z 267 stránek
Titul
I
II
III
IV
Obsah
V
VI
Předmluva
VII
VIII
Úvod
IX
X
XI
XII
XIII
XIV
XV
XVI
XVII
XVIII
XIX
XX
XXI
XXII
Edice
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
Chronologický přehled dopisů a listin
231
232
Rejstřík jmen
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
Opravy
245
Název:
M. Šimona Plachého z Třebnice Paměti Plzeňské : (z rukopisů, uschovaných v městském museu Plzeňském a král. českém zemském museu v Praze)
Autor:
Strnad, Josef
Rok vydání:
1883
Místo vydání:
Plzeň
Česká národní bibliografie:
Počet stran celkem:
267
Obsah:
- I: Titul
- V: Obsah
- VII: Předmluva
- IX: Úvod
- 1: Edice
- 231: Chronologický přehled dopisů a listin
- 233: Rejstřík jmen
- 245: Opravy
upravit
Strana I
Publikací spolku přátel vědy a literatury české v Plzni číslo IV. M. Šimona Plachého z Třebnice Paměti Plzeňskés ☞ (Z rukopisů, uschovaných v městském museu Plzeňském a král. českém zemském museu v Praze.) Upravil Josef Strnad. D RT V PLZNI 1883. Tiskem národní knihtiskárny J. R. Port-a v Plzni. — Nákladem spolku.
Publikací spolku přátel vědy a literatury české v Plzni číslo IV. M. Šimona Plachého z Třebnice Paměti Plzeňskés ☞ (Z rukopisů, uschovaných v městském museu Plzeňském a král. českém zemském museu v Praze.) Upravil Josef Strnad. D RT V PLZNI 1883. Tiskem národní knihtiskárny J. R. Port-a v Plzni. — Nákladem spolku.
Strana II
Prameny a příspěvky k dějinám královského města Plzně. Pořádá Josef Strnad. Číslo 1. Vydáváno pomocí slavné obce Plzeňské a přátel dějepisu domácího.
Prameny a příspěvky k dějinám královského města Plzně. Pořádá Josef Strnad. Číslo 1. Vydáváno pomocí slavné obce Plzeňské a přátel dějepisu domácího.
Strana III
Strana IV
Strana V
Obsah. Předmluva. Úvod . IX.—XXI. 3 Plzeňští od papeže Pavla II. rozhojnění znaku obdrželi . Různé zprávy ze XIV. století 4 13 Jan Žižka, jeho pobyt v Plzni a jeho smrť 16 Poslední obležení Plzně od Husitů 1433 . 21 Zlatá bulla císaře Sigmunda městu dána 1434 . 31 Různé odkazy k účelům zbožným 36 Bitva u Lipan 41 Jan Strniště z Jabloné půjčil obci peníze a zřídil kaplanství 1444 48 Dvě listiny legata Rudolfa 1468. . 50 Odpadnutí Plzeňských od krále Jiřího 1466 54 Listy papeže a legátů papežských 61 Spory náboženské v městě 1575—1579 93 Nařízení o Němcích a Židech 1500 95 Jan Bavůrek ze Švamberka, odpovědník Plzeňských 1507 102 Zkáza Plzně ohněm 1507 . Spor s Jiřím Kopidlanským 1507 . 108 Smlouva s Norimberkem 1499 . 110 Spor Plzeňských s Klatovskými o přednosť při taženích vojenských 1514 . 111 Různé paměti z let 1514—1516 . . 115 . 117 Neplechy dominikánů 1580, 1594 O pozdvižení v Plzni 1519 . 122 132 Stížnosť proti radě městské 1587 136 Různé paměti 137 Petr Suda na Janovicích dobyt 1520 . 140 Přípravy k výpravě proti Turkům 1532 Spor s panem Jiřím z Kokořova a na Šťáhlavech 1560 . 141 . 145 Smlouva s klášterem dominikánským o ves Borek 1543 Věrnosť Plzeňských při vzpouře r. 1546 . . 147 Dodávání piva na panství Švamberské 1548 . 153 . 155 Stížnosť řezníků pražských na plzeňské 1558 Jednání s Plzeňskými o clo pomezní 1557 . 160 . Spor o pohřbívání nekatolíků 1568 . 164 Plzeňští nový kalendář zavedli 1582 . 166 Str.
Obsah. Předmluva. Úvod . IX.—XXI. 3 Plzeňští od papeže Pavla II. rozhojnění znaku obdrželi . Různé zprávy ze XIV. století 4 13 Jan Žižka, jeho pobyt v Plzni a jeho smrť 16 Poslední obležení Plzně od Husitů 1433 . 21 Zlatá bulla císaře Sigmunda městu dána 1434 . 31 Různé odkazy k účelům zbožným 36 Bitva u Lipan 41 Jan Strniště z Jabloné půjčil obci peníze a zřídil kaplanství 1444 48 Dvě listiny legata Rudolfa 1468. . 50 Odpadnutí Plzeňských od krále Jiřího 1466 54 Listy papeže a legátů papežských 61 Spory náboženské v městě 1575—1579 93 Nařízení o Němcích a Židech 1500 95 Jan Bavůrek ze Švamberka, odpovědník Plzeňských 1507 102 Zkáza Plzně ohněm 1507 . Spor s Jiřím Kopidlanským 1507 . 108 Smlouva s Norimberkem 1499 . 110 Spor Plzeňských s Klatovskými o přednosť při taženích vojenských 1514 . 111 Různé paměti z let 1514—1516 . . 115 . 117 Neplechy dominikánů 1580, 1594 O pozdvižení v Plzni 1519 . 122 132 Stížnosť proti radě městské 1587 136 Různé paměti 137 Petr Suda na Janovicích dobyt 1520 . 140 Přípravy k výpravě proti Turkům 1532 Spor s panem Jiřím z Kokořova a na Šťáhlavech 1560 . 141 . 145 Smlouva s klášterem dominikánským o ves Borek 1543 Věrnosť Plzeňských při vzpouře r. 1546 . . 147 Dodávání piva na panství Švamberské 1548 . 153 . 155 Stížnosť řezníků pražských na plzeňské 1558 Jednání s Plzeňskými o clo pomezní 1557 . 160 . Spor o pohřbívání nekatolíků 1568 . 164 Plzeňští nový kalendář zavedli 1582 . 166 Str.
Strana VI
Přípravy k založení kolleje jesuitské v městě 1582 Arciknížata Arnošt a Maximilian v Plzni 1594 Císař Rudolf II. v Plzni, žádosť města za sklad soli a železa 1594 Přípravy k tažení proti Turkům a účasť Plzeňských 1594 Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských 1595 a 1596 Pobyt císaře Rudolfa II. v Plzni a příchod různých poselství ke dvoru jeho 1599 a 1600 . Přídavek. Pamětní listina z r. 1601 . Několik listinných dokladů Chronologický přehled 28 dopisův a listin v pamětech přicházejících Rejstřík. . . . 166 168 170 176 199 . 214 . 222 . 225 . 230 ——
Přípravy k založení kolleje jesuitské v městě 1582 Arciknížata Arnošt a Maximilian v Plzni 1594 Císař Rudolf II. v Plzni, žádosť města za sklad soli a železa 1594 Přípravy k tažení proti Turkům a účasť Plzeňských 1594 Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských 1595 a 1596 Pobyt císaře Rudolfa II. v Plzni a příchod různých poselství ke dvoru jeho 1599 a 1600 . Přídavek. Pamětní listina z r. 1601 . Několik listinných dokladů Chronologický přehled 28 dopisův a listin v pamětech přicházejících Rejstřík. . . . 166 168 170 176 199 . 214 . 222 . 225 . 230 ——
Strana VII
Předmluva. Spolek přátel vědy a literatury české v Plzni, založený r. 1878 zřídil ve svém středu zvláštní odbor historicko-archaeo- logický, jehožto úkolem jest, aby se vyhledávaly, sbíraly a spra- covávaly všeliké prameny domácího dějepisu, aby vzbuzovala se láska k památkám historickým a uměleckým v lidu a k tomu se působilo, aby na časy budoucí byly zachovány. Úkolu tomuto přišlo ve znamenité míře vstříc s vydatnou podporou slavné obecní zastupitelstvo, zřídivši městské museum, aby se tu soustředily všechny historické památky jak města tak i okolí. Nezůstalo však jen při tomto skutku, nýbrž slavné zastu- pitelstvo městské usneslo se v prosinci r. 1882 po návrhu p. prof. Čípery, že každého roku vykazuje se z důchodův obce 500 zlatých, jakožto stálá podpora k sbírání, spracování a vydávání historického materialu města se týkajícího. Plného uznání zasluhuje ochota slavného okresního zastu- pitelstva plzeňského, kteréž povolilo pro rok 1883 větší příspěvek na vydání pamětí M. Šimona Plachého a podobně i p. Augusta Fodermayera, měšťana v Plzni, kterýž k témuž účelu vydatně nápomocen byl. Tím pak umožněno, že paměti Plachého mohly tiskem vyjíti a tak obecenstvu nejširšímu přístupnými se státi. j..— se
Předmluva. Spolek přátel vědy a literatury české v Plzni, založený r. 1878 zřídil ve svém středu zvláštní odbor historicko-archaeo- logický, jehožto úkolem jest, aby se vyhledávaly, sbíraly a spra- covávaly všeliké prameny domácího dějepisu, aby vzbuzovala se láska k památkám historickým a uměleckým v lidu a k tomu se působilo, aby na časy budoucí byly zachovány. Úkolu tomuto přišlo ve znamenité míře vstříc s vydatnou podporou slavné obecní zastupitelstvo, zřídivši městské museum, aby se tu soustředily všechny historické památky jak města tak i okolí. Nezůstalo však jen při tomto skutku, nýbrž slavné zastu- pitelstvo městské usneslo se v prosinci r. 1882 po návrhu p. prof. Čípery, že každého roku vykazuje se z důchodův obce 500 zlatých, jakožto stálá podpora k sbírání, spracování a vydávání historického materialu města se týkajícího. Plného uznání zasluhuje ochota slavného okresního zastu- pitelstva plzeňského, kteréž povolilo pro rok 1883 větší příspěvek na vydání pamětí M. Šimona Plachého a podobně i p. Augusta Fodermayera, měšťana v Plzni, kterýž k témuž účelu vydatně nápomocen byl. Tím pak umožněno, že paměti Plachého mohly tiskem vyjíti a tak obecenstvu nejširšímu přístupnými se státi. j..— se
Strana VIII
Strana IX
Úvod. I. Z první doby mládí jest nám o Š. Plachém málo známo. Šimon Plachý byl synem měštěnína Horšovo-Týnského Jiřího Plachého. Není jistě známo, kdy se narodil; ale dle všech okol- ností lze říci, že před rokem 1560. Starší bratr Šimonův byl Jan. Oba synové Jiřího Plachého posláni od otce na katolické akade- mie zahraničné, kdež i hodnosti mistrské nabyli. Starší Jan vstou- pil na to do služby pánů z Hazmburka a p. Švihovských a j., mladší pak Šimon pojav za manželku Annu Soběhrdovou pobyl několik let v rodišti svém, odkudž r. 1587 přestěhoval se do Plzně.1) Přijat byl zde za měštěnína roku 1587 dne 7. října za purkmistrovství M. Šebestiana Pechovského z Turnštejna.*) V době té hojně stěhovali se z okolních měst do Plzně. Uvedeme zde několik jen znamenitějších mužů. R. 1568. M. Ondřej Blovský, syn Jakuba Zoubka z Blovic; 1574 M. Tomáš Zelender z Prošovic z Kadaně; 1575 M. Šebe- stian Pechovský z Horšova Týna; 1580 M. Jan Kleo z Roudné; 1598 Jan Skribonius z Horšova; 1599 Jan Krocín z Drahobejle, syn Václava Krocína z Drahobejle, měštěnína Starého města praž- ského; 1606 Joachim Krocín z Drahobejle; 1607 Šebestian Rej- švický z Freifeldu a t. r. Štěpán Reichlev z Turtlfelsu, úředník kláštera Chotěšovského. M. Šimon Plachý užíval po otci svém přídomku z Třebnice, (sám psával se vždy z Třebnic). Byl totiž otec jeho r. 1567 od císaře Maximiliána II. nadán pro zásluhy své erbem a titulem z Třebnice a přijat téhož roku do stavu vladyckého.3) 1) Ant. Rybička. Erbovní rodiny plzeňské. Památky archaeologické X., 263. 2) Rejstřík osob k městu Plzni přijatých. 3) DZ. 16. B. 8. — Rybička A. Erbovní rodiny plzeňské. Památky archaeologické X., 263. — Paprocký. Diadochos. O stavu rytířském 406. Erb Plachých vypisuje se takto: Štít v půli na dýl rozdělený, pravá strana čer-
Úvod. I. Z první doby mládí jest nám o Š. Plachém málo známo. Šimon Plachý byl synem měštěnína Horšovo-Týnského Jiřího Plachého. Není jistě známo, kdy se narodil; ale dle všech okol- ností lze říci, že před rokem 1560. Starší bratr Šimonův byl Jan. Oba synové Jiřího Plachého posláni od otce na katolické akade- mie zahraničné, kdež i hodnosti mistrské nabyli. Starší Jan vstou- pil na to do služby pánů z Hazmburka a p. Švihovských a j., mladší pak Šimon pojav za manželku Annu Soběhrdovou pobyl několik let v rodišti svém, odkudž r. 1587 přestěhoval se do Plzně.1) Přijat byl zde za měštěnína roku 1587 dne 7. října za purkmistrovství M. Šebestiana Pechovského z Turnštejna.*) V době té hojně stěhovali se z okolních měst do Plzně. Uvedeme zde několik jen znamenitějších mužů. R. 1568. M. Ondřej Blovský, syn Jakuba Zoubka z Blovic; 1574 M. Tomáš Zelender z Prošovic z Kadaně; 1575 M. Šebe- stian Pechovský z Horšova Týna; 1580 M. Jan Kleo z Roudné; 1598 Jan Skribonius z Horšova; 1599 Jan Krocín z Drahobejle, syn Václava Krocína z Drahobejle, měštěnína Starého města praž- ského; 1606 Joachim Krocín z Drahobejle; 1607 Šebestian Rej- švický z Freifeldu a t. r. Štěpán Reichlev z Turtlfelsu, úředník kláštera Chotěšovského. M. Šimon Plachý užíval po otci svém přídomku z Třebnice, (sám psával se vždy z Třebnic). Byl totiž otec jeho r. 1567 od císaře Maximiliána II. nadán pro zásluhy své erbem a titulem z Třebnice a přijat téhož roku do stavu vladyckého.3) 1) Ant. Rybička. Erbovní rodiny plzeňské. Památky archaeologické X., 263. 2) Rejstřík osob k městu Plzni přijatých. 3) DZ. 16. B. 8. — Rybička A. Erbovní rodiny plzeňské. Památky archaeologické X., 263. — Paprocký. Diadochos. O stavu rytířském 406. Erb Plachých vypisuje se takto: Štít v půli na dýl rozdělený, pravá strana čer-
Strana X
X M. Šimon Plachý byl beze vší pochybnosti ihned po příchodu svém do Plzně ustanoven předním radním písařem, nejvyšším totiž úředníkem kanceláře městské. Tak soudím aspoň z toho, že již dne 5. února roku 1588 nalezám zápis jeho rukou psaný v knize rozsudků rady z let těchto. Od té doby z roku totiž 1588 a násle“ dujících nalezáme již usnesení raddy po většině jeho rukou zapiso- vaná, rovněž i v jiných knihách s písmem jeho se shledáváme a sice nejvíce v protokolle konšelském z let 1591 až 1597; pak v jiném mezi léty 1604—1610, kdež jeho zápisy poslední k r. 1606 přicházejí; rovněž v knize koupí a prodejův od 1597—1604 a mimo to v mnohých jiných knihách městských; nejdůležitější v této příčině jest popis mezí lesních od r. 1589, od něho samého zalo- žený. — Tento úřad radního písaře podržel Šimon Plachý až do smrti své, ač později po roce 1606 již jen po řídku vysky- tují se zápisy jeho rukou psané. Uřad předního radního písaře byl v dobách tehdejších ve všech městech důležitý a bráváni proto k němu jen osoby vyššího vzdělání. Tak jsou časté případy kdy správcové škol městských vzdavše se své učitelské působnosti a stavše se sousedy obcí městských, přijímali na sebe úřad rad- ních písařů. Plachý uvázav se v úřad ten, počínal si tu velmi svědomitě. Hleděl především zjednati si důkladnou známosť všech starších pamětí a pročítal proto pilně všeliké starší písemnosti městské. Zají- mavý toho doklad podává zmíněná již kniha „Registra mezní lesů k městu náležejících, obnovena za primatorství Tomáše Zelendera z Prošovic roku 1589, ode mne M. Šimona Plachého z Třebnic, radního písaře.“ Do register těch zanášel sám výjezdy konané tehdáž od raddy k ohledání mezí lesních a ze starších knih připisoval k tomu, co vhodného k věci našel. O svědomitosti jeho, s jakou si při tom díle vedl, jsou nejlepším dokladem různé poznámky latinské, k těmto výpisům ze starších knih přidané. Tak na př.: K jednomu zápisu připomíná: „In veteri registro Victorinus chirographo suo collegit, homo vanus et cerebri nullins, ut alibi ita et hic (scil. negligenter annotavit). Jinde opět: "Haec Victorinus sua manu in veteri registro minus dilucide, quam istud negotium postularat, vená, levá bílá, v němž vůl na trávníku zeleném, půl od hlavy bílý v červe- ném poli a ostatek červený v bílém poli. Nad štítem leží kolčí helm, okolo něhož přikrývadla bílá a červená a nad tím točenice týchž barev, z kteréž dva rohy volské, pravý bílý a levý červený vzhůru vynikají.
X M. Šimon Plachý byl beze vší pochybnosti ihned po příchodu svém do Plzně ustanoven předním radním písařem, nejvyšším totiž úředníkem kanceláře městské. Tak soudím aspoň z toho, že již dne 5. února roku 1588 nalezám zápis jeho rukou psaný v knize rozsudků rady z let těchto. Od té doby z roku totiž 1588 a násle“ dujících nalezáme již usnesení raddy po většině jeho rukou zapiso- vaná, rovněž i v jiných knihách s písmem jeho se shledáváme a sice nejvíce v protokolle konšelském z let 1591 až 1597; pak v jiném mezi léty 1604—1610, kdež jeho zápisy poslední k r. 1606 přicházejí; rovněž v knize koupí a prodejův od 1597—1604 a mimo to v mnohých jiných knihách městských; nejdůležitější v této příčině jest popis mezí lesních od r. 1589, od něho samého zalo- žený. — Tento úřad radního písaře podržel Šimon Plachý až do smrti své, ač později po roce 1606 již jen po řídku vysky- tují se zápisy jeho rukou psané. Uřad předního radního písaře byl v dobách tehdejších ve všech městech důležitý a bráváni proto k němu jen osoby vyššího vzdělání. Tak jsou časté případy kdy správcové škol městských vzdavše se své učitelské působnosti a stavše se sousedy obcí městských, přijímali na sebe úřad rad- ních písařů. Plachý uvázav se v úřad ten, počínal si tu velmi svědomitě. Hleděl především zjednati si důkladnou známosť všech starších pamětí a pročítal proto pilně všeliké starší písemnosti městské. Zají- mavý toho doklad podává zmíněná již kniha „Registra mezní lesů k městu náležejících, obnovena za primatorství Tomáše Zelendera z Prošovic roku 1589, ode mne M. Šimona Plachého z Třebnic, radního písaře.“ Do register těch zanášel sám výjezdy konané tehdáž od raddy k ohledání mezí lesních a ze starších knih připisoval k tomu, co vhodného k věci našel. O svědomitosti jeho, s jakou si při tom díle vedl, jsou nejlepším dokladem různé poznámky latinské, k těmto výpisům ze starších knih přidané. Tak na př.: K jednomu zápisu připomíná: „In veteri registro Victorinus chirographo suo collegit, homo vanus et cerebri nullins, ut alibi ita et hic (scil. negligenter annotavit). Jinde opět: "Haec Victorinus sua manu in veteri registro minus dilucide, quam istud negotium postularat, vená, levá bílá, v němž vůl na trávníku zeleném, půl od hlavy bílý v červe- ném poli a ostatek červený v bílém poli. Nad štítem leží kolčí helm, okolo něhož přikrývadla bílá a červená a nad tím točenice týchž barev, z kteréž dva rohy volské, pravý bílý a levý červený vzhůru vynikají.
Strana XI
XI annotavit“; aneb „toto poznamenání Šumarovo ani hlavy ani noh nemá.“ 1) Plachému svěřována důležitější poselství, jak se na př. k r. 1593 v pamětech svých str. 60 zmiňuje, že poslán byl do Prahy se žádostmi obce k legatu papežskému Caesarovi, biskupu Kre- monskému. V létech 1604 v lednu, 1605 též v lednu, 1606 v únoru, 1608 v květnu a 1609 v červnu zvolen byl spolu s jinými ještě jakožto posel z rady městské do sněmu pražského. Roku 1606 zvolen do rady městské a sice jakožto primator, v kteréžto hodnosti až do smrti své setrval. Zastával pak úřad purkmistra 1606 od 11. května do 2. června, 1607 od 20. dubna do 4. května, a t. r. od 8. června do 14. června, 1608 od 21. dubna do 14. května, a ještě t. r. od 1. do 11. srpna, a posléze 1609 od 12. do 26. června. Šimon Plachý byl již asi dosti zámožný, když přistěhoval se s rodinou svou do Plzně, kdež šetrností stále rozhojňoval ma- jetek svůj, tak že dlužno jej pak přičísti k nejzámožnějším ro- dinám v městě, jak z přehledu následujícího zřejměji na jevo vychází. R. 1587 koupili M. Šimon Plachý s manželkou svou Anež- kou dům ležící na rohu mezi domy Jana Heverníka a Tobiáše Škody od vdovy Anny Kunclové za 500 kop míš.2) T. r. koupil M. Šimon Plachý chalupu se zahradou na před- městí škvrňském vedle dvoru Václava Lounského a chalupy Václava Draxle od vdovy Doroty Vlkové za 120 kop míš.3) R. 1591 koupil louku pod Škvrňany za 230 kop míš. od Krištofa Rajského z Dubnice. 1) R. 1592 vyměnil si Plachý dům svůj na rohu vedle Hever- níkova domu s Valentinem Bartošovic, jehož dům leží mezi domy Jana Kuncle a Jana Košináře a přidal Bartošovi 380 kop míš. 5) R. 1593 koupil Plachý dvůr v předměstí litickém od Václava Trosta z Tiefenthalu a Mariany sestry jeho za 360 k. m. *) 1) Viktorin Roun i Jan Šumar byli písaři městskými před Plachým. 2) Knihy litkupní města Plzně začaté 1582—1691 f. 201 v. Tamtéž f. 211. Libri emptionum et venditionum de annis 1591—1597 f. 10 v. Tamtéž f. 38. 6) Tamtéž f. 73. 5)
XI annotavit“; aneb „toto poznamenání Šumarovo ani hlavy ani noh nemá.“ 1) Plachému svěřována důležitější poselství, jak se na př. k r. 1593 v pamětech svých str. 60 zmiňuje, že poslán byl do Prahy se žádostmi obce k legatu papežskému Caesarovi, biskupu Kre- monskému. V létech 1604 v lednu, 1605 též v lednu, 1606 v únoru, 1608 v květnu a 1609 v červnu zvolen byl spolu s jinými ještě jakožto posel z rady městské do sněmu pražského. Roku 1606 zvolen do rady městské a sice jakožto primator, v kteréžto hodnosti až do smrti své setrval. Zastával pak úřad purkmistra 1606 od 11. května do 2. června, 1607 od 20. dubna do 4. května, a t. r. od 8. června do 14. června, 1608 od 21. dubna do 14. května, a ještě t. r. od 1. do 11. srpna, a posléze 1609 od 12. do 26. června. Šimon Plachý byl již asi dosti zámožný, když přistěhoval se s rodinou svou do Plzně, kdež šetrností stále rozhojňoval ma- jetek svůj, tak že dlužno jej pak přičísti k nejzámožnějším ro- dinám v městě, jak z přehledu následujícího zřejměji na jevo vychází. R. 1587 koupili M. Šimon Plachý s manželkou svou Anež- kou dům ležící na rohu mezi domy Jana Heverníka a Tobiáše Škody od vdovy Anny Kunclové za 500 kop míš.2) T. r. koupil M. Šimon Plachý chalupu se zahradou na před- městí škvrňském vedle dvoru Václava Lounského a chalupy Václava Draxle od vdovy Doroty Vlkové za 120 kop míš.3) R. 1591 koupil louku pod Škvrňany za 230 kop míš. od Krištofa Rajského z Dubnice. 1) R. 1592 vyměnil si Plachý dům svůj na rohu vedle Hever- níkova domu s Valentinem Bartošovic, jehož dům leží mezi domy Jana Kuncle a Jana Košináře a přidal Bartošovi 380 kop míš. 5) R. 1593 koupil Plachý dvůr v předměstí litickém od Václava Trosta z Tiefenthalu a Mariany sestry jeho za 360 k. m. *) 1) Viktorin Roun i Jan Šumar byli písaři městskými před Plachým. 2) Knihy litkupní města Plzně začaté 1582—1691 f. 201 v. Tamtéž f. 211. Libri emptionum et venditionum de annis 1591—1597 f. 10 v. Tamtéž f. 38. 6) Tamtéž f. 73. 5)
Strana XII
XII R. 1595 koupil zahradu na malickém předměstí mezi sto- dolou Jana Krále pekaře a chmelnicí Petříkovic od Kateřiny Břínské za 270 k. m. 1) R. 1596 koupil louku Klaudovskou od dědiců Kašpara Ku- chaře pod Škvrňany za 70 k. m. 2) R. 1597 koupil od Daniele Rajského na místě manželky jeho Aleny Rajské chmelnici s loučkou a dědinkou, jenž slove Hýkalka, ležící podle silnice ke Škvrňanům za 500 k. m. 3) T. r. koupil od Doroty Magerové louku pod Škvrňany za 200 k. m. *) R. 1600 koupil dvůr na škvrňském předměstí mezi dvorem nárožním Vávry Bosákovic a Ludmily Polívkové od Ludmily Krocínové z Palatinu za 400 k. m.5) R. 1601 koupil dům na rohu vedle Mikuláše Gelastria a Reginy Jílkové od Adama Zahrádky a Ludmily manželky za 700 k. m.5) T. r. koupil dvůr na škvrňském předměstí na rohu vedle Jiříka Vrticha od Mariany Bosákovic, manželky Jakuba Koklšteina za 305 k. m.3) T. roku koupil dědinu u divokého dolu vedle dědin Havla Pařila a cestou radobyčickou od Adama Otmara za 100 k. m.) R. 1607 koupil dědinu na Boru při dobřanské cestě vedle dědiny Majdaleny Pechovské z Dubnice od Krištofa Krásného za 150 k. m.3) T. r. koupil v Doudlevcích od téhož Krištofa Krásného dědinu za 150 k. m. Skoupil tudíž M. Šimon Plachý ve dvadceti letech majetku nemovitého za 4435 kop míš a sice dva domy v městě, tři dvory, dva na předměstí škvrňanském, jeden v litickém; jednu chalupu na předměstí škvrňanském, v témž předměstí Hýkalku, pak zahradu na malickém předměstí, k tomu tři louky pod Škvrňany a tři dědiny, jedna na Boru, druhá nad Doudlebci u divokého dolu, a 1) Tamtéž f. 127. 2) Tamtéž f. 170. 3) Tamtéž f. 199. 4) Tamtéž f. 209 v. 5) Libri emptionum 1597—1604 f. 56. 6) Tamtéž f. 109 v. 7) Tamtěž f. 126. 8) Tamtéž f. 112. *) Libri emptionum et venditionum 1605—1633 f. 52.
XII R. 1595 koupil zahradu na malickém předměstí mezi sto- dolou Jana Krále pekaře a chmelnicí Petříkovic od Kateřiny Břínské za 270 k. m. 1) R. 1596 koupil louku Klaudovskou od dědiců Kašpara Ku- chaře pod Škvrňany za 70 k. m. 2) R. 1597 koupil od Daniele Rajského na místě manželky jeho Aleny Rajské chmelnici s loučkou a dědinkou, jenž slove Hýkalka, ležící podle silnice ke Škvrňanům za 500 k. m. 3) T. r. koupil od Doroty Magerové louku pod Škvrňany za 200 k. m. *) R. 1600 koupil dvůr na škvrňském předměstí mezi dvorem nárožním Vávry Bosákovic a Ludmily Polívkové od Ludmily Krocínové z Palatinu za 400 k. m.5) R. 1601 koupil dům na rohu vedle Mikuláše Gelastria a Reginy Jílkové od Adama Zahrádky a Ludmily manželky za 700 k. m.5) T. r. koupil dvůr na škvrňském předměstí na rohu vedle Jiříka Vrticha od Mariany Bosákovic, manželky Jakuba Koklšteina za 305 k. m.3) T. roku koupil dědinu u divokého dolu vedle dědin Havla Pařila a cestou radobyčickou od Adama Otmara za 100 k. m.) R. 1607 koupil dědinu na Boru při dobřanské cestě vedle dědiny Majdaleny Pechovské z Dubnice od Krištofa Krásného za 150 k. m.3) T. r. koupil v Doudlevcích od téhož Krištofa Krásného dědinu za 150 k. m. Skoupil tudíž M. Šimon Plachý ve dvadceti letech majetku nemovitého za 4435 kop míš a sice dva domy v městě, tři dvory, dva na předměstí škvrňanském, jeden v litickém; jednu chalupu na předměstí škvrňanském, v témž předměstí Hýkalku, pak zahradu na malickém předměstí, k tomu tři louky pod Škvrňany a tři dědiny, jedna na Boru, druhá nad Doudlebci u divokého dolu, a 1) Tamtéž f. 127. 2) Tamtéž f. 170. 3) Tamtéž f. 199. 4) Tamtéž f. 209 v. 5) Libri emptionum 1597—1604 f. 56. 6) Tamtéž f. 109 v. 7) Tamtěž f. 126. 8) Tamtéž f. 112. *) Libri emptionum et venditionum 1605—1633 f. 52.
Strana XIII
XIII třetí v Doudlevcích. Tato zámožnosť vedle jeho učenosti zjednala mu vážnosť všeobecnou u spoluměšťanův, a proto, jak jsme viděli, po roce 1600 nalezáme jej stále mezi posly městskými do sněmu a podobně od r. 1606 již zasedá stále v radě až do smrti své. Zámožnosť jeho poskytla mu i možnosť, aby dobře opatřil všechny dítky své. Mělť s manželkou svou Annou Soběhrdovou pět dítek, dva syny a tři dcery. Synové byli Jiří a Simeon, dcery pak Dorota, Kateřina a Anna.1) Jiří narodil se v Horšově Týně, asi roku 1585. Prvního vzdělání zajisté že nabyl na do- mácí městské škole v Plzni, kdež byla podobná grammatikalní škola jako ve všech větších městech, stojící pod vrchní správou mistra, jemuž podřízeni byli bakalář a lokator. Vyšší studia ko- nal v Praze, kdež navštěvoval kollej jesuitskou a také r. 1602 do řádu jesuitského vstoupil, kdež dosavádní jméno své Plachý v latinské Ferus přeměnil. Od r. 1616 vyučoval v Praze filosofii, morálce a polemice až do r. 1620, kdy stal se českým kazatelem u sv. Salvatora, řídě při tom též tiskárnu klementinskou a od r. 1623 též bibliotéku kollegia. Jakožto správce biblioteky velmi pilně obíral se dějepisem domácím, i v kázáních svých brával si příklady odtud. Ješto však přísně horlil bez výminky proti ne- mravnostem své doby, byl přinucen působením jednoho šlechtice, kterýž se uražen cítil, odejíti do vyhnanství do Prachatic, kdež brzy výmluvností svou obrátil obyvatelstvo k víře katolické. Však zastesklo se Pražanům po oblíbeném kazateli a ku prosbám jich povolán zase zpět do Prahy, a působil tu zase dále se stejnou oblibou a zdarem jako předešle na kázáních svých. Zemřel r. 1659 dne 21. ledna v Březnici. Proslul mimo to jako velice plodný spisovatel knih ponejvíce obsahu nábožen- ského, jichž k 50 vydal. Nejznámější z nich jest modlitební kniha pro pohlaví ženské r. 1630 tiskem vydaná pode jménem velký nebe klíč.*) Dcery Šimona Plachého provdaly se vesměs za vážené mě- šťany plzeňské a sice Dorota za Matouše Šedivce, Kateřina za Kříže Švehlu a nejmladší Anna oddána r. 1599 M. Kašparu La- dislavovi Stehlíkovi z Čeňkova.3) 1) Dle závěti M. Šimona Plachého v lib. testam. 1603—1645 f. 50. 3) Jireček J. Rukověť k dějinám literatury české. — Jungmann J. Hi- storie literatury české. — Slovník naučný. *) K. Lad. Stehlík byl třetím synem váženého měšťana plzeňského Bar- toloměje Stehlíka. K. L. Stehlík dán na vyšší studie do Prahy, kdež nabyl r. 1588 hodnosti mistra svobodných umění. [Rybička Ant. praví, že studoval
XIII třetí v Doudlevcích. Tato zámožnosť vedle jeho učenosti zjednala mu vážnosť všeobecnou u spoluměšťanův, a proto, jak jsme viděli, po roce 1600 nalezáme jej stále mezi posly městskými do sněmu a podobně od r. 1606 již zasedá stále v radě až do smrti své. Zámožnosť jeho poskytla mu i možnosť, aby dobře opatřil všechny dítky své. Mělť s manželkou svou Annou Soběhrdovou pět dítek, dva syny a tři dcery. Synové byli Jiří a Simeon, dcery pak Dorota, Kateřina a Anna.1) Jiří narodil se v Horšově Týně, asi roku 1585. Prvního vzdělání zajisté že nabyl na do- mácí městské škole v Plzni, kdež byla podobná grammatikalní škola jako ve všech větších městech, stojící pod vrchní správou mistra, jemuž podřízeni byli bakalář a lokator. Vyšší studia ko- nal v Praze, kdež navštěvoval kollej jesuitskou a také r. 1602 do řádu jesuitského vstoupil, kdež dosavádní jméno své Plachý v latinské Ferus přeměnil. Od r. 1616 vyučoval v Praze filosofii, morálce a polemice až do r. 1620, kdy stal se českým kazatelem u sv. Salvatora, řídě při tom též tiskárnu klementinskou a od r. 1623 též bibliotéku kollegia. Jakožto správce biblioteky velmi pilně obíral se dějepisem domácím, i v kázáních svých brával si příklady odtud. Ješto však přísně horlil bez výminky proti ne- mravnostem své doby, byl přinucen působením jednoho šlechtice, kterýž se uražen cítil, odejíti do vyhnanství do Prachatic, kdež brzy výmluvností svou obrátil obyvatelstvo k víře katolické. Však zastesklo se Pražanům po oblíbeném kazateli a ku prosbám jich povolán zase zpět do Prahy, a působil tu zase dále se stejnou oblibou a zdarem jako předešle na kázáních svých. Zemřel r. 1659 dne 21. ledna v Březnici. Proslul mimo to jako velice plodný spisovatel knih ponejvíce obsahu nábožen- ského, jichž k 50 vydal. Nejznámější z nich jest modlitební kniha pro pohlaví ženské r. 1630 tiskem vydaná pode jménem velký nebe klíč.*) Dcery Šimona Plachého provdaly se vesměs za vážené mě- šťany plzeňské a sice Dorota za Matouše Šedivce, Kateřina za Kříže Švehlu a nejmladší Anna oddána r. 1599 M. Kašparu La- dislavovi Stehlíkovi z Čeňkova.3) 1) Dle závěti M. Šimona Plachého v lib. testam. 1603—1645 f. 50. 3) Jireček J. Rukověť k dějinám literatury české. — Jungmann J. Hi- storie literatury české. — Slovník naučný. *) K. Lad. Stehlík byl třetím synem váženého měšťana plzeňského Bar- toloměje Stehlíka. K. L. Stehlík dán na vyšší studie do Prahy, kdež nabyl r. 1588 hodnosti mistra svobodných umění. [Rybička Ant. praví, že studoval
Strana XIV
XIV Zasluhuje tu povšímnutí ještě to, že zmíněný Matouš Sedi- vec měl s Dorotou manželkou svou dceru jménem Alžbětu, která provdána byla asi k r. 1620 za měštěnína Matěje Tannera a stala se tak matkou obou Tannerů staršího Jana, známého po- tomního kronikáře plzeňského a mladšího Matěje, obou vynikají- cích členů řádu jesuitského. Druhý syn M. Šimona Plachého Simeon, jak všude se píše, ustanoven závětí otcovou za dědice, ale všechen statek měl spolu s matkou svou spravovati, po jejíž smrti teprve měl všechen sta- tek spadnouti na něho. Avšak Simeon hned roku následujícího 1610 přestěhoval se do Budějovic a dle všeho nedočkal se dlou- hého věku; neboť již r. 1612 v červenci se jmenuje Mariana, manželka jeho, vdovou.1) M. Šimon Plachý z Třebnice zemřel r. 1609 dne 8. října a pochován byl v kostele farním svt. Bartoloměje v pravé lodi nedaleko od hlavního vchodu při zdi severní, kde dříve stával oltář povýšení syt. Kříže. Náhrobní kámen s nápisem až do dnes na Ingolstatské universitě; však v zápiskách rodiny Stehlíkovské nečiní se o tom nijaké zmínky.] Po skončení vyšších studií vydal se na cesty. Navrátiv se trávil nějaký čas v Praze, jako geometr cís. Rudolfa II. Seznámil se též se slavným hvězdářem Tyhem de Brahe, s nímž v úzké vešel přátelství. R. 1599 odebral se do Plzně, kdež až do smrti své setrval a shledáváme jej r. 1604 a 1611 v radě a v létech 1600, 1607 a 1609 mezi staršími obecními. Byl horlivý milovník národa i jazyka českého. Sepsal a též v Praze tiskem vydal r. 1599 minucí a pranostiku novou, již otci svému dedikoval. Od r. 1600 až do 1612 vydal pak několik kalendářův, minucí a pranostik českých. Mimo to v zápiskách Stehlíkovských připomíná se ještě od něho trakrat de concursu planetarum a memorabilia de familia Stehlikiana, civitate Plsna et regno Bohemiae sahající až do konce XVI. století. Leč bohužel mezi spisy v pozůstalosti Stehlíkovské zachovanými, ani jedno dílo jeho se nenašlo. Zemřel r. 1613 a pochován v rodinné hrobce v kostele sv. Bartoloměje před oltářem sv. Vavřince, v pravo v levé lodi od jižního vchodu kostela. Syny měl dva Šimona Petra, který se narodil r. 1611 a studoval v Praze a ve Würzburku a 1640 zasedal v radě, zemřel však již r. 1650. Druhý syn jeho Jan Ladislav předešel otce svého smrtí. 1) Liber contractuum 1601—1633 f. 17. — V životu Petra Voka z Rosen- berka od Václava Březana připomíná se, že při vpádu Pasovských do Čech r. 1611 dne 1. února přepadeny byly Budějovice vojskem jejich, při čemž smrtelně raněn byl písař městský, jehož jméno Březan neuvedl. Za to v po- známce Fr. Mareš jmenuje písaře toho Šimonem Plachým a proto by nic tomu neodporovalo, že by to mohl býti právě syn M. Šimona Plachého, jenž r. 1610 do Budějovic se přestěhoval a tedy již následkem smrtelného pora- nění r. 1611 zemřel, což se shoduje úplně s tím, když r. 1612 jmenuje se Mariana manželka jeho vdovou.
XIV Zasluhuje tu povšímnutí ještě to, že zmíněný Matouš Sedi- vec měl s Dorotou manželkou svou dceru jménem Alžbětu, která provdána byla asi k r. 1620 za měštěnína Matěje Tannera a stala se tak matkou obou Tannerů staršího Jana, známého po- tomního kronikáře plzeňského a mladšího Matěje, obou vynikají- cích členů řádu jesuitského. Druhý syn M. Šimona Plachého Simeon, jak všude se píše, ustanoven závětí otcovou za dědice, ale všechen statek měl spolu s matkou svou spravovati, po jejíž smrti teprve měl všechen sta- tek spadnouti na něho. Avšak Simeon hned roku následujícího 1610 přestěhoval se do Budějovic a dle všeho nedočkal se dlou- hého věku; neboť již r. 1612 v červenci se jmenuje Mariana, manželka jeho, vdovou.1) M. Šimon Plachý z Třebnice zemřel r. 1609 dne 8. října a pochován byl v kostele farním svt. Bartoloměje v pravé lodi nedaleko od hlavního vchodu při zdi severní, kde dříve stával oltář povýšení syt. Kříže. Náhrobní kámen s nápisem až do dnes na Ingolstatské universitě; však v zápiskách rodiny Stehlíkovské nečiní se o tom nijaké zmínky.] Po skončení vyšších studií vydal se na cesty. Navrátiv se trávil nějaký čas v Praze, jako geometr cís. Rudolfa II. Seznámil se též se slavným hvězdářem Tyhem de Brahe, s nímž v úzké vešel přátelství. R. 1599 odebral se do Plzně, kdež až do smrti své setrval a shledáváme jej r. 1604 a 1611 v radě a v létech 1600, 1607 a 1609 mezi staršími obecními. Byl horlivý milovník národa i jazyka českého. Sepsal a též v Praze tiskem vydal r. 1599 minucí a pranostiku novou, již otci svému dedikoval. Od r. 1600 až do 1612 vydal pak několik kalendářův, minucí a pranostik českých. Mimo to v zápiskách Stehlíkovských připomíná se ještě od něho trakrat de concursu planetarum a memorabilia de familia Stehlikiana, civitate Plsna et regno Bohemiae sahající až do konce XVI. století. Leč bohužel mezi spisy v pozůstalosti Stehlíkovské zachovanými, ani jedno dílo jeho se nenašlo. Zemřel r. 1613 a pochován v rodinné hrobce v kostele sv. Bartoloměje před oltářem sv. Vavřince, v pravo v levé lodi od jižního vchodu kostela. Syny měl dva Šimona Petra, který se narodil r. 1611 a studoval v Praze a ve Würzburku a 1640 zasedal v radě, zemřel však již r. 1650. Druhý syn jeho Jan Ladislav předešel otce svého smrtí. 1) Liber contractuum 1601—1633 f. 17. — V životu Petra Voka z Rosen- berka od Václava Březana připomíná se, že při vpádu Pasovských do Čech r. 1611 dne 1. února přepadeny byly Budějovice vojskem jejich, při čemž smrtelně raněn byl písař městský, jehož jméno Březan neuvedl. Za to v po- známce Fr. Mareš jmenuje písaře toho Šimonem Plachým a proto by nic tomu neodporovalo, že by to mohl býti právě syn M. Šimona Plachého, jenž r. 1610 do Budějovic se přestěhoval a tedy již následkem smrtelného pora- nění r. 1611 zemřel, což se shoduje úplně s tím, když r. 1612 jmenuje se Mariana manželka jeho vdovou.
Strana XV
XV spatřuje se tu, ale jest úplně zakryť hrobem božím. Nápis zní: Anno MDCIX 8Idus 8bris nobilitate doctrina prudentiaque spectabilis dominus M. Simon Plachý a Trzebnicz, catholicae rei- publicae quond am civis consularis primarius, excessit et hic sepul- tus est. Orate pro eo. Pod nápisem pak spatřuje se do kamene vytesaný znak, totiž vůl v pravo hledící, a nad štítem kolčí helm. Manželka Šimonova Anna přečkala ještě dlouho manžela svého a zemřela teprve r. 1623, načež všechen statek její spadl na děti syna Simeona záhy zemřelého totiž Jiříka a Benignu v Českých Budějovicích. 1) II. Seznámivše se s životem spisovatele samého i rodiny jeho, obraťme zřetel svůj k dílu jeho, kteréž nám neúplné sice zůstavil, kteréž však přes to vše jest z mnohých příčin důležité pro místní dějiny města Plzně. Paměti Plachého zachovaly se ve dvou až dosud známých rukopisech, z nichž původní rukou Plachého psaný chová zemské české museum v Praze pod sign. 3 D 18, druhý pak objevil se mezi jinými spisy v pozůstalosti Stehlíkovské a nachází se ted v městském plzeňském museu. Zmíněný původní rukopis jest kniha papírová menšího for- mátu foliového 25 cm. šir, 32 cm. dl., nově v bílé kůži vázaná. V knize jest 162 listů. Na listech však jest dvojí stránkování, starší a novější. Dle staršího stránkování jest první list zachova- ného rukopisu označen čislem 145, poslední 406; dle novějšího čítá rukopis však jen 162 listů. Z toho patrno, že veliká čásť rukopisu se ztratila; neboť hned z předu chybí 144 listů. Odečte- me-li číslo toto od 406, dostaneme 262, kolik listů by měl rukopis ještě míti, ale poněvadž má pouze 162, tedy ztratilo se mimo celý začátek ještě dále z rukopisu 100 listů, tudíž dohromady 244, čili více než polovice rukopisu. Ale i ta zbylá čásť není ještě úplně neporušená, nýbrž jest zase 20 prvních listů více méně poroucháno. Z tohoto původního rukopisu jest patrno, jak Šimon Plachý sestavoval si paměti své. V hlavních rysech bral se postupem časovým, zanášeje zprávy dle let za sebou na zvláštní list vždy, 1) Liber divisionum et transactionum 1604—1653 f. 184.
XV spatřuje se tu, ale jest úplně zakryť hrobem božím. Nápis zní: Anno MDCIX 8Idus 8bris nobilitate doctrina prudentiaque spectabilis dominus M. Simon Plachý a Trzebnicz, catholicae rei- publicae quond am civis consularis primarius, excessit et hic sepul- tus est. Orate pro eo. Pod nápisem pak spatřuje se do kamene vytesaný znak, totiž vůl v pravo hledící, a nad štítem kolčí helm. Manželka Šimonova Anna přečkala ještě dlouho manžela svého a zemřela teprve r. 1623, načež všechen statek její spadl na děti syna Simeona záhy zemřelého totiž Jiříka a Benignu v Českých Budějovicích. 1) II. Seznámivše se s životem spisovatele samého i rodiny jeho, obraťme zřetel svůj k dílu jeho, kteréž nám neúplné sice zůstavil, kteréž však přes to vše jest z mnohých příčin důležité pro místní dějiny města Plzně. Paměti Plachého zachovaly se ve dvou až dosud známých rukopisech, z nichž původní rukou Plachého psaný chová zemské české museum v Praze pod sign. 3 D 18, druhý pak objevil se mezi jinými spisy v pozůstalosti Stehlíkovské a nachází se ted v městském plzeňském museu. Zmíněný původní rukopis jest kniha papírová menšího for- mátu foliového 25 cm. šir, 32 cm. dl., nově v bílé kůži vázaná. V knize jest 162 listů. Na listech však jest dvojí stránkování, starší a novější. Dle staršího stránkování jest první list zachova- ného rukopisu označen čislem 145, poslední 406; dle novějšího čítá rukopis však jen 162 listů. Z toho patrno, že veliká čásť rukopisu se ztratila; neboť hned z předu chybí 144 listů. Odečte- me-li číslo toto od 406, dostaneme 262, kolik listů by měl rukopis ještě míti, ale poněvadž má pouze 162, tedy ztratilo se mimo celý začátek ještě dále z rukopisu 100 listů, tudíž dohromady 244, čili více než polovice rukopisu. Ale i ta zbylá čásť není ještě úplně neporušená, nýbrž jest zase 20 prvních listů více méně poroucháno. Z tohoto původního rukopisu jest patrno, jak Šimon Plachý sestavoval si paměti své. V hlavních rysech bral se postupem časovým, zanášeje zprávy dle let za sebou na zvláštní list vždy, 1) Liber divisionum et transactionum 1604—1653 f. 184.
Strana XVI
XVI k nimž připisoval později nač ještě přišel, a to buď po straně aneb pod zprávami uvedenými. Jsouť tu na mnohých listech zprávy kratičké, několikařádkové, jinde zase delší na více listech. Zprávy v tomto rukopise počínají rokem 1466 a sahají až do r. 1604. V století XV. jsou dosti sporé, za to tím hojnější ze XVI. století. Písmo rukopisu jest dvojí. Vyjmouc dvě kratší zprávy, totiž „Vyznání dobrovolné pana Bavora“ na str. 56—58 a pak list Pl- zeňských na komoru českou na str. 119 a 120, jest vše ostatní psáno písmem jedním, velice úhledným a čitelným, jehož charakte- ristickou známkou jest, že vložené listiny latinské psány jsou kolměji, kdežto druhé písmo jest šikmější. Na rukopis tento byl jsem upozorněn roku 1879 panem bibliotekářem Vrťátkem, když prohlížel jsem si o prázdninách archiv musejní. Podal jsem na to zprávu o díle tomto ve spolku literárním, poukázav k zajímavosti díla samého a že záhodno by bylo, aby se opatřil opis jeho pro nově zřízené městské museum. To se i stalo, když kuratorium téhož musea se obrátilo do Prahy se žádostí na slavný výbor českého zemského musea, aby paměti Plachého byly do Plzně k opsání půjčeny. Tomu ochotně vyho- věno, načež úředník musea plzeňského p. A. Baum se svolením slavného kuratoria opsal celý rukopis. Leč při tom všem jedna otázka a to velice závažná k roz- luštění zbývala, kdo jest původcem díla toho? Neboť ač jsem pilně pročetl celý rukopis, nikde jsem ani nezavadil o jméno spi- sovatelovo. Všude jen všeobecné zmínky, kdy o sobě mluví. Tak k r. 1593 str. 58 1) a 60; k r. 1595 str. 205, podobně na str. 61, 104, 117 a 139 a pak zejmena k r. 1600 str. 136 kdy v poznámce v rukopise písař dole připomíná: „To před smrtí psáno, kdy pa- měť písaře již byla ucházela.“ Ze všech těch dat jen to jisté jsem měl, dobu, kdy asi paměti psány, totiž před rokem 1600 a pak že spisovatel žil v Plzni a musil vynikající místo buď v radě aneb jinak v městě zaujímati, ješto o všem tak dobře zpraven jest i dále že musil míti přístup k spisům a knihám městským, poněvadž na ně odkazuje. Však po jménu nikde dosud ani stopy. I když jednou za účelem jiným probíral jsem se knihami městskými, přišel jsem i na uvedený rejstřík mezní lesů městských z r. 1589 a tu k svému nemalému překvapení, sotva že jsem jen knihu otevřel, 1) Stránky poukazují na tištěné paměti Plachého.
XVI k nimž připisoval později nač ještě přišel, a to buď po straně aneb pod zprávami uvedenými. Jsouť tu na mnohých listech zprávy kratičké, několikařádkové, jinde zase delší na více listech. Zprávy v tomto rukopise počínají rokem 1466 a sahají až do r. 1604. V století XV. jsou dosti sporé, za to tím hojnější ze XVI. století. Písmo rukopisu jest dvojí. Vyjmouc dvě kratší zprávy, totiž „Vyznání dobrovolné pana Bavora“ na str. 56—58 a pak list Pl- zeňských na komoru českou na str. 119 a 120, jest vše ostatní psáno písmem jedním, velice úhledným a čitelným, jehož charakte- ristickou známkou jest, že vložené listiny latinské psány jsou kolměji, kdežto druhé písmo jest šikmější. Na rukopis tento byl jsem upozorněn roku 1879 panem bibliotekářem Vrťátkem, když prohlížel jsem si o prázdninách archiv musejní. Podal jsem na to zprávu o díle tomto ve spolku literárním, poukázav k zajímavosti díla samého a že záhodno by bylo, aby se opatřil opis jeho pro nově zřízené městské museum. To se i stalo, když kuratorium téhož musea se obrátilo do Prahy se žádostí na slavný výbor českého zemského musea, aby paměti Plachého byly do Plzně k opsání půjčeny. Tomu ochotně vyho- věno, načež úředník musea plzeňského p. A. Baum se svolením slavného kuratoria opsal celý rukopis. Leč při tom všem jedna otázka a to velice závažná k roz- luštění zbývala, kdo jest původcem díla toho? Neboť ač jsem pilně pročetl celý rukopis, nikde jsem ani nezavadil o jméno spi- sovatelovo. Všude jen všeobecné zmínky, kdy o sobě mluví. Tak k r. 1593 str. 58 1) a 60; k r. 1595 str. 205, podobně na str. 61, 104, 117 a 139 a pak zejmena k r. 1600 str. 136 kdy v poznámce v rukopise písař dole připomíná: „To před smrtí psáno, kdy pa- měť písaře již byla ucházela.“ Ze všech těch dat jen to jisté jsem měl, dobu, kdy asi paměti psány, totiž před rokem 1600 a pak že spisovatel žil v Plzni a musil vynikající místo buď v radě aneb jinak v městě zaujímati, ješto o všem tak dobře zpraven jest i dále že musil míti přístup k spisům a knihám městským, poněvadž na ně odkazuje. Však po jménu nikde dosud ani stopy. I když jednou za účelem jiným probíral jsem se knihami městskými, přišel jsem i na uvedený rejstřík mezní lesů městských z r. 1589 a tu k svému nemalému překvapení, sotva že jsem jen knihu otevřel, 1) Stránky poukazují na tištěné paměti Plachého.
Strana XVII
XVII viděl jsem před sebon totéž písmo, jako v našem rukopise; ano co ještě více, že i tímtéž spůsobem v tomto rejstříku latinské přídavky porůznu se vyskytující jsou psány kolměji. Ano i co zvláštního, že na papíru jsem shledal tatáž vodní znaménka, totiž bránu mezi dvěma věžema s cimbuřím, a dole pod branou písmě C. I soudil jsem proto, že písař tohoto rejstříku lesního i oněch pamětí jest jedna a táž osoba, kterouž jsem našel plným jménem uvedenou na titulním listě totiž „M. Šimon Plachý z Třebnice, toho času písař radní. A ponenáhlu i jinde našel jsem doklady pro to svědčící. Především jest to latinské pojednání opata Rajhradského, P. Bo- naventury Pitra o Plzni Staré čili dnešním Plzenci, kdež Pitr dokazuje přesvědčivě a důkladně, že všechny starší zprávy v li- stinách a jinde o Plzni se vyskytující, dlužno až do XIII. vzta- hovati ne na dnešní Plzeň nýbrž na Plzenec, druhdy prostě Plzní nazývaným, později po vzniku města Nové Plzně přezvaným Sta- rou Plzní. A tu hned z předu pojednání svého praví, že v tom chybují někteří dějepisci, jako Šimon Plachý v historii Nové Plzně a Beckovský ve své kronice Novou Plzeň se Starou ma- touce. 1) Pitr dal si opsati pro pojednání své z archivu plzeň- ského všechny důležitější listiny a musil dle všeho i znáti dílo Šimona Plachého. J. V. Sedláček podávaje ve svých plzeňských pamětech vy- daných v Plzni r. 1821 překlad kázání Hilaria Litoměřického z r. 1467, připojil k němu některé vysvětlivky a zejména ku spo- rům, v obci vzniklým za krále Jiřího dokládá takto: „Co se teh- dáž v Plzni více jest stalo, soudím za hodné ze starých letopisů plzeňské listovny tuto vytáhnouti a položiti“, na to pak doslovně uvádí počátek našeho rukopisu, události totiž z r. 1466 (str. 51. „Z čehož potom to pošlo atd.“) Fr. Pubička v díle svém „Chronologische Geschichte IV. Th. 154—156 líče poměry za krále Jiřího k r. 1466, praví, že Plzeňští stali se králi nevěrnými. Jmenuje Ondráška Oremusa, kterého vypravil král proti Plzni s podkomořím Václavem z Va- lečova a podotýká k tomu pod čarou: „Excerpta ex historia Pils- nensi. MS (manuscript). K tomuto místu Pubičkovu přisluší po- známka Fr. Palackého v jeho Dějinách IV. 2, str. 235. 1) „Lubrico admodum mihi videntur labi errore nonnulli nostri histo- rici, ut Simon Plachy in historia Novae Plsnae et Beczkowsky in suis Chro- cis Novam cum Antiqua (scil. Plsna) et hanc cum illa confundentes." II
XVII viděl jsem před sebon totéž písmo, jako v našem rukopise; ano co ještě více, že i tímtéž spůsobem v tomto rejstříku latinské přídavky porůznu se vyskytující jsou psány kolměji. Ano i co zvláštního, že na papíru jsem shledal tatáž vodní znaménka, totiž bránu mezi dvěma věžema s cimbuřím, a dole pod branou písmě C. I soudil jsem proto, že písař tohoto rejstříku lesního i oněch pamětí jest jedna a táž osoba, kterouž jsem našel plným jménem uvedenou na titulním listě totiž „M. Šimon Plachý z Třebnice, toho času písař radní. A ponenáhlu i jinde našel jsem doklady pro to svědčící. Především jest to latinské pojednání opata Rajhradského, P. Bo- naventury Pitra o Plzni Staré čili dnešním Plzenci, kdež Pitr dokazuje přesvědčivě a důkladně, že všechny starší zprávy v li- stinách a jinde o Plzni se vyskytující, dlužno až do XIII. vzta- hovati ne na dnešní Plzeň nýbrž na Plzenec, druhdy prostě Plzní nazývaným, později po vzniku města Nové Plzně přezvaným Sta- rou Plzní. A tu hned z předu pojednání svého praví, že v tom chybují někteří dějepisci, jako Šimon Plachý v historii Nové Plzně a Beckovský ve své kronice Novou Plzeň se Starou ma- touce. 1) Pitr dal si opsati pro pojednání své z archivu plzeň- ského všechny důležitější listiny a musil dle všeho i znáti dílo Šimona Plachého. J. V. Sedláček podávaje ve svých plzeňských pamětech vy- daných v Plzni r. 1821 překlad kázání Hilaria Litoměřického z r. 1467, připojil k němu některé vysvětlivky a zejména ku spo- rům, v obci vzniklým za krále Jiřího dokládá takto: „Co se teh- dáž v Plzni více jest stalo, soudím za hodné ze starých letopisů plzeňské listovny tuto vytáhnouti a položiti“, na to pak doslovně uvádí počátek našeho rukopisu, události totiž z r. 1466 (str. 51. „Z čehož potom to pošlo atd.“) Fr. Pubička v díle svém „Chronologische Geschichte IV. Th. 154—156 líče poměry za krále Jiřího k r. 1466, praví, že Plzeňští stali se králi nevěrnými. Jmenuje Ondráška Oremusa, kterého vypravil král proti Plzni s podkomořím Václavem z Va- lečova a podotýká k tomu pod čarou: „Excerpta ex historia Pils- nensi. MS (manuscript). K tomuto místu Pubičkovu přisluší po- známka Fr. Palackého v jeho Dějinách IV. 2, str. 235. 1) „Lubrico admodum mihi videntur labi errore nonnulli nostri histo- rici, ut Simon Plachy in historia Novae Plsnae et Beczkowsky in suis Chro- cis Novam cum Antiqua (scil. Plsna) et hanc cum illa confundentes." II
Strana XVIII
XVIII A posléze snad i na rukopis náš vztahuje se zmínka v Jung- mannově historii literatury české II. vydání IV. č. 472: „Kro- nika král. výsadního města Plzně a jeho okolí. Rukopis ve 4 a 15 archů na začátku porouchaný. Počíná popsáním země české vůbec. Byl rukopis u prof. Sedláčka.“ Jmenuje zde Jungmann rukopis český a uvádí jej ve IV. oddělení literatury své, ve které též skutečně rukopis náš povstal. Jisto jest, že rukopis choval se v archivu městském v Plzni a teprvé v našem století a sice asi někdy v létech 1840 dostal se do Prahy do českého musea. Vzal jsem si sice všemožnou práci dopíditi se, kdy a od koho rukopis museu byl darován, ale nedošel jsem výsledku. Podivno mně též bylo, že nikde jsem nepřišel na žádný opis. Až teprve když r. 1881 zemřela paní Quadriová, rozená Stehlíková z Čeňkova a Treustädtu, vyskytl se mezi jinými hoj- nými spisy též opis pamětí Plachého. Jest to kniha formátu ma- lého folia, papírová, čítající 73 listů, první tři listy jsou prázdné, na druhých 70 přicházejí paměti Plachého, psané písmem drob- ným, těsným, ale velmi úhledným. Na 20. listu jest pozname- náno, že jeden list chybí. I ku konci není rukopis úplný, chybí tu zase nějaká čásť, ač ovšem nelze říci mnoholi. I tu na všech listech shledáváme dvojí stránkování, starší jest přečasto do po- lou odříznuté, z čehož lze souditi, že opis tento byl původně ne- vázaný, a teprvé později, když některé listy se ztratily, dán do vazby nynější, ovšem teď již velmi chatrné, při nové vazbě byla kniha oříznuta, a tím starší stránkování poškozeno. Tímto opisem Stehlíkovským doplňuje se dřívější neúplný rukopis. Počíná se popsáním znaku a čelnějších budov v městě a končí vypsáním svízelů, jaké bylo městu Plzni zakoušeti za častých mustrunků lidu vojenského v r. 1596. I při opise Ste- hlíkovském schází titul i jméno spisovatelovo, za to zcela určitě na jiném místě uvádí se zřejmě jméno původce pamětí totiž k r. 1594,1) kdy se podávají verše složené k uvítání cís. Rudolfa II. do města. V původním rukopise po uvedení veršů správce škol- ního Davida Litochleba, přidává spisovatel sám chronologické di- stichon těmito slovy: „civibus ego hoc meum numerale adjungo", mluví tu jen všeobecně o sobě. Za to v opise Stehlíkovském na místě tohoto řádku jest připsáno „His carminibus (rozuměj k pře- dešlým veršům D. Litochleba) est adjunctum hoc numerale a M. 1) Viz Paměti str. 175 a poznámku.
XVIII A posléze snad i na rukopis náš vztahuje se zmínka v Jung- mannově historii literatury české II. vydání IV. č. 472: „Kro- nika král. výsadního města Plzně a jeho okolí. Rukopis ve 4 a 15 archů na začátku porouchaný. Počíná popsáním země české vůbec. Byl rukopis u prof. Sedláčka.“ Jmenuje zde Jungmann rukopis český a uvádí jej ve IV. oddělení literatury své, ve které též skutečně rukopis náš povstal. Jisto jest, že rukopis choval se v archivu městském v Plzni a teprvé v našem století a sice asi někdy v létech 1840 dostal se do Prahy do českého musea. Vzal jsem si sice všemožnou práci dopíditi se, kdy a od koho rukopis museu byl darován, ale nedošel jsem výsledku. Podivno mně též bylo, že nikde jsem nepřišel na žádný opis. Až teprve když r. 1881 zemřela paní Quadriová, rozená Stehlíková z Čeňkova a Treustädtu, vyskytl se mezi jinými hoj- nými spisy též opis pamětí Plachého. Jest to kniha formátu ma- lého folia, papírová, čítající 73 listů, první tři listy jsou prázdné, na druhých 70 přicházejí paměti Plachého, psané písmem drob- ným, těsným, ale velmi úhledným. Na 20. listu jest pozname- náno, že jeden list chybí. I ku konci není rukopis úplný, chybí tu zase nějaká čásť, ač ovšem nelze říci mnoholi. I tu na všech listech shledáváme dvojí stránkování, starší jest přečasto do po- lou odříznuté, z čehož lze souditi, že opis tento byl původně ne- vázaný, a teprvé později, když některé listy se ztratily, dán do vazby nynější, ovšem teď již velmi chatrné, při nové vazbě byla kniha oříznuta, a tím starší stránkování poškozeno. Tímto opisem Stehlíkovským doplňuje se dřívější neúplný rukopis. Počíná se popsáním znaku a čelnějších budov v městě a končí vypsáním svízelů, jaké bylo městu Plzni zakoušeti za častých mustrunků lidu vojenského v r. 1596. I při opise Ste- hlíkovském schází titul i jméno spisovatelovo, za to zcela určitě na jiném místě uvádí se zřejmě jméno původce pamětí totiž k r. 1594,1) kdy se podávají verše složené k uvítání cís. Rudolfa II. do města. V původním rukopise po uvedení veršů správce škol- ního Davida Litochleba, přidává spisovatel sám chronologické di- stichon těmito slovy: „civibus ego hoc meum numerale adjungo", mluví tu jen všeobecně o sobě. Za to v opise Stehlíkovském na místě tohoto řádku jest připsáno „His carminibus (rozuměj k pře- dešlým veršům D. Litochleba) est adjunctum hoc numerale a M. 1) Viz Paměti str. 175 a poznámku.
Strana XIX
XIX Simone Plachy de Trzebnicz factum.“ Tím se potvrzují i předešlé doklady ohledně osoby původce těchto pamětí, že jím není nikdo jiný než Šimon Plachý. Co se doby týká, ve které rukopis asi sepsán byl, tu po- slouží nám poznámka Plachého k r. 1600, kdež jest připsáno: „To před smrtí psáno, když paměť písaře již byla ucházela.“ Ač sahají zprávy až do r. 1604, přece největší jich čásť byla do r. 1600 sepsána, poněvadž pak udalosti z let 1593, 1594, 1596, 1599 velmi obšírně líčí, tedy lze bráti léta od 1590—1600 za dobu, ve které největší čásť paměti svých sestavil. Rovněž poznámka hořejší k r. 1600 poučuje nás o tom, že Plachý byl roku toho povážlivě nemocen, když mohl o sobě napsati, že to již před smrti píše, kdy paměť již jej opouští. Ale štastně přestál nemoc a zotavil se tak, že žil ještě plných devět let. Paměti Plachého lze rozděliti na dva větší oddíly, první zahrnuje v sobě století XIV. a XV., druhý století XVI. V od- díle prvním podává Plachý krátké, však spolehlivé zprávy o znaku městském, kostelích, o tom kdy se počaly knihy městské a ně- které výpisy z nich, pak některé listiny jen u výtahu králů Jana, Karla IV. a Václava IV. Na to líčí velmi stručně Plzeň za doby husitské, totiž příchod Žižkův do města a oblehání města od něho, a poslední obležení od vojsk husitských. Avšak tato část právě jest velmi povrchně odbyta a nijakých podrobností, jak bychom očekávali, nepodává tu Plachý; vypisujeť události hlavně dle Hájka. Zajímavější jest za to stručné vypsání vzpoury Plzeň- ských proti králi Jiřímu. Druhý oddíl, století XVI. zahrnující vyniká jak hojností zpráv, tak i zajímavým spůsobem podání. Plachý podává tu o některých událostech hotové, úplně propracované obrazy spole- čenských poměrů v městě, po kterých marně bychom se pídili v zachovaných knihách městských. Obrazy ty tvoří samostatné celky, jež vynikají jadrným plynným slohem současné doby Ve- leslavínské a protkány jsou mnohdy zdravým humorem. Plachý pracoval na těchto částech svého díla se skutečnou zálibou a prokázal tu nejlépe svou způsobilosť k vypravování historickému. Proto také hlavní váha i cena díla jeho spočívá v tomto dru- hém oddílu. Přirovnáme-li paměti Plachého k ostatním nám známým kronikám jednajícím o Plzni, shledáme, že paměti jsou co do času nejstarší z nich a psány česky. Až dosud mělo se za to, že
XIX Simone Plachy de Trzebnicz factum.“ Tím se potvrzují i předešlé doklady ohledně osoby původce těchto pamětí, že jím není nikdo jiný než Šimon Plachý. Co se doby týká, ve které rukopis asi sepsán byl, tu po- slouží nám poznámka Plachého k r. 1600, kdež jest připsáno: „To před smrtí psáno, když paměť písaře již byla ucházela.“ Ač sahají zprávy až do r. 1604, přece největší jich čásť byla do r. 1600 sepsána, poněvadž pak udalosti z let 1593, 1594, 1596, 1599 velmi obšírně líčí, tedy lze bráti léta od 1590—1600 za dobu, ve které největší čásť paměti svých sestavil. Rovněž poznámka hořejší k r. 1600 poučuje nás o tom, že Plachý byl roku toho povážlivě nemocen, když mohl o sobě napsati, že to již před smrti píše, kdy paměť již jej opouští. Ale štastně přestál nemoc a zotavil se tak, že žil ještě plných devět let. Paměti Plachého lze rozděliti na dva větší oddíly, první zahrnuje v sobě století XIV. a XV., druhý století XVI. V od- díle prvním podává Plachý krátké, však spolehlivé zprávy o znaku městském, kostelích, o tom kdy se počaly knihy městské a ně- které výpisy z nich, pak některé listiny jen u výtahu králů Jana, Karla IV. a Václava IV. Na to líčí velmi stručně Plzeň za doby husitské, totiž příchod Žižkův do města a oblehání města od něho, a poslední obležení od vojsk husitských. Avšak tato část právě jest velmi povrchně odbyta a nijakých podrobností, jak bychom očekávali, nepodává tu Plachý; vypisujeť události hlavně dle Hájka. Zajímavější jest za to stručné vypsání vzpoury Plzeň- ských proti králi Jiřímu. Druhý oddíl, století XVI. zahrnující vyniká jak hojností zpráv, tak i zajímavým spůsobem podání. Plachý podává tu o některých událostech hotové, úplně propracované obrazy spole- čenských poměrů v městě, po kterých marně bychom se pídili v zachovaných knihách městských. Obrazy ty tvoří samostatné celky, jež vynikají jadrným plynným slohem současné doby Ve- leslavínské a protkány jsou mnohdy zdravým humorem. Plachý pracoval na těchto částech svého díla se skutečnou zálibou a prokázal tu nejlépe svou způsobilosť k vypravování historickému. Proto také hlavní váha i cena díla jeho spočívá v tomto dru- hém oddílu. Přirovnáme-li paměti Plachého k ostatním nám známým kronikám jednajícím o Plzni, shledáme, že paměti jsou co do času nejstarší z nich a psány česky. Až dosud mělo se za to, že
Strana XX
XX kronika rodáka plzeňského, jesuity Jana Tannera, jest jediným dějepisem o Plzni, z doby starší. Však Jan Tanner narodil se teprve r. 1623 a dobu sepsání jeho kroniky lze klásti mezi léta 1670—1680. Kronika Tannerova 1) sepsána jest latinsky a počíná báječnými zprávami z Hájka o založení Staré Plzně pod hradem Radyní a pak o založení Nové Plzně, načež ve 52 kapitolách v časovém pořádku vypisuje důležitější události města Plzně až po rok 1680, k tomu přidána jsou pak allegata, čili věrné opisy hojných listin z archivu plzeňského, jichž jest asi 127 kusův. Kronika Tannerova byla dle všeho mnohem známější než-li pa- měti Plachého, ačkoli ty přece česky psány jsou. Opisů kroniky Tannerovy jest mnohem více; neboť mimo exemplar v Strahovské klášterní bibliotece, nalezáme opisy její v císařské knihovně v Praze, v bibliotece českého musea tamtéž, v bibliotece vyšehradské, pak v Plzni v knihovně cís. něm. gym- nasia, u p. H. Schiebla, v městském museu dva úplné exemplary a dva zkrácené, pak v Litoměřicích, tudíž 11, kdežto pamětí Pla- chého až posud jen jediný opis jest znám. Avšak ani na druhé místo dle času nelze kroniku Tanne- rovu klásti, neboť ji předcházejí ještě zápisky, též latinsky psané, Jana Alexia Čapka, bývalého arciděkana plzeňského, (od roku 1671—1679) rodáka Vysokomýtského. Zápisky tyto neobmezují se pouze událostmi místními, nýbrž vypisují i jiné současné pří- běhy, od r. 1630—1670. K těmto třem dílům dějinami plzeňskými se zabývajícím, přináleží ještě již prve vzpomenuté pojednání opata Rajhradského, Bonaventury Pitra, rovněž latinské, jež se chová v rukopise v klášterní bibliotece v Rajhradě.2) Piter vystupuje v tomto po- jednání jakožto vřelý zastance dnešního městyse Plzence, bývalé Staré Plzně a dokazuje na základě hojných svědectví listinných, že dlužno rozeznávati dvojí Plzeň, Starou a Novou, a že všechny zprávy až do počátku XIII. století jen na Starou Plzeň se vzta- hují; neboť Nová Plzeň vznikla teprve v zmíněném XIII. století. Při vydání pamětí Plachého za základ vzat byl rukopis jeho vlastní a z opisu Stehlíkovského přidány scházející části. Poškozena místa doplnil jsem dle smyslu a dal do závorek roha- tých. Podobně převedl jsem všechna data dle staršího udání na 1) Epitome historica rerum civitatis Plsnae in Bohemia a P. Johanne Tanner. 2) Breve Chronicon Antiquae Plznae in Bohemia. De ejus antiquitate, splendove et juribus. Opera D. Bonaventurne Piter. Sign. H. h. 26.
XX kronika rodáka plzeňského, jesuity Jana Tannera, jest jediným dějepisem o Plzni, z doby starší. Však Jan Tanner narodil se teprve r. 1623 a dobu sepsání jeho kroniky lze klásti mezi léta 1670—1680. Kronika Tannerova 1) sepsána jest latinsky a počíná báječnými zprávami z Hájka o založení Staré Plzně pod hradem Radyní a pak o založení Nové Plzně, načež ve 52 kapitolách v časovém pořádku vypisuje důležitější události města Plzně až po rok 1680, k tomu přidána jsou pak allegata, čili věrné opisy hojných listin z archivu plzeňského, jichž jest asi 127 kusův. Kronika Tannerova byla dle všeho mnohem známější než-li pa- měti Plachého, ačkoli ty přece česky psány jsou. Opisů kroniky Tannerovy jest mnohem více; neboť mimo exemplar v Strahovské klášterní bibliotece, nalezáme opisy její v císařské knihovně v Praze, v bibliotece českého musea tamtéž, v bibliotece vyšehradské, pak v Plzni v knihovně cís. něm. gym- nasia, u p. H. Schiebla, v městském museu dva úplné exemplary a dva zkrácené, pak v Litoměřicích, tudíž 11, kdežto pamětí Pla- chého až posud jen jediný opis jest znám. Avšak ani na druhé místo dle času nelze kroniku Tanne- rovu klásti, neboť ji předcházejí ještě zápisky, též latinsky psané, Jana Alexia Čapka, bývalého arciděkana plzeňského, (od roku 1671—1679) rodáka Vysokomýtského. Zápisky tyto neobmezují se pouze událostmi místními, nýbrž vypisují i jiné současné pří- běhy, od r. 1630—1670. K těmto třem dílům dějinami plzeňskými se zabývajícím, přináleží ještě již prve vzpomenuté pojednání opata Rajhradského, Bonaventury Pitra, rovněž latinské, jež se chová v rukopise v klášterní bibliotece v Rajhradě.2) Piter vystupuje v tomto po- jednání jakožto vřelý zastance dnešního městyse Plzence, bývalé Staré Plzně a dokazuje na základě hojných svědectví listinných, že dlužno rozeznávati dvojí Plzeň, Starou a Novou, a že všechny zprávy až do počátku XIII. století jen na Starou Plzeň se vzta- hují; neboť Nová Plzeň vznikla teprve v zmíněném XIII. století. Při vydání pamětí Plachého za základ vzat byl rukopis jeho vlastní a z opisu Stehlíkovského přidány scházející části. Poškozena místa doplnil jsem dle smyslu a dal do závorek roha- tých. Podobně převedl jsem všechna data dle staršího udání na 1) Epitome historica rerum civitatis Plsnae in Bohemia a P. Johanne Tanner. 2) Breve Chronicon Antiquae Plznae in Bohemia. De ejus antiquitate, splendove et juribus. Opera D. Bonaventurne Piter. Sign. H. h. 26.
Strana XXI
XXI nové, což též závorkami rohatými opatřeno. Kde pak nebylo udání časového, hleděl jsem je též v poznámce připojiti, ovšem po- kud se mně to podařilo, vyhledati je v jiných současných pa- mětech místních. Ješto pak nikde nenašel jsem názvu, jak Plachý dílo své nazval, dovolil jsem si nazvati je Pamětmi Plzeňskými a to proto, poněvadž největší čásť jich jsou hlavně ony události, kterých Plachý sám účastným byl, aneb které krátce před ním se staly, tak že byly u všech ještě v živé paměti. Teprve po více než po 250 létech od smrti spisovatelovy vy- chází dílo jeho tiskem u veřejnosť a jest jen žádoucno, aby s hojnou setkalo se zálibou u měšťanů plzeňských; neboť tak nej- lépe vyhoví úkolu svému šířiti známosť předešlých dob v po- kolení nynějším.
XXI nové, což též závorkami rohatými opatřeno. Kde pak nebylo udání časového, hleděl jsem je též v poznámce připojiti, ovšem po- kud se mně to podařilo, vyhledati je v jiných současných pa- mětech místních. Ješto pak nikde nenašel jsem názvu, jak Plachý dílo své nazval, dovolil jsem si nazvati je Pamětmi Plzeňskými a to proto, poněvadž největší čásť jich jsou hlavně ony události, kterých Plachý sám účastným byl, aneb které krátce před ním se staly, tak že byly u všech ještě v živé paměti. Teprve po více než po 250 létech od smrti spisovatelovy vy- chází dílo jeho tiskem u veřejnosť a jest jen žádoucno, aby s hojnou setkalo se zálibou u měšťanů plzeňských; neboť tak nej- lépe vyhoví úkolu svému šířiti známosť předešlých dob v po- kolení nynějším.
Strana XXII
Strana 1
AMÉTI VLZEŘSKÉ OD NEJSTARŠÍ DOBY AŽ DO ROKU 1604. )
AMÉTI VLZEŘSKÉ OD NEJSTARŠÍ DOBY AŽ DO ROKU 1604. )
Strana 2
Strana 3
Papež Pavel II. znak rozhojňuje. 3 [Paulus episcopus, servus servorum dei, universitati homi- 1466 num opidi Pilznensis, Pragensis diocesis, salutem et apostolicam benedictionem. Erigit uestre deuotionis affectus, quo nos et Romanam ecclesiam reueremini, ut petitionibus uestris, quantum cum deo possumus, fauorabiliter annuamus; hinc est, quod nos uestris deuotis supplicationibus inclinati, ut uos, qui, ut accepimus, pro defensione orthodoxe fidei, ut ueri Christi fideles contra iniquitatis filium, Georgium here- ticum, qui se regem Bohemie appellat, cum suis complicibus pro fide ipsa uiriliter dimicastis et dimicatis, de presenti una cum armis uestris solitis duabus clauibus aureis colligatis in argenteo et homine siue milite armato, gladio accincto, tenente mediam aquilam in-manu dextra, in aureo campis et in sigillis uestris cera rubea deinceps perpetuo uti possitis, deuotioni uestre auctoritate apostolica tenore presentium indul gemus, non obstantibus contrariis quibuscunque. Nulli ergo hominum liceat, hanc paginam nostre concessionis infrin- gere, uel ei ausu temerario contraire; si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli, apostolorum, ejus se nouerit incur- surum. Datum Rome apud sanctum Marcum, anno incarna- tionis dominice millesimo quadringentesimo sexagesimo sexto, nono Junii, pontificatus nostri anno secundo. 1) O tom takto verše následující vypravují: Sedis apostolicae princeps claues dedit Seruatae testes religionis erunt Et cataphractum, aquilam cernis quoque dimidiatam, Adjunxit justa de ratione sui. Primus Joannes portam, lixamque superne Se quoque ceu patriae rex dedit arma virum. 1) Celý začátek až po slovo indulgemus, jak závorkami nazna- čeno, chybí, ježto se první list ztratil, připojen začátek ten zde z origi- nalu, chovaného v museu plzeňském.
Papež Pavel II. znak rozhojňuje. 3 [Paulus episcopus, servus servorum dei, universitati homi- 1466 num opidi Pilznensis, Pragensis diocesis, salutem et apostolicam benedictionem. Erigit uestre deuotionis affectus, quo nos et Romanam ecclesiam reueremini, ut petitionibus uestris, quantum cum deo possumus, fauorabiliter annuamus; hinc est, quod nos uestris deuotis supplicationibus inclinati, ut uos, qui, ut accepimus, pro defensione orthodoxe fidei, ut ueri Christi fideles contra iniquitatis filium, Georgium here- ticum, qui se regem Bohemie appellat, cum suis complicibus pro fide ipsa uiriliter dimicastis et dimicatis, de presenti una cum armis uestris solitis duabus clauibus aureis colligatis in argenteo et homine siue milite armato, gladio accincto, tenente mediam aquilam in-manu dextra, in aureo campis et in sigillis uestris cera rubea deinceps perpetuo uti possitis, deuotioni uestre auctoritate apostolica tenore presentium indul gemus, non obstantibus contrariis quibuscunque. Nulli ergo hominum liceat, hanc paginam nostre concessionis infrin- gere, uel ei ausu temerario contraire; si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli, apostolorum, ejus se nouerit incur- surum. Datum Rome apud sanctum Marcum, anno incarna- tionis dominice millesimo quadringentesimo sexagesimo sexto, nono Junii, pontificatus nostri anno secundo. 1) O tom takto verše následující vypravují: Sedis apostolicae princeps claues dedit Seruatae testes religionis erunt Et cataphractum, aquilam cernis quoque dimidiatam, Adjunxit justa de ratione sui. Primus Joannes portam, lixamque superne Se quoque ceu patriae rex dedit arma virum. 1) Celý začátek až po slovo indulgemus, jak závorkami nazna- čeno, chybí, ježto se první list ztratil, připojen začátek ten zde z origi- nalu, chovaného v museu plzeňském.
Strana 4
4 Čelnější budovy v městě. Praeda camelus erat nobis ex hoste receptus, Hunc Caesar partem stemmatis ipse dedit. Semper erat canis hic, nostris ab origine prima Patribus, ex veteri ut noscitur historia.*) Stavení pak přednější, velikým nákladem někdy vy- zdvižené, spatřují se u nás obzvláště tyto: Kostel farní sv. Bartoloměje, při němž věže vysoká. Klášter almužníkův a bratří sv. Františka, jinak šerých mnichův, a klášter sv. Panny Markéty, bratří řádu kazatelského,2) dům raddní a teď naposledy za času našeho škola, neb dům literního umění nákladně vyzdvižený. Však z těch všech největší chválu má 1) Totéž popsání nachází se v presbytáři farního kostela sv. Bar- toloměje na stěně, s jinými ještě nápisy. K vůli úplnosti buďtež zde uvedeny i druhé nápisy v doslovném znění: „Sub anno a Nativitate Domini 1433. Idibus Julii obsessa fuit civitas Plsna per crudelissimes Wikleffitas, Hussitas et Taboritas, gra- vissimam sustinuit obsidionem, quae novem duravit mensibus. Post Deus omnipotens Patrum nostrorum pro Religione sancta constanter et fidelis- sime pugnantium misertus, sua benignissima clementia hostes impios cum magna ignominia 8. Idus Maias, quae fuit dies crastina S. Stanislai 1434. a nobis fugare dignatus est. Post tam execrabilem hujus orbis afflictionem patres nostri de- pulsis hostibus plurimum consolati, ad maximum firmissimumque vir- tutis specimen nobis et posteriati viam praebuerunt, virtuteque sua adepti, ut civitas nostra insigniis istis pro stemmate in perpetuum uteretur. Me peperit probitas, constantia sancta fidesque. Incola Plsnensis, sis memor, oro mei, Intendas nervos in fortia facta parentum, Non alia clarum quaeritur arte decus. (Na to následuje výše uvedené popsání znaku). Vos nune Plsnenses tam clara insignia firmo, Condite corde ! Diu vobis haec numera sunto Et memores veterum servate insignia patrum, Atque Deum, pacem, clerum sanctissima jura Semper amore pio defendite. Gloria perpes Vos manet et Christus vobis sua praemia servat. Poněvadž zde se mluví již o rozšíření znaku papežem Pavlem II. r. 1466 lze proto souditi, že nápis asi koncem 15. století sepsán a na stěnách presbytáře umístěn byl. 2) Klášter ten jmenoval se dříve sv. Ducha podle původního ko- stela, též klášterem černým, a teprvé po vystavění chrámu sv. P. Mar- kéty (1446—1490) též dle tohoto nového kostela. Škola zde uvedená byl dům na náměstí mezi kostelem a radnicí, později vůbec „štift“ zvaný.
4 Čelnější budovy v městě. Praeda camelus erat nobis ex hoste receptus, Hunc Caesar partem stemmatis ipse dedit. Semper erat canis hic, nostris ab origine prima Patribus, ex veteri ut noscitur historia.*) Stavení pak přednější, velikým nákladem někdy vy- zdvižené, spatřují se u nás obzvláště tyto: Kostel farní sv. Bartoloměje, při němž věže vysoká. Klášter almužníkův a bratří sv. Františka, jinak šerých mnichův, a klášter sv. Panny Markéty, bratří řádu kazatelského,2) dům raddní a teď naposledy za času našeho škola, neb dům literního umění nákladně vyzdvižený. Však z těch všech největší chválu má 1) Totéž popsání nachází se v presbytáři farního kostela sv. Bar- toloměje na stěně, s jinými ještě nápisy. K vůli úplnosti buďtež zde uvedeny i druhé nápisy v doslovném znění: „Sub anno a Nativitate Domini 1433. Idibus Julii obsessa fuit civitas Plsna per crudelissimes Wikleffitas, Hussitas et Taboritas, gra- vissimam sustinuit obsidionem, quae novem duravit mensibus. Post Deus omnipotens Patrum nostrorum pro Religione sancta constanter et fidelis- sime pugnantium misertus, sua benignissima clementia hostes impios cum magna ignominia 8. Idus Maias, quae fuit dies crastina S. Stanislai 1434. a nobis fugare dignatus est. Post tam execrabilem hujus orbis afflictionem patres nostri de- pulsis hostibus plurimum consolati, ad maximum firmissimumque vir- tutis specimen nobis et posteriati viam praebuerunt, virtuteque sua adepti, ut civitas nostra insigniis istis pro stemmate in perpetuum uteretur. Me peperit probitas, constantia sancta fidesque. Incola Plsnensis, sis memor, oro mei, Intendas nervos in fortia facta parentum, Non alia clarum quaeritur arte decus. (Na to následuje výše uvedené popsání znaku). Vos nune Plsnenses tam clara insignia firmo, Condite corde ! Diu vobis haec numera sunto Et memores veterum servate insignia patrum, Atque Deum, pacem, clerum sanctissima jura Semper amore pio defendite. Gloria perpes Vos manet et Christus vobis sua praemia servat. Poněvadž zde se mluví již o rozšíření znaku papežem Pavlem II. r. 1466 lze proto souditi, že nápis asi koncem 15. století sepsán a na stěnách presbytáře umístěn byl. 2) Klášter ten jmenoval se dříve sv. Ducha podle původního ko- stela, též klášterem černým, a teprvé po vystavění chrámu sv. P. Mar- kéty (1446—1490) též dle tohoto nového kostela. Škola zde uvedená byl dům na náměstí mezi kostelem a radnicí, později vůbec „štift“ zvaný.
Strana 5
Plzeňští právo patronatní obdrželi. 5 kostel farní v prostřed rinku velikého vystavený, pro jehožto snadnější a spěšnější vyzdvižení někdy poctivá vdova, nějaká paní Anna Předborová, měštka zde v Plzni, odkázala kamenici svou k témuž dílu kostelnímu a obci k lámání kamene na Lochotíně, učinivši při tom jistou pomoc na penězích.1) Též opatrný muž Šimon Vackovic takové dílo statkem svým velice fedroval; neb veškeren statek svůj na dílo kostelní sv. Bartoloměje, též dvou klášterův svým kšaftem odevzdal, při tom i pás pozlacený veliký, zlaté prsteny i to, což většího a drobnějšího od stříbra měl, jako lžíce, zvonky, na dílo monstrance k tělu božímu do téhož kostela farního vydati poručil. Item dva pásky, jeden pozlacený a druhý stříbrný a třetí mužský pás stříbrný, páteř korálový2) veliký, to též přitom na dílo kláštera šerého odkázal,3) do kteréhožto kláštera nového, kterýž jim byl zde v Novém Plzni postaven, uvedeni jsou bratří menší, řádu sv. Františka, jinak šeří mniši, léta 1292. Kostel pak farní sv. Bartoloměje, majíc 1292 přední a největší základ svůj od Křižovníkův zákona Panny Marie Jeruzalemské, z domu německého, kteříž se do Čech za krále Ottakara *) dostali, také od řeholníkův řádu toho až do léta 1546 jest spravován, při kterémžto času Ferdinand král český, na žádost Plzeňských kollaturu též fary neb kostela jim dáti ráčil, tak aby sobě faráře hodného a rozumného, osobu dobře zachovalú a bohabojící, kterážby příkladný a chvalitebný život vedla a na sobě lidu ukazovala a to pod jednou spůsobou, jakž od starodávna bývalo, na túž faru dáti mohli; podle kteréhožto milostivého královského povo- lení, kteréž ve Vratislavi léta nadepsaného 1546. objednáno 1546 jest,5) po smrti kněze Mikuláše Švihovského někdy řádu kři- žovnického, generala a kommendatora v Čechách a v Moravě, kterýž toho řádu v Plzni posledním správcí důchovním byl a umřel téhož léta v pondělí po svatých třech králích 1) Odkaz tento se stal dle závěti r. 1459. Kniha priv. a závětí m. Plzně od r. 1320—1476 v museu pražském. 3. D. 25. fol. D. 1. 2) Páteř (lat. pater noster), růženec. 3) Šimon Vackovic učinil závěť svou r. 1464. dne 20. července; zápis v též knize závětí f. D. 5. v. 4) Rozuměj Otakara I. (1197—1230). 5) Privilegium toto, o němž zde Plachý se zmiňuje, nezachovalo se ani v originale ani v opise.
Plzeňští právo patronatní obdrželi. 5 kostel farní v prostřed rinku velikého vystavený, pro jehožto snadnější a spěšnější vyzdvižení někdy poctivá vdova, nějaká paní Anna Předborová, měštka zde v Plzni, odkázala kamenici svou k témuž dílu kostelnímu a obci k lámání kamene na Lochotíně, učinivši při tom jistou pomoc na penězích.1) Též opatrný muž Šimon Vackovic takové dílo statkem svým velice fedroval; neb veškeren statek svůj na dílo kostelní sv. Bartoloměje, též dvou klášterův svým kšaftem odevzdal, při tom i pás pozlacený veliký, zlaté prsteny i to, což většího a drobnějšího od stříbra měl, jako lžíce, zvonky, na dílo monstrance k tělu božímu do téhož kostela farního vydati poručil. Item dva pásky, jeden pozlacený a druhý stříbrný a třetí mužský pás stříbrný, páteř korálový2) veliký, to též přitom na dílo kláštera šerého odkázal,3) do kteréhožto kláštera nového, kterýž jim byl zde v Novém Plzni postaven, uvedeni jsou bratří menší, řádu sv. Františka, jinak šeří mniši, léta 1292. Kostel pak farní sv. Bartoloměje, majíc 1292 přední a největší základ svůj od Křižovníkův zákona Panny Marie Jeruzalemské, z domu německého, kteříž se do Čech za krále Ottakara *) dostali, také od řeholníkův řádu toho až do léta 1546 jest spravován, při kterémžto času Ferdinand král český, na žádost Plzeňských kollaturu též fary neb kostela jim dáti ráčil, tak aby sobě faráře hodného a rozumného, osobu dobře zachovalú a bohabojící, kterážby příkladný a chvalitebný život vedla a na sobě lidu ukazovala a to pod jednou spůsobou, jakž od starodávna bývalo, na túž faru dáti mohli; podle kteréhožto milostivého královského povo- lení, kteréž ve Vratislavi léta nadepsaného 1546. objednáno 1546 jest,5) po smrti kněze Mikuláše Švihovského někdy řádu kři- žovnického, generala a kommendatora v Čechách a v Moravě, kterýž toho řádu v Plzni posledním správcí důchovním byl a umřel téhož léta v pondělí po svatých třech králích 1) Odkaz tento se stal dle závěti r. 1459. Kniha priv. a závětí m. Plzně od r. 1320—1476 v museu pražském. 3. D. 25. fol. D. 1. 2) Páteř (lat. pater noster), růženec. 3) Šimon Vackovic učinil závěť svou r. 1464. dne 20. července; zápis v též knize závětí f. D. 5. v. 4) Rozuměj Otakara I. (1197—1230). 5) Privilegium toto, o němž zde Plachý se zmiňuje, nezachovalo se ani v originale ani v opise.
Strana 6
6 Zakoupení rychty. Spor o pohřbívání mrtvých. [11. ledna], Plzeňští objednali sobě za faráře kněze Jana Přeštického, toho času kanovníka kostela pražského a tak dále až do dnešního dne. Píše onen Cornelius Tacitus, quod urbem Romam a principio reges habuere, libertatem autem et consulatum L. Brutus instituit, —1) Tak nápodobně od začátku města správu v Plzni prae- 1487 tores urbani až do léta 1487. drželi, při kterémžto času také i rychta se všemi důchody od Ondřeje Oremusa, rychtáře, s dovolením krále Vladislava koupena jest.2) Na takový trh Kořinský jeden (vlastní jméno jeho se neklade),3) zapůjčil obci této dvě stě zlatých; však proti tomu zboží to, kteréž leží v Starém Plzenci, někdy k rychtářství přislušející, zasta- veno mu bylo. Rychtářové pak ti, jak dotčeno, město v správě své přede všemi jinými konšely měli a mnohdykrát i na místě pana podkomořího království českého zde novou radu osa- zovali, mezi kterýmižto jistě neposlední opatrnosti byl ně- jaký Prokop Reš, kterýž v tomž rychtářském ouřadu mnoho let pořád zůstával,? jehožto tělo odpočívá pod velikými varhany mezi dvoumi nejzadnějšími oltáři v kostele svatého Bartoloměje. Léta 1321 povstalo nedorozumění mezi ouřadem a ře- holníky Panny Marie, z domu německého, kteříž tehdáž správu kostela farního drželi, o pochovávání těl mrtvých u kostela sv. Bartoloměje, kteréhož dotčení křížovníci do- pustiti nechtěli. I takto jest ta věc tehdáž spokojena, aby toliko těla dítek malých a nedorostlých (kromě jiných těl lidských) při témž kostele pohřbeny byly, čehož ouřad dot- čeným křížovníkům, že se tak chovati chtějí, listem pod pečetí městskou potvrditi musil Ale potom s dovolením krále JMi obecní pohřeb při témž kostele jest propuštěn. 1321 1) Tacitovy Annaly I. 1. 2) Obec koupila rychtu plzeňskou již r. 1480 dne 24. dubna za 1200 zl. uher. od Ondřeje Oremusa z Prahy a Reginy, manželky jeho, k čemuž král Vladislav dal své svolení t. r. 28. dubna. 3) Jest to bezpochyby Petr Kořenský z Terešova, tehdáž od r. 1470—84 držitel hradu Radyně, jenž byl též stranníkem krále uher- ského Matiáše jako Plzeňští. 4) Dle knihy soudní z let 1456—1487 uvádí se Prokop Reš rychtářem od r. 1462—1466, mezi konšely jmenuje se stále ještě odtud až do r. 1475.
6 Zakoupení rychty. Spor o pohřbívání mrtvých. [11. ledna], Plzeňští objednali sobě za faráře kněze Jana Přeštického, toho času kanovníka kostela pražského a tak dále až do dnešního dne. Píše onen Cornelius Tacitus, quod urbem Romam a principio reges habuere, libertatem autem et consulatum L. Brutus instituit, —1) Tak nápodobně od začátku města správu v Plzni prae- 1487 tores urbani až do léta 1487. drželi, při kterémžto času také i rychta se všemi důchody od Ondřeje Oremusa, rychtáře, s dovolením krále Vladislava koupena jest.2) Na takový trh Kořinský jeden (vlastní jméno jeho se neklade),3) zapůjčil obci této dvě stě zlatých; však proti tomu zboží to, kteréž leží v Starém Plzenci, někdy k rychtářství přislušející, zasta- veno mu bylo. Rychtářové pak ti, jak dotčeno, město v správě své přede všemi jinými konšely měli a mnohdykrát i na místě pana podkomořího království českého zde novou radu osa- zovali, mezi kterýmižto jistě neposlední opatrnosti byl ně- jaký Prokop Reš, kterýž v tomž rychtářském ouřadu mnoho let pořád zůstával,? jehožto tělo odpočívá pod velikými varhany mezi dvoumi nejzadnějšími oltáři v kostele svatého Bartoloměje. Léta 1321 povstalo nedorozumění mezi ouřadem a ře- holníky Panny Marie, z domu německého, kteříž tehdáž správu kostela farního drželi, o pochovávání těl mrtvých u kostela sv. Bartoloměje, kteréhož dotčení křížovníci do- pustiti nechtěli. I takto jest ta věc tehdáž spokojena, aby toliko těla dítek malých a nedorostlých (kromě jiných těl lidských) při témž kostele pohřbeny byly, čehož ouřad dot- čeným křížovníkům, že se tak chovati chtějí, listem pod pečetí městskou potvrditi musil Ale potom s dovolením krále JMi obecní pohřeb při témž kostele jest propuštěn. 1321 1) Tacitovy Annaly I. 1. 2) Obec koupila rychtu plzeňskou již r. 1480 dne 24. dubna za 1200 zl. uher. od Ondřeje Oremusa z Prahy a Reginy, manželky jeho, k čemuž král Vladislav dal své svolení t. r. 28. dubna. 3) Jest to bezpochyby Petr Kořenský z Terešova, tehdáž od r. 1470—84 držitel hradu Radyně, jenž byl též stranníkem krále uher- ského Matiáše jako Plzeňští. 4) Dle knihy soudní z let 1456—1487 uvádí se Prokop Reš rychtářem od r. 1462—1466, mezi konšely jmenuje se stále ještě odtud až do r. 1475.
Strana 7
Špitál založen. Kr. Jan novou milosť udělil. Léta 1330. opatrný muž Kunrád Dobřanský, měštěnín 1330 města Nového Plzně, s manželkou svou, též i syny svými Hermannem, Janem a Rackem, davše špitál na předměstí pražském pro spasení duší svých pro lidi chudé vystavěti, připojili k tomu všecko dědictví své, též platy z Ejpovic, z Boškova a Doubravky, kteréž byli od některých zemanův skoupili a nařídili, aby v témž špitále dva kněží zákona Panny Marie, z domu německého, jinak křižovníci, obydlí své majíce, lidi chudé jak v duchovních, tak i v časných věcech, jako stravou a oděvem, z týchž důchodův opatro- vali, nic sobě odtud k svému vlastnímu užitku neosobujíce, kteroužto fundací král Jan potvrdil a majestátem ode všech zemských platův osvobodil léta 1331 a císař Karel, syn jeho, 1331 1349 toho jmena čtvrtý léta 1349.1) [dne 26. června]. Léta 13372 král Jan Plzeňským tu milosť dal, aby 1337 podkomoří, do města pro obnovení ouřadův konšelských přijíždějící, žádných darův od nich požádati a bráti moci neměl. Také všecky konšely z staré rady aby vyzdvihnouti nemohl, než aby vždycky nejméněji do šesti konšelův sta- rých v radě ponechal a toliko jiných šest nových k nim zvolil; však tak, aby i z těch šesti starých konšelův žádný déleji tří let v témž konšelském ouřadu nezůstával. In libera enim civitate, inquit politicus, perpetuus magistratus esse non debet. Et Virgilius Aen: 9. Succedant serventque vices. Týmž privilegium propůjčeno jest, aby zde soudové pořádně držáni byli. K prvnějšímu artikuli přináleží to, což Dio pověděl: "Qui diutissime imperarunt, nonmodo caeteros contemnunt, sed etiam imperantibus magistratibus parere dediscunt.“ Léta 1339 aby všelijaké smlouvy, trhové a proda- 1339 jové statkův městských, ne vždycky v pamětech lidských, v listech a pečetech držáni byli, protož knihy městské k tomu spůsobeny jsou, z nichžto nejstarší mají začátek svůj od léta 1) Špitál ten nazýval se dle kostela sv. Máří Majdaleny a stával na pražském předměstí na místě domu, kdež se „u zvonu“ říká. Kon- rád z Dobřan odevzdal správu téhož špitála řádu německých rytířů, již r. 1322 dne 15. srpna a ne teprvé r. 1330. Král Jan pak potvrdil darování toto r. 1331 dne 21. srpna a jinou listinou z t. r. dne 8. září osvobozuje ves Ejpovice od Konráda zmíněného zakoupenou od placení berně královské. Kniha závětí 1320—1476. 2) Léta 1337 dne 5. července. Original v museu plzeňském.
Špitál založen. Kr. Jan novou milosť udělil. Léta 1330. opatrný muž Kunrád Dobřanský, měštěnín 1330 města Nového Plzně, s manželkou svou, též i syny svými Hermannem, Janem a Rackem, davše špitál na předměstí pražském pro spasení duší svých pro lidi chudé vystavěti, připojili k tomu všecko dědictví své, též platy z Ejpovic, z Boškova a Doubravky, kteréž byli od některých zemanův skoupili a nařídili, aby v témž špitále dva kněží zákona Panny Marie, z domu německého, jinak křižovníci, obydlí své majíce, lidi chudé jak v duchovních, tak i v časných věcech, jako stravou a oděvem, z týchž důchodův opatro- vali, nic sobě odtud k svému vlastnímu užitku neosobujíce, kteroužto fundací král Jan potvrdil a majestátem ode všech zemských platův osvobodil léta 1331 a císař Karel, syn jeho, 1331 1349 toho jmena čtvrtý léta 1349.1) [dne 26. června]. Léta 13372 král Jan Plzeňským tu milosť dal, aby 1337 podkomoří, do města pro obnovení ouřadův konšelských přijíždějící, žádných darův od nich požádati a bráti moci neměl. Také všecky konšely z staré rady aby vyzdvihnouti nemohl, než aby vždycky nejméněji do šesti konšelův sta- rých v radě ponechal a toliko jiných šest nových k nim zvolil; však tak, aby i z těch šesti starých konšelův žádný déleji tří let v témž konšelském ouřadu nezůstával. In libera enim civitate, inquit politicus, perpetuus magistratus esse non debet. Et Virgilius Aen: 9. Succedant serventque vices. Týmž privilegium propůjčeno jest, aby zde soudové pořádně držáni byli. K prvnějšímu artikuli přináleží to, což Dio pověděl: "Qui diutissime imperarunt, nonmodo caeteros contemnunt, sed etiam imperantibus magistratibus parere dediscunt.“ Léta 1339 aby všelijaké smlouvy, trhové a proda- 1339 jové statkův městských, ne vždycky v pamětech lidských, v listech a pečetech držáni byli, protož knihy městské k tomu spůsobeny jsou, z nichžto nejstarší mají začátek svůj od léta 1) Špitál ten nazýval se dle kostela sv. Máří Majdaleny a stával na pražském předměstí na místě domu, kdež se „u zvonu“ říká. Kon- rád z Dobřan odevzdal správu téhož špitála řádu německých rytířů, již r. 1322 dne 15. srpna a ne teprvé r. 1330. Král Jan pak potvrdil darování toto r. 1331 dne 21. srpna a jinou listinou z t. r. dne 8. září osvobozuje ves Ejpovice od Konráda zmíněného zakoupenou od placení berně královské. Kniha závětí 1320—1476. 2) Léta 1337 dne 5. července. Original v museu plzeňském.
Strana 8
8 Knihy městské založeny. Některé odkazy. 1339 božího 1339.1) A v těch také i některé kšafty poznamenány jsou, mezi kterýmiž jest jeden, kterýmž se jedna kopa grošův odkazuje na světlo aneb svíčky do farního kostela před veleb- nou svátost.2) Jiný opět kšaft obsahuje v sobě odkaz domu s dědinami pro chudé duchovní panny3) (kteréž toho času ještě zde v Plzni byly), tak aby jich vždycky nejméněji deset, jestliže ne více v témž domě a na týž užitek chováno bylo; však ty panny aby se počestně chovaly, tak aby o nich žádná zlá pověsť rozhlášena nebyla. Také mezi jinými jest kšaft Pertolta, řečeného Nysle, spolu měštěnína města Nového Plzně, kterýž chtěje za moře k hrobu božímu jíti, o tom poručil, jestli žeby zase zdráv z té cesty nepřišel, aby všecek statek jeho hbitý i nehbitý a obzvláště ves jeho Kři- mice při synech bratra jeho zůstala.*) Jiné knihy městské staré, rozličné lidské případnosti v sobě obsahují, jako počty sirotčí, inventáře a rozličné smlouvy a rovnání, tolikéž popsání osob v nově do města přijatých.5) A co se spravedlností sirotčích dotýče, nachází se, že ty náležitě opatrovány a peníze hotové tolko proti jistému zaručení propůjčovány byly, čemuž se z tohoto pří- kladu vyrozuměti může: Soused jeden zdejší, maje sobě 1) Kniha tato zachovala se v museu pražském, kdež se chová pod sign. 3. D. 25. Jest to kniha papírová o 92. listech. Zahrnuje v sobě opisy privilegií královských a listy týkající se špitála sv. Máří Majdaleny; nejstarší opis listiny jest z r. 1320. Dále zapisovaly se do knihy této i závěti, nejstarší jest z r. 1339 a poslední jsou z konce 15. století. 2) Jest to závěť Vernhera, ševce, měštěnína plzeňského z r. 1339. 3) R. 1353 odkazuje Markéta Duerova dům svůj v ulici jeptiš- ské ležící, aby byl společným chudých jeptišek. Roku 1362 listinou novou potvrzuje předešlý odkaz svůj s tím toliko, aby 10 jeptišek tu obydlí své mělo. 4) Závěť tato jest z r. 1385 dne 22. února. Synové bratra jeho sluli: Martin, Henslin a Blažej. Original závěti té na perg. v museu plzeňském. 5) Ze starších knih mimo již uvedenou známy jsou: Kniha soudní z let 1407—1411, jež se chová též v museu pražském 3. D. 19; pokračováním jejím jsou dvě knihy soudní v museu plzeňském, první od r. 1411—1465, druhá od r. 1457—1487. Jiné knihy závětí a smluv z 15. století chovají se v listovně c. k. krajského soudu v Plzni. Po- sléze pak zachovaly se dvě pergamenové knihy berní a platů městských. Obě jsou z 15. století, jedna jest v knihovně c. k. německého gymnasia v Plzni a druhá v museu plzeňském. Zmíněná kniha sirotčí jest z let 1524—1603, též v museu plzeňském.
8 Knihy městské založeny. Některé odkazy. 1339 božího 1339.1) A v těch také i některé kšafty poznamenány jsou, mezi kterýmiž jest jeden, kterýmž se jedna kopa grošův odkazuje na světlo aneb svíčky do farního kostela před veleb- nou svátost.2) Jiný opět kšaft obsahuje v sobě odkaz domu s dědinami pro chudé duchovní panny3) (kteréž toho času ještě zde v Plzni byly), tak aby jich vždycky nejméněji deset, jestliže ne více v témž domě a na týž užitek chováno bylo; však ty panny aby se počestně chovaly, tak aby o nich žádná zlá pověsť rozhlášena nebyla. Také mezi jinými jest kšaft Pertolta, řečeného Nysle, spolu měštěnína města Nového Plzně, kterýž chtěje za moře k hrobu božímu jíti, o tom poručil, jestli žeby zase zdráv z té cesty nepřišel, aby všecek statek jeho hbitý i nehbitý a obzvláště ves jeho Kři- mice při synech bratra jeho zůstala.*) Jiné knihy městské staré, rozličné lidské případnosti v sobě obsahují, jako počty sirotčí, inventáře a rozličné smlouvy a rovnání, tolikéž popsání osob v nově do města přijatých.5) A co se spravedlností sirotčích dotýče, nachází se, že ty náležitě opatrovány a peníze hotové tolko proti jistému zaručení propůjčovány byly, čemuž se z tohoto pří- kladu vyrozuměti může: Soused jeden zdejší, maje sobě 1) Kniha tato zachovala se v museu pražském, kdež se chová pod sign. 3. D. 25. Jest to kniha papírová o 92. listech. Zahrnuje v sobě opisy privilegií královských a listy týkající se špitála sv. Máří Majdaleny; nejstarší opis listiny jest z r. 1320. Dále zapisovaly se do knihy této i závěti, nejstarší jest z r. 1339 a poslední jsou z konce 15. století. 2) Jest to závěť Vernhera, ševce, měštěnína plzeňského z r. 1339. 3) R. 1353 odkazuje Markéta Duerova dům svůj v ulici jeptiš- ské ležící, aby byl společným chudých jeptišek. Roku 1362 listinou novou potvrzuje předešlý odkaz svůj s tím toliko, aby 10 jeptišek tu obydlí své mělo. 4) Závěť tato jest z r. 1385 dne 22. února. Synové bratra jeho sluli: Martin, Henslin a Blažej. Original závěti té na perg. v museu plzeňském. 5) Ze starších knih mimo již uvedenou známy jsou: Kniha soudní z let 1407—1411, jež se chová též v museu pražském 3. D. 19; pokračováním jejím jsou dvě knihy soudní v museu plzeňském, první od r. 1411—1465, druhá od r. 1457—1487. Jiné knihy závětí a smluv z 15. století chovají se v listovně c. k. krajského soudu v Plzni. Po- sléze pak zachovaly se dvě pergamenové knihy berní a platů městských. Obě jsou z 15. století, jedna jest v knihovně c. k. německého gymnasia v Plzni a druhá v museu plzeňském. Zmíněná kniha sirotčí jest z let 1524—1603, též v museu plzeňském.
Strana 9
Různé zprávy z kněh městských. 9 jednu kopu grošů z peněz sirotčích k živnosti své půjčenou, téhož sirotka v své opatrování přijal, stravou i oděvem až do let rozumných ho opatroval a že při dojítí let jeho ta- kovou jednu kopu gr. zase navrátiti chce, to vším statkem svým zaručil. Když se počtové sirotčí za starodávna dáli, nacházíme, že v těch letech, to jest okolo 1384. platilo žito po 4 gr. a 1384 2 halířích; hrách po 31/2 gr.; oves po 2 gr., stará ovce za 6 grošů, mladá ovce za 4 gr., což nic divného není; nebo léta Páně 1362. taková hojnost a úroda v zemi české byla, 1362 že jeden strich žita platil po 6 penězích a pšenice po 2 gr. Také při tom čase vydán dekret od rychtáře a osob přísež- ných, (ježto se scabini jmenují), soukenníkům zdejším, aby mezi jinými sukny svými také sukna taková dělali a na prodej měli, kteréhožby jeden loket za 4 groše míš. koupen býti od nich mohl a jiná sukna též lacinější aby měli, jako jeden loket za 3 groše. Nachází se také v týchž knihách městských donatio taková, že ouřad aneb scabini na místě vší obce jedno propugnaculum, to jest vejkus jeden při městské zdi dali a poustoupili sousedu i jeho potomkům za vlastní a dědičný k domu jeho, aby on s budoucími svými ku potřebě své jej užívaje, cihlami pokrývati a jinak opatro- vati povinen byl. Naposledy i toto se pro zprávu doložiti musí, že Vá- clav Točník, měštěnínem plzeňským jsa, svědomí vydával v osazeném soudu za Buška rychtáře v té při, kteráž o kšaftu byla mezi paní Katruši Olbramkou z jedné a paní Machnou z strany druhé, kdež nalezeno, že jest paní Machna spra- vedliva a že jí pán Bůh pomohl, tak že jí Katruši nic vin- novata není, a v tom že jim není zavřeno vyšší právo, ani pana podkomořího.) Jest také i toto ještě paměti hodné, což v týchž starých městských knihách čteme, že někdy odpor byl o meze a to mezi Ondřejem soukeníkem, kterýž v držení byl vsi Čížice a Tomášem Pabiankem, kterýž držel Štěnovice, sousedy zdejšími. I snesli se na tom, aby Sazima z Čížic, pojma k sobě dva přísežné z Plzně, je vykazoval a kudybykoli on vedl, na tom obě strany aby přestaly pod propadením cti a víry a k tomu 30 kop grošů českých. 1) Rozsudek tento stal se v radě r. 1460 dne 21. května kn. závětí 1320—1476 f. D. 2. Bušek z Hřešihlav byl rychtářem od r. 1456—1462,
Různé zprávy z kněh městských. 9 jednu kopu grošů z peněz sirotčích k živnosti své půjčenou, téhož sirotka v své opatrování přijal, stravou i oděvem až do let rozumných ho opatroval a že při dojítí let jeho ta- kovou jednu kopu gr. zase navrátiti chce, to vším statkem svým zaručil. Když se počtové sirotčí za starodávna dáli, nacházíme, že v těch letech, to jest okolo 1384. platilo žito po 4 gr. a 1384 2 halířích; hrách po 31/2 gr.; oves po 2 gr., stará ovce za 6 grošů, mladá ovce za 4 gr., což nic divného není; nebo léta Páně 1362. taková hojnost a úroda v zemi české byla, 1362 že jeden strich žita platil po 6 penězích a pšenice po 2 gr. Také při tom čase vydán dekret od rychtáře a osob přísež- ných, (ježto se scabini jmenují), soukenníkům zdejším, aby mezi jinými sukny svými také sukna taková dělali a na prodej měli, kteréhožby jeden loket za 4 groše míš. koupen býti od nich mohl a jiná sukna též lacinější aby měli, jako jeden loket za 3 groše. Nachází se také v týchž knihách městských donatio taková, že ouřad aneb scabini na místě vší obce jedno propugnaculum, to jest vejkus jeden při městské zdi dali a poustoupili sousedu i jeho potomkům za vlastní a dědičný k domu jeho, aby on s budoucími svými ku potřebě své jej užívaje, cihlami pokrývati a jinak opatro- vati povinen byl. Naposledy i toto se pro zprávu doložiti musí, že Vá- clav Točník, měštěnínem plzeňským jsa, svědomí vydával v osazeném soudu za Buška rychtáře v té při, kteráž o kšaftu byla mezi paní Katruši Olbramkou z jedné a paní Machnou z strany druhé, kdež nalezeno, že jest paní Machna spra- vedliva a že jí pán Bůh pomohl, tak že jí Katruši nic vin- novata není, a v tom že jim není zavřeno vyšší právo, ani pana podkomořího.) Jest také i toto ještě paměti hodné, což v týchž starých městských knihách čteme, že někdy odpor byl o meze a to mezi Ondřejem soukeníkem, kterýž v držení byl vsi Čížice a Tomášem Pabiankem, kterýž držel Štěnovice, sousedy zdejšími. I snesli se na tom, aby Sazima z Čížic, pojma k sobě dva přísežné z Plzně, je vykazoval a kudybykoli on vedl, na tom obě strany aby přestaly pod propadením cti a víry a k tomu 30 kop grošů českých. 1) Rozsudek tento stal se v radě r. 1460 dne 21. května kn. závětí 1320—1476 f. D. 2. Bušek z Hřešihlav byl rychtářem od r. 1456—1462,
Strana 10
10 Privil. řezníků. Dům farní zakoupen. Čilina darována. Téhož léta 1339 od rychtáře a přísežných města Plzně potvrzen řezníkům pořádek v těch artikulích, kteréž od Ottakara, krále českého, pražským řezníkům vydány jsou, totiž aby v jedné míli okolo města maso sekáno a prodá- váno nebylo. Též aby toliko masa čerstvá a ne nasolená k trhům od jiných do města vozeny byly, ano také i ten arti- kul, aby nižádný mezi nimi právo jmíti nemohl, leč by pojal mistrovu dceru neb vdovu jich řádu, mající právo po svém muži nebo po otci a ten jich řádu byl; pakliby panna neb vdova jich řádu chtěla jiného řádu neb řemesla pojíti, ta nemá ani ten jich práva ani toho řemesla řeznického poží- vati, ale otec nebo syn, jsouc řeznického řádu, z kteréhož- koli řádu pannu neb vdovu pojme, můž s ní jsa, právo ře- znické míti.1) Léta 1343 stalo se narovnání mezi pánem v Luticích, jinak Liticích, jménem Rusonem, toho času podkomořím království českého a Plzeňskými o meze aneb hranice, jak daleko grunty městské vztahovati se mají, to jest až do roklin na Boru při řece ležících.2) Léta 1344 kněz Reichlin, křižovník, koupil dům farní za své peníze proti zadním dveřím kostelním pro sebe a toho řádu kněze od Dominika Budějovského,3) kterýž potom 1406 král Václav týmž rytířům léta 1406 ode všech platův osvobodil. Léta 1346 Vilím z Krašova a Sezema z Fusperku, pro spasení duší svých dali a postoupili kněžím bratřím zá- kona kazatelského zde v Plzni po čtyrech celých láních aneb zemí lesův, kteréž zrostly aneb ještě růsti moci budou, slove v Čilíně, aby oni nyní i na časy budoucí nábožně za duši jejich pánu Bohu se modlili a takových lesův podle vůle své užívati mohli k vlastnímu toliko užitku téhož kláštera beze vší překážky jednoho každého člověka. Léta 1351, poněvadž hrádek, řečený Vížka, Dolany a Dru- stovo tak daleko od kostela farního v Dejšině jsou a lidé odtud pro dalekosť a rozvodnění řeky mezi tím tekúcí, kteráž Mže 1343 1344 1346 1339 1351 1) Original ze dne 1. listopadu 1339 chová řeznický cech v Plzni. 2) Německá listina této smlouvy z r. 1343 (měsíc chybí) nalezá se v museu pražském. Smlouvu tu stvrdil Karel (IV.) t. r. dne 23. června, opis tohoto potvrzení jest v knize závětí f. A. 2. 3) Original pergamenový z r. 1344 dne 20. února v museu pl- zeňském.
10 Privil. řezníků. Dům farní zakoupen. Čilina darována. Téhož léta 1339 od rychtáře a přísežných města Plzně potvrzen řezníkům pořádek v těch artikulích, kteréž od Ottakara, krále českého, pražským řezníkům vydány jsou, totiž aby v jedné míli okolo města maso sekáno a prodá- váno nebylo. Též aby toliko masa čerstvá a ne nasolená k trhům od jiných do města vozeny byly, ano také i ten arti- kul, aby nižádný mezi nimi právo jmíti nemohl, leč by pojal mistrovu dceru neb vdovu jich řádu, mající právo po svém muži nebo po otci a ten jich řádu byl; pakliby panna neb vdova jich řádu chtěla jiného řádu neb řemesla pojíti, ta nemá ani ten jich práva ani toho řemesla řeznického poží- vati, ale otec nebo syn, jsouc řeznického řádu, z kteréhož- koli řádu pannu neb vdovu pojme, můž s ní jsa, právo ře- znické míti.1) Léta 1343 stalo se narovnání mezi pánem v Luticích, jinak Liticích, jménem Rusonem, toho času podkomořím království českého a Plzeňskými o meze aneb hranice, jak daleko grunty městské vztahovati se mají, to jest až do roklin na Boru při řece ležících.2) Léta 1344 kněz Reichlin, křižovník, koupil dům farní za své peníze proti zadním dveřím kostelním pro sebe a toho řádu kněze od Dominika Budějovského,3) kterýž potom 1406 král Václav týmž rytířům léta 1406 ode všech platův osvobodil. Léta 1346 Vilím z Krašova a Sezema z Fusperku, pro spasení duší svých dali a postoupili kněžím bratřím zá- kona kazatelského zde v Plzni po čtyrech celých láních aneb zemí lesův, kteréž zrostly aneb ještě růsti moci budou, slove v Čilíně, aby oni nyní i na časy budoucí nábožně za duši jejich pánu Bohu se modlili a takových lesův podle vůle své užívati mohli k vlastnímu toliko užitku téhož kláštera beze vší překážky jednoho každého člověka. Léta 1351, poněvadž hrádek, řečený Vížka, Dolany a Dru- stovo tak daleko od kostela farního v Dejšině jsou a lidé odtud pro dalekosť a rozvodnění řeky mezi tím tekúcí, kteráž Mže 1343 1344 1346 1339 1351 1) Original ze dne 1. listopadu 1339 chová řeznický cech v Plzni. 2) Německá listina této smlouvy z r. 1343 (měsíc chybí) nalezá se v museu pražském. Smlouvu tu stvrdil Karel (IV.) t. r. dne 23. června, opis tohoto potvrzení jest v knize závětí f. A. 2. 3) Original pergamenový z r. 1344 dne 20. února v museu pl- zeňském.
Strana 11
Kostel v Drustově založen a nadán. Obdarování Karla IV. 11 slove, netoliko času příhodného v kostele při službách božích bývati nemohli, nýbrž mnozí se tu topili a někteří také častokrát bez církevních svátostí z světa scházeli, protož k tomu od Arnošta, arcibiskupa pražského, povoleno, aby z druhé strany řeky u hrádku Vížky skrze pana Racka, pána téhož hrádku, kostel ke cti a chvále boží a sv. Máří Majdaleny vyzdvižen a postaven byl a ten aby byl a sloul dcerou a pod- dací nadepsaného kostela v Dejšině.1) K kterémužto kostelu od dotčeného pana Racka oddáno jest dědictví jeho při vsi Drustově za jeden lán s lukami, zahradami a dvorem se dvěma stráněmi lesů mezi Pivonínem a hrádkem ve prostřed ležícího pro spasení duše jeho a Ratmíře otce jeho, též paní Maruši a paní Ofky, dvou manželek jeho, též všech dítek a předkův jeho, pod vejminkami nížepsanými: aby kněží ny- nější i budoucí, kteříž odtud k faře dejšinské desátky bráti budou, při každých suchých dnech na časy věčné den k tomu vyberouce vigilie trium lectionum zpívané času nešpor- ního a potom na zejtří tři mše zádušní, jednu zpívanou a dvě čtené s náležitými ceremoniemi bez zanedbávání držívati a věčně plniti povinni byli. A pakliby toho nevykonávali, tehdy on svrchu psaný Racek s syny svými i jiní dědicové a budoucí jeho, buď ženského aneb mužského pohlaví, takový dvůr s týmž lánem i se vším jeho příslušenstvím proti všelijaké obraně zase odsud vzíti a k jinému kostelu s tím vším právem mocně obrátiti by mohl. A to nadání stalo se léta 1367. [Dne 23. dubna."] Léta 1372 Karel čtvrtý, římský císař a český král, obdaro- val město Nové Plzně, aby měšťané a obyvatelé téhož města i budoucí jejich na věčnosť moc měli a mohli všecken a všelijaký statek svůj, jakýmžkoliv [by jménem] jmenován byl, mohvitý i nemohvitý, na kterých by koli věcech záležel, buď že ten v městě aneb kromě města jest, aneb kdekoliv jinde najíti se mohl, komužkoli, však člověku světskému toliko, buďto prodati, darovati, odkázati a kšaftovati a vedle líbezné vůle své sami dědičně učiniti moc měli, však podle obyčeje a 1367 1372 1) Original tohoto arcibiskupského povolení z r. 1351 dne 23. června nalezá se v museu plzeňském. Hrádek Vížka slula tvrz u Druz- dové na Mži na příkré skále druhdy stávavší, po níž zbyly jen velmi sporé zříceniny. 2) Této listiny pana Racka z Vížky chová se vidimus z r. 1546 dne 6. ledna v museu plzeňském, původní listina nezachovala se.
Kostel v Drustově založen a nadán. Obdarování Karla IV. 11 slove, netoliko času příhodného v kostele při službách božích bývati nemohli, nýbrž mnozí se tu topili a někteří také častokrát bez církevních svátostí z světa scházeli, protož k tomu od Arnošta, arcibiskupa pražského, povoleno, aby z druhé strany řeky u hrádku Vížky skrze pana Racka, pána téhož hrádku, kostel ke cti a chvále boží a sv. Máří Majdaleny vyzdvižen a postaven byl a ten aby byl a sloul dcerou a pod- dací nadepsaného kostela v Dejšině.1) K kterémužto kostelu od dotčeného pana Racka oddáno jest dědictví jeho při vsi Drustově za jeden lán s lukami, zahradami a dvorem se dvěma stráněmi lesů mezi Pivonínem a hrádkem ve prostřed ležícího pro spasení duše jeho a Ratmíře otce jeho, též paní Maruši a paní Ofky, dvou manželek jeho, též všech dítek a předkův jeho, pod vejminkami nížepsanými: aby kněží ny- nější i budoucí, kteříž odtud k faře dejšinské desátky bráti budou, při každých suchých dnech na časy věčné den k tomu vyberouce vigilie trium lectionum zpívané času nešpor- ního a potom na zejtří tři mše zádušní, jednu zpívanou a dvě čtené s náležitými ceremoniemi bez zanedbávání držívati a věčně plniti povinni byli. A pakliby toho nevykonávali, tehdy on svrchu psaný Racek s syny svými i jiní dědicové a budoucí jeho, buď ženského aneb mužského pohlaví, takový dvůr s týmž lánem i se vším jeho příslušenstvím proti všelijaké obraně zase odsud vzíti a k jinému kostelu s tím vším právem mocně obrátiti by mohl. A to nadání stalo se léta 1367. [Dne 23. dubna."] Léta 1372 Karel čtvrtý, římský císař a český král, obdaro- val město Nové Plzně, aby měšťané a obyvatelé téhož města i budoucí jejich na věčnosť moc měli a mohli všecken a všelijaký statek svůj, jakýmžkoliv [by jménem] jmenován byl, mohvitý i nemohvitý, na kterých by koli věcech záležel, buď že ten v městě aneb kromě města jest, aneb kdekoliv jinde najíti se mohl, komužkoli, však člověku světskému toliko, buďto prodati, darovati, odkázati a kšaftovati a vedle líbezné vůle své sami dědičně učiniti moc měli, však podle obyčeje a 1367 1372 1) Original tohoto arcibiskupského povolení z r. 1351 dne 23. června nalezá se v museu plzeňském. Hrádek Vížka slula tvrz u Druz- dové na Mži na příkré skále druhdy stávavší, po níž zbyly jen velmi sporé zříceniny. 2) Této listiny pana Racka z Vížky chová se vidimus z r. 1546 dne 6. ledna v museu plzeňském, původní listina nezachovala se.
Strana 12
12 Výr. trhy. Obdar. Václava IV. Kostel svt. Mikuláše. 1388 1406 práva téhož města od starodávna zachovávaného. Pakli by kdo z nadepsaných měšťanův bez takového pořízení z světa sešel nezanechaje po sobě dědicův pořádných, tehda aby takový všecek statek z toho nebo po tom na blízké a pří- buzné přátely buďto mužského neb ženského pohlaví připadl plným právem, jakéž svobody Staré město Pražské požívá; však taková milosť aby se toliko vztahovala na ty měšťany a obyvatele plzeňské, kteřížby berně, platy a jiné povinnosti městské vykonávali.1) Jest také i jarmark sv. Bartolomějský od nadepsaného krále témuž městu dán a propuštěn.2) Jako potom postní 1582 od krále Jiřího,* jest také léta 15821) od JMi císařské Rudolfa druhého, jakožto krále českého, i třetí jarmark městu tomuto, aby v pondělí po sv. Martině každého roku držán byl, dán a vysazen, kterýžto jarmark, jak prvního roku držán jest, tak potom druhého a jiných následujících let opuštěn jest, ježto na to slavné obdarování se nachází. Léta 1388 král Václav, prvorozený syn císaře Karla, toho jména čtvrtého, obdaroval město Plzeň clem, aby oni v branách z koně vybírali, kterýžby skrze město veden byl, jeden halíř, z krávy, kterážby trhový den na rink k prodeji vedena byla, též jeden halíř, z vola, buď trhový den neb kdykoli kdyžby skrze město hnán byl, jeden halíř. Na ten spůsob aby oni z téhož cla peníze aneb důchod ten k do- brému města obraceli, obzvláště na stavení bran, zdí a valův.*) Léta 1406 opatrný muž Vít malíř, soused v městě Plzni, maje úmysl pobožný a k pánu Bohu vroucný, aby mohl na vlastní náklad svůj vystavěti a vyzdvihnouti na vinici své, kterouž měl na Mitrwaldě,) kostelík ke cti pána Boha všemohoucího a obzvláště na památku sv. Jana křtitele božího a sv. Mikuláše, k takovému pobožnému předsevzetí 1) Original z r. 1372 dne 19. září v museu plzeňském. 2) Trh sv. Bartolomějský povolen od Karla IV. Plzeňským r. 1363 dne 1. května. List. v museu plzeňském. 3) Tento zmíněný druhý trh propuštěn Plzeňským od krále Ji- řího dne 1. července 1462. List. v museu plzeňském. 4) Třetí trh povolil městu císař Rudolf II., list. ze dne 23. li- stopadu 1580 a nikoli r. 1582. 5) Original ode dne 28. ledna 1388 v museu plzeňském. 6) Mitrwald nazývalo se celé okolí kolem nynějšího hřbitova sv. Mikuláše.
12 Výr. trhy. Obdar. Václava IV. Kostel svt. Mikuláše. 1388 1406 práva téhož města od starodávna zachovávaného. Pakli by kdo z nadepsaných měšťanův bez takového pořízení z světa sešel nezanechaje po sobě dědicův pořádných, tehda aby takový všecek statek z toho nebo po tom na blízké a pří- buzné přátely buďto mužského neb ženského pohlaví připadl plným právem, jakéž svobody Staré město Pražské požívá; však taková milosť aby se toliko vztahovala na ty měšťany a obyvatele plzeňské, kteřížby berně, platy a jiné povinnosti městské vykonávali.1) Jest také i jarmark sv. Bartolomějský od nadepsaného krále témuž městu dán a propuštěn.2) Jako potom postní 1582 od krále Jiřího,* jest také léta 15821) od JMi císařské Rudolfa druhého, jakožto krále českého, i třetí jarmark městu tomuto, aby v pondělí po sv. Martině každého roku držán byl, dán a vysazen, kterýžto jarmark, jak prvního roku držán jest, tak potom druhého a jiných následujících let opuštěn jest, ježto na to slavné obdarování se nachází. Léta 1388 král Václav, prvorozený syn císaře Karla, toho jména čtvrtého, obdaroval město Plzeň clem, aby oni v branách z koně vybírali, kterýžby skrze město veden byl, jeden halíř, z krávy, kterážby trhový den na rink k prodeji vedena byla, též jeden halíř, z vola, buď trhový den neb kdykoli kdyžby skrze město hnán byl, jeden halíř. Na ten spůsob aby oni z téhož cla peníze aneb důchod ten k do- brému města obraceli, obzvláště na stavení bran, zdí a valův.*) Léta 1406 opatrný muž Vít malíř, soused v městě Plzni, maje úmysl pobožný a k pánu Bohu vroucný, aby mohl na vlastní náklad svůj vystavěti a vyzdvihnouti na vinici své, kterouž měl na Mitrwaldě,) kostelík ke cti pána Boha všemohoucího a obzvláště na památku sv. Jana křtitele božího a sv. Mikuláše, k takovému pobožnému předsevzetí 1) Original z r. 1372 dne 19. září v museu plzeňském. 2) Trh sv. Bartolomějský povolen od Karla IV. Plzeňským r. 1363 dne 1. května. List. v museu plzeňském. 3) Tento zmíněný druhý trh propuštěn Plzeňským od krále Ji- řího dne 1. července 1462. List. v museu plzeňském. 4) Třetí trh povolil městu císař Rudolf II., list. ze dne 23. li- stopadu 1580 a nikoli r. 1582. 5) Original ode dne 28. ledna 1388 v museu plzeňském. 6) Mitrwald nazývalo se celé okolí kolem nynějšího hřbitova sv. Mikuláše.
Strana 13
Jan Žižka po krátkém pobytu odchází z Plzně. 13 svému žádal za dovolení krále Václava, kterýž císaře Karla syn prvorozený byl, od něhožto nadepsanému Vítovi malíři taková milosť dána a propůjčena jest, aby takový kostel vy- zdvihnouti mohl. A pakliby ho pán Bůh prvé nežliby takové dílo dokonáno bylo, z tohoto světa povolati ráčil, aby po smrti jeho dědicové a budoucí jeho týž pobožný skutek beze vší jednoho každého překážky dokonati mohli.) Léta 1420 Jan Žižka, dvořenín krále Václava, nakažen 1420 jsa učením Husovým a dychtě po loupeži a vojnách, vzal odpuštění od dvora královského a nejprvnější šarvátku učinil na Novém městě pražském, když 13 konšelův s rathouzu dolů smetal, odkudž hned k všelikému zlému skutku veliké smělosti a udatnost nabyl a sebrav vojsko obecného ztrace- ného lidu, jichžto toho času do měst pražských z Hor okolo čtyr set přitáhlo, počal na kostely a chrámy v Praze outok činiti a ty, kteříž v poslušenství církve římské zůstávali, rozličně sužovati a mezi jinými obvzláště Plzeňské. Protož po smrti krále Václava ponuknutím Václava Korandy, kte- réhož za kněže v svém vojsku měl, k městu přitáhl a fedruň- kem Mikuláše Korandy, toho času neposledního člověka v Plzni a jiných z své roty k sobě náchylných přátel do města puštěn jsa, o kláštery se pokoušel a je v moc svou opanovati chtěl, při tom některé měšťany, kteříž novému učení povoliti nechtěli, z města vypověděl, a jakž o tom někteří smýšlejí, město to tehdáž dokonce v moc svou vzal a je lidem svým silně opatřil. Však to toliko na krátký čas trvalo; nebo zprávu o tom maje, že Žofie, krále Václava manželka, o níž se čte, že nad muže svého rozumnější a správnější byla, s panem Čeňkem z Wartmberka, toho času správcí země české, a Bohuslavem z Švamberka lid sbírá a jej k Plzni na retuňk odeslati míní, vida že by práv nezůstal, zase nočně odtud pryč se odebral. Měšťané pak ti, kteříž od domův a statečkův svých odjíti museli, navrá- tivší se, v křesťanské víře se stvrdili, jiní pak a obvzláště z přátel Korandova, vědouce, že jim pro zrádu města za dobré nepůjde, nakvašeni jsouce učením Husovým, z města, opustivše domy a statky své, toliko aby hrdla zachovati mohli, se za Žižkou vykradli a tak utečením životy zacho- vali. Zatím legáti císaře Zikmunda do zemi přijevše, na 1) V nejstarší knize soudní uvádí se kostelík (capella) svt. Mi- kuláše v letech 1409 a 1410.
Jan Žižka po krátkém pobytu odchází z Plzně. 13 svému žádal za dovolení krále Václava, kterýž císaře Karla syn prvorozený byl, od něhožto nadepsanému Vítovi malíři taková milosť dána a propůjčena jest, aby takový kostel vy- zdvihnouti mohl. A pakliby ho pán Bůh prvé nežliby takové dílo dokonáno bylo, z tohoto světa povolati ráčil, aby po smrti jeho dědicové a budoucí jeho týž pobožný skutek beze vší jednoho každého překážky dokonati mohli.) Léta 1420 Jan Žižka, dvořenín krále Václava, nakažen 1420 jsa učením Husovým a dychtě po loupeži a vojnách, vzal odpuštění od dvora královského a nejprvnější šarvátku učinil na Novém městě pražském, když 13 konšelův s rathouzu dolů smetal, odkudž hned k všelikému zlému skutku veliké smělosti a udatnost nabyl a sebrav vojsko obecného ztrace- ného lidu, jichžto toho času do měst pražských z Hor okolo čtyr set přitáhlo, počal na kostely a chrámy v Praze outok činiti a ty, kteříž v poslušenství církve římské zůstávali, rozličně sužovati a mezi jinými obvzláště Plzeňské. Protož po smrti krále Václava ponuknutím Václava Korandy, kte- réhož za kněže v svém vojsku měl, k městu přitáhl a fedruň- kem Mikuláše Korandy, toho času neposledního člověka v Plzni a jiných z své roty k sobě náchylných přátel do města puštěn jsa, o kláštery se pokoušel a je v moc svou opanovati chtěl, při tom některé měšťany, kteříž novému učení povoliti nechtěli, z města vypověděl, a jakž o tom někteří smýšlejí, město to tehdáž dokonce v moc svou vzal a je lidem svým silně opatřil. Však to toliko na krátký čas trvalo; nebo zprávu o tom maje, že Žofie, krále Václava manželka, o níž se čte, že nad muže svého rozumnější a správnější byla, s panem Čeňkem z Wartmberka, toho času správcí země české, a Bohuslavem z Švamberka lid sbírá a jej k Plzni na retuňk odeslati míní, vida že by práv nezůstal, zase nočně odtud pryč se odebral. Měšťané pak ti, kteříž od domův a statečkův svých odjíti museli, navrá- tivší se, v křesťanské víře se stvrdili, jiní pak a obvzláště z přátel Korandova, vědouce, že jim pro zrádu města za dobré nepůjde, nakvašeni jsouce učením Husovým, z města, opustivše domy a statky své, toliko aby hrdla zachovati mohli, se za Žižkou vykradli a tak utečením životy zacho- vali. Zatím legáti císaře Zikmunda do zemi přijevše, na 1) V nejstarší knize soudní uvádí se kostelík (capella) svt. Mi- kuláše v letech 1409 a 1410.
Strana 14
14 Žižka oblehá Plzeň. místě a k ruce jeho správu království tohoto přijímali a Plzeňští, co se v městě stalo, na legaty vznésti neobmeškali, s nimi, co by s odběhlým statkem spolusousedův svých činiti měli, raddu berouce. I dovoleno jim toho, aby jej k obci ujali a z toho zdi městské a valy opravovali, načež také i privilegium od císaře Zikmunda jim dáno léta nade- psaného, měsíce prosince.1) I nesa to Žižka velmi těžce, že Plzně tak spěšně a a mimo naději svou prázen býti musil, o to všelijak se staral, aby se tam zase dostati mohl. Protož pojal také do vojska svého ty, kteříž z města vyběhli, s Pražany, Tábořany zase k Plzni přitáhl, s nimiž se podle šibenice,2) kteréž také ke dvoru svému za čtyry neděle pořád místo kuchyně užíval, 1421 na den sv. Valentina, kterýž byl první pátek v postě léta 1421, položil a maje sebou tehdáž přes dva tisíce lidu jízdného zbrojí dobře opatřeného a to na těch koních, kteréž lidu císaře Zik- munda, jej zmordovav, pobral, velikou škodu okolo města činil, anobrž hned toho dne, když přijel, předměstí a mlejny opanoval, potom pak ke zdem a baštám silně šturmovati roz- kázal; ale že se Plzeňští velmi statečně bránili, nic dobyti nemohl, kdež také mnoho lidu jeho zbito jest, že se jimi par- kány3) zarovnaly. I zůstav tu při Plzni čtyři neděle neb tý- hodny pořád a vida, že v tom času nic svésti nemohl, počal se zase opět odtud pryč strojiti. Však prve nežli odjel, učinil s nima takové příměří, aby s nimi mohl něco oustně promlu- viti, čehož když mu dovoleno bylo, vyslal ke zdem městským z ležení svého dva veliké muže hrozné postavy i řeči. A ti přistoupivše tato slova k Plzeňským mluvili: „Plzeňští měšťané i vy všickni, jenž jste se tam zavřeli! Bratr Jan Trocnovský, příjmím Žižka, a Jíra Strádal, hejtman táborský, též i hejt- mané pražští kázali vám pověděti, abyšte jich zase v brzkém času čekali a tím jisti byli, že musíte všickni hanebně jako 1) Opis této listiny dané dne 19. prosince 1420 v Bělé, v museu plzeňském. 1) Šibenice stávala za měšťanským pivovárem na návrší nad vtokem Radbuzy do Mže. Sv. Valentína bylo tehdáž 14. února, ne však první, nýbrž druhý pátek v postě. 3) Parkán (barchanum) slula zeď postavená na lícní zdi pří- kopní, ve výši člověka, za touto zdí vystavěna teprvé vlastní vnitřní zeď městská prostě stojící s baštami a často nazývá se prostor mezi oběma zdmi parkánem (der Zwinger).
14 Žižka oblehá Plzeň. místě a k ruce jeho správu království tohoto přijímali a Plzeňští, co se v městě stalo, na legaty vznésti neobmeškali, s nimi, co by s odběhlým statkem spolusousedův svých činiti měli, raddu berouce. I dovoleno jim toho, aby jej k obci ujali a z toho zdi městské a valy opravovali, načež také i privilegium od císaře Zikmunda jim dáno léta nade- psaného, měsíce prosince.1) I nesa to Žižka velmi těžce, že Plzně tak spěšně a a mimo naději svou prázen býti musil, o to všelijak se staral, aby se tam zase dostati mohl. Protož pojal také do vojska svého ty, kteříž z města vyběhli, s Pražany, Tábořany zase k Plzni přitáhl, s nimiž se podle šibenice,2) kteréž také ke dvoru svému za čtyry neděle pořád místo kuchyně užíval, 1421 na den sv. Valentina, kterýž byl první pátek v postě léta 1421, položil a maje sebou tehdáž přes dva tisíce lidu jízdného zbrojí dobře opatřeného a to na těch koních, kteréž lidu císaře Zik- munda, jej zmordovav, pobral, velikou škodu okolo města činil, anobrž hned toho dne, když přijel, předměstí a mlejny opanoval, potom pak ke zdem a baštám silně šturmovati roz- kázal; ale že se Plzeňští velmi statečně bránili, nic dobyti nemohl, kdež také mnoho lidu jeho zbito jest, že se jimi par- kány3) zarovnaly. I zůstav tu při Plzni čtyři neděle neb tý- hodny pořád a vida, že v tom času nic svésti nemohl, počal se zase opět odtud pryč strojiti. Však prve nežli odjel, učinil s nima takové příměří, aby s nimi mohl něco oustně promlu- viti, čehož když mu dovoleno bylo, vyslal ke zdem městským z ležení svého dva veliké muže hrozné postavy i řeči. A ti přistoupivše tato slova k Plzeňským mluvili: „Plzeňští měšťané i vy všickni, jenž jste se tam zavřeli! Bratr Jan Trocnovský, příjmím Žižka, a Jíra Strádal, hejtman táborský, též i hejt- mané pražští kázali vám pověděti, abyšte jich zase v brzkém času čekali a tím jisti byli, že musíte všickni hanebně jako 1) Opis této listiny dané dne 19. prosince 1420 v Bělé, v museu plzeňském. 1) Šibenice stávala za měšťanským pivovárem na návrší nad vtokem Radbuzy do Mže. Sv. Valentína bylo tehdáž 14. února, ne však první, nýbrž druhý pátek v postě. 3) Parkán (barchanum) slula zeď postavená na lícní zdi pří- kopní, ve výši člověka, za touto zdí vystavěna teprvé vlastní vnitřní zeď městská prostě stojící s baštami a často nazývá se prostor mezi oběma zdmi parkánem (der Zwinger).
Strana 15
Žižka od Plzně táhne. Jeho smrť. 15 psi zbiti bejti a město vaše že bude v popel obráceno a zdi jeho budou rozbořeny a s zemí srovnány.“ Na to odpověděli Plzeňští se zdi městské takto: „Jakž nám ti nepřátelé skrze vás pohrůžku činí, že chtí město naše spáliti a zdi jeho sbořiti a nás jako psy zbíti, poně- vadž toho byvše zde neučinili, mnohem méněji, když se pryč strojí a před námi utíkati chtějí, to učiniti mocti budou; protož povězte jim, přijdouliť sem po druhé, žeť my se jich jako psův natepeme, ne meči ani střelbami, ale kamením a palicemi a poslům pověztež, at snědí“ et cetera. V tom hned poslové odtud prchli a Plzeňští je kulemi po nich střílejíce do vojska zase provázeli, kteřížto učinivše Žižkovi a Strádalovi o tom relací, hned se po té všickni hnuli a do Chomútova obrátili. O tomto druhém obležení jak se stalo, proto jsem chtěl z kroniky kněze Václava Hájka z Libočan téměř slovo od slova přivésti, poněvadž jeden nový kronikář historii Hájkovou s napravením nedostatkův, (ač jsouli kteří), na světlo vydati usiluje, aby, (pokudž ji snad též v tom artikuli napraviti chtěl), tato předkův na- šich milých památka aspoň u nás pro budoucí časy zouplna nalezena býti mohla, zvláště poněvadž se již starých kronik Hájkových nemnoho mezi lidmi nachází. Neb takto o tom novém kronikáři psáno nacházíme: „Jestiť prý naděje, že se v brzkém času někdo vyjeví, kterýž netoliko z Hájka vybéře, což mu podstatného a potřebného, a kdež mu se pochybiti aneb zmýliti trefilo, napraví, nýbrž také nedo- statky jeho z jiných historií tisknutých i psaných, starých i nových, doplní a vůbec vydá.“ Žižka dobyv Chomútova šturmem, všecky obyvatele jeho ano i kněží, na to nedbaje, že se mu na milosť dávali, (zavřev je v dřevěném stavení) spálil, přitom i jiných mnoho měst, kromě těch, které mu se dobrovolně poddaly, dobyl a v nich množství lidu mečem i ohněm z světa sprovodil, k tomu i některé pány české, kteříž se na něho sebrali a s ním bitvu měli, na hlavu porazil a jiné zjímal a mezi nima pana Bohuslava z Švamberku. Neodpustil ani knězi tomu, který v vojště pražském monstranci nesl, jehož sám svým palcátem zabil, až potom dobrotivý pán Bůh takového nešlechetníka z prostředku lidu křesťanského vytrhnouti ráčil. Však proto vojsko jeho předce v zemi této bouřiti nepřestalo; neb on maje léta 1424 z světa se odebrati, na- 1424
Žižka od Plzně táhne. Jeho smrť. 15 psi zbiti bejti a město vaše že bude v popel obráceno a zdi jeho budou rozbořeny a s zemí srovnány.“ Na to odpověděli Plzeňští se zdi městské takto: „Jakž nám ti nepřátelé skrze vás pohrůžku činí, že chtí město naše spáliti a zdi jeho sbořiti a nás jako psy zbíti, poně- vadž toho byvše zde neučinili, mnohem méněji, když se pryč strojí a před námi utíkati chtějí, to učiniti mocti budou; protož povězte jim, přijdouliť sem po druhé, žeť my se jich jako psův natepeme, ne meči ani střelbami, ale kamením a palicemi a poslům pověztež, at snědí“ et cetera. V tom hned poslové odtud prchli a Plzeňští je kulemi po nich střílejíce do vojska zase provázeli, kteřížto učinivše Žižkovi a Strádalovi o tom relací, hned se po té všickni hnuli a do Chomútova obrátili. O tomto druhém obležení jak se stalo, proto jsem chtěl z kroniky kněze Václava Hájka z Libočan téměř slovo od slova přivésti, poněvadž jeden nový kronikář historii Hájkovou s napravením nedostatkův, (ač jsouli kteří), na světlo vydati usiluje, aby, (pokudž ji snad též v tom artikuli napraviti chtěl), tato předkův na- šich milých památka aspoň u nás pro budoucí časy zouplna nalezena býti mohla, zvláště poněvadž se již starých kronik Hájkových nemnoho mezi lidmi nachází. Neb takto o tom novém kronikáři psáno nacházíme: „Jestiť prý naděje, že se v brzkém času někdo vyjeví, kterýž netoliko z Hájka vybéře, což mu podstatného a potřebného, a kdež mu se pochybiti aneb zmýliti trefilo, napraví, nýbrž také nedo- statky jeho z jiných historií tisknutých i psaných, starých i nových, doplní a vůbec vydá.“ Žižka dobyv Chomútova šturmem, všecky obyvatele jeho ano i kněží, na to nedbaje, že se mu na milosť dávali, (zavřev je v dřevěném stavení) spálil, přitom i jiných mnoho měst, kromě těch, které mu se dobrovolně poddaly, dobyl a v nich množství lidu mečem i ohněm z světa sprovodil, k tomu i některé pány české, kteříž se na něho sebrali a s ním bitvu měli, na hlavu porazil a jiné zjímal a mezi nima pana Bohuslava z Švamberku. Neodpustil ani knězi tomu, který v vojště pražském monstranci nesl, jehož sám svým palcátem zabil, až potom dobrotivý pán Bůh takového nešlechetníka z prostředku lidu křesťanského vytrhnouti ráčil. Však proto vojsko jeho předce v zemi této bouřiti nepřestalo; neb on maje léta 1424 z světa se odebrati, na- 1424
Strana 16
16 Poslední obležení Plzně od Husitů 1433. pomínal i prosil hejtmanův a starších vojska svého, aby od začatých bojův nepřestali a kdožby se koli s nimi při víře (raději nevíře) nespravoval, aby mu pokoje nedali, ale ta- kové všecky napořád mordovali, klášterům ani kostelům neodpouštějíce, a tím aby zákon vyplnili. A oni slíbili se 1433 tak zachovati. I když se v zemi této mnohé roztržitosti podle kšaftu Žižkova dály, zlíbilo se stavům království Českého obecní sněm položiti a o upokojení země raddu držeti, k kterémužto z Plzně obesláni jsouce, vysláni byli Jan Fegalík a Mikuláš Zebnický. Na tom sněmě pražském mnohá hádání vznikla o přijímání, kdež se sami kněží pražští smluviti a srovnati nemohli. Poslové plzeňští podle někte- rých jiných, císaře Zikmunda za krále českého vyznali a domův se navrátivše vší obci této, v klášteře černém shro- mážděné, jaká na sněmě z strany náboženství roztržitosť byla, obšírně vypravovali. Tu všickni jednomyslně slíbili při víře své zůstati, pravíce, že by nebylo slušné, aby učení otcův svých opustiti a k nějaké novotnosti přistupovati chtěli, a nebudou-li mocti jinak při církvi římské zachováni býti, že životy své pro to vynaložiti chtějí. A tak od té ho- diny opět nepřátelům s pomocí boží odpírati myslili. Majíce pak špehy, že by se Pražané s jinými k městu Plzni stro- jili, veliký počet lidu sebravše, valy a náspy okolo města vejšeji zdvihati a množství kamení mezi zdi městské voziti dali a nečekajíce, až by nepřátelé k městu přijeli a žni polní aneb ourodě uškodili, sami všecko obilíčko, kteréž ještě k pravému dozrání toho roku, (kteréhož nepřátele očekávali), nepřišlo, sklidili a do města je přivezše po rinku a ulicích dosušovali. Sotva pak k tomu, aby takové obilíčko sluncem a větry dosušili, dostačiti mohli, ano již novina do Plzně přišla, že Tábořané a Pražané, spuntovavše se s Žateckými a Lounskými, s některými jinými městy, s bubny, praporci, střelbou a jinými všemi nástroji vojenskými na cestě jsou a upřímo k Plzni táhnou, aby město z gruntu vyvrátili a člověku ani hovadu v něm neodpustili.) Nebo učinili mezi sebou závazek takový, aby aneb Plzeň dobyli aneb tu sežerouce hladem koně své konec života svého vzali. Dal jim před tím z Plzeňských trost Přibík z Klenového, pravě, 1) Srovnej s tím, řeč Hilaria Litoměřického z r. 1467, vydanou 1820 Maximilianem Millauerem, jejíž překlad uvádí Vojtěch Sedláček ve svých pamětech Plzeňských.
16 Poslední obležení Plzně od Husitů 1433. pomínal i prosil hejtmanův a starších vojska svého, aby od začatých bojův nepřestali a kdožby se koli s nimi při víře (raději nevíře) nespravoval, aby mu pokoje nedali, ale ta- kové všecky napořád mordovali, klášterům ani kostelům neodpouštějíce, a tím aby zákon vyplnili. A oni slíbili se 1433 tak zachovati. I když se v zemi této mnohé roztržitosti podle kšaftu Žižkova dály, zlíbilo se stavům království Českého obecní sněm položiti a o upokojení země raddu držeti, k kterémužto z Plzně obesláni jsouce, vysláni byli Jan Fegalík a Mikuláš Zebnický. Na tom sněmě pražském mnohá hádání vznikla o přijímání, kdež se sami kněží pražští smluviti a srovnati nemohli. Poslové plzeňští podle někte- rých jiných, císaře Zikmunda za krále českého vyznali a domův se navrátivše vší obci této, v klášteře černém shro- mážděné, jaká na sněmě z strany náboženství roztržitosť byla, obšírně vypravovali. Tu všickni jednomyslně slíbili při víře své zůstati, pravíce, že by nebylo slušné, aby učení otcův svých opustiti a k nějaké novotnosti přistupovati chtěli, a nebudou-li mocti jinak při církvi římské zachováni býti, že životy své pro to vynaložiti chtějí. A tak od té ho- diny opět nepřátelům s pomocí boží odpírati myslili. Majíce pak špehy, že by se Pražané s jinými k městu Plzni stro- jili, veliký počet lidu sebravše, valy a náspy okolo města vejšeji zdvihati a množství kamení mezi zdi městské voziti dali a nečekajíce, až by nepřátelé k městu přijeli a žni polní aneb ourodě uškodili, sami všecko obilíčko, kteréž ještě k pravému dozrání toho roku, (kteréhož nepřátele očekávali), nepřišlo, sklidili a do města je přivezše po rinku a ulicích dosušovali. Sotva pak k tomu, aby takové obilíčko sluncem a větry dosušili, dostačiti mohli, ano již novina do Plzně přišla, že Tábořané a Pražané, spuntovavše se s Žateckými a Lounskými, s některými jinými městy, s bubny, praporci, střelbou a jinými všemi nástroji vojenskými na cestě jsou a upřímo k Plzni táhnou, aby město z gruntu vyvrátili a člověku ani hovadu v něm neodpustili.) Nebo učinili mezi sebou závazek takový, aby aneb Plzeň dobyli aneb tu sežerouce hladem koně své konec života svého vzali. Dal jim před tím z Plzeňských trost Přibík z Klenového, pravě, 1) Srovnej s tím, řeč Hilaria Litoměřického z r. 1467, vydanou 1820 Maximilianem Millauerem, jejíž překlad uvádí Vojtěch Sedláček ve svých pamětech Plzeňských.
Strana 17
Poslední obležení Plzně od Husitů. 17 že Plzeňští jsou velmi snadno k vybojování, proto že se ze všeho obilí svého vytrávili a nového sobě málo nashromáždili, při kterémž sotva za jeden měsíc vytrvati mocti budou. Na den tehda památky rozeslání apoštolův božích [15. července] léta 1433 (t. j. toho týhodne, když sbírky měst- 1433 ské po zaplacení lidu strážného toliko 23. grošů míš. pře- běhlo), přitáhlo k městu množství lidu sedlského a ti z počtu Táborův byli, davše sobě heslo „Polníci“, protože toliko v lesích a po poli se zdržovali, do měst hrazených a zavře- ných velmi zřídka chodili a to ještě toliko pro nakoupení pokrmův a jiných potřeb, s ženami a s dětmi v vojště a jakž dotčeno, v poli přebývali, majíce množství vozův, jimiž se jako nějakým valem a zdí ohražovali a zašancovali. Když pak k bitvě táhli, dva řady z těch vozův dělali a uprostřed nich pěší lid zavřeli, jízdu v ně před vozy nedaleko stavěli a majíce se s nepřátely polem potkati, tehdy vozkové, kteříž ty vozy vezli, k danému návěští od hejtmana rychle objeli díl vojska nepřátelského a vozy své zase v hromadu stáhli. Takž nepřátelé zastiženi a zavřeni mezi vozy, jimžto jiní žádné pomoci ani retunku dáti nemohli, musili aneb mečem od pěších, aneb střelbou a kopiemi od těch ješto na voze byli, mužův a žen, zmordováni býti. Jízdní před vozy bojo- vali, na kteréžto, jestliže nepřátelé silně dotírali, tehdy po- stoupivše mezi vozy k svým utíkali a odtud jako z nějakého města zdí ohrazeného se bránili a tímto spůsobem mnohé bitvy získali a vítězství obdrželi. Za tím houfem lidu sedlského hned jim v patách táhli k Plzni opět jiní bojovní pacholci v krátkém oděvu a téměř od půl nazí, lidé černí od slunce a větrů osmáhlí, vzezření strašlivého a hrozného, kteřížto zvykše v ležení při ohni a .. . . .. živi býti; měli voči vorličí, vlasy nesčesané, brady opuštěné, postavu vysokou, tělo chlupaté, kůži pak tvr- dou, že by od ní jako od pancíře meč odskočil. A ti obojí, majíce za hejtmana Prokopa Holého, k té straně ke Škvr- ňanům se položili; nebo toliko věk svůj k vojnám oddali. pod řádem a právem, protože loupežím, vraždám a cizolož- ství od množství let přivykli, živi býti nemohouce. Takového pak jejich v témž místě ležení teď nedávných lét jisté zna- mení na dědině pana Bartoloměje Stehlíka proti Hýkalce1) 1) Dnes říká se v místech těch na Jíkalce. 2
Poslední obležení Plzně od Husitů. 17 že Plzeňští jsou velmi snadno k vybojování, proto že se ze všeho obilí svého vytrávili a nového sobě málo nashromáždili, při kterémž sotva za jeden měsíc vytrvati mocti budou. Na den tehda památky rozeslání apoštolův božích [15. července] léta 1433 (t. j. toho týhodne, když sbírky měst- 1433 ské po zaplacení lidu strážného toliko 23. grošů míš. pře- běhlo), přitáhlo k městu množství lidu sedlského a ti z počtu Táborův byli, davše sobě heslo „Polníci“, protože toliko v lesích a po poli se zdržovali, do měst hrazených a zavře- ných velmi zřídka chodili a to ještě toliko pro nakoupení pokrmův a jiných potřeb, s ženami a s dětmi v vojště a jakž dotčeno, v poli přebývali, majíce množství vozův, jimiž se jako nějakým valem a zdí ohražovali a zašancovali. Když pak k bitvě táhli, dva řady z těch vozův dělali a uprostřed nich pěší lid zavřeli, jízdu v ně před vozy nedaleko stavěli a majíce se s nepřátely polem potkati, tehdy vozkové, kteříž ty vozy vezli, k danému návěští od hejtmana rychle objeli díl vojska nepřátelského a vozy své zase v hromadu stáhli. Takž nepřátelé zastiženi a zavřeni mezi vozy, jimžto jiní žádné pomoci ani retunku dáti nemohli, musili aneb mečem od pěších, aneb střelbou a kopiemi od těch ješto na voze byli, mužův a žen, zmordováni býti. Jízdní před vozy bojo- vali, na kteréžto, jestliže nepřátelé silně dotírali, tehdy po- stoupivše mezi vozy k svým utíkali a odtud jako z nějakého města zdí ohrazeného se bránili a tímto spůsobem mnohé bitvy získali a vítězství obdrželi. Za tím houfem lidu sedlského hned jim v patách táhli k Plzni opět jiní bojovní pacholci v krátkém oděvu a téměř od půl nazí, lidé černí od slunce a větrů osmáhlí, vzezření strašlivého a hrozného, kteřížto zvykše v ležení při ohni a .. . . .. živi býti; měli voči vorličí, vlasy nesčesané, brady opuštěné, postavu vysokou, tělo chlupaté, kůži pak tvr- dou, že by od ní jako od pancíře meč odskočil. A ti obojí, majíce za hejtmana Prokopa Holého, k té straně ke Škvr- ňanům se položili; nebo toliko věk svůj k vojnám oddali. pod řádem a právem, protože loupežím, vraždám a cizolož- ství od množství let přivykli, živi býti nemohouce. Takového pak jejich v témž místě ležení teď nedávných lét jisté zna- mení na dědině pana Bartoloměje Stehlíka proti Hýkalce1) 1) Dnes říká se v místech těch na Jíkalce. 2
Strana 18
18 Poslední obležení Plzně od Husitů. 1433 nalezeno jest, totiž ohniště pod zemí vornou z cihel řeme- slně udělané. Po těch opět přitáhli k Plzni z obou měst Pražané, kte- říž se u šibenice nedovybořené položili. Lid žatecký a loun- ský, též z jiných měst, kterýž beze všeho milosrdenství byl, ukrutnosť svou nad dobrými křesťany provozujíc, zůstal na vrchu u kostela Všech Svatých a odtud Plzeň sužoval a trápil. Táboři též s Janem Kerským, 1) jinak Bzdinou, kteréhož sobě po Žižkovi za hejtmana zvolili, k Plzni se přibravše, stany své u kostela sv. Mikuláše, jinak na Mitrwaldě, aby odtud k klášteru šerých mnichův šturmovati mohli, na po- lích rozbili. Naposledy také i Sirotci, (kteří se tak po Žiž- kovi toužíce jmenovali,) s Čapkem2) hejtmanem svým, ma- jíce sebou velblouda, kteréhož z pruské vojny přivedli, tu podle vojska táborského se položili. A tak ve všech těch nahoře psaných houfech, kterýmiž město Plzeň obleženo jest, přes čtyřicet tisíc mužův bojovných, jižto mečem dobře vládnouti uměli, bylo, kteřížto všickni ihned ubohé Plzeňské rozličnými spůsoby, jímajíce je a mordujíce, trápiti a na město silně tříti počali. Proti tak velikému počtu drábův a lidu nepřátelského, bylo v městě Plzni něco málo zema- nův okolních, kteří na tvrzech svých nepřátelům odpírati nemohli, potom některý počet nájemného lidu, a poněvadž před tím některé léto hrádek Křivoklad, tu kdež se byli někteří z Pražan pravé víry a náboženství našeho s man- želkami a dítkami utekli, ohněm domácím skrze nerozšaf- nosť se zapálil a vyhořel, protož také i ti, kteříž z toho ohně pozůstali a do Plzně se obrátili, ještě tehdáž v městě zůstávali. Měšťané pak a jiní všickni obyvatelé Plzeňští, zanechavše manželek a dítek svých v domích a poručivše se modlitbám lidí duchovních, jichžto v času obležení do mácích i přespolních do tří set v městě bylo, ve zdech městských, brány dobře opatřivše, s zbraní svou se posta- vili a tak dlouho odtud neodcházejíce tu zůstávali, že zatím pro nepřítomnost lidu veliký rink travou zarostl. Nepřátelé hned při počátku svého položení obtáhli okolo města a při ohradě městské drátové struny, mnoho zvoncův na nich navěsivše a opatřili to tak, že žádný z našich, leč by tou strunou hnoul a zvonci znamení dal, ven z města vyjíti nemohl. 1) Ondřej Keřský a ne Jan. 2) Jan Čapek ze San.
18 Poslední obležení Plzně od Husitů. 1433 nalezeno jest, totiž ohniště pod zemí vornou z cihel řeme- slně udělané. Po těch opět přitáhli k Plzni z obou měst Pražané, kte- říž se u šibenice nedovybořené položili. Lid žatecký a loun- ský, též z jiných měst, kterýž beze všeho milosrdenství byl, ukrutnosť svou nad dobrými křesťany provozujíc, zůstal na vrchu u kostela Všech Svatých a odtud Plzeň sužoval a trápil. Táboři též s Janem Kerským, 1) jinak Bzdinou, kteréhož sobě po Žižkovi za hejtmana zvolili, k Plzni se přibravše, stany své u kostela sv. Mikuláše, jinak na Mitrwaldě, aby odtud k klášteru šerých mnichův šturmovati mohli, na po- lích rozbili. Naposledy také i Sirotci, (kteří se tak po Žiž- kovi toužíce jmenovali,) s Čapkem2) hejtmanem svým, ma- jíce sebou velblouda, kteréhož z pruské vojny přivedli, tu podle vojska táborského se položili. A tak ve všech těch nahoře psaných houfech, kterýmiž město Plzeň obleženo jest, přes čtyřicet tisíc mužův bojovných, jižto mečem dobře vládnouti uměli, bylo, kteřížto všickni ihned ubohé Plzeňské rozličnými spůsoby, jímajíce je a mordujíce, trápiti a na město silně tříti počali. Proti tak velikému počtu drábův a lidu nepřátelského, bylo v městě Plzni něco málo zema- nův okolních, kteří na tvrzech svých nepřátelům odpírati nemohli, potom některý počet nájemného lidu, a poněvadž před tím některé léto hrádek Křivoklad, tu kdež se byli někteří z Pražan pravé víry a náboženství našeho s man- želkami a dítkami utekli, ohněm domácím skrze nerozšaf- nosť se zapálil a vyhořel, protož také i ti, kteříž z toho ohně pozůstali a do Plzně se obrátili, ještě tehdáž v městě zůstávali. Měšťané pak a jiní všickni obyvatelé Plzeňští, zanechavše manželek a dítek svých v domích a poručivše se modlitbám lidí duchovních, jichžto v času obležení do mácích i přespolních do tří set v městě bylo, ve zdech městských, brány dobře opatřivše, s zbraní svou se posta- vili a tak dlouho odtud neodcházejíce tu zůstávali, že zatím pro nepřítomnost lidu veliký rink travou zarostl. Nepřátelé hned při počátku svého položení obtáhli okolo města a při ohradě městské drátové struny, mnoho zvoncův na nich navěsivše a opatřili to tak, že žádný z našich, leč by tou strunou hnoul a zvonci znamení dal, ven z města vyjíti nemohl. 1) Ondřej Keřský a ne Jan. 2) Jan Čapek ze San.
Strana 19
Poslední obležení Plzně od Husitů. 19 A oni zvonce slyšíce hned k jímání na hotově bývali, jakož pak tím spůsobem některé z našich dostávali, jiným ruce zutínali, jiným opět uši a nosy řezali a takto je zohavené zase do města propouštěli. Plzeňští to vidouce, častokrát odevrúce fortnu ven vybíhali a kteréhož z Pražských aneb jiných drábův chytili, aneb do hlubokých cisteren je vme- tali, aneb do vězení těžkého dali. Jednomu z těch drábův ruce utíti davše, do bot mu je strčili a ty na hrdlo přivá- zavše tak zase mezi své jíti mu poručili. Čehož ačkoliv se nepřátelé zděsili, však od ukrutnosti své nepřestali, nebo opět jiné z našich dostavše, do kozla je vázali a tak až do smrti drželi. Z pohlaví ženského zajavše, do sudův mezi kvasnice zabedňovali a s vrchu spouštěli. Jiným z našich aneb maso psi za pokrm dávali aneb do konce hladem a žízní je mořili, a když na slavný velikonoční hod bylo, před- ložili našim mnoho pokrmův od jídla, ale žádného nápoje k tomu nedali, posmívajíce se jim, že na ně tak dobře jest; a tak oni velikou žízní strápeni jsouce, vlastní moč píti musili a bolestně životy své skonávali. Za ten pak veškeren čas v letě i v zimě z děl, prakův, houfnic a tarasnic ohnivé koule a kamenův počet nesčíselný na město vyvrhovali, ale všemohoucí pán Bůh tak naše obležené opatroval, že žádný z nich uražen nebyl, jediný člověk toliko proto škodu na svém zdraví vzal, že kamenné kouli od stavení uraženého spěšně se uvarovati nemohl. Však na domích a krovích z tak častého na město střílení veliká jim oprávka nastala. A ne- byloliž, že to z obzvláštního opatrování božího, že se dvou nemocných v jedné posteli ležících koule vystřelená prud- kostí svou peřinu strhla a žádnému z nich na zdraví neu- blížila? — Také na den slavný, zvěstování blahoslavené Panny Marie [25. března], znamenavše nepřátelé, že Plzeňští 1434 ten svátek slavně připomínají, když se služby boží dály, kouli velikou do kostela střelili; však i té lidé tehdáž pří- tomní, že jim nic uškoditi nemohla, se uvarovali. I nemajíce předkové naši v takovém obležení žádné pomoci, již na nejvejš smutni byli a téměř hladem hynuli, tak že častým šturmům těžce odpírati mohli. Poslali na sněm obecní do Basileje1), žádajíce otcův duchovních, na témž 1) Budou to titéž poslové, kterým později Plzeňští poslali zprávu písemnou o porážce vojsk Táborských u Lipan, totiž Mikuláš, minorita z kláštera františkánského a konšel Prokop Fegal. *
Poslední obležení Plzně od Husitů. 19 A oni zvonce slyšíce hned k jímání na hotově bývali, jakož pak tím spůsobem některé z našich dostávali, jiným ruce zutínali, jiným opět uši a nosy řezali a takto je zohavené zase do města propouštěli. Plzeňští to vidouce, častokrát odevrúce fortnu ven vybíhali a kteréhož z Pražských aneb jiných drábův chytili, aneb do hlubokých cisteren je vme- tali, aneb do vězení těžkého dali. Jednomu z těch drábův ruce utíti davše, do bot mu je strčili a ty na hrdlo přivá- zavše tak zase mezi své jíti mu poručili. Čehož ačkoliv se nepřátelé zděsili, však od ukrutnosti své nepřestali, nebo opět jiné z našich dostavše, do kozla je vázali a tak až do smrti drželi. Z pohlaví ženského zajavše, do sudův mezi kvasnice zabedňovali a s vrchu spouštěli. Jiným z našich aneb maso psi za pokrm dávali aneb do konce hladem a žízní je mořili, a když na slavný velikonoční hod bylo, před- ložili našim mnoho pokrmův od jídla, ale žádného nápoje k tomu nedali, posmívajíce se jim, že na ně tak dobře jest; a tak oni velikou žízní strápeni jsouce, vlastní moč píti musili a bolestně životy své skonávali. Za ten pak veškeren čas v letě i v zimě z děl, prakův, houfnic a tarasnic ohnivé koule a kamenův počet nesčíselný na město vyvrhovali, ale všemohoucí pán Bůh tak naše obležené opatroval, že žádný z nich uražen nebyl, jediný člověk toliko proto škodu na svém zdraví vzal, že kamenné kouli od stavení uraženého spěšně se uvarovati nemohl. Však na domích a krovích z tak častého na město střílení veliká jim oprávka nastala. A ne- byloliž, že to z obzvláštního opatrování božího, že se dvou nemocných v jedné posteli ležících koule vystřelená prud- kostí svou peřinu strhla a žádnému z nich na zdraví neu- blížila? — Také na den slavný, zvěstování blahoslavené Panny Marie [25. března], znamenavše nepřátelé, že Plzeňští 1434 ten svátek slavně připomínají, když se služby boží dály, kouli velikou do kostela střelili; však i té lidé tehdáž pří- tomní, že jim nic uškoditi nemohla, se uvarovali. I nemajíce předkové naši v takovém obležení žádné pomoci, již na nejvejš smutni byli a téměř hladem hynuli, tak že častým šturmům těžce odpírati mohli. Poslali na sněm obecní do Basileje1), žádajíce otcův duchovních, na témž 1) Budou to titéž poslové, kterým později Plzeňští poslali zprávu písemnou o porážce vojsk Táborských u Lipan, totiž Mikuláš, minorita z kláštera františkánského a konšel Prokop Fegal. *
Strana 20
20 Vojska husitská odtahla od Plzně. 1434 koncilium shromážděných, aby věrnému městu v ruce kací- řův přijíti nedopouštěli. Otcové duchovní, nemajíce obecných pokladův, sami z sebe dobrovolnon sbírku učinivše, osm tisíc dukátův panu Meinhartovi z Hradce do Čech odeslali, aby on sebera na ty peníze lid válečný, obleženým Plzeňským retunk učinil, jakž o tom sám písař koncilium basilejského, sekretář a rada císaře Fridricha toho jmena třetího vy- svědčuje. 1434 Zatím také pan Aleš z Rizmberka, volen jsa za správcí a gubernatora všeho království a maje pečet zemskou a dů- stojenství toho ouřadu v moci své s nadepsaným panem Meinhartem se na tom snesli, aby s jinými pány českými do Nového Města pražského vskočili, protože oni Novoměští Táborův se přidrželi a v ně velice doufali, ano také mnohá příkoří Staroměstským bezprávně činili. I když se páni No- vého Města zmocnili, jest v městě nemalá bitva svedena. Pl- zeňští majíce o tom, co se v Praze děje, skrze špehy jistou zprávu, posmívali se Prokopovi se zdí městských, napomí- najíce ho, aby v Praze kněze Vlka roty své a jiné měšťany retoval a jich s pokojem nechal, poněvadž není to moudrého člověka povaha, aby nemoha svého vlastního hájiti, cizího dobyti usiloval; pakliby sám dobrovolně odtrhnouti nechtěl. že velmi brzo přijedou páni, kteříž ho bezděky od Plzně odženou a on snad že se s Vaňkem poraditi musí. Nechtěl tomu nejprvé Prokop věřiti, domnívaje se, že toliko nějaký marný trošt Plzeňským učiněn jest, aby se tím statečněji bránili a v obležení sobě naději pomoci nestejskali. Ale když jisté poselství o tom, co se v Praze přihodilo, dostal, ihned nechav toho dobývání, od Plzně odtrhl a se vším tím vojskem ku Praze se obrátil. A to se stalo devátého dne měsíce máje léta božího 1434. A tak město Plzeň zůstávalo v takovém těžkém obležení devět měsícův a dvacíti tři dni vejše. Plzeňští vidouce, že nepřátelé od města se strojí, hned brány otevříti rozkázavše na ně nenadále s hřmotem vyběhli. Oni málo se postavivše, hned se přece na utíkání dali a zvláště Sirotci, (zbraně své, jako sudlice, cepy a palice na cestě rozmetavše), kteréž Plzeňští ukrutně bili, tak že jich na místě mnoho zůstalo. Při tom jim také mezi jinou ko- řistí velblouda vzali a s sebou s velikou radostí jakožto sví- tězitelé do města ho přivedli a pánu Bohu z toho vítězství poděkovavše, Te Deum laudamus pobožně zpívali. Anobrž
20 Vojska husitská odtahla od Plzně. 1434 koncilium shromážděných, aby věrnému městu v ruce kací- řův přijíti nedopouštěli. Otcové duchovní, nemajíce obecných pokladův, sami z sebe dobrovolnon sbírku učinivše, osm tisíc dukátův panu Meinhartovi z Hradce do Čech odeslali, aby on sebera na ty peníze lid válečný, obleženým Plzeňským retunk učinil, jakž o tom sám písař koncilium basilejského, sekretář a rada císaře Fridricha toho jmena třetího vy- svědčuje. 1434 Zatím také pan Aleš z Rizmberka, volen jsa za správcí a gubernatora všeho království a maje pečet zemskou a dů- stojenství toho ouřadu v moci své s nadepsaným panem Meinhartem se na tom snesli, aby s jinými pány českými do Nového Města pražského vskočili, protože oni Novoměští Táborův se přidrželi a v ně velice doufali, ano také mnohá příkoří Staroměstským bezprávně činili. I když se páni No- vého Města zmocnili, jest v městě nemalá bitva svedena. Pl- zeňští majíce o tom, co se v Praze děje, skrze špehy jistou zprávu, posmívali se Prokopovi se zdí městských, napomí- najíce ho, aby v Praze kněze Vlka roty své a jiné měšťany retoval a jich s pokojem nechal, poněvadž není to moudrého člověka povaha, aby nemoha svého vlastního hájiti, cizího dobyti usiloval; pakliby sám dobrovolně odtrhnouti nechtěl. že velmi brzo přijedou páni, kteříž ho bezděky od Plzně odženou a on snad že se s Vaňkem poraditi musí. Nechtěl tomu nejprvé Prokop věřiti, domnívaje se, že toliko nějaký marný trošt Plzeňským učiněn jest, aby se tím statečněji bránili a v obležení sobě naději pomoci nestejskali. Ale když jisté poselství o tom, co se v Praze přihodilo, dostal, ihned nechav toho dobývání, od Plzně odtrhl a se vším tím vojskem ku Praze se obrátil. A to se stalo devátého dne měsíce máje léta božího 1434. A tak město Plzeň zůstávalo v takovém těžkém obležení devět měsícův a dvacíti tři dni vejše. Plzeňští vidouce, že nepřátelé od města se strojí, hned brány otevříti rozkázavše na ně nenadále s hřmotem vyběhli. Oni málo se postavivše, hned se přece na utíkání dali a zvláště Sirotci, (zbraně své, jako sudlice, cepy a palice na cestě rozmetavše), kteréž Plzeňští ukrutně bili, tak že jich na místě mnoho zůstalo. Při tom jim také mezi jinou ko- řistí velblouda vzali a s sebou s velikou radostí jakožto sví- tězitelé do města ho přivedli a pánu Bohu z toho vítězství poděkovavše, Te Deum laudamus pobožně zpívali. Anobrž
Strana 21
Císař Sigmund uděluje Plzeňským nové milosti. 21 slyševše potom, že dotčení nepřátelé jejich mezi Brodem 1434 Českým a Kouřímem, setkavše se u Lipan s pány českými a s Staroměstskými, v té bitvě po božím těle léta nadepsa- ného s hejtmany svými zamordováni jsou, mnohem víceji z toho, zpívajíce, Grates nunc omnes, se veselili, kteréhož tak slavného vítězství památka až do dnešního dne každého roku u nás devátého dne měsíce máje skrze procesí okolo města se připomíná. 1) Uslyšev pak císař Sigmund o takové stálosti Plzeňských, netoliko jim za erb velblouda k bílému chrtu, kterýž od starodávna na štítu městském nosili, přidal, ale také je ja- kožto své věrné milé obdaroval.?) „My Sigmund z boží milosti římský císař, po všeckny časy rozmnožitel říše, uherský, český, dalmatský a charvat- ský král pro budoucí věčnou pamět. Veleslavná císařského důstojenství vyvejšenosť, ačkoliv o dobré a užitečné vůbec všech lidí, kteříž se ve vší svaté římské říši obsahují a za- vírají, veřejností jakousi usilovati a přemejšleti má a povinna jest, ale však obzvláště a mimo jiné k těm sluší milostivější zření míti, kteříž víry svaté křesťanské horlivější milovníci býti se nacházejí a uznávají a kteříž k nám jsou nepromě- nitedlnou a vroucí věrností tak zapáleni a vkořeněni, že jsou se mnohem raději osob i statkův svých odvážili a v těžká nebezpečenství upadali, nežliby od křesťanského nábo- ženství a víry svaté a naší velebnosti povinného poslušenství se uchýlili a odstoupili: takových zajistě pevná stálost a pravá víra jako zlato zprubovaná a zkušená netoliko hodnými, ale vnitřními i zevnitřními a věčnými pochvalami má ohlašo- vána a vyvejšována býti, anobrž také i císařským hodna jest a má dobrodiním a milostí zpomínána a vynahražována býti. Kterážto ačkoliv jest rozličnými ano i ustavičnými nepřátelův snažnostmi stěžována a protivena byla, avšak s sebou ani na pravo ani na levo uchylovati a shýbati nedopustila, ale na ustavičné stálosti, držíc se stupně v religii víry svaté celá a k nám i k svaté římské říši a k koruně naší české po vše časy zůstala neporušena a neproměnitedlna. Nebo my těm mi- lost a štědrost naši udělovati a toho hodné býti uznávati rá- 1) Svěcení toto známo pode jmenem Nového svátku. 2) Následující jest volný překlad zlaté bully císaře Sigmunda, jejíž original chová se v museu plzeňském.
Císař Sigmund uděluje Plzeňským nové milosti. 21 slyševše potom, že dotčení nepřátelé jejich mezi Brodem 1434 Českým a Kouřímem, setkavše se u Lipan s pány českými a s Staroměstskými, v té bitvě po božím těle léta nadepsa- ného s hejtmany svými zamordováni jsou, mnohem víceji z toho, zpívajíce, Grates nunc omnes, se veselili, kteréhož tak slavného vítězství památka až do dnešního dne každého roku u nás devátého dne měsíce máje skrze procesí okolo města se připomíná. 1) Uslyšev pak císař Sigmund o takové stálosti Plzeňských, netoliko jim za erb velblouda k bílému chrtu, kterýž od starodávna na štítu městském nosili, přidal, ale také je ja- kožto své věrné milé obdaroval.?) „My Sigmund z boží milosti římský císař, po všeckny časy rozmnožitel říše, uherský, český, dalmatský a charvat- ský král pro budoucí věčnou pamět. Veleslavná císařského důstojenství vyvejšenosť, ačkoliv o dobré a užitečné vůbec všech lidí, kteříž se ve vší svaté římské říši obsahují a za- vírají, veřejností jakousi usilovati a přemejšleti má a povinna jest, ale však obzvláště a mimo jiné k těm sluší milostivější zření míti, kteříž víry svaté křesťanské horlivější milovníci býti se nacházejí a uznávají a kteříž k nám jsou nepromě- nitedlnou a vroucí věrností tak zapáleni a vkořeněni, že jsou se mnohem raději osob i statkův svých odvážili a v těžká nebezpečenství upadali, nežliby od křesťanského nábo- ženství a víry svaté a naší velebnosti povinného poslušenství se uchýlili a odstoupili: takových zajistě pevná stálost a pravá víra jako zlato zprubovaná a zkušená netoliko hodnými, ale vnitřními i zevnitřními a věčnými pochvalami má ohlašo- vána a vyvejšována býti, anobrž také i císařským hodna jest a má dobrodiním a milostí zpomínána a vynahražována býti. Kterážto ačkoliv jest rozličnými ano i ustavičnými nepřátelův snažnostmi stěžována a protivena byla, avšak s sebou ani na pravo ani na levo uchylovati a shýbati nedopustila, ale na ustavičné stálosti, držíc se stupně v religii víry svaté celá a k nám i k svaté římské říši a k koruně naší české po vše časy zůstala neporušena a neproměnitedlna. Nebo my těm mi- lost a štědrost naši udělovati a toho hodné býti uznávati rá- 1) Svěcení toto známo pode jmenem Nového svátku. 2) Následující jest volný překlad zlaté bully císaře Sigmunda, jejíž original chová se v museu plzeňském.
Strana 22
22 Císař Sigmund uděluje Plzeňským nové milosti. 1434 číme, kterýchž jest ani horko ani zima, ani oheň, ani meč, ani žádných jiných protivenství bouře a neštěstí od jednoty staro- žitné katolické víry, ani od našeho nadepsaného sv. římské říše a koruny české poslušenství v času radosti ani zármutku na zpět odvrátiti a odtrhnouti nemohlo, anobrž všelijakým spů- Sobem a s velikou chtivostí k nim nakloněni býti ráčíme, ja- kožto k těm, kteréž v obzvláštním a bedlivém opatrování na- šem míti, držeti a zvláštními mimo jiné milostmi našimi obda- řiti a zdobiti míníme a usilujeme. A protož, abychom toho což na mysli máme, pravým skutkem na oko ukázali .... ., když jest předtím v tomto království našem českém sekta Vikle- fitská, Jana Husi a Jeronýma, proklaté paměti, navedena jsouc falešným a bludným učením, zhostivši se bázně boží a ducha vrtkavého přijavše, starožitnou víru svatou kato- lickou na pevném gruntu skály, kteráž Kristus jest, založenou, svými převrácenými zlostmi a kacířskými podněty a podpaly podvrátiti a spasitele našeho sukni setkanou pustými zubami roztrhati a jako divoký vepř neb kanec z lesa vyběhli, vi- nici pána boha zástupův požrati a potříti a věřící lid kře- sťanský jedem svým nakaziti a od pravé cesty spasení na rozcestí bludův a v osidla zapletená zajíti a zavésti usilo- vala, a když tíž kacíři, Bohu a sv. církvi ostydlí a odbojní, netoliko svatému jménu pána Boha stvořitele našeho, vždycky chvály hodnému, ústy nestydatými a oplzlými se rouhali a nejsvětější velebnou svátosť oltářní, našeho spasení průvod a relikvie těl svatých, poctivosti hodné, nohami pošlapovali a svaté chrámy boží poškvrňovali a poškvrněné a zlehčené skrze prudkosť ohně z gruntů sbořili a podvrátili a obrazy pána našeho Ježíše Krista ukřižovaného, též i svatých jeho sňali, stínali a jsouce učiněni nad všelijakou šelmou ukrut- nější, krev křesťanskou v nádobě ukrutnosti své chleptali, na lid boží jako klín do dřeva vstrkajíce meče své bezbož- nosti v střeva sbitých věřících Kristových obraceli, a žádo- stivi jsouce jméno katolické ovšem z gruntu vyhladiti a udusiti, pohlaví ani věku neodpouštějíce, řeholníkův a všech pobožných kněží, Kristu pánu oddaných a posvěcených pan- nen těla, opovrhše všelijakou lidskou a člověčí vlídnosť, ptactvu povětrnému a šelmám zemským k roztrhání roz- metali a mezi jinými nešlechetnými a proklatými jejich ohav- nými spuntovanými, kteréž páchali a až posavad duchem dábelským osedláni jsouce, páchati den ode dne nepřestávají,
22 Císař Sigmund uděluje Plzeňským nové milosti. 1434 číme, kterýchž jest ani horko ani zima, ani oheň, ani meč, ani žádných jiných protivenství bouře a neštěstí od jednoty staro- žitné katolické víry, ani od našeho nadepsaného sv. římské říše a koruny české poslušenství v času radosti ani zármutku na zpět odvrátiti a odtrhnouti nemohlo, anobrž všelijakým spů- Sobem a s velikou chtivostí k nim nakloněni býti ráčíme, ja- kožto k těm, kteréž v obzvláštním a bedlivém opatrování na- šem míti, držeti a zvláštními mimo jiné milostmi našimi obda- řiti a zdobiti míníme a usilujeme. A protož, abychom toho což na mysli máme, pravým skutkem na oko ukázali .... ., když jest předtím v tomto království našem českém sekta Vikle- fitská, Jana Husi a Jeronýma, proklaté paměti, navedena jsouc falešným a bludným učením, zhostivši se bázně boží a ducha vrtkavého přijavše, starožitnou víru svatou kato- lickou na pevném gruntu skály, kteráž Kristus jest, založenou, svými převrácenými zlostmi a kacířskými podněty a podpaly podvrátiti a spasitele našeho sukni setkanou pustými zubami roztrhati a jako divoký vepř neb kanec z lesa vyběhli, vi- nici pána boha zástupův požrati a potříti a věřící lid kře- sťanský jedem svým nakaziti a od pravé cesty spasení na rozcestí bludův a v osidla zapletená zajíti a zavésti usilo- vala, a když tíž kacíři, Bohu a sv. církvi ostydlí a odbojní, netoliko svatému jménu pána Boha stvořitele našeho, vždycky chvály hodnému, ústy nestydatými a oplzlými se rouhali a nejsvětější velebnou svátosť oltářní, našeho spasení průvod a relikvie těl svatých, poctivosti hodné, nohami pošlapovali a svaté chrámy boží poškvrňovali a poškvrněné a zlehčené skrze prudkosť ohně z gruntů sbořili a podvrátili a obrazy pána našeho Ježíše Krista ukřižovaného, též i svatých jeho sňali, stínali a jsouce učiněni nad všelijakou šelmou ukrut- nější, krev křesťanskou v nádobě ukrutnosti své chleptali, na lid boží jako klín do dřeva vstrkajíce meče své bezbož- nosti v střeva sbitých věřících Kristových obraceli, a žádo- stivi jsouce jméno katolické ovšem z gruntu vyhladiti a udusiti, pohlaví ani věku neodpouštějíce, řeholníkův a všech pobožných kněží, Kristu pánu oddaných a posvěcených pan- nen těla, opovrhše všelijakou lidskou a člověčí vlídnosť, ptactvu povětrnému a šelmám zemským k roztrhání roz- metali a mezi jinými nešlechetnými a proklatými jejich ohav- nými spuntovanými, kteréž páchali a až posavad duchem dábelským osedláni jsouce, páchati den ode dne nepřestávají,
Strana 23
Císař Sigmund uděluje Plzeňským nové milosti. 23 jichžto ani jazyk vymluviti, ani pero vypsati nepostačí, když 1434 jsou předjmenovaní Viklefistové a Husitové kacíři, svých nešlechetností podolky rozkládali a mezi jinými na poctivé purkmistra, konšely a měšťany neb obyvatele města našeho Plzně, nám ve všem věrné a upřimně milé, jako na pravé křesťany a víry svaté čtyrúhelní nepohnutedlné a stálé pod- pory neb základy, takové své kacířské nešlechetnosti proti- vníky a nepřátely ostny svého převrácení zvostřovali a často zhusta a mnohokráte zase a zase spůsobem válečným se navracujíce, po mnohé dni a měsíce a léta předjmenované město naše Plzeň oblehli a obklíčili, ano také i valy, náspy, příkopy a jinými nepřátelskými zálohami skrz ně ze všech stran obehnané všelijakými vymyšlenými nástroji nepřátel- ské k nim vskakování činili a to každodenně, po ničem ji- ném nežli po krvi a dušech týchž věrných našich milých dychtějíce a žiznějíce, předjmenovaní však Plzeňští, (ačkoli přirození zrodilo je prosté a řádu městského, ale však vnitřní horlivá a právě hořící vroucnosť je dary urozené, cností a pasem rytířství Kristova ozdobila) v pokušení takovém, pro dosažení za to odměny byvše nepohnutedlni, na své mysli nezděšeni, ani na srdci strašlivi a zmořeni, ale jako muži stateční, bojovníci silni a udatni, pro jméno Krista pána v pancíř víry se oblekše a v požehnání pána Boha všemo- houcího silné ruce proti nepřátelům Kristovým k statečnému bojování obrátivše a meče k bokům svým hrdinsky připá- savše zmužile, netoliko jim kacířům, kteříž je byli zase v krátkém času naposledy oblehli a obehnali a týmž věrným na- šim, velice ustalým, žádného odpočinutí a oddechnutí nedali, odpírali a oddolávali, ale také jako rytíři udatní svou všecku naději a outočiště v tom samém, jehož se věcí dotýkalo, slo- živše, když jsme my tehdáž v svaté římské říši a v jiných da- lekých krajinách býti ráčili, beze všeho retunku a jiných po- moci, kromě církve svaté a věrných našich milých pánův a rytířstva v kraji plzeňském, kteříž jsou se, jsouce v ne- proměnitedlné stálosti, jedem těch smrdutých bludův naka- ziti nedali, outokům nepřátelským v hladu, v žízni, trápení v horku, též zimy snášení a jinými nevymluvnými bídami a psotami vnitř i zevnitř ze všech stran souženi a obklíčeni, když je vnitř hlad a žízeň trápil, zevnitř pak meč a oheň ukrutně stí- hal, nábožným a skroušeným srdcem vzhůru k nebi volali tak dlouho, až se nad nimi pán Bůh slitoval, tak že pomocí pravice
Císař Sigmund uděluje Plzeňským nové milosti. 23 jichžto ani jazyk vymluviti, ani pero vypsati nepostačí, když 1434 jsou předjmenovaní Viklefistové a Husitové kacíři, svých nešlechetností podolky rozkládali a mezi jinými na poctivé purkmistra, konšely a měšťany neb obyvatele města našeho Plzně, nám ve všem věrné a upřimně milé, jako na pravé křesťany a víry svaté čtyrúhelní nepohnutedlné a stálé pod- pory neb základy, takové své kacířské nešlechetnosti proti- vníky a nepřátely ostny svého převrácení zvostřovali a často zhusta a mnohokráte zase a zase spůsobem válečným se navracujíce, po mnohé dni a měsíce a léta předjmenované město naše Plzeň oblehli a obklíčili, ano také i valy, náspy, příkopy a jinými nepřátelskými zálohami skrz ně ze všech stran obehnané všelijakými vymyšlenými nástroji nepřátel- ské k nim vskakování činili a to každodenně, po ničem ji- ném nežli po krvi a dušech týchž věrných našich milých dychtějíce a žiznějíce, předjmenovaní však Plzeňští, (ačkoli přirození zrodilo je prosté a řádu městského, ale však vnitřní horlivá a právě hořící vroucnosť je dary urozené, cností a pasem rytířství Kristova ozdobila) v pokušení takovém, pro dosažení za to odměny byvše nepohnutedlni, na své mysli nezděšeni, ani na srdci strašlivi a zmořeni, ale jako muži stateční, bojovníci silni a udatni, pro jméno Krista pána v pancíř víry se oblekše a v požehnání pána Boha všemo- houcího silné ruce proti nepřátelům Kristovým k statečnému bojování obrátivše a meče k bokům svým hrdinsky připá- savše zmužile, netoliko jim kacířům, kteříž je byli zase v krátkém času naposledy oblehli a obehnali a týmž věrným na- šim, velice ustalým, žádného odpočinutí a oddechnutí nedali, odpírali a oddolávali, ale také jako rytíři udatní svou všecku naději a outočiště v tom samém, jehož se věcí dotýkalo, slo- živše, když jsme my tehdáž v svaté římské říši a v jiných da- lekých krajinách býti ráčili, beze všeho retunku a jiných po- moci, kromě církve svaté a věrných našich milých pánův a rytířstva v kraji plzeňském, kteříž jsou se, jsouce v ne- proměnitedlné stálosti, jedem těch smrdutých bludův naka- ziti nedali, outokům nepřátelským v hladu, v žízni, trápení v horku, též zimy snášení a jinými nevymluvnými bídami a psotami vnitř i zevnitř ze všech stran souženi a obklíčeni, když je vnitř hlad a žízeň trápil, zevnitř pak meč a oheň ukrutně stí- hal, nábožným a skroušeným srdcem vzhůru k nebi volali tak dlouho, až se nad nimi pán Bůh slitoval, tak že pomocí pravice
Strana 24
24 Císař Sigmund uděluje Plzeňským nové milosti. 1434 jeho netoliko ty zrádné a nevěrné násilníky odehnali, ale častokráte i na hlavu poražené zahanbili, anobrž i v moci znamení sv. kříže podmaněné a zahanbené na ukrutné smrti vydávali a takž v pevné a nepohnutedlné stálosti čisté víry vštípeni a vkořeněni jsouce, tak jsou učiněni zmužilí rytíři a bojovníci, že s nebe od pána Boha vítězství dosáhli a týchž kacířův nepravosť přemohše a zahladivše proti nim (buď pán Bůh pochválen) vítězství rytířské častokráte obdrželi a je kacíře již jmenovaní Plzeňští, věrní naši milí, s pomocí pána Boha všemohoucího tak zděsili, přestrašili a ponížili, že jméno Plzeňských v ústech všech kacířův hořkne a přesedá, kteréž hodno jest, aby za takové jich udatné, věrné a hrdinské skutky ode všech vůbec na věky vychvalováno a slavně při- pomínáno bylo. A protož my toho všeho považujíce slušně a spravedlivě vnitřní náchylností pohnuti jsouce a je, věrné naše milé, z pravého a upřímného srdce milujíce, k nim hodně všelijakou láskou, milostí a uctivostí nakloněni býti rá- číme, tak aby od naší vyvejšenosti, jakožto ti, kteříž toho hodni jsou, mnohých obdarování a milostí dojíti mohli. A ačkoli Jasnosť naše císařská, kteráž vždycky za dobré činy slušné odměny činiti obyčej má, jmenovaným Plzeňským, Bohu, církvi i nám věrným, za jejich věrnou stálosť a mnohé i veliké zasloužení zase rovným a hodně, jakož i náleží a spravedlivé jest, se odplatiti a odměniti chtěla, ale že na ten čas pro velikosť zasloužení jich toho vykonati nemůžeme, proto vždy nic méně pro dokázání k nim naší milostivé a upřimné náchylnosti a štědroty předjmenovaným Plzeňským, kteřížto od lét čtrnácti pořád zběhlých, týchž kacířův ukrut- nými vzteklostmi a křivdami uraženi jsou a nenabytnými škodami zemdleni, aby tím snázeji a mileji od takových škod vzatých a pokojněji oddechnouti mohli a poněkud se milostí naší, že jsou stáli a nepohnutedlni zůstali, těšiti a radovati a ku podobné věci aby na budoucí časy udatněji vzbuzeni býti mohli: dotčené měšťany a sousedy naše od daně anebo berně královské, nám jakožto králi a koruně české po- vinné a od nich každoročně a až dosavad placené a vy- pravované, mocí naší císařskou a královskou v Čechách od nás i dědicův a budoucích našich králův a koruny české, s dobrým rozmyslem a zdravou raddou téhož králov- ství našeho českého, pánův, rytířstva a rad věrných našich milých, i s jistým vědomím naším tímto listem naším kvitu-
24 Císař Sigmund uděluje Plzeňským nové milosti. 1434 jeho netoliko ty zrádné a nevěrné násilníky odehnali, ale častokráte i na hlavu poražené zahanbili, anobrž i v moci znamení sv. kříže podmaněné a zahanbené na ukrutné smrti vydávali a takž v pevné a nepohnutedlné stálosti čisté víry vštípeni a vkořeněni jsouce, tak jsou učiněni zmužilí rytíři a bojovníci, že s nebe od pána Boha vítězství dosáhli a týchž kacířův nepravosť přemohše a zahladivše proti nim (buď pán Bůh pochválen) vítězství rytířské častokráte obdrželi a je kacíře již jmenovaní Plzeňští, věrní naši milí, s pomocí pána Boha všemohoucího tak zděsili, přestrašili a ponížili, že jméno Plzeňských v ústech všech kacířův hořkne a přesedá, kteréž hodno jest, aby za takové jich udatné, věrné a hrdinské skutky ode všech vůbec na věky vychvalováno a slavně při- pomínáno bylo. A protož my toho všeho považujíce slušně a spravedlivě vnitřní náchylností pohnuti jsouce a je, věrné naše milé, z pravého a upřímného srdce milujíce, k nim hodně všelijakou láskou, milostí a uctivostí nakloněni býti rá- číme, tak aby od naší vyvejšenosti, jakožto ti, kteříž toho hodni jsou, mnohých obdarování a milostí dojíti mohli. A ačkoli Jasnosť naše císařská, kteráž vždycky za dobré činy slušné odměny činiti obyčej má, jmenovaným Plzeňským, Bohu, církvi i nám věrným, za jejich věrnou stálosť a mnohé i veliké zasloužení zase rovným a hodně, jakož i náleží a spravedlivé jest, se odplatiti a odměniti chtěla, ale že na ten čas pro velikosť zasloužení jich toho vykonati nemůžeme, proto vždy nic méně pro dokázání k nim naší milostivé a upřimné náchylnosti a štědroty předjmenovaným Plzeňským, kteřížto od lét čtrnácti pořád zběhlých, týchž kacířův ukrut- nými vzteklostmi a křivdami uraženi jsou a nenabytnými škodami zemdleni, aby tím snázeji a mileji od takových škod vzatých a pokojněji oddechnouti mohli a poněkud se milostí naší, že jsou stáli a nepohnutedlni zůstali, těšiti a radovati a ku podobné věci aby na budoucí časy udatněji vzbuzeni býti mohli: dotčené měšťany a sousedy naše od daně anebo berně královské, nám jakožto králi a koruně české po- vinné a od nich každoročně a až dosavad placené a vy- pravované, mocí naší císařskou a královskou v Čechách od nás i dědicův a budoucích našich králův a koruny české, s dobrým rozmyslem a zdravou raddou téhož králov- ství našeho českého, pánův, rytířstva a rad věrných našich milých, i s jistým vědomím naším tímto listem naším kvitu-
Strana 25
Císař Sigmund uděluje Plzeňským nové milosti. 25 jeme, propouštíme, prázdna, zbavena a svobodna na budoucí 1434 věčné časy činíme, osvobozujeme, prázdna a svobodna býti pravíme a chceme, touž mocí naší vyměřujíce a ustanovujíce, dědice a budoucí naše krále české pod pohrůžkou soudu božího zavazujíce a našim i jejich dědicům a budoucích ouřadníkům nynějším a budoucím tímto listem naším přísně přikazujíce, tak aby oni ani žádný ovšem z lidí jménem naším aneb týchž dědicův a budoucích našich jmenované berně aneb daně buďto nějaké jiné sbírky pod zástěrou aneb barvou berně, aneb jakž by se koliv jináč uložiti aneb uložena a jmenována býti mohla, nesměli a nemohli na budoucí věčné časy od jmenovaných Plzeňských, věrných našich milých, anebo potomkův a budoucích jejich vybírati, přijímati anebo žádati, ač chtějíli se pomsty boží a těžkého hněvu a nemilosti naší císařské skutečně uvarovati. — A po- něvadž předpověděných věrných našich milých ctné zásluhy a skutečně uznalá a zkušená věrnost toho žádá a povinně vyhledává, abychom jim milosti k milostem přidali a pří- zeň naši císařskou jednu nad druhou shromáždili, protož předjmenovaným našim měšťanům a jejich potomkům pře- depsanou mocí císařskou a královskou tímto naším listem obnovujem, stvrzujem, znovu dáváme a darujeme i z štědrosti naší na věčnosť upevňujeme: clo to, které oni pro dobré a užitečné téhož města od starodávna ustanovili, uložili a vy- měřili a v branách téhož města ode všech sem nebo ven jedoucích, kupujících nebo prodávajících, kteréž se až dosa- vad dávalo a vybíralo, aby oni měšťané naši a jich potomci nyní i budoucně jmenované clo tím vším obyčejem a spů- sobem, jakž jest se posavad vybíralo, přijímati a vybírati mohli a k potřebám neb užitkům již jmenovaného města našeho obecným svobodně obraceti mohli a moc měli bez naší i budoucích potomkův našich, králův českých i člověka každého všelijaké překážky. — Nadto nade všeckno že jsou jmenovaní Plzeňští tak velikou věrností svou zřetedlní a stkvoucí, jsouce nade všecky jiné utiskováni, proti týmž lidem se jako za zeď nesbořitedlnou a věži pevnosti a síly podle své nejvyšší možnosti postavivše a tak mnoho let pořád bez přestání boj vedouce, ohněm pálením, mečem mordováni, raněni a sekáni, mnohé a nenabyté na hrdlích a statcích škody a nebezpečenství snesli a skrz to na oso- bách i na statcích, jakž všemu světu na oko vědomé jest,
Císař Sigmund uděluje Plzeňským nové milosti. 25 jeme, propouštíme, prázdna, zbavena a svobodna na budoucí 1434 věčné časy činíme, osvobozujeme, prázdna a svobodna býti pravíme a chceme, touž mocí naší vyměřujíce a ustanovujíce, dědice a budoucí naše krále české pod pohrůžkou soudu božího zavazujíce a našim i jejich dědicům a budoucích ouřadníkům nynějším a budoucím tímto listem naším přísně přikazujíce, tak aby oni ani žádný ovšem z lidí jménem naším aneb týchž dědicův a budoucích našich jmenované berně aneb daně buďto nějaké jiné sbírky pod zástěrou aneb barvou berně, aneb jakž by se koliv jináč uložiti aneb uložena a jmenována býti mohla, nesměli a nemohli na budoucí věčné časy od jmenovaných Plzeňských, věrných našich milých, anebo potomkův a budoucích jejich vybírati, přijímati anebo žádati, ač chtějíli se pomsty boží a těžkého hněvu a nemilosti naší císařské skutečně uvarovati. — A po- něvadž předpověděných věrných našich milých ctné zásluhy a skutečně uznalá a zkušená věrnost toho žádá a povinně vyhledává, abychom jim milosti k milostem přidali a pří- zeň naši císařskou jednu nad druhou shromáždili, protož předjmenovaným našim měšťanům a jejich potomkům pře- depsanou mocí císařskou a královskou tímto naším listem obnovujem, stvrzujem, znovu dáváme a darujeme i z štědrosti naší na věčnosť upevňujeme: clo to, které oni pro dobré a užitečné téhož města od starodávna ustanovili, uložili a vy- měřili a v branách téhož města ode všech sem nebo ven jedoucích, kupujících nebo prodávajících, kteréž se až dosa- vad dávalo a vybíralo, aby oni měšťané naši a jich potomci nyní i budoucně jmenované clo tím vším obyčejem a spů- sobem, jakž jest se posavad vybíralo, přijímati a vybírati mohli a k potřebám neb užitkům již jmenovaného města našeho obecným svobodně obraceti mohli a moc měli bez naší i budoucích potomkův našich, králův českých i člověka každého všelijaké překážky. — Nadto nade všeckno že jsou jmenovaní Plzeňští tak velikou věrností svou zřetedlní a stkvoucí, jsouce nade všecky jiné utiskováni, proti týmž lidem se jako za zeď nesbořitedlnou a věži pevnosti a síly podle své nejvyšší možnosti postavivše a tak mnoho let pořád bez přestání boj vedouce, ohněm pálením, mečem mordováni, raněni a sekáni, mnohé a nenabyté na hrdlích a statcích škody a nebezpečenství snesli a skrz to na oso- bách i na statcích, jakž všemu světu na oko vědomé jest,
Strana 26
26 Císař Sigmund uděluje Plzeňským nové milosti. 1434 tak velmi zmařeni a schuzeni jsou, že netoliko od jmeno- vaných kacířův až do nejvyššího přemožení více a vejše odpírati a přísněji bojovati, ale i sami osobně nevědí a ne- mají odkud živi býti, i poněvadž se potřeba svaté křesťanské víry, pro niž jsou oni tak hrdinsky a statečně bojovali, ve- řejně ke všem společně i k jednomu každému obzvláště vztahuje, kteréž jednota víry obsahuje a zavírá: protož za hodné a spravedlivé býti jsme uvážili, aby též rytíři, rekové a bojovníci udatní od nás i ode všech věrných křesťanův odplaty, milosti a poctivosti dosáhnouti a potěšeni býti mohli. Z té příčiny napředpodobným spůsobem i toho pováživše spolu s velebnými, osvícenými, urozenými věrnými našimi sv. římské říše kurfiřty, knížaty, hrabaty, pány a raddami našimi, světskými i duchovními z říše i z Čech, při naší císařské milosti na ten čas přítomných (sic) snesše a ura- divše, s jistým naším vědomím za velikost zasloužení jejich odplatu činíce, je předjmenované Plzeňské i jejich potomky, kupce, handlíře, obchodníky a jiné obyvatele, jakéhož by ti koliv řádu a povolání byli, s jich osobami, koupěmi a věcmi prodajnými buďto na kravách, volích, koních a jiném všeli- jakém dobytku, anebo na vínech, suknech a jiných kupec- kých obchodech a živnostech všelijakých a vymyšlených mocností naší císařskou i královskou českou ode všech a všeli- jakých našich i také všech kurfiřštův, knížat, hrabat, pánův, měst, obcí, duchovních i světských a míst všelijakých ve všech krajinách sv. římské říše a království našeho českého obýva- jících, cel, mejt, daně, ungeltův na cestách, silnicích, mostech, místech, ode všech a všelijakých poplatkův, kdežkoli a jakými by se vymyšlenými jmeny jmenovati mohly, od nás, dědicův a budoucích našich, císařův římských a králův českých jsme osvobodili, vyňali, kvitovali a sprostili, nýbrž osvobozujeme, vynímáme a tímto naším listem na budoucí věčné časy mi- lostivě svobodna a prázdna činíme, ustanovujíce a nařizujíce a tímto naším císařským a královským vyrčením a manda- tem na budoucí věčné časy trvati majícím přikazujíce, aby od tohoto času a věčně, jmenování naši Plzeňští a jejich budoucí potomkové, kupci a obyvatelé s nahoře jmenovaným svým kupectvím a prodejem buďto jakž se nadpisuje na dobytcích nebo nábytcích, totiž koních, volích, kravách, suk- nech, vínech, kořeních, živnostech a jiných všelijakých ob- chodech a k nim přislušejících věcech záležely a jakými by
26 Císař Sigmund uděluje Plzeňským nové milosti. 1434 tak velmi zmařeni a schuzeni jsou, že netoliko od jmeno- vaných kacířův až do nejvyššího přemožení více a vejše odpírati a přísněji bojovati, ale i sami osobně nevědí a ne- mají odkud živi býti, i poněvadž se potřeba svaté křesťanské víry, pro niž jsou oni tak hrdinsky a statečně bojovali, ve- řejně ke všem společně i k jednomu každému obzvláště vztahuje, kteréž jednota víry obsahuje a zavírá: protož za hodné a spravedlivé býti jsme uvážili, aby též rytíři, rekové a bojovníci udatní od nás i ode všech věrných křesťanův odplaty, milosti a poctivosti dosáhnouti a potěšeni býti mohli. Z té příčiny napředpodobným spůsobem i toho pováživše spolu s velebnými, osvícenými, urozenými věrnými našimi sv. římské říše kurfiřty, knížaty, hrabaty, pány a raddami našimi, světskými i duchovními z říše i z Čech, při naší císařské milosti na ten čas přítomných (sic) snesše a ura- divše, s jistým naším vědomím za velikost zasloužení jejich odplatu činíce, je předjmenované Plzeňské i jejich potomky, kupce, handlíře, obchodníky a jiné obyvatele, jakéhož by ti koliv řádu a povolání byli, s jich osobami, koupěmi a věcmi prodajnými buďto na kravách, volích, koních a jiném všeli- jakém dobytku, anebo na vínech, suknech a jiných kupec- kých obchodech a živnostech všelijakých a vymyšlených mocností naší císařskou i královskou českou ode všech a všeli- jakých našich i také všech kurfiřštův, knížat, hrabat, pánův, měst, obcí, duchovních i světských a míst všelijakých ve všech krajinách sv. římské říše a království našeho českého obýva- jících, cel, mejt, daně, ungeltův na cestách, silnicích, mostech, místech, ode všech a všelijakých poplatkův, kdežkoli a jakými by se vymyšlenými jmeny jmenovati mohly, od nás, dědicův a budoucích našich, císařův římských a králův českých jsme osvobodili, vyňali, kvitovali a sprostili, nýbrž osvobozujeme, vynímáme a tímto naším listem na budoucí věčné časy mi- lostivě svobodna a prázdna činíme, ustanovujíce a nařizujíce a tímto naším císařským a královským vyrčením a manda- tem na budoucí věčné časy trvati majícím přikazujíce, aby od tohoto času a věčně, jmenování naši Plzeňští a jejich budoucí potomkové, kupci a obyvatelé s nahoře jmenovaným svým kupectvím a prodejem buďto jakž se nadpisuje na dobytcích nebo nábytcích, totiž koních, volích, kravách, suk- nech, vínech, kořeních, živnostech a jiných všelijakých ob- chodech a k nim přislušejících věcech záležely a jakými by
Strana 27
Císař Sigmund uděluje Plzeňským nové milosti. 27 se koliv jmény jmenovati mohly i s čeledí a služebníky 1434 jich, po kterých koliv našich a sv. římské říše i království našeho českého a jiných duchovních i světských knížat, vej- vodův, markrabí, lantkrabů, purkrabí, hrabat, pánův, rytíř- stva, zemanův, auředníkův, vladařův, hejtmanův, míst, měst, obcí všech věrných našich milých v okršku též říše svaté a království našeho českého se obsahujících, jakýmiž by se ty země, krajiny a místa koliv jmény obzvláštními jmenovati mohly: porty, pasy, mosty, země, panství, kraje, města, mě- stečka, vesnice a místa, jak po zemi tak po vodě bez vše- lijakého cla, poplatkův, daně, mejta pomostného, přívozného, přeplavného, všeho a všelijakého jiného uplacování, stěžování a břemene, beze vší a všelijaké překážky, jsouce ode všech náležitě a poctivě propuštěni a zachováni, jíti, státi, bydleti, kupectví a handle své provozovati, přijíti, přijeti, odjíti, od- jeti, tolikrát kolikrát by chtěli a věčně, časně, svobodně a bez překážky mohli a moc měli, a proto aby žádný ovšem ni- koli člověk, jakéhožby ten koliv vyvejšení, stavu a nebo řádu byl, o to se nepokoušel, aby se tomuto obdarování a osvo- bození, vyměnění, propuštění, nařízení a ustanovení protiviti, je rušiti aneb všetečně na odpor stavěti měl; a pakliby se o to kdo pokusiti měl, mimo naši i sv. říše a jmenované koruny české nemilost a hněv svrchu psaný, v který nám pro tu samou příčinu upadne, byl-li by kníže, hrabě anebo pán, také nad to vejš i v pokutu dvě stě hřiven, a pakliby nižšího stavu, rytíř, zeman, obec aneb kdo jiný byl, tehdá sto hřiven litého zlata pokuty propadne, z kteréhožto polo- vici do komory naší císařské anebo královské, podle povahy hřešícího, ostatní pak částku jmenovaným Plzeňským k jich dobrému a užitečnému obracujeme a ustanovujeme. A protož nechejž se veselí a radují z přízně a takové milosti naší císařské jmenovaní bojovníci naši měšťané a jejich potomci, ať se vždycky s plesáním radostným potěšují, že jsou jako zlato zkušeni nepohnutedlnou a neproměnitedlnou stálostí v tak těžkých a nebezpečných bouřkách věrně setrvali, nám ku poctivosti, též svaté římské říše a koruny naší české, anobrž k ochraně víry svaté a k udušení a zaražení zrady a nevěry nadepsaných kacířův, ať se týchž měšťanův našich a budou- cích jich tím udatněji a více zapálí oumysl a dobré jejich předsevzetí, čím většími milostmi a svobodami od nás pozná- vají se býti schváleni a okrášleni. Toto pro lepší jistotu a
Císař Sigmund uděluje Plzeňským nové milosti. 27 se koliv jmény jmenovati mohly i s čeledí a služebníky 1434 jich, po kterých koliv našich a sv. římské říše i království našeho českého a jiných duchovních i světských knížat, vej- vodův, markrabí, lantkrabů, purkrabí, hrabat, pánův, rytíř- stva, zemanův, auředníkův, vladařův, hejtmanův, míst, měst, obcí všech věrných našich milých v okršku též říše svaté a království našeho českého se obsahujících, jakýmiž by se ty země, krajiny a místa koliv jmény obzvláštními jmenovati mohly: porty, pasy, mosty, země, panství, kraje, města, mě- stečka, vesnice a místa, jak po zemi tak po vodě bez vše- lijakého cla, poplatkův, daně, mejta pomostného, přívozného, přeplavného, všeho a všelijakého jiného uplacování, stěžování a břemene, beze vší a všelijaké překážky, jsouce ode všech náležitě a poctivě propuštěni a zachováni, jíti, státi, bydleti, kupectví a handle své provozovati, přijíti, přijeti, odjíti, od- jeti, tolikrát kolikrát by chtěli a věčně, časně, svobodně a bez překážky mohli a moc měli, a proto aby žádný ovšem ni- koli člověk, jakéhožby ten koliv vyvejšení, stavu a nebo řádu byl, o to se nepokoušel, aby se tomuto obdarování a osvo- bození, vyměnění, propuštění, nařízení a ustanovení protiviti, je rušiti aneb všetečně na odpor stavěti měl; a pakliby se o to kdo pokusiti měl, mimo naši i sv. říše a jmenované koruny české nemilost a hněv svrchu psaný, v který nám pro tu samou příčinu upadne, byl-li by kníže, hrabě anebo pán, také nad to vejš i v pokutu dvě stě hřiven, a pakliby nižšího stavu, rytíř, zeman, obec aneb kdo jiný byl, tehdá sto hřiven litého zlata pokuty propadne, z kteréhožto polo- vici do komory naší císařské anebo královské, podle povahy hřešícího, ostatní pak částku jmenovaným Plzeňským k jich dobrému a užitečnému obracujeme a ustanovujeme. A protož nechejž se veselí a radují z přízně a takové milosti naší císařské jmenovaní bojovníci naši měšťané a jejich potomci, ať se vždycky s plesáním radostným potěšují, že jsou jako zlato zkušeni nepohnutedlnou a neproměnitedlnou stálostí v tak těžkých a nebezpečných bouřkách věrně setrvali, nám ku poctivosti, též svaté římské říše a koruny naší české, anobrž k ochraně víry svaté a k udušení a zaražení zrady a nevěry nadepsaných kacířův, ať se týchž měšťanův našich a budou- cích jich tím udatněji a více zapálí oumysl a dobré jejich předsevzetí, čím většími milostmi a svobodami od nás pozná- vají se býti schváleni a okrášleni. Toto pro lepší jistotu a
Strana 28
28 Ferdinand I. zachovávání zlaté bully nařizuje. na svědomí bulli zlatou s vytištěním obrazu majestátu našeho k tomuto listu přivěsiti jsme rozkázali. — Dán v Řezně 1434 léta Páně 1434, devatenáctého dne měsíce září, království našich uherského čtyřidcátého osmého, římského dvatcátého čtvrtého, českého patnáctého, říšského pak druhého. Potom i král Vladislav 1) na pomoc zase vystavení bašt a zdí městských takovou milosť našim učinil, aby plat ze všech židův, kteříž ještě toho času v městě bydleli, již ne více do komory královské brán, ale od nich k obci plzeňské dáván a odvozován byl, tak jakž takové privilegium, jehož 1457 datum v Vídni 25. Juli léta 1457 to v sobě šířeji obsahuje a zavírá. Nadepsanou bulli zlatou císař Ferdinand všem obyva- telům království tohoto mandátem svým po všech krajích 1547 takto vůbec vyhlásiti dal: Věrní Naši milí etc. Jakož od slavné paměti císaře Sigmunda, krále českého, předka našeho milého, měšťané a obyvatelé plzeňští, ny- nější i budoucí, majestat a bulli zlatou sobě danou, tak jakž od králův předešlých pořád předkův našich i od nás a po- tomně i od císaře JMi, pána a bratra našeho nejmilejšího, milostivě schválenou a potvrzenou mají,2) na ten spůsob, aby tíž obyvatelé města Plzně svobodně a bez překážky vše- lijaké v království českém i v jiných zemích našich po vší říši svaté, po zemi i po vodě, na jarmarky trhy a kupectví i po jiných potřebách svých jezditi a všelijaké obchody své provozovati mohli a moc měli, nedávajíc a neplatíc nikdež žádných cel a mejt, ungeltův ani potažného a jiných k těm podobných daní na jarmarcích a trzích, k tomu aby po již psaných potřebách a obchodech svých, kterouž by se jim kolivěk cestú a silnicí v království našem českém líbilo a zdálo, jezdili, tak jakž táž bulle zlatá a majestat krále Vla- dislava, slavné paměti i s potvrzením předkův našich a naše, tolikéž i JMi nynějšího císaře v sobě to všecko šířeji zavírá a obsahuje. I zprávu míti ráčíme od týchž poddaných našich města Plzně, že by se jim v tom od některých obyvatelův a poddaných našich v království českém překážky dáti měly, 1) Správně Ladislav (1453—1457). 2) Císař německý Karel V. potvrdil totiž Plzeňským zmíněnou bullu Sigmundovu listinou ze dne 10. dubna 1540 v Gentu danou, kteréž original jest v museu plzeňském.
28 Ferdinand I. zachovávání zlaté bully nařizuje. na svědomí bulli zlatou s vytištěním obrazu majestátu našeho k tomuto listu přivěsiti jsme rozkázali. — Dán v Řezně 1434 léta Páně 1434, devatenáctého dne měsíce září, království našich uherského čtyřidcátého osmého, římského dvatcátého čtvrtého, českého patnáctého, říšského pak druhého. Potom i král Vladislav 1) na pomoc zase vystavení bašt a zdí městských takovou milosť našim učinil, aby plat ze všech židův, kteříž ještě toho času v městě bydleli, již ne více do komory královské brán, ale od nich k obci plzeňské dáván a odvozován byl, tak jakž takové privilegium, jehož 1457 datum v Vídni 25. Juli léta 1457 to v sobě šířeji obsahuje a zavírá. Nadepsanou bulli zlatou císař Ferdinand všem obyva- telům království tohoto mandátem svým po všech krajích 1547 takto vůbec vyhlásiti dal: Věrní Naši milí etc. Jakož od slavné paměti císaře Sigmunda, krále českého, předka našeho milého, měšťané a obyvatelé plzeňští, ny- nější i budoucí, majestat a bulli zlatou sobě danou, tak jakž od králův předešlých pořád předkův našich i od nás a po- tomně i od císaře JMi, pána a bratra našeho nejmilejšího, milostivě schválenou a potvrzenou mají,2) na ten spůsob, aby tíž obyvatelé města Plzně svobodně a bez překážky vše- lijaké v království českém i v jiných zemích našich po vší říši svaté, po zemi i po vodě, na jarmarky trhy a kupectví i po jiných potřebách svých jezditi a všelijaké obchody své provozovati mohli a moc měli, nedávajíc a neplatíc nikdež žádných cel a mejt, ungeltův ani potažného a jiných k těm podobných daní na jarmarcích a trzích, k tomu aby po již psaných potřebách a obchodech svých, kterouž by se jim kolivěk cestú a silnicí v království našem českém líbilo a zdálo, jezdili, tak jakž táž bulle zlatá a majestat krále Vla- dislava, slavné paměti i s potvrzením předkův našich a naše, tolikéž i JMi nynějšího císaře v sobě to všecko šířeji zavírá a obsahuje. I zprávu míti ráčíme od týchž poddaných našich města Plzně, že by se jim v tom od některých obyvatelův a poddaných našich v království českém překážky dáti měly, 1) Správně Ladislav (1453—1457). 2) Císař německý Karel V. potvrdil totiž Plzeňským zmíněnou bullu Sigmundovu listinou ze dne 10. dubna 1540 v Gentu danou, kteréž original jest v museu plzeňském.
Strana 29
Ferdinand I. zachovávání zlaté bully nařizuje. 29 čehož bychom, pokudžby tak bylo, žádnému trpěti a toho 1547 proti jich obdarování a potvrzení jim daném snášeti nerá- čili. A protož vám všem vůbec i jednomu každému ze všech stavův království českého a zvláště těm, kteříž jaká cla a mejta, ungelty neb potržné buď na zámcích, v městech, v městečkách a ve vsech, po zemi i po vodě držíte, máte a beřete, poroučíme, abyšte vejš jmenované obyvatele města Plzně, nynější a budoucí, při tom obdarování císaře Sig- munda, krále Vladislava a potvrzení našem a císaře JMi nyní i na časy budoucí měli, drželi a neporušitedlně ve všem zachovali, žádných od nich mejt a cel ani jiných daní svrchu dotčených a v té zlaté bulli jmenovaných neberouc, než jim všudy a na všech cestách a silnicích svobodně a bez pře- kážky projížděti, procházeti se všemi potřebami a náklady jich dopouštěli a kolikrátkoli a kdykoli častopsaní obyvatelé města Plzně na Vás toho žádati budou, abyšte v městech našich královských a městečkách našich to jejich obdarování a tuto jistou vůli a poručení naše zjevně provolati, pokudž vám toho zprávu a výpis hodnověrný z téhož obdarování dadí, rozkázali, jinač nikoli nečiníc a to pod uvarováním hněvu a nemilosti naší královské i pokuty, kteréž v týchž dotčených bulli zlaté a majestatech jsou položeny a vysta- venou propadení, kterýchžto pokut polovici do komory naší krá- lovské a druhou polovici týmž měšťanům plzeňským náležitých žádnému prominouti neráčíme. Však jsme při tom také týmž Plzeňským přísně poručili, aby se podle téhož obdarování svého a vyměření majestatu krále Vladislava zachovali a žádných spolkův s žádným mimo je Plzeňské obyvatele v těch kupeckých handlích nemívali, pod ztracením toho pri- vilegium. Tomu na svědomí pečeť naši královskou menší k listu tomuto přitisknouti jsme rozkázali. Datum na hradě pražském v úterý před sv. Václavem [27. září] 1547 léta božího tisícého pětistého čtyřitcátého sed- mého a království našich římského sedmnáctého a jiných jedenmecítmého.1) Dále i tato milosť duchovní za takové hrdinství před- 1448 kův našich udělena jest: Joannes, miseratione divina sancti Angeli, sacrosanctae romanae ecclesiae decanus oardinalis, in Germaniae et non- 1547 1) Original v museu plzeňském.
Ferdinand I. zachovávání zlaté bully nařizuje. 29 čehož bychom, pokudžby tak bylo, žádnému trpěti a toho 1547 proti jich obdarování a potvrzení jim daném snášeti nerá- čili. A protož vám všem vůbec i jednomu každému ze všech stavův království českého a zvláště těm, kteříž jaká cla a mejta, ungelty neb potržné buď na zámcích, v městech, v městečkách a ve vsech, po zemi i po vodě držíte, máte a beřete, poroučíme, abyšte vejš jmenované obyvatele města Plzně, nynější a budoucí, při tom obdarování císaře Sig- munda, krále Vladislava a potvrzení našem a císaře JMi nyní i na časy budoucí měli, drželi a neporušitedlně ve všem zachovali, žádných od nich mejt a cel ani jiných daní svrchu dotčených a v té zlaté bulli jmenovaných neberouc, než jim všudy a na všech cestách a silnicích svobodně a bez pře- kážky projížděti, procházeti se všemi potřebami a náklady jich dopouštěli a kolikrátkoli a kdykoli častopsaní obyvatelé města Plzně na Vás toho žádati budou, abyšte v městech našich královských a městečkách našich to jejich obdarování a tuto jistou vůli a poručení naše zjevně provolati, pokudž vám toho zprávu a výpis hodnověrný z téhož obdarování dadí, rozkázali, jinač nikoli nečiníc a to pod uvarováním hněvu a nemilosti naší královské i pokuty, kteréž v týchž dotčených bulli zlaté a majestatech jsou položeny a vysta- venou propadení, kterýchžto pokut polovici do komory naší krá- lovské a druhou polovici týmž měšťanům plzeňským náležitých žádnému prominouti neráčíme. Však jsme při tom také týmž Plzeňským přísně poručili, aby se podle téhož obdarování svého a vyměření majestatu krále Vladislava zachovali a žádných spolkův s žádným mimo je Plzeňské obyvatele v těch kupeckých handlích nemívali, pod ztracením toho pri- vilegium. Tomu na svědomí pečeť naši královskou menší k listu tomuto přitisknouti jsme rozkázali. Datum na hradě pražském v úterý před sv. Václavem [27. září] 1547 léta božího tisícého pětistého čtyřitcátého sed- mého a království našich římského sedmnáctého a jiných jedenmecítmého.1) Dále i tato milosť duchovní za takové hrdinství před- 1448 kův našich udělena jest: Joannes, miseratione divina sancti Angeli, sacrosanctae romanae ecclesiae decanus oardinalis, in Germaniae et non- 1547 1) Original v museu plzeňském.
Strana 30
30 Jan kardinál odpustky uděluje. 1448 nullis aliis partibus apostolicae sedis de latere legatus, spe- cialiter deputatus. Vniuersis et singulis praesentes nostras literas inspecturis salutem in domino. Licet ex seruitutis nobis commissae officio fideles quos- libet ad ea frequenter excitare satagimus, unde suarum per amplius consequi valeant animarum (sic), illos tamen praeci- puo fauore prosequimur, qui aduersus christianae religionis inimicos se, ut fortes athletae opponentes, etiam cum san- quinis eorum effusione in unitate orthodoxae fidei remanse- runt. Cum itaque (ut accepimus), ciuitas Noua Pilsna, Pragensis dioecesis per infideles quosdam, qui viam, quam damnatae memoriae Joannes Huss in regno Boemiae, proh dolor, instruere satagebat, sequebantur, graue fuerit ferme ad unius anni circulum, obsidione oppressa et dilecti nobis in Christo ciues et incolae dictae ciuitatis, illius adjutorio, qui in se sperantes non deserit, die nona mensis Maii illius anni non tamen absque strage et aliis eorum innumerabilibus damnis infidelibus huiusmodi propulsatis ciuitatem hujusmodi ab obsidione praefata, liberarunt, eam sub unitate fidei et obedientia sanctae Romanae ecclesiae continue regentes, protegentes et defendentes, prout regunt, protegunt et defen- dunt pro praesenti, nos igitur cupientes, ut dies huiusmodi memoriam habeat sempiternam nec non ipsa et ecclesia s. Bartolomaei, sita in dicta ciuitate, eo deuotius ab inco- lis et aliis Christi fidelibus veneretur, quo illa die dono coelestis gratiae uberius conspexerint se refectos, de omni- potentis dei misericordia et beatorum Petri et Pauli apo- stolorum eius autoritate confisi, omnibus et singulis vere poenitentibus et confessis, qui per tres dies ante prae- cedentes et per tres dies post hunc diem praefati mensis immediate sequentes, praefatam ecclesiam deuote visitaue- rint, annuatim et ad conservationem et reparationem ipsius, calicum, librorum et ornamentorum aliorum inibi pro diuino cultu necessariorum quotiescunque manus porexerint adju- trices, nos cardinalis et legatus praefatus pro qualibet die harum septem dierum, centum dies de injunctis eis poeni- tentiis misericorditer in domino relaxamus, praesentibus praeteritis et futuris temporibus duraturis. In quorum om- nium et singulorum fidem et testimonium praemissorum praesentes literas per secretarium nostrum subscriptas fieri, nostrique sigilli oblongi iussimus et fecimus appresione mu-
30 Jan kardinál odpustky uděluje. 1448 nullis aliis partibus apostolicae sedis de latere legatus, spe- cialiter deputatus. Vniuersis et singulis praesentes nostras literas inspecturis salutem in domino. Licet ex seruitutis nobis commissae officio fideles quos- libet ad ea frequenter excitare satagimus, unde suarum per amplius consequi valeant animarum (sic), illos tamen praeci- puo fauore prosequimur, qui aduersus christianae religionis inimicos se, ut fortes athletae opponentes, etiam cum san- quinis eorum effusione in unitate orthodoxae fidei remanse- runt. Cum itaque (ut accepimus), ciuitas Noua Pilsna, Pragensis dioecesis per infideles quosdam, qui viam, quam damnatae memoriae Joannes Huss in regno Boemiae, proh dolor, instruere satagebat, sequebantur, graue fuerit ferme ad unius anni circulum, obsidione oppressa et dilecti nobis in Christo ciues et incolae dictae ciuitatis, illius adjutorio, qui in se sperantes non deserit, die nona mensis Maii illius anni non tamen absque strage et aliis eorum innumerabilibus damnis infidelibus huiusmodi propulsatis ciuitatem hujusmodi ab obsidione praefata, liberarunt, eam sub unitate fidei et obedientia sanctae Romanae ecclesiae continue regentes, protegentes et defendentes, prout regunt, protegunt et defen- dunt pro praesenti, nos igitur cupientes, ut dies huiusmodi memoriam habeat sempiternam nec non ipsa et ecclesia s. Bartolomaei, sita in dicta ciuitate, eo deuotius ab inco- lis et aliis Christi fidelibus veneretur, quo illa die dono coelestis gratiae uberius conspexerint se refectos, de omni- potentis dei misericordia et beatorum Petri et Pauli apo- stolorum eius autoritate confisi, omnibus et singulis vere poenitentibus et confessis, qui per tres dies ante prae- cedentes et per tres dies post hunc diem praefati mensis immediate sequentes, praefatam ecclesiam deuote visitaue- rint, annuatim et ad conservationem et reparationem ipsius, calicum, librorum et ornamentorum aliorum inibi pro diuino cultu necessariorum quotiescunque manus porexerint adju- trices, nos cardinalis et legatus praefatus pro qualibet die harum septem dierum, centum dies de injunctis eis poeni- tentiis misericorditer in domino relaxamus, praesentibus praeteritis et futuris temporibus duraturis. In quorum om- nium et singulorum fidem et testimonium praemissorum praesentes literas per secretarium nostrum subscriptas fieri, nostrique sigilli oblongi iussimus et fecimus appresione mu-
Strana 31
Odkazy Tomáše Pabiánka a Argely z Valdova. 31 uiri. Datum Pragae sub anno domini MCCCCXLVIII. die 1448 XIII. mensis Maii, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Nicolai, diuina prouidentia papae quinti, anno secundo.1) Před takovým obležením ukazovaly se zhusta příšery mezi městskými zdmi a zvláště z té strany ke Všem Svatým, tak že je lidé othlední (sic) vídali. Potom, když tělo boží mezi zdi vystavováno bylo a tam v ciborium kamenném, kteréž se ještě podnes v Malické bráně?) ve zdi městské, kde se mezi zdí z pravé strany jde, nachází, zůstávalo, ta- kové příšery přestaly a více se zkáze města netěšily. Legata ad pias causas anno 1387. Tomáš Pabiánek, měštěnín plzeňský, odkazujíc statek svůj kšaftem třem synům a dvoum dcerám, odkázal také mezi jiným z statku svého platu ročního deset kop grošův českých, aby se na časy věčné mše svatá v kostele farním u oltáře sv. Kříže za to dála, zřídiv nad tím poručníky Jindřicha rychtáře a Annu manželku svou. Více poručil, aby z mlýna jeho, kterýž před městem jest, každou neděli chudým do špitála po 1 den. dáváno bylo.3) Paní Argila z Valdova, po urozeném pánu Ctiborovi Volštajnovi pozůstalá vdova, též kšaftem svým odkázala předkem šest set zlatých rýnských na skoupení platu ko- morního věčného zlatých třiceti rýnských, a z toho aby se kaplanu vydávalo, (kterýž každého téhodne u oltáře sv. Va- vřince pět mší sv. sloužiti má), dvaceti pět zlatých rýnských a pět zl. rýnských na opravu téhož oltáře sv. Vavřince. Toho kaplanství od ní zřízeni jsou správcové purkmistr a konšelé města Plzně, nynější a budoucí. Více odkázala sto padesáte zlatých rýnských pánům plzeňským pro vykoná- vání vigilie celé a dvatceti mší sv. zádušních a to k věčnosti. Do města Hostouně padesáte zl. rýnských takovým obyčejem odkázala, aby tam služba a památka činěna byla na ofěru, na vosky, kněží a jiné věci, kteréž k službě boží náleží pokudž jich stačí. Též sto zlatých, aby z toho užitek faráři 1387 1) Original v museu plzeňském. 2) Malická brána nazývala se severní brána městská, a sice dle vesnice Malic, jež v místech dnešního předměstí saského stávala. 3) Zápis kšaftu toho zachoval se v knize závětí z let 1320—1476 f. B. 18—20, i s potvrzením krále Václava daným na Žebráce dne 24. srpna 1391.
Odkazy Tomáše Pabiánka a Argely z Valdova. 31 uiri. Datum Pragae sub anno domini MCCCCXLVIII. die 1448 XIII. mensis Maii, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Nicolai, diuina prouidentia papae quinti, anno secundo.1) Před takovým obležením ukazovaly se zhusta příšery mezi městskými zdmi a zvláště z té strany ke Všem Svatým, tak že je lidé othlední (sic) vídali. Potom, když tělo boží mezi zdi vystavováno bylo a tam v ciborium kamenném, kteréž se ještě podnes v Malické bráně?) ve zdi městské, kde se mezi zdí z pravé strany jde, nachází, zůstávalo, ta- kové příšery přestaly a více se zkáze města netěšily. Legata ad pias causas anno 1387. Tomáš Pabiánek, měštěnín plzeňský, odkazujíc statek svůj kšaftem třem synům a dvoum dcerám, odkázal také mezi jiným z statku svého platu ročního deset kop grošův českých, aby se na časy věčné mše svatá v kostele farním u oltáře sv. Kříže za to dála, zřídiv nad tím poručníky Jindřicha rychtáře a Annu manželku svou. Více poručil, aby z mlýna jeho, kterýž před městem jest, každou neděli chudým do špitála po 1 den. dáváno bylo.3) Paní Argila z Valdova, po urozeném pánu Ctiborovi Volštajnovi pozůstalá vdova, též kšaftem svým odkázala předkem šest set zlatých rýnských na skoupení platu ko- morního věčného zlatých třiceti rýnských, a z toho aby se kaplanu vydávalo, (kterýž každého téhodne u oltáře sv. Va- vřince pět mší sv. sloužiti má), dvaceti pět zlatých rýnských a pět zl. rýnských na opravu téhož oltáře sv. Vavřince. Toho kaplanství od ní zřízeni jsou správcové purkmistr a konšelé města Plzně, nynější a budoucí. Více odkázala sto padesáte zlatých rýnských pánům plzeňským pro vykoná- vání vigilie celé a dvatceti mší sv. zádušních a to k věčnosti. Do města Hostouně padesáte zl. rýnských takovým obyčejem odkázala, aby tam služba a památka činěna byla na ofěru, na vosky, kněží a jiné věci, kteréž k službě boží náleží pokudž jich stačí. Též sto zlatých, aby z toho užitek faráři 1387 1) Original v museu plzeňském. 2) Malická brána nazývala se severní brána městská, a sice dle vesnice Malic, jež v místech dnešního předměstí saského stávala. 3) Zápis kšaftu toho zachoval se v knize závětí z let 1320—1476 f. B. 18—20, i s potvrzením krále Václava daným na Žebráce dne 24. srpna 1391.
Strana 32
32 Jiné odkazy kostelu farnímu. 1515 jejich opatřen byl a týž farář za to držel v roce jednou celé vigilie a deset mší sv. zádušních. Takový plat odsud vždycky po 4 kopách vycházel; potom při odeslání 4 kop 1580 léta 1580 v pondělí in vigilia omnium Sanctorum psáno a při nich Hostounských dotazováno, vykonávajíli se ty služby za pána Ctibora podle pořádku katolického a při tom ta- ková se ohrada stala, že týmž platem povinni býti nechcem kněžím nepořádným. Kšaftu nadepsané Argilly datum jest 1507 ve čtvrtek [6. května] před sv. Mikulášem.1) Ana pak umřela na den deset tisíc rytířův božích mučedlníkův [22. června] téhož léta k třímecitmé hodině a nazejtří v vigilii sv. Jana křti- tele božího, v hodinu 14. jest v kostele farním při oltáři sv. Vavřince pohřbena. A tak do dnešního dne za duši její a rodu toho mše zádušní na den sv. Jana křtitele božího se vykonávají. Léta 1515 umřel Petr z Hradiště, řečený Ebrzvín, 15. dne měsíce Novembris. Ten k dvoum oltářům do fary sv. Bartoloměje, totiž k oltáři sv. Trojice pod velikými varhany, též k oltáři Všech Svatých na levé straně poručil a odkázal platu ze vsi Kotorova a ze vsi Bušovic po dvaceti kopách míšeň- ských.2) Též se vykonávají mše zádušní v úterý svatodušní každého roku za pana Mikuláše Ledkovského, od nichž se žákům a kněžím z rathouzu platí, kterýž obci zdejší ves Ledkov odkázal, zřídiv nad tím purkmistra a radu města Plzně správce,3) též i nadepsaný Petr Ebrzvín, vše na časy budoucí a věčné. Paní Markéta z Rožmitála, měvší na zámku Domažli- ckém a lidech k němu přislušejících půl páta tisíce kop zlatých uherských, je na stavení nového špitála v Plzni 1) Original závěti této zachovaný v museu plzeňském jest však z r. 1501 dne 5. dubna. Datum zde výše uvedené může býti jen pře- nesení sv. Mikuláše (9. května), neboť se hned na to praví, že téhož roku 22. června zemřela. 2) R. 1509 d. 22. června odkázal Petr Ebrzvín z Hradiště ves Ko- torov Plzeňským s povinností platiti ročně za to k oltáři Všech Svatých ve farním kostele 12 kop gr. Roku pak 1513 d. 14. února v závěti poručil čtyři dvory v Bušovicích, z kterýchž se odváděl plat k oltáři nejsvět. Trojice ve farním kostele ku správě obci plzeňské. Listina prvního odkazu jest v museu plzeň., zápis druhý jest v deskách zem- ských 3. L. 3. 3) Mikuláš z Tupadl a v Letkově odkázal Ledkov r. 1505 d. 20. listop., listina chová se v museu plzeňském.
32 Jiné odkazy kostelu farnímu. 1515 jejich opatřen byl a týž farář za to držel v roce jednou celé vigilie a deset mší sv. zádušních. Takový plat odsud vždycky po 4 kopách vycházel; potom při odeslání 4 kop 1580 léta 1580 v pondělí in vigilia omnium Sanctorum psáno a při nich Hostounských dotazováno, vykonávajíli se ty služby za pána Ctibora podle pořádku katolického a při tom ta- ková se ohrada stala, že týmž platem povinni býti nechcem kněžím nepořádným. Kšaftu nadepsané Argilly datum jest 1507 ve čtvrtek [6. května] před sv. Mikulášem.1) Ana pak umřela na den deset tisíc rytířův božích mučedlníkův [22. června] téhož léta k třímecitmé hodině a nazejtří v vigilii sv. Jana křti- tele božího, v hodinu 14. jest v kostele farním při oltáři sv. Vavřince pohřbena. A tak do dnešního dne za duši její a rodu toho mše zádušní na den sv. Jana křtitele božího se vykonávají. Léta 1515 umřel Petr z Hradiště, řečený Ebrzvín, 15. dne měsíce Novembris. Ten k dvoum oltářům do fary sv. Bartoloměje, totiž k oltáři sv. Trojice pod velikými varhany, též k oltáři Všech Svatých na levé straně poručil a odkázal platu ze vsi Kotorova a ze vsi Bušovic po dvaceti kopách míšeň- ských.2) Též se vykonávají mše zádušní v úterý svatodušní každého roku za pana Mikuláše Ledkovského, od nichž se žákům a kněžím z rathouzu platí, kterýž obci zdejší ves Ledkov odkázal, zřídiv nad tím purkmistra a radu města Plzně správce,3) též i nadepsaný Petr Ebrzvín, vše na časy budoucí a věčné. Paní Markéta z Rožmitála, měvší na zámku Domažli- ckém a lidech k němu přislušejících půl páta tisíce kop zlatých uherských, je na stavení nového špitála v Plzni 1) Original závěti této zachovaný v museu plzeňském jest však z r. 1501 dne 5. dubna. Datum zde výše uvedené může býti jen pře- nesení sv. Mikuláše (9. května), neboť se hned na to praví, že téhož roku 22. června zemřela. 2) R. 1509 d. 22. června odkázal Petr Ebrzvín z Hradiště ves Ko- torov Plzeňským s povinností platiti ročně za to k oltáři Všech Svatých ve farním kostele 12 kop gr. Roku pak 1513 d. 14. února v závěti poručil čtyři dvory v Bušovicích, z kterýchž se odváděl plat k oltáři nejsvět. Trojice ve farním kostele ku správě obci plzeňské. Listina prvního odkazu jest v museu plzeň., zápis druhý jest v deskách zem- ských 3. L. 3. 3) Mikuláš z Tupadl a v Letkově odkázal Ledkov r. 1505 d. 20. listop., listina chová se v museu plzeňském.
Strana 33
Odkaz Víta soukenníka. 33 odkázala,1) což po mnohém při vrchnosti o to sollicitování v moc Plzeňským přijíti nemohlo a to dosavad nevyřízené zůstává, jakž o tom šířeji paměti ukazují. Panna Kateřina Pernštejnarka odkázala k městu Plzni 900 kop miš., aby z nich vydáno bylo do zadního špitála 100 kop miš., na kruchtu sv. Bartoloměje pro mše sv. 100 kop miš., do kláštera bosáckého 100 kop miš. a na pohřeb svůj 100 kop miš., ostatek aby obráceno bylo na chudé.?) Paní Kateřina Voldanová, jinak Matiášovic, odkázala na kruchtu literatům louku nad Kozovic mlejnem ležící. Anna Kunclová podle jiných skutkův milosrdných, kte- réž po smrti své vykonati poručila, odkázala též louku svou u Bradavky ležící bratrstvu blahoslavené Panny Marie, jakž o tom kšaft její šířeji ukazuje a ty obě dvě slovútné měštky z Plzně byly.3) Fundací oltáře sv. Trojice a navštívení Panny Marie v kostele sv. Bartoloměje taková se nachází léta 1484 a léta 1484 1487. Pan purkmistr a konšelé i všecka obec města Nového 1487 Plzně, přijavše pro znamenité a pilné potřeby téhož města 500 zl. uherských od Víta soukeníka, spolusouseda svého, postoupili jsou mu platu ročního, dědičného a věčného, na lidech svých dědičných, osedlých ve vsi Škvrňanech 20 kop miš., kterýžto, kšaft svůj o témž platu čině, zřídil a poručil, aby z toho na jednoho kaplana, kterýž pět mší do týhodne sloužiti má, budoucně vycházelo 15 kop miš., a na lampu k témuž oltáři 3 kopy a žákům do školy od zpívání Salve neb jiné Antiphony de beata Virgine, 2 kopy miš. a to vše rozdílně při sv. Jiří a při sv. Havle beze všeho zadržování 1) Markéta z Rožmitála závětí svou z r. 1496 ode dne 14. pros. odkazuje 4500 zl. uher., aby za ně v Plzni vystavěn byl špitál sv. Jana Křtitele s kostelem ne velikým s třemi oltáři a domem k obývání pro chudé; peníze ty však nebyly nikdy obci plzeňské vyplaceny a proto i sešlo s ustanovení odkazu. Viz pozůstatky desk zemských vyd. Dr. J. Emlerem I. 349 k r. 1541, kdež Plzeňští hlásí se o vyplnění odkazu předešlého, avšak marně. 2) Závěť tato nikde ani v knihách městských ani v opise se ne- zachovala. Zadní špitál, o kterém zde se zmínka činí, stával na praž- ském předměstí, kde dnes jest hostinec u města Lipska. Všeliké bližší zprávy o vzniku jeho scházejí. Nazýván byl špitálem sv. Martina. Za- chovaly se dva dlužní úpisy, kterými si r. 1571 vypůjčila obec od Kate- řiny Pernšteinarky z Pernsteina 1000 kop miš. a r. 1573 zase 900 k. m. 3) Rovněž i odkazy tyto dva obou měšťanek nikde dosud se ne- vyskytly. 3
Odkaz Víta soukenníka. 33 odkázala,1) což po mnohém při vrchnosti o to sollicitování v moc Plzeňským přijíti nemohlo a to dosavad nevyřízené zůstává, jakž o tom šířeji paměti ukazují. Panna Kateřina Pernštejnarka odkázala k městu Plzni 900 kop miš., aby z nich vydáno bylo do zadního špitála 100 kop miš., na kruchtu sv. Bartoloměje pro mše sv. 100 kop miš., do kláštera bosáckého 100 kop miš. a na pohřeb svůj 100 kop miš., ostatek aby obráceno bylo na chudé.?) Paní Kateřina Voldanová, jinak Matiášovic, odkázala na kruchtu literatům louku nad Kozovic mlejnem ležící. Anna Kunclová podle jiných skutkův milosrdných, kte- réž po smrti své vykonati poručila, odkázala též louku svou u Bradavky ležící bratrstvu blahoslavené Panny Marie, jakž o tom kšaft její šířeji ukazuje a ty obě dvě slovútné měštky z Plzně byly.3) Fundací oltáře sv. Trojice a navštívení Panny Marie v kostele sv. Bartoloměje taková se nachází léta 1484 a léta 1484 1487. Pan purkmistr a konšelé i všecka obec města Nového 1487 Plzně, přijavše pro znamenité a pilné potřeby téhož města 500 zl. uherských od Víta soukeníka, spolusouseda svého, postoupili jsou mu platu ročního, dědičného a věčného, na lidech svých dědičných, osedlých ve vsi Škvrňanech 20 kop miš., kterýžto, kšaft svůj o témž platu čině, zřídil a poručil, aby z toho na jednoho kaplana, kterýž pět mší do týhodne sloužiti má, budoucně vycházelo 15 kop miš., a na lampu k témuž oltáři 3 kopy a žákům do školy od zpívání Salve neb jiné Antiphony de beata Virgine, 2 kopy miš. a to vše rozdílně při sv. Jiří a při sv. Havle beze všeho zadržování 1) Markéta z Rožmitála závětí svou z r. 1496 ode dne 14. pros. odkazuje 4500 zl. uher., aby za ně v Plzni vystavěn byl špitál sv. Jana Křtitele s kostelem ne velikým s třemi oltáři a domem k obývání pro chudé; peníze ty však nebyly nikdy obci plzeňské vyplaceny a proto i sešlo s ustanovení odkazu. Viz pozůstatky desk zemských vyd. Dr. J. Emlerem I. 349 k r. 1541, kdež Plzeňští hlásí se o vyplnění odkazu předešlého, avšak marně. 2) Závěť tato nikde ani v knihách městských ani v opise se ne- zachovala. Zadní špitál, o kterém zde se zmínka činí, stával na praž- ském předměstí, kde dnes jest hostinec u města Lipska. Všeliké bližší zprávy o vzniku jeho scházejí. Nazýván byl špitálem sv. Martina. Za- chovaly se dva dlužní úpisy, kterými si r. 1571 vypůjčila obec od Kate- řiny Pernšteinarky z Pernsteina 1000 kop miš. a r. 1573 zase 900 k. m. 3) Rovněž i odkazy tyto dva obou měšťanek nikde dosud se ne- vyskytly. 3
Strana 34
34 Odkaz Víta soukeníka a Mikuláše z Letkova. a obmeškávání. A že se tomu jednomu kaplanu tak a tím spůsobem platiti má, zavázali jsou se nadepsaní pan purk- mistr a konšelé, lidi své k vypravování týchž platův, nemo- hloliby býti jinak, vězením přidržovati. A pakliby oni s to býti a ten plat s sebe splatiti chtěli, tehdy na jiném zboží svobodném tolik platu věčného za těch 500 kop koupiti a opatřiti připověděli.“) Dále týž Vít soukeník dostav a kou- piv 19 kop platu ve vsi Nevřemě od pana Markvarta z Ulic, dal jest list svůj hlavní a všecko své právo s svou dobrou a svobodnou vůlí purkmistru a konšelům města Plzně, tak aby oni vybírajíce ten plat, z něhož 15 kop miš. druhému kaplanu jeho k oltáři sv. Trojice a navštívení Panny Marie při faře sv. Bartoloměje, po všecky léta a časy budoucí, ostatek pak toho platu na opravu a ozdobu téhož oltáře dá- vali, platili a obraceli, tak aby takové kaplanství věčně ne- scházelo. A že se takovému svěření dosti stane a týž plat kaplanu tomu a budoucím jeho na časy budoucí a věčné vydáván bude, v tom jsou se listem svým zapsali, jehož da- 1484 tum v pondělí po sv. Jakubu [26. července] 1484 s tako- vým doložením, pokudžby tomu svěření a poručení dosti ne- učinili, že dávají moc a právo kaplanu tomu i budoucím jeho, aby oni je purkmistra a konšele mohli upomínati s pomocí pražské kapitoly a starších svých tak dlouho, do- kudžby se tomu všemu dosti nestalo.3) Mikuláš Ledkovský, mimo to že kšaftem svým nařídil, 1505 kdyžby Plzeňští po smrti jeho v ves Ledkov a ve dvůr po- plužní se uvázali, aby za duši jeho a předků každý rok v suchých dnech letničných vigilie se 12. kněžími měli a na zejtří mši sv., requiem zpívané s ofěrou na časy budoucí drželi. Také nadal jest oltář Všech Svatých, kterýž sám ke cti i chvále pána Boha a jeho milé matce i všem svatým usta- věl, aby kaplanu jeho a jeho budoucím za pět mší, kteréž každého týhodne vykonávány býti mají, platu dvanácte kop grošův českých pražských, polovici toho při sv. Jiřím a dru- hou polovici při sv. Havle vydáváno bylo. Item aby se lázeň 1) Listiny dány na ten plat dvě, závěť Víta soukenníka dne 21. září a zápis toho platu od obce plzeňské na Škvrňany, dne 26. září 1487 obě v museu plzeňském. 2) Dvě listiny původní v museu plzeňském, jedna Víta souken- níka ode dne 23. července a druhá obce plzeňské ze dne 26. července roku 1484.
34 Odkaz Víta soukeníka a Mikuláše z Letkova. a obmeškávání. A že se tomu jednomu kaplanu tak a tím spůsobem platiti má, zavázali jsou se nadepsaní pan purk- mistr a konšelé, lidi své k vypravování týchž platův, nemo- hloliby býti jinak, vězením přidržovati. A pakliby oni s to býti a ten plat s sebe splatiti chtěli, tehdy na jiném zboží svobodném tolik platu věčného za těch 500 kop koupiti a opatřiti připověděli.“) Dále týž Vít soukeník dostav a kou- piv 19 kop platu ve vsi Nevřemě od pana Markvarta z Ulic, dal jest list svůj hlavní a všecko své právo s svou dobrou a svobodnou vůlí purkmistru a konšelům města Plzně, tak aby oni vybírajíce ten plat, z něhož 15 kop miš. druhému kaplanu jeho k oltáři sv. Trojice a navštívení Panny Marie při faře sv. Bartoloměje, po všecky léta a časy budoucí, ostatek pak toho platu na opravu a ozdobu téhož oltáře dá- vali, platili a obraceli, tak aby takové kaplanství věčně ne- scházelo. A že se takovému svěření dosti stane a týž plat kaplanu tomu a budoucím jeho na časy budoucí a věčné vydáván bude, v tom jsou se listem svým zapsali, jehož da- 1484 tum v pondělí po sv. Jakubu [26. července] 1484 s tako- vým doložením, pokudžby tomu svěření a poručení dosti ne- učinili, že dávají moc a právo kaplanu tomu i budoucím jeho, aby oni je purkmistra a konšele mohli upomínati s pomocí pražské kapitoly a starších svých tak dlouho, do- kudžby se tomu všemu dosti nestalo.3) Mikuláš Ledkovský, mimo to že kšaftem svým nařídil, 1505 kdyžby Plzeňští po smrti jeho v ves Ledkov a ve dvůr po- plužní se uvázali, aby za duši jeho a předků každý rok v suchých dnech letničných vigilie se 12. kněžími měli a na zejtří mši sv., requiem zpívané s ofěrou na časy budoucí drželi. Také nadal jest oltář Všech Svatých, kterýž sám ke cti i chvále pána Boha a jeho milé matce i všem svatým usta- věl, aby kaplanu jeho a jeho budoucím za pět mší, kteréž každého týhodne vykonávány býti mají, platu dvanácte kop grošův českých pražských, polovici toho při sv. Jiřím a dru- hou polovici při sv. Havle vydáváno bylo. Item aby se lázeň 1) Listiny dány na ten plat dvě, závěť Víta soukenníka dne 21. září a zápis toho platu od obce plzeňské na Škvrňany, dne 26. září 1487 obě v museu plzeňském. 2) Dvě listiny původní v museu plzeňském, jedna Víta souken- níka ode dne 23. července a druhá obce plzeňské ze dne 26. července roku 1484.
Strana 35
Odkazy kostelu farnímu. 35 v roce topila a 30 mší sloužilo, to pak vše aby se vykoná- valo z platův ledkovských a kotorovských, k kterémužto oltáři také opatřil ornáty a jiné potřebné věci. Kněz Ondrášek z Klenic, někdy farář radnický, poručil 1469 a vydal kaplanství s třinácti kopami platu ročního a jinými připravami k oltáři sv. Jakuba většího náležitými, Vávrovi Pšeničkovi a Prokopovi písaři, měšťanům v Plzni a jich bu- doucím, aby oni to kaplanství s budoucími svými spravovali a opatrovali a za to třiceti mší sv. sloužiti dali každého roku.1) Kněz Šimon Smítko nadal oltář svatých Fabiana a Se- 1541 bestiana pod malými varhany, aby každý týden mše svatá držána byla, za to platu z Buksic knězi dáti se má ročního deset kop miš.2) Kněz Sefryd z Ejpovic, křížovník, fundoval oltář sv. 1385 Kateřiny v kostele farním, dav ouřadu 80 kop grošů, aby při sv. Havle 4 kopy a při sv. Jiří 4 kopy platu knězi, kterýžby tři mše za týden za jeho duši a předky jeho sloužil u téhož oltáře dáváno bylo.3) Markéta Berbetonisa, někdy měšťka zdejší, koupivši 1454 21/2 kopy gr. platu na jednom gruntu ve vsi Smečicích, na kterém tehdáž seděl Šimon nějaký, nařídila, aby týž plat kaplanu tomu vycházel, kterýby mše sv. u dotčeného oltáře za ni držel.1) Item Markéta Berbetová v městě Plzni k oltáři sv. Ondřeje odevzdala 10 kop gr. dobrých stříbrných, tak, aby každý týden nejméně čtyry mše u téhož oltáře držány byly, a ty ukázala na vsi Bušovicích.*) Toho času, když Prokop Holý léta 1434 s Tábory Plzeň 1434 oblehl a nad ní, častými šturmy těžce jí dobývaje, zvítěziti nemohl, pln jsa hněvu se vším vojskem svým ku Praze, jakž o tom napřed napsáno stojí, se obrátil, na kteréžto cestě vy- jeli proti němu obojí strany nepřátelé, chtíce o pokoj mezi 1) Listina původní v museu plzeňském jest ze dne 3. února 1469. 2) Odkaz ten stal se r. 1541 dne 20. pros. a sice koupil Šimon Smutek, kaplan kostela sv. Bartoloměje, 20 kop míš. od obce plzeňské na pusté vsi Buksici. Buksice ležela za Boškovem v těch místech, kdež až dosud jedné části lesa v Bukřišti se říká. 3) Listina Sifrida z Ejpovic ze dne 3. února 1385 v museu plz. 1) Odkaz ten stal se 1454 dne 6. října, jak svědčí zápis v knihách erekčních zachovaný. Berbetonisa jest zlatinisované české Berbetová. Oltář zde míněný jest svt. Ondřeje. 5) Opis odkazu tohoto z roku 1453 v knize závětí 1320—1476 f. C. 17. v. *
Odkazy kostelu farnímu. 35 v roce topila a 30 mší sloužilo, to pak vše aby se vykoná- valo z platův ledkovských a kotorovských, k kterémužto oltáři také opatřil ornáty a jiné potřebné věci. Kněz Ondrášek z Klenic, někdy farář radnický, poručil 1469 a vydal kaplanství s třinácti kopami platu ročního a jinými připravami k oltáři sv. Jakuba většího náležitými, Vávrovi Pšeničkovi a Prokopovi písaři, měšťanům v Plzni a jich bu- doucím, aby oni to kaplanství s budoucími svými spravovali a opatrovali a za to třiceti mší sv. sloužiti dali každého roku.1) Kněz Šimon Smítko nadal oltář svatých Fabiana a Se- 1541 bestiana pod malými varhany, aby každý týden mše svatá držána byla, za to platu z Buksic knězi dáti se má ročního deset kop miš.2) Kněz Sefryd z Ejpovic, křížovník, fundoval oltář sv. 1385 Kateřiny v kostele farním, dav ouřadu 80 kop grošů, aby při sv. Havle 4 kopy a při sv. Jiří 4 kopy platu knězi, kterýžby tři mše za týden za jeho duši a předky jeho sloužil u téhož oltáře dáváno bylo.3) Markéta Berbetonisa, někdy měšťka zdejší, koupivši 1454 21/2 kopy gr. platu na jednom gruntu ve vsi Smečicích, na kterém tehdáž seděl Šimon nějaký, nařídila, aby týž plat kaplanu tomu vycházel, kterýby mše sv. u dotčeného oltáře za ni držel.1) Item Markéta Berbetová v městě Plzni k oltáři sv. Ondřeje odevzdala 10 kop gr. dobrých stříbrných, tak, aby každý týden nejméně čtyry mše u téhož oltáře držány byly, a ty ukázala na vsi Bušovicích.*) Toho času, když Prokop Holý léta 1434 s Tábory Plzeň 1434 oblehl a nad ní, častými šturmy těžce jí dobývaje, zvítěziti nemohl, pln jsa hněvu se vším vojskem svým ku Praze, jakž o tom napřed napsáno stojí, se obrátil, na kteréžto cestě vy- jeli proti němu obojí strany nepřátelé, chtíce o pokoj mezi 1) Listina původní v museu plzeňském jest ze dne 3. února 1469. 2) Odkaz ten stal se r. 1541 dne 20. pros. a sice koupil Šimon Smutek, kaplan kostela sv. Bartoloměje, 20 kop míš. od obce plzeňské na pusté vsi Buksici. Buksice ležela za Boškovem v těch místech, kdež až dosud jedné části lesa v Bukřišti se říká. 3) Listina Sifrida z Ejpovic ze dne 3. února 1385 v museu plz. 1) Odkaz ten stal se 1454 dne 6. října, jak svědčí zápis v knihách erekčních zachovaný. Berbetonisa jest zlatinisované české Berbetová. Oltář zde míněný jest svt. Ondřeje. 5) Opis odkazu tohoto z roku 1453 v knize závětí 1320—1476 f. C. 17. v. *
Strana 36
36 Porážka husitských vojsk u Lipan. 1434 ním a pány českými jednati, předkládajíce mu, kterak roz- dělené samo v sobě a mezi nima království státi nemůže, protož že by obojím dobře bylo, obmýšleti obecný pokoj, poněvadž ani svornost bez moci, ani moc bez svornosti není dostatečna, ze všelikých měst ta jest nedobytá a nepřemo- žená pevnosť, když měšťané a obyvatelé v jednomyslnosti a svornosti proti nepřátelům bojují; jsouli pak nevole mezi nimi, ty že přátelsky srovnány býti mohou skrze jisté uber- many a přátely, kteréž by strany v rovném počtu z sebe obraly, aby mezi nimi s jistými výminkami pokoj vyřkli a stvrdili. Ale Prokop odpověděl, že na ten spůsob ku pokoji přistoupiti nechce, jestliže mu Nové město pražské zase v moc jeho navráceno bude, jestliže věže a hradby sbořené zase vystavějí a město Plzeň v té míře se zůstaví, v kteréž bylo před jeho odtržením; neb již sem nemálo zase spíže a potrav přivezeno a vneseno bylo. Páni vidouce, že Prokop věcí přetěžkých žádá, že vazbou, vězením, bitím a mordem hrozí, a nemohouce jiné cesty najíti ku pokoji, bitvu svésti s ním umínili. Vyjevše tehdy táhli proti nepřátelům, až i přišli na místo jedno mezi Brodem Českým a Kouřímem, okolo půl páté míle od Prahy a položili se na rovinách a po- jích velmi širokých. Tu se vozové s vozy setkali a obojí uči- nivše křik, jedni druhých hanlivě dotýkali. Umínil Prokop nepotýkati se s nepřátely polem, lečby mu se příčina k tomu dala a že by svůj fortel uznal, ale úmyslu toho byl upřímo táhnouti ku Praze, nic o tom nepochybuje, že do Nového města bez odporu vpuštěn bude. Ale jízdní protiv- ných pánův, když jeli mimo ohradu vozův jeho, vidouce náhodou bránu zadní otevřenou, náhle mezi vozy jeho vskočili a porážku velikou učinili. Nepřátelé tím nenadálým vpádem předěšeni jsouce, nevěděli co by činiti měli, třásli se po všem vojště, neobyčejná věc, strachu jim více přidá- vala; nebo před tím nikda jízdných tím spůsobem mezi vozy vskakovati nevídali. Mordováni pěší napořád, s druhé strany jiní rozrazivše vozy dali se na utíkání, ale jízda panská předce na ně třela, tak že i utíkající ze všech stran padali. Prokop vida, že svých nijakž zdržeti a staviti nemůže a strach nebezpečenství nedá slyšeti žádného napomínání, mezi nejhustší houfy nepřátelské se vraziv s svým vojskem, kte- réž sobě z nejsilnějších více nežli z nejmilejších vybral, poněkud útok nepřátel zdržoval a mnohé z nich zmordovav,
36 Porážka husitských vojsk u Lipan. 1434 ním a pány českými jednati, předkládajíce mu, kterak roz- dělené samo v sobě a mezi nima království státi nemůže, protož že by obojím dobře bylo, obmýšleti obecný pokoj, poněvadž ani svornost bez moci, ani moc bez svornosti není dostatečna, ze všelikých měst ta jest nedobytá a nepřemo- žená pevnosť, když měšťané a obyvatelé v jednomyslnosti a svornosti proti nepřátelům bojují; jsouli pak nevole mezi nimi, ty že přátelsky srovnány býti mohou skrze jisté uber- many a přátely, kteréž by strany v rovném počtu z sebe obraly, aby mezi nimi s jistými výminkami pokoj vyřkli a stvrdili. Ale Prokop odpověděl, že na ten spůsob ku pokoji přistoupiti nechce, jestliže mu Nové město pražské zase v moc jeho navráceno bude, jestliže věže a hradby sbořené zase vystavějí a město Plzeň v té míře se zůstaví, v kteréž bylo před jeho odtržením; neb již sem nemálo zase spíže a potrav přivezeno a vneseno bylo. Páni vidouce, že Prokop věcí přetěžkých žádá, že vazbou, vězením, bitím a mordem hrozí, a nemohouce jiné cesty najíti ku pokoji, bitvu svésti s ním umínili. Vyjevše tehdy táhli proti nepřátelům, až i přišli na místo jedno mezi Brodem Českým a Kouřímem, okolo půl páté míle od Prahy a položili se na rovinách a po- jích velmi širokých. Tu se vozové s vozy setkali a obojí uči- nivše křik, jedni druhých hanlivě dotýkali. Umínil Prokop nepotýkati se s nepřátely polem, lečby mu se příčina k tomu dala a že by svůj fortel uznal, ale úmyslu toho byl upřímo táhnouti ku Praze, nic o tom nepochybuje, že do Nového města bez odporu vpuštěn bude. Ale jízdní protiv- ných pánův, když jeli mimo ohradu vozův jeho, vidouce náhodou bránu zadní otevřenou, náhle mezi vozy jeho vskočili a porážku velikou učinili. Nepřátelé tím nenadálým vpádem předěšeni jsouce, nevěděli co by činiti měli, třásli se po všem vojště, neobyčejná věc, strachu jim více přidá- vala; nebo před tím nikda jízdných tím spůsobem mezi vozy vskakovati nevídali. Mordováni pěší napořád, s druhé strany jiní rozrazivše vozy dali se na utíkání, ale jízda panská předce na ně třela, tak že i utíkající ze všech stran padali. Prokop vida, že svých nijakž zdržeti a staviti nemůže a strach nebezpečenství nedá slyšeti žádného napomínání, mezi nejhustší houfy nepřátelské se vraziv s svým vojskem, kte- réž sobě z nejsilnějších více nežli z nejmilejších vybral, poněkud útok nepřátel zdržoval a mnohé z nich zmordovav,
Strana 37
Plzeňští zprávu o bitvě do Basileje posýlají. 37 jednak jim vítězství z rukou vydřel; ale obklíčen jsa příliš- ným množstvím jízdných, ne tak přemožen jako přemaháním ustalý, šípem z nedojípky 1) smrtedlně postřelen jsa padl a umřel. Tímž spůsobem i druhý Prokop, kteréhož menším jmenovali, v témž houfě statečně bojujíc zahynul. Takové skončení bylo těch přeukrutných, přeškodných a potvorných člověkův. Tak nešlechetná vojska Táborův a Sirotkův, ne- přemožená prvé, již přemožena a vyhlazena jsou, jakž o tom Eneus Silvius napsal. Při takové bitvě jak se jest dálo, tomu jeden každý čta z listu tohoto a psaní zdejšího vyrozu- měti může. Honorabili viro D. Nicolao, ordinis fratrum Minorum 1434 custodi et Procopio Fencl Segel, amicis nostris carrissimis, concilium et communitas civitatis Novae Pilsnae.2) Seruitiis nostris praemissis, amici nostri charissimi. Bo- nas et jocundas novitates uobis annuntiamus, ita, quod om- nes inimici nostri contriti et prostrati sunt, sicut sacro con- cilio et imperiali maiestati ista in scriptis dirigimus enarranda. Processus autem belli talis fuit. Cum enim utrinque castra ex aduerso metati fuissent, exercitus Hussitarum multum de bombardis maioribus et minoribus castra nostrorum vexabant et perturbabant, populus autem communis clamabat con- tra barones, murmurans et dicens, ut quid ita vitam inani- ter perdimus et inferficimur, et tempus vane consumimus? Progrediamur contra illos. Melius est nos pugnando mori, quam ita miserabiliter perire. Tunc assurgentes barones et capitanei nostrae partis, disposuerunt se, et ordinauerunt acies et praecesserunt ad pugnandum. Cumque instaret hora certandi et acies contra se procederent, nos vero ordinati eramus retro in parte posteriori, tunc nostrae acies secun- dum quod ordinatum erat, terga verterunt, fugam fingentes, ita quod nos, qui eramus retro in parte posteriori, fuimus in capite a parte anteriori. Inimici autem hoc videntes, vi- 1) Nedojípka = neočekávání; z nedojípky tolik značí jako nenadále. 3) Viz Palacký Fr. Urkundliche Beiträge zur Geschichte des Hussitenkrieges. II. 414. (912). Jméno druhého uvádí Palacký Ferigel Segel, u Tannera čte se zase Feugelsegel. V topografii Schallerově IX. s. 36 připomíná se, že listina jest z archivu Plzeňského; však dosud nikde jinde jsem jí nenalezl, leč v Tannerově kronice. Jméno druhého jest jen přepsáním přeměněné Prokopa Fegala konšela.
Plzeňští zprávu o bitvě do Basileje posýlají. 37 jednak jim vítězství z rukou vydřel; ale obklíčen jsa příliš- ným množstvím jízdných, ne tak přemožen jako přemaháním ustalý, šípem z nedojípky 1) smrtedlně postřelen jsa padl a umřel. Tímž spůsobem i druhý Prokop, kteréhož menším jmenovali, v témž houfě statečně bojujíc zahynul. Takové skončení bylo těch přeukrutných, přeškodných a potvorných člověkův. Tak nešlechetná vojska Táborův a Sirotkův, ne- přemožená prvé, již přemožena a vyhlazena jsou, jakž o tom Eneus Silvius napsal. Při takové bitvě jak se jest dálo, tomu jeden každý čta z listu tohoto a psaní zdejšího vyrozu- měti může. Honorabili viro D. Nicolao, ordinis fratrum Minorum 1434 custodi et Procopio Fencl Segel, amicis nostris carrissimis, concilium et communitas civitatis Novae Pilsnae.2) Seruitiis nostris praemissis, amici nostri charissimi. Bo- nas et jocundas novitates uobis annuntiamus, ita, quod om- nes inimici nostri contriti et prostrati sunt, sicut sacro con- cilio et imperiali maiestati ista in scriptis dirigimus enarranda. Processus autem belli talis fuit. Cum enim utrinque castra ex aduerso metati fuissent, exercitus Hussitarum multum de bombardis maioribus et minoribus castra nostrorum vexabant et perturbabant, populus autem communis clamabat con- tra barones, murmurans et dicens, ut quid ita vitam inani- ter perdimus et inferficimur, et tempus vane consumimus? Progrediamur contra illos. Melius est nos pugnando mori, quam ita miserabiliter perire. Tunc assurgentes barones et capitanei nostrae partis, disposuerunt se, et ordinauerunt acies et praecesserunt ad pugnandum. Cumque instaret hora certandi et acies contra se procederent, nos vero ordinati eramus retro in parte posteriori, tunc nostrae acies secun- dum quod ordinatum erat, terga verterunt, fugam fingentes, ita quod nos, qui eramus retro in parte posteriori, fuimus in capite a parte anteriori. Inimici autem hoc videntes, vi- 1) Nedojípka = neočekávání; z nedojípky tolik značí jako nenadále. 3) Viz Palacký Fr. Urkundliche Beiträge zur Geschichte des Hussitenkrieges. II. 414. (912). Jméno druhého uvádí Palacký Ferigel Segel, u Tannera čte se zase Feugelsegel. V topografii Schallerově IX. s. 36 připomíná se, že listina jest z archivu Plzeňského; však dosud nikde jinde jsem jí nenalezl, leč v Tannerově kronice. Jméno druhého jest jen přepsáním přeměněné Prokopa Fegala konšela.
Strana 38
38 Plzeňští posýlají zprávu o bitvě do Basileje. 1434 delicet nos terga vertisse, concrepantes buccinis, clamabant horribiliter magnis vocibus : "Consurgite, consurgite et inse- quamur eos, ecce enim fugiunt.“ Et sic omnes adversarii consurgentes de suis castris et curribus egressi, equestres et pedestres, nos sunt insecuti. Nos autem, qui eramus in parte posteriori, intendentes, quod se a suis castris et curribus elongaverunt, assurgentes in nomine domini, cuius causa agebatur, agressi sumus eos a tergo et intercepimus eorum regressum ad eorum castra et currus. Alii autem barones et nobiles cum omni multitudine consurgentes a parte anteri- ori, invaserunt eos unanimiter, quasi vir unus, et sic a tergo et ante eos tanquam manipulos dejiciebamus, caedentes, quam- uis multi reddebant se et reddidissent captivos. Non erat tunc tempus captiuandi, sed interficiendi solum. Etiam aliqui per nos captiui extrahebantur violenter de nostris manibus et interficiebantur. Et sic per hunc modum domino deo nos praecedente omnes inimicos prostrauimus paucis euadentibus; pro qua victoria sit deo laus et gloria. Omnes currus eorum, omnes bombardae, omnia instrumenta bellica, omnia arma defensiua ablata sunt, quia omnia ibidem reliquerunt. Noueritis etiam, quod domini barones stant in campis cum valida potentia, nec recedere intendunt, quoad- usque inchoata ad finem deducant. Imperialis vero maiestas solennem ambasiatam direxit ad eos, videlicet dominum Potham, purgrauium et dominum Ernestum et alios quam plures, ita quod illa ambasiata multa bona operabitur. Etiam vobis, ut scitis, insinuamus, quod dominus imperator scripsit nobis, quatenus plures de concilio et de ciuitate debeamus venire ad suam serenitatem ; sed duae causae nos retrahebant. Primo timor inimicorum, qui semper minabantur nobis, quod, si victoriam habuissent, omnibus modis volebant ad nos redire et in toto nos delere. Nostra autem intentio semper fuit libentius velle mori, quam illis subjici. Sed indefinenter deo gratiarum actiones referimus, quod nos de manibus illorum liberauit. Secunda causa adhuc nos impedit, quamuis iam elege- rimus eos, qui deberent adire praesentiam domini imperatoris, desunt tamen expensae et impensae, quia non possumus inter nos conquirere tantum de pecunia pro expeditione illo- rum et stipendiarii pro majori parte consurrexerunt contra
38 Plzeňští posýlají zprávu o bitvě do Basileje. 1434 delicet nos terga vertisse, concrepantes buccinis, clamabant horribiliter magnis vocibus : "Consurgite, consurgite et inse- quamur eos, ecce enim fugiunt.“ Et sic omnes adversarii consurgentes de suis castris et curribus egressi, equestres et pedestres, nos sunt insecuti. Nos autem, qui eramus in parte posteriori, intendentes, quod se a suis castris et curribus elongaverunt, assurgentes in nomine domini, cuius causa agebatur, agressi sumus eos a tergo et intercepimus eorum regressum ad eorum castra et currus. Alii autem barones et nobiles cum omni multitudine consurgentes a parte anteri- ori, invaserunt eos unanimiter, quasi vir unus, et sic a tergo et ante eos tanquam manipulos dejiciebamus, caedentes, quam- uis multi reddebant se et reddidissent captivos. Non erat tunc tempus captiuandi, sed interficiendi solum. Etiam aliqui per nos captiui extrahebantur violenter de nostris manibus et interficiebantur. Et sic per hunc modum domino deo nos praecedente omnes inimicos prostrauimus paucis euadentibus; pro qua victoria sit deo laus et gloria. Omnes currus eorum, omnes bombardae, omnia instrumenta bellica, omnia arma defensiua ablata sunt, quia omnia ibidem reliquerunt. Noueritis etiam, quod domini barones stant in campis cum valida potentia, nec recedere intendunt, quoad- usque inchoata ad finem deducant. Imperialis vero maiestas solennem ambasiatam direxit ad eos, videlicet dominum Potham, purgrauium et dominum Ernestum et alios quam plures, ita quod illa ambasiata multa bona operabitur. Etiam vobis, ut scitis, insinuamus, quod dominus imperator scripsit nobis, quatenus plures de concilio et de ciuitate debeamus venire ad suam serenitatem ; sed duae causae nos retrahebant. Primo timor inimicorum, qui semper minabantur nobis, quod, si victoriam habuissent, omnibus modis volebant ad nos redire et in toto nos delere. Nostra autem intentio semper fuit libentius velle mori, quam illis subjici. Sed indefinenter deo gratiarum actiones referimus, quod nos de manibus illorum liberauit. Secunda causa adhuc nos impedit, quamuis iam elege- rimus eos, qui deberent adire praesentiam domini imperatoris, desunt tamen expensae et impensae, quia non possumus inter nos conquirere tantum de pecunia pro expeditione illo- rum et stipendiarii pro majori parte consurrexerunt contra
Strana 39
Plzeňští posýlají zprávu o bitvě kardinálu Julianovi. 39 nos, monentes de stipendiis a multis annis retentis et sic illi repetunt stipendia et damna, et nos sumus in penuria magna. Ergo amici charissimi apud imperialem majestatem et sacrum concilium laboretis, quatenus nobis impendant subsidium, quo modicum ab oneribus debitorum in parte liberari possimus. Datum in Noua Pilsna feria tertia post festum corporis Christi, [1. června] anno 1434. Reuerendissimo in Christo patri domino, domino Juliano miseratione diuina sancti angeli, cardinali, apostolicae sedis legato. Reuerendissime in Christo pater et gratiosissime do- mine! Exultet sacrosanctus synodus, gaudeat cunctus po- pulus christianus, laetetur praecipue animus vester, de tam celebri et felici victoria, quam dominus exercituum suis Christicolis contra hostes benedicti nominis sui misericordi- ter concedere dignatus est. Noverit igitur V. R. paternitas, quod die dominica, proxima post festum corporis Christi, barones regni Boemiae, ciuitatis Antiquae Pragensis et ali- orum fidelium fulciti praesidio, cum Taboristis et Orphanis campestribus, in virtute altissimis, bellum aggressi sunt et per totam diem dominicam et noctem sequentem proelia conti- nuando certarunt et die Lunae hora tertia diei proelium pro parte nostra autore domino feliciter terminatum esse dignoscitur. Et ceciderunt pro parte Hussitarum uniuersi, campestres numero 13 millium, inter quos interempti sunt Capko capitaneus, Procopius et Lupus, presbyteri seducto- res nequam et 700 capti existunt carceribus mancipati et de parte nostra, quam altissimus conseruare dignatus est, perierunt duntaxat ducenti, quibus clementia saluatoris dig- netur misereri. Caeterum reuerendissime ex iis dulciter recreetur magnificentia vestra. Scriptum octaua corporis 1434 Christi. [1434. d. 3. června]. 1434 Nobili et strenno militi, domino Colvino Rulbino (?) de Drska Durissiba,1) fratri meo dilecto. Obsequiis meis praemissis. Frater charissime! Notifico vobis, quod regratiantes deo, bene valemus et Taboritas hodie cum dei adjutorio et meritis sancti Wen- 1) Správně nazýval se Zděnek Drštka řečený Kolvín a jména Rulpino a Durissiba jsou dle Martina Koláře zlatinisované názvy Kol- vín a Drštka. Srovnej článek jeho v archaeol. památkách VIII. 486 pozn. 29.
Plzeňští posýlají zprávu o bitvě kardinálu Julianovi. 39 nos, monentes de stipendiis a multis annis retentis et sic illi repetunt stipendia et damna, et nos sumus in penuria magna. Ergo amici charissimi apud imperialem majestatem et sacrum concilium laboretis, quatenus nobis impendant subsidium, quo modicum ab oneribus debitorum in parte liberari possimus. Datum in Noua Pilsna feria tertia post festum corporis Christi, [1. června] anno 1434. Reuerendissimo in Christo patri domino, domino Juliano miseratione diuina sancti angeli, cardinali, apostolicae sedis legato. Reuerendissime in Christo pater et gratiosissime do- mine! Exultet sacrosanctus synodus, gaudeat cunctus po- pulus christianus, laetetur praecipue animus vester, de tam celebri et felici victoria, quam dominus exercituum suis Christicolis contra hostes benedicti nominis sui misericordi- ter concedere dignatus est. Noverit igitur V. R. paternitas, quod die dominica, proxima post festum corporis Christi, barones regni Boemiae, ciuitatis Antiquae Pragensis et ali- orum fidelium fulciti praesidio, cum Taboristis et Orphanis campestribus, in virtute altissimis, bellum aggressi sunt et per totam diem dominicam et noctem sequentem proelia conti- nuando certarunt et die Lunae hora tertia diei proelium pro parte nostra autore domino feliciter terminatum esse dignoscitur. Et ceciderunt pro parte Hussitarum uniuersi, campestres numero 13 millium, inter quos interempti sunt Capko capitaneus, Procopius et Lupus, presbyteri seducto- res nequam et 700 capti existunt carceribus mancipati et de parte nostra, quam altissimus conseruare dignatus est, perierunt duntaxat ducenti, quibus clementia saluatoris dig- netur misereri. Caeterum reuerendissime ex iis dulciter recreetur magnificentia vestra. Scriptum octaua corporis 1434 Christi. [1434. d. 3. června]. 1434 Nobili et strenno militi, domino Colvino Rulbino (?) de Drska Durissiba,1) fratri meo dilecto. Obsequiis meis praemissis. Frater charissime! Notifico vobis, quod regratiantes deo, bene valemus et Taboritas hodie cum dei adjutorio et meritis sancti Wen- 1) Správně nazýval se Zděnek Drštka řečený Kolvín a jména Rulpino a Durissiba jsou dle Martina Koláře zlatinisované názvy Kol- vín a Drštka. Srovnej článek jeho v archaeol. památkách VIII. 486 pozn. 29.
Strana 40
40 Zpráva Zděnka Drštky o bitvě. Most u Litic. ceslai prostrauimus et damnum modicum de parte nostra percepimus et de Taboritis magna multitudo interfecta est; sed illum numerum, qui in loco remanserunt, nescimus, quia a loco conflictus statim alterius recessimus. Et cap- tiuos plures adduximus. Et de equestribus aliqui majores sed pauci tamen fugerunt et euaserunt. Et illa strages facta est inter oppidum Kaurzim et inter Brodam in illa planitie. Pilsnenses aciem duxerunt et primi aggressi sunt eos, et directo tramite recesserunt cum curribus et familia mea, sicut boni et probi sine intemissione et retrocessione. Propterea frater dilecte, istis auditis, istam stragem noti- ficetis principibus. Orate deum pro nobis et nos pro vobis. Datum inter Brodam et Kaurzim jam post conflictum 1434 factum in sero dominica post festum corporis Christi. [1434 d. 30. května]. Zdenco de Durissiba, residens in Tynhorssov. 1447 Léta 1441 starodávním ustanovením řádu plzeňského, když se při času sv. tří králův mezi zdmi městskými cere- monie křesťanská vykonávala kaděním a kropením vody posvěcené, dáno bylo za práci knězi dva groše, portulanis et vigilatoribus pro coledisatione šest grošův. Léta 1447 Tomáš Andrlík, někdy měštěnín plzeňský, most k Liticům přes řeku vystavěti dal, potom Tomášek Yrcher, též odsud, na udělání lávky neb břvil), též na oprávku téhož mostu, pokudžby od kamene vystaven nebyl, odkázal jednu kopu grošů českých platu ročního z dědiny a louky, kteráž tu při tom břehu nedaleko leží, zavazujíc dědice a budoucí své pod věčným zatracením a zbavením království nebeského, aby týž plat jinam nebyl oddáván, nežli na ten skutek, tak aby přes nadepsanou řeku mohla vždycky cesta i stezka bezpečna býti.2) Toho času obec zdejší, jsouc válkami a tím dlouhým a přetěžkým obležením, o kterém napřed psáno jest, k mno- hým závadám a obtížnostem přivedena a nemohouc jinak věřitelům svým práva býti, k tomu jest přijíti muselo, že platy peněžité a úroční, mnohým k zastavování přicházely, jakož pak prodáno jest platu padesáte tři kopy grošů peně- 1441 1) Břev = kláda, trám, lávka. 2) V nejstarší knize závětí 1320—1476 f. D. 6.
40 Zpráva Zděnka Drštky o bitvě. Most u Litic. ceslai prostrauimus et damnum modicum de parte nostra percepimus et de Taboritis magna multitudo interfecta est; sed illum numerum, qui in loco remanserunt, nescimus, quia a loco conflictus statim alterius recessimus. Et cap- tiuos plures adduximus. Et de equestribus aliqui majores sed pauci tamen fugerunt et euaserunt. Et illa strages facta est inter oppidum Kaurzim et inter Brodam in illa planitie. Pilsnenses aciem duxerunt et primi aggressi sunt eos, et directo tramite recesserunt cum curribus et familia mea, sicut boni et probi sine intemissione et retrocessione. Propterea frater dilecte, istis auditis, istam stragem noti- ficetis principibus. Orate deum pro nobis et nos pro vobis. Datum inter Brodam et Kaurzim jam post conflictum 1434 factum in sero dominica post festum corporis Christi. [1434 d. 30. května]. Zdenco de Durissiba, residens in Tynhorssov. 1447 Léta 1441 starodávním ustanovením řádu plzeňského, když se při času sv. tří králův mezi zdmi městskými cere- monie křesťanská vykonávala kaděním a kropením vody posvěcené, dáno bylo za práci knězi dva groše, portulanis et vigilatoribus pro coledisatione šest grošův. Léta 1447 Tomáš Andrlík, někdy měštěnín plzeňský, most k Liticům přes řeku vystavěti dal, potom Tomášek Yrcher, též odsud, na udělání lávky neb břvil), též na oprávku téhož mostu, pokudžby od kamene vystaven nebyl, odkázal jednu kopu grošů českých platu ročního z dědiny a louky, kteráž tu při tom břehu nedaleko leží, zavazujíc dědice a budoucí své pod věčným zatracením a zbavením království nebeského, aby týž plat jinam nebyl oddáván, nežli na ten skutek, tak aby přes nadepsanou řeku mohla vždycky cesta i stezka bezpečna býti.2) Toho času obec zdejší, jsouc válkami a tím dlouhým a přetěžkým obležením, o kterém napřed psáno jest, k mno- hým závadám a obtížnostem přivedena a nemohouc jinak věřitelům svým práva býti, k tomu jest přijíti muselo, že platy peněžité a úroční, mnohým k zastavování přicházely, jakož pak prodáno jest platu padesáte tři kopy grošů peně- 1441 1) Břev = kláda, trám, lávka. 2) V nejstarší knize závětí 1320—1476 f. D. 6.
Strana 41
Obec se dluží peníze. 41 žitého ročního na Radobšicích, na Utušicích, Černicích a 1446 Doudlevcích na lidech v těch vsech a na jich náměstcích, na jejich dvořích, dědinách orných i neorných i na jich obcech, řekách, potocích, chrastích a pastvách, což k těm vsem přísluší k jmění a držení, též platův vybírání jednomu měštěnínu našemu. Tomáškovi Anderlíkovi, za pět set třiceti kop grošův, kteréž od něho hotově přijali na dobrých zla- tých uherských; ale že v tom listu, kterýž mu z strany takového prodaje učiněn, dostaveno bylo: obmyslilliby pán Bůh purkmistra a konšely, nynější i budoucí, penězi a oni by jemu půl léta napřed věděti dali, aby své peníze jistinné od nich přijal též na zlatých uherských dobrých, jakž jsou jim propůjčeny byly, protož takový list po zaplacení a vě- řiteli nadepsanému a dědicům jeho summy jistinné navrá- cení k kassírování přišel a zase obci zdejší navrácen jest. Týž purkmistr a konšelé i všeckna obec města Nového Plzně prodali dobrovolně platu ročního komorního holého a dědičného třinácte kop grošův té chvíle obecně braných, na vsi městské, totiž na samých Útušicích, na lidech v též vsi knězi Janovi Gerstnarovi za sto třiceti kop grošův, a poně- vadž týž věřitel s nimi takovou přízeň učinil, kdyby je koli pán Bůh v budoucích časech penězi obmyslil a oni mu dali půl léta napřed věděti, protož jemu takových sto třiceti kop grošův oplatili a on jim také list na to učiněný beze všeho odporu zase navrátil, kterýž i k porušení svému, aby plat- nosti nésti nemohl, přiveden jest. Tím spůsobem prodali také čtrnácte kop grošův platu peněžitého komorního ročního a věčného sami na sobě,1 na městě svém i na svých náměstcích budoucích a zvláště na svých dvou vsech městských a dědičných, na Škvrňanech a na Lobzích, což tu tehdáž v Lobzích měli, na kmetech v těch vsech nyní i potom bydlejících a jich náměstcích bu- doucích, na dvořích i na dědinách orných i neorných, na lukách, na jich obcech i na tom na všem, což k těm vsem přisluší ku pravému držení, jmění a požívání, nic sobě na nich nepozůstavujíce kromě panství, urozenému pánu Janovi Strništovi z Jabloné, i tomu každému, kdož list jejich bude míti s jeho dobrou vůlí, za sto kop grošův a za čtyřiceti kop 1) Original listiny se nezachoval, ale chová se v museu plzeň- ském hodnověrný opis její z knih erekčních 3. H. VI.
Obec se dluží peníze. 41 žitého ročního na Radobšicích, na Utušicích, Černicích a 1446 Doudlevcích na lidech v těch vsech a na jich náměstcích, na jejich dvořích, dědinách orných i neorných i na jich obcech, řekách, potocích, chrastích a pastvách, což k těm vsem přísluší k jmění a držení, též platův vybírání jednomu měštěnínu našemu. Tomáškovi Anderlíkovi, za pět set třiceti kop grošův, kteréž od něho hotově přijali na dobrých zla- tých uherských; ale že v tom listu, kterýž mu z strany takového prodaje učiněn, dostaveno bylo: obmyslilliby pán Bůh purkmistra a konšely, nynější i budoucí, penězi a oni by jemu půl léta napřed věděti dali, aby své peníze jistinné od nich přijal též na zlatých uherských dobrých, jakž jsou jim propůjčeny byly, protož takový list po zaplacení a vě- řiteli nadepsanému a dědicům jeho summy jistinné navrá- cení k kassírování přišel a zase obci zdejší navrácen jest. Týž purkmistr a konšelé i všeckna obec města Nového Plzně prodali dobrovolně platu ročního komorního holého a dědičného třinácte kop grošův té chvíle obecně braných, na vsi městské, totiž na samých Útušicích, na lidech v též vsi knězi Janovi Gerstnarovi za sto třiceti kop grošův, a poně- vadž týž věřitel s nimi takovou přízeň učinil, kdyby je koli pán Bůh v budoucích časech penězi obmyslil a oni mu dali půl léta napřed věděti, protož jemu takových sto třiceti kop grošův oplatili a on jim také list na to učiněný beze všeho odporu zase navrátil, kterýž i k porušení svému, aby plat- nosti nésti nemohl, přiveden jest. Tím spůsobem prodali také čtrnácte kop grošův platu peněžitého komorního ročního a věčného sami na sobě,1 na městě svém i na svých náměstcích budoucích a zvláště na svých dvou vsech městských a dědičných, na Škvrňanech a na Lobzích, což tu tehdáž v Lobzích měli, na kmetech v těch vsech nyní i potom bydlejících a jich náměstcích bu- doucích, na dvořích i na dědinách orných i neorných, na lukách, na jich obcech i na tom na všem, což k těm vsem přisluší ku pravému držení, jmění a požívání, nic sobě na nich nepozůstavujíce kromě panství, urozenému pánu Janovi Strništovi z Jabloné, i tomu každému, kdož list jejich bude míti s jeho dobrou vůlí, za sto kop grošův a za čtyřiceti kop 1) Original listiny se nezachoval, ale chová se v museu plzeň- ském hodnověrný opis její z knih erekčních 3. H. VI.
Strana 42
42 Obec se dluží peníze od Jana Strniště. 1446 grošův, kteréž od něho hotové, docela a zouplna přijali, na ten spůsob se zapsavše, aby týž plat on pan Strniště aneb budoucí jeho a věřitelové jejich od těch lidí přijímati a bráti moc měli rozdílně při sv. Havle po datum listu a prodaje počnouce sedm kop grošův, a na sv. Jiří potom hned bu- doucí, druhých sedm kop gr., a tak jiná léta po vše časy budoucí a věčné. A jestližeby se při kterém již oznámeném termínu na lidech těch úroku kterého nedostalo, slíbili oni z rathouzu, z komory městské summu toho polouletí jínými svými penězi hotovými doložiti, tak aby věřiteli neb věřite- lům jich vždycky spravedlivý úrok úplně vycházel bez zmatku. A pakliby také co vejše na těch lidech mimo tu summu úročných zbývalo a přebíhalo peněz, to aby sobě do své obecní a městské komory vzíti mohli; a nedoložiliby ani kdy a doložiti zanedbali úroku kterého polouletního, jsouce od něho věřitele aneb věřitelův svých listem napomenuti aneb poslem ústně, uvolili se dva z těch konšelův nynějších i bu- doucích a dva z obce, kteříž by napomenuti byli, ihned na zejtří po napomenutí beze všech omluv a odporův rukou společní a nerozdílnou, beze vší zlé lsti jeden na druhého neukazujíc ani se čím vymlouvajíc, každý z nich sám s svým životem, s jedním pacholkem a se dvěma koněma dojeti do města nebo do městečka královského panského, do kteréhož by jim v tom kraji od věřitelův jejich ukázáno a jmenováno bylo, do domu ctného hospodáře, jim od nich ukázaného v pravé, obyčejné země České ležení a tu aby leželi a trvali, z ležení nevyjíždějíce ani vycházejíce, dokudžby úroku za- držalého aneb úrokův zadržalých kteréhokoli polouletí nedo- ložili svým věřitelům docela a úplně. Nad to vejš i takto se zapsali: kdyžby minulo čtrnácte dní ode dne napomenutí k ležení pořád čtouce, a oni neučinili svým věřitelům, co jest napřed psáno, než na upomínání se obrátiti chtěli, tehda dali jim moc plnou i právo, aby ty peníze úročné zadržalé věřitelové jejich mohli optati, jich dobyti a je vzíti na jich škodu v křesťanech i v židech a kdež je koli v české zemi optají a vezmou, slíbili je zastoupiti sami sebou penězi svými hotovými, rukojměmi dobrými aneb základy hodnými bez věřitelův svých škody; avšak proto nicméně přece vždy ležeti a trvati mají dotud, dokudžby takových peněz úroč- ných zadržalých nesplnili a nedali. Pakliby se na ležení obrátiti nechtěli, tehda aby věřitelové jejich moc měli jim
42 Obec se dluží peníze od Jana Strniště. 1446 grošův, kteréž od něho hotové, docela a zouplna přijali, na ten spůsob se zapsavše, aby týž plat on pan Strniště aneb budoucí jeho a věřitelové jejich od těch lidí přijímati a bráti moc měli rozdílně při sv. Havle po datum listu a prodaje počnouce sedm kop grošův, a na sv. Jiří potom hned bu- doucí, druhých sedm kop gr., a tak jiná léta po vše časy budoucí a věčné. A jestližeby se při kterém již oznámeném termínu na lidech těch úroku kterého nedostalo, slíbili oni z rathouzu, z komory městské summu toho polouletí jínými svými penězi hotovými doložiti, tak aby věřiteli neb věřite- lům jich vždycky spravedlivý úrok úplně vycházel bez zmatku. A pakliby také co vejše na těch lidech mimo tu summu úročných zbývalo a přebíhalo peněz, to aby sobě do své obecní a městské komory vzíti mohli; a nedoložiliby ani kdy a doložiti zanedbali úroku kterého polouletního, jsouce od něho věřitele aneb věřitelův svých listem napomenuti aneb poslem ústně, uvolili se dva z těch konšelův nynějších i bu- doucích a dva z obce, kteříž by napomenuti byli, ihned na zejtří po napomenutí beze všech omluv a odporův rukou společní a nerozdílnou, beze vší zlé lsti jeden na druhého neukazujíc ani se čím vymlouvajíc, každý z nich sám s svým životem, s jedním pacholkem a se dvěma koněma dojeti do města nebo do městečka královského panského, do kteréhož by jim v tom kraji od věřitelův jejich ukázáno a jmenováno bylo, do domu ctného hospodáře, jim od nich ukázaného v pravé, obyčejné země České ležení a tu aby leželi a trvali, z ležení nevyjíždějíce ani vycházejíce, dokudžby úroku za- držalého aneb úrokův zadržalých kteréhokoli polouletí nedo- ložili svým věřitelům docela a úplně. Nad to vejš i takto se zapsali: kdyžby minulo čtrnácte dní ode dne napomenutí k ležení pořád čtouce, a oni neučinili svým věřitelům, co jest napřed psáno, než na upomínání se obrátiti chtěli, tehda dali jim moc plnou i právo, aby ty peníze úročné zadržalé věřitelové jejich mohli optati, jich dobyti a je vzíti na jich škodu v křesťanech i v židech a kdež je koli v české zemi optají a vezmou, slíbili je zastoupiti sami sebou penězi svými hotovými, rukojměmi dobrými aneb základy hodnými bez věřitelův svých škody; avšak proto nicméně přece vždy ležeti a trvati mají dotud, dokudžby takových peněz úroč- ných zadržalých nesplnili a nedali. Pakliby se na ležení obrátiti nechtěli, tehda aby věřitelové jejich moc měli jim
Strana 43
Obec se dluží peníze od Jana Strniště. 43 láti jakž by se jim líbilo, a jestliže by pak ani na lání 1446 nedbali a plniti nechtěli, tehdy aby mohli na ně Plzeňské právem i bez práva sahati a lidi jejich, též i statky jejich, též zboží mohovité i nemohovité, netoliko sami ale i s po- mocníky svými, jak se jim zdá a líbiti bude, buďto stavo- váním, lidí jímáním, statkův jich braním i samých šacová- ním, a oni Plzeňští aby žádným obyčejem jim neodpírali, neodmlouvali, ani odboje činiti nemohli, než všudy aby svědčili a oznamovali, že jsou věřitelé jich právi a Plzeňští proti nim křivi. Pakliby co proti tomu mluvili aneb skutkem učinili, aby to proti své cti a víře učinili a ne ku pohoršení pře věřitelův svých, a cožkoli věřitelové jejich i s po- mocníky svými pro jejich neplnění škodu jim aneb na lidech jejich kterýmkoli obyčejem učinili nebo pobrali, to aby jim na jistinu ani na úrok, ani na škody počítáno nebylo. Ničímž také jim ani pomocníkům jejich odporným to zpo- mínajíce, slíbivše všecko to ctně a křesťansky zdržeti jako dobří lidé, tak aby i ti věřitelové jejich, lidi ty škvrňské a lo- bezské k vydávání takových úrokův mohli do města tohoto, jakž by se jim koli líbilo, připravovati, ano také i jinam kamžkoli, zavázavše se i tímto, od krále JMi k takovému trhu consens a vůli královskou objednati, a ji k pevnosti toho trhu věřitelům svým v moc uvésti, a ačby kdy mohli s to býti, že by je pán Bůh penězi obmyslil, však proto aby žádné moci neměli, věřitele své od téhož trhu odtisknouti bezdečně tak aby jim zase ten plat odprodali, lečby oni vě- řitelové sami k prosbě jejich, Plzeňských, dobrovolně při- stoupili a toho jim přáti chtěli, a jestliže by jim kdy to odkoupení se dostalo, tehdy aby věřitelům svým vše zlatými uherskými dobrými jistinu jejich navrátiti povinni byli, kdyžby oni k tomu vůli dali, v čem ve všem aby jim Pl- zeňským žádné právo duchovní ani světské, ani který soused ani kteří zápisové, ani která moc královská platna a nápo- mocna nebyla; a bylliby kterou věcí list ten jejich, kterýž věřitelům svým dali, pokažen, moli, zetlením aneb jinak kterakkoli porušen, to témuž listu a věřitelům jejich aby k žádné škodě nebylo. Připrosivše na svědomí a pro lepší toho všeho zdržení a pevnost z stavu panského pana Hanuše z Kolovrat, pana Buriana z Guttnštejna a pana Jana z Ko- lovrat, seděním na Bezdružicích, a osob z stavu rytířského
Obec se dluží peníze od Jana Strniště. 43 láti jakž by se jim líbilo, a jestliže by pak ani na lání 1446 nedbali a plniti nechtěli, tehdy aby mohli na ně Plzeňské právem i bez práva sahati a lidi jejich, též i statky jejich, též zboží mohovité i nemohovité, netoliko sami ale i s po- mocníky svými, jak se jim zdá a líbiti bude, buďto stavo- váním, lidí jímáním, statkův jich braním i samých šacová- ním, a oni Plzeňští aby žádným obyčejem jim neodpírali, neodmlouvali, ani odboje činiti nemohli, než všudy aby svědčili a oznamovali, že jsou věřitelé jich právi a Plzeňští proti nim křivi. Pakliby co proti tomu mluvili aneb skutkem učinili, aby to proti své cti a víře učinili a ne ku pohoršení pře věřitelův svých, a cožkoli věřitelové jejich i s po- mocníky svými pro jejich neplnění škodu jim aneb na lidech jejich kterýmkoli obyčejem učinili nebo pobrali, to aby jim na jistinu ani na úrok, ani na škody počítáno nebylo. Ničímž také jim ani pomocníkům jejich odporným to zpo- mínajíce, slíbivše všecko to ctně a křesťansky zdržeti jako dobří lidé, tak aby i ti věřitelové jejich, lidi ty škvrňské a lo- bezské k vydávání takových úrokův mohli do města tohoto, jakž by se jim koli líbilo, připravovati, ano také i jinam kamžkoli, zavázavše se i tímto, od krále JMi k takovému trhu consens a vůli královskou objednati, a ji k pevnosti toho trhu věřitelům svým v moc uvésti, a ačby kdy mohli s to býti, že by je pán Bůh penězi obmyslil, však proto aby žádné moci neměli, věřitele své od téhož trhu odtisknouti bezdečně tak aby jim zase ten plat odprodali, lečby oni vě- řitelové sami k prosbě jejich, Plzeňských, dobrovolně při- stoupili a toho jim přáti chtěli, a jestliže by jim kdy to odkoupení se dostalo, tehdy aby věřitelům svým vše zlatými uherskými dobrými jistinu jejich navrátiti povinni byli, kdyžby oni k tomu vůli dali, v čem ve všem aby jim Pl- zeňským žádné právo duchovní ani světské, ani který soused ani kteří zápisové, ani která moc královská platna a nápo- mocna nebyla; a bylliby kterou věcí list ten jejich, kterýž věřitelům svým dali, pokažen, moli, zetlením aneb jinak kterakkoli porušen, to témuž listu a věřitelům jejich aby k žádné škodě nebylo. Připrosivše na svědomí a pro lepší toho všeho zdržení a pevnost z stavu panského pana Hanuše z Kolovrat, pana Buriana z Guttnštejna a pana Jana z Ko- lovrat, seděním na Bezdružicích, a osob z stavu rytířského
Strana 44
44 Jan Strniště zřídil kaplanství. 1446 Tobiáše 1 z Modřejovic, seděním na Radyni, Jana z Prosti- boře a Přécha z Kunratic. Což se stalo léta od narození syna božího tisícého čtyrstého čtyřicátého šestého, den sv. Jiří (23. dubna).2) I koupiv teda nadepsaný Jan Strniště z Jablo- ného pravým trhem od purkmistra a konšelův i ode vší obce města Nového Plzně na nich a na jich lidech v těch dvou vsích, to jest v Škvrňanech a v Lobzech, což tu oni tehdáž měli, těch čtrnácte kop grošův platu ročního a věčného a jim také penězi hotovými jej zaplativ, s těmi nahoře psa- nými ohradami a pod těmi pokutami těžkými, potom s do- brým svým rozmyslem téhož roku při času adventním zjednal jest kaplanství zde v Plzni v městě u fary, u oltáře sv. Mi- kuláše v koutě, jdouc od školy3) do kůru na levé ruce, i kněze k tomu spůsobiv, toho času nějakého kněze Václava Černého, aby se tu čest a chvála pánu Bohu, jeho milé matce Panně Marii i všem svatým a prosba za něho i za jeho předkův duše věčně dála, a na to obrátil ten plat čtrnácte kop grošův svrchupsaných k tomu kaplanství. A chtě to tak opatřiti, aby týž úmysl jeho prospěch měl a to zá- duší tak se nesešlo, dal ten list hlavní Plzeňských panu Janovi Rackovi a Příbramovi, bratřím z Račína a Janovi Nýřanskému z Nýřan, přátelům svým milým, svou při tom svobodnou dobrou vůli dávaje, též moc všecku i právo k němu po smrti své tak vcele a plně, jakoby jim samým zejmena svědčil, aby oni upomínali, dobývali i peníze k sobě brali bez všelikého jiných přátel jeho, též i jiných všech lidí odporu a překážky, tak však, aby ty peníze a úroky podle rokův k sobě přijímajíce, knězi Václavovi Černýmu, kaplanství svrchupsaného kaplanu i jeho náměstkům, téhož záduší budoucím kaplanům na každý sv. Jiří a sv. Havel vždy po sedmi kopách gr. vydávali, oni i jich budoucí věčně, nikoli toho nezadržujíce ani obmeškání neb prodlévání a zmatku kterého nebo odporu v tom činíce, mimo všecky 1) Správně: Dobeš Vrš z Modřejovic, jak se v listinách součas- ných jmenuje. 2) V opisu listiny při Janovi z Prostiboře přidáno seděním na Podmoklech a před Přechem uvádí se ještě Jan Hvozdíř z Prostiboře. 3) Budova školní stávala na straně severní na náměstí a sice na hřbitově proti radnici, vchod do ní byl pouze se strany kostela. Oltář zmíněný svt. Mikuláše stával v levé lodi v rohu u zdi, byl později pře- nesen do předsíně jižního vchodu a na místě jeho postaven oltář svt. Ignáce z Loyoly.
44 Jan Strniště zřídil kaplanství. 1446 Tobiáše 1 z Modřejovic, seděním na Radyni, Jana z Prosti- boře a Přécha z Kunratic. Což se stalo léta od narození syna božího tisícého čtyrstého čtyřicátého šestého, den sv. Jiří (23. dubna).2) I koupiv teda nadepsaný Jan Strniště z Jablo- ného pravým trhem od purkmistra a konšelův i ode vší obce města Nového Plzně na nich a na jich lidech v těch dvou vsích, to jest v Škvrňanech a v Lobzech, což tu oni tehdáž měli, těch čtrnácte kop grošův platu ročního a věčného a jim také penězi hotovými jej zaplativ, s těmi nahoře psa- nými ohradami a pod těmi pokutami těžkými, potom s do- brým svým rozmyslem téhož roku při času adventním zjednal jest kaplanství zde v Plzni v městě u fary, u oltáře sv. Mi- kuláše v koutě, jdouc od školy3) do kůru na levé ruce, i kněze k tomu spůsobiv, toho času nějakého kněze Václava Černého, aby se tu čest a chvála pánu Bohu, jeho milé matce Panně Marii i všem svatým a prosba za něho i za jeho předkův duše věčně dála, a na to obrátil ten plat čtrnácte kop grošův svrchupsaných k tomu kaplanství. A chtě to tak opatřiti, aby týž úmysl jeho prospěch měl a to zá- duší tak se nesešlo, dal ten list hlavní Plzeňských panu Janovi Rackovi a Příbramovi, bratřím z Račína a Janovi Nýřanskému z Nýřan, přátelům svým milým, svou při tom svobodnou dobrou vůli dávaje, též moc všecku i právo k němu po smrti své tak vcele a plně, jakoby jim samým zejmena svědčil, aby oni upomínali, dobývali i peníze k sobě brali bez všelikého jiných přátel jeho, též i jiných všech lidí odporu a překážky, tak však, aby ty peníze a úroky podle rokův k sobě přijímajíce, knězi Václavovi Černýmu, kaplanství svrchupsaného kaplanu i jeho náměstkům, téhož záduší budoucím kaplanům na každý sv. Jiří a sv. Havel vždy po sedmi kopách gr. vydávali, oni i jich budoucí věčně, nikoli toho nezadržujíce ani obmeškání neb prodlévání a zmatku kterého nebo odporu v tom činíce, mimo všecky 1) Správně: Dobeš Vrš z Modřejovic, jak se v listinách součas- ných jmenuje. 2) V opisu listiny při Janovi z Prostiboře přidáno seděním na Podmoklech a před Přechem uvádí se ještě Jan Hvozdíř z Prostiboře. 3) Budova školní stávala na straně severní na náměstí a sice na hřbitově proti radnici, vchod do ní byl pouze se strany kostela. Oltář zmíněný svt. Mikuláše stával v levé lodi v rohu u zdi, byl později pře- nesen do předsíně jižního vchodu a na místě jeho postaven oltář svt. Ignáce z Loyoly.
Strana 45
Jan Strniště zřídil kaplanství. 45 jiné lidi a přátele své jim toho věře a doufaje, že to bez 1446 ujmy a proměny před se tak provedou a jednati budou, jakž jim to svědomí jejich svěřuje a poroučí, napřed to pro pána Boha učiníc a podle toho pro odplatu jejich vlastní a spasení jeho i jejich i také všech z obou stran předkův jejich. Také učinil je, též dědice a budoucí jejich po smrti své téhož kaplanství a záduší pravé a mocné podací pány, to přidávaje, aby na službách božích, které se při tom oltáři dějí i bohdá věčně díti se budou, za ně též jako i za něho a za jejich předky, též jako i za jeho, věčná se památka dála a oni (prý) přihlídejte . . . k tomu, aby také knězem Václavem Černým, kaplanem toho času, i také potom bu- doucími kaplany ty a takové služby i almužny bez proměny každý rok a to na každý týden čtyry mše na tom oltáři beze všeho zanedbání a umenšení se dály, sám kněz světlo a víno k témuž oltáři na ten plat a úrok aby sobě jednal, na každé suché dni, vigilia a mše zpívané zjednával a k tomu patnácte chudých nakrmil a každému z nich po penízi dal; k tomu při každém sv. Jiří týž kaplan aby sukna za dvě kopy koupil, a mezi ně při sv. Havle rozdal. Přidal také a nařídil k témuž oltáři dva ornáty, malý oltářík z černého mramoru, šest ubrusův, kalich stříbrný, pozlacený, corporaly dva, mšal veliký na parkameně, monstranci mosazné pozla- cené, kříž mosazný pozlacený, čtyři zvonečky, dvě ampulky s jinými k tomu náležitými potřebami, jakž taková fundací dotčeného oltáře, kteráž se stala za času kněze Šimona z Nimburka, tehdáž probošta kostela sv. Apolinářiše a místo- držícího arcibiskupství pražského in libro Erectionum pozna- menána jest.1) I když tak dotčené kaplanství fundováno bylo a dot- čení páni Račínové takový plat k faře zdejší odvozovali, za některý čas potom musilo se k nim a to léta 1531, aby té- 1531 hož nadání a svěření předkův svých neopouštěli, nýbrž kně- žím platy zadržalé odvedli a zaplatili, na tom se společně mezi sebou snesouce, aby takový plat k témuž oltáři ke cti 1) Opis listiny v museu plz. Listina datována r. 1446 v úterý svt. Lucie. Svědkové uvádějí se v ní Jan z Rizmburka a z Rábí, Ja- roslav z Žirotína, Děpolt z Rizmburka, purkrabí hradu pražského, a urození panoši Jindřich Švajda ze Sedlce, Humprecht z Tasnovic, Jan Hvozdíř z Prostiboře a Jan Muchek z Bukové. Potvrzení Šimona z Nimburka jest z r. 1447 d. 8. června v Praze.
Jan Strniště zřídil kaplanství. 45 jiné lidi a přátele své jim toho věře a doufaje, že to bez 1446 ujmy a proměny před se tak provedou a jednati budou, jakž jim to svědomí jejich svěřuje a poroučí, napřed to pro pána Boha učiníc a podle toho pro odplatu jejich vlastní a spasení jeho i jejich i také všech z obou stran předkův jejich. Také učinil je, též dědice a budoucí jejich po smrti své téhož kaplanství a záduší pravé a mocné podací pány, to přidávaje, aby na službách božích, které se při tom oltáři dějí i bohdá věčně díti se budou, za ně též jako i za něho a za jejich předky, též jako i za jeho, věčná se památka dála a oni (prý) přihlídejte . . . k tomu, aby také knězem Václavem Černým, kaplanem toho času, i také potom bu- doucími kaplany ty a takové služby i almužny bez proměny každý rok a to na každý týden čtyry mše na tom oltáři beze všeho zanedbání a umenšení se dály, sám kněz světlo a víno k témuž oltáři na ten plat a úrok aby sobě jednal, na každé suché dni, vigilia a mše zpívané zjednával a k tomu patnácte chudých nakrmil a každému z nich po penízi dal; k tomu při každém sv. Jiří týž kaplan aby sukna za dvě kopy koupil, a mezi ně při sv. Havle rozdal. Přidal také a nařídil k témuž oltáři dva ornáty, malý oltářík z černého mramoru, šest ubrusův, kalich stříbrný, pozlacený, corporaly dva, mšal veliký na parkameně, monstranci mosazné pozla- cené, kříž mosazný pozlacený, čtyři zvonečky, dvě ampulky s jinými k tomu náležitými potřebami, jakž taková fundací dotčeného oltáře, kteráž se stala za času kněze Šimona z Nimburka, tehdáž probošta kostela sv. Apolinářiše a místo- držícího arcibiskupství pražského in libro Erectionum pozna- menána jest.1) I když tak dotčené kaplanství fundováno bylo a dot- čení páni Račínové takový plat k faře zdejší odvozovali, za některý čas potom musilo se k nim a to léta 1531, aby té- 1531 hož nadání a svěření předkův svých neopouštěli, nýbrž kně- žím platy zadržalé odvedli a zaplatili, na tom se společně mezi sebou snesouce, aby takový plat k témuž oltáři ke cti 1) Opis listiny v museu plz. Listina datována r. 1446 v úterý svt. Lucie. Svědkové uvádějí se v ní Jan z Rizmburka a z Rábí, Ja- roslav z Žirotína, Děpolt z Rizmburka, purkrabí hradu pražského, a urození panoši Jindřich Švajda ze Sedlce, Humprecht z Tasnovic, Jan Hvozdíř z Prostiboře a Jan Muchek z Bukové. Potvrzení Šimona z Nimburka jest z r. 1447 d. 8. června v Praze.
Strana 46
46 Spor Plzeňských s bratřími z Račína. 1446 a chvále Bohu všemohoucímu od předkův jejich nadaný a od nich toho času k vydávání povinný, beze všeho zadržování pla- cen a ten oltář služebnostmi náležitými vedle vůle předkův jejich zase opatřen byl, s takovou žádostí, aby takové přá- telské napomenutí od našich vděčně přijali pro ubytí dal- ších o to péčí. To pak když tak za některé léto stálo a ta- kové dopisování panu Ondřejovi Račínovi na místě jiných bratří jeho se učinily, naposledy pan Mikuláš a pan Laurenc, bratří z Račína, na Brlozci a Vlkosově, takto se o tom sem dopisovali. Nepochybujem (prý) o tom, že toho dobrou vědomost máte, že jsou předkové vaši někdy panu Janovi Strništovi z Jablonné na vsech a lidech vašich, Škvrňanech a Lobzích, čtrnácte kop grošův platu ročního dědičně a budoucně od- prodali, nad kterýmžto platem k vybírání jeho nadepsaný někdy pan Jan Strniště učinil jest mocné poručníky předky naše, jich dědice a budoucí, jakž dále list trhový a zapsání předkův vašich sebe i potomní a budoucí své vysokými zá- vazky a pokutami pod vašimi dobrými věrami a ctmi, hrdly a statky, vás i poddané vaše brání, nedaloliby se tomu dosti, sobě toho dopomáhati, sic i v mnohých věcech ukazuje a zavírá, ale aby takový plat předkům našim neboližto nám jakožto dědičně na to ustanoveným poručníkům vydáván byl, toho naše žádná vědomost není. A tak podle zápisu a trhu od předkův vašich učiněného téměř ke stu letům ta- koví platové za vámi zdržováni a zastaveni jsou, a zápis i pro zadržalý k vyupomínání na to se vztahuje. I nechtíce my pokudžbychom toho od vás přátelskou měrou dosáhnouti mohli, na tak těžké pokuty od předkův našich na vás uči- něné k upomínání nastoupati, ani, také byšte k tomu přijíti dopustiti měli jakožto ti vidouc vaši věci všecku poctivost, toho cožby vám těžkost přinésti mělo, příti, protož vás za to předkem přátelsky žádáme a toho při vás hledáme, že nám takové zadržalé platy buď od lidí svrchu jmenovaných vsí aneb sami od sebe dáte a vyplníte. Datum na Vlkosově 1553 ve středu po třech králích léta 1553. [11. ledna.] Na to odpověď byla taková dána od našich, že jsou nikda žádné o tom vědomosti neměli a nemají o prodeji takových nějakých platův od předkův svých, a protož také že tím, čehož při nich vyhledávají a za nimi sobě jmíti pokládají, povinni nejsou, žádajíce, aby proti nim a lidem
46 Spor Plzeňských s bratřími z Račína. 1446 a chvále Bohu všemohoucímu od předkův jejich nadaný a od nich toho času k vydávání povinný, beze všeho zadržování pla- cen a ten oltář služebnostmi náležitými vedle vůle předkův jejich zase opatřen byl, s takovou žádostí, aby takové přá- telské napomenutí od našich vděčně přijali pro ubytí dal- ších o to péčí. To pak když tak za některé léto stálo a ta- kové dopisování panu Ondřejovi Račínovi na místě jiných bratří jeho se učinily, naposledy pan Mikuláš a pan Laurenc, bratří z Račína, na Brlozci a Vlkosově, takto se o tom sem dopisovali. Nepochybujem (prý) o tom, že toho dobrou vědomost máte, že jsou předkové vaši někdy panu Janovi Strništovi z Jablonné na vsech a lidech vašich, Škvrňanech a Lobzích, čtrnácte kop grošův platu ročního dědičně a budoucně od- prodali, nad kterýmžto platem k vybírání jeho nadepsaný někdy pan Jan Strniště učinil jest mocné poručníky předky naše, jich dědice a budoucí, jakž dále list trhový a zapsání předkův vašich sebe i potomní a budoucí své vysokými zá- vazky a pokutami pod vašimi dobrými věrami a ctmi, hrdly a statky, vás i poddané vaše brání, nedaloliby se tomu dosti, sobě toho dopomáhati, sic i v mnohých věcech ukazuje a zavírá, ale aby takový plat předkům našim neboližto nám jakožto dědičně na to ustanoveným poručníkům vydáván byl, toho naše žádná vědomost není. A tak podle zápisu a trhu od předkův vašich učiněného téměř ke stu letům ta- koví platové za vámi zdržováni a zastaveni jsou, a zápis i pro zadržalý k vyupomínání na to se vztahuje. I nechtíce my pokudžbychom toho od vás přátelskou měrou dosáhnouti mohli, na tak těžké pokuty od předkův našich na vás uči- něné k upomínání nastoupati, ani, také byšte k tomu přijíti dopustiti měli jakožto ti vidouc vaši věci všecku poctivost, toho cožby vám těžkost přinésti mělo, příti, protož vás za to předkem přátelsky žádáme a toho při vás hledáme, že nám takové zadržalé platy buď od lidí svrchu jmenovaných vsí aneb sami od sebe dáte a vyplníte. Datum na Vlkosově 1553 ve středu po třech králích léta 1553. [11. ledna.] Na to odpověď byla taková dána od našich, že jsou nikda žádné o tom vědomosti neměli a nemají o prodeji takových nějakých platův od předkův svých, a protož také že tím, čehož při nich vyhledávají a za nimi sobě jmíti pokládají, povinni nejsou, žádajíce, aby proti nim a lidem
Strana 47
Spor Plzeňských s bratřími z Račína. 47 jejich nic toho, což by býti nemělo, před sebe nebrali. — 1553 Páni Račínové takovou odpověď těžce nesli, pravíce, že jsou proti zápisu předkův svých tak odepsati neměli, odkudž příčina našim podána byla, že jsou potom v úterý den sv. Sigmunda [2. května] Martina Uličku z starších obecních a Ondřeje Strojka, písaře, na Vlkosov k nim vy- slali, kteříž za to požádali, aby ten a takový zápis, na kteréž se takové psaní jejich vztahuje, jim ukázán byl. I dána jim ta odpověď skrze pana Mikuláše Račína v přítomnosti dru- hého bratra pana Laurence, že toho zápisu před rukama nemají, než u jednoho přítele, a poradě se s přátely, že nám odpověď dáti chtějí. Což se stalo v přítomnosti pana Arnošta Pernklo, pana Milaura, hejtmana Švamberského, pana Kundráta Pernklo, kdež pan Kundrat takto promluvil, že [zápis] jest dosti sprostně psán, že jej nějaký filosof skládal a že by mu 106 lét býti mělo. I poradivše se potom opět okolo léta 1560 tím jednostejným spůsobem, spravedlnost za 1560 našimi podle takového zápisu míti se pokládali, čemuž naši z příčin hodných a slušných místa dáti nemohli, nýbrž že by tomu rádi byli, aby oni od třiceti lét zadržalé povinné platy k záduší a k oltáři sv. Mikuláše při kostele farním zde, tak jako předkové jejich činili, spravovali a na budoucí časy toho neobmeškávali. Však aby se tomu nadání od obojí strany dostatečněji vyrozuměti mohlo, stalo se za tou příčinou shledání ve Všerubech léta 1560, feria IV. post Jubilate [8. května], při čemž také Jan Bakalář odsud podle jiných vyslaných přítomen byl. Když páni Račínové ukázali dva listy na túž fundaci a prodané platy, jeden na pergameně a jeden na papíře slove vidimus, kteréhož datum octava die mensis Junii anno 1447 od kněze Šimona z Nim- 1447 burka, toho času administratora kostela pražského, prvního pak datum že jest bylo den sv. Jiří [23. dubna] léta 1446, 1446 to jest listu toho, kterýž od obce zdejší učiněn byl, jakož jest napřed zejmena vepsán, při kterémžto času od našich žádáno, aby žádné příčiny od nich pánův Račínův na těžkost naši aneb nějaký posměch před se bráno nebylo, poněvadž k nim vždycky příjemné libosti ukazovány byly, svolivše se k tomu z obou stran, aby o to nejvyšším panem purkrabí pražským, tehdáž panem Janem z Lobkovic a na Tejně Horšovském, sročeni a rozeznáni byli, což také týž pán k sobě ujíti ráčil. Ale když ta věc pro jiná mnohá zaneprázdnění
Spor Plzeňských s bratřími z Račína. 47 jejich nic toho, což by býti nemělo, před sebe nebrali. — 1553 Páni Račínové takovou odpověď těžce nesli, pravíce, že jsou proti zápisu předkův svých tak odepsati neměli, odkudž příčina našim podána byla, že jsou potom v úterý den sv. Sigmunda [2. května] Martina Uličku z starších obecních a Ondřeje Strojka, písaře, na Vlkosov k nim vy- slali, kteříž za to požádali, aby ten a takový zápis, na kteréž se takové psaní jejich vztahuje, jim ukázán byl. I dána jim ta odpověď skrze pana Mikuláše Račína v přítomnosti dru- hého bratra pana Laurence, že toho zápisu před rukama nemají, než u jednoho přítele, a poradě se s přátely, že nám odpověď dáti chtějí. Což se stalo v přítomnosti pana Arnošta Pernklo, pana Milaura, hejtmana Švamberského, pana Kundráta Pernklo, kdež pan Kundrat takto promluvil, že [zápis] jest dosti sprostně psán, že jej nějaký filosof skládal a že by mu 106 lét býti mělo. I poradivše se potom opět okolo léta 1560 tím jednostejným spůsobem, spravedlnost za 1560 našimi podle takového zápisu míti se pokládali, čemuž naši z příčin hodných a slušných místa dáti nemohli, nýbrž že by tomu rádi byli, aby oni od třiceti lét zadržalé povinné platy k záduší a k oltáři sv. Mikuláše při kostele farním zde, tak jako předkové jejich činili, spravovali a na budoucí časy toho neobmeškávali. Však aby se tomu nadání od obojí strany dostatečněji vyrozuměti mohlo, stalo se za tou příčinou shledání ve Všerubech léta 1560, feria IV. post Jubilate [8. května], při čemž také Jan Bakalář odsud podle jiných vyslaných přítomen byl. Když páni Račínové ukázali dva listy na túž fundaci a prodané platy, jeden na pergameně a jeden na papíře slove vidimus, kteréhož datum octava die mensis Junii anno 1447 od kněze Šimona z Nim- 1447 burka, toho času administratora kostela pražského, prvního pak datum že jest bylo den sv. Jiří [23. dubna] léta 1446, 1446 to jest listu toho, kterýž od obce zdejší učiněn byl, jakož jest napřed zejmena vepsán, při kterémžto času od našich žádáno, aby žádné příčiny od nich pánův Račínův na těžkost naši aneb nějaký posměch před se bráno nebylo, poněvadž k nim vždycky příjemné libosti ukazovány byly, svolivše se k tomu z obou stran, aby o to nejvyšším panem purkrabí pražským, tehdáž panem Janem z Lobkovic a na Tejně Horšovském, sročeni a rozeznáni byli, což také týž pán k sobě ujíti ráčil. Ale když ta věc pro jiná mnohá zaneprázdnění
Strana 48
48 Legat Rudolf odpustky udílí. 1468 k vyslyšení přijíti nemohla, naposledy páni Račínové netoliko psaním, ale také oustně, jezdíce za pánem na Tejn, za to, aby túž věc z sebe složiti ráčil, žádati nepřestali, při čemž obzvláště znamenati sluší, že z důchodů obecních kaplanu jmenovaného pana Strniště k oltáři sv. Mikuláše u faře po 1447 sedmi kopách placeno bylo při létu 1447 několiko lét pořád, ale potom dále žádné více paměti takového vydání se ne- nachází. Druhé i toho šetřiti a proti Račínům se užívati 1446 musí, že léta 1446 na den sv. Jiří na vejš oznamených dvou vesnicech, totiž na Škvrňanech a Lobzích prodáno jest šest- nácte kop grošův platu peněžitého, komorního, věčného k pravému držení, jmění a požívání (kromě panství) urozenémn panoši Janovi Muchkovi z Bukova za sto kop grošův a za šedesáte kop grošův, tak jakž se týž list na to svědčící, vy- vážený a přerušený, při jiných pamětech v Račínech nachází, což jedno proti druhému rovnati, velmi těžké a odporné jest. Však mimo nadepsané obrany nic dostatečnějšího není nad to, že Škvrňany s dvory a platem zouplna Plzeňským dskami zemskými svědčí. Rudolphus D. G. episcopus Lavantinensis sacrosanctae sedis apostolicae, ad Bohemiae et Poloniae regna ac certas Alemaniae partes cum potestate legati de latere, legatus mis- sus. Prouidis ac circumspectis viris, magistro ciuium consu- libus ac scabinis ac toti communitati ciuitatis Pilsnensis, Pragensis dioecesis, nobis in Christo dilectis. Salutem in deo sempiternam. Cum propter fidelitatem, integritatem et obedientiam vestras, quas ad ecclesiam sanc- tam dei, sedem apostolicam et sanctissimum Dominum nostrum gessistis hactenus et geritis indefesse, nihil vobis negare de- beamus, quod cum ratione et honestate concedere possumus, hinc est quod ad deuotam instantiam oratorum vestrorum, qui cum baronibus ac certis catholicis hic fuerunt, nobis, quod juxta consuetudinem longis temporibus apud vos in ecclessia s. Bartholomaei obseruatam in vigilia resurrectionis dominicae, siue sabato sancto de mane in ortu solis missa in eadem ecclessia s. Bartolomaei, ac missa de sanctissimo corpore Christi, quae singulis quintis feriis celebrare con- sueuit in altare Beatae Virginis, dum aliquod festum B. V. in feriam quintam venerit, celebrari possit, quodque locum in monte Oliueti pro deuotione hominum aedificare valeatis, ad quem visitandum, ut populus magis inuitetur, quo se *
48 Legat Rudolf odpustky udílí. 1468 k vyslyšení přijíti nemohla, naposledy páni Račínové netoliko psaním, ale také oustně, jezdíce za pánem na Tejn, za to, aby túž věc z sebe složiti ráčil, žádati nepřestali, při čemž obzvláště znamenati sluší, že z důchodů obecních kaplanu jmenovaného pana Strniště k oltáři sv. Mikuláše u faře po 1447 sedmi kopách placeno bylo při létu 1447 několiko lét pořád, ale potom dále žádné více paměti takového vydání se ne- nachází. Druhé i toho šetřiti a proti Račínům se užívati 1446 musí, že léta 1446 na den sv. Jiří na vejš oznamených dvou vesnicech, totiž na Škvrňanech a Lobzích prodáno jest šest- nácte kop grošův platu peněžitého, komorního, věčného k pravému držení, jmění a požívání (kromě panství) urozenémn panoši Janovi Muchkovi z Bukova za sto kop grošův a za šedesáte kop grošův, tak jakž se týž list na to svědčící, vy- vážený a přerušený, při jiných pamětech v Račínech nachází, což jedno proti druhému rovnati, velmi těžké a odporné jest. Však mimo nadepsané obrany nic dostatečnějšího není nad to, že Škvrňany s dvory a platem zouplna Plzeňským dskami zemskými svědčí. Rudolphus D. G. episcopus Lavantinensis sacrosanctae sedis apostolicae, ad Bohemiae et Poloniae regna ac certas Alemaniae partes cum potestate legati de latere, legatus mis- sus. Prouidis ac circumspectis viris, magistro ciuium consu- libus ac scabinis ac toti communitati ciuitatis Pilsnensis, Pragensis dioecesis, nobis in Christo dilectis. Salutem in deo sempiternam. Cum propter fidelitatem, integritatem et obedientiam vestras, quas ad ecclesiam sanc- tam dei, sedem apostolicam et sanctissimum Dominum nostrum gessistis hactenus et geritis indefesse, nihil vobis negare de- beamus, quod cum ratione et honestate concedere possumus, hinc est quod ad deuotam instantiam oratorum vestrorum, qui cum baronibus ac certis catholicis hic fuerunt, nobis, quod juxta consuetudinem longis temporibus apud vos in ecclessia s. Bartholomaei obseruatam in vigilia resurrectionis dominicae, siue sabato sancto de mane in ortu solis missa in eadem ecclessia s. Bartolomaei, ac missa de sanctissimo corpore Christi, quae singulis quintis feriis celebrare con- sueuit in altare Beatae Virginis, dum aliquod festum B. V. in feriam quintam venerit, celebrari possit, quodque locum in monte Oliueti pro deuotione hominum aedificare valeatis, ad quem visitandum, ut populus magis inuitetur, quo se *
Strana 49
Legat Rudolf odpustky udílí kostelu sv. Bartoloměje. 49 agnoscit spiritualibus gratiis dotatum, omnibus et singulis 1468 eundem locum") in quinta et sexta feriis, in sabbato sanctis re- surrectionis et ascensionis domini, pentecostes, trinitatis, cor- poris Christi et singulis B. V. diebus, quisquis visitaverit et genibus flexis tria Pater noster et totidem Aue Maria cum uno symbolo apostolorum in memoriam passionis domi- nicae orauerit, pro quolibet dierum centum dies indulgen- tiarum in domino elargimur. Praeterea ut pro necessitatibus vestris in defensionem fidei et resistentiam haereticorum calices superfluos ecclesi- arum, monasteriorum et conuentuum apud vos intra et extra muros Pilsnenses accipere, vendere et conflare possitis, tenore praesentium concedimus facultatem. Caeterum a censu, quem ecclesiae s. Apollinaris Pragensi tenemini tandem, quo eundem locum haeretici occupaverint, autoritate apostolica et legati- onis, qua fungimur, vos communitatem vestram absoluimus et exoneramus.) Datum Wratislauiae sub nostro sigillo anno a naciuitate domini MCCCCLXVIII., die prima mensis Janu- arii, pontificatus sanctissimi in Cristo patris et domini nostri d. Pauli, diuina prouidentia papae secundi anno quarto. Rudolphus. Honorabili domino . . plebano parochialis 1468 ecclesiae s. Bartolomaei. Quoniam propter fidelitatem, integritatem et obedien- tiam prouidorum consulum et ciuitatis oppidi Pilsnensis, quo ipsi erga sanctissimam Romanam ecclesiam, sanctam sedem apostolicam et S. D. N. papam et nos hactenus gesserunt laudabiliter et continue gerunt, nos ea propter eorum piis votis, quantum in hac parte fungimur, tenore praesentium missam, quae olim et longis temporibus retroactis in mona- sterio B. V., ordinis fratrum Minorum in vigilia Paschae, siue sabbato sancto de mane in ortu solis de beata Virgine et de corpore Christi decantari consueuit, ad praedictam ve- 1) Horou Olivetskou míní se zde sousoší Krista se spícími apo- štoly, umístěné na zevnější straně presbyteria kostela farního, kdež lid „u Olivy“ říká. 2) De eo etiam, quod ex cistis abbatis Teplensis, postquam a vobis recessit et ad Girzikum de Podiebrad se contulit, pro defensione causae fidei accepistis, tenore praesentium quittamus et exoneramus, eidem abbati nec non conuentui et suis successoribus perpetuum desuper silentium imponentes.“ Toto místo v originale přicházející, zde bylo vynecháno. 4
Legat Rudolf odpustky udílí kostelu sv. Bartoloměje. 49 agnoscit spiritualibus gratiis dotatum, omnibus et singulis 1468 eundem locum") in quinta et sexta feriis, in sabbato sanctis re- surrectionis et ascensionis domini, pentecostes, trinitatis, cor- poris Christi et singulis B. V. diebus, quisquis visitaverit et genibus flexis tria Pater noster et totidem Aue Maria cum uno symbolo apostolorum in memoriam passionis domi- nicae orauerit, pro quolibet dierum centum dies indulgen- tiarum in domino elargimur. Praeterea ut pro necessitatibus vestris in defensionem fidei et resistentiam haereticorum calices superfluos ecclesi- arum, monasteriorum et conuentuum apud vos intra et extra muros Pilsnenses accipere, vendere et conflare possitis, tenore praesentium concedimus facultatem. Caeterum a censu, quem ecclesiae s. Apollinaris Pragensi tenemini tandem, quo eundem locum haeretici occupaverint, autoritate apostolica et legati- onis, qua fungimur, vos communitatem vestram absoluimus et exoneramus.) Datum Wratislauiae sub nostro sigillo anno a naciuitate domini MCCCCLXVIII., die prima mensis Janu- arii, pontificatus sanctissimi in Cristo patris et domini nostri d. Pauli, diuina prouidentia papae secundi anno quarto. Rudolphus. Honorabili domino . . plebano parochialis 1468 ecclesiae s. Bartolomaei. Quoniam propter fidelitatem, integritatem et obedien- tiam prouidorum consulum et ciuitatis oppidi Pilsnensis, quo ipsi erga sanctissimam Romanam ecclesiam, sanctam sedem apostolicam et S. D. N. papam et nos hactenus gesserunt laudabiliter et continue gerunt, nos ea propter eorum piis votis, quantum in hac parte fungimur, tenore praesentium missam, quae olim et longis temporibus retroactis in mona- sterio B. V., ordinis fratrum Minorum in vigilia Paschae, siue sabbato sancto de mane in ortu solis de beata Virgine et de corpore Christi decantari consueuit, ad praedictam ve- 1) Horou Olivetskou míní se zde sousoší Krista se spícími apo- štoly, umístěné na zevnější straně presbyteria kostela farního, kdež lid „u Olivy“ říká. 2) De eo etiam, quod ex cistis abbatis Teplensis, postquam a vobis recessit et ad Girzikum de Podiebrad se contulit, pro defensione causae fidei accepistis, tenore praesentium quittamus et exoneramus, eidem abbati nec non conuentui et suis successoribus perpetuum desuper silentium imponentes.“ Toto místo v originale přicházející, zde bylo vynecháno. 4
Strana 50
50 Papež Pius II. Plzeňské k stálosti vybízí. stram parochialem ecclesiam s. Bartolomaei in perpetuo de- cantandam transferimus, indulgentes et concedentes, quod huiusmodi missa in ipsa ecclesia s. Bartolomaei, eo quo in praefato monasterio fratrum, qui praedictas missas iam non obseruant, modo perpetuo celebrari et dici possit, in contra- rium facientibus non obstantibus quibuscunque. Wratislauiae 1468 sub nostro sigillo, anno 1468 die 28. Julii 1) L. 1462 když někteří poslové od krále Jiřího z Čech do Říma vysláni byli, aby papeži oznamovali, kterak král český jest horlivý milovník řádův křesťanských a při tom žádali, aby přijat byl v řád křesťanský, jako jiní králové křesťanští, vzavše od papeže odpověd takovú, že království českého některým obyvatelům artikulové jejich, proto že ne- pořádní a proti zákonu božímu jsou, stvrzováni býti nemo- hou, domův se (nic nezjednavše) navrátili; biskup pak řím- ský o takovém poselství Plzeňským obzvláště píšíc, je ja- kožto svý věrné, aby v jednotě stáli, listem, jakž následuje napomenul. 1462 Pius episcopus, seruus seruorum dei. Dilectis filiis, consulibus Novae Pilsnae salutem et apo- stolicam benedictionem. Venerunt ad nos oratores, charissimi in Christo filii nostri, Georgii, Bohemiae regis, illustrissimi, et instanter ipsius regis nomine apud nos egerunt, suppli- cantes, ut in vim compactatorum promitteremus communio- nem sub utraque. Nos habita cum venerabilibus filiis nostris, sanctae romanae ecclesiae cardinalibus diligenti super his examinatione et plena discussione, repperimus, non posse cum dei et nostro atque sedis apostolicae honore regias pe- titiones in ea parte exaudire, nec id ad quietem illius regni et aliorum cederet ac ea tamquam compactata per nos con- firmari petebant, nullam vim habere et ita de eorundem fratrum nostrorum consilio et matura deliberatione in publico consistorio respondimus et declarauimus. Quapropter horta- mur in domino deuotionem uestram, ut vos prout hactenus viriliter fecistis in obseruantia et ritu sanctae matris eccle- siae romanae conseruetis et alios, ut se eisdem ritui et ob- seruantiae conforment omni studio inducere procuretis, quod nobis, qui unionem Christi fidelium et salutem animarum 1) Original v museu plzeňském.
50 Papež Pius II. Plzeňské k stálosti vybízí. stram parochialem ecclesiam s. Bartolomaei in perpetuo de- cantandam transferimus, indulgentes et concedentes, quod huiusmodi missa in ipsa ecclesia s. Bartolomaei, eo quo in praefato monasterio fratrum, qui praedictas missas iam non obseruant, modo perpetuo celebrari et dici possit, in contra- rium facientibus non obstantibus quibuscunque. Wratislauiae 1468 sub nostro sigillo, anno 1468 die 28. Julii 1) L. 1462 když někteří poslové od krále Jiřího z Čech do Říma vysláni byli, aby papeži oznamovali, kterak král český jest horlivý milovník řádův křesťanských a při tom žádali, aby přijat byl v řád křesťanský, jako jiní králové křesťanští, vzavše od papeže odpověd takovú, že království českého některým obyvatelům artikulové jejich, proto že ne- pořádní a proti zákonu božímu jsou, stvrzováni býti nemo- hou, domův se (nic nezjednavše) navrátili; biskup pak řím- ský o takovém poselství Plzeňským obzvláště píšíc, je ja- kožto svý věrné, aby v jednotě stáli, listem, jakž následuje napomenul. 1462 Pius episcopus, seruus seruorum dei. Dilectis filiis, consulibus Novae Pilsnae salutem et apo- stolicam benedictionem. Venerunt ad nos oratores, charissimi in Christo filii nostri, Georgii, Bohemiae regis, illustrissimi, et instanter ipsius regis nomine apud nos egerunt, suppli- cantes, ut in vim compactatorum promitteremus communio- nem sub utraque. Nos habita cum venerabilibus filiis nostris, sanctae romanae ecclesiae cardinalibus diligenti super his examinatione et plena discussione, repperimus, non posse cum dei et nostro atque sedis apostolicae honore regias pe- titiones in ea parte exaudire, nec id ad quietem illius regni et aliorum cederet ac ea tamquam compactata per nos con- firmari petebant, nullam vim habere et ita de eorundem fratrum nostrorum consilio et matura deliberatione in publico consistorio respondimus et declarauimus. Quapropter horta- mur in domino deuotionem uestram, ut vos prout hactenus viriliter fecistis in obseruantia et ritu sanctae matris eccle- siae romanae conseruetis et alios, ut se eisdem ritui et ob- seruantiae conforment omni studio inducere procuretis, quod nobis, qui unionem Christi fidelium et salutem animarum 1) Original v museu plzeňském.
Strana 51
Plzeňští od krále Jiřího odpadnouti se strojí. 51 praecipue desideramus, gratissimum erit et vobis aliisque ad 1462 honorem apud homines et apud deum meritum et animarum saluationem cedet. Mittimus ob hanc causam dilectum filium Fantinum de Valle, nuntium nostrum praesentium exhibito- rem, cui nonnulla commisimus nostro nomine deuotioni ve- strae referenda, super quibus plenam fidem sibi adhibeatis. Datae Romae apud sanctum Petrum, anno incarnationis do- minicae MCCCC. LXII., quinto Aprilis (?), pontificatus nostri anno quarto.1) Plzeňští takové psaní od stolice apoštolské též i posla uctivě přijali. Ale kterak se král Jiří návodem M. Jana Rokycana k němu zachoval, kázav ho jíti a do vězení na Poděbrady vézti, o tom kronika Hájkova vypisuje f. 438. Z čehož potom toto pošlo, že napředpsaný] biskup římský na téhož krále Jiříh[o] [pro] jeho kacířství těžkou kladbu vydal, všecky Čechy též i Slezáky z poslušenství] kterýmž zavázáni byli, propustil a nad to vejš, kdožby proti němu jakožto zjevnému ka[cíři] napomahal, některé odpustky nařídil a ustanovil, vyslav s tím jiného posla svého do krá- lovství českého, jménem Rudolfa, biskupa Lavantinského, kterýž [přiljev do Plzně léta 1466 [napo]mínal důchovní i světské pod kladbou, aby v poslušenství církve svaté stáli a při tom opis dodal listu papežskýho totižto bully 2), kterouž tím spůsobem nejvyšší biskup římský je Plzeňské k tomu vedl a napomínal. Po jehožto odjezdu kněží, kteříž toho času v Plzni byli, k tomu purkmistra a konšely měli, aby obec svolali. Což když k žádosti jejich se tak stalo, tu se hned obce dotazovali, chtějíli v tom poslušenství církve svaté státi, jak jim Jeho Svatost a Velebnost papežská píše; nebo jestliže by nemínili a nechtěli toho učiniti, v tom se jim ohradili, že napřed služby boží, křest dětinský, pohřeb a jiné řády a práva kostelní jim složiti, a vydadouce na město kladbu, všickni od nich pryč odjíti chtějí. I slyševše to konšelé se vší obcí i tu bulli čísti davše a jiné věci jakožto kledby a takové složení práv kostelních, velice se toho ulekli, a ihned svolili k tomu a slíbili v poslušenství Jeho 1466 1) Original v museu plzeňském, jest však ze dne 9. února 1462. 3) Sv. Palackého Dějiny národa českého IV. 2. 331., též Beckov- ského Poselkyni vydanou od Dr. Ant. Rezka III. 60 a pozn. 1. k tomu.
Plzeňští od krále Jiřího odpadnouti se strojí. 51 praecipue desideramus, gratissimum erit et vobis aliisque ad 1462 honorem apud homines et apud deum meritum et animarum saluationem cedet. Mittimus ob hanc causam dilectum filium Fantinum de Valle, nuntium nostrum praesentium exhibito- rem, cui nonnulla commisimus nostro nomine deuotioni ve- strae referenda, super quibus plenam fidem sibi adhibeatis. Datae Romae apud sanctum Petrum, anno incarnationis do- minicae MCCCC. LXII., quinto Aprilis (?), pontificatus nostri anno quarto.1) Plzeňští takové psaní od stolice apoštolské též i posla uctivě přijali. Ale kterak se král Jiří návodem M. Jana Rokycana k němu zachoval, kázav ho jíti a do vězení na Poděbrady vézti, o tom kronika Hájkova vypisuje f. 438. Z čehož potom toto pošlo, že napředpsaný] biskup římský na téhož krále Jiříh[o] [pro] jeho kacířství těžkou kladbu vydal, všecky Čechy též i Slezáky z poslušenství] kterýmž zavázáni byli, propustil a nad to vejš, kdožby proti němu jakožto zjevnému ka[cíři] napomahal, některé odpustky nařídil a ustanovil, vyslav s tím jiného posla svého do krá- lovství českého, jménem Rudolfa, biskupa Lavantinského, kterýž [přiljev do Plzně léta 1466 [napo]mínal důchovní i světské pod kladbou, aby v poslušenství církve svaté stáli a při tom opis dodal listu papežskýho totižto bully 2), kterouž tím spůsobem nejvyšší biskup římský je Plzeňské k tomu vedl a napomínal. Po jehožto odjezdu kněží, kteříž toho času v Plzni byli, k tomu purkmistra a konšely měli, aby obec svolali. Což když k žádosti jejich se tak stalo, tu se hned obce dotazovali, chtějíli v tom poslušenství církve svaté státi, jak jim Jeho Svatost a Velebnost papežská píše; nebo jestliže by nemínili a nechtěli toho učiniti, v tom se jim ohradili, že napřed služby boží, křest dětinský, pohřeb a jiné řády a práva kostelní jim složiti, a vydadouce na město kladbu, všickni od nich pryč odjíti chtějí. I slyševše to konšelé se vší obcí i tu bulli čísti davše a jiné věci jakožto kledby a takové složení práv kostelních, velice se toho ulekli, a ihned svolili k tomu a slíbili v poslušenství Jeho 1466 1) Original v museu plzeňském, jest však ze dne 9. února 1462. 3) Sv. Palackého Dějiny národa českého IV. 2. 331., též Beckov- ského Poselkyni vydanou od Dr. Ant. Rezka III. 60 a pozn. 1. k tomu.
Strana 52
52 Plzeňští královně Johance se omlouvají. 1466 Svatosti státi. A po té hned králi Jiřímu psaní učinivše takového listu papežského vejtah mu odeslali, poníženě pro- síce, aby JKMst neráčil jim v tom za zlé míti; nebo že oni pro něho v těch klatbách a takovém nebezpečenství svých duší státi nemohou, omluvné se jemu činíce; kdyby takových klateb zproštěni býti mohli, že by to, čímž králi povinováni jsou, hotovi byli učiniti a vykonati. A poněvadž král je při vieře jejich a v poslušenství Jeho Svatosti papežské zacho- vati a je v tom obhajovati předešle připověděl, že tu naději mají, že jim to ve zlé vykládáno nebude. Královna Johanka, zprávu o tom, co Plzeňští králi píší, majíc, je psaním svým, aby vrchnosti své poddáni byli a od krále neodstupovali, napomínala, mnoho písem svatých též i pohanských, jak jeden každý vrchnosti své poslušen býti má, přivozujíc. Oni zase královně se uctivě omlouvali?) pravíce, že k králi a pánu svému tak se vždycky měli a chovali, jako předkové jejich; však že též na druhou stranu, že na budoucí časy mysliti musejí, vrchnosti své že poddáni a poslušni jsou, což by bez ourazu [viery] a náboženství jejich a krále nebeského bylo, kteréžto viery a krále toho že sobě nade všecky věci vážiti sluší, při tom že také k Jeho Svatosti papežské a náměstkům božím, jakožto jeho ouřad- níkům se [pojslušni býti mají, pamatujíce na své předky, kterak oni vždycky v poslušenství svatých otcův stáli a biskupa římského zvláště, poněvadž i císařové římští a králové čeští, jako k rál] Zikmund a jiní též v takovém po- slušenství stáli a protož i oni předkládajíce sobě před oči duchovní i věčné věci a jsouce zavázáni poslušenstvím nej- prvé pánu Bohu a náměstku jeho a obávajíce se svázání a zlořečení, kletby a jiných těžkých pokut a zvláště bojíce se věčné smrti, kteráž by na ně pro neposlušenství přijíti mohla, že jsou v té věci uposlechnouti musili. A pakli by skrze KMst to, aby v těch a takových kletbách a v tom nebezpe- čenství duší svých nezůstávali, opatřeno býti mohlo, že není úmysl jejich od JKMsti se odtrhovati, kdyžby toliko těch klateb sproštěni byli. 1) Sv. Palackého Dějiny IV. 2. 335. Přípis listu Plzeňských ku králi Jiřímu jest ze dne 11. února 1466. a zachoval se v opise v knize privilegií městských, jež v pozůstalosti Stehlíkovské se našla. 2) Plzeňští odepsali královně r. 1466 po 11. únoru, v též knize privilegií městských, teď v museu plz. chované, jest věrný opis listu toho.
52 Plzeňští královně Johance se omlouvají. 1466 Svatosti státi. A po té hned králi Jiřímu psaní učinivše takového listu papežského vejtah mu odeslali, poníženě pro- síce, aby JKMst neráčil jim v tom za zlé míti; nebo že oni pro něho v těch klatbách a takovém nebezpečenství svých duší státi nemohou, omluvné se jemu činíce; kdyby takových klateb zproštěni býti mohli, že by to, čímž králi povinováni jsou, hotovi byli učiniti a vykonati. A poněvadž král je při vieře jejich a v poslušenství Jeho Svatosti papežské zacho- vati a je v tom obhajovati předešle připověděl, že tu naději mají, že jim to ve zlé vykládáno nebude. Královna Johanka, zprávu o tom, co Plzeňští králi píší, majíc, je psaním svým, aby vrchnosti své poddáni byli a od krále neodstupovali, napomínala, mnoho písem svatých též i pohanských, jak jeden každý vrchnosti své poslušen býti má, přivozujíc. Oni zase královně se uctivě omlouvali?) pravíce, že k králi a pánu svému tak se vždycky měli a chovali, jako předkové jejich; však že též na druhou stranu, že na budoucí časy mysliti musejí, vrchnosti své že poddáni a poslušni jsou, což by bez ourazu [viery] a náboženství jejich a krále nebeského bylo, kteréžto viery a krále toho že sobě nade všecky věci vážiti sluší, při tom že také k Jeho Svatosti papežské a náměstkům božím, jakožto jeho ouřad- níkům se [pojslušni býti mají, pamatujíce na své předky, kterak oni vždycky v poslušenství svatých otcův stáli a biskupa římského zvláště, poněvadž i císařové římští a králové čeští, jako k rál] Zikmund a jiní též v takovém po- slušenství stáli a protož i oni předkládajíce sobě před oči duchovní i věčné věci a jsouce zavázáni poslušenstvím nej- prvé pánu Bohu a náměstku jeho a obávajíce se svázání a zlořečení, kletby a jiných těžkých pokut a zvláště bojíce se věčné smrti, kteráž by na ně pro neposlušenství přijíti mohla, že jsou v té věci uposlechnouti musili. A pakli by skrze KMst to, aby v těch a takových kletbách a v tom nebezpe- čenství duší svých nezůstávali, opatřeno býti mohlo, že není úmysl jejich od JKMsti se odtrhovati, kdyžby toliko těch klateb sproštěni byli. 1) Sv. Palackého Dějiny IV. 2. 335. Přípis listu Plzeňských ku králi Jiřímu jest ze dne 11. února 1466. a zachoval se v opise v knize privilegií městských, jež v pozůstalosti Stehlíkovské se našla. 2) Plzeňští odepsali královně r. 1466 po 11. únoru, v též knize privilegií městských, teď v museu plz. chované, jest věrný opis listu toho.
Strana 53
Rychtář Oremus proti městu přitáhl. Matiáš za krále uznán. 53 Na ten spůsob i do sněmu na hrad pražský naši psavše 1466 takovú omluvu svú před stavy činili, a kdož by o nich jinak, než jak se nahoře píše, smýšlel, to [aby věříno nebylo; nebo že by oni ve všem JMsti jakožto pánu svému milostivfému], [když byl takových takových klateb osvobozeni byli, poslu- [šni býlti chtěli, jako i předkové jejich hrdel [svých] i přátel svých nelitujíce, poslušni by[li]. 1) I když se tak před králem a stavy omlou[vali], tehdy mimo naději jejich přišly na naše věci těžké a neznámé. A kdyby vejstrafhy] od dobrých lidí dáno nebylo, někteří z nich o hrdla a statky své, a ti kteřížby živi zůstali, o duši a víru svú, byliby přijíti musili, nebo Vaněk podkomoří2) při Ondráškovi Oremusovi, (kteréhož týž podkomoří v obci této za rychtáře vysadil*) a ten zlidí bral pokuty a jinak šaco- val i mnohými věcmi, sám přítomný, když kdo kšaft činiti měl, bývaje, proti svobodám a právům obtěžoval) nemalý počet lidu z Prahy na Plzeň odeslal, před kterýmžto Plzeňští brány zavřevše, téhož Oremusa do města více pustiti nechtěli, jemu vejstupky jeho ven se zdí nadzvihujíce.*) V tom pak času, když král Jiří v neposlušenství církve svaté zůstával, někteří páni čeští, jemu odporní, zvolili za pána svého krále Matiáše uherského, jichžto v též příčině také i Plzeňští se přidrželi, kterémužto tak dlouho v poslu- šenství stáli, až od něho z těch závazkův, kterýmiž mu byli zavázáni, zase králi Vladislavovi podle smlouvy, kterouž mezi sebou učinili, propuštěni jsou.5) Kdež také týž král 1) V únoru poslali Plzeňští psaní omluvné ku sněmu do Prahy a na počátku března do Budějovic. 3) Václav Valečovský z Kněžmosta, podkomoří královský od roku 1452—1467. 3) Roku 1461 dne 21. listop. koupil Ondrášek Oremus, měštěnín Starého města pražského, spolu s Reginou manželkou svou, rychtu plzeňskou od Buška z Hřešihlav a Lucie z Hodušic za 600 kop grošů česk., kterýžto postup a prodej kr. Jiří listem svým ode dne 1. července 1462 stvrdil a nad to novými obzvláštními milostmi Ondráška obdařil. Originaly listin těch v museu plzeňském. Plzeňští ujali se rychty sami a Oremusa do města nepustili, který byl nucen posléze r. 1480 rychtu jim prodati za 1200 zl. uherských. 1) Sr. Pubička, Chronologische Geschichte Böhmens. VI. p. 156. — Fr. Palacký, Dějiny národa českého IV. 2. 335 poznámka. 5) Listinou ze dne 1. května 1469 v Olomúci danou, daroval kr, Matiáš Plzeňským za jejich dosavádní věrnosť rychtu v Plzni s právem. aby sobě svobodně ze středu svého volili rychtáře.
Rychtář Oremus proti městu přitáhl. Matiáš za krále uznán. 53 Na ten spůsob i do sněmu na hrad pražský naši psavše 1466 takovú omluvu svú před stavy činili, a kdož by o nich jinak, než jak se nahoře píše, smýšlel, to [aby věříno nebylo; nebo že by oni ve všem JMsti jakožto pánu svému milostivfému], [když byl takových takových klateb osvobozeni byli, poslu- [šni býlti chtěli, jako i předkové jejich hrdel [svých] i přátel svých nelitujíce, poslušni by[li]. 1) I když se tak před králem a stavy omlou[vali], tehdy mimo naději jejich přišly na naše věci těžké a neznámé. A kdyby vejstrafhy] od dobrých lidí dáno nebylo, někteří z nich o hrdla a statky své, a ti kteřížby živi zůstali, o duši a víru svú, byliby přijíti musili, nebo Vaněk podkomoří2) při Ondráškovi Oremusovi, (kteréhož týž podkomoří v obci této za rychtáře vysadil*) a ten zlidí bral pokuty a jinak šaco- val i mnohými věcmi, sám přítomný, když kdo kšaft činiti měl, bývaje, proti svobodám a právům obtěžoval) nemalý počet lidu z Prahy na Plzeň odeslal, před kterýmžto Plzeňští brány zavřevše, téhož Oremusa do města více pustiti nechtěli, jemu vejstupky jeho ven se zdí nadzvihujíce.*) V tom pak času, když král Jiří v neposlušenství církve svaté zůstával, někteří páni čeští, jemu odporní, zvolili za pána svého krále Matiáše uherského, jichžto v též příčině také i Plzeňští se přidrželi, kterémužto tak dlouho v poslu- šenství stáli, až od něho z těch závazkův, kterýmiž mu byli zavázáni, zase králi Vladislavovi podle smlouvy, kterouž mezi sebou učinili, propuštěni jsou.5) Kdež také týž král 1) V únoru poslali Plzeňští psaní omluvné ku sněmu do Prahy a na počátku března do Budějovic. 3) Václav Valečovský z Kněžmosta, podkomoří královský od roku 1452—1467. 3) Roku 1461 dne 21. listop. koupil Ondrášek Oremus, měštěnín Starého města pražského, spolu s Reginou manželkou svou, rychtu plzeňskou od Buška z Hřešihlav a Lucie z Hodušic za 600 kop grošů česk., kterýžto postup a prodej kr. Jiří listem svým ode dne 1. července 1462 stvrdil a nad to novými obzvláštními milostmi Ondráška obdařil. Originaly listin těch v museu plzeňském. Plzeňští ujali se rychty sami a Oremusa do města nepustili, který byl nucen posléze r. 1480 rychtu jim prodati za 1200 zl. uherských. 1) Sr. Pubička, Chronologische Geschichte Böhmens. VI. p. 156. — Fr. Palacký, Dějiny národa českého IV. 2. 335 poznámka. 5) Listinou ze dne 1. května 1469 v Olomúci danou, daroval kr, Matiáš Plzeňským za jejich dosavádní věrnosť rychtu v Plzni s právem. aby sobě svobodně ze středu svého volili rychtáře.
Strana 54
54 Rehoř XIII. Plzeňským znak rozhojňuje, Vladislav Plzeňské majestátem opatřil, v čemž tak v týchž válkách proti králi Jiřímu podle krále Matiáše napomahali, že jim to zlým od žádného vzpomínáno býti nemá. Přislíbiv za sebe i budoucí své krále české, je při víře křesťanské, v kteréž trvají, zachovati a žádné novoty proti řádu a obyčeji jejich mezi nimi nezačínati, čehož za předkův jeho králův českých nebylo. To se stalo v Olomúci v neděli na den sv. 1479 Jakuba, velkého apoštola Božího, [25. čce.] léta 1479. 1) A poněvadž nahoře o psaní papežském, kteréž někdy od stolice apoštolské činěny Plzeňským byly, zmínka uči- něna jest, protož i jiná psaní na ten rozum činěná pro bu- doucí] paměť, slovo od slova poznamenána býti mají. Gregorius papa XIII. Dilectis filiis, consuli et senatui civitatis Pilsnae in regno Bohemiae, salutem et apostolicam benedictionem ! Ea, quae nuper de catholicae fidei vestrae majorumque vestro- rum sinceritate et constantia et erga sanctam romanam ec- clesiam devotione a dilecto filio Antonio Possevino, theologo nostro, fuerunt nobis exposita, nos facile inducunt, ut hone- stis votis vestris paterno animo libenter annuamus. Ex eo etenim cognovimus, quod licet civitas vestra Pilsnensis, in regno Bohemiae sita, a Wiclephistis et Hussitis aliisque ne- fariis haereticis ferro, igne et insidiis malisque omnibus an- tiquitus fuerit oppugnata, dei tamen benignitate et vestra virtute ac constantia, quae ipsius dei donum est, nunquam fuit expugnata, quinimo ipsa undique haereticis circumdata ab illorum contagio se integram et illibatam hactenus con- servavit atque unam fidem catholicam sanctae romanae ec- clesiae constantissimae semper retinuit et ad animarum ve- strarum salutem egregie cum insigni gloria tutata est. Nos igitur filii, vos in domino plurimum commendantes, gratiasque illi imprimis agentes, a quo omne datum optimum et omne donum perfectum, vos speciali nostri favoris praerogativa prosequendos duximus, precibus itaque pro parte vestra hu- militer nobis porrectis inclinati, civitatem vestram Pils- nensem cum omnibus juribus, jurisdictionibus et pertinen- tiis suis nunc habitis et in posterum legitime acquirendis, sub beati Petri ac nostro et sanctae apostolicae 1578 1) Original listiny v museu plzeňském.
54 Rehoř XIII. Plzeňským znak rozhojňuje, Vladislav Plzeňské majestátem opatřil, v čemž tak v týchž válkách proti králi Jiřímu podle krále Matiáše napomahali, že jim to zlým od žádného vzpomínáno býti nemá. Přislíbiv za sebe i budoucí své krále české, je při víře křesťanské, v kteréž trvají, zachovati a žádné novoty proti řádu a obyčeji jejich mezi nimi nezačínati, čehož za předkův jeho králův českých nebylo. To se stalo v Olomúci v neděli na den sv. 1479 Jakuba, velkého apoštola Božího, [25. čce.] léta 1479. 1) A poněvadž nahoře o psaní papežském, kteréž někdy od stolice apoštolské činěny Plzeňským byly, zmínka uči- něna jest, protož i jiná psaní na ten rozum činěná pro bu- doucí] paměť, slovo od slova poznamenána býti mají. Gregorius papa XIII. Dilectis filiis, consuli et senatui civitatis Pilsnae in regno Bohemiae, salutem et apostolicam benedictionem ! Ea, quae nuper de catholicae fidei vestrae majorumque vestro- rum sinceritate et constantia et erga sanctam romanam ec- clesiam devotione a dilecto filio Antonio Possevino, theologo nostro, fuerunt nobis exposita, nos facile inducunt, ut hone- stis votis vestris paterno animo libenter annuamus. Ex eo etenim cognovimus, quod licet civitas vestra Pilsnensis, in regno Bohemiae sita, a Wiclephistis et Hussitis aliisque ne- fariis haereticis ferro, igne et insidiis malisque omnibus an- tiquitus fuerit oppugnata, dei tamen benignitate et vestra virtute ac constantia, quae ipsius dei donum est, nunquam fuit expugnata, quinimo ipsa undique haereticis circumdata ab illorum contagio se integram et illibatam hactenus con- servavit atque unam fidem catholicam sanctae romanae ec- clesiae constantissimae semper retinuit et ad animarum ve- strarum salutem egregie cum insigni gloria tutata est. Nos igitur filii, vos in domino plurimum commendantes, gratiasque illi imprimis agentes, a quo omne datum optimum et omne donum perfectum, vos speciali nostri favoris praerogativa prosequendos duximus, precibus itaque pro parte vestra hu- militer nobis porrectis inclinati, civitatem vestram Pils- nensem cum omnibus juribus, jurisdictionibus et pertinen- tiis suis nunc habitis et in posterum legitime acquirendis, sub beati Petri ac nostro et sanctae apostolicae 1578 1) Original listiny v museu plzeňském.
Strana 55
Papež Rehoř XIII. Plzeňské vychvaluje. 55 sedis patrocinio ac protectione suscipimus atque 1578 in testimonium propensae nostrae erga vos voluntatis vobis auctoritate apostolica et praesentium tenore concedimus, quod super vestris insignibus crucem, prout in- ferius depicta est, habere ac pingi et insculpi facere, sicque uti perpetuo possitis. Vos autem omni, quo possumus, animi nostri affectu hortamur enixe in domino et requiramus ac rogamus, ut per viscera misericor- diae domini nostri Jesu Christi, qui per lignum sanctae cru- cis, in qua ómnia mundi adversa vincuntur, nos redimere dignatus est, orthodoxam fidem, extra quam non est salus, firmiter, sicut hactenus fecistis, retineatis, ut in terris a no- bis cunctisque bonis debitam laudem, in coelis vero beati- tudinis aeternae praemium, quod ipse deus fidelibus suis praeparuit, post hujus vitae breve curriculum consequi me- reamini. Datum Romae apud s. Petrum sub annulo Piscatoris, die primo Decembris 1578, pontificatus nostri anno septimo 1) 1578 Gregorius Papa XIII. Dilecti filii salutem et apostolicam benedictionem! Quo magis neccesaria est ad salutem fides, quoque ve- rius est illud apostoli: "Sine fide impossibile est placere deo", eo dolendum est magis, tam multos homines sathanae fraude ab ea abduci, cumque fides plus una esse non possit, nec ea alibi quam in ecclesia catholica reperiri, tamen mi- seros aut novas ipsos sibi fides confingere, aut ab aliis hae- reticis confictas sequi, neque sua tantum pernicie contentos esse sed laborare, ut alios etiam ad suum interitum adjun- gant catholicamque fidem, quantum quidem in ipsis sit, ever- tant. Sed non potest veritas mentiri: „Rogavi pro te Petre, ut non deficiat fides tua.“ Illorum enim caecitas atque in- 1578 1) Original zachovalý jest v městském museu. Pod textem listiny jest celý znak barvami vymalován a tu spatřuje se vysoký zlatý kříž na jednom ze tří pahorků stojící, na pahorcích čte se nápis „Jn hoc — signo — vinces.“ Od spodu kříže vinou se dvě zelené ratolesti, za oběma spodními pahorky vyčnívají dvě ven obrácené helmy s podbrad- kem, z obou pak rohů štítu ční šikmo vzhůru halapartna a buzikán. Štít celý pak za oba rohy nese na zemi stojící anděl s mírně rozpja- týma křídloma, kolem hlavy se zlatou září a s malým křížem nad če- lem. Tyto všechny části vypsané i se štítonošem jsou přidány k dosa- vadnímu znaku městskému.
Papež Rehoř XIII. Plzeňské vychvaluje. 55 sedis patrocinio ac protectione suscipimus atque 1578 in testimonium propensae nostrae erga vos voluntatis vobis auctoritate apostolica et praesentium tenore concedimus, quod super vestris insignibus crucem, prout in- ferius depicta est, habere ac pingi et insculpi facere, sicque uti perpetuo possitis. Vos autem omni, quo possumus, animi nostri affectu hortamur enixe in domino et requiramus ac rogamus, ut per viscera misericor- diae domini nostri Jesu Christi, qui per lignum sanctae cru- cis, in qua ómnia mundi adversa vincuntur, nos redimere dignatus est, orthodoxam fidem, extra quam non est salus, firmiter, sicut hactenus fecistis, retineatis, ut in terris a no- bis cunctisque bonis debitam laudem, in coelis vero beati- tudinis aeternae praemium, quod ipse deus fidelibus suis praeparuit, post hujus vitae breve curriculum consequi me- reamini. Datum Romae apud s. Petrum sub annulo Piscatoris, die primo Decembris 1578, pontificatus nostri anno septimo 1) 1578 Gregorius Papa XIII. Dilecti filii salutem et apostolicam benedictionem! Quo magis neccesaria est ad salutem fides, quoque ve- rius est illud apostoli: "Sine fide impossibile est placere deo", eo dolendum est magis, tam multos homines sathanae fraude ab ea abduci, cumque fides plus una esse non possit, nec ea alibi quam in ecclesia catholica reperiri, tamen mi- seros aut novas ipsos sibi fides confingere, aut ab aliis hae- reticis confictas sequi, neque sua tantum pernicie contentos esse sed laborare, ut alios etiam ad suum interitum adjun- gant catholicamque fidem, quantum quidem in ipsis sit, ever- tant. Sed non potest veritas mentiri: „Rogavi pro te Petre, ut non deficiat fides tua.“ Illorum enim caecitas atque in- 1578 1) Original zachovalý jest v městském museu. Pod textem listiny jest celý znak barvami vymalován a tu spatřuje se vysoký zlatý kříž na jednom ze tří pahorků stojící, na pahorcích čte se nápis „Jn hoc — signo — vinces.“ Od spodu kříže vinou se dvě zelené ratolesti, za oběma spodními pahorky vyčnívají dvě ven obrácené helmy s podbrad- kem, z obou pak rohů štítu ční šikmo vzhůru halapartna a buzikán. Štít celý pak za oba rohy nese na zemi stojící anděl s mírně rozpja- týma křídloma, kolem hlavy se zlatou září a s malým křížem nad če- lem. Tyto všechny části vypsané i se štítonošem jsou přidány k dosa- vadnímu znaku městskému.
Strana 56
56 Papež Rehoř XIII. Plzeňské vychvaluje. 1578 teritus lugendus est homini christiana charitate praedito do- lendumque iis procellis, quas in Petri naviculam, quae catho- lica fides est, excitare non desinunt, sed simul etiam im- mortales gratiae agendae sunt divinae bonitati, quae dum pa- titur suos hoc pacto exerceri, parat eorum virtuti et in ca- tholica fide retinenda constantiae praemia sempiterna. Hujus vos constantiae et pietatis semper laude excelluisse inque tanta perditorum hominum et tam vicina lue nunquam curvaretis genua ante Baal, ulla unquam vi adduci potuisse vestramque gloriam et salutem in fidei sinceritate retinenda semper sitam putasse hodieque eadem voluntate esse, neque dubitare sanguinem ipsum, si ita opus sit, pro catholica fide profundere voluisse. Etiam in templo ipso exstare majorum vestrorum in Viklefitarum atque Hussitarum monstris ab ipsa civitate ac moeniis propulsandis aeternum virtutis mo- numentum, illis quidem ad gloriam, vobis vero universaeque posteritati ad exemplum propositum, agnoscere etiam et pro- fiteri, istam tam preclaram voluntatem divinae in vos beni- gnitatis munus esse eamque beatissimorum patronorum ve- strorum Nicolai et Viti precibus obtinuisse: hoc, inquam, vestro tam certo, tam excellenti bono incredibiliter laetati sumus. Narravit Nobis haec omnia dilectus filius Antonius Pos- sevinus, cujus fidem, prudentiam, modestiam, pietatem, doc- trinam, et dei gloriae zelum semper plurimi fecimus. Im- mensae igitur bonitati dei gratias egimus, quantas potuimus maximas, vosque, ut filios in Christo charissimos atque op- timos, amplexi sumus semperque in corde habebimus, neque ulla in re vobis deerimus, quantum apud catholicos princi- pes autoritate atque opera poterimus, semper vestrae inco- lumitati monendo, hortando, rogando inserviemus efficiemus- que, ut nullum a nobis amantissimi parentis officium desi- derare possitis. Caetera ex Possevino ipso cognoscetis omni- busque in rebus summam ei fidem tribuetis; est enim vestri studiosissimus, neque satiari potest vestra pietate praedicanda. Datum Romae apud s. Petrum sub annulo Piscatoris, 1578 die 1. Novembris a. d. 1578. pontificatus nostri anno septimo.) (L. S.) Antonius Buccapadulius. 1) Original listu tohoto v museu plzeňském.
56 Papež Rehoř XIII. Plzeňské vychvaluje. 1578 teritus lugendus est homini christiana charitate praedito do- lendumque iis procellis, quas in Petri naviculam, quae catho- lica fides est, excitare non desinunt, sed simul etiam im- mortales gratiae agendae sunt divinae bonitati, quae dum pa- titur suos hoc pacto exerceri, parat eorum virtuti et in ca- tholica fide retinenda constantiae praemia sempiterna. Hujus vos constantiae et pietatis semper laude excelluisse inque tanta perditorum hominum et tam vicina lue nunquam curvaretis genua ante Baal, ulla unquam vi adduci potuisse vestramque gloriam et salutem in fidei sinceritate retinenda semper sitam putasse hodieque eadem voluntate esse, neque dubitare sanguinem ipsum, si ita opus sit, pro catholica fide profundere voluisse. Etiam in templo ipso exstare majorum vestrorum in Viklefitarum atque Hussitarum monstris ab ipsa civitate ac moeniis propulsandis aeternum virtutis mo- numentum, illis quidem ad gloriam, vobis vero universaeque posteritati ad exemplum propositum, agnoscere etiam et pro- fiteri, istam tam preclaram voluntatem divinae in vos beni- gnitatis munus esse eamque beatissimorum patronorum ve- strorum Nicolai et Viti precibus obtinuisse: hoc, inquam, vestro tam certo, tam excellenti bono incredibiliter laetati sumus. Narravit Nobis haec omnia dilectus filius Antonius Pos- sevinus, cujus fidem, prudentiam, modestiam, pietatem, doc- trinam, et dei gloriae zelum semper plurimi fecimus. Im- mensae igitur bonitati dei gratias egimus, quantas potuimus maximas, vosque, ut filios in Christo charissimos atque op- timos, amplexi sumus semperque in corde habebimus, neque ulla in re vobis deerimus, quantum apud catholicos princi- pes autoritate atque opera poterimus, semper vestrae inco- lumitati monendo, hortando, rogando inserviemus efficiemus- que, ut nullum a nobis amantissimi parentis officium desi- derare possitis. Caetera ex Possevino ipso cognoscetis omni- busque in rebus summam ei fidem tribuetis; est enim vestri studiosissimus, neque satiari potest vestra pietate praedicanda. Datum Romae apud s. Petrum sub annulo Piscatoris, 1578 die 1. Novembris a. d. 1578. pontificatus nostri anno septimo.) (L. S.) Antonius Buccapadulius. 1) Original listu tohoto v museu plzeňském.
Strana 57
Pochvala města Plzně od legatů papežských. 57 Magnificis et nobilibus d. d. magistro ciuium senatui- 1592 que Pilsnensi, amicis carrissimis plurimumque honorandis. Magnifici et nobiles viri, amici charissimi plurimumque honorandi. Ab eo die, quo nuntii apostolici ministerium apud Caesaream Majestatem subiuimus, cogitauimus, ciuitatem Pilsnensem videre et incolas non minus nobilitate quam sincero et inconcusso fidei catholicae cultu praestantes, alloqui et datae acceptaeque consolationis fructu in praesentium tem- porum calamitate potiri. Oportunae admodum et pergratae fuerunt litterae DD. V. V., quae nos ad celebritatis annuae constitutum diem inuitant. Humanitatem istam beneuolo et grato animo amplectimur, modo nulli vobis oneri aut incom- modo futuri simus, nihil enim optamus, nisi spiritualibus gaudiis inuicem repleri et ciuibus beati Petri specialibus filiis, apostolicam benedictionem cum omni gratiarum abun- dantia impertiri. Die igitur Veneris, Ascensionis dominicae festum proxime subsequenti, summo mane Praga proficisce- mur, ut sacris vestris ceremoniis ad primas vesperas interesse possimus. Interim felicia cuncta vobis precamur. Pragae die 6. Maii 1592. DD. V. V. ad omnia officia paratissimus Camillus, patriarcha Alexandrinus, nuntius apostolieus. Circumspecti ac providi viri, amici dilecti. Rationi consentaneum est, ut sicut umbra corpus, ita virtutem honor subsequatur. Nam cum et Romae sanctis- simus dominus noster et hic Pragae nos etiam ab illu- strissimo domino patriarcha, nuntio apostolico, cui immerito suc cess]imus in officio, et quam pluribus probis integferri- misque] viris intellexerimus, ciuitatem istam ita constanter sancteque catholicam fidem tenere, ut una fere inter mult[as Germaniae et Bohemiae urbes communi omnium consensu in hoc laudabilem et circumspicuam se praestet, non potuit Sanctitas sua dilectionem vestram non plurimum commendare, vestrasque laudes silentio praetermittere nobisque mandare, ut istius ciuitatis et vestrorum omnium causas apud Caesa- rem commendaremus, quod quidem sedulo curaturi sumus ; id enim et merita vestra et mandata sanctissimi [domini nostri exposcunt. Pergite dilectissimi, nam succedenti tem- pore fiet, ut aliae huius prouinciae urbes vestro exemplo 1592
Pochvala města Plzně od legatů papežských. 57 Magnificis et nobilibus d. d. magistro ciuium senatui- 1592 que Pilsnensi, amicis carrissimis plurimumque honorandis. Magnifici et nobiles viri, amici charissimi plurimumque honorandi. Ab eo die, quo nuntii apostolici ministerium apud Caesaream Majestatem subiuimus, cogitauimus, ciuitatem Pilsnensem videre et incolas non minus nobilitate quam sincero et inconcusso fidei catholicae cultu praestantes, alloqui et datae acceptaeque consolationis fructu in praesentium tem- porum calamitate potiri. Oportunae admodum et pergratae fuerunt litterae DD. V. V., quae nos ad celebritatis annuae constitutum diem inuitant. Humanitatem istam beneuolo et grato animo amplectimur, modo nulli vobis oneri aut incom- modo futuri simus, nihil enim optamus, nisi spiritualibus gaudiis inuicem repleri et ciuibus beati Petri specialibus filiis, apostolicam benedictionem cum omni gratiarum abun- dantia impertiri. Die igitur Veneris, Ascensionis dominicae festum proxime subsequenti, summo mane Praga proficisce- mur, ut sacris vestris ceremoniis ad primas vesperas interesse possimus. Interim felicia cuncta vobis precamur. Pragae die 6. Maii 1592. DD. V. V. ad omnia officia paratissimus Camillus, patriarcha Alexandrinus, nuntius apostolieus. Circumspecti ac providi viri, amici dilecti. Rationi consentaneum est, ut sicut umbra corpus, ita virtutem honor subsequatur. Nam cum et Romae sanctis- simus dominus noster et hic Pragae nos etiam ab illu- strissimo domino patriarcha, nuntio apostolico, cui immerito suc cess]imus in officio, et quam pluribus probis integferri- misque] viris intellexerimus, ciuitatem istam ita constanter sancteque catholicam fidem tenere, ut una fere inter mult[as Germaniae et Bohemiae urbes communi omnium consensu in hoc laudabilem et circumspicuam se praestet, non potuit Sanctitas sua dilectionem vestram non plurimum commendare, vestrasque laudes silentio praetermittere nobisque mandare, ut istius ciuitatis et vestrorum omnium causas apud Caesa- rem commendaremus, quod quidem sedulo curaturi sumus ; id enim et merita vestra et mandata sanctissimi [domini nostri exposcunt. Pergite dilectissimi, nam succedenti tem- pore fiet, ut aliae huius prouinciae urbes vestro exemplo 1592
Strana 58
58 Plzeň od generala dominikánského obdařena milostí. 1592 1592 vestraque pietate et ecclesiastica disciplina adductae, tandem ad gremium apostolicae sedis reuertantur. Non est, quod vos a tam sancto proposito deterreat, religio enim sanctissima ac pietas christiana et praemia aeterna difficilia omnia, suauia et dulcia efficient, Nos vero quamdiu prouinciam hanc (hu- meris certe nostris imparem) sustinebimus, quicquid in nobis et consilii, operae et autoritatis ac officii erit, id totum libentissime ad vestrum commodum cum ómni sollicitudine et assiduitate pollicemur. Reliquum est, ut ad animarum vestrarum consolationem, sicuti in mandatis a sanctissimo domino nostro papa Clemente habuimus, eiusdem nomine vobis apostolicam suam benedictionem impartiamur. Valete felicissimi et pro nobis, qui omnia causa vestri volumus, deum orate. Pragae Nouis Julii 1592. DD. studiosissimus Caesar, episcopus Cremonensis. Circumspectis ac prouidis viris consuli et senatui, ciui- tatis Pilsnensis, amicis nobis dilectissimis. 1593 Byl také zde v Plzni léta 1593 při památce slavnosti se- slání ducha svatého [6. června] pater generalis, ordinis Praedi- catorum, klášter černý, neb bratří v něm visitujíc, jehožto ante- cessores v městě tomto od 130 let nebyli. Ten uctivě přijat jsouc při rozžehnání podal do rukou mých takové milosti v níže- psaná slova psané, v přítomnosti M. Jana Kleo z Roudné z konšel. In Dei filio sibi dilectissimis, sapientissimis et prouiden- tissimis viris, d. consuli et senatoribus amplissimi senatus catholicae ciuitatis Pilsnensis, praesentibus et futuris. Frater Hippolitus Maria Beccaria de Mon[te re]gali, sacrae theologiae professor ac totius ordinis Praedicatorum humilis generalis magister et seruus, salutem et perfectam sanctorum communionem. Christiana charitate tenemur et gratitudinis ratione debemus ordini nostro plurimum affectis non temporalia sed 1) Roudná sluje zaniklá tvrz na levém břehu Mže pod Plzní ležící. Patřila druhdy měštěnínu plzeňskému Lukáši Mertlíkovi, po jehož smrti dostal ji syn jeho kněz Martin Mertlík, kterýž roku 1495 prodal Roudnou obci plzeňské za 200 kop míšenských.
58 Plzeň od generala dominikánského obdařena milostí. 1592 1592 vestraque pietate et ecclesiastica disciplina adductae, tandem ad gremium apostolicae sedis reuertantur. Non est, quod vos a tam sancto proposito deterreat, religio enim sanctissima ac pietas christiana et praemia aeterna difficilia omnia, suauia et dulcia efficient, Nos vero quamdiu prouinciam hanc (hu- meris certe nostris imparem) sustinebimus, quicquid in nobis et consilii, operae et autoritatis ac officii erit, id totum libentissime ad vestrum commodum cum ómni sollicitudine et assiduitate pollicemur. Reliquum est, ut ad animarum vestrarum consolationem, sicuti in mandatis a sanctissimo domino nostro papa Clemente habuimus, eiusdem nomine vobis apostolicam suam benedictionem impartiamur. Valete felicissimi et pro nobis, qui omnia causa vestri volumus, deum orate. Pragae Nouis Julii 1592. DD. studiosissimus Caesar, episcopus Cremonensis. Circumspectis ac prouidis viris consuli et senatui, ciui- tatis Pilsnensis, amicis nobis dilectissimis. 1593 Byl také zde v Plzni léta 1593 při památce slavnosti se- slání ducha svatého [6. června] pater generalis, ordinis Praedi- catorum, klášter černý, neb bratří v něm visitujíc, jehožto ante- cessores v městě tomto od 130 let nebyli. Ten uctivě přijat jsouc při rozžehnání podal do rukou mých takové milosti v níže- psaná slova psané, v přítomnosti M. Jana Kleo z Roudné z konšel. In Dei filio sibi dilectissimis, sapientissimis et prouiden- tissimis viris, d. consuli et senatoribus amplissimi senatus catholicae ciuitatis Pilsnensis, praesentibus et futuris. Frater Hippolitus Maria Beccaria de Mon[te re]gali, sacrae theologiae professor ac totius ordinis Praedicatorum humilis generalis magister et seruus, salutem et perfectam sanctorum communionem. Christiana charitate tenemur et gratitudinis ratione debemus ordini nostro plurimum affectis non temporalia sed 1) Roudná sluje zaniklá tvrz na levém břehu Mže pod Plzní ležící. Patřila druhdy měštěnínu plzeňskému Lukáši Mertlíkovi, po jehož smrti dostal ji syn jeho kněz Martin Mertlík, kterýž roku 1495 prodal Roudnou obci plzeňské za 200 kop míšenských.
Strana 59
Plzeň od generala dominikánského obdařena milostí. 59 aeterna, quae possumus conferre et mutuae ac religiosae 1593 charitatis tribuere fructus, ut eorum pietas ad deum et sanctos magis adaugeatur nostrique dilectus et nostra in eos maior appareat beniuolentiae ram ... et vtraque in eo, qui charitas est, perpetuo perseueret. Vestrae igitur in nos charitatis memores et grati de eximia omnipotentis dei misericordia et liberalitate confisi et sacratissimae virginis Mariae, dei benitricis D. N. et sanctorum Dominici, patris nostri, Petri martyris, Antonini, Thomae, Vincentis, Catha- rinae, caeterorumque sanctorum et sanctarum dei pia inter- cessione suffulti, omnium missarum et diuinorum sacrificiorum, orationum, praedicationum, studiorum, vigiliarum ieiuniorum, abstinentiarum, disciplinarum, peregrinationum, laborum caete- rorum que honorum ac meritorum, quae per fratres et sorores nostri ordinis diuina bonitas in mundo fieri dederit uniuerso, communionem et participationem libenter vobis concedimus et benigne elargimur, vosque ut inter ipsius ordinis amicos et benefactores recensemus et annumeramus ita ad omnia et singula ipsiusmet ordinis beneficia et suffragia recepimus, admittimusque in vita pariter et in morte, ut sic multiplici meritorum fructu et sanctorum suffragio adiuti hic augmen- tum gratiae et gloriae cumulum habeatis in coelis in nomine patris et filii et spiritus sancti amen. In quorum fidem his nostri oficii sigillo munitis manu propria subscripsimus. Datum Pilsnae die 15. Junii 1593. Frater Hippolitus Maria, quam supra mp. Assumptionis nostrae anno quinto. Fr. Paulus Castrucius de Monteregali, magister prouincialis terrae sanctae et socius. Nadepsaný pan legat Jeho Svatosti papežské, Caesar Specianus, episcopus Cremonensis, zde v Plzni ve čtvrtek po sv. Bartoloměji [26. srpna] léta 1593 jsouc podal toho nám, 1593 co bychom koli chtěli při Jeho Svatosti papežské jednati aneb zač žádati, že se nám on propůjčiti a věci takové je- dnati a říditi chce. Ouřad vzav to v své uvážení, takovú žádost, jakž se o tom níže píše, jemu přednésti poručil.
Plzeň od generala dominikánského obdařena milostí. 59 aeterna, quae possumus conferre et mutuae ac religiosae 1593 charitatis tribuere fructus, ut eorum pietas ad deum et sanctos magis adaugeatur nostrique dilectus et nostra in eos maior appareat beniuolentiae ram ... et vtraque in eo, qui charitas est, perpetuo perseueret. Vestrae igitur in nos charitatis memores et grati de eximia omnipotentis dei misericordia et liberalitate confisi et sacratissimae virginis Mariae, dei benitricis D. N. et sanctorum Dominici, patris nostri, Petri martyris, Antonini, Thomae, Vincentis, Catha- rinae, caeterorumque sanctorum et sanctarum dei pia inter- cessione suffulti, omnium missarum et diuinorum sacrificiorum, orationum, praedicationum, studiorum, vigiliarum ieiuniorum, abstinentiarum, disciplinarum, peregrinationum, laborum caete- rorum que honorum ac meritorum, quae per fratres et sorores nostri ordinis diuina bonitas in mundo fieri dederit uniuerso, communionem et participationem libenter vobis concedimus et benigne elargimur, vosque ut inter ipsius ordinis amicos et benefactores recensemus et annumeramus ita ad omnia et singula ipsiusmet ordinis beneficia et suffragia recepimus, admittimusque in vita pariter et in morte, ut sic multiplici meritorum fructu et sanctorum suffragio adiuti hic augmen- tum gratiae et gloriae cumulum habeatis in coelis in nomine patris et filii et spiritus sancti amen. In quorum fidem his nostri oficii sigillo munitis manu propria subscripsimus. Datum Pilsnae die 15. Junii 1593. Frater Hippolitus Maria, quam supra mp. Assumptionis nostrae anno quinto. Fr. Paulus Castrucius de Monteregali, magister prouincialis terrae sanctae et socius. Nadepsaný pan legat Jeho Svatosti papežské, Caesar Specianus, episcopus Cremonensis, zde v Plzni ve čtvrtek po sv. Bartoloměji [26. srpna] léta 1593 jsouc podal toho nám, 1593 co bychom koli chtěli při Jeho Svatosti papežské jednati aneb zač žádati, že se nám on propůjčiti a věci takové je- dnati a říditi chce. Ouřad vzav to v své uvážení, takovú žádost, jakž se o tom níže píše, jemu přednésti poručil.
Strana 60
60 Žádosti Plzeňských k papeži. Postulata catholicae civitatis Pilsnensis, hunc in mo- dum humiliter afferuntur. Primo. Cum aliquando haeretici in regno Bohemiae monasteriis et ciuitatibus catholicis incumberent et ad capien- dam Pelsnam cum omnibus viribus toties se contulissent, certum est, quod tum in ea ciuitate praeter ciues et magnum nobilitatis catholicae numerum etiam plus quam 300 eccle- siastici viri, qui eo tanquam in tutissimum salutis receptum confugerant, vitam suam conseruauerint. Videtur itaque con- sentaneum, vt eandam ciuitatem non tantum serenissimus et inuictissimus Romanorum imperator Rudolfus II., dominus noster clementissimus, cum catholicis regni huius proceribus amet, sed etiam imprimis sanctissimus dominus noster eidem certum aliquod auxilium administret, vnde vallorum et fos- sarum obiectu contra tumescentes haereticos munitior reddi posset. Secundo. Etsi ciuitatem nostram a sanctissimo domino nostro plurimum amari ex certis argumentis intelligamus, quod quidem singularis et plane diuini beneficii loco duci- mus et amplectimur, tamen ad conhonestandam eandem plu- rimum inter caetera accederet, vt sex aut minus adolescen- tes, (si romanae rei dignitas et rationes isthuc patiuntur), qui in catholicis academiis philosophiae et jurisprudentiae ope- ram darent, alerentur ; ii etenim suo tempore siue domi siue in aula publica officia obeuntes ciuitati et patriae suae vel imprimis patrocinarentur. 1593 Taková postulata, v listu zavřená, jsou témuž panu le- gatu v městech pražských ode mne jedenáctého dne měsíce 1593 Octobris, léta 1593, v ruce uvedena, kterýž, že je ihned na poště do Říma odeslati chce, odpověděl: „Quoniam modeste petitis, ideo fretus bonitate sanctissimi domini nostri, ea me obtenturum scio.“ Nic méněji na takové psaní, kteréž mu učiněno bylo, takovú odpověď dal. Circumspectis ac prouidis viris magistro ciuium et se- natui ciuitatis Pilsnensis, amicis nobis dilectis. Circumspecti ac prouidi viri. Litteras d. d. v. v. 8. die Octobris datas heri reddidere mihi istius ciuitatis oratores si- mulque supplicem libellum pro sanctissimo domino nostro, quem hodie ad cardinalem Cinthium Aldobrandinum, Sancti- tatis suae nepotem, misi enixeque eum rogaui, vt d. d. v. v.
60 Žádosti Plzeňských k papeži. Postulata catholicae civitatis Pilsnensis, hunc in mo- dum humiliter afferuntur. Primo. Cum aliquando haeretici in regno Bohemiae monasteriis et ciuitatibus catholicis incumberent et ad capien- dam Pelsnam cum omnibus viribus toties se contulissent, certum est, quod tum in ea ciuitate praeter ciues et magnum nobilitatis catholicae numerum etiam plus quam 300 eccle- siastici viri, qui eo tanquam in tutissimum salutis receptum confugerant, vitam suam conseruauerint. Videtur itaque con- sentaneum, vt eandam ciuitatem non tantum serenissimus et inuictissimus Romanorum imperator Rudolfus II., dominus noster clementissimus, cum catholicis regni huius proceribus amet, sed etiam imprimis sanctissimus dominus noster eidem certum aliquod auxilium administret, vnde vallorum et fos- sarum obiectu contra tumescentes haereticos munitior reddi posset. Secundo. Etsi ciuitatem nostram a sanctissimo domino nostro plurimum amari ex certis argumentis intelligamus, quod quidem singularis et plane diuini beneficii loco duci- mus et amplectimur, tamen ad conhonestandam eandem plu- rimum inter caetera accederet, vt sex aut minus adolescen- tes, (si romanae rei dignitas et rationes isthuc patiuntur), qui in catholicis academiis philosophiae et jurisprudentiae ope- ram darent, alerentur ; ii etenim suo tempore siue domi siue in aula publica officia obeuntes ciuitati et patriae suae vel imprimis patrocinarentur. 1593 Taková postulata, v listu zavřená, jsou témuž panu le- gatu v městech pražských ode mne jedenáctého dne měsíce 1593 Octobris, léta 1593, v ruce uvedena, kterýž, že je ihned na poště do Říma odeslati chce, odpověděl: „Quoniam modeste petitis, ideo fretus bonitate sanctissimi domini nostri, ea me obtenturum scio.“ Nic méněji na takové psaní, kteréž mu učiněno bylo, takovú odpověď dal. Circumspectis ac prouidis viris magistro ciuium et se- natui ciuitatis Pilsnensis, amicis nobis dilectis. Circumspecti ac prouidi viri. Litteras d. d. v. v. 8. die Octobris datas heri reddidere mihi istius ciuitatis oratores si- mulque supplicem libellum pro sanctissimo domino nostro, quem hodie ad cardinalem Cinthium Aldobrandinum, Sancti- tatis suae nepotem, misi enixeque eum rogaui, vt d. d. v. v.
Strana 61
Spory náboženské v městě 1575—1579. 61 desiderio satisfacere velit et causae patrocinari; quod quanto 1593 studio sit, ille amplexurus, optime scio, cum persepius mihi istam ciuitatem et res suas, (quas R. Cels. sua in oculis ferre ostendit), accuratissime commendauerit, quare eas bo- num aliquem fructum Romae habituras, sperandum est no- bis. Reliqua vero, quae ex me proficisci possunt ad commo- dum et ornamentum publicum aut priuatum d. d. v. v., omnia sibi certe polliceantur, uelim; nam quotiescunque dabitur mihi vlla occasio istam ciuitatem imeandi, mihimet ipsi vi- debor deo omnipotenti inseruire et immediate pro catholica religione elaborare, veluti melius d. d. v. v. ex iisdem ora- toribus, quibus me remitto, cognoscent et eorum deuotis ora- tionibus interim me humiliter commendo, eisque omnia mea studia et officia ex corde defero. Pragae 12. Octobris 1593. DD. VV. studiosissimus 1593 Caesar, episcopus Čremonensis. Jakož se v napřed psaných listech papežských veliſká pochvala obsahuje ouřadu města Plzně, proto, že katolické náboženství a víru svatou římskou okolo léta 1578 v tomto 1578 městě zdrželi a zachovali, protož jaké jsou času toho rozdíly, různice a novoty mezi lidem zde povstati chtěly, kudy a kterak to na jevo pronešeno, a jakými prostředky starobylé náboženství zachováno, takto se ode mne tuto pořád vypi- sovati bude. Nejprvé. Někteří z obyvatelův zdejších v domech 1575 šenkovních se scházejíce, jedni s druhými rozličné hádky disputací a půtky bezpotřební mívali.1) Mnohá také rouhává psaní v kostelích po stolicech, též i cedule po dveřích kostelních i farních lípali a jinde ledakdes metali, v nich víru svatou katolickou i řády křestanské zlehčujíce, přítom i osob duchovních i světských potupně a nevážně dotýkajíce.3) Což když se jest ouřadu doneslo, a osoby spoluradní, be- rouc to na povinnosti své takové domnění jeden každý z nich z sebe svozovali, hned potom pořád i jiní, ježto v podezření 1) Viz Borový, Antonín Brus z Mohelnice p. 114. 2) Borový p. 115 uvádí „že v Plzni jakýsi Rehoř Vlk dal na po- tupu arcipřišta a faráře r. 1570 nějaký pasquil na rozích přilepiti a mimo to ještě r. 1571 proti témuž arcipřistovi důtklivými a hanlivými slovy se postavil.
Spory náboženské v městě 1575—1579. 61 desiderio satisfacere velit et causae patrocinari; quod quanto 1593 studio sit, ille amplexurus, optime scio, cum persepius mihi istam ciuitatem et res suas, (quas R. Cels. sua in oculis ferre ostendit), accuratissime commendauerit, quare eas bo- num aliquem fructum Romae habituras, sperandum est no- bis. Reliqua vero, quae ex me proficisci possunt ad commo- dum et ornamentum publicum aut priuatum d. d. v. v., omnia sibi certe polliceantur, uelim; nam quotiescunque dabitur mihi vlla occasio istam ciuitatem imeandi, mihimet ipsi vi- debor deo omnipotenti inseruire et immediate pro catholica religione elaborare, veluti melius d. d. v. v. ex iisdem ora- toribus, quibus me remitto, cognoscent et eorum deuotis ora- tionibus interim me humiliter commendo, eisque omnia mea studia et officia ex corde defero. Pragae 12. Octobris 1593. DD. VV. studiosissimus 1593 Caesar, episcopus Čremonensis. Jakož se v napřed psaných listech papežských veliſká pochvala obsahuje ouřadu města Plzně, proto, že katolické náboženství a víru svatou římskou okolo léta 1578 v tomto 1578 městě zdrželi a zachovali, protož jaké jsou času toho rozdíly, různice a novoty mezi lidem zde povstati chtěly, kudy a kterak to na jevo pronešeno, a jakými prostředky starobylé náboženství zachováno, takto se ode mne tuto pořád vypi- sovati bude. Nejprvé. Někteří z obyvatelův zdejších v domech 1575 šenkovních se scházejíce, jedni s druhými rozličné hádky disputací a půtky bezpotřební mívali.1) Mnohá také rouhává psaní v kostelích po stolicech, též i cedule po dveřích kostelních i farních lípali a jinde ledakdes metali, v nich víru svatou katolickou i řády křestanské zlehčujíce, přítom i osob duchovních i světských potupně a nevážně dotýkajíce.3) Což když se jest ouřadu doneslo, a osoby spoluradní, be- rouc to na povinnosti své takové domnění jeden každý z nich z sebe svozovali, hned potom pořád i jiní, ježto v podezření 1) Viz Borový, Antonín Brus z Mohelnice p. 114. 2) Borový p. 115 uvádí „že v Plzni jakýsi Rehoř Vlk dal na po- tupu arcipřišta a faráře r. 1570 nějaký pasquil na rozích přilepiti a mimo to ještě r. 1571 proti témuž arcipřistovi důtklivými a hanlivými slovy se postavil.
Strana 62
62 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1575 z strany víry byli, na rathouz obsýláni jsou. Ano i pro tu příčinu, aby se toho více od žádného nedálo ale zastaveno býti mohlo, nejednou všecka obec plzeňská povolána jsouc panem podkomořím, panem hofrychtýřem též i ouřadem jeden každý napomínán byl, aby v starožitné jednotě víry a v svornosti stál, všickni též v lásce přebývali a v žádné no- voty se nevydávali, po nich nedychtili a o ně nestáli. Reli- gionem puram, ueram, orthodoxam, antiquam illam, in qua nati 1) atque educati sunt, quam nos a parentibus, parentes nostri a suis majoribus, majores ab apostolis, apostoli ab ipso Christo perpetuo inuiolabili et indissolubili successu puram receperunt, miraculis propagarunt atque ad haec no- stra vsque tempora integram incorruptamque conservaverunt, retineant, innouationesque omnes, ut sint suspectae et quem admodum Deus uerus, Deus unus immutabilis est, sic etiam ipsius religio vna, religio uera, orthodoxa, illa immutabilis est, ad hanc ad lidium lapidem quasi omnes peregrinae re- ligiones probantur, ad illum angulorum lapidem, quicunque temere impegerit, allidetur, quem imprudentem oppresserit, conteretur. Dii gentium, dii multi, dii falsi, dii mutabiles, sic etiam eorum religiones multae, religiones falsae, religio- nes mutabiles. Připomínala se také ne jednou stálost předkův našich u víře svaté katolické římské, pro kterouž jsou též předkové od stolice svlaté] apoštolské i od slavných císařův řím[ských a králův českých znamenitých privilegií milostí a obdaro- vání dosáhli a potomkům sylým] po sobě, aby jejich příkla- dův následovali a o ně se sami (z šlepějí jejich vystupujíce) nepřipravili, zanechali a zůstavili. Na takové napomenutí některé osoby nedbajíce, v tom se, že s obcí touto v starobylé víře katolické se nesrovná- vají, zjevně pronesli, když při času památky umučení a vzkříšení Páně ven z města do městeček a vsí vyšli, tam svátosti večeře Páně hledajíce, a to při těch, kteříž jsou od církve římské, anobrž i od konsistoře dolejší pražské neb odstoupili, a nebo nikda do konce k jedné ani druhé nenáleželi a za pořádné kněží od řádných biskupův posvě- ceni nebyli, než spustivše řemesla svá robotná, v posluho- vání církevní se nenáležitě a nepořádně vetřeli. 1) V opisu kroniky chybí jeden list, tak že následující od slova „atque atd.“ až do str. 65, po slova „pro volení osob“ vynecháno jest.
62 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1575 z strany víry byli, na rathouz obsýláni jsou. Ano i pro tu příčinu, aby se toho více od žádného nedálo ale zastaveno býti mohlo, nejednou všecka obec plzeňská povolána jsouc panem podkomořím, panem hofrychtýřem též i ouřadem jeden každý napomínán byl, aby v starožitné jednotě víry a v svornosti stál, všickni též v lásce přebývali a v žádné no- voty se nevydávali, po nich nedychtili a o ně nestáli. Reli- gionem puram, ueram, orthodoxam, antiquam illam, in qua nati 1) atque educati sunt, quam nos a parentibus, parentes nostri a suis majoribus, majores ab apostolis, apostoli ab ipso Christo perpetuo inuiolabili et indissolubili successu puram receperunt, miraculis propagarunt atque ad haec no- stra vsque tempora integram incorruptamque conservaverunt, retineant, innouationesque omnes, ut sint suspectae et quem admodum Deus uerus, Deus unus immutabilis est, sic etiam ipsius religio vna, religio uera, orthodoxa, illa immutabilis est, ad hanc ad lidium lapidem quasi omnes peregrinae re- ligiones probantur, ad illum angulorum lapidem, quicunque temere impegerit, allidetur, quem imprudentem oppresserit, conteretur. Dii gentium, dii multi, dii falsi, dii mutabiles, sic etiam eorum religiones multae, religiones falsae, religio- nes mutabiles. Připomínala se také ne jednou stálost předkův našich u víře svaté katolické římské, pro kterouž jsou též předkové od stolice svlaté] apoštolské i od slavných císařův řím[ských a králův českých znamenitých privilegií milostí a obdaro- vání dosáhli a potomkům sylým] po sobě, aby jejich příkla- dův následovali a o ně se sami (z šlepějí jejich vystupujíce) nepřipravili, zanechali a zůstavili. Na takové napomenutí některé osoby nedbajíce, v tom se, že s obcí touto v starobylé víře katolické se nesrovná- vají, zjevně pronesli, když při času památky umučení a vzkříšení Páně ven z města do městeček a vsí vyšli, tam svátosti večeře Páně hledajíce, a to při těch, kteříž jsou od církve římské, anobrž i od konsistoře dolejší pražské neb odstoupili, a nebo nikda do konce k jedné ani druhé nenáleželi a za pořádné kněží od řádných biskupův posvě- ceni nebyli, než spustivše řemesla svá robotná, v posluho- vání církevní se nenáležitě a nepořádně vetřeli. 1) V opisu kroniky chybí jeden list, tak že následující od slova „atque atd.“ až do str. 65, po slova „pro volení osob“ vynecháno jest.
Strana 63
Spory náboženské v městě 1575—1579. 63 Když se to tak v Plzni dálo, doneslo se to JMCské, 1575 slavné a svaté paměti, císaře Maxmiliana, toho jména dru- hého, kterýž čině Plzeňským přísné a pohrůžlivé psaní mi- lostivě oznamovati ráčil, „že toho jistou zprávu míti ráčí, kterakby mezi někderými osobami z prostředku radního i také z obce, a zvláště pak skrze písaře městského1) nové náboženství začínati se chtělo, skrze kteréžto aby nějaké roztržitosti nepřišly a tudy vší obci zle poslouženo nebylo, že ouřadu, jakožto na ten čas správcům a řiditelům města a obce té, poroučeti ráčí, aby pamatujíc na to, jak se z strany náboženství v té obci od starodávna zachovávalo, ještě v tom spůsobu a řádu stáli a předkův svých šlapějí, z těch se jinam v nové nevydávajíce, následovali a jiným tolikéž v obci své na to pozor majíc a toho nepřehlídajíc proti privilegiím svým žádnému nedopouštěli. A kdyby se toho vždy něco dáti chtělo, že by túž věc jináč předevzíti a opatřiti příčinu míti ráčil.“ Takové milostivé poručení přede vší obcí přečteno jest a všem vůbec, aby se ovšem nižádný z měsťanův a obyva- telův města proti starobylým téhož města obyčejům a zvy- klostem, hned od založení města až doposud trvajícím, a proti všem privilegiím, kteréž jsou] předkové jejich pro stálost víry svaté [kato]lické římské a pro zachování věrné a pravé poddanosti duchovní i světské vrchnosti od též jedné i druhé vrchnosti krvavě nabyli a dosáhli a proti takovému JMCské těžkému a přísnému poručení a dostavením pohrůžky, aby skrze to vší obci zle poslouženo nebylo, se nevydával a ne- vydávali. Přido dáno a poručeno bylo s tím doslovením] komužby se starožitné náboženství a víra katolická v tom městě trvající nelíbila, že takový každý nemá zde zdržován býti, pře bývání své tu, kdežby se jemu dobře líbilo a zdálo, si obrati může a moci bude, tak aby se skrze takové lidi žádná novota v vieře nezačínala a mezi obyvateli roz- tržitost nedála a nečinila, vše proti starobylým spůsobům privilegiím a jisté vůli duchovní i světské vrchnosti. Nic méně také i některé osoby obzvláště opět obsý- lány byly, aby se náboženství svého spravily. A mezi nimi 1) Wolfgang, tehdejší arciděkan plzeňský, obviňuje v jednom psaní svém, d. 13. srpna 1575., písaře radního Jana Šumara, že jest hlavním podpůrcem nového učení.
Spory náboženské v městě 1575—1579. 63 Když se to tak v Plzni dálo, doneslo se to JMCské, 1575 slavné a svaté paměti, císaře Maxmiliana, toho jména dru- hého, kterýž čině Plzeňským přísné a pohrůžlivé psaní mi- lostivě oznamovati ráčil, „že toho jistou zprávu míti ráčí, kterakby mezi někderými osobami z prostředku radního i také z obce, a zvláště pak skrze písaře městského1) nové náboženství začínati se chtělo, skrze kteréžto aby nějaké roztržitosti nepřišly a tudy vší obci zle poslouženo nebylo, že ouřadu, jakožto na ten čas správcům a řiditelům města a obce té, poroučeti ráčí, aby pamatujíc na to, jak se z strany náboženství v té obci od starodávna zachovávalo, ještě v tom spůsobu a řádu stáli a předkův svých šlapějí, z těch se jinam v nové nevydávajíce, následovali a jiným tolikéž v obci své na to pozor majíc a toho nepřehlídajíc proti privilegiím svým žádnému nedopouštěli. A kdyby se toho vždy něco dáti chtělo, že by túž věc jináč předevzíti a opatřiti příčinu míti ráčil.“ Takové milostivé poručení přede vší obcí přečteno jest a všem vůbec, aby se ovšem nižádný z měsťanův a obyva- telův města proti starobylým téhož města obyčejům a zvy- klostem, hned od založení města až doposud trvajícím, a proti všem privilegiím, kteréž jsou] předkové jejich pro stálost víry svaté [kato]lické římské a pro zachování věrné a pravé poddanosti duchovní i světské vrchnosti od též jedné i druhé vrchnosti krvavě nabyli a dosáhli a proti takovému JMCské těžkému a přísnému poručení a dostavením pohrůžky, aby skrze to vší obci zle poslouženo nebylo, se nevydával a ne- vydávali. Přido dáno a poručeno bylo s tím doslovením] komužby se starožitné náboženství a víra katolická v tom městě trvající nelíbila, že takový každý nemá zde zdržován býti, pře bývání své tu, kdežby se jemu dobře líbilo a zdálo, si obrati může a moci bude, tak aby se skrze takové lidi žádná novota v vieře nezačínala a mezi obyvateli roz- tržitost nedála a nečinila, vše proti starobylým spůsobům privilegiím a jisté vůli duchovní i světské vrchnosti. Nic méně také i některé osoby obzvláště opět obsý- lány byly, aby se náboženství svého spravily. A mezi nimi 1) Wolfgang, tehdejší arciděkan plzeňský, obviňuje v jednom psaní svém, d. 13. srpna 1575., písaře radního Jana Šumara, že jest hlavním podpůrcem nového učení.
Strana 64
64 Sporý náboženské v městě 1575—1579. 1575 Jan Vincenc Rajský z Dubnice1) takto se spravoval: Hned z mladosti své (prý) při konfessí augšpurské jsa vychován a vyučen, při té svědomím buohda dobrým, neklátíce se jako tresť větrem každým, doufanlivě až doposavád trvá, netupíc ani haníc žádného a snášejíc se se všemi v lásce, v pokoji a svornosti a s očekávaním s radostí slavného příští Pána našeho Ježíše Krista, když souditi bude živé i mrtvé. Ne- pochybujíc také o tom že JMCská, pán pán můj s jich milostmi knížaty a stavy svaté římské říše i obyvateli je- jími v té konfessí a vieře snesitedlně a laskavě se snášejíc, toho jim milostivě dopouštěti ráčí a předešlý JMst, slavné a svaté pamieti císař, položivši konfessí tu pořádnou a krom bludův kacířských býti, o tom zřízením zemským, abychom se neutiskali, než spolu byli za jednoho člověka, buď pod jednou aneb pod obojí, jeden aby druhého nehanil a netupil pod jistými na to zřízenými pokutami. A to vše i dskami zemskými a sněmy [no]vými i starými s bedlivým uvážením vš[ech] tří stavův království tohoto naříditi a potvr]diti po- ručiti ráčil. Z kterýchžto všech chvalitebných a dobrých příkladův já nevykračujíc s žádnými bludy aniž kacířstvím žádné společnosti nemám, v lásce a svornosti s obyvate[li zdejšími pokojně jako rodič s krajany svlý]mi ve vší trpě- livosti život vedouc, v té jisté naději, že při tom zůstaven budu, též pak od žádného obeslán nejsa, původu na sebe žalu- jícího žádného nevidím maje se všemi dobrej a svatej pokoj. A známo jest: Romanum non esse, inauditam causam conde- mnare, nec unius esse, accusare et judicare, ale mámť [prý] ku pánu Bohu naději a jeho svaté spravedlnosti, že JMCská mě, jakožto souseda a obyvatele jednoho, království tohoto, při dědictví a vlasti mé z přirozené a vysoce obdařilé milosti podle příkladův předešlých slavné a svaté paměti císařův římských zachovati a chrániti ráčí, zvláště poněvadž žádné zlé sekty nejsem, Zvinglianem ani Kalvinianem; nebo i manželku a čeládku pod jednou mám, kteréž od toho ne- odvozuji. Jan Fogt, apatekář, též tím spůsobem, pravě že Zvin- glianem ani Kalvinianem není, se spravoval. 1) Dubnice, byla vesnice za Boškovem k Letkovu ležící. Ohledně erbu srovnej článek Rybičkův, Erbovní rodiny plzeňské. Památky archaeol. X. 271.
64 Sporý náboženské v městě 1575—1579. 1575 Jan Vincenc Rajský z Dubnice1) takto se spravoval: Hned z mladosti své (prý) při konfessí augšpurské jsa vychován a vyučen, při té svědomím buohda dobrým, neklátíce se jako tresť větrem každým, doufanlivě až doposavád trvá, netupíc ani haníc žádného a snášejíc se se všemi v lásce, v pokoji a svornosti a s očekávaním s radostí slavného příští Pána našeho Ježíše Krista, když souditi bude živé i mrtvé. Ne- pochybujíc také o tom že JMCská, pán pán můj s jich milostmi knížaty a stavy svaté římské říše i obyvateli je- jími v té konfessí a vieře snesitedlně a laskavě se snášejíc, toho jim milostivě dopouštěti ráčí a předešlý JMst, slavné a svaté pamieti císař, položivši konfessí tu pořádnou a krom bludův kacířských býti, o tom zřízením zemským, abychom se neutiskali, než spolu byli za jednoho člověka, buď pod jednou aneb pod obojí, jeden aby druhého nehanil a netupil pod jistými na to zřízenými pokutami. A to vše i dskami zemskými a sněmy [no]vými i starými s bedlivým uvážením vš[ech] tří stavův království tohoto naříditi a potvr]diti po- ručiti ráčil. Z kterýchžto všech chvalitebných a dobrých příkladův já nevykračujíc s žádnými bludy aniž kacířstvím žádné společnosti nemám, v lásce a svornosti s obyvate[li zdejšími pokojně jako rodič s krajany svlý]mi ve vší trpě- livosti život vedouc, v té jisté naději, že při tom zůstaven budu, též pak od žádného obeslán nejsa, původu na sebe žalu- jícího žádného nevidím maje se všemi dobrej a svatej pokoj. A známo jest: Romanum non esse, inauditam causam conde- mnare, nec unius esse, accusare et judicare, ale mámť [prý] ku pánu Bohu naději a jeho svaté spravedlnosti, že JMCská mě, jakožto souseda a obyvatele jednoho, království tohoto, při dědictví a vlasti mé z přirozené a vysoce obdařilé milosti podle příkladův předešlých slavné a svaté paměti císařův římských zachovati a chrániti ráčí, zvláště poněvadž žádné zlé sekty nejsem, Zvinglianem ani Kalvinianem; nebo i manželku a čeládku pod jednou mám, kteréž od toho ne- odvozuji. Jan Fogt, apatekář, též tím spůsobem, pravě že Zvin- glianem ani Kalvinianem není, se spravoval. 1) Dubnice, byla vesnice za Boškovem k Letkovu ležící. Ohledně erbu srovnej článek Rybičkův, Erbovní rodiny plzeňské. Památky archaeol. X. 271.
Strana 65
Spory náboženské v městě 1575—1579. 65 Jiřík Krumlovský, toho času konšelem jsa, na místo 1575 své leč milostivé vůli JMCské dosti učiní, dosednouti ne- mohl, kterýž spravuje se oznámil, že nemíní od svého upu- stiti a že jest sub utraque a ne Luterian, nebo Zvinglian, přijí- majíc od řádného kněze v Starém městě Pražském. Jiřík Reginovic též oznamoval, že na Boru 1) sub utra- que přijímal. Joachim bradýř2) a Václav Kern též od sekty své upustiti nechtěli, mnohými příčinami se vymlouvajíce. Ale takových odpovědí jejich ouřad k sobě přijíti nechtěl, nejsa úmyslu s nimi se o to potýkati, než raději skutečně ruku nad milostivým poručením a vůlí JMCské držeti, čemuž se skrze psaní také i uvolil i JMCské poníženě zakázal. Po nedlouhém potom času byl jest od JMsti císaře Maximiliana, slavné paměti, sněm obecný na hrad Pražský rozepsán a položen, když o tom vůbec mezi lidmi promlou- váno bylo, jakoby na témž sněmě také něco strany religii se jednati a přednášeti mělo. Což purkmistr a radda zna- menavše a na paměti majfíce], hned jsou vedle starobylého obyčeje rychtáře [a] starší obecní, kterýchž čtyřimecítma osob na místě vší obce pro volení osob, kt[eréž] by od té- hož města na takový sněm vyslány býti měly], na rathouz obeslali. A když z společného úřadu i také rychtáře a star- ších obecních snešení dvě osoby, jedna z konšel a druhá z starších obecních, vyvoleny byly, tu hned těm osobám voleným v přítomnosti všeho plného počtu poručení se stalo takové: Poněvadž se tomu srozumívá, že na tom sněmě ně- jaké jednání a zmínky o religii budou, že se těm vyslaným osobám od ouřadu, rychtáře a starších obecních na místě vší obce přikazuje a poroučí, aby se jménem města Plzně v nic nového nedávali, ale přišloliby k jaké zmínce strany religii, aby všeho všudy zouplna a docela při starobylém, církve svaté katolické a té obce, spůsobu zanechali a zůsta- vili a, při tom podle znění privilegií, obyčejův a zvyklo stí téhož města zachováni býti žádali, jakož se jest pak i tak stalo, že ty vyslané osoby, zejmena Jan Kašparek a M. Ondřej Blovský z Palatinu, když jsou Jich Milosti strana pod obojí přijímajících mezi sebou na některých rozdílech při sněmu býti počaly, vždyckny při straně JMstí pánův 1) Bor za Stříbrem. 2) Joachim Lofhogen, bradýř, jest úplné jméno jeho. 5
Spory náboženské v městě 1575—1579. 65 Jiřík Krumlovský, toho času konšelem jsa, na místo 1575 své leč milostivé vůli JMCské dosti učiní, dosednouti ne- mohl, kterýž spravuje se oznámil, že nemíní od svého upu- stiti a že jest sub utraque a ne Luterian, nebo Zvinglian, přijí- majíc od řádného kněze v Starém městě Pražském. Jiřík Reginovic též oznamoval, že na Boru 1) sub utra- que přijímal. Joachim bradýř2) a Václav Kern též od sekty své upustiti nechtěli, mnohými příčinami se vymlouvajíce. Ale takových odpovědí jejich ouřad k sobě přijíti nechtěl, nejsa úmyslu s nimi se o to potýkati, než raději skutečně ruku nad milostivým poručením a vůlí JMCské držeti, čemuž se skrze psaní také i uvolil i JMCské poníženě zakázal. Po nedlouhém potom času byl jest od JMsti císaře Maximiliana, slavné paměti, sněm obecný na hrad Pražský rozepsán a položen, když o tom vůbec mezi lidmi promlou- váno bylo, jakoby na témž sněmě také něco strany religii se jednati a přednášeti mělo. Což purkmistr a radda zna- menavše a na paměti majfíce], hned jsou vedle starobylého obyčeje rychtáře [a] starší obecní, kterýchž čtyřimecítma osob na místě vší obce pro volení osob, kt[eréž] by od té- hož města na takový sněm vyslány býti měly], na rathouz obeslali. A když z společného úřadu i také rychtáře a star- ších obecních snešení dvě osoby, jedna z konšel a druhá z starších obecních, vyvoleny byly, tu hned těm osobám voleným v přítomnosti všeho plného počtu poručení se stalo takové: Poněvadž se tomu srozumívá, že na tom sněmě ně- jaké jednání a zmínky o religii budou, že se těm vyslaným osobám od ouřadu, rychtáře a starších obecních na místě vší obce přikazuje a poroučí, aby se jménem města Plzně v nic nového nedávali, ale přišloliby k jaké zmínce strany religii, aby všeho všudy zouplna a docela při starobylém, církve svaté katolické a té obce, spůsobu zanechali a zůsta- vili a, při tom podle znění privilegií, obyčejův a zvyklo stí téhož města zachováni býti žádali, jakož se jest pak i tak stalo, že ty vyslané osoby, zejmena Jan Kašparek a M. Ondřej Blovský z Palatinu, když jsou Jich Milosti strana pod obojí přijímajících mezi sebou na některých rozdílech při sněmu býti počaly, vždyckny při straně JMstí pánův 1) Bor za Stříbrem. 2) Joachim Lofhogen, bradýř, jest úplné jméno jeho. 5
Strana 66
66 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1575 katolických na místě obce Plzeňské neproměnitedlně stáli, a od nich se v ničemž neoddělovali, a že to město v spů- sobu svém starobylém stojí a bezevší a všelijaké proměny státi chce, v tom se vždyckny a všude ohlašovali, pronášeli a při tom také zachováni býti žádali. Když se pak to všecko tak dálo, v tom mimo všecknu naději všech katolických i těch osob k sněmu vyslaných podána jest do téhož sněmu JMstem pánům stavům krá- lovství českého, pod obojí spůsobou přijímajícím, supplikací pod jménem Plzeňských, jakoby od starobylého náboženství svého římského a katolického upouštěli a jiné nějaké sobě oblíbiti a k němu také přistoupiti chtěli a žádostivi byli, v čemž aby tu, v Plzni svobodný průchod míti mohli, Jich Milosti jsou JMCské za přímluvu žádali. Nad čímž když jest od JMstí pánův stavův strany katolické nemalá stížnosť do těch osob k témuž sněmu z Plzně vyslaných s JMstmi v raddách a rozjímáních bývajících býti chtěla a byla, a o tom, co by z to[ho] nastati mohlo, promlouváno a rozjímáno bylo, tehdy vyslané osoby jsouce sebou též ouřadem i vší obcí Plzeňskou [jisty], že tou [sup]- plikací aneb spisem tak podvodně do sněmu pod jménem jejich podaným nic vinny nejsou a o něm že žádné vědo- mosti nemají, dobře jest pro vyměření své, ouřadu i vší obce plzeňské a svedení takového podezření hned jsou beze všeho obmeškání proti takové nenáležité a podvodné supplikací pod jménem Plzeňských na sněmě poddané před- kem před vlastní o[so]bou JMCské císařem Maximilianem, slavné paměti, oustně i v spisu, a potom též před JMstmi pány stavy katolickými též oustně i v spisu protestovaly a že se k takové supplikací neznají a o žádné nové nábožen- ství mimo to, kteréž jest v Plzni od založení tohoto města až dosavád bylo a zůstává ovšem nestojí, a toho poručení od ouřadu ani ode vší obci nemají, ale při starobylém spů- sobu beze vší a všelijaké proměny že zachováni býti žádají, oznámili poníženě při tom JMCskou, aby se po takové pod- vodné supplikací ptáti a jim také ji milostivě v známost uvésti a k spatření, co by v sobě obsahovala a pod jakým podpisem a v jaký rozum sepsána byla, ukázati poručiti rá- čil, na tento níže psaný rozum, prosíce.
66 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1575 katolických na místě obce Plzeňské neproměnitedlně stáli, a od nich se v ničemž neoddělovali, a že to město v spů- sobu svém starobylém stojí a bezevší a všelijaké proměny státi chce, v tom se vždyckny a všude ohlašovali, pronášeli a při tom také zachováni býti žádali. Když se pak to všecko tak dálo, v tom mimo všecknu naději všech katolických i těch osob k sněmu vyslaných podána jest do téhož sněmu JMstem pánům stavům krá- lovství českého, pod obojí spůsobou přijímajícím, supplikací pod jménem Plzeňských, jakoby od starobylého náboženství svého římského a katolického upouštěli a jiné nějaké sobě oblíbiti a k němu také přistoupiti chtěli a žádostivi byli, v čemž aby tu, v Plzni svobodný průchod míti mohli, Jich Milosti jsou JMCské za přímluvu žádali. Nad čímž když jest od JMstí pánův stavův strany katolické nemalá stížnosť do těch osob k témuž sněmu z Plzně vyslaných s JMstmi v raddách a rozjímáních bývajících býti chtěla a byla, a o tom, co by z to[ho] nastati mohlo, promlouváno a rozjímáno bylo, tehdy vyslané osoby jsouce sebou též ouřadem i vší obcí Plzeňskou [jisty], že tou [sup]- plikací aneb spisem tak podvodně do sněmu pod jménem jejich podaným nic vinny nejsou a o něm že žádné vědo- mosti nemají, dobře jest pro vyměření své, ouřadu i vší obce plzeňské a svedení takového podezření hned jsou beze všeho obmeškání proti takové nenáležité a podvodné supplikací pod jménem Plzeňských na sněmě poddané před- kem před vlastní o[so]bou JMCské císařem Maximilianem, slavné paměti, oustně i v spisu, a potom též před JMstmi pány stavy katolickými též oustně i v spisu protestovaly a že se k takové supplikací neznají a o žádné nové nábožen- ství mimo to, kteréž jest v Plzni od založení tohoto města až dosavád bylo a zůstává ovšem nestojí, a toho poručení od ouřadu ani ode vší obci nemají, ale při starobylém spů- sobu beze vší a všelijaké proměny že zachováni býti žádají, oznámili poníženě při tom JMCskou, aby se po takové pod- vodné supplikací ptáti a jim také ji milostivě v známost uvésti a k spatření, co by v sobě obsahovala a pod jakým podpisem a v jaký rozum sepsána byla, ukázati poručiti rá- čil, na tento níže psaný rozum, prosíce.
Strana 67
Spory náboženské v městě 1575—1579. 67 Nejjasnější a nejnepřemoženější velikomocný římský cí- 1575 saři králi a pane pane náš nejmilostivější! Na vaši císařskú velebnost poniženě a pokorně vzná- šíme, kterak o tom v skutku spraveni jsme, že by nějaký spis těchto dnův minulých JMstem pánům stavům království tohoto českého do sněmu pod jménem Plzeňských podán byl, jakoby nějakého nového a v té obci prvé nikda nebývalého náboženství žádostivi a o ně státi měli, což, poněvadž se jest bez vědomí ouřadu a obce od osob aneb osoby úkrytě a ne- náležitě stalo, my osoby k sněmu pro obecní dobré vyslané pro vyměření naše před staršími našimi a vší obcí rozumě- jíce tomu, že se to všeckno děje na zvošklivení a na nebez- pečenství té chudé obce, před vaší císařskou velebností jmé- nem a na místě purkmistra a raddy i vší té obce plzeňské protestujeme a pravíme, že se k takovému podvodnému spisu neznáme a o tom, že ouřad ani obec nižádné vědomosti jsme neměli a nemáme, a mimo staro]bylé chvalitebné církve svaté všeobecné křesťanské obyčeje a zvyklosti žádných novot žádostivi nejsme a o ně nestojíme, anobrž všickni, nežli by- chom od obyčejův církve katolické starobylé a od poslušen- ství a věrnosti VCské velebnosti a budoucích králův českých pánův našich nejmilostivějších a šlapějí předkův našich od- stoupiti, a v [něljaké novotiny vydávati se měli, že bychom [se] [ra]ději hrdel a statečkův svých jako někdy chvalitební předkové naši odvážiti chtěli. Protož nejmilostivější císaři, VČMst, se vší pokorou a ponižeností vysoce prosíme, abyste v té příčině ouřad i obec města Plzně milostivě ohradna a omluvena míti a tomu, aby se tu co s vůlí a vědomím ou- řadu, nebo vší obce státi mělo, ovšem nikoliv víry přiklá- dati neráčili, a aby vždy na jistotu a grunt přijíti se mohlo, toho se vší ponižeností žádostivi jsme, abyste VOMst o tom milostivě poručiti a takový spis pod jménem Plzeňských do sněmu podaný před Milostí Svou Císařskou položiti rozká- zati ráčili, abychom aspoň v něj pohleděti, co v sobě zavírá a čí rukou a pod čím jménem sepsán jest, vyrozuměti a čím purkmistra a starší své i všecku obec spraviti mohli. V čemž se ve všem VCské velebnosti v milostivou ochranu pokorně poručena činíme a v té věci za milostivé opatření VČMsti žádáme a prosíme. Jiný spis ohlášený před pány stavy katolické na témž sněmu obecným shromážděné, stal se v těchto slovech.
Spory náboženské v městě 1575—1579. 67 Nejjasnější a nejnepřemoženější velikomocný římský cí- 1575 saři králi a pane pane náš nejmilostivější! Na vaši císařskú velebnost poniženě a pokorně vzná- šíme, kterak o tom v skutku spraveni jsme, že by nějaký spis těchto dnův minulých JMstem pánům stavům království tohoto českého do sněmu pod jménem Plzeňských podán byl, jakoby nějakého nového a v té obci prvé nikda nebývalého náboženství žádostivi a o ně státi měli, což, poněvadž se jest bez vědomí ouřadu a obce od osob aneb osoby úkrytě a ne- náležitě stalo, my osoby k sněmu pro obecní dobré vyslané pro vyměření naše před staršími našimi a vší obcí rozumě- jíce tomu, že se to všeckno děje na zvošklivení a na nebez- pečenství té chudé obce, před vaší císařskou velebností jmé- nem a na místě purkmistra a raddy i vší té obce plzeňské protestujeme a pravíme, že se k takovému podvodnému spisu neznáme a o tom, že ouřad ani obec nižádné vědomosti jsme neměli a nemáme, a mimo staro]bylé chvalitebné církve svaté všeobecné křesťanské obyčeje a zvyklosti žádných novot žádostivi nejsme a o ně nestojíme, anobrž všickni, nežli by- chom od obyčejův církve katolické starobylé a od poslušen- ství a věrnosti VCské velebnosti a budoucích králův českých pánův našich nejmilostivějších a šlapějí předkův našich od- stoupiti, a v [něljaké novotiny vydávati se měli, že bychom [se] [ra]ději hrdel a statečkův svých jako někdy chvalitební předkové naši odvážiti chtěli. Protož nejmilostivější císaři, VČMst, se vší pokorou a ponižeností vysoce prosíme, abyste v té příčině ouřad i obec města Plzně milostivě ohradna a omluvena míti a tomu, aby se tu co s vůlí a vědomím ou- řadu, nebo vší obce státi mělo, ovšem nikoliv víry přiklá- dati neráčili, a aby vždy na jistotu a grunt přijíti se mohlo, toho se vší ponižeností žádostivi jsme, abyste VOMst o tom milostivě poručiti a takový spis pod jménem Plzeňských do sněmu podaný před Milostí Svou Císařskou položiti rozká- zati ráčili, abychom aspoň v něj pohleděti, co v sobě zavírá a čí rukou a pod čím jménem sepsán jest, vyrozuměti a čím purkmistra a starší své i všecku obec spraviti mohli. V čemž se ve všem VCské velebnosti v milostivou ochranu pokorně poručena činíme a v té věci za milostivé opatření VČMsti žádáme a prosíme. Jiný spis ohlášený před pány stavy katolické na témž sněmu obecným shromážděné, stal se v těchto slovech.
Strana 68
68 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1575 VMst vysoce urozený pane pane, urození páni páni a VMsti urození a stateční páni z rytířstva páni nám milostivě laskaví! Na VMsti se vší ponižeností vznášíme, kterak jest teď před některými drahně dni nějaký spis pod jménem Plzeň- ských JMstem pánům stavům, kteříž se pod obojí spůsobou přijímající jmenovati ráčí, do sněmu podán, jako bychom ně- jaké proměny, a v náboženství mimo starobylý toho města spůsob novotiny žádostivi býti a od JMstí pánův katolických se oddělovati chtěli. J ačkoliv jsme hned my osoby, na místě purkmistra a starších našich i vší] obce k sněmu tomuto z téhož města Plzně vystavené, pro vyměřění své před jeho velebností císařskou, pánem pánem naším nejmilostivějším, jménem a na místě týchž starších našich a obce poníženou a pokornou, oustní] i také psanou protestací a omluvu uči- nily, a že o takovém spisu nic nevíme a k němu se neznáme, oznámily a v té věci JMst se vší ponížeností za milostivé ouřadu i obce u nás opatření požádaly a co se nám tu nenáležitého mimo vědomí ouřadu i obce přihodilo od osob aneb osoby, kteréž toho spisu původ jsou, toho jsme jeho velebnosti k milostivému a spravedlivému povážení po- niženě a pokorně podaly a zůstavily. Avšak nic méně rozu- mějíce tomu, že se nám to nevinně přičítá, ne samo toliko před JMCskou, pánem pánem naším nejmilostivějším i VMstmi všemi třemi stavy království tohoto zvošklivění, za vysoce potřebné jest se nám býti vidělo, i před VMstmi se vší po- niženou pokorou a uctivostí se ohlásiti a oznámiti, že ouřad i obec u nás od VMsti jakožto pánův katolických v ničemž neodstupujeme a se nedělíme a mimo starobylý chvaliteb- ných předkův našich obyčej a spůsob žádné nové v nábo- ženství křesťanském proměny žádostivi nejsme a o ni nesto- jíme a VMsti, byť se pak snad i která osoba aneb osoby všetečně v jaké scestné předsevzetí a novotiny vydávati a vytrhovati chtěla, anebo chtěly a vydávaly, že toho ouřadu a vší obci přičítati a na horší stránku vykládati nerá- číte. Neb purkmistr a starší naši i obec na jiném všickni nejsme, než podle VMstí v náboženství svatém křesťanském všeobecném římským po vše časy stále a neproměnitedlně do hrdel i statkův svých a všelijakého nejvyššího přemožení státi a věrně setrvati. S tím se VMstem poníženě a pokorně poroučíme a se vší náležitou uctivostí, abyste ouřadu i té
68 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1575 VMst vysoce urozený pane pane, urození páni páni a VMsti urození a stateční páni z rytířstva páni nám milostivě laskaví! Na VMsti se vší ponižeností vznášíme, kterak jest teď před některými drahně dni nějaký spis pod jménem Plzeň- ských JMstem pánům stavům, kteříž se pod obojí spůsobou přijímající jmenovati ráčí, do sněmu podán, jako bychom ně- jaké proměny, a v náboženství mimo starobylý toho města spůsob novotiny žádostivi býti a od JMstí pánův katolických se oddělovati chtěli. J ačkoliv jsme hned my osoby, na místě purkmistra a starších našich i vší] obce k sněmu tomuto z téhož města Plzně vystavené, pro vyměřění své před jeho velebností císařskou, pánem pánem naším nejmilostivějším, jménem a na místě týchž starších našich a obce poníženou a pokornou, oustní] i také psanou protestací a omluvu uči- nily, a že o takovém spisu nic nevíme a k němu se neznáme, oznámily a v té věci JMst se vší ponížeností za milostivé ouřadu i obce u nás opatření požádaly a co se nám tu nenáležitého mimo vědomí ouřadu i obce přihodilo od osob aneb osoby, kteréž toho spisu původ jsou, toho jsme jeho velebnosti k milostivému a spravedlivému povážení po- niženě a pokorně podaly a zůstavily. Avšak nic méně rozu- mějíce tomu, že se nám to nevinně přičítá, ne samo toliko před JMCskou, pánem pánem naším nejmilostivějším i VMstmi všemi třemi stavy království tohoto zvošklivění, za vysoce potřebné jest se nám býti vidělo, i před VMstmi se vší po- niženou pokorou a uctivostí se ohlásiti a oznámiti, že ouřad i obec u nás od VMsti jakožto pánův katolických v ničemž neodstupujeme a se nedělíme a mimo starobylý chvaliteb- ných předkův našich obyčej a spůsob žádné nové v nábo- ženství křesťanském proměny žádostivi nejsme a o ni nesto- jíme a VMsti, byť se pak snad i která osoba aneb osoby všetečně v jaké scestné předsevzetí a novotiny vydávati a vytrhovati chtěla, anebo chtěly a vydávaly, že toho ouřadu a vší obci přičítati a na horší stránku vykládati nerá- číte. Neb purkmistr a starší naši i obec na jiném všickni nejsme, než podle VMstí v náboženství svatém křesťanském všeobecném římským po vše časy stále a neproměnitedlně do hrdel i statkův svých a všelijakého nejvyššího přemožení státi a věrně setrvati. S tím se VMstem poníženě a pokorně poroučíme a se vší náležitou uctivostí, abyste ouřadu i té
Strana 69
Spory náboženské v městě 1575—1579. 69 vší obci plzeňské při milostivé vrchnosti naší, jeho veleb- 1575 nosti císařské, milostivými pány a pány býti ráčili, VMsti poníženě prosíme. Po takových proti té supplikací, tak nenáležitě do sněmu obecního podané vyslovených] našich protestacích, ráčil JMCská nad tím velice těžek a rozhorlen býti, milostivě o tom poručivše, se po též supplikací a původu jejím na pa- niženou žádost protestujících se vší bedlivostí skutečně ptáti a pod tím nicméně Plzeňským vyslaným hned tehdáž [ráčil ústy svými císařskými, aby se strany religii proti staroby- lému téhož města spůsobu v nic nového nevydávali, případně přikazovati a poroučeti. I uptáno jest, že takovou supplikací do sněmu poda i také ji sepsal Petr Kříž, jeden z písařův městkých rad- dních a přísežných, jsa od některých společníkův svých k tomu vyslaný, kterýž i v té radě a při uvažování, když se osoby na sněm volily a strany religii, aby jménem města Plzně nic nového nežádaly, ale při starobylém spůsobu téhož města všelijak zachovány býti usilovaly, také seděl a pří- tomen byl, a potom přes to a proti tomu sám o své ujmě takové supplikací tak nenáležitě bez vědomí ouřadu i vší obce i osob k sněmu vyslaných podal. Což když učinil a vykonal, zas do Plzně z měst Pražských se tiše navrátil. JMCská pak majíc o něm správu, takové do města Plzně poručení učiniti ráčil. Opatrným purkmistru a konšelům města našeho Plzně věrným našim milým! Maximilian druhý, z boží milosti volený římský císař, po všecky časy rozmnožitel říše a uherský, český etc. král. Oppatrní věrní naši milí! Srozuměv tomu, že jest jeden z písařův vašich městských tu supplikací stavům království českého pod obojí způsobou přijímajícím netoliko bez vůle a povolení jiných spoluraddních a přísežných osob podal, ale také i sepsal a tak podvodnou věc učinil, kteréžto ne- náležitosti přetrhovány býti musejí, pročež vám poroučeti ráčíme, abyste téhož písaře městského ihned sem na hrad Pražský, dobře opatřeného, aby ujíti nemohl, však na zdraví jeho aby jemu nic uškozeno nebylo, přivézti dali a v moc sI[av]nému Mikulášovi Miřkovskému z Tropic a na Miřkově purkrabí Karlšteinskému a hejtmanu hradu Pražského, věr- nému našemu milému dodati poručili, jinač nikoliv nečiníce.
Spory náboženské v městě 1575—1579. 69 vší obci plzeňské při milostivé vrchnosti naší, jeho veleb- 1575 nosti císařské, milostivými pány a pány býti ráčili, VMsti poníženě prosíme. Po takových proti té supplikací, tak nenáležitě do sněmu obecního podané vyslovených] našich protestacích, ráčil JMCská nad tím velice těžek a rozhorlen býti, milostivě o tom poručivše, se po též supplikací a původu jejím na pa- niženou žádost protestujících se vší bedlivostí skutečně ptáti a pod tím nicméně Plzeňským vyslaným hned tehdáž [ráčil ústy svými císařskými, aby se strany religii proti staroby- lému téhož města spůsobu v nic nového nevydávali, případně přikazovati a poroučeti. I uptáno jest, že takovou supplikací do sněmu poda i také ji sepsal Petr Kříž, jeden z písařův městkých rad- dních a přísežných, jsa od některých společníkův svých k tomu vyslaný, kterýž i v té radě a při uvažování, když se osoby na sněm volily a strany religii, aby jménem města Plzně nic nového nežádaly, ale při starobylém spůsobu téhož města všelijak zachovány býti usilovaly, také seděl a pří- tomen byl, a potom přes to a proti tomu sám o své ujmě takové supplikací tak nenáležitě bez vědomí ouřadu i vší obce i osob k sněmu vyslaných podal. Což když učinil a vykonal, zas do Plzně z měst Pražských se tiše navrátil. JMCská pak majíc o něm správu, takové do města Plzně poručení učiniti ráčil. Opatrným purkmistru a konšelům města našeho Plzně věrným našim milým! Maximilian druhý, z boží milosti volený římský císař, po všecky časy rozmnožitel říše a uherský, český etc. král. Oppatrní věrní naši milí! Srozuměv tomu, že jest jeden z písařův vašich městských tu supplikací stavům království českého pod obojí způsobou přijímajícím netoliko bez vůle a povolení jiných spoluraddních a přísežných osob podal, ale také i sepsal a tak podvodnou věc učinil, kteréžto ne- náležitosti přetrhovány býti musejí, pročež vám poroučeti ráčíme, abyste téhož písaře městského ihned sem na hrad Pražský, dobře opatřeného, aby ujíti nemohl, však na zdraví jeho aby jemu nic uškozeno nebylo, přivézti dali a v moc sI[av]nému Mikulášovi Miřkovskému z Tropic a na Miřkově purkrabí Karlšteinskému a hejtmanu hradu Pražského, věr- nému našemu milému dodati poručili, jinač nikoliv nečiníce.
Strana 70
70 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1575 Dán na hradě našem Pražském v outerý v vigilii sva- tých Petra a Pavla [28. června], léta sedmdesátého pátého a království našich římského třináctého, uherského XII., a českého XXVI. Maximilian. Vratislaus a Pernštejn, S. R. B. cancellarius. Ad mandatum sacrae caesarae majestatis proprium D. Khober mp. Th. Mehl mp. Vedle napředpsaného milostivějšího JMCské poručení také se jest, že nadepsaný Petr Kříž, mladší písař raddní, do Prahy dovezen byl, státi a vykonati musilo i také vyko- nalo. Ale on maje se před panem hejtmanem hradu Pražského postaviti, s nemalým počtem osob ze všech tří stavův před JMCskou nejednou jest předstupoval, takové předsevzetí své vymlouvati chtěje a přímluv za sebe mnoho maje. Avšak když se náležitě a slušně vymluviti, a také vyměřiti nemohl a přímluvy v tak patrném a nenáležitém přečinění jeho nedostačovaly, dán jest z poručení JMCské do vězení a tam za mnoho drahně dní pořád držán. Naposledy na veliké a mnohé přímluvy, kteréž se za něho dály, s těžkostí byl pro- puštěn. O něhožto opět takové poručení prošlo. Věděti vám dáváme, že jsme Petra Kříže, kteréhož jste na poručení naše císařské na hrad Pražský postavili, pro jeho všetečnost, že jest o své ujmě supplikací do sněmu podával, vězením za některý den potrestati a nyní ho zase z toho propustiti rozkázali. Protož vám poroučíme, abyste ho zase k ouřadu písařskému tu u vás nepřijímali, nébrž se na jeho místě jinou osobou hodnou víry katolické opatřili. Na tom jistú vůli naši císařskou naplníte. Dán na hradě našem Pražském v outerý po rozeslání apoštolův božích [19. července], léta sedmdesátého pátého. Což když jest ouřad na takové JMCské poručení vy- konal, ráčil JMst po nemnohých nedělích jiné psaní k témuž ouřadu učiniti, jehož datum na hradě Pražském v pátek po 1575 povýšení sv. kříže [18. září] léta 1575 milostivě oznamujíc, že toho správu míti ráčí, kterakby někteří z spoluobyvatelův a měšťanův jich vždy o to smejšleti a usilovati chtěli, aby nějaké protržení a změnění v religii mimo předešlý a staro- dávný spůsob, jakž jest zde vždycky předešle a až dosavadž vůbec držáno a zachováváno bylo, spůsobili. Čehož že 1575
70 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1575 Dán na hradě našem Pražském v outerý v vigilii sva- tých Petra a Pavla [28. června], léta sedmdesátého pátého a království našich římského třináctého, uherského XII., a českého XXVI. Maximilian. Vratislaus a Pernštejn, S. R. B. cancellarius. Ad mandatum sacrae caesarae majestatis proprium D. Khober mp. Th. Mehl mp. Vedle napředpsaného milostivějšího JMCské poručení také se jest, že nadepsaný Petr Kříž, mladší písař raddní, do Prahy dovezen byl, státi a vykonati musilo i také vyko- nalo. Ale on maje se před panem hejtmanem hradu Pražského postaviti, s nemalým počtem osob ze všech tří stavův před JMCskou nejednou jest předstupoval, takové předsevzetí své vymlouvati chtěje a přímluv za sebe mnoho maje. Avšak když se náležitě a slušně vymluviti, a také vyměřiti nemohl a přímluvy v tak patrném a nenáležitém přečinění jeho nedostačovaly, dán jest z poručení JMCské do vězení a tam za mnoho drahně dní pořád držán. Naposledy na veliké a mnohé přímluvy, kteréž se za něho dály, s těžkostí byl pro- puštěn. O něhožto opět takové poručení prošlo. Věděti vám dáváme, že jsme Petra Kříže, kteréhož jste na poručení naše císařské na hrad Pražský postavili, pro jeho všetečnost, že jest o své ujmě supplikací do sněmu podával, vězením za některý den potrestati a nyní ho zase z toho propustiti rozkázali. Protož vám poroučíme, abyste ho zase k ouřadu písařskému tu u vás nepřijímali, nébrž se na jeho místě jinou osobou hodnou víry katolické opatřili. Na tom jistú vůli naši císařskou naplníte. Dán na hradě našem Pražském v outerý po rozeslání apoštolův božích [19. července], léta sedmdesátého pátého. Což když jest ouřad na takové JMCské poručení vy- konal, ráčil JMst po nemnohých nedělích jiné psaní k témuž ouřadu učiniti, jehož datum na hradě Pražském v pátek po 1575 povýšení sv. kříže [18. září] léta 1575 milostivě oznamujíc, že toho správu míti ráčí, kterakby někteří z spoluobyvatelův a měšťanův jich vždy o to smejšleti a usilovati chtěli, aby nějaké protržení a změnění v religii mimo předešlý a staro- dávný spůsob, jakž jest zde vždycky předešle a až dosavadž vůbec držáno a zachováváno bylo, spůsobili. Čehož že 1575
Strana 71
Spory náboženské v městě 1575—1579. 71 JMst z mnohých slušných a uvážených příčin nemohouce 1575 dopouštěti, témuž ouřadu poroučejíc přikazovati ráčí, aby tako- vého žádného protržení a změnění v religii a nového prvé nebývalého mimo předešlý starodávný chvalitebný spůsob nedopouštěli, jinač nikoliv nečiníce, a to pro uvarování cí- sařské nemilosti a skutečného trestání. Kteréžto psaní a poručení JMsti jest přede vší obcí přečteno a ovšem, aby se tak poslušně a poddaně zachovali a tím spravili, od ouřadu předloženo. Po kterémžto psaní ráčil JMCská po nemnohých dnech na sněm říšský do Řezna skrze Plzeň jeti a tu v Plzni jmé- nem ouřadu i vší obce skrze Ondřeje Blovského z prostředku raddních přivítán, na rathouze odpočinouti, a maje se na cestu odebrati, ráčil se ven z pokojův dáti na palác rathouzní vyvésti a tu všeho ouřadu před milost svú císařskú milo- stivě povolati poručiti. A když jsou před JMstí stály osoby raddní, ráčil jest jazykem českým vůbec předevšemi přisto- jícími v tato slova promluviti: „Jakož o tom dobrou vědomost máte, že jsou předkové vaši u víře svaté katolické po vše časy vždyckny beze vší a všelijaké proměny stáli byli, vás napomínajíc přísně po- roučíme, abyste i vy příkladem jejich stálost v též víře ka- tolické zachovali a nic nového nebývalého nedopouštěli a žádnému nepřehlídali. Neb poněvadž jest s předky vašimi pán Bůh vždycky býti ráčil, jim pomahal a všeckno dobré dával, i s vámi také bude. A my chceme také vaším milo]- stivým pánem býti a vás sobě poručené míti [a] v ničemž neopouštěti. Takové JMCské oustní napomenutí ouřad přistojící slyše, se vší náležitou poklonou [a] uctivostí jsou JMsti skrze nadepsaného M. Ondřeje Blovského poděkovali a tak se poslušně a poddaně zachovati připověděli a JMCskú, kte- rýž se z Plzně k Řeznu obrátiti ráčil, až za město dopro- vodili. A potom i to milostivé napomenutí a poručení vší obci s dodatkem v známost uvedli. A když již JMCská v Řezně býti ráčil, ráčil jest opět psaní k ouřadu plzeňskému učiniti, jehož datum v Řezně ve středu po sv. Jeronymu (5. října) léta 1575, milostivě po- roučejíc a oznamujíc, že z jistých a uznalých příčin jakž jim, tak i jiným městům v království českém toto psaní či- niti a přísně poroučeti a přikazovati ráčí, aby tu u nich 1575
Spory náboženské v městě 1575—1579. 71 JMst z mnohých slušných a uvážených příčin nemohouce 1575 dopouštěti, témuž ouřadu poroučejíc přikazovati ráčí, aby tako- vého žádného protržení a změnění v religii a nového prvé nebývalého mimo předešlý starodávný chvalitebný spůsob nedopouštěli, jinač nikoliv nečiníce, a to pro uvarování cí- sařské nemilosti a skutečného trestání. Kteréžto psaní a poručení JMsti jest přede vší obcí přečteno a ovšem, aby se tak poslušně a poddaně zachovali a tím spravili, od ouřadu předloženo. Po kterémžto psaní ráčil JMCská po nemnohých dnech na sněm říšský do Řezna skrze Plzeň jeti a tu v Plzni jmé- nem ouřadu i vší obce skrze Ondřeje Blovského z prostředku raddních přivítán, na rathouze odpočinouti, a maje se na cestu odebrati, ráčil se ven z pokojův dáti na palác rathouzní vyvésti a tu všeho ouřadu před milost svú císařskú milo- stivě povolati poručiti. A když jsou před JMstí stály osoby raddní, ráčil jest jazykem českým vůbec předevšemi přisto- jícími v tato slova promluviti: „Jakož o tom dobrou vědomost máte, že jsou předkové vaši u víře svaté katolické po vše časy vždyckny beze vší a všelijaké proměny stáli byli, vás napomínajíc přísně po- roučíme, abyste i vy příkladem jejich stálost v též víře ka- tolické zachovali a nic nového nebývalého nedopouštěli a žádnému nepřehlídali. Neb poněvadž jest s předky vašimi pán Bůh vždycky býti ráčil, jim pomahal a všeckno dobré dával, i s vámi také bude. A my chceme také vaším milo]- stivým pánem býti a vás sobě poručené míti [a] v ničemž neopouštěti. Takové JMCské oustní napomenutí ouřad přistojící slyše, se vší náležitou poklonou [a] uctivostí jsou JMsti skrze nadepsaného M. Ondřeje Blovského poděkovali a tak se poslušně a poddaně zachovati připověděli a JMCskú, kte- rýž se z Plzně k Řeznu obrátiti ráčil, až za město dopro- vodili. A potom i to milostivé napomenutí a poručení vší obci s dodatkem v známost uvedli. A když již JMCská v Řezně býti ráčil, ráčil jest opět psaní k ouřadu plzeňskému učiniti, jehož datum v Řezně ve středu po sv. Jeronymu (5. října) léta 1575, milostivě po- roučejíc a oznamujíc, že z jistých a uznalých příčin jakž jim, tak i jiným městům v království českém toto psaní či- niti a přísně poroučeti a přikazovati ráčí, aby tu u nich 1575
Strana 72
72 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1576 1575 strany religii, kázání a kněžstva nic nového a prvé ne- bývalého žádným vymyšleným spůsobem před se nebrali, ani žádných schůzek pokoutních nedopouštěli, nýbrž se v tom ve všem, jakž od starodávna a až posavadž se drželo a zachovávalo, tak ne jinak beze vší proměny chovali a v tom ve všem se pod uvarováním císařské nemilosti a skutečného trestání spravovali, jinač nečiníce. I když tak častá a přístná oustní i také psaná poru- čení s dostavením v něm tak velikých a těžkých pohrůžek od JMCské k ouřadu přicházela, nechtějíc ouřad nic obme- škati a v žádném neposlušenství a nepoddannosti shledán býti a tudy snad i na privilegia a všecknu obec nějakého nebezpečenství se dočekati a uvésti, vší obci opět to psaní i jiná všeckna v známost uvedše, hned jsou některých osob. o nichžto domnění bylo, že by se s obcí v religii víry ka- tolické nesrovnávaly, ale nějakého cizího náboženství hledati chtěly, mimo ty napřed zejména doložené osoby, také i těchto: Jana Jironysa, Rehoře Vlka, Linharta Kuncle, Tomáše Zlat- níka, Ulricha Švába a jiné některé do raddy povolati a před sebe osobně pustiti neobmeškal], rozkázav jim takového předsevzetí jich dostatečně se spraviti. Kteřížto, když jsou se opět v tom zjevně pronesli, a o tom oustně, že se s obc. u víeře nesrovnávají, oznámili, přátelským předkládáním od ouřadu napomínáni jsou, aby od takového předsevzetí svého upustili a k matce církvi svaté katolické se navrátili a s obcí za jedno se srovnali a JMCské milostivým poručením po- slušenství zachovali, aby snad odtud jim těžkostí a neřestí očekávati se nemuselo. Z nichžto jeden, Joachim bradýři po takovém ouřadu předložení a napomenutí nějakou sprá- vou stran do Rezna k JMsti se utekl a na tu správu svú, kteráž jest, (jak obyčejně bývá), ani v listu tom zavřena a k vyrozumění odeslána nebyla, fedruňkem Václava Trosta, manželky svý syna, v kanceláři české JMCské služebníka, psaní přinesl, pokudž by tak bylo, jak on spravuje, aby při žádosti své zachován byl; i pakliby v tom co jiného bylo, aby o tom ouřad správy své gruntovní JMsti dáti nepomí- jel, jináč nečiníče. Čehož by od ouřadu nikoli pominuto nebylo a JMCské bylaby se správa gruntovní o tom o všem učinila taková, že by to vše proti privilegiím a starobylým 1) Joachim Lofhogen.
72 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1576 1575 strany religii, kázání a kněžstva nic nového a prvé ne- bývalého žádným vymyšleným spůsobem před se nebrali, ani žádných schůzek pokoutních nedopouštěli, nýbrž se v tom ve všem, jakž od starodávna a až posavadž se drželo a zachovávalo, tak ne jinak beze vší proměny chovali a v tom ve všem se pod uvarováním císařské nemilosti a skutečného trestání spravovali, jinač nečiníce. I když tak častá a přístná oustní i také psaná poru- čení s dostavením v něm tak velikých a těžkých pohrůžek od JMCské k ouřadu přicházela, nechtějíc ouřad nic obme- škati a v žádném neposlušenství a nepoddannosti shledán býti a tudy snad i na privilegia a všecknu obec nějakého nebezpečenství se dočekati a uvésti, vší obci opět to psaní i jiná všeckna v známost uvedše, hned jsou některých osob. o nichžto domnění bylo, že by se s obcí v religii víry ka- tolické nesrovnávaly, ale nějakého cizího náboženství hledati chtěly, mimo ty napřed zejména doložené osoby, také i těchto: Jana Jironysa, Rehoře Vlka, Linharta Kuncle, Tomáše Zlat- níka, Ulricha Švába a jiné některé do raddy povolati a před sebe osobně pustiti neobmeškal], rozkázav jim takového předsevzetí jich dostatečně se spraviti. Kteřížto, když jsou se opět v tom zjevně pronesli, a o tom oustně, že se s obc. u víeře nesrovnávají, oznámili, přátelským předkládáním od ouřadu napomínáni jsou, aby od takového předsevzetí svého upustili a k matce církvi svaté katolické se navrátili a s obcí za jedno se srovnali a JMCské milostivým poručením po- slušenství zachovali, aby snad odtud jim těžkostí a neřestí očekávati se nemuselo. Z nichžto jeden, Joachim bradýři po takovém ouřadu předložení a napomenutí nějakou sprá- vou stran do Rezna k JMsti se utekl a na tu správu svú, kteráž jest, (jak obyčejně bývá), ani v listu tom zavřena a k vyrozumění odeslána nebyla, fedruňkem Václava Trosta, manželky svý syna, v kanceláři české JMCské služebníka, psaní přinesl, pokudž by tak bylo, jak on spravuje, aby při žádosti své zachován byl; i pakliby v tom co jiného bylo, aby o tom ouřad správy své gruntovní JMsti dáti nepomí- jel, jináč nečiníče. Čehož by od ouřadu nikoli pominuto nebylo a JMCské bylaby se správa gruntovní o tom o všem učinila taková, že by to vše proti privilegiím a starobylým 1) Joachim Lofhogen.
Strana 73
Spory náboženské v městě 1575—1579. 73 chvalitebným obyčejům města tohoto i také proti nejedněm 1576 JMCské vlastním psaním i také slavné a svaté paměti císaře Ferdinanda, pana otce JMsti, též i JMsti nejjasnějšího arci- knížete Ferdinanda mnohým a častým oustním poručením bylo, aby v tomto městě mimo to, kteréž u nich od staro- dávna zachováno bylo, katolické římské náboženství, jiného žádného žádnému začínati nedopouštěli, ale že jest v tom pán Bůh všemohoucí JMCskou skrze smrť z tohoto světa povolati ráčil1) a také že jest potom on Joachim bradýř od nastoupení svého upustil a s obcí plzeňskou u víře kato- lické se srovnal, v kteréž také i do smrti své setrval, toho jest pominuto bylo. Mezi těmi napředpsanými osobami byl také neposled- ního jména a poctivosti člověk, Kašpar Kropáč z Kozince") v umění literním svobodném zběhlý, též měštěnín zdejší. Ten tolikéž, aby se náboženství svého [s]pravil, nejednou povoláván před ouřadby] a mnohé výmluvy své přednášel, pravě, že pohanské víry není, než té augšpurgské konfessí, kteráž se ve všech JMCské zemích trpí, se přidržuje, také takovou svou věrou žádnému k pohoršení aneb škodě nikde nebyl, ale k ouřadu, jakožto nařízené vrchnosti své, že kaž- dého času ve vší náležité poslušnosti se hleděl zachovati, tak že všickni od toho času, jakž tu za souseda zůstává, dobře spokojeni s ním jsou, žádaje, aby mu živnost na další časy přána byla. Takových omluv jeho ouřad přijeti k sobě nemohouc, jemu na to, aby se vedle milostivého poručení JMCské zachovati hleděl, ukazoval. V tom pak ve všem času, když se nadepsané věci v Plzni dály, nejdůstojnější kníže a pán, pan Antonín, arci- biskup Pražský a stolice svaté apoštolské legat, o tom zprávu maje, kterakže někteří spolusousedé zdejší, milovníci nelásky a roztržitosti v religii, proti starobylému v městě tomto oby- čeji v řádu některých novot se dopouštěti a v té jich ob- zvláštně smýšlené vieře netoliko sami státi, ale také i jiné po sobě potahovati chtěli, neráčil jest pominouti vedle ou- řadu svého Plzeňské častokráte napomínati, aby přivedouce sobě ku paměti, že pán Bůh všemohoucí předky naše a 1) Císař Maximilian II. zemřel dne 12. října 1576. 2) Kozinec nazývala se na předměstí říšském při silnici ke Škvr- ňanům ta čásť, jež se táhne nad řekou Mží od mlýnu Troppova až po hostinec „u anglického dvora."
Spory náboženské v městě 1575—1579. 73 chvalitebným obyčejům města tohoto i také proti nejedněm 1576 JMCské vlastním psaním i také slavné a svaté paměti císaře Ferdinanda, pana otce JMsti, též i JMsti nejjasnějšího arci- knížete Ferdinanda mnohým a častým oustním poručením bylo, aby v tomto městě mimo to, kteréž u nich od staro- dávna zachováno bylo, katolické římské náboženství, jiného žádného žádnému začínati nedopouštěli, ale že jest v tom pán Bůh všemohoucí JMCskou skrze smrť z tohoto světa povolati ráčil1) a také že jest potom on Joachim bradýř od nastoupení svého upustil a s obcí plzeňskou u víře kato- lické se srovnal, v kteréž také i do smrti své setrval, toho jest pominuto bylo. Mezi těmi napředpsanými osobami byl také neposled- ního jména a poctivosti člověk, Kašpar Kropáč z Kozince") v umění literním svobodném zběhlý, též měštěnín zdejší. Ten tolikéž, aby se náboženství svého [s]pravil, nejednou povoláván před ouřadby] a mnohé výmluvy své přednášel, pravě, že pohanské víry není, než té augšpurgské konfessí, kteráž se ve všech JMCské zemích trpí, se přidržuje, také takovou svou věrou žádnému k pohoršení aneb škodě nikde nebyl, ale k ouřadu, jakožto nařízené vrchnosti své, že kaž- dého času ve vší náležité poslušnosti se hleděl zachovati, tak že všickni od toho času, jakž tu za souseda zůstává, dobře spokojeni s ním jsou, žádaje, aby mu živnost na další časy přána byla. Takových omluv jeho ouřad přijeti k sobě nemohouc, jemu na to, aby se vedle milostivého poručení JMCské zachovati hleděl, ukazoval. V tom pak ve všem času, když se nadepsané věci v Plzni dály, nejdůstojnější kníže a pán, pan Antonín, arci- biskup Pražský a stolice svaté apoštolské legat, o tom zprávu maje, kterakže někteří spolusousedé zdejší, milovníci nelásky a roztržitosti v religii, proti starobylému v městě tomto oby- čeji v řádu některých novot se dopouštěti a v té jich ob- zvláštně smýšlené vieře netoliko sami státi, ale také i jiné po sobě potahovati chtěli, neráčil jest pominouti vedle ou- řadu svého Plzeňské častokráte napomínati, aby přivedouce sobě ku paměti, že pán Bůh všemohoucí předky naše a 1) Císař Maximilian II. zemřel dne 12. října 1576. 2) Kozinec nazývala se na předměstí říšském při silnici ke Škvr- ňanům ta čásť, jež se táhne nad řekou Mží od mlýnu Troppova až po hostinec „u anglického dvora."
Strana 74
74 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1577 město toto obzvláštně v království tomto opatrovati, v zrostu a v dobrém křesťanském pořádku i také v svornosti a spo- lečné lásce vždycky zachovati ráčil z řádu toho, kterýž zde proti těm, jenž z jednoty víry křesťanské vystoupili, anebo v ní státi nechtěli, vždycky trval i budoucně podle obdaro- vání města tohoto trvati má, nevystupovali a nevykročo- vali, nýbrž k těm všem, jakožto k těm, kteří v religii novot žádostivi jsou a vlasti své toho, co pro svornost, lásku a u vieře svaté setrvání předkův našich pán Bůh nám a potom- kům našim skrze JMsti císaře a krále, pány naše, dáti ráčil, nepřejí, skutečně, jakž dotčený řád mezi námi] starobylý ukazuje, zachovali, tak aby příčinou těch v neznámé vieře trvajících lidí, (kteří se zřízením zemským, že pod] obojí jsou, nerozumně zastírají), láska a svornost rušena a víra ka- tolická, obyčeje, pořádkové a ceremonie křesťanské zlehčo- vány nebyly, nic o tom nepochybujeme, poněvadž JMCská, císař Maximilian, té nové a vrtkavé víry stavům království tohoto pro zachování svornosti a pokoje na mnohá zname- nitá jednání dopustiti neráčil, že té jich v religii novoty též v městě tomto trpěti neráčí, jakž pak milostivou o to péči majíc, skrze několikeré psaní své, jak se v tom chovati mají, milostivě poroučeti ráčí. 1) Ano také když Plzeňští, coby s těmi osobami, s nimi a obcí jejich v víře se nesrov- návajícími činiti měli, za naučení žádali, to jim od JMsti za odpověď dáváno bylo, aby se v tom jistým JMCské po- ručením spravili a milostivou JMCské vůli, tak jakž jim světle v známost uvedena jest, vykonali, jakž o nich, že se tak poslušně zachovají, pochybovati neráčí; anobrž pokudžby kteří přes jisté JMCské jim a té vší obci učiněné poručení všetečně se vytrhnouti a vždy na svém stojíce augšpurkskou konfessí a přijímáním pod obojí spůsobou se zastírati a tak v té jejich víře průchod míti chtíti usilovali, nemohouce a nechtíce JMst za ouřadu svého arcibiskupského toho, což prvé v tomto městě v religii nebývalo přehlídati, takové je- jich všetečné předsevzetí že na JMCskou vznésti chtíti ráčí, a jestližeby pak vždy někdo se v tom na odpor stavěti chtěl, aby mu takové osoby zejmena odeslány byly, že JMst kní- žecí sám osobně s tím, anebo s těmi o to činiti chtíti ráčí, tak aby všem vědomé bylo, že podle povinnosti naší tako- 1) Datum listu jest dne 5. června 1577. Opis v museu plzeň.
74 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1577 město toto obzvláštně v království tomto opatrovati, v zrostu a v dobrém křesťanském pořádku i také v svornosti a spo- lečné lásce vždycky zachovati ráčil z řádu toho, kterýž zde proti těm, jenž z jednoty víry křesťanské vystoupili, anebo v ní státi nechtěli, vždycky trval i budoucně podle obdaro- vání města tohoto trvati má, nevystupovali a nevykročo- vali, nýbrž k těm všem, jakožto k těm, kteří v religii novot žádostivi jsou a vlasti své toho, co pro svornost, lásku a u vieře svaté setrvání předkův našich pán Bůh nám a potom- kům našim skrze JMsti císaře a krále, pány naše, dáti ráčil, nepřejí, skutečně, jakž dotčený řád mezi námi] starobylý ukazuje, zachovali, tak aby příčinou těch v neznámé vieře trvajících lidí, (kteří se zřízením zemským, že pod] obojí jsou, nerozumně zastírají), láska a svornost rušena a víra ka- tolická, obyčeje, pořádkové a ceremonie křesťanské zlehčo- vány nebyly, nic o tom nepochybujeme, poněvadž JMCská, císař Maximilian, té nové a vrtkavé víry stavům království tohoto pro zachování svornosti a pokoje na mnohá zname- nitá jednání dopustiti neráčil, že té jich v religii novoty též v městě tomto trpěti neráčí, jakž pak milostivou o to péči majíc, skrze několikeré psaní své, jak se v tom chovati mají, milostivě poroučeti ráčí. 1) Ano také když Plzeňští, coby s těmi osobami, s nimi a obcí jejich v víře se nesrov- návajícími činiti měli, za naučení žádali, to jim od JMsti za odpověď dáváno bylo, aby se v tom jistým JMCské po- ručením spravili a milostivou JMCské vůli, tak jakž jim světle v známost uvedena jest, vykonali, jakž o nich, že se tak poslušně zachovají, pochybovati neráčí; anobrž pokudžby kteří přes jisté JMCské jim a té vší obci učiněné poručení všetečně se vytrhnouti a vždy na svém stojíce augšpurkskou konfessí a přijímáním pod obojí spůsobou se zastírati a tak v té jejich víře průchod míti chtíti usilovali, nemohouce a nechtíce JMst za ouřadu svého arcibiskupského toho, což prvé v tomto městě v religii nebývalo přehlídati, takové je- jich všetečné předsevzetí že na JMCskou vznésti chtíti ráčí, a jestližeby pak vždy někdo se v tom na odpor stavěti chtěl, aby mu takové osoby zejmena odeslány byly, že JMst kní- žecí sám osobně s tím, anebo s těmi o to činiti chtíti ráčí, tak aby všem vědomé bylo, že podle povinnosti naší tako- 1) Datum listu jest dne 5. června 1577. Opis v museu plzeň.
Strana 75
Spory náboženské v městě 1575—1579. 75 vých novot u víře, tu kdež prvé nebývaly, pokudž nejvejš 1577 možná, trpěti a dopouštěti ne[ráčí]; o nich také Plzeňských nepochybujíc, že v tom JMCské milostivú vůli a přísné po- ručení skutečně vykonají, láskou otcovskou se témuž městu zavazujíce. Taková jest byla téhož pana arcibiskupa k městu tomuto náchylnost a taková při zdržení a zachování zde víry kato- lické péče a bedlivost. Ačkolivěk ode dvoru JMsti knížecí na některé suppli- kování Kašpara Kropáče, celá naděje jest mu byla učiněna, že žádosť jeho a předsevzetí to místo své míti bude; ale to vše jinak změněno jest tak, že i ti, kteříž témuž Kašparovi takovou naději dávali, i on sám též v tom zmejleni jsou pročež se k němu jako i k jiným vedle milostivé vůle JMCské přistupovati musilo, tak aby novoty takové zrostu žádného míti nemohly. Nebo již i mistr školní, Jiřík Filaret, s ně- kterými sousedy zdejšími ve dni sváteční v pokoji svém shledání mívaje, jim postillu Husovu četl; též Jan Fogt apatekář tím spůsobem schůzku s sobě rovnými u sebe mí- val, jako i Jan Vincenc 1) s Kašparem Kropáčem. V tom pak času nejjasnější kníže a pán pán, Rudolf druhý, římský císař, uherský a český král, jsa od stavův svaté římské říše za císaře římského pořádně volen a šťastně vyhlášen, na hrad pražský přijeda, toho všeho, co se v Plzni dálo, dověděti se ráčil; protož o tom k ouřadu plzeňskému psaní učiniti, kterak by toho jistú zprávu míti ráčil, že by se u nich v městě strany religii a náboženství opět něco nového začínati chtělo a cedule nějaké pohrůžlivé s malová- ním kordův a voštipův a jiných zbraní na faru lípati měly. A poněvadž by skrze takové věci, ač by to časně přetrženo nebylo, něco horšího pojíti mohlo, protož že o tom porou- četi ráčí jim, aby takové nové náboženství u víře u nich ihned zastavili a přetrhli a nad tím, jakž se u nich od sta- rodávna zachovávalo, aby ještě tak a ne jinač držáno bylo, ruku drželi a dali se na to se vší pilností, kdoby toho pů- vodové byli a takové cedule lípali, vyptali a na kteréž by se to gruntovně provésti a ukázati mohlo, k těm s náleži- tým trestáním přikročiti dali a písaře městského, kterýž jest z jistých příčin za slavné a svaté paměti císaře Maximiliana, 1) Jan Vincenc Rajský z Dubnice.
Spory náboženské v městě 1575—1579. 75 vých novot u víře, tu kdež prvé nebývaly, pokudž nejvejš 1577 možná, trpěti a dopouštěti ne[ráčí]; o nich také Plzeňských nepochybujíc, že v tom JMCské milostivú vůli a přísné po- ručení skutečně vykonají, láskou otcovskou se témuž městu zavazujíce. Taková jest byla téhož pana arcibiskupa k městu tomuto náchylnost a taková při zdržení a zachování zde víry kato- lické péče a bedlivost. Ačkolivěk ode dvoru JMsti knížecí na některé suppli- kování Kašpara Kropáče, celá naděje jest mu byla učiněna, že žádosť jeho a předsevzetí to místo své míti bude; ale to vše jinak změněno jest tak, že i ti, kteříž témuž Kašparovi takovou naději dávali, i on sám též v tom zmejleni jsou pročež se k němu jako i k jiným vedle milostivé vůle JMCské přistupovati musilo, tak aby novoty takové zrostu žádného míti nemohly. Nebo již i mistr školní, Jiřík Filaret, s ně- kterými sousedy zdejšími ve dni sváteční v pokoji svém shledání mívaje, jim postillu Husovu četl; též Jan Fogt apatekář tím spůsobem schůzku s sobě rovnými u sebe mí- val, jako i Jan Vincenc 1) s Kašparem Kropáčem. V tom pak času nejjasnější kníže a pán pán, Rudolf druhý, římský císař, uherský a český král, jsa od stavův svaté římské říše za císaře římského pořádně volen a šťastně vyhlášen, na hrad pražský přijeda, toho všeho, co se v Plzni dálo, dověděti se ráčil; protož o tom k ouřadu plzeňskému psaní učiniti, kterak by toho jistú zprávu míti ráčil, že by se u nich v městě strany religii a náboženství opět něco nového začínati chtělo a cedule nějaké pohrůžlivé s malová- ním kordův a voštipův a jiných zbraní na faru lípati měly. A poněvadž by skrze takové věci, ač by to časně přetrženo nebylo, něco horšího pojíti mohlo, protož že o tom porou- četi ráčí jim, aby takové nové náboženství u víře u nich ihned zastavili a přetrhli a nad tím, jakž se u nich od sta- rodávna zachovávalo, aby ještě tak a ne jinač držáno bylo, ruku drželi a dali se na to se vší pilností, kdoby toho pů- vodové byli a takové cedule lípali, vyptali a na kteréž by se to gruntovně provésti a ukázati mohlo, k těm s náleži- tým trestáním přikročiti dali a písaře městského, kterýž jest z jistých příčin za slavné a svaté paměti císaře Maximiliana, 1) Jan Vincenc Rajský z Dubnice.
Strana 76
76 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1577 pana otce JMsti nejmilejšího, z města výpovědín a přes to se tu ještě zdržuje, že též jim poroučeti ráčí, jemu aby roz- kázali, se jinde bytem a živností opatřiti a potud více v městě, ač chceli se další těžkosti uvarovati, nebývati, na tom že jistou vůli JMCské naplní. Po nemnohých nedělích přišlo jest opět k ouřadu jiné psaní od JMCské, v kterémž milostivě oznamovati ráčí, že z jistých a uznalých příčin jim i některým jiným městům v království českém 1) to psaní činiti a přísně poroučeti i přikazovati ráčí, aby tu u nich strany religii, kázání a kněžstva nic nového a prvé nebývalého žádným vymyšleným spůsobem před sebe nebrali, ani žádných schůzek pokoutních bráti nedopouštěli, nýbrž se v tom ve všem jakž od starodávna a až posavadž se drželo a zachovávalo, tak a nejinak beze vší proměny chovali a v tom ve všem se pod uvarováním císařské nemilosti a skutečného trestání spravovali a že jest v tom též milostivá vůle JMsti, aby to poručení i vší obci v známost uvedli, tak aby o tom netoliko oni sami ale i jiní všickni vůbec vědomost míti mohli, jináč nečiníce. V čemž se jest ouřad ihned poslušně a poddaně zacho- vati nepominul a to vše vší obci s náležitými vejstrahami a napomínáním v známost uvedl a téhož písaře Petra Kříže z města vybyl. A chtíce to nové náboženství a některých osob napředpsaných předsevzetí vedle milostivé vůle JMCské a takového přísného poručení zastaviti a zbrániti, obeslavše je opět, kteříž jsou se oustně v plné raddě i také spisy svými k jinému náboženství a k konfessí augšpurské přiznávali a přihlašovali, aby od takového nenáležitého předsevzetí svého ustoupili a upustili, k předkům svým a k církvi svaté ka- tolické se navrátili a s obcí v religii se srovnali, jsou je opět přátelsky a otcovsky v plné raddě napomínali. Což když platno býti nechtělo a oni vždy na svém neustupně stáli, nechtíc ouřad sebe i vší obce pro těch kolik osob před vrchností svou v nebezpečenství dáti a v nějakou nemilost uvísti a v skutečné trestání upadnouti, rozkázáno jest jim, aby se vedle takových poručení a milostivé vůle JMCské, neb s obcí u víře srovnali, anebo hned potud více žádných živností městských neprovozovali a svobod obce té neužívali. 1) Míní se tu list ze dne 7. července roku 1577 v Olomouci daný Rokycanským, Budějovským, Mostským a Oustským. Opis v museu plz.
76 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1577 pana otce JMsti nejmilejšího, z města výpovědín a přes to se tu ještě zdržuje, že též jim poroučeti ráčí, jemu aby roz- kázali, se jinde bytem a živností opatřiti a potud více v městě, ač chceli se další těžkosti uvarovati, nebývati, na tom že jistou vůli JMCské naplní. Po nemnohých nedělích přišlo jest opět k ouřadu jiné psaní od JMCské, v kterémž milostivě oznamovati ráčí, že z jistých a uznalých příčin jim i některým jiným městům v království českém 1) to psaní činiti a přísně poroučeti i přikazovati ráčí, aby tu u nich strany religii, kázání a kněžstva nic nového a prvé nebývalého žádným vymyšleným spůsobem před sebe nebrali, ani žádných schůzek pokoutních bráti nedopouštěli, nýbrž se v tom ve všem jakž od starodávna a až posavadž se drželo a zachovávalo, tak a nejinak beze vší proměny chovali a v tom ve všem se pod uvarováním císařské nemilosti a skutečného trestání spravovali a že jest v tom též milostivá vůle JMsti, aby to poručení i vší obci v známost uvedli, tak aby o tom netoliko oni sami ale i jiní všickni vůbec vědomost míti mohli, jináč nečiníce. V čemž se jest ouřad ihned poslušně a poddaně zacho- vati nepominul a to vše vší obci s náležitými vejstrahami a napomínáním v známost uvedl a téhož písaře Petra Kříže z města vybyl. A chtíce to nové náboženství a některých osob napředpsaných předsevzetí vedle milostivé vůle JMCské a takového přísného poručení zastaviti a zbrániti, obeslavše je opět, kteříž jsou se oustně v plné raddě i také spisy svými k jinému náboženství a k konfessí augšpurské přiznávali a přihlašovali, aby od takového nenáležitého předsevzetí svého ustoupili a upustili, k předkům svým a k církvi svaté ka- tolické se navrátili a s obcí v religii se srovnali, jsou je opět přátelsky a otcovsky v plné raddě napomínali. Což když platno býti nechtělo a oni vždy na svém neustupně stáli, nechtíc ouřad sebe i vší obce pro těch kolik osob před vrchností svou v nebezpečenství dáti a v nějakou nemilost uvísti a v skutečné trestání upadnouti, rozkázáno jest jim, aby se vedle takových poručení a milostivé vůle JMCské, neb s obcí u víře srovnali, anebo hned potud více žádných živností městských neprovozovali a svobod obce té neužívali. 1) Míní se tu list ze dne 7. července roku 1577 v Olomouci daný Rokycanským, Budějovským, Mostským a Oustským. Opis v museu plz.
Strana 77
Spory náboženské v městě 1575—1579. 77 Po kterémžto od ouřadu vší obci toho všeho v známost 1577 uvedení i těm osobám, od obce se v religii oddělujícím předložení, po nemnohých nedělích přišlo jest opět jiné psaní od JMCské, v kterémž s připomínáním předešlých poručení svých i také slavné a svaté paměti císaře Maximiliana, pana otce svého nejmilejšího, do města tohoto, jak by se obyvatelé v něm strany víry a náboženství chovati měli, učiněných, milostivě oznamovati ráčí, že chtíce nad tím, aby se z toho v ničemž nevykračovalo, nýbrž tak skutečně a nejinak podle týchž poručení držáno a zachováváno bylo, ruku držeti, že jim ještě toto psaní činiti, napomínati a přísně poroučeti ráčí, aby oni tu u nich strany víry a náboženství nic no- vého předse bráti a začínati nedopouštěli, a kteří by se s nimi u víře srovnati nechtěli a z toho se vytahovali, těch mezi sebou netrpěli, nýbrž ven z města vybyli, na tom že jistú a milostivú vůli JMsti naplní. Také i JMst pan arcibiskup pražský, psaní sem čině, že takové těch lidí všetečné předsevzetí sám na JMCskú vznesl, oznamovati ráčil, kteréžto psaní a poručení JMCské i také psaní pana arcibiskupa přede vší obcí opět přečteno jest1) a těm osobám s obcí se u víře nesrovnávajícím, oznámeno, aby anebo se s obcí u víře katolické křesťanské srovnali a JMCské jakožto pánu svému v tom posulušenství povinně a poddaně zachovali, a nebo se podle téhož milosti- vého poručení JMsti jinde bytem a živností opatřili. Dá- váno jim toho na rozmyšlení a odkládáno prvé více než do roku, potom pak do dvou, do [tří] i do šesti neděl a to častokráte. A pod tím byly jim také i živnosti zapověděny v těch časích, nebo aby se srovnali, a nebo vyprodali a ji- nam obrátili. Ale když oni s tím jako žertem vůkol šli a takových poručení JMsti málo sobě považovali a jednoho ani druhého neučinili, aby se milostivé vůli JMCské od nich zadosti stalo a ouřad aby JMCské pro nevykonání exekucí v nemilost a v nějaké trestání neupadl, když jináče při nich odkládáním častým ani předkládáním spůsobeno býti nemo- hlo, jest jim na konec oznámeno: „Jestliže jsou se tak ne- zachovali, že mají na věže do trestání vzati býti a odtud propuštěni nebýti jináče, leč se vyručí, že v jistém času a 1) Dat. 2. srpna 1577, opis v museu plzeňském.
Spory náboženské v městě 1575—1579. 77 Po kterémžto od ouřadu vší obci toho všeho v známost 1577 uvedení i těm osobám, od obce se v religii oddělujícím předložení, po nemnohých nedělích přišlo jest opět jiné psaní od JMCské, v kterémž s připomínáním předešlých poručení svých i také slavné a svaté paměti císaře Maximiliana, pana otce svého nejmilejšího, do města tohoto, jak by se obyvatelé v něm strany víry a náboženství chovati měli, učiněných, milostivě oznamovati ráčí, že chtíce nad tím, aby se z toho v ničemž nevykračovalo, nýbrž tak skutečně a nejinak podle týchž poručení držáno a zachováváno bylo, ruku držeti, že jim ještě toto psaní činiti, napomínati a přísně poroučeti ráčí, aby oni tu u nich strany víry a náboženství nic no- vého předse bráti a začínati nedopouštěli, a kteří by se s nimi u víře srovnati nechtěli a z toho se vytahovali, těch mezi sebou netrpěli, nýbrž ven z města vybyli, na tom že jistú a milostivú vůli JMsti naplní. Také i JMst pan arcibiskup pražský, psaní sem čině, že takové těch lidí všetečné předsevzetí sám na JMCskú vznesl, oznamovati ráčil, kteréžto psaní a poručení JMCské i také psaní pana arcibiskupa přede vší obcí opět přečteno jest1) a těm osobám s obcí se u víře nesrovnávajícím, oznámeno, aby anebo se s obcí u víře katolické křesťanské srovnali a JMCské jakožto pánu svému v tom posulušenství povinně a poddaně zachovali, a nebo se podle téhož milosti- vého poručení JMsti jinde bytem a živností opatřili. Dá- váno jim toho na rozmyšlení a odkládáno prvé více než do roku, potom pak do dvou, do [tří] i do šesti neděl a to častokráte. A pod tím byly jim také i živnosti zapověděny v těch časích, nebo aby se srovnali, a nebo vyprodali a ji- nam obrátili. Ale když oni s tím jako žertem vůkol šli a takových poručení JMsti málo sobě považovali a jednoho ani druhého neučinili, aby se milostivé vůli JMCské od nich zadosti stalo a ouřad aby JMCské pro nevykonání exekucí v nemilost a v nějaké trestání neupadl, když jináče při nich odkládáním častým ani předkládáním spůsobeno býti nemo- hlo, jest jim na konec oznámeno: „Jestliže jsou se tak ne- zachovali, že mají na věže do trestání vzati býti a odtud propuštěni nebýti jináče, leč se vyručí, že v jistém času a 1) Dat. 2. srpna 1577, opis v museu plzeňském.
Strana 78
78 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1578 nebo se podle milostivého poručení JMCské s obcí u víře srovnají, a nebo vyprodají a jinde bytem a živností opatří.“ Oni pak slyšíce takové oznámení a majíce sobě živnost zastavenou, to jsou na JMsti nejvyšší pány ouředníky a soudce zemský, JMCské v království českém, pány místo- držící i na JMst pana podkomořího, pána Buriana Trčku z Lípy, též pana hofrychtýře království českého, pana Jana Kometku z Roven, mnohým těžkým supplikováním vznášeti a proti ouřadu velice naříkali, žalovati a stěžovati, tak že se jest toho ouřadu bylo před pány oznámenými spraviti poručeno. I když se toho všeho ouřad plzeňský před JMstmi na psaná i oustní poručení skrze vyslané své v kanceláři JMCské na hradě pražském spravil, že těm osobám mimo jistou vůli a nejedna jistá a častá poručení JMsti císaře Maximiliana slavné paměti i také nynějšího JMsti císaře Rudolfa nic ublíženo není a takových všech poručení originaly před JMstmi složili, ráčili jsou JMsti v též originaly a poručení JMCské milostivě nahlednouti a jednoho proti druhému po- vážiti a dekretem svým Plzeňským i supplikantům to za od- pověď dáti: „že JMsti té věci při těch poručeních JMsti císaře Maximiliana i tolikéž JMsti nynějšího císaře Rudolfa zůstavovati ráčí a tím že se Plzeňští i také vyslaní jich spraviti budou moci.“ A JMst, pan arcibiskup pražský, na dotazování ouřadu 1) jak by se k těm osobám chovati měli, poněvadž se ani srovnati ani vyprodati nechtějí, též to ouřadu za odpověď dávati ráčil, aby se jistým poručením v tom spravili a milostivou vůli, tak jakž jim světle v známost uvedena jest, vykonali. A že se tak poslušně zachovají, o nich že pochybovati neráčí. Čemuž když jsou ty osoby stěžující vyrozuměly, že tu v Praze své vůle provésti a JMstí obou císařův poručení a dekretův zpět obrátiti nemohou, hned jsou, zvláště pak Jan Vincenc, jinak Rajský, i na místě jiných k JMCské do Vídně s správami a supplikováním svým se utekl a od JMti k ouřadu plzeňskému psaní přinesl, v němž JMCská milostivě porou- čiti ráčil, jich při tom, aby živnost svú do další JMsti reso- luce provozovati mohli, zanechati. S kterýmžto psaním když Jan Vincenc do Plzně přijel, mnoho dní je za sebou choval 1) Dotaz obce datován d. 23. ledna 1578, opis v museu plz.
78 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1578 nebo se podle milostivého poručení JMCské s obcí u víře srovnají, a nebo vyprodají a jinde bytem a živností opatří.“ Oni pak slyšíce takové oznámení a majíce sobě živnost zastavenou, to jsou na JMsti nejvyšší pány ouředníky a soudce zemský, JMCské v království českém, pány místo- držící i na JMst pana podkomořího, pána Buriana Trčku z Lípy, též pana hofrychtýře království českého, pana Jana Kometku z Roven, mnohým těžkým supplikováním vznášeti a proti ouřadu velice naříkali, žalovati a stěžovati, tak že se jest toho ouřadu bylo před pány oznámenými spraviti poručeno. I když se toho všeho ouřad plzeňský před JMstmi na psaná i oustní poručení skrze vyslané své v kanceláři JMCské na hradě pražském spravil, že těm osobám mimo jistou vůli a nejedna jistá a častá poručení JMsti císaře Maximiliana slavné paměti i také nynějšího JMsti císaře Rudolfa nic ublíženo není a takových všech poručení originaly před JMstmi složili, ráčili jsou JMsti v též originaly a poručení JMCské milostivě nahlednouti a jednoho proti druhému po- vážiti a dekretem svým Plzeňským i supplikantům to za od- pověď dáti: „že JMsti té věci při těch poručeních JMsti císaře Maximiliana i tolikéž JMsti nynějšího císaře Rudolfa zůstavovati ráčí a tím že se Plzeňští i také vyslaní jich spraviti budou moci.“ A JMst, pan arcibiskup pražský, na dotazování ouřadu 1) jak by se k těm osobám chovati měli, poněvadž se ani srovnati ani vyprodati nechtějí, též to ouřadu za odpověď dávati ráčil, aby se jistým poručením v tom spravili a milostivou vůli, tak jakž jim světle v známost uvedena jest, vykonali. A že se tak poslušně zachovají, o nich že pochybovati neráčí. Čemuž když jsou ty osoby stěžující vyrozuměly, že tu v Praze své vůle provésti a JMstí obou císařův poručení a dekretův zpět obrátiti nemohou, hned jsou, zvláště pak Jan Vincenc, jinak Rajský, i na místě jiných k JMCské do Vídně s správami a supplikováním svým se utekl a od JMti k ouřadu plzeňskému psaní přinesl, v němž JMCská milostivě porou- čiti ráčil, jich při tom, aby živnost svú do další JMsti reso- luce provozovati mohli, zanechati. S kterýmžto psaním když Jan Vincenc do Plzně přijel, mnoho dní je za sebou choval 1) Dotaz obce datován d. 23. ledna 1578, opis v museu plz.
Strana 79
Spory náboženské v městě 1575—1579. 79 a k ouřadu nedodal, až v Plzni mustrunk se držel a ze všeho 1578 kraje mnoho lidu se sjelo, tu ho teprvé ten den s nemalým počtem sousedův do raddy vstoupiv dodal, a poněvadž jsou jiná všeckna psaní od JMsti předešlého i nynějšího císaře z strany religii učiněná přede vší obcí přečtena byla, aby i to také tím spůsobem přečteno bylo, na to nastupoval a tím se velmi honosíc jiných rozličně posazoval a rozpaloval. Nebo když již tehdáž Jan apatekář do Slavkova jel a tu sobě dům koupiti a tam se odebrati a osaditi chtěl, on Jan Vincenc, s takovým poručením se navrátivše a o tom pře- zvěděv, hned posla za ním na schvále odeslal, aby se zase do Plzně navrátil, že všeckno dobře zjednáno všickni mají, o tom oznamoval. Což jest se pak i stalo, že obrácen jest a tu se mnoho tím se honositi a vespolek posazovati vše ouřadu a jiným katolickým na vzdoru počali, z čehož jest se nemalý rozbroj a mezi lidem rozdělení začínati a při tom i rozličné hádky povstávati chtěly. Ouřad pak znamenaje, co by z takového rozdvojení v této obci, kteráž prvé vždycky v jednotě víry a v svor- nosti pokoje a lásky stála, budoucně zlého, kdyby takové těch osob předsevzetí průchod svůj míti mělo, pojíti mohlo, aby tím snad potom od JMCské, že jsou k tomu nic neří- kali a na JMsti nevznášeli a co by té obci na jednotě víry a svornosti, lásky i privilegií jich záleželo, nic neoznamo- vali a tudy snad obci i privilegií nezavedli, stiháni i také od obce honěni nebyli, jsou k tomu i od mnohých z obce lidí napomínán i od jiných dobrých lidí, kteříž témuž městu všeho dobrého přejí a je ochraňují, nabízen a ponoukán, k JMCské, poněvadž jest opět tam byl jeden z nich, totiž Jan apatekář, jel, jsou osoby jednu z konšel a druhé z star- ších obecních do Vídně, davše jim list věřící pod pečetí měst- skú, vypraviti nepominuli a jim na místě svém o té vší věci a co by na tom té obci záleželo, zprávu pravdivú před JMCskou učiniti poručili, s předložením vejpisův privilegií. Po kterémžto ouřadu skrze vyslané své, jmenovitě M. Ondřeje Blovského z Palatínu a Václava Lounského, té vší věci tak na JMCskou vznešení a v známost uvedení jest týmž vyslaným recessem císařským oznámeno, že jest JMCská ráčil tomu všemu, co jsou oni purkmistr a konšelé města Plzně skrze vyslané své strany některých spoluobyva- telův, kteří by se s nimi u víře a náboženství srovnati ne-
Spory náboženské v městě 1575—1579. 79 a k ouřadu nedodal, až v Plzni mustrunk se držel a ze všeho 1578 kraje mnoho lidu se sjelo, tu ho teprvé ten den s nemalým počtem sousedův do raddy vstoupiv dodal, a poněvadž jsou jiná všeckna psaní od JMsti předešlého i nynějšího císaře z strany religii učiněná přede vší obcí přečtena byla, aby i to také tím spůsobem přečteno bylo, na to nastupoval a tím se velmi honosíc jiných rozličně posazoval a rozpaloval. Nebo když již tehdáž Jan apatekář do Slavkova jel a tu sobě dům koupiti a tam se odebrati a osaditi chtěl, on Jan Vincenc, s takovým poručením se navrátivše a o tom pře- zvěděv, hned posla za ním na schvále odeslal, aby se zase do Plzně navrátil, že všeckno dobře zjednáno všickni mají, o tom oznamoval. Což jest se pak i stalo, že obrácen jest a tu se mnoho tím se honositi a vespolek posazovati vše ouřadu a jiným katolickým na vzdoru počali, z čehož jest se nemalý rozbroj a mezi lidem rozdělení začínati a při tom i rozličné hádky povstávati chtěly. Ouřad pak znamenaje, co by z takového rozdvojení v této obci, kteráž prvé vždycky v jednotě víry a v svor- nosti pokoje a lásky stála, budoucně zlého, kdyby takové těch osob předsevzetí průchod svůj míti mělo, pojíti mohlo, aby tím snad potom od JMCské, že jsou k tomu nic neří- kali a na JMsti nevznášeli a co by té obci na jednotě víry a svornosti, lásky i privilegií jich záleželo, nic neoznamo- vali a tudy snad obci i privilegií nezavedli, stiháni i také od obce honěni nebyli, jsou k tomu i od mnohých z obce lidí napomínán i od jiných dobrých lidí, kteříž témuž městu všeho dobrého přejí a je ochraňují, nabízen a ponoukán, k JMCské, poněvadž jest opět tam byl jeden z nich, totiž Jan apatekář, jel, jsou osoby jednu z konšel a druhé z star- ších obecních do Vídně, davše jim list věřící pod pečetí měst- skú, vypraviti nepominuli a jim na místě svém o té vší věci a co by na tom té obci záleželo, zprávu pravdivú před JMCskou učiniti poručili, s předložením vejpisův privilegií. Po kterémžto ouřadu skrze vyslané své, jmenovitě M. Ondřeje Blovského z Palatínu a Václava Lounského, té vší věci tak na JMCskou vznešení a v známost uvedení jest týmž vyslaným recessem císařským oznámeno, že jest JMCská ráčil tomu všemu, co jsou oni purkmistr a konšelé města Plzně skrze vyslané své strany některých spoluobyva- telův, kteří by se s nimi u víře a náboženství srovnati ne-
Strana 80
80 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1578 chtěli, poníženě vznesli a JMst v tom za milostivé opatření poddaně prosili, milostivě vyrozuměti a že jest tu věc v uvá- žení své císařské vzíti ráčil a jmenovaným Plzeňským na to v brzkém času milostivú odpověď, kterouž se spraviti budou moci, že dáti a v tom se spravedlivě zachovati ráčí. Jakož se jest pak potom i tak stalo a JMCská ráčil jest na takové stran vznešení a supplikování té věci milostivě povážiti a v tom se resolvovati a Plzeňským o tom jest po- ručení učiniti ráčil, jim milostivě ku paměti přivozujíc, jisté poručení své, předešlého času jim, jak by se v tom městě strany víry a náboženství chovati měli, učinil s tím dosta- vením, že ačkoliv jsou někteří spoluobyvatelé jejich, kteří se s nimi u víře a v náboženství nesrovnávají, jimž za tou příčinou od úřadu rozkázáno bylo, aby se vedle milostivého JMCské nařízení a poručení z města vyprodali a jinam ode- brali, při JMsti toho, aby tu v městě pokojně zůstati mohli, snažně hledali a JMst že jest tu věc na takovú poníženú prosbu jejich tehdáž v uvážení své císařské vzíti a ouřadu, aby jich až do další milostivé JMCské resóluce při živnostech jejich bez překážky zanechali, poručiti ráčil; však majíc tu věc v bedlivém uvážení svém císařském, neohlídajíc se, co jsou ty osoby na JMst vznesly, že při nahoře dotčeném po- ručení svém císařském zůstavovati a jim Plzeňským, jakž i předešle milostivě poroučiti ráčí, aby strany víry a nábo- ženství u nich nic nového předsebráti a začínati nedopouštěli, a kteřížby se s nimi a s obcí, jakž od starodávna, u víře a náboženství srovnati nechtěli a z toho se vytrhovali, těch mezi sebou netrpěli, nýbrž ven z města vedle starobylého spůsobu vybyli a nad tím aby se to tak a nejinak drželo a zachovávalo, skutečně ruku drželi, na tom, že jistú a milo- stivú vůli JMCské naplní. Prvé pak nežli takové poručení vyslaným našim v ruce přišlo, toto se jest mezi tím přitrefilo, že solicitujíce naši o vy- pravení při JMCské, toto za odpověď oustní od JMsti do- stali: „Expediam vos, (inquit), in fauorem amnium catholi- corum." Ale když jim od Davida Khobera z kanceláře JMsti ne takové, o jakémž poručeno bylo, psaní v ruce přišlo, oni to vyskoumavše, neostejchali se s uctivou omluvou před sa- mou osobu JMsti proto předstoupiti a oznámiti, že se obá- vají, kterak by ne podle milostivé vůle JMsti expedírováni
80 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1578 chtěli, poníženě vznesli a JMst v tom za milostivé opatření poddaně prosili, milostivě vyrozuměti a že jest tu věc v uvá- žení své císařské vzíti ráčil a jmenovaným Plzeňským na to v brzkém času milostivú odpověď, kterouž se spraviti budou moci, že dáti a v tom se spravedlivě zachovati ráčí. Jakož se jest pak potom i tak stalo a JMCská ráčil jest na takové stran vznešení a supplikování té věci milostivě povážiti a v tom se resolvovati a Plzeňským o tom jest po- ručení učiniti ráčil, jim milostivě ku paměti přivozujíc, jisté poručení své, předešlého času jim, jak by se v tom městě strany víry a náboženství chovati měli, učinil s tím dosta- vením, že ačkoliv jsou někteří spoluobyvatelé jejich, kteří se s nimi u víře a v náboženství nesrovnávají, jimž za tou příčinou od úřadu rozkázáno bylo, aby se vedle milostivého JMCské nařízení a poručení z města vyprodali a jinam ode- brali, při JMsti toho, aby tu v městě pokojně zůstati mohli, snažně hledali a JMst že jest tu věc na takovú poníženú prosbu jejich tehdáž v uvážení své císařské vzíti a ouřadu, aby jich až do další milostivé JMCské resóluce při živnostech jejich bez překážky zanechali, poručiti ráčil; však majíc tu věc v bedlivém uvážení svém císařském, neohlídajíc se, co jsou ty osoby na JMst vznesly, že při nahoře dotčeném po- ručení svém císařském zůstavovati a jim Plzeňským, jakž i předešle milostivě poroučiti ráčí, aby strany víry a nábo- ženství u nich nic nového předsebráti a začínati nedopouštěli, a kteřížby se s nimi a s obcí, jakž od starodávna, u víře a náboženství srovnati nechtěli a z toho se vytrhovali, těch mezi sebou netrpěli, nýbrž ven z města vedle starobylého spůsobu vybyli a nad tím aby se to tak a nejinak drželo a zachovávalo, skutečně ruku drželi, na tom, že jistú a milo- stivú vůli JMCské naplní. Prvé pak nežli takové poručení vyslaným našim v ruce přišlo, toto se jest mezi tím přitrefilo, že solicitujíce naši o vy- pravení při JMCské, toto za odpověď oustní od JMsti do- stali: „Expediam vos, (inquit), in fauorem amnium catholi- corum." Ale když jim od Davida Khobera z kanceláře JMsti ne takové, o jakémž poručeno bylo, psaní v ruce přišlo, oni to vyskoumavše, neostejchali se s uctivou omluvou před sa- mou osobu JMsti proto předstoupiti a oznámiti, že se obá- vají, kterak by ne podle milostivé vůle JMsti expedírováni
Strana 81
Spory náboženské v městě 1575—1579. 81 byli. Když takové psaní otevřeno bylo, našlo se jest, že týž 1578 David Khober ne tak, jak sobě poručeno měl, ale in favorem haereticorum, (jsa též sám takový), takové poručení složil a sepsal. Pročež když před JMCskou povolán a o tom, zdali by Plzeňské vedle milostivé vůle JMsti vypravil, dotazován byl, znamenav že podvod takový JMsti již známý jest, k nohám JMsti (milosti žádaje) padl a odpuštění viny své prosil. Potom skrze to vzav při dvoře veliký posměch, o rozum přišel a napo- sledy, v tomž pominutí smyslův zůstávaje, i hrdlo sobě odňal. Nadepsané pak milostivé JMsti poručení, když jest zde vůbec přečteno a vyhlášeno bylo a těm všem osobám, kte- réž jsou se tak byly od obce u víře a v náboženství kře- sťanském oddělily a nové prvé v témž městě nebývalé pod zástěrou přijímání pod obojí spůsobou začínati chtěly a usi- lovaly, mnohá se předkládání i na rozmýšlení odkládání daly a na to, aby se a nebo s obcí srovnaly a v tom pánu Bohu, církvi svaté a vrchnosti své povinné poslušenství zachovaly, a nebo se vedle týchž poručení císařských z města vypro- daly, skutečně nastupovalo, tu jsou času prostranného, aby se k tomu hodně připraviti mohly, od ouřadu požádaly a s obc. se u víře svaté katolické srovnati připověděly. Jakož jsou pak z daru pána Boha všemohúcího, dejž Bůh k své cti a chvále a k jich věčnému spasení, všickni to i skutkem vykonali, kromě toliko tří osob, totiž Jana Vincence Raj- ského z Dubnice, Jana Fogta apatekáře a Václava Kerna, kterýžto Kern, z vězení se vyručiv, z města se vyprodati uvolil. Ti pak dva, jako Jan Vincenc a Jan apatekář vidouce, že předsevzetí jejich průchodu svého při jich milostech pá- nech místodržících a nejvyšších ouřadnicích, soudcích zem- ských, na rozličná jich vznášení i semotam supplikování ani při vlastní osobě JMCské proti jistým, nejedněm na to pro- šlým JMCské poručením, dekretům a recessům místa míti nemůže, chtíce vždy svou nezbednou a neústupnou vůli proti takovým všem JMCské spravedlivým a s privilegiemi téhož města Plzně se srovnávajícím poručením provésti a je na zlehčení JMCské osoby i důstojenství zpět obrátiti a k pře- souzení přivésti a zde v Plzni proti jisté vůli JMCské zů- stati a v svém předsevzetí průchod míti, neušetřivše v tom nic JMCské, jakožto krále českého, pána svého dědičného, osoby a důstojenství, ani všech poručení a dekretův JMsti, slavné a svaté paměti císaře Maximiliana, v tom prošlých, 6
Spory náboženské v městě 1575—1579. 81 byli. Když takové psaní otevřeno bylo, našlo se jest, že týž 1578 David Khober ne tak, jak sobě poručeno měl, ale in favorem haereticorum, (jsa též sám takový), takové poručení složil a sepsal. Pročež když před JMCskou povolán a o tom, zdali by Plzeňské vedle milostivé vůle JMsti vypravil, dotazován byl, znamenav že podvod takový JMsti již známý jest, k nohám JMsti (milosti žádaje) padl a odpuštění viny své prosil. Potom skrze to vzav při dvoře veliký posměch, o rozum přišel a napo- sledy, v tomž pominutí smyslův zůstávaje, i hrdlo sobě odňal. Nadepsané pak milostivé JMsti poručení, když jest zde vůbec přečteno a vyhlášeno bylo a těm všem osobám, kte- réž jsou se tak byly od obce u víře a v náboženství kře- sťanském oddělily a nové prvé v témž městě nebývalé pod zástěrou přijímání pod obojí spůsobou začínati chtěly a usi- lovaly, mnohá se předkládání i na rozmýšlení odkládání daly a na to, aby se a nebo s obcí srovnaly a v tom pánu Bohu, církvi svaté a vrchnosti své povinné poslušenství zachovaly, a nebo se vedle týchž poručení císařských z města vypro- daly, skutečně nastupovalo, tu jsou času prostranného, aby se k tomu hodně připraviti mohly, od ouřadu požádaly a s obc. se u víře svaté katolické srovnati připověděly. Jakož jsou pak z daru pána Boha všemohúcího, dejž Bůh k své cti a chvále a k jich věčnému spasení, všickni to i skutkem vykonali, kromě toliko tří osob, totiž Jana Vincence Raj- ského z Dubnice, Jana Fogta apatekáře a Václava Kerna, kterýžto Kern, z vězení se vyručiv, z města se vyprodati uvolil. Ti pak dva, jako Jan Vincenc a Jan apatekář vidouce, že předsevzetí jejich průchodu svého při jich milostech pá- nech místodržících a nejvyšších ouřadnicích, soudcích zem- ských, na rozličná jich vznášení i semotam supplikování ani při vlastní osobě JMCské proti jistým, nejedněm na to pro- šlým JMCské poručením, dekretům a recessům místa míti nemůže, chtíce vždy svou nezbednou a neústupnou vůli proti takovým všem JMCské spravedlivým a s privilegiemi téhož města Plzně se srovnávajícím poručením provésti a je na zlehčení JMCské osoby i důstojenství zpět obrátiti a k pře- souzení přivésti a zde v Plzni proti jisté vůli JMCské zů- stati a v svém předsevzetí průchod míti, neušetřivše v tom nic JMCské, jakožto krále českého, pána svého dědičného, osoby a důstojenství, ani všech poručení a dekretův JMsti, slavné a svaté paměti císaře Maximiliana, v tom prošlých, 6
Strana 82
82 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1578 všetečně mimo všecknu náležitost i proti právu a vyměření zřízení zemského, jakoby se jim od JMCské i od JMstí, že předsevzetí a vůle jejich průchodu míti nemůže, proti řádu a právu nějaké skrácení a ublížení stalo a křivda učinila, k soudu a ku právu se dali a týž ouřad, všeckny osoby ze- jmena spůsobem neobyčejným a v království tomto prvé nikde nebývalým a neslýchaným do slavného soudu zem- ského většího pod zástěrou nějaké zlé zprávy JMCské o nich dané a utiskování pro víru pohnati směli a pohnali zejmena osoby tyto: M. Ondřeje Blovského, Jana Kašpárka, Matouše Houfa, Sebestiana Stacha, Zikmunda Plzáka, Jiříka Bavorov- ského, Petra Regínovic, Michala Proje, Jana Kotorovského, M. Tomáše Zelendera z Prošovic a Šimona Bartoně kantora, spoluraddní konšele města Plzně, kteříž ten čas na raddě posazeni jsouce seděli. Což když se jest od nich tak nená- ležitě zběhlo, hned jest to ouřad na JMsti nejvyšší pány ouřadníky a soudce zemské JMCské v království českém, místodržící, kteříž tehdáž přítomni nalezeni moci býti ráčili, skrze vyslané své vznesl a od JMstí milostivé raddy a opa- tření proti takovému týchž osob neslušnému a neslýchanému předsevzetí žádal. Ale JMsti, když jsou tomu srozuměti rá- čili, že se tu vlastní osoby, důstojenství, mocnosti a vrchnosti i regalií a jistých ne jedněch poručení a dekretův JMCské, jakožto krále českého, v čež JMsti žádnému spravedlivě sa- hati a vkročovati nenáleží, více nežli Plzeňských dotýkati chce a dotejká, ráčili jsou jim na JMCskou ukázati. Plzeň- ští tehda jiné raddy ani pomoci nevědouce a nechtíce, aby snad nějakým obmeškáním a mlčením jejich osoba, důsto- jenství, mocnost a tak mnohá JMCské spravedlivá poručení uražena a zlehčena a nevznešením jich k přesuzování ňá- kému přivedena býti měla, poněvadž již soud zemský, před nějž jsou pohnáni byli, v brzce nastával, hned jsou vysla- ných svých k JMsti do Vídně stížně vypraviti a v té vší věci, co se tu od těch dvou napřed jmenovaných osob více proti JMCské vlastní osobě, též proti mnohým poručením císařským nežli proti nim Plzeňským, kteříž jsou mimo jistou JMCské vůli nic nečinili, tak nenáležitě a neslušně zběhlo a předsevzalo, skrze supplikací svou vznésti a JMst v tom poníženě, poddaně a pokorně za milostivé, časné, tak aby na nějaké stanné právo nastupováno nebylo, opatření a za- stoupení takto prositi nepominuli:
82 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1578 všetečně mimo všecknu náležitost i proti právu a vyměření zřízení zemského, jakoby se jim od JMCské i od JMstí, že předsevzetí a vůle jejich průchodu míti nemůže, proti řádu a právu nějaké skrácení a ublížení stalo a křivda učinila, k soudu a ku právu se dali a týž ouřad, všeckny osoby ze- jmena spůsobem neobyčejným a v království tomto prvé nikde nebývalým a neslýchaným do slavného soudu zem- ského většího pod zástěrou nějaké zlé zprávy JMCské o nich dané a utiskování pro víru pohnati směli a pohnali zejmena osoby tyto: M. Ondřeje Blovského, Jana Kašpárka, Matouše Houfa, Sebestiana Stacha, Zikmunda Plzáka, Jiříka Bavorov- ského, Petra Regínovic, Michala Proje, Jana Kotorovského, M. Tomáše Zelendera z Prošovic a Šimona Bartoně kantora, spoluraddní konšele města Plzně, kteříž ten čas na raddě posazeni jsouce seděli. Což když se jest od nich tak nená- ležitě zběhlo, hned jest to ouřad na JMsti nejvyšší pány ouřadníky a soudce zemské JMCské v království českém, místodržící, kteříž tehdáž přítomni nalezeni moci býti ráčili, skrze vyslané své vznesl a od JMstí milostivé raddy a opa- tření proti takovému týchž osob neslušnému a neslýchanému předsevzetí žádal. Ale JMsti, když jsou tomu srozuměti rá- čili, že se tu vlastní osoby, důstojenství, mocnosti a vrchnosti i regalií a jistých ne jedněch poručení a dekretův JMCské, jakožto krále českého, v čež JMsti žádnému spravedlivě sa- hati a vkročovati nenáleží, více nežli Plzeňských dotýkati chce a dotejká, ráčili jsou jim na JMCskou ukázati. Plzeň- ští tehda jiné raddy ani pomoci nevědouce a nechtíce, aby snad nějakým obmeškáním a mlčením jejich osoba, důsto- jenství, mocnost a tak mnohá JMCské spravedlivá poručení uražena a zlehčena a nevznešením jich k přesuzování ňá- kému přivedena býti měla, poněvadž již soud zemský, před nějž jsou pohnáni byli, v brzce nastával, hned jsou vysla- ných svých k JMsti do Vídně stížně vypraviti a v té vší věci, co se tu od těch dvou napřed jmenovaných osob více proti JMCské vlastní osobě, též proti mnohým poručením císařským nežli proti nim Plzeňským, kteříž jsou mimo jistou JMCské vůli nic nečinili, tak nenáležitě a neslušně zběhlo a předsevzalo, skrze supplikací svou vznésti a JMst v tom poníženě, poddaně a pokorně za milostivé, časné, tak aby na nějaké stanné právo nastupováno nebylo, opatření a za- stoupení takto prositi nepominuli:
Strana 83
Spory náboženské v městě 1575—1579. 83 Nejjasnější! Jako se nám již od mnohých časúv od Jana Vincence 1578 Rajského z Dubnice a Jana Fogta apatekáře, spoluměšťanů našich, protimyslnosti dějí a příčiny k mnohým starostem, jízdám a outratám podávají, to na VOMst poníženě vzná- šíme; kteréžto dvě osoby, oddělivše se od předkův svých i od nás i vší obce naší proti privilegiím a všem starobylým, chvalitebným dobrým obyčejům a zvyklostem našim od ně- kolika set let a ještě dosavadž v svém dobrém spůsobu beze vší a všelijaké proměny trvajícím, u víře a v náboženství křesťanském protržení a proměnu škodlivú učiniti a k nám novou víru nějakou augšpurkskou, ku kteréž jsou se před námi spisy svými i oustně v plné raddě naší přiznávaly a hlásily, pod zástěrou velebné svátosti oltářní pod obojí spů- sobou (též nám neobyčejného a v obci naší nikda prvé ne- bývalého) přijímání jako bezděk, násilně a mocí uvésti a tak roztržitosti a škodlivé novoty příčinou býti usilovati ne- přestávají. V čemž aby průchod svůj míti mohly, mnoho a častokráte jsou o to supplikováním svým ještě za slavné a svaté paměti císaře Maximiliána léta 1575 do sněmu, těchto pak nyní časův k VOMsti i k JMstem, nejvyšším pánům ouředníkům a soudcům zemským, VCMsti v království če- ském pánům místodržícím, pokoušely; a však když jest nám i obci naší přes takové jich nalehání, usilování a supplikování od nadepsané JMsti, slavné a svaté paměti císaře Maximi- liana, i také od VČMsti mnohými a častými dekrety a přís- nými jak oustními tak psanými poručeními a recessy, kte- réž všecky před rukama máme, vždycky až dosavadž milo- stivě poručeno a přísně přikázáno bylo, abychom strany re- ligii a náboženství u nás proti privilegiím svým a chvali- tebným, dobrým a starobylým té obce pořádkům a zvyklo- stem nic nového a v té obci prvé nebývalého pod uvarová- ním císařské nemilosti a skutečného trestání a vší obci zle posloužení pod žádným vymyšleným spůsobem žádnému a všem nikoli nedopouštěli a šlepěje předkův svých (z těch se jinam v nové nevydávajíce) následovali a v tom se samou osobou císařskou tak a jináč nikoli nečiníce spravovali a těch, kteříž by se s námi a s obcí naší u víře, jakž od sta- rodávna bývalo, srovnati nechtěli, mezi sebou netrpěli, nýbrž je z města vybyli, na tom že jistou a milostivou vůli císař- skou naplníme, jakž pak to vše předjmenovaná císařská po-
Spory náboženské v městě 1575—1579. 83 Nejjasnější! Jako se nám již od mnohých časúv od Jana Vincence 1578 Rajského z Dubnice a Jana Fogta apatekáře, spoluměšťanů našich, protimyslnosti dějí a příčiny k mnohým starostem, jízdám a outratám podávají, to na VOMst poníženě vzná- šíme; kteréžto dvě osoby, oddělivše se od předkův svých i od nás i vší obce naší proti privilegiím a všem starobylým, chvalitebným dobrým obyčejům a zvyklostem našim od ně- kolika set let a ještě dosavadž v svém dobrém spůsobu beze vší a všelijaké proměny trvajícím, u víře a v náboženství křesťanském protržení a proměnu škodlivú učiniti a k nám novou víru nějakou augšpurkskou, ku kteréž jsou se před námi spisy svými i oustně v plné raddě naší přiznávaly a hlásily, pod zástěrou velebné svátosti oltářní pod obojí spů- sobou (též nám neobyčejného a v obci naší nikda prvé ne- bývalého) přijímání jako bezděk, násilně a mocí uvésti a tak roztržitosti a škodlivé novoty příčinou býti usilovati ne- přestávají. V čemž aby průchod svůj míti mohly, mnoho a častokráte jsou o to supplikováním svým ještě za slavné a svaté paměti císaře Maximiliána léta 1575 do sněmu, těchto pak nyní časův k VOMsti i k JMstem, nejvyšším pánům ouředníkům a soudcům zemským, VCMsti v království če- ském pánům místodržícím, pokoušely; a však když jest nám i obci naší přes takové jich nalehání, usilování a supplikování od nadepsané JMsti, slavné a svaté paměti císaře Maximi- liana, i také od VČMsti mnohými a častými dekrety a přís- nými jak oustními tak psanými poručeními a recessy, kte- réž všecky před rukama máme, vždycky až dosavadž milo- stivě poručeno a přísně přikázáno bylo, abychom strany re- ligii a náboženství u nás proti privilegiím svým a chvali- tebným, dobrým a starobylým té obce pořádkům a zvyklo- stem nic nového a v té obci prvé nebývalého pod uvarová- ním císařské nemilosti a skutečného trestání a vší obci zle posloužení pod žádným vymyšleným spůsobem žádnému a všem nikoli nedopouštěli a šlepěje předkův svých (z těch se jinam v nové nevydávajíce) následovali a v tom se samou osobou císařskou tak a jináč nikoli nečiníce spravovali a těch, kteříž by se s námi a s obcí naší u víře, jakž od sta- rodávna bývalo, srovnati nechtěli, mezi sebou netrpěli, nýbrž je z města vybyli, na tom že jistou a milostivou vůli císař- skou naplníme, jakž pak to vše předjmenovaná císařská po-
Strana 84
84 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1578 ručení a JMstí nejvyšších pánův ouřadníkův a soudcův zemských recessem potvrzená, to v sobě šíře zavírají a ob- sahují. Tyto pak nadepsané dvě osoby, přes tak znamenitá a mnohá, slušná i spravedlivá, a s privilegiemi i s dobrými, starobylými a chvalitebnými zvyklostmi našimi se srovnáva- jící poručení, dekrety a recessy, oč jsou se nyní, VOMst jakožto krále českého, pána svého pominuvše, na nemalé zlehčení týchž všech poručení císařských, chtíce je všeckna zpět obrátiti a k přesuzování ňákému přivésti a ňákých dalších neřestí příčinou býti, nenáležitě a lehkomyslně po- kusily a v jaké jsou se proti nám prvé v království českém nikda neslýchané půhony, jimiž nás do plného slavného soudu zemského všeckny zejmena pohánějí a na znamenité vší obce naší, jakožto města VČMsti nebezpečenství v čas jarmarku, všecek ouřad z téhož města vyzdvihnouti usilují, vydaly, těch půhonův jich VČMsti vejpisy poníženě podáváme, pokorně a poddaně VČMst prosíce, poněvadž se tu více VČMsti osoby a tak mnohých spravedlivých poručení a dekretův císařských, nežli nás, kteříž jsme týmž osobám proti jisté vůli císařské a jich zasloužení nikdež nic neublížili, neublí- žujem, dotýkati by chtělo, že nás v tom proti nim milostivě a křesťansky opatřiti a aby z takového jejich nenáležitého, neslušného a nebývalého proti VOMsti i proti nám před- sevzetí a nastoupení sjíti mohlo, milostivě poručiti a nad spravedlivými dekrety a poručeními císařskými i nad privi- legiemi a všemi dobrými a chvalitebnými, starobylými oby- čeji a zvyklostmi našimi milostivou a obrannou ruku držeti a nás i všecknu obec naši při svornosti a jednotě víry svaté katolické a křesťanské římské milostivě zachovati ráčíte a my i všeckna obec naše jako věrní a ponížení VČMsti pod- daní na jiném jsme nikda nebyli, nejsme a s pomocí pána Boha všemohoucího býti nemíníme, nežli jakž církvi svaté katolické, všeobecné, křesťanské, neproměnitedlnou poslušnost, tak i VOMsti, jakožto králi českému, pánu svému nejmilo- stivějšímu i budoucím VOMsti císařům a králům českým poníženú, věrnú, pravú a povinnú poddanost po vše časy do hrdel i statečkův našich příkladem chvalitebných předkův našich zachovati, a se všemi stavy království českého, jakožto vlasti své v pravé a upřímné lásce, svornosti a jednotě se snášeti a VOMsti dlouhé věky, dobré zdraví, šťastné císa- řování a nade všemi nepřátely vítězství, věrně, srdečně a
84 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1578 ručení a JMstí nejvyšších pánův ouřadníkův a soudcův zemských recessem potvrzená, to v sobě šíře zavírají a ob- sahují. Tyto pak nadepsané dvě osoby, přes tak znamenitá a mnohá, slušná i spravedlivá, a s privilegiemi i s dobrými, starobylými a chvalitebnými zvyklostmi našimi se srovnáva- jící poručení, dekrety a recessy, oč jsou se nyní, VOMst jakožto krále českého, pána svého pominuvše, na nemalé zlehčení týchž všech poručení císařských, chtíce je všeckna zpět obrátiti a k přesuzování ňákému přivésti a ňákých dalších neřestí příčinou býti, nenáležitě a lehkomyslně po- kusily a v jaké jsou se proti nám prvé v království českém nikda neslýchané půhony, jimiž nás do plného slavného soudu zemského všeckny zejmena pohánějí a na znamenité vší obce naší, jakožto města VČMsti nebezpečenství v čas jarmarku, všecek ouřad z téhož města vyzdvihnouti usilují, vydaly, těch půhonův jich VČMsti vejpisy poníženě podáváme, pokorně a poddaně VČMst prosíce, poněvadž se tu více VČMsti osoby a tak mnohých spravedlivých poručení a dekretův císařských, nežli nás, kteříž jsme týmž osobám proti jisté vůli císařské a jich zasloužení nikdež nic neublížili, neublí- žujem, dotýkati by chtělo, že nás v tom proti nim milostivě a křesťansky opatřiti a aby z takového jejich nenáležitého, neslušného a nebývalého proti VOMsti i proti nám před- sevzetí a nastoupení sjíti mohlo, milostivě poručiti a nad spravedlivými dekrety a poručeními císařskými i nad privi- legiemi a všemi dobrými a chvalitebnými, starobylými oby- čeji a zvyklostmi našimi milostivou a obrannou ruku držeti a nás i všecknu obec naši při svornosti a jednotě víry svaté katolické a křesťanské římské milostivě zachovati ráčíte a my i všeckna obec naše jako věrní a ponížení VČMsti pod- daní na jiném jsme nikda nebyli, nejsme a s pomocí pána Boha všemohoucího býti nemíníme, nežli jakž církvi svaté katolické, všeobecné, křesťanské, neproměnitedlnou poslušnost, tak i VOMsti, jakožto králi českému, pánu svému nejmilo- stivějšímu i budoucím VOMsti císařům a králům českým poníženú, věrnú, pravú a povinnú poddanost po vše časy do hrdel i statečkův našich příkladem chvalitebných předkův našich zachovati, a se všemi stavy království českého, jakožto vlasti své v pravé a upřímné lásce, svornosti a jednotě se snášeti a VOMsti dlouhé věky, dobré zdraví, šťastné císa- řování a nade všemi nepřátely vítězství, věrně, srdečně a
Strana 85
Spory náboženské v městě 1575—1579. 85 upřímně prositi nepřestaneme a s tím se VČMsti s privile- 1578 giemi svými i se vší obcí naší v milostivú ochranu poddaně a poníženě poručena činíme a v této nastalé potřebě naší, tak abychom nějakým stanným právem stíháni nebývali, za milostivé brzké vypravení a opatření poddaně prosíme. Vejpis půhonův takový při tom JMCské podán jest. Jan Fogt apatykař, měštěnín města Plzně, pohání purkmistra a konšely města Plzně, zejmena M. Ondřeje Blovského, toho času purkmistra, Jana Kašpárka primasa, Matouše Houfa, Šebestiana Stacha, Zikmunda Plzáka, Jiříka Bavorovského, Petra Reginovic, Michala Proje, Jana Koto- rovského, Mistra Tomáše Zelendra z Prošovic a Šimona Bartoně kantorá, spoluraddní, konšely města Plzně, kteříž na ten čas na raddě posazeni jsouce sedí, viniti je chce z toho, že jsou oni předjmenovaní purkmistr, primas a konšelé, davše JMCské o něm, Janovi Fogtovi zlou zprávu strany náboženství, jakoby scestné víry byl, že velebných svátostí těla a krve pána Ježíše Krista vedle řádu svaté církve kře- sťanské pod obojí spůsobou požívá, naň některá poručení od JMCské vyjednali a pod tím všecku živnost městskú zapověděli a jemu jí užívati brání, nemajíce se toho proti zřízení zemskému dopustiti a jeho tak neslušně pro víru utiskati; protož aby stáli a jemu z toho právi byli. Stání v pátek o suchých dnech postních nejprvé příštích [21. února] před pány JMstmi a vladykami na plném soudu zemském větším na hradě pražském. Touž formou též půhon Jana Vincence Rajského jest sepsán. JMCská, jako pán milostivý a křesťanský, z takového plzeňského vznešení, co jest se tu od týchž osob sběhlo a tak nenáležitě předsevzalo milostivě vyrozuměv, ráčil jest se tomu nemálo podiviti a na takovou poníženou a pokornú žádost a prosbu jejich hned milostivé psaní a poručení předkem do slavného soudu zemského učiniti milostivě poroučejíc, aby JMsti té vší věci do JMsti šťastného do království českého příjezdu odložiti a je Plzeňské, kteříž jsou o své ujmě, bez jistého poručení proti těm osobám předse nic ne- brali a neučinili, před nimi, aby všelijak pokoje užiti mohli, opatřiti ráčili. Potom jiné poručení též tehdáž prokurátorovi svému, panu Mikulášovi Skalskému učiniti jest ráčil, milostivě poroučejíc, jestliže by se ty osoby při soudu proti Plzeňským
Spory náboženské v městě 1575—1579. 85 upřímně prositi nepřestaneme a s tím se VČMsti s privile- 1578 giemi svými i se vší obcí naší v milostivú ochranu poddaně a poníženě poručena činíme a v této nastalé potřebě naší, tak abychom nějakým stanným právem stíháni nebývali, za milostivé brzké vypravení a opatření poddaně prosíme. Vejpis půhonův takový při tom JMCské podán jest. Jan Fogt apatykař, měštěnín města Plzně, pohání purkmistra a konšely města Plzně, zejmena M. Ondřeje Blovského, toho času purkmistra, Jana Kašpárka primasa, Matouše Houfa, Šebestiana Stacha, Zikmunda Plzáka, Jiříka Bavorovského, Petra Reginovic, Michala Proje, Jana Koto- rovského, Mistra Tomáše Zelendra z Prošovic a Šimona Bartoně kantorá, spoluraddní, konšely města Plzně, kteříž na ten čas na raddě posazeni jsouce sedí, viniti je chce z toho, že jsou oni předjmenovaní purkmistr, primas a konšelé, davše JMCské o něm, Janovi Fogtovi zlou zprávu strany náboženství, jakoby scestné víry byl, že velebných svátostí těla a krve pána Ježíše Krista vedle řádu svaté církve kře- sťanské pod obojí spůsobou požívá, naň některá poručení od JMCské vyjednali a pod tím všecku živnost městskú zapověděli a jemu jí užívati brání, nemajíce se toho proti zřízení zemskému dopustiti a jeho tak neslušně pro víru utiskati; protož aby stáli a jemu z toho právi byli. Stání v pátek o suchých dnech postních nejprvé příštích [21. února] před pány JMstmi a vladykami na plném soudu zemském větším na hradě pražském. Touž formou též půhon Jana Vincence Rajského jest sepsán. JMCská, jako pán milostivý a křesťanský, z takového plzeňského vznešení, co jest se tu od týchž osob sběhlo a tak nenáležitě předsevzalo milostivě vyrozuměv, ráčil jest se tomu nemálo podiviti a na takovou poníženou a pokornú žádost a prosbu jejich hned milostivé psaní a poručení předkem do slavného soudu zemského učiniti milostivě poroučejíc, aby JMsti té vší věci do JMsti šťastného do království českého příjezdu odložiti a je Plzeňské, kteříž jsou o své ujmě, bez jistého poručení proti těm osobám předse nic ne- brali a neučinili, před nimi, aby všelijak pokoje užiti mohli, opatřiti ráčili. Potom jiné poručení též tehdáž prokurátorovi svému, panu Mikulášovi Skalskému učiniti jest ráčil, milostivě poroučejíc, jestliže by se ty osoby při soudu proti Plzeňským
Strana 86
86 Spory náboženské v.1575—1579 městě 1578 vždy čeho domlouvati chtěly, aby je na místě JMsti zastou- pil a opatroval. Třetí psaní a poručení ráčil učiniti k samému ouřadu plzeňskému, tak jakž jsou ty dvě osoby všech osob ouřadních zejmena pohnaly, milostivě témuž ouřadu tu moc dávaje, chtěliliby vždy proti poručení JMsti k čemu přichá- zeti, aby toliko k témuž soudu dvě osoby z prostředku svého vyslali a jiní doma zůstali a nikam ven z města nevyjížděli. Také i JMst pán pan Vilém z Rožmberka, nejvyšší pan purkrabě pražský, Plzeňským v té věci zdání dobré udělujíc, oznámiti ráčil, že se týž osoby o velikou věc po- kusiti směly, kteráž aby kdy podobná ještě od koho předse- vzata byla, že se víc pamatovati neráčí, a co by to budoucího přinésti mohlo, že snadno každý toho při sobě uvážiti může, ješto by i té příčiny víry nebylo, a JMCské ti dva anebo více za poddané buď v Plzni nebo jinde se nelíbili, aby JMst neráčil moci jim poručiti se vyprodati, jež by JMst menší svobodu nežli jiní stavové království tohoto nad poddanými svými míti ráčil. A poněvadž se to v mnohých příčinách trefuje, že půhonové znamenití o nářky a jiné věci se z příčin hodných do několiko soudův odkládají, protož se vidí, že mnohem více, poněvadž se toto tak ve- liké věci dotýče a více nařízení a poručení JMCské nežli jich Plzeňských, ti neobyčejní a prvé nikde nebývalí pů- honové mají odloženi býti. Neb i kdy se v zřízení zemské nahlédne, co se utiskův víry a takových věcí, jak jedni k druhým k sobě o to hleděti mohou, dotýče, najde se to zřetedlně, že jsou ti dva toho vše pochybili a že o tom jiné vyměření jest a beze všech půhonův lidí o to k sobě při- kračovati mají. Učiniv za ně, Plzeňské, k nejvyššímu panu kancléři království českého přímluvu, aby v té své pilné a spěšné potřebě i v jiných potřebách v kanceláři i v jiných místech, kdež vypravováni býti mají, spěšně fedrováni a vypraveni byli. Taková psaní a poručení všeckna, o kterýchž napřed dotčeno jest, předkem do slavného soudu zemského JMstem, potom také panu prokuratorovi před vyhlášením takových půhonův Plzeňští s náležitou uctivostí časně dodali. Ale přes to takoví půhonové předse vyhlášeni jsou. Což když opět na JMCskou podruhé vznešeno jest, tu jest opět na jejich ponížené a pokorné supplikování a vznášení ráčil po druhé psaní a poručení JMstem do soudu zemského, kterýž držán byl na hradě pražském při času letnic [18. května],
86 Spory náboženské v.1575—1579 městě 1578 vždy čeho domlouvati chtěly, aby je na místě JMsti zastou- pil a opatroval. Třetí psaní a poručení ráčil učiniti k samému ouřadu plzeňskému, tak jakž jsou ty dvě osoby všech osob ouřadních zejmena pohnaly, milostivě témuž ouřadu tu moc dávaje, chtěliliby vždy proti poručení JMsti k čemu přichá- zeti, aby toliko k témuž soudu dvě osoby z prostředku svého vyslali a jiní doma zůstali a nikam ven z města nevyjížděli. Také i JMst pán pan Vilém z Rožmberka, nejvyšší pan purkrabě pražský, Plzeňským v té věci zdání dobré udělujíc, oznámiti ráčil, že se týž osoby o velikou věc po- kusiti směly, kteráž aby kdy podobná ještě od koho předse- vzata byla, že se víc pamatovati neráčí, a co by to budoucího přinésti mohlo, že snadno každý toho při sobě uvážiti může, ješto by i té příčiny víry nebylo, a JMCské ti dva anebo více za poddané buď v Plzni nebo jinde se nelíbili, aby JMst neráčil moci jim poručiti se vyprodati, jež by JMst menší svobodu nežli jiní stavové království tohoto nad poddanými svými míti ráčil. A poněvadž se to v mnohých příčinách trefuje, že půhonové znamenití o nářky a jiné věci se z příčin hodných do několiko soudův odkládají, protož se vidí, že mnohem více, poněvadž se toto tak ve- liké věci dotýče a více nařízení a poručení JMCské nežli jich Plzeňských, ti neobyčejní a prvé nikde nebývalí pů- honové mají odloženi býti. Neb i kdy se v zřízení zemské nahlédne, co se utiskův víry a takových věcí, jak jedni k druhým k sobě o to hleděti mohou, dotýče, najde se to zřetedlně, že jsou ti dva toho vše pochybili a že o tom jiné vyměření jest a beze všech půhonův lidí o to k sobě při- kračovati mají. Učiniv za ně, Plzeňské, k nejvyššímu panu kancléři království českého přímluvu, aby v té své pilné a spěšné potřebě i v jiných potřebách v kanceláři i v jiných místech, kdež vypravováni býti mají, spěšně fedrováni a vypraveni byli. Taková psaní a poručení všeckna, o kterýchž napřed dotčeno jest, předkem do slavného soudu zemského JMstem, potom také panu prokuratorovi před vyhlášením takových půhonův Plzeňští s náležitou uctivostí časně dodali. Ale přes to takoví půhonové předse vyhlášeni jsou. Což když opět na JMCskou podruhé vznešeno jest, tu jest opět na jejich ponížené a pokorné supplikování a vznášení ráčil po druhé psaní a poručení JMstem do soudu zemského, kterýž držán byl na hradě pražském při času letnic [18. května],
Strana 87
Spory náboženské v městě 1575—1579. 87 léta 1578, též také i panu Mikulášovi Skalskému, jakožto 1578 prokurátoru svému v království českém, milostivě učiniti, kteréž témuž pánu prokurátorovi od vyslaných Plzeňských oboje podáno jest. Však přes ta všeckna JMCské poručení a rozkazy týž osoby, totiž Jan Vincenc a Jan apatykař na svém předsevzetí stojíce a jako na vzdor JMCské k soudu a ku právu se proti týmž Plzeňským nutkajíce, strojíce a chystajíce a vždy svou vůli proti vůli JMCské provésti usilujíce a v svém předsevzetí průchod míti chtějíce, v jaké jsou se opět přes to všeckno jiné půhony a důhony vydali, nesluší toho také mlčením pominouti; nebo chtěli, aby jim Plzeňští ta všeckna poručení JMCské item supplikací a jiné psaní složena byla, že toho všeho proti nim do slavného soudu zemského k svě- domí potřebovati budou, s dostavením pro nepoložení té jedné každé věci pokuty pět tisíc kop grošův českých. Nad to vejš aby neustupní všetečnost svú a zjevné neušetření v tom proti JMCské svrchovaně prokázali, pohnali také i dohnali nemalý počet osob, sousedův plzeňských, přísež- ných i nepřísežných, proti témuž ouřadu již v přítomnosti JMCské v zemi a království tomto, a to těch na vět- ším díle, kteří jsou někdy s nimi v té jejich společnosti a puntu byli, v mnohých, ze zlosti proti témuž ouřadu a osobám, kde se vedlé milostivé vůle JMCské proti nim zastavovali, smýšlených a s samými půhony jejich se nesro- vnávajících artikulích k svědomí položivše sobě též pro ne- vysvědčení jednoho každého artikule pět tisíc kop grošův českých pokuty. Jako ku příkladu žádali na starším písaři městském, Janovi Šumarovi, 1) aby vysvědčil, že jest s jinými písaři městskými a přísežnými přísahu z rozkazu téhož ou- řadu hroznú a těžkú, neobyčejnú a velikú, proti všemu právu a zřízení zemskému zde v Plzni na rathouze německy i česky spisoval, kteráž jest těm vydána, kteří před mnoha léty ku právu plzeňskému přijímáni beze všeho naříkání byli, pod obojí spůsobou velebnou svátost přijímajících, kderážto v sobě zavírá to s velikým zaklínáním, že dokud živi budou, že od té víry pod jednou se všemi svými budoucně neod- 1) Datum cedule Jana Vincence Rajského z Dubnice 12. května 1578, jíž na svědectví pohání Jana Lobezského a Jana Šumara, oba písaře radní; téhož datum jest i půhon na svědomí Jana Fogta na Jana Šumara a Viktorina Rouna písaře radní; opisy v museu plzeňském.
Spory náboženské v městě 1575—1579. 87 léta 1578, též také i panu Mikulášovi Skalskému, jakožto 1578 prokurátoru svému v království českém, milostivě učiniti, kteréž témuž pánu prokurátorovi od vyslaných Plzeňských oboje podáno jest. Však přes ta všeckna JMCské poručení a rozkazy týž osoby, totiž Jan Vincenc a Jan apatykař na svém předsevzetí stojíce a jako na vzdor JMCské k soudu a ku právu se proti týmž Plzeňským nutkajíce, strojíce a chystajíce a vždy svou vůli proti vůli JMCské provésti usilujíce a v svém předsevzetí průchod míti chtějíce, v jaké jsou se opět přes to všeckno jiné půhony a důhony vydali, nesluší toho také mlčením pominouti; nebo chtěli, aby jim Plzeňští ta všeckna poručení JMCské item supplikací a jiné psaní složena byla, že toho všeho proti nim do slavného soudu zemského k svě- domí potřebovati budou, s dostavením pro nepoložení té jedné každé věci pokuty pět tisíc kop grošův českých. Nad to vejš aby neustupní všetečnost svú a zjevné neušetření v tom proti JMCské svrchovaně prokázali, pohnali také i dohnali nemalý počet osob, sousedův plzeňských, přísež- ných i nepřísežných, proti témuž ouřadu již v přítomnosti JMCské v zemi a království tomto, a to těch na vět- ším díle, kteří jsou někdy s nimi v té jejich společnosti a puntu byli, v mnohých, ze zlosti proti témuž ouřadu a osobám, kde se vedlé milostivé vůle JMCské proti nim zastavovali, smýšlených a s samými půhony jejich se nesro- vnávajících artikulích k svědomí položivše sobě též pro ne- vysvědčení jednoho každého artikule pět tisíc kop grošův českých pokuty. Jako ku příkladu žádali na starším písaři městském, Janovi Šumarovi, 1) aby vysvědčil, že jest s jinými písaři městskými a přísežnými přísahu z rozkazu téhož ou- řadu hroznú a těžkú, neobyčejnú a velikú, proti všemu právu a zřízení zemskému zde v Plzni na rathouze německy i česky spisoval, kteráž jest těm vydána, kteří před mnoha léty ku právu plzeňskému přijímáni beze všeho naříkání byli, pod obojí spůsobou velebnou svátost přijímajících, kderážto v sobě zavírá to s velikým zaklínáním, že dokud živi budou, že od té víry pod jednou se všemi svými budoucně neod- 1) Datum cedule Jana Vincence Rajského z Dubnice 12. května 1578, jíž na svědectví pohání Jana Lobezského a Jana Šumara, oba písaře radní; téhož datum jest i půhon na svědomí Jana Fogta na Jana Šumara a Viktorina Rouna písaře radní; opisy v museu plzeňském.
Strana 88
88 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1578 stoupí, k tomu že jsou od ouřadu přinuceni. Druhé, že jest i s jinými ten patent, který proti nim i jiným, Ondře- jovi Blovskému a Václavovi Lounskému, když do Vídně jeti měli, pod pečetí města Plzně z kanceláře vydal, bez vědomí starších obecních. Třetí, co jest kdy apatykářů, bradýřů a jiných rozličných řemesel, kteří k velikému pohodlí lidem i městu jsou, pod obojí spůsobou přijímajících do Plzně při- jímáno bylo, že žádnému nic říkáno nebylo a že utiskáni nebyli, až nyní za toho faráře kněze Wolfganga, který prvé Jezuvita byl.1) Čtvrté, že týž farář téměř na každém svém kázání všecky, kteří pod obojí spůsobou velebné svátosti při- jímají, haní, plundruje a na věčné zatracení je odsuzuje a rozličně je proti právu a zřízení i proti slavnému koncilium tridentskému dotejká. Páté, že týž ouřad s farářem mnoho dobrejch a zachovalých lidí, kteří mnoho let na raddě v Plzni sedávali, u kostela pochovati nedali a biřiče, mordýře, biřičku, kata, pak v kostele pro nějaký ouplatek pochovati dopustili.2) Šesté, že Jan Kašpárek primas v raddě nám rozkázal, abychom je poháněli, že nám soudu dosti dají. Že žádné tajnosti raddy není, protože se faráři o všem, co se v raddě děje, oznamuje, on pak že to na kázání rozpráví. Naposledy, že jsou je pod půhonem do vězení dali a tam čtyry týhodny, zvláště pak Jana Fogta drželi, žádnému k němu jíti nedadouce, nežli s jídlem a pitím, a potom že ho z města vypověděli, protože se s nimi srovnati nechtěl. J když se to tak již všeckno od týchž osob pohánějí- cích, jak se napřed oznamuje dálo a stalo, tehdy některé osoby z těch k svědomí pohnaných při ouřadu, co by s tím činiti měly, se dotazovaly. J nechtíc ouřad skrze takové ličky a lapačky i s těmi k svědomí pohnanými a dohnanými v nějakém nebezpečenství postaven býti a JMCské osoby, ani slavného soudu zemského v ničemž uraziti, hned jsou to vše na JMCskou vznésti a v tom milostivého ochránění a opatření proti takovému těch osob nastoupení a předsevzetí a poddaně žádati nepominuli. A když jim, aby nic toho, z čehož pohnáni jsou, bez zvláštního JMCské o tom poručení neskládali ani sousedé jejich nevysvědčovali, ale obojí doma zůstali, oznámeno bylo, toho jsou všeho osobám k svědomí po- 1) Wolfgang byl od r. 1567—1580 arciděkanem a spolu farářem plzeňským. 2) Biřic u kostela farního pohřbu užil, — připsáno po straně.
88 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1578 stoupí, k tomu že jsou od ouřadu přinuceni. Druhé, že jest i s jinými ten patent, který proti nim i jiným, Ondře- jovi Blovskému a Václavovi Lounskému, když do Vídně jeti měli, pod pečetí města Plzně z kanceláře vydal, bez vědomí starších obecních. Třetí, co jest kdy apatykářů, bradýřů a jiných rozličných řemesel, kteří k velikému pohodlí lidem i městu jsou, pod obojí spůsobou přijímajících do Plzně při- jímáno bylo, že žádnému nic říkáno nebylo a že utiskáni nebyli, až nyní za toho faráře kněze Wolfganga, který prvé Jezuvita byl.1) Čtvrté, že týž farář téměř na každém svém kázání všecky, kteří pod obojí spůsobou velebné svátosti při- jímají, haní, plundruje a na věčné zatracení je odsuzuje a rozličně je proti právu a zřízení i proti slavnému koncilium tridentskému dotejká. Páté, že týž ouřad s farářem mnoho dobrejch a zachovalých lidí, kteří mnoho let na raddě v Plzni sedávali, u kostela pochovati nedali a biřiče, mordýře, biřičku, kata, pak v kostele pro nějaký ouplatek pochovati dopustili.2) Šesté, že Jan Kašpárek primas v raddě nám rozkázal, abychom je poháněli, že nám soudu dosti dají. Že žádné tajnosti raddy není, protože se faráři o všem, co se v raddě děje, oznamuje, on pak že to na kázání rozpráví. Naposledy, že jsou je pod půhonem do vězení dali a tam čtyry týhodny, zvláště pak Jana Fogta drželi, žádnému k němu jíti nedadouce, nežli s jídlem a pitím, a potom že ho z města vypověděli, protože se s nimi srovnati nechtěl. J když se to tak již všeckno od týchž osob pohánějí- cích, jak se napřed oznamuje dálo a stalo, tehdy některé osoby z těch k svědomí pohnaných při ouřadu, co by s tím činiti měly, se dotazovaly. J nechtíc ouřad skrze takové ličky a lapačky i s těmi k svědomí pohnanými a dohnanými v nějakém nebezpečenství postaven býti a JMCské osoby, ani slavného soudu zemského v ničemž uraziti, hned jsou to vše na JMCskou vznésti a v tom milostivého ochránění a opatření proti takovému těch osob nastoupení a předsevzetí a poddaně žádati nepominuli. A když jim, aby nic toho, z čehož pohnáni jsou, bez zvláštního JMCské o tom poručení neskládali ani sousedé jejich nevysvědčovali, ale obojí doma zůstali, oznámeno bylo, toho jsou všeho osobám k svědomí po- 1) Wolfgang byl od r. 1567—1580 arciděkanem a spolu farářem plzeňským. 2) Biřic u kostela farního pohřbu užil, — připsáno po straně.
Strana 89
Spory náboženské v městě 1575—1579. 89 hnaným v známost uvésti, doma předložiti i také potom v Praze 1578 skrze vyslané své nepominuli. Ti pak k svědomí pohnaní přes takové naučení a oznámení ouřadu předce do Prahy jeli a k takovému svědomí vydávání proti zbraňování a vůli vrch- nosti sami se nutkali, mohouce se toho svědomí vydávání slušnými příčinami snadno zbrániti, zvláště pak Jan Šumar, písař městský raddní starší, při tom sedající, dotud dokudžby se mu od JMCské o to zvláštního poručení neučinilo, aneb od JMstí z práva nalezeno nebylo; ale že jest se mnohým z nich toho chtělo, jako někdy pohanějícím k takovému svědčení volni a velmi ochotni byli. Když jest pak to, že ty osoby k svědomí proti ouřadu pohnané a dohnané v Praze jsou a svědomí vydávají, od Plzeňských na JMCskou vznešeno bylo, ráčil jest JMCská skrze JMsti nejvyšší pány ouřadníky a soudce zemský v království českém týmž vyslaným Plzeňským milostivě ozná- miti poručiti, že nad tím JMCská nemalé podivení míti ráčí, že se tu přes jisté poručení JMsti do slavného soudu zem- ského učiněné, předce ku právu něco strojí a chystá, a pro- tož že jim Plzeňským skrze JMsti milostivě poroučeti ráčí, aby oni těm k svědomí pohnaným rozkázali domův odjeti a sami též odjeli a že JMCská jim Plzeňským i také druhé straně v brzkém času, čímžby se oni Plzeňští i také ty osoby spraviti a jak v tom zachovati měli, milostivě oznámiti chtíti ráčí. Kteréžto JMCské poručení od JMstí slyševše a těm pohnaným oznámivše s tím jsou odjeli a milostivého dalšího dokonce opatření od JMCské poníženě očekávali. Potom pak okolo svaté Kateřiny [25. listopadu], JMCské poručení k ouřadu přišlo, aby ty oba dva, Jana Vincence a Jana apatykáře, do Prahy do vězení odeslali. S kterýmiž, když jisté osoby odsud vyslány byly a s nimi do Rokycan se dostaly, tu se od ouřadu rokycanského v též věci pře- kážka odsud vyslaným dáti chtěla a děla taková, že oni Ro- kycanští uvolovali jsou se sami Jana Vincence před JMCskou s ňákou snad omluvou, a nebo za něho přímluvou posta- viti; pročež potom, kdy to tu, kdež náleží, vznešeno bylo, slušné domluvy dostali. Plzeňští, majíce o tom obzvláštní poručení, když buď jednoho z nich a nebo oba dva opatrně dostanouce, je do Prahy odešlí, aby osobu napřed jednu, kterážby v jisté místo o tom, že s týmiž osobami přítomni jsou, zprávu učinila,
Spory náboženské v městě 1575—1579. 89 hnaným v známost uvésti, doma předložiti i také potom v Praze 1578 skrze vyslané své nepominuli. Ti pak k svědomí pohnaní přes takové naučení a oznámení ouřadu předce do Prahy jeli a k takovému svědomí vydávání proti zbraňování a vůli vrch- nosti sami se nutkali, mohouce se toho svědomí vydávání slušnými příčinami snadno zbrániti, zvláště pak Jan Šumar, písař městský raddní starší, při tom sedající, dotud dokudžby se mu od JMCské o to zvláštního poručení neučinilo, aneb od JMstí z práva nalezeno nebylo; ale že jest se mnohým z nich toho chtělo, jako někdy pohanějícím k takovému svědčení volni a velmi ochotni byli. Když jest pak to, že ty osoby k svědomí proti ouřadu pohnané a dohnané v Praze jsou a svědomí vydávají, od Plzeňských na JMCskou vznešeno bylo, ráčil jest JMCská skrze JMsti nejvyšší pány ouřadníky a soudce zemský v království českém týmž vyslaným Plzeňským milostivě ozná- miti poručiti, že nad tím JMCská nemalé podivení míti ráčí, že se tu přes jisté poručení JMsti do slavného soudu zem- ského učiněné, předce ku právu něco strojí a chystá, a pro- tož že jim Plzeňským skrze JMsti milostivě poroučeti ráčí, aby oni těm k svědomí pohnaným rozkázali domův odjeti a sami též odjeli a že JMCská jim Plzeňským i také druhé straně v brzkém času, čímžby se oni Plzeňští i také ty osoby spraviti a jak v tom zachovati měli, milostivě oznámiti chtíti ráčí. Kteréžto JMCské poručení od JMstí slyševše a těm pohnaným oznámivše s tím jsou odjeli a milostivého dalšího dokonce opatření od JMCské poníženě očekávali. Potom pak okolo svaté Kateřiny [25. listopadu], JMCské poručení k ouřadu přišlo, aby ty oba dva, Jana Vincence a Jana apatykáře, do Prahy do vězení odeslali. S kterýmiž, když jisté osoby odsud vyslány byly a s nimi do Rokycan se dostaly, tu se od ouřadu rokycanského v též věci pře- kážka odsud vyslaným dáti chtěla a děla taková, že oni Ro- kycanští uvolovali jsou se sami Jana Vincence před JMCskou s ňákou snad omluvou, a nebo za něho přímluvou posta- viti; pročež potom, kdy to tu, kdež náleží, vznešeno bylo, slušné domluvy dostali. Plzeňští, majíce o tom obzvláštní poručení, když buď jednoho z nich a nebo oba dva opatrně dostanouce, je do Prahy odešlí, aby osobu napřed jednu, kterážby v jisté místo o tom, že s týmiž osobami přítomni jsou, zprávu učinila,
Strana 90
90 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1579 vypravili, v tom ve všem náležitě se zachovali, až napřed- dotčené osoby v moc hejtmana hradu pražského se dostaly. Jsouce pak v takovém vězení často toho skrze své supplikací, aby ho prázdny býti mohly, při JMCské vyhledávaly, na čež naposledy takové resolucí dostaly: Jeho Milosť, římský císař a uherský český král, pán náš nejmilostivější, Janovi Vincencovi Rejskému z Dubnice a Janovi Fogtovi apatekáři, oběma z města Plzně, toto za odpověď dávati ráčí, že by JMCská, netoliko toho pro jejich přečinění a předsevzetí hodné a slušné příčiny míti ráčil, je oba do vězení poručiti vzíti, ale jinším přísným skutečným trestáním ku příkladu jiným k nim přikročiti a je ze všech království a zemí svých vypověděti dáti; avšak milosrdenstvím hnut jsa, tuto jim milost činiti ráčí, že z vězení propuštěni budou. A protož JMst jim přísně poroučí, jakž brzo z toho vězení vyjdou, aby se ihned odsud pryč odebrali, statky jich skrze zmoc- něné své prodali a zpeněžili a všech měst JMCské, ve všech královstvích a zemích JMsti pod skutečným trestáním byt- nosti prázdni byli. Jestliže by se pak krom měst a městeček JMCské v královstvích a zemích JMsti v kterém městě nebo městečku stavu panského, rytířského neb městského, osaditi chtěli, toho jim JMCská příti a dopouštěti ráčí. Pakliby se tak podle tohoto jistého dekretu JMCské v kterémžkoli puntíku nezachovali, JMCská pro jich dobře toho provinění k nim skutečným jinším trestáním přikročiti ráčí. Actum na hradě pražském v pondělí po neděli devít- níku [16. února] léta 1579. O takové pak neproměnitedlné stálosti Plzeňských u víře svaté katolické a o pobožném jejich křesťanském řádu Jeho Svatosť papežská maje zprávu, některé jisté otcovské lásky znamení městu tomuto ukázati ráčil, totiž k předešlému erbu městskému přidav u vrchu jeho z obojí strany dva odevřený šturmhauby, dvě zelené olivy, buzikán a halapartnu a tři hory v jedno se spojující a nad nimi kříž zlatý s tímto podepsáním „in hoc signo vinces.“ 1) Mezi těmi také osobami, kteréž tehdáž pro zachování zde víry katolické tak snažně pracovaly, přední pochvala dává se M. Ondřejovi Blovskému z Palatinu, nyní již mě- 1) Listina tato v doslovném znění uvádí se na str. 54. a 55., a místo toto nám jen udává, oč vlastně byl znak plzeňský rozhojněn.
90 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1579 vypravili, v tom ve všem náležitě se zachovali, až napřed- dotčené osoby v moc hejtmana hradu pražského se dostaly. Jsouce pak v takovém vězení často toho skrze své supplikací, aby ho prázdny býti mohly, při JMCské vyhledávaly, na čež naposledy takové resolucí dostaly: Jeho Milosť, římský císař a uherský český král, pán náš nejmilostivější, Janovi Vincencovi Rejskému z Dubnice a Janovi Fogtovi apatekáři, oběma z města Plzně, toto za odpověď dávati ráčí, že by JMCská, netoliko toho pro jejich přečinění a předsevzetí hodné a slušné příčiny míti ráčil, je oba do vězení poručiti vzíti, ale jinším přísným skutečným trestáním ku příkladu jiným k nim přikročiti a je ze všech království a zemí svých vypověděti dáti; avšak milosrdenstvím hnut jsa, tuto jim milost činiti ráčí, že z vězení propuštěni budou. A protož JMst jim přísně poroučí, jakž brzo z toho vězení vyjdou, aby se ihned odsud pryč odebrali, statky jich skrze zmoc- něné své prodali a zpeněžili a všech měst JMCské, ve všech královstvích a zemích JMsti pod skutečným trestáním byt- nosti prázdni byli. Jestliže by se pak krom měst a městeček JMCské v královstvích a zemích JMsti v kterém městě nebo městečku stavu panského, rytířského neb městského, osaditi chtěli, toho jim JMCská příti a dopouštěti ráčí. Pakliby se tak podle tohoto jistého dekretu JMCské v kterémžkoli puntíku nezachovali, JMCská pro jich dobře toho provinění k nim skutečným jinším trestáním přikročiti ráčí. Actum na hradě pražském v pondělí po neděli devít- níku [16. února] léta 1579. O takové pak neproměnitedlné stálosti Plzeňských u víře svaté katolické a o pobožném jejich křesťanském řádu Jeho Svatosť papežská maje zprávu, některé jisté otcovské lásky znamení městu tomuto ukázati ráčil, totiž k předešlému erbu městskému přidav u vrchu jeho z obojí strany dva odevřený šturmhauby, dvě zelené olivy, buzikán a halapartnu a tři hory v jedno se spojující a nad nimi kříž zlatý s tímto podepsáním „in hoc signo vinces.“ 1) Mezi těmi také osobami, kteréž tehdáž pro zachování zde víry katolické tak snažně pracovaly, přední pochvala dává se M. Ondřejovi Blovskému z Palatinu, nyní již mě- 1) Listina tato v doslovném znění uvádí se na str. 54. a 55., a místo toto nám jen udává, oč vlastně byl znak plzeňský rozhojněn.
Strana 91
Spory náboženské v městě 1575—1579. 91 štěnínu a senatorovi Starého města pražského, nebo i Hen- 1579 ricus Scribonius, praepositus ecclesiae Pragensis, o něm tak vyznal: „Quod ille saxum hoc prae caeteris voluebat et technas illorum haereticorum egregie nouerat monens eundem, ut non desinat bene mereri de religione catholica, ut hac- tenus diligenter fecit. Sem přináleží i to, z čehož někdy Jeho Svatosti pan legát město toto vychvaloval, což tuto také pro potěšení potomkův slovo od slova v poznamenání uvedu: Horatius Marchio Malaspina, nuntius apostolicus, se- natui populoque Pilsnensi salutem plurimam.1) In maximo meo dolore, quem cepi ad primum accessum meum et intuitum harum regionum, in quibus adeo despe- ratum statum nostrae catholicae religionis offendi, ut vix remedium ullum tantis malis humanitus reperire posse con- fidam, illud me plurimum refecit ac recreavit, quod te unam prae caeteris omnibus, civitas christianissima, vere orthodoxa, audiverim in recta fide, avita pietate inque catholica religione semper etiam difficillimis temporibus constantissimam persti- tisse adeo, ut nec multis machinis tentata, nec diutissima obsidione vexata, nec plurimis damnis attrita ab illa ortho- doxa fide ac religione, quam semel a majoribus tuis per manus quasi traditam susceperas, vel abstereri vel puncto dimoveri unquam potueris, ut mihi plane videar in hoc regno cum caeteris paucis illud referre semen bonum et sanctum ab Isaia propheta ad Jerusalem vaticinante predictum, quod nisi dominus Sabaoth huie regno reliquum fecisset, olim non minus forte durum exitium, quam quinque civitates illae exustae tulisset, nam tu mihi videris illigenti non modo comparanda, sed etiam anteferenda, de qua queritanti Heliae, quod solus ille deficientibus reliquis remansisset, qui veri dei cultum ac religionem tueretur, asseveravit dominus reli- quisse sibi ad septingentos, qui non honores divinos tribu- issent idolo Ball. De te enim illud summa cum animi consolatione audivi, in proxima paschalis solemnitate amplius bis septem millia hominum (rarum omnino in Bohemia exem- plum) ad sacram ritu catholicissimo communionem accessisse. Gratias igitur ago domino deo meo per Jesum Christum 1) Viz Beckovského poselkyni díl II. vydal Dr. A. Rezek I. 319.; original psaní tohoto v museu plzeň.
Spory náboženské v městě 1575—1579. 91 štěnínu a senatorovi Starého města pražského, nebo i Hen- 1579 ricus Scribonius, praepositus ecclesiae Pragensis, o něm tak vyznal: „Quod ille saxum hoc prae caeteris voluebat et technas illorum haereticorum egregie nouerat monens eundem, ut non desinat bene mereri de religione catholica, ut hac- tenus diligenter fecit. Sem přináleží i to, z čehož někdy Jeho Svatosti pan legát město toto vychvaloval, což tuto také pro potěšení potomkův slovo od slova v poznamenání uvedu: Horatius Marchio Malaspina, nuntius apostolicus, se- natui populoque Pilsnensi salutem plurimam.1) In maximo meo dolore, quem cepi ad primum accessum meum et intuitum harum regionum, in quibus adeo despe- ratum statum nostrae catholicae religionis offendi, ut vix remedium ullum tantis malis humanitus reperire posse con- fidam, illud me plurimum refecit ac recreavit, quod te unam prae caeteris omnibus, civitas christianissima, vere orthodoxa, audiverim in recta fide, avita pietate inque catholica religione semper etiam difficillimis temporibus constantissimam persti- tisse adeo, ut nec multis machinis tentata, nec diutissima obsidione vexata, nec plurimis damnis attrita ab illa ortho- doxa fide ac religione, quam semel a majoribus tuis per manus quasi traditam susceperas, vel abstereri vel puncto dimoveri unquam potueris, ut mihi plane videar in hoc regno cum caeteris paucis illud referre semen bonum et sanctum ab Isaia propheta ad Jerusalem vaticinante predictum, quod nisi dominus Sabaoth huie regno reliquum fecisset, olim non minus forte durum exitium, quam quinque civitates illae exustae tulisset, nam tu mihi videris illigenti non modo comparanda, sed etiam anteferenda, de qua queritanti Heliae, quod solus ille deficientibus reliquis remansisset, qui veri dei cultum ac religionem tueretur, asseveravit dominus reli- quisse sibi ad septingentos, qui non honores divinos tribu- issent idolo Ball. De te enim illud summa cum animi consolatione audivi, in proxima paschalis solemnitate amplius bis septem millia hominum (rarum omnino in Bohemia exem- plum) ad sacram ritu catholicissimo communionem accessisse. Gratias igitur ago domino deo meo per Jesum Christum 1) Viz Beckovského poselkyni díl II. vydal Dr. A. Rezek I. 319.; original psaní tohoto v museu plzeň.
Strana 92
92 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1578 pro omnibus vobis, quia fides vestra anuntiatur in universo hoc regno, verius dixerim, quod Paulus in eadam verba Romanis loquens, ait „in universo mundo.“ Excipientes enim, ut idem Thessalonicensibus scribit, verbum in tribulatione multo cum gaudio, spiritus sancti facti estis fortuna omnibus credentibus non solum in Boemia et Moravia, sed et in universa Germania, ita ut velut fulgetrum quoddam splendi- dissimum omnibus verae religionis amantibus praeluceatis, inimicis vero ac hostibus religionis tenebras offundatis incor- ruptae fidei vestrae fulgore. Quae omnia cum verissimis autoribus de vobis audiverim, illud ad officium meum pertinere putavi, ut et vobis tantum a deo ter optimo maximo, gratiam concessam gratularer vosque in sanctae sedis apostolicae reverentia, devotione atque obedientia confirmarem, quam et vos nunc modicus tenetis et perpetuo majores vestri coluerunt, quos etiam ipsa ut filios obsequentissimos et charissimos non modo privilegiis plurimis cumulauit, sed etiam suo ipsa stemmate ornavit ac decoravit. Eja itaque cives ornatissimi! Date sedulam operam, ut qui antea semper fuistis, iidem perpetuo esse nitamini, neque deterreamini ab iis, qui vobis dura minitantur, vel iis etiam insultetis, qui ut vos a vera pietate suis lenociniis abstrahant, dicunt vobis : Euge, Euge ! Ad extremum pro clausula epistolae meae, Pilsnenses mei charissimi, vos non aliis verbis compellabo in istis tri- bulationibus vestris, quam quibus compellabat apostolus Paulus Ephesios suos: „Confortamini in domino et in po- tentia virtutis induite vos armaturam dei, ut possitis stare adversus insidias diaboli. State succincti lumbos in veritate et induite loricam justitiae ac calceati pedes in praeparatione evangelii pacis, in omnibus sumentes scutum fidei, in quo possitis omnia tela nequissimi ignea extinquere." De me vero illud velim vobis polliceamini, me quibuscunque in rebus intellexero, me posse vestrae paci ac tranquillitati vestrisque omnium commodis favere, nullo unquam tempore defuturum. Bene in Christo valete. Datum Pragae die 9. Decembris a. 1578. Tanquam frater amantissimus Horatius Melaspina, nuntius apostolicus.
92 Spory náboženské v městě 1575—1579. 1578 pro omnibus vobis, quia fides vestra anuntiatur in universo hoc regno, verius dixerim, quod Paulus in eadam verba Romanis loquens, ait „in universo mundo.“ Excipientes enim, ut idem Thessalonicensibus scribit, verbum in tribulatione multo cum gaudio, spiritus sancti facti estis fortuna omnibus credentibus non solum in Boemia et Moravia, sed et in universa Germania, ita ut velut fulgetrum quoddam splendi- dissimum omnibus verae religionis amantibus praeluceatis, inimicis vero ac hostibus religionis tenebras offundatis incor- ruptae fidei vestrae fulgore. Quae omnia cum verissimis autoribus de vobis audiverim, illud ad officium meum pertinere putavi, ut et vobis tantum a deo ter optimo maximo, gratiam concessam gratularer vosque in sanctae sedis apostolicae reverentia, devotione atque obedientia confirmarem, quam et vos nunc modicus tenetis et perpetuo majores vestri coluerunt, quos etiam ipsa ut filios obsequentissimos et charissimos non modo privilegiis plurimis cumulauit, sed etiam suo ipsa stemmate ornavit ac decoravit. Eja itaque cives ornatissimi! Date sedulam operam, ut qui antea semper fuistis, iidem perpetuo esse nitamini, neque deterreamini ab iis, qui vobis dura minitantur, vel iis etiam insultetis, qui ut vos a vera pietate suis lenociniis abstrahant, dicunt vobis : Euge, Euge ! Ad extremum pro clausula epistolae meae, Pilsnenses mei charissimi, vos non aliis verbis compellabo in istis tri- bulationibus vestris, quam quibus compellabat apostolus Paulus Ephesios suos: „Confortamini in domino et in po- tentia virtutis induite vos armaturam dei, ut possitis stare adversus insidias diaboli. State succincti lumbos in veritate et induite loricam justitiae ac calceati pedes in praeparatione evangelii pacis, in omnibus sumentes scutum fidei, in quo possitis omnia tela nequissimi ignea extinquere." De me vero illud velim vobis polliceamini, me quibuscunque in rebus intellexero, me posse vestrae paci ac tranquillitati vestrisque omnium commodis favere, nullo unquam tempore defuturum. Bene in Christo valete. Datum Pragae die 9. Decembris a. 1578. Tanquam frater amantissimus Horatius Melaspina, nuntius apostolicus.
Strana 93
Spory náboženské. Nařízení o Němcích. 93 Po nemnohých potom létech opět jiný novověrec zde povstal, Jan, syn někdy Víta Khellermona, kterýž, poněvadž po dotčeném otci svém dědictví dostal a od svého kacířství přestati nechtěl, ouřad takové jemu poručení učiniti nepo- minul, aby buďto se s jinými v katolickém náboženství srov- nal, aneb, nechtělliby toho učiniti, odsud z města se vy- prodal. Kterýž snažně toho při panu podkomořím i panu hofrychtýři vyhledával, a v dobré naději, že mu dalšího bytí zde přáno bude, očekával a zvláště pro některou práci otce jeho, kteréž v obci této vedl. Čehož se mu žádným spůso- bem dostati nemohlo, pročež se i k vlastní osobě JMCské supplikací svou utekl, zprávu dávaje, že jsa zde v městě Plzni rodilý a věku svého přes padesáte let maje, a žádnému žádné příčinky k ňákému zhoršení nedávaje, žádné také živno- sti městské, jakkoli dobře usedlý, neveda, a nejsa než sám jediný osiřelý a bez manželky, toho aby zde do smrti své setrvati mohl, užiti nemůže. S takovou poníženou prosbou, aby ouřadu zdejšímu o tom poručení učiněno bylo, tak aby ho zde mezi sebou při statečku jeho v tom spůsobu tak od mladosti jeho zastíženého do boží vůle zanechati, ažby kosti jeho k kostem rodičův jeho, kdyžby cíl od pána Boha jemu uložený vyšel, složeny byly. A pakliby vždy JMCské v tom milostivá vůle byla, aby se jinam odsud hnul, aby aspoň Plzeňští takový stateček jeho od něho sami v slušné záplatě ujali, a nebo času, aby ho sám volně odbyti mohl, dopřáli. Na takové supplikování JMCská, ačkoli se za něho mi- lostivě přimlouvati ráčil, aby v této obci až do smrti své při statku svém trpěn byl a té přímluvy užiti mohl; pakliby vždy taková milostivá přímluva JMCské jemu prospěšna ne- byla a on zde mezi námi oseděti a trpěn býti nemohl, tehdy že poroučeti ráčí, aby mu prostranný a volný čas, tak aby stateček svůj, kterýž zde při městu u nás má, pokudžbychom jej sami od něho, zač by spravedlivě stál, ujíti nechtěli, prodati a speněžiti, a potom se z obce odebrati mohl, dán byl. Však mimo to, což se tuto posledně dokládá, jiného užiti jest nemohl. Léta 1500 páni konšelé1) ihned po obnovení raddy, 1500 jsouce se všemi jinými přísežnými osobami shromáždění, 1) Konšely byli roku toho: Jan Jílek, Václav Chrt, Erhart sú- kenník, Jan Rejsek, Jan mlynář, Jiřík zlatník, Bláha Hořovský, Václav Fenčl, Jan Štěpánek, Jiřík Brúšený, Vilém súkenník, Petu Tomec.
Spory náboženské. Nařízení o Němcích. 93 Po nemnohých potom létech opět jiný novověrec zde povstal, Jan, syn někdy Víta Khellermona, kterýž, poněvadž po dotčeném otci svém dědictví dostal a od svého kacířství přestati nechtěl, ouřad takové jemu poručení učiniti nepo- minul, aby buďto se s jinými v katolickém náboženství srov- nal, aneb, nechtělliby toho učiniti, odsud z města se vy- prodal. Kterýž snažně toho při panu podkomořím i panu hofrychtýři vyhledával, a v dobré naději, že mu dalšího bytí zde přáno bude, očekával a zvláště pro některou práci otce jeho, kteréž v obci této vedl. Čehož se mu žádným spůso- bem dostati nemohlo, pročež se i k vlastní osobě JMCské supplikací svou utekl, zprávu dávaje, že jsa zde v městě Plzni rodilý a věku svého přes padesáte let maje, a žádnému žádné příčinky k ňákému zhoršení nedávaje, žádné také živno- sti městské, jakkoli dobře usedlý, neveda, a nejsa než sám jediný osiřelý a bez manželky, toho aby zde do smrti své setrvati mohl, užiti nemůže. S takovou poníženou prosbou, aby ouřadu zdejšímu o tom poručení učiněno bylo, tak aby ho zde mezi sebou při statečku jeho v tom spůsobu tak od mladosti jeho zastíženého do boží vůle zanechati, ažby kosti jeho k kostem rodičův jeho, kdyžby cíl od pána Boha jemu uložený vyšel, složeny byly. A pakliby vždy JMCské v tom milostivá vůle byla, aby se jinam odsud hnul, aby aspoň Plzeňští takový stateček jeho od něho sami v slušné záplatě ujali, a nebo času, aby ho sám volně odbyti mohl, dopřáli. Na takové supplikování JMCská, ačkoli se za něho mi- lostivě přimlouvati ráčil, aby v této obci až do smrti své při statku svém trpěn byl a té přímluvy užiti mohl; pakliby vždy taková milostivá přímluva JMCské jemu prospěšna ne- byla a on zde mezi námi oseděti a trpěn býti nemohl, tehdy že poroučeti ráčí, aby mu prostranný a volný čas, tak aby stateček svůj, kterýž zde při městu u nás má, pokudžbychom jej sami od něho, zač by spravedlivě stál, ujíti nechtěli, prodati a speněžiti, a potom se z obce odebrati mohl, dán byl. Však mimo to, což se tuto posledně dokládá, jiného užiti jest nemohl. Léta 1500 páni konšelé1) ihned po obnovení raddy, 1500 jsouce se všemi jinými přísežnými osobami shromáždění, 1) Konšely byli roku toho: Jan Jílek, Václav Chrt, Erhart sú- kenník, Jan Rejsek, Jan mlynář, Jiřík zlatník, Bláha Hořovský, Václav Fenčl, Jan Štěpánek, Jiřík Brúšený, Vilém súkenník, Petu Tomec.
Strana 94
94 Nařízení rady o Němcích. Židé z města vyhnáni. 1504 1500 slavně mezi sebou zavřeli a společně na tom zůstali, aby co se pouhých Němcův dotýče, kteříž nic česky neumějí, žádný z těch zde za souseda přijímán nebyl, aniž za člověka v kteréžkoli vsi městské, ani domu aby nenajímal v městě, dokudby se česky mluviti nenaučil, lečby se takový člověk dobrý nahodil, kterýž by se pánům napřed a obci líbil a hoditi mohl; avšak aby takový bez vědomí pánův starších obecních přijat nebyl. 1) Ano také i při tom nařízeno bylo skrze administratora arcibiskupství pražského, poněvadž ně- mecký národ, starým kvasem bludův nakažen jest, aby to- liko slovo boží k lidu obecnímu v kostele i v klášteřích českým jazykem kázáno bylo a Němci aby se raději česky učili, nežliby tak znamenité české město se zněmčiti mělo. L. 1504 za krále Vladislava Plzeňští (majíce sobě od krále moc danú) všeckny židy, z nichž se nemálo ouroku ročního k obci scházelo, z města vypověděli a tu sobě při tom milost objednali, aby na budoucí časy žádných židův do tohoto města neuvozovali.*) A to stalo se pro tuto pří- činu, že někteří židé z městečka Hostouně tělo boží s mon- strancí nějakým lotrem z kostela v Hostouni vzíti a skrze téhož lotra k sobě a mezi jiný židy přinésti poručili, kteréž také u těch židův od faráře hostouňského nalezeno jest. J maje téhož lotra pan Purkart z Vitic v vazbě své, též pán Hostouňský, všeckny židy zjímati poručiv, dal je právně tá- zati, při kterémžto tázání vztahovalo se též na židy plzeň- ské, že jsou k té nešlechetnosti napomahali. Z čehož Pl- zeňští rozhorleni jsouce, takovú zradu na těch, ješto toho půvo- dové byli, vymstiti poručili a jiné všechny z města vypověděli. Po některém pak létě starší židé i obecní z měst praž- ských potahovali se na zahradu, v kteréž se zde za bytu 1) Obojí usnesení nachází se skoro v doslovném znění v registru causarum str. 52 k r. 1500. 2) Original zde zmíněné listiny chová se v museu plzeňském a dán jest v Budíně 1504 dne 1. listopadu. Místo židů se týkající, zní takto: „A také nadepsaným měštanóm při tom tuto milosť činíme, aťby židuov žádných nynie ani v časiech budúciech nikdy my ani budúcí králové čeští do toho města uvésti nemohli; neb židé sú jim dáni k městu k užitku jejich od předkuov našich, protož my tiemto listem a mocí královskú v Čechách témuž městu a obyvatelóm jeho toho moc dáváme, aby oni mohli židy z města vypověděti, když by se jim koli zdálo, vidělo a líbilo, a to bez našie, budúcieeh našich králuov českých všelijaké překážky.“
94 Nařízení rady o Němcích. Židé z města vyhnáni. 1504 1500 slavně mezi sebou zavřeli a společně na tom zůstali, aby co se pouhých Němcův dotýče, kteříž nic česky neumějí, žádný z těch zde za souseda přijímán nebyl, aniž za člověka v kteréžkoli vsi městské, ani domu aby nenajímal v městě, dokudby se česky mluviti nenaučil, lečby se takový člověk dobrý nahodil, kterýž by se pánům napřed a obci líbil a hoditi mohl; avšak aby takový bez vědomí pánův starších obecních přijat nebyl. 1) Ano také i při tom nařízeno bylo skrze administratora arcibiskupství pražského, poněvadž ně- mecký národ, starým kvasem bludův nakažen jest, aby to- liko slovo boží k lidu obecnímu v kostele i v klášteřích českým jazykem kázáno bylo a Němci aby se raději česky učili, nežliby tak znamenité české město se zněmčiti mělo. L. 1504 za krále Vladislava Plzeňští (majíce sobě od krále moc danú) všeckny židy, z nichž se nemálo ouroku ročního k obci scházelo, z města vypověděli a tu sobě při tom milost objednali, aby na budoucí časy žádných židův do tohoto města neuvozovali.*) A to stalo se pro tuto pří- činu, že někteří židé z městečka Hostouně tělo boží s mon- strancí nějakým lotrem z kostela v Hostouni vzíti a skrze téhož lotra k sobě a mezi jiný židy přinésti poručili, kteréž také u těch židův od faráře hostouňského nalezeno jest. J maje téhož lotra pan Purkart z Vitic v vazbě své, též pán Hostouňský, všeckny židy zjímati poručiv, dal je právně tá- zati, při kterémžto tázání vztahovalo se též na židy plzeň- ské, že jsou k té nešlechetnosti napomahali. Z čehož Pl- zeňští rozhorleni jsouce, takovú zradu na těch, ješto toho půvo- dové byli, vymstiti poručili a jiné všechny z města vypověděli. Po některém pak létě starší židé i obecní z měst praž- ských potahovali se na zahradu, v kteréž se zde za bytu 1) Obojí usnesení nachází se skoro v doslovném znění v registru causarum str. 52 k r. 1500. 2) Original zde zmíněné listiny chová se v museu plzeňském a dán jest v Budíně 1504 dne 1. listopadu. Místo židů se týkající, zní takto: „A také nadepsaným měštanóm při tom tuto milosť činíme, aťby židuov žádných nynie ani v časiech budúciech nikdy my ani budúcí králové čeští do toho města uvésti nemohli; neb židé sú jim dáni k městu k užitku jejich od předkuov našich, protož my tiemto listem a mocí královskú v Čechách témuž městu a obyvatelóm jeho toho moc dáváme, aby oni mohli židy z města vypověděti, když by se jim koli zdálo, vidělo a líbilo, a to bez našie, budúcieeh našich králuov českých všelijaké překážky.“
Strana 95
Jan Bavůrek ze Švamberka odpovědník Plzeňských. 95 svého kladli,1) tomu chtějíce, aby Jílek, soused zdejší od ní pustil, toho doloživše, že jsou se odsud pro chudobu ode- brati musili. Ale když ta nešlechetnosť jejich raddám z ko- mory připomenuta byla, v předsevzetí svém se spokojiti musili. O Janovi Bavůrkovi z Švamberka léta 1505.3) 1505 Jan Bavor jinak Bavůrek z Švamberka a na Chřínově, maje právo a řád před sebou a v tom krále českého jakožto pána svého opovrhv, zúmyslně a svévolně se za nepřítele a odpovědníka měšťanův plzeňských vydal a to s některými pomocníky svými, žádné k tomu hodné a slušné příčiny nemaje, kteréhož Plzeňští (žádných nákladův v tom nelito- vavše) za dlouhý čas proto dojíti nemohli, že někteří přátelé jeho netoliko ho u sebe přechovávali a fedrovali, ale také valně spolu s ním proti nim se sbírali, chtíce rádi městu a obyvatelům v něm škodu, hanbu a lehkost vedle něho uči- niti. Jakož pak pro túž příčinu pánu Janovi z Žeberka a na Plané, psáno bylo, že Plzeňští o tom v jistotě dobře vědí, kterak nepřítel jejich na panství jeho a zvláště na Plané i v Týnci stanoviště své s některými pomocníky mívá, tu přijíždějíce a zase když se mu zdá, odjíždějíce; protož že věří jako pánu laskavému, že to při něm přetrhne a lidem svým přikáže, proti nám ho nepřechovávati ani v čem fedrovati. Potom dali Plzeňští, vidouce sebe býti v nebez- čenství, všem městům kraje tohoto, totiž Klatovským, Stří- brským, Sušickým a Domažlickým, (chtíce se proti témuž Bavorovi a jiným podle něho nepřátelům svým hájiti) napsati, prosíce, jestližeby co takového na ně přišlo a oni jim znáti dali, aby měšťané jejich, jako i oni Plzeňští každou hodinu 1) V soudní knize plzeňské mezi léty 1423—1424 jest zápis (Fol. 146. v.), dle kterého obec plzeňská prodává chýši před městem ležící s příslušenstvím obci židovské tu v městě a sice, aby se tu pochovávali a zahradu si zřídili, z níž obci mají platiti 1 kopu gr. ročně. R. 1432 přikoupili si židé k tomu městiště od obce za 12 kop gr. pr. a r. 1438 rozšířili to přikoupením zase jiného městiště. Hřbitov ten i se zahra- dou židovskou byl na tak zv. Kozinci, v dnešním předměstí škvrňan- ském asi v místech, kde dnes stojí hostinec u anglického dvora. 2) Po straně jest připsáno od Plachého: Nyní páni z Švamberka se titulují, prvé ale Bavůrek se nachází psán. 3) Chřínov, Křínov (381.) u Horšova Týna. Viz v dokladech list k r. 1503. 27. března.
Jan Bavůrek ze Švamberka odpovědník Plzeňských. 95 svého kladli,1) tomu chtějíce, aby Jílek, soused zdejší od ní pustil, toho doloživše, že jsou se odsud pro chudobu ode- brati musili. Ale když ta nešlechetnosť jejich raddám z ko- mory připomenuta byla, v předsevzetí svém se spokojiti musili. O Janovi Bavůrkovi z Švamberka léta 1505.3) 1505 Jan Bavor jinak Bavůrek z Švamberka a na Chřínově, maje právo a řád před sebou a v tom krále českého jakožto pána svého opovrhv, zúmyslně a svévolně se za nepřítele a odpovědníka měšťanův plzeňských vydal a to s některými pomocníky svými, žádné k tomu hodné a slušné příčiny nemaje, kteréhož Plzeňští (žádných nákladův v tom nelito- vavše) za dlouhý čas proto dojíti nemohli, že někteří přátelé jeho netoliko ho u sebe přechovávali a fedrovali, ale také valně spolu s ním proti nim se sbírali, chtíce rádi městu a obyvatelům v něm škodu, hanbu a lehkost vedle něho uči- niti. Jakož pak pro túž příčinu pánu Janovi z Žeberka a na Plané, psáno bylo, že Plzeňští o tom v jistotě dobře vědí, kterak nepřítel jejich na panství jeho a zvláště na Plané i v Týnci stanoviště své s některými pomocníky mívá, tu přijíždějíce a zase když se mu zdá, odjíždějíce; protož že věří jako pánu laskavému, že to při něm přetrhne a lidem svým přikáže, proti nám ho nepřechovávati ani v čem fedrovati. Potom dali Plzeňští, vidouce sebe býti v nebez- čenství, všem městům kraje tohoto, totiž Klatovským, Stří- brským, Sušickým a Domažlickým, (chtíce se proti témuž Bavorovi a jiným podle něho nepřátelům svým hájiti) napsati, prosíce, jestližeby co takového na ně přišlo a oni jim znáti dali, aby měšťané jejich, jako i oni Plzeňští každou hodinu 1) V soudní knize plzeňské mezi léty 1423—1424 jest zápis (Fol. 146. v.), dle kterého obec plzeňská prodává chýši před městem ležící s příslušenstvím obci židovské tu v městě a sice, aby se tu pochovávali a zahradu si zřídili, z níž obci mají platiti 1 kopu gr. ročně. R. 1432 přikoupili si židé k tomu městiště od obce za 12 kop gr. pr. a r. 1438 rozšířili to přikoupením zase jiného městiště. Hřbitov ten i se zahra- dou židovskou byl na tak zv. Kozinci, v dnešním předměstí škvrňan- ském asi v místech, kde dnes stojí hostinec u anglického dvora. 2) Po straně jest připsáno od Plachého: Nyní páni z Švamberka se titulují, prvé ale Bavůrek se nachází psán. 3) Chřínov, Křínov (381.) u Horšova Týna. Viz v dokladech list k r. 1503. 27. března.
Strana 96
96 Jan Bavůrek ze Švamberka odpovědník Plzeňských. 1506 pohotově jsouce, spolu s nimi těm a takovým lidem odpírali, jakož pak že tím sobě podle svolení a zůstání, aby sebe v těch věcech neopouštěli, povinni jsou. Při tom týž Bavůrek netoliko zde v Plzni několikrát za zjevného odpovědníka vyhlášeň a provolán byl s takovou vejstrahou, aby ho v tom proti Plzeňským žádný nefedroval, ani ho přechovával, ale také i v okolních městech královských tím spůsobem při trzích o něm bylo provoláno. Při tom času stav městský posly své s listy věřícími k králi Vladislavovi do země uherské na Budín pro některé pilné věci téhož stavu se dotýkající, okolo svatých tří králův léta 1506 vyslati mínil, kdež Plzeňští, obzvláště Pražan, jakožto hlavy stavu městského, žádali, aby osobám těm, kteréž k JKMsti pojedou, poručeno bylo králi oznámiti, co se jich a nepřítele jejich, Bavora, dotýče, čeho se proti právu a řádu a zřízení této země pokojné, nemaje k nim žádné slušné příčiny, dočinil, odeslavše při tom Pražanům některé zápisy, kterýmiž se jim Plzeňským zapsal, též i jeho listu odpovědacího vejpis, ano i některé jiné artikule, proti kte- rýmž se jest týž Bavor zachoval, o to všeckno aby s JKMstí rozmluvíce, na místě jejich se ohradili. Před tím pak Pra- žané napomínali skrze psaní své téhož nepřítele, chtějíce ho od předsevzetí jeho odvésti; ale on odpovídajíc pravil, že se mu na jejich přirčení gleitu státi nevidí a nezdá, a protož na svém stojí úmyslu. Po Plzeňských a zvláště těch, kteříž přes svět pracovali, veliký špeh měl, až některé u Teplý postihše, jim vzatek učinil a oni sotva s celým utekli. I nechtíce Plzeňští déleji v takovém nebezpečenství zůstávati, nemalý počet lidu jízdného i pěšího sebrali, objed- navše k nim za hejtmana nějakého Václava Kropáče, kte- rémuž také na kůň deset kop míš. za jeden měsíc platu dáti slíbili a s pomocí okolních měst na tvrz Křínov je vypravili a tak proti témuž nepříteli svému právě vojansky vytáhli, kteréhož také i tu brzo po svatých třech králích dobyli a jali a sem do Plzně přivésti dali. A poněvadž túž věc s raddou a naučením pánův Pražanův před sebe vzali, protož také o takovém svém vítězství na tento rozum jim napsali: Službu svú vzkazujem, Vaše milost, vyvejšené múdrosti páni a přátelé naši, zvláště milí. Tejno Vám nebuď, že jsme na nepřítele svého Bavůrka vojansky tento pondělí minulý na noc vytáhli a tu jsme ho na Křínově na jeho tvrzi sa-
96 Jan Bavůrek ze Švamberka odpovědník Plzeňských. 1506 pohotově jsouce, spolu s nimi těm a takovým lidem odpírali, jakož pak že tím sobě podle svolení a zůstání, aby sebe v těch věcech neopouštěli, povinni jsou. Při tom týž Bavůrek netoliko zde v Plzni několikrát za zjevného odpovědníka vyhlášeň a provolán byl s takovou vejstrahou, aby ho v tom proti Plzeňským žádný nefedroval, ani ho přechovával, ale také i v okolních městech královských tím spůsobem při trzích o něm bylo provoláno. Při tom času stav městský posly své s listy věřícími k králi Vladislavovi do země uherské na Budín pro některé pilné věci téhož stavu se dotýkající, okolo svatých tří králův léta 1506 vyslati mínil, kdež Plzeňští, obzvláště Pražan, jakožto hlavy stavu městského, žádali, aby osobám těm, kteréž k JKMsti pojedou, poručeno bylo králi oznámiti, co se jich a nepřítele jejich, Bavora, dotýče, čeho se proti právu a řádu a zřízení této země pokojné, nemaje k nim žádné slušné příčiny, dočinil, odeslavše při tom Pražanům některé zápisy, kterýmiž se jim Plzeňským zapsal, též i jeho listu odpovědacího vejpis, ano i některé jiné artikule, proti kte- rýmž se jest týž Bavor zachoval, o to všeckno aby s JKMstí rozmluvíce, na místě jejich se ohradili. Před tím pak Pra- žané napomínali skrze psaní své téhož nepřítele, chtějíce ho od předsevzetí jeho odvésti; ale on odpovídajíc pravil, že se mu na jejich přirčení gleitu státi nevidí a nezdá, a protož na svém stojí úmyslu. Po Plzeňských a zvláště těch, kteříž přes svět pracovali, veliký špeh měl, až některé u Teplý postihše, jim vzatek učinil a oni sotva s celým utekli. I nechtíce Plzeňští déleji v takovém nebezpečenství zůstávati, nemalý počet lidu jízdného i pěšího sebrali, objed- navše k nim za hejtmana nějakého Václava Kropáče, kte- rémuž také na kůň deset kop míš. za jeden měsíc platu dáti slíbili a s pomocí okolních měst na tvrz Křínov je vypravili a tak proti témuž nepříteli svému právě vojansky vytáhli, kteréhož také i tu brzo po svatých třech králích dobyli a jali a sem do Plzně přivésti dali. A poněvadž túž věc s raddou a naučením pánův Pražanův před sebe vzali, protož také o takovém svém vítězství na tento rozum jim napsali: Službu svú vzkazujem, Vaše milost, vyvejšené múdrosti páni a přátelé naši, zvláště milí. Tejno Vám nebuď, že jsme na nepřítele svého Bavůrka vojansky tento pondělí minulý na noc vytáhli a tu jsme ho na Křínově na jeho tvrzi sa-
Strana 97
Jan Bavůrek ze Švamberka, odpovědník Plzeňských. 97 mého šestého šturmem dobyli a jali a tvrz vypálili, a při 1506 tom jsme dobytek jeho, kterýž tu ve dvoře měl, zajali a tu než naši pěší přispěli, přijelo na padesáte rejtharův, nevíme odkud, i ten dobytek honcům našim odňali. Než za to máme, že se toho doptáme, odkud a kdo jsou byli. Vašich milostí žádostivě, jakožto pánův a přátel našich zvláště milých, prosíme, že k takové naší pilné potřebě z sebe ze všech tři měst bez meškání vyslati ráčíte, neb my bez Vašich Milostí přítomnosti a jiných pánův z měst, přátel našich, nic počí- nati nemíníme.“ Datum sine die. Tím spůsobem také i jiným všem městům, napřed Ža- teckým, Kadaňským, Mosteckým napsáno, aby i oni z sebe do Plzně jisté osoby vyšlíc, při témž Bavůrkovi na škody své, kteréž se jim a lidem poddaných jejich staly a ještě dějí, se vytazovali. I neobmeškali Pražané, též i jiná města poslův svých k témuž sjezdu do Plzně vypraviti a tu z společného uvá- žení téhož nepřítele s pomocníky jeho ku právu útrpnému podali, kromě samých Žateckých toliko, kteříž v tak krát- kém času pro mnohá nebezpečenství své k tomu vyslati ne- mohli, žádajíce, aby nějaký další průtah s tím měli. Ale to se pro přítomnost a sjezd jiných pánův z měst a zvláště pánův Pražan k jinému času odkládati nemohlo. Při tom i toho Žatečtí žádali, co by týž Bavůrek o svých zlých či- nech na trápení vyznával, aby jim v známost uvedeno bylo. Načež odpověd vzali takovú, že jsou též od jiných měst za to žádáni, ale žádnému z nich toho z jistých příčin že jest se dostati nemohlo, než časem svým bude moci takový kšaft nepřítele jejich a jiných dobře vydán býti. Toho Plzeňští doloživše týmž Žateckým píšíc, „poněvadž (prý) kšaft Hřibův máte, tím se spraviti moci budete, neboť není jeden daleko od druhého. To pak mezi jiným Bavor na trápení vyznal a pověděl, že všecky ty věci, které pan Jetřich z Guttnštejna spečetiti dal, našim tehdáž vzal, když na ně u Teplý stál. Protož podle svého provinění s Groffenhalem a jinými pomocníky svými k smrti odsouzen jsa, téhož roku na rinku mečem sťat jest. Mezi pomocníky jeho byl také nějaký Andrle, kteréhož Plzeňští z vazby na přímluvu dobrých lidí propustili, kterýž potom 1. 1507 s jinými pomocníky svými zase znovu našim 1507
Jan Bavůrek ze Švamberka, odpovědník Plzeňských. 97 mého šestého šturmem dobyli a jali a tvrz vypálili, a při 1506 tom jsme dobytek jeho, kterýž tu ve dvoře měl, zajali a tu než naši pěší přispěli, přijelo na padesáte rejtharův, nevíme odkud, i ten dobytek honcům našim odňali. Než za to máme, že se toho doptáme, odkud a kdo jsou byli. Vašich milostí žádostivě, jakožto pánův a přátel našich zvláště milých, prosíme, že k takové naší pilné potřebě z sebe ze všech tři měst bez meškání vyslati ráčíte, neb my bez Vašich Milostí přítomnosti a jiných pánův z měst, přátel našich, nic počí- nati nemíníme.“ Datum sine die. Tím spůsobem také i jiným všem městům, napřed Ža- teckým, Kadaňským, Mosteckým napsáno, aby i oni z sebe do Plzně jisté osoby vyšlíc, při témž Bavůrkovi na škody své, kteréž se jim a lidem poddaných jejich staly a ještě dějí, se vytazovali. I neobmeškali Pražané, též i jiná města poslův svých k témuž sjezdu do Plzně vypraviti a tu z společného uvá- žení téhož nepřítele s pomocníky jeho ku právu útrpnému podali, kromě samých Žateckých toliko, kteříž v tak krát- kém času pro mnohá nebezpečenství své k tomu vyslati ne- mohli, žádajíce, aby nějaký další průtah s tím měli. Ale to se pro přítomnost a sjezd jiných pánův z měst a zvláště pánův Pražan k jinému času odkládati nemohlo. Při tom i toho Žatečtí žádali, co by týž Bavůrek o svých zlých či- nech na trápení vyznával, aby jim v známost uvedeno bylo. Načež odpověd vzali takovú, že jsou též od jiných měst za to žádáni, ale žádnému z nich toho z jistých příčin že jest se dostati nemohlo, než časem svým bude moci takový kšaft nepřítele jejich a jiných dobře vydán býti. Toho Plzeňští doloživše týmž Žateckým píšíc, „poněvadž (prý) kšaft Hřibův máte, tím se spraviti moci budete, neboť není jeden daleko od druhého. To pak mezi jiným Bavor na trápení vyznal a pověděl, že všecky ty věci, které pan Jetřich z Guttnštejna spečetiti dal, našim tehdáž vzal, když na ně u Teplý stál. Protož podle svého provinění s Groffenhalem a jinými pomocníky svými k smrti odsouzen jsa, téhož roku na rinku mečem sťat jest. Mezi pomocníky jeho byl také nějaký Andrle, kteréhož Plzeňští z vazby na přímluvu dobrých lidí propustili, kterýž potom 1. 1507 s jinými pomocníky svými zase znovu našim 1507
Strana 98
98 Jan Bavůrek ze Švamberka odpovědník Plzeňských. 1507 mnohé škody činil a mezi jiným i toho se dopustil, 1) když ně- kteří sousedé Plzeňští a mezi jinými písař městský na pouť šli k svaté Anně za Planou, teda on je zjímal a slibem tak zavázal, aby v neděli nejprvé příští zase před ním se stavěli za Per- novem2) u nejbližšího kostelíčka na panství pana Henrycha z Guttnštejna, vzav příčinu k nim tuto, že Plzeňští kůň jeho mají a zbroj, též že by Bavůrek, v vězení jsa, měl bratru jeho kůň svůj, tolikéž i zbroj odkázati, tomu chtěje, aby mu ti dva koně a zbroje dány a propuštěny byly. Plzeňští, vzavše o to, měliliby se sousedé jejich vedle toho slibu za- chovati, naučení od pana kancléře království českého a pá- nův Pražanův, poručili sousedům svým doma zůstati; nebo poněvadž je tak úkladně zjímal a sliby zavazoval, neohra- žoval cti své, ano Plzeňští žádné péče na něho neměli, že také jemu se stavěti povinni nejsou. Po smrti Bavůrka pan Alexí z Ronšperka hned toho roku, času postního, nastoupil na Plzeňské, pravě, že při jí- mání nebožtíka Bavora, ujce jeho, v lidi jeho Křínovské, kteréž on od Lichtenšteinara koupil, mocí se uvázali, přitom statek, šaty, zbroje, nábytek v domě, dobytek malý i veliký pobrali a tvrz vypálili. On pak, ujec jeho, prvé nežli s Pl- zeňskými jaké nesnáze měl, že mu ten všecek statek svůj Křínov, zapsal, žádajíc ho od nich za postoupení. Plzeňští oznámili, že oni tu nepřítele svého našli a dobyli, kterýž jim proti řádu a právu této mírné a pokojné zemi odpově- děl, nemaje k tomu žádné hodné příčiny, kdež netoliko tu na sídle jeho slušně to bohdá jako nepříteli svému učinili, ale i jinde kdežkolivěk a na kterémkoli zámku a tvrzi by- lili by ho zastihli, že by jej dobývali podle zůstání a zří- zení zemského. A protož že se jim zdá, že v tom pánu ani žádnému ničímž povinni nejsou. Na ten spůsob též Andresovi Lichtenštejnarovi odpověď dána jest, kterýž sobě též k tomu statku spravedlnost míti pokládal. Nic méněji páni Dobrohostové podle pana Alexia, strejce svého, se tuze zastavili a tomu chtěli, aby aspoň táž věc k ňákému roku a jednání přátelskému z obou stran podána byla, pokládajíc k tomu den na Tejně Horšovském. Ale naši 1) Od Plachého po straně připsáno: Ten Anderle vzal sousedům zdejším v Plané 71 volův a hnal je do Pernova a tam je mezi svú rotu rozdělil, z kteréhožto počtu p. Hendrich z Guttnštejna vzal 18 volův. ) Pernov (Bärnau) pohraniční město bavorské, záp. od Tachova“
98 Jan Bavůrek ze Švamberka odpovědník Plzeňských. 1507 mnohé škody činil a mezi jiným i toho se dopustil, 1) když ně- kteří sousedé Plzeňští a mezi jinými písař městský na pouť šli k svaté Anně za Planou, teda on je zjímal a slibem tak zavázal, aby v neděli nejprvé příští zase před ním se stavěli za Per- novem2) u nejbližšího kostelíčka na panství pana Henrycha z Guttnštejna, vzav příčinu k nim tuto, že Plzeňští kůň jeho mají a zbroj, též že by Bavůrek, v vězení jsa, měl bratru jeho kůň svůj, tolikéž i zbroj odkázati, tomu chtěje, aby mu ti dva koně a zbroje dány a propuštěny byly. Plzeňští, vzavše o to, měliliby se sousedé jejich vedle toho slibu za- chovati, naučení od pana kancléře království českého a pá- nův Pražanův, poručili sousedům svým doma zůstati; nebo poněvadž je tak úkladně zjímal a sliby zavazoval, neohra- žoval cti své, ano Plzeňští žádné péče na něho neměli, že také jemu se stavěti povinni nejsou. Po smrti Bavůrka pan Alexí z Ronšperka hned toho roku, času postního, nastoupil na Plzeňské, pravě, že při jí- mání nebožtíka Bavora, ujce jeho, v lidi jeho Křínovské, kteréž on od Lichtenšteinara koupil, mocí se uvázali, přitom statek, šaty, zbroje, nábytek v domě, dobytek malý i veliký pobrali a tvrz vypálili. On pak, ujec jeho, prvé nežli s Pl- zeňskými jaké nesnáze měl, že mu ten všecek statek svůj Křínov, zapsal, žádajíc ho od nich za postoupení. Plzeňští oznámili, že oni tu nepřítele svého našli a dobyli, kterýž jim proti řádu a právu této mírné a pokojné zemi odpově- děl, nemaje k tomu žádné hodné příčiny, kdež netoliko tu na sídle jeho slušně to bohdá jako nepříteli svému učinili, ale i jinde kdežkolivěk a na kterémkoli zámku a tvrzi by- lili by ho zastihli, že by jej dobývali podle zůstání a zří- zení zemského. A protož že se jim zdá, že v tom pánu ani žádnému ničímž povinni nejsou. Na ten spůsob též Andresovi Lichtenštejnarovi odpověď dána jest, kterýž sobě též k tomu statku spravedlnost míti pokládal. Nic méněji páni Dobrohostové podle pana Alexia, strejce svého, se tuze zastavili a tomu chtěli, aby aspoň táž věc k ňákému roku a jednání přátelskému z obou stran podána byla, pokládajíc k tomu den na Tejně Horšovském. Ale naši 1) Od Plachého po straně připsáno: Ten Anderle vzal sousedům zdejším v Plané 71 volův a hnal je do Pernova a tam je mezi svú rotu rozdělil, z kteréhožto počtu p. Hendrich z Guttnštejna vzal 18 volův. ) Pernov (Bärnau) pohraniční město bavorské, záp. od Tachova“
Strana 99
Rozhodnutí o zboží Jana Bavůrka. 99 tam proto vyslati nechtěli, že se obávali, aby vyslaní jejich od nepřátel na cestě zjímáni nebyli a skrze to hanbu i škodu nésti nemusili; však k mocnému toho rozeznání poručili se nejvyššímu kancléři království českého, panu Albrechtovi z Kolovrat na Libštejně a panu Jetřichovi z Guttenštejna, kteříž takovú vejpověd mezi stranami učinili. Léta 1508 ve čtvrtek před hodem Panny Marie zvě- 1508 stování, stala se jest vejpověd skrze urozené pány, pana Albrechta z Kolovrat na Libštejně, nejvyššího kancléře krá- lovství českého, a pana Jetřicha z Guttštejna, mezi uroze- ným pánem, panem Alexím z Ronšperka z jedné a purkmi- strem a konšely i vší obcí města Nového Plzně z strany druhé. Jakož jsou též strany mocně přestaly na svrchupsa- ných pánech o statek všecken nebožtíka Bavůrka v Chří- ňově, o tvrz, dvůr poplužní, ves, dvory kmetcí s platem. Tu nadepsaní páni, vzavše naučení od pánův jich milostí a vladyk na plném soudu zemském, takto mezi nimi vy- povídají. Poněvadž jsou oni měštané Plzeňští nepřitele svého odpovědného na tom statku jeho dobyli, že ten sta- tek podle zřízení zemského, na kterýž se oni měšťané plzeňští táhli, jeho Bavůrkův, na krále JMst spadl a král JMst ten statek jim plzeňským měšťanům i vší obci ja- kožto těm, kterým se škoda od téhož Bavůrka stala, podle zřízení zemského dáti jest ráčil, a ten Alexí toho neprovedl, by ti lidé člověčenství jemu slibovali, než oni Plzeňští po- kázali svědomím těch lidí, že jsou jemu nic neslibovali, než poručeni byli, tak jakž též svědomí šíře obsahuje, ani jaké spravedlnosti k tomu statku jest ukázal. A protož podle dání krále JMsti je purkmistra, konšely i všecku obec, k čemuž týž Bavůrek spravedlnost měl na tom Křínově, pro provinění jeho Bavůrka zůstavují. A jakož jest pan Alexí pokazoval spravedlnosť k svrchkům i také pravil se tam něco svého míti a protož, chce-li on Alexí o ty svrchky, kteréž jest tam měl, k tomu právem hleděti, právo se jemu nezavírá.1) Po takové vejpovědi předse se Alexí z Ronšperka proti Plzeňským nesnadnil, rozličné jim pohrůžky pálením i jináč čině, tak že z poručení pana kancléře skrze pány Dobrohosty, strejce své, v tom aby nic nepřátelského před 1) Doslovně v registru causarum p. 74.
Rozhodnutí o zboží Jana Bavůrka. 99 tam proto vyslati nechtěli, že se obávali, aby vyslaní jejich od nepřátel na cestě zjímáni nebyli a skrze to hanbu i škodu nésti nemusili; však k mocnému toho rozeznání poručili se nejvyššímu kancléři království českého, panu Albrechtovi z Kolovrat na Libštejně a panu Jetřichovi z Guttenštejna, kteříž takovú vejpověd mezi stranami učinili. Léta 1508 ve čtvrtek před hodem Panny Marie zvě- 1508 stování, stala se jest vejpověd skrze urozené pány, pana Albrechta z Kolovrat na Libštejně, nejvyššího kancléře krá- lovství českého, a pana Jetřicha z Guttštejna, mezi uroze- ným pánem, panem Alexím z Ronšperka z jedné a purkmi- strem a konšely i vší obcí města Nového Plzně z strany druhé. Jakož jsou též strany mocně přestaly na svrchupsa- ných pánech o statek všecken nebožtíka Bavůrka v Chří- ňově, o tvrz, dvůr poplužní, ves, dvory kmetcí s platem. Tu nadepsaní páni, vzavše naučení od pánův jich milostí a vladyk na plném soudu zemském, takto mezi nimi vy- povídají. Poněvadž jsou oni měštané Plzeňští nepřitele svého odpovědného na tom statku jeho dobyli, že ten sta- tek podle zřízení zemského, na kterýž se oni měšťané plzeňští táhli, jeho Bavůrkův, na krále JMst spadl a král JMst ten statek jim plzeňským měšťanům i vší obci ja- kožto těm, kterým se škoda od téhož Bavůrka stala, podle zřízení zemského dáti jest ráčil, a ten Alexí toho neprovedl, by ti lidé člověčenství jemu slibovali, než oni Plzeňští po- kázali svědomím těch lidí, že jsou jemu nic neslibovali, než poručeni byli, tak jakž též svědomí šíře obsahuje, ani jaké spravedlnosti k tomu statku jest ukázal. A protož podle dání krále JMsti je purkmistra, konšely i všecku obec, k čemuž týž Bavůrek spravedlnost měl na tom Křínově, pro provinění jeho Bavůrka zůstavují. A jakož jest pan Alexí pokazoval spravedlnosť k svrchkům i také pravil se tam něco svého míti a protož, chce-li on Alexí o ty svrchky, kteréž jest tam měl, k tomu právem hleděti, právo se jemu nezavírá.1) Po takové vejpovědi předse se Alexí z Ronšperka proti Plzeňským nesnadnil, rozličné jim pohrůžky pálením i jináč čině, tak že z poručení pana kancléře skrze pány Dobrohosty, strejce své, v tom aby nic nepřátelského před 1) Doslovně v registru causarum p. 74.
Strana 100
100 Král Vladislav Plzeňským Křínov dává. 1507 sebe nebral, napomenut býti musil, odkudž Plzeňským pří- čina podána jest, že jsou na to milosti od samého krále po- žádali, kterúž také v tato slova dosáhli. My Vladislav, z boží milosti uherský, český, dalmatský, charvatský král, markrabě moravské, lucemburské a slezské kníže a lužický markrabě, oznamujem tímto listem všem. Jakož urozený Jan Bavůrek z Švamberka zúmyslně a své- volně zjevným nepřítelem, maje právo a řád před sebou a nás v tom jakožto krále a pána svého zanedbavše, měšťanův našich plzeňských se jest učinil a je k škodám nenabytým s pomocníky svými připravil, pro kterúžto takovú jeho zpro- tivilú svévolnost nám, netoliko hrdlo, ale i všecken statek svůj, kterýž jest koli měl, propadl, pak my majíce lítost nad týmiž měšťany našimi plzeňskými pro škody, kteréž jsou vzali, s dobrým rozmyslem a naším jistým vědomím, mocí královskú v Čechách, dali jsme týmž měšťanům našim pl- zeňským svrchudotčeným všecken náš nápad a právo a tímto listem naším dáváme, k tvrzi a vsi Křínově, na kteréž jest týž Bavůrek s některými pomocníky svými dobyt a odtud vzat, s jich příslušenstvím i k jinému ke všemu a všelija- kému statku jeho, kterýž jest koli buď na zemi neb na čemž kolivěk jiném, nic nevyměňuje měl, tak aby oni toho užívati neb s tím jako s svým vlastním učiniti nic méně jako my sami mohli a moc měli bez naší, budoucích našich králův českých i jiných všech lidí všelijaké překážky. Poroučejíce větším i menším úředníkům desk zemských království českého nynějším i budoucím, věrným našim milým, abyšte, kdyžkoli od týchž měšťan našich požádáni byli, jim takový statek podle dání tohoto našeho ve dsky zemské vložiti a vepsati roz- kázati a v tom se tak, jakož k vám píšem, zachovali bez zmatku a všelijaké odpornosti. Tomu na svědomí pečeť naši královskú rozkázali jsme přivěsiti k listu tomuto. Dán na Budíně, v úterý den sv. Urbana papeže [25. května], léta 1507, království našich uherského 17 a českého 36.1) 1506 Vyznání dobrovolné pana Bavora.2) Pravil, že pan Volf a Jetřich z Guttenštejna navedli jeho, aby odpověděl, že jemu chtějí pomocni a radni býti, 1) Original v museu plzeňském. 2) Toto vyznání chybí v opisu pamětí Plachého.
100 Král Vladislav Plzeňským Křínov dává. 1507 sebe nebral, napomenut býti musil, odkudž Plzeňským pří- čina podána jest, že jsou na to milosti od samého krále po- žádali, kterúž také v tato slova dosáhli. My Vladislav, z boží milosti uherský, český, dalmatský, charvatský král, markrabě moravské, lucemburské a slezské kníže a lužický markrabě, oznamujem tímto listem všem. Jakož urozený Jan Bavůrek z Švamberka zúmyslně a své- volně zjevným nepřítelem, maje právo a řád před sebou a nás v tom jakožto krále a pána svého zanedbavše, měšťanův našich plzeňských se jest učinil a je k škodám nenabytým s pomocníky svými připravil, pro kterúžto takovú jeho zpro- tivilú svévolnost nám, netoliko hrdlo, ale i všecken statek svůj, kterýž jest koli měl, propadl, pak my majíce lítost nad týmiž měšťany našimi plzeňskými pro škody, kteréž jsou vzali, s dobrým rozmyslem a naším jistým vědomím, mocí královskú v Čechách, dali jsme týmž měšťanům našim pl- zeňským svrchudotčeným všecken náš nápad a právo a tímto listem naším dáváme, k tvrzi a vsi Křínově, na kteréž jest týž Bavůrek s některými pomocníky svými dobyt a odtud vzat, s jich příslušenstvím i k jinému ke všemu a všelija- kému statku jeho, kterýž jest koli buď na zemi neb na čemž kolivěk jiném, nic nevyměňuje měl, tak aby oni toho užívati neb s tím jako s svým vlastním učiniti nic méně jako my sami mohli a moc měli bez naší, budoucích našich králův českých i jiných všech lidí všelijaké překážky. Poroučejíce větším i menším úředníkům desk zemských království českého nynějším i budoucím, věrným našim milým, abyšte, kdyžkoli od týchž měšťan našich požádáni byli, jim takový statek podle dání tohoto našeho ve dsky zemské vložiti a vepsati roz- kázati a v tom se tak, jakož k vám píšem, zachovali bez zmatku a všelijaké odpornosti. Tomu na svědomí pečeť naši královskú rozkázali jsme přivěsiti k listu tomuto. Dán na Budíně, v úterý den sv. Urbana papeže [25. května], léta 1507, království našich uherského 17 a českého 36.1) 1506 Vyznání dobrovolné pana Bavora.2) Pravil, že pan Volf a Jetřich z Guttenštejna navedli jeho, aby odpověděl, že jemu chtějí pomocni a radni býti, 1) Original v museu plzeňském. 2) Toto vyznání chybí v opisu pamětí Plachého.
Strana 101
Vyznání Jana Bavůrka ze Švamberka. 101 i koňmi i penězi že chtějí jemu pomáhati. Jakož pak pan 1506 Volf dal jemu dva koně a časem některý zlatý; a aby ležel u Fohadrazu, 1) kudy naši voly honí a jezdí, jemu pan Jetřich rozkázal a kdyby kterého dosáhl, aby tudy mohl zase dobyti. Item když po sv. Vavřinci jel mimo město, tu jest v Dobřanech krmil u Linharta; tu jest měl své tři koně, Andrle dva a Melchior a sedmý Račehoř a potom čekali u Vysoké na Plzeňské, maje při sobě odpověď Plzeňským a vyjeli z Guttnštejna; a zase jedni leželi na Prostiboři v jeho dvoře pod zámkem; ale Prostibořský nebyl doma. Item Anderle sám druhý s Bavorovými koňmi, Fux- švanz a Pachole a Melchior Černtinger, kterýž Žlutickým odpověděl. Item Nykl Rychter byl, item Redar z Pernova, item Hans Plas sám, item Pinzer Slezák pobrali Plzeňským u Teplé a to rozbytovali na vrchu za lesem. Item, mívali stanoviště v Žandavě a na zámku Kunž- vartě i v městečku pod Kunžvartem a u pana Hendrycha v Reci,2) a dal jemu vůli pan Hendrych, koho by jal, aby jeho na Švamberk přivedl a tam šacoval. Item více míval stanoviště v Chodech u Krále a také u tří dvorův, dvakrát nebo třikrát u Tachova a tu mívali obrok koňům. Item ve Zhoři u Macha, u Janochy míval stanoviště dvakrát neb třikrát. Item býval příjezdem v Týnci u Hainze několikrát a v Plané. Jel skrze Planú s panem Volfem. Item byl jednou, když Zoubková na pouti byla. Item na Tachově byl jednou tajně přes noc a tu jeho fortnou pustili na zámek a tu jest jemu pan Jan přikázal, aby jedúc od něho žádnému nepřekážel. Item některého času přijel k Olevci3) i chtěl zapáliti dvůr neb dva, i nechtělo hořeti. Item pan Zděnek z Ronšperka pravil jemu, že páni Plzeňští radili se s panem kancléřem o jeho bezhrdlí a že jemu to pravil pan kancléř a kázal jeho vystříci. 1) Vohenstrauss, město v Bavorsku západně od Waidhausu na silnici k Norimberku. 2) Řec (Roetz) pohraničné město bavorské západně od Brodu ležící. 3) Olevec též Volevec patřil téhdáž obci plzeňské, kteráž jej koupila od kapitoly svt. Apolináříše v Praze r. 1460 za 200 kop.
Vyznání Jana Bavůrka ze Švamberka. 101 i koňmi i penězi že chtějí jemu pomáhati. Jakož pak pan 1506 Volf dal jemu dva koně a časem některý zlatý; a aby ležel u Fohadrazu, 1) kudy naši voly honí a jezdí, jemu pan Jetřich rozkázal a kdyby kterého dosáhl, aby tudy mohl zase dobyti. Item když po sv. Vavřinci jel mimo město, tu jest v Dobřanech krmil u Linharta; tu jest měl své tři koně, Andrle dva a Melchior a sedmý Račehoř a potom čekali u Vysoké na Plzeňské, maje při sobě odpověď Plzeňským a vyjeli z Guttnštejna; a zase jedni leželi na Prostiboři v jeho dvoře pod zámkem; ale Prostibořský nebyl doma. Item Anderle sám druhý s Bavorovými koňmi, Fux- švanz a Pachole a Melchior Černtinger, kterýž Žlutickým odpověděl. Item Nykl Rychter byl, item Redar z Pernova, item Hans Plas sám, item Pinzer Slezák pobrali Plzeňským u Teplé a to rozbytovali na vrchu za lesem. Item, mívali stanoviště v Žandavě a na zámku Kunž- vartě i v městečku pod Kunžvartem a u pana Hendrycha v Reci,2) a dal jemu vůli pan Hendrych, koho by jal, aby jeho na Švamberk přivedl a tam šacoval. Item více míval stanoviště v Chodech u Krále a také u tří dvorův, dvakrát nebo třikrát u Tachova a tu mívali obrok koňům. Item ve Zhoři u Macha, u Janochy míval stanoviště dvakrát neb třikrát. Item býval příjezdem v Týnci u Hainze několikrát a v Plané. Jel skrze Planú s panem Volfem. Item byl jednou, když Zoubková na pouti byla. Item na Tachově byl jednou tajně přes noc a tu jeho fortnou pustili na zámek a tu jest jemu pan Jan přikázal, aby jedúc od něho žádnému nepřekážel. Item některého času přijel k Olevci3) i chtěl zapáliti dvůr neb dva, i nechtělo hořeti. Item pan Zděnek z Ronšperka pravil jemu, že páni Plzeňští radili se s panem kancléřem o jeho bezhrdlí a že jemu to pravil pan kancléř a kázal jeho vystříci. 1) Vohenstrauss, město v Bavorsku západně od Waidhausu na silnici k Norimberku. 2) Řec (Roetz) pohraničné město bavorské západně od Brodu ležící. 3) Olevec též Volevec patřil téhdáž obci plzeňské, kteráž jej koupila od kapitoly svt. Apolináříše v Praze r. 1460 za 200 kop.
Strana 102
102 Vyznání Jana Bavůrka z Švamberka. Item karníkům našim vzal dvě kopy u Svíčkova ryb- níka, v středu po sv. Pavlu na víru obrácení. Item když mu pravili, že voly z Plzně ženou, chtěl na ně hned udeřiti a Petr Myslivec z Kladrub svedl to, pravě, nečiň toho, sečkej jich až přiženou do lesa k Brodu a odtud je odženeš, ježto by jich odtudto neodehnal. A já řekl: „Já toho nechci učiniti, chci na ně hned udeřiti“, jakož pak jest to učinil, „snad byšte mi silný glejt dali, a tu naděláte masa a my také toho poživem.“ Při tom byli vzatku Michl Rychter a Fuxšvonz a Rydl a tu při tom zabili voláka při třech volích a odtud jeli na Žandov. U Rezlarové míval hospodu. Item vzal Chebským tři koně za Chotíkovem a čtvrtý ujel. Při tom byl pan Volf z Guttnštejna, Kocovský Zikmund, kterýž u pana Volfa a Hans Glos. Item za Třemošnú byl, když Mostským vozy vysekali, měl dva koně s Luksú. Při tom byli Michal Grof šváb, Cabicar Filip, Kocovský Zikmund a jiní, byli všickni pana Volfa slu- žebníci a tu jsou z Bělé sjeli a zase na Bělú přijeli a to všeckno s vůlí pana Volfa z Guttnštejna jsou učinili a z toho také jemu bitunk 1) dali a Jiřík Malesický měl s nimi býti, ale nepřijel. Item při porážce Žateckých, Kadaňských a jiných měst na Valově byl jest sám druhý s Melcharem a potom sám druhý, Kocovští oba dva, Pečkovský sám druhý. Item Pacholek, Švábův písař, který má kuchařovu dceru z Bělé, Grof Michal, Kfelíř bláznový, kterýž u pana Hendrycha sám třetí. Item Plichta sám, a to nesli všecko i koně do dvoru Tisu a z toho prodali panu Hendrychovi čtyry koně nejlepší a panu Volfovi dali několik loket aksamitu a k tomu něco tkanic na košile a Jiskra s bratrem, Bozděch Toman z Tr- nové, sám Jiřík, marštalíř pana Volfa, také při tom byli. Item Melchior vzal koník hnědý u Boru Komárníku a prodal jej, neví kde. 1506 1507 Plzeň ohněm zkažena.2) Léta 1507 stala se v Plzni skrze oheň znamenitá a ne- nabytá škoda úkladem zlých a nešlechetných lidí. Předkem 1) Bitunk, die Beute, vlastně dělení kořisti, zde pak rozumí se, že část kořisti dostal. 2) Srovnej Staré letopisy české vydané od Fr. Palackého str. 281.
102 Vyznání Jana Bavůrka z Švamberka. Item karníkům našim vzal dvě kopy u Svíčkova ryb- níka, v středu po sv. Pavlu na víru obrácení. Item když mu pravili, že voly z Plzně ženou, chtěl na ně hned udeřiti a Petr Myslivec z Kladrub svedl to, pravě, nečiň toho, sečkej jich až přiženou do lesa k Brodu a odtud je odženeš, ježto by jich odtudto neodehnal. A já řekl: „Já toho nechci učiniti, chci na ně hned udeřiti“, jakož pak jest to učinil, „snad byšte mi silný glejt dali, a tu naděláte masa a my také toho poživem.“ Při tom byli vzatku Michl Rychter a Fuxšvonz a Rydl a tu při tom zabili voláka při třech volích a odtud jeli na Žandov. U Rezlarové míval hospodu. Item vzal Chebským tři koně za Chotíkovem a čtvrtý ujel. Při tom byl pan Volf z Guttnštejna, Kocovský Zikmund, kterýž u pana Volfa a Hans Glos. Item za Třemošnú byl, když Mostským vozy vysekali, měl dva koně s Luksú. Při tom byli Michal Grof šváb, Cabicar Filip, Kocovský Zikmund a jiní, byli všickni pana Volfa slu- žebníci a tu jsou z Bělé sjeli a zase na Bělú přijeli a to všeckno s vůlí pana Volfa z Guttnštejna jsou učinili a z toho také jemu bitunk 1) dali a Jiřík Malesický měl s nimi býti, ale nepřijel. Item při porážce Žateckých, Kadaňských a jiných měst na Valově byl jest sám druhý s Melcharem a potom sám druhý, Kocovští oba dva, Pečkovský sám druhý. Item Pacholek, Švábův písař, který má kuchařovu dceru z Bělé, Grof Michal, Kfelíř bláznový, kterýž u pana Hendrycha sám třetí. Item Plichta sám, a to nesli všecko i koně do dvoru Tisu a z toho prodali panu Hendrychovi čtyry koně nejlepší a panu Volfovi dali několik loket aksamitu a k tomu něco tkanic na košile a Jiskra s bratrem, Bozděch Toman z Tr- nové, sám Jiřík, marštalíř pana Volfa, také při tom byli. Item Melchior vzal koník hnědý u Boru Komárníku a prodal jej, neví kde. 1506 1507 Plzeň ohněm zkažena.2) Léta 1507 stala se v Plzni skrze oheň znamenitá a ne- nabytá škoda úkladem zlých a nešlechetných lidí. Předkem 1) Bitunk, die Beute, vlastně dělení kořisti, zde pak rozumí se, že část kořisti dostal. 2) Srovnej Staré letopisy české vydané od Fr. Palackého str. 281.
Strana 103
Zboubný oheň v Plzni 1507. 103 v sobotu po božím těle [5. června] léta nadepsaného, času 1507 nešporního vyšel kladený oheň v škvrňském předměstí a tu toho dne shořelo dvorův dobře vystavených devět. Potom hned v pondělí zase oheň vyšel v městě na několikero v jednu hodinu při času poledním, tak že se mu nikoli odo- lati nemohlo pro veliké horko a přílišný vítr. J vyhořelo tehdáž města polovice bez mála několik domův a to od li- tické brány ta všecka strana až k rinku podle škvrňské se všemi ulicemi až dolův do černého kláštera.1) Domův mnoho znamenitých pod cihlami a dobrými sklepy až do gruntův týmž prudkým ohněm zkaženo jest, jiných pak množství domův obito a otlučeno. K tomu brána s věží škvrňskou též shořela a na zdech městských bašty a jiných mnoho věží do gruntu vyhořelo. Při témž času a toho dne opět vyšel oheň v předměstí škvrňanském, tak že ostatek toho předměstí až dolův po řeku vyhořelo. Potom opět ve čtvrtek v ochtab těla božího [10. června], též času nešporního vyšel oheň v městě u kláštera bosáckého a tu devět domův vyhořelo. A hned túž hodinu na ten den v témž předměstí škvrňském opět k straně, jako bašta jest, po třetí oheň vyšel a tak to všeckno předměstí pod samou novou baštu shořelo. K tomu množství lidu se zdusilo a někteří na prach uhořeli. Ostatní pak domové v městě, kteříž zůstali pod šindelem, ti všickni otlučeni jsou, tak že jednoho domu ve všem městě celého nebylo. Dále opět téhož léta, ve čtvrtek den svaté Marty, hospodyni Páně [29. července], veliká škoda se od ohně stala, že předměstí pražské všecko, tolikéž i špitál z gruntu vyhořelo a mnoho netoliko od dobytka ale také od obilí zkaženo. Takovú záhubu svú znamenitú a škodu nenabytou Pl- zeňští vidouce, v nebytí krále v zemi, žádali ochrany od kancléře království českého,2 prosíce, aby pán pro zachování tohoto zámku královského buďto čtyřitceti aneb více pěšího lidu, aby od další příhody před lidmi zlými opatřeno město býti mohlo, sem odeslal, též aby JKMsti o takové zkáze města oznámeno bylo a za ňáké opatření, kterakby týž zá- 1) Bývalý konvent řádu Dominikánského jest budova, v níž dnes vojenská nemocnice jest umístěna. 2) Kancléřem byl tehdáž pan Albrecht Lichtštejnský z Kolovrat od 1503—1510.
Zboubný oheň v Plzni 1507. 103 v sobotu po božím těle [5. června] léta nadepsaného, času 1507 nešporního vyšel kladený oheň v škvrňském předměstí a tu toho dne shořelo dvorův dobře vystavených devět. Potom hned v pondělí zase oheň vyšel v městě na několikero v jednu hodinu při času poledním, tak že se mu nikoli odo- lati nemohlo pro veliké horko a přílišný vítr. J vyhořelo tehdáž města polovice bez mála několik domův a to od li- tické brány ta všecka strana až k rinku podle škvrňské se všemi ulicemi až dolův do černého kláštera.1) Domův mnoho znamenitých pod cihlami a dobrými sklepy až do gruntův týmž prudkým ohněm zkaženo jest, jiných pak množství domův obito a otlučeno. K tomu brána s věží škvrňskou též shořela a na zdech městských bašty a jiných mnoho věží do gruntu vyhořelo. Při témž času a toho dne opět vyšel oheň v předměstí škvrňanském, tak že ostatek toho předměstí až dolův po řeku vyhořelo. Potom opět ve čtvrtek v ochtab těla božího [10. června], též času nešporního vyšel oheň v městě u kláštera bosáckého a tu devět domův vyhořelo. A hned túž hodinu na ten den v témž předměstí škvrňském opět k straně, jako bašta jest, po třetí oheň vyšel a tak to všeckno předměstí pod samou novou baštu shořelo. K tomu množství lidu se zdusilo a někteří na prach uhořeli. Ostatní pak domové v městě, kteříž zůstali pod šindelem, ti všickni otlučeni jsou, tak že jednoho domu ve všem městě celého nebylo. Dále opět téhož léta, ve čtvrtek den svaté Marty, hospodyni Páně [29. července], veliká škoda se od ohně stala, že předměstí pražské všecko, tolikéž i špitál z gruntu vyhořelo a mnoho netoliko od dobytka ale také od obilí zkaženo. Takovú záhubu svú znamenitú a škodu nenabytou Pl- zeňští vidouce, v nebytí krále v zemi, žádali ochrany od kancléře království českého,2 prosíce, aby pán pro zachování tohoto zámku královského buďto čtyřitceti aneb více pěšího lidu, aby od další příhody před lidmi zlými opatřeno město býti mohlo, sem odeslal, též aby JKMsti o takové zkáze města oznámeno bylo a za ňáké opatření, kterakby týž zá- 1) Bývalý konvent řádu Dominikánského jest budova, v níž dnes vojenská nemocnice jest umístěna. 2) Kancléřem byl tehdáž pan Albrecht Lichtštejnský z Kolovrat od 1503—1510.
Strana 104
104 Zhoubný oheň v Plzni 1507. 1507 mek zase osazen býti mohl, požádáno; neb jestliže od krále JMsti pomoci míti nebudou, že té strany vyhořelé zase po- lovice se neosadí. Nejvyšší pan kancléř, nemoha tak na spěch lidu žád- ného shledati, dal to našim povolení, aby oni do padesáti osob, kdež mohou, kteřížby se jim k tomu hoditi mohli, shle- dali a najali, že je sám pán na svůj náklad do čtyř neděl pořád zběhlých držeti a na ně peníze bez meškání odeslati chce, jich v ničemž neopouštějíc; z čehož pánu poděkováno a za zvláštní dobrodiní přijato. Jsouce pak naši dotazováni, odkud taková škoda městu přišla, nemohli pána ničímž jistým, od koho by se to dálo, spraviti, nýbrž kdyby co jistého a gruntovního, z čího ná- vodu to se děje, znáti mohli, že by pána tejna neučinili, ale konečného že nic nevědí. Ačkoli při tom ohni jednoho v krádeži lapili, kterýž, tázán jsa podle práva, to vyznal, že jest ten oheň kladl, i na ta místa veden, kdež pravil, že jest jej kladl, a tak že se i znamení našlo. K tomu i na jiného též vyznal, že jest ho na to navedl. Když pak třetího dne je svedli, tehda ten, kterýž prvé o tom ohni vyznával, všeckno to zase zapřel pravě, že to z bolesti a velikého trápení mluvil. Na druhém pak že ani právem nic dobyti nemohli, než že jsou toliko při tom ohni spolu krádež činili, komuž mohli. Nic méněji při tom ohni jsou nalezeny jistá znamení, že kladený byl, totiž knoty kladené a trubičky plechové plné prachu a knotův.) Sousedé okolní z stavu panského a rytířského veliké z toho s Plzeňskými utrpení měli, v tom se sami dobrovolně pronášejíce, v čemby jich koli naši potřebovali, že rádi vše- ckno, v ničemž sobě nelitujíc, učiniti chtějí, z kteréžto přá- telské vůle vysoce poděkováno a požádáno, aby toliko lesem pomoc k stavení učiněna byla, kdežby našim nejpříležitěji býti mohlo. Obzvláště pak od pana Volfa z Guttštejna žá- dáno, aby lidem svým z většího takový les protesati poru- čiti ráčil, aby tím snázeji mohl fůrami sem dopraven býti. I ukázáno bylo našim místo na Tiště a v Trnovště.2) 1) Po straně připsáno od Plachého: Nalezám že Plzeňští léta 1510 vyslavše posly své do Teplé, žádali za ujištění ženy té, ježto se byla Bavůrka přidržela, vinu jí dávajíce, že jest ona na ně najímala a proto že oni tím ohněm zahubeni jsou. 2) Tisov (Spankowa 406) a Trnová (410) jsou dědiny kolem hradu Bělé, první severozáp., druhá jižně.
104 Zhoubný oheň v Plzni 1507. 1507 mek zase osazen býti mohl, požádáno; neb jestliže od krále JMsti pomoci míti nebudou, že té strany vyhořelé zase po- lovice se neosadí. Nejvyšší pan kancléř, nemoha tak na spěch lidu žád- ného shledati, dal to našim povolení, aby oni do padesáti osob, kdež mohou, kteřížby se jim k tomu hoditi mohli, shle- dali a najali, že je sám pán na svůj náklad do čtyř neděl pořád zběhlých držeti a na ně peníze bez meškání odeslati chce, jich v ničemž neopouštějíc; z čehož pánu poděkováno a za zvláštní dobrodiní přijato. Jsouce pak naši dotazováni, odkud taková škoda městu přišla, nemohli pána ničímž jistým, od koho by se to dálo, spraviti, nýbrž kdyby co jistého a gruntovního, z čího ná- vodu to se děje, znáti mohli, že by pána tejna neučinili, ale konečného že nic nevědí. Ačkoli při tom ohni jednoho v krádeži lapili, kterýž, tázán jsa podle práva, to vyznal, že jest ten oheň kladl, i na ta místa veden, kdež pravil, že jest jej kladl, a tak že se i znamení našlo. K tomu i na jiného též vyznal, že jest ho na to navedl. Když pak třetího dne je svedli, tehda ten, kterýž prvé o tom ohni vyznával, všeckno to zase zapřel pravě, že to z bolesti a velikého trápení mluvil. Na druhém pak že ani právem nic dobyti nemohli, než že jsou toliko při tom ohni spolu krádež činili, komuž mohli. Nic méněji při tom ohni jsou nalezeny jistá znamení, že kladený byl, totiž knoty kladené a trubičky plechové plné prachu a knotův.) Sousedé okolní z stavu panského a rytířského veliké z toho s Plzeňskými utrpení měli, v tom se sami dobrovolně pronášejíce, v čemby jich koli naši potřebovali, že rádi vše- ckno, v ničemž sobě nelitujíc, učiniti chtějí, z kteréžto přá- telské vůle vysoce poděkováno a požádáno, aby toliko lesem pomoc k stavení učiněna byla, kdežby našim nejpříležitěji býti mohlo. Obzvláště pak od pana Volfa z Guttštejna žá- dáno, aby lidem svým z většího takový les protesati poru- čiti ráčil, aby tím snázeji mohl fůrami sem dopraven býti. I ukázáno bylo našim místo na Tiště a v Trnovště.2) 1) Po straně připsáno od Plachého: Nalezám že Plzeňští léta 1510 vyslavše posly své do Teplé, žádali za ujištění ženy té, ježto se byla Bavůrka přidržela, vinu jí dávajíce, že jest ona na ně najímala a proto že oni tím ohněm zahubeni jsou. 2) Tisov (Spankowa 406) a Trnová (410) jsou dědiny kolem hradu Bělé, první severozáp., druhá jižně.
Strana 105
Král Vladislav městu pomoc činí. 105 Po takovém pak pádu neobmeškali také předkové naši 1507 i k samému králi Vladislavovi, jakožto pánu svému, poslův svých na Budín, aby svého opatření i té vší obce, požádali, vypraviti. Kdež na JKMst tyto prosby své jmenovitě vzlo- žili, předkem aby JKMst ráčil jim nějakou jistú sůmmu pe- něz z těch důchodův, kteréž JKMsti z tohoto království če- ského jdou, propůjčiti. Druhé, jakož panu podkomořímu při obnovování ouřadu každého roku padesáte kop míš. platiti musejí a k tomu stravu, tak že se toho více, nežli sedmde- sáte kop činí, aby JMKská toho platu ráčil jim umenšiti, tak aby mu do desíti let nic nedávali, po desíti pak létech toliko po 10 kop. gr. dávati povinni byli. Třetí žádost vznesli takovú, aby mohli v městě Plzni minci až do dvaceti let dělati tak a na ten spůsob neb zrno, jak se u Hory dělá. JKMst uváživ takové tři prosby jich Plzeňských, první pro některé nedostatky své odepříti ráčil, druhé též i třetí, aby panu podkomořímu do desíti let nic dáváno nebylo) a zde mince též do desíti let dělána byla, k tomu povoliti ráčil. Pročež ihned naši ptali osobu k tomu hodnú a správnú, kterýžby jim naučení, jakby mincovati měli, dáti mohl a doptavše se, že by v tom pan Jan Horštorfer zkušený byl, od něho v té věci raddy žádali, toho úmy- slu jsouce, všeckny k tomu potřeby od pánův Horníkův, kteříž toho zbytky mají, objednati. Ale pan minemejstr království českého, vznášejíc o tom v plném soudu zemském, v té příčině našim zástavu učinil, tak že od soudu zemského poručeno bylo nic toho před sebe nebrati, dokudž o to páni k JMKské psaní neučiní, pravíce, že by to bylo proti právu a řádu starodávnímu. Takového pak mincování ne bez slušné příčiny předkové naši od krále žádali, nebo z takového díla při začátku města dobrý důchod k obci této přicházel. Že pak mincování sku- tečně v Plzni se dálo, toho důvodové tito jsou; nebo od Benedikta Šafránka z mince pro týhodní vydání ne na jednom místě purkmistrské příjmy se nacházejí. Též i co sousedům od peněz z mince za stříbro dáváno bylo. Ano 1) Listinou r. 1507. d. 12. září na Budíně dovolil kr. Vladislav, aby od datum listu do desíti let mohli minci bíti Plzeňští v městě svém. Listinou ze dne 12. září 1509 na hradě pražském danou, daro- val městu Plzni plat z města Žatce a osvobodil město na deset let od všelikých platů podkomořímu.
Král Vladislav městu pomoc činí. 105 Po takovém pak pádu neobmeškali také předkové naši 1507 i k samému králi Vladislavovi, jakožto pánu svému, poslův svých na Budín, aby svého opatření i té vší obce, požádali, vypraviti. Kdež na JKMst tyto prosby své jmenovitě vzlo- žili, předkem aby JKMst ráčil jim nějakou jistú sůmmu pe- něz z těch důchodův, kteréž JKMsti z tohoto království če- ského jdou, propůjčiti. Druhé, jakož panu podkomořímu při obnovování ouřadu každého roku padesáte kop míš. platiti musejí a k tomu stravu, tak že se toho více, nežli sedmde- sáte kop činí, aby JMKská toho platu ráčil jim umenšiti, tak aby mu do desíti let nic nedávali, po desíti pak létech toliko po 10 kop. gr. dávati povinni byli. Třetí žádost vznesli takovú, aby mohli v městě Plzni minci až do dvaceti let dělati tak a na ten spůsob neb zrno, jak se u Hory dělá. JKMst uváživ takové tři prosby jich Plzeňských, první pro některé nedostatky své odepříti ráčil, druhé též i třetí, aby panu podkomořímu do desíti let nic dáváno nebylo) a zde mince též do desíti let dělána byla, k tomu povoliti ráčil. Pročež ihned naši ptali osobu k tomu hodnú a správnú, kterýžby jim naučení, jakby mincovati měli, dáti mohl a doptavše se, že by v tom pan Jan Horštorfer zkušený byl, od něho v té věci raddy žádali, toho úmy- slu jsouce, všeckny k tomu potřeby od pánův Horníkův, kteříž toho zbytky mají, objednati. Ale pan minemejstr království českého, vznášejíc o tom v plném soudu zemském, v té příčině našim zástavu učinil, tak že od soudu zemského poručeno bylo nic toho před sebe nebrati, dokudž o to páni k JMKské psaní neučiní, pravíce, že by to bylo proti právu a řádu starodávnímu. Takového pak mincování ne bez slušné příčiny předkové naši od krále žádali, nebo z takového díla při začátku města dobrý důchod k obci této přicházel. Že pak mincování sku- tečně v Plzni se dálo, toho důvodové tito jsou; nebo od Benedikta Šafránka z mince pro týhodní vydání ne na jednom místě purkmistrské příjmy se nacházejí. Též i co sousedům od peněz z mince za stříbro dáváno bylo. Ano 1) Listinou r. 1507. d. 12. září na Budíně dovolil kr. Vladislav, aby od datum listu do desíti let mohli minci bíti Plzeňští v městě svém. Listinou ze dne 12. září 1509 na hradě pražském danou, daro- val městu Plzni plat z města Žatce a osvobodil město na deset let od všelikých platů podkomořímu.
Strana 106
106 Plat ze Žatce odváděn. Různé zprávy. 1525 1526 1470 také když Jan Tomáškovic s Janem Chrtem léta 1470 za mincíře nařízeni byli, některé náklady na železa a jiné potřeby nacházíme.1) Pro takovú pak záhubu a škodu, kterúž město toto týmž ohněm vzalo, taková milost od krále Vladislava pro vystavení jeho učiněna jest, aby plat, kterýž z města Žatce do komory JMKské na každý rok se platí a dává za šest let pořád zběhlých Plzeňským na opravu téhož města vydáván byl, jakož majestát na to daný šíře obsahuje.2) Žatečtí dosti dlouho mezi sebou (mají-li Plzeňských poplatníci býti) se radivše, takový plat odvozovati a odtud kvitancí bráti musili. Potom léta 1525 krov na kostele farním sv. Bartoloměje i s věží, která černou sloula, od hromobití shořela, sama toliko druhá věže, kteráž při témž kostele jest, bez škody zůstala. Opět po roce, léta 1526 okolo svaté panny Markéty [13. července] oheň vyšel z jednoho domu při bráně Malické, od kteréhož všeckny ulice až do pražské brány vyhořely. Po té první skrze oheň záhubě pan Petr z Rožmberka odeslal pomoci do Plzně 200 zl. rýn. — Berounští 12 vozů vápna darovali. Zpráva o zvonech. Zvon Bartoloměj. Na zvonu, kterýž slove Barto- loměj a ten největší mezi jinými jest, má tento nápis slitý: 1445 Anno 1445 mense Julii, fusa est haec campana in honorem 1) Benedikt Šafránek seděl v radě mezi léty 1464—1485 a ne 1507. Bohužel že nezachovaly se zmíněné rejstříky příjmův a vydání vedené od jednotlivých purkmistrů za dob jejich úřadování. Jan Tomáškovic jmenuje se mezi konšely poprvé roku 1457 a podruhé 1471. Jana Chrta nenalezám, za to Petr Chrt a Václav Chrt jmenují se mezi konšely v té době. I vidno z toho, že zpráva Plachého o min- cování nesouvisí s povolením kr. Vladislava z r. 1507, ale souvisí se starší zmínkou o mincování v Plzni totiž z r. 1467, kdy císař Fridrich III. listinou uznává dne 21. února panskou jednotu Zelenohorskou povstalou proti králi Jiřímu a propůjčuje jí spolu právo, aby v městě Plzni svou zvláštní minci zaraziti a vydávati mohli. Srovnej Palacký Dějiny národa českého IV. 2. 369 pozn. 275. 2) Listina z r. 1509 d. 12. září na hradě pražském, jest v museu plz. Mimo to daroval král Vladislav Plzeňským, listinou dne 21. listopadu na Budíně r. 1507 danou, plat od svt. Apolinaříše v Praze na pět let, aby ho užili k opravě kostela svt. Bartoloměje. Listina pouze v opisu u Tannera přichází.
106 Plat ze Žatce odváděn. Různé zprávy. 1525 1526 1470 také když Jan Tomáškovic s Janem Chrtem léta 1470 za mincíře nařízeni byli, některé náklady na železa a jiné potřeby nacházíme.1) Pro takovú pak záhubu a škodu, kterúž město toto týmž ohněm vzalo, taková milost od krále Vladislava pro vystavení jeho učiněna jest, aby plat, kterýž z města Žatce do komory JMKské na každý rok se platí a dává za šest let pořád zběhlých Plzeňským na opravu téhož města vydáván byl, jakož majestát na to daný šíře obsahuje.2) Žatečtí dosti dlouho mezi sebou (mají-li Plzeňských poplatníci býti) se radivše, takový plat odvozovati a odtud kvitancí bráti musili. Potom léta 1525 krov na kostele farním sv. Bartoloměje i s věží, která černou sloula, od hromobití shořela, sama toliko druhá věže, kteráž při témž kostele jest, bez škody zůstala. Opět po roce, léta 1526 okolo svaté panny Markéty [13. července] oheň vyšel z jednoho domu při bráně Malické, od kteréhož všeckny ulice až do pražské brány vyhořely. Po té první skrze oheň záhubě pan Petr z Rožmberka odeslal pomoci do Plzně 200 zl. rýn. — Berounští 12 vozů vápna darovali. Zpráva o zvonech. Zvon Bartoloměj. Na zvonu, kterýž slove Barto- loměj a ten největší mezi jinými jest, má tento nápis slitý: 1445 Anno 1445 mense Julii, fusa est haec campana in honorem 1) Benedikt Šafránek seděl v radě mezi léty 1464—1485 a ne 1507. Bohužel že nezachovaly se zmíněné rejstříky příjmův a vydání vedené od jednotlivých purkmistrů za dob jejich úřadování. Jan Tomáškovic jmenuje se mezi konšely poprvé roku 1457 a podruhé 1471. Jana Chrta nenalezám, za to Petr Chrt a Václav Chrt jmenují se mezi konšely v té době. I vidno z toho, že zpráva Plachého o min- cování nesouvisí s povolením kr. Vladislava z r. 1507, ale souvisí se starší zmínkou o mincování v Plzni totiž z r. 1467, kdy císař Fridrich III. listinou uznává dne 21. února panskou jednotu Zelenohorskou povstalou proti králi Jiřímu a propůjčuje jí spolu právo, aby v městě Plzni svou zvláštní minci zaraziti a vydávati mohli. Srovnej Palacký Dějiny národa českého IV. 2. 369 pozn. 275. 2) Listina z r. 1509 d. 12. září na hradě pražském, jest v museu plz. Mimo to daroval král Vladislav Plzeňským, listinou dne 21. listopadu na Budíně r. 1507 danou, plat od svt. Apolinaříše v Praze na pět let, aby ho užili k opravě kostela svt. Bartoloměje. Listina pouze v opisu u Tannera přichází.
Strana 107
Zvony. Věž farního kostela porouchána. 107 sacratissimae V. M., sancti Bartolomaei et Omnium Sancto- rum. In nomine sanctae et indiuiduae Trinitatis. Zvon Maria. Na zvonu, druhém po největším tento se nápis nachází: A. 1479 in mense Septembri hoc opus 1479 factum est per M. Egidium ad honorem dei Omnipotentis et B. V. M. et Omnium Sanctorum. En ego campana-nuncupata Maria, pronuntio ignem vel festum-bellum vel funus honestum. Et tempore Ladislai et regis Bohemiae anno coronationis ejusdem 8. fusa. Procopius, Marcus, Lucas, Joannes, Matheus. Zvon Václav slit léta 1520. Zvon Vorel léta 1411. 1520 1411 Opět léta 1601 ve čtvrtek po sv. Stanislavu 10. dne 1601 měsíce máje při hodiné dvatcáté, když před tím mnoho dní pořád horka byly, veliká mračna se strhly od východu, z čehož hrozné hromobití přišlo, od kteréhožto udeřením na velikú věž farní, kteráž za jeden klenot města našeho se pokládá, škoda se nemalá stala; nebo od vrchu téměř polo- vice z strany polední netoliko křídle a šalování a bednění, ale z též strany dvě krokve z krovu vyraženy jsou. Z jiných všech stran též pod vrchem dosti podýl odkryta jest, ano i některé pantování z krovu vyraženo prudkostí téhož hromo- bití. Z kteréhožto navštivení božího veliký zármutek v lidu pošel a aby táž škoda zase napravena a věže ta k předešlému spůsobu náležitě a s pochvalou vyzdvižena byla, povolán jest k tomu jeden mistr z měst pražských, jménem Jan Sýkora, řemesla pokrývačského, kterýž také před tím okolo šesti let věž při černým klášteře, kteráž nákladem někdy Anny Hauffové, vedle kšaftu jejího vyzdvižena jest, při- krýval. A to takové dílo k sobě přijal na ten spůsob, aby všecknu tu křidlu, kdež potřeba byla, sebral a šalování, pod kterýmž byla, otevřel, též kříž s roznem a makovici, poně- vadž to obé před léty dvatcíti před tím rovně postaveno nebylo, dolův sňal, ji vyčistil a zase postavil, pokrývání při vrchu s botkou srovnal a vřeteno mosazným plechem obil, křidly sám sobě nalámal a vrtal, též také mezi vikýři plech starej a zrzavej sebral, žlábky spravil, tři makovice roz- plesknuté narovnal a summou všeckno to dílo k řemeslu jeho náležité od křidly a plechu podle potřeb, kteréž mu od obce dány jsou, na místo dostatečně a na schválení všech rozumných lidí k místu přivedl, od kteréhožto díla podle
Zvony. Věž farního kostela porouchána. 107 sacratissimae V. M., sancti Bartolomaei et Omnium Sancto- rum. In nomine sanctae et indiuiduae Trinitatis. Zvon Maria. Na zvonu, druhém po největším tento se nápis nachází: A. 1479 in mense Septembri hoc opus 1479 factum est per M. Egidium ad honorem dei Omnipotentis et B. V. M. et Omnium Sanctorum. En ego campana-nuncupata Maria, pronuntio ignem vel festum-bellum vel funus honestum. Et tempore Ladislai et regis Bohemiae anno coronationis ejusdem 8. fusa. Procopius, Marcus, Lucas, Joannes, Matheus. Zvon Václav slit léta 1520. Zvon Vorel léta 1411. 1520 1411 Opět léta 1601 ve čtvrtek po sv. Stanislavu 10. dne 1601 měsíce máje při hodiné dvatcáté, když před tím mnoho dní pořád horka byly, veliká mračna se strhly od východu, z čehož hrozné hromobití přišlo, od kteréhožto udeřením na velikú věž farní, kteráž za jeden klenot města našeho se pokládá, škoda se nemalá stala; nebo od vrchu téměř polo- vice z strany polední netoliko křídle a šalování a bednění, ale z též strany dvě krokve z krovu vyraženy jsou. Z jiných všech stran též pod vrchem dosti podýl odkryta jest, ano i některé pantování z krovu vyraženo prudkostí téhož hromo- bití. Z kteréhožto navštivení božího veliký zármutek v lidu pošel a aby táž škoda zase napravena a věže ta k předešlému spůsobu náležitě a s pochvalou vyzdvižena byla, povolán jest k tomu jeden mistr z měst pražských, jménem Jan Sýkora, řemesla pokrývačského, kterýž také před tím okolo šesti let věž při černým klášteře, kteráž nákladem někdy Anny Hauffové, vedle kšaftu jejího vyzdvižena jest, při- krýval. A to takové dílo k sobě přijal na ten spůsob, aby všecknu tu křidlu, kdež potřeba byla, sebral a šalování, pod kterýmž byla, otevřel, též kříž s roznem a makovici, poně- vadž to obé před léty dvatcíti před tím rovně postaveno nebylo, dolův sňal, ji vyčistil a zase postavil, pokrývání při vrchu s botkou srovnal a vřeteno mosazným plechem obil, křidly sám sobě nalámal a vrtal, též také mezi vikýři plech starej a zrzavej sebral, žlábky spravil, tři makovice roz- plesknuté narovnal a summou všeckno to dílo k řemeslu jeho náležité od křidly a plechu podle potřeb, kteréž mu od obce dány jsou, na místo dostatečně a na schválení všech rozumných lidí k místu přivedl, od kteréhožto díla podle
Strana 108
108 Oheň v městě. Jiřík Kopidlanský. smlouvy vydati se má jemu jedno sto třiceti kop míš. s ně- kterými skrovnými potravami a tesaři do jednoho sta kop míš. Dále potom opět i tato zkáza na též město přišla. Léta 1604 1604 v neděli Cantate [16. května] při hodině nešporní vy- šel z neopatrnosti jednoho pekaře oheň na škvrňském před- městí pod příkopy městskými z jedné chalupy a po shoření jí též i druhé při ní ležící zdvihl se žžár ohnivý a přene- šen až do dvoru nárožního podle ulice, kterouž se k Židovce jde a odtud spálil šest dvorův z gruntu a v též Židovce veliká škoda na dříví obecním učiněna jest. Téhož roku v outerý den sv. Vavřince, mučedlníka bo- žího [10. srpna], když se vítr při polednách strhl a mračno, a to obé se pouspokojilo, hned brzo potom při hodině 21. od hromobití z dopuštění pána Boha zapálila se stodola ve dvoře Jana Herinka pod velikou baštou a tím ohněm vy- hořelo pořad šest dvorův i s stodolami, do kterýchž před tím málo množství obilí sveženo a složeno bylo. Kteréhožto roku také i jinde v městech a zvláště v Praze častí ohňové vycházeli. Na zejtří potom, v pondělí o poledni vyšel oheň od jednoho bečváře, na jehožto domu krov shořel a jiných po- dle něho sousedův krovy otlučeny, aby to zlé dále se ne- rozšiřovalo. Léta 1507 Jiřík Kopidlanský z Kopidlan, škůdce a veliký nepřítel pánův Pražanův, počal se také s Plzeňskými nesnadniti, tak za to maje, že oni Ochlamu, tovaryše jeho jali a v vězení svém mají. Protož také některé z našich zjímal a pokudžby tovaryš jeho propuštěn nebyl, tehdy aby sobě naši jinak nemyslili, co by kolivěk pomocníku jeho učinili, že též tím spůsobem našim učiniti chce. Naši na psaní jeho odpověď dávajíce oznamují, že jsou Ochlamu jeho nejali, aniž o něm co vědí. My (čkouce) tobě věříme, že ty naše, kteréž si zjímal a slibem zavázal, pro- pustíš, neb jsme proti tobě nic neprovinili a znaje, že my s tebou nic činiti nemáme, aniž jsme se nadáli do tebe, bychme na tebe jakou péči míti měli. Kdež sobě též tu příčinu bereš, žes nám psal a žeť jsme na tvé psaní žádné odpovědi nedali. I věz, že to námi jest nesešlo, než poslem 1507 1) Židovkou slula zahrada židovská, u které druhdy hřbitov se nalezal, v místech nynějšího hostince u anglického dvora.
108 Oheň v městě. Jiřík Kopidlanský. smlouvy vydati se má jemu jedno sto třiceti kop míš. s ně- kterými skrovnými potravami a tesaři do jednoho sta kop míš. Dále potom opět i tato zkáza na též město přišla. Léta 1604 1604 v neděli Cantate [16. května] při hodině nešporní vy- šel z neopatrnosti jednoho pekaře oheň na škvrňském před- městí pod příkopy městskými z jedné chalupy a po shoření jí též i druhé při ní ležící zdvihl se žžár ohnivý a přene- šen až do dvoru nárožního podle ulice, kterouž se k Židovce jde a odtud spálil šest dvorův z gruntu a v též Židovce veliká škoda na dříví obecním učiněna jest. Téhož roku v outerý den sv. Vavřince, mučedlníka bo- žího [10. srpna], když se vítr při polednách strhl a mračno, a to obé se pouspokojilo, hned brzo potom při hodině 21. od hromobití z dopuštění pána Boha zapálila se stodola ve dvoře Jana Herinka pod velikou baštou a tím ohněm vy- hořelo pořad šest dvorův i s stodolami, do kterýchž před tím málo množství obilí sveženo a složeno bylo. Kteréhožto roku také i jinde v městech a zvláště v Praze častí ohňové vycházeli. Na zejtří potom, v pondělí o poledni vyšel oheň od jednoho bečváře, na jehožto domu krov shořel a jiných po- dle něho sousedův krovy otlučeny, aby to zlé dále se ne- rozšiřovalo. Léta 1507 Jiřík Kopidlanský z Kopidlan, škůdce a veliký nepřítel pánův Pražanův, počal se také s Plzeňskými nesnadniti, tak za to maje, že oni Ochlamu, tovaryše jeho jali a v vězení svém mají. Protož také některé z našich zjímal a pokudžby tovaryš jeho propuštěn nebyl, tehdy aby sobě naši jinak nemyslili, co by kolivěk pomocníku jeho učinili, že též tím spůsobem našim učiniti chce. Naši na psaní jeho odpověď dávajíce oznamují, že jsou Ochlamu jeho nejali, aniž o něm co vědí. My (čkouce) tobě věříme, že ty naše, kteréž si zjímal a slibem zavázal, pro- pustíš, neb jsme proti tobě nic neprovinili a znaje, že my s tebou nic činiti nemáme, aniž jsme se nadáli do tebe, bychme na tebe jakou péči míti měli. Kdež sobě též tu příčinu bereš, žes nám psal a žeť jsme na tvé psaní žádné odpovědi nedali. I věz, že to námi jest nesešlo, než poslem 1507 1) Židovkou slula zahrada židovská, u které druhdy hřbitov se nalezal, v místech nynějšího hostince u anglického dvora.
Strana 109
Spor s Jiříkem Kopidlanským. 109 tvým, kterýž se jmenoval z Příbramě, kdež mu jest skrze 1507 purkmistra přikázáno bylo, aby neodcházel, ale odpovědi sčekal, kdež jest jí nesčekal, ale svévolně odešel. Potom jsme našeho posla s týmž listem podle řeči tvého posla poslali do Příbramě, kdež posel náš nenašel jest jeho tu. I vrátil se zase s listem, kterýž ještě po dnes máme, nevěda ho kam poslati a za to máme, že jest tobě pan hejtman kraje tohoto širší toho zprávu dal a ještě dáti má. Znáti můžeš, žeť jsme my tobě žádné příčiny nedali, ani co provinili. I vždyť věříme, že naše propustíš a jim jich zase, cos vzal, navrátíš. Před tím pak naši o něm učinili Pražanům takovou vejstrahu, že jednoho dne do Crhovic) v soumrak přijel sám pátý a poznavše v hospodě nějakého šenkýře z Prahy, u kterého někdy na pivě býval a ten také do též hospody se třími k Klatovům jdoucími havíři se dostal, tu že všeckny čtyři svázal a svázané v pivnici u Tomana až do rána (pravíc, že jsou zrádci a jeho špehýři) schoval. Na úsvitě pak vedl se s nimi velmi ráno do lesa na Studenci, tu kdež svou stráž měl z svých pomocníkův a lidu pěšího víceji než třitceti osob. Kdež také očekával na vozy pražské, když odsud z jarmarku po sv. Bartoloměji jely a tu jim koně pobral a nadepsané havíře slibem zavázal, aby se mu v týmždni stavěli na Janovicích a žádnému o tom nepravili. A havíři od něho odšedše, o tom v Plzni obšírnú správu dávali. Učinil také týž Jiřík Kopidlanský našim psaní jich se dotazujíc, aby mu listem svým znáti dali, chtějíli s Pražany býti čili nic, načež takovou odpověď vzal. Jakož nám píšeš, kterakby páni Pražané, opovrhše řád a právo, bratra tvého stíti kázali, při tom oznamujíc nám, kterakby tobě a ty jim odpověděli. Kdež my toho neradi slyšíme, neb bychom raději, aby pokoj a dobrá vůle mezi vámi z obou stran byla. I spraveni jsme, že by ta různice, kteráž jest mezi vámi, na dobré míře králem JMstí posta- vena byla ke dni sv. Jeronyma nejprvé příštího na hrad pražský a to k vyslyšení. A protož znáti můžeš, že na takové psaní tvé my sami od sebe bez obce naší tak náhle odpovědi dáti nemůžeme, než vznesa to na obec ve dvou nedělích na psaní tvé odpověď dáti chceme. 1) Crhovice (272) západně od Hořovic.
Spor s Jiříkem Kopidlanským. 109 tvým, kterýž se jmenoval z Příbramě, kdež mu jest skrze 1507 purkmistra přikázáno bylo, aby neodcházel, ale odpovědi sčekal, kdež jest jí nesčekal, ale svévolně odešel. Potom jsme našeho posla s týmž listem podle řeči tvého posla poslali do Příbramě, kdež posel náš nenašel jest jeho tu. I vrátil se zase s listem, kterýž ještě po dnes máme, nevěda ho kam poslati a za to máme, že jest tobě pan hejtman kraje tohoto širší toho zprávu dal a ještě dáti má. Znáti můžeš, žeť jsme my tobě žádné příčiny nedali, ani co provinili. I vždyť věříme, že naše propustíš a jim jich zase, cos vzal, navrátíš. Před tím pak naši o něm učinili Pražanům takovou vejstrahu, že jednoho dne do Crhovic) v soumrak přijel sám pátý a poznavše v hospodě nějakého šenkýře z Prahy, u kterého někdy na pivě býval a ten také do též hospody se třími k Klatovům jdoucími havíři se dostal, tu že všeckny čtyři svázal a svázané v pivnici u Tomana až do rána (pravíc, že jsou zrádci a jeho špehýři) schoval. Na úsvitě pak vedl se s nimi velmi ráno do lesa na Studenci, tu kdež svou stráž měl z svých pomocníkův a lidu pěšího víceji než třitceti osob. Kdež také očekával na vozy pražské, když odsud z jarmarku po sv. Bartoloměji jely a tu jim koně pobral a nadepsané havíře slibem zavázal, aby se mu v týmždni stavěli na Janovicích a žádnému o tom nepravili. A havíři od něho odšedše, o tom v Plzni obšírnú správu dávali. Učinil také týž Jiřík Kopidlanský našim psaní jich se dotazujíc, aby mu listem svým znáti dali, chtějíli s Pražany býti čili nic, načež takovou odpověď vzal. Jakož nám píšeš, kterakby páni Pražané, opovrhše řád a právo, bratra tvého stíti kázali, při tom oznamujíc nám, kterakby tobě a ty jim odpověděli. Kdež my toho neradi slyšíme, neb bychom raději, aby pokoj a dobrá vůle mezi vámi z obou stran byla. I spraveni jsme, že by ta různice, kteráž jest mezi vámi, na dobré míře králem JMstí posta- vena byla ke dni sv. Jeronyma nejprvé příštího na hrad pražský a to k vyslyšení. A protož znáti můžeš, že na takové psaní tvé my sami od sebe bez obce naší tak náhle odpovědi dáti nemůžeme, než vznesa to na obec ve dvou nedělích na psaní tvé odpověď dáti chceme. 1) Crhovice (272) západně od Hořovic.
Strana 110
110 Kopidlanský. Smlouva s Norimberkem. Ale on potom jat jsa, konec života svého vzal, jakž o tom Hájek vypisuje. Před tím pak poroučel král Vladislav Plzeňským, zprávu o tom maje, že by Ochlema, Masopust a Tůma, pomocníci Kopidlanského blízko města Plzně často- kráte se zdržovati měli a zvláště v Všerubech, aby je dostati mohli. I doptavše Masopusta na Uterém, odtud ho vyzdvihli a do vězení davše, právem útrpným tázati ho dali. Kterýž na mnohé vyznal, kteříž s ním na škodách bývali a zvláště na dva bratry Přibyly, z nichžto mladšího Jindřicha také naši dostali a ti oba dva na hrad pražský odesláni jsou. Po nedlouhém opět času dostali i samého Vochlemu okolo Přindy a s ním nějakého Hrdibora Zeleckého, které- hožto Vochlemu davše strápiti mnoho o škodách a vzatcích, kteréž se všudy na cestách našim dály, vyznal. 1507 Léta 1499 Plzeňští, to jest purkmistr a radda toliko, zapsali se Normberčanům na tento spůsob. Jakož před ně- koliko drahně léty spoluměšťané, handlíři naši, z zboží a statku svého v městě Normberce ovšem prázdni a svobodni cel bývali a proti tomu též tím spůsobem měšťané a kupci jejich zde u nás v Plzni žádného cla z zboží a statku svého neplatili a nedávali, poněvadž takové svobody z obou stran za některý čas skrze neužívání jí pominuto jest, protož jsme (prý) skrze raddní vyslané naše zase pana purkmistra a raddy města Normberka za takové starodávní přátelství dobrovolně požádali.1) Pročež vyznáváme obecně tímto listem, na svědomí dá- vajíce jednomu každému, že jsme se s dotčenými pány o to snesli, že spolusousedé a měštané neb kupci naši žádného cla a mejta neb k tomu podobné věci v Normberce z zboží svého dávati povinni nebudou. Na ten spůsob též měšťané a kupci Normberští osvobozeni u nás býti mají všelikého cla ze všeho zboží a statku jejich, tak jakž jsme se sobě obapolně v tom zapsali a na svědomí toho i pečeť městskú k tomu přitiskli. I když potom to shledáno bylo, že taková smlouva žádné slušné možnosti, proto že Normberší kupci daleko Pl- zeňské v možnosti převyšují a jim rovni býti nemohou, v sobě neobsahuje, na odpor tomu ode vší obce u nás nastou- 1499 1) Original smlouvy této německý pod pečetí města Norimberka z r. 1499. d. 3. června jest v museu plzeňském.
110 Kopidlanský. Smlouva s Norimberkem. Ale on potom jat jsa, konec života svého vzal, jakž o tom Hájek vypisuje. Před tím pak poroučel král Vladislav Plzeňským, zprávu o tom maje, že by Ochlema, Masopust a Tůma, pomocníci Kopidlanského blízko města Plzně často- kráte se zdržovati měli a zvláště v Všerubech, aby je dostati mohli. I doptavše Masopusta na Uterém, odtud ho vyzdvihli a do vězení davše, právem útrpným tázati ho dali. Kterýž na mnohé vyznal, kteříž s ním na škodách bývali a zvláště na dva bratry Přibyly, z nichžto mladšího Jindřicha také naši dostali a ti oba dva na hrad pražský odesláni jsou. Po nedlouhém opět času dostali i samého Vochlemu okolo Přindy a s ním nějakého Hrdibora Zeleckého, které- hožto Vochlemu davše strápiti mnoho o škodách a vzatcích, kteréž se všudy na cestách našim dály, vyznal. 1507 Léta 1499 Plzeňští, to jest purkmistr a radda toliko, zapsali se Normberčanům na tento spůsob. Jakož před ně- koliko drahně léty spoluměšťané, handlíři naši, z zboží a statku svého v městě Normberce ovšem prázdni a svobodni cel bývali a proti tomu též tím spůsobem měšťané a kupci jejich zde u nás v Plzni žádného cla z zboží a statku svého neplatili a nedávali, poněvadž takové svobody z obou stran za některý čas skrze neužívání jí pominuto jest, protož jsme (prý) skrze raddní vyslané naše zase pana purkmistra a raddy města Normberka za takové starodávní přátelství dobrovolně požádali.1) Pročež vyznáváme obecně tímto listem, na svědomí dá- vajíce jednomu každému, že jsme se s dotčenými pány o to snesli, že spolusousedé a měštané neb kupci naši žádného cla a mejta neb k tomu podobné věci v Normberce z zboží svého dávati povinni nebudou. Na ten spůsob též měšťané a kupci Normberští osvobozeni u nás býti mají všelikého cla ze všeho zboží a statku jejich, tak jakž jsme se sobě obapolně v tom zapsali a na svědomí toho i pečeť městskú k tomu přitiskli. I když potom to shledáno bylo, že taková smlouva žádné slušné možnosti, proto že Normberší kupci daleko Pl- zeňské v možnosti převyšují a jim rovni býti nemohou, v sobě neobsahuje, na odpor tomu ode vší obce u nás nastou- 1499 1) Original smlouvy této německý pod pečetí města Norimberka z r. 1499. d. 3. června jest v museu plzeňském.
Strana 111
Smlouva s Norimberkem. Spor s Klatovskými. 111 peno bylo, anobrž ještě posavad tomu místa se proto ne- 1499 dává, že ta námluva anebo srozumění odpolu a na díle to- liko více, poněvadž toliko od purkmistra a konšelův samých plzeňských učiněna jest, k čemuž rychtář, starší obecní a všecka obec tehdáž ani potom nikda nepřistoupili, kteřížto purkmistr a konšelé, byvše toliko do roka k jisté správě vystavení ouředníci, ničehož toho na věčnost říditi neměli a nemohli. A protož žádáno a prošeno, aby cla od Norm- berčanův brána a k dobrému obecnímu obrácena byla, nebo že v tom světlá škoda naše jest, poněvadž Normberčané té- měř sami tu silnici obsáhli a jináč hojněji, nežli bylo před léty, těmi důchody obce zdejší užívají. K tomu strana strany v tom bezděk držeti nemůže, což na jednu stranu s ziskem a na druhou s škodou býti se uznává, nebo taková inae- qualitas est contra naturam contractus permutationis, qui est bonae fidei. Však pokudžby jim Plzeňští v takové námluvě státi nechtěli, tehdy nic méně oni vigore privilegiorum, quod im- munes sunt a vectigali, jestliže na to jaké mají, cla našeho prázdni býti chtíti budou. Senatus Romanorum licet pleraque iniussu populi conficere consueuisset in iis videlicet, cum populi conuocatio difficilis ac periculosa dilatio reipublicae detrimentum esset allatum, tamen ut plurimum nihil sine populi iussu concludebat. Huc pertinet, quod apud Liuium senator Carthaginensis Romanorum legatis obiecit: „Vos“ inquit, „cum Lutatius consul primo nobiscum foedus icit, quia neque auctoritate patrum nec populi iussu ictum erat, negastis vos eo teneri, itaque aliud foedus publico consilio ictum est." Nam si senatui arbitrio suo foedera ferire lice- ret, ciuitatem et populum legibus iniquissimis obligarent, quo nihil absurdius, cum ne procuratori quidem integrum sit, ut uel de re minima transigat iniussus. Léta 1514 když král český s mocí svou táhl, aby krá- 1514 lovství uherské přijal, tu Plzeňští též dráby své vypravili, vydavše jim za hejtmana Petra Vydru, souseda odsud a velikú čest na té vší cestě obdrželi skrze oděv, kterýž drábům svým dali a skrze osoby drábovské, proto že takových osob udatných z žádného města vypraveno nebylo jako z Plzně. Pročež pražští drábi k našim velikú nechuť vzali i když na místo přijeli a v poli mezi Budínem a Velehradem leželi,
Smlouva s Norimberkem. Spor s Klatovskými. 111 peno bylo, anobrž ještě posavad tomu místa se proto ne- 1499 dává, že ta námluva anebo srozumění odpolu a na díle to- liko více, poněvadž toliko od purkmistra a konšelův samých plzeňských učiněna jest, k čemuž rychtář, starší obecní a všecka obec tehdáž ani potom nikda nepřistoupili, kteřížto purkmistr a konšelé, byvše toliko do roka k jisté správě vystavení ouředníci, ničehož toho na věčnost říditi neměli a nemohli. A protož žádáno a prošeno, aby cla od Norm- berčanův brána a k dobrému obecnímu obrácena byla, nebo že v tom světlá škoda naše jest, poněvadž Normberčané té- měř sami tu silnici obsáhli a jináč hojněji, nežli bylo před léty, těmi důchody obce zdejší užívají. K tomu strana strany v tom bezděk držeti nemůže, což na jednu stranu s ziskem a na druhou s škodou býti se uznává, nebo taková inae- qualitas est contra naturam contractus permutationis, qui est bonae fidei. Však pokudžby jim Plzeňští v takové námluvě státi nechtěli, tehdy nic méně oni vigore privilegiorum, quod im- munes sunt a vectigali, jestliže na to jaké mají, cla našeho prázdni býti chtíti budou. Senatus Romanorum licet pleraque iniussu populi conficere consueuisset in iis videlicet, cum populi conuocatio difficilis ac periculosa dilatio reipublicae detrimentum esset allatum, tamen ut plurimum nihil sine populi iussu concludebat. Huc pertinet, quod apud Liuium senator Carthaginensis Romanorum legatis obiecit: „Vos“ inquit, „cum Lutatius consul primo nobiscum foedus icit, quia neque auctoritate patrum nec populi iussu ictum erat, negastis vos eo teneri, itaque aliud foedus publico consilio ictum est." Nam si senatui arbitrio suo foedera ferire lice- ret, ciuitatem et populum legibus iniquissimis obligarent, quo nihil absurdius, cum ne procuratori quidem integrum sit, ut uel de re minima transigat iniussus. Léta 1514 když král český s mocí svou táhl, aby krá- 1514 lovství uherské přijal, tu Plzeňští též dráby své vypravili, vydavše jim za hejtmana Petra Vydru, souseda odsud a velikú čest na té vší cestě obdrželi skrze oděv, kterýž drábům svým dali a skrze osoby drábovské, proto že takových osob udatných z žádného města vypraveno nebylo jako z Plzně. Pročež pražští drábi k našim velikú nechuť vzali i když na místo přijeli a v poli mezi Budínem a Velehradem leželi,
Strana 112
112 Spor s Klatovskými o přednosť při taženích. 1514 tu nejvyšší polní hejtman, rodu knížecího jsa,1) ohledávaje děla a spatřiv osoby, kteréž vypraveny odtud byly, veliké potěšení z toho měl, schvalujíc náklad ten, kterýž ke cti a potřebě krále JMsti učiněn jest a vzal hned tu k hejtmanu drábův našich takovú milost, že ho nejpřednějším konšelem neb přísežným učinil té vší obce vojanské a nikda bez něho býti nechtěl, nýbrž ho samého a jediného do raddy své brával a jemu všeckny své tajné věci oznamoval, čehož mu jiná města náramně velmi nepřály. Když potom do Ostřehoma přijeli, neumějíce sobě drábi naši takové poctivosti vážiti, z nich dva vydali se na nešlechetnost a vylámajíce jedné chudé ženě v Ostřehomě komoru, jí stateček její pobrali, při čemž jsouce postiženi, měli ihned z rozkazu JMsti zvěšeni býti; však na přímluvu někderých hrdlo jim šenkováno, však z služby Plzeňských propuštěni jsou a na jejich místa jiná dva zjednáni. V tom tažení stala se půtka mezi hejtmanem drábův našich a Martinem Lichvicem, hejtmanem drábů Klatovských. Neb když týž Lichvice drábům našim místo bral a před nimi táhnouti chtěl, tu jest mu hejtman náš odepřel, pravě, že my máme táhnouti, lantfrid plzeňský, napřed před Kla- tovskými. Jak se pak to dálo, o tom naši domův se navrá- tivše takovou relací učinili. Co se dotýče tažení podle osvíceného knížete Bartolo- měje k retuňku a k pomoci nejjasnějšímu králi Vladislavovi uherskému, když jsme táhli od zrádného Varadína k Kobel- knothu, tu jest k nám přijel Martin Lichvice, hejtman kla- tovských drábův, a prosil jest knížete a hejtmanův vojska, aby vojsko zastavil, chtě zvěděti, kdo za kým táhne. A hned vytáhl registra svá za kabátem a dal je panu Žaludovi ?) a pan Žalud je před knížetem četl i přede všemi tu přítom- nými lidmi. Tehdy Lichvice pověděl, že Plzeňští nemají za Slánskými táhnouti. Tu hejtman náš, přítomen jsa, jemu odpíral, načež mu Lichvice odpověděl: „Však jest tak, že byste tu táhnouti měli, ale již jste to ztratili.“ A náš řekl: „Kderak jsme to ztratili?“ a on pověděl: „Já to dobře vím, kterak jste ztratili“, a náš opět řekl: „Proč nepovíš, víšli co zlého na pány mé.“ A on řekl: „Chcešliž ať povím“ a 1) Jest to kníže Bartoloměj, syn knížete Viktorina, syna krále Jiřího. Viz Palackého Dějiny V. 2. 271., co se tohoto tažení týká. 2) Prokop Žalud z Poříčí, vůdce vojska královských měst.
112 Spor s Klatovskými o přednosť při taženích. 1514 tu nejvyšší polní hejtman, rodu knížecího jsa,1) ohledávaje děla a spatřiv osoby, kteréž vypraveny odtud byly, veliké potěšení z toho měl, schvalujíc náklad ten, kterýž ke cti a potřebě krále JMsti učiněn jest a vzal hned tu k hejtmanu drábův našich takovú milost, že ho nejpřednějším konšelem neb přísežným učinil té vší obce vojanské a nikda bez něho býti nechtěl, nýbrž ho samého a jediného do raddy své brával a jemu všeckny své tajné věci oznamoval, čehož mu jiná města náramně velmi nepřály. Když potom do Ostřehoma přijeli, neumějíce sobě drábi naši takové poctivosti vážiti, z nich dva vydali se na nešlechetnost a vylámajíce jedné chudé ženě v Ostřehomě komoru, jí stateček její pobrali, při čemž jsouce postiženi, měli ihned z rozkazu JMsti zvěšeni býti; však na přímluvu někderých hrdlo jim šenkováno, však z služby Plzeňských propuštěni jsou a na jejich místa jiná dva zjednáni. V tom tažení stala se půtka mezi hejtmanem drábův našich a Martinem Lichvicem, hejtmanem drábů Klatovských. Neb když týž Lichvice drábům našim místo bral a před nimi táhnouti chtěl, tu jest mu hejtman náš odepřel, pravě, že my máme táhnouti, lantfrid plzeňský, napřed před Kla- tovskými. Jak se pak to dálo, o tom naši domův se navrá- tivše takovou relací učinili. Co se dotýče tažení podle osvíceného knížete Bartolo- měje k retuňku a k pomoci nejjasnějšímu králi Vladislavovi uherskému, když jsme táhli od zrádného Varadína k Kobel- knothu, tu jest k nám přijel Martin Lichvice, hejtman kla- tovských drábův, a prosil jest knížete a hejtmanův vojska, aby vojsko zastavil, chtě zvěděti, kdo za kým táhne. A hned vytáhl registra svá za kabátem a dal je panu Žaludovi ?) a pan Žalud je před knížetem četl i přede všemi tu přítom- nými lidmi. Tehdy Lichvice pověděl, že Plzeňští nemají za Slánskými táhnouti. Tu hejtman náš, přítomen jsa, jemu odpíral, načež mu Lichvice odpověděl: „Však jest tak, že byste tu táhnouti měli, ale již jste to ztratili.“ A náš řekl: „Kderak jsme to ztratili?“ a on pověděl: „Já to dobře vím, kterak jste ztratili“, a náš opět řekl: „Proč nepovíš, víšli co zlého na pány mé.“ A on řekl: „Chcešliž ať povím“ a 1) Jest to kníže Bartoloměj, syn knížete Viktorina, syna krále Jiřího. Viz Palackého Dějiny V. 2. 271., co se tohoto tažení týká. 2) Prokop Žalud z Poříčí, vůdce vojska královských měst.
Strana 113
Spor s Klatovskými o přednosť při taženích. 113 on řekl: „Pověz.“ „Však jste (prý) propekli kurky i s put- 1514 nou.“ V tom kníže je okřikl, řka: „Nechte tak toho milí páni, však zde o to roku složeno není.“ A náš Lichvicovi pověděl: „Pomniž pane Martine, več odíváš pány mé“, a tu ihned ty řeči knížetem osvědčil a panem Žaludem, hejt- manem vojska, pány Karlíky a pány Tetaury a jinými mno- hými urozenými lidmi, kteříž jsú ty časy při JMsti knížecí byli. O takové důtce naši spraveni jsouce, stížně se k Kla- tovským dopisovali, že toho, aby od nich z místa svého utisknuti býti měli, dopustiti nemíní proto, že JKMst místa našeho od starodávna v tažení vojanském, též i v jiných svobodách nám příležitých nikda nezměnil, nýbrž potvrzujíc je přidával. A poněvadž nadepsané řeči od hejtmana jich, že bychom to místo ztratili nesnesitedlné jsou, protož aby oznámil, kdy, kterak a jakým spůsobem jsme je ztratili. Klatovští vždy to své místo za Slánskými býti pravili. Sám pak Martin Lichvice takto se toho formaliter psaním svým spravoval, tomu odpíraje: „Zpraven jsem od dobrých lidí některých, kterak by hejtman váš jinač, nežli se jest stalo, spravoval, pravě, že bych já mluvil, že jste to prope- kli, abyste napřed táhnouti měli, i také jiné řeči neslušné, kterých jest ode mně nikdy neslyšel, kdež jsem já o tu věc k jinému nemluvil, než aby bylo tím pořádkem taženo, po- kudž jest králem JMstí, když byl do Uher k korunování nešen [1490], zřízeno, jakož (prý) pan Šatava a pan Zikeš, vaši ty časy hejtmané, o tom zřízení i o té řeči, kterúž on pan Šatava tehdáž k králi učinil, že byšte tu jako od sta- rodávna měli táhnouti. A jaká mu jest na to odpověď dána, to všecko mohou míti v paměti a k tomu sem já toliko při tomto tažení mluvil. Pak jakžkoli ta věc se přihodila, jest- liže bych co mluvil, ješto bych mluviti neměl, jakož se bohda toho nebojím, smělbych vám to napraviti netoliko před pány Pražany, ale také před jinými městy.“ Na ten spůsob i Klatovští psali, co jest pan Martin, města našeho bráně, mluvil, tak nás spravuje, což jsme i prvé vám psali, že v tom poctivosti vaší nic jest nedotýkal, toliko aby při svém místě zachován byl, toho řečmi svými žádal. A poněvadž se týž Lichvice na pana Oldřicha Šatavu z Ou- jezda a Zikmunda Truclara a v Tejnci potahuje, protož ná- 1) Oldřich Šatava z Oujezda a Zikmund z Truclar a v Tejnci.
Spor s Klatovskými o přednosť při taženích. 113 on řekl: „Pověz.“ „Však jste (prý) propekli kurky i s put- 1514 nou.“ V tom kníže je okřikl, řka: „Nechte tak toho milí páni, však zde o to roku složeno není.“ A náš Lichvicovi pověděl: „Pomniž pane Martine, več odíváš pány mé“, a tu ihned ty řeči knížetem osvědčil a panem Žaludem, hejt- manem vojska, pány Karlíky a pány Tetaury a jinými mno- hými urozenými lidmi, kteříž jsú ty časy při JMsti knížecí byli. O takové důtce naši spraveni jsouce, stížně se k Kla- tovským dopisovali, že toho, aby od nich z místa svého utisknuti býti měli, dopustiti nemíní proto, že JKMst místa našeho od starodávna v tažení vojanském, též i v jiných svobodách nám příležitých nikda nezměnil, nýbrž potvrzujíc je přidával. A poněvadž nadepsané řeči od hejtmana jich, že bychom to místo ztratili nesnesitedlné jsou, protož aby oznámil, kdy, kterak a jakým spůsobem jsme je ztratili. Klatovští vždy to své místo za Slánskými býti pravili. Sám pak Martin Lichvice takto se toho formaliter psaním svým spravoval, tomu odpíraje: „Zpraven jsem od dobrých lidí některých, kterak by hejtman váš jinač, nežli se jest stalo, spravoval, pravě, že bych já mluvil, že jste to prope- kli, abyste napřed táhnouti měli, i také jiné řeči neslušné, kterých jest ode mně nikdy neslyšel, kdež jsem já o tu věc k jinému nemluvil, než aby bylo tím pořádkem taženo, po- kudž jest králem JMstí, když byl do Uher k korunování nešen [1490], zřízeno, jakož (prý) pan Šatava a pan Zikeš, vaši ty časy hejtmané, o tom zřízení i o té řeči, kterúž on pan Šatava tehdáž k králi učinil, že byšte tu jako od sta- rodávna měli táhnouti. A jaká mu jest na to odpověď dána, to všecko mohou míti v paměti a k tomu sem já toliko při tomto tažení mluvil. Pak jakžkoli ta věc se přihodila, jest- liže bych co mluvil, ješto bych mluviti neměl, jakož se bohda toho nebojím, smělbych vám to napraviti netoliko před pány Pražany, ale také před jinými městy.“ Na ten spůsob i Klatovští psali, co jest pan Martin, města našeho bráně, mluvil, tak nás spravuje, což jsme i prvé vám psali, že v tom poctivosti vaší nic jest nedotýkal, toliko aby při svém místě zachován byl, toho řečmi svými žádal. A poněvadž se týž Lichvice na pana Oldřicha Šatavu z Ou- jezda a Zikmunda Truclara a v Tejnci potahuje, protož ná- 1) Oldřich Šatava z Oujezda a Zikmund z Truclar a v Tejnci.
Strana 114
114 Spor s Klatovskými o přednosť při taženích. 1514 leží každému toto čtoucímu věděti. Když oni tehdáž s lidem od Plzeňských táhli podle JKMsti, tu Klatovští před Plzeň- skými táhnouti chtěli, ale oni jsou též toho dopustiti ne- chtěli, poněvadž v tom kraji Plzeň hlavní město jest a land- frid a kraj slove plzeňský ale ne klatovský. Kdež pak toho času i mezi některými jinými městy o to různice byla, kte- réž chtěly, aby dobří lidé rytířští v těch řadech mezi městy netáhli, žádajíce krále, aby nějaký pořádek učiněn byl, kdo po kom táhnouti má. I tu král skrze svého hofmistra, pána Roupovského, odpověď dal, že na ten čas to zřízeno býti ne- může, než aby tak každý táhl, jakž kdo zastižen jest, však bez ujmy každému jeho spravedlnosti k potomnímu a bu- doucímu času. A tak tehdáž táhli, jakž zastiženi jsou, a žádný našim překážky nečinil tam i zase jedoucím, a ačkoli v registřích obecních Starého města pražského podle nařízení krále Vla- dislava zapsáno se nachází, které město po druhém polem vojenským táhnouti a postaviti se má, mezi kterýmžto zří- zením i to stojí, že za pány, Litoměřickými táhnouti mají páni Žatečtí, potom Lounští, potom páni Plzeňští a potom páni Klatovští a tak dále jakž též zřízení plněji svědčí.) Však potom majestátem císaře Ferdinanda slavně ob- darováni jsme, poněvadž jsme se věrně, poddaně, upřimně, pravě a stále chovali, a majíce mnoho protivenství, ouzkosť od jiných, proto jsme se ničehož toho jako jiná města ne- dopustili a takového přečinění a provinění oučastné se neu- dělali, abychom po primasích neb purkmistřích Starého a Nového měst pražských nejprvnější a nejpřednější hlas, místo a stání v sněmích, v přímluvách, v raddách i ve všech ji- ných věcech mívali, tak jakž týž majestát, kteréhož jest dá- tum na hradě pražském, ve čtvrtek po svatém Bartoloměji, [25. srpna] léta 1547 to v sobě šířeji obsahujíc zavírá. Jaká pak půtka o místo a hlas na sněmě, kterýž držán byl léta 1595 mezi vyslanými od Hory Kutny a našimi byla, najde se o tom šířeji psáno in libro novo relationum.3) 1) Spory tyto o přednosť při taženích polních nebyly tím uro- vnány; v létech 1543 a 1544 na novo vedeny, jak zřejmo ze zápisů v knize posýlacích listů z let 1542—1545, str. 97, 156 a 175. Sr. doklady k r. 1521 d. 18. prosince. 2) Original v museu plzeňském. 3) Kniha „liber novus relationum", se též nezachovala.
114 Spor s Klatovskými o přednosť při taženích. 1514 leží každému toto čtoucímu věděti. Když oni tehdáž s lidem od Plzeňských táhli podle JKMsti, tu Klatovští před Plzeň- skými táhnouti chtěli, ale oni jsou též toho dopustiti ne- chtěli, poněvadž v tom kraji Plzeň hlavní město jest a land- frid a kraj slove plzeňský ale ne klatovský. Kdež pak toho času i mezi některými jinými městy o to různice byla, kte- réž chtěly, aby dobří lidé rytířští v těch řadech mezi městy netáhli, žádajíce krále, aby nějaký pořádek učiněn byl, kdo po kom táhnouti má. I tu král skrze svého hofmistra, pána Roupovského, odpověď dal, že na ten čas to zřízeno býti ne- může, než aby tak každý táhl, jakž kdo zastižen jest, však bez ujmy každému jeho spravedlnosti k potomnímu a bu- doucímu času. A tak tehdáž táhli, jakž zastiženi jsou, a žádný našim překážky nečinil tam i zase jedoucím, a ačkoli v registřích obecních Starého města pražského podle nařízení krále Vla- dislava zapsáno se nachází, které město po druhém polem vojenským táhnouti a postaviti se má, mezi kterýmžto zří- zením i to stojí, že za pány, Litoměřickými táhnouti mají páni Žatečtí, potom Lounští, potom páni Plzeňští a potom páni Klatovští a tak dále jakž též zřízení plněji svědčí.) Však potom majestátem císaře Ferdinanda slavně ob- darováni jsme, poněvadž jsme se věrně, poddaně, upřimně, pravě a stále chovali, a majíce mnoho protivenství, ouzkosť od jiných, proto jsme se ničehož toho jako jiná města ne- dopustili a takového přečinění a provinění oučastné se neu- dělali, abychom po primasích neb purkmistřích Starého a Nového měst pražských nejprvnější a nejpřednější hlas, místo a stání v sněmích, v přímluvách, v raddách i ve všech ji- ných věcech mívali, tak jakž týž majestát, kteréhož jest dá- tum na hradě pražském, ve čtvrtek po svatém Bartoloměji, [25. srpna] léta 1547 to v sobě šířeji obsahujíc zavírá. Jaká pak půtka o místo a hlas na sněmě, kterýž držán byl léta 1595 mezi vyslanými od Hory Kutny a našimi byla, najde se o tom šířeji psáno in libro novo relationum.3) 1) Spory tyto o přednosť při taženích polních nebyly tím uro- vnány; v létech 1543 a 1544 na novo vedeny, jak zřejmo ze zápisů v knize posýlacích listů z let 1542—1545, str. 97, 156 a 175. Sr. doklady k r. 1521 d. 18. prosince. 2) Original v museu plzeňském. 3) Kniha „liber novus relationum", se též nezachovala.
Strana 115
Paměti z let 1529 a 1514. 115 Drábův 1) našich od města vysláno bylo pěších 60 a 1529 jízdných 10 a na každého pěšího za tejden dáván byl jeden zlatý rejnský, to jest 48 gr. míš. a na jízdního dva zlatý rejnský. Ti v tažení jsouce, když velikú škodu lidem činili, musilo jim takové drancování poručením ouřadu zdejšího, poněvadž službu měli a jinými věcmi opatřeni byli, zastaveno a přetrženo býti. Martin Nos soused zdejší z statku a gruntův svých svobodných králi JMsti ku pomoci proti Turku dal léta 1529 1529 jednoho drába, kterýž připojen jest našim, penězi a jinými potřebami jeho opatrován jest. Léta téhož 1514 nějaký Osvald z města Jihlavy, byv 1514 zde městským písařem, mnohých krádeží při obecních dů- chodích se dopustil a jsa v tom shledán, spravedlivú pokutu proto nésti měl; ale milosť učiněna mu taková, aby města prázen byl a domu svého, kterýž měl v ulici ke škvrňské bráně, za takovú svú krádež obci zanechal. Po jehožto smrti potom Dorota, někdy manželka jeho, utekší se k pánům z Rožmberka, k panu Petrovi a panu Jindřichovi, žádala ta- kového domu zase za postoupení, též dluhův po něm pozů- stalých. Dána odpověď pánům taková, že se žádní dluhové po něm nenacházejí, dům pak že mu na jistý spůsob odjat jest, z kteréhož nemalá summa, ustraněná od něho, zaplacena býti musí, jakž on sám manžel její na sebe zápis učinil, a kdyby přímluvy dobrých pánův nebylo, že by byli obce své k tomu nikterakž přivésti nemohli. Téhož léta skrze usilování důstojného v Bohu otce, kněze Matouše Švihovského, kterýž tehdáž posledním správ- cem důchovním z řádu křižovnického, domu německého blahoslavené Panny Marie, v Plzni byl, nařízena jest processí, kteráž se zde ve čtvrtek každého měsíce jednou s božím tělem v kostele farním vykonává, a to od vysoce důstojného knížete a pána pana Tomáše, biskupa Ostřehomského, k tomu obzvláště od stolice apoštolské toho času papeže Lva X. zřízeného legáta,2) pro kterúžto processí učiněna jest ná- kladem obecním monstrancia z osmnácti hřiven stříbra. 1) Patří toto poznamenání k r. 1529. 2) Listina daná 1514 d. 21. srpna na Budíně, chová se v museu plzeňském.
Paměti z let 1529 a 1514. 115 Drábův 1) našich od města vysláno bylo pěších 60 a 1529 jízdných 10 a na každého pěšího za tejden dáván byl jeden zlatý rejnský, to jest 48 gr. míš. a na jízdního dva zlatý rejnský. Ti v tažení jsouce, když velikú škodu lidem činili, musilo jim takové drancování poručením ouřadu zdejšího, poněvadž službu měli a jinými věcmi opatřeni byli, zastaveno a přetrženo býti. Martin Nos soused zdejší z statku a gruntův svých svobodných králi JMsti ku pomoci proti Turku dal léta 1529 1529 jednoho drába, kterýž připojen jest našim, penězi a jinými potřebami jeho opatrován jest. Léta téhož 1514 nějaký Osvald z města Jihlavy, byv 1514 zde městským písařem, mnohých krádeží při obecních dů- chodích se dopustil a jsa v tom shledán, spravedlivú pokutu proto nésti měl; ale milosť učiněna mu taková, aby města prázen byl a domu svého, kterýž měl v ulici ke škvrňské bráně, za takovú svú krádež obci zanechal. Po jehožto smrti potom Dorota, někdy manželka jeho, utekší se k pánům z Rožmberka, k panu Petrovi a panu Jindřichovi, žádala ta- kového domu zase za postoupení, též dluhův po něm pozů- stalých. Dána odpověď pánům taková, že se žádní dluhové po něm nenacházejí, dům pak že mu na jistý spůsob odjat jest, z kteréhož nemalá summa, ustraněná od něho, zaplacena býti musí, jakž on sám manžel její na sebe zápis učinil, a kdyby přímluvy dobrých pánův nebylo, že by byli obce své k tomu nikterakž přivésti nemohli. Téhož léta skrze usilování důstojného v Bohu otce, kněze Matouše Švihovského, kterýž tehdáž posledním správ- cem důchovním z řádu křižovnického, domu německého blahoslavené Panny Marie, v Plzni byl, nařízena jest processí, kteráž se zde ve čtvrtek každého měsíce jednou s božím tělem v kostele farním vykonává, a to od vysoce důstojného knížete a pána pana Tomáše, biskupa Ostřehomského, k tomu obzvláště od stolice apoštolské toho času papeže Lva X. zřízeného legáta,2) pro kterúžto processí učiněna jest ná- kladem obecním monstrancia z osmnácti hřiven stříbra. 1) Patří toto poznamenání k r. 1529. 2) Listina daná 1514 d. 21. srpna na Budíně, chová se v museu plzeňském.
Strana 116
116 Paměti z let 1514, 1515 a 1516. 1515 1516 Téhož léta smluveny varhany v kostele farním mistru Michalovi z Budějovic, aby oboje udělal a k tomu nový positiv, který se nositi bude, k čemuž mimo jiné všecky potřeby dáno mu cínu čtyři centnýře a čtyři olova, ostatek pak aby sám spravil, od kteréhožto díla dáno mu 220 kop míš. 1515 nákladem nadepsaného Matouše Švihovského, vy- zdvižen oltář v sakristii ku poctivosti svatých patronův a dědicův českých. Téhož léta šnek, kterýmž se na kruchtu chodí, udělán jest. Též k hodům vánočním toho léta za ouřadu Jana Kan- tora z Urlejchu podle obdarování zdejšího propuštěn svo- bodný trh všelijakých mas přespolním řezníkům huntýřům. Téhož roku na obcizně za branou malickou sázeny lípy skrze Mikuláše Karasa, toho času rychtáře. Item kříž veliký stříbrný do kostela farního udělán nákladem Erharta soukeníka, kterýž potom všecky koflíky své odkázal na dílo obrázku svaté Anny. Toho roku udělán obraz sv. Bartoloměje nákladem Šimona Blažka ze dvatcíti hřiven stříbra. 1516. Toho roku veliké roztržnosti byly mezi stavy v Čechách. I Plzeňští, obávajíce se nějakého nebezpečenství, rozkázali zavříti předměstí škvrňské a bránu do téhož před- městí, kteráž Obranka slove, vystaviti dali. Téhož léta Plzeňští žádali od kapitoly pražské, poně- vadž při kostele pražském drahný díl svátostí těla milého svatého Bartoloměje, dědice a patrona kostela našeho, mají, aby pro potěšení srdcí jejich a pro rozmnožení náboženství toho svatého těla, ve jménu jehož kostel zdejší založen jest, ňákou částku kostí těch svatých k kostelu tomuto udělili s tím doložením, že my svátosť takovú podle nejvyšší mož- nosti naší ve vší poctivosti chovati chceme.1) Léta napřed psaného mezi řeholníky zákona kazatel- ského a farářem zdejším veliké různice povstaly, což se jim bez pohoršení trpěti nemohlo. Pročež administrator arcibis- kupství pražského, ouřadu napomínal, aby takovému zlému vzniku nedali, ani co nového v městě svém týmž zákoní- kům dopouštěli, kudyby kostelu tomuto farnímu v čem ujma býti měla, proto že my obyvatelé více jsme tomu kostelu 1514 1) Listinou danou r. 1522 d. 6. pros. dává kapitula pražská tři kousky z ostatků svt. Bartoloměje k farnímu kostelu do Plzně; listina v museu plzeňském.
116 Paměti z let 1514, 1515 a 1516. 1515 1516 Téhož léta smluveny varhany v kostele farním mistru Michalovi z Budějovic, aby oboje udělal a k tomu nový positiv, který se nositi bude, k čemuž mimo jiné všecky potřeby dáno mu cínu čtyři centnýře a čtyři olova, ostatek pak aby sám spravil, od kteréhožto díla dáno mu 220 kop míš. 1515 nákladem nadepsaného Matouše Švihovského, vy- zdvižen oltář v sakristii ku poctivosti svatých patronův a dědicův českých. Téhož léta šnek, kterýmž se na kruchtu chodí, udělán jest. Též k hodům vánočním toho léta za ouřadu Jana Kan- tora z Urlejchu podle obdarování zdejšího propuštěn svo- bodný trh všelijakých mas přespolním řezníkům huntýřům. Téhož roku na obcizně za branou malickou sázeny lípy skrze Mikuláše Karasa, toho času rychtáře. Item kříž veliký stříbrný do kostela farního udělán nákladem Erharta soukeníka, kterýž potom všecky koflíky své odkázal na dílo obrázku svaté Anny. Toho roku udělán obraz sv. Bartoloměje nákladem Šimona Blažka ze dvatcíti hřiven stříbra. 1516. Toho roku veliké roztržnosti byly mezi stavy v Čechách. I Plzeňští, obávajíce se nějakého nebezpečenství, rozkázali zavříti předměstí škvrňské a bránu do téhož před- městí, kteráž Obranka slove, vystaviti dali. Téhož léta Plzeňští žádali od kapitoly pražské, poně- vadž při kostele pražském drahný díl svátostí těla milého svatého Bartoloměje, dědice a patrona kostela našeho, mají, aby pro potěšení srdcí jejich a pro rozmnožení náboženství toho svatého těla, ve jménu jehož kostel zdejší založen jest, ňákou částku kostí těch svatých k kostelu tomuto udělili s tím doložením, že my svátosť takovú podle nejvyšší mož- nosti naší ve vší poctivosti chovati chceme.1) Léta napřed psaného mezi řeholníky zákona kazatel- ského a farářem zdejším veliké různice povstaly, což se jim bez pohoršení trpěti nemohlo. Pročež administrator arcibis- kupství pražského, ouřadu napomínal, aby takovému zlému vzniku nedali, ani co nového v městě svém týmž zákoní- kům dopouštěli, kudyby kostelu tomuto farnímu v čem ujma býti měla, proto že my obyvatelé více jsme tomu kostelu 1514 1) Listinou danou r. 1522 d. 6. pros. dává kapitula pražská tři kousky z ostatků svt. Bartoloměje k farnímu kostelu do Plzně; listina v museu plzeňském.
Strana 117
Spor faráře s dominikány. Neplechy dominikánů. 117 povinni, jenž jest matka naše a k nebi brána, nežli kterému 1516 jinému. Jest také s provincialem jejich na tom zůstáno, aby nového nic zde nezačínali a že jsou osadníci povinni v svá- teční den prvé u své fary se postaviti, mši svatú i slovo boží slyšeti a v ty časy zákoníci nemají ku překážce býti a lid od jejich fary odcizovati. Nad to od vysoce důstojného a velebného pána, arcibiskupa Ostřihomského, kardinala a legata, obzvláštně jim poručeno, aby v ty časy, když se u fary ráno káže, zákoníkům kázati dopuštěno nebylo, než potom v jinú hodinu k tomu svobodu míti mají; nebo zá- konové takoví mají býti farářům ku pomoci a ne k škodě, a ačkoli oni mnoho milostí sobě vyprošují u stolice apoštol- ské, však proto lid dušemi svými ne pod jejich správu sluší, ale pod správu svých pořádných farářův, jimžto ta moc se uděluje, aby v správě jejich všeckno se řádně dálo.1) A poněvadž jsem tuto zmínku o řeholnících zákona 1580 kazatelského učinil, protož čeho jsou se léta 1580 v pátek den sv. Jana Křtitele božího [24. června] dopustili, tuto též o tom krátce doložím. Převor téhož kláštera černého, sedíc téměř do půl noci s bratřími svými a vopivše se všickni, velikú bitvu a pra- nici mezi sebou svedli, takže on převor tomu odolati nemoha, k šatlavě běžel a tam se na biřice tloukl, chtěje aby on do kláštera šel a bratra jednoho vožralého a nezbedného, tak aby někomu škody neučinil a zvláště jemu převorovi, do šatlavy vzal. Kterýžto odpověděl, že on bez vůle a vědomí pána svého, rychtáře, toho učiniti nemůže a neučiní, než co jemu od pána jeho poručeno bude, že on rád učiní; jinak někoho bráti a nebo tam choditi, že jemu nepřísluší. Převor to slyše hned k rychtáři běžel a když on s domem svým na pokoji byl a po práci své odpočíval, jej na dům hřímá- ním a tlučením zbudil a aby do kláštera šel, žádal ozna- mujíc, že spolubratr jeho jeden ho i jiné, ožravše se seká, roubá a bije, tak že se obává, aby se tu znamenitých mor- dův nesvedlo. Rychtář Václav Ottmar odbyl ho pěkně, pravě, že on již na pokoji svém jest a také s nimi jakožto lidmi duchovními a kláštery nic činiti nemá, aby sobě i lidem v 1) Listina daná 1514 d. 11. prosince na Budíně, chová se v mu- seu plzeňském.
Spor faráře s dominikány. Neplechy dominikánů. 117 povinni, jenž jest matka naše a k nebi brána, nežli kterému 1516 jinému. Jest také s provincialem jejich na tom zůstáno, aby nového nic zde nezačínali a že jsou osadníci povinni v svá- teční den prvé u své fary se postaviti, mši svatú i slovo boží slyšeti a v ty časy zákoníci nemají ku překážce býti a lid od jejich fary odcizovati. Nad to od vysoce důstojného a velebného pána, arcibiskupa Ostřihomského, kardinala a legata, obzvláštně jim poručeno, aby v ty časy, když se u fary ráno káže, zákoníkům kázati dopuštěno nebylo, než potom v jinú hodinu k tomu svobodu míti mají; nebo zá- konové takoví mají býti farářům ku pomoci a ne k škodě, a ačkoli oni mnoho milostí sobě vyprošují u stolice apoštol- ské, však proto lid dušemi svými ne pod jejich správu sluší, ale pod správu svých pořádných farářův, jimžto ta moc se uděluje, aby v správě jejich všeckno se řádně dálo.1) A poněvadž jsem tuto zmínku o řeholnících zákona 1580 kazatelského učinil, protož čeho jsou se léta 1580 v pátek den sv. Jana Křtitele božího [24. června] dopustili, tuto též o tom krátce doložím. Převor téhož kláštera černého, sedíc téměř do půl noci s bratřími svými a vopivše se všickni, velikú bitvu a pra- nici mezi sebou svedli, takže on převor tomu odolati nemoha, k šatlavě běžel a tam se na biřice tloukl, chtěje aby on do kláštera šel a bratra jednoho vožralého a nezbedného, tak aby někomu škody neučinil a zvláště jemu převorovi, do šatlavy vzal. Kterýžto odpověděl, že on bez vůle a vědomí pána svého, rychtáře, toho učiniti nemůže a neučiní, než co jemu od pána jeho poručeno bude, že on rád učiní; jinak někoho bráti a nebo tam choditi, že jemu nepřísluší. Převor to slyše hned k rychtáři běžel a když on s domem svým na pokoji byl a po práci své odpočíval, jej na dům hřímá- ním a tlučením zbudil a aby do kláštera šel, žádal ozna- mujíc, že spolubratr jeho jeden ho i jiné, ožravše se seká, roubá a bije, tak že se obává, aby se tu znamenitých mor- dův nesvedlo. Rychtář Václav Ottmar odbyl ho pěkně, pravě, že on již na pokoji svém jest a také s nimi jakožto lidmi duchovními a kláštery nic činiti nemá, aby sobě i lidem v 1) Listina daná 1514 d. 11. prosince na Budíně, chová se v mu- seu plzeňském.
Strana 118
118 Neplechy dominikánů. 1580 noci pokoj dali a se spokojili a co proti sobě mají, to na vrchnosť svou po střízlivu vznášeli. Ale převor odšedv zase jednou i po druhé k domu jeho se navrátil, pro Boha a mi- losrdenství boží prosíc, aby rychtář s služebníky svými ne- toliko tam přišel a aby mordův neprovedl, to zastavil, ale také oznámil, že týž bratr i klášter zapáliti chce a již že slámu s ohněm nahoru nese, s tou protestací, nepůjdeli a klášter zapálen bude a odtud se všemu městu zkázy dostane, že to na hlavě jeho, jakožto toho, kterémuž o tom oznámeno bylo, zůstati a postiháno býti musí. I jsa rychtář hnut tak velikými jeho prosbami i pohrůžkami, vstal s lože svého a vrhše na sebe šlofpelz, tak učinil a s ním, převorem, též i ponocnými do kláštera šel, ne tím úmyslem, aby koho jí- mati, do vězení bráti, aneb v čem komu ubližovati měl, než aby jich přátelsky k spokojení do rána napomenul a nebez- pečenství vraždy a pálení spokojil. A když tak ku pokoji toho bratra, drže svíčku v ruce, napomínal, tu on jako člo- věk nevážný a vožralý beze vší příčiny, maje meč v rukou, na něho, rychtáře, udeřil a kotníky na ruce od tří prstův odštípil a k chromotě přivedl, a na něho vždy více a více sekal a bodal, zamordovati ho chtěje, což služebníci práva a jiní, kteří tak nočně zbouřeni jsouce, k tomu se zahodili, na ponoukání, nabízení a velikú prosbu převorova v něho se dali a rychtáře retovali a když se v své zteklosti nijakž spokojiti dáti nechtěl, na rozkaz převorova do vězení vedli, kteréhož také týž převor sám až tam provázel a pokudž vsazen a opatřen nebyl, odtud neodešel. Z čehož potom po- šlo to, že na téhož rychtáře i jiné všecky, kteříž toho teh- dáž přítomni byli, od pana legata papežského Horatia, ex- kommunikací vyšla, tak že ani do kostelův k službám bo- žím jíti nesměli a trvali v té až do měsíce februarii, při kterémžto čase z takové kledby na přímluvu ouřadu zdej- šího a jiných některých pánův teprv propuštěni byli. Ano- brž týž bratr i toho při rychtáři a těch, kteříž ho do vězení vzali, prostředkem téhož pana legata vyhledával, aby o tu křivdu, kteráž mu se od nich stala, s ním se spokojili a za to penězi dosti učinili; neb měl pro sebe toto psaní k fa- ráři zdejšímu učiněné: Venit ad me frater ille ordinis Praedicatorum, qui ver- bera et vulnera ab istis vestris ciuibus accepit, et de quo mihi D. V. praedecessor saepius uerba fecit, a meque ve-
118 Neplechy dominikánů. 1580 noci pokoj dali a se spokojili a co proti sobě mají, to na vrchnosť svou po střízlivu vznášeli. Ale převor odšedv zase jednou i po druhé k domu jeho se navrátil, pro Boha a mi- losrdenství boží prosíc, aby rychtář s služebníky svými ne- toliko tam přišel a aby mordův neprovedl, to zastavil, ale také oznámil, že týž bratr i klášter zapáliti chce a již že slámu s ohněm nahoru nese, s tou protestací, nepůjdeli a klášter zapálen bude a odtud se všemu městu zkázy dostane, že to na hlavě jeho, jakožto toho, kterémuž o tom oznámeno bylo, zůstati a postiháno býti musí. I jsa rychtář hnut tak velikými jeho prosbami i pohrůžkami, vstal s lože svého a vrhše na sebe šlofpelz, tak učinil a s ním, převorem, též i ponocnými do kláštera šel, ne tím úmyslem, aby koho jí- mati, do vězení bráti, aneb v čem komu ubližovati měl, než aby jich přátelsky k spokojení do rána napomenul a nebez- pečenství vraždy a pálení spokojil. A když tak ku pokoji toho bratra, drže svíčku v ruce, napomínal, tu on jako člo- věk nevážný a vožralý beze vší příčiny, maje meč v rukou, na něho, rychtáře, udeřil a kotníky na ruce od tří prstův odštípil a k chromotě přivedl, a na něho vždy více a více sekal a bodal, zamordovati ho chtěje, což služebníci práva a jiní, kteří tak nočně zbouřeni jsouce, k tomu se zahodili, na ponoukání, nabízení a velikú prosbu převorova v něho se dali a rychtáře retovali a když se v své zteklosti nijakž spokojiti dáti nechtěl, na rozkaz převorova do vězení vedli, kteréhož také týž převor sám až tam provázel a pokudž vsazen a opatřen nebyl, odtud neodešel. Z čehož potom po- šlo to, že na téhož rychtáře i jiné všecky, kteříž toho teh- dáž přítomni byli, od pana legata papežského Horatia, ex- kommunikací vyšla, tak že ani do kostelův k službám bo- žím jíti nesměli a trvali v té až do měsíce februarii, při kterémžto čase z takové kledby na přímluvu ouřadu zdej- šího a jiných některých pánův teprv propuštěni byli. Ano- brž týž bratr i toho při rychtáři a těch, kteříž ho do vězení vzali, prostředkem téhož pana legata vyhledával, aby o tu křivdu, kteráž mu se od nich stala, s ním se spokojili a za to penězi dosti učinili; neb měl pro sebe toto psaní k fa- ráři zdejšímu učiněné: Venit ad me frater ille ordinis Praedicatorum, qui ver- bera et vulnera ab istis vestris ciuibus accepit, et de quo mihi D. V. praedecessor saepius uerba fecit, a meque ve-
Strana 119
Neplechy dominikánů. 119 hementer petiit, vt non sinerem eius existimationem et re- 1581 ligionis dignitatem flocci fieri, nam sontes neque ipsi satis- faciunt, neque absolutionem excommunicationis petunt, quare D. V. illos monere volumus, vt vtrunque exequantur; et si renuerint, eos D. V. ab ecclesia arceat, cum reipublicae non expediat, vt delicta omnino remaneant impunita. Pragae 26. Januarii 1581. Admodum Reverendissimo vti fratri amantissimo, Fa- biano archidiacono Pilsnensi. Horatius marchio Malaspina, nuntius apostolicus. Na ten spůsob potom léta 1594 též podobně se přitre- 1594 filo. Provincial toho řádu, neopověděv se před tím ouřadu a věda že s převorem toho času knězem Mikulášem, kterýž to převorství do pěti let snažně spravoval, všecka obec do- bře spokojena jest, vyslal sem jednoho bratra řádu svého, s komissařem svým, osobou též toho řádu, chtěje aby pře- vorství mu vzdáno bylo. Tiž, když se dostali, měvše při sobě ještě jednoho bratra k převoru do kláštera a vyslání svého příčinu dosti pozdě, (an z obou stran před tím trunky se podrazili), oznámili, nesl to těžce týž převor, právě žeby vyzdvihování osoby jeho proti regulám řádu jejich se dálo, z čehož pošlo to, že se tíž všickni bratři mezi sebou těžce potkli a naposledy i zervali. I vida převor že těm, kteříž vysláni byli, a jej z převorství vyzdvihovati chtějí odolati nemůže, v té chvíli, když na něho, aby mu škodili, se uvalili a k oknu v malé světničce přitiskli, on vztahv ruku k zvonečku, znamení dal, aby se mu ku pomoci při- spělo. V tom jsa tehdáž v klášteře jeden z obyvatelův zdejších řemesla kolářského a zvonění slyšev do toho pokoje, kdež ti bratři šarvátku měli, přiběhl a vida, ano ti neznámí pře- voru zdejšímu velmi silni jsou, dostav do rukou svých ně- jakého sochůrku, toho, kterýž se byl převora zmocnil, tak těžce v hlavu urazil, že hned tu jako za umrlého zanechán jest a potom jinak jediné že o sluch a jiné smysly přijíti musil, po několik měsících od takového ourazu zhojen býti nemohl. To když se tak nočního času trefilo, řemeslník ten, kterýž se toho účinku dočinil, na čas od města odstoupil a potom vrátiv se, do vězení se dostal. Ti pak, kteříž vy- sláni byli a zvláště komissarius, jakž ho tak provincialis listem svým jmenoval, navrátiv se do Prahy těžce převora
Neplechy dominikánů. 119 hementer petiit, vt non sinerem eius existimationem et re- 1581 ligionis dignitatem flocci fieri, nam sontes neque ipsi satis- faciunt, neque absolutionem excommunicationis petunt, quare D. V. illos monere volumus, vt vtrunque exequantur; et si renuerint, eos D. V. ab ecclesia arceat, cum reipublicae non expediat, vt delicta omnino remaneant impunita. Pragae 26. Januarii 1581. Admodum Reverendissimo vti fratri amantissimo, Fa- biano archidiacono Pilsnensi. Horatius marchio Malaspina, nuntius apostolicus. Na ten spůsob potom léta 1594 též podobně se přitre- 1594 filo. Provincial toho řádu, neopověděv se před tím ouřadu a věda že s převorem toho času knězem Mikulášem, kterýž to převorství do pěti let snažně spravoval, všecka obec do- bře spokojena jest, vyslal sem jednoho bratra řádu svého, s komissařem svým, osobou též toho řádu, chtěje aby pře- vorství mu vzdáno bylo. Tiž, když se dostali, měvše při sobě ještě jednoho bratra k převoru do kláštera a vyslání svého příčinu dosti pozdě, (an z obou stran před tím trunky se podrazili), oznámili, nesl to těžce týž převor, právě žeby vyzdvihování osoby jeho proti regulám řádu jejich se dálo, z čehož pošlo to, že se tíž všickni bratři mezi sebou těžce potkli a naposledy i zervali. I vida převor že těm, kteříž vysláni byli, a jej z převorství vyzdvihovati chtějí odolati nemůže, v té chvíli, když na něho, aby mu škodili, se uvalili a k oknu v malé světničce přitiskli, on vztahv ruku k zvonečku, znamení dal, aby se mu ku pomoci při- spělo. V tom jsa tehdáž v klášteře jeden z obyvatelův zdejších řemesla kolářského a zvonění slyšev do toho pokoje, kdež ti bratři šarvátku měli, přiběhl a vida, ano ti neznámí pře- voru zdejšímu velmi silni jsou, dostav do rukou svých ně- jakého sochůrku, toho, kterýž se byl převora zmocnil, tak těžce v hlavu urazil, že hned tu jako za umrlého zanechán jest a potom jinak jediné že o sluch a jiné smysly přijíti musil, po několik měsících od takového ourazu zhojen býti nemohl. To když se tak nočního času trefilo, řemeslník ten, kterýž se toho účinku dočinil, na čas od města odstoupil a potom vrátiv se, do vězení se dostal. Ti pak, kteříž vy- sláni byli a zvláště komissarius, jakž ho tak provincialis listem svým jmenoval, navrátiv se do Prahy těžce převora
Strana 120
120 Neplechy dominikánů. 1594 zdejšího u nejvyššího svého ano i u pana legata papežského obžaloval; pročež i z komory JMCé na sollicitování jejich poručení přišlo, aby týž převor ukovaný do Prahy vezen byl. Ale ouřad, jak se jest to mezi nimi zběhlo, tomu ne- moha spěšně a tak na rychlo vyrozuměti a věda že to pře- vorství vždycky pokojně od převora bez obtížností všech všude spravováno bylo, vypravil ho odsud tak prostého, dav mu listy dobrého zachování jeho k nejvyššímu jeho a panu legatu papežskému. Ale on, (jakž se potom tomu vyrozu- mělo), obáváje se těžkého trestání, jinou cestou, aby zlého ujíti mohl, zanechav listu za sebou, z království tohoto vyšel. A poněvadž pak ten, kterýž sem vyslán byl, pro mla- dosť věku svého to převorství spravovati nemohl, ouřad znaje v tom, aby dobré téhož kláštera rozmnožováno bylo, svú povinnosť býti, za navrácení předešlého, nevěda ještě o tom, aby pryč odjíti měl, aneb dosazení jiného hodného požádal. Jakož pak v krátkém času vyslán sem byl jeden národa vlaškého, kterýž, poněvadž ani slovem božím podle obyčeje starodávního pro neznámosť řeči české posluhovati, ani také zpovědi lidu obecního slyšeti nemohl, správu svou o něm psanou, aby na místo jeho osoba řeči naší povědomá vyslána byla, nejvyššímu jeho a zvláště panu legatu učinil. Což se po tom těžce vážiti chtělo pro slova v témž psaní latinským jazykem doložená: Veremur sane, ne homini Italo magis ea ratione gratificaremur, quam ciuitati nostrae et com- muni religioni prodessemus; si quidem functio haec virum ejusmodi requiret, qui praeter eruditionem etiam consilio singularique dexteritate, negotia monasterii illius admini- strare possit et valeat, ne fortassis plebis rudiusculae animus ab erudito et pio patre alienaretur talisque commutatio, quae nullis ex causis nimisque praepostere facta est, ciuitati monasterioque nostro perniciosa esse possit etc. Neb téhož psaní vejpis k panu prelátu zdejšímu ode dvora pana legata odeslán byl s takovým téhož psaní vej- kladem, jakoby se, jací by správcové důchovní sem se vysýlati měli, od ouřadu vyměřovati chtělo, aneb snad proto, že by k hanbě národu vlašského, (poněvadž též sám pan legat Vlach byl), psáno býti mělo, načež nikde myšleno nebylo; neb ani to k kanbě německého národu ujímáno býti může, kdež Paulus Manutius ad Marcum Antonium Muretum těch slov tím spůsobem téměř požívá:
120 Neplechy dominikánů. 1594 zdejšího u nejvyššího svého ano i u pana legata papežského obžaloval; pročež i z komory JMCé na sollicitování jejich poručení přišlo, aby týž převor ukovaný do Prahy vezen byl. Ale ouřad, jak se jest to mezi nimi zběhlo, tomu ne- moha spěšně a tak na rychlo vyrozuměti a věda že to pře- vorství vždycky pokojně od převora bez obtížností všech všude spravováno bylo, vypravil ho odsud tak prostého, dav mu listy dobrého zachování jeho k nejvyššímu jeho a panu legatu papežskému. Ale on, (jakž se potom tomu vyrozu- mělo), obáváje se těžkého trestání, jinou cestou, aby zlého ujíti mohl, zanechav listu za sebou, z království tohoto vyšel. A poněvadž pak ten, kterýž sem vyslán byl, pro mla- dosť věku svého to převorství spravovati nemohl, ouřad znaje v tom, aby dobré téhož kláštera rozmnožováno bylo, svú povinnosť býti, za navrácení předešlého, nevěda ještě o tom, aby pryč odjíti měl, aneb dosazení jiného hodného požádal. Jakož pak v krátkém času vyslán sem byl jeden národa vlaškého, kterýž, poněvadž ani slovem božím podle obyčeje starodávního pro neznámosť řeči české posluhovati, ani také zpovědi lidu obecního slyšeti nemohl, správu svou o něm psanou, aby na místo jeho osoba řeči naší povědomá vyslána byla, nejvyššímu jeho a zvláště panu legatu učinil. Což se po tom těžce vážiti chtělo pro slova v témž psaní latinským jazykem doložená: Veremur sane, ne homini Italo magis ea ratione gratificaremur, quam ciuitati nostrae et com- muni religioni prodessemus; si quidem functio haec virum ejusmodi requiret, qui praeter eruditionem etiam consilio singularique dexteritate, negotia monasterii illius admini- strare possit et valeat, ne fortassis plebis rudiusculae animus ab erudito et pio patre alienaretur talisque commutatio, quae nullis ex causis nimisque praepostere facta est, ciuitati monasterioque nostro perniciosa esse possit etc. Neb téhož psaní vejpis k panu prelátu zdejšímu ode dvora pana legata odeslán byl s takovým téhož psaní vej- kladem, jakoby se, jací by správcové důchovní sem se vysýlati měli, od ouřadu vyměřovati chtělo, aneb snad proto, že by k hanbě národu vlašského, (poněvadž též sám pan legat Vlach byl), psáno býti mělo, načež nikde myšleno nebylo; neb ani to k kanbě německého národu ujímáno býti může, kdež Paulus Manutius ad Marcum Antonium Muretum těch slov tím spůsobem téměř požívá:
Strana 121
Legat Horatius píše Plzeňským. Spor s klášterníky. 121 Germano tuo cupio, me hercule, satisfacere ; sed adver- 1594 santur multa, maxime peregrinitas haud satis apta nostris moribus et ignoratio sermonis Italici etc. Ale že to vše smyšlené bylo, poznáno z psaní a odpo- vědi od p. legata dané v tato slova: Gratae mihi semper extant omnes dominationum vestra- rum literae, sed gratissimae acciderunt, quae heri mihi DD. VV. nomine redditae fuerunt, ex quibus non solum con- seruari, verum in dies etiam augeri video obseruantiam erga sanctam et apostolicam sedem, de qua veluti ego nunquam dubitaui, sic DD. Vestras meae maximae erga istam vniuer- sam ciuitatem beneuolentiae et amoris certas esse volo si- bique persuadere, me in omnibus occasionibus negotia sua promptissime, (quoad potero), juvaturum et promoturum. De fratre Nicolao hactenus, nam humiliter superioribus suis se praesentauit et ab excommunicationis vinculo, quo illigatus tenebatur, absolutus in patriam iuit, ut in vinea domini ela- boret et in posterum melius vocatione suae respondeat. Quod reliquum est, DD. Vestras precor, vt ipsius ordinis fratres et conuentum istum ea, quae propria est ciuitatis istius, charitate et pietate amplecti velint eosque juuare, vt bonos piosque et christianos viros decet, nam praeter amplam mer- cedem, quam a deo bonorum omnium largitore accipiunt, sibi etiam obligatione perpetua vniuersum ordinem Praedi- catorum obstrinxerit ista ciuitas, meque simul, qui omnia a DD. Vestris in hanc religionem collata beneficia non secus, ac si ad meam priuatam vtilitatem spectarent a DD. VV. accepta referam et interim oro deum, vt vniuersam istam ciuitatem diu feliciterque conseruet et donis suae gratiae augeat. Pragae 16. Decembris 1594. 1594 Léta 1596 při času veliké noci nemalá různice a nesnáz 1596 pošla mezi řeholníky z obojího kláštera a panem farářem zdejším 1) z toho, že on na kázání svém o tom dostatečně všem sousedům vyměřoval, aby správu křesťanství ne jinde než od něho samého a to v kostele farním při tom času velikonočním přijímali a vykonávali. Což když bratří došlo, tomu se na odpor proto stavěli, pravíce, že na to bulle zlaté 1) Pavel Pistorius z Lucka byl farářem a arciděkanem od rokn 1596—1603.
Legat Horatius píše Plzeňským. Spor s klášterníky. 121 Germano tuo cupio, me hercule, satisfacere ; sed adver- 1594 santur multa, maxime peregrinitas haud satis apta nostris moribus et ignoratio sermonis Italici etc. Ale že to vše smyšlené bylo, poznáno z psaní a odpo- vědi od p. legata dané v tato slova: Gratae mihi semper extant omnes dominationum vestra- rum literae, sed gratissimae acciderunt, quae heri mihi DD. VV. nomine redditae fuerunt, ex quibus non solum con- seruari, verum in dies etiam augeri video obseruantiam erga sanctam et apostolicam sedem, de qua veluti ego nunquam dubitaui, sic DD. Vestras meae maximae erga istam vniuer- sam ciuitatem beneuolentiae et amoris certas esse volo si- bique persuadere, me in omnibus occasionibus negotia sua promptissime, (quoad potero), juvaturum et promoturum. De fratre Nicolao hactenus, nam humiliter superioribus suis se praesentauit et ab excommunicationis vinculo, quo illigatus tenebatur, absolutus in patriam iuit, ut in vinea domini ela- boret et in posterum melius vocatione suae respondeat. Quod reliquum est, DD. Vestras precor, vt ipsius ordinis fratres et conuentum istum ea, quae propria est ciuitatis istius, charitate et pietate amplecti velint eosque juuare, vt bonos piosque et christianos viros decet, nam praeter amplam mer- cedem, quam a deo bonorum omnium largitore accipiunt, sibi etiam obligatione perpetua vniuersum ordinem Praedi- catorum obstrinxerit ista ciuitas, meque simul, qui omnia a DD. Vestris in hanc religionem collata beneficia non secus, ac si ad meam priuatam vtilitatem spectarent a DD. VV. accepta referam et interim oro deum, vt vniuersam istam ciuitatem diu feliciterque conseruet et donis suae gratiae augeat. Pragae 16. Decembris 1594. 1594 Léta 1596 při času veliké noci nemalá různice a nesnáz 1596 pošla mezi řeholníky z obojího kláštera a panem farářem zdejším 1) z toho, že on na kázání svém o tom dostatečně všem sousedům vyměřoval, aby správu křesťanství ne jinde než od něho samého a to v kostele farním při tom času velikonočním přijímali a vykonávali. Což když bratří došlo, tomu se na odpor proto stavěli, pravíce, že na to bulle zlaté 1) Pavel Pistorius z Lucka byl farářem a arciděkanem od rokn 1596—1603.
Strana 122
122 Spor s kláštery. Vzpoura v Plzni. 1519 1596 mají, aby také lidem z cizí vosady velebnou svátostí i času velikonočního posluhovali, potahujíce se při tom na canon omnis utriusque sexus Eugenii Papae. Kterémužto také týž farář jiný smysl dával, takovú pohrůžku při tom činíce, pokudby lidem od něho, aby v klášteře jejich komunikovati nesměli, se zapovídati chtělo, kdyby oni také pohřbův u sebe dopustiti nechtěli. I poněvadž farář na nejednom kázání v tom se ohlašoval, pokudžby takového poslušenství všickni sousedé proti němu nezachovali a správu křesťanství od neděle postní, Judica až do provodní v kostele farním ne- vykonali, že hned potom je k sobě obesýlati a kteřížby se tak nezachovali, jména jejich na kostele přibíjeti a lepiti chce. Jakož pak mnozí podle starobylé navyklosti ne jinde než v klášteřích předse proti té zápovědi správu křesťanskú vykonali, pročež je týž farář obsýlal. A poznávaje ouřad, že ne všeckni na obeslání jeho k němu na faru přicházejí a podle toho že řeholníci od svého práva, zastávajíce v tom sousedy ty, kterýmž svátostí velebnou posluhovali, žádným spůsobem pustiti nechtějí, ohlašujíce se, že proti faráři s katedry vůbec mluviti a kázati chtějí, za těmi i jinými pří- činami faráři předložení učiniti poručili, aby od takové přís- nosti přestal a té věci při starobylém spůsobu zanechal. 1519 smluvena hranice, na kteréž zvonové visí, od spodku až nahoru, od kteréžto dáno Jiříkovi mlynáři z mlejna Petličovic1) 140 kop, 24 věder piva bílého, též 10 kbelců žita. A také potom zvonové z staré zvonice jsou slo- ženi a na túž hranici zavěšeni. O pozdvižení v Plzni 1519. 1519 Léta 1519 Petr Vydra, toho času rychtář, a Mikuláš Karas, oba řemesla krejčířského, odvedše lid obecní od po- slušenství, kterýmž ouřadu, jakožto vystavené vrchnosti své, zavázán byl, veliké zbouření v obci plzeňské učinili; nebo všecku obec po sobě potahše, mnohá rokování mezi sebou (na plac do kláštera černého se scházejíce) mívali. I když vůdce toho lidu a jako hejtman, nadepsaný Petr Vydra jat byl, takové vyznání v přítomnosti ouřadu zdejšího, též Vá- clava Pixy a Viktora z Domažlic, Mikuláše Šenhanzle a 1) Mlýn Petličovský nazýval se druhdy nynější mlýn Kalikovský na Mži.
122 Spor s kláštery. Vzpoura v Plzni. 1519 1596 mají, aby také lidem z cizí vosady velebnou svátostí i času velikonočního posluhovali, potahujíce se při tom na canon omnis utriusque sexus Eugenii Papae. Kterémužto také týž farář jiný smysl dával, takovú pohrůžku při tom činíce, pokudby lidem od něho, aby v klášteře jejich komunikovati nesměli, se zapovídati chtělo, kdyby oni také pohřbův u sebe dopustiti nechtěli. I poněvadž farář na nejednom kázání v tom se ohlašoval, pokudžby takového poslušenství všickni sousedé proti němu nezachovali a správu křesťanství od neděle postní, Judica až do provodní v kostele farním ne- vykonali, že hned potom je k sobě obesýlati a kteřížby se tak nezachovali, jména jejich na kostele přibíjeti a lepiti chce. Jakož pak mnozí podle starobylé navyklosti ne jinde než v klášteřích předse proti té zápovědi správu křesťanskú vykonali, pročež je týž farář obsýlal. A poznávaje ouřad, že ne všeckni na obeslání jeho k němu na faru přicházejí a podle toho že řeholníci od svého práva, zastávajíce v tom sousedy ty, kterýmž svátostí velebnou posluhovali, žádným spůsobem pustiti nechtějí, ohlašujíce se, že proti faráři s katedry vůbec mluviti a kázati chtějí, za těmi i jinými pří- činami faráři předložení učiniti poručili, aby od takové přís- nosti přestal a té věci při starobylém spůsobu zanechal. 1519 smluvena hranice, na kteréž zvonové visí, od spodku až nahoru, od kteréžto dáno Jiříkovi mlynáři z mlejna Petličovic1) 140 kop, 24 věder piva bílého, též 10 kbelců žita. A také potom zvonové z staré zvonice jsou slo- ženi a na túž hranici zavěšeni. O pozdvižení v Plzni 1519. 1519 Léta 1519 Petr Vydra, toho času rychtář, a Mikuláš Karas, oba řemesla krejčířského, odvedše lid obecní od po- slušenství, kterýmž ouřadu, jakožto vystavené vrchnosti své, zavázán byl, veliké zbouření v obci plzeňské učinili; nebo všecku obec po sobě potahše, mnohá rokování mezi sebou (na plac do kláštera černého se scházejíce) mívali. I když vůdce toho lidu a jako hejtman, nadepsaný Petr Vydra jat byl, takové vyznání v přítomnosti ouřadu zdejšího, též Vá- clava Pixy a Viktora z Domažlic, Mikuláše Šenhanzle a 1) Mlýn Petličovský nazýval se druhdy nynější mlýn Kalikovský na Mži.
Strana 123
Vzpoura v Plzni. 123 Jana Mutrly z Stříbra, Jakuba řezníka a Havlíka soukeníka 1519 z Rokycan, k žádosti našich k tomu sem vyslaných, učinil. Předkem vyznal, že jsou měli osoby některé z konše- lův zjímati a některé zamordovati, a zejmena tyto: Prokopa Fegale, Viléma soukeníka, Petra Vladaře, Jana Dunaje, Jana Kantora, toho měli s rathouzu svrci a statky měli jich po- brati. A jsouc tázán, pročby se to státi mělo, pověděl, že „z veliký naší zlosti.“ A pomocníci jeho zejmena tito: Ka- ras, Bereš, Raušar, Petr Hošťálek a Jan postřihač, ten jest jim všecky věci jich spisoval a Karas, že jest všeho toho původ a Raušar o všech věcech věděl; nebo jsme se u něho scházeli. Item, klíče od kanceláří písaři měli vzíti a při tom času měli Kantora dolů svrci; a tu se za písařem oddali, chtíce jemu klíče vzíti a Petr Hošťálek tu raddu vydal a ke všemu zlému že se jest přimlouval a pánům konšelům dával zrádce a nespravedliví soudce, že jim ujebem takovú etc. a Petr Vydra že jest je zdržel na ten čas, že na písaře nesáhli. Item, když by se byl ten mord dokonal, že jsou dů- chody městský měli k sobě v svú moc ujeti a to měli dvěma osobám poručiti, a město měli zdáti a poručiti jinému a k němu se o všecko utíkati a jím se spravovati a kdo jest ten jistý, na Karasovi, Beršovi, Raušarovi, Petrovi Ho- šťálkovi dobře zvíte. Item k počátku toho zlého žeby se byli lidé našli a jakby se ten tanec byl začal, tu bylo by se všecko zlé ko- nalo a pravím vám, že se měly skrze osoby jmenované ve- liké věci v tomto městě státi a ty všecky věci na Karasovi, na Raušarovi, Beršovi, Petrovi Hošťálkovi i ještě více zvíte, neb jsem při některých věcech nebyl, než což sem od Ka- rasa a od nich správu měl. Item Karas a Bereš k některým dobrým lidem o ty věci na raddu se utíkali a k Karasovi že jest od nich mlu- veno, chceli ouřad konšelský a přední místo držeti, že jemu to chtí zjednati. A to jest mi Karas oznamoval a oni dobře vědí, k komu se utíkali. Item konšely spisovali, koho na raddě chtěli míti: Vá- clava Panošku za staršího a ta cedule můž se najíti u Ka- rasa, a nebo u Jana postřihače; nebť jest on je spisoval a Václav Smrštík také o tom ví, kteří jsou konšely měli býti. Item Karas že jest Vydrovi pověděl, že s Beršem, Pe- trem Hošťálkem a Raušarem k Václavovi Panuškovi na raddu
Vzpoura v Plzni. 123 Jana Mutrly z Stříbra, Jakuba řezníka a Havlíka soukeníka 1519 z Rokycan, k žádosti našich k tomu sem vyslaných, učinil. Předkem vyznal, že jsou měli osoby některé z konše- lův zjímati a některé zamordovati, a zejmena tyto: Prokopa Fegale, Viléma soukeníka, Petra Vladaře, Jana Dunaje, Jana Kantora, toho měli s rathouzu svrci a statky měli jich po- brati. A jsouc tázán, pročby se to státi mělo, pověděl, že „z veliký naší zlosti.“ A pomocníci jeho zejmena tito: Ka- ras, Bereš, Raušar, Petr Hošťálek a Jan postřihač, ten jest jim všecky věci jich spisoval a Karas, že jest všeho toho původ a Raušar o všech věcech věděl; nebo jsme se u něho scházeli. Item, klíče od kanceláří písaři měli vzíti a při tom času měli Kantora dolů svrci; a tu se za písařem oddali, chtíce jemu klíče vzíti a Petr Hošťálek tu raddu vydal a ke všemu zlému že se jest přimlouval a pánům konšelům dával zrádce a nespravedliví soudce, že jim ujebem takovú etc. a Petr Vydra že jest je zdržel na ten čas, že na písaře nesáhli. Item, když by se byl ten mord dokonal, že jsou dů- chody městský měli k sobě v svú moc ujeti a to měli dvěma osobám poručiti, a město měli zdáti a poručiti jinému a k němu se o všecko utíkati a jím se spravovati a kdo jest ten jistý, na Karasovi, Beršovi, Raušarovi, Petrovi Ho- šťálkovi dobře zvíte. Item k počátku toho zlého žeby se byli lidé našli a jakby se ten tanec byl začal, tu bylo by se všecko zlé ko- nalo a pravím vám, že se měly skrze osoby jmenované ve- liké věci v tomto městě státi a ty všecky věci na Karasovi, na Raušarovi, Beršovi, Petrovi Hošťálkovi i ještě více zvíte, neb jsem při některých věcech nebyl, než což sem od Ka- rasa a od nich správu měl. Item Karas a Bereš k některým dobrým lidem o ty věci na raddu se utíkali a k Karasovi že jest od nich mlu- veno, chceli ouřad konšelský a přední místo držeti, že jemu to chtí zjednati. A to jest mi Karas oznamoval a oni dobře vědí, k komu se utíkali. Item konšely spisovali, koho na raddě chtěli míti: Vá- clava Panošku za staršího a ta cedule můž se najíti u Ka- rasa, a nebo u Jana postřihače; nebť jest on je spisoval a Václav Smrštík také o tom ví, kteří jsou konšely měli býti. Item Karas že jest Vydrovi pověděl, že s Beršem, Pe- trem Hošťálkem a Raušarem k Václavovi Panuškovi na raddu
Strana 124
124 Vzpoura v Plzni. 1519 chodívali a on jim že jest raddu dával a co jsú páni taj- ného v raddě zavírali, to jsú skrze něho všecko zvěděli a tím se spraviti mohli. Item Jakub zlatník jednu tajnú věc v raddě v malém počtu v pěti osobách mluvil, to jest Raušar hned zvěděl a Petrovi Vydrovi to oznámil ta slova, kteráž jsou v raddě mluvena a Raušar že jest Petrovi řekl: „Co se staráš; však máme jednoho v raddě, že nám všecko poví.“ Item Karas s nadepsanými obec přísahami zavazovali a k tomu po sobě potahovali, cožkoli počínati budou, aby jim toho pomahali, ale obec o takovém jejich přikrytým předsebraní jest nevěděla; neb jest Karas k obci mluvíval, že jsú veliký věci za tím a že se vám na tento čas nehodí oznamovati, neb jste někteří netajni, a kdyžby oni to zvě- děli, i věděli by se čím spraviti; než když jauš k roku přijde, tu všecky věci zvíte. Item Karas a on Vydra i někteří s nimi z toho počtu, ježto zradu konali, mezi sebou, ano o tom obec nic nevě- děla, hledajíce příčiny k pánům, přišli jednoho času s obcí nahoru, a když páni neměli kdy jich slyšeti, žádali jich pěkně, aby jiného dne nahoru přišli; ale oni nechtěli dolů jíti a tak oznámili, „vždy uhlídáme, nebudouli nás slyšeti“ a pohrůžky při tom činíce, budeli Mikuláš Principál mnoho k nim z raddy vystupovati, že mu dvéře ukázati chtějí. Item, že on Vydra, rychtářem jsa, z pokladnice rychtář- ské peníze bral a je zase na svú potřebu vydával. To pak Vydra s jinými tovaryši svými proti ouřadu za stížnosť kladl, předkem co se dotýkalo kostela a nadání k oltářům poněvadž velmi spustly jsou, kde se platové nadání obra- cují. Více chtěla obec věděti o obecných důchodech, které mají, neb obci nic nepřibývalo a že velmi obec hynula a vždycky se přidlužovali a některé vsi zastavovali. Třetí na konšelích obec žádala, aby to opatřili, co se sirotkův dotýče, aby jejich statkové opatřeni byli, kdyby let svých rozumných došli, aby věděli, kde své najíti, aby potom nemusili z obec- ního platiti, jako se někde jinde to stávalo, a vdovy též aby opatřili, aby mohly k svému spravedlivému trefiti. Čtvrté, aby jim počet učinili do desíti let.1) 1) V registru causarum str. 89—90 zaznamenána jest rozepře z r. 1530 mezi Beršem a Petrem Vladařem, kterýžto poslední Berše se na cti dotekl připomenuv, že byl jednou z města utekl před pány, což
124 Vzpoura v Plzni. 1519 chodívali a on jim že jest raddu dával a co jsú páni taj- ného v raddě zavírali, to jsú skrze něho všecko zvěděli a tím se spraviti mohli. Item Jakub zlatník jednu tajnú věc v raddě v malém počtu v pěti osobách mluvil, to jest Raušar hned zvěděl a Petrovi Vydrovi to oznámil ta slova, kteráž jsou v raddě mluvena a Raušar že jest Petrovi řekl: „Co se staráš; však máme jednoho v raddě, že nám všecko poví.“ Item Karas s nadepsanými obec přísahami zavazovali a k tomu po sobě potahovali, cožkoli počínati budou, aby jim toho pomahali, ale obec o takovém jejich přikrytým předsebraní jest nevěděla; neb jest Karas k obci mluvíval, že jsú veliký věci za tím a že se vám na tento čas nehodí oznamovati, neb jste někteří netajni, a kdyžby oni to zvě- děli, i věděli by se čím spraviti; než když jauš k roku přijde, tu všecky věci zvíte. Item Karas a on Vydra i někteří s nimi z toho počtu, ježto zradu konali, mezi sebou, ano o tom obec nic nevě- děla, hledajíce příčiny k pánům, přišli jednoho času s obcí nahoru, a když páni neměli kdy jich slyšeti, žádali jich pěkně, aby jiného dne nahoru přišli; ale oni nechtěli dolů jíti a tak oznámili, „vždy uhlídáme, nebudouli nás slyšeti“ a pohrůžky při tom činíce, budeli Mikuláš Principál mnoho k nim z raddy vystupovati, že mu dvéře ukázati chtějí. Item, že on Vydra, rychtářem jsa, z pokladnice rychtář- ské peníze bral a je zase na svú potřebu vydával. To pak Vydra s jinými tovaryši svými proti ouřadu za stížnosť kladl, předkem co se dotýkalo kostela a nadání k oltářům poněvadž velmi spustly jsou, kde se platové nadání obra- cují. Více chtěla obec věděti o obecných důchodech, které mají, neb obci nic nepřibývalo a že velmi obec hynula a vždycky se přidlužovali a některé vsi zastavovali. Třetí na konšelích obec žádala, aby to opatřili, co se sirotkův dotýče, aby jejich statkové opatřeni byli, kdyby let svých rozumných došli, aby věděli, kde své najíti, aby potom nemusili z obec- ního platiti, jako se někde jinde to stávalo, a vdovy též aby opatřili, aby mohly k svému spravedlivému trefiti. Čtvrté, aby jim počet učinili do desíti let.1) 1) V registru causarum str. 89—90 zaznamenána jest rozepře z r. 1530 mezi Beršem a Petrem Vladařem, kterýžto poslední Berše se na cti dotekl připomenuv, že byl jednou z města utekl před pány, což
Strana 125
Vzpoura v Plzni. 125 Petr Vydra, učiniv takové, jakž se nahoře píše, útrpné 1519 vyznání, za takové zlé skutky své skončení života vzal a tu sobotu [3. září] před památkou narození blahoslavené Panny Marie léta nadepsaného čtvrcen. Ale Mikuláš Karas z města od statku svého odběhv, na Bechyni k nejvyššímu kancléři království českého, toho času pánu Láclavovi1) ze Štern- berka (dav se pánu za služebníka) se obrátil. O něhož pán našim na ten rozum v pondělí [25. července] po sv. Maří Majdaleně téhož léta, psaní učinil z Nepomuku. Věděti vám dávám, že jest na mne vznesl Mikuláš Karas; služebník můj, kterak jest spraven, že by byl před vámi vosočen a proto vosočení, že byste se naň hněvali a on obávaje se v tom, aby něco náhlého na něho nepřišlo, ujel jest. I prosil jest mne k vám za přímluvu, abyste jemu glejt dali bezpečný, aby on mohl k vám přijíti i odjíti, a svú nevinú, kterúž on praví, před vámi se spraviti; neb se jemu zdá, že jest on nic neučinil, ješto by měl vám pro túž věc v hněv upadnouti. I protož já vás prosím, že mu glejt dáte. A nevyčkav na takové psaní odpovědi hned se jiným psaním toho domlouval, kterak když nebožtíka Petra dali zmučiti a v tom i o hrdlo připraviti, tu že by lidé v Plzni o pánu mluvili, kterak by on jemu město zdáti měl, ano že jsou i to biřičem, že město jednomu pánu dáno býti mělo, provolati dali a protož kdožkoli to o něm mluví, aby on to město k sobě přijíti chtěl, že mluví jako nešlechetný lotr a cti jeho zrádce. A pokudž to od něho, Petra, slyšáno jest, že prvé nežli o hrdlo připraven byl, náleželo pánu oznámiti a poněvadž pak na Mikuláše Karasa, Petra Kla- drubského a Bernarta jinak Berše, služebníky jeho, sáhnouti chtějí, protož že on je na plném soudu zemském postaviti chce. Jinak chtělili by co proti nim před sebe bráti, že by on též služebníky své před nimi opatrovati chtěl. Naši oznámili, že o tom, aby kdo z lidí u nás to, což se nadpisuje, mluviti aneb oni biřičem volati dáti měli, žádné vědomosti nemají, nýbrž kdyby od koho takovú řeč o pánu slyšeli, že by ho, jako pána ctného, v tom chtěli zastati. Co se zajisté týká udalosti zde zhora šíře líčené. Podkomoří královský rozhodl rozepři tak, že Beršovi, co byl proti pánům provinil, nemá nikdy vyčítáno býti, poněvadž mu to od pánů prominuto bylo. 1) Laclav, Ladislav ze Šternberka na Bechyni byl kancléřem od 1510—1521.
Vzpoura v Plzni. 125 Petr Vydra, učiniv takové, jakž se nahoře píše, útrpné 1519 vyznání, za takové zlé skutky své skončení života vzal a tu sobotu [3. září] před památkou narození blahoslavené Panny Marie léta nadepsaného čtvrcen. Ale Mikuláš Karas z města od statku svého odběhv, na Bechyni k nejvyššímu kancléři království českého, toho času pánu Láclavovi1) ze Štern- berka (dav se pánu za služebníka) se obrátil. O něhož pán našim na ten rozum v pondělí [25. července] po sv. Maří Majdaleně téhož léta, psaní učinil z Nepomuku. Věděti vám dávám, že jest na mne vznesl Mikuláš Karas; služebník můj, kterak jest spraven, že by byl před vámi vosočen a proto vosočení, že byste se naň hněvali a on obávaje se v tom, aby něco náhlého na něho nepřišlo, ujel jest. I prosil jest mne k vám za přímluvu, abyste jemu glejt dali bezpečný, aby on mohl k vám přijíti i odjíti, a svú nevinú, kterúž on praví, před vámi se spraviti; neb se jemu zdá, že jest on nic neučinil, ješto by měl vám pro túž věc v hněv upadnouti. I protož já vás prosím, že mu glejt dáte. A nevyčkav na takové psaní odpovědi hned se jiným psaním toho domlouval, kterak když nebožtíka Petra dali zmučiti a v tom i o hrdlo připraviti, tu že by lidé v Plzni o pánu mluvili, kterak by on jemu město zdáti měl, ano že jsou i to biřičem, že město jednomu pánu dáno býti mělo, provolati dali a protož kdožkoli to o něm mluví, aby on to město k sobě přijíti chtěl, že mluví jako nešlechetný lotr a cti jeho zrádce. A pokudž to od něho, Petra, slyšáno jest, že prvé nežli o hrdlo připraven byl, náleželo pánu oznámiti a poněvadž pak na Mikuláše Karasa, Petra Kla- drubského a Bernarta jinak Berše, služebníky jeho, sáhnouti chtějí, protož že on je na plném soudu zemském postaviti chce. Jinak chtělili by co proti nim před sebe bráti, že by on též služebníky své před nimi opatrovati chtěl. Naši oznámili, že o tom, aby kdo z lidí u nás to, což se nadpisuje, mluviti aneb oni biřičem volati dáti měli, žádné vědomosti nemají, nýbrž kdyby od koho takovú řeč o pánu slyšeli, že by ho, jako pána ctného, v tom chtěli zastati. Co se zajisté týká udalosti zde zhora šíře líčené. Podkomoří královský rozhodl rozepři tak, že Beršovi, co byl proti pánům provinil, nemá nikdy vyčítáno býti, poněvadž mu to od pánů prominuto bylo. 1) Laclav, Ladislav ze Šternberka na Bechyni byl kancléřem od 1510—1521.
Strana 126
126 Vzpoura v Plzni. 1519 se pak sousedův odběhlých dotýče, kteříž se pánu přikázali, budouli oni koho z Plzeňských chtíti z čeho viniti, že jsou jim ku právu dosti usedlí; pakliby co proti tomu neslušného a nespravedlivého před sebe brali, pánu věří, že jim toho nedopustí. Tu pán rozhněvav se odpověděl, že nadepsaní služeb- níci jeho za odběhlé pokládáni býti nemají, proto že on jich za takové nemá a že jsou oni bez příčiny sobě daný žádného odběžení neučinili, než toliko že jsou od města ustoupili a z kterých příčin to učinili, to též časem svým bude moci se najíti a dokázati, a poněvadž odpovědi slyšeti nemůže, zdali by služebníci jeho před nimi bezpečni byli, než toliko že mu na to ukazují, chtějíli oni je všecky, aneb některé z Plzně z čeho viniti, že jsou ku právu dost usedlí, o čemž že on dobře ví, že to tak jest, a protož o tom že žádá toliko věděti, chtějíli Plzeňští také ty služebníky jeho z čeho právem hleděti, čili mimo to oni mají na ně péči míti; neb já ještě, (praví pán), o tom právu, aby kde bylo, nevím, aby měli jedni právem viniti a druzí bez práva, svobod a moci užívati, než to jest všudy za řád a za obyčej, kterak kdo koho chce hleděti, že zase tak může k němu zachováno býti. Na to Plzeňští odpověděli, co se odběhlých sousedův dotýče, že z té povinnosti, kterúž jsou právu zdejšímu po- vinni, poněvadž jsou z gruntův a od práva ušli a odběhli, mají proč k nim hleděti a protož když k nim o to hleděti budou, že v té věci se nezmejlí a jich také že tajno nebude. Když pak na žádosť pana kancléře Karasovi glejt dán byl a on s některými dobrými lidmi před ouřad vstoupiv žádal, jak se jest koli stalo, aby páni jemu to prominuli, a pan Humprecht 1) toho dotekl, by nebylo viny, že by nebylo třeba žádosti, buď pak vina neb nebuď, aby páni ráčili mu to prominouti. 1 když ty věci podle vůle páně nešly, učinil opět Plzeň- ským o ty služebníky své poselství takové. Poslal nás k vám pan kancléř nejvyšší, království če- ského, že co jste JMsti prvé i nejposléze za odpověd dali, což se JMsti služebníkův, o kterýchž vám prvé dobře vě- domo jest, dotýče, že ještě toho znáti nemůže, aby pod řá- 1) Pan Humprecht z Hrádku a na Rencích, hejtman kraje plz.
126 Vzpoura v Plzni. 1519 se pak sousedův odběhlých dotýče, kteříž se pánu přikázali, budouli oni koho z Plzeňských chtíti z čeho viniti, že jsou jim ku právu dosti usedlí; pakliby co proti tomu neslušného a nespravedlivého před sebe brali, pánu věří, že jim toho nedopustí. Tu pán rozhněvav se odpověděl, že nadepsaní služeb- níci jeho za odběhlé pokládáni býti nemají, proto že on jich za takové nemá a že jsou oni bez příčiny sobě daný žádného odběžení neučinili, než toliko že jsou od města ustoupili a z kterých příčin to učinili, to též časem svým bude moci se najíti a dokázati, a poněvadž odpovědi slyšeti nemůže, zdali by služebníci jeho před nimi bezpečni byli, než toliko že mu na to ukazují, chtějíli oni je všecky, aneb některé z Plzně z čeho viniti, že jsou ku právu dost usedlí, o čemž že on dobře ví, že to tak jest, a protož o tom že žádá toliko věděti, chtějíli Plzeňští také ty služebníky jeho z čeho právem hleděti, čili mimo to oni mají na ně péči míti; neb já ještě, (praví pán), o tom právu, aby kde bylo, nevím, aby měli jedni právem viniti a druzí bez práva, svobod a moci užívati, než to jest všudy za řád a za obyčej, kterak kdo koho chce hleděti, že zase tak může k němu zachováno býti. Na to Plzeňští odpověděli, co se odběhlých sousedův dotýče, že z té povinnosti, kterúž jsou právu zdejšímu po- vinni, poněvadž jsou z gruntův a od práva ušli a odběhli, mají proč k nim hleděti a protož když k nim o to hleděti budou, že v té věci se nezmejlí a jich také že tajno nebude. Když pak na žádosť pana kancléře Karasovi glejt dán byl a on s některými dobrými lidmi před ouřad vstoupiv žádal, jak se jest koli stalo, aby páni jemu to prominuli, a pan Humprecht 1) toho dotekl, by nebylo viny, že by nebylo třeba žádosti, buď pak vina neb nebuď, aby páni ráčili mu to prominouti. 1 když ty věci podle vůle páně nešly, učinil opět Plzeň- ským o ty služebníky své poselství takové. Poslal nás k vám pan kancléř nejvyšší, království če- ského, že co jste JMsti prvé i nejposléze za odpověd dali, což se JMsti služebníkův, o kterýchž vám prvé dobře vě- domo jest, dotýče, že ještě toho znáti nemůže, aby pod řá- 1) Pan Humprecht z Hrádku a na Rencích, hejtman kraje plz.
Strana 127
Vzpoura v Plzni. 127 dem a právem tohoto království mohli před vámi a od vás 1519 před mocí bezpečni býti. I k tomuto JMst ještě je ty slu- žebníky své podávati ráčí, že o to o všecko od nich, chce- teli též učiniti, poddává se na krále JMst pána našeho mi- lostivého k rozeznání, a což JMst kolivěk v tom najíti ráčí, že ty JMsti služebníci na tom přestati a tak se zachovati mají a vy abyšte též učinili, a v tom času, dokudž ta věc konce nevezme, abyšte z obou stran před sebú bezpečni byli a mocí jedni na druhé nesahali a oni také aby mezi vámi v městě svobodně a bezpečně bývali, tak aby i statky své podle vůle své opatřiti mohli. I žádá vás JMst pán, chce- teli k tomu přistoupiti, abyšte na to konečnú a světlú skrze nás, anebo listem vaším pod pečetí odpověď bez prodlívání dali; pakli byšte k tomu a takovému slušnému podání při- stoupiti nechtěli, JMKskú v tom opomítajíce, též řád i právo, kteréhož tak dobře chudý jako bohatý užiti má, svévolně lehčíce, tehdy ráčil pán vám toto poručiti pověděti, že již s raddou pánův a přátel svých, nemaje úmyslu takovými psa- ními a poselstvími sebe více zaneprázdňovati, to tak před- sevzíti ráčí, což jest sobě a svým služebníkům v tom proti takové své vůli spravedlivě povinen. Odpověď. Poslali nás k VMsti páni Plzeňští, jakož jste jim rá- čili psáti a po některých dobrých lidech poslati ceduli, že ještě toho znáti nemůžete, což se vašich služebníkův a jich někdy sousedů z města ušlých dotýče, aby před nimi pod řádem a právem tohoto království od nich mocí býti mohli bezpečni, podávajíce se KMsti od nich služebníkův svých na krále JMst rozeznání k tomu, aby oni mohli v městě u nich svobodně býti a podle vůle své statky své opatřiti. I toto VMsti poručili dáti za odpověď, že toho svobody jich a práva (ani také za to mají) království tohoto neukazují, aby o jaké kolivěk věci k soudům ven z země jezditi a praco- vati měli; neb taková věc jako nepořádná každému z nich právy domácími zavřína jest. A protož, ačkolivěk krále JMst, pána svého milostivého, neopomítají a směliby tak brzo a tak svobodně před JKMst předstúpiti jako oni, kdož jsú pro své vejstupky pod VMst z města Plzně ušli, však proto mají práva a řády své od starodávna vyměřené a vědí podle nich, kterak a kterým pořadem se k každému sprave-
Vzpoura v Plzni. 127 dem a právem tohoto království mohli před vámi a od vás 1519 před mocí bezpečni býti. I k tomuto JMst ještě je ty slu- žebníky své podávati ráčí, že o to o všecko od nich, chce- teli též učiniti, poddává se na krále JMst pána našeho mi- lostivého k rozeznání, a což JMst kolivěk v tom najíti ráčí, že ty JMsti služebníci na tom přestati a tak se zachovati mají a vy abyšte též učinili, a v tom času, dokudž ta věc konce nevezme, abyšte z obou stran před sebú bezpečni byli a mocí jedni na druhé nesahali a oni také aby mezi vámi v městě svobodně a bezpečně bývali, tak aby i statky své podle vůle své opatřiti mohli. I žádá vás JMst pán, chce- teli k tomu přistoupiti, abyšte na to konečnú a světlú skrze nás, anebo listem vaším pod pečetí odpověď bez prodlívání dali; pakli byšte k tomu a takovému slušnému podání při- stoupiti nechtěli, JMKskú v tom opomítajíce, též řád i právo, kteréhož tak dobře chudý jako bohatý užiti má, svévolně lehčíce, tehdy ráčil pán vám toto poručiti pověděti, že již s raddou pánův a přátel svých, nemaje úmyslu takovými psa- ními a poselstvími sebe více zaneprázdňovati, to tak před- sevzíti ráčí, což jest sobě a svým služebníkům v tom proti takové své vůli spravedlivě povinen. Odpověď. Poslali nás k VMsti páni Plzeňští, jakož jste jim rá- čili psáti a po některých dobrých lidech poslati ceduli, že ještě toho znáti nemůžete, což se vašich služebníkův a jich někdy sousedů z města ušlých dotýče, aby před nimi pod řádem a právem tohoto království od nich mocí býti mohli bezpečni, podávajíce se KMsti od nich služebníkův svých na krále JMst rozeznání k tomu, aby oni mohli v městě u nich svobodně býti a podle vůle své statky své opatřiti. I toto VMsti poručili dáti za odpověď, že toho svobody jich a práva (ani také za to mají) království tohoto neukazují, aby o jaké kolivěk věci k soudům ven z země jezditi a praco- vati měli; neb taková věc jako nepořádná každému z nich právy domácími zavřína jest. A protož, ačkolivěk krále JMst, pána svého milostivého, neopomítají a směliby tak brzo a tak svobodně před JKMst předstúpiti jako oni, kdož jsú pro své vejstupky pod VMst z města Plzně ušli, však proto mají práva a řády své od starodávna vyměřené a vědí podle nich, kterak a kterým pořadem se k každému sprave-
Strana 128
128 Vzpoura v Plzni. 1519 dlivě zachovati mají, nic v tom krále, pána svého, ani řádu a práva nelehčíce. A také poněvadž pod VMst ti z města Plzně jsou ušli a VMst sobě za pána mimo krále JMst dě- dičného svého pána vzali a JMKskú a slib svůj opovrhli a VMst také jste je poddané krále JMsti za služebníky při- jíti ráčili, již oni páni Plzeňští mezi sebú bytu jim dopu- stiti nemohou; neb JKMst psaním svým to jim času tohoto přikázati ráčil, aby žádnému, kdožby jiného pána neb pány mimo JKMst sobě za pána nebo pány vzali, v městě JKMsti bytu a sousedství nedopouštěli. V tom pak, je tližeby oni VMsti služebníci sami skrze sebe neb koho kolivěk jiného co předse, ještoby jim pánům plzeňským nedobře sloužilo, bráti chtěli, tehdy tak pověděti VMsti poručili, že též s raddou pánův a přátel svých musili by se tak opatrovati, pokudžby proti takové jich svévůli a neřádné byli sobě a spravedlivosti své povinni. A té naděje nejsú, abyšte VMst, jako jeden znamenitý pán, tohoto krá- lovství úředník, ráčili jim od nich ušlým lidem podle jich vůle raddami býti nápomocni. Takovú nevoli Mikuláš Karas i s jinými mezi pánem a našimi učiniv a vida, že mu předsevzetí jeho dařiti se nechce, zjevným odpovědníkem Plzeňských se učinil těmito slovy. Purkmistru a raddě měsťa Plzně a rychtáři s staršími obecními i vší obci ode mne, Mikuláše Karasa, vám purk- mistru, konšelům i vší obci města Plzně. Jakož jest nejednú pán můj JMst vám psáti ráčil i dobré lidi k vám posýlal, chtěje vám rád ode mne spra- vedlivě učiniti, ač bylli bych vám co povinnovat, podá- vaje vám napřed soudu zemského, ješto každý dobrý na něm přestává, ale vy jste toho přijíti nechtěli. Potom vám jest JMst podati ráčil krále JMst, pána našeho všech milo- stivého a dědičného, že mne ráčí před JKMst postaviti, a z čehož mne kolivěk budete smíti viniti, že vám mám před JKMstí práv býti. To mi jest též nemohlo prospěti ani od vás pot- kati. I poněvadž tomu rozumím, že na vás péči míti musím a že snad kdybyšte mne dosáhli, že byšte mi snad učiniti chtěli, co jste jinému učinili bez jeho provinění; neb já tomu tak rozumím, že jste vy lepší nežli Bůh a já horší než čert, neb je pán Bůh všemohúcí ráčil čerty slyšeti, ale já sem toho na vás dosáhnouti nemohl skrze pána svého
128 Vzpoura v Plzni. 1519 dlivě zachovati mají, nic v tom krále, pána svého, ani řádu a práva nelehčíce. A také poněvadž pod VMst ti z města Plzně jsou ušli a VMst sobě za pána mimo krále JMst dě- dičného svého pána vzali a JMKskú a slib svůj opovrhli a VMst také jste je poddané krále JMsti za služebníky při- jíti ráčili, již oni páni Plzeňští mezi sebú bytu jim dopu- stiti nemohou; neb JKMst psaním svým to jim času tohoto přikázati ráčil, aby žádnému, kdožby jiného pána neb pány mimo JKMst sobě za pána nebo pány vzali, v městě JKMsti bytu a sousedství nedopouštěli. V tom pak, je tližeby oni VMsti služebníci sami skrze sebe neb koho kolivěk jiného co předse, ještoby jim pánům plzeňským nedobře sloužilo, bráti chtěli, tehdy tak pověděti VMsti poručili, že též s raddou pánův a přátel svých musili by se tak opatrovati, pokudžby proti takové jich svévůli a neřádné byli sobě a spravedlivosti své povinni. A té naděje nejsú, abyšte VMst, jako jeden znamenitý pán, tohoto krá- lovství úředník, ráčili jim od nich ušlým lidem podle jich vůle raddami býti nápomocni. Takovú nevoli Mikuláš Karas i s jinými mezi pánem a našimi učiniv a vida, že mu předsevzetí jeho dařiti se nechce, zjevným odpovědníkem Plzeňských se učinil těmito slovy. Purkmistru a raddě měsťa Plzně a rychtáři s staršími obecními i vší obci ode mne, Mikuláše Karasa, vám purk- mistru, konšelům i vší obci města Plzně. Jakož jest nejednú pán můj JMst vám psáti ráčil i dobré lidi k vám posýlal, chtěje vám rád ode mne spra- vedlivě učiniti, ač bylli bych vám co povinnovat, podá- vaje vám napřed soudu zemského, ješto každý dobrý na něm přestává, ale vy jste toho přijíti nechtěli. Potom vám jest JMst podati ráčil krále JMst, pána našeho všech milo- stivého a dědičného, že mne ráčí před JKMst postaviti, a z čehož mne kolivěk budete smíti viniti, že vám mám před JKMstí práv býti. To mi jest též nemohlo prospěti ani od vás pot- kati. I poněvadž tomu rozumím, že na vás péči míti musím a že snad kdybyšte mne dosáhli, že byšte mi snad učiniti chtěli, co jste jinému učinili bez jeho provinění; neb já tomu tak rozumím, že jste vy lepší nežli Bůh a já horší než čert, neb je pán Bůh všemohúcí ráčil čerty slyšeti, ale já sem toho na vás dosáhnouti nemohl skrze pána svého
Strana 129
Vzpoura v Plzni. 129 JMst. Všecko to milému pánu Bohu poručím na tento čas 1519 a již já musím to předsevzíti, čehož nerad učiním, toho mi jest pán Bůh svědek a ač ne všem vinu dávám, ale poně- vadž pak po těch jdete, kteříž mého bezhrdlí hledí a jimi se spravujete a v tom jim i folkujete, jižť musím vás hle- děti, pokudž mi toho milý pán Bůh bude příti a vám i všem vašim poddaným, proti vám svú česť ohražuji a se všemi pomocníky svými, že vás budu páliti, mordovati i to vše zlé činiti, což budu moci vymysliti. A což se vám kolivěk zlého stane, z toho žádnému viny nedávejte než předkem Petrovi Sedáčkovi, Vilémovi 1) a Fegalovi. Dán tu kdež jest psán. Jiný rychtáři plzeňskému a starším obecním. Ode mne Mikuláše Karasa vám buď list dán vší obci. Mám za to, že dobře v paměti máte, když jsme spolu chudí i bohatí stáli pro česť a pro chválu pána Boha vše- mohoucího a krále pána našeho všech nejmilostivějšího, po- něvadž jesti zámek JMsti i pro vás pro všecky chudý vdovy i sirotky, a dobře vám vědomo jest, že tak, jak jste mne žá- dali; abych od vás mluvil, i to jsem učinil a v tom jsem se Bůh dá zachoval, jakožto dobrému náleží a nic víc ani míň, neb dobře v paměti máte, že po každým artikuli vo- hlíd jsem se na vás, ptaje se vás, takli jste kázali pověděti a vy jste všickni řekli, že tak. Pak pohleďtež na to, co mně se děje od některých z vašich konšelův, kderýchž se dotýká v jiných listech, že jsou mě chtěli o mé hrdlo připraviti bez mého všeho provinění. I musím to poručiti pánu Bohu všemohoucímu na tento čas, neb dobře mám za to, že vám jest v paměti, že pán můj JMst ráčil jesti psáti pánům va- šim, podávaje jim JMst zemského soudu, že mne ráčí posta- viti před ním a cožby se bylo koli na mne nalezlo, musil bych byl trpěti a proti tomu bych vše nechtěl býti, kdy- bych vinen byl. Potom JMst ráčil jim podati, že mne chce postaviti před JMKskú, pána všech nejmilostivějšího. I to mi postačiti nemohlo, ješto mně se tak zdá, že jsú mi to učiniti neměli etc. Pak milí páni, toto psaní mé že je s pílností rozvážíte, k čemu se taková věc vztahuje, neb pán Bůh všemohucí zná, žeť toho nečiním z žádný pejchy, 1) Vilém soukeník.
Vzpoura v Plzni. 129 JMst. Všecko to milému pánu Bohu poručím na tento čas 1519 a již já musím to předsevzíti, čehož nerad učiním, toho mi jest pán Bůh svědek a ač ne všem vinu dávám, ale poně- vadž pak po těch jdete, kteříž mého bezhrdlí hledí a jimi se spravujete a v tom jim i folkujete, jižť musím vás hle- děti, pokudž mi toho milý pán Bůh bude příti a vám i všem vašim poddaným, proti vám svú česť ohražuji a se všemi pomocníky svými, že vás budu páliti, mordovati i to vše zlé činiti, což budu moci vymysliti. A což se vám kolivěk zlého stane, z toho žádnému viny nedávejte než předkem Petrovi Sedáčkovi, Vilémovi 1) a Fegalovi. Dán tu kdež jest psán. Jiný rychtáři plzeňskému a starším obecním. Ode mne Mikuláše Karasa vám buď list dán vší obci. Mám za to, že dobře v paměti máte, když jsme spolu chudí i bohatí stáli pro česť a pro chválu pána Boha vše- mohoucího a krále pána našeho všech nejmilostivějšího, po- něvadž jesti zámek JMsti i pro vás pro všecky chudý vdovy i sirotky, a dobře vám vědomo jest, že tak, jak jste mne žá- dali; abych od vás mluvil, i to jsem učinil a v tom jsem se Bůh dá zachoval, jakožto dobrému náleží a nic víc ani míň, neb dobře v paměti máte, že po každým artikuli vo- hlíd jsem se na vás, ptaje se vás, takli jste kázali pověděti a vy jste všickni řekli, že tak. Pak pohleďtež na to, co mně se děje od některých z vašich konšelův, kderýchž se dotýká v jiných listech, že jsou mě chtěli o mé hrdlo připraviti bez mého všeho provinění. I musím to poručiti pánu Bohu všemohoucímu na tento čas, neb dobře mám za to, že vám jest v paměti, že pán můj JMst ráčil jesti psáti pánům va- šim, podávaje jim JMst zemského soudu, že mne ráčí posta- viti před ním a cožby se bylo koli na mne nalezlo, musil bych byl trpěti a proti tomu bych vše nechtěl býti, kdy- bych vinen byl. Potom JMst ráčil jim podati, že mne chce postaviti před JMKskú, pána všech nejmilostivějšího. I to mi postačiti nemohlo, ješto mně se tak zdá, že jsú mi to učiniti neměli etc. Pak milí páni, toto psaní mé že je s pílností rozvážíte, k čemu se taková věc vztahuje, neb pán Bůh všemohucí zná, žeť toho nečiním z žádný pejchy, 1) Vilém soukeník.
Strana 130
130 Vzpoura v Plzni. 1519 ani ze zlosti, než z veliký litosti, co mi se děje bezprávně od některých z konšelův vašich, neb jsem vždycky na to myslil, abych se JMstem v dobrém přátelství zachoval, toho mi Bůh svědek jest. Co se dotýče manželky mé a dětí mých, jestliže jim jaké nátisky činiti budete, teď pánu Bohu pří- sahám, že vám to ke všemu zlému přijde, neb jsou oni tak málo vinny jako i já. Ale té víry k vám mám, že toho ne- učiníte, než mně a já vás hleděti tak podle odpovědi té, jak sem se vám vohradil svú česť, za to vás prosím, že sobě kážete vokázati všecka psaní, které jim jest učiniti ráčil pán můj JMst předešlý, neb mám za to, že jesti dvanácte listův ráčil jim poslati. I to pak dobře všecko rozvažte, neb jsú nikde JMsti žádné odpovědi nedali, kterouby se JMst mohl spraviti a já také. Dán kdež jest psán. Takové psaní Plzeňští přijavše, žádali ihned toho při panu Lvu 1), purkrabí království českého, aby vedle ouřadu svého téhož Mikuláše, i kdožby pomocníkem jeho byl, všem stavům království tohoto vůbec vyhlásiti poručiti ráčil. Naposledy předse jesť mu k žádosti a na přímluvu osvíceného knížete a pána pana Karla Minsterberského v Slezi, krále JMsti nejvyššího hejtmana v království českém, vina jeho na ten spůsob odpuštěna, aby osobou svou města na časy budoucí prázen byl a někomu poručil na místě svém stateček svůj prodati a dluhy, komužby co spravedlivě povinnovat byl, odtud zaplatiti. Tento pak Karas, jsa před tím rychtářem, velmi neo- patrně a bez těch, kteříž k tomu voleni byli, Krištofa Kla- drubského 2), též souseda zdejšího, na řebřík dal, o čemž níže v místě svém oznámeno bude, a poněvadž na něm žádná vina shledána nebyla, protož dotčený Krištof ouřad zdejší právně z toho vinil. I obeslav ouřad a starší obecní téhož Karasa, jemu, jaká se proto na ně těžkosť valí, ozna- movali a zdálo se jim všem za dobré, aby ho ctí a věrou až do té pře skonání zavázali, tak kdeby mu kázali a roz- kázali a toho potřeba byla, aby tu stál vedle pánův. I ozná- mil Karas tyto slova: „Pane purkmistře a páni milí a páni starší všeckni. Jakož jste ráčili mi oznámiti skrze pana Vi- léma, co se na VMsti valí, abych já slíbil česť a víru do 1) Zdeněk Lev z Rožmitála na Blatné od r. 1507 nejvyšší purkrabí. 2) Krištof Kladrubský z Buksic.
130 Vzpoura v Plzni. 1519 ani ze zlosti, než z veliký litosti, co mi se děje bezprávně od některých z konšelův vašich, neb jsem vždycky na to myslil, abych se JMstem v dobrém přátelství zachoval, toho mi Bůh svědek jest. Co se dotýče manželky mé a dětí mých, jestliže jim jaké nátisky činiti budete, teď pánu Bohu pří- sahám, že vám to ke všemu zlému přijde, neb jsou oni tak málo vinny jako i já. Ale té víry k vám mám, že toho ne- učiníte, než mně a já vás hleděti tak podle odpovědi té, jak sem se vám vohradil svú česť, za to vás prosím, že sobě kážete vokázati všecka psaní, které jim jest učiniti ráčil pán můj JMst předešlý, neb mám za to, že jesti dvanácte listův ráčil jim poslati. I to pak dobře všecko rozvažte, neb jsú nikde JMsti žádné odpovědi nedali, kterouby se JMst mohl spraviti a já také. Dán kdež jest psán. Takové psaní Plzeňští přijavše, žádali ihned toho při panu Lvu 1), purkrabí království českého, aby vedle ouřadu svého téhož Mikuláše, i kdožby pomocníkem jeho byl, všem stavům království tohoto vůbec vyhlásiti poručiti ráčil. Naposledy předse jesť mu k žádosti a na přímluvu osvíceného knížete a pána pana Karla Minsterberského v Slezi, krále JMsti nejvyššího hejtmana v království českém, vina jeho na ten spůsob odpuštěna, aby osobou svou města na časy budoucí prázen byl a někomu poručil na místě svém stateček svůj prodati a dluhy, komužby co spravedlivě povinnovat byl, odtud zaplatiti. Tento pak Karas, jsa před tím rychtářem, velmi neo- patrně a bez těch, kteříž k tomu voleni byli, Krištofa Kla- drubského 2), též souseda zdejšího, na řebřík dal, o čemž níže v místě svém oznámeno bude, a poněvadž na něm žádná vina shledána nebyla, protož dotčený Krištof ouřad zdejší právně z toho vinil. I obeslav ouřad a starší obecní téhož Karasa, jemu, jaká se proto na ně těžkosť valí, ozna- movali a zdálo se jim všem za dobré, aby ho ctí a věrou až do té pře skonání zavázali, tak kdeby mu kázali a roz- kázali a toho potřeba byla, aby tu stál vedle pánův. I ozná- mil Karas tyto slova: „Pane purkmistře a páni milí a páni starší všeckni. Jakož jste ráčili mi oznámiti skrze pana Vi- léma, co se na VMsti valí, abych já slíbil česť a víru do 1) Zdeněk Lev z Rožmitála na Blatné od r. 1507 nejvyšší purkrabí. 2) Krištof Kladrubský z Buksic.
Strana 131
Vzpoura v Plzni. 131 té pře skonání, kdežby toho potřeba byla, buď zde v tomto 1519 městě nebo jinde, abych vedle VMstí stál, to všecko učiniti chci a na to bohdá pamatovati budu, jako na dobrého sluší.“ A tak slíbil česť a víru, to přitom pověděv: „Mílí páni. Kdyby mou samou osobou mohla tato díra zahrazena býti, chtěl bych rád to podniknouti. I majíc ouřad podle obeslaní státi, dali o tom Kara- sovi věděti. Ale on málo sobě závazku svého vážíc, obeslán jsa přijíti nechtěl a do kláštera černého ušel. Páni k němu vysýlali bezpečíce ho, aby s vyslanými do Prahy jel, že mu z toho žádná škoda býti nemá. Ale on na ten toliko spůsob jeti chtěl, aby ouřad též i starší obecní jemu slíbili, že hrdlem svým bezpečen bude a na poctivosti své žádné ujmy neponese, pravě, když mi tak slíbí, teda já s nimi pojedu. I když takové odpovědi jeho bylo vyrozumíno, posláno jest k němu po druhé, aby na to pamatoval, což jest pánům slíbil a tak se zachoval. Oznámil, že jináče neučiní, leč mi za to slíbí, což jsem prvé oznámil pánům těm, jak u mne byli etc. A tak Karasa žádným spůsobem nemohli z klá- štera vymluviti. Ouřad bez něho osoby do Prahy vypravil. Tu když také vyslaným od pana kancléře, aby se s Krišto- fem Kladrubským z Buksic pro ten účinek smluvili, na cestu ukazováno; ale poněvadž tu Karas přítomen nebyl, Krištof bez něho nechtěl nic jednati. A tak vyslaní navrá- tivše se domův, o tom, že bez Karasa žádného konce uči- niti nemohli, správu učinili. Potom pak Karas žádal pánův za glejt, aby mu dán byl, načež mu odpověď dána taková, poněvadž do kláštera ustoupil, ano mu toho žádná potřeba nebyla, bychme jemu glejt dávati měli, že se to pánům uči niti nevidí. Chceli bez gleitu ven vyjíti, toho má vùli; pakli chce tam zůstati, to jest též při něm. On nemoha se glejtu dočekati, pobyv tam několiko dní, potom sám bez glejtu ven vyšel. Byla také toho času nemalá různice mezi obcí a Janem Štěpánkem, jinak Zajíčkem, kterýž se pod ochranu pana Adama z Hradce utekl, tehdáž nejvyššího pana kancléře království českého, pravě, že Plzeňští ho o statek a živnosť připravili, slibem zavazovali, urukovali, svú vůli s ním měli a na věži jako lotra sázeli. Oni, že nikda proti němu mocí nesáhli, nýbrž což jest byl provinil, že jest za to odprosil před dobrými lidmi těmito slovy: *
Vzpoura v Plzni. 131 té pře skonání, kdežby toho potřeba byla, buď zde v tomto 1519 městě nebo jinde, abych vedle VMstí stál, to všecko učiniti chci a na to bohdá pamatovati budu, jako na dobrého sluší.“ A tak slíbil česť a víru, to přitom pověděv: „Mílí páni. Kdyby mou samou osobou mohla tato díra zahrazena býti, chtěl bych rád to podniknouti. I majíc ouřad podle obeslaní státi, dali o tom Kara- sovi věděti. Ale on málo sobě závazku svého vážíc, obeslán jsa přijíti nechtěl a do kláštera černého ušel. Páni k němu vysýlali bezpečíce ho, aby s vyslanými do Prahy jel, že mu z toho žádná škoda býti nemá. Ale on na ten toliko spůsob jeti chtěl, aby ouřad též i starší obecní jemu slíbili, že hrdlem svým bezpečen bude a na poctivosti své žádné ujmy neponese, pravě, když mi tak slíbí, teda já s nimi pojedu. I když takové odpovědi jeho bylo vyrozumíno, posláno jest k němu po druhé, aby na to pamatoval, což jest pánům slíbil a tak se zachoval. Oznámil, že jináče neučiní, leč mi za to slíbí, což jsem prvé oznámil pánům těm, jak u mne byli etc. A tak Karasa žádným spůsobem nemohli z klá- štera vymluviti. Ouřad bez něho osoby do Prahy vypravil. Tu když také vyslaným od pana kancléře, aby se s Krišto- fem Kladrubským z Buksic pro ten účinek smluvili, na cestu ukazováno; ale poněvadž tu Karas přítomen nebyl, Krištof bez něho nechtěl nic jednati. A tak vyslaní navrá- tivše se domův, o tom, že bez Karasa žádného konce uči- niti nemohli, správu učinili. Potom pak Karas žádal pánův za glejt, aby mu dán byl, načež mu odpověď dána taková, poněvadž do kláštera ustoupil, ano mu toho žádná potřeba nebyla, bychme jemu glejt dávati měli, že se to pánům uči niti nevidí. Chceli bez gleitu ven vyjíti, toho má vùli; pakli chce tam zůstati, to jest též při něm. On nemoha se glejtu dočekati, pobyv tam několiko dní, potom sám bez glejtu ven vyšel. Byla také toho času nemalá různice mezi obcí a Janem Štěpánkem, jinak Zajíčkem, kterýž se pod ochranu pana Adama z Hradce utekl, tehdáž nejvyššího pana kancléře království českého, pravě, že Plzeňští ho o statek a živnosť připravili, slibem zavazovali, urukovali, svú vůli s ním měli a na věži jako lotra sázeli. Oni, že nikda proti němu mocí nesáhli, nýbrž což jest byl provinil, že jest za to odprosil před dobrými lidmi těmito slovy: *
Strana 132
132 Vzpoura v Plzni. Štížnosť proti radě. „Pane purkmistře, VMst páni a páni obecní všickni. Což jsem kolivěk učinil a mluvil proti VMsti a ouřadu JMsti královskému, buďto řečí neb skutkem, aneb jakýmžkoli oby- čejem, křivdu jsem mluvil, VMstí pro pána Boha všech prosím, že mi to odpustiti ráčíte. Petr pak Kladrubský z Buksic, o němž se nahoře zmínka činí, vida že Mikuláš Karas žádné milosti dostati nemůže, na Budín k králi Ludvíkovi se utekl a odtud po- ručení takové vyjednal, aby mu až do příjezdu JKMsti žádné překážky činěno nebylo. Když potom král do Prahy přijel, tu nadepsaný Petr všecek ouřad aneb osoby konšelské obe- slal pravě, že je viniti chce z toho, kterak by ho o statek připravili a připravivše ho o statek, že jsou též i o pocti- vosť a hrdlo jej připraviti mínili a chtěli, proti kterýmžto konšelům obeslali před soud komorní rychtáře, starší obecní i všecku obec města Plzně. Bratr také jeho jménem Krištof z Buksic, byv v do- mnění, že by se též podle jiných v obci rotiti měl, do vě- zení se dostal a k útrpnému právu podán jest. Ale když na něho žádná vina není shledána a od mistra popravního na oudech jeho nebylo mu uškozeno, propuštěn býti musil, skrze což též veliké zaneprázdnění povstalo. A naposledy jistými prostředky mezi ním a ouřadem tak bylo spokojeno, že jemu to ani jeho dědicům a budoucím na jeho cti a dobré pověsti ke škodě a k úrazu býti nemá a za škody též mu zaplaceno. 1519 Mnohem lepěji a střídměji beze vší secessí pan rych- tář a starší obecní na místě vší obce k pánům, purkmistru 1587 a raddě léta 1587 k uvážení a napravení podali: Jedno žeby tři termíny berně královské, kteréž přes tisíce učinilo, zadržány byly a na to že velmi skrovná summa za vejběrčími městskými k tomu nařízenými zůstává a k tomu něco málo že té berně od sousedův se dovybrati má. A tak za tou příčinou i pro nějaké jiné dluhy, o kterýchž starší obecní nevědí, že by se chtěli opět v některý tisíc vzdlužiti, za to žádajíce, aby se toho nestalo. Druhé že netoliko v truhlici obecní dokonce peněz žádných není, ale i při bílém pivě něco skrovně toho že se nachází, tak že ze všech stran veliká záhuba a zavedení této obce pozůstává.
132 Vzpoura v Plzni. Štížnosť proti radě. „Pane purkmistře, VMst páni a páni obecní všickni. Což jsem kolivěk učinil a mluvil proti VMsti a ouřadu JMsti královskému, buďto řečí neb skutkem, aneb jakýmžkoli oby- čejem, křivdu jsem mluvil, VMstí pro pána Boha všech prosím, že mi to odpustiti ráčíte. Petr pak Kladrubský z Buksic, o němž se nahoře zmínka činí, vida že Mikuláš Karas žádné milosti dostati nemůže, na Budín k králi Ludvíkovi se utekl a odtud po- ručení takové vyjednal, aby mu až do příjezdu JKMsti žádné překážky činěno nebylo. Když potom král do Prahy přijel, tu nadepsaný Petr všecek ouřad aneb osoby konšelské obe- slal pravě, že je viniti chce z toho, kterak by ho o statek připravili a připravivše ho o statek, že jsou též i o pocti- vosť a hrdlo jej připraviti mínili a chtěli, proti kterýmžto konšelům obeslali před soud komorní rychtáře, starší obecní i všecku obec města Plzně. Bratr také jeho jménem Krištof z Buksic, byv v do- mnění, že by se též podle jiných v obci rotiti měl, do vě- zení se dostal a k útrpnému právu podán jest. Ale když na něho žádná vina není shledána a od mistra popravního na oudech jeho nebylo mu uškozeno, propuštěn býti musil, skrze což též veliké zaneprázdnění povstalo. A naposledy jistými prostředky mezi ním a ouřadem tak bylo spokojeno, že jemu to ani jeho dědicům a budoucím na jeho cti a dobré pověsti ke škodě a k úrazu býti nemá a za škody též mu zaplaceno. 1519 Mnohem lepěji a střídměji beze vší secessí pan rych- tář a starší obecní na místě vší obce k pánům, purkmistru 1587 a raddě léta 1587 k uvážení a napravení podali: Jedno žeby tři termíny berně královské, kteréž přes tisíce učinilo, zadržány byly a na to že velmi skrovná summa za vejběrčími městskými k tomu nařízenými zůstává a k tomu něco málo že té berně od sousedův se dovybrati má. A tak za tou příčinou i pro nějaké jiné dluhy, o kterýchž starší obecní nevědí, že by se chtěli opět v některý tisíc vzdlužiti, za to žádajíce, aby se toho nestalo. Druhé že netoliko v truhlici obecní dokonce peněz žádných není, ale i při bílém pivě něco skrovně toho že se nachází, tak že ze všech stran veliká záhuba a zavedení této obce pozůstává.
Strana 133
Stížnosť proti radě městské. 133 Třetí tolikéž očitě to se spatřuje, že téměř užitkové 1587 obecní nic nevynášejí a z těch pak, kteří užitečnější jsou, tak se na outraty, (z nichž pořádní počtové se nečiní), béře, že i ti v malém času by minouti musili, jako při ouřadu bílého piva že před nedávnými lety na tisíce summy peněz přes náklady zbývalo a nyní již pro tak časté odtud peněz vyzdvihování není odkud vzíti, aby se s potřebu pšenice na- koupiti mohlo. Čtvrté že vůbec o tom se mluví, že peníze obecní se po přízni půjčují a někteří sobě že ze dvorů, mlýnův a odjinud obilí a jiné věci (ouřad snad v tom nepozdravujíc) vypůjčují a tak, kdož co dlužen jest, žádný zase nic neopla- cuje, nýbrž kdož v obci jakú přednosť má, ten sobě s věcmi obecními tak zvoluje a zachází, jakoby jeho vlastní byly, jakž se to při počtech i jiným obecním hospodářství v skutku spatřuje. Páté že se i o tom ví, kterak mimo starobylý obyčej v hospodách s přespolními přední osoby neb osoba nemalé outraty vedou, kteréž se téměř z obecního měšce platiti ne- postačují, anobrž i v vlastních domech svých hosti své na obecní groš traktují, a jinde, když pro obecní potřeby vy- slání se stane, nemírné a prvé nebývalé útraty se dějí a již téměř komu se vidí do hospody koho přijíti, jako svobodný stůl má. A protož (prý) pan rychtář a starší obecní se ohla- šují, že takového patrného zavedení obce této příčina nejsou a v tom se otvírají, nebudouli takové zbytečnosti zastavené, ani tomu časně v cestu vkročeno, aby osoby s věcmi obec- ními po vůli své nezacházely a lidí poddaných obecních jako za své robotníky neměly, že pro znamenité lidu obec- ního naříkání muselo by se na něco jiného pomysliti. Ale jest ta naděje, že to v lepší řád pro obecní dobré uvedeno bude a poněvadž pak na konec komory obecní vyprázdněné a velkých dluhův zdělání na větším díle z častých jízd po- chází, že to s uctivostí žádají, aby takových jízd, pokudž nejvejš možné, uskrovněno bylo, zvláště co by psaním skrze posla se vyříditi mohlo, aby se ne hned vždycky pro to vysýlalo. Šesté také že se tomu rozumí, že o té kolleji, pro kterúž se mnoho vysýlání dálo a na tisíce utraceno jest, již malá a snad do konce žádná naděje není, aby toho jednání
Stížnosť proti radě městské. 133 Třetí tolikéž očitě to se spatřuje, že téměř užitkové 1587 obecní nic nevynášejí a z těch pak, kteří užitečnější jsou, tak se na outraty, (z nichž pořádní počtové se nečiní), béře, že i ti v malém času by minouti musili, jako při ouřadu bílého piva že před nedávnými lety na tisíce summy peněz přes náklady zbývalo a nyní již pro tak časté odtud peněz vyzdvihování není odkud vzíti, aby se s potřebu pšenice na- koupiti mohlo. Čtvrté že vůbec o tom se mluví, že peníze obecní se po přízni půjčují a někteří sobě že ze dvorů, mlýnův a odjinud obilí a jiné věci (ouřad snad v tom nepozdravujíc) vypůjčují a tak, kdož co dlužen jest, žádný zase nic neopla- cuje, nýbrž kdož v obci jakú přednosť má, ten sobě s věcmi obecními tak zvoluje a zachází, jakoby jeho vlastní byly, jakž se to při počtech i jiným obecním hospodářství v skutku spatřuje. Páté že se i o tom ví, kterak mimo starobylý obyčej v hospodách s přespolními přední osoby neb osoba nemalé outraty vedou, kteréž se téměř z obecního měšce platiti ne- postačují, anobrž i v vlastních domech svých hosti své na obecní groš traktují, a jinde, když pro obecní potřeby vy- slání se stane, nemírné a prvé nebývalé útraty se dějí a již téměř komu se vidí do hospody koho přijíti, jako svobodný stůl má. A protož (prý) pan rychtář a starší obecní se ohla- šují, že takového patrného zavedení obce této příčina nejsou a v tom se otvírají, nebudouli takové zbytečnosti zastavené, ani tomu časně v cestu vkročeno, aby osoby s věcmi obec- ními po vůli své nezacházely a lidí poddaných obecních jako za své robotníky neměly, že pro znamenité lidu obec- ního naříkání muselo by se na něco jiného pomysliti. Ale jest ta naděje, že to v lepší řád pro obecní dobré uvedeno bude a poněvadž pak na konec komory obecní vyprázdněné a velkých dluhův zdělání na větším díle z častých jízd po- chází, že to s uctivostí žádají, aby takových jízd, pokudž nejvejš možné, uskrovněno bylo, zvláště co by psaním skrze posla se vyříditi mohlo, aby se ne hned vždycky pro to vysýlalo. Šesté také že se tomu rozumí, že o té kolleji, pro kterúž se mnoho vysýlání dálo a na tisíce utraceno jest, již malá a snad do konce žádná naděje není, aby toho jednání
Strana 134
134 Stížnosť proti radě městské. 1587 raději na ten čas do lepší příhodnosti zanecháno bylo.1) Což starší obecní na místě vší obce dávno se k tomu přičiniti by chtěli, kdyby na tom konečně zbezpečováni a pozůsta- veni nebyli, že ta věc svůj brzký konečný, s velikým dob- rem obecním průchod míti bude. Protož za to žádají, jestli- žeby co tak budoucího obecního dobrého se obmejšleti chtělo, aby to s dostatečným potazem všech a raddou těch, kteřížby tomu rozuměli, se dálo a k věcem tak velikým, na kteréž velké útraty, nákladové a počty jdou, tak spěšně se nepří- stupovalo, z čehož netoliko škoda, ale i posměch města ne- malý pochází. Jakož prý také s nemalým ale s znamenitým nákladem objednáno jest privilegium jedno na skupování statkův po- zemských,2) kteréhož posavad ještě žádný užiti nemohl a snad již pro nemožnosť naší dokonce to mlčením pominuto bude a pod tím předce znamenitá škoda na tisíce obci pozů- stává. A týmž spůsobem kdyby na Blovice, (jak se správa dává), půjčeno býti mělo a peníze pod úrok vzaty byly, tolikéž bez obecní škody býti by nemohlo. Sedmé též se to také v skutku uznává, že jarmark svatomartinský, který nám JMCská, pán náš nejmilostivější 1) Kollejí zde připomenutou míní se kollej jesuitská, o kterou se hojná dála jednání od r. 1561—1605. Chtěl totiž známý jesuita Petr Kanisius zříditi v Plzni kollej řádu svého, v čemž jej horlivě podpo- roval tehdejší probošt kostela pražského a administrator arcibiskupství, Jindřich Skribonius. Roku 1582 přestěhovali se Jesuité za příčinou moru v Praze do Plzně a pobyli tu až do jara roku 1583. Obývali v domě teplském, v ulici zbrojnické čís. 6 n. 114 staré. Původně chtěli Jesuité, aby jim byl odevzdán klášter Dominikánský; však Dominikáni napjali všechny síly své a působili proti tomu. I zakoupen r. 1585 od obce plzeňské zmíněný dům od kláštera teplského za 1000 kop míš. a jednáno dále jen o to, aby se dostatečné prostředky k vydržování kolleje té sehnaly; však jak vidno z této zmínky u Plachého, že vyhlídky nebyly přes to vše skvělé. Nepřáliť si toho ani arciděkanové plzeňští, ješto se jim bylo obávati nějakého zkrácení duchovní zprávy jejich, Dominikáni též hleděli věc překaziti a tak nedošlo ke zřízení kolleje jesuitské; neboť r. 1605 prodala obec dům pro kollej zakoupený klá- šteru teplskému zpět a od té doby nečiní se žádné zmínky více o tom. 2) R. 1580 dne 17. října propůjčil císař Rudolf II. Plzeňským tu milosť, aby jeden každý svobodný a usedlý měštěnín plzeňský jak k obecnímu a zádušnímu, též také k osobnímu držení kupovati mohl statky pozemské a je sobě do desk zemských klásti bez relace; original v museu plzeňském.
134 Stížnosť proti radě městské. 1587 raději na ten čas do lepší příhodnosti zanecháno bylo.1) Což starší obecní na místě vší obce dávno se k tomu přičiniti by chtěli, kdyby na tom konečně zbezpečováni a pozůsta- veni nebyli, že ta věc svůj brzký konečný, s velikým dob- rem obecním průchod míti bude. Protož za to žádají, jestli- žeby co tak budoucího obecního dobrého se obmejšleti chtělo, aby to s dostatečným potazem všech a raddou těch, kteřížby tomu rozuměli, se dálo a k věcem tak velikým, na kteréž velké útraty, nákladové a počty jdou, tak spěšně se nepří- stupovalo, z čehož netoliko škoda, ale i posměch města ne- malý pochází. Jakož prý také s nemalým ale s znamenitým nákladem objednáno jest privilegium jedno na skupování statkův po- zemských,2) kteréhož posavad ještě žádný užiti nemohl a snad již pro nemožnosť naší dokonce to mlčením pominuto bude a pod tím předce znamenitá škoda na tisíce obci pozů- stává. A týmž spůsobem kdyby na Blovice, (jak se správa dává), půjčeno býti mělo a peníze pod úrok vzaty byly, tolikéž bez obecní škody býti by nemohlo. Sedmé též se to také v skutku uznává, že jarmark svatomartinský, který nám JMCská, pán náš nejmilostivější 1) Kollejí zde připomenutou míní se kollej jesuitská, o kterou se hojná dála jednání od r. 1561—1605. Chtěl totiž známý jesuita Petr Kanisius zříditi v Plzni kollej řádu svého, v čemž jej horlivě podpo- roval tehdejší probošt kostela pražského a administrator arcibiskupství, Jindřich Skribonius. Roku 1582 přestěhovali se Jesuité za příčinou moru v Praze do Plzně a pobyli tu až do jara roku 1583. Obývali v domě teplském, v ulici zbrojnické čís. 6 n. 114 staré. Původně chtěli Jesuité, aby jim byl odevzdán klášter Dominikánský; však Dominikáni napjali všechny síly své a působili proti tomu. I zakoupen r. 1585 od obce plzeňské zmíněný dům od kláštera teplského za 1000 kop míš. a jednáno dále jen o to, aby se dostatečné prostředky k vydržování kolleje té sehnaly; však jak vidno z této zmínky u Plachého, že vyhlídky nebyly přes to vše skvělé. Nepřáliť si toho ani arciděkanové plzeňští, ješto se jim bylo obávati nějakého zkrácení duchovní zprávy jejich, Dominikáni též hleděli věc překaziti a tak nedošlo ke zřízení kolleje jesuitské; neboť r. 1605 prodala obec dům pro kollej zakoupený klá- šteru teplskému zpět a od té doby nečiní se žádné zmínky více o tom. 2) R. 1580 dne 17. října propůjčil císař Rudolf II. Plzeňským tu milosť, aby jeden každý svobodný a usedlý měštěnín plzeňský jak k obecnímu a zádušnímu, též také k osobnímu držení kupovati mohl statky pozemské a je sobě do desk zemských klásti bez relace; original v museu plzeňském.
Strana 135
Stížnosť proti radě městské. 135 pro dobré naše milostivě dáti ráčil,1 všem řemeslníkům 1587 zdejším a jiným starým jarmarkům a trhům na ujmu jest. Protož za to se žádá, aby ten jarmark složen byl; neb jiná znamenitá města, kdež velicí handlové a skladové ku- pečtí jsou, na dvou jarmarcích toliko ročně přestávají. Osmé i to na veliké stížnosti jest, že přední, nejmož- nější sirotkové městští ven z města se vydávají a posavad takového praktikování a týchž sirotkův i vdov jiným přes- polním zadávání neb najednání se nepřestává, což s obecním dobrem býti nemůže. Proti tomu přední osoby na zkázu dobrého řádu lidi lehkého a nepořádného chování fedrují, k manžel- stvu jejich někdy s nákladem obecním pomáhají, čehož jest prvé zde nebývalo, což i správcové duchovní o tom zjevně a světle káží a správcům města to přičítají. Pro kteréžto oznámené příčiny a jiné, o nichž se na tento čas mlčí, ne- toliko mezi lidem obecním veliké reptání a naříkání jest, ale i to pošlo, že žádné téměř svornosti a lásky upřimné mezi námi není, než jeden na druhého hledíc, všemu, buď dobře nebo zle se díváme, sebe sami mnohokráte osobám k vůli hubíme, vymstíváme a zlehčujeme a pod tím všeckny věci obecní na mizinu jdou a naše osobní živnůstky z dopuštění pána Boha den ode dne hynou; protož nebudeli to časně zastaveno a taková monarchia a vladařství, kteréhož za předkův našich nikdy nebylo, přetrženo, ještě většího pádu, zkázy i dokonce záhuby naší nám se obávati jest. Deváté, často se také a zhusta mezi lidem to slyšeti musí, co se dotýče raddy neb v úřady konšelské dosazování, že to rozličnými praktikami a osob obmysly se děje, tak že téměř to i na oko se vidí, ano že již nová radda osazena jest, od lidí vůbec se pronáší. Protož za to se žádá, aby to opatřeno bylo a více se nedálo. Nemohloliby pak jináče býti, při vrchnosti aby se to předešlo, tak aby v tom jako i prvé starobylý, dobrý a schválený pořádek zachován byl, neb že jest se to dálo a díti nepřestává, dosti patrně se nachází. Desáté zpráva se také dává, že by v Praze na Poho- řelci, v dosti nebezpečném i nepříhodném místě nějaký dům spustlý za peníze obecní koupen byl a to za summu hotovou 500 kop míš., ješto předkové naši nikda toho učiniti nechtěli, 1) Míní se tím nedávné vysazoní třetího trhu výročního povolené v pondělí po svt. Martině od cís. Rudolfa II. dne 23. listop. 1580.
Stížnosť proti radě městské. 135 pro dobré naše milostivě dáti ráčil,1 všem řemeslníkům 1587 zdejším a jiným starým jarmarkům a trhům na ujmu jest. Protož za to se žádá, aby ten jarmark složen byl; neb jiná znamenitá města, kdež velicí handlové a skladové ku- pečtí jsou, na dvou jarmarcích toliko ročně přestávají. Osmé i to na veliké stížnosti jest, že přední, nejmož- nější sirotkové městští ven z města se vydávají a posavad takového praktikování a týchž sirotkův i vdov jiným přes- polním zadávání neb najednání se nepřestává, což s obecním dobrem býti nemůže. Proti tomu přední osoby na zkázu dobrého řádu lidi lehkého a nepořádného chování fedrují, k manžel- stvu jejich někdy s nákladem obecním pomáhají, čehož jest prvé zde nebývalo, což i správcové duchovní o tom zjevně a světle káží a správcům města to přičítají. Pro kteréžto oznámené příčiny a jiné, o nichž se na tento čas mlčí, ne- toliko mezi lidem obecním veliké reptání a naříkání jest, ale i to pošlo, že žádné téměř svornosti a lásky upřimné mezi námi není, než jeden na druhého hledíc, všemu, buď dobře nebo zle se díváme, sebe sami mnohokráte osobám k vůli hubíme, vymstíváme a zlehčujeme a pod tím všeckny věci obecní na mizinu jdou a naše osobní živnůstky z dopuštění pána Boha den ode dne hynou; protož nebudeli to časně zastaveno a taková monarchia a vladařství, kteréhož za předkův našich nikdy nebylo, přetrženo, ještě většího pádu, zkázy i dokonce záhuby naší nám se obávati jest. Deváté, často se také a zhusta mezi lidem to slyšeti musí, co se dotýče raddy neb v úřady konšelské dosazování, že to rozličnými praktikami a osob obmysly se děje, tak že téměř to i na oko se vidí, ano že již nová radda osazena jest, od lidí vůbec se pronáší. Protož za to se žádá, aby to opatřeno bylo a více se nedálo. Nemohloliby pak jináče býti, při vrchnosti aby se to předešlo, tak aby v tom jako i prvé starobylý, dobrý a schválený pořádek zachován byl, neb že jest se to dálo a díti nepřestává, dosti patrně se nachází. Desáté zpráva se také dává, že by v Praze na Poho- řelci, v dosti nebezpečném i nepříhodném místě nějaký dům spustlý za peníze obecní koupen byl a to za summu hotovou 500 kop míš., ješto předkové naši nikda toho učiniti nechtěli, 1) Míní se tím nedávné vysazoní třetího trhu výročního povolené v pondělí po svt. Martině od cís. Rudolfa II. dne 23. listop. 1580.
Strana 136
136 Stížnosť proti radě. Různé paměti. 1587 majíce toho mnohé a slušné příčiny, aniž také které město o to se, aby v městech pražských jakou residenci míti mělo, kdy pokusilo, čehož jest se také bez uvážení pana rychtáře a starších obecních státi nemělo. A poněvadž se to bez vědomí všech děje a penězi obecními zle se plejtvá a ledacos neužitečného k obci se kupuje, staneli se jaké v statky uvazování, tím pan rychtář a starší obecní vinni býti nechtí. Když také od mnoha let z domácích a z úrokových berní sedlských žádných počtův činěno není, nemůže než na stíž- nosti to býti. A protož aby starobylý, dobrý řád v věcech obecních zachováván byl a to, což tak na zkázu a záhubu města jest, napraveno bylo, tak abychom společně v nějaké lepší svornosti a lásce státi a lepšího v věcech našich od pána Boha požehnání dosáhnouti mohli. Léta milostivého 1600 nemalé rozdvojení zde mezi ouřadem a všemi řemeslníky kromě samých řezníkův a sla- dovníkův z strany várky ječné bylo, kteříž plný počet, to jest deset varův, tak jako ty, ježto řemesla neumějí, činiti chtěli a k tomu podle řemesla svého připuštěni býti žádali. Avšak poněvadž taková nesnáze těžká skrze jistou komissí od JMstí nařízenou spokojena a na místě postavena jest a to se vše v kanceláři zouplna, jaký začátek a odkud té věci pošel a co se při tom trefilo, jak též proto resolucí učiněna jest, nachází, protož o tom tuto psáti pomíjím.1) To před smrtí psáno, když paměť písaře již byla uchá- zela vide annum ut supra.2) 1600 Léta 1520 mor veliký v Plzni byl, neb umřelo toho času zde lidí 1527. A tehdáž také přihodilo se, že kněz Ma- touš Švihovský, farářem zde jsa, upadl v noci do šachty. Trval pak ten mor od veliké noci přes celé léto až do vánoc. Jest také toho roku slit zvon svatého Václava od Vá- clava Konváře souseda zdejšího. Víče, most kamenný s svým klenutím za pražskou bra- nou skrze Ondřeje, mistra zednického, toho roku vystaven. Téhož léta Jan Chrt měšťěnín zdejší nařídil službu boží, aby 1520 1) Toto poznamenání z r. 1600 nepřichází v opise pamětí Plachého. 2) To jest připsáno v rukopise Plachého vlastní rukou jeho na témž listě, jako z práva z r. 1600.
136 Stížnosť proti radě. Různé paměti. 1587 majíce toho mnohé a slušné příčiny, aniž také které město o to se, aby v městech pražských jakou residenci míti mělo, kdy pokusilo, čehož jest se také bez uvážení pana rychtáře a starších obecních státi nemělo. A poněvadž se to bez vědomí všech děje a penězi obecními zle se plejtvá a ledacos neužitečného k obci se kupuje, staneli se jaké v statky uvazování, tím pan rychtář a starší obecní vinni býti nechtí. Když také od mnoha let z domácích a z úrokových berní sedlských žádných počtův činěno není, nemůže než na stíž- nosti to býti. A protož aby starobylý, dobrý řád v věcech obecních zachováván byl a to, což tak na zkázu a záhubu města jest, napraveno bylo, tak abychom společně v nějaké lepší svornosti a lásce státi a lepšího v věcech našich od pána Boha požehnání dosáhnouti mohli. Léta milostivého 1600 nemalé rozdvojení zde mezi ouřadem a všemi řemeslníky kromě samých řezníkův a sla- dovníkův z strany várky ječné bylo, kteříž plný počet, to jest deset varův, tak jako ty, ježto řemesla neumějí, činiti chtěli a k tomu podle řemesla svého připuštěni býti žádali. Avšak poněvadž taková nesnáze těžká skrze jistou komissí od JMstí nařízenou spokojena a na místě postavena jest a to se vše v kanceláři zouplna, jaký začátek a odkud té věci pošel a co se při tom trefilo, jak též proto resolucí učiněna jest, nachází, protož o tom tuto psáti pomíjím.1) To před smrtí psáno, když paměť písaře již byla uchá- zela vide annum ut supra.2) 1600 Léta 1520 mor veliký v Plzni byl, neb umřelo toho času zde lidí 1527. A tehdáž také přihodilo se, že kněz Ma- touš Švihovský, farářem zde jsa, upadl v noci do šachty. Trval pak ten mor od veliké noci přes celé léto až do vánoc. Jest také toho roku slit zvon svatého Václava od Vá- clava Konváře souseda zdejšího. Víče, most kamenný s svým klenutím za pražskou bra- nou skrze Ondřeje, mistra zednického, toho roku vystaven. Téhož léta Jan Chrt měšťěnín zdejší nařídil službu boží, aby 1520 1) Toto poznamenání z r. 1600 nepřichází v opise pamětí Plachého. 2) To jest připsáno v rukopise Plachého vlastní rukou jeho na témž listě, jako z práva z r. 1600.
Strana 137
Potrestání Petra Sudy na Janovicích. 137 se každého pátku votiva de conceptione beatae Mariae Vir- 1520 ginis v kostele farním po ranné mši od malých pacholátek zpívala, nadav na to pro kněží, žáky a varhaníka sedm set kop míš. Pavel pak Chrt, bratr jeho, léta 1521 v pátek před 1521 smrtedlnou nedělí [23. března] pro svou nešlechetnost sťat jest na rinku proto, že v pondělí po neděli květné [2. dubna] 1. 1517 1517 nad člověkem pana Točníka z brány jdoucím mord vykonal. Léta napřed psaného při času památky Všech Svatých, 1520 vidouce města, ano od Petra Sudy na Janovicích a pomoc- níkův jeho veliké škody obyvatelům jich se dějí, shledavše se táhly k Janovicům, a naši též podle nich na pomoc dráby své vypravili.1) Což když se stalo, tehdy hejtman kraje to- hoto, totiž pan Dobrohost a pan Kfelíř,2) jsouce od pánův a rytířstva v tom, aby Sudovi retunk dali, staráni, napome- nuli měst, aby zase lidu svému od Janovic odtáhnouti roz- kázali. Ale naši vymlouvajíce se oznámili, poněvadž toliko zhoubcí zemských a zvláště těch, kteříž škody jim dělají, též pomocníkův a fedrovníkův jejich hledí, aby jim v tom překáženo nebylo. A pakliby se jim v tom jaká překážka stala, aneb státi chtěla, oni že by svých nikoli opustiti ne- mohli, opovídajíce se, že toho každého, kdožby nepřátel zem- ských a zhoubcí jejich hájiti a fedrovati chtěl, za nepřítele míti a k němu hleděti chtějí. I nečekajíce až by páni a rytířstvo po takové odpo- vědi Sudovi na pomoc přijeli, hned na Janovice udeřili a tu jedenácte lotrů, zhoubcův zemských, nalezli. Ale Suda sám osmý nocmi se skradl a ušel a tu ihned město i tvrz zapálena a do gruntu vybořena.*) Též i jiných několik tvrzí toho roku, proto že loupežníci se v nich zdržovali, zbořeno. L. 15851 mládenec jeden řemesla trubačského pobral 1585 ve farním kostele sv. Bartoloměje některé trochty a páteře korálový s obrazu Panny Marie, kteréž potom v městě pro- dával a skrze to do vězení vzat jest. I vyznal to dobrovolně, 1) Staré letopisy p. 444. k r. 1520; Palacký: Dějiny české V. 2.378. 2) Wolf Dobrohost z Ronšperka na Horšově Týně; Vilém Kfe- léř ze Zakšova v Starém Sedlišti. 3) D. 19. listopadu 1520 vzdaly se Janovice. 4) Tyto obě zmínky k r. 1585 a 1588 vzaty jsou z opisu Stehlí- kovského; v původním rukopise chybí.
Potrestání Petra Sudy na Janovicích. 137 se každého pátku votiva de conceptione beatae Mariae Vir- 1520 ginis v kostele farním po ranné mši od malých pacholátek zpívala, nadav na to pro kněží, žáky a varhaníka sedm set kop míš. Pavel pak Chrt, bratr jeho, léta 1521 v pátek před 1521 smrtedlnou nedělí [23. března] pro svou nešlechetnost sťat jest na rinku proto, že v pondělí po neděli květné [2. dubna] 1. 1517 1517 nad člověkem pana Točníka z brány jdoucím mord vykonal. Léta napřed psaného při času památky Všech Svatých, 1520 vidouce města, ano od Petra Sudy na Janovicích a pomoc- níkův jeho veliké škody obyvatelům jich se dějí, shledavše se táhly k Janovicům, a naši též podle nich na pomoc dráby své vypravili.1) Což když se stalo, tehdy hejtman kraje to- hoto, totiž pan Dobrohost a pan Kfelíř,2) jsouce od pánův a rytířstva v tom, aby Sudovi retunk dali, staráni, napome- nuli měst, aby zase lidu svému od Janovic odtáhnouti roz- kázali. Ale naši vymlouvajíce se oznámili, poněvadž toliko zhoubcí zemských a zvláště těch, kteříž škody jim dělají, též pomocníkův a fedrovníkův jejich hledí, aby jim v tom překáženo nebylo. A pakliby se jim v tom jaká překážka stala, aneb státi chtěla, oni že by svých nikoli opustiti ne- mohli, opovídajíce se, že toho každého, kdožby nepřátel zem- ských a zhoubcí jejich hájiti a fedrovati chtěl, za nepřítele míti a k němu hleděti chtějí. I nečekajíce až by páni a rytířstvo po takové odpo- vědi Sudovi na pomoc přijeli, hned na Janovice udeřili a tu jedenácte lotrů, zhoubcův zemských, nalezli. Ale Suda sám osmý nocmi se skradl a ušel a tu ihned město i tvrz zapálena a do gruntu vybořena.*) Též i jiných několik tvrzí toho roku, proto že loupežníci se v nich zdržovali, zbořeno. L. 15851 mládenec jeden řemesla trubačského pobral 1585 ve farním kostele sv. Bartoloměje některé trochty a páteře korálový s obrazu Panny Marie, kteréž potom v městě pro- dával a skrze to do vězení vzat jest. I vyznal to dobrovolně, 1) Staré letopisy p. 444. k r. 1520; Palacký: Dějiny české V. 2.378. 2) Wolf Dobrohost z Ronšperka na Horšově Týně; Vilém Kfe- léř ze Zakšova v Starém Sedlišti. 3) D. 19. listopadu 1520 vzdaly se Janovice. 4) Tyto obě zmínky k r. 1585 a 1588 vzaty jsou z opisu Stehlí- kovského; v původním rukopise chybí.
Strana 138
138 Paměti z let 1585, 1588 a 1522. 1588 1522 když dotčené věci s toho obrazu bráti a jej loupiti chtěl, že se mu krásná panna v rozčesaných vlasech ukázala, pra- víc mu; „Radímť nečiň toho; pakli učiníš, smrti neujdeš“ a hned zmizela. Protož naříkaje pravil „znám to, že jsem zle činil.“ A tak za týž zlý skutek skončení života svého vzal. Potom též jiný léta 1588 dav se v kostele zavříti s téhož obrazu takové trochty a zlaté groše sňal, z nichž ně- které v Rokycanech ku Praze jdouc měnil. Což když se shledalo, za ním vysláno bylo, kterýž tam vzat a sem zase přivezen a naposledy na přímluvu pana Václava Běšína, toho času hofrychtéře království českého, z téhož vězení propu- štěn jest. Léta 1522 Chodové domažličtí, jsouce zde na trzích, když k tomu, aby mejto a clo dávali, vedeni byli, vznášeli žádosť na Mikuláše Branišovského, tehdáž purkrabí svého, kterýžto zastávaje svobod jejich, stížně se domlouval, pravě je býti ode všech cel svobodné. Ale naši proti tomu pravili, ačkoli Chodové podle vejsad svých cel, mejt a tržného dávati povinni nejsou, však když sem z nájmu a peněz ládunk vezou, že proto z koní, kteříž z nájmu táhnou, mejto dáti musejí. Též léta tohoto bratří řádu sv. Františka, jinak mniši šeří, kteříž toho času zde v klášteře byli, mnoho před sebe brali a mimo starobylý chvalitebný obyčej k velikému po- horšení do domův šenkovních chodíce pod spůsobem almužny k službám božím přes míru a více než slušelo do klá- štera žádali, sousedy tím velice obtěžujíce. Ano také nové obyčeje při posluhování svátostmi k zkáze kostela farního uvésti chtěli, což se jim sotva od administratora arcibiskup- ství pražského zastaviti mohlo. Potom pak opět po nedlouhém času některé obyčeje na se bráti směli, spolehajíce na nějaká svá obdarování, kteréž se míti od stolice apoštolské pravili, že se s těly mrtvými, kteréž u nich pohřbena býti měly, v kostele farním zastavovati zbraňovali. Kterážto různice takto na místě po- stavena jest: Nejprvé aby pohřby svobodny byly a ne z přinucení, ani jakýmžkoli obyčejem navedení, ale tělo mrtvého, kterýž ještě živ jsa žádal, aby tělo mrtvé v klášteře pochováno bylo, neseno má býti do kláštera bez odporu, leč by on, ještě živ jsa, aneb příbuzní, přátelé žádali, aby mrtvé tělo prvé do 1522
138 Paměti z let 1585, 1588 a 1522. 1588 1522 když dotčené věci s toho obrazu bráti a jej loupiti chtěl, že se mu krásná panna v rozčesaných vlasech ukázala, pra- víc mu; „Radímť nečiň toho; pakli učiníš, smrti neujdeš“ a hned zmizela. Protož naříkaje pravil „znám to, že jsem zle činil.“ A tak za týž zlý skutek skončení života svého vzal. Potom též jiný léta 1588 dav se v kostele zavříti s téhož obrazu takové trochty a zlaté groše sňal, z nichž ně- které v Rokycanech ku Praze jdouc měnil. Což když se shledalo, za ním vysláno bylo, kterýž tam vzat a sem zase přivezen a naposledy na přímluvu pana Václava Běšína, toho času hofrychtéře království českého, z téhož vězení propu- štěn jest. Léta 1522 Chodové domažličtí, jsouce zde na trzích, když k tomu, aby mejto a clo dávali, vedeni byli, vznášeli žádosť na Mikuláše Branišovského, tehdáž purkrabí svého, kterýžto zastávaje svobod jejich, stížně se domlouval, pravě je býti ode všech cel svobodné. Ale naši proti tomu pravili, ačkoli Chodové podle vejsad svých cel, mejt a tržného dávati povinni nejsou, však když sem z nájmu a peněz ládunk vezou, že proto z koní, kteříž z nájmu táhnou, mejto dáti musejí. Též léta tohoto bratří řádu sv. Františka, jinak mniši šeří, kteříž toho času zde v klášteře byli, mnoho před sebe brali a mimo starobylý chvalitebný obyčej k velikému po- horšení do domův šenkovních chodíce pod spůsobem almužny k službám božím přes míru a více než slušelo do klá- štera žádali, sousedy tím velice obtěžujíce. Ano také nové obyčeje při posluhování svátostmi k zkáze kostela farního uvésti chtěli, což se jim sotva od administratora arcibiskup- ství pražského zastaviti mohlo. Potom pak opět po nedlouhém času některé obyčeje na se bráti směli, spolehajíce na nějaká svá obdarování, kteréž se míti od stolice apoštolské pravili, že se s těly mrtvými, kteréž u nich pohřbena býti měly, v kostele farním zastavovati zbraňovali. Kterážto různice takto na místě po- stavena jest: Nejprvé aby pohřby svobodny byly a ne z přinucení, ani jakýmžkoli obyčejem navedení, ale tělo mrtvého, kterýž ještě živ jsa žádal, aby tělo mrtvé v klášteře pochováno bylo, neseno má býti do kláštera bez odporu, leč by on, ještě živ jsa, aneb příbuzní, přátelé žádali, aby mrtvé tělo prvé do 1522
Strana 139
Paměti z let 1524 a 1532. 139 fary před pohřbem nesli; avšak to má býti bez oukladu všelikého obyčeje starobylého. Druhé že bratří bosáčtí v průvodu těla mrtvého mají napřed jíti přede všíma kněžíma a ne před márami, ale v řádu svém vedle starozachovalého obyčeje; ale kdyžby přišli v hřbitov kláštera svého, pouští se jim vůle. Třetí aby táž smlouva zůstávala na časy budoucí a věčné. 1524. Podkomoří království českého, toho času Jakub 1524 z Vřesovic, jsouc omluven a obžalován při králi JMsti, že by k přetržení milostivých poručení JMKské příčinou byl a měst k tomu, aby ničehož, cožby proti svaté víře křesťan- ské bylo, se nedopouštěly, podle vůle JKMsti napomínal, skrze to v velikú nemilosť upadl. Protož za to Plzeňských snažně žádal, aby před JMKskou o něm vyznali, že on takovú vůli královskú zde v Plzni vyplnil a v tom se podle vůle JKMsti zachoval. I na takovú žádosť jeho Plzeňští takové vysvědčení o něm učinili, zakázavše se králi těmito slovy, že my (prý) po stálém předkův našich v víře svaté katolické zachování a setrvání žádné takové osoby, kterážby se s námi v řádích křesťanských nesrovnávala, v městě JKMsti dosavád jsme u nás netrpěli, netrpíme a trpěti nemíníme, kterýmižto slovy i potomky své zavázali.1) 1532. Ferdinand, král český, do Řezna k sněmu říš- 1532 skému jeda, na žádosť bratří zákona kazatelského, zase v klášteře jejich německá kázání, kteréž byly před tím za několik let z poručení krále pro některá scestná kázání těch německých kazatelův zastaveny, propustiti ráčil; však aby oni bratří toliko to, což církev svatá křesťanská za pravé slovo boží uznává a lidu k spasitedlnosti jest, kázali, nic nepřimisujíc scestného a cizího. Ale měšťané pro neznámost řeči německé, a bratří, že prvé scestně učili, v podezření majíce, na poručení královské těžce k tomu (toliko předložením ouřadu, aby tomu se na odpor nestavěli, přivedeni jsouce), svolili. Potom pak pro- takové obojích mnichův kázání odpor mezi farářem zdejším a nimi vzešel, že všickni v jednu hodinu kázali, což potom Joannes, episcopus Mutinensis, apud Ferdinandum regem nuntius apostolicus, spokojil, zanechav toho při starobylém 1) Po straně připsáno od Plachého: Učte se Plzeňští stálosti.
Paměti z let 1524 a 1532. 139 fary před pohřbem nesli; avšak to má býti bez oukladu všelikého obyčeje starobylého. Druhé že bratří bosáčtí v průvodu těla mrtvého mají napřed jíti přede všíma kněžíma a ne před márami, ale v řádu svém vedle starozachovalého obyčeje; ale kdyžby přišli v hřbitov kláštera svého, pouští se jim vůle. Třetí aby táž smlouva zůstávala na časy budoucí a věčné. 1524. Podkomoří království českého, toho času Jakub 1524 z Vřesovic, jsouc omluven a obžalován při králi JMsti, že by k přetržení milostivých poručení JMKské příčinou byl a měst k tomu, aby ničehož, cožby proti svaté víře křesťan- ské bylo, se nedopouštěly, podle vůle JKMsti napomínal, skrze to v velikú nemilosť upadl. Protož za to Plzeňských snažně žádal, aby před JMKskou o něm vyznali, že on takovú vůli královskú zde v Plzni vyplnil a v tom se podle vůle JKMsti zachoval. I na takovú žádosť jeho Plzeňští takové vysvědčení o něm učinili, zakázavše se králi těmito slovy, že my (prý) po stálém předkův našich v víře svaté katolické zachování a setrvání žádné takové osoby, kterážby se s námi v řádích křesťanských nesrovnávala, v městě JKMsti dosavád jsme u nás netrpěli, netrpíme a trpěti nemíníme, kterýmižto slovy i potomky své zavázali.1) 1532. Ferdinand, král český, do Řezna k sněmu říš- 1532 skému jeda, na žádosť bratří zákona kazatelského, zase v klášteře jejich německá kázání, kteréž byly před tím za několik let z poručení krále pro některá scestná kázání těch německých kazatelův zastaveny, propustiti ráčil; však aby oni bratří toliko to, což církev svatá křesťanská za pravé slovo boží uznává a lidu k spasitedlnosti jest, kázali, nic nepřimisujíc scestného a cizího. Ale měšťané pro neznámost řeči německé, a bratří, že prvé scestně učili, v podezření majíce, na poručení královské těžce k tomu (toliko předložením ouřadu, aby tomu se na odpor nestavěli, přivedeni jsouce), svolili. Potom pak pro- takové obojích mnichův kázání odpor mezi farářem zdejším a nimi vzešel, že všickni v jednu hodinu kázali, což potom Joannes, episcopus Mutinensis, apud Ferdinandum regem nuntius apostolicus, spokojil, zanechav toho při starobylém 1) Po straně připsáno od Plachého: Učte se Plzeňští stálosti.
Strana 140
140 Přípravy k výpravě proti Turkům. nařízení, aby v ty časy, když se u fary káže, zákonníkům kázati dopuštěno nebylo, než jinú hodinu aby k tomu svo- bodu měli. Okolo toho času, když z království tohoto proti Soli- manovi Turku tažení býti mělo, nějaký Václav puškař na tento nížepsaný spůsob uměním svým stavům posloužiti se uvoloval. Aby předkem k též potřebě uděláno bylo třiceti kusův po 30 centnýřích, k nimžto by kule jedna vážila 11 liber. Item více třiceti kusův po 15 centnýřích, a kule aby vážily po pěti librách. Item třiceti kusův po 10 centnýřích a kule aby vážily po 2 librách. Item patnácte moždířův po 8 centnýřích a kule ka- menná bude vážiti 40 liber. Item pět moždířův po 15 centnýřích a kule aby vá- žila 1 centnýř. Též k jednomu každému kusu aby bylo 500 kulí a to- lik prachu, to přijde padesáte tisíc udeření a pět tisíc. Ty kusy aby připraveny byly do loží a vokovány i kola. Item tři sta lopat, tři sta rejčův, tři sta motyk a tři sta sekyr a padesáte řetězův, jeden řetěz po 1 kopě grošů a dvaceti lanů provazúv k tomu a dvě kozy zdvihací s pro- vazy a kladkami. Více tři sta ohnivých kulí, každá stane tři zlatý, a ji- ných ohnivých věcí, co k tomu náleží, kdyby se nepřátelé zakopali, aby jimi na ně házeno bylo. Item čtyřiceti vozův vojanských připravených, aby se na nich kule, prach i jiné potřeby vezly, a tak o ty všechny nadepsané věci že by se s stavy smluviti chtěl, a to všecko ve dvou létech připraviti, což vše že by sedmdesáte tisíc kop míšenských stálo. K takovému vojanskému tažení také Plzeňští dráby své vypravili a pro potřebu lidu královského a vojska do ležení všelijakú spíži, jak mimo omastu a jiné věci šest vo- zův sejra, to vše k Dunaji, aby po vodě do vojska přišlo, všemu křesťanskému vojsku k ruce vypravivše odsýlali, pro- dávajíce to beze všeho zisku svého. Toho lidu odsud vypraveného byl hejtmanem Ondřej Kopiník, měštěnín zdejší, kterémuž ouřad na ten rozum 1532
140 Přípravy k výpravě proti Turkům. nařízení, aby v ty časy, když se u fary káže, zákonníkům kázati dopuštěno nebylo, než jinú hodinu aby k tomu svo- bodu měli. Okolo toho času, když z království tohoto proti Soli- manovi Turku tažení býti mělo, nějaký Václav puškař na tento nížepsaný spůsob uměním svým stavům posloužiti se uvoloval. Aby předkem k též potřebě uděláno bylo třiceti kusův po 30 centnýřích, k nimžto by kule jedna vážila 11 liber. Item více třiceti kusův po 15 centnýřích, a kule aby vážily po pěti librách. Item třiceti kusův po 10 centnýřích a kule aby vážily po 2 librách. Item patnácte moždířův po 8 centnýřích a kule ka- menná bude vážiti 40 liber. Item pět moždířův po 15 centnýřích a kule aby vá- žila 1 centnýř. Též k jednomu každému kusu aby bylo 500 kulí a to- lik prachu, to přijde padesáte tisíc udeření a pět tisíc. Ty kusy aby připraveny byly do loží a vokovány i kola. Item tři sta lopat, tři sta rejčův, tři sta motyk a tři sta sekyr a padesáte řetězův, jeden řetěz po 1 kopě grošů a dvaceti lanů provazúv k tomu a dvě kozy zdvihací s pro- vazy a kladkami. Více tři sta ohnivých kulí, každá stane tři zlatý, a ji- ných ohnivých věcí, co k tomu náleží, kdyby se nepřátelé zakopali, aby jimi na ně házeno bylo. Item čtyřiceti vozův vojanských připravených, aby se na nich kule, prach i jiné potřeby vezly, a tak o ty všechny nadepsané věci že by se s stavy smluviti chtěl, a to všecko ve dvou létech připraviti, což vše že by sedmdesáte tisíc kop míšenských stálo. K takovému vojanskému tažení také Plzeňští dráby své vypravili a pro potřebu lidu královského a vojska do ležení všelijakú spíži, jak mimo omastu a jiné věci šest vo- zův sejra, to vše k Dunaji, aby po vodě do vojska přišlo, všemu křesťanskému vojsku k ruce vypravivše odsýlali, pro- dávajíce to beze všeho zisku svého. Toho lidu odsud vypraveného byl hejtmanem Ondřej Kopiník, měštěnín zdejší, kterémuž ouřad na ten rozum 1532
Strana 141
Plzeňští lid vypravili. Děla objednána. 141 psaní do ležení učiniti poručil: „Quod supremus marschal- 1532 cus cum supremo exercitus praefecto, ut ad nos scribis, tantam erga te tuosque adiunctos declarauerit humanitatem atque benevolentiam, est quod gaudeamus. Proinde operam date, vt eorundem humanitatem magis magisque promerea- mini, quo nomine et nos tantis heroibus gratificari omnibus modis studebimus et cum uobis constet, (reliqua bohemice sequuntur), že nám nic milejšího a přednějšího není nad obranu svaté víry křesťanské a krále JMsti u vážnosti míti, protož potřebami vás opustiti nechceme, ale penězi fedrovati a je za vámi poslati chceme. Král pak Ferdinand vložil milostivú žádosť na Plzeň- ské, aby týchž svých služebných v tažení vojanském déleji času, sněmem obecním vyměřeného, to jest za čtyři neděle, zanechali při osobě JKMsti. Jačkoli podle sněmovního svo- lení, jakž dotčeno, za dva měsíce toliko lid svůj služebný při králi chovati povinni byli, však pro dokázání své po- slušné povolnosti k JMKské o tom svým poručili, aby anebo sami déleji jednoho měsíce ještě v tažení zůstali, a neb s vůlí a raddou nejvyššího pana hejtmana jiný služebný lid na místě svém zjednali a spůsobili, pro něž hned tři sta kop odesláno jest. Nadepsaný puškař z Prahy také při tom času smluvil 1530 od Plzeňských dílo, že měl šest děl slíti, jedno každé ve čtyřích centnýřích stíží, tak aby na desíti centnýřích více neucházelo než toliko jeden centnýř, od čehož mu 150 kop dáno. Jiného opět času slil dva kusy po osmnácti centný- řích, a neb vejš do 20 centnýřů a dva kusy po desíti cent- nýřích, též čtyři kusy po pěti centnýřích a na každém kusu aby erb městský tolikéž i léto poznamenáno bylo.1) Po létech potom třidcíti, jeden pán z obyvatelův království tohoto, Jan z Lobkovic a na Točníce, komory 1) V knize expediční od r. 1529—32 str. 114 jest zapsána řezaná cedule, kterou rada plzeňská smlouvá s Václavem puškařem, aby jí slil 6 děl o 4 centnýřích, datum 1530 dne 10. března. Z těchto zde ob- jednaných 14 děl, nezachoval se ani jediný kus, pouze ze starší doby zbyla jedna tarasnička s letopočtem 1507, uložená teď s jinými hojnými zbraněmi v městském museu, jehož jest jedním z nejvzácnějších před- mětů. Sr. doklady k r. 1530. 10. března a 10. června.
Plzeňští lid vypravili. Děla objednána. 141 psaní do ležení učiniti poručil: „Quod supremus marschal- 1532 cus cum supremo exercitus praefecto, ut ad nos scribis, tantam erga te tuosque adiunctos declarauerit humanitatem atque benevolentiam, est quod gaudeamus. Proinde operam date, vt eorundem humanitatem magis magisque promerea- mini, quo nomine et nos tantis heroibus gratificari omnibus modis studebimus et cum uobis constet, (reliqua bohemice sequuntur), že nám nic milejšího a přednějšího není nad obranu svaté víry křesťanské a krále JMsti u vážnosti míti, protož potřebami vás opustiti nechceme, ale penězi fedrovati a je za vámi poslati chceme. Král pak Ferdinand vložil milostivú žádosť na Plzeň- ské, aby týchž svých služebných v tažení vojanském déleji času, sněmem obecním vyměřeného, to jest za čtyři neděle, zanechali při osobě JKMsti. Jačkoli podle sněmovního svo- lení, jakž dotčeno, za dva měsíce toliko lid svůj služebný při králi chovati povinni byli, však pro dokázání své po- slušné povolnosti k JMKské o tom svým poručili, aby anebo sami déleji jednoho měsíce ještě v tažení zůstali, a neb s vůlí a raddou nejvyššího pana hejtmana jiný služebný lid na místě svém zjednali a spůsobili, pro něž hned tři sta kop odesláno jest. Nadepsaný puškař z Prahy také při tom času smluvil 1530 od Plzeňských dílo, že měl šest děl slíti, jedno každé ve čtyřích centnýřích stíží, tak aby na desíti centnýřích více neucházelo než toliko jeden centnýř, od čehož mu 150 kop dáno. Jiného opět času slil dva kusy po osmnácti centný- řích, a neb vejš do 20 centnýřů a dva kusy po desíti cent- nýřích, též čtyři kusy po pěti centnýřích a na každém kusu aby erb městský tolikéž i léto poznamenáno bylo.1) Po létech potom třidcíti, jeden pán z obyvatelův království tohoto, Jan z Lobkovic a na Točníce, komory 1) V knize expediční od r. 1529—32 str. 114 jest zapsána řezaná cedule, kterou rada plzeňská smlouvá s Václavem puškařem, aby jí slil 6 děl o 4 centnýřích, datum 1530 dne 10. března. Z těchto zde ob- jednaných 14 děl, nezachoval se ani jediný kus, pouze ze starší doby zbyla jedna tarasnička s letopočtem 1507, uložená teď s jinými hojnými zbraněmi v městském museu, jehož jest jedním z nejvzácnějších před- mětů. Sr. doklady k r. 1530. 10. března a 10. června.
Strana 142
142 Spor s Jiřím z Kokořova na Šťahlavech. 1560 české presidentem jsa, za to Plzeňských požádati směl, aby mu takové jedno dělo z předních kusův dáno a na Žebrák dovezeno bylo. Tu ačkoli taková žádosť jeho neslušná býti se poznávala, však chtějíce naši sebe i tu chudou obec jemu k fedruňku poručenu učiniti, zvláště aby některých rukojemství za JMCskú zbaveni býti mohli, podle jiných mnohých služeb jemu činěných také i to dělo, kteréž se mu velmi dobře líbilo, na Točník dovézti dali šesti koňmi. Takového daru někteří z našich domejšlejí se býti tuto příčinu. Plzeňští myslivcům svým k důležité potřebě některého tetřívka na gruntech obecních zastřeliti poručili a když v tom myslivci pana Jiříka Kokořovce z Kokořova a na Šťá- hlavech jim překážky činili, oni vznášeli to na pána jejich žádajíce, aby při týchž myslivcích též i jiných poddaných svých takovú jejich svúmyslnosť v lesích zdejších provozovati zastavil a přetrhnouti poručil. On vymlouvajíc je, pravil, že jsou v lese jeho Sutici ) tetřívka postřelili, kterýž jim uletěl do malého trní nad Timákovem a odtud již jim opět vyvstal a na grunty zdejší letěl až k Ejpovicům a tak oni že po svém troudu šli, jakž to zřízení zemské každému propůjčuje, že jeden po svém troudu jíti může až na zámek jiného pána. Přitom ihned grunty své Kotorovským, Černickým, Radob- čickým, Ledkovským a Nevřemským, aby jich pastvami prázdni byli, zapověděl a pokudžby se kde na nich najíti dali, že je zajímati chce. A poněvadž též jeden soused zdejší zabil mu zvíře pod Radyní před čtyřma léty, tolikéž někteří s chrty na gruntech jeho dají se vídati, nic méněji i řezníci zdejší svobodně na gruntech jeho dobytky kupují, protož že jim to též zapovídá. Plzeňští vyrozuměvše takovému oumyslu jeho, pravili, že se to v psaní jejich, aby mu grunty své myslivostí zapovídati měli, nenajde a poněvadž toliko přátelské napomenutí z strany těch myslivcův jeho se od nich stalo, protož aby k sobě toho jináč než tak, jak od nich jmíno jest, nepřijímal, ale lidem poddaným pastev těch, kterýchž beze vší překážky užívali, užívati nezbraňoval. Načež on žádné odpovědi nedávajíc lidem dobytek zajímati, (kterýž zase vyplacovati musili), poručil. I poznavše naši, že on vedle nadepsané zápovědi k nim a poddaným zdejším *) Sutice jmenuje se až dosud les u Sedlce za Šťáhlavy.
142 Spor s Jiřím z Kokořova na Šťahlavech. 1560 české presidentem jsa, za to Plzeňských požádati směl, aby mu takové jedno dělo z předních kusův dáno a na Žebrák dovezeno bylo. Tu ačkoli taková žádosť jeho neslušná býti se poznávala, však chtějíce naši sebe i tu chudou obec jemu k fedruňku poručenu učiniti, zvláště aby některých rukojemství za JMCskú zbaveni býti mohli, podle jiných mnohých služeb jemu činěných také i to dělo, kteréž se mu velmi dobře líbilo, na Točník dovézti dali šesti koňmi. Takového daru někteří z našich domejšlejí se býti tuto příčinu. Plzeňští myslivcům svým k důležité potřebě některého tetřívka na gruntech obecních zastřeliti poručili a když v tom myslivci pana Jiříka Kokořovce z Kokořova a na Šťá- hlavech jim překážky činili, oni vznášeli to na pána jejich žádajíce, aby při týchž myslivcích též i jiných poddaných svých takovú jejich svúmyslnosť v lesích zdejších provozovati zastavil a přetrhnouti poručil. On vymlouvajíc je, pravil, že jsou v lese jeho Sutici ) tetřívka postřelili, kterýž jim uletěl do malého trní nad Timákovem a odtud již jim opět vyvstal a na grunty zdejší letěl až k Ejpovicům a tak oni že po svém troudu šli, jakž to zřízení zemské každému propůjčuje, že jeden po svém troudu jíti může až na zámek jiného pána. Přitom ihned grunty své Kotorovským, Černickým, Radob- čickým, Ledkovským a Nevřemským, aby jich pastvami prázdni byli, zapověděl a pokudžby se kde na nich najíti dali, že je zajímati chce. A poněvadž též jeden soused zdejší zabil mu zvíře pod Radyní před čtyřma léty, tolikéž někteří s chrty na gruntech jeho dají se vídati, nic méněji i řezníci zdejší svobodně na gruntech jeho dobytky kupují, protož že jim to též zapovídá. Plzeňští vyrozuměvše takovému oumyslu jeho, pravili, že se to v psaní jejich, aby mu grunty své myslivostí zapovídati měli, nenajde a poněvadž toliko přátelské napomenutí z strany těch myslivcův jeho se od nich stalo, protož aby k sobě toho jináč než tak, jak od nich jmíno jest, nepřijímal, ale lidem poddaným pastev těch, kterýchž beze vší překážky užívali, užívati nezbraňoval. Načež on žádné odpovědi nedávajíc lidem dobytek zajímati, (kterýž zase vyplacovati musili), poručil. I poznavše naši, že on vedle nadepsané zápovědi k nim a poddaným zdejším *) Sutice jmenuje se až dosud les u Sedlce za Šťáhlavy.
Strana 143
Spor s Jiřím z Kokořova na Šťahlavech. 143 se neustupně chovati míní, k čemuž jemu od nich žádná 1560 hodná příčina podána není a nemohouce se na veliké ublí- žení poddaných svých déleji dívati, též tím vším právem a a spůsobem, jakž on to proti nim před sebe vzal, jemu, čeládce, služebníkům a všem lidem poddaným jeho, kde je koli měl a neb míti bude, všeckny a všelijaké grunty své krom cest a stezek svobodných, pastvami, myslivostí i jinými všemi zvolemi, jakžby se ty jmenovati mohly, zapověděli a to vše dotud a tak dlouho, dokavadžby on od zápovědi své neupustil. On z takového psaní tak se pohnul, že opět znovu purkmistru, raddě, konšelům i vší obci a obyvatelům v městě Plzni a na předměstích, též poddaným zdejším všem všudy, čeládce jejich, též dobytkům ze dvorův všecky grunty své, cesty a stezky nesvobodné pastvami i jinými všemi zvolemi zapověděl, ohlašujíc se, že je chce bráti a pokutovati, kdožby se kolivěk na grunty jeho dostal a na nich postižen byl; však že poddaní do kostela svobodně přes grunty jeho jíti mohou. Na takovú druhou zápověď jeho poručeno jest všech- něm tak se zachovati a nad to vejš i to zastaveno, aby poddaní do kostelův jeho nechodili, proto že kostelův svých na obecních gruntech též i v městě dosti mají, v čemž i dobře gruntův jeho prázdni býti a sobě kněze na ty desátky, kteréž se k kostelu jeho dávaly, zjednati mohou. Přitom také opět jemu podruhé tím vším spůsobem všeckny grunty zdejší, též stezky a cesty nesvobodné, též čeledi ze dvorů, myslivcům, holomkům a všechněm všudy poddaným jeho zapověděny jsou, dotud a tak dlouho, dokavadžby on od předsevzetí svého neupustil a jim všech škod skrze to vzatých, a neb kderéžby vzejíti mohly, zouplna nevynahradil. Pod takovou obapolní zápovědí vzata jest poddanému obecnímu klisna na poli. Černičtí zastihše na gruntech zdej- ších dvě osoby ženské a třetí děvče v těch místech, o kteréž před dávnými časy odpor býti chtěl, je ke vsi své vésti chtěli. Ale když ony křičely a takovým křikem svým jiné lidi poddané pana Kokořovce, kteříž na gruntech svých pra- cujíc byli vzbudili, že do starého Plzence přiběhše k šturmu udeřiti a všem pro mladosť i starosť na ně Černické běžeti rozkázali, zase dotčené osoby propustili. Plzeňští sebravše veliký počet lidu, zbrojně a v pan- cířích, s praporcemi, ručnicemi dlouhými i krátkými, k koste-
Spor s Jiřím z Kokořova na Šťahlavech. 143 se neustupně chovati míní, k čemuž jemu od nich žádná 1560 hodná příčina podána není a nemohouce se na veliké ublí- žení poddaných svých déleji dívati, též tím vším právem a a spůsobem, jakž on to proti nim před sebe vzal, jemu, čeládce, služebníkům a všem lidem poddaným jeho, kde je koli měl a neb míti bude, všeckny a všelijaké grunty své krom cest a stezek svobodných, pastvami, myslivostí i jinými všemi zvolemi, jakžby se ty jmenovati mohly, zapověděli a to vše dotud a tak dlouho, dokavadžby on od zápovědi své neupustil. On z takového psaní tak se pohnul, že opět znovu purkmistru, raddě, konšelům i vší obci a obyvatelům v městě Plzni a na předměstích, též poddaným zdejším všem všudy, čeládce jejich, též dobytkům ze dvorův všecky grunty své, cesty a stezky nesvobodné pastvami i jinými všemi zvolemi zapověděl, ohlašujíc se, že je chce bráti a pokutovati, kdožby se kolivěk na grunty jeho dostal a na nich postižen byl; však že poddaní do kostela svobodně přes grunty jeho jíti mohou. Na takovú druhou zápověď jeho poručeno jest všech- něm tak se zachovati a nad to vejš i to zastaveno, aby poddaní do kostelův jeho nechodili, proto že kostelův svých na obecních gruntech též i v městě dosti mají, v čemž i dobře gruntův jeho prázdni býti a sobě kněze na ty desátky, kteréž se k kostelu jeho dávaly, zjednati mohou. Přitom také opět jemu podruhé tím vším spůsobem všeckny grunty zdejší, též stezky a cesty nesvobodné, též čeledi ze dvorů, myslivcům, holomkům a všechněm všudy poddaným jeho zapověděny jsou, dotud a tak dlouho, dokavadžby on od předsevzetí svého neupustil a jim všech škod skrze to vzatých, a neb kderéžby vzejíti mohly, zouplna nevynahradil. Pod takovou obapolní zápovědí vzata jest poddanému obecnímu klisna na poli. Černičtí zastihše na gruntech zdej- ších dvě osoby ženské a třetí děvče v těch místech, o kteréž před dávnými časy odpor býti chtěl, je ke vsi své vésti chtěli. Ale když ony křičely a takovým křikem svým jiné lidi poddané pana Kokořovce, kteříž na gruntech svých pra- cujíc byli vzbudili, že do starého Plzence přiběhše k šturmu udeřiti a všem pro mladosť i starosť na ně Černické běžeti rozkázali, zase dotčené osoby propustili. Plzeňští sebravše veliký počet lidu, zbrojně a v pan- cířích, s praporcemi, ručnicemi dlouhými i krátkými, k koste-
Strana 144
144 Spor s Jiřím z Kokořova na Šťahlavech. 1560 líku svatého Blažeje1) vojansky táhli, pravíce, že té moci jeho, Kokořovce, zase odpírati a tak gruntův svých vlastních, jakžkoli moci budou, hájiti míní a chtějí. Ano i některá poselství k témuž panu Kokořovci, zdaliby se k tomu znal, že jim chlapův a troupův nadal, učinili. Načež on odpovídaje oznámil, že jest troupův nadal, ale však takové slovo že se toliko na jednoho purkmistra vztahuje; chlapův a bloudův aby nadati měl, v tom že se pamatovati nemůže. I když ta- kové nedorozumění mezi Plzeňskými a ním, pánem Koko- řovcem, zůstávalo, zvěděv o tom pan Jan starší z Lobkovic na Točníce a Nové Bystřici, JMCské jakožto krále českého a koruny české německých len hejtman, těžce to nesl, že jsou sobě z obou stran tak grunty zapověděli a poněkud mimo pořad práva kus nějaké vojny proti sobě začali, pravě, že to mnozí posměšně vykládají, někteří pak Plzeňským a a jiní panu Kokořovci příčinu toho přičítajíc, protož chtějíli tuž věc z obou stran na něho a na pana Krištofa mladšího z Lobkovic na Tejně Horšovském a Tachově, JMCské raddu a nejstaršího komorníka, k ohledání přátelskému podati, že je o to všecko pěkně porovnati chce. Plzeňští tomu, že týž pán k nim takovú křesťanskú a víc nežli jsou ji kdy na něm zasloužili lásku prokazuje, vyrozuměvše, nad tím všeckni velice potěšeni byli, uvolujíce se toho jemu a summou všemu domu pánův z Lobkovic po všeckny časy vedle nejvyšší možnosti odsluhovati. A poněvadž pak z té k nim nakloněné lásky, slyšíc o tom nesousedském pana Jiříka Kokořovce proti nim beze vší jemu od nich k tomu dané příčiny předse- vzetí, o to péči, aby to, což z obou stran vzniklo, k přátel- skému porovnání podáno bylo, míti ráčí, protož že k tomu přistupují a na osobě pánů rádi přestati chtějí. Pan Koko- řovec, ačkoli k tomu jinak nejprv přiveden býti nemohl. (správu maje o našich, že v Praze jsouce, v tom se, že bez gruntův pana z Kokořova býti mohou, slyšeti dali), nežli na ten spůsob, aby jedni druhejm gruntův pasením dobytky i jinak prázdni byli, však naposledy též od takové přístnosti upustil a dne, též místa, v kderéžby se proto nadepsaní páni sjeli, s Plzeňskými očekával. Což vše potom k po- 1580 rovnání přivedeno jest a stalo se to léta 1580 na Stáhla- 1) Kostelík ten stával pod hradem Radyní, kdež dnes v poli kříž mezi čtyřmi lípami stojí. Uvádí se již r. 1266 v darovací listině krále Otakara II., dané klášteru Chotěšovskému a byl zrušen za cís. Josefa II.
144 Spor s Jiřím z Kokořova na Šťahlavech. 1560 líku svatého Blažeje1) vojansky táhli, pravíce, že té moci jeho, Kokořovce, zase odpírati a tak gruntův svých vlastních, jakžkoli moci budou, hájiti míní a chtějí. Ano i některá poselství k témuž panu Kokořovci, zdaliby se k tomu znal, že jim chlapův a troupův nadal, učinili. Načež on odpovídaje oznámil, že jest troupův nadal, ale však takové slovo že se toliko na jednoho purkmistra vztahuje; chlapův a bloudův aby nadati měl, v tom že se pamatovati nemůže. I když ta- kové nedorozumění mezi Plzeňskými a ním, pánem Koko- řovcem, zůstávalo, zvěděv o tom pan Jan starší z Lobkovic na Točníce a Nové Bystřici, JMCské jakožto krále českého a koruny české německých len hejtman, těžce to nesl, že jsou sobě z obou stran tak grunty zapověděli a poněkud mimo pořad práva kus nějaké vojny proti sobě začali, pravě, že to mnozí posměšně vykládají, někteří pak Plzeňským a a jiní panu Kokořovci příčinu toho přičítajíc, protož chtějíli tuž věc z obou stran na něho a na pana Krištofa mladšího z Lobkovic na Tejně Horšovském a Tachově, JMCské raddu a nejstaršího komorníka, k ohledání přátelskému podati, že je o to všecko pěkně porovnati chce. Plzeňští tomu, že týž pán k nim takovú křesťanskú a víc nežli jsou ji kdy na něm zasloužili lásku prokazuje, vyrozuměvše, nad tím všeckni velice potěšeni byli, uvolujíce se toho jemu a summou všemu domu pánův z Lobkovic po všeckny časy vedle nejvyšší možnosti odsluhovati. A poněvadž pak z té k nim nakloněné lásky, slyšíc o tom nesousedském pana Jiříka Kokořovce proti nim beze vší jemu od nich k tomu dané příčiny předse- vzetí, o to péči, aby to, což z obou stran vzniklo, k přátel- skému porovnání podáno bylo, míti ráčí, protož že k tomu přistupují a na osobě pánů rádi přestati chtějí. Pan Koko- řovec, ačkoli k tomu jinak nejprv přiveden býti nemohl. (správu maje o našich, že v Praze jsouce, v tom se, že bez gruntův pana z Kokořova býti mohou, slyšeti dali), nežli na ten spůsob, aby jedni druhejm gruntův pasením dobytky i jinak prázdni byli, však naposledy též od takové přístnosti upustil a dne, též místa, v kderéžby se proto nadepsaní páni sjeli, s Plzeňskými očekával. Což vše potom k po- 1580 rovnání přivedeno jest a stalo se to léta 1580 na Stáhla- 1) Kostelík ten stával pod hradem Radyní, kdež dnes v poli kříž mezi čtyřmi lípami stojí. Uvádí se již r. 1266 v darovací listině krále Otakara II., dané klášteru Chotěšovskému a byl zrušen za cís. Josefa II.
Strana 145
Smlouva s Dominikány o ves Borek. 145 vech, tak že všeckno vyzdviženo a umořeno jest a strany 1580 obě aby svobodně gruntův užívaly, tak jakž od starodávna nad paměť lidskou beze vší překážky jich v držení a uží- vání byly. Na ten spůsob někdy Aetoli et Arcades mutuis bellis se ipsos diutissime attriuerunt ob vnius apri caput, vt Car- thaginenses et Byzancii propter leuissimum myoparonem na- vigii genus. Za takové prostředkování jest také na Tejn Horšovský panu Krištofovi z Lobkovic jeden kus střelby odeslán a da- rován s takovou omluvou, ačkoli té vůle byli pro poctivost páně a památku města tohoto nový kus s erbem a titulem páně a podle toho i s naším erbem městským slíti dáti, však aby tím průtahem nezdála se přípověď zdejší v zapomenutí přijíti, taková přípověď odesláním toho kusu vyvážena jest. 1543. Toho roku učiněna jest smlouva mezi ctihodným 1543 knězem Jordánem, převorem a vším konventem bratří zá- kona kazatelův, kláštera černého, zde v městě Plzni a purk- mistrem, též konšely i vší obcí zdejší a to s povolením nej- jasnějšího a velikomocného knížete a pána pana Ferdinanda, římského, uherského a českého krále, že dotčený převor s konventem svým sstoupili vsi své Borku Dolejšího") a je- dnoho dvoru kmetcího ve vsi Oujezdci, na kterýmž tehdáž seděl Jíra Starej, s dědinami, s dvory kmetcími, úroky, platy, s poplatky, s lukami, lesy, rybníky, s potoky, s háji, s hory i doly, s jedním a se vším každým příslušenstvím a zvolemi. k též vsi a dvoru nadepsanému od starodávna příslušnými, s plným právem a panstvím, tak jakž jsou sami od staro- dávna drželi, tu sobě nic nepozůstavujíc, mála ani mnoha, do vůle JMKské. Za to purkmistr a radda i všecka obec města tohoto, nynější i budoucí, povinni jsou týmž bratřím a konventu černého kláštera ročně vydávati a platiti 5 kop grošů českých, rozdílně na sv. Jiří a na sv. Havla po půl třetí kopě groších českých a je ve všelijakých potřebnostech, zvláště v lesu a v dříví podle vší své možnosti neopouštěti. též ten boží dům opatrovati, aby v něm česť a chvála boží se dáti a rozmnožovati mohla. Po létech pak vejšeji nežli třitcíti nějaký kněz Ondřej 1) Míní se ves Borek (390) u Chvalenic. 10
Smlouva s Dominikány o ves Borek. 145 vech, tak že všeckno vyzdviženo a umořeno jest a strany 1580 obě aby svobodně gruntův užívaly, tak jakž od starodávna nad paměť lidskou beze vší překážky jich v držení a uží- vání byly. Na ten spůsob někdy Aetoli et Arcades mutuis bellis se ipsos diutissime attriuerunt ob vnius apri caput, vt Car- thaginenses et Byzancii propter leuissimum myoparonem na- vigii genus. Za takové prostředkování jest také na Tejn Horšovský panu Krištofovi z Lobkovic jeden kus střelby odeslán a da- rován s takovou omluvou, ačkoli té vůle byli pro poctivost páně a památku města tohoto nový kus s erbem a titulem páně a podle toho i s naším erbem městským slíti dáti, však aby tím průtahem nezdála se přípověď zdejší v zapomenutí přijíti, taková přípověď odesláním toho kusu vyvážena jest. 1543. Toho roku učiněna jest smlouva mezi ctihodným 1543 knězem Jordánem, převorem a vším konventem bratří zá- kona kazatelův, kláštera černého, zde v městě Plzni a purk- mistrem, též konšely i vší obcí zdejší a to s povolením nej- jasnějšího a velikomocného knížete a pána pana Ferdinanda, římského, uherského a českého krále, že dotčený převor s konventem svým sstoupili vsi své Borku Dolejšího") a je- dnoho dvoru kmetcího ve vsi Oujezdci, na kterýmž tehdáž seděl Jíra Starej, s dědinami, s dvory kmetcími, úroky, platy, s poplatky, s lukami, lesy, rybníky, s potoky, s háji, s hory i doly, s jedním a se vším každým příslušenstvím a zvolemi. k též vsi a dvoru nadepsanému od starodávna příslušnými, s plným právem a panstvím, tak jakž jsou sami od staro- dávna drželi, tu sobě nic nepozůstavujíc, mála ani mnoha, do vůle JMKské. Za to purkmistr a radda i všecka obec města tohoto, nynější i budoucí, povinni jsou týmž bratřím a konventu černého kláštera ročně vydávati a platiti 5 kop grošů českých, rozdílně na sv. Jiří a na sv. Havla po půl třetí kopě groších českých a je ve všelijakých potřebnostech, zvláště v lesu a v dříví podle vší své možnosti neopouštěti. též ten boží dům opatrovati, aby v něm česť a chvála boží se dáti a rozmnožovati mohla. Po létech pak vejšeji nežli třitcíti nějaký kněz Ondřej 1) Míní se ves Borek (390) u Chvalenic. 10
Strana 146
146 Dominikáni žádají za navrácení vsi Borku. 1575 Bulevis, toho času převor a konvent téhož kláštera, zase na takové dědictví konventu toho se potahoval právě, že toliko to obci zdejší proti takovému skrovnému pohodlí do jistého času a to dotud, dokudžby v tom vůle JMsti krále českého byla, k opatření podáno a postoupeno. Oni že v veliké chu- době proto jsou, živnosti nemajíce žádné a veliké nedostatky trpěti musejí, pročež se žádají, aby jim takoví gruntové zase postoupeni byli, toho v stížnosti své JMsti podané doloživše, pokudžby se toho nestalo, že by týž konvent v spuštění při- jíti a krčma (prý) naše v Oujezdci pominouti by musila. Jakož pak na škodu naši i pominula jest, neb se (prý) již tu několik let nešenkuje a proti té jiná krčma od mnoho časův se zdělala. Proti čemuž Plzeňští dávajíce JMCské zase správu svú oznamují, že předešlí převorové též vsi s tímž dvorem poplatným spravovati nemohli, snažně toho při císaři Ferdi- nandovi, slavné paměti, vyhledávavše, aby k tomu, což se nad- pisuje, k namluvení toho milostivé povolení dáti ráčil. K tomu že on převor za roboty též kury, vejce a jiné případnosti sám beze vší překážky k sobě přijímá a nad to vejš ročně že se mu z toho od obce deset kop míš. odvozuje a dům boží že se též opatruje a dříví k varbě a jiným potřebám též se mu dává a náklad na víno k službám božím, kadidlo a vosky že se též od obce činí, on že z kláštera a šosovných gruntův žádných berní nedává; strany pak toho, že by skrze nás krčma v Oujezdci pominouti měla, tomu že odporujeme, proto že dosavád Rokycanští odporu s námi dokonaného ne- mají, jakž o to před dobré paměti nejvyšším panem purkrabím pražským, tehdáž panem Janem z Lobkovic a na Tejně Hor- šovském s nimi slyšáni byli, tu že týž pán na zřízení zemské ukázati ráčil, že každá vrchnosť krčmu z jednoho dvoru na druhý převésti může, jakož i tuto že se stalo, že zeť Vávry starého na chalupě sedě, šenkoval, tu svobodu dosavad má, kdyby (prý) na tento čas těžkých let a veliké drahoty ku překážce toho šenku neměl.) 1544 1544 na den svatého Bartoloměje přiletělo k Plzni tak mnoho kobylek, že velikú škodu na ovsích, votavách, 1) Obšírnější vypsání tohoto sporu s Rokycanskými ve vsi Ou- jezdci za Doubravkou jest v registru mezním f. 27—31, a f. 37 a 38. v létech 1590—1592. Vrátila pak obec klášteru ves Borek i s krčmou v Oujezdci r. 1599.
146 Dominikáni žádají za navrácení vsi Borku. 1575 Bulevis, toho času převor a konvent téhož kláštera, zase na takové dědictví konventu toho se potahoval právě, že toliko to obci zdejší proti takovému skrovnému pohodlí do jistého času a to dotud, dokudžby v tom vůle JMsti krále českého byla, k opatření podáno a postoupeno. Oni že v veliké chu- době proto jsou, živnosti nemajíce žádné a veliké nedostatky trpěti musejí, pročež se žádají, aby jim takoví gruntové zase postoupeni byli, toho v stížnosti své JMsti podané doloživše, pokudžby se toho nestalo, že by týž konvent v spuštění při- jíti a krčma (prý) naše v Oujezdci pominouti by musila. Jakož pak na škodu naši i pominula jest, neb se (prý) již tu několik let nešenkuje a proti té jiná krčma od mnoho časův se zdělala. Proti čemuž Plzeňští dávajíce JMCské zase správu svú oznamují, že předešlí převorové též vsi s tímž dvorem poplatným spravovati nemohli, snažně toho při císaři Ferdi- nandovi, slavné paměti, vyhledávavše, aby k tomu, což se nad- pisuje, k namluvení toho milostivé povolení dáti ráčil. K tomu že on převor za roboty též kury, vejce a jiné případnosti sám beze vší překážky k sobě přijímá a nad to vejš ročně že se mu z toho od obce deset kop míš. odvozuje a dům boží že se též opatruje a dříví k varbě a jiným potřebám též se mu dává a náklad na víno k službám božím, kadidlo a vosky že se též od obce činí, on že z kláštera a šosovných gruntův žádných berní nedává; strany pak toho, že by skrze nás krčma v Oujezdci pominouti měla, tomu že odporujeme, proto že dosavád Rokycanští odporu s námi dokonaného ne- mají, jakž o to před dobré paměti nejvyšším panem purkrabím pražským, tehdáž panem Janem z Lobkovic a na Tejně Hor- šovském s nimi slyšáni byli, tu že týž pán na zřízení zemské ukázati ráčil, že každá vrchnosť krčmu z jednoho dvoru na druhý převésti může, jakož i tuto že se stalo, že zeť Vávry starého na chalupě sedě, šenkoval, tu svobodu dosavad má, kdyby (prý) na tento čas těžkých let a veliké drahoty ku překážce toho šenku neměl.) 1544 1544 na den svatého Bartoloměje přiletělo k Plzni tak mnoho kobylek, že velikú škodu na ovsích, votavách, 1) Obšírnější vypsání tohoto sporu s Rokycanskými ve vsi Ou- jezdci za Doubravkou jest v registru mezním f. 27—31, a f. 37 a 38. v létech 1590—1592. Vrátila pak obec klášteru ves Borek i s krčmou v Oujezdci r. 1599.
Strana 147
Vérnosť Plzeňských při vzpouře r. 1546. 147 též chmelích, to vše požravši udělaly. To prodigium zname- nalo to, že potom veliký počet lidu neznámého k městu přitáhlo a se shromáždilo pod jmenem šaneknechtův k ruce JKMsti, kteříž veliké škody okolo města činili, a bylo jich přes půl třetího tisíce. Ti za několik dní zde na malé ob- cizně byvše, uvolovali se z skrovné záplaty vrch ten, na kterým kostel Všech Svatých za městem stojí, (poněvadž by v čas války městu k velikému ublížení byl), v ta místa, kde sázky rybné jsou, po různo rozvézti. 1545 neopatrností pověžných zapálilo se na věži, tak 1545 že plamenem hořelo ve mšech na den památky Šimoniše a Judy [28. října]. 1544 1546 v neděli před sv. Jiljí [29. srpna] ve čtyři ho- diny na noc stal se a zběhl nešlechetný mord, že ňáký Jan Stuchlý vlastní dceru svú tesákem probodl. Roku toho stalo se spuntování od některých osob v království tomto proti nejjasnějšímu knížeti a pánu panu Ferdinandovi, římskému, uherskému a českému králi, a to pod příčinou mandatu od JKMsti za příčinou Hanuše Fri- dricha, knížete saského, vyšlého, kterýž toho úmyslu byl, do tohoto království, pokudžby se mu časně odpor nestal, vpády, sjezdy a škody činiti. I chtějíce JKMst království toto české a země k němu náležité před takovými záhubami a škodami i posměchem, jakožto král a pán náš milostivý, zachovati, lid jízdný i pěší proto přijímati poručiti ráčil. A nechtějíce aby též věci, co dále pilností, prací a bedlivostí královskú, sjíti mělo a napotom řečeno nebylo, že jeho krá lovské milosti neopatrností a nebo nedbanlivostí škody dot čenému království vzdělány jsou, z těch příčin pro uvarování toho ráčil všech vůbec skrze mandat i jednoho každého zvláště milostivě žádati a poroučeti i podle povinností a závazkův jejich, kterýmž jsou JKMsti jako pánu svému, i tolikéž sami sobě stavové vespolek zavázáni, napomenouti, aby podle jistého šacuňku svého z jednoho tisíce kop grošův, což na koho dáti přijde, jeden kůň zbrojný, jízdný, hodný, neb místo toho jízdného tři pěší zbrojně dobře a oupravně vypravili a jeden každý z obyvatelův, kdož pro mladosť, starosť a neb nemoc může, osobně vzhůru byli a k JKMsti k městu Litoměřicím přitáhli a tu s JKMstí v poli setrvali, 1546 *
Vérnosť Plzeňských při vzpouře r. 1546. 147 též chmelích, to vše požravši udělaly. To prodigium zname- nalo to, že potom veliký počet lidu neznámého k městu přitáhlo a se shromáždilo pod jmenem šaneknechtův k ruce JKMsti, kteříž veliké škody okolo města činili, a bylo jich přes půl třetího tisíce. Ti za několik dní zde na malé ob- cizně byvše, uvolovali se z skrovné záplaty vrch ten, na kterým kostel Všech Svatých za městem stojí, (poněvadž by v čas války městu k velikému ublížení byl), v ta místa, kde sázky rybné jsou, po různo rozvézti. 1545 neopatrností pověžných zapálilo se na věži, tak 1545 že plamenem hořelo ve mšech na den památky Šimoniše a Judy [28. října]. 1544 1546 v neděli před sv. Jiljí [29. srpna] ve čtyři ho- diny na noc stal se a zběhl nešlechetný mord, že ňáký Jan Stuchlý vlastní dceru svú tesákem probodl. Roku toho stalo se spuntování od některých osob v království tomto proti nejjasnějšímu knížeti a pánu panu Ferdinandovi, římskému, uherskému a českému králi, a to pod příčinou mandatu od JKMsti za příčinou Hanuše Fri- dricha, knížete saského, vyšlého, kterýž toho úmyslu byl, do tohoto království, pokudžby se mu časně odpor nestal, vpády, sjezdy a škody činiti. I chtějíce JKMst království toto české a země k němu náležité před takovými záhubami a škodami i posměchem, jakožto král a pán náš milostivý, zachovati, lid jízdný i pěší proto přijímati poručiti ráčil. A nechtějíce aby též věci, co dále pilností, prací a bedlivostí královskú, sjíti mělo a napotom řečeno nebylo, že jeho krá lovské milosti neopatrností a nebo nedbanlivostí škody dot čenému království vzdělány jsou, z těch příčin pro uvarování toho ráčil všech vůbec skrze mandat i jednoho každého zvláště milostivě žádati a poroučeti i podle povinností a závazkův jejich, kterýmž jsou JKMsti jako pánu svému, i tolikéž sami sobě stavové vespolek zavázáni, napomenouti, aby podle jistého šacuňku svého z jednoho tisíce kop grošův, což na koho dáti přijde, jeden kůň zbrojný, jízdný, hodný, neb místo toho jízdného tři pěší zbrojně dobře a oupravně vypravili a jeden každý z obyvatelův, kdož pro mladosť, starosť a neb nemoc může, osobně vzhůru byli a k JKMsti k městu Litoměřicím přitáhli a tu s JKMstí v poli setrvali, 1546 *
Strana 148
148 Věrnosť Plzeňských při vzpouře r. 1546. 1546 tu že JKMst podle nich, nelitujíc života svého královského, osobně vždycky býti a zůstati ráčí. Takový mandat královský, když byl čten v Plzni, tu ihned snešeno a beze všeho rozpakování zavřeno jest: kdožby proti králi JMsti býti, aneb důstojenství JMsti na odpor se stavěti chtěl, že Plzeňští do svého nejvyššího přemožení věrně a upřímně při JKMsti státi chtí. Protož podle téhož mandatu se poslušně zachovavše, také jisté osoby z pro- středku přísežných k JKMsti do Litoměřic vypravili, kdežto podle nejvyšších pánův ouřadníkův, soudcův zemských a radd. krále JMsti a některých jiných stavův, jako za jednoho člověka stojíce a se k zalíbení JKMsti obzvláštnímu spo- lečně snášejíce oznamovali, že oni jako věrní poddaní JK Msti pro dobré a slávu vlasti své, JKMst, jakožto pravého, při- rozeného a dědičného krále a pána svého nejmilostivějšího, kterýž srdečnou práci a péči o ně nésti a pro ně života a krve své vynaložiti nelitovati ráčí, v takovém nebezpečenství nijakž opustiti nemíní a nechtí, nýbrž všecko to, což věr- ným poddaným náleží, se vší ochotností chtí, z čehož jest jim od JKMsti poděkováno s takovým milostivým zakázá- ním, že JMKská od nich Plzeňských to milostivě a vděčně přijímati a jim to vší milostí svou královskou zpomínati, nahražovati, králem a pánem jich milostivým býti i syny JMKské nejmilejší též k témuž vésti ráčí. Někteří pak stavové též i města v království tomto nedavše takovému mandatu místa, odpor jemu učinili, mezi sebou se zavázavše, kdožby koli za touž příčinou jim ubli- žovati a škoditi chtěl, že proti tomu každému do hrdel a statkův svých až do své nejvyšší možnosti státi i dostáti chtějí a sebe žádným vymyšleným spůsobem v ničemž a nikderakž neopouštěti, a pakli žeby kdo ze všech tří stavův království tohoto k takovému jednání přistoupiti a s nimi se v tom jako za jednoho člověka snésti chtěl a neb chtěli, že toho jednomu každému příti a jej k takové smlouvě své připustiti chtějí a mají; avšak aby každý takový pečeť svú k listu přitisknouti povinen byl, tak aby paměť takového přiznání a k tomu jich přátelskému jednání přistoupení na časy budoucí i věčné vždycky zůstávati mohla. I majíce Plzeňští o tom sobě od pánův Pražan psaní učiněno a list, aby k němu pečeť městskú přitiskli, odeslaný, toho nikterakž učiniti nechtěli, omlouvajíce se, že oni podle
148 Věrnosť Plzeňských při vzpouře r. 1546. 1546 tu že JKMst podle nich, nelitujíc života svého královského, osobně vždycky býti a zůstati ráčí. Takový mandat královský, když byl čten v Plzni, tu ihned snešeno a beze všeho rozpakování zavřeno jest: kdožby proti králi JMsti býti, aneb důstojenství JMsti na odpor se stavěti chtěl, že Plzeňští do svého nejvyššího přemožení věrně a upřímně při JKMsti státi chtí. Protož podle téhož mandatu se poslušně zachovavše, také jisté osoby z pro- středku přísežných k JKMsti do Litoměřic vypravili, kdežto podle nejvyšších pánův ouřadníkův, soudcův zemských a radd. krále JMsti a některých jiných stavův, jako za jednoho člověka stojíce a se k zalíbení JKMsti obzvláštnímu spo- lečně snášejíce oznamovali, že oni jako věrní poddaní JK Msti pro dobré a slávu vlasti své, JKMst, jakožto pravého, při- rozeného a dědičného krále a pána svého nejmilostivějšího, kterýž srdečnou práci a péči o ně nésti a pro ně života a krve své vynaložiti nelitovati ráčí, v takovém nebezpečenství nijakž opustiti nemíní a nechtí, nýbrž všecko to, což věr- ným poddaným náleží, se vší ochotností chtí, z čehož jest jim od JKMsti poděkováno s takovým milostivým zakázá- ním, že JMKská od nich Plzeňských to milostivě a vděčně přijímati a jim to vší milostí svou královskou zpomínati, nahražovati, králem a pánem jich milostivým býti i syny JMKské nejmilejší též k témuž vésti ráčí. Někteří pak stavové též i města v království tomto nedavše takovému mandatu místa, odpor jemu učinili, mezi sebou se zavázavše, kdožby koli za touž příčinou jim ubli- žovati a škoditi chtěl, že proti tomu každému do hrdel a statkův svých až do své nejvyšší možnosti státi i dostáti chtějí a sebe žádným vymyšleným spůsobem v ničemž a nikderakž neopouštěti, a pakli žeby kdo ze všech tří stavův království tohoto k takovému jednání přistoupiti a s nimi se v tom jako za jednoho člověka snésti chtěl a neb chtěli, že toho jednomu každému příti a jej k takové smlouvě své připustiti chtějí a mají; avšak aby každý takový pečeť svú k listu přitisknouti povinen byl, tak aby paměť takového přiznání a k tomu jich přátelskému jednání přistoupení na časy budoucí i věčné vždycky zůstávati mohla. I majíce Plzeňští o tom sobě od pánův Pražan psaní učiněno a list, aby k němu pečeť městskú přitiskli, odeslaný, toho nikterakž učiniti nechtěli, omlouvajíce se, že oni podle
Strana 149
Věrnosť Plzeňských při vzpouře r. 1546. 149 chudoby a sprostnosti své tomu, cožby dobrého a poctivého 1546 i užitečného království českého bylo, nikda na odporu ne- byli, nýbrž jak jejich nejvyšší možnosť postačiti mohla, rádi tomu napomáhali. A protož, aby mandatem JKMsti jaké ublížení privilegiím a svobodám království českého dáti se mělo, toho že nepoznávají, nýbrž na takovú milostivú žádosť z lásky jakožto k pánu svému povolnosť zachovavše, z toho že Bůh dá žádné ublížení privilegiím a svobodám králov- ství českého zrůsti nemůže a nemá. A zvláště, poněvadž JKMst brzký sněm obecní k nejprvé příštímu pondělímu po provodní neděli pokládati ráčí, z té příčiny všech stavův i jedné každé osoby z nich obzvláštně se vší důvěrností prosili, aby v to je nepotahujíce s nimi do již jmenovaného brzkého sněmu laskavé prodlení a křesťanské strpení měli, tu že v skutku shledáno a poznáno bude, že nimi Plzeň- skými, ačkoli sprostnými, však bohda věrnými a upřímnými milovníky, jak obecného pokoje a vlasti své, tak i svobod, privilegií a vejsad království českého a všech v tom, což jest dobrého, poctivého, tomuto slavnému království českému nic sjíti nemá. Nebylo krále tejna, čeho Pražané při Plzeňských žá- dali; protož je napomínal, aby stáli a věrni byli. Oni do svého nejvyššího přemožení toliko to, cožby dobrého a po- ctivého JKMsti bylo, činiti připověděli a ačkoli pro takovú stálosť svú to, což předešle Pražané byli, býti mohli, však z lásky křesťanské té primatury jim rádi přáli a toliko tu milost sobě od JKMsti objednali, poněvadž jsou se k králi a pánu svému dědičnému předešle i nyní věrně, poddaně, upřímně, pravě a stále chovali a majíce mnohé protivenství, příkořesti a ouzkosti od jiných, proto jsou se ničehož toho jako jiná města proti králi nedopustili a takového přečinění a provinění účastné se neučinili, aby pro svú věrnosť a stá- losť, kterúž jsou k králi JMsti z povinnosti upřímně zacho- vali a napotom zachovati povinni budou, takovou milostí a štědrotou královskú se těšíce vždycky po primasích, a neb purkmistřích Starého a Nového měst pražských nejprvnější a nejpřednější hlas, místo a stání v sněmích, v přímluvách. v raddách i všech jiných věcech, k čemužby kdy povoláni a potřebováni byli, mívali. A při takovém obdarování a ob- zvláštní milosti, kterúž pro své dobré, chvalitebné, věrné a stálé k JKMsti chování danú sobě mají, od každého nepo-
Věrnosť Plzeňských při vzpouře r. 1546. 149 chudoby a sprostnosti své tomu, cožby dobrého a poctivého 1546 i užitečného království českého bylo, nikda na odporu ne- byli, nýbrž jak jejich nejvyšší možnosť postačiti mohla, rádi tomu napomáhali. A protož, aby mandatem JKMsti jaké ublížení privilegiím a svobodám království českého dáti se mělo, toho že nepoznávají, nýbrž na takovú milostivú žádosť z lásky jakožto k pánu svému povolnosť zachovavše, z toho že Bůh dá žádné ublížení privilegiím a svobodám králov- ství českého zrůsti nemůže a nemá. A zvláště, poněvadž JKMst brzký sněm obecní k nejprvé příštímu pondělímu po provodní neděli pokládati ráčí, z té příčiny všech stavův i jedné každé osoby z nich obzvláštně se vší důvěrností prosili, aby v to je nepotahujíce s nimi do již jmenovaného brzkého sněmu laskavé prodlení a křesťanské strpení měli, tu že v skutku shledáno a poznáno bude, že nimi Plzeň- skými, ačkoli sprostnými, však bohda věrnými a upřímnými milovníky, jak obecného pokoje a vlasti své, tak i svobod, privilegií a vejsad království českého a všech v tom, což jest dobrého, poctivého, tomuto slavnému království českému nic sjíti nemá. Nebylo krále tejna, čeho Pražané při Plzeňských žá- dali; protož je napomínal, aby stáli a věrni byli. Oni do svého nejvyššího přemožení toliko to, cožby dobrého a po- ctivého JKMsti bylo, činiti připověděli a ačkoli pro takovú stálosť svú to, což předešle Pražané byli, býti mohli, však z lásky křesťanské té primatury jim rádi přáli a toliko tu milost sobě od JKMsti objednali, poněvadž jsou se k králi a pánu svému dědičnému předešle i nyní věrně, poddaně, upřímně, pravě a stále chovali a majíce mnohé protivenství, příkořesti a ouzkosti od jiných, proto jsou se ničehož toho jako jiná města proti králi nedopustili a takového přečinění a provinění účastné se neučinili, aby pro svú věrnosť a stá- losť, kterúž jsou k králi JMsti z povinnosti upřímně zacho- vali a napotom zachovati povinni budou, takovou milostí a štědrotou královskú se těšíce vždycky po primasích, a neb purkmistřích Starého a Nového měst pražských nejprvnější a nejpřednější hlas, místo a stání v sněmích, v přímluvách. v raddách i všech jiných věcech, k čemužby kdy povoláni a potřebováni byli, mívali. A při takovém obdarování a ob- zvláštní milosti, kterúž pro své dobré, chvalitebné, věrné a stálé k JKMsti chování danú sobě mají, od každého nepo-
Strana 150
150 Věrnosť Plzeňských při vzpouře r. 1546. 1547 rušitedlně nyní i na časy budoucí a věčné držáni a zacho- váni byli, v čemž pod uvarováním hněvu, nemilosti a sku- tečného trestání královského žádná překážka činěna býti nemá, jakž takové privilegium, jehož datum na hradě praž- ském ve čtvrtek po sv. Bartoloměji [25. srpna], apoštolu bo- žím, léta 1547 to v sobě šířeji obsahuje a zavírá. V tom pak ve všem času, pokudž od některých proti JMKské to pozdvižení trvalo, Plzeňští, proto že k nim při- stoupiti nechtěli, v velikém nebezpečenství zůstávali, mezi sebou přemejšlejíce, poněvadž k té společnosti tak, jak jim to od nich vyměřeno bylo, do veliké noci se nepřiznali a pečeti městské k jejím závazkům nepřitiskli, že od nich za nepřátely vyhlášeni budou, zvlátě majíce sobě od pana Vi- léma z Klenového a z Janovic vejstrahu danou, že jest vi- děl, ano veliký počet lidu jízdného i pěšího z Prahy táhne a k Bílé hoře se obrací, správu také v městech pražských o tom vzav, kterak táž strana odporní, těžce se proti Plzeň- ským, že jsou se k nim nepřihlásili, domlouvá a jim po- hrůžky činí. Protož vidouce, že město toto žádným válečným lidem opatřeno není a strana druhá že proti nim se sbírá a obávajíce se, aby na ně nenadále nepřipadli a zplundrujíc město zase neodtáhli, při JMKské toho vyhledávali, aby pá- nům ouředníkům zemským i také správcům domu Rožmber- ského o tom poručeno bylo, aby také s lidem svým váleč- ným pohotově byli a uznaliliby těžkosť a potřebu jejich, aby je retovali, oznamujíc, že oni ani jednoho člověka v městě nemají, který by tomu rozuměl, jakby se město retovati mělo; anebo aby JMKská pro zachování města tohoto k tomu své povolení dáti ráčil, aby osoba nebo dvě rozumné, pro osazení i opatření města sem vypraveny jsouce, zde zů- stávaly. JMKská na žádosť jejich toto oznámiti ráčil, že při sobě žádných osob válečných, kterýmžby jeti sem do Plzně odpuštěno býti mohlo, míti neráčí; a však na to že mysliti ráčí, aby je nemeškajíc v tom podle potřeby opatřiti ráčil nebo že jich jako věrných poddaných svých opustiti nemíní a neráčí, ano pro túž potřebu že zase lid jejich jízdný, kterýž byli do pole k JMsti vypravili, jim zase posýlá a propouští, milostivě takovú povolnosť jejich od nich přijímajíc a vší milostí královskú, to vynahražovati, se zakazujíc. A pakli by na ně jaká taková těžkosť přišla, tak že by na ně někdo
150 Věrnosť Plzeňských při vzpouře r. 1546. 1547 rušitedlně nyní i na časy budoucí a věčné držáni a zacho- váni byli, v čemž pod uvarováním hněvu, nemilosti a sku- tečného trestání královského žádná překážka činěna býti nemá, jakž takové privilegium, jehož datum na hradě praž- ském ve čtvrtek po sv. Bartoloměji [25. srpna], apoštolu bo- žím, léta 1547 to v sobě šířeji obsahuje a zavírá. V tom pak ve všem času, pokudž od některých proti JMKské to pozdvižení trvalo, Plzeňští, proto že k nim při- stoupiti nechtěli, v velikém nebezpečenství zůstávali, mezi sebou přemejšlejíce, poněvadž k té společnosti tak, jak jim to od nich vyměřeno bylo, do veliké noci se nepřiznali a pečeti městské k jejím závazkům nepřitiskli, že od nich za nepřátely vyhlášeni budou, zvlátě majíce sobě od pana Vi- léma z Klenového a z Janovic vejstrahu danou, že jest vi- děl, ano veliký počet lidu jízdného i pěšího z Prahy táhne a k Bílé hoře se obrací, správu také v městech pražských o tom vzav, kterak táž strana odporní, těžce se proti Plzeň- ským, že jsou se k nim nepřihlásili, domlouvá a jim po- hrůžky činí. Protož vidouce, že město toto žádným válečným lidem opatřeno není a strana druhá že proti nim se sbírá a obávajíce se, aby na ně nenadále nepřipadli a zplundrujíc město zase neodtáhli, při JMKské toho vyhledávali, aby pá- nům ouředníkům zemským i také správcům domu Rožmber- ského o tom poručeno bylo, aby také s lidem svým váleč- ným pohotově byli a uznaliliby těžkosť a potřebu jejich, aby je retovali, oznamujíc, že oni ani jednoho člověka v městě nemají, který by tomu rozuměl, jakby se město retovati mělo; anebo aby JMKská pro zachování města tohoto k tomu své povolení dáti ráčil, aby osoba nebo dvě rozumné, pro osazení i opatření města sem vypraveny jsouce, zde zů- stávaly. JMKská na žádosť jejich toto oznámiti ráčil, že při sobě žádných osob válečných, kterýmžby jeti sem do Plzně odpuštěno býti mohlo, míti neráčí; a však na to že mysliti ráčí, aby je nemeškajíc v tom podle potřeby opatřiti ráčil nebo že jich jako věrných poddaných svých opustiti nemíní a neráčí, ano pro túž potřebu že zase lid jejich jízdný, kterýž byli do pole k JMsti vypravili, jim zase posýlá a propouští, milostivě takovú povolnosť jejich od nich přijímajíc a vší milostí královskú, to vynahražovati, se zakazujíc. A pakli by na ně jaká taková těžkosť přišla, tak že by na ně někdo
Strana 151
Věrnosť Plzeňských při vzpouře r. 1546. 151 sáhnouti chtěl, aby spěšně o tom oznámili a na to se konečně 1547 ubezpečili, že je spěšnou a skutečnou pomocí opustiti neráčí, ku potěšení jejich toho dokládádajíce, že jest se s císařem JMstí pánem a bratrem svým nejmilejším a s lidem JMsti válečným znamenitým u Hba strhnouti ráčil a že předse proti Hanušovi Fridrichovi, kterýž se knížetem saským jme- nuje, pro jeho zlé předsevzetí a obranu věrných poddaných svých odtud se hnouti a bohdá v krátkém času ho skutečně skrotiti ráčí, jsouc té naděje do těch, kteří bez vědomí JMsti v království českém do pole se strhli, že na JMsti milostivé napomenutí zase s pole do domův svých odtáhnou a podle téhož milostivého napomenutí se poslušně zachovají, milostivě vždy žádajíc, aby oni Plzeňští k JMsti jako k králi a pánu svému, tak jakž jsou to i prvé vždycky činívali, a on o nich jako věrných poddaných svých pochybovati neráčí, povolně, poslušně a věrně se zachovali a v žádné nové punty a zá- vazky se těm, kteříž mezi sebou postranní puntování mají, namlouvati nedali. I stojíce Plzeňští v takovém poslušenství JMKské, hned brzo potom, nežli se nadáli, JMst z vojska svého o potěši- tedlné novině jim psáti dáti ráčil, věděti jim milostivě dávajíc.1) Když jest císař JMst pán a bratr, (řka), náš nejmilejší a my i také kníže Mauric jako včera sem, to jest v neděli po svatém Jiří [20. dubna], léta 1547 do tohoto ležení při- táhnouti ráčili, že jsme přezvěděli, kderak se Hanuš Fridrich, někdější kníže saské, osobou svou s lidem svým válečným, jízdným i pěším u městečka Milberku při vodě Labi dvě míle nad Turgovem v tuto stranu sem k nám půl míle od našeho ležení položil, jsa toho úmyslu, císaři JMsti i nám, abychom se k němu přes vodu přepraviti nemohli, zabrániti, jakož jest pak s lidem svým tu držel a stál. Ale však, neohlédajíc se císař JMst ani my na takovej jeho nepřítele fortel, předse jsme se s lidem naším válečným do Labe pustili a Španělé střelce i také císaře JMsti lehké jízdné koně a husary naše přes Labe přepravili, kteříž s nepřátely harco- vali a šarmicl drželi, a nepříteli most na lodech odjali a když jsme potom spolu s císařem JMstí od některých vězňův 1) V Schallerově topografii Čech, v IX. díle kraji plzeňském str. 18 jest list ten latinsky podán, ale též bez datum. 1547
Věrnosť Plzeňských při vzpouře r. 1546. 151 sáhnouti chtěl, aby spěšně o tom oznámili a na to se konečně 1547 ubezpečili, že je spěšnou a skutečnou pomocí opustiti neráčí, ku potěšení jejich toho dokládádajíce, že jest se s císařem JMstí pánem a bratrem svým nejmilejším a s lidem JMsti válečným znamenitým u Hba strhnouti ráčil a že předse proti Hanušovi Fridrichovi, kterýž se knížetem saským jme- nuje, pro jeho zlé předsevzetí a obranu věrných poddaných svých odtud se hnouti a bohdá v krátkém času ho skutečně skrotiti ráčí, jsouc té naděje do těch, kteří bez vědomí JMsti v království českém do pole se strhli, že na JMsti milostivé napomenutí zase s pole do domův svých odtáhnou a podle téhož milostivého napomenutí se poslušně zachovají, milostivě vždy žádajíc, aby oni Plzeňští k JMsti jako k králi a pánu svému, tak jakž jsou to i prvé vždycky činívali, a on o nich jako věrných poddaných svých pochybovati neráčí, povolně, poslušně a věrně se zachovali a v žádné nové punty a zá- vazky se těm, kteříž mezi sebou postranní puntování mají, namlouvati nedali. I stojíce Plzeňští v takovém poslušenství JMKské, hned brzo potom, nežli se nadáli, JMst z vojska svého o potěši- tedlné novině jim psáti dáti ráčil, věděti jim milostivě dávajíc.1) Když jest císař JMst pán a bratr, (řka), náš nejmilejší a my i také kníže Mauric jako včera sem, to jest v neděli po svatém Jiří [20. dubna], léta 1547 do tohoto ležení při- táhnouti ráčili, že jsme přezvěděli, kderak se Hanuš Fridrich, někdější kníže saské, osobou svou s lidem svým válečným, jízdným i pěším u městečka Milberku při vodě Labi dvě míle nad Turgovem v tuto stranu sem k nám půl míle od našeho ležení položil, jsa toho úmyslu, císaři JMsti i nám, abychom se k němu přes vodu přepraviti nemohli, zabrániti, jakož jest pak s lidem svým tu držel a stál. Ale však, neohlédajíc se císař JMst ani my na takovej jeho nepřítele fortel, předse jsme se s lidem naším válečným do Labe pustili a Španělé střelce i také císaře JMsti lehké jízdné koně a husary naše přes Labe přepravili, kteříž s nepřátely harco- vali a šarmicl drželi, a nepříteli most na lodech odjali a když jsme potom spolu s císařem JMstí od některých vězňův 1) V Schallerově topografii Čech, v IX. díle kraji plzeňském str. 18 jest list ten latinsky podán, ale též bez datum. 1547
Strana 152
152 Věrnosť Plzeňských při vzpouře ř. 1546. 1547 zjímaných přezvěděli, že dotčený Hanuš Fridrich sám osobně při lidu svém válečném jest, tu JMCská spolu s námi, (ač jsme koli z daru božího se vším lidem naším válečným ne- příteli dosti silni byli), více než sedmdesáte praporcův lanc- knechtův a Španělův za námi nechati a toliko s JMCské naším a knížete Maurice lidem jízdným zbrojným i lehkým, (neb tak spěšně most přes vodu udělati se byl nemohl), přes Labe jsme se pustiti, plaviti a přetáhnouti ráčili a nepřítele, kte- rýž se již byl v utažení dal, na tři míle s lidem naším zbroj- ným, jízdným i lehkým následovali a honili a mezi Turgo- vem a Vitmberkem, kdež jest se byl nepřítel s svými lanc- knechty, s děly, s střelbou a s znamenitým počtem lidu zbrojného proti nám zasadil a k nám tuze střílel, v forteli jeho na něho udeřili. Při kterémžto udeření a vpádu císař JMst i my a oba synové naši, kníže Mauric a bratr jeho, kníže Augustus, markhrabě Hanuš, Jiří Brandemburský a jiných více knížat i drahně znamenitých osob při nás a jízdě naší byli a na třimecitma hodin pořád na koních seděli a téhož Hanuše Fridricha, někdejší kníže saské, skrze zvláštní spůsob a jednání boží, (jehož božské milosti na výsosti dě- kování, česť a chvála na věky věkoma buď), na hlavu pora- zili, tak že jest týž Hanuš Fridrich raněn a k rukám císaře JMsti jatej přiveden a k tomu syn jeho nejstarší zabit, kníže Arnošt Braunšvický a jiných drahně znamenitých hrabat, pánův a rytířstva zjímáno a na placu pobito a dosti málo jízdnejch a knechtův, (jakž se o tom praví a oznamuje), ušlo a střelba jeho i také vozy a mnoho zboží jemu odjato a z naší strany přes dvatceti osob zbito není. Čehož všeho jsme před vámi, jako věrnými poddanými našimi, abyšte o tako- vém našem štastném nad nepřátely vítězství, kteréhož císaři JMsti a nám všemohoucí věčný pán Bůh z milosti své svaté popříti ráčil, vědomosť míti mohli i také z toho pána Boha chválili, tajna učiniti neráčili. Z kteréhožto slavného vítězství velice Plzeňští potěšeni jsouce, pánu Bohu z něho, davše Te Deum laudamus ve všech kostelích zpívati, děkovali. Po nedlouhém potom opět času JMKská, milostivě jim Plzeňským věděti dávajíc, že jest již na zámek pražský při- jíti a všecky tři města pražská pro jejich přečinění, které- hož jsou se proti JMsti časův pominulých dopustili, před osobu svou královskú a raddy své obeslati ráčil, toho oumy-
152 Věrnosť Plzeňských při vzpouře ř. 1546. 1547 zjímaných přezvěděli, že dotčený Hanuš Fridrich sám osobně při lidu svém válečném jest, tu JMCská spolu s námi, (ač jsme koli z daru božího se vším lidem naším válečným ne- příteli dosti silni byli), více než sedmdesáte praporcův lanc- knechtův a Španělův za námi nechati a toliko s JMCské naším a knížete Maurice lidem jízdným zbrojným i lehkým, (neb tak spěšně most přes vodu udělati se byl nemohl), přes Labe jsme se pustiti, plaviti a přetáhnouti ráčili a nepřítele, kte- rýž se již byl v utažení dal, na tři míle s lidem naším zbroj- ným, jízdným i lehkým následovali a honili a mezi Turgo- vem a Vitmberkem, kdež jest se byl nepřítel s svými lanc- knechty, s děly, s střelbou a s znamenitým počtem lidu zbrojného proti nám zasadil a k nám tuze střílel, v forteli jeho na něho udeřili. Při kterémžto udeření a vpádu císař JMst i my a oba synové naši, kníže Mauric a bratr jeho, kníže Augustus, markhrabě Hanuš, Jiří Brandemburský a jiných více knížat i drahně znamenitých osob při nás a jízdě naší byli a na třimecitma hodin pořád na koních seděli a téhož Hanuše Fridricha, někdejší kníže saské, skrze zvláštní spůsob a jednání boží, (jehož božské milosti na výsosti dě- kování, česť a chvála na věky věkoma buď), na hlavu pora- zili, tak že jest týž Hanuš Fridrich raněn a k rukám císaře JMsti jatej přiveden a k tomu syn jeho nejstarší zabit, kníže Arnošt Braunšvický a jiných drahně znamenitých hrabat, pánův a rytířstva zjímáno a na placu pobito a dosti málo jízdnejch a knechtův, (jakž se o tom praví a oznamuje), ušlo a střelba jeho i také vozy a mnoho zboží jemu odjato a z naší strany přes dvatceti osob zbito není. Čehož všeho jsme před vámi, jako věrnými poddanými našimi, abyšte o tako- vém našem štastném nad nepřátely vítězství, kteréhož císaři JMsti a nám všemohoucí věčný pán Bůh z milosti své svaté popříti ráčil, vědomosť míti mohli i také z toho pána Boha chválili, tajna učiniti neráčili. Z kteréhožto slavného vítězství velice Plzeňští potěšeni jsouce, pánu Bohu z něho, davše Te Deum laudamus ve všech kostelích zpívati, děkovali. Po nedlouhém potom opět času JMKská, milostivě jim Plzeňským věděti dávajíc, že jest již na zámek pražský při- jíti a všecky tři města pražská pro jejich přečinění, které- hož jsou se proti JMsti časův pominulých dopustili, před osobu svou královskú a raddy své obeslati ráčil, toho oumy-
Strana 153
Věrnosť Plzeňských. Dodávání piva na Švamberk. 153 slu jsa, ty věci, jakž za spravedlivé jest, k konci a místu 1547 přivésti, aby v tom pomlouván býti neráčil, jako by něco toho mimo právo proti nim a jiným jim podobným mocí předsebráno bylo. Pod kterýmžto obesláním Staré i Nové město pražské, že v outerý po sv. Prokopu, [5. července], mnohé střelby proti JMKské a lidu válečnému vytáhli a za- sadili, a proti témuž lidu stříleli, a tak se ukázali a znáti dali nejináč, než jakoby nepřátelé byli, k tomu také nemalý počet sedlákův přitáhlo, kteréž oni do týchž dvou měst praž- ských vpustili a přijali, a nad to i při jiných, aby jim po- mahali, toho hledali, usilujíce a žádajíce, aby jich neopou- štěli. I když vejš psaní Pražané tak v svém předsevzetí ne- poslušně proti JMKské stáli a trvali, Plzeňští byli v tom hledáni, aby hned beze všeho meškání i s poddanými svými v dobré hotovosti byli a tak se k tomu s dostatkem, což nejsilněji býti může, s jízdnými i pěšími lidmi přistrojili, jestližeby tuto v tomto kraji sousedé okolní neb které město, aneb kdokoli jiný týmž Pražanům a jejich pomocníkům na pomoc táhnouti chtěl, aby toho žádnému nedopouštěli, ný- brž podle nejvyšší možnosti bránili, tak aby toho dovésti a vzhůru býti nemohli, předpovídajíc jim JMKská, že oni s poddanými svými na tom žádné škody nésti nemají, té mi- lostivé naděje a víry k nim jsa, že se v tom poslušně a poddaně zachovají, i k tomu také sousedy své vésti budou, v ničemž JKMst, jakožto pána svého neopouštějíc. Což se vše tak, jakž jim o tom poručeno bylo, se vší ochotností vykonalo. 1548. Toho roku nařízeni byli od JMCské páni komis- 1548 saři na panství švamberské. A Plzeňští prvé nežliby takové panství panu Jeronýmovi Šlikovi postoupeno bylo, s pilností z strany živnosti obce zdejší opatření toho vyhledávali, aby piva ode všech lidí a krčmářův k zámku švamberskému pří- slušejících beze vší překážky, (tak jakž v tom vůle JMCské byla), odsud kupována byla; ale Jeroným Šlik zámkův svých JMKské postoupiv, k tomu aby krčmy vymíněny býti měly, dovoliti nechtěl. Což potom na nejvyššího pana kancléře, pana Hendricha z Plavna, nejednou vznášeli oznamujíce, že předešle jak od JKMsti tak od JMsti arciknížete panu Jero- nýmovi Šlikovi několikero poručení učiněno bylo, na jaký spůsob pánu takové panství postoupeno jest, totiž aby lidé
Věrnosť Plzeňských. Dodávání piva na Švamberk. 153 slu jsa, ty věci, jakž za spravedlivé jest, k konci a místu 1547 přivésti, aby v tom pomlouván býti neráčil, jako by něco toho mimo právo proti nim a jiným jim podobným mocí předsebráno bylo. Pod kterýmžto obesláním Staré i Nové město pražské, že v outerý po sv. Prokopu, [5. července], mnohé střelby proti JMKské a lidu válečnému vytáhli a za- sadili, a proti témuž lidu stříleli, a tak se ukázali a znáti dali nejináč, než jakoby nepřátelé byli, k tomu také nemalý počet sedlákův přitáhlo, kteréž oni do týchž dvou měst praž- ských vpustili a přijali, a nad to i při jiných, aby jim po- mahali, toho hledali, usilujíce a žádajíce, aby jich neopou- štěli. I když vejš psaní Pražané tak v svém předsevzetí ne- poslušně proti JMKské stáli a trvali, Plzeňští byli v tom hledáni, aby hned beze všeho meškání i s poddanými svými v dobré hotovosti byli a tak se k tomu s dostatkem, což nejsilněji býti může, s jízdnými i pěšími lidmi přistrojili, jestližeby tuto v tomto kraji sousedé okolní neb které město, aneb kdokoli jiný týmž Pražanům a jejich pomocníkům na pomoc táhnouti chtěl, aby toho žádnému nedopouštěli, ný- brž podle nejvyšší možnosti bránili, tak aby toho dovésti a vzhůru býti nemohli, předpovídajíc jim JMKská, že oni s poddanými svými na tom žádné škody nésti nemají, té mi- lostivé naděje a víry k nim jsa, že se v tom poslušně a poddaně zachovají, i k tomu také sousedy své vésti budou, v ničemž JKMst, jakožto pána svého neopouštějíc. Což se vše tak, jakž jim o tom poručeno bylo, se vší ochotností vykonalo. 1548. Toho roku nařízeni byli od JMCské páni komis- 1548 saři na panství švamberské. A Plzeňští prvé nežliby takové panství panu Jeronýmovi Šlikovi postoupeno bylo, s pilností z strany živnosti obce zdejší opatření toho vyhledávali, aby piva ode všech lidí a krčmářův k zámku švamberskému pří- slušejících beze vší překážky, (tak jakž v tom vůle JMCské byla), odsud kupována byla; ale Jeroným Šlik zámkův svých JMKské postoupiv, k tomu aby krčmy vymíněny býti měly, dovoliti nechtěl. Což potom na nejvyššího pana kancléře, pana Hendricha z Plavna, nejednou vznášeli oznamujíce, že předešle jak od JKMsti tak od JMsti arciknížete panu Jero- nýmovi Šlikovi několikero poručení učiněno bylo, na jaký spůsob pánu takové panství postoupeno jest, totiž aby lidé
Strana 154
154 Dodávání piva na panství švamberské. 1548 téhož panství svobodně sobě piva z Plzně kupovati mohli, jakž vždycky od starodávna bylo za držení toho zámku pánův z Švamberka, žádajíce, aby to JKMsti oznámeno bylo. Po smrti pak téhož pana Jeronýma také i při panu Joachy- movi Šlikovi, synu jeho, toho vyhledávali, aby toho podle milostivé vůle JKMsti, jim přál a lidem v tom žádné zástavy a překážky nečinil. Naposledy opět jinému toho panství držiteli jako panu Šebestianovi Šlikovi to v známosť uvozo- vali, že ho tajna není ta JMKské vejměna a neb smlouva při postupování panství švamberského panu otci jeho, že lidem poddaným téhož panství zhajováno býti nemá z Plzně piv sobě k šenkům i jinak k užívání kupovati a voziti, kterážto smlouva registry JMKské komory české poznamenána jest; protož žádali, aby lidem při kupování zde v Plzni piv, jakž dotčená smlouva v sobě zavírá, žádné překážky se nedálo, tak aby milostivé vůli JKMsti a té vejměně zadosti státi se mohlo. Potom také o tu věc na komoru psaní v tato slova učiněno jest. VMsti urození páni etc. Nepochybujeme, že v zdravé paměti držeti ráčíte, co se vsí poddaných k panství a zámku Švamberku přislušejí- cích dotýče, že JMsti panu Jeronýmovi Šlikovi, dobré paměti, při postoupení na místě JMKské od pánův komisařův důchod várky piva v žádné summě položen není, jakož ta smlouva s panem Jeronýmem Slikem o zámek Švamberk, (kterážto v komoře krále JMsti zapsána a registrována jest,) v sobě obsahuje, že lidé poddaní z panství švamberského svobodně piva ladovati a kupovati sobě mají v městě Plzni tak, jakž od starodávna za držení pánův Švamberkův to beze vší překážky bylo. Jakož pak od JKMsti jedné a na místě JMsti od JMsti arciknížete Ferdinanda dvoje psaní jsou k panu Jeronýmovi prošla, dotýkající se svrchu dotčené smlouvy, i VMstem poníženě oznamujem, že podnes toho není a přes taková JMKské i také jeho arciknížecí milosti nejedna psaní ti lidé u nás v Plzni piv sobě kupovati ani ládovati nesmějí; protož VMsti za to poníženě žádáme a prosíme, aby ta chudá obec města Plzně podle vejměny té smlouvy milostivé vůle JMKské užiti mohla, bez dalšího o to starání JMKské, že se k JMsti panu Šebestianovi Šlikovi milostivě přičiniti ráčíte. A my za Vašich Milostí dlouhověké zdraví a ve všem dobrém šťastné rozmnožení pána Boha prositi rádi budeme.
154 Dodávání piva na panství švamberské. 1548 téhož panství svobodně sobě piva z Plzně kupovati mohli, jakž vždycky od starodávna bylo za držení toho zámku pánův z Švamberka, žádajíce, aby to JKMsti oznámeno bylo. Po smrti pak téhož pana Jeronýma také i při panu Joachy- movi Šlikovi, synu jeho, toho vyhledávali, aby toho podle milostivé vůle JKMsti, jim přál a lidem v tom žádné zástavy a překážky nečinil. Naposledy opět jinému toho panství držiteli jako panu Šebestianovi Šlikovi to v známosť uvozo- vali, že ho tajna není ta JMKské vejměna a neb smlouva při postupování panství švamberského panu otci jeho, že lidem poddaným téhož panství zhajováno býti nemá z Plzně piv sobě k šenkům i jinak k užívání kupovati a voziti, kterážto smlouva registry JMKské komory české poznamenána jest; protož žádali, aby lidem při kupování zde v Plzni piv, jakž dotčená smlouva v sobě zavírá, žádné překážky se nedálo, tak aby milostivé vůli JKMsti a té vejměně zadosti státi se mohlo. Potom také o tu věc na komoru psaní v tato slova učiněno jest. VMsti urození páni etc. Nepochybujeme, že v zdravé paměti držeti ráčíte, co se vsí poddaných k panství a zámku Švamberku přislušejí- cích dotýče, že JMsti panu Jeronýmovi Šlikovi, dobré paměti, při postoupení na místě JMKské od pánův komisařův důchod várky piva v žádné summě položen není, jakož ta smlouva s panem Jeronýmem Slikem o zámek Švamberk, (kterážto v komoře krále JMsti zapsána a registrována jest,) v sobě obsahuje, že lidé poddaní z panství švamberského svobodně piva ladovati a kupovati sobě mají v městě Plzni tak, jakž od starodávna za držení pánův Švamberkův to beze vší překážky bylo. Jakož pak od JKMsti jedné a na místě JMsti od JMsti arciknížete Ferdinanda dvoje psaní jsou k panu Jeronýmovi prošla, dotýkající se svrchu dotčené smlouvy, i VMstem poníženě oznamujem, že podnes toho není a přes taková JMKské i také jeho arciknížecí milosti nejedna psaní ti lidé u nás v Plzni piv sobě kupovati ani ládovati nesmějí; protož VMsti za to poníženě žádáme a prosíme, aby ta chudá obec města Plzně podle vejměny té smlouvy milostivé vůle JMKské užiti mohla, bez dalšího o to starání JMKské, že se k JMsti panu Šebestianovi Šlikovi milostivě přičiniti ráčíte. A my za Vašich Milostí dlouhověké zdraví a ve všem dobrém šťastné rozmnožení pána Boha prositi rádi budeme.
Strana 155
Pych Rozembergarův. Ferdinand I. v Plzni. Řezníci. 155 1557. Nějaký Albrecht Rozembergar, veda z říše ku 1557 pomoci krále Ferdinanda tisíc koní, aneb jízdných, do uherské zemi, neslušné věci k Plzni jedouc se dopustil. Nebo klášter kladrubský na té cestě zloupil a obral, kněze Jana opata, člověka v létech sešlého vzav, na kůň opak vsadil a tak posměšně odpolu obnaženého a na témž koni uvázaného bez klobouku, s hlavou odkrytou do Plzně ho přivedl. Což ouřad plzeňský spatřiv, za něho, aby propuštěn býti mohl, snažně prosil a sotva to při témž hejtmanu, že jest ho dále z Plzně nevzal, ale do kláštera vyplundrovaného zpátkem propustil, obdržel. Pročež týž Rozembergar od krále Ferdinanda nále- žitého trestání neušel. 1558. V sobotu po Hromicích [5. února] přijel král 1558 Ferdinand s arciknížetem Ferdinandem, mladším synem svým, do Plzně, když do Frankfurtu, aby římské císařství přijal, jeti ráčil. I vyšlo se toho času proti JMsti s velikými ko- rouhvemi, s processí až k zadnímu špitálu za kamenný most.) Při tom času starší cechmistři a všichni mistři řemesla 1558 řeznického ze všech tří měst pražských stěžovali sobě před králem JMstí do plzeňských handlířův, že možnější jsouce nežli oni, je při živnostech a koupích obtěžují, každého pátku do měst pražských přijíždějíce, v volích a jiných dobytcích, kteréž tam lidé kupečtí dodávají a přihánějí, a to pro opa- tření předkem dvoru JMsti a JMsti arciknížecí, potom také všech obyvatelův měst pražských, je předkupují a v trhu předcházejí, nad míru a mimo náležitosť takové dobytky nadsazujíce, a potom do jiných zemí je honí, prodávají a netoliko teď drahotu velikú a neobyčejnú v městech praž- ských činí, ale také na dcle JMsti v království českém ve- lice ubližují a je skrze své nepořádné koupě k veliké těž- kosti a chudobě přivozují; ano že již pro takové jejich předkupování a nemírné v trhu nadsazování dostatku pro ně v koupích jako prvé míti a lidem při slušnosti zase masa prodávati nemohou, ješto chtěliliby se takových koupí do- týkati a jimi živnosť a své handle vésti, měliby do jiných zemí, jako do Uher, do Polsky a Moravy se vypravovati a 1) Zadní špitál stával na místě dnešního hostince u města Lipska proti Hamburku.
Pych Rozembergarův. Ferdinand I. v Plzni. Řezníci. 155 1557. Nějaký Albrecht Rozembergar, veda z říše ku 1557 pomoci krále Ferdinanda tisíc koní, aneb jízdných, do uherské zemi, neslušné věci k Plzni jedouc se dopustil. Nebo klášter kladrubský na té cestě zloupil a obral, kněze Jana opata, člověka v létech sešlého vzav, na kůň opak vsadil a tak posměšně odpolu obnaženého a na témž koni uvázaného bez klobouku, s hlavou odkrytou do Plzně ho přivedl. Což ouřad plzeňský spatřiv, za něho, aby propuštěn býti mohl, snažně prosil a sotva to při témž hejtmanu, že jest ho dále z Plzně nevzal, ale do kláštera vyplundrovaného zpátkem propustil, obdržel. Pročež týž Rozembergar od krále Ferdinanda nále- žitého trestání neušel. 1558. V sobotu po Hromicích [5. února] přijel král 1558 Ferdinand s arciknížetem Ferdinandem, mladším synem svým, do Plzně, když do Frankfurtu, aby římské císařství přijal, jeti ráčil. I vyšlo se toho času proti JMsti s velikými ko- rouhvemi, s processí až k zadnímu špitálu za kamenný most.) Při tom času starší cechmistři a všichni mistři řemesla 1558 řeznického ze všech tří měst pražských stěžovali sobě před králem JMstí do plzeňských handlířův, že možnější jsouce nežli oni, je při živnostech a koupích obtěžují, každého pátku do měst pražských přijíždějíce, v volích a jiných dobytcích, kteréž tam lidé kupečtí dodávají a přihánějí, a to pro opa- tření předkem dvoru JMsti a JMsti arciknížecí, potom také všech obyvatelův měst pražských, je předkupují a v trhu předcházejí, nad míru a mimo náležitosť takové dobytky nadsazujíce, a potom do jiných zemí je honí, prodávají a netoliko teď drahotu velikú a neobyčejnú v městech praž- ských činí, ale také na dcle JMsti v království českém ve- lice ubližují a je skrze své nepořádné koupě k veliké těž- kosti a chudobě přivozují; ano že již pro takové jejich předkupování a nemírné v trhu nadsazování dostatku pro ně v koupích jako prvé míti a lidem při slušnosti zase masa prodávati nemohou, ješto chtěliliby se takových koupí do- týkati a jimi živnosť a své handle vésti, měliby do jiných zemí, jako do Uher, do Polsky a Moravy se vypravovati a 1) Zadní špitál stával na místě dnešního hostince u města Lipska proti Hamburku.
Strana 156
156 Stížnosť řezníků Pražských na Plzeňské. 1558 tam takové dobytky kupovati a ne v tom jim, což pro dvůr JKsti a města pražská jiní přiženou, překážku činiti. A po- něvadž pak oni Plzeňští pro nic jiného takové drahoty při kupování dobytkův jim nečiní než proto, že majíce sobě tu milosť, aby dela nedávali propůjčenou, jí také na škodu a záhubu jejich užívají; nebo coby cla z každého volu dáti měli, o to jej dráže strží, aby toliko jiné od koupě odstr- čili a sami potom všeckno obsáhli, k tomu důchodům JMsti znamenitě ubližujíce, mnoho tisíc dobytkův z země každého roku vyhánějí. Někteří také pod tou barvou jiným kupcům v tom se propůjčují. Z těch všech příčin žádali, aby při svobodách svých zůstaveni a v té věci proti nim Plzeňským opatřeni a ochráněni byli. JMCská, jakožto král český, milostivě z takové stíž- nosti řezníkův pražských tomu vyrozuměv, kdyby to přetr- ženo nebylo a takové překupování od obyvatelův zdejších předse trvalo, že by netoliko drahota pojíti, ale mnozí chudí lidé a řemeslníci řemesla řeznického, nemohouce řemesla pro- vozovati, k záhubě a o živnosti své přijíti musili, a poně- vadž JMst, aby v tom dobrý řád mezi poddanými držán byl, nahlédnouti a takový nepořád přetrhnouti náležité jest, z té příčiny poručiti ráčil, aby Plzeňští beze všeho prodlévání zase správu svú o tom učinili. Oni z toho se vyměřujíce oznamovali, že to nastoupení od cechmistrův a řezníkův pražských více z nepřízně a z ňákého nastrčení nežli z jaké potřeby pochází, a protož že sousedé jejich táhnou se na správu všech jiných kupcův, kteří v Praze voly prodávají, že někdy dobře lacinějším tr- hem k dobytkům přicházejí, pro to samé, že kupcům platí a což smluví, tomu hledí dosti činiti; proti tomu že kupci na neplacení řezníkův pražských nemálo sobě stěžují. K tomu že oni jakožto věrní poddaní pro dobré JMCské dobrovolně proti jistému reversu, (že taková věc privilegiím a obdaro- váním bez škody jest,) do jistých let z každého volu ven z země na prodaj vyhnaného po sedmi groších bílých pomoci činí a skládají, tomu, aby kdo z sousedův jejich jaké nepo- řádnosti neb kontrabantův se dopouštěti měli, odpírajíce. A poněvadž pak taková privilegia v osvobození cel obci plzeň- ské za příčinou obecného dobrého všeho křesťanstva a zvlá- ště slavného tohoto království českého od slavné a svaté paměti císaře Zikmunda, krále českého, z samého vlastního
156 Stížnosť řezníků Pražských na Plzeňské. 1558 tam takové dobytky kupovati a ne v tom jim, což pro dvůr JKsti a města pražská jiní přiženou, překážku činiti. A po- něvadž pak oni Plzeňští pro nic jiného takové drahoty při kupování dobytkův jim nečiní než proto, že majíce sobě tu milosť, aby dela nedávali propůjčenou, jí také na škodu a záhubu jejich užívají; nebo coby cla z každého volu dáti měli, o to jej dráže strží, aby toliko jiné od koupě odstr- čili a sami potom všeckno obsáhli, k tomu důchodům JMsti znamenitě ubližujíce, mnoho tisíc dobytkův z země každého roku vyhánějí. Někteří také pod tou barvou jiným kupcům v tom se propůjčují. Z těch všech příčin žádali, aby při svobodách svých zůstaveni a v té věci proti nim Plzeňským opatřeni a ochráněni byli. JMCská, jakožto král český, milostivě z takové stíž- nosti řezníkův pražských tomu vyrozuměv, kdyby to přetr- ženo nebylo a takové překupování od obyvatelův zdejších předse trvalo, že by netoliko drahota pojíti, ale mnozí chudí lidé a řemeslníci řemesla řeznického, nemohouce řemesla pro- vozovati, k záhubě a o živnosti své přijíti musili, a poně- vadž JMst, aby v tom dobrý řád mezi poddanými držán byl, nahlédnouti a takový nepořád přetrhnouti náležité jest, z té příčiny poručiti ráčil, aby Plzeňští beze všeho prodlévání zase správu svú o tom učinili. Oni z toho se vyměřujíce oznamovali, že to nastoupení od cechmistrův a řezníkův pražských více z nepřízně a z ňákého nastrčení nežli z jaké potřeby pochází, a protož že sousedé jejich táhnou se na správu všech jiných kupcův, kteří v Praze voly prodávají, že někdy dobře lacinějším tr- hem k dobytkům přicházejí, pro to samé, že kupcům platí a což smluví, tomu hledí dosti činiti; proti tomu že kupci na neplacení řezníkův pražských nemálo sobě stěžují. K tomu že oni jakožto věrní poddaní pro dobré JMCské dobrovolně proti jistému reversu, (že taková věc privilegiím a obdaro- váním bez škody jest,) do jistých let z každého volu ven z země na prodaj vyhnaného po sedmi groších bílých pomoci činí a skládají, tomu, aby kdo z sousedův jejich jaké nepo- řádnosti neb kontrabantův se dopouštěti měli, odpírajíce. A poněvadž pak taková privilegia v osvobození cel obci plzeň- ské za příčinou obecného dobrého všeho křesťanstva a zvlá- ště slavného tohoto království českého od slavné a svaté paměti císaře Zikmunda, krále českého, z samého vlastního
Strana 157
Stížnost řezníků pražských na plzeňské. 157 hnutí s jistým vědomím a povolením kurfirstův, knížat, i 1558 jiných všech stavův říše svaté, tolikéž. také JMstí nej- vyšších ouřadníkův a radd království českého pod zlatou bullí vydána a propůjčena jsou, a to pro nic jiného než z milosti a jako za milostivou odplatu věrné a správně vy- sloužené mzdy, stálosti a poníženého poslušenství, kderážto také privilegia ode všech pořád králův českých, slavných pamětí, též i jeho velebnosti císařské, Karla pátého, milo- stivě schválena a potvrzena jsou, a nad to vejš s uvážením pánův ouřadníkův zemských předešle všem vůbec po krajích vyšlými odevřenými mandáty v známosť uvedena a rozepsána i provolána, aby při nich od každého pod znamenitými v týchž privilegiích vyslovenými pokutami zachováni byli, a oni následujíce do nejvyššího přemožení svého šlápějův v stálosti a v poslušenství předkův svých, nic toho nestratili, nýbrž všeckny ponížené, chudé a věrné služby JMsti rádi činili a činiti do nejvyšší možnosti své hotovi jsou, z těch všech příčin poníženě prosili, aby JMCská předkem nad pre- eminencí a důstojenstvím svým, potom nad privilegími jejich též od JMsti vyšlými mandaty milostivou obrannú ruku dr- žeti a je sobě poručené míti ráčil. Takovou odpovědí nedavše se řezníci pražští spokojiti zase opět po druhé túž věc vznášeli a již zejmena ty, kteří jim na škodu a záhubu jejich v Praze dobytky vykupují poznamenali, jako Vincence,1 Zikmunda Staška, Víta Hodi- náře, Bartouška a Viléma Samce, pravíce, že obyčejnou a neslýchanú drahotu na ně do měst pražských uvozují, a po- něvadž ne ku potřebě obci své, aneb obyvatelův království českého kupují, ale do jiných zemí jinam ženou a prodávají. a podle toho je o chudé statečky připravují, jakož jsou v pátek před narozením Panny Marie [2. září], léta 1558 tak učinili a všecky voly vykoupili, tak že oni pro jejich pře- kážku ani k jednomu stádu přijíti nemohli. A napomínáni jsouce od starších, aby jim takové překážky nečinili a od toho již přestali, proti tomu že se jest na posměch jejich Vincenc ozval, že jim chce jedno stádo spustiti, aby mu dvatceti tolarův přidali; protož že vždy prosí, aby na ně od týchž Plzeňských takové záhuby dopuštěno nebylo. Na kteroužto žádosť svú obdrželi to, poněvadž oni sami 1) Vincenc Rajský z Dubnice a Zikmund Stašek též z Dubnice.
Stížnost řezníků pražských na plzeňské. 157 hnutí s jistým vědomím a povolením kurfirstův, knížat, i 1558 jiných všech stavův říše svaté, tolikéž. také JMstí nej- vyšších ouřadníkův a radd království českého pod zlatou bullí vydána a propůjčena jsou, a to pro nic jiného než z milosti a jako za milostivou odplatu věrné a správně vy- sloužené mzdy, stálosti a poníženého poslušenství, kderážto také privilegia ode všech pořád králův českých, slavných pamětí, též i jeho velebnosti císařské, Karla pátého, milo- stivě schválena a potvrzena jsou, a nad to vejš s uvážením pánův ouřadníkův zemských předešle všem vůbec po krajích vyšlými odevřenými mandáty v známosť uvedena a rozepsána i provolána, aby při nich od každého pod znamenitými v týchž privilegiích vyslovenými pokutami zachováni byli, a oni následujíce do nejvyššího přemožení svého šlápějův v stálosti a v poslušenství předkův svých, nic toho nestratili, nýbrž všeckny ponížené, chudé a věrné služby JMsti rádi činili a činiti do nejvyšší možnosti své hotovi jsou, z těch všech příčin poníženě prosili, aby JMCská předkem nad pre- eminencí a důstojenstvím svým, potom nad privilegími jejich též od JMsti vyšlými mandaty milostivou obrannú ruku dr- žeti a je sobě poručené míti ráčil. Takovou odpovědí nedavše se řezníci pražští spokojiti zase opět po druhé túž věc vznášeli a již zejmena ty, kteří jim na škodu a záhubu jejich v Praze dobytky vykupují poznamenali, jako Vincence,1 Zikmunda Staška, Víta Hodi- náře, Bartouška a Viléma Samce, pravíce, že obyčejnou a neslýchanú drahotu na ně do měst pražských uvozují, a po- něvadž ne ku potřebě obci své, aneb obyvatelův království českého kupují, ale do jiných zemí jinam ženou a prodávají. a podle toho je o chudé statečky připravují, jakož jsou v pátek před narozením Panny Marie [2. září], léta 1558 tak učinili a všecky voly vykoupili, tak že oni pro jejich pře- kážku ani k jednomu stádu přijíti nemohli. A napomínáni jsouce od starších, aby jim takové překážky nečinili a od toho již přestali, proti tomu že se jest na posměch jejich Vincenc ozval, že jim chce jedno stádo spustiti, aby mu dvatceti tolarův přidali; protož že vždy prosí, aby na ně od týchž Plzeňských takové záhuby dopuštěno nebylo. Na kteroužto žádosť svú obdrželi to, poněvadž oni sami 1) Vincenc Rajský z Dubnice a Zikmund Stašek též z Dubnice.
Strana 158
158 Stížnosť řezníků pražských na plzeňské. 1558 řezníci pražští města pražská a všecky jiné do Prahy při- cházející lidi masy podle starobylého a jejich dobrého, chva- litebného pořádku opatrovati mají, aby také pro dnešní den na trhu dobytčím přední trh měli a kdyžby oni sobě to, což potřebují, nakoupili, tehda teprv obyvatelé plzeňští i jiní přespolní budou moci sobě dobytky kupovati. Při tom zástava řezníkům a handlířům plzeňským taková učiněna, aby mimo trh svobodný, za městem, na pastvách ani na cestách, což se koli dobytka ku Praze žene, nekupovali a tak jedni před druhými těch fortelův v tom neužívali, než tu na trhu dobytčím a svobodným aby vše prodáváno a kupováno bylo, pod pokutou a trestáním skutečným, kdož by se při tom jináč zachoval. Tím a takovým poručením donuceni k tomu byli naši, že jsou pro zachování privilegií a vůle JMCské takovou konstitucí mezi svými učinili. Jakož měšťané města Plzně z daru pána Boha všemo- houcího privilegia, obdarování a svobody mají od slavných pamětí císaře a králův předešlých, tak že z všelijakých cel a mejt, ungeltův a dání, jakýmižby koli jmény mohly jme- novány býti, při všech koupích, obchodích a handlích svých vyňati a osvobozeni jsou po vodě i po zemi v království tomto českém a zemích k němu příslušejících, tolikož i po vší svatý říši římský, kderážto privilegia i obdarování, ja- kožto řádně pošlá a věrou, stálostí v pobožnosti, v poslu- šenství a poddanosti, s mnohými a těžkými příkořími až do ucezení a prolévání krve nabytá a vždycky i až dosavadž bez přerušení zachována, jeho velebnosť, nynější císař Karel pátej ), a JMKská pán náš nejmilostivější, s pány a raddami králov- ství českého za spravedlivé býti uváživše, milostivě stvrditi, upevniti a schváliti, a nad to vejš k pevnému ode všech zachování milostivými, na to zvláště vůbec vyšlými mandáty vyhlásiti a po městech provolati milostivě poručiti ráčili, jakž tíž mandátové to vše plněji v sobě svědčí a zavírají, prohledajíce pak k tomu my purkmistr a radda, s rychtářem 1) Karel V. d. 10. dubna 1540 Plzeňským potvrdil osvobození od cel a mýt od cís. Sigmunda jim udělené, orig. v museu plzeň. 2) Míní se tu listina od r. 1547 dne 27. září na hradě pražském daná, kterouž král Ferdinand přísně pod pokutou a nemilostí zapovídá, aby nikdo překážek nečinil Plzeňským v osvobození jejich od mýt a cel orig. v museu plzeň.
158 Stížnosť řezníků pražských na plzeňské. 1558 řezníci pražští města pražská a všecky jiné do Prahy při- cházející lidi masy podle starobylého a jejich dobrého, chva- litebného pořádku opatrovati mají, aby také pro dnešní den na trhu dobytčím přední trh měli a kdyžby oni sobě to, což potřebují, nakoupili, tehda teprv obyvatelé plzeňští i jiní přespolní budou moci sobě dobytky kupovati. Při tom zástava řezníkům a handlířům plzeňským taková učiněna, aby mimo trh svobodný, za městem, na pastvách ani na cestách, což se koli dobytka ku Praze žene, nekupovali a tak jedni před druhými těch fortelův v tom neužívali, než tu na trhu dobytčím a svobodným aby vše prodáváno a kupováno bylo, pod pokutou a trestáním skutečným, kdož by se při tom jináč zachoval. Tím a takovým poručením donuceni k tomu byli naši, že jsou pro zachování privilegií a vůle JMCské takovou konstitucí mezi svými učinili. Jakož měšťané města Plzně z daru pána Boha všemo- houcího privilegia, obdarování a svobody mají od slavných pamětí císaře a králův předešlých, tak že z všelijakých cel a mejt, ungeltův a dání, jakýmižby koli jmény mohly jme- novány býti, při všech koupích, obchodích a handlích svých vyňati a osvobozeni jsou po vodě i po zemi v království tomto českém a zemích k němu příslušejících, tolikož i po vší svatý říši římský, kderážto privilegia i obdarování, ja- kožto řádně pošlá a věrou, stálostí v pobožnosti, v poslu- šenství a poddanosti, s mnohými a těžkými příkořími až do ucezení a prolévání krve nabytá a vždycky i až dosavadž bez přerušení zachována, jeho velebnosť, nynější císař Karel pátej ), a JMKská pán náš nejmilostivější, s pány a raddami králov- ství českého za spravedlivé býti uváživše, milostivě stvrditi, upevniti a schváliti, a nad to vejš k pevnému ode všech zachování milostivými, na to zvláště vůbec vyšlými mandáty vyhlásiti a po městech provolati milostivě poručiti ráčili, jakž tíž mandátové to vše plněji v sobě svědčí a zavírají, prohledajíce pak k tomu my purkmistr a radda, s rychtářem 1) Karel V. d. 10. dubna 1540 Plzeňským potvrdil osvobození od cel a mýt od cís. Sigmunda jim udělené, orig. v museu plzeň. 2) Míní se tu listina od r. 1547 dne 27. září na hradě pražském daná, kterouž král Ferdinand přísně pod pokutou a nemilostí zapovídá, aby nikdo překážek nečinil Plzeňským v osvobození jejich od mýt a cel orig. v museu plzeň.
Strana 159
Stížnosť řezníků pražských na plzeňské. 159 a přísežnými staršími obecními, i na místě vší obce dotčeného 1558 města Plzně, aby v tom předkem dobrého krále JMsti i království tohoto a všech obyvatelův v něm šetřeno bylo a žádnej aby sobě nic spravedlivě do nás a do našich stěžovati nemohl, pro zachování lásky společné, nížepsané artikule strany dobytkův kupování a ven z země hnání mezi sebou jsme svolili, zřídili a ustanovili. Předkem a nejprvé, každý zdejší měštěnín, kterýž v dobytku handl a obchod vede, aby toho šetřil a skutečně se toho varoval, před trhy svobodnými, kdežkoli v království tomto, žádného přehončího dobytka, kterýžby ven z země hnáti chtěl, nekupoval, než na svobodných trzích jeden každý kupujíc toho při tom hleděl, aby pražským řezníkům a z horních měst žádné překážky nečinili, a to pod pokutou takovou, kdožby se proti tomuto artikuli čeho dopustil, aby tejden pořád na věži seděl a potom pokuty jednu kopu grošů položil. Item, cožby koli dobytka hovězího od Prahy neb od- jinud desíti mil od Plzně tím úmyslem, jakoby ven z země hnány býti měly, puštěno bylo, aby žádný z našich tako- vých dobytkův nepřekupoval pod pokutou svrchu psanou. Item, aby žádný z našich, komuž svobod a obdarování města a obce této užívati náleží, více dobytka hovězího pře- koupeného ven z země nevyháněl a vyhnati nedal než do šesti set, a kdožby jinak učinil, ten každý vězení za dvě neděle neb týhodny aby podstoupil a z vola jednu kopu pokuty dal. Item, co se bravův českých dotýče, těch taky žádný aby více přes 600 ven z země vyhnati dáti vůle neměl. A cožby kolivěk z jakýchžkoli bravův při tomto městě do tře- tího dne paseno bylo, toho aby ven z země prodávati žádný moci neměl a kdožby jinak učinil, aby za dva týhodny vězením trestán a z každého sta deset kop míš. dáti povin- nen byl. Item strany vepřův toho pilně naši šetřiti mají, aby předkem domácí pekaři a mlynáři k chování a potřebě města zdejšího, aneb jiní obyvatelé kraje tohoto sobě pohodlně nakoupiti mohli a ven z země aby žádný z našich za celý rok přes jeden tisíc vepřů vyhnati nedal. A cožby kolivěk takových vepřův do třetího dne při městě paseno bylo, ti aby ven z země prodáváni nebyli pod pokutou, jakož o skop- cích nahoře doloženo.
Stížnosť řezníků pražských na plzeňské. 159 a přísežnými staršími obecními, i na místě vší obce dotčeného 1558 města Plzně, aby v tom předkem dobrého krále JMsti i království tohoto a všech obyvatelův v něm šetřeno bylo a žádnej aby sobě nic spravedlivě do nás a do našich stěžovati nemohl, pro zachování lásky společné, nížepsané artikule strany dobytkův kupování a ven z země hnání mezi sebou jsme svolili, zřídili a ustanovili. Předkem a nejprvé, každý zdejší měštěnín, kterýž v dobytku handl a obchod vede, aby toho šetřil a skutečně se toho varoval, před trhy svobodnými, kdežkoli v království tomto, žádného přehončího dobytka, kterýžby ven z země hnáti chtěl, nekupoval, než na svobodných trzích jeden každý kupujíc toho při tom hleděl, aby pražským řezníkům a z horních měst žádné překážky nečinili, a to pod pokutou takovou, kdožby se proti tomuto artikuli čeho dopustil, aby tejden pořád na věži seděl a potom pokuty jednu kopu grošů položil. Item, cožby koli dobytka hovězího od Prahy neb od- jinud desíti mil od Plzně tím úmyslem, jakoby ven z země hnány býti měly, puštěno bylo, aby žádný z našich tako- vých dobytkův nepřekupoval pod pokutou svrchu psanou. Item, aby žádný z našich, komuž svobod a obdarování města a obce této užívati náleží, více dobytka hovězího pře- koupeného ven z země nevyháněl a vyhnati nedal než do šesti set, a kdožby jinak učinil, ten každý vězení za dvě neděle neb týhodny aby podstoupil a z vola jednu kopu pokuty dal. Item, co se bravův českých dotýče, těch taky žádný aby více přes 600 ven z země vyhnati dáti vůle neměl. A cožby kolivěk z jakýchžkoli bravův při tomto městě do tře- tího dne paseno bylo, toho aby ven z země prodávati žádný moci neměl a kdožby jinak učinil, aby za dva týhodny vězením trestán a z každého sta deset kop míš. dáti povin- nen byl. Item strany vepřův toho pilně naši šetřiti mají, aby předkem domácí pekaři a mlynáři k chování a potřebě města zdejšího, aneb jiní obyvatelé kraje tohoto sobě pohodlně nakoupiti mohli a ven z země aby žádný z našich za celý rok přes jeden tisíc vepřů vyhnati nedal. A cožby kolivěk takových vepřův do třetího dne při městě paseno bylo, ti aby ven z země prodáváni nebyli pod pokutou, jakož o skop- cích nahoře doloženo.
Strana 160
160 Stížnosť na řezníky. Jednání o clo pomezní. Item, jeden každý z našich, kteřížby takové dobytky ven z země hnáti chtěli, aby z toho clo domácí, od staro- dávna skrze naše svolené a k opravě města povinné, hned dávali a platili, a kdoby se tak nezachoval a nedada dela prohnal, aby mu to, což tak nevyclil, pobráno bylo. Item, co se překupování másla po vsích, a neb peněz na to od cizozemcův přijímání dotýče, poněvadž tudy drahoty a veliké soužení chudým lidem nastávají, aby to také pro opatření tohoto města časně přetrženo a zastaveno bylo. Mezi tím JMCská Plzeňským v známosť uvésti ráčil, že urozenému Janovi staršímu z Lobkovic na Zbiroze, nej- vyššímu hofmistru království českého, Adamovi z Šternberka na Zelené Hoře, nejvyššímu komorníku téhož království, a statečnému Volfovi z Vřesovic, na Doubravské Hoře a Tep- lici, nejvyššímu písaři dotčeného království a presidentu komory v témž království, společně neb rozdílně některé po- třeby s nimi Plzeňskými mluviti a jednati poručeno jest, čemuž od nich šířeji že vyrozumějí, poroučejíc, aby dotče- ným, nejvyššímu hofmistru, nejvyššímu komorníku, nejvyš- šímu písaři, což tak s nimi z poručení a jménem JMsti mlu- viti a jednati budou, nic méně jako osobě vlastní JMsti uvě- řili a v tom ve všem poddaně a poslušně se zachovali, ji- náče nečiníce. Tím spůsobem také i JMst, arcikníže Ferdinand, jim Plzeňským věděti dal, že JMKská některé osoby za komissaře zříditi ráčil, kteříž s nimi strany cla pomezního jednati mají, poroučejíc, aby k takovému jednání a další vůli JMKské vyro- zumění z osob raddních čtyři a z obce též čtyři osoby s plnú mocí na hrad pražský, ničímž se nevymlouvajíc, konečně vy- slali, kteříž dalšímu poručení JMKské od týchž komisařův vyrozumějí. I když podle téhož milostivého poručení vysláni byli Zikmund Stašek a Jakub Vlk z konšel, Bartoloměj Tomáš- kovic, rychtář, a Tomáš Krásný z starších obecních; z obce pak Jan Fegale, Volf Benatský, Klement Fux a Jan Herš, od pana písaře promluveno: „Páni Plzeňští milí! Podle milostivého poručení krále JMsti vám oznamujeme, že jste proto obesláni. Jakož jest JMKská vám některá privilegia vaše milostivě obnoviti a potvrditi ráčil, i poněvadž sobě poddaní i jiná města a řez- níci obtěžují, že ta milosť osvobození cel jim ke škodě jest 1558
160 Stížnosť na řezníky. Jednání o clo pomezní. Item, jeden každý z našich, kteřížby takové dobytky ven z země hnáti chtěli, aby z toho clo domácí, od staro- dávna skrze naše svolené a k opravě města povinné, hned dávali a platili, a kdoby se tak nezachoval a nedada dela prohnal, aby mu to, což tak nevyclil, pobráno bylo. Item, co se překupování másla po vsích, a neb peněz na to od cizozemcův přijímání dotýče, poněvadž tudy drahoty a veliké soužení chudým lidem nastávají, aby to také pro opatření tohoto města časně přetrženo a zastaveno bylo. Mezi tím JMCská Plzeňským v známosť uvésti ráčil, že urozenému Janovi staršímu z Lobkovic na Zbiroze, nej- vyššímu hofmistru království českého, Adamovi z Šternberka na Zelené Hoře, nejvyššímu komorníku téhož království, a statečnému Volfovi z Vřesovic, na Doubravské Hoře a Tep- lici, nejvyššímu písaři dotčeného království a presidentu komory v témž království, společně neb rozdílně některé po- třeby s nimi Plzeňskými mluviti a jednati poručeno jest, čemuž od nich šířeji že vyrozumějí, poroučejíc, aby dotče- ným, nejvyššímu hofmistru, nejvyššímu komorníku, nejvyš- šímu písaři, což tak s nimi z poručení a jménem JMsti mlu- viti a jednati budou, nic méně jako osobě vlastní JMsti uvě- řili a v tom ve všem poddaně a poslušně se zachovali, ji- náče nečiníce. Tím spůsobem také i JMst, arcikníže Ferdinand, jim Plzeňským věděti dal, že JMKská některé osoby za komissaře zříditi ráčil, kteříž s nimi strany cla pomezního jednati mají, poroučejíc, aby k takovému jednání a další vůli JMKské vyro- zumění z osob raddních čtyři a z obce též čtyři osoby s plnú mocí na hrad pražský, ničímž se nevymlouvajíc, konečně vy- slali, kteříž dalšímu poručení JMKské od týchž komisařův vyrozumějí. I když podle téhož milostivého poručení vysláni byli Zikmund Stašek a Jakub Vlk z konšel, Bartoloměj Tomáš- kovic, rychtář, a Tomáš Krásný z starších obecních; z obce pak Jan Fegale, Volf Benatský, Klement Fux a Jan Herš, od pana písaře promluveno: „Páni Plzeňští milí! Podle milostivého poručení krále JMsti vám oznamujeme, že jste proto obesláni. Jakož jest JMKská vám některá privilegia vaše milostivě obnoviti a potvrditi ráčil, i poněvadž sobě poddaní i jiná města a řez- níci obtěžují, že ta milosť osvobození cel jim ke škodě jest 1558
Strana 161
Jednání s Plzeňskými o clo pomezní. 161 v tom, že vaši handlíři jim trhy, o zlatej na volu dráže 1557 kupujíce, nasazují, a takové svobody bez povolení stavův průchodu a místa míti nemohou, nebo i králi JMsti skrze to každého roku do někderého tisíce na cle a pomezním důchodu uchází, tolikéž v dobytku k potřebě a opatření tohoto království nedostatkové se velicí nacházejí, protož poručeno jest s vámi jednati, abyšte od takových svobod upustili, a my odevřeně s vámi mluvíme, že JMKská tento prostředek a cestu obmysliti ráčil, tak aby privilegium takové vaše bez ourazu a v celosti zůstalo. Poněvadž o tom správa jest, že takového privilegium toliko někderé osoby užívají, protož přemýšlíme to, aby všecka obec toho, cožby JMKská učiniti ráčil, užívati mohla, tak aby tudy i město JMKské se vzdělávalo; nebo i o tom se ví, že jste takového privilegia prvé od starodávna v držení a užívání nebyli, ano dosavád někderým stavům též i městům z kupeckých a krámských věcí, též i z volův a jiného dobytka cla dávati musíte; protož kdyby některé osoby, neb osoba z stavův proti vám soudem nastoupili, byli byšte toho všeho odsou- zeni. Jakož pak i páni Šlikové také jsou od tří císařův a mnohých králův slavné obdarování měli, aby ku právu ne- stávali; ale poněvadž jim taková milosť s vůlí stavův dána nebyla, musili od toho upustiti. JMst pak královská vás při tom privilegium a obdarování zůstavovati ráčí, toliko abyste clo pomezní z velikého i menšího dobytka dávali. Proti tomu zase, aby toho ne některé toliko osoby, ale všeckna obec účastna byla, ráčí vám tuto milosť činiti, že se vám z téhož cla každého roku k potřebám obecním tisíc kop grošů dávati a odvozovati má, z čehož té obci vaší všeckno dobré pojíti moci bude. Vyslaní to vyslyševše s zastavením privilegium svého mnohé omluvy, že takové privilegium ne na některé toliko sousedy, ale na všeckny osedlé měšťany se vztahuje, před- nášeli. Naposledy poručeno jim domův se navrátiti a obec všecknu svolati a takovú vůli JMKské jí oznámiti s takovým doložením, aby ji k tomu vedli, aby té vůli JMKské poslušni byli a zase k dalšímu o to s nimi jednání jisté osoby do Prahy vypravili. K čemuž než jest přišlo, pro túž věc jednostejnú opět jisté osoby za JMCskou do Augšpurku Plzeňští vypravili, ochrany a opatření privilegií svých vy- hledávajíce, načež od pana z Geru, v komoře dvorské, toto za odpověď dostali: 11
Jednání s Plzeňskými o clo pomezní. 161 v tom, že vaši handlíři jim trhy, o zlatej na volu dráže 1557 kupujíce, nasazují, a takové svobody bez povolení stavův průchodu a místa míti nemohou, nebo i králi JMsti skrze to každého roku do někderého tisíce na cle a pomezním důchodu uchází, tolikéž v dobytku k potřebě a opatření tohoto království nedostatkové se velicí nacházejí, protož poručeno jest s vámi jednati, abyšte od takových svobod upustili, a my odevřeně s vámi mluvíme, že JMKská tento prostředek a cestu obmysliti ráčil, tak aby privilegium takové vaše bez ourazu a v celosti zůstalo. Poněvadž o tom správa jest, že takového privilegium toliko někderé osoby užívají, protož přemýšlíme to, aby všecka obec toho, cožby JMKská učiniti ráčil, užívati mohla, tak aby tudy i město JMKské se vzdělávalo; nebo i o tom se ví, že jste takového privilegia prvé od starodávna v držení a užívání nebyli, ano dosavád někderým stavům též i městům z kupeckých a krámských věcí, též i z volův a jiného dobytka cla dávati musíte; protož kdyby některé osoby, neb osoba z stavův proti vám soudem nastoupili, byli byšte toho všeho odsou- zeni. Jakož pak i páni Šlikové také jsou od tří císařův a mnohých králův slavné obdarování měli, aby ku právu ne- stávali; ale poněvadž jim taková milosť s vůlí stavův dána nebyla, musili od toho upustiti. JMst pak královská vás při tom privilegium a obdarování zůstavovati ráčí, toliko abyste clo pomezní z velikého i menšího dobytka dávali. Proti tomu zase, aby toho ne některé toliko osoby, ale všeckna obec účastna byla, ráčí vám tuto milosť činiti, že se vám z téhož cla každého roku k potřebám obecním tisíc kop grošů dávati a odvozovati má, z čehož té obci vaší všeckno dobré pojíti moci bude. Vyslaní to vyslyševše s zastavením privilegium svého mnohé omluvy, že takové privilegium ne na některé toliko sousedy, ale na všeckny osedlé měšťany se vztahuje, před- nášeli. Naposledy poručeno jim domův se navrátiti a obec všecknu svolati a takovú vůli JMKské jí oznámiti s takovým doložením, aby ji k tomu vedli, aby té vůli JMKské poslušni byli a zase k dalšímu o to s nimi jednání jisté osoby do Prahy vypravili. K čemuž než jest přišlo, pro túž věc jednostejnú opět jisté osoby za JMCskou do Augšpurku Plzeňští vypravili, ochrany a opatření privilegií svých vy- hledávajíce, načež od pana z Geru, v komoře dvorské, toto za odpověď dostali: 11
Strana 162
162 Jednání s Plzeňskými o clo pomezní. „JMKská ráčil jest supplikací vaši milostivě povážiti, v níž jste doložili, jakoby komissí JMKské na to se vztahovati měla, abyšte od obdarování vašich upustili a je v nic obrá- tili, nad čímž se velice mejlíte; neb JMKská nikda jest tak míniti neráčil. Než poněvadž hnaním volův ven z země od měšťanův vašich příčinou takových privilegií ukrytě mnoho z důchodův komorních uchází, odkudž také veliká škoda a ujma JMKské shledána jest, protož ráčil poručiti s vámi jednati, kterakby z takové škody JMKské na důchodech JMsti sjíti mohlo; avšak že by to JMKská vám jinou mi- lostí vynahraditi a vás milostivě v tom opatřiti chtíti ráčil, a zvláště vidouc, že městu z toho obdarování žádného užitku nevychází, než toliko že takového obdarování dvě neb tři, aneb nejvíce pět osob užívají; nebo sice JMst ráčí k vám milostí svou královskou nakloněn milostivě býti, proto že předkové vaši i vy vždycky jste se dobře zachovali. Protož coby v tom dále s vámi předsevzato býti mělo, JMKská o tom o všem JMsti arciknížecí, synu svému nejmilejšímu, napsati ráčí a o vás jiná naděje není, než že se v tom jako věrní poddaní poslušně k JMKské ukážete a zachováte ja- kožto ti, kterýmž JMKská ráčí zvláštní milostí nakloněn býti. Po vyslyšení toho recessu dotazovali se Plzeňští, mají-li se před JMst arciknížecí, neb komoru v Čechách nadjíti dáti, načež jim za odpověď dáno, že potřeba není, lečby k tomu obesláni byli. A tak s tím se domův navrátili. Obesláni jsouce do Prahy, aby svú odpověď dali, ozná- mili, že JMKské milostivé vůli do hrdel i statečků svých poslušni býti chtějí; ale kdyby od pomezního cla upustiti měli, poněvadž to privilegium a zlatá bulla netoliko na ny- nější měšťany svobodné plzeňské, ale i na budoucí a potomky jejich i jednu každú osobu obzvláště se vztahuje, že obávají se, aby po sobě zlé paměti u potomkův svých nezanechali etc. Avšak po mnohém o to s nimi jednání k tomu se do- brovolně podvolili, však s tou jistou vejminkou, aby to na zkázu a zmenšení, též na ouraz jejich privilegií a obdarování nebylo: aby ze všech volův, kteréž by ven z země přes pomezí království českého hnali, do pěti let pořád zběhlých po sedmi groších českých dávali a platili. Kderéžto tak poddané dobrovolné podvolení od Plzeňských JMKská vděčně přijav, proti tomu za sebe, dědice své i budoucí krále české jistým listem připověděti ráčil, že takové na milostivú žádosť 1557
162 Jednání s Plzeňskými o clo pomezní. „JMKská ráčil jest supplikací vaši milostivě povážiti, v níž jste doložili, jakoby komissí JMKské na to se vztahovati měla, abyšte od obdarování vašich upustili a je v nic obrá- tili, nad čímž se velice mejlíte; neb JMKská nikda jest tak míniti neráčil. Než poněvadž hnaním volův ven z země od měšťanův vašich příčinou takových privilegií ukrytě mnoho z důchodův komorních uchází, odkudž také veliká škoda a ujma JMKské shledána jest, protož ráčil poručiti s vámi jednati, kterakby z takové škody JMKské na důchodech JMsti sjíti mohlo; avšak že by to JMKská vám jinou mi- lostí vynahraditi a vás milostivě v tom opatřiti chtíti ráčil, a zvláště vidouc, že městu z toho obdarování žádného užitku nevychází, než toliko že takového obdarování dvě neb tři, aneb nejvíce pět osob užívají; nebo sice JMst ráčí k vám milostí svou královskou nakloněn milostivě býti, proto že předkové vaši i vy vždycky jste se dobře zachovali. Protož coby v tom dále s vámi předsevzato býti mělo, JMKská o tom o všem JMsti arciknížecí, synu svému nejmilejšímu, napsati ráčí a o vás jiná naděje není, než že se v tom jako věrní poddaní poslušně k JMKské ukážete a zachováte ja- kožto ti, kterýmž JMKská ráčí zvláštní milostí nakloněn býti. Po vyslyšení toho recessu dotazovali se Plzeňští, mají-li se před JMst arciknížecí, neb komoru v Čechách nadjíti dáti, načež jim za odpověď dáno, že potřeba není, lečby k tomu obesláni byli. A tak s tím se domův navrátili. Obesláni jsouce do Prahy, aby svú odpověď dali, ozná- mili, že JMKské milostivé vůli do hrdel i statečků svých poslušni býti chtějí; ale kdyby od pomezního cla upustiti měli, poněvadž to privilegium a zlatá bulla netoliko na ny- nější měšťany svobodné plzeňské, ale i na budoucí a potomky jejich i jednu každú osobu obzvláště se vztahuje, že obávají se, aby po sobě zlé paměti u potomkův svých nezanechali etc. Avšak po mnohém o to s nimi jednání k tomu se do- brovolně podvolili, však s tou jistou vejminkou, aby to na zkázu a zmenšení, též na ouraz jejich privilegií a obdarování nebylo: aby ze všech volův, kteréž by ven z země přes pomezí království českého hnali, do pěti let pořád zběhlých po sedmi groších českých dávali a platili. Kderéžto tak poddané dobrovolné podvolení od Plzeňských JMKská vděčně přijav, proti tomu za sebe, dědice své i budoucí krále české jistým listem připověděti ráčil, že takové na milostivú žádosť 1557
Strana 163
Jednání o clo. Přísnější dohled při sňatcích nařízen. 163 JMKské dobrovolné podvolení jejich pořádným a od JMKské 1557 potvrzeným privilegiím a obdarováním strany nedávání dcel a mejt, kteréž od předkův JMKské, slavné paměti, císařův a králův českých, mají, není a býti nemá na žádnou ujmu, ani na ublížení nyní ani na budoucí časy, a po vyjití těch pěti let takové jejich podvolení přestati má. Než co se men- šího dobytku a jiných všech věcí a kupectví kromě volův dotýče, s tím se vším na témž pomezním i na jiných clech svobodni aby byli, žádného cla a mejta nedávajíce, tak jakž obdarování a svobody jejich ukazují.1) 1564 Antonín, z boží milosti arcibiskup pražský a 1564 apoštolské stolice legat, maje sobě od zdejšího práva du- chovního některé odpory o sliby manželské mezi Bartolo- mějem Voldanem a Alenou Rajskou z Dubnice tudíž, Janem Staškem, též z Dubnice, k spravedlivému rozeznání podané2 a z nich tomu vyrozuměv, že sobě lidé, a zvláště mládež zdejší, panicové a panny, slibův a závazkův, kterýmiž se sobě k stavu svatého manželstva zavazují, málo aneb téměř nic nevážili, anobrž toho se zde při tomto městě a obci víceji nežli při jiných obyvatelích království tohoto českého trefuje, že řídko kdo z obojího pohlaví v stav manželský vstupoval, aby prvé s jinými dvou a neb více závazkův neměl, i maje nad tím lítosť a stížnosť, podle ouřadu svého arcibiskupského napomenutí učinil a žádal, aby ouřad z po- vinnosti své na to bedlivé zření a pozor měl, a to tak při obyvatelích zdejších opatřiti hleděl, aby takové věci při městě tomto, pokudž nejvejš možné, přetržené a zastavené byly, proto že by pro takové přečinění těžké pokuty násle- dovati od Boha musily a on že by potomně též pro zvele- bení dobrého a ku potupě zlého bez skutečného trestání toho zanechati moci neráčil. Což potom vůbec na kázání nejednou, aby se každý před těžkostí uvarovati věděl, ohla- šováno jest. 1567. Toho roku věž veliká a vysoká, kteráž při klá- šteře bosáckem stála, na raddu některých zbořena jest, ja- koby se toho, že se sama zboří a padnouc témuž kostelu 1567 1) Listina daná r. 1557 d. 24. dubna na hradě pražském, chová se v museu plzeňském. 2) Borový, Antonín Brus z Mohelnice p. 118, uvádí datum listu arcibiskupova 24. ledna 1565.
Jednání o clo. Přísnější dohled při sňatcích nařízen. 163 JMKské dobrovolné podvolení jejich pořádným a od JMKské 1557 potvrzeným privilegiím a obdarováním strany nedávání dcel a mejt, kteréž od předkův JMKské, slavné paměti, císařův a králův českých, mají, není a býti nemá na žádnou ujmu, ani na ublížení nyní ani na budoucí časy, a po vyjití těch pěti let takové jejich podvolení přestati má. Než co se men- šího dobytku a jiných všech věcí a kupectví kromě volův dotýče, s tím se vším na témž pomezním i na jiných clech svobodni aby byli, žádného cla a mejta nedávajíce, tak jakž obdarování a svobody jejich ukazují.1) 1564 Antonín, z boží milosti arcibiskup pražský a 1564 apoštolské stolice legat, maje sobě od zdejšího práva du- chovního některé odpory o sliby manželské mezi Bartolo- mějem Voldanem a Alenou Rajskou z Dubnice tudíž, Janem Staškem, též z Dubnice, k spravedlivému rozeznání podané2 a z nich tomu vyrozuměv, že sobě lidé, a zvláště mládež zdejší, panicové a panny, slibův a závazkův, kterýmiž se sobě k stavu svatého manželstva zavazují, málo aneb téměř nic nevážili, anobrž toho se zde při tomto městě a obci víceji nežli při jiných obyvatelích království tohoto českého trefuje, že řídko kdo z obojího pohlaví v stav manželský vstupoval, aby prvé s jinými dvou a neb více závazkův neměl, i maje nad tím lítosť a stížnosť, podle ouřadu svého arcibiskupského napomenutí učinil a žádal, aby ouřad z po- vinnosti své na to bedlivé zření a pozor měl, a to tak při obyvatelích zdejších opatřiti hleděl, aby takové věci při městě tomto, pokudž nejvejš možné, přetržené a zastavené byly, proto že by pro takové přečinění těžké pokuty násle- dovati od Boha musily a on že by potomně též pro zvele- bení dobrého a ku potupě zlého bez skutečného trestání toho zanechati moci neráčil. Což potom vůbec na kázání nejednou, aby se každý před těžkostí uvarovati věděl, ohla- šováno jest. 1567. Toho roku věž veliká a vysoká, kteráž při klá- šteře bosáckem stála, na raddu některých zbořena jest, ja- koby se toho, že se sama zboří a padnouc témuž kostelu 1567 1) Listina daná r. 1557 d. 24. dubna na hradě pražském, chová se v museu plzeňském. 2) Borový, Antonín Brus z Mohelnice p. 118, uvádí datum listu arcibiskupova 24. ledna 1565.
Strana 164
164 Věž zbořena. Spor o pohřbívání nekatolíků. 1568 1567 i jinému blízkému stavení škodu učiní, obávati bylo. Ale někteří rozumní dosavad tak smejšlejí, že rozpadliny, kteréž se při ní nacházely, mohly dobře jinak opraveny a zadělány býti a táž věže, kteráž k veliké okrase a ozdobě města byla, do dnešního dne beze všeho nebezpečenství státi (mo- hla). Makovice, kteráž na ní byla, dána jest na vížku ko- stela sv. Batoloměje, v kteréž cimbál od hodin visí. 1568. Toho roku i před tím dostavše se někteří do města za obyvately, kterýmž kacířství milejší bylo, nežli pravé katolické, starobylé náboženství, žádali po smrti své užiti pohřbu při kostelích našich. Jako když z dopuštění božího, Anna, Vilíma Samce manželka, jedné noci před pa- mátkou svatých Šimoniše a Judy [28. října], jdouc zdráva spat, život svůj dokonala, žádáno bylo, aby tělo její podle spůsobu křesťanského pochováno a jí zvony zvoněno bylo. Ale pan farář, toho času D. Volfgang Tejnský, tomu ode- přel ji zvoniti, těla mrtvého jejího pochovati nedopustil. I byvše toho času zde v Plzni vejběrčí berně JMCské ja- kožto krále českého M. Jakub z Varvažova, Izaiáš Velek z Šonova a Jan Sladký z Peclinovce, těžce se toho k ouřadu domlouvali, aby nad křešťanským a mrtvým tělem taková nepobožnosť provozována nebyla, netoliko pro mnohá pohor- šení, kteráž by z toho pojíti mohla, ale také i pro povin- nosť křesťanskú, čehož v tomto královstí i jinde mezi kře- sťany nikdež se neděje; nýbrž aby to tělo žákovstvu křesťan- ským spůsobem a zvoněním k hrobu provoditi poručili, če- hož se také i osoby toho léta na raddě sedící ujali a k tomu faráře svého, aby to tělo pohřbíti dal, přivésti chtěli, mnohé příklady proti němu provozujíce, že také i nesrovnalí v ná- boženství u kostelův zdejších odpočívají, jako když (prý) Albrecht Rozenbergar po zboření kláštera kladrubského sem přijel a jeden mu z počtu jeho zde postřelenej umřel, že v klášteře černým pochován jest. Ano také když JMst arci- kníže Ferdinand v Plzni býti ráčil, totiž léta 1554 zde od sv. Ondřeje [30. listopadu] až do postního jarmarku [11. března] s Filipínou a vším dvorem svým před morem zů- stávaje,1) co jich tehdáž ode dvoru JMsti cizího náboženství umřelo, že též ti všeckni pohřbu užili. 1) Václav Březan v životu Viléma z Rosenberka p. 88 a d. vy- pisuje, jaké slavnosti konaly se v Plzni r. 1555. při dvoře arciknížete Ferdinanda, zejména 22. a 23. února skvělý turnaj a mumraj.
164 Věž zbořena. Spor o pohřbívání nekatolíků. 1568 1567 i jinému blízkému stavení škodu učiní, obávati bylo. Ale někteří rozumní dosavad tak smejšlejí, že rozpadliny, kteréž se při ní nacházely, mohly dobře jinak opraveny a zadělány býti a táž věže, kteráž k veliké okrase a ozdobě města byla, do dnešního dne beze všeho nebezpečenství státi (mo- hla). Makovice, kteráž na ní byla, dána jest na vížku ko- stela sv. Batoloměje, v kteréž cimbál od hodin visí. 1568. Toho roku i před tím dostavše se někteří do města za obyvately, kterýmž kacířství milejší bylo, nežli pravé katolické, starobylé náboženství, žádali po smrti své užiti pohřbu při kostelích našich. Jako když z dopuštění božího, Anna, Vilíma Samce manželka, jedné noci před pa- mátkou svatých Šimoniše a Judy [28. října], jdouc zdráva spat, život svůj dokonala, žádáno bylo, aby tělo její podle spůsobu křesťanského pochováno a jí zvony zvoněno bylo. Ale pan farář, toho času D. Volfgang Tejnský, tomu ode- přel ji zvoniti, těla mrtvého jejího pochovati nedopustil. I byvše toho času zde v Plzni vejběrčí berně JMCské ja- kožto krále českého M. Jakub z Varvažova, Izaiáš Velek z Šonova a Jan Sladký z Peclinovce, těžce se toho k ouřadu domlouvali, aby nad křešťanským a mrtvým tělem taková nepobožnosť provozována nebyla, netoliko pro mnohá pohor- šení, kteráž by z toho pojíti mohla, ale také i pro povin- nosť křesťanskú, čehož v tomto královstí i jinde mezi kře- sťany nikdež se neděje; nýbrž aby to tělo žákovstvu křesťan- ským spůsobem a zvoněním k hrobu provoditi poručili, če- hož se také i osoby toho léta na raddě sedící ujali a k tomu faráře svého, aby to tělo pohřbíti dal, přivésti chtěli, mnohé příklady proti němu provozujíce, že také i nesrovnalí v ná- boženství u kostelův zdejších odpočívají, jako když (prý) Albrecht Rozenbergar po zboření kláštera kladrubského sem přijel a jeden mu z počtu jeho zde postřelenej umřel, že v klášteře černým pochován jest. Ano také když JMst arci- kníže Ferdinand v Plzni býti ráčil, totiž léta 1554 zde od sv. Ondřeje [30. listopadu] až do postního jarmarku [11. března] s Filipínou a vším dvorem svým před morem zů- stávaje,1) co jich tehdáž ode dvoru JMsti cizího náboženství umřelo, že též ti všeckni pohřbu užili. 1) Václav Březan v životu Viléma z Rosenberka p. 88 a d. vy- pisuje, jaké slavnosti konaly se v Plzni r. 1555. při dvoře arciknížete Ferdinanda, zejména 22. a 23. února skvělý turnaj a mumraj.
Strana 165
Nařízení arcibiskupovo. Spor s farářem Sladovským. 165 A tak těmi i jinými důvody toho dovozovali. Pan fa- 1568 rář nemoha toho proti povinnosti své učiniti, ukázal jim tento nížepsaný, od vrchnosti své dekret, kterémuž vyslaní od ouřadu Matouš Hauff, Jiřík Bavorovský, Kašpar Kropáč, Ondřej Petrželka a Jan Šumar, písař raddní, místo dáti musili. Venerabili deuoto nobis dilecto domino Wolfgango, doc- tori, archidiacono et parocho Pilsnensi. Antonius, dei et apostolicae sedis gratia archiepiscopus Pragensis, legatus natus. Venerabilis deuote nobis dilecte. Pridie, quam de ther- mis Carolinis discederemus, accepimus primas tuas literas, in quibus significas, Pilsnenses de haereticorum sepultura esse sollicitos, simul, quod factu opus sit, consilium tuum aperis et insuper nostram resolutionem petis. Nostra itaque opinio est, vt qui viui ecclesiam, nos, religionem et ceremo- nias nostras perfricta fronte contemnunt, in morte quoque eorum cadauera ad communionem nostram non admittantur. Proinde paterne tibi iniungimus, vt te secundum antiquam institutionem et consuetudinem geras, et haereticos siue apo- statas suo more in locis antea illis designatis sepeliri et ca- tolicorum communem sepulturam non contaminari permittas. Caeterum de tua in regenda ecclesia Pilsnensium fide et dexteritate nihil dubitamus, habiturus nos in defendendis fidei et ecclesiae rebus et negotiis semper paratos. Ex mo- nasterio Teplensi XVII. Septembris 1568. Jacobus Schweyczer. Léta 1581 1) nějaký kněz Fabian,2) prelatem v Plzni 1581 jsa, Jiříka varhaníka do žaláře, jako by mu tam nětco uka- zovati chtěl, vloudil, kteréhožto sám z něho vyskočiv, v něm zavřel. Tím spůsobem i zvoníkovi učinil; pročež nešpor a a jitřní v vigilii sv. apoštola Jakuba většího proti všemu obyčeji zdejšímu bez náležitých solennií držána býti musila; nebo i on sám maje to vykonávati pro opilství své toho pominul. I když ouřad k němu jednou i druhé posýlal žádajíc ho, aby téhož varhaníka z takového vězení pro dot- čený nešpor a jitřní, též i zejtřejší služby boží propustil, 1) Následující paměti od r. 1581—1590 chybí v originale a za- chovaly se jen v opisu. 2) Fabian Sladovský ze Sladova byl arciděkanem v Plzni roku 1581 a 1582, kterého roku též zemřel.
Nařízení arcibiskupovo. Spor s farářem Sladovským. 165 A tak těmi i jinými důvody toho dovozovali. Pan fa- 1568 rář nemoha toho proti povinnosti své učiniti, ukázal jim tento nížepsaný, od vrchnosti své dekret, kterémuž vyslaní od ouřadu Matouš Hauff, Jiřík Bavorovský, Kašpar Kropáč, Ondřej Petrželka a Jan Šumar, písař raddní, místo dáti musili. Venerabili deuoto nobis dilecto domino Wolfgango, doc- tori, archidiacono et parocho Pilsnensi. Antonius, dei et apostolicae sedis gratia archiepiscopus Pragensis, legatus natus. Venerabilis deuote nobis dilecte. Pridie, quam de ther- mis Carolinis discederemus, accepimus primas tuas literas, in quibus significas, Pilsnenses de haereticorum sepultura esse sollicitos, simul, quod factu opus sit, consilium tuum aperis et insuper nostram resolutionem petis. Nostra itaque opinio est, vt qui viui ecclesiam, nos, religionem et ceremo- nias nostras perfricta fronte contemnunt, in morte quoque eorum cadauera ad communionem nostram non admittantur. Proinde paterne tibi iniungimus, vt te secundum antiquam institutionem et consuetudinem geras, et haereticos siue apo- statas suo more in locis antea illis designatis sepeliri et ca- tolicorum communem sepulturam non contaminari permittas. Caeterum de tua in regenda ecclesia Pilsnensium fide et dexteritate nihil dubitamus, habiturus nos in defendendis fidei et ecclesiae rebus et negotiis semper paratos. Ex mo- nasterio Teplensi XVII. Septembris 1568. Jacobus Schweyczer. Léta 1581 1) nějaký kněz Fabian,2) prelatem v Plzni 1581 jsa, Jiříka varhaníka do žaláře, jako by mu tam nětco uka- zovati chtěl, vloudil, kteréhožto sám z něho vyskočiv, v něm zavřel. Tím spůsobem i zvoníkovi učinil; pročež nešpor a a jitřní v vigilii sv. apoštola Jakuba většího proti všemu obyčeji zdejšímu bez náležitých solennií držána býti musila; nebo i on sám maje to vykonávati pro opilství své toho pominul. I když ouřad k němu jednou i druhé posýlal žádajíc ho, aby téhož varhaníka z takového vězení pro dot- čený nešpor a jitřní, též i zejtřejší služby boží propustil, 1) Následující paměti od r. 1581—1590 chybí v originale a za- chovaly se jen v opisu. 2) Fabian Sladovský ze Sladova byl arciděkanem v Plzni roku 1581 a 1582, kterého roku též zemřel.
Strana 166
166 Fabian Sladovský. Plzeňští nový kalendář zavedli. 1581 toho učiniti nechtěl, nýbrž vzkázal, chce-li s ním co ouřad mluviti, aby k němu přišli, což se jest i tak stalo, že pan purkmistr a pan primas s jinými pány spoluraddními k němu přišli, chtíce s ním přátelsky o propuštění téhož varhaníka jednati a pokudž nětco toho tak vysoce provinil, že zase v to místo postaven býti má; ale on nevážně a lehkomyslně k nim se zachoval, vožralcův, lhářův a některým z nich lotrův nadával. Pod takovým pak svým opilstvím kaplany své, aby s ním do Prahy šli, zavázal a ráno v outerej den sv. Jakuba [25. července] pryč s nimi odešel. Léta 1582 jakož slušná a spravedlivá věc jest jistým nařízením vrchnosti, jak světské tak i duchovní se říditi, a spravovati, tak Plzeňští příkladem předkův svých náležité poslušenství k Jeho Svatosti papežské v tom zachovali, když toho roku svátky církve svaté ne již podle starého kalendáře, ale podle nového nařízení světiti a držeti začali, a v tom takovou stálosť prokázali, že se od takového nového kalen- dáře ani tím odvésti nedopustili, viděvše, že ještě ani JMCá při dvoře svém téhož napraveného kalendáře užívati neráčí, ani také pan arcibiskup s hlavním kostelem svým hradu pražského s nimi se v tom nesrovnává, na to se též při tom neohlídajíce, že skrze to mnohé pokřiky ode všech oby- telův království tohoto slyšeti musili, jakož pak pro túž příčinu i sám pan podkomoří na těžkosť jejich nastupovati počal, tomu chtěje a jim o tom poroučeje, aby se toho před ním, proč svátky podle napraveného kalendáře konšelé zde v městě bez jistého vědomí JMCské i také jeho, jakožto jim vystavené vrchnosti zachovávati a držeti poručili, spravili. I když se oni toho před ním, že se dle dekretu od pana arcibiskupa pražského odeslaného, tak chovají, vyměřovali, on na tom přestati nechtěl, poroučeje jim, aby jedna každá osoba z počtu spoluraddních jemu za to pokuty 200 kop míš. dala a složila; však maje sobě o tom od JMCské po- ručení učiněné je při pokoji zanechati musil. A tak potom po nedlouhém času i mandáty JMCské po všem království rozeslanými o tom, aby svátkové podle nového kalendáře svěceni byli, poručeno bylo. Toho roku Martin, z boží milosti arcibiskup pražský, stolice svaté apoštolské legat, byv v kraji tomto plzeňském, očitě to spatřil, že ještě nemalý počet okolo města Plzně lidí staré víry a náboženství katolického jest a jsa toho jakožto 1582
166 Fabian Sladovský. Plzeňští nový kalendář zavedli. 1581 toho učiniti nechtěl, nýbrž vzkázal, chce-li s ním co ouřad mluviti, aby k němu přišli, což se jest i tak stalo, že pan purkmistr a pan primas s jinými pány spoluraddními k němu přišli, chtíce s ním přátelsky o propuštění téhož varhaníka jednati a pokudž nětco toho tak vysoce provinil, že zase v to místo postaven býti má; ale on nevážně a lehkomyslně k nim se zachoval, vožralcův, lhářův a některým z nich lotrův nadával. Pod takovým pak svým opilstvím kaplany své, aby s ním do Prahy šli, zavázal a ráno v outerej den sv. Jakuba [25. července] pryč s nimi odešel. Léta 1582 jakož slušná a spravedlivá věc jest jistým nařízením vrchnosti, jak světské tak i duchovní se říditi, a spravovati, tak Plzeňští příkladem předkův svých náležité poslušenství k Jeho Svatosti papežské v tom zachovali, když toho roku svátky církve svaté ne již podle starého kalendáře, ale podle nového nařízení světiti a držeti začali, a v tom takovou stálosť prokázali, že se od takového nového kalen- dáře ani tím odvésti nedopustili, viděvše, že ještě ani JMCá při dvoře svém téhož napraveného kalendáře užívati neráčí, ani také pan arcibiskup s hlavním kostelem svým hradu pražského s nimi se v tom nesrovnává, na to se též při tom neohlídajíce, že skrze to mnohé pokřiky ode všech oby- telův království tohoto slyšeti musili, jakož pak pro túž příčinu i sám pan podkomoří na těžkosť jejich nastupovati počal, tomu chtěje a jim o tom poroučeje, aby se toho před ním, proč svátky podle napraveného kalendáře konšelé zde v městě bez jistého vědomí JMCské i také jeho, jakožto jim vystavené vrchnosti zachovávati a držeti poručili, spravili. I když se oni toho před ním, že se dle dekretu od pana arcibiskupa pražského odeslaného, tak chovají, vyměřovali, on na tom přestati nechtěl, poroučeje jim, aby jedna každá osoba z počtu spoluraddních jemu za to pokuty 200 kop míš. dala a složila; však maje sobě o tom od JMCské po- ručení učiněné je při pokoji zanechati musil. A tak potom po nedlouhém času i mandáty JMCské po všem království rozeslanými o tom, aby svátkové podle nového kalendáře svěceni byli, poručeno bylo. Toho roku Martin, z boží milosti arcibiskup pražský, stolice svaté apoštolské legat, byv v kraji tomto plzeňském, očitě to spatřil, že ještě nemalý počet okolo města Plzně lidí staré víry a náboženství katolického jest a jsa toho jakožto 1582
Strana 167
Pokus o kollej jesuitskou v Plzni. Makovice věžní. 167 arcibiskup v tomto království českém žádostiv, aby se z 1582 takového náboženství nevykračovalo, nýbrž všudy, pokudž možné, víra svatá katolická rozmnožovala, učení bludné a škodlivé věci přetrženy a v dobrý řád uvedeny byly, toho konečného oumyslu byl, chtíc městu tomuto a dítkám zdej- ším v tom otcovsky prospěti, zde v Plzni fundací aneb kollegium P. S. Jesuitarum vyzdvihnouti. A poněvadž taková věc nemalého nákladu potřebovala a on z nebohatého arci- biskupství svého též podle možnosti, nětco by učiniti a při tom jiných pánův a přátel víry katolické milovníkův za nějakou pomoc k tomu žádati chtěl, protož od našich věděti žádal, poněvadž se to jim i vší obci plzeňské ku poctivosti, dítkám pak a potomkům jejich k dobrému díti se bude, seč by býti mohli a co by též na hotové summě učiniti chtěli. Plzeňští jsouce takové milostivé péče a starosti o ně velice vděčni oznámili, že po plném a bedlivém vyhledání všech běžných a stálých platův, kterýchž dosti v skrovnosti jest, a také jací nákladové na všeliké obecní potřeby vycházejí, na tom se v přítomnosti starších obecních snesli, na to se neobracujíc, že ze všech stran zdi městské a příkopy oprávek potřebují a žádných berní a daní i také již pro obecné po- třeby se neumenšuje, aby k též kolleji ročně na hotové summě dvě stě kop míš. a za třetí sto kop obilí, a jiných věcí pro vychování též kolleje náležitých vydávali. Více a vejšeji mimo to kontribuovati, že jim možné není než več se tak koli tu uvolují, to pro samou česť a chválu božskou činí, žádajíce, aby toho při tom zůstaveno bylo.1) Téhož roku při času památky sv. Marka evangelisty božího [25. dubna], byla sňata makovice stará s farní věže, kteráž tak veliká byla, že pšenice 2 kbelce a půl čtvrti do ní vsypáno jest, a na to místo jiná taková, do kteréž devět čtvrtí pšenice vešlo, vložena jest. Prvé pak nežli toho roku zase táž nová s křížem nahoru postavena jest, (když zlatnickým dílem to obé pozlaceno bylo), přinešena jest do kostela far- ního, kdež se služby boží nejprvé vykonávaly, a o tom obo- jím kázání od patera Alexandra, rektora kolleje societatis Jesu, v Starém městě pražském, v přítomnosti množství lidu učiněno jest. A když se to posvětilo, svátosť také sv. Ště- pána do též makovice složena byla, postavena jest na vrch 1) Srovnej pozn. na str. 134 k r. 1587.
Pokus o kollej jesuitskou v Plzni. Makovice věžní. 167 arcibiskup v tomto království českém žádostiv, aby se z 1582 takového náboženství nevykračovalo, nýbrž všudy, pokudž možné, víra svatá katolická rozmnožovala, učení bludné a škodlivé věci přetrženy a v dobrý řád uvedeny byly, toho konečného oumyslu byl, chtíc městu tomuto a dítkám zdej- ším v tom otcovsky prospěti, zde v Plzni fundací aneb kollegium P. S. Jesuitarum vyzdvihnouti. A poněvadž taková věc nemalého nákladu potřebovala a on z nebohatého arci- biskupství svého též podle možnosti, nětco by učiniti a při tom jiných pánův a přátel víry katolické milovníkův za nějakou pomoc k tomu žádati chtěl, protož od našich věděti žádal, poněvadž se to jim i vší obci plzeňské ku poctivosti, dítkám pak a potomkům jejich k dobrému díti se bude, seč by býti mohli a co by též na hotové summě učiniti chtěli. Plzeňští jsouce takové milostivé péče a starosti o ně velice vděčni oznámili, že po plném a bedlivém vyhledání všech běžných a stálých platův, kterýchž dosti v skrovnosti jest, a také jací nákladové na všeliké obecní potřeby vycházejí, na tom se v přítomnosti starších obecních snesli, na to se neobracujíc, že ze všech stran zdi městské a příkopy oprávek potřebují a žádných berní a daní i také již pro obecné po- třeby se neumenšuje, aby k též kolleji ročně na hotové summě dvě stě kop míš. a za třetí sto kop obilí, a jiných věcí pro vychování též kolleje náležitých vydávali. Více a vejšeji mimo to kontribuovati, že jim možné není než več se tak koli tu uvolují, to pro samou česť a chválu božskou činí, žádajíce, aby toho při tom zůstaveno bylo.1) Téhož roku při času památky sv. Marka evangelisty božího [25. dubna], byla sňata makovice stará s farní věže, kteráž tak veliká byla, že pšenice 2 kbelce a půl čtvrti do ní vsypáno jest, a na to místo jiná taková, do kteréž devět čtvrtí pšenice vešlo, vložena jest. Prvé pak nežli toho roku zase táž nová s křížem nahoru postavena jest, (když zlatnickým dílem to obé pozlaceno bylo), přinešena jest do kostela far- ního, kdež se služby boží nejprvé vykonávaly, a o tom obo- jím kázání od patera Alexandra, rektora kolleje societatis Jesu, v Starém městě pražském, v přítomnosti množství lidu učiněno jest. A když se to posvětilo, svátosť také sv. Ště- pána do též makovice složena byla, postavena jest na vrch 1) Srovnej pozn. na str. 134 k r. 1587.
Strana 168
168 Zprávy z let 1590 a 1593. 1582 věže ve čtvrtek po sv. Kilianu [12. července] a kříž potom v sobotu po sv. Marketě [14. července]. Věže plzeňská od makovice až do krancu má dvadceti jedno látro, a od krancu až do země má třidceti tři látra, všeho činí, jak vysoká jest, 54 látra. Toho roku při témž čase začal se zde mor a pomřeló lidu přes osmnácte set. Patres societatis Jesu přistěhovavše se z Prahy sem z povětří morového před tím se všemi stu- denty, zde učili a magistros artium promovirovali.1) Léta 1590 bylo sucho a horko neobyčejné, tak že potokové přesýchali a pro nedostatek dešťův času letního mlejna samotočného užívati se musilo, z čehož potom drahota v obilí veliká povstala. Téhož roku v outerý po památce sv. Marthy [31. července], strhlo se okolo dvou hodin na noc veliké hromo- bití a blejskání bez velikého deště a zapálila se od téhož hromobití věže prostředkem brány litické, s nížto jako v okamžení spadl dolův krov se všemi cihlami. Toho také roku tak suchého strašlivé noviny sly- šány byly z strany ohňův a mimo všecknu naději v čas žně i zde vyšel oheň z domu Matouše Houfa pod krovem, kterýž položilo děvče jeho, chtíc se pardusu toho, kterýž od paní své dostala, pomstiti. 1593, 30. Novembris, Ludovicus, kardinál tridentský, od stolice apoštolské k JMCské legát, z Prahy se navracujíc do Plzně přijel a ihned do kostela nesen, po vykonání sa- crum od ouřadu zdejšího v hospodě přivítán a na groš obecní se vším dvorem přes noc chován. Téhož dne okolo nešporův JMst, arcikníže Maximilian, z Prahy do Margetálu 2) se navracujíc, (a to již po třetí ve čtyrech letech zde byv), do Plzně přijel, za něhož též au- trata z důchodův obecních jako i prvé vždycky v hospodě 1) Jesuité měli obydlí své v domě Teplském, v nynější zbrojni- cké ulici, odkudž vedl též zvláštní vchod do kostela Františkánského, a sice tam, kdež v kostele dosud ve zdi se spatřuje náhrobní kámen p. Klea z Roudné. Jesuité pobyli zde pouze do konce roku a r. 1583 se opět vrátili do Prahy. 2) Margethal správně Mergetheim, sídlo řádu německých rytířů, ležící ve Virtembersku jižně od Würzburka. Maximilian byl od r. 1585 velmistrem řádu něm. rytířův.
168 Zprávy z let 1590 a 1593. 1582 věže ve čtvrtek po sv. Kilianu [12. července] a kříž potom v sobotu po sv. Marketě [14. července]. Věže plzeňská od makovice až do krancu má dvadceti jedno látro, a od krancu až do země má třidceti tři látra, všeho činí, jak vysoká jest, 54 látra. Toho roku při témž čase začal se zde mor a pomřeló lidu přes osmnácte set. Patres societatis Jesu přistěhovavše se z Prahy sem z povětří morového před tím se všemi stu- denty, zde učili a magistros artium promovirovali.1) Léta 1590 bylo sucho a horko neobyčejné, tak že potokové přesýchali a pro nedostatek dešťův času letního mlejna samotočného užívati se musilo, z čehož potom drahota v obilí veliká povstala. Téhož roku v outerý po památce sv. Marthy [31. července], strhlo se okolo dvou hodin na noc veliké hromo- bití a blejskání bez velikého deště a zapálila se od téhož hromobití věže prostředkem brány litické, s nížto jako v okamžení spadl dolův krov se všemi cihlami. Toho také roku tak suchého strašlivé noviny sly- šány byly z strany ohňův a mimo všecknu naději v čas žně i zde vyšel oheň z domu Matouše Houfa pod krovem, kterýž položilo děvče jeho, chtíc se pardusu toho, kterýž od paní své dostala, pomstiti. 1593, 30. Novembris, Ludovicus, kardinál tridentský, od stolice apoštolské k JMCské legát, z Prahy se navracujíc do Plzně přijel a ihned do kostela nesen, po vykonání sa- crum od ouřadu zdejšího v hospodě přivítán a na groš obecní se vším dvorem přes noc chován. Téhož dne okolo nešporův JMst, arcikníže Maximilian, z Prahy do Margetálu 2) se navracujíc, (a to již po třetí ve čtyrech letech zde byv), do Plzně přijel, za něhož též au- trata z důchodův obecních jako i prvé vždycky v hospodě 1) Jesuité měli obydlí své v domě Teplském, v nynější zbrojni- cké ulici, odkudž vedl též zvláštní vchod do kostela Františkánského, a sice tam, kdež v kostele dosud ve zdi se spatřuje náhrobní kámen p. Klea z Roudné. Jesuité pobyli zde pouze do konce roku a r. 1583 se opět vrátili do Prahy. 2) Margethal správně Mergetheim, sídlo řádu německých rytířů, ležící ve Virtembersku jižně od Würzburka. Maximilian byl od r. 1585 velmistrem řádu něm. rytířův.
Strana 169
Arciknížata Maximilian a Arnošt v Plzni. 169 zastoupena jest. Ti obadva potentátové od ouřadu přivítáni 1593 byvše se vší láskou, vlídností a přívětivostí městu a obci této ve všem možném se propůjčovati zakázali. Po několika opět málo dnech téhož léta, to jest v pon- dělí den památný sv. Lucie [23. prosince] JMst arcikníže rakouské a pán pan Ernestus jeda z Prahy se dvorem svým do Nidrlantu, aby správu těch království k sobě přijal a na místě krále hispanského za gubernatora zůstával, 1 zde v Plzni o polednách zastavení své míti ráčil zde slavně, v velikém počtu lidí a koní, jichž přes osm set počtíno bylo, mezi kterýmižto také veliký počet černých rejtharův, kteří před JMstí napřed jeli, za nimižto JMst v senftu nesen býti ráčil. Hned potom následovali arkabuzaři2) s dlouhými ručnicemi vejborně vypraveni, majíce zbroje své přikryté sukničkami červenými, na kterýchž velmi zhusta litera E též bílým suk- nem vyšita byla. Tím spůsobem, když JMst od Rokycan k městu Plzni bráti se ráčil, ouřad podle obyčeje k doká- zání uctivosti své až za kamenný most proti špitálu zadnímu stoje na JMst očekával, na kterémžto místě zastavení se stalo. A tu JMst pro ukrácení chvíle třem osobám toliko předním v senftu sedě, ruky podati ráčil, když se tu ihned jménem téhož ouřadu i na místě vší obce náležité pozdra- vení v řeči latinské vykonalo. Na kterúž toto odpověděti ráčil: „Gratulationem, (inquit), vestram grato accipio animo et sicuti vos commendatos habere potero, faciam id prom- ptissime. Potom přijav zde oběd s dvorem svým, dále toho dne jeti ráčil, kteréhož ouřad služebně až za předměstí škvrň- ské provázel. Při tabuli těch obou pánův bratrův poctivá zmínka o městu tomto a obyvatelích v něm učiněna, jak jsou se k nejmilejšímu panu otci Jich Milostí vždyckny věrně a dobře chovali, pan bratr pak Jich Milostí nejmilejší, JMCská též že se spolu s nimi ve všech příčinách na město toto ob- zvláště milostivě bezpečiti ráčí. Co tehdáž nákladu k uctění JMsti šlo, to též všeckno z komory obecní jest zastoupeno. 1) Arnošt arcikníže, bratr cís. Rudolfa II., ustanoven r. 1593 správ- cem španělského Nizozemí; zemřel již r. 1595. 2) Arkebuzaři, lid vojenský, ozbrojený dlouhými ručnicemi, arke- buzírky zvanými.
Arciknížata Maximilian a Arnošt v Plzni. 169 zastoupena jest. Ti obadva potentátové od ouřadu přivítáni 1593 byvše se vší láskou, vlídností a přívětivostí městu a obci této ve všem možném se propůjčovati zakázali. Po několika opět málo dnech téhož léta, to jest v pon- dělí den památný sv. Lucie [23. prosince] JMst arcikníže rakouské a pán pan Ernestus jeda z Prahy se dvorem svým do Nidrlantu, aby správu těch království k sobě přijal a na místě krále hispanského za gubernatora zůstával, 1 zde v Plzni o polednách zastavení své míti ráčil zde slavně, v velikém počtu lidí a koní, jichž přes osm set počtíno bylo, mezi kterýmižto také veliký počet černých rejtharův, kteří před JMstí napřed jeli, za nimižto JMst v senftu nesen býti ráčil. Hned potom následovali arkabuzaři2) s dlouhými ručnicemi vejborně vypraveni, majíce zbroje své přikryté sukničkami červenými, na kterýchž velmi zhusta litera E též bílým suk- nem vyšita byla. Tím spůsobem, když JMst od Rokycan k městu Plzni bráti se ráčil, ouřad podle obyčeje k doká- zání uctivosti své až za kamenný most proti špitálu zadnímu stoje na JMst očekával, na kterémžto místě zastavení se stalo. A tu JMst pro ukrácení chvíle třem osobám toliko předním v senftu sedě, ruky podati ráčil, když se tu ihned jménem téhož ouřadu i na místě vší obce náležité pozdra- vení v řeči latinské vykonalo. Na kterúž toto odpověděti ráčil: „Gratulationem, (inquit), vestram grato accipio animo et sicuti vos commendatos habere potero, faciam id prom- ptissime. Potom přijav zde oběd s dvorem svým, dále toho dne jeti ráčil, kteréhož ouřad služebně až za předměstí škvrň- ské provázel. Při tabuli těch obou pánův bratrův poctivá zmínka o městu tomto a obyvatelích v něm učiněna, jak jsou se k nejmilejšímu panu otci Jich Milostí vždyckny věrně a dobře chovali, pan bratr pak Jich Milostí nejmilejší, JMCská též že se spolu s nimi ve všech příčinách na město toto ob- zvláště milostivě bezpečiti ráčí. Co tehdáž nákladu k uctění JMsti šlo, to též všeckno z komory obecní jest zastoupeno. 1) Arnošt arcikníže, bratr cís. Rudolfa II., ustanoven r. 1593 správ- cem španělského Nizozemí; zemřel již r. 1595. 2) Arkebuzaři, lid vojenský, ozbrojený dlouhými ručnicemi, arke- buzírky zvanými.
Strana 170
170 Arc. Maximilian a císař Rudolf v Plzni. 1594 1594 měsíce ledna, JMst arcikníže rakouské, Maximi- lian, aby správu v knížetství štýrském přijal a je před mocí tureckou obhajoval, opět z Morgetálu jeda zde v Plzni přes noc býti ráčil.1) I aby tak častá služba, již předešle v krát- kém času nejednou s náležitým pozdravením od ouřadu uči- něná k nějaké nelibosti JMsti nebyla, vší salutací a gratu- lací jest pominuto, toliko z vozu před hospodou dolův seda- jícímu náležitá uctivosť s poklonou od přístojícího ouřadu vykonána jest a vedle toho obrok na koně JMsti vydán a pro dvůr dva věrtele piva bílého, načemž bylo přestáno. Téhož léta (1594) v středu po neděli Cantate, [11. května] nejjasnější a nejnepřemoženější kníže a pán, pan Rudolf druhý, velikomocný římský císař, uherský, český král, pán pán náš nejmilostivější, do Řezna k sněmu říšskému z Prahy jeda do Plzně přijeti ráčil a ačkoli naděje byla, že JMst spůsobem předešlých JMstí císařův a králův českých do města pod nebesy přijeti chtíti ráčí, jakož pak k takovému příjezdu veliký počet sousedův byl zmustrován i jiné náležité aparaty zachystány; však když pan Traucím2) psaním svým, že takových ceremonií potřebí není, v známosť uvésti ráčil a sám toliko ouřad pečeť městskú a klíče nesouc v počtu starších obecních až na to místo k popravě,3) kdež konec předměstí jest pražského, vyšel a na příjezd JMsti očekával, kderýž téhož dne z Rokycan jeda, okolo hodiny 19. k městu se přiblížiti a vida ouřad, ihned vůz svůj zastaviti poručiti ráčil. Tu ihned ouřad blíž k vozu přijdouc z ruky pravé před JMstí se s uctivostí a poklonou postavil a JMst v jazyku latinském přivítati poručil. I když na ta slova přišlo, »quod in signum humilitatis et fidelitatis nostrae, etiam more maiorum nostrorum signa et claues ci- uitatis in potestatem et omnia nostra offerimus", skrze pana primatora, toho času M. Tomáše Zelendra z Prošovic, pečeť městská v červeném aksamitovém měšci a klíče v červeném tafatu obalené JMsti jsou ukázány a k přijetí podávány, po vykonaném takovém jakož na JMst slušelo přivítání, 1594 1) Maximilian, bratr cís. Rudolfa, byl od r. 1593—1595 správcem zemí štýrských za nedospělosti Ferdinanda (II). 2) Traucím, správně Pavel Sixt, svobodný pan z Trautsonu, jeden z předních a mocných milců cís. Rudolfa II. 3) Poprava stávala za měšťanským pivovárem na návrší, nad vto- kem Radbuzy do Mže.
170 Arc. Maximilian a císař Rudolf v Plzni. 1594 1594 měsíce ledna, JMst arcikníže rakouské, Maximi- lian, aby správu v knížetství štýrském přijal a je před mocí tureckou obhajoval, opět z Morgetálu jeda zde v Plzni přes noc býti ráčil.1) I aby tak častá služba, již předešle v krát- kém času nejednou s náležitým pozdravením od ouřadu uči- něná k nějaké nelibosti JMsti nebyla, vší salutací a gratu- lací jest pominuto, toliko z vozu před hospodou dolův seda- jícímu náležitá uctivosť s poklonou od přístojícího ouřadu vykonána jest a vedle toho obrok na koně JMsti vydán a pro dvůr dva věrtele piva bílého, načemž bylo přestáno. Téhož léta (1594) v středu po neděli Cantate, [11. května] nejjasnější a nejnepřemoženější kníže a pán, pan Rudolf druhý, velikomocný římský císař, uherský, český král, pán pán náš nejmilostivější, do Řezna k sněmu říšskému z Prahy jeda do Plzně přijeti ráčil a ačkoli naděje byla, že JMst spůsobem předešlých JMstí císařův a králův českých do města pod nebesy přijeti chtíti ráčí, jakož pak k takovému příjezdu veliký počet sousedův byl zmustrován i jiné náležité aparaty zachystány; však když pan Traucím2) psaním svým, že takových ceremonií potřebí není, v známosť uvésti ráčil a sám toliko ouřad pečeť městskú a klíče nesouc v počtu starších obecních až na to místo k popravě,3) kdež konec předměstí jest pražského, vyšel a na příjezd JMsti očekával, kderýž téhož dne z Rokycan jeda, okolo hodiny 19. k městu se přiblížiti a vida ouřad, ihned vůz svůj zastaviti poručiti ráčil. Tu ihned ouřad blíž k vozu přijdouc z ruky pravé před JMstí se s uctivostí a poklonou postavil a JMst v jazyku latinském přivítati poručil. I když na ta slova přišlo, »quod in signum humilitatis et fidelitatis nostrae, etiam more maiorum nostrorum signa et claues ci- uitatis in potestatem et omnia nostra offerimus", skrze pana primatora, toho času M. Tomáše Zelendra z Prošovic, pečeť městská v červeném aksamitovém měšci a klíče v červeném tafatu obalené JMsti jsou ukázány a k přijetí podávány, po vykonaném takovém jakož na JMst slušelo přivítání, 1594 1) Maximilian, bratr cís. Rudolfa, byl od r. 1593—1595 správcem zemí štýrských za nedospělosti Ferdinanda (II). 2) Traucím, správně Pavel Sixt, svobodný pan z Trautsonu, jeden z předních a mocných milců cís. Rudolfa II. 3) Poprava stávala za měšťanským pivovárem na návrší, nad vto- kem Radbuzy do Mže.
Strana 171
Rudolf II. v Plzni. Žádosť za sklad soli a železa. 171 ráčil zase tváří veselou takto ústy svými císařskými forma- 1594 liter (velmi temně) promluviti: „Quod ciuitas haec mihi sic gratuletur, uehementer mihi gratum est, et notum mihi est, quod ea semper fidelis fuerit, ideoque non intermittam, eam deinceps magis com- mendatam habere.“ A sňav s pravé ruky rukavičku, tu přístojícím osobám ruky podávati ráčil. Drabanti JMsti stáli dvoumi řady od pražské brány na předměstí až k mostu kamennému, skrze něž JMst se dvorem svým do města slavně se na voze (maje na pravé ruce po straně sedícího pana Ronfa,1 dvoru svého maršálka a přední tejnú raddu, z levé pak strany JMst pana hrabě z Firštenburku,) bráti ráčil, za nímž po stranách osoby ouřadní též s odkrytýma hlavama až do rathouzu JMst provázejíce šli. Nadepsaní páni a raddy přední JMCské, též i pan Krištof mladší z Lobkovic etc. též jsou v hospodách svých přivítáni bez přednešení pocty, toliko zakázání na místě obce se stalo všelijakých služeb, kterýžby JMstem činěny platně býti časem svým mohly, což vše jmenovaným pánům vděčné a příjemné bylo. Na zejtří ve čtvrtek [12. května], ráčil na paláce v rathouze své sacrum míti a když JMst od téhož sacrum do do světnice raddní zase vcházeti chtíti ráčil, tu jest JMsti v přítomnosti ouřadu supplikací v tato slova podána: Nejjasnější, nejmilostivější císaři! Považujíce při sobě se vší bedlivostí spůsob živnosti předkův našich milých, kterýmž všemohúcí Pán Bůh na tomto světě někdy před námi života a bytu popříti ráčil, nacházíme to, že oni pod ochranou a požehnáním jeho božské milosti zůstávajíce a ještě tehdáž, onoho zlatého věku užívajíce, všelikderak na živnostech svých (žádného v obchodech svých nedostatku a překážky netrpíce) do- bře a šťastně se měli, což z toho dosti patrného důvodu poznati můžeme, že při městě tomto mnohá a zname- nitá stavení obecní a obzvláště chrámy boží velikým a znamenitým nákladem, na kteréžto my potomkové jejich každého téměř dne a hodiny až ku podivu našemu hledíme, 1) Ronf, správně, svobodný pán z Rumpfu, též jeden z mocných dvořanů cís. Rudolfa II.
Rudolf II. v Plzni. Žádosť za sklad soli a železa. 171 ráčil zase tváří veselou takto ústy svými císařskými forma- 1594 liter (velmi temně) promluviti: „Quod ciuitas haec mihi sic gratuletur, uehementer mihi gratum est, et notum mihi est, quod ea semper fidelis fuerit, ideoque non intermittam, eam deinceps magis com- mendatam habere.“ A sňav s pravé ruky rukavičku, tu přístojícím osobám ruky podávati ráčil. Drabanti JMsti stáli dvoumi řady od pražské brány na předměstí až k mostu kamennému, skrze něž JMst se dvorem svým do města slavně se na voze (maje na pravé ruce po straně sedícího pana Ronfa,1 dvoru svého maršálka a přední tejnú raddu, z levé pak strany JMst pana hrabě z Firštenburku,) bráti ráčil, za nímž po stranách osoby ouřadní též s odkrytýma hlavama až do rathouzu JMst provázejíce šli. Nadepsaní páni a raddy přední JMCské, též i pan Krištof mladší z Lobkovic etc. též jsou v hospodách svých přivítáni bez přednešení pocty, toliko zakázání na místě obce se stalo všelijakých služeb, kterýžby JMstem činěny platně býti časem svým mohly, což vše jmenovaným pánům vděčné a příjemné bylo. Na zejtří ve čtvrtek [12. května], ráčil na paláce v rathouze své sacrum míti a když JMst od téhož sacrum do do světnice raddní zase vcházeti chtíti ráčil, tu jest JMsti v přítomnosti ouřadu supplikací v tato slova podána: Nejjasnější, nejmilostivější císaři! Považujíce při sobě se vší bedlivostí spůsob živnosti předkův našich milých, kterýmž všemohúcí Pán Bůh na tomto světě někdy před námi života a bytu popříti ráčil, nacházíme to, že oni pod ochranou a požehnáním jeho božské milosti zůstávajíce a ještě tehdáž, onoho zlatého věku užívajíce, všelikderak na živnostech svých (žádného v obchodech svých nedostatku a překážky netrpíce) do- bře a šťastně se měli, což z toho dosti patrného důvodu poznati můžeme, že při městě tomto mnohá a zname- nitá stavení obecní a obzvláště chrámy boží velikým a znamenitým nákladem, na kteréžto my potomkové jejich každého téměř dne a hodiny až ku podivu našemu hledíme, 1) Ronf, správně, svobodný pán z Rumpfu, též jeden z mocných dvořanů cís. Rudolfa II.
Strana 172
172 Rudolf II. v Plzni a žádosť za sklad soli a železa. 1594 vyzdvehnouti a vystavěti dali. Jakož pak i z té jednostejné možnosti jejich toho času i to pošlo, že jsou svaté a slavné paměti císaři Zikmundovi, jakožto králi českému, na svůj vlastní náklad v poli lidu rejtharského do dvou set, jakž se o tom víry hodné paměti u nás nacházejí, za dosti dlouhý čas drželi a chovali,1) ježto, kdyby tehdáž jakou ujmu při živnostech svých od jiných neb překážku snášeli a trpěli, nikderakžby to svésti a s to, což tak věčné paměti hodného po sobě zůstavili a zanechali, býti nemohli. Za kteroužto opatrnosť a bedlivosť jejich že jim vděčností a poděkováním povinni jsme, sami se k tomu dobrovolně přiznáváme. Proti pak takovému dostatku předkův našich tuto nynější také potřebnosť, nedostatečnosť a (ať tak díme) churavosť obce naší u sebe přemejšlejíce, v skutku to poznáváme, že se jim žádným spůsobem v živnostech vyrovnati a jim podobni býti nemůžeme; nebo netoliko k tomu, abychom takóvé zname- nité stavení z gruntu vyzdvihnouti mohli, nedostačujeme, nýbrž sotva je před pádem a spustnutím zachovati můžeme, mnohem pak méněji jaké takové služby tím spůsobem někdy předkům VCMsti činěné pro velikú potřebu naši prokázati bychom mohli. Jakož pak pro nic jiného než pro samý to- liko ten nedostatek náš větčí díl města VČMsti na zdích a valích i jiných pevnostích dosavad nedobře opatřeného a ohraženého, (jakž se to očitě spatřuje), zanechati jsme mu- sili, čehož ničemuž jinému přičítati nemůžeme a nepřičítáme, než že se nám znamenité a veliké po městečkách a vesni- cích okolních v živnostech našich městských překážky dějí. Neb mnozí z lidí poddaných a robotních fedruňkem vrch- ností svých majíce podle povahy přirození svého při zemi a roli zůstávati, k zkáze a záhubě živností našich městských handlův železa a soli se ujavše, a již té živnosti také všemi spůsoby příliš zhusta vyhledávají. I chtějíce my rádi se zase v zavedených živnostech našich pozdvihnouti a z těch závad a těžkostí, v kteréž jsme dosavád pro takové v živnosti naše městské sáhání uvedeni, sobě a budoucím našim spomoci, žádné jiné cesty a prostředku, kterýmižby nám na tento čas k nějakému lepšímu vzrostu v živnosti spomoženo býti 1) Míní se zde listina z r. 1430 d. 26. října v Norimberce daná, kterou císař Sigmund slibuje Plzeňským, kteříž na svůj vlastní groš vypravili jemu ku pomoci 200 jezdců, nahraditi všechny škody, jež by buď obec aneb tito jízdní utrpěli. Original v museu plzeňském.
172 Rudolf II. v Plzni a žádosť za sklad soli a železa. 1594 vyzdvehnouti a vystavěti dali. Jakož pak i z té jednostejné možnosti jejich toho času i to pošlo, že jsou svaté a slavné paměti císaři Zikmundovi, jakožto králi českému, na svůj vlastní náklad v poli lidu rejtharského do dvou set, jakž se o tom víry hodné paměti u nás nacházejí, za dosti dlouhý čas drželi a chovali,1) ježto, kdyby tehdáž jakou ujmu při živnostech svých od jiných neb překážku snášeli a trpěli, nikderakžby to svésti a s to, což tak věčné paměti hodného po sobě zůstavili a zanechali, býti nemohli. Za kteroužto opatrnosť a bedlivosť jejich že jim vděčností a poděkováním povinni jsme, sami se k tomu dobrovolně přiznáváme. Proti pak takovému dostatku předkův našich tuto nynější také potřebnosť, nedostatečnosť a (ať tak díme) churavosť obce naší u sebe přemejšlejíce, v skutku to poznáváme, že se jim žádným spůsobem v živnostech vyrovnati a jim podobni býti nemůžeme; nebo netoliko k tomu, abychom takóvé zname- nité stavení z gruntu vyzdvihnouti mohli, nedostačujeme, nýbrž sotva je před pádem a spustnutím zachovati můžeme, mnohem pak méněji jaké takové služby tím spůsobem někdy předkům VCMsti činěné pro velikú potřebu naši prokázati bychom mohli. Jakož pak pro nic jiného než pro samý to- liko ten nedostatek náš větčí díl města VČMsti na zdích a valích i jiných pevnostích dosavad nedobře opatřeného a ohraženého, (jakž se to očitě spatřuje), zanechati jsme mu- sili, čehož ničemuž jinému přičítati nemůžeme a nepřičítáme, než že se nám znamenité a veliké po městečkách a vesni- cích okolních v živnostech našich městských překážky dějí. Neb mnozí z lidí poddaných a robotních fedruňkem vrch- ností svých majíce podle povahy přirození svého při zemi a roli zůstávati, k zkáze a záhubě živností našich městských handlův železa a soli se ujavše, a již té živnosti také všemi spůsoby příliš zhusta vyhledávají. I chtějíce my rádi se zase v zavedených živnostech našich pozdvihnouti a z těch závad a těžkostí, v kteréž jsme dosavád pro takové v živnosti naše městské sáhání uvedeni, sobě a budoucím našim spomoci, žádné jiné cesty a prostředku, kterýmižby nám na tento čas k nějakému lepšímu vzrostu v živnosti spomoženo býti 1) Míní se zde listina z r. 1430 d. 26. října v Norimberce daná, kterou císař Sigmund slibuje Plzeňským, kteříž na svůj vlastní groš vypravili jemu ku pomoci 200 jezdců, nahraditi všechny škody, jež by buď obec aneb tito jízdní utrpěli. Original v museu plzeňském.
Strana 173
Rudolf II. v Plzni a žádost za sklad soli a železa. 173 mohlo, obrati a mezi sebou jsme najíti nemohli, nežli samo 1594 toliko to, což v moci a milostivé vůli VOMsti, jakožto krále českého, pána našeho nejmilostivějšího, jest a pozůstává, to- tiž kdyžbyšte VČMst předně pro předkův a potom naše, jak dobré a slavné paměti Jich Milostem císařům římským a krá- lům českým, tak VOMsti poníženě vždycky činěné služby a kteréž také ještě VČMsti ve vší poddanosti podle nejvyšší možnosti naší činiti budeme, nám k obci v městě tomto, ja- kožto kraje tohoto landfridním, sklad soli, kteráž se sem do kraje tohoto, tolikéž i železa, dostává, milostivě vysaditi a podle toho i majestátem VOMsti pod jistou VCMsti do ko- mory i k městu našemu pokutou, aby žádný z formanův na žádném místě a jinde kromě města tohoto, kdež se vej- sadní trhové drží, a to nic dále než toliko tři míle vůkol města našeho dotčených věcí, soli a železa, neskládal a han- dlův nezarážel, zastaviti a naříditi ráčili, jakož pak i jiná některá města VČMsti v jiných krajích království tohoto takové milosti užívají, tak aby tím spůsobem lidem podda- ným, kteříž robotou svou a dílem polním se živiti a obchod svůj vésti mají, takové handle, jichž jsou se dosavád příliš zhusta po všech a všelijakých vsech a městečkách na ujmu naši ujali, a živnosti takové, kteréž samým městům a oby- vatelům v nich náležejí, zase jim přivlastněny býti mohly, v čemžto žádný na odpor se VČMsti postaviti, a aby komu okolo nás k ujmě svobod a vejsad taková nám od VOMsti propůjčená milosť býti a se vztahovati měla, najíti se moci nebude, z čehožto, jakž tu jistou naději máme, netoliko obecní dobré na větčím díle zlepšovati, ale také i tím sna- zeji a s větčím oblehčením naším všeliké VOMsti povinnosti vypravovati moci budeme. Pročež VČMst ve vší poníženosti pokorně prosíme, že se milostivě k tomu nakloniti a nás takovou milostí před budoucím naším konečným v živnostech našich snížením, jakožto císař, král a pán pán náš nejmilo- stivější, zachovati a opatřiti ráčíte, tak aby město toto katolické, do kderéhož se ze vší západní Europy poslové i jiní znamenití potentáti k stolici VOMsti jezdíce dostavují, v ozdobě své na vnitřním stavení, též i na zdích městských opatrováno a ti tak znamenití potentátové starobylým nám po předcích našich zůstaveným spůsobem, kderéhož jsme vždycky podle nejvyšší možnosti naší zachovati šetřili, před- kem pro poctivosť VČMsti a jakoužkoli šetrnosť naši při
Rudolf II. v Plzni a žádost za sklad soli a železa. 173 mohlo, obrati a mezi sebou jsme najíti nemohli, nežli samo 1594 toliko to, což v moci a milostivé vůli VOMsti, jakožto krále českého, pána našeho nejmilostivějšího, jest a pozůstává, to- tiž kdyžbyšte VČMst předně pro předkův a potom naše, jak dobré a slavné paměti Jich Milostem císařům římským a krá- lům českým, tak VOMsti poníženě vždycky činěné služby a kteréž také ještě VČMsti ve vší poddanosti podle nejvyšší možnosti naší činiti budeme, nám k obci v městě tomto, ja- kožto kraje tohoto landfridním, sklad soli, kteráž se sem do kraje tohoto, tolikéž i železa, dostává, milostivě vysaditi a podle toho i majestátem VOMsti pod jistou VCMsti do ko- mory i k městu našemu pokutou, aby žádný z formanův na žádném místě a jinde kromě města tohoto, kdež se vej- sadní trhové drží, a to nic dále než toliko tři míle vůkol města našeho dotčených věcí, soli a železa, neskládal a han- dlův nezarážel, zastaviti a naříditi ráčili, jakož pak i jiná některá města VČMsti v jiných krajích království tohoto takové milosti užívají, tak aby tím spůsobem lidem podda- ným, kteříž robotou svou a dílem polním se živiti a obchod svůj vésti mají, takové handle, jichž jsou se dosavád příliš zhusta po všech a všelijakých vsech a městečkách na ujmu naši ujali, a živnosti takové, kteréž samým městům a oby- vatelům v nich náležejí, zase jim přivlastněny býti mohly, v čemžto žádný na odpor se VČMsti postaviti, a aby komu okolo nás k ujmě svobod a vejsad taková nám od VOMsti propůjčená milosť býti a se vztahovati měla, najíti se moci nebude, z čehožto, jakž tu jistou naději máme, netoliko obecní dobré na větčím díle zlepšovati, ale také i tím sna- zeji a s větčím oblehčením naším všeliké VOMsti povinnosti vypravovati moci budeme. Pročež VČMst ve vší poníženosti pokorně prosíme, že se milostivě k tomu nakloniti a nás takovou milostí před budoucím naším konečným v živnostech našich snížením, jakožto císař, král a pán pán náš nejmilo- stivější, zachovati a opatřiti ráčíte, tak aby město toto katolické, do kderéhož se ze vší západní Europy poslové i jiní znamenití potentáti k stolici VOMsti jezdíce dostavují, v ozdobě své na vnitřním stavení, též i na zdích městských opatrováno a ti tak znamenití potentátové starobylým nám po předcích našich zůstaveným spůsobem, kderéhož jsme vždycky podle nejvyšší možnosti naší zachovati šetřili, před- kem pro poctivosť VČMsti a jakoužkoli šetrnosť naši při
Strana 174
174 Rudolf II. v Plzni a žádosť za sklad soli a železa. 1594 Jich Milostí přivítání náležitým presentem fedrováni býti moci ráčili, z čehož by také i jméno dobré a pověsť tohoto skrovného města, kteráž pro víru katolickou v mnohých zemích pozůstává, na budoucí časy zachována býti mohla. V čemž se VČMsti ve vší poníženosti poručené činíce, mi- lostivé odpovědi s milostivým této žádosti naší vykonáním s potěšením očekávati budeme. Při tom v jazyku latinském takové toho všeho argu- mentum podáno jest. Sacratissime et inuictissime imperator et domine, do- mine noster clementissime. Hoc praesenti supplici libello, quem natiuo sermone nostro V. C. Majestati humillime obtulimus, talem apud V. S. C. Maiestatem cum omni animi nostri subiectione expri- mimus petitionem. Si quidem plures in circumjacentibus pagis in pernitiem ciuitatis huius diversas negotiationes salis et ferri ineuntes hiusmodi mercibus et earundem lucro, (dum eas intercipiendo ad nos cum maximo nostro detrimento deferre non sinunt), ciuitatem nostram defraudari, eoque modo nos publico commodo contra vetustum morem, quo haec civitas semper floruit, exuant, ut videlicet privilegio et auto- ritate V. S. C. Maiestatis accedente hic apud nos quasi quoddam emporium dictarum rerum constituatur, ita ut deinceps nullus eorum, quosquot a nobis trium lapidum spatio distant, sal et ferrum alibi, quam hic in ciuitate V. S. Maiestatis comparare audeat. Qualem quidem humilem et submissam petitionem nostram cum et rationi consentanea et nulli ex statibus aduersa sit, ad utilitatem nostram expe- diendam humillime etiam atque etiam commendamus. Před tím, než to obé podáno bylo, úmysl náš JMsti panu Ronfovi byl v známosť uveden s takovou žádostí, aby přímluvou páně táž věc fedrována byla, načež odpověď dána: „Ego lubens volensque propositum senatus vestri promo- uebo, adeo, ut in me nihil desiderari patiar, ideoque statim sacro peracto vadum tentabo.“ Takovú žádosť města tohoto tak sobě poručenu míti ráčil, že taková supplikací hned toho dne vyslaným z kanceláře české v ruce uvedena jest. Sám JMCská po dodání týchž supplikací takto promluviti ráčil: „Ego videbo vestrum supplicem libellum illumque commendatum habere volo."
174 Rudolf II. v Plzni a žádosť za sklad soli a železa. 1594 Jich Milostí přivítání náležitým presentem fedrováni býti moci ráčili, z čehož by také i jméno dobré a pověsť tohoto skrovného města, kteráž pro víru katolickou v mnohých zemích pozůstává, na budoucí časy zachována býti mohla. V čemž se VČMsti ve vší poníženosti poručené činíce, mi- lostivé odpovědi s milostivým této žádosti naší vykonáním s potěšením očekávati budeme. Při tom v jazyku latinském takové toho všeho argu- mentum podáno jest. Sacratissime et inuictissime imperator et domine, do- mine noster clementissime. Hoc praesenti supplici libello, quem natiuo sermone nostro V. C. Majestati humillime obtulimus, talem apud V. S. C. Maiestatem cum omni animi nostri subiectione expri- mimus petitionem. Si quidem plures in circumjacentibus pagis in pernitiem ciuitatis huius diversas negotiationes salis et ferri ineuntes hiusmodi mercibus et earundem lucro, (dum eas intercipiendo ad nos cum maximo nostro detrimento deferre non sinunt), ciuitatem nostram defraudari, eoque modo nos publico commodo contra vetustum morem, quo haec civitas semper floruit, exuant, ut videlicet privilegio et auto- ritate V. S. C. Maiestatis accedente hic apud nos quasi quoddam emporium dictarum rerum constituatur, ita ut deinceps nullus eorum, quosquot a nobis trium lapidum spatio distant, sal et ferrum alibi, quam hic in ciuitate V. S. Maiestatis comparare audeat. Qualem quidem humilem et submissam petitionem nostram cum et rationi consentanea et nulli ex statibus aduersa sit, ad utilitatem nostram expe- diendam humillime etiam atque etiam commendamus. Před tím, než to obé podáno bylo, úmysl náš JMsti panu Ronfovi byl v známosť uveden s takovou žádostí, aby přímluvou páně táž věc fedrována byla, načež odpověď dána: „Ego lubens volensque propositum senatus vestri promo- uebo, adeo, ut in me nihil desiderari patiar, ideoque statim sacro peracto vadum tentabo.“ Takovú žádosť města tohoto tak sobě poručenu míti ráčil, že taková supplikací hned toho dne vyslaným z kanceláře české v ruce uvedena jest. Sám JMCská po dodání týchž supplikací takto promluviti ráčil: „Ego videbo vestrum supplicem libellum illumque commendatum habere volo."
Strana 175
Odchod Rudolfův z Plzně. Verše k uvítání jeho. 175 Třetího potom teprv dne to jest v pátek po neděli 1594 Cantate [13. května], přijav oběd, odtud okolo hodin 17 zase na cestu dále se vystrojiti a vyšedv z paláce po schodech dolův, kdež se s vozem v rathouze očekávalo, na posledním dolejším stupni v veřejích velikých se zastaviti a k sobě ouřad tu očekávající povolati poručiti ráčil. A když k JMsti přistoupeno bylo a vinšování šťastné cesty s poníženým města tohoto k milostivé ochraně poručením, odevzdáním se stalo, z toho poděkování učiniv, hned opět ochotně ruky pravé všem přístojícím podávati a tak po takovém rozžehnání, když se s vozem blížeji k týmž velikým veřejům, kudy se na pa- lác chodí přitrhlo, na vůz vsednouti a z města slavně vyjeti ráčil. Při voze pak JMsti spoluraddní jdouce až za před- městí škvrňské vyšli, zase odtud prvé nežli jim od těch pá- nův, kteříž s JMstí v voze seděli, návěští dáno bylo, ne- odšedše. Před tím pak příjezdem světnice rychtářská pěkně dí- lem malířským ozdobena jest a mimo jiné věci také níže- psané verše na paláci od Davida Litochleba, správcí škol- ního složené, pěknými versaly vypsány jsou takto: Divo Rodolpho II., Romanorum Imperatori Augusto, felici, pio, cum Plsnam proficiscendo Ratisbonam ad comitia imperalia ingrederetur: Sacra monarcharum proles, genus acthere missum, Edite caesaribus, tu quoque caesar, auis. Dive Rudolphe, tibi gratatus Plsna salutem, Qua tibi quoque tuis fida subinde manet. Aduentuque tuo plaudens, lactatur abunde. Excipit ac dominum seruula prompta suum. Perge bonis auibus mundi spes magna, Rudolphe, Perge, tuis ausis adest ubique deus. Adest et imperii conuentus rite secundet, Vt tibi pro votis prospera cuncta cadant. Christe, tuis manibus, regum qui corda gubernas, Regem tu nostrum, Christe, tuetor amen. Ciuibus ego hoc meum numerale adiungo.") PhaebVs In MaJo bls seXarat aethere soLes AggreDerIs nostros, o reX aVgVste, penates. 1) V opise pamětí Plachého v pozůstalosti Stehlíkovské jest před následujícími verši poznamenáno: „His carminibus est adjunctum hoc numerale a M. Simone Plachy de Třzebnicz factum.“
Odchod Rudolfův z Plzně. Verše k uvítání jeho. 175 Třetího potom teprv dne to jest v pátek po neděli 1594 Cantate [13. května], přijav oběd, odtud okolo hodin 17 zase na cestu dále se vystrojiti a vyšedv z paláce po schodech dolův, kdež se s vozem v rathouze očekávalo, na posledním dolejším stupni v veřejích velikých se zastaviti a k sobě ouřad tu očekávající povolati poručiti ráčil. A když k JMsti přistoupeno bylo a vinšování šťastné cesty s poníženým města tohoto k milostivé ochraně poručením, odevzdáním se stalo, z toho poděkování učiniv, hned opět ochotně ruky pravé všem přístojícím podávati a tak po takovém rozžehnání, když se s vozem blížeji k týmž velikým veřejům, kudy se na pa- lác chodí přitrhlo, na vůz vsednouti a z města slavně vyjeti ráčil. Při voze pak JMsti spoluraddní jdouce až za před- městí škvrňské vyšli, zase odtud prvé nežli jim od těch pá- nův, kteříž s JMstí v voze seděli, návěští dáno bylo, ne- odšedše. Před tím pak příjezdem světnice rychtářská pěkně dí- lem malířským ozdobena jest a mimo jiné věci také níže- psané verše na paláci od Davida Litochleba, správcí škol- ního složené, pěknými versaly vypsány jsou takto: Divo Rodolpho II., Romanorum Imperatori Augusto, felici, pio, cum Plsnam proficiscendo Ratisbonam ad comitia imperalia ingrederetur: Sacra monarcharum proles, genus acthere missum, Edite caesaribus, tu quoque caesar, auis. Dive Rudolphe, tibi gratatus Plsna salutem, Qua tibi quoque tuis fida subinde manet. Aduentuque tuo plaudens, lactatur abunde. Excipit ac dominum seruula prompta suum. Perge bonis auibus mundi spes magna, Rudolphe, Perge, tuis ausis adest ubique deus. Adest et imperii conuentus rite secundet, Vt tibi pro votis prospera cuncta cadant. Christe, tuis manibus, regum qui corda gubernas, Regem tu nostrum, Christe, tuetor amen. Ciuibus ego hoc meum numerale adiungo.") PhaebVs In MaJo bls seXarat aethere soLes AggreDerIs nostros, o reX aVgVste, penates. 1) V opise pamětí Plachého v pozůstalosti Stehlíkovské jest před následujícími verši poznamenáno: „His carminibus est adjunctum hoc numerale a M. Simone Plachy de Třzebnicz factum.“
Strana 176
176 Přípravy k tažení proti Turku a účasť Plzeňských. 1594 Co pak při takovém příjezdu nákladu na samou ku- chyni JMsti za ty tři dni šlo, sečtlo se toho všeho mimo obrok přes půl šísta sta kop míš. Když toho roku od stavův svaté říše o pomoc proti nejúhlavnějšímu nepříteli všeho křesťanstva, Turku, v Řezně sněmováno bylo, zatím jisté správy a noviny sem přichá- zely, zvlášťě při času sv. Jakuba, apoštola božího [25. čer vence], že již s velikou mocí a silou netoliko do království uherského vtrhl, ale čím dále vždy blíže se k mezím rakou- ským a moravským nahoru dává a přibližuje, ano že k oble- hnutí Rábu se strojí [podmaniv sobě zase ty pevnosti, kte- réž od našich před tím toho roku odňaty byly], maje s se- bou veliký počet Tatarův. A poněvadž každý tomu rozu- měti může, že takové nebezpečenství pro hříchy na nás křesťany se valí, protož nejvyšší páni ouřadníci a soudcové zemští, JMCské raddy a místodržící království tohoto, man- daty svými napomínali, aby všecky tance, kvasy, rozpusti- losti, povyky i všelijaké neřády všudy zastaveny byly a jeden každý, když by o polednách velkým zvonem zvonění uslyšel, tu hned na tom místě, kdežby ho takové zvonění zastihlo a on je uslyšel, na svá kolena, ničemuž sobě pře- kážeti nedadouc, klekl a pána Boha svého srdcem skrouše- ným zato prosil, aby hněv svůj spravedlivý z milosti své svaté od nás odvrátiti a nad tím jména svého ruháčem, ukrutníkem a žíznivým krve křesťanské nepřítelem nám ví- tězství dáti ráčil. Z kteréžto příčiny nařízeny jsou zde také publicae supplicationes, tak že každou středu z velikého ko- stela do klášterův s processí v přítomnosti ouřadu a všech obyvatelův obojího pohlaví se šlo, kde služba boží držána a k tomu slovo boží též lidu s jistým napomenutím k vrouc- nému modlení kázáno bylo. A poněvadž pak v času tako- vého nebezpečenství všelijaké opatrnosti užívati náležité jest, také se i to napomenutí na místě JMCské po krajích též i sem stalo, kdežkoli města, městečka, zámky, tvrze hražené jsou a se zavírají, aby se každý náležitě ručnicemi, zbrojí a jinými braněmi, též i všelijakými potravami opatřil a to na hotově měl pro manželky, dítky, přátely a poddané své i také pro ty, kteřížby se sem, nemaje sami pro sebe do- statečného opatření, k ochraně utekli, podle vší potřeby zá- sobil, tak jestližeby z dopustění božího nepřítel nějaký vpád
176 Přípravy k tažení proti Turku a účasť Plzeňských. 1594 Co pak při takovém příjezdu nákladu na samou ku- chyni JMsti za ty tři dni šlo, sečtlo se toho všeho mimo obrok přes půl šísta sta kop míš. Když toho roku od stavův svaté říše o pomoc proti nejúhlavnějšímu nepříteli všeho křesťanstva, Turku, v Řezně sněmováno bylo, zatím jisté správy a noviny sem přichá- zely, zvlášťě při času sv. Jakuba, apoštola božího [25. čer vence], že již s velikou mocí a silou netoliko do království uherského vtrhl, ale čím dále vždy blíže se k mezím rakou- ským a moravským nahoru dává a přibližuje, ano že k oble- hnutí Rábu se strojí [podmaniv sobě zase ty pevnosti, kte- réž od našich před tím toho roku odňaty byly], maje s se- bou veliký počet Tatarův. A poněvadž každý tomu rozu- měti může, že takové nebezpečenství pro hříchy na nás křesťany se valí, protož nejvyšší páni ouřadníci a soudcové zemští, JMCské raddy a místodržící království tohoto, man- daty svými napomínali, aby všecky tance, kvasy, rozpusti- losti, povyky i všelijaké neřády všudy zastaveny byly a jeden každý, když by o polednách velkým zvonem zvonění uslyšel, tu hned na tom místě, kdežby ho takové zvonění zastihlo a on je uslyšel, na svá kolena, ničemuž sobě pře- kážeti nedadouc, klekl a pána Boha svého srdcem skrouše- ným zato prosil, aby hněv svůj spravedlivý z milosti své svaté od nás odvrátiti a nad tím jména svého ruháčem, ukrutníkem a žíznivým krve křesťanské nepřítelem nám ví- tězství dáti ráčil. Z kteréžto příčiny nařízeny jsou zde také publicae supplicationes, tak že každou středu z velikého ko- stela do klášterův s processí v přítomnosti ouřadu a všech obyvatelův obojího pohlaví se šlo, kde služba boží držána a k tomu slovo boží též lidu s jistým napomenutím k vrouc- nému modlení kázáno bylo. A poněvadž pak v času tako- vého nebezpečenství všelijaké opatrnosti užívati náležité jest, také se i to napomenutí na místě JMCské po krajích též i sem stalo, kdežkoli města, městečka, zámky, tvrze hražené jsou a se zavírají, aby se každý náležitě ručnicemi, zbrojí a jinými braněmi, též i všelijakými potravami opatřil a to na hotově měl pro manželky, dítky, přátely a poddané své i také pro ty, kteřížby se sem, nemaje sami pro sebe do- statečného opatření, k ochraně utekli, podle vší potřeby zá- sobil, tak jestližeby z dopustění božího nepřítel nějaký vpád
Strana 177
Přípravy k tažení proti Turkům a účasť Plzeňských. 177 do tohoto království učinil, aby se před ním opatřiti a všeli- 1594 jaké nenadálé škody podle té vejstrahy a napomenutí uva- rovati mohl, s tou při tom dokonalou nadějí, že pán Bůh všemohoucí, kterýž jest milostivým opatrovatelem všeho kře- sťanstva, když to dvoje, totiž pobožnosť a náležitou opatr- nosť zachováme, také nás, jakž se tomu konečně těšiti máme, pomocí a ochranou svou božskou, také i JMCskou podle své milostivé zakázky opustiti neráčí. Nic méněji, poněvadž pro příčiny takového nebezpe- čenství ta věc žádného dalšího průtahu trpěti nemůže, nežli aby mustrunkové podle svolení sněmovního ve všech krajích království tohoto se drželi a jeden každý z obyvatelův podle starého šacunku z pěti tisíc kop grošův českých jeden kůň zbrojný vypravíc v jisté místo se najíti dal, protož aby se jeden každý ten outerý před sv. Bartholomějem [23. srpna], na noc s počtem svých koní podle téhož starého šacunku v městě Písku, ničímž se nevymlouvajíc, najíti dal a na zejtří na mustrplacu postavil. Dále pro lepší opatření království tohoto a zemí k němu příslušejících uznáno bylo i toho ta potřeba býti, aby také i lid pěší, totiž desátý člověk podle sněmovního snešení zmustrován byl a protož k takovému mustrunku lidu pěšího také den, ten pátek po sv. Bartolo- měji [26. srpna], sem do města Plzně jmenován, tak aby jeden každý, dadouce poddané své všecky sčísti v tom se spravedlivě, příjma to k svému dobrému svědomí, zachoval, z těch ze všech vždycky z desíti poddaných jednu osobu šturmhaubem, dobrou dlouhou ručnicí aby brani při boku měl, na týž mustrunk konečně v sukničce v jednom každém kraji jednostejné barvy, jakž o tom v sněmu vyměřeno jest, vypravil, a v tom ve všem se pro ochranu vlasti naší milé, též manželek a dítek upřímně a věrně, jakž povinnosť jednoho každého ukazuje, zachoval. Což že se od každého s myslí ochotnou v tak veliké potřebě stane, o tom že žádné po- chybnosti není. Po nemnohých opět dnech věděti dáno, že síla a moc turecká čím dále více se v království uherském rozmáhá, tak že již i veliký počet Tatarův k němu při- táhl a on pevnosť Ráb silně oblehl a obávati se jest, aby nenadále vpádu a štraffu do tohoto království neučinil. A poněvadž předešle již každému v známosť uvedeno jest, aby s počtem svým na hotově byl, protož poručeno, aby všickni 12
Přípravy k tažení proti Turkům a účasť Plzeňských. 177 do tohoto království učinil, aby se před ním opatřiti a všeli- 1594 jaké nenadálé škody podle té vejstrahy a napomenutí uva- rovati mohl, s tou při tom dokonalou nadějí, že pán Bůh všemohoucí, kterýž jest milostivým opatrovatelem všeho kře- sťanstva, když to dvoje, totiž pobožnosť a náležitou opatr- nosť zachováme, také nás, jakž se tomu konečně těšiti máme, pomocí a ochranou svou božskou, také i JMCskou podle své milostivé zakázky opustiti neráčí. Nic méněji, poněvadž pro příčiny takového nebezpe- čenství ta věc žádného dalšího průtahu trpěti nemůže, nežli aby mustrunkové podle svolení sněmovního ve všech krajích království tohoto se drželi a jeden každý z obyvatelův podle starého šacunku z pěti tisíc kop grošův českých jeden kůň zbrojný vypravíc v jisté místo se najíti dal, protož aby se jeden každý ten outerý před sv. Bartholomějem [23. srpna], na noc s počtem svých koní podle téhož starého šacunku v městě Písku, ničímž se nevymlouvajíc, najíti dal a na zejtří na mustrplacu postavil. Dále pro lepší opatření království tohoto a zemí k němu příslušejících uznáno bylo i toho ta potřeba býti, aby také i lid pěší, totiž desátý člověk podle sněmovního snešení zmustrován byl a protož k takovému mustrunku lidu pěšího také den, ten pátek po sv. Bartolo- měji [26. srpna], sem do města Plzně jmenován, tak aby jeden každý, dadouce poddané své všecky sčísti v tom se spravedlivě, příjma to k svému dobrému svědomí, zachoval, z těch ze všech vždycky z desíti poddaných jednu osobu šturmhaubem, dobrou dlouhou ručnicí aby brani při boku měl, na týž mustrunk konečně v sukničce v jednom každém kraji jednostejné barvy, jakž o tom v sněmu vyměřeno jest, vypravil, a v tom ve všem se pro ochranu vlasti naší milé, též manželek a dítek upřímně a věrně, jakž povinnosť jednoho každého ukazuje, zachoval. Což že se od každého s myslí ochotnou v tak veliké potřebě stane, o tom že žádné po- chybnosti není. Po nemnohých opět dnech věděti dáno, že síla a moc turecká čím dále více se v království uherském rozmáhá, tak že již i veliký počet Tatarův k němu při- táhl a on pevnosť Ráb silně oblehl a obávati se jest, aby nenadále vpádu a štraffu do tohoto království neučinil. A poněvadž předešle již každému v známosť uvedeno jest, aby s počtem svým na hotově byl, protož poručeno, aby všickni 12
Strana 178
178 Přípravy k tažení proti Turkům a účasť Plzeňských. 1594 majíce sobě takovú vejstrahu danou a o tom nebezpečenství v známosť uvedeno, podle předešlého poručení v té hoto- vosti byli, a když koli od pánův hejtmanův krajských a napřed pak od pánův místodržících oznámeno a věděti dáno bude, s počtem jízdných i pěších, v tom místě se podle své nejvyšší možnosti najíti dali. Hned potom brzo opět od vlastní osoby JMCské jiný mandat, jehož datum v Řezně v pondělí po památce promě- 1594 nění Krista Pána na hoře Tábor [8. srpna], léta téhož 1594, po krajích vyšel s opáčením nahoře psaných odevřených listův od místodržících v království českém vyšlých a kterak nepřítel všeho křesťanstva Turek nejvyššího svého, jménem Sinan baši, s některými beglerbeky svou velikou mocí vá- leční do království uherského vypravil a již také i některé zámky mocí vzal a po dobytí jich přední pevnosť Ráb oblehl toho úmyslu jsouc, netoliko túž pevnosť odníti, ale nad to vejš jiné země a věrné poddané, naše milé kaziti, hubiti a jim všelijak, jakby nejvíce mohl, pálením i jinak škoditi. I znajíce se tím JMst, jakožto křesťanský císař a král český povinni býti, poddaných svých věrných milých dle nejvyšší možnosti s pomocí pána Boha všemohoucího neopouštěti, nýbrž všelijak je věřně a upřímně chrániti a proti tomu ukrutnému nepříteli otcovsky obhajovati, na tom že jest s nejvyššími ouředníky, soudci zemskými a raddami svými soudu komorního, též osobami sněmem obecním k tomu z obce volenými, podle moci týmž sněmem jim dané, cožby tomuto království nejužitečnějšího býti mohlo, aby to zaví rali, tak jakoby to na obecním sněmu řízeno, zavíráno a konáno bylo, milostivě a konečně snésti i v jistotě zůstati ráčil. Aby jeden každý, i také kteří v novotě vladyctvím a a erby obdařeni jsou, pod ztracením téhož vladyctví a ob- darování, osobami svými s koňmi, čeládkou hodnou a k tomu spůsobnou, též také i s desátým člověkem pěším i jinými všelijakými potřebami do pole náležitými v pátek po sv. Bartoloměji nejprvé příští, to jest 26. dne měsíce Augusti jinak srpna, u města Znojma najíti a se zmustrovati dali, a odtud pro obhájení tohoto království a zemí k němu při- náležejících, kdežby toho dále největší potřeba nastala bez všelijakých vejmluv a odtahův, (nedadouce sobě nic leč božské moci překážeti) poslušně a poddaně, jakž na věrné poddané a milovníky vlasti své náleží, se vypravili a táhli,
178 Přípravy k tažení proti Turkům a účasť Plzeňských. 1594 majíce sobě takovú vejstrahu danou a o tom nebezpečenství v známosť uvedeno, podle předešlého poručení v té hoto- vosti byli, a když koli od pánův hejtmanův krajských a napřed pak od pánův místodržících oznámeno a věděti dáno bude, s počtem jízdných i pěších, v tom místě se podle své nejvyšší možnosti najíti dali. Hned potom brzo opět od vlastní osoby JMCské jiný mandat, jehož datum v Řezně v pondělí po památce promě- 1594 nění Krista Pána na hoře Tábor [8. srpna], léta téhož 1594, po krajích vyšel s opáčením nahoře psaných odevřených listův od místodržících v království českém vyšlých a kterak nepřítel všeho křesťanstva Turek nejvyššího svého, jménem Sinan baši, s některými beglerbeky svou velikou mocí vá- leční do království uherského vypravil a již také i některé zámky mocí vzal a po dobytí jich přední pevnosť Ráb oblehl toho úmyslu jsouc, netoliko túž pevnosť odníti, ale nad to vejš jiné země a věrné poddané, naše milé kaziti, hubiti a jim všelijak, jakby nejvíce mohl, pálením i jinak škoditi. I znajíce se tím JMst, jakožto křesťanský císař a král český povinni býti, poddaných svých věrných milých dle nejvyšší možnosti s pomocí pána Boha všemohoucího neopouštěti, nýbrž všelijak je věřně a upřímně chrániti a proti tomu ukrutnému nepříteli otcovsky obhajovati, na tom že jest s nejvyššími ouředníky, soudci zemskými a raddami svými soudu komorního, též osobami sněmem obecním k tomu z obce volenými, podle moci týmž sněmem jim dané, cožby tomuto království nejužitečnějšího býti mohlo, aby to zaví rali, tak jakoby to na obecním sněmu řízeno, zavíráno a konáno bylo, milostivě a konečně snésti i v jistotě zůstati ráčil. Aby jeden každý, i také kteří v novotě vladyctvím a a erby obdařeni jsou, pod ztracením téhož vladyctví a ob- darování, osobami svými s koňmi, čeládkou hodnou a k tomu spůsobnou, též také i s desátým člověkem pěším i jinými všelijakými potřebami do pole náležitými v pátek po sv. Bartoloměji nejprvé příští, to jest 26. dne měsíce Augusti jinak srpna, u města Znojma najíti a se zmustrovati dali, a odtud pro obhájení tohoto království a zemí k němu při- náležejících, kdežby toho dále největší potřeba nastala bez všelijakých vejmluv a odtahův, (nedadouce sobě nic leč božské moci překážeti) poslušně a poddaně, jakž na věrné poddané a milovníky vlasti své náleží, se vypravili a táhli,
Strana 179
Přípravy k tažení proti Turkům a účasť Plzeňských. 179 při tom aby se také jeden každý s tím dostatkem peněz a 1594 jinými potřebami tak vypravil, aby v ležení s čeládkou svou v poli nač trvati mohl a čeládce své škod žádných jiným činiti, pod uvarováním skutečného trestání, nedopouštěl. Nic méně také i všelijaká města v království tomto třetího stavu užívající aby k tý tak pilný a nevyhnutedlný potřebě, po- něvadž všecky osoby z stavův vyšších sami osobně do téhož polního tažení se vypraví, též k tomu dni vejš dotčenému k městu Znojmu s zbraněmi v sněmu vyměřenými, se vypra- vily. Duchovní pak všecky osoby, kteří poddané své mají, předkem aby též desátého člověka osedlého k témuž mustrunku vypravili etc, jsouce té jisté a dokonalé naděje k jednomu kaž- dému, že předkem jakožto milovníci svaté víry křesťanské a ob- hájcové manželek a dítek svých, sebe sami, národa a 1 vlasti své neopustí, nébrž pokudž jednomu každému nejvejš možné, proti tomu nepříteli se najíti dají a v tom se poslušně za- chovají, znajíc, jestližeby se kdo tak nezachoval, co by napotom každému z toho pojíti aneb potkati mohlo. Majíce purkmistr a radda zdejší takové napomenutí na bedlivé paměti, ihned beze všeho obmeškávání k tomu se se vší pilností snažili, aby což nejdříve možné o lidu jízdném i pěším věděti mohli. A chtějíce, aby toho lidu a zvláště jízdných koní odsud vypravení, jak s dobrým u uži- tečným JMCské a království tohoto, tak i s poctivým města a obce této se stalo, podali jsou jistého pštolunka některým rodičům a osedlým města tohoto měšťanům, ačkoli mnozí z osob z stavu rytířského k té službě potřebovati se dáti chtěli, totiž k peněžitému jejich obzvláštnímu psoldunku aneb žoldu koně, kteřížby k vejpravě jejich předně nále- želi, poněvadž by je oni i jiných potřeb pro krátkosť času sami opatřiti a spůsobiti nemohli, k tažení polnímu hodný, se vším na týž koně spraveným ristunkem postupujíce. Druhý aby v témž vypravení žádného nedostatku se nenacházelo a oni s pochvalou a poctivostí svou jak mu- strunk projeti, tak také i to tažení s pomocí pána Boha vykonati mohli, všecky jiné rejtarům náležité potřeby spů- sobiti a jim též zapůjčiti se uvolujíce, totiž zbroj dobře spravenou s obojíčkem, šturmhaubem 2, zárukavím, plecho- 1) Následující místa chybí v rukopise Plachého až do str. 180 po slova „jim se na nařizují.“ 2) Sturmhaube = přilba, helma. *
Přípravy k tažení proti Turkům a účasť Plzeňských. 179 při tom aby se také jeden každý s tím dostatkem peněz a 1594 jinými potřebami tak vypravil, aby v ležení s čeládkou svou v poli nač trvati mohl a čeládce své škod žádných jiným činiti, pod uvarováním skutečného trestání, nedopouštěl. Nic méně také i všelijaká města v království tomto třetího stavu užívající aby k tý tak pilný a nevyhnutedlný potřebě, po- něvadž všecky osoby z stavův vyšších sami osobně do téhož polního tažení se vypraví, též k tomu dni vejš dotčenému k městu Znojmu s zbraněmi v sněmu vyměřenými, se vypra- vily. Duchovní pak všecky osoby, kteří poddané své mají, předkem aby též desátého člověka osedlého k témuž mustrunku vypravili etc, jsouce té jisté a dokonalé naděje k jednomu kaž- dému, že předkem jakožto milovníci svaté víry křesťanské a ob- hájcové manželek a dítek svých, sebe sami, národa a 1 vlasti své neopustí, nébrž pokudž jednomu každému nejvejš možné, proti tomu nepříteli se najíti dají a v tom se poslušně za- chovají, znajíc, jestližeby se kdo tak nezachoval, co by napotom každému z toho pojíti aneb potkati mohlo. Majíce purkmistr a radda zdejší takové napomenutí na bedlivé paměti, ihned beze všeho obmeškávání k tomu se se vší pilností snažili, aby což nejdříve možné o lidu jízdném i pěším věděti mohli. A chtějíce, aby toho lidu a zvláště jízdných koní odsud vypravení, jak s dobrým u uži- tečným JMCské a království tohoto, tak i s poctivým města a obce této se stalo, podali jsou jistého pštolunka některým rodičům a osedlým města tohoto měšťanům, ačkoli mnozí z osob z stavu rytířského k té službě potřebovati se dáti chtěli, totiž k peněžitému jejich obzvláštnímu psoldunku aneb žoldu koně, kteřížby k vejpravě jejich předně nále- želi, poněvadž by je oni i jiných potřeb pro krátkosť času sami opatřiti a spůsobiti nemohli, k tažení polnímu hodný, se vším na týž koně spraveným ristunkem postupujíce. Druhý aby v témž vypravení žádného nedostatku se nenacházelo a oni s pochvalou a poctivostí svou jak mu- strunk projeti, tak také i to tažení s pomocí pána Boha vykonati mohli, všecky jiné rejtarům náležité potřeby spů- sobiti a jim též zapůjčiti se uvolujíce, totiž zbroj dobře spravenou s obojíčkem, šturmhaubem 2, zárukavím, plecho- 1) Následující místa chybí v rukopise Plachého až do str. 180 po slova „jim se na nařizují.“ 2) Sturmhaube = přilba, helma. *
Strana 180
180 Přípravy k tažení proti Turkům a účasť Plzeňských. 1594 vnicemi a šorcem 1), též také par ručnic dobrých s holstrem 2), při nich kaherem, toulcem 3), dlouhou kličkou a mečem rejt- harským, tak jakž to vše v nově nákladně spraveno a zho- toveno jest. Třetí aby i týž osoby tím volněji a ochotněji s lepším dobrým svým k sobě to přijíti mohly, tento také fortel jim pustili a k těm všem nadepsaným specifikovaným instrumen- tům, pláště nebo sukně, kterýchž by k témuž tažení potře- bovati mohli, k tomu barchanové šprichuze ") a boty rejtharský, jakž jich nyní požívají, přidali, tak že, což by k vypravení jejich náleželo, o nic se jim starati a pečovati potřebí nebylo. Čtvrté pro pohodlí jejich a poněvadž také bez toho bejti nemůže, postupují jim dva vozy vojanský dobře spra- vený s šperlochy5) aneb yberdeky, a do jednoho z týchž vozův, na němž se všelijaké potřeby jejich i čeládky povezou a s kterýmž pro skupování profantův *) posýláno býti mocti bude, tři koně dáni býti mají. A tak ty potřeby všecky, bez kterýchž v tažení býti nemůže, jim se nařizují. Páté, aby i to za fortel míti mohli, 120 podkov, 15 šerejzen při sedlech, 2000 hřebův podkovních, k tomu šraub- štuk,7 peiszangen, nejty a jiných těch menších některých věcí. Při tom soudek másla, soudek soli, poltu 3) slanin, cent- nýř sejra, čtvrt vola uzeného a co by se od vaření více při- ládovati mohlo, což se jim k nadepsaným věcem z lásky darovati má. K kterýmžto již nadepsaným fortelům a všech těch věcí odevzdání tento pštollung*) měsíční jest jim naří- zen, totiž počnouc od toho dne, kteréhož z města k mu- strunku vyjedou, na jeden kůň jizdní a pacholka dvanácte kop míš. až do jejich (Bůh dá) šťastného domů navrácení. Na kůň pak vozní a pacholky, což se jich s jedním, neb dvěma střelci při vozech, kteréž také pro rozbíjení stanův 1) Šorc, z něm. der Schurz, jest ona čásť pancíře, kteráž spodní čásť trupu se stehny chrániti měla, plechovnice pak chránily prsa. 2) Holster, závěsný řemen. 3) Kaher, z něm. Köcher, toulec = pouzdro, zde asi na prach a kulky. Šprichuze, Spritzhosen, kalhoty s kopnami. 5) Šperloch, Sperlachen, přikrývka na vůz. Profant, Proviant, potrava, píce, též střelivo. 7) Schraubstock = svěrák. 8) Polt, neboli polta slanin = uzené kusy slaniny. 9)"Pštollung, die Bestallung = plat. 6)
180 Přípravy k tažení proti Turkům a účasť Plzeňských. 1594 vnicemi a šorcem 1), též také par ručnic dobrých s holstrem 2), při nich kaherem, toulcem 3), dlouhou kličkou a mečem rejt- harským, tak jakž to vše v nově nákladně spraveno a zho- toveno jest. Třetí aby i týž osoby tím volněji a ochotněji s lepším dobrým svým k sobě to přijíti mohly, tento také fortel jim pustili a k těm všem nadepsaným specifikovaným instrumen- tům, pláště nebo sukně, kterýchž by k témuž tažení potře- bovati mohli, k tomu barchanové šprichuze ") a boty rejtharský, jakž jich nyní požívají, přidali, tak že, což by k vypravení jejich náleželo, o nic se jim starati a pečovati potřebí nebylo. Čtvrté pro pohodlí jejich a poněvadž také bez toho bejti nemůže, postupují jim dva vozy vojanský dobře spra- vený s šperlochy5) aneb yberdeky, a do jednoho z týchž vozův, na němž se všelijaké potřeby jejich i čeládky povezou a s kterýmž pro skupování profantův *) posýláno býti mocti bude, tři koně dáni býti mají. A tak ty potřeby všecky, bez kterýchž v tažení býti nemůže, jim se nařizují. Páté, aby i to za fortel míti mohli, 120 podkov, 15 šerejzen při sedlech, 2000 hřebův podkovních, k tomu šraub- štuk,7 peiszangen, nejty a jiných těch menších některých věcí. Při tom soudek másla, soudek soli, poltu 3) slanin, cent- nýř sejra, čtvrt vola uzeného a co by se od vaření více při- ládovati mohlo, což se jim k nadepsaným věcem z lásky darovati má. K kterýmžto již nadepsaným fortelům a všech těch věcí odevzdání tento pštollung*) měsíční jest jim naří- zen, totiž počnouc od toho dne, kteréhož z města k mu- strunku vyjedou, na jeden kůň jizdní a pacholka dvanácte kop míš. až do jejich (Bůh dá) šťastného domů navrácení. Na kůň pak vozní a pacholky, což se jich s jedním, neb dvěma střelci při vozech, kteréž také pro rozbíjení stanův 1) Šorc, z něm. der Schurz, jest ona čásť pancíře, kteráž spodní čásť trupu se stehny chrániti měla, plechovnice pak chránily prsa. 2) Holster, závěsný řemen. 3) Kaher, z něm. Köcher, toulec = pouzdro, zde asi na prach a kulky. Šprichuze, Spritzhosen, kalhoty s kopnami. 5) Šperloch, Sperlachen, přikrývka na vůz. Profant, Proviant, potrava, píce, též střelivo. 7) Schraubstock = svěrák. 8) Polt, neboli polta slanin = uzené kusy slaniny. 9)"Pštollung, die Bestallung = plat. 6)
Strana 181
Přípravy k tažení proti Turkům a účasť Plzeňských. 181 a stání, i také na cestě opatrování vozův míti musí, po šesti 1594 kopách platiti se bude. Však co se onrytu 1) dotýkati bude, poněvadž se, jak dlouho koňové před vytažením na obroku chovati musejí, neví, že se o to s nimi bez všeliké škody jejich obzvláštní námluva učiní, jakož pak za to jim 20 kop míš. dáno jest. A poněvadž pak ty všecky věci, což se jim k témuž vypravení potřebuje, propůjčuje a odevzdává, po- vinni budou dle inventáře a pštelunku2) tohoto zouplna zase odevzdati, protož jak koňové jízdní tak i vozní v náležité mírnosti a hodnosti pošacováni budou, tak aby zase tíž ko- ňové buďto od nich přijati, a neb psoldunku3) jejich, po- kudžby v zkázu uvedeni byli, (ač ta naděje není), staženi a poraženi býti mohli. Pročež osoby ty, které tento pštollung ujmou, jak na koně tak i na ty specifikované instrumenta bedlivější pozor míti a tak je opatrovati mají, aby v zkázu přivedeny nebyly, kderéhožto pštollungu hned, co učiní při vypravení na dva měsíce, odevzdáno bude. A cožby vejšeji dáti se dostalo, toho buďto pro potřebu díl do ležení ode- slati, a neb při jich navrácení dodati se beze všeho zadr- žování má. Takový pštellung, když v známosť byl některým spo- lusousedům zdejším, k válečným věcem nakloněným, uve- den, hned z své dobrovolné vůli a mysli hrdinské a rytířské pro poctivosť města tohoto a pochvalu svou k sobě jej ujali, Lukáš Zedníček, Jan Mestl, Pavel Slanina, Jan Kříž, Adam Ottmar, Jakub Samec a Eliáš Kasafírek, uvolivše se k do- plnění počtu zdejšího, totiž patnácti rejtharů podle nadepsa- ného šacunku ostatek osob přijednati. A když se jim ko- ňové k tomu hodní a spůsobní mezi lidmi poddanými obrali a v mírném šacunku puštěni jsou, hned sobě je k též po- třebě, poněvadž před výjezdem jejich na obroku obecním chováni býti musili, projížděli a probovali, ano také všemi a všelijakými věcmi, k témuž tažení potřebnými, s bedlivou a snažnou pomocí ouřadu zdejšího se zásobovali. Vědouce pak, ano čas výjezdu a do téhož polního ta- žení jejich se přibližuje a nechtíce na své síle nic zakládati, ale pomoci s hůry očekávajíce, všeckni z nich z hříchův 1) Onryt = Antrittgeld, totiž ona částka peněz, kterou nově od- vedený jezdec obdržel, když vřaděn byl mezi jezdce ostatní. 2) Pštellung, die Bestellung = úmluva. 3) Psoldung, die Besoldung = plat.
Přípravy k tažení proti Turkům a účasť Plzeňských. 181 a stání, i také na cestě opatrování vozův míti musí, po šesti 1594 kopách platiti se bude. Však co se onrytu 1) dotýkati bude, poněvadž se, jak dlouho koňové před vytažením na obroku chovati musejí, neví, že se o to s nimi bez všeliké škody jejich obzvláštní námluva učiní, jakož pak za to jim 20 kop míš. dáno jest. A poněvadž pak ty všecky věci, což se jim k témuž vypravení potřebuje, propůjčuje a odevzdává, po- vinni budou dle inventáře a pštelunku2) tohoto zouplna zase odevzdati, protož jak koňové jízdní tak i vozní v náležité mírnosti a hodnosti pošacováni budou, tak aby zase tíž ko- ňové buďto od nich přijati, a neb psoldunku3) jejich, po- kudžby v zkázu uvedeni byli, (ač ta naděje není), staženi a poraženi býti mohli. Pročež osoby ty, které tento pštollung ujmou, jak na koně tak i na ty specifikované instrumenta bedlivější pozor míti a tak je opatrovati mají, aby v zkázu přivedeny nebyly, kderéhožto pštollungu hned, co učiní při vypravení na dva měsíce, odevzdáno bude. A cožby vejšeji dáti se dostalo, toho buďto pro potřebu díl do ležení ode- slati, a neb při jich navrácení dodati se beze všeho zadr- žování má. Takový pštellung, když v známosť byl některým spo- lusousedům zdejším, k válečným věcem nakloněným, uve- den, hned z své dobrovolné vůli a mysli hrdinské a rytířské pro poctivosť města tohoto a pochvalu svou k sobě jej ujali, Lukáš Zedníček, Jan Mestl, Pavel Slanina, Jan Kříž, Adam Ottmar, Jakub Samec a Eliáš Kasafírek, uvolivše se k do- plnění počtu zdejšího, totiž patnácti rejtharů podle nadepsa- ného šacunku ostatek osob přijednati. A když se jim ko- ňové k tomu hodní a spůsobní mezi lidmi poddanými obrali a v mírném šacunku puštěni jsou, hned sobě je k též po- třebě, poněvadž před výjezdem jejich na obroku obecním chováni býti musili, projížděli a probovali, ano také všemi a všelijakými věcmi, k témuž tažení potřebnými, s bedlivou a snažnou pomocí ouřadu zdejšího se zásobovali. Vědouce pak, ano čas výjezdu a do téhož polního ta- žení jejich se přibližuje a nechtíce na své síle nic zakládati, ale pomoci s hůry očekávajíce, všeckni z nich z hříchův 1) Onryt = Antrittgeld, totiž ona částka peněz, kterou nově od- vedený jezdec obdržel, když vřaděn byl mezi jezdce ostatní. 2) Pštellung, die Bestellung = úmluva. 3) Psoldung, die Besoldung = plat.
Strana 182
182 Účasť Plzeňských v tažení tureckém. 1594 svých se vyznavše, křesťanskú povinnosť v neděli po pa- mátce na Nebevzetí Panny Marie [21. srpna], v přijímání těla božího, pobožně a s vroucným modlením, i sebe samých k ochraně božské poroučením vykonali a tak pomalu s man- želkami, dítkami a milými přátely svými se rozžehnávali. V pondělí pak ráno, když již se všemi věcmi na hotově byli, prvé nežli na koně své vsedli, do domu raddního, tu kdež ouřad shromážděn byl, přišli, kdež se jim od pana primasa, toho času Šebestiana Pechovského z Turnštejna, obšírné předložení s takovým napomenutím stalo: „Poněvadž svrchovaná poctivosť a pochvala a z druhé strany též i po- směch a umenšení poctivosti a slovútnosti města tohoto, od kteréhož oni vysláni jsou, na nich záležeti bude, aby jeden každý z nich, majíc předkův našich milých počestné chování a rytířství na paměti své, netoliko se o to staral, aby nic z takové poctivosti umenšeno nebylo, ale nad to vejš ještě raději dobrým chováním jejich to vše rozmnoženo bylo. Proti tomu aby se také těšili, že netoliko taková jejich hrdinská mysl u potomkův jejich s pochvalou připamatována bude, ale také i oni slušné odměny a poděkování při svém (Bůh dá) šťastném navrácení dojíti mají. Nad to vejš aby se toho ouřadu důvěřili, že manželky a dítky jejich tak poručené v nepřítomnosti jejich ouřadu býti mají, aby v ničemž žádného nedostatku netrpěly, ale ve všech potřebách svých skutečného fedrunku užiti mohly. Z čehož oni ouřadu poděkovavše oznámili, poněvadž víru křesťanskou a dobré jméno města tohoto zastávati proti nepříteli Turku mají, že v tom všickni z nich, jako dobrým a poctivým lidem náleží, státi a trvati chtějí, a vzhůru k nebi a slunci tváře své, též ruku pravou (tím toho dotvr- zujíce) zdvihali. A tak rozžehnavše se s ouřadem, odtud na faru šli a sebe panu prelátu 1) a všemu kněžstvu k modlit- bám též poručili, z nichžto jeden každý na kůň svůj vsedše, v ordnuňku svém z města (všeckny jiné spolusousedy své v pláči pozůstavivše) ve jméno boží jeli. A poněvadž vedle nadepsaného mandátu z města též osmý člověk a z lidí poddaných desátý k takové veřejné hotovosti vydán býti měl, ne s menší zajisté péčí a starostí ouřad o to zvláště v tak krátkém času snažil, aby šedesáte 1) Prelátem byl tehdáž Bartoloměj Flaxius (1587—1596).
182 Účasť Plzeňských v tažení tureckém. 1594 svých se vyznavše, křesťanskú povinnosť v neděli po pa- mátce na Nebevzetí Panny Marie [21. srpna], v přijímání těla božího, pobožně a s vroucným modlením, i sebe samých k ochraně božské poroučením vykonali a tak pomalu s man- želkami, dítkami a milými přátely svými se rozžehnávali. V pondělí pak ráno, když již se všemi věcmi na hotově byli, prvé nežli na koně své vsedli, do domu raddního, tu kdež ouřad shromážděn byl, přišli, kdež se jim od pana primasa, toho času Šebestiana Pechovského z Turnštejna, obšírné předložení s takovým napomenutím stalo: „Poněvadž svrchovaná poctivosť a pochvala a z druhé strany též i po- směch a umenšení poctivosti a slovútnosti města tohoto, od kteréhož oni vysláni jsou, na nich záležeti bude, aby jeden každý z nich, majíc předkův našich milých počestné chování a rytířství na paměti své, netoliko se o to staral, aby nic z takové poctivosti umenšeno nebylo, ale nad to vejš ještě raději dobrým chováním jejich to vše rozmnoženo bylo. Proti tomu aby se také těšili, že netoliko taková jejich hrdinská mysl u potomkův jejich s pochvalou připamatována bude, ale také i oni slušné odměny a poděkování při svém (Bůh dá) šťastném navrácení dojíti mají. Nad to vejš aby se toho ouřadu důvěřili, že manželky a dítky jejich tak poručené v nepřítomnosti jejich ouřadu býti mají, aby v ničemž žádného nedostatku netrpěly, ale ve všech potřebách svých skutečného fedrunku užiti mohly. Z čehož oni ouřadu poděkovavše oznámili, poněvadž víru křesťanskou a dobré jméno města tohoto zastávati proti nepříteli Turku mají, že v tom všickni z nich, jako dobrým a poctivým lidem náleží, státi a trvati chtějí, a vzhůru k nebi a slunci tváře své, též ruku pravou (tím toho dotvr- zujíce) zdvihali. A tak rozžehnavše se s ouřadem, odtud na faru šli a sebe panu prelátu 1) a všemu kněžstvu k modlit- bám též poručili, z nichžto jeden každý na kůň svůj vsedše, v ordnuňku svém z města (všeckny jiné spolusousedy své v pláči pozůstavivše) ve jméno boží jeli. A poněvadž vedle nadepsaného mandátu z města též osmý člověk a z lidí poddaných desátý k takové veřejné hotovosti vydán býti měl, ne s menší zajisté péčí a starostí ouřad o to zvláště v tak krátkém času snažil, aby šedesáte 1) Prelátem byl tehdáž Bartoloměj Flaxius (1587—1596).
Strana 183
Účasť Plzeňských v tažení tureckém. 183 šest osob k tomu hodných a spůsobných obráno a spůsobeno 1594 býti mohlo, jmenovitě ze 245 poddaných osedlých, čtyřime- cítma osob, též ze 337 zde v městě i na předměstí, čtyřitceti dvě osoby, z kteréhožto počtu obojího učiní šedesáte šest osob. Protož i pro týž lid pěší tento nížepsaný pštolunk, davše je k tomu bubnem, kdožby se v tom potřebovati dáti chtěl, svolávati, nařízen jest. Předkem že jeden každý z nich opatřen býti má šturm- haubem, dlouhou ručnicí a dobrým korduláčem.1) Druhé, kdyžkoli z města vypraveni budou, každému z nich bez vejrážky služby jeho jedna kopa míš. laufgeltu 2) dána bude. Třetí, za každý měsíc služby jednomu každému nařídilo se po šesti zlatých, počítajíc jeden zlatý v šedesáte krejca- řích, však při navrácení jejich domů každému z nich za měsíc poslední po sedmi zlatých dáno bude. Čtvrté, hned od toho času, jakž z města vypraveni budou, služba měsíčná se jim začíti a ta beze všeho zadr- žování placena býti má, kdež ihned při jejich z města vy- tažení za jeden měsíc napřed zouplna zaplaceno bude. K tomu všemu suknička z červeného sukna s bílým burgundským kří- žem, podšitá černým suknem a nad ním opět kříž takový s suky z žlutého sukna, galjoty a poloubotky, volovo, prach a jiné potřeby přidáno býti má. Kterýžto pštollung toliko na dva- ceti čtyři osoby na místě lidí poddaných vyslané se vztahuje. Co se pak osedlých z města pro túž veřejnosť náležitých dotýče, mimo osmnácte spolusousedúv v městě a na předměstí osed- lých, k doplnění počtu čtyřiceti dvou osob, obráni jsou též k tomu někteří lidé svobodní a mladí rozličného řemesla, kteříž se sami dobrovolně v tom potřebovati dali, pro něž také nadepsaný plat měsíčný nařízen jest, kromě samých sousedův, kterýmž laufgeltu jejich po dvou kopách na cestu a platu podáváno jest. Ti pak všickni též shromážděni jsouce za rejthary na- šimi v outerý v vigilii sv. Bartholoměje [23. srpna], poru- čivše se prosbám a modlitbám obecním a zvláště pak pana prelata a jiného kněžstva, jdouc v ordnunku svém okolo rinku a do farního domu se dostavše, po učiněném jim ná- 1) Korduláč, meč se širokým čepelem. 2) Laufgelt, rozumějí se ony peníze, které pěším vojínům nově najatým vyplaceny byly.
Účasť Plzeňských v tažení tureckém. 183 šest osob k tomu hodných a spůsobných obráno a spůsobeno 1594 býti mohlo, jmenovitě ze 245 poddaných osedlých, čtyřime- cítma osob, též ze 337 zde v městě i na předměstí, čtyřitceti dvě osoby, z kteréhožto počtu obojího učiní šedesáte šest osob. Protož i pro týž lid pěší tento nížepsaný pštolunk, davše je k tomu bubnem, kdožby se v tom potřebovati dáti chtěl, svolávati, nařízen jest. Předkem že jeden každý z nich opatřen býti má šturm- haubem, dlouhou ručnicí a dobrým korduláčem.1) Druhé, kdyžkoli z města vypraveni budou, každému z nich bez vejrážky služby jeho jedna kopa míš. laufgeltu 2) dána bude. Třetí, za každý měsíc služby jednomu každému nařídilo se po šesti zlatých, počítajíc jeden zlatý v šedesáte krejca- řích, však při navrácení jejich domů každému z nich za měsíc poslední po sedmi zlatých dáno bude. Čtvrté, hned od toho času, jakž z města vypraveni budou, služba měsíčná se jim začíti a ta beze všeho zadr- žování placena býti má, kdež ihned při jejich z města vy- tažení za jeden měsíc napřed zouplna zaplaceno bude. K tomu všemu suknička z červeného sukna s bílým burgundským kří- žem, podšitá černým suknem a nad ním opět kříž takový s suky z žlutého sukna, galjoty a poloubotky, volovo, prach a jiné potřeby přidáno býti má. Kterýžto pštollung toliko na dva- ceti čtyři osoby na místě lidí poddaných vyslané se vztahuje. Co se pak osedlých z města pro túž veřejnosť náležitých dotýče, mimo osmnácte spolusousedúv v městě a na předměstí osed- lých, k doplnění počtu čtyřiceti dvou osob, obráni jsou též k tomu někteří lidé svobodní a mladí rozličného řemesla, kteříž se sami dobrovolně v tom potřebovati dali, pro něž také nadepsaný plat měsíčný nařízen jest, kromě samých sousedův, kterýmž laufgeltu jejich po dvou kopách na cestu a platu podáváno jest. Ti pak všickni též shromážděni jsouce za rejthary na- šimi v outerý v vigilii sv. Bartholoměje [23. srpna], poru- čivše se prosbám a modlitbám obecním a zvláště pak pana prelata a jiného kněžstva, jdouc v ordnunku svém okolo rinku a do farního domu se dostavše, po učiněném jim ná- 1) Korduláč, meč se širokým čepelem. 2) Laufgelt, rozumějí se ony peníze, které pěším vojínům nově najatým vyplaceny byly.
Strana 184
184 Účasť Plzeňských v tažení tureckém. 1594 ležitém od ouřadu, jakby se chovati měli, napomenutí, z města v vzývání pána Boha všemohoucího vytáhli a na cestu se oddali, neb pan Krištof Zelinský z Sekuzýna 1), místokancléř království českého, navracujíc se z Řezna na poště ku Praze zde oznámil, aby kdožkoli na hotově jest, na jiné neočekávaje, předse se vypravil, prvé nežliby co hor- šího v království uherském se zběhlo. Jakož pak i my mno- hým netoliko městům okolním, ale také i osobám stavu vyš- šího o tom, chtějíce je k tomu, aby neprodlévali, přivésti, když se toho při nás, kdy bychom lid svůj odeslati mínili, dotazovali, že jsme lid svůj jízdný i pěší časně odsud vy- slali, v známosť jsme pro správu uvozovali. A poněvadž nemálo osob z spolusousedův usedlých při jiném lidu pěším vypraveno jest, protož pro lepší pohodlí jejich dán jest jim kočí vůz, na kterýžby věci své vézti dáti mohli se dvoumi koňmi, na jeden každý z nich za jeden měsíc platu po 4 kop. míš. a na pacholka po šesti zlatých počítajíc, což tíž sou- sedé podle jiného žoldu s vděčností a poděkováním od ouřadu přijali. Když se pak vše tak stalo a vykonalo, mimo všecknu naději týž pan prelat náš a archidiakon tohoto kraje plzeň- ského, kněz Bartoloměj Flaxius, přijal psaní od pana arci- biskupa pražského, toho času kněze Zdenka Berky, kterýmž se mu v známosť uvozovalo, že jest k tomu, aby v polním tažení za správcí duchovního a kazatele lidu válečného byl, zvolen a nařízen. Kterýžto, ačkoli za tou příčinou k vrch- nosti své, aby se vymluviti mohl, do Prahy jezdil, však ji- ného nic za odpověď nedostav, než aby se tak poslušně za- choval, že jináč býti nemůže, ihned k sobě též P. Georgium Dreslerum, Guardianum z kláštera bosáckého odsud, za ně- meckého polního kazatele připojiv, na túž cestu cestu beze všeho prodlévání se chystal. A rozžehnávaje se v neděli po sv. Jiljí [4. září] s ovčičkami svými, modlitbám jejich sebe poručil. Z čehožto všickni zarmouceni a k pláči skrze to přivedeni jsou. Mnozí také, anobrž větší díl z spolumě- šťanův zdejších obzvláště k němu přicházejíce, s ním se ja- kožto věrným pastýřem svým rozžehnávali a zase šťastného navrácení, pokudžby v tom vůle pána Boha byla, srdečně 1) Správně Krištof Želínský z Sebuzína, byl místokancléřem od r. 1590—1599.
184 Účasť Plzeňských v tažení tureckém. 1594 ležitém od ouřadu, jakby se chovati měli, napomenutí, z města v vzývání pána Boha všemohoucího vytáhli a na cestu se oddali, neb pan Krištof Zelinský z Sekuzýna 1), místokancléř království českého, navracujíc se z Řezna na poště ku Praze zde oznámil, aby kdožkoli na hotově jest, na jiné neočekávaje, předse se vypravil, prvé nežliby co hor- šího v království uherském se zběhlo. Jakož pak i my mno- hým netoliko městům okolním, ale také i osobám stavu vyš- šího o tom, chtějíce je k tomu, aby neprodlévali, přivésti, když se toho při nás, kdy bychom lid svůj odeslati mínili, dotazovali, že jsme lid svůj jízdný i pěší časně odsud vy- slali, v známosť jsme pro správu uvozovali. A poněvadž nemálo osob z spolusousedův usedlých při jiném lidu pěším vypraveno jest, protož pro lepší pohodlí jejich dán jest jim kočí vůz, na kterýžby věci své vézti dáti mohli se dvoumi koňmi, na jeden každý z nich za jeden měsíc platu po 4 kop. míš. a na pacholka po šesti zlatých počítajíc, což tíž sou- sedé podle jiného žoldu s vděčností a poděkováním od ouřadu přijali. Když se pak vše tak stalo a vykonalo, mimo všecknu naději týž pan prelat náš a archidiakon tohoto kraje plzeň- ského, kněz Bartoloměj Flaxius, přijal psaní od pana arci- biskupa pražského, toho času kněze Zdenka Berky, kterýmž se mu v známosť uvozovalo, že jest k tomu, aby v polním tažení za správcí duchovního a kazatele lidu válečného byl, zvolen a nařízen. Kterýžto, ačkoli za tou příčinou k vrch- nosti své, aby se vymluviti mohl, do Prahy jezdil, však ji- ného nic za odpověď nedostav, než aby se tak poslušně za- choval, že jináč býti nemůže, ihned k sobě též P. Georgium Dreslerum, Guardianum z kláštera bosáckého odsud, za ně- meckého polního kazatele připojiv, na túž cestu cestu beze všeho prodlévání se chystal. A rozžehnávaje se v neděli po sv. Jiljí [4. září] s ovčičkami svými, modlitbám jejich sebe poručil. Z čehožto všickni zarmouceni a k pláči skrze to přivedeni jsou. Mnozí také, anobrž větší díl z spolumě- šťanův zdejších obzvláště k němu přicházejíce, s ním se ja- kožto věrným pastýřem svým rozžehnávali a zase šťastného navrácení, pokudžby v tom vůle pána Boha byla, srdečně 1) Správně Krištof Želínský z Sebuzína, byl místokancléřem od r. 1590—1599.
Strana 185
Účasť Plzeňských v tažení Tureckém. 185 vinšovali. Kterýž také potom, se všemi se tak v křestanské 1594 lásce rozžehnav, v středu [7. září], předcházející slavnosť narození blahoslavené Panny Marie, an ho mnozí z okolních pánův důchovních provázeli, pojav k sobě za kaplana kněze Laurence Cocium 1, rodiče plzeňského, na cestu se šťastně vypravil. A tak toho času z města tohoto k budoucí (Bůh dá) věčné památce a poctivosti, mimo jiné osoby, kteréž i k též veřejné hotovosti za fendrychy nařízené jsou, dva kazatelové polní, český a německý, obráni a zvoleni byli. Toho se také slušně tuto mlčením pominouti ne- může, že někteří spolusousedé zdejší k lidu pěšímu při- pojení a obraní, na mustrunk v Znojmě očekávajíce a tu již poněkud nouzi a nepohodlí zakusivše a zvláště zaslechše o nebezpečenství, že naši do šancův tureckých, chtějíce je opanovati, vpadli a přivedeni jsouce na děla, že jich do šest tisíc na placu zůstalo, velmi na mysli své ustra- šeni jsou, tak že žádné chuti další k vojně neměli. Protož k pánům, s nimi na mustrunk, aby před pány mustrhery postaveni byli, vyslaným, mnohé spurnosti a nevolnosti se dopouštěli beze všeho studu a šetření ouřad na povinnostech v tom, že jsou přijímači osob a vedle libosti své že jsou některé propustili, je pak co na masné krámy vyslali, doma jim více a vejše nežli se jim drží, připověděvše a je beze všeho stanu vypravili, dotýkajíce a svobodou svou měšťan- skou se zastírajíce, čím sobě každý z nich, manželkám, dít- kám a živnůstkám svým povinni jsou, na to se rozmejšleli a za nejmenší příčinku zbraně skládajíce ode všeho uchá- zeti chtěli. V čemž se ani po mnohém jich napomenutí a obzvláštně povinnostmi svými a cožby skrze takové předse- vzetí jejich vší obci této, ano jim a dítkám jejich zlého a škodlivého pojíti mohlo, stíháni jsouce, do konce spokojiti nechtěli, na to tisknouce, že jsou oni měšťané svobodní a rodičové města, z těch šesti zlatých na měsíc sloužiti nemo- houce, an se jim tu tak dobře z jich vlastního jako z čího cizího platí a platiti bude. Anobrž nebudouli stanem opa- třeni a jim hned před vyjitím měsíce prvního druhý násle- dující zouplna dán a zaplacen, že od mustrunku odtáhnouti chtíti budou. Podle takové nepovolnosti jest i o tom od vyslaných 1) Cocius správně Kokus.
Účasť Plzeňských v tažení Tureckém. 185 vinšovali. Kterýž také potom, se všemi se tak v křestanské 1594 lásce rozžehnav, v středu [7. září], předcházející slavnosť narození blahoslavené Panny Marie, an ho mnozí z okolních pánův důchovních provázeli, pojav k sobě za kaplana kněze Laurence Cocium 1, rodiče plzeňského, na cestu se šťastně vypravil. A tak toho času z města tohoto k budoucí (Bůh dá) věčné památce a poctivosti, mimo jiné osoby, kteréž i k též veřejné hotovosti za fendrychy nařízené jsou, dva kazatelové polní, český a německý, obráni a zvoleni byli. Toho se také slušně tuto mlčením pominouti ne- může, že někteří spolusousedé zdejší k lidu pěšímu při- pojení a obraní, na mustrunk v Znojmě očekávajíce a tu již poněkud nouzi a nepohodlí zakusivše a zvláště zaslechše o nebezpečenství, že naši do šancův tureckých, chtějíce je opanovati, vpadli a přivedeni jsouce na děla, že jich do šest tisíc na placu zůstalo, velmi na mysli své ustra- šeni jsou, tak že žádné chuti další k vojně neměli. Protož k pánům, s nimi na mustrunk, aby před pány mustrhery postaveni byli, vyslaným, mnohé spurnosti a nevolnosti se dopouštěli beze všeho studu a šetření ouřad na povinnostech v tom, že jsou přijímači osob a vedle libosti své že jsou některé propustili, je pak co na masné krámy vyslali, doma jim více a vejše nežli se jim drží, připověděvše a je beze všeho stanu vypravili, dotýkajíce a svobodou svou měšťan- skou se zastírajíce, čím sobě každý z nich, manželkám, dít- kám a živnůstkám svým povinni jsou, na to se rozmejšleli a za nejmenší příčinku zbraně skládajíce ode všeho uchá- zeti chtěli. V čemž se ani po mnohém jich napomenutí a obzvláštně povinnostmi svými a cožby skrze takové předse- vzetí jejich vší obci této, ano jim a dítkám jejich zlého a škodlivého pojíti mohlo, stíháni jsouce, do konce spokojiti nechtěli, na to tisknouce, že jsou oni měšťané svobodní a rodičové města, z těch šesti zlatých na měsíc sloužiti nemo- houce, an se jim tu tak dobře z jich vlastního jako z čího cizího platí a platiti bude. Anobrž nebudouli stanem opa- třeni a jim hned před vyjitím měsíce prvního druhý násle- dující zouplna dán a zaplacen, že od mustrunku odtáhnouti chtíti budou. Podle takové nepovolnosti jest i o tom od vyslaných 1) Cocius správně Kokus.
Strana 186
186 Účasť Plzeňských v tažení tureckém. 1594 našich z Znojma, to jest Šebestiana Pechovského z Turn- štejna a Matouše Rottegara psaním v známosť sem uvedeno, že páni Pražané ze všech tří měst pražských do Znojma s počtem lidu toliko pěšího přijeli a od nich vyrozuměli, toli- kéž i z mnohých jiných z měst vyslaných že žádný z mě- šťanův a usedlých jich mimo dobrovolnú vůli svú k ničeně- muž nucen nebyl, tak že na větším díle všecko téměř lid najatý měli. Druhé poněvadž oni žádných rejtharův sebou nemají, jakby tomu mandatu JMCské napředpsanému rozu- měli a jakž tomu v tom artikuli, co se desátého, a neb osmého člověka osedlého dotýče, vejklad dávali, na to že jim pod důvěrností za odpověď dáno, že nejináče páni Pra- žané takovému mandatu JMCské rozumějí, než jak jej vy- slaní naši vykládali, ačkoliv že to vše předsevzetí vidí se proti sněmu býti etc., však že vždy bezpečněji jest, JMCské v tak znamenité a svrchované potřebě raději více nežli méně k obzvláštnímu od stavu našeho třetího zalíbení učiniti etc., pak oni žádného rejthara že nemají, toho tím odbyli, že také statku žádného pozemského, z něhožby se taková vejprava dáti měla, nemají, kromě některá jich záduší a ta též koně na ně přišlé že vypravují jako i desátou osobu, z města pak jejich že nájemné osoby, ty že jsou již od pánův místodr- žících nařízených k tomu z stavu vyšších osob jistých při mustrunku jejich v Praze též všickni od nich vypraveny, opatřeny a s pochvalou ratifikovány jsou. Tomu všemu ouřad, co se tam při témž mustrunku, na kte- rýž se v Znojmě přes dvě neděle očekávati musilo, vyrozuměv, jak snažnosť odsud vyslaných, kterú při tom vedli, oblibujíc schvaloval, tak nad tím neposlušenstvím, kteréhož se ti spolu- sousedé zdejší a obzvláště pak Šebastian Heverník, Jan Fegl- hanzl a Šimon Vejvoda, krejčí, proti nim beze vší šetrnosti do- pustiti směli, nemalú stížnosť a zástavu nesl, proto že zde podle jich v tom při odchozu jejich zbezpečení, manželky, dítky a statečky jejich tak sobě poručené měl, že všech a všelijakých povinností a platův městských též i berně svo- lené, kteráž se sice toho času zde od každého vybírala, je osvoboditi poručili, na to též myslíce, aby také něčím vej- šeji nad jiné nájemné soldaty obdařeni a toho všeho, což někteří z některých hodných příčin a omluv svých doma zůstavše na pomoc dali, účastni učiněni byli. A poněvadž by ti a takoví rebelles a buřičové, kteříž svobodou svou a
186 Účasť Plzeňských v tažení tureckém. 1594 našich z Znojma, to jest Šebestiana Pechovského z Turn- štejna a Matouše Rottegara psaním v známosť sem uvedeno, že páni Pražané ze všech tří měst pražských do Znojma s počtem lidu toliko pěšího přijeli a od nich vyrozuměli, toli- kéž i z mnohých jiných z měst vyslaných že žádný z mě- šťanův a usedlých jich mimo dobrovolnú vůli svú k ničeně- muž nucen nebyl, tak že na větším díle všecko téměř lid najatý měli. Druhé poněvadž oni žádných rejtharův sebou nemají, jakby tomu mandatu JMCské napředpsanému rozu- měli a jakž tomu v tom artikuli, co se desátého, a neb osmého člověka osedlého dotýče, vejklad dávali, na to že jim pod důvěrností za odpověď dáno, že nejináče páni Pra- žané takovému mandatu JMCské rozumějí, než jak jej vy- slaní naši vykládali, ačkoliv že to vše předsevzetí vidí se proti sněmu býti etc., však že vždy bezpečněji jest, JMCské v tak znamenité a svrchované potřebě raději více nežli méně k obzvláštnímu od stavu našeho třetího zalíbení učiniti etc., pak oni žádného rejthara že nemají, toho tím odbyli, že také statku žádného pozemského, z něhožby se taková vejprava dáti měla, nemají, kromě některá jich záduší a ta též koně na ně přišlé že vypravují jako i desátou osobu, z města pak jejich že nájemné osoby, ty že jsou již od pánův místodr- žících nařízených k tomu z stavu vyšších osob jistých při mustrunku jejich v Praze též všickni od nich vypraveny, opatřeny a s pochvalou ratifikovány jsou. Tomu všemu ouřad, co se tam při témž mustrunku, na kte- rýž se v Znojmě přes dvě neděle očekávati musilo, vyrozuměv, jak snažnosť odsud vyslaných, kterú při tom vedli, oblibujíc schvaloval, tak nad tím neposlušenstvím, kteréhož se ti spolu- sousedé zdejší a obzvláště pak Šebastian Heverník, Jan Fegl- hanzl a Šimon Vejvoda, krejčí, proti nim beze vší šetrnosti do- pustiti směli, nemalú stížnosť a zástavu nesl, proto že zde podle jich v tom při odchozu jejich zbezpečení, manželky, dítky a statečky jejich tak sobě poručené měl, že všech a všelijakých povinností a platův městských též i berně svo- lené, kteráž se sice toho času zde od každého vybírala, je osvoboditi poručili, na to též myslíce, aby také něčím vej- šeji nad jiné nájemné soldaty obdařeni a toho všeho, což někteří z některých hodných příčin a omluv svých doma zůstavše na pomoc dali, účastni učiněni byli. A poněvadž by ti a takoví rebelles a buřičové, kteříž svobodou svou a
Strana 187
Účasť Plzeňských v tažení tureckém. 187 tím, že města rodičové jsou, se zastírají, jiným před se 1594 k zlému příkladu býti by mohli, na to, jakby to předsevzetí s pochvalou a poctivostí svou vykonati měli, mysliti neumě- jíce, protož poručeno jim toho, kdožby z nich v tom tažení dobrovolně setrvati chtěl, dostatečně podati a předložiti a kdožby pak z nich na povinnosť svú přirozenú, kterúž vlasti své zavázán jest, potom také i na ten závazek ouřadu zdej- šího, (ano na to peníze přijali), se zapomenúti a s posmě- chem svým se zpátkem navrátiti chtěl, toho každého přij- mouce od něho ty všecky peníze, kteréž mu k témuž tažení vydány jsou, aby propustili a na místo jeho, poněvadž v hospodě jejich mnozí zkušení a hodní jonáci za službu žádají, jiného přijali. A aby ti, kteříž dále do polního ta- žení vypraveni budou, neměli sobě co slušně stěžovati, protož netoliko stanem, ale i sukničkami také opatřeni jsou, plat také jejich za druhý měsíc následující, (nebo odsud za vy- slanými, poněvadž se tam v žádných penězích objíti ne- mohli, peníze odeslány byly), zouplna zapraven jest. Co se pak rejtharův našich dotýče, ačkoli též tomu, když některé osoby v Praze byly), že páni Pražané, spolu i jiná některá města s námi pro ten lid jízdní k té potřebě zemské odsud podle napřed psaných mandatův vypravený zle spokojeni jsou, vyrozuměli pravíce, že jsme jim zlý příklad učinili a při všech sobě nelibosť a nepřízeň, jako- bychom se v možnosti naší vynášeli, získali; avšak poněvadž to vše z vůle pánův místodržících, napřed pak podle sně- movního snešení učiněno jest a oni nám toho, aby z sněmu scházeti mělo, ničímž patrným neukazují, protož jsouce JMCské jakožto pánu svému hrdly i statky svými sloužiti povinni, že již ten veškeren náklad na to učiněný, zvláště zaplativše předkem týmž rejtharům zouplna za dva měsíce služby jejich, opykati se musí, však pro to zapotřebí jest někde ad partem před pány mustrhery střídmou žádosť předložiti, poněvadž jiná města žádných rejtharův, (jiný smysl těm mandátům dávajíce), nevypravili, aby také naši přes již oznámený a jim zaplacený čas deleji na obtížení naše v poli zdržováni nebyli, a pakliby vždy jináč býti nemohlo i v tom se napřed pánu Bohu a potom JMCské poručili. Ačkoli se i tomu potom vyrozumělo, když Domažličtí, Stříbrští a z jiných měst k městu Znojmu přijeli a s našimi vyslanými shledání měli, majíce o tom správu, že my tam s koňmi
Účasť Plzeňských v tažení tureckém. 187 tím, že města rodičové jsou, se zastírají, jiným před se 1594 k zlému příkladu býti by mohli, na to, jakby to předsevzetí s pochvalou a poctivostí svou vykonati měli, mysliti neumě- jíce, protož poručeno jim toho, kdožby z nich v tom tažení dobrovolně setrvati chtěl, dostatečně podati a předložiti a kdožby pak z nich na povinnosť svú přirozenú, kterúž vlasti své zavázán jest, potom také i na ten závazek ouřadu zdej- šího, (ano na to peníze přijali), se zapomenúti a s posmě- chem svým se zpátkem navrátiti chtěl, toho každého přij- mouce od něho ty všecky peníze, kteréž mu k témuž tažení vydány jsou, aby propustili a na místo jeho, poněvadž v hospodě jejich mnozí zkušení a hodní jonáci za službu žádají, jiného přijali. A aby ti, kteříž dále do polního ta- žení vypraveni budou, neměli sobě co slušně stěžovati, protož netoliko stanem, ale i sukničkami také opatřeni jsou, plat také jejich za druhý měsíc následující, (nebo odsud za vy- slanými, poněvadž se tam v žádných penězích objíti ne- mohli, peníze odeslány byly), zouplna zapraven jest. Co se pak rejtharův našich dotýče, ačkoli též tomu, když některé osoby v Praze byly), že páni Pražané, spolu i jiná některá města s námi pro ten lid jízdní k té potřebě zemské odsud podle napřed psaných mandatův vypravený zle spokojeni jsou, vyrozuměli pravíce, že jsme jim zlý příklad učinili a při všech sobě nelibosť a nepřízeň, jako- bychom se v možnosti naší vynášeli, získali; avšak poněvadž to vše z vůle pánův místodržících, napřed pak podle sně- movního snešení učiněno jest a oni nám toho, aby z sněmu scházeti mělo, ničímž patrným neukazují, protož jsouce JMCské jakožto pánu svému hrdly i statky svými sloužiti povinni, že již ten veškeren náklad na to učiněný, zvláště zaplativše předkem týmž rejtharům zouplna za dva měsíce služby jejich, opykati se musí, však pro to zapotřebí jest někde ad partem před pány mustrhery střídmou žádosť předložiti, poněvadž jiná města žádných rejtharův, (jiný smysl těm mandátům dávajíce), nevypravili, aby také naši přes již oznámený a jim zaplacený čas deleji na obtížení naše v poli zdržováni nebyli, a pakliby vždy jináč býti nemohlo i v tom se napřed pánu Bohu a potom JMCské poručili. Ačkoli se i tomu potom vyrozumělo, když Domažličtí, Stříbrští a z jiných měst k městu Znojmu přijeli a s našimi vyslanými shledání měli, majíce o tom správu, že my tam s koňmi
Strana 188
188 Účasť Plzeňských v tažení tureckém. 1594 našimi na hotově jsme a ty skrze mustrunk pustiti chceme, za to vyslaných našich žádali, aby toho nečinili pro budoucí všeho stavu našeho naříkání. I byvše tehda lid pěší náš zmustrován a na místo sou- sedův těch, kteří se domův navrátili, jiní před tím když byli knechti dosazeni, všeckni ti pěší s lidem pánův Pražan a pod praporem a celou správou jeiich, totiž pod hejtmanem, lejtenambtem, fendrychem etc. zůstali a připojeni jsou spolu i s Budějovskými, tak že pod týmž praporcem těch všech lidí pěších bylo pět set sedmnácte osob. Mezi tím strašlivé noviny k JMCské do Řezna skrze kuríry neseny jsou, že Turek do ležení křesťanského u Rábu se dostal a našich mnoho tisíc zmordoval, ostatní že se, kde kdo věděl, roz- prchli a rozběhli, všeho v témž ležení zanechavše, on hned že takové ležení našich (pobrav to všeckno) opanoval a velmi silně ze všech stran Ráb oblehl. Nejvyšší také polní hejtman Franciscus Metdices že postřelen jsa v Vídni život svůj do- konal, JMst pak, arcikníže Matiáš, po rozptýlení takovém lidu všeho že do Rábu ujel, tam též život svůj před takovú ukrutností tureckou zachovati chtěje. Z čehož veliká a zna- menitá žalosť při všem lidu křesťanském pošla a to že by se státi mělo v pátek po památce narození panny Marie ráno [9. září], když mhla veliká byla, kderéhožto času ještě naši rejthaři a jiní Čechové mnoho neděl u Znojma očeká- vajíce zmustrováni nebyli, anobrž i lid pěší ještě tehdáž vykonán býti nemohl, proto že z mnohých krajův lid pěšť časně tam vypraven nebyl, jakž se to nepochybně od jiných obšírněji v poznamenání uvede. Nebo opět mandatem jiným pánův místodržících o tom bylo po všem království věděti dáno, že od pánův kommissařův a mustrherův od JMCské k mustrování lidu českého u města Znojma nařízených, jich správa dochází, že ještě až posavad velmi malý počet lidu ze stavu panského a rytířského i jiných obyvatelův tohoto království, zvláště jízdního se nachází a mnozí přes JMCské vyšlé mandaty z strany veřejnosti doma zůstávají, ani počtu koní svých i pěších nevysýlají, nad čímž že JMCská žádného zalíbení míti neráčí. I poněvadž nebezpečenství nepřítele neubejvá, kterýž se den ode dne sílí a moci jeho přibejvá, a k nám se vždy více a více blíží, při čemž, nebudeli předně pána Boha všemohoucího pomoci a našeho skutečného a opravdivého přičinění, jisté záhuby, zkázy nás všech, man-
188 Účasť Plzeňských v tažení tureckém. 1594 našimi na hotově jsme a ty skrze mustrunk pustiti chceme, za to vyslaných našich žádali, aby toho nečinili pro budoucí všeho stavu našeho naříkání. I byvše tehda lid pěší náš zmustrován a na místo sou- sedův těch, kteří se domův navrátili, jiní před tím když byli knechti dosazeni, všeckni ti pěší s lidem pánův Pražan a pod praporem a celou správou jeiich, totiž pod hejtmanem, lejtenambtem, fendrychem etc. zůstali a připojeni jsou spolu i s Budějovskými, tak že pod týmž praporcem těch všech lidí pěších bylo pět set sedmnácte osob. Mezi tím strašlivé noviny k JMCské do Řezna skrze kuríry neseny jsou, že Turek do ležení křesťanského u Rábu se dostal a našich mnoho tisíc zmordoval, ostatní že se, kde kdo věděl, roz- prchli a rozběhli, všeho v témž ležení zanechavše, on hned že takové ležení našich (pobrav to všeckno) opanoval a velmi silně ze všech stran Ráb oblehl. Nejvyšší také polní hejtman Franciscus Metdices že postřelen jsa v Vídni život svůj do- konal, JMst pak, arcikníže Matiáš, po rozptýlení takovém lidu všeho že do Rábu ujel, tam též život svůj před takovú ukrutností tureckou zachovati chtěje. Z čehož veliká a zna- menitá žalosť při všem lidu křesťanském pošla a to že by se státi mělo v pátek po památce narození panny Marie ráno [9. září], když mhla veliká byla, kderéhožto času ještě naši rejthaři a jiní Čechové mnoho neděl u Znojma očeká- vajíce zmustrováni nebyli, anobrž i lid pěší ještě tehdáž vykonán býti nemohl, proto že z mnohých krajův lid pěšť časně tam vypraven nebyl, jakž se to nepochybně od jiných obšírněji v poznamenání uvede. Nebo opět mandatem jiným pánův místodržících o tom bylo po všem království věděti dáno, že od pánův kommissařův a mustrherův od JMCské k mustrování lidu českého u města Znojma nařízených, jich správa dochází, že ještě až posavad velmi malý počet lidu ze stavu panského a rytířského i jiných obyvatelův tohoto království, zvláště jízdního se nachází a mnozí přes JMCské vyšlé mandaty z strany veřejnosti doma zůstávají, ani počtu koní svých i pěších nevysýlají, nad čímž že JMCská žádného zalíbení míti neráčí. I poněvadž nebezpečenství nepřítele neubejvá, kterýž se den ode dne sílí a moci jeho přibejvá, a k nám se vždy více a více blíží, při čemž, nebudeli předně pána Boha všemohoucího pomoci a našeho skutečného a opravdivého přičinění, jisté záhuby, zkázy nás všech, man-
Strana 189
Účasť Plzeňských v tažení tureckém. 189 želek, dítek a statkův našich ztracení, (čehož milostivý pán 1594 Bůh uchovati rač), očekávati jest; protož pokudž ještě jeho božská milosť nám času k odpírání tomu pohanu a rúhači jména jeho svatého propůjčovati a při nás svou svatou po- mocí přítomen býti ráčí, jest jistě zapotřebí, abychom toho času sobě zmařiti nehleděli a potom na sebe a na nás po- tomci naši hrozného naříkání neslyšeli a věčnému jhu tomu nepříteli poddáni nebyli, z čehožby oni, kdyby co takového nebezpečného skrze jejich obmeškání přišlo, předně pánu Bohu, JMCské i vlasti své odpovídati nemohli. Z té příčiny všem vůbec i jednomu každému poručeno, kteří tak ještě doma zůstávají, aby ihned ničímž se nevymlouvajíce, ani čím zastírajíce z domu s počtem koní i pěších se vypravili a stěžně k městu Znojmu táhli a před pány mustrhery a kommissaři od JMCské k tomu nařízenými se najíti a zmustro- vati dali, a dále odtud buďto na pomezí markrabství morav- ského, a neb kdeby toho pro obranu tohoto království a zemí k němu příslušejících a všeho křesťanstva největší potřeba ukazovala, táhli a v tom tažení, jakž na milovníky vlasti ctné, rytířské a poctivé lidi náleží, se chovali. Nebo jestližeby kdo přes takové jisté na místě JMCské napomenutí bezelstně pro nedostatek zdraví svého doma zůstal a na místě svém nevyslal, jak mu to od JMCské a všech tří stavův království tohoto potomně vykládáno a i váženo bude, to jeden každý u sebe zdravě rozvážiti může, tak jakž týž mandát, jehož datum bylo na hradě pražském ve čtvrtek po povýšení sv. kříže [15. září] a sem teprv přinešen v outerý v vigilii sv. Matouše [20. září] léta 1594, to v sobě šířeji obsahoval a zavíral. Těch pak dnův dvůr JMCské zase ku Praze z Řezna skrze město jel a na samu osobu JMsti každého dne též jest očekáváno. A poněvadž v napředpsaném mandátu o erbovních, aby též osobně pod zbavením erbův táhli, zmínka učiněna jest a toho času mnoho osob erbovních netoliko v ouřadu kon- šelském a jiných povinnostech obecních, ale také i mezi mě- šťany osedlých zde se nacházelo, protož aby každému bez ujmy býti mohlo, stěžně odsud k panu podkomořímu proto, zdaliby také ti opustíce povinnosti své z města do pole vy- jíti měli, vysláno jest. Načež pán za odpověd dal, že to býti nemůže, lečby koho na místě svém vypraviti chtěli.
Účasť Plzeňských v tažení tureckém. 189 želek, dítek a statkův našich ztracení, (čehož milostivý pán 1594 Bůh uchovati rač), očekávati jest; protož pokudž ještě jeho božská milosť nám času k odpírání tomu pohanu a rúhači jména jeho svatého propůjčovati a při nás svou svatou po- mocí přítomen býti ráčí, jest jistě zapotřebí, abychom toho času sobě zmařiti nehleděli a potom na sebe a na nás po- tomci naši hrozného naříkání neslyšeli a věčnému jhu tomu nepříteli poddáni nebyli, z čehožby oni, kdyby co takového nebezpečného skrze jejich obmeškání přišlo, předně pánu Bohu, JMCské i vlasti své odpovídati nemohli. Z té příčiny všem vůbec i jednomu každému poručeno, kteří tak ještě doma zůstávají, aby ihned ničímž se nevymlouvajíce, ani čím zastírajíce z domu s počtem koní i pěších se vypravili a stěžně k městu Znojmu táhli a před pány mustrhery a kommissaři od JMCské k tomu nařízenými se najíti a zmustro- vati dali, a dále odtud buďto na pomezí markrabství morav- ského, a neb kdeby toho pro obranu tohoto království a zemí k němu příslušejících a všeho křesťanstva největší potřeba ukazovala, táhli a v tom tažení, jakž na milovníky vlasti ctné, rytířské a poctivé lidi náleží, se chovali. Nebo jestližeby kdo přes takové jisté na místě JMCské napomenutí bezelstně pro nedostatek zdraví svého doma zůstal a na místě svém nevyslal, jak mu to od JMCské a všech tří stavův království tohoto potomně vykládáno a i váženo bude, to jeden každý u sebe zdravě rozvážiti může, tak jakž týž mandát, jehož datum bylo na hradě pražském ve čtvrtek po povýšení sv. kříže [15. září] a sem teprv přinešen v outerý v vigilii sv. Matouše [20. září] léta 1594, to v sobě šířeji obsahoval a zavíral. Těch pak dnův dvůr JMCské zase ku Praze z Řezna skrze město jel a na samu osobu JMsti každého dne též jest očekáváno. A poněvadž v napředpsaném mandátu o erbovních, aby též osobně pod zbavením erbův táhli, zmínka učiněna jest a toho času mnoho osob erbovních netoliko v ouřadu kon- šelském a jiných povinnostech obecních, ale také i mezi mě- šťany osedlých zde se nacházelo, protož aby každému bez ujmy býti mohlo, stěžně odsud k panu podkomořímu proto, zdaliby také ti opustíce povinnosti své z města do pole vy- jíti měli, vysláno jest. Načež pán za odpověd dal, že to býti nemůže, lečby koho na místě svém vypraviti chtěli.
Strana 190
190 Účasť Plzeňských v tažení tureckém. 1594 Proti čemuž zase oznámeno, ačkoli erbovní jsou, však za stav rytířský se nevydávají, než zlé i dobré s městem trpíce, měšťanských toliko živností hledí, s tím toho doložením, „nebo i s vaším a jiným stavem rytířským my Plzeňští, ačkoli té milosti z strany erbův užívání nikde jsme nesměnovali než toliko s pány Pražany a jinými městy jakožto stavem tře- tím.“ Na to od pána za odpověď dáno, „pročež se tehda staráte a oč mluvíte, poněvadž se to k vám nevztahuje. Takovú resoluci slyšel též M. Tomáš Zelender z Prošovic v přítomnosti mé v domě pana hofrychtýře království českého, když týž pán oznamoval, že se takový mandat na ty, ježto v povinnostech jsou, nevztahuje a zvláště kteříž již to, což náleželo, a podle jiných spolusousedův svých na osmého člo- věka dáti nákladu přišlo, dali a vypravili. Páni Pražané, jsouce též takoví erbovní a majíce v šosu svém veliký počet spolusousedův erbovních, nechtíce též nebezpečenství na sebe dočekati, netoliko jménem svým, ale i na místě všeho stavu třetího městského ze všech tří měst za JMCskou osoby tři spoluraddní vypravili, obšírně vznášejíce, kderak veliká, nevyhnutedlná a nikdy neslejchaná příčina i potřeba důležitá, nebezpečenství znamenité živo- tův, statečkův chudých i dobrého jména a poctivosti stavu svobodnému třetímu městskému a osobám přinášející, nimi hnula, k tomu přivedla i přiměla, že to naschválné poselství z obcí všech tří měst pražských, též i na místě všeho stavu třetího městského, (poněvadž z některých měst také skrze psaní k nim učiněná i oustně to stěžováno jest bylo), nevě- douce jaké sobě raddy v takové nebývalé věci dáti, k JMCské jakožto králi českému, pánu, pánu svému nejmilostivějšímu ve vší pokorné, a ponížené i poslušné poddanosti činí, kte- réhož jest příčina (prý) taková. Jakož teď před třími nedělmi milostivý VOMsti ode- vřený mandat z strany veřejné hotovosti a osobného do pole proti nejúhlavnějšímu všeho křesťanstva nepříteli Turku ta- žení vůbec vyšel a ten rozdílně dva artikule, co se tří sta- vův v království českém tkne, v sobě obsahuje; první v těch slovích, že jeden každý, i ti kteříž v novotě vladyctvím a erby obdařeni jsou, přihotově se k tomu jakž náleží s koňmi, čeládkou hodnou a k tomu spůsobnou, též také i s desátým člověkem pěším vedle vyměření sněmovního táhnouti mají.... [Schází další znění žádosti této jak v originále tak i v opise.
190 Účasť Plzeňských v tažení tureckém. 1594 Proti čemuž zase oznámeno, ačkoli erbovní jsou, však za stav rytířský se nevydávají, než zlé i dobré s městem trpíce, měšťanských toliko živností hledí, s tím toho doložením, „nebo i s vaším a jiným stavem rytířským my Plzeňští, ačkoli té milosti z strany erbův užívání nikde jsme nesměnovali než toliko s pány Pražany a jinými městy jakožto stavem tře- tím.“ Na to od pána za odpověď dáno, „pročež se tehda staráte a oč mluvíte, poněvadž se to k vám nevztahuje. Takovú resoluci slyšel též M. Tomáš Zelender z Prošovic v přítomnosti mé v domě pana hofrychtýře království českého, když týž pán oznamoval, že se takový mandat na ty, ježto v povinnostech jsou, nevztahuje a zvláště kteříž již to, což náleželo, a podle jiných spolusousedův svých na osmého člo- věka dáti nákladu přišlo, dali a vypravili. Páni Pražané, jsouce též takoví erbovní a majíce v šosu svém veliký počet spolusousedův erbovních, nechtíce též nebezpečenství na sebe dočekati, netoliko jménem svým, ale i na místě všeho stavu třetího městského ze všech tří měst za JMCskou osoby tři spoluraddní vypravili, obšírně vznášejíce, kderak veliká, nevyhnutedlná a nikdy neslejchaná příčina i potřeba důležitá, nebezpečenství znamenité živo- tův, statečkův chudých i dobrého jména a poctivosti stavu svobodnému třetímu městskému a osobám přinášející, nimi hnula, k tomu přivedla i přiměla, že to naschválné poselství z obcí všech tří měst pražských, též i na místě všeho stavu třetího městského, (poněvadž z některých měst také skrze psaní k nim učiněná i oustně to stěžováno jest bylo), nevě- douce jaké sobě raddy v takové nebývalé věci dáti, k JMCské jakožto králi českému, pánu, pánu svému nejmilostivějšímu ve vší pokorné, a ponížené i poslušné poddanosti činí, kte- réhož jest příčina (prý) taková. Jakož teď před třími nedělmi milostivý VOMsti ode- vřený mandat z strany veřejné hotovosti a osobného do pole proti nejúhlavnějšímu všeho křesťanstva nepříteli Turku ta- žení vůbec vyšel a ten rozdílně dva artikule, co se tří sta- vův v království českém tkne, v sobě obsahuje; první v těch slovích, že jeden každý, i ti kteříž v novotě vladyctvím a erby obdařeni jsou, přihotově se k tomu jakž náleží s koňmi, čeládkou hodnou a k tomu spůsobnou, též také i s desátým člověkem pěším vedle vyměření sněmovního táhnouti mají.... [Schází další znění žádosti této jak v originále tak i v opise.
Strana 191
Účasť Plzeňských v tažení tureckém. 191 Na kteroužto supplikací dostali jsou resolucí takovou, 1594 tak, jakž ta v missivě pánům místodržícím odeslána jest. Milostivě (prý) vás tejna činiti neráčíme, že jsou k nám poctiví a opatrní purkmistři a konšelé všech tří měst praž- ských, věrní milí, i na místě třetího stavu království na- šeho českého vyslané své vypravili, poddaně oznamujíce, kterak by se na ně nemalá než veliká těžkosť a nebezpe- čenství za příčinou vyšlého mandatu našeho císařského, nímž jsme všem erbovním osobám do pole osobně táhnouti pod ztracením erbův poručiti ráčili, valiti chtělo, ano že by jim již mnozí z všetečnosti vytýkati měli, jakoby nejetím svým poctivostí svých zbaveni byli, v čemž nás za milostivé, brzké a náležité opatření naše císařské, aby před takovým a k tomu po- dobným utrháním a na poctivosti dotýkáním (učinivše oni od sebe všeckno, čímž jsou povinni byli), bezpečni býti mohli, se vší ponížeností pokorně prosí, jakž tomu všemu z příležící jich supplikací šířeji vyrozumíte. I poněvadž sami toho rozumně povážiti můžete, kdyby takové dotýkání a hanění přetrženo a zastaveno nebylo, jakáby z toho nyní i budoucím konfusí a všelijaká i mezi mešťanstvem nedorozumění a roztržitosti pov- stati, nám pak mnohá zaneprázdnění pojíti mohla, a protož vidělo se nám za potřebné býti, vám o tom všem stížně na- psati milostivě poroučejíce, abyšte všeckny příčiny a motivy v týchž supplikací obsažené i vysvětlené v své bedlivé, pilné a dostatečné uvážení vzali a dále jménem a na místě našem císařském též stav městský, aby sobě neměl co slušně stě- žovati, v této příčině všelijak, náležitě a spravedlivě, (jakž o tom pochybovati neráčíme), opatřili. A pokudž byšte také v raddě vaší uznali za potřebné býti, aby mandátem, nebo- ližto listem naším císařským odevřeným, jmenovaný stav městský v této příčině pro lepší zřetel a bezpečenství od nás opatřen a to všem vůbec v známosť uvedeno bylo, o tom nám abyste bez meškání ponížené zdání vaše na jaký spůsob by se to pro zachování mezi stavy dobrého srozumění státi mohlo, neb co bychom dále v té věci naříditi míti rá- čili, odeslali. Zatím pak častopsaný stav městský ve všem slušném a náležitém ohražovati nepomíjejte, vědouc, že na tom jistou a milostivou vůli naši císařskou naplníte. Dán v městě našem a říšském Řezně, v úterý v vigilii sv. kříže [13. září], léta 1594. Po nemnohých pak dnech, t. j. 28. Septembris téhož 1594
Účasť Plzeňských v tažení tureckém. 191 Na kteroužto supplikací dostali jsou resolucí takovou, 1594 tak, jakž ta v missivě pánům místodržícím odeslána jest. Milostivě (prý) vás tejna činiti neráčíme, že jsou k nám poctiví a opatrní purkmistři a konšelé všech tří měst praž- ských, věrní milí, i na místě třetího stavu království na- šeho českého vyslané své vypravili, poddaně oznamujíce, kterak by se na ně nemalá než veliká těžkosť a nebezpe- čenství za příčinou vyšlého mandatu našeho císařského, nímž jsme všem erbovním osobám do pole osobně táhnouti pod ztracením erbův poručiti ráčili, valiti chtělo, ano že by jim již mnozí z všetečnosti vytýkati měli, jakoby nejetím svým poctivostí svých zbaveni byli, v čemž nás za milostivé, brzké a náležité opatření naše císařské, aby před takovým a k tomu po- dobným utrháním a na poctivosti dotýkáním (učinivše oni od sebe všeckno, čímž jsou povinni byli), bezpečni býti mohli, se vší ponížeností pokorně prosí, jakž tomu všemu z příležící jich supplikací šířeji vyrozumíte. I poněvadž sami toho rozumně povážiti můžete, kdyby takové dotýkání a hanění přetrženo a zastaveno nebylo, jakáby z toho nyní i budoucím konfusí a všelijaká i mezi mešťanstvem nedorozumění a roztržitosti pov- stati, nám pak mnohá zaneprázdnění pojíti mohla, a protož vidělo se nám za potřebné býti, vám o tom všem stížně na- psati milostivě poroučejíce, abyšte všeckny příčiny a motivy v týchž supplikací obsažené i vysvětlené v své bedlivé, pilné a dostatečné uvážení vzali a dále jménem a na místě našem císařském též stav městský, aby sobě neměl co slušně stě- žovati, v této příčině všelijak, náležitě a spravedlivě, (jakž o tom pochybovati neráčíme), opatřili. A pokudž byšte také v raddě vaší uznali za potřebné býti, aby mandátem, nebo- ližto listem naším císařským odevřeným, jmenovaný stav městský v této příčině pro lepší zřetel a bezpečenství od nás opatřen a to všem vůbec v známosť uvedeno bylo, o tom nám abyste bez meškání ponížené zdání vaše na jaký spůsob by se to pro zachování mezi stavy dobrého srozumění státi mohlo, neb co bychom dále v té věci naříditi míti rá- čili, odeslali. Zatím pak častopsaný stav městský ve všem slušném a náležitém ohražovati nepomíjejte, vědouc, že na tom jistou a milostivou vůli naši císařskou naplníte. Dán v městě našem a říšském Řezně, v úterý v vigilii sv. kříže [13. září], léta 1594. Po nemnohých pak dnech, t. j. 28. Septembris téhož 1594
Strana 192
192 Účasť Plzeňských v tažení tureckém. 1594 léta v středu den sv. Václava, dědice našeho českého, když JMCá samý večer sem zase z Řezna od sněmu říšského ku Praze se navracujíc přijeti ráčil, tehda tím vším spůsobem úřad v cestu JMi až za škvrňskou Obranku ven vyšed a klíče vynesv, JMst přivítali a do domu raddního doprovodili. Tu pak JMst jsa všemi náležitými věcmi opatřen přes noc s dvo- rem svým zůstati ráčil, kdež mezi jinými věcmi sud vína rýn- ského podle jiných potřeb objednán a Samulirovi v moc dán byl, kteréhož, když dosti nebylo, ostatek svým, (neb při JMi na několik vozích toho vezeno jest), doplňovali. Na zejtří oběd přijav, odsud okolo 18. hodině až do Rokycan odjeti ráčil. Před odjezdem ráčil dáti úřad na palác povolati a s ním se vyšedy v světnice podáním ruky rozžehnávati, když se JMi kommendování města, s připomenutím předešlé žádosti na JMst vzložené, stalo. Toho dne před tím, nežli sem JMst přijeti ráčil, dostal se sem na poště z sedmihradské země, vyslán jsa od vej- vody, pater Alphonsus, societatis Jesu, člověk velice pobožný a učený, noviny takové nesa, že pán té země té vůle jest, křesťanům proti nepříteli Turku pomoc učiniti a s tím že k JCMi vypraven jest, kterýž při shledání s ním oznamoval, jak týž vejvoda často mluviti obyčej mívá: „Malo, esse igno- bilis cum Christianis, quam princeps cum Turcis.“ A protož že někteří z předních rad v zemi jeho s Turkem se rotili, jichž do 14 bylo, ty všeckny na hrdle trestal a jiné ještě v těžkém vězení drží. Těch také dnův všickni sousedi zdejší, kteříž mezi ji- ným lidem pěším odsud k mustrunku do Znojma vypraveni byli, postavivše tam jiné za sebe, učinivše za to [dosti] pe- nězi hejtmanům svým, pod jichž správou zůstávali, domův se navrátili, kromě Šimona Vejvody krejčího a Melichara mečíře. A poněvadž se tam k vyslaným osobám nešetrně chovali a práci jejich, kteříž je do takového dalšího tažení vyjednali, málo sobě považovali, protož úřad je za to hodně a zvláště vinnější vězením šatlavním za několik dní trestati dal. Mezi tím časem opět přišel jiný mandat, jímž se vůbec oznamovalo, kterak drahně lidí, kteříž z království tohoto dolův vypraveni jsou, velice sobě stěžují a od praporcův táhnouti chtějí a někteří se mustrovati nedají za příčinou tou, že žádných peněz a nač živi býti nemají, a poněvadž by za příčinou takovou pro nerovnosť a roztržitosť týž lid v poli zdržán déle býti
192 Účasť Plzeňských v tažení tureckém. 1594 léta v středu den sv. Václava, dědice našeho českého, když JMCá samý večer sem zase z Řezna od sněmu říšského ku Praze se navracujíc přijeti ráčil, tehda tím vším spůsobem úřad v cestu JMi až za škvrňskou Obranku ven vyšed a klíče vynesv, JMst přivítali a do domu raddního doprovodili. Tu pak JMst jsa všemi náležitými věcmi opatřen přes noc s dvo- rem svým zůstati ráčil, kdež mezi jinými věcmi sud vína rýn- ského podle jiných potřeb objednán a Samulirovi v moc dán byl, kteréhož, když dosti nebylo, ostatek svým, (neb při JMi na několik vozích toho vezeno jest), doplňovali. Na zejtří oběd přijav, odsud okolo 18. hodině až do Rokycan odjeti ráčil. Před odjezdem ráčil dáti úřad na palác povolati a s ním se vyšedy v světnice podáním ruky rozžehnávati, když se JMi kommendování města, s připomenutím předešlé žádosti na JMst vzložené, stalo. Toho dne před tím, nežli sem JMst přijeti ráčil, dostal se sem na poště z sedmihradské země, vyslán jsa od vej- vody, pater Alphonsus, societatis Jesu, člověk velice pobožný a učený, noviny takové nesa, že pán té země té vůle jest, křesťanům proti nepříteli Turku pomoc učiniti a s tím že k JCMi vypraven jest, kterýž při shledání s ním oznamoval, jak týž vejvoda často mluviti obyčej mívá: „Malo, esse igno- bilis cum Christianis, quam princeps cum Turcis.“ A protož že někteří z předních rad v zemi jeho s Turkem se rotili, jichž do 14 bylo, ty všeckny na hrdle trestal a jiné ještě v těžkém vězení drží. Těch také dnův všickni sousedi zdejší, kteříž mezi ji- ným lidem pěším odsud k mustrunku do Znojma vypraveni byli, postavivše tam jiné za sebe, učinivše za to [dosti] pe- nězi hejtmanům svým, pod jichž správou zůstávali, domův se navrátili, kromě Šimona Vejvody krejčího a Melichara mečíře. A poněvadž se tam k vyslaným osobám nešetrně chovali a práci jejich, kteříž je do takového dalšího tažení vyjednali, málo sobě považovali, protož úřad je za to hodně a zvláště vinnější vězením šatlavním za několik dní trestati dal. Mezi tím časem opět přišel jiný mandat, jímž se vůbec oznamovalo, kterak drahně lidí, kteříž z království tohoto dolův vypraveni jsou, velice sobě stěžují a od praporcův táhnouti chtějí a někteří se mustrovati nedají za příčinou tou, že žádných peněz a nač živi býti nemají, a poněvadž by za příčinou takovou pro nerovnosť a roztržitosť týž lid v poli zdržán déle býti
Strana 193
Účasť Plzeňských v tažení tureckém. 193 a povinností svých vykonávati nemohli, z těch příčin že za 1594 zvláštní důležitou potřebu uznáno, aby to spěšně opatřeno bylo; pročež všickni vůbec napomenuti jsou, aby jedna každá vrchnosť poddané své, kteří dolův vypraveni jsou, ihned spěšně záplatou a penězi od času vypravení jich i s tím, co jim již prvé na to dáno jest, každému 4 měsíce služby doplniti nařídili a do ležení po jistých osobách bez prodlévání odeslali, tak aby týž lid pospolu zachován býti a majíc opatření a záplatu svou, tím dostatečněji nepříteli odolovati mohl. Vedle kteréhožto poručení odsud s penězi aby lidu rejtharskému a pěšímu zaplatili, vypraven jest Václav Lounský a Daniel Rajský z Dubnice. Při tom času zprávy sem přicházely, že by nepřítel Ráb vzíti měl, kteréž ačkoli pravé byly, však z jistých pří- čin o tom, aby rozhlašovány nebyly, poručeno bylo. Naši také rejthaři, obzvláště Lukáš Zedníček, pišíc sem oznamo- vali, že před mostem vídeňským z této strany Dunaje teprv a to již bylo okolo památky sv. Františka, [4. října], leží, a páni Čechové napomenuti jsouce od nejvyššího hejtmana polního, aby dále táhli, toho že učiniti nechtěli, poněvadž Ráb vzat jest a oni Rakušanům žádnými orbamunky 1) za- vázáni nejsou a zvláště o tom naslechše, že by všecky mosty, jakž by se do Rakous dostali, Rakušané, aby se zase žádný navrátiti nemohl, ale s nimi všickni zlé i dobré aby trpěli, po nich na Dunaji smetati dáti chtěli. Opět po druhé i po třetí je jim široké napomenutí předloženo; ale oni že vždy na svém stáli a vysokými hlasy volajíce, že táhnouti nechtějí, a když jim zase na místě nej- vyššího hejtmana oznámeno bylo, že jim praporce pobrány budou, oni že odpověděli pravíce, že sobě jich bráti nedají. Také toho času nejvyšší páni úředníci a soudcové zem- ští, činíce psaní k nám oznamovali, kterak nejvyšší, též i správcové a jiní oficírové, kteří nad lidem českým do krá- lovství uherského pro ochranu tohoto království českého vypraveným nařízeni jsou, o záplatu služeb jejich měsíčních na ně se dopisují. A poněvadž na ten čas za příčinou ji- ných mnohých vydání, které jsou se tak již prve při vý- pravě téhož lidu českého na místě země nevyhnutedlně 1) Erbamunk, Erbanunk, zkomolené z něm. Erbeinigung, totiž Erbeinigungbrief = list spolkový, list na spolek. 13
Účasť Plzeňských v tažení tureckém. 193 a povinností svých vykonávati nemohli, z těch příčin že za 1594 zvláštní důležitou potřebu uznáno, aby to spěšně opatřeno bylo; pročež všickni vůbec napomenuti jsou, aby jedna každá vrchnosť poddané své, kteří dolův vypraveni jsou, ihned spěšně záplatou a penězi od času vypravení jich i s tím, co jim již prvé na to dáno jest, každému 4 měsíce služby doplniti nařídili a do ležení po jistých osobách bez prodlévání odeslali, tak aby týž lid pospolu zachován býti a majíc opatření a záplatu svou, tím dostatečněji nepříteli odolovati mohl. Vedle kteréhožto poručení odsud s penězi aby lidu rejtharskému a pěšímu zaplatili, vypraven jest Václav Lounský a Daniel Rajský z Dubnice. Při tom času zprávy sem přicházely, že by nepřítel Ráb vzíti měl, kteréž ačkoli pravé byly, však z jistých pří- čin o tom, aby rozhlašovány nebyly, poručeno bylo. Naši také rejthaři, obzvláště Lukáš Zedníček, pišíc sem oznamo- vali, že před mostem vídeňským z této strany Dunaje teprv a to již bylo okolo památky sv. Františka, [4. října], leží, a páni Čechové napomenuti jsouce od nejvyššího hejtmana polního, aby dále táhli, toho že učiniti nechtěli, poněvadž Ráb vzat jest a oni Rakušanům žádnými orbamunky 1) za- vázáni nejsou a zvláště o tom naslechše, že by všecky mosty, jakž by se do Rakous dostali, Rakušané, aby se zase žádný navrátiti nemohl, ale s nimi všickni zlé i dobré aby trpěli, po nich na Dunaji smetati dáti chtěli. Opět po druhé i po třetí je jim široké napomenutí předloženo; ale oni že vždy na svém stáli a vysokými hlasy volajíce, že táhnouti nechtějí, a když jim zase na místě nej- vyššího hejtmana oznámeno bylo, že jim praporce pobrány budou, oni že odpověděli pravíce, že sobě jich bráti nedají. Také toho času nejvyšší páni úředníci a soudcové zem- ští, činíce psaní k nám oznamovali, kterak nejvyšší, též i správcové a jiní oficírové, kteří nad lidem českým do krá- lovství uherského pro ochranu tohoto království českého vypraveným nařízeni jsou, o záplatu služeb jejich měsíčních na ně se dopisují. A poněvadž na ten čas za příčinou ji- ných mnohých vydání, které jsou se tak již prve při vý- pravě téhož lidu českého na místě země nevyhnutedlně 1) Erbamunk, Erbanunk, zkomolené z něm. Erbeinigung, totiž Erbeinigungbrief = list spolkový, list na spolek. 13
Strana 194
194 Účasť Plzeňských v tažení tureckém. 1594 státi musely, při penězích nejsou a témuž lidu v tomto tak velikém nebezpečenství, kteréhož se čím dále více obávati jest, pro vychování a zdržení ho v poli platiti se musí, pro- tož žádali, aby jim dva tisíce kop míš., aneb co by obci této nejvíce možné bylo, proti dostatečnému toho i s úro- kem obyčejným ujištění toliko do sv. Jiří nejprvé příštího, poněvadž by jim do toho času někde peníze složeny býti měly, zapůjčeno bylo. Nic méně také s některými spolu- měšťany a obyvateli zdejšími, kteříž by tak při možnosti byli, o zapůjčení nějaké summy se vší pilností jednáno bylo, uvolujíce se k tomu přičiniti, aby taková summa obci i tomu každému, kdo tak co zapůjčí, při témž čase konečně s vděč- ností oplacena byla. Ale úřad z milostivé a jako otcovské péče, kterouž pro obhájení náboženství křesťanského a krá- lovství tohoto jakožto vlasti naší, aby před zkázou a záhubou toho nejouhlavnějšího všeho křesťanstva nepřítele Turka za- chováno býti mohlo, mají, uctivě psaním svým zase poděkovav, omluvna se všemi spůsoby činil a poznávajíc, že v tomto nynějším nebezpečenství napřed pod milostivou ochranou JMCé, potom také pod dobrotivým a laskavým opatrováním jich zůstáváme, že sami to při sobě nalezáme, abychom pro ochranu sebe samých, manželek, dítek a statečkův našich chudých v takové pilné a nevyhnutedlné potřebě takovým založením, pokudž by nejvejš možné bylo, nápomocni byli, jakož bychom také i všecko rádi, pokudžby se toliko při nás ňáká možnosť nacházela, z náležité uctivosti a šetrnosti k nim se vší hotovostí učiniti a to, čehož se při nás vyhle- dává, ochotně a volně vykonati chtěli. Ale jakž oni o tom psaním svým oznamovati ráčí, že za příčinou mnohých vydání, kteréž jsou se při výpravě lidu českého na místě země státi musily, takového založení proto od nás vyhledávajíc, tak i my, což samo v sobě v skutku a pravdě jest, oznamujem, že chtějíce se teď předešle podle nejprvnějšího mandátu po krajích vyšlého poslušně, upřímně, věrně a spravedlivě za- chovati a výpravu tu lidu našeho jízdného a pěšího náležitě a se vším dostatkem do polního tažení vypraviti, na to (že) jsme do nejvyššího přemožení našeho náklad učinili a vy- davše se proto předkem ze všech peněz obecních, kteréž jsme byli před tím za některé léto zachovali, nemohouce také dokonce k takové nákladné výpravě, na kterouž nám přes tři tisíce kop míš. outraty šlo, penězi obecními dostačiti,
194 Účasť Plzeňských v tažení tureckém. 1594 státi musely, při penězích nejsou a témuž lidu v tomto tak velikém nebezpečenství, kteréhož se čím dále více obávati jest, pro vychování a zdržení ho v poli platiti se musí, pro- tož žádali, aby jim dva tisíce kop míš., aneb co by obci této nejvíce možné bylo, proti dostatečnému toho i s úro- kem obyčejným ujištění toliko do sv. Jiří nejprvé příštího, poněvadž by jim do toho času někde peníze složeny býti měly, zapůjčeno bylo. Nic méně také s některými spolu- měšťany a obyvateli zdejšími, kteříž by tak při možnosti byli, o zapůjčení nějaké summy se vší pilností jednáno bylo, uvolujíce se k tomu přičiniti, aby taková summa obci i tomu každému, kdo tak co zapůjčí, při témž čase konečně s vděč- ností oplacena byla. Ale úřad z milostivé a jako otcovské péče, kterouž pro obhájení náboženství křesťanského a krá- lovství tohoto jakožto vlasti naší, aby před zkázou a záhubou toho nejouhlavnějšího všeho křesťanstva nepřítele Turka za- chováno býti mohlo, mají, uctivě psaním svým zase poděkovav, omluvna se všemi spůsoby činil a poznávajíc, že v tomto nynějším nebezpečenství napřed pod milostivou ochranou JMCé, potom také pod dobrotivým a laskavým opatrováním jich zůstáváme, že sami to při sobě nalezáme, abychom pro ochranu sebe samých, manželek, dítek a statečkův našich chudých v takové pilné a nevyhnutedlné potřebě takovým založením, pokudž by nejvejš možné bylo, nápomocni byli, jakož bychom také i všecko rádi, pokudžby se toliko při nás ňáká možnosť nacházela, z náležité uctivosti a šetrnosti k nim se vší hotovostí učiniti a to, čehož se při nás vyhle- dává, ochotně a volně vykonati chtěli. Ale jakž oni o tom psaním svým oznamovati ráčí, že za příčinou mnohých vydání, kteréž jsou se při výpravě lidu českého na místě země státi musily, takového založení proto od nás vyhledávajíc, tak i my, což samo v sobě v skutku a pravdě jest, oznamujem, že chtějíce se teď předešle podle nejprvnějšího mandátu po krajích vyšlého poslušně, upřímně, věrně a spravedlivě za- chovati a výpravu tu lidu našeho jízdného a pěšího náležitě a se vším dostatkem do polního tažení vypraviti, na to (že) jsme do nejvyššího přemožení našeho náklad učinili a vy- davše se proto předkem ze všech peněz obecních, kteréž jsme byli před tím za některé léto zachovali, nemohouce také dokonce k takové nákladné výpravě, na kterouž nám přes tři tisíce kop míš. outraty šlo, penězi obecními dostačiti,
Strana 195
Učasť Plzeňských v tažení tureckém. 195 k tomu všemu ještě mnoho osobních neb sousedských, též 1594 i sirotčích peněz, kterékoli tak shledány býti mohly, vypůj- čiti jsme musili, anobrž chtějíce také nyní podle milostivého poručení témuž lidu válečnému našemu časně plat zapraviti, opět ze všech důchodův sotva jsme to shledati mohli. A poněvadž nám na tento čas víceji za jeden měsíc vydati přijde, nežli v celém plném roce ze všech důchodův obec- ních přijíti se dostane, protož že se obáváme, pokudžby ta- kový lid jízdný i pěší naši déleji toho zaplaceného jednoho to- liko měsíce v poli pozůstávati musili, že bychom již potom bez znamenitého zavedení našeho k zapravení jim platu náleži- tého, zvláště nevědouce se kde a u koho v penězích objíti, nikterakž dostačiti mocti nebudeme a poněvadž jsme pak vždycky upřímně a věrně služby naše k JMCé a království tomuto podle nejvyšší možnosti naší prokazovali a nahoře dotčenou výpravu naši přede všemi jinými městy, o čemž nejvyšší páni mustrherrové širší zprávu dáti mohou, s dob- rým a užitečným království tohoto, nelitujíce v tom žádných nákladův, vystrojili, na ten čas o tom nic, že též před léty dvoumi k takové potřebě jen tisíc kop míš, jsme byli za- půjčili, nepřipomínajíce, protož že žádáme, prohlednouce k před dotčeným od nás již prve do nejvyššího přemožení na- šeho učiněným outratám a nákladům, a je milostivě při sobě povážíce, nás pro již oznámené nedostatky, ano také i spolu sousedy naše, kteříž nám již prve jistou pomocí přispěli a ještě svého od nás nedostali, aby ušetřiti ráčili. Co napřed o tom, kterak nepřátelé do ležení křesťan- ského nenadále vpadli, poznamenáno jest, to se v skutku (kromě toho, že Medices zachován jest), našlo; nebo Sinan baše, prvé než naše z ležení vyhnal, padna po třikrát na zemi, tuto modlitbu modlářskou, kteráž sem z ležení od pana prelata našeho odeslána jest, slovo od slova zříkal: „Nej- možnější, nejsilnější věčný bože! Vzhledniž na rouhání těchto lidí, kteří se křesťany jmenují a tvému svatému jménu se rouhají, přikázání tvá i pomazaného tvého Krista přestupují, matku jeho velice nectí a spomoziž mi proti nim, ať poznají, že jsi ty Bůh, spomocník můj“. Což když vykonal, v tom voda se vzmohla a mlha vzešla tak znamenitá, že on snadně se přeplaviv, opanoval ležení křesťanské, kteří před tím na všecku nepravosť, na jistý počet Turkův sobě připíjíce, se vydali, a tak potom utíkali, an je žádný nehonil.
Učasť Plzeňských v tažení tureckém. 195 k tomu všemu ještě mnoho osobních neb sousedských, též 1594 i sirotčích peněz, kterékoli tak shledány býti mohly, vypůj- čiti jsme musili, anobrž chtějíce také nyní podle milostivého poručení témuž lidu válečnému našemu časně plat zapraviti, opět ze všech důchodův sotva jsme to shledati mohli. A poněvadž nám na tento čas víceji za jeden měsíc vydati přijde, nežli v celém plném roce ze všech důchodův obec- ních přijíti se dostane, protož že se obáváme, pokudžby ta- kový lid jízdný i pěší naši déleji toho zaplaceného jednoho to- liko měsíce v poli pozůstávati musili, že bychom již potom bez znamenitého zavedení našeho k zapravení jim platu náleži- tého, zvláště nevědouce se kde a u koho v penězích objíti, nikterakž dostačiti mocti nebudeme a poněvadž jsme pak vždycky upřímně a věrně služby naše k JMCé a království tomuto podle nejvyšší možnosti naší prokazovali a nahoře dotčenou výpravu naši přede všemi jinými městy, o čemž nejvyšší páni mustrherrové širší zprávu dáti mohou, s dob- rým a užitečným království tohoto, nelitujíce v tom žádných nákladův, vystrojili, na ten čas o tom nic, že též před léty dvoumi k takové potřebě jen tisíc kop míš, jsme byli za- půjčili, nepřipomínajíce, protož že žádáme, prohlednouce k před dotčeným od nás již prve do nejvyššího přemožení na- šeho učiněným outratám a nákladům, a je milostivě při sobě povážíce, nás pro již oznámené nedostatky, ano také i spolu sousedy naše, kteříž nám již prve jistou pomocí přispěli a ještě svého od nás nedostali, aby ušetřiti ráčili. Co napřed o tom, kterak nepřátelé do ležení křesťan- ského nenadále vpadli, poznamenáno jest, to se v skutku (kromě toho, že Medices zachován jest), našlo; nebo Sinan baše, prvé než naše z ležení vyhnal, padna po třikrát na zemi, tuto modlitbu modlářskou, kteráž sem z ležení od pana prelata našeho odeslána jest, slovo od slova zříkal: „Nej- možnější, nejsilnější věčný bože! Vzhledniž na rouhání těchto lidí, kteří se křesťany jmenují a tvému svatému jménu se rouhají, přikázání tvá i pomazaného tvého Krista přestupují, matku jeho velice nectí a spomoziž mi proti nim, ať poznají, že jsi ty Bůh, spomocník můj“. Což když vykonal, v tom voda se vzmohla a mlha vzešla tak znamenitá, že on snadně se přeplaviv, opanoval ležení křesťanské, kteří před tím na všecku nepravosť, na jistý počet Turkův sobě připíjíce, se vydali, a tak potom utíkali, an je žádný nehonil.
Strana 196
196 Účasť Plzeňských v tažení tureckém. Těch dnův, to jest po sv. Lukáši [18. října] pišíce, jizdní naši z ležení před Prešpurkem oznamovali, že každé noci, jak Turek již při Komornu ležíc k též pevnosti zhusta střelbu pouští, slýchají. V středu pak po Všech Svatých [2. list. navrátil se od Prešpurku vyslaný náš, a za ním hned v so- botu devět jízdných s jedním vojenským vozem přijeli, nic tam dobrého v tom času s užitečným všeho křesťanstva ne- spůsobivše; neb tomu vyrozumíno jest, že JMCá vyslav do ležení k pánům Čechům, jich za to, aby v poli, pokavadž by se tomu, zdaliby pro obhájení Komárna pomoci jejich potřebí bylo, nevyrozumělo, ještě asi za dvě neděle setrvali, žádati dal; ale oni oslyševše milostivou žádosť JMi, větší díl se rozjeli a domův navrátili. Našich ostatních šest rej- tharův a přední mezi nimi Lukáš Zedníček, s jinými ná- jemnými pro další potřebu od Prešpurku přes vodu do Ši- tov 1) podle JMi, arciknížete Matiaše do pole proti nepříteli, táhli. Však ti, kteří se domův z sousedův mezi rejthary byvše navrátili, s vůlí nejvyššího pana hejtmana a generala, tehdáž JMi pána pana Petra Voka, vladaře domu rožmber- ského, vzavše od pána postport, 2) domův pro některé ne- dostatky a churavosť koní propuštěni jsou. Také i pan pre- lat těch dnův v dobrém zdraví domův se navrátiti ráčil, a že žádné raddy a opatrnosti při národu českém do téhož tažení vypraveném se nenacházelo, zprávu dával, toho ná- kladu, kterýž na milliony pro tuž veřejnú hotovosť z krá- lovství tohoto šel, litujíc, jakož také na jednom kázání toho doložil, že když pět set lidu vojanského pěšího, kteří všickni katolického náboženství byli, z Komorna na štraff 3) proti nepříteli se vydali, že množství nepřátel veliké, ujavše jim munici, pobili a zmordovali, z čehož samému pánu Bohu dě- kovati sluší. Sem přináleží to, což in lib. Jud. cap. 7. čteme: Dominus ad Gedeon: Multus tecum est populus, nec trade- tur Madian in manus ejus, ne glorietur contra me Israel et dicat, meis viribus liberatus sum. Loquere ad populum et cunctis audientibus praedica: Qui formidolosus et timidus est, revertatur. In trecentis viris, qui lambuerunt aquas, li- berabo vos et tradam in manu tua Median; omnis autem reliqua multitudo revertatur in locum suum. 1594 1) Šity, ostrovy v Dunaji pod Prešpurkem Žitné vůbec nazývané. Posport vlastně passeport = průvodní list. 3) Straff = Streif, výzvědy.
196 Účasť Plzeňských v tažení tureckém. Těch dnův, to jest po sv. Lukáši [18. října] pišíce, jizdní naši z ležení před Prešpurkem oznamovali, že každé noci, jak Turek již při Komornu ležíc k též pevnosti zhusta střelbu pouští, slýchají. V středu pak po Všech Svatých [2. list. navrátil se od Prešpurku vyslaný náš, a za ním hned v so- botu devět jízdných s jedním vojenským vozem přijeli, nic tam dobrého v tom času s užitečným všeho křesťanstva ne- spůsobivše; neb tomu vyrozumíno jest, že JMCá vyslav do ležení k pánům Čechům, jich za to, aby v poli, pokavadž by se tomu, zdaliby pro obhájení Komárna pomoci jejich potřebí bylo, nevyrozumělo, ještě asi za dvě neděle setrvali, žádati dal; ale oni oslyševše milostivou žádosť JMi, větší díl se rozjeli a domův navrátili. Našich ostatních šest rej- tharův a přední mezi nimi Lukáš Zedníček, s jinými ná- jemnými pro další potřebu od Prešpurku přes vodu do Ši- tov 1) podle JMi, arciknížete Matiaše do pole proti nepříteli, táhli. Však ti, kteří se domův z sousedův mezi rejthary byvše navrátili, s vůlí nejvyššího pana hejtmana a generala, tehdáž JMi pána pana Petra Voka, vladaře domu rožmber- ského, vzavše od pána postport, 2) domův pro některé ne- dostatky a churavosť koní propuštěni jsou. Také i pan pre- lat těch dnův v dobrém zdraví domův se navrátiti ráčil, a že žádné raddy a opatrnosti při národu českém do téhož tažení vypraveném se nenacházelo, zprávu dával, toho ná- kladu, kterýž na milliony pro tuž veřejnú hotovosť z krá- lovství tohoto šel, litujíc, jakož také na jednom kázání toho doložil, že když pět set lidu vojanského pěšího, kteří všickni katolického náboženství byli, z Komorna na štraff 3) proti nepříteli se vydali, že množství nepřátel veliké, ujavše jim munici, pobili a zmordovali, z čehož samému pánu Bohu dě- kovati sluší. Sem přináleží to, což in lib. Jud. cap. 7. čteme: Dominus ad Gedeon: Multus tecum est populus, nec trade- tur Madian in manus ejus, ne glorietur contra me Israel et dicat, meis viribus liberatus sum. Loquere ad populum et cunctis audientibus praedica: Qui formidolosus et timidus est, revertatur. In trecentis viris, qui lambuerunt aquas, li- berabo vos et tradam in manu tua Median; omnis autem reliqua multitudo revertatur in locum suum. 1594 1) Šity, ostrovy v Dunaji pod Prešpurkem Žitné vůbec nazývané. Posport vlastně passeport = průvodní list. 3) Straff = Streif, výzvědy.
Strana 197
Účasť Plzeňských. Nový lid k tažení sněmem povolen. 197 Naposledy také ostatní rejthaři naši a mezi nimiž přední 1594 Lukáš Zedníček, maje dostatečný svého hrdinského v tom vojanském tažení sobě postporte daný, a kterak se vší sna- živostí ve všelijakých místech nebezpečných se hotově najíti dával, všickni zdrávi a čerstvi jsouce domův se navrátili, což se stalo v sobotu po oktabu sv. Martina [19. listopadu] kterýž všeckny věci a předkem pak koně, kteréž mu tak do téhož tažení propůjčeni byli, se vším k tomu příslušenstvím zase pořádně obci beze všeho nedostatku odevzdal. A poně- vadž od města tohoto vyslán jsouc, dobré jméno hrdinstvím svým zachovati hleděl, na znamení vděčnosti jest mu od ouřadu za dar dán ten kůň, kteréhož v témž tažení pro osobu svou potřeboval, k tomu zbroj a jiné k tomu zbraně, kterýchž užíval. Jiní pak koňové, čerství jsouce, zase těm lidem poddanným jsou navráceni. Tolikéž i pěší lid mimo ty, ježto se nad povinností svou a závazkem zapomněli a od jiných se vykradli, z Šutův ) se navrátil, maje od Pavla Korky z Korku v Suchým Dole a na Vostrově takový list, že se všickni v témž tažení a v též službě ctně, dobře, jako na dobré kriksmany náleží, chovali a jemu jako nejvyššímu v poslušenství a řádu trvali. Potom léta 1595 papež Innocentius octavus rozepsal 1595 léto milostivé, nařídiv po všem křesťanstvu letanie a pro- cessí. Zde tolikéž z rozkázání arcibiskupa pražského to vše, což od dotčené vrchnosti nařízeno bylo, se vší pobožností jest vykonáno. A když všecka obec z synovského poslušen- ství správu boží vykonávala, také i dva měšťané mohutní z Starého města pražského zde křesťanskou správu činili spů- sobem katolickým. Po nedlouhém potom času sněm obecní a generalní na hrad pražský byl rozepsán, kdežto od stavův království to- hoto na předložení JMCé poznavše království tohoto též i zemí k němu přislušejících a připojených znamenitou a ne- vyhnutedlnou potřebu toho býti, svoleno, aby jeden tisíc koní zbrojných, šest set arkebuzírův za šest měsícův v poli a mimo to půl měsíce za do pole tažení a druhého půl mě- síce z pole tažení, a dva regimenty lidu pěšího, každý tři tisíce silný, jeden tisíc z říše a druhý z království tohoto 1) Šuty tolik co prvé Šity = ostrovy žitné.
Účasť Plzeňských. Nový lid k tažení sněmem povolen. 197 Naposledy také ostatní rejthaři naši a mezi nimiž přední 1594 Lukáš Zedníček, maje dostatečný svého hrdinského v tom vojanském tažení sobě postporte daný, a kterak se vší sna- živostí ve všelijakých místech nebezpečných se hotově najíti dával, všickni zdrávi a čerstvi jsouce domův se navrátili, což se stalo v sobotu po oktabu sv. Martina [19. listopadu] kterýž všeckny věci a předkem pak koně, kteréž mu tak do téhož tažení propůjčeni byli, se vším k tomu příslušenstvím zase pořádně obci beze všeho nedostatku odevzdal. A poně- vadž od města tohoto vyslán jsouc, dobré jméno hrdinstvím svým zachovati hleděl, na znamení vděčnosti jest mu od ouřadu za dar dán ten kůň, kteréhož v témž tažení pro osobu svou potřeboval, k tomu zbroj a jiné k tomu zbraně, kterýchž užíval. Jiní pak koňové, čerství jsouce, zase těm lidem poddanným jsou navráceni. Tolikéž i pěší lid mimo ty, ježto se nad povinností svou a závazkem zapomněli a od jiných se vykradli, z Šutův ) se navrátil, maje od Pavla Korky z Korku v Suchým Dole a na Vostrově takový list, že se všickni v témž tažení a v též službě ctně, dobře, jako na dobré kriksmany náleží, chovali a jemu jako nejvyššímu v poslušenství a řádu trvali. Potom léta 1595 papež Innocentius octavus rozepsal 1595 léto milostivé, nařídiv po všem křesťanstvu letanie a pro- cessí. Zde tolikéž z rozkázání arcibiskupa pražského to vše, což od dotčené vrchnosti nařízeno bylo, se vší pobožností jest vykonáno. A když všecka obec z synovského poslušen- ství správu boží vykonávala, také i dva měšťané mohutní z Starého města pražského zde křesťanskou správu činili spů- sobem katolickým. Po nedlouhém potom času sněm obecní a generalní na hrad pražský byl rozepsán, kdežto od stavův království to- hoto na předložení JMCé poznavše království tohoto též i zemí k němu přislušejících a připojených znamenitou a ne- vyhnutedlnou potřebu toho býti, svoleno, aby jeden tisíc koní zbrojných, šest set arkebuzírův za šest měsícův v poli a mimo to půl měsíce za do pole tažení a druhého půl mě- síce z pole tažení, a dva regimenty lidu pěšího, každý tři tisíce silný, jeden tisíc z říše a druhý z království tohoto 1) Šuty tolik co prvé Šity = ostrovy žitné.
Strana 198
198 Lid vojenský nově sbírán. Veselé zprávy z Uher. 1595 sebrány, tolikéž za šest měsícův v poli, což nejdříve možné, do království uherského vypravili a na svůj vlastní náklad drželi. Také týmž sněmem vyměřeno, aby mustrunkové po krajích v pondělí po sestoupení božím držáni [4. května] a hejtmané krajští je říditi povinni byli. A když ten den při- šel, nemalý počet lidu jízdního a pěšího sem od obyvatelův kraje tohoto vypraven byl; ale že ještě žádní hejtmané kraj- ští v nově nařízeni a vyhlášeni nebyli, davše se na Boru našem 1) počtem najíti spolu s jinými tehdáž přítomnými, zdaliby také mustrherrové přijeli, očekáváno bylo. Mezi tím tehdáž přinešen patent do města tohoto, z něhož se vyrozumělo, že JMCá za hejtmany krajské a tak i za mustrherry nařízovati ráčí Jiřího hrabě z Guttnštejna na Rizmberce a Hostouni a Karla Kokořovce z Kokořova na Šťáhlavech, kteréhožto patentu datum bylo v pondělí po neděli květné [20. března] a sem teprv třetího dne, jak z Prahy s ním posel vypraven byl, dodán jest, totiž v pondělí po neděli Exaudi [8. května]. Ale že již zase všeckni ti, kteříž se sjeli, byli se rozjeli, z takového mustrunku dokonce toho času sjíti musilo. Také před tím těch týhodnův před slavností velikonoční dostal se sem do města Karel, hrabě z Mansfeldu, kterýž potom do Prahy přijev na knížectví pasírován jest. Ten zde osobám k němu vyslaným mezi jiným toto oznámil. Ačkoli nepřítel všeho křesťanstva, Turek, chystá se také i do Vídně dostati a túž pevnosť sobě podmaniti, ale že on tu ku pánu Bohu naději má, jakž se tam do Uher dostati moci bude, prve nežli on toho dovedl, že se do Konstantinopole s lidem křesťanským dostati a je opatrovati chtíti bude; neb také podle JMi, knížete Matiaše za nejvyššího a generalního polního hejtmana od JMCé volen a nařízen jest. Jakých pak prospěchův mezi tím časem nebeský pán Bůh a vítězství nad nepřítelem tím sedmihradskému vejvodovi, též muldán- skému a valašskému popříti ráčil, o tom nepochybuji, že jiní letopisové a kronikáři obšírně píší; neb takové veselé noviny sem se toho času dostávaly, že císař turecký pro [o]chranu stolice své, (poněvadž dotčený sedmihradský vej- voda nic dáleji než toliko sedm mil stranou od Konstanti- 1) Tímto Borem míní se rozsáhlá lada jižně od Plzně, kdež dnes trestnice stojí a kdež až dosud se na Borech říká.
198 Lid vojenský nově sbírán. Veselé zprávy z Uher. 1595 sebrány, tolikéž za šest měsícův v poli, což nejdříve možné, do království uherského vypravili a na svůj vlastní náklad drželi. Také týmž sněmem vyměřeno, aby mustrunkové po krajích v pondělí po sestoupení božím držáni [4. května] a hejtmané krajští je říditi povinni byli. A když ten den při- šel, nemalý počet lidu jízdního a pěšího sem od obyvatelův kraje tohoto vypraven byl; ale že ještě žádní hejtmané kraj- ští v nově nařízeni a vyhlášeni nebyli, davše se na Boru našem 1) počtem najíti spolu s jinými tehdáž přítomnými, zdaliby také mustrherrové přijeli, očekáváno bylo. Mezi tím tehdáž přinešen patent do města tohoto, z něhož se vyrozumělo, že JMCá za hejtmany krajské a tak i za mustrherry nařízovati ráčí Jiřího hrabě z Guttnštejna na Rizmberce a Hostouni a Karla Kokořovce z Kokořova na Šťáhlavech, kteréhožto patentu datum bylo v pondělí po neděli květné [20. března] a sem teprv třetího dne, jak z Prahy s ním posel vypraven byl, dodán jest, totiž v pondělí po neděli Exaudi [8. května]. Ale že již zase všeckni ti, kteříž se sjeli, byli se rozjeli, z takového mustrunku dokonce toho času sjíti musilo. Také před tím těch týhodnův před slavností velikonoční dostal se sem do města Karel, hrabě z Mansfeldu, kterýž potom do Prahy přijev na knížectví pasírován jest. Ten zde osobám k němu vyslaným mezi jiným toto oznámil. Ačkoli nepřítel všeho křesťanstva, Turek, chystá se také i do Vídně dostati a túž pevnosť sobě podmaniti, ale že on tu ku pánu Bohu naději má, jakž se tam do Uher dostati moci bude, prve nežli on toho dovedl, že se do Konstantinopole s lidem křesťanským dostati a je opatrovati chtíti bude; neb také podle JMi, knížete Matiaše za nejvyššího a generalního polního hejtmana od JMCé volen a nařízen jest. Jakých pak prospěchův mezi tím časem nebeský pán Bůh a vítězství nad nepřítelem tím sedmihradskému vejvodovi, též muldán- skému a valašskému popříti ráčil, o tom nepochybuji, že jiní letopisové a kronikáři obšírně píší; neb takové veselé noviny sem se toho času dostávaly, že císař turecký pro [o]chranu stolice své, (poněvadž dotčený sedmihradský vej- voda nic dáleji než toliko sedm mil stranou od Konstanti- 1) Tímto Borem míní se rozsáhlá lada jižně od Plzně, kdež dnes trestnice stojí a kdež až dosud se na Borech říká.
Strana 199
Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 199 nopole s lidem svým zůstával), ze všech pevností v zemi 1595 uherské baše a nejvyšší své vyzdvihl a něco málo lidu jak v jiných místech tak i v Rábu zanechati poručil a s takovým vyměřením, pokudžby jich zdržeti nemohli, aby všecko všudy sami zplundrujíce, odtud pryč odjeli a těch pevností tak v nic obrácených křesťanům zanechali. Jakož jest napřed zmínka o tom učiněna, že JMCé ponížená supplikací strany skladu soli a železa byla podána. I když ta potom hejtmanům krajským odeslána byla, aby se tomu, zdaliby ten sklad kterému městu neb místu k ublížení privilegií jich byl, vyrozuměti mohlo, tu v té příčině nejvíce Rokycanští a probošt kláštera Chotěšovského, kněz Jiřík Šejtr s Dobřanskými a Stodskými, více z nenávisti nežli z potřeby ku překážce byli, žádajíce, aby na ně toho dopuštěno nebylo. Téhož léta 1595, v outerý po neděli Exaudi [9. května], 1595 JMCá listem odevřeným věděti dáti ráčil, že v městě Hbě jeden tisíc rejtharův zmustrovati dáti a při tom naříditi ráčil, aby odtud hned upřímě skrz království toto české a markrabství moravské do království uherského rozdílně pod čtyřma praporci táhli, i aby tím lépeji a spíšeji takovou cestu svú do ležení uherského vykonati mohli, ráčil poručiti, aby vejš jmenovaný počet rejtharův neb jízdných koní všudy a na všech místech profianty a všelijakými jinými potřebami proti slušné záplatě fedrován byl, že oni sami dobrovolně žádnému mimo náležitosť těžkosti neb přikořisti činiti ne- chtíce, v takové placení se uvolují. Potom v sobotu po slavnosti Ducha sv. [20. května], dostav se do města Jetřich Švenda, jeden z pánův komissařův, kteří cestu dotčenému lidu jízdnému skrz království toto ukazovali, žádán byl od ouřadu, aby týž lid, pokudžby možné bylo, kromě města, (ačkoli před tím v městě, na předměstí zhotovením marštal i také opatřením obrokův na týž počet očekáváno bylo); položen byl, což také při témž pánu bylo obdržáno, že zpát- kem nejvyššímu toho lidu, to jest hraběti z Holochu, kterýž jiných osm mladých hrabat a mnoho znamenitých pánův při sobě měl, do Číhané, též jiným správcům téhož lidu do Kladrub a do Stříbra nočně po poslu odeslal, aby se všickni okolo města jedné míli, tři čtvrti a půl míle, též čtvrti jedné
Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 199 nopole s lidem svým zůstával), ze všech pevností v zemi 1595 uherské baše a nejvyšší své vyzdvihl a něco málo lidu jak v jiných místech tak i v Rábu zanechati poručil a s takovým vyměřením, pokudžby jich zdržeti nemohli, aby všecko všudy sami zplundrujíce, odtud pryč odjeli a těch pevností tak v nic obrácených křesťanům zanechali. Jakož jest napřed zmínka o tom učiněna, že JMCé ponížená supplikací strany skladu soli a železa byla podána. I když ta potom hejtmanům krajským odeslána byla, aby se tomu, zdaliby ten sklad kterému městu neb místu k ublížení privilegií jich byl, vyrozuměti mohlo, tu v té příčině nejvíce Rokycanští a probošt kláštera Chotěšovského, kněz Jiřík Šejtr s Dobřanskými a Stodskými, více z nenávisti nežli z potřeby ku překážce byli, žádajíce, aby na ně toho dopuštěno nebylo. Téhož léta 1595, v outerý po neděli Exaudi [9. května], 1595 JMCá listem odevřeným věděti dáti ráčil, že v městě Hbě jeden tisíc rejtharův zmustrovati dáti a při tom naříditi ráčil, aby odtud hned upřímě skrz království toto české a markrabství moravské do království uherského rozdílně pod čtyřma praporci táhli, i aby tím lépeji a spíšeji takovou cestu svú do ležení uherského vykonati mohli, ráčil poručiti, aby vejš jmenovaný počet rejtharův neb jízdných koní všudy a na všech místech profianty a všelijakými jinými potřebami proti slušné záplatě fedrován byl, že oni sami dobrovolně žádnému mimo náležitosť těžkosti neb přikořisti činiti ne- chtíce, v takové placení se uvolují. Potom v sobotu po slavnosti Ducha sv. [20. května], dostav se do města Jetřich Švenda, jeden z pánův komissařův, kteří cestu dotčenému lidu jízdnému skrz království toto ukazovali, žádán byl od ouřadu, aby týž lid, pokudžby možné bylo, kromě města, (ačkoli před tím v městě, na předměstí zhotovením marštal i také opatřením obrokův na týž počet očekáváno bylo); položen byl, což také při témž pánu bylo obdržáno, že zpát- kem nejvyššímu toho lidu, to jest hraběti z Holochu, kterýž jiných osm mladých hrabat a mnoho znamenitých pánův při sobě měl, do Číhané, též jiným správcům téhož lidu do Kladrub a do Stříbra nočně po poslu odeslal, aby se všickni okolo města jedné míli, tři čtvrti a půl míle, též čtvrti jedné
Strana 200
200 Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 1595 míle po vesnicích položili, jakož pak na zejtří na den pa- mátní sv. Trojice [21. května] od Číhané k městu dva pra- porce toho lidu přijeli a skrz město jedše, ti skrz Škvrňany s černým a žlutým praporcem v Křimicích a v Račicích s bílým pak v Malesicích a Chotíkvě (majíce vozův 10) se položili, vyslavše do města s takovou žádostí, aby jim byl oves ku potřebě jejich z města po 30 gr. jeden kbelec prodáván, z bílého piva též aby uleveno bylo, tak aby věrtel po 3 zl. dostati ho mohli a víno též v lacnosti, čemuž se folkovati mohlo. A poněvadž nadepsaný hrabě z Holochu v Malesi- cích zůstával, hned téhož dne odsud pánu odeslány jsou 3 věrtele piva bílého, vůz ovsa a vůz řežného a bílého chleba, přitom osoby, kteréž by pánu ty véci presentovaly. Na druhý den potom, to jest v pondělí po památce sv. Trojice [22. května], opět jiní z téhož počtu od Stříbra a Kladrub při- jevše, v Vejprnicích a Škvrňanech se položili a poněvadž lidé poddaní k tomu, aby je obroky opatřili, dostačiti nemohli, protož ouřad k tomu, aby z obecní obročny oves po 30 gr. dáván byl, dovolil, kdež až do středy zůstávali, velmi nez- bedně sobě vedouce. Neb jakž přijeli do Škvrňan, několik krav zbili a což který poddaný měl, to sobě dávati, (anobrž sami brali), rozkazovali, tak že se ubohým s takovými hostmi stejskalo. Nenalezše stáda těch dn v doma, s vozy po po- lích jezdili a což chtěli odtud sobě brali, a mohouce do města pro potravy a obroky, aby je sobě jednali za peníze své jeti, poddané pro to vyháněli; a dluživše se oni, zde za to od nich ani peníze nedostali, nýbrž to za poděkování sly- šeti musili, když zase z vojny pojedou, že jim lépe kožichy vypráší. A poněvadž také těch dnův od JMCé poručení z strany profantirování druhého tisíce lidu jízdního, kterýž by zde 24. měsíce máje zmustrován býti měl, k ouřadu přišlo, ano také že z Klatov do šesti set lidu pěšího, aby zde mu- strunku dočkati a na stravě u sousedův zatím chováni býti mohli, k nám dodáno býti má, od pánův kommissarův k tomu obzvláště nařízených připsáno bylo, všickni lidé robotní tím spraveni jsouce, se zděsili a hned po odjezdu předešlého lidu s věcmi svými do města se stěhovali, ano i okolní stavu ry tířského to sobě obdrželi, že jsou nejlepší svrchky své, též i veliký počet obilí do města u sousedův složili, snášejíce se společně o to, aby takovou křivdu, kteráž se tím lidem v kraji tomto stala, před JMCou netajili, nýbrž staloliby se
200 Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 1595 míle po vesnicích položili, jakož pak na zejtří na den pa- mátní sv. Trojice [21. května] od Číhané k městu dva pra- porce toho lidu přijeli a skrz město jedše, ti skrz Škvrňany s černým a žlutým praporcem v Křimicích a v Račicích s bílým pak v Malesicích a Chotíkvě (majíce vozův 10) se položili, vyslavše do města s takovou žádostí, aby jim byl oves ku potřebě jejich z města po 30 gr. jeden kbelec prodáván, z bílého piva též aby uleveno bylo, tak aby věrtel po 3 zl. dostati ho mohli a víno též v lacnosti, čemuž se folkovati mohlo. A poněvadž nadepsaný hrabě z Holochu v Malesi- cích zůstával, hned téhož dne odsud pánu odeslány jsou 3 věrtele piva bílého, vůz ovsa a vůz řežného a bílého chleba, přitom osoby, kteréž by pánu ty véci presentovaly. Na druhý den potom, to jest v pondělí po památce sv. Trojice [22. května], opět jiní z téhož počtu od Stříbra a Kladrub při- jevše, v Vejprnicích a Škvrňanech se položili a poněvadž lidé poddaní k tomu, aby je obroky opatřili, dostačiti nemohli, protož ouřad k tomu, aby z obecní obročny oves po 30 gr. dáván byl, dovolil, kdež až do středy zůstávali, velmi nez- bedně sobě vedouce. Neb jakž přijeli do Škvrňan, několik krav zbili a což který poddaný měl, to sobě dávati, (anobrž sami brali), rozkazovali, tak že se ubohým s takovými hostmi stejskalo. Nenalezše stáda těch dn v doma, s vozy po po- lích jezdili a což chtěli odtud sobě brali, a mohouce do města pro potravy a obroky, aby je sobě jednali za peníze své jeti, poddané pro to vyháněli; a dluživše se oni, zde za to od nich ani peníze nedostali, nýbrž to za poděkování sly- šeti musili, když zase z vojny pojedou, že jim lépe kožichy vypráší. A poněvadž také těch dnův od JMCé poručení z strany profantirování druhého tisíce lidu jízdního, kterýž by zde 24. měsíce máje zmustrován býti měl, k ouřadu přišlo, ano také že z Klatov do šesti set lidu pěšího, aby zde mu- strunku dočkati a na stravě u sousedův zatím chováni býti mohli, k nám dodáno býti má, od pánův kommissarův k tomu obzvláště nařízených připsáno bylo, všickni lidé robotní tím spraveni jsouce, se zděsili a hned po odjezdu předešlého lidu s věcmi svými do města se stěhovali, ano i okolní stavu ry tířského to sobě obdrželi, že jsou nejlepší svrchky své, též i veliký počet obilí do města u sousedův složili, snášejíce se společně o to, aby takovou křivdu, kteráž se tím lidem v kraji tomto stala, před JMCou netajili, nýbrž staloliby se
Strana 201
Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 201 co více podobného, aby sebe před takovými zhoubci reto- 1595 vali. Odsud také obzvláště JMCé psáno a žádáno, poněvadž takový lid potravami opatřen býti moci nebude, aby jinam silnicí veden býti mohl; ale toliko obdržáno to, že lid pěší předce v Klatovech mustrunku svého dočekati musí, ale lid jízdný od Rejnu a Šváb že touto silnicí vypraven býti má. Dobře onen historik napsal: "Non permittes, milites esse possessoribus insolentes, vivant cum provincialibus jure ci- vili, nec insolescat animus, qui se sentit armatum, qui cly- peus ille exercitus tui quietem debet praestare paganis. Nemo pullum alienum cupiat, ouem nemo contingat, uuam nullus auferat, segetem nemo deterat, oleum, sal, lignum nemo exigat, annona sua contentus sit." Vedle kteréhožto naučení tak daleko jest, aby se za- chovali, že obrokem a jinými potravami náležitě opatřeni jsouce, naposledy hospodářům klíče vytrhše pokojův se zmoc- nili, truhlice zodmykali a což nalezli, pobrali, na peníze, kde by je kdo schoval, se vytazovali a přikládajíce kordy obnažené, též i ručnice k srdci ubohým lidem poddaným, což míti chtěli, toho mocí od nich dosahovali, čehož pánu Bohu politováno buď. A to netoliko na gruntech obce zdejší činili, ale i jinde všudy, kudy táhli. Jakož pak na prvním odsud noclehu v městě Pořičí a v jiných okolních vesnicech ležíce díl jich, a jiní do Nepomuka jevše, s čím se potkali, brali a mnohým i ten poslední kus chleba z hrdla vydřeli, slepice i jiné některé dobytky pobili, zakazujíce se, že pěkně platiti chtějí, ale naposledy žádnému nic též nedavše, pryč odjeli. A ačkoli zpráva od toho, kterýž do Prahy teh- dáž s psaním k JMCé vyslán byl, že lidem pěším obtěžo- váni býti nemáme, proto že do Klatov některá summa pe- něz pro zdržení jich dodána jest, učiněna byla, nic méněji v středu před sv. Vítem [14. června] Franz Holzšicher, hejt- man a nejvyšší kvartírmistr knechtův aneb lidu pěšího, kterýž při městě Klatovech na mustrunk očekával, dostav se sem s hejtmanem jiným, Balthazarem Vlkem, fendrichem, jinými lajtenampty, ukázal patent a jisté milostivé poručení JMCé, abychom také podle rozdělení kommissařův od JMi nařízených z regimentu statečného Alexandra Felina dva praporce, totiž šest set knechtův do města přijali a zde je až do mustrunku podle nařízení chovajíce, jednoho každého za den na 6 gr. míš. opatrovali. I ačkoli jsme mnoho zna-
Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 201 co více podobného, aby sebe před takovými zhoubci reto- 1595 vali. Odsud také obzvláště JMCé psáno a žádáno, poněvadž takový lid potravami opatřen býti moci nebude, aby jinam silnicí veden býti mohl; ale toliko obdržáno to, že lid pěší předce v Klatovech mustrunku svého dočekati musí, ale lid jízdný od Rejnu a Šváb že touto silnicí vypraven býti má. Dobře onen historik napsal: "Non permittes, milites esse possessoribus insolentes, vivant cum provincialibus jure ci- vili, nec insolescat animus, qui se sentit armatum, qui cly- peus ille exercitus tui quietem debet praestare paganis. Nemo pullum alienum cupiat, ouem nemo contingat, uuam nullus auferat, segetem nemo deterat, oleum, sal, lignum nemo exigat, annona sua contentus sit." Vedle kteréhožto naučení tak daleko jest, aby se za- chovali, že obrokem a jinými potravami náležitě opatřeni jsouce, naposledy hospodářům klíče vytrhše pokojův se zmoc- nili, truhlice zodmykali a což nalezli, pobrali, na peníze, kde by je kdo schoval, se vytazovali a přikládajíce kordy obnažené, též i ručnice k srdci ubohým lidem poddaným, což míti chtěli, toho mocí od nich dosahovali, čehož pánu Bohu politováno buď. A to netoliko na gruntech obce zdejší činili, ale i jinde všudy, kudy táhli. Jakož pak na prvním odsud noclehu v městě Pořičí a v jiných okolních vesnicech ležíce díl jich, a jiní do Nepomuka jevše, s čím se potkali, brali a mnohým i ten poslední kus chleba z hrdla vydřeli, slepice i jiné některé dobytky pobili, zakazujíce se, že pěkně platiti chtějí, ale naposledy žádnému nic též nedavše, pryč odjeli. A ačkoli zpráva od toho, kterýž do Prahy teh- dáž s psaním k JMCé vyslán byl, že lidem pěším obtěžo- váni býti nemáme, proto že do Klatov některá summa pe- něz pro zdržení jich dodána jest, učiněna byla, nic méněji v středu před sv. Vítem [14. června] Franz Holzšicher, hejt- man a nejvyšší kvartírmistr knechtův aneb lidu pěšího, kterýž při městě Klatovech na mustrunk očekával, dostav se sem s hejtmanem jiným, Balthazarem Vlkem, fendrichem, jinými lajtenampty, ukázal patent a jisté milostivé poručení JMCé, abychom také podle rozdělení kommissařův od JMi nařízených z regimentu statečného Alexandra Felina dva praporce, totiž šest set knechtův do města přijali a zde je až do mustrunku podle nařízení chovajíce, jednoho každého za den na 6 gr. míš. opatrovali. I ačkoli jsme mnoho zna-
Strana 202
202 Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 1595 menitých, slušných a dostatečných příčin, proč bychom na nebezpečenství města tohoto, nám na ten čas k správě a opa- trování poručeného, tak velikého počtu přijeti nemohli, před- kládali, sebe dobře povědomi jsouce, že k vychování jich, protože těmi předešlými rejthary, jichž pět praporcův bylo, a to se na gruntech našich za několik dní a blíž města po vesnicích zdržovalo, ze všech všudy potrav a viktualií, za ně ani lidé poddaní naši jednoho halíře nevzavše, dokonce jsme se vytrávili, dostačiti moci nebudeme, uvolujíce se nic méněji, přední osoby a hejtmany, jakožto lidi pokojnější, toliko aby ten lid do některých jiných měst, a vesnic okol- ních položen byl, mezi sebou rádi trpěti, nepominuvše i toho z potřeby dokládati, že snad i mustrunk krajský v krátkých dnech zde držán bude, pročež aby takový lid neb dokonce někde jinde kladen, aneb podle mírnosti a rovnosti některý menší počet při městě zanechán byl. A zvláště vědouce, že město toto, na velké silnici ležící, znamenitého fedrunku pro jiné lidi přespolní a potentáty potřebuje a napřed dotčený patent JMCé též na jiná města, městyse a vesnice kraje to- hoto plzeňského se vztahuje, těmi všemi příčinami nadepsa- ného kvartirmistra se vší pilností a bedlivostí jsme žádali. Ale všecky ty, jakžkoli podstatné příčiny, s kterýmiž by- chom i před vlastní osobou JMCé omluveni býti mohli, nic jsou nám postačiti nemohly, nýbrž předce takoví dva pra- porce lidu pěšího i s jejich nejvyššími přijeti jsme musili, ješto toho času i sbírka zemská při termínu sv. Víta [15. června] vedle sněmovního svolení zde se vykonala. I jsouce tehdá tak tím spůsobem mimo všecko očeká- vání naše těch šest set lidu k nám ložírováni a k sousedům všem po dvou a více také, kromě osob spoluraddních fori- rováni, tu předkem hejtmané a toho lidu nejvyšší přední domy a hospody, nezanechavše ani pro lidi přespolní místa, sobě osobili a na žádném slušném a mírném chování přestati nechtějíce, všech věcí dostatek a zvláště od vína míti žádali; jakož i to shledáno jest, že mnohý z nich sám pátý pro takovou nemírnosť outraty za dva dni přes dvaceti kop míš. navážil. I povolavše je ouřad před sebe, jim vyměření to, kteréž se od pánův kommissařův, totiž aby jeden každý za den na 6 gr. míš. chován byl, v známosť uvedli, ale oni naprosto za odpověď dali, že vedle takového vyměření lid ten, kterýž s prácí shledali, zdržeti nemohou, sami také oni
202 Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 1595 menitých, slušných a dostatečných příčin, proč bychom na nebezpečenství města tohoto, nám na ten čas k správě a opa- trování poručeného, tak velikého počtu přijeti nemohli, před- kládali, sebe dobře povědomi jsouce, že k vychování jich, protože těmi předešlými rejthary, jichž pět praporcův bylo, a to se na gruntech našich za několik dní a blíž města po vesnicích zdržovalo, ze všech všudy potrav a viktualií, za ně ani lidé poddaní naši jednoho halíře nevzavše, dokonce jsme se vytrávili, dostačiti moci nebudeme, uvolujíce se nic méněji, přední osoby a hejtmany, jakožto lidi pokojnější, toliko aby ten lid do některých jiných měst, a vesnic okol- ních položen byl, mezi sebou rádi trpěti, nepominuvše i toho z potřeby dokládati, že snad i mustrunk krajský v krátkých dnech zde držán bude, pročež aby takový lid neb dokonce někde jinde kladen, aneb podle mírnosti a rovnosti některý menší počet při městě zanechán byl. A zvláště vědouce, že město toto, na velké silnici ležící, znamenitého fedrunku pro jiné lidi přespolní a potentáty potřebuje a napřed dotčený patent JMCé též na jiná města, městyse a vesnice kraje to- hoto plzeňského se vztahuje, těmi všemi příčinami nadepsa- ného kvartirmistra se vší pilností a bedlivostí jsme žádali. Ale všecky ty, jakžkoli podstatné příčiny, s kterýmiž by- chom i před vlastní osobou JMCé omluveni býti mohli, nic jsou nám postačiti nemohly, nýbrž předce takoví dva pra- porce lidu pěšího i s jejich nejvyššími přijeti jsme musili, ješto toho času i sbírka zemská při termínu sv. Víta [15. června] vedle sněmovního svolení zde se vykonala. I jsouce tehdá tak tím spůsobem mimo všecko očeká- vání naše těch šest set lidu k nám ložírováni a k sousedům všem po dvou a více také, kromě osob spoluraddních fori- rováni, tu předkem hejtmané a toho lidu nejvyšší přední domy a hospody, nezanechavše ani pro lidi přespolní místa, sobě osobili a na žádném slušném a mírném chování přestati nechtějíce, všech věcí dostatek a zvláště od vína míti žádali; jakož i to shledáno jest, že mnohý z nich sám pátý pro takovou nemírnosť outraty za dva dni přes dvaceti kop míš. navážil. I povolavše je ouřad před sebe, jim vyměření to, kteréž se od pánův kommissařův, totiž aby jeden každý za den na 6 gr. míš. chován byl, v známosť uvedli, ale oni naprosto za odpověď dali, že vedle takového vyměření lid ten, kterýž s prácí shledali, zdržeti nemohou, sami také oni
Strana 203
Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 203 že na takovém opatření přestati nemíní, pravíce, že jsou tak 1595 od kvartirmistra svého zpraveni, že k nám do Plzně za tou příčinou, aby jisté a dostatečnější vyměření o nich učinili, kommissaři k tomu od JMCé nařízení, se sjeti mají. Mezi tím pak, chtějíce, aby město před nezbedností toho lidu ve všem bezpečenství zůstávalo, některé kusy střelby, po dvou do bran, též do rathouzu tři kusy rozvezeny, varta též v branách jistými osobami, ano i na paláce v rathouze do šedesáti osobami zbrojnými každodenně osazena jest. Nad to vejš podáni jsou i těm nejvyšším jistí artikulové, v jaké by kázni takový lid držán býti měl, totiž aby žádných tumultův nezačínali, nebubnovali, v kostele náboženství ne- překáželi, nočně nesedali, po zvonění spát chodili, ženskému pohlaví pokoj dali a ke všem všudy vážně a uctivě se cho- vali. Ale nic méněji přes to všecko mnohých nezbedností jsou se dopouštěli, za hospodáři a hospodyněmi s obnaženými kordy se honili, je haněli, tupili a znamenité příčiny k růz- nicům podávali, toho vždy aby lepšího opatření pro sebe i ženy své dostati mohli, vyhledávajíce. Zatím pak, aby všech věcí v městě dostatek pronajíti se mohl, okolním sousedům psáno, aby sousedé a lidé poddaní jejich obilí a cožkoli dobytka většího aneb menšího na odbytu mají, ten ne jinam než do. města našeho prodávali i od potrav všelijakých, máslo, sýry, vejce, chleby na trhy vozíce, spolusousedům zdejším za peníze dodávali, tak aby týž lid tím fedrunkem důstatečně od nás zde opatřen jsouc, příčiny neměl z města choditi a na gruntech jejich škody činiti. I když potom shledáno bylo, že hejtmané lidu toho nemírné outraty vedou, někteří také knechti na tom vymě- ření 6 gr. míš. přestati nechtějí, žádajíce i na ženy své míti plat, protož vyslání se do Prahy stalo pro vyrozumění, jak bychom se k těm obojím zachovati měli. Když tomu vyro- zuměno jest, že při vyzdvižení lidu toho odsud sem kom- missaři z Prahy s penězi, aby outrata hejtmanův a oficírův zastoupena byla, vysláni budou, o jiných pak oznámeno, že jest tak s nejvyšším jejich zůstáno a snešeno, aby jeden každý z nich šesti groši za den chován byl, nechť jest pak zkušený knecht neb nezkušený, a aby jaký plat na ženy jejich nařizovati se měl, to že býti nemůže, a protož že jsou povinni na tom vychování přestávati a budouli míti oč se domlouvati, to že při mustrunku učiniti moci budou; kte-
Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 203 že na takovém opatření přestati nemíní, pravíce, že jsou tak 1595 od kvartirmistra svého zpraveni, že k nám do Plzně za tou příčinou, aby jisté a dostatečnější vyměření o nich učinili, kommissaři k tomu od JMCé nařízení, se sjeti mají. Mezi tím pak, chtějíce, aby město před nezbedností toho lidu ve všem bezpečenství zůstávalo, některé kusy střelby, po dvou do bran, též do rathouzu tři kusy rozvezeny, varta též v branách jistými osobami, ano i na paláce v rathouze do šedesáti osobami zbrojnými každodenně osazena jest. Nad to vejš podáni jsou i těm nejvyšším jistí artikulové, v jaké by kázni takový lid držán býti měl, totiž aby žádných tumultův nezačínali, nebubnovali, v kostele náboženství ne- překáželi, nočně nesedali, po zvonění spát chodili, ženskému pohlaví pokoj dali a ke všem všudy vážně a uctivě se cho- vali. Ale nic méněji přes to všecko mnohých nezbedností jsou se dopouštěli, za hospodáři a hospodyněmi s obnaženými kordy se honili, je haněli, tupili a znamenité příčiny k růz- nicům podávali, toho vždy aby lepšího opatření pro sebe i ženy své dostati mohli, vyhledávajíce. Zatím pak, aby všech věcí v městě dostatek pronajíti se mohl, okolním sousedům psáno, aby sousedé a lidé poddaní jejich obilí a cožkoli dobytka většího aneb menšího na odbytu mají, ten ne jinam než do. města našeho prodávali i od potrav všelijakých, máslo, sýry, vejce, chleby na trhy vozíce, spolusousedům zdejším za peníze dodávali, tak aby týž lid tím fedrunkem důstatečně od nás zde opatřen jsouc, příčiny neměl z města choditi a na gruntech jejich škody činiti. I když potom shledáno bylo, že hejtmané lidu toho nemírné outraty vedou, někteří také knechti na tom vymě- ření 6 gr. míš. přestati nechtějí, žádajíce i na ženy své míti plat, protož vyslání se do Prahy stalo pro vyrozumění, jak bychom se k těm obojím zachovati měli. Když tomu vyro- zuměno jest, že při vyzdvižení lidu toho odsud sem kom- missaři z Prahy s penězi, aby outrata hejtmanův a oficírův zastoupena byla, vysláni budou, o jiných pak oznámeno, že jest tak s nejvyšším jejich zůstáno a snešeno, aby jeden každý z nich šesti groši za den chován byl, nechť jest pak zkušený knecht neb nezkušený, a aby jaký plat na ženy jejich nařizovati se měl, to že býti nemůže, a protož že jsou povinni na tom vychování přestávati a budouli míti oč se domlouvati, to že při mustrunku učiniti moci budou; kte-
Strana 204
204 Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 1595 rýmžto vyslaným odvedeno peněz jest zemských zatím pro vychování těch šest set lidu 600 kop míš. Zatím oni tak chováni jsouce a na svého nejvyššího, až by se z říše najíti dal, očekávajíce, mnohé ouřadu zaneprázdnění a tumulty v městě činili, a poněvadž na náklad království to- hoto s velikou těžkostí v říši sebráni jsou, to vše, cožkoli před se brali, toliko aby se nerozešli, snášeno jim býti muselo. Ano- brž i jeden hejtman německého predikanta sem uvedv ká- zání jeho v též hospodě, v kteréž byl, poslouchal, žádnému sobě v tom překážeti nedopustiv. Nicméně v jakém nebezpečenství se vším městem jsme zůstávali, to jsme na vrchnosť vznášeli, a poznavše, že hejtmané a nejvyšší lidu toho žádné mírnosti v outratách svých nezacho- vávají (mluvíce, budeli jich chtíti země potřebovati proti nepří- teli Turku, že outraty jejich zastoupiti a je z hospod vyplatiti musí), toho sme, aby se o ně ňaké vyměření stalo, jakby cho- váni bejti měli, dotazovali; žádného nařízení v té věci, proto že nejvyšší páni ouředníci a soudcové zemští s nejvyšším jejich Alexandrem Filinem jistú námluvu měli a jemu na tu jistou summu peněz dali, dostati jsme nemohli, jakož i oni sami hejtmané k JMi o opatření své a těch, ježto pod správou svou měli, se dopisujíce, jiné odpovědi nedostali, než aby stížností svých až do navrácení nejvyššího svého odložili. Protož s nimi v odpory se vydávati a jim, aby mírnosť v outratách a panketův nočních a denních zanechali, vyměřovati, velmi nebezpečné bylo; nebo i skrze to vyzdvižení státi by se bylo mohlo, proto že i ten samý lid v poslušenství hejtmanův svých zůstávati nechtěl, tak že i pro ochranu svou quardii od ouřadu požádali, kterouž jsme dnem i nocí s nemalým nákladem držeti musili. A ačkoli jsme dobře takový lid z města vybyti mohli, to vše trpělivě všickni jsme snášeli, to- liko aby týž lid podle svolení sněmovního, (tu kdež stavové JMCé ku pomoci proti nepříteli Turku šest tisíc knechtův v poli za šest měsícův držeti a dva tisíce jízdy též do Uher poslati se svolili), dodržán jsouc nikam se nerozešel a ne- rozběhl a nám žádná vina v té příčině odchozu a rozběh- nutí jejich přičtena býti nemohla; nebo i páni kommissaři k tomu nařízení o tom poroučeli, poněvadž těžce shromáž- děn jest, abychom jej dodrželi, dokládajíce, že bychom skrze to, kdyby se rozešli, žádného poděkování nedostali. Potom pak okolo památky sv. Prokopa [4. července].
204 Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 1595 rýmžto vyslaným odvedeno peněz jest zemských zatím pro vychování těch šest set lidu 600 kop míš. Zatím oni tak chováni jsouce a na svého nejvyššího, až by se z říše najíti dal, očekávajíce, mnohé ouřadu zaneprázdnění a tumulty v městě činili, a poněvadž na náklad království to- hoto s velikou těžkostí v říši sebráni jsou, to vše, cožkoli před se brali, toliko aby se nerozešli, snášeno jim býti muselo. Ano- brž i jeden hejtman německého predikanta sem uvedv ká- zání jeho v též hospodě, v kteréž byl, poslouchal, žádnému sobě v tom překážeti nedopustiv. Nicméně v jakém nebezpečenství se vším městem jsme zůstávali, to jsme na vrchnosť vznášeli, a poznavše, že hejtmané a nejvyšší lidu toho žádné mírnosti v outratách svých nezacho- vávají (mluvíce, budeli jich chtíti země potřebovati proti nepří- teli Turku, že outraty jejich zastoupiti a je z hospod vyplatiti musí), toho sme, aby se o ně ňaké vyměření stalo, jakby cho- váni bejti měli, dotazovali; žádného nařízení v té věci, proto že nejvyšší páni ouředníci a soudcové zemští s nejvyšším jejich Alexandrem Filinem jistú námluvu měli a jemu na tu jistou summu peněz dali, dostati jsme nemohli, jakož i oni sami hejtmané k JMi o opatření své a těch, ježto pod správou svou měli, se dopisujíce, jiné odpovědi nedostali, než aby stížností svých až do navrácení nejvyššího svého odložili. Protož s nimi v odpory se vydávati a jim, aby mírnosť v outratách a panketův nočních a denních zanechali, vyměřovati, velmi nebezpečné bylo; nebo i skrze to vyzdvižení státi by se bylo mohlo, proto že i ten samý lid v poslušenství hejtmanův svých zůstávati nechtěl, tak že i pro ochranu svou quardii od ouřadu požádali, kterouž jsme dnem i nocí s nemalým nákladem držeti musili. A ačkoli jsme dobře takový lid z města vybyti mohli, to vše trpělivě všickni jsme snášeli, to- liko aby týž lid podle svolení sněmovního, (tu kdež stavové JMCé ku pomoci proti nepříteli Turku šest tisíc knechtův v poli za šest měsícův držeti a dva tisíce jízdy též do Uher poslati se svolili), dodržán jsouc nikam se nerozešel a ne- rozběhl a nám žádná vina v té příčině odchozu a rozběh- nutí jejich přičtena býti nemohla; nebo i páni kommissaři k tomu nařízení o tom poroučeli, poněvadž těžce shromáž- děn jest, abychom jej dodrželi, dokládajíce, že bychom skrze to, kdyby se rozešli, žádného poděkování nedostali. Potom pak okolo památky sv. Prokopa [4. července].
Strana 205
Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 205 také z téhož regimentu do Domažlic, do Rokycan a na grunty 1595 kláštera Chotěšovského nemálo lidu po jednom i více pra- porcův položeno jest. Když pak ten a takový lid zde mnoho týhodnův zůstával, jisté zprávy sem přicházely, že kníže z Mansfeldu veliké šance a plochhauzy v Rábu sdělal a Durci znamenavše to do Vostřehomu, aby k nim na pomoc přišli, znáti dali, kteříž když se do Rábu shromáždili, on opustivše ty šance s jistým počtem lidu k Vostřehomu táhl a jej velmi silně ze všech stran oblehl, lidu více očekávaje. Těch také dnův, to jest v pondělí po sv. Kilianu [10. července], pan Adam Gallus z Lobkovic vyslán jsa před třemi měsíci do říše, aby lid jízdný bez překážky do země uherské po vodě puštěn byl, zprávu zde dal, že jest toho Alexandra Filina odjel a což pro ten lid pěší, aparatův a nástrojův vojanských objednáno jest, to že je již v Norm- berce viděli a v krátkých dnech že to sem do země přive- ženo býti a on sám také Filinus na poště brzo za ním přijeti má. Mezi tím časem a prvé nežli dotčený Filín do Plzně se dostal, přijel sem opět pan Jetřich Švenda, JMCé vyslaný a kommissarius, maje poručení, aby zde okolo tři sta rejtharův aneb lidu jízdného z švábské země vypraveného zmustroval; pročež očekávajíc zde na ně, potom po nemnohých dnech sjížděti se počali, to jest v vigilii sv. Máří Majdaleny, [21. července], a on k žádosti ouřadu, města ušetřiv, též proto aby se mezi lidem pěším a jízdným o quardii žádné nesnáze nepřitrefilo, klásti se jim poručil v Sekyřanech, Přehyšťově a jiných vesnicích a tu aby mustrunku očekávali. Při tom jednou i druhé do Prahy opět vyslání pro peníze státi se musilo, na kterýžto lid po druhé jízdě 600 kop míš. a po třetí toliko 500 vydáno jest, proto že když s nejvyšším panem purkrabí o to, aby více peněz na ně dáno bylo, jednáno jest, za odpověd vyslaným toto dal: „My (prý) vám peníze dá- váme a vy je tam kurvám a lotrům vydáváte.“ Na to jsem pánu odpověděl: „Milostivý pane, však o tom vědomosť míti ráčíte, že jednou i druhé toho jsme se při vás se vší pil- ností, abyšte nám, jak bychom se k nim chovati měli, vy- měření učiniti ráčili, na vás vznášejíc, že se oni tím platem jim předešle vyměřeným žádným spůsobem spokojiti nedají, ničehož toho jsme při vás se dožádati nemohli, anobrž teď (řku) posledně na dobré zdání pánův kommissařův, nechtíce aby se týž lid rozběhl, ještě o jeden krejcar platu týmž
Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 205 také z téhož regimentu do Domažlic, do Rokycan a na grunty 1595 kláštera Chotěšovského nemálo lidu po jednom i více pra- porcův položeno jest. Když pak ten a takový lid zde mnoho týhodnův zůstával, jisté zprávy sem přicházely, že kníže z Mansfeldu veliké šance a plochhauzy v Rábu sdělal a Durci znamenavše to do Vostřehomu, aby k nim na pomoc přišli, znáti dali, kteříž když se do Rábu shromáždili, on opustivše ty šance s jistým počtem lidu k Vostřehomu táhl a jej velmi silně ze všech stran oblehl, lidu více očekávaje. Těch také dnův, to jest v pondělí po sv. Kilianu [10. července], pan Adam Gallus z Lobkovic vyslán jsa před třemi měsíci do říše, aby lid jízdný bez překážky do země uherské po vodě puštěn byl, zprávu zde dal, že jest toho Alexandra Filina odjel a což pro ten lid pěší, aparatův a nástrojův vojanských objednáno jest, to že je již v Norm- berce viděli a v krátkých dnech že to sem do země přive- ženo býti a on sám také Filinus na poště brzo za ním přijeti má. Mezi tím časem a prvé nežli dotčený Filín do Plzně se dostal, přijel sem opět pan Jetřich Švenda, JMCé vyslaný a kommissarius, maje poručení, aby zde okolo tři sta rejtharův aneb lidu jízdného z švábské země vypraveného zmustroval; pročež očekávajíc zde na ně, potom po nemnohých dnech sjížděti se počali, to jest v vigilii sv. Máří Majdaleny, [21. července], a on k žádosti ouřadu, města ušetřiv, též proto aby se mezi lidem pěším a jízdným o quardii žádné nesnáze nepřitrefilo, klásti se jim poručil v Sekyřanech, Přehyšťově a jiných vesnicích a tu aby mustrunku očekávali. Při tom jednou i druhé do Prahy opět vyslání pro peníze státi se musilo, na kterýžto lid po druhé jízdě 600 kop míš. a po třetí toliko 500 vydáno jest, proto že když s nejvyšším panem purkrabí o to, aby více peněz na ně dáno bylo, jednáno jest, za odpověd vyslaným toto dal: „My (prý) vám peníze dá- váme a vy je tam kurvám a lotrům vydáváte.“ Na to jsem pánu odpověděl: „Milostivý pane, však o tom vědomosť míti ráčíte, že jednou i druhé toho jsme se při vás se vší pil- ností, abyšte nám, jak bychom se k nim chovati měli, vy- měření učiniti ráčili, na vás vznášejíc, že se oni tím platem jim předešle vyměřeným žádným spůsobem spokojiti nedají, ničehož toho jsme při vás se dožádati nemohli, anobrž teď (řku) posledně na dobré zdání pánův kommissařův, nechtíce aby se týž lid rozběhl, ještě o jeden krejcar platu týmž
Strana 206
206 Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 1595 knechtům přivětšeno jest.“ K čemuž pán propověděl: „Tře- bali je vám bylo o tom psáti, však jest vám o tom oustně oznámeno, kdybyšte (prý) vy nás poslouchali více než kom- missařův. A protož nedomnívejte se, abychom vám to pasi- rovati měli.“ Vidouce pána tak mysli horlivé, ne tak proto, jakž se domysliti bylo, že se nám peníze dávají, (nebo i z Domažlic, z Klatov, z Rokycan téměř každého týhodne pro peníze též vysýláno bylo), jako že ten lid JMCé od stavův svolený a kterýž měsíce máje proti nepříteli vypraven býti měl, ještě zde v království tomto, (ano ze všech zemí počet lidu svého jedna každá vrchnosť v Uhřích již měla), na tak veliký náklad bezpotřebně s očekáváním toliko Alexandra Filina, nejvyššího jejich, se zdržuje, na čemž JMCá žádného zalíbení míti neráčil, ježto snad mohl dobře někdo jiný v království tomto, kterýž by regiment knechtův vésti uměl, bez toho cizozemce nalezen a vyhledán býti, v žádné další potýkání oustní s pánem se vydávati nebylo bezpečné. Než opět po čtvrté psaním na pána vznášeno jest, poněvadž těmi penězi, kteréž sem odeslané jsou, ten lid s hejtmany a fen- drichy svými, kterýž v mnohem větším počtu nežli do jiných okolních měst k nám položen jest, a ti všickni již na šístý týden s velikou obtížností chudých statečkův našich, (všech všudy věcí na každý den dostatek od nás míti chtějíce), zů- stávají, všecka outrata jejich zastoupena býti nemohla, aby nám pro zapravení toho nákladu a další toho lidu až do mustrunku zdržení některá větší summa vydána byla, poně- vadž každého týhodne na ně všecky přes sedm set vydávati se přišlo, s takovým při tom doložením, že my je ani sou- sedé naši po dnešní den na své vlastní peníze chovati nebu- deme a tím, jestliže by se rozběhli, vinni býti nechceme; nebo cožkoli na týž lid peněz zemských přijmeme, toho všeho tu, kdež poručeno bude, že se rádi spraviti chceme. Zatím pak prve nežli napřed dotčení rejthaři švábští, polo- ženi jsouce do vesnic kláštera chotěšovského, zmustrováni byli, přijelo k městu opět do tří set rejtharův Rejnlenderův a poněvadž do města pro ten lid pěší, kterýž zde očekával, puštěni bejti nemohli, poručeno jim od kommissaře císař- ského Cotrice, aby se ve Škvrňanech, Křimicích a jinde po- ložilí. Ouřad, aby poddaní lidé ušetřeni byli, ritmistru jejich do Škvrňan místo pocty věrtel piva bílého a ovsa deset kbe- líků dáti poručil s tím oznámením, poněvadž v městě jako
206 Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 1595 knechtům přivětšeno jest.“ K čemuž pán propověděl: „Tře- bali je vám bylo o tom psáti, však jest vám o tom oustně oznámeno, kdybyšte (prý) vy nás poslouchali více než kom- missařův. A protož nedomnívejte se, abychom vám to pasi- rovati měli.“ Vidouce pána tak mysli horlivé, ne tak proto, jakž se domysliti bylo, že se nám peníze dávají, (nebo i z Domažlic, z Klatov, z Rokycan téměř každého týhodne pro peníze též vysýláno bylo), jako že ten lid JMCé od stavův svolený a kterýž měsíce máje proti nepříteli vypraven býti měl, ještě zde v království tomto, (ano ze všech zemí počet lidu svého jedna každá vrchnosť v Uhřích již měla), na tak veliký náklad bezpotřebně s očekáváním toliko Alexandra Filina, nejvyššího jejich, se zdržuje, na čemž JMCá žádného zalíbení míti neráčil, ježto snad mohl dobře někdo jiný v království tomto, kterýž by regiment knechtův vésti uměl, bez toho cizozemce nalezen a vyhledán býti, v žádné další potýkání oustní s pánem se vydávati nebylo bezpečné. Než opět po čtvrté psaním na pána vznášeno jest, poněvadž těmi penězi, kteréž sem odeslané jsou, ten lid s hejtmany a fen- drichy svými, kterýž v mnohem větším počtu nežli do jiných okolních měst k nám položen jest, a ti všickni již na šístý týden s velikou obtížností chudých statečkův našich, (všech všudy věcí na každý den dostatek od nás míti chtějíce), zů- stávají, všecka outrata jejich zastoupena býti nemohla, aby nám pro zapravení toho nákladu a další toho lidu až do mustrunku zdržení některá větší summa vydána byla, poně- vadž každého týhodne na ně všecky přes sedm set vydávati se přišlo, s takovým při tom doložením, že my je ani sou- sedé naši po dnešní den na své vlastní peníze chovati nebu- deme a tím, jestliže by se rozběhli, vinni býti nechceme; nebo cožkoli na týž lid peněz zemských přijmeme, toho všeho tu, kdež poručeno bude, že se rádi spraviti chceme. Zatím pak prve nežli napřed dotčení rejthaři švábští, polo- ženi jsouce do vesnic kláštera chotěšovského, zmustrováni byli, přijelo k městu opět do tří set rejtharův Rejnlenderův a poněvadž do města pro ten lid pěší, kterýž zde očekával, puštěni bejti nemohli, poručeno jim od kommissaře císař- ského Cotrice, aby se ve Škvrňanech, Křimicích a jinde po- ložilí. Ouřad, aby poddaní lidé ušetřeni byli, ritmistru jejich do Škvrňan místo pocty věrtel piva bílého a ovsa deset kbe- líků dáti poručil s tím oznámením, poněvadž v městě jako
Strana 207
Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 207 proffanthauzu obrok podle taxy panem kommissařem naří- 1595 zené, jeden kbelík po 42 gr. a víno rakouské po 4 gr. a jiné věci za peníze jejich prodávati se má, protož s penězi pro to aby do města posýlali, že jim to od lidí poddaných do jejich kvardýru dodávati se má. Ale takové oznámení nebylo jim vděčné, pravíce, že by nebyli povinni peněz svých utráceti a tak všech věcí darmo od chudých lidí míti žá- dali, čehož také podle vůle své zmocnivše se všeho užili, nedavše sobě v tom nic vyměřovati. Však přes noc tu zů- stavše, zase odsud ve čtvrtek po sv. Jakubu [27. července] vyzdviženi jsou a toho dne až do Radnic jedouce, skrz město s praporem svým zbrojně projeli. Někteří z toho počtu zde se zdrževše, potom též za nimi jeli a našedše čeládku obecní s koňmi v poli, ze dvoru Doubravskýho koně jednoho vy- přáhli a s sebou pryč odvedli. Pročež za panem kommis- sařem na nocleh do Radnic o navrácení téhož koně psáti a jednati se musilo; ale nežli psaní k pečetění podáno, zpráva přišla, že zase kůň přiveden jest. Po mnohém pak tu dlouhém očekávání Alexandra Fe- lina, nejvyššího tohoto lidu pěšího, kteréhož zde přes šest set položeno bylo se dvoumi hejtmany a jinými oficíry, teprv v pátek po sv. Anně v Juli [28. července] skrz město jeda do Prahy z Klatov pospíchal, nepochybně věc svou s pány ouředníky zemskými na místě postaviti chtěje. Prvé však nežli k městu našemu přijel, hejtmané jeho v cestu mu vy- jeli a všecek ten lid pěší dvojím řadem, aby mezi nimi pro- jel, postavili, velikou uctivosť mu prokazujíce. Těch dnův zpráva sem přišla, že pan Trčka, kterýž druhý regiment lidu pěšího z království českého před šesti týhodny vyvedl, pustiv jej k šturmu u Vostřehoma, na vět- ším díle jej ztratil a sám také škodlivě že postřelen. Potom ve čtvrtek ráno pan Alexander Filín z Prahy se navracujíc, zde se opět zastavil poručiv svým, aby hned ráno odsud s lidem se vyzdvihli a do Klatov táhli, že mustrunk jejich tam držeti chce. Před tím pak v středu, dostavše se do města z toho počtu rejtharův lidu švabského, kteříž v okol- ních vesnicech mustrunku očekávali, okolo desíti osob a malvazím jinde kromě hospody své dobře vlasy podebravše, když zase do hospody, tu kdež čeládka jejich stravou a koně obrokem opatřeni byli, se navrátili, majíce za to platiti, hned ke zlému v nepřítomnosti hospodáře čeládce příčinu
Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 207 proffanthauzu obrok podle taxy panem kommissařem naří- 1595 zené, jeden kbelík po 42 gr. a víno rakouské po 4 gr. a jiné věci za peníze jejich prodávati se má, protož s penězi pro to aby do města posýlali, že jim to od lidí poddaných do jejich kvardýru dodávati se má. Ale takové oznámení nebylo jim vděčné, pravíce, že by nebyli povinni peněz svých utráceti a tak všech věcí darmo od chudých lidí míti žá- dali, čehož také podle vůle své zmocnivše se všeho užili, nedavše sobě v tom nic vyměřovati. Však přes noc tu zů- stavše, zase odsud ve čtvrtek po sv. Jakubu [27. července] vyzdviženi jsou a toho dne až do Radnic jedouce, skrz město s praporem svým zbrojně projeli. Někteří z toho počtu zde se zdrževše, potom též za nimi jeli a našedše čeládku obecní s koňmi v poli, ze dvoru Doubravskýho koně jednoho vy- přáhli a s sebou pryč odvedli. Pročež za panem kommis- sařem na nocleh do Radnic o navrácení téhož koně psáti a jednati se musilo; ale nežli psaní k pečetění podáno, zpráva přišla, že zase kůň přiveden jest. Po mnohém pak tu dlouhém očekávání Alexandra Fe- lina, nejvyššího tohoto lidu pěšího, kteréhož zde přes šest set položeno bylo se dvoumi hejtmany a jinými oficíry, teprv v pátek po sv. Anně v Juli [28. července] skrz město jeda do Prahy z Klatov pospíchal, nepochybně věc svou s pány ouředníky zemskými na místě postaviti chtěje. Prvé však nežli k městu našemu přijel, hejtmané jeho v cestu mu vy- jeli a všecek ten lid pěší dvojím řadem, aby mezi nimi pro- jel, postavili, velikou uctivosť mu prokazujíce. Těch dnův zpráva sem přišla, že pan Trčka, kterýž druhý regiment lidu pěšího z království českého před šesti týhodny vyvedl, pustiv jej k šturmu u Vostřehoma, na vět- ším díle jej ztratil a sám také škodlivě že postřelen. Potom ve čtvrtek ráno pan Alexander Filín z Prahy se navracujíc, zde se opět zastavil poručiv svým, aby hned ráno odsud s lidem se vyzdvihli a do Klatov táhli, že mustrunk jejich tam držeti chce. Před tím pak v středu, dostavše se do města z toho počtu rejtharův lidu švabského, kteříž v okol- ních vesnicech mustrunku očekávali, okolo desíti osob a malvazím jinde kromě hospody své dobře vlasy podebravše, když zase do hospody, tu kdež čeládka jejich stravou a koně obrokem opatřeni byli, se navrátili, majíce za to platiti, hned ke zlému v nepřítomnosti hospodáře čeládce příčinu
Strana 208
208 Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 1595 podali, za ní s kordy dobytými se honíce, a když se jim čeládka v pokojích skryla, dveře na ně vysekali skla v svět- nici roztloukli. Potom i do té hospody, kdež pan Švanda stál se dostali, v domu ručnice spouštěli a samému šelmův starých nadali, dva z sebe na bránu, kterou jeti měli, vy- slavše, aby ji zavírati nedali, jakož pak k Liticům jedouce na též bráně vartýře stloukli, ručnici za rukávy a šturmhaub jemu vzavše s sebou pryč odnesli, kterážto zoumyslnosť jejich skrze pana kommissaře na JMCou téhož dne byla vznešena, odkudž se dostatečnějšího opatření očekávalo. V pátek pak před polednem hejtmané a jiní oficírové lidu pěšího, majíce se odsud vyzdvihovati, toho při ouřadu nezbedností a netrefností svou dostali, že všemu tomu lidu pěšímu na tři dni až do mustrunku a jim samým týž plat náležitý za den na hejtmana po 200 gr., na fendricha po- 100 gr. a tak pod to níže počítajíc, knechtům pak po 8 gr. dáti a obzvláště oficírům za pět dní odveden býti musil, jinak žádnou měrou z města vytáhnouti nechtěli, všelijakých pohrůžek na další nebezpečenství užívajíce. A tak teprv peníze zouplna po vůli své dostavše, z města se k Klatovům na mustrunk odebrali. Tuto již každý čtouc poznati to může, v jakých jsme ouzkostech po ten veškeren čas s nimi dnem i nocí zůstávali, neb každý z obyvatelův tím břemenem obklíčen jsa, žádné radosti míti nemohl, nýbrž pro jejich jakožto boha prázdných a nezbedných lidí svévolnosť, denní i noční střílení, bubnování, ohňův na nebezpečenství města v noci spouštění všecky všudy příbytkové byli plni strachu, bázně, ode všech mužův soužení a naříkání, od žen pak a dětí pláče a kvílení, a v žádném koutě potěšení žádného nebylo, ouřad pak nikda žádné hodiny před nimi pokoje neměl, neb vždycky pro věci dosti malé a špatné zaneprázdňovali a potkaloli ještě koho co od sousedův odporného, musel každý ten jim k libosti vězením, (k čemuž povoláváno pro zachování pokoje býti musilo), ztrestán a držán býti. Že jest tehdá ten a takový lid pěší vojanský z města vyzdvižen, kteréhož v počtu do tisíce s pacholaty a ženami se nacházelo, a my takového břemene, kterýmž víceji nežli sedm týhodnův pořád dnem nocí v zna- menitém nebezpečenství s nimi zůstávajíce, obtíženi byli, že jsme prázdni učiněni, z toho pánu Bohu česť a chvála vzdá- vána buď na věky.
208 Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 1595 podali, za ní s kordy dobytými se honíce, a když se jim čeládka v pokojích skryla, dveře na ně vysekali skla v svět- nici roztloukli. Potom i do té hospody, kdež pan Švanda stál se dostali, v domu ručnice spouštěli a samému šelmův starých nadali, dva z sebe na bránu, kterou jeti měli, vy- slavše, aby ji zavírati nedali, jakož pak k Liticům jedouce na též bráně vartýře stloukli, ručnici za rukávy a šturmhaub jemu vzavše s sebou pryč odnesli, kterážto zoumyslnosť jejich skrze pana kommissaře na JMCou téhož dne byla vznešena, odkudž se dostatečnějšího opatření očekávalo. V pátek pak před polednem hejtmané a jiní oficírové lidu pěšího, majíce se odsud vyzdvihovati, toho při ouřadu nezbedností a netrefností svou dostali, že všemu tomu lidu pěšímu na tři dni až do mustrunku a jim samým týž plat náležitý za den na hejtmana po 200 gr., na fendricha po- 100 gr. a tak pod to níže počítajíc, knechtům pak po 8 gr. dáti a obzvláště oficírům za pět dní odveden býti musil, jinak žádnou měrou z města vytáhnouti nechtěli, všelijakých pohrůžek na další nebezpečenství užívajíce. A tak teprv peníze zouplna po vůli své dostavše, z města se k Klatovům na mustrunk odebrali. Tuto již každý čtouc poznati to může, v jakých jsme ouzkostech po ten veškeren čas s nimi dnem i nocí zůstávali, neb každý z obyvatelův tím břemenem obklíčen jsa, žádné radosti míti nemohl, nýbrž pro jejich jakožto boha prázdných a nezbedných lidí svévolnosť, denní i noční střílení, bubnování, ohňův na nebezpečenství města v noci spouštění všecky všudy příbytkové byli plni strachu, bázně, ode všech mužův soužení a naříkání, od žen pak a dětí pláče a kvílení, a v žádném koutě potěšení žádného nebylo, ouřad pak nikda žádné hodiny před nimi pokoje neměl, neb vždycky pro věci dosti malé a špatné zaneprázdňovali a potkaloli ještě koho co od sousedův odporného, musel každý ten jim k libosti vězením, (k čemuž povoláváno pro zachování pokoje býti musilo), ztrestán a držán býti. Že jest tehdá ten a takový lid pěší vojanský z města vyzdvižen, kteréhož v počtu do tisíce s pacholaty a ženami se nacházelo, a my takového břemene, kterýmž víceji nežli sedm týhodnův pořád dnem nocí v zna- menitém nebezpečenství s nimi zůstávajíce, obtíženi byli, že jsme prázdni učiněni, z toho pánu Bohu česť a chvála vzdá- vána buď na věky.
Strana 209
Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 209 A ačkoli jsme se nadáli, že také nám přede všemi 1595 jinými věcmi všecky a všelijaké outraty naše, což jsme na ně kromě těch dvamecítma set, nám od nejvyšších pánův úředníkův pro ně odeslaných, vynaložili a je penězi obec- ními, sousedskými a sirotčími, (čehož všeho, což tak nám se zaplatiti mělo, sečteno jest čtyry tisíce, čtyry sta pade- sáte šest kop míš. a některý groš vejšeji) zastoupili, na- vráceny a zaplaceny budou. Jakož jsme pak i v Klatovech při mustrunku netoliko s nejvyšším toho lidu, ale také i s panem mustrherrem a colmistrem zemským, Radslavem Vchýn- ským ze Vchynic o to, aby nás spokojili, se vší bedlivostí jednali; ale nic toho od jednoho a druhého dostati jsme ne- mohli, tak že naposledy zase o to k nejvyšším ouředníkům zem- ským, aby nám takový Worgelt1 z peněz zemských dán a navrácen byl, utéci jsme se musili a po mnohých dnech to- liko polovici té summy dostali. Zatím pak přece několik dní ten lid zmustrovaný při městě Klatovech ležel a proto zůstával, že kníže bavorský, nejsa od pánův Čechův náležitě v tom, aby jim pas svobodný skrz zemi svou až k Dunaji pustil, hledán, je do země své pustiti nechtěl. Když pak ten mustrunk toho lidu pěšího v Klatovech držán byl dosti podstatně, nebo nejvyšší pro ten regiment nakoupiv zbroji a ručnic, ten všecek aparat vojenský témuž lidu dal a tak jej špísy dlouhými ve zbroji a s ručnicemi zmustrovati dal tak oupravně, že se bylo nač podívati. Zatím také ten lid rejtharský švábský, kterýž se do kraje tohoto od některých týhodnův sjížděl, také vykonav svůj mustrunk na našich Bořích, odsud z kraje skrze město ve čtvrtek den sv. Va- vřince [10. srpna], ku Praze panem Švendou kommissařem provázen jsouc, nadělavše v kraji po vesnicech za mnoho kop škody, projeli, o nichž potom přišla sem zpráva taková, že někde okolo Prahy sedlákům z truhlic peníze a obilí z sejpek brali; pročež nadepsaný pan Švenda, jsa rozhorlen, že s nimi, jakožto těmi, kteříž spůsobu krigsmanského ne- následují, nýbrž loupeže a krádeže se chytili, k uloženému místu dále jeti nechtěl. Zatím pak ten lid pěší, pasu z Kla- tov míti nemoha, vejšeji než dvě neděle pořád předce na záhubu obyvatelův téhož města tam zůstával, a když dva praporce do země bavorské se dostaly a tam lidi chudé hu- 1) Worgelt = Vorgeld, peníze napřed dané. 14
Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 209 A ačkoli jsme se nadáli, že také nám přede všemi 1595 jinými věcmi všecky a všelijaké outraty naše, což jsme na ně kromě těch dvamecítma set, nám od nejvyšších pánův úředníkův pro ně odeslaných, vynaložili a je penězi obec- ními, sousedskými a sirotčími, (čehož všeho, což tak nám se zaplatiti mělo, sečteno jest čtyry tisíce, čtyry sta pade- sáte šest kop míš. a některý groš vejšeji) zastoupili, na- vráceny a zaplaceny budou. Jakož jsme pak i v Klatovech při mustrunku netoliko s nejvyšším toho lidu, ale také i s panem mustrherrem a colmistrem zemským, Radslavem Vchýn- ským ze Vchynic o to, aby nás spokojili, se vší bedlivostí jednali; ale nic toho od jednoho a druhého dostati jsme ne- mohli, tak že naposledy zase o to k nejvyšším ouředníkům zem- ským, aby nám takový Worgelt1 z peněz zemských dán a navrácen byl, utéci jsme se musili a po mnohých dnech to- liko polovici té summy dostali. Zatím pak přece několik dní ten lid zmustrovaný při městě Klatovech ležel a proto zůstával, že kníže bavorský, nejsa od pánův Čechův náležitě v tom, aby jim pas svobodný skrz zemi svou až k Dunaji pustil, hledán, je do země své pustiti nechtěl. Když pak ten mustrunk toho lidu pěšího v Klatovech držán byl dosti podstatně, nebo nejvyšší pro ten regiment nakoupiv zbroji a ručnic, ten všecek aparat vojenský témuž lidu dal a tak jej špísy dlouhými ve zbroji a s ručnicemi zmustrovati dal tak oupravně, že se bylo nač podívati. Zatím také ten lid rejtharský švábský, kterýž se do kraje tohoto od některých týhodnův sjížděl, také vykonav svůj mustrunk na našich Bořích, odsud z kraje skrze město ve čtvrtek den sv. Va- vřince [10. srpna], ku Praze panem Švendou kommissařem provázen jsouc, nadělavše v kraji po vesnicech za mnoho kop škody, projeli, o nichž potom přišla sem zpráva taková, že někde okolo Prahy sedlákům z truhlic peníze a obilí z sejpek brali; pročež nadepsaný pan Švenda, jsa rozhorlen, že s nimi, jakožto těmi, kteříž spůsobu krigsmanského ne- následují, nýbrž loupeže a krádeže se chytili, k uloženému místu dále jeti nechtěl. Zatím pak ten lid pěší, pasu z Kla- tov míti nemoha, vejšeji než dvě neděle pořád předce na záhubu obyvatelův téhož města tam zůstával, a když dva praporce do země bavorské se dostaly a tam lidi chudé hu- 1) Worgelt = Vorgeld, peníze napřed dané. 14
Strana 210
210 Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 1595 bily, tu že sedláci shromáždivše se, z počtu týchž knechtův do třiceti osob položili, tak že ostatní obávajíce se, aby se jim tolik nepřitrefilo, zase do Klatov se navrátili. Téhož času po slavnosti na nebevzetí blahoslavené Panny Marie, kníže z Mansfeldu, nejvyšší jsa v zemi uherské nad vojskem křesťanským, zůstávaje při obležení Ostřehomu mnoho týhodnův pořád, pro vykonání mnohých znamenitých činův hrdinských při dobývání dotčené pevnosti že život svůj dokonal, zprávy sem jisté přicházely, z čehož mezi křesťany veliký zármutek vzešel, obzvláště pak JMCá pro takovou nenadálou smrť jeho žalosť míti ráčil, protože na tom vůdci moudrým a zkušeným všemu křesťanstvu mnoho záleželo. Et talis fuit dux noster, quod nullum genus belli fuerit, in quo illum non exercuerit fortuna, cui adfuit labor in negotio, fortitudo in periculo, industria in agendo, celeritas in confi- ciendo, ille ausus primus sumpsisse labores, primus iter carp- sisse pedes, quique adeo de se effari potuit: Facta, non dicta mea vos milites sequi volo; nec disciplinam modo, sed exemplum a me petere. Alter etiam Cato fuit, de quo Lu- canus: Ipse manu sua pila gerens, praecedit anheli militis ora, pedes monstrat tolerare labores. Non jubet. Potom po smrti jeho s pomocí pána Boha předce Ostři- hom Turkům vzat jest, o čemž jiné historie obšírně, jak se tam dálo, vypravovati budou, já k poznamenání našemu domácímu se navrátím. Léta 1596 před slavností Ducha sv. opět jiné nové obtížnosti na obec tuto se valiti počaly, neb JMCská k ou- řadu psáti ráčil, věděti dávaje, že jest se na tom milostivě ustanoviti ráčil, aby tři sta koní zbrojných JMi od rytířstva kraje rejnského svolených, okolo desátého aneb dvadcatého dne měsíce června jinak Junii u nás zmustrováni byli, po- roučejíce, abychom se k témuž času a k takovému mustrunku obrokami a jinými všelijakými potravami a potřebami časně zásobili a to skutečně nařídili a opatřili, aby týž lid, (kte- rýž že se přes dva dni zdržovati nebude), proti slušné zá- platě náležitě fedrován byl. V kteréžto příčině, ačkoli se poznávalo, že taková vůle vrchnosti naší k změnění nepřijde, však nic méněji jsou tyto v německým jazyku příčiny JMCé přednešeny. Na takové přednešení některé raddy tejné JMCé, nedopustivše tím vrchnosť naši zaneprázdňovati, resolucí vy- 1596
210 Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 1595 bily, tu že sedláci shromáždivše se, z počtu týchž knechtův do třiceti osob položili, tak že ostatní obávajíce se, aby se jim tolik nepřitrefilo, zase do Klatov se navrátili. Téhož času po slavnosti na nebevzetí blahoslavené Panny Marie, kníže z Mansfeldu, nejvyšší jsa v zemi uherské nad vojskem křesťanským, zůstávaje při obležení Ostřehomu mnoho týhodnův pořád, pro vykonání mnohých znamenitých činův hrdinských při dobývání dotčené pevnosti že život svůj dokonal, zprávy sem jisté přicházely, z čehož mezi křesťany veliký zármutek vzešel, obzvláště pak JMCá pro takovou nenadálou smrť jeho žalosť míti ráčil, protože na tom vůdci moudrým a zkušeným všemu křesťanstvu mnoho záleželo. Et talis fuit dux noster, quod nullum genus belli fuerit, in quo illum non exercuerit fortuna, cui adfuit labor in negotio, fortitudo in periculo, industria in agendo, celeritas in confi- ciendo, ille ausus primus sumpsisse labores, primus iter carp- sisse pedes, quique adeo de se effari potuit: Facta, non dicta mea vos milites sequi volo; nec disciplinam modo, sed exemplum a me petere. Alter etiam Cato fuit, de quo Lu- canus: Ipse manu sua pila gerens, praecedit anheli militis ora, pedes monstrat tolerare labores. Non jubet. Potom po smrti jeho s pomocí pána Boha předce Ostři- hom Turkům vzat jest, o čemž jiné historie obšírně, jak se tam dálo, vypravovati budou, já k poznamenání našemu domácímu se navrátím. Léta 1596 před slavností Ducha sv. opět jiné nové obtížnosti na obec tuto se valiti počaly, neb JMCská k ou- řadu psáti ráčil, věděti dávaje, že jest se na tom milostivě ustanoviti ráčil, aby tři sta koní zbrojných JMi od rytířstva kraje rejnského svolených, okolo desátého aneb dvadcatého dne měsíce června jinak Junii u nás zmustrováni byli, po- roučejíce, abychom se k témuž času a k takovému mustrunku obrokami a jinými všelijakými potravami a potřebami časně zásobili a to skutečně nařídili a opatřili, aby týž lid, (kte- rýž že se přes dva dni zdržovati nebude), proti slušné zá- platě náležitě fedrován byl. V kteréžto příčině, ačkoli se poznávalo, že taková vůle vrchnosti naší k změnění nepřijde, však nic méněji jsou tyto v německým jazyku příčiny JMCé přednešeny. Na takové přednešení některé raddy tejné JMCé, nedopustivše tím vrchnosť naši zaneprázdňovati, resolucí vy- 1596
Strana 211
Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 211 slanému dali, že to, což většího a nám obtížnějšího býti 1596 mělo, s nás sňato jest, abychom toliko, což menšího jest, podstoupili. Mezi tím časem veliký počet rejtharův němec- kých skrze město, však po různu projeli a toliko přes noc, do tří set jich byvše, na gruntech obecních a v jiných okol- ních vesnicech se zdrželi. A poněvadž také na sněmu obecném, kterýž toho roku na hradě pražském držán byl, to svoleno bylo, aby mezi všemi jinými sbírkami také stalo se pošacování krámův ku- peckých a handlířův, též všelijakých řemeslníkův a obchod- níkův, protož davše se páni hejtmané krajští do města na- šeho, ukázali předkem register taxy té, co na jednoho kaž- dého handlíře a řemeslníka v Starém městě pražském takové sbírky uloženo jest, nás též k tomu vedouce z milostivého poručení JMCé, abychom i my tím spůsobem a příkladem všecky handlíře a řemeslníky naše šacovati dali. I ačkoli pan purkmistr a spoluraddní sami od sebe jsouce dobře po- vědomi možnosti i nedostatkův spolusousedův svých, jisté pošacování mezi sebou, čím by jeden každý z nich povin- nen byl, učinili a toho, aby při takovém pošacování zůsta- veni býti mohli, žádostivi byli; ale nemohlo jest jim to po- stačiti, nýbrž dotčení hejtmaní krajští chodíce do domů a krámy všelijaké očitě spatříce, handlíře a při tom všecky řemeslníky naše nad všelikou mírnosť šacovali, tak že jed- nomu z týchž handlířův takové sbírky zemské (mimo jiné pomoci, kteréž se toho roku odvozovaly, jako berně do- movní, posudní, sbírka z mas, vín, sbírka měsíčná z desá- tého člověka městského osedlého, též z komínův, jak jich kdo mnoho v domě svém měl a má), do padesáti kop na dva terminy dáti se dostalo, z čehož veliká obtížnosť ke všem předešlým pošla. Dobře Plutarchus napsal: „Hortula- num odi, qui a radice olera exscindit.“ A Neotoricus, author civilis doctrinae, doložil: „Et ego sane principem, qui pennas ita incidit, ut nequeunt renasci.“ Protož již nedaleko za dveřmi stojí onino dva bohové, Paupertas et Impotentia. Potom teprv v pátek na den sv. Anny, 26. Julii, ten lid rejtharský JMCé od rytířstva z kraje rejnského svolený, však předtím v městě Hbě zmustrovaný, k nám se dostal a ačkoli všickni ti rejthaři s ritmistrem, fendrichem a jinými oficíry toliko přes jednu noc v městě zůstali, však mimo obrok, kterýž jim v slušné ceně a o mnoho laciněji nežli
Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 211 slanému dali, že to, což většího a nám obtížnějšího býti 1596 mělo, s nás sňato jest, abychom toliko, což menšího jest, podstoupili. Mezi tím časem veliký počet rejtharův němec- kých skrze město, však po různu projeli a toliko přes noc, do tří set jich byvše, na gruntech obecních a v jiných okol- ních vesnicech se zdrželi. A poněvadž také na sněmu obecném, kterýž toho roku na hradě pražském držán byl, to svoleno bylo, aby mezi všemi jinými sbírkami také stalo se pošacování krámův ku- peckých a handlířův, též všelijakých řemeslníkův a obchod- níkův, protož davše se páni hejtmané krajští do města na- šeho, ukázali předkem register taxy té, co na jednoho kaž- dého handlíře a řemeslníka v Starém městě pražském takové sbírky uloženo jest, nás též k tomu vedouce z milostivého poručení JMCé, abychom i my tím spůsobem a příkladem všecky handlíře a řemeslníky naše šacovati dali. I ačkoli pan purkmistr a spoluraddní sami od sebe jsouce dobře po- vědomi možnosti i nedostatkův spolusousedův svých, jisté pošacování mezi sebou, čím by jeden každý z nich povin- nen byl, učinili a toho, aby při takovém pošacování zůsta- veni býti mohli, žádostivi byli; ale nemohlo jest jim to po- stačiti, nýbrž dotčení hejtmaní krajští chodíce do domů a krámy všelijaké očitě spatříce, handlíře a při tom všecky řemeslníky naše nad všelikou mírnosť šacovali, tak že jed- nomu z týchž handlířův takové sbírky zemské (mimo jiné pomoci, kteréž se toho roku odvozovaly, jako berně do- movní, posudní, sbírka z mas, vín, sbírka měsíčná z desá- tého člověka městského osedlého, též z komínův, jak jich kdo mnoho v domě svém měl a má), do padesáti kop na dva terminy dáti se dostalo, z čehož veliká obtížnosť ke všem předešlým pošla. Dobře Plutarchus napsal: „Hortula- num odi, qui a radice olera exscindit.“ A Neotoricus, author civilis doctrinae, doložil: „Et ego sane principem, qui pennas ita incidit, ut nequeunt renasci.“ Protož již nedaleko za dveřmi stojí onino dva bohové, Paupertas et Impotentia. Potom teprv v pátek na den sv. Anny, 26. Julii, ten lid rejtharský JMCé od rytířstva z kraje rejnského svolený, však předtím v městě Hbě zmustrovaný, k nám se dostal a ačkoli všickni ti rejthaři s ritmistrem, fendrichem a jinými oficíry toliko přes jednu noc v městě zůstali, však mimo obrok, kterýž jim v slušné ceně a o mnoho laciněji nežli
Strana 212
212 Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 1596 na trhu kupován byl a jmenovitě jeden kbelec po 40 gr. prodáván byl, nic za seno a slámu, jídlo a pivo (náležitě chováni jsouce) dáti nechtěli. Pročež ouřad s nejvyšším jejich, ano i panem komissařem JMCé, s panem Ottou Štosem z Kunic dostatečně, aby sousedům to, čímž povinni jsou, zaplatili, jednal a zvláště, poněvadž se milostivé poručení JMCé na to, že kostfrai chováni býti mají, nevztahuje; ale oni, nejsouce ani té pocty, kteráž se jim od obroku, piva, vína a ryb dala, vděčni, k tomu, aby rejtharům svým zaplatiti poručili, (spurná slova dávajíce), míti se nechtěli, což vše sama obec, prve na nejvejš obtížená, zastoupiti musila. Toho roku JMCá při času narození panny Marie [8. září], druhý sněm na hradě pražském s stavy království tohoto drže, na tom se mezi jinými snésti ráčil, aby z země této vyzdvižení jak jízdného tak i pěšího lidu opět se stalo. A ačkoli z kraje tohoto hned od mustrunku, kterýž zde v středu po sv. Voršile [25. října] držán byl, takový lid v ta místa, kdež by toho největší potřeba ukazovala, odeslán býti měl, však poněvadž mustrherrům časně o tom do krajův, jak by se v tom zachovati měli, v známosť uvedeno nebylo, takový lid zase do domův a příbytkův jejich odsud byl jest rozpuštěn. Po několik potom dnech teprv mandaty JMCé vůbec po krajích v známosť se uvozovalo, že ta znamenitá a přední pevnosť, Erla 1) řečená, v hořejších Uhřích ležící, nepříteli Turku vzdána a již v jeho moci jest a proto aby jeden každý z obyvatelův na hranice království uherského počet lidu svého vypravil, totiž dvacátého usedlého z lidí poddaných, z městských osob usedlých patnáctého a z pěti tisíc kop gr. statku pozemského jednoho koně, a ti všickni aby k městu Znojmu táhli a tam se na den obětování panny Marie [21. listopadu], najíti dali. Tu my z usedlých měšťanů aneb místo nich najavše 22 osob a za poddané 13 osob a tak obojích 35 osob zřídivše, pro ně k jiným potřebám válečným opět nové šaty a plat náležitý opatřiti poručili, tolikéž i na pět koní neb rejtharů z padesáte tisíc statku pozemského, což náleželo, s nimi na hotově jsouc, toho času, kdyžby odsud vypraveni býti měli, jsme očekávali a na mnoha místech, zdaliby takové vypravení toho lidu konečně státi se mělo 1) Erla = Erlau, Jager.
212 Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 1596 na trhu kupován byl a jmenovitě jeden kbelec po 40 gr. prodáván byl, nic za seno a slámu, jídlo a pivo (náležitě chováni jsouce) dáti nechtěli. Pročež ouřad s nejvyšším jejich, ano i panem komissařem JMCé, s panem Ottou Štosem z Kunic dostatečně, aby sousedům to, čímž povinni jsou, zaplatili, jednal a zvláště, poněvadž se milostivé poručení JMCé na to, že kostfrai chováni býti mají, nevztahuje; ale oni, nejsouce ani té pocty, kteráž se jim od obroku, piva, vína a ryb dala, vděčni, k tomu, aby rejtharům svým zaplatiti poručili, (spurná slova dávajíce), míti se nechtěli, což vše sama obec, prve na nejvejš obtížená, zastoupiti musila. Toho roku JMCá při času narození panny Marie [8. září], druhý sněm na hradě pražském s stavy království tohoto drže, na tom se mezi jinými snésti ráčil, aby z země této vyzdvižení jak jízdného tak i pěšího lidu opět se stalo. A ačkoli z kraje tohoto hned od mustrunku, kterýž zde v středu po sv. Voršile [25. října] držán byl, takový lid v ta místa, kdež by toho největší potřeba ukazovala, odeslán býti měl, však poněvadž mustrherrům časně o tom do krajův, jak by se v tom zachovati měli, v známosť uvedeno nebylo, takový lid zase do domův a příbytkův jejich odsud byl jest rozpuštěn. Po několik potom dnech teprv mandaty JMCé vůbec po krajích v známosť se uvozovalo, že ta znamenitá a přední pevnosť, Erla 1) řečená, v hořejších Uhřích ležící, nepříteli Turku vzdána a již v jeho moci jest a proto aby jeden každý z obyvatelův na hranice království uherského počet lidu svého vypravil, totiž dvacátého usedlého z lidí poddaných, z městských osob usedlých patnáctého a z pěti tisíc kop gr. statku pozemského jednoho koně, a ti všickni aby k městu Znojmu táhli a tam se na den obětování panny Marie [21. listopadu], najíti dali. Tu my z usedlých měšťanů aneb místo nich najavše 22 osob a za poddané 13 osob a tak obojích 35 osob zřídivše, pro ně k jiným potřebám válečným opět nové šaty a plat náležitý opatřiti poručili, tolikéž i na pět koní neb rejtharů z padesáte tisíc statku pozemského, což náleželo, s nimi na hotově jsouc, toho času, kdyžby odsud vypraveni býti měli, jsme očekávali a na mnoha místech, zdaliby takové vypravení toho lidu konečně státi se mělo 1) Erla = Erlau, Jager.
Strana 213
Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 213 nebo nic, zvláště poněvadž se zima přibližovala, očekávali; 1596 neb zprávy sem přicházely, že JMt arcikníže Maximilian a pan Vilém Trčka, kteréhož císař turecký na Erle vzíti a v ležení svém při stanu ukovati dal, když mu potom zase od našich vzat a od něho osvobozen byl, do Prahy přijeli a vě- děti se nemohlo, co dále JMCá po vyslyšení od nich zprávy a relací strany toho všeho běhu vojanského před sebe vzíti chtíti ráčí. Jakož pak nejedni i z stavu vyššího osoby, do města se dostávajíce, o tom zprávy své činily, že toho vy- pravení lidu k jinému času opět odloženo jest. Jiní opět v kraji tomto jsouce oznamovali, že o takové milostivé vůli JMCé nic nevědí a mandatu žádného v té věci neviděli a nečtli a protož také že té vůle nejsou o to se starati, aby lid svůj někam vysýlati měli. Po některém dni opět man- datem jiným v známosť se uvozovalo, kteříž s počtem lidu svého zmustrováni jsou, aby jako i jiní všickni stavové a obyvatelé kraje tohoto každého času v dobré a náležité ho- tovosti zůstávali a kdyby další milostivá vůle JMCé buďto mandaty aneb skrze hejtmany krajské v známosť uvedena byla, ihned všickni bez dalšího odkladu v ta místa, kdež by toho největší potřeba ukazovala, táhli a království toto chrániti a obhajovati pomohli. Ke všem jiným obtížnostem, kteréž jsme těch let za příčinou té války otevřené snášeli, také toto k tomu přistou- pilo, že JMCá o tom naříditi ráčil, aby zde v Plzni tři 1) rejtharův, kteréž do království uherského z kraje rejlend- ského odesláni býti měli, zmustrováni byli. Protož týž počet měsíce července 1597 pomalu se sjížděl a zde v městě zů- stávajíce, mnohé škody tíž rejthaři činili. A poněvadž toho roku minulého na jarním obilí veliká od povětří škoda se stala, protož aby podle poručení JMCé obroky a proffianty dostatečně opatrováni byli, skupován jest pro ně oves okolo Klatov po 20 gr. kbelec i vejše, a zde jim toliko od obce puštěn býti musil podle mírné taxy, to jest každý kbelec po 30 gr. počítajíc. Ostatek obec hynouti a vedle toho vše- cek týž lid senem a slamou darmo více nežli za 14 dní po- řád opatrovati musila. O nezbednosti a nenáležitém chování jejich bylo by mnoho psáti a jaké protimyslnosti hospodářům svým též i škody po polích a zahradách činili, nic sobě v tom 1597 1) Zde vynecháno slovo, asi praporce aneb sta.
Mustrunky lidu vojenského a svízele Plzeňských. 213 nebo nic, zvláště poněvadž se zima přibližovala, očekávali; 1596 neb zprávy sem přicházely, že JMt arcikníže Maximilian a pan Vilém Trčka, kteréhož císař turecký na Erle vzíti a v ležení svém při stanu ukovati dal, když mu potom zase od našich vzat a od něho osvobozen byl, do Prahy přijeli a vě- děti se nemohlo, co dále JMCá po vyslyšení od nich zprávy a relací strany toho všeho běhu vojanského před sebe vzíti chtíti ráčí. Jakož pak nejedni i z stavu vyššího osoby, do města se dostávajíce, o tom zprávy své činily, že toho vy- pravení lidu k jinému času opět odloženo jest. Jiní opět v kraji tomto jsouce oznamovali, že o takové milostivé vůli JMCé nic nevědí a mandatu žádného v té věci neviděli a nečtli a protož také že té vůle nejsou o to se starati, aby lid svůj někam vysýlati měli. Po některém dni opět man- datem jiným v známosť se uvozovalo, kteříž s počtem lidu svého zmustrováni jsou, aby jako i jiní všickni stavové a obyvatelé kraje tohoto každého času v dobré a náležité ho- tovosti zůstávali a kdyby další milostivá vůle JMCé buďto mandaty aneb skrze hejtmany krajské v známosť uvedena byla, ihned všickni bez dalšího odkladu v ta místa, kdež by toho největší potřeba ukazovala, táhli a království toto chrániti a obhajovati pomohli. Ke všem jiným obtížnostem, kteréž jsme těch let za příčinou té války otevřené snášeli, také toto k tomu přistou- pilo, že JMCá o tom naříditi ráčil, aby zde v Plzni tři 1) rejtharův, kteréž do království uherského z kraje rejlend- ského odesláni býti měli, zmustrováni byli. Protož týž počet měsíce července 1597 pomalu se sjížděl a zde v městě zů- stávajíce, mnohé škody tíž rejthaři činili. A poněvadž toho roku minulého na jarním obilí veliká od povětří škoda se stala, protož aby podle poručení JMCé obroky a proffianty dostatečně opatrováni byli, skupován jest pro ně oves okolo Klatov po 20 gr. kbelec i vejše, a zde jim toliko od obce puštěn býti musil podle mírné taxy, to jest každý kbelec po 30 gr. počítajíc. Ostatek obec hynouti a vedle toho vše- cek týž lid senem a slamou darmo více nežli za 14 dní po- řád opatrovati musila. O nezbednosti a nenáležitém chování jejich bylo by mnoho psáti a jaké protimyslnosti hospodářům svým též i škody po polích a zahradách činili, nic sobě v tom 1597 1) Zde vynecháno slovo, asi praporce aneb sta.
Strana 214
214 Mor. Příchod cís. Rudolfa II. do Plzně. 1597 žádnému zbraňovati nedopouštějíce. Zmustrováni jsouce v pon- dělí po sv. Anně 28. Julii, třetího dne teprv potom skrze jisté kommissaře od JMCé nařízené z města vyzdviženi jsou, ve- deni jsouce k městu Klatovom a tak dále touž silnicí k Písku; nebo také jiní před tím skrze město Plzeň, položivši se v nejbližších od města vesnicech, tou silnicí ku Praze jeli, jiní opět mimo klášter Chotěšovský k Přešticům od Hba vedeni jsou a jiný počet k Žatci a Lounům byl obrá- cen, vše lid jízdný a rejtharský. Léta 1598 v pátek den svátostí [3. dubna] šťastné a veselé noviny do Prahy přišly, že od pána z Švarznburku Turkům zase s pomocí pána Boha všemohoucího ta vzáctná pevnosť Ráb jest odňata, o čemž, jak se stalo, poněvadž jiní psáti budou, to ovšem z hodných příčin toho se dokonce mlčením pomíjí. Téhož roku v Plzni veliký mor byl. Začal se při sv. Jiří a trval přes vánoce, kde 1600 lidu obojího pohlaví umřelo, pročež města Plzně všickni se štítili a varovali. Ale 1599 na druhý potom rok 1599, když se mor také začal v městech pražských i v několiko jiných městech království českého kromě zde v Plzni, a táž morová rána při času sv. Vavřince [16. srpna] v městech pražských netoliko neumenšovala, nýbrž čím dále vždy více se vzmáhala, tu JMCá ustanoviti a pro zachování i ušetření osoby své císařské povětří proměniti a sem do města Plzně se obrátiti ráčil a to vším dvorem svým do města našeho přijezdem se dostav v outerý, den pový- šení sv. kříže, 14. dne měsíce září, kteréhožto také dne od od ouřadu konec předměstí pražského ve vší poníženosti jest přivítán. Zůstávaje pak zde v Plzni, ráčil sobě místo i po- větří oblibovati, poručiv z domu Šebestiana Pechovského z Turnštejna, měštěnína a spoluraddního zdejšího 1, až k měst- ským zdem pavlače zdělati, tak aby prospekt z města na louky lepší míti ráčil. Aby se pak žádného v potravách ne- dostatku nenacházelo, nařízení se stalo, že všickni napome- nuti jsouce od hejtmanův krajských z poručení JMCé, ze všeho kraje ne jinam nežli sem toliko do města od obrokův a jiných viktualií dodávati musili. Toho času dostala se sem jedna legací z království 1598 1) Dům ten až dosud císařským zvaný jest nynější obecní dům vedle radnice, v němž úřady městské se nalezají.
214 Mor. Příchod cís. Rudolfa II. do Plzně. 1597 žádnému zbraňovati nedopouštějíce. Zmustrováni jsouce v pon- dělí po sv. Anně 28. Julii, třetího dne teprv potom skrze jisté kommissaře od JMCé nařízené z města vyzdviženi jsou, ve- deni jsouce k městu Klatovom a tak dále touž silnicí k Písku; nebo také jiní před tím skrze město Plzeň, položivši se v nejbližších od města vesnicech, tou silnicí ku Praze jeli, jiní opět mimo klášter Chotěšovský k Přešticům od Hba vedeni jsou a jiný počet k Žatci a Lounům byl obrá- cen, vše lid jízdný a rejtharský. Léta 1598 v pátek den svátostí [3. dubna] šťastné a veselé noviny do Prahy přišly, že od pána z Švarznburku Turkům zase s pomocí pána Boha všemohoucího ta vzáctná pevnosť Ráb jest odňata, o čemž, jak se stalo, poněvadž jiní psáti budou, to ovšem z hodných příčin toho se dokonce mlčením pomíjí. Téhož roku v Plzni veliký mor byl. Začal se při sv. Jiří a trval přes vánoce, kde 1600 lidu obojího pohlaví umřelo, pročež města Plzně všickni se štítili a varovali. Ale 1599 na druhý potom rok 1599, když se mor také začal v městech pražských i v několiko jiných městech království českého kromě zde v Plzni, a táž morová rána při času sv. Vavřince [16. srpna] v městech pražských netoliko neumenšovala, nýbrž čím dále vždy více se vzmáhala, tu JMCá ustanoviti a pro zachování i ušetření osoby své císařské povětří proměniti a sem do města Plzně se obrátiti ráčil a to vším dvorem svým do města našeho přijezdem se dostav v outerý, den pový- šení sv. kříže, 14. dne měsíce září, kteréhožto také dne od od ouřadu konec předměstí pražského ve vší poníženosti jest přivítán. Zůstávaje pak zde v Plzni, ráčil sobě místo i po- větří oblibovati, poručiv z domu Šebestiana Pechovského z Turnštejna, měštěnína a spoluraddního zdejšího 1, až k měst- ským zdem pavlače zdělati, tak aby prospekt z města na louky lepší míti ráčil. Aby se pak žádného v potravách ne- dostatku nenacházelo, nařízení se stalo, že všickni napome- nuti jsouce od hejtmanův krajských z poručení JMCé, ze všeho kraje ne jinam nežli sem toliko do města od obrokův a jiných viktualií dodávati musili. Toho času dostala se sem jedna legací z království 1598 1) Dům ten až dosud císařským zvaný jest nynější obecní dům vedle radnice, v němž úřady městské se nalezají.
Strana 215
Cís. Rudolf II. v Plzni. Poselství polské a moskevské. 215 polského v několika kočích a téměř v šedesáti osobách za 1599 příčinou tou, aby JMCá ad exequias královny polské,1) kteréž král 28. Octobris vykonávati toho oumyslu byl, vyslati ráčil, k čemuž volen byl JMt knížecí a pán, Zdeněk Berka, arcibiskup pražský, kterýž také těch dnův s pány prelaty svými za příčinou posvěcení kapličky sv. Fabiana a Šebe- stiana, též sv. Anny na malickém předmětí za mostem ležící, kteréž nadepsaný Šebestian Pechovský s Annou manželkou svou fundatorem byl, zde býti ráčil.2) Při tom ouřadu od JMi urozeného pána pana Pavla Sixta z Troucínu, 3) dvoru JMCé maršálka ne jedné poru- čení učiněno jest, aby na branách se vší bedlivostí varta a custodia držána byla, tak aby žádný do města z měst praž- ských a jiných nakažených míst pouštěn nebyl. Též i v noci po šesti osobách ponocováno. Také jeden legat z knížectví moskevského k JMCé sem do Plzně přijel, kterýž zůstávaje některý den na zámku Ka- cerově, potom ve čtvrtek po sv. Františku, t. j. 4. dne Octo- bris sem do hospody k Anně Jeronisové z Třebnic, toho času pozůstalé vdově po někdy Jiříkovi Jeronisovi z Libu- šína, slavně jest přiveden, kdež mu pokoje čalouny císař- skými a jinak všelijak ozdobeny a připraveny byly. Vyjeli proti němu odsud nejvyšší pan hofmistr království českého, pan Krištof z Lobkovic na Tachově a Pátku, a nejvyšší pan kancléř, pan Zdeněk z Lobkovic, též všickni harcíři s hejt- manem svým a jiného mnoho panstva ode dvoru. Našim též poručeno, aby pro uctivosť téhož legata soldaty k branám pěkně a ozdobně vypravili a postavili. Když zde zůstávati ráčil, několikerá nešťastná příhoda mimo ty napřed již ozná- mené skrze oheň vzešla; nebo v pátek ráno po sv. Ondřeji [3. prosince] položeným ohněm oukladným pět dvorův ve vsi Škvrňanech vyhořelo. Potom v neděli po početí panny Marie [12. prosince] na předměstí škvrňském dvůr Joba Kotvy o půl noci vyhořel a na ráno v pondělí vyšel opět oheň skrze neopatrnosť z domu Šoltarovic, kdež čeládka kní- 1) Jest to Anna, dcera vévody Karla štýrského, sestra Ferdi- nanda II., která provdána byla za Sigmunda III. krále polského a zemřela 10. února r. 1598. 2) Kaple tato známa pod jménem svt. Rocha a stávala na saském předměstí pod mostem (čís. 74), byla pak zrušena r. 1783. ) Správně, Pavel Sixt z Trautsonu.
Cís. Rudolf II. v Plzni. Poselství polské a moskevské. 215 polského v několika kočích a téměř v šedesáti osobách za 1599 příčinou tou, aby JMCá ad exequias královny polské,1) kteréž král 28. Octobris vykonávati toho oumyslu byl, vyslati ráčil, k čemuž volen byl JMt knížecí a pán, Zdeněk Berka, arcibiskup pražský, kterýž také těch dnův s pány prelaty svými za příčinou posvěcení kapličky sv. Fabiana a Šebe- stiana, též sv. Anny na malickém předmětí za mostem ležící, kteréž nadepsaný Šebestian Pechovský s Annou manželkou svou fundatorem byl, zde býti ráčil.2) Při tom ouřadu od JMi urozeného pána pana Pavla Sixta z Troucínu, 3) dvoru JMCé maršálka ne jedné poru- čení učiněno jest, aby na branách se vší bedlivostí varta a custodia držána byla, tak aby žádný do města z měst praž- ských a jiných nakažených míst pouštěn nebyl. Též i v noci po šesti osobách ponocováno. Také jeden legat z knížectví moskevského k JMCé sem do Plzně přijel, kterýž zůstávaje některý den na zámku Ka- cerově, potom ve čtvrtek po sv. Františku, t. j. 4. dne Octo- bris sem do hospody k Anně Jeronisové z Třebnic, toho času pozůstalé vdově po někdy Jiříkovi Jeronisovi z Libu- šína, slavně jest přiveden, kdež mu pokoje čalouny císař- skými a jinak všelijak ozdobeny a připraveny byly. Vyjeli proti němu odsud nejvyšší pan hofmistr království českého, pan Krištof z Lobkovic na Tachově a Pátku, a nejvyšší pan kancléř, pan Zdeněk z Lobkovic, též všickni harcíři s hejt- manem svým a jiného mnoho panstva ode dvoru. Našim též poručeno, aby pro uctivosť téhož legata soldaty k branám pěkně a ozdobně vypravili a postavili. Když zde zůstávati ráčil, několikerá nešťastná příhoda mimo ty napřed již ozná- mené skrze oheň vzešla; nebo v pátek ráno po sv. Ondřeji [3. prosince] položeným ohněm oukladným pět dvorův ve vsi Škvrňanech vyhořelo. Potom v neděli po početí panny Marie [12. prosince] na předměstí škvrňském dvůr Joba Kotvy o půl noci vyhořel a na ráno v pondělí vyšel opět oheň skrze neopatrnosť z domu Šoltarovic, kdež čeládka kní- 1) Jest to Anna, dcera vévody Karla štýrského, sestra Ferdi- nanda II., která provdána byla za Sigmunda III. krále polského a zemřela 10. února r. 1598. 2) Kaple tato známa pod jménem svt. Rocha a stávala na saském předměstí pod mostem (čís. 74), byla pak zrušena r. 1783. ) Správně, Pavel Sixt z Trautsonu.
Strana 216
216 Cís. Rudolf II. v Plzni. Časté ohně. 1599 žete z Lotaringu ložírována byla, a v noci toho dne s věže spatřena záře veliká, když ves Stupně vyhořela; pročež ne- malý strach všecky pojal, že tak v krátkém času tak časté, nešťastné příhody se přitrefily. Nadepsaný kníže z Lotaringu zase odsud na cestu k k Normberku ve čtvrtek po sv. Lucii [16. prosince], se vy- pravil, zanechav všeckny své vojanské nástroje v Vídni a toho úmyslu jsa, zase s velikým počtem lidu rejtharského i pěšího do království uherského proti nepříteli Turku se času jarního navrátiti. Přijel sem také posledně pan legat papežský, Philip- pus Spinello, ex ducibus seminariae, archiepiscopus Colos- sencis, episcopus Policastrensis, kvartirován s dvorem svým do kláštera bosáckého a podle obyčeje města jest také při- vítán a uctivě pozdraven v neděli den sv. Štěpána, které- hožto pozdravení od nás vděčen jsa, oznámil mezi jiným, že mu město toto od Jeho Svatosti k opatrování a fedrun- kům obzvláště poručeno. Toho času při památce narození Krista pána všelijaké služby boží a jiné ceremonie křesťanské a výroční v přítom- nosti množství počtu lidí slavně se v kostele našem farním i po klášteřích vykonávaly, ano i ten veškeren čas adventní, tak že se z toho lidé pobožní velice těšili. Však opět mimo naději po svátcích vánočních v outerý po památoe obřezá- vání pána Krista [4. ledna] tři hodiny přede dnem nešťastná příhoda se přitrefila, že oheň v domě Adama Zahrádky k bráně litické vyšel, kterýž všecky všudy zděsil a zarmútil; neb skrze něj všecko město v blízkém nebezpečenství zů- stávalo, proto že se oheň byl prvé nežli se lidé k tomu sběhli, velice vzmohl; však s pomocí pána Boha předce k přetržení přišel, tak že toliko samý jediný ten dům shořel a ohněm zkažen jest. Při domě JMCé drabanti a jiná stráž se vší bedlivostí stála a opatřena byla. Přední raddy JMi též sami k ohni přišli, lid k hájení a přetržení toho zlého vedouce. A bylo toho času zde v Plzni tak mnoho legatův a vyslaných, že se v žádné historii toho nenajde, aby ode všech všudy potentatův, kromě z samé toliko Konstantino- pole, vyslaní „simul et semel“, jako tehdáž zde při císaři římském v potřebách pánův svých kdy býti měli. Nebo také v středu před památkou sv. tří králův [5. ledna] znamenité
216 Cís. Rudolf II. v Plzni. Časté ohně. 1599 žete z Lotaringu ložírována byla, a v noci toho dne s věže spatřena záře veliká, když ves Stupně vyhořela; pročež ne- malý strach všecky pojal, že tak v krátkém času tak časté, nešťastné příhody se přitrefily. Nadepsaný kníže z Lotaringu zase odsud na cestu k k Normberku ve čtvrtek po sv. Lucii [16. prosince], se vy- pravil, zanechav všeckny své vojanské nástroje v Vídni a toho úmyslu jsa, zase s velikým počtem lidu rejtharského i pěšího do království uherského proti nepříteli Turku se času jarního navrátiti. Přijel sem také posledně pan legat papežský, Philip- pus Spinello, ex ducibus seminariae, archiepiscopus Colos- sencis, episcopus Policastrensis, kvartirován s dvorem svým do kláštera bosáckého a podle obyčeje města jest také při- vítán a uctivě pozdraven v neděli den sv. Štěpána, které- hožto pozdravení od nás vděčen jsa, oznámil mezi jiným, že mu město toto od Jeho Svatosti k opatrování a fedrun- kům obzvláště poručeno. Toho času při památce narození Krista pána všelijaké služby boží a jiné ceremonie křesťanské a výroční v přítom- nosti množství počtu lidí slavně se v kostele našem farním i po klášteřích vykonávaly, ano i ten veškeren čas adventní, tak že se z toho lidé pobožní velice těšili. Však opět mimo naději po svátcích vánočních v outerý po památoe obřezá- vání pána Krista [4. ledna] tři hodiny přede dnem nešťastná příhoda se přitrefila, že oheň v domě Adama Zahrádky k bráně litické vyšel, kterýž všecky všudy zděsil a zarmútil; neb skrze něj všecko město v blízkém nebezpečenství zů- stávalo, proto že se oheň byl prvé nežli se lidé k tomu sběhli, velice vzmohl; však s pomocí pána Boha předce k přetržení přišel, tak že toliko samý jediný ten dům shořel a ohněm zkažen jest. Při domě JMCé drabanti a jiná stráž se vší bedlivostí stála a opatřena byla. Přední raddy JMi též sami k ohni přišli, lid k hájení a přetržení toho zlého vedouce. A bylo toho času zde v Plzni tak mnoho legatův a vyslaných, že se v žádné historii toho nenajde, aby ode všech všudy potentatův, kromě z samé toliko Konstantino- pole, vyslaní „simul et semel“, jako tehdáž zde při císaři římském v potřebách pánův svých kdy býti měli. Nebo také v středu před památkou sv. tří králův [5. ledna] znamenité
Strana 217
Poselství valašské. Žádosť Plzeňských k císaři. 217 a vzácné poselství z Valachie 1) sem přijelo v osobách okolo 1599 třicíti, a jedouce do města nesli čtyři praporce okrášlený, jeden všecken barvy červené, s pozlacenými, bílý, s červe- nými štrychy druhý, item žluté barvy s červenými štrychy a čtvrtý s znamením a erbem knížete sedmihradského, kte- rýmž ukázána hospoda Benedikta Draxle, blíž rathouzu obec- ního, z kteréžto potom v sobotu po sv. tří králích [8. ledna v pěkném pořádku do domu, v kterémž JMCá zůstávati rá- čil, šli, davše před sebou vésti koně černé barvy osedlaného pod aksamitovým červeným dekem, kdež na sedle z levé strany visel buzikán stříbrný pozlacený, na druhé straně kord. Za tímž koněm šly čtyři osoby, dva a dva, nesouce ty čtyry praporce, za nimi ihned v patách legati též jeden podle druhého šli, a sami všedše do domu zanechali vně před domem praporcův. A když po audienci a po obětování a odevzdání toho bylo, veden jest ten kůň, od nich vzat jsa, do jiného domu, kdež koně jiní císařští stali. Též j praporci neseni jsou. Zatím pak Plzeňští, aby té přítomnosti a dlouhého bytu JMCé věčnou památku míti mohli, s bedlivostí o to se sna- žili, časté o to mezi sebou uvážování mívajíce; než jiného mezi sebou, začby JMCá žádán býti měl, vyhledati nemohli, jako to: Poněvadž privilegium aneb zlatá bulla někdy od císaře Zikmunda na osvobození cel a mejt daná od toho času, když před léty padesáti skrze mandaty krále Ferdi- nanda vůbec všem obyvatelům království tohoto se vyhlašo- vala, k obnovení a připomenutí nepřišla, aby tím spůsobem jako tehdáž se stalo, zase skrze otevřené mandáty po kra- jích, tak aby se nevědomostí ani jiným žádný vymlouvati příčiny neměl, vyhlášena byla, a zvláště poněvadž někteří z obyvatelův království tohoto se o to pokoušeti chtějí, aby zdejší sousedé na gruntech jejich cla a mejta dávali. Protož podavše nejvyššímu panu kancléři, toho času panu Zdeňkovi Adalbertovi z Lobkovic supplikací, toho při něm, aby takové žádosti fedrovníkem při JMCé býti ráčil, vyhledávali. I na to, že žádosti své účastni býti mají, laskavé odpovědi do- stali, jakož pak takové mandáty v kanceláři obnoveny a po krajích skrze posly komorní rozeslány jsou. Jinou potom supplikací podali žádajíce, aby město toto 1) Knížetem valašským byl tehdáž Michal.
Poselství valašské. Žádosť Plzeňských k císaři. 217 a vzácné poselství z Valachie 1) sem přijelo v osobách okolo 1599 třicíti, a jedouce do města nesli čtyři praporce okrášlený, jeden všecken barvy červené, s pozlacenými, bílý, s červe- nými štrychy druhý, item žluté barvy s červenými štrychy a čtvrtý s znamením a erbem knížete sedmihradského, kte- rýmž ukázána hospoda Benedikta Draxle, blíž rathouzu obec- ního, z kteréžto potom v sobotu po sv. tří králích [8. ledna v pěkném pořádku do domu, v kterémž JMCá zůstávati rá- čil, šli, davše před sebou vésti koně černé barvy osedlaného pod aksamitovým červeným dekem, kdež na sedle z levé strany visel buzikán stříbrný pozlacený, na druhé straně kord. Za tímž koněm šly čtyři osoby, dva a dva, nesouce ty čtyry praporce, za nimi ihned v patách legati též jeden podle druhého šli, a sami všedše do domu zanechali vně před domem praporcův. A když po audienci a po obětování a odevzdání toho bylo, veden jest ten kůň, od nich vzat jsa, do jiného domu, kdež koně jiní císařští stali. Též j praporci neseni jsou. Zatím pak Plzeňští, aby té přítomnosti a dlouhého bytu JMCé věčnou památku míti mohli, s bedlivostí o to se sna- žili, časté o to mezi sebou uvážování mívajíce; než jiného mezi sebou, začby JMCá žádán býti měl, vyhledati nemohli, jako to: Poněvadž privilegium aneb zlatá bulla někdy od císaře Zikmunda na osvobození cel a mejt daná od toho času, když před léty padesáti skrze mandaty krále Ferdi- nanda vůbec všem obyvatelům království tohoto se vyhlašo- vala, k obnovení a připomenutí nepřišla, aby tím spůsobem jako tehdáž se stalo, zase skrze otevřené mandáty po kra- jích, tak aby se nevědomostí ani jiným žádný vymlouvati příčiny neměl, vyhlášena byla, a zvláště poněvadž někteří z obyvatelův království tohoto se o to pokoušeti chtějí, aby zdejší sousedé na gruntech jejich cla a mejta dávali. Protož podavše nejvyššímu panu kancléři, toho času panu Zdeňkovi Adalbertovi z Lobkovic supplikací, toho při něm, aby takové žádosti fedrovníkem při JMCé býti ráčil, vyhledávali. I na to, že žádosti své účastni býti mají, laskavé odpovědi do- stali, jakož pak takové mandáty v kanceláři obnoveny a po krajích skrze posly komorní rozeslány jsou. Jinou potom supplikací podali žádajíce, aby město toto 1) Knížetem valašským byl tehdáž Michal.
Strana 218
218 Cís. Rudolf II. v Plzni. Žádosť knížete valašského. 1599 v tom ušanováno na budoucí časy bylo, a mustrunkové lidu cizího vojanského, jak pěšího tak i jízdního víceji tím spů- sobem, jako se to předešle pominulých let dálo, aby zde na obtížnosť všech nás a zvláště obce kladeni a držáni nebyli. Kteréžto žádosti abychom jak při JMCé tak i při nejvyšších páních ouřednících užiti mohli, pan Barvitius, JMCé dvor- ský sekretář, všelijak se o to snažil. Mezi tím pak sbíhaly se mnohé sváry a různice mezi sousedy a dvořeníny, zvláště drabanty a harcíři, kteříž času večerního s hospodáři svými v zlou vůli vcházeli. Však ouřad o to, aby zase spokojení mezi nimi státi se mohlo, péči obzvláštní měl. Byl jest také toho času zabit jeden soused zdejší jménem Ludvík Stuchlej, nájemníkem jsa teh- dáž v krčmě na škvrňském předměstí, a to od nějakého z stavu rytířského, Stajlanda Relingera, kterýž po učinění toho skutku nenáležitého, svadiv se s hospodářem svým z placení piva a stravy, nočně z předměstí ušel. Také času toho jedna žena nevážná, byvši v službě u Doroty Krásné, vdovy, kdež někteří ode dvora stůl drželi, do šesti mis stříbrných, do komory JMCé náležitých, ustra- nila a ty ukradši, jednomu krejčíři a manželce jeho, kterýž zde při městě v podružství byl, za skrovné peníze prodala. A když on z téhož stříbra štefty k šatům svým míti chtěl a k zlatníku je donesl, taková krádež na jevo vyšla, skrze což do vězení se dostali a k provazu odsouzeni jsou od práva. Však JMCá jim takovou milosť učiniti ráčil, aby na zápis dáni a všech zemí JMi náležitých pod hrdlem prázdni byli. A tak propuštěni jsou. Co se poselství toho, o kterým napřed povědíno, z země valašské dotýče, to že při JMCé níže psané věci vyhledá- valo, osoby hodnověrné zprávu svou v tom činily: Předkem, aby mu i synu jeho země sedmihradská a muldavská dědičně zapsána, postoupena a odevzdána byla. Druhé, aby mu též exteriores partes Flagiloniae, kte- réž od starodávna k též zemi náležely, tím spůsobem postou- pené byly. Třetí, pokudžby v tom času jaké jiné země dostal a dobyl, též ty od lidu, to aby mu a synu jeho za vlastní věc náleželo a zůstalo. Ctvrté, aby všech těch zboží, ouřadův a dignitatův někdy sedmihradskému od JMCé udělených, oučastna učiněn byl.
218 Cís. Rudolf II. v Plzni. Žádosť knížete valašského. 1599 v tom ušanováno na budoucí časy bylo, a mustrunkové lidu cizího vojanského, jak pěšího tak i jízdního víceji tím spů- sobem, jako se to předešle pominulých let dálo, aby zde na obtížnosť všech nás a zvláště obce kladeni a držáni nebyli. Kteréžto žádosti abychom jak při JMCé tak i při nejvyšších páních ouřednících užiti mohli, pan Barvitius, JMCé dvor- ský sekretář, všelijak se o to snažil. Mezi tím pak sbíhaly se mnohé sváry a různice mezi sousedy a dvořeníny, zvláště drabanty a harcíři, kteříž času večerního s hospodáři svými v zlou vůli vcházeli. Však ouřad o to, aby zase spokojení mezi nimi státi se mohlo, péči obzvláštní měl. Byl jest také toho času zabit jeden soused zdejší jménem Ludvík Stuchlej, nájemníkem jsa teh- dáž v krčmě na škvrňském předměstí, a to od nějakého z stavu rytířského, Stajlanda Relingera, kterýž po učinění toho skutku nenáležitého, svadiv se s hospodářem svým z placení piva a stravy, nočně z předměstí ušel. Také času toho jedna žena nevážná, byvši v službě u Doroty Krásné, vdovy, kdež někteří ode dvora stůl drželi, do šesti mis stříbrných, do komory JMCé náležitých, ustra- nila a ty ukradši, jednomu krejčíři a manželce jeho, kterýž zde při městě v podružství byl, za skrovné peníze prodala. A když on z téhož stříbra štefty k šatům svým míti chtěl a k zlatníku je donesl, taková krádež na jevo vyšla, skrze což do vězení se dostali a k provazu odsouzeni jsou od práva. Však JMCá jim takovou milosť učiniti ráčil, aby na zápis dáni a všech zemí JMi náležitých pod hrdlem prázdni byli. A tak propuštěni jsou. Co se poselství toho, o kterým napřed povědíno, z země valašské dotýče, to že při JMCé níže psané věci vyhledá- valo, osoby hodnověrné zprávu svou v tom činily: Předkem, aby mu i synu jeho země sedmihradská a muldavská dědičně zapsána, postoupena a odevzdána byla. Druhé, aby mu též exteriores partes Flagiloniae, kte- réž od starodávna k též zemi náležely, tím spůsobem postou- pené byly. Třetí, pokudžby v tom času jaké jiné země dostal a dobyl, též ty od lidu, to aby mu a synu jeho za vlastní věc náleželo a zůstalo. Ctvrté, aby všech těch zboží, ouřadův a dignitatův někdy sedmihradskému od JMCé udělených, oučastna učiněn byl.
Strana 219
Císař Rudolf II. v Plzni. 219 Páté, aby mu na penězích pomoc učiněna byla, lidu 1599 že nežádá. Šesté, pokudž by zajat byl od nepřátel, aby se JMCá a křesťanští potentáti zapsati ráčili, tak aby zase vyvážen býti mohl. Sedmé, pokudžby z sedmihradské země, též i valašské zahnán byl, aby mu 10,000 kop v hořejších Uhřích vyká- záno bylo. Podle svrchu psaných artikulův i toho při tom při JMCé týž vejvoda vyhledával: Jedno toho se dotazoval, zdaliby jemu a synu jeho sedmihradskou zemi a moldavskou dědičně JMCá zapsati chtíti ráčil. Druhé, také zdaliby mu peněžitou pomocí ku pomoci přispěti se mohlo, tu že by bojovati chtěl, kde by mu od JMCé ukázáno a poručeno bylo. A aby v tom, zdaliby co toho JMCá učiniti a k sobě ujíti chtíti ráčil, se jak nej- spíše otevříti a jemu v známosť uvésti dáti ráčil, toho jak nejspíše žádal. Jestliže by to JMCá učiniti chtíti neráčil, aby zase z přísahy a závazku propuštěn byl. Mezi tím časem přibližovaly se dni masopustní a mnozí 1600 dvořané přední raddy JMCé nadáli se, že masopust v mě- stech pražských držeti budou. Ale JMCá přece zde déleji zůstávati ráčil, nic se na stížnosť tu postranní některých, že zde času postního opatření svého tím spůsobem, jako v mě- stech pražských by toho dostati mohli, míti nebudou. Jakož pak netoliko dosavád, což k obživení lidskému potřebného jest, sem odevšad dodáváno jest, tak i času postního žádného takového nedostatku, (ač mnozí majíce k němu povolení), se nenacházelo. Tím spůsobem, když slavnosť velkonoční1) se přibližovala, za to mnozí měli, že JMCá zase do Prahy na- vrátíc se, takový hod výroční tam světiti a pamatovati chtíti ráčí; protož někteří z nich napřed jedouce, v Praze JMCou očekávali; ale když předce JMCá zde, libujíc povětří, vodu, a zůstávaje při čerstvém spůsobu zdraví, trvati a túž pa- mátku zde držeti ráčil, zase zpátkem se navrátili. Jsou pak k té slavnosti povoláni kantoři císařští, a JMCá z domu a palácu ložírovaného majíc pavlač přistrojenou na rathouzním paláce služby boží zpívané vykonávati dáti ráčil. Také i v kostele farním dotčení kantoři při všelijakých služebnostech 1) Boží hod velikonoční byl tehdáž dne 2. dubna.
Císař Rudolf II. v Plzni. 219 Páté, aby mu na penězích pomoc učiněna byla, lidu 1599 že nežádá. Šesté, pokudž by zajat byl od nepřátel, aby se JMCá a křesťanští potentáti zapsati ráčili, tak aby zase vyvážen býti mohl. Sedmé, pokudžby z sedmihradské země, též i valašské zahnán byl, aby mu 10,000 kop v hořejších Uhřích vyká- záno bylo. Podle svrchu psaných artikulův i toho při tom při JMCé týž vejvoda vyhledával: Jedno toho se dotazoval, zdaliby jemu a synu jeho sedmihradskou zemi a moldavskou dědičně JMCá zapsati chtíti ráčil. Druhé, také zdaliby mu peněžitou pomocí ku pomoci přispěti se mohlo, tu že by bojovati chtěl, kde by mu od JMCé ukázáno a poručeno bylo. A aby v tom, zdaliby co toho JMCá učiniti a k sobě ujíti chtíti ráčil, se jak nej- spíše otevříti a jemu v známosť uvésti dáti ráčil, toho jak nejspíše žádal. Jestliže by to JMCá učiniti chtíti neráčil, aby zase z přísahy a závazku propuštěn byl. Mezi tím časem přibližovaly se dni masopustní a mnozí 1600 dvořané přední raddy JMCé nadáli se, že masopust v mě- stech pražských držeti budou. Ale JMCá přece zde déleji zůstávati ráčil, nic se na stížnosť tu postranní některých, že zde času postního opatření svého tím spůsobem, jako v mě- stech pražských by toho dostati mohli, míti nebudou. Jakož pak netoliko dosavád, což k obživení lidskému potřebného jest, sem odevšad dodáváno jest, tak i času postního žádného takového nedostatku, (ač mnozí majíce k němu povolení), se nenacházelo. Tím spůsobem, když slavnosť velkonoční1) se přibližovala, za to mnozí měli, že JMCá zase do Prahy na- vrátíc se, takový hod výroční tam světiti a pamatovati chtíti ráčí; protož někteří z nich napřed jedouce, v Praze JMCou očekávali; ale když předce JMCá zde, libujíc povětří, vodu, a zůstávaje při čerstvém spůsobu zdraví, trvati a túž pa- mátku zde držeti ráčil, zase zpátkem se navrátili. Jsou pak k té slavnosti povoláni kantoři císařští, a JMCá z domu a palácu ložírovaného majíc pavlač přistrojenou na rathouzním paláce služby boží zpívané vykonávati dáti ráčil. Také i v kostele farním dotčení kantoři při všelijakých služebnostech 1) Boží hod velikonoční byl tehdáž dne 2. dubna.
Strana 220
220 Císař Rudolf v Plzni. 1600 církevních a zvláštně při zpívání lamentací in sancta septi- mana se kantorům domácím propůjčovali, tak že ta výroční slavnosť vzáctně ode všech, jak domácích tak přespolních vykonána jest. Mezi tím časem mnozí správcové lidu vojanského a tribuni militum, kteříž se dosavád JMCé v království uher- ském proti nepříteli Turku potřebovati dali, sem přijeli a za dosti dlouhý čas zde zůstávali, dokudž s nimi, aby dále v též službě vojanské trvali, najednáno a na místě postaveno nebylo. Mezi nimi byl pan Reder, pan Jan z Molánu, které- mužto na processí raddy tejné JMCé přední místo dávali podle regule juris consultorum, quod res belli majore sunt gloria dignae, quam urbanae. Vigil. coment. Institut. Tit. de milita testamento, nejvyšší nad Komornem a jiní oficírové vojanští. Přijel také sem i pan markrabě z Burgau, syn někdy slavné paměti Ferdinanda rakouského arciknížete, aby též podle jiných zprávu nad lidem vojanským držel, neb jistí kundšoftové jsou JMCé přinešeni, že císař turecký roku to- 1600 hoto 1600 již není úmyslu toho více, pevnosti v království uherském obléhati, štráfy páliti, zajímati a lidi mordovati. Protož také toho roku z království tohoto a z Lužic do šest set koní vozních do Vídně 1. Junii, aby tam zmustro- váni byli a za nimi munici Altorai [?] do pole vezena byla, nad kteroužto municí nařízen byl pan Reder. Odsud také osm koní a dva vozy se čtyřmi pacholky vypraveny býti musely, ač pan president komory české, toho času pan Jiří Štefán z Štermberka zde v Plzni v domu a příbytku M. Šimona Plachýho z Třebnic 16. máje jsa, při nás, abychom 24 koní vydali, vyhledával, ale naposledy na žádosť naši při dotče- ném počtu jest zanecháno. Dávalo se odsud na jeden kůň z komory JMCé až do Vídně po 4 zl. a potom z Vídně na měsíc po 10 zl. dávati se bude. V středu po neděli Exaudi, 18. Junii, legací moskovská, kteráž sem na podzim přijela a zde přes 15 nedělí zůstávala, kteráž potom do Margetálu k JMi, arciknížeti rakouskému Maximilianovi odeslána byla a mnoho týhodnův v městě Hbě při svém odsud navrácení se zdržovala, na kterouž také v tom času nákladu a outraty šlo, tak jakž se zpráva dá- vala do desíti tisíc kop míš. od JMCé, zase sem do Plzně přijela. A opět všickni slavně tím spůsobem, jako když
220 Císař Rudolf v Plzni. 1600 církevních a zvláštně při zpívání lamentací in sancta septi- mana se kantorům domácím propůjčovali, tak že ta výroční slavnosť vzáctně ode všech, jak domácích tak přespolních vykonána jest. Mezi tím časem mnozí správcové lidu vojanského a tribuni militum, kteříž se dosavád JMCé v království uher- ském proti nepříteli Turku potřebovati dali, sem přijeli a za dosti dlouhý čas zde zůstávali, dokudž s nimi, aby dále v též službě vojanské trvali, najednáno a na místě postaveno nebylo. Mezi nimi byl pan Reder, pan Jan z Molánu, které- mužto na processí raddy tejné JMCé přední místo dávali podle regule juris consultorum, quod res belli majore sunt gloria dignae, quam urbanae. Vigil. coment. Institut. Tit. de milita testamento, nejvyšší nad Komornem a jiní oficírové vojanští. Přijel také sem i pan markrabě z Burgau, syn někdy slavné paměti Ferdinanda rakouského arciknížete, aby též podle jiných zprávu nad lidem vojanským držel, neb jistí kundšoftové jsou JMCé přinešeni, že císař turecký roku to- 1600 hoto 1600 již není úmyslu toho více, pevnosti v království uherském obléhati, štráfy páliti, zajímati a lidi mordovati. Protož také toho roku z království tohoto a z Lužic do šest set koní vozních do Vídně 1. Junii, aby tam zmustro- váni byli a za nimi munici Altorai [?] do pole vezena byla, nad kteroužto municí nařízen byl pan Reder. Odsud také osm koní a dva vozy se čtyřmi pacholky vypraveny býti musely, ač pan president komory české, toho času pan Jiří Štefán z Štermberka zde v Plzni v domu a příbytku M. Šimona Plachýho z Třebnic 16. máje jsa, při nás, abychom 24 koní vydali, vyhledával, ale naposledy na žádosť naši při dotče- ném počtu jest zanecháno. Dávalo se odsud na jeden kůň z komory JMCé až do Vídně po 4 zl. a potom z Vídně na měsíc po 10 zl. dávati se bude. V středu po neděli Exaudi, 18. Junii, legací moskovská, kteráž sem na podzim přijela a zde přes 15 nedělí zůstávala, kteráž potom do Margetálu k JMi, arciknížeti rakouskému Maximilianovi odeslána byla a mnoho týhodnův v městě Hbě při svém odsud navrácení se zdržovala, na kterouž také v tom času nákladu a outraty šlo, tak jakž se zpráva dá- vala do desíti tisíc kop míš. od JMCé, zase sem do Plzně přijela. A opět všickni slavně tím spůsobem, jako když
Strana 221
Cís. Rudolf II. v Plzni. Odchod poselství moskevského. 221 nejprvé na podzim do města přijeli, uctivě přijati a na vo- 1600 zích JMCé do hospody své přiveženi jsou. A nadepsaný pan president v přítomnosti své o tom psaní do města Lito- měřic učinil a stěžně odeslal, aby pro ně lodi a šífy strojili, že brzo odsud vypraveni a po Labi doprovozeni s zname- nitými dary býti mají. Zatím pak vždycky každé hodiny a každého dne všickni dvořané JMCé na to, zdali jim, že se JMCá zase k Praze obrátiti chtíti ráčí oznámeno bude, žá- dostivi toho, aby se odsud hnouti mohli, jsouce, očekávali; ale JMCá vždy je v naději zdržovati ráčil a ačkoli ne jednou na tom, že již již se hnouti ráčí, postaveni byli, pročež před tím v nemalém počtu napřed se k Praze odebrali, však naposledy předce zde mimo naději jejich trvati ráčil a ti, kteříž před JMí vyjeli, zase zpátkem z Prahy k službám svým navrátiti se musili, ano i fůry naládované věcmi císař- skými mnoho času na rinku stály, formané a kočí najati jsouce, toho odjezdu očekávali, však nic se jest toho žádný z nich dočekati nemohl. Pražané pak z toho, že se zde tak dlouho zdržovati ráčí, veliký zármutek měli, toho sobě vin- šujíce, abychom jim pána jejich prvé nežliby na živnostech svých zhubeni byli, vydali a navrátili, a nemohouce se JMCé handlíři do Prahy dočkati, sem do Plzně s věcmi a zbožím svým a jinými profianty, pohlaví obojího a to v nemalém počtu, živnosti své zde při dvoře JMCé vyhledávajíce, se obrátili a zde zůstávali. Bylo také sem 15 koní z Neapoli od krále španělského, z nichžto někteří de India byli, přivedeno, kteří JMCé v placu ukazováni byli. Také mnozí z margatentův s dílem svým od zlata a stříbra se najíti sem dali a poněvadž kusy pěkné a prvé nebývalé od řemesla svého s sebou měli, pro- tož ty také od nich pro uctění těch legátův z zemí dalekých, (jakož pak legátu valašskému řetěz zlatý s drahými kameny, kterýž do mnoho tisíc šacovali, dán jest), skoupeny a do komory JMCé vzaty jsou. V sobotu po slavnosti ducha sv., 27. dne měsíce máje, legáti moskovští zase odsud do kra- jiny své na cestu k Litoměřicům vypraveni a se vší uctivo- stí doprovozeni jsou, kterýmž také ve čtvrtek před tím od JMCé slavné hody učiněny, při tom také jednomu každému vzáctné dary a šenky dány jsou, přednějším osobám po stří- brným, pozlaceným koflíku podle jednoho každého hodnosti, nižším pak všem po desíti tolařích. Samému pak jejich kní-
Cís. Rudolf II. v Plzni. Odchod poselství moskevského. 221 nejprvé na podzim do města přijeli, uctivě přijati a na vo- 1600 zích JMCé do hospody své přiveženi jsou. A nadepsaný pan president v přítomnosti své o tom psaní do města Lito- měřic učinil a stěžně odeslal, aby pro ně lodi a šífy strojili, že brzo odsud vypraveni a po Labi doprovozeni s zname- nitými dary býti mají. Zatím pak vždycky každé hodiny a každého dne všickni dvořané JMCé na to, zdali jim, že se JMCá zase k Praze obrátiti chtíti ráčí oznámeno bude, žá- dostivi toho, aby se odsud hnouti mohli, jsouce, očekávali; ale JMCá vždy je v naději zdržovati ráčil a ačkoli ne jednou na tom, že již již se hnouti ráčí, postaveni byli, pročež před tím v nemalém počtu napřed se k Praze odebrali, však naposledy předce zde mimo naději jejich trvati ráčil a ti, kteříž před JMí vyjeli, zase zpátkem z Prahy k službám svým navrátiti se musili, ano i fůry naládované věcmi císař- skými mnoho času na rinku stály, formané a kočí najati jsouce, toho odjezdu očekávali, však nic se jest toho žádný z nich dočekati nemohl. Pražané pak z toho, že se zde tak dlouho zdržovati ráčí, veliký zármutek měli, toho sobě vin- šujíce, abychom jim pána jejich prvé nežliby na živnostech svých zhubeni byli, vydali a navrátili, a nemohouce se JMCé handlíři do Prahy dočkati, sem do Plzně s věcmi a zbožím svým a jinými profianty, pohlaví obojího a to v nemalém počtu, živnosti své zde při dvoře JMCé vyhledávajíce, se obrátili a zde zůstávali. Bylo také sem 15 koní z Neapoli od krále španělského, z nichžto někteří de India byli, přivedeno, kteří JMCé v placu ukazováni byli. Také mnozí z margatentův s dílem svým od zlata a stříbra se najíti sem dali a poněvadž kusy pěkné a prvé nebývalé od řemesla svého s sebou měli, pro- tož ty také od nich pro uctění těch legátův z zemí dalekých, (jakož pak legátu valašskému řetěz zlatý s drahými kameny, kterýž do mnoho tisíc šacovali, dán jest), skoupeny a do komory JMCé vzaty jsou. V sobotu po slavnosti ducha sv., 27. dne měsíce máje, legáti moskovští zase odsud do kra- jiny své na cestu k Litoměřicům vypraveni a se vší uctivo- stí doprovozeni jsou, kterýmž také ve čtvrtek před tím od JMCé slavné hody učiněny, při tom také jednomu každému vzáctné dary a šenky dány jsou, přednějším osobám po stří- brným, pozlaceným koflíku podle jednoho každého hodnosti, nižším pak všem po desíti tolařích. Samému pak jejich kní-
Strana 222
222 Pamětní listina z r. 1601. žeti po týchž legatích jeho odeslána jest koruna zlatá a jedna flaše stříbrná pozlacená, téměř s člověka zvejší. Od — Litoměřic po Labi až do Dráždan dopra 1) [veni] [Léta2) 1601 dne 10. měsíce maje při hodině dvadcáté, když se mračna od východu strhly, přišlo z toho veliké hro- mobití a udeřením na věž tuto farní, kteráž za jeden klenot města Plzně se pokládá, škoda se taková stala, že od vrchu téměř až do polovice krovu křídle šalování též i některé krokvi doluov sraženy jsou, z kteréhožto navštivení božího veliký zármutek v obci vzešel. Však makovice tato cum re- liquiis sacris neporušena zůstala, kterážto škoda zase někte- rými sty kopami od obce napravena býti musila. Tehdáž i jiné makovice ozdobeny jsou. Stalo se to druhého roku potom, když nejjasnější a velikomocný kníže a pán pan Rudolf, toho jména druhý, z boží milosti římský císař, uherský a český král, pán náš nejmilostivější, zde v Plzni mezi námi věrnými poddanými svými se vším dvorem více nežli tři čtvrti léta pořád před ranou morovou, kteráž 1. 1599 v městech pražských byla, se milostivě zdržovati ráčil, kteréhožto času za správce ducho- vního zůstával D. Pavel Pistorius z Lucka, arcipřišt kraje plzeňského a páni spoluraddní zejmena tito: M. Tomáš Zelender z Prošovic primas, Šebestián Pe- chovský z Turnštejna a Palatinu, Adam Hyrš z Roudné, Jan Bakalař, D. Jan Scribonius z Horšova, M. Jan Kleo z Roudné, Bartoloměj Stehlík z Čeňkova, Jan Kotva z Frey- feldu, Matěj Khern, Jan Mincer, Jan Herink, M. Šimon Plachý z Třebnic, písař raddní. A tak po napravení a opatření té škody od hromobití učiněné, zase tato makovice i s křížem na místo své 19. Julii a. 1601 postavena jest za primatorství Šebestiána Pe- chovského z Turnštejna a Palatinu a osob po obnovení ouřadu konšelského do raddy přidaných totiž: Joachima Tomáškovič z Prantštejna, Jana Andrli, Jana Krištofa Krocína z Drahobejle. Pan Bůh nebeský račiž tuž věži i s chrámem božím 1601 1) Tím končí opis Stehlíkovský Paměti Plachého. 2) Opis pamětní listiny, která po opravě věže do makovice vlo- žena byla, jejím původcem jest též Šimon Plachý. Opis v museu pl- zeňském.
222 Pamětní listina z r. 1601. žeti po týchž legatích jeho odeslána jest koruna zlatá a jedna flaše stříbrná pozlacená, téměř s člověka zvejší. Od — Litoměřic po Labi až do Dráždan dopra 1) [veni] [Léta2) 1601 dne 10. měsíce maje při hodině dvadcáté, když se mračna od východu strhly, přišlo z toho veliké hro- mobití a udeřením na věž tuto farní, kteráž za jeden klenot města Plzně se pokládá, škoda se taková stala, že od vrchu téměř až do polovice krovu křídle šalování též i některé krokvi doluov sraženy jsou, z kteréhožto navštivení božího veliký zármutek v obci vzešel. Však makovice tato cum re- liquiis sacris neporušena zůstala, kterážto škoda zase někte- rými sty kopami od obce napravena býti musila. Tehdáž i jiné makovice ozdobeny jsou. Stalo se to druhého roku potom, když nejjasnější a velikomocný kníže a pán pan Rudolf, toho jména druhý, z boží milosti římský císař, uherský a český král, pán náš nejmilostivější, zde v Plzni mezi námi věrnými poddanými svými se vším dvorem více nežli tři čtvrti léta pořád před ranou morovou, kteráž 1. 1599 v městech pražských byla, se milostivě zdržovati ráčil, kteréhožto času za správce ducho- vního zůstával D. Pavel Pistorius z Lucka, arcipřišt kraje plzeňského a páni spoluraddní zejmena tito: M. Tomáš Zelender z Prošovic primas, Šebestián Pe- chovský z Turnštejna a Palatinu, Adam Hyrš z Roudné, Jan Bakalař, D. Jan Scribonius z Horšova, M. Jan Kleo z Roudné, Bartoloměj Stehlík z Čeňkova, Jan Kotva z Frey- feldu, Matěj Khern, Jan Mincer, Jan Herink, M. Šimon Plachý z Třebnic, písař raddní. A tak po napravení a opatření té škody od hromobití učiněné, zase tato makovice i s křížem na místo své 19. Julii a. 1601 postavena jest za primatorství Šebestiána Pe- chovského z Turnštejna a Palatinu a osob po obnovení ouřadu konšelského do raddy přidaných totiž: Joachima Tomáškovič z Prantštejna, Jana Andrli, Jana Krištofa Krocína z Drahobejle. Pan Bůh nebeský račiž tuž věži i s chrámem božím 1601 1) Tím končí opis Stehlíkovský Paměti Plachého. 2) Opis pamětní listiny, která po opravě věže do makovice vlo- žena byla, jejím původcem jest též Šimon Plachý. Opis v museu pl- zeňském.
Strana 223
Pamětní listina z r. 1601. 223 tolikéž všeho města tohoto se všemi obyvateli před takovým neštěstím i jinými zlými příhodami na další časy milostivě chrániti a opatrovati. Amen. Eventa illius temporis. Z knížectví moskevského legát k JMcké do Plzně v velikém množství osob přijel a slavně do města uveden, kdež mu v obecní hospodě pokoje, v kterýchž za dlouhý čas prve nežli s vzácnými dary, s kterýmiž vyslán byl, připuštěn jest, zůstával, připraveny a pěkně čalouny ozdobeny byly. Též při tom času mnoho jiných slavných legatův a mezi jinými také poselství z valašské země, kteréž praporce a jiné při tom věci JMsti císařské slavně odvozovalo, do Plzně se dostalo. Naposledy potom, když dux Mercurius, kníže z Lotaringu, který před tím v království uherském proti nepříteli Turku boj vedl, přijel, též v rathouze na ná- klad císařský chován jest, kterýž také nyní ještě v též válce proti témuž nepříteli všeho křesťanstva jako za nejvyššího polního hejtmana podle JMsti arciknížete Matiáše rakou- ského zůstává. L. 1601 v outerý den s. Doroty 6. Febr., po vyřízení poselství svého při JMeské přijel do Plzně legat z země perské do Říma k Jeho Svatosti papežské a jiným potentá- tům říše z měst pražských jeda. Také před tím byl veliký mor dobytčí v kraji tomto a obzvláště zde v městě a na předměstích dobytka hovězího téměř v osmi nedělích do 200 kusův zhynulo. Před tím také l. 98 veliký mor byl, tak že lidu zde přes 1300 zemřelo. Téhož léta 1601 při času s. Víta z častých a velikých pršek a to ode dne s. Medarda začatých taková veliká po- vodeň přišla, že netoliko zde při městě, ale i po všem krá- lovství českém na travách ještě neposečených, (kteréž potom k užitku přivedeny býti nemohly), znamenitou škodu učinila. Pán Bůh s námi. Haec senatus populusque Pilsnensis gratae posteritati cum significatione officiorum et comprecatione aeternae feli- citatis annotari curavit. Šimon Plachý z Třebnic, kanceláře města Plzně přísežný písař.] —
Pamětní listina z r. 1601. 223 tolikéž všeho města tohoto se všemi obyvateli před takovým neštěstím i jinými zlými příhodami na další časy milostivě chrániti a opatrovati. Amen. Eventa illius temporis. Z knížectví moskevského legát k JMcké do Plzně v velikém množství osob přijel a slavně do města uveden, kdež mu v obecní hospodě pokoje, v kterýchž za dlouhý čas prve nežli s vzácnými dary, s kterýmiž vyslán byl, připuštěn jest, zůstával, připraveny a pěkně čalouny ozdobeny byly. Též při tom času mnoho jiných slavných legatův a mezi jinými také poselství z valašské země, kteréž praporce a jiné při tom věci JMsti císařské slavně odvozovalo, do Plzně se dostalo. Naposledy potom, když dux Mercurius, kníže z Lotaringu, který před tím v království uherském proti nepříteli Turku boj vedl, přijel, též v rathouze na ná- klad císařský chován jest, kterýž také nyní ještě v též válce proti témuž nepříteli všeho křesťanstva jako za nejvyššího polního hejtmana podle JMsti arciknížete Matiáše rakou- ského zůstává. L. 1601 v outerý den s. Doroty 6. Febr., po vyřízení poselství svého při JMeské přijel do Plzně legat z země perské do Říma k Jeho Svatosti papežské a jiným potentá- tům říše z měst pražských jeda. Také před tím byl veliký mor dobytčí v kraji tomto a obzvláště zde v městě a na předměstích dobytka hovězího téměř v osmi nedělích do 200 kusův zhynulo. Před tím také l. 98 veliký mor byl, tak že lidu zde přes 1300 zemřelo. Téhož léta 1601 při času s. Víta z častých a velikých pršek a to ode dne s. Medarda začatých taková veliká po- vodeň přišla, že netoliko zde při městě, ale i po všem krá- lovství českém na travách ještě neposečených, (kteréž potom k užitku přivedeny býti nemohly), znamenitou škodu učinila. Pán Bůh s námi. Haec senatus populusque Pilsnensis gratae posteritati cum significatione officiorum et comprecatione aeternae feli- citatis annotari curavit. Šimon Plachý z Třebnic, kanceláře města Plzně přísežný písař.] —
Strana 224
Strana 225
225 Doklady. L. Pan Bavor slibuje raddě m. Plzně pokojně se chovati. [Register causarum 1490 —1530 p. 57.) 1503 dne 27. března. Jakož pan Bavor 1) pych svuoj a kvalt u Jiříka Bru- šeného jest okázal jakéhos pacholka v domu jeho nahú šavlí okrvavivši sám potom proti právu bez vuole a vědomie panského i rychtáře jeho do vazby panské jest vedl, kterýž i prve mnohými kusy nesnesitedlnými i pány i obec urážeje od pánuov byvši v plnce raddě častokrát napomenut, nechtiec avšak zuostati své nezbednosti, kdež páni to znamenavše a sobě vážiece, jsúc také i od obce vysoce napomenuti jme- novaného pana Bavora před se do plnee raddy zavolali jsú, obeslavše k tomu urozených vladyk, pánuov a soused svých milých: Jana Štěnovského, Petra Ebrzvína, Bohuslava Šťa- hlavského, Krištofa Čebívského, Lvíka Lukavského a Staňka z Ejpovic, před kterýmižto v plnce raddě z těch kusuov pana Bavora vinili. Nejprv což se ovec chovánie dotýče, že jest přes počet od pánuov vyrčený lidem k škodě choval; item o sedláky z Olevce, kteříž častokrát jsú naň pánóm žalovali, kterak jim znamenitý útisk a škodu činil jest tiem velikým stádem ovec přes ustavenie panské; item o sousedy což se pastvy dotýče, kteříž mnozí i chudí i bohatí často naň žalovali jsú, kterak jim stádem jmenovaným na lukách na osenie, na hradbách i na všelikém obilee na poli škodu jest činil; item o fuory, kterýchž jest z rozkázánie panského podlee jiných soused nečinil; item o přijímánie sousedských slu- žebníkuov, ktereež jest proti obyčeji města tohoto za přiká- zané sobě přijímal; item že jest zbil sedláka z Škvrňan v krčmě, maje v městě právo; item že jest hrozil bitiem Bož- 1) Pan Bavor držel dvůr na předměstí malickém, nynějším saském, k Lochotínu ležící. 15
225 Doklady. L. Pan Bavor slibuje raddě m. Plzně pokojně se chovati. [Register causarum 1490 —1530 p. 57.) 1503 dne 27. března. Jakož pan Bavor 1) pych svuoj a kvalt u Jiříka Bru- šeného jest okázal jakéhos pacholka v domu jeho nahú šavlí okrvavivši sám potom proti právu bez vuole a vědomie panského i rychtáře jeho do vazby panské jest vedl, kterýž i prve mnohými kusy nesnesitedlnými i pány i obec urážeje od pánuov byvši v plnce raddě častokrát napomenut, nechtiec avšak zuostati své nezbednosti, kdež páni to znamenavše a sobě vážiece, jsúc také i od obce vysoce napomenuti jme- novaného pana Bavora před se do plnee raddy zavolali jsú, obeslavše k tomu urozených vladyk, pánuov a soused svých milých: Jana Štěnovského, Petra Ebrzvína, Bohuslava Šťa- hlavského, Krištofa Čebívského, Lvíka Lukavského a Staňka z Ejpovic, před kterýmižto v plnce raddě z těch kusuov pana Bavora vinili. Nejprv což se ovec chovánie dotýče, že jest přes počet od pánuov vyrčený lidem k škodě choval; item o sedláky z Olevce, kteříž častokrát jsú naň pánóm žalovali, kterak jim znamenitý útisk a škodu činil jest tiem velikým stádem ovec přes ustavenie panské; item o sousedy což se pastvy dotýče, kteříž mnozí i chudí i bohatí často naň žalovali jsú, kterak jim stádem jmenovaným na lukách na osenie, na hradbách i na všelikém obilee na poli škodu jest činil; item o fuory, kterýchž jest z rozkázánie panského podlee jiných soused nečinil; item o přijímánie sousedských slu- žebníkuov, ktereež jest proti obyčeji města tohoto za přiká- zané sobě přijímal; item že jest zbil sedláka z Škvrňan v krčmě, maje v městě právo; item že jest hrozil bitiem Bož- 1) Pan Bavor držel dvůr na předměstí malickém, nynějším saském, k Lochotínu ležící. 15
Strana 226
226 kovi rybáři pro psa; item což se rarohuov dotýče s Petrem Franú, že jemu mocí držel jeho vlastnie; item že jest žaloval rychtáři na pana purkmistra toho času Petra Fránu; 1 item že jest na Beránka tesák vyhodil pro psa. Kdež pak jmenovaný pan Bavor s urozenými vladyky Šlejborem Prackem, Janem Merklínským a Václavem Pře- rovským, svými přátely stoje a nevěda k tomu pravému vi- něnie co řéci, páni jmenovaní, přátelee jeho i tudíž svrchu dot- čený Jan Štěnovský s jinými ode pánuov povolanými, snažně se za pana Bavora přimlúvajíc pánuov jednostejně prosili jsú, aby tu vinu panu Bavorovi odpustiti ráčili a dali mi- lostivě prominúti a že se potom pan Bavor viece ani toho podobného nemá dopustiti, kdež páni v plnee raddě na to se poradivše, pověděli, že to pro tu jich tak snažnú přímluvu chtějí učiniti viec nežli pro pána samého; avšak tak, aby pan Bavor sám ode pánuov milosti žádal. I předstúpiv pan Bavor s svrchudotčenými přátely svými, prosil jest pánuov a Jan Merklínský na miestě jeho, aby jemu to páni promi- núti a odpustiti ráčili, že múdřejšie býti chce a že se v potomnie časy toho viec nikoli dopustiti nechce, než snášeti se se všemi a s každým jako s svými milými sousedy a všecky povinnosti pánóm a obci činiti, puokudž nám podle jiných co uloženo bude. Actum anno et die ut supra. II. Přípis listu pánuov Pražanuov o místo, kto, kde a na kterém místě polem vojensky táhnúti mají. [Register causarum 1490—1530 p. 75.) 1521 d. 18. prosince. Službu svú vzkazujem opatrní páni přietelé naši milí! Jakož před někderými časy vznikla jest byla nesnáz mezi vámi s jedné a pány Klatovskými s strany druhee o miesto taženie vojenského, na kteréž jste se táhli, že jeho podle toho jakž prvé bývalo, užiti byšte chtěli tak, jakž vám, za to máme, v paměti jest. Kdež ačkolivěk času to- 1) Petr Frána uvádí se mezi konšely v létech 1492, 1495, pak od r. 1497—1499.
226 kovi rybáři pro psa; item což se rarohuov dotýče s Petrem Franú, že jemu mocí držel jeho vlastnie; item že jest žaloval rychtáři na pana purkmistra toho času Petra Fránu; 1 item že jest na Beránka tesák vyhodil pro psa. Kdež pak jmenovaný pan Bavor s urozenými vladyky Šlejborem Prackem, Janem Merklínským a Václavem Pře- rovským, svými přátely stoje a nevěda k tomu pravému vi- něnie co řéci, páni jmenovaní, přátelee jeho i tudíž svrchu dot- čený Jan Štěnovský s jinými ode pánuov povolanými, snažně se za pana Bavora přimlúvajíc pánuov jednostejně prosili jsú, aby tu vinu panu Bavorovi odpustiti ráčili a dali mi- lostivě prominúti a že se potom pan Bavor viece ani toho podobného nemá dopustiti, kdež páni v plnee raddě na to se poradivše, pověděli, že to pro tu jich tak snažnú přímluvu chtějí učiniti viec nežli pro pána samého; avšak tak, aby pan Bavor sám ode pánuov milosti žádal. I předstúpiv pan Bavor s svrchudotčenými přátely svými, prosil jest pánuov a Jan Merklínský na miestě jeho, aby jemu to páni promi- núti a odpustiti ráčili, že múdřejšie býti chce a že se v potomnie časy toho viec nikoli dopustiti nechce, než snášeti se se všemi a s každým jako s svými milými sousedy a všecky povinnosti pánóm a obci činiti, puokudž nám podle jiných co uloženo bude. Actum anno et die ut supra. II. Přípis listu pánuov Pražanuov o místo, kto, kde a na kterém místě polem vojensky táhnúti mají. [Register causarum 1490—1530 p. 75.) 1521 d. 18. prosince. Službu svú vzkazujem opatrní páni přietelé naši milí! Jakož před někderými časy vznikla jest byla nesnáz mezi vámi s jedné a pány Klatovskými s strany druhee o miesto taženie vojenského, na kteréž jste se táhli, že jeho podle toho jakž prvé bývalo, užiti byšte chtěli tak, jakž vám, za to máme, v paměti jest. Kdež ačkolivěk času to- 1) Petr Frána uvádí se mezi konšely v létech 1492, 1495, pak od r. 1497—1499.
Strana 227
227 toho nedávnieho v tee potřebě, pro kterú jsme v jeho KMsti, pána našeho osoby a toho královstvie uherského bezpečen- stvie lid vojenský do koruny uherské byli vyslali, byli jsme našim hejtmanóm a rotmistróm, kterak vy a vaši služební zachováni, a kde postaveni býti měli, poručili; ale poněvadž i tehdáž stal se jest skrze písaře omyl, kterýž ten řád vo- jenský z registr našich obecních vojenských vypisoval, pro- tož aby na časy budúcie v tom vám zpráva dána byla, toto vězte, že za slavné paměti krále Vladislava JMsti, pána našeho, když na korunovanie královstvie uherského z této země českee s lidem velikým a znamenitým jeti ráčil, stalo se jest zřízenie skrze Královu milost mezi všemi městy, kto kde a na kterém miestě polem vojensky táhnúti, klásti a postaviti se má. Mezi kterýmžto zřízeniem i to stojí, že za pány Litoměřickými táhnúti mají páni Žatečtí, potom páni Plzeňští, potom páni Klatovští a tak dále, jakž teež zřízenie plněji svědčí. I z těch příčin vám toto předkládáme, abyšte sami, majíc mezi sebú dobrý pokoj, obci vašie to oznámili, že na časy budúcie tak se zachovati má a vy tak při tom zuostaveni býti máte. Prage f. III. ante Thome apostoli a. d. 1521. Purkmistr a radda města Prahy. (Opatrným pánóm purkmistru a konšelóm města Plzně, přátelóm našim milým.) III. Plzeňští činí smlouvu s Václavem Puškařem z Prahy o slití šesti děl. [Liber expeditionum 1529—1532 p. 114.] 1530 d. 10. března. Cedule řezaná Puškáři. My purkmistr a radda, i všecka obec města Plzně známo činíme touto řezanou cedulí, že sme smlúvu celú a dokonalou učinili s mistrem Václavem Puškařem z Prahy o slévanie děl a to takovú, že jmenovaný mistr Václav má nám 6 děl do svatého Jiří nejprv příštího slíti, jedno každé 4 centneřuov stíží, kterémuž od díla a slévanie těch děl od
227 toho nedávnieho v tee potřebě, pro kterú jsme v jeho KMsti, pána našeho osoby a toho královstvie uherského bezpečen- stvie lid vojenský do koruny uherské byli vyslali, byli jsme našim hejtmanóm a rotmistróm, kterak vy a vaši služební zachováni, a kde postaveni býti měli, poručili; ale poněvadž i tehdáž stal se jest skrze písaře omyl, kterýž ten řád vo- jenský z registr našich obecních vojenských vypisoval, pro- tož aby na časy budúcie v tom vám zpráva dána byla, toto vězte, že za slavné paměti krále Vladislava JMsti, pána našeho, když na korunovanie královstvie uherského z této země českee s lidem velikým a znamenitým jeti ráčil, stalo se jest zřízenie skrze Královu milost mezi všemi městy, kto kde a na kterém miestě polem vojensky táhnúti, klásti a postaviti se má. Mezi kterýmžto zřízeniem i to stojí, že za pány Litoměřickými táhnúti mají páni Žatečtí, potom páni Plzeňští, potom páni Klatovští a tak dále, jakž teež zřízenie plněji svědčí. I z těch příčin vám toto předkládáme, abyšte sami, majíc mezi sebú dobrý pokoj, obci vašie to oznámili, že na časy budúcie tak se zachovati má a vy tak při tom zuostaveni býti máte. Prage f. III. ante Thome apostoli a. d. 1521. Purkmistr a radda města Prahy. (Opatrným pánóm purkmistru a konšelóm města Plzně, přátelóm našim milým.) III. Plzeňští činí smlouvu s Václavem Puškařem z Prahy o slití šesti děl. [Liber expeditionum 1529—1532 p. 114.] 1530 d. 10. března. Cedule řezaná Puškáři. My purkmistr a radda, i všecka obec města Plzně známo činíme touto řezanou cedulí, že sme smlúvu celú a dokonalou učinili s mistrem Václavem Puškařem z Prahy o slévanie děl a to takovú, že jmenovaný mistr Václav má nám 6 děl do svatého Jiří nejprv příštího slíti, jedno každé 4 centneřuov stíží, kterémuž od díla a slévanie těch děl od
Strana 228
228 jednoho každého centnéře 2 kopy míšenské dáti máme. A to nám jest týž mistr Václav připověděl, že na spíži k těm dělům jemu od nás dané více sjíti nemá, než na 10 cent- neřích 1 centnýř. Však toto při tom vymíněno jest, jestli bychom mu více spíže poslali mimo dostatečnosť k takovým dělům, jak se svrchu píše, tu vedle připsánie našeho, kteréž bychom mu učinili, nám některá děla větší nežli po 4 cent- nýřích slíti má a vždy jeden centnýř za ty peníze, jakž výše položeno. Actum anno 1530 f. V. post Translationis. IV. Krištof Cáhlavský posýlá Václavovi Puškaři spíži na děla. [Liber expeditionum 1529—1532 p. 156.] 1530 dne 10. června. Službu svú vzkazuji slovútný pane Václave, příteli muoj milý. Jakož sem nedávno minulého času od pana purkmistra a starších našich s Ondřejem Kopiníkem vám k dodanie spíže, z kteree děla k obci naší slévána býti mají, vyslán byl a tee spíže vám poslané dodal, i tu jest bylo mezi námi zuostanie o počtu a spuosobu těch děl, kolik a na jaký spuosob slévána a připravena býti by měla. Však to zuostanie naše odložili sme na vznesení a povolení purkmistra a star- ších našich. I poněvadž vaše ta rada předkem jest byla a potom i jiných našich dobrých přátel a poněkud i při nás jest, že, aby tak spuosobeny ty kusy byly, nejužitečněji a nejpotřebněji se vidí, protož ve jméno boží vedle toho zuo- staní tak slevajte : dva kusy po 18 cent., aneb vejš a tak až do dvatceti centnéřuov; a dva kusy po desíti cent., a čtyři kusy po pěti cent., a což by mimo to zbylo po třech cent- neřích; však na každém kusu aby erb aneb znamenie naše městské celé, jakž ste je na kartounu 1 viděli, bylo, při tom léto anebo rok vedle obyčeje počtem znamenaný. A teď vám vedle toho zuostánie s vámi našeho více spíže posýlám: item nové mědi od kotláře našeho 12 ct. 37 lib.; cínu 1 cent. 52 lib.; neb sem ho na ten čas více 1) Kartoun slul jeden druh děl.
228 jednoho každého centnéře 2 kopy míšenské dáti máme. A to nám jest týž mistr Václav připověděl, že na spíži k těm dělům jemu od nás dané více sjíti nemá, než na 10 cent- neřích 1 centnýř. Však toto při tom vymíněno jest, jestli bychom mu více spíže poslali mimo dostatečnosť k takovým dělům, jak se svrchu píše, tu vedle připsánie našeho, kteréž bychom mu učinili, nám některá děla větší nežli po 4 cent- nýřích slíti má a vždy jeden centnýř za ty peníze, jakž výše položeno. Actum anno 1530 f. V. post Translationis. IV. Krištof Cáhlavský posýlá Václavovi Puškaři spíži na děla. [Liber expeditionum 1529—1532 p. 156.] 1530 dne 10. června. Službu svú vzkazuji slovútný pane Václave, příteli muoj milý. Jakož sem nedávno minulého času od pana purkmistra a starších našich s Ondřejem Kopiníkem vám k dodanie spíže, z kteree děla k obci naší slévána býti mají, vyslán byl a tee spíže vám poslané dodal, i tu jest bylo mezi námi zuostanie o počtu a spuosobu těch děl, kolik a na jaký spuosob slévána a připravena býti by měla. Však to zuostanie naše odložili sme na vznesení a povolení purkmistra a star- ších našich. I poněvadž vaše ta rada předkem jest byla a potom i jiných našich dobrých přátel a poněkud i při nás jest, že, aby tak spuosobeny ty kusy byly, nejužitečněji a nejpotřebněji se vidí, protož ve jméno boží vedle toho zuo- staní tak slevajte : dva kusy po 18 cent., aneb vejš a tak až do dvatceti centnéřuov; a dva kusy po desíti cent., a čtyři kusy po pěti cent., a což by mimo to zbylo po třech cent- neřích; však na každém kusu aby erb aneb znamenie naše městské celé, jakž ste je na kartounu 1 viděli, bylo, při tom léto anebo rok vedle obyčeje počtem znamenaný. A teď vám vedle toho zuostánie s vámi našeho více spíže posýlám: item nové mědi od kotláře našeho 12 ct. 37 lib.; cínu 1 cent. 52 lib.; neb sem ho na ten čas více 1) Kartoun slul jeden druh děl.
Strana 229
229 spuosobiti nemohl; protož se v tom rozumem vaším spra- víte. K tomu jiné spíže 8 ct. 48 lib. Suma toho všeho učiní 22 ct. 17 liber. Protož nepochybují starší naši všickni o vás, že vedle přípovědi tee, kterúž sme od vás zpravili, na ten všecek spuosob vedle miery nám vydané nětco spuosobilého a trva- lého pro budúcí časy, aby paměť vaše při městě u nás byla, připravíte a tím prodlévati nebudete. A když Buoh všemo- húcí podařiti ráčí, teež abyšte jeden kus z větších a jeden z prostředních i menších do lože a dřeva tak, jakž sme na tom spolu zuostali, připravili. S tím dejž Buoh všemohúcí vám se dobře míti, abyšte tu práci šťastně vykonati mohli. Feria VI. post Pentecosten. Q. D)
229 spuosobiti nemohl; protož se v tom rozumem vaším spra- víte. K tomu jiné spíže 8 ct. 48 lib. Suma toho všeho učiní 22 ct. 17 liber. Protož nepochybují starší naši všickni o vás, že vedle přípovědi tee, kterúž sme od vás zpravili, na ten všecek spuosob vedle miery nám vydané nětco spuosobilého a trva- lého pro budúcí časy, aby paměť vaše při městě u nás byla, připravíte a tím prodlévati nebudete. A když Buoh všemo- húcí podařiti ráčí, teež abyšte jeden kus z větších a jeden z prostředních i menších do lože a dřeva tak, jakž sme na tom spolu zuostali, připravili. S tím dejž Buoh všemohúcí vám se dobře míti, abyšte tu práci šťastně vykonati mohli. Feria VI. post Pentecosten. Q. D)
Strana 230
Strana 231
Chronologický přehled dopisův a listin v pamětech obsažených. Strana 1) 1434, 30. května, mezi Brodem a Kouřimí. Zděnék Drštka podává bratru svému zprávu o bitvě u Lipan - - - - 2) 1434, 1. června, v Novém Plzni. Plzeňští vyslaným svým do Basileje o výsledku bitvy u Lipan píší 3) 1434, 3. června, (v Plzni). Plzeňští kard. Julianovi píší o bitvě u Lipan 4) 1434, 19. září, v Řezně. Zlatá bulla cís. Sigmunda ve volném překladě 5) 1446, 23. dubna. Jan Strniště z Jablonné 140 kop grošův obci pl- - zeňské půjčil 6) 1448, 13. května, v Praze. Jan kardinál odpustky na Nový svátek - uděluje 7) 1462, 9. února, v Římě. Papež Pius II. Plzeňským píše, že kompak- tat nestvrdil králi Jiřímu 8) 1466, 9. června, v Římě. Papež Pavel II. Plzeňským znak rozhojňuje 9) 1468, 1. ledna, ve Vratislavi. Rudolf, legat papežský, odpustky udílí 10) 1468, 28. července, ve Vratislavi. Týž mši o jitřní na bílou sobotu slouženou z kláštera františkánského do farního kostela přenáší 49 11) 1507 (sine die). Plzeňští pánům Pražanům píší, že Bavůrka zajali 96 12) 1507, 25. května, v Budíně. Král Vladislav Plzeňským Křínov daruje 100 13) 1508, 23. března. Výpověď mezi Plzeňskými a p. Alexejem z Ronš- - perka o Křínov - 14) 1519 (sine die). Dva odpovědné listy od Mikuláše Karasa obci Pl- - - - - - - zeňské 15) 1547 (sine dato). Ferdinand I. Plzeňským o bitvě u Mühlberka - zprávu dává 16) 1547, 27. září, na hradě pražském. Ferdinand I. nařizuje, aby Pl- zeňští při svobodách udělených zlatou bullou zachováni byli 17) 1568, 17. září, v klášteře teplském. Antonín, arcibiskup pražský, fa- ráři plzeňskému nařizuje, co se pohřbu nekatolíků dotýče 165 18) 1575, 28. června, na hradě pražském. Maximilian II. poroučí, aby písař městský, Petr Kříž, do vězení dodán byl 37 39 21 41 29 50 3 48 99 128 151 28 39 69
Chronologický přehled dopisův a listin v pamětech obsažených. Strana 1) 1434, 30. května, mezi Brodem a Kouřimí. Zděnék Drštka podává bratru svému zprávu o bitvě u Lipan - - - - 2) 1434, 1. června, v Novém Plzni. Plzeňští vyslaným svým do Basileje o výsledku bitvy u Lipan píší 3) 1434, 3. června, (v Plzni). Plzeňští kard. Julianovi píší o bitvě u Lipan 4) 1434, 19. září, v Řezně. Zlatá bulla cís. Sigmunda ve volném překladě 5) 1446, 23. dubna. Jan Strniště z Jablonné 140 kop grošův obci pl- - zeňské půjčil 6) 1448, 13. května, v Praze. Jan kardinál odpustky na Nový svátek - uděluje 7) 1462, 9. února, v Římě. Papež Pius II. Plzeňským píše, že kompak- tat nestvrdil králi Jiřímu 8) 1466, 9. června, v Římě. Papež Pavel II. Plzeňským znak rozhojňuje 9) 1468, 1. ledna, ve Vratislavi. Rudolf, legat papežský, odpustky udílí 10) 1468, 28. července, ve Vratislavi. Týž mši o jitřní na bílou sobotu slouženou z kláštera františkánského do farního kostela přenáší 49 11) 1507 (sine die). Plzeňští pánům Pražanům píší, že Bavůrka zajali 96 12) 1507, 25. května, v Budíně. Král Vladislav Plzeňským Křínov daruje 100 13) 1508, 23. března. Výpověď mezi Plzeňskými a p. Alexejem z Ronš- - perka o Křínov - 14) 1519 (sine die). Dva odpovědné listy od Mikuláše Karasa obci Pl- - - - - - - zeňské 15) 1547 (sine dato). Ferdinand I. Plzeňským o bitvě u Mühlberka - zprávu dává 16) 1547, 27. září, na hradě pražském. Ferdinand I. nařizuje, aby Pl- zeňští při svobodách udělených zlatou bullou zachováni byli 17) 1568, 17. září, v klášteře teplském. Antonín, arcibiskup pražský, fa- ráři plzeňskému nařizuje, co se pohřbu nekatolíků dotýče 165 18) 1575, 28. června, na hradě pražském. Maximilian II. poroučí, aby písař městský, Petr Kříž, do vězení dodán byl 37 39 21 41 29 50 3 48 99 128 151 28 39 69
Strana 232
Strana 19) 1575, 19. července, na hradě pražském. Maximilian II. přikazuje Pl- zeňským, aby Petra Kříže více k úřadu nepřijali - - 20) 1578 (sine die). Plzeňští se dovolávají ochrany císaře Rudolfa II. proti půhonům Jana Vincence Rajského z Dubnice a Jana Fogta, apatekáře - 21) 1578, 1. listopadu, v Římě. Papež Rehoř XIII. Plzeňské pro vytrva- losť jejich ve víře chválí - 22) 1578, 1. prosince, v Římě. Týž Plzeňské v ochranu stolice apoštol- ské přijímá a znak jejich městský rozhojňuje - 23) 1578, 9. prosince, v Praze. Horatius Malaspina, legat, Plzeňské chválí - pro stálosť u víře 24) 1579, 16. února, na hradě pražském. Nařízení cís. Rudolfa II., jímž se Jan Vincenc Rajský z Dubnice a Jan Fogt z města vypovídají 25) 1581, 26. ledna, v Praze. Horatius Malaspina, legat, faráři plzeňsk. píše ohledně jednoho bratra z kláštera dominikánského - 26) 1592, 6. května v Praze. Kamillus, nuntius, sděluje, kdy do Plzně přijde 27) 1592, 7. července, v Praze. Caesar, legat papežský, chválí Plzeňské 28) 1593, 15. června, v Plzni. Hippolit, generál řádu dominikánského, činí Plzeňské účastny milostí řádu - 29) 1593, 12. října, v Praze. Caesar, legat papežský, slibuje, že bude pod- porovati žádosť města Plzně u stolice apoštolské - 83 55 54 91 90 118 57 57 58 70 - 60
Strana 19) 1575, 19. července, na hradě pražském. Maximilian II. přikazuje Pl- zeňským, aby Petra Kříže více k úřadu nepřijali - - 20) 1578 (sine die). Plzeňští se dovolávají ochrany císaře Rudolfa II. proti půhonům Jana Vincence Rajského z Dubnice a Jana Fogta, apatekáře - 21) 1578, 1. listopadu, v Římě. Papež Rehoř XIII. Plzeňské pro vytrva- losť jejich ve víře chválí - 22) 1578, 1. prosince, v Římě. Týž Plzeňské v ochranu stolice apoštol- ské přijímá a znak jejich městský rozhojňuje - 23) 1578, 9. prosince, v Praze. Horatius Malaspina, legat, Plzeňské chválí - pro stálosť u víře 24) 1579, 16. února, na hradě pražském. Nařízení cís. Rudolfa II., jímž se Jan Vincenc Rajský z Dubnice a Jan Fogt z města vypovídají 25) 1581, 26. ledna, v Praze. Horatius Malaspina, legat, faráři plzeňsk. píše ohledně jednoho bratra z kláštera dominikánského - 26) 1592, 6. května v Praze. Kamillus, nuntius, sděluje, kdy do Plzně přijde 27) 1592, 7. července, v Praze. Caesar, legat papežský, chválí Plzeňské 28) 1593, 15. června, v Plzni. Hippolit, generál řádu dominikánského, činí Plzeňské účastny milostí řádu - 29) 1593, 12. října, v Praze. Caesar, legat papežský, slibuje, že bude pod- porovati žádosť města Plzně u stolice apoštolské - 83 55 54 91 90 118 57 57 58 70 - 60
Strana 233
Rejstřík jmen, Aetolové 145. Aldobrandin viz Cinthius. Alemanie 48. Alexander, rektor jes. kol. v Praze 167, Alfons, jesuita, 192, Anderle, 97, 101, — Jan konšel 229, Anderlík Tomáš 40. Anna, manž. Šebestiana Pechovského z Turnštejna, 215. Anna, manž. Tomáše Pabianka, 31. Anna, manž. Viléma Samce, 164. Sv. Anny kostelik za Planou 98. Antonin (Brus z Mohelnice) arcibis- kup pražský 73, 77, 163, 165, Sv. Anny obrázek udělán 116. Sv. Apolinaříše kostel 49.. Arciděkanové plzeňští viz kostela sv. Bartoloměje faräïi a arcidékanové. Argilla viz z Waldova. Arkadové 145. Arnošt, arcikníže v Plzni 169, -- arcibiskup pražský, 11. — brunšvický, 152. Arnošt 38. Augšpurk 161. August, bratr Maurieüv, knížete sas- kého, 152. Bakalář Jan 47, 292. Bartoloměj, kníže, nejv. pol. hejtm., 112. Sv. Bartoloméje kostel viz kostel. Bartoň Simon, kantor, 82, 85. Bartoušek 157. Barvitius, cís. sekretář, 218. Basilej 19. Bašta nová 108, veliká 108. Bašty 103. Bavor viz z Śvamberka Bavirek, Bavovovsky Jiiik 82, 85, 165. Bavürek Jan viz z Švamberka. Bechyně 125. Benátský Woif 160, Beránek 226. Berbetová Markéta 35. Bereš 123, 124, 125. Berka Zděnek, arcib., 184, 215. Bernart viz Bereś. z Bernklau Arnośt 47, — Kundrat 47. Běšín Václav, hofrychtéř, 138. Bozdružice viz z Kolovrat Jan. Bělá 102. Bílá hora 150. Billsen viz Plzeň. Bláha Hořovský 93. Blažek Šimon 116. Blovice 184. . Blovsky viz z Palatinu. Bor, město, 65, 102. Bor, lada k Liticům, 10. Borek dolejší u Nebylov 143. Boškov 7. Božek, rybář, 226. Bradavka 33, Brána litieká 103, 168, 216, malická 31, 106, 116, pražská 106, 171, škvrňská 103, 116. O Braniševský Mikuláš, purkrabí, 1838. Brlozec viz z Račína. Brod 102, — Český 21, 36, 40. Brus Antonín viz z Mohelnice. Brúšený Jiřík 93, 225. Brutus L. Junius 6. z Budějovice Michal 116. Budéjovsti 188. Budín 96, 100, 105, 111. Bukkapadulius Antonin 56. z Bukova Jan Muchek 45, 48. z Buksic Kladrubský Kristof 130, 131, — Petr 125, 132. Buksice 35. Bulevis Ondřej, převor domin., 146. z Burgau, markrabě, 220. | Bušek (z Hřešihlav), vychtář plz., 9.
Rejstřík jmen, Aetolové 145. Aldobrandin viz Cinthius. Alemanie 48. Alexander, rektor jes. kol. v Praze 167, Alfons, jesuita, 192, Anderle, 97, 101, — Jan konšel 229, Anderlík Tomáš 40. Anna, manž. Šebestiana Pechovského z Turnštejna, 215. Anna, manž. Tomáše Pabianka, 31. Anna, manž. Viléma Samce, 164. Sv. Anny kostelik za Planou 98. Antonin (Brus z Mohelnice) arcibis- kup pražský 73, 77, 163, 165, Sv. Anny obrázek udělán 116. Sv. Apolinaříše kostel 49.. Arciděkanové plzeňští viz kostela sv. Bartoloměje faräïi a arcidékanové. Argilla viz z Waldova. Arkadové 145. Arnošt, arcikníže v Plzni 169, -- arcibiskup pražský, 11. — brunšvický, 152. Arnošt 38. Augšpurk 161. August, bratr Maurieüv, knížete sas- kého, 152. Bakalář Jan 47, 292. Bartoloměj, kníže, nejv. pol. hejtm., 112. Sv. Bartoloméje kostel viz kostel. Bartoň Simon, kantor, 82, 85. Bartoušek 157. Barvitius, cís. sekretář, 218. Basilej 19. Bašta nová 108, veliká 108. Bašty 103. Bavor viz z Śvamberka Bavirek, Bavovovsky Jiiik 82, 85, 165. Bavürek Jan viz z Švamberka. Bechyně 125. Benátský Woif 160, Beránek 226. Berbetová Markéta 35. Bereš 123, 124, 125. Berka Zděnek, arcib., 184, 215. Bernart viz Bereś. z Bernklau Arnośt 47, — Kundrat 47. Běšín Václav, hofrychtéř, 138. Bozdružice viz z Kolovrat Jan. Bělá 102. Bílá hora 150. Billsen viz Plzeň. Bláha Hořovský 93. Blažek Šimon 116. Blovice 184. . Blovsky viz z Palatinu. Bor, město, 65, 102. Bor, lada k Liticům, 10. Borek dolejší u Nebylov 143. Boškov 7. Božek, rybář, 226. Bradavka 33, Brána litieká 103, 168, 216, malická 31, 106, 116, pražská 106, 171, škvrňská 103, 116. O Braniševský Mikuláš, purkrabí, 1838. Brlozec viz z Račína. Brod 102, — Český 21, 36, 40. Brus Antonín viz z Mohelnice. Brúšený Jiřík 93, 225. Brutus L. Junius 6. z Budějovice Michal 116. Budéjovsti 188. Budín 96, 100, 105, 111. Bukkapadulius Antonin 56. z Bukova Jan Muchek 45, 48. z Buksic Kladrubský Kristof 130, 131, — Petr 125, 132. Buksice 35. Bulevis Ondřej, převor domin., 146. z Burgau, markrabě, 220. | Bušek (z Hřešihlav), vychtář plz., 9.
Strana 234
Bušovice 32, 35. Bzdina viz Kersky Jan. Cabicar Filip 102. Cahlavsky Kristof 228. ' Caesar Specianus, biskup Kremonsk y, legát papežský, 58, 59, 61. Castrucius Pavel de Monte regali 59. Cato 210. Crhovice 109. Cinthius Aldobrandin, kardinal, 60, Clo městu dáno 12. Cocus viz Kokus. Cotrie, cis. kommissar, 206. Čapek Jan, hejtman Sirotküv 18, 39. Cebivsky Kristof 225. Cechové 188. Cechy (Bohemiae regnum) Bohemia 5, 20, 24, 26, 30, 48, 50, 54, 57, 60, 91, 92, 100, 116, 162. z Čenkova viz Stehlík. Černice 41. Černičtí 142, 148. Černý Václav, kaplan, 44, 45. Certinger Melchior 101. Češi 51. Číhaná 199, 200. Čilina les, 10. z Čižie Sezima 9. Čižice 9. Dejšiná 10, 11. Děla nová litá 141. Dio 7. Dobrohostové 98, 99. Dobrohost viz z Ronáperka. Dobfansky viz Kunrát. Dobianśti 199. Dobřany 101. Dolany 10. z Domažlic Viktor 205. Domažlice 206. Domažlický zámek 32. Domažličtí 95, 187. Dominik Budějovský 10. Dominik. klášter viz klášter domin. Dorota, manz. pisaie Osvalda, 115. Doubravka 7. Doubravský dvůr 207. Doudlebce, Doudlevce 41. z Drahobejle Jan Krištof Krocín 222. Draxel Benedikt 217. Drážďany 222. Dresler Jiří, kvardian kláštera fran- tiškánského, 184. z Drštky Kolvín (Zdenek) na Týně Horšově 39, 40. z Dubnice Alena Rajská 163. — Stasek Jan 163. | — Jan Vincene Rajsky 64, 75, 78, 79, 81, 83, 85, 87, 89, 90. — Vincene Rajsky 157. — Daniel Rajsky 193. Duerova Marketa 8. Duchovní panny v Plzni 8. Dunaj Jan, konšel, 123. Dunaj, řeka, 140, 193, 209. Druzdová, Drustovo, 10, kostel sv. Máří Majd. 11. Ebrzvin Jan 225. Ebrzvín Petr viz z Hradiště. Efessti 92. z Ejpovice Staněk 225, — Sifrid, kii- žovník, 35. Ejpovice 7, 142. Erhart, soukenník, 93, 116. Erla, Jager 212, 218. Eugen, papež, 122. Europa 173. Fabian víz ze Sladova. Fantin de Valle, legat, 51. Faráři svt. Bartoloměje viz kostel svt. Bart. Farní dům koupen 10. Fegale 129, — Jan 160, — Prokop konsel 87, 123. : Fegalík Jan 16. Feugelsegel viz Fegule Prokop. Feglhanzl Jau 186 Felín Alexander 201, 204, 205, 206, 207. Fencl Vaclav 93, Ferdinand I, král, 5, 28, 73, 114, 139, 145, 146, 147, 217; v Plzni s Fer- dinandem arcikniZetem, 155. — areikníZe, 73, 154, 155, 160, 164, 220. Filaret Jiřík, mistr školní, 75. Filippina, manżelka arcik. Ferd , 164.
Bušovice 32, 35. Bzdina viz Kersky Jan. Cabicar Filip 102. Cahlavsky Kristof 228. ' Caesar Specianus, biskup Kremonsk y, legát papežský, 58, 59, 61. Castrucius Pavel de Monte regali 59. Cato 210. Crhovice 109. Cinthius Aldobrandin, kardinal, 60, Clo městu dáno 12. Cocus viz Kokus. Cotrie, cis. kommissar, 206. Čapek Jan, hejtman Sirotküv 18, 39. Cebivsky Kristof 225. Cechové 188. Cechy (Bohemiae regnum) Bohemia 5, 20, 24, 26, 30, 48, 50, 54, 57, 60, 91, 92, 100, 116, 162. z Čenkova viz Stehlík. Černice 41. Černičtí 142, 148. Černý Václav, kaplan, 44, 45. Certinger Melchior 101. Češi 51. Číhaná 199, 200. Čilina les, 10. z Čižie Sezima 9. Čižice 9. Dejšiná 10, 11. Děla nová litá 141. Dio 7. Dobrohostové 98, 99. Dobrohost viz z Ronáperka. Dobfansky viz Kunrát. Dobianśti 199. Dobřany 101. Dolany 10. z Domažlic Viktor 205. Domažlice 206. Domažlický zámek 32. Domažličtí 95, 187. Dominik Budějovský 10. Dominik. klášter viz klášter domin. Dorota, manz. pisaie Osvalda, 115. Doubravka 7. Doubravský dvůr 207. Doudlebce, Doudlevce 41. z Drahobejle Jan Krištof Krocín 222. Draxel Benedikt 217. Drážďany 222. Dresler Jiří, kvardian kláštera fran- tiškánského, 184. z Drštky Kolvín (Zdenek) na Týně Horšově 39, 40. z Dubnice Alena Rajská 163. — Stasek Jan 163. | — Jan Vincene Rajsky 64, 75, 78, 79, 81, 83, 85, 87, 89, 90. — Vincene Rajsky 157. — Daniel Rajsky 193. Duerova Marketa 8. Duchovní panny v Plzni 8. Dunaj Jan, konšel, 123. Dunaj, řeka, 140, 193, 209. Druzdová, Drustovo, 10, kostel sv. Máří Majd. 11. Ebrzvin Jan 225. Ebrzvín Petr viz z Hradiště. Efessti 92. z Ejpovice Staněk 225, — Sifrid, kii- žovník, 35. Ejpovice 7, 142. Erhart, soukenník, 93, 116. Erla, Jager 212, 218. Eugen, papež, 122. Europa 173. Fabian víz ze Sladova. Fantin de Valle, legat, 51. Faráři svt. Bartoloměje viz kostel svt. Bart. Farní dům koupen 10. Fegale 129, — Jan 160, — Prokop konsel 87, 123. : Fegalík Jan 16. Feugelsegel viz Fegule Prokop. Feglhanzl Jau 186 Felín Alexander 201, 204, 205, 206, 207. Fencl Vaclav 93, Ferdinand I, král, 5, 28, 73, 114, 139, 145, 146, 147, 217; v Plzni s Fer- dinandem arcikniZetem, 155. — areikníZe, 73, 154, 155, 160, 164, 220. Filaret Jiřík, mistr školní, 75. Filippina, manżelka arcik. Ferd , 164.
Strana 235
Flaxins Bartoloměj, farář a arciděkan plz., 184 Fogt Jan, npatekań, 64, 75, 81, 83, 85, 87, 88, 89, 90. Fohadraz, Vohenstraus, 101. l'ortna, 19. Frána Petr, 220. Frankfurt, 155. Svr. Františka uvedeni, 5. bratii Menší do l'Izné Frantiskáni viz klášter františkánský. z Freifeldu Jan Kotva, 222. Fridrich III , císař něm., 20, 106. Pridrich Hanuš, saské kníže, 147, 151, 152. z Fusperka Sezema, 10. Fux Klement, 160. Fuxévane, 101, 102. z Fürstenberka hrabé, 171. Gedeon, 196. Germanie 29, 57, 92. Gerstnar Jan, knéz 4l. z Geru pán, 161. Glos Hans, 102. Grof Michal, šváb, 102. Grofenhal, 97, Gutenštein 101. z Gutenšteina Burian, 43. — Henrich, 98, 101, 102. — Jetřich 97, 99, 100, 101. — na Rizmberce a Hostouni Jiří, hejt- man plz. kraje 198. — Wolf, 100, 101, 102, 104, Haine v Týnci, 101. Hájek Václav z Libočan, 185, 110. Hájkova kronika, 51. Hanuš markrabí, 152. Hauf Matous, 82, 85, 165, 168. Haufovä Anna, 107. Havlik soukennik z Rokycan, 123 Hejtmané plzeňských drábův: Ondřej Kopiník, 140, Šatava z Újezda, 113, Sigmund z Truclar av Týnci, 115, Petr Vydra, 111, Václny Kropáč, 96 Herink Jan, 108, 222. Herman, syn Konrada Dobřanského, 7. Herš Jan, 160. Heverník Šebestian, 186, | Hippolit Maria Beccaria: de Monte re- gali, 58, 59. z Hodušic Lucie, 55. z Holochu hrabě, 199, 200 HolzSicher Frant., nejv. kvartýrmistr, 201. Flora (Kntnä), 13, 105, 114. Horatius viz Melaspina. Hornici 105. % Horsova Jan Skribonius, 222, Horétorfer Jan, 105. Hostouň, 31, 94. Hostoun$ti, 32, — židě, 94. Hostalek Petr, 125. z Hradce Adam, kancleř, 131. — Menharť 20. z Hradišté Petr Ebrzvín, 32. Hranice k zvonům, 122. z Hřešihlav Bušek, rychtář, 9, 88. ‘Hfibâv kéaft, 97. Humpr cht (z Hrádku a na Řencích), 126. Hus Jan, 22, 30. Husité, 28, 37, 39, 54, 56. Husova postilla, 75. Husovo učení, 13. Hýkalka, 17. Hyrš Adam viz z Roudné. Chéb, 151, 199, 211, 214, 220. Chebští, 102. Chodové domažličtí, 138. Chody, 101. Chomńtov, 15. Chlotěšovský klášter, 205, 206, 214. OChotěšovský probošt viz Šejtr Jiřík. Chotikov, 102, 200. | Chrt Jan, 106, 136. — Petr, 106. — Pavel, bratr jeho, 137. — Václav, 93, 106. Chfinov, viz Kiínov. Indie, 291. Inocene VIIL, papeZ, 197. Isaias, 91. Israel, 196. Jakub, řezník z Rokycan, 123. — zlatník, 124, — Jan apatekař, 79. Jan (král český), 3, 7. Jan, legat papežský, kardinal, 29.
Flaxins Bartoloměj, farář a arciděkan plz., 184 Fogt Jan, npatekań, 64, 75, 81, 83, 85, 87, 88, 89, 90. Fohadraz, Vohenstraus, 101. l'ortna, 19. Frána Petr, 220. Frankfurt, 155. Svr. Františka uvedeni, 5. bratii Menší do l'Izné Frantiskáni viz klášter františkánský. z Freifeldu Jan Kotva, 222. Fridrich III , císař něm., 20, 106. Pridrich Hanuš, saské kníže, 147, 151, 152. z Fusperka Sezema, 10. Fux Klement, 160. Fuxévane, 101, 102. z Fürstenberka hrabé, 171. Gedeon, 196. Germanie 29, 57, 92. Gerstnar Jan, knéz 4l. z Geru pán, 161. Glos Hans, 102. Grof Michal, šváb, 102. Grofenhal, 97, Gutenštein 101. z Gutenšteina Burian, 43. — Henrich, 98, 101, 102. — Jetřich 97, 99, 100, 101. — na Rizmberce a Hostouni Jiří, hejt- man plz. kraje 198. — Wolf, 100, 101, 102, 104, Haine v Týnci, 101. Hájek Václav z Libočan, 185, 110. Hájkova kronika, 51. Hanuš markrabí, 152. Hauf Matous, 82, 85, 165, 168. Haufovä Anna, 107. Havlik soukennik z Rokycan, 123 Hejtmané plzeňských drábův: Ondřej Kopiník, 140, Šatava z Újezda, 113, Sigmund z Truclar av Týnci, 115, Petr Vydra, 111, Václny Kropáč, 96 Herink Jan, 108, 222. Herman, syn Konrada Dobřanského, 7. Herš Jan, 160. Heverník Šebestian, 186, | Hippolit Maria Beccaria: de Monte re- gali, 58, 59. z Hodušic Lucie, 55. z Holochu hrabě, 199, 200 HolzSicher Frant., nejv. kvartýrmistr, 201. Flora (Kntnä), 13, 105, 114. Horatius viz Melaspina. Hornici 105. % Horsova Jan Skribonius, 222, Horétorfer Jan, 105. Hostouň, 31, 94. Hostoun$ti, 32, — židě, 94. Hostalek Petr, 125. z Hradce Adam, kancleř, 131. — Menharť 20. z Hradišté Petr Ebrzvín, 32. Hranice k zvonům, 122. z Hřešihlav Bušek, rychtář, 9, 88. ‘Hfibâv kéaft, 97. Humpr cht (z Hrádku a na Řencích), 126. Hus Jan, 22, 30. Husité, 28, 37, 39, 54, 56. Husova postilla, 75. Husovo učení, 13. Hýkalka, 17. Hyrš Adam viz z Roudné. Chéb, 151, 199, 211, 214, 220. Chebští, 102. Chodové domažličtí, 138. Chody, 101. Chomńtov, 15. Chlotěšovský klášter, 205, 206, 214. OChotěšovský probošt viz Šejtr Jiřík. Chotikov, 102, 200. | Chrt Jan, 106, 136. — Petr, 106. — Pavel, bratr jeho, 137. — Václav, 93, 106. Chfinov, viz Kiínov. Indie, 291. Inocene VIIL, papeZ, 197. Isaias, 91. Israel, 196. Jakub, řezník z Rokycan, 123. — zlatník, 124, — Jan apatekař, 79. Jan (král český), 3, 7. Jan, legat papežský, kardinal, 29.
Strana 236
Jan, biskup Modensky, apost. nuncius, 139. — mlynář, 93. — postřihač, 123. == syn Konrada Dobřanského, 7. Janocha, 101. Janovice, 109, 137. na Janovicích Petr Suda, 137. Jeronis Jiřík viz z Libušína. Jeronisová Anna viz z Třebnic. Jeroným, 22. Jerusalem, 91. Jesuité do Plzně před morem se utekli, 168. Jesuitská kollej viz kollej. z Jihlavy, Osvald, písař městský, 115. Jílek, 95. Jiljí (M. Egidius) mistr, zvon lil, 107. Jindřich, rychtář plz., 31. Jíra starý, v Oujezdci, 145. Jironis Jan, 72, Jiří král, 8, 12, 49, 50, 51, 52, 58, 54. Jiří Brandenburský, kurfirst, 152. Jiřík, marštalíř p. Volfa, 102. Jiřík, varhaník, 165. Jiřík, zlatník, 983. Jiřík, mlynář z mlýna Petličovic, 1 2. Jiskra, 102. Johanka, královna, 52. Jordan, převor dominikánský, 145. Julián, kardinal, 39. Kacerov, zámek, 215. Kadaňští 97, 102. Kalendář nový zaveden v Plzni, 160. Kamillus, patriarcha Alexandrinsky, nuncius papeźsky, 57. Kanisius Petr, 131. Kantor viz z Thleicha. — Jan, kon&el, 123. Kaplička svt. Fabiana a Sebest, 915. Karas Mikuláš, rychtář plz., 116. Karas Mikuláš 122, 123, 124, 125, 120, 128, 129, 130, 131. Karel IV., król Cesky, 7, 10, 11, 12, 13 Karel V., císař, 28, 157, 158. Karlíci 113. Karlovy Vary (thermae Caro'inae) 165. Karlsteinsky purkrabi 69, Kartaginsky senator 111. Kasafírek Eliáš 181. Kašparek Jan 65, 82, 85, 88. Kázáni něm, Dominikánům povolena 139. Kersky (Bzdina), hejtman Táborüv, 18. Kfelff viz z Zakżova. Kfelíf bláznovy 102. Khellermann Jan 93, — Vit 93. Khern Matéj 222, — Václav 65, 81. Khober David 70, 80, 81. z Kladrub Petr, myslivec, 102. Kladrubský klášter viz klášter. Kladrubský Petr viz z Buksic. — Kristof viz z Buksie. Kladruby 199, 200. Klášter černý, dominikánský, bratří řádu kazatelského, sv. Ducha, sv. P. Markéty, 4, 10, 16, 58, 103, 117, 119, 120, 121, 139, 164. — převor Ondřej Bulevis 146, Miku- lá$ 119, 121, Jordán 145. Klášter františkánský, bosácký, šerý, P. Marie, almuźnikiv 4, 5, 18, 33, 49, 50, 103, 138, 139, 163. | — věž veliká zbořena 163, Dresler Jiří, kvardián, 184. Klaster kladrubský 155, opat, 155. Klatovští 95, 112, 113, 114, 226, 227. Klatovy 109, 200, 201, 206, 207, 208, 209, 210, 213, 214. z Klenic Ondráček, farář Radnický, 35. z Klenového Přibík 16. — a z Janovice Vilém 150. Kleo viz z Roudné. Kliment, papež, 58. Kobelknoth 112. Kokus Vavřinec, kaplan, 185. Kocovský Sigmund 102. Kocovští 102. Kokořovec z Kokořova a na Šťáhla- vech Jiřík 142, 143, 144. Kokořovec z Kokořova a na Šťáhla- vech Karel, hejt. kraje plz., 198. z Kolovrat Hanuš 43. — na Bezdrużieich Jan, 43. i —: a na Libštejně Albrecht, nejv. kan- cléř, 99, 108. | Kollej (jesuit. v Plzni) 133, 134, 167. Komarno 196, 220, 164, Jan,
Jan, biskup Modensky, apost. nuncius, 139. — mlynář, 93. — postřihač, 123. == syn Konrada Dobřanského, 7. Janocha, 101. Janovice, 109, 137. na Janovicích Petr Suda, 137. Jeronis Jiřík viz z Libušína. Jeronisová Anna viz z Třebnic. Jeroným, 22. Jerusalem, 91. Jesuité do Plzně před morem se utekli, 168. Jesuitská kollej viz kollej. z Jihlavy, Osvald, písař městský, 115. Jílek, 95. Jiljí (M. Egidius) mistr, zvon lil, 107. Jindřich, rychtář plz., 31. Jíra starý, v Oujezdci, 145. Jironis Jan, 72, Jiří král, 8, 12, 49, 50, 51, 52, 58, 54. Jiří Brandenburský, kurfirst, 152. Jiřík, marštalíř p. Volfa, 102. Jiřík, varhaník, 165. Jiřík, zlatník, 983. Jiřík, mlynář z mlýna Petličovic, 1 2. Jiskra, 102. Johanka, královna, 52. Jordan, převor dominikánský, 145. Julián, kardinal, 39. Kacerov, zámek, 215. Kadaňští 97, 102. Kalendář nový zaveden v Plzni, 160. Kamillus, patriarcha Alexandrinsky, nuncius papeźsky, 57. Kanisius Petr, 131. Kantor viz z Thleicha. — Jan, kon&el, 123. Kaplička svt. Fabiana a Sebest, 915. Karas Mikuláš, rychtář plz., 116. Karas Mikuláš 122, 123, 124, 125, 120, 128, 129, 130, 131. Karel IV., król Cesky, 7, 10, 11, 12, 13 Karel V., císař, 28, 157, 158. Karlíci 113. Karlovy Vary (thermae Caro'inae) 165. Karlsteinsky purkrabi 69, Kartaginsky senator 111. Kasafírek Eliáš 181. Kašparek Jan 65, 82, 85, 88. Kázáni něm, Dominikánům povolena 139. Kersky (Bzdina), hejtman Táborüv, 18. Kfelff viz z Zakżova. Kfelíf bláznovy 102. Khellermann Jan 93, — Vit 93. Khern Matéj 222, — Václav 65, 81. Khober David 70, 80, 81. z Kladrub Petr, myslivec, 102. Kladrubský klášter viz klášter. Kladrubský Petr viz z Buksic. — Kristof viz z Buksie. Kladruby 199, 200. Klášter černý, dominikánský, bratří řádu kazatelského, sv. Ducha, sv. P. Markéty, 4, 10, 16, 58, 103, 117, 119, 120, 121, 139, 164. — převor Ondřej Bulevis 146, Miku- lá$ 119, 121, Jordán 145. Klášter františkánský, bosácký, šerý, P. Marie, almuźnikiv 4, 5, 18, 33, 49, 50, 103, 138, 139, 163. | — věž veliká zbořena 163, Dresler Jiří, kvardián, 184. Klaster kladrubský 155, opat, 155. Klatovští 95, 112, 113, 114, 226, 227. Klatovy 109, 200, 201, 206, 207, 208, 209, 210, 213, 214. z Klenic Ondráček, farář Radnický, 35. z Klenového Přibík 16. — a z Janovice Vilém 150. Kleo viz z Roudné. Kliment, papež, 58. Kobelknoth 112. Kokus Vavřinec, kaplan, 185. Kocovský Sigmund 102. Kocovští 102. Kokořovec z Kokořova a na Šťáhla- vech Jiřík 142, 143, 144. Kokořovec z Kokořova a na Šťáhla- vech Karel, hejt. kraje plz., 198. z Kolovrat Hanuš 43. — na Bezdrużieich Jan, 43. i —: a na Libštejně Albrecht, nejv. kan- cléř, 99, 108. | Kollej (jesuit. v Plzni) 133, 134, 167. Komarno 196, 220, 164, Jan,
Strana 237
Kometka viz z Roven. Konstantinopol 198, 216. Kopidlanský z Kopidlan Jiřík 108,109. Kopiník Ondřej, hejtman plz. drábüv, 140, 228. Koranda Václav, kněz, 13. — Mikuláš 13. z Korku v Suchém dole a na Vostrově, Pavel Korek, 197. Kořinský 6. Kostel farní sv. Bartoloměje 4, 5, 6, 8, 81, 49, 50, 187, 164, 165, 167. — od křížovníků něm. P. Marie je- rusalemské vystavěna spravován 5. — arciděkanové a faráři: Flaxius Bartoloměj 184, Fabian Sladovský ze Sladova 119, 165, Pavel Pisto- rius z Lucka 222, Jan Presticky 6, Wolfgang Týnský 68, 88, 164, 165. — faráii Reichlin 10, Svihovsky Ma- tous 5, 115, 116. — hora Olivetská zřízena a odpustky nadána 45, 49. — kaplaní Černý Václav 44, Simon Smutek 35, Kok Vavfinec 185. — literáti na kruchtě či bratrstvo P. Marie 33. — monstrance udělána 115. — mše každý čtvrtek ku poctě těla božího 45. — má» na bílou sobotu 48, 49. — obraz sv. Bartoloměje 116. — obraz P. Marie okraden 137. — odpustky uděleny 30. — oltáře sv. Jakuba většího 85, sv. Fabiana a Šebestiána pod malými varhanami 85, sv. Kříže 81, sv. Kateřiny 85, sv. Mikuláše v koutě 44, 47, 48, sv. Ondřeje 85, sv. Tro- jice a Navšt. P. Marie pod veli- kými varhanami 82, 88, 84, sv. Vavřince 31, Všech Svatých 32, 84, sv. patronů čes. v sakristii 116, — na opravu jeho, plat od krále Vladislava darován 106. — pochovávání tél mrtv. n kostela 6. — processí povolena 115. — šnek na kruchtu udělán 116. — varhany smluveny 116,- Kostel, varhaník Jiřík 165. 4, 107. — věž černá shořela 106. — vížka 164. — zvony, sv. Bartoloměj 106., Marie 107, Václav 107, Vorel 107. Kostel sv. Mikuláše a Jana Křtitele založen 12, 18. Kostel Všech Svatých 18, 147. Kostel sv. Mar{ Majd. v Druzdové 11. Kostelík sv. Blažeje 144. Koterov, Kotorov 32, Kotorovsky Jan 82, 85. Kotorovsti 142, Kotvy Joba dvůr 215. Kouřim 21, 36. 40. Kozovic mlýn odkázán literátům 33. Král v Chodech 101. Krásuá Dorota, vdova, 218. Krásný Tomáš 160. % Krašova Vilém 10. — věž veliká, Kremonsky biskup viz Caesar. Krocin viz 7 Drahobejle. Kropáč Kašpar 165. Kropáč Kašpar z Kozince 73, 75 — Václav, hejtinan plzeňský, 96. Krumlovský Jiřík 63. Křimice 8, 200, 206. Křínov, Chřínov 95, 96, 98, 99, 100. Křivoklát 18. Kříž Jan 181, Petr mladší, písař radní, 69, 70, 76. Křížovníci P. Marie Jerusalemské z domu německého 5. Kuncl! Linhart 72. Kunclová Anna 33. z Kunic Stoss Otto, cis. kommisar, 212, Kunrat Dobfausky 7. z Kunratic Přech 44. Kuužvart 101. Labe 151, 152, 221, 222. Ladislav, král český, 28, 107. Lavautsky viz Rudolf. Lázvň 34. Ledkovští 142. Ledkov 32, 34. z Ledkova Mikuláš 32, Lev X, papež, 11%. Lev viz z Ro£mitála. 34.
Kometka viz z Roven. Konstantinopol 198, 216. Kopidlanský z Kopidlan Jiřík 108,109. Kopiník Ondřej, hejtman plz. drábüv, 140, 228. Koranda Václav, kněz, 13. — Mikuláš 13. z Korku v Suchém dole a na Vostrově, Pavel Korek, 197. Kořinský 6. Kostel farní sv. Bartoloměje 4, 5, 6, 8, 81, 49, 50, 187, 164, 165, 167. — od křížovníků něm. P. Marie je- rusalemské vystavěna spravován 5. — arciděkanové a faráři: Flaxius Bartoloměj 184, Fabian Sladovský ze Sladova 119, 165, Pavel Pisto- rius z Lucka 222, Jan Presticky 6, Wolfgang Týnský 68, 88, 164, 165. — faráii Reichlin 10, Svihovsky Ma- tous 5, 115, 116. — hora Olivetská zřízena a odpustky nadána 45, 49. — kaplaní Černý Václav 44, Simon Smutek 35, Kok Vavfinec 185. — literáti na kruchtě či bratrstvo P. Marie 33. — monstrance udělána 115. — mše každý čtvrtek ku poctě těla božího 45. — má» na bílou sobotu 48, 49. — obraz sv. Bartoloměje 116. — obraz P. Marie okraden 137. — odpustky uděleny 30. — oltáře sv. Jakuba většího 85, sv. Fabiana a Šebestiána pod malými varhanami 85, sv. Kříže 81, sv. Kateřiny 85, sv. Mikuláše v koutě 44, 47, 48, sv. Ondřeje 85, sv. Tro- jice a Navšt. P. Marie pod veli- kými varhanami 82, 88, 84, sv. Vavřince 31, Všech Svatých 32, 84, sv. patronů čes. v sakristii 116, — na opravu jeho, plat od krále Vladislava darován 106. — pochovávání tél mrtv. n kostela 6. — processí povolena 115. — šnek na kruchtu udělán 116. — varhany smluveny 116,- Kostel, varhaník Jiřík 165. 4, 107. — věž černá shořela 106. — vížka 164. — zvony, sv. Bartoloměj 106., Marie 107, Václav 107, Vorel 107. Kostel sv. Mikuláše a Jana Křtitele založen 12, 18. Kostel Všech Svatých 18, 147. Kostel sv. Mar{ Majd. v Druzdové 11. Kostelík sv. Blažeje 144. Koterov, Kotorov 32, Kotorovsky Jan 82, 85. Kotorovsti 142, Kotvy Joba dvůr 215. Kouřim 21, 36. 40. Kozovic mlýn odkázán literátům 33. Král v Chodech 101. Krásuá Dorota, vdova, 218. Krásný Tomáš 160. % Krašova Vilém 10. — věž veliká, Kremonsky biskup viz Caesar. Krocin viz 7 Drahobejle. Kropáč Kašpar 165. Kropáč Kašpar z Kozince 73, 75 — Václav, hejtinan plzeňský, 96. Krumlovský Jiřík 63. Křimice 8, 200, 206. Křínov, Chřínov 95, 96, 98, 99, 100. Křivoklát 18. Kříž Jan 181, Petr mladší, písař radní, 69, 70, 76. Křížovníci P. Marie Jerusalemské z domu německého 5. Kuncl! Linhart 72. Kunclová Anna 33. z Kunic Stoss Otto, cis. kommisar, 212, Kunrat Dobfausky 7. z Kunratic Přech 44. Kuužvart 101. Labe 151, 152, 221, 222. Ladislav, král český, 28, 107. Lavautsky viz Rudolf. Lázvň 34. Ledkovští 142. Ledkov 32, 34. z Ledkova Mikuláš 32, Lev X, papež, 11%. Lev viz z Ro£mitála. 34.
Strana 238
z Libočan viz Hiůjek. z Libušína Jiřík Jeronys 215. Lichtenšteinar Andres 98. Lichvice Martin, bejtman drábů kla- tovských, 112, 113. Linhart 101. Lipany 21. z Lipy Burian Trčka, podkomoří, 78. LiterAti viz kostel svt, Bartoloměje, u Litic most 40. Litice 208 na Liticích Rus 10. Litochleb David, správce školní, 175. Litoměřice 147, 148, 221, 222. Litoměříčtí 114, 227. Livius 111. Lobezsky Jau, písař radní, 87. z Lobkovic Adam Gallus 205. — Jan starší na Točníce a Nové By- sti'ici, hejtman ném. len, 144. ‚— Jan starší, na Zbiroze, nejvyšší hof- mistr, 160. — na Tejně Horšovském a Tachově Krištoť mladší 171. — Jan, purkrabí pražský, 47, 146. — na Tachově a Pátku Krištof, nejv. hofmistr, 215. — na Točníce Jan, president komory české, 141. — na Točníce a Nové Bystřici Zdě- něk Adalbert, nejvyšší kancléř, 215, 217. — na Tejně Horšovském a Tachově Křištof, radda a komorník, 144, 145. Lobzy 41, 44, 46, 48. Lofhogen Joachim, bradýř, 65, 72, 73. Lochotín, kamenný lom, 5. z Lothrink, kniże, 216. | Lounský Václav 79, 88, 193, Lounští 16, 17, 114. Louny 214. Lucie viz z Hodusic. z Lucka Pavel Pistorius, arcidékan plzeňský, 121, 222. | Ludvík, kardinál tridentský, 168. Lukavský Lvík 225. Luksa 102. Lutatius 111. Lužice 220. Madian 196. Mach ve Zhoři 101. Machna paní 9. Malaspina viz Melaspina. Malesice 200. Malesicky Jifík (z Pautnova) 102. z Mansfeldu hrabé Karel 198, 255, 210, Manutius Pavel 120. Margethal, Mergetheim, 169, 170, 220. Martin, arcib. praZ, 166. - Maruše, manżelka Ratmira z Vížky, 11. Masopust, pomocnik Kopidlanskóho, 110. Matias, król uhersk., 6, 53, 54. Malińś, arciku. rak , 188, 196, 198, 223. Maurice, saské kníže, 151, 152. Maximilian, areikniZe, 213, 220, v Plzni 168, 170. Maximilian II, císař, 63, 65, 66, 69, 70, 74, 75,77, 78, 81, 83, v Plzni 71. Medices František, nej. polní hejtman, 188, 195, Mehl H. 70. Melaspina Horac, legat, 91, 92,118, 119. Melchior 101. Melichar, mečiř, 192. Merklinsky Jan 226. Merkurius, kniże z Lotriuk, 223. Mertiík Lukáš 58, Martin, kněz, 58. Mestl Jan 181. Mikuláš V. papeź, 31. Mikuláš, z řádu" Menších bratří, 37. Mikuláš Dominik, převor, 119, 121. Milauer, hejtman Śvambersky, 47. Miucer Jan 222, Mincování v Plzni 105, 106. Minsterbersky Karel, nejv. hejtman král. čes., 130. na Mittrwaldé, kostelik svt. Jana Kiti- tele a svt. MikulASe, 12, 18. Mlyn Petliéovsky 122, z Modřejovice Tobiáš (Dobeš) na Ra- dyni 44. z Mohelnice víz Antonin arcib. Morava, Moravia 5, 92, 155, Most kamenny 155, 169, 171. Mostští 97, 102. Muchek Jan viz z Bukova. Muretus Auton Marek 120. z Mutiny Jan, biskup, 139.
z Libočan viz Hiůjek. z Libušína Jiřík Jeronys 215. Lichtenšteinar Andres 98. Lichvice Martin, bejtman drábů kla- tovských, 112, 113. Linhart 101. Lipany 21. z Lipy Burian Trčka, podkomoří, 78. LiterAti viz kostel svt, Bartoloměje, u Litic most 40. Litice 208 na Liticích Rus 10. Litochleb David, správce školní, 175. Litoměřice 147, 148, 221, 222. Litoměříčtí 114, 227. Livius 111. Lobezsky Jau, písař radní, 87. z Lobkovic Adam Gallus 205. — Jan starší na Točníce a Nové By- sti'ici, hejtman ném. len, 144. ‚— Jan starší, na Zbiroze, nejvyšší hof- mistr, 160. — na Tejně Horšovském a Tachově Krištoť mladší 171. — Jan, purkrabí pražský, 47, 146. — na Tachově a Pátku Krištof, nejv. hofmistr, 215. — na Točníce Jan, president komory české, 141. — na Točníce a Nové Bystřici Zdě- něk Adalbert, nejvyšší kancléř, 215, 217. — na Tejně Horšovském a Tachově Křištof, radda a komorník, 144, 145. Lobzy 41, 44, 46, 48. Lofhogen Joachim, bradýř, 65, 72, 73. Lochotín, kamenný lom, 5. z Lothrink, kniże, 216. | Lounský Václav 79, 88, 193, Lounští 16, 17, 114. Louny 214. Lucie viz z Hodusic. z Lucka Pavel Pistorius, arcidékan plzeňský, 121, 222. | Ludvík, kardinál tridentský, 168. Lukavský Lvík 225. Luksa 102. Lutatius 111. Lužice 220. Madian 196. Mach ve Zhoři 101. Machna paní 9. Malaspina viz Melaspina. Malesice 200. Malesicky Jifík (z Pautnova) 102. z Mansfeldu hrabé Karel 198, 255, 210, Manutius Pavel 120. Margethal, Mergetheim, 169, 170, 220. Martin, arcib. praZ, 166. - Maruše, manżelka Ratmira z Vížky, 11. Masopust, pomocnik Kopidlanskóho, 110. Matias, król uhersk., 6, 53, 54. Malińś, arciku. rak , 188, 196, 198, 223. Maurice, saské kníže, 151, 152. Maximilian, areikniZe, 213, 220, v Plzni 168, 170. Maximilian II, císař, 63, 65, 66, 69, 70, 74, 75,77, 78, 81, 83, v Plzni 71. Medices František, nej. polní hejtman, 188, 195, Mehl H. 70. Melaspina Horac, legat, 91, 92,118, 119. Melchior 101. Melichar, mečiř, 192. Merklinsky Jan 226. Merkurius, kniże z Lotriuk, 223. Mertiík Lukáš 58, Martin, kněz, 58. Mestl Jan 181. Mikuláš V. papeź, 31. Mikuláš, z řádu" Menších bratří, 37. Mikuláš Dominik, převor, 119, 121. Milauer, hejtman Śvambersky, 47. Miucer Jan 222, Mincování v Plzni 105, 106. Minsterbersky Karel, nejv. hejtman král. čes., 130. na Mittrwaldé, kostelik svt. Jana Kiti- tele a svt. MikulASe, 12, 18. Mlyn Petliéovsky 122, z Modřejovice Tobiáš (Dobeš) na Ra- dyni 44. z Mohelnice víz Antonin arcib. Morava, Moravia 5, 92, 155, Most kamenny 155, 169, 171. Mostští 97, 102. Muchek Jan viz z Bukova. Muretus Auton Marek 120. z Mutiny Jan, biskup, 139.
Strana 239
Mutrla Jan z Sriibra 128. Millberk 151. Mże, feka, 10 Neapol 221. Němci do Plzně aby přijímání nebyli 94 Nepomuk 125, £01. Nevień 34. Nevřemští 142. Neotoricus, spisovatel, 211. Nidrlant, Nizozemí španělské 169. z Nimburku Šimon, probošt u sv. Apo- lináře, 45, 47, Normberčané 110, 111. Normberk 110, 205, 216. Normberští kupci 110. Nos Martin 115. Nové město pražské 18, 20, 86, 114, 149, 153. Novoméstäti 20. z Nýřan, Jan Nýřanský, 44. Nysl Pertold S. Obcizna 116. Obranka škvrňská 116, 192. Ochlema viz Vochlema. Ofka, manž. Ratmíra z Vížky 11. Olbramka Katruse 9. Olevec 101, 225. | Olivetská hora, (skupení soch u ko- stela farního) 48, 49. Olomue 54. Ondfej, mistr zednicky, 136. — soukenník, 9. Oremus Ondráček (Ondřej), rychtář plzeňský, 6, 58. Ostřihom 112, 205, 207, 210. Ostřihomský, arcib. Tomáš, 115, 117. Osvald z Jíhlavy, městský písař, 115. Otakar I., král český, 5, 10. . Otmar Adam 181, Václav, rychtář, 117. z Oujezda Oldřich Šatava, hejtman plz. drábův, 113. Oujezdec 145, 146. Outušice 41. Pabianek Tomáš 9, 81. Pachole, soudruh Bavůrkův, 101. Pacholek, Švábův písař, 102. z Palatinu M. Ondřej Blovský, 65, 71, 79, 82, 85, 88, 90, Panoška Václav 123, Pavel apoštol 92. Pavel II., papež, 3, 49. z Peclinovee Sladký Jan, výběrčí berně, 164. Pečkovský 102. Pechovský viz z Turnšteina. Peruklo viz Bernklau. Pernov, v Bavorsku, 98. z Pernova Redar (Ridl) 101. Pernsteinarka Katerina 33. z Pernštýna Vratislav, kancléř, 70. z Petličovic mlýna Jířík 122. Petrželka Ondřej 165. Písaři radní: Jan Sumar 63, 87, 89, 165, Osvald z Jihlavy 115, Jan Lobezský 87, Pelr Kiiż 69, 70, Viktorin Roun 87, M. Šimon Pla- chý z Třebnice 175, 220, 222, 223, Strojek Ondřej 47. ; Pisek 177, 214. | Pistorius viz z Lucka Pavel. Pius IL, papez, 50. Pixa Václav z Domažlic 122. Plachý viz z Třebnic. Planá 95, 97, 101. Plas Hans 101. z Plavna Hendrich, kancléř, 153. Plichta 102. Plutarch 211. Plzák Sigmund 82, 85. Plzeň, [Plzeň Novy, Billsen, opidum Pilznense, Pilsznensis civitas] 3, 5, 6, S—14, 16—18, 20, 23, 28— 30, 31—37, 39, 41, 44, 48—51, 53, 54, 57—61, 63, 65—69, 71, 73, 75, 78, 79, 81, 85—88, 90, 93, 96,97, 99, 102, 105, 106, 109—111, 114, 115, 122, 125, 126—128, 132, 136, 139, 143, 145, 146, 148, 150, 154, 155, 158, 159, 164-—170, 175, 177, 208, 205, 213, 214, 216, 220—223, 225, 227. Plzeňští kollaturu sv. Bartoloměje ob- drželi 5, 6. Plzenec Stary, 6, 143. Plzeńsky dim na Pohofelei vPraze 135. Plzeństi 7, 13—15, 17—21, 23—27, 29, 33, 34, 40, 43, 44, 48, 51—54, 57, 58, 63, 66—69, 13—'15, 18, 80, 81, 82, 85—81,89—101, 103—106,
Mutrla Jan z Sriibra 128. Millberk 151. Mże, feka, 10 Neapol 221. Němci do Plzně aby přijímání nebyli 94 Nepomuk 125, £01. Nevień 34. Nevřemští 142. Neotoricus, spisovatel, 211. Nidrlant, Nizozemí španělské 169. z Nimburku Šimon, probošt u sv. Apo- lináře, 45, 47, Normberčané 110, 111. Normberk 110, 205, 216. Normberští kupci 110. Nos Martin 115. Nové město pražské 18, 20, 86, 114, 149, 153. Novoméstäti 20. z Nýřan, Jan Nýřanský, 44. Nysl Pertold S. Obcizna 116. Obranka škvrňská 116, 192. Ochlema viz Vochlema. Ofka, manž. Ratmíra z Vížky 11. Olbramka Katruse 9. Olevec 101, 225. | Olivetská hora, (skupení soch u ko- stela farního) 48, 49. Olomue 54. Ondfej, mistr zednicky, 136. — soukenník, 9. Oremus Ondráček (Ondřej), rychtář plzeňský, 6, 58. Ostřihom 112, 205, 207, 210. Ostřihomský, arcib. Tomáš, 115, 117. Osvald z Jíhlavy, městský písař, 115. Otakar I., král český, 5, 10. . Otmar Adam 181, Václav, rychtář, 117. z Oujezda Oldřich Šatava, hejtman plz. drábův, 113. Oujezdec 145, 146. Outušice 41. Pabianek Tomáš 9, 81. Pachole, soudruh Bavůrkův, 101. Pacholek, Švábův písař, 102. z Palatinu M. Ondřej Blovský, 65, 71, 79, 82, 85, 88, 90, Panoška Václav 123, Pavel apoštol 92. Pavel II., papež, 3, 49. z Peclinovee Sladký Jan, výběrčí berně, 164. Pečkovský 102. Pechovský viz z Turnšteina. Peruklo viz Bernklau. Pernov, v Bavorsku, 98. z Pernova Redar (Ridl) 101. Pernsteinarka Katerina 33. z Pernštýna Vratislav, kancléř, 70. z Petličovic mlýna Jířík 122. Petrželka Ondřej 165. Písaři radní: Jan Sumar 63, 87, 89, 165, Osvald z Jihlavy 115, Jan Lobezský 87, Pelr Kiiż 69, 70, Viktorin Roun 87, M. Šimon Pla- chý z Třebnice 175, 220, 222, 223, Strojek Ondřej 47. ; Pisek 177, 214. | Pistorius viz z Lucka Pavel. Pius IL, papez, 50. Pixa Václav z Domažlic 122. Plachý viz z Třebnic. Planá 95, 97, 101. Plas Hans 101. z Plavna Hendrich, kancléř, 153. Plichta 102. Plutarch 211. Plzák Sigmund 82, 85. Plzeň, [Plzeň Novy, Billsen, opidum Pilznense, Pilsznensis civitas] 3, 5, 6, S—14, 16—18, 20, 23, 28— 30, 31—37, 39, 41, 44, 48—51, 53, 54, 57—61, 63, 65—69, 71, 73, 75, 78, 79, 81, 85—88, 90, 93, 96,97, 99, 102, 105, 106, 109—111, 114, 115, 122, 125, 126—128, 132, 136, 139, 143, 145, 146, 148, 150, 154, 155, 158, 159, 164-—170, 175, 177, 208, 205, 213, 214, 216, 220—223, 225, 227. Plzeňští kollaturu sv. Bartoloměje ob- drželi 5, 6. Plzenec Stary, 6, 143. Plzeńsky dim na Pohofelei vPraze 135. Plzeństi 7, 13—15, 17—21, 23—27, 29, 33, 34, 40, 43, 44, 48, 51—54, 57, 58, 63, 66—69, 13—'15, 18, 80, 81, 82, 85—81,89—101, 103—106,
Strana 240
108, 110—112, 114, 116, 126-—128, | 130, 131, 139—144, 146, 148—153, 156, 157, 160—162, 165—167, 190, 217, 227. Poděbrady 51. Polníci (vojsko táborské) 17. Polska 48, 1553. Poprava 170, Pořičí (Spálené) 201. z Pořičí Prokop Žalud, vůdce vojska královských měst, 112, 118. Possevin Anton, legat, 54, 56. Pracek Šlejbor 226. Praha 13, 20, 31, 35, 36, 53, 57, 58, 61, 70, 78, 89, 92, 108, 109, 119, 120, 121, 131, 135, 138, 141, 144, 150, 156—159, 161, 162, 166, 168, 169, 170, 184, 186—189, 192, 198, 201, 203, 205, 207, 209, 213, 214, 219, 221, 227. z Prantštejna JoachimTomáškovic 222, Pražané 14, 16—19, 96--98, 108, 109, 118, 148, 149, 158, 186, 187, 190, 221, 226. Pražská města 69. Pražské předměstí 7, 108, 170. Pražský hrad 65, 69, 70, 75, 78, 85, 86, 90, 150, 160. Prešpurk 196. Principal Mikuláš 124. Proj Michal 82, 85. Prokop Fencl Segel viz Fegale. — Holf 17, 20, 35, 36, 39. — Menší 87. — písař, 35. Prostiboř 101. z Prostib ře Jan (sed. na Podmoklech) 44. z Prostiboïe Jan Hvozdíř 45. Prostibofsky 101. z Prosovie Zelender M. 'l'omáá 82, 85, 170, 190, 222. Prfedborovà Anna, měštka, 5. Přehýšov 205. Prerovsky Vaclav 226. Přeštice 214. Přeštický Jan, farář plzeňský, 6. Příbram 109. Přibylové, dva bratří, druhové Kopidlan- ského, 110, — Jindřich mladší 110. Přimda 110. Pšenička Vávra 35. Purkart viz z Vitic. Puškář viz Václav. Půta 38. Ráb 176, 177, 178, 188, 193, 199, 205, 214. Racek, syn Konrada Dobřanského, 7. -Racek z Vížky, kostel v Druzdové za- ložil, 11. z Račína bratří, Racek a Příbram 44, — Ondiej 46. — Mikuláš a Lorene na Brlozci a VI- kosově 46, 47. Racinové 45, 47, 48. Raéehoï, pomocník Bavürküv, 101. Račice 200. Radobyčice, Radobá&ice 41. Radobyćti 142. Radnice rathouz, 4, 32, 62, Raduice 207. — Radslav víz ze Vchynic. Radyně 6, 112, 144. na Radyni viz z. Modřejovic, 171, Rajský viz z Dubnice. Rakousy 193. Rakušané 193. Ratmir, otee Rackn z Vizky, 11. Rausar 123, 124. Redar viz z Pernova, Reder Jan z Molanu 220. Regina, manželka Ondráška rychtáře, 6. Reginovic Jiřík 65, — Petr 82, 85. Reichliu, faráf, dám farní koupil, 70 Rejsek Jan 93. Relinger viz Stajland, Reš Prokop, rychtář plz., 6, Rezlarovà 102. Ridl 702. Richter Michl 102. Richter Nik! 101. Rink velihy travou zarostl 18. z Rizmberka Aleš, správce království 20. -- Děpolt, purkrabí hradu praž., 45. — az Rabí Jan 45. z Rokycan Jakub fezuik a Havlik sou- kennik, 123,
108, 110—112, 114, 116, 126-—128, | 130, 131, 139—144, 146, 148—153, 156, 157, 160—162, 165—167, 190, 217, 227. Poděbrady 51. Polníci (vojsko táborské) 17. Polska 48, 1553. Poprava 170, Pořičí (Spálené) 201. z Pořičí Prokop Žalud, vůdce vojska královských měst, 112, 118. Possevin Anton, legat, 54, 56. Pracek Šlejbor 226. Praha 13, 20, 31, 35, 36, 53, 57, 58, 61, 70, 78, 89, 92, 108, 109, 119, 120, 121, 131, 135, 138, 141, 144, 150, 156—159, 161, 162, 166, 168, 169, 170, 184, 186—189, 192, 198, 201, 203, 205, 207, 209, 213, 214, 219, 221, 227. z Prantštejna JoachimTomáškovic 222, Pražané 14, 16—19, 96--98, 108, 109, 118, 148, 149, 158, 186, 187, 190, 221, 226. Pražská města 69. Pražské předměstí 7, 108, 170. Pražský hrad 65, 69, 70, 75, 78, 85, 86, 90, 150, 160. Prešpurk 196. Principal Mikuláš 124. Proj Michal 82, 85. Prokop Fencl Segel viz Fegale. — Holf 17, 20, 35, 36, 39. — Menší 87. — písař, 35. Prostiboř 101. z Prostib ře Jan (sed. na Podmoklech) 44. z Prostiboïe Jan Hvozdíř 45. Prostibofsky 101. z Prosovie Zelender M. 'l'omáá 82, 85, 170, 190, 222. Prfedborovà Anna, měštka, 5. Přehýšov 205. Prerovsky Vaclav 226. Přeštice 214. Přeštický Jan, farář plzeňský, 6. Příbram 109. Přibylové, dva bratří, druhové Kopidlan- ského, 110, — Jindřich mladší 110. Přimda 110. Pšenička Vávra 35. Purkart viz z Vitic. Puškář viz Václav. Půta 38. Ráb 176, 177, 178, 188, 193, 199, 205, 214. Racek, syn Konrada Dobřanského, 7. -Racek z Vížky, kostel v Druzdové za- ložil, 11. z Račína bratří, Racek a Příbram 44, — Ondiej 46. — Mikuláš a Lorene na Brlozci a VI- kosově 46, 47. Racinové 45, 47, 48. Raéehoï, pomocník Bavürküv, 101. Račice 200. Radobyčice, Radobá&ice 41. Radobyćti 142. Radnice rathouz, 4, 32, 62, Raduice 207. — Radslav víz ze Vchynic. Radyně 6, 112, 144. na Radyni viz z. Modřejovic, 171, Rajský viz z Dubnice. Rakousy 193. Rakušané 193. Ratmir, otee Rackn z Vizky, 11. Rausar 123, 124. Redar viz z Pernova, Reder Jan z Molanu 220. Regina, manželka Ondráška rychtáře, 6. Reginovic Jiřík 65, — Petr 82, 85. Reichliu, faráf, dám farní koupil, 70 Rejsek Jan 93. Relinger viz Stajland, Reš Prokop, rychtář plz., 6, Rezlarovà 102. Ridl 702. Richter Michl 102. Richter Nik! 101. Rink velihy travou zarostl 18. z Rizmberka Aleš, správce království 20. -- Děpolt, purkrabí hradu praž., 45. — az Rabí Jan 45. z Rokycan Jakub fezuik a Havlik sou- kennik, 123,
Strana 241
Rokyeana M. Jan 51. Rokycany 89, 138, 169, 192,205, 208. Rokycansti 89, 146, 199. Ronf viz z Rumpfu z Ronšperka Alexej 98, 99. —- Zdenek 101. — Wolf Dobrohost a na Horsové Tyné, hejtman plz. kraje, 137, Rottegar Matous 186. Roudná 58. z Roudné Hyrš Adam 222. — M. Jan Kleo 38, 167, 222. Roun Viktorin, písař radní, 87. Roupovsky, hofmistr, 114. z Roven Jan Kometka, hefrychtéé, 78 Rozembergar Albrecht, hejtman, 155, 164. z Rožmberka Petr a Jindřich 115, — Vilém, nejv. purkrabá, 86, - Petr 106. z Rožmitála Marketa 32. — ana Blatné Zděnek Lev, nej. purk. 130. Rudolf II., císař, 12, 60, 75, 78, 170, — v Plzui 170— 175, 192, 914, 222. Rudolf, biskup Lavantský, legát, 48, 46, 51. z Rumpfu svobodnÿ pán, maršálek cís. Rudolfa, 177, 174. Rus na Liticích, podkomoří, 10. Rychta městu darována 53. Rychtáři plzeňští; Busek z Hiesihlav 9, Mikuláš Karas 776, Otmar Vác. 117, Jindřich 37, Ondráček Oremus 6, 53, Petr Vydra 122, Tomáskovic Bartoloměj 760, Reš Prokop 6. v Reci Hendrich 101, Rýn 201. Řehoř XIII, papež, 54, aš. Řezno 28, 71, 189, 170, 175, 116, 178, 184, 188, 189, 191, 192. Rim 3, 6, 50, 51, 55, 56, 57, 60, 61, 223. Římané 92. Římští poslové 111, senat 111, Samec Jakub 181, — Vilém 157. Samulir 192. Schweizer Jakub 165. z Sebuzina Zelínsky kancléř kr., 184. Kristof, mistoe SedAcek Petr 129 ze Sedlce Švejda Jindřich 45. Sekyřany 205. Sezimn viz z Clic. Sigmund, král český a císař německý, 18, 14, 16, 21, 28, 29, 52, 156, 172, 217. | Silvius Aeneas 3T. Sinan, base turecky, 178, 195. Sirotei 18, 20, 37, 39. Skalský Mikuláš, prokurator cís. 85, 87. Skribonius Jindřich, probošt kostela pražského 91, 134. Skribonius Jan viz z Horsova. ze Sladova, Fabian Sladovsky, arci- dékan, 165. Slanina Pavel, 181. Slánití 119, 113. Slavkov 79. Slezáci 51. Slezák Pinzer 101. Smečice 85. Smrštík Václav 123. Smutek Šimon, kaplan u sv. Barto- loměje, 85. Soliman, sultán, 140. Spinello Filip 216. Stach Šebestián S2, 55. Stajland Relinger 218. Staré město pražské 12, 39, 65, 91, 114, 149, 153, 167, 197, 211. Staroméstští 20, 21. Stašek Jan viz z Dubnice. Stašek Sigmund 157, 160. Stehlík Bartoloměj (z Čeňkova) 17,222. Stodští 199. Strádal Jíra, hejtman táborský, 14, 15. Strniště Jan z Jablonné 41,42, 44, 46, 48. Strojek Ondřej, písař obecní, +47. ze Stříbra Šenhanzl Mikuláš a Jan Mutrla 122, 123. Stříbro 199, 200. Stříbrští 95, 187. Studenec, les, 109. Stuchlý Jan 147, Ludvík 218. Stupno 216. Suda Petr viz na Janovicích. Sušičtí 95. Sutice, les u Šťáhlav, 142. 16
Rokyeana M. Jan 51. Rokycany 89, 138, 169, 192,205, 208. Rokycansti 89, 146, 199. Ronf viz z Rumpfu z Ronšperka Alexej 98, 99. —- Zdenek 101. — Wolf Dobrohost a na Horsové Tyné, hejtman plz. kraje, 137, Rottegar Matous 186. Roudná 58. z Roudné Hyrš Adam 222. — M. Jan Kleo 38, 167, 222. Roun Viktorin, písař radní, 87. Roupovsky, hofmistr, 114. z Roven Jan Kometka, hefrychtéé, 78 Rozembergar Albrecht, hejtman, 155, 164. z Rožmberka Petr a Jindřich 115, — Vilém, nejv. purkrabá, 86, - Petr 106. z Rožmitála Marketa 32. — ana Blatné Zděnek Lev, nej. purk. 130. Rudolf II., císař, 12, 60, 75, 78, 170, — v Plzui 170— 175, 192, 914, 222. Rudolf, biskup Lavantský, legát, 48, 46, 51. z Rumpfu svobodnÿ pán, maršálek cís. Rudolfa, 177, 174. Rus na Liticích, podkomoří, 10. Rychta městu darována 53. Rychtáři plzeňští; Busek z Hiesihlav 9, Mikuláš Karas 776, Otmar Vác. 117, Jindřich 37, Ondráček Oremus 6, 53, Petr Vydra 122, Tomáskovic Bartoloměj 760, Reš Prokop 6. v Reci Hendrich 101, Rýn 201. Řehoř XIII, papež, 54, aš. Řezno 28, 71, 189, 170, 175, 116, 178, 184, 188, 189, 191, 192. Rim 3, 6, 50, 51, 55, 56, 57, 60, 61, 223. Římané 92. Římští poslové 111, senat 111, Samec Jakub 181, — Vilém 157. Samulir 192. Schweizer Jakub 165. z Sebuzina Zelínsky kancléř kr., 184. Kristof, mistoe SedAcek Petr 129 ze Sedlce Švejda Jindřich 45. Sekyřany 205. Sezimn viz z Clic. Sigmund, král český a císař německý, 18, 14, 16, 21, 28, 29, 52, 156, 172, 217. | Silvius Aeneas 3T. Sinan, base turecky, 178, 195. Sirotei 18, 20, 37, 39. Skalský Mikuláš, prokurator cís. 85, 87. Skribonius Jindřich, probošt kostela pražského 91, 134. Skribonius Jan viz z Horsova. ze Sladova, Fabian Sladovsky, arci- dékan, 165. Slanina Pavel, 181. Slánití 119, 113. Slavkov 79. Slezáci 51. Slezák Pinzer 101. Smečice 85. Smrštík Václav 123. Smutek Šimon, kaplan u sv. Barto- loměje, 85. Soliman, sultán, 140. Spinello Filip 216. Stach Šebestián S2, 55. Stajland Relinger 218. Staré město pražské 12, 39, 65, 91, 114, 149, 153, 167, 197, 211. Staroméstští 20, 21. Stašek Jan viz z Dubnice. Stašek Sigmund 157, 160. Stehlík Bartoloměj (z Čeňkova) 17,222. Stodští 199. Strádal Jíra, hejtman táborský, 14, 15. Strniště Jan z Jablonné 41,42, 44, 46, 48. Strojek Ondřej, písař obecní, +47. ze Stříbra Šenhanzl Mikuláš a Jan Mutrla 122, 123. Stříbro 199, 200. Stříbrští 95, 187. Studenec, les, 109. Stuchlý Jan 147, Ludvík 218. Stupno 216. Suda Petr viz na Janovicích. Sušičtí 95. Sutice, les u Šťáhlav, 142. 16
Strana 242
Svíčkov, rybník, 102. Sýkora Jan, pokrývač, 107. Šafránek Benedikt, 105, 106. Satava víz z Oujezda, © Šejtr Jiřík, probošt chotěšovský. 799. Šenhanzl Mikuláš z Stříbra 122. Šibenice 14, 17. Šimon, poddaný v Smečicích, 85, Sity, Zitné ostrovy, 196, 197 Škola, dám literniho umění, 4. odkaz žákům do školy 32, 44. Správcové školní: M. Jiří Filaret 75, M. David Litochleb 175. Škvrňany 17, 33, 41, 44, 46, 48, 200, 206, 915, 925. Sk vriské předměstí 103, 108, 116, 169, 115. Slejbor viz Pracek. Ślik Jeronym 153, 154, — Joachim syn 154, — Sebestian 154. Šlikové páni 161. Soltarovie düm 215. z Šenova Velek Isaiáš, výběrčí berně, 164. Španělé 151, 152. Špitál přední (svt. Máří Majdaleny) založen 7, 31, 103. — zadní 88, 155, 169. — nový (svt. Jana Křtitele) 32. na Šťahlavech viz Kokořovec. Šťahlavský Bohuslav 225. Šťahlavy 144. | Štěnovice 9. Štěnovský Jan 225, 226. Štěpánek Jan 93, 181. z Šternberka Jiří Stefan, president komory české, 220. z Šternberka a na Bechyni Laclav, nejv. kancléř, 125. z Šternberka na Zelené Hoře Adam, nejv. komorník, 160. Stoss Otto viz z Kunic. Šumar Jan, starší písař radní 68, 87, 89, 165. Sváb Ulrich 72. váby, Švábsko 201. vábův písař Pacholek 102. vamberk 101, 154. OD SR P Ux 7 Svamberka Bavûrek Jan a na Kit- nově 95—100, 104, 225, 226. — Bohuslav 13, 15. : Švamberský hejtman viz Milauer. z Śvarcenburka pán (Adolf) 214. Švejda viz ze Sedlce. Švenda Jetřich, cís. komissař, 199 205, 208, 209. Svihovsky Matouš, farář plz., general a kommendator řádu něm. 5,115, 116, 136. Tabofi, Tóborsti 14, 16, 17, 18, 20, 35, 37, 39, 40. Tacitus Cornelius 6. Tachov 101. z Tasnovic Humprecht 45. Tataři 176, 177. Teplá 96, 97, 101, 104. Teplský klášter 165, opat 49. z Terešova Petr Kořenský 6. Tetaurové 113. Thesaloničtí 92. Timakov 142. Tis, dvůr, 102. Tisov 104. Točník [pán z Křimic]137 — Václav 9. Točník (zámek) 142. Toman 109. Toman viz z Trnové. Tomáš arcib. viz Ostřihomský. Tomáš, zlatník, 72. Tomáškovic Bartoloměj, rychtář, 160 — Jan 106. Tomec Petr 93. Z Trautsonu, Pavel Sixt, svob. pán, maršálek cís. dvoru, 170, 215. Trčka Vilém, velitel lidu vojenského, 207, 213. Trčka Burian víz z Lípy. Trh o svt. Bartoloměji, postní a Mar- tinský, 12. Trnová 104. z Trnové Bozděch Toman 102. Trocnovskÿ Jan, bratr, (Zizka) 14. z Tropic Mikulds Mitkovsky, purkrabi Karlšteinský a hejtman hradu praz- ského, 69. Trost Václav 72. Troucím viz z Trautsonu, ,
Svíčkov, rybník, 102. Sýkora Jan, pokrývač, 107. Šafránek Benedikt, 105, 106. Satava víz z Oujezda, © Šejtr Jiřík, probošt chotěšovský. 799. Šenhanzl Mikuláš z Stříbra 122. Šibenice 14, 17. Šimon, poddaný v Smečicích, 85, Sity, Zitné ostrovy, 196, 197 Škola, dám literniho umění, 4. odkaz žákům do školy 32, 44. Správcové školní: M. Jiří Filaret 75, M. David Litochleb 175. Škvrňany 17, 33, 41, 44, 46, 48, 200, 206, 915, 925. Sk vriské předměstí 103, 108, 116, 169, 115. Slejbor viz Pracek. Ślik Jeronym 153, 154, — Joachim syn 154, — Sebestian 154. Šlikové páni 161. Soltarovie düm 215. z Šenova Velek Isaiáš, výběrčí berně, 164. Španělé 151, 152. Špitál přední (svt. Máří Majdaleny) založen 7, 31, 103. — zadní 88, 155, 169. — nový (svt. Jana Křtitele) 32. na Šťahlavech viz Kokořovec. Šťahlavský Bohuslav 225. Šťahlavy 144. | Štěnovice 9. Štěnovský Jan 225, 226. Štěpánek Jan 93, 181. z Šternberka Jiří Stefan, president komory české, 220. z Šternberka a na Bechyni Laclav, nejv. kancléř, 125. z Šternberka na Zelené Hoře Adam, nejv. komorník, 160. Stoss Otto viz z Kunic. Šumar Jan, starší písař radní 68, 87, 89, 165. Sváb Ulrich 72. váby, Švábsko 201. vábův písař Pacholek 102. vamberk 101, 154. OD SR P Ux 7 Svamberka Bavûrek Jan a na Kit- nově 95—100, 104, 225, 226. — Bohuslav 13, 15. : Švamberský hejtman viz Milauer. z Śvarcenburka pán (Adolf) 214. Švejda viz ze Sedlce. Švenda Jetřich, cís. komissař, 199 205, 208, 209. Svihovsky Matouš, farář plz., general a kommendator řádu něm. 5,115, 116, 136. Tabofi, Tóborsti 14, 16, 17, 18, 20, 35, 37, 39, 40. Tacitus Cornelius 6. Tachov 101. z Tasnovic Humprecht 45. Tataři 176, 177. Teplá 96, 97, 101, 104. Teplský klášter 165, opat 49. z Terešova Petr Kořenský 6. Tetaurové 113. Thesaloničtí 92. Timakov 142. Tis, dvůr, 102. Tisov 104. Točník [pán z Křimic]137 — Václav 9. Točník (zámek) 142. Toman 109. Toman viz z Trnové. Tomáš arcib. viz Ostřihomský. Tomáš, zlatník, 72. Tomáškovic Bartoloměj, rychtář, 160 — Jan 106. Tomec Petr 93. Z Trautsonu, Pavel Sixt, svob. pán, maršálek cís. dvoru, 170, 215. Trčka Vilém, velitel lidu vojenského, 207, 213. Trčka Burian víz z Lípy. Trh o svt. Bartoloměji, postní a Mar- tinský, 12. Trnová 104. z Trnové Bozděch Toman 102. Trocnovskÿ Jan, bratr, (Zizka) 14. z Tropic Mikulds Mitkovsky, purkrabi Karlšteinský a hejtman hradu praz- ského, 69. Trost Václav 72. Troucím viz z Trautsonu, ,
Strana 243
z Truclar a v "l'ejuci Zikeś (Sigmund), hejtman drábů plz., 113. z Třebnic Jeronisová Anna 215. z Třebnice M. Šimon Plachý, písař radní, 175, 220, 222, 225. Třemošná 102. Tůma, pomocník ského, 110. Turek 115, 176, 178, 182, 188, 192, 194, 195, 196, 198, 204, 205, 210, 212, 214, 216, 220, 223. Turgov 151, 152. z Turnstejna a z Palatinu Pechovsky Šebestián 182, 186, 214, 215, 222. Tejn Horsovsky 48, 98, 145. z Tynce viz z Truclar Zikeś. Týnec 95, 101. Uhry 118, 155, 198, 204, 205, 219. z Ulic Markvart 34. Ulička Martin, starší obce, 47. z Urlejehu Kantor Jan 116. Úterý 110. Útušice viz Outušice. Vackovic Šimon 5. Vaclav (IV.), kral, 10, 12, 13. Václav konvář 136 — puškář z Prahy 140, 141, 227, 228. Valachie 217. z Valdova Argilla pi. 31, 32. Valov 102. Vaněk, podkomoří (Václav Valečov- ský z Kněžmosta), 53. Varadin 112. z Vartenberka Čeněk 18. z Varvažova M. Jakub, výběrčí berně 164. - Vávra starý v Oujezdci 146. Vejprnice 200. Vejvoda Šimon, krejčí, 186, 192. Nelbloud do tábora před Plzeň při- veden od Sirotkü 18, Sirotkům vzat 20, městu do erbu dán 2]. Velehrad 111. Vernher, švec, 8. Věže ve zdech městských 103. Vehynsky Radslav ze Vehynic 209. Vídeň 28, 78, 79, 82, 88, 188, 198, 216, 220. Viklefistć 23, 54, 56. Jiříka Kopidlan- Viklefistska sekta 22. Viktor z Domažlic 122. Vilém, soukenník, 93, 123, 129. Virgilius 7. Vít, hodinář, 157 — malíř, 12, 18. Vit, soukennik, 33, 34. z Vitic Purkart 94. Vittemberk 152. Vízka, hrádek u Druzdové, 10, 11. z Vížky pan Racek 11. Vladař Petr 123, 124. Vladislav, král, 6, 29, 53, 54, 94, 96, 100, 105, 106, 110, 112, 114, 227. Vlk Baltazar, fendrich 201. Vik knéz, 20, 39. Vlk Jakub, konšel 160, — Řehoř 61,72. Vlkosov 46, 47. Vlkosov viz z Račína. Vochlema, tovaryš Kopidlanského, 108, 110. Vok Petr, vladař Rožmberský, 196. Voldan Bartoloměj 163. Voldanová Kateřina 38. Wolfgang Tejusky, arcidékan a farár plz., 63, 88, 164, 165. Wolstein Ctibor 31, 32. Vratislav 5, 49, 50. z Vřesovic Jakub, podkomoří, 139. z Vřesovic na Doubravské Hofe a Teplici, nej. písař, 160. Všech Svatých kostel viz kostel Vš. Svat. Všeruby 47, 110. Vydra Petr, hejtman drábů plz., 111. Vydra Petr, rychtář plz., 122—125. Vysoká 101. Yrcher Tomášek 40. Zahrádka Adam 216. z Zakšova Kftelíř Vilém v Starém Se- dliśti, hejtman kraje plz., 137. Zebnick$ Mikulas 16. Zedníček Lukáš 181, 193, 196, 197. Zelecky Hrdibor 110. Zhoř 101. Zikmund, král, viz Sigmund. Znak plzeňský 3, 4, 21, 55, 90. Znojmo 178, 179, 186—189, 192, 212. Zoubková 101. Zvinglian 64.
z Truclar a v "l'ejuci Zikeś (Sigmund), hejtman drábů plz., 113. z Třebnic Jeronisová Anna 215. z Třebnice M. Šimon Plachý, písař radní, 175, 220, 222, 225. Třemošná 102. Tůma, pomocník ského, 110. Turek 115, 176, 178, 182, 188, 192, 194, 195, 196, 198, 204, 205, 210, 212, 214, 216, 220, 223. Turgov 151, 152. z Turnstejna a z Palatinu Pechovsky Šebestián 182, 186, 214, 215, 222. Tejn Horsovsky 48, 98, 145. z Tynce viz z Truclar Zikeś. Týnec 95, 101. Uhry 118, 155, 198, 204, 205, 219. z Ulic Markvart 34. Ulička Martin, starší obce, 47. z Urlejehu Kantor Jan 116. Úterý 110. Útušice viz Outušice. Vackovic Šimon 5. Vaclav (IV.), kral, 10, 12, 13. Václav konvář 136 — puškář z Prahy 140, 141, 227, 228. Valachie 217. z Valdova Argilla pi. 31, 32. Valov 102. Vaněk, podkomoří (Václav Valečov- ský z Kněžmosta), 53. Varadin 112. z Vartenberka Čeněk 18. z Varvažova M. Jakub, výběrčí berně 164. - Vávra starý v Oujezdci 146. Vejprnice 200. Vejvoda Šimon, krejčí, 186, 192. Nelbloud do tábora před Plzeň při- veden od Sirotkü 18, Sirotkům vzat 20, městu do erbu dán 2]. Velehrad 111. Vernher, švec, 8. Věže ve zdech městských 103. Vehynsky Radslav ze Vehynic 209. Vídeň 28, 78, 79, 82, 88, 188, 198, 216, 220. Viklefistć 23, 54, 56. Jiříka Kopidlan- Viklefistska sekta 22. Viktor z Domažlic 122. Vilém, soukenník, 93, 123, 129. Virgilius 7. Vít, hodinář, 157 — malíř, 12, 18. Vit, soukennik, 33, 34. z Vitic Purkart 94. Vittemberk 152. Vízka, hrádek u Druzdové, 10, 11. z Vížky pan Racek 11. Vladař Petr 123, 124. Vladislav, král, 6, 29, 53, 54, 94, 96, 100, 105, 106, 110, 112, 114, 227. Vlk Baltazar, fendrich 201. Vik knéz, 20, 39. Vlk Jakub, konšel 160, — Řehoř 61,72. Vlkosov 46, 47. Vlkosov viz z Račína. Vochlema, tovaryš Kopidlanského, 108, 110. Vok Petr, vladař Rožmberský, 196. Voldan Bartoloměj 163. Voldanová Kateřina 38. Wolfgang Tejusky, arcidékan a farár plz., 63, 88, 164, 165. Wolstein Ctibor 31, 32. Vratislav 5, 49, 50. z Vřesovic Jakub, podkomoří, 139. z Vřesovic na Doubravské Hofe a Teplici, nej. písař, 160. Všech Svatých kostel viz kostel Vš. Svat. Všeruby 47, 110. Vydra Petr, hejtman drábů plz., 111. Vydra Petr, rychtář plz., 122—125. Vysoká 101. Yrcher Tomášek 40. Zahrádka Adam 216. z Zakšova Kftelíř Vilém v Starém Se- dliśti, hejtman kraje plz., 137. Zebnick$ Mikulas 16. Zedníček Lukáš 181, 193, 196, 197. Zelecky Hrdibor 110. Zhoř 101. Zikmund, král, viz Sigmund. Znak plzeňský 3, 4, 21, 55, 90. Znojmo 178, 179, 186—189, 192, 212. Zoubková 101. Zvinglian 64.
Strana 244
Zvony viz kostel sv. Bartoloměje. Žandov 101, 102. Žalud viz z Pořičí. Žatec 106, 214. Žatečtí 16, 17, 97, 102, 106, 114, 227. z Žeberka a na Plané Jan 95. Žebrák 142. Židé, plat z nich obci darován 28, — z Plzně vyhnáni 94. Židovka, zahrada, 108. z Žirotína Jaroslav 45. Žička Jan 13—15, kšaft jeho 16, 18. Žlutičtí 101. Žofie, manž. krále Václava IV., 1, 13. ——
Zvony viz kostel sv. Bartoloměje. Žandov 101, 102. Žalud viz z Pořičí. Žatec 106, 214. Žatečtí 16, 17, 97, 102, 106, 114, 227. z Žeberka a na Plané Jan 95. Žebrák 142. Židé, plat z nich obci darován 28, — z Plzně vyhnáni 94. Židovka, zahrada, 108. z Žirotína Jaroslav 45. Žička Jan 13—15, kšaft jeho 16, 18. Žlutičtí 101. Žofie, manž. krále Václava IV., 1, 13. ——
Strana 245
Opravy. Čti Str. . 4. řádek 12. z dola munera . . . . . . 28. potržného . . . . . . „ 14. „ 2. „ cardinalis . . . . . . 29. „ 34. při sv. Jiří . . . . 2. „ „ 35. 5. s hora nadal . . . . . . 36. 20. z dola polích . . . . . 37. 9. s hora Eneas. . . . . Přecha 44. „ 2. . . . . . 58. Nonis . „ 15. . . . . . . 61. . . . . . 13. z dola rouhavá . 80. omnium . 7. „ . . . . . . 136. „ konvář . „ 7. . . . . . . 179. v poznámce „na“ vynechati. 200. řádek 5. s hora Chotíkově věci . . 200. „ . „ 13. 220. 10. p. Reder Jan z Molánu „ „ . . . . . Chotíkvě. . véci. p. Reder p. Jan z Molánu- . Místo numera. potažného. oardinalis. při sv. Jiřím. vydal. pojích. Eneus. Précha. Nouis. rouhává. amnium. Konvář.
Opravy. Čti Str. . 4. řádek 12. z dola munera . . . . . . 28. potržného . . . . . . „ 14. „ 2. „ cardinalis . . . . . . 29. „ 34. při sv. Jiří . . . . 2. „ „ 35. 5. s hora nadal . . . . . . 36. 20. z dola polích . . . . . 37. 9. s hora Eneas. . . . . Přecha 44. „ 2. . . . . . 58. Nonis . „ 15. . . . . . . 61. . . . . . 13. z dola rouhavá . 80. omnium . 7. „ . . . . . . 136. „ konvář . „ 7. . . . . . . 179. v poznámce „na“ vynechati. 200. řádek 5. s hora Chotíkově věci . . 200. „ . „ 13. 220. 10. p. Reder Jan z Molánu „ „ . . . . . Chotíkvě. . véci. p. Reder p. Jan z Molánu- . Místo numera. potažného. oardinalis. při sv. Jiřím. vydal. pojích. Eneus. Précha. Nouis. rouhává. amnium. Konvář.
- I: Titul
- V: Obsah
- VII: Předmluva
- IX: Úvod
- 1: Edice
- 231: Chronologický přehled dopisů a listin
- 233: Rejstřík jmen
- 245: Opravy