIANÆ memorias jam tantum induſtria TUA auctas, ut molem ingen- tium novem voluminum �quarent, quæ TU ipſe maximam par- tem calamo Tuo deſcripſiſti, digeſſiſti, dilucidaſti; erubui enim vero non ſemel me hominem longiſſime infra ſortem TUAM poſi- tum vinci vigiliis, vinci ſolertia, vinci tot lucubrationibus TUIS. Atque quanquam probe animo proſpicerem majus eſſe viribus meis tot prœclara ſtudia TUA adſequi, tamen ad aliquid pro il- lorum exemplo audendum exſtimulatus ſum, elucidandisque Hayecianis Annalibus tandem operam addixi. TUUS quantus inquam eſt: nam ſi quod ei tamen pretium eſt, ſi dignus eſt, ut legatur, id totum ab uberrima TUA eruditione mutuavit. TUIS enim
Strana 7
enim ſapientiſſimis hiſtoricis colloquiis, ad quæ præter omne meritum me TUA innata animi dimiſſio, humanitasque non raro admiſit, inſtitutum, eruditumque ultra profiteor. TUA illa prandia Græcorum, & Romanorum veterum ritu nonniſi lite- rariis diſcurſibus condita docuere me internoſſe guſtum veræ hiſtoriæ. TUAſumma patriorum, exterorumque ſcriptorum notitia, maturiſſimum in rebus controverſis judicium, criſisque facem accendit tot ignorationibus , tenebris, dubitationibusque meis , atque id plerumque ſine omni librorum prœſidio, ut non ſemel TE animatam rerum patriarum Bibliothecam eſſe conteſta- rer. Quare ſi qua in re jam profeci eruditiſſimis conſiliis TUIS , id �quiſſimo Judicio Tuo ſubſterno, neque enim partus hic meus tantummodo in TUA indulgentia Patronum, ſed & judicem, ac Æstimatorem peritiſſimum ſuſpicit, qui hiſtoria Czechicæ, juris noſtri publici, rei Genealogicæ, numariæ, Criſis, Chronologiæ, institutorum patriorum, antiquitatumque cognitione tantum præſtas, ut nemo TIBI hodie anteferendus, pau-
enim ſapientiſſimis hiſtoricis colloquiis, ad quæ præter omne meritum me TUA innata animi dimiſſio, humanitasque non raro admiſit, inſtitutum, eruditumque ultra profiteor. TUA illa prandia Græcorum, & Romanorum veterum ritu nonniſi lite- rariis diſcurſibus condita docuere me internoſſe guſtum veræ hiſtoriæ. TUAſumma patriorum, exterorumque ſcriptorum notitia, maturiſſimum in rebus controverſis judicium, criſisque facem accendit tot ignorationibus , tenebris, dubitationibusque meis , atque id plerumque ſine omni librorum prœſidio, ut non ſemel TE animatam rerum patriarum Bibliothecam eſſe conteſta- rer. Quare ſi qua in re jam profeci eruditiſſimis conſiliis TUIS , id �quiſſimo Judicio Tuo ſubſterno, neque enim partus hic meus tantummodo in TUA indulgentia Patronum, ſed & judicem, ac Æstimatorem peritiſſimum ſuſpicit, qui hiſtoria Czechicæ, juris noſtri publici, rei Genealogicæ, numariæ, Criſis, Chronologiæ, institutorum patriorum, antiquitatumque cognitione tantum præſtas, ut nemo TIBI hodie anteferendus, pau-
Strana 8
pauci pares ſint putandi. In hoc ſcilicet faſtigium TE perpetua ſtudiorum exercitatio extulit, qui a prima œtate in literarum ſinum traditus, nulla etiam nunc re, niſi Muſarum commercio, contubernioque delectaris. Adoleſcentem jam amplexata eſt Roma, illud ſeveriorum diſciplinarum, ſanctitatisque emporium, cui cum plurium annorum curſu probaſſes ſummum TUUM inge- nium, rationem, diligentiam, rerum divinarum, humanarum- que literaturam, non potuit non præmiare tot illuſtria TUA merita, non potuit ſuis muris dimittere, quin TE prius doctorali Theologiæ, ſacrorumque Canonum laurea ornaret. Hac præ- rogativa, publicoque Romanæ urbis teſtimonio conſpicuum, in patriam reducem excepere illico Infulæ Novodomenſes. Sed cum omnium judicio TUA virtus, ſapientiaque digniſſima œsti- maretur , quæ in majorem , Metropolisque noſtræ lucem profer- retur, a ſacro illo ampliſſimoque Canonicorum ad Divum Vitum Collegio paucis poſt annis interjectis in municipem, Collegam- que adlectus es. Hic pro laudabili vetuſtiſſimoque Capituli Me- tro-
pauci pares ſint putandi. In hoc ſcilicet faſtigium TE perpetua ſtudiorum exercitatio extulit, qui a prima œtate in literarum ſinum traditus, nulla etiam nunc re, niſi Muſarum commercio, contubernioque delectaris. Adoleſcentem jam amplexata eſt Roma, illud ſeveriorum diſciplinarum, ſanctitatisque emporium, cui cum plurium annorum curſu probaſſes ſummum TUUM inge- nium, rationem, diligentiam, rerum divinarum, humanarum- que literaturam, non potuit non præmiare tot illuſtria TUA merita, non potuit ſuis muris dimittere, quin TE prius doctorali Theologiæ, ſacrorumque Canonum laurea ornaret. Hac præ- rogativa, publicoque Romanæ urbis teſtimonio conſpicuum, in patriam reducem excepere illico Infulæ Novodomenſes. Sed cum omnium judicio TUA virtus, ſapientiaque digniſſima œsti- maretur , quæ in majorem , Metropolisque noſtræ lucem profer- retur, a ſacro illo ampliſſimoque Canonicorum ad Divum Vitum Collegio paucis poſt annis interjectis in municipem, Collegam- que adlectus es. Hic pro laudabili vetuſtiſſimoque Capituli Me- tro-
Strana 9
tropolitani more e ſacro ſuggeſtu tantum ſummis, infimisque hu- jus Triurbis probaſti eloquentiam TUAM, ut gratiæ, vis, gra- vitas, ars, virtus ore Tuo loqui crederentur; tantumque pro- pitium Numen arriſit ceptis TUIS, ut �tate optima, viribusque integerrimis in hoc ipſo ſacerrimo, plurimumque ſuſpiciendo Canonicorum Concilio Prælati ſcholaſtici gradum aſcenderes. Verum ampliora expoſcere videbantur TUA merita, quare non multo poſt Archi-Epiſcopalis Suffraganei dignitate nobilitato Ro- ma Amycleenſis Epiſcopatus Titulum, honoremque contulit. Ne- que hic curſus honorum virtuti TUÆ divinitus deſtinatorum ab- ruptus: Propensiſſima enim in omnes bene merentes AUGU- STÆ ac Clementiſſimæ Reginæ noſtræ voluntas vacantem TIBI Epiſcopatum Litomericenſem detulit, �quiſſime rata, nemini melius atque TUÆ ſpirituali ſollicitudini hanc regni ſui portio- nem commiſſuram. Quem lætantem non vidimus, cum dignita- tem hanc meritis TUIS deſtinatam eſſe fama per urbem vulga- ret? quis hœc decora non ex animo virtuti TUÆ gratulaba- B tur?
tropolitani more e ſacro ſuggeſtu tantum ſummis, infimisque hu- jus Triurbis probaſti eloquentiam TUAM, ut gratiæ, vis, gra- vitas, ars, virtus ore Tuo loqui crederentur; tantumque pro- pitium Numen arriſit ceptis TUIS, ut �tate optima, viribusque integerrimis in hoc ipſo ſacerrimo, plurimumque ſuſpiciendo Canonicorum Concilio Prælati ſcholaſtici gradum aſcenderes. Verum ampliora expoſcere videbantur TUA merita, quare non multo poſt Archi-Epiſcopalis Suffraganei dignitate nobilitato Ro- ma Amycleenſis Epiſcopatus Titulum, honoremque contulit. Ne- que hic curſus honorum virtuti TUÆ divinitus deſtinatorum ab- ruptus: Propensiſſima enim in omnes bene merentes AUGU- STÆ ac Clementiſſimæ Reginæ noſtræ voluntas vacantem TIBI Epiſcopatum Litomericenſem detulit, �quiſſime rata, nemini melius atque TUÆ ſpirituali ſollicitudini hanc regni ſui portio- nem commiſſuram. Quem lætantem non vidimus, cum dignita- tem hanc meritis TUIS deſtinatam eſſe fama per urbem vulga- ret? quis hœc decora non ex animo virtuti TUÆ gratulaba- B tur?
Strana 10
tur? quis a ſumma TUA prudentia non ſibi, univerſoque regno ſpes maximas pollicebatur? quas enim vero jam non modo œquas , ſed longe vincis. Nam Veri Paſtoris vita moribus- que expreſſurus imaginem jam in eo totus es, ut paſcas verbo, & exemplo. Verbo: cum ipſe crebro mira prorſum eloquentia, nec minore fructu dicis ad populum, cum ipſe rudium, puero- rum, puellarumque greges coactos fidei initiis, pr�ceptisque im- buis, cum ipſe promptiſſima voluntate ſacramenta adminiſtras, cum ovium TUARUM commodis proſpiciens negotia qu�quæ ipſe tractas, diſcutis, definisque. Exemplo: cum Apoſtolorum, & primævæ Eccleſi� Antiſtitum infiſtens veſtígiis, in eorum mores, converſationemque tanquam in ſpeculum inſpicis, atque ad eo- rum exemplum omnem vitæ rationem ſanctiſſime comparas. Sed plura olim TUA encomia celebrabit poſteritas, quæ hodie conti- cere nos jubet TUA ſumma modeſtia, ac verecundia. Quod ad Illuſtriſſimæ Proſapiæ TUÆ Toga, Sago, Infulisqüe clariſſimæ decora attinet, in cujus laudes hic copioſius excurrere œquum
tur? quis a ſumma TUA prudentia non ſibi, univerſoque regno ſpes maximas pollicebatur? quas enim vero jam non modo œquas , ſed longe vincis. Nam Veri Paſtoris vita moribus- que expreſſurus imaginem jam in eo totus es, ut paſcas verbo, & exemplo. Verbo: cum ipſe crebro mira prorſum eloquentia, nec minore fructu dicis ad populum, cum ipſe rudium, puero- rum, puellarumque greges coactos fidei initiis, pr�ceptisque im- buis, cum ipſe promptiſſima voluntate ſacramenta adminiſtras, cum ovium TUARUM commodis proſpiciens negotia qu�quæ ipſe tractas, diſcutis, definisque. Exemplo: cum Apoſtolorum, & primævæ Eccleſi� Antiſtitum infiſtens veſtígiis, in eorum mores, converſationemque tanquam in ſpeculum inſpicis, atque ad eo- rum exemplum omnem vitæ rationem ſanctiſſime comparas. Sed plura olim TUA encomia celebrabit poſteritas, quæ hodie conti- cere nos jubet TUA ſumma modeſtia, ac verecundia. Quod ad Illuſtriſſimæ Proſapiæ TUÆ Toga, Sago, Infulisqüe clariſſimæ decora attinet, in cujus laudes hic copioſius excurrere œquum
Strana 11
æquum erat, ea hic præoccupare minus idoneus mihi locus viſus eſt, quod in Hayecianis Annalibus non ſemel utramque paginam factura ſint , ad Cujus memorias diligentius referendas me per- petuo exhortabitur beneficiorum, gratiarumque mihi a TUA libe- ralitate cumulatiſſime impenſarum recordatio. Sed ne longior ſim: DEUM O. M. veneror, perpetuoque precabor: ut ad ma- xima patriæ commoda, Eccleſiæ decorem, Familiœe TUÆ or- namentum TE ſoſpitet, ampliſſimisque in Eccleſia gradibus ſer- vet quam diutiſſime incolumem. REVERENDISSIMÆ AC ILLUSTRISSIMÆ EPISCOPALIS EXCELLENTIÆ TUÆ Servorum minimus, iuſimusque GELASIUS DOBNER A S. CATHARINA, Schol. Piarum.
æquum erat, ea hic præoccupare minus idoneus mihi locus viſus eſt, quod in Hayecianis Annalibus non ſemel utramque paginam factura ſint , ad Cujus memorias diligentius referendas me per- petuo exhortabitur beneficiorum, gratiarumque mihi a TUA libe- ralitate cumulatiſſime impenſarum recordatio. Sed ne longior ſim: DEUM O. M. veneror, perpetuoque precabor: ut ad ma- xima patriæ commoda, Eccleſiæ decorem, Familiœe TUÆ or- namentum TE ſoſpitet, ampliſſimisque in Eccleſia gradibus ſer- vet quam diutiſſime incolumem. REVERENDISSIMÆ AC ILLUSTRISSIMÆ EPISCOPALIS EXCELLENTIÆ TUÆ Servorum minimus, iuſimusque GELASIUS DOBNER A S. CATHARINA, Schol. Piarum.
Strana 12
egi ſumma cum animi delectatione R. P. Gelaſii a S. Catharina Scholarum Piarum Prodromum annalium Hayecianorum, multiplici eruditione, præclara antiquita- tum notitia, ac ſana criſi refertum. Quo ex primis ve- tuſtiſſimisque Græcorum , Latinorumque Scriptorum uni- eis pro hoc ævo genuinis fontibus Boemicæ gentis initia hucusque ſub denſiſſima obſcuritate, & fabuloſæ narra- tioni perſimilibus præſumptionibus latitantia, ſic vindi- cantur ; ut ſperare liceat, nos tandem reſectis multis hiſ- ce fabuloſis finceriorem , verioremque Boemiæ Hiſtoriam conſecuturos. Non modo itaque opus iſtud prælo di- gniſſimum judico, a viris eruditi hujus ſæculi in hiſtoria ſummis quantocyus legi , & relegi opto ; ſed & Authori eas vires , incolumitatemque ex animo precor, quæ tanto operi perficiendo ad majus Patriæ decus, & utilitatem ex Hiſtoria redundantem ſint pares. Dabam e Muſæo meo die 19. Aprilis Anno 1761. Franciſcus Carolus L. B. Kreſel de Gualtenberg Cenſuræ Præſes. IMPRIMATUR Joannes Andreas Kayſer, Epiſc. Vic. Gen. & Official.
egi ſumma cum animi delectatione R. P. Gelaſii a S. Catharina Scholarum Piarum Prodromum annalium Hayecianorum, multiplici eruditione, præclara antiquita- tum notitia, ac ſana criſi refertum. Quo ex primis ve- tuſtiſſimisque Græcorum , Latinorumque Scriptorum uni- eis pro hoc ævo genuinis fontibus Boemicæ gentis initia hucusque ſub denſiſſima obſcuritate, & fabuloſæ narra- tioni perſimilibus præſumptionibus latitantia, ſic vindi- cantur ; ut ſperare liceat, nos tandem reſectis multis hiſ- ce fabuloſis finceriorem , verioremque Boemiæ Hiſtoriam conſecuturos. Non modo itaque opus iſtud prælo di- gniſſimum judico, a viris eruditi hujus ſæculi in hiſtoria ſummis quantocyus legi , & relegi opto ; ſed & Authori eas vires , incolumitatemque ex animo precor, quæ tanto operi perficiendo ad majus Patriæ decus, & utilitatem ex Hiſtoria redundantem ſint pares. Dabam e Muſæo meo die 19. Aprilis Anno 1761. Franciſcus Carolus L. B. Kreſel de Gualtenberg Cenſuræ Præſes. IMPRIMATUR Joannes Andreas Kayſer, Epiſc. Vic. Gen. & Official.
Strana 13
PRÆFATIO. ☞ Magnum , diuturnumque complures hiſtoriæ Patriæ . amantes , ſtudioſosque tenuit deſiderium , ut Ha- yekus rerum Bohemicarum ſcriptor non ignobi- lis , quique primus , ac pene ſolus res Bohemo- rum geſtas , mores, ac inſtituta a primis ſtatim gentis incunabulis ipſaque infantia ad effœtas extremæ prope- modum ſenectutis vires perpetua annorum ſerie pertexuit , in la- tinum ſermonem traduceretur. Dolebant nimirum illi, cum intelligerent aliorum paulo nominatiorum populorum pene om- nium (quorum gens noſtra sive vetuſtate originis, sive rerum domi, militiæque præclare geſtarum amplitudine nulli eſt ſecun- da) ſcriptores prope omnes , qui res patrias domeſtico ſermone paulo diligentius perſecuti ſunt , in alias continuo linguas trans- latos cum magna nominis ſui fama, patriæque gloria in omnium nationum manibus verſari , eandem vero dudum Hayeko, pa- triæque ſuæ ſortem non obtigiſſe , repertumque adhuc e Boemis neminem, qui hunc hiſtoriæ patriæ, ob rerum multitudinem facile principem , latio , adeoque orbi terrarum donaviſſet. Do- lebant inquam, resque indigniſſima illis viſa est : Bohemicæ gen- tis annales præcipuos Slavonicis , Germanicisque limitibus con- cludi , nec poſſe inter latinos ſcriptores , latiumque populum ca- put hodie erigere , in quorum tamen ſolum olim illa non raro victricia ſua arma intuliſſet , quodque non ſemel ad tuendam Cæſarum, ſummorumque Pontificum authoritatem cruore ſuo imbuiſſet. Id ipſum cum Illuſtris memoriæ Nobiliſſimo , & Pa- triæ amanti Viro Franciſco Antonio Berka S. R. I. Comiti Ho- voræ Dubæo ab Lippa triſte admodum videretur ; author , hor- tatorque cum pluribus aliis fuit bonæ memoriæ P. Victorino a S. Cruce Inſtituti noſtri Sacerdoti, ut ad vindicandum ab ea indi- gnitate patriam , latineque reddendum Hayekum animum adji- ceret , -cujus æquiſſimis votis cum non poſſet non morem gerere, operam ſuam addixit , futurumque erat , ut Hayekus latinus il- B 3 lum
PRÆFATIO. ☞ Magnum , diuturnumque complures hiſtoriæ Patriæ . amantes , ſtudioſosque tenuit deſiderium , ut Ha- yekus rerum Bohemicarum ſcriptor non ignobi- lis , quique primus , ac pene ſolus res Bohemo- rum geſtas , mores, ac inſtituta a primis ſtatim gentis incunabulis ipſaque infantia ad effœtas extremæ prope- modum ſenectutis vires perpetua annorum ſerie pertexuit , in la- tinum ſermonem traduceretur. Dolebant nimirum illi, cum intelligerent aliorum paulo nominatiorum populorum pene om- nium (quorum gens noſtra sive vetuſtate originis, sive rerum domi, militiæque præclare geſtarum amplitudine nulli eſt ſecun- da) ſcriptores prope omnes , qui res patrias domeſtico ſermone paulo diligentius perſecuti ſunt , in alias continuo linguas trans- latos cum magna nominis ſui fama, patriæque gloria in omnium nationum manibus verſari , eandem vero dudum Hayeko, pa- triæque ſuæ ſortem non obtigiſſe , repertumque adhuc e Boemis neminem, qui hunc hiſtoriæ patriæ, ob rerum multitudinem facile principem , latio , adeoque orbi terrarum donaviſſet. Do- lebant inquam, resque indigniſſima illis viſa est : Bohemicæ gen- tis annales præcipuos Slavonicis , Germanicisque limitibus con- cludi , nec poſſe inter latinos ſcriptores , latiumque populum ca- put hodie erigere , in quorum tamen ſolum olim illa non raro victricia ſua arma intuliſſet , quodque non ſemel ad tuendam Cæſarum, ſummorumque Pontificum authoritatem cruore ſuo imbuiſſet. Id ipſum cum Illuſtris memoriæ Nobiliſſimo , & Pa- triæ amanti Viro Franciſco Antonio Berka S. R. I. Comiti Ho- voræ Dubæo ab Lippa triſte admodum videretur ; author , hor- tatorque cum pluribus aliis fuit bonæ memoriæ P. Victorino a S. Cruce Inſtituti noſtri Sacerdoti, ut ad vindicandum ab ea indi- gnitate patriam , latineque reddendum Hayekum animum adji- ceret , -cujus æquiſſimis votis cum non poſſet non morem gerere, operam ſuam addixit , futurumque erat , ut Hayekus latinus il- B 3 lum
Strana 14
6* lum ipſum, qui hortator fuit , etiam Patronum, Mæcenatem- que habiturus fuiſſet , niſi ſumptus ad id conficiendum teſtamen- to relictos hæredum mora, nec quid quid obſtante Tabularum Regiarum robore, intervertifſet. Provincia igitur ſua P. Victo- rinus egregie perfunctus dictos annales tribus Tomis diſpeſcuit, & quanquam Mæcenas illius cuperet , ne quid annales latini Ha- yecii vel minus haberent, vel amplius , id eft, vellet, ne quid ad- deretur , aut demeretur , Hayekusque nudus nude , ſimpliciter- que referretur , tamen cum P. Victorinus meri interpretis nomen gerere, eosque nudos , ac ſteriles ſine aliquo ingenii ſui partu tranſcribere merito refugeret, eos plurimis additamentis hiſtori- cis nobilitavit, omnique loco auxit. Opus iſtud cum e vivis erepto P. Victorino manuſcriptum annis plus minus viginti otio- ſum in Archivo noſtro Provinciali deliteſceret, nec tamen prop- ter famam , exiſtimationemque vivo ſuo adhuc authore quæſi- tam conſepultum, hominumque memoria exturbatum eſſet , ſæ- pius a viris hiſtoriæ patriæ ſtudioſis expetitum, defideratumque, ut in lucem publicam proferretur. Horum deſiderio crebro verbis , crebrius epiſtolis prodito ſatisfacturi ſuperiores Ordinis mei prolatum autographum ſtylo nitidiori reddi fecerunt, ſed & cum præterea alia in hoc opere deſiderari , alia emendanda eſſe adverterent , typum eo usque proferendum judicarunt , tum alterius opera, quæ deeſſent , ſupplerentur. Quod cum ad me perferretur , dolui enim vero tam diu tot virorum optime in Re- ligionem noſtram animatorum ſuſpendi deſiderium ; atque cum id ipſum Reverendiſſimo ac Excellentiſſimo Illuſtris memoriæ Vi- ro Antonio Wokaun ſuæ Cæſareæ Regiæque Apoſtolicæ Ma- jeſtatis Conſiliario, Celſiſſimi Principis Archi-Epiſcopi Pragenſis Suffraganeo & Officiali, editionem hujus operis inter alios maxi- me pro ſummo ſuo hiſtoriæ patriæ amore urgenti, innoteſceret, ſtimulo mihi erat, ut provinciam hanc in me ſuſciperem , ſarci- remque induſtria mea, quæ deſiderari viderentur. Deliberabam diu cum animo meo , deterrebat me tanti operis molimen diffi- cultate ſua, dehortabatur ad rem tantam audendam tenuis li- brorum penus, & documentorum neceſſariorum inopia. Re- 14 pu-
6* lum ipſum, qui hortator fuit , etiam Patronum, Mæcenatem- que habiturus fuiſſet , niſi ſumptus ad id conficiendum teſtamen- to relictos hæredum mora, nec quid quid obſtante Tabularum Regiarum robore, intervertifſet. Provincia igitur ſua P. Victo- rinus egregie perfunctus dictos annales tribus Tomis diſpeſcuit, & quanquam Mæcenas illius cuperet , ne quid annales latini Ha- yecii vel minus haberent, vel amplius , id eft, vellet, ne quid ad- deretur , aut demeretur , Hayekusque nudus nude , ſimpliciter- que referretur , tamen cum P. Victorinus meri interpretis nomen gerere, eosque nudos , ac ſteriles ſine aliquo ingenii ſui partu tranſcribere merito refugeret, eos plurimis additamentis hiſtori- cis nobilitavit, omnique loco auxit. Opus iſtud cum e vivis erepto P. Victorino manuſcriptum annis plus minus viginti otio- ſum in Archivo noſtro Provinciali deliteſceret, nec tamen prop- ter famam , exiſtimationemque vivo ſuo adhuc authore quæſi- tam conſepultum, hominumque memoria exturbatum eſſet , ſæ- pius a viris hiſtoriæ patriæ ſtudioſis expetitum, defideratumque, ut in lucem publicam proferretur. Horum deſiderio crebro verbis , crebrius epiſtolis prodito ſatisfacturi ſuperiores Ordinis mei prolatum autographum ſtylo nitidiori reddi fecerunt, ſed & cum præterea alia in hoc opere deſiderari , alia emendanda eſſe adverterent , typum eo usque proferendum judicarunt , tum alterius opera, quæ deeſſent , ſupplerentur. Quod cum ad me perferretur , dolui enim vero tam diu tot virorum optime in Re- ligionem noſtram animatorum ſuſpendi deſiderium ; atque cum id ipſum Reverendiſſimo ac Excellentiſſimo Illuſtris memoriæ Vi- ro Antonio Wokaun ſuæ Cæſareæ Regiæque Apoſtolicæ Ma- jeſtatis Conſiliario, Celſiſſimi Principis Archi-Epiſcopi Pragenſis Suffraganeo & Officiali, editionem hujus operis inter alios maxi- me pro ſummo ſuo hiſtoriæ patriæ amore urgenti, innoteſceret, ſtimulo mihi erat, ut provinciam hanc in me ſuſciperem , ſarci- remque induſtria mea, quæ deſiderari viderentur. Deliberabam diu cum animo meo , deterrebat me tanti operis molimen diffi- cultate ſua, dehortabatur ad rem tantam audendam tenuis li- brorum penus, & documentorum neceſſariorum inopia. Re- 14 pu-
Strana 15
6183e 611 pugnabat tenuitas ingenii mei, nam non eram neſcius , quid mei valerent humeri, quid ferre recuſarent, tum non potuit non remorari ſententiam , cum animo reputaſſem me avocan- dum a Lexico hiſtorico Bohemico, cui concinnando jam plures annos impenderam. Vixque aliquid tam potens eſſe poterat ad tot difficultates emolliendas, inflectendamque voluntatem meam, ut tam periculoſam critico hoc ſæculo jacerem aleam , niſi hinc quidem aſſumpta ſemel a noſtris vulgandi Latini Hayecii cura, publicaque ejuſce rei perficiendæ exſpectatio exſtimulaſſet , illinc vero maxime Reverendiſſimi, ac Excellentiſſimi D. D. Emanue- lis S. R. I. Comitis a Waldstein hodie ſuæ Sacræ Cæſareæ Regiæ- que Apoſtolicæ Majeſtatis Conſiliarii Actualis ac Intimi, nec non Litomericenſium Præſulis digniſſimi benevolentia confidentem, ne dicam temerarium effeciſſet ad id audendum: qui pro ſua ſumma hiſtoriæ patriæ notitia, pro ſuo incredibili, quo in lite- ras in univerſum omnes, ac patriam præſertim hiſtoriam , fertur ſtudio Bibliothecam ſuam a libris impreſſis, manuſcriptis, num- mis, regni noſtri antiquitatibus locupletiſſimam, & a ſupellectili rerum Czechicarum nulli facile ſecundam mihi ultro patere vo- luit, Cujus quidem Unius immortali beneficio pene id omne in acceptis referendum erit , quid quid in animadverſionibus iſtis ſingulare, exquiſitumque occurrerit. Abſtinuiſſem inquam ma- num tam arduo admovere negotio, niſi qualemcunque libro- rum noſtrorum penum alii etiam a Bibliothecis , libris , docu- mentisque inſtructi benevole ſe aucturos, ſublevaturosque polliciti eſſent, niſi denique in hae Metropoli verſarer, ubi propter Biblio- thecarum, Archivorumque multitudinem, ac delectum me ea, quæ deſiderantur patronorum benevolentia exoraturum, impetratu- rumque ſperaſſem. Subjeci itaque humeros tanto oneri , & cum hanc in rem promptam meam voluntatem ſuperiores intellige- rent , extraditus mihi eſt P. Victorini partus, quem itaque præ- ter moram a capite ad calcem usque meditate excuſſi. Egregiam in illo partitionem, magnam accurationem, diligentiam, nec mediocrem rerum Bohemicarum ſupellectilem admiratus ſum, ſed duo continuo huic eleganti operi deeſſe notavi , quæ profe- 15 cto
6183e 611 pugnabat tenuitas ingenii mei, nam non eram neſcius , quid mei valerent humeri, quid ferre recuſarent, tum non potuit non remorari ſententiam , cum animo reputaſſem me avocan- dum a Lexico hiſtorico Bohemico, cui concinnando jam plures annos impenderam. Vixque aliquid tam potens eſſe poterat ad tot difficultates emolliendas, inflectendamque voluntatem meam, ut tam periculoſam critico hoc ſæculo jacerem aleam , niſi hinc quidem aſſumpta ſemel a noſtris vulgandi Latini Hayecii cura, publicaque ejuſce rei perficiendæ exſpectatio exſtimulaſſet , illinc vero maxime Reverendiſſimi, ac Excellentiſſimi D. D. Emanue- lis S. R. I. Comitis a Waldstein hodie ſuæ Sacræ Cæſareæ Regiæ- que Apoſtolicæ Majeſtatis Conſiliarii Actualis ac Intimi, nec non Litomericenſium Præſulis digniſſimi benevolentia confidentem, ne dicam temerarium effeciſſet ad id audendum: qui pro ſua ſumma hiſtoriæ patriæ notitia, pro ſuo incredibili, quo in lite- ras in univerſum omnes, ac patriam præſertim hiſtoriam , fertur ſtudio Bibliothecam ſuam a libris impreſſis, manuſcriptis, num- mis, regni noſtri antiquitatibus locupletiſſimam, & a ſupellectili rerum Czechicarum nulli facile ſecundam mihi ultro patere vo- luit, Cujus quidem Unius immortali beneficio pene id omne in acceptis referendum erit , quid quid in animadverſionibus iſtis ſingulare, exquiſitumque occurrerit. Abſtinuiſſem inquam ma- num tam arduo admovere negotio, niſi qualemcunque libro- rum noſtrorum penum alii etiam a Bibliothecis , libris , docu- mentisque inſtructi benevole ſe aucturos, ſublevaturosque polliciti eſſent, niſi denique in hae Metropoli verſarer, ubi propter Biblio- thecarum, Archivorumque multitudinem, ac delectum me ea, quæ deſiderantur patronorum benevolentia exoraturum, impetratu- rumque ſperaſſem. Subjeci itaque humeros tanto oneri , & cum hanc in rem promptam meam voluntatem ſuperiores intellige- rent , extraditus mihi eſt P. Victorini partus, quem itaque præ- ter moram a capite ad calcem usque meditate excuſſi. Egregiam in illo partitionem, magnam accurationem, diligentiam, nec mediocrem rerum Bohemicarum ſupellectilem admiratus ſum, ſed duo continuo huic eleganti operi deeſſe notavi , quæ profe- 15 cto
Strana 16
c* & 6* cto illa ipſa fuerint, quæ tamdiu publicandis his annalibus mo- ram injecerunt. Primum erat , quod P. Victorinus metu quo- dam , ne Patronum ſuum amitteret , qui omnia Hayecio defere- bat, eumque ſybillinorum inſtar foliorum haberi volebat, ubique interpretis , & amplificatoris , nuſpiam cenſoris officio functus ſit , imo ſe per omnes operis partes functurum vel ipſe in præfa- tione præmiſerit. Quare errores hiſtoricos, Chronologicosque Hayecii jam alias a viris eruditiſſimis notatos omni loco ſeu præ- teriit, ſeu plane texit , fucoque oblinivit , quin non raro contra hiſtoricorum torrentem extenuare, tuerique conatus eſt , certe non alio fine, quam ut ad Mæcenatis ſui genium res accommo- daret, ejusque cogitatus a præſtandis in typum ſumptibus non alienaret. Alterum ex primo veroſimillime profluxit , nam cum P. Victorinus adverſa Hayecio ſcribere non auderet, eos non- niſi authores, Boemicos videlicet, paſſim obvios, ac prælo da- tos ad texendas animadverſiones ſuas adhibuit, qui Hayecii opi- nionibus velificabant; ac proinde exterorum teſtimonia, qui ſæpiſſime Chronologia ac hiſtoria ab Hayeco diſcrepant , velut anguem preſſiſſet , præteriit. Jam vero ne cui videamur injurie P. Victorini Viri de hiſtoria Patria optime meriti conſilium inter- vertiſſe , fœtumque illius temere ſpe fruſtraſſe , ut ne ea forma in publicum prodeat, qua ab illo partus eſt , oftendendum jam erit , quantum interfuerit , quantumque res , & tempus hodie poſtulet, ut paulo ante memoratis annalium illius morbis medela adferatur. Nemo omnium vel mediocriter in hiſtoria patria exercitatus ignorat Hayecium ſæpe aberraſſe , paſſimque illi proverbium id, & carmen de Homero adaptari : Quandoque bonus dormitat Haye- kus. Nemo inquam ignorat ſæpe eum Chronologiam turbaſſe primis præſertim ſæculis , ſæpe ſua ex turbidis rivulis hauſiſſe , in eo totum fuiſſe , ut res acervaret , nec magnopere delectum , cri- ſimque admoviſſe , multa proinde nimis credule in annales ſuos congeſſiſſe, quæ hodie vix in ullo manuſcripto veteri fide digno, multo minus prælo dato volumine reperiuntur ; plerumque etiam Chronologiam , cum nuſpiam illius indicium in authoribus pro- 16
c* & 6* cto illa ipſa fuerint, quæ tamdiu publicandis his annalibus mo- ram injecerunt. Primum erat , quod P. Victorinus metu quo- dam , ne Patronum ſuum amitteret , qui omnia Hayecio defere- bat, eumque ſybillinorum inſtar foliorum haberi volebat, ubique interpretis , & amplificatoris , nuſpiam cenſoris officio functus ſit , imo ſe per omnes operis partes functurum vel ipſe in præfa- tione præmiſerit. Quare errores hiſtoricos, Chronologicosque Hayecii jam alias a viris eruditiſſimis notatos omni loco ſeu præ- teriit, ſeu plane texit , fucoque oblinivit , quin non raro contra hiſtoricorum torrentem extenuare, tuerique conatus eſt , certe non alio fine, quam ut ad Mæcenatis ſui genium res accommo- daret, ejusque cogitatus a præſtandis in typum ſumptibus non alienaret. Alterum ex primo veroſimillime profluxit , nam cum P. Victorinus adverſa Hayecio ſcribere non auderet, eos non- niſi authores, Boemicos videlicet, paſſim obvios, ac prælo da- tos ad texendas animadverſiones ſuas adhibuit, qui Hayecii opi- nionibus velificabant; ac proinde exterorum teſtimonia, qui ſæpiſſime Chronologia ac hiſtoria ab Hayeco diſcrepant , velut anguem preſſiſſet , præteriit. Jam vero ne cui videamur injurie P. Victorini Viri de hiſtoria Patria optime meriti conſilium inter- vertiſſe , fœtumque illius temere ſpe fruſtraſſe , ut ne ea forma in publicum prodeat, qua ab illo partus eſt , oftendendum jam erit , quantum interfuerit , quantumque res , & tempus hodie poſtulet, ut paulo ante memoratis annalium illius morbis medela adferatur. Nemo omnium vel mediocriter in hiſtoria patria exercitatus ignorat Hayecium ſæpe aberraſſe , paſſimque illi proverbium id, & carmen de Homero adaptari : Quandoque bonus dormitat Haye- kus. Nemo inquam ignorat ſæpe eum Chronologiam turbaſſe primis præſertim ſæculis , ſæpe ſua ex turbidis rivulis hauſiſſe , in eo totum fuiſſe , ut res acervaret , nec magnopere delectum , cri- ſimque admoviſſe , multa proinde nimis credule in annales ſuos congeſſiſſe, quæ hodie vix in ullo manuſcripto veteri fide digno, multo minus prælo dato volumine reperiuntur ; plerumque etiam Chronologiam , cum nuſpiam illius indicium in authoribus pro- 16
Strana 17
e*A8t & e proditum inveniret , cerebro ſuo effinxiſſe. E quibus fontibus poſtea plurimæ in re hiſtorica halucinationes profluxere, quas domeſtici , exterique ſcriptores acrioribus etiam verbis , ſtyloque exploſerunt , quæque hoc præcipue emunctioris naris ſæculo tantum de Hayecii exiftimatione detraxerunt, ut faſtidium, tæ- diumque ejus legendi apud plerosque eruditiores exciverint. Eo inquam quorundam, quanquam indigne , in Hayecium proru- pit odium, ut minime erubeſcerent jam ſomniatoris , jam nu- gatoris loco æſtimare, cujus vel ideo defendendi patrocinium jam olim Balbinus pluribus locis ſuſceperat. Hæc Hayeciana pecca- ta, nævique quanquam minime P. Victorini noſtri obtutus ſub- terfugerint, ut tamen Mæcenatis ſui voluntati, imperioque obſecundaret , memorat in præfatione ſua: Sibi viſum non eſſe, ea tanquam in foro præconis voce ſub haſta publicare, ſed bonum fa- ctum putaſſe , ſi dormienti interdum bono ſeni, & alicubi minus de- core jacenti pallium injiceret, adeo usque abſtinuiſſe unquam eum er- roris arguere, quin potius quales demumcunque ejus nævos erogata aliunde penula contexiſſe, aut extenuaſſe certe, atque elevaſſe. At cui his adverſus non ſit ſenſus , contrariaque ſtudia ? Res agitur hiſtorica, in qua niſi præcipuum locum obtineat veritas, ut Ci- cero monet primo de Legibus , omnis hiſtoriæ moles corruit, fidesque, quæ hiſtoriæ narratis ſarta, tecta , ac perpetuo incon- cuſſa perſtare debet, non major, meliorque eſt , quam fabula- rum , feſtivorumque apologorum. Nihil tegendum , nihil ex- tenuandum, nihil elevandum, nihil diſſimulandum, aut in cu- juscunque gratiam ſcribendum cum de hiſtoriarum criſi agitur ; id omnibus locis inculcant maximi in hiſtoricis viri; niſi enim ſubleſta , ſuſpecta , aut plane falſa a veris , certisque ſecernantur, error , doius , falſitasque ſpeciem veri perpetuo præſeferent , ani- mumque hominum nunquam fluctuatione deliberabunt. An vero de laude Hayecii decedet aliquid ? an exiſtimatio illius peri- clitatura eſt, cum nævi, errataque ejus modeſte detecta fuerint, cum leniter tractata, ſanataque? minime. Quis enim neſcit hominem fuiſſe, & omnium habere memoriam , penitusque in nullo peccare divinitatis magis eſſe, quam mortalitatis, ut ille C 17 ip-
e*A8t & e proditum inveniret , cerebro ſuo effinxiſſe. E quibus fontibus poſtea plurimæ in re hiſtorica halucinationes profluxere, quas domeſtici , exterique ſcriptores acrioribus etiam verbis , ſtyloque exploſerunt , quæque hoc præcipue emunctioris naris ſæculo tantum de Hayecii exiftimatione detraxerunt, ut faſtidium, tæ- diumque ejus legendi apud plerosque eruditiores exciverint. Eo inquam quorundam, quanquam indigne , in Hayecium proru- pit odium, ut minime erubeſcerent jam ſomniatoris , jam nu- gatoris loco æſtimare, cujus vel ideo defendendi patrocinium jam olim Balbinus pluribus locis ſuſceperat. Hæc Hayeciana pecca- ta, nævique quanquam minime P. Victorini noſtri obtutus ſub- terfugerint, ut tamen Mæcenatis ſui voluntati, imperioque obſecundaret , memorat in præfatione ſua: Sibi viſum non eſſe, ea tanquam in foro præconis voce ſub haſta publicare, ſed bonum fa- ctum putaſſe , ſi dormienti interdum bono ſeni, & alicubi minus de- core jacenti pallium injiceret, adeo usque abſtinuiſſe unquam eum er- roris arguere, quin potius quales demumcunque ejus nævos erogata aliunde penula contexiſſe, aut extenuaſſe certe, atque elevaſſe. At cui his adverſus non ſit ſenſus , contrariaque ſtudia ? Res agitur hiſtorica, in qua niſi præcipuum locum obtineat veritas, ut Ci- cero monet primo de Legibus , omnis hiſtoriæ moles corruit, fidesque, quæ hiſtoriæ narratis ſarta, tecta , ac perpetuo incon- cuſſa perſtare debet, non major, meliorque eſt , quam fabula- rum , feſtivorumque apologorum. Nihil tegendum , nihil ex- tenuandum, nihil elevandum, nihil diſſimulandum, aut in cu- juscunque gratiam ſcribendum cum de hiſtoriarum criſi agitur ; id omnibus locis inculcant maximi in hiſtoricis viri; niſi enim ſubleſta , ſuſpecta , aut plane falſa a veris , certisque ſecernantur, error , doius , falſitasque ſpeciem veri perpetuo præſeferent , ani- mumque hominum nunquam fluctuatione deliberabunt. An vero de laude Hayecii decedet aliquid ? an exiſtimatio illius peri- clitatura eſt, cum nævi, errataque ejus modeſte detecta fuerint, cum leniter tractata, ſanataque? minime. Quis enim neſcit hominem fuiſſe, & omnium habere memoriam , penitusque in nullo peccare divinitatis magis eſſe, quam mortalitatis, ut ille C 17 ip-
Strana 18
18 6nA 6 ipſe P. Victorinus noſter eruditiſſime in eadem præfatione innuit. Nemini non ignotum eſt: Hayecium iis temporibus compilaſſe hiſtoriam ſuam, cum necdum e re typographica tanta adjumen- ta , quibus hodie cumulamur , ſuppeterent , cum rei Chronolo- gicæ necdum tanta lux, quanta hoc ſæculo , offuſa eſſet. Ma- gna ille , affirmare auſim , his rerum omnium anguſtiis , inopia- que confecit , quanta nemo ante eum in hiſtoria Czechorum au- ſus eſt. Ut inquam res a majoribus, coævisque notatas reperit, ut curta ſupellex, librariaque illius oeconomia paſſa eſt, anna- les ſuos ſedulo compilavit, neque magno opere narrationes ad Critices regulas , quæ tum non admodum regnabant , examina- vit , ſecutus hac in re exemplum ſancti Antonini, qui hiſtoriam ſcripturus præfatur : ſe ſe promiſcue ſine delectu , & qualicun- que fide omnes veterum ſchedas exſcripſiſſe , quod poſteritatem nec iſtarum notitia , memoriaque fraudandam arbitraretur. Eo inquam ſpectavere Hayecii conſilia : omnes Bohemiæ memorias undecunque quæfitas acervare, easque in ordinem ſub certos Duces , Reges , annosque reducere , qua in ſpinoſiſſima , diffi- cillimaque ſegete , quam primus inter Bohemos ſcriptores atten- tavit , quis dubitet virum hunc plurimum deſudaſſe , atque ſe velut alterum Herculem in Augiæ purgando ſtabulo fortem, stre- nuumque præbuiſſe. Indulgendum igitur homini rerum multi- tudine , tenebrisque obruto, ſi quandoque lapſus eſt , ſi in hi- ſtoriis obſcuris nullo ſpatio temporum definitis ſubinde Chrono- logiam effingere, ſubinde conjecturis veroſimillimam detegere pleno ſibi jure licere credidit , quibus jam ſi ſæculo iſto propter ingens librorum præſidium veriora , certioraque ſtatuere conti- git , non propterea Hayecio laus ſua intercidit , qui, ut ita di- cam , ſaxum , marmorque fregit , e quo jam nobis certas archi- tectari formas liceat. An non igitur vel ipſi Hayecii manes, qui- bus placidam cum beatis requiem precamur , hoc noſtrum con- ſilium probaturi ſunt , quo aliud nihil ſpectamus, quam ut ele- gans ejus hiſtoricum ædificium, quod nonnullis partibus labaſ- cit , ac nutat , tibicinibus fulciamus , firmiorique baſi ſuperſtrua- mus? An amabo immortali Baronii Annalium Eccleſiaſticorum ex-
18 6nA 6 ipſe P. Victorinus noſter eruditiſſime in eadem præfatione innuit. Nemini non ignotum eſt: Hayecium iis temporibus compilaſſe hiſtoriam ſuam, cum necdum e re typographica tanta adjumen- ta , quibus hodie cumulamur , ſuppeterent , cum rei Chronolo- gicæ necdum tanta lux, quanta hoc ſæculo , offuſa eſſet. Ma- gna ille , affirmare auſim , his rerum omnium anguſtiis , inopia- que confecit , quanta nemo ante eum in hiſtoria Czechorum au- ſus eſt. Ut inquam res a majoribus, coævisque notatas reperit, ut curta ſupellex, librariaque illius oeconomia paſſa eſt, anna- les ſuos ſedulo compilavit, neque magno opere narrationes ad Critices regulas , quæ tum non admodum regnabant , examina- vit , ſecutus hac in re exemplum ſancti Antonini, qui hiſtoriam ſcripturus præfatur : ſe ſe promiſcue ſine delectu , & qualicun- que fide omnes veterum ſchedas exſcripſiſſe , quod poſteritatem nec iſtarum notitia , memoriaque fraudandam arbitraretur. Eo inquam ſpectavere Hayecii conſilia : omnes Bohemiæ memorias undecunque quæfitas acervare, easque in ordinem ſub certos Duces , Reges , annosque reducere , qua in ſpinoſiſſima , diffi- cillimaque ſegete , quam primus inter Bohemos ſcriptores atten- tavit , quis dubitet virum hunc plurimum deſudaſſe , atque ſe velut alterum Herculem in Augiæ purgando ſtabulo fortem, stre- nuumque præbuiſſe. Indulgendum igitur homini rerum multi- tudine , tenebrisque obruto, ſi quandoque lapſus eſt , ſi in hi- ſtoriis obſcuris nullo ſpatio temporum definitis ſubinde Chrono- logiam effingere, ſubinde conjecturis veroſimillimam detegere pleno ſibi jure licere credidit , quibus jam ſi ſæculo iſto propter ingens librorum præſidium veriora , certioraque ſtatuere conti- git , non propterea Hayecio laus ſua intercidit , qui, ut ita di- cam , ſaxum , marmorque fregit , e quo jam nobis certas archi- tectari formas liceat. An non igitur vel ipſi Hayecii manes, qui- bus placidam cum beatis requiem precamur , hoc noſtrum con- ſilium probaturi ſunt , quo aliud nihil ſpectamus, quam ut ele- gans ejus hiſtoricum ædificium, quod nonnullis partibus labaſ- cit , ac nutat , tibicinibus fulciamus , firmiorique baſi ſuperſtrua- mus? An amabo immortali Baronii Annalium Eccleſiaſticorum ex-
Strana 19
e & 6 exiſtimationi , auctoritatique quidpiam ereptum eſt , quod non raro Bollandus, ejusque Continuatores, quod uterque Pagius, ac Noriſius eorum hiſtorias in dubium vocavere, res permultas geſtas, Chronologiamque correxere? cum luculentis vetuſtatis teſtimonis hallucinationum , errorumque ſubinde convictos mo- deſte , reverenterque emendavere. Quin imo magnum decus, gloriamque hac ratione annalibus Baronii acceſſiſſe nemo non arbitrabitur , cum ad opus omni parte perfectum , abſolutum- que efficiendum, etiam viri quique alii ſumma ingenii, erudi- tionisque laude celebres operas ſuas contulerunt , ſuoque ſimilli- mo ſtudio Clariſſimi Hiſtoriæ Eccleſiaſticæ Parentis divinum pro- pe in conſcribendis Eccleſiæ faſtis conſilium comprobarunt. Sci- licet hominem non eſſe oportet, qui nunquam cœcutiat, nun- quam titubet, nunquam deviet , nunquam peccet , qui mente omnia teneat, nunquam oblivione labatur. Neque enim vero de me ipſo certa omnia polliceor, quid enim proclivius, quam identidem halucinari in rerum istarum vetuſtiſſimarum ob- ſcuritate , multitudine, neceſſariorumque monumentorum pe- nuria? quare abunde mihi ſatisfeciſſe videbor, ſi loca dubia hinc atque illinc, ſuſpecta, ſuppoſita, falſaque vel indigitavero, veri- tatisque magis inquirendæ , ac illuſtrandæ viam aliis patefecero. Non enim me latet , quam rigida critici hujus ſæculi cenſura ſit, quod omnia velut bilance exæquata cupit , quod ſupercilioſe quidvis damnat , rejicitque in hiſtoriis , niſi ad ſanioris Critices, Chronologiæque leges accuratiſſime exactum fit, quod nulla prope geſta , dictaque hiſtorica pro veris , indubitatisque recipit, quæ ſcriptores rerum narratarum memoria ſæculis aliquot poſte- riores ſine veterum allatis teſtimoniis prodiderunt , quod ferme nulli, niſi coævorum, paulumque poſteriorum Hiſtoriographo- rum auctoritati vim quandam, roburque fidei tribuendum eſſe contendit. Niſi igitur in Hayecii noſtri annalibus ſingula loca ſubleſta, fabuloſa, ſuſpecta, aut plane falſa veluti digito indi- cata fuerint , niſi nævi, peccataque idoneis documentis emen- data, meo quidem judicio, nullius in Hayecium Commentatoris labori pretium aliquod accreſcet , neque Hayecius ipſe ex illis C 2 19 ob-
e & 6 exiſtimationi , auctoritatique quidpiam ereptum eſt , quod non raro Bollandus, ejusque Continuatores, quod uterque Pagius, ac Noriſius eorum hiſtorias in dubium vocavere, res permultas geſtas, Chronologiamque correxere? cum luculentis vetuſtatis teſtimonis hallucinationum , errorumque ſubinde convictos mo- deſte , reverenterque emendavere. Quin imo magnum decus, gloriamque hac ratione annalibus Baronii acceſſiſſe nemo non arbitrabitur , cum ad opus omni parte perfectum , abſolutum- que efficiendum, etiam viri quique alii ſumma ingenii, erudi- tionisque laude celebres operas ſuas contulerunt , ſuoque ſimilli- mo ſtudio Clariſſimi Hiſtoriæ Eccleſiaſticæ Parentis divinum pro- pe in conſcribendis Eccleſiæ faſtis conſilium comprobarunt. Sci- licet hominem non eſſe oportet, qui nunquam cœcutiat, nun- quam titubet, nunquam deviet , nunquam peccet , qui mente omnia teneat, nunquam oblivione labatur. Neque enim vero de me ipſo certa omnia polliceor, quid enim proclivius, quam identidem halucinari in rerum istarum vetuſtiſſimarum ob- ſcuritate , multitudine, neceſſariorumque monumentorum pe- nuria? quare abunde mihi ſatisfeciſſe videbor, ſi loca dubia hinc atque illinc, ſuſpecta, ſuppoſita, falſaque vel indigitavero, veri- tatisque magis inquirendæ , ac illuſtrandæ viam aliis patefecero. Non enim me latet , quam rigida critici hujus ſæculi cenſura ſit, quod omnia velut bilance exæquata cupit , quod ſupercilioſe quidvis damnat , rejicitque in hiſtoriis , niſi ad ſanioris Critices, Chronologiæque leges accuratiſſime exactum fit, quod nulla prope geſta , dictaque hiſtorica pro veris , indubitatisque recipit, quæ ſcriptores rerum narratarum memoria ſæculis aliquot poſte- riores ſine veterum allatis teſtimoniis prodiderunt , quod ferme nulli, niſi coævorum, paulumque poſteriorum Hiſtoriographo- rum auctoritati vim quandam, roburque fidei tribuendum eſſe contendit. Niſi igitur in Hayecii noſtri annalibus ſingula loca ſubleſta, fabuloſa, ſuſpecta, aut plane falſa veluti digito indi- cata fuerint , niſi nævi, peccataque idoneis documentis emen- data, meo quidem judicio, nullius in Hayecium Commentatoris labori pretium aliquod accreſcet , neque Hayecius ipſe ex illis C 2 19 ob-
Strana 20
6* e obtrectationibus, ludibriis, ne dicam calumniis unquam emer- get, & animadverſionibus etiam uberrime auctus faſtidio illo hominum eruditorum animos nunquam deliberabit. Jam quod alterum eſt, ut planum faciam, quam perne- ceſſarium ſit ad Hayecii annales excolendos , expurgandosque etiam exterorum hiſtorias, nuperque ope typographiæ vulgata plurima monumenta , denique rariorum Manuſcriptorum teſti- monia in ſubſidium vocare : nemo tam hoſpes peregrinusque eſt in hiſtoriis, quin ſciat , Francos, Saxonesque nobis vicinos jam ſæculo octavo, & nono plures egregios ſcriptores numeraſſe, cum patriorum noſtrorum omnium primus Coſmas e ſæculo duode- cimo ſit. Nemo neſcit ab iisdem plurimas gentis noſtræ, quæ non ſemel bellis cum Francicæ, Saxonicæque ſtirpis Regibus Germanicis implicabatur , memorias referri, quas illi tum ſyn- chroni fideliter, etiam adhibita perſæpe Chronologia, adnotarunt. Niſi igitur ex his fontibus aquas haurimus, niſi ad iftorum hiſto- rias , temporaque Annales Hayecii accommodamus , operam per- dimus. Tum quis ignorat ſuperiori , ac cumprimis ſæculo iſto magnam lucem offundi cepiſſe non modo hiſtoriæ Boemicæ, ſed univerſæ Germaniæ , ac prope Europæ, poſtquam ſolertiſſimi, eruditiſſimique Viri Freherus, Piſtorius, Goldaſtus, Michael Kuenius, Ludevigius, Menkenius, Maibomius, Mabillonius, Muratorius , Bollandus ejusque Continuatores , Caniſius , Leib- nicius, Schardius, Lindenbrogius , Sommerbergius , Peutinge- rus , Martenus , Veſtphalius , Kulpiſius , Heineccius , Pezius uter- que, Duellius , Dacherius , Lambecius, Huyſſenius , Miræus, Schanat, Reuberus, Guillimanus, aliique plurimi, in quibus recenſendis latera mihi prius , voxque , quam nomina deficiant, monumenta hiſtorica veterum hactenus literario orbi incognita, nusquamque edita e delectiſſimis Europæ Bibliothecis , ſecretiſſi- misque archivis extracta prælo dederunt, cum prope omnes Ger- maniæ provinciæ, vicinaque regna ad gentis ſuæ juſta efforman- da Chronica in lucem varia vetuſta monumenta protulerunt, cum prope omnes nominatiores Metropoles , Præſulatus , Eccle- fiæ, monaſteria , Religioſi Ordines typis evulgavere annales ſuos, cum 20
6* e obtrectationibus, ludibriis, ne dicam calumniis unquam emer- get, & animadverſionibus etiam uberrime auctus faſtidio illo hominum eruditorum animos nunquam deliberabit. Jam quod alterum eſt, ut planum faciam, quam perne- ceſſarium ſit ad Hayecii annales excolendos , expurgandosque etiam exterorum hiſtorias, nuperque ope typographiæ vulgata plurima monumenta , denique rariorum Manuſcriptorum teſti- monia in ſubſidium vocare : nemo tam hoſpes peregrinusque eſt in hiſtoriis, quin ſciat , Francos, Saxonesque nobis vicinos jam ſæculo octavo, & nono plures egregios ſcriptores numeraſſe, cum patriorum noſtrorum omnium primus Coſmas e ſæculo duode- cimo ſit. Nemo neſcit ab iisdem plurimas gentis noſtræ, quæ non ſemel bellis cum Francicæ, Saxonicæque ſtirpis Regibus Germanicis implicabatur , memorias referri, quas illi tum ſyn- chroni fideliter, etiam adhibita perſæpe Chronologia, adnotarunt. Niſi igitur ex his fontibus aquas haurimus, niſi ad iftorum hiſto- rias , temporaque Annales Hayecii accommodamus , operam per- dimus. Tum quis ignorat ſuperiori , ac cumprimis ſæculo iſto magnam lucem offundi cepiſſe non modo hiſtoriæ Boemicæ, ſed univerſæ Germaniæ , ac prope Europæ, poſtquam ſolertiſſimi, eruditiſſimique Viri Freherus, Piſtorius, Goldaſtus, Michael Kuenius, Ludevigius, Menkenius, Maibomius, Mabillonius, Muratorius , Bollandus ejusque Continuatores , Caniſius , Leib- nicius, Schardius, Lindenbrogius , Sommerbergius , Peutinge- rus , Martenus , Veſtphalius , Kulpiſius , Heineccius , Pezius uter- que, Duellius , Dacherius , Lambecius, Huyſſenius , Miræus, Schanat, Reuberus, Guillimanus, aliique plurimi, in quibus recenſendis latera mihi prius , voxque , quam nomina deficiant, monumenta hiſtorica veterum hactenus literario orbi incognita, nusquamque edita e delectiſſimis Europæ Bibliothecis , ſecretiſſi- misque archivis extracta prælo dederunt, cum prope omnes Ger- maniæ provinciæ, vicinaque regna ad gentis ſuæ juſta efforman- da Chronica in lucem varia vetuſta monumenta protulerunt, cum prope omnes nominatiores Metropoles , Præſulatus , Eccle- fiæ, monaſteria , Religioſi Ordines typis evulgavere annales ſuos, cum 20
Strana 21
c* & 6n8 cum tot diplomatum , Anecdotorumque volumina multis locis excuſa ; quæ ſi jam quis conſulat , atque cum hiſtoriis noſtris paſſim prolatis conferat , an non ubique fluctuatione , hæſitatio- neque ſe premi ſentiet ? an non ſe velut ſomno excitari credet, emendandasque eſſe totis faucibus proclamabit? ſcilicet bella illa inteſtina Bohemiæ, quæ ob enatam hæreſim Huſſiticam duo- bus & ultra ſæculis regnum univerſum miſere depopulata ſunt, has tenebras, incertitudinemque Chronicis noſtris objecere, cum enim maxime in ſacerdotium , virosque Religioſos deſæviretur, locupletiſſimæ a libris manuſcriptis Bibliothecæ, pretioſiſſima a vetuſtiſlimis monumentis archiva cum cœnobiis , templisque ſeu flammis abſumpta ſunt , ſeu violentis manibus a ſacrilegis homi- nibus erepta , diſtracta , proculcataque , quædam tempori in vi- cinas Bavariæ, Auſtriæ, Saxoniæ, Brandeburgii, Sueciæ cæte- rasque Imperii Romani plagas a fugientibus Orthodoxis, ac cum primis Monachis elata nunc ibidem irreparabili Regni damno exteras Bibliothecas, archivaque ornant. Quare ſæculo priori, iſtoque tot a Bohemis ſcripta , atque rerum patriarum memorias complectentia opuſcula in Auſtria, Saxonia utraque, Dania, Suecia, Romanique Imperii ditionibus prodiere , de quibus ſeu ante ignoratum fuit , ſeu quæ tumultibus Huſſiticis amiſſa crede- bantur. Vel unicum cœnobium Ordinis S. Benedicti Zazavien- ſe, unum inquam ex antiquiſſimis in Bohemia exemplo fit, quod hactenus ob temporum injurias , monaſteriique hujus demolitio- nem omnibus prope memoriis veteribus deſtitutum putabatur, cum Menkenius non ita pridem exactam ab ipſis incunabulis cœnobii hujus hiſtoriam, varia Monachorum iſtorum fata, ca- ſusque, altarium conſecrationes , reliquias, Abbatum priorum cum brevi vitæ compendio ſeriem protulit , quæ nuper petenti, magnaque voluptate excipienti Reverendiſſimo hujus loci Abbati exhibui. Sic Neplahonis Abbatis Oppatovicenſis Chronicon, quod amiſſum pridem Hayecius , Berghauerus aliique queſti ſunt , nuperrime Hieronymus Pezius ex Bibliotheca Canonico- rum Regularium S. Auguſtini Viennæ ad Divam Dorotheam cum duplici alio Chronico nobis ante incognito non ſine magna C 3 21 Bo-
c* & 6n8 cum tot diplomatum , Anecdotorumque volumina multis locis excuſa ; quæ ſi jam quis conſulat , atque cum hiſtoriis noſtris paſſim prolatis conferat , an non ubique fluctuatione , hæſitatio- neque ſe premi ſentiet ? an non ſe velut ſomno excitari credet, emendandasque eſſe totis faucibus proclamabit? ſcilicet bella illa inteſtina Bohemiæ, quæ ob enatam hæreſim Huſſiticam duo- bus & ultra ſæculis regnum univerſum miſere depopulata ſunt, has tenebras, incertitudinemque Chronicis noſtris objecere, cum enim maxime in ſacerdotium , virosque Religioſos deſæviretur, locupletiſſimæ a libris manuſcriptis Bibliothecæ, pretioſiſſima a vetuſtiſlimis monumentis archiva cum cœnobiis , templisque ſeu flammis abſumpta ſunt , ſeu violentis manibus a ſacrilegis homi- nibus erepta , diſtracta , proculcataque , quædam tempori in vi- cinas Bavariæ, Auſtriæ, Saxoniæ, Brandeburgii, Sueciæ cæte- rasque Imperii Romani plagas a fugientibus Orthodoxis, ac cum primis Monachis elata nunc ibidem irreparabili Regni damno exteras Bibliothecas, archivaque ornant. Quare ſæculo priori, iſtoque tot a Bohemis ſcripta , atque rerum patriarum memorias complectentia opuſcula in Auſtria, Saxonia utraque, Dania, Suecia, Romanique Imperii ditionibus prodiere , de quibus ſeu ante ignoratum fuit , ſeu quæ tumultibus Huſſiticis amiſſa crede- bantur. Vel unicum cœnobium Ordinis S. Benedicti Zazavien- ſe, unum inquam ex antiquiſſimis in Bohemia exemplo fit, quod hactenus ob temporum injurias , monaſteriique hujus demolitio- nem omnibus prope memoriis veteribus deſtitutum putabatur, cum Menkenius non ita pridem exactam ab ipſis incunabulis cœnobii hujus hiſtoriam, varia Monachorum iſtorum fata, ca- ſusque, altarium conſecrationes , reliquias, Abbatum priorum cum brevi vitæ compendio ſeriem protulit , quæ nuper petenti, magnaque voluptate excipienti Reverendiſſimo hujus loci Abbati exhibui. Sic Neplahonis Abbatis Oppatovicenſis Chronicon, quod amiſſum pridem Hayecius , Berghauerus aliique queſti ſunt , nuperrime Hieronymus Pezius ex Bibliotheca Canonico- rum Regularium S. Auguſtini Viennæ ad Divam Dorotheam cum duplici alio Chronico nobis ante incognito non ſine magna C 3 21 Bo-
Strana 22
22 e*A Bohemorum admiratione in lucem protulit ; ut taceam tot fun- dationum, donationumque literas, veluti cœnobii Litomiſslien- ſis & Pragenſis Cartuſianorum, tot diplomata, Epiſtolasque Epiſcoporum, Ducum , Regum , Procerumque noſtrorum, stylum Cancellariæ, vulgo Titulaturam Cleri Bohemici, tot Huſſi, ejusque Antagoniſtarum memorias, quæ Bernardus Pe- zius in theſauro Anecdotorum ſuorum producit. Quid dicam de Codicibus Boemiæ diplomaticis a Ludevigio, Sommersber- gioque allatis? quid de Regiſtro Caroli IV. a Glaffeyo vulgato, nec non Catalogo Regiæ Bibliothecæ Stokholmenſis ab Olaho Magno edito, quo libraria ſpolia illa Suecico bello in Bohemia facta commemorantur. Quæ ſi jam in concilium vocentur, quis non videt plurima ad verius ſcribendum nobis ſuppeditata eſſe præſidia? quis non diſpicit ſupellectilem hiſtoriæ Boemiæ mirum quantum creviſſe, qua non modo multa ante incognita detegun- tur , ſed & plurima dubia , incertaque enodantur , alia ſubleſtæ fidei condemnantur ? Hæc jam arma cum nobis exteri non tan- tum fabricaverint , verum etiam in manus dederint , quis nobis non vitio det , ſi illa ſuperſtitioſa quadam erga Hayecium reli- gione aſpernemur , projiciamusque ? Manebit propterea laus & gloria ejus induſtriæ perpetuo debita, quæ præſertim poſterio- ribus, atque ad ætatem ſuam accedentibus ſæculis cum magna prudentia enituit , in quibus etiam quique Juris publici ſcripto- res, imo ipſi obtrectatores, hoſtesque eum omnes egregii hiſto- rici partes expleviſſe non inficiantur. Sed ut tandem conſiliorum, operisque, quod molimur, rationem exponamus : Prodibit ſuperis propitiis Hayecius longe alia forma, multoque majori mole, quam nobis a P. Victorino tranſcriptus ſit, quantus quantus inquam e vernaculo in latinum fideliſſime translatus, cujus nitido latino contextui majori cha- ractere præmiſſo , omni loco animadverſiones hiſtoricæ, Chro- nologicæ, ac Criticæ diſtincta apicum forma ſubjicientur. In his ſi uſpiam hallucinatus eſt Hayecius, ſicubi quid minus pro- babiliter ex aliorum ſcriptorum , Codicumque fide dixit , obelo notare non intermittemus, non defuturi, ſin veriora ſemper, cer- te
22 e*A Bohemorum admiratione in lucem protulit ; ut taceam tot fun- dationum, donationumque literas, veluti cœnobii Litomiſslien- ſis & Pragenſis Cartuſianorum, tot diplomata, Epiſtolasque Epiſcoporum, Ducum , Regum , Procerumque noſtrorum, stylum Cancellariæ, vulgo Titulaturam Cleri Bohemici, tot Huſſi, ejusque Antagoniſtarum memorias, quæ Bernardus Pe- zius in theſauro Anecdotorum ſuorum producit. Quid dicam de Codicibus Boemiæ diplomaticis a Ludevigio, Sommersber- gioque allatis? quid de Regiſtro Caroli IV. a Glaffeyo vulgato, nec non Catalogo Regiæ Bibliothecæ Stokholmenſis ab Olaho Magno edito, quo libraria ſpolia illa Suecico bello in Bohemia facta commemorantur. Quæ ſi jam in concilium vocentur, quis non videt plurima ad verius ſcribendum nobis ſuppeditata eſſe præſidia? quis non diſpicit ſupellectilem hiſtoriæ Boemiæ mirum quantum creviſſe, qua non modo multa ante incognita detegun- tur , ſed & plurima dubia , incertaque enodantur , alia ſubleſtæ fidei condemnantur ? Hæc jam arma cum nobis exteri non tan- tum fabricaverint , verum etiam in manus dederint , quis nobis non vitio det , ſi illa ſuperſtitioſa quadam erga Hayecium reli- gione aſpernemur , projiciamusque ? Manebit propterea laus & gloria ejus induſtriæ perpetuo debita, quæ præſertim poſterio- ribus, atque ad ætatem ſuam accedentibus ſæculis cum magna prudentia enituit , in quibus etiam quique Juris publici ſcripto- res, imo ipſi obtrectatores, hoſtesque eum omnes egregii hiſto- rici partes expleviſſe non inficiantur. Sed ut tandem conſiliorum, operisque, quod molimur, rationem exponamus : Prodibit ſuperis propitiis Hayecius longe alia forma, multoque majori mole, quam nobis a P. Victorino tranſcriptus ſit, quantus quantus inquam e vernaculo in latinum fideliſſime translatus, cujus nitido latino contextui majori cha- ractere præmiſſo , omni loco animadverſiones hiſtoricæ, Chro- nologicæ, ac Criticæ diſtincta apicum forma ſubjicientur. In his ſi uſpiam hallucinatus eſt Hayecius, ſicubi quid minus pro- babiliter ex aliorum ſcriptorum , Codicumque fide dixit , obelo notare non intermittemus, non defuturi, ſin veriora ſemper, cer- te
Strana 23
n en te veroſimiliora in Chronologia præſertim, quantum quidem priorum ſæculorum tenebræ admittent , vindicemus. Cuivis an- no adnectemus , ſi quæ ab Hayecio prætermiſſa ſunt , quæque apud alios domeſticos, exterosque fide dignos ſcriptores notata reperimus. Eapropter ultimam operi huic manum non prius impoſituri , quam omnes , quotquot invenire , impetrareque no- bis licebit patriæ noſtræ hiſtoricos, rerumque Germanicarum ſcriptores , collectoresque ſolerter excuſſerimus , indeque, quæ in rem noſtram ſunt , deprompſerimus. Hæc excipient ubique Ge- nealogica: videlicet partus , obitusque Sereniſſimæ Ducalis, Re- galisque ſtirpis Bohemicæ , item Illuſtrium Familiarum , nec non virorum pietate , eruditione , militari fortitudine aut gloria alia inſignium ; in id porro diligentiam noſtram collaturi, ut Fami- liarum , quæ hodie apud nos cum gloria florent , primas memo- rias ſuo quasque loco indigitemus , atque earum etiam, quot- quot habere continget , primigenios gentilitios clypeos appona- mus. Cuilibet Duci , Regique noſtrorum nummos a ſe procu- ſos , ſigilla, Cæſarum monogrammata , quotquot ſcilicet tempo- rum longinquitas ad nos tranſcripſit, aliaque vetuſtatis monu- menta æri inciſa adjiciemus. Agmen claudent ſingulis annis di- plomata, ſcilicet a ſæculi decimi exitu, cum vetuſtiora fide digna non habeamus , eorum quidem nobiliora integra , quæ minoris videbuntur momenti , Epitomen inſeremus , quem in finem jam plurimas centurias acervavimus. Neque deerimus , ut in iis di- plomatibus , in quibus Hayecius nomina teſtium , aliaque præ- termiſit adjicere, illuſtrandæ Genealogiæ , hiſtoriæque patriæ gratia ſuppleamus. Denique omni loco res Moraviæ, quod inclyta , indivulſaque regni noſtri portio ſit , perinde atque noſtras tractaturi. Cujus quidem moliminis noſtri is præcipue ſcopus eſt , ut quæ ab aliis ſparſim , copioſe , integrisque volu- minibus tractata ſunt, hic juſto ordine per compendium referan- tur , non neglecturi loca indigitare , ut ſiquis e fontibus , fuſius- que enarrata flagitaverit , quo ſe conferat , ſciat. Ceterum cum totum hoc Annalium Hayecianorum , quod inſtruimus , opus ad patriæ univerſæ decus promovendum ſit com- 23
n en te veroſimiliora in Chronologia præſertim, quantum quidem priorum ſæculorum tenebræ admittent , vindicemus. Cuivis an- no adnectemus , ſi quæ ab Hayecio prætermiſſa ſunt , quæque apud alios domeſticos, exterosque fide dignos ſcriptores notata reperimus. Eapropter ultimam operi huic manum non prius impoſituri , quam omnes , quotquot invenire , impetrareque no- bis licebit patriæ noſtræ hiſtoricos, rerumque Germanicarum ſcriptores , collectoresque ſolerter excuſſerimus , indeque, quæ in rem noſtram ſunt , deprompſerimus. Hæc excipient ubique Ge- nealogica: videlicet partus , obitusque Sereniſſimæ Ducalis, Re- galisque ſtirpis Bohemicæ , item Illuſtrium Familiarum , nec non virorum pietate , eruditione , militari fortitudine aut gloria alia inſignium ; in id porro diligentiam noſtram collaturi, ut Fami- liarum , quæ hodie apud nos cum gloria florent , primas memo- rias ſuo quasque loco indigitemus , atque earum etiam, quot- quot habere continget , primigenios gentilitios clypeos appona- mus. Cuilibet Duci , Regique noſtrorum nummos a ſe procu- ſos , ſigilla, Cæſarum monogrammata , quotquot ſcilicet tempo- rum longinquitas ad nos tranſcripſit, aliaque vetuſtatis monu- menta æri inciſa adjiciemus. Agmen claudent ſingulis annis di- plomata, ſcilicet a ſæculi decimi exitu, cum vetuſtiora fide digna non habeamus , eorum quidem nobiliora integra , quæ minoris videbuntur momenti , Epitomen inſeremus , quem in finem jam plurimas centurias acervavimus. Neque deerimus , ut in iis di- plomatibus , in quibus Hayecius nomina teſtium , aliaque præ- termiſit adjicere, illuſtrandæ Genealogiæ , hiſtoriæque patriæ gratia ſuppleamus. Denique omni loco res Moraviæ, quod inclyta , indivulſaque regni noſtri portio ſit , perinde atque noſtras tractaturi. Cujus quidem moliminis noſtri is præcipue ſcopus eſt , ut quæ ab aliis ſparſim , copioſe , integrisque volu- minibus tractata ſunt, hic juſto ordine per compendium referan- tur , non neglecturi loca indigitare , ut ſiquis e fontibus , fuſius- que enarrata flagitaverit , quo ſe conferat , ſciat. Ceterum cum totum hoc Annalium Hayecianorum , quod inſtruimus , opus ad patriæ univerſæ decus promovendum ſit com- 23
Strana 24
24 A 6A comparatum, non ſimus autem neſcii multa vetuſta varii gene- ris monumenta adhucdum hinc atque illinc in Bibliothecis , Ar- chivisque inclytæ nobilitatis noſtræ, Eccleſiarum, Monaſterio- rum, Curiarum , Cancellariarumque obſcura deliteſcere, ac ine- dita , quæ prolata & magnam Hayecianis annalibus , univerſæ- que hiſtoriæ Boemicæ lucem , ornamentumque allatura , & mul- ta dubia profligatura eſſent. Quare , ne quid arroganter petere videamur , unumquemque , in cujus poteſtate Bibliothecæ, ar- chiva, atque ejusmodi monumenta ſunt , eo quo par eſt vene- rationis , humanitatisque officio perquam comiter præſentibus oratum volumus, det id ſuo in patriæ decus ſtudio , det publicæ utilitati , proferrique in medium non abnuat , atque præſertim ſi diplomatum veterum, aliarumque publicarum literarum, ſi figil- lorum primorum Ducum Regumque noſtrorum, ſi nummorum veterum Boemiæ penes quem aliqua ſupellex eſt, eorum germana tranſumpta, exempla , ſimulacraque cum fide ad nos transmitti faciat , grati animi ſignificationem opere in ipſo lecturus. Reſtat , ut jam opuſculi illius , quod hic prælo ſubjecimus ſimulacrum quodpiam , typumque præmittamus : Proferimus hic originem gentis Boemicæ ab Hayecio conſcriptam, & faſtis ſuis inſtar Proemii præmiſſam, tanquam Annalium Hayecianorum Prodromum, quam P. noſter Victorinus notis illuſtrare intermi- ſit. Nos ne & partem hanc nudam , ſterilemque negligeremus, eo majus operæ pretium duximus, ut animadverſionibus diluci- detur , quod ea veluti baſi ipſorum annalium fides nitatur. In quo quidem ſpinoſo, ſi quod aliud, argumento, atque ab eo omni, quod certum, exploratumque dicimus , remoto verum indubitatumque dictatorio velut calculo ſtatuere nullis operibus effici potuit, quare ultra confitemur , id nos ſectatos eſſe quod veriſimilius , quod fidei hiſtoricæ magis affine, quod temporum rationi accommodatiſſimum videbatur, & ne ſenſu noſtro abun- dare, aut plane fingere videremur, ubique aſſerta noſtra autho- rum teſtimoniis, roboravimus. Id autem cumprimis benevolum lectorem monitum cupimus : ne ex longitudine quarumpiam animadverſionum in hoc Prodromo reliquum opus æſtimet , co- 6 -
24 A 6A comparatum, non ſimus autem neſcii multa vetuſta varii gene- ris monumenta adhucdum hinc atque illinc in Bibliothecis , Ar- chivisque inclytæ nobilitatis noſtræ, Eccleſiarum, Monaſterio- rum, Curiarum , Cancellariarumque obſcura deliteſcere, ac ine- dita , quæ prolata & magnam Hayecianis annalibus , univerſæ- que hiſtoriæ Boemicæ lucem , ornamentumque allatura , & mul- ta dubia profligatura eſſent. Quare , ne quid arroganter petere videamur , unumquemque , in cujus poteſtate Bibliothecæ, ar- chiva, atque ejusmodi monumenta ſunt , eo quo par eſt vene- rationis , humanitatisque officio perquam comiter præſentibus oratum volumus, det id ſuo in patriæ decus ſtudio , det publicæ utilitati , proferrique in medium non abnuat , atque præſertim ſi diplomatum veterum, aliarumque publicarum literarum, ſi figil- lorum primorum Ducum Regumque noſtrorum, ſi nummorum veterum Boemiæ penes quem aliqua ſupellex eſt, eorum germana tranſumpta, exempla , ſimulacraque cum fide ad nos transmitti faciat , grati animi ſignificationem opere in ipſo lecturus. Reſtat , ut jam opuſculi illius , quod hic prælo ſubjecimus ſimulacrum quodpiam , typumque præmittamus : Proferimus hic originem gentis Boemicæ ab Hayecio conſcriptam, & faſtis ſuis inſtar Proemii præmiſſam, tanquam Annalium Hayecianorum Prodromum, quam P. noſter Victorinus notis illuſtrare intermi- ſit. Nos ne & partem hanc nudam , ſterilemque negligeremus, eo majus operæ pretium duximus, ut animadverſionibus diluci- detur , quod ea veluti baſi ipſorum annalium fides nitatur. In quo quidem ſpinoſo, ſi quod aliud, argumento, atque ab eo omni, quod certum, exploratumque dicimus , remoto verum indubitatumque dictatorio velut calculo ſtatuere nullis operibus effici potuit, quare ultra confitemur , id nos ſectatos eſſe quod veriſimilius , quod fidei hiſtoricæ magis affine, quod temporum rationi accommodatiſſimum videbatur, & ne ſenſu noſtro abun- dare, aut plane fingere videremur, ubique aſſerta noſtra autho- rum teſtimoniis, roboravimus. Id autem cumprimis benevolum lectorem monitum cupimus : ne ex longitudine quarumpiam animadverſionum in hoc Prodromo reliquum opus æſtimet , co- 6 -
Strana 25
631/8c & e*8 gitetque ceteris annalium partibus nos quoque tam prolixe ex- curſuros. Multæ graviſſimæ cauſæ urgebant , ut vix brevioribus eſſe licuerit. Et primo quidem minus accurata, ſuccinctiſſima- que de Slavorum, ac præſertim Czechorum origine , de incu- nabulis Czechiæ, de Bojorum , Marcomannorum , ceterorum- que Germaniæ populorum fitu, geſtisque Hayecii narratio, quo argumenti genere ſcriptores alii integra volumina impleverunt. Quod alterum eſt non ſemel depugnandum erat contra opinio- nes patrias , quæ in plurium animis diuturnitate callum obduxe- re, depugnandum crebro erat contra integram hiſtoricorum præ- ſertim patriorum aciem, arma igitur omnia in præſidium cauſæ exquirenda erant , authoritatum , argumentationumque copio- ſiorum cunei glomerandi , quo pacto vel nobis invitis nonun- quam juſto longior, atque diſſertationis instar excrevit oratio. Speramus vero eo faciliorem, æquanimioremque nobis futurum lectorem, quod ejusmodi prolixiorum animadverſionum exem- pla non pauca legere fit in virorum quorumque clariſſimorum commentationibus, veluti Althameri, & Gronovii in Tacitum, Bangerti in Helmoldum, Hofmanni in Manlium, Schwarzii in Albini Genealogiam Comitum Leisnicenſium , Balbini noſtri in Chriſtannum , aliorumque plurium. Studuimus eſſe clari , pla- ni , atque argumentoſi , nihil prætermiſſum voluimus, ut alio- rum opiniones noſtræ ſententiæ adverſantes enervaremus , quod inſtitutum teneri non poterat, quin brevitatis vincula ſubinde abrumperentur , quin eadem res nonunquam ſub acumen ſtyli revocaretur. Atque iſtud de Proemio, annalibusque Haye- cianis dictum eſto. Jam ſi Dei omnipotentis clementia nobis vitam, viresque con- ceſſerit deinceps, eo etiam collaturi ſumus operam noſtram, ut abſoluto Hayecio, atque inde a Ferdinando I. glorioſiſſimæ memoriæ Romanorum Imperatore & Boemiæ Rege , ubi is de- ſiit , hiſtoriam patriam ad hæc usque tempora noſtra, feliciſſi- mumque Auguſtæ, ac Clementiſſimæ Reginæ noſtræ MARIÆ THERESIÆ Imperium proſequamur, quam in rem jam ab an- nis aliquot multam memoriarum ſegetem , variamque ſupellecti- D 25 lem
631/8c & e*8 gitetque ceteris annalium partibus nos quoque tam prolixe ex- curſuros. Multæ graviſſimæ cauſæ urgebant , ut vix brevioribus eſſe licuerit. Et primo quidem minus accurata, ſuccinctiſſima- que de Slavorum, ac præſertim Czechorum origine , de incu- nabulis Czechiæ, de Bojorum , Marcomannorum , ceterorum- que Germaniæ populorum fitu, geſtisque Hayecii narratio, quo argumenti genere ſcriptores alii integra volumina impleverunt. Quod alterum eſt non ſemel depugnandum erat contra opinio- nes patrias , quæ in plurium animis diuturnitate callum obduxe- re, depugnandum crebro erat contra integram hiſtoricorum præ- ſertim patriorum aciem, arma igitur omnia in præſidium cauſæ exquirenda erant , authoritatum , argumentationumque copio- ſiorum cunei glomerandi , quo pacto vel nobis invitis nonun- quam juſto longior, atque diſſertationis instar excrevit oratio. Speramus vero eo faciliorem, æquanimioremque nobis futurum lectorem, quod ejusmodi prolixiorum animadverſionum exem- pla non pauca legere fit in virorum quorumque clariſſimorum commentationibus, veluti Althameri, & Gronovii in Tacitum, Bangerti in Helmoldum, Hofmanni in Manlium, Schwarzii in Albini Genealogiam Comitum Leisnicenſium , Balbini noſtri in Chriſtannum , aliorumque plurium. Studuimus eſſe clari , pla- ni , atque argumentoſi , nihil prætermiſſum voluimus, ut alio- rum opiniones noſtræ ſententiæ adverſantes enervaremus , quod inſtitutum teneri non poterat, quin brevitatis vincula ſubinde abrumperentur , quin eadem res nonunquam ſub acumen ſtyli revocaretur. Atque iſtud de Proemio, annalibusque Haye- cianis dictum eſto. Jam ſi Dei omnipotentis clementia nobis vitam, viresque con- ceſſerit deinceps, eo etiam collaturi ſumus operam noſtram, ut abſoluto Hayecio, atque inde a Ferdinando I. glorioſiſſimæ memoriæ Romanorum Imperatore & Boemiæ Rege , ubi is de- ſiit , hiſtoriam patriam ad hæc usque tempora noſtra, feliciſſi- mumque Auguſtæ, ac Clementiſſimæ Reginæ noſtræ MARIÆ THERESIÆ Imperium proſequamur, quam in rem jam ab an- nis aliquot multam memoriarum ſegetem , variamque ſupellecti- D 25 lem
Strana 26
26 62s 6*4 lem præparavimus. Cujus quidem partis hiſtoricæ a nemine ad- huc patrio homine tentatæ deſiderium quantum inter popula- res noſtros fit , nemini eſt incognitum , a qua ſcribenda, vulgandaque hactenus fatalia illa procul dubio regni noſtri ſub Ferdinando II. tempora plerosque deterruerunt. Tantum vero abeſt, ut hic ſcrupulus a conſilio ſemel inito nos deturbet , quod non neſciamus eadem, quæ his delibare erat Religio , pridem ab exteris toto orbe jam pervulgata eſſe; quodque contra om- nem metum, ac verecundiam illud nobis præſidio fit, quod ali- cubi monet S. Cyprianus: Vir prudens nunquam ad majorum , ſed ſua errata erubeſcit, atque ſi gloriam quidem ab eorum recte factis, non item ignominiam a malefactis trahit. Reliquum eſt, quod orem, ut Lector quisque ſin minus operam noſtram, ſaltem ſtudioſam bene de patria merendi voluntatem æqui bonique conſulat , quam ita comparatam noverit , ut minime refugitura ſit retractare , ac emendare , ſi luculentiora his attulerit. — A COM-
26 62s 6*4 lem præparavimus. Cujus quidem partis hiſtoricæ a nemine ad- huc patrio homine tentatæ deſiderium quantum inter popula- res noſtros fit , nemini eſt incognitum , a qua ſcribenda, vulgandaque hactenus fatalia illa procul dubio regni noſtri ſub Ferdinando II. tempora plerosque deterruerunt. Tantum vero abeſt, ut hic ſcrupulus a conſilio ſemel inito nos deturbet , quod non neſciamus eadem, quæ his delibare erat Religio , pridem ab exteris toto orbe jam pervulgata eſſe; quodque contra om- nem metum, ac verecundiam illud nobis præſidio fit, quod ali- cubi monet S. Cyprianus: Vir prudens nunquam ad majorum , ſed ſua errata erubeſcit, atque ſi gloriam quidem ab eorum recte factis, non item ignominiam a malefactis trahit. Reliquum eſt, quod orem, ut Lector quisque ſin minus operam noſtram, ſaltem ſtudioſam bene de patria merendi voluntatem æqui bonique conſulat , quam ita comparatam noverit , ut minime refugitura ſit retractare , ac emendare , ſi luculentiora his attulerit. — A COM-
Strana 27
27 ena & ena **☞ H OERORR RAEA COMPENDIUM VITÆ HAYECII. Q &83. lures ſæculo ſexto decimo Patria noſtra eruditione , & ſcrip- tis illuſtres numeravit Hayekos: Simonem, linguæ latinæ, Lupacius ad 29. Octobr. vernaculæque ſcientiſſimum , cujus Tabulas perutiles , ante jam typo expreſſas, Collinus ſuæ Grammaticæ inſeruit, Hujus filium Thaddæum, Mathematicarum diſciplinarum in Univerſi- tate Pragenſi Doctorem, qui plures ingenii partus poſteritati tranſcrip- fit , inter quos eſt libellus de ſtella nova, quæ anno 1572. in imagine Caſſiopex effulſit cum pluribus diſputationibus contra Hannibalem Raymundum Mathematicum Italum. Deſcriptionem cometæ, qui anno 1577. apparuit cum variis ejus , ad eumque datis epiſtolis. Ma- thiam Magiſtrum Artium, Præpoſitum Collegii Regis Wenceslai, per viginti & unum annum Rectorem Accademiæ Pragenſis, denique per ſex annos Adminiſtratorem Confiſtorii ſub utraque ; cujus nonnulla ſcripta prælo excuſa , plura deliteſcere memorat Lupacius. Denique Wenceslaum nostrum a Liboczan dictum, quod agnomen verofimillime a gente tra- xit, cum M. Brikcius eum natalium nobilitate conſpicuum aſſerat , & id ipſum ejus clypeus gentilitius ſepulchrali tabulæ appoſitus innuat. Tam inviſum vero erat ætati illi omni ſectarum genere fœdatæ Haye- cii nomen, ut propter liberam ſcribendi, heterodoxosque perstrin- gendi rationem , vix memoriam aliam præter nominis nobis reliquerit; quanquam in extollendis ſux ſectæ hominibus non raro utramque paginam impleverit. Quæ igitur de illo comperta pauciſſima ex ejus ſcriptis, posterioribusque habemus, hæc ſunt: Erat Hayecius Presbyter Eccle- ſiaſticus , atque prius Tetini, oppido a Martyrio, & ſepultura Divæ Ludmillæ celebri, per ſex annos Capellanus, tum ad S. Thomam in minore Praga annis pluribus Præco verbi divini Boemicus, quo in munere egregium ſuum ingenium perpetuis literariis exercitationibus perpoli- vit, adeo ut non modo ob vehementem dicendi vim nomen, ſamam- que D 2 A Martin. Meiſterus in Annal. Gœrli- cenſ- Hayecius ad Ann. 922. Lupac. in coronide Ephe- meridum ad 23. Martii.
27 ena & ena **☞ H OERORR RAEA COMPENDIUM VITÆ HAYECII. Q &83. lures ſæculo ſexto decimo Patria noſtra eruditione , & ſcrip- tis illuſtres numeravit Hayekos: Simonem, linguæ latinæ, Lupacius ad 29. Octobr. vernaculæque ſcientiſſimum , cujus Tabulas perutiles , ante jam typo expreſſas, Collinus ſuæ Grammaticæ inſeruit, Hujus filium Thaddæum, Mathematicarum diſciplinarum in Univerſi- tate Pragenſi Doctorem, qui plures ingenii partus poſteritati tranſcrip- fit , inter quos eſt libellus de ſtella nova, quæ anno 1572. in imagine Caſſiopex effulſit cum pluribus diſputationibus contra Hannibalem Raymundum Mathematicum Italum. Deſcriptionem cometæ, qui anno 1577. apparuit cum variis ejus , ad eumque datis epiſtolis. Ma- thiam Magiſtrum Artium, Præpoſitum Collegii Regis Wenceslai, per viginti & unum annum Rectorem Accademiæ Pragenſis, denique per ſex annos Adminiſtratorem Confiſtorii ſub utraque ; cujus nonnulla ſcripta prælo excuſa , plura deliteſcere memorat Lupacius. Denique Wenceslaum nostrum a Liboczan dictum, quod agnomen verofimillime a gente tra- xit, cum M. Brikcius eum natalium nobilitate conſpicuum aſſerat , & id ipſum ejus clypeus gentilitius ſepulchrali tabulæ appoſitus innuat. Tam inviſum vero erat ætati illi omni ſectarum genere fœdatæ Haye- cii nomen, ut propter liberam ſcribendi, heterodoxosque perstrin- gendi rationem , vix memoriam aliam præter nominis nobis reliquerit; quanquam in extollendis ſux ſectæ hominibus non raro utramque paginam impleverit. Quæ igitur de illo comperta pauciſſima ex ejus ſcriptis, posterioribusque habemus, hæc ſunt: Erat Hayecius Presbyter Eccle- ſiaſticus , atque prius Tetini, oppido a Martyrio, & ſepultura Divæ Ludmillæ celebri, per ſex annos Capellanus, tum ad S. Thomam in minore Praga annis pluribus Præco verbi divini Boemicus, quo in munere egregium ſuum ingenium perpetuis literariis exercitationibus perpoli- vit, adeo ut non modo ob vehementem dicendi vim nomen, ſamam- que D 2 A Martin. Meiſterus in Annal. Gœrli- cenſ- Hayecius ad Ann. 922. Lupac. in coronide Ephe- meridum ad 23. Martii.
Strana 28
cn & 6:1 que in Triurbe ſibi pepererit , ſed & ſuo hiſtoriæ ſtudio , multaque re- rum veterum patriarum cognitione inter ſummos infimosque benevo- lentiam maximam conciliaverit. Accidit plane , ut rumor increbreſce- ret, Martinum Kuthenum Chronicon meditari, atque eo jam proceſ- ſiſſe opus , ut proxime in publicum emitteretur , a quo cum Religio- nis noſtræ homines minus finceram, fidelemque hiſtoriam exſpecta- rent , imo prope metuerent, multi fuere ſtimulo Hayecio, ut ad ejus- modi opus moliendum operam ſuam addiceret ; qua in re , ut ei adju- tores eſſent , non modo Manuſcripta , librosque impreſſos liberaliter ſuppeditarunt , ſed & ab Ordinibus Regni Boemix facultatem id au- dendi, atque plurima e Regni Tabulis adminicula impetrarunt. His præſidiis munitus Hayecius anno 1534. telam ſuam orſus eſt, eo ma- jori felicitate , hiſtoriæque optimo fato, quod paucis poſt annis, vix- que pertexta tela conſecutum arcis Pragenſis incendium, Tabularum- que Regiarum incineratio omnem ſpem eripuiſſet ejusmodi operis porro moliendi. Cum anno 1539. Martini Kutheni analecta prælo exiiſſent, iisque magis epitomes, quam juſtx hiſtoriæ formam referri intel- ligeret Hayecius, magis ad rem accelerandam exstimulata est ejus industria, adeo ut anno ſequente ad finem vergente jam opus ad umbilicum per- duxerit, quod illico Nobilis vir Wenceslaus Halaſch de Radimovitz ſuis ſumptibus excudi fecit. Sudavere annales ſub prælo nonniſi men- ſes octo , perfectique ſunt anno 1541. Sed cum paſſim fama volaret, creſceretque , Hayecium contra Huſſitas, aliosque Hæreticos liberius ſcripſiſſe, nec non Bohemicæ gentis maculas, atque dedecora minus vere- cunde detexiſſe, incentores plurimi fuere Typographo, ne excuſa jam exemplaria in publicum emitteret, & maxime Hayecio ea extra- dere caveret, polliciti etiam ſe ſe damnum quodcunque ei reſarcituros. Erupit plane eodem anno 1541. quarto nonas Julii funeſtum illud in- cendium, quo caſtrum Pragenſe cum Divi Viti æde ſacra , Tabulis Regni, Hradczano, dimidioque Urbis minoris vi ſubita, ac nonniſi trium horarum ſpatio conſumptum eſt, quarum flammarum rapacitate etiam-prehenſa ſunt mulra Hayecianorum annalium volumina, ambu- ſtaque; ſed neque fic ambuſta, reliquamque integrorum partem Haye- cius quibuscunque demum quæſitis artibus a Typographo obtinere potuit. Cum nil reſtaret, niſi in jus eundi, ſcripſit dicam Typogra- pho apud ſenatum Veteris Urbis; ſed multa ſpe perpetuo lactatus, li- teque protelata in plures annos adunco naſo ſuſpenſus eſt. Tandem favore Procerum, præcipue Berkarum, Hazemburgicorum, aliorum- que 28 Memoriæ Vartenbergen
cn & 6:1 que in Triurbe ſibi pepererit , ſed & ſuo hiſtoriæ ſtudio , multaque re- rum veterum patriarum cognitione inter ſummos infimosque benevo- lentiam maximam conciliaverit. Accidit plane , ut rumor increbreſce- ret, Martinum Kuthenum Chronicon meditari, atque eo jam proceſ- ſiſſe opus , ut proxime in publicum emitteretur , a quo cum Religio- nis noſtræ homines minus finceram, fidelemque hiſtoriam exſpecta- rent , imo prope metuerent, multi fuere ſtimulo Hayecio, ut ad ejus- modi opus moliendum operam ſuam addiceret ; qua in re , ut ei adju- tores eſſent , non modo Manuſcripta , librosque impreſſos liberaliter ſuppeditarunt , ſed & ab Ordinibus Regni Boemix facultatem id au- dendi, atque plurima e Regni Tabulis adminicula impetrarunt. His præſidiis munitus Hayecius anno 1534. telam ſuam orſus eſt, eo ma- jori felicitate , hiſtoriæque optimo fato, quod paucis poſt annis, vix- que pertexta tela conſecutum arcis Pragenſis incendium, Tabularum- que Regiarum incineratio omnem ſpem eripuiſſet ejusmodi operis porro moliendi. Cum anno 1539. Martini Kutheni analecta prælo exiiſſent, iisque magis epitomes, quam juſtx hiſtoriæ formam referri intel- ligeret Hayecius, magis ad rem accelerandam exstimulata est ejus industria, adeo ut anno ſequente ad finem vergente jam opus ad umbilicum per- duxerit, quod illico Nobilis vir Wenceslaus Halaſch de Radimovitz ſuis ſumptibus excudi fecit. Sudavere annales ſub prælo nonniſi men- ſes octo , perfectique ſunt anno 1541. Sed cum paſſim fama volaret, creſceretque , Hayecium contra Huſſitas, aliosque Hæreticos liberius ſcripſiſſe, nec non Bohemicæ gentis maculas, atque dedecora minus vere- cunde detexiſſe, incentores plurimi fuere Typographo, ne excuſa jam exemplaria in publicum emitteret, & maxime Hayecio ea extra- dere caveret, polliciti etiam ſe ſe damnum quodcunque ei reſarcituros. Erupit plane eodem anno 1541. quarto nonas Julii funeſtum illud in- cendium, quo caſtrum Pragenſe cum Divi Viti æde ſacra , Tabulis Regni, Hradczano, dimidioque Urbis minoris vi ſubita, ac nonniſi trium horarum ſpatio conſumptum eſt, quarum flammarum rapacitate etiam-prehenſa ſunt mulra Hayecianorum annalium volumina, ambu- ſtaque; ſed neque fic ambuſta, reliquamque integrorum partem Haye- cius quibuscunque demum quæſitis artibus a Typographo obtinere potuit. Cum nil reſtaret, niſi in jus eundi, ſcripſit dicam Typogra- pho apud ſenatum Veteris Urbis; ſed multa ſpe perpetuo lactatus, li- teque protelata in plures annos adunco naſo ſuſpenſus eſt. Tandem favore Procerum, præcipue Berkarum, Hazemburgicorum, aliorum- que 28 Memoriæ Vartenbergen
Strana 29
6n que patrocinio adjutus litem ſuam ad Comitia Regni detulit. Perora-ſes Tom. I. a vit pro Hayecio in Comitiis magna cum ejus commendatione Domi-Balbino cita- nus Vencelik Regius Ferdinandi I. Procurator ; in illis omnium Pro-tæ. cerum concordi ſententia condemnatus eſt Typographus, falſarius, ho- mo nequam & fraudulentus in Comitiis appellatus , libri vero omnes Hayecio adjudicati. Interea quoties apud Veteris Boleslaviæ Eccle- ſiam morte cujusdam Canonici intercidente locum vacare contigit, ni- hil non intermiſit Hayecius, ut in Capituli gremium reciperetur, ter voto ſuo æmulorum malevolentia fruſtratus, tandem anno 1547. in Ca- nonicum non præbendatum aſſumptus eſt ; hic cum prudentiam, re- rumque agendarum dexteritatem multis rebus probaret , mox in præ- bendatum, tum in Decanum, denique pauco poſt interjecto tempore in Præpoſitum veterrimæ illius Eccleſiæ Collegiatæ electus eſt. Anno 1553. XIV. Calend. Aprilis Deo naturæque ceſſit ; hæredes ſcripſit Moniales Ordinis S. Dominici in Urbe veteri , in quarum etiam Eccle- sia ad Divam Annam, olim ad S. Laurentium nuncupata, sepultus est ad lævum latus non longe ab ingreſſu templi , ubi etiamnum lapis ſe- pulchralis , & tabula lignea ſecundum proximum parietem affixa cum ejus effigie, Epitaphioque vifitur. Tabulam hanc infra a Calcographo excuſam exhibemus. Scripſit Hayecius plura opuſcula , inter quæ ſunt Aurea Biblia Antonii Rampipolli ex latino in linguam vernaculam traducta, item narratiuncula peraccurata de funeſtiſſimo illo Urbis mi- noris, Caſtrique Prageni incendio anno 1541. Pragæ typis data. An- nalium ſuorum exemplar Bohemicum nunquam recuſum est, Joannes Sandelius vero Notarius civitatis Cadanensis id anno 1596. in Germa- nicum ſermonem traduxit, ac Rudolpho II. Rom. Imp. dedicavit, quod Bohuslai a dein poſt ſæculum Norimbergæ ſecundis curis , ac tertio prælo exiit. Lobkovitz far- Thomas Mites in Epistola ad Georg. Fabricium memorat : Coſmæ, rago Poema- Hayecii , & Gutteni Chronicorum Epitomen proſa & carmine a Da- tum a Th.Mi- vide Crinito eſſe contextam , quæ Epitome ubi locorum lateat , aut te vulgata. num amplius exstet, nil compertum habeo. 25 Multa Hayeko vivo mortuoque fuere certamina cum Polonis, Huſſitis aliisque hæreticis, non ob aliud enata, quam propter hiſto- riæ veritatem. Cum Polonis quidem, quod eorum cum Bohemis bella non aliter, quam prout geſta fuere , nempe finiſtro plerumque Mar- te, deſcribat , & maxime quod toties-a Ducibus Regibusque noſtris Poloniam debellatam, ſub jugum tributumque miſſam aſſeveret; cum Huſſitis vero ceterisque hæreticis, quod pari ſimplicitate & candore D 3 cru-
6n que patrocinio adjutus litem ſuam ad Comitia Regni detulit. Perora-ſes Tom. I. a vit pro Hayecio in Comitiis magna cum ejus commendatione Domi-Balbino cita- nus Vencelik Regius Ferdinandi I. Procurator ; in illis omnium Pro-tæ. cerum concordi ſententia condemnatus eſt Typographus, falſarius, ho- mo nequam & fraudulentus in Comitiis appellatus , libri vero omnes Hayecio adjudicati. Interea quoties apud Veteris Boleslaviæ Eccle- ſiam morte cujusdam Canonici intercidente locum vacare contigit, ni- hil non intermiſit Hayecius, ut in Capituli gremium reciperetur, ter voto ſuo æmulorum malevolentia fruſtratus, tandem anno 1547. in Ca- nonicum non præbendatum aſſumptus eſt ; hic cum prudentiam, re- rumque agendarum dexteritatem multis rebus probaret , mox in præ- bendatum, tum in Decanum, denique pauco poſt interjecto tempore in Præpoſitum veterrimæ illius Eccleſiæ Collegiatæ electus eſt. Anno 1553. XIV. Calend. Aprilis Deo naturæque ceſſit ; hæredes ſcripſit Moniales Ordinis S. Dominici in Urbe veteri , in quarum etiam Eccle- sia ad Divam Annam, olim ad S. Laurentium nuncupata, sepultus est ad lævum latus non longe ab ingreſſu templi , ubi etiamnum lapis ſe- pulchralis , & tabula lignea ſecundum proximum parietem affixa cum ejus effigie, Epitaphioque vifitur. Tabulam hanc infra a Calcographo excuſam exhibemus. Scripſit Hayecius plura opuſcula , inter quæ ſunt Aurea Biblia Antonii Rampipolli ex latino in linguam vernaculam traducta, item narratiuncula peraccurata de funeſtiſſimo illo Urbis mi- noris, Caſtrique Prageni incendio anno 1541. Pragæ typis data. An- nalium ſuorum exemplar Bohemicum nunquam recuſum est, Joannes Sandelius vero Notarius civitatis Cadanensis id anno 1596. in Germa- nicum ſermonem traduxit, ac Rudolpho II. Rom. Imp. dedicavit, quod Bohuslai a dein poſt ſæculum Norimbergæ ſecundis curis , ac tertio prælo exiit. Lobkovitz far- Thomas Mites in Epistola ad Georg. Fabricium memorat : Coſmæ, rago Poema- Hayecii , & Gutteni Chronicorum Epitomen proſa & carmine a Da- tum a Th.Mi- vide Crinito eſſe contextam , quæ Epitome ubi locorum lateat , aut te vulgata. num amplius exstet, nil compertum habeo. 25 Multa Hayeko vivo mortuoque fuere certamina cum Polonis, Huſſitis aliisque hæreticis, non ob aliud enata, quam propter hiſto- riæ veritatem. Cum Polonis quidem, quod eorum cum Bohemis bella non aliter, quam prout geſta fuere , nempe finiſtro plerumque Mar- te, deſcribat , & maxime quod toties-a Ducibus Regibusque noſtris Poloniam debellatam, ſub jugum tributumque miſſam aſſeveret; cum Huſſitis vero ceterisque hæreticis, quod pari ſimplicitate & candore D 3 cru-
Strana 30
Crugerius in Saeris Me- moriis Regni Boh. ad 19. Martii. cA * 6 crudeliſſimam illorum in Catholicos carnificinam, iſtorum malas ſub- inde artes, erroresque ad vivum depingat, perſtringatque. Quo in utroque genere hoc eum telo tuetur Crugerius : Germani inter nos medii populi , & quondam neutri genti nec Bohemorum nec Polonorum amici plus tamen fidei Hayecio in plerisque circa Polonos attribuerunt (unde fincerius de rebus noſtris judicium colligas) quia hæc procul dubio in ſuis coævis, vetuſtiſſimisque ſcriptoribus ita, aut ſimillime ex- preſſa repererunt. Jam Hæreticorum odia quod Hayecius incurrerit, quis magnopere curet? Ponendæ in pretio ſunt inimicitiæ, quas cum hoſtibus Eccleſiæ Vindex antiquiſſimæ Religionis exercuit. Ita Crugerius. 30 e ELO-
Crugerius in Saeris Me- moriis Regni Boh. ad 19. Martii. cA * 6 crudeliſſimam illorum in Catholicos carnificinam, iſtorum malas ſub- inde artes, erroresque ad vivum depingat, perſtringatque. Quo in utroque genere hoc eum telo tuetur Crugerius : Germani inter nos medii populi , & quondam neutri genti nec Bohemorum nec Polonorum amici plus tamen fidei Hayecio in plerisque circa Polonos attribuerunt (unde fincerius de rebus noſtris judicium colligas) quia hæc procul dubio in ſuis coævis, vetuſtiſſimisque ſcriptoribus ita, aut ſimillime ex- preſſa repererunt. Jam Hæreticorum odia quod Hayecius incurrerit, quis magnopere curet? Ponendæ in pretio ſunt inimicitiæ, quas cum hoſtibus Eccleſiæ Vindex antiquiſſimæ Religionis exercuit. Ita Crugerius. 30 e ELO-
Strana 31
A † &a 31 u Re ☞eeeeeeeBeeett ☞ . G N e ☞1† e i4h* 4 T** F*tNr* ELOGIA HAYECII. ayecius libere , & candide ſcripſit. Struv. in Biblioth. Hiſtor. part. 2. c. 19. §. 2. Hayecius imprimis commendatur. Vitravius in Instit. Juris publ. in conſignatione Scriptorum Juris publ. ſub rubrica de Rege Bohemiæ. Hayecii dicta ceu teſtis idonei, & domeſtici, non permittimus eſſe indicta. Goldaſtus de Regni Boh. Juribus ac Privilegiis, durus alioqui, & pluribus in locis minus æquus Hayecii cenſor. Jordanus poſtquam primorum ſæculorum Chronologiam in Hayecio defle- Stere dixiſſet, dein ſubjungit. Posthac autem Hayecius rectæ Chronolo- giæ demum jungitur, & condigna laude tum a temporis, tum a mate- riarum digeſtione privandus non eſt. In anterioribus nihilominus id præcipui ei debetur, quod materias ibidem plenius, quam quisquam ante ſe, ut ut tempori debito ereptas, collegerit, & gratæ ob id poste- ritati tradiderit , cum potiſſimum ſaltem narrata ſuis locis ex combina- tione aliunde adveniente reſtitui queant. In Originibus Slavicis part. 1. c. 29. §. 58. Quoniam Bohemia patria noſtra & abundavit alias , & abundat adhuc excellentibus hiſtoriis, ac diverſis caſibus, noſtræ institutioni, moribus , & conſuetudinibus pérquam accommodis , quæ ſparſim dun- taxat a variis hiſtoriographis conſcripta fuere: mirum eſt, nullum a tot temporibus repertum, cui animus stetiſſet has res publico bono imprimis ſervientes in unum volumen ordinatim digerere, donec Ve- nerabilis & Probus vir Wenceslaus Hagek de Liboczan natalium nobi- litate , & dignitate Eccleſiaſtica conſpicuus amore patriæ ſux (quem- admodum ſtudioſus fuerat ſacri Codicis ad ſalutem animarum , ita pa- riter
A † &a 31 u Re ☞eeeeeeeBeeett ☞ . G N e ☞1† e i4h* 4 T** F*tNr* ELOGIA HAYECII. ayecius libere , & candide ſcripſit. Struv. in Biblioth. Hiſtor. part. 2. c. 19. §. 2. Hayecius imprimis commendatur. Vitravius in Instit. Juris publ. in conſignatione Scriptorum Juris publ. ſub rubrica de Rege Bohemiæ. Hayecii dicta ceu teſtis idonei, & domeſtici, non permittimus eſſe indicta. Goldaſtus de Regni Boh. Juribus ac Privilegiis, durus alioqui, & pluribus in locis minus æquus Hayecii cenſor. Jordanus poſtquam primorum ſæculorum Chronologiam in Hayecio defle- Stere dixiſſet, dein ſubjungit. Posthac autem Hayecius rectæ Chronolo- giæ demum jungitur, & condigna laude tum a temporis, tum a mate- riarum digeſtione privandus non eſt. In anterioribus nihilominus id præcipui ei debetur, quod materias ibidem plenius, quam quisquam ante ſe, ut ut tempori debito ereptas, collegerit, & gratæ ob id poste- ritati tradiderit , cum potiſſimum ſaltem narrata ſuis locis ex combina- tione aliunde adveniente reſtitui queant. In Originibus Slavicis part. 1. c. 29. §. 58. Quoniam Bohemia patria noſtra & abundavit alias , & abundat adhuc excellentibus hiſtoriis, ac diverſis caſibus, noſtræ institutioni, moribus , & conſuetudinibus pérquam accommodis , quæ ſparſim dun- taxat a variis hiſtoriographis conſcripta fuere: mirum eſt, nullum a tot temporibus repertum, cui animus stetiſſet has res publico bono imprimis ſervientes in unum volumen ordinatim digerere, donec Ve- nerabilis & Probus vir Wenceslaus Hagek de Liboczan natalium nobi- litate , & dignitate Eccleſiaſtica conſpicuus amore patriæ ſux (quem- admodum ſtudioſus fuerat ſacri Codicis ad ſalutem animarum , ita pa- riter
Strana 32
32 6*4 riter hiſtoriis politicis magna incubuit diligentia ad utilitatem boni publici, & gloriam totius regni Bohemiæ) id laboris ſuſcepit , ſummo ſtudio diſperſas res Bohemicas in unum librum ordinatim collegit, & ſub auſpiciis, privilegioque ſacræ Regiæ Majestatis, adhibitis ad hoc Cenſoribus ordinatis, ſumptibus vero nobilis Domini Wenceslai Ha- laſch de Radimovitz publico bono, commodo, ſolatio, imo & admi- rationi typis vulgari fecit &c. - - In hac quippe primo legere eft de Principibus, & Regibus Bohemiæ, de eorum regimine, & conſiliariis, de statu ipſius Bohemiæ ſub pacis, bellique tempora, & de mirabili ejusdem conſervatione, magis ad divinam, quam humanam providen- tiam referenda. Hic de diſturbiis, occaſione verbi divini perperam intellecti, & prædicati exortis : hic de politicis ſtatibus Dominorum, Equitum , & Civium : de concordia , & diſcordia, tumultibus , ſedi- tionibus, pace & bello, factionibus, ambitione, ſuperbia, invidia, ſtudio privati commodi, & variis erroribus. Hic & plebis mores, con- ſuetudines, facinora bona & mala: quæ omnia ſcire perquam utile eſt &c. - - Inſuper & hac de cauſa præſens hiſtoria ævo noſtro plurimum valere debet, quia Tabulx Regni anno currente (erat annus ſesquimil- leſimus primus & quadrageſimus , dies ſecunda menſis Junii) fatali in- cendio una cum arce Pragenſi interiere; hic vero non pauca etiam privilegia alias in Tabulis contenta reperiuntur. Guin & stemmatum origines, Tituli, arcium, monaſteriorum, templorum fundationes, civitatum, oppidorum , & pagorum numerus, poſſeſſiones , tributa , & diverſa alia non modo utilia, ſed & admirabilia &c. Magiſter Brikcy de Zliczka in præfatione ad Chronographiam Hayecii. Hayekus ex omnibus ſcriptoribus fuſiſſime, pleniſſime, optime- que ſcripſit hiſtoriam, quæ Micro Pragæ impreſſa eſt. Multi Bohe- morum eam tum & poſtea non magni æſtimarunt, verum modo cum exemplaria vix amplius reperire fit, & nemo unus omnium poſt tem- pora tanta repertus fit, qui melius quid, exactiusque in hiſtoria pro- tuliſſet in lucem , magna cupiditate ubique exquiritur , magnoque pre- tio ſolvitur. Sic plerumque fit : Præſentia faſtidimus , amiſſa requiri- mus. Veleslavinus in præfat. Æneæ Silvii. Alio loco. Hiſtorici leges a Cicerone dictatas ad amuſſim obſervat: ne quid falſi dicere audeat, ne quid veri non audeat, ut ſuſpicionem omnem gratiæ & ſimultatis vitet - - Res geſtas Czechorum ab ipſa Slavorum in Bojohemiam immigratione patrio idiomate ad Ferdinandi I. regi- men
32 6*4 riter hiſtoriis politicis magna incubuit diligentia ad utilitatem boni publici, & gloriam totius regni Bohemiæ) id laboris ſuſcepit , ſummo ſtudio diſperſas res Bohemicas in unum librum ordinatim collegit, & ſub auſpiciis, privilegioque ſacræ Regiæ Majestatis, adhibitis ad hoc Cenſoribus ordinatis, ſumptibus vero nobilis Domini Wenceslai Ha- laſch de Radimovitz publico bono, commodo, ſolatio, imo & admi- rationi typis vulgari fecit &c. - - In hac quippe primo legere eft de Principibus, & Regibus Bohemiæ, de eorum regimine, & conſiliariis, de statu ipſius Bohemiæ ſub pacis, bellique tempora, & de mirabili ejusdem conſervatione, magis ad divinam, quam humanam providen- tiam referenda. Hic de diſturbiis, occaſione verbi divini perperam intellecti, & prædicati exortis : hic de politicis ſtatibus Dominorum, Equitum , & Civium : de concordia , & diſcordia, tumultibus , ſedi- tionibus, pace & bello, factionibus, ambitione, ſuperbia, invidia, ſtudio privati commodi, & variis erroribus. Hic & plebis mores, con- ſuetudines, facinora bona & mala: quæ omnia ſcire perquam utile eſt &c. - - Inſuper & hac de cauſa præſens hiſtoria ævo noſtro plurimum valere debet, quia Tabulx Regni anno currente (erat annus ſesquimil- leſimus primus & quadrageſimus , dies ſecunda menſis Junii) fatali in- cendio una cum arce Pragenſi interiere; hic vero non pauca etiam privilegia alias in Tabulis contenta reperiuntur. Guin & stemmatum origines, Tituli, arcium, monaſteriorum, templorum fundationes, civitatum, oppidorum , & pagorum numerus, poſſeſſiones , tributa , & diverſa alia non modo utilia, ſed & admirabilia &c. Magiſter Brikcy de Zliczka in præfatione ad Chronographiam Hayecii. Hayekus ex omnibus ſcriptoribus fuſiſſime, pleniſſime, optime- que ſcripſit hiſtoriam, quæ Micro Pragæ impreſſa eſt. Multi Bohe- morum eam tum & poſtea non magni æſtimarunt, verum modo cum exemplaria vix amplius reperire fit, & nemo unus omnium poſt tem- pora tanta repertus fit, qui melius quid, exactiusque in hiſtoria pro- tuliſſet in lucem , magna cupiditate ubique exquiritur , magnoque pre- tio ſolvitur. Sic plerumque fit : Præſentia faſtidimus , amiſſa requiri- mus. Veleslavinus in præfat. Æneæ Silvii. Alio loco. Hiſtorici leges a Cicerone dictatas ad amuſſim obſervat: ne quid falſi dicere audeat, ne quid veri non audeat, ut ſuſpicionem omnem gratiæ & ſimultatis vitet - - Res geſtas Czechorum ab ipſa Slavorum in Bojohemiam immigratione patrio idiomate ad Ferdinandi I. regi- men
Strana 33
6A& e* men deduxit , idque quintuplici ordine egregie præſtitit. I. Nam imprimis gentilia , ac idololatrica , de quibus Bohemi vix fando acce- perant, e tenebris extraxit, ac detestanda exposuit. II. Deinde Chri- ſtianorum ſacrorum initia , atque his initiatorum Ducum ac Regum gesta ſeriatim pulcherrime sive in laudem sive etiam vituperium, pro- ut merebantur, denarravit. III. Tum fortuita, ac procurata cœlo, terraque beneficia , ut & metallorum omnis generis, ac foſſilium exi- miam copiam , nec non gemmas aquis innatantes , fluviorum non uno loco aureas plane arenas, & ad ſudetes montes lapides pretioſos, orien- talibus nonniſi medicinali virtute impares, ſeu poſteriores, toto paſ- ſim Chronico adnotavit. IV. Pacis porro ac belli ſtudia ita ſuis digeſ- ſit annis, ut virtuti utrique ſua constet laus , & genti Bohemæ contra finitimos præſertim hoſtes peculiariter aſſiſtrix Numinis Providentia manibus quaſi palpetur. Exinde etiam alterationes regiminis ſub tot Principibus , ac viciſſitudinibus conſecutas, in Religione maxime ex- orta inter Academicos diſſidia, ſacra poſt paulo bella, fortiſſimorum fidei defenſorum arma, ac quorundam etiam Martyrum, proque re- ducenda Religione laudatiſſima conamina, operoſe omnino, & juxta coævorum ſcriptorum deſcriptionem veraciter commemoravit. V. Fa- cinora denique Palmaria , & Romanæ virtuti aſfimilia, tam Baronum, quam Equitum, quoad utramque politiam, itemque nobiliſſimarum ſtructuram Eccleſiarum, Cœnobiorum fundationes , plerarumque etiam Familiarum memorabilia initia, & facinora, urbium ultimo , & arcium origines, verbo rariſſima olim hinc & inde ſparſim projecta, & levi- ter adnotata, quorum ad nos notitia pervenerat, ſuo illo peregregio volumine vehementer elucidavit, illuſtravitque. Ita Veleslavinus. 33 Primus, & maxime præcipuus inter hiſtoricos Boemiæ eſt Haye- kus, quo excellentiorem Chronographum in Sermone Czechico non habemus. Paprocius in ſtatu Equeſtri cap. 1. Hayek cæteros omnes Bohemiæ ſcriptores diligentia, & multitu- dine rerum ſuperavit Balbinus in Epit. l. 1. c. 7. Et rurſum Hayecius ſcripſit hiſtoriam lingua patria, multamque in eo ſcribendi genere laudem meruit. ibid. l. 5. c. 12. Infinitus eſſem, ſi omnes Hayecii defenſiones, laudesque e Balbino exſcriberem. Hayeci augustum cum fuerit, fitque hodie in gentem Bohemam meritum , hunc proinde jure meritiſſimo lectiſſimis viris adſcribi- E mus
6A& e* men deduxit , idque quintuplici ordine egregie præſtitit. I. Nam imprimis gentilia , ac idololatrica , de quibus Bohemi vix fando acce- perant, e tenebris extraxit, ac detestanda exposuit. II. Deinde Chri- ſtianorum ſacrorum initia , atque his initiatorum Ducum ac Regum gesta ſeriatim pulcherrime sive in laudem sive etiam vituperium, pro- ut merebantur, denarravit. III. Tum fortuita, ac procurata cœlo, terraque beneficia , ut & metallorum omnis generis, ac foſſilium exi- miam copiam , nec non gemmas aquis innatantes , fluviorum non uno loco aureas plane arenas, & ad ſudetes montes lapides pretioſos, orien- talibus nonniſi medicinali virtute impares, ſeu poſteriores, toto paſ- ſim Chronico adnotavit. IV. Pacis porro ac belli ſtudia ita ſuis digeſ- ſit annis, ut virtuti utrique ſua constet laus , & genti Bohemæ contra finitimos præſertim hoſtes peculiariter aſſiſtrix Numinis Providentia manibus quaſi palpetur. Exinde etiam alterationes regiminis ſub tot Principibus , ac viciſſitudinibus conſecutas, in Religione maxime ex- orta inter Academicos diſſidia, ſacra poſt paulo bella, fortiſſimorum fidei defenſorum arma, ac quorundam etiam Martyrum, proque re- ducenda Religione laudatiſſima conamina, operoſe omnino, & juxta coævorum ſcriptorum deſcriptionem veraciter commemoravit. V. Fa- cinora denique Palmaria , & Romanæ virtuti aſfimilia, tam Baronum, quam Equitum, quoad utramque politiam, itemque nobiliſſimarum ſtructuram Eccleſiarum, Cœnobiorum fundationes , plerarumque etiam Familiarum memorabilia initia, & facinora, urbium ultimo , & arcium origines, verbo rariſſima olim hinc & inde ſparſim projecta, & levi- ter adnotata, quorum ad nos notitia pervenerat, ſuo illo peregregio volumine vehementer elucidavit, illuſtravitque. Ita Veleslavinus. 33 Primus, & maxime præcipuus inter hiſtoricos Boemiæ eſt Haye- kus, quo excellentiorem Chronographum in Sermone Czechico non habemus. Paprocius in ſtatu Equeſtri cap. 1. Hayek cæteros omnes Bohemiæ ſcriptores diligentia, & multitu- dine rerum ſuperavit Balbinus in Epit. l. 1. c. 7. Et rurſum Hayecius ſcripſit hiſtoriam lingua patria, multamque in eo ſcribendi genere laudem meruit. ibid. l. 5. c. 12. Infinitus eſſem, ſi omnes Hayecii defenſiones, laudesque e Balbino exſcriberem. Hayeci augustum cum fuerit, fitque hodie in gentem Bohemam meritum , hunc proinde jure meritiſſimo lectiſſimis viris adſcribi- E mus
Strana 34
ene e mus - - - Enim vero hic vir hic eſt, qui exxquantibus prope, ſi non plane ſuperantibus ſacris, profanas memorias, ab ipſa in Bojohemum Slavorum immigratione, Czechorum res geſtas, quas exteri ſcriptores modice in ſuis Germanicis attigerant, Bohemico idiomate, ſed ex- terſo pulcherrime ad Ferdinandi omnino I. glorioſa regiminis princi- pia deduxit, quem ob præſtantiam operis ita adamaverunt ipſi Teuto- nes , ut quam linguam vivus non calluerat, ea tamen mortuus Sande- lii opera, ſed non æque, uti nativa quondam vere aurea eloquentia, Germanis loqueretur. - - - Quare cum mea ſubinde ex hoc uno tan- tum authore auxero, ac illuſtravero, ſufficiet ad aſſertorum veritatem, illud veterrimum de Socrate jactatum: IPSE, Hayecus scilicet, DIXIT. Crugerius in ſacris Memoriis Regni Bohemiæ ad 19. Martii. 34 Præbuit M. Valentinus Leuchtius a Falkenberg Canon, Francofurti & Theolo- gus, in Chronicon Hayecii. Inſignem ante alios Hayecus is ipſe laborem Suſtinuit, magnumque ſuis lectoribus uſum „ Ecce opus Hayecii præclarum prodit , & auras P - - Vitales carpit Hercle opus egregium , magni, longique laboris, Quodque ſuo dulcem ſcriptori ſ�pius alta Eripuit requiem nocte , optatumque ſoporem. Cedite vos alii: ficut ſplendore coruſco Exiguas paſſim ſtellas Phœbe aurea vincit, Sic vos Hayecius ſolido , & ſermone fideli : Multa equidem debes tanto Boemia civi, Qui te, resque tuas per plurima ſ�cula geſtas, Ut
ene e mus - - - Enim vero hic vir hic eſt, qui exxquantibus prope, ſi non plane ſuperantibus ſacris, profanas memorias, ab ipſa in Bojohemum Slavorum immigratione, Czechorum res geſtas, quas exteri ſcriptores modice in ſuis Germanicis attigerant, Bohemico idiomate, ſed ex- terſo pulcherrime ad Ferdinandi omnino I. glorioſa regiminis princi- pia deduxit, quem ob præſtantiam operis ita adamaverunt ipſi Teuto- nes , ut quam linguam vivus non calluerat, ea tamen mortuus Sande- lii opera, ſed non æque, uti nativa quondam vere aurea eloquentia, Germanis loqueretur. - - - Quare cum mea ſubinde ex hoc uno tan- tum authore auxero, ac illuſtravero, ſufficiet ad aſſertorum veritatem, illud veterrimum de Socrate jactatum: IPSE, Hayecus scilicet, DIXIT. Crugerius in ſacris Memoriis Regni Bohemiæ ad 19. Martii. 34 Præbuit M. Valentinus Leuchtius a Falkenberg Canon, Francofurti & Theolo- gus, in Chronicon Hayecii. Inſignem ante alios Hayecus is ipſe laborem Suſtinuit, magnumque ſuis lectoribus uſum „ Ecce opus Hayecii præclarum prodit , & auras P - - Vitales carpit Hercle opus egregium , magni, longique laboris, Quodque ſuo dulcem ſcriptori ſ�pius alta Eripuit requiem nocte , optatumque ſoporem. Cedite vos alii: ficut ſplendore coruſco Exiguas paſſim ſtellas Phœbe aurea vincit, Sic vos Hayecius ſolido , & ſermone fideli : Multa equidem debes tanto Boemia civi, Qui te, resque tuas per plurima ſ�cula geſtas, Ut
Strana 35
6 6 Ut ſors cunque tulit varia ac mutabilis , unus Continua ſerie deſcripſit , & ordine pulchro. Quin prope Lethæo qui te ſub flumine merſam Eripuit tenebris, & luci reddidit almæ. Hieronymus Arconatus Leorinus in Chronicon Hayecii. 35 Hinc poteris rerum varios ediſcere caſus Hinc virtutis opes , hinc fera bella virum. Qu� neque tempus edax, nec iners abolere vetuftas, Sed neque longa dies ſubticuiſſe poteſt. Joannes Stammius a Wlczinek in Chronicon Hayecii. Illuſtres animæ Regumque, Ducumque , ſepultas Quas tenuit cœcis longa dies tenebris, Quarum facta olim admirata Bohemia, quarum Nomina perpetuum par fuit eſſe ſuper, Debent multa quidem, fateor, tibi, quod tua luci Hayeci ereptas dextera reſlituat. Debet multa etiam tibi Patria. - - - - Arnoldus Helius Medioburgenſis Fland. in Chronicon Hayecii. Carperis indigne , & cœce taxaris Hayece, Finxiſſes veluti plurima Marte tuo. Fallitur at ſæclum noſtrum, Hayekoque priores Conſulat, inveniet cuncta relata prius. Joannes Knöringer in Epigrammatibus. E 2 Or-
6 6 Ut ſors cunque tulit varia ac mutabilis , unus Continua ſerie deſcripſit , & ordine pulchro. Quin prope Lethæo qui te ſub flumine merſam Eripuit tenebris, & luci reddidit almæ. Hieronymus Arconatus Leorinus in Chronicon Hayecii. 35 Hinc poteris rerum varios ediſcere caſus Hinc virtutis opes , hinc fera bella virum. Qu� neque tempus edax, nec iners abolere vetuftas, Sed neque longa dies ſubticuiſſe poteſt. Joannes Stammius a Wlczinek in Chronicon Hayecii. Illuſtres animæ Regumque, Ducumque , ſepultas Quas tenuit cœcis longa dies tenebris, Quarum facta olim admirata Bohemia, quarum Nomina perpetuum par fuit eſſe ſuper, Debent multa quidem, fateor, tibi, quod tua luci Hayeci ereptas dextera reſlituat. Debet multa etiam tibi Patria. - - - - Arnoldus Helius Medioburgenſis Fland. in Chronicon Hayecii. Carperis indigne , & cœce taxaris Hayece, Finxiſſes veluti plurima Marte tuo. Fallitur at ſæclum noſtrum, Hayekoque priores Conſulat, inveniet cuncta relata prius. Joannes Knöringer in Epigrammatibus. E 2 Or-
Strana 36
614& 68 Ordo rerum hic expoſceret, etiam Exterorum Scriptorum loca in medium proferre , quibus Boemiæ , Boemorumque gentis laudes ce- lebrantur , verum quoniam argumentum iſtud locupletiſſime , integro- que capite XXIII. tractavit Balbinus in I. ſua Decade libro III, & in Vita Ven. Arneſti in notis cap. 7. eo benevolum lectorem remittimus. 36 WEN-
614& 68 Ordo rerum hic expoſceret, etiam Exterorum Scriptorum loca in medium proferre , quibus Boemiæ , Boemorumque gentis laudes ce- lebrantur , verum quoniam argumentum iſtud locupletiſſime , integro- que capite XXIII. tractavit Balbinus in I. ſua Decade libro III, & in Vita Ven. Arneſti in notis cap. 7. eo benevolum lectorem remittimus. 36 WEN-
Strana 37
en & 6 WENCESLAUS HAYEK A LIBOCZAN &c. CONCIONATOR MONASTERII S. THOMÆ IN MIN. PRAG. LECTORI BENEVOLO SALUTEM. 37 ( Cum cuncta divinarum literarum volu- mina accurato, ut muneris mei erat, ſtudio, volverem, revolveremque, nihil aliud ex omnibus iis, quæ vetere teſtamento continentur, colligere potui, quam puram putam hiſtoriam, quæ primo quidem a Moſe, deinde vero etiam ab aliis ſpiritu DEI afſlatis viris, ad uſum, & emolumentum poſterorum conſcripta eſt. Quidquid porro ſacris in literis legere eſt, ſcitu neceſſarium eft non modo ad ſolatium, ſed etiam ad informationem, ſalutemque animorum. Hic quippe reperias caſus præteritos, ex quibus ad cautionem facile conjecturare liceat de eventibus futuris. Pari ratione & Novi Teſtamenti codex non aliud est, quam hiſtoria de verbis, ſermoni- bus, & operibus Domini noſtri JESU Chriſti fide- liter , & ſine ulla erroris ſuſpicione ad inſtitutio- nem noſtram ab Evangeliſtis collecta; ad cujus E 3 8 nor-
en & 6 WENCESLAUS HAYEK A LIBOCZAN &c. CONCIONATOR MONASTERII S. THOMÆ IN MIN. PRAG. LECTORI BENEVOLO SALUTEM. 37 ( Cum cuncta divinarum literarum volu- mina accurato, ut muneris mei erat, ſtudio, volverem, revolveremque, nihil aliud ex omnibus iis, quæ vetere teſtamento continentur, colligere potui, quam puram putam hiſtoriam, quæ primo quidem a Moſe, deinde vero etiam ab aliis ſpiritu DEI afſlatis viris, ad uſum, & emolumentum poſterorum conſcripta eſt. Quidquid porro ſacris in literis legere eſt, ſcitu neceſſarium eft non modo ad ſolatium, ſed etiam ad informationem, ſalutemque animorum. Hic quippe reperias caſus præteritos, ex quibus ad cautionem facile conjecturare liceat de eventibus futuris. Pari ratione & Novi Teſtamenti codex non aliud est, quam hiſtoria de verbis, ſermoni- bus, & operibus Domini noſtri JESU Chriſti fide- liter , & ſine ulla erroris ſuſpicione ad inſtitutio- nem noſtram ab Evangeliſtis collecta; ad cujus E 3 8 nor-
Strana 38
6 e** normam viventes in præſenti, æternam in futuro vitam (quam ſæpe pollicitus est nobis Dominus) conſequi valeamus. Quid dicam de hiftoriis poli- ticis, quæ non modo res multas , & diverſos ho- minum caſus, Imperatores illi fuerint vel Reges, Principes, Comitesve, Equites, vel Barones, ve- rum & vilioris vulgi, conſuetudines, & ritus; quin & domeſticorum noſtrorum Principum, Regum- que Bohemiæ mirandas viciſſitudines complectun- tur ? quia vero ſeu temporum injuria, ſeu incuria poſterorum domeſticæ res noſtræ, quamvis a mul- tis hiſtoriographis ſatis luculenter alioqui con- ſcriptæ, ſusque deque diſperſæ fuere; dignum eaprop- ter viſum fuit honoratioribus nonnullis, & patriæ amantioribus omnium trium Regni ſtatuum viris, hujusmodi res in unum volumen colligere. At- que hoc in negotio plurimum inftitere Illuftris memoriæ Dominus, Dominus Henricus Berka de Duba ſupremus Judex Regni: Joannes Hodiegovs- ky de Hodiegova Pro-Judex Regni: Petrus Poh- danecky de Hodkova; Magiſter Brikcy de Zlicka, qui identidem apud me egerunt , urſeruntque , ut id laboris aſſumerem, resque noſtras adeo diſper- ſas & confuſas in debitum ordinem diſpeſcerem. Horum igitur æquiſſimis poſtulatis deeſſe nolens, opus ſtatuum Regni permiſſu aggreſſus ſum, mit- tens me quaſi ſine remigio in mare. Interea ta- 38 men
6 e** normam viventes in præſenti, æternam in futuro vitam (quam ſæpe pollicitus est nobis Dominus) conſequi valeamus. Quid dicam de hiftoriis poli- ticis, quæ non modo res multas , & diverſos ho- minum caſus, Imperatores illi fuerint vel Reges, Principes, Comitesve, Equites, vel Barones, ve- rum & vilioris vulgi, conſuetudines, & ritus; quin & domeſticorum noſtrorum Principum, Regum- que Bohemiæ mirandas viciſſitudines complectun- tur ? quia vero ſeu temporum injuria, ſeu incuria poſterorum domeſticæ res noſtræ, quamvis a mul- tis hiſtoriographis ſatis luculenter alioqui con- ſcriptæ, ſusque deque diſperſæ fuere; dignum eaprop- ter viſum fuit honoratioribus nonnullis, & patriæ amantioribus omnium trium Regni ſtatuum viris, hujusmodi res in unum volumen colligere. At- que hoc in negotio plurimum inftitere Illuftris memoriæ Dominus, Dominus Henricus Berka de Duba ſupremus Judex Regni: Joannes Hodiegovs- ky de Hodiegova Pro-Judex Regni: Petrus Poh- danecky de Hodkova; Magiſter Brikcy de Zlicka, qui identidem apud me egerunt , urſeruntque , ut id laboris aſſumerem, resque noſtras adeo diſper- ſas & confuſas in debitum ordinem diſpeſcerem. Horum igitur æquiſſimis poſtulatis deeſſe nolens, opus ſtatuum Regni permiſſu aggreſſus ſum, mit- tens me quaſi ſine remigio in mare. Interea ta- 38 men
Strana 39
e* * eA men auxilio, operaque dictorum ſtatuum non pau- cum librorum hiſtoricorum numerum congregavi, ut ita & voluntati eorum ſatisfieret, & fideli rerum Bohemicarum narratione Patria mea effloreſceret. Quapropter neque tempori , neque ætati meæ par- cens, ſex ipſos annos ſcribendo conſumpſi ſumma di- ligentia veritatem indagando, & ſeparando nucleum a cortice; inutilibus paleis & fabulis inanibus, ceu sterilibus herbis, de agro rejectis: eo potiſſimum fine,ut amicus Lector pura veritate duci poſſit,neque opinione eorum fallatur, qui non inſpecta diligen- ter hiſtoria temerarie in dedecus, & ignominiam Bohemæ gentis ſcribere auſi funt: nos Bohemos e flagitioſo quodam viro ortum ducere , qui facta hominis.cæde, pœnæ metu profugus, e Croatia has in oras appuliſſet; quod nec veroſimile est, nec ullis teſtimoniis roboratur. Inſuper ad infirman- dam nobilium, ordinisque equeſtris dignitatem, & excellentiam, popularem ftatum ceu primarium, & ab condita Praga derivatum omnibus aliis præ- tulerunt, dictitantes: Dominos demum cœpiſſe, cum eos Bohemiæ Principes regundis populis præ- feciſsent: equites vero, cum eos iidem Principes ob nonnulla heroica facinora peculiaribus appella- tionum, & infignium gentilitiorum prærogativis a ceteris diſtinxiſlent. Quorum neutrum est con- ſonum veritati. Nam in comperto eſt: Czechum 39 Prin-
e* * eA men auxilio, operaque dictorum ſtatuum non pau- cum librorum hiſtoricorum numerum congregavi, ut ita & voluntati eorum ſatisfieret, & fideli rerum Bohemicarum narratione Patria mea effloreſceret. Quapropter neque tempori , neque ætati meæ par- cens, ſex ipſos annos ſcribendo conſumpſi ſumma di- ligentia veritatem indagando, & ſeparando nucleum a cortice; inutilibus paleis & fabulis inanibus, ceu sterilibus herbis, de agro rejectis: eo potiſſimum fine,ut amicus Lector pura veritate duci poſſit,neque opinione eorum fallatur, qui non inſpecta diligen- ter hiſtoria temerarie in dedecus, & ignominiam Bohemæ gentis ſcribere auſi funt: nos Bohemos e flagitioſo quodam viro ortum ducere , qui facta hominis.cæde, pœnæ metu profugus, e Croatia has in oras appuliſſet; quod nec veroſimile est, nec ullis teſtimoniis roboratur. Inſuper ad infirman- dam nobilium, ordinisque equeſtris dignitatem, & excellentiam, popularem ftatum ceu primarium, & ab condita Praga derivatum omnibus aliis præ- tulerunt, dictitantes: Dominos demum cœpiſſe, cum eos Bohemiæ Principes regundis populis præ- feciſsent: equites vero, cum eos iidem Principes ob nonnulla heroica facinora peculiaribus appella- tionum, & infignium gentilitiorum prærogativis a ceteris diſtinxiſlent. Quorum neutrum est con- ſonum veritati. Nam in comperto eſt: Czechum 39 Prin-
Strana 40
631 e Principem & Comites & Dominos ſecum in Bo- hemiam adduxiſſe: de quibus tamen, quod eſſent a dominandi libidine alieni, hiſtorici parce. Iſtud vero in confeſſo est apud omnes, quod a tempori- bus Boleslai cognomento Pii, duplex utique status in Bohemia viguerit: Eccleſiaſticus & Politicus. Quorum prior per bella & ſeditiones regnante Wenceslao, inerte illo Caroli filio , & Sigismundo, ſub quibus ſacra, atque ampliſſima Pragenſis Ar- chi-Epiſcopalis ſedes fœde profanata, templa, & cœnobia funditus diruta, adeo attritus eft, ut ca- put ægre attollat. Regnante vero Georgio Podie- bradio ſtatus Politicus trifariam diviſus eſt: in sta- tum , ſeu claſſem Dominorum , equitum, & civium, quæ diverſitas nomine ordinum antea fignificaba- tur, prout hodieque dicere ſolemus: In ordine Dominorum, in ordine Equitum, in ordine Civium. Verum qui hæc & ſimilia ſcripſit , vel errore lapſus ſcripſit , vel certe ut certorum hominum favores aucuparetur, ea ſcripſit. Ego ſane, nihil homi- num gratiam moratus, iis duntaxat ſcribendis ani- mum adjeci, quæ recta & vera funt: quamvis faci- le prævideam, etiam hæc ipſa (quæ non ex abun- dantia ſenſus mei, ſed ad normam veritatis, ut maxime potui, congeſſi) quibusdam non fore ad palatum; idque propter diverſitatem animorum, opinionum, & voluntatum; non enim omnes idem 40 ſen-
631 e Principem & Comites & Dominos ſecum in Bo- hemiam adduxiſſe: de quibus tamen, quod eſſent a dominandi libidine alieni, hiſtorici parce. Iſtud vero in confeſſo est apud omnes, quod a tempori- bus Boleslai cognomento Pii, duplex utique status in Bohemia viguerit: Eccleſiaſticus & Politicus. Quorum prior per bella & ſeditiones regnante Wenceslao, inerte illo Caroli filio , & Sigismundo, ſub quibus ſacra, atque ampliſſima Pragenſis Ar- chi-Epiſcopalis ſedes fœde profanata, templa, & cœnobia funditus diruta, adeo attritus eft, ut ca- put ægre attollat. Regnante vero Georgio Podie- bradio ſtatus Politicus trifariam diviſus eſt: in sta- tum , ſeu claſſem Dominorum , equitum, & civium, quæ diverſitas nomine ordinum antea fignificaba- tur, prout hodieque dicere ſolemus: In ordine Dominorum, in ordine Equitum, in ordine Civium. Verum qui hæc & ſimilia ſcripſit , vel errore lapſus ſcripſit , vel certe ut certorum hominum favores aucuparetur, ea ſcripſit. Ego ſane, nihil homi- num gratiam moratus, iis duntaxat ſcribendis ani- mum adjeci, quæ recta & vera funt: quamvis faci- le prævideam, etiam hæc ipſa (quæ non ex abun- dantia ſenſus mei, ſed ad normam veritatis, ut maxime potui, congeſſi) quibusdam non fore ad palatum; idque propter diverſitatem animorum, opinionum, & voluntatum; non enim omnes idem 40 ſen-
Strana 41
enA e ſentiunt ; præcipue cum in Regno Bohemiæ & Mar- chionatu Moraviæ reperiantur homines, quorum alii majores ſequuti ſuos, abstinent calice ex Eccle- ſiæ Romanæ ritu: alii amplexi literam, & indulta, participant de menſa Domini ſub utraque: alii porro a prioribus diviſi, ſed nec inter ſe plane con- ſentientes Lutherum, Zuinglium, Caroloſtadium, Reformatores exoſculantur; hique pariter atque ſuperiores impenſe ſine dubio cuperent conſuetu- dinem, & ritus hoc in opere laudari ſuos. Quod ſane fieri nulla ratione poteſt. Fieri enim nequit, ut ab uno ſcriptore tot , tamque diverſis , & ſecum pugnantibus geniis, ſatisfiat ex æquo. Nam ne- que ipſi ſcriptores ſacri , qui optima fide verba & facta Domini JESU conſcripſere, id præstitiſſe viſi funt, cum audaculi quidam, qui plus ſapiunt, quam oportet, etiam hos ſanctos, & divino ſpiritu affla- tos viros carpere, & vellicare non dubitent: ar- guentes Matthæum ex 27. Marcum ex 15. & Lu- cam ex 23. cap. quod quidem ſcribant Barrabam fuiſſe latronem , & propter homicidium in ſeditio- ne factum , ductum in vincula ; ſed omittant, quid latrocinii exercuerit , & quis ille fuerit , quem oc- cidit. Prætera quod Lucas cap. 7. ſcribat juvenem, qui efferebatur ex civitate Naim, a Chriſto reſuſci- tatum reſediſſe, & loqui cœpiſſe ; ſed omittat, quid loquutus ſit. Rurſus quod Mathæus 17. cap. ha- 41 F beat
enA e ſentiunt ; præcipue cum in Regno Bohemiæ & Mar- chionatu Moraviæ reperiantur homines, quorum alii majores ſequuti ſuos, abstinent calice ex Eccle- ſiæ Romanæ ritu: alii amplexi literam, & indulta, participant de menſa Domini ſub utraque: alii porro a prioribus diviſi, ſed nec inter ſe plane con- ſentientes Lutherum, Zuinglium, Caroloſtadium, Reformatores exoſculantur; hique pariter atque ſuperiores impenſe ſine dubio cuperent conſuetu- dinem, & ritus hoc in opere laudari ſuos. Quod ſane fieri nulla ratione poteſt. Fieri enim nequit, ut ab uno ſcriptore tot , tamque diverſis , & ſecum pugnantibus geniis, ſatisfiat ex æquo. Nam ne- que ipſi ſcriptores ſacri , qui optima fide verba & facta Domini JESU conſcripſere, id præstitiſſe viſi funt, cum audaculi quidam, qui plus ſapiunt, quam oportet, etiam hos ſanctos, & divino ſpiritu affla- tos viros carpere, & vellicare non dubitent: ar- guentes Matthæum ex 27. Marcum ex 15. & Lu- cam ex 23. cap. quod quidem ſcribant Barrabam fuiſſe latronem , & propter homicidium in ſeditio- ne factum , ductum in vincula ; ſed omittant, quid latrocinii exercuerit , & quis ille fuerit , quem oc- cidit. Prætera quod Lucas cap. 7. ſcribat juvenem, qui efferebatur ex civitate Naim, a Chriſto reſuſci- tatum reſediſſe, & loqui cœpiſſe ; ſed omittat, quid loquutus ſit. Rurſus quod Mathæus 17. cap. ha- 41 F beat
Strana 42
enA & en beat, Chriſtum Dominum præcepiſſe Petro , ut mit- teret hamum in mare: quo facto extraxerit Petrus piſcem, & invenerit ſtaterem in ore ejus, quem ſolvit pro Domino , & pro ſe ; ſed ſileat , quo piſcis devenerit? rejectusne in mare, an affus, vel elixus? & alias tales flendas ineptias. Neque hic tantum ſiſtit eorum imprudentia, etiam Chriſtum ipſum, Magistrum veritatis, & doctrinæ perstringere non erubeſcunt, qui Lucæ 14. poſteaquam parobolam de invitatis propoſuiſſet, unum eorum inducit ſic ſe excuſantem: Villam emi, & neceſſe habeo exire, & videre illam; cum dicere debuiſſet: Villam vidi, vado, ut emam illam. Si itaque impudentes & ma- ledici calumniatores non modo Evangelistas, ſed Dominum ipſum (cujus perfecta sunt opera) nota- re non verentur, minus mihi propitii erunt, invi- di præſertim, & maligni obtrectatores. Tu vero cui nuda veritas cordi eſt, ſeito, opti- ma me fide, animoque ingenuo omnia ſcripſiſſe citra ullius vituperationem, convicium, vel cavil- lum. Cum igitur hæc legeris , cuncta animo Chri- ſtiano (quo & lapſus in bonum vertuntur) lege, benigne ſuſcipe , ac Vale. Sequuntur clypei Procerum, qui ea tempeſtate Judicia Regni tractabant, quique ad maturandam annalium Hayeciano- rum editionem operam ſuam contulere , quos apographos ſine colorum diſtinctione (nam ea Heraldicæ pars vix eo tempore ſculptoribus noſtris adhuc cognita erat) ex verna- culis Hayecii Chronicis hic exhibemus. 42 DE
enA & en beat, Chriſtum Dominum præcepiſſe Petro , ut mit- teret hamum in mare: quo facto extraxerit Petrus piſcem, & invenerit ſtaterem in ore ejus, quem ſolvit pro Domino , & pro ſe ; ſed ſileat , quo piſcis devenerit? rejectusne in mare, an affus, vel elixus? & alias tales flendas ineptias. Neque hic tantum ſiſtit eorum imprudentia, etiam Chriſtum ipſum, Magistrum veritatis, & doctrinæ perstringere non erubeſcunt, qui Lucæ 14. poſteaquam parobolam de invitatis propoſuiſſet, unum eorum inducit ſic ſe excuſantem: Villam emi, & neceſſe habeo exire, & videre illam; cum dicere debuiſſet: Villam vidi, vado, ut emam illam. Si itaque impudentes & ma- ledici calumniatores non modo Evangelistas, ſed Dominum ipſum (cujus perfecta sunt opera) nota- re non verentur, minus mihi propitii erunt, invi- di præſertim, & maligni obtrectatores. Tu vero cui nuda veritas cordi eſt, ſeito, opti- ma me fide, animoque ingenuo omnia ſcripſiſſe citra ullius vituperationem, convicium, vel cavil- lum. Cum igitur hæc legeris , cuncta animo Chri- ſtiano (quo & lapſus in bonum vertuntur) lege, benigne ſuſcipe , ac Vale. Sequuntur clypei Procerum, qui ea tempeſtate Judicia Regni tractabant, quique ad maturandam annalium Hayeciano- rum editionem operam ſuam contulere , quos apographos ſine colorum diſtinctione (nam ea Heraldicæ pars vix eo tempore ſculptoribus noſtris adhuc cognita erat) ex verna- culis Hayecii Chronicis hic exhibemus. 42 DE
Strana 43
43 DE ORIGINE GENTIS BOHEMORUM HAYECII PROEMIUM. emporum curſus , intra cujus terminos ſummus ille mundi Opifex Deus rerum omnium ortum, mutationes, & caſus conjecit , tribus quaſi vi- ciſſitudinum quadrigis volvitur, certo, & non fallente veſtigio ſic ſe in orbem conſequentibus , ut quæ præſen- tia fuere , mox prætereant , his ſuccedant futura , hæc rurſum præſentia ſint , iſta rurſum præterita. Quod quidem temporum diſcrimen creatrix illa, rerumque omnium effectrix Sapientia ad triplices humani intellectus actiones, & differentias sic fortaſſe accommodavit, ut humana ratio ſtudioſe præteritorum cogni- tionem arripiat, de præſentibus prudenter judicet, philoſophe- tur ſagaciter , provideque conjiciat de futuris. Hujus tertii ge- neris etſi conjecturas quasdam, & divinationes obſcuras morta- libus reliquit æternæ mentis Numen , certam tamen , & explo- ratam futurorum ſcientiam vel uni ſibi retinuit, vel paucis dun- F 2 Z taxat
43 DE ORIGINE GENTIS BOHEMORUM HAYECII PROEMIUM. emporum curſus , intra cujus terminos ſummus ille mundi Opifex Deus rerum omnium ortum, mutationes, & caſus conjecit , tribus quaſi vi- ciſſitudinum quadrigis volvitur, certo, & non fallente veſtigio ſic ſe in orbem conſequentibus , ut quæ præſen- tia fuere , mox prætereant , his ſuccedant futura , hæc rurſum præſentia ſint , iſta rurſum præterita. Quod quidem temporum diſcrimen creatrix illa, rerumque omnium effectrix Sapientia ad triplices humani intellectus actiones, & differentias sic fortaſſe accommodavit, ut humana ratio ſtudioſe præteritorum cogni- tionem arripiat, de præſentibus prudenter judicet, philoſophe- tur ſagaciter , provideque conjiciat de futuris. Hujus tertii ge- neris etſi conjecturas quasdam, & divinationes obſcuras morta- libus reliquit æternæ mentis Numen , certam tamen , & explo- ratam futurorum ſcientiam vel uni ſibi retinuit, vel paucis dun- F 2 Z taxat
Strana 44
44 PRODROMUS ANNALIUM taxat integritate vitæ præſtantibus viris afflavit. Reliqua duo tempora nobis propria ſunt, utpote in quorum eſt poteſtate & retroacta noſſe , & videre , quæ ante pedes ſunt. Rerum , quæ geruntur hodie, nos ipſi teſtes ſumus, anteactorum, quo mi- nus periret memoria , caverunt ſemper clariſlimi quique omnium gentium , & nationum viri , qui vel conceſſa ſibi a ſummo bono ſapientia, vel humani vivacitate ingenii, vel etiam ſanctimonia vitæ ceteros ſuperarunt. Hinc ſunt jam innumera illa ſcripto- rum volumina , hinc operoſæ annorum ſupputationes , hinc po- pulorum tumultus, & bella, ortus , migrationesque gentium, regnorum initia, imperiorum caſus, incunabula, progreſſus, ruinæque urbium, ut adeo ab omni retro vetuſtate ætas nulla, nulla gens, nullum paulo illuſtrius factum fuerit , cujus hodie notitia felicibus ad nos calamis non pervenerit. Quam quidem ob rem quantam illuſtribus illis viris , & de hominum poſterita- te tam bene meritis gratiam debeamus, vel inde proclive eſt in- telligere , quod nos ab infantia vindicent , quam merito impin- git Cicero vel effœtæ ſenectuti præteritorum neſciæ , quod con- ſiliis lumen , quod actionibus facem præferant , quandoquidem teſte eodem Tullio: Hiſtoria eſt vitæ magiſtra. Et quoniam non præclare minus feciſſe mihi viſi ſunt , qui de nationum ori- ginibus , eſt enim hæc quoque Chronologiæ , & hiſtoriæ pars, ſcripſere, eorum exemplo provocatus eruere cœpi e variis au- thorum monumentis Boemicæ gentis ortum, ratus non otioſe me facturum, ſi rem tantam, tam vetuſtam, tam multis tenta- tam , unde nationes, & populi gloriam ſuam potiſſimum , no- bilitatemque repetunt , univerſo huic operi ceu prodromum quendam præmiſiſſem. Fuere Caroli IV. Auguſti temporibus, qui prompte ſatis , & expedite nationem Boemicam e gentibus, quibus Bojemis nomen fuiſſet, ortum duxiſſe contendebant; alii contra prodidere: Boemos non ab una aliqua gente, ſed partim ab his , partim ab aliis populis deſcendiſſe. At Carolus Cæſar , & Rex, & Boemorum amator eximius cum hæc certio- ra , & aliquanto teſtatiora vellet , multos inſignes viros ad inqui- rendam germanam Boemorum originem præpoſitis præmiis invi- tavit,
44 PRODROMUS ANNALIUM taxat integritate vitæ præſtantibus viris afflavit. Reliqua duo tempora nobis propria ſunt, utpote in quorum eſt poteſtate & retroacta noſſe , & videre , quæ ante pedes ſunt. Rerum , quæ geruntur hodie, nos ipſi teſtes ſumus, anteactorum, quo mi- nus periret memoria , caverunt ſemper clariſlimi quique omnium gentium , & nationum viri , qui vel conceſſa ſibi a ſummo bono ſapientia, vel humani vivacitate ingenii, vel etiam ſanctimonia vitæ ceteros ſuperarunt. Hinc ſunt jam innumera illa ſcripto- rum volumina , hinc operoſæ annorum ſupputationes , hinc po- pulorum tumultus, & bella, ortus , migrationesque gentium, regnorum initia, imperiorum caſus, incunabula, progreſſus, ruinæque urbium, ut adeo ab omni retro vetuſtate ætas nulla, nulla gens, nullum paulo illuſtrius factum fuerit , cujus hodie notitia felicibus ad nos calamis non pervenerit. Quam quidem ob rem quantam illuſtribus illis viris , & de hominum poſterita- te tam bene meritis gratiam debeamus, vel inde proclive eſt in- telligere , quod nos ab infantia vindicent , quam merito impin- git Cicero vel effœtæ ſenectuti præteritorum neſciæ , quod con- ſiliis lumen , quod actionibus facem præferant , quandoquidem teſte eodem Tullio: Hiſtoria eſt vitæ magiſtra. Et quoniam non præclare minus feciſſe mihi viſi ſunt , qui de nationum ori- ginibus , eſt enim hæc quoque Chronologiæ , & hiſtoriæ pars, ſcripſere, eorum exemplo provocatus eruere cœpi e variis au- thorum monumentis Boemicæ gentis ortum, ratus non otioſe me facturum, ſi rem tantam, tam vetuſtam, tam multis tenta- tam , unde nationes, & populi gloriam ſuam potiſſimum , no- bilitatemque repetunt , univerſo huic operi ceu prodromum quendam præmiſiſſem. Fuere Caroli IV. Auguſti temporibus, qui prompte ſatis , & expedite nationem Boemicam e gentibus, quibus Bojemis nomen fuiſſet, ortum duxiſſe contendebant; alii contra prodidere: Boemos non ab una aliqua gente, ſed partim ab his , partim ab aliis populis deſcendiſſe. At Carolus Cæſar , & Rex, & Boemorum amator eximius cum hæc certio- ra , & aliquanto teſtatiora vellet , multos inſignes viros ad inqui- rendam germanam Boemorum originem præpoſitis præmiis invi- tavit,
Strana 45
HAYECIANORUM. 45 tavit , quorum in numero præcipuus fuit Joannes Merignola (a) Epiſcopus Florentinus, Vir ætate ſua ante ceteros eruditus , qui tamen etſi a multiplici rerum ſcientia, copiaque librorum præcla- re inſtructus, non aliud e vetuſtate excutere potuit , quam Sla- vones ab Heliſa, & Boemos a Slavonibus ortos, ipſosque Slo- vanos vel a Slowo id est vocabulo, vel a Swětlo, quod est lumen denominationem ſortitos eſſe. (b) Ait enim Slavones, ſeu Sla- ANIMADVERSIONES. (a) Joannes de Merignolis Florentinus, Ordinis Minorum, Epi- ſcopus Eccleſiæ, ut ipſe ſe ſcribit , Pyſinianenſis ( Byſignano vulgo, quæ civitas eſt Regni Neapolitani) Aulx Imperialis Capellanus, juſsus eſt a Carolo IV. ambagibus , & ſuperfluis reſectis , quod ipſe in fron- te libri fatetur, hiſtoriam ab Adam usque ad Caroli IV. tempora lati- no ſermone contexere , cujus mandato ut pareret, hiſtoriam ſuam trina partitione abſolvit. Primum librum vocat Thearchum , ſeu divinum, & Theologicum, quo res gestas complectitur a creatione mundi us- que ad exxdificationem turris Babel, & Gentium diviſionem. Secun- dum Monarchos, ſeu Monarchicum a Nemrot usque ad tempora Fran- corum , & Boemorum. Quo libro poſtquam de aliis Monarchiis, & regnis diſſeruiſſet , tranſit ad Chronicon Boemiæ, ſcribitque de origi- ne Boemorum, de moribus primorum gentilium, de Duce Przemislao vocato ad ſolium ab aratro, de ſucceſtione Ducum, eorumque gestis, usque ad Caroli IV. ætatem. Tertium librum, quem Jerarchos ſeu Eccleſiaſticum appellat, orditur a primo ſummo Sacerdote Melchiſe- dech, perducitque usque ad verifſimum Pontificem Chriftum, tum per ſummos Pontifices Romanos , & Epiſcopos Boemiæ deſcendit ad Arneſtum primum Archi -Epiſcopum , Boemorumque Primatem tum viventem; quo libro etiam Vratislai Regis munificentiam, & Caroli IV. devotionem erga Eccleſiam Wiſchehradenſem multo verborum ambitu commendat. Denique etiam ſanctorum Patronorum Boemiæ geſta, & miracula recenſet. Stylus valde prolixus eft, ut pleraque paucioribus expediri potuiſſent, oratio vero pro ætate illa inconcinna. Manuſcriptum hoc perrarum eſt, neque unquam typis excuſum , cu- jus exemplar tranſumtum e Codice membranaceo coxvo exstat in Bi- bliotheca Reverendiſſimi ac Excellentiſſimi D. D. Emanuelis Comitis de Waldſtein Epiſcopi Litomericenſis. (b) Minus recte Slavorum nomen a Slowo repetitur, unde ali- F 3 qui
HAYECIANORUM. 45 tavit , quorum in numero præcipuus fuit Joannes Merignola (a) Epiſcopus Florentinus, Vir ætate ſua ante ceteros eruditus , qui tamen etſi a multiplici rerum ſcientia, copiaque librorum præcla- re inſtructus, non aliud e vetuſtate excutere potuit , quam Sla- vones ab Heliſa, & Boemos a Slavonibus ortos, ipſosque Slo- vanos vel a Slowo id est vocabulo, vel a Swětlo, quod est lumen denominationem ſortitos eſſe. (b) Ait enim Slavones, ſeu Sla- ANIMADVERSIONES. (a) Joannes de Merignolis Florentinus, Ordinis Minorum, Epi- ſcopus Eccleſiæ, ut ipſe ſe ſcribit , Pyſinianenſis ( Byſignano vulgo, quæ civitas eſt Regni Neapolitani) Aulx Imperialis Capellanus, juſsus eſt a Carolo IV. ambagibus , & ſuperfluis reſectis , quod ipſe in fron- te libri fatetur, hiſtoriam ab Adam usque ad Caroli IV. tempora lati- no ſermone contexere , cujus mandato ut pareret, hiſtoriam ſuam trina partitione abſolvit. Primum librum vocat Thearchum , ſeu divinum, & Theologicum, quo res gestas complectitur a creatione mundi us- que ad exxdificationem turris Babel, & Gentium diviſionem. Secun- dum Monarchos, ſeu Monarchicum a Nemrot usque ad tempora Fran- corum , & Boemorum. Quo libro poſtquam de aliis Monarchiis, & regnis diſſeruiſſet , tranſit ad Chronicon Boemiæ, ſcribitque de origi- ne Boemorum, de moribus primorum gentilium, de Duce Przemislao vocato ad ſolium ab aratro, de ſucceſtione Ducum, eorumque gestis, usque ad Caroli IV. ætatem. Tertium librum, quem Jerarchos ſeu Eccleſiaſticum appellat, orditur a primo ſummo Sacerdote Melchiſe- dech, perducitque usque ad verifſimum Pontificem Chriftum, tum per ſummos Pontifices Romanos , & Epiſcopos Boemiæ deſcendit ad Arneſtum primum Archi -Epiſcopum , Boemorumque Primatem tum viventem; quo libro etiam Vratislai Regis munificentiam, & Caroli IV. devotionem erga Eccleſiam Wiſchehradenſem multo verborum ambitu commendat. Denique etiam ſanctorum Patronorum Boemiæ geſta, & miracula recenſet. Stylus valde prolixus eft, ut pleraque paucioribus expediri potuiſſent, oratio vero pro ætate illa inconcinna. Manuſcriptum hoc perrarum eſt, neque unquam typis excuſum , cu- jus exemplar tranſumtum e Codice membranaceo coxvo exstat in Bi- bliotheca Reverendiſſimi ac Excellentiſſimi D. D. Emanuelis Comitis de Waldſtein Epiſcopi Litomericenſis. (b) Minus recte Slavorum nomen a Slowo repetitur, unde ali- F 3 qui
Strana 46
46 PRODROMUS ANNALIUM Dubravius l. 1. hiſt. Bo- jem. Slavos poſt univerſalem cataclysmum in agris Sennaar per Aſiam in Europam profectos fuiſſe , ibique regiones aliquot, puta Bul- gariam, Serviam, Dalmatiam, Croatiam, Bosniam, Carin- thiam, qui Slovacos , & genti Slavicæ hodie proprium vocabulum Słowacy, Słowanſká Zem/ & Sfowanſká Rżeċ derivata crediderunt , autumantes inde compellationem istam profluxiſſe, quod Sarmatica gens gloriæ perquam ſtudioſa ſive ab innata ſibi eloquentia, ſive a linguæ commer- cio toti genti eodem, communique ſibi hoc nomen indiderit. Nam pri- mo quidem parum veroſimile eſt: Sarmaticam gentem nihil minus quam literarum , ſcientiarumque curioſam, ut eam depingit Jornan- des , Procopius , & Paulus Diaconus , ab eloquentiæ ſtudio , & præ- cellentia nomen aſſumpsiſſe. Quod alterum est: vix cogitatione effin- gere , aut mente conſequi licet, quomodo Sarmatarum gens tantis jam terrarum ſpatiis per Europam , Aſiamque diſperſa tot diverſis compel- lationibus, & rebuspublicis diſtincta uno velut puncto temporis cir- ca ſæculi ſexti initium , aut quinti exitum concordi calculo in novum a communione linguæ deſumptum nomen miſſis prioribus conſpirave- rit , & cur hoc novo nomine unanimiter delecto mox tamen poſtea alia atque alia nomina ſectata ſit, ut pro rerumpublicarum partitione alii ſe Antas, alii Bulgares, alii Zechos, Dalemincios, Obotritas, Po- lonos, Luitenſes , Srbos , &c. tacita Slavorum compellatione nomina- re maluerint. Non apte videlicet ex lingux nostræ posteriori dialecto vera ſinceraque hujus vocabuli & nominis etymologia deducitur; nam quis neſcit linguam noſtram patriam toto prope cœlo deflexiſſe a pri- ma ſua dialecto? cujus rei teſtimonio ſunt tot vetuſta monumenta ad- hucdum in Archivis, Bibliothecisque ſervata, & inſtar omnium hiſto- ria Dalemili Mezerizky jam propioribus ad nos ſæculis ſcripta, typisque vulgata. Plurimis indiciis proditum est vocem hanc poſterioribus tempo- ribus a patriæ noſtræ hominibus depravatam eſſe, qui ſe Slovacos, terramque Slovanicam dixere ſcripſereque; ex veteri enim dialecto Slavi patria lingua Slawnj & Sławácy, non Słowánj/ Słownj/ aut Sſowácy dicti ſunt, quam enunciationemGræci, latini, aliæque prope gentes omnes ſequentes nos Sla- vos,Slavinos & Slavanos vocitarunt, vocitantque hodie. Imo vix non com- pertiſſimum est: vocabulum Sſowo non eſſe primogenium veteris dialecti Slavicæ verbum ſignificans, quod præſertim in vetuſtioribus libris Slavicis, Croaticisque quæſitum nuſpiam reperi. Nam Slavi veteres hodiernique vocabulum latinum Verbum reddunt per Rech, quod idem est ac nobis Rżeć
46 PRODROMUS ANNALIUM Dubravius l. 1. hiſt. Bo- jem. Slavos poſt univerſalem cataclysmum in agris Sennaar per Aſiam in Europam profectos fuiſſe , ibique regiones aliquot, puta Bul- gariam, Serviam, Dalmatiam, Croatiam, Bosniam, Carin- thiam, qui Slovacos , & genti Slavicæ hodie proprium vocabulum Słowacy, Słowanſká Zem/ & Sfowanſká Rżeċ derivata crediderunt , autumantes inde compellationem istam profluxiſſe, quod Sarmatica gens gloriæ perquam ſtudioſa ſive ab innata ſibi eloquentia, ſive a linguæ commer- cio toti genti eodem, communique ſibi hoc nomen indiderit. Nam pri- mo quidem parum veroſimile eſt: Sarmaticam gentem nihil minus quam literarum , ſcientiarumque curioſam, ut eam depingit Jornan- des , Procopius , & Paulus Diaconus , ab eloquentiæ ſtudio , & præ- cellentia nomen aſſumpsiſſe. Quod alterum est: vix cogitatione effin- gere , aut mente conſequi licet, quomodo Sarmatarum gens tantis jam terrarum ſpatiis per Europam , Aſiamque diſperſa tot diverſis compel- lationibus, & rebuspublicis diſtincta uno velut puncto temporis cir- ca ſæculi ſexti initium , aut quinti exitum concordi calculo in novum a communione linguæ deſumptum nomen miſſis prioribus conſpirave- rit , & cur hoc novo nomine unanimiter delecto mox tamen poſtea alia atque alia nomina ſectata ſit, ut pro rerumpublicarum partitione alii ſe Antas, alii Bulgares, alii Zechos, Dalemincios, Obotritas, Po- lonos, Luitenſes , Srbos , &c. tacita Slavorum compellatione nomina- re maluerint. Non apte videlicet ex lingux nostræ posteriori dialecto vera ſinceraque hujus vocabuli & nominis etymologia deducitur; nam quis neſcit linguam noſtram patriam toto prope cœlo deflexiſſe a pri- ma ſua dialecto? cujus rei teſtimonio ſunt tot vetuſta monumenta ad- hucdum in Archivis, Bibliothecisque ſervata, & inſtar omnium hiſto- ria Dalemili Mezerizky jam propioribus ad nos ſæculis ſcripta, typisque vulgata. Plurimis indiciis proditum est vocem hanc poſterioribus tempo- ribus a patriæ noſtræ hominibus depravatam eſſe, qui ſe Slovacos, terramque Slovanicam dixere ſcripſereque; ex veteri enim dialecto Slavi patria lingua Slawnj & Sławácy, non Słowánj/ Słownj/ aut Sſowácy dicti ſunt, quam enunciationemGræci, latini, aliæque prope gentes omnes ſequentes nos Sla- vos,Slavinos & Slavanos vocitarunt, vocitantque hodie. Imo vix non com- pertiſſimum est: vocabulum Sſowo non eſſe primogenium veteris dialecti Slavicæ verbum ſignificans, quod præſertim in vetuſtioribus libris Slavicis, Croaticisque quæſitum nuſpiam reperi. Nam Slavi veteres hodiernique vocabulum latinum Verbum reddunt per Rech, quod idem est ac nobis Rżeć
Strana 47
HAYECIANORUM. 47 thiam , & Carniolam circa Iſtrum, & mare Adriaticum , ſeu Petræum occupaſſe, & fixis ibidem domiciliis in magnum nu- merum excreviſſe. Elapſis porro ſæculis virum percelebrem Croa- Rżeć, Bulgari vero, Croatæque per Glagolie , cujus rei plurrima exem- pla legere eſt apud Joannem Petrum Kohlium, & in Cathechismo Slavico in Sclavonia anno 1713. impreſſo. Slavis vero veteribus vo- cabulum Sfowo idem ſignificabat quod literam S. uti ex Alphabetis Anſelmi Panduri, & Stredovsky videre licet. Guare recte Chronicon anonymi: Idioma Slavonicum corrupto vocabulo Slovanicum appellatur. Mea quidem ſententia vox Sſowácy veroſimillime a Germanis inventa , po- ſterius etiam in Bohemorum uſum tranſiit, quod quo loco legerim, nunc non occurrit. Nam cum Boemis, Moravis , Polonisque jam olim uſitatum fuerit, hodieque ſit, ut in contractibus emptionum, vendi- tionumque ad rem confirmandam dexteras porrigere, ac ſtipulata ma- nu vel ad ipſos Germanos per interpretes agentes instar complementi dicere ſoleant Stowo. Guod Germanis est ein Wort, ein Mann, Ger- mani hanc vocem crebro audientes, populos hos Slovacos appellare cepere, quemadmodum & iidem vocabula Copak crebrius enunciari a Boemis audientes eos per ludibrium Bömiſche Copak vocare ſolent. Multo minus vero vox Slavus orta eſt a vocabulo Boemico Swéts fo, ut eidem Joanni de Merignolis placuit, nullam enim cum eo affi- nitatem , ſimilitudinemque , ut cuique hujus linguæ gnaro perſpicuum est, hæc vox habet. Neque etiam a Sklow civitate ad ripam fluminis Boryſthenis ſeu Nieper, ut Martino Stredonio viſum est, Procopius enim civitatem hanc novam appellat, qua longe vetuſtius eſſe Slavorum nomen contendit Stanislaus Sarnicius rerum patriarum optime peritus. Denique non nata est a germanico vocabulo Sklawen aut Sklaf uti quidam Germanici ſcriptores ſomniant, obtendentes Caroli M. tem- poribus ſervos, & mancipia dictos eſſe Sklawen, atque propterea Sar- maticos , ac cum primis Venedos populos tum in ſervitutem redactos latino-barbara voce fuiſſe appellatos Sclavos, Sclavinos, & Sclavones. Sed a veritate, & fide historica alieniſſimum est Caroli M. ævo Slavo- rum nomen eſſe enatum, quod duobus & ultra prius ſæculis protulere Jornandes , Procopius , & Paulus Diaconus. Secundo falſum eſt Fran- corum Regum temporibus ſervos , & mancipia lingua theodiſca dictos fuiſſe Sklawen. Appellabantur enim Luden & Lassen, quam vocem in diplomatibus , in antiquitatibus Fuldenſibus , Chronicis Thuringi- Joannes Koh- lius in intro- ductione in hi- ſtor. & rem li- terariam Sla- vorum. Anſelmus Pand. in Con- ſtant. Porphy- rog. Stredovsky in Sacra Mo- ranshift. 2.c.6. Chron.Ano- nymi c.1. apud Menken. T. III. Balb. Dec. 2. l. 2. c. 23. Sarnicius Annal. Polon. l. 4. co,
HAYECIANORUM. 47 thiam , & Carniolam circa Iſtrum, & mare Adriaticum , ſeu Petræum occupaſſe, & fixis ibidem domiciliis in magnum nu- merum excreviſſe. Elapſis porro ſæculis virum percelebrem Croa- Rżeć, Bulgari vero, Croatæque per Glagolie , cujus rei plurrima exem- pla legere eſt apud Joannem Petrum Kohlium, & in Cathechismo Slavico in Sclavonia anno 1713. impreſſo. Slavis vero veteribus vo- cabulum Sfowo idem ſignificabat quod literam S. uti ex Alphabetis Anſelmi Panduri, & Stredovsky videre licet. Guare recte Chronicon anonymi: Idioma Slavonicum corrupto vocabulo Slovanicum appellatur. Mea quidem ſententia vox Sſowácy veroſimillime a Germanis inventa , po- ſterius etiam in Bohemorum uſum tranſiit, quod quo loco legerim, nunc non occurrit. Nam cum Boemis, Moravis , Polonisque jam olim uſitatum fuerit, hodieque ſit, ut in contractibus emptionum, vendi- tionumque ad rem confirmandam dexteras porrigere, ac ſtipulata ma- nu vel ad ipſos Germanos per interpretes agentes instar complementi dicere ſoleant Stowo. Guod Germanis est ein Wort, ein Mann, Ger- mani hanc vocem crebro audientes, populos hos Slovacos appellare cepere, quemadmodum & iidem vocabula Copak crebrius enunciari a Boemis audientes eos per ludibrium Bömiſche Copak vocare ſolent. Multo minus vero vox Slavus orta eſt a vocabulo Boemico Swéts fo, ut eidem Joanni de Merignolis placuit, nullam enim cum eo affi- nitatem , ſimilitudinemque , ut cuique hujus linguæ gnaro perſpicuum est, hæc vox habet. Neque etiam a Sklow civitate ad ripam fluminis Boryſthenis ſeu Nieper, ut Martino Stredonio viſum est, Procopius enim civitatem hanc novam appellat, qua longe vetuſtius eſſe Slavorum nomen contendit Stanislaus Sarnicius rerum patriarum optime peritus. Denique non nata est a germanico vocabulo Sklawen aut Sklaf uti quidam Germanici ſcriptores ſomniant, obtendentes Caroli M. tem- poribus ſervos, & mancipia dictos eſſe Sklawen, atque propterea Sar- maticos , ac cum primis Venedos populos tum in ſervitutem redactos latino-barbara voce fuiſſe appellatos Sclavos, Sclavinos, & Sclavones. Sed a veritate, & fide historica alieniſſimum est Caroli M. ævo Slavo- rum nomen eſſe enatum, quod duobus & ultra prius ſæculis protulere Jornandes , Procopius , & Paulus Diaconus. Secundo falſum eſt Fran- corum Regum temporibus ſervos , & mancipia lingua theodiſca dictos fuiſſe Sklawen. Appellabantur enim Luden & Lassen, quam vocem in diplomatibus , in antiquitatibus Fuldenſibus , Chronicis Thuringi- Joannes Koh- lius in intro- ductione in hi- ſtor. & rem li- terariam Sla- vorum. Anſelmus Pand. in Con- ſtant. Porphy- rog. Stredovsky in Sacra Mo- ranshift. 2.c.6. Chron.Ano- nymi c.1. apud Menken. T. III. Balb. Dec. 2. l. 2. c. 23. Sarnicius Annal. Polon. l. 4. co,
Strana 48
48 PRODROMUS ANNALIUM Ekhardus l. 27. c. 17. Chronicon vetuſtum Thu- ringiæ Teuto- nicum apud Menken. T. III. Goldaſtus de regni Boh. juribus & pri- vilegiis l. 2.c.1. Veſtphalius Pr�fat. T.I. monumento- rum inedito- rum. Croatia oriundum nomine Czechum cum nonnullis ſodalibus inde digreſſum in provincia, quæ Bohemia nuncupabatur con- ſediſſe. Sub idem tempus prodivere in lucem Chronica Magi- ſtri co , Coldicenſi, aliisque paſſim invenire licer, & manifeste id prodit Ekhardus , qui ait : tunc Saxones diſtinctos fuiſſe in nobiles ſeu Edelin= ge , ingenuos ſeu Frulinge, & Lûde seu Lassen ſerviles; quam vocem postremam Adamus Ursinus explicans, ait: Lassen eos dictos fuifse a veteribus Thuringis, qui bello ſuperati, vitaque donati ad Thuringo- rum agros excolendos ritu mancipiorum adhibebantur. Inter fabulas igitur & Germanorum ſatyras rejiciendum eſt Sklawen primigeniam lin- guæ theodiſcæ eſſe vocem , cujus durior enunciatio , triumque conſo- nantium Scl in una ſyllaba nulla interpoſita vocali conjunctio cum ger- manico facili, minimeque aſpero enunciandi genio pugnat. Bene vero vox hæc a proprio gentis nomine ad ſervos , & mancipia per Germanos detorta eſt. Nam cum Francorum Regum poreſtate aucta Slavi Srbi, Obotriti, Dalemincii, Luiticiique ditionibus ſuis exueren- tur, magnoque numero in ſervitutem bellis redacti paſſim per fora mancipiorum more venumdarentur , hæc Slavorum infelicitas nomini novo apud victores, hoftesque Germanos locum dedit, ut mancipia per synecdochen Sklawen compellare occiperent, totiusque gentis nomen quibusque ſervis , & infelicibus perſonis accommodarent. Quæ nominis novi fama co pervaſit poſtea, ut etiam ad alias gentès tranſi- ret , paſſimque linguis omnibus mancipia Slavorum compellatione indi- gitarentur , de qua re copioſius Goldastus, & Vestphalius vel ipſi Ger- mani Scriptores. Verofimillima autem eorum hiſtoricorum eſt Ety- mologia, qui Slavici nominis originem a S�áwa, quod gloriam , & laudem ſignificat, derivant, unde dicti Sfawni, Slawj, & Slawacy quaſi glorioſi, laudabiles, & celebres, quos vetuſtiſſimi Græci Scriptores juxta ipſam patriam nominis fignificationem Enetos appellarunt. Et profecto vera vocis hujus ſcriptio , enunciatioque non ab exteris lin- guis, ſed patria, virisque ſermonis Slavici gnaris repetenda eſt. Ve- tuſtus enim vitæ Mathildis ſcriptor , & Anonymus de converſione Carentanorum Slavos perpetuo vocat nulla litera c interjecta, idemque faciunt rerum Slavicarum ſcientiſſimi Adamus Bremenſis, Helmoldus, Coſmas, Kadlubecius, Boguphalus , Herberſteinius, Cromerus, alii- que. Cum vero indoli aliarum linguarum hic concurſus duarum con- ſonantium ſ & l in una ſyllaba, vocabulique initio adverſaretur, nul- lum-
48 PRODROMUS ANNALIUM Ekhardus l. 27. c. 17. Chronicon vetuſtum Thu- ringiæ Teuto- nicum apud Menken. T. III. Goldaſtus de regni Boh. juribus & pri- vilegiis l. 2.c.1. Veſtphalius Pr�fat. T.I. monumento- rum inedito- rum. Croatia oriundum nomine Czechum cum nonnullis ſodalibus inde digreſſum in provincia, quæ Bohemia nuncupabatur con- ſediſſe. Sub idem tempus prodivere in lucem Chronica Magi- ſtri co , Coldicenſi, aliisque paſſim invenire licer, & manifeste id prodit Ekhardus , qui ait : tunc Saxones diſtinctos fuiſſe in nobiles ſeu Edelin= ge , ingenuos ſeu Frulinge, & Lûde seu Lassen ſerviles; quam vocem postremam Adamus Ursinus explicans, ait: Lassen eos dictos fuifse a veteribus Thuringis, qui bello ſuperati, vitaque donati ad Thuringo- rum agros excolendos ritu mancipiorum adhibebantur. Inter fabulas igitur & Germanorum ſatyras rejiciendum eſt Sklawen primigeniam lin- guæ theodiſcæ eſſe vocem , cujus durior enunciatio , triumque conſo- nantium Scl in una ſyllaba nulla interpoſita vocali conjunctio cum ger- manico facili, minimeque aſpero enunciandi genio pugnat. Bene vero vox hæc a proprio gentis nomine ad ſervos , & mancipia per Germanos detorta eſt. Nam cum Francorum Regum poreſtate aucta Slavi Srbi, Obotriti, Dalemincii, Luiticiique ditionibus ſuis exueren- tur, magnoque numero in ſervitutem bellis redacti paſſim per fora mancipiorum more venumdarentur , hæc Slavorum infelicitas nomini novo apud victores, hoftesque Germanos locum dedit, ut mancipia per synecdochen Sklawen compellare occiperent, totiusque gentis nomen quibusque ſervis , & infelicibus perſonis accommodarent. Quæ nominis novi fama co pervaſit poſtea, ut etiam ad alias gentès tranſi- ret , paſſimque linguis omnibus mancipia Slavorum compellatione indi- gitarentur , de qua re copioſius Goldastus, & Vestphalius vel ipſi Ger- mani Scriptores. Verofimillima autem eorum hiſtoricorum eſt Ety- mologia, qui Slavici nominis originem a S�áwa, quod gloriam , & laudem ſignificat, derivant, unde dicti Sfawni, Slawj, & Slawacy quaſi glorioſi, laudabiles, & celebres, quos vetuſtiſſimi Græci Scriptores juxta ipſam patriam nominis fignificationem Enetos appellarunt. Et profecto vera vocis hujus ſcriptio , enunciatioque non ab exteris lin- guis, ſed patria, virisque ſermonis Slavici gnaris repetenda eſt. Ve- tuſtus enim vitæ Mathildis ſcriptor , & Anonymus de converſione Carentanorum Slavos perpetuo vocat nulla litera c interjecta, idemque faciunt rerum Slavicarum ſcientiſſimi Adamus Bremenſis, Helmoldus, Coſmas, Kadlubecius, Boguphalus , Herberſteinius, Cromerus, alii- que. Cum vero indoli aliarum linguarum hic concurſus duarum con- ſonantium ſ & l in una ſyllaba, vocabulique initio adverſaretur, nul- lum-
Strana 49
HAYECIANORUM. stri Pulkavæ de Tradenin Pragenſis olim ad S. Ægidium Recto- ris (c) ejusdem Imperatoris juſſu concinnata, in quibus pariter vir ille ſolers ſecutus vetuſtiſſimum Bohemiæ Scriptorem Cos- mam Pragenſis Eccleſiæ Decanum, Boemos genus Slavorum eſ- ſe, Slavos vero a turris Babylonicæ ſtructura demigraſſe osten- dit. In eandem ſententiam abiit Laurentius de Brzezina Acca- demiæ Pragenſis Magiſter in egregio opere, quod miro ordine, & concinnitate ex pervetuſtis Chronographis digeſſit. Æneas denique Silvius patria Senenſis, vir ſummæ fortunæ , Cæſaris primum Sigismundi a ſecretis conſiliis (d) tum orator, ſubinde in lumque hujus prope exemplum aliæ gentes in ſermone ſuo haberent, literas euphoniæ cauſa interjecerunt, Græci quidem x, latini c, ger- mani jam c jam ch, unde voces illæ IxNabol, Sclavi, Sklawen, & Schla- wen apud exteros enatæ. Guod quidem in innumeris aliis durioribus e Slavico translatis vocabulis etiam nunc Græci, Latini, Germanique Scriptores faciunt, cum plerumque plurium conſonantium concurſum interpoſitione vocalium, aut liquidarum leniunt. Vel una vox Sileſii exemplo ſit, qui primogenie veteribus Slavis Zleſane, & hodiernis Boemis Sleſácy dicuntur , quos latini literæ i interjectione Sileſios , Ger- mani duarum literarum ch adjectione Schleſier ſcribunt, enunciantque. () De Pulkava , & aliis Scriptoribus Boemiæ, deque eorum manuſcriptis, aut libris prælo mandatis agemus hoc opuſculo poſterius, cum Catalogum Hiſtoricorum ab Hayecio ad opus ſuum concinnan- dum adhibitorum retulerimus. (d) Sigismundo Cæſari Æneam Silvium a ſecretis fuiſſe nuſpiam legitur, bene vero Cæſari Friderico III. quem alii V. faciunt , a quo etiam laurea Poëtica donatus eſt. Neque enim ex eo quod Silvius cauſam Sigismundi, & Boemorum in Concilio Baſileenſi retulerit, re- cte concluditur : Sigismundo a ſecretis fuiſſe, id enim ad eum pertine- bat tanquam Generalem Agentem, Procuratorem, Notariumque dicti Concilii, quæ tum munia obibat. Porro cum Hayecius ſcribit Sil- vium in patria ſua fuiſſe Epiſcopum id de Senis urbe, non Corſignano natalium ſuorum non contemnendo oppido, ubi poſtea Epiſcopatum fundavit , a ſuoque nomine Pinzam appellavit, intelligendum eſt. Senæ enim eo tempore adhuc non tantum nomen urbis, ſed regionis etiam & reipublicæ in Etruria erat, sic enim ipſe Æneas Silvius: Civitas Senenfis G Platina in Rom. Pont. Budeus in Lexiso. 49 ha-
HAYECIANORUM. stri Pulkavæ de Tradenin Pragenſis olim ad S. Ægidium Recto- ris (c) ejusdem Imperatoris juſſu concinnata, in quibus pariter vir ille ſolers ſecutus vetuſtiſſimum Bohemiæ Scriptorem Cos- mam Pragenſis Eccleſiæ Decanum, Boemos genus Slavorum eſ- ſe, Slavos vero a turris Babylonicæ ſtructura demigraſſe osten- dit. In eandem ſententiam abiit Laurentius de Brzezina Acca- demiæ Pragenſis Magiſter in egregio opere, quod miro ordine, & concinnitate ex pervetuſtis Chronographis digeſſit. Æneas denique Silvius patria Senenſis, vir ſummæ fortunæ , Cæſaris primum Sigismundi a ſecretis conſiliis (d) tum orator, ſubinde in lumque hujus prope exemplum aliæ gentes in ſermone ſuo haberent, literas euphoniæ cauſa interjecerunt, Græci quidem x, latini c, ger- mani jam c jam ch, unde voces illæ IxNabol, Sclavi, Sklawen, & Schla- wen apud exteros enatæ. Guod quidem in innumeris aliis durioribus e Slavico translatis vocabulis etiam nunc Græci, Latini, Germanique Scriptores faciunt, cum plerumque plurium conſonantium concurſum interpoſitione vocalium, aut liquidarum leniunt. Vel una vox Sileſii exemplo ſit, qui primogenie veteribus Slavis Zleſane, & hodiernis Boemis Sleſácy dicuntur , quos latini literæ i interjectione Sileſios , Ger- mani duarum literarum ch adjectione Schleſier ſcribunt, enunciantque. () De Pulkava , & aliis Scriptoribus Boemiæ, deque eorum manuſcriptis, aut libris prælo mandatis agemus hoc opuſculo poſterius, cum Catalogum Hiſtoricorum ab Hayecio ad opus ſuum concinnan- dum adhibitorum retulerimus. (d) Sigismundo Cæſari Æneam Silvium a ſecretis fuiſſe nuſpiam legitur, bene vero Cæſari Friderico III. quem alii V. faciunt , a quo etiam laurea Poëtica donatus eſt. Neque enim ex eo quod Silvius cauſam Sigismundi, & Boemorum in Concilio Baſileenſi retulerit, re- cte concluditur : Sigismundo a ſecretis fuiſſe, id enim ad eum pertine- bat tanquam Generalem Agentem, Procuratorem, Notariumque dicti Concilii, quæ tum munia obibat. Porro cum Hayecius ſcribit Sil- vium in patria ſua fuiſſe Epiſcopum id de Senis urbe, non Corſignano natalium ſuorum non contemnendo oppido, ubi poſtea Epiſcopatum fundavit , a ſuoque nomine Pinzam appellavit, intelligendum eſt. Senæ enim eo tempore adhuc non tantum nomen urbis, ſed regionis etiam & reipublicæ in Etruria erat, sic enim ipſe Æneas Silvius: Civitas Senenfis G Platina in Rom. Pont. Budeus in Lexiso. 49 ha-
Strana 50
50 PRODROMUS ANNALIUM in patria Epiſcopus , Romanus denique Pontifex nomine Pii no- tus, ſociata opera cum Joanne Tauſchecio Pragenſi ſcriba ei- dem labori ſe ſe immerſit gratia Alphonſi Aragonum Regis, cui hiſtoriam de Boemicæ nationis ortu , & geſtis condere parabat. Is in ſcriptionis decurſu lepide deridens tumidam Boemorum na- tionem , quod originis ſuæ initia abusque turris Babylonicæ molimine jactare audeat , faciatque perinde , ut ſi ortum ſuum ex ipſo Paradiſo arceſſere velit, præmittit veroſimilius eſſe : eam regionem , quam hodie Boemiam dicimus, Teutones olim tenuiſ- ſe, ſenſimque ſubintraſſe Bojemos. (c) Probat id ex Strabone cujus alicubi verba ſunt: Teutonum ampliſſima natio ad usque Tartariæ limites ſe protendit. Liquet ex his graviter illos fuiſſe hallucinatos, qui auſi ſunt aſſerere : Dalmatas , ſeu Slavos hanc ipſam regionem, quam hodie Boemi habitant, ſub ipſum jam commune orbis naufra- gium ſibi addixiſſe, atque in hodiernum diem incolere, quod quam procul a vero ſit , vel inde colligas licet, quod Boemum inter & Czechum maxima ſit diſcrepantia, quodque Bohemia & Czechia non congruant. Pronius ergo crediderim Czechiam a Czechis nuncupari, (f) quemadmodum Bavariam dici a Ba- Dva- Æneas Sil- hac tempeſtate noſtra poſt Florentiam primum in Etruria locum, agrumqus late vius in hiſl. de patentem obtinet, pluribus , & ambitioſis oppilis , caſtellisque dominatur. rebus Frid. III. (e) Czechos ſcribere volebat Silvius: nam Bojemos, ſeu Bojos gentem quoque fuiſſe Teutonicam ſeu Germanicam Silvio rebus in hiſtoricis, Geographicisque expertiſſimo incognitum non erat. Por- ro verba Strabonis, quæ Silvius refert, hæc ſunt : Senones Suevorum natio partim intra, partim extra Silvam habitant Getarum contermina genti, ſuevo- rum quidem gens ampliſſima: e Rheno ſiquidem usque ad Albim pervenit flu- vium , corum ctiam portio trans Albim loca depaſcitur , quemadmodum Emon- duri, & Laucoſargi. (f) Veroſimilius hic quidem loci Hayecius Czechiam a Czechis derivavit , quam poſtea reliqui operis perſecutione , & cum primis ad annum 644. ſtatuerit, cum patriam, gentemque noſtram univerſam nomen a Czecho accepiſſe aſſerit. Non deſunt enim authores, ho- dierni cumprimis Critici, qui omnes Czechi memorias inter aniles fabulas re- Æneas Sil- vius hiſt. Bo- jem. c. 1. Cromerus l. 1. hiſt. Polon.
50 PRODROMUS ANNALIUM in patria Epiſcopus , Romanus denique Pontifex nomine Pii no- tus, ſociata opera cum Joanne Tauſchecio Pragenſi ſcriba ei- dem labori ſe ſe immerſit gratia Alphonſi Aragonum Regis, cui hiſtoriam de Boemicæ nationis ortu , & geſtis condere parabat. Is in ſcriptionis decurſu lepide deridens tumidam Boemorum na- tionem , quod originis ſuæ initia abusque turris Babylonicæ molimine jactare audeat , faciatque perinde , ut ſi ortum ſuum ex ipſo Paradiſo arceſſere velit, præmittit veroſimilius eſſe : eam regionem , quam hodie Boemiam dicimus, Teutones olim tenuiſ- ſe, ſenſimque ſubintraſſe Bojemos. (c) Probat id ex Strabone cujus alicubi verba ſunt: Teutonum ampliſſima natio ad usque Tartariæ limites ſe protendit. Liquet ex his graviter illos fuiſſe hallucinatos, qui auſi ſunt aſſerere : Dalmatas , ſeu Slavos hanc ipſam regionem, quam hodie Boemi habitant, ſub ipſum jam commune orbis naufra- gium ſibi addixiſſe, atque in hodiernum diem incolere, quod quam procul a vero ſit , vel inde colligas licet, quod Boemum inter & Czechum maxima ſit diſcrepantia, quodque Bohemia & Czechia non congruant. Pronius ergo crediderim Czechiam a Czechis nuncupari, (f) quemadmodum Bavariam dici a Ba- Dva- Æneas Sil- hac tempeſtate noſtra poſt Florentiam primum in Etruria locum, agrumqus late vius in hiſl. de patentem obtinet, pluribus , & ambitioſis oppilis , caſtellisque dominatur. rebus Frid. III. (e) Czechos ſcribere volebat Silvius: nam Bojemos, ſeu Bojos gentem quoque fuiſſe Teutonicam ſeu Germanicam Silvio rebus in hiſtoricis, Geographicisque expertiſſimo incognitum non erat. Por- ro verba Strabonis, quæ Silvius refert, hæc ſunt : Senones Suevorum natio partim intra, partim extra Silvam habitant Getarum contermina genti, ſuevo- rum quidem gens ampliſſima: e Rheno ſiquidem usque ad Albim pervenit flu- vium , corum ctiam portio trans Albim loca depaſcitur , quemadmodum Emon- duri, & Laucoſargi. (f) Veroſimilius hic quidem loci Hayecius Czechiam a Czechis derivavit , quam poſtea reliqui operis perſecutione , & cum primis ad annum 644. ſtatuerit, cum patriam, gentemque noſtram univerſam nomen a Czecho accepiſſe aſſerit. Non deſunt enim authores, ho- dierni cumprimis Critici, qui omnes Czechi memorias inter aniles fabulas re- Æneas Sil- vius hiſt. Bo- jem. c. 1. Cromerus l. 1. hiſt. Polon.
Strana 51
HAYECIANORUM. 51 relegant, Czechumque posteriorum noſtrorum hiſtoricorum figmen- tum eſſe multis rationibus inducti ſuſpicantur. Sententiæ hujus acer- rimum propugnatorem inter noſtros agit Schleinicius Epiſcopus Lito- mericenſis , qui negat unquam Czechum exſtitiſſe , aut ſi certe quem admittit, haud alium ab eo fuiſſe aſſerit, quem Francici Chronogra- Annales phi Lechonem, Saxonici vero rectius Czechum, & Czechonem no- Franco Fuld. minent , quique ſæculi noni exordio contra Carolum Magnum milita- ad ann. 805. verit, ac denique belli glorioſus occubuerit. Hanc Schleinicii tan- Sigeb.Gem. quam ſcriptoris novitii ſententiam , ceteris patriis hiſtoriographis mi-blac.ad an- num 806. nus cognitam, imo maxime adverſantem non modo Balbinus vehe- menter admiratur , ſed pluribus locis etiam ſugillat , ridet , ſatyrico- que aceto perfundit. Nolim hic ego ceteras Schleinicii opiniones, quæ minimum probabilitatis habent, quasque merito Balbinus para- doxa vocat, imo integris capitibus explodit, defendere, at Czechi impugnatio a Schleinicio attentata indigne fert Balbini, ceterum ab hiſtoria Boemiæ meritiſſimi viri riſus , & Sarcaſmos , utpote quæ pluri- mum præſidii habet & ab authoritate hiſtorica, Chronologicaque, & ab re ipſa , ac ratione : quanquam minus feliciter hanc aleam Schleinicius attentaverit , inermibusque illis Kranzianæ Vandaliæ armis, patriæque ſuæ Miſniæ præjudiciis ad inveteratam Czechi opinionem expugnan- dam uſus fit. Balbinus vero ſententiam hanc non aliis evertit argu- mentis , quam auctoritatibus hiſtoricorum patriorum , quæ quidem plu- rimum haberent ponderis, roborisque, si vetustæ eſsent, si vel unam ſæculo XIV. priorem attuliſſet. At cum omnium primi patriæ noſtræ hiſtoriographi , qui Czechum in lucem protulerunt, ex memorato ſæ- culo ſint, quisque pro ſua prudentia facile diſpiciet hiſtoricorum iſto- rum ſæculis novem , & ultra poſteriorum authoritatem non tanti repu- tandam eſſe, quin Schleinicio, aliisque in dubium vocare, & melio- ribus habitis indiciis penitus negare licuerit. Multa contentione adniſus ſum , ut eruerem , quisnam ex hiſto- ricis primis Czechum in lucem protulerit. Pro Merignola stat Haye- cius, alii Pulkavam ſuſpicati ſunt, at ego utroque priorem, inter Po- lonos quidem Boguphalum , inter patrios vero Dalemilum Mezericz- ky, deprehendi. Boguphalus erat Epiſcopus Poſnanienſis in Polonia, Dlugoſſus juxtaque Joannem Diugoſſum mortuus eſt anno 1253. Dalemilus erat hist Polon. ad h. a. Canonicus Vetero-Boleslavienſis in Boemia, vixitque eodem cum Bo- gupnalo ſæculo, verum longius vitam ſuam usque ad ſæculum deci- mum quartum perduxit. Uterque Czechum, Lechum imo & Ruſſum G 2 non MS. Schlei- nicii Biblioth. Rev. Ac Excell. Epiſc. Lit. Balhinus Dec. 1. l. 2.c. 17. c. 13. c. 14. c. 15. & 16.
HAYECIANORUM. 51 relegant, Czechumque posteriorum noſtrorum hiſtoricorum figmen- tum eſſe multis rationibus inducti ſuſpicantur. Sententiæ hujus acer- rimum propugnatorem inter noſtros agit Schleinicius Epiſcopus Lito- mericenſis , qui negat unquam Czechum exſtitiſſe , aut ſi certe quem admittit, haud alium ab eo fuiſſe aſſerit, quem Francici Chronogra- Annales phi Lechonem, Saxonici vero rectius Czechum, & Czechonem no- Franco Fuld. minent , quique ſæculi noni exordio contra Carolum Magnum milita- ad ann. 805. verit, ac denique belli glorioſus occubuerit. Hanc Schleinicii tan- Sigeb.Gem. quam ſcriptoris novitii ſententiam , ceteris patriis hiſtoriographis mi-blac.ad an- num 806. nus cognitam, imo maxime adverſantem non modo Balbinus vehe- menter admiratur , ſed pluribus locis etiam ſugillat , ridet , ſatyrico- que aceto perfundit. Nolim hic ego ceteras Schleinicii opiniones, quæ minimum probabilitatis habent, quasque merito Balbinus para- doxa vocat, imo integris capitibus explodit, defendere, at Czechi impugnatio a Schleinicio attentata indigne fert Balbini, ceterum ab hiſtoria Boemiæ meritiſſimi viri riſus , & Sarcaſmos , utpote quæ pluri- mum præſidii habet & ab authoritate hiſtorica, Chronologicaque, & ab re ipſa , ac ratione : quanquam minus feliciter hanc aleam Schleinicius attentaverit , inermibusque illis Kranzianæ Vandaliæ armis, patriæque ſuæ Miſniæ præjudiciis ad inveteratam Czechi opinionem expugnan- dam uſus fit. Balbinus vero ſententiam hanc non aliis evertit argu- mentis , quam auctoritatibus hiſtoricorum patriorum , quæ quidem plu- rimum haberent ponderis, roborisque, si vetustæ eſsent, si vel unam ſæculo XIV. priorem attuliſſet. At cum omnium primi patriæ noſtræ hiſtoriographi , qui Czechum in lucem protulerunt, ex memorato ſæ- culo ſint, quisque pro ſua prudentia facile diſpiciet hiſtoricorum iſto- rum ſæculis novem , & ultra poſteriorum authoritatem non tanti repu- tandam eſſe, quin Schleinicio, aliisque in dubium vocare, & melio- ribus habitis indiciis penitus negare licuerit. Multa contentione adniſus ſum , ut eruerem , quisnam ex hiſto- ricis primis Czechum in lucem protulerit. Pro Merignola stat Haye- cius, alii Pulkavam ſuſpicati ſunt, at ego utroque priorem, inter Po- lonos quidem Boguphalum , inter patrios vero Dalemilum Mezericz- ky, deprehendi. Boguphalus erat Epiſcopus Poſnanienſis in Polonia, Dlugoſſus juxtaque Joannem Diugoſſum mortuus eſt anno 1253. Dalemilus erat hist Polon. ad h. a. Canonicus Vetero-Boleslavienſis in Boemia, vixitque eodem cum Bo- gupnalo ſæculo, verum longius vitam ſuam usque ad ſæculum deci- mum quartum perduxit. Uterque Czechum, Lechum imo & Ruſſum G 2 non MS. Schlei- nicii Biblioth. Rev. Ac Excell. Epiſc. Lit. Balhinus Dec. 1. l. 2.c. 17. c. 13. c. 14. c. 15. & 16.
Strana 52
52 PRODROMUS ANNALIUM non alio fundamento, rationeque, quam nominis etymologia a Cze- chis , Lechis , Ruſſisque petita retulit , nam non minus hic ac ille tot figmentis memorias horum fratrum reſperſit, ut hiſtoria, Chronolo- gia, criſis, ratioque mera eos ſomnia & fabulas retuliſſe altum clami- tent. Boguphalus quidem Czechum, Lechum , Ruſſumque Pani Pan- nonii Principis, Japheti Abnepotis filios , ipſumque Nemrodum jam Slavum facit; Lechos jam ſub Rege Aſſuero ſibi Cracum Regem conſtituiſſe memorat ; mox rurſum ſui immemor, Ruſſos a Slavico vocabulo Ruczi quod equitantium multitudinem fignificare ait, derivat. Dalemilus non minus fabulatur: nam Czecho contra omnium aliorum poſteriorum ſcriptorum mentem ſex plane fratres affingit , totque male concinnatas itineris , & fugæ circumſtantias refert , quæ plane perſua- deant eum Poeſin potius, quam hiſtoriam rythmis ſuis ſectatum eſſe. Multum tamen hæc de Czecho , Lechoque perſuaſio quibuscun- que demum authoribus prognata apud nos roborata ac confirmata est Caroli IV, ævo, quam videlicet tum Merignola & Pulkava amplexi ſunt. Inter Polonos vero, quantum comperire mihi hactenus licuit, nonnihil poſterius ſæculo XV. increbuit, cum eam primi Dlugoſſus ac Commentator in Vincentium Kadlubek, denique Guagninus, Mie- chovius cæterique ſecuti ſunt ; ſed tam diverſis fugæ , & tranſitus ad nos cauſis, tam variis loci, temporis, rerumque ceterarum circumstan- tiis, ut ſingulorum relatione nova prope de Czecho, Lechoque na- ſceretur hiſtoria. Poloni plerumque hos fratres primum in Polonia conſediſſe , Lechum ſeniorem fratrum fuiſſe , illiusque beneficio Boe- miam a Czecho impetratam memorant, cum contra omnia hæc ne- gent Boemi, Czechoque ſuo has prærogativas vendicent. Verum primi, vetuſtiſſimique noſtri ſcriptores Coſmas , & Chri- ſtannus non modo non Czechi, ſed nec ipſorum Czechorum nominis meminerunt , regionemque noſtram non aliter quam Boemiam , inco- las vero Slavos Boemiæ vocant, quod etiam exteri prope omnes ſcriptores usque ad ſæculum XIII. faciunt , adeo ut tacito Czechorum nomine regionem plurali nomine Boemias , aut Sclaviam , Sclavoniam- que appellent, neque prioribus ſæculis unum aliquem Ducem, ſed plures Regulos, Duces , Optimatesque præfuiſſe memorent. Coſmæ quidem temporibus , ſcripſit autem ſæculo duodecimo, nihil de Czecho, pri- moque gentis noſtræ fundatore inter ipſos Patriæ noſtræ homines certi conſtitiſſe, ipſe luculentiſſime teſtatur his verbis: Has ſolitudines quisquis fuit ille hominum , incertum eſt, quot in animabus, poſtquam intravit, quæ- rens Coſmas l. 1. Chron. Boh,
52 PRODROMUS ANNALIUM non alio fundamento, rationeque, quam nominis etymologia a Cze- chis , Lechis , Ruſſisque petita retulit , nam non minus hic ac ille tot figmentis memorias horum fratrum reſperſit, ut hiſtoria, Chronolo- gia, criſis, ratioque mera eos ſomnia & fabulas retuliſſe altum clami- tent. Boguphalus quidem Czechum, Lechum , Ruſſumque Pani Pan- nonii Principis, Japheti Abnepotis filios , ipſumque Nemrodum jam Slavum facit; Lechos jam ſub Rege Aſſuero ſibi Cracum Regem conſtituiſſe memorat ; mox rurſum ſui immemor, Ruſſos a Slavico vocabulo Ruczi quod equitantium multitudinem fignificare ait, derivat. Dalemilus non minus fabulatur: nam Czecho contra omnium aliorum poſteriorum ſcriptorum mentem ſex plane fratres affingit , totque male concinnatas itineris , & fugæ circumſtantias refert , quæ plane perſua- deant eum Poeſin potius, quam hiſtoriam rythmis ſuis ſectatum eſſe. Multum tamen hæc de Czecho , Lechoque perſuaſio quibuscun- que demum authoribus prognata apud nos roborata ac confirmata est Caroli IV, ævo, quam videlicet tum Merignola & Pulkava amplexi ſunt. Inter Polonos vero, quantum comperire mihi hactenus licuit, nonnihil poſterius ſæculo XV. increbuit, cum eam primi Dlugoſſus ac Commentator in Vincentium Kadlubek, denique Guagninus, Mie- chovius cæterique ſecuti ſunt ; ſed tam diverſis fugæ , & tranſitus ad nos cauſis, tam variis loci, temporis, rerumque ceterarum circumstan- tiis, ut ſingulorum relatione nova prope de Czecho, Lechoque na- ſceretur hiſtoria. Poloni plerumque hos fratres primum in Polonia conſediſſe , Lechum ſeniorem fratrum fuiſſe , illiusque beneficio Boe- miam a Czecho impetratam memorant, cum contra omnia hæc ne- gent Boemi, Czechoque ſuo has prærogativas vendicent. Verum primi, vetuſtiſſimique noſtri ſcriptores Coſmas , & Chri- ſtannus non modo non Czechi, ſed nec ipſorum Czechorum nominis meminerunt , regionemque noſtram non aliter quam Boemiam , inco- las vero Slavos Boemiæ vocant, quod etiam exteri prope omnes ſcriptores usque ad ſæculum XIII. faciunt , adeo ut tacito Czechorum nomine regionem plurali nomine Boemias , aut Sclaviam , Sclavoniam- que appellent, neque prioribus ſæculis unum aliquem Ducem, ſed plures Regulos, Duces , Optimatesque præfuiſſe memorent. Coſmæ quidem temporibus , ſcripſit autem ſæculo duodecimo, nihil de Czecho, pri- moque gentis noſtræ fundatore inter ipſos Patriæ noſtræ homines certi conſtitiſſe, ipſe luculentiſſime teſtatur his verbis: Has ſolitudines quisquis fuit ille hominum , incertum eſt, quot in animabus, poſtquam intravit, quæ- rens Coſmas l. 1. Chron. Boh,
Strana 53
HAYECIANORUM. 53 rens loca humanis habitationibus opportuna, perluſtravit, & ut reor, circa montem Rip inter duos fluvios ſcilicet Ogram, & Vultavam primas poſuit ſedes. Dein vero conjecturam ſuam proſequens , cum veroſimillime de Bojis, Bojemisque a Livio, Tacito, Vellejo Paterculo, Plinio, Straboneque relatis vix notitiam habuiſſe videatur , ſuſpicatur Boemiam dictam a Boemo, quem primum gentis noſtræ Authorem ariolatur. Ubi Coſ- mas de omnium primo incola, & patriæ noſtræ habitatore conjecturam ſuam aperit , hallucinanturque illi , qui contendunt Coſmam Germa- num fuiſſe, atque propterea falſo perſuaſum, Czechos latine appel- lari Bohemos, eumque maluiſſe proprie latinum vocabulum Boemus, quam alterum Slavicum Czechus adhibere. Nam palam eſt: Coſman loqui de primo habitatore poſt diluvium, in quæ tempora nemo no- ſtrorum hiſtoricorum facile Czechum rejecerit. Sic autem Coſmas Bohemum hunc loquentem inducit: Salve terra fatalis mille votis quæfita nobis, olim diluvii tempore viduata homine. Eruditiſſime hunc in locum Glafeys: ſi Coſmas attente legatur, videre licet eum de temporibus ante Crocum, nec de Czecho, cujus posteriores ſcriptores memine- runt , quidquam ſciviſſe. Et Dictionarium Criticum vulgo de Tre- voux : Coſmas nomen Boemorum ducit ab aliquo, neſcio quo Boe- mo , ſed id inter aniles fabulas reponendum eſt. Chriſtannus perantiquus , & ut plerisque videtur primus ſcriptor Boemiæ, hiſtoriam ſuam & incunabula gentis nostræ, præterito peni- tus Czecho , orditur his verbis : At vero Slavi Boemiæ, & dein primum Principem, Ducemque Premysl ſtatuit. Aliis etiam locis non obſcure innuit Czechorum nomen ſibi aut incognitum, aut tum ufitatum non fuiſſe , ſanctam Ludmillam enim ex provincia Slavorum quæ Pſſov antiqui- tus nuncupabatur , fuiſſe ait , cum non incognitum ſit , ſanctam hanc ip- ſa in Czechia Melnicii editam. Vincentius Kadlubek Epiſcopus Cra- covienſis primus rerum Polonicarum hiſtoriographus , uno ſæculo Coſma noſtro poſterior adhuc Czechum, Lechumque ignoravit. Leſ- conem quidem adfert, ſed eum diverſiſſimum a Lecho Czechi noſtri fratre, aurificem enim fuiſſe ait , Leſconisque nomen ab aſtutia inve- niſſe , quod exercitum Alexandri M. per Moraviam , Sileſiamque in Poloniam ingreſſum deluſerit , vicerit , profugaveritque , quo merito Principatum Polonorum obtinuerit. A Leſcone vero tertio C. Julium Cæſarem prælio ſuperatum , pactoque eidem ſororem Cæſaris Juliam in matrimonium datam eſſe, & plura alia anilia, magisque vaniora, quam quæ Luciani Gallus viderit. Benjamin Tudelenſis in ſuo itine- G 3 ra- Glafeys in hiſt. diplom. Regni Boh. c.1. Dictionaire de Trevoux verho: Bohéme Chriſtan. nus in vita & paſſione SS. Ludmill & Wenceslai. Vincentius Kadlubek epi- ftol. 8. & 10. Benjamin
HAYECIANORUM. 53 rens loca humanis habitationibus opportuna, perluſtravit, & ut reor, circa montem Rip inter duos fluvios ſcilicet Ogram, & Vultavam primas poſuit ſedes. Dein vero conjecturam ſuam proſequens , cum veroſimillime de Bojis, Bojemisque a Livio, Tacito, Vellejo Paterculo, Plinio, Straboneque relatis vix notitiam habuiſſe videatur , ſuſpicatur Boemiam dictam a Boemo, quem primum gentis noſtræ Authorem ariolatur. Ubi Coſ- mas de omnium primo incola, & patriæ noſtræ habitatore conjecturam ſuam aperit , hallucinanturque illi , qui contendunt Coſmam Germa- num fuiſſe, atque propterea falſo perſuaſum, Czechos latine appel- lari Bohemos, eumque maluiſſe proprie latinum vocabulum Boemus, quam alterum Slavicum Czechus adhibere. Nam palam eſt: Coſman loqui de primo habitatore poſt diluvium, in quæ tempora nemo no- ſtrorum hiſtoricorum facile Czechum rejecerit. Sic autem Coſmas Bohemum hunc loquentem inducit: Salve terra fatalis mille votis quæfita nobis, olim diluvii tempore viduata homine. Eruditiſſime hunc in locum Glafeys: ſi Coſmas attente legatur, videre licet eum de temporibus ante Crocum, nec de Czecho, cujus posteriores ſcriptores memine- runt , quidquam ſciviſſe. Et Dictionarium Criticum vulgo de Tre- voux : Coſmas nomen Boemorum ducit ab aliquo, neſcio quo Boe- mo , ſed id inter aniles fabulas reponendum eſt. Chriſtannus perantiquus , & ut plerisque videtur primus ſcriptor Boemiæ, hiſtoriam ſuam & incunabula gentis nostræ, præterito peni- tus Czecho , orditur his verbis : At vero Slavi Boemiæ, & dein primum Principem, Ducemque Premysl ſtatuit. Aliis etiam locis non obſcure innuit Czechorum nomen ſibi aut incognitum, aut tum ufitatum non fuiſſe , ſanctam Ludmillam enim ex provincia Slavorum quæ Pſſov antiqui- tus nuncupabatur , fuiſſe ait , cum non incognitum ſit , ſanctam hanc ip- ſa in Czechia Melnicii editam. Vincentius Kadlubek Epiſcopus Cra- covienſis primus rerum Polonicarum hiſtoriographus , uno ſæculo Coſma noſtro poſterior adhuc Czechum, Lechumque ignoravit. Leſ- conem quidem adfert, ſed eum diverſiſſimum a Lecho Czechi noſtri fratre, aurificem enim fuiſſe ait , Leſconisque nomen ab aſtutia inve- niſſe , quod exercitum Alexandri M. per Moraviam , Sileſiamque in Poloniam ingreſſum deluſerit , vicerit , profugaveritque , quo merito Principatum Polonorum obtinuerit. A Leſcone vero tertio C. Julium Cæſarem prælio ſuperatum , pactoque eidem ſororem Cæſaris Juliam in matrimonium datam eſſe, & plura alia anilia, magisque vaniora, quam quæ Luciani Gallus viderit. Benjamin Tudelenſis in ſuo itine- G 3 ra- Glafeys in hiſt. diplom. Regni Boh. c.1. Dictionaire de Trevoux verho: Bohéme Chriſtan. nus in vita & paſſione SS. Ludmill & Wenceslai. Vincentius Kadlubek epi- ftol. 8. & 10. Benjamin
Strana 54
PRODROMUS ANNALIUM 54 Tudelenſis in rario, quod ſæculo XII. ſcripſit, quodque Conſtantin l'Empereur no- ſuo itinerario. tis illuſtravit, Bohemiam necdum Czechiam, ſed Sclavoniam vocat, Bzovius in ita enim ait : Hinc ulterius in Bohemiæ regionem devenitur, quæque ibi voca- vita S. Adalb. tur, Praga Sclavoni� initium eſt. Idem habet vita vetuſta S. Adalberti, Acta SS. Be- quam vulgavit Bzovius ex vetuſtiſſimo Ms. Caſſinenſi, item altera quæ nedicti ſ�c. V. exstat in Actis Sanctorum Benedicti. Monachus Anonymus Coſmæ co- Chronici Coſmna emen- ævus , qui Coſmam variis additionibus auxit , atque usque ad annum dationes & 1162. continuavit nullo loco ſeu Czechum, ſeu Czechos refert. Ja- addit. e Codice roslao ſeu Continuatori Coſmæ ſæculi XIII. hiſtoriographo nonniſi lu- Dresd. apud ſtris aliquot Dalemilo anteriori hoc ipſum etiam Czechi nomen inco- Menk. T. III. gnitum fuit, Coſmam enim referens etiam Boemiam a Boemo deri- Jar oslaus vat, & binis locis Ducum Boemiæ ſeriem recenſens, primum statuit in Continuat. Cojinæ Viennæ Przimislaum. Manuſcriptum Teutonicum vetus hiſtoriæ Dalemili aut an. 1752. ed.ta. coævum, aut non longe poſterius rythmis ſimpliciſſimis Germanicis Ms. Biblio. concinnatum, nulla mentione Czechi facta , Primisiaum primum Du- thecæ Metrop. cem ſtatuit. Petrus Abbas Zbraslavienſis, qui ad initium ſæculi XIV. ſub G.33. fol. 1. Chronica Joanne Rege Bohemiæ ſcripſit, ac proinde Dalemilo convixit, inquit: Aul�Reg. c.29. Veterum Chronicarum referunt hiſtoriæ, quod ad regendam terram Boemiæ quidam Franc. in Ruſticus Primislaus nomine aſſumptus ſit ab aratro pro primo principe, & Duce. Contin. Coſm� Eadem habet Franciſcus Can. Prag. Neplaho Abbas Opatovicenſis, qui Prag. 1754. Chronicon ſuum Caroli IV. Imperio congeſlit, hiſtoria Czechi, Lechique edita. abſtinuit, primasque etiam ſæpe memorato Przemislao defert. Joannes Chronicon Opatovicenſe Polonus ejusdem plane ætatis, nam anno 1359. hiſtoriam ſuam ſcrip- apud Hieron. ſit, nec mentionem Czechi, aut Lechi facit , communi illo vererum Pezium T. II. Polonorum errore Cracum in tempora Alexandro M. priora rejicit, ſoannis Chronicon. Po- primumque Poloniæ Principem ſtatuit. Alter Anonymus Polonus ejus- len, apudSom- dem ſæculi XIV. jam ad exitum currentis ſcriptor primum ultro igno- mersberg. in rationem ſuam profitetur, quid de origine gentis Polonorum defi- ſcriptorib. Sileſ. niendum eſſet, mox tamen ſubjungit : ſe fe in Chronicis Boemorum Anozymi Poloni Coron. legiſſe : duos fratres Slavos Czechum & Lechum , illum genti Bohemi- cæ , iſtum Polonicx authorem fuiſſe ; ſed & ipſe adhuc Lechitas ſuos anud eund. uitra Alexandri M. ævum repetit. Scilicet illud ipſum tempus erat, Sonmersberg. eum Dalemili noſtri, Merignolæ, ac cum primis Pulkavæ Chronica eriam Polonis innoteſcere cepere , illud ipſum inquam ſæculum , cum Czechi opinio omnibus noſtris veteribus Chronographis incognita fami- liam ducere inter hiſtoricos occeperat, quanquam eriam poſtea tum inter Boemos,tumPolonos non defperint,qui re diligentius excuſſaCzechorum, & Czechiæ nomen aliunde repetendum eſſe judicaverint, Fatendum igi- tur
PRODROMUS ANNALIUM 54 Tudelenſis in rario, quod ſæculo XII. ſcripſit, quodque Conſtantin l'Empereur no- ſuo itinerario. tis illuſtravit, Bohemiam necdum Czechiam, ſed Sclavoniam vocat, Bzovius in ita enim ait : Hinc ulterius in Bohemiæ regionem devenitur, quæque ibi voca- vita S. Adalb. tur, Praga Sclavoni� initium eſt. Idem habet vita vetuſta S. Adalberti, Acta SS. Be- quam vulgavit Bzovius ex vetuſtiſſimo Ms. Caſſinenſi, item altera quæ nedicti ſ�c. V. exstat in Actis Sanctorum Benedicti. Monachus Anonymus Coſmæ co- Chronici Coſmna emen- ævus , qui Coſmam variis additionibus auxit , atque usque ad annum dationes & 1162. continuavit nullo loco ſeu Czechum, ſeu Czechos refert. Ja- addit. e Codice roslao ſeu Continuatori Coſmæ ſæculi XIII. hiſtoriographo nonniſi lu- Dresd. apud ſtris aliquot Dalemilo anteriori hoc ipſum etiam Czechi nomen inco- Menk. T. III. gnitum fuit, Coſmam enim referens etiam Boemiam a Boemo deri- Jar oslaus vat, & binis locis Ducum Boemiæ ſeriem recenſens, primum statuit in Continuat. Cojinæ Viennæ Przimislaum. Manuſcriptum Teutonicum vetus hiſtoriæ Dalemili aut an. 1752. ed.ta. coævum, aut non longe poſterius rythmis ſimpliciſſimis Germanicis Ms. Biblio. concinnatum, nulla mentione Czechi facta , Primisiaum primum Du- thecæ Metrop. cem ſtatuit. Petrus Abbas Zbraslavienſis, qui ad initium ſæculi XIV. ſub G.33. fol. 1. Chronica Joanne Rege Bohemiæ ſcripſit, ac proinde Dalemilo convixit, inquit: Aul�Reg. c.29. Veterum Chronicarum referunt hiſtoriæ, quod ad regendam terram Boemiæ quidam Franc. in Ruſticus Primislaus nomine aſſumptus ſit ab aratro pro primo principe, & Duce. Contin. Coſm� Eadem habet Franciſcus Can. Prag. Neplaho Abbas Opatovicenſis, qui Prag. 1754. Chronicon ſuum Caroli IV. Imperio congeſlit, hiſtoria Czechi, Lechique edita. abſtinuit, primasque etiam ſæpe memorato Przemislao defert. Joannes Chronicon Opatovicenſe Polonus ejusdem plane ætatis, nam anno 1359. hiſtoriam ſuam ſcrip- apud Hieron. ſit, nec mentionem Czechi, aut Lechi facit , communi illo vererum Pezium T. II. Polonorum errore Cracum in tempora Alexandro M. priora rejicit, ſoannis Chronicon. Po- primumque Poloniæ Principem ſtatuit. Alter Anonymus Polonus ejus- len, apudSom- dem ſæculi XIV. jam ad exitum currentis ſcriptor primum ultro igno- mersberg. in rationem ſuam profitetur, quid de origine gentis Polonorum defi- ſcriptorib. Sileſ. niendum eſſet, mox tamen ſubjungit : ſe fe in Chronicis Boemorum Anozymi Poloni Coron. legiſſe : duos fratres Slavos Czechum & Lechum , illum genti Bohemi- cæ , iſtum Polonicx authorem fuiſſe ; ſed & ipſe adhuc Lechitas ſuos anud eund. uitra Alexandri M. ævum repetit. Scilicet illud ipſum tempus erat, Sonmersberg. eum Dalemili noſtri, Merignolæ, ac cum primis Pulkavæ Chronica eriam Polonis innoteſcere cepere , illud ipſum inquam ſæculum , cum Czechi opinio omnibus noſtris veteribus Chronographis incognita fami- liam ducere inter hiſtoricos occeperat, quanquam eriam poſtea tum inter Boemos,tumPolonos non defperint,qui re diligentius excuſſaCzechorum, & Czechiæ nomen aliunde repetendum eſſe judicaverint, Fatendum igi- tur
Strana 55
HAYECIANORUM. 55 tur Balbinum operam perdidiſſe, cum Schleinicium authoritatibus ex- pugnare conatus eſt, quarum vetuſtiores omnes pro Schleinicii ſen- tentia depugnant. Et Coſmas quidem ipſe fatetur: ſe ſe de initiis gentis noſtræ id;ſolum habere , quod ex ſenum fabuloſa narratione com- perit , atque vel ideo retuliſſe , ne & hæ fabuloſæ traditiones oblivio- ne ſepelirentur. Primus vero Polonorum ſcriptor Kadlubecius inquit: ſe ea non legiſſe , quæ de exordiis gentis ſux ſcripſerat , ſed ſolum quorundam collatione didiciſſe. Nam gentem Polonicam tempore gentilitatis literarum ignaram originis ſuæ primordia paginis non commendaſſe. Mirandum itaque magnopere, ſi ſæculis tribus qua- tuorve poſteriores ſcriptores certiora, verioraque invenire potuere. Czechiam autem patriam noſtram non a Czecho, ſed rectius Zechis potentiſſimo olim Sarmatico populo, qui ad paludem Mæoty- dis, & Pontum Euxinum late fines ſuos protenderat, dictam elſe, multis ac prope invictis argumentis demonſtrare jam cura erit. Et primo quidem inter omnes prope hiſtoricos patrios, exterosque, ve- teres , ac recentiores convenit : majores noſtros Slavos e Sarmatia, pa- lude Mæotydis , & Ponto Euxino (quo eodem loco peculiaris Slavicus populus Zechi appellatus conſederat) prodiiſſe. Secundo inter eosdem congruit : Slavicas gentes omnes innato, ut ita dicam , odio , Monar- chias, Duces , Regesque averſatas fuiſſe, quare nonniſi a judicibus, Conſfantin. ſenioribusque populi regi ſolitas. Sic enim Conſtantinus Porphyro- Porphyr. de genitus : Principes hæ gentes non habent , præter Zupanos ſenes , quemadmo- adminid. im. dum etiam reliqui Slavorum populi. Et Procopius: Slavinorum nationes non perio c. 30. ab uno aliquo honine reguntur, ſed ab antiquo plebeja, communique libertate T Procop. de vivunt , & res omnes , quæ vel utiles , vel difficiles ſunt , in commune conſilium bello Goth. l. 3. deducunt. Taceo Jornandis, Adami Bremenſis, Helmoldique innu- Helmoldus in Chron.Slav. mera prope teſtimonia, quæ paſſim occurrunt. Jam vero quis credat edit. Bangert. unicam illam nationem Slavicam , quæ ſe ſe in Boemiam immiſerat a p. 1. ceterorum popularium ſuorum exemplo, a patrio ſuo ritu, conſuetu- dine, ac inſtituto receſſuram fuiſſe, ut ſtatim ſub ingreſſum in novam regionem non modo Czechum ſibi Ducem delegiſſet, ſed etiam ab ejus nomine appellationem ampliſſimæ provinciæ tribuiſſet? Innume- ræ prope hodie ſunt , & fuere vicinæ, remotæque Slavorum gentes : Marahenſes, Carantani, Dalemincii, Luiticii, Srbi, Obotriti, Vici, Ztodorii, Bulgares, Carvatæ alixque, quæ tamen harum omnium ſeu a Duce, ſeu a Rege nomen ſortita est? quis unquam legit Slavicam regionem, quæ a Rectore, aut Judice nomen ſuum inveniſſet? quin Coſmas in epiſt. ad Ger- vaſium. Vincent. Kadlubek epi- ſtola 50. affir-
HAYECIANORUM. 55 tur Balbinum operam perdidiſſe, cum Schleinicium authoritatibus ex- pugnare conatus eſt, quarum vetuſtiores omnes pro Schleinicii ſen- tentia depugnant. Et Coſmas quidem ipſe fatetur: ſe ſe de initiis gentis noſtræ id;ſolum habere , quod ex ſenum fabuloſa narratione com- perit , atque vel ideo retuliſſe , ne & hæ fabuloſæ traditiones oblivio- ne ſepelirentur. Primus vero Polonorum ſcriptor Kadlubecius inquit: ſe ea non legiſſe , quæ de exordiis gentis ſux ſcripſerat , ſed ſolum quorundam collatione didiciſſe. Nam gentem Polonicam tempore gentilitatis literarum ignaram originis ſuæ primordia paginis non commendaſſe. Mirandum itaque magnopere, ſi ſæculis tribus qua- tuorve poſteriores ſcriptores certiora, verioraque invenire potuere. Czechiam autem patriam noſtram non a Czecho, ſed rectius Zechis potentiſſimo olim Sarmatico populo, qui ad paludem Mæoty- dis, & Pontum Euxinum late fines ſuos protenderat, dictam elſe, multis ac prope invictis argumentis demonſtrare jam cura erit. Et primo quidem inter omnes prope hiſtoricos patrios, exterosque, ve- teres , ac recentiores convenit : majores noſtros Slavos e Sarmatia, pa- lude Mæotydis , & Ponto Euxino (quo eodem loco peculiaris Slavicus populus Zechi appellatus conſederat) prodiiſſe. Secundo inter eosdem congruit : Slavicas gentes omnes innato, ut ita dicam , odio , Monar- chias, Duces , Regesque averſatas fuiſſe, quare nonniſi a judicibus, Conſfantin. ſenioribusque populi regi ſolitas. Sic enim Conſtantinus Porphyro- Porphyr. de genitus : Principes hæ gentes non habent , præter Zupanos ſenes , quemadmo- adminid. im. dum etiam reliqui Slavorum populi. Et Procopius: Slavinorum nationes non perio c. 30. ab uno aliquo honine reguntur, ſed ab antiquo plebeja, communique libertate T Procop. de vivunt , & res omnes , quæ vel utiles , vel difficiles ſunt , in commune conſilium bello Goth. l. 3. deducunt. Taceo Jornandis, Adami Bremenſis, Helmoldique innu- Helmoldus in Chron.Slav. mera prope teſtimonia, quæ paſſim occurrunt. Jam vero quis credat edit. Bangert. unicam illam nationem Slavicam , quæ ſe ſe in Boemiam immiſerat a p. 1. ceterorum popularium ſuorum exemplo, a patrio ſuo ritu, conſuetu- dine, ac inſtituto receſſuram fuiſſe, ut ſtatim ſub ingreſſum in novam regionem non modo Czechum ſibi Ducem delegiſſet, ſed etiam ab ejus nomine appellationem ampliſſimæ provinciæ tribuiſſet? Innume- ræ prope hodie ſunt , & fuere vicinæ, remotæque Slavorum gentes : Marahenſes, Carantani, Dalemincii, Luiticii, Srbi, Obotriti, Vici, Ztodorii, Bulgares, Carvatæ alixque, quæ tamen harum omnium ſeu a Duce, ſeu a Rege nomen ſortita est? quis unquam legit Slavicam regionem, quæ a Rectore, aut Judice nomen ſuum inveniſſet? quin Coſmas in epiſt. ad Ger- vaſium. Vincent. Kadlubek epi- ſtola 50. affir-
Strana 56
56 PRODROMUS ANNALIUM Ditmarus l. 6. Boguphalus in Chron. Pol. Conſtantin. Porphyr. de ad- miniſt. imper. 6. 29. Chriſtannus in vita SS. Ludmill� & Wenceslai. Coſmas l. 1. Chron Boem. affirmant plerumque veterum hiſtoriarum exploratores ante ſæculum octavum, & Francorum Regum in Slavos ambitam tyrannidem, nul- lum Ducem, Regulum Slavorum, multo minus Regem legi in hiſto- riis , ſi eos excipias , qui ſummam exercitus tenebant.. Quare Ditma- rus ait mortem inter Slavos non effugiſſe, qui Monarchiam ambiiſſet, aut ad evertendam communem libertatem vel moliminis ſuſpicionem præbuiſſet. Nonniſi igitur profecturis in bellum exercitibus Dux le- gebatur , domi vero in tribus , respublicas , civitatesque diviſi, judices tantummodo, ſenioresque reſpiciebant, quos Panos, Zupanos, & Scud- davas appellabant. Talem quoque veteris nostræ Czechix fuiſſe fa- ciem perantiquis monumentis teſtatum eſt. Ita enim graphice illam depingunt primi hiſtoriæ noſtræ parentes Chriſtannus, & Coſmas: Prior quidem his verbis: Slavi Bohemiæ ſine ullo principe, ac rectore ter- ram ſolum incolebant. Et alter: Incolæ Boemiæ nec judicem, nec principem habent , quicunque in ſua tribu perſona , vel moribus honoratior habebatur , ſine exactore , & ſine ſigillo ad eum confluebant , & de cauſis dubiis , ac illatis inju- riis ſalva libertate diſputabant. Scilicet non fuerunt judices, & ſeniores noſtræ gentis tantæ ſeu auctoritatis, ſeu potestatis, quanta Czechum poſteriores hiſtoriographi effinxerunt, ut totius regionis nomen ab eo derivaretur ; neque fuit poteſtas penes unum aliquem , ſed penes plu- res , quos illi ipſi majores noſtri (quemadmodum univerſim de Slavica gente meminerunt Conſtantinus Porphyrogenitus , Paulusque Diaco- Boguphalus nus) Panos , Zupanos, & Scuddavas appellabant. De Panis agit Bogu- in Chron. Pol. phalus : qui hoc Slavico vocabulo majorem dominum indigitari ſcri- initio. bit ; inde apud nos Boemos vox Panoſſi enata, qua adhuc ſæculo XIII. Dalemilus nobiles intelligebantur, ut ex Dalemilo, & Privilegio Ottocari Regis hiſt. Boleslav. f. 30. Bohemiæ Wiſcheradenſi Eccleſiæ anno 1222. dato videre est. De Hammer- Zupanis Bohemiæ, Sileſiæque luculentiſſima præſto ſunt teſtimonia, ſchmid in Glo- quanquam poſterioribus temporibus nomen hoc , illique annexum mu- ria Wiſcher. nus multum a primo ſuo ſplendore, ac dignitate deflexerit. In diplo- Idem cit. l. mate Ducis Friderici anno 1254. Wiſcheradenſi Eccleſix dato post Sommersh. in ſpecimine Cancellarium ſubſcripti ſunt Suppani : & nominantur : Camerarius, Ju- Codie. diplom. dex, Dapifer, Pincerna, Caſtellanique. Diploma Boleslai Alti in Silefiæ. fundatione cœnobii Lubenſis anno 1178. vocat hos Supanos Dominos Godefridus in annal. ad & Officiales , idem facit diploma Vladislai Ducis Opolienſis anno annum 1212. 1258. & Henrici Ducis Silefiæ anno 1329. Eosdem apud nos Supanos Hiſt.Auſtra. refert Godefridus Monachus S. Pantaleonis. Et historia Australis Za- lis ad A.1285. viſchium Roſenbergicum, quem exteri plerumque ſcriptores Regulum & 1290. Bo-
56 PRODROMUS ANNALIUM Ditmarus l. 6. Boguphalus in Chron. Pol. Conſtantin. Porphyr. de ad- miniſt. imper. 6. 29. Chriſtannus in vita SS. Ludmill� & Wenceslai. Coſmas l. 1. Chron Boem. affirmant plerumque veterum hiſtoriarum exploratores ante ſæculum octavum, & Francorum Regum in Slavos ambitam tyrannidem, nul- lum Ducem, Regulum Slavorum, multo minus Regem legi in hiſto- riis , ſi eos excipias , qui ſummam exercitus tenebant.. Quare Ditma- rus ait mortem inter Slavos non effugiſſe, qui Monarchiam ambiiſſet, aut ad evertendam communem libertatem vel moliminis ſuſpicionem præbuiſſet. Nonniſi igitur profecturis in bellum exercitibus Dux le- gebatur , domi vero in tribus , respublicas , civitatesque diviſi, judices tantummodo, ſenioresque reſpiciebant, quos Panos, Zupanos, & Scud- davas appellabant. Talem quoque veteris nostræ Czechix fuiſſe fa- ciem perantiquis monumentis teſtatum eſt. Ita enim graphice illam depingunt primi hiſtoriæ noſtræ parentes Chriſtannus, & Coſmas: Prior quidem his verbis: Slavi Bohemiæ ſine ullo principe, ac rectore ter- ram ſolum incolebant. Et alter: Incolæ Boemiæ nec judicem, nec principem habent , quicunque in ſua tribu perſona , vel moribus honoratior habebatur , ſine exactore , & ſine ſigillo ad eum confluebant , & de cauſis dubiis , ac illatis inju- riis ſalva libertate diſputabant. Scilicet non fuerunt judices, & ſeniores noſtræ gentis tantæ ſeu auctoritatis, ſeu potestatis, quanta Czechum poſteriores hiſtoriographi effinxerunt, ut totius regionis nomen ab eo derivaretur ; neque fuit poteſtas penes unum aliquem , ſed penes plu- res , quos illi ipſi majores noſtri (quemadmodum univerſim de Slavica gente meminerunt Conſtantinus Porphyrogenitus , Paulusque Diaco- Boguphalus nus) Panos , Zupanos, & Scuddavas appellabant. De Panis agit Bogu- in Chron. Pol. phalus : qui hoc Slavico vocabulo majorem dominum indigitari ſcri- initio. bit ; inde apud nos Boemos vox Panoſſi enata, qua adhuc ſæculo XIII. Dalemilus nobiles intelligebantur, ut ex Dalemilo, & Privilegio Ottocari Regis hiſt. Boleslav. f. 30. Bohemiæ Wiſcheradenſi Eccleſiæ anno 1222. dato videre est. De Hammer- Zupanis Bohemiæ, Sileſiæque luculentiſſima præſto ſunt teſtimonia, ſchmid in Glo- quanquam poſterioribus temporibus nomen hoc , illique annexum mu- ria Wiſcher. nus multum a primo ſuo ſplendore, ac dignitate deflexerit. In diplo- Idem cit. l. mate Ducis Friderici anno 1254. Wiſcheradenſi Eccleſix dato post Sommersh. in ſpecimine Cancellarium ſubſcripti ſunt Suppani : & nominantur : Camerarius, Ju- Codie. diplom. dex, Dapifer, Pincerna, Caſtellanique. Diploma Boleslai Alti in Silefiæ. fundatione cœnobii Lubenſis anno 1178. vocat hos Supanos Dominos Godefridus in annal. ad & Officiales , idem facit diploma Vladislai Ducis Opolienſis anno annum 1212. 1258. & Henrici Ducis Silefiæ anno 1329. Eosdem apud nos Supanos Hiſt.Auſtra. refert Godefridus Monachus S. Pantaleonis. Et historia Australis Za- lis ad A.1285. viſchium Roſenbergicum, quem exteri plerumque ſcriptores Regulum & 1290. Bo-
Strana 57
HAYECIANORUM. 57 Bohemiæ appellant, Supanum nominat. Denique Balbinus Suppe Ca- Balbinus danenſis munus ex Archivi Regii Ms. profert, imo etiam Japanorum Dec. 1. l. 8. p.1. Paulus Diac. ex Raynaldo meminit. Scuddavæ autem (quod vocabulum in lucem de geſt. Long. protulit Paulus Diaconus , quanquam in nonnullis exemplaribus cor- .17. rupte typis excuſum fit) proprie Slavis, majoribusque noſtris diceban- tur judices. Nam Scud veteribus Slavis ſignificabat jus , & judicium, Scud dava vero, quaſi juris & juſtitiæ datorem ac administratorem, un- de diploma Caroli IV. anno 1348. Monaſterio S. Spiritus Pragæ da- tum ait ad judicium, quod Czuda vocatur. Inde quoque nota apud nos illa ſupremi Czudarii ſeu Judicis dignitas. Poſterioribus temporibus vox hæc deflexit in Sud , unde Suditi, dein in Suod , hodie pla- ne in Sand. Magno igitur argumento eſt: primos expulſis Marcomannis Bo- hemiæ Slavos, incolasque hoc Czechorum nomen minime quidem a Duce aliquo potuiſſe accipere , ſed quod veroſimillimum eſt , id ſecum aliunde in Bohemiam intuliſſe. Nam ſi tot aliæ Slavicæ nationes re- buspublicis ſolum, ac nominibus diſtinctæ vetuſta ſua nomina, quæ olim in Sarmatia Europea , Aſiaticaque habuerant, ſecum in novas Europæ colonias tranſtulerunt, retinueruntque hic loci, ut Srbi, & Serbi a veteribus Serbis Claudio Ptolemæo , Plinioque non incognitis, Dubrav. hiſt. Bohem. L1. Dalemincii, aliter etiam Dalmatæ dicti, a veteribus Slavis Delmatis, Chron. Col- Hunni a Chunis, Ugri & Uchri a fluminis Aſiæ Uchruch accolis, dicenſe. Carvatæ a Carpaticis montibus, Avares ab Avaribus, & Sabaribus Stephanus Mæotydis quoque accolis , Poloni ſeu Poleni a Polenis ſupra eandem in Lexico hiſt. paludem habitatoribus*, Boruſci a Boruſcis vicinis olim Moſchis; ſi Plinius hift. Moſchi denique Ruſcique vetuſtiſſimi Afix , & Sarmatiæ populi nomen nat. l. 6. Herberſtei- ſuum non deſeruerunt , ſi orientales quæquæ ſeptemtrionalesque ger- nius in de- manicæ gentes Gothi , Longopardi, Gepidæ, Vandali, Alani, Saxo- ſcript. Polon. nes, Turingi, Francique cummuni illa gentium migratione ſæculo Sarnicius in deſcript. quarto , & quinto nomina ſua ſecum in Germaniam, Pannoniam, Ita- Polon. liamque tranſportarunt , eaque hic loci multis ſæculis retinuerunt , imo Sidonius nonnullæ hodiedum retinent; quis improbet, ſi constanter, confi- Apell. cArm. 7. denterque adſtruamus & Zechos nominatiſſimum, potentiſlimumque Prudentius olim ad pontum Euxinum, paludemque Mæotydis populum hoc ſuum libro ad Sym- nomen Attiliana totius Europæ inundatione intuliſſe in Boemiam, at-macoum. que in his coloniis novis rebus non nihil pacatis, auctisque illud re- ſuſcitaſſe. Marcomannorum certe nomen uſque ad hæc ipſa Attilæ tempora noſtris terrarum tractibus percelebre ſæculo iſto penitus ex- H ſtin- Hammer- ſchmid in hiſt. Monaſt. S. Georgii. Dalemilus hiſt. Bolesl. c.2.
HAYECIANORUM. 57 Bohemiæ appellant, Supanum nominat. Denique Balbinus Suppe Ca- Balbinus danenſis munus ex Archivi Regii Ms. profert, imo etiam Japanorum Dec. 1. l. 8. p.1. Paulus Diac. ex Raynaldo meminit. Scuddavæ autem (quod vocabulum in lucem de geſt. Long. protulit Paulus Diaconus , quanquam in nonnullis exemplaribus cor- .17. rupte typis excuſum fit) proprie Slavis, majoribusque noſtris diceban- tur judices. Nam Scud veteribus Slavis ſignificabat jus , & judicium, Scud dava vero, quaſi juris & juſtitiæ datorem ac administratorem, un- de diploma Caroli IV. anno 1348. Monaſterio S. Spiritus Pragæ da- tum ait ad judicium, quod Czuda vocatur. Inde quoque nota apud nos illa ſupremi Czudarii ſeu Judicis dignitas. Poſterioribus temporibus vox hæc deflexit in Sud , unde Suditi, dein in Suod , hodie pla- ne in Sand. Magno igitur argumento eſt: primos expulſis Marcomannis Bo- hemiæ Slavos, incolasque hoc Czechorum nomen minime quidem a Duce aliquo potuiſſe accipere , ſed quod veroſimillimum eſt , id ſecum aliunde in Bohemiam intuliſſe. Nam ſi tot aliæ Slavicæ nationes re- buspublicis ſolum, ac nominibus diſtinctæ vetuſta ſua nomina, quæ olim in Sarmatia Europea , Aſiaticaque habuerant, ſecum in novas Europæ colonias tranſtulerunt, retinueruntque hic loci, ut Srbi, & Serbi a veteribus Serbis Claudio Ptolemæo , Plinioque non incognitis, Dubrav. hiſt. Bohem. L1. Dalemincii, aliter etiam Dalmatæ dicti, a veteribus Slavis Delmatis, Chron. Col- Hunni a Chunis, Ugri & Uchri a fluminis Aſiæ Uchruch accolis, dicenſe. Carvatæ a Carpaticis montibus, Avares ab Avaribus, & Sabaribus Stephanus Mæotydis quoque accolis , Poloni ſeu Poleni a Polenis ſupra eandem in Lexico hiſt. paludem habitatoribus*, Boruſci a Boruſcis vicinis olim Moſchis; ſi Plinius hift. Moſchi denique Ruſcique vetuſtiſſimi Afix , & Sarmatiæ populi nomen nat. l. 6. Herberſtei- ſuum non deſeruerunt , ſi orientales quæquæ ſeptemtrionalesque ger- nius in de- manicæ gentes Gothi , Longopardi, Gepidæ, Vandali, Alani, Saxo- ſcript. Polon. nes, Turingi, Francique cummuni illa gentium migratione ſæculo Sarnicius in deſcript. quarto , & quinto nomina ſua ſecum in Germaniam, Pannoniam, Ita- Polon. liamque tranſportarunt , eaque hic loci multis ſæculis retinuerunt , imo Sidonius nonnullæ hodiedum retinent; quis improbet, ſi constanter, confi- Apell. cArm. 7. denterque adſtruamus & Zechos nominatiſſimum, potentiſlimumque Prudentius olim ad pontum Euxinum, paludemque Mæotydis populum hoc ſuum libro ad Sym- nomen Attiliana totius Europæ inundatione intuliſſe in Boemiam, at-macoum. que in his coloniis novis rebus non nihil pacatis, auctisque illud re- ſuſcitaſſe. Marcomannorum certe nomen uſque ad hæc ipſa Attilæ tempora noſtris terrarum tractibus percelebre ſæculo iſto penitus ex- H ſtin- Hammer- ſchmid in hiſt. Monaſt. S. Georgii. Dalemilus hiſt. Bolesl. c.2.
Strana 58
PRODROMUS ANNALIUM 56 ſtinctum eſſe, poſtea locupletius docebimus. Guæ quidem ſententia, etſi nova quibusdam videri poſſit , adverſaque communi de initiis Cze- chiæ opinioni , at certe maximis præſidiis nixa eſt vetuſtatis , multoque minoribus contradictionibus hiſtoricis, Chronologicisque obnoxia eſt, quam ea , quæ contra omnium etiam Boemicorum veterum ſcriptorum fidem etymologiam Czechorum, Czechiæque ab ejus modi Duce, ac fundatore obtrudit, qui an unquam exſtiterit nullo prorſus vetuſtiori documento expreſſum eſt, cujus e Croatia fuga, atque in terras has adventus cum tempore, loco, hiſtoria, ceterisque omnibus momen- tis pugnat. Sed ut tandem, quis populus iste Zechicus, quæve vetus Zechia ad paludem Mæotydis fuerit, videamus, juvat testimonia veterum præſertim Græcorum ſcriptorum refricare. De populis iſtis ita Pro- copius Cæſarienſis : Ponti Euxini littus Zechi inſederunt. Et libro de bello Perſico: Hic gentes quam aliæ multæ, tum Alani, & Abasgi, inſuper Zechi, & poſt eos Hunni, qui & Sabari nominantur. Vides hic benevole lector Zechis conterminos Alanos , quos omnium primos ab Hunnis Ammianus in ſocietatem vi raptos Ammianus Marcellinus coævus his temporibus Marcellinus memorat, quique postea tot bellis cum Gorhis, Romanisque non l. 31. modo in Italia & Hiſpania, ſed ipſa Africa inclaruere.* Vides affines Idatius in Chron. ad an. ipſos Hunnos aliter Sabares & Avares dictos, ut pluribus locis etiam XVII.Honorii innuit Paulus Diaconus , qui is ipſus populus eſt, qui jam ſub Valen- Ammianus te , & Valentiniano ſuis excitus ſedibus Europæ minatus eſt , quemque Marcell. cit. l. poſtea Attila in Pannoniam, Germaniam, Gallias, Italiamque eduxit populabundus , & cujus populi nomine poſtea tot gentes diverſiſſima- Sidonius rum appellationum ſub Attilæ exercitu fuere comprehenſæ, quarum Apollinaris plerasque Sidonius Apollinaris , & Corippus Africanus , denique Pru- carm. 7. dentius coævi recenſent. An non itaque maxime credibile ab Attila Corippus in ſeu Hunnis etiam conterminos Zechos, per quorum ſcilicet terras eis laud. Juſtini Junioris. iter faciendum erat , in ſocietatem pellectos , Attila denique exftincto Prudentius terras in Europa occupatas manutenuiſſe, non ſecus ac fecere ipſi Hun- libro ad Sym- ni ſeu Avares, Saxones, Franci, Turingi, Gepidæ ceterique Hun- machum. norum Socii? Claudius Ptolemæus his populis proximos etiam statuit Claud. Ptol. Serbos, Plinio dictos Syrbios & Syrbos, quos Annales Francofulden- l.� c. 9. Plin. hiſt. ſes, Joannes Tomeus*, & Leunclavius ſe ſe in Pannoniam transtuliſſe nat l. 4. c. 13. memorat, regionique Serbiæ, & Serviæ nomen feciſſe. Guorum Annales etiam partem Helmoldus, Dubravius, Aventinus, aliique paſsim Bran- Francofuld. ad denburgici ſcriptores Turingiæ, Miſniæ ac Luſatiæ regionem occu- an. 823. Procopius de bello Gothic. l. 4, c. 4. Idem de bel- lo Perſico l.2. paſ-
PRODROMUS ANNALIUM 56 ſtinctum eſſe, poſtea locupletius docebimus. Guæ quidem ſententia, etſi nova quibusdam videri poſſit , adverſaque communi de initiis Cze- chiæ opinioni , at certe maximis præſidiis nixa eſt vetuſtatis , multoque minoribus contradictionibus hiſtoricis, Chronologicisque obnoxia eſt, quam ea , quæ contra omnium etiam Boemicorum veterum ſcriptorum fidem etymologiam Czechorum, Czechiæque ab ejus modi Duce, ac fundatore obtrudit, qui an unquam exſtiterit nullo prorſus vetuſtiori documento expreſſum eſt, cujus e Croatia fuga, atque in terras has adventus cum tempore, loco, hiſtoria, ceterisque omnibus momen- tis pugnat. Sed ut tandem, quis populus iste Zechicus, quæve vetus Zechia ad paludem Mæotydis fuerit, videamus, juvat testimonia veterum præſertim Græcorum ſcriptorum refricare. De populis iſtis ita Pro- copius Cæſarienſis : Ponti Euxini littus Zechi inſederunt. Et libro de bello Perſico: Hic gentes quam aliæ multæ, tum Alani, & Abasgi, inſuper Zechi, & poſt eos Hunni, qui & Sabari nominantur. Vides hic benevole lector Zechis conterminos Alanos , quos omnium primos ab Hunnis Ammianus in ſocietatem vi raptos Ammianus Marcellinus coævus his temporibus Marcellinus memorat, quique postea tot bellis cum Gorhis, Romanisque non l. 31. modo in Italia & Hiſpania, ſed ipſa Africa inclaruere.* Vides affines Idatius in Chron. ad an. ipſos Hunnos aliter Sabares & Avares dictos, ut pluribus locis etiam XVII.Honorii innuit Paulus Diaconus , qui is ipſus populus eſt, qui jam ſub Valen- Ammianus te , & Valentiniano ſuis excitus ſedibus Europæ minatus eſt , quemque Marcell. cit. l. poſtea Attila in Pannoniam, Germaniam, Gallias, Italiamque eduxit populabundus , & cujus populi nomine poſtea tot gentes diverſiſſima- Sidonius rum appellationum ſub Attilæ exercitu fuere comprehenſæ, quarum Apollinaris plerasque Sidonius Apollinaris , & Corippus Africanus , denique Pru- carm. 7. dentius coævi recenſent. An non itaque maxime credibile ab Attila Corippus in ſeu Hunnis etiam conterminos Zechos, per quorum ſcilicet terras eis laud. Juſtini Junioris. iter faciendum erat , in ſocietatem pellectos , Attila denique exftincto Prudentius terras in Europa occupatas manutenuiſſe, non ſecus ac fecere ipſi Hun- libro ad Sym- ni ſeu Avares, Saxones, Franci, Turingi, Gepidæ ceterique Hun- machum. norum Socii? Claudius Ptolemæus his populis proximos etiam statuit Claud. Ptol. Serbos, Plinio dictos Syrbios & Syrbos, quos Annales Francofulden- l.� c. 9. Plin. hiſt. ſes, Joannes Tomeus*, & Leunclavius ſe ſe in Pannoniam transtuliſſe nat l. 4. c. 13. memorat, regionique Serbiæ, & Serviæ nomen feciſſe. Guorum Annales etiam partem Helmoldus, Dubravius, Aventinus, aliique paſsim Bran- Francofuld. ad denburgici ſcriptores Turingiæ, Miſniæ ac Luſatiæ regionem occu- an. 823. Procopius de bello Gothic. l. 4, c. 4. Idem de bel- lo Perſico l.2. paſ-
Strana 59
HAYECIANORUM. 59 paſſe memorant , quoſque idcirco Melanchton, & Peucerus antiquiſſi- * Tomeus in mam Sarmatarum gentem appellant. Scriptores Byzantini vicinam vita S. Sab� apud Bolland. quoque gentem Caſacorum , ſeu Coſacorum, nec non Caſakiam in- ad 14. Jan. tegram regionem conſtituunt, quam cum finitimis populis poſtea in Leunclavius Ukraniam, Poloniamque immigraſſe Anſelmus Pandurus author eſt. in Pandecte Denique in iisdem provinciarum viciniis apud Strabonem leguntur hiſt. Turcicæ Moſchi & Moſchici montes , de quibus etiam Lucanus : S�visque Affi- c. 37. nis Sarmata Moſchis. Apud Conſtantinum Porphyrogenitum vero re- Helmoldus Chron. Słav. periuntur Ruffi & Roxolani, Ukrique, quorum priores ejusdem Slavicæ l. 1. c. 2. propaginis Ruſſos & Moſcovitas eſſe vix quidem dubium est, poſte- Aventinus riores vero Marchiæ Ukranæ fluvioque ibidem nomen dediſſe affirmat annal. Boj. l. 4. Meibomius **. Scilicet gentes hæ uti olim in Sarmatia utraque tam in Dubravius l. 1. hiſt.Bojem. ſeptentrionem , quam orientem protenſæ conterminæ erant , & poſtea Melanchton plerumque ſub Attila bellorum ſociæ , ita ſubactis expulſisque Germa- & Peucerus in niæ , ac Pannoniæ populis ſe ſe juxta poſitis terris collocarunt. Ita- Chron. Cario. que Franci derelictas Cheruſcorum, Vangionumque, Thuringi & Saxo- Anſelmus nes Bructerorum, Cattorum, & Hermundurorum, Srbi Semnonum, Pandurus in Conſt. Porphyr. Avares ſeu Hunni Norici & Pannoniæ ſuperioris , Gepidæ , & Bulgari Strabo l. 11. Pannoniæ inferioris, Ruſſi Moſchique Poloniæ & Ruſſiæ hodiernæ, Lucanus 3. Zechi denique veroſimillime veteres Marcomannorum terras occupa- Pharſal. runt. Guanquam negandum non ſit: Venedorum, Basternarum, Ja- Constant. zygum , aliarumque Slavicarum nationum reſpublicas ſe ſe locis omni- Porphyr. de adminiſt. imp. bus immiſcuiſſe , imo multas etiam veterum Germaniæ incolarum reli- c. 6. quias perſtitiſſe. * Henr. Men. Elucidatius veteris Zechiæ , Zechorumque nomen , ac potentiam bomius l. 3. in multis locis commendat Constantinus Porphyrogenitus. Ita enim ille! notis ad Viti- A Tamatarcha octodecim, aut viginti milliaribus fluvius eſt Uchruch, qui Ze- kindum. Conſt.Porph. chiam & Tamatarcha ſeparat. Zechia eſt ad ſpatium milliarium trecentorum, de adm. imp. ſupra Zechiam Papagaja regio jacet. Zechia autem ora maritima inſulas habet, .42. unam magnam, & tres parvas , intra quas & aliæ inſulæ ſunt a Zechis cultæ habitatæque. Et alio loco ſu quoque in Zechia ad locum, qui Page dicitur, Idem ilid. Papagajam, ubi Zechi habitant , novem fontes ſunt. Multis præterea aliis lo� c. 53. Iden c. 6. cis Conſtantinus, Theophanes, Georgius Cedrenus , Nicephorus 42. Gregoras, Ducas Michaelis Nepos, aliique Byzantini ſcriptores Ze- Theophan. chiæ, & Zechorum meminere , quæ ſi quis cognoſcere anhelat ſcrip- Abbas Agriin tores Byzantinos adeat, ubi præterea elegantiſſimam Tabulam Geo- Chronograth. graphicam reperturus eſt, quæ univerſam veterem Zechiam cum in- Georgius Cedrenus in ſulis ſuis, finitimisque regionibus exhibet. Neque vero Zechia hæc hijt. Compend. H 2 no-
HAYECIANORUM. 59 paſſe memorant , quoſque idcirco Melanchton, & Peucerus antiquiſſi- * Tomeus in mam Sarmatarum gentem appellant. Scriptores Byzantini vicinam vita S. Sab� apud Bolland. quoque gentem Caſacorum , ſeu Coſacorum, nec non Caſakiam in- ad 14. Jan. tegram regionem conſtituunt, quam cum finitimis populis poſtea in Leunclavius Ukraniam, Poloniamque immigraſſe Anſelmus Pandurus author eſt. in Pandecte Denique in iisdem provinciarum viciniis apud Strabonem leguntur hiſt. Turcicæ Moſchi & Moſchici montes , de quibus etiam Lucanus : S�visque Affi- c. 37. nis Sarmata Moſchis. Apud Conſtantinum Porphyrogenitum vero re- Helmoldus Chron. Słav. periuntur Ruffi & Roxolani, Ukrique, quorum priores ejusdem Slavicæ l. 1. c. 2. propaginis Ruſſos & Moſcovitas eſſe vix quidem dubium est, poſte- Aventinus riores vero Marchiæ Ukranæ fluvioque ibidem nomen dediſſe affirmat annal. Boj. l. 4. Meibomius **. Scilicet gentes hæ uti olim in Sarmatia utraque tam in Dubravius l. 1. hiſt.Bojem. ſeptentrionem , quam orientem protenſæ conterminæ erant , & poſtea Melanchton plerumque ſub Attila bellorum ſociæ , ita ſubactis expulſisque Germa- & Peucerus in niæ , ac Pannoniæ populis ſe ſe juxta poſitis terris collocarunt. Ita- Chron. Cario. que Franci derelictas Cheruſcorum, Vangionumque, Thuringi & Saxo- Anſelmus nes Bructerorum, Cattorum, & Hermundurorum, Srbi Semnonum, Pandurus in Conſt. Porphyr. Avares ſeu Hunni Norici & Pannoniæ ſuperioris , Gepidæ , & Bulgari Strabo l. 11. Pannoniæ inferioris, Ruſſi Moſchique Poloniæ & Ruſſiæ hodiernæ, Lucanus 3. Zechi denique veroſimillime veteres Marcomannorum terras occupa- Pharſal. runt. Guanquam negandum non ſit: Venedorum, Basternarum, Ja- Constant. zygum , aliarumque Slavicarum nationum reſpublicas ſe ſe locis omni- Porphyr. de adminiſt. imp. bus immiſcuiſſe , imo multas etiam veterum Germaniæ incolarum reli- c. 6. quias perſtitiſſe. * Henr. Men. Elucidatius veteris Zechiæ , Zechorumque nomen , ac potentiam bomius l. 3. in multis locis commendat Constantinus Porphyrogenitus. Ita enim ille! notis ad Viti- A Tamatarcha octodecim, aut viginti milliaribus fluvius eſt Uchruch, qui Ze- kindum. Conſt.Porph. chiam & Tamatarcha ſeparat. Zechia eſt ad ſpatium milliarium trecentorum, de adm. imp. ſupra Zechiam Papagaja regio jacet. Zechia autem ora maritima inſulas habet, .42. unam magnam, & tres parvas , intra quas & aliæ inſulæ ſunt a Zechis cultæ habitatæque. Et alio loco ſu quoque in Zechia ad locum, qui Page dicitur, Idem ilid. Papagajam, ubi Zechi habitant , novem fontes ſunt. Multis præterea aliis lo� c. 53. Iden c. 6. cis Conſtantinus, Theophanes, Georgius Cedrenus , Nicephorus 42. Gregoras, Ducas Michaelis Nepos, aliique Byzantini ſcriptores Ze- Theophan. chiæ, & Zechorum meminere , quæ ſi quis cognoſcere anhelat ſcrip- Abbas Agriin tores Byzantinos adeat, ubi præterea elegantiſſimam Tabulam Geo- Chronograth. graphicam reperturus eſt, quæ univerſam veterem Zechiam cum in- Georgius Cedrenus in ſulis ſuis, finitimisque regionibus exhibet. Neque vero Zechia hæc hijt. Compend. H 2 no-
Strana 60
60 PRODROMUS ANNALIUM Nicephorus nova quædam gentis reſpublica fuit , quæ primum illo ſæculi quarti & Greg. l. 2 c. 5. quinti nationum tumultu exorta eſt, nam illius jam Arrianus, qui tem- Ducas in poribus Hadriani & Antonini vixit, meminit , eamque eodem pror- hiſt. Byzant. ſus loco cum Conſtantino Porphyrogenito reponit ; hiſtoria aſcenſus c. 16. Barcoch ad apicem Soldanatus eam nunc Circaſliam appellari ait.* Hæc Arrianus in deſcript. autem illa ipſa regionum eſt vicinia, qua Strabo Znyoi, Zigos ſeu Ponti. Zegos, Claudius Ptolemæus Znyxot Zinchos ſeu Zenchos. Plinius Mſ-Biblioth. Znyyos Zingos ſeu Zengos, Ammianus Marcellinus Sinchos, alii Vindob. a multi Græci ſcriptores Zvxo Zichos collocant , quæ paululum mutata Lambecio re- nominis deflexio quin pro uno, eodemque Zechorum nomine acci- lazum. Strabo l. 4. pienda ſit nullum eſt dubium. & 17. Nolim ego hic affirmare librariorum errorem eſſe ex manuſcrip- Claud. Ptol. torum ſequiori charactere , aut translatione profectum , quod præſer- l.5. c.9. tim in gentium , regionumque peregrinis , ac ignotis compellationibus Plin.l. 6.c.7 Ammian. non infrequens eſt apud Authores, & de quo ipſa Ptolemæi, Strabo- Marcell. l. 22. nisque exemplaria ſæpe accuſat Lazius**, Lambecius, & Sebastianus Nicephorus Münsterus. Nolim hic ego etiam ad perfugium illud recurrere quod Gregoras c.s. allegat Strabo ſcriptores antiquos rerum quidem Græcarum notitiam habuiſſe, * Lazius rer. reliquarum autem longius poſitarum permultam imperitiam tenuiſſe. Eo ver- Vien. l. 1. c. 3. git conatus , ut cauſas ex ipſis radicibus linguæ Slavicæ eruam, quare Lambec. Bibl. Vindob. veteres ſcriptores Græci tantopere in Czechici nominis ſcriptura va- l. 2. c. 8. riaverint. Et primo quidem præmittendum: quod Græci Zechos ple- Sebaſtian. rumque per n ſcripſerint , cum autem apud latinos lis necdum confe- Münſt. in cta ſit : Græcumne n latine per e aut i ſcribi, efferrique debeat, interpre- Claud. Ptol. tes Græcorum latini alii Zechos , alii Zichos verterunt , ſic Translato- Strabo l.7. res ſcriptorum Byzantinorum in Procopio Cæſarienſi, Theophane, Expoſitione nova Andronici Imperatoris Zechos & Zechiam vocant; Contra in Conſtantino Porphyrogenito, Georgio Cedreno , & noti- tia Græcorum Epiſcopatuum Zichos, & Zichiam. Imo promiſcue non raro Zechi jam per n jam per s jam per v ſcribuntur, ut ex Con- ſtantino Porphyrogenito videre eſt, quem trium vocalium ſecundum diverſas dialectos promiſcuum uſum ſæpe in manuſcriptis occurrere monet Lambecius. Secundo : Extra omne dubium eſt, quod clare di- ploma autographum Spitignei Ducis Bohemiæ de fundatione Eccleſiæ Litomericenſis nuper ex Archivo Ejusdem Capituli a Reverendiſſimo & Excellentiſſimo DD. Epiſcopo Litomericenſi erutum exhibet, nos- que alio opportuniori loco fuſius demonſtraturi ſumus: Slavos veteres, ipſosque majores noſtros caruiſſe litera h , ac plerumque in hodiernæ Lambec. Bibl Vindob. l, 2. 6. & 8. * li-
60 PRODROMUS ANNALIUM Nicephorus nova quædam gentis reſpublica fuit , quæ primum illo ſæculi quarti & Greg. l. 2 c. 5. quinti nationum tumultu exorta eſt, nam illius jam Arrianus, qui tem- Ducas in poribus Hadriani & Antonini vixit, meminit , eamque eodem pror- hiſt. Byzant. ſus loco cum Conſtantino Porphyrogenito reponit ; hiſtoria aſcenſus c. 16. Barcoch ad apicem Soldanatus eam nunc Circaſliam appellari ait.* Hæc Arrianus in deſcript. autem illa ipſa regionum eſt vicinia, qua Strabo Znyoi, Zigos ſeu Ponti. Zegos, Claudius Ptolemæus Znyxot Zinchos ſeu Zenchos. Plinius Mſ-Biblioth. Znyyos Zingos ſeu Zengos, Ammianus Marcellinus Sinchos, alii Vindob. a multi Græci ſcriptores Zvxo Zichos collocant , quæ paululum mutata Lambecio re- nominis deflexio quin pro uno, eodemque Zechorum nomine acci- lazum. Strabo l. 4. pienda ſit nullum eſt dubium. & 17. Nolim ego hic affirmare librariorum errorem eſſe ex manuſcrip- Claud. Ptol. torum ſequiori charactere , aut translatione profectum , quod præſer- l.5. c.9. tim in gentium , regionumque peregrinis , ac ignotis compellationibus Plin.l. 6.c.7 Ammian. non infrequens eſt apud Authores, & de quo ipſa Ptolemæi, Strabo- Marcell. l. 22. nisque exemplaria ſæpe accuſat Lazius**, Lambecius, & Sebastianus Nicephorus Münsterus. Nolim hic ego etiam ad perfugium illud recurrere quod Gregoras c.s. allegat Strabo ſcriptores antiquos rerum quidem Græcarum notitiam habuiſſe, * Lazius rer. reliquarum autem longius poſitarum permultam imperitiam tenuiſſe. Eo ver- Vien. l. 1. c. 3. git conatus , ut cauſas ex ipſis radicibus linguæ Slavicæ eruam, quare Lambec. Bibl. Vindob. veteres ſcriptores Græci tantopere in Czechici nominis ſcriptura va- l. 2. c. 8. riaverint. Et primo quidem præmittendum: quod Græci Zechos ple- Sebaſtian. rumque per n ſcripſerint , cum autem apud latinos lis necdum confe- Münſt. in cta ſit : Græcumne n latine per e aut i ſcribi, efferrique debeat, interpre- Claud. Ptol. tes Græcorum latini alii Zechos , alii Zichos verterunt , ſic Translato- Strabo l.7. res ſcriptorum Byzantinorum in Procopio Cæſarienſi, Theophane, Expoſitione nova Andronici Imperatoris Zechos & Zechiam vocant; Contra in Conſtantino Porphyrogenito, Georgio Cedreno , & noti- tia Græcorum Epiſcopatuum Zichos, & Zichiam. Imo promiſcue non raro Zechi jam per n jam per s jam per v ſcribuntur, ut ex Con- ſtantino Porphyrogenito videre eſt, quem trium vocalium ſecundum diverſas dialectos promiſcuum uſum ſæpe in manuſcriptis occurrere monet Lambecius. Secundo : Extra omne dubium eſt, quod clare di- ploma autographum Spitignei Ducis Bohemiæ de fundatione Eccleſiæ Litomericenſis nuper ex Archivo Ejusdem Capituli a Reverendiſſimo & Excellentiſſimo DD. Epiſcopo Litomericenſi erutum exhibet, nos- que alio opportuniori loco fuſius demonſtraturi ſumus: Slavos veteres, ipſosque majores noſtros caruiſſe litera h , ac plerumque in hodiernæ Lambec. Bibl Vindob. l, 2. 6. & 8. * li-
Strana 61
HAYECIANORUM. 61 literæ h locum adhibuiſſe literam g duriori aliquantum, & non nihil aſpirato ſono, atque propterea majores noſtros Zechos ſe ſe non ut hodie Cżechowe ſed Cegowe ſeu Zegowe ſcripſiſſe. Græci igitur ſcrip- tores eandem ſcriptionem retinentes nostros Znyot Zegos ſeu Zigos ſcripſerunt, uti fecit Strabo. Verum alii Græci fortaſſis penitiorem gentis, & linguæ Slavicæ notitiam habentes, cum adverterent per græcum y nequaquam ſatisfactum duriori & aſpiratæ Slavorum literx g hujus loco ſubſtituere x ſcribentes Znxo: & Zexo uti legere eſt apud Procopium Cæſarienſem, qui his ipſis terris verſatus eſt, cum Beliſa- rio a ſecretis eſſet conſiliis. Alii denique veroſimillime hanc enun- ciationem Slavicam felicius ſe ſe expreſſuros rati, ſubſtituerunt xx ſcribentes : Znuyo uti in Expoſitione nova Imperatoris Andronici , & Theophane legere est. Ex hoc ſcripturæ genere postea hallucinatio- nem eam interpretum latinorum, tranſumptorumque profluxiſſe ex Iſmaele Bullialdo cognoſcere in proclivi eſt, ut quidam Græcorum monumentorum interpretes Zenchos, Zinchos, Zengos & Zingos latine redderent. Nam cum in voce Zrxyot reperirent x ante z, opinati ſunt propter x & y ſonus ſimilitudinem literam x ante x eandem vim habere, quam habet y ante x reddique latine debere per n. Guare apud Plinium, Nicephorum, Gregoram, Ammianum Marcellinum Zengi, Zingi, Zenchi & Zinchi reperiuntur, quos unum eundem- que cum Zechis populum fuiſſe ex hiſtoriis , locorumque deſcriptione liquet. Ceterum genuinam poſteriorem græcam Zechorum ſcriptio- nem communicat Iſmael Bullialdus , dum ait in Mſ. libro Bibliothecæ Regiæ in formulis ſubſcriptionum & inſcriptionum epiſtolarum Patri- archæ Conſtantinopoleos (cujus manuſcripti exemplar etiam in Cæſa- rea Vindobonenſi Bibliotheca exstare alicubi memorat Lambecius) hæc legi ad Archi-Epiſcopum Zechiæ, habebat enim poſterioribus tempo- ribus Zechia tres Epiſcopatus, & Metropolitam, ut ex Byzantina hiſtoria cognoſcere est. Verba autem manuſcripti hæc ſunt: ô pergayov ô� xi Zruyiœs. Porro ne quis & in eo fluctuet , obtendatque aliud fortaſſe videri Czechos aliud Zechos, noverit is Zechiam, Zechosque rectiſ- ſime ex Ortographia veteri Slavica ſcribi, dicique, quæ hodiernam liquidam literam � ſeu cż in commercio linguæ ſuæ non habuit , & ne quidem in Boemia uſque ad ſæculum decimum tertium, quod ut ante monuimus , alio loco perſequemur , idoneis inſtrumentis ac cumprimis veteribus ſcripturis , nummorumque inſcriptionibus , cum tam vetuſtis marmorum reliquiis careamus, oftenſuri Slavos veteres, majoresque no- H 3 Iſmael Bul- lialdus in no- tis ad Ducæ hiſtoriam. Idem ibid. ad c. 16.
HAYECIANORUM. 61 literæ h locum adhibuiſſe literam g duriori aliquantum, & non nihil aſpirato ſono, atque propterea majores noſtros Zechos ſe ſe non ut hodie Cżechowe ſed Cegowe ſeu Zegowe ſcripſiſſe. Græci igitur ſcrip- tores eandem ſcriptionem retinentes nostros Znyot Zegos ſeu Zigos ſcripſerunt, uti fecit Strabo. Verum alii Græci fortaſſis penitiorem gentis, & linguæ Slavicæ notitiam habentes, cum adverterent per græcum y nequaquam ſatisfactum duriori & aſpiratæ Slavorum literx g hujus loco ſubſtituere x ſcribentes Znxo: & Zexo uti legere eſt apud Procopium Cæſarienſem, qui his ipſis terris verſatus eſt, cum Beliſa- rio a ſecretis eſſet conſiliis. Alii denique veroſimillime hanc enun- ciationem Slavicam felicius ſe ſe expreſſuros rati, ſubſtituerunt xx ſcribentes : Znuyo uti in Expoſitione nova Imperatoris Andronici , & Theophane legere est. Ex hoc ſcripturæ genere postea hallucinatio- nem eam interpretum latinorum, tranſumptorumque profluxiſſe ex Iſmaele Bullialdo cognoſcere in proclivi eſt, ut quidam Græcorum monumentorum interpretes Zenchos, Zinchos, Zengos & Zingos latine redderent. Nam cum in voce Zrxyot reperirent x ante z, opinati ſunt propter x & y ſonus ſimilitudinem literam x ante x eandem vim habere, quam habet y ante x reddique latine debere per n. Guare apud Plinium, Nicephorum, Gregoram, Ammianum Marcellinum Zengi, Zingi, Zenchi & Zinchi reperiuntur, quos unum eundem- que cum Zechis populum fuiſſe ex hiſtoriis , locorumque deſcriptione liquet. Ceterum genuinam poſteriorem græcam Zechorum ſcriptio- nem communicat Iſmael Bullialdus , dum ait in Mſ. libro Bibliothecæ Regiæ in formulis ſubſcriptionum & inſcriptionum epiſtolarum Patri- archæ Conſtantinopoleos (cujus manuſcripti exemplar etiam in Cæſa- rea Vindobonenſi Bibliotheca exstare alicubi memorat Lambecius) hæc legi ad Archi-Epiſcopum Zechiæ, habebat enim poſterioribus tempo- ribus Zechia tres Epiſcopatus, & Metropolitam, ut ex Byzantina hiſtoria cognoſcere est. Verba autem manuſcripti hæc ſunt: ô pergayov ô� xi Zruyiœs. Porro ne quis & in eo fluctuet , obtendatque aliud fortaſſe videri Czechos aliud Zechos, noverit is Zechiam, Zechosque rectiſ- ſime ex Ortographia veteri Slavica ſcribi, dicique, quæ hodiernam liquidam literam � ſeu cż in commercio linguæ ſuæ non habuit , & ne quidem in Boemia uſque ad ſæculum decimum tertium, quod ut ante monuimus , alio loco perſequemur , idoneis inſtrumentis ac cumprimis veteribus ſcripturis , nummorumque inſcriptionibus , cum tam vetuſtis marmorum reliquiis careamus, oftenſuri Slavos veteres, majoresque no- H 3 Iſmael Bul- lialdus in no- tis ad Ducæ hiſtoriam. Idem ibid. ad c. 16.
Strana 62
62 PRODROMUS ANNALIUM Herburtus de orig. nomi- nis Polox. c.1. Suidas in Lexico. Joan. Lan- gius in c. 13. Niceph. Anſelmus Pandurus in Conſtant. Por- phyr. Glafeys in biſt. diplom. Coron. Boh. 1. 1. Schminkius in Goldaſtum 1.1. c. 9. noſtros Bohemos omnibus liquidis literis, imo & dyphtongis abſti- nuiſſe. Non aliter igitur majores noſtri ſe ſe ſcripſere quam Cegowe poſterius Cechowe. Conſentit rerum Slavicarum ſcientiſſimus Herbur- tus: Czechi lingua Slavica Cechi vocantur. Atque hæc illa ipſa Zechorum eſt natio , quæ a palude Mæoty- dis , & Ponto Euxino ad nos aſcendit , quæ ut Suidas loquitur ex re- gione trans Danubium in Boemiam venit. Nam mea quidem ſenten- tia unius Suidæ Coſmæ noſtro coævi teſtimonio plus fidei tribuendum eſſe cenſeo, quam Dalemili, poſteriorumque hiſtoricorum noſtrorum, qui ſæculis tribus , quatuorve ſerius ſcripſerunt , neque fontes , unde hanc de Czecho hiſtoriam deprompſerint, posteritati tranſmiſerunt. Suidas igitur ait Slavos in Boemiam non cum Duce aliquo ſed populari- ter, qui perpetuus, inconcuſſusque Slavorum ritus erat, ingreſſos. Ita enim ſcribit : Slavi e regione trans Danubium primo venere , cumque finitimis ſ�pe veniſſent auxilio, terræ melioris capiendæ gratia tandem populariter tranſ- euntes in Illyrico conſederunt , pars eorum Bohemiam occupavit, & regionem proximam, quam a Maravaha flumine Maravaniam appellant. Clarius iſta doctiſſimus Joannes Langius Hayecio coævus natione Sileſius Ferdi- nandi I. Conſiliarius & Orator , vir Græcæ linguæ , hiſtoriæque peri- tiſſimus, & a translatis Nicephori, Calliſti, Xantopuli, Gregorii Na- ziahzeni, & Juſtini Martyris e Græco in latinum ſermonem operibus, commentationibusque nominatiſſimus. Hic caput XIII. Nicephori in- terpretans de converſione populorum Slavicorum ad paludem Mæo- tydis, nomina populorum iſtorum ex Procopio ſupplet , ſcilicet : Ala- nos , Abasgajos , Zechos, Hunnos, & mox de ſuo addit: Qui poſtea populi Hungariam, & Boemiam occuparunt. Guod idem ſentit Anſelmus Pan- durus, qui Zechos hos in Europam tranſiiſſe autumat. Neque ablu- dit Adamus Glafeys dum ait : Clarum eſſe ex hiſtoria Gothica Pro- copii Sclavos ex Aſia in Boemiam veniſſe. Omnium vero ſcitiſſime iſta Schminkius*: Neminem hactenus vidi, qui ex ſcriptore fide digno probave- rit ſuiſſe unquam Czechum aliquem in rerum natura, & quando venerit cum hac gente in has oras. Et infra : Vide an non forte Zechi Bohemi dicti fue- rint a Zechis peculiari aliqua Slavorum gente, quæ ad oram maritimam Ponti Euxini habitabat teſte Procopio? Denique quam ſententia hæc, etſi patriæ no- ſtræ hominibus inſolens videbitur,probata fuerit Reverendiſſimo Domino Thomæ Berghauer, viro ab hiſtoriæ Boemæ notitia celeberrimo vide in illius opere, quod de S. Joanne Nepomuceno adornavit. Omitto Kranzii, ac cumprimis Cromeri argumenta, quibus Czechi hiſtoriam Berghauer in vita S. Jo- annis Nepomn. part. I I-
62 PRODROMUS ANNALIUM Herburtus de orig. nomi- nis Polox. c.1. Suidas in Lexico. Joan. Lan- gius in c. 13. Niceph. Anſelmus Pandurus in Conſtant. Por- phyr. Glafeys in biſt. diplom. Coron. Boh. 1. 1. Schminkius in Goldaſtum 1.1. c. 9. noſtros Bohemos omnibus liquidis literis, imo & dyphtongis abſti- nuiſſe. Non aliter igitur majores noſtri ſe ſe ſcripſere quam Cegowe poſterius Cechowe. Conſentit rerum Slavicarum ſcientiſſimus Herbur- tus: Czechi lingua Slavica Cechi vocantur. Atque hæc illa ipſa Zechorum eſt natio , quæ a palude Mæoty- dis , & Ponto Euxino ad nos aſcendit , quæ ut Suidas loquitur ex re- gione trans Danubium in Boemiam venit. Nam mea quidem ſenten- tia unius Suidæ Coſmæ noſtro coævi teſtimonio plus fidei tribuendum eſſe cenſeo, quam Dalemili, poſteriorumque hiſtoricorum noſtrorum, qui ſæculis tribus , quatuorve ſerius ſcripſerunt , neque fontes , unde hanc de Czecho hiſtoriam deprompſerint, posteritati tranſmiſerunt. Suidas igitur ait Slavos in Boemiam non cum Duce aliquo ſed populari- ter, qui perpetuus, inconcuſſusque Slavorum ritus erat, ingreſſos. Ita enim ſcribit : Slavi e regione trans Danubium primo venere , cumque finitimis ſ�pe veniſſent auxilio, terræ melioris capiendæ gratia tandem populariter tranſ- euntes in Illyrico conſederunt , pars eorum Bohemiam occupavit, & regionem proximam, quam a Maravaha flumine Maravaniam appellant. Clarius iſta doctiſſimus Joannes Langius Hayecio coævus natione Sileſius Ferdi- nandi I. Conſiliarius & Orator , vir Græcæ linguæ , hiſtoriæque peri- tiſſimus, & a translatis Nicephori, Calliſti, Xantopuli, Gregorii Na- ziahzeni, & Juſtini Martyris e Græco in latinum ſermonem operibus, commentationibusque nominatiſſimus. Hic caput XIII. Nicephori in- terpretans de converſione populorum Slavicorum ad paludem Mæo- tydis, nomina populorum iſtorum ex Procopio ſupplet , ſcilicet : Ala- nos , Abasgajos , Zechos, Hunnos, & mox de ſuo addit: Qui poſtea populi Hungariam, & Boemiam occuparunt. Guod idem ſentit Anſelmus Pan- durus, qui Zechos hos in Europam tranſiiſſe autumat. Neque ablu- dit Adamus Glafeys dum ait : Clarum eſſe ex hiſtoria Gothica Pro- copii Sclavos ex Aſia in Boemiam veniſſe. Omnium vero ſcitiſſime iſta Schminkius*: Neminem hactenus vidi, qui ex ſcriptore fide digno probave- rit ſuiſſe unquam Czechum aliquem in rerum natura, & quando venerit cum hac gente in has oras. Et infra : Vide an non forte Zechi Bohemi dicti fue- rint a Zechis peculiari aliqua Slavorum gente, quæ ad oram maritimam Ponti Euxini habitabat teſte Procopio? Denique quam ſententia hæc, etſi patriæ no- ſtræ hominibus inſolens videbitur,probata fuerit Reverendiſſimo Domino Thomæ Berghauer, viro ab hiſtoriæ Boemæ notitia celeberrimo vide in illius opere, quod de S. Joanne Nepomuceno adornavit. Omitto Kranzii, ac cumprimis Cromeri argumenta, quibus Czechi hiſtoriam Berghauer in vita S. Jo- annis Nepomn. part. I I-
Strana 63
HAYECIANORUM. 63 varis , & Miſniam a Miſniis (g ) perſpicuum , exploratumque est. Age vero conciliemus ſuperiora illa inter ſe , & dicamus oportet: Czechos, ſeu Boemos hodiernos patriam ſuam a Germanis, ceterum originem cum nativo ſermone a Slavis ha- bere. Id vero qua ratione oſtendes ? ſic puto: Ptolemæus , alii- que Geometræ , & Germaniæ præſertim metatores Boemiam Germaniæ inſeruerunt. Germaniæ longitudinem Ptolemæus in- ter duos fluvios Rhenum , & Viſtulam collocat, latitudinem ponit inter montes Carinthiæ, & mare ſeptemtrionale, quod Sarmaticum, itemque pontum Sabuloſum appellat. Strabo Germaniam quam longa eſt ad Albim protendit. Rurſus Ptole- mæus impugnant , quorum præſertim poſterior multis momentis probat : jam circa Attilæ tempora eos populos, qui nunc Poloni, & Czechi vocantur e Ruſcia atque Sarmatia arma protuliſſe in interiorem Ger- maniam, vel eoque ridiculam videri Czechi e Croatia aut Dalmatia migrationem, quod ante Justiniani tempora Slavi Dalmatiam, & Illy- ricum non tenuerint. Miratur porro quomodo hi duo fratres Cze- chus, & Lechus ad ampliſſima duo regna occupanda ſuffecerint, aut ſi illis migrare placuit , cur non potius viciniores fœcundiſſimas Græ- cix, ac Italiæ regiones delegerint? cur rigentes frigoribus per avia & devia quæſierint ? ut plurima alia cum Chronologia, eorumque temporum hiſtoria pugnantia præteream. Anonym. Saxo adA.782. (g) Rectius Miſnii a Miſnia ſeu Miſena, quam contra dicti ſunt. Helmoldus Nam ex Poeta Saxone, & Helmoldo constat Soraborum gentem hanc Chron. Slav. 1. terram poſt Hermunduros tenuiſſe , qui Teutonice Dalemincii , ut in- 1. c. 2. quit Ditmarus , & Slavice Glomaci appellabantur. Dicta vero Miſnia Ditmar. l.r. poſtea est veroſimillime a fluvio Miſene, cujus nonunquam in veteribus Georg. Fa- bricius in An- diplomatibus occurrit memoria, in cujus fluvii ripa, interque ipſum Albim nal, Miſna & Trebiſam Henricus I. Imp. anno 930. propter fitus opportunitatem urbis l. r. præſidium militum Riparienſium contra Ungaros, qui tum plurimas Benjam. Germaniæ inferebant calamitates, conſtituit, caſtellumque excitavit, Leuberus in quod ab eodem flumine nomen Miſenæ invenit. Huc loci cum ab Catalogo Mar- chion, Com. eodem Imperatore Marchio Pleiſsensis transferretur, stabilesque ſedes Savon. hic habere Marchiones Orientales occiperent, caſtrum hoc ſubinde ad Excerpta ex urbis amplitudinem excrevit, nomenque ſuum ad integram regionem Monacho Pir- derivavit. nenſ- Cromerus l. hiſt. Polon.
HAYECIANORUM. 63 varis , & Miſniam a Miſniis (g ) perſpicuum , exploratumque est. Age vero conciliemus ſuperiora illa inter ſe , & dicamus oportet: Czechos, ſeu Boemos hodiernos patriam ſuam a Germanis, ceterum originem cum nativo ſermone a Slavis ha- bere. Id vero qua ratione oſtendes ? ſic puto: Ptolemæus , alii- que Geometræ , & Germaniæ præſertim metatores Boemiam Germaniæ inſeruerunt. Germaniæ longitudinem Ptolemæus in- ter duos fluvios Rhenum , & Viſtulam collocat, latitudinem ponit inter montes Carinthiæ, & mare ſeptemtrionale, quod Sarmaticum, itemque pontum Sabuloſum appellat. Strabo Germaniam quam longa eſt ad Albim protendit. Rurſus Ptole- mæus impugnant , quorum præſertim poſterior multis momentis probat : jam circa Attilæ tempora eos populos, qui nunc Poloni, & Czechi vocantur e Ruſcia atque Sarmatia arma protuliſſe in interiorem Ger- maniam, vel eoque ridiculam videri Czechi e Croatia aut Dalmatia migrationem, quod ante Justiniani tempora Slavi Dalmatiam, & Illy- ricum non tenuerint. Miratur porro quomodo hi duo fratres Cze- chus, & Lechus ad ampliſſima duo regna occupanda ſuffecerint, aut ſi illis migrare placuit , cur non potius viciniores fœcundiſſimas Græ- cix, ac Italiæ regiones delegerint? cur rigentes frigoribus per avia & devia quæſierint ? ut plurima alia cum Chronologia, eorumque temporum hiſtoria pugnantia præteream. Anonym. Saxo adA.782. (g) Rectius Miſnii a Miſnia ſeu Miſena, quam contra dicti ſunt. Helmoldus Nam ex Poeta Saxone, & Helmoldo constat Soraborum gentem hanc Chron. Slav. 1. terram poſt Hermunduros tenuiſſe , qui Teutonice Dalemincii , ut in- 1. c. 2. quit Ditmarus , & Slavice Glomaci appellabantur. Dicta vero Miſnia Ditmar. l.r. poſtea est veroſimillime a fluvio Miſene, cujus nonunquam in veteribus Georg. Fa- bricius in An- diplomatibus occurrit memoria, in cujus fluvii ripa, interque ipſum Albim nal, Miſna & Trebiſam Henricus I. Imp. anno 930. propter fitus opportunitatem urbis l. r. præſidium militum Riparienſium contra Ungaros, qui tum plurimas Benjam. Germaniæ inferebant calamitates, conſtituit, caſtellumque excitavit, Leuberus in quod ab eodem flumine nomen Miſenæ invenit. Huc loci cum ab Catalogo Mar- chion, Com. eodem Imperatore Marchio Pleiſsensis transferretur, stabilesque ſedes Savon. hic habere Marchiones Orientales occiperent, caſtrum hoc ſubinde ad Excerpta ex urbis amplitudinem excrevit, nomenque ſuum ad integram regionem Monacho Pir- derivavit. nenſ- Cromerus l. hiſt. Polon.
Strana 64
64 PRODROMUS ANNALIUM mæus Germaniam magnam ſeu ſuperiorem ab Rheno ad Albim producit. At fluvius Albis erumpit in Bohemia e montibus Si- leſiæ finitimis ; quid niſi igitur Boemia portio fuit majoris Ger- maniæ, inque ea Germani ſeu Teutones, priuſquam Czecho, pa- tribusque noſtris cederet , ſedes habuerunt. Quos autem populos primos Boemia poſt diluvium acce- perit , haud auſim affirmare, poſteaquam ea de re altum eſt ubi- que ſilentium, neque certi quicquam vel memoria temporum inter homines, vel fama definivit. Illud conſtat ante patrum noſtrorum adventum duplicem in ea gentem habitaſle. Teſtan- tur ſiquidem veteres Coſmo - & Chronographi poſt Babyloni- cam confuſionem ſparſis gentibus in diverſas orbis regiones Teu- tonem quendam Teucadi nepotem adſciviſſe ſibi populos, au- ctoremque , & Ducem fuiſſe profectionis in terras occiduas , ac nominatim conſediſſe in ea regione, quam hodie Bavariam a Bavaro ejus filio appellamus (h) illos porro homines auctos nu- me- (h ) Veteres Teutones, ſeu Teutonos, eosque primos illis terris conſediſſe, quas hodie Bavariam dicimus, inter tot de prima hujus gentis ſede variantes opiniones nuſpiam legi. Melanchton conjicit Melanchton. l. 2. & 3. ex Tacito, & Ptolemæo illos Westphaliam hodiernam, & vicina ad Chron. Car. Viſurgim loca tenuiſſe. Peucerus, Beatus Rhenanus, atque plerique Peucerusl. 4. rerum Marchicarum ſcriptores exiſtimant eo loco Teutones ſediſſe, Rhenanus l. 1. rer. Germ. ubi hodie Marchia Brandenburgenſis est, & quidem circa Prignitium, Epiſcopatumque Havelbergenſem. Alii inter Viſtulam, & Albim ad mare Pomeranicum collocant , a quibus non videtur diſſentire author vitæ Viperti germanice editæ, adeo ut nomine Teutonum veniant ve- teres Saxones Scandiæ, nempe Holſatæ, Ditmarſi, Stormari, Hadeli- rii, qui aliquando etiam Nordalbingi vocitati ſunt. Hi populi jam annis facile centum ante reparatam per Chriſtum ſalutem cum Roma- Plutarchus nis bella geſſere, atque in Italia magna clade a Mario effecti ſunt, quo in C. Mario. tempore illis enatum eſſe Germanorum nomen Martinus Schookius Martinus Scbookius hiſt multis veroſimillimis vetuſtisque argumentis probat. In ſua regreſſi, Marchicæ ar- multumque generationibus aucti temporum curſu longe , lateque do- tiqua l. 1. §.s. minationem ſuam extenderunt , Germaniamque diverſis aſſumptis com- pellationibus impleverunt , jam univerſim dicti Germani, eorumque regio Germania. Sæculo tertio poſt Chriſtum natum etiam Alemanni Vita Vipert Germ. reddita. vo-
64 PRODROMUS ANNALIUM mæus Germaniam magnam ſeu ſuperiorem ab Rheno ad Albim producit. At fluvius Albis erumpit in Bohemia e montibus Si- leſiæ finitimis ; quid niſi igitur Boemia portio fuit majoris Ger- maniæ, inque ea Germani ſeu Teutones, priuſquam Czecho, pa- tribusque noſtris cederet , ſedes habuerunt. Quos autem populos primos Boemia poſt diluvium acce- perit , haud auſim affirmare, poſteaquam ea de re altum eſt ubi- que ſilentium, neque certi quicquam vel memoria temporum inter homines, vel fama definivit. Illud conſtat ante patrum noſtrorum adventum duplicem in ea gentem habitaſle. Teſtan- tur ſiquidem veteres Coſmo - & Chronographi poſt Babyloni- cam confuſionem ſparſis gentibus in diverſas orbis regiones Teu- tonem quendam Teucadi nepotem adſciviſſe ſibi populos, au- ctoremque , & Ducem fuiſſe profectionis in terras occiduas , ac nominatim conſediſſe in ea regione, quam hodie Bavariam a Bavaro ejus filio appellamus (h) illos porro homines auctos nu- me- (h ) Veteres Teutones, ſeu Teutonos, eosque primos illis terris conſediſſe, quas hodie Bavariam dicimus, inter tot de prima hujus gentis ſede variantes opiniones nuſpiam legi. Melanchton conjicit Melanchton. l. 2. & 3. ex Tacito, & Ptolemæo illos Westphaliam hodiernam, & vicina ad Chron. Car. Viſurgim loca tenuiſſe. Peucerus, Beatus Rhenanus, atque plerique Peucerusl. 4. rerum Marchicarum ſcriptores exiſtimant eo loco Teutones ſediſſe, Rhenanus l. 1. rer. Germ. ubi hodie Marchia Brandenburgenſis est, & quidem circa Prignitium, Epiſcopatumque Havelbergenſem. Alii inter Viſtulam, & Albim ad mare Pomeranicum collocant , a quibus non videtur diſſentire author vitæ Viperti germanice editæ, adeo ut nomine Teutonum veniant ve- teres Saxones Scandiæ, nempe Holſatæ, Ditmarſi, Stormari, Hadeli- rii, qui aliquando etiam Nordalbingi vocitati ſunt. Hi populi jam annis facile centum ante reparatam per Chriſtum ſalutem cum Roma- Plutarchus nis bella geſſere, atque in Italia magna clade a Mario effecti ſunt, quo in C. Mario. tempore illis enatum eſſe Germanorum nomen Martinus Schookius Martinus Scbookius hiſt multis veroſimillimis vetuſtisque argumentis probat. In ſua regreſſi, Marchicæ ar- multumque generationibus aucti temporum curſu longe , lateque do- tiqua l. 1. §.s. minationem ſuam extenderunt , Germaniamque diverſis aſſumptis com- pellationibus impleverunt , jam univerſim dicti Germani, eorumque regio Germania. Sæculo tertio poſt Chriſtum natum etiam Alemanni Vita Vipert Germ. reddita. vo-
Strana 65
HAYECIANORUM. 65 mero & opibus nonnulli Teutones a Duce , plures a filio Bava- ros dixere. Ab his poſt aliquantam temporum interjectionem Beemus quidam cum numeroſo hominum comitatu in orientem ſo- vocari cepere, de quo poſtea. Guod ad Teutonem Teucadi nepo- tem attinet, non est veteris cujusdam Scriptoris authoritate fultum. Tacitus nomen Teutonum inventum ait , ſeu a veteribus Galliæ popu- Tacitus de lis, illisque coloniis, qui Rheni ripas tranſivere , ſeu certe ab idolo fitu, moribus, papul. Ger- carminibus vetuſtis celebrato, Teutonum Deo, ac gentis conditore mania. Theut , vel Tuiſtone. Alii a veteri Teutonico vocabulo Thiod, quod Gronovius magnam hominum turbam fignificat, derivant, unde Freherus, & Se-in Tacitum. rarius linguam Theudiſcam, quam nunc Teutonicam dicimus, olim Freherus vocitatam fuiſſe ajunt, quæque vox hodiedum in lingua Italica perſti- diſſert. de ling. priſcor. Fran- terit. Petrus Albinus vero ait Teutones ad ſuperiorum Germanorum, corum. at Tuiſcones ad inferiorum, Saxonumque dialectum dictos die Tüdi Serarius in ſchen/ und Tuiſchen. Ad Bavarum jam Teutonis filium ut venia-no is ad vitam mus: Hayecius verofimillime Viti Arnbeky*, aut Andrex Presbyteri S. Kiliani. Petrus Alb. Ratisbonenſis Chronica Bajoariorum legiſſe videtur , qui autumant Ba- in Geneal. joarios ſeu Bavaros dictos a Principe ſuo ſeu Duce Bauri, ſeu Bavaro. Com. Leiſn. Sed quantum opinio hæc veroſimilitudinis habeat vel ex eo conjici po- Vitus Arn- teſt, cum ſubjungant: vetuſtis Chronicis referri hunc Bauri ſeu Bava- bek. in Chron. rum ab Hercule regione fuiſſe depulſum. Rectius itaque Aventinus:** Bajoar. Andr. Præsh. Bavarus nomen barbarum, ſemi-docto vulgo protritum recens eſt, nuper ab im- Ratishon. in peritis uſurpari ceptum , nuſquam apud veteres , nuſquam in vetuſtis exemplari- Chron. Bavar. bus invenio. In Prologo Legum apud Lindebrogium vocantur Bajuva- Avent. Aa- rii, apud Paulum Diaconum Bajovarii & Boivarii. Eruditiſſime hanc nal. Bojor. l. 1. in rem Cluverius: Bojorum ex Bojohæmo ſub Auguſto Cæſare in Vindeliciam Cluverius in deſcript. Vin- commigrationem aſſeruiſſe ſufficiat. Nomen corum poſtea in Vindelicia varie ab deliciæ & No- inferioris ſæculi ſcriptoribus formatum fuit, quibus paſſim dicuntur Bojoarii, rici c. 3. Bojovarii, Bayuarii, Bòibarii & Baibarii, poſtremum Bavari. Sed Clu- verio multo vetuſtior Raymundus Marlianus juxta Vincentium S. Hen- rico coævus ita inquit: Boji, poſt Bojoarii dicti, modo Bavari. Enatum vero nomen iſtud est ſæculo ſexto exordiente, postquam ſe ſe Suevi ſociis Bojis veteribus, Turingis, Saxonibusque rurſum in Noricum, & Vindeliciam immiſerunt, omnes prope Danubii ripuarias civitates, ipſamque Laureacum vaſtarunt; cum Theodoricus ſcilicet rebus Itali- cis occuparetur , diffidensque tam longinquam retineri poſſe provin- I Enod. in vi- ta B. Anton. Mon. Lirin. Eugipp. in vita S Sever. ciam
HAYECIANORUM. 65 mero & opibus nonnulli Teutones a Duce , plures a filio Bava- ros dixere. Ab his poſt aliquantam temporum interjectionem Beemus quidam cum numeroſo hominum comitatu in orientem ſo- vocari cepere, de quo poſtea. Guod ad Teutonem Teucadi nepo- tem attinet, non est veteris cujusdam Scriptoris authoritate fultum. Tacitus nomen Teutonum inventum ait , ſeu a veteribus Galliæ popu- Tacitus de lis, illisque coloniis, qui Rheni ripas tranſivere , ſeu certe ab idolo fitu, moribus, papul. Ger- carminibus vetuſtis celebrato, Teutonum Deo, ac gentis conditore mania. Theut , vel Tuiſtone. Alii a veteri Teutonico vocabulo Thiod, quod Gronovius magnam hominum turbam fignificat, derivant, unde Freherus, & Se-in Tacitum. rarius linguam Theudiſcam, quam nunc Teutonicam dicimus, olim Freherus vocitatam fuiſſe ajunt, quæque vox hodiedum in lingua Italica perſti- diſſert. de ling. priſcor. Fran- terit. Petrus Albinus vero ait Teutones ad ſuperiorum Germanorum, corum. at Tuiſcones ad inferiorum, Saxonumque dialectum dictos die Tüdi Serarius in ſchen/ und Tuiſchen. Ad Bavarum jam Teutonis filium ut venia-no is ad vitam mus: Hayecius verofimillime Viti Arnbeky*, aut Andrex Presbyteri S. Kiliani. Petrus Alb. Ratisbonenſis Chronica Bajoariorum legiſſe videtur , qui autumant Ba- in Geneal. joarios ſeu Bavaros dictos a Principe ſuo ſeu Duce Bauri, ſeu Bavaro. Com. Leiſn. Sed quantum opinio hæc veroſimilitudinis habeat vel ex eo conjici po- Vitus Arn- teſt, cum ſubjungant: vetuſtis Chronicis referri hunc Bauri ſeu Bava- bek. in Chron. rum ab Hercule regione fuiſſe depulſum. Rectius itaque Aventinus:** Bajoar. Andr. Præsh. Bavarus nomen barbarum, ſemi-docto vulgo protritum recens eſt, nuper ab im- Ratishon. in peritis uſurpari ceptum , nuſquam apud veteres , nuſquam in vetuſtis exemplari- Chron. Bavar. bus invenio. In Prologo Legum apud Lindebrogium vocantur Bajuva- Avent. Aa- rii, apud Paulum Diaconum Bajovarii & Boivarii. Eruditiſſime hanc nal. Bojor. l. 1. in rem Cluverius: Bojorum ex Bojohæmo ſub Auguſto Cæſare in Vindeliciam Cluverius in deſcript. Vin- commigrationem aſſeruiſſe ſufficiat. Nomen corum poſtea in Vindelicia varie ab deliciæ & No- inferioris ſæculi ſcriptoribus formatum fuit, quibus paſſim dicuntur Bojoarii, rici c. 3. Bojovarii, Bayuarii, Bòibarii & Baibarii, poſtremum Bavari. Sed Clu- verio multo vetuſtior Raymundus Marlianus juxta Vincentium S. Hen- rico coævus ita inquit: Boji, poſt Bojoarii dicti, modo Bavari. Enatum vero nomen iſtud est ſæculo ſexto exordiente, postquam ſe ſe Suevi ſociis Bojis veteribus, Turingis, Saxonibusque rurſum in Noricum, & Vindeliciam immiſerunt, omnes prope Danubii ripuarias civitates, ipſamque Laureacum vaſtarunt; cum Theodoricus ſcilicet rebus Itali- cis occuparetur , diffidensque tam longinquam retineri poſſe provin- I Enod. in vi- ta B. Anton. Mon. Lirin. Eugipp. in vita S Sever. ciam
Strana 66
PRODROMUS ANNALIUM ſolem digreſſus , explicatis ſecundum flumen Vltavam tabernacu- lis, fundatam eo loci civitatem Caſurgim appellavit. (i) De 66 Kircher. in Arca Noe, ciam eam evacuaſset, castellaque disjeciſſet rebus omnibus ad Italiam tranſportatis. Nam circa annum 510. jam conſtat a filio Clodovæi da- tas leges Bajuvariis ex Prologo legum apud Lindebrogium, & Palu- zium T. I. Optandum jam eſſet ut quemadmodum inter Bavaros ho- die penitus antiquata eſt ſatis vetus illa de Bavaro fundatore opinio, ita & noſtra de Czecho tandem ſepeliatur. (i) Bohemos a Bavaris originem trahere: omni hiſtoricæ fidei, traditioni , Criticorumque ſententiis adverſatur , & Beemus ille ſæculis omnibus incognitus eſt. Nam Bojohæmos, Boemos, Bohemos, Bo- jemannos, Bemanos, & Pemannos promiſcue ab authoribus relatos non a Bavaris, ſed a Bojis Galliæ populis ortos communis eſt perſua- ſio innumeris prope veterum teſtimoniis roborata. Bojoarios autem a Bojis veteribus, Boemiæque olim incolis ortum habere ſupra ex Mar- lino, & Cluverio oſtendimus, quod fuſe proſequuntur Goldaſtus, Jordanus , cumque Aventino omnes prope rerum Boicarum ſcriptores. Sane veteres omnes hodiernique præſidio nobis ſunt: Boemos prio- res fuiſſe Bavaris, aut Bojoariis, quorum poſteriorum nemo ante ſæ- culum VI. meminit, cum contra Boemorum nomen apud omnes fere veteres Chronographos legatur. Hos enim Claudius Ptolemæus Bot- uoi, gentemque magnam, Strabo Bojæmos, Tacitus Bojemos, Velle- jus Paterculus Bojohæmos, Eutropius Bemanos, Plinius Pemanos, pro- vinciam vero, ſedemque gentis Vellejus Paterculus Bojohæmum, Stra- bo Boviaſmum, Tacitus Bojemum vocat. Verum quandoquidem or- do rerum ita expoſcit, Bojemorum originem ab ovo repetamus, quam quantum ex offuſa hiſtoriarum caligine eruere licuit, compendio pro- ferimus. Guiſnam primus populorum omnium terras has noſtras occupa- verit , ſcriptores plerique fabularum , rerumque incertarum hoſtes me- moriæ proditum non esſe ingenue fatentur. Asserit quidem Kirche- rus terras has ſeptemtrionales, ipſamque Boemiam non multo poſt di- luvium habitatam fuiſſe , idque peculiari tabella elucidat. Idem ſentit Alexander Guagninus, qui Vandalos in gentium prima migratione in has regiones veniſſe opinatur circa annum orbis conditi 1788. post diluvium 131. ante Chriſtum natum vero 2161. ut computat Zach. Alex. Guag- nin. in Sauro- mat. Theo-
PRODROMUS ANNALIUM ſolem digreſſus , explicatis ſecundum flumen Vltavam tabernacu- lis, fundatam eo loci civitatem Caſurgim appellavit. (i) De 66 Kircher. in Arca Noe, ciam eam evacuaſset, castellaque disjeciſſet rebus omnibus ad Italiam tranſportatis. Nam circa annum 510. jam conſtat a filio Clodovæi da- tas leges Bajuvariis ex Prologo legum apud Lindebrogium, & Palu- zium T. I. Optandum jam eſſet ut quemadmodum inter Bavaros ho- die penitus antiquata eſt ſatis vetus illa de Bavaro fundatore opinio, ita & noſtra de Czecho tandem ſepeliatur. (i) Bohemos a Bavaris originem trahere: omni hiſtoricæ fidei, traditioni , Criticorumque ſententiis adverſatur , & Beemus ille ſæculis omnibus incognitus eſt. Nam Bojohæmos, Boemos, Bohemos, Bo- jemannos, Bemanos, & Pemannos promiſcue ab authoribus relatos non a Bavaris, ſed a Bojis Galliæ populis ortos communis eſt perſua- ſio innumeris prope veterum teſtimoniis roborata. Bojoarios autem a Bojis veteribus, Boemiæque olim incolis ortum habere ſupra ex Mar- lino, & Cluverio oſtendimus, quod fuſe proſequuntur Goldaſtus, Jordanus , cumque Aventino omnes prope rerum Boicarum ſcriptores. Sane veteres omnes hodiernique præſidio nobis ſunt: Boemos prio- res fuiſſe Bavaris, aut Bojoariis, quorum poſteriorum nemo ante ſæ- culum VI. meminit, cum contra Boemorum nomen apud omnes fere veteres Chronographos legatur. Hos enim Claudius Ptolemæus Bot- uoi, gentemque magnam, Strabo Bojæmos, Tacitus Bojemos, Velle- jus Paterculus Bojohæmos, Eutropius Bemanos, Plinius Pemanos, pro- vinciam vero, ſedemque gentis Vellejus Paterculus Bojohæmum, Stra- bo Boviaſmum, Tacitus Bojemum vocat. Verum quandoquidem or- do rerum ita expoſcit, Bojemorum originem ab ovo repetamus, quam quantum ex offuſa hiſtoriarum caligine eruere licuit, compendio pro- ferimus. Guiſnam primus populorum omnium terras has noſtras occupa- verit , ſcriptores plerique fabularum , rerumque incertarum hoſtes me- moriæ proditum non esſe ingenue fatentur. Asserit quidem Kirche- rus terras has ſeptemtrionales, ipſamque Boemiam non multo poſt di- luvium habitatam fuiſſe , idque peculiari tabella elucidat. Idem ſentit Alexander Guagninus, qui Vandalos in gentium prima migratione in has regiones veniſſe opinatur circa annum orbis conditi 1788. post diluvium 131. ante Chriſtum natum vero 2161. ut computat Zach. Alex. Guag- nin. in Sauro- mat. Theo-
Strana 67
HAYECIANORUM. 67 Theobaldus. Ab eadem ſententia vix latum quidem unquem diſce- Theobald in dunt Kranzius, quique Kranzium ſequuntur. Sed quis se vadem præ- Geneal Duc. ☞ Reg.Boh. bere velit, authores hos omnibus vetuſtis documentis deſtitutos, & Kranz.in triginta octo plus minus ſæculis poſteriores vera ſcripſiſſe , aut divi- Vandal. l. 1. c. 1. naſſe? Goldaſtus ante Bojos Hermiones & Nemetes in patria noſtra Goldaſt. de statuit, ſed tam dubiæ, incertæque hæ conjecturx ſunt, ut præterquam Regn. Boh. l. 1. quod Goldaſtus in ſententiæ ſux robur nullam vetuſtam authoritatem c.3. alleget, ipſe id affirmare certo non audeat. Guod ad Bojos attinet: Cordemoi quidam præſertim Gallici ſcriptores exiſtimant Bojos primum ſub Julio dans �hiſtoire generale de Cæſare in eam regionem, quæ ab illis poſtea Bojemia dicta eſt, tran- France. ſiiſſe , dicuntque majores noſtros prius incolas fuiſſe ejus terræ, quæ hodie Bourbonius ager appellatur, qui dein per Julium Cæſarem fu- gati Rhenum tranſierint, inque Hercyniam Silvam se receperint. Sed Jul. Cæſ. de hiſtoria hæc adverſatur verbis , relatisque ipſiuſmet Cæſaris. Cæſar enim Bojos agris ſuis non expulit, ſed ibidem ad interceſſionem Æduo-bell. Gall. l. 1. rum ſtabilivit. Guin ex eodem Cæſare legere licet, Bojos harum terrarum , quibus præliabantur , incolas non fuiſſe , ſed aliunde adve- niſſe auxilio , ut periclitantes Helvetios contra Romanorum tyranni- dem tuerentur. Guare veroſimillima ex Livio repetamus, quem Ge- Liv. Dec. 1. voldus,Stumpfius, Velſerus, Schikfuſius, Jordanus, Balbinus, Peſſina, & ple-l.5. Gevold in rique rerum Boicarum, Boemicarumque ſcriptores ſequuntur, ac ex- addit. ad Hun- ſcribunt. Is igitur memorat: quod, cum Gallia Celtica ſub Tarqui- dii Metrop. nio Priſco tantum abundaſſet populo, ut regi vix poſſet, Rex Bojo- Stumpf.l.3. rum Ambigatus duos ex forore nepotes Bellovesum, & Sigoveſum Chron. Helv. ſtrenuos juvenes ſortiri juſſerit de Italiæ , & Hercyniæ terris occupan-c. s. Velſer. Ter. dis , quorum unicuique certam multitudinem hominum in colonias de- Boic. l. 1. & 3. ſignaverit. Sorte vero miſſa Belloveſo Italiam, Sigoveſo Hercyniam Schikfuſs in obtigiſſe. Sigoveſus itaque (quem ridicule Petrus Codicillus Czechovi- Annal. Sileſ- Jordan,in cium appellat) cum Boicis ſuis coloniis ea regione, quæ hodie de Buchs Orig. Slav. vocatur, & ubi oppidum præcipuum de Buchs* est, egreſsus, Hercy- Balb. Dec. nium ſaltum tum longe , lateque diffuſum intravit , fertiliſſimoque ſolo 1. l. 2. novæ genti primordia jecit , quæ locum noviter occupatum Bojenhaimb Petr. Codi- quaſi Bojorum patriam , & domicilium vocitavit , ſed ut Poeta loqui- cill. epiſt. ad Lupac. tur: Vulgus compendia quærit, nomen iſtud per ſyncopen plerumque Dictionaire Böheimb appèllatum, ſcriptumque eſt. Cum Livio facit Tacitus, Critique de qui ait Gallos transgreſsos eſse in Germaniam, atque inter Hercyniam Trevoux. Silvam, Rhenum, & Moenum Helvetios, ulteriora Bojos, Gallicam Tacit. de utramque gentem , tenuiſſe , manere adhuc Bojemi nomen , & ſigni-morib. Germ. I 2 fica-
HAYECIANORUM. 67 Theobaldus. Ab eadem ſententia vix latum quidem unquem diſce- Theobald in dunt Kranzius, quique Kranzium ſequuntur. Sed quis se vadem præ- Geneal Duc. ☞ Reg.Boh. bere velit, authores hos omnibus vetuſtis documentis deſtitutos, & Kranz.in triginta octo plus minus ſæculis poſteriores vera ſcripſiſſe , aut divi- Vandal. l. 1. c. 1. naſſe? Goldaſtus ante Bojos Hermiones & Nemetes in patria noſtra Goldaſt. de statuit, ſed tam dubiæ, incertæque hæ conjecturx ſunt, ut præterquam Regn. Boh. l. 1. quod Goldaſtus in ſententiæ ſux robur nullam vetuſtam authoritatem c.3. alleget, ipſe id affirmare certo non audeat. Guod ad Bojos attinet: Cordemoi quidam præſertim Gallici ſcriptores exiſtimant Bojos primum ſub Julio dans �hiſtoire generale de Cæſare in eam regionem, quæ ab illis poſtea Bojemia dicta eſt, tran- France. ſiiſſe , dicuntque majores noſtros prius incolas fuiſſe ejus terræ, quæ hodie Bourbonius ager appellatur, qui dein per Julium Cæſarem fu- gati Rhenum tranſierint, inque Hercyniam Silvam se receperint. Sed Jul. Cæſ. de hiſtoria hæc adverſatur verbis , relatisque ipſiuſmet Cæſaris. Cæſar enim Bojos agris ſuis non expulit, ſed ibidem ad interceſſionem Æduo-bell. Gall. l. 1. rum ſtabilivit. Guin ex eodem Cæſare legere licet, Bojos harum terrarum , quibus præliabantur , incolas non fuiſſe , ſed aliunde adve- niſſe auxilio , ut periclitantes Helvetios contra Romanorum tyranni- dem tuerentur. Guare veroſimillima ex Livio repetamus, quem Ge- Liv. Dec. 1. voldus,Stumpfius, Velſerus, Schikfuſius, Jordanus, Balbinus, Peſſina, & ple-l.5. Gevold in rique rerum Boicarum, Boemicarumque ſcriptores ſequuntur, ac ex- addit. ad Hun- ſcribunt. Is igitur memorat: quod, cum Gallia Celtica ſub Tarqui- dii Metrop. nio Priſco tantum abundaſſet populo, ut regi vix poſſet, Rex Bojo- Stumpf.l.3. rum Ambigatus duos ex forore nepotes Bellovesum, & Sigoveſum Chron. Helv. ſtrenuos juvenes ſortiri juſſerit de Italiæ , & Hercyniæ terris occupan-c. s. Velſer. Ter. dis , quorum unicuique certam multitudinem hominum in colonias de- Boic. l. 1. & 3. ſignaverit. Sorte vero miſſa Belloveſo Italiam, Sigoveſo Hercyniam Schikfuſs in obtigiſſe. Sigoveſus itaque (quem ridicule Petrus Codicillus Czechovi- Annal. Sileſ- Jordan,in cium appellat) cum Boicis ſuis coloniis ea regione, quæ hodie de Buchs Orig. Slav. vocatur, & ubi oppidum præcipuum de Buchs* est, egreſsus, Hercy- Balb. Dec. nium ſaltum tum longe , lateque diffuſum intravit , fertiliſſimoque ſolo 1. l. 2. novæ genti primordia jecit , quæ locum noviter occupatum Bojenhaimb Petr. Codi- quaſi Bojorum patriam , & domicilium vocitavit , ſed ut Poeta loqui- cill. epiſt. ad Lupac. tur: Vulgus compendia quærit, nomen iſtud per ſyncopen plerumque Dictionaire Böheimb appèllatum, ſcriptumque eſt. Cum Livio facit Tacitus, Critique de qui ait Gallos transgreſsos eſse in Germaniam, atque inter Hercyniam Trevoux. Silvam, Rhenum, & Moenum Helvetios, ulteriora Bojos, Gallicam Tacit. de utramque gentem , tenuiſſe , manere adhuc Bojemi nomen , & ſigni-morib. Germ. I 2 fica-
Strana 68
68 PRODROMUS ANNALIUM ficare loci veteris memoriam. Nec ab utroque recedunt Poſidonius & Strabo, qui Bojos quoque gentem Gallicam Hercyniam incoluiſse memorant. Credit porro eruditiſſimus Velſerus: Bojohæmiam anti- quiſſimis ſcriptoribus Erathoſteni, cæteriſque Græcis non fuiſſe inco- gnitam , ſed nomine Ercyniæ , Orcyniæ, Hercyniæque , quæ regio tum notiſſima erat, fuiſſe intellectam. Guanquam ſi Græci ſolertius legan- tur , facile cognoſcetur eos per Hercyniam tum univerſas hodiernæ Germaniæ terras indigitare voluiſſe, Germanorum enim, & Germa- niæ nomen tum necdum enatum erat, præterque Silvarum hac parte longiſſimum tractum, quem Hercyniam appellabant, vix eis de sep- tentrionalibus noſtris regionibus quid exploratum erat, quod ipſi non non uno loco fatentur. His autem terris populus iſte Gallicus Sigo- veſo conditore , & Principe ſtabilitus trium , quatuorve ſæculorum decurſu tantum crevit, ut ſe poſtea in Toliſtobojos, Trocmos, & Tectoſagos, alioſque diverſi nominis populos, velut totidem civita- tes divideret. Hos inter ceteris ferociores, bellicoſioreſque Toliſtobojos Liv. Dec. 1. fuiſſe proditum eſt : qui anno mundi circiter 3668. ante Chriſtum na- I. 38. tum 280. finitimorum collectis viribus ex Hercynia egreſſi, Pannonia, Florus l. 2. Thracia, Græciaque pervaſtata in Æolide tandem, & Jonia Aſiæ pro- Brunner in vinciis cladibus plurimis affecti , ultimum victores conſederint, ubi- Annal. Bojor. Gallo-Græcorum gentem fundaſſe perhibentur, eoſque ipſos eſſe po- c. 10. S. Hieron. pûlos veroſimillime e Divo Hieronymo eruitur, qui poſtea Galatæ Pr�f.ak. in dicti ſunt, & ad quos S. Paulus Apoſtolus ſuam ſcripſit epistolam, Epilt. Pauli. Annis ante Chriſtum natum facile 188.* cum Romani Bojos e Rader. In Gallia, Italiaque ejeciſſent, auctus est magnopere Bojorum noſtrorum Bavar, ſancta de prim.Evan- his locis numerus , exules enim ad concives ſuos progreſſi juxta poſitis gelii Praconib. terris partim in Norico ad Iſtrum, partim apud Tauriſcos ſe ſe collo- Strabo l. 7. carunt. Juſtin. l.24. Annis ante Chriſtum natum 110.“ Cimbri gens ſeptemtrionalis c. A. ** Strabol. 7. meridionales plagas meditans ſedes Bojorum vellicare, ac exagitare Poſidon. auſa trecenta facile hominum millia in Hercyniam Silvam intulit , ſed Vimphel. in magna strage fuſa, prætermiſſis Bojorum terris, ſe ſe per Pannoniam, Epit. ver. Ger. Illyricumque in Italiam effudit , pluribuſque poſtea annis Romanis bel- man. c. 2. liducibus negotium faceſſivit. Utinam ætas non nobis invidiſſet Archiæ Cicero in Orat. pro A. Poetæ de rebus Cimbricis carmen, quod laudat Cicero, magnam pro- Licinio Archia fecto hodie lucem hiſtoriæ Bojorum , eorumque temporum offunderet. Poeta. Non multo poſt tempore Rhæti Bojis Herciniis intulerunt bellum, tantumque deſævierunt, ut etiam imbecillem, belliſque immaturam ætatem crudeliter conciderent, ac dilaniarent. An- Marc. Velſ. rer. Boic. l. 2. Straho l. 7. Velſer Bois. b1. & 3. Strabo l. 4.
68 PRODROMUS ANNALIUM ficare loci veteris memoriam. Nec ab utroque recedunt Poſidonius & Strabo, qui Bojos quoque gentem Gallicam Hercyniam incoluiſse memorant. Credit porro eruditiſſimus Velſerus: Bojohæmiam anti- quiſſimis ſcriptoribus Erathoſteni, cæteriſque Græcis non fuiſſe inco- gnitam , ſed nomine Ercyniæ , Orcyniæ, Hercyniæque , quæ regio tum notiſſima erat, fuiſſe intellectam. Guanquam ſi Græci ſolertius legan- tur , facile cognoſcetur eos per Hercyniam tum univerſas hodiernæ Germaniæ terras indigitare voluiſſe, Germanorum enim, & Germa- niæ nomen tum necdum enatum erat, præterque Silvarum hac parte longiſſimum tractum, quem Hercyniam appellabant, vix eis de sep- tentrionalibus noſtris regionibus quid exploratum erat, quod ipſi non non uno loco fatentur. His autem terris populus iſte Gallicus Sigo- veſo conditore , & Principe ſtabilitus trium , quatuorve ſæculorum decurſu tantum crevit, ut ſe poſtea in Toliſtobojos, Trocmos, & Tectoſagos, alioſque diverſi nominis populos, velut totidem civita- tes divideret. Hos inter ceteris ferociores, bellicoſioreſque Toliſtobojos Liv. Dec. 1. fuiſſe proditum eſt : qui anno mundi circiter 3668. ante Chriſtum na- I. 38. tum 280. finitimorum collectis viribus ex Hercynia egreſſi, Pannonia, Florus l. 2. Thracia, Græciaque pervaſtata in Æolide tandem, & Jonia Aſiæ pro- Brunner in vinciis cladibus plurimis affecti , ultimum victores conſederint, ubi- Annal. Bojor. Gallo-Græcorum gentem fundaſſe perhibentur, eoſque ipſos eſſe po- c. 10. S. Hieron. pûlos veroſimillime e Divo Hieronymo eruitur, qui poſtea Galatæ Pr�f.ak. in dicti ſunt, & ad quos S. Paulus Apoſtolus ſuam ſcripſit epistolam, Epilt. Pauli. Annis ante Chriſtum natum facile 188.* cum Romani Bojos e Rader. In Gallia, Italiaque ejeciſſent, auctus est magnopere Bojorum noſtrorum Bavar, ſancta de prim.Evan- his locis numerus , exules enim ad concives ſuos progreſſi juxta poſitis gelii Praconib. terris partim in Norico ad Iſtrum, partim apud Tauriſcos ſe ſe collo- Strabo l. 7. carunt. Juſtin. l.24. Annis ante Chriſtum natum 110.“ Cimbri gens ſeptemtrionalis c. A. ** Strabol. 7. meridionales plagas meditans ſedes Bojorum vellicare, ac exagitare Poſidon. auſa trecenta facile hominum millia in Hercyniam Silvam intulit , ſed Vimphel. in magna strage fuſa, prætermiſſis Bojorum terris, ſe ſe per Pannoniam, Epit. ver. Ger. Illyricumque in Italiam effudit , pluribuſque poſtea annis Romanis bel- man. c. 2. liducibus negotium faceſſivit. Utinam ætas non nobis invidiſſet Archiæ Cicero in Orat. pro A. Poetæ de rebus Cimbricis carmen, quod laudat Cicero, magnam pro- Licinio Archia fecto hodie lucem hiſtoriæ Bojorum , eorumque temporum offunderet. Poeta. Non multo poſt tempore Rhæti Bojis Herciniis intulerunt bellum, tantumque deſævierunt, ut etiam imbecillem, belliſque immaturam ætatem crudeliter conciderent, ac dilaniarent. An- Marc. Velſ. rer. Boic. l. 2. Straho l. 7. Velſer Bois. b1. & 3. Strabo l. 4.
Strana 69
HAYECIANORUM. 69 Annis plus minus quinquaginta ante Chriſti nativitatem Boji Her- cynii, Noricique Helvetiis adverſus Julium Cæſarem venere auxilio numero triginta duorum millium, at re ibidem minus feliciter geſta, maxima pars eorum manſit in Gallia, quibus ad Æduorum interceſſio- nem Julius Cæſar, quod egregia virtute eſſent, ibidem agros dedit. Poſt annos circiter viginti bello graviſſimo impliciti ſunt cum Boerebiſte Dacorum Rege natione Geta, qui Bojos ſub Critaſiro mi- litantes in Tauriſcorum regione cecidit , vaſtatiſque eorum terris ſoli- tudinem induxit , unde loca illa Bojorum deſerta a pleriſque veteribus hiſtoriographis appellata ſunt. De quibus ita Strabo: Lacum (Bri- gantinum) Rhæti exigua parte, majori Helvetii & Vindelici attingunt, inde eſt Bojorum ſolitudo uſque ad Pannonios. De hac Bojorum ſolitudine va- riæ Authorum ſententiæ: Lazius nunc Silvam Viennenſem dici, atque ab Aniſo fluvio uſque ad montem Cœtium protenſam fuiſſe autumat; Collector Germaniæ Auſtriacæ ait : eam excurriſſe per Valeriam, ho- diernam Styriam , & Carinthiam. Vohburgius eam ad Danubium re- jicit. Alii ſcriptores Auſtriaci ex Plinii libro 4. c. 24. veroſimillime conjiciunt hæc deſerta a Neuſidlenſi lacu in Auſtriam, Styriam Unga- riamque ſe ſe longe lateque explicaſſe, de cujus argumenti genere co- pioſius agit eruditiſſimus Calles in ſuis Annalibus Auſtriæ. Hac igitur ingenti clade cum Boji e Norico, Iſtrique ripis pe- nitus eſſent depulſi, atque eorum jam ante triginta & quod excedit millia in Galliis beneficio Cæſaris ſedes inveniſſent, ad tenues vires, paucumque numerum recidit his plagis eorum virtus. Qua occaſione optime uſus Maroboduus Marcomannorum Rex , cum ſe ſe contra Ro- manorum vim ſecuriorem eſſe cuperet, derelictis limitaneis terris in interiora ſe recepit , Bojoſque aggreſſus vicit , ſubegitque Anno ante reparatam per Chriſtum ſalutem ſexto, aut certe poſt reparatam quin- to ut argumentatur Calviſius. Attriti penitus Boji nil niſi fugam , ter- raſque alias meditabantur, egreſſi Bojemia cum ſibi insistentem Marco- mannorum exercitum non amplius animadverterent ad Nariſcos par- tim , partim ad confluentem Salæ, & Albis tranſiere, de quibus tem- poribus Tacitus ſcribens, ait : Manet adhuc Bojemi nomen, ſignificatque veteris loci memoriam, quamvis mutatis cultoribus. Novum vero apud Na- riſcos & Albim Bojorum domicilium non obſcure indigitat Claudius Cland. Pte- Ptolemæus (qui uno ſæculo poſterior fuit hac violenta Bojorum per lem. l. 2.c.11. Maroboduum e Boemia ejectione (dum ait: orientalia Cheruſcorum & Chamavorum circa fluvium Albim tenere Bojohemas. Quanquam I 3 Lazius in Chronograph. In deſcript. Veteris Valer. verbo Verau. Vohhurg. T. I. init. Vellejus Pa- tercul. l. 2. Strabo l. 7. Julius Caſ. de beilo Gall. l. 1. exem-
HAYECIANORUM. 69 Annis plus minus quinquaginta ante Chriſti nativitatem Boji Her- cynii, Noricique Helvetiis adverſus Julium Cæſarem venere auxilio numero triginta duorum millium, at re ibidem minus feliciter geſta, maxima pars eorum manſit in Gallia, quibus ad Æduorum interceſſio- nem Julius Cæſar, quod egregia virtute eſſent, ibidem agros dedit. Poſt annos circiter viginti bello graviſſimo impliciti ſunt cum Boerebiſte Dacorum Rege natione Geta, qui Bojos ſub Critaſiro mi- litantes in Tauriſcorum regione cecidit , vaſtatiſque eorum terris ſoli- tudinem induxit , unde loca illa Bojorum deſerta a pleriſque veteribus hiſtoriographis appellata ſunt. De quibus ita Strabo: Lacum (Bri- gantinum) Rhæti exigua parte, majori Helvetii & Vindelici attingunt, inde eſt Bojorum ſolitudo uſque ad Pannonios. De hac Bojorum ſolitudine va- riæ Authorum ſententiæ: Lazius nunc Silvam Viennenſem dici, atque ab Aniſo fluvio uſque ad montem Cœtium protenſam fuiſſe autumat; Collector Germaniæ Auſtriacæ ait : eam excurriſſe per Valeriam, ho- diernam Styriam , & Carinthiam. Vohburgius eam ad Danubium re- jicit. Alii ſcriptores Auſtriaci ex Plinii libro 4. c. 24. veroſimillime conjiciunt hæc deſerta a Neuſidlenſi lacu in Auſtriam, Styriam Unga- riamque ſe ſe longe lateque explicaſſe, de cujus argumenti genere co- pioſius agit eruditiſſimus Calles in ſuis Annalibus Auſtriæ. Hac igitur ingenti clade cum Boji e Norico, Iſtrique ripis pe- nitus eſſent depulſi, atque eorum jam ante triginta & quod excedit millia in Galliis beneficio Cæſaris ſedes inveniſſent, ad tenues vires, paucumque numerum recidit his plagis eorum virtus. Qua occaſione optime uſus Maroboduus Marcomannorum Rex , cum ſe ſe contra Ro- manorum vim ſecuriorem eſſe cuperet, derelictis limitaneis terris in interiora ſe recepit , Bojoſque aggreſſus vicit , ſubegitque Anno ante reparatam per Chriſtum ſalutem ſexto, aut certe poſt reparatam quin- to ut argumentatur Calviſius. Attriti penitus Boji nil niſi fugam , ter- raſque alias meditabantur, egreſſi Bojemia cum ſibi insistentem Marco- mannorum exercitum non amplius animadverterent ad Nariſcos par- tim , partim ad confluentem Salæ, & Albis tranſiere, de quibus tem- poribus Tacitus ſcribens, ait : Manet adhuc Bojemi nomen, ſignificatque veteris loci memoriam, quamvis mutatis cultoribus. Novum vero apud Na- riſcos & Albim Bojorum domicilium non obſcure indigitat Claudius Cland. Pte- Ptolemæus (qui uno ſæculo poſterior fuit hac violenta Bojorum per lem. l. 2.c.11. Maroboduum e Boemia ejectione (dum ait: orientalia Cheruſcorum & Chamavorum circa fluvium Albim tenere Bojohemas. Quanquam I 3 Lazius in Chronograph. In deſcript. Veteris Valer. verbo Verau. Vohhurg. T. I. init. Vellejus Pa- tercul. l. 2. Strabo l. 7. Julius Caſ. de beilo Gall. l. 1. exem-
Strana 70
70 PRODROMUS ANNALIUM De Caſurgi multum, & crebro Geographi meminerunt. (k ) Altera nihilominus in Boemia olim,populoſa gens Her- munduri fuere ab Hermundo Suevo ( l) peregrinationis duce tra- DanielRap. in Epit. Com- mentar. exemplaria pleraque corrupte Bonochemas populum vix alteri ulli Geo- graphorum cognitum referant. (k ) Caſurgim, quam Claudius Ptolemæus long. 39. 15. latitud. 50.15. poſuit plerique cum SebaſtianoMünſtero pro Praga explicant, exiſtimant- que poſterius a Maroboduo Marobudum dictum eſſe. Verum quoniam 'Sommerus Claudius Ptolemæus has duas urbes diſtinxit, Marobudumque longit. 35 in Regno Van- latit. 49. poſuit, permulti* Caſurgim ad fontes hodierni fluvii Regen, qui niano. Indro- ad Ratisbonam in Danubium illabitur , rejiciunt , quo & nos ipſam in ductio ad vete- Tabula Geographica initio præſentis Proemii præmiſſa ſtatuimus. Za- rem & No- vam Geogr. charias Theobaldus vocis ſimilitudine inductus per Caſurgim Ptole- Viennæ edita, mæum Kaurzimium non ignobilem olim Boemiæ civitatem , & quo- Zach. Theo- rundam Regulorum, Optimatumque ſedem indigitaſse contendit. Sed bald. in Gen. vehementer fallitur : conſtat enim hanc civitatem a Slavis ædificatam, Judic. Duc. & atque a veteri Slavica voce Kurj quod ſumare ſignificat nomen accepiſ- Reg. Boh. ſe. Nemo autem hiſtoriarum peritus Slavos Boemix jam in tempora Claudii Ptolemæi rejecerit. Porro majoribus noſtris Czechis primitus hanc urbem non Kaurzimium ſed Kurim latine Kurimium dictam esſe ex Chriſtanno, multiſque diplomatibus legere eſt. Jam vero quid Kurim cum Caſurgi ſimilitudinis habeat, non video ; Præterquam, quod perquam infirmum argumentum ſit in eruendis locorum veterum oppi- dorumque nominibus a ſimilitudine vocabuli deductum, ut præter alios fufius Heineccius docuit. (1) Hermundus, non ſecus atque ſupra Bavarus , & Beemus fig- mentum eorum eſt , qui gentium origines ſtudioſius inquirere negli- gentes , ſe ſe negotio hoc præclare expediiſſe autumant, ſi gentis ety- mologiam a Duce aliquo, ac fundatore ejuſdem nominis deducant, effingantque, quam opinionis peſſimæ contagionem inter hiſtoricos ævo Ferdinandi I. maximopere graſſatam eſſe Daniel Rapoldus queri- tur. Quis enim neſcit rariſſima eſſe nomina regionum, quæ deriva- tionem a Ducibus , Principibuſque invenere ? quis neſcit nationes ple- raſque compellationes ſuas ſeu a vicinis fluviis , montibus , lacubus, idolis , æquore , ſitu , caſuve alio accepiſſe ? Profecto quis Hermundus ille fuerit nulla novit antiquitas. Jam quod ad ipſos Hermunduros Chriſtan. in vita & Paſſio- ne SS. Ludmill. & Wencesl. Heinec. diſſ. de Crodone Harzburgico. Idem ibid. at-
70 PRODROMUS ANNALIUM De Caſurgi multum, & crebro Geographi meminerunt. (k ) Altera nihilominus in Boemia olim,populoſa gens Her- munduri fuere ab Hermundo Suevo ( l) peregrinationis duce tra- DanielRap. in Epit. Com- mentar. exemplaria pleraque corrupte Bonochemas populum vix alteri ulli Geo- graphorum cognitum referant. (k ) Caſurgim, quam Claudius Ptolemæus long. 39. 15. latitud. 50.15. poſuit plerique cum SebaſtianoMünſtero pro Praga explicant, exiſtimant- que poſterius a Maroboduo Marobudum dictum eſſe. Verum quoniam 'Sommerus Claudius Ptolemæus has duas urbes diſtinxit, Marobudumque longit. 35 in Regno Van- latit. 49. poſuit, permulti* Caſurgim ad fontes hodierni fluvii Regen, qui niano. Indro- ad Ratisbonam in Danubium illabitur , rejiciunt , quo & nos ipſam in ductio ad vete- Tabula Geographica initio præſentis Proemii præmiſſa ſtatuimus. Za- rem & No- vam Geogr. charias Theobaldus vocis ſimilitudine inductus per Caſurgim Ptole- Viennæ edita, mæum Kaurzimium non ignobilem olim Boemiæ civitatem , & quo- Zach. Theo- rundam Regulorum, Optimatumque ſedem indigitaſse contendit. Sed bald. in Gen. vehementer fallitur : conſtat enim hanc civitatem a Slavis ædificatam, Judic. Duc. & atque a veteri Slavica voce Kurj quod ſumare ſignificat nomen accepiſ- Reg. Boh. ſe. Nemo autem hiſtoriarum peritus Slavos Boemix jam in tempora Claudii Ptolemæi rejecerit. Porro majoribus noſtris Czechis primitus hanc urbem non Kaurzimium ſed Kurim latine Kurimium dictam esſe ex Chriſtanno, multiſque diplomatibus legere eſt. Jam vero quid Kurim cum Caſurgi ſimilitudinis habeat, non video ; Præterquam, quod perquam infirmum argumentum ſit in eruendis locorum veterum oppi- dorumque nominibus a ſimilitudine vocabuli deductum, ut præter alios fufius Heineccius docuit. (1) Hermundus, non ſecus atque ſupra Bavarus , & Beemus fig- mentum eorum eſt , qui gentium origines ſtudioſius inquirere negli- gentes , ſe ſe negotio hoc præclare expediiſſe autumant, ſi gentis ety- mologiam a Duce aliquo, ac fundatore ejuſdem nominis deducant, effingantque, quam opinionis peſſimæ contagionem inter hiſtoricos ævo Ferdinandi I. maximopere graſſatam eſſe Daniel Rapoldus queri- tur. Quis enim neſcit rariſſima eſſe nomina regionum, quæ deriva- tionem a Ducibus , Principibuſque invenere ? quis neſcit nationes ple- raſque compellationes ſuas ſeu a vicinis fluviis , montibus , lacubus, idolis , æquore , ſitu , caſuve alio accepiſſe ? Profecto quis Hermundus ille fuerit nulla novit antiquitas. Jam quod ad ipſos Hermunduros Chriſtan. in vita & Paſſio- ne SS. Ludmill. & Wencesl. Heinec. diſſ. de Crodone Harzburgico. Idem ibid. at-
Strana 71
HAYECIANORUM. 71 trahentes nomen. Hi Straboni ſunt Eumunduri. Istam gen- tem e Suevia adductam collocavit Hermundus proxime Hercy- nium ſaltum, Boemiæ nunc Sileſiæque fines tangentem: Uti non attinet, quos Strabo Eumunduros, alii Ermunduros, & Emunduros vocant, potens olim erat Germaniæ populus, qui a Danubio, quo Lechus ei jungitur , uſque ad Salam, Albiſque fontes latiſſime domina- batur , atque ex hodierno regionum ſitu partem Anhaltini, totam Miſniam, Luſatiam, Vogtlandiam, partem provinciæ Coburgenſis, Culmbacenſis , Bayreutenſis , & ſuperioris Palatinatus occupabat, quan- quam ſæpe a Cattis , Cheruſcis , Semnonibuſque vellicatus temporum viciſſitudine jam regionibus creverit, jam decreverit. Attigit itaque ut Vohburgius ait : Occidentalia , & Septemtrionalia Boemiæ. An tamen populus iſte partem quoque hodiernæ Boemiæ , & quidem eo ipſo tempore, quo Boji, aut Marcomanni his oris ſederant , nominatim vero districtum hodiernum Boleslaviensem, Reginohradecensem, & partem Chrudimenſis ut Melanchton, Hayecius, Balbinus, Somme- ruſque exiſtimant, tenuerint, perquam dubium eſt: mihi ſane minime veroſimile videtur. Nam licet Catualdam, ac poſtea Vannium Mar- comannorum , Quadorumque Reges Jubillius Hermundurorum Rex bello vicerit, regnoque expulerit, nuſpiam tamen legitur eum ſeu to- tum , ſeu partem Marcomannorum regni ſibi vendicaſſe, aut ſua gente immiſſa Marcomannos Boemia exturbaſſe. Sed ſimultas ſolum inter ipſum, Vanniumque , & Catualdam erat , qui cum iſtorum duorum imperium , & ſupercilium ferre nollet , ſeditione inter ipſos Marco- mannos excitata, eo conniſus est, ut uterque regno exueretur, alius- que ſufficeretur. Quare Catualdæ fugato continuo Vannius , iſtique Vangio, & Sido ſuffecti ſunt, qui latiſſime cum imperio, uti ex Ta- cito legere eſt, apud Marcomannos, Quadoſque dominati ſunt. Imo pluribus ſæculis poſt Jubillium Marcomannos hodiernæ Bohemiæ fines tenuiſſe infinitis prope hiſtoricorum teſtimoniis , quæ poſterius refere- mus, fulcitum eſt. Multo minus credibile est: regionem Boemiæ fuiſſe diviſam, & illius partem ſeptemtrionalem ab Hermunduris, par- tem alteram a Marcomannis tentam. Omnium enim veterum, recen- tiorumque hiſtoricorum opinione cauſa roboratiſſima eft: gentes, po- puloſque origine , moribus , juribus , ritibuſque , aut lingua diverſos præſertim potentiores olim ſe ſe ſecuritatis cauſa fluminibus , mon- Vohburgius Tom. I. init. Melancht. in Chron. Ca- rion. p. 1. Balb. Dec. 1. l. 2. Sommer. in Regni Vann. Tabula Geogr. Tacitus An- nal. 1. & 12. tium,
HAYECIANORUM. 71 trahentes nomen. Hi Straboni ſunt Eumunduri. Istam gen- tem e Suevia adductam collocavit Hermundus proxime Hercy- nium ſaltum, Boemiæ nunc Sileſiæque fines tangentem: Uti non attinet, quos Strabo Eumunduros, alii Ermunduros, & Emunduros vocant, potens olim erat Germaniæ populus, qui a Danubio, quo Lechus ei jungitur , uſque ad Salam, Albiſque fontes latiſſime domina- batur , atque ex hodierno regionum ſitu partem Anhaltini, totam Miſniam, Luſatiam, Vogtlandiam, partem provinciæ Coburgenſis, Culmbacenſis , Bayreutenſis , & ſuperioris Palatinatus occupabat, quan- quam ſæpe a Cattis , Cheruſcis , Semnonibuſque vellicatus temporum viciſſitudine jam regionibus creverit, jam decreverit. Attigit itaque ut Vohburgius ait : Occidentalia , & Septemtrionalia Boemiæ. An tamen populus iſte partem quoque hodiernæ Boemiæ , & quidem eo ipſo tempore, quo Boji, aut Marcomanni his oris ſederant , nominatim vero districtum hodiernum Boleslaviensem, Reginohradecensem, & partem Chrudimenſis ut Melanchton, Hayecius, Balbinus, Somme- ruſque exiſtimant, tenuerint, perquam dubium eſt: mihi ſane minime veroſimile videtur. Nam licet Catualdam, ac poſtea Vannium Mar- comannorum , Quadorumque Reges Jubillius Hermundurorum Rex bello vicerit, regnoque expulerit, nuſpiam tamen legitur eum ſeu to- tum , ſeu partem Marcomannorum regni ſibi vendicaſſe, aut ſua gente immiſſa Marcomannos Boemia exturbaſſe. Sed ſimultas ſolum inter ipſum, Vanniumque , & Catualdam erat , qui cum iſtorum duorum imperium , & ſupercilium ferre nollet , ſeditione inter ipſos Marco- mannos excitata, eo conniſus est, ut uterque regno exueretur, alius- que ſufficeretur. Quare Catualdæ fugato continuo Vannius , iſtique Vangio, & Sido ſuffecti ſunt, qui latiſſime cum imperio, uti ex Ta- cito legere eſt, apud Marcomannos, Quadoſque dominati ſunt. Imo pluribus ſæculis poſt Jubillium Marcomannos hodiernæ Bohemiæ fines tenuiſſe infinitis prope hiſtoricorum teſtimoniis , quæ poſterius refere- mus, fulcitum eſt. Multo minus credibile est: regionem Boemiæ fuiſſe diviſam, & illius partem ſeptemtrionalem ab Hermunduris, par- tem alteram a Marcomannis tentam. Omnium enim veterum, recen- tiorumque hiſtoricorum opinione cauſa roboratiſſima eft: gentes, po- puloſque origine , moribus , juribus , ritibuſque , aut lingua diverſos præſertim potentiores olim ſe ſe ſecuritatis cauſa fluminibus , mon- Vohburgius Tom. I. init. Melancht. in Chron. Ca- rion. p. 1. Balb. Dec. 1. l. 2. Sommer. in Regni Vann. Tabula Geogr. Tacitus An- nal. 1. & 12. tium,
Strana 72
72 PRODROMUS ANNALIUM non obſcure id Cornelius Tacitus innuit. In Hermunduris , in- quiens , oritur Albis. Idque veritati eſt quam maxime conforme. Etenim Albis inter duos nominatiſſimos montes, quorum alter Boe- tium , aut certe ſilvarum longo tractu , & ſolitudinibus ſeparare ſoli- tos fuiſſe. Sic enim nominatim de Germanis , Sueviſque noſtris popu- Jul. Cæſ. de lis Julius Cæſar: Hocproprium Germani virtutis exiſtimant expulſos agris finitimos bello Gall. l. 6. cedere , neque quenquam prope ſe audere conſiftere ; ſimul hoc ſe fore tutiores Tacitus de arbitrantur repentinæ incurſionis timore ſublato. Et Tacitus: Notum eſt Ger- morib. Germ. manos nullas ne pati quidem inter ſe junctas ſedes , colunt diſcreti, ac diverſi. Quis igitur credat : Bojos, aut Marcomannos cum Hermunduris gente diverſa, æmula , admodum potente , tot bellis, cum Cattis Semnoni- buſque clara , unam provinciam Boemiæ nullo prope montium, flu- minum , ſolitudinumque diſcrimine tenuiſſe , adeo ut ex Hayecii ſen- tentia ipſa viſcera Bohemiæ incolerent, atque uſque ad hodiernam Brodam Bohemicam ſe diffunderent ? Guis neſcit Bohemiam corona montium undequaque cinctam eſſe , & natura ipſa illinc ſilva Lunæ, hinc montibus Sudetis , iſthic Hercyniis, Riphæiſque vallatam, veluti certam, ſeparatamque unius populi civitatem conſtituere? Quod jam pridem agnovit Strabo inquiens: Hercynius ſaltus denſior eſt , magniſque conſitus arboribus in locis natura munitis circulum includens magnum , in cujus medio regio eſt egregiæ habitationi apta. Nemini igitur veroſimile videri poteſt a Bojis ſive Marcomannis in hæc loca naturæ munita (quæ Se- bastianus Münsterus, & Aventinus-Nativum murum appellant, quæque æterno præſidio contra omnes hoſtiles incurſus eſſe debebant ) alium populum juribus, & ritibus diverſum , alterius Regis imperio paren- tem admiſſum fuiſſe , & fortunas civium cumprimis vero Marobudum metropolim tam vicinorum alienigenarum direptioni, prædandique periculo expoſitas fuiſſe. Quod autem poſteriores nonnulli hiſtorio- graphi Hermunduros in ipſis Boemiæ terris olim locatos fuiſſe opinati ſint , hos ego illis Taciti verbis inductos, ne dicam ſeductos, falſos- que ſuſpicor , quæ in ſententiæ ſux confirmationem citat ipſe Haye- cius : In Hermunduris Albis oritur, flumen inclytum , & notum olim. Nolim ego cum Dubravio hic aſſerere: Tacitum noſtrarum terrarum igna- rum minus explorate earum deſcriptionem tractafse, fic enim ille: Tacitus de Albi fluvio parum explorate. Non enim apud Hermunduros , ſed Bojemos oritur in montibus, quos illi ipſi Bojemi Cerconoſſæos appellant, ſeptem- trio- Seb. Münst. inCoſmogr.tit. Bohem. Avent. l. 1. Tacitus de morib. Germ. Strabo l. 7. Dubrav. l.1. bijt. Bojem.
72 PRODROMUS ANNALIUM non obſcure id Cornelius Tacitus innuit. In Hermunduris , in- quiens , oritur Albis. Idque veritati eſt quam maxime conforme. Etenim Albis inter duos nominatiſſimos montes, quorum alter Boe- tium , aut certe ſilvarum longo tractu , & ſolitudinibus ſeparare ſoli- tos fuiſſe. Sic enim nominatim de Germanis , Sueviſque noſtris popu- Jul. Cæſ. de lis Julius Cæſar: Hocproprium Germani virtutis exiſtimant expulſos agris finitimos bello Gall. l. 6. cedere , neque quenquam prope ſe audere conſiftere ; ſimul hoc ſe fore tutiores Tacitus de arbitrantur repentinæ incurſionis timore ſublato. Et Tacitus: Notum eſt Ger- morib. Germ. manos nullas ne pati quidem inter ſe junctas ſedes , colunt diſcreti, ac diverſi. Quis igitur credat : Bojos, aut Marcomannos cum Hermunduris gente diverſa, æmula , admodum potente , tot bellis, cum Cattis Semnoni- buſque clara , unam provinciam Boemiæ nullo prope montium, flu- minum , ſolitudinumque diſcrimine tenuiſſe , adeo ut ex Hayecii ſen- tentia ipſa viſcera Bohemiæ incolerent, atque uſque ad hodiernam Brodam Bohemicam ſe diffunderent ? Guis neſcit Bohemiam corona montium undequaque cinctam eſſe , & natura ipſa illinc ſilva Lunæ, hinc montibus Sudetis , iſthic Hercyniis, Riphæiſque vallatam, veluti certam, ſeparatamque unius populi civitatem conſtituere? Quod jam pridem agnovit Strabo inquiens: Hercynius ſaltus denſior eſt , magniſque conſitus arboribus in locis natura munitis circulum includens magnum , in cujus medio regio eſt egregiæ habitationi apta. Nemini igitur veroſimile videri poteſt a Bojis ſive Marcomannis in hæc loca naturæ munita (quæ Se- bastianus Münsterus, & Aventinus-Nativum murum appellant, quæque æterno præſidio contra omnes hoſtiles incurſus eſſe debebant ) alium populum juribus, & ritibus diverſum , alterius Regis imperio paren- tem admiſſum fuiſſe , & fortunas civium cumprimis vero Marobudum metropolim tam vicinorum alienigenarum direptioni, prædandique periculo expoſitas fuiſſe. Quod autem poſteriores nonnulli hiſtorio- graphi Hermunduros in ipſis Boemiæ terris olim locatos fuiſſe opinati ſint , hos ego illis Taciti verbis inductos, ne dicam ſeductos, falſos- que ſuſpicor , quæ in ſententiæ ſux confirmationem citat ipſe Haye- cius : In Hermunduris Albis oritur, flumen inclytum , & notum olim. Nolim ego cum Dubravio hic aſſerere: Tacitum noſtrarum terrarum igna- rum minus explorate earum deſcriptionem tractafse, fic enim ille: Tacitus de Albi fluvio parum explorate. Non enim apud Hermunduros , ſed Bojemos oritur in montibus, quos illi ipſi Bojemi Cerconoſſæos appellant, ſeptem- trio- Seb. Münst. inCoſmogr.tit. Bohem. Avent. l. 1. Tacitus de morib. Germ. Strabo l. 7. Dubrav. l.1. bijt. Bojem.
Strana 73
HAYECIANORUM. Boemicus, alter Sileſiticus Krkonoſch dicitur, e fontibus, & vivis aquarum venis aut in aliorum Chronographorum ſententia ex eliquatis nivibus erumpit , modicus primum , & lenis amni- cu- trioni obtentos , & Moravis vicinos. Verbis inquam Taciti ſummam fidem reverentiamque defero, ultroque concedo ejus ævo Albim in Hermun- duris ſcaturiiſſe , quis tamen ex his Taciti verbis illico inferat , con- tendatque Hermunduros duos, tresve diſtrictus hodiernæ Boemiæ te- nuiſſe, imo ultra Vltavam ditiones ſuas explicaſſe? Nemo non Geo- graphiæ patriæ gnarus neſcit Albim oriri inter duos riphæos, gigan- teos, ſeu Krkonoſſios montes, quorum ille Sileſiam ; Luſatiamque, quæ pars olim , ſi ita appellare licet , Hermunduriæ fuit , alter in Boe- miam ſe protendit. Tenuerunt itaque Hermunduri tempore Taciti montes illos ad Albis fontes Sileſiam hodiernam , Luſatiamque attin- gentes , ac proinde vere , fideliter ac ex Geographix legibus ſcaturi- ginem Albis definivit Tacitus. Elucidatius id exprimit Strabo: Sue- vorum etiam portio trans Albim loca depaſcitur, quemadmodum Eumunduri. Et Vellejus Paterculus: Flumen Albis Semnonum, Hermundurorumque fines præ- terfluit. Quare eruditiſſime veteris Geographiæ diligentiſſimus explo- rator Jordanus in hæc verba Taciti commentans inquit: Albis in Her- munduris, id eſt finibus eorum, oritur. Et poſtea: Populus Hermundurorum una cum Nariſcis tempore Taciti magnam Boemiæ partem ſedibus ſuis cinxit. Intelligendus itaque eſt Tacitus eo modo , quo Dio Caſſius ſcriptor ſæculi II. Albim e Vandalicis montibus delabi ait. Non quod ſæculo III. Vandali intra Boemiam , ſed ad montes , & confinia Boemiæ Mar- vignis, Elyſiisque exturbatis conſederint. Quare rectiſſime Münsterus*, & Dreſſerus Hermunduros hodiernos Miſnios , Luſataſque facit, quod etiam Tabula Geographica Davidis Kehler , & Introductio in veterem novamque Geographiam a quodam P. Societatis Jeſu Viennæ edita ad oculum oſtendit. Niſi quis fortaſſe cum Goldaſto dicere malit : Her- munduros priores Bojis terras has occupaſſe, eosque a Bojis e Gallia Celtica huc immigrantibus fuiſſe depulſos. Quæ quidem Goldaſti opinio præterquam quod nullius veteris ſcriptoris teſtimonio fulta ſit, etiam cum hiſtoriis veterum aperto Marte digladiatur, qui Bojam gen- tem his oris vetuſtiorem Hermunduris faciunt, inque vacuos Hercy- nix ſaltus ingreſſam ſcribunt. Aventinus cum Marcomannis Variſtas ſimul Bohemiam incoluiſſe memorat. Sed ſi hi Variſtæ iidem ſunt qui K Ta- Strabo l. 7. Vellejus Pa- terc. l. 2. Jordan. in orig. Slav. p.1. c. 29. §. 4. & 12. Dio Calſ-hiſt- Rom. l. 55. Hauguitz in Prodr. re. rum Luſ. c. 4. Münſt. in Coſmogr. ſ. 2. Dreſſer. in Iſagoge hiſr. P. V. Dav. Kehl. Anleitung zur alten und mitt= leren Geogra- phie c. 2. Goldaſt. de regno Boh. l.5 §. 3. 73
HAYECIANORUM. Boemicus, alter Sileſiticus Krkonoſch dicitur, e fontibus, & vivis aquarum venis aut in aliorum Chronographorum ſententia ex eliquatis nivibus erumpit , modicus primum , & lenis amni- cu- trioni obtentos , & Moravis vicinos. Verbis inquam Taciti ſummam fidem reverentiamque defero, ultroque concedo ejus ævo Albim in Hermun- duris ſcaturiiſſe , quis tamen ex his Taciti verbis illico inferat , con- tendatque Hermunduros duos, tresve diſtrictus hodiernæ Boemiæ te- nuiſſe, imo ultra Vltavam ditiones ſuas explicaſſe? Nemo non Geo- graphiæ patriæ gnarus neſcit Albim oriri inter duos riphæos, gigan- teos, ſeu Krkonoſſios montes, quorum ille Sileſiam ; Luſatiamque, quæ pars olim , ſi ita appellare licet , Hermunduriæ fuit , alter in Boe- miam ſe protendit. Tenuerunt itaque Hermunduri tempore Taciti montes illos ad Albis fontes Sileſiam hodiernam , Luſatiamque attin- gentes , ac proinde vere , fideliter ac ex Geographix legibus ſcaturi- ginem Albis definivit Tacitus. Elucidatius id exprimit Strabo: Sue- vorum etiam portio trans Albim loca depaſcitur, quemadmodum Eumunduri. Et Vellejus Paterculus: Flumen Albis Semnonum, Hermundurorumque fines præ- terfluit. Quare eruditiſſime veteris Geographiæ diligentiſſimus explo- rator Jordanus in hæc verba Taciti commentans inquit: Albis in Her- munduris, id eſt finibus eorum, oritur. Et poſtea: Populus Hermundurorum una cum Nariſcis tempore Taciti magnam Boemiæ partem ſedibus ſuis cinxit. Intelligendus itaque eſt Tacitus eo modo , quo Dio Caſſius ſcriptor ſæculi II. Albim e Vandalicis montibus delabi ait. Non quod ſæculo III. Vandali intra Boemiam , ſed ad montes , & confinia Boemiæ Mar- vignis, Elyſiisque exturbatis conſederint. Quare rectiſſime Münsterus*, & Dreſſerus Hermunduros hodiernos Miſnios , Luſataſque facit, quod etiam Tabula Geographica Davidis Kehler , & Introductio in veterem novamque Geographiam a quodam P. Societatis Jeſu Viennæ edita ad oculum oſtendit. Niſi quis fortaſſe cum Goldaſto dicere malit : Her- munduros priores Bojis terras has occupaſſe, eosque a Bojis e Gallia Celtica huc immigrantibus fuiſſe depulſos. Quæ quidem Goldaſti opinio præterquam quod nullius veteris ſcriptoris teſtimonio fulta ſit, etiam cum hiſtoriis veterum aperto Marte digladiatur, qui Bojam gen- tem his oris vetuſtiorem Hermunduris faciunt, inque vacuos Hercy- nix ſaltus ingreſſam ſcribunt. Aventinus cum Marcomannis Variſtas ſimul Bohemiam incoluiſſe memorat. Sed ſi hi Variſtæ iidem ſunt qui K Ta- Strabo l. 7. Vellejus Pa- terc. l. 2. Jordan. in orig. Slav. p.1. c. 29. §. 4. & 12. Dio Calſ-hiſt- Rom. l. 55. Hauguitz in Prodr. re. rum Luſ. c. 4. Münſt. in Coſmogr. ſ. 2. Dreſſer. in Iſagoge hiſr. P. V. Dav. Kehl. Anleitung zur alten und mitt= leren Geogra- phie c. 2. Goldaſt. de regno Boh. l.5 §. 3. 73
Strana 74
74 PRODROMUS ANNALIUM culus , at mox aliorum fluminum acceſſu rapidus , & præceps ſe ſe effundit. (m) Flumina, quæ in Albim influunt, hæc ſunt : Upa ſeu Upava prope Jaromirium , Methuga infra illud apud Veſsphal. in pr�f. TI. Mo- numentorum ineditorum. Hymnus vetustiſſ. Mſ. S. Adalberti. Fabric, in annal. Urbis Miſniæ. Scalig,orat. in laud. Milit. Vionnæ c�ſor. Tacito Nariſci, quique utroque modo leguntur apud Julium Capito- linum , eos non ipſam Bohemiam , ſed occidentalia tenuiſſe ſupra mo- nuimus. Si vero per Variſtas Varini intelligendi fint, quam procul iſti a nobis remoti fuerint, in ſeptemtrionemque rejecti videri poteſt apud ſcriptores rerum Cymbricarum & Megapolenſium , ac cum pri- mis in præfatione eruditiſſimi Veſtphalii, noſtraque Tabula Geogra- phica. (m) Albis a patriæ noſtræ, Franconicis , Saxonicisque medii ævi ſcriptoribus plerumque Albia dictus eſt. Slavis, Boemisque vocatur per Metatheſin Labe. Tam ſuperſtitioſa olim fuit gens Slavica in ſer- monis ſui vocabulis, tam tenax , ſtudioſaque linguæ ſux , ut ne no- men ullum quidem peregrinæ vocis ſeu proprium, ſeu appellativum in ſermonis ſui civitatem, commerciumque admitteret; cujus fignifi- cationem cum lingua Slavica proprie reddere, aut explicare non po- terat , per metatheſes ac ſyncopationes corrupit , atque ad lingux ſux ingenium affabre adaptavit. Qui linguz patriæ proferendæ amor, ne dicam moroſitas plane in ipſos ritus Eccleſiæ ſe ſe protendit , adeo ut voces etiam Hebraicas, Græcasque ab omnibus gentibus pene , lin- guisque in Ecclefiarum ceremoniis receptas Slavi tamen ſeu Slavice ex- primerent, ſeu certe ſyncoparent, permutarentve. Sic enim verba illa Kyrie-Eleiſon per Erlesfy Alleluja per Sfawa Bogů, Amen per Bude quaſi fiat, ut alia præteream reddiderunt. Ceterum Albis nomen ſuum juxta Fabricium, aliosque inveniſſe putatur a Germanico vocabulo Elf, quod veteres Teutones Alf, & Alb scripsiſſe ait, scilicet ab un- decim amnibus, qui ſe ſe in Albim exonerant, dum ab oceano Ger- manico abſorbetur , ſeu ab undecim fontibus , e quibus Albis oritur, quos omnes Fabricius enumerat. Juxta Scaligerum vero a Germanica voce Halb , quaſi mediam ſecet Germaniam. Sed quis credat tam ope- roſe quæſitam fuiſſe fluminis hujus appellationem, ut prius nomen non haberet, quam ſolerter exploratum eſſet, quibus, & quot fonti- bus ſcaturiat , aut qui , quotve amnes ſe ſe in eum exonerent? quod alterum eſt: Albis nomen juxta pleroſque ipſo Germaniæ nomine ve- tuſtius eſt, aliosque olim fines atque hodie habuit, Germania, quam Avent. in Nomenclat. lit. V. nec
74 PRODROMUS ANNALIUM culus , at mox aliorum fluminum acceſſu rapidus , & præceps ſe ſe effundit. (m) Flumina, quæ in Albim influunt, hæc ſunt : Upa ſeu Upava prope Jaromirium , Methuga infra illud apud Veſsphal. in pr�f. TI. Mo- numentorum ineditorum. Hymnus vetustiſſ. Mſ. S. Adalberti. Fabric, in annal. Urbis Miſniæ. Scalig,orat. in laud. Milit. Vionnæ c�ſor. Tacito Nariſci, quique utroque modo leguntur apud Julium Capito- linum , eos non ipſam Bohemiam , ſed occidentalia tenuiſſe ſupra mo- nuimus. Si vero per Variſtas Varini intelligendi fint, quam procul iſti a nobis remoti fuerint, in ſeptemtrionemque rejecti videri poteſt apud ſcriptores rerum Cymbricarum & Megapolenſium , ac cum pri- mis in præfatione eruditiſſimi Veſtphalii, noſtraque Tabula Geogra- phica. (m) Albis a patriæ noſtræ, Franconicis , Saxonicisque medii ævi ſcriptoribus plerumque Albia dictus eſt. Slavis, Boemisque vocatur per Metatheſin Labe. Tam ſuperſtitioſa olim fuit gens Slavica in ſer- monis ſui vocabulis, tam tenax , ſtudioſaque linguæ ſux , ut ne no- men ullum quidem peregrinæ vocis ſeu proprium, ſeu appellativum in ſermonis ſui civitatem, commerciumque admitteret; cujus fignifi- cationem cum lingua Slavica proprie reddere, aut explicare non po- terat , per metatheſes ac ſyncopationes corrupit , atque ad lingux ſux ingenium affabre adaptavit. Qui linguz patriæ proferendæ amor, ne dicam moroſitas plane in ipſos ritus Eccleſiæ ſe ſe protendit , adeo ut voces etiam Hebraicas, Græcasque ab omnibus gentibus pene , lin- guisque in Ecclefiarum ceremoniis receptas Slavi tamen ſeu Slavice ex- primerent, ſeu certe ſyncoparent, permutarentve. Sic enim verba illa Kyrie-Eleiſon per Erlesfy Alleluja per Sfawa Bogů, Amen per Bude quaſi fiat, ut alia præteream reddiderunt. Ceterum Albis nomen ſuum juxta Fabricium, aliosque inveniſſe putatur a Germanico vocabulo Elf, quod veteres Teutones Alf, & Alb scripsiſſe ait, scilicet ab un- decim amnibus, qui ſe ſe in Albim exonerant, dum ab oceano Ger- manico abſorbetur , ſeu ab undecim fontibus , e quibus Albis oritur, quos omnes Fabricius enumerat. Juxta Scaligerum vero a Germanica voce Halb , quaſi mediam ſecet Germaniam. Sed quis credat tam ope- roſe quæſitam fuiſſe fluminis hujus appellationem, ut prius nomen non haberet, quam ſolerter exploratum eſſet, quibus, & quot fonti- bus ſcaturiat , aut qui , quotve amnes ſe ſe in eum exonerent? quod alterum eſt: Albis nomen juxta pleroſque ipſo Germaniæ nomine ve- tuſtius eſt, aliosque olim fines atque hodie habuit, Germania, quam Avent. in Nomenclat. lit. V. nec
Strana 75
HAYECIANORUM. 75 apud Pleſſam , ad Reginæ-Hradecium Aquila, is Aquila noſtris eſt Worlice. Superior Pardubicio Lautſchna, inferior illo Chrudimka, Cydlina apud Libicium, pone Nimburgum Mer- lina. Izera apud Tauſchenium, Wltava, ſeu Moldava ad Melnicium. Pſchovka juxta clauſtrum Melnicenſe. Egra ſu- per Litomericium , & Bilina apud Auſtam. Hos fluvios e Boe- mia ſecum Albis in occidentem rapit, donec illos in oce anum Germanicum plenis faucibus effundat. Sed revertamur ad pro- poſitum. Hermunduri ubi intervallo temporis in eum jam populum excreverunt , ut regi a Magiſtratibus non poſſent , creavere ſibi Regem e gente ſua Panilum quendam virum fortem. Is regnum a munitionibus auſpicatus, quatuor ſeu urbes ſeu caſtella, in- ſignia certe loca, condidit. Primum Krulichium in arduo colle ; hæc regia ſedes fuit , & caput gentis, cujus vetus poſitio, & an- nee hodie quidem mediam ſecat ; ut inſpecturo tabulam Geographi- cam cognoſcere licet. Guare veroſimilior Conringii eſt ſententia, qui nomen Albis Germanice Elb deducit a Gothico vocabulo Elf ſeu Elb , quod Gothis flumen ſignificabat, & quo appellativo nomine omnes fluvii indigitabantur. Naſcitur autem in ſeptemtrionali plaga Bohemiæ ſupra oppidum Wrchlabj germanice Hohen-Elb, sic dictum quod Albis eo loco altiſſimus eſſet. Hic eſt fluvius ille Romanis invi- ſus , quem eorum victor exercitus ſæpe tranſire attentavit, at nun- quam transgreſſus eſt, narratque Dio Caſſius Germanicum tota Ger- mania pervaſtata neſcio a quo monſtro perterritum ab ipfius tranſitu, poſitis igitur ante Albim trophæis , & aris retro viam legiſſe. Amnis iſte non ſæpe victis Cheruſcis, Cattis , Semnonibus, Boisque, & Mar- comannis muro, & præfidio fuit, ubi collectis rurſum viribus Roma- nis Legionibus inſultare, ſubinde veluti e ſpecula juxta pofita præſidia ex improviſo adoriri auſi non raro ad internecionem uſque deleverunt. Quare non immerito de Albi noſtro, ſeu Albia dici poteſt, quod de Allia Italiæ flumine canit Lucanus : Damnata diu Romanis Albia faſtis. Atque hæc ipſa cauſa eſt , quod in Romanorum hiſtoriis minus accuratam Geo- graphiam, rarioremque rerum gestarum veterum de tranſalbinis terris hiſtoriam hodie habeamus, quarum regionum veros fines, populo- K 2 Conring. de antiquo ßatu Helm�at. & vicin- p.56. & ſeqq. DioCaſſ-hiſt. Rom. l. ss. rum
HAYECIANORUM. 75 apud Pleſſam , ad Reginæ-Hradecium Aquila, is Aquila noſtris eſt Worlice. Superior Pardubicio Lautſchna, inferior illo Chrudimka, Cydlina apud Libicium, pone Nimburgum Mer- lina. Izera apud Tauſchenium, Wltava, ſeu Moldava ad Melnicium. Pſchovka juxta clauſtrum Melnicenſe. Egra ſu- per Litomericium , & Bilina apud Auſtam. Hos fluvios e Boe- mia ſecum Albis in occidentem rapit, donec illos in oce anum Germanicum plenis faucibus effundat. Sed revertamur ad pro- poſitum. Hermunduri ubi intervallo temporis in eum jam populum excreverunt , ut regi a Magiſtratibus non poſſent , creavere ſibi Regem e gente ſua Panilum quendam virum fortem. Is regnum a munitionibus auſpicatus, quatuor ſeu urbes ſeu caſtella, in- ſignia certe loca, condidit. Primum Krulichium in arduo colle ; hæc regia ſedes fuit , & caput gentis, cujus vetus poſitio, & an- nee hodie quidem mediam ſecat ; ut inſpecturo tabulam Geographi- cam cognoſcere licet. Guare veroſimilior Conringii eſt ſententia, qui nomen Albis Germanice Elb deducit a Gothico vocabulo Elf ſeu Elb , quod Gothis flumen ſignificabat, & quo appellativo nomine omnes fluvii indigitabantur. Naſcitur autem in ſeptemtrionali plaga Bohemiæ ſupra oppidum Wrchlabj germanice Hohen-Elb, sic dictum quod Albis eo loco altiſſimus eſſet. Hic eſt fluvius ille Romanis invi- ſus , quem eorum victor exercitus ſæpe tranſire attentavit, at nun- quam transgreſſus eſt, narratque Dio Caſſius Germanicum tota Ger- mania pervaſtata neſcio a quo monſtro perterritum ab ipfius tranſitu, poſitis igitur ante Albim trophæis , & aris retro viam legiſſe. Amnis iſte non ſæpe victis Cheruſcis, Cattis , Semnonibus, Boisque, & Mar- comannis muro, & præfidio fuit, ubi collectis rurſum viribus Roma- nis Legionibus inſultare, ſubinde veluti e ſpecula juxta pofita præſidia ex improviſo adoriri auſi non raro ad internecionem uſque deleverunt. Quare non immerito de Albi noſtro, ſeu Albia dici poteſt, quod de Allia Italiæ flumine canit Lucanus : Damnata diu Romanis Albia faſtis. Atque hæc ipſa cauſa eſt , quod in Romanorum hiſtoriis minus accuratam Geo- graphiam, rarioremque rerum gestarum veterum de tranſalbinis terris hiſtoriam hodie habeamus, quarum regionum veros fines, populo- K 2 Conring. de antiquo ßatu Helm�at. & vicin- p.56. & ſeqq. DioCaſſ-hiſt. Rom. l. ss. rum
Strana 76
PRODROMUS ANNALIUM 76 annoſa veſtigia adhuc viſuntur. Alteram Landſcronam, inde ſic dictam, quod in ea ſervarentur corona regni ex puro puto auro. Landsbergam tertiam , domicilium novarum legum, un- de peti debebant jura , ad quorum præſcriptum vivere jubeba- tur gens. Denique Panili ſenio deſtinatam arcem Kurtzium ædificavit populus ducto nomine a deciſa , & diminuta rupe, noſtri hodie contorta ad ſuam linguam pronunciatione Krezium vocant. (n ) Pa- Goldaſtus de regno Boh. 1. c. 1s. rum ſincera nomina , quod hæ terræ armis Romanis intentatæ eſſent, latini quique , Græcique ſcriptores ſibi minus explorata eſſe ingenue confitentur. (n) Unde, & a quo hæc de Panilo, Krulichio, Landſcrona, Landsberga, Kurtzio acceperit Hayecius minime mihi exploratum est. Nam plerisque veteribus , claſſicisque ſcriptoribus ad comparandam rerum copiam, delectumque perlectis nuſpiam Panilus iste, gestorum- que ſuorum memoria a me reperta eſt. Nonnullus e patriæ noſtræ hiſtorio- graphis , cujus nomen honoris cauſa prætereo , ad tuendum hunc Pa- nilum citat quidem Strabonis librum ſeptimum, ſed cum induſtria ex- cuſſo libro iſto, librisque ceteris ubi de Germania, vicinisque regio- nibus Strabo tractat, Panilum locis omnibus abeſſe, ac nullibi com- parere deprehendi. Goldastus eundem Panilum adfert, legesque ab éo in Landsberg ſervatas memorat, ſed præter Hayecium, unde hæc exprompſit, neminem citat. Guod alterum eſt : ſuperius invictis pro- pe argumentis oſtendimus: Hermunduros ſpatium aliquod hodiernæ Boemiæ nunquam tenuiſſe ; & ſi tenuerunt , quis credat eos , tam po- tentem ſcilicet longeque a Lecho uſque ad Salam , Albisque fontes diffuſum populum ) metropolim ſuam tam prope metropolim Marco- mannorum , in ipſos fines terrarum ſuarum , mediamque inter proxime affines Quados, Marſignos, Ligios, Bojæmosque condituros fuiſſe? omnium enim prope gentium exemplis expreſſum eſt: metropoles in ſinum , corque provinciarum reponi, olimque repoſitas fuiſſe , tum ut ad Principes omni parte pronior, celeriorque aditus haberetur, tum ut ii e vicino facilius provinciarum ſuarum commodis poſſent proſpi- cere , tum maxime ne Principum , Procerumque , ſedes , theſauri , ar- chivaque hoſtium incurſionibus proſtarent. Guare & illud minus ve- rofimilitudinis habet: coronam Regiam ejuſdem populi in limen regni, pe-
PRODROMUS ANNALIUM 76 annoſa veſtigia adhuc viſuntur. Alteram Landſcronam, inde ſic dictam, quod in ea ſervarentur corona regni ex puro puto auro. Landsbergam tertiam , domicilium novarum legum, un- de peti debebant jura , ad quorum præſcriptum vivere jubeba- tur gens. Denique Panili ſenio deſtinatam arcem Kurtzium ædificavit populus ducto nomine a deciſa , & diminuta rupe, noſtri hodie contorta ad ſuam linguam pronunciatione Krezium vocant. (n ) Pa- Goldaſtus de regno Boh. 1. c. 1s. rum ſincera nomina , quod hæ terræ armis Romanis intentatæ eſſent, latini quique , Græcique ſcriptores ſibi minus explorata eſſe ingenue confitentur. (n) Unde, & a quo hæc de Panilo, Krulichio, Landſcrona, Landsberga, Kurtzio acceperit Hayecius minime mihi exploratum est. Nam plerisque veteribus , claſſicisque ſcriptoribus ad comparandam rerum copiam, delectumque perlectis nuſpiam Panilus iste, gestorum- que ſuorum memoria a me reperta eſt. Nonnullus e patriæ noſtræ hiſtorio- graphis , cujus nomen honoris cauſa prætereo , ad tuendum hunc Pa- nilum citat quidem Strabonis librum ſeptimum, ſed cum induſtria ex- cuſſo libro iſto, librisque ceteris ubi de Germania, vicinisque regio- nibus Strabo tractat, Panilum locis omnibus abeſſe, ac nullibi com- parere deprehendi. Goldastus eundem Panilum adfert, legesque ab éo in Landsberg ſervatas memorat, ſed præter Hayecium, unde hæc exprompſit, neminem citat. Guod alterum eſt : ſuperius invictis pro- pe argumentis oſtendimus: Hermunduros ſpatium aliquod hodiernæ Boemiæ nunquam tenuiſſe ; & ſi tenuerunt , quis credat eos , tam po- tentem ſcilicet longeque a Lecho uſque ad Salam , Albisque fontes diffuſum populum ) metropolim ſuam tam prope metropolim Marco- mannorum , in ipſos fines terrarum ſuarum , mediamque inter proxime affines Quados, Marſignos, Ligios, Bojæmosque condituros fuiſſe? omnium enim prope gentium exemplis expreſſum eſt: metropoles in ſinum , corque provinciarum reponi, olimque repoſitas fuiſſe , tum ut ad Principes omni parte pronior, celeriorque aditus haberetur, tum ut ii e vicino facilius provinciarum ſuarum commodis poſſent proſpi- cere , tum maxime ne Principum , Procerumque , ſedes , theſauri , ar- chivaque hoſtium incurſionibus proſtarent. Guare & illud minus ve- rofimilitudinis habet: coronam Regiam ejuſdem populi in limen regni, pe-
Strana 77
HAYECIANORUM. Panilo fatis functo ſucceſſit non ſine diſſidiis , & motu gen- tis Jubillius, qui ſuſceptum Regnum magna ſimul gloria, & ſpe- 75 77 periculoque viciniſſimarum gentium temere expoſitam fuiſſe. Quin quod magna inter historicos contentio sit: Suevine veteres unquam Reges habuerint, qui rectius belliduces dicendi fint, quod exercitibus ſolum, dum contra hoſtes progrediebantur, cum vitæ necisque pote- ſtate præfuerint ; affirmantque plerumque critici : a ſcriptoribus Roma- nis gloriæ ſuæ exaltandæ cauſa germanis Ducibus nomen Regum impo- ſitum eſſe , ſcilicet quemadmodum erudite diſſerit Jordanus, ut faſtu inflata gens Romana gloriari poſſet, ſe ſe cum Regibus bella gerere, Reges per Romam triumphatos eſſe, Reges ſub Imperio Romano ſer- vos, vectigalesque eſſe. Neque vero in hiſtoriis uſpiam legitur his temporibus præſertim apud Germanos loca caſtellaque ſervandis coro- nis fuiſſe condita , non enim is coronarum mos , coronandique ritus tum populis cognitus fuit, qui reſuſcitato in occidente imperio poſtea in Germania invaluit. Tacitus de ipſis Marcomannis noſtris loquens ait : Impoſitus ſcuto more gentis, & ſuſtinentium humeris vibratus , Dux deligitur. Et ipſos priſcos Cæſares ab Auguſto uſque ad Aurelianum nulla uſos corona ex Eutropio diſcimus , inquit Silvius. Porro quis veteris Teutonicæ linguæ gnarus non illico in vocibus Landsberg Landscron dialectum recentis linguæ Germanicæ agnoſcit? quæ nimio quantum comtiores ſunt, quam ut veterem illam Hermundurorum, Suevorumque ſermonis barbariem ſapiant. Joannes Fridericus Gronovius, Conringius , & Althamerus in elegantiſſimis ſuis animadverſionibus quas in univerſa Taciti , Julii- que Cæſaris opera concinnarunt, pluribus locis, verba, & fragmenta vetuſtarum Suevicarum, Teutonicarumve orationum adferunt, quæ cum hodierna lingua Germanica collata diſſimillima ſunt, quarumque intellectio prope nonniſi conjecturis nititur. Guare ſcitiſſime Geor- gius Kunſchke: Veterum Suevorum lingua cum hodierna Teutonum minime comparanda venit, nec facile quis eam Germanorum intelligeret. Imo vix ſæculis ſeptem aut octo poſt hujus commentitii Panili tempora inter Teutones tam ſplendida, ex hodiernæque linguæ genio affabre efficta vocabula eſt reperire. Cujus priſcæ ruditatis etiam poſt excoli cœptam a Carolo Magno, Rabano, & Orfrido Grammaticam Teutonicam plurima exempla legere eſt apud Lambecium, Bernardum Pezium*, Authorem Chronici Gottvicenſis , Georgium Kulpis , aliosque ejus- K 3 mo- Jordan. in origin. Slavic. Tacitus An- nal. l. 4. Æn. Silv. de rebus Frid. III. Kunſchke diſſert. hiſt. de Luſat. ſect. 4. Lamb. Bibl. Vindob. 1. 2.
HAYECIANORUM. Panilo fatis functo ſucceſſit non ſine diſſidiis , & motu gen- tis Jubillius, qui ſuſceptum Regnum magna ſimul gloria, & ſpe- 75 77 periculoque viciniſſimarum gentium temere expoſitam fuiſſe. Quin quod magna inter historicos contentio sit: Suevine veteres unquam Reges habuerint, qui rectius belliduces dicendi fint, quod exercitibus ſolum, dum contra hoſtes progrediebantur, cum vitæ necisque pote- ſtate præfuerint ; affirmantque plerumque critici : a ſcriptoribus Roma- nis gloriæ ſuæ exaltandæ cauſa germanis Ducibus nomen Regum impo- ſitum eſſe , ſcilicet quemadmodum erudite diſſerit Jordanus, ut faſtu inflata gens Romana gloriari poſſet, ſe ſe cum Regibus bella gerere, Reges per Romam triumphatos eſſe, Reges ſub Imperio Romano ſer- vos, vectigalesque eſſe. Neque vero in hiſtoriis uſpiam legitur his temporibus præſertim apud Germanos loca caſtellaque ſervandis coro- nis fuiſſe condita , non enim is coronarum mos , coronandique ritus tum populis cognitus fuit, qui reſuſcitato in occidente imperio poſtea in Germania invaluit. Tacitus de ipſis Marcomannis noſtris loquens ait : Impoſitus ſcuto more gentis, & ſuſtinentium humeris vibratus , Dux deligitur. Et ipſos priſcos Cæſares ab Auguſto uſque ad Aurelianum nulla uſos corona ex Eutropio diſcimus , inquit Silvius. Porro quis veteris Teutonicæ linguæ gnarus non illico in vocibus Landsberg Landscron dialectum recentis linguæ Germanicæ agnoſcit? quæ nimio quantum comtiores ſunt, quam ut veterem illam Hermundurorum, Suevorumque ſermonis barbariem ſapiant. Joannes Fridericus Gronovius, Conringius , & Althamerus in elegantiſſimis ſuis animadverſionibus quas in univerſa Taciti , Julii- que Cæſaris opera concinnarunt, pluribus locis, verba, & fragmenta vetuſtarum Suevicarum, Teutonicarumve orationum adferunt, quæ cum hodierna lingua Germanica collata diſſimillima ſunt, quarumque intellectio prope nonniſi conjecturis nititur. Guare ſcitiſſime Geor- gius Kunſchke: Veterum Suevorum lingua cum hodierna Teutonum minime comparanda venit, nec facile quis eam Germanorum intelligeret. Imo vix ſæculis ſeptem aut octo poſt hujus commentitii Panili tempora inter Teutones tam ſplendida, ex hodiernæque linguæ genio affabre efficta vocabula eſt reperire. Cujus priſcæ ruditatis etiam poſt excoli cœptam a Carolo Magno, Rabano, & Orfrido Grammaticam Teutonicam plurima exempla legere eſt apud Lambecium, Bernardum Pezium*, Authorem Chronici Gottvicenſis , Georgium Kulpis , aliosque ejus- K 3 mo- Jordan. in origin. Slavic. Tacitus An- nal. l. 4. Æn. Silv. de rebus Frid. III. Kunſchke diſſert. hiſt. de Luſat. ſect. 4. Lamb. Bibl. Vindob. 1. 2.
Strana 78
78 PRODROMUS ANNALIUM Bern-Pezius modi veterum monumentorum lucubratores. Denique ut opinionem T. III. & IV. hanc tantopere inter patrix noſtræ homines Goldasti præſertim aucto- Anecdotorum ritate roboratam penitus detrudamus : nemo facile ſibi perſuaſerit a Slavis, qui poſtea has regiones occuparunt, ista oppidorum germani- Chron. Got- vic. T. I. p. I. ca vocabula fuiſſe retenta. Quanta enim perpetuo fimultas inter has Kulpis in duas gentes fuerit , quamque utraque mutuo alterius linguam , mores, Volum, rerum ritusque vatiniano quodam odio damnaverit, teſtatum magis eſt, cre- Germ. briusque tractatum ab authoribus, quam ut exemplorum prolatione egeat. Antea jam infinuavimus: Slavicam gentem in effingendis no- vis , linguæque ſuæ genio accommodatis vocabulis tam ſuperſtitioſam fuiſſe , ut ne quidem in ſacris templorum ritibus vocem peregrinam ſuſtinuerit. Mirantur certe quique linguæ patriæ gnari, quam mire, dextere, feliciterque majores noſtri nomina propria latina, Græca, Hebraicaque ſanctorum ut Felicitatis per Stiastota) Adaucti per Dribyk ſeu Prżibyk/ Benignæ per Dobrotiwá , Theophyli per Bohumik Amandi per Miſota , Deodati per Bogda� &c. propria linguæ ſuæ ſignificatione expreſſerint , alia per metatheſes , & ſyncopationes ut Diwjff pro Dyo- niſio, Beneſſ pro Benedicto, Iwan, & Ian pro Joanne, Hawel pro pro Ignatio e ſermonis ſui ingenio effinxerint. Non re- Gallo , Hinek gnabat inter Slavos, majoresque noſtros licentia illa, quæ hodie lin- guas omnes corrumpit , peregrinis utendi vocabulis. Magna in eo gloria quæſita e� , ſi ſingula propriis vocibus compellarentur , quin inſtar piaculi reputatum fuit foris , & ex aliarum linguarum commer- cio ſignificationes , verbaque mutuare , præſertim cum Slavi gloriaren- tur divinum officium , Miſſæ ſacrificium , aliosque Eccleſix ritus lingua ſua celebrari. De quo linguæ ſtudio , & amore peculiari diſſertatione agit Balbinus, hactenus, quod ſcio, nunquam edita, & quæ inter manuſcripta Bibliothecæ A. R. R. P. P. Auguſtinianorum Diſcalceato- rum Neo-Pragæ,quantum pluribus videtur, autographa aſſervatur. Quem- admodum autem majores noſtri eodem linguæ ſtudio acti ne metro- polis quidem Boemiæ vetuſtiſſimum Marobudi , & alterum uſitatiſſimum Albis nomen retinuerunt , ſed illico utrique Slavicum ſubſtituerunt , ita recte argumentari licet nec aliarum civitatum caſtrorumque Suevica vocabula fuiſſe retenta. Atque idcirco recte innuit Henelius de ipſius etiam Silefix civitatibus, pagisque, ea eſſe poſterioris ætatis, quæ Ger- manicam appellationem nunc habent, ſi non prius nomen Slavicum habuere. Neque enim vero Landocron aut Landsberg vocabula in ul- lo ſcriptore ſæculo decimo quarto vetuſtiore, aut diplomate reperiun- Abrah. Fren- cel. de Diis So- rabor. aliorq. Slav.ſect.2.c.2. Henelius in Chron. Mon- sterberg. tur,
78 PRODROMUS ANNALIUM Bern-Pezius modi veterum monumentorum lucubratores. Denique ut opinionem T. III. & IV. hanc tantopere inter patrix noſtræ homines Goldasti præſertim aucto- Anecdotorum ritate roboratam penitus detrudamus : nemo facile ſibi perſuaſerit a Slavis, qui poſtea has regiones occuparunt, ista oppidorum germani- Chron. Got- vic. T. I. p. I. ca vocabula fuiſſe retenta. Quanta enim perpetuo fimultas inter has Kulpis in duas gentes fuerit , quamque utraque mutuo alterius linguam , mores, Volum, rerum ritusque vatiniano quodam odio damnaverit, teſtatum magis eſt, cre- Germ. briusque tractatum ab authoribus, quam ut exemplorum prolatione egeat. Antea jam infinuavimus: Slavicam gentem in effingendis no- vis , linguæque ſuæ genio accommodatis vocabulis tam ſuperſtitioſam fuiſſe , ut ne quidem in ſacris templorum ritibus vocem peregrinam ſuſtinuerit. Mirantur certe quique linguæ patriæ gnari, quam mire, dextere, feliciterque majores noſtri nomina propria latina, Græca, Hebraicaque ſanctorum ut Felicitatis per Stiastota) Adaucti per Dribyk ſeu Prżibyk/ Benignæ per Dobrotiwá , Theophyli per Bohumik Amandi per Miſota , Deodati per Bogda� &c. propria linguæ ſuæ ſignificatione expreſſerint , alia per metatheſes , & ſyncopationes ut Diwjff pro Dyo- niſio, Beneſſ pro Benedicto, Iwan, & Ian pro Joanne, Hawel pro pro Ignatio e ſermonis ſui ingenio effinxerint. Non re- Gallo , Hinek gnabat inter Slavos, majoresque noſtros licentia illa, quæ hodie lin- guas omnes corrumpit , peregrinis utendi vocabulis. Magna in eo gloria quæſita e� , ſi ſingula propriis vocibus compellarentur , quin inſtar piaculi reputatum fuit foris , & ex aliarum linguarum commer- cio ſignificationes , verbaque mutuare , præſertim cum Slavi gloriaren- tur divinum officium , Miſſæ ſacrificium , aliosque Eccleſix ritus lingua ſua celebrari. De quo linguæ ſtudio , & amore peculiari diſſertatione agit Balbinus, hactenus, quod ſcio, nunquam edita, & quæ inter manuſcripta Bibliothecæ A. R. R. P. P. Auguſtinianorum Diſcalceato- rum Neo-Pragæ,quantum pluribus videtur, autographa aſſervatur. Quem- admodum autem majores noſtri eodem linguæ ſtudio acti ne metro- polis quidem Boemiæ vetuſtiſſimum Marobudi , & alterum uſitatiſſimum Albis nomen retinuerunt , ſed illico utrique Slavicum ſubſtituerunt , ita recte argumentari licet nec aliarum civitatum caſtrorumque Suevica vocabula fuiſſe retenta. Atque idcirco recte innuit Henelius de ipſius etiam Silefix civitatibus, pagisque, ea eſſe poſterioris ætatis, quæ Ger- manicam appellationem nunc habent, ſi non prius nomen Slavicum habuere. Neque enim vero Landocron aut Landsberg vocabula in ul- lo ſcriptore ſæculo decimo quarto vetuſtiore, aut diplomate reperiun- Abrah. Fren- cel. de Diis So- rabor. aliorq. Slav.ſect.2.c.2. Henelius in Chron. Mon- sterberg. tur,
Strana 79
HAYECIANORUM. 1 tus , imo omnia urbium , caſtrorum, pagorumque nomina , quæquæ apud Chriſtannum, Coſmam , Monachum Zazavienſem aliosque ho- rum temporum Scriptores reperiuntur tantum ad Slavicam dialectum accedunt, ut quiſque vel mediocriter linguarum gnarus, Slavica eſſe agniturus ſit. Guare plane convincitur : longe poſtea, & procul du- bio primum Joannis Regis, qui Caroli pater erat, temporibus, aut non multo ante hanc caſtrorum Landsberg & Landecron appellationem a Germanicis proceribus, tum in Boemiam admiſſis, fuisse inditam. Eo enim tempore, ut Paprocius ait : Plurimi alibi geniti in Boemiam commi- grarunt, ditiones emerunt, titulos auxerunt; quorum imitatione Bohemi novi- tatis avida gens mutatis arcium ſuarum nominibus germanica nomina impoſue- runt: ut Roſenberg, Haſenburg, Ryſenburg) Schellenberg, Roſen= thal , quas arces olim Bohemica habuiſſe vocabula conſtat. Guod idem non modo de arcibus , ſed oppidis quoque , & pagis fuſiſſime docet Balbi- nus. Et quanquam hactenus invenire non potuerim quale Slavicum nomen prius Landscron, & Landstein habuerit, tamen ex diplomati- bus nostris, vetustiſque monumentis constat Richenberg olim Radinē; Frauenberg Gluboka; Schwamberg Kraſykow; Sternberg Strimelice ; Haſenburg Klopeg ; Lichtenberg Lichnjce; Ronsberg Ronow ; ut plurima alia præteream, Slavice nuncupata fuiſſe. Mea quidem ſententia ve- roſimillime familia nobilis de Landſcron, præpotensque olim in tra- ctu Gœrlicenſi, ut diplomata, Manlius, Meiſterusque innuunt, ſe ſe quoque in Boemiam tranſtulit, abrogatoque caſtri Slavico vocabulo, eidem gentis ſuæ nomen indidit, præſertim cum ex iiſdem constet: familiam hanc ditiones ſuas in Luſatia vendidiſſe Gersdorfianis, nec poſtea illius memoria occurrat in hiſtoria Luſatiæ. Quod idem for- taſſis de notiſſima olim in Brandeburgia familia de Landsberg assevera- re liceat. Commento autem de corona iſthic ſervata, legibusque da- tis ſeu ipſa nominis ſignificatio , ſeu certe castrum Carlstein olim a Ca- rolo IV. coronæ, inſignibus , & theſauro Regio , ſacroque ſervando ædificatum occaſionem præbuit. Sed alia Germaniæ fuit facies ſub Carolo IV , alia ſub Hermunduris. Fortaſſis majorem fidem univerſa hæc ab Hayecio, aliiſque noſtris allata historia nacta eſſet, si eam de veteri urbe Landscron a Philippo Cæsare restaurata retuliſſent, aut de calvo & ſublimi Luſatiæ monte civitates inter Zittaviam & Gœrlicium ſito, quas regiones olim ab Hermunduris habitatas fuiſſe inter omnes convenit, & de quo ita Ludovicus Leobergensis: Pr�ter vetuſtas memo- rias appellatio teutonica montis Landscron oſtendit locum jam olim fuiſſe cele- brem Paproc. in Diaáocho in familia Kle- oviana. Balb. Dec. 1. 2. c. 14. Sommersh. in ſpecim. Co- die. dipl. Sileſie Manl. hiſk. Luſat. 1.6. c. 51. Mart. Mei- fter. in Annal. Gœrlic. Chron. E. furtenſ apud Menk. T. III L. Leob. in orat. Gœrlicii habita in ſua inauguration.
HAYECIANORUM. 1 tus , imo omnia urbium , caſtrorum, pagorumque nomina , quæquæ apud Chriſtannum, Coſmam , Monachum Zazavienſem aliosque ho- rum temporum Scriptores reperiuntur tantum ad Slavicam dialectum accedunt, ut quiſque vel mediocriter linguarum gnarus, Slavica eſſe agniturus ſit. Guare plane convincitur : longe poſtea, & procul du- bio primum Joannis Regis, qui Caroli pater erat, temporibus, aut non multo ante hanc caſtrorum Landsberg & Landecron appellationem a Germanicis proceribus, tum in Boemiam admiſſis, fuisse inditam. Eo enim tempore, ut Paprocius ait : Plurimi alibi geniti in Boemiam commi- grarunt, ditiones emerunt, titulos auxerunt; quorum imitatione Bohemi novi- tatis avida gens mutatis arcium ſuarum nominibus germanica nomina impoſue- runt: ut Roſenberg, Haſenburg, Ryſenburg) Schellenberg, Roſen= thal , quas arces olim Bohemica habuiſſe vocabula conſtat. Guod idem non modo de arcibus , ſed oppidis quoque , & pagis fuſiſſime docet Balbi- nus. Et quanquam hactenus invenire non potuerim quale Slavicum nomen prius Landscron, & Landstein habuerit, tamen ex diplomati- bus nostris, vetustiſque monumentis constat Richenberg olim Radinē; Frauenberg Gluboka; Schwamberg Kraſykow; Sternberg Strimelice ; Haſenburg Klopeg ; Lichtenberg Lichnjce; Ronsberg Ronow ; ut plurima alia præteream, Slavice nuncupata fuiſſe. Mea quidem ſententia ve- roſimillime familia nobilis de Landſcron, præpotensque olim in tra- ctu Gœrlicenſi, ut diplomata, Manlius, Meiſterusque innuunt, ſe ſe quoque in Boemiam tranſtulit, abrogatoque caſtri Slavico vocabulo, eidem gentis ſuæ nomen indidit, præſertim cum ex iiſdem constet: familiam hanc ditiones ſuas in Luſatia vendidiſſe Gersdorfianis, nec poſtea illius memoria occurrat in hiſtoria Luſatiæ. Quod idem for- taſſis de notiſſima olim in Brandeburgia familia de Landsberg assevera- re liceat. Commento autem de corona iſthic ſervata, legibusque da- tis ſeu ipſa nominis ſignificatio , ſeu certe castrum Carlstein olim a Ca- rolo IV. coronæ, inſignibus , & theſauro Regio , ſacroque ſervando ædificatum occaſionem præbuit. Sed alia Germaniæ fuit facies ſub Carolo IV , alia ſub Hermunduris. Fortaſſis majorem fidem univerſa hæc ab Hayecio, aliiſque noſtris allata historia nacta eſſet, si eam de veteri urbe Landscron a Philippo Cæsare restaurata retuliſſent, aut de calvo & ſublimi Luſatiæ monte civitates inter Zittaviam & Gœrlicium ſito, quas regiones olim ab Hermunduris habitatas fuiſſe inter omnes convenit, & de quo ita Ludovicus Leobergensis: Pr�ter vetuſtas memo- rias appellatio teutonica montis Landscron oſtendit locum jam olim fuiſſe cele- brem Paproc. in Diaáocho in familia Kle- oviana. Balb. Dec. 1. 2. c. 14. Sommersh. in ſpecim. Co- die. dipl. Sileſie Manl. hiſk. Luſat. 1.6. c. 51. Mart. Mei- fter. in Annal. Gœrlic. Chron. E. furtenſ apud Menk. T. III L. Leob. in orat. Gœrlicii habita in ſua inauguration.
Strana 80
60 ſpectata fortitudine adminiſtravit (o) Jubillius ſolicitatis ad arma finitimis bello agreſſus eſt Vannium præpotentem , eundemque Tacito teſte prætumidum Suevorum Regem a Claudio Cæſare obtruſum, quem & victor regno exuit. Reportatis domum victricibus copiis reperit gentem ſuam a Cattis ſeu Sileſiis (p. PRODROMUS ANNALIUM qui Gronov. in Tacitum. Tacitus II. Annal. Manl. hiſt. brem atque præ cæteris munitum, in quo duo firmiſſima caſtra ſtetiſſe me- morat Manlius, ita ut ab uno in alterum eſſet tranſitus. Luſut. l. 6. c. 51. (o ) Muretus ex vetuſtis manuſcriptis codicibus Taciti Vibillium, non Jubillium vocari ait, corrigique debere. Imo mendum eſſe, li- brariorumque hallucinationem in vulgato Taciti opere ex alio Taciti, loco, ſcilicet ſecundo Annalium, eruitur, ubi eundem Hermundurorum Regem Vibillium appellat. Hoc exemplarium errore abrepti quidam præſertim Moravici ſcriptores hunc Jubillium a Vibillio ſejungunt , at- que ex uno duos faciunt , & quod magis ridiculum eſt : utrumque ori- gine ac nomine Slavum effingunt. Vibillium quidem nomen traxiſſe ajunt: že Nepráteli wybif) & Jubillium: že ge hubil. Guod merito Balbinus explodit, & riſu non refutatione dignum cenſet. Sole enim clarius conſtat Sarmatas, ſeu Slavos tum necdum cum poteſtate his terris præfuiſſe , quin Vibillium, Hermundurosque populum Suevicum, ut Strabo lóquitur , adeoque Germanicum fuiſſe. Sommerus hoc no- Strabo l.7. Sommer in men Germanice Jubel vel Gabel reddit , aitque idem nomen hodiedum Reg. Vann.c.3. pro proprio Cimbris ſupereſſe. Vibillium iſtum a fide, & amicitia Tacitus in erga Romanos multum commendat Tacitus, atque propterea Hermun- Annal. & de duris in caſtra Romanorum etiam ſine cuſtode patuiſſe aditum me- Morib. Germ. morat. (p) Cattos , quos Claudius Ptolemæus Chatas appellat, Hayecius perperam in Sileſiam rejecit. Omnes veteres, novique Geographi ab occidente, non oriente aut ſeptemtrione Boemiæ Cattos ſtatuunt. Tenuit ſcilicet magnus iſte, ac bellicoſus olim populus hodiernas Haſ- ſiæ, Fuldæ , Veteraviæ, Weſtphaliæ , & Marchiæ pleraſque ditiones, Jul. Caſar. quos ſilva Bacenis a Cheruſcis , & fluvius Sala ab Hermunduris ſejun- bell. Gall. l.6. xerat. Porro ea parte, qua hodie Sileſia est: Marsignos ſeu Marsi- Tac. Annal. 13. & de mori�nos , Guados, Sudinos, Ligios, Elyſioſque habitaſſe plurimis vete- bus Germ. rum teſtimoniis , videlicet Claudii Ptolemæi , Strabonis , ac cumprimis Seb. Münst. Plinii roboratum eſt. Claudius Ptolemæus Marſignos vocat Marvin- inGeog. Claud. gos, in quem locum Münsterus commentans, ſcribit: Marvingi Schle- Ptol. c.2. ſiæ
60 ſpectata fortitudine adminiſtravit (o) Jubillius ſolicitatis ad arma finitimis bello agreſſus eſt Vannium præpotentem , eundemque Tacito teſte prætumidum Suevorum Regem a Claudio Cæſare obtruſum, quem & victor regno exuit. Reportatis domum victricibus copiis reperit gentem ſuam a Cattis ſeu Sileſiis (p. PRODROMUS ANNALIUM qui Gronov. in Tacitum. Tacitus II. Annal. Manl. hiſt. brem atque præ cæteris munitum, in quo duo firmiſſima caſtra ſtetiſſe me- morat Manlius, ita ut ab uno in alterum eſſet tranſitus. Luſut. l. 6. c. 51. (o ) Muretus ex vetuſtis manuſcriptis codicibus Taciti Vibillium, non Jubillium vocari ait, corrigique debere. Imo mendum eſſe, li- brariorumque hallucinationem in vulgato Taciti opere ex alio Taciti, loco, ſcilicet ſecundo Annalium, eruitur, ubi eundem Hermundurorum Regem Vibillium appellat. Hoc exemplarium errore abrepti quidam præſertim Moravici ſcriptores hunc Jubillium a Vibillio ſejungunt , at- que ex uno duos faciunt , & quod magis ridiculum eſt : utrumque ori- gine ac nomine Slavum effingunt. Vibillium quidem nomen traxiſſe ajunt: že Nepráteli wybif) & Jubillium: že ge hubil. Guod merito Balbinus explodit, & riſu non refutatione dignum cenſet. Sole enim clarius conſtat Sarmatas, ſeu Slavos tum necdum cum poteſtate his terris præfuiſſe , quin Vibillium, Hermundurosque populum Suevicum, ut Strabo lóquitur , adeoque Germanicum fuiſſe. Sommerus hoc no- Strabo l.7. Sommer in men Germanice Jubel vel Gabel reddit , aitque idem nomen hodiedum Reg. Vann.c.3. pro proprio Cimbris ſupereſſe. Vibillium iſtum a fide, & amicitia Tacitus in erga Romanos multum commendat Tacitus, atque propterea Hermun- Annal. & de duris in caſtra Romanorum etiam ſine cuſtode patuiſſe aditum me- Morib. Germ. morat. (p) Cattos , quos Claudius Ptolemæus Chatas appellat, Hayecius perperam in Sileſiam rejecit. Omnes veteres, novique Geographi ab occidente, non oriente aut ſeptemtrione Boemiæ Cattos ſtatuunt. Tenuit ſcilicet magnus iſte, ac bellicoſus olim populus hodiernas Haſ- ſiæ, Fuldæ , Veteraviæ, Weſtphaliæ , & Marchiæ pleraſque ditiones, Jul. Caſar. quos ſilva Bacenis a Cheruſcis , & fluvius Sala ab Hermunduris ſejun- bell. Gall. l.6. xerat. Porro ea parte, qua hodie Sileſia est: Marsignos ſeu Marsi- Tac. Annal. 13. & de mori�nos , Guados, Sudinos, Ligios, Elyſioſque habitaſſe plurimis vete- bus Germ. rum teſtimoniis , videlicet Claudii Ptolemæi , Strabonis , ac cumprimis Seb. Münst. Plinii roboratum eſt. Claudius Ptolemæus Marſignos vocat Marvin- inGeog. Claud. gos, in quem locum Münsterus commentans, ſcribit: Marvingi Schle- Ptol. c.2. ſiæ
Strana 81
HAYECIANORUM. qui alterum ſilvæ Hercyniæ latus tenebant , (q ) miſere divexa- tam, eaque de cauſa, teſte eodem Tacito cruentum illi fuit præ- lium cum ea gente. 81 Ac ſiæ regio , Poloniæ vicina & Vratislaviæ. De Quadis quos idem Claudius Ptolemæus, Pliniusque refert ita Dreſſerus: Quadi partem Moravi�, & Sileſiæ ad Niſſam, partem etiam Poloniæ, ubi nunc Cracovia eſt, tenuerunt, Et paulo ante : Fuere Sileſii veteres Quadi habitatione videlicet, non ortu natio- nis vel lingua; quocum facit Henelius, Hankius, & Sommerus. De Li- giis, quos nonnulli eoſdem cum Elyſiis faciunt, citato loco Dreſſerus: Sileſii Tacito Ligii, Ptolemæo & Straboni Luji Suevica gens nobiliſſima in Ger- mania. De Sudinis denique Claudius Ptolemæus *: Sub Gabreta ſilva Mar- comanni, ſub quibus Sudini. Sed ut gentium iſtarum stationes, totiusque veteris Germaniæ imaginem ante oculos proponamus, duas adjicimus tabulas Geographicas, quarum altera populorum, gentiumque fitus exhibebit, dum penes Marcomannos noſtræ regiones fuere ; altera dum Sarmatæ ſeu Slavi novis potiſſimum hic excitatis Rebuſpublicis conſide- re ceperunt ; cujus quidem poſterioris typum altera pars horum Anna- lium exhibebit. (q) Hercynia filva Græcis Ercynia, & Orcynia dicta nomen ſuum a quibuſdam accepiſſe creditur ab Hercule , ab aliis a Dea Hercynia. Deæ iſtius Titus Livius meminit, quam comitem Proſerpinæ fuiſse memorat. Pingebatur anſerem manu tenens: ad indicandam copiam anſerum , quæ per univerſam Germaniam, qua ſe ſilva Hercynia pro- tenderat, latiſſime regnat, ſeu potius, ut alii malunt , ad indicandam Germanorum vigilantiam; Romanis enim Anſer erat ſymbolum vigilantiæ. Idem Dec.I. A Germanis plerisque ſcriptoribus derivatur Hercynia ſilva ab antiquo teutonico vocabulo Harz, quod picem ſeu reſinam ſignificat, unde Harz.Bald, ob copioſas piciferas arbores, e quibus pix ſeu reſina ex- coquebatur , nomen deſumptum ſit. Longitudo hujus filvæ Pompo- nio Melæ ſexaginta, Julio Cæſari novem dierum itineris, la- titudo incomperta, adeo ut in Daciam uſque excurreret, & Anartium fines stringeret, cenſebatur. Cœpit autem a Rheno apud Rauraces hodiernam Baſileam, ubi peculiari nomine Martiana vocabatur. Inter Rhenum , & Viſurgim dicebatur Silva Cæſia , ſupra Viſurgim Silva Bace- Meibom.not. nis , quæ Cheruſcos a Suevis , Cattisque dividebat. Infra hanc ſilvam ad Henr. Rosl. erat Semana a Semnonibus nominatiſſimo Germaniæ populo ſic dicta, p. 793. & L Dreſſ. inIſa- goge Hiſt. P. V. inGerm.popul- l. 5. Heinecc.diſ- ſert. de Crod. Harzb. Pompon. Mola de ſitu orbis l. 3. c. 3. Jul. C�ſ. de bell. Gall. l. 6. Henelius in Chron. Mon- sterberg. Hank. de Si- leſ. Major. c. 10. Sommer. in Reg. Vann. c.1. Claud. Ptol. 2. c. 11. Tit. Liv. Dec. 5. l.5.
HAYECIANORUM. qui alterum ſilvæ Hercyniæ latus tenebant , (q ) miſere divexa- tam, eaque de cauſa, teſte eodem Tacito cruentum illi fuit præ- lium cum ea gente. 81 Ac ſiæ regio , Poloniæ vicina & Vratislaviæ. De Quadis quos idem Claudius Ptolemæus, Pliniusque refert ita Dreſſerus: Quadi partem Moravi�, & Sileſiæ ad Niſſam, partem etiam Poloniæ, ubi nunc Cracovia eſt, tenuerunt, Et paulo ante : Fuere Sileſii veteres Quadi habitatione videlicet, non ortu natio- nis vel lingua; quocum facit Henelius, Hankius, & Sommerus. De Li- giis, quos nonnulli eoſdem cum Elyſiis faciunt, citato loco Dreſſerus: Sileſii Tacito Ligii, Ptolemæo & Straboni Luji Suevica gens nobiliſſima in Ger- mania. De Sudinis denique Claudius Ptolemæus *: Sub Gabreta ſilva Mar- comanni, ſub quibus Sudini. Sed ut gentium iſtarum stationes, totiusque veteris Germaniæ imaginem ante oculos proponamus, duas adjicimus tabulas Geographicas, quarum altera populorum, gentiumque fitus exhibebit, dum penes Marcomannos noſtræ regiones fuere ; altera dum Sarmatæ ſeu Slavi novis potiſſimum hic excitatis Rebuſpublicis conſide- re ceperunt ; cujus quidem poſterioris typum altera pars horum Anna- lium exhibebit. (q) Hercynia filva Græcis Ercynia, & Orcynia dicta nomen ſuum a quibuſdam accepiſſe creditur ab Hercule , ab aliis a Dea Hercynia. Deæ iſtius Titus Livius meminit, quam comitem Proſerpinæ fuiſse memorat. Pingebatur anſerem manu tenens: ad indicandam copiam anſerum , quæ per univerſam Germaniam, qua ſe ſilva Hercynia pro- tenderat, latiſſime regnat, ſeu potius, ut alii malunt , ad indicandam Germanorum vigilantiam; Romanis enim Anſer erat ſymbolum vigilantiæ. Idem Dec.I. A Germanis plerisque ſcriptoribus derivatur Hercynia ſilva ab antiquo teutonico vocabulo Harz, quod picem ſeu reſinam ſignificat, unde Harz.Bald, ob copioſas piciferas arbores, e quibus pix ſeu reſina ex- coquebatur , nomen deſumptum ſit. Longitudo hujus filvæ Pompo- nio Melæ ſexaginta, Julio Cæſari novem dierum itineris, la- titudo incomperta, adeo ut in Daciam uſque excurreret, & Anartium fines stringeret, cenſebatur. Cœpit autem a Rheno apud Rauraces hodiernam Baſileam, ubi peculiari nomine Martiana vocabatur. Inter Rhenum , & Viſurgim dicebatur Silva Cæſia , ſupra Viſurgim Silva Bace- Meibom.not. nis , quæ Cheruſcos a Suevis , Cattisque dividebat. Infra hanc ſilvam ad Henr. Rosl. erat Semana a Semnonibus nominatiſſimo Germaniæ populo ſic dicta, p. 793. & L Dreſſ. inIſa- goge Hiſt. P. V. inGerm.popul- l. 5. Heinecc.diſ- ſert. de Crod. Harzb. Pompon. Mola de ſitu orbis l. 3. c. 3. Jul. C�ſ. de bell. Gall. l. 6. Henelius in Chron. Mon- sterberg. Hank. de Si- leſ. Major. c. 10. Sommer. in Reg. Vann. c.1. Claud. Ptol. 2. c. 11. Tit. Liv. Dec. 5. l.5.
Strana 82
82 PRODROMUS ANNALIUM Ac tametſi Catti longe numero ſuperarent , Hermunduris nihilominus ſuccubuere , ſecundum victoriam Mercurio, Marti- que Numinibus ſuis multa , & varii generis ſacrificia litantibus. Ex eo tempore Catti, quibus ſalſus quidam rivus Catta (r) nomen fe- Danckvert. & hæc proprie der Harz- Wald dicebatur. Tum erat Gabretta der in Chron. Slav. Füchtelberger-oder ThüringerWald, quæ postea Slavis Sſumawa appel- labatur, extendebatque ſe ſe a Thuringia uſque in Boemiam per hodier- num Egrenſem Comitatum, per Plſnenſis & Prachinenſis diſtrictus ma- ximam partem uſque ad confinia civitatis Suſchitz ſeu Schittenhofen, ſejunxitque hoc pacto Boemiam a Nariſcis. Verſus meridiem, Qua- dosque erat Silva Luna, atque inde per Pannoniam, & Sarmatiam ad ipſos uſque Getas excurrebat. Hodie in plures ſilvas , deſertaque his partibus diviſa, varia quoque nomina invenit. Ceterum Hercynia filva hodiernis plerumque pro eo filvarum tractu accipitur, qui Bohe- miam ambit, & communi vocabulo der Bôhmer-Wald exprimitur. Quare Julius Scaliger : Hercyniæ in medio maxima Praga tumet. (r) De Catta rivo iſto, unde Cattos Hayecius nomen traxisse Sommer, in autumat, nihil uſpiam in veteribus proditum eſt. Exiftimat quidem Som- Reg. Vann.c.1. merus hodiedum fluvium ſeu potius torrentem Cattsbach in Sileſia a Cattis nomen ſuum traxiſfe, eundemque eſſe, de quo hæ duæ gentes altercabantur ; ſed longe aberrat. Ex Tacito enim legere est: flumen fuiſſe , inter Cattos & Hermunduros decurriſſe medium , atque prop- terea utroſque contendiſſe ſoli ſui portionem eſſe, maxime eo, quod ſale fœcundum eſſet. Guorum neutrum de torrente Cattsbach in Si- leſia dici poteſt , nec enim ipſe Sommerus fluvium hunc in ſua Tabula Geographica medium inter Hermunduros, Cattosque rejecit. Taci- tus nuſpiam prodit nomen hujus fluminis , ſed generice flumen gignendo ſale fœcundum appellat. Geographorum autem, Hiſtoricorumque pe- ne omnium judicio fontes illi ſalli eſſe creduntur, ad quos poſtea urbs Hala condita eſt, ad quam Sala fluvius alluit. Pererudite hanc in rem Lipſius: Non abhorret certe a fide , ut hoc flumen Sala fuerit , flumen nobile. Ejuſdem Salis utilitate multo poſt illectus Przemislaus Dux Bohemiæ Slavis Sorabis ad Halam, quam tum dobre Gory ſeu dobre Soly appel- labant , ſedentibus bellum intulit, haſque ditiones cum ſalſis aquis vi armorum provinciis ſuis adjecit , ſi Veleslavini relatis fides habenda Veleslav. in Gen Duc.Boh. eft. Tacit. An- nal. 13. Jul. Scalig. in urbibus. Lipſ. apud Gronowin Ta- s tum.
82 PRODROMUS ANNALIUM Ac tametſi Catti longe numero ſuperarent , Hermunduris nihilominus ſuccubuere , ſecundum victoriam Mercurio, Marti- que Numinibus ſuis multa , & varii generis ſacrificia litantibus. Ex eo tempore Catti, quibus ſalſus quidam rivus Catta (r) nomen fe- Danckvert. & hæc proprie der Harz- Wald dicebatur. Tum erat Gabretta der in Chron. Slav. Füchtelberger-oder ThüringerWald, quæ postea Slavis Sſumawa appel- labatur, extendebatque ſe ſe a Thuringia uſque in Boemiam per hodier- num Egrenſem Comitatum, per Plſnenſis & Prachinenſis diſtrictus ma- ximam partem uſque ad confinia civitatis Suſchitz ſeu Schittenhofen, ſejunxitque hoc pacto Boemiam a Nariſcis. Verſus meridiem, Qua- dosque erat Silva Luna, atque inde per Pannoniam, & Sarmatiam ad ipſos uſque Getas excurrebat. Hodie in plures ſilvas , deſertaque his partibus diviſa, varia quoque nomina invenit. Ceterum Hercynia filva hodiernis plerumque pro eo filvarum tractu accipitur, qui Bohe- miam ambit, & communi vocabulo der Bôhmer-Wald exprimitur. Quare Julius Scaliger : Hercyniæ in medio maxima Praga tumet. (r) De Catta rivo iſto, unde Cattos Hayecius nomen traxisse Sommer, in autumat, nihil uſpiam in veteribus proditum eſt. Exiftimat quidem Som- Reg. Vann.c.1. merus hodiedum fluvium ſeu potius torrentem Cattsbach in Sileſia a Cattis nomen ſuum traxiſfe, eundemque eſſe, de quo hæ duæ gentes altercabantur ; ſed longe aberrat. Ex Tacito enim legere est: flumen fuiſſe , inter Cattos & Hermunduros decurriſſe medium , atque prop- terea utroſque contendiſſe ſoli ſui portionem eſſe, maxime eo, quod ſale fœcundum eſſet. Guorum neutrum de torrente Cattsbach in Si- leſia dici poteſt , nec enim ipſe Sommerus fluvium hunc in ſua Tabula Geographica medium inter Hermunduros, Cattosque rejecit. Taci- tus nuſpiam prodit nomen hujus fluminis , ſed generice flumen gignendo ſale fœcundum appellat. Geographorum autem, Hiſtoricorumque pe- ne omnium judicio fontes illi ſalli eſſe creduntur, ad quos poſtea urbs Hala condita eſt, ad quam Sala fluvius alluit. Pererudite hanc in rem Lipſius: Non abhorret certe a fide , ut hoc flumen Sala fuerit , flumen nobile. Ejuſdem Salis utilitate multo poſt illectus Przemislaus Dux Bohemiæ Slavis Sorabis ad Halam, quam tum dobre Gory ſeu dobre Soly appel- labant , ſedentibus bellum intulit, haſque ditiones cum ſalſis aquis vi armorum provinciis ſuis adjecit , ſi Veleslavini relatis fides habenda Veleslav. in Gen Duc.Boh. eft. Tacit. An- nal. 13. Jul. Scalig. in urbibus. Lipſ. apud Gronowin Ta- s tum.
Strana 83
HAYECIANORUM. 83 fecit , Hermunduros laceſſere auſi non ſunt. Dum Hermundu- ri ſic ſe ſe explicant, interea Bavari , qui & Boji, & nonnullis Boemi, itemque Bojemi in ea loca, ſi Tacito quidem fides eſt, (s ) ubi nunc Slanenſis , & Curimenſis eſt ager , colonias duxe- runt , quanquam non ſatis liqueat , eodemne prorſus tempore. Illud ſine dubio eſt: Hermunduros ſimul, & Bojemos a Maro- boduo, cui apud alios Marquardo nomen eſt, Moravorum Rege omni ea regione, & agro pulſos eſſe. (t) Quod ipſum fuſe (s) E Tacito nihil certi, indubitatique de regione eruitur, qua olim Bojemi ſederint, ulteriora ſolum poſt Helvetios tenuiſſe affirmat, qui tum, ut ipſe memorat, inter Rhenum, Mœnum, & Hercyniam ſilvam incoluerant. Eodemque ſolo, & unico loco nomen Bojemi ad- fert , quod ipſum vocabulum a multis Taciti manuſcriptis exemplari- bus abeſſe nonnulli affirmant. E quo Taciti loco qui ager Slanenſis, & Curimenſis conjici poſſit, non video. Ceterum rem exploratam non eſſe Hermunduros olim tenuiſſe portionem Boemiæ, Bavarorum vero nomen Bojorum gente longe recentius eſse, ſupra luculenter oftendimus. (t) Errant , qui Maroboduum vocabuli ſimilitudine decepti Mo- Paproc in ravorum Regem faciunt, exiftimantes Marobud Sarmaticum quid ſeu ſpec. Morav. Lupac. in Slavicum, non ſecus ac Korybud ſonare. Quod Balbinus* longo ver- Ephem. ad 16. Mart. borum ambitu ſugillat, evertitque. Tam fabuloſum etiam eft alterum Marquardi nomen, quo neſcio quis noſtrorum Marquardianæ Familix Mart. Cu- then. in biſt. apud nos olim illuſtri blandiri conabatur. De hoc enim nomine ne- Boh. mo veterum ne ſomniavit quidem. Rectius Sommerus Marbod ſeu Balh. Dec.1. Merboth Suevicum vocabulum eſſe affirmat, & ante ſæcula quinque l. 2. c. 4. Sommer. in adhuc in Sileſia non incognitum. De qua voce veteri Teutonica fu- Reg. Vann.c.2. ſius agit Anonymus de nominibus propriis Germanorum.* Fuit autem ApudSchar- Maroboduus iſte Rex Marcomannorum, uti ex Tacito, Strabone, dium T. I. Vellejo Paterculo, Floro, Eutropioque videre eſt, non Moravorum, aut Moraviæ, quod nomen, regnumque longe poſteriori ævo ſub Slavis inventum, & excitatum eſt. Marcomanni enim Sueviæ populi Duce Maroboduo ſubjugatis Bojis ſeu Bojemis, etiam per hodiernam Lamb Bibl. Moraviam, quam tum Quadi tenuerant, imperium ſuum protende- Vindob. . 2. runt. Dein vero eos etiam inter Danubium, & Dravum habitaſſe Rufus in non obſcure innuit Rufus. Cluverius ex julio Cæsare, & Floro osten-Breviar. L 2 dit Gronov. in Tucit. Tacit. de morib.Germ.
HAYECIANORUM. 83 fecit , Hermunduros laceſſere auſi non ſunt. Dum Hermundu- ri ſic ſe ſe explicant, interea Bavari , qui & Boji, & nonnullis Boemi, itemque Bojemi in ea loca, ſi Tacito quidem fides eſt, (s ) ubi nunc Slanenſis , & Curimenſis eſt ager , colonias duxe- runt , quanquam non ſatis liqueat , eodemne prorſus tempore. Illud ſine dubio eſt: Hermunduros ſimul, & Bojemos a Maro- boduo, cui apud alios Marquardo nomen eſt, Moravorum Rege omni ea regione, & agro pulſos eſſe. (t) Quod ipſum fuſe (s) E Tacito nihil certi, indubitatique de regione eruitur, qua olim Bojemi ſederint, ulteriora ſolum poſt Helvetios tenuiſſe affirmat, qui tum, ut ipſe memorat, inter Rhenum, Mœnum, & Hercyniam ſilvam incoluerant. Eodemque ſolo, & unico loco nomen Bojemi ad- fert , quod ipſum vocabulum a multis Taciti manuſcriptis exemplari- bus abeſſe nonnulli affirmant. E quo Taciti loco qui ager Slanenſis, & Curimenſis conjici poſſit, non video. Ceterum rem exploratam non eſſe Hermunduros olim tenuiſſe portionem Boemiæ, Bavarorum vero nomen Bojorum gente longe recentius eſse, ſupra luculenter oftendimus. (t) Errant , qui Maroboduum vocabuli ſimilitudine decepti Mo- Paproc in ravorum Regem faciunt, exiftimantes Marobud Sarmaticum quid ſeu ſpec. Morav. Lupac. in Slavicum, non ſecus ac Korybud ſonare. Quod Balbinus* longo ver- Ephem. ad 16. Mart. borum ambitu ſugillat, evertitque. Tam fabuloſum etiam eft alterum Marquardi nomen, quo neſcio quis noſtrorum Marquardianæ Familix Mart. Cu- then. in biſt. apud nos olim illuſtri blandiri conabatur. De hoc enim nomine ne- Boh. mo veterum ne ſomniavit quidem. Rectius Sommerus Marbod ſeu Balh. Dec.1. Merboth Suevicum vocabulum eſſe affirmat, & ante ſæcula quinque l. 2. c. 4. Sommer. in adhuc in Sileſia non incognitum. De qua voce veteri Teutonica fu- Reg. Vann.c.2. ſius agit Anonymus de nominibus propriis Germanorum.* Fuit autem ApudSchar- Maroboduus iſte Rex Marcomannorum, uti ex Tacito, Strabone, dium T. I. Vellejo Paterculo, Floro, Eutropioque videre eſt, non Moravorum, aut Moraviæ, quod nomen, regnumque longe poſteriori ævo ſub Slavis inventum, & excitatum eſt. Marcomanni enim Sueviæ populi Duce Maroboduo ſubjugatis Bojis ſeu Bojemis, etiam per hodiernam Lamb Bibl. Moraviam, quam tum Quadi tenuerant, imperium ſuum protende- Vindob. . 2. runt. Dein vero eos etiam inter Danubium, & Dravum habitaſſe Rufus in non obſcure innuit Rufus. Cluverius ex julio Cæsare, & Floro osten-Breviar. L 2 dit Gronov. in Tucit. Tacit. de morib.Germ.
Strana 84
84 PRODROMUS ANNALIUM fuſe probat Strabo l. 7. Comment. aſſerens: Hac in regione ſita eſt Hercynia ſilva, ſeu nigra ſilva, & natio Suevica, ſeu Hermunduri, quin & Bubiemi, ii ſunt Bohemi; atque illuc Marobudus Rex præpotens ſede Regia translata multas natio- nes aggregavit, adjectis inſuper nonnullis ſuis ditionibus , idem- que Rex diverſos populos, utpote Lithuanos, Croatas, Dal- matas (u) & Suevos ſibi ſubjugavit. E qui- Cluver-Ger�dit eos ad Rhenum, & Mœnum accolas fuiſſe. Prima certe eorum man. antiq. memoria eſt apud Cæſarem in expeditione Gallica Arioviſti. Hi igi- l. 3. c. 3. tur populi cum e Suevorum gente occidentem verſus eſſent poſtremi, Jul. Cæſ. de bell. Gall. 1. 1. & Germanórum limites, contra Romanos præcipue tutarentur, Mark- For.l. 4.c. 12. Manner quaſi limitanei viri, & milites a gentilibus ſuis dicti ſunt *, quæ Helmoldus res cum poſtea ad gubernacula admoto Maroboduo, viro magna pru- l. 1. c. 67. Gol- dentia , & rei militaris peritia inclyto minime placeret, videretque ſe, diſt. de Regno populumque ſuum non modo perpetuo periculo expoſitum, ſed & Boh. l. 1. c.5. pro cæterorum ſalute continuo armis fatigari , ſecuriora meditans , ex- Dreſſerus in pulſis Bojis populum ſuum e limitibus in interiora reduxit. Cæterum Iſagoge P. V. perperam etiam ab Hayecio aſſertum est: hac Marobodui expeditione Hermunduros agro , & regione ſua pulſos eſſe , Strabo enim inter tot ſubactas gentes Hermunduros non refert, imo Tacitus conceptis ver- bis ait : Pulſos eſſe virtute Marcomannorum Bojos, mansiſſe Hermunduros. Nam ſeu hunc potentiſſimum populum Maroboduus aggredi auſus non eſt, ſeu fœdere junctum habuit. Ante enim ex Tacito retulimus Hermunduros amicos , & ſocios fuiſſe Romanorum , quorum & ami- cum ſe Maroboduus ſimulabat, fic enim de illo Vellejus Paterculus: Gerebat ſe ita adverſus Romanos, ut neque bello nos laceſſeret, & ſi laceſſeretur ſupereſſe ſibi vim, ac voluntatem reſiſtendi declararet, totumque ex male diſſi- mulato agebat æmulum. (u ) Strabo populos, quos Maroboduus in poteſtatem ſuam re- degit vocat : Bojos, Lugios, Lemovios, Guthones, Burgundiones, Sibinos, & ex Suevis magnam gentem Semnones. Minime vero Lithuanos, Croa- tas, & Dalmatas, quæ populorum nomina præſertim iſthic loci Maro- bodui ævo longe poſteriora ſunt. Protenderat igitur hic potentiſſi- mus Marcomannorum Rex imperium ſuum per eum terrarum tractum, quo hodie Bohemia, Moravia, magna pars Hungariæ, Auſtriæ, Bava- Vell. Pater. riæ, Palatinatus, Silefix, Poloniæque fita est. Nam Vellejus Patercu- bilt Rom. 1. 2. Strabo l. 7. Tacit. An- nal. l. 2. Strabo l. 7. edit. Amſtelod. annO 1707. Vellej, Pa- terc. Hiſtor. Rom. l. 2. lus
84 PRODROMUS ANNALIUM fuſe probat Strabo l. 7. Comment. aſſerens: Hac in regione ſita eſt Hercynia ſilva, ſeu nigra ſilva, & natio Suevica, ſeu Hermunduri, quin & Bubiemi, ii ſunt Bohemi; atque illuc Marobudus Rex præpotens ſede Regia translata multas natio- nes aggregavit, adjectis inſuper nonnullis ſuis ditionibus , idem- que Rex diverſos populos, utpote Lithuanos, Croatas, Dal- matas (u) & Suevos ſibi ſubjugavit. E qui- Cluver-Ger�dit eos ad Rhenum, & Mœnum accolas fuiſſe. Prima certe eorum man. antiq. memoria eſt apud Cæſarem in expeditione Gallica Arioviſti. Hi igi- l. 3. c. 3. tur populi cum e Suevorum gente occidentem verſus eſſent poſtremi, Jul. Cæſ. de bell. Gall. 1. 1. & Germanórum limites, contra Romanos præcipue tutarentur, Mark- For.l. 4.c. 12. Manner quaſi limitanei viri, & milites a gentilibus ſuis dicti ſunt *, quæ Helmoldus res cum poſtea ad gubernacula admoto Maroboduo, viro magna pru- l. 1. c. 67. Gol- dentia , & rei militaris peritia inclyto minime placeret, videretque ſe, diſt. de Regno populumque ſuum non modo perpetuo periculo expoſitum, ſed & Boh. l. 1. c.5. pro cæterorum ſalute continuo armis fatigari , ſecuriora meditans , ex- Dreſſerus in pulſis Bojis populum ſuum e limitibus in interiora reduxit. Cæterum Iſagoge P. V. perperam etiam ab Hayecio aſſertum est: hac Marobodui expeditione Hermunduros agro , & regione ſua pulſos eſſe , Strabo enim inter tot ſubactas gentes Hermunduros non refert, imo Tacitus conceptis ver- bis ait : Pulſos eſſe virtute Marcomannorum Bojos, mansiſſe Hermunduros. Nam ſeu hunc potentiſſimum populum Maroboduus aggredi auſus non eſt, ſeu fœdere junctum habuit. Ante enim ex Tacito retulimus Hermunduros amicos , & ſocios fuiſſe Romanorum , quorum & ami- cum ſe Maroboduus ſimulabat, fic enim de illo Vellejus Paterculus: Gerebat ſe ita adverſus Romanos, ut neque bello nos laceſſeret, & ſi laceſſeretur ſupereſſe ſibi vim, ac voluntatem reſiſtendi declararet, totumque ex male diſſi- mulato agebat æmulum. (u ) Strabo populos, quos Maroboduus in poteſtatem ſuam re- degit vocat : Bojos, Lugios, Lemovios, Guthones, Burgundiones, Sibinos, & ex Suevis magnam gentem Semnones. Minime vero Lithuanos, Croa- tas, & Dalmatas, quæ populorum nomina præſertim iſthic loci Maro- bodui ævo longe poſteriora ſunt. Protenderat igitur hic potentiſſi- mus Marcomannorum Rex imperium ſuum per eum terrarum tractum, quo hodie Bohemia, Moravia, magna pars Hungariæ, Auſtriæ, Bava- Vell. Pater. riæ, Palatinatus, Silefix, Poloniæque fita est. Nam Vellejus Patercu- bilt Rom. 1. 2. Strabo l. 7. Tacit. An- nal. l. 2. Strabo l. 7. edit. Amſtelod. annO 1707. Vellej, Pa- terc. Hiſtor. Rom. l. 2. lus
Strana 85
HAYECIANORUM. E quibus Strabonis verbis colligas licet Maroboduum ejus regionis , quam Hermunduri , Bojemique habebant, amœnitate illectum mire eam amplificaſſe ſubtractis a Regno Moraviæ (x ) terminis, iiſque ad Bohemiæ limites translatis. 85 Sub lus ait, eum Germaniam in fronte & ad lævam, Pannoniam ad dexte- ram, a tergo ſedium ſuarum habuiſſe Noricos, initiumque finium ejus haud multo plus ducentis paſſuum millibus a ſummis Alpium jugis ab- fuiſſe. Etiam pacis tempore peditatum ſeptuaginta millium, equita- tum vero quatuor millium aluiſſe. Guare Tiberius Cæſar de Maro- Tacitus de bodui potentia ita meticuloſe ad Quirites apud Tacitum profatur : morib. Germ. Non Philippum Athenienſibus, non Pyrrhum, aut Antiochum populo Romano Vellej. Pa- perinde , ac Maroboduum metuendos fuiſſe. Et Vellejus Paterculus: Marobo- terc. hiſt.Rom. duum tanquam in omnes ſemper venturum ab omnibus timeri. Hinc denique l. 1. Tacitus de ipſe Maroboduus apud Tacitum in oratione ad milites ſuos in acie contra Arminium ſtantes habita gloriatur: Se ſe Duce Tiberio duodecim morib. Germ. legionibus petitum, illibatam Germunorum glorium ſervaviſſe. Plura de Maro- boduo legere eft apud Dionem Caſſium, Aventinum, Velſerum, Brun- nerum, Reineccium, Cluverium, Cellarium, Schneiderum, Ziegle- rum , aliosque, qui peculiari tractatione Panegyricum hujus nominatiſ- ſimi Germanorum Herois celebrarunt. (x) Moravia hic per prolepſin accipitur : Vocabulum enim iſtud, regnumque poſteriorum ſæculorum eſt , quod ante ſæculum ſeptimum, imo octavum apud nullum coævum ſcriptorem legitur. Quadi tum erant , qui regiones iſtas tenebant , nam Tacitus Quadorum terras Germaniæ frontem vocat, qui cum Bojorum perpetuo fœderati, imo veroſimillime eorundem coloniæ eſſent, una cum Bojis ſub Marobo- dui, & Marcomannorum poteſtatem venerunt, quod ex finibus Mar- comannorum mox ſupra e Vellejo Paterculo allatis non obſcure intelli- gere licet, manſeruntque etiam poſtea ſub Catualda, & Vannio eo- dem Marcomannorum imperio comprehenſi ; quanquam dein Vangio- nis & Sidonis partitione rurſum peculiarem ſuum regem accepiſſe vi- deantur. Moraviæ autem nomen, & regnum tum primum enatum est, cum Slavi veteres Sarmatæ has oras post Attilianum univerſæ pro- pe Germaniæ excidium occuparunt. Moravia primis temporibus Marahania, & Maravania dicta ſecundum quoſdam nomen ſuum ſorti- ta est a militari ſigno Slavorum Jazygum & Pasterarum Marha, quod Tacitus de morib. Germ. Cluver.Ger- man. Antiq. l. 3. Lamb. Bibl. Vindob. l. 2. L. 3 gre-
HAYECIANORUM. E quibus Strabonis verbis colligas licet Maroboduum ejus regionis , quam Hermunduri , Bojemique habebant, amœnitate illectum mire eam amplificaſſe ſubtractis a Regno Moraviæ (x ) terminis, iiſque ad Bohemiæ limites translatis. 85 Sub lus ait, eum Germaniam in fronte & ad lævam, Pannoniam ad dexte- ram, a tergo ſedium ſuarum habuiſſe Noricos, initiumque finium ejus haud multo plus ducentis paſſuum millibus a ſummis Alpium jugis ab- fuiſſe. Etiam pacis tempore peditatum ſeptuaginta millium, equita- tum vero quatuor millium aluiſſe. Guare Tiberius Cæſar de Maro- Tacitus de bodui potentia ita meticuloſe ad Quirites apud Tacitum profatur : morib. Germ. Non Philippum Athenienſibus, non Pyrrhum, aut Antiochum populo Romano Vellej. Pa- perinde , ac Maroboduum metuendos fuiſſe. Et Vellejus Paterculus: Marobo- terc. hiſt.Rom. duum tanquam in omnes ſemper venturum ab omnibus timeri. Hinc denique l. 1. Tacitus de ipſe Maroboduus apud Tacitum in oratione ad milites ſuos in acie contra Arminium ſtantes habita gloriatur: Se ſe Duce Tiberio duodecim morib. Germ. legionibus petitum, illibatam Germunorum glorium ſervaviſſe. Plura de Maro- boduo legere eft apud Dionem Caſſium, Aventinum, Velſerum, Brun- nerum, Reineccium, Cluverium, Cellarium, Schneiderum, Ziegle- rum , aliosque, qui peculiari tractatione Panegyricum hujus nominatiſ- ſimi Germanorum Herois celebrarunt. (x) Moravia hic per prolepſin accipitur : Vocabulum enim iſtud, regnumque poſteriorum ſæculorum eſt , quod ante ſæculum ſeptimum, imo octavum apud nullum coævum ſcriptorem legitur. Quadi tum erant , qui regiones iſtas tenebant , nam Tacitus Quadorum terras Germaniæ frontem vocat, qui cum Bojorum perpetuo fœderati, imo veroſimillime eorundem coloniæ eſſent, una cum Bojis ſub Marobo- dui, & Marcomannorum poteſtatem venerunt, quod ex finibus Mar- comannorum mox ſupra e Vellejo Paterculo allatis non obſcure intelli- gere licet, manſeruntque etiam poſtea ſub Catualda, & Vannio eo- dem Marcomannorum imperio comprehenſi ; quanquam dein Vangio- nis & Sidonis partitione rurſum peculiarem ſuum regem accepiſſe vi- deantur. Moraviæ autem nomen, & regnum tum primum enatum est, cum Slavi veteres Sarmatæ has oras post Attilianum univerſæ pro- pe Germaniæ excidium occuparunt. Moravia primis temporibus Marahania, & Maravania dicta ſecundum quoſdam nomen ſuum ſorti- ta est a militari ſigno Slavorum Jazygum & Pasterarum Marha, quod Tacitus de morib. Germ. Cluver.Ger- man. Antiq. l. 3. Lamb. Bibl. Vindob. l. 2. L. 3 gre-
Strana 86
86 PRODROMUS ANNALIUM Suidas in Lexico. Mart.Scho- ckius hiſtor. March. Antiq Celtes 2. A- mor. Eleg. 4. Sub hæc eadem tempora late per Germaniam in occiden- tem & ſeptemtriones Arminii vires creſcebant , eoque tota Ger- mania volitante tanto numero ferociſſimæ Germanorum quæ- quæ gentes arma corripuere adverſus impotentem Romanorum do- Vocabular. gregem pecorum dicimus , familiare enim erat his aliisque Slavis , uti Croaticum. ex Ammiano Marcellino legere licet, ut interjectione hac uterentur, Amm.Mar- quoties contemptum præſertim hoſtium exprimere vellent. Guare cell. l. 19. impetu in hoſtium phalanges facto plerumque ſummo ejulatu excla- mabant Marha ! Marha! quemadmodum hodie militare ſignum Hu- dry ! Hudry ! apud Croatas uſitatiſſimum eſt. Guem quidem inſolitum clamorem tum ad terrendum, turbandumque hoſtem, tum ad com- militonum animos incendendos adhibuerunt , quaſi oppoſitas inimico- rum acies non pluris , quam pro pecorum gregibus, timidisque bel- luis haberent. Unde apud veteres ſcriptores, & qui primi Moravix mentionem faciunt, incolæ Marhanenſes & Marahenſes vocantur. Scilicet Franci, Saxones, Bojoarii, Suevique frequentiſſima cum hujus re- gionis Slavis bella gerentes, creberrime hoc militare ſignum auditum in nomen ipſum detorſiſſe putantur. Imo Schockius exiſtimat hoc ipſo fonte nomen Germanum quoque Mährer profluxiſſe, Germanis enim olim pecus, hodie adhuc equa ein Mahr fignificat, indeque uſitatum hodie nomen ein Mahrhof, quaſi pecorum stabulum, & receptacu- lum. Sed quoniam hæc a pecoribus deducta etymologia ( præſertim cum hodie vox Marha in Mrha, quod cadaver fignificat, deflexerit) Moravicis ſcriptoribus minime arridet, ut ut glorioſa videri poſſet a militari ſigno, nomen ſuum plerumque a Maraha ſeu Maravaha flu- mine, qui modo Morawa die March dicitur, derivant. Guam in rem Suidæ teſtimonium allegant: Maravaniam a Maravaha fluvio de- rivantis. Guod vero aliqui contendant Moravam hodiernum Mora- viæ fluvium nomine vetuſtiſſimum eſſe , atque a Tacito & Plinio Mari nomine indigitatum vix quidem argumento ſolidiori firmari potest. Ex verbis enim Taciti, Plinii aliorumque veterum hiſtoricorum lucu- lentiſſime eruitur eos de Maro hodiernæ Tranſylvaniæ flumine ſer- monem facere. Quare veteris Geographiæ scientiffimus Jordanus: Fluvium Marum communiter authores interpretantur hodiernum fluvium inter limites Moraviæ, Sileſiæ, & Hungariæ decurrentem nunc Moravam dictum; aſt maxime falluntur , & verius ſentiendum per Marum fluvium intelligi hodier- Jordan. de orig. Slav. N. 571. num
86 PRODROMUS ANNALIUM Suidas in Lexico. Mart.Scho- ckius hiſtor. March. Antiq Celtes 2. A- mor. Eleg. 4. Sub hæc eadem tempora late per Germaniam in occiden- tem & ſeptemtriones Arminii vires creſcebant , eoque tota Ger- mania volitante tanto numero ferociſſimæ Germanorum quæ- quæ gentes arma corripuere adverſus impotentem Romanorum do- Vocabular. gregem pecorum dicimus , familiare enim erat his aliisque Slavis , uti Croaticum. ex Ammiano Marcellino legere licet, ut interjectione hac uterentur, Amm.Mar- quoties contemptum præſertim hoſtium exprimere vellent. Guare cell. l. 19. impetu in hoſtium phalanges facto plerumque ſummo ejulatu excla- mabant Marha ! Marha! quemadmodum hodie militare ſignum Hu- dry ! Hudry ! apud Croatas uſitatiſſimum eſt. Guem quidem inſolitum clamorem tum ad terrendum, turbandumque hoſtem, tum ad com- militonum animos incendendos adhibuerunt , quaſi oppoſitas inimico- rum acies non pluris , quam pro pecorum gregibus, timidisque bel- luis haberent. Unde apud veteres ſcriptores, & qui primi Moravix mentionem faciunt, incolæ Marhanenſes & Marahenſes vocantur. Scilicet Franci, Saxones, Bojoarii, Suevique frequentiſſima cum hujus re- gionis Slavis bella gerentes, creberrime hoc militare ſignum auditum in nomen ipſum detorſiſſe putantur. Imo Schockius exiſtimat hoc ipſo fonte nomen Germanum quoque Mährer profluxiſſe, Germanis enim olim pecus, hodie adhuc equa ein Mahr fignificat, indeque uſitatum hodie nomen ein Mahrhof, quaſi pecorum stabulum, & receptacu- lum. Sed quoniam hæc a pecoribus deducta etymologia ( præſertim cum hodie vox Marha in Mrha, quod cadaver fignificat, deflexerit) Moravicis ſcriptoribus minime arridet, ut ut glorioſa videri poſſet a militari ſigno, nomen ſuum plerumque a Maraha ſeu Maravaha flu- mine, qui modo Morawa die March dicitur, derivant. Guam in rem Suidæ teſtimonium allegant: Maravaniam a Maravaha fluvio de- rivantis. Guod vero aliqui contendant Moravam hodiernum Mora- viæ fluvium nomine vetuſtiſſimum eſſe , atque a Tacito & Plinio Mari nomine indigitatum vix quidem argumento ſolidiori firmari potest. Ex verbis enim Taciti, Plinii aliorumque veterum hiſtoricorum lucu- lentiſſime eruitur eos de Maro hodiernæ Tranſylvaniæ flumine ſer- monem facere. Quare veteris Geographiæ scientiffimus Jordanus: Fluvium Marum communiter authores interpretantur hodiernum fluvium inter limites Moraviæ, Sileſiæ, & Hungariæ decurrentem nunc Moravam dictum; aſt maxime falluntur , & verius ſentiendum per Marum fluvium intelligi hodier- Jordan. de orig. Slav. N. 571. num
Strana 87
HAYECIANORUM. 87 dominatum, ut Auguſtus Cæſar ad eum opprimendum neceſſe habuerit tres legiones mittere. Nota erat apud Romanos Ar- mini virtus, & militaris animi vigor , quippe in Romannorum caſtris aliquamdiu militaverat , multaque præclara facinora edi- derat , eoque ab illo major metus. Quintilius illi Varus oppo- ſitus , juſſuſque in hoſtem ducere , vir manu fortis , ſed parum cautus. Hinc Hercynios ſaltus cum legionibus ingreſſum Armi- nius inter uligines , & paluſtria loca ſub Teutoburgicis monti- bus apud Amniſiam amnem occidione delevit , fignaque , & aquilas trium legionum rapuit , tanto ad nuncium cladis Au- guſti dolore, ut amenti ſimilis diſcurreret , ac vociferaretur : Redde Legiones Vare ! quas perdidiſti. (y ) Secundum hanc pug- nam Arminius in Marobudum regem arma vertit, eumque de- ſtitutum a ſuis ex Hermundurorum, Bojemorumque agro in Her- num fluvium Maroſch. Conſentit Otrokocſius: qui Marum Taciti , & Otrokocſ. in Plinii, Mariſum Strabonis, & Marim Herodoti eundem fluvium Ma. Orig. Hung. roſch eſſe aſſerit. Apud fluvium hunc Daciæ civitatem cognominem c.13. Marouva prodit Schafnaburgenſis, & constat pluribus veterum testi- Schafnab. moniis circa eundem Marum olim Sarmaticos populos ſeu Slavicos ad an. 1059. cumprimis Jazyges Vannii Quadorum & Marcomannorum Regis sti- Tacitus An- nal. l. 12. pendiarios conſediſſe. An non fortaſſis veriſimilitudinem aliquam ha- bet , ſi dicamus : exſtincto per Attilam Quadorum, Marcomannorum- que Regno hos ipſos Jazyges postea his fructuoſis veteris Quadiæ ter- ris commorationem ſuam ſtabiliviſſe , obque veteris ſuæ patriæ memo- riam flumini regionem novam permeanti idem nomen Marava indi- diſſe , quo pacto optime Suidæ teſtimontum ſalvabitur. Nam quam veterum ſuorum nominum Slavi tenaces fuerint , jam ante copioſius perſecuti ſumus. A qua quidem opinione non multum diſcedit Peſſina. (y) Hæc clades accidiſſe memoratur apud hodiernum oppidum Horn in Comitatu Lippenſi, ab aliis in Ducatum Clivix rejicitur , in quæ loca tum denſiſſimis ſilvis conſita, paludibusque impervia Armi- nius Varum cum ſuis tribus legionibus , ſex cohortibus , & tribus alis equitum pellexit , ac inde omni parte per inſidias exceptum tam miſere cecidit, eoque perpulit, ut Varus exercitum ſuum penitus attritum videns ſeu dolore, ſeu metu in deſperationem actus, ſuo ſe pugione exanimaverit. Peſſina in Mart. Mor.l. 1. Dio Caſſius 56.
HAYECIANORUM. 87 dominatum, ut Auguſtus Cæſar ad eum opprimendum neceſſe habuerit tres legiones mittere. Nota erat apud Romanos Ar- mini virtus, & militaris animi vigor , quippe in Romannorum caſtris aliquamdiu militaverat , multaque præclara facinora edi- derat , eoque ab illo major metus. Quintilius illi Varus oppo- ſitus , juſſuſque in hoſtem ducere , vir manu fortis , ſed parum cautus. Hinc Hercynios ſaltus cum legionibus ingreſſum Armi- nius inter uligines , & paluſtria loca ſub Teutoburgicis monti- bus apud Amniſiam amnem occidione delevit , fignaque , & aquilas trium legionum rapuit , tanto ad nuncium cladis Au- guſti dolore, ut amenti ſimilis diſcurreret , ac vociferaretur : Redde Legiones Vare ! quas perdidiſti. (y ) Secundum hanc pug- nam Arminius in Marobudum regem arma vertit, eumque de- ſtitutum a ſuis ex Hermundurorum, Bojemorumque agro in Her- num fluvium Maroſch. Conſentit Otrokocſius: qui Marum Taciti , & Otrokocſ. in Plinii, Mariſum Strabonis, & Marim Herodoti eundem fluvium Ma. Orig. Hung. roſch eſſe aſſerit. Apud fluvium hunc Daciæ civitatem cognominem c.13. Marouva prodit Schafnaburgenſis, & constat pluribus veterum testi- Schafnab. moniis circa eundem Marum olim Sarmaticos populos ſeu Slavicos ad an. 1059. cumprimis Jazyges Vannii Quadorum & Marcomannorum Regis sti- Tacitus An- nal. l. 12. pendiarios conſediſſe. An non fortaſſis veriſimilitudinem aliquam ha- bet , ſi dicamus : exſtincto per Attilam Quadorum, Marcomannorum- que Regno hos ipſos Jazyges postea his fructuoſis veteris Quadiæ ter- ris commorationem ſuam ſtabiliviſſe , obque veteris ſuæ patriæ memo- riam flumini regionem novam permeanti idem nomen Marava indi- diſſe , quo pacto optime Suidæ teſtimontum ſalvabitur. Nam quam veterum ſuorum nominum Slavi tenaces fuerint , jam ante copioſius perſecuti ſumus. A qua quidem opinione non multum diſcedit Peſſina. (y) Hæc clades accidiſſe memoratur apud hodiernum oppidum Horn in Comitatu Lippenſi, ab aliis in Ducatum Clivix rejicitur , in quæ loca tum denſiſſimis ſilvis conſita, paludibusque impervia Armi- nius Varum cum ſuis tribus legionibus , ſex cohortibus , & tribus alis equitum pellexit , ac inde omni parte per inſidias exceptum tam miſere cecidit, eoque perpulit, ut Varus exercitum ſuum penitus attritum videns ſeu dolore, ſeu metu in deſperationem actus, ſuo ſe pugione exanimaverit. Peſſina in Mart. Mor.l. 1. Dio Caſſius 56.
Strana 88
88 PRODROMUS ANNALIUM Hercynios primum montes , dein in Moraviam ejecit , complu- ra tum Marobudi caſtella, & urbes capta ſunt, in quibus cele- bratiora fuere Pehesk, & Baubinium, utrumque arduæ rupi impoſitum, & ad hunc diem immanes ruinas tranſeuntibus oſtentans, præcipue Pehesk cis Moldavam ex adverſo Monaste- rii Zbraslavienſis, eo loco, quo postea Kaſſa Libuſſæ ſoror ger- mana Kaſſinum condidit. (z) Maroboduus interea Arminii, Germanorumque metu Velehradum Regni ſedem (aa ) ſummo co- Strabo l. 7. Avent. An- nal. Boj. l. 1. Tacitus An- nal. l. 2. (z) Hæc de Pehesk, & Baubieno meris conjecturis, & ariolatio- nibus nixa ſunt, in hiſtoriis veteribus nihil proditum eſt, ne noſtris quidem , multo minus exteris. Adfert quidem Strabo Bubienum, ſed Aventino aliiſque Praga eſt, sic olim dicta a Bojis metropolis. Ne- que vero illud etiam cum Romanorum hiſtoricorum relatis ſatis con- gruit: Maroboduum ejectum fuiſſe ex Boemia ab Arminio, inque Mo- raviam , ſeu Quadiam ſe ſe recipere coactum. Nam ut ſupra videre licuit plures fuere provinciæ Maroboduo, & bellum illud cum Armi- nio non exarſit in Boemia ſed occidentem , ſeptemtrionemque verſus in Semnonum regione. Tacitus certe nihil de hac ejectione, caſtro- rum , urbiumque ereptione memorat , ſed ait : non alias majore mole, neque magis ambiguo eventu fuiſſe certatum , fuſis utrinque dextris cornibus, ſperatamque fuiſſe rurſum pugnam, niſi Maroboduus caſtra in colles ſubduxiſſet. Atque hoc ſignum fuiſſe perculſi. Deinde ve- ro transfugis paulatim nudatum in Marcomannos conceſſiſſe. E quo quidem liquet, bellum hoc in Boemia geſtum non eſſe. Confudit hic Hayecius cladem poſteriorem a Catualda acceptam, & exilium ſubſe- quum Marobodui cum geſtis ſub Arminio. Verum cum hæc ſub Ca- tualda contigere , Arminius jam proditorie ab amicis ſuis peremptus erat. (aa ) Utinam Hayecius authorem, unde hæc de Velehrado Re- gni ſede exſcripſit, adduxiſſet. Latini veteres ſcriptores, Græcique, qui poſteritatis memoriæ diligenter, copioſiuſque, quam cujuſcunque alterius Regis, geſta Marobodui commendarunt, unicam illius Re- giam ſedem Marobudum adferunt , quam omnes patrii, exterique hi- ſtoriographi hodiernam Pragam eſſe fentiunt, quæ ſcilicet Bojis, ſeu Bojemis exturbatis vetus ſuum nomen Boviaſmum ſeu Bubienum ami- ſerit , mox a Maroboduo cognomine invenerit , denique Marcoman- nis
88 PRODROMUS ANNALIUM Hercynios primum montes , dein in Moraviam ejecit , complu- ra tum Marobudi caſtella, & urbes capta ſunt, in quibus cele- bratiora fuere Pehesk, & Baubinium, utrumque arduæ rupi impoſitum, & ad hunc diem immanes ruinas tranſeuntibus oſtentans, præcipue Pehesk cis Moldavam ex adverſo Monaste- rii Zbraslavienſis, eo loco, quo postea Kaſſa Libuſſæ ſoror ger- mana Kaſſinum condidit. (z) Maroboduus interea Arminii, Germanorumque metu Velehradum Regni ſedem (aa ) ſummo co- Strabo l. 7. Avent. An- nal. Boj. l. 1. Tacitus An- nal. l. 2. (z) Hæc de Pehesk, & Baubieno meris conjecturis, & ariolatio- nibus nixa ſunt, in hiſtoriis veteribus nihil proditum eſt, ne noſtris quidem , multo minus exteris. Adfert quidem Strabo Bubienum, ſed Aventino aliiſque Praga eſt, sic olim dicta a Bojis metropolis. Ne- que vero illud etiam cum Romanorum hiſtoricorum relatis ſatis con- gruit: Maroboduum ejectum fuiſſe ex Boemia ab Arminio, inque Mo- raviam , ſeu Quadiam ſe ſe recipere coactum. Nam ut ſupra videre licuit plures fuere provinciæ Maroboduo, & bellum illud cum Armi- nio non exarſit in Boemia ſed occidentem , ſeptemtrionemque verſus in Semnonum regione. Tacitus certe nihil de hac ejectione, caſtro- rum , urbiumque ereptione memorat , ſed ait : non alias majore mole, neque magis ambiguo eventu fuiſſe certatum , fuſis utrinque dextris cornibus, ſperatamque fuiſſe rurſum pugnam, niſi Maroboduus caſtra in colles ſubduxiſſet. Atque hoc ſignum fuiſſe perculſi. Deinde ve- ro transfugis paulatim nudatum in Marcomannos conceſſiſſe. E quo quidem liquet, bellum hoc in Boemia geſtum non eſſe. Confudit hic Hayecius cladem poſteriorem a Catualda acceptam, & exilium ſubſe- quum Marobodui cum geſtis ſub Arminio. Verum cum hæc ſub Ca- tualda contigere , Arminius jam proditorie ab amicis ſuis peremptus erat. (aa ) Utinam Hayecius authorem, unde hæc de Velehrado Re- gni ſede exſcripſit, adduxiſſet. Latini veteres ſcriptores, Græcique, qui poſteritatis memoriæ diligenter, copioſiuſque, quam cujuſcunque alterius Regis, geſta Marobodui commendarunt, unicam illius Re- giam ſedem Marobudum adferunt , quam omnes patrii, exterique hi- ſtoriographi hodiernam Pragam eſſe fentiunt, quæ ſcilicet Bojis, ſeu Bojemis exturbatis vetus ſuum nomen Boviaſmum ſeu Bubienum ami- ſerit , mox a Maroboduo cognomine invenerit , denique Marcoman- nis
Strana 89
HAYECIANORUM. 89 conatu , & trepidatione muniebat , & quia domeſticis viribus deſperavit reſiſtere ſe poſſe hoſti elato , & potenti, malo coactus oratores Romam miſit ad Tiberium Cæſarem feſtinatas ſuppetias ora- nis oppreſſis Slavicum a Slavis, quod etiamnum perdurat, Prag acce- perit. Nam Vellejus Paterculus nominatim Bojohæmum vocat Maro- bodui ſedem, & Tacitus Marcomannorum præcipuam ſedem appellat. Guare ſolertiſſimus veteris Geographiæ ſcrutator Jordanus: Marobu- dum id Pragæ hodiernæ jure merito competit, tum quia ſitus aptior pro Regia alibi non militat, tum maxime quia gradus in ſcala Ptolemaica recte corre- ſpondent. Velehradii autem nullibi apud veteres exſtat memoria; imo quis aſſeverare audeat Velehrad vocabulum Suevicum ſeu Ger- manicum eſſe , quod dialectum Slavicam ſapere , & olim a Sla- vis Wele-Grad id est magnam, & principem domum ſeu arcem di- ctam fuiſſe , nemo hiſtoriarum patriarum, linguæque peritus neſcit. Familiare enim crat veteribus Slavis quaſuis arces & caſtella Grad ſeu Gradec appellare , unde vel in ipſa patria hiſtoria tot arces hoc nomi- ne inſignitæ reperiuntur , a quibus ut Principum, Ducumque ſedes diſtinquerent , eas Wele : Grad , & Wiſſe ; Grad , quaſi majores, & ſublimiores ceteris arces nominabant , cujus nominis veſtigia plurima adhuc in Boemia, Sileſia, Brandeburgio, Pomerania, Polonia & Ruſ- ſia reſtant. Quo pacto autem ſeu Quadi ſeu Marcomanni, gens utra- que Suevica urbibus ſuis, caſtellisque Slavica nomina indidiſſet, vix quidem cogitatione aſſequi licet. Guin imo Dubravius, Peſſina, & Dubravius Stredovskius referunt ſub Suatopluco Moraviæ Rege primum ſedem hiſt.Bojem.l.4 Peſſina in Regiam Velehradum translatam, cum priores Duces, Regesque in MarteMorav. Pannonia ſederint, primum quidem Tolnæ in Auſtria, dein Sabariæ Stredovsky in inferiori Pannonia, ac denique Veſprini. Quam minus veroſimile in Merc. Mor. autem Velehradii nomen est, tam incertum imo erroneum est: Maro- boduum victum ſe ſe in hodiernæ Moraviæ terras, Velehradumque recepiſſe , atque inde ad Tiberium Oratores miſiſſe. Audiatur hac de re Tacitus: Maroboduo undique deſerto non aliud ſubſidium , quam miſericor- dia Cæſaris ſuit. Transgreſſus Danubium qua Noricam provinciam præfluit, ſcripſit Tiberio. Verum fugienti a Semnonibus, & Gothonibus per Boe- miam Maroboduo Velehradum trans danubium ſitum non erat , neque Noricum unquam veteris Quadiæ portio fuit , multo minus Danubius Velehradum præterfluit, ſed longiſlime ab eo remotus est. Quanquam ne- Tacit. An- nal. l. 2. Vell.Paterc. hiſt. Rom. l. 2. Tacitus de morib. Germ. Dalemili hiſt. Boleslav. in indice voca- bulorum ob- ſcuriorum. M
HAYECIANORUM. 89 conatu , & trepidatione muniebat , & quia domeſticis viribus deſperavit reſiſtere ſe poſſe hoſti elato , & potenti, malo coactus oratores Romam miſit ad Tiberium Cæſarem feſtinatas ſuppetias ora- nis oppreſſis Slavicum a Slavis, quod etiamnum perdurat, Prag acce- perit. Nam Vellejus Paterculus nominatim Bojohæmum vocat Maro- bodui ſedem, & Tacitus Marcomannorum præcipuam ſedem appellat. Guare ſolertiſſimus veteris Geographiæ ſcrutator Jordanus: Marobu- dum id Pragæ hodiernæ jure merito competit, tum quia ſitus aptior pro Regia alibi non militat, tum maxime quia gradus in ſcala Ptolemaica recte corre- ſpondent. Velehradii autem nullibi apud veteres exſtat memoria; imo quis aſſeverare audeat Velehrad vocabulum Suevicum ſeu Ger- manicum eſſe , quod dialectum Slavicam ſapere , & olim a Sla- vis Wele-Grad id est magnam, & principem domum ſeu arcem di- ctam fuiſſe , nemo hiſtoriarum patriarum, linguæque peritus neſcit. Familiare enim crat veteribus Slavis quaſuis arces & caſtella Grad ſeu Gradec appellare , unde vel in ipſa patria hiſtoria tot arces hoc nomi- ne inſignitæ reperiuntur , a quibus ut Principum, Ducumque ſedes diſtinquerent , eas Wele : Grad , & Wiſſe ; Grad , quaſi majores, & ſublimiores ceteris arces nominabant , cujus nominis veſtigia plurima adhuc in Boemia, Sileſia, Brandeburgio, Pomerania, Polonia & Ruſ- ſia reſtant. Quo pacto autem ſeu Quadi ſeu Marcomanni, gens utra- que Suevica urbibus ſuis, caſtellisque Slavica nomina indidiſſet, vix quidem cogitatione aſſequi licet. Guin imo Dubravius, Peſſina, & Dubravius Stredovskius referunt ſub Suatopluco Moraviæ Rege primum ſedem hiſt.Bojem.l.4 Peſſina in Regiam Velehradum translatam, cum priores Duces, Regesque in MarteMorav. Pannonia ſederint, primum quidem Tolnæ in Auſtria, dein Sabariæ Stredovsky in inferiori Pannonia, ac denique Veſprini. Quam minus veroſimile in Merc. Mor. autem Velehradii nomen est, tam incertum imo erroneum est: Maro- boduum victum ſe ſe in hodiernæ Moraviæ terras, Velehradumque recepiſſe , atque inde ad Tiberium Oratores miſiſſe. Audiatur hac de re Tacitus: Maroboduo undique deſerto non aliud ſubſidium , quam miſericor- dia Cæſaris ſuit. Transgreſſus Danubium qua Noricam provinciam præfluit, ſcripſit Tiberio. Verum fugienti a Semnonibus, & Gothonibus per Boe- miam Maroboduo Velehradum trans danubium ſitum non erat , neque Noricum unquam veteris Quadiæ portio fuit , multo minus Danubius Velehradum præterfluit, ſed longiſlime ab eo remotus est. Quanquam ne- Tacit. An- nal. l. 2. Vell.Paterc. hiſt. Rom. l. 2. Tacitus de morib. Germ. Dalemili hiſt. Boleslav. in indice voca- bulorum ob- ſcuriorum. M
Strana 90
90 PRODROMUS ANNALIUM oratum, reſponſum legatis in ſenatu eſt: Maroboduum Regem a Romanis adverſus Arminium invitatum ſocietatem belli re- ſpuiſſe ; parem illi nunc relaturos gratiam Romanos, nihilque opis laturos. (bb ) Itaque legati infecta re domum reverſi. At Tiberius quam erat ingenio acuto & ſagaci, veritus ne Rex omnino deſertus cum Arminio iniquis etiam conditionibus pa- cem faceret , haberentque Romani ſua ipſorum imprudentia pro uno hoſtes duos, confeſtim filium Druſum nihil a paterna indo- le abhorrentem legatos conſequi juſſit ſpecie conciliandæ inter diſſidentes Reges amicitiæ, revera autem odiorum ex occulto quam maxime alendorum. Hæ artes rudem talium Regem per- didere, quippe Druſus non vetera ſolum vicinorum Regum odia acrius irritavit , ſed & Moravos commovit in Regem. (cc ) Et Catualdam quendam Regio genere ortum , & nuper a Maro- boduo ejectum paternis urbibus cum valida Gothonum manu revocavit ab exilio, utque Velehradum, fugiente ad Bavaros Maroboduo, caperet, adjuvit. Neque hunc diu eſt regnare paſſus , gnarus quantum res Romana creſceret ex earum gen- tium turbis inteſtinis. Idem itaque ipſe , & Catualdæ, ut ſu- perbe, crudeliterque imperaret, & Moravis, ne alienum , & impotentem dominum paterentur , ſed arreptis armis e Regno fugarent , author fuit. Ceterum Maroboduus cum propter Ar- minium nuſpiam in Germania tutum ſe eſſe videret ad Tiberium pro- Tacit. An- nal. 1. 2. Lambecius negandum non ſit, quemadmodum olim Boemiam , ita Quadiam uſ- Bibl. Vind. l.2. que ad ipſas Danubii ripas protenſam fuiſſe. Receperat ſe igitur Ma- roboduus in Noricum ripenſe, veroſimiliter hodiernas Patavii, aut Ratisbonæ vicinias, unde per Danubium in Pannoniam devectus, ac denique ſecuro comitatu Ravennam uſque transportatus eſt a Romanis præſidiis. (bb) Verba Taciti hæc ſunt: Non juvare eum adverſus Cheruſcos (quorum Rex erat Arminius ) arma Romana invocare , qui pugnantes in eundem hoſtem Romanos nulla ope juviſſet. (cc ) Semnones, Gothones, & Longobardos fuiſſe eos populos, qui primi a Maroboduo defecerunt, referunt hiſtoriæ Romanæ, Græ- cæque.
90 PRODROMUS ANNALIUM oratum, reſponſum legatis in ſenatu eſt: Maroboduum Regem a Romanis adverſus Arminium invitatum ſocietatem belli re- ſpuiſſe ; parem illi nunc relaturos gratiam Romanos, nihilque opis laturos. (bb ) Itaque legati infecta re domum reverſi. At Tiberius quam erat ingenio acuto & ſagaci, veritus ne Rex omnino deſertus cum Arminio iniquis etiam conditionibus pa- cem faceret , haberentque Romani ſua ipſorum imprudentia pro uno hoſtes duos, confeſtim filium Druſum nihil a paterna indo- le abhorrentem legatos conſequi juſſit ſpecie conciliandæ inter diſſidentes Reges amicitiæ, revera autem odiorum ex occulto quam maxime alendorum. Hæ artes rudem talium Regem per- didere, quippe Druſus non vetera ſolum vicinorum Regum odia acrius irritavit , ſed & Moravos commovit in Regem. (cc ) Et Catualdam quendam Regio genere ortum , & nuper a Maro- boduo ejectum paternis urbibus cum valida Gothonum manu revocavit ab exilio, utque Velehradum, fugiente ad Bavaros Maroboduo, caperet, adjuvit. Neque hunc diu eſt regnare paſſus , gnarus quantum res Romana creſceret ex earum gen- tium turbis inteſtinis. Idem itaque ipſe , & Catualdæ, ut ſu- perbe, crudeliterque imperaret, & Moravis, ne alienum , & impotentem dominum paterentur , ſed arreptis armis e Regno fugarent , author fuit. Ceterum Maroboduus cum propter Ar- minium nuſpiam in Germania tutum ſe eſſe videret ad Tiberium pro- Tacit. An- nal. 1. 2. Lambecius negandum non ſit, quemadmodum olim Boemiam , ita Quadiam uſ- Bibl. Vind. l.2. que ad ipſas Danubii ripas protenſam fuiſſe. Receperat ſe igitur Ma- roboduus in Noricum ripenſe, veroſimiliter hodiernas Patavii, aut Ratisbonæ vicinias, unde per Danubium in Pannoniam devectus, ac denique ſecuro comitatu Ravennam uſque transportatus eſt a Romanis præſidiis. (bb) Verba Taciti hæc ſunt: Non juvare eum adverſus Cheruſcos (quorum Rex erat Arminius ) arma Romana invocare , qui pugnantes in eundem hoſtem Romanos nulla ope juviſſet. (cc ) Semnones, Gothones, & Longobardos fuiſſe eos populos, qui primi a Maroboduo defecerunt, referunt hiſtoriæ Romanæ, Græ- cæque.
Strana 91
HAYECIANORUM. 91 profugus , Ravennæ in exilio, ipſaque duo de viginti annorum cuſtodia conſenuit. ( dd ) Qui Rex priuſquam armis Arminii, Romanisque artibus ſuccumberet , ingens ſane , ac formidolo- ſum (dd ) Arminius eo tempore jam vita exutus erat , ut ſupra monui- mus. Neque vero etiam alia Marobodui fuit cuſtodia, quam quod obſervaretur, ne quid in perniciem Reipublicæ Romanæ moliretur. Quare fugienti a Catualda , & ſuorum ſeditione promiſſum eſt a Cæ- ſare , ut Tacitus inquit : Tutam ei honoratamque ſedem fore in Italia fi ma- neret , fin rebus ejus aliud conduceret , abiturum fide , qua veniſſet. Denique in Italiam adventanti omnis honor delatus deſignata eidem urbe Ra- vennate. Servabatur, ait idem Tacitus : Si quando inſoleſcerent Suevi, ut quaſi rediturus in regnum oſtentaretur. Huc ut plerumque fit eum non parva multitudo ex Proceribus ſuis fidisque conſecuta eít , qui dein in Pannonia datis agris locati ſunt cum Vannio , cum idem a ſuis fugiens apud Romanos præſidium quæfiviſſet. Guod ad Catualdam attinet, Tacitus eum vocat Gothonum juvenem nobilem. Suevis dictus erat Gott- wald & Gottenwald ; cujus Germanici nominis expreſſione nuper fal- ſus A. R. P. Popp in ſua Epitome hiſtorica Olomucii edita ex uno Epitom.hist. duos fecit , Gotvaldamque a Catualda diſtinxit sine ullo veterum c. 9. artic. 3. Dav. Kehler exemplo. Gothones vero Taciti Straboni ſunt Guttones, aliis Gy- in veteri thones, Guttæ, & Getæ, quos multi Geographi unam, eandemque gentem medii �vi Geo- eſſe, & quidem Gothicam affirmant poſterioribus temporibus tantopere graphia s.2. celebratam, quæ videlicet, neſcio quo fato, & tempore, ſe ſe e Scan- dinavia gentium illa vagina, ut eam appellat Jornandes, aut certe palu- de Mæotydis, in has oras immiſit, atque ut Tacitus memorat , tan- quam alienigena ſub Quadorum , & Sarmatarum tributo fuit. Sediſſe vero illam ad Viſtulam, & Sinum Godanum e Plinio liquet. Altha- merus Oderam olim Guttalum dictum autumat , unde Guttæ, Gotti, & Gyttones dicti ſint. Hadrianus Junius vero Guttalum pro fluvio Ak qui ad Kœnigsbergam in Pruſſia in mare labitur accipit. Quæ ſi ita ſe habent, res in propatulo est: e gente Gothorum etiam nobis Regem fuiſſe, ſcilicet hunc Catualdam, & ut ante jam monuimus Gothones , ſeu Gothos, Burgundionesque ſub Regum noſtrorum im- perio ſtetiſſe. Opinionem hanc quidem confirmare videntur nummi aurei cavi ſeu ſcyphati, vulgo Gothici dicti, his annis in terris Excel- lentiſſimi Domini Landgravii Egonis de Fürstenberg Pürglicii, olim M 2 Sommer. in regn. Van. c. 2. Plin. hiſt. nat. l. 4. 14. & 37. 11. Althamerus in Tacitum. Cureus biſt. Sileſ. p. 5. Idem eit. l. Idem cit. l. Krži=
HAYECIANORUM. 91 profugus , Ravennæ in exilio, ipſaque duo de viginti annorum cuſtodia conſenuit. ( dd ) Qui Rex priuſquam armis Arminii, Romanisque artibus ſuccumberet , ingens ſane , ac formidolo- ſum (dd ) Arminius eo tempore jam vita exutus erat , ut ſupra monui- mus. Neque vero etiam alia Marobodui fuit cuſtodia, quam quod obſervaretur, ne quid in perniciem Reipublicæ Romanæ moliretur. Quare fugienti a Catualda , & ſuorum ſeditione promiſſum eſt a Cæ- ſare , ut Tacitus inquit : Tutam ei honoratamque ſedem fore in Italia fi ma- neret , fin rebus ejus aliud conduceret , abiturum fide , qua veniſſet. Denique in Italiam adventanti omnis honor delatus deſignata eidem urbe Ra- vennate. Servabatur, ait idem Tacitus : Si quando inſoleſcerent Suevi, ut quaſi rediturus in regnum oſtentaretur. Huc ut plerumque fit eum non parva multitudo ex Proceribus ſuis fidisque conſecuta eít , qui dein in Pannonia datis agris locati ſunt cum Vannio , cum idem a ſuis fugiens apud Romanos præſidium quæfiviſſet. Guod ad Catualdam attinet, Tacitus eum vocat Gothonum juvenem nobilem. Suevis dictus erat Gott- wald & Gottenwald ; cujus Germanici nominis expreſſione nuper fal- ſus A. R. P. Popp in ſua Epitome hiſtorica Olomucii edita ex uno Epitom.hist. duos fecit , Gotvaldamque a Catualda diſtinxit sine ullo veterum c. 9. artic. 3. Dav. Kehler exemplo. Gothones vero Taciti Straboni ſunt Guttones, aliis Gy- in veteri thones, Guttæ, & Getæ, quos multi Geographi unam, eandemque gentem medii �vi Geo- eſſe, & quidem Gothicam affirmant poſterioribus temporibus tantopere graphia s.2. celebratam, quæ videlicet, neſcio quo fato, & tempore, ſe ſe e Scan- dinavia gentium illa vagina, ut eam appellat Jornandes, aut certe palu- de Mæotydis, in has oras immiſit, atque ut Tacitus memorat , tan- quam alienigena ſub Quadorum , & Sarmatarum tributo fuit. Sediſſe vero illam ad Viſtulam, & Sinum Godanum e Plinio liquet. Altha- merus Oderam olim Guttalum dictum autumat , unde Guttæ, Gotti, & Gyttones dicti ſint. Hadrianus Junius vero Guttalum pro fluvio Ak qui ad Kœnigsbergam in Pruſſia in mare labitur accipit. Quæ ſi ita ſe habent, res in propatulo est: e gente Gothorum etiam nobis Regem fuiſſe, ſcilicet hunc Catualdam, & ut ante jam monuimus Gothones , ſeu Gothos, Burgundionesque ſub Regum noſtrorum im- perio ſtetiſſe. Opinionem hanc quidem confirmare videntur nummi aurei cavi ſeu ſcyphati, vulgo Gothici dicti, his annis in terris Excel- lentiſſimi Domini Landgravii Egonis de Fürstenberg Pürglicii, olim M 2 Sommer. in regn. Van. c. 2. Plin. hiſt. nat. l. 4. 14. & 37. 11. Althamerus in Tacitum. Cureus biſt. Sileſ. p. 5. Idem eit. l. Idem cit. l. Krži=
Strana 92
92 PRODROMUS ANNALIUM ſum erat in terrarum orbe Moravorum nomen, ( ee ) viresque metuendæ, ſeu amplitudinem ſpectes regni, ſeu potentiam, & tot annorum imperio collectas, roboratasque opes. Regnabat Maroboduus a Strigonio ad campos Hermundurios, id est ad ea terrarum ſpatia, in quibus hodie eſt Broda Bohemorum, claudebantque ejus imperium duo nobilſſimi fluvii, Albis & Danubius proxime Bavariam, Italiamque. Erant præterea in Moravorum ditione Thracia , & Macedonia , & illi tractus ter- rarum , qui ad mare Adriaticum ſpectant , neque eos unquam Romani ſeu aperta vi domare , ſeu fœderibus pacis con- Balbinus Dec. 1. l. 2.c.2. Krżiwokład, nuncupati, item Kuttenbergæ, alibique non parvo nume- ro e tellure effoſſi, quorum pondus, ac magnitudo variat, e quibus etiam duos videre mihi licuit , alterum triangulo, alterum globo me- dium diviſo inſignitum. De quibus Prænobilis , & Clariſſimus Do- minus Joannes Joſephus Klauſer Archivarius Regius, rerum patriarum notitia perpolitiſſimus , nec minori earundem ſupellectili instructus pereruditam diſquisitionem ſcripsit, quam pro ſua erga me benevo- lentia amice mecum communicavit. At ſi figuræ horum nummorum accurate a calcographo delineatæ ſunt, uti eos tabella mihi a memo- rato Excellentiſſimo communicata exhibet, & ſecundum cujus exem- plar etiam noſtrum excudi fecimus , profecto cruces illæ , divinique oculi, quibus inſigniti ſunt, longe poſteriorem ætatem indigitant. Optaſſem tamen ipſos nummos inſpicere, nam eorum duorum uni, quos mihi videre contigit , etiam a nonnullis oculus divinus ineſſe aſ- ſerebatur , e quo tamen nonniſi triangulum cum rudibus quibusdam, aut potius exeſis longinquitate temporis ductibus eruere potui, adeo ut divinus ille oculus non niſi per conjecturam adſtrui poſſet. Porro fimulacra horum nummorum reperiet lector poſterius in Tabula , qua Marcomannum, Quadumque militem exhibemus. (ee ) Moravorum tum prorſus nullum nomen erat, quod ſupra jam oſtendimus, quodque fuſiſſimo calamo probat Balbinus: ac po- stremum his verbis concludit: Ex quibus colligitur, probantque Dreſſerus, & Goldaſtus Marcomannorum ſeu Marobodui regno eo tempore Boemiam com- plexum eſſe , ac proinde quæ de Marcomannis uſque ad Czechum memorantur, non ad ſolos Moravos, ut hodie imperiti exiſtimant, pertinere. Eadem de Marcomannis in Bohemia omnibus hiſtoriæ ſuæ locis inculcat, & probat erüdi- tus ætate noſtra ſcriptor Vohburgius T. I. ad annum Chriſti 98.
92 PRODROMUS ANNALIUM ſum erat in terrarum orbe Moravorum nomen, ( ee ) viresque metuendæ, ſeu amplitudinem ſpectes regni, ſeu potentiam, & tot annorum imperio collectas, roboratasque opes. Regnabat Maroboduus a Strigonio ad campos Hermundurios, id est ad ea terrarum ſpatia, in quibus hodie eſt Broda Bohemorum, claudebantque ejus imperium duo nobilſſimi fluvii, Albis & Danubius proxime Bavariam, Italiamque. Erant præterea in Moravorum ditione Thracia , & Macedonia , & illi tractus ter- rarum , qui ad mare Adriaticum ſpectant , neque eos unquam Romani ſeu aperta vi domare , ſeu fœderibus pacis con- Balbinus Dec. 1. l. 2.c.2. Krżiwokład, nuncupati, item Kuttenbergæ, alibique non parvo nume- ro e tellure effoſſi, quorum pondus, ac magnitudo variat, e quibus etiam duos videre mihi licuit , alterum triangulo, alterum globo me- dium diviſo inſignitum. De quibus Prænobilis , & Clariſſimus Do- minus Joannes Joſephus Klauſer Archivarius Regius, rerum patriarum notitia perpolitiſſimus , nec minori earundem ſupellectili instructus pereruditam diſquisitionem ſcripsit, quam pro ſua erga me benevo- lentia amice mecum communicavit. At ſi figuræ horum nummorum accurate a calcographo delineatæ ſunt, uti eos tabella mihi a memo- rato Excellentiſſimo communicata exhibet, & ſecundum cujus exem- plar etiam noſtrum excudi fecimus , profecto cruces illæ , divinique oculi, quibus inſigniti ſunt, longe poſteriorem ætatem indigitant. Optaſſem tamen ipſos nummos inſpicere, nam eorum duorum uni, quos mihi videre contigit , etiam a nonnullis oculus divinus ineſſe aſ- ſerebatur , e quo tamen nonniſi triangulum cum rudibus quibusdam, aut potius exeſis longinquitate temporis ductibus eruere potui, adeo ut divinus ille oculus non niſi per conjecturam adſtrui poſſet. Porro fimulacra horum nummorum reperiet lector poſterius in Tabula , qua Marcomannum, Quadumque militem exhibemus. (ee ) Moravorum tum prorſus nullum nomen erat, quod ſupra jam oſtendimus, quodque fuſiſſimo calamo probat Balbinus: ac po- stremum his verbis concludit: Ex quibus colligitur, probantque Dreſſerus, & Goldaſtus Marcomannorum ſeu Marobodui regno eo tempore Boemiam com- plexum eſſe , ac proinde quæ de Marcomannis uſque ad Czechum memorantur, non ad ſolos Moravos, ut hodie imperiti exiſtimant, pertinere. Eadem de Marcomannis in Bohemia omnibus hiſtoriæ ſuæ locis inculcat, & probat erüdi- tus ætate noſtra ſcriptor Vohburgius T. I. ad annum Chriſti 98.
Strana 93
HAYECIANORUM. conſtanter ſibi adnectere potuerunt, pertinaciſſimis animis Vale- riam inſulam propugnaculum gentis Danubium inter , & Dra- vum defendentes , donec eos, experti nequicquam vires , aſtu ſub jugum miſerunt. (ff) Dixi ſupra Maroboduum Regem in Romanorum poteſtatem veniſſe. Huic Tiberius perſuaſit , ut ſi regnare quidem ad Albim, quam porro Ravennæ exulare mal- let, ceteris apud Iſtrum provinciis decederet. Quibus explo- ratis deſtitutæ ſuis Regibus Moravorum gentes , & calidiſſimis Druſi artibus , qua lubebat , circumactæ , ſenſim Romanis ſecu- ribus cervices ſubmiſerunt , quietique egere ſub Regibus , quos Roma dabat, ſed infida quies fuit, neque diuturna, etſi qui- dam putent Domitiani illam tempora attigiſſe. (&g) 93 Cer- (ff) Moravorum regnum olim Thraciam, Macedoniamque com- plexum eſſe , atque per Valeriam , ſeu hodiernam Carinthiam uſque ad mare Adriaticum protenſam fuiſſe, tantum abeſt, ut nullis vetuſta- tis indiciis reperiatur fultum. Nam ſuperius jam ex Vellejo Paterculo VellejusPa- fines retulimus , quouſque Marobodui regnum protenſum fuerit, quod terc. hiſt.Rom- l. 2. longiſſime quidem in ſeptemtrionem ad ipſos uſque Semnones , Go- thones, Burgundionesque excurrebat , at meridiem , orientemque ver- ſus Danubii ripas vix excedebat. Multo poſt Maroboduum quidem Marcomanni non raro in Græciam Macedoniam , atque ad mare Adriaticum prædabundi excurrebant , ſed nuſpiam legitur eos his lo- cis stabiles ſedes fixiſſe, aut terras has longiori tempore vectigales ha- buiſſe. Neque vero etiam poſtea Regnum Moraviæ, quod maxime ſæculo nono ſub Slavicis Principibus floruit, hos unquam fines habuit, cujus terminos Geographi non ultra Hungariæ, Tranſylvaniæ, Ca- rinthiæque limites proferre ſolent etiam hiſtoriæ Moravorum indul- gentiſſimi. (gg) De hac Maroboduo a Tiberio facta propoſitione, provin- ciarumque ad Iſtrum ceſſione nunquam apud ſcriptorem veterem, fi- deque dignum quidpiam notatum reperi , quin pulſo Maroboduo ſuc- ceſſorem Catualdam , ac Vannium omnes eas provincias tenuiſſe non obſcure ex iisdem eruitur. Sed univerſim minus accurate , perturba- toque rerum , & temporum ordine hæc Marobodui, Arminiique ge- ſta narravit Hagecius. Quare poſtea ordini ſuo omnia cum ſerie Chro- M 3 no-
HAYECIANORUM. conſtanter ſibi adnectere potuerunt, pertinaciſſimis animis Vale- riam inſulam propugnaculum gentis Danubium inter , & Dra- vum defendentes , donec eos, experti nequicquam vires , aſtu ſub jugum miſerunt. (ff) Dixi ſupra Maroboduum Regem in Romanorum poteſtatem veniſſe. Huic Tiberius perſuaſit , ut ſi regnare quidem ad Albim, quam porro Ravennæ exulare mal- let, ceteris apud Iſtrum provinciis decederet. Quibus explo- ratis deſtitutæ ſuis Regibus Moravorum gentes , & calidiſſimis Druſi artibus , qua lubebat , circumactæ , ſenſim Romanis ſecu- ribus cervices ſubmiſerunt , quietique egere ſub Regibus , quos Roma dabat, ſed infida quies fuit, neque diuturna, etſi qui- dam putent Domitiani illam tempora attigiſſe. (&g) 93 Cer- (ff) Moravorum regnum olim Thraciam, Macedoniamque com- plexum eſſe , atque per Valeriam , ſeu hodiernam Carinthiam uſque ad mare Adriaticum protenſam fuiſſe, tantum abeſt, ut nullis vetuſta- tis indiciis reperiatur fultum. Nam ſuperius jam ex Vellejo Paterculo VellejusPa- fines retulimus , quouſque Marobodui regnum protenſum fuerit, quod terc. hiſt.Rom- l. 2. longiſſime quidem in ſeptemtrionem ad ipſos uſque Semnones , Go- thones, Burgundionesque excurrebat , at meridiem , orientemque ver- ſus Danubii ripas vix excedebat. Multo poſt Maroboduum quidem Marcomanni non raro in Græciam Macedoniam , atque ad mare Adriaticum prædabundi excurrebant , ſed nuſpiam legitur eos his lo- cis stabiles ſedes fixiſſe, aut terras has longiori tempore vectigales ha- buiſſe. Neque vero etiam poſtea Regnum Moraviæ, quod maxime ſæculo nono ſub Slavicis Principibus floruit, hos unquam fines habuit, cujus terminos Geographi non ultra Hungariæ, Tranſylvaniæ, Ca- rinthiæque limites proferre ſolent etiam hiſtoriæ Moravorum indul- gentiſſimi. (gg) De hac Maroboduo a Tiberio facta propoſitione, provin- ciarumque ad Iſtrum ceſſione nunquam apud ſcriptorem veterem, fi- deque dignum quidpiam notatum reperi , quin pulſo Maroboduo ſuc- ceſſorem Catualdam , ac Vannium omnes eas provincias tenuiſſe non obſcure ex iisdem eruitur. Sed univerſim minus accurate , perturba- toque rerum , & temporum ordine hæc Marobodui, Arminiique ge- ſta narravit Hagecius. Quare poſtea ordini ſuo omnia cum ſerie Chro- M 3 no-
Strana 94
94 PRODROMUS ANNALIUM Certe poſt Natalem Chriſti ſalutis humanæ parentis, ſub cujus ſalutarem ortum ex Prophetarum oraculis bella abeſſe de- buerunt , tumultuatum non ſemel eſt in ſeptemtrionibus , quo- niam neque Arminius , quoad vixit , ſeu ipſe arma poſuit , ſeu Chaucos, & Cheruſcos ( hh ) quieſcere paſſus eſt, & Catti, Bo- jemique Vannium Regem a Romanis impoſitum ( ii) cum diu- tius Tacitus An- xal. l. 12. Tacitus An- nal. l. 2. Tacit. l. 12. Annal. Iſidor. Hi- ſpal. lib. Orig Tacitus An- nal. l. 12. nologica reſtituemus, cum ab ipſo Maroboduo gentis novæ hic funda- tore Marcomannorum præclara facinora , fataque perſecuti fuerimus. (hh) Arminio, ne Cheruſcos quieſcere pateretur nulla cauſa fuit, utpote de quorum gente ipſe fuit, quemque ipſi ob ſpectatam patris Sigmeri virtutem, ut contra Romanorum tyrannidem libertatem Ger- manam tueretur, ſibi Principem , Ducemque elegerunt. Romani itaque, Marcomannique fuere præcipui, qui ei dum vixiſſet ( non longam ætatem autem confecutus est, trigesimo octavo enim xtatis, imperii duodecimo proditorie a ſuis occiſus est ) negotia faceſſivere. Tacitus hoc ei adſcribit elogium : Liberator haud dubie Germaniæ ſuit, & qui now primordia populi Romani ; ſicut alii Reges , Ducesque , ſed florentiſſi- mum imperium laceſſivit, præliis ambiguus, bello nunquam victus. (ii) Vannius iſte e gente Quadorum erat, quem Druſus Suevis, ut Tacitus loquitur , impoſuerat , per quos quidem Suevos non modo Tacitus ſed & Strabo , Vellejusque Paterculus ſæpiſſime Marcomannos, Quadosque intelligunt , omnes enim prope Germaniæ Populi ad Al- bim , Danubium, Viſtulamque accolentes veteribus nomine Suevorum veniunt, quos centum pagis distinctos fuiſse memorant. Regnum autem ampliſſimum tenuit Vannius, ab ejus nomine plerumque veteribus Vannianum appellatum, quod per triginta annos prædationibus, & ve- ctigalibus auxit. Hæ ingentes divitiæ Hermunduris, Ligiis, Gutho- nibus , aliisque populis fuere incitamento , ut regnum Vannianum Spe prædæ involare meditarentur , quare nepotes Vangionem, Sidonem- que concitarunt ; qui duo ſtrenui juvenes præſertim Vibillii Hermun- durorum Regis auxilio avunculum Vannium eo perpulerunt, ut, cum ſæpe exoratus Claudius Cæſar arma interponere nollet, ad eoſdem Ro- manos exul tranſire cogeretur. Porro Vannius iſte primus fuit, quem Romani Germanis Regem imponere attentarunt. Eo videlicet tandem erupere Druſi verſipellia conſilia, ut e Germanorum diſfidio Romana Reſpublica maximum lucrum caperet, jamque reges eis daret non mo- do
94 PRODROMUS ANNALIUM Certe poſt Natalem Chriſti ſalutis humanæ parentis, ſub cujus ſalutarem ortum ex Prophetarum oraculis bella abeſſe de- buerunt , tumultuatum non ſemel eſt in ſeptemtrionibus , quo- niam neque Arminius , quoad vixit , ſeu ipſe arma poſuit , ſeu Chaucos, & Cheruſcos ( hh ) quieſcere paſſus eſt, & Catti, Bo- jemique Vannium Regem a Romanis impoſitum ( ii) cum diu- tius Tacitus An- xal. l. 12. Tacitus An- nal. l. 2. Tacit. l. 12. Annal. Iſidor. Hi- ſpal. lib. Orig Tacitus An- nal. l. 12. nologica reſtituemus, cum ab ipſo Maroboduo gentis novæ hic funda- tore Marcomannorum præclara facinora , fataque perſecuti fuerimus. (hh) Arminio, ne Cheruſcos quieſcere pateretur nulla cauſa fuit, utpote de quorum gente ipſe fuit, quemque ipſi ob ſpectatam patris Sigmeri virtutem, ut contra Romanorum tyrannidem libertatem Ger- manam tueretur, ſibi Principem , Ducemque elegerunt. Romani itaque, Marcomannique fuere præcipui, qui ei dum vixiſſet ( non longam ætatem autem confecutus est, trigesimo octavo enim xtatis, imperii duodecimo proditorie a ſuis occiſus est ) negotia faceſſivere. Tacitus hoc ei adſcribit elogium : Liberator haud dubie Germaniæ ſuit, & qui now primordia populi Romani ; ſicut alii Reges , Ducesque , ſed florentiſſi- mum imperium laceſſivit, præliis ambiguus, bello nunquam victus. (ii) Vannius iſte e gente Quadorum erat, quem Druſus Suevis, ut Tacitus loquitur , impoſuerat , per quos quidem Suevos non modo Tacitus ſed & Strabo , Vellejusque Paterculus ſæpiſſime Marcomannos, Quadosque intelligunt , omnes enim prope Germaniæ Populi ad Al- bim , Danubium, Viſtulamque accolentes veteribus nomine Suevorum veniunt, quos centum pagis distinctos fuiſse memorant. Regnum autem ampliſſimum tenuit Vannius, ab ejus nomine plerumque veteribus Vannianum appellatum, quod per triginta annos prædationibus, & ve- ctigalibus auxit. Hæ ingentes divitiæ Hermunduris, Ligiis, Gutho- nibus , aliisque populis fuere incitamento , ut regnum Vannianum Spe prædæ involare meditarentur , quare nepotes Vangionem, Sidonem- que concitarunt ; qui duo ſtrenui juvenes præſertim Vibillii Hermun- durorum Regis auxilio avunculum Vannium eo perpulerunt, ut, cum ſæpe exoratus Claudius Cæſar arma interponere nollet, ad eoſdem Ro- manos exul tranſire cogeretur. Porro Vannius iſte primus fuit, quem Romani Germanis Regem imponere attentarunt. Eo videlicet tandem erupere Druſi verſipellia conſilia, ut e Germanorum diſfidio Romana Reſpublica maximum lucrum caperet, jamque reges eis daret non mo- do
Strana 95
HAYECIANORUM. 95 tius ferre non poſſent propter inſolentem faſtum, & violentam avaritiam Ducibus Vangione, & Sidone nepotibus ejusdem Regis apud Danubium ſub caſtro Pica ingenti pugna proſtra- runt , eoque prælio Vannius Lethale vulnus accepit. Fuit hic Vannius e regia Marobodui proſapia magnis ſemper Slavorum agminibus ſtipatus, (kk ) qui amiſſo Rege partem in Pannonia ſubſtiterunt , partem capti, atque a victoribus agros in Mora- via colere juſſi, ſine dubio illi ipſi ſunt , qui hodie propter flu- minis Vagi ripas ruſticantur ; eaque quæ dixi accidiſſe putantur anno a Marobodui morte circiter triceſimo. Ceterum anno poſt devictum Vannium altero, Vangio, Sidoque Moraviæ Re- do indigenas , ſed exteros quoque ; cum antea Marcomanni, ut ipſe fatetur Tacitus, nonniſi ex nobiliſſima Tudri & Marobodui gente ha- TacitusAn- nal. l. 12. berent. Martinus Schockius memorat Druſum his malis artibus ſui nominis Schock.hiſt. apud Germanos perpetuam memoriam reliquiſſe , nam ad terrendum antiq. March. paſſim adhibitum esse vocabulum de Droes ſeu der Droes. Haud- l. 1. §. 12. que aliter hujus vocis appellatione affectos fuiſſe , atque ſi dæmon præ- ſens cogitaretur. (kk) Slavorum nomen nondum iſto tempore in Europa erupe- rat, quatuor imo quinque ſæculis poſterius eſt. Tacitus non Slavos ſed Sarmatas Jazyges vocat, ita enim ille: Vannio manus propria pedites, eques e Sarmatis Jazygibus erat. Jazyges autem iſtos e gente Heneto- rum ſeu Venedorum, poſtea Slavorum dictorum fuiſſe nullum dubium eſt , quod Procopius Cæſarienſis non obſcure indigitat , uberiusque id proſequitur Peſſina , & profecto vel ipſum nomen prodit, Gazyk enim Slavis, & Bohemis linguam significat. Jazyges isti, cum incautius ſe caſtris eduxiſſent potiſſimum a ſcriptoribus cauſa fuiſſe aſſeruntur, quod Vannius ditionibus ſuis exutus ſit. Cæſum poſtea ſecuti in Pan- noniam, ibi datis agris locati ſunt, ſociarunt ſe nempe popularibus ſuis Jazygibus Metanaſtis, qui tum inter Danubium, & Tibiſcum ha- bitabant , quorumque fines , ac civitates Claudius Ptolemæus enumerat. Supereſt hodiedum hujus nominis natio in Hungaria , quam his annis inter levem equitatum exercitus noſtri ſæpe vidimus , ſed quæ diutur- nitate temporis mores , linguamque Hungaricam induit. Alias præte- rea Jazygum reliquias in Polonia ſupereſſe memorat Budæus, quæ Slavicum ſermonem etiamnum retineant. Tacitus An- nal. l. 12. Procop. de �dificiisl. 4.c. 1. Peſſina in Marte Mor. l. 1. c. 1. Claud. Ptol. l. 3. c. 7. Budæus in Lexico.
HAYECIANORUM. 95 tius ferre non poſſent propter inſolentem faſtum, & violentam avaritiam Ducibus Vangione, & Sidone nepotibus ejusdem Regis apud Danubium ſub caſtro Pica ingenti pugna proſtra- runt , eoque prælio Vannius Lethale vulnus accepit. Fuit hic Vannius e regia Marobodui proſapia magnis ſemper Slavorum agminibus ſtipatus, (kk ) qui amiſſo Rege partem in Pannonia ſubſtiterunt , partem capti, atque a victoribus agros in Mora- via colere juſſi, ſine dubio illi ipſi ſunt , qui hodie propter flu- minis Vagi ripas ruſticantur ; eaque quæ dixi accidiſſe putantur anno a Marobodui morte circiter triceſimo. Ceterum anno poſt devictum Vannium altero, Vangio, Sidoque Moraviæ Re- do indigenas , ſed exteros quoque ; cum antea Marcomanni, ut ipſe fatetur Tacitus, nonniſi ex nobiliſſima Tudri & Marobodui gente ha- TacitusAn- nal. l. 12. berent. Martinus Schockius memorat Druſum his malis artibus ſui nominis Schock.hiſt. apud Germanos perpetuam memoriam reliquiſſe , nam ad terrendum antiq. March. paſſim adhibitum esse vocabulum de Droes ſeu der Droes. Haud- l. 1. §. 12. que aliter hujus vocis appellatione affectos fuiſſe , atque ſi dæmon præ- ſens cogitaretur. (kk) Slavorum nomen nondum iſto tempore in Europa erupe- rat, quatuor imo quinque ſæculis poſterius eſt. Tacitus non Slavos ſed Sarmatas Jazyges vocat, ita enim ille: Vannio manus propria pedites, eques e Sarmatis Jazygibus erat. Jazyges autem iſtos e gente Heneto- rum ſeu Venedorum, poſtea Slavorum dictorum fuiſſe nullum dubium eſt , quod Procopius Cæſarienſis non obſcure indigitat , uberiusque id proſequitur Peſſina , & profecto vel ipſum nomen prodit, Gazyk enim Slavis, & Bohemis linguam significat. Jazyges isti, cum incautius ſe caſtris eduxiſſent potiſſimum a ſcriptoribus cauſa fuiſſe aſſeruntur, quod Vannius ditionibus ſuis exutus ſit. Cæſum poſtea ſecuti in Pan- noniam, ibi datis agris locati ſunt, ſociarunt ſe nempe popularibus ſuis Jazygibus Metanaſtis, qui tum inter Danubium, & Tibiſcum ha- bitabant , quorumque fines , ac civitates Claudius Ptolemæus enumerat. Supereſt hodiedum hujus nominis natio in Hungaria , quam his annis inter levem equitatum exercitus noſtri ſæpe vidimus , ſed quæ diutur- nitate temporis mores , linguamque Hungaricam induit. Alias præte- rea Jazygum reliquias in Polonia ſupereſſe memorat Budæus, quæ Slavicum ſermonem etiamnum retineant. Tacitus An- nal. l. 12. Procop. de �dificiisl. 4.c. 1. Peſſina in Marte Mor. l. 1. c. 1. Claud. Ptol. l. 3. c. 7. Budæus in Lexico.
Strana 96
96 PRODROMUS ANNALIUM Regnum inter ſe partiti (1l) poſterior quidem apud Iftrum ab hoſtibus victus in fuga cum quingentis ſuorum hauſtis aquis periit , Vangio , cum permultis annis fortiter feliciterque impe- raſſet confectus ſenio fatis ceſſit relicto filio Turzone , ( mm ) at- que Tacitus An- nal. III. Tacitus de morib. Germ. (ll) Vannianum iſtud regnum, ut Tacitus, Pliniusque compel- lat, non Moraviæ vocabatur. E quo quidem liquet regna, & provincias tum crebro præſertim inter hiſtoricos alia, & alia nomina inveniſſe. Nam quæ prius Bojorum regio, ſeu Bojohemum erat, jam Marobudum & Marcomannorum, denique regnum Vannianum vocitatur. De quo po- ſteriori regno pereruditum opuſculum concinnavit Fridericus Somme- rus. Quo pacto autem Regnum Vannianum Vangio, Sidoque parti- tus ſit, non constat; Veroſimillimum videtur: Guadorum gentem rurſum peculiarem Regem ex alterutro accepiſſe, cæteras ſeptemtrio- Sommer, in nales magis terras alteri obtigiſſe. Sommerus Vangionem Marcoman- Regn. Van.c.s. nis, Sidonem Guadis præfectum fuiſſe autumat. ( mm) Vangionem multis annis regnaſſe, & ſenio confectum Tacit. l. 3. fatis ceſſiſſe cum Taciti relatis minus reſpondet. Nam is commemo- hiſt. rata Vangionis partitione cum fratre Sidone omni poſteriori Vangio- nis memoria abſtinet, poſtque paucorum annorum intervallum Itali- cum Cheruſcorum regem profert, quem Suevorum cum Sidone regem appellat. Equo conjicere licet Vangionis terras ad Italicum recidiſſe, & fortaſſis in hunc ipſum Italicum collimant hæc verba Taciti , cum ait : Marcomannos jam etiam exteros Reges pati, cum ante ex Marobodui, & Tudri genere habuerint. Guare ea fortaſſe , quæ Hayecius de Vangione retulit, rectius de Sidone accipienda ſunt , cujus etiam in aſſerendo Veſpaſiani contra Vitellium imperio merita laudat Tacitus. Is ipſus Vangio an filium Turzonem habuerit, aut quis Turzo iſte fuerit, nuſpiam memoriæ proditum eſt. Suſpicor ego nomen Tur- zonis a multis patriis ſcriptoribus perperam allatum non alio fonte, quam ex male intellecto, exſcriptoque Cornelio Tacito profectum. Nam Tacitus hæc habet: Marcomannis, Quadisque uſque ad noſtram me- moriam reges manſerunt ex gente ipſorum nobile Marobodui & Tudri genus, jam & exteros patiuntur. Ex hoc itaque Tudri nomine quempiam vo- cabulum ſimile Turzo confinxiſſe credibile eft, de quo ita Jordanus: Jord. Orig. Slav.p. 1. c.13. Zalmaninum, & Turzonem hiſtoriæ Romanorum a me viſæ , lectæque non no- runt. Guod autem genus istud Tudri, aut quis Tudrus iste fuerit al- Tacitus de Mor. Germ. Tacitus An- nal. l. 12. Plin. hiſt. nat. l. 4. c. 12. tis-
96 PRODROMUS ANNALIUM Regnum inter ſe partiti (1l) poſterior quidem apud Iftrum ab hoſtibus victus in fuga cum quingentis ſuorum hauſtis aquis periit , Vangio , cum permultis annis fortiter feliciterque impe- raſſet confectus ſenio fatis ceſſit relicto filio Turzone , ( mm ) at- que Tacitus An- nal. III. Tacitus de morib. Germ. (ll) Vannianum iſtud regnum, ut Tacitus, Pliniusque compel- lat, non Moraviæ vocabatur. E quo quidem liquet regna, & provincias tum crebro præſertim inter hiſtoricos alia, & alia nomina inveniſſe. Nam quæ prius Bojorum regio, ſeu Bojohemum erat, jam Marobudum & Marcomannorum, denique regnum Vannianum vocitatur. De quo po- ſteriori regno pereruditum opuſculum concinnavit Fridericus Somme- rus. Quo pacto autem Regnum Vannianum Vangio, Sidoque parti- tus ſit, non constat; Veroſimillimum videtur: Guadorum gentem rurſum peculiarem Regem ex alterutro accepiſſe, cæteras ſeptemtrio- Sommer, in nales magis terras alteri obtigiſſe. Sommerus Vangionem Marcoman- Regn. Van.c.s. nis, Sidonem Guadis præfectum fuiſſe autumat. ( mm) Vangionem multis annis regnaſſe, & ſenio confectum Tacit. l. 3. fatis ceſſiſſe cum Taciti relatis minus reſpondet. Nam is commemo- hiſt. rata Vangionis partitione cum fratre Sidone omni poſteriori Vangio- nis memoria abſtinet, poſtque paucorum annorum intervallum Itali- cum Cheruſcorum regem profert, quem Suevorum cum Sidone regem appellat. Equo conjicere licet Vangionis terras ad Italicum recidiſſe, & fortaſſis in hunc ipſum Italicum collimant hæc verba Taciti , cum ait : Marcomannos jam etiam exteros Reges pati, cum ante ex Marobodui, & Tudri genere habuerint. Guare ea fortaſſe , quæ Hayecius de Vangione retulit, rectius de Sidone accipienda ſunt , cujus etiam in aſſerendo Veſpaſiani contra Vitellium imperio merita laudat Tacitus. Is ipſus Vangio an filium Turzonem habuerit, aut quis Turzo iſte fuerit, nuſpiam memoriæ proditum eſt. Suſpicor ego nomen Tur- zonis a multis patriis ſcriptoribus perperam allatum non alio fonte, quam ex male intellecto, exſcriptoque Cornelio Tacito profectum. Nam Tacitus hæc habet: Marcomannis, Quadisque uſque ad noſtram me- moriam reges manſerunt ex gente ipſorum nobile Marobodui & Tudri genus, jam & exteros patiuntur. Ex hoc itaque Tudri nomine quempiam vo- cabulum ſimile Turzo confinxiſſe credibile eft, de quo ita Jordanus: Jord. Orig. Slav.p. 1. c.13. Zalmaninum, & Turzonem hiſtoriæ Romanorum a me viſæ , lectæque non no- runt. Guod autem genus istud Tudri, aut quis Tudrus iste fuerit al- Tacitus de Mor. Germ. Tacitus An- nal. l. 12. Plin. hiſt. nat. l. 4. c. 12. tis-
Strana 97
HAYECIANORUM. 97 que hoc pacto bene multo tempore Moravi, Bojemique e Ma- robodui domo reges habuere. Volunt quidam eos ad Cæſaris Domitiani , & Clementis Papæ tempora duraſſe , contendunt alii contra Marobudi, Vannii , & Vangionis genus ordine ſuc- ceſſionis ad Suatoplucum uſque perſeverafſe , qui anno repara- tæ ſalutis altero & nongenteſimo vita functus eſt. (nn ) Re- tiſſimum ſilent Annales Taciti, neque alius coævus, aut paulum poſte- rior ſcriptor refert. Curæus quidem, & ex c0 Schikfuſius ſuſpican- tur Tudrum hunc ſub Antonino Imperatore floruiſſe , ſed uterque graviſſime hallucinatur: Tacitus enim Antonini Cæſaris ætatem viven- Diſſert. hiſt do non attigit. Probabiliſſimum videtur: Tudri genus ordine & de fatis Duc. xtate Marobodui imperium præceſſiſſe, ut etiam ſentit Sommerus". Sileſia apud Nam a Maroboduo uſque ad Taciti memoriam accuratam habemus Sommersberg. T. I. Regum Marcomannorum ſeriem ; qui ante Maroboduum vero fuerint, Sommer.in nuſpiam proditum eſt. Niſi cum Peſſina libeat dicere : Tudri genus regn. Van. c. 2. Quadicum fuiſſe: ſed e quo fonte iſtuc deſumpſerit, Tudrumque Peſſina in filium natu minorem Vannii fecerit, nuſpiam indicavit. Althamerus Prodromo Mo- Suevicum vocabulum Trudis idem ſignificare ait, quod gratus & rav. Graph. acceptus. Rhenanus vero in paulo ante relata Taciti verba commen- Althamer. tans, ita ſcribit: Tudri legebatur , & Trudi. Proximis ſans ſæculis Trus in Tac. Germ. apud Schar- tonii , & Trutomanni nomen apud majores noſtros auditum eſt. Teſtimonio drum T. I. ſunt veteres donationum , & contractuum tabellæ , hincque heroinarum Germa- Rhenanus nicarum vocabula: Adeltrudis & Gertrudis. Balbinus hoc ipſum Tudri apud Gronov. in Tacitum. genus referens merito Moravos quosdam ſcriptores ſugillat, qui a Tu- dro ſeu Turzone iſto nobilem in Polonia, & Hungaria Turzonum Balb. Dec.1. familiam profectam autumant, imo ex Tudro Todor Drahomiræ pa-l.2.s.4. triam cerebroſe dedueunt , effinguntque. (nn) Marobodui, Vannii, Vangionisque genus ad Suatoplucum uſque Regem Moraviæ non interrupto ſucceſſionis ordine perſtitiſſe cum criſi , veterumque hiſtoriarum memoriis pugnat. Marobodui ge- nus jam ævo Taciti ſeu exſtinctum,ſeu certe gubernaculis amotum fuiſſe ex ſupra laudatis Taciti verbis liquet. Ante Suatoplucum vero ſeu Suento- plucum , & Zuentibaldum , ut ſcriptores variant , jam plures referuntur Duces Regesque Slavo-Moravorum præſertim ab Anſelmo Panduro e monumentis Græcis , cum contra certum ſit Vannium , Vangionem- que e Suevica Marcomannorum, Quadorumve gente profluxiſſe. Imo cer- N Cur�us & Schikfuſius in biſt. Sileſiæ. Anſelmus Pandurus in Conſtantin. Porphyrog.
HAYECIANORUM. 97 que hoc pacto bene multo tempore Moravi, Bojemique e Ma- robodui domo reges habuere. Volunt quidam eos ad Cæſaris Domitiani , & Clementis Papæ tempora duraſſe , contendunt alii contra Marobudi, Vannii , & Vangionis genus ordine ſuc- ceſſionis ad Suatoplucum uſque perſeverafſe , qui anno repara- tæ ſalutis altero & nongenteſimo vita functus eſt. (nn ) Re- tiſſimum ſilent Annales Taciti, neque alius coævus, aut paulum poſte- rior ſcriptor refert. Curæus quidem, & ex c0 Schikfuſius ſuſpican- tur Tudrum hunc ſub Antonino Imperatore floruiſſe , ſed uterque graviſſime hallucinatur: Tacitus enim Antonini Cæſaris ætatem viven- Diſſert. hiſt do non attigit. Probabiliſſimum videtur: Tudri genus ordine & de fatis Duc. xtate Marobodui imperium præceſſiſſe, ut etiam ſentit Sommerus". Sileſia apud Nam a Maroboduo uſque ad Taciti memoriam accuratam habemus Sommersberg. T. I. Regum Marcomannorum ſeriem ; qui ante Maroboduum vero fuerint, Sommer.in nuſpiam proditum eſt. Niſi cum Peſſina libeat dicere : Tudri genus regn. Van. c. 2. Quadicum fuiſſe: ſed e quo fonte iſtuc deſumpſerit, Tudrumque Peſſina in filium natu minorem Vannii fecerit, nuſpiam indicavit. Althamerus Prodromo Mo- Suevicum vocabulum Trudis idem ſignificare ait, quod gratus & rav. Graph. acceptus. Rhenanus vero in paulo ante relata Taciti verba commen- Althamer. tans, ita ſcribit: Tudri legebatur , & Trudi. Proximis ſans ſæculis Trus in Tac. Germ. apud Schar- tonii , & Trutomanni nomen apud majores noſtros auditum eſt. Teſtimonio drum T. I. ſunt veteres donationum , & contractuum tabellæ , hincque heroinarum Germa- Rhenanus nicarum vocabula: Adeltrudis & Gertrudis. Balbinus hoc ipſum Tudri apud Gronov. in Tacitum. genus referens merito Moravos quosdam ſcriptores ſugillat, qui a Tu- dro ſeu Turzone iſto nobilem in Polonia, & Hungaria Turzonum Balb. Dec.1. familiam profectam autumant, imo ex Tudro Todor Drahomiræ pa-l.2.s.4. triam cerebroſe dedueunt , effinguntque. (nn) Marobodui, Vannii, Vangionisque genus ad Suatoplucum uſque Regem Moraviæ non interrupto ſucceſſionis ordine perſtitiſſe cum criſi , veterumque hiſtoriarum memoriis pugnat. Marobodui ge- nus jam ævo Taciti ſeu exſtinctum,ſeu certe gubernaculis amotum fuiſſe ex ſupra laudatis Taciti verbis liquet. Ante Suatoplucum vero ſeu Suento- plucum , & Zuentibaldum , ut ſcriptores variant , jam plures referuntur Duces Regesque Slavo-Moravorum præſertim ab Anſelmo Panduro e monumentis Græcis , cum contra certum ſit Vannium , Vangionem- que e Suevica Marcomannorum, Quadorumve gente profluxiſſe. Imo cer- N Cur�us & Schikfuſius in biſt. Sileſiæ. Anſelmus Pandurus in Conſtantin. Porphyrog.
Strana 98
98 PRODROMUS ANNALIUM Reſtat nunc oſtendere: quo pacto Czechi poſteritas a Sla- vis originem ducat, quave ratione Boemorum ad eos nomen flu- Tacit. l. 12. Annal. certe conſtat: regnum Marcomannorum, Quadorumque & nomen ſæculis ſaltem quatuor ante Suatoplucum his locis plane exſtinctum eſſe. Ceterum quanquam Romanorum Cæſarum potentia eo in his oris perruperit, ut, quemadmodum Tacitus ait: Vis & potentia Regi- bus Marcomannorum ex auctoritate Romana eſſet, neque Reges alios ſufti- nerent, quam quos ſeu Roma dedit , ſeu certe ſuffragio ſuo probavit, tamen non multo poſt Marcomannorum, Quadorum, ceterorumque Suevorum populorum communis conſenſio jugum hoc excuſſit , & pe- riculoſiſſima Romanis bella inferens non raro ditiones Italicas, Pan- nonias , Græcasque miſere vexavit , laceravitque uſque ad Attilæ tem- pora. Sed ut Marcomannorum geſta inde ubi ſupra in animadverſio- nibus noſtris Litera i abrupimus , perſequamur , juvat omnes patriæ noſtræ viciſlitudines, quantum ex hiſtoriis elicere licuit a Maroboduo iſthic Regni Marcomannici Conditore , quoaduſque Marcomanno- rum, Quadorumque nomen perduravit, ordine Chronologico re- ferre. Et quidem Maroboduus Romæ a puero omni liberali diſciplina Strabo l.7. perpolitus , ad omnes Quiritum mores , ritusque egregie efformatus; Vellej. Pa- nec minus in re militari præclare exercitatus domum redux privatus tere.hißt Rom. dominationem invaſit , principatumque inter ſuos occupans certum l. 2. imperium , vimque Regiam animo complexus finitimos plerosque ſeu bello domuit, ſeu conditionibus juris ſui fecit. Hac eadem finium protendendorum ambitione inflatus, maxime autem ut populum ſuum a perpetua illa Romanorum vexatione, limitumque cuſtodia retrahe- ret , atque in tutiora translocaret, maxima armatorum manu Bojorum ſedes, hodiernam Boemiam ingreditur, gentemque Bojorum victor partim ad Nariſcos exturbat, partim ſibi vectigalem, imperioque ſuo obnoxiam facit , multis ſuorum coloniis huc immiſſis ; quod Morabo- duo eo facilius perficere licuit , cum illa ad Heduos emigratione, il- laque cruentiſſima a Boerebiſte accepta clade Bojorum vires plurimum eſſent debilitatæ. Hoc itaque provinciarum tractu ampliſſimas, fru- ctuoſiſſimasque terras conſecutus , ut longius a Romannorum finibus ſedes ſuas reponeret in interioribus Hercyniæ silvæ latebris Regiam ſibi
98 PRODROMUS ANNALIUM Reſtat nunc oſtendere: quo pacto Czechi poſteritas a Sla- vis originem ducat, quave ratione Boemorum ad eos nomen flu- Tacit. l. 12. Annal. certe conſtat: regnum Marcomannorum, Quadorumque & nomen ſæculis ſaltem quatuor ante Suatoplucum his locis plane exſtinctum eſſe. Ceterum quanquam Romanorum Cæſarum potentia eo in his oris perruperit, ut, quemadmodum Tacitus ait: Vis & potentia Regi- bus Marcomannorum ex auctoritate Romana eſſet, neque Reges alios ſufti- nerent, quam quos ſeu Roma dedit , ſeu certe ſuffragio ſuo probavit, tamen non multo poſt Marcomannorum, Quadorum, ceterorumque Suevorum populorum communis conſenſio jugum hoc excuſſit , & pe- riculoſiſſima Romanis bella inferens non raro ditiones Italicas, Pan- nonias , Græcasque miſere vexavit , laceravitque uſque ad Attilæ tem- pora. Sed ut Marcomannorum geſta inde ubi ſupra in animadverſio- nibus noſtris Litera i abrupimus , perſequamur , juvat omnes patriæ noſtræ viciſlitudines, quantum ex hiſtoriis elicere licuit a Maroboduo iſthic Regni Marcomannici Conditore , quoaduſque Marcomanno- rum, Quadorumque nomen perduravit, ordine Chronologico re- ferre. Et quidem Maroboduus Romæ a puero omni liberali diſciplina Strabo l.7. perpolitus , ad omnes Quiritum mores , ritusque egregie efformatus; Vellej. Pa- nec minus in re militari præclare exercitatus domum redux privatus tere.hißt Rom. dominationem invaſit , principatumque inter ſuos occupans certum l. 2. imperium , vimque Regiam animo complexus finitimos plerosque ſeu bello domuit, ſeu conditionibus juris ſui fecit. Hac eadem finium protendendorum ambitione inflatus, maxime autem ut populum ſuum a perpetua illa Romanorum vexatione, limitumque cuſtodia retrahe- ret , atque in tutiora translocaret, maxima armatorum manu Bojorum ſedes, hodiernam Boemiam ingreditur, gentemque Bojorum victor partim ad Nariſcos exturbat, partim ſibi vectigalem, imperioque ſuo obnoxiam facit , multis ſuorum coloniis huc immiſſis ; quod Morabo- duo eo facilius perficere licuit , cum illa ad Heduos emigratione, il- laque cruentiſſima a Boerebiſte accepta clade Bojorum vires plurimum eſſent debilitatæ. Hoc itaque provinciarum tractu ampliſſimas, fru- ctuoſiſſimasque terras conſecutus , ut longius a Romannorum finibus ſedes ſuas reponeret in interioribus Hercyniæ silvæ latebris Regiam ſibi
Strana 99
HAYECIANORUM. 99 fluxerit. Et ſi eorum quidem ſcriptorum, qui de Slavorum gen- te , Czechoque , & Lecho memoriæ prodiderunt , monumenta ſtu- ſibi condidit, eo veroſimillime loco, quo ante Bubienum steterat, eam- que a nomine ſuo Marobudum appellavit , quo, ut Tacitus inquit, etiam poſtea ſe ſe non pauci ex Romanis opificum greges receperunt. Verum magnam ſibi Maroboduus tot gentium debellatione, terrarum- que acceſſione invidiam apud Romanos conflavit , cumque Tiberius intelligeret ejus potentiam ipſi Italiæ formidandam quotidie magis creſcere , de eo opprimendo conſilium iniit, jam jamque e diverſis partibus inopinum aggredi ſtatuit. Quare Sentio Saturnino mandatum, ut per Cattos exciſis continentibus Hercyniæ ſilvis legiones in Bojo- hæmum traduceret, Tiberius interea a dorſo eum per Carnuntum in- volaturus. Sed tumultu, belloque periculoſiſſimo in Dalmatia enato Tiberius expeditionem ſuſpendere coactus eſt, pacemque Maroboduo obtulit , quam is nimis intempeſtivam ſuſcepit ; nam cum Dalmatarum exercitus hoſtilis ad octoginta & ultra millia excreverit, ſeditioque horum populorum Romanas legiones jam tota Pannonia fugere com- pulerit, magna commoda, felicitas, gloriaque Maroboduo ſperanda Sext. Ruſ. erant, ſi bellum perſecutus eſſet. Hac autem pace id stabilitum eſt: ut inter Romanos, Marcomannos, Quadosque ab Auguſta Vindeli- inBreviario. cum per Noricum Pannonias , Mœſiamque limes conſtitueretur. Anno poſtmodum Chriſti decimo cum Arminius Guintilium Va- rum , ejuſque tres legiones oppreſſiſſet Maroboduum ad ſocianda in Romanos arma ſollicitavit ipſo Vari capite ad eum miſſo. Sed fruſtra, nam Maroboduus ſublatum caput Cæſari miſit. Quæ res tam male Arminium habuit, ut ſibi non prius quieſcendum putaret , quam ſe ſe egregie a Maroboduo ulciſceretur. Nec minori indignatione res a cæteris Germaniæ populis accepta eſt , qui ſuſpicati Maroboduum cum Romanis fœdus iniiſſe , atque contra libertatem Germanam quid iniquius meditari, animo ab eo abalienari ceperunt. Opportunum vindictæ tempus Arminio viſa eſt mors Auguſti , quæ in annum Chri- ſti decimum quartum incidit; atque cum Arminius pro libertate Ger- maniæ dimicare crederetur , ab eoque Maroboduus proditor patriæ diffamatus eſſet , mox Semnones & Longobardi a Maroboduo defece- re ; ſed non modicum res Marobodui ſtabilivit, quod Inguiomerus Tacit. An- Arminii patruus cum manu Cheruſcorum ſe ſe ad Marobodui caſtra nal. l. 2. N 2 tran- Tacit. An- nal. l. 2. Vellej. Pa- tercul. hiſt. Rom. l. 2.
HAYECIANORUM. 99 fluxerit. Et ſi eorum quidem ſcriptorum, qui de Slavorum gen- te , Czechoque , & Lecho memoriæ prodiderunt , monumenta ſtu- ſibi condidit, eo veroſimillime loco, quo ante Bubienum steterat, eam- que a nomine ſuo Marobudum appellavit , quo, ut Tacitus inquit, etiam poſtea ſe ſe non pauci ex Romanis opificum greges receperunt. Verum magnam ſibi Maroboduus tot gentium debellatione, terrarum- que acceſſione invidiam apud Romanos conflavit , cumque Tiberius intelligeret ejus potentiam ipſi Italiæ formidandam quotidie magis creſcere , de eo opprimendo conſilium iniit, jam jamque e diverſis partibus inopinum aggredi ſtatuit. Quare Sentio Saturnino mandatum, ut per Cattos exciſis continentibus Hercyniæ ſilvis legiones in Bojo- hæmum traduceret, Tiberius interea a dorſo eum per Carnuntum in- volaturus. Sed tumultu, belloque periculoſiſſimo in Dalmatia enato Tiberius expeditionem ſuſpendere coactus eſt, pacemque Maroboduo obtulit , quam is nimis intempeſtivam ſuſcepit ; nam cum Dalmatarum exercitus hoſtilis ad octoginta & ultra millia excreverit, ſeditioque horum populorum Romanas legiones jam tota Pannonia fugere com- pulerit, magna commoda, felicitas, gloriaque Maroboduo ſperanda Sext. Ruſ. erant, ſi bellum perſecutus eſſet. Hac autem pace id stabilitum eſt: ut inter Romanos, Marcomannos, Quadosque ab Auguſta Vindeli- inBreviario. cum per Noricum Pannonias , Mœſiamque limes conſtitueretur. Anno poſtmodum Chriſti decimo cum Arminius Guintilium Va- rum , ejuſque tres legiones oppreſſiſſet Maroboduum ad ſocianda in Romanos arma ſollicitavit ipſo Vari capite ad eum miſſo. Sed fruſtra, nam Maroboduus ſublatum caput Cæſari miſit. Quæ res tam male Arminium habuit, ut ſibi non prius quieſcendum putaret , quam ſe ſe egregie a Maroboduo ulciſceretur. Nec minori indignatione res a cæteris Germaniæ populis accepta eſt , qui ſuſpicati Maroboduum cum Romanis fœdus iniiſſe , atque contra libertatem Germanam quid iniquius meditari, animo ab eo abalienari ceperunt. Opportunum vindictæ tempus Arminio viſa eſt mors Auguſti , quæ in annum Chri- ſti decimum quartum incidit; atque cum Arminius pro libertate Ger- maniæ dimicare crederetur , ab eoque Maroboduus proditor patriæ diffamatus eſſet , mox Semnones & Longobardi a Maroboduo defece- re ; ſed non modicum res Marobodui ſtabilivit, quod Inguiomerus Tacit. An- Arminii patruus cum manu Cheruſcorum ſe ſe ad Marobodui caſtra nal. l. 2. N 2 tran- Tacit. An- nal. l. 2. Vellej. Pa- tercul. hiſt. Rom. l. 2.
Strana 100
PROBROMUS ANNALIUM 100 studioſa ſolertia excutiantur, illud profecto est ab egreſſu ex arca illa prodigioſa, quæ in orbis terrarum naufragio huma- num tranſtulerit, contraque Arminium arma prehenderit. Utrinque ma- gna pertinacia , & fuſis dextris cornibus certatum , dum denique Ma- roboduus caſtra in colles ſubduxit, quod fignum victi fuit. Transfu- gis paulatim nudatus in Marcomanniam conceſſit , legatosque miſit ad Tiberium auxilia oratum, quæ ei Senatus denegavit. Pacis tamen con- ciliator miſſus Druſus, ſed clam instructus, qui nova bella ſereret. Guare etſi Maroboduus, Arminio non multo poſt per inſidias ſuorum crepto, ſpatium vires restaurandi nactus fit, tamen idem Druſus occul- tis ſuis technis nihil non egit, ut Catualdam Gothonum juvenem no- bilem nuper vi Marobodui profugum, vindictamque anhelantem in caput Marobodui concitaret , qui clientum quorundam nactus præſi- dium primum parva ſibi adhærentium manu Marcomannorum terras ingreſſus , mox ad defectionem prolapſis populis , corruptisque Mar- comannorum primoribus regiam ipſam Marobodui, caſtellumque ce- pit. Quare Maroboduus a ſuis deſertus in Noricum ripenſe ſe recepit, inde ſcribens Tiberio ejuſque opem implorans ; ſed præter tutam Ra- vennæ ſedem , aſylumque nil obtinuit , ubi exul conſenuit , occubuit- que. Sed neque Catualda ſupra unius anni ſpatium æquam fortunam expertus eſt, æmulus enim Vibillius Hermundurorum Rex veroſimilli- me ab eodem Druſo ſubornatus in eum arma movit , fudit, ac regno ſimul, & nomine Regio exuit , Marcomannia denique ejectum in eo- dem Tiberio Cæſare ſpem , & præſidium reponere coegit , a quo fo- rum Julium Narbonenſis Galliæ cum ſuis fidis coloniam miſſus est. Non tamen Vibillius hac ſua victoria Boemiam ditionibus ſuis adjecit, ſed cum Marcomanni in Vannium animis propenderent, ut is a Ro- manis in Regem daretur , effecit, Circa annum Chriſti vigeſimum octavum Marcomanni, Quadi- Sext. Rufus que Regis ſui Vannii ductu ultra Valeriam progreſſi, de omnibus Va- in Breviario. leriæ locis , quæ fuere inter Danubium & Dravum pulſi ſunt. Iſthic Vannii auſus, & auctæ vires indies Romanis metum attulerunt, ut ne quid periculoſius contra eorum Rempublicam attentaret; quare clan- deſtina ſua conſilia eo contulerunt, ut Vannium gubernaculis detur- barent, ſed propter potentiam, ſuorumque fidelitatem id multo tem- Tucitus eo- dem loco, pore
PROBROMUS ANNALIUM 100 studioſa ſolertia excutiantur, illud profecto est ab egreſſu ex arca illa prodigioſa, quæ in orbis terrarum naufragio huma- num tranſtulerit, contraque Arminium arma prehenderit. Utrinque ma- gna pertinacia , & fuſis dextris cornibus certatum , dum denique Ma- roboduus caſtra in colles ſubduxit, quod fignum victi fuit. Transfu- gis paulatim nudatus in Marcomanniam conceſſit , legatosque miſit ad Tiberium auxilia oratum, quæ ei Senatus denegavit. Pacis tamen con- ciliator miſſus Druſus, ſed clam instructus, qui nova bella ſereret. Guare etſi Maroboduus, Arminio non multo poſt per inſidias ſuorum crepto, ſpatium vires restaurandi nactus fit, tamen idem Druſus occul- tis ſuis technis nihil non egit, ut Catualdam Gothonum juvenem no- bilem nuper vi Marobodui profugum, vindictamque anhelantem in caput Marobodui concitaret , qui clientum quorundam nactus præſi- dium primum parva ſibi adhærentium manu Marcomannorum terras ingreſſus , mox ad defectionem prolapſis populis , corruptisque Mar- comannorum primoribus regiam ipſam Marobodui, caſtellumque ce- pit. Quare Maroboduus a ſuis deſertus in Noricum ripenſe ſe recepit, inde ſcribens Tiberio ejuſque opem implorans ; ſed præter tutam Ra- vennæ ſedem , aſylumque nil obtinuit , ubi exul conſenuit , occubuit- que. Sed neque Catualda ſupra unius anni ſpatium æquam fortunam expertus eſt, æmulus enim Vibillius Hermundurorum Rex veroſimilli- me ab eodem Druſo ſubornatus in eum arma movit , fudit, ac regno ſimul, & nomine Regio exuit , Marcomannia denique ejectum in eo- dem Tiberio Cæſare ſpem , & præſidium reponere coegit , a quo fo- rum Julium Narbonenſis Galliæ cum ſuis fidis coloniam miſſus est. Non tamen Vibillius hac ſua victoria Boemiam ditionibus ſuis adjecit, ſed cum Marcomanni in Vannium animis propenderent, ut is a Ro- manis in Regem daretur , effecit, Circa annum Chriſti vigeſimum octavum Marcomanni, Quadi- Sext. Rufus que Regis ſui Vannii ductu ultra Valeriam progreſſi, de omnibus Va- in Breviario. leriæ locis , quæ fuere inter Danubium & Dravum pulſi ſunt. Iſthic Vannii auſus, & auctæ vires indies Romanis metum attulerunt, ut ne quid periculoſius contra eorum Rempublicam attentaret; quare clan- deſtina ſua conſilia eo contulerunt, ut Vannium gubernaculis detur- barent, ſed propter potentiam, ſuorumque fidelitatem id multo tem- Tucitus eo- dem loco, pore
Strana 101
HAYECIANORUM. 101 num genus , ſobolemque animantium portabat. Japheto na- tum eſſe filium Javanum, Elyſæ, fratrumque ejus parentem, qui pore effectum dare non poterant. Dum denique poſt annum Chriſti quinquageſimum Vibillium Hermundurorum Regem ætate jam gravem, ſocium , amicumque ſuum , nec non duos ex ſorore Vannii nepotes Vangionem, Sidonemque incenderunt, qui ſpe ditis Regni (ut Taci- tus ait , quod Vannius per triginta annos prædationibus ſeu hoſtilibus in terras alienas incurſionibus, & vectigalibus auxerat) conjunctis viri- bus Vannium aggreſſi , ſede ſua deturbarunt , inque Pannoniam fuge- re compulerunt circa annum Chriſti 68. Quo cum etiam Marobodui, nec non quidam Catualdæ Clientes ſe recepiſſent , inter Marum & Cuſum locati ſunt. Regnum autem Vannianum quod tum Marcoman- norum , Bojorum , Guadorum , Semnonum , Gothonum , Burgundio- num, Longobardorum pluriumque gentium terris circumſcriptum erat, hi duo Vangio, Sidoque inter ſe partiti a Claudio Imperatore confirmati ſunt. At Vangio non multo tempore ad clavum erat, cui a Romanis ſubſtitutus eſt Italicus e Cheruſcorum gente, qui paternum genus e Tacitus An- Flavio Arminii fratre, maternum a Cathomaro Cattorum principe traxerat , Romæque enutritus Italici nomine inter ſuos inſignitus eſt. nal. l. 11. Anno Chriſti 69. cum Veſpaſianus contra Vitellium purpuram & TacitusAn- imperium ſibi vendicaret, parata acie inter primores stabat Sido cum nal.l.3. Marcomannis ſuis Quadisve, ſummaque belli ſcientia, & virtute Ve- ſpaſiani conatus mirum quantum adjuvit. Circa annum Chriſti primum ſupra nonageſimum Domitianus Dio Caſſius Imperator contra Marcomannos, quod in Dacos profecturo auxilia hiſt. Rom.l.67. denegarent , bellum ſuſcepit , & ipſorum legatos pacis componendæ gratia miſſos interfecit. Sed collatis ſignis victus, & in fugam con- jectus celeres ad Decabalum Dacorum Regem nuncios miſit , eumque ad pacem ineundam invitavit, quam ante crebro petenti abnuit. Triumphabundus tamen Romam altero post anno ingreſſus est, riden- te ad ſpectaculum urbe , ſic enim Tacitus : Inerat conſcientia , deriſui nu- per fuiſſe falſum e Germania triumphum, ſcilicet Domitiani : Emptis per commercia, quorum habitus & crines in captivorum ſpeciem formarentur. Guod idem refert Dio Caſſius. Hinc ridicula Papinii Statii adulatio quaſi Domitiani clementiam prædicantis: Tacit.in vi- ta Agricol.c. 39. Dio Caſſius hiſt. Rom. l.67. Papin. Stan- l. 3. ſylv. Taeitus An- nal. l. 12. N 3 Quæ
HAYECIANORUM. 101 num genus , ſobolemque animantium portabat. Japheto na- tum eſſe filium Javanum, Elyſæ, fratrumque ejus parentem, qui pore effectum dare non poterant. Dum denique poſt annum Chriſti quinquageſimum Vibillium Hermundurorum Regem ætate jam gravem, ſocium , amicumque ſuum , nec non duos ex ſorore Vannii nepotes Vangionem, Sidonemque incenderunt, qui ſpe ditis Regni (ut Taci- tus ait , quod Vannius per triginta annos prædationibus ſeu hoſtilibus in terras alienas incurſionibus, & vectigalibus auxerat) conjunctis viri- bus Vannium aggreſſi , ſede ſua deturbarunt , inque Pannoniam fuge- re compulerunt circa annum Chriſti 68. Quo cum etiam Marobodui, nec non quidam Catualdæ Clientes ſe recepiſſent , inter Marum & Cuſum locati ſunt. Regnum autem Vannianum quod tum Marcoman- norum , Bojorum , Guadorum , Semnonum , Gothonum , Burgundio- num, Longobardorum pluriumque gentium terris circumſcriptum erat, hi duo Vangio, Sidoque inter ſe partiti a Claudio Imperatore confirmati ſunt. At Vangio non multo tempore ad clavum erat, cui a Romanis ſubſtitutus eſt Italicus e Cheruſcorum gente, qui paternum genus e Tacitus An- Flavio Arminii fratre, maternum a Cathomaro Cattorum principe traxerat , Romæque enutritus Italici nomine inter ſuos inſignitus eſt. nal. l. 11. Anno Chriſti 69. cum Veſpaſianus contra Vitellium purpuram & TacitusAn- imperium ſibi vendicaret, parata acie inter primores stabat Sido cum nal.l.3. Marcomannis ſuis Quadisve, ſummaque belli ſcientia, & virtute Ve- ſpaſiani conatus mirum quantum adjuvit. Circa annum Chriſti primum ſupra nonageſimum Domitianus Dio Caſſius Imperator contra Marcomannos, quod in Dacos profecturo auxilia hiſt. Rom.l.67. denegarent , bellum ſuſcepit , & ipſorum legatos pacis componendæ gratia miſſos interfecit. Sed collatis ſignis victus, & in fugam con- jectus celeres ad Decabalum Dacorum Regem nuncios miſit , eumque ad pacem ineundam invitavit, quam ante crebro petenti abnuit. Triumphabundus tamen Romam altero post anno ingreſſus est, riden- te ad ſpectaculum urbe , ſic enim Tacitus : Inerat conſcientia , deriſui nu- per fuiſſe falſum e Germania triumphum, ſcilicet Domitiani : Emptis per commercia, quorum habitus & crines in captivorum ſpeciem formarentur. Guod idem refert Dio Caſſius. Hinc ridicula Papinii Statii adulatio quaſi Domitiani clementiam prædicantis: Tacit.in vi- ta Agricol.c. 39. Dio Caſſius hiſt. Rom. l.67. Papin. Stan- l. 3. ſylv. Taeitus An- nal. l. 12. N 3 Quæ
Strana 102
PRODROMUS ANNALIUM qui ſubinde gentium diſperſione cum Elyſa, ceterisque filiis , in ſeptemtriones , ac nominatim in Illyricum delatus apud littus 102 ma- Quæ modo Marcomanos, poſt horrida bella, vagosque Sauromatas latio non eſt dignata triumpho. Magis propitio vultu fortuna Trajanum reſpexit, qui ſuperatis Dacis , ponteque Danubio inſtrato Marcomannos Quadosque Daco- rum ſocios magnoperë perterruit. Nam id effectum dedit, ut pleræ- que transdanubianæ gentes Regem a Cæſare petere compellerentur. Ob quod Trajanus equo invectus, laureatusque Romam intravit. Circa annum 163. plus minus contra Marcomannorum Guado- rumque incurſiones ſeu condita, ſeu ad urbis celebritatem perducta fuit Vindobona hodiernæ Auſtriæ metropolis a M. Aurelio Antonino; prima enim urbis hujus & municipii ( quod hic loci inſtitutum Lapidis inſcriptio a Lambecio & Grutero allata oſtendit) memoria ſub hoc Imperatore legitur. Verum cum Romani plura ejuſmodi præſidia, ca- ſtraque non modo lævo, ſed & dextro Danubii latere excitare perge- rent , patientiam Marcomannorum Quadorumque eo uſque exagita- runt , dum junctis ſibi plurimis ſociis Germanæ libertatis obtentu arma prehenderent, bellumque in annos plurimos proferrent. Itaque circa annum 166. gentes omnes ab Illyrici limite uſque in Galliam ſcilicet Marcomanni, Nariſci, Hermunduri, Guadi, Suevi, Sarmatæ, Jazyges Burii, Gotini, Oſi aliæque communi conſilio ad reſtituendam libertatem conſpiraverunt ; quorum populorum fœdus a ſcriptoribus Romanis ob potentiſſimam inter has Marcomannorum gen- tem Marcomannicum vocatur , & Julius Capitolinus aliique bellum Mar- S.Hieron in comannicum appellant. Collectæ inquam hæ gentes magnis agminibus Chrom. Euſeb. Vindicem Marci Aurelii Ducem aggreſſæ ad internecionem prope de- Dio Caſſius leverunt. Mox vitricia ſua arma in alteram Danubii ripam transferen- l. 71. tes , fugientemque Romanum exercitum in Italiam uſque perſecuti, Amm. Mar- Aquilejam obſederunt , Opitergiumque exciderunt. Tantis malis ut tell. l. 29. periclitantem Romanam Rempublicam M. Aurel. Antoninus eriperet, omnia divina humanaque præſidia in conſilium , opemque provocavit; ſervos itaque, uti bello Punico factum est, ad militiam paravit, ar- mavit etiam gladiatores, fecitque latrones Dardaniæ; ac Dalmatiæ milites, quibus Pertinacem præfecit. Pertinax magna rei militaris ſcientia præditus, magnique vir animi inopinos longe minori vi ad- Jul. Capit. in M. Aurel. Ant. c. 22. Colenus in Tacitum. Vo- laterran. l. 7. Geogr. Lazius l. 9. de migr. Gent. Sigism.Cal- les in Annal. Auſtri� l. 1. Lamb.Bibl. Vindob. l. 2. or-
PRODROMUS ANNALIUM qui ſubinde gentium diſperſione cum Elyſa, ceterisque filiis , in ſeptemtriones , ac nominatim in Illyricum delatus apud littus 102 ma- Quæ modo Marcomanos, poſt horrida bella, vagosque Sauromatas latio non eſt dignata triumpho. Magis propitio vultu fortuna Trajanum reſpexit, qui ſuperatis Dacis , ponteque Danubio inſtrato Marcomannos Quadosque Daco- rum ſocios magnoperë perterruit. Nam id effectum dedit, ut pleræ- que transdanubianæ gentes Regem a Cæſare petere compellerentur. Ob quod Trajanus equo invectus, laureatusque Romam intravit. Circa annum 163. plus minus contra Marcomannorum Guado- rumque incurſiones ſeu condita, ſeu ad urbis celebritatem perducta fuit Vindobona hodiernæ Auſtriæ metropolis a M. Aurelio Antonino; prima enim urbis hujus & municipii ( quod hic loci inſtitutum Lapidis inſcriptio a Lambecio & Grutero allata oſtendit) memoria ſub hoc Imperatore legitur. Verum cum Romani plura ejuſmodi præſidia, ca- ſtraque non modo lævo, ſed & dextro Danubii latere excitare perge- rent , patientiam Marcomannorum Quadorumque eo uſque exagita- runt , dum junctis ſibi plurimis ſociis Germanæ libertatis obtentu arma prehenderent, bellumque in annos plurimos proferrent. Itaque circa annum 166. gentes omnes ab Illyrici limite uſque in Galliam ſcilicet Marcomanni, Nariſci, Hermunduri, Guadi, Suevi, Sarmatæ, Jazyges Burii, Gotini, Oſi aliæque communi conſilio ad reſtituendam libertatem conſpiraverunt ; quorum populorum fœdus a ſcriptoribus Romanis ob potentiſſimam inter has Marcomannorum gen- tem Marcomannicum vocatur , & Julius Capitolinus aliique bellum Mar- S.Hieron in comannicum appellant. Collectæ inquam hæ gentes magnis agminibus Chrom. Euſeb. Vindicem Marci Aurelii Ducem aggreſſæ ad internecionem prope de- Dio Caſſius leverunt. Mox vitricia ſua arma in alteram Danubii ripam transferen- l. 71. tes , fugientemque Romanum exercitum in Italiam uſque perſecuti, Amm. Mar- Aquilejam obſederunt , Opitergiumque exciderunt. Tantis malis ut tell. l. 29. periclitantem Romanam Rempublicam M. Aurel. Antoninus eriperet, omnia divina humanaque præſidia in conſilium , opemque provocavit; ſervos itaque, uti bello Punico factum est, ad militiam paravit, ar- mavit etiam gladiatores, fecitque latrones Dardaniæ; ac Dalmatiæ milites, quibus Pertinacem præfecit. Pertinax magna rei militaris ſcientia præditus, magnique vir animi inopinos longe minori vi ad- Jul. Capit. in M. Aurel. Ant. c. 22. Colenus in Tacitum. Vo- laterran. l. 7. Geogr. Lazius l. 9. de migr. Gent. Sigism.Cal- les in Annal. Auſtri� l. 1. Lamb.Bibl. Vindob. l. 2. or-
Strana 103
HAYECIANORUM. Græciam regiones effuſi, Slavoniam, Raſciam, Croatiam, Bul- gariam , Boſniam , Valachiam , Ruſſiam & Moſcoviam Eurum 105 in- Marcomannici metum, ut undique ſacerdotes cierentur, peregrini ritus implerentur, Romaque omni genere luſtraretur. Tribus conti- nuis annis marte dubio , & magis velitationibus , prædationibusque, Euſebius in quam juſto prælio pugnatum eſt, uſque dum anno 174. memorabilem, Chron. prorſumque portentoſam, de qua omnes facri, profanique hiſtorici, Caſſ.l. 71. Antoninus victoriam ope Chriſtianorum in caſtris ſuis militantium a Jul. Capit. Marcomannis, eorumque auxiliaribus in ipſis Quadorum finibus ho- in M. Aurel. dierni Strigonii viciniis reportaſſet. Accidit autem, ut tum exercitus Anton. Dio apud Romanus omni parte a Marcomannis, ſociarumque copiarum multitu- Xiphilinum. dine circumfunderetur, claudereturque, adeo, ut non modo ob ſum- mum æſtum potus magna inopia laboraret , ſed ne quidem locus , aut ſpes erumpendi pateret. Melitina itaque legio, quæ ex meris Chri- ſtianis conflata erat, Dei opem his in anguſtiis contra barbaros arden- ti prece inplorans, ſubito fœcundiſſimum imbrem impetravit, qui laſſas Romanorum cohortes , & pecora refocillavit, ſimul ingenti ful- gure, tonitru , fulminibusque permixtus tantum hoſtilia agmina per- terruit, ut metu exanimes prope loco fugerent. Hoc imbrium fulgu- rumque præſidio Romanus miles trepidantem hoſtem aggreſſus tanta clade affecit, ut fimul omnibus caſtris, impedimentisque exueret. Guare poſtea legioni huic Melitinæ nomen Fulminatricis datum esse Apollinarius meminit, & Chriſtianæ Religioni ex eo tempore magna jura, libertatesque in ritu ſuo proſequendo ab Imperatore data eſſe. Euſebius ait : Exſtant literæ Marci Aurelii graviſſimi Imperatoris, quibus il- lam Germanicam fitim Chriſtiunorum forte militum precationibus impetrato im- bri diſcuſsam testatur. Exstat etiam ejuſdem Imperatoris de religione Chriſtiana reſcriptum ad Asiæ præsides in calce ejus operum. Sed epiſtola Antonini ad Senatum, quæ paſſim circumfertur, cujus etiam Jordan. de fragmentum Jordanus retulit, inter apocrypha paſſim a criticis rejici- origin. Slav. tur. Verum Senatus Romanus hoſtis Chriſtianorum hunc coortum Num.593. rumorem , & obtentæ victoriæ gloriam Chriſto eripere, Diisque ſuis Scaliger ad- vindicare conatus eſt. In illa enim statua, quam Romæ Antonino ere- d. Euſeb. loc. Salma ius xit, & de qua Jacobus Laurus in ſua Roma, hanc tam manifestam cœli opem ſymbolis & inſcriptionibus non alteri, quam Jovi ſuo detu- ad Capitslin. lit. Guod idem Claudius non obſcure his verſibus innuit ; O Tertull. Apo- leget. c. 5. Euſebius l. 5. c. 5. Laus
HAYECIANORUM. Græciam regiones effuſi, Slavoniam, Raſciam, Croatiam, Bul- gariam , Boſniam , Valachiam , Ruſſiam & Moſcoviam Eurum 105 in- Marcomannici metum, ut undique ſacerdotes cierentur, peregrini ritus implerentur, Romaque omni genere luſtraretur. Tribus conti- nuis annis marte dubio , & magis velitationibus , prædationibusque, Euſebius in quam juſto prælio pugnatum eſt, uſque dum anno 174. memorabilem, Chron. prorſumque portentoſam, de qua omnes facri, profanique hiſtorici, Caſſ.l. 71. Antoninus victoriam ope Chriſtianorum in caſtris ſuis militantium a Jul. Capit. Marcomannis, eorumque auxiliaribus in ipſis Quadorum finibus ho- in M. Aurel. dierni Strigonii viciniis reportaſſet. Accidit autem, ut tum exercitus Anton. Dio apud Romanus omni parte a Marcomannis, ſociarumque copiarum multitu- Xiphilinum. dine circumfunderetur, claudereturque, adeo, ut non modo ob ſum- mum æſtum potus magna inopia laboraret , ſed ne quidem locus , aut ſpes erumpendi pateret. Melitina itaque legio, quæ ex meris Chri- ſtianis conflata erat, Dei opem his in anguſtiis contra barbaros arden- ti prece inplorans, ſubito fœcundiſſimum imbrem impetravit, qui laſſas Romanorum cohortes , & pecora refocillavit, ſimul ingenti ful- gure, tonitru , fulminibusque permixtus tantum hoſtilia agmina per- terruit, ut metu exanimes prope loco fugerent. Hoc imbrium fulgu- rumque præſidio Romanus miles trepidantem hoſtem aggreſſus tanta clade affecit, ut fimul omnibus caſtris, impedimentisque exueret. Guare poſtea legioni huic Melitinæ nomen Fulminatricis datum esse Apollinarius meminit, & Chriſtianæ Religioni ex eo tempore magna jura, libertatesque in ritu ſuo proſequendo ab Imperatore data eſſe. Euſebius ait : Exſtant literæ Marci Aurelii graviſſimi Imperatoris, quibus il- lam Germanicam fitim Chriſtiunorum forte militum precationibus impetrato im- bri diſcuſsam testatur. Exstat etiam ejuſdem Imperatoris de religione Chriſtiana reſcriptum ad Asiæ præsides in calce ejus operum. Sed epiſtola Antonini ad Senatum, quæ paſſim circumfertur, cujus etiam Jordan. de fragmentum Jordanus retulit, inter apocrypha paſſim a criticis rejici- origin. Slav. tur. Verum Senatus Romanus hoſtis Chriſtianorum hunc coortum Num.593. rumorem , & obtentæ victoriæ gloriam Chriſto eripere, Diisque ſuis Scaliger ad- vindicare conatus eſt. In illa enim statua, quam Romæ Antonino ere- d. Euſeb. loc. Salma ius xit, & de qua Jacobus Laurus in ſua Roma, hanc tam manifestam cœli opem ſymbolis & inſcriptionibus non alteri, quam Jovi ſuo detu- ad Capitslin. lit. Guod idem Claudius non obſcure his verſibus innuit ; O Tertull. Apo- leget. c. 5. Euſebius l. 5. c. 5. Laus
Strana 104
Lucian. in Alexandro Bfeud. amant. „Тед. Capit. in M. Aurel. Ant. Dis Caffius l.71. Eutrop.bifi. Rom. 1.8, Jul. Capit, in M. Aurel. Anion: 104 PRODROMU$ ANNALIUM lad quoque fine dubio eft: ab Elia Javani filio Japheti nepote Slavones feu Slavos prodiifle, Hi quoque in occiduas c re- rum libertati reffituere promififfe, Sed minime durabilis pax erat, vix enim rediere legati, cum plebs pacis conditiones iniquas elle criminata, turfum ad arma convolavit, ; Jamque ftabant denuo accindz ad prelium Romane, hoftiles+ que acies; nihilque pugnam remorabatur, quam interpofite Danubii „тах, Habebat in fuo comitatu Marcus Antoninus Alexandrum Ma- gum, hominem a fuis prx(tigiis , fuperftitionibusque nominatiflimum, qui certam , & infignem Romanis vi&oriam pollicebatur ; fi duo leo- fies variis floribus, odoratisque herbis bene comti in barbarum agmen Womitterentur. Alexandri hujus oraculum his verfibus refert Lucianus; Gurgitibus fluvii turgentis ab imbribus Ifrs Immifife duos Cybeles edico miniftros, Monte feras alitas ; tum quantum alit Indicus aer Florum , atque berbarum bene olentum. Moxque futura ef Et vicloria, pax € amabilis, € decus ingens. Quod cum feciflent Romani, leones nunquam ante vifi a Mar- comannis pro moloffis aut lupis habii funt, mox falcibas, tribulis, fudibusque contufi in arena; fimul alia te&a parte fluvius ab eis füpe- ratus e(t, Romanique tanta clade illo die aífe&i, ut eorum viginü millia defiderarentur. Et quanquam Romani ingruente paulo poft hyeme magnam par. tem Marcomannorum , Jazygumque per Danubium gelu duratum transgrefforum novo prorfus, & hactenus inufitato praliandi ritu in ip(à glacie, redituque per Danubium penitus deleverint, tamen tant! mi liis amiffi memoria, & peftis pet exercitum Romanum jam álterum, & tertium annum praffantis voracitas merito fummum ipfi urbi Rome metum intulit; Ipitur M. Antoninus que majus periculum imminebat, eo magis fuam exacuit induftriam , ut exercitum novis legionibus, foclisque augeret; cum vero non haberet unde ftipendia militibus prazberet, profecturus in bellum contra Marcomannos, exhaufto æra- rio omnem imperatoriam fuüpelledilem , omnemque ornatum uxoris in foro "Trajani haftz {ubjecit per duos continuos menfes. Jogos de- nique Cepitolinus memorat tantam trepidationem fuiffe, ique are
Lucian. in Alexandro Bfeud. amant. „Тед. Capit. in M. Aurel. Ant. Dis Caffius l.71. Eutrop.bifi. Rom. 1.8, Jul. Capit, in M. Aurel. Anion: 104 PRODROMU$ ANNALIUM lad quoque fine dubio eft: ab Elia Javani filio Japheti nepote Slavones feu Slavos prodiifle, Hi quoque in occiduas c re- rum libertati reffituere promififfe, Sed minime durabilis pax erat, vix enim rediere legati, cum plebs pacis conditiones iniquas elle criminata, turfum ad arma convolavit, ; Jamque ftabant denuo accindz ad prelium Romane, hoftiles+ que acies; nihilque pugnam remorabatur, quam interpofite Danubii „тах, Habebat in fuo comitatu Marcus Antoninus Alexandrum Ma- gum, hominem a fuis prx(tigiis , fuperftitionibusque nominatiflimum, qui certam , & infignem Romanis vi&oriam pollicebatur ; fi duo leo- fies variis floribus, odoratisque herbis bene comti in barbarum agmen Womitterentur. Alexandri hujus oraculum his verfibus refert Lucianus; Gurgitibus fluvii turgentis ab imbribus Ifrs Immifife duos Cybeles edico miniftros, Monte feras alitas ; tum quantum alit Indicus aer Florum , atque berbarum bene olentum. Moxque futura ef Et vicloria, pax € amabilis, € decus ingens. Quod cum feciflent Romani, leones nunquam ante vifi a Mar- comannis pro moloffis aut lupis habii funt, mox falcibas, tribulis, fudibusque contufi in arena; fimul alia te&a parte fluvius ab eis füpe- ratus e(t, Romanique tanta clade illo die aífe&i, ut eorum viginü millia defiderarentur. Et quanquam Romani ingruente paulo poft hyeme magnam par. tem Marcomannorum , Jazygumque per Danubium gelu duratum transgrefforum novo prorfus, & hactenus inufitato praliandi ritu in ip(à glacie, redituque per Danubium penitus deleverint, tamen tant! mi liis amiffi memoria, & peftis pet exercitum Romanum jam álterum, & tertium annum praffantis voracitas merito fummum ipfi urbi Rome metum intulit; Ipitur M. Antoninus que majus periculum imminebat, eo magis fuam exacuit induftriam , ut exercitum novis legionibus, foclisque augeret; cum vero non haberet unde ftipendia militibus prazberet, profecturus in bellum contra Marcomannos, exhaufto æra- rio omnem imperatoriam fuüpelledilem , omnemque ornatum uxoris in foro "Trajani haftz {ubjecit per duos continuos menfes. Jogos de- nique Cepitolinus memorat tantam trepidationem fuiffe, ique are
Strana 105
Marcomanus. — Qüadus RTT SA ADIJ A
Marcomanus. — Qüadus RTT SA ADIJ A
Strana 106
196 PROPROMUS ANNALIUM inter & Boream ſitas celeriter implevere , cumque multitudinem agri non caperent , fuſtuariis primum propter paſtus , & aqua- tio- Laus ibi nulla Ducum, nam flammeus imber in hoſtem Decidit: hunc dorſo trepidum flammante ferebat Ambuſtus ſonipes , hic tabeſcente ſolutus Subſedit galea , liquefactaque fulgure cuſpis Canduit , & ſubitis fluxere vaporibus enſes. Tam contenta polo mortalis neſciu teli Pugna fuit. Chaldæu Mago ſeu carmina ritu Armavere Deos : ſeu quod reor omne Tonantis Obſequium mores Marci potuere mereri. Sommer. in Regni Vann. Tab. Geogr. Jul. Capit. Neque etiam Jul. Capitolinus ab hac recedit opinione. in M. Aurel. Porro Marcomannorum Rex, cujus præſidio hoc bellum geſtum Anton. eſt , & ex quo Marcus Aurelius triumphavit, erat Marcomirus , quem Sext. Aurel. Aurelius Victor ait: abuſque urbe Pannoniæ, cui Carnunto nomen Vict. de vita & moribus Rom. eſt , ad media Gallorum nationibus dominatum fuiſſe. E quibus liquet Imp. c. 16. Marcomannicum imperium ea amplitudine , & potentia etiamnum perduraſſe , qua illud Vellejus Paterculus ſub Maroboduo depinxit. Hac ingenti clade, ut fieri ſolet, Marcomannorum fœderati ab inſtantibus victoribus Romanis in diverſa præcipites acti, ita locis ſe- juncti ſunt , ut de adunandis rurſum agminibus ſpes omnis intercide- ret. Quare cum Quadis , in quorum regione hæc agebantur , tota vis belli incubare videretur, illi miſſis propere legatis pacem petere coacti ſunt , quam eo celerius arripuit M. Aurelius, quod Avidii Caſſii motus, qui ſe in oriente Imperatorem appellaverat, præſentiam ſuam efflagitarent , militemque. Pacis itaque conditiones firmatæ ju- ramento : quo promittebant legati Quadorum ſe ſe transfugas omnes, & captivos , quorum ad XIII. millia numerabantur , reddituros , ſe ſe Marcomannorum, & Jazygum fœdere penitus expedituros, neutrum horum populorum ſeu recepturos, ſeu admiſſuros per agrum ſuum iter facere , denique toleraturos Regem , quem M. Aurelius Antoni- nus eis impoſiturus eſſet. Hujus per Romanos firmatæ pacis cum Qua- dis exstat nummus memorialis, quem Sommerus e theſauro Regio Be- rolinenſi produxit, cujus altera pars laureatum caput cum inſcriptio- ne: Antoninus Aug. Pius. Altera duos armatos dexteras ſibi porrigen- tes cum inſcriptione : Rex Quadis dat. exhibet, quem & nos cum typo Mar- Dio Caſſius 1. 71.
196 PROPROMUS ANNALIUM inter & Boream ſitas celeriter implevere , cumque multitudinem agri non caperent , fuſtuariis primum propter paſtus , & aqua- tio- Laus ibi nulla Ducum, nam flammeus imber in hoſtem Decidit: hunc dorſo trepidum flammante ferebat Ambuſtus ſonipes , hic tabeſcente ſolutus Subſedit galea , liquefactaque fulgure cuſpis Canduit , & ſubitis fluxere vaporibus enſes. Tam contenta polo mortalis neſciu teli Pugna fuit. Chaldæu Mago ſeu carmina ritu Armavere Deos : ſeu quod reor omne Tonantis Obſequium mores Marci potuere mereri. Sommer. in Regni Vann. Tab. Geogr. Jul. Capit. Neque etiam Jul. Capitolinus ab hac recedit opinione. in M. Aurel. Porro Marcomannorum Rex, cujus præſidio hoc bellum geſtum Anton. eſt , & ex quo Marcus Aurelius triumphavit, erat Marcomirus , quem Sext. Aurel. Aurelius Victor ait: abuſque urbe Pannoniæ, cui Carnunto nomen Vict. de vita & moribus Rom. eſt , ad media Gallorum nationibus dominatum fuiſſe. E quibus liquet Imp. c. 16. Marcomannicum imperium ea amplitudine , & potentia etiamnum perduraſſe , qua illud Vellejus Paterculus ſub Maroboduo depinxit. Hac ingenti clade, ut fieri ſolet, Marcomannorum fœderati ab inſtantibus victoribus Romanis in diverſa præcipites acti, ita locis ſe- juncti ſunt , ut de adunandis rurſum agminibus ſpes omnis intercide- ret. Quare cum Quadis , in quorum regione hæc agebantur , tota vis belli incubare videretur, illi miſſis propere legatis pacem petere coacti ſunt , quam eo celerius arripuit M. Aurelius, quod Avidii Caſſii motus, qui ſe in oriente Imperatorem appellaverat, præſentiam ſuam efflagitarent , militemque. Pacis itaque conditiones firmatæ ju- ramento : quo promittebant legati Quadorum ſe ſe transfugas omnes, & captivos , quorum ad XIII. millia numerabantur , reddituros , ſe ſe Marcomannorum, & Jazygum fœdere penitus expedituros, neutrum horum populorum ſeu recepturos, ſeu admiſſuros per agrum ſuum iter facere , denique toleraturos Regem , quem M. Aurelius Antoni- nus eis impoſiturus eſſet. Hujus per Romanos firmatæ pacis cum Qua- dis exstat nummus memorialis, quem Sommerus e theſauro Regio Be- rolinenſi produxit, cujus altera pars laureatum caput cum inſcriptio- ne: Antoninus Aug. Pius. Altera duos armatos dexteras ſibi porrigen- tes cum inſcriptione : Rex Quadis dat. exhibet, quem & nos cum typo Mar- Dio Caſſius 1. 71.
Strana 107
HAYECIANORUM. 107 Marcomanni, & Quadi militis, ex monumentis vetuſtis, ac Muſæo Marci Zuerii Boxhornii deprompti, & jam ante unum & quod excurrit ſæ- culum Harlemi a Petro Soutmanno magna forma excuſi, hic æri inci- ſum exhibemus. Verum vix legati domum redierant, plebs tumultuari, iniquas- Dio Caſſius que pacis conditiones criminari auſa eſt, ob eamque cauſam Rex in l. 71. vincula conjectus. Magis incenſi animi, cum idem intelligerent a Ja- zygibus factum Regi ſuo, quod pacem a Marco Aurelio poſtulaſſet, igitur minime præſtita fides, iique captivi tantum redditi, qui ad præliandum, ceterasque operas inutiles erant; imo paulo poſt Furtius omni potestate exturbatus, quem Cæſar eis regem nominaverat. Om- nia rurſum ad bellum ſpectabant Marcomannis præcipue facem præfe- rentibus , qui certos agros finitimæ ipſis regionis a Romanis repete- bant. Neque poſita prius ſunt arma, quam Romani mediam hujus agri partem reſtituiſſent, certusque dies & locus commerciis designa- tus eſſet , qua pactione ſimul cautum fuit: ut Marcomanni ſedes ſuas ac domicilia trigeſimum & octavum uſque lapidem, quod non multum hodierni milliaris longitudinem excedebat, ab Istro removerent. In- terea Marcus Aurelius Marcomannorum, Quadorumque pactis jam minus fidens viginti millia militum perpetuo ad cuſtodiendos limites caſtellis clauſa.his partibus parata habebat. Quæ cum ſæpe latrocina- rentur , ita ut nec Marcomanni , nec Quadi ſecuri greges ſuos paſce- rent, aut agros colerent , indigniſſime has caſtellorum structuras fere- bant, queſtumque legatos iterum atque iterum ad Imperatorem miſe- runt , apud quem cum ſe operam perdere intelligerent, communi con- ſilio conſtituere ſedes mutare , ac ad Semnones tranſire , perfeciſſent- que, niſi Antoninus præcognito ipſorum conſilio itinera omnia , qui- bus tranſeundum. erat, obſtruxiſſet , impediviſſetque. Qui Romano- rum auſus noviter omnes vicinas gentes ad capeſſenda arma incendit, adeo ut anno 179. ſe ſe rurſum Marcomanni, Guadi, Sarmatæque glomerarent, incurſionemque in Romanorum regiones pararent. Sed prævenit eos Antonini Sagacitas maximumque & delectiſſimum mili- tem ſumma celeritate obviam miſit. Favit denique fortuna Tarruno Paterno M. Aurelii legato ae Duci , ut ſociatas has gentes prælio ad ipſam uſque noctem durante funderet, tantumque attereret, ut cum reſiſtendo vix ultra pares eſſent , plerique, qui armis ferendis idonei erant, abducerentur. Quare Antoninus decimum, ob res decies præ- clare geſtas, Romæ Imperator ſalutatus eſt. Memorant Julius Capito- O 2 Zoſym. 1. 1. de Rom. Imp. Sext. Aurel. Victor in Epit. Dio Caſſius l. 71. li- Caſſiodorus in Chronico. Jul.Capitin M. Aur. Ant.
HAYECIANORUM. 107 Marcomanni, & Quadi militis, ex monumentis vetuſtis, ac Muſæo Marci Zuerii Boxhornii deprompti, & jam ante unum & quod excurrit ſæ- culum Harlemi a Petro Soutmanno magna forma excuſi, hic æri inci- ſum exhibemus. Verum vix legati domum redierant, plebs tumultuari, iniquas- Dio Caſſius que pacis conditiones criminari auſa eſt, ob eamque cauſam Rex in l. 71. vincula conjectus. Magis incenſi animi, cum idem intelligerent a Ja- zygibus factum Regi ſuo, quod pacem a Marco Aurelio poſtulaſſet, igitur minime præſtita fides, iique captivi tantum redditi, qui ad præliandum, ceterasque operas inutiles erant; imo paulo poſt Furtius omni potestate exturbatus, quem Cæſar eis regem nominaverat. Om- nia rurſum ad bellum ſpectabant Marcomannis præcipue facem præfe- rentibus , qui certos agros finitimæ ipſis regionis a Romanis repete- bant. Neque poſita prius ſunt arma, quam Romani mediam hujus agri partem reſtituiſſent, certusque dies & locus commerciis designa- tus eſſet , qua pactione ſimul cautum fuit: ut Marcomanni ſedes ſuas ac domicilia trigeſimum & octavum uſque lapidem, quod non multum hodierni milliaris longitudinem excedebat, ab Istro removerent. In- terea Marcus Aurelius Marcomannorum, Quadorumque pactis jam minus fidens viginti millia militum perpetuo ad cuſtodiendos limites caſtellis clauſa.his partibus parata habebat. Quæ cum ſæpe latrocina- rentur , ita ut nec Marcomanni , nec Quadi ſecuri greges ſuos paſce- rent, aut agros colerent , indigniſſime has caſtellorum structuras fere- bant, queſtumque legatos iterum atque iterum ad Imperatorem miſe- runt , apud quem cum ſe operam perdere intelligerent, communi con- ſilio conſtituere ſedes mutare , ac ad Semnones tranſire , perfeciſſent- que, niſi Antoninus præcognito ipſorum conſilio itinera omnia , qui- bus tranſeundum. erat, obſtruxiſſet , impediviſſetque. Qui Romano- rum auſus noviter omnes vicinas gentes ad capeſſenda arma incendit, adeo ut anno 179. ſe ſe rurſum Marcomanni, Guadi, Sarmatæque glomerarent, incurſionemque in Romanorum regiones pararent. Sed prævenit eos Antonini Sagacitas maximumque & delectiſſimum mili- tem ſumma celeritate obviam miſit. Favit denique fortuna Tarruno Paterno M. Aurelii legato ae Duci , ut ſociatas has gentes prælio ad ipſam uſque noctem durante funderet, tantumque attereret, ut cum reſiſtendo vix ultra pares eſſent , plerique, qui armis ferendis idonei erant, abducerentur. Quare Antoninus decimum, ob res decies præ- clare geſtas, Romæ Imperator ſalutatus eſt. Memorant Julius Capito- O 2 Zoſym. 1. 1. de Rom. Imp. Sext. Aurel. Victor in Epit. Dio Caſſius l. 71. li- Caſſiodorus in Chronico. Jul.Capitin M. Aur. Ant.
Strana 108
108 PRODROMUS ANNALIUM Aur. Victor. linus, Aurelius Victor, & Eutropius M. Aurelium, fi diutius vixiſſet, de C�ſar. c. 16. Anno enim 180. Vindobonæ hodiernæ Auſtriæ urbe fatis ceſſit, Ger- Eutropius maniam, ac Sarmatiam in provincias redacturum, aut Marcomanno- Miſcell. c. 17. rum nomen plane exſtincturum fuiſſe. Mortuo Antonino filius Commodus primis annis patris diligen- tiam æmulatus ſollicite Marcomannorum , Quadorumque molimina obſervavit , Ducumque ſuorum dexteritate plures barbaros armis ſube- git. Sed non reſpondere ſuis tam laudabilibus initiis. poſtrema. Nam cum remiſſius Rempublicam tractare occiperet, reſpiravere interea Marcomanni, Quadique, jamque rurſum criſtas erigere auſi ſunt. Accidit plane eo tempore, ut Vandali non modo ſe in Pannoniam immitterent , ſed etiam parte ſeptemtrionali ad ipſos uſque Boemiæ limites, Albisque fontes expulſis Marſignis, Ligiis , & Hermunduris pe- netrarent , a qua gente cum ſibi quoque periculum imminere merito metuerent Marcomanni Quadique, ad eam opprimendam vim omnem contulerunt. Atque inde errorem noſtrorum profluxiſſe ſuſpicor hi- ſtoricorum, ut, cum in Dione Caſſio Albim ex Vandalicis montibus de- fluere legerent, Vandalos ipsam Bohemiam tenuisse asseverarent. Ad Commodum ut redeamus : Is igitur Vandalorum patrocinium ſuſci- piens, multis minis Marcomannos a Vandalorum vexatione dehorta- tus est , quas ut Marcomanni præverterent, nihil tale metuentia præſi- dia Romana uno impetu pluribus locis oppreſſerunt, limitaneasque cohortes partim ceperunt , partim ceciderunt , partim longius remo- verunt , adeo ut rurſum magnam Italiæ , Pannoniæque partem excur- ſionibus premerent. Commodus, quem quies & otium, non arma delectabant, ut cum Marcomannis eorumque ſociis Quadis pacem fa- ceret , eam autem durabiliorem redderet , ſuſtulit irritamenta illa trans- danubiana, quæ toties barbaros ad novos auſus incendebant, retraxit ex arcibus , & caſtellis transdanubium ſitis , quæ pater multo annorum labore excitarat, omnia præſidia; reſtituit captivos, imo Marcoman- norum Guadorumque plura millia in ſtipendium Romanum aſſumpſit, atque ita tot & tanto Guiritum cruore quæſitam olim ſub patre glo- riam filium ſua ſocordia perdidiſſe lamentantur ſcriptores Italici. Dubravius ait : ejuſdem Imperatoris Commodi , uti & Anteceſ- ſoris ſui Marci Antonini , aliorumque nonnullorum Cæſarum tam au- rea, quam argentea nummiſmata in agris ad Hannam in Moravia erui, quæ manifefta faciant Romanorum in his oris cum Marcomannis bella, aut certe frequentiſſima commercia , quod poſterius veroſimilius mihi vi- Herodianus l. 1. c. 15. Euſebius in Chronico. Dio Caſſius l. 72. Cuthen,hiſt. Boj. 1. 1. Cur�us in hiſt. Stleſiæ. Schikfuſ- in biſt. Sileſ. Zosym. l. 1. de Rom. Imp. Dio Caſſius l. 72. Dubravius biſt.Bojem.l.4.
108 PRODROMUS ANNALIUM Aur. Victor. linus, Aurelius Victor, & Eutropius M. Aurelium, fi diutius vixiſſet, de C�ſar. c. 16. Anno enim 180. Vindobonæ hodiernæ Auſtriæ urbe fatis ceſſit, Ger- Eutropius maniam, ac Sarmatiam in provincias redacturum, aut Marcomanno- Miſcell. c. 17. rum nomen plane exſtincturum fuiſſe. Mortuo Antonino filius Commodus primis annis patris diligen- tiam æmulatus ſollicite Marcomannorum , Quadorumque molimina obſervavit , Ducumque ſuorum dexteritate plures barbaros armis ſube- git. Sed non reſpondere ſuis tam laudabilibus initiis. poſtrema. Nam cum remiſſius Rempublicam tractare occiperet, reſpiravere interea Marcomanni, Quadique, jamque rurſum criſtas erigere auſi ſunt. Accidit plane eo tempore, ut Vandali non modo ſe in Pannoniam immitterent , ſed etiam parte ſeptemtrionali ad ipſos uſque Boemiæ limites, Albisque fontes expulſis Marſignis, Ligiis , & Hermunduris pe- netrarent , a qua gente cum ſibi quoque periculum imminere merito metuerent Marcomanni Quadique, ad eam opprimendam vim omnem contulerunt. Atque inde errorem noſtrorum profluxiſſe ſuſpicor hi- ſtoricorum, ut, cum in Dione Caſſio Albim ex Vandalicis montibus de- fluere legerent, Vandalos ipsam Bohemiam tenuisse asseverarent. Ad Commodum ut redeamus : Is igitur Vandalorum patrocinium ſuſci- piens, multis minis Marcomannos a Vandalorum vexatione dehorta- tus est , quas ut Marcomanni præverterent, nihil tale metuentia præſi- dia Romana uno impetu pluribus locis oppreſſerunt, limitaneasque cohortes partim ceperunt , partim ceciderunt , partim longius remo- verunt , adeo ut rurſum magnam Italiæ , Pannoniæque partem excur- ſionibus premerent. Commodus, quem quies & otium, non arma delectabant, ut cum Marcomannis eorumque ſociis Quadis pacem fa- ceret , eam autem durabiliorem redderet , ſuſtulit irritamenta illa trans- danubiana, quæ toties barbaros ad novos auſus incendebant, retraxit ex arcibus , & caſtellis transdanubium ſitis , quæ pater multo annorum labore excitarat, omnia præſidia; reſtituit captivos, imo Marcoman- norum Guadorumque plura millia in ſtipendium Romanum aſſumpſit, atque ita tot & tanto Guiritum cruore quæſitam olim ſub patre glo- riam filium ſua ſocordia perdidiſſe lamentantur ſcriptores Italici. Dubravius ait : ejuſdem Imperatoris Commodi , uti & Anteceſ- ſoris ſui Marci Antonini , aliorumque nonnullorum Cæſarum tam au- rea, quam argentea nummiſmata in agris ad Hannam in Moravia erui, quæ manifefta faciant Romanorum in his oris cum Marcomannis bella, aut certe frequentiſſima commercia , quod poſterius veroſimilius mihi vi- Herodianus l. 1. c. 15. Euſebius in Chronico. Dio Caſſius l. 72. Cuthen,hiſt. Boj. 1. 1. Cur�us in hiſt. Stleſiæ. Schikfuſ- in biſt. Sileſ. Zosym. l. 1. de Rom. Imp. Dio Caſſius l. 72. Dubravius biſt.Bojem.l.4.
Strana 109
HAYECIANORUM. 109 videtur. Nam Romanum exercitum hac parte trans danubium eouſque perrupiſſe nuſpiam legitur. Eruditiſſime Sommerus nummorum iſtorum his, & multis in Sileſiæ locis inventionem ad prædas ſubinde a Romanis ablatas refert, quos denique majores noſtri defunctorum cadaveribus nauli inſtar apponere ſoliti ſint. Sub Pertinace, Didio Juliano, Severoque ſilent hiſtoriæ veteres de Marcomannis, quod tum amici in caſtris Romanorum ſtipendia me- rerentur, fidem tamen eorum perpetuo ſuſpectam habuere, quare ad omnes eorum motus vigilabat præſidiarius non modo miles , ſed inte- ger exercitus, a quo anno 194. apud ipſum Carnuntum Septimius Seve- rus Imperator acclamatus eſt. Guados tamen plerumque Reges a Ro- manis accepiſſe ab ipſa uſque cruenta per Antoninum accepta clade non obſcurum inter ſcriptores hujus ætatis est legere. Circa annum Chriſti 213. Caracalla Quadorum Regem apud ſe Dio Caſſius l. 77. accuſatum , in vincula conjici, ac denique interimi fecit. Quo faci- nore omnes Suevicæ, Sarmaticæque gentes exaſperatæ, ad arma tur- Sext.Aurel. Victor. inEpit. matim convolarunt , ſed domuit hos Caracalla tumultus magna celeri- tate , victoriamque a Germanis percelebrem retulit, quæ ei honorem, & nomen Germanici peperit. Ab eo tempore mitius cum Germanis egit, amiceque illis populis uſus eſt , qui ad ripas Danubii, ut Herodia- nus inquit , ſeptemtrioni ſubjectas , adſiti erant , quos Marcomannos Qua- dosque noſtros fuiſſe, nullum eft dubium. Nam adjunxit, atque in amicitiam eos ſibi conciliavit , e quibus non modo ſocios bellorum, ſed & cuſtodes corporis ſui, pulcherrimis quibusque, validiſſimisque delectis, fecit. Imo ut amplius eorum amorem auccuparetur, ſæpe Ro- mano cultu depoſito , veſtem Germanam induit , & Flavam capiti cæ- ſariem ad modum germanæ tonſuræ impoſuit. Anno Chriſti 222. Heliogabalus proſpiciens multa pace robora- ri indies magis Marcomannorum virtutem, ad laceſſendum eos bello animum convertit, ſed cum a Sacerdotibus anxie rerum eventum ex- quireret, reſponſum est: e Reipublicæ Romanæ utilitate ac ſalute eſse, ſi Marcomanni populo Romano ſemper devoti , amicique eſſent , id enim profligato per M. Aurelium Antoninum bello Marcomannico per quosdam Chaldæos, Magosque factis carminibus divinatum eſſe. Elanguit itaque furor belli inferendi. Anno 233. ſub Alexandro Severo nuncii, literæque ab Illyricis Herodianus procuratoribus Romam repetitæ appulerunt: Germanos Rhenum Da-l.6.c. 14. nubiumque transgreſſos, graſſari hoſtiliter per fines Romanos, op- O 3 ÆliurSpart. in Caracalla. Herodianus l. 4. c. 12. Lambec. I.1. Bibl. Vindob. Herodian. cit. loco. Ælius Lam- prid. in Helio- gab. c. 9. Spartian.in Severo. c.5. Sommer. in Regno Van.c.1. pu-
HAYECIANORUM. 109 videtur. Nam Romanum exercitum hac parte trans danubium eouſque perrupiſſe nuſpiam legitur. Eruditiſſime Sommerus nummorum iſtorum his, & multis in Sileſiæ locis inventionem ad prædas ſubinde a Romanis ablatas refert, quos denique majores noſtri defunctorum cadaveribus nauli inſtar apponere ſoliti ſint. Sub Pertinace, Didio Juliano, Severoque ſilent hiſtoriæ veteres de Marcomannis, quod tum amici in caſtris Romanorum ſtipendia me- rerentur, fidem tamen eorum perpetuo ſuſpectam habuere, quare ad omnes eorum motus vigilabat præſidiarius non modo miles , ſed inte- ger exercitus, a quo anno 194. apud ipſum Carnuntum Septimius Seve- rus Imperator acclamatus eſt. Guados tamen plerumque Reges a Ro- manis accepiſſe ab ipſa uſque cruenta per Antoninum accepta clade non obſcurum inter ſcriptores hujus ætatis est legere. Circa annum Chriſti 213. Caracalla Quadorum Regem apud ſe Dio Caſſius l. 77. accuſatum , in vincula conjici, ac denique interimi fecit. Quo faci- nore omnes Suevicæ, Sarmaticæque gentes exaſperatæ, ad arma tur- Sext.Aurel. Victor. inEpit. matim convolarunt , ſed domuit hos Caracalla tumultus magna celeri- tate , victoriamque a Germanis percelebrem retulit, quæ ei honorem, & nomen Germanici peperit. Ab eo tempore mitius cum Germanis egit, amiceque illis populis uſus eſt , qui ad ripas Danubii, ut Herodia- nus inquit , ſeptemtrioni ſubjectas , adſiti erant , quos Marcomannos Qua- dosque noſtros fuiſſe, nullum eft dubium. Nam adjunxit, atque in amicitiam eos ſibi conciliavit , e quibus non modo ſocios bellorum, ſed & cuſtodes corporis ſui, pulcherrimis quibusque, validiſſimisque delectis, fecit. Imo ut amplius eorum amorem auccuparetur, ſæpe Ro- mano cultu depoſito , veſtem Germanam induit , & Flavam capiti cæ- ſariem ad modum germanæ tonſuræ impoſuit. Anno Chriſti 222. Heliogabalus proſpiciens multa pace robora- ri indies magis Marcomannorum virtutem, ad laceſſendum eos bello animum convertit, ſed cum a Sacerdotibus anxie rerum eventum ex- quireret, reſponſum est: e Reipublicæ Romanæ utilitate ac ſalute eſse, ſi Marcomanni populo Romano ſemper devoti , amicique eſſent , id enim profligato per M. Aurelium Antoninum bello Marcomannico per quosdam Chaldæos, Magosque factis carminibus divinatum eſſe. Elanguit itaque furor belli inferendi. Anno 233. ſub Alexandro Severo nuncii, literæque ab Illyricis Herodianus procuratoribus Romam repetitæ appulerunt: Germanos Rhenum Da-l.6.c. 14. nubiumque transgreſſos, graſſari hoſtiliter per fines Romanos, op- O 3 ÆliurSpart. in Caracalla. Herodianus l. 4. c. 12. Lambec. I.1. Bibl. Vindob. Herodian. cit. loco. Ælius Lam- prid. in Helio- gab. c. 9. Spartian.in Severo. c.5. Sommer. in Regno Van.c.1. pu-
Strana 110
110 PRODROMUS ANNALIUM Stredovsky in Merc. Mor. pugnari jam exercitus ripis inſidentes, hoſtemque longiſſime præda- bundum per urbes , & vicos excurrere. Imperator, qui tum in Syria erat, cum exercitu Romam rediit, atque anno 234. caſtra ad Rhenum admovit , ſed cum viribus ſuis diffideret, eventumque belli infortuna- tum Quiritibus oracula præſagirent, a Marcomannis , Quadis ceteris- que Germaniæ populis pacem auro mercatus eſt. Circa annui Chriſti 238. & ſequentem cum rurſum Germani, quorum pars maxima Marcomanni erant, in Romannorum agros po- pulabundi excurrerent, Julius Maximinus collectis plurimis copiis barba- ris , quasquas e bello Parthico ſecum eduxerat uno impetu Germaniam intravit, per trecenta imo quadringenta ſtadiorum millia vicos hoſtilis ſoli incendit , greges abegit, prædas ſuſtulit, & niſi Germani per am- nes, & paludes in filvas confugiſſent , omnem Germaniam in provin- ciam redegiſſet. Lazius , & ex eo veroſimillime Moravici ſcriptores memorant ab eodem Maximino Marcomannos, Quadosque trajecto Danubio preſſos fuiſſe uſque Maſſoviam celebrem tum civitatem , op- pidum nunc eſt ad confluentem Teyæ, & Nigris fluviorum in diſtri- ctu Brunenſi; aitque Thomas Peſſina ſe vidiſſe Cæſaris hujus nummos argenteos, aliorumque, qui in iisdem prælii campis intra ejectam vomere glebam ſuo tempore reperti ſint. Quæ quaqua demum fide accipiamus, illud certe fabuloſum eſt : ab eodem Maximino metropolim Moraviæ Olomucium olim Julio Montium , & Speculum Julii dictum fuiſſe. Alio enim loco oſtenſuri ſumus , quod nam id Julio Montium, & Speculum Julii fuerit ? Anno Chriſti circiter 252. ſeu 254. Marcomanni, Quadis, Sar- Eutrop. hiſt. Rom. I. 9. Jord. matisque ſociis in Romannos rurſum movent , Pannoniam univerſam l. 1. de regn. ac occupant, Theſſalonicam obſident , Græciamque perterrent. temp. ſucceſſio. Circa Annum Chriſti 261. Gallienus filium ſuum adverſus Atta- n Treb. Pollio in Gallieno. lum Marcomannorum, Quadorumque Regem cum exercitu mittic, ſed Euſebius in conciliatus paulo poſt Attalo Gallienus partem Pannoniæ ei pactione Chronico. Sext. ceſſit , Soloniamque Piparam, quam Aurelius Victor Pipam appellat, Aurel. Victor. Attali filiam uxorem duxit, Auguſtamque appellavit. in Epit. c. 33. Hoc eodem tempore cum ob Gallieni ſocorditer tractatam Rem- Aurel. Vict. publicam triginta illi Reguli tyrannidem occiperent, Marcomanni, de C�jar. l. 7. Eutrop. l.9 Guadi, cæterique Germani, ſeptemtrionalesque populi hac rerum Eumen in Romanaruim perturbatione ad labefactandes, aut plane concidendas Paneg. Const. Romani Imperii vires commode, temporeque uſi, omni parte bellum intulerunt. Alemanni enim vaſtatis Galliis irruperunt in Italiam, Græ- cia, Laz. l. 9. de migrat. Gent. Peſſina in Marte Morav. Jul. Capit. in Maximino c. 12.
110 PRODROMUS ANNALIUM Stredovsky in Merc. Mor. pugnari jam exercitus ripis inſidentes, hoſtemque longiſſime præda- bundum per urbes , & vicos excurrere. Imperator, qui tum in Syria erat, cum exercitu Romam rediit, atque anno 234. caſtra ad Rhenum admovit , ſed cum viribus ſuis diffideret, eventumque belli infortuna- tum Quiritibus oracula præſagirent, a Marcomannis , Quadis ceteris- que Germaniæ populis pacem auro mercatus eſt. Circa annui Chriſti 238. & ſequentem cum rurſum Germani, quorum pars maxima Marcomanni erant, in Romannorum agros po- pulabundi excurrerent, Julius Maximinus collectis plurimis copiis barba- ris , quasquas e bello Parthico ſecum eduxerat uno impetu Germaniam intravit, per trecenta imo quadringenta ſtadiorum millia vicos hoſtilis ſoli incendit , greges abegit, prædas ſuſtulit, & niſi Germani per am- nes, & paludes in filvas confugiſſent , omnem Germaniam in provin- ciam redegiſſet. Lazius , & ex eo veroſimillime Moravici ſcriptores memorant ab eodem Maximino Marcomannos, Quadosque trajecto Danubio preſſos fuiſſe uſque Maſſoviam celebrem tum civitatem , op- pidum nunc eſt ad confluentem Teyæ, & Nigris fluviorum in diſtri- ctu Brunenſi; aitque Thomas Peſſina ſe vidiſſe Cæſaris hujus nummos argenteos, aliorumque, qui in iisdem prælii campis intra ejectam vomere glebam ſuo tempore reperti ſint. Quæ quaqua demum fide accipiamus, illud certe fabuloſum eſt : ab eodem Maximino metropolim Moraviæ Olomucium olim Julio Montium , & Speculum Julii dictum fuiſſe. Alio enim loco oſtenſuri ſumus , quod nam id Julio Montium, & Speculum Julii fuerit ? Anno Chriſti circiter 252. ſeu 254. Marcomanni, Quadis, Sar- Eutrop. hiſt. Rom. I. 9. Jord. matisque ſociis in Romannos rurſum movent , Pannoniam univerſam l. 1. de regn. ac occupant, Theſſalonicam obſident , Græciamque perterrent. temp. ſucceſſio. Circa Annum Chriſti 261. Gallienus filium ſuum adverſus Atta- n Treb. Pollio in Gallieno. lum Marcomannorum, Quadorumque Regem cum exercitu mittic, ſed Euſebius in conciliatus paulo poſt Attalo Gallienus partem Pannoniæ ei pactione Chronico. Sext. ceſſit , Soloniamque Piparam, quam Aurelius Victor Pipam appellat, Aurel. Victor. Attali filiam uxorem duxit, Auguſtamque appellavit. in Epit. c. 33. Hoc eodem tempore cum ob Gallieni ſocorditer tractatam Rem- Aurel. Vict. publicam triginta illi Reguli tyrannidem occiperent, Marcomanni, de C�jar. l. 7. Eutrop. l.9 Guadi, cæterique Germani, ſeptemtrionalesque populi hac rerum Eumen in Romanaruim perturbatione ad labefactandes, aut plane concidendas Paneg. Const. Romani Imperii vires commode, temporeque uſi, omni parte bellum intulerunt. Alemanni enim vaſtatis Galliis irruperunt in Italiam, Græ- cia, Laz. l. 9. de migrat. Gent. Peſſina in Marte Morav. Jul. Capit. in Maximino c. 12.
Strana 111
HAYECIANORUM. 11I- cia, Macedonia, Pontus , Aſia vaſtata per Gothos, Pannonia per Sar- matas, Guadosque; Rhetia , & Noricum per Marcomannos, Verum his malis ac prope ruituræ Romanorum-Reipublicæ magno animo obviam proceſſit Claudius Imperator, qui primum Gothorum tercenta & amplius millia delevit, mox arma convertit in Quados, cum quibus ancipiti quidem pugna dimicavit, ſed cum iidem nocte præ- lium ſubſequa deſerta arena Danubium tranſirent , legatosque ad pa- cem impetrandam mitterent, abunde Victorem Claudium teſtabantur. Denique adverſus aciem Alemannorum dimicans , haud procul a lacu Benaco tantam fudit multitudinem, ut ægre pars media hoſtium fugam capeſſeret. Jam igitur nihil ſibi reſtare quam Marcomannos arbitra- tus eſt , ſed inopina mors Smirnæ glorioſum Imperatorem obruit. Interea Marcomanni jam uſque Mediolanum pervaſerant, om- niaque per vicinum agrum ſuſque deque verterant , quos cum Aure- lianus facta univerſi exercitus constipatione invadere meditaretur, cal- liditate Marcomannorum, qui ſe inter ſilvas occultabant , tanta, inquit Vopiſcus, clades accepta eſt: ut Romanum pene ſolveretur imperium. Cujus cladis fama cum Romam perveniſſet, ſumma trepidatione libri Sybillini inſpecti, luſtrata urbs, cantata carmina, amburbium celebratum, am- barvalia promiſſa. Marcomanni vero hac victoria nimium quantum inflati ſigna ſua in interiora inferebant, jamque in Umbriam perru- pere. Verum Aurelianus locis multum diviſos cecidit, vagantesque; ac primum juxta amnem Metaurum, rurſum ad fanum Fortunæ, deni- que in campis Ticinis egregie multavit. Bellum iſtud Marcomanni- cum nominat Vopiſcus. Circa annum Chriſti 277. Probus Valerium Flaccum adoleſcen- tem nobilem patrem Valeriani liberavit e Quadorum manu, in quorum poteſtatem reciderat, quare ei decreta corona civica. Tribus qua- tuorve annis poſterius Probus mira bellandi arte Marcomannos ultra Noricum, & Albim removit, Quados vero Sarmatasque Illyrico pro- truſit ſic, ut prope ſine bello cuncta reciperet. Nihilo quietiores ta- men hac partarum terrarum ereptione facti, nam audita Probi morte cum ſociis Sarmatis denuo Illyrico, Thraciæ , Italiæque minati ſunt. Quorum poſtea hoſtiles depopulationes Imperator Carus Probi ſucceſ- ſor cohibuit, cum circa annum 283. eorum ſedecim millia interfeciſ- ſet , & viginti diverſi ſexus millia cepiſſet. Diocletianus cum anno 284. ad imperii clavum admotus eſſet, neque penitus Marcomannorum, præcipue vero Quadorum motus Zoſym. I. 1. Sext. Aurel. Vict. in Epit. Flav. Vopiſc. in Aurel. Eutrop. l.9. Aurel. Vict. in Epit. c. 35. Flav. Vopiſc. in Aureliano. Idem in Probo. Sext. Aurel. Vict. in Epit. ſo-
HAYECIANORUM. 11I- cia, Macedonia, Pontus , Aſia vaſtata per Gothos, Pannonia per Sar- matas, Guadosque; Rhetia , & Noricum per Marcomannos, Verum his malis ac prope ruituræ Romanorum-Reipublicæ magno animo obviam proceſſit Claudius Imperator, qui primum Gothorum tercenta & amplius millia delevit, mox arma convertit in Quados, cum quibus ancipiti quidem pugna dimicavit, ſed cum iidem nocte præ- lium ſubſequa deſerta arena Danubium tranſirent , legatosque ad pa- cem impetrandam mitterent, abunde Victorem Claudium teſtabantur. Denique adverſus aciem Alemannorum dimicans , haud procul a lacu Benaco tantam fudit multitudinem, ut ægre pars media hoſtium fugam capeſſeret. Jam igitur nihil ſibi reſtare quam Marcomannos arbitra- tus eſt , ſed inopina mors Smirnæ glorioſum Imperatorem obruit. Interea Marcomanni jam uſque Mediolanum pervaſerant, om- niaque per vicinum agrum ſuſque deque verterant , quos cum Aure- lianus facta univerſi exercitus constipatione invadere meditaretur, cal- liditate Marcomannorum, qui ſe inter ſilvas occultabant , tanta, inquit Vopiſcus, clades accepta eſt: ut Romanum pene ſolveretur imperium. Cujus cladis fama cum Romam perveniſſet, ſumma trepidatione libri Sybillini inſpecti, luſtrata urbs, cantata carmina, amburbium celebratum, am- barvalia promiſſa. Marcomanni vero hac victoria nimium quantum inflati ſigna ſua in interiora inferebant, jamque in Umbriam perru- pere. Verum Aurelianus locis multum diviſos cecidit, vagantesque; ac primum juxta amnem Metaurum, rurſum ad fanum Fortunæ, deni- que in campis Ticinis egregie multavit. Bellum iſtud Marcomanni- cum nominat Vopiſcus. Circa annum Chriſti 277. Probus Valerium Flaccum adoleſcen- tem nobilem patrem Valeriani liberavit e Quadorum manu, in quorum poteſtatem reciderat, quare ei decreta corona civica. Tribus qua- tuorve annis poſterius Probus mira bellandi arte Marcomannos ultra Noricum, & Albim removit, Quados vero Sarmatasque Illyrico pro- truſit ſic, ut prope ſine bello cuncta reciperet. Nihilo quietiores ta- men hac partarum terrarum ereptione facti, nam audita Probi morte cum ſociis Sarmatis denuo Illyrico, Thraciæ , Italiæque minati ſunt. Quorum poſtea hoſtiles depopulationes Imperator Carus Probi ſucceſ- ſor cohibuit, cum circa annum 283. eorum ſedecim millia interfeciſ- ſet , & viginti diverſi ſexus millia cepiſſet. Diocletianus cum anno 284. ad imperii clavum admotus eſſet, neque penitus Marcomannorum, præcipue vero Quadorum motus Zoſym. I. 1. Sext. Aurel. Vict. in Epit. Flav. Vopiſc. in Aurel. Eutrop. l.9. Aurel. Vict. in Epit. c. 35. Flav. Vopiſc. in Aureliano. Idem in Probo. Sext. Aurel. Vict. in Epit. ſo-
Strana 112
112 PRODROMUS ANNALIUM ſopiti eſſent, Carauſium natalibus hominem vilem, ſed rerum milita- rium non imperitum miſit ad compeſcendum. Qui cum poſtea in ſuſpicionem veniſſet perfidiæ, quaſi barbaros ære corruptus conſulto graſſari admitteret, juſſus est occidi, ſed prævertit is hanc in ſe latam ſententiam , purpuraque aſſumpta Britannías occupavit. Anno Chriſti 288. Diocletianus impatiens tot tamque repetita- rum vexationum a Marcomannis, Sarmatisque intentatarum, vires om- nes exercituum ſuorum collegit, unoque impetu oppreſſos tantum at- trivit , ut caput in longum tempus attollere non auderent , quibus ne tempus moramque ſua reparandi concederet, perpetuo milite inſtitit, preſſitque. Anno 299. Conſulibus Diocletiano & Maximiano rurſum maximo prælio obtriti ſunt. Anno 302. tertio cæſi & in triumphum ducti. A quo tempore, ut Euſebius memorat, plerumque Marcomanni ſub Alemannorum nomine latent. Nam cum Marcomanni, Quadique a triginta annis facile plerumque ſiniſtro Marte dimicarent , & multis cladibus debilitati vix pares eſſent tantæ , ſupparique Romanorum po- tentix ſuſtinendæ , univerſa Germanorum natio cumprimis Suevica gentis ſuæ caſum excidiumque merito præmetuens cauſam communem, uti jam poſt M. Aurelii Antonini cladem ſub Caracalla ceperat , fecit, exquifitosque viros omnes, qui armis ferendis idonei eſſent, ho- ſtibus objecit, quare Alle Manner, latino barbare Alemanni dicti ſunt, ſcilicet veluti totius Germaniæ viri ad defendendam patriam accincti, inque bellum parati. De quo non obſcure pervetuſtus hiſtoricus Aſi- nius Guadratus, ex quo hæc refert Agathias : Alemanni, fi Afinio Qua- drato fides Italo , & Germanicarum rerum exacto ſcriptori : convenæ ſunt va- riis e nationibus collecti , id ipſum apud cos fignificante vocabulo. Anno 351. Magnentius tyrannus e Gallia per Noricum , Marco- Edit. Cod. Theod. T. I. in mannorumque terras profectus victor, in Pannonia tandem cæſus eſt. Chronol. Anno Chriſti 358. Marcomanni in Pannoniam , & Mœſiam ſu- Eutrop. l. 10. periorem, Quadi Sarmatæque in Græciam irrumpentes a Conſtantino Ammian. II. & Juliano Cæſare ſuperantur. Sub his refert Ammianus Marcelli- Marcell. l. 16. nus Zizaim Quadorum Regalem, Arabarium Quadorum Transjugita- norum, Viduarium Quadorum Carpenſium Regulos, Agilimundum ſubregulum, qui omnes ab Imperatore veniam, & pacem impetrarunt, poſtquam gentis ſuæ ritu eductis mucronibus, quos pro Numinibus colebant , jurarunt , ſe in fide permanſuros. Porro his ipſis temporibus Marcomannos adhuc Bohemiam vici- niasque tenuiſſe , contra quam ſentiant nonnulli, luculentiſſimum ha- Aurel. Vict. in Valer. Diocl. Eutrop. l.9 Agath. de hello Goth. l. 1. Aurel. Vict in Caracalla. Idat.in faſtis ad An. 299. Euſebius in Chron. be-
112 PRODROMUS ANNALIUM ſopiti eſſent, Carauſium natalibus hominem vilem, ſed rerum milita- rium non imperitum miſit ad compeſcendum. Qui cum poſtea in ſuſpicionem veniſſet perfidiæ, quaſi barbaros ære corruptus conſulto graſſari admitteret, juſſus est occidi, ſed prævertit is hanc in ſe latam ſententiam , purpuraque aſſumpta Britannías occupavit. Anno Chriſti 288. Diocletianus impatiens tot tamque repetita- rum vexationum a Marcomannis, Sarmatisque intentatarum, vires om- nes exercituum ſuorum collegit, unoque impetu oppreſſos tantum at- trivit , ut caput in longum tempus attollere non auderent , quibus ne tempus moramque ſua reparandi concederet, perpetuo milite inſtitit, preſſitque. Anno 299. Conſulibus Diocletiano & Maximiano rurſum maximo prælio obtriti ſunt. Anno 302. tertio cæſi & in triumphum ducti. A quo tempore, ut Euſebius memorat, plerumque Marcomanni ſub Alemannorum nomine latent. Nam cum Marcomanni, Quadique a triginta annis facile plerumque ſiniſtro Marte dimicarent , & multis cladibus debilitati vix pares eſſent tantæ , ſupparique Romanorum po- tentix ſuſtinendæ , univerſa Germanorum natio cumprimis Suevica gentis ſuæ caſum excidiumque merito præmetuens cauſam communem, uti jam poſt M. Aurelii Antonini cladem ſub Caracalla ceperat , fecit, exquifitosque viros omnes, qui armis ferendis idonei eſſent, ho- ſtibus objecit, quare Alle Manner, latino barbare Alemanni dicti ſunt, ſcilicet veluti totius Germaniæ viri ad defendendam patriam accincti, inque bellum parati. De quo non obſcure pervetuſtus hiſtoricus Aſi- nius Guadratus, ex quo hæc refert Agathias : Alemanni, fi Afinio Qua- drato fides Italo , & Germanicarum rerum exacto ſcriptori : convenæ ſunt va- riis e nationibus collecti , id ipſum apud cos fignificante vocabulo. Anno 351. Magnentius tyrannus e Gallia per Noricum , Marco- Edit. Cod. Theod. T. I. in mannorumque terras profectus victor, in Pannonia tandem cæſus eſt. Chronol. Anno Chriſti 358. Marcomanni in Pannoniam , & Mœſiam ſu- Eutrop. l. 10. periorem, Quadi Sarmatæque in Græciam irrumpentes a Conſtantino Ammian. II. & Juliano Cæſare ſuperantur. Sub his refert Ammianus Marcelli- Marcell. l. 16. nus Zizaim Quadorum Regalem, Arabarium Quadorum Transjugita- norum, Viduarium Quadorum Carpenſium Regulos, Agilimundum ſubregulum, qui omnes ab Imperatore veniam, & pacem impetrarunt, poſtquam gentis ſuæ ritu eductis mucronibus, quos pro Numinibus colebant , jurarunt , ſe in fide permanſuros. Porro his ipſis temporibus Marcomannos adhuc Bohemiam vici- niasque tenuiſſe , contra quam ſentiant nonnulli, luculentiſſimum ha- Aurel. Vict. in Valer. Diocl. Eutrop. l.9 Agath. de hello Goth. l. 1. Aurel. Vict in Caracalla. Idat.in faſtis ad An. 299. Euſebius in Chron. be-
Strana 113
HAYECIANORUM. 113 bemus teſtimonium Jornandis, qui ait : Vandalos in Pannonia ſe per- Jornand. de miſſu Conſtantini demittentes ab ortu habuiſſe Gottos, ab occidente rebusGet. c.22. Marcomannos. Uno alterove anno poſterius Quadi in ſolum a Romanis occu- patum mittuntur a Saxonibus , ſed cum finitimi jam Franci, qui juſtam Cæſaris iram metuebant, eos tranſitu prohiberent, illi 40. navibus conſtructis Rheno prætervecti in Romani juris ſolum contenderunt, & adpulſis ad Bataviam navibus , quam diviſus Rhenus inſulam facit , Sa- liorum nationem , vi Saxonum in hanc inſulam ſuis e ſedibus rejectam expulerunt. Cæſar re cognita Quados viciſſim aggreſsus est, prius- que non deſiit, quam eos hic loci ad tantas anguſtias redegiſſet, ut ſe ſe cum Duce ſuo Cæſari dederent , quibus conſtitutis Cæſar Quado- rum partem legionibus ſuis adſcripſit. Hæc quidem Zoſymus : ſed ſuſpicor in voce Quadi ſeu mendum ſeu errorem ſubrepſiſſe. Nam Julianus ipſe belli hujus Dux & Imperator , ac Ammianus Marcellinus hos ſubactos populos non Quados ſed Chamavos olim neque Tacito neque Claudio Ptolemæo incognitos vocat , niſi forte Quadi binomi- nes fuerint , aut ſub ſignis Chamavorum militaverint. Anno 360. Ammianus memorat Alemannorum Reges: Chono- domarium, Veſtralpum, Urium, Urſicinum, Serapionem, Suoma- rium , & Hortarium omni robore militis collecto prope urbem Argen- toratum conſediſſe , & cum falſo rumore transfugæ cujusdam intelle- xiſſent Julianum imparem eſſe, ſuperbe per legatos pro imperio man- daviſſe Juliano, ut terris abſcederet. Prælium dein commiſſum eſſe, victoriamque diu stetiſſe ancipitem, dum denique Julianus Alemannos in fugam convertiſſet, Chonodomariumque principem inter Reges cepiſſet. Quo tanto in numero Regum populorumque vix quidem dubitare licet Marcomannos quoque noſtros fuiſſe. Anno 373. Valentinianus trans flumen Iſtrum in ipſis Quadorum terris præſidiaria caſtra ædificari præcipit, quo auſu accolæ Quadi ſuæ jura libertatis infringi æftimantes, legationibus urgebant molimen ſu- ſpendi, magis in furorem acti , cum intelligerent a Marcelliano Vale- riæ Duce Gabinium Regem ſuum ad convivium invitatum inter ipſas hoſpitales epulas nefarie trucidari juſſum , quare glomeratis ſociorum Marcomannorum, ceterarumque finitimarum gentium agminibus nil niſi vindictam ſpirabant, in provinciam Valeriæ primum effuſi duas legiones Mœſiam ac Pannoniam delevere , major eorum pars Panno- niam Mœſiamque vaſtavit , ac prope de Sirmio actum fuiſſet , niſi præ- das Julian. in epiſt. adAthen. Ammianus Marcell. l. 17. Ammianus Marcell. l.29, Idem l. 16. Zoſym. l. 3.
HAYECIANORUM. 113 bemus teſtimonium Jornandis, qui ait : Vandalos in Pannonia ſe per- Jornand. de miſſu Conſtantini demittentes ab ortu habuiſſe Gottos, ab occidente rebusGet. c.22. Marcomannos. Uno alterove anno poſterius Quadi in ſolum a Romanis occu- patum mittuntur a Saxonibus , ſed cum finitimi jam Franci, qui juſtam Cæſaris iram metuebant, eos tranſitu prohiberent, illi 40. navibus conſtructis Rheno prætervecti in Romani juris ſolum contenderunt, & adpulſis ad Bataviam navibus , quam diviſus Rhenus inſulam facit , Sa- liorum nationem , vi Saxonum in hanc inſulam ſuis e ſedibus rejectam expulerunt. Cæſar re cognita Quados viciſſim aggreſsus est, prius- que non deſiit, quam eos hic loci ad tantas anguſtias redegiſſet, ut ſe ſe cum Duce ſuo Cæſari dederent , quibus conſtitutis Cæſar Quado- rum partem legionibus ſuis adſcripſit. Hæc quidem Zoſymus : ſed ſuſpicor in voce Quadi ſeu mendum ſeu errorem ſubrepſiſſe. Nam Julianus ipſe belli hujus Dux & Imperator , ac Ammianus Marcellinus hos ſubactos populos non Quados ſed Chamavos olim neque Tacito neque Claudio Ptolemæo incognitos vocat , niſi forte Quadi binomi- nes fuerint , aut ſub ſignis Chamavorum militaverint. Anno 360. Ammianus memorat Alemannorum Reges: Chono- domarium, Veſtralpum, Urium, Urſicinum, Serapionem, Suoma- rium , & Hortarium omni robore militis collecto prope urbem Argen- toratum conſediſſe , & cum falſo rumore transfugæ cujusdam intelle- xiſſent Julianum imparem eſſe, ſuperbe per legatos pro imperio man- daviſſe Juliano, ut terris abſcederet. Prælium dein commiſſum eſſe, victoriamque diu stetiſſe ancipitem, dum denique Julianus Alemannos in fugam convertiſſet, Chonodomariumque principem inter Reges cepiſſet. Quo tanto in numero Regum populorumque vix quidem dubitare licet Marcomannos quoque noſtros fuiſſe. Anno 373. Valentinianus trans flumen Iſtrum in ipſis Quadorum terris præſidiaria caſtra ædificari præcipit, quo auſu accolæ Quadi ſuæ jura libertatis infringi æftimantes, legationibus urgebant molimen ſu- ſpendi, magis in furorem acti , cum intelligerent a Marcelliano Vale- riæ Duce Gabinium Regem ſuum ad convivium invitatum inter ipſas hoſpitales epulas nefarie trucidari juſſum , quare glomeratis ſociorum Marcomannorum, ceterarumque finitimarum gentium agminibus nil niſi vindictam ſpirabant, in provinciam Valeriæ primum effuſi duas legiones Mœſiam ac Pannoniam delevere , major eorum pars Panno- niam Mœſiamque vaſtavit , ac prope de Sirmio actum fuiſſet , niſi præ- das Julian. in epiſt. adAthen. Ammianus Marcell. l. 17. Ammianus Marcell. l.29, Idem l. 16. Zoſym. l. 3.
Strana 114
114 PRODROMUS ANNALIUM Achill.Pirm. Gaſſar in An- nal. Auguſth. Paulinus in vita S.Ambro. adS. Auguſtin. ſiripta. Amm. Mare. I.29. & 30. Aurel. Vict. in Epit. Oroſius in Hormizda. das magis quam urbium obſidiones hoſtis intendiſſet. Accidiſſet pene etiam eodem tempore ut deducenda in Gallias Gratiano ſponſa Con- ſtantii Auguſti filia inter prandendum in Quadorum manus perveniſ- ſet, niſi eam Meſſala carpento impoſitam propere ſubduxiſſet. His denique ipſis Marcomannorum , Quadorumque tumultibus Carnun- tum , nobiliſſima illa nominatiſſimaque Romanorum in finibus Quado- rum colonia, in cineres redactum, municipiumque exſtinctum eſt. De his temporum calamitatibus ita ſcribit Ammianus Marcellinus: Exitia- bile Romano imperio conſilium ſub Valente & Gratiano erupit , recepta cis Da- nubium innumerabili barbararum gentium multitudine a Marcomannis, Qua- disque longiſſimo terrarum tractu ad pontum uſque, cujus numerum compre- hendere illi ipſi, qui tranſuexerunt , ſæpius conati, nunquam potuere. Hi bello fortem & utilem operam inter auxilia ſunt polliciti , ſed brevi in Romanorum perniciem vertit. Scilicet eodem plane tempore contigit, quod innu- mera Sarmaticarum ſeu Slavicarum, Scythicarumque gentium, ac præ- ſertim Hunnorum multitudo ſedibus ſuis effuſa terras novas , ſpoliaque finitimorum quærere occeperit , quæ cum initio ſimularet ſe ſe Roma- norum partes tueri , facile fuit Valentiniano Marcomannos, Guados, cæterosque Suevicos populos reprimere, & a limitibus Romanis felici- ter depellere. Valentinianus itaque rurſum Carnunto, ceterisque Pan- Ammianus Marcell. l. 30. noniæ terris potitus , ut contra omnes Quadorum motus præſto eſſet tres menſes æſtivos continuos apud Carnuntum tum ſquallens, & de- ſertum ingentem vim militis anno 375. cogebat, quod cum Guadi cognoſcerent pacem deprecatum venerunt, præſidiaria tamen caſtra omnia trans Iſtrum a Romanis poſita dirui poſtulantes. Quod poſtu- latum cum Valentiniano perquam arrogans videretur , iracundia tam vehementi abreptus eſt, ut vena ei rumperetur, impetusque fanguinis prius vocem , mox vitam auferret. Anno Chriſti 396. Fritigil Marcomannorum Regina (cujus ma- ritum Roſimundum Suevorum per Marcomanniam ſeu Bohemiam Re- gem vocat Pirminius Gaſſarus) ex quodam Clerico ex Italia veniente mira de S. Ambroſii virtutibus, doctrina, fideique Zelo audiens ad eum literas cum muneribus miſit, poſtulans ab eo ſacris Chriſtianis initiari , cui S. Ambroſius fuſa in modum Cathechiſmi epiſtola reſpon- dit ; at quæ temporum injuriis amiſſa eſt. Fritigil tanto magis ſancti Antiſtitis videndi deſiderio accenſa Mediolanum iter inſtituit , quo ap- pulſa S. Ambroſium jam mortuum invenit, nec tamen ſanctiſſimam ſu- ſcipiendi Baptiſmi voluntatem projecit, ac paulo poſt, ut nonnulli, quam-
114 PRODROMUS ANNALIUM Achill.Pirm. Gaſſar in An- nal. Auguſth. Paulinus in vita S.Ambro. adS. Auguſtin. ſiripta. Amm. Mare. I.29. & 30. Aurel. Vict. in Epit. Oroſius in Hormizda. das magis quam urbium obſidiones hoſtis intendiſſet. Accidiſſet pene etiam eodem tempore ut deducenda in Gallias Gratiano ſponſa Con- ſtantii Auguſti filia inter prandendum in Quadorum manus perveniſ- ſet, niſi eam Meſſala carpento impoſitam propere ſubduxiſſet. His denique ipſis Marcomannorum , Quadorumque tumultibus Carnun- tum , nobiliſſima illa nominatiſſimaque Romanorum in finibus Quado- rum colonia, in cineres redactum, municipiumque exſtinctum eſt. De his temporum calamitatibus ita ſcribit Ammianus Marcellinus: Exitia- bile Romano imperio conſilium ſub Valente & Gratiano erupit , recepta cis Da- nubium innumerabili barbararum gentium multitudine a Marcomannis, Qua- disque longiſſimo terrarum tractu ad pontum uſque, cujus numerum compre- hendere illi ipſi, qui tranſuexerunt , ſæpius conati, nunquam potuere. Hi bello fortem & utilem operam inter auxilia ſunt polliciti , ſed brevi in Romanorum perniciem vertit. Scilicet eodem plane tempore contigit, quod innu- mera Sarmaticarum ſeu Slavicarum, Scythicarumque gentium, ac præ- ſertim Hunnorum multitudo ſedibus ſuis effuſa terras novas , ſpoliaque finitimorum quærere occeperit , quæ cum initio ſimularet ſe ſe Roma- norum partes tueri , facile fuit Valentiniano Marcomannos, Guados, cæterosque Suevicos populos reprimere, & a limitibus Romanis felici- ter depellere. Valentinianus itaque rurſum Carnunto, ceterisque Pan- Ammianus Marcell. l. 30. noniæ terris potitus , ut contra omnes Quadorum motus præſto eſſet tres menſes æſtivos continuos apud Carnuntum tum ſquallens, & de- ſertum ingentem vim militis anno 375. cogebat, quod cum Guadi cognoſcerent pacem deprecatum venerunt, præſidiaria tamen caſtra omnia trans Iſtrum a Romanis poſita dirui poſtulantes. Quod poſtu- latum cum Valentiniano perquam arrogans videretur , iracundia tam vehementi abreptus eſt, ut vena ei rumperetur, impetusque fanguinis prius vocem , mox vitam auferret. Anno Chriſti 396. Fritigil Marcomannorum Regina (cujus ma- ritum Roſimundum Suevorum per Marcomanniam ſeu Bohemiam Re- gem vocat Pirminius Gaſſarus) ex quodam Clerico ex Italia veniente mira de S. Ambroſii virtutibus, doctrina, fideique Zelo audiens ad eum literas cum muneribus miſit, poſtulans ab eo ſacris Chriſtianis initiari , cui S. Ambroſius fuſa in modum Cathechiſmi epiſtola reſpon- dit ; at quæ temporum injuriis amiſſa eſt. Fritigil tanto magis ſancti Antiſtitis videndi deſiderio accenſa Mediolanum iter inſtituit , quo ap- pulſa S. Ambroſium jam mortuum invenit, nec tamen ſanctiſſimam ſu- ſcipiendi Baptiſmi voluntatem projecit, ac paulo poſt, ut nonnulli, quam-
Strana 115
HAYECIANORUM. 115 quamvis fine veteri auctoritate memorant, ipſum maritum, magnam- que populi ſui partem Chriſto lucrifecit ; nam Paulinus ſolum memo- rat Fritigildem perſuaſiſſe marito ſuo ex S. Ambroſii conſilio, ut ſe populumque Romanis traderet. Quod quidem poſterius factum fuiſſe vix Notitia im- dubitari licet. Nam ab eo tempore leguntur Marcomanni ſtipendia perii occid. p.2. meruiſſe inter Romanos pedites, equitesque. Pedites in juniores, ſe- Oroſius l. 7. nioresque diviſi poſtea Honorii Imperatoris appellatione nobilitati Ho-t. ro. noriani Marcomanni cognominati ſunt. Hoc eodem tempore, aut paulo ante exiſtimat Velſerus Marco- Velſer-rer, mannorum regnum fuiſſe diviſum, ſuſpicaturque Fritigildem eorum Boic. l. 1. Marcomannorum reginam fuiſſe, qui Illyricum, Pannoniam, & No- ricum incoluerant , ſuſpicionemque ſuam eo fulcit , quod ſæculo hoc jam magna Evangelii lux populis Noricum tenentibus affulſerit, quod etiam Chytræus & Raderus tradunt. Illorum vero Marcomannorum, qui hodiernam Boemiam, Moraviam, Sileſiam , Poloniæque magnæ partem tunc tenuerint, exiſtimat idem Velſerus Regem fuiſſe Ermanri- cum , ſeu Hermanricum, & Emericum , qui plerumque Suevorum re- gis nomine notus est, quique poſtea in Hiſpanias tranſiens ibidem Suevorum Regnum condidit. De Emerico quidem repugnare tantopere non auſim eum Marcomannorum fimul regem fuiſſe , cum id pluri- morum præclariſſimorum hiſtoricorum tueantur ſententiæ, verum Mar- comannorum gentem eo ipſo tempore, cum illorum Respublica ma- xime laborabat, fuiſſe diviſam , duplexque regnum excitaſſe , minime veroſimile mihi videtur, neque etiam illud ostendi poteſt, Panno- niam, & Illyricum ſtabili pede a Marcomannis tenta fuiſſe, uti enim ex ante relatis videre licuit, toties repreſfi ſunt, quoties regiones has attentarunt occupare. Collocati quidem fuere ab ipſis Romanis clien- tes Marobodui , & Vannii in Pannonia, ibidemque ab ipfis nova exci- tata colonia, ut ſub Vannio meminimus, ſed hæc colonia ſeu ſucceſſum ſeu durabilitatem non habuit , nam perpetuo ab hiſtoricis Romanis li- mes inter Quados, Marcomannos, Romanosque refertur Danubius, imo trans quem in ipſis Marcomannorum Guadorumque finibus Qui- rites præfidia , & caſtra habuerint. Guod ad lucem Evangelii attinet, neſcio an illa magis ad Fritigildem, quam milites Romanos, quorum tum jam magna pars Chriſtianorum fuit, referri debeat, nam Eugip- pius luculenter indicat, hanc ex Italia per præſidia Romana fuiſſe ap- portatam, ac poſtea rurſum prope exſpiraſſe, cum hæc ad ripas Danu- bii interiiſſent, Chytraus in Proem. Metro. Raderus in Bavar-ſancta. Eugipp. in vita S. Severin. P 2 Illud
HAYECIANORUM. 115 quamvis fine veteri auctoritate memorant, ipſum maritum, magnam- que populi ſui partem Chriſto lucrifecit ; nam Paulinus ſolum memo- rat Fritigildem perſuaſiſſe marito ſuo ex S. Ambroſii conſilio, ut ſe populumque Romanis traderet. Quod quidem poſterius factum fuiſſe vix Notitia im- dubitari licet. Nam ab eo tempore leguntur Marcomanni ſtipendia perii occid. p.2. meruiſſe inter Romanos pedites, equitesque. Pedites in juniores, ſe- Oroſius l. 7. nioresque diviſi poſtea Honorii Imperatoris appellatione nobilitati Ho-t. ro. noriani Marcomanni cognominati ſunt. Hoc eodem tempore, aut paulo ante exiſtimat Velſerus Marco- Velſer-rer, mannorum regnum fuiſſe diviſum, ſuſpicaturque Fritigildem eorum Boic. l. 1. Marcomannorum reginam fuiſſe, qui Illyricum, Pannoniam, & No- ricum incoluerant , ſuſpicionemque ſuam eo fulcit , quod ſæculo hoc jam magna Evangelii lux populis Noricum tenentibus affulſerit, quod etiam Chytræus & Raderus tradunt. Illorum vero Marcomannorum, qui hodiernam Boemiam, Moraviam, Sileſiam , Poloniæque magnæ partem tunc tenuerint, exiſtimat idem Velſerus Regem fuiſſe Ermanri- cum , ſeu Hermanricum, & Emericum , qui plerumque Suevorum re- gis nomine notus est, quique poſtea in Hiſpanias tranſiens ibidem Suevorum Regnum condidit. De Emerico quidem repugnare tantopere non auſim eum Marcomannorum fimul regem fuiſſe , cum id pluri- morum præclariſſimorum hiſtoricorum tueantur ſententiæ, verum Mar- comannorum gentem eo ipſo tempore, cum illorum Respublica ma- xime laborabat, fuiſſe diviſam , duplexque regnum excitaſſe , minime veroſimile mihi videtur, neque etiam illud ostendi poteſt, Panno- niam, & Illyricum ſtabili pede a Marcomannis tenta fuiſſe, uti enim ex ante relatis videre licuit, toties repreſfi ſunt, quoties regiones has attentarunt occupare. Collocati quidem fuere ab ipſis Romanis clien- tes Marobodui , & Vannii in Pannonia, ibidemque ab ipfis nova exci- tata colonia, ut ſub Vannio meminimus, ſed hæc colonia ſeu ſucceſſum ſeu durabilitatem non habuit , nam perpetuo ab hiſtoricis Romanis li- mes inter Quados, Marcomannos, Romanosque refertur Danubius, imo trans quem in ipſis Marcomannorum Guadorumque finibus Qui- rites præfidia , & caſtra habuerint. Guod ad lucem Evangelii attinet, neſcio an illa magis ad Fritigildem, quam milites Romanos, quorum tum jam magna pars Chriſtianorum fuit, referri debeat, nam Eugip- pius luculenter indicat, hanc ex Italia per præſidia Romana fuiſſe ap- portatam, ac poſtea rurſum prope exſpiraſſe, cum hæc ad ripas Danu- bii interiiſſent, Chytraus in Proem. Metro. Raderus in Bavar-ſancta. Eugipp. in vita S. Severin. P 2 Illud
Strana 116
116 tiones mox juſtis pugnis , mutuiſque cædibus agris , ſe prædiis- que exigebant. ( o0 ) PRODROMUS ANNALIUM Jam Illud certum eſt Marcomannorum Quadorumque terras eo tem- pore ab arctois gentibus multum fuiſſe turbatas , ſeu plane jam expul- ſis illis occupatas , de quibus ita Ammianus Marcellinus : Novos , majo- resque ſolitis caſus verſant gentes arctoæ per omne quid quid ad Pontum a Mar- comannis prætenditur & Quadis: Multitudo barbararum abditarum nationum vi ſubita ſedibus pulſa circa flumen Iſtrum vagatur. Et S. Hieronymus: Viginti & amplius anni ſunt quod inter Constantinopolim & alpes Julias quoti- die Romanus ſanguis funditur. Scythiam, Thraciam, Macedoniam, Darda- niam, Daciam, Theſſaliam, Achajam, Epiros, Dalmatiam, cunctasque Pan- nonias Gothus, Sarmata, Quadus, Alanus, Hunni, Vandali, Alemanni va- ſtant, trahunt, rapiunt. (uo divi Hieronymi teſtimonio inter gentes, quæ Romanas terras vexavere, cum non referantur Marcomanni, clare eruitur Fritigildis maritum ſe ſe Romanis tradidiſſe , Marcomannosque ſocios Romanorum fuiſſe. Guæ res ipſis poſtea tam male vertit , ut ab Attila in Germaniam ſe ſe infinita multitudine immittente exſcinde- rentur, eorumque nomen penitus deleretur. De quo poſtea locu- pletius agemus , cum de Slavis has in terras immigrantibus nobis ſer- mo erit. (oo ) Hæc de Slavorum origine potiſſimum ex Merignola, & Pulkava Hagecius deſumpſit. Sed minus probatur hæc tam alte petita origo criticis. Nam hanc Japheti, Heliſæque propaginem, unde gentes tot originem ſuam trahere gloriantur, tanquam incertam , me- riſque conjecturis, imo fabulis nixam jam pridem vetuſtiſſimi ſcripto- res Joſephus , Euſebius , & Lactantius damnarunt. Non ſecus ſentit Joſeph. l. 1. contra Appion hiſtoriæ patriæ nominatiſſimus ſcriptor Dubravius:* Quid fabuloſius, quam Euſeb. de temp. originem referre velle ad diviſionem , confuſionemque linguarum? ſed acerbius primæ Olymp & magis ſatyrice iſta Æneas Silvius : Nondum ego quempiam legi authorem, Lactant. l. 1. divin, inſtit. cui fides adhibenda ſit, qui tam alte gentis ſuæ initium reddiderit. Et infra: Dubrav. hiſt. Vana laus, & ridenda, quodſi Bohemos imitari qui velint, nobilitatem generis ex Bojem. l. 1. ipſa vetuſtate qu�rentes, non jam ex turri Babylonica ſed ex arca Noe, atque ex ipſa Æneas Silv. deliciarum paradiſo , primisque parentibus , & ab utero Evæ, unde omnes egreſſi biſt. Boh.c. 2. ſacile ſibi principia vendicabunt. Guem cavillum ægerrime ferens Balbi- Balb. Dec. 1. l. 2. c. 4. nus vetuſtatum patriarum vindex nonunquam juſto religioſior, in hunc locum Silvii ita animadvertit ; Ego quid rideri poſſit , non video , di- Ammianus Marcell. l. 31. S. Hieron. epiſt. ad Ager- ruchiam. Merignola? in hiſt. Boh. Mſ. Pulkava in Chron. Boh. Mſ. cere
116 tiones mox juſtis pugnis , mutuiſque cædibus agris , ſe prædiis- que exigebant. ( o0 ) PRODROMUS ANNALIUM Jam Illud certum eſt Marcomannorum Quadorumque terras eo tem- pore ab arctois gentibus multum fuiſſe turbatas , ſeu plane jam expul- ſis illis occupatas , de quibus ita Ammianus Marcellinus : Novos , majo- resque ſolitis caſus verſant gentes arctoæ per omne quid quid ad Pontum a Mar- comannis prætenditur & Quadis: Multitudo barbararum abditarum nationum vi ſubita ſedibus pulſa circa flumen Iſtrum vagatur. Et S. Hieronymus: Viginti & amplius anni ſunt quod inter Constantinopolim & alpes Julias quoti- die Romanus ſanguis funditur. Scythiam, Thraciam, Macedoniam, Darda- niam, Daciam, Theſſaliam, Achajam, Epiros, Dalmatiam, cunctasque Pan- nonias Gothus, Sarmata, Quadus, Alanus, Hunni, Vandali, Alemanni va- ſtant, trahunt, rapiunt. (uo divi Hieronymi teſtimonio inter gentes, quæ Romanas terras vexavere, cum non referantur Marcomanni, clare eruitur Fritigildis maritum ſe ſe Romanis tradidiſſe , Marcomannosque ſocios Romanorum fuiſſe. Guæ res ipſis poſtea tam male vertit , ut ab Attila in Germaniam ſe ſe infinita multitudine immittente exſcinde- rentur, eorumque nomen penitus deleretur. De quo poſtea locu- pletius agemus , cum de Slavis has in terras immigrantibus nobis ſer- mo erit. (oo ) Hæc de Slavorum origine potiſſimum ex Merignola, & Pulkava Hagecius deſumpſit. Sed minus probatur hæc tam alte petita origo criticis. Nam hanc Japheti, Heliſæque propaginem, unde gentes tot originem ſuam trahere gloriantur, tanquam incertam , me- riſque conjecturis, imo fabulis nixam jam pridem vetuſtiſſimi ſcripto- res Joſephus , Euſebius , & Lactantius damnarunt. Non ſecus ſentit Joſeph. l. 1. contra Appion hiſtoriæ patriæ nominatiſſimus ſcriptor Dubravius:* Quid fabuloſius, quam Euſeb. de temp. originem referre velle ad diviſionem , confuſionemque linguarum? ſed acerbius primæ Olymp & magis ſatyrice iſta Æneas Silvius : Nondum ego quempiam legi authorem, Lactant. l. 1. divin, inſtit. cui fides adhibenda ſit, qui tam alte gentis ſuæ initium reddiderit. Et infra: Dubrav. hiſt. Vana laus, & ridenda, quodſi Bohemos imitari qui velint, nobilitatem generis ex Bojem. l. 1. ipſa vetuſtate qu�rentes, non jam ex turri Babylonica ſed ex arca Noe, atque ex ipſa Æneas Silv. deliciarum paradiſo , primisque parentibus , & ab utero Evæ, unde omnes egreſſi biſt. Boh.c. 2. ſacile ſibi principia vendicabunt. Guem cavillum ægerrime ferens Balbi- Balb. Dec. 1. l. 2. c. 4. nus vetuſtatum patriarum vindex nonunquam juſto religioſior, in hunc locum Silvii ita animadvertit ; Ego quid rideri poſſit , non video , di- Ammianus Marcell. l. 31. S. Hieron. epiſt. ad Ager- ruchiam. Merignola? in hiſt. Boh. Mſ. Pulkava in Chron. Boh. Mſ. cere
Strana 117
HAYECIANORUM. 117 cere voluerunt majores noſtri linguam ſuam, qua maxima ſeptemtrionalis Euro- pæ , nonnulla etiam Aſiæ pars hodieque utitur, uti e Vaticana Bibliotheca liber Romæ editus demonſtrat, primigeniam eſſe, atque inter duas illas & ſeptuagin- ta orbis univerſi linguas cenſeri. Sed maxime hac in re ridendum ſe propinavit Kranzius: qui Silvium imitaturus Bojemos tam alte originem ſuam repetentes ſuper- cilioſe deridiculo habet , mox ſui immemor ipſe Germanorum, quo- rum partem Vandalos ſuos, ipſosque Boemos facit , multo altius ori- ginem ab ipſo Noe , & diluvio deducit ; reputans ſe ſe hanc ad rem authore niti antiquiſſimo, certiſſimoque Beroſo Babylonico Sacerdote Chaldaicæ gentis tempore Alexandri Magni vivente, cum tamen hi- ſtoria hæc Babylonica ſeu Chaldaica Beroſi pridem inter ſpurios, ſup- poſititiosque ſœtus a criticis rejecta ſit, utpote quam Annius Viterbien- ſis non ſecus ac alia Manethonis, Megaſthenis, Archilochi &c. pri- dem deperdita opera cerebro ſuo effinxerit, atque veluti a ſe, & ſæ- culo ſuo primum inventa orbi litterario obtrudere conatus fit. Guan- quam Annium purget Graveſonius , deceptumque contendat , quod necdum ea xtate viguerit Critices diſciplinæ ſtudium ad genuina ſcrip- torum opera a ſpuriis & adulterinis ſecernenda omnino neceſſarium. Sed locus jam eſt, ut quandoquidem hæc longius petita Slavo- rum origo nullo hiſtoriæ, fidei veritatisque fulcro ſubſidet, aliam ve- roſimiliorem, certiorem, poſteriorumque temporum Slavicæ gentis originem inquiramus , proferamusque. Et quidem Slavos Sarmaticam esse gentem, & olim e Sarmatia, Claud. Ptol. quarum altera Europea, altera Afiatica erat, egreſsam, omnium vete-l. 3. c. 7. & 1. 5.c.9. rum, hodiernorumque ſi pauciſſimos ex cipias hiftoricorum, Geogra- phorumque authoritate ſententia roboratiſſima est. Jornandes, Pro- copius , Paulus Diaconus , totque alii Græci ſcriptores inter Byzanti- nos relati, qui primi Slavorum nomen protulerunt, ubique Slavicum nomen cum Sarmatico confundunt, taceo Jazyges, quos multo vetu- ſtiores ſcriptores Tacitus , Plinius , Sextus Aurelius Victor , Ammia- nus Marcellinus, ut a Germanis diſtinguerent , ſemper Sarmatas vo- cant ; atque ne in citandis authoribus longior ſim, idem fecere poſte- riores Suidas, Adamus Bremenſis, Helmoldus, ex istorum denique ſententia omnes prope Boemici, Polonici, Moravici, Sileſii, Saxonici, Brandenburgici, Pruſſici, Meklenburgicique ſcriptores, qui promiſcue Slavicum , & Sarmaticum nomen adhibent , Slavicum jam, jam Sarmaticum regnum appellant, e palude Mæotydis, veniſſe affir- P 3 mant, Varer. Lu- ſitan in cenſu- ra. Jul.Scalig. in Chron. Eu- ſeb. Labb. T. I. ſcript. Eccleſ. Graveſon. Hiſt. P. II. T VI. colloq.5. Kranzius Vandalia l. 1.
HAYECIANORUM. 117 cere voluerunt majores noſtri linguam ſuam, qua maxima ſeptemtrionalis Euro- pæ , nonnulla etiam Aſiæ pars hodieque utitur, uti e Vaticana Bibliotheca liber Romæ editus demonſtrat, primigeniam eſſe, atque inter duas illas & ſeptuagin- ta orbis univerſi linguas cenſeri. Sed maxime hac in re ridendum ſe propinavit Kranzius: qui Silvium imitaturus Bojemos tam alte originem ſuam repetentes ſuper- cilioſe deridiculo habet , mox ſui immemor ipſe Germanorum, quo- rum partem Vandalos ſuos, ipſosque Boemos facit , multo altius ori- ginem ab ipſo Noe , & diluvio deducit ; reputans ſe ſe hanc ad rem authore niti antiquiſſimo, certiſſimoque Beroſo Babylonico Sacerdote Chaldaicæ gentis tempore Alexandri Magni vivente, cum tamen hi- ſtoria hæc Babylonica ſeu Chaldaica Beroſi pridem inter ſpurios, ſup- poſititiosque ſœtus a criticis rejecta ſit, utpote quam Annius Viterbien- ſis non ſecus ac alia Manethonis, Megaſthenis, Archilochi &c. pri- dem deperdita opera cerebro ſuo effinxerit, atque veluti a ſe, & ſæ- culo ſuo primum inventa orbi litterario obtrudere conatus fit. Guan- quam Annium purget Graveſonius , deceptumque contendat , quod necdum ea xtate viguerit Critices diſciplinæ ſtudium ad genuina ſcrip- torum opera a ſpuriis & adulterinis ſecernenda omnino neceſſarium. Sed locus jam eſt, ut quandoquidem hæc longius petita Slavo- rum origo nullo hiſtoriæ, fidei veritatisque fulcro ſubſidet, aliam ve- roſimiliorem, certiorem, poſteriorumque temporum Slavicæ gentis originem inquiramus , proferamusque. Et quidem Slavos Sarmaticam esse gentem, & olim e Sarmatia, Claud. Ptol. quarum altera Europea, altera Afiatica erat, egreſsam, omnium vete-l. 3. c. 7. & 1. 5.c.9. rum, hodiernorumque ſi pauciſſimos ex cipias hiftoricorum, Geogra- phorumque authoritate ſententia roboratiſſima est. Jornandes, Pro- copius , Paulus Diaconus , totque alii Græci ſcriptores inter Byzanti- nos relati, qui primi Slavorum nomen protulerunt, ubique Slavicum nomen cum Sarmatico confundunt, taceo Jazyges, quos multo vetu- ſtiores ſcriptores Tacitus , Plinius , Sextus Aurelius Victor , Ammia- nus Marcellinus, ut a Germanis diſtinguerent , ſemper Sarmatas vo- cant ; atque ne in citandis authoribus longior ſim, idem fecere poſte- riores Suidas, Adamus Bremenſis, Helmoldus, ex istorum denique ſententia omnes prope Boemici, Polonici, Moravici, Sileſii, Saxonici, Brandenburgici, Pruſſici, Meklenburgicique ſcriptores, qui promiſcue Slavicum , & Sarmaticum nomen adhibent , Slavicum jam, jam Sarmaticum regnum appellant, e palude Mæotydis, veniſſe affir- P 3 mant, Varer. Lu- ſitan in cenſu- ra. Jul.Scalig. in Chron. Eu- ſeb. Labb. T. I. ſcript. Eccleſ. Graveſon. Hiſt. P. II. T VI. colloq.5. Kranzius Vandalia l. 1.
Strana 118
113 PRODROMUS ANNALIUM mant, communem Slavorum patriam Sarmatiam fuiſſe dictitant , deni- que ſub Sarmatarum nomine plerumque omnes Slavicas nationes late- re. Iſtud lecturo præſertim Paulum Diaconum plenius cognoſcere in proclivi crit, reperiet enim poſterioribus libris de geſtis Longobar- dorum multas gentes, terraſque Slavicas, & Slavinas appellari, quas prius in Epitome rerum Romanarum , ſeu continuatione Eutropii in- ter Sarmaticas recenſuit. Sed permirum cuique videri debet, quare authores iſti nuſpiam locum prodant , quo in veteri Sarmatia proprie ſederint , quos popu- los ſibi finitimos habuerint, ſub quarum gentium peculiari nomine latuerint, aut quo pacto nomen hoc novum Slavorum invenerint. Gene- ratim quidem univerſimque Sarmatiam utram ue & paludem Mæo- tydis tanquam Slavorum patrias, primasque ſedes indigitant, at quis un- quam in veteri Geographo, hiſtoricove his locis Slavum ſeu Slavinum populum, aut nomen simile deprehendit? quis vero etiam ignorat non omnes penitus in Sarmatia conſidentes populos Slavicos fuiſſe, immixti enim etiam erant Scythæ, Germanique. Diligentiſſime Strabo, Tacitus, Vellejus Paterculus, Claudius Ptolomæus, Pomponius Mela, Diodorus Siculus , Dio Caſſius , Ammianus Marcellinus , aliique ſæculi adhuc quarti, & quinti Scriptores Sarmaticarum gentium plurima, di- verſiſſimaque nomina prodiderunt, in quorum tamen numero nullibi Slavos, aut vocem litteris affinem est reperire. Miratus ſum magno- pere cum incidiſſem in Sebastianum Frank, qui ex Epitome Græca Strabonis nomen Sclavorum refert , atque Straboni jam uſitatum fuiſſe, autumat, quod fragmentum hic inferere libeat: Ni Oéwaoœy H'wetgov, nO ENNáдa XśòoV, xcà IIsNowóvvnGov, naà Maxzòovi&v ExóJai, EuNuBoi vśucvrai. Id eſt nunc vero Scythæ, Slavi totam Epirum, & fere Græciam, & Peloponneſum , & Macedoniam poſſident. At cum conſtet exemplaria Strabonis Slavorum commemoratione ubique abstinuiſſe, valde optan- dum erat , ut Frankius nobis indicaſſet, cujus antiquitatis ſit hæc Epi- tome. Certe Prudentius qui carmine plerasque gentes in everſionem Prudent. ad Symmach.lib. Romani Imperii armatas complexus eft, & S. Hieronymus, qui viven- Poſteriore. do ipſum initium Hunnici Regni attigit, mortuus enim est anno 422. S. Hieron. in epiſtolis. magno dolore plerasque gentes commemorat, a quibus tum Romanorum, Sidon. Appo- Græcorumque provinciæ lacerabantur , Sidonius denique Apollinaris linar. carm. 7. carmine itidem omnes Attilæ ſocios, Arctoosque populos deſcripſit, nemo tamen horum omnium Slavici nominis meminit. E quo quidem authorum uſque ad ſæculum Sextum ſilentio conjicere fas eſſet : Sla- Seb. Frank. in nominib. gent. a Tacito ☞ Ptol.relatis. Olav. Her- melin. diſquis He orig. Livon. vo-
113 PRODROMUS ANNALIUM mant, communem Slavorum patriam Sarmatiam fuiſſe dictitant , deni- que ſub Sarmatarum nomine plerumque omnes Slavicas nationes late- re. Iſtud lecturo præſertim Paulum Diaconum plenius cognoſcere in proclivi crit, reperiet enim poſterioribus libris de geſtis Longobar- dorum multas gentes, terraſque Slavicas, & Slavinas appellari, quas prius in Epitome rerum Romanarum , ſeu continuatione Eutropii in- ter Sarmaticas recenſuit. Sed permirum cuique videri debet, quare authores iſti nuſpiam locum prodant , quo in veteri Sarmatia proprie ſederint , quos popu- los ſibi finitimos habuerint, ſub quarum gentium peculiari nomine latuerint, aut quo pacto nomen hoc novum Slavorum invenerint. Gene- ratim quidem univerſimque Sarmatiam utram ue & paludem Mæo- tydis tanquam Slavorum patrias, primasque ſedes indigitant, at quis un- quam in veteri Geographo, hiſtoricove his locis Slavum ſeu Slavinum populum, aut nomen simile deprehendit? quis vero etiam ignorat non omnes penitus in Sarmatia conſidentes populos Slavicos fuiſſe, immixti enim etiam erant Scythæ, Germanique. Diligentiſſime Strabo, Tacitus, Vellejus Paterculus, Claudius Ptolomæus, Pomponius Mela, Diodorus Siculus , Dio Caſſius , Ammianus Marcellinus , aliique ſæculi adhuc quarti, & quinti Scriptores Sarmaticarum gentium plurima, di- verſiſſimaque nomina prodiderunt, in quorum tamen numero nullibi Slavos, aut vocem litteris affinem est reperire. Miratus ſum magno- pere cum incidiſſem in Sebastianum Frank, qui ex Epitome Græca Strabonis nomen Sclavorum refert , atque Straboni jam uſitatum fuiſſe, autumat, quod fragmentum hic inferere libeat: Ni Oéwaoœy H'wetgov, nO ENNáдa XśòoV, xcà IIsNowóvvnGov, naà Maxzòovi&v ExóJai, EuNuBoi vśucvrai. Id eſt nunc vero Scythæ, Slavi totam Epirum, & fere Græciam, & Peloponneſum , & Macedoniam poſſident. At cum conſtet exemplaria Strabonis Slavorum commemoratione ubique abstinuiſſe, valde optan- dum erat , ut Frankius nobis indicaſſet, cujus antiquitatis ſit hæc Epi- tome. Certe Prudentius qui carmine plerasque gentes in everſionem Prudent. ad Symmach.lib. Romani Imperii armatas complexus eft, & S. Hieronymus, qui viven- Poſteriore. do ipſum initium Hunnici Regni attigit, mortuus enim est anno 422. S. Hieron. in epiſtolis. magno dolore plerasque gentes commemorat, a quibus tum Romanorum, Sidon. Appo- Græcorumque provinciæ lacerabantur , Sidonius denique Apollinaris linar. carm. 7. carmine itidem omnes Attilæ ſocios, Arctoosque populos deſcripſit, nemo tamen horum omnium Slavici nominis meminit. E quo quidem authorum uſque ad ſæculum Sextum ſilentio conjicere fas eſſet : Sla- Seb. Frank. in nominib. gent. a Tacito ☞ Ptol.relatis. Olav. Her- melin. diſquis He orig. Livon. vo-
Strana 119
HAYECIANORUM. 119 vorum nomen poſterius eſſe ſcriptoribus iſtis , atque poſt Attilæ tem- pora primum erupiſſe. Erupit inquam multo ſæculorum curſu conſo- pitum Slavorum nomen poſt Attilæ imperium, non natum, noviter- que inventum eſt. Nam certiſſima momenta ſuppetunt: quemadmo- dum gentem Slavicam, ita & nomen illius esse vetustiſſimum, atque antiquitate ſua pene primas Græcorum memorias exxquare. Celebre inquam fuit, ac commune genti iſti nomen ab ipſis incunabulis , ſed latuit ſub Græco Enetorum nomine idem prorſus ſignificante. Cum enim gens Slavica armis, vomeribusque tractandis ſolum aſſueta lite- rarum ſtudia projiceret, nemoque eorum eſſet, qui aut hiſtorias aut alia monumenta gentis lingua propria Slavicaque confignaret libris (quod idem de veteribus Teutonibus uſque ad ſæculum nonum profi- tetur Otfridus coævus) manſit perpetuo obſcurum , ſolumque inter populares, hujuſque linguæ gnaros uſitatum , & inter domeſticos quaſi parietes clauſum Slawni, quod gerebant, nomen ; quod Græci vici- niſſimi belli pacisque fœdere plerumque juncti populi non ut e patrio ſermone natum eſt retulerunt, atque , ut barbare loquar , græcizarunt, ſed ex propria ſua ſignificatione in linguam Græcam tranſtulerunt; cum enim Sſawny patrium & domeſticum nomen idem fignificet ac glorio- ſus, laudatus , ſeu laudabilis , græci eos &iveròs id eſt laudabiles dixe- runt. De quo peculiari Græcorum ingenio nomina propria everten- di copioſe agit Aventinus in dedicatoria Epiſtola, ubi poſtquam lati- nos ſcriptores veteres, ipſosque ſeptuaginta interpretes laudaſſet, quod barbara nomina hominum , & locorum ſcite juxta naturam linguæ Romanæ, ac Hebrex sic efformaverint, ut tamen veris ac primigeniis vocibus ſua veſtigia non perierint, dein de Græcis hæc ſubjungit: At mira eſt græciſantium felicitas : nuſquam græcula non recantat Eccho, adeo gentilicia cognomina evertunt , Græca , & peregrina ſibi aſciſcunt. Sic Jor- danus ait : Vandalos multis ſæculis ſub nomine græco Alanorum idem prorſus ſignificante latuiſſe , cum enim Gothicum, vocabulum Wan= Delen idem significaret quod vagari, a Græco verbo anáouai dictos esse Alanos. Sic Sarnicius Ruſſos olim a Græcis ſporos dictos eſſe ait, quod Sarnic. an- Slavicum vocabulum Ruſſy ſeu Roſſi) ſparſim ſignificaret, ſic denique nal.Pol.l.s.c.3. Longobardos a Græcis uuxgowóyoves quaſi longas barbas habentes appellatos memorat Schokius. Huc reſpiciens ad ipſos Slavos noſtros Schok.Mar- chi� antiq. l. 3. Paulus Diaconus inquit: Eneti, licet apud latinos aſpiratio in u vertatur, Paul. Diac. græce laudabiles dicuntur ; notæ editionis Muratorii ibidem addunt : Lau- de geſtis Lon- dabilis ſive prædicabilis áveтòç a voce primitiva divos, quæ laudem fignificat, gob. l. 2. c. 24. & Jordan. in orig. Slav. c. 14. §. 11. Otfrid. Me- nach. Vizanb. in pr�fat. vo- lum. Evangel- Avent. ante libr. I. Annal. Bojor.
HAYECIANORUM. 119 vorum nomen poſterius eſſe ſcriptoribus iſtis , atque poſt Attilæ tem- pora primum erupiſſe. Erupit inquam multo ſæculorum curſu conſo- pitum Slavorum nomen poſt Attilæ imperium, non natum, noviter- que inventum eſt. Nam certiſſima momenta ſuppetunt: quemadmo- dum gentem Slavicam, ita & nomen illius esse vetustiſſimum, atque antiquitate ſua pene primas Græcorum memorias exxquare. Celebre inquam fuit, ac commune genti iſti nomen ab ipſis incunabulis , ſed latuit ſub Græco Enetorum nomine idem prorſus ſignificante. Cum enim gens Slavica armis, vomeribusque tractandis ſolum aſſueta lite- rarum ſtudia projiceret, nemoque eorum eſſet, qui aut hiſtorias aut alia monumenta gentis lingua propria Slavicaque confignaret libris (quod idem de veteribus Teutonibus uſque ad ſæculum nonum profi- tetur Otfridus coævus) manſit perpetuo obſcurum , ſolumque inter populares, hujuſque linguæ gnaros uſitatum , & inter domeſticos quaſi parietes clauſum Slawni, quod gerebant, nomen ; quod Græci vici- niſſimi belli pacisque fœdere plerumque juncti populi non ut e patrio ſermone natum eſt retulerunt, atque , ut barbare loquar , græcizarunt, ſed ex propria ſua ſignificatione in linguam Græcam tranſtulerunt; cum enim Sſawny patrium & domeſticum nomen idem fignificet ac glorio- ſus, laudatus , ſeu laudabilis , græci eos &iveròs id eſt laudabiles dixe- runt. De quo peculiari Græcorum ingenio nomina propria everten- di copioſe agit Aventinus in dedicatoria Epiſtola, ubi poſtquam lati- nos ſcriptores veteres, ipſosque ſeptuaginta interpretes laudaſſet, quod barbara nomina hominum , & locorum ſcite juxta naturam linguæ Romanæ, ac Hebrex sic efformaverint, ut tamen veris ac primigeniis vocibus ſua veſtigia non perierint, dein de Græcis hæc ſubjungit: At mira eſt græciſantium felicitas : nuſquam græcula non recantat Eccho, adeo gentilicia cognomina evertunt , Græca , & peregrina ſibi aſciſcunt. Sic Jor- danus ait : Vandalos multis ſæculis ſub nomine græco Alanorum idem prorſus ſignificante latuiſſe , cum enim Gothicum, vocabulum Wan= Delen idem significaret quod vagari, a Græco verbo anáouai dictos esse Alanos. Sic Sarnicius Ruſſos olim a Græcis ſporos dictos eſſe ait, quod Sarnic. an- Slavicum vocabulum Ruſſy ſeu Roſſi) ſparſim ſignificaret, ſic denique nal.Pol.l.s.c.3. Longobardos a Græcis uuxgowóyoves quaſi longas barbas habentes appellatos memorat Schokius. Huc reſpiciens ad ipſos Slavos noſtros Schok.Mar- chi� antiq. l. 3. Paulus Diaconus inquit: Eneti, licet apud latinos aſpiratio in u vertatur, Paul. Diac. græce laudabiles dicuntur ; notæ editionis Muratorii ibidem addunt : Lau- de geſtis Lon- dabilis ſive prædicabilis áveтòç a voce primitiva divos, quæ laudem fignificat, gob. l. 2. c. 24. & Jordan. in orig. Slav. c. 14. §. 11. Otfrid. Me- nach. Vizanb. in pr�fat. vo- lum. Evangel- Avent. ante libr. I. Annal. Bojor.
Strana 120
PRODROMUS ANNALIUM 120 Jornand. de & Jornandes: Eneti id eſt laudabiles dicebantur. Porro Sfáwa & Sfawiti rebus Get.c.29. olim Slavis majoribus noſtris non ſolum idem quod gloriam, & glo- riari, ſed laudem, & laudare significaſſe plurimis vestigiis proditum Vocabular, est, hodiedum enim apud Slavos Boga slawitj, & oflawitj idem quod Deum laudare ſignificat , & aliunde laus , & gloria prope in omnium Croaticum. gentium linguis ſynonima ſunt; Guare pererudite Jordanus: Nomen adjectivum Sławný in ſingulari, & Sſawni in plurali latum habet uſum in lingua Slavica, quidquid enim auguſtum, inclytum, clarum, glorioſum, hono- rabile , laudabile dicere volunt , vocabulo hoc infigniunt v. g. Stawni Kráſowe Sſawný Národ, Slawné Králoſtwii Sławni Předkowe, Sławné Wż= tezſtwi Slawny Magiſtrát/ Sławni Lide id eſt laudabiles, & celcbres homines. Ex quo apparet Slavicum vocabulum Sława in propria ſua ſignificatione rectius adhiberi pro laude quam gloria, cui itaque re- ctiſſime reſpondet græcum awoç. Si quis vero ex me quærat: quonam illuſtri facinore, aut meri- to gens Slavica tam illuftre nomen sibi pepererit? equidem affirmare non auſim, vestigium illius in vetustate proditum esse, aut constare: gensne hæc ſibi ipſa hoc nomen impoſuerit, an a vicinis populis vir- tute aliqua demeruerit , citra omne meritum enim ſeu a conditore , ſeu regione, ſeu fluvio, ſeu monte ejusdem nominis, ſeu denique quocunque caſu id ei obtingere potuit, ut ex Francis, Quadis, Turingis aliarumque gentium nominibus cognoſcere licet , quæ ſua Theodiſca fignificatio- ne ſubinde laudem , ſubinde vituperium referunt. Et quemadmodum nemo recte inferat, quia vox Theodiſca Gwaden malum hominem, & Thoring fatuum fignificat, ex hoc vocabulo vituperium gentis eſſe deſumendum , ita quoque ex voce Sféwa quæ laudem denotat , non illico gens iſta arrogantiæ damnanda eſt, cum fato quocunque hoc no- men invenire potuerit. Meo certe tenui judicio , ne arrogantius pro- gente mea ſentire videar, nomen hoc e nominum ſuorum proprio- rum familiariſſima adjectione Sſaw ut Vito - Slav, Premislav, Vratis- lav, Sobeslav, Miroslav, Bretislav &c. nanciſci potuit præter omnem laudis , aut gloriæ hoc ſuo nomine quæſitum ambitum. Id tamen certum est: Enetos magnopere laudari multis locis in vetuſtiſſimis Græcis hiſtoriis, quarum teſtimonia nonnulla dein adfe- remus, in iiſdemque memorari: eos plerumque Græcorum belli, pa- ciſque tempore fidos fuiſſe ſocios; quo fortaſſe merito ob præſtitam Græcis fidem amicitiamque hoc toti genti honorificum nomen inve- nire etiam potuerunt, Non infrequens profecto Slavis fuiſſe cum Græ- Jordan. in orig. Slav. Num. 709. cis
PRODROMUS ANNALIUM 120 Jornand. de & Jornandes: Eneti id eſt laudabiles dicebantur. Porro Sfáwa & Sfawiti rebus Get.c.29. olim Slavis majoribus noſtris non ſolum idem quod gloriam, & glo- riari, ſed laudem, & laudare significaſſe plurimis vestigiis proditum Vocabular, est, hodiedum enim apud Slavos Boga slawitj, & oflawitj idem quod Deum laudare ſignificat , & aliunde laus , & gloria prope in omnium Croaticum. gentium linguis ſynonima ſunt; Guare pererudite Jordanus: Nomen adjectivum Sławný in ſingulari, & Sſawni in plurali latum habet uſum in lingua Slavica, quidquid enim auguſtum, inclytum, clarum, glorioſum, hono- rabile , laudabile dicere volunt , vocabulo hoc infigniunt v. g. Stawni Kráſowe Sſawný Národ, Slawné Králoſtwii Sławni Předkowe, Sławné Wż= tezſtwi Slawny Magiſtrát/ Sławni Lide id eſt laudabiles, & celcbres homines. Ex quo apparet Slavicum vocabulum Sława in propria ſua ſignificatione rectius adhiberi pro laude quam gloria, cui itaque re- ctiſſime reſpondet græcum awoç. Si quis vero ex me quærat: quonam illuſtri facinore, aut meri- to gens Slavica tam illuftre nomen sibi pepererit? equidem affirmare non auſim, vestigium illius in vetustate proditum esse, aut constare: gensne hæc ſibi ipſa hoc nomen impoſuerit, an a vicinis populis vir- tute aliqua demeruerit , citra omne meritum enim ſeu a conditore , ſeu regione, ſeu fluvio, ſeu monte ejusdem nominis, ſeu denique quocunque caſu id ei obtingere potuit, ut ex Francis, Quadis, Turingis aliarumque gentium nominibus cognoſcere licet , quæ ſua Theodiſca fignificatio- ne ſubinde laudem , ſubinde vituperium referunt. Et quemadmodum nemo recte inferat, quia vox Theodiſca Gwaden malum hominem, & Thoring fatuum fignificat, ex hoc vocabulo vituperium gentis eſſe deſumendum , ita quoque ex voce Sféwa quæ laudem denotat , non illico gens iſta arrogantiæ damnanda eſt, cum fato quocunque hoc no- men invenire potuerit. Meo certe tenui judicio , ne arrogantius pro- gente mea ſentire videar, nomen hoc e nominum ſuorum proprio- rum familiariſſima adjectione Sſaw ut Vito - Slav, Premislav, Vratis- lav, Sobeslav, Miroslav, Bretislav &c. nanciſci potuit præter omnem laudis , aut gloriæ hoc ſuo nomine quæſitum ambitum. Id tamen certum est: Enetos magnopere laudari multis locis in vetuſtiſſimis Græcis hiſtoriis, quarum teſtimonia nonnulla dein adfe- remus, in iiſdemque memorari: eos plerumque Græcorum belli, pa- ciſque tempore fidos fuiſſe ſocios; quo fortaſſe merito ob præſtitam Græcis fidem amicitiamque hoc toti genti honorificum nomen inve- nire etiam potuerunt, Non infrequens profecto Slavis fuiſſe cum Græ- Jordan. in orig. Slav. Num. 709. cis
Strana 121
HAYECIANORUM. 121 cis olim commercium, vel illud teſtimonio eſt, quod antiqui quique ſcriptores Græci multa Slavica vocabula græcizarint, græcoque barba- re retulerint , exemplo vel ſint aliqua KecAns a Slavico Kraf quod eſt Rex. Kgdkaia, & KgáRiTza a Slavico Kralicza hodie Krafowna ideſt Regina , ut plurima alia taceam apud Lambecium gloſſatoresque paſſim occurrentia, pari modo Slavi plurima vocabula, imo literas plerasque e Græco mutuarunt , de qua Slavorum cum Græcis neceſſitudine , mo- rum, rituum , linguæ , habitusque conformatione locupletiſſime agit Orichovius. Ut ut res eſt, illud prope extra dubium est poſitum, ſub Enetorum, poſtea Venetorum dictorum, nomine omnibus retro ſæ- culis Slavorum gentem , & nomen latuiſſe , re & fignificatione idem, verbis ſolum & translatione græca diverſum. Hinc primus, qui Slavo- rum nomen protulit, Jornandes ita ait: Nam hi ab una ſtirpe exorti tria nunc nomina reddidere: ideſt Veneti, Antes, Slavi, contenditque Veſtpha- lius, has ipſas tres stirpes unius eſſe derivationis in lingua Slavica, nihil- que aliud denotare, quam gentem glorioſam , & dominantem. Hinc ſupra relata Epitome Strabonis jam ſub Tiberio Cæſare Slavos in Epi- ro, Peloponeſo, Macedonia, Græciaque ſtatuit. Hinc Alexander Guagninus ſcriptor Italicus: Gentem Henetam ſive Sarmaticam ſub codem Slavinorum nomine dudum ante , dum adhuc Paphlagoniam regionem Aſiæ mi- noris incoleret, tempore Trojani belli floruiſſe nullum eſt dubium. Denique ut innumera prope Polonorum, Saxonum, Brandeburgicorumque hiſto- ricorum teſtimonia præteream, e noſtris Peſſina ita ſcribit: Tametſi nomen Slavorum Græcis, & latinis ſcriptoribus primo ſub Juſtiniano Imperato- re innotuerit , credibile tamen eſt Sarmatarum partem domi ſuæ , ideſt in inte- riori Sarmatia longe citius eo nomine uſam. Scilicet Henetorum ſeu Slavo- rum inclyta natio ſæculorum multorum decurſu in plurimas respubli- cas , coloniasque abiens, nova & peculiaria variis caſibus nomina inve- nit ; unde accidit, ut genericum ipfius ac primigenium nomen tem. porum longinquitate exſpirare, ac prope obliterari ceperit, cui rei exemplo ſunt tot gentes veteres: Teutonica, Suevica, Gothica, Van- dalica , Longobardica, quæ ætatum fluxu in diverſos populos, civita- tesque , atque inde reſultantia nomina diviſæ nomen ſuum vetus pro- pe amiſerunt. Suppreſſum itaque, & nonniſi popularibus cognitum, ut ipſum poſtea Czechorum nomen, perſtitit multis ſæculis Sfawni ſeu Slavorum nomen , cum denique ſæculo quinto, ut Jornandes re- fert , erupit, qui ſcriptorum omnium primus id protulit in lucem, poſteritatique per res Geticas ſuas commendavit, quem mox ſecutus Q Lamb. Bibl. Vindob. l. 2. Orichovius Annal. Pol. 1. 1. Veſtphal. in Mareſchalci Turii Annal. Herulor. T. I. monum. ined. Epit. Strab. a Sebaſt. Frank citata. Alexand. Guagnin. in deſcript.Polon. Peſſina in MarteMor.l.1. Pro-
HAYECIANORUM. 121 cis olim commercium, vel illud teſtimonio eſt, quod antiqui quique ſcriptores Græci multa Slavica vocabula græcizarint, græcoque barba- re retulerint , exemplo vel ſint aliqua KecAns a Slavico Kraf quod eſt Rex. Kgdkaia, & KgáRiTza a Slavico Kralicza hodie Krafowna ideſt Regina , ut plurima alia taceam apud Lambecium gloſſatoresque paſſim occurrentia, pari modo Slavi plurima vocabula, imo literas plerasque e Græco mutuarunt , de qua Slavorum cum Græcis neceſſitudine , mo- rum, rituum , linguæ , habitusque conformatione locupletiſſime agit Orichovius. Ut ut res eſt, illud prope extra dubium est poſitum, ſub Enetorum, poſtea Venetorum dictorum, nomine omnibus retro ſæ- culis Slavorum gentem , & nomen latuiſſe , re & fignificatione idem, verbis ſolum & translatione græca diverſum. Hinc primus, qui Slavo- rum nomen protulit, Jornandes ita ait: Nam hi ab una ſtirpe exorti tria nunc nomina reddidere: ideſt Veneti, Antes, Slavi, contenditque Veſtpha- lius, has ipſas tres stirpes unius eſſe derivationis in lingua Slavica, nihil- que aliud denotare, quam gentem glorioſam , & dominantem. Hinc ſupra relata Epitome Strabonis jam ſub Tiberio Cæſare Slavos in Epi- ro, Peloponeſo, Macedonia, Græciaque ſtatuit. Hinc Alexander Guagninus ſcriptor Italicus: Gentem Henetam ſive Sarmaticam ſub codem Slavinorum nomine dudum ante , dum adhuc Paphlagoniam regionem Aſiæ mi- noris incoleret, tempore Trojani belli floruiſſe nullum eſt dubium. Denique ut innumera prope Polonorum, Saxonum, Brandeburgicorumque hiſto- ricorum teſtimonia præteream, e noſtris Peſſina ita ſcribit: Tametſi nomen Slavorum Græcis, & latinis ſcriptoribus primo ſub Juſtiniano Imperato- re innotuerit , credibile tamen eſt Sarmatarum partem domi ſuæ , ideſt in inte- riori Sarmatia longe citius eo nomine uſam. Scilicet Henetorum ſeu Slavo- rum inclyta natio ſæculorum multorum decurſu in plurimas respubli- cas , coloniasque abiens, nova & peculiaria variis caſibus nomina inve- nit ; unde accidit, ut genericum ipfius ac primigenium nomen tem. porum longinquitate exſpirare, ac prope obliterari ceperit, cui rei exemplo ſunt tot gentes veteres: Teutonica, Suevica, Gothica, Van- dalica , Longobardica, quæ ætatum fluxu in diverſos populos, civita- tesque , atque inde reſultantia nomina diviſæ nomen ſuum vetus pro- pe amiſerunt. Suppreſſum itaque, & nonniſi popularibus cognitum, ut ipſum poſtea Czechorum nomen, perſtitit multis ſæculis Sfawni ſeu Slavorum nomen , cum denique ſæculo quinto, ut Jornandes re- fert , erupit, qui ſcriptorum omnium primus id protulit in lucem, poſteritatique per res Geticas ſuas commendavit, quem mox ſecutus Q Lamb. Bibl. Vindob. l. 2. Orichovius Annal. Pol. 1. 1. Veſtphal. in Mareſchalci Turii Annal. Herulor. T. I. monum. ined. Epit. Strab. a Sebaſt. Frank citata. Alexand. Guagnin. in deſcript.Polon. Peſſina in MarteMor.l.1. Pro-
Strana 122
122 PRODROMUS ANNALIUM Procop. de bello Goth. l. 2. Strik. mo- nitor ſecund. l. 4. Num. 41. Aventin. in Nomenclatur. Nomin. pro- priorum. Plin. hiſtor. nat. l. 37. c. 3. & l. 4. c. 3. Ludevig. T VI. pr�fat. Re- liquar. Mſ. Procopius , Paulus Diaconus aliique. Nempe cum Heneti populi va- riis nominibus a novis præſertim coloniis infigniti ad Iſtrum inque Pannonia, ac præſertim circa mare Balthicum potentia creſcerent, & a Græcis his partibus ſejuncti in aliarum gentium commercium veni- rent, imo ſub Juſtiniano Imperatore numero majore quam triginta millium in ejus exercitu ſtipendia mererentur, devenerunt tandem finitimi populi, ipſique ſcriptores Græci , & latini in ipſorum patrium, gentisque univerſale nomen , quod dein e propria Slavica dialecto, ac origine , non ex ſignificatione redditum illi adhibere ſoliti , tandem pedetentim in notitiam orbis univerſi protulerunt. Aut certe Slavi ipſi exſtincto jam Attila , filiisque ſe ſe ab Hunnis , qui ſuperbe in eos im- perium ambiebant, ſecernentes , cauſamque communem meditati hoc ſuum vetuſtum gentis nomen revocarunt. Verum cum vocis iſtius enunciatio , quod jam initio opuſculi admonuimus , finitimis gentibus videretur aſperior, alieniſſimaque a Græcæ, latinæ, ac Germanicæ genio, Græci interjecto z Zxk&bol, latini interjecto c. Sclavos, & Sclavinos , Germani vero Sklawen, & Schlawen nuncuparunt, ſcrip- ſeruntque. Cæterum Græci æque , ac latini vetuſtiſlimæ illius Heneto- rum , & Enetorum compellationis non obliti, alterutrum nomen pro- miſcue adhibuerunt, gentem istam jam Henetos jam Sclavos appellan- tes , imo plerumque particula disjunctiva utentes. Celtæ antiquiſſimi Galliæ , & Germaniæ populi Beneden & Beneten vocabant , & quoniam inter B & V literas maxima ſonorum ſimilitudo, in iiſque ipſos veteres Germanos pro varia dialecto mire variaſſe e monumentis vetuſtis con- ſtat , a poſterioribus Germanis Weneden , denique ſyncopato uno e Wenden dicti ſunt, a latinis vero Venedi & Veneti, hinc Plinius: Veneti, quos Græci Henetos vocant. Guin imo a quibusdam Germanis etiam Binden appellati ſunt, unde hodiedum appellatio perstitit. Die Windiſche Mark. Nam ut recte erudiſlimus Ludevigius anim- advertit : apud barbaros, & Grammaticæ ignaros populos vocales fere omnes promiſcuæ erant , ac pro labiorum indole , ac modo invicem vertebantur præter rem, cauſamque aliam, quod præſertim in voca- lium e atque i permutatione ſæpiſſime apud veteres diverſæ dialecti Germanos e diplomatibus, antiquisque monumentis videre licet. Pari modo Venetæ , Vinidæ, & Vinedæ apud hiſtoricos antiquos latinos pro uno eodemque populo accipiuntur. Bene tamen animadvertendum contra Kranzium, ejusque Con- tinuatorem, nec non plires illius ſequaces præſertim ſxculi decimi ſex-
122 PRODROMUS ANNALIUM Procop. de bello Goth. l. 2. Strik. mo- nitor ſecund. l. 4. Num. 41. Aventin. in Nomenclatur. Nomin. pro- priorum. Plin. hiſtor. nat. l. 37. c. 3. & l. 4. c. 3. Ludevig. T VI. pr�fat. Re- liquar. Mſ. Procopius , Paulus Diaconus aliique. Nempe cum Heneti populi va- riis nominibus a novis præſertim coloniis infigniti ad Iſtrum inque Pannonia, ac præſertim circa mare Balthicum potentia creſcerent, & a Græcis his partibus ſejuncti in aliarum gentium commercium veni- rent, imo ſub Juſtiniano Imperatore numero majore quam triginta millium in ejus exercitu ſtipendia mererentur, devenerunt tandem finitimi populi, ipſique ſcriptores Græci , & latini in ipſorum patrium, gentisque univerſale nomen , quod dein e propria Slavica dialecto, ac origine , non ex ſignificatione redditum illi adhibere ſoliti , tandem pedetentim in notitiam orbis univerſi protulerunt. Aut certe Slavi ipſi exſtincto jam Attila , filiisque ſe ſe ab Hunnis , qui ſuperbe in eos im- perium ambiebant, ſecernentes , cauſamque communem meditati hoc ſuum vetuſtum gentis nomen revocarunt. Verum cum vocis iſtius enunciatio , quod jam initio opuſculi admonuimus , finitimis gentibus videretur aſperior, alieniſſimaque a Græcæ, latinæ, ac Germanicæ genio, Græci interjecto z Zxk&bol, latini interjecto c. Sclavos, & Sclavinos , Germani vero Sklawen, & Schlawen nuncuparunt, ſcrip- ſeruntque. Cæterum Græci æque , ac latini vetuſtiſlimæ illius Heneto- rum , & Enetorum compellationis non obliti, alterutrum nomen pro- miſcue adhibuerunt, gentem istam jam Henetos jam Sclavos appellan- tes , imo plerumque particula disjunctiva utentes. Celtæ antiquiſſimi Galliæ , & Germaniæ populi Beneden & Beneten vocabant , & quoniam inter B & V literas maxima ſonorum ſimilitudo, in iiſque ipſos veteres Germanos pro varia dialecto mire variaſſe e monumentis vetuſtis con- ſtat , a poſterioribus Germanis Weneden , denique ſyncopato uno e Wenden dicti ſunt, a latinis vero Venedi & Veneti, hinc Plinius: Veneti, quos Græci Henetos vocant. Guin imo a quibusdam Germanis etiam Binden appellati ſunt, unde hodiedum appellatio perstitit. Die Windiſche Mark. Nam ut recte erudiſlimus Ludevigius anim- advertit : apud barbaros, & Grammaticæ ignaros populos vocales fere omnes promiſcuæ erant , ac pro labiorum indole , ac modo invicem vertebantur præter rem, cauſamque aliam, quod præſertim in voca- lium e atque i permutatione ſæpiſſime apud veteres diverſæ dialecti Germanos e diplomatibus, antiquisque monumentis videre licet. Pari modo Venetæ , Vinidæ, & Vinedæ apud hiſtoricos antiquos latinos pro uno eodemque populo accipiuntur. Bene tamen animadvertendum contra Kranzium, ejusque Con- tinuatorem, nec non plires illius ſequaces præſertim ſxculi decimi ſex-
Strana 123
HAYECIANORUM. 123 ſexti ſcriptores : nomen , gentemque Vandalorum minus recte confun- di cum Venedorum populo, & nomine. Vandalos enim Germanum, Gothicumque populum fuiſſe ex Plinio, Procopio , & Methodio Mar- tyre conſtat, qui poſtremus Vandalorum epiſtolam ad Constantinum Imperatorem adfert, qua ſe Germanos profitentur, & gloriantur. Procopius etiam teſtatur Vandalos communi lingua cum Germanis uſos, cujus ſermonis vetuſti plarima vocabula Grotius collegit , atque hiſto- riæ ſuæ Gothorum & Vandalorum inſeruit. Cauſas autem , quare Sla- vici ſeu Venedici populi a multis pro Vandalis habiti fint, neque ſatis explorate has ipſas duas gentes diſtinxerit Helmoldus, ſcite Henſche- nius, Manlius, Olavus Hermelinus pluresque alii eruditi retulerunt: videlicet, quia Siavi in eas regiones mox ſucceſferint, unde olim Van- dali exceſſere, quia terras finitimas habuerint, & quia Venedorum Vandalorumque quædam in ſono vocibusque ſimilitudo ſit. Iſtud er- rorem peperiſſe apud ſequioris ævi ſcriptores , ut perperam Vandalos cum Venedis unam eandemque gentem facerent. Ex his itaque eruitur: Sfawni primigenium, & patrium ; Slavos, Sclavos & Sclavinos latinum e Slavico efformatum ; Henetos & Enetos Græ- cum; Venetos, Venedos, Vindos & Vinidos e Græco, germanicove deri- vatum; Sklawen, Schlawen, Wenden & ABinden Germanicum unius, ejuſdemque gentis proprium nomen eſſe. Quæ quidem no- minis deflexio in tribus , quatuorve linguis diverſis eo minus miranda eſt, cum & aliæ gentes , civitates, fluvii, regiones, montesque alias atque alias compellationes ſeu pro linguarum quarumlibet dialecto, ſeu pro rei ſignificatæ connotatione gerant, cujus rei plura exempla hic proferre, quæ ex collatione Plinii, Strabonis, Taciti, Velleji Pa- terculi, Dionis Caſſii obvia ſunt, longum , ne dicam ſupervacaneum eſset. Ceterum Enetorum, Henetorum, Venedorum, Vinidorum, Sclavorumque nomina promiſcue ſemper a veteribus, hodiernisque ſcriptoribus adhibita fuiſſe, jam quibuſdam auctoritatibus roborare opus eſt : Jornandes locis repetitis ait: Venedorum nomen in univerſum omnibus Jornand de reb. Get. c. 3. Slavinis populis proprium eſt. Et rurſum : Vinidarum præcipua nomina Scla- 4. 1 13. vini & Antæ. Procopius , & Paulus Diaconus , quoties prope hujus Procop. de gentis mentionem faciunt , conjunctione disjunctiva utuntur: Sclavos bello Gothico. ſeu Venedos appellantes. Fredegarius Scholasticus ſæculi octavi ſcrip- Paul. Drac. tor : In Sclavos cognomento Vinidos perexit. Ekhardus: Pax ſempiterna cum de geſt. Long. Hunnis firmata , qua terræ inter Albim & ſalam Slavis Vinidis vel Venedis Fredeg c.68. Ekhardus confirmatæ. Idem habet Chronicon Francofuldenſe, & Ditmarus. l. 8.c. 15. Q 2 Ada- Procop. de reb. Goth. l. 1. Grot. hiſl. Goth. p. 574. Henſchen. in Actis ſanct. ad 16. Jun. in vita S. Brun. Manl. hiſt. Luſat. l. 1. c. 29. §. 2. Olav. Her- melin. in diſ- quiſ. de orig. Lituan. §. V.
HAYECIANORUM. 123 ſexti ſcriptores : nomen , gentemque Vandalorum minus recte confun- di cum Venedorum populo, & nomine. Vandalos enim Germanum, Gothicumque populum fuiſſe ex Plinio, Procopio , & Methodio Mar- tyre conſtat, qui poſtremus Vandalorum epiſtolam ad Constantinum Imperatorem adfert, qua ſe Germanos profitentur, & gloriantur. Procopius etiam teſtatur Vandalos communi lingua cum Germanis uſos, cujus ſermonis vetuſti plarima vocabula Grotius collegit , atque hiſto- riæ ſuæ Gothorum & Vandalorum inſeruit. Cauſas autem , quare Sla- vici ſeu Venedici populi a multis pro Vandalis habiti fint, neque ſatis explorate has ipſas duas gentes diſtinxerit Helmoldus, ſcite Henſche- nius, Manlius, Olavus Hermelinus pluresque alii eruditi retulerunt: videlicet, quia Siavi in eas regiones mox ſucceſferint, unde olim Van- dali exceſſere, quia terras finitimas habuerint, & quia Venedorum Vandalorumque quædam in ſono vocibusque ſimilitudo ſit. Iſtud er- rorem peperiſſe apud ſequioris ævi ſcriptores , ut perperam Vandalos cum Venedis unam eandemque gentem facerent. Ex his itaque eruitur: Sfawni primigenium, & patrium ; Slavos, Sclavos & Sclavinos latinum e Slavico efformatum ; Henetos & Enetos Græ- cum; Venetos, Venedos, Vindos & Vinidos e Græco, germanicove deri- vatum; Sklawen, Schlawen, Wenden & ABinden Germanicum unius, ejuſdemque gentis proprium nomen eſſe. Quæ quidem no- minis deflexio in tribus , quatuorve linguis diverſis eo minus miranda eſt, cum & aliæ gentes , civitates, fluvii, regiones, montesque alias atque alias compellationes ſeu pro linguarum quarumlibet dialecto, ſeu pro rei ſignificatæ connotatione gerant, cujus rei plura exempla hic proferre, quæ ex collatione Plinii, Strabonis, Taciti, Velleji Pa- terculi, Dionis Caſſii obvia ſunt, longum , ne dicam ſupervacaneum eſset. Ceterum Enetorum, Henetorum, Venedorum, Vinidorum, Sclavorumque nomina promiſcue ſemper a veteribus, hodiernisque ſcriptoribus adhibita fuiſſe, jam quibuſdam auctoritatibus roborare opus eſt : Jornandes locis repetitis ait: Venedorum nomen in univerſum omnibus Jornand de reb. Get. c. 3. Slavinis populis proprium eſt. Et rurſum : Vinidarum præcipua nomina Scla- 4. 1 13. vini & Antæ. Procopius , & Paulus Diaconus , quoties prope hujus Procop. de gentis mentionem faciunt , conjunctione disjunctiva utuntur: Sclavos bello Gothico. ſeu Venedos appellantes. Fredegarius Scholasticus ſæculi octavi ſcrip- Paul. Drac. tor : In Sclavos cognomento Vinidos perexit. Ekhardus: Pax ſempiterna cum de geſt. Long. Hunnis firmata , qua terræ inter Albim & ſalam Slavis Vinidis vel Venedis Fredeg c.68. Ekhardus confirmatæ. Idem habet Chronicon Francofuldenſe, & Ditmarus. l. 8.c. 15. Q 2 Ada- Procop. de reb. Goth. l. 1. Grot. hiſl. Goth. p. 574. Henſchen. in Actis ſanct. ad 16. Jun. in vita S. Brun. Manl. hiſt. Luſat. l. 1. c. 29. §. 2. Olav. Her- melin. in diſ- quiſ. de orig. Lituan. §. V.
Strana 124
124 PRODROMUS ANNALIUM Gul. Durand. in rational. di- vin. officior. Schœnsleb. in Appar. Car niol. antiqu�. Peſſina in MarteMorav. l. 1. c. 3. Troilus in Anti-Roxolia. Pragat 1616. topis edita. Cur�us in biſt. Sileſi�. Adamus Bremenſis & Helmoldus locis omnibus Sclavos eoſdem habent pro Venedis , Vinidisque. Gulielmus Durandus Epiſcopus Mimaten- ſis ſæculi decimi tertii ſcriptor inquit : Tribus linguis permiſſum eſt ſacrifi- cium Miſſæ celebrari: latina, Græca & Vindica, quæ poſterior propter latitu- dinem loco Hebraicæ aſſumpta eſt. Schœnsleben de Carniolia ſcribens ait: Slavi ſeu Vinidi has terras incoluerunt. Peſſina: Slavorum diverſa nomina uno nomine Venedi dicti ſed clariſſime omnium Troilus in ſua Anti- Roxoliana, quam Pragæ contra Mathiam a Sudetis vulgavit, quam- que Univerſitas Pragenſis concordibus calculis probavit: his verbis omnia ante memorata nomina complectitur: Illi qui antea Heneti, Vin- di, Venedi, Slavi, Slavini appellabantur, jam hodic Czechi ſcu Bohemi vo- cantur. Idem aſſerunt paſſim Græci quique, Gothici, latini, Germa- nici, ac præſertim Poloni Bohemique Hiſtoriographi. Hujus, inquit Curæus , ſententiæ & ego ſum , neque ſatis mirari poſſum quosdam ſcriptores Polonos, qui Slavorum originem malunt a Scythis, quam nobili gente Hencto- rum deducere. Nam veteres ſcriptores concorditer affirmant maximam partem Sarmatarum Henetos fuiſſe, iidem loca oſtendunt, quibus olim Heneti commorati fint, multique eorum adjungunt, Henetos cum Cimbris in ſeptemtrionales pla- gas aſcendiſſe , quid igitur dubii? Guibus inſtar coronidis apponere libeat Peuceri diſtychon, qui cum diverſas Slavorum gentes, & nomina præmiſiſſet tandem concludit : Caſp. Peuc. in Idylio Patr. Quos vulgo mos eſt Venedos, & dicere Vindos, Sed priſcis nomen notius eſt Henetum. Iſ. Caſaub. in Comment. Huc accedit aliud robur Henetos a vetuſtiſſimis Græcis ſcriptori- bus celebratos eoſdem cum Slavis nostris effe, uberrimeque probant veterum, hodiernorumque teſtimonia, quæ linguam Henetam a lingna Græca, latina, Scythicaque diverſam deſcribunt, atque hodiernum Slavicum ſermonem velut in imagine depingunt. Sic enim Trogus Pompejus: Sermo Henetis inter Scythicum, Medumque medius , ex utroque miſtus. Polybius pervetuſtus & uno ſæculo nativitate Chriſti ſuperior ſcriptor Græcus memorat : ſuo ævo peculiarem in regione Venetorum a Græco, latinoque diſſimillimum ſermonem fuiſſe, quem clarius his Hartknoch. verbis exprimit Hartknochius: Quod ad Venetos attinet illos Slavonice locu- diſſert. V. ad tos eſſe, evidentius eſt, quam ut ulla probatione egeat. Et Melanchton: Duisburg. Cum linguæ diſcernant gentes , comprehendo compellatione Henetorum nationes, Melancht. quæ linguam retinent, cujus hodie uſus eſt apud Henetos ſparſos ad Sinum ma- in Chron. Ca- rion. p.2.l. 3. ris Adriatici, qui & nunc appellantur Veneti. Retinent nomen & Veneti in Trog. Pom- vejus l. 41. lit-
124 PRODROMUS ANNALIUM Gul. Durand. in rational. di- vin. officior. Schœnsleb. in Appar. Car niol. antiqu�. Peſſina in MarteMorav. l. 1. c. 3. Troilus in Anti-Roxolia. Pragat 1616. topis edita. Cur�us in biſt. Sileſi�. Adamus Bremenſis & Helmoldus locis omnibus Sclavos eoſdem habent pro Venedis , Vinidisque. Gulielmus Durandus Epiſcopus Mimaten- ſis ſæculi decimi tertii ſcriptor inquit : Tribus linguis permiſſum eſt ſacrifi- cium Miſſæ celebrari: latina, Græca & Vindica, quæ poſterior propter latitu- dinem loco Hebraicæ aſſumpta eſt. Schœnsleben de Carniolia ſcribens ait: Slavi ſeu Vinidi has terras incoluerunt. Peſſina: Slavorum diverſa nomina uno nomine Venedi dicti ſed clariſſime omnium Troilus in ſua Anti- Roxoliana, quam Pragæ contra Mathiam a Sudetis vulgavit, quam- que Univerſitas Pragenſis concordibus calculis probavit: his verbis omnia ante memorata nomina complectitur: Illi qui antea Heneti, Vin- di, Venedi, Slavi, Slavini appellabantur, jam hodic Czechi ſcu Bohemi vo- cantur. Idem aſſerunt paſſim Græci quique, Gothici, latini, Germa- nici, ac præſertim Poloni Bohemique Hiſtoriographi. Hujus, inquit Curæus , ſententiæ & ego ſum , neque ſatis mirari poſſum quosdam ſcriptores Polonos, qui Slavorum originem malunt a Scythis, quam nobili gente Hencto- rum deducere. Nam veteres ſcriptores concorditer affirmant maximam partem Sarmatarum Henetos fuiſſe, iidem loca oſtendunt, quibus olim Heneti commorati fint, multique eorum adjungunt, Henetos cum Cimbris in ſeptemtrionales pla- gas aſcendiſſe , quid igitur dubii? Guibus inſtar coronidis apponere libeat Peuceri diſtychon, qui cum diverſas Slavorum gentes, & nomina præmiſiſſet tandem concludit : Caſp. Peuc. in Idylio Patr. Quos vulgo mos eſt Venedos, & dicere Vindos, Sed priſcis nomen notius eſt Henetum. Iſ. Caſaub. in Comment. Huc accedit aliud robur Henetos a vetuſtiſſimis Græcis ſcriptori- bus celebratos eoſdem cum Slavis nostris effe, uberrimeque probant veterum, hodiernorumque teſtimonia, quæ linguam Henetam a lingna Græca, latina, Scythicaque diverſam deſcribunt, atque hodiernum Slavicum ſermonem velut in imagine depingunt. Sic enim Trogus Pompejus: Sermo Henetis inter Scythicum, Medumque medius , ex utroque miſtus. Polybius pervetuſtus & uno ſæculo nativitate Chriſti ſuperior ſcriptor Græcus memorat : ſuo ævo peculiarem in regione Venetorum a Græco, latinoque diſſimillimum ſermonem fuiſſe, quem clarius his Hartknoch. verbis exprimit Hartknochius: Quod ad Venetos attinet illos Slavonice locu- diſſert. V. ad tos eſſe, evidentius eſt, quam ut ulla probatione egeat. Et Melanchton: Duisburg. Cum linguæ diſcernant gentes , comprehendo compellatione Henetorum nationes, Melancht. quæ linguam retinent, cujus hodie uſus eſt apud Henetos ſparſos ad Sinum ma- in Chron. Ca- rion. p.2.l. 3. ris Adriatici, qui & nunc appellantur Veneti. Retinent nomen & Veneti in Trog. Pom- vejus l. 41. lit-
Strana 125
HAYECIANORUM. 125 littore Arctoo lingua illa vicina mari Adriatico utentes, quanquam autem in dia- lectis exigua diſſimilitudo eſt , tamen eandem eſſe originem harum gentium con- ſentaneum eſt : Iilyricæ , Polonicæ , Bohemicæ, & noſtrorum Henctorum & alibi loquentium eadem lingua. Guæ teſtimonia eo majus pondus habent, quod a Germanis hominibus ſcripta omnem ſuſpicionem tollant, pa- triæ & gentis amori indulgentius , adulantiusque quidpiam velificatum fuiſſe. Hæc inquam tot veterum recentiorumque mira conſpiratio luculento argumento eſt: Slavorum originem non aliunde, quam ex nominatiſſima vetuſtiſſimaque Henetorum gente (quidquid obtendat Martinus Stredonius de relata a Procopio civitate Sklow ad ripam Balb. Dec. fluminis Boryſthenis, ſeu Nieper verſus Smolenſko ſita, quam civitatem 1. l. 2. c.23. Sarnic. An- novam appellat Jornandes, Sarniciusque multo recentiorem Slavico nal. Polon. l. A. nomine probat) eſſe repetendum. Cujus gentis jam veteres memo- rias , ubi conſederint , quo pacto ſe in Europam inſinuaverint , quo- ve caſu , & ſucceſſu ad hanc amplitudinem pervenerint , explicandum; quo magis firmetur, atque in propatulo fit: Slavos origine hos ipſos Henetos fuiſſe toties a Græcis celebratos. Maximum olim fuit Henetorum Græce divsvol dictorum nomen Melancht. jam prope ſæculis duodecim ante reparatam per Chriſtum ſalutem no- in Chron. Ca- rion. p. 2. l. 3 tum , ac celebre. Vicinos fuiſſe Phrygiæ ex Homero , Herodoto & Herudot. in Apollonio manifeſtum eſt, quorum regio poſtea Paphlagonia dicta Terpsichore p. est. Tenebant itaque illas regionum vicinias, quibus hodie urbs 151. & inClio. Sinopi poſita est, extendebantque ſe per Magnam Mediæ partem, un-p.41. de etiam Sarmatæ , quaſi Medorum Soboles Plinio dictæ ſunt. Gens Plin.hiſt. erat omni tempore non minus a bellis, quam domesticis quibusdam nat. l. 6. c.7. optimis institutis clariſſima, illius vetuſtiſſimus Græcorum Poetarum Æſchylus cum laude meminit , quam ab optimo regimine , & diſcipli- Æſchyl. in na commendat. Apollonius Rhodius res Argonauticas perſequens Tragoed. Apollon. in multis locis ejuſdem terra, marique præliandi dexteritatem extollit. Argonaut. l.2. Prædicat gentem præſertim ab equitatu fortem, exercitatamque Euripi- v. 358. des, & Strabo Homerum explicans eorundem Ducem bello Trojano Euripid. in inclytum Pylemenem laudat, nec non Dionyſium ab Henetis Adriæ Hippolyto v. 230. eximia virtutis equos impetraſſe. Hæc itaque Trojano bello Priamo Honer. l. 2. venit in auxilium cum numeroſis agminibus, ſed expugnata Troja ex- Iliad. v. 852. ciſaque, magna eorum pars Antenorem ſecuta in Italiam ſe immiſit. De hoc Henetorum in Italiam tranſitu agit Cato , Strabo, Virgilius, Plinius, Sempronius, Juſtinus, clariſſime omnium Livius: Jam omnium primum ſatis conſtat cuſibus variis Antenorem cum multitudine Henetum veniſſe Q 3 in Cato in frag- nento orig. Italiæ. Strabo l. 5.
HAYECIANORUM. 125 littore Arctoo lingua illa vicina mari Adriatico utentes, quanquam autem in dia- lectis exigua diſſimilitudo eſt , tamen eandem eſſe originem harum gentium con- ſentaneum eſt : Iilyricæ , Polonicæ , Bohemicæ, & noſtrorum Henctorum & alibi loquentium eadem lingua. Guæ teſtimonia eo majus pondus habent, quod a Germanis hominibus ſcripta omnem ſuſpicionem tollant, pa- triæ & gentis amori indulgentius , adulantiusque quidpiam velificatum fuiſſe. Hæc inquam tot veterum recentiorumque mira conſpiratio luculento argumento eſt: Slavorum originem non aliunde, quam ex nominatiſſima vetuſtiſſimaque Henetorum gente (quidquid obtendat Martinus Stredonius de relata a Procopio civitate Sklow ad ripam Balb. Dec. fluminis Boryſthenis, ſeu Nieper verſus Smolenſko ſita, quam civitatem 1. l. 2. c.23. Sarnic. An- novam appellat Jornandes, Sarniciusque multo recentiorem Slavico nal. Polon. l. A. nomine probat) eſſe repetendum. Cujus gentis jam veteres memo- rias , ubi conſederint , quo pacto ſe in Europam inſinuaverint , quo- ve caſu , & ſucceſſu ad hanc amplitudinem pervenerint , explicandum; quo magis firmetur, atque in propatulo fit: Slavos origine hos ipſos Henetos fuiſſe toties a Græcis celebratos. Maximum olim fuit Henetorum Græce divsvol dictorum nomen Melancht. jam prope ſæculis duodecim ante reparatam per Chriſtum ſalutem no- in Chron. Ca- rion. p. 2. l. 3 tum , ac celebre. Vicinos fuiſſe Phrygiæ ex Homero , Herodoto & Herudot. in Apollonio manifeſtum eſt, quorum regio poſtea Paphlagonia dicta Terpsichore p. est. Tenebant itaque illas regionum vicinias, quibus hodie urbs 151. & inClio. Sinopi poſita est, extendebantque ſe per Magnam Mediæ partem, un-p.41. de etiam Sarmatæ , quaſi Medorum Soboles Plinio dictæ ſunt. Gens Plin.hiſt. erat omni tempore non minus a bellis, quam domesticis quibusdam nat. l. 6. c.7. optimis institutis clariſſima, illius vetuſtiſſimus Græcorum Poetarum Æſchylus cum laude meminit , quam ab optimo regimine , & diſcipli- Æſchyl. in na commendat. Apollonius Rhodius res Argonauticas perſequens Tragoed. Apollon. in multis locis ejuſdem terra, marique præliandi dexteritatem extollit. Argonaut. l.2. Prædicat gentem præſertim ab equitatu fortem, exercitatamque Euripi- v. 358. des, & Strabo Homerum explicans eorundem Ducem bello Trojano Euripid. in inclytum Pylemenem laudat, nec non Dionyſium ab Henetis Adriæ Hippolyto v. 230. eximia virtutis equos impetraſſe. Hæc itaque Trojano bello Priamo Honer. l. 2. venit in auxilium cum numeroſis agminibus, ſed expugnata Troja ex- Iliad. v. 852. ciſaque, magna eorum pars Antenorem ſecuta in Italiam ſe immiſit. De hoc Henetorum in Italiam tranſitu agit Cato , Strabo, Virgilius, Plinius, Sempronius, Juſtinus, clariſſime omnium Livius: Jam omnium primum ſatis conſtat cuſibus variis Antenorem cum multitudine Henetum veniſſe Q 3 in Cato in frag- nento orig. Italiæ. Strabo l. 5.
Strana 126
126 PRODROMUS ANNALIUM Virgil in in intinum maris Adriatici ſnum, Eugancisque, qui inter mare alpesque in Aneld. l. 1. colebant , pulſis, Henetos, Trojanosque eas terras tenuiſſe, gens univerſa He- Plin. hiſt. neti appellati. Latiſſime, longiſſimeque ſe ſe poſtea hac ora diffudere nat. l. 2. per univerſum Illyricum , Iſtriamque a mari Adriatico uſque ad Alpes Liv. Decad. Julias, quæ olim Venetæ dictæ fuere, ipſa vero regio prius Henetia 1. l. 1. demum Venetia dicta est. Sed populus iste temporum longinquitare, Nicol. Leod. in diction. biſs. utpote commercio, vicinitati, imperioque Romano perpetuo obno- xius, ſucceſſive mores , ritusque Italorum induit , imo ipſam linguam mutuatis plurimis latinis vocibus novavit primum, denique Italicum Sermonem penitus adſcivit. Quare memorat Olavus Lituanos , & Li- vonos ex his Henetis ortos, qui confuſum ex Italico, Latino, Slavi- coque idioma teneant. Iſtuc de Henetis Adriaticis. Alios ejuſdem nominis populos in veteribus Galliis circa hodiernum Vannes hodie- dum Venetias dictas, & ad fauces Ligeris fluvii refert Strabo, Julius Strabo!-4. Jul. C�ſ. de Cæſar , Claudius Prolemæus , Tabulæ Peutingerianæ & Ermoldus Ni- bello Gall. I 3. gellus, quos unam eandemque cum Venetis Adriaticis gentem facit Claud. Ptol. Strabo. Populi hi in Galliis perſtitere uſque ad ſæculum quintum, l. 2. c. s. quo Saxones & Angli Britanniam occuparunt, ſic enim de illis Egin- Ermoldus Nigellus l. 2. hartus: Quum ab Anglis , & Saxonibus Britannia infula fuiſſet invaſa, ma- Eginhartan gna pars incolarum ejus mare trajiciens in ultimis Galliæ finibus Venetorum , & annal. ad an- Corioſolitarum regiones occupavit. Tertius itidem ejuſdem plane nominis, num. 786. & linguæ populus erat ad mare Balthicum, de quo Claudius Prole- Claud. Ptol. mæus: Tenent autem Sarmatiam maxime gentes Venedæ per totum Venedicum l. 3. c. 7. Sinum, quod idem memorat Tacitus, & Plinius. Omnes iſtos tres Tacitus de mor b. Germ. Henetos, ſeu Venetos populos una eademque gente prognatos, atque Plin.hijt. ex Paphlagoniæ , paludis Mæotydis , Pontique plagis egreſſos pluri- nat. l. 3. c. 4. morum Geographorum , hiſtoricorumque eſt ſententia, quare jam Strabo l. 4. Herodotus hiſtoriarum princeps a Cicerone dictus ait: Henctos Afiæ in Herodot. in colas jam in Europa aliis permixtos gentibus habitare. Hinc communis illa novem Muſis. perſuaſio: originem Slavorum ex minori Aſia repetentium. An au- tem populi iſti ſtatim ſub excidium Trojæ in has tres Europæ ſejunctas terras ſe immiſerint, an a ſinu Adriatico in ceteras novis coloniis po- ſitis ſe tranſtulerint, inter authores non eſt definitum. Curæus ad Strabonem ſe ſe revocans ait: Henetorum magnam partem bis novas ſedes quæſiiſſe: ſemel cum Antenore ad mare Adriaticum, iterum cum Cimbris olim finitimis ſuis. Verum quod ad Henetos Adriaticos attinet : Strabo potius exiſtimat eos ortos ex Henetis Gallicis, qui post Belgas ad Oceanum accolebant, quanquam & istud non tanquam rem Olav. Her- mel.in diſquiſ. de orig. Livon. §.17. Curaus in Annal. Sileſi�. Strabo l. 4. cer-
126 PRODROMUS ANNALIUM Virgil in in intinum maris Adriatici ſnum, Eugancisque, qui inter mare alpesque in Aneld. l. 1. colebant , pulſis, Henetos, Trojanosque eas terras tenuiſſe, gens univerſa He- Plin. hiſt. neti appellati. Latiſſime, longiſſimeque ſe ſe poſtea hac ora diffudere nat. l. 2. per univerſum Illyricum , Iſtriamque a mari Adriatico uſque ad Alpes Liv. Decad. Julias, quæ olim Venetæ dictæ fuere, ipſa vero regio prius Henetia 1. l. 1. demum Venetia dicta est. Sed populus iste temporum longinquitare, Nicol. Leod. in diction. biſs. utpote commercio, vicinitati, imperioque Romano perpetuo obno- xius, ſucceſſive mores , ritusque Italorum induit , imo ipſam linguam mutuatis plurimis latinis vocibus novavit primum, denique Italicum Sermonem penitus adſcivit. Quare memorat Olavus Lituanos , & Li- vonos ex his Henetis ortos, qui confuſum ex Italico, Latino, Slavi- coque idioma teneant. Iſtuc de Henetis Adriaticis. Alios ejuſdem nominis populos in veteribus Galliis circa hodiernum Vannes hodie- dum Venetias dictas, & ad fauces Ligeris fluvii refert Strabo, Julius Strabo!-4. Jul. C�ſ. de Cæſar , Claudius Prolemæus , Tabulæ Peutingerianæ & Ermoldus Ni- bello Gall. I 3. gellus, quos unam eandemque cum Venetis Adriaticis gentem facit Claud. Ptol. Strabo. Populi hi in Galliis perſtitere uſque ad ſæculum quintum, l. 2. c. s. quo Saxones & Angli Britanniam occuparunt, ſic enim de illis Egin- Ermoldus Nigellus l. 2. hartus: Quum ab Anglis , & Saxonibus Britannia infula fuiſſet invaſa, ma- Eginhartan gna pars incolarum ejus mare trajiciens in ultimis Galliæ finibus Venetorum , & annal. ad an- Corioſolitarum regiones occupavit. Tertius itidem ejuſdem plane nominis, num. 786. & linguæ populus erat ad mare Balthicum, de quo Claudius Prole- Claud. Ptol. mæus: Tenent autem Sarmatiam maxime gentes Venedæ per totum Venedicum l. 3. c. 7. Sinum, quod idem memorat Tacitus, & Plinius. Omnes iſtos tres Tacitus de mor b. Germ. Henetos, ſeu Venetos populos una eademque gente prognatos, atque Plin.hijt. ex Paphlagoniæ , paludis Mæotydis , Pontique plagis egreſſos pluri- nat. l. 3. c. 4. morum Geographorum , hiſtoricorumque eſt ſententia, quare jam Strabo l. 4. Herodotus hiſtoriarum princeps a Cicerone dictus ait: Henctos Afiæ in Herodot. in colas jam in Europa aliis permixtos gentibus habitare. Hinc communis illa novem Muſis. perſuaſio: originem Slavorum ex minori Aſia repetentium. An au- tem populi iſti ſtatim ſub excidium Trojæ in has tres Europæ ſejunctas terras ſe immiſerint, an a ſinu Adriatico in ceteras novis coloniis po- ſitis ſe tranſtulerint, inter authores non eſt definitum. Curæus ad Strabonem ſe ſe revocans ait: Henetorum magnam partem bis novas ſedes quæſiiſſe: ſemel cum Antenore ad mare Adriaticum, iterum cum Cimbris olim finitimis ſuis. Verum quod ad Henetos Adriaticos attinet : Strabo potius exiſtimat eos ortos ex Henetis Gallicis, qui post Belgas ad Oceanum accolebant, quanquam & istud non tanquam rem Olav. Her- mel.in diſquiſ. de orig. Livon. §.17. Curaus in Annal. Sileſi�. Strabo l. 4. cer-
Strana 127
HAYECIANORUM. 127 certiſſimam statuat. Rhanæus, & cum eo Olavus exiſtimant Venedos ad mare Adriaticum auctos ſobole, ac cumprimis electri, ſeu ſuccini, cujus tum maximus uſus erat, colligendi cupiditate ad plagas ſeptem- trionales tranſiiiſe, quam in rem adferunt Plinii hiſtoriæ ſuæ naturalis locum. Porro quanquam Heneti novas atque novas colonias in Eu- ropam tranſmiſerint , tamen veteres ſuas ſedes præſertim ad paludem Mæotydis non deſeruerunt , ſed longe lateque ibidem diffuſi & in di- verſas reſpublicas, pagosque diviſi vario caſu peculiaria nomina in- venerunt, quos inter Zechi, Srbi, Abisgoi, Caſaci, Charbatæ, plu- resque alii referuntur a Byzantinis ſcriptoribus. His igitur quatuor locis in minori Aſia , & ad paludem Mæoty- dis, Pontumque Euxinum, ad mare Adriaticum in Europa, ad Ocea- num in veteribus Galliis, ad mare denique Balthicum diffuſam Hene- torum gentem quis miretur poſtea in eam excreviſſe multitudinem, potentiamque, ut prope univerſam Europam oppleret? Et quanquam ad mare Adriaticum eos Romanorum vis, & poteſtas multum con- stringeret, ne altius criſtas auderent erigere, imo Italis permixti pro- pe gentis ſuæ memoriam , inſtituta , ritusque amiſerint ; quanquam juxta veteres Belgas etiam ob Gallorum vires ſuppares longius fines ſuos extendere non auderent, tamen Heneti in plagis ſeptemtrionali- bus ad mare Balthicum , Viſtulamque conſidentes in immenſum prope ſæculorum curſu excreverunt , tecti tamen aliis , atque aliis nominibus, quæ a rerum publicarum ſuarum partitione acceperant. In interiorem Germaniam penetrare, & ante Attilæ tempora stabiles ſedes figere nunquam illis licuit, Gothi enim , Vandali, Longobardi , Burgundio- nes , Varini, Suardones , Nuithones, Ligii Marcomanni, Quadique hac parte ſemper eos inter limites ſuos continuerunt. Et quanquam non raro Suevos finitimos bello laceſſerent, tamen plerumque victi in propria remearunt. Quare licet hac parte fines ſuos proferre longius non poſſent , tamen verſus Pannoniam , Iſtrumque, ac cum primis per univerſas hodiernæ Poloniæ, Lithuaniæ, Ruſſiæ, Tartariæque plagas ſe ſe ampliſſime explicarunt. Adeo ut Tacito , Ovidio , & Valerio Tacitus de morih. Germ. Flacco teſte ſæpe Romanis ipſis ſummo terrori eſſent Heneti Roxolani, & hiſt. l. 1. Baſteræ, ac cum primis Jazyges, quorum poſteriorum nonnulla bella Ovid. l. 1. Romanis intentata in hiſtoria Marcomannorum retulimus. Tantum de Ponto. inquam his partibus auctus eſt Henetorum populus, ut etiam Tabula Valer. Flac- Peutingeriana itineraria, quam ſæculo tertio ſub Probo conditam eru- eus l. 6. diti probant, jam quoque Henetos ſeu Venedos Sarmatas ad latus TabulaPeut. orien- Rhanaus in diatr. hit. de Curland. gent. orig. Olav.Her- mel. de orig. Livon. Plin. byſt. nat. l. 37. c. 3.
HAYECIANORUM. 127 certiſſimam statuat. Rhanæus, & cum eo Olavus exiſtimant Venedos ad mare Adriaticum auctos ſobole, ac cumprimis electri, ſeu ſuccini, cujus tum maximus uſus erat, colligendi cupiditate ad plagas ſeptem- trionales tranſiiiſe, quam in rem adferunt Plinii hiſtoriæ ſuæ naturalis locum. Porro quanquam Heneti novas atque novas colonias in Eu- ropam tranſmiſerint , tamen veteres ſuas ſedes præſertim ad paludem Mæotydis non deſeruerunt , ſed longe lateque ibidem diffuſi & in di- verſas reſpublicas, pagosque diviſi vario caſu peculiaria nomina in- venerunt, quos inter Zechi, Srbi, Abisgoi, Caſaci, Charbatæ, plu- resque alii referuntur a Byzantinis ſcriptoribus. His igitur quatuor locis in minori Aſia , & ad paludem Mæoty- dis, Pontumque Euxinum, ad mare Adriaticum in Europa, ad Ocea- num in veteribus Galliis, ad mare denique Balthicum diffuſam Hene- torum gentem quis miretur poſtea in eam excreviſſe multitudinem, potentiamque, ut prope univerſam Europam oppleret? Et quanquam ad mare Adriaticum eos Romanorum vis, & poteſtas multum con- stringeret, ne altius criſtas auderent erigere, imo Italis permixti pro- pe gentis ſuæ memoriam , inſtituta , ritusque amiſerint ; quanquam juxta veteres Belgas etiam ob Gallorum vires ſuppares longius fines ſuos extendere non auderent, tamen Heneti in plagis ſeptemtrionali- bus ad mare Balthicum , Viſtulamque conſidentes in immenſum prope ſæculorum curſu excreverunt , tecti tamen aliis , atque aliis nominibus, quæ a rerum publicarum ſuarum partitione acceperant. In interiorem Germaniam penetrare, & ante Attilæ tempora stabiles ſedes figere nunquam illis licuit, Gothi enim , Vandali, Longobardi , Burgundio- nes , Varini, Suardones , Nuithones, Ligii Marcomanni, Quadique hac parte ſemper eos inter limites ſuos continuerunt. Et quanquam non raro Suevos finitimos bello laceſſerent, tamen plerumque victi in propria remearunt. Quare licet hac parte fines ſuos proferre longius non poſſent , tamen verſus Pannoniam , Iſtrumque, ac cum primis per univerſas hodiernæ Poloniæ, Lithuaniæ, Ruſſiæ, Tartariæque plagas ſe ſe ampliſſime explicarunt. Adeo ut Tacito , Ovidio , & Valerio Tacitus de morih. Germ. Flacco teſte ſæpe Romanis ipſis ſummo terrori eſſent Heneti Roxolani, & hiſt. l. 1. Baſteræ, ac cum primis Jazyges, quorum poſteriorum nonnulla bella Ovid. l. 1. Romanis intentata in hiſtoria Marcomannorum retulimus. Tantum de Ponto. inquam his partibus auctus eſt Henetorum populus, ut etiam Tabula Valer. Flac- Peutingeriana itineraria, quam ſæculo tertio ſub Probo conditam eru- eus l. 6. diti probant, jam quoque Henetos ſeu Venedos Sarmatas ad latus TabulaPeut. orien- Rhanaus in diatr. hit. de Curland. gent. orig. Olav.Her- mel. de orig. Livon. Plin. byſt. nat. l. 37. c. 3.
Strana 128
128 PRODROMUS ANNALIUM Claud. Ptol. l. 3. c.7. orientale alpium Baſternicarum non modo collocet , ſed & alios co- gnomines Venedos infra Pitos , Getas & Dacos ad oſtia Danubii & pontum Euxinum. Et profecto vocabula tot gentium a Claudio Pto- lemæo in Sarmatia ſua prolata Henetam ſeu Slavicam gentem dialecto ſua velut vox volucrem manifeste produnt. Iſthic enim leguntur: Sulanes a Slavico vocabulo Sul quod ſalem fignificat, Jazyges a Gazyk quod linguam, Bieſſii quod peditem. Paſteræ quod paſtorem, Sudini a Sud quod judicium ſeu vas. Zeſloboji quod limitaneum militem , Hoſſi quod delectam juventutem, Stavani quod stantes & intrepidos, Pien- nitæ quod Spumam denotat , ut Bodinos, Peucinos, Sabocos, Velcas, Galimdas , plurimaque populorum finitimorum nomina tranſeam , qux quiſque hujus linguæ gnarus Slavica eſſe primo quaſi obtutu cognitu- Claud. Ptolerus eſt. Quare etiam diſerte Claudius Ptolemæus Sarmatiam maxime sit. loco. gentes Venedas tenere ait, plures ſcilicet diverſos populos origine He- TacitusAn-netos ſeu Venedos. Ex his populis, lociſque ſe ſe maxime Jazyges nal. l. 12. apud Germanos inſinuarunt , qui jam ſæculo primo Chriſti plerumque inter equitatum Quadorum , Marcomannorumque ſtipendia mereri ſoliti erant, & qui datis in Pannonia agris Jazyges Metanaſtæ quaſi Claud. Ptol. exules , & extorres patria dicti ſunt. Omnium autem maxime Hene- l. 3. c. 7. ta gens a Palude Mæotydis crevit ac diffuſa eſt , de qua ita canit vetu- Dionyſ. in ſtus Poeta Dionyſius: Periegeſi. Mæotæ primum tangunt Mæotydis undas, Sauromatæque truces , gens aſpera Martis in armis, Sanguis Amazonidum, fortis quas protulit olim Sauromatis. Herodot. in novem Musis. Dicuntur autem ſanguis Amazonidum , quia , ut Herodotus me- minit, Amazones ex Paphlagonum Themodoonta Henetorum patria illuc commigrarunt. Inde velut ex Trajano equo novæ atque novæ coloniæ profuſæ variis aſſumtis nominibus varias orbis partes impleve- runt, linguæ communione, rituumque patriorum traditione Hene- tam illam gentem veterem ubique teſtantes. Quanquam poſterius hæc ipſa lingua Heneta ob vicinarum gentium commercium in diſfi- miles plures dialectos abierit, quarum quatuordecim enumerat Stre- Stredovsk. in ſac. Morav. dovskius. Et quia populis iſtis Scythæ magno numero ubique permixti biſt. l. 2, c. s. erant , hinc factum , ut Sarmatarum, Scytharum & Slavorum ſeu He- netorum , & Venedorum nomen promiſcue a multis ſcriptoribus ad- hiberetur, quin nonnulli Slavos origine Scythas facerent. Exeunte au-
128 PRODROMUS ANNALIUM Claud. Ptol. l. 3. c.7. orientale alpium Baſternicarum non modo collocet , ſed & alios co- gnomines Venedos infra Pitos , Getas & Dacos ad oſtia Danubii & pontum Euxinum. Et profecto vocabula tot gentium a Claudio Pto- lemæo in Sarmatia ſua prolata Henetam ſeu Slavicam gentem dialecto ſua velut vox volucrem manifeste produnt. Iſthic enim leguntur: Sulanes a Slavico vocabulo Sul quod ſalem fignificat, Jazyges a Gazyk quod linguam, Bieſſii quod peditem. Paſteræ quod paſtorem, Sudini a Sud quod judicium ſeu vas. Zeſloboji quod limitaneum militem , Hoſſi quod delectam juventutem, Stavani quod stantes & intrepidos, Pien- nitæ quod Spumam denotat , ut Bodinos, Peucinos, Sabocos, Velcas, Galimdas , plurimaque populorum finitimorum nomina tranſeam , qux quiſque hujus linguæ gnarus Slavica eſſe primo quaſi obtutu cognitu- Claud. Ptolerus eſt. Quare etiam diſerte Claudius Ptolemæus Sarmatiam maxime sit. loco. gentes Venedas tenere ait, plures ſcilicet diverſos populos origine He- TacitusAn-netos ſeu Venedos. Ex his populis, lociſque ſe ſe maxime Jazyges nal. l. 12. apud Germanos inſinuarunt , qui jam ſæculo primo Chriſti plerumque inter equitatum Quadorum , Marcomannorumque ſtipendia mereri ſoliti erant, & qui datis in Pannonia agris Jazyges Metanaſtæ quaſi Claud. Ptol. exules , & extorres patria dicti ſunt. Omnium autem maxime Hene- l. 3. c. 7. ta gens a Palude Mæotydis crevit ac diffuſa eſt , de qua ita canit vetu- Dionyſ. in ſtus Poeta Dionyſius: Periegeſi. Mæotæ primum tangunt Mæotydis undas, Sauromatæque truces , gens aſpera Martis in armis, Sanguis Amazonidum, fortis quas protulit olim Sauromatis. Herodot. in novem Musis. Dicuntur autem ſanguis Amazonidum , quia , ut Herodotus me- minit, Amazones ex Paphlagonum Themodoonta Henetorum patria illuc commigrarunt. Inde velut ex Trajano equo novæ atque novæ coloniæ profuſæ variis aſſumtis nominibus varias orbis partes impleve- runt, linguæ communione, rituumque patriorum traditione Hene- tam illam gentem veterem ubique teſtantes. Quanquam poſterius hæc ipſa lingua Heneta ob vicinarum gentium commercium in diſfi- miles plures dialectos abierit, quarum quatuordecim enumerat Stre- Stredovsk. in ſac. Morav. dovskius. Et quia populis iſtis Scythæ magno numero ubique permixti biſt. l. 2, c. s. erant , hinc factum , ut Sarmatarum, Scytharum & Slavorum ſeu He- netorum , & Venedorum nomen promiſcue a multis ſcriptoribus ad- hiberetur, quin nonnulli Slavos origine Scythas facerent. Exeunte au-
Strana 129
HAYECIANORUM. 129 autem ſæculo quarto Hunni barbara gens, ut eam graphice depingit Ammianus Marcellinus, pervaſis prius Alanorum regionibus, interfe- Ammian. ctisque plurimis , & ſpoliatis , reliquos ſibi ſocietate junxit , quod idem Marcell. l. 31. & aliis fecit gentibus ad pontum Euxinum, paludemque Mæotydis accolentibus, quibuscum poſtea in late patentes campos effuſa vi ſu- bitæ procellæ uberes pagos ubique perrupit, omniaque longe, late- que occupavit. Prædationibus , victoriisque, ſpatio annorum nonniſi plus minus quadraginta , tantum crevit , ut omnibus finitimis terrori maximo eſſet. Ad potentiam tantam id ei poſtea acceſſit, ut Attilam nanciſceretur Ducem, virum ea ætate, fi barbariem tollas, cum ſummis Heroibus comparandum , cujus conſilia cum Heneti intelligerent eo vergere, ut Sarmaticis, Scythicisque gentibus imperium totius orbis vindicaret , ad facinus hoc ſtrenue audendum toto niſu incumbentes ſe ſocios præbuerunt, atque ita gentis ſuæ tam amplæ acceſſione poten- tiam Attilæ toti Europæ maxime formidabilem reddiderunt. Hanc igitur Attila , oblatas ſibi Honoriæ , & mox denegatas nuptias de Ro- manis ulturus, primum populabundus per Thraciam, utramque Daciam, Mœſiam , Illyricumque cum Hunnis ſuis aliisque ſeptemtrionalibus po- pulis traduxit, demum per omnes Pannoniæ , Germaniæ , Galliæ , Ita- liæque oras ſecum raptos in Romani Imperii , Europæque excidium incendit. In hoc autem tam grandi terrificoque Attilæ exercitu, qui, ut Jornandes ſcribit, quingenta millia, ſeu plane , ut Miſcella , ſeptin- genta millia armatorum ſuperabat, Heneti ſeu Slavi omni tempore præcipui, fortiſlimique fuere, quos ille omnibus præliis in prima acie collocare ſolitus, bifulcos nominabat, ita enim Fredegarius: Vinidi bi- fulci Chunis fuerant jam antiquitus, ut cum Chuni ſeu Hunni in exercitu con- tra gentem quamlibet adgrediebant, Chuni pro caſtris adunato illorum ſtabant exercitu , Vinidi vero pugnabant. Si ad vincendum prævalebant, ſi autem Vinidi ſuperabantur, Chunorum auxilio fulti vires reſumebant , ideo bifulci vo- cabantur a Chunis , eo quod duplicem in congreſſione certaminis operam locarent. Quare errant authores nonnulli, qui Henetos ſeu Slavos Attilæ ævo Romanis adhæſiſſe, & contra Attilam ſtetiſſe autumant. Polliciti qui- dem ſunt , ut Ammianus Marcellinus loquitur , omnes Sarmatici populi uti- lem & fortem operam inter auxilia, ſed brevi in Romanorum perniciem vertit. Videlicet primum quidem ſub Theodoſio Hunni, Sarmatæque Roma- norum ſtipendiarii contra Gothos arma capeſſivere, eoſque fudere, at mox a Theodoſio deſciſcentes in Romanorum exitium omnem vim contulere. Porro Slavos ab exercitu, parteque Attilæ fuiſſe Ekhardus R quo- Ammian. Marcell. l. 31. Jornandes l. 1. de regn. ac temp. ſucceſſ. Jornandes de reb. Get. c. 30. Hiſt. Miſ- cella l. XV. Fredeg.c.48. Jornandes l. 1. de regn. ac temp. ſucceſſ- Ekhard. de
HAYECIANORUM. 129 autem ſæculo quarto Hunni barbara gens, ut eam graphice depingit Ammianus Marcellinus, pervaſis prius Alanorum regionibus, interfe- Ammian. ctisque plurimis , & ſpoliatis , reliquos ſibi ſocietate junxit , quod idem Marcell. l. 31. & aliis fecit gentibus ad pontum Euxinum, paludemque Mæotydis accolentibus, quibuscum poſtea in late patentes campos effuſa vi ſu- bitæ procellæ uberes pagos ubique perrupit, omniaque longe, late- que occupavit. Prædationibus , victoriisque, ſpatio annorum nonniſi plus minus quadraginta , tantum crevit , ut omnibus finitimis terrori maximo eſſet. Ad potentiam tantam id ei poſtea acceſſit, ut Attilam nanciſceretur Ducem, virum ea ætate, fi barbariem tollas, cum ſummis Heroibus comparandum , cujus conſilia cum Heneti intelligerent eo vergere, ut Sarmaticis, Scythicisque gentibus imperium totius orbis vindicaret , ad facinus hoc ſtrenue audendum toto niſu incumbentes ſe ſocios præbuerunt, atque ita gentis ſuæ tam amplæ acceſſione poten- tiam Attilæ toti Europæ maxime formidabilem reddiderunt. Hanc igitur Attila , oblatas ſibi Honoriæ , & mox denegatas nuptias de Ro- manis ulturus, primum populabundus per Thraciam, utramque Daciam, Mœſiam , Illyricumque cum Hunnis ſuis aliisque ſeptemtrionalibus po- pulis traduxit, demum per omnes Pannoniæ , Germaniæ , Galliæ , Ita- liæque oras ſecum raptos in Romani Imperii , Europæque excidium incendit. In hoc autem tam grandi terrificoque Attilæ exercitu, qui, ut Jornandes ſcribit, quingenta millia, ſeu plane , ut Miſcella , ſeptin- genta millia armatorum ſuperabat, Heneti ſeu Slavi omni tempore præcipui, fortiſlimique fuere, quos ille omnibus præliis in prima acie collocare ſolitus, bifulcos nominabat, ita enim Fredegarius: Vinidi bi- fulci Chunis fuerant jam antiquitus, ut cum Chuni ſeu Hunni in exercitu con- tra gentem quamlibet adgrediebant, Chuni pro caſtris adunato illorum ſtabant exercitu , Vinidi vero pugnabant. Si ad vincendum prævalebant, ſi autem Vinidi ſuperabantur, Chunorum auxilio fulti vires reſumebant , ideo bifulci vo- cabantur a Chunis , eo quod duplicem in congreſſione certaminis operam locarent. Quare errant authores nonnulli, qui Henetos ſeu Slavos Attilæ ævo Romanis adhæſiſſe, & contra Attilam ſtetiſſe autumant. Polliciti qui- dem ſunt , ut Ammianus Marcellinus loquitur , omnes Sarmatici populi uti- lem & fortem operam inter auxilia, ſed brevi in Romanorum perniciem vertit. Videlicet primum quidem ſub Theodoſio Hunni, Sarmatæque Roma- norum ſtipendiarii contra Gothos arma capeſſivere, eoſque fudere, at mox a Theodoſio deſciſcentes in Romanorum exitium omnem vim contulere. Porro Slavos ab exercitu, parteque Attilæ fuiſſe Ekhardus R quo- Ammian. Marcell. l. 31. Jornandes l. 1. de regn. ac temp. ſucceſſ. Jornandes de reb. Get. c. 30. Hiſt. Miſ- cella l. XV. Fredeg.c.48. Jornandes l. 1. de regn. ac temp. ſucceſſ- Ekhard. de
Strana 130
130 PRODROMUS ANNALIUM reb. Francicis quoque prodit his verbis: Venedi Slavi, aliter etiam Sorabi dicti, uti olim l. 8. c. 2. Attilæ adhærentes , ſic & nunc cum Hunnis in Turingiam irruerunt, ibique perſtiterunt novis ſedibus locatis. Et Chronicon Coldicenſe ait Attilam Chron. Col. Henetarum multitudine turgidum cum quingentis millibus e Pannonia dic.apudMenk I. III. egreſſum, in Galliam irruiſſe, denique Annales Francofuldenſes pluri- Annales bus locis vocant Hunnos Concives Slavorum. Neque vero argumentum, Francofuld. quod Jordanus contra profert, magni roboris eſt, cum obtendit: Si- Jordan.orig donium coævum non retuliſſe Sarmatas ſuo carmine inter ſocios Atti- Slav. c.21. læ, neque eoſdem etiam a Jornande commemorari. Nam quod ad Sidonium Apollinarem attinet: verum quidem est, Sarmatas ab eo relatos non eſſe , retulit tamen Arctoos populos; ſic enim primi ejus verſus leguntur : Sidan. Apol- lin, carm. 7. - ſubito cum rupta tumultu Barbaries totas in te transfuderat Arctos Gallia. Heineccius diſſert. deCrod. Harzburg. Hiſt. Miſ- cella l. 15. Sigismund. Call. in Annal. Auftr. l. 2. Jordanus orig. Slav. Num.756. Si barbaries igitur totas Arctos transfudit in Galliam, quis neget & transfudiſſe Sarmatas, qui Arctoas terras præcipuas maximo numero habitarunt, ut ante ex Claudio Ptolemæo Plinioque oſtendimus? Et profecto Sidonius eodem carmine plures Sarmaticas gentes de nomine recenſet, ut Paſteras, Gepydas, Scyros, Chunos, Gelonos. Ex Jornandis denique loco nihil certi eruitur, ut pridem animadvertit clariſſimus Heineccius, ille enim tam obſcurus eſt, ut nihil ex eo sta- tui certi poſſit: Jordanesne de ſociis Attilæ, an Romannorum loqua- tur? Nihil itaque magis teſtatum, quam Slavos inter auxilia Attilæ fuiſſe, non modo cum per Germaniam in Gallias, ſed etiam in Ita- liam ſe infunderet. Et quanquam coæva hiſtoricorum documenta de- ficiant , quæ Attilæ exercitum adſtruant per hodiernæ Bohemiæ , Mo- raviæque terras graſſatum fuiſſe, tamen ex temporum illorum hiſtoria, illiuſque in Gallias prenſo itinere manifeſtum fit: Marcomannorum, Quadorumque terras minime intactas manſiſſe ; nam Miſcella diſerte ait: Marcomannos, Suevos, Quadosque ſubjectos fuiſſe Attilx impe- rio. Quanquam vero paſſim referatur ab authoribus illum dextro Danubii latere cum ſuis turmis in Germaniam aſcendiſſe, tamen ex- plurimorum ſententia id vix quidem ultra Pannoniæ ſuperioris regio- nem intelligi potest, quare etiam Jordanus non levibus inductus ar- gumentis exiſtimat Attilæ exercitum circa Vindobonam Danubium tranſiiſſe, ac reliquum iter in Gallias finiſtro Danubii latere abſolviſse, quo
130 PRODROMUS ANNALIUM reb. Francicis quoque prodit his verbis: Venedi Slavi, aliter etiam Sorabi dicti, uti olim l. 8. c. 2. Attilæ adhærentes , ſic & nunc cum Hunnis in Turingiam irruerunt, ibique perſtiterunt novis ſedibus locatis. Et Chronicon Coldicenſe ait Attilam Chron. Col. Henetarum multitudine turgidum cum quingentis millibus e Pannonia dic.apudMenk I. III. egreſſum, in Galliam irruiſſe, denique Annales Francofuldenſes pluri- Annales bus locis vocant Hunnos Concives Slavorum. Neque vero argumentum, Francofuld. quod Jordanus contra profert, magni roboris eſt, cum obtendit: Si- Jordan.orig donium coævum non retuliſſe Sarmatas ſuo carmine inter ſocios Atti- Slav. c.21. læ, neque eoſdem etiam a Jornande commemorari. Nam quod ad Sidonium Apollinarem attinet: verum quidem est, Sarmatas ab eo relatos non eſſe , retulit tamen Arctoos populos; ſic enim primi ejus verſus leguntur : Sidan. Apol- lin, carm. 7. - ſubito cum rupta tumultu Barbaries totas in te transfuderat Arctos Gallia. Heineccius diſſert. deCrod. Harzburg. Hiſt. Miſ- cella l. 15. Sigismund. Call. in Annal. Auftr. l. 2. Jordanus orig. Slav. Num.756. Si barbaries igitur totas Arctos transfudit in Galliam, quis neget & transfudiſſe Sarmatas, qui Arctoas terras præcipuas maximo numero habitarunt, ut ante ex Claudio Ptolemæo Plinioque oſtendimus? Et profecto Sidonius eodem carmine plures Sarmaticas gentes de nomine recenſet, ut Paſteras, Gepydas, Scyros, Chunos, Gelonos. Ex Jornandis denique loco nihil certi eruitur, ut pridem animadvertit clariſſimus Heineccius, ille enim tam obſcurus eſt, ut nihil ex eo sta- tui certi poſſit: Jordanesne de ſociis Attilæ, an Romannorum loqua- tur? Nihil itaque magis teſtatum, quam Slavos inter auxilia Attilæ fuiſſe, non modo cum per Germaniam in Gallias, ſed etiam in Ita- liam ſe infunderet. Et quanquam coæva hiſtoricorum documenta de- ficiant , quæ Attilæ exercitum adſtruant per hodiernæ Bohemiæ , Mo- raviæque terras graſſatum fuiſſe, tamen ex temporum illorum hiſtoria, illiuſque in Gallias prenſo itinere manifeſtum fit: Marcomannorum, Quadorumque terras minime intactas manſiſſe ; nam Miſcella diſerte ait: Marcomannos, Suevos, Quadosque ſubjectos fuiſſe Attilx impe- rio. Quanquam vero paſſim referatur ab authoribus illum dextro Danubii latere cum ſuis turmis in Germaniam aſcendiſſe, tamen ex- plurimorum ſententia id vix quidem ultra Pannoniæ ſuperioris regio- nem intelligi potest, quare etiam Jordanus non levibus inductus ar- gumentis exiſtimat Attilæ exercitum circa Vindobonam Danubium tranſiiſſe, ac reliquum iter in Gallias finiſtro Danubii latere abſolviſse, quo
Strana 131
HAYECIANORUM. 131 quo pacto omnino Attilianæ copiæ omnes Quadorum, Marcomanno- rumque terras pervagati ſunt , quarum limes , ut antea ex Vellejo Pa- terculo & Aurelio Victore indicavimus, per omnem illam transdanu- bianam ripam, qua hodie Poſonium Ratisbonaque intercluditur , pro- tenſus erat. Guod autem Attila nequaquam ultra ſuperiorem Panno- niam, atque per Noricum ripenſe dextro Danubii latere iter prehen- derit , teſtimonio eſt Eugippius author prope coævus in vita S. Seve- rini, qui mox poſt Attilæ interitum, ut ipſe ſcribit, in has Danubii ri- pas ex oriente venerat. Memorat autem poſt Attilæ mortem Noricum ripenſe , ſuperioris Pannoniæ partem , Vindeliciamque adhuc intactam fuiſſe a barbaris , minime turbatam aut everſam , loca maxime frequen- tata cultoribus, præſidia enim hic loci ubique adhuc habuiſſe Roma- nos, conſtitiſſe plurima oppida, conſtitiſſe Epiſcopatum Laureaci ſub Epiſcopo Conſtantino, pluresque Epiſcopatus per Noricum, & Vin- deliciam , quorum & unus ipſi S. Severino oblatus ſit , fuiſſe Eccle- ſias Favianis, Patavii, Quintanis, Cucullis, Jubæ, Camagenis, Aſtu- ris, Tiburnex, Laureaci, Jopiæ, plurimos ubivis locorum fuiſſe pres- byteros, ſtetiſſe adhuc monaſteria, & quidem duplex ipſiusmet S. Se- verini, ut plura alia taceam , quæ minime cum depopulatione illa co- hærent, quam Attila per univerſam Pannoniam , Germaniam , Gallias, ipſamque Italiam furibundus exercuit. Sanctus Severinus autem, qui ex calculo Bollandi anno 482, adeoque annis 30. poſt Attilam, mor- tuus eſt, primo hanc vaſtationem Norici ripenſis his verbis prædixit: Hæc loca nunc frequentata cultoribus , in tum vaſtiſſimam ſolitudinem redigen- tur, ut hoſles aſtimaturi ſc auri copiam reperturos, etiam mortuorum ſepulturas effoſſuri fint. Quod etiam paulo poſt ſancti hujus viri mortem accidit, ubi author cauſas memorat, cur præſidia Romana his locis perierint, ſcilicet conſuetum fuiſſe , ut milites oppidorum pro cuſtodia limitis publicis ſtipendiis Guiritum alerentur , quod cum turbatis Italiæ rebus non fieret, militares turmas, limitaneasque cohortes dilapſas , præſi- dia fuiſſe deleta, oppida Patavium, Laureacum, Favianum, Camage- nas, reliquaque a barbaris capta, humique ſtrata. Guare errant qui- que Clariſſimi rerum Beicarum ſcriptores, cum Laureacum, eaſque vicinias ab Attila deturbatas ſcribunt. Liquet contra manifeste: Attilam emenſa inferiore Pannonia tranſcendiſſe Danubium , atque il- lo immenſo tot gentium agmine latiſſime hodiernæ Moraviæ, Bohe- miæque terras inundaſſe. Veroſimillimum inquam eſt: Marobudum Marcomannorum Regiam ſedem hac ipſa Attilianarum copiarum pro- R 2 cel- Eugipp. in vita S. Sever. apud Surium, Bolland. & Hier. Pezium T. I.
HAYECIANORUM. 131 quo pacto omnino Attilianæ copiæ omnes Quadorum, Marcomanno- rumque terras pervagati ſunt , quarum limes , ut antea ex Vellejo Pa- terculo & Aurelio Victore indicavimus, per omnem illam transdanu- bianam ripam, qua hodie Poſonium Ratisbonaque intercluditur , pro- tenſus erat. Guod autem Attila nequaquam ultra ſuperiorem Panno- niam, atque per Noricum ripenſe dextro Danubii latere iter prehen- derit , teſtimonio eſt Eugippius author prope coævus in vita S. Seve- rini, qui mox poſt Attilæ interitum, ut ipſe ſcribit, in has Danubii ri- pas ex oriente venerat. Memorat autem poſt Attilæ mortem Noricum ripenſe , ſuperioris Pannoniæ partem , Vindeliciamque adhuc intactam fuiſſe a barbaris , minime turbatam aut everſam , loca maxime frequen- tata cultoribus, præſidia enim hic loci ubique adhuc habuiſſe Roma- nos, conſtitiſſe plurima oppida, conſtitiſſe Epiſcopatum Laureaci ſub Epiſcopo Conſtantino, pluresque Epiſcopatus per Noricum, & Vin- deliciam , quorum & unus ipſi S. Severino oblatus ſit , fuiſſe Eccle- ſias Favianis, Patavii, Quintanis, Cucullis, Jubæ, Camagenis, Aſtu- ris, Tiburnex, Laureaci, Jopiæ, plurimos ubivis locorum fuiſſe pres- byteros, ſtetiſſe adhuc monaſteria, & quidem duplex ipſiusmet S. Se- verini, ut plura alia taceam , quæ minime cum depopulatione illa co- hærent, quam Attila per univerſam Pannoniam , Germaniam , Gallias, ipſamque Italiam furibundus exercuit. Sanctus Severinus autem, qui ex calculo Bollandi anno 482, adeoque annis 30. poſt Attilam, mor- tuus eſt, primo hanc vaſtationem Norici ripenſis his verbis prædixit: Hæc loca nunc frequentata cultoribus , in tum vaſtiſſimam ſolitudinem redigen- tur, ut hoſles aſtimaturi ſc auri copiam reperturos, etiam mortuorum ſepulturas effoſſuri fint. Quod etiam paulo poſt ſancti hujus viri mortem accidit, ubi author cauſas memorat, cur præſidia Romana his locis perierint, ſcilicet conſuetum fuiſſe , ut milites oppidorum pro cuſtodia limitis publicis ſtipendiis Guiritum alerentur , quod cum turbatis Italiæ rebus non fieret, militares turmas, limitaneasque cohortes dilapſas , præſi- dia fuiſſe deleta, oppida Patavium, Laureacum, Favianum, Camage- nas, reliquaque a barbaris capta, humique ſtrata. Guare errant qui- que Clariſſimi rerum Beicarum ſcriptores, cum Laureacum, eaſque vicinias ab Attila deturbatas ſcribunt. Liquet contra manifeste: Attilam emenſa inferiore Pannonia tranſcendiſſe Danubium , atque il- lo immenſo tot gentium agmine latiſſime hodiernæ Moraviæ, Bohe- miæque terras inundaſſe. Veroſimillimum inquam eſt: Marobudum Marcomannorum Regiam ſedem hac ipſa Attilianarum copiarum pro- R 2 cel- Eugipp. in vita S. Sever. apud Surium, Bolland. & Hier. Pezium T. I.
Strana 132
132 PRODROMUS ANNALIUM Sig. Gemb. ad annum4so. Magnum Chron. Belg. apud Piſtor. Paprócius in urbibus. Sext. Aur. Victor inGrat. S. Hieron. epiſt. 1. Jornandes l. 1. de regn, ac temp. ſucceſſ. Zoſym. l. 5. cella fuiſſe everſam, præſertim cum Sigebertus Gemblacenſis ſeptua- ginta non minus nobiliſſimas Germaniæ urbes , imo Magnum Chro- nicon Belgicum prope omnes ab Attila humi dejectas aſſerat. Maro- budo itaque tum fortaſſis partem, aut penitus deleto poſtea Slavi oc- caſionem nacti, ut Metropolim hanc alio, Slavicoque nomine dona- rent. Multumque adſtipulor illi opinioni, quam ſe e veteri Mſ. ex- ſcripſiſſe mihi aliquando affirmavit piiſſimæ memoriæ Reverendiſſimus ac Excellentiſſimus DD. Antonius Wokaun Suæ Sacræ Cæſarex Regiæ- que Majeſtatis Conſiliarius Intimus , ac Celſiſſimi Principis Archi-Epi- ſcopi Pragenſis Suffraganeus ; ſcilicet : Marobudum Boemiæ metropo- lim a Slavis inventum eſſe in pulveribus, ruderibusque jacens, quare ab iiſdem locum impertitum eſſe Slavico vocabulo Prag quod pulve- rem ſignificat, indeque genuinam, primigeniamque adhuc latinam vocem Praga perſtare. Quo fortaſſe Paprocius collimavit, cum ait: longe altius exordium urbi Pragæ a ſcriptoribus Polonis defigi. Sed conjecturas has quocunque demum loco ponamus, illud ex hiſtoria Miſcella certum eſt, Marcomannos, Quadosque Attilæ imperio pa- ruiſſe. Eo autem facilius id Attilæ efficere, tamque potentem Marco- mannorum, Quadorumque gentem cum ceteris Suevicis populis ſub jugum mittere licuit , quod jam prius Gothici, Suevici , Vandalicique Reges centena aliquot hominum millia partibus ſeptemtrionalibus eduxerint , inque Romani Imperii perniciem converterint. Radagai- ſus enim Vandalorum Rex ( quem plures , Radegaſti illius Slavici idoli vocis ſimilitudine inducti, perperam Venedorum ſeu Slavorum Regem fecerunt) ſub Honorio ducenta millia ſecum extulit, aſſumptisque Quadis & Marcomannis, ut Zoſymus teſtatur, ad Rhenum anno 406. progreſ- ſus omnia pervaſtavit , ac denique in Italiam prorupit, Non mino- rem populorum Germanorum multitudinem eduxit eodèm plane tem- pore Alaricus Viſigothorum Rex, ut taceam longe ante Ermerici po- puloſiſſimam emigrationem , nec non Marcomannorum ſub Fritigildis marito acceptata inter Romanum militem ſtipendia, quo fato Attilæ la- tiſſimus patuit campus relictas domi debiles nationum Suevarum reli- quias ſupprimendi, omnes prope ſeptemtrioni, orientique objectos agros ob incolarum raritatem eripiendi, vectigalesque ſibi reddendi. Atque inde est, quod Jornandes Attilam vocat Hunnorum omnium Jornand. de reb. Get. c. 34. dominum , & pene ſolum in mundo regnatorem. Hic igitur caſus fuit interitusque Marcomannici Regni & nomi- nis , nam Principes ſeu ſedibus ſuis exturbati ſunt , ſeu iniquis condi- tio-
132 PRODROMUS ANNALIUM Sig. Gemb. ad annum4so. Magnum Chron. Belg. apud Piſtor. Paprócius in urbibus. Sext. Aur. Victor inGrat. S. Hieron. epiſt. 1. Jornandes l. 1. de regn, ac temp. ſucceſſ. Zoſym. l. 5. cella fuiſſe everſam, præſertim cum Sigebertus Gemblacenſis ſeptua- ginta non minus nobiliſſimas Germaniæ urbes , imo Magnum Chro- nicon Belgicum prope omnes ab Attila humi dejectas aſſerat. Maro- budo itaque tum fortaſſis partem, aut penitus deleto poſtea Slavi oc- caſionem nacti, ut Metropolim hanc alio, Slavicoque nomine dona- rent. Multumque adſtipulor illi opinioni, quam ſe e veteri Mſ. ex- ſcripſiſſe mihi aliquando affirmavit piiſſimæ memoriæ Reverendiſſimus ac Excellentiſſimus DD. Antonius Wokaun Suæ Sacræ Cæſarex Regiæ- que Majeſtatis Conſiliarius Intimus , ac Celſiſſimi Principis Archi-Epi- ſcopi Pragenſis Suffraganeus ; ſcilicet : Marobudum Boemiæ metropo- lim a Slavis inventum eſſe in pulveribus, ruderibusque jacens, quare ab iiſdem locum impertitum eſſe Slavico vocabulo Prag quod pulve- rem ſignificat, indeque genuinam, primigeniamque adhuc latinam vocem Praga perſtare. Quo fortaſſe Paprocius collimavit, cum ait: longe altius exordium urbi Pragæ a ſcriptoribus Polonis defigi. Sed conjecturas has quocunque demum loco ponamus, illud ex hiſtoria Miſcella certum eſt, Marcomannos, Quadosque Attilæ imperio pa- ruiſſe. Eo autem facilius id Attilæ efficere, tamque potentem Marco- mannorum, Quadorumque gentem cum ceteris Suevicis populis ſub jugum mittere licuit , quod jam prius Gothici, Suevici , Vandalicique Reges centena aliquot hominum millia partibus ſeptemtrionalibus eduxerint , inque Romani Imperii perniciem converterint. Radagai- ſus enim Vandalorum Rex ( quem plures , Radegaſti illius Slavici idoli vocis ſimilitudine inducti, perperam Venedorum ſeu Slavorum Regem fecerunt) ſub Honorio ducenta millia ſecum extulit, aſſumptisque Quadis & Marcomannis, ut Zoſymus teſtatur, ad Rhenum anno 406. progreſ- ſus omnia pervaſtavit , ac denique in Italiam prorupit, Non mino- rem populorum Germanorum multitudinem eduxit eodèm plane tem- pore Alaricus Viſigothorum Rex, ut taceam longe ante Ermerici po- puloſiſſimam emigrationem , nec non Marcomannorum ſub Fritigildis marito acceptata inter Romanum militem ſtipendia, quo fato Attilæ la- tiſſimus patuit campus relictas domi debiles nationum Suevarum reli- quias ſupprimendi, omnes prope ſeptemtrioni, orientique objectos agros ob incolarum raritatem eripiendi, vectigalesque ſibi reddendi. Atque inde est, quod Jornandes Attilam vocat Hunnorum omnium Jornand. de reb. Get. c. 34. dominum , & pene ſolum in mundo regnatorem. Hic igitur caſus fuit interitusque Marcomannici Regni & nomi- nis , nam Principes ſeu ſedibus ſuis exturbati ſunt , ſeu iniquis condi- tio-
Strana 133
HAYECIANORUM. 133 tionibus ſubiere magni illius Tyranni jugum, non tamen, ut Peſſina in- Peſſina in quit , ſine prævia maxima totius regionis calamitate , & clade , Attila pro di- Mart.Morl.1. latatione finium regni, Marcomannis pro libertate, pro aris & focis diu certan- tibus, ultimo tandem in ſocietatem armorum ab eo adſciti ſunt. Quare cum Chronicon Thuroczii, Olahus, aliique præſertim ſcriptores Ungarici Marcomannos, Quadosque Attilæ ſocios fuiſſe aſſerunt , intelligendi ſunt de Marcomannorum , Quadorumque reliquiis. Nam Marcoman- nos Guadosque jam ante Attilæ imperium prefſos fuiſſe ab Hunnis, multisque ad Iſtrum terris privatos ex hiſtoriis constat, itaque rebus Germaniæ jam jam ad incitas vergentibus maxima eorum pars ſocieta- te cum cæteris Germanis , Gallisque facta ſe ſe Attilæ ambitioni, po- tentiæque oppoſuit. Atque hæc ipſa cauſa eſt, quod Attila hac Suevo- rum in ſe conſpiratione magis magisque irritatus crudeliſſime per om- nes eorum pagos deſævierit. Jam vero cæſo anno 451. in campis Catalaunicis exercitu Attilæ tertia pars ſuorum militum , quæ potiſſimum e meris coactis Suevorum populis conſtiterat, quæque prælio huic ſeu cunctatione, ſeu potius renitentia quadam intereſſe tardaverat, ipſo vivente redire nunquam auſa fuit, ſed ibidem Catalaunicis in campis manſit , ejuſdemque ter- Olahus in ræ incolatum percepit. Quare hoc Suevorum exilio Marcomannia, Attila c.8. Quadia cæteræque vicinæ regiones magis magisque incolis nudatæ a victo reduce Attilæ exercitu , cujus non parvus numerus, ut ante me- minimus , Slavi erant , occupatæ ſunt. Attila ſecundum Caſſiodorum anno 453. ſecundum Marcellinum Comitem vero anno 454. exſtincto magis perturbari cepit univerſa Europa, cum enim nemo filiorum ſuorum tam vaſto regno, tot, tam- que ſeparatis provinciis, tot diverſis lingua , moribus , rituque genti- bus gubernandis par eſſet, cum animorum ſciſſione, ut rebus in ejus- modi accidere ſolet , hæc quoque violenter quæfita Attilæ Monarchia ſciſſa eſt , ac diffluxit. Ardaricus quippe Gepydarum Rex in filios At- tilæ de regnorum partitione diſſidentes excuſſo jugo primus vi armata inſurrexit, cujus exemplum plurimi alii in ſervitutem Hunnicam reda- cti populi ſecuti , amiſſam libertatem ferro & ſeditionibus rurſum quæ- fiere. Quin tam diverſæ gentes, quæ cum Attila advenerant, domi- nationem , ac imperium quoque ambientes, peculiares ſibi Duces, Re- ctoresque, crearunt, alii Attiliani belliduces cum cohortibus ſuis ter- ras a Germanis deſertas ingreſſi novas reſpublicas, civitatesque funda- runt , ſic laudati a Sidonio Attilæ ſocii Franci jam ad Rhenum , Thu- R 3 rin- Caſſiodorus in Chronico. Jornand, de reb. Get. c.s. Thurocziu. P. I. c. I6. Olahus in Attila. Ammian. Marcell. l. 31.
HAYECIANORUM. 133 tionibus ſubiere magni illius Tyranni jugum, non tamen, ut Peſſina in- Peſſina in quit , ſine prævia maxima totius regionis calamitate , & clade , Attila pro di- Mart.Morl.1. latatione finium regni, Marcomannis pro libertate, pro aris & focis diu certan- tibus, ultimo tandem in ſocietatem armorum ab eo adſciti ſunt. Quare cum Chronicon Thuroczii, Olahus, aliique præſertim ſcriptores Ungarici Marcomannos, Quadosque Attilæ ſocios fuiſſe aſſerunt , intelligendi ſunt de Marcomannorum , Quadorumque reliquiis. Nam Marcoman- nos Guadosque jam ante Attilæ imperium prefſos fuiſſe ab Hunnis, multisque ad Iſtrum terris privatos ex hiſtoriis constat, itaque rebus Germaniæ jam jam ad incitas vergentibus maxima eorum pars ſocieta- te cum cæteris Germanis , Gallisque facta ſe ſe Attilæ ambitioni, po- tentiæque oppoſuit. Atque hæc ipſa cauſa eſt, quod Attila hac Suevo- rum in ſe conſpiratione magis magisque irritatus crudeliſſime per om- nes eorum pagos deſævierit. Jam vero cæſo anno 451. in campis Catalaunicis exercitu Attilæ tertia pars ſuorum militum , quæ potiſſimum e meris coactis Suevorum populis conſtiterat, quæque prælio huic ſeu cunctatione, ſeu potius renitentia quadam intereſſe tardaverat, ipſo vivente redire nunquam auſa fuit, ſed ibidem Catalaunicis in campis manſit , ejuſdemque ter- Olahus in ræ incolatum percepit. Quare hoc Suevorum exilio Marcomannia, Attila c.8. Quadia cæteræque vicinæ regiones magis magisque incolis nudatæ a victo reduce Attilæ exercitu , cujus non parvus numerus, ut ante me- minimus , Slavi erant , occupatæ ſunt. Attila ſecundum Caſſiodorum anno 453. ſecundum Marcellinum Comitem vero anno 454. exſtincto magis perturbari cepit univerſa Europa, cum enim nemo filiorum ſuorum tam vaſto regno, tot, tam- que ſeparatis provinciis, tot diverſis lingua , moribus , rituque genti- bus gubernandis par eſſet, cum animorum ſciſſione, ut rebus in ejus- modi accidere ſolet , hæc quoque violenter quæfita Attilæ Monarchia ſciſſa eſt , ac diffluxit. Ardaricus quippe Gepydarum Rex in filios At- tilæ de regnorum partitione diſſidentes excuſſo jugo primus vi armata inſurrexit, cujus exemplum plurimi alii in ſervitutem Hunnicam reda- cti populi ſecuti , amiſſam libertatem ferro & ſeditionibus rurſum quæ- fiere. Quin tam diverſæ gentes, quæ cum Attila advenerant, domi- nationem , ac imperium quoque ambientes, peculiares ſibi Duces, Re- ctoresque, crearunt, alii Attiliani belliduces cum cohortibus ſuis ter- ras a Germanis deſertas ingreſſi novas reſpublicas, civitatesque funda- runt , ſic laudati a Sidonio Attilæ ſocii Franci jam ad Rhenum , Thu- R 3 rin- Caſſiodorus in Chronico. Jornand, de reb. Get. c.s. Thurocziu. P. I. c. I6. Olahus in Attila. Ammian. Marcell. l. 31.
Strana 134
134 PRODROMUS ANNALIUM ringi ad Salam, Saxones ad Albim, Rugi ad ſuperiorem, Gepidæ ad inferiorem Danubium ſtatas ſedes figere ceperunt. Hæc, inquam, tot diverſorum populorum mox ante Attilæ parentium libido, ambitio- que plurimis novis regnis , gentibus , rebuſpublicis , civitatibus , Regi- bus , Ducibus , Magiſtratibusque initium , & nomen invenit. Sarma- tico ſeu Slavico, ut inquit Velſerus, apud Moravos, Boemos , Miſnicos ; Germanico apud Francones , Suevos & Bavaros , alibi quoque Rugiorum, He- Goldaſt. de rulorum, imo adeo Czechorum. Hoc tempore inquit Goldaſtus, Marco- regn. Boh. l. 1. mannicum , Quadicumque nomen exſtinctum, neque renatum unquam 6. 8. eſt. Ad Bohemiæ noſtræ regiones ut propius accedamus, illiuſque tum incolas, ſtatumque prodamus, Eugippius pene coævus ita me- minit: Pannonia, cæteraque confinia Danubii rebus turbantur ambiguis , ac primum inter filios ejus de obtinendo regno magna ſunt exorta certamina, qui morbo iniquæ dominationis inflati materiam ſui ſceleris accepere patris interi- tum : quas filiorum turbas gentes ſibi æqua portione dividi poſcentium fuſius perſequitur Jornandes. Et quanquam paſſim Hungarici , Saxo- Jornand, de reb. Get. 8. 50. nici, Thuringicique ſcriptores aſſerant : Aladarium Attilæ filium ex Ritius de matre Germanica Kreinhilz ſuſceptum non cum aliis fratribus, qui ſo- reh. Hungar. lius erant Hunnicæ propaginis, Hunnicam patriam repetiiſſe , ſed ter- Bonfin. rer. ris , provinciisque Germaniæ, quæ ipſi ex patris imperio, & matris Hungar. l. 7. ſeu Turingicæ , ſeu Saxonicæ hæreditate obtigerant, pertinaciter in- Chron.Thu- ſtitiſſe , imo alii plane contendant :* utrumque Noricum, nec non ho- ring. apud Menk. diernoruſn Turingorum , Luſatarumque terras , ac proinde etiam me- Jord. orig. diam inter has Bojohemiam eidem Aladario obtigiſſe, tamen ex mox Slav. Num. citato Eugippio aliud liquet, & ipſum Aladarii, matrisque Kreinhilz 759. & c. 22. a nullo veteri ſcriptore tractatum nomen ſuſpicionem ſubleſtæ fidei 2. 3. parit, præſertim cum paſſim authores eandem Kreinhilz Saxoniæ, Chron. Col- dic. apud Thuringiæve Regis filiam faciant, at nec Saxones nec Turingos eo Menk. T. III. tempore Reges habuiſſe constet, multo minus ut terram hæreditate tranſcribere potuerint, quam vix quidem illi tum adhuc quietam tene- re ceperunt. Quare certiora ex Eugippio, Jornande, Procopio, Paulo Diacono, aliiſque vetuſtioribus exquiramus. Narrat igitur Jor- nandes: Mortuo Attila filios ejus ſe ſe in mutuum exitium armaſſe, belloque cruentiſſimo acto in Pannonia filium natu majorem Ellac oc- ciſum, Hunnorum vero vires ſic attritas, ut ceſſerint Hunni, quibus ce- dere videbatur univerſitas , ac proinde gentes omnes , quæ aliunde invitæ Hunnis famulabantur , ſe ſe ſervitute ac vinculo Hunnorum exemiſſe. Sarmatas igitur, Gepydas, Gothos, Alanos Scyros alioſque jugo Hun- Velſererer- Boic. l. 2. Eugipp. in vita S. Sover. Jornand. de reb. Get. c.50. Sig. Gembl. ni-
134 PRODROMUS ANNALIUM ringi ad Salam, Saxones ad Albim, Rugi ad ſuperiorem, Gepidæ ad inferiorem Danubium ſtatas ſedes figere ceperunt. Hæc, inquam, tot diverſorum populorum mox ante Attilæ parentium libido, ambitio- que plurimis novis regnis , gentibus , rebuſpublicis , civitatibus , Regi- bus , Ducibus , Magiſtratibusque initium , & nomen invenit. Sarma- tico ſeu Slavico, ut inquit Velſerus, apud Moravos, Boemos , Miſnicos ; Germanico apud Francones , Suevos & Bavaros , alibi quoque Rugiorum, He- Goldaſt. de rulorum, imo adeo Czechorum. Hoc tempore inquit Goldaſtus, Marco- regn. Boh. l. 1. mannicum , Quadicumque nomen exſtinctum, neque renatum unquam 6. 8. eſt. Ad Bohemiæ noſtræ regiones ut propius accedamus, illiuſque tum incolas, ſtatumque prodamus, Eugippius pene coævus ita me- minit: Pannonia, cæteraque confinia Danubii rebus turbantur ambiguis , ac primum inter filios ejus de obtinendo regno magna ſunt exorta certamina, qui morbo iniquæ dominationis inflati materiam ſui ſceleris accepere patris interi- tum : quas filiorum turbas gentes ſibi æqua portione dividi poſcentium fuſius perſequitur Jornandes. Et quanquam paſſim Hungarici , Saxo- Jornand, de reb. Get. 8. 50. nici, Thuringicique ſcriptores aſſerant : Aladarium Attilæ filium ex Ritius de matre Germanica Kreinhilz ſuſceptum non cum aliis fratribus, qui ſo- reh. Hungar. lius erant Hunnicæ propaginis, Hunnicam patriam repetiiſſe , ſed ter- Bonfin. rer. ris , provinciisque Germaniæ, quæ ipſi ex patris imperio, & matris Hungar. l. 7. ſeu Turingicæ , ſeu Saxonicæ hæreditate obtigerant, pertinaciter in- Chron.Thu- ſtitiſſe , imo alii plane contendant :* utrumque Noricum, nec non ho- ring. apud Menk. diernoruſn Turingorum , Luſatarumque terras , ac proinde etiam me- Jord. orig. diam inter has Bojohemiam eidem Aladario obtigiſſe, tamen ex mox Slav. Num. citato Eugippio aliud liquet, & ipſum Aladarii, matrisque Kreinhilz 759. & c. 22. a nullo veteri ſcriptore tractatum nomen ſuſpicionem ſubleſtæ fidei 2. 3. parit, præſertim cum paſſim authores eandem Kreinhilz Saxoniæ, Chron. Col- dic. apud Thuringiæve Regis filiam faciant, at nec Saxones nec Turingos eo Menk. T. III. tempore Reges habuiſſe constet, multo minus ut terram hæreditate tranſcribere potuerint, quam vix quidem illi tum adhuc quietam tene- re ceperunt. Quare certiora ex Eugippio, Jornande, Procopio, Paulo Diacono, aliiſque vetuſtioribus exquiramus. Narrat igitur Jor- nandes: Mortuo Attila filios ejus ſe ſe in mutuum exitium armaſſe, belloque cruentiſſimo acto in Pannonia filium natu majorem Ellac oc- ciſum, Hunnorum vero vires ſic attritas, ut ceſſerint Hunni, quibus ce- dere videbatur univerſitas , ac proinde gentes omnes , quæ aliunde invitæ Hunnis famulabantur , ſe ſe ſervitute ac vinculo Hunnorum exemiſſe. Sarmatas igitur, Gepydas, Gothos, Alanos Scyros alioſque jugo Hun- Velſererer- Boic. l. 2. Eugipp. in vita S. Sover. Jornand. de reb. Get. c.50. Sig. Gembl. ni-
Strana 135
HAYECIANORUM. 135 nico excuſſo libertatem veterem renovaſſe. Et quanquam in his gen-ad annos 4s6. tium turbis, perpetuisque motibus difficile fit genti cuique ſuam cer- 57. & 58. tam ſtationem defigere, tamen ex Eugippio, Paulo Diacono, Jor- nande, & Procopio manifeſte eruitur , poſt hanc populorum ab Hun- nis ſciſſionem Rugos, Herulos, Scyros, Garamasque adverſam Da- nubii ripam, regionesque in ſeptemtrionem a Danubio protenſas te- nuiſſe. De Rugis tum omnia hodiernæ Moraviæ Auſtriæque transda- nubiana loca occupantibus agit Eugippius pluribus locis, quibus ait eos a Patavii, Favianæque oppidis tantum Danubio dirimi. Et Paulus Diaconus de eorundem Rugorum Rege Feletheo loquens ait : Iuis die- bus ulteriorem Danubii ripam incolebat , quam a Norici finibus idem Danubius ſeparat, aſſeveratque has ipſas terras tum ab his novis incolis Rugiland latino eloquio quaſi Rugorum patriam dictas fuiſſe. De Herulis teſtatur Procopius eos etiam Danubii ripam, quæ Norico, & Pannoniæ objecta eſt, poſt Attilæ tempora incoluiſſe, quanquam id fortaſſe de tempore accipiendum fit, cum Odoacro cæſo Heruli in propria remearunt. Scyros quidem olim Venedorum finitimos* Jornandes Scythiam mino- rem , & inferiorem Mœſiam a Martiano Principe accepiſſe memorat, ſed cum a Gothis premerentur, occidentem verſus retroceſsere, ac poſtea cum Suevis Rugisque in eos arma intulerunt Denique de Scamaris ita Eugippius: Ipſe (S. Severinus) quantocyus Iſtri fluenta pr�- termeans , latrones properanter inſequitur, quos vulgus Scamaras vocat. Sca- maræ non eſt nomen gentis, ſed vox peregrina latronem aut ſimile quid ſignificans , uti verba ipſa Eugippii indicant, qui hoc nomine ait latrones a vulgo appellari. At vero ex hoc ipſo vocabulo non ob- ſcure eruitur jam tum Slavos Rugis permixtos in adverſa Danubii ripa conſediſſe: Skamar enim Slavis nostris veteribus prædonem, insidia- toremque ſignificabat a radice Slavica Kama hodie Gama foveam, ca- Vocabula- vernam, ſpecum, aut cuniculos denotante , quibus ſe ſe ejuſmodi homi-rium Croat. num fxx occulere ſolebat , & unde per inſidias viatores excipiebat, aut in vicinos agros excurrebat. Paſſim enim Slavica litera K hodie apud nos Bohemos in G tranſiit, ut ex innumeris vocabulis kake hodie gako , Kabſon hodie Gablon, Kadro hodie Gadro apud Joannem Koh- lium alioſque rerum Slavicarum, & Croaticarum Scriptores legere eft, a qua eadem radice hodiedum apud nos vocabula ſkaumati, wyſkaumati rimari perſtiterunt. In hos autem populos , & quæquæ præterea illis ſeu admixtæ ſeu conterminæ erant Venedæ Slavicæve gentes Flaccitheus Rugorum Rex Procop. de bell. Goth. 1. 2. c. 14. Plin. hiſt. nat. l. 4. c. 13. Jornand. de reb. Get. c. 50. Idemn c.54. Eugipp. c.1r. Eugipp. in vita S. Sever. c. 31. 42. Paul. Diae. de geſt. Long.l.1. Zach. Wuſ- ſyu in Lexic. Tripart. Paul. Diac. de geſt. Longob. l. 1. C. 19. & ss. per
HAYECIANORUM. 135 nico excuſſo libertatem veterem renovaſſe. Et quanquam in his gen-ad annos 4s6. tium turbis, perpetuisque motibus difficile fit genti cuique ſuam cer- 57. & 58. tam ſtationem defigere, tamen ex Eugippio, Paulo Diacono, Jor- nande, & Procopio manifeſte eruitur , poſt hanc populorum ab Hun- nis ſciſſionem Rugos, Herulos, Scyros, Garamasque adverſam Da- nubii ripam, regionesque in ſeptemtrionem a Danubio protenſas te- nuiſſe. De Rugis tum omnia hodiernæ Moraviæ Auſtriæque transda- nubiana loca occupantibus agit Eugippius pluribus locis, quibus ait eos a Patavii, Favianæque oppidis tantum Danubio dirimi. Et Paulus Diaconus de eorundem Rugorum Rege Feletheo loquens ait : Iuis die- bus ulteriorem Danubii ripam incolebat , quam a Norici finibus idem Danubius ſeparat, aſſeveratque has ipſas terras tum ab his novis incolis Rugiland latino eloquio quaſi Rugorum patriam dictas fuiſſe. De Herulis teſtatur Procopius eos etiam Danubii ripam, quæ Norico, & Pannoniæ objecta eſt, poſt Attilæ tempora incoluiſſe, quanquam id fortaſſe de tempore accipiendum fit, cum Odoacro cæſo Heruli in propria remearunt. Scyros quidem olim Venedorum finitimos* Jornandes Scythiam mino- rem , & inferiorem Mœſiam a Martiano Principe accepiſſe memorat, ſed cum a Gothis premerentur, occidentem verſus retroceſsere, ac poſtea cum Suevis Rugisque in eos arma intulerunt Denique de Scamaris ita Eugippius: Ipſe (S. Severinus) quantocyus Iſtri fluenta pr�- termeans , latrones properanter inſequitur, quos vulgus Scamaras vocat. Sca- maræ non eſt nomen gentis, ſed vox peregrina latronem aut ſimile quid ſignificans , uti verba ipſa Eugippii indicant, qui hoc nomine ait latrones a vulgo appellari. At vero ex hoc ipſo vocabulo non ob- ſcure eruitur jam tum Slavos Rugis permixtos in adverſa Danubii ripa conſediſſe: Skamar enim Slavis nostris veteribus prædonem, insidia- toremque ſignificabat a radice Slavica Kama hodie Gama foveam, ca- Vocabula- vernam, ſpecum, aut cuniculos denotante , quibus ſe ſe ejuſmodi homi-rium Croat. num fxx occulere ſolebat , & unde per inſidias viatores excipiebat, aut in vicinos agros excurrebat. Paſſim enim Slavica litera K hodie apud nos Bohemos in G tranſiit, ut ex innumeris vocabulis kake hodie gako , Kabſon hodie Gablon, Kadro hodie Gadro apud Joannem Koh- lium alioſque rerum Slavicarum, & Croaticarum Scriptores legere eft, a qua eadem radice hodiedum apud nos vocabula ſkaumati, wyſkaumati rimari perſtiterunt. In hos autem populos , & quæquæ præterea illis ſeu admixtæ ſeu conterminæ erant Venedæ Slavicæve gentes Flaccitheus Rugorum Rex Procop. de bell. Goth. 1. 2. c. 14. Plin. hiſt. nat. l. 4. c. 13. Jornand. de reb. Get. c. 50. Idemn c.54. Eugipp. c.1r. Eugipp. in vita S. Sever. c. 31. 42. Paul. Diae. de geſt. Long.l.1. Zach. Wuſ- ſyu in Lexic. Tripart. Paul. Diac. de geſt. Longob. l. 1. C. 19. & ss. per
Strana 136
136 PRODROMUS ANNALIUM Caſſiodorus in Chron. Sid. Apollin. carm. 7. ad A- vit. Aug.v.321. per multos annos, ac denique filius ejus Feletheus, aliter etiam Faba, & Feba, imo Caſſiodoro Phœba dictus, imperium habuit ab Attilæ morte. Nam Flaccitheum Felethei patrem, ut ex Eugippii hiftoria, anno- rumque combinatione colligere-licet , Attilæ coævum , ſociumque fuiſ- ſe oportuit, præſertim cum hos ipſos Rugos cum Scyris Sidonius Apol- linaris inter Attilæ ſocios hoc verſu exprimat. Pugnacem Rugum comitante Gelono Gepyda trux ſequitur, Scyrum Burgundio cogit. Jornand. de reb. Get. 6.s5. Henr. Ban- gert. in orig. Lubec. Contin.Greg Tur. l. 11.c.48 Guare etiam Bonfinius, Aventinus, Velſerus, Brunnerus, Hun- dius , Sigismundus Calles cæterique paſſim Bavarix , Auſtriæque ſcrip- tores hos barbaros Noricum ab adverſo Danubii latere non raro infe- ſtantes non aliter, quam reliquias Attiliani exercitus appellant. Has au- tem inter reliquias jam quoque fuiſſe Slavos vix dubitare quidem licet, cum multo prius legatur in hiſtoriis: plerumque Slavos Venedos ſub Rugorum dominatu fuiſſe. Et non obſcure id innuat Jornandes, qui natione Germanus, ut Sarmatas Slavosque a Germanis diſtingueret, plerumque eos barbaros vocat, ſic vero de eorum fitu, quo luculen- tiſſime hodiernas Bohemiæ plagas indicat, loquitur, dum Suevorum eo tempore fines deſcribit: videlicet ab occidente contiguos eis fuiſſe Francos, a ſeptemtrione Turingos, ab oriente barbaros, quo vocabu- lo profecto ipſe Germanus, nunquam Germanam nationem indicaſſet. Henricus Bangertus vero author cum primis gravis aſſerit jam tum Saxones a Boemis Slavis tantum vexatos eſſe, ut postea cum Longobar- dis in Italiam cum integris familiis tranſierint, quorum tamen ſuperci- lium cum fastidirent, post annos duodecim rediiſſe in priores statio- nes , quod veroſimillime ex Continuatore Gregorii Turonenſis de- prompſit. Et profecto Rugorum Regem Feletheum vicinis ſibi Saxo- nibus , Suevis , Turingisque non uſquequaque amice uſum fuiſſe, non uno loco ex ſæpe memorato Eugippio liquet. Hic itaque Feletheus cum Rugis Sarmatisque ſuis tranſcenſo Danubio turbatis Italiæ rebus primum præſidia Romana ad hodiernum Linzium, Patavium, Ratis- bonamque vexare, tum premere, ac pedetentim aut removere, aut pe- nitus exſtinguere auſus est, quo facinore id effectum dedit, ut pleras- que Norici ripenſis terras ſibi vectigales faceret. Quod cum Odoacer occupato jam Romano Imperio intelligeret, avulſumque tam charum pignus a ditionibus ſuis , integrum videlicet prope Noricum , doleret, metueret etiam eo tandem Felethei evaſuram ambitionem, qui tran- ſcen-
136 PRODROMUS ANNALIUM Caſſiodorus in Chron. Sid. Apollin. carm. 7. ad A- vit. Aug.v.321. per multos annos, ac denique filius ejus Feletheus, aliter etiam Faba, & Feba, imo Caſſiodoro Phœba dictus, imperium habuit ab Attilæ morte. Nam Flaccitheum Felethei patrem, ut ex Eugippii hiftoria, anno- rumque combinatione colligere-licet , Attilæ coævum , ſociumque fuiſ- ſe oportuit, præſertim cum hos ipſos Rugos cum Scyris Sidonius Apol- linaris inter Attilæ ſocios hoc verſu exprimat. Pugnacem Rugum comitante Gelono Gepyda trux ſequitur, Scyrum Burgundio cogit. Jornand. de reb. Get. 6.s5. Henr. Ban- gert. in orig. Lubec. Contin.Greg Tur. l. 11.c.48 Guare etiam Bonfinius, Aventinus, Velſerus, Brunnerus, Hun- dius , Sigismundus Calles cæterique paſſim Bavarix , Auſtriæque ſcrip- tores hos barbaros Noricum ab adverſo Danubii latere non raro infe- ſtantes non aliter, quam reliquias Attiliani exercitus appellant. Has au- tem inter reliquias jam quoque fuiſſe Slavos vix dubitare quidem licet, cum multo prius legatur in hiſtoriis: plerumque Slavos Venedos ſub Rugorum dominatu fuiſſe. Et non obſcure id innuat Jornandes, qui natione Germanus, ut Sarmatas Slavosque a Germanis diſtingueret, plerumque eos barbaros vocat, ſic vero de eorum fitu, quo luculen- tiſſime hodiernas Bohemiæ plagas indicat, loquitur, dum Suevorum eo tempore fines deſcribit: videlicet ab occidente contiguos eis fuiſſe Francos, a ſeptemtrione Turingos, ab oriente barbaros, quo vocabu- lo profecto ipſe Germanus, nunquam Germanam nationem indicaſſet. Henricus Bangertus vero author cum primis gravis aſſerit jam tum Saxones a Boemis Slavis tantum vexatos eſſe, ut postea cum Longobar- dis in Italiam cum integris familiis tranſierint, quorum tamen ſuperci- lium cum fastidirent, post annos duodecim rediiſſe in priores statio- nes , quod veroſimillime ex Continuatore Gregorii Turonenſis de- prompſit. Et profecto Rugorum Regem Feletheum vicinis ſibi Saxo- nibus , Suevis , Turingisque non uſquequaque amice uſum fuiſſe, non uno loco ex ſæpe memorato Eugippio liquet. Hic itaque Feletheus cum Rugis Sarmatisque ſuis tranſcenſo Danubio turbatis Italiæ rebus primum præſidia Romana ad hodiernum Linzium, Patavium, Ratis- bonamque vexare, tum premere, ac pedetentim aut removere, aut pe- nitus exſtinguere auſus est, quo facinore id effectum dedit, ut pleras- que Norici ripenſis terras ſibi vectigales faceret. Quod cum Odoacer occupato jam Romano Imperio intelligeret, avulſumque tam charum pignus a ditionibus ſuis , integrum videlicet prope Noricum , doleret, metueret etiam eo tandem Felethei evaſuram ambitionem, qui tran- ſcen-
Strana 137
HAYECIANORUM. 137 ſcenſis Alpibus Italiæ minitari auderet , ut periculum hoc a ſe longius removeret ſub Conſulatu Boethii, qui in annum 487. incidit, arma in Feletheum movit, Rugorumque exercitum tanta internecione proſtra- Caſſiodorus vit, ut ipſum Feletheum, uxoremque caperet, locisque omnibus e in Chronico. Norico hoſtes exturbaret; cum vero unus ſupereſſet Fridericus Fele- thei filius, qui magnam Auſtriæ cisdanubianæ, maximam vero transda- nubianæ partem occuparat, eundem anno ſequenti aggreſſus in inferio- rem Mœſiam ejecit. Qua clade ſciſſi penitus a Rugis Sarmatæ ſecurio- ra ſectati ſunt, ſeque trans Danubium recepere. Hac itaque tam ce- lebri victoria reſtitutus eſt limes imperii ad Danubium, & Marcoman- norum Quadorumque magnam partem deſertæ , incoliſque nudatæ terræ ſub Odoacri ſupremam poteſtatem recidere. Verum cum Odoacer comperiret Fridericum ſe ſe ad Theodoricum Oſtro-Gothorum regem recepiſſe, minarique reditum, altera vero parte Francos, Saxones- que nova molimina meditari, ac Laureacum uſque jam pertigiſſe po- pulabundos; diffideret autem tam longe diſſitam provinciam inter no- va quotidie emergentia bella retineri poſſe, Arnolpho Pannoniæ Præ- ſidi in mandatis dedit , qui Noricum vicinaſque ripas in ſolitudinem redigeret, quæque una rapi poſſent, in Italiam transportaret. Ter- tio poſt anno accidit, ut Odoacer a Theodorico Gothorum Rege (cui olim ſuo Magiſtro militum Zeno Orientis Imperator magis Romani Imperii habenas, quam Odoacro homini extero, ignotoque cupiebat) ter funderetur , fugareturque , denique per inſidias vita privaretur, quare Noricum , cum vicinis Marcomannorum, Quadorum, Suevorum, imo & Francorum, Turingorum, Saxonumque terris Theodoricum ſupremum ſuum Regem reſpexere , de quo ita Jornandes : Non fuit in parte occidua gens, quæ Theodorico aut amicitia aut ſubjectione non deſervie- rit , ſub cujus dextera ſæpe Vandalus jacuit, ſtetit ſub pritio Marcomannus, Quadorum Principes in ſervitutem redacti ſunt. De Suevis vero Agathias: Theodoricus Suevos tributarios fecerat , & gentem ſubegerat univerſam. Ex- ftant denique plures ejus epiſtolæ ad Provinciales Suevorum, Franco- rum , Turingorumque datæ. Guare Jornandes Theodoricum vocat Regem gentium , & paſſim hiſtorici eum Romanorum, Germanorumque Regis nomine inſigniunt. His itaque temporibus , quo Romani occidentalis Imperii moles penitus collapſa est, memorat Jornandes Bulgaros, Antas, & Slavinos, quas omnes tres Henetas fuiſse gentes constat, in lucem prodiiſſe, la- tiſſimeque terras omnes infeſtaſſe. Et Procopius non obſcure his ver- Eugipp. in oitu S. Sever. Enodius in vita B.Antonir Lirinenſ.apud Sirmond. T.II. Paul. Diac. de geſtis Longo- bard. l. 1. c. 19. Caſſiod. in Chronico. Jornand. 1. 1. de regnor. as temp. ſucceſſ. Jornand.de reb. Get. l. 1. c. 16. & 58. &1. 1. de regn. at temp. ſucceſſ. Agath. Hiſt. Goth. l. 1. Caſſiod var ar. addit. epl. 15. l. 4.epl. 49. l. 3. epl. 24. Jornand, de regn. ac temp. ſucceſſ. S bis
HAYECIANORUM. 137 ſcenſis Alpibus Italiæ minitari auderet , ut periculum hoc a ſe longius removeret ſub Conſulatu Boethii, qui in annum 487. incidit, arma in Feletheum movit, Rugorumque exercitum tanta internecione proſtra- Caſſiodorus vit, ut ipſum Feletheum, uxoremque caperet, locisque omnibus e in Chronico. Norico hoſtes exturbaret; cum vero unus ſupereſſet Fridericus Fele- thei filius, qui magnam Auſtriæ cisdanubianæ, maximam vero transda- nubianæ partem occuparat, eundem anno ſequenti aggreſſus in inferio- rem Mœſiam ejecit. Qua clade ſciſſi penitus a Rugis Sarmatæ ſecurio- ra ſectati ſunt, ſeque trans Danubium recepere. Hac itaque tam ce- lebri victoria reſtitutus eſt limes imperii ad Danubium, & Marcoman- norum Quadorumque magnam partem deſertæ , incoliſque nudatæ terræ ſub Odoacri ſupremam poteſtatem recidere. Verum cum Odoacer comperiret Fridericum ſe ſe ad Theodoricum Oſtro-Gothorum regem recepiſſe, minarique reditum, altera vero parte Francos, Saxones- que nova molimina meditari, ac Laureacum uſque jam pertigiſſe po- pulabundos; diffideret autem tam longe diſſitam provinciam inter no- va quotidie emergentia bella retineri poſſe, Arnolpho Pannoniæ Præ- ſidi in mandatis dedit , qui Noricum vicinaſque ripas in ſolitudinem redigeret, quæque una rapi poſſent, in Italiam transportaret. Ter- tio poſt anno accidit, ut Odoacer a Theodorico Gothorum Rege (cui olim ſuo Magiſtro militum Zeno Orientis Imperator magis Romani Imperii habenas, quam Odoacro homini extero, ignotoque cupiebat) ter funderetur , fugareturque , denique per inſidias vita privaretur, quare Noricum , cum vicinis Marcomannorum, Quadorum, Suevorum, imo & Francorum, Turingorum, Saxonumque terris Theodoricum ſupremum ſuum Regem reſpexere , de quo ita Jornandes : Non fuit in parte occidua gens, quæ Theodorico aut amicitia aut ſubjectione non deſervie- rit , ſub cujus dextera ſæpe Vandalus jacuit, ſtetit ſub pritio Marcomannus, Quadorum Principes in ſervitutem redacti ſunt. De Suevis vero Agathias: Theodoricus Suevos tributarios fecerat , & gentem ſubegerat univerſam. Ex- ftant denique plures ejus epiſtolæ ad Provinciales Suevorum, Franco- rum , Turingorumque datæ. Guare Jornandes Theodoricum vocat Regem gentium , & paſſim hiſtorici eum Romanorum, Germanorumque Regis nomine inſigniunt. His itaque temporibus , quo Romani occidentalis Imperii moles penitus collapſa est, memorat Jornandes Bulgaros, Antas, & Slavinos, quas omnes tres Henetas fuiſse gentes constat, in lucem prodiiſſe, la- tiſſimeque terras omnes infeſtaſſe. Et Procopius non obſcure his ver- Eugipp. in oitu S. Sever. Enodius in vita B.Antonir Lirinenſ.apud Sirmond. T.II. Paul. Diac. de geſtis Longo- bard. l. 1. c. 19. Caſſiod. in Chronico. Jornand. 1. 1. de regnor. as temp. ſucceſſ. Jornand.de reb. Get. l. 1. c. 16. & 58. &1. 1. de regn. at temp. ſucceſſ. Agath. Hiſt. Goth. l. 1. Caſſiod var ar. addit. epl. 15. l. 4.epl. 49. l. 3. epl. 24. Jornand, de regn. ac temp. ſucceſſ. S bis
Strana 138
138 PRODROMUS ANNALIUM Procop. de bello Goth. l. 1.c. 27. Acta Sancio- rum ad 6. Feb. in vita S. A- mandi. Jornand. de reb. Get. c. 55. Bangert. in Chron. Helm. I. 1. c. 2. bis innuit , eos jam tum plerasque transdanubianas hodiernæ Hunga- riæ, Moraviæ ac Bohemiæ plagas tenuiſſe: Sclaveni, & Antæ trans flu- vium Iſtrum non procul a ripa ſedes patrias habent. Scilicet imperium illud, quod Hunni arroganter ab Attilæ ævo ſibi in Slavos vindicabant, He- neti tandem exemplo aliarum gentium etiam exoſi ſe omni ſocietate, nexuque expedire totis viribus adlaborarunt , quare inter utramque gentem atrociſſima exorta bella, quibus tandem Heneti ſuperiores ef- fecti, maximam Hunnorum partem retroegere, ac viam relegere in Scythiam coegerunt, præcipue cum Hunni alios etiam hoſtes Oſtro- gothos nacti eſſent, quibus paulo poſt Attilæ interitum Romani ſedes in Pannonia inferiori conceſſere. Slavicæ igitur gentes hoc Hunno- rum in Scythiam reditu, illa Rugorum ex Marcomannicis, Quadicis- que terris depulſione , illo Gothorum anno circiter 475. in Italiam e Norico, Pannoniaque tranſitu ampliſſima terrarum ſpatia nacti, ſe ſe latiſſime ſine magno labore, multaque veterum incolarum renitentia explicarunt, præſertim cum Heruli etiam in ſua redirent, quos jam illi benevole per fines ſuos tranfire paſſi ſunt. Magis magisque Sla- vorum incrementis profuit , quod Theodoricus ſeu rebus Italicis ni- mium quantum diſtineretur, ſeu jam imperium in eos exerceret, ne- que Zenonem orientis Imperatorem Theodoricique fautorem ac pro- motorem adverſum ſibi Slavi experirentur. Maxime autem res Slavo- rum crevere Juſtiniani Imperio, qui triginta, & quod excedit millia Slavorum in exercitu ſuo numerabat, quare cum ei auxilio eſſent con- tra Hunnos, iiſdem non modo magnam vim pecuniæ dari fecit, ſed & urbem ſupra Iſtrum a Trajano ædificatam obtulit. Qua tanta Impe- ratoris indulgentia, atque favore, prodiere tandem velut uno puncto temporis tot Slavorum aliis gentibus permixtæ reſpublicæ , quarum omnium unus idemque conatus fuit , ut ſe ſe in unam civitatem glo- merarent, juxtaque poſitis terris mutuam ſibi invicem dexteram por- rigere poſſent. E Pannonia itaque, ubi mox ante ſub Babai milita- bant , multæ turmæ aſcendentes ſparſis hinc inde Venedorum viribus ſe ſe ſociarunt , ipſique Venedi nuper Felethei caſu retroacti, fertilio- rum terrarum ubertate illecti, nullo prope obſtante, in paſſim deſertas Marcomannorum Quadorumque terras tranſiere , hinc Jornandes me- morat ſe Vinidos maxime a ſeptemtrionibus explicaſſe. Neque incre- dibile est, veteres Galliæ incolas Venetas ad hanc omnium gentium Sla- vicarum quaſi in unum corpus congeriem acceſfiſſe, cum eodem pla- Eginhart ad ne tempore Eginhartus memoret eos Gallias deſeruiſſe, preſſos videli- annum 486. Procop. de bello Goth. l.3. Jornand. de reb. Get. c. 22. Procop. de bello Goth. l. 2. C. 15. cet
138 PRODROMUS ANNALIUM Procop. de bello Goth. l. 1.c. 27. Acta Sancio- rum ad 6. Feb. in vita S. A- mandi. Jornand. de reb. Get. c. 55. Bangert. in Chron. Helm. I. 1. c. 2. bis innuit , eos jam tum plerasque transdanubianas hodiernæ Hunga- riæ, Moraviæ ac Bohemiæ plagas tenuiſſe: Sclaveni, & Antæ trans flu- vium Iſtrum non procul a ripa ſedes patrias habent. Scilicet imperium illud, quod Hunni arroganter ab Attilæ ævo ſibi in Slavos vindicabant, He- neti tandem exemplo aliarum gentium etiam exoſi ſe omni ſocietate, nexuque expedire totis viribus adlaborarunt , quare inter utramque gentem atrociſſima exorta bella, quibus tandem Heneti ſuperiores ef- fecti, maximam Hunnorum partem retroegere, ac viam relegere in Scythiam coegerunt, præcipue cum Hunni alios etiam hoſtes Oſtro- gothos nacti eſſent, quibus paulo poſt Attilæ interitum Romani ſedes in Pannonia inferiori conceſſere. Slavicæ igitur gentes hoc Hunno- rum in Scythiam reditu, illa Rugorum ex Marcomannicis, Quadicis- que terris depulſione , illo Gothorum anno circiter 475. in Italiam e Norico, Pannoniaque tranſitu ampliſſima terrarum ſpatia nacti, ſe ſe latiſſime ſine magno labore, multaque veterum incolarum renitentia explicarunt, præſertim cum Heruli etiam in ſua redirent, quos jam illi benevole per fines ſuos tranfire paſſi ſunt. Magis magisque Sla- vorum incrementis profuit , quod Theodoricus ſeu rebus Italicis ni- mium quantum diſtineretur, ſeu jam imperium in eos exerceret, ne- que Zenonem orientis Imperatorem Theodoricique fautorem ac pro- motorem adverſum ſibi Slavi experirentur. Maxime autem res Slavo- rum crevere Juſtiniani Imperio, qui triginta, & quod excedit millia Slavorum in exercitu ſuo numerabat, quare cum ei auxilio eſſent con- tra Hunnos, iiſdem non modo magnam vim pecuniæ dari fecit, ſed & urbem ſupra Iſtrum a Trajano ædificatam obtulit. Qua tanta Impe- ratoris indulgentia, atque favore, prodiere tandem velut uno puncto temporis tot Slavorum aliis gentibus permixtæ reſpublicæ , quarum omnium unus idemque conatus fuit , ut ſe ſe in unam civitatem glo- merarent, juxtaque poſitis terris mutuam ſibi invicem dexteram por- rigere poſſent. E Pannonia itaque, ubi mox ante ſub Babai milita- bant , multæ turmæ aſcendentes ſparſis hinc inde Venedorum viribus ſe ſe ſociarunt , ipſique Venedi nuper Felethei caſu retroacti, fertilio- rum terrarum ubertate illecti, nullo prope obſtante, in paſſim deſertas Marcomannorum Quadorumque terras tranſiere , hinc Jornandes me- morat ſe Vinidos maxime a ſeptemtrionibus explicaſſe. Neque incre- dibile est, veteres Galliæ incolas Venetas ad hanc omnium gentium Sla- vicarum quaſi in unum corpus congeriem acceſfiſſe, cum eodem pla- Eginhart ad ne tempore Eginhartus memoret eos Gallias deſeruiſſe, preſſos videli- annum 486. Procop. de bello Goth. l.3. Jornand. de reb. Get. c. 22. Procop. de bello Goth. l. 2. C. 15. cet
Strana 139
HAYECIANORUM. 139 cet ab Anglis,& Saxonibus, ita ut paulo poſt Slaviæ, ſeu Slavoniæ illius prope immenſæ nomen eruperit , quo terræ omnes a Turingia ſeptem- trionem, orientemque verſus uſque ad ipſum fluvium Tanain Euro- pam ab Aſia diſcriminantem comprehendebantur. Illud ipſum, inquam, tempus eſt , ſæculum ſcilicet quintum exiens , aut ſextum ordiens cum Henetorum primigenium, patrium domesticumque Sfawni ſeu Slavo- rum nomen prorupit, illud vero prioribus ſxculis uſitatiſſimum Sarma- tarum denatum eſt. Cauſam autem hujus tum prolati nominis aut ſu- ſcitati potius , certam indubitatamque definire non auſim , aut enim Henetos jam jam in unum prope terrarum ambitum collectos vetuſti ſui , primique nominis revocandi incendit ambitio , aut frequentius Longobardorum, Gothorum , Italorum, Germanorumque cum He- netis commercium hoc tandem nomen prodidit , cum in penitiorem nationis univerſæ notitiam perveniſſent; aut denique huic reſuſcitato nomini anſam præbuit ſciſſio, ſeparatioque Henetorum ab Hunnis. Nam cum Heneti mox ante Hunnis permixti, ac eorundem Hunno- rum nomine ſub Attilæ imperio plerumque comprehenſi , ab iiſdem nimium quantum premerentur, patrio autem inſtituto Monarchias exoſi operam darent ſe Hunnorum tyrannide expedire , rempublicam- que a juribus & imperio Hunnico ſeparatam auſpicari, veroſimillime hac duarum gentium ſciſſione Henetis primigenium gentis nomen enatum eſt, ut in propatulo eſſet, eos nec Hunnos, nec Avares eſse, quo nomine antea plerumque cenſebantur. Heneti itaque ſeu Slavi his jam, & poſterioribus temporibus ab Albi ad ſeptemtrionem uſque protenſi, ſe ſe ritu ſuo in varias reſpublicas diſpeſcuerunt , quæ demum a locis ipſis noviter occupatis, ſeu vario caſu, ſeu vicinarum gentium figmento nomina invenere. Plurimi antiqua ſua olim in Aſia , & Sar- matia geſta nomina retinuerunt. Atque ita Heneti, qui Bohemiam oc- cuparunt, prius Slavi Bohemiæ, ut eos Chriſtannus, Coſmas, Regino, An- Annal. Fran- cofuld. ad an- nales Fuldenſes, Ditmarus appellant, dicti ſunt , poſterius etiam Zechi, num 805. veroſimillime a veteribus Zechis Paludis Mœotydis accolis ; qui Qua- Regino ad dorum regiones obtinebant, Marahenſes nuncupati ſeu a Maravaha flu- annum 890. vio, ſeu Marha militari ſigno. Qui Hermundurorum, Dalemincii a Ditmar.I.r. veteribus Delmatis & Srbi a veteribus Srbis. Gui in Venedorum de- Balb.Dec.I. ſertas plagas ſubintrabant, Boruſci a veteribus Sarmatis Boruſcis. Qui l. 2. c. 16. Claud. Ptol. in Vandalorum Marſignorumque, Poloni, a veteribus Aſiæ Henetis Po- 3. c. 5. lenis. Qui in Mœſiam, Bulgari, a Bulga vel Volga fluvio, unde tranſie- Sabinius de rant, Qui Riphæos montes tranſcenderant, Moſcovitæ & Ruſſi, a Moſchis nuptiis Sigisn. & Chron. Got- vicenſe vocab. Sclavonia. S 2
HAYECIANORUM. 139 cet ab Anglis,& Saxonibus, ita ut paulo poſt Slaviæ, ſeu Slavoniæ illius prope immenſæ nomen eruperit , quo terræ omnes a Turingia ſeptem- trionem, orientemque verſus uſque ad ipſum fluvium Tanain Euro- pam ab Aſia diſcriminantem comprehendebantur. Illud ipſum, inquam, tempus eſt , ſæculum ſcilicet quintum exiens , aut ſextum ordiens cum Henetorum primigenium, patrium domesticumque Sfawni ſeu Slavo- rum nomen prorupit, illud vero prioribus ſxculis uſitatiſſimum Sarma- tarum denatum eſt. Cauſam autem hujus tum prolati nominis aut ſu- ſcitati potius , certam indubitatamque definire non auſim , aut enim Henetos jam jam in unum prope terrarum ambitum collectos vetuſti ſui , primique nominis revocandi incendit ambitio , aut frequentius Longobardorum, Gothorum , Italorum, Germanorumque cum He- netis commercium hoc tandem nomen prodidit , cum in penitiorem nationis univerſæ notitiam perveniſſent; aut denique huic reſuſcitato nomini anſam præbuit ſciſſio, ſeparatioque Henetorum ab Hunnis. Nam cum Heneti mox ante Hunnis permixti, ac eorundem Hunno- rum nomine ſub Attilæ imperio plerumque comprehenſi , ab iiſdem nimium quantum premerentur, patrio autem inſtituto Monarchias exoſi operam darent ſe Hunnorum tyrannide expedire , rempublicam- que a juribus & imperio Hunnico ſeparatam auſpicari, veroſimillime hac duarum gentium ſciſſione Henetis primigenium gentis nomen enatum eſt, ut in propatulo eſſet, eos nec Hunnos, nec Avares eſse, quo nomine antea plerumque cenſebantur. Heneti itaque ſeu Slavi his jam, & poſterioribus temporibus ab Albi ad ſeptemtrionem uſque protenſi, ſe ſe ritu ſuo in varias reſpublicas diſpeſcuerunt , quæ demum a locis ipſis noviter occupatis, ſeu vario caſu, ſeu vicinarum gentium figmento nomina invenere. Plurimi antiqua ſua olim in Aſia , & Sar- matia geſta nomina retinuerunt. Atque ita Heneti, qui Bohemiam oc- cuparunt, prius Slavi Bohemiæ, ut eos Chriſtannus, Coſmas, Regino, An- Annal. Fran- cofuld. ad an- nales Fuldenſes, Ditmarus appellant, dicti ſunt , poſterius etiam Zechi, num 805. veroſimillime a veteribus Zechis Paludis Mœotydis accolis ; qui Qua- Regino ad dorum regiones obtinebant, Marahenſes nuncupati ſeu a Maravaha flu- annum 890. vio, ſeu Marha militari ſigno. Qui Hermundurorum, Dalemincii a Ditmar.I.r. veteribus Delmatis & Srbi a veteribus Srbis. Gui in Venedorum de- Balb.Dec.I. ſertas plagas ſubintrabant, Boruſci a veteribus Sarmatis Boruſcis. Qui l. 2. c. 16. Claud. Ptol. in Vandalorum Marſignorumque, Poloni, a veteribus Aſiæ Henetis Po- 3. c. 5. lenis. Qui in Mœſiam, Bulgari, a Bulga vel Volga fluvio, unde tranſie- Sabinius de rant, Qui Riphæos montes tranſcenderant, Moſcovitæ & Ruſſi, a Moſchis nuptiis Sigisn. & Chron. Got- vicenſe vocab. Sclavonia. S 2
Strana 140
140 PRODROMUS ANNALIUM Reg. Polon. in & Ruſcis itidem Henetica gente. Gui ad albim accolebant, Polabi, qui pr�fat. ad mare Balthicum, Pomorani, quaſi Albis & maris accolæ, qui ad Ode- Herberſtein. ram, Obodritæ ſeu rectius Poodritæ, ut advertit Trithemius; ut Vlcas, in hiſt. Polon. Ztodorios, Luiticios, aliasque innumeras Slavorum reſpublicas præ- Montacut. teream , quæ quo fato nomina ſua mutaverint , aut hæc , atque illa ad Photii ep.1. ſortitæ ſint, perarduum eſt, in hac hiſtoriarum caligine divinare. Hæ Strabo l. 2. & 12. univerſæ terræ vero , aliæque multo plures in ſeptemtrionem , & orien- Trithenn. a tem longe lateque projectæ uno tum verbo Slavia & Slavonia appella- Chron. Gstvi- bantur, ut ex Actis Sanctorum apud Mabillonium legere eſt, -ipſumque conſ. citatus. nomen uſque ad ſæculum decimum tertium perduraſſe ex Benjamino Acta Sancto- Tudelenſi ante docuimus. Hinc apud veteres hiſtoricos octavi, noni, rum Bened. ſ�- cul. V. & decimi ſxculi ſcriptores , ac præſertim in diplomatibus non raro le- Benjamin gitur : Boemia Sclaviæ, Polonia Sclavoniæ veluti pars, & regio cujusdam Tudel. in ſuo grandis Reipublicæ aut gentis. Atque hanc ipſam Sclaviam in Cis- itinerario. Chron.Qued. Albinam , & Trans-Albinam ſectam fuiſſe prodit diploma Henrici Impe- linb.ad A.1010. ratoris.* Manlius vero , & Chronicon Gotvicenſe in Sclaviam majo- * Dipl. Henr. rem , & minorem partiuntur : Minorem vocant eam, quæ ſeptemtriona- ad An. 1154. lis eſt, majorem vero, quæ hodiernas Dalmatiæ, Croatiæ, Istriæ, Bul- apud Ludevig gariæque plagas continet. Univerſum utriuſque ambitum Sebaſtianus Manl. in Frank his verbis complectitur.** Totum tractum illarum provinciarum in- hiſt. Luſat. l.2. f. 2. cipiendo a Ponto Euxino Conſtantinopolim verſus ultra & a magno flumine Rha Chron. Got- hodie Volga dicto , ab oriente ita in occidentem, meridiem verſus inter magna vic vocabulo. Sarmatica montana, interque Carpathicos montes , totumque tractum montium Sclavonia. **Seb. Frank Bohemicorum ex una parte, ex altera vero parte ſeptemtrionem verſus inter de Nominib. littus Pomeranici maris, & inter Balthicum fretum uſque ad Albim deorſum gent a Tacito longe lateque Slavi occuparunt. Porro in ipſo regno Bohemix non unam, & Claud. Ptol. uniuſque nominis Slavorum ſub initium fuiſſe rempublicam, teſtatiſſi- relatis. mum eſt: nam Rudolfus Fuldenſis coævus ſcriptor memorat ſub Lu- Rudolf. Fuld dovico II. Pii filio duodecim Regulos ſeu Duces Bohemanorum cum in Innal. Fruncor. ad hominibus ſuis in octava Theophaniæ ſacris baptiſini aquis ablutos eſ- An 845. ſe, in cujus rei teſtimonium Goldaſtus facile ſedecim fide digniſſimos, Go daſt. de & ab antiquitate celebres authores adfert. Videkindus adhuc ſub Bo- regn. Boh. l. 5. leslao ſævo alterius Subreguli meminit. Joannes Latomus in expeditio- c. 1. Joan. Lato- ne illa, contra Suatoplucum Moravix Regem, quinque Regulos Bohe- mus apud Pi- miæ de nomine recenſet. Quare etiam Coſmas , Ditmarus , aliique ſtor. T. III. ſcriptores ſæpe Bohemias in plurali uſurparunt. Erat nempe in Bohe- Balh, in mia reſpublica Zechorum, Itzizechorum, Lucenſium, Bilinenſium, Lpitome l. 1. Rivinenſium, Pſovanorum, Lemucenſium, Glomaciorum, Liutome- ri-
140 PRODROMUS ANNALIUM Reg. Polon. in & Ruſcis itidem Henetica gente. Gui ad albim accolebant, Polabi, qui pr�fat. ad mare Balthicum, Pomorani, quaſi Albis & maris accolæ, qui ad Ode- Herberſtein. ram, Obodritæ ſeu rectius Poodritæ, ut advertit Trithemius; ut Vlcas, in hiſt. Polon. Ztodorios, Luiticios, aliasque innumeras Slavorum reſpublicas præ- Montacut. teream , quæ quo fato nomina ſua mutaverint , aut hæc , atque illa ad Photii ep.1. ſortitæ ſint, perarduum eſt, in hac hiſtoriarum caligine divinare. Hæ Strabo l. 2. & 12. univerſæ terræ vero , aliæque multo plures in ſeptemtrionem , & orien- Trithenn. a tem longe lateque projectæ uno tum verbo Slavia & Slavonia appella- Chron. Gstvi- bantur, ut ex Actis Sanctorum apud Mabillonium legere eſt, -ipſumque conſ. citatus. nomen uſque ad ſæculum decimum tertium perduraſſe ex Benjamino Acta Sancto- Tudelenſi ante docuimus. Hinc apud veteres hiſtoricos octavi, noni, rum Bened. ſ�- cul. V. & decimi ſxculi ſcriptores , ac præſertim in diplomatibus non raro le- Benjamin gitur : Boemia Sclaviæ, Polonia Sclavoniæ veluti pars, & regio cujusdam Tudel. in ſuo grandis Reipublicæ aut gentis. Atque hanc ipſam Sclaviam in Cis- itinerario. Chron.Qued. Albinam , & Trans-Albinam ſectam fuiſſe prodit diploma Henrici Impe- linb.ad A.1010. ratoris.* Manlius vero , & Chronicon Gotvicenſe in Sclaviam majo- * Dipl. Henr. rem , & minorem partiuntur : Minorem vocant eam, quæ ſeptemtriona- ad An. 1154. lis eſt, majorem vero, quæ hodiernas Dalmatiæ, Croatiæ, Istriæ, Bul- apud Ludevig gariæque plagas continet. Univerſum utriuſque ambitum Sebaſtianus Manl. in Frank his verbis complectitur.** Totum tractum illarum provinciarum in- hiſt. Luſat. l.2. f. 2. cipiendo a Ponto Euxino Conſtantinopolim verſus ultra & a magno flumine Rha Chron. Got- hodie Volga dicto , ab oriente ita in occidentem, meridiem verſus inter magna vic vocabulo. Sarmatica montana, interque Carpathicos montes , totumque tractum montium Sclavonia. **Seb. Frank Bohemicorum ex una parte, ex altera vero parte ſeptemtrionem verſus inter de Nominib. littus Pomeranici maris, & inter Balthicum fretum uſque ad Albim deorſum gent a Tacito longe lateque Slavi occuparunt. Porro in ipſo regno Bohemix non unam, & Claud. Ptol. uniuſque nominis Slavorum ſub initium fuiſſe rempublicam, teſtatiſſi- relatis. mum eſt: nam Rudolfus Fuldenſis coævus ſcriptor memorat ſub Lu- Rudolf. Fuld dovico II. Pii filio duodecim Regulos ſeu Duces Bohemanorum cum in Innal. Fruncor. ad hominibus ſuis in octava Theophaniæ ſacris baptiſini aquis ablutos eſ- An 845. ſe, in cujus rei teſtimonium Goldaſtus facile ſedecim fide digniſſimos, Go daſt. de & ab antiquitate celebres authores adfert. Videkindus adhuc ſub Bo- regn. Boh. l. 5. leslao ſævo alterius Subreguli meminit. Joannes Latomus in expeditio- c. 1. Joan. Lato- ne illa, contra Suatoplucum Moravix Regem, quinque Regulos Bohe- mus apud Pi- miæ de nomine recenſet. Quare etiam Coſmas , Ditmarus , aliique ſtor. T. III. ſcriptores ſæpe Bohemias in plurali uſurparunt. Erat nempe in Bohe- Balh, in mia reſpublica Zechorum, Itzizechorum, Lucenſium, Bilinenſium, Lpitome l. 1. Rivinenſium, Pſovanorum, Lemucenſium, Glomaciorum, Liutome- ri-
Strana 141
HAYECIANORUM. Jam non pauci ex Chronographis viri imprimis fide digni, e quibus ſunt Philippus Callimachus (pp ) Magiſter Mathias Mic- chovs- 141 ricenſium , Veitrahenſium, Slizenſium ſeu Kurimenſium , aliæque plu- res, quarum nomina apud domeſticos, exteroſque ſcriptores paſfim inveniuntur. Guare probabiliſſimum eſt, quod antea fuſius perſecuti ſumus: Maximam Slavorum partem fuiſſe in Bohemia e Zechis illis ſeu veteri minoris Aſiæ regione Zechia , qui inde Attilam ſecuti hic ſe ſe poſtea cum aliis Henetis populis locarunt , atque præſertim illos terrarum ambitus circa hodiernam Pragam occuparunt; quorum res- publica, Optimatesque cum longinquitate temporis multum opibus, & potentia creviſſent, ceteras omnes reſpublicas Bohemiæ , & Dyna- ſtias devorarunt. Nam cum præſertim ſæculo VIII. non modo Slavi Boemiæ , ſed prope omnes finitimi ob ſuccreſcentem Francorum po- tentiam a Regimine Democratico & Aristocratico deflecterent, Mo- narchicumque Ariſtocratico permixtum auſpicarentur, Dynaſtæ Pra- genſes , veroſimillime e Zechorum ſobole cæteros omnes ſibi pedeten- tim aut ſubjecerunt , aut conditionibus ſocios , vectigalesque fecerunt, denique eorundem provincias ſeu armorum vi ſeu hæreditate terris ſuis adjecerunt, quemadmodum de republica Sliczenſi, & Lucenſi, ea- rumque Ducibus ſubactis ex hiſtoriis noſtris palam eſt. Crevit ſcilicet, ut Glafeys loquitur, Pragenſium Ducum poteſtas affinitatibus, bellis, deditione , cum autem hoc modo creviſſet, ceteris provinciæ ſub feu- dum datæ ſunt; quapropter tot Reguli, Subregulique Bohemiæ ab ex- teris notantur. Atque hæc veroſimillima Slavorum origo eſt, hoc pa- cto ſe ſe Slavos in immenſum explicaſſe, in ipſamque Bohemiam pe- netraſſe veritati, hiſtoriæque maxime conſentaneum eſt. Guibus ſi quis certiora, magisque firmata vetuſtis documentis habet, lubens ju- dicium meum ſubmittam , edocerique gaudebo. (pp.) Philippus Callimachus primus omnium, quod conſtat, hiſto- ricorum fuit , qui Czechum, Lechumque illuſtres Croatiæ Principes fecit, & novarum exquirendarum terrarum cupidine in Bohemiam, & Poloniam colonias duxiſſe, affirmavit ; cum ante illum Pulkava , & Æneas Silvius Czechum homicidii patrati metu Croatiam deſeruiſſe aſſeveraverint. Qua ſua nova ſententia multis poſterioribus conjectu- ris , ariolationibusque occaſionem præbuit , ut, quænam cauſa hos duos Principes patrias ſedes deſerere coegerit , anxie , ſtudioſeque , ac pro- S 3 Idem Dec. 1. l. 2. Glafeys in hiſt- diplom. coron. Boh. pe
HAYECIANORUM. Jam non pauci ex Chronographis viri imprimis fide digni, e quibus ſunt Philippus Callimachus (pp ) Magiſter Mathias Mic- chovs- 141 ricenſium , Veitrahenſium, Slizenſium ſeu Kurimenſium , aliæque plu- res, quarum nomina apud domeſticos, exteroſque ſcriptores paſfim inveniuntur. Guare probabiliſſimum eſt, quod antea fuſius perſecuti ſumus: Maximam Slavorum partem fuiſſe in Bohemia e Zechis illis ſeu veteri minoris Aſiæ regione Zechia , qui inde Attilam ſecuti hic ſe ſe poſtea cum aliis Henetis populis locarunt , atque præſertim illos terrarum ambitus circa hodiernam Pragam occuparunt; quorum res- publica, Optimatesque cum longinquitate temporis multum opibus, & potentia creviſſent, ceteras omnes reſpublicas Bohemiæ , & Dyna- ſtias devorarunt. Nam cum præſertim ſæculo VIII. non modo Slavi Boemiæ , ſed prope omnes finitimi ob ſuccreſcentem Francorum po- tentiam a Regimine Democratico & Aristocratico deflecterent, Mo- narchicumque Ariſtocratico permixtum auſpicarentur, Dynaſtæ Pra- genſes , veroſimillime e Zechorum ſobole cæteros omnes ſibi pedeten- tim aut ſubjecerunt , aut conditionibus ſocios , vectigalesque fecerunt, denique eorundem provincias ſeu armorum vi ſeu hæreditate terris ſuis adjecerunt, quemadmodum de republica Sliczenſi, & Lucenſi, ea- rumque Ducibus ſubactis ex hiſtoriis noſtris palam eſt. Crevit ſcilicet, ut Glafeys loquitur, Pragenſium Ducum poteſtas affinitatibus, bellis, deditione , cum autem hoc modo creviſſet, ceteris provinciæ ſub feu- dum datæ ſunt; quapropter tot Reguli, Subregulique Bohemiæ ab ex- teris notantur. Atque hæc veroſimillima Slavorum origo eſt, hoc pa- cto ſe ſe Slavos in immenſum explicaſſe, in ipſamque Bohemiam pe- netraſſe veritati, hiſtoriæque maxime conſentaneum eſt. Guibus ſi quis certiora, magisque firmata vetuſtis documentis habet, lubens ju- dicium meum ſubmittam , edocerique gaudebo. (pp.) Philippus Callimachus primus omnium, quod conſtat, hiſto- ricorum fuit , qui Czechum, Lechumque illuſtres Croatiæ Principes fecit, & novarum exquirendarum terrarum cupidine in Bohemiam, & Poloniam colonias duxiſſe, affirmavit ; cum ante illum Pulkava , & Æneas Silvius Czechum homicidii patrati metu Croatiam deſeruiſſe aſſeveraverint. Qua ſua nova ſententia multis poſterioribus conjectu- ris , ariolationibusque occaſionem præbuit , ut, quænam cauſa hos duos Principes patrias ſedes deſerere coegerit , anxie , ſtudioſeque , ac pro- S 3 Idem Dec. 1. l. 2. Glafeys in hiſt- diplom. coron. Boh. pe
Strana 142
142 PRODROMUS ANNALIUM Cromer. de orig. & geſtis Polon. l. 1. Jordan-orig Siav. N. 414. chovsky ( qq ) atque e vetuſtis annalibus commendarunt memo- riæ : fuiſſe in Croatia Illyrica fratres duos Germanos Principatu inſignes , quorum alteri Czecho, alteri Lecho nomen erat. Le- chum fixiſſe ſedem in arce Krapina, quæ adhuc exſtat : ſenio- rem pe nodus in ſcirpo quæreretur. Quemadmodum autem hæc Callima- chi opinio nulla baſi vetuſtatis nixa eſt, ita totum quantum ædificium, quod alii ſuperſtruxere, vacillat. (qq) Mathiam Miechovsky ſeu de Miechovia ſic dictum ab op- pido, unde oriundus erat, perperam nonnulli authorem, inventorem- que Ruſſi tertii fratris ſcripſere, nam ante eum jam a Boguphalo, Com- mentatore in Vincentium Kadlubek, & Joanne Dlugoſſo prolatus est. Cromerus ait, hoc Ruſſi nomen in vetuſto Mſ. reperiri, quo veroſimil- lime Boguphali Chronicon indigitavit, quod , cum tamdin inter ine- dita latuiſſet, Sommersberg inter ſcriptores rerum Silefiticarum publi- cæ luci donavit. Cæterum vel ipſe Cromerus non uno loco innuit ad Ruſfum hunc effingendum vix hiſtoricis aliud præſidium fuiſſe , quam leve illud ratiocinium: quod hi tres Heneti populi ſcilicet Poloni, Zechi, & Ruſſi ejusdem lingux communione utantur, quod ſi ita eſt, cur Czecho & Lecho non quoque Srbus, Croata, Bulgarus , Servius, pluresque alii afficti ſunt fratres , gentium illarum conditores , quæ no- biſcum uno ſermone loquuntur, præſertim cum Dalemilus noſter eidem Czecho ſex fratres adſtruat ? Illud tamen certum eft, a Miechovio inter libros prælo datos primum prolatum eſſe Ruſſum, quem poſtea plures alii præſertim Polonici ſcriptores ſecuti ſunt. Jordanus plane Ruſſi iſtius arcem , atque veterem in Croatia ſedem non longe a Krapina & Pſarii defignare conatus eſt, quaſi vero pro numero fratrum tot ſemper ſedes diverſas & arces eſſe oporteat. At quanquam Hayecius noſter Miechovii hiſtoria Polonica liberaliter uſus ſit, tamen tertii hu- jus fratris Ruſſi commemoratione locis omnibus abſtinuit. Quemad- modum autem antea copioſe demonſtravimus, omnia incerta eſſe, quæ de Czecho adferuntur , ita Lechus & Ruſſus non firmiora habent ful- cra in hiſtoria. Supra indicavimus primis vetuſtiſſimisque Poloniæ ſcriptoribus hos gentis noſtræ fundatores incognitos fuiſſe , & quan- quam poſteriores nonnulli ut Boguphalus, & Joannes Dlugoſſus eo- rum meminerint, tamen hiſtoriam hanc tantopere confundunt, ut tem- pus, hiſtoria locis omnibus cum Czecho noſtro depugnet, niſi & nos Cze-
142 PRODROMUS ANNALIUM Cromer. de orig. & geſtis Polon. l. 1. Jordan-orig Siav. N. 414. chovsky ( qq ) atque e vetuſtis annalibus commendarunt memo- riæ : fuiſſe in Croatia Illyrica fratres duos Germanos Principatu inſignes , quorum alteri Czecho, alteri Lecho nomen erat. Le- chum fixiſſe ſedem in arce Krapina, quæ adhuc exſtat : ſenio- rem pe nodus in ſcirpo quæreretur. Quemadmodum autem hæc Callima- chi opinio nulla baſi vetuſtatis nixa eſt, ita totum quantum ædificium, quod alii ſuperſtruxere, vacillat. (qq) Mathiam Miechovsky ſeu de Miechovia ſic dictum ab op- pido, unde oriundus erat, perperam nonnulli authorem, inventorem- que Ruſſi tertii fratris ſcripſere, nam ante eum jam a Boguphalo, Com- mentatore in Vincentium Kadlubek, & Joanne Dlugoſſo prolatus est. Cromerus ait, hoc Ruſſi nomen in vetuſto Mſ. reperiri, quo veroſimil- lime Boguphali Chronicon indigitavit, quod , cum tamdin inter ine- dita latuiſſet, Sommersberg inter ſcriptores rerum Silefiticarum publi- cæ luci donavit. Cæterum vel ipſe Cromerus non uno loco innuit ad Ruſfum hunc effingendum vix hiſtoricis aliud præſidium fuiſſe , quam leve illud ratiocinium: quod hi tres Heneti populi ſcilicet Poloni, Zechi, & Ruſſi ejusdem lingux communione utantur, quod ſi ita eſt, cur Czecho & Lecho non quoque Srbus, Croata, Bulgarus , Servius, pluresque alii afficti ſunt fratres , gentium illarum conditores , quæ no- biſcum uno ſermone loquuntur, præſertim cum Dalemilus noſter eidem Czecho ſex fratres adſtruat ? Illud tamen certum eft, a Miechovio inter libros prælo datos primum prolatum eſſe Ruſſum, quem poſtea plures alii præſertim Polonici ſcriptores ſecuti ſunt. Jordanus plane Ruſſi iſtius arcem , atque veterem in Croatia ſedem non longe a Krapina & Pſarii defignare conatus eſt, quaſi vero pro numero fratrum tot ſemper ſedes diverſas & arces eſſe oporteat. At quanquam Hayecius noſter Miechovii hiſtoria Polonica liberaliter uſus ſit, tamen tertii hu- jus fratris Ruſſi commemoratione locis omnibus abſtinuit. Quemad- modum autem antea copioſe demonſtravimus, omnia incerta eſſe, quæ de Czecho adferuntur , ita Lechus & Ruſſus non firmiora habent ful- cra in hiſtoria. Supra indicavimus primis vetuſtiſſimisque Poloniæ ſcriptoribus hos gentis noſtræ fundatores incognitos fuiſſe , & quan- quam poſteriores nonnulli ut Boguphalus, & Joannes Dlugoſſus eo- rum meminerint, tamen hiſtoriam hanc tantopere confundunt, ut tem- pus, hiſtoria locis omnibus cum Czecho noſtro depugnet, niſi & nos Cze-
Strana 143
HAYECIANORUM. rem Czechum in caſtello Pſarii ſupra fluvium Krupam domici- lium habuiſſe, quod poſtea caſtrum Hroſſius quidam Dalmata dejecit , remanente pago cognomine, ſed arcis obſcuris dunta- xat veſtigiis. (rr) Hi ergo fratres tædio domeſticorum tumul- tuum 143 Czechum noſtrum in Alexandri Magni ætatem , aut certe Julii Cæſaris rejicere velimus. Guare merito Cromerus pleraque circa Czechi, Le- chi & Ruſſi principatum, egreſſumque e Croatia pro anilibus fabulis habet. Non eſt meum in Polonorum & Ruſſorum origines inquirere, at multis veterum veſtigiis proditum eſſe affirmare ausim, quod etiam jam alii advertere: Herbersteinius, & Sabinius: Lenos, Lachos, ſeu Lacos & Rugiſcos compendio Ruſcos & Rucſos veteris Sarmatiæ po- pulos fuiſſe, atque ideo, qui prope Ruſcos erant, Poruſcos dictos, quos etiam Claudius Ptolemæus commemorat, qui prope Lenos & Lacos ſeu Lachos Polenos, Polachos, & Polacos; quemadmodum qui pro- l. pe mare, quod Slavis more ſignificabat , Pomorani , qui prope Labe ſeu Albim, Polabi, qui prope Vlcos Povlci iiſdem appellati ſunt. Slavis enim, & hodie etiam Bohemis vocabulum , & præpoſitio po ſignificat prope aut circa , volentes itaque conterminos maris , Albis, Lacorum, Vlcorum, Ruſcorumque dicere : Polabos, Pomoranos, Povlcos, Polacos, Poruſcoſque dicebant. Mira ſane, nullique alteri cognita, eſt Hofmanni Monachi ſancti Emerami ſcriptoris Germani ſententia, qui ſua e vetuſtiſſimis Bohemiæ Chronicis deprompſiſſe in præfatione memorat, is igitur Lechum cum Czecho unum, eundemque facit, primumque Czechum, dein Lechum appellatum fuiſſe inquit, quodſi authoritate aliqua veteri & fide digna roboraſſet, nihil facilius eſſet, quam Lechis eandem cum Zechis ex veteri apud Paludem Mæo- tydis Zechia originem adjudicare. Ego tamen, quo pacto & qua dia- lecto tanta nominis hujus deflexio accidiſſet , vix cogitatione aſſequi poſſum. (rr ) Jordanus originum Slavicarum pereruditus ævi noſtri ſcrip- tor, quique ſuo immortali opere multas hiſtoriæ Slavicæ, Boemicæ, Moravicæque tenebras profligavit Vienna egreſſus, iter dedita opera in hæc loca inſtituit , regionem illam , qua Czechus , Lechuſque ſediſ- ſe creditur , ipſe oculis exploraturus , quo tandem verius , locupletius- que de hoc argumento poſſet ſcribere. Sed Viennam redux, uti mihi a viro fide digniſſimo narratum eſt, quorundam emunctæ naris cavillos, Cromer. de orig. & geſtis Pol. l. 1. c. 15. Claud. Ptol. 3. c.5. Diplomat. Marchic.apud Ludev. T. IX. Hofman. in Chron. Bohem. apud Bern. Pe- zium T. II. ri-
HAYECIANORUM. rem Czechum in caſtello Pſarii ſupra fluvium Krupam domici- lium habuiſſe, quod poſtea caſtrum Hroſſius quidam Dalmata dejecit , remanente pago cognomine, ſed arcis obſcuris dunta- xat veſtigiis. (rr) Hi ergo fratres tædio domeſticorum tumul- tuum 143 Czechum noſtrum in Alexandri Magni ætatem , aut certe Julii Cæſaris rejicere velimus. Guare merito Cromerus pleraque circa Czechi, Le- chi & Ruſſi principatum, egreſſumque e Croatia pro anilibus fabulis habet. Non eſt meum in Polonorum & Ruſſorum origines inquirere, at multis veterum veſtigiis proditum eſſe affirmare ausim, quod etiam jam alii advertere: Herbersteinius, & Sabinius: Lenos, Lachos, ſeu Lacos & Rugiſcos compendio Ruſcos & Rucſos veteris Sarmatiæ po- pulos fuiſſe, atque ideo, qui prope Ruſcos erant, Poruſcos dictos, quos etiam Claudius Ptolemæus commemorat, qui prope Lenos & Lacos ſeu Lachos Polenos, Polachos, & Polacos; quemadmodum qui pro- l. pe mare, quod Slavis more ſignificabat , Pomorani , qui prope Labe ſeu Albim, Polabi, qui prope Vlcos Povlci iiſdem appellati ſunt. Slavis enim, & hodie etiam Bohemis vocabulum , & præpoſitio po ſignificat prope aut circa , volentes itaque conterminos maris , Albis, Lacorum, Vlcorum, Ruſcorumque dicere : Polabos, Pomoranos, Povlcos, Polacos, Poruſcoſque dicebant. Mira ſane, nullique alteri cognita, eſt Hofmanni Monachi ſancti Emerami ſcriptoris Germani ſententia, qui ſua e vetuſtiſſimis Bohemiæ Chronicis deprompſiſſe in præfatione memorat, is igitur Lechum cum Czecho unum, eundemque facit, primumque Czechum, dein Lechum appellatum fuiſſe inquit, quodſi authoritate aliqua veteri & fide digna roboraſſet, nihil facilius eſſet, quam Lechis eandem cum Zechis ex veteri apud Paludem Mæo- tydis Zechia originem adjudicare. Ego tamen, quo pacto & qua dia- lecto tanta nominis hujus deflexio accidiſſet , vix cogitatione aſſequi poſſum. (rr ) Jordanus originum Slavicarum pereruditus ævi noſtri ſcrip- tor, quique ſuo immortali opere multas hiſtoriæ Slavicæ, Boemicæ, Moravicæque tenebras profligavit Vienna egreſſus, iter dedita opera in hæc loca inſtituit , regionem illam , qua Czechus , Lechuſque ſediſ- ſe creditur , ipſe oculis exploraturus , quo tandem verius , locupletius- que de hoc argumento poſſet ſcribere. Sed Viennam redux, uti mihi a viro fide digniſſimo narratum eſt, quorundam emunctæ naris cavillos, Cromer. de orig. & geſtis Pol. l. 1. c. 15. Claud. Ptol. 3. c.5. Diplomat. Marchic.apud Ludev. T. IX. Hofman. in Chron. Bohem. apud Bern. Pe- zium T. II. ri-
Strana 144
PRODROMUS ANNALIUM tuum excedere infelicibus locis , atque in ſeptemtrionem colo- nias ducere decreverunt. (ss ) Itaque paratis ad profectionem rebus , coactaque ſequi volentium multitudine ſic agmine qua- dra- 144 Jordan.Srig. Slav. N. 4I3. 414. Miechov. in Sarmat. Eur. l. 1. c. 12. & biſt. Polon. l. 1. c. 1. Mſ.Pulkav. Silvius hiſt. Bojem. t. 3. Callimach. biſt. Pol. init. Petr. Codic. de advent. Cze- shi. Veleslav. in Geneal. Dus. Boh. Pezkovsky in Chron. Boh. Tanner in Heroi. Sternh. riſuſque non evaſit, obtrectantium: Illum Boemorum ſomnia in Croa- tia quæſiiſſe. Fuſo is loca hæc , geographicoque depingit calamo, quæ nos compendio referemus: Narrat itaque Czechi, Lechi, & Ruſfi trium fratrum ſedes in hodierno Comitatu Zagorienſi, ſeu Transmon- tano , quem fluvius Krapina, olim Krupa dictus præterfluat , ſitas fuiſ- ſe. In hac vicinia tres montes eſſe, in quibus traditio ferat, hos tres fratres ſeparatis caſtellis habitaſſe , rixaque inter eos ob ſororem orta deſeruiſſe. Oppidum Krapina, quod vulgariter hodie Croatice Kra- peſchitza appelletur, allui ab eodem fluvio Krapina, arcem vero Kra- pina hodiedum exstare in xdificiis a Comite Joanne Keglovich anno 1610. reſtauratis , & in media rupe montis excelſioris ad orientem flu- vii cubare. Arcis Pſarii nullum amplius exstare veſtigium, ac proba- bilius ſibi videri: ſtetiſſe in monte S. Joſephi ſic hodie appellato a Capella inædificata ad eundem fluvium Krapinam adſito. Tertium denique montem vaſtioris circuitus, qui in eodem fluvii latere jaceat, & Schabatz appelletur , caſtro Ruſſi fuiſſe nobilitatum, in quo autem hodie figna ruderum vix appareant. Verum Miechovius veroſimilli- me alium fluvium Krupam intendiſſe videtur, vocat enim rapidiſſi- mum , Croatiamque diſpeſcere a Sclavonia , cum contra Jordanus flu- vium hunc non tanti momenti faciat, ut nullo negotio prope diſpici poſſit , torrentis , aut rivi potius quam fluvii nomen mereri. (ss) Pulkava, & Æneas Silvius Czechum ob patratum homici- dium metu ex Croatia dilapſum ajunt. Callimachus cum magna Po- lonorum, Bohemorumque turba cupiditate novarum terrarum Dalma- tiam ſeu Croatiam deſeruiſſe. Petrus Codicillus, Veleslavinus, Pez- kovsky, Tanner, aliique ob cæſum Aureolum Illyrici Præfectum. Paulus Piaſecius memorat Czechum, Lechumque fuiſſe inter auxilia Arminii. Dubravius cædem inſignem , Kuthenus patratam inter ſuos cædem , Miechovius jurgia, & cædes inter fratres Principes , & Cogna- tos, Guagninus domeſticas ſeditiones exilio Czechi, novarumque terrarum exquiſitioni cauſam ſtatuit. Jordanus nupernus ſcriptor no- viſſimam invenit, prioribus omnibus incognitam , quæ niſi tempori repugnaret , multum probabilitatis haberet, multis is igitur argumen- tis
PRODROMUS ANNALIUM tuum excedere infelicibus locis , atque in ſeptemtrionem colo- nias ducere decreverunt. (ss ) Itaque paratis ad profectionem rebus , coactaque ſequi volentium multitudine ſic agmine qua- dra- 144 Jordan.Srig. Slav. N. 4I3. 414. Miechov. in Sarmat. Eur. l. 1. c. 12. & biſt. Polon. l. 1. c. 1. Mſ.Pulkav. Silvius hiſt. Bojem. t. 3. Callimach. biſt. Pol. init. Petr. Codic. de advent. Cze- shi. Veleslav. in Geneal. Dus. Boh. Pezkovsky in Chron. Boh. Tanner in Heroi. Sternh. riſuſque non evaſit, obtrectantium: Illum Boemorum ſomnia in Croa- tia quæſiiſſe. Fuſo is loca hæc , geographicoque depingit calamo, quæ nos compendio referemus: Narrat itaque Czechi, Lechi, & Ruſfi trium fratrum ſedes in hodierno Comitatu Zagorienſi, ſeu Transmon- tano , quem fluvius Krapina, olim Krupa dictus præterfluat , ſitas fuiſ- ſe. In hac vicinia tres montes eſſe, in quibus traditio ferat, hos tres fratres ſeparatis caſtellis habitaſſe , rixaque inter eos ob ſororem orta deſeruiſſe. Oppidum Krapina, quod vulgariter hodie Croatice Kra- peſchitza appelletur, allui ab eodem fluvio Krapina, arcem vero Kra- pina hodiedum exstare in xdificiis a Comite Joanne Keglovich anno 1610. reſtauratis , & in media rupe montis excelſioris ad orientem flu- vii cubare. Arcis Pſarii nullum amplius exstare veſtigium, ac proba- bilius ſibi videri: ſtetiſſe in monte S. Joſephi ſic hodie appellato a Capella inædificata ad eundem fluvium Krapinam adſito. Tertium denique montem vaſtioris circuitus, qui in eodem fluvii latere jaceat, & Schabatz appelletur , caſtro Ruſſi fuiſſe nobilitatum, in quo autem hodie figna ruderum vix appareant. Verum Miechovius veroſimilli- me alium fluvium Krupam intendiſſe videtur, vocat enim rapidiſſi- mum , Croatiamque diſpeſcere a Sclavonia , cum contra Jordanus flu- vium hunc non tanti momenti faciat, ut nullo negotio prope diſpici poſſit , torrentis , aut rivi potius quam fluvii nomen mereri. (ss) Pulkava, & Æneas Silvius Czechum ob patratum homici- dium metu ex Croatia dilapſum ajunt. Callimachus cum magna Po- lonorum, Bohemorumque turba cupiditate novarum terrarum Dalma- tiam ſeu Croatiam deſeruiſſe. Petrus Codicillus, Veleslavinus, Pez- kovsky, Tanner, aliique ob cæſum Aureolum Illyrici Præfectum. Paulus Piaſecius memorat Czechum, Lechumque fuiſſe inter auxilia Arminii. Dubravius cædem inſignem , Kuthenus patratam inter ſuos cædem , Miechovius jurgia, & cædes inter fratres Principes , & Cogna- tos, Guagninus domeſticas ſeditiones exilio Czechi, novarumque terrarum exquiſitioni cauſam ſtatuit. Jordanus nupernus ſcriptor no- viſſimam invenit, prioribus omnibus incognitam , quæ niſi tempori repugnaret , multum probabilitatis haberet, multis is igitur argumen- tis
Strana 145
HAYECIANORUM. drato inceſſerunt, ut priora irent jumenta, pecus , plauſtra, communisque ſupellex, & omne vulgus civium , capita mini- mum 145 tis conatur evincere: Czechum ob nimias oppreſſiones Prætorio-Præfecti Piaſec. in Probi ſub Valentiniano cum fratribus, ſuisque familiis ultimorum metu Chron. ſuor. exagitatum, ſedes mutare compulſum eſſe. Videlicet cum authores quique temp. nimium creduli certum, inconcuſſumque hiſtoriæ Bohemicæ funda- Dubravius hiſt. Bojem. 1. 1. mentum, theſimque crederent : Czechum Croatiæ , aut Dalmatiæ Prin- Kuthen. in cipem fuiſſe, & patria ſua valere juſſa Bohemiam præelegiſſe, hujus Chron. Boh. exilii, tranſitusque cauſam penitius ex veterum Romanorum, Græco- Miechovius hiſt. Polon. l. 1. rumque hiſtoriis exſculpere , & vel obtorto collo deducere omni co- Guagnin. in natu adlaborarunt, quare vel veſtigio , conjecturaque in iisdem reper- Comp.Chron. ta, quæ ad rem quæſitam faceret , ſubito eam initiis hiſtoriæ patriæ Polon. accommodarunt , atque hos Herculis cothurnos, ut ita dicam, um- Jordan. orig. braticis Czechi pedibus adaptarunt. Alii, quibus Croatix nomen Cze- Slav. c. 14.§.40. chix initiis posterius viſum est, quique e veterum hiſtoriis legerant, Slavos ante Juſtiniani tempora Danubium non tranſiiſſe, Czechum re- cto tramite e Sarmatia in Bohemiam veniſſe communi illa Sarmatica- rum gentium migratione aſſeuerant. Gux diverſitas hiſtoriarum, quem- admodum re ipſa geſtisque diverſa temporum momenta habet, ita etiam adventui Czechi aut certe Czechorum incunabulis diverſa tem- pora, annoſque, imo ſæcula peperit, adeo ut integris quatuor, imo pluribus ſæculis inter ſe authores diſſideant. Nos quod verofimillimum, quodque veterum præſertim hiſtoricorum authoritati propius acceſfiſ- ſe , ac denique ſana hiſtoriarum, Chronologiæque criſi magis fultum videbitur, deligemus. Et quidem, quod jam alias monuimus, ingenue fatendum: ne- que patrium , neque exterum ſcriptorem reperiri ullum coævum , aut paulo poſteriorem, qui de Czechiæ primordiis, Czechive adventu tractarit, aut hiftoriam hanc vel indicio literis conſignarit. Septem, imo octo, & decem ſæculis poſteriores ſunt , quosquos in hiſtoria patria primipilos, ducesque veneramur. Guare mirandum minime, ſi hiſtoria Boemiæ in primordiis ſuis admodum nutat , labatque, ſi tot opinionibus contrariis , tot conjecturis , ne dicam ariolationibus in ea ubique locus datus eſt, ſi primorum Ducum nec numerus, nec ætas, nec gesta, nec tempora recte definiri poſſunt, quæ vel ipſe historix patriæ Alpha Coſmas ſe ſe ex ſenum fabuloja narrations accepiſſe non dif- T
HAYECIANORUM. drato inceſſerunt, ut priora irent jumenta, pecus , plauſtra, communisque ſupellex, & omne vulgus civium , capita mini- mum 145 tis conatur evincere: Czechum ob nimias oppreſſiones Prætorio-Præfecti Piaſec. in Probi ſub Valentiniano cum fratribus, ſuisque familiis ultimorum metu Chron. ſuor. exagitatum, ſedes mutare compulſum eſſe. Videlicet cum authores quique temp. nimium creduli certum, inconcuſſumque hiſtoriæ Bohemicæ funda- Dubravius hiſt. Bojem. 1. 1. mentum, theſimque crederent : Czechum Croatiæ , aut Dalmatiæ Prin- Kuthen. in cipem fuiſſe, & patria ſua valere juſſa Bohemiam præelegiſſe, hujus Chron. Boh. exilii, tranſitusque cauſam penitius ex veterum Romanorum, Græco- Miechovius hiſt. Polon. l. 1. rumque hiſtoriis exſculpere , & vel obtorto collo deducere omni co- Guagnin. in natu adlaborarunt, quare vel veſtigio , conjecturaque in iisdem reper- Comp.Chron. ta, quæ ad rem quæſitam faceret , ſubito eam initiis hiſtoriæ patriæ Polon. accommodarunt , atque hos Herculis cothurnos, ut ita dicam, um- Jordan. orig. braticis Czechi pedibus adaptarunt. Alii, quibus Croatix nomen Cze- Slav. c. 14.§.40. chix initiis posterius viſum est, quique e veterum hiſtoriis legerant, Slavos ante Juſtiniani tempora Danubium non tranſiiſſe, Czechum re- cto tramite e Sarmatia in Bohemiam veniſſe communi illa Sarmatica- rum gentium migratione aſſeuerant. Gux diverſitas hiſtoriarum, quem- admodum re ipſa geſtisque diverſa temporum momenta habet, ita etiam adventui Czechi aut certe Czechorum incunabulis diverſa tem- pora, annoſque, imo ſæcula peperit, adeo ut integris quatuor, imo pluribus ſæculis inter ſe authores diſſideant. Nos quod verofimillimum, quodque veterum præſertim hiſtoricorum authoritati propius acceſfiſ- ſe , ac denique ſana hiſtoriarum, Chronologiæque criſi magis fultum videbitur, deligemus. Et quidem, quod jam alias monuimus, ingenue fatendum: ne- que patrium , neque exterum ſcriptorem reperiri ullum coævum , aut paulo poſteriorem, qui de Czechiæ primordiis, Czechive adventu tractarit, aut hiftoriam hanc vel indicio literis conſignarit. Septem, imo octo, & decem ſæculis poſteriores ſunt , quosquos in hiſtoria patria primipilos, ducesque veneramur. Guare mirandum minime, ſi hiſtoria Boemiæ in primordiis ſuis admodum nutat , labatque, ſi tot opinionibus contrariis , tot conjecturis , ne dicam ariolationibus in ea ubique locus datus eſt, ſi primorum Ducum nec numerus, nec ætas, nec gesta, nec tempora recte definiri poſſunt, quæ vel ipſe historix patriæ Alpha Coſmas ſe ſe ex ſenum fabuloja narrations accepiſſe non dif- T
Strana 146
PRODROMUS ANNALIUM 146 mum ſexcenta , ſequerentur poſtea fratres Principes medii inter amicos, & nobilium turmam in vexillo flavo aquilam nigram fe- Kuthen. in Chron. Boh. Theobald de Geneal. & Chronol. Duc ☞ Reg. Boh. Lupac. in Ephemeryd. diffitetur. Novis itaque, atque novis ſubortis conjecturis de initiis Czechiæ, novæ quoque ſententiæ inter hiſtoriographos emerſerunt, exque tam numeroſæ , ut cum nemo certum reperiret, tot nova tem- porum momenta , tot diverſi anni , ſæculaque prodierint , quotquot fere fuere numero, qui de rebus Bohemiæ, ac Poloniæ ſcripſere. Quorum unuſquiſque ea firmiter tueri conatus eſt , quæ ex illis hiſto- riarum tenebris, primaque gentis barbarie eruta ſibi certiora, credibi- lioraque videbantur. Rem omnium ſecuriſſime tractarunt Coſmas, Chriſtannus , Dalemilus, Pulkava , Æneas Silvius, Dubravius ac ma- gnam partem Stranskius, qui initiis Czechorum, Czechique xvo nul- la certa tempora præfixere, geſtorum fideliter referendorum, non item annorum, Chronologiæque definiendæ ſolliciti, prudentiſſime animo proſpicientes ſe ſe divinationum, ariolationumque libros, non juſtos annales complexuros, fi hanc partem hiſtoriæ a nemine coævo paulumque poſteriore tractatam explere vellent. Contra alii audacio- res , ut Kuthenus, Theobaldus , & Lupacius non modo annum, men- ſem, diemque ingreſſui Czechi in Bohemiam, quaſi a Delphico ora- culo proditum ſtatuerunt, ſed etiam plurima primorum Ducum geſta, familiaram Genealogias, urbium, caſtrorum, oppidorum, vicorum- que exxdificationes, fata , viciſſitudines , interituſque omnibus veteri- bus ſcriptoribus incognita certis, statisque annis diſpeſcuere. In qua difficillima periculoſiſſimaque Chronologiæ alea primi, quod cogni- tum eft, ex patriæ hiſtoricis maxime deſudarunt Kuthenus, & Haye- cius. Sed ut ad Czechi adventum redeamus: Piaſecius annum Chrifti duodecimum, Petrus Codicillus, quem Veleslavinus, Paproczky, Tanner , plurimique alii ſecuti ſunt , annum Chriſti 278. præfigunt. Balbinus multis locis variat, veroſimillimum tamen ei videtur tempus inter annum 300. & 330. Jordanus annum 374. Mathias a Sudetis annum 407. aut certe 457. Cario 450. cum quo facit Malanchton. Spangenberg 451. Velſerus 455. Pirminius Gaſſarus, qui Czechum ait Regem Venedorum fuiſſe, circiter 478. Reuſnerus 496. Salo- mon Neugebauer a Cadano 542. Vapovius, Reufenstuel, Herbur- tus cum pleriſque Polonis 550. Chytræus , Lazius, Flavius Blondus, & Rhenanus annum 600. & 611. Kuthenus, Boregk & Lupacius 639. Have.
PRODROMUS ANNALIUM 146 mum ſexcenta , ſequerentur poſtea fratres Principes medii inter amicos, & nobilium turmam in vexillo flavo aquilam nigram fe- Kuthen. in Chron. Boh. Theobald de Geneal. & Chronol. Duc ☞ Reg. Boh. Lupac. in Ephemeryd. diffitetur. Novis itaque, atque novis ſubortis conjecturis de initiis Czechiæ, novæ quoque ſententiæ inter hiſtoriographos emerſerunt, exque tam numeroſæ , ut cum nemo certum reperiret, tot nova tem- porum momenta , tot diverſi anni , ſæculaque prodierint , quotquot fere fuere numero, qui de rebus Bohemiæ, ac Poloniæ ſcripſere. Quorum unuſquiſque ea firmiter tueri conatus eſt , quæ ex illis hiſto- riarum tenebris, primaque gentis barbarie eruta ſibi certiora, credibi- lioraque videbantur. Rem omnium ſecuriſſime tractarunt Coſmas, Chriſtannus , Dalemilus, Pulkava , Æneas Silvius, Dubravius ac ma- gnam partem Stranskius, qui initiis Czechorum, Czechique xvo nul- la certa tempora præfixere, geſtorum fideliter referendorum, non item annorum, Chronologiæque definiendæ ſolliciti, prudentiſſime animo proſpicientes ſe ſe divinationum, ariolationumque libros, non juſtos annales complexuros, fi hanc partem hiſtoriæ a nemine coævo paulumque poſteriore tractatam explere vellent. Contra alii audacio- res , ut Kuthenus, Theobaldus , & Lupacius non modo annum, men- ſem, diemque ingreſſui Czechi in Bohemiam, quaſi a Delphico ora- culo proditum ſtatuerunt, ſed etiam plurima primorum Ducum geſta, familiaram Genealogias, urbium, caſtrorum, oppidorum, vicorum- que exxdificationes, fata , viciſſitudines , interituſque omnibus veteri- bus ſcriptoribus incognita certis, statisque annis diſpeſcuere. In qua difficillima periculoſiſſimaque Chronologiæ alea primi, quod cogni- tum eft, ex patriæ hiſtoricis maxime deſudarunt Kuthenus, & Haye- cius. Sed ut ad Czechi adventum redeamus: Piaſecius annum Chrifti duodecimum, Petrus Codicillus, quem Veleslavinus, Paproczky, Tanner , plurimique alii ſecuti ſunt , annum Chriſti 278. præfigunt. Balbinus multis locis variat, veroſimillimum tamen ei videtur tempus inter annum 300. & 330. Jordanus annum 374. Mathias a Sudetis annum 407. aut certe 457. Cario 450. cum quo facit Malanchton. Spangenberg 451. Velſerus 455. Pirminius Gaſſarus, qui Czechum ait Regem Venedorum fuiſſe, circiter 478. Reuſnerus 496. Salo- mon Neugebauer a Cadano 542. Vapovius, Reufenstuel, Herbur- tus cum pleriſque Polonis 550. Chytræus , Lazius, Flavius Blondus, & Rhenanus annum 600. & 611. Kuthenus, Boregk & Lupacius 639. Have.
Strana 147
HAYECIANORUM. 147 Hayecius, Venceslaus Clemens Zabrak, Theobaldus & Pontanus 644. Setus Calviſius 645. Schleinicius plane 814. Ego in re tam obſcu- ra, nullis veteribus monumentis prodita, longiſſîme a nobis plurimo- rum ſæculorum intervallo remota, certum annum defigere temeritatis ſummæ, ac ariolationum ſimile deputo, præcipue cum hiſtoriæ noſtræ patres temporibus illis cœptæ Czechiæ multo viciniores eum definire auſi non ſint. Satis me præſtitiſſe arbitrabor , ſi vel ſæculum idoneis argumentis detexero, fidemque fecero benevolo lectori, ut ſibi per- ſuadeat , me vicinnitatem temporum attigiſſe. Atque ne diutius ami- cum lectorem ſuſpendam, quemadmodum ſupra in Slavorum in has terras immigratione deſcripta opinionem meam non obſcuris indiciis prodidi, ita & porro Attilæ tempora, aut certe ſæculum quintum exſpirans, ſextumve ordiens tot gentium motibus perturbatum tanquam veroſi- millimum punctum temporis initiis Czechiæ, & Czechi, ſi quis un- quam exstitit, adventui ſtatuo: invictis prope argumentis ostenſurus: præmature ante Attilæ imperium , ſerius vero uno ſxculo , & ultra poſt illud Czechicæ in Bohemia genti incunabula ab Authoribus fuiſſe præ- fixa. Quo quidem Chronologiæ fundamento, cum reliqua univerſa hiſtoriæ Czechiæ moles ſuperſtruatur, depugnandum autem mihi ſit, & contra inveteratam patriæ opinionem, & contra torrentem Authorum pa- triorumChronologiam Hayecii his de initiis veroſimillimam reputantium, maxime neceſſarium duxi longius excurrere , cauſamque ipſam idoneis argumentis ſtabilire , atque propterea quædam inſtar diſſertatiunculx præmittere Annalibus Hayecii , ut quod veritati maxime conſonum eſt , præciſis quorundam cerebroſis figmentis rectius , pleniusque cog- noſcatur. Quod ut ex ordine fiat primum refellam eorum opiniones, qui ante Attilæ ævum , tum eorum, qui multo poſterius Czechicæ rei- publicæ , & nomini initium fecerunt. Ultimo ſententiam meam ido- neis hiſtoricorum veterum argumentis tuiturus, lectoris denique judi- cio definiendum relicturus : an non Chronologiæ, illorum temporum geſtis, Criticeſque legibus magis reſpondeat? Et quidem nihil magis meo tenui judicio inconcinnum , & cum recta ratione pugnans , quam iis temporibus initium novæ genti , no- væque Slavorum reipublicæ in Boemia atque Moravia defigere, qui- bus alias adhuc gentes ſcilicet Marcomannorum , Guadorumque in his oris floruiſſe , regeſque illorum cum poteſtate, & gloria hic loci do- minatos eſse abunde e veterum teſtimoniis perſpicuum eſt. Supra enim , cum Marcomannorum annales texuiſſemus , plerumque ex coæ- T 2 vis
HAYECIANORUM. 147 Hayecius, Venceslaus Clemens Zabrak, Theobaldus & Pontanus 644. Setus Calviſius 645. Schleinicius plane 814. Ego in re tam obſcu- ra, nullis veteribus monumentis prodita, longiſſîme a nobis plurimo- rum ſæculorum intervallo remota, certum annum defigere temeritatis ſummæ, ac ariolationum ſimile deputo, præcipue cum hiſtoriæ noſtræ patres temporibus illis cœptæ Czechiæ multo viciniores eum definire auſi non ſint. Satis me præſtitiſſe arbitrabor , ſi vel ſæculum idoneis argumentis detexero, fidemque fecero benevolo lectori, ut ſibi per- ſuadeat , me vicinnitatem temporum attigiſſe. Atque ne diutius ami- cum lectorem ſuſpendam, quemadmodum ſupra in Slavorum in has terras immigratione deſcripta opinionem meam non obſcuris indiciis prodidi, ita & porro Attilæ tempora, aut certe ſæculum quintum exſpirans, ſextumve ordiens tot gentium motibus perturbatum tanquam veroſi- millimum punctum temporis initiis Czechiæ, & Czechi, ſi quis un- quam exstitit, adventui ſtatuo: invictis prope argumentis ostenſurus: præmature ante Attilæ imperium , ſerius vero uno ſxculo , & ultra poſt illud Czechicæ in Bohemia genti incunabula ab Authoribus fuiſſe præ- fixa. Quo quidem Chronologiæ fundamento, cum reliqua univerſa hiſtoriæ Czechiæ moles ſuperſtruatur, depugnandum autem mihi ſit, & contra inveteratam patriæ opinionem, & contra torrentem Authorum pa- triorumChronologiam Hayecii his de initiis veroſimillimam reputantium, maxime neceſſarium duxi longius excurrere , cauſamque ipſam idoneis argumentis ſtabilire , atque propterea quædam inſtar diſſertatiunculx præmittere Annalibus Hayecii , ut quod veritati maxime conſonum eſt , præciſis quorundam cerebroſis figmentis rectius , pleniusque cog- noſcatur. Quod ut ex ordine fiat primum refellam eorum opiniones, qui ante Attilæ ævum , tum eorum, qui multo poſterius Czechicæ rei- publicæ , & nomini initium fecerunt. Ultimo ſententiam meam ido- neis hiſtoricorum veterum argumentis tuiturus, lectoris denique judi- cio definiendum relicturus : an non Chronologiæ, illorum temporum geſtis, Criticeſque legibus magis reſpondeat? Et quidem nihil magis meo tenui judicio inconcinnum , & cum recta ratione pugnans , quam iis temporibus initium novæ genti , no- væque Slavorum reipublicæ in Boemia atque Moravia defigere, qui- bus alias adhuc gentes ſcilicet Marcomannorum , Guadorumque in his oris floruiſſe , regeſque illorum cum poteſtate, & gloria hic loci do- minatos eſse abunde e veterum teſtimoniis perſpicuum eſt. Supra enim , cum Marcomannorum annales texuiſſemus , plerumque ex coæ- T 2 vis
Strana 148
148 PRODKOMUS ANNALIUM Vellejus Pa- tertulus l. 2. Jodoc. Der. de antiquit. Polon, vis ſcriptoribus oſtendimus clariſſimum fuiſſe Marcomannorum Quado- rumque nomen uſque ad ipſam Attilæ in Germaniam irruptionem, ibi- demque probavimus eos adhuc ſæculo quarto univerſam Pannoniam, Iſtriam , Græciam , ipſamque Italiam repetitis vicibus vexaſſe. Neque obtendi poteſt, eos tum alio commigraſſe, alioſque regionum fines tenuiſſe , cum non uno teſtimonio veterum ante oculos propoſuerimus gentis iſtius ſitum ſtabilem perpetuumque inter Danubium Albisque fontes, quem gentis istius reliquiæ etiam uſque ad Theodorici Impe- rium tenuerint. Quod ſi vero vi & armis exturbati fuere, oftendi debet ex hiſtoriis, a quo populo? A Romanis minime, qui nunquam in has oras pertigerunt. Sed neque a Cattis , Chaucis , Cheruſcis aut Hermunduris, de quibus non modo nihil proditum eſt in veteribus hiſtoricis, at neque hodierni quique populi, qui Cheruſcorum, Cat- torum , Chaucorum , Hermundurorumque terras poſſident , in Chro- nicis ſuis memorant uſpiam : Majorum ſuorum jus & principatum ali- quando in Bohemiam fuiſſe protenſum. Non inficior ſæpe Marco- mannis cum his gentibus negotium fuiſſe , at plerumque propitia for- tuna uſi victores exſtitere, adeo ut ſæculo ſecundo exeunte ex Aurelio Victore retulerimus omnes has gentes uſque in Galliam ſub eorum im- perio ſtetiſſe. Aut ſi certe aliquando ſeu a fronte, ſeu a tergo ſeu latere premebantur , perfugio ſemper Bohemia fuit , uti ex Vellejo Patereulo legere eſt, unde velut e muris, ſeptisque brevi rurſum tem- pore tantas acies produxere, quæ hoſti maximo metum incuterent. Quis vero tandem affirmare auſit eo tempore Marcomannos, Quados- que a Czecho & Lecho regionibus ſuis pulſos? quos quatuor integro- rum ſæculorum curſu Romani omni virtute ſua petitos domare non po- tuerunt , neque fortaſſis poſtea domuiſſent , niſi vis illa immenſa Atti- liani exercitus eos uti alios Germaniæ populos attriviſſet? Iſti ergo duo Principes Croatiæ Czechus , Lechusque ſex centorum hominum comitatu tam bellicoſam, tamque nomeroſam Marcomannorum gen- tem exturbaverint? Miratur id maxime Jodocus Decius ; ſcribitque, id ſe animo adſequi non poſſe , quo pacto veteres tam potentes Boe- miæ incolæ tam facile genti alteri ceſſerint , atque a tam parva duo- rum Croatiæ Principum manu ſe depelli ſuſtinuerint? quod idem de Polonorum tum habitatis terris, atque exigua Lechi turma ereptis miratur Martinus Cromerus. Non fuere tum tam deſertæ incultæ- que terræ noſtræ , ut perperam ſcriptores quique veterum hiſtoriarum minus gnari ſenſere, pleno adhuc imperio iſthic loci Marcomanni Mart. Crom. le orig. & geſt. Polon. l.1. Qua-
148 PRODKOMUS ANNALIUM Vellejus Pa- tertulus l. 2. Jodoc. Der. de antiquit. Polon, vis ſcriptoribus oſtendimus clariſſimum fuiſſe Marcomannorum Quado- rumque nomen uſque ad ipſam Attilæ in Germaniam irruptionem, ibi- demque probavimus eos adhuc ſæculo quarto univerſam Pannoniam, Iſtriam , Græciam , ipſamque Italiam repetitis vicibus vexaſſe. Neque obtendi poteſt, eos tum alio commigraſſe, alioſque regionum fines tenuiſſe , cum non uno teſtimonio veterum ante oculos propoſuerimus gentis iſtius ſitum ſtabilem perpetuumque inter Danubium Albisque fontes, quem gentis istius reliquiæ etiam uſque ad Theodorici Impe- rium tenuerint. Quod ſi vero vi & armis exturbati fuere, oftendi debet ex hiſtoriis, a quo populo? A Romanis minime, qui nunquam in has oras pertigerunt. Sed neque a Cattis , Chaucis , Cheruſcis aut Hermunduris, de quibus non modo nihil proditum eſt in veteribus hiſtoricis, at neque hodierni quique populi, qui Cheruſcorum, Cat- torum , Chaucorum , Hermundurorumque terras poſſident , in Chro- nicis ſuis memorant uſpiam : Majorum ſuorum jus & principatum ali- quando in Bohemiam fuiſſe protenſum. Non inficior ſæpe Marco- mannis cum his gentibus negotium fuiſſe , at plerumque propitia for- tuna uſi victores exſtitere, adeo ut ſæculo ſecundo exeunte ex Aurelio Victore retulerimus omnes has gentes uſque in Galliam ſub eorum im- perio ſtetiſſe. Aut ſi certe aliquando ſeu a fronte, ſeu a tergo ſeu latere premebantur , perfugio ſemper Bohemia fuit , uti ex Vellejo Patereulo legere eſt, unde velut e muris, ſeptisque brevi rurſum tem- pore tantas acies produxere, quæ hoſti maximo metum incuterent. Quis vero tandem affirmare auſit eo tempore Marcomannos, Quados- que a Czecho & Lecho regionibus ſuis pulſos? quos quatuor integro- rum ſæculorum curſu Romani omni virtute ſua petitos domare non po- tuerunt , neque fortaſſis poſtea domuiſſent , niſi vis illa immenſa Atti- liani exercitus eos uti alios Germaniæ populos attriviſſet? Iſti ergo duo Principes Croatiæ Czechus , Lechusque ſex centorum hominum comitatu tam bellicoſam, tamque nomeroſam Marcomannorum gen- tem exturbaverint? Miratur id maxime Jodocus Decius ; ſcribitque, id ſe animo adſequi non poſſe , quo pacto veteres tam potentes Boe- miæ incolæ tam facile genti alteri ceſſerint , atque a tam parva duo- rum Croatiæ Principum manu ſe depelli ſuſtinuerint? quod idem de Polonorum tum habitatis terris, atque exigua Lechi turma ereptis miratur Martinus Cromerus. Non fuere tum tam deſertæ incultæ- que terræ noſtræ , ut perperam ſcriptores quique veterum hiſtoriarum minus gnari ſenſere, pleno adhuc imperio iſthic loci Marcomanni Mart. Crom. le orig. & geſt. Polon. l.1. Qua-
Strana 149
HAYECIANORUM. 149 Quadique dominati ſunt ſæculo exeunte quarto, pleno adhuc jure in Poloniæ hodiernæ regionibus uſi ſunt Germani Sarmatæque, ut in- victis argumentis probat Cromerus. Cæſi quidem fuere ſæculi quarti initio a Diocletiano , ſed ad Rhenum, cæſi dein a Conſtantino, at in Panonia inferiore, neque unquam Conſtantinus cum exercitu in Pan- noniam ſuperiorem multo minus Bohemiam penetravit, quin paulo Idat. in faſtis. poſt confirmata eſt illis a Conſtantino ſuperior Pannonia, quam mul- Zoum. 1. 2. to ante a Gallieno acceperant. Guare Ammianus Marcellinus, qui in Ceſar. vivendo barbararum gentium inundationem attigit de vicinis terris ad Amm Mar- Valeriam, & Carnuntum loquens, adhuc Quadorum terras appellat, cell. l. 30. & Jornandes eodem tempore Gothis ab occidente conterminos facit Jornand de Marcomannos. Scilicet Marcomannis ſæpe infelicibus victisque ſem-reb. Get. c. 22. per Hercynia Silva & Boemia perfugio ac pugnaculo fuit , quæ cum populo abundaret , novas acies ſuppeditabat ; hoſtibusque omnibus ob coronæ inſtar incinctos montes , nativaque Saxorum caſtella per- petuo terrori fuit , in quam ſe ſe immittere periculoſiſſimum exteris videbatur. Guare ipſi hiſtorici Romani non uno loco fatentur, Her- cyniæ ſaltus ſibi exercitibusque ſuis eſſe inviſos , in quorum vel aditu olim Varus ad internecionem uſque deletus ſit. Hac non alia ratione Maroboduus perſuaſus populum ſuum a limitibus retrahiens Romanis in Bojorum terras tranſtulit, idemque Maroboduus postea ab Armi- nio victus in Bohemiæ montibus filvisque præſidium reperit. Pro- fecto geographicæ tabulx, & provinciarum, quas tum Marcomannos tenuiſſe ante ſæpe retulimus , ſitus , abunde rem velut oculis ſubjiciunt, cor & viſcera ditionum Marcomannicarum fuiſſe Bohemiam, quare amiſſis etiam cæteris terris omnibus, quibus undequaque ſepti erant, hanc unam tueri illis maxime incubuiſſe ; quæ niſi penitus nomen eo- rum exſcinderetur , ipſis adimi non potuit, quemadmodum poſtea ſub Attilæ terrarum omnium ereptionem factum eſt. Et quidem conce- damus Marcomannos inde ab occidente preſſos a Romanis, illinc a ſeptemtrione a Cattis, Cheruſcis & Hermunduris, iſthinc etiam ab oriente a Constantino græcisque Imperatoribus, quo vero tandem propelli potuere & retroagi, quam in interiora provinciarum ſuarum, hodiernam ſcilicet Bohemiam, quæ veluti umbillicum tam vaſti impe- rii conſtituerat. Iſthic ſcilicet inter montium anfractus, albis fontes, tesqua horridasque filvas hoſtem quemque potentiſſimum remorati, ſecuriſſimum omni tempore colligendis viribus præſidium reperere. Guod ipſum poſtea Slavi Czechi non ſemel teſtatum liquere, qui to- T 3 Vellej. PA- terc. l. 2. Idem eit.loc. ties
HAYECIANORUM. 149 Quadique dominati ſunt ſæculo exeunte quarto, pleno adhuc jure in Poloniæ hodiernæ regionibus uſi ſunt Germani Sarmatæque, ut in- victis argumentis probat Cromerus. Cæſi quidem fuere ſæculi quarti initio a Diocletiano , ſed ad Rhenum, cæſi dein a Conſtantino, at in Panonia inferiore, neque unquam Conſtantinus cum exercitu in Pan- noniam ſuperiorem multo minus Bohemiam penetravit, quin paulo Idat. in faſtis. poſt confirmata eſt illis a Conſtantino ſuperior Pannonia, quam mul- Zoum. 1. 2. to ante a Gallieno acceperant. Guare Ammianus Marcellinus, qui in Ceſar. vivendo barbararum gentium inundationem attigit de vicinis terris ad Amm Mar- Valeriam, & Carnuntum loquens, adhuc Quadorum terras appellat, cell. l. 30. & Jornandes eodem tempore Gothis ab occidente conterminos facit Jornand de Marcomannos. Scilicet Marcomannis ſæpe infelicibus victisque ſem-reb. Get. c. 22. per Hercynia Silva & Boemia perfugio ac pugnaculo fuit , quæ cum populo abundaret , novas acies ſuppeditabat ; hoſtibusque omnibus ob coronæ inſtar incinctos montes , nativaque Saxorum caſtella per- petuo terrori fuit , in quam ſe ſe immittere periculoſiſſimum exteris videbatur. Guare ipſi hiſtorici Romani non uno loco fatentur, Her- cyniæ ſaltus ſibi exercitibusque ſuis eſſe inviſos , in quorum vel aditu olim Varus ad internecionem uſque deletus ſit. Hac non alia ratione Maroboduus perſuaſus populum ſuum a limitibus retrahiens Romanis in Bojorum terras tranſtulit, idemque Maroboduus postea ab Armi- nio victus in Bohemiæ montibus filvisque præſidium reperit. Pro- fecto geographicæ tabulx, & provinciarum, quas tum Marcomannos tenuiſſe ante ſæpe retulimus , ſitus , abunde rem velut oculis ſubjiciunt, cor & viſcera ditionum Marcomannicarum fuiſſe Bohemiam, quare amiſſis etiam cæteris terris omnibus, quibus undequaque ſepti erant, hanc unam tueri illis maxime incubuiſſe ; quæ niſi penitus nomen eo- rum exſcinderetur , ipſis adimi non potuit, quemadmodum poſtea ſub Attilæ terrarum omnium ereptionem factum eſt. Et quidem conce- damus Marcomannos inde ab occidente preſſos a Romanis, illinc a ſeptemtrione a Cattis, Cheruſcis & Hermunduris, iſthinc etiam ab oriente a Constantino græcisque Imperatoribus, quo vero tandem propelli potuere & retroagi, quam in interiora provinciarum ſuarum, hodiernam ſcilicet Bohemiam, quæ veluti umbillicum tam vaſti impe- rii conſtituerat. Iſthic ſcilicet inter montium anfractus, albis fontes, tesqua horridasque filvas hoſtem quemque potentiſſimum remorati, ſecuriſſimum omni tempore colligendis viribus præſidium reperere. Guod ipſum poſtea Slavi Czechi non ſemel teſtatum liquere, qui to- T 3 Vellej. PA- terc. l. 2. Idem eit.loc. ties
Strana 150
150 PRODROMUS ANNALIUM Villej. Pa- ferc. l. 2. Althamer. & Gronov. in Tacitum. Balb. Det. 1. l. 1. Jord. orig. Slav. N. 629. ties a Germanis numero & viribus multo ſuperioribus bello petiti Boe- mia nunquam exturbari potuere, quanquam Slavi alia parte ex uni- verſa Turingia, Miſnia, Brandeburgia, Pomerania, Pruſſia, tota in quam pene Saxônia removerentur, adeo ut Boemia vel ipſi Poloniæ murus fuerit contra ſuccreſcentem Germanorum potentiam. Hinc jam Vellejus Paterculus victoriarum Romanarum curſibus hæc eadem loca infeſta his verbis queritur: Nihil jam erat in Germania, quod vinci poſſet , præter gentem Marcomannorum, quæ excita ſedibus ſuis , atque in in- teriora refugiens , incinctos Hercyniæ ſaltus incolebat. Produnt nempe Ger- manici quique ſcriptores ſubinde vi ventorum ſtratas arbores , ſubinde ſenectute dejectas Hercyniæ filvæ incolis inſtar murorum aggerumque deſerviiſſe, ut omnem aditum intercluderent; neque incredibile est id olim commune fuiſſe Marcomannis , quod poſtea fuit , hodieque est Czechis, ut ingruente hostium præporentium periculo longe late- que ſucciderent arbores, hocque pacto hoſti ſeu ingreſſum in regio- nem præcluderent, ſeu certe laborioſiſſimum periculoſifſimumque effice- rent. Hac arte etiam poſterioribus temporibus maximi Germanorum exercitus ad internecionem uſque deleti fuere , dum Czechi inter in- ciſas ſilvas tecti, atque veluti ex latibulis prorumpentes ubique impe- ditum hoſtem miſere laniarunt , quo collimare videtur Vellejus Pater- culus, cum incinctos ſaltus appellavit. E quo quidem manifeſte eruitur; Marcomannos Quadosque ſocios , quoaduſque nomen ipſorum & gesta leguntur in hiſtoriis (leguntur autem uſque ad Attilæ ævum) neque ex coævo, aut paulo poſteriore ſcriptore oftendi poteft ab iis terras has fuiſſe deſertas, aut alias delectas, manifeſte inquam convincitur: Boemiam ante Sarmatarum & Attilæ irruptionem nunquam amiſiſſe, mul- to minus ab impotenti illo Croatiæ Principe Czecho exturbari potuiſſe. Balbinus & Jordanus, ut Chronologiæ ſuæ initiis Czechiæ ſæ- culo tertio & quato præfixæ, vim roburque addant , conantur qui- dem multis hiſtoricorum teſtimoniis evincere: Marcomannos ſæculis his fuiſſe attritos, ac pene exſtinctos, ſed præter quasdam acceptas clades , quas nos ipſi ſupra fideliter commemoravimus , nihil adferunt, neque uſpiam veteri aliqua authoritate oftendunt, quo commigrarint, quis populus hæc loca ipſis fugientibus aut deletis occuparit , imo ſæ- pe vel inviti Marcomannorum reſtauratas vires, & clariſſima facinora uſque ad ipſum Attilæ imperium præterire non potuere. Qua in re magis mirandum eſt Jordani conſilium, qui cum nobiſcum de Mora- viæ initiis conſentit , hiſque ipſis temporibus Attilianis Slavicæ apud Ma-
150 PRODROMUS ANNALIUM Villej. Pa- ferc. l. 2. Althamer. & Gronov. in Tacitum. Balb. Det. 1. l. 1. Jord. orig. Slav. N. 629. ties a Germanis numero & viribus multo ſuperioribus bello petiti Boe- mia nunquam exturbari potuere, quanquam Slavi alia parte ex uni- verſa Turingia, Miſnia, Brandeburgia, Pomerania, Pruſſia, tota in quam pene Saxônia removerentur, adeo ut Boemia vel ipſi Poloniæ murus fuerit contra ſuccreſcentem Germanorum potentiam. Hinc jam Vellejus Paterculus victoriarum Romanarum curſibus hæc eadem loca infeſta his verbis queritur: Nihil jam erat in Germania, quod vinci poſſet , præter gentem Marcomannorum, quæ excita ſedibus ſuis , atque in in- teriora refugiens , incinctos Hercyniæ ſaltus incolebat. Produnt nempe Ger- manici quique ſcriptores ſubinde vi ventorum ſtratas arbores , ſubinde ſenectute dejectas Hercyniæ filvæ incolis inſtar murorum aggerumque deſerviiſſe, ut omnem aditum intercluderent; neque incredibile est id olim commune fuiſſe Marcomannis , quod poſtea fuit , hodieque est Czechis, ut ingruente hostium præporentium periculo longe late- que ſucciderent arbores, hocque pacto hoſti ſeu ingreſſum in regio- nem præcluderent, ſeu certe laborioſiſſimum periculoſifſimumque effice- rent. Hac arte etiam poſterioribus temporibus maximi Germanorum exercitus ad internecionem uſque deleti fuere , dum Czechi inter in- ciſas ſilvas tecti, atque veluti ex latibulis prorumpentes ubique impe- ditum hoſtem miſere laniarunt , quo collimare videtur Vellejus Pater- culus, cum incinctos ſaltus appellavit. E quo quidem manifeſte eruitur; Marcomannos Quadosque ſocios , quoaduſque nomen ipſorum & gesta leguntur in hiſtoriis (leguntur autem uſque ad Attilæ ævum) neque ex coævo, aut paulo poſteriore ſcriptore oftendi poteft ab iis terras has fuiſſe deſertas, aut alias delectas, manifeſte inquam convincitur: Boemiam ante Sarmatarum & Attilæ irruptionem nunquam amiſiſſe, mul- to minus ab impotenti illo Croatiæ Principe Czecho exturbari potuiſſe. Balbinus & Jordanus, ut Chronologiæ ſuæ initiis Czechiæ ſæ- culo tertio & quato præfixæ, vim roburque addant , conantur qui- dem multis hiſtoricorum teſtimoniis evincere: Marcomannos ſæculis his fuiſſe attritos, ac pene exſtinctos, ſed præter quasdam acceptas clades , quas nos ipſi ſupra fideliter commemoravimus , nihil adferunt, neque uſpiam veteri aliqua authoritate oftendunt, quo commigrarint, quis populus hæc loca ipſis fugientibus aut deletis occuparit , imo ſæ- pe vel inviti Marcomannorum reſtauratas vires, & clariſſima facinora uſque ad ipſum Attilæ imperium præterire non potuere. Qua in re magis mirandum eſt Jordani conſilium, qui cum nobiſcum de Mora- viæ initiis conſentit , hiſque ipſis temporibus Attilianis Slavicæ apud Ma-
Strana 151
HAYECIANORUM. 151 Marahenſes reipublicæ exordium figit, contra tueri conatur : Czechum integro prope ſæculo prius in Bohemiam immigraſſe. Guæ quidem ſententia a ceterorum hiſtoricorum , quotquot de Bohemiæ & Mo- raviæ initiis ſcripſere relatis diſcrepat , quorum unanimis conſenſio eſt: Slavos uno eodemque tempore colonias in has utraſque plagas duxiſſe. Huc accedit alius nodus Gordius Piaſecio, Petro Codicillo , Ve- leslavino, Jordano, Balbino ſequacibusque, qui Czeehiæ exordia ante Attilæ imperium ftatuere, diſſolvendus: ſupra non obſcuris indiciis ex Eugippio oſtendimus Attilam cum ſuo immenſo exercitu non ultra ſuperiorem Pannoniam dextro Danubii latere aſcendiſſe in Gallias , ac proinde trajecto Danubio per Marcomannorum Quadorumque terras reliquum iter confeciſſe, qua in re vel ipſe conſentit Jordanus , qui ait tum Attilam adhuc ſimulaſſe amicitiam erga Romanos, atque propte- rea abſtinuiſſe per Noricum Ripenſe & Vindeliciam viam prehendere, quod ibidem locis omnibus miles & Romana præſidia poſita eſſent, quod quidem ante ex Eugippio etiam comperimus. Ex Priſci certe hiſtoria conſtat: Bojorum Quadorumque terras anno 447. ab Attila fuiſſe infeſtatas occupatasque. De Marcomannorum terris teſtatur Miſcella & Olahus. De vicina nobis Turingia e vetuſto Mſ. probat Buntingius. Imo Boemiam noſtram de nomine refert Chronicon Coldicenſe, Meisterlinus, & Chronicon Gotvicenſe. Jam vero ple- ni ſunt omnes eorum temporum annales hac Attiliana in Europam incurſione vaſtata eſſe omnia, paſſim regna & reſpublicas turbatas everſaſque, eo tempore amiſſum clariſſimarum gentium Cheruſcorum, Cattorum , Hermundurorum , Vangionum, Marſignorum, Semnonum, Quadorum, Marcomannorum aliorumque vicinorum populorum nomen, eo tempore plurimarum veterum provinciarum, urbium & caſtellorum appellationem ſepultam, mirandum profecto, ſi inter tot regionum finitimarum ruinas & funera ſolus Czechiæ ducatus integer infractus- que perſtitit , ſi a ſæculo tertio inter hæc Attiliana diſturbia Duces ſuos non interrupto ordine, ut eum Veleslavinus Balbinusque texere co- natus eſt, retinuit , ſi ſuum non pridem ortum Czechiæ Czechorum- que nomen non amiſit, atque tam raro Germaniæ exemplo illud ultra turbulentum hoc ævum tranſcripſit , inviolatumque conſervavit. Raro inquam exemplo, nam ſi Suevos ſolos excipias, qui tamen hodie lon- ge aliis terris ſedent , ex omnibus gentibus , quæ ante Attilam in Ger- mania floruere, vix aliam præterea invenias. Quid dicam de tempo- Jord. orig. Slav. N. 756. Priſcus in hiſt. Conſtant. Miſcell.c.15. Olahus in Attila c.4. Bunting. part. 1. p. 18. Chron. Cold. apud Menk. T. III. Meiſterl. in hiſt. rer. Nor. Chron. Got- vicenſe l. 2. ribus
HAYECIANORUM. 151 Marahenſes reipublicæ exordium figit, contra tueri conatur : Czechum integro prope ſæculo prius in Bohemiam immigraſſe. Guæ quidem ſententia a ceterorum hiſtoricorum , quotquot de Bohemiæ & Mo- raviæ initiis ſcripſere relatis diſcrepat , quorum unanimis conſenſio eſt: Slavos uno eodemque tempore colonias in has utraſque plagas duxiſſe. Huc accedit alius nodus Gordius Piaſecio, Petro Codicillo , Ve- leslavino, Jordano, Balbino ſequacibusque, qui Czeehiæ exordia ante Attilæ imperium ftatuere, diſſolvendus: ſupra non obſcuris indiciis ex Eugippio oſtendimus Attilam cum ſuo immenſo exercitu non ultra ſuperiorem Pannoniam dextro Danubii latere aſcendiſſe in Gallias , ac proinde trajecto Danubio per Marcomannorum Quadorumque terras reliquum iter confeciſſe, qua in re vel ipſe conſentit Jordanus , qui ait tum Attilam adhuc ſimulaſſe amicitiam erga Romanos, atque propte- rea abſtinuiſſe per Noricum Ripenſe & Vindeliciam viam prehendere, quod ibidem locis omnibus miles & Romana præſidia poſita eſſent, quod quidem ante ex Eugippio etiam comperimus. Ex Priſci certe hiſtoria conſtat: Bojorum Quadorumque terras anno 447. ab Attila fuiſſe infeſtatas occupatasque. De Marcomannorum terris teſtatur Miſcella & Olahus. De vicina nobis Turingia e vetuſto Mſ. probat Buntingius. Imo Boemiam noſtram de nomine refert Chronicon Coldicenſe, Meisterlinus, & Chronicon Gotvicenſe. Jam vero ple- ni ſunt omnes eorum temporum annales hac Attiliana in Europam incurſione vaſtata eſſe omnia, paſſim regna & reſpublicas turbatas everſaſque, eo tempore amiſſum clariſſimarum gentium Cheruſcorum, Cattorum , Hermundurorum , Vangionum, Marſignorum, Semnonum, Quadorum, Marcomannorum aliorumque vicinorum populorum nomen, eo tempore plurimarum veterum provinciarum, urbium & caſtellorum appellationem ſepultam, mirandum profecto, ſi inter tot regionum finitimarum ruinas & funera ſolus Czechiæ ducatus integer infractus- que perſtitit , ſi a ſæculo tertio inter hæc Attiliana diſturbia Duces ſuos non interrupto ordine, ut eum Veleslavinus Balbinusque texere co- natus eſt, retinuit , ſi ſuum non pridem ortum Czechiæ Czechorum- que nomen non amiſit, atque tam raro Germaniæ exemplo illud ultra turbulentum hoc ævum tranſcripſit , inviolatumque conſervavit. Raro inquam exemplo, nam ſi Suevos ſolos excipias, qui tamen hodie lon- ge aliis terris ſedent , ex omnibus gentibus , quæ ante Attilam in Ger- mania floruere, vix aliam præterea invenias. Quid dicam de tempo- Jord. orig. Slav. N. 756. Priſcus in hiſt. Conſtant. Miſcell.c.15. Olahus in Attila c.4. Bunting. part. 1. p. 18. Chron. Cold. apud Menk. T. III. Meiſterl. in hiſt. rer. Nor. Chron. Got- vicenſe l. 2. ribus
Strana 152
152 PRODROMUS ANNALIUM Regino ad An. 288. Sig. Gembl. ad An. 411. & 412. Rufinus in Chron. Euſeb. S Hieron. m epiſt. Iſidor. Iihr. Orig. Jornand. de rebu Get.c.43. Rettenb. in Annal. Crom. ribus poſt Attilæ interitum, quæ clariſſimi quique ſcriptores multo acer- biora fuiſſe Europæ teſtantur, quam quæ orbis illo vivente expertus est? Nam cum nemo filiorum par eſſet tot amplis provinciis natio- nibusque gubernandis, immenſum chaos involvit Germaniam ac pro- pe univerſam Europam non ſecus, ac poſt Alexandri Magni mortem Græciam Perſiamque ; Duces enim Attilæ cum turmis, cohortibusque hinc inde per regiones diſperſi ſe ſe pro regulis , principibusque ge- rere occeperunt, quemadmodum etiam poſt mortem Caroli Craſſi ſine hærede decedentis eveniſſe memorat Regino. Alii ſumma vi vi- cinas delectaſque terras ingreſſi, eas ſibi vendicare auſi ſunt novis re- buspublicis regnisque omni loco excitatis. Unuſquiſque e Scythicis Sarmaticisque gentibus , qui legionum ſuarum cohortiumque gratiam demeritus eſt, ſe ducem regulumque ſalutari ſuſtinuit. Guam rerum ſummam perturbationem, cum gentes ante ab Attila oppreſſæ cerne- rent , reſumpto animo armiſque ſe in ſua reſtituere, amiſſam liberta- tem, jura terraſque repetere omni conatu adlaborarunt, unde tota Europa cruentiſſimis bellis ſeditionibusque quaſſata humano ſanguine maduit , rubuitque. Hinc tantæ gentium ſediumque prope in ſingu- los annos mutationes, ut nemo adhuc certam Geographiam illorum temporum prodiderit. Ex hac autem terrarum prope omnium colli- ſione populorumque factionibus tum, & paulo poſt non modo in Germania, ſed Gallia quoque, Italia, Hiſpania & Britannia paſſim nova regna populorumque nomina enata ſunt, Hunnis enim Sla- visque ſe magno numero e ſeptemtrione ac oriente in Germanorum regiones effundentibus Germani in Italiam, Gallias, Hiſpaniam Bri- tanniamque commigrarunt, ibidemque partim ſubactis, partim ex- turbatis veteribus incolis imperia & reſpublicas auſpicati ſunt. Guare Rufinus & Divus Hieronymus jam a morte Valentis, qui anno 381. in prælio cum Gothis interierat, occaſum Rom. Imperii numerant, narrantque barbaros in mediis Quiritum regionibus conſtitutos ex- terminari non potuiſſe , cum nihil tum imbecillius fuerit Romanis vi- ribus, præcipue poſtquam anno 412. Roma ab Alarico capta eſſet, ac propterea provinciæ pleræque longius ſitæ defeciſſent. His igitur tem- poribus Ermericus Suevorum, ut eum Iſidorus Hiſpalenſis, atque ut Aventinus Kranzius & Goldaſtus Marcomannorum Quadorumque Rex per Gallias in Hiſpaniam uſque penetravit, ibidemque Suevorum Regnum condidit. Inter Bojoarios primus Dux Theodo refertur. Apud Francos orientales regnare orſus est Clodio Crinitus, nam Clodione prio-
152 PRODROMUS ANNALIUM Regino ad An. 288. Sig. Gembl. ad An. 411. & 412. Rufinus in Chron. Euſeb. S Hieron. m epiſt. Iſidor. Iihr. Orig. Jornand. de rebu Get.c.43. Rettenb. in Annal. Crom. ribus poſt Attilæ interitum, quæ clariſſimi quique ſcriptores multo acer- biora fuiſſe Europæ teſtantur, quam quæ orbis illo vivente expertus est? Nam cum nemo filiorum par eſſet tot amplis provinciis natio- nibusque gubernandis, immenſum chaos involvit Germaniam ac pro- pe univerſam Europam non ſecus, ac poſt Alexandri Magni mortem Græciam Perſiamque ; Duces enim Attilæ cum turmis, cohortibusque hinc inde per regiones diſperſi ſe ſe pro regulis , principibusque ge- rere occeperunt, quemadmodum etiam poſt mortem Caroli Craſſi ſine hærede decedentis eveniſſe memorat Regino. Alii ſumma vi vi- cinas delectaſque terras ingreſſi, eas ſibi vendicare auſi ſunt novis re- buspublicis regnisque omni loco excitatis. Unuſquiſque e Scythicis Sarmaticisque gentibus , qui legionum ſuarum cohortiumque gratiam demeritus eſt, ſe ducem regulumque ſalutari ſuſtinuit. Guam rerum ſummam perturbationem, cum gentes ante ab Attila oppreſſæ cerne- rent , reſumpto animo armiſque ſe in ſua reſtituere, amiſſam liberta- tem, jura terraſque repetere omni conatu adlaborarunt, unde tota Europa cruentiſſimis bellis ſeditionibusque quaſſata humano ſanguine maduit , rubuitque. Hinc tantæ gentium ſediumque prope in ſingu- los annos mutationes, ut nemo adhuc certam Geographiam illorum temporum prodiderit. Ex hac autem terrarum prope omnium colli- ſione populorumque factionibus tum, & paulo poſt non modo in Germania, ſed Gallia quoque, Italia, Hiſpania & Britannia paſſim nova regna populorumque nomina enata ſunt, Hunnis enim Sla- visque ſe magno numero e ſeptemtrione ac oriente in Germanorum regiones effundentibus Germani in Italiam, Gallias, Hiſpaniam Bri- tanniamque commigrarunt, ibidemque partim ſubactis, partim ex- turbatis veteribus incolis imperia & reſpublicas auſpicati ſunt. Guare Rufinus & Divus Hieronymus jam a morte Valentis, qui anno 381. in prælio cum Gothis interierat, occaſum Rom. Imperii numerant, narrantque barbaros in mediis Quiritum regionibus conſtitutos ex- terminari non potuiſſe , cum nihil tum imbecillius fuerit Romanis vi- ribus, præcipue poſtquam anno 412. Roma ab Alarico capta eſſet, ac propterea provinciæ pleræque longius ſitæ defeciſſent. His igitur tem- poribus Ermericus Suevorum, ut eum Iſidorus Hiſpalenſis, atque ut Aventinus Kranzius & Goldaſtus Marcomannorum Quadorumque Rex per Gallias in Hiſpaniam uſque penetravit, ibidemque Suevorum Regnum condidit. Inter Bojoarios primus Dux Theodo refertur. Apud Francos orientales regnare orſus est Clodio Crinitus, nam Clodione prio-
Strana 153
HAYECIANORUM. 153 priores Reges a Trithemio allati, plerumque rejiciuntur a Criticis, imo Berw. Pez. Antonius Muratorius ex Sidonio Apollinari, Jornande & Gregorio diſſert. 3. T. I. Monach. Turonenſi oſtendit: Francos ſibi ſubjeciſſe Gallias, Franconiæque Egoliſm. in vi- orientalis nomen cepiſſe. Licet enim jam ante Franci, Saxones ac ta Caroli M. Turingi ad Rhenum Mœnumque vagati ſint, tamen ante illam Attilæ Muratorin Catalaunicam cladem vix his locis ſtabiles ſedes habuere. Ermoldi Ni- Circa hæc tempora Suevorum reſtaurata eſt ad Danubii fontes gell. l. 3. reſpublica, primusque eis Rex poſt interregnum ab Attilæ imperio Sagittar. l. 1. de regn. Thur. rurſum obtigit.* Emelzur & Ultzindur conſanguinei Attilæ novam Monum. rempublicam in Dacia inſtituerunt. Babai Sarmatarum Rex in inferiore Landgrav. Tu- Pannonia dominatus eſt.** Ardaricus Gepidas ſuos in Mœſia ſtabilivit. ring. ad A. 446. In hoc idem ſæculum Suicenſium reſpublica originem ſuam rejicit. In Joan. deGi- ron. in Chron. Italia Venetiarum urbi reipublicæque fundamenta jacta ſunt.*** Terræ ** Jornand de hodiernæ Polonicæ Ruſſicæque novo populo , novaque civitatis forma rebus Get. c. 1o. donatæ. Occidentalium Gottorum Reges imperium exorſi ſunt. Sa- Idem. c.s4. xones in Britanniam immigrantes ſeptem ibidem regnis initia dede- Meisterl. in runt. In hæc ipſa tempora Peſſina primum Marahenſium Toparcham hiſt. rer. Nor. Flav. Blond. rejicit. Verbo: ſæculo quinto non modo Germania, ſed univerſa de orig. & gest. prope Europa innovata est, ut hodie pauciſſimas legere fit gentes, Venet. Crom. de præſertim inter nos Germanos , quæ gloriari poſſint nomen ſuum ante orig. & geſt. Attilæ ævum his oris floruiſſe , aut ſi forte illud, ut de Bohemis con- Pol. 1. 1. ſtat, retinuerunt, fatebuntur ipſæ, jam ſe origine & inſtitutis alias a Procop. de bello Goth. l.7. prioribus illis eſſe. Scilicet, quod jam alias monuimus cum Sarmatici Caſſiod. var. Scythicique populi Germanos ac præſertim Suevos a ſeptemtrione ac l.7. epiſt. 4. item oriente premerent ſua infinita multitudine , illi retroacti alios rurſum l. 3. epiſt. 50. excierunt *, iſti denique finitimos , quo factum , ut illud nuſpiam audi- Peſſina Mart. tum chaos , de quo hiſtorici omnes , terras univerſas Europæ involve- Morav. l. 1. c.3. Velſer.rer. ret. Igitur celeberrimarum adhuc ſæculo quarto gentium nomen amiſ- Boic. l. 1. ſum, vetuſtiſſima in Germania pagorum & urbium nomina a Strabo- ne, Claudio Ptolemæo, Tacito, Vellejo Paterculo, Caſſio aliiſque recenſita deleta, ac propter ruinas & civium exilium oblivioni tradi- ta, paſſim cum urbium provinciarumque reſtaurationibus nova inven- ta effictaque adeo, ut quinam illi veteres Suevorum pagi Germano- rumque urbes ante Attilam fuerint, quibus locis ſteterint , cum hodier- narumne ſitu recte reſpondeant ? nobis nonniſi ex umbris quibusdam divinare liceat. Quis igitur hiſtoria, Chronologia ſanoque judicio in concilium vocatis aſſeverare, ac veluti torrenti obniti audeat uni tum prope inter Europæ regna Czechix accidiſſe, ut non turbaretur, U ut
HAYECIANORUM. 153 priores Reges a Trithemio allati, plerumque rejiciuntur a Criticis, imo Berw. Pez. Antonius Muratorius ex Sidonio Apollinari, Jornande & Gregorio diſſert. 3. T. I. Monach. Turonenſi oſtendit: Francos ſibi ſubjeciſſe Gallias, Franconiæque Egoliſm. in vi- orientalis nomen cepiſſe. Licet enim jam ante Franci, Saxones ac ta Caroli M. Turingi ad Rhenum Mœnumque vagati ſint, tamen ante illam Attilæ Muratorin Catalaunicam cladem vix his locis ſtabiles ſedes habuere. Ermoldi Ni- Circa hæc tempora Suevorum reſtaurata eſt ad Danubii fontes gell. l. 3. reſpublica, primusque eis Rex poſt interregnum ab Attilæ imperio Sagittar. l. 1. de regn. Thur. rurſum obtigit.* Emelzur & Ultzindur conſanguinei Attilæ novam Monum. rempublicam in Dacia inſtituerunt. Babai Sarmatarum Rex in inferiore Landgrav. Tu- Pannonia dominatus eſt.** Ardaricus Gepidas ſuos in Mœſia ſtabilivit. ring. ad A. 446. In hoc idem ſæculum Suicenſium reſpublica originem ſuam rejicit. In Joan. deGi- ron. in Chron. Italia Venetiarum urbi reipublicæque fundamenta jacta ſunt.*** Terræ ** Jornand de hodiernæ Polonicæ Ruſſicæque novo populo , novaque civitatis forma rebus Get. c. 1o. donatæ. Occidentalium Gottorum Reges imperium exorſi ſunt. Sa- Idem. c.s4. xones in Britanniam immigrantes ſeptem ibidem regnis initia dede- Meisterl. in runt. In hæc ipſa tempora Peſſina primum Marahenſium Toparcham hiſt. rer. Nor. Flav. Blond. rejicit. Verbo: ſæculo quinto non modo Germania, ſed univerſa de orig. & gest. prope Europa innovata est, ut hodie pauciſſimas legere fit gentes, Venet. Crom. de præſertim inter nos Germanos , quæ gloriari poſſint nomen ſuum ante orig. & geſt. Attilæ ævum his oris floruiſſe , aut ſi forte illud, ut de Bohemis con- Pol. 1. 1. ſtat, retinuerunt, fatebuntur ipſæ, jam ſe origine & inſtitutis alias a Procop. de bello Goth. l.7. prioribus illis eſſe. Scilicet, quod jam alias monuimus cum Sarmatici Caſſiod. var. Scythicique populi Germanos ac præſertim Suevos a ſeptemtrione ac l.7. epiſt. 4. item oriente premerent ſua infinita multitudine , illi retroacti alios rurſum l. 3. epiſt. 50. excierunt *, iſti denique finitimos , quo factum , ut illud nuſpiam audi- Peſſina Mart. tum chaos , de quo hiſtorici omnes , terras univerſas Europæ involve- Morav. l. 1. c.3. Velſer.rer. ret. Igitur celeberrimarum adhuc ſæculo quarto gentium nomen amiſ- Boic. l. 1. ſum, vetuſtiſſima in Germania pagorum & urbium nomina a Strabo- ne, Claudio Ptolemæo, Tacito, Vellejo Paterculo, Caſſio aliiſque recenſita deleta, ac propter ruinas & civium exilium oblivioni tradi- ta, paſſim cum urbium provinciarumque reſtaurationibus nova inven- ta effictaque adeo, ut quinam illi veteres Suevorum pagi Germano- rumque urbes ante Attilam fuerint, quibus locis ſteterint , cum hodier- narumne ſitu recte reſpondeant ? nobis nonniſi ex umbris quibusdam divinare liceat. Quis igitur hiſtoria, Chronologia ſanoque judicio in concilium vocatis aſſeverare, ac veluti torrenti obniti audeat uni tum prope inter Europæ regna Czechix accidiſſe, ut non turbaretur, U ut
Strana 154
154 PRODROMUS ANNALIUM Balb. Dec. 1.l. 7. c. 3. Jordan dans la Critique de � origine de � Auguſte Mai- ſon de France. Coſmas hiſt. Bohem. i. 1. ut nomen vetus gentemque retineret, ut Duces inconcuſſa ſerie per- inde ac pacatiſſimis temporibus haberet? præſertim cum ſupra ex Eu- gippio Pauloque Diacono probaverimus Feletheum Rugorum Regem his regionum ſpatiis præſediſſe , ab ejuſque gente Rugenland appellata eſſe. Id quod Balbinus de Marcomiro Pharamundo originario ſtirpis Gallicæ refert , quem anno 420. deceſſiſſe , & filiam Craci I. Ducis Bo- hemiæ nomine Milenkam in matrimonio habuiſſe aſſerit ( unde videli- cet Attilæ imperio priora Czechiæ initia evincere nititur ) nulla veteri authoritate fultum eſt. Nam præterquam quod Coſmas hiſtoriæ patriæ Alpha Crocum, imo & filiam ejus Luboſſam Judicem ſolum, non Du- cem faciat , præterquam quod univerſim hiſtoria Marcomirorum a Trithemio in origine Francorum allata a Criticis inſtar figmenti ha- beatur, nominatim Jordanus in ſua Critica Auguſtx domus Francicæ omnem Pharamundi memoriam inter fabulas reponit. Quin quod Trithemii origines Francorum, quas in Schardii Redivivi T. I. repe- ri, Milencæ hujus ſeu Craci filiæ nuſpiam meminerint, totumque quod de Pharamundo Marcomiro referunt illud eſt: eum anno 405. unani- miter a Ducibus Francorum in primum Regem electum esse. Figmen- tum igitur hoc omnium primum veroſimillime Veleslavinus attulit, quem poſtea Reuſnerus aliique ſecuti ſunt. Reperi quidem Cracum ſeu Crocum in Gregorio Turonenſi & memoriis Arelatenſibus, ſed Gregor. Tu. ron.l 1.c. 34. ſæculo terrio , eumque Ducem Alemannorum , aut ut alii volunt Van- Petr. Saxins dalorum , qui muros Arelatenſes dejecit. Alium Cracum Venedorum in Pont.Arelat. Ducem refert Pirminius Gaſſarus, ſed ſæculo ſexto. Aimon. de Omnium autem graviſſimum ad impugnanda Attilæ priora tem- geſtis Franc. pora argumentum ſuppeditat Procopius*, ſcriptor huic ævo proximus, l. 3. c. 1. Pirm. Gaſſ. quem etiam Cromerus Kranziusque ſecuti ſunt , qui negat ante Ju- in annal. Au- ſtiniani imperium Slavinos ſeu Slavos unquam cum exercitu Iſtrum guſtburg. tranſiiſſe , aut Illyricum , Istriamve occupaſſe, quin regiones has om- Procop. de bello Goth. l. 3. nes tum barbarorum incurſionibus ſic vaſtatas fuiſſe ſcribit : Ut prope Idem in hiſl. in his provinciis Scythicas ſolitudines videre eſſet. Quomodo igitur Czechus arcana c. 18. ex Croatia aut Dalmatia terris trans Iſtrum ſitis jam ante Attilæ tem- Cromer. de pora venire potuit ? quo in argumento Cromerus merito maximam arig. & geſtis vim ponit. Jordanus quidem, ut hunc Procopii locum Chronologiæ Polon. l. 1. ſuæ infestiſſimum elideret, eo deflectit, ut verbis illis Procopii cum Jord. orig. Sl�v. c.14. exercitu id ſolum indicari dicat : Slavos nunquam quidem cum exercitu ante Justiniani tempora Istrum tranſiiſſe, at per globos & turmas ultro a Ro-
154 PRODROMUS ANNALIUM Balb. Dec. 1.l. 7. c. 3. Jordan dans la Critique de � origine de � Auguſte Mai- ſon de France. Coſmas hiſt. Bohem. i. 1. ut nomen vetus gentemque retineret, ut Duces inconcuſſa ſerie per- inde ac pacatiſſimis temporibus haberet? præſertim cum ſupra ex Eu- gippio Pauloque Diacono probaverimus Feletheum Rugorum Regem his regionum ſpatiis præſediſſe , ab ejuſque gente Rugenland appellata eſſe. Id quod Balbinus de Marcomiro Pharamundo originario ſtirpis Gallicæ refert , quem anno 420. deceſſiſſe , & filiam Craci I. Ducis Bo- hemiæ nomine Milenkam in matrimonio habuiſſe aſſerit ( unde videli- cet Attilæ imperio priora Czechiæ initia evincere nititur ) nulla veteri authoritate fultum eſt. Nam præterquam quod Coſmas hiſtoriæ patriæ Alpha Crocum, imo & filiam ejus Luboſſam Judicem ſolum, non Du- cem faciat , præterquam quod univerſim hiſtoria Marcomirorum a Trithemio in origine Francorum allata a Criticis inſtar figmenti ha- beatur, nominatim Jordanus in ſua Critica Auguſtx domus Francicæ omnem Pharamundi memoriam inter fabulas reponit. Quin quod Trithemii origines Francorum, quas in Schardii Redivivi T. I. repe- ri, Milencæ hujus ſeu Craci filiæ nuſpiam meminerint, totumque quod de Pharamundo Marcomiro referunt illud eſt: eum anno 405. unani- miter a Ducibus Francorum in primum Regem electum esse. Figmen- tum igitur hoc omnium primum veroſimillime Veleslavinus attulit, quem poſtea Reuſnerus aliique ſecuti ſunt. Reperi quidem Cracum ſeu Crocum in Gregorio Turonenſi & memoriis Arelatenſibus, ſed Gregor. Tu. ron.l 1.c. 34. ſæculo terrio , eumque Ducem Alemannorum , aut ut alii volunt Van- Petr. Saxins dalorum , qui muros Arelatenſes dejecit. Alium Cracum Venedorum in Pont.Arelat. Ducem refert Pirminius Gaſſarus, ſed ſæculo ſexto. Aimon. de Omnium autem graviſſimum ad impugnanda Attilæ priora tem- geſtis Franc. pora argumentum ſuppeditat Procopius*, ſcriptor huic ævo proximus, l. 3. c. 1. Pirm. Gaſſ. quem etiam Cromerus Kranziusque ſecuti ſunt , qui negat ante Ju- in annal. Au- ſtiniani imperium Slavinos ſeu Slavos unquam cum exercitu Iſtrum guſtburg. tranſiiſſe , aut Illyricum , Istriamve occupaſſe, quin regiones has om- Procop. de bello Goth. l. 3. nes tum barbarorum incurſionibus ſic vaſtatas fuiſſe ſcribit : Ut prope Idem in hiſl. in his provinciis Scythicas ſolitudines videre eſſet. Quomodo igitur Czechus arcana c. 18. ex Croatia aut Dalmatia terris trans Iſtrum ſitis jam ante Attilæ tem- Cromer. de pora venire potuit ? quo in argumento Cromerus merito maximam arig. & geſtis vim ponit. Jordanus quidem, ut hunc Procopii locum Chronologiæ Polon. l. 1. ſuæ infestiſſimum elideret, eo deflectit, ut verbis illis Procopii cum Jord. orig. Sl�v. c.14. exercitu id ſolum indicari dicat : Slavos nunquam quidem cum exercitu ante Justiniani tempora Istrum tranſiiſſe, at per globos & turmas ultro a Ro-
Strana 155
HAYECIANORUM. 155 a Romanis in has oras admiſſos eſſe; quam tamen conjecturam cum nullius veteris hiſtoriographi teſtimonio roborarit, quiſque pro ſua prudentia facile diſpiciet , quod ei robur inſit. Guis enim credat Ro- mana præſidia undique ex ripis Iſtri poſita commiſſura fuiſſe, ut gen- tem Sarmaticam, quæ jam arma ſua in perniciem reipublicæ Romanæ converterat, ut Ammianus Marcellinus loquitur , in terras trans Iſtrum per globos turmaſque aſcendere volentem, Italixque periculum minitantem non prohibuiſſent? Videlicet Czechus ille Lechusque ſæ- culo decimo quarto primum inventus , atque e Croatia in Bohemiam immigraſſe perperam traditus, ſcriptores posteriores hujus hiſtoriæ patronos defenſoreſque in diverſas conjecturas perpulit , qui cauſam tempuſque emigrationis a noſtris prætermiſſum, e veteribus latinis græcisque hiſtoriographis ſuperſtitioſius exquirentes, cum rem ipſam ne indicio quidem notatam reperirent, conjecturas ſectati ſunt, atque ex obſcuris dubiiſque veterum hiſtoriarum locis opinionum ſuarum patrocinia elicere conati ſunt. Sic cum Piaſecius ex Callimacho lege- ret Czechum Lechumque duas aquilas ſecum in Bohemiam intuliſſe, in Floro autem inveniſſet, duas aquilas Quintilii Vari clade in barba- rorum poteſtatem veniſſe, has ipſas Romanorum aquilas Czecho Le- choque attribuit, eorumque in Czechiam & Poloniam adventum, expuncta omni Marcomannorum tam notiſſima veteribus hiſtoria, per- peram in Arminii tempora ejuſque auxilia rejecit. Sic cum Petrus Codicillus ex Romanorum hiſtoriis legiſſet Aureolum Illyrico Præfe- ctum ſæculo tertio ſubjectos ſibi populos durius habuiſſe , ac non mul- to poſt occiſum, hanc totam hiſtoriam erronee Czecho Lechoque adaptavit, Aureolum a Czecho interfectum falſo tradidit in Illyrico, cum in Italia ad Mediolanum pontemque hodiedum Aurcoli dictum a Claudio Imperatore interfectum conſtet. Denique Turskonem, Sal- maninum , Circipanumque Moraviæ Toparchas omnibus veteribus ſcriptoribus incognitos in lucem protulit. Non ſecus quoque Jorda- nus illa ab Ammiano commemorata, & a Probo Prætorio -Præfecto ſub Valentiniano Imperatore impoſita tributorum onera, ſubditorum in Illyrico vexationes , Optimatumque mutatas ſedes non alia ratione ad Czechum Lechumque detorſit, quam quod hiſtoriam certiſſimam crederet , eos inde, neſcio quo fato, depulſos. Sed ut ut conjecturæ hæ veroſimilitudinem multis capitibus oftentant, tamen si ex Chrono- logiæ , hiſtoriæ criticesque regula ſolertius expendantur , ubique flu- ctuatio ſe ſe ingerit , locis omnibus nebulæ argumentaque pugnantia obverſantur , verbo: Czechus & Croatia vacillant. Piaſecius in Chron. ſuor. temp. Florus l. 4. 14. Sext. Aurel. Vict. in Claud. Trebell.Pol- lio in lureolo Tyran. Qui-
HAYECIANORUM. 155 a Romanis in has oras admiſſos eſſe; quam tamen conjecturam cum nullius veteris hiſtoriographi teſtimonio roborarit, quiſque pro ſua prudentia facile diſpiciet , quod ei robur inſit. Guis enim credat Ro- mana præſidia undique ex ripis Iſtri poſita commiſſura fuiſſe, ut gen- tem Sarmaticam, quæ jam arma ſua in perniciem reipublicæ Romanæ converterat, ut Ammianus Marcellinus loquitur , in terras trans Iſtrum per globos turmaſque aſcendere volentem, Italixque periculum minitantem non prohibuiſſent? Videlicet Czechus ille Lechusque ſæ- culo decimo quarto primum inventus , atque e Croatia in Bohemiam immigraſſe perperam traditus, ſcriptores posteriores hujus hiſtoriæ patronos defenſoreſque in diverſas conjecturas perpulit , qui cauſam tempuſque emigrationis a noſtris prætermiſſum, e veteribus latinis græcisque hiſtoriographis ſuperſtitioſius exquirentes, cum rem ipſam ne indicio quidem notatam reperirent, conjecturas ſectati ſunt, atque ex obſcuris dubiiſque veterum hiſtoriarum locis opinionum ſuarum patrocinia elicere conati ſunt. Sic cum Piaſecius ex Callimacho lege- ret Czechum Lechumque duas aquilas ſecum in Bohemiam intuliſſe, in Floro autem inveniſſet, duas aquilas Quintilii Vari clade in barba- rorum poteſtatem veniſſe, has ipſas Romanorum aquilas Czecho Le- choque attribuit, eorumque in Czechiam & Poloniam adventum, expuncta omni Marcomannorum tam notiſſima veteribus hiſtoria, per- peram in Arminii tempora ejuſque auxilia rejecit. Sic cum Petrus Codicillus ex Romanorum hiſtoriis legiſſet Aureolum Illyrico Præfe- ctum ſæculo tertio ſubjectos ſibi populos durius habuiſſe , ac non mul- to poſt occiſum, hanc totam hiſtoriam erronee Czecho Lechoque adaptavit, Aureolum a Czecho interfectum falſo tradidit in Illyrico, cum in Italia ad Mediolanum pontemque hodiedum Aurcoli dictum a Claudio Imperatore interfectum conſtet. Denique Turskonem, Sal- maninum , Circipanumque Moraviæ Toparchas omnibus veteribus ſcriptoribus incognitos in lucem protulit. Non ſecus quoque Jorda- nus illa ab Ammiano commemorata, & a Probo Prætorio -Præfecto ſub Valentiniano Imperatore impoſita tributorum onera, ſubditorum in Illyrico vexationes , Optimatumque mutatas ſedes non alia ratione ad Czechum Lechumque detorſit, quam quod hiſtoriam certiſſimam crederet , eos inde, neſcio quo fato, depulſos. Sed ut ut conjecturæ hæ veroſimilitudinem multis capitibus oftentant, tamen si ex Chrono- logiæ , hiſtoriæ criticesque regula ſolertius expendantur , ubique flu- ctuatio ſe ſe ingerit , locis omnibus nebulæ argumentaque pugnantia obverſantur , verbo: Czechus & Croatia vacillant. Piaſecius in Chron. ſuor. temp. Florus l. 4. 14. Sext. Aurel. Vict. in Claud. Trebell.Pol- lio in lureolo Tyran. Qui-
Strana 156
156 PRODROMUS ANNALIUM Cromer. de orig. & geſt. Polon. l. 1. c. Is. & ſeqq. Apud Frehe- rum in rerum Boh. antiquis ſcriptoribus. Mſ. a Lude- vig. vulgatum T. VIII. Apud Men kenium T. III. Guibus autem quantiſque difficultatibus objecta ſunt Attilæ regno anteriora tempora, tantis multoque majoribus, quæ Chytræus , Lazius, Rhenanus, Boregk, Lupacius, Theobaldus , Hayecius , Calviſius Schlei- niciusque adventui Czechi & Czechorum initiis designavere. Nolim ego hic eam dubitationem de Czechi e Croatia egreſſu, quam tribus capitibus Cromerus complexus eſt, recoquere , conſilia enim mea eo potiſſimum ſpectant, ut oſtendam idoneis argumentis jam paulo poſt Attilæ interitum Slavos, adeoque Czechos Bohemiam tenuiſſe. Quæ ut eo brevius abſolvamus: repetat animo benevolus lector, quæ ante de Sarmatarum Slavorumque in Europam irruptione progreſſibus- que in Germania copioſe diſferuimus, repetat Procopii, Jornandis aliorumque teſtimonia, qui manifeſte graphiceque hodiernas Bohemiæ Moraviæque regiones indigitarunt. Et quanquam non diffitear ne unius quidem coxvi authoritatem verbis claris conceptam nobis ſuppetere, qua ſeu Bohemia nominaretur, ſeu Slavi eam tenere affirmarentur, tamen cum Attilæ ſocios Sarmatas Slavoſve fuiſſe multis veteribus documentis ſupra palam fecerimus, vix dubitare quidem licet, eos primum Hunnorum, dein reliquiarum Attiliani exercitus nomine tectos fuiſſe. Neque etiam mirum videri debet Boemiæ nomen apud ſcriptores Attilæ Synchro- nos , aut paulo poſteriores non occurrere , nam illud prius jam a Mar- comannis ſuppreſſum erat adeo, ut post Strabonem, Tacitum Velle- jumque Paterculum nuſpiam Boemiæ nomen reperire ſit , indigitabatur uſque ad Attilam uomine ſedis Marcomannorum, poſtea Rugenlandiæ poſt- quam a Rugis eorumque fœderatis occupata eſſet. Cæterum autem licet Synchronorum authorum teſtimonia nobis deficiant, tamen poſte- riorum æque vetuſtorum hiſtoricorum non minus pondus habere de- bent in re præſertim obſcura prætermiſſaque a coævis. Sic enim Ano- nymus pervetustus de conversione Carentanorum: Poſt annos nativitatis Domini 377. & amplius, Hunni ex ſedibus ſuis in Aquilonis parte Danubii& in deſertis locis habitantes transfretantes expulerunt Romanos & Gothos atque Gepidas. Tunc vero Slavi poſt Hunnos inde expulſos venientes cœperunt iſtis par- tibus Danubium diverſas regiones habitare. Guod paulo poſt Attilæ mor- tem accidit, ut ſupra demonſtravimus, cum gentes omnes in ejus filios tanto impares imperio arma prehendiſſent. Sic Manuſcriptum e ve- tuſtis membranis depromptum jam circa annum 520. dicit Slavos ha- bitare in parte meridionali Turingorum, quod fignanter de Slavis in Bohemia aſſerit Chronicon Coldicenſe & alterum Erfurtenſe. Nihil enim vero hiſtoriæ Germanæ magis adverſum, quam fingere Boemiam uſ-
156 PRODROMUS ANNALIUM Cromer. de orig. & geſt. Polon. l. 1. c. Is. & ſeqq. Apud Frehe- rum in rerum Boh. antiquis ſcriptoribus. Mſ. a Lude- vig. vulgatum T. VIII. Apud Men kenium T. III. Guibus autem quantiſque difficultatibus objecta ſunt Attilæ regno anteriora tempora, tantis multoque majoribus, quæ Chytræus , Lazius, Rhenanus, Boregk, Lupacius, Theobaldus , Hayecius , Calviſius Schlei- niciusque adventui Czechi & Czechorum initiis designavere. Nolim ego hic eam dubitationem de Czechi e Croatia egreſſu, quam tribus capitibus Cromerus complexus eſt, recoquere , conſilia enim mea eo potiſſimum ſpectant, ut oſtendam idoneis argumentis jam paulo poſt Attilæ interitum Slavos, adeoque Czechos Bohemiam tenuiſſe. Quæ ut eo brevius abſolvamus: repetat animo benevolus lector, quæ ante de Sarmatarum Slavorumque in Europam irruptione progreſſibus- que in Germania copioſe diſferuimus, repetat Procopii, Jornandis aliorumque teſtimonia, qui manifeſte graphiceque hodiernas Bohemiæ Moraviæque regiones indigitarunt. Et quanquam non diffitear ne unius quidem coxvi authoritatem verbis claris conceptam nobis ſuppetere, qua ſeu Bohemia nominaretur, ſeu Slavi eam tenere affirmarentur, tamen cum Attilæ ſocios Sarmatas Slavoſve fuiſſe multis veteribus documentis ſupra palam fecerimus, vix dubitare quidem licet, eos primum Hunnorum, dein reliquiarum Attiliani exercitus nomine tectos fuiſſe. Neque etiam mirum videri debet Boemiæ nomen apud ſcriptores Attilæ Synchro- nos , aut paulo poſteriores non occurrere , nam illud prius jam a Mar- comannis ſuppreſſum erat adeo, ut post Strabonem, Tacitum Velle- jumque Paterculum nuſpiam Boemiæ nomen reperire ſit , indigitabatur uſque ad Attilam uomine ſedis Marcomannorum, poſtea Rugenlandiæ poſt- quam a Rugis eorumque fœderatis occupata eſſet. Cæterum autem licet Synchronorum authorum teſtimonia nobis deficiant, tamen poſte- riorum æque vetuſtorum hiſtoricorum non minus pondus habere de- bent in re præſertim obſcura prætermiſſaque a coævis. Sic enim Ano- nymus pervetustus de conversione Carentanorum: Poſt annos nativitatis Domini 377. & amplius, Hunni ex ſedibus ſuis in Aquilonis parte Danubii& in deſertis locis habitantes transfretantes expulerunt Romanos & Gothos atque Gepidas. Tunc vero Slavi poſt Hunnos inde expulſos venientes cœperunt iſtis par- tibus Danubium diverſas regiones habitare. Guod paulo poſt Attilæ mor- tem accidit, ut ſupra demonſtravimus, cum gentes omnes in ejus filios tanto impares imperio arma prehendiſſent. Sic Manuſcriptum e ve- tuſtis membranis depromptum jam circa annum 520. dicit Slavos ha- bitare in parte meridionali Turingorum, quod fignanter de Slavis in Bohemia aſſerit Chronicon Coldicenſe & alterum Erfurtenſe. Nihil enim vero hiſtoriæ Germanæ magis adverſum, quam fingere Boemiam uſ-
Strana 157
HAYECIANORUM. 157 uſque ad ſæculi ſeptimi quadrageſimum annum deſertam, incognitam, incolis orbatam, cum invictis argumentis ſtabilitum fit omnes per cir- cuitum vicinas Bohemiæ provincias mox poſt Attilæ mortem fuiſſe ha- bitatas. Atque ut ex ordine rem perſequar: constat regiones ad Da- nubii fontes , per Rhetiam utramque , imo & per Vindeliciam occu- patas fuiſſe a Suevis Alemannisque , quod non modo pluribus locis te- ſtatur Eugippius, ſed & ipſe Theodoricus Romanorum Rex pluribus li- Eugipp. in teris , quas ad Provinciales Suevorum Alemannorumque dedit. Ter- vita S. Sever. Caſſiod. var. ras inter Viſurgim, Salam Albimque jam a Saxonibus Turingisque addit. l. 3. epiſt. ereptas eſſe ex Enodio ipſisque literis Theodorici ad Ducem Tu- 24. & 1.4 epiſt. ringorum datis intelligimus , quare Claudianus, qui ſub Theodoſio ju- 49. deniq. l.5. niore ſcripſit, de Cheruſcis terrarum harum præcipuis incolis ita ca-epiſt. 15. nit : Ingentes Albim liquere Cheruſci. Plagas ad Rhenum Mœnumque jam Ekhardus de reb. Franc. l.3. in Francorum manibus fuiſſe , quo ut Proſper Aquitannicus memorat, c.5 & 1.4.c.7. Felice & Tauro Conſulibus ex Galliis depulſi ſunt , nos docet Grego- Enod. in vi- rius Turonenſis* & Procopius. Norici ripenſis magnam partem ten- ta B. Antonii tam fuiſſe a Bajovariis, haurimus ex legibus eiſdem datis a filio Clo-Lirin.Caſſiodo- rus cit, loce. dovæi. Auftriæ hodiernæ & Pannoniæ ſuperioris plagas ſæculo quinto Gregorius & ſexto jam a Romanis, jam a Rugis, dein a Longobardis, denique Hunnis Turon. l. 2. habitatas fuiſſe fuſa narratione perſequitur Paulus Diaconus.** Hodiernæ Procop. de Hungarix transdanubianæ ripas jam a Slavis cultas memorat Procopius, bello Goth. l. r. abhinc vero ſe per Poloniæ terras uſque in ſeptemtrionem protendiſſe c. 15. Lindebr. in Prol. Leg. non obſcure innuit Jornandes***, dum eos ait habitare ad ſiniſtrum latus Paluz. T. I. Sarmaticorum montium & ad Viſtulam fluvium. Procopius vero ip- Paul. Diac. ſe etiam jam anno 493. circiter his locis a Sclavenis transmiſſos Heru- de gelt. Long. los affirmat. Sileſiam, Brandeburgiam Luſatiamque jam ſæculo V. l. 1. c. 19. Jornand. de iiſdem Venedis populis repleta fuiſse cum Dreſſero passim docent ha- reb. Get. rum provinciarum hiſtoriographi, atque ideo ſupra retulimus ex Ma- Procop. de billonio & Chronico Gotvicenſi jam ſæculo ſexto nomen ingentis bello Goth. l. 2. illius regionis Slaviæ ſeu Slavoniæ initium ſumpſiſſe. Guis igitur ſibi c. 1s. perſuadeat Bohemiam mediam, inter finitimas omnes gentibus fre- Dreſſe. mil- quentatas regiones vacuam neglectamque perstitiſſe uſque ad annum len. 6. p. 2. in March. Bran- quadrageſimum ſupra ſexcenteſimum? Mirandum profecto eſſet, quæ deburg. cogitatio errorque tum nationes obcœcaſſet, ut terras minus fructi- Acta SS. Be- feras , magis hibernales , minus ab hoſtium incurſibus tutas præ Bohe- ned. ſ�cul. V. mia delegiſſent, cur ad mare uſque Balthicum, Pruſſiam Poloniam- Chron. Got. que retroceſſiſſent , ſi tam ampla provincia incolis viduata fuit ? Quo- Vocab. Sclaw. modo denique Czechus e Croatia uſque per tot gentium quaſi capita U 3 aſcen-
HAYECIANORUM. 157 uſque ad ſæculi ſeptimi quadrageſimum annum deſertam, incognitam, incolis orbatam, cum invictis argumentis ſtabilitum fit omnes per cir- cuitum vicinas Bohemiæ provincias mox poſt Attilæ mortem fuiſſe ha- bitatas. Atque ut ex ordine rem perſequar: constat regiones ad Da- nubii fontes , per Rhetiam utramque , imo & per Vindeliciam occu- patas fuiſſe a Suevis Alemannisque , quod non modo pluribus locis te- ſtatur Eugippius, ſed & ipſe Theodoricus Romanorum Rex pluribus li- Eugipp. in teris , quas ad Provinciales Suevorum Alemannorumque dedit. Ter- vita S. Sever. Caſſiod. var. ras inter Viſurgim, Salam Albimque jam a Saxonibus Turingisque addit. l. 3. epiſt. ereptas eſſe ex Enodio ipſisque literis Theodorici ad Ducem Tu- 24. & 1.4 epiſt. ringorum datis intelligimus , quare Claudianus, qui ſub Theodoſio ju- 49. deniq. l.5. niore ſcripſit, de Cheruſcis terrarum harum præcipuis incolis ita ca-epiſt. 15. nit : Ingentes Albim liquere Cheruſci. Plagas ad Rhenum Mœnumque jam Ekhardus de reb. Franc. l.3. in Francorum manibus fuiſſe , quo ut Proſper Aquitannicus memorat, c.5 & 1.4.c.7. Felice & Tauro Conſulibus ex Galliis depulſi ſunt , nos docet Grego- Enod. in vi- rius Turonenſis* & Procopius. Norici ripenſis magnam partem ten- ta B. Antonii tam fuiſſe a Bajovariis, haurimus ex legibus eiſdem datis a filio Clo-Lirin.Caſſiodo- rus cit, loce. dovæi. Auftriæ hodiernæ & Pannoniæ ſuperioris plagas ſæculo quinto Gregorius & ſexto jam a Romanis, jam a Rugis, dein a Longobardis, denique Hunnis Turon. l. 2. habitatas fuiſſe fuſa narratione perſequitur Paulus Diaconus.** Hodiernæ Procop. de Hungarix transdanubianæ ripas jam a Slavis cultas memorat Procopius, bello Goth. l. r. abhinc vero ſe per Poloniæ terras uſque in ſeptemtrionem protendiſſe c. 15. Lindebr. in Prol. Leg. non obſcure innuit Jornandes***, dum eos ait habitare ad ſiniſtrum latus Paluz. T. I. Sarmaticorum montium & ad Viſtulam fluvium. Procopius vero ip- Paul. Diac. ſe etiam jam anno 493. circiter his locis a Sclavenis transmiſſos Heru- de gelt. Long. los affirmat. Sileſiam, Brandeburgiam Luſatiamque jam ſæculo V. l. 1. c. 19. Jornand. de iiſdem Venedis populis repleta fuiſse cum Dreſſero passim docent ha- reb. Get. rum provinciarum hiſtoriographi, atque ideo ſupra retulimus ex Ma- Procop. de billonio & Chronico Gotvicenſi jam ſæculo ſexto nomen ingentis bello Goth. l. 2. illius regionis Slaviæ ſeu Slavoniæ initium ſumpſiſſe. Guis igitur ſibi c. 1s. perſuadeat Bohemiam mediam, inter finitimas omnes gentibus fre- Dreſſe. mil- quentatas regiones vacuam neglectamque perstitiſſe uſque ad annum len. 6. p. 2. in March. Bran- quadrageſimum ſupra ſexcenteſimum? Mirandum profecto eſſet, quæ deburg. cogitatio errorque tum nationes obcœcaſſet, ut terras minus fructi- Acta SS. Be- feras , magis hibernales , minus ab hoſtium incurſibus tutas præ Bohe- ned. ſ�cul. V. mia delegiſſent, cur ad mare uſque Balthicum, Pruſſiam Poloniam- Chron. Got. que retroceſſiſſent , ſi tam ampla provincia incolis viduata fuit ? Quo- Vocab. Sclaw. modo denique Czechus e Croatia uſque per tot gentium quaſi capita U 3 aſcen-
Strana 158
158 PRODROMUS ANNALIUM Goldaſt de regn. Bohem. l. 1. c. 9. Neugeb. in biſt. Polon. Kryg. diſp. biſt. de Srbis �. 2. Neſen. in hift. Luſat. Mirus in orat. de reb. Luſat. Avent. An- nal. Boj. l. 1. Thuanus l. 56. hiſt. Pezius diſ- ſert. 3. T. I. Balb. Dec. 1. l. 2. c. 9. Cromer. de aſcendere potuit? Guare eruditiſſime Cromerus : Non igitur probabile eſt, e Croatia Slavos in Bohemiam & Poloniam veniſſe , ac ne ex Pannonia quidem, orig. & gest. Polon. l. 1. c. 15. quippe quam ante Valentis imperium a Vandalis , mox a Gothis , deinde uſque ad Martianum Imperatorem ab Hunnis habitatam, poſt Attilæ vero mortem a Gothis, five Oſtrogothis recuperatam ex Procopio & Jornande conſtat. Dein- de vero circa Juſtiniani tempora a Langobardis ſubactam, & poſt 42. an- nos ab his ipſis in Italiam populariter commigrantibus ſub pacto Hunnis relictam eſſe ex Paulo Diacono notum eſt. Quod quidem paulo ante Mauritii temporu fa- ctum eſt, quo tempore Slavi jam ad Viſtulam habitarunt. Ex his jam recte convincitur : præmature ante ſæculum quintum, ſerius longe poſt illud Czechorum Slavorum initium in Bohemia ſta- tui; veroſimillimamque eam eſſe ſententiam, quæ id in Attilianam univerſæ Europæ inundationem conjicit. Gux quidem ſententia mi- nime nova, aut minus ab egregiis quibuſque hiſtoricis tractata eft, quam nempe viri ingenio clariſſimi Slavicas res ex præceptis Chrono- logiæ criticeſque perſcrutati tanquam tutiſſimam veriſſimamque dele- gerunt. Velſerus accuratiſſimus ſcriptor argumentis Cromeri perſua- ſus hanc ipſam ſententiam his verbis commendat : Nobis probabilis viſa Cromeri egregii ſcriptoris multiplex ad Attilæ ævum derivata rationicatio, niſ credibilius: Attila demum demortuo, cum unius regni interitu nova paſſim plu- rima orirentur, Sarmaticis primum in Germaniam irruptionibus viam patuiſſe. Goldaſtus iiſdem prope verbis uſus eadem cum Velſero ſentit. Salo- mon Neugebauer a Cadano tradit: Slavos ex Ruſſia & Sarmatia an- no 442. emigraſſe Attila Duce, ac paulo poſt Czechico Polonico- que Regno initium feciſſe. Kryger omnium optimam & probabiliſſi- mam ait ſententiam eorum, qui adſtruunt circa Attilæ tempora Germaniam per Hunnos vastatam Slavos occupaſse. Eandem ſententiam tuetur Neſenus, Mirus , Kunſchke , Aventinus, Thuanus, Pezius & plura- que vetuſta Chronica Germaniæ. Quam copioſi ſcriptores Germani, tam argumentorum ponderibus graves quique Poloni: Cromerus, Va- povius , Herburtus aliique ; atque licet potiſſima eorum pars nonnihil ſerius incunabula Czechorum Lechorumque ſtatuant , attamen prope omnes annis facile centum ante Hayecium. Nec deſunt quique e patriis hiſtoricis : Balbinus quanquam adventum Czechi inter annum 300. & 330. rejiciat, tamen repetita Marcomannorum Guadorumque apud vete- res poſteriori memoria deterritus, etiam ab hac opinione non abhorret. His enim conceptis verbis contra Veleslavini Codicillique ſententiam ſcribit : Cum de Czechis & Lechis altiſſimum ſit apud eorum temporum ſcrip- Velſer.rer. Soicar. l. 2. tores
158 PRODROMUS ANNALIUM Goldaſt de regn. Bohem. l. 1. c. 9. Neugeb. in biſt. Polon. Kryg. diſp. biſt. de Srbis �. 2. Neſen. in hift. Luſat. Mirus in orat. de reb. Luſat. Avent. An- nal. Boj. l. 1. Thuanus l. 56. hiſt. Pezius diſ- ſert. 3. T. I. Balb. Dec. 1. l. 2. c. 9. Cromer. de aſcendere potuit? Guare eruditiſſime Cromerus : Non igitur probabile eſt, e Croatia Slavos in Bohemiam & Poloniam veniſſe , ac ne ex Pannonia quidem, orig. & gest. Polon. l. 1. c. 15. quippe quam ante Valentis imperium a Vandalis , mox a Gothis , deinde uſque ad Martianum Imperatorem ab Hunnis habitatam, poſt Attilæ vero mortem a Gothis, five Oſtrogothis recuperatam ex Procopio & Jornande conſtat. Dein- de vero circa Juſtiniani tempora a Langobardis ſubactam, & poſt 42. an- nos ab his ipſis in Italiam populariter commigrantibus ſub pacto Hunnis relictam eſſe ex Paulo Diacono notum eſt. Quod quidem paulo ante Mauritii temporu fa- ctum eſt, quo tempore Slavi jam ad Viſtulam habitarunt. Ex his jam recte convincitur : præmature ante ſæculum quintum, ſerius longe poſt illud Czechorum Slavorum initium in Bohemia ſta- tui; veroſimillimamque eam eſſe ſententiam, quæ id in Attilianam univerſæ Europæ inundationem conjicit. Gux quidem ſententia mi- nime nova, aut minus ab egregiis quibuſque hiſtoricis tractata eft, quam nempe viri ingenio clariſſimi Slavicas res ex præceptis Chrono- logiæ criticeſque perſcrutati tanquam tutiſſimam veriſſimamque dele- gerunt. Velſerus accuratiſſimus ſcriptor argumentis Cromeri perſua- ſus hanc ipſam ſententiam his verbis commendat : Nobis probabilis viſa Cromeri egregii ſcriptoris multiplex ad Attilæ ævum derivata rationicatio, niſ credibilius: Attila demum demortuo, cum unius regni interitu nova paſſim plu- rima orirentur, Sarmaticis primum in Germaniam irruptionibus viam patuiſſe. Goldaſtus iiſdem prope verbis uſus eadem cum Velſero ſentit. Salo- mon Neugebauer a Cadano tradit: Slavos ex Ruſſia & Sarmatia an- no 442. emigraſſe Attila Duce, ac paulo poſt Czechico Polonico- que Regno initium feciſſe. Kryger omnium optimam & probabiliſſi- mam ait ſententiam eorum, qui adſtruunt circa Attilæ tempora Germaniam per Hunnos vastatam Slavos occupaſse. Eandem ſententiam tuetur Neſenus, Mirus , Kunſchke , Aventinus, Thuanus, Pezius & plura- que vetuſta Chronica Germaniæ. Quam copioſi ſcriptores Germani, tam argumentorum ponderibus graves quique Poloni: Cromerus, Va- povius , Herburtus aliique ; atque licet potiſſima eorum pars nonnihil ſerius incunabula Czechorum Lechorumque ſtatuant , attamen prope omnes annis facile centum ante Hayecium. Nec deſunt quique e patriis hiſtoricis : Balbinus quanquam adventum Czechi inter annum 300. & 330. rejiciat, tamen repetita Marcomannorum Guadorumque apud vete- res poſteriori memoria deterritus, etiam ab hac opinione non abhorret. His enim conceptis verbis contra Veleslavini Codicillique ſententiam ſcribit : Cum de Czechis & Lechis altiſſimum ſit apud eorum temporum ſcrip- Velſer.rer. Soicar. l. 2. tores
Strana 159
HAYECIANORUM. ferentium, quæ erat tum & peregrinantium inſigne , & poſtea totius Czechicæ gentis ad Boleslaum uſque cognomento ſæ- vum. (u ) Qui agmen cogebant , quique antecedentes præci- 159 pie- tores ſilentium , cumque adhuc quafi in his terris commorantium co tempore Bo- jorum & Marcomannorum nomen legatur , exiſtimo Czechi & Lechi adven- tum inter annum Chriſti 400. & 454, quo anno Attila obiit, veriſimiliter, ac etiam probabilius collocari, Mathias a Sudetis quartum annum poſt Atti- læ interitum ſibi præplacere innuit. Guod idem intendiſſe videtur Paulus Stransky. Nam etſi adventui Czechi nullum annum præfixe- rit, attamen cum Przemislum nonagenario majorem, anno 632. obi- iſſe affirmet , ex annis priorum judicum in compendium ſummamque contractis , & ab anno 632. ſubtractis ipſa Attiliana aut certe vicina tempora eruuntur. Veleslavinus, quanquam Petri Codicilli ſententiam ſecutus ſit, tamen præfatione in Æneam Silvium ab Attilæ ævo non ab- horret. Eo quoque Curæus , Schikfuſius & Peſſina inclinant. Vide- licet viros hos graviſſimos, ut compendio referam, quatuor ponde- roſiſſimæ cauſæ in hujus ſententiæ communionem perpulerunt: Primo quidem quod Marcomannorum Quadorumque glorioſum nomen & geſta uſque ad hæc ipſa Attilæ tempora in ſynchronis Græcis latinis- que ſcriptoribus legantur, poſt illa vero, veluti in puteum incidiſſent, nuſpiam compareant. Secundo quod ex Attilæ eorumque temporum geſtis legere ſit : Europam univerſam prope innovatam, regna paſſim nova excitata, populorum nunquam antea hic loci audita nomina in- vecta, germanos ac cumprimis Suevos regionibus ſuis depulſos, ſeptemtrionales Mæotydisque accolas late omnia occupaſſe. Tertio quod innumeris veterum teſtimoniis roboratum fit: omnes Bohemiæ vicinas regiones populis fuiſſe per circuitum poſſeſſas jam ſæculo quin- to & ſexto. Quarto denique, quod ſententia hac quidquid incerti, ambigui , difficultatis contradictionisque in Czechiæ exordiis eſt, fa- cile defæcetur , elucideturque, quodque tot dubitationum controver- ſiarumque capita , quibus aliæ opiniones ſubjectæ ſunt , & apud Criti- cos vapulant, ipſo tempore, re & hiſtoria eliminentur, ac profli- gentur. ( ti ) Paprocius ait Czechum & Lechum nigram aquilam in Paproc.init. in Diadacho. clypeo gestaſſe, Lechum tamen postea viſis in Polonia albis aquilis, Veleslav. in albæ aquilæ ſignum aſſumpſiſſe. Veleslavinus ait Czechum Romanam Genea.& pra- aqui- fat. in Silv. Mathias 4 Sud. de Czechi advent. Paul.Strans- ky in Republ. Bohem. Cur. Schikf. in Annal. Sileſ. Peſſina in Mart.Mor. L1. Veleslav. pr�fat. in Silv.
HAYECIANORUM. ferentium, quæ erat tum & peregrinantium inſigne , & poſtea totius Czechicæ gentis ad Boleslaum uſque cognomento ſæ- vum. (u ) Qui agmen cogebant , quique antecedentes præci- 159 pie- tores ſilentium , cumque adhuc quafi in his terris commorantium co tempore Bo- jorum & Marcomannorum nomen legatur , exiſtimo Czechi & Lechi adven- tum inter annum Chriſti 400. & 454, quo anno Attila obiit, veriſimiliter, ac etiam probabilius collocari, Mathias a Sudetis quartum annum poſt Atti- læ interitum ſibi præplacere innuit. Guod idem intendiſſe videtur Paulus Stransky. Nam etſi adventui Czechi nullum annum præfixe- rit, attamen cum Przemislum nonagenario majorem, anno 632. obi- iſſe affirmet , ex annis priorum judicum in compendium ſummamque contractis , & ab anno 632. ſubtractis ipſa Attiliana aut certe vicina tempora eruuntur. Veleslavinus, quanquam Petri Codicilli ſententiam ſecutus ſit, tamen præfatione in Æneam Silvium ab Attilæ ævo non ab- horret. Eo quoque Curæus , Schikfuſius & Peſſina inclinant. Vide- licet viros hos graviſſimos, ut compendio referam, quatuor ponde- roſiſſimæ cauſæ in hujus ſententiæ communionem perpulerunt: Primo quidem quod Marcomannorum Quadorumque glorioſum nomen & geſta uſque ad hæc ipſa Attilæ tempora in ſynchronis Græcis latinis- que ſcriptoribus legantur, poſt illa vero, veluti in puteum incidiſſent, nuſpiam compareant. Secundo quod ex Attilæ eorumque temporum geſtis legere ſit : Europam univerſam prope innovatam, regna paſſim nova excitata, populorum nunquam antea hic loci audita nomina in- vecta, germanos ac cumprimis Suevos regionibus ſuis depulſos, ſeptemtrionales Mæotydisque accolas late omnia occupaſſe. Tertio quod innumeris veterum teſtimoniis roboratum fit: omnes Bohemiæ vicinas regiones populis fuiſſe per circuitum poſſeſſas jam ſæculo quin- to & ſexto. Quarto denique, quod ſententia hac quidquid incerti, ambigui , difficultatis contradictionisque in Czechiæ exordiis eſt, fa- cile defæcetur , elucideturque, quodque tot dubitationum controver- ſiarumque capita , quibus aliæ opiniones ſubjectæ ſunt , & apud Criti- cos vapulant, ipſo tempore, re & hiſtoria eliminentur, ac profli- gentur. ( ti ) Paprocius ait Czechum & Lechum nigram aquilam in Paproc.init. in Diadacho. clypeo gestaſſe, Lechum tamen postea viſis in Polonia albis aquilis, Veleslav. in albæ aquilæ ſignum aſſumpſiſſe. Veleslavinus ait Czechum Romanam Genea.& pra- aqui- fat. in Silv. Mathias 4 Sud. de Czechi advent. Paul.Strans- ky in Republ. Bohem. Cur. Schikf. in Annal. Sileſ. Peſſina in Mart.Mor. L1. Veleslav. pr�fat. in Silv.
Strana 160
160 PRODROMUS ANNALIUM piebant , defignabantque loca capiendæ quieti , ii per fingulas ſtationes ligone ſarculove indolem ſoli tentabant, ſicubi no- bilior foret & culturæ patientior (uu) ita procedendo tentan- do- Piaſet. in aquilam cum vexillo eripuiſſe Aureolo Illyrici Præfecto. Piaſecius con- biſt ſuor-temp tendit: clade Guintilii Vari Czechum Lechumque duas aquilas Ro- manis extorſiſſe, quarum nigra Czecho, alba Lecho obtigerit. At quis unquam ex hiſtoriis Romanis legit , illis nigras aquilas pro ſigno legionum fuiſſe in uſu ? Argentea erat , creſcente temporum luxu etiam aurea, eaque alis expanſis, quæ ſuper perticam defigebatur, primi- piloque legionis ſervanda committebatur, uti res apud omnes antiqui- tatum Romanarum exploratores confecta eſt. Sed de aquila primis- que Czechiæ armis alibi copioſius diſſerendi locus dabitur. Cæterum nemo rei Heraldicæ vel mediocriter gnarus aſſentietur Czechum , aut gentem Slavicam, quæ ſe ſe in Bohemiam immiſerat, ſtatim ſub ini- tium aquilam in clypeo geſtaſſe , quis enim neſcit inſignium clypeo- rumque uſum non tantæ eſſe antiquitatis ? Quare Veſtphalius recte ait: incerta & commentitia pleraque videri illuſtrium infignium fundamen- ta ſæculo X. vetuſtiora. Habebant quidem populi plerique, ut apud Tacitum legere eſt, ſua militaria ſigna lucis detracta, & imagines fera- rum, quæ in prælia ferebant, quod idem de Slavis noſtris memorat Ditmarus, ſed male hæc inſignia militaria trahuntur ad hæreditaria Hecht. Com�territorialia & gentilitia hodierna , de quo fuſe agit Hechtius & Leib- nitius. Dein quis credat gentem Slavicam literarum cultusque minus ment. de Henr. Guelphi inſigeſtudioſam hanc clypeorum rationem præ aliis moratis Germaniæ Eu- Gentil. Leib. ropæque gentibus invexiſſe , maxime cum apud ipſos Romanos, ut nit. introduct. Kirchmannus * oſtendit, hæc Apoſphragiſmatum ſeu armorum ratio non in T. II. ſcript. conſtans atque perpetua fuerit , & pro cujuſque Cæſaris arbitrio mu- Brunſ. Kirchm. de tata , imo Legipontius doceat, primorum Francorum Regum tempore Annulis c. 11. necdum hunc Heraldicorum inſignium uſum fuiſſe. Legipontius (uu) Scriptorem coxvum, aut plane viæ comitem eſſe oportuit, diſſ. 3. de arch. qui tot itineris hujus circumſtantias tam accurate poſteritati commenda- in ordin, redi- re potuerit. Guod profecto eo magis mirandum, cum ne Czechi gendo §.1. quidem nomen apud ullum veterum ſcriptorum notatum reperiatur. Et ſi ſarculo, aut ligone tentata terra, hæcque peregrinationis aut commora- tionis cauſa fuit , quod magis fructifera quæreretur, an non par ac æque fertilis gleba in hodierna Carinthia, Auſtria, Moravia reliqua- Schmink. apud Goldaſt. l. 3. c. 4. Dio Caſſius 1.40. & 43. Veſiph.præ- fat. T. I. mo- nument. ined. que
160 PRODROMUS ANNALIUM piebant , defignabantque loca capiendæ quieti , ii per fingulas ſtationes ligone ſarculove indolem ſoli tentabant, ſicubi no- bilior foret & culturæ patientior (uu) ita procedendo tentan- do- Piaſet. in aquilam cum vexillo eripuiſſe Aureolo Illyrici Præfecto. Piaſecius con- biſt ſuor-temp tendit: clade Guintilii Vari Czechum Lechumque duas aquilas Ro- manis extorſiſſe, quarum nigra Czecho, alba Lecho obtigerit. At quis unquam ex hiſtoriis Romanis legit , illis nigras aquilas pro ſigno legionum fuiſſe in uſu ? Argentea erat , creſcente temporum luxu etiam aurea, eaque alis expanſis, quæ ſuper perticam defigebatur, primi- piloque legionis ſervanda committebatur, uti res apud omnes antiqui- tatum Romanarum exploratores confecta eſt. Sed de aquila primis- que Czechiæ armis alibi copioſius diſſerendi locus dabitur. Cæterum nemo rei Heraldicæ vel mediocriter gnarus aſſentietur Czechum , aut gentem Slavicam, quæ ſe ſe in Bohemiam immiſerat, ſtatim ſub ini- tium aquilam in clypeo geſtaſſe , quis enim neſcit inſignium clypeo- rumque uſum non tantæ eſſe antiquitatis ? Quare Veſtphalius recte ait: incerta & commentitia pleraque videri illuſtrium infignium fundamen- ta ſæculo X. vetuſtiora. Habebant quidem populi plerique, ut apud Tacitum legere eſt, ſua militaria ſigna lucis detracta, & imagines fera- rum, quæ in prælia ferebant, quod idem de Slavis noſtris memorat Ditmarus, ſed male hæc inſignia militaria trahuntur ad hæreditaria Hecht. Com�territorialia & gentilitia hodierna , de quo fuſe agit Hechtius & Leib- nitius. Dein quis credat gentem Slavicam literarum cultusque minus ment. de Henr. Guelphi inſigeſtudioſam hanc clypeorum rationem præ aliis moratis Germaniæ Eu- Gentil. Leib. ropæque gentibus invexiſſe , maxime cum apud ipſos Romanos, ut nit. introduct. Kirchmannus * oſtendit, hæc Apoſphragiſmatum ſeu armorum ratio non in T. II. ſcript. conſtans atque perpetua fuerit , & pro cujuſque Cæſaris arbitrio mu- Brunſ. Kirchm. de tata , imo Legipontius doceat, primorum Francorum Regum tempore Annulis c. 11. necdum hunc Heraldicorum inſignium uſum fuiſſe. Legipontius (uu) Scriptorem coxvum, aut plane viæ comitem eſſe oportuit, diſſ. 3. de arch. qui tot itineris hujus circumſtantias tam accurate poſteritati commenda- in ordin, redi- re potuerit. Guod profecto eo magis mirandum, cum ne Czechi gendo §.1. quidem nomen apud ullum veterum ſcriptorum notatum reperiatur. Et ſi ſarculo, aut ligone tentata terra, hæcque peregrinationis aut commora- tionis cauſa fuit , quod magis fructifera quæreretur, an non par ac æque fertilis gleba in hodierna Carinthia, Auſtria, Moravia reliqua- Schmink. apud Goldaſt. l. 3. c. 4. Dio Caſſius 1.40. & 43. Veſiph.præ- fat. T. I. mo- nument. ined. que
Strana 161
HAYECIANORUM. 161 doque maximos montes & immanes ſaltus peragrarunt. Diu- turnæ denique peregrinationis terminus fuit hæc ipſa regio, quam nos hodie eorum poſteri tenemus , tenebantque olim Bo- jemi: quia & infrequens cultoribus erat, & laborioſæ hominum induſtriæ præclare reſponſura ſperabatur. Ibi a Czecho Duce univerſa gens Czechorum nomen accepit, quo tamen nomine etſi ipſi ſe & eos Slavi communiter omnes appellarent, nihil- ominus efficere non potuerunt , ne novos advenas Germani vi- cinæque gentes a veteribus incolis Boemos conſtanter ac pervi- caciter nominarent, (xx ) Hæc fere ſunt , quæ de Bohemicæ na- que Bohemiæ meridionali plaga inventa eſt, per quas Czechum tran- fire oportuit, antequam ad montem ſuum Rip pertigiſſet. (xx ) Hic quæſtio diſſolvenda reſtat, quare Czechorum & Cze- chiæ nomen tamdiu a ſcriptoribus præteritum fuerit, ut ſæculo adhuc duodecimo, imo tertio decimo plerumque exteri patriique hiſtorici non alio, quam Slavorum Bohemiæ , Bocmorum, aut Bocmanorum , aut certe Sclavoniæ uterentur. Memorat quidem Velſerus jam circa annum 410. Czechorum nomen in Jornande legi, quem etiam pluribus locis ſequutus eſt Balbinus; ſed inſpectis poſtea penitius citatis a Velſero lo- cis ipſe ſe corrigit , Czechorumque vocem a Jornandis exemplaribus abeſſe memorat Balbinus. Mea quidem ſententia tam ſero prolati Cze- chiæ & Czechorum nominis hæ potiſſimæ cauſæ ſunt : Primum: con- ſtat Venedos ſeu Slavos a ſæculo quinto, aut certe ſexti exordio Boe- miam vicinaſque fere regiones omnes a Turingiæ limitibus uſque in ſeptemtrionem, fluvium Tanais, inde vero meridiem verſus uſque ad mare Adriaticum tenuiſſe , quæ regiones a Sclavis incolis uno vocabu- lo Sclavia ſeu Sclavonia , quemadmodum ante plurimx provinciæ ſep- temtrionales nomine Sarmatiæ exprimebantur , quare Benjamino Tu- delenſi ante relato Praga initium est Sclavoniæ, & ſcriptores Franci Saxonesque omni loco Sclavoniæ ſibi vicinæ nomen prædicant, quam verſus orientem jacere ſcribunt. Scilicet cum Sarmatici populi ſe ſe in multas Germaniæ regiones ejectis Germanis immiſiſſent, his partibus etiam Germaniæ nomen langueſcere , ac pene intermori , Sclavonia- que appellari cepit; reliqua vero univerſa Germaniæ pars, ſepulto quoque Germaniæ nomine a Francis potiſſima gente Franchonolant, X Balb. Dec. 1. l. 2. Fran-
HAYECIANORUM. 161 doque maximos montes & immanes ſaltus peragrarunt. Diu- turnæ denique peregrinationis terminus fuit hæc ipſa regio, quam nos hodie eorum poſteri tenemus , tenebantque olim Bo- jemi: quia & infrequens cultoribus erat, & laborioſæ hominum induſtriæ præclare reſponſura ſperabatur. Ibi a Czecho Duce univerſa gens Czechorum nomen accepit, quo tamen nomine etſi ipſi ſe & eos Slavi communiter omnes appellarent, nihil- ominus efficere non potuerunt , ne novos advenas Germani vi- cinæque gentes a veteribus incolis Boemos conſtanter ac pervi- caciter nominarent, (xx ) Hæc fere ſunt , quæ de Bohemicæ na- que Bohemiæ meridionali plaga inventa eſt, per quas Czechum tran- fire oportuit, antequam ad montem ſuum Rip pertigiſſet. (xx ) Hic quæſtio diſſolvenda reſtat, quare Czechorum & Cze- chiæ nomen tamdiu a ſcriptoribus præteritum fuerit, ut ſæculo adhuc duodecimo, imo tertio decimo plerumque exteri patriique hiſtorici non alio, quam Slavorum Bohemiæ , Bocmorum, aut Bocmanorum , aut certe Sclavoniæ uterentur. Memorat quidem Velſerus jam circa annum 410. Czechorum nomen in Jornande legi, quem etiam pluribus locis ſequutus eſt Balbinus; ſed inſpectis poſtea penitius citatis a Velſero lo- cis ipſe ſe corrigit , Czechorumque vocem a Jornandis exemplaribus abeſſe memorat Balbinus. Mea quidem ſententia tam ſero prolati Cze- chiæ & Czechorum nominis hæ potiſſimæ cauſæ ſunt : Primum: con- ſtat Venedos ſeu Slavos a ſæculo quinto, aut certe ſexti exordio Boe- miam vicinaſque fere regiones omnes a Turingiæ limitibus uſque in ſeptemtrionem, fluvium Tanais, inde vero meridiem verſus uſque ad mare Adriaticum tenuiſſe , quæ regiones a Sclavis incolis uno vocabu- lo Sclavia ſeu Sclavonia , quemadmodum ante plurimx provinciæ ſep- temtrionales nomine Sarmatiæ exprimebantur , quare Benjamino Tu- delenſi ante relato Praga initium est Sclavoniæ, & ſcriptores Franci Saxonesque omni loco Sclavoniæ ſibi vicinæ nomen prædicant, quam verſus orientem jacere ſcribunt. Scilicet cum Sarmatici populi ſe ſe in multas Germaniæ regiones ejectis Germanis immiſiſſent, his partibus etiam Germaniæ nomen langueſcere , ac pene intermori , Sclavonia- que appellari cepit; reliqua vero univerſa Germaniæ pars, ſepulto quoque Germaniæ nomine a Francis potiſſima gente Franchonolant, X Balb. Dec. 1. l. 2. Fran-
Strana 162
Tacitus de morih. Germ PRODROMUS ANNALIUM Mſ. Codex Francia, & Franconia dicebatur. Paulo poſteriori tempore ubi exteris ſ�culi IX. Bi- penitius in Slavorum res inſpicere licuit , commerciaque cum illis ce- blioth. Weſſo- pere , prodierunt diverſæ Slavorum his regionibus reſpublicæ & pro- brun. apud vinciarum nomina, quas Slavi tenebant, nempe Slavi Srbi , Dalemin- Bern. Pezium cii Obotritæ, Vlci, Vltavi, Polabi, Ztodorii, Liutici &c. denique T. I. Anecdo- tor. p. 1. Slavi Boemiæ, Pruſſiæ, Pomeranix, Poloniæ , Ruſſiæ. Solum autem & prope unicum inter tot regiones noviter a Slavis occupatas manſit Bo- jemiæ pervetuſtum, & jam inde a plurimis ſæculis tractatum nomen, quod quemadmodum Marcomannis regiones has poſt Bojos occupantibus in uſu multo tempore , omniumque finitimorum ſermone perſtitit, ut Tacitus his verbis refert : Manet adhuc Bojemi nomen, fignificatque loci ve- terem memoriam , quamvis mutatis cultoribus , ita Slavis has in oras ſucce- dentibus conſervatum eſt, adeo ut patrium & domeſticum Czecho- rum nomen illius retentione ſuppreſſum fuerit, quin non pauci ſcrip- tores ipſum vocabulum Behem & Bohemorum Slavicum etymologia ſua Glab. Rod. crediderint , ſic enim Glaber Rodulfus ſæculi XI. ſcriptor : Venerabilis l. 1. c. 4. Pontifex Adalbertus ex provincia , quæ lingua Sluvorum vocatur Behem. Et Pulkava Pulkava cum Anonymo derivat Bohemum a Slavico vocabulo Boh Ms. c. 2. quod Deum ſignificat. Altera cauſa eſt: exploratiſſimum eſt uſque ad Chron. Ano- tym. apudLu-ſæculum decimum imo undecimum plures Slavorum reſpublicas Re- lev. & Menk. gulosque in Bohemia fuiſſe : credibile igitur, imo multis indiciis pro- Balh. Dec. ditum eſt , non omnes ex Zechis Aſiæ minoris Slavis , ſed etiam aliis 1 l. 2. c. 20. Henetis Sarmaticisque populis jam prius nominibus & magiſtratibus in Sarmatia diſtinctis ortos fuiſſe. Guare tum minus recte Bohemia Czechia & Slavi tot nominibus diſtincti Czechi dici poterant. Porro diverſi nominis Slavos ſediſſe in Bohemia ex his eruitur: Reuſnerus Itzi-Ceſcorum nomen ex veteribus monumentis protulit. Lucenſes ſeu Luczane Slavos in Bohemia ad hodiernum Satecium conſidentes a Pragenſibus imo ceteris Czechis diſtinctos fuiſſe, ipſe Coſmas prodit, dum de eorum Regulo Vratislao ita loquitur: Contra Bohemos frequenter ſuſceperat bellum. Eoſque ex Luſatia huc immigraſſe his verbis teſtatur Dubravius: E Srbiis gente ibidem Sarmatica, qui nunc appellantur Luſatii, plerique deſertis in ſuperiore Luſatia jugis montium ad plana & ſultuoſa loca, qualia Zatecenſes incolunt , Lucenſes inde cognominati, immigrabant. Hi cum ceteris Czechorum rebuſpublicis , ac præſertim Pragenſi creberrima bella geſſerunt , cujus gloriæ invidioſiſſimi omni tempore erant æmuli. Alia peculiaris Slavorum reſpublica erat ad hodiernum Melnicium, dictorum Glomacenſium, qui e Dalemincia ad hodiernum oppidum Glo- Reuſn. in Baſil. in ſtirpe Vidikind. Coſmas l. 1. Chron. Boh. Dalemil.hiſt. Boleslav. c. 16. Dubrav. I. 2. hißt. Bojem. 162 Baibin, in Epitom. 1. 1.
Tacitus de morih. Germ PRODROMUS ANNALIUM Mſ. Codex Francia, & Franconia dicebatur. Paulo poſteriori tempore ubi exteris ſ�culi IX. Bi- penitius in Slavorum res inſpicere licuit , commerciaque cum illis ce- blioth. Weſſo- pere , prodierunt diverſæ Slavorum his regionibus reſpublicæ & pro- brun. apud vinciarum nomina, quas Slavi tenebant, nempe Slavi Srbi , Dalemin- Bern. Pezium cii Obotritæ, Vlci, Vltavi, Polabi, Ztodorii, Liutici &c. denique T. I. Anecdo- tor. p. 1. Slavi Boemiæ, Pruſſiæ, Pomeranix, Poloniæ , Ruſſiæ. Solum autem & prope unicum inter tot regiones noviter a Slavis occupatas manſit Bo- jemiæ pervetuſtum, & jam inde a plurimis ſæculis tractatum nomen, quod quemadmodum Marcomannis regiones has poſt Bojos occupantibus in uſu multo tempore , omniumque finitimorum ſermone perſtitit, ut Tacitus his verbis refert : Manet adhuc Bojemi nomen, fignificatque loci ve- terem memoriam , quamvis mutatis cultoribus , ita Slavis has in oras ſucce- dentibus conſervatum eſt, adeo ut patrium & domeſticum Czecho- rum nomen illius retentione ſuppreſſum fuerit, quin non pauci ſcrip- tores ipſum vocabulum Behem & Bohemorum Slavicum etymologia ſua Glab. Rod. crediderint , ſic enim Glaber Rodulfus ſæculi XI. ſcriptor : Venerabilis l. 1. c. 4. Pontifex Adalbertus ex provincia , quæ lingua Sluvorum vocatur Behem. Et Pulkava Pulkava cum Anonymo derivat Bohemum a Slavico vocabulo Boh Ms. c. 2. quod Deum ſignificat. Altera cauſa eſt: exploratiſſimum eſt uſque ad Chron. Ano- tym. apudLu-ſæculum decimum imo undecimum plures Slavorum reſpublicas Re- lev. & Menk. gulosque in Bohemia fuiſſe : credibile igitur, imo multis indiciis pro- Balh. Dec. ditum eſt , non omnes ex Zechis Aſiæ minoris Slavis , ſed etiam aliis 1 l. 2. c. 20. Henetis Sarmaticisque populis jam prius nominibus & magiſtratibus in Sarmatia diſtinctis ortos fuiſſe. Guare tum minus recte Bohemia Czechia & Slavi tot nominibus diſtincti Czechi dici poterant. Porro diverſi nominis Slavos ſediſſe in Bohemia ex his eruitur: Reuſnerus Itzi-Ceſcorum nomen ex veteribus monumentis protulit. Lucenſes ſeu Luczane Slavos in Bohemia ad hodiernum Satecium conſidentes a Pragenſibus imo ceteris Czechis diſtinctos fuiſſe, ipſe Coſmas prodit, dum de eorum Regulo Vratislao ita loquitur: Contra Bohemos frequenter ſuſceperat bellum. Eoſque ex Luſatia huc immigraſſe his verbis teſtatur Dubravius: E Srbiis gente ibidem Sarmatica, qui nunc appellantur Luſatii, plerique deſertis in ſuperiore Luſatia jugis montium ad plana & ſultuoſa loca, qualia Zatecenſes incolunt , Lucenſes inde cognominati, immigrabant. Hi cum ceteris Czechorum rebuſpublicis , ac præſertim Pragenſi creberrima bella geſſerunt , cujus gloriæ invidioſiſſimi omni tempore erant æmuli. Alia peculiaris Slavorum reſpublica erat ad hodiernum Melnicium, dictorum Glomacenſium, qui e Dalemincia ad hodiernum oppidum Glo- Reuſn. in Baſil. in ſtirpe Vidikind. Coſmas l. 1. Chron. Boh. Dalemil.hiſt. Boleslav. c. 16. Dubrav. I. 2. hißt. Bojem. 162 Baibin, in Epitom. 1. 1.
Strana 163
HAYECIANORUM. 163 Glomin colonias duxere, quique adhuc ſæculo decimo fodus ſocie- tatemque cum Boleslao ſævo inierant. Imo ex Henrici III. Impera- toris diplomate colligere eſt duplicem Crobatorum ſeu Charvatarum, ut hodie dicimus, rempublicam fuiſſe in Boemia, quos uſque ex Babigo- ribus Sarmaticis montibus repetit Conſtantinus Porphyrogenitus, ut præteream alias plurimas ſupra memoratas. Poſtquam autem Czecho- rum reſpublicæ in Bohemia præ ceteris numero, ac cumprimis po- tentia creviſſent , & poſtquam præſertim jam Ducibus parere occepiſ- ſent, eorum ductu pedetentim omnesSlavorum reſpublicas perBohemiam hinc inde ſparſas abſorbuerunt. Unde factum, ut cum Czechorum gens jam penes gubernacula eſſet, juraque univerſæ Bohemiæ daret , tota regio ab illa nomen acceperit, illudque in ceteros Slavos Boemiæ Lu- zanos, Kurimenſes , Veitrachenſes cxteroſque diverſi nominis proten- ſum fuerit , non quidem ſubito , ſed lente ac pedetentim , dum deni- que pleno velut alveo ſæculo duodecimo prorupit, ut jam ſub finem ejus promiſcue Czechorum & Boemorum nomen adhiberetur. Guali fato res plane cum Slavorum republica Lufici ſeu Luzici accidit , quæ cum prius nonniſi major pagus unius ſtirpis Slavicæ eſſet, ad utrumque flu- minis Sprevx latus a flumine Niſſa ſeu Nize ordiendo, poſtea a Mar- chionibus iſthic ab Henrico Aucupe impoſitis nomen ſuum ad plures Slavorum pagos diverſi nominis, & ad magnum terrarum tractum, hodie in ſuperiorem & inferiorem Luſatiam diviſum propagavit, ut de Miſna Brandeburgoque caſtris olim, Marchionum quoque ſedi- bus taceam , unde integræ provinciæ nomen ſuum accepere. Cæte- rum primam omnium nominis Czechorum memoriam a ſynchrono ſcriptore allatam hactenus reperi circa annum 1164. in ſcriptoribus By- zantinis apud Joannem Cinnamum Hiſtoricum Regium, & Joannis, Manuelisque Imperatorum Grammaticum , ubi quædam Vladislai no- ſtri Regis geſta in Hungaria, quibus ipſe Cinnamus cum Imperatore interfuit, deſcribit. Videlicet, uti mihi quidem videtur: conſervata eſt apud Græcos Zechorum noſtrorum memoria , quos Zechiæ illius ſuæ magnæ ſæculo adhuc duodecimo perdurantis ſobolem eſſe non ignoraſſe videntur , atque fortaſſis primigenii hujus domeſticique nominis reſuſcitatio, inque publicum prolatio præcipue Græcis tribuen- da est, nam certo conſtat etiam poſterius a patriis ac præſertim occi- dentalium regionum ſcriptoribus ut Francis , Saxonibus , gentem no- ſtram non alio, quam Boemorum nomine fuiſſe appellatam. Qua in conjectura me confirmat Mathias de Miechovia, qui æque gentem X 2 ſuam Dipl. Henr. III. de limitib. Epiſcop. Prag. Conſt. Por- phyr. de Rauſio c. 30. Chron. Got- vic. vocab. Lu- zici. Henr. Graunius in Dalemincia Slavor. Miechow.
HAYECIANORUM. 163 Glomin colonias duxere, quique adhuc ſæculo decimo fodus ſocie- tatemque cum Boleslao ſævo inierant. Imo ex Henrici III. Impera- toris diplomate colligere eſt duplicem Crobatorum ſeu Charvatarum, ut hodie dicimus, rempublicam fuiſſe in Boemia, quos uſque ex Babigo- ribus Sarmaticis montibus repetit Conſtantinus Porphyrogenitus, ut præteream alias plurimas ſupra memoratas. Poſtquam autem Czecho- rum reſpublicæ in Bohemia præ ceteris numero, ac cumprimis po- tentia creviſſent , & poſtquam præſertim jam Ducibus parere occepiſ- ſent, eorum ductu pedetentim omnesSlavorum reſpublicas perBohemiam hinc inde ſparſas abſorbuerunt. Unde factum, ut cum Czechorum gens jam penes gubernacula eſſet, juraque univerſæ Bohemiæ daret , tota regio ab illa nomen acceperit, illudque in ceteros Slavos Boemiæ Lu- zanos, Kurimenſes , Veitrachenſes cxteroſque diverſi nominis proten- ſum fuerit , non quidem ſubito , ſed lente ac pedetentim , dum deni- que pleno velut alveo ſæculo duodecimo prorupit, ut jam ſub finem ejus promiſcue Czechorum & Boemorum nomen adhiberetur. Guali fato res plane cum Slavorum republica Lufici ſeu Luzici accidit , quæ cum prius nonniſi major pagus unius ſtirpis Slavicæ eſſet, ad utrumque flu- minis Sprevx latus a flumine Niſſa ſeu Nize ordiendo, poſtea a Mar- chionibus iſthic ab Henrico Aucupe impoſitis nomen ſuum ad plures Slavorum pagos diverſi nominis, & ad magnum terrarum tractum, hodie in ſuperiorem & inferiorem Luſatiam diviſum propagavit, ut de Miſna Brandeburgoque caſtris olim, Marchionum quoque ſedi- bus taceam , unde integræ provinciæ nomen ſuum accepere. Cæte- rum primam omnium nominis Czechorum memoriam a ſynchrono ſcriptore allatam hactenus reperi circa annum 1164. in ſcriptoribus By- zantinis apud Joannem Cinnamum Hiſtoricum Regium, & Joannis, Manuelisque Imperatorum Grammaticum , ubi quædam Vladislai no- ſtri Regis geſta in Hungaria, quibus ipſe Cinnamus cum Imperatore interfuit, deſcribit. Videlicet, uti mihi quidem videtur: conſervata eſt apud Græcos Zechorum noſtrorum memoria , quos Zechiæ illius ſuæ magnæ ſæculo adhuc duodecimo perdurantis ſobolem eſſe non ignoraſſe videntur , atque fortaſſis primigenii hujus domeſticique nominis reſuſcitatio, inque publicum prolatio præcipue Græcis tribuen- da est, nam certo conſtat etiam poſterius a patriis ac præſertim occi- dentalium regionum ſcriptoribus ut Francis , Saxonibus , gentem no- ſtram non alio, quam Boemorum nomine fuiſſe appellatam. Qua in conjectura me confirmat Mathias de Miechovia, qui æque gentem X 2 ſuam Dipl. Henr. III. de limitib. Epiſcop. Prag. Conſt. Por- phyr. de Rauſio c. 30. Chron. Got- vic. vocab. Lu- zici. Henr. Graunius in Dalemincia Slavor. Miechow.
Strana 164
PRODROMUS ANNALIUM nationis origine dicenda habui. (yy) In quibus, ne quid fal- ſo aut temere aſſererem , ſecutus ſum triginta & amplius pro- 164 Chron. Pol. I, ſuam ab occidentalibus populis Polonos, contra ab orientalibus non 1. c. 2. aliter quam Lechitas dici memorat. (yy ) Cum Hayecius Czechiæ hiſoriam facile ſæculis duobus po- sterius, atque a nobis definitum eſt tempus, exorſus ſit , neceſſarium hic duxi, ex aliis fide dignis ſcriptoribus memorias ſupplere uſque ad annum 644. quem Hayecius initiis Czechiæ præfixit primum. Et qui- dem ſolum hic Slavorum Bohemiæ geſta compendio referam, nam ceterorum Slavorum ad mare Balthicum & Viſtulam in Pannonia, Bulgaria & Illyrico præclara facinora, qui ſcire avet, in Jornande, Procopio, Paulo Diacono, Adamo Bremenſi, Helmoldo, Kadlube- cio aliiſque fuſe tractata reperiet. Perſequar igitur hiſtoriam a Theo- dorici Gothorum Regis imperio, in quo ſupra defiimus. Slavi itaque, depulſis in Moeſiam Rugis , Theodorici & Zeno- nis Imperatoris benevolentia deſertas pene Quadorum Marcomanno- rumque terras ſubiere , Theodoricoque tanquam Italiæ Germaniæque Regi paruere. Guare cum Jornandes ſcribit : Marcomannos ſtetiſſe ſub Theodorici pretio ſeu tributo , intelligendus est de Marcomannorum relictis terris, aut certe Marcomannorum reliquiis, cum ante ex Eugip- pio & Paulo Diacono docuerim poſt Attilæ interitum jam Rugos his locis ſediſſe , & Velſerus aliique non dubitent jam tum Czechos Sla- vos regionem hanc tenuiſſe. Quanquam negandum non ſit, Marco- mannos primitus hinc inde intermixtos adhuc fuiſſe Slavis , qui pe- detentim, ut Schikfuſius memorat, quod Slavorum dominationi ſub- eſſe nollent , Boemia egreſſi ſe ſe Alemannis Bojorumque reliquiis ſociarunt , quod Manuſcriptum Bibliothecæ Vindobonenſis & Chy- træus ad annum 508. rejicit. Illud autem ab hiſtoriæ fide alienum est, quod Tannerus evincere nititur: Illam Germanorum hodiernorum multitudinem , quæ Bohemiam per omnia ſua montana undequaque ambit, ex illis adhuc veterum Germanorum ſeu Bojorum , ſeu Marco- mannorum eſſe reliquiis , qui ſcilicet, ut ipſe ait , in hæc minus ferti- lia loca propulſi fint a Slavis planitiem & pingues agros occupanti- bus. Nam & hæc ipſa montana olim a Slavicis populis culta fuiſſe, & hanc Germanorum, præſertim Francorum & Saxonum in Boe- miam immigrationem longe posteriorem eſse, suis postea annis lo- cisque in annalibus Hayecii referemus. Jornand. de reb. Get. c. 16. Velſer. rer. Boic. l.3. Schikfuſ. in Annal. Sileſi� Lamb. Bibl. Vindob. l. 2. Chytræus in Proœm. Metr. Tanner in hiſt. Heroum Stern. p 2. Cir-
PRODROMUS ANNALIUM nationis origine dicenda habui. (yy) In quibus, ne quid fal- ſo aut temere aſſererem , ſecutus ſum triginta & amplius pro- 164 Chron. Pol. I, ſuam ab occidentalibus populis Polonos, contra ab orientalibus non 1. c. 2. aliter quam Lechitas dici memorat. (yy ) Cum Hayecius Czechiæ hiſoriam facile ſæculis duobus po- sterius, atque a nobis definitum eſt tempus, exorſus ſit , neceſſarium hic duxi, ex aliis fide dignis ſcriptoribus memorias ſupplere uſque ad annum 644. quem Hayecius initiis Czechiæ præfixit primum. Et qui- dem ſolum hic Slavorum Bohemiæ geſta compendio referam, nam ceterorum Slavorum ad mare Balthicum & Viſtulam in Pannonia, Bulgaria & Illyrico præclara facinora, qui ſcire avet, in Jornande, Procopio, Paulo Diacono, Adamo Bremenſi, Helmoldo, Kadlube- cio aliiſque fuſe tractata reperiet. Perſequar igitur hiſtoriam a Theo- dorici Gothorum Regis imperio, in quo ſupra defiimus. Slavi itaque, depulſis in Moeſiam Rugis , Theodorici & Zeno- nis Imperatoris benevolentia deſertas pene Quadorum Marcomanno- rumque terras ſubiere , Theodoricoque tanquam Italiæ Germaniæque Regi paruere. Guare cum Jornandes ſcribit : Marcomannos ſtetiſſe ſub Theodorici pretio ſeu tributo , intelligendus est de Marcomannorum relictis terris, aut certe Marcomannorum reliquiis, cum ante ex Eugip- pio & Paulo Diacono docuerim poſt Attilæ interitum jam Rugos his locis ſediſſe , & Velſerus aliique non dubitent jam tum Czechos Sla- vos regionem hanc tenuiſſe. Quanquam negandum non ſit, Marco- mannos primitus hinc inde intermixtos adhuc fuiſſe Slavis , qui pe- detentim, ut Schikfuſius memorat, quod Slavorum dominationi ſub- eſſe nollent , Boemia egreſſi ſe ſe Alemannis Bojorumque reliquiis ſociarunt , quod Manuſcriptum Bibliothecæ Vindobonenſis & Chy- træus ad annum 508. rejicit. Illud autem ab hiſtoriæ fide alienum est, quod Tannerus evincere nititur: Illam Germanorum hodiernorum multitudinem , quæ Bohemiam per omnia ſua montana undequaque ambit, ex illis adhuc veterum Germanorum ſeu Bojorum , ſeu Marco- mannorum eſſe reliquiis , qui ſcilicet, ut ipſe ait , in hæc minus ferti- lia loca propulſi fint a Slavis planitiem & pingues agros occupanti- bus. Nam & hæc ipſa montana olim a Slavicis populis culta fuiſſe, & hanc Germanorum, præſertim Francorum & Saxonum in Boe- miam immigrationem longe posteriorem eſse, suis postea annis lo- cisque in annalibus Hayecii referemus. Jornand. de reb. Get. c. 16. Velſer. rer. Boic. l.3. Schikfuſ. in Annal. Sileſi� Lamb. Bibl. Vindob. l. 2. Chytræus in Proœm. Metr. Tanner in hiſt. Heroum Stern. p 2. Cir-
Strana 165
HAYECIANORUM. 165 Circa annum 500. Slavi Bohemiæ, ſi Dreſſero fides habenda, in quaſdam Luſatiæ, Miſniæ Sileſiæque hodiernæ terras immiſere novam coloniam. Quemadmodum autem Slavi in Boemia vicinisque regionibus ſe penitus ab Hunnorum imperio & ſocietate expedierunt, ita idem paulo poſt in univerſis reliquis Norici, Pannoniæ, Poloniæ Bulga- riæque provinciis attentarunt. Sciſſi igitur Slavi ab Hunnis , & viribus etiam numeroque non inferiores tota contentione ad recuperandas primas popularium ſuorum Henetorum ſedes , vetus inquam Illyricum, & Venetorum priſcorum Adriaticorum ditiones ferebantur. Magnis ita- que agminibus Juſtiniani Imperatoris, & poſterioribus temporibus Danu- bium transgreſſi non deſtitere prius,quamHunnos,Gothos Longobardos- que his regionibus exturbaſſent , cujus expeditionis & Slavos Boemix Blondus de ſocios fuiſſe Blondus his verbis innuit : Slavi in Iſtriam & Dalmatiam orig. & geſt. venere maximo numero ex regionibus transdanubianis ſitis , nec tamen ea loca Venet. deſeruere penitus , fed manſere eorum reliquiæ Bohemi. Et Epitome Chro- Schreyer & nicarum anno 1493. magno folio cum figuris Norimbergæ impreſſa, Cammermeiſt. in Epit Chron. Dalmatiæ Sclavos a Bohemis dicit habere originem, quam ſententiam p. 171. Sigan. tuetur quoque Sigonius ſcriptor Italus , Bonfinius & Bollandus, qui de regno Ital. I. Carinthiam, Illyricum Sclavoniamque Ungaricam Bohemorum coloniam 2. Bonfin. Dec. appellant. De hac Slavorum in Italiam irruptione ita ſcribit S. Gre- 1. l. 8. � 10. gorius Magnus: Et quidem de Slavorum gente , quæ vobis valde imminet, Bolland. in Actis Stor. ad. & affligor vehementer, & conturbor. Affligor in his , quæ jam in vobis pa- 6. Febr. tior, conturbor, quia per Ifiriæ aditum jam Italiam intrare ceperunt. Et *Greg. M. in Baronius narrat eundem ſummum Pontificem ad omnes Apuliæ , & epiſt. ad Max. Sicilix, partiumque illarum Epiſcopos epiſtolam dediſſe, qua publi- Salonit. Epiſt. Baron. in cas preces, & Lytanias bis omni hebdomada feria IV. & VI. ad pla- annal. Eccleſ. candam iram Dei & avertendum Slavorum ab Italia periculum cum ad Ann. 601. devotione decantandas præcepit. Sed satis erat Slavis primas patrias- que olim a majoribus ſuis poſt Trojæ excidium acquiſitas terras iterum recuperaſſe , quanquam turbatis tum plurimum Quiritum rebus res eis non maximi negotii fuiſſet omnem Italiam ſub jugum mittere. Guare etiam poſtea nullo tempore, niſi ab hoſtibus laceſſiti, profundius in Italiam pedem intulerunt. Iſtud in Illyrico, at vero in Bohemia fœ- dere facto cum Slavis Srbis , Obotritis , Vltabis , Luiticiis aliiſque fini- timis ſe ſe adverſus ſuccreſcentem Francorum potentiam præmunie- bant, ſæpeque læfi vim vi retundebant, atque ut ex Chronico Coldi- cenſi & Turingico legere est, non raro victricia ſua arma in hostium X 3 Chron.Cold. ☞ Thuring. apud Menk. T. III. Dreſfer. in March, Bran- deb. Millen. 6. agros
HAYECIANORUM. 165 Circa annum 500. Slavi Bohemiæ, ſi Dreſſero fides habenda, in quaſdam Luſatiæ, Miſniæ Sileſiæque hodiernæ terras immiſere novam coloniam. Quemadmodum autem Slavi in Boemia vicinisque regionibus ſe penitus ab Hunnorum imperio & ſocietate expedierunt, ita idem paulo poſt in univerſis reliquis Norici, Pannoniæ, Poloniæ Bulga- riæque provinciis attentarunt. Sciſſi igitur Slavi ab Hunnis , & viribus etiam numeroque non inferiores tota contentione ad recuperandas primas popularium ſuorum Henetorum ſedes , vetus inquam Illyricum, & Venetorum priſcorum Adriaticorum ditiones ferebantur. Magnis ita- que agminibus Juſtiniani Imperatoris, & poſterioribus temporibus Danu- bium transgreſſi non deſtitere prius,quamHunnos,Gothos Longobardos- que his regionibus exturbaſſent , cujus expeditionis & Slavos Boemix Blondus de ſocios fuiſſe Blondus his verbis innuit : Slavi in Iſtriam & Dalmatiam orig. & geſt. venere maximo numero ex regionibus transdanubianis ſitis , nec tamen ea loca Venet. deſeruere penitus , fed manſere eorum reliquiæ Bohemi. Et Epitome Chro- Schreyer & nicarum anno 1493. magno folio cum figuris Norimbergæ impreſſa, Cammermeiſt. in Epit Chron. Dalmatiæ Sclavos a Bohemis dicit habere originem, quam ſententiam p. 171. Sigan. tuetur quoque Sigonius ſcriptor Italus , Bonfinius & Bollandus, qui de regno Ital. I. Carinthiam, Illyricum Sclavoniamque Ungaricam Bohemorum coloniam 2. Bonfin. Dec. appellant. De hac Slavorum in Italiam irruptione ita ſcribit S. Gre- 1. l. 8. � 10. gorius Magnus: Et quidem de Slavorum gente , quæ vobis valde imminet, Bolland. in Actis Stor. ad. & affligor vehementer, & conturbor. Affligor in his , quæ jam in vobis pa- 6. Febr. tior, conturbor, quia per Ifiriæ aditum jam Italiam intrare ceperunt. Et *Greg. M. in Baronius narrat eundem ſummum Pontificem ad omnes Apuliæ , & epiſt. ad Max. Sicilix, partiumque illarum Epiſcopos epiſtolam dediſſe, qua publi- Salonit. Epiſt. Baron. in cas preces, & Lytanias bis omni hebdomada feria IV. & VI. ad pla- annal. Eccleſ. candam iram Dei & avertendum Slavorum ab Italia periculum cum ad Ann. 601. devotione decantandas præcepit. Sed satis erat Slavis primas patrias- que olim a majoribus ſuis poſt Trojæ excidium acquiſitas terras iterum recuperaſſe , quanquam turbatis tum plurimum Quiritum rebus res eis non maximi negotii fuiſſet omnem Italiam ſub jugum mittere. Guare etiam poſtea nullo tempore, niſi ab hoſtibus laceſſiti, profundius in Italiam pedem intulerunt. Iſtud in Illyrico, at vero in Bohemia fœ- dere facto cum Slavis Srbis , Obotritis , Vltabis , Luiticiis aliiſque fini- timis ſe ſe adverſus ſuccreſcentem Francorum potentiam præmunie- bant, ſæpeque læfi vim vi retundebant, atque ut ex Chronico Coldi- cenſi & Turingico legere est, non raro victricia ſua arma in hostium X 3 Chron.Cold. ☞ Thuring. apud Menk. T. III. Dreſfer. in March, Bran- deb. Millen. 6. agros
Strana 166
166 PRODROMUS ANNALIUM Gold. de reg. agros inferebant, Hine-Goldaſtus: Ut Slavi in Boemiam & confinia Boh.l.2. c. 1. ejus ſunt ingreſſi, nunquam ceſſaverunt infeſta continuo negotia Teutonibus faceſ- ſere , quibus non admodum grati erant hoſpites. Et quanquam Slavorum plurimas a ſæculo ſexto in annalibus Francorum, Turingorum, Saxo- num , Brandeburgiæ, Pruſſiæ Daniæque legere ſit memorias , quia tamen annales iſti, plerumque generico Slavorum nomine utuntur, ne- que Slavos Boemiæ in ſuis relatis hiſtoricis peculiariter indigitant, du- bium controverſumque hodie eſt, quænam propria Czechorum geſta bellaque ſint. Nos hic ea ſecernemus , quæ authores gra- vibus inducti momentis genti noſtræ adſcribunt, nam res non est ob- ſcura in hiſtoriis , primis præſertim ſxculis rem communem fuiſſe Sla- vis omnibus contra Germanorum quotidie auctas vires ; horum autem præcipuam partem ſemper fuiſſe Slavos Bohemiæ , imo plerumque authores ductoresque ad omne facinus, plurimis indiciis proditum eſt. Anno 521. neſcio, e quibus fontibus refert Parminius Gaſſarus Cracum Venedorum Ducem, qui verofimillime noster est, Poloniam invaſiſſe. Circa annum 530. jam Slavorum Ducem, aut Regulum Tatonem Lazius in Moravia statuit, existimatque ab eis Longobardos in Mo- raviam traductos, quod ex Paulo Diacono conjecturatur , qui libro 1. c. 7. ait : Longobardos ex Rugiland in patentes campos, qui Feld ger- Jord. orig. manice vocantur , deſcendiſſe. Quem locum Jordanus veroſimilius Slav. N. 777. Austriæ transdanubianæ tractum hodiedum Marchfeld dictum autumat, Bünau P. Bünau vero Hungariam ſuperiorem. 1. l. 2. Circa eadem tempora memorat Birken a Theodone II. Duce Bo- Birken in joariæ Rudolphum constitutum ante Boemorum filvam, Nordgaviam Spiegel der Ehren des & Vogtlandiam hodiernam Marchionem, contra inquietos Boemos & Haus Oeſter= Venedos. reichs.p. 154. Annum circiter 595. Thaſſilo Bojoariæ Dux Slavos graves & Paul. Diac. perpetuo infeſtos aggreſſus eſt forti manu, quos inter Zechos fuiſse l. 4. c. 7. Velſer. rer. Velſerus memorat, de quibus, ut Sigebertus loquitur, triumphum Boic. l. 3. obtinuit. Sed non multo poſt reſtauratis viribus Slavorum unitum Sigeh.Gembl. agmen Thaſſilonem caſtris exuit, proſtravitque. ad h. a. Anno Chriſti 600. Bojoarii juſſu Childeberti in Slavorum ſociatas Bangert. in phalanges expeditionem ſuſceperunt, Slavis cum ingenti multitudine Chron. Helm. in auxilium feſtinavit Cacanus Ungrorum Rex , cujus interventu Bo- l. 1. c. 2. Paul. Diac. joarii repulſi ſunt. de geſt. Long- l. 4. c. H. In Annal. Augufthurg. ad h. a. Laz. l. 12. de migr. Gent. An-
166 PRODROMUS ANNALIUM Gold. de reg. agros inferebant, Hine-Goldaſtus: Ut Slavi in Boemiam & confinia Boh.l.2. c. 1. ejus ſunt ingreſſi, nunquam ceſſaverunt infeſta continuo negotia Teutonibus faceſ- ſere , quibus non admodum grati erant hoſpites. Et quanquam Slavorum plurimas a ſæculo ſexto in annalibus Francorum, Turingorum, Saxo- num , Brandeburgiæ, Pruſſiæ Daniæque legere ſit memorias , quia tamen annales iſti, plerumque generico Slavorum nomine utuntur, ne- que Slavos Boemiæ in ſuis relatis hiſtoricis peculiariter indigitant, du- bium controverſumque hodie eſt, quænam propria Czechorum geſta bellaque ſint. Nos hic ea ſecernemus , quæ authores gra- vibus inducti momentis genti noſtræ adſcribunt, nam res non est ob- ſcura in hiſtoriis , primis præſertim ſxculis rem communem fuiſſe Sla- vis omnibus contra Germanorum quotidie auctas vires ; horum autem præcipuam partem ſemper fuiſſe Slavos Bohemiæ , imo plerumque authores ductoresque ad omne facinus, plurimis indiciis proditum eſt. Anno 521. neſcio, e quibus fontibus refert Parminius Gaſſarus Cracum Venedorum Ducem, qui verofimillime noster est, Poloniam invaſiſſe. Circa annum 530. jam Slavorum Ducem, aut Regulum Tatonem Lazius in Moravia statuit, existimatque ab eis Longobardos in Mo- raviam traductos, quod ex Paulo Diacono conjecturatur , qui libro 1. c. 7. ait : Longobardos ex Rugiland in patentes campos, qui Feld ger- Jord. orig. manice vocantur , deſcendiſſe. Quem locum Jordanus veroſimilius Slav. N. 777. Austriæ transdanubianæ tractum hodiedum Marchfeld dictum autumat, Bünau P. Bünau vero Hungariam ſuperiorem. 1. l. 2. Circa eadem tempora memorat Birken a Theodone II. Duce Bo- Birken in joariæ Rudolphum constitutum ante Boemorum filvam, Nordgaviam Spiegel der Ehren des & Vogtlandiam hodiernam Marchionem, contra inquietos Boemos & Haus Oeſter= Venedos. reichs.p. 154. Annum circiter 595. Thaſſilo Bojoariæ Dux Slavos graves & Paul. Diac. perpetuo infeſtos aggreſſus eſt forti manu, quos inter Zechos fuiſse l. 4. c. 7. Velſer. rer. Velſerus memorat, de quibus, ut Sigebertus loquitur, triumphum Boic. l. 3. obtinuit. Sed non multo poſt reſtauratis viribus Slavorum unitum Sigeh.Gembl. agmen Thaſſilonem caſtris exuit, proſtravitque. ad h. a. Anno Chriſti 600. Bojoarii juſſu Childeberti in Slavorum ſociatas Bangert. in phalanges expeditionem ſuſceperunt, Slavis cum ingenti multitudine Chron. Helm. in auxilium feſtinavit Cacanus Ungrorum Rex , cujus interventu Bo- l. 1. c. 2. Paul. Diac. joarii repulſi ſunt. de geſt. Long- l. 4. c. H. In Annal. Augufthurg. ad h. a. Laz. l. 12. de migr. Gent. An-
Strana 167
HAYECIANORUM. 167 Anno 610. memorat Sarnicius Garibaldum filium Thaſſilonis ad Sarnic. An- Moguntiam a Boemis Slavis Polonisque victum, nec non regnum ual. Pol. l. 4. ejus vaſtatum, quam in rem Diaconi, neſcio cujus, teſtimonium ad-c.23. Ab hoc tempore plurima Dagoberti cum Slavis narrantur bella a diverſis hiſtoriographis, quæ ab iiſdem in diverſos rejecta ſunt annos. Nos merito ſuſpicamur eadem eſſe, ſed errore poſteriorum hiſtorico- rum aliis , atque aliis temporibus commemorata. Ne tamen & eorun- dem memorias celemus lectorem, eadem, ut ab aliis in Chronologiam redacta reperimus, communicabimus. Anno itaque 610. Slavi Marahenſes, quorum ſocii erant Boe- manni, vincuntur a Dagoberto. Dux eorum erat Samo, quem Ano- nymus de converſione Guarantanorum Francum , Quarantanorumque Regem fuiſſe ait. Continuator vero Gregorii Turonenſis ait ſub hoc Samone tam in Illyrico quam Germania omnes Slavos ſtetiſſe. Circa annum 633. memorat Pirminius Gaſſarus Dagobertum Ma- gnum Berchtoldo Saxonum Duce perempto Sclavos Sorabos Venedos- que, qui Boemiæ ſaltus incolebant, bello quam animoſiſſime viciſſe. Anno 634. & 635. cum Dagobertus Slavorum libertatem jura- que infringere attentaret , illi facto fœdere Francos invaſerunt , uni- verſamque Turingiam cum adſitis regionibus depopulati ſunt. Dago- bertus, ut Slavorum auſus reprimeret, filium ſuum triennem Sigeber- tum nomine Regem Auſtraſiæ præfecit, quo populum Germanum ad coercendam Slavorum audaciam animaret. Hoc conſilio tantum pro- fecit, ut dum Sigebertus viveret, Slavi his partibus in officio retine- Bolland. in rentur. vita S. Domit. Circa annum 637. refert iterum Bollandus Francos a Slavis Ve- ad s. Febr. nedis eorumque ſociis repulſos. Bene hic animadvertendum vete- Sig. Gembl. res Chronologos ſæpe Venedorum & Vinidorum, quemadmodum & ad annum 977. Regin. ad altero Slavorum nomine Boemos intellexiſſe. Sic enim Sigebertus annum 892. Gemblacenſis de S. Adalberto ait: S. Adalbertus apud Vinidos claret. Et Ditmar. l. 6. Regino de Arnone Epiſcopo Würzburgenſi loquens, inquit, eum con- Gerhard. in tra Slavos profectum , cum Ditmarus nominatim contra Boemos dicat, vita S. Uldalr. apud Mabill. ſic denique Gerhardus expeditionem Ottonis contra Boemos, ſuppreſ- ſ�c. V. p. 458. ſo Boemorum nomine contra Slavos ſuſceptam ait ; & liber miraculorum ibid. p. 467. Sancti Udalrici Boleslaum Pium Ducem Sclavorum vocat. Philipp. a Anno 638. narrat Voburgius fuſiſſimo ſtylo expeditionem Dago- Vohurg. vol. berti contra Samonem Slavorum Regem, seu Ducem, ab eodemque VIII. ad an. Sa- 638. Regin.Ad h.a. Anonym. apud Freher in vetuſt. ſcript. rer Bohem. Cont. Greg. 1. 11. c. 48. In annal. Auguſtburg. ad h. a. Aimon. in hiſt. Francor, Fredegar. in Chron. c. 17. fert.
HAYECIANORUM. 167 Anno 610. memorat Sarnicius Garibaldum filium Thaſſilonis ad Sarnic. An- Moguntiam a Boemis Slavis Polonisque victum, nec non regnum ual. Pol. l. 4. ejus vaſtatum, quam in rem Diaconi, neſcio cujus, teſtimonium ad-c.23. Ab hoc tempore plurima Dagoberti cum Slavis narrantur bella a diverſis hiſtoriographis, quæ ab iiſdem in diverſos rejecta ſunt annos. Nos merito ſuſpicamur eadem eſſe, ſed errore poſteriorum hiſtorico- rum aliis , atque aliis temporibus commemorata. Ne tamen & eorun- dem memorias celemus lectorem, eadem, ut ab aliis in Chronologiam redacta reperimus, communicabimus. Anno itaque 610. Slavi Marahenſes, quorum ſocii erant Boe- manni, vincuntur a Dagoberto. Dux eorum erat Samo, quem Ano- nymus de converſione Guarantanorum Francum , Quarantanorumque Regem fuiſſe ait. Continuator vero Gregorii Turonenſis ait ſub hoc Samone tam in Illyrico quam Germania omnes Slavos ſtetiſſe. Circa annum 633. memorat Pirminius Gaſſarus Dagobertum Ma- gnum Berchtoldo Saxonum Duce perempto Sclavos Sorabos Venedos- que, qui Boemiæ ſaltus incolebant, bello quam animoſiſſime viciſſe. Anno 634. & 635. cum Dagobertus Slavorum libertatem jura- que infringere attentaret , illi facto fœdere Francos invaſerunt , uni- verſamque Turingiam cum adſitis regionibus depopulati ſunt. Dago- bertus, ut Slavorum auſus reprimeret, filium ſuum triennem Sigeber- tum nomine Regem Auſtraſiæ præfecit, quo populum Germanum ad coercendam Slavorum audaciam animaret. Hoc conſilio tantum pro- fecit, ut dum Sigebertus viveret, Slavi his partibus in officio retine- Bolland. in rentur. vita S. Domit. Circa annum 637. refert iterum Bollandus Francos a Slavis Ve- ad s. Febr. nedis eorumque ſociis repulſos. Bene hic animadvertendum vete- Sig. Gembl. res Chronologos ſæpe Venedorum & Vinidorum, quemadmodum & ad annum 977. Regin. ad altero Slavorum nomine Boemos intellexiſſe. Sic enim Sigebertus annum 892. Gemblacenſis de S. Adalberto ait: S. Adalbertus apud Vinidos claret. Et Ditmar. l. 6. Regino de Arnone Epiſcopo Würzburgenſi loquens, inquit, eum con- Gerhard. in tra Slavos profectum , cum Ditmarus nominatim contra Boemos dicat, vita S. Uldalr. apud Mabill. ſic denique Gerhardus expeditionem Ottonis contra Boemos, ſuppreſ- ſ�c. V. p. 458. ſo Boemorum nomine contra Slavos ſuſceptam ait ; & liber miraculorum ibid. p. 467. Sancti Udalrici Boleslaum Pium Ducem Sclavorum vocat. Philipp. a Anno 638. narrat Voburgius fuſiſſimo ſtylo expeditionem Dago- Vohurg. vol. berti contra Samonem Slavorum Regem, seu Ducem, ab eodemque VIII. ad an. Sa- 638. Regin.Ad h.a. Anonym. apud Freher in vetuſt. ſcript. rer Bohem. Cont. Greg. 1. 11. c. 48. In annal. Auguſtburg. ad h. a. Aimon. in hiſt. Francor, Fredegar. in Chron. c. 17. fert.
Strana 168
168 probatos ſcriptores , quorum hic nomina honoris cauſa re- cenſeo. (zz) Ptolemæus. Strabo. Paulus Oroſius. Cornelius Tacitus. Otto Epiſcopus Friſingenſis. PRODROMUS ANNALIUM Joannes Nauclerus. Euſebius Cæſarienſis. Proſper Aquitannus. Paulus Conſtantinus. Raphael Volaterranus. Æneas Trithem. in compend. de orig. & regib. Francorum. Sig. Gembl. Ad ann. 642. Peſſina in Marte Mo- rav. l. 1. Samonem ad castrum Vogastenſe circumdatum, & ipsius castra oppu- gnata. Sed tandem prorupiſſe Samonem ſummo impetu ingentique clade Dagobertum fuſum fuiſſe. Imo præter rerum omnium prope jacturam etiam Francos dementiæ ac ſocordiæ infamiam retuliſſe. Anno 640. Dagobertus Saxonum auxilio Slavos, qui nunc dicuntur Bo- hemi, bello aggreſſus vicit, ſuperavit , & Francis ſubjectos tributariosque fecit. Gemblacenſis memorat eiſdem 500. vaccarum tributum fuiſſe impoſi- tum , quas annue Saxonibus dependere coacti ſunt. Quanquam ple- rique alii ſcriptores tributum iſtud Saxonibus a Francis impoſitum fuiſ- ſe memorent. Hæc ſunt, quæ de Slavis Bohemiæ ante præfixam ab Hayecio Chronologiam ex aliorum cumprimis Germanorum hiſtoricorum nar- ratione comperta habemus, quibus pro coronide Peſſinæ in rebus pa- triæ Moraviæque clariſſimi ſcriptoris judicium adjicere libet. Notan- dum jam tum Czechos incoluiſſe Bohemiam , contra quam putet Hayecius, Ku- thenus & quidam alii , & tanto quidem numero, ut invicinas regiones ultra fontes Albis, ubi modo Sileſia, Luſatia, Marchia & Miſnia continentur, co- lonias mittere potuerint mox ab anno quingenteſimo. (zz) Non injucundam, inutilemque rem me amico lectori factu- rum credidi, ſi quoque in hiſtoricos, qui res Bohemicas peculiari ar- gumento libroque tractant, ab Hayecio citatos commentarer, & animadverſiones quasdam adjicerem ; cum enim authores iſti non paſ- ſim proſtent in quibusve Bibliothecis, & libri præſertim manuſcripti, hactenusque inediti non cuique cogniti ſint , de iis hic peculiariter tractare operæ pretium duxi, relaturus prius vitæ cujuſque compen- dium cum ſæculo ſcriptoris , tum materiam librorum ſeu Manuſcripto- rum, ſeu jam prælo ſubjectorum. Reliquos vero exteros ſcriptores, e quibus Hayecius non tam historiam Bohemiæ, quam ſeriem, non- nul-
168 probatos ſcriptores , quorum hic nomina honoris cauſa re- cenſeo. (zz) Ptolemæus. Strabo. Paulus Oroſius. Cornelius Tacitus. Otto Epiſcopus Friſingenſis. PRODROMUS ANNALIUM Joannes Nauclerus. Euſebius Cæſarienſis. Proſper Aquitannus. Paulus Conſtantinus. Raphael Volaterranus. Æneas Trithem. in compend. de orig. & regib. Francorum. Sig. Gembl. Ad ann. 642. Peſſina in Marte Mo- rav. l. 1. Samonem ad castrum Vogastenſe circumdatum, & ipsius castra oppu- gnata. Sed tandem prorupiſſe Samonem ſummo impetu ingentique clade Dagobertum fuſum fuiſſe. Imo præter rerum omnium prope jacturam etiam Francos dementiæ ac ſocordiæ infamiam retuliſſe. Anno 640. Dagobertus Saxonum auxilio Slavos, qui nunc dicuntur Bo- hemi, bello aggreſſus vicit, ſuperavit , & Francis ſubjectos tributariosque fecit. Gemblacenſis memorat eiſdem 500. vaccarum tributum fuiſſe impoſi- tum , quas annue Saxonibus dependere coacti ſunt. Quanquam ple- rique alii ſcriptores tributum iſtud Saxonibus a Francis impoſitum fuiſ- ſe memorent. Hæc ſunt, quæ de Slavis Bohemiæ ante præfixam ab Hayecio Chronologiam ex aliorum cumprimis Germanorum hiſtoricorum nar- ratione comperta habemus, quibus pro coronide Peſſinæ in rebus pa- triæ Moraviæque clariſſimi ſcriptoris judicium adjicere libet. Notan- dum jam tum Czechos incoluiſſe Bohemiam , contra quam putet Hayecius, Ku- thenus & quidam alii , & tanto quidem numero, ut invicinas regiones ultra fontes Albis, ubi modo Sileſia, Luſatia, Marchia & Miſnia continentur, co- lonias mittere potuerint mox ab anno quingenteſimo. (zz) Non injucundam, inutilemque rem me amico lectori factu- rum credidi, ſi quoque in hiſtoricos, qui res Bohemicas peculiari ar- gumento libroque tractant, ab Hayecio citatos commentarer, & animadverſiones quasdam adjicerem ; cum enim authores iſti non paſ- ſim proſtent in quibusve Bibliothecis, & libri præſertim manuſcripti, hactenusque inediti non cuique cogniti ſint , de iis hic peculiariter tractare operæ pretium duxi, relaturus prius vitæ cujuſque compen- dium cum ſæculo ſcriptoris , tum materiam librorum ſeu Manuſcripto- rum, ſeu jam prælo ſubjectorum. Reliquos vero exteros ſcriptores, e quibus Hayecius non tam historiam Bohemiæ, quam ſeriem, non- nul-
Strana 169
Æneas Silvius. (aaa) Joannes Carion. HAYECIANORUM. Achilles. Garſerus. Il Theobaldus Fegher. 169 Her- nullaque geſta Romanorum Pontificum Cæſarumque ac cumprimis Geographiam Chronologiamque deprompſit, hic perſequi, ſuper- vacaneum cenſeo, cum authorum iſtorum memoriæ partusque paſſim in hiſtoricis Eruditorumque Lexicis occurrant. ( aau) Silvius Bartholomæus Piccolomini natus eſt anno 1405. XV. Kalendas Novembris civitate Senenſis tum reipublicæ. A prima pueritia ſe ſe in literarum ſinum tradidit tanta contentione, ut ſuprema ado- leſcentia propter maximum ingenium acquiſitasque artes honorificen- tiſſimis muniis aptus videretur. Anno 1431. intererat Concilio Basi- leenſi cum Cardinali de Ferma, qui eo a ſecretis uſus eſt, quo munere ſe etiam poſtea aliis Cardinalibus præſertim Albergato utilem fecit; poſterior non multo poſt eum cum poteſtate in Scotiam ablegavit. Re- bus in Scotia compoſitis reducem Concilium Baſileenſe Referendarium, Abbreviatorem, Notarium & Generalem Agentem, ſeu Procuratorem Concilii , denique Præpoſitum ſancti Laurentii Mediolani nominavit, quo in munere opuſcula quædam edidit, quibus cum Conciliorum au- thoritati nimium tribueret , Eugenii IV. vero Pontificis ſummi detra- heret, poſtea ipſe retractavit, correxitque. Anno 1439. factus est Felicis V. mox Friderici II. Cæſaris , denique Eugenii IV. Papæ ſecre- tarius. Fridericus Cæſar eum ob egregiam Poetices eruditionem lau- rea Poetica coronavit, & diplomate dato, quodMenkenius* typis vulgavit, ſibi aulæque ſux Laureatum Poetam nominavit , cujus etiam induſtria ad diverſas legationes imperiique negotia uſus eſt. Papa Nicolaus V. eum epiſcopatu Tergeſtenſi nobilitavit, poſteaque Nuncium Apo- stolicum & Legatum creavit per Austriam, Bohemiam, Moraviam & Sileſiam , qua dignitate interfuit Comitiis Imperialibus Argentora- tenſi & Francofurtenſi. Non multo poſt cum patrio Senenſi, epiſco- patum Tergeſtenſem commutavit. Anno 1450. intererat Beneſchovii, nobili tum adhuc civitate Bohemiæ , Comitiis Regni , ad quæ a Cæ- ſare Friderico & ſummo Pontifice cum poteſtate miſſus eſt , in his ſibi eloquentia ſua magnum inter Bohemos nomen peperit, ibidemque Proceribus Bohemicis Novodomenſibus, Roſenbergicis, Sternbergiis, Schlikiis aliisque, ac cumprimis Joanni Tauſchecio Cancellario Pra- genſi viro hiſtoriæ patriæ ſtudioſiſſimo innotuit, quorum opera monu- Y Onuphrius Panuinus de Rom. Pontif. BullaPii II. ad Academiam Colonienſ. 1463 Vl. Kal. Maji. data. Menk. in ſcript. rer. Germ. præci- pue Sax. T. III. men-
Æneas Silvius. (aaa) Joannes Carion. HAYECIANORUM. Achilles. Garſerus. Il Theobaldus Fegher. 169 Her- nullaque geſta Romanorum Pontificum Cæſarumque ac cumprimis Geographiam Chronologiamque deprompſit, hic perſequi, ſuper- vacaneum cenſeo, cum authorum iſtorum memoriæ partusque paſſim in hiſtoricis Eruditorumque Lexicis occurrant. ( aau) Silvius Bartholomæus Piccolomini natus eſt anno 1405. XV. Kalendas Novembris civitate Senenſis tum reipublicæ. A prima pueritia ſe ſe in literarum ſinum tradidit tanta contentione, ut ſuprema ado- leſcentia propter maximum ingenium acquiſitasque artes honorificen- tiſſimis muniis aptus videretur. Anno 1431. intererat Concilio Basi- leenſi cum Cardinali de Ferma, qui eo a ſecretis uſus eſt, quo munere ſe etiam poſtea aliis Cardinalibus præſertim Albergato utilem fecit; poſterior non multo poſt eum cum poteſtate in Scotiam ablegavit. Re- bus in Scotia compoſitis reducem Concilium Baſileenſe Referendarium, Abbreviatorem, Notarium & Generalem Agentem, ſeu Procuratorem Concilii , denique Præpoſitum ſancti Laurentii Mediolani nominavit, quo in munere opuſcula quædam edidit, quibus cum Conciliorum au- thoritati nimium tribueret , Eugenii IV. vero Pontificis ſummi detra- heret, poſtea ipſe retractavit, correxitque. Anno 1439. factus est Felicis V. mox Friderici II. Cæſaris , denique Eugenii IV. Papæ ſecre- tarius. Fridericus Cæſar eum ob egregiam Poetices eruditionem lau- rea Poetica coronavit, & diplomate dato, quodMenkenius* typis vulgavit, ſibi aulæque ſux Laureatum Poetam nominavit , cujus etiam induſtria ad diverſas legationes imperiique negotia uſus eſt. Papa Nicolaus V. eum epiſcopatu Tergeſtenſi nobilitavit, poſteaque Nuncium Apo- stolicum & Legatum creavit per Austriam, Bohemiam, Moraviam & Sileſiam , qua dignitate interfuit Comitiis Imperialibus Argentora- tenſi & Francofurtenſi. Non multo poſt cum patrio Senenſi, epiſco- patum Tergeſtenſem commutavit. Anno 1450. intererat Beneſchovii, nobili tum adhuc civitate Bohemiæ , Comitiis Regni , ad quæ a Cæ- ſare Friderico & ſummo Pontifice cum poteſtate miſſus eſt , in his ſibi eloquentia ſua magnum inter Bohemos nomen peperit, ibidemque Proceribus Bohemicis Novodomenſibus, Roſenbergicis, Sternbergiis, Schlikiis aliisque, ac cumprimis Joanni Tauſchecio Cancellario Pra- genſi viro hiſtoriæ patriæ ſtudioſiſſimo innotuit, quorum opera monu- Y Onuphrius Panuinus de Rom. Pontif. BullaPii II. ad Academiam Colonienſ. 1463 Vl. Kal. Maji. data. Menk. in ſcript. rer. Germ. præci- pue Sax. T. III. men-
Strana 170
170 PRODROMUS ANNALIUM Mathias Palmerius Piſanus. Hermannus Contractus. IFranciſcus Irenicus. Mathias Florentinus. Vi- En. Silvius biſt. Bob. c.71. menta plura Bohemica impetravit, ex quibus dein hiſtoriam ſuam con- cinnavit. Anno 1456. Calixtus III. Diaconum Cardinalem ſancti Eu- ſebii, ac dein Presbyterum Cardinalem Tituli ſanctæ Sabinæ creavit, poſt cujus obitum anno 1458. in Pontificiam ſedem evectus ſe Pium II. vocitari fecit. Sub idem fere tempus Georgius Podiebradius in Regem Bohemiæ Ordinum ſuffragiis electus est, quem cum Ordines Sileſiæ ob hæreſis ſuſpicionem Principem Ducemque nollent agno- ſcere , Georgius contra minis armisque eos urgeret , implorarunt Pii II. Pontificis patrocinium, qui Regem Georgium Mantuam ad Con- cilium anno 1459. provocavit, litem inter ipſum OrdinesqueSileſiæ com- poſiturus , cujus monitioni citationique cum Podiebradius Rex ob- temperare detrectaret, tanquam inobediens sedi Romanæ anathemate ictus eſt, præſertim poſtquam Legatum Pontificium carceri mancipaſ- ſet. Mortuus eſt Pius II. anno 1464. Scripſit multa opera , quæ Ba- ſileæ anno 1571. prodiere. Inter hæc præcipuum ad rem noſtram Hiſtoria Bohemiæ , quam in balneis Viterbienſibus concinnavit, Alfon- ſoque Regi Aragonum , ſe crebro de rebus Bohemiæ loquentem cum voluptate audienti, dedicavit. Quanquam Alfonſus Rex præmortuus ſit , antequam Æneas Silvius hiſtoriam ſuam ad umbilicum perduxiſſet. Orditur hiſtoriam ſuam ab incunabulis Czechiæ, quam 72. capitibus diſpeſcuit , finitque in electione Regis Georgii. Cujus quidem hiſto- ria in recenſendis Huſfiticis ſubſequiſque turbis præ ceteris plurimum authoritatis habet , quod toti illi tempori coævus fuerit, imo pleraque Religionis negotia ipſe Legati & Nuncii Apoſtolici Cæſareique mu- nere functus tractaverit. Hiſtoria hæc typis Baſileenſibus excuſa eſt anno 1571. inter alia ejuſdem opera, & quidem primum, ut conſtat, in Germania, poſteriori tempore variis locis, ut Venetiis Amstelo- damique publici juris facta eſt. Eandem Singillatim inter ſcriptores rerum Bohemicarum edidit Marquardus Freherus in folio anno 1602. Hanoviæ, quæ denuo ibidem recuſa eſt anno 1607. Denique in lin- guam Bohemicam translata, Pragæ in quarto impreſſa eſt cum præfa- tione Veleslavini, qui ait: eandem jam ante annos quoque ſeptuaginta quinque (qui erat annus Chriſti 1515.) Pragæ prelo datam eſſe ſer- mone Bohemico, quis autem in idioma iſtud tranſtulerit, non prodit. Veleslav. Pr�fat.in. En. Silvium. in
170 PRODROMUS ANNALIUM Mathias Palmerius Piſanus. Hermannus Contractus. IFranciſcus Irenicus. Mathias Florentinus. Vi- En. Silvius biſt. Bob. c.71. menta plura Bohemica impetravit, ex quibus dein hiſtoriam ſuam con- cinnavit. Anno 1456. Calixtus III. Diaconum Cardinalem ſancti Eu- ſebii, ac dein Presbyterum Cardinalem Tituli ſanctæ Sabinæ creavit, poſt cujus obitum anno 1458. in Pontificiam ſedem evectus ſe Pium II. vocitari fecit. Sub idem fere tempus Georgius Podiebradius in Regem Bohemiæ Ordinum ſuffragiis electus est, quem cum Ordines Sileſiæ ob hæreſis ſuſpicionem Principem Ducemque nollent agno- ſcere , Georgius contra minis armisque eos urgeret , implorarunt Pii II. Pontificis patrocinium, qui Regem Georgium Mantuam ad Con- cilium anno 1459. provocavit, litem inter ipſum OrdinesqueSileſiæ com- poſiturus , cujus monitioni citationique cum Podiebradius Rex ob- temperare detrectaret, tanquam inobediens sedi Romanæ anathemate ictus eſt, præſertim poſtquam Legatum Pontificium carceri mancipaſ- ſet. Mortuus eſt Pius II. anno 1464. Scripſit multa opera , quæ Ba- ſileæ anno 1571. prodiere. Inter hæc præcipuum ad rem noſtram Hiſtoria Bohemiæ , quam in balneis Viterbienſibus concinnavit, Alfon- ſoque Regi Aragonum , ſe crebro de rebus Bohemiæ loquentem cum voluptate audienti, dedicavit. Quanquam Alfonſus Rex præmortuus ſit , antequam Æneas Silvius hiſtoriam ſuam ad umbilicum perduxiſſet. Orditur hiſtoriam ſuam ab incunabulis Czechiæ, quam 72. capitibus diſpeſcuit , finitque in electione Regis Georgii. Cujus quidem hiſto- ria in recenſendis Huſfiticis ſubſequiſque turbis præ ceteris plurimum authoritatis habet , quod toti illi tempori coævus fuerit, imo pleraque Religionis negotia ipſe Legati & Nuncii Apoſtolici Cæſareique mu- nere functus tractaverit. Hiſtoria hæc typis Baſileenſibus excuſa eſt anno 1571. inter alia ejuſdem opera, & quidem primum, ut conſtat, in Germania, poſteriori tempore variis locis, ut Venetiis Amstelo- damique publici juris facta eſt. Eandem Singillatim inter ſcriptores rerum Bohemicarum edidit Marquardus Freherus in folio anno 1602. Hanoviæ, quæ denuo ibidem recuſa eſt anno 1607. Denique in lin- guam Bohemicam translata, Pragæ in quarto impreſſa eſt cum præfa- tione Veleslavini, qui ait: eandem jam ante annos quoque ſeptuaginta quinque (qui erat annus Chriſti 1515.) Pragæ prelo datam eſſe ſer- mone Bohemico, quis autem in idioma iſtud tranſtulerit, non prodit. Veleslav. Pr�fat.in. En. Silvium. in
Strana 171
Vitekindus Monachus. Luitprandus. HAYECIANORUM. Mathias de Miechova. (bbb) 173 Phi- In Coſmographia ſua ſeu rectius Europæ ſtatu ſub Friderico III. quam Marquardus Freherus inter ſcriptores rerum Germanicarum anno 1624. vulgavit, multas præterea præclaras Bohemiæ memorias adfert. Ceterum exſtant hinc inde illius plures epiſtolæ manuſcriptæ de rebus Bohemiæ ſuo tempore geſtis, item aliud Manuſcriptum imperfectum hactenusque ineditum de Ducatu Auſtriæ in Bibliotheca Cæſarea Vin- dobonenſi, ut aſſeverat Lambecius. Sed id ipſum jam est, quod Kul- piſius an. 1685. in volumine rerum Germanicarum cum titulo hiſtoria rerum Friderici III. Typis Argentoratenſibus in medium protulit. Præ ceteris ejus operibus comemorari etiam meretur ejus liber de inſtitutione artis Grammaticæ , quam in gratiam & commodum Ladislai Regis noſtri tum adhuc adoleſcentis ſcripſit. Libeat jam in gratiſſimi animi ſignifi- cationem huic de hiſtoria Boemiæ meritiſſimo Pontifici hic Epitaphium adnectere, quod Franciſcus Cardinalis Senenſis Nepos ei poſuit : Æneas Silvius natione Tuſcus , patria Senenſis, gente Piccolominea, ſedit annos VI. Brevis Pontificatus, ingens fuit gloria. Conventum Chriſtianorum Mantuæ pro fide habuit. Impugnatoribus Romanæ ſedis intra, atque extra Italiam reſtitit. Catharinam Senenſem inter ſan- ctas Chriſti retulit. Pragmaticam in Gallia abrogavit. Ferdinan- dum Aragoniæ in regnum Siciliæ cis fretum reſtituit. Rem Eccleſiæ auxit. Fodinas inventi tum primum aluminis apud Tolſam inſtituit: Cultor juſtitiæ & religionis, admirabilis eloquio. Vadens in bel- lum , quod Turcis indixerat , Anconæ deceſſit, ubi & claſſem para- tam & Ducem Venetorum cum ſuo Senatu commilitones Chriſti ha- buit. Relatus in urbem eſt Patrum decreto & hic conditus, ubi caput Andreæ Apoſtoli ad ſe ex Peloponneſo advectum collocari juſſit. Vixit annis LVIII. Menſibus IX. dies XXVII. Ita Ludovicus Jaco- bus a S. Carolo, ubi etiam catalogum diffuſum operum Pii II. appo- ſuit , cui poſtea eruditiſſimus Muratorius T. II. Anecdotorum, ea, quæ omiſſa erant, addidit. Bernardus Pezius in Theſauro Anecdotorum ſuorum ejuſdem Pentalogum adhuc orbi literato incognitum ex Codi- ce ſanct-Emmeranenſi manuſcripto in lucem protulit T. IV. p. 3. (bbb ) Magister Mathias ab oppido, quo primam lucem aſpexit, Y 2 Bibliothecæ ontificiæ l. 7. 195. Mie-
Vitekindus Monachus. Luitprandus. HAYECIANORUM. Mathias de Miechova. (bbb) 173 Phi- In Coſmographia ſua ſeu rectius Europæ ſtatu ſub Friderico III. quam Marquardus Freherus inter ſcriptores rerum Germanicarum anno 1624. vulgavit, multas præterea præclaras Bohemiæ memorias adfert. Ceterum exſtant hinc inde illius plures epiſtolæ manuſcriptæ de rebus Bohemiæ ſuo tempore geſtis, item aliud Manuſcriptum imperfectum hactenusque ineditum de Ducatu Auſtriæ in Bibliotheca Cæſarea Vin- dobonenſi, ut aſſeverat Lambecius. Sed id ipſum jam est, quod Kul- piſius an. 1685. in volumine rerum Germanicarum cum titulo hiſtoria rerum Friderici III. Typis Argentoratenſibus in medium protulit. Præ ceteris ejus operibus comemorari etiam meretur ejus liber de inſtitutione artis Grammaticæ , quam in gratiam & commodum Ladislai Regis noſtri tum adhuc adoleſcentis ſcripſit. Libeat jam in gratiſſimi animi ſignifi- cationem huic de hiſtoria Boemiæ meritiſſimo Pontifici hic Epitaphium adnectere, quod Franciſcus Cardinalis Senenſis Nepos ei poſuit : Æneas Silvius natione Tuſcus , patria Senenſis, gente Piccolominea, ſedit annos VI. Brevis Pontificatus, ingens fuit gloria. Conventum Chriſtianorum Mantuæ pro fide habuit. Impugnatoribus Romanæ ſedis intra, atque extra Italiam reſtitit. Catharinam Senenſem inter ſan- ctas Chriſti retulit. Pragmaticam in Gallia abrogavit. Ferdinan- dum Aragoniæ in regnum Siciliæ cis fretum reſtituit. Rem Eccleſiæ auxit. Fodinas inventi tum primum aluminis apud Tolſam inſtituit: Cultor juſtitiæ & religionis, admirabilis eloquio. Vadens in bel- lum , quod Turcis indixerat , Anconæ deceſſit, ubi & claſſem para- tam & Ducem Venetorum cum ſuo Senatu commilitones Chriſti ha- buit. Relatus in urbem eſt Patrum decreto & hic conditus, ubi caput Andreæ Apoſtoli ad ſe ex Peloponneſo advectum collocari juſſit. Vixit annis LVIII. Menſibus IX. dies XXVII. Ita Ludovicus Jaco- bus a S. Carolo, ubi etiam catalogum diffuſum operum Pii II. appo- ſuit , cui poſtea eruditiſſimus Muratorius T. II. Anecdotorum, ea, quæ omiſſa erant, addidit. Bernardus Pezius in Theſauro Anecdotorum ſuorum ejuſdem Pentalogum adhuc orbi literato incognitum ex Codi- ce ſanct-Emmeranenſi manuſcripto in lucem protulit T. IV. p. 3. (bbb ) Magister Mathias ab oppido, quo primam lucem aſpexit, Y 2 Bibliothecæ ontificiæ l. 7. 195. Mie-
Strana 172
PRODROMUS ANNALIUM Philippus Callimachus. (cec )Jacobus Philippus Mon. Ord. Eremit. 172 Qui ſequuntur ex noſtris ſunt: Coſmas Eccleſiæ Pragenſis Decanus. ( ddd ) Li- Stravolſcius de ſcriptoribus Folonicis. Voſſius hiſt. lat. p. 619. Balb. Epit. l.3. c. 8. in not. Coſmas l. 3. Chron. Bojem. Miechovsky & de Miechova appellatus primum Cracoviæ Philoſophiæ, ac demum in variis Italiæ Germaniæque Academiis Medicinæ ſtuduit. Præclaris ſuis diſputationibus hinc inde cum magno plauſu exantlatis ſibi famam, ac denique lauream Medicam promeruit. In patriam re- dux a Sigismundo I. Polonorum Rege in Archiatrum aſſumptus eſt. Paulo poſt ſacratioris vitæ ſtimulis agitatus, ſacerdos , ac mox Cano- nicus Cracoviæ effectus eſt. Fundavit ſuo e peculio annuis certis red- ditibus in Univerſitate Cracovienſi Profeſſorem Astronomiæ & Me- dicinæ, quarum ſcientiarum apprime gnarus erat. Multas etiam ibi- dem Bibliothecas locupletifſime auxit , mortuusque eſt anno 1523. Præ- ter alia opuſcula ſcripſit Annales Polonicos, quibus magnam partem res Bohemicas tractat, item hiſtoriam de utraque Sarmatia. Annales illius, ſeu ut ille vocat Chronicon Poloniæ, variis , variique temporis, præſertim Polonicis Lithuanisque typis editum eſt, in meas manus hactenus alia editio non incidit, quam quæ curante Piſtorio Rerum Polonicarum Tomo II. prodiit. (ccc ) Philippus Callimachus dictus experiens e ditione Florentiæ oriundus vixit ſub finem ſæculi XV. Pauli II. Pontificis Maximi indi- gnationem effugiturus , apud quem ſeditionis reus accuſatus erat , in Poloniam ad Regem Caſimirum ſe ſe recepit , in quo cum non- vul- garis ſcientia eluceſceret, regiis liberis præfectus eft, quos omni liberali cruditione perpolivit, atque hoc merito ad Secretariatus Regni digni- tatem admotus eſt. Non modo in Theologicis, ſed & Philoſophicis ac cumprimis eloquentia, hiſtoriaque excelluit. Plura ſcripſit , inter quæ præcipua illius hiſtorica opera de Poloniæ & Hungariæ rebus, qui- bus tamen ſæpe magis conjecturas ſuas, quam veterum authoritates ſe- quutus eſt. Mortuus eſt Cracoviæ anno 1496. ( add) Coſmas Eccleſiæ Pragenſis ad S. Vitum Decanus hiſtorix Boje- micæ Pater erronee cum Coſma Epiſcopo Pragenſi a quibuſdam & ipſo Hayecio confunditur, de quo poſtea. Is Leodii Grammaticis Philoſophicisque diſciplinis ductu Magiſtri Franconis Scholaſtici ad S. Lam-
PRODROMUS ANNALIUM Philippus Callimachus. (cec )Jacobus Philippus Mon. Ord. Eremit. 172 Qui ſequuntur ex noſtris ſunt: Coſmas Eccleſiæ Pragenſis Decanus. ( ddd ) Li- Stravolſcius de ſcriptoribus Folonicis. Voſſius hiſt. lat. p. 619. Balb. Epit. l.3. c. 8. in not. Coſmas l. 3. Chron. Bojem. Miechovsky & de Miechova appellatus primum Cracoviæ Philoſophiæ, ac demum in variis Italiæ Germaniæque Academiis Medicinæ ſtuduit. Præclaris ſuis diſputationibus hinc inde cum magno plauſu exantlatis ſibi famam, ac denique lauream Medicam promeruit. In patriam re- dux a Sigismundo I. Polonorum Rege in Archiatrum aſſumptus eſt. Paulo poſt ſacratioris vitæ ſtimulis agitatus, ſacerdos , ac mox Cano- nicus Cracoviæ effectus eſt. Fundavit ſuo e peculio annuis certis red- ditibus in Univerſitate Cracovienſi Profeſſorem Astronomiæ & Me- dicinæ, quarum ſcientiarum apprime gnarus erat. Multas etiam ibi- dem Bibliothecas locupletifſime auxit , mortuusque eſt anno 1523. Præ- ter alia opuſcula ſcripſit Annales Polonicos, quibus magnam partem res Bohemicas tractat, item hiſtoriam de utraque Sarmatia. Annales illius, ſeu ut ille vocat Chronicon Poloniæ, variis , variique temporis, præſertim Polonicis Lithuanisque typis editum eſt, in meas manus hactenus alia editio non incidit, quam quæ curante Piſtorio Rerum Polonicarum Tomo II. prodiit. (ccc ) Philippus Callimachus dictus experiens e ditione Florentiæ oriundus vixit ſub finem ſæculi XV. Pauli II. Pontificis Maximi indi- gnationem effugiturus , apud quem ſeditionis reus accuſatus erat , in Poloniam ad Regem Caſimirum ſe ſe recepit , in quo cum non- vul- garis ſcientia eluceſceret, regiis liberis præfectus eft, quos omni liberali cruditione perpolivit, atque hoc merito ad Secretariatus Regni digni- tatem admotus eſt. Non modo in Theologicis, ſed & Philoſophicis ac cumprimis eloquentia, hiſtoriaque excelluit. Plura ſcripſit , inter quæ præcipua illius hiſtorica opera de Poloniæ & Hungariæ rebus, qui- bus tamen ſæpe magis conjecturas ſuas, quam veterum authoritates ſe- quutus eſt. Mortuus eſt Cracoviæ anno 1496. ( add) Coſmas Eccleſiæ Pragenſis ad S. Vitum Decanus hiſtorix Boje- micæ Pater erronee cum Coſma Epiſcopo Pragenſi a quibuſdam & ipſo Hayecio confunditur, de quo poſtea. Is Leodii Grammaticis Philoſophicisque diſciplinis ductu Magiſtri Franconis Scholaſtici ad S. Lam-
Strana 173
HAYECIANORUM. Lambertum ea ætate doctiſſimi viri (qui plurima ſcripſit pererudita Reiner. in opuſcula, inter quæ ſunt : de quadratura circuli , de jejuniis quatuor claris ſcriptor. monaſter. ſui. temporum, & illud, quod nuper Hieronymus Pezius publici juris fecit) Hieron. Pe- eruditus eſt. A ſtudiis ſeverioribus redux reipublicæ commodis ſer- zius in theſ. vire cepit , ac Boſothetam fœminam multis virtutibus conſpicuam , ut Anecd. ipſe prædicat, ſibi matrimonio junxit , e qua filium Henricum ſuſce- pit. Grandiori jam ætate , ſacratioris vitæ deſiderio accenſus , anno 1099. ſacerdotio initiatus eſt. Ob inſignem prudentiam rerumque agendarum dexteritatem jam ante in Aulam Henrici Cæſaris aſſumptus, ac veroſimillime eidem a ſecretis fuit , cum ipſe libro ſecundo de ſigno Henrici Cæſaris hæc ſcribat : Signum Domini Henrici tertii Romano- rum Imperatoris Auguſti, quod ego vidi ipſum Cæſarim ſuis manibus annotan- tem in Privilegio Pragenſis Epiſcopatus. Cæſari autem in publicis, priva- tisque negotiis operam ſuam locavit, qua cum ſibi illius gratiam de- meruiſſet, ejuſdem commendatione in Canonicum Metropolitanum ſancti Viti adoptatus, paulo poſt in ejuſdem Capituli Decanum electus eſt Quare ut Coſmas ſe ſe Regno Bohemiæ gratum utilemque præ- beret, hiſtoriam patriam primus, quod constat, architectari auſus est, orſus ab incunabulis gentis , eamque perduxit uſque ad annum 1125. Cujus quidem narratione ab anno 1038. ad dictum uſque annum vix verius quidpiam certiuſque in hiſtoria Bohemiæ statui potest, octo- genario enim major demortuus toti iſti tempori coævus erat, ac Cæ- ſaris Ducumque Bohemiæ perpetuus prope domi itinerumque co- mes ipſe omnia ſeu oculis uſurpavit , ſeu auribus hauſit , ſeu certa fide accepit. Diſpeſcuit Chronicon ſuum in tres libros: Primum a quo- dam nomine Bohemo orditur , ac cum anno 1038. abſolvit , de quo libro ipſe fatetur: ſe vadem præbere nolle facta an ficta fint, quare etiam ait ſe uſque ad Borzivojum omni Chronologia abstinuiſſe, quod cer- tis indiciis non repertis ipſe fingere nollet. Coæva vero & poſterio- ra Borzivojo memorat ſe ſe ex Epilogo terræ Moravicæ ac Bohemi- cæ, & ex Tripudio S. Wenceslai manuſcriptis, hodie temporum in- juria deperditis , deſumpſiſſe , ad quæ ſe aliquoties revocat , & amplio- ra inde petenda eſſe monet. Tum libro ſecundo ad certiora digredi- tur , hac uſus a primo libro tranſitione : Nune auxiliante Deo & ſancto Adalberto ea fert animus dicere , quæ ipſimet vidimus, vel quia ab his refe- rentibus , qui viderunt , veraciter audivimus. Quem librum finit cum an- no 1092. Librum denique tertium uſque ad annum 1125 , quo inſe- quente e vivis ereptus eſt, perducit. Goldaſtus erronee omni loco Chro- Y 3 173
HAYECIANORUM. Lambertum ea ætate doctiſſimi viri (qui plurima ſcripſit pererudita Reiner. in opuſcula, inter quæ ſunt : de quadratura circuli , de jejuniis quatuor claris ſcriptor. monaſter. ſui. temporum, & illud, quod nuper Hieronymus Pezius publici juris fecit) Hieron. Pe- eruditus eſt. A ſtudiis ſeverioribus redux reipublicæ commodis ſer- zius in theſ. vire cepit , ac Boſothetam fœminam multis virtutibus conſpicuam , ut Anecd. ipſe prædicat, ſibi matrimonio junxit , e qua filium Henricum ſuſce- pit. Grandiori jam ætate , ſacratioris vitæ deſiderio accenſus , anno 1099. ſacerdotio initiatus eſt. Ob inſignem prudentiam rerumque agendarum dexteritatem jam ante in Aulam Henrici Cæſaris aſſumptus, ac veroſimillime eidem a ſecretis fuit , cum ipſe libro ſecundo de ſigno Henrici Cæſaris hæc ſcribat : Signum Domini Henrici tertii Romano- rum Imperatoris Auguſti, quod ego vidi ipſum Cæſarim ſuis manibus annotan- tem in Privilegio Pragenſis Epiſcopatus. Cæſari autem in publicis, priva- tisque negotiis operam ſuam locavit, qua cum ſibi illius gratiam de- meruiſſet, ejuſdem commendatione in Canonicum Metropolitanum ſancti Viti adoptatus, paulo poſt in ejuſdem Capituli Decanum electus eſt Quare ut Coſmas ſe ſe Regno Bohemiæ gratum utilemque præ- beret, hiſtoriam patriam primus, quod constat, architectari auſus est, orſus ab incunabulis gentis , eamque perduxit uſque ad annum 1125. Cujus quidem narratione ab anno 1038. ad dictum uſque annum vix verius quidpiam certiuſque in hiſtoria Bohemiæ statui potest, octo- genario enim major demortuus toti iſti tempori coævus erat, ac Cæ- ſaris Ducumque Bohemiæ perpetuus prope domi itinerumque co- mes ipſe omnia ſeu oculis uſurpavit , ſeu auribus hauſit , ſeu certa fide accepit. Diſpeſcuit Chronicon ſuum in tres libros: Primum a quo- dam nomine Bohemo orditur , ac cum anno 1038. abſolvit , de quo libro ipſe fatetur: ſe vadem præbere nolle facta an ficta fint, quare etiam ait ſe uſque ad Borzivojum omni Chronologia abstinuiſſe, quod cer- tis indiciis non repertis ipſe fingere nollet. Coæva vero & poſterio- ra Borzivojo memorat ſe ſe ex Epilogo terræ Moravicæ ac Bohemi- cæ, & ex Tripudio S. Wenceslai manuſcriptis, hodie temporum in- juria deperditis , deſumpſiſſe , ad quæ ſe aliquoties revocat , & amplio- ra inde petenda eſſe monet. Tum libro ſecundo ad certiora digredi- tur , hac uſus a primo libro tranſitione : Nune auxiliante Deo & ſancto Adalberto ea fert animus dicere , quæ ipſimet vidimus, vel quia ab his refe- rentibus , qui viderunt , veraciter audivimus. Quem librum finit cum an- no 1092. Librum denique tertium uſque ad annum 1125 , quo inſe- quente e vivis ereptus eſt, perducit. Goldaſtus erronee omni loco Chro- Y 3 173
Strana 174
174 PRODROMUS ANNALIUM Balb. Epit. l. 3. c. 8. Schvvartz. in Coſmam ad An. 1091. Emendatio- nes Coſm� apud Menk. T. III. Chronici a Coſma conſcripti duos authores facit , alterumque conti- nuatorem vocat, constat enim eum octogenario majorem, ut ipſe ſub finem libri tertii fatetur, adhuc ſcripſiſſe, quod multis præterea argu- mentis probat Balbinus & Schvvartzius. Guanquam, ut ingenue fa- tear, hæc mihi difficillimæ videantur conciliationis ut anno 1125. octo- genarius fuerit , cum anno 1074. ſcribat ſe adhuc puerum & in ſcho- lis poſitum fuiſſe , quo pacto trigeſimus annus xtatis ſuæ plus minus adhuc pueritix nomine veniſſet. Anno autem 1126. Coſmam vitam cum morte mutaſſe vetuſtus manuſcriptus Codex Tabularii Dresdenſis his verbis fatetur : Hoc anno exemptus eſt vita hujus Chronicæ compoſitor re- verentiſſimus Pragenſis Eccleſiæ Decanus XII. Kal. Nov. Anno Dom. Incarnat. Milleſ. CXXVI. Contra Mſ. Codex itidem membranaceus Bibliothecæ Metropolitanæ hanc notulam adjectam habet: Noverint omnes in Chriſto fideles hujus Chronicæ compoſitorem ſcilicet Coſmam Reverendiſſimum Prag. Ec- cleſiæ Decanum XII. Kal. Nov. obiiſſe eodem anno, quo Ducem Sobieslaum con- ſtat inthronizatum fuiſſe. Constat autem ex eodem Coſma Sobieslaum anno 1125. eſſe inthronizatum. Eundem annum mortis eidem adſcri- bunt Balbinus, Peſſina, Berghauer & Schminkius, quem certiorem quoque existimo, nam licet ex relatis Menkenii conjicere liceat Codi- cem Dresdenſem vetuſtiorem eſſe Metropolitano noſtro, tamen cum noſter annum mortis non numeris , in quibus facillimi creberrimique lapſus accidunt , ſed hiſtoria & commemoratione Sobieslai inthronizati referat, plus fidei meretur. Ceterum Coſmam Decanum per- peram a Georgio Bartholdo Pontano in Boemia Pia aliiſque pro uno eodemque cum Coſma Epiſcopo Pragenſi habitum eſſe, pluribus de- monſtrat Balbinus in Epitome l. 3. c. 8. & Berghauer in vita S. Joan- nis Nepom. c. 6. Authographum illius perhibetur aſſervari in Archi- vo Metropolitano, quod ab editis exemplaribus multum diſcrepare ii aſſeverant, qui ſe id inſpexisse ac contuliſſe venditant. At si vetuſtius exemplar in Archivo Metropolitano, aut Bibliotheca non clam ſerva- tur, quam quod mihi annos abhinc tres magna quidem felicitate vi- dere licuit, ſub cujus ſcilicet frontem literis vetustis expreſsum est Cymelion Archivi Metropolitani & in cujus averſa pagina Bartholdus Pon- tanus charactere ſuo adnotavit: ſe ſe hunc Codicem temporum ini- quitate ereptum Eccleſiæ Metropolitanæ rurſum vindicaſſe, affirmare cum omni reverentia auſim, illud autographum non eſſe , multæ enim poſteriorum temporum hiſtoriæ uno eodemque calamo, quo ſcriptus eſt Coſmas , in hoc codice notatæ ſunt, & ipſe character, uti quidem mi-
174 PRODROMUS ANNALIUM Balb. Epit. l. 3. c. 8. Schvvartz. in Coſmam ad An. 1091. Emendatio- nes Coſm� apud Menk. T. III. Chronici a Coſma conſcripti duos authores facit , alterumque conti- nuatorem vocat, constat enim eum octogenario majorem, ut ipſe ſub finem libri tertii fatetur, adhuc ſcripſiſſe, quod multis præterea argu- mentis probat Balbinus & Schvvartzius. Guanquam, ut ingenue fa- tear, hæc mihi difficillimæ videantur conciliationis ut anno 1125. octo- genarius fuerit , cum anno 1074. ſcribat ſe adhuc puerum & in ſcho- lis poſitum fuiſſe , quo pacto trigeſimus annus xtatis ſuæ plus minus adhuc pueritix nomine veniſſet. Anno autem 1126. Coſmam vitam cum morte mutaſſe vetuſtus manuſcriptus Codex Tabularii Dresdenſis his verbis fatetur : Hoc anno exemptus eſt vita hujus Chronicæ compoſitor re- verentiſſimus Pragenſis Eccleſiæ Decanus XII. Kal. Nov. Anno Dom. Incarnat. Milleſ. CXXVI. Contra Mſ. Codex itidem membranaceus Bibliothecæ Metropolitanæ hanc notulam adjectam habet: Noverint omnes in Chriſto fideles hujus Chronicæ compoſitorem ſcilicet Coſmam Reverendiſſimum Prag. Ec- cleſiæ Decanum XII. Kal. Nov. obiiſſe eodem anno, quo Ducem Sobieslaum con- ſtat inthronizatum fuiſſe. Constat autem ex eodem Coſma Sobieslaum anno 1125. eſſe inthronizatum. Eundem annum mortis eidem adſcri- bunt Balbinus, Peſſina, Berghauer & Schminkius, quem certiorem quoque existimo, nam licet ex relatis Menkenii conjicere liceat Codi- cem Dresdenſem vetuſtiorem eſſe Metropolitano noſtro, tamen cum noſter annum mortis non numeris , in quibus facillimi creberrimique lapſus accidunt , ſed hiſtoria & commemoratione Sobieslai inthronizati referat, plus fidei meretur. Ceterum Coſmam Decanum per- peram a Georgio Bartholdo Pontano in Boemia Pia aliiſque pro uno eodemque cum Coſma Epiſcopo Pragenſi habitum eſſe, pluribus de- monſtrat Balbinus in Epitome l. 3. c. 8. & Berghauer in vita S. Joan- nis Nepom. c. 6. Authographum illius perhibetur aſſervari in Archi- vo Metropolitano, quod ab editis exemplaribus multum diſcrepare ii aſſeverant, qui ſe id inſpexisse ac contuliſſe venditant. At si vetuſtius exemplar in Archivo Metropolitano, aut Bibliotheca non clam ſerva- tur, quam quod mihi annos abhinc tres magna quidem felicitate vi- dere licuit, ſub cujus ſcilicet frontem literis vetustis expreſsum est Cymelion Archivi Metropolitani & in cujus averſa pagina Bartholdus Pon- tanus charactere ſuo adnotavit: ſe ſe hunc Codicem temporum ini- quitate ereptum Eccleſiæ Metropolitanæ rurſum vindicaſſe, affirmare cum omni reverentia auſim, illud autographum non eſſe , multæ enim poſteriorum temporum hiſtoriæ uno eodemque calamo, quo ſcriptus eſt Coſmas , in hoc codice notatæ ſunt, & ipſe character, uti quidem mi-
Strana 175
HAYECIANORUM, 175 mihi videtur , vix altiorem ætatem quam ſæculum decimum quartum, & Caroli ætatem ſapit. Cum hæc ſcribo, incido in locum Peſlinæ, quo eundem codicem trium ſæculorum ætatem ferre ſcribit. Primus omnium Coſmæ Chronicon Marquardus Freherus inter Rerum Bohe- micarum antiquos ſcriptores anno 1602. in lucem protulit typis Hano- vianis, quod quia mancum erat, poſtea emendatius librisque tribus diviſum eodem loco anno 1607. recudi fecit. Idem ſecundis curis poſt unum & quod excedit ſæculum anno 1728. Lipſiæ accurrante J. B. Menkenio editum eſt inter ſcriptores rerum Germanicarum præ- cipuæ Saxonicarum T.I. cum eruditiſſimis animadverſionibus Chriſtia- ni Gottlieb Schvvartz Profeſſoris Publici Altorfenſis. Denique idem Menkenius Tomo III. laudatæ collectionis additiones ac emendatio- nes ex Aulæ Dresdenſis Tabularii Codice Mſ. pervetuſto ac coævo adjecit , quæ quidem additiones ab alio quodam Coſmæ coxvo aucto- re, atque ut ex hiſtoriarum materie colligere est, Monacho Benedicti- no Zazavienſi in Bohemia Chronico Coſmæ adjectæ ſunt; continent enim maximam partem memorias hujus monaſterii Abbatumque ſe- riem cum brevi vitæ compendio ab ipſo primo Abbate S. Procopio. Ceterum idem author continuavit Coſmam uſque ad annum 1162. at- que veroſimillime is ipſus eſt, qui nobis annum mortis Coſmæ, diem- que tranſcripſit. Manuſcripti Coſmæ jam olim meminit Conradus Geſnerus in appendice Bibliothecæ ſux, item Georgius Fabricius in Hiſtoricis & Chronographis Germaniæ, quos ſingulis distychis de- ſcripſit , & exemplar quatuor libris digeſtum apud ſe fuiſſe memorat, idemque ſtimulo fuit erudito juveni Joanni Bannoni, ut annales hos ad ætatem ſuam uſque pertexeret , uti refert Matthæus Collinus in epi- ſtola lucubrationibus Bohuslai Haſſenſteinii* præmiſſa. Manlius ad ſuam hiſtoriam Luſatiæ uſus eſt codice quodam Vratislavienſi, atque ut ex citatis inde locis colligere licet, is vel ipſus hodiernus Codex Dresdenſis fuit , aut certe Mſ. ex eo deſumptum , nam additiones illæ ex coævo Monacho Zazavienſi paſſim abſunt ab aliis Codicibus Coſ- mæ. Celſus Olavus fatetur in Bibliotheca Regia Stokholmenſi, quæ multum per bellum Suecicum ſuperioris ſæculi ſpoliis Bohemiæ ditata eſt, exſtare tantæ magnitudinis codicem membranaceum, cui vix pa- rem in Europa ſit reperire , in eoque præter alia plurima etiam Chro- nicon Coſmæ exaratum eſſe. Utinam tandem ceptus labor Reveren- diſſimi Domini Abbatis Raihradensis Bonaventurx Pitter prelo exeat, qui annos abhinc jam duos literis mihi, ac poſtea verbis fignificavit, ſe Fabritius in epiſt, ad Thom. Miten in Far- ragine Poema- tum Bobuslaw. Haſſenſteinii a Lobkovvitz. * Bohuslai a Lobkovvitz lucubrationes oratoriæ a Thoma Mite vulgata. Peſſina in Phoſph. ſeptic. Rad. V. p. s61.
HAYECIANORUM, 175 mihi videtur , vix altiorem ætatem quam ſæculum decimum quartum, & Caroli ætatem ſapit. Cum hæc ſcribo, incido in locum Peſlinæ, quo eundem codicem trium ſæculorum ætatem ferre ſcribit. Primus omnium Coſmæ Chronicon Marquardus Freherus inter Rerum Bohe- micarum antiquos ſcriptores anno 1602. in lucem protulit typis Hano- vianis, quod quia mancum erat, poſtea emendatius librisque tribus diviſum eodem loco anno 1607. recudi fecit. Idem ſecundis curis poſt unum & quod excedit ſæculum anno 1728. Lipſiæ accurrante J. B. Menkenio editum eſt inter ſcriptores rerum Germanicarum præ- cipuæ Saxonicarum T.I. cum eruditiſſimis animadverſionibus Chriſtia- ni Gottlieb Schvvartz Profeſſoris Publici Altorfenſis. Denique idem Menkenius Tomo III. laudatæ collectionis additiones ac emendatio- nes ex Aulæ Dresdenſis Tabularii Codice Mſ. pervetuſto ac coævo adjecit , quæ quidem additiones ab alio quodam Coſmæ coxvo aucto- re, atque ut ex hiſtoriarum materie colligere est, Monacho Benedicti- no Zazavienſi in Bohemia Chronico Coſmæ adjectæ ſunt; continent enim maximam partem memorias hujus monaſterii Abbatumque ſe- riem cum brevi vitæ compendio ab ipſo primo Abbate S. Procopio. Ceterum idem author continuavit Coſmam uſque ad annum 1162. at- que veroſimillime is ipſus eſt, qui nobis annum mortis Coſmæ, diem- que tranſcripſit. Manuſcripti Coſmæ jam olim meminit Conradus Geſnerus in appendice Bibliothecæ ſux, item Georgius Fabricius in Hiſtoricis & Chronographis Germaniæ, quos ſingulis distychis de- ſcripſit , & exemplar quatuor libris digeſtum apud ſe fuiſſe memorat, idemque ſtimulo fuit erudito juveni Joanni Bannoni, ut annales hos ad ætatem ſuam uſque pertexeret , uti refert Matthæus Collinus in epi- ſtola lucubrationibus Bohuslai Haſſenſteinii* præmiſſa. Manlius ad ſuam hiſtoriam Luſatiæ uſus eſt codice quodam Vratislavienſi, atque ut ex citatis inde locis colligere licet, is vel ipſus hodiernus Codex Dresdenſis fuit , aut certe Mſ. ex eo deſumptum , nam additiones illæ ex coævo Monacho Zazavienſi paſſim abſunt ab aliis Codicibus Coſ- mæ. Celſus Olavus fatetur in Bibliotheca Regia Stokholmenſi, quæ multum per bellum Suecicum ſuperioris ſæculi ſpoliis Bohemiæ ditata eſt, exſtare tantæ magnitudinis codicem membranaceum, cui vix pa- rem in Europa ſit reperire , in eoque præter alia plurima etiam Chro- nicon Coſmæ exaratum eſſe. Utinam tandem ceptus labor Reveren- diſſimi Domini Abbatis Raihradensis Bonaventurx Pitter prelo exeat, qui annos abhinc jam duos literis mihi, ac poſtea verbis fignificavit, ſe Fabritius in epiſt, ad Thom. Miten in Far- ragine Poema- tum Bobuslaw. Haſſenſteinii a Lobkovvitz. * Bohuslai a Lobkovvitz lucubrationes oratoriæ a Thoma Mite vulgata. Peſſina in Phoſph. ſeptic. Rad. V. p. s61.
Strana 176
PRODROMUS ANNALIUM Coſmas l. 1. ad An. 995. Ahraham Bzovius in fi ne Tom. XX. Annal. Eccleſ. Vita Mſ. S. Adalberti Bibl. Metropolit. Hofmann. in ſcript. Lu- ſat. Tom. IV. p. 6. a. 176 fe ſe Freheri editionem cum quinque vetuſtiſſimis membranaceis codici- bus contuliſſe ; meditarique rem prelo ſubjicere. Guod vel eo ma- xime optandum eſt, ut veram locorum Bohemiæ & provinciarum ap- pellationem ſcriptionemque felicius eruamus detegamusque ad ve- teris Czechiæ Geographicam tabulam rectius efformandam. Prima Coſmæ continuatio, ut vulgo nomen fert , quæque paſſim a Jaroslao Canonico Metropolitano, ac poſtea Canonico Syonæo Præmonſtra- tenſi conſcripta fertur , quæque a Coſmæ obitu uſque ad annum 1283. pertingit, Viennæ anno 1752. ab Illuſtriſſimo D. Comite Joachimo de Kolovvrath, e Codice Metropolitano Pragenſi Mſ. deſumpta, typis edita eſt. Altera Coſmæ continuatio quæ Franciſco itidem Canonico Eccleſiæ ſancti Viti tribuitur , & quæ uſque ad annum 1342. proten- ditur, Pragæ anno 1754. a Clariſſimo Domino Joanne Auguſtino Kneiſſel Appellationum Conſiliario cum theſibus Juridicis emanavit, Manuſcriptum autographum ad id ſuppeditante patruo ejus Reveren- diſſimo Domino Andrea Kneiſſel Decano hodie Metropolitano. Scripſit idem Coſmas etiam vitam S. Adalberti Martyris, & Epiſcopi Pragen- ſis , quod ipſe de hujus ſancti geſtis loquens his verbis innuit : Hæc ſcire poterit , qui vitam ejus ſou paſſionem legerit. Nam mihi jam dicta bis di- cere non placet iſta. Quibus verbis inductus videtur Marquardus Fre- herus, aut alius eo ſuperior, ut perperam vitam vetuſtiſſimam S. Adal- berti ab authore Anonymo Italo conſcriptam eidem Coſmæ adjudica- ret , ejuſque nomine Hanoviæ inter eoſdem Scriptores vetuſtiores Bo- hemiæ vulgaret. Quanquam Frehero jam quoque prius falſus ſit Bzo- vius, qui eandem vitam Silveſtri II. nomine edidit. Nam vita iſta modis omnibus cum Coſmæ ætate, stylo, vitæ ſuſceptæ ratione aliis- que a Coſma narratis rebus pugnat. Prodit inquam authorem S. A dal- berto coxvum , adeoque ſæculi X. ſcriptorem , & quidem Monachum Monaſterii Romani SS. Alexii & Bonifacii, in quo idem S. Adalber- tus patria exul Romæ delituerat. Primo enim jam S. Benedictum, jam S. Baſilium vocat ſunctum Patrem noſtrum quod vix alius, quam mona- ſterii hujus ad S. Alexium & Bonifacium Romæ Monachus ſcribere potuit, in quo ſcilicet Græci juxta ac Latini Monachi, hi ſub regula S. Benedicti, illi ſub regula S. Baſilii militabant, ut alia Manufcripta vita vetustiſſima habet, & apud Hofmannum etiam legere est. Secun- do author hujus vitæ ſe ſe S. Adalberto convixiſſe his locis fatetur : Num. V. quia ſæcularis Philoſophiæ ſcientiſſimus erat, novimus omnes. Et Num. XX, Et dicunt Abbas & fratres ejus de eo, quia in omni virtute ad un-
PRODROMUS ANNALIUM Coſmas l. 1. ad An. 995. Ahraham Bzovius in fi ne Tom. XX. Annal. Eccleſ. Vita Mſ. S. Adalberti Bibl. Metropolit. Hofmann. in ſcript. Lu- ſat. Tom. IV. p. 6. a. 176 fe ſe Freheri editionem cum quinque vetuſtiſſimis membranaceis codici- bus contuliſſe ; meditarique rem prelo ſubjicere. Guod vel eo ma- xime optandum eſt, ut veram locorum Bohemiæ & provinciarum ap- pellationem ſcriptionemque felicius eruamus detegamusque ad ve- teris Czechiæ Geographicam tabulam rectius efformandam. Prima Coſmæ continuatio, ut vulgo nomen fert , quæque paſſim a Jaroslao Canonico Metropolitano, ac poſtea Canonico Syonæo Præmonſtra- tenſi conſcripta fertur , quæque a Coſmæ obitu uſque ad annum 1283. pertingit, Viennæ anno 1752. ab Illuſtriſſimo D. Comite Joachimo de Kolovvrath, e Codice Metropolitano Pragenſi Mſ. deſumpta, typis edita eſt. Altera Coſmæ continuatio quæ Franciſco itidem Canonico Eccleſiæ ſancti Viti tribuitur , & quæ uſque ad annum 1342. proten- ditur, Pragæ anno 1754. a Clariſſimo Domino Joanne Auguſtino Kneiſſel Appellationum Conſiliario cum theſibus Juridicis emanavit, Manuſcriptum autographum ad id ſuppeditante patruo ejus Reveren- diſſimo Domino Andrea Kneiſſel Decano hodie Metropolitano. Scripſit idem Coſmas etiam vitam S. Adalberti Martyris, & Epiſcopi Pragen- ſis , quod ipſe de hujus ſancti geſtis loquens his verbis innuit : Hæc ſcire poterit , qui vitam ejus ſou paſſionem legerit. Nam mihi jam dicta bis di- cere non placet iſta. Quibus verbis inductus videtur Marquardus Fre- herus, aut alius eo ſuperior, ut perperam vitam vetuſtiſſimam S. Adal- berti ab authore Anonymo Italo conſcriptam eidem Coſmæ adjudica- ret , ejuſque nomine Hanoviæ inter eoſdem Scriptores vetuſtiores Bo- hemiæ vulgaret. Quanquam Frehero jam quoque prius falſus ſit Bzo- vius, qui eandem vitam Silveſtri II. nomine edidit. Nam vita iſta modis omnibus cum Coſmæ ætate, stylo, vitæ ſuſceptæ ratione aliis- que a Coſma narratis rebus pugnat. Prodit inquam authorem S. A dal- berto coxvum , adeoque ſæculi X. ſcriptorem , & quidem Monachum Monaſterii Romani SS. Alexii & Bonifacii, in quo idem S. Adalber- tus patria exul Romæ delituerat. Primo enim jam S. Benedictum, jam S. Baſilium vocat ſunctum Patrem noſtrum quod vix alius, quam mona- ſterii hujus ad S. Alexium & Bonifacium Romæ Monachus ſcribere potuit, in quo ſcilicet Græci juxta ac Latini Monachi, hi ſub regula S. Benedicti, illi ſub regula S. Baſilii militabant, ut alia Manufcripta vita vetustiſſima habet, & apud Hofmannum etiam legere est. Secun- do author hujus vitæ ſe ſe S. Adalberto convixiſſe his locis fatetur : Num. V. quia ſæcularis Philoſophiæ ſcientiſſimus erat, novimus omnes. Et Num. XX, Et dicunt Abbas & fratres ejus de eo, quia in omni virtute ad un-
Strana 177
HAYECIANORUM. 177 unguem perfectus eſt. Tertio exprimit author tempus, quo vitam hanc ſcripſerit: Num. XVI. Erat ipſis diebus Romæ Imperatrix auguſta Theophania, mater ejus , qui modo regnat, tertius , & Deo juvante maximus Otto. Num. XVII. Filiam Joannis, qui nunc urbis Præfectus eſſe dignoſcitur. Num. XXIII. Nilus Abbas , & uſque hodie ita amore Chriſti ferventem non meminit ſe vidiſſe aliquem. Denique Num. XXIX. Joannes Canaparius, qui in vi- fione S. Adalbertum in Martyrum numero annotatum vidit, hodie meminit. Quarto ſtylus hujus vitæ toto cœlo diverſus eſt a Poetico Coſmæ, nulla enim in illa fragmenta carminum præcipue leoninorum, quibus undique Coſmas affluit. Quinto refert hæc vita hiſtorias narrataque adverſa Chronicis Coſmæ, ut de Ditmaro Epiſcopo Pragenſi aliisque. Qua- re uti peculiari tractatione & examine Critico , ſuo tempore in lucem proferendo, oſtendimus vitam & paſſionpm SS. Ludmillæ & Wen- ceslai a Balbino in Epitome vulgatam minime Chriſtanno Boleslai ſævi filio, ſed alteri poſteriori ejuſdem nominis ſtirpisque Ducalis com- petere , ita quoque vitam hanc falſo perperamque Coſmæ inſcriptam eſſe nemo non ex allatis diſpiciet. Si quis autem obtendat, unde ſcrip- tor Italicus tantam notitiam de rebus geſtis in Bohemia, de Divi Adal- berti natalibus, parentibus conſanguineisque habuerit? reſpondetur, id partim habuiſſe ex relatis ipſiuſmet S. Adalberti, cui convixerat, partim ex teſtimoniis Bohemorum, quæ Martyrio affecto S. Adalber- to ab Abbate SS. Bonifacii & Alexii fuere ex Bohemia petita, quod non obſcure innuit author alterius Vitæ S. Adalberti apud Mabillonium ſæculo V. Num. 8. p. 866. Vita hæc S. Adalberti ſæpius jam typis excuſa eſt. Et quidem primum a Bzovio Annal. f. 598. ſub Silveſtri ſuppoſito nomine. Demum ab Henrico Caniſio T. V. antiquarum lectionum parte ſecunda. A Marquardo Frehero in ſcriptoribus re- rum Boemicarum. Iterum a Continuatoribus Bollandi ad menſem Aprilem diem 23. A Mabillonio in Actis Sanctorum Ord. Bened. ſæ- culo V. Denique a Jac. Baſnagio Tomo III. f. 45. in recuſione Hen- rici Caniſii. Id quod nonnulli obtendunt Coſmam natione Germa- num & quidem Francum fuiſſe nulla ratione probari poteſt. Nam licet Coſmas nuſpiam patriam ſuam indicaverit, tamen non obſcura hinc inde reliquit veſtigia Boemum fuiſſe, qui ut ipſe ſcribit a puero Pragæ enutritus ſcholas tum apud S. Vitum celebres frequentavit, uxo- remque Bohemam, ut ipſum nomen Bozetheta indicat, matrimonio junctam habuit, ut plura alia brevitatis cauſa præteream. Z Li-
HAYECIANORUM. 177 unguem perfectus eſt. Tertio exprimit author tempus, quo vitam hanc ſcripſerit: Num. XVI. Erat ipſis diebus Romæ Imperatrix auguſta Theophania, mater ejus , qui modo regnat, tertius , & Deo juvante maximus Otto. Num. XVII. Filiam Joannis, qui nunc urbis Præfectus eſſe dignoſcitur. Num. XXIII. Nilus Abbas , & uſque hodie ita amore Chriſti ferventem non meminit ſe vidiſſe aliquem. Denique Num. XXIX. Joannes Canaparius, qui in vi- fione S. Adalbertum in Martyrum numero annotatum vidit, hodie meminit. Quarto ſtylus hujus vitæ toto cœlo diverſus eſt a Poetico Coſmæ, nulla enim in illa fragmenta carminum præcipue leoninorum, quibus undique Coſmas affluit. Quinto refert hæc vita hiſtorias narrataque adverſa Chronicis Coſmæ, ut de Ditmaro Epiſcopo Pragenſi aliisque. Qua- re uti peculiari tractatione & examine Critico , ſuo tempore in lucem proferendo, oſtendimus vitam & paſſionpm SS. Ludmillæ & Wen- ceslai a Balbino in Epitome vulgatam minime Chriſtanno Boleslai ſævi filio, ſed alteri poſteriori ejuſdem nominis ſtirpisque Ducalis com- petere , ita quoque vitam hanc falſo perperamque Coſmæ inſcriptam eſſe nemo non ex allatis diſpiciet. Si quis autem obtendat, unde ſcrip- tor Italicus tantam notitiam de rebus geſtis in Bohemia, de Divi Adal- berti natalibus, parentibus conſanguineisque habuerit? reſpondetur, id partim habuiſſe ex relatis ipſiuſmet S. Adalberti, cui convixerat, partim ex teſtimoniis Bohemorum, quæ Martyrio affecto S. Adalber- to ab Abbate SS. Bonifacii & Alexii fuere ex Bohemia petita, quod non obſcure innuit author alterius Vitæ S. Adalberti apud Mabillonium ſæculo V. Num. 8. p. 866. Vita hæc S. Adalberti ſæpius jam typis excuſa eſt. Et quidem primum a Bzovio Annal. f. 598. ſub Silveſtri ſuppoſito nomine. Demum ab Henrico Caniſio T. V. antiquarum lectionum parte ſecunda. A Marquardo Frehero in ſcriptoribus re- rum Boemicarum. Iterum a Continuatoribus Bollandi ad menſem Aprilem diem 23. A Mabillonio in Actis Sanctorum Ord. Bened. ſæ- culo V. Denique a Jac. Baſnagio Tomo III. f. 45. in recuſione Hen- rici Caniſii. Id quod nonnulli obtendunt Coſmam natione Germa- num & quidem Francum fuiſſe nulla ratione probari poteſt. Nam licet Coſmas nuſpiam patriam ſuam indicaverit, tamen non obſcura hinc inde reliquit veſtigia Boemum fuiſſe, qui ut ipſe ſcribit a puero Pragæ enutritus ſcholas tum apud S. Vitum celebres frequentavit, uxo- remque Bohemam, ut ipſum nomen Bozetheta indicat, matrimonio junctam habuit, ut plura alia brevitatis cauſa præteream. Z Li-
Strana 178
178 Libri Privilegiorum Eccleſiæ Pragenſis. (cee ) Fridericus de Hradek Canonicus Eccleſiæ Pragenſis. (fff) Dalemilus Mezericzky Canonicus Eccleſiæ Boleslavienſis. (&gg ) Ja- PRODROMUS ANNALIUM (cee) Libri Privilegiorum a quo hi congeſti ſint, quod referam, Principio in Catalogo Au- non habeo. Balbinus in vita Venerabilis Arneſti Archi-Epiſcopi Pra- thorum Mſ. genſis meminit ejusmodi librum Manuſcriptum ex Autographis de- ſumptum penes ſe fuiſſe. Cum autem veteres nomine Privilegiorum nihil aliud , quam Bullas ſummorum Pontificum, Diplomata Cæſarum, Regum Ducumque, item Traditionum literas intenderint, constat libros hos magnam partem à Bartholdo Pontano in Bohemia Pia ex- ſcriptos vulgatosque eſſe, quanquam Peſſina ſcribat multo plura in- edita eſſe , & Pontanum vix decimam partem diplomatum protuliſſe, quæ in ſecretiori tabulario Capituli diligentiſſime ſervantur. Supple- vere dein nonnulla , præloque in ſuis operibus ſubjecere ipſe Peſſina, Hammerſchmid, Berghauer & maxime Balbinus, quæ omnia, uti & plura, quæ lucem hactenus non viderunt , ſub decurſum Annalium Hayecianorum fideliter referemus ſub ſuum quæquæ annum. Thomas Berghauer memorat in Archivo Capituli Pragenſis adhuc exſtare in folio Mſ. Copiarium literarum publicarum, quod veroſimillime ii ipſi libri privilegiorum ſunt. (fff) Eridericus de Hradek Canonicus Eccleſiæ Pragenſis. Hunc Joan- nes Sandelius in verſione ſua Germanica Hayecii prætermiſit, veroſi- millime quod ei incognitus fuerit , nihilque de eo comperire potue- rit. Ego quoque poſt omnem ſolertem inquiſitionem in xtatem ma- teriamque hujus authoris nihil hactenus invenire potui. Neque enim alibi uſpiam ipſius mentionem fieri memini, adeo ut hic locus prope unicus Hayecii ſit , qui nobis hujus hiſtoriographi memoriam reliquit. Thomas Berghauer quidem eundem commemorat, appellatque Fri- dericum a Hradecz, quo plurimum in ſuis Chronicis uſum Hayekum affir- mat, ſed nuſpiam prodit ubinam Mſ. deliteat. Suecicum bellum eum veroſimillime peſſumdedit , aut in alias provincias extulit , niſi fortaſſis ex Anonymis noſtris Chronicis quodpiam, cujus generis plura habe- mus, partus ejus eſt. Peſſina ſuſpicatur eum ſæculi XIII. ſcriptorem, & cujusdam Mſ. Anonymi authorem , cujus fragmentum profert. (ggg) Dalemilus Mezericzky, Canonicus Eccleſiæ Vetero-Bolesla- vienſis vixit initio ſæculi XIV. quod ipſe prope ſub finem libri prodit Peſſina in Phoſph. ſeptic. Rad. II. p. 64 ☞ Rad. VI. p. 621. Berghauer in vita S. Joan Nep. initio in Catal. Author. Mſ. Berghauer in vit. S. Joan. Nep. c. 6.p. 165. Peſſina Phoſph. ſept. Rad. 4. p. 431. Lupac. in vita Caroli IV. Bohem, ſcript. ver-
178 Libri Privilegiorum Eccleſiæ Pragenſis. (cee ) Fridericus de Hradek Canonicus Eccleſiæ Pragenſis. (fff) Dalemilus Mezericzky Canonicus Eccleſiæ Boleslavienſis. (&gg ) Ja- PRODROMUS ANNALIUM (cee) Libri Privilegiorum a quo hi congeſti ſint, quod referam, Principio in Catalogo Au- non habeo. Balbinus in vita Venerabilis Arneſti Archi-Epiſcopi Pra- thorum Mſ. genſis meminit ejusmodi librum Manuſcriptum ex Autographis de- ſumptum penes ſe fuiſſe. Cum autem veteres nomine Privilegiorum nihil aliud , quam Bullas ſummorum Pontificum, Diplomata Cæſarum, Regum Ducumque, item Traditionum literas intenderint, constat libros hos magnam partem à Bartholdo Pontano in Bohemia Pia ex- ſcriptos vulgatosque eſſe, quanquam Peſſina ſcribat multo plura in- edita eſſe , & Pontanum vix decimam partem diplomatum protuliſſe, quæ in ſecretiori tabulario Capituli diligentiſſime ſervantur. Supple- vere dein nonnulla , præloque in ſuis operibus ſubjecere ipſe Peſſina, Hammerſchmid, Berghauer & maxime Balbinus, quæ omnia, uti & plura, quæ lucem hactenus non viderunt , ſub decurſum Annalium Hayecianorum fideliter referemus ſub ſuum quæquæ annum. Thomas Berghauer memorat in Archivo Capituli Pragenſis adhuc exſtare in folio Mſ. Copiarium literarum publicarum, quod veroſimillime ii ipſi libri privilegiorum ſunt. (fff) Eridericus de Hradek Canonicus Eccleſiæ Pragenſis. Hunc Joan- nes Sandelius in verſione ſua Germanica Hayecii prætermiſit, veroſi- millime quod ei incognitus fuerit , nihilque de eo comperire potue- rit. Ego quoque poſt omnem ſolertem inquiſitionem in xtatem ma- teriamque hujus authoris nihil hactenus invenire potui. Neque enim alibi uſpiam ipſius mentionem fieri memini, adeo ut hic locus prope unicus Hayecii ſit , qui nobis hujus hiſtoriographi memoriam reliquit. Thomas Berghauer quidem eundem commemorat, appellatque Fri- dericum a Hradecz, quo plurimum in ſuis Chronicis uſum Hayekum affir- mat, ſed nuſpiam prodit ubinam Mſ. deliteat. Suecicum bellum eum veroſimillime peſſumdedit , aut in alias provincias extulit , niſi fortaſſis ex Anonymis noſtris Chronicis quodpiam, cujus generis plura habe- mus, partus ejus eſt. Peſſina ſuſpicatur eum ſæculi XIII. ſcriptorem, & cujusdam Mſ. Anonymi authorem , cujus fragmentum profert. (ggg) Dalemilus Mezericzky, Canonicus Eccleſiæ Vetero-Bolesla- vienſis vixit initio ſæculi XIV. quod ipſe prope ſub finem libri prodit Peſſina in Phoſph. ſeptic. Rad. II. p. 64 ☞ Rad. VI. p. 621. Berghauer in vita S. Joan Nep. initio in Catal. Author. Mſ. Berghauer in vit. S. Joan. Nep. c. 6.p. 165. Peſſina Phoſph. ſept. Rad. 4. p. 431. Lupac. in vita Caroli IV. Bohem, ſcript. ver-
Strana 179
HAYECIANORUM. 179 verſu , cum ſe anno 1309. rei cuidam geſtæ interfuiſſe memorat. Scrip- Starnskyin ſit hiſtoriam Boemiæ, quæ vulgo Hyſtorye Boleſlawſká audit ; in impreſſo Republ. Boh. tamen præfert titulum Chronyka Boleſlawſká, eam rythmo Boemico rudi ac vetuſto , atque , ut ipſe memorat , ex Chronicis Brevnovienfi, Pragenſi, Opatovicenſi, Viſcheradenſi & Boleslavienſi, quod po- ſterius omnium maxime laudat, compilavit. Diſpeſcuit illam 106. capitibus , exorſus a Czecho , quem primus ille in lucem protulit, perduxitque ad annum 1315. De hoc authore nobis dicere liceat, quod de Ennio ſcribit Quintilianus: Ennium, Dalemilum inquam, ficut ſacros vetuſtate lucos adoremus, in quibus grandia & antiquarobora jam non tantam habent ſpeciem , quantam religionem. Rudem, inquam, illam ſimplicita- tem Bohemici ſermonis & Slavicæ veteris linguæ reliquias un hoc opere ad nos feliciter transmiſſa gratulemur, a quibus hodie tantum defleximus , ut ſenſum prope nonniſi conjecturis aucupari liceat. Ma- nuſcripta vetuſta hujus authoris hinc inde in Bibliothecis adhuc ſervan- tur. Editus vero eſt etiam typis Pragæ in quarto anno 1644. quem lucubrator præfatione , ac variarum lectionum animadverſionibus au- xit ; ſed hæc eadem editio prope manuſcriptis rarior eſt, cauſamque peſſumdatæ ſuſpicor , quod author in præfatione ſcabroſe quæpiam in cultum Sanctorum effutiat & bilocationem illam S. Adalberti Romæ co- ram Pontifice Miſſam dicentis, & ſimul Libitii in Bohemia fratrum funeri aſſiſtentis controverterit negaveritque, quam quidem Patres Bollandiſtæ in vita S. Adalberti etiam impugnant, obque veterum om- nium ſilentium incertam prædicant. Hayecius hoc authore liberaliter uſus eſt, Hofmannus vero Monachus Ordinis S. Benedicti sanct-Em- meranenſis ſæculi XV. ſcriptor Chronicon ſuum Gemanicum potiſſi- mum ex hac ipſa Dalemili hiſtoria compilavit, quod vel ipſe in præ- fatione fatetur. Author nuper eram R. P. Remigio Gymnaſii noſtri Pragenſis Præfecto , ut translationem hujus authoris e vernaculo in la- tinum in ſe reciperet, quo jam in opere feliciter progreditur. Cete- rum neſcio locum illum Ariſtotelis de arte Poetica, quo docet: Hi- ſtoricum & Poetam non differre, cum alter numeris adstricta, alter ſo- luta ſcribat ; nec minus hiſtoriam cum numeris , quam ſine illis eſſe poſſe. Attamen multis indiciis proditum eſt: Dalemilum ſeu licen- tia quadam Poetica præſertim in origine Czechorum fabulam & fi- ctionem præ hiſtoria maluiſſe deligere , ſeu certe nimis credule multa ex turbidis, nec probis fontibus hauſiſſe , quæ poſtea nemo alius ſequi auſus ſit. Nam ut alia præteream, quis hactenus poſteriorum, quot Z 2 quot
HAYECIANORUM. 179 verſu , cum ſe anno 1309. rei cuidam geſtæ interfuiſſe memorat. Scrip- Starnskyin ſit hiſtoriam Boemiæ, quæ vulgo Hyſtorye Boleſlawſká audit ; in impreſſo Republ. Boh. tamen præfert titulum Chronyka Boleſlawſká, eam rythmo Boemico rudi ac vetuſto , atque , ut ipſe memorat , ex Chronicis Brevnovienfi, Pragenſi, Opatovicenſi, Viſcheradenſi & Boleslavienſi, quod po- ſterius omnium maxime laudat, compilavit. Diſpeſcuit illam 106. capitibus , exorſus a Czecho , quem primus ille in lucem protulit, perduxitque ad annum 1315. De hoc authore nobis dicere liceat, quod de Ennio ſcribit Quintilianus: Ennium, Dalemilum inquam, ficut ſacros vetuſtate lucos adoremus, in quibus grandia & antiquarobora jam non tantam habent ſpeciem , quantam religionem. Rudem, inquam, illam ſimplicita- tem Bohemici ſermonis & Slavicæ veteris linguæ reliquias un hoc opere ad nos feliciter transmiſſa gratulemur, a quibus hodie tantum defleximus , ut ſenſum prope nonniſi conjecturis aucupari liceat. Ma- nuſcripta vetuſta hujus authoris hinc inde in Bibliothecis adhuc ſervan- tur. Editus vero eſt etiam typis Pragæ in quarto anno 1644. quem lucubrator præfatione , ac variarum lectionum animadverſionibus au- xit ; ſed hæc eadem editio prope manuſcriptis rarior eſt, cauſamque peſſumdatæ ſuſpicor , quod author in præfatione ſcabroſe quæpiam in cultum Sanctorum effutiat & bilocationem illam S. Adalberti Romæ co- ram Pontifice Miſſam dicentis, & ſimul Libitii in Bohemia fratrum funeri aſſiſtentis controverterit negaveritque, quam quidem Patres Bollandiſtæ in vita S. Adalberti etiam impugnant, obque veterum om- nium ſilentium incertam prædicant. Hayecius hoc authore liberaliter uſus eſt, Hofmannus vero Monachus Ordinis S. Benedicti sanct-Em- meranenſis ſæculi XV. ſcriptor Chronicon ſuum Gemanicum potiſſi- mum ex hac ipſa Dalemili hiſtoria compilavit, quod vel ipſe in præ- fatione fatetur. Author nuper eram R. P. Remigio Gymnaſii noſtri Pragenſis Præfecto , ut translationem hujus authoris e vernaculo in la- tinum in ſe reciperet, quo jam in opere feliciter progreditur. Cete- rum neſcio locum illum Ariſtotelis de arte Poetica, quo docet: Hi- ſtoricum & Poetam non differre, cum alter numeris adstricta, alter ſo- luta ſcribat ; nec minus hiſtoriam cum numeris , quam ſine illis eſſe poſſe. Attamen multis indiciis proditum eſt: Dalemilum ſeu licen- tia quadam Poetica præſertim in origine Czechorum fabulam & fi- ctionem præ hiſtoria maluiſſe deligere , ſeu certe nimis credule multa ex turbidis, nec probis fontibus hauſiſſe , quæ poſtea nemo alius ſequi auſus ſit. Nam ut alia præteream, quis hactenus poſteriorum, quot Z 2 quot
Strana 180
180 PRODROMUS ANNALIUM Jaroslaus Monachus Strahovienſis. (hhh) Pe- Balb. Epit. l. 3. c. 10. p. 221. & 226. Peſſin.Phoſph. ſeptic. Rad. V. P. 558. Amandus Friedenfels in Enchiridio Sio- nico §. 17. quot de Bohemia ſcripſere , Dalemilum fide dignum credidit , ut cum co ſex numero fratres Czecho adſcriberet ? quis Czechum Lechum- que unum eundemque eſſe judicavit ? (hhh) Jaroslaus Monachus Strahovienſis. Veteribus nomine Mona- chorum omnes Regulares Ordines venere, ac proinde Hayecius Ja- roslaum Monachum vocat, ex vulgi fama , qua paſſim audiebat Iaro ſlaw Mnjch. Communis prope omnium patriorum ſcriptorum eft ſententia Jaroslaum , cum cœnobium montis Sion Præmonstratenſis Ordinis Pragæ anno 1143. fundaretur , Canonicum fuiſſe Eccleſix ad S. Vitum , interque Boemos primum, qui relicto Canonicatu re- gulam S. Norberti profeſſus sit, ad quam ſententiam etiam accedere videtur Balbinus, Peſſina , & Amandus Friedenfels. At repugnat hæc ætas Chronico, cujus ille author ipſi Balbino, Peſſinæ, Amando ac Berghauero videtur, in illo enim author ad annum adhuc 1278. hæc memorat: Hæc vidimus & teſtimonium perhibemus. A fundatione autem Cœnobii Strahovienſis ad iſtud uſque tempus effluxere 135. anni ; quo pacto Jaroslaum minimum ætatem centum ſexaginta annorum exple- viſſe aſſerendum eſſet. Imo ex relatis ad annum 1182. non obſcure liquet authorem adhuc tum non fuiſſe adſcriptum cœtui Sionæo, ibi enim mentionem faciens de ſermone Godeſcalci Abbatis ad fratres habito inquit: Ad honeſta provocans , monita ſalutis porrigebat eis , coævus certe membrumque hujus cœtus ſcripſiſſet porrigebat nobis , ut taceam a condito cœnobio Sionxo uſque ad Viti Decani Metropolitani tempora ſic omnia narrari in hoc Chronico, ut plane appareat Authorem hi- ſtorias non tanquam ſibi præſentes, ſed præteritas retuliſſe. Guot ve- ro contradictionibus obnoxia eſt Jaroslai xtas, tot difficultatibus im- plicatur ejus Chronicon, ut definire ægre liceat, quodnam inter noſtra Anonyma verus illius fœetus ſit. Paſſim ſcriptores noſtri patrii, cum quibus etiam ſupra memorati Balbinus, Peſlina & Amandus faciunt , Ja- roslao eam continuationem Coſmæ tribuunt, quæ ab obitu Coſmæ anno 1126. orditur , finitque cum anno 1283. quæque anno 1752. ab Illuſtriſſimo D. Comite Joachimo de Kolovvrath Viennæ typis edita Berghauer in est, cui ſententix etiam adstipulatur Thomas Berghauer his verbis: vita S. Joan. Jaroslaus Canonicus Pragenſis poſtea Præmonstratenſis in Monte Sion orditur Nep.inCatalo- go Author. Mſ.ſupplementum Coſmæ Anno Domini MCXXVI. Sobieslaus venit in Moraviam, & finit
180 PRODROMUS ANNALIUM Jaroslaus Monachus Strahovienſis. (hhh) Pe- Balb. Epit. l. 3. c. 10. p. 221. & 226. Peſſin.Phoſph. ſeptic. Rad. V. P. 558. Amandus Friedenfels in Enchiridio Sio- nico §. 17. quot de Bohemia ſcripſere , Dalemilum fide dignum credidit , ut cum co ſex numero fratres Czecho adſcriberet ? quis Czechum Lechum- que unum eundemque eſſe judicavit ? (hhh) Jaroslaus Monachus Strahovienſis. Veteribus nomine Mona- chorum omnes Regulares Ordines venere, ac proinde Hayecius Ja- roslaum Monachum vocat, ex vulgi fama , qua paſſim audiebat Iaro ſlaw Mnjch. Communis prope omnium patriorum ſcriptorum eft ſententia Jaroslaum , cum cœnobium montis Sion Præmonstratenſis Ordinis Pragæ anno 1143. fundaretur , Canonicum fuiſſe Eccleſix ad S. Vitum , interque Boemos primum, qui relicto Canonicatu re- gulam S. Norberti profeſſus sit, ad quam ſententiam etiam accedere videtur Balbinus, Peſſina , & Amandus Friedenfels. At repugnat hæc ætas Chronico, cujus ille author ipſi Balbino, Peſſinæ, Amando ac Berghauero videtur, in illo enim author ad annum adhuc 1278. hæc memorat: Hæc vidimus & teſtimonium perhibemus. A fundatione autem Cœnobii Strahovienſis ad iſtud uſque tempus effluxere 135. anni ; quo pacto Jaroslaum minimum ætatem centum ſexaginta annorum exple- viſſe aſſerendum eſſet. Imo ex relatis ad annum 1182. non obſcure liquet authorem adhuc tum non fuiſſe adſcriptum cœtui Sionæo, ibi enim mentionem faciens de ſermone Godeſcalci Abbatis ad fratres habito inquit: Ad honeſta provocans , monita ſalutis porrigebat eis , coævus certe membrumque hujus cœtus ſcripſiſſet porrigebat nobis , ut taceam a condito cœnobio Sionxo uſque ad Viti Decani Metropolitani tempora ſic omnia narrari in hoc Chronico, ut plane appareat Authorem hi- ſtorias non tanquam ſibi præſentes, ſed præteritas retuliſſe. Guot ve- ro contradictionibus obnoxia eſt Jaroslai xtas, tot difficultatibus im- plicatur ejus Chronicon, ut definire ægre liceat, quodnam inter noſtra Anonyma verus illius fœetus ſit. Paſſim ſcriptores noſtri patrii, cum quibus etiam ſupra memorati Balbinus, Peſlina & Amandus faciunt , Ja- roslao eam continuationem Coſmæ tribuunt, quæ ab obitu Coſmæ anno 1126. orditur , finitque cum anno 1283. quæque anno 1752. ab Illuſtriſſimo D. Comite Joachimo de Kolovvrath Viennæ typis edita Berghauer in est, cui ſententix etiam adstipulatur Thomas Berghauer his verbis: vita S. Joan. Jaroslaus Canonicus Pragenſis poſtea Præmonstratenſis in Monte Sion orditur Nep.inCatalo- go Author. Mſ.ſupplementum Coſmæ Anno Domini MCXXVI. Sobieslaus venit in Moraviam, & finit
Strana 181
HAYECIANORUM. 181 fnit enuo 1283. Verum jam alias in praefatione hujus continuationis Viennz editz animadvertit Perilluftris ac Clariiimus Dominus de Ro- fi fenthal fux Cafarez Regizque Apoftolice Majeftatis Archivarius, vir, quis alius hac atate noflra hiftoriz veteris, przfertim Bohemorum fumme peritus, repugnare unum eundemque authorem effe hujus Chronici, cujus eruditiffimam animadverfionem hic ad verbum exífcri- bere libuit: ,, Duo faltem diverfi fcriptores Chronicz hujus continua- € 2» » 39 » » » » „ 2 » » )» » » » » 2 „ » PP) » » ?2 » 2. » » » » „ tionis funt Authores, Nam (ub initium ad annum MCXXX, fe prafentem rebus, quas narrat, adfuiffe teftatur Chroniítes: porto fub finem ad annum MCCLXXVIIL rurfum fcriptor fe rei geftz interfuiffe memorat: quod intervallum: temporis ejufdem authoris ztatem cum excedat, duos faltem diveríos Cofmz Conrinuatores, eosque plerisque rebus, quas referunt fynchronos atque interdum autoptas fuiffe condifcimus. Ambos hos Chronographos fuiife Me- tropolitanz Ecclefix Prageníis Canonicos credidit Peffina, qui eo- dem Mf, Codice ufus, adnotavit in margine codicis ad initium noíltrz continuationis hec verba ( Continuatur Cofmx Chronicon ab Anonymo Canonico Pragenfi) Ruríüm fol 113. ad annum MCXXXVII. adnotavit Peffina ( Author hujus Canonicus Ecclefix Pragenfis, prout etiam ex füpradictis patet): Denique ad annum MCLIV. (quem annum in Chronico przcedit hietus annorum un- decim ) Peftina adícripfit ita: Anonymi Continuator Canonicus Ec- clefix Pragenfis, hic reliqua profequitur. At enim Balbinus, qui eodem quoque Codice Mf. ufus fuit, prioris noftri Chronici partis fcriptorem cenfuit fuiffe ex Ordine Przmonftratenfium, Afceterii Srrahovien(is profeffum, atque notulam in Mf. Codice ante initium continuationis noflrz fequentem idem appofüit (hic videtur Chro- nicon faum inchoare Jaroslaus Strahovienfis) fane priorem illum fcriptorem non fuiffe Canonicum Pragenfem, fed Prxmonftraten- fium familie Alumnum manifefte probant ea, que ad annum MCXLIII, (ita enim loco MCXL. in. Mf. fcribendum Balbinus in Epitome I. 3. c. ro. p. a21. & 226. re&e monuit füffragante Haye- cio, & ipfo Chronici noftri Ordine) narrat Chronographus de Strahovienfis Collegii fundatione , & Sacro-Pramonftratenfium Or- dine, ubi binis deinceps locis seffrum Ordinem appellat Przmonftra- tenfem. Itaque Peffinx opinio fimili teftimonio deftituta locum ali- ter nancilci non poterit, nifi prior ille Chronici noftri Compilator dicatur e Canonico Pragenfi perfectiorts vitz: defiderio Przmonftra- Z 3 » ten-
HAYECIANORUM. 181 fnit enuo 1283. Verum jam alias in praefatione hujus continuationis Viennz editz animadvertit Perilluftris ac Clariiimus Dominus de Ro- fi fenthal fux Cafarez Regizque Apoftolice Majeftatis Archivarius, vir, quis alius hac atate noflra hiftoriz veteris, przfertim Bohemorum fumme peritus, repugnare unum eundemque authorem effe hujus Chronici, cujus eruditiffimam animadverfionem hic ad verbum exífcri- bere libuit: ,, Duo faltem diverfi fcriptores Chronicz hujus continua- € 2» » 39 » » » » „ 2 » » )» » » » » 2 „ » PP) » » ?2 » 2. » » » » „ tionis funt Authores, Nam (ub initium ad annum MCXXX, fe prafentem rebus, quas narrat, adfuiffe teftatur Chroniítes: porto fub finem ad annum MCCLXXVIIL rurfum fcriptor fe rei geftz interfuiffe memorat: quod intervallum: temporis ejufdem authoris ztatem cum excedat, duos faltem diveríos Cofmz Conrinuatores, eosque plerisque rebus, quas referunt fynchronos atque interdum autoptas fuiffe condifcimus. Ambos hos Chronographos fuiife Me- tropolitanz Ecclefix Prageníis Canonicos credidit Peffina, qui eo- dem Mf, Codice ufus, adnotavit in margine codicis ad initium noíltrz continuationis hec verba ( Continuatur Cofmx Chronicon ab Anonymo Canonico Pragenfi) Ruríüm fol 113. ad annum MCXXXVII. adnotavit Peffina ( Author hujus Canonicus Ecclefix Pragenfis, prout etiam ex füpradictis patet): Denique ad annum MCLIV. (quem annum in Chronico przcedit hietus annorum un- decim ) Peftina adícripfit ita: Anonymi Continuator Canonicus Ec- clefix Pragenfis, hic reliqua profequitur. At enim Balbinus, qui eodem quoque Codice Mf. ufus fuit, prioris noftri Chronici partis fcriptorem cenfuit fuiffe ex Ordine Przmonftratenfium, Afceterii Srrahovien(is profeffum, atque notulam in Mf. Codice ante initium continuationis noflrz fequentem idem appofüit (hic videtur Chro- nicon faum inchoare Jaroslaus Strahovienfis) fane priorem illum fcriptorem non fuiffe Canonicum Pragenfem, fed Prxmonftraten- fium familie Alumnum manifefte probant ea, que ad annum MCXLIII, (ita enim loco MCXL. in. Mf. fcribendum Balbinus in Epitome I. 3. c. ro. p. a21. & 226. re&e monuit füffragante Haye- cio, & ipfo Chronici noftri Ordine) narrat Chronographus de Strahovienfis Collegii fundatione , & Sacro-Pramonftratenfium Or- dine, ubi binis deinceps locis seffrum Ordinem appellat Przmonftra- tenfem. Itaque Peffinx opinio fimili teftimonio deftituta locum ali- ter nancilci non poterit, nifi prior ille Chronici noftri Compilator dicatur e Canonico Pragenfi perfectiorts vitz: defiderio Przmonftra- Z 3 » ten-
Strana 182
182 PRODROMUS ANNALIUM „ tenſem induiſſe. Jaroslaum vero, quod appellet Balbinus priorem „ noſtrum Chronisten, omnino certum non videtur, eundemque in „ Strahovienſi Cœnobio vitam duxiſſe ex Mſ. Codice noſtro nonniſi „ probabiliter deducitur. Ejus opinionis fundamentum Balbinus for- „ taſſe ex Hayecio ſumpſerit , qui in Elencho Authorum, quibus uſus „ eſt, ad conſcribendum Chronicon ipſi Chronico præfixo Jaroslaum „ Cœnobitam Strahovienſem nominat. Verum illic non additur, quæ- „ nam hiſtoria Jaroslai fuerit, an Bohemica, an ſolius ſui Cœnobii? „ neque tanquam Continuator Coſmæ iſtic nominatur Jaroslaus , ne- „ que continenter poſt Coſmam , ſed interjectis Libro Privilegiorum „ Eccleſiæ Pragenſis & Dalemilo Mezericzky Canonico Bolesla- „ vienſi. „ Hactenus Clariſſimus Dominus de Roſenthal. Jam pace & venia eruditiſſimi hujus Commentatoris , cujus incomparabili in re- bus patriæ judicio omnia defero, liceat nobis conciliare, & elucidare has adverſas ſibi patriorum noſtrorum ſcriptorum opiniones. Plus- quam omnino non modo certum eſt : duos hujus Chronici eſſe autho- res ſynchronos, quorum alter circa annum 1130. alter circa annum 1278. ſcripſit , ſed & plurimis indiciis proditum eſt, diverſa hæc olim fuiſſe Chronica neque ſibi juncta neque continuata. Primum Chro- niſten opus ſuum finiviſſe cum anno 1142. alterum ſuum a fundatione Cœnobir Sionæi exorſum tria potiſſimum momenta mihi perſuadent : Imo: rite prior Chronicon ſuum ad hunc annum claudit formula ævo illi libros claudendi conſueta: In Nomine Domini Noſtri JEſu Chri- sti &c. alter vero itidem incipit verbis temporibus istis uſitatiſſimis: In diebus illis regnante in regno Romanorum Rege Conrado , cum ſcilicet au- thores rei geſtæ non certum annum præfigebant ; & profecto ſuper- vacanea fuiſſet comemoratio hujus Conradini Regni reſpectu unius ejuſdemque ſcriptoris , cujus jam priori anno mentionem fecerat. 2do: ſi diligentius legantur anni 1141. & 1142. postremi hujus Chronogra- phi non obſcure cognoſcitur authorem adhuc referre omnia tanquam ſibi præſentia, ut de gaudio reditus Zdinkonis Epiſcopi Olomucenſis ex Pruſſia, de illæſo poſt ignem invento corpore S. Ludmillæ, at mox poſt verba illa: In ſæcula ſæculorum Amen, diſparet hic de rebus quaſi præſentibus authoris loquentis ſtylus , jam enim adhibet expreſ- ſiones , quibus ultro innuit ſe referre res longe ævo ſuo anteriores, ut cum inquit: Tunc temporis ordo noſter licet necdum dilatatus, magno tamen fervebat zelo. Ut plurima ejuſmodi rerum ab ætate ſua remotarum ve- ſtigia præteream. 3tio: Novum Chronisten prodit annorum duode- cim
182 PRODROMUS ANNALIUM „ tenſem induiſſe. Jaroslaum vero, quod appellet Balbinus priorem „ noſtrum Chronisten, omnino certum non videtur, eundemque in „ Strahovienſi Cœnobio vitam duxiſſe ex Mſ. Codice noſtro nonniſi „ probabiliter deducitur. Ejus opinionis fundamentum Balbinus for- „ taſſe ex Hayecio ſumpſerit , qui in Elencho Authorum, quibus uſus „ eſt, ad conſcribendum Chronicon ipſi Chronico præfixo Jaroslaum „ Cœnobitam Strahovienſem nominat. Verum illic non additur, quæ- „ nam hiſtoria Jaroslai fuerit, an Bohemica, an ſolius ſui Cœnobii? „ neque tanquam Continuator Coſmæ iſtic nominatur Jaroslaus , ne- „ que continenter poſt Coſmam , ſed interjectis Libro Privilegiorum „ Eccleſiæ Pragenſis & Dalemilo Mezericzky Canonico Bolesla- „ vienſi. „ Hactenus Clariſſimus Dominus de Roſenthal. Jam pace & venia eruditiſſimi hujus Commentatoris , cujus incomparabili in re- bus patriæ judicio omnia defero, liceat nobis conciliare, & elucidare has adverſas ſibi patriorum noſtrorum ſcriptorum opiniones. Plus- quam omnino non modo certum eſt : duos hujus Chronici eſſe autho- res ſynchronos, quorum alter circa annum 1130. alter circa annum 1278. ſcripſit , ſed & plurimis indiciis proditum eſt, diverſa hæc olim fuiſſe Chronica neque ſibi juncta neque continuata. Primum Chro- niſten opus ſuum finiviſſe cum anno 1142. alterum ſuum a fundatione Cœnobir Sionæi exorſum tria potiſſimum momenta mihi perſuadent : Imo: rite prior Chronicon ſuum ad hunc annum claudit formula ævo illi libros claudendi conſueta: In Nomine Domini Noſtri JEſu Chri- sti &c. alter vero itidem incipit verbis temporibus istis uſitatiſſimis: In diebus illis regnante in regno Romanorum Rege Conrado , cum ſcilicet au- thores rei geſtæ non certum annum præfigebant ; & profecto ſuper- vacanea fuiſſet comemoratio hujus Conradini Regni reſpectu unius ejuſdemque ſcriptoris , cujus jam priori anno mentionem fecerat. 2do: ſi diligentius legantur anni 1141. & 1142. postremi hujus Chronogra- phi non obſcure cognoſcitur authorem adhuc referre omnia tanquam ſibi præſentia, ut de gaudio reditus Zdinkonis Epiſcopi Olomucenſis ex Pruſſia, de illæſo poſt ignem invento corpore S. Ludmillæ, at mox poſt verba illa: In ſæcula ſæculorum Amen, diſparet hic de rebus quaſi præſentibus authoris loquentis ſtylus , jam enim adhibet expreſ- ſiones , quibus ultro innuit ſe referre res longe ævo ſuo anteriores, ut cum inquit: Tunc temporis ordo noſter licet necdum dilatatus, magno tamen fervebat zelo. Ut plurima ejuſmodi rerum ab ætate ſua remotarum ve- ſtigia præteream. 3tio: Novum Chronisten prodit annorum duode- cim
Strana 183
HAYECIANORUM. 183 cim hiatus : hic enim Chronicon ſuum a fundato Strahovienſi Aſce- terio exorſus cum veroſimillime pluribus annis productum fundatio- nis negotium , totque primarum coloniarum viciſſitudines ſub certos annos conjicere non poſſet, ob ſinceriorum documentorum defectum ſub principium Chronologia abſtinuit ſolum Conradi Romanorum Re- gis & Sobieslai Ducis Boemiæ imperium, quo hæc gesta fint, indi- gitans, itaque Sobieslai Ducis & Zdinkonis Epiſcopi Olomucenſis pro- fectionem Hieroſolymam, reditum, apportationem novi ordinis in Bohemiam , convocationem plurium Religioſorum Fratrum ſub Bla- ſio , dein primo Ordinis hujus virorum ex Steinfeldenſi Cœnobio evo- cationem, Præpoſiti Steinfeldenſis de negotio fundationis tractationem, ejus in Boemiam adventum , reditum, poſtque unum annum reſump- tum iter uno paragrapho recenſuit , quæ uno anno abſolvi non po- tuiſſe & tot rerum geſtarum memoriæ innuunt , & vel ipſe Chroniſtes aperte fatetur. His autem Ordinis ſui in Bohemia incunabulis ſtabili- tis recenſitiſque postea author ab anno 1154. Chronologiam ſuam auſpicatur , eamque non interrupta ſerie uſque ad annum 1283. per- ſequitur. Quare librarius is , quicunque Mſ. Metropolitanum tran- ſumpſit ( nam autographum non eſſe abunde conſtat ) minus ſcite an- num Domini MCXL. initialem poſuit, quaſi vero hoc numero uti prioribus poſterioribusque geſta hujus anni comprehenderentur, ex ipſo enim orationis ſenſu narrationisque proſecutione conjicere licet annum memoratum intra contextum fuiſſe repoſitum , quod eruditiſſi- mus Peſſina probe diſpexit, cum is hunc ipſum integrum hujus Chro- nici paragraphum referens annum Domini MCXL. non poſuit initia- lem, neque ad verba: in monte Sion punctum fecit, ſed dictis verbis immediate annum memoratum ſubjecit. Unde etiam, mea quidem ſententia, nulla hallucinatio videtur eſſe in numero anni MCXL. nec exiſtimo illius loco ſubſtituendum eſſe annum MCXLIII. Nam quan- quam lubens confitear diploma fundationis Strahovienſis necdum in manus meas perveniſſe, imo nec mihi constare, exstetne amplius, ta- men malim cum �eſſina annum MCXL. amplecti in Mſ. iſto veteri notatum, quam Hayecii Balbinique ſententiam ſequi, qui peregri- nationem Zdinkonis, & initia hujus Aſceterii cum evocatione Præmon- stratenſium ex Steinfeldenſi Cœnobio confuderunt. Nam libenter qui- dem aſſentior Steinfeldenſes anno primum MCXLIII. Pragam advo- catos, at jam prius ſub Blaſio hic congregatos fuiſſe fratres Religioſos, mutatumque Strahov in montis Sion nomen docet nos idem Mſ. & ſci- Peſſin. Phoſph. ſept. Rad. V. 5.55 8. tiſſi-
HAYECIANORUM. 183 cim hiatus : hic enim Chronicon ſuum a fundato Strahovienſi Aſce- terio exorſus cum veroſimillime pluribus annis productum fundatio- nis negotium , totque primarum coloniarum viciſſitudines ſub certos annos conjicere non poſſet, ob ſinceriorum documentorum defectum ſub principium Chronologia abſtinuit ſolum Conradi Romanorum Re- gis & Sobieslai Ducis Boemiæ imperium, quo hæc gesta fint, indi- gitans, itaque Sobieslai Ducis & Zdinkonis Epiſcopi Olomucenſis pro- fectionem Hieroſolymam, reditum, apportationem novi ordinis in Bohemiam , convocationem plurium Religioſorum Fratrum ſub Bla- ſio , dein primo Ordinis hujus virorum ex Steinfeldenſi Cœnobio evo- cationem, Præpoſiti Steinfeldenſis de negotio fundationis tractationem, ejus in Boemiam adventum , reditum, poſtque unum annum reſump- tum iter uno paragrapho recenſuit , quæ uno anno abſolvi non po- tuiſſe & tot rerum geſtarum memoriæ innuunt , & vel ipſe Chroniſtes aperte fatetur. His autem Ordinis ſui in Bohemia incunabulis ſtabili- tis recenſitiſque postea author ab anno 1154. Chronologiam ſuam auſpicatur , eamque non interrupta ſerie uſque ad annum 1283. per- ſequitur. Quare librarius is , quicunque Mſ. Metropolitanum tran- ſumpſit ( nam autographum non eſſe abunde conſtat ) minus ſcite an- num Domini MCXL. initialem poſuit, quaſi vero hoc numero uti prioribus poſterioribusque geſta hujus anni comprehenderentur, ex ipſo enim orationis ſenſu narrationisque proſecutione conjicere licet annum memoratum intra contextum fuiſſe repoſitum , quod eruditiſſi- mus Peſſina probe diſpexit, cum is hunc ipſum integrum hujus Chro- nici paragraphum referens annum Domini MCXL. non poſuit initia- lem, neque ad verba: in monte Sion punctum fecit, ſed dictis verbis immediate annum memoratum ſubjecit. Unde etiam, mea quidem ſententia, nulla hallucinatio videtur eſſe in numero anni MCXL. nec exiſtimo illius loco ſubſtituendum eſſe annum MCXLIII. Nam quan- quam lubens confitear diploma fundationis Strahovienſis necdum in manus meas perveniſſe, imo nec mihi constare, exstetne amplius, ta- men malim cum �eſſina annum MCXL. amplecti in Mſ. iſto veteri notatum, quam Hayecii Balbinique ſententiam ſequi, qui peregri- nationem Zdinkonis, & initia hujus Aſceterii cum evocatione Præmon- stratenſium ex Steinfeldenſi Cœnobio confuderunt. Nam libenter qui- dem aſſentior Steinfeldenſes anno primum MCXLIII. Pragam advo- catos, at jam prius ſub Blaſio hic congregatos fuiſſe fratres Religioſos, mutatumque Strahov in montis Sion nomen docet nos idem Mſ. & ſci- Peſſin. Phoſph. ſept. Rad. V. 5.55 8. tiſſi-
Strana 184
184 PRODROMUS ANNALIUM tiſſime id pluribus explicat Peſſina. Verum hæc diſpeſcere, veriori- que Chronologiæ reſtituere ſuo loco dabitur occaſio. Jam vero ut ad Jaroslaum, cui Chronicon istud vindicare animus est, veniamus: non obſcurum eſt: Authorem fuiſſe Ordinis Præmonſtratenſis, qui ab his ipſis Aſceterii Strahovienſis incunabilis uſque ad annum 1283. Chro- nicon pertexuit, tum quod habitum noſtrum , Ordinem noſtrum pluribus locis appellet, tum quod plerasque hujus cœnobii memorias etiam quandoque minutiores proſequatur , quibus recenſendis ſe vix alius occupaſſet. Hunc autem, quem alium dicamus, quam Jaroslaum tan- topere a ſcriptoribus noſtris celebratum , & quem Coſmæ Continua- torem , huic vero Franciſcum contigiſſe communis inter omnes patrios hiſtoricos eſt perſuaſio, qui quidem non initio fundati hujus Aſceterii, ut perperam multi ſenſerunt , ſed temporibus Ottocari II. & Tutelx Ottonis Brandeburgici vixit, quod ævum tanquam ſibi præſentiſſimum ab eo referri omnibus locis videre eſt. Et profecto, ſi argumentum aliud hoc ei Chronicon non vindicat, tum illud eft : quod præter eum nuſpiam in hiſtoriis noſtris alium hujus aut etiam poſterioris ævi Chro- nographum Ordinis Præmonstratenſis legere sit. Hunc vero prius fuiſſe Canonicum S. Viti eadem authorum patriorum mira conſpiratio nos docet, & fortaſſis rectiſſime : nam in eodem Chronico Eccleſix ſancti Viti Capitulique ejuſdem acta ſic perſequitur, ut tot res vix alius, quam Capituli hujus membrum noverit, aut certe referre ſibi la- borem ſumpſerit. Jam, mea quidem opinione, qua, an fallar, bene- voli lectoris judicio excutiendum relinquo, huic Jaroslai Chronico annorum centum quadraginta hiſtoriam complectenti quiſpiam tertius ſæculi XIV. ſcriptor præmiſit breve Chronicon Anonymi, quo refe- runtur res ab obitu Coſmæ uſque ad annum 1142. ut ſic ab eo anno, quo deſiit Coſmas, quaſi uno filo contexta haberetur hiſtoria uſque ad annum 1283. ſeu ut clarius loquar, Anonymi Chronicon Chronico Ja- roslai adnexuit, quo factum eſt veroſimillime, ut opus hoc duobus Chronicis congestum tamen Jaroslai nomen retineret, quod maxima potiſſimaque pars Jaroslai eſſet. Et ſane hujus conjecturæ manifestiſli- ma veſtigia eo ipſo in Mſ. Metropolitano expreſſa ſunt: ſub finem enim poſt hiatum rurſum triginta ſeptem annorum ſolus annus MCCCXX. refertur obitu Vilhelmi Leporis notatus, qui procul du- bio ab eo adſcriptus eſt, qui hæc duo diſtincta alias Chronica compi- lavit , atque compendium illud finale de origine Bohemorum cum Ca- talogo Ducum Regumque noſtrorum adjecit. Gui denique is ipſus fuiſſe
184 PRODROMUS ANNALIUM tiſſime id pluribus explicat Peſſina. Verum hæc diſpeſcere, veriori- que Chronologiæ reſtituere ſuo loco dabitur occaſio. Jam vero ut ad Jaroslaum, cui Chronicon istud vindicare animus est, veniamus: non obſcurum eſt: Authorem fuiſſe Ordinis Præmonſtratenſis, qui ab his ipſis Aſceterii Strahovienſis incunabilis uſque ad annum 1283. Chro- nicon pertexuit, tum quod habitum noſtrum , Ordinem noſtrum pluribus locis appellet, tum quod plerasque hujus cœnobii memorias etiam quandoque minutiores proſequatur , quibus recenſendis ſe vix alius occupaſſet. Hunc autem, quem alium dicamus, quam Jaroslaum tan- topere a ſcriptoribus noſtris celebratum , & quem Coſmæ Continua- torem , huic vero Franciſcum contigiſſe communis inter omnes patrios hiſtoricos eſt perſuaſio, qui quidem non initio fundati hujus Aſceterii, ut perperam multi ſenſerunt , ſed temporibus Ottocari II. & Tutelx Ottonis Brandeburgici vixit, quod ævum tanquam ſibi præſentiſſimum ab eo referri omnibus locis videre eſt. Et profecto, ſi argumentum aliud hoc ei Chronicon non vindicat, tum illud eft : quod præter eum nuſpiam in hiſtoriis noſtris alium hujus aut etiam poſterioris ævi Chro- nographum Ordinis Præmonstratenſis legere sit. Hunc vero prius fuiſſe Canonicum S. Viti eadem authorum patriorum mira conſpiratio nos docet, & fortaſſis rectiſſime : nam in eodem Chronico Eccleſix ſancti Viti Capitulique ejuſdem acta ſic perſequitur, ut tot res vix alius, quam Capituli hujus membrum noverit, aut certe referre ſibi la- borem ſumpſerit. Jam, mea quidem opinione, qua, an fallar, bene- voli lectoris judicio excutiendum relinquo, huic Jaroslai Chronico annorum centum quadraginta hiſtoriam complectenti quiſpiam tertius ſæculi XIV. ſcriptor præmiſit breve Chronicon Anonymi, quo refe- runtur res ab obitu Coſmæ uſque ad annum 1142. ut ſic ab eo anno, quo deſiit Coſmas, quaſi uno filo contexta haberetur hiſtoria uſque ad annum 1283. ſeu ut clarius loquar, Anonymi Chronicon Chronico Ja- roslai adnexuit, quo factum eſt veroſimillime, ut opus hoc duobus Chronicis congestum tamen Jaroslai nomen retineret, quod maxima potiſſimaque pars Jaroslai eſſet. Et ſane hujus conjecturæ manifestiſli- ma veſtigia eo ipſo in Mſ. Metropolitano expreſſa ſunt: ſub finem enim poſt hiatum rurſum triginta ſeptem annorum ſolus annus MCCCXX. refertur obitu Vilhelmi Leporis notatus, qui procul du- bio ab eo adſcriptus eſt, qui hæc duo diſtincta alias Chronica compi- lavit , atque compendium illud finale de origine Bohemorum cum Ca- talogo Ducum Regumque noſtrorum adjecit. Gui denique is ipſus fuiſſe
Strana 185
HAYECIANORUM. 185 Petrus Abbas Zbraslavienſis. (iii) fuiſſe mihi videtur , qui res hine inde in aliis Mſ. repertas Chronico Jaroslai intexuit, quo ſuo tumultuario labore magnum chaos huic Chronico offudit, ut non raro annorum ſeries interrumpatur, re- petantur, præoccupentur nonunquam numeri annorum, imo cre- bræ contradictiones emergant. Guo id enatum eſt, ut pluribus hi- ſtoricis noſtris ſuſpicionem oggeſſerit novi ſubinde hinc atque illinc Continuatoris. Balbinum res certe perancipitem reddidit, atque Peſ- ſinam, qui in marginibus Codicis Metropolitani, uti ſupra memini- mus, ſuſpicionem ſuam de novo Chronographo non obſcure prodide- runt. At vero Balbinus etiam in Mſ. Apographo Bibliothecæ A. A. R. R. P. P. Auguſtinianorum Diſcalceatorum Neo-Pragæ ad annum 1249. hanc notulam manu ſua appoſuit : Hic ſubſequi videtur novum ſragmentum hiſtoricum. Et in margine : Novum fragmentum cujusdam Ano- nymi: videtur ſuiſſe Canonicus Prugenſis & Continuator Jaroslai, quæ A. R. Athanaſius a S. Joſeph. ibidem Bibliothecarius, fideliſſimus laborum meorum adjutor, virque in hiſtoria patria verſatiſſimus ( cujus duo per- erudita hiſtorica opuſcula nonniſi Mæcenatis munificentiam ſuſpirant ) amice mecum communicavit. (iii) Petrus a loco nativitatis de Zittavia dictus a fundato Zbrasla- vienſis Ciſtercienſis Ordinis conobio inter Religioſos, ut ipſe fatetur, a puero educatus poſtea Monachum ejuſdem inſtituti, locique induit. A moribus , virtute , doctrinaque ubique locorum commendatus Eli- ſabethæ Reginæ , matris Caroli IV. gratiam peculiariter demeruit , quæ ſibi eum Capellanum Aulicum, quæ tum quaſi Cancellarii ſeu Notarii dignitas erat, eleemoſynariumque designavit. Fuit eidem Petrus per- petuus viæ comes etiam rebus afflictiſſimis, cum illa ob Baronum Bo- hemiæ tumultus exul in Bavaria degeret. Anno 1316. cum Conradus primus Abbas Aulæ Regiæ denuo ſuſceptum Abbatis regimen ſecundo reſignaſſet, concordibus fratrum calculis Petrus electus eſt, quo cum Chron.Anl munere etiam Capellanatum Reginæ retinuit. Inter cætera memoratu Reg. P. 2.0021. digniſſima, quibus monaſterium ſuum auxit, etiam ſumptuoſiſſimo & pretioſo opere aquæ ductum plumbeis canalibus e tribus fontibus in monaſterium Zbraslavienſe deduxit. Anno 1325. ſupplex eſt factus Joanni Regi, ut ablatæ cœnobio ſuo ditiones reſtituerentur, votique compos factus caſtrum Landsberg cum ſuis adjectitiis fundis recupera- vit. Pars ſecunda vulgo dictæ Chronicæ Aulæ Regia partus illius eſt. In hac accuratiſſima Chronologia , multiplicique deſcriptione res cœno- A a Chron.Aulæ Reg. P.2. c.13. Con- bii
HAYECIANORUM. 185 Petrus Abbas Zbraslavienſis. (iii) fuiſſe mihi videtur , qui res hine inde in aliis Mſ. repertas Chronico Jaroslai intexuit, quo ſuo tumultuario labore magnum chaos huic Chronico offudit, ut non raro annorum ſeries interrumpatur, re- petantur, præoccupentur nonunquam numeri annorum, imo cre- bræ contradictiones emergant. Guo id enatum eſt, ut pluribus hi- ſtoricis noſtris ſuſpicionem oggeſſerit novi ſubinde hinc atque illinc Continuatoris. Balbinum res certe perancipitem reddidit, atque Peſ- ſinam, qui in marginibus Codicis Metropolitani, uti ſupra memini- mus, ſuſpicionem ſuam de novo Chronographo non obſcure prodide- runt. At vero Balbinus etiam in Mſ. Apographo Bibliothecæ A. A. R. R. P. P. Auguſtinianorum Diſcalceatorum Neo-Pragæ ad annum 1249. hanc notulam manu ſua appoſuit : Hic ſubſequi videtur novum ſragmentum hiſtoricum. Et in margine : Novum fragmentum cujusdam Ano- nymi: videtur ſuiſſe Canonicus Prugenſis & Continuator Jaroslai, quæ A. R. Athanaſius a S. Joſeph. ibidem Bibliothecarius, fideliſſimus laborum meorum adjutor, virque in hiſtoria patria verſatiſſimus ( cujus duo per- erudita hiſtorica opuſcula nonniſi Mæcenatis munificentiam ſuſpirant ) amice mecum communicavit. (iii) Petrus a loco nativitatis de Zittavia dictus a fundato Zbrasla- vienſis Ciſtercienſis Ordinis conobio inter Religioſos, ut ipſe fatetur, a puero educatus poſtea Monachum ejuſdem inſtituti, locique induit. A moribus , virtute , doctrinaque ubique locorum commendatus Eli- ſabethæ Reginæ , matris Caroli IV. gratiam peculiariter demeruit , quæ ſibi eum Capellanum Aulicum, quæ tum quaſi Cancellarii ſeu Notarii dignitas erat, eleemoſynariumque designavit. Fuit eidem Petrus per- petuus viæ comes etiam rebus afflictiſſimis, cum illa ob Baronum Bo- hemiæ tumultus exul in Bavaria degeret. Anno 1316. cum Conradus primus Abbas Aulæ Regiæ denuo ſuſceptum Abbatis regimen ſecundo reſignaſſet, concordibus fratrum calculis Petrus electus eſt, quo cum Chron.Anl munere etiam Capellanatum Reginæ retinuit. Inter cætera memoratu Reg. P. 2.0021. digniſſima, quibus monaſterium ſuum auxit, etiam ſumptuoſiſſimo & pretioſo opere aquæ ductum plumbeis canalibus e tribus fontibus in monaſterium Zbraslavienſe deduxit. Anno 1325. ſupplex eſt factus Joanni Regi, ut ablatæ cœnobio ſuo ditiones reſtituerentur, votique compos factus caſtrum Landsberg cum ſuis adjectitiis fundis recupera- vit. Pars ſecunda vulgo dictæ Chronicæ Aulæ Regia partus illius eſt. In hac accuratiſſima Chronologia , multiplicique deſcriptione res cœno- A a Chron.Aulæ Reg. P.2. c.13. Con- bii
Strana 186
PRODROMUS ANNALIUM Conradus item Abbas Zbraslavienſis. (kkk ) bii ſui, geſta Regis Wenceslai II. & III. item Joannis, & quædam Ca- roli tractat tanta diligentia, ut magis abſoluta Boemiæ Chronica ne quidem optari poſſent, ſi ſe per omnes ætates explicarent. Marquar- dus Freherus anno 1602. inter ſcriptores rerum Bohemicarum hanc ſecundam partem Chronici typis Hanovianis inter eoſdem ſcriptores antiquos Boemiæ edidit , eamque ſecundis curis recudit anno 1607. Orditur ab anno 1317. finitque cum anno 1333. partemque hanc ab- ſolvit 34 capitibus. De prima, & tertia hujus Chronici parte mox Balb. in hiſt. infra. Balbinus memorat ſibi hujus Petri humilem tumulum in Aula S. Montis Au-Regia adhuc oſtenſum fuiſſe. ctuario I. (kkk ) Conradus Abbas itidem Zbraslavienſis anteceſſor Petri in Ab- batia Aulæ-Regenſi vir ſumma humilitate, qui ter ſuſceptum Abbatis Chron.Aulæ munus , ter dimiſit. Natus is fuit Erfordiæ, profeſſionemque emiſit Reg. P.2.6.25. in Zedlicenſi Cistercienſium ad Kuttenbergam monasterio, ubi cum non minus doctrina , quam probitate magnam ſibi famam conciliaſſet, poſtulatus fuit in Grunhain pro Abbate, ſed Zedlicenſi Abbate, fra- tribusque obnitentibus , huic poſtulationi reſignavit. Non multo poſt Ciſtercienſes Oſſecenſes in Bohemia orbati patre eum ſibi Abbatem popoſcerunt , quod munus nonniſi biennio tenuit , ſponteque cedens in ſuum Zedlicenſe cœnobium reverſus eſt, ubi rurſum Prioratui, ut ante præfectus eſt, quam provinciam eo uſque adminiſtravit, dum Aulæ Regenſes, ſeu Zbraslavienſes novæ Cistercii emersiſsent coloniæ, quibus ille dux, & Abbas datus eft. Cum hanc novam Ordinis plan- tam ſedulo per annos quinque coluiſſet , ſponte arduum humeris ſuis munus ceſſit Ottoni, ſed poſt ſemi alterum annum reaſſumpſit. An- no 1309. clandeſtino Ordinum Bohemiæ conventu habito miſſus eft cum Abbate Zedlicenſi, Plaſſenſi aliisque cum legatione ad Cæſarem Henricum VII. qua poſtulatum, ut Boemiam tueretur contra violentos Regni procos , ac uſurpatores , atque unum filiorum ſuorum Eliſabe- thæ Regiæ filiæ, ditionumque Boemicarum hæredi deſponderet, quod cum ad Henricum Carinthium tum Regem Bohemiæ perveniſſet, ſub pœna capitis huic legationi vetuit finibus Regni excedere, at Conra- dus, comitesque legationis minas nil penſi habentes, procuratoque ſecuro per Boemiam comitatu imperata ſibi a statibus expleverunt. Perſtitit Conradus Abbas uſque ad annum 1316. quo viro quietis amanti rurſum munus deſipere cepit, quod itaque tertio reſignavit. Quia tamen Regi Joanni percharus erat ab eo expetitus, plerumque 186 Ma- in
PRODROMUS ANNALIUM Conradus item Abbas Zbraslavienſis. (kkk ) bii ſui, geſta Regis Wenceslai II. & III. item Joannis, & quædam Ca- roli tractat tanta diligentia, ut magis abſoluta Boemiæ Chronica ne quidem optari poſſent, ſi ſe per omnes ætates explicarent. Marquar- dus Freherus anno 1602. inter ſcriptores rerum Bohemicarum hanc ſecundam partem Chronici typis Hanovianis inter eoſdem ſcriptores antiquos Boemiæ edidit , eamque ſecundis curis recudit anno 1607. Orditur ab anno 1317. finitque cum anno 1333. partemque hanc ab- ſolvit 34 capitibus. De prima, & tertia hujus Chronici parte mox Balb. in hiſt. infra. Balbinus memorat ſibi hujus Petri humilem tumulum in Aula S. Montis Au-Regia adhuc oſtenſum fuiſſe. ctuario I. (kkk ) Conradus Abbas itidem Zbraslavienſis anteceſſor Petri in Ab- batia Aulæ-Regenſi vir ſumma humilitate, qui ter ſuſceptum Abbatis Chron.Aulæ munus , ter dimiſit. Natus is fuit Erfordiæ, profeſſionemque emiſit Reg. P.2.6.25. in Zedlicenſi Cistercienſium ad Kuttenbergam monasterio, ubi cum non minus doctrina , quam probitate magnam ſibi famam conciliaſſet, poſtulatus fuit in Grunhain pro Abbate, ſed Zedlicenſi Abbate, fra- tribusque obnitentibus , huic poſtulationi reſignavit. Non multo poſt Ciſtercienſes Oſſecenſes in Bohemia orbati patre eum ſibi Abbatem popoſcerunt , quod munus nonniſi biennio tenuit , ſponteque cedens in ſuum Zedlicenſe cœnobium reverſus eſt, ubi rurſum Prioratui, ut ante præfectus eſt, quam provinciam eo uſque adminiſtravit, dum Aulæ Regenſes, ſeu Zbraslavienſes novæ Cistercii emersiſsent coloniæ, quibus ille dux, & Abbas datus eft. Cum hanc novam Ordinis plan- tam ſedulo per annos quinque coluiſſet , ſponte arduum humeris ſuis munus ceſſit Ottoni, ſed poſt ſemi alterum annum reaſſumpſit. An- no 1309. clandeſtino Ordinum Bohemiæ conventu habito miſſus eft cum Abbate Zedlicenſi, Plaſſenſi aliisque cum legatione ad Cæſarem Henricum VII. qua poſtulatum, ut Boemiam tueretur contra violentos Regni procos , ac uſurpatores , atque unum filiorum ſuorum Eliſabe- thæ Regiæ filiæ, ditionumque Boemicarum hæredi deſponderet, quod cum ad Henricum Carinthium tum Regem Bohemiæ perveniſſet, ſub pœna capitis huic legationi vetuit finibus Regni excedere, at Conra- dus, comitesque legationis minas nil penſi habentes, procuratoque ſecuro per Boemiam comitatu imperata ſibi a statibus expleverunt. Perſtitit Conradus Abbas uſque ad annum 1316. quo viro quietis amanti rurſum munus deſipere cepit, quod itaque tertio reſignavit. Quia tamen Regi Joanni percharus erat ab eo expetitus, plerumque 186 Ma- in
Strana 187
HAYECIANORUM. 187 Magister Laurentius de Brzezina (ull) Lau- in ejuſdem Aula morabatur , uſque dum anno 1319. inter Eliſabetham Reginam, Regemque maritum diſſidia eſſent orta , quæ Conradus ex- oſus, Aulæ valedixit , interque ſuos tranquille uſque ad annum 1329. converſatus , eodem anno ſeptimo Idus Junii ex calculi morbo obiit. Guare , & quo fundamento Conradus ab Hayecio in Catalogum Hi- ſtoricorum inſertus ſit , certum exploratumque necdum habeo , ſuſpi- corque idem motivum fuiſſe Joanni Sandelio, quod eum in verſione Germanica Hayecii quoque omiſerit. Auguſtinus Sartorius, qui Ci- ſtercium ſuum præſertim a Ciſtercienſium Boemicorum doctrina & pietate illuſtrium gloria exornare conatus eſt, nuſpiam meminit Con- radum hunc, aut alterum quenquam hiſtoriam ſcripſiſſe , ſolum Pe- trum adfert , quem Boemiæ Florum vocat , quemque ſolum Chronicæ Aulæ Regiæ authorem facit. Niſi fortaſſis , quod mihi veroſimillimum videtur, Conradus primæ partis, quæ hodie abeſt, hujus Chronici author eſt. Lupacius enim in ſua Ephemeride citat Chronicon Aulæ Regiæ ab anno 1280. uſque ad annum 1509. Veleslavinus in ſuo Ca- lendario etiam annos 1271. 1292. & 1311. qui omnes hodie abſunt a ſecunda parte. Unde conjicere licet tres faltem partes fuiſſe hujus Chronici, quarum prima deſierit cum anno 1316. ut etiam Paprocius me- morat , ſecunda anno 1333. tertia quouſque protenſa fuerít, ignora- tur. Phœnix incineratus , partus Religioſorum ejuſdem Zbraslavienſis Cœnobii , dicit primam partem hujus Chronici amiſſam fuiſſe ſeu mo- naſterii exuſtione, ſeu expilatione, quod idem aſſerit Balbinus. Inde denique etiam eruitur , plures authores fuiſſe hujus Chronici , atque veroſimillime Conradum primæ , Petrum ſecundæ , alios tertiæ partis. Goldaſtus hujus Chronici authorem vocat Joannem Abbatem Cister- Goldast de cienſem. Ego duos præcipua doctrinæ laude celebres Joannes Abba-regn. Boh. l. tes Ciſtercienſes invenio in hiſtoriis noſtris: alterum qui uno ſæculo 4. t. 4. poſt Petrum in Concilio Baſileenſi orationem ad Bohemos habuit, ut Æness Sil- vius hiſt. Boh. ſe ſe ſubmitterent determinationi ſanctæ Matris Eccleſiæ ; is tamen an edit. Freher.p. Abbas Aulæ Regiæ fuerit, deſtitutus idoneis documentis affirmare non 16r. auſim. Alterum Joannem Abbatem Aulæ Regiæ apud Lupacium lege- Lupac. in re est, quem memorat anno 1502. demortuum. Memoratur etiam Ephemer. ad Gallus Abbas Aulæ Regiæ inter ſcriptores claros in Bibliotheca Simle- 20. Aug. ri , ut ſcribit Lupacius in epiſtola ad Reinerum Reineccium anno 1581. An igitur horum aliquis poſtremæ partis Chronici Aulæ Regiæ aurnor fit, dubium controverſumque eſto, dum major lux hiſtoriæ affulgeat. A a 2 Balb.in hiſt. S. Mont. Au- áluario l. Paprocius in famil. Var- tenberg. Auguſt. Sar- torius in Ci- ftercio bis ter- tio titulo 20. (Ill)
HAYECIANORUM. 187 Magister Laurentius de Brzezina (ull) Lau- in ejuſdem Aula morabatur , uſque dum anno 1319. inter Eliſabetham Reginam, Regemque maritum diſſidia eſſent orta , quæ Conradus ex- oſus, Aulæ valedixit , interque ſuos tranquille uſque ad annum 1329. converſatus , eodem anno ſeptimo Idus Junii ex calculi morbo obiit. Guare , & quo fundamento Conradus ab Hayecio in Catalogum Hi- ſtoricorum inſertus ſit , certum exploratumque necdum habeo , ſuſpi- corque idem motivum fuiſſe Joanni Sandelio, quod eum in verſione Germanica Hayecii quoque omiſerit. Auguſtinus Sartorius, qui Ci- ſtercium ſuum præſertim a Ciſtercienſium Boemicorum doctrina & pietate illuſtrium gloria exornare conatus eſt, nuſpiam meminit Con- radum hunc, aut alterum quenquam hiſtoriam ſcripſiſſe , ſolum Pe- trum adfert , quem Boemiæ Florum vocat , quemque ſolum Chronicæ Aulæ Regiæ authorem facit. Niſi fortaſſis , quod mihi veroſimillimum videtur, Conradus primæ partis, quæ hodie abeſt, hujus Chronici author eſt. Lupacius enim in ſua Ephemeride citat Chronicon Aulæ Regiæ ab anno 1280. uſque ad annum 1509. Veleslavinus in ſuo Ca- lendario etiam annos 1271. 1292. & 1311. qui omnes hodie abſunt a ſecunda parte. Unde conjicere licet tres faltem partes fuiſſe hujus Chronici, quarum prima deſierit cum anno 1316. ut etiam Paprocius me- morat , ſecunda anno 1333. tertia quouſque protenſa fuerít, ignora- tur. Phœnix incineratus , partus Religioſorum ejuſdem Zbraslavienſis Cœnobii , dicit primam partem hujus Chronici amiſſam fuiſſe ſeu mo- naſterii exuſtione, ſeu expilatione, quod idem aſſerit Balbinus. Inde denique etiam eruitur , plures authores fuiſſe hujus Chronici , atque veroſimillime Conradum primæ , Petrum ſecundæ , alios tertiæ partis. Goldaſtus hujus Chronici authorem vocat Joannem Abbatem Cister- Goldast de cienſem. Ego duos præcipua doctrinæ laude celebres Joannes Abba-regn. Boh. l. tes Ciſtercienſes invenio in hiſtoriis noſtris: alterum qui uno ſæculo 4. t. 4. poſt Petrum in Concilio Baſileenſi orationem ad Bohemos habuit, ut Æness Sil- vius hiſt. Boh. ſe ſe ſubmitterent determinationi ſanctæ Matris Eccleſiæ ; is tamen an edit. Freher.p. Abbas Aulæ Regiæ fuerit, deſtitutus idoneis documentis affirmare non 16r. auſim. Alterum Joannem Abbatem Aulæ Regiæ apud Lupacium lege- Lupac. in re est, quem memorat anno 1502. demortuum. Memoratur etiam Ephemer. ad Gallus Abbas Aulæ Regiæ inter ſcriptores claros in Bibliotheca Simle- 20. Aug. ri , ut ſcribit Lupacius in epiſtola ad Reinerum Reineccium anno 1581. An igitur horum aliquis poſtremæ partis Chronici Aulæ Regiæ aurnor fit, dubium controverſumque eſto, dum major lux hiſtoriæ affulgeat. A a 2 Balb.in hiſt. S. Mont. Au- áluario l. Paprocius in famil. Var- tenberg. Auguſt. Sar- torius in Ci- ftercio bis ter- tio titulo 20. (Ill)
Strana 188
PRODROMUS ANNALIUM 138 Laurentius Nimburgenſis Magiſter Univerſitatis Pragenſis. (mmm) Przibikus Pulkava de Tradenin Rector ad S. Ægidium. (nnn) Po- (Ill) Laurentius de Brzezina Magister Artium in Univerſitate Pra- genſi , & Cancellarius novæ urbis Pragenſis ſub Wenceslao-Romano- rum Bohemorumque Rege ſcripsit hiſtoriam de bello Huſſitico instar Diariorum , at quoniam & ipſe hujus ſectæ lue infectus erat , res nar- ratas plerumque ad laudem ac favorem hujus hæreſis contra Ortho- doxos accommodavît , atque præſertim viris de re Romano-Catholica bene meritis maculam aſperſit , contra vero ſectatoribus hæreſum tum graſſantium fucum palpumque obtruſit. Guæ cum minus diſpiceret, caveretque Hayecius, viris quibusque animo & factis ipſis optime in Eccleſiam Romanam animatis ſuſpicionem hæresis affinxit, quæ ſuis locis refutabimus. Memorat etiam Hayecius in Proœmio ſuo Laurentium Brzezinam accuratum opuſculum de origine & laudibusSlavorum ſcripſiſ- ſe, quod num poſt tot bello Suecico librorum funera reſtet amplius , re- ſciſcere omni admota diligentia non potui. Manuſcriptum vero Dia- riorum hinc inde ſervatur in Bibliothecis noſtris, cujus exemplar mem- branaceum coævum exstat in Bibliotheca Excellentiſſimi ac Reveren- diſſimi Domini Emanuelis e Comitibus de Waldſtein Epiſcopi Litome- ricenſis. Ludevigius Tomo VI. Reliquiarum Manuſcriptorum man- cam mutilamque horum diariorum partem in lucem dedit ſub cor- rupto nomine Laurentii de Biezin, quæ olim fuit hodieque eſt Eque- ſtris Ordinis familia in Bohemia ; hæc in nonnullis differt ab exemplari mox laudato. (mmm) Magiſter Laurentius Nimburgenſis, veroſimillime is ipſus eſt, quem Lupacius ad 23. Martii retulit, profeſſoremque Mathematicarum diſciplinarum in Univerſitate Pragenſi, & anno 1491. fatis functum annotavit , qui alioquin diligentiſſimus in commendanda virorum eru- ditorum memoria, præſertim ſi quem fœtum poſteritati tranſcripſerunt, prætermiſit Laurentium hunc Manuſcriptum aliquod reliquiſſe. Opi- nor ego authorem hunc opuſculum aliquod Mathematicum, ut genius erat illius ævi, ſcripſiſſe , quo Ecclypſes Solis & Lunæ, Cometarum, Stellarumque curſus, exundationes turbines , aliaque phœnomena con- ſignavit, quæ dein excerpta Hayecius in ſuos annales inſeruit , nam istiusmodi rebus, quantus quantus eſt, pene ſcatet. (nnn) Magiſter Przibik ſeu Adauctus Pulkava de Tradenin ſic dictus ab oppido, quo primam lucem aſpexit. Rector erat Ecclefiæ ad S. Ægi-
PRODROMUS ANNALIUM 138 Laurentius Nimburgenſis Magiſter Univerſitatis Pragenſis. (mmm) Przibikus Pulkava de Tradenin Rector ad S. Ægidium. (nnn) Po- (Ill) Laurentius de Brzezina Magister Artium in Univerſitate Pra- genſi , & Cancellarius novæ urbis Pragenſis ſub Wenceslao-Romano- rum Bohemorumque Rege ſcripsit hiſtoriam de bello Huſſitico instar Diariorum , at quoniam & ipſe hujus ſectæ lue infectus erat , res nar- ratas plerumque ad laudem ac favorem hujus hæreſis contra Ortho- doxos accommodavît , atque præſertim viris de re Romano-Catholica bene meritis maculam aſperſit , contra vero ſectatoribus hæreſum tum graſſantium fucum palpumque obtruſit. Guæ cum minus diſpiceret, caveretque Hayecius, viris quibusque animo & factis ipſis optime in Eccleſiam Romanam animatis ſuſpicionem hæresis affinxit, quæ ſuis locis refutabimus. Memorat etiam Hayecius in Proœmio ſuo Laurentium Brzezinam accuratum opuſculum de origine & laudibusSlavorum ſcripſiſ- ſe, quod num poſt tot bello Suecico librorum funera reſtet amplius , re- ſciſcere omni admota diligentia non potui. Manuſcriptum vero Dia- riorum hinc inde ſervatur in Bibliothecis noſtris, cujus exemplar mem- branaceum coævum exstat in Bibliotheca Excellentiſſimi ac Reveren- diſſimi Domini Emanuelis e Comitibus de Waldſtein Epiſcopi Litome- ricenſis. Ludevigius Tomo VI. Reliquiarum Manuſcriptorum man- cam mutilamque horum diariorum partem in lucem dedit ſub cor- rupto nomine Laurentii de Biezin, quæ olim fuit hodieque eſt Eque- ſtris Ordinis familia in Bohemia ; hæc in nonnullis differt ab exemplari mox laudato. (mmm) Magiſter Laurentius Nimburgenſis, veroſimillime is ipſus eſt, quem Lupacius ad 23. Martii retulit, profeſſoremque Mathematicarum diſciplinarum in Univerſitate Pragenſi, & anno 1491. fatis functum annotavit , qui alioquin diligentiſſimus in commendanda virorum eru- ditorum memoria, præſertim ſi quem fœtum poſteritati tranſcripſerunt, prætermiſit Laurentium hunc Manuſcriptum aliquod reliquiſſe. Opi- nor ego authorem hunc opuſculum aliquod Mathematicum, ut genius erat illius ævi, ſcripſiſſe , quo Ecclypſes Solis & Lunæ, Cometarum, Stellarumque curſus, exundationes turbines , aliaque phœnomena con- ſignavit, quæ dein excerpta Hayecius in ſuos annales inſeruit , nam istiusmodi rebus, quantus quantus eſt, pene ſcatet. (nnn) Magiſter Przibik ſeu Adauctus Pulkava de Tradenin ſic dictus ab oppido, quo primam lucem aſpexit. Rector erat Ecclefiæ ad S. Ægi-
Strana 189
HAYECIANORUM. 189 Ægidium Vetero-Pragæ, quæ tum Collegiata fuit. Hoc Rectoris vo- cabulo quidam decepti, perperam Rectorem Univerſitatis Pragenæ fecerunt. Hiſtoricus primum fuit Joannis Lucemburgici Bohemiæ Re- gis , mox filii Caroli IV. Cæſaris & Bohemorum glorioſiſſimi Regis, cujus poſterioris juſſu hiſtoriam ſuam ſeu Chronicon Bohemorum con- geſſit, quod ut majori accuratione ac felicitate exequeretur, Carolus ei viam ad omnia archiva monaſteriorum, Baronum civitatumque pandi juſſit, imo ipſe libros, ac præſertim hiſtoriam Brandeburgen- ſem nuper ex his terris ſecum allatam ſuppeditavit. Cepit opus ſuum moliri eodem pene tempore, quo Joannes Merignola, anno videlicet 1358. abſolvitque illud anno 1374. ut manuſcriptum illius teſtatur. Scripſit autem hiſtoriam ſuam ejuſdem Imperatoris mandato ſermone latino, non vernaculo, uti quidam perperam adnotavere, quod ex pervetuſto Boemico Mſ. Codice Bibliothecæ ejuſdem præfati Excellen- tiſſimi Domini Epiſcopi Litomericenſis legere eſt. Hanc, ut quidam volunt , filius ejus in Bohemicum ſermonem tranſtulit, at Manuſcrip- tum mox memoratum traductionis hujus authorem ipſum Pulkavam facit, ſic enim orditur: Tato Kronyka geſk ſkrze Přibyka Syna Dſu= hogowa z Tradenjna Miſtra Sſkolniho od Swatého Gilgj řečeného Pul= kawa w Cżeſkau Rżeć z Latinſkého Gazyka/ gakż neglepe mohło byti pře= ſożená. Chronicon ſuum Pulkava incipit a Slavicæ gentis origine, campisque Senaar, finitque cum morte Reginæ Eliſabeth, quæ in an- num 1330. inciderat. Ab hoc anno id Joannes Tſchaudermann Boe- mus Braunovienſis in mox laudato vernaculo exemplari breviſſimo compendio uſque ad annum 1399. denique alius Anonymus uſque ad annum 1470. perduxit. Et iſtud quidem de exemplaribus Boemica lingua conſcriptis accipiendum est, nam latina raro annum 1330. ex- cedunt , & Bohemicis multo rariora ſunt. Manuſcriptum autographum latinum perhibetur aſſervari in Bibliotheca Illustriſſimi ac Excellentiſſi- mi Domini Comitis, Franciſci Wenceslai de Noſtitz, e quo ſuum deſcripfit Reverendiſſimus D. Thomas Berghauer Decanus Wiſchehra- denſis , quodque & mihi ejuſdem Excellentiſſimi gratia videre licuit, forma, ut ajunt , in quarto exaratum eſt, ac præterea aliud Mſ. de Epiſcopatu Strigonienſi hactenus ineditum complectitur. Hoc Pulka- væ Chronicon, necdum editum eft typis, meditatur autem id ſub præ- lum mittere ſupra laudatus Reverendiſſimus ac Excellentiſſimus Domi- nus Epiſcopus Litomericenſis , quod ut quam primum fiat , opto , at- que ne porro patriam , virosque hiſtoriæ patriæ ſtudioſos hoc diutur- A a 3 no
HAYECIANORUM. 189 Ægidium Vetero-Pragæ, quæ tum Collegiata fuit. Hoc Rectoris vo- cabulo quidam decepti, perperam Rectorem Univerſitatis Pragenæ fecerunt. Hiſtoricus primum fuit Joannis Lucemburgici Bohemiæ Re- gis , mox filii Caroli IV. Cæſaris & Bohemorum glorioſiſſimi Regis, cujus poſterioris juſſu hiſtoriam ſuam ſeu Chronicon Bohemorum con- geſſit, quod ut majori accuratione ac felicitate exequeretur, Carolus ei viam ad omnia archiva monaſteriorum, Baronum civitatumque pandi juſſit, imo ipſe libros, ac præſertim hiſtoriam Brandeburgen- ſem nuper ex his terris ſecum allatam ſuppeditavit. Cepit opus ſuum moliri eodem pene tempore, quo Joannes Merignola, anno videlicet 1358. abſolvitque illud anno 1374. ut manuſcriptum illius teſtatur. Scripſit autem hiſtoriam ſuam ejuſdem Imperatoris mandato ſermone latino, non vernaculo, uti quidam perperam adnotavere, quod ex pervetuſto Boemico Mſ. Codice Bibliothecæ ejuſdem præfati Excellen- tiſſimi Domini Epiſcopi Litomericenſis legere eſt. Hanc, ut quidam volunt , filius ejus in Bohemicum ſermonem tranſtulit, at Manuſcrip- tum mox memoratum traductionis hujus authorem ipſum Pulkavam facit, ſic enim orditur: Tato Kronyka geſk ſkrze Přibyka Syna Dſu= hogowa z Tradenjna Miſtra Sſkolniho od Swatého Gilgj řečeného Pul= kawa w Cżeſkau Rżeć z Latinſkého Gazyka/ gakż neglepe mohło byti pře= ſożená. Chronicon ſuum Pulkava incipit a Slavicæ gentis origine, campisque Senaar, finitque cum morte Reginæ Eliſabeth, quæ in an- num 1330. inciderat. Ab hoc anno id Joannes Tſchaudermann Boe- mus Braunovienſis in mox laudato vernaculo exemplari breviſſimo compendio uſque ad annum 1399. denique alius Anonymus uſque ad annum 1470. perduxit. Et iſtud quidem de exemplaribus Boemica lingua conſcriptis accipiendum est, nam latina raro annum 1330. ex- cedunt , & Bohemicis multo rariora ſunt. Manuſcriptum autographum latinum perhibetur aſſervari in Bibliotheca Illustriſſimi ac Excellentiſſi- mi Domini Comitis, Franciſci Wenceslai de Noſtitz, e quo ſuum deſcripfit Reverendiſſimus D. Thomas Berghauer Decanus Wiſchehra- denſis , quodque & mihi ejuſdem Excellentiſſimi gratia videre licuit, forma, ut ajunt , in quarto exaratum eſt, ac præterea aliud Mſ. de Epiſcopatu Strigonienſi hactenus ineditum complectitur. Hoc Pulka- væ Chronicon, necdum editum eft typis, meditatur autem id ſub præ- lum mittere ſupra laudatus Reverendiſſimus ac Excellentiſſimus Domi- nus Epiſcopus Litomericenſis , quod ut quam primum fiat , opto , at- que ne porro patriam , virosque hiſtoriæ patriæ ſtudioſos hoc diutur- A a 3 no
Strana 190
190 PRODROMUS ANNALIUM Berghauer vita S. Joan. Nep. c. 6. Peſſin.Phoſph. ſeptic. Rad. III. p. 186. Pohabojus de Dobrahora. (o0o ) no ſuſpendat deſiderio , etiam orare non intermitto. Chronicon la- tinum Anonymi, quod Menkenius rerum Germanicarum præcipue Saxonicarum Tomo III. vulgavit , quodque etiam Ludevigius Reliquia- rum Manuſcriptorum Tomo XI. prelo dedit, a Clariſſimo Commen- tatore in continuationem Coſmæ Viennæ editam Chronicon Pulkavæ eſſe exiſtimatur, quod ego cum Mſ. veteri vernaculo collatum reperi omnino uſque ad Caput XXIII. plerumque ad ſenſum , non item ad capitum partitionem reſpondere, ab hoc vero capite plurima in exem- plaribus Ludevigiano, & Menkeniano immutata, imo addita eſſe, præſertim de geſtis S. Adalberti, quæ vix in alio feriptore reperiun- tur. Et quanquam mihi latinum Pulkavæ exemplar nonniſi tumultua- rie inſpicere, excutereque licuerit, deprehendi tamen hæc ipſa pecu- liaria de S. Adalberto, & præſertim Chriſtanno aliter Strachiquaz di- cto abeſſe. Hæc autem facta ſuſpicor a Domino Przybik de Klenova, ſub finem enim iſtius Chronici tam Ludevigiani quam Menkeniani li- teræ hæ majuſculæ adjectæ leguntur : L. D. P. de K. Anno Domini MCCCCLXVII. quibus literis R. P. Bernardinus Erber in Notitia Il- luſtris Regni Bohemiæ nuper edita Pulkavæ nomen denotari autumat, ſed quid literæ L. D. & K. ad nomen Pulkavæ? quod tota ſua latitu- dine ita audit: PRZIBIK PULKAVA DE TRADENIN. Ego itaque ita legendum eſſe cenſeo: Liber , Lucubravit , Lucubratio aut quid fimile DOMINI PRZIBIK DE KLENOVA. Vixit enim eo adhuc tempore Przibik de Klenova e Dominorum Bohemiæ Ordine , qui non multo ante an- no videlicet 1460. legitur dominium Volinenſe olim ad Præpoſituram Metropolitanam pertinens redemiſſe; isque fuit vir patriæ hiſtorix peritiſſimus amantiſſimusque , qui præterea etiam aliud Manuſcriptum hiſtoricum reliquit, quo ſe uſum Balbinus ſæpe memorat. Pulkavam ceterum etiam ſcripſiſſe libellum Chronologicum memorat Petrus Co- dicillus , quem is anno 1584. ad Lupacium miſit cum præfatione , ac inſcriptione Jacobi Urbis novæ Archigrammatei, ut videre eft ex epi- ſtola Ephemeridi Lupacii præmiſſa. ( ooo ) Pohabojus de Dobrahora, alias Raczek item Laczek Dobrohorsky de nobili Dobrohorskiorum familia , quæ ante unum & ultra ſæculum Bohemiam deſeruit ; erat Canonicus Vetero-Boleslavienſis , ſcripſitque Chronicon Boleslavienſe. Lupacius ſæpiſſime in ſua Ephemeride ci- tat Chronicon Boleslavienſe, quod vel idem ipſum Dobrohorsky Chronicon eſſe prope inducor, nam res a Lupacio relatas & ex eo- Ni- dem
190 PRODROMUS ANNALIUM Berghauer vita S. Joan. Nep. c. 6. Peſſin.Phoſph. ſeptic. Rad. III. p. 186. Pohabojus de Dobrahora. (o0o ) no ſuſpendat deſiderio , etiam orare non intermitto. Chronicon la- tinum Anonymi, quod Menkenius rerum Germanicarum præcipue Saxonicarum Tomo III. vulgavit , quodque etiam Ludevigius Reliquia- rum Manuſcriptorum Tomo XI. prelo dedit, a Clariſſimo Commen- tatore in continuationem Coſmæ Viennæ editam Chronicon Pulkavæ eſſe exiſtimatur, quod ego cum Mſ. veteri vernaculo collatum reperi omnino uſque ad Caput XXIII. plerumque ad ſenſum , non item ad capitum partitionem reſpondere, ab hoc vero capite plurima in exem- plaribus Ludevigiano, & Menkeniano immutata, imo addita eſſe, præſertim de geſtis S. Adalberti, quæ vix in alio feriptore reperiun- tur. Et quanquam mihi latinum Pulkavæ exemplar nonniſi tumultua- rie inſpicere, excutereque licuerit, deprehendi tamen hæc ipſa pecu- liaria de S. Adalberto, & præſertim Chriſtanno aliter Strachiquaz di- cto abeſſe. Hæc autem facta ſuſpicor a Domino Przybik de Klenova, ſub finem enim iſtius Chronici tam Ludevigiani quam Menkeniani li- teræ hæ majuſculæ adjectæ leguntur : L. D. P. de K. Anno Domini MCCCCLXVII. quibus literis R. P. Bernardinus Erber in Notitia Il- luſtris Regni Bohemiæ nuper edita Pulkavæ nomen denotari autumat, ſed quid literæ L. D. & K. ad nomen Pulkavæ? quod tota ſua latitu- dine ita audit: PRZIBIK PULKAVA DE TRADENIN. Ego itaque ita legendum eſſe cenſeo: Liber , Lucubravit , Lucubratio aut quid fimile DOMINI PRZIBIK DE KLENOVA. Vixit enim eo adhuc tempore Przibik de Klenova e Dominorum Bohemiæ Ordine , qui non multo ante an- no videlicet 1460. legitur dominium Volinenſe olim ad Præpoſituram Metropolitanam pertinens redemiſſe; isque fuit vir patriæ hiſtorix peritiſſimus amantiſſimusque , qui præterea etiam aliud Manuſcriptum hiſtoricum reliquit, quo ſe uſum Balbinus ſæpe memorat. Pulkavam ceterum etiam ſcripſiſſe libellum Chronologicum memorat Petrus Co- dicillus , quem is anno 1584. ad Lupacium miſit cum præfatione , ac inſcriptione Jacobi Urbis novæ Archigrammatei, ut videre eft ex epi- ſtola Ephemeridi Lupacii præmiſſa. ( ooo ) Pohabojus de Dobrahora, alias Raczek item Laczek Dobrohorsky de nobili Dobrohorskiorum familia , quæ ante unum & ultra ſæculum Bohemiam deſeruit ; erat Canonicus Vetero-Boleslavienſis , ſcripſitque Chronicon Boleslavienſe. Lupacius ſæpiſſime in ſua Ephemeride ci- tat Chronicon Boleslavienſe, quod vel idem ipſum Dobrohorsky Chronicon eſſe prope inducor, nam res a Lupacio relatas & ex eo- Ni- dem
Strana 191
HAYECIANORUM. 191 Nicolaus Konacz de Hodiſskova. (ppp ) dem Chronico citatas ſeu abeſſe ab hiſtoria Dalemili, ſeu certe aliter narrari comperi. Porro an idem Dobrohorskius author fit illius Chro- nici Boleslavienſis , quo uſus eſt, quodque præ ceteris commendat Da- lemilus , atque hinc an Dobrohorskius Dalemilum ætate præceſſerit, rem nullibi notatam inveni. Utinam Balbini tamdiu inter vincula te- nebrasque coarctata Manuſcripta BOHEMIA DOCTA lucem tandem aſpiciant, fortaſſis de patriæ ſcriptoribus plura, certioraque referre li- cebit. Tot vero tantosque hiſtoriarum theſauros, ut centuriam enu- merare perfacile eſſet , bellum Suecicum & ſubſequum Heterodoxo- rum exilium Bohemiæ eripuit, quæ tempora rei literariæ Bohemorum magis fatalia fuere, quam vel ipſa Huſſitica. Nam cum Univerſitas tum potiſlimum penes Heterodoxos eſſet , florebant inter eos viri qui- que ſumma ſcientiarum laude, qui ſummo pretio quæſita Manuſcripta Bibliothecasque ſecum poſtea extulere. (Ppp ) Nicolaus Konacz ab Hodiſskova, ut ſæculi illius erat ingenium nomina propria vernacule ſignificantia latine reddendi, vulgo Nicolaus Linitor audiebat. EratPro-JudexCuriæ RegniBohemiæ, mortuuſque anno 1546. die 27. Martii, ſepultus Micro-Pragæ ad Divi Jacobi inter hortos, cui M. Collinus Epitaphium ſcripſit , quod inter varias lucu- bratiunculas a Thoma Mite vulgatas exftat. Lupacius eundem in ſuis additionibus nobilem & multifaria doctrina clariſſimum virum ap- pellat, qui reliquerit multa ſui fœcundiſſimi ingenii monumenta par- tim typis excuſa, partim necdum in publicum emiſſa, inter quæ ſit Chronicon rerum Boemicarum, judicio, prudentiaque fingulari con- ſcriptum , item liber titulo Mirmecia , cui Boemica lingua titulum Mra- wiſſtko præfixerit , in quo plurima ex hiſtoriis , & virtutum & vitiorum recenſeat exempla. Chronicon iſtud veroſimillime adhuc alicubi car- ceres mordet. Hoc ſunt quique genio, ut quemadmodum æs ſuum, ita ſingularia quæquæ Manuſcripta toti orbi invideant , malintque ea apud ſe domi a tineis & vermibus corrodi, quam prolatione inde alios doctiores fieri. Vidi ejuſdem authoris ſumma lue hæreſeos infecti li- brum vernaculum in folio, cui tamen titulus ereptus erat, plenum ca- lumniis contra ſtatum Clericalem & præſertim Monachalem Pragæ impreſſum, cui negat competere bona immobilia, qui an unus idem- que fit cum Mirmeciis his ſeu Mrawiſſtko ignoro. Paprocius præterea hujus authoris fœtum cum hoc titulo profert: Knihy o Hořekowánj Sprȧwedliwoſti Bráſowny a Panj wſſech Crnoſkj. Wydane Léta 1541. qui veroſimillime is ipſus calumnioſus liber eſt. Mar- Pabrocius in familia Ho- gegovia.
HAYECIANORUM. 191 Nicolaus Konacz de Hodiſskova. (ppp ) dem Chronico citatas ſeu abeſſe ab hiſtoria Dalemili, ſeu certe aliter narrari comperi. Porro an idem Dobrohorskius author fit illius Chro- nici Boleslavienſis , quo uſus eſt, quodque præ ceteris commendat Da- lemilus , atque hinc an Dobrohorskius Dalemilum ætate præceſſerit, rem nullibi notatam inveni. Utinam Balbini tamdiu inter vincula te- nebrasque coarctata Manuſcripta BOHEMIA DOCTA lucem tandem aſpiciant, fortaſſis de patriæ ſcriptoribus plura, certioraque referre li- cebit. Tot vero tantosque hiſtoriarum theſauros, ut centuriam enu- merare perfacile eſſet , bellum Suecicum & ſubſequum Heterodoxo- rum exilium Bohemiæ eripuit, quæ tempora rei literariæ Bohemorum magis fatalia fuere, quam vel ipſa Huſſitica. Nam cum Univerſitas tum potiſlimum penes Heterodoxos eſſet , florebant inter eos viri qui- que ſumma ſcientiarum laude, qui ſummo pretio quæſita Manuſcripta Bibliothecasque ſecum poſtea extulere. (Ppp ) Nicolaus Konacz ab Hodiſskova, ut ſæculi illius erat ingenium nomina propria vernacule ſignificantia latine reddendi, vulgo Nicolaus Linitor audiebat. EratPro-JudexCuriæ RegniBohemiæ, mortuuſque anno 1546. die 27. Martii, ſepultus Micro-Pragæ ad Divi Jacobi inter hortos, cui M. Collinus Epitaphium ſcripſit , quod inter varias lucu- bratiunculas a Thoma Mite vulgatas exftat. Lupacius eundem in ſuis additionibus nobilem & multifaria doctrina clariſſimum virum ap- pellat, qui reliquerit multa ſui fœcundiſſimi ingenii monumenta par- tim typis excuſa, partim necdum in publicum emiſſa, inter quæ ſit Chronicon rerum Boemicarum, judicio, prudentiaque fingulari con- ſcriptum , item liber titulo Mirmecia , cui Boemica lingua titulum Mra- wiſſtko præfixerit , in quo plurima ex hiſtoriis , & virtutum & vitiorum recenſeat exempla. Chronicon iſtud veroſimillime adhuc alicubi car- ceres mordet. Hoc ſunt quique genio, ut quemadmodum æs ſuum, ita ſingularia quæquæ Manuſcripta toti orbi invideant , malintque ea apud ſe domi a tineis & vermibus corrodi, quam prolatione inde alios doctiores fieri. Vidi ejuſdem authoris ſumma lue hæreſeos infecti li- brum vernaculum in folio, cui tamen titulus ereptus erat, plenum ca- lumniis contra ſtatum Clericalem & præſertim Monachalem Pragæ impreſſum, cui negat competere bona immobilia, qui an unus idem- que fit cum Mirmeciis his ſeu Mrawiſſtko ignoro. Paprocius præterea hujus authoris fœtum cum hoc titulo profert: Knihy o Hořekowánj Sprȧwedliwoſti Bráſowny a Panj wſſech Crnoſkj. Wydane Léta 1541. qui veroſimillime is ipſus calumnioſus liber eſt. Mar- Pabrocius in familia Ho- gegovia.
Strana 192
192 PRODROMUS ANNALIUM HAYECIANORUM. Bernard. Sturm. Eteo- ſtichorum cen- turia s. Eteo- ſticho 84. Martinus Kutten de Kuttenberga. (qqq ) (qqq ) Martinus Kutten , nobilis de Sprinſeberga, quem quidam erronee de Veinsberg & Veiſenberg ſcribunt, natus erat Kuttenbergæ, unde etiam crebro de Kuttenberg & Kuttenbergenſis audit; quan- quam non deſint , qui alibi natum aſſerant. Primum plures ſummo- rum Procerum Bohemiæ filios , ut ipſe in ſuis Epigrammatibus pro- dit , in moribus & diſciplinis domi inſtituit. Horum commendatione Archygrammatei, quem syndicum vocamus, munus ad Veteris-Pragæ Curiam conſecutus eſt. Guo in munere præter Poeſin, quam ſum- mopere in deliciis habuit, ſtudium ad hiftoriam contulit, primus ver- naculo ſermone Chronicon Bohemiæ anno 1539. Vetero-Pragæ vul- gavit, quod ejuſdem urbis Magiſtratui dedicavit, breve admodum, ſed optimo ordine digeſtum. Anno 1558. Pragæ quoque typis Me- lantrychianis excudi fecit triumphalem pompam & ingreſſum in urbem Pragam Ferdinandi I. poſt factam coronationem in Romanorum Impe- ratorem. Quantum hiſtoria Kuttenus, tantum Poeſi excelluit, cujus quæ- dam opuſcula Poetico-Hiſtorica adhuc exſtant. Et quidem breve car- men de Ducibus Regibusque Boemiæ, quo ſubinde unico diſtycho duo- rum Ducum Regumve geſta laconice complexus eſt, quodque Freherus Chronico Coſmæ, & poſtea etiam Menkenius præmiſit. Plura ejus epi- grammata, epitaphia, & cumprimis Numeralia ſeu Chronoſtycha multis locis refert Veleslavinus & Lupacius, qui poſterior memorat multo majo- rem Epigrammatum & Epitaphiorum ſegetem ſuo ævo delituiſſe, nec lu- cem vidiſſe. Chronicon illius anno 1585. curis ſecundis cum hiſtoria Boemiæ Ænex Silvii operaque M. Danielis Adami de Veleslavina denuo prodiit. Lupacius in ſua Ephemeride etiam latinum Kutheni exem- plar citat , quod num ab illo, aliove traductum fuerit, quod aſſeve- rem, non habeo. Mortuus eft Kuthenus anno 1564. die 29. Martii, elatus die ſequenti ſumma Senatus & civium frequentia, ſepultusque ad Divi Benedicti in Veteri urbe. Bernardus Sturmius Paczkovinus hoc Chronoſtycho annum mortis poſteritati commendavit: CVTHENVS CELSI FELIX HELICONIS ALVMNVs IN BVSTIS FRVITVR PRAGA QVIETE TVIS. Habe jam benevole Lector primam partem horum Anna- lium , quam ſi tibi probari intellexerimus , paulo poſt ſecundam majori mole, eadem tamen forma uſque ad Borzivogi I. regi- men, aut certe baptiſmum pertingentem conſpecturus es. Vale.
192 PRODROMUS ANNALIUM HAYECIANORUM. Bernard. Sturm. Eteo- ſtichorum cen- turia s. Eteo- ſticho 84. Martinus Kutten de Kuttenberga. (qqq ) (qqq ) Martinus Kutten , nobilis de Sprinſeberga, quem quidam erronee de Veinsberg & Veiſenberg ſcribunt, natus erat Kuttenbergæ, unde etiam crebro de Kuttenberg & Kuttenbergenſis audit; quan- quam non deſint , qui alibi natum aſſerant. Primum plures ſummo- rum Procerum Bohemiæ filios , ut ipſe in ſuis Epigrammatibus pro- dit , in moribus & diſciplinis domi inſtituit. Horum commendatione Archygrammatei, quem syndicum vocamus, munus ad Veteris-Pragæ Curiam conſecutus eſt. Guo in munere præter Poeſin, quam ſum- mopere in deliciis habuit, ſtudium ad hiftoriam contulit, primus ver- naculo ſermone Chronicon Bohemiæ anno 1539. Vetero-Pragæ vul- gavit, quod ejuſdem urbis Magiſtratui dedicavit, breve admodum, ſed optimo ordine digeſtum. Anno 1558. Pragæ quoque typis Me- lantrychianis excudi fecit triumphalem pompam & ingreſſum in urbem Pragam Ferdinandi I. poſt factam coronationem in Romanorum Impe- ratorem. Quantum hiſtoria Kuttenus, tantum Poeſi excelluit, cujus quæ- dam opuſcula Poetico-Hiſtorica adhuc exſtant. Et quidem breve car- men de Ducibus Regibusque Boemiæ, quo ſubinde unico diſtycho duo- rum Ducum Regumve geſta laconice complexus eſt, quodque Freherus Chronico Coſmæ, & poſtea etiam Menkenius præmiſit. Plura ejus epi- grammata, epitaphia, & cumprimis Numeralia ſeu Chronoſtycha multis locis refert Veleslavinus & Lupacius, qui poſterior memorat multo majo- rem Epigrammatum & Epitaphiorum ſegetem ſuo ævo delituiſſe, nec lu- cem vidiſſe. Chronicon illius anno 1585. curis ſecundis cum hiſtoria Boemiæ Ænex Silvii operaque M. Danielis Adami de Veleslavina denuo prodiit. Lupacius in ſua Ephemeride etiam latinum Kutheni exem- plar citat , quod num ab illo, aliove traductum fuerit, quod aſſeve- rem, non habeo. Mortuus eft Kuthenus anno 1564. die 29. Martii, elatus die ſequenti ſumma Senatus & civium frequentia, ſepultusque ad Divi Benedicti in Veteri urbe. Bernardus Sturmius Paczkovinus hoc Chronoſtycho annum mortis poſteritati commendavit: CVTHENVS CELSI FELIX HELICONIS ALVMNVs IN BVSTIS FRVITVR PRAGA QVIETE TVIS. Habe jam benevole Lector primam partem horum Anna- lium , quam ſi tibi probari intellexerimus , paulo poſt ſecundam majori mole, eadem tamen forma uſque ad Borzivogi I. regi- men, aut certe baptiſmum pertingentem conſpecturus es. Vale.
- 1: Array
- 13: Array
- 27: Array
- 31: Array
- 37: Array
- 43: Array