z 139 stránek
Titel
1
2
3
4
5
6
7
8
Úvodem
9
10
Studie
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
Rejstřík
134
135
136
Seznam zkratek
137
138
Obsah
139
Název:
Literární činnost M. J. Husi
Autor:
Bartoš, František Michálek
Rok vydání:
1948
Místo vydání:
Praha
Česká národní bibliografie:
Počet stran celkem:
139
Obsah:
- 1: Titel
- 9: Úvodem
- 11: Studie
- 134: Rejstřík
- 137: Seznam zkratek
- 139: Obsah
upravit
Strana 1
LITERÁRNÍ ČINNOST M. J. HUSI NAPSAL F. M. BARTOŠ V PRAZE NÁKLADEM ČESKÉ AKADEMIE VĚD A UMĚNÍ 1948
LITERÁRNÍ ČINNOST M. J. HUSI NAPSAL F. M. BARTOŠ V PRAZE NÁKLADEM ČESKÉ AKADEMIE VĚD A UMĚNÍ 1948
Strana 2
SBIRKA PRAMENU K POZNÁNÍ LITERÁRNÍHO ŽIVOTA ČESKOSLOVENSKÉHO VYDÁVÁ III. TŘÍDA ČESKÉ AKADEMIE VĚD A UMĚNÍ SKUPINA III PRÁCE BIBLIOGRAFICKÉ ČÍSLO 10 LITERÁRNÍ ČINNOST M. J. HUSI V PRAZE NÁKLADEM ČESKÉ AKADEMIE VĚD A UMĚNÍ 1948
SBIRKA PRAMENU K POZNÁNÍ LITERÁRNÍHO ŽIVOTA ČESKOSLOVENSKÉHO VYDÁVÁ III. TŘÍDA ČESKÉ AKADEMIE VĚD A UMĚNÍ SKUPINA III PRÁCE BIBLIOGRAFICKÉ ČÍSLO 10 LITERÁRNÍ ČINNOST M. J. HUSI V PRAZE NÁKLADEM ČESKÉ AKADEMIE VĚD A UMĚNÍ 1948
Strana 3
ČESKÁ AKADEMIE VĚD A UMĚNÍ věnuje v roce 1948 tento soupis prací Jana Husi, slavného mistra učení pražského a jeho rektora v r. 1409, k 600 letému JUBILEU UNIVERSITY KARLOVY
ČESKÁ AKADEMIE VĚD A UMĚNÍ věnuje v roce 1948 tento soupis prací Jana Husi, slavného mistra učení pražského a jeho rektora v r. 1409, k 600 letému JUBILEU UNIVERSITY KARLOVY
Strana 4
Strana 5
Strana 6
Strana 7
Strana 8
Strana 9
Úvodem. Tento soupis slovesného díla Husova se pokouší o nové řešení úkolu, který dosud konala stejnojmenná kniha V. Flajšhanse, vyšlá nákladem České akademie věd a umění r. 1900 a dávno již rozebraná. Nové vzdělání knihy byl by ovšem pořídil nejsnáze sám její autor. Na celé již půlstoletí se účastní vynikající měrou bádání o Husovi a sotva kdo jiný je zasvěcen do jeho potřeb, nesnází a úkolů tak, jako on. Jiné naléhavější, jak soudí, úkoly nedovolí pohříchu prof. Flajšhansovi pod- niknouti tuto práci. I ujal jsem se jí já sám. Úkol soupisu podat obraz dnešního vědění o tom, co se nám docho- valo z Husova péra, byl mi usnadněn, ale i ztížen neobyčejným rozma- chem husovského studia, jaký spadá do doby od vydání Flajšhansovy knihy; k rozvoji tomu již ona sama přispěla měrou znamenitou. Základ k tomuto rozmachu položily bohaté nálezy a zisky soustavného výzku- mu tří našich největších sbírek rukopisných: epochální katalogisace rukopisů knihovny staroslavné university Karlovy Jos. Truhlářem, ne- méně významný soupis rukopisů svatovítské kapituly, práce to Ad. Patery a A. Podlahy, a také můj soupis rukopisů Národního musea vedle jiných sbírek menších. Na tom základě vyrostla veliká práce tří předních pracovníků husovských: V. Flajšhanse, Jana Sedláka a V. Novotného. Jejich edice, studie a díla způsobila hotový převrat v na- šem poznání spisovatelské činnosti M. Jana a umožňují také podstatně zjednodušit úkol naší práce. Závěry, k nimž došli tři tito učenci, jsou v nejedné otázce, kterou se soupis zabývá, povahy konečné. Zdálo se mi proto nadbytečné usi- lovat v takovém případě o bibliografickou úplnost, jako činil Flajš- hans, a to tím spíše, že bych nerad činil knihu jeho zbytečnou. Nechť jí zůstane čestné místo, jakého si dobyla, a nechť po ní musí nadále sahat, kdokoli touží poznat osudy jednotlivých spisů Husových do ta- kovýchto podrobností. Mně stačilo, zvláště tam, kde jsme se dočkali moderní edice, shrnouti výsledky posledního bádání. Zato jsem věno- val mnoho pozornosti otázce původství a datování, a to i tam, kde jsme měli za to, že mi práce tak vynikající, jako je Novotného vydání Hu- sových listů, dovoluje zjednodušení ještě pronikavější. V utřídění látky jsem se přidržel v zásadě rozdělení Flajšhansova a rozvrhl ji především na spisy latinské a české. Od toho jsem se uchý- lil jen u listů, které jsou pro historika celkem tak jednotným, že je nedovede roztrhnout podle dělítka tak vnějšího, jako je jazyk. Tvoří však u mne zvláštní skupinu také proto, že bylo tak možno pojednat o nich daleko stručněji. Obě hlavní skupiny hleděl jsem dělit dále co nejméně a co nejorganičtěji, aby neutrpěla přehlednost a aby se čtenář neoctl
Úvodem. Tento soupis slovesného díla Husova se pokouší o nové řešení úkolu, který dosud konala stejnojmenná kniha V. Flajšhanse, vyšlá nákladem České akademie věd a umění r. 1900 a dávno již rozebraná. Nové vzdělání knihy byl by ovšem pořídil nejsnáze sám její autor. Na celé již půlstoletí se účastní vynikající měrou bádání o Husovi a sotva kdo jiný je zasvěcen do jeho potřeb, nesnází a úkolů tak, jako on. Jiné naléhavější, jak soudí, úkoly nedovolí pohříchu prof. Flajšhansovi pod- niknouti tuto práci. I ujal jsem se jí já sám. Úkol soupisu podat obraz dnešního vědění o tom, co se nám docho- valo z Husova péra, byl mi usnadněn, ale i ztížen neobyčejným rozma- chem husovského studia, jaký spadá do doby od vydání Flajšhansovy knihy; k rozvoji tomu již ona sama přispěla měrou znamenitou. Základ k tomuto rozmachu položily bohaté nálezy a zisky soustavného výzku- mu tří našich největších sbírek rukopisných: epochální katalogisace rukopisů knihovny staroslavné university Karlovy Jos. Truhlářem, ne- méně významný soupis rukopisů svatovítské kapituly, práce to Ad. Patery a A. Podlahy, a také můj soupis rukopisů Národního musea vedle jiných sbírek menších. Na tom základě vyrostla veliká práce tří předních pracovníků husovských: V. Flajšhanse, Jana Sedláka a V. Novotného. Jejich edice, studie a díla způsobila hotový převrat v na- šem poznání spisovatelské činnosti M. Jana a umožňují také podstatně zjednodušit úkol naší práce. Závěry, k nimž došli tři tito učenci, jsou v nejedné otázce, kterou se soupis zabývá, povahy konečné. Zdálo se mi proto nadbytečné usi- lovat v takovém případě o bibliografickou úplnost, jako činil Flajš- hans, a to tím spíše, že bych nerad činil knihu jeho zbytečnou. Nechť jí zůstane čestné místo, jakého si dobyla, a nechť po ní musí nadále sahat, kdokoli touží poznat osudy jednotlivých spisů Husových do ta- kovýchto podrobností. Mně stačilo, zvláště tam, kde jsme se dočkali moderní edice, shrnouti výsledky posledního bádání. Zato jsem věno- val mnoho pozornosti otázce původství a datování, a to i tam, kde jsme měli za to, že mi práce tak vynikající, jako je Novotného vydání Hu- sových listů, dovoluje zjednodušení ještě pronikavější. V utřídění látky jsem se přidržel v zásadě rozdělení Flajšhansova a rozvrhl ji především na spisy latinské a české. Od toho jsem se uchý- lil jen u listů, které jsou pro historika celkem tak jednotným, že je nedovede roztrhnout podle dělítka tak vnějšího, jako je jazyk. Tvoří však u mne zvláštní skupinu také proto, že bylo tak možno pojednat o nich daleko stručněji. Obě hlavní skupiny hleděl jsem dělit dále co nejméně a co nejorganičtěji, aby neutrpěla přehlednost a aby se čtenář neoctl
Strana 10
příliš v rozpacích, kde který spis hledat. Potřebě historika hledí vyhovět chronologické seřadění látky každého oddělení. Kniha chce býti především příručkou, rychle orientující po stavu dosavadního vědění a také ovšem po úkolech bádání, které se rozrostlo v poslední době do takových rozměrů, že se v něm již nesnadno vyzná i mnohaletý pracovník. A chce k práci povzbudit neposledně tím, že může ukázat (na Flajšhansově zjištění vzácné kvodlibetní příručky Husovy nebo na vlastním nálezu Mistrových přednášek rétorických a přírodovědeckých), jak překvapující objevy jsou tu možné přes to, že doba velkých nálezů již minula.*) Takové nálezy vyžadují arci dlouhých zkušeností a vědomostí. Dobře organisované bádání shrnuje proto ta- kové zkušenosti v příručkách, jako je tento soupis. Kéž se osvědčí i v této podobě a prospěje husovskému bádání podobně jako kniha, kterou chce nahradit, i, jak doufám, soupisy slovesného díla čtyř vůd- čích bohoslovců husitské revoluce vyšlé v této sbírce. Soupis spisů Václava z Dráchova a Martina Lupáče, které si vyžádaly jiného zpraco- vání, podal jsem 1935 a 1939 v JSH 7a RS VII. Zbývalo by ještě po- řídit soupis literatury vzešlé z bratrstva táborského a sirotčího, v tom P. Chelčického, na který nepřestávám myslit, dále spisovatelské čin- nosti doby předhusitské, a což je úkol zvláště nesnadný, soupis postilové literatury husitské, dodnes většinou pochované v bezejmenných ruko- pisech. Budiž mi nakonec dovoleno vzdát veliké díky přečetným úřed- níkům a úřednicím knihoven domácích i cizích, nejednou již odešlým na věčnost, bez jejichž laskavé pomoci byla tato práce nemožná, i všem, kdož mi v ní přispěli radou, poučením i povzbuzením, v tom neposledně tajemníku III. třídy České akademie prof. Dr B. Havránkovi. *) Výtěžky krásného nálezu B. Ryby mohl jsem zpracovati jen z malé části (str. 6 a 49). Další si musí vyhledat v uv. LF již čtenář sám. Pokroky bádání o Husovi zaznamenávám v JSH. Tam napíši co nejdříve o kázáních vídeň. ruk. 4283, jež prý Hus napsal na Krakovci.
příliš v rozpacích, kde který spis hledat. Potřebě historika hledí vyhovět chronologické seřadění látky každého oddělení. Kniha chce býti především příručkou, rychle orientující po stavu dosavadního vědění a také ovšem po úkolech bádání, které se rozrostlo v poslední době do takových rozměrů, že se v něm již nesnadno vyzná i mnohaletý pracovník. A chce k práci povzbudit neposledně tím, že může ukázat (na Flajšhansově zjištění vzácné kvodlibetní příručky Husovy nebo na vlastním nálezu Mistrových přednášek rétorických a přírodovědeckých), jak překvapující objevy jsou tu možné přes to, že doba velkých nálezů již minula.*) Takové nálezy vyžadují arci dlouhých zkušeností a vědomostí. Dobře organisované bádání shrnuje proto ta- kové zkušenosti v příručkách, jako je tento soupis. Kéž se osvědčí i v této podobě a prospěje husovskému bádání podobně jako kniha, kterou chce nahradit, i, jak doufám, soupisy slovesného díla čtyř vůd- čích bohoslovců husitské revoluce vyšlé v této sbírce. Soupis spisů Václava z Dráchova a Martina Lupáče, které si vyžádaly jiného zpraco- vání, podal jsem 1935 a 1939 v JSH 7a RS VII. Zbývalo by ještě po- řídit soupis literatury vzešlé z bratrstva táborského a sirotčího, v tom P. Chelčického, na který nepřestávám myslit, dále spisovatelské čin- nosti doby předhusitské, a což je úkol zvláště nesnadný, soupis postilové literatury husitské, dodnes většinou pochované v bezejmenných ruko- pisech. Budiž mi nakonec dovoleno vzdát veliké díky přečetným úřed- níkům a úřednicím knihoven domácích i cizích, nejednou již odešlým na věčnost, bez jejichž laskavé pomoci byla tato práce nemožná, i všem, kdož mi v ní přispěli radou, poučením i povzbuzením, v tom neposledně tajemníku III. třídy České akademie prof. Dr B. Havránkovi. *) Výtěžky krásného nálezu B. Ryby mohl jsem zpracovati jen z malé části (str. 6 a 49). Další si musí vyhledat v uv. LF již čtenář sám. Pokroky bádání o Husovi zaznamenávám v JSH. Tam napíši co nejdříve o kázáních vídeň. ruk. 4283, jež prý Hus napsal na Krakovci.
Strana 11
1. Z dějin bádání o Husových spisech a jeho výsledky. Vědecké studium Husa jako spisovatele se začíná, pokud známo, poměrně pozdě, ač náběh k němu postihneme již u Mistrova kolegy Vavřince z Březové a překvapujícího znalce jeho spisů najdeme ve Václavu Korandovi ml. Avšak teprve vydávání Husových spisů, umož- něné vynálezem knihtisku, zjednalo základy pro opravdové studium Husa. Jakýmsi paradoxem dějin je nejstarším tiskem Husova spisu dol- noněmecký překlad jeho českého Výkladu a Provázku třípramenného, pořízený nejspíše M. Janem z Lubeku, jenž přišel do Prahy 1467 z mek- lemburské university v Roztoku a stal se tu profesorem a kazatelem. Překlad ten vyšel, arci beze jména Husova, v Lubeku asi 1483—84. Brzy nato, 1488, zase v Kolíně n. R. bylo vydáno synodní kázání Husovo z 1405 jako jakási příloha souborného vydání spisů jeho velikého odpůrce J. Gersona. Česky vyšly až 1495 čtyři Husovy listy a teprve s novým stoletím se začínají tisky hojnější. Z kruhů Jednoty bratrské vzešly 1509—10 tisky Knížek proti kuchmistrovi a spisku O šesti blu- dích, Mik. Konáč vydal 1520 velký Výklad a téhož roku se rozešla do širého světa kniha De ecclesia, dokonce rychle po sobě v dvojím sil- ném vydání, a zahájila nové údobí v zpřístupňování slovesného odkazu Husova. Byla vydána z rukopisu, zaslaného z Čech M. Lutherovi, jenž právě započal dějinný zápas světové reformace, a jeho přičiněním. Z této hluboké proměny věcí mohl nyní těžiti Hus i jeho národ v úsilí o vy- dávání jeho prací tiskem. R. 1524 vydal Lutherův spolubojovník Otto Brunfels s věnováním reformátorovi tři svazky spisů Matěje z Janova, a jak se podobá, Pavla z Kravař jako díla Husova. Po menším náběhu dřívějším a edici kostnického traktátu o kalichu vyšlo 1537 s Luthero- vou předmluvou souborné vydání Husových listů a nedlouho po refor- mátorově smrti dovršil tyto pokusy přední jeho žák vpravdě monu- mentální edicí souboru latinských spisů Husových ve dvou mohutných foliantech o 870 listech, slavnými Monumenta et opera, vyšlými v No- rimberce 1558. Podnět k edici dalo cenné dílo vratislavského kanovníka Jana Cochlaea Historiae Hussitarum libri duodecim z r. 1549, prvý to vlast-
1. Z dějin bádání o Husových spisech a jeho výsledky. Vědecké studium Husa jako spisovatele se začíná, pokud známo, poměrně pozdě, ač náběh k němu postihneme již u Mistrova kolegy Vavřince z Březové a překvapujícího znalce jeho spisů najdeme ve Václavu Korandovi ml. Avšak teprve vydávání Husových spisů, umož- něné vynálezem knihtisku, zjednalo základy pro opravdové studium Husa. Jakýmsi paradoxem dějin je nejstarším tiskem Husova spisu dol- noněmecký překlad jeho českého Výkladu a Provázku třípramenného, pořízený nejspíše M. Janem z Lubeku, jenž přišel do Prahy 1467 z mek- lemburské university v Roztoku a stal se tu profesorem a kazatelem. Překlad ten vyšel, arci beze jména Husova, v Lubeku asi 1483—84. Brzy nato, 1488, zase v Kolíně n. R. bylo vydáno synodní kázání Husovo z 1405 jako jakási příloha souborného vydání spisů jeho velikého odpůrce J. Gersona. Česky vyšly až 1495 čtyři Husovy listy a teprve s novým stoletím se začínají tisky hojnější. Z kruhů Jednoty bratrské vzešly 1509—10 tisky Knížek proti kuchmistrovi a spisku O šesti blu- dích, Mik. Konáč vydal 1520 velký Výklad a téhož roku se rozešla do širého světa kniha De ecclesia, dokonce rychle po sobě v dvojím sil- ném vydání, a zahájila nové údobí v zpřístupňování slovesného odkazu Husova. Byla vydána z rukopisu, zaslaného z Čech M. Lutherovi, jenž právě započal dějinný zápas světové reformace, a jeho přičiněním. Z této hluboké proměny věcí mohl nyní těžiti Hus i jeho národ v úsilí o vy- dávání jeho prací tiskem. R. 1524 vydal Lutherův spolubojovník Otto Brunfels s věnováním reformátorovi tři svazky spisů Matěje z Janova, a jak se podobá, Pavla z Kravař jako díla Husova. Po menším náběhu dřívějším a edici kostnického traktátu o kalichu vyšlo 1537 s Luthero- vou předmluvou souborné vydání Husových listů a nedlouho po refor- mátorově smrti dovršil tyto pokusy přední jeho žák vpravdě monu- mentální edicí souboru latinských spisů Husových ve dvou mohutných foliantech o 870 listech, slavnými Monumenta et opera, vyšlými v No- rimberce 1558. Podnět k edici dalo cenné dílo vratislavského kanovníka Jana Cochlaea Historiae Hussitarum libri duodecim z r. 1549, prvý to vlast-
Strana 12
12 ně pokus o vypsání Husova zápasu s použitím pramenů rukopisných, shledaných Cochlaeem většinou na půdě Husovy otčiny. Kniha, psaná s téměř vášnivým nepřátelstvím proti českému reformátorovi, zapůso- bila mocným dojmem na veřejnost a vzbudila na straně evangelické pobouření i touhu po odpovědi. Pobouření to našlo mluvčího v mladém jihoslovanském učenci, zdomácnělém potom zcela v Německu, M. Vla- šičovi, proslulém pod jménem Flacius Illyricus. Odpověděl Cochlaeovi rozvinutím velkolepého plánu na vypsání církevních dějin se stanoviska evangelického, který pak uskutečnil s několika žáky v slavných Mag- deburských Centuriích. V programu tohoto díla napsal Flacius1) v břez- nu 1554: „Je to hanebné a zcela zahanbující pro nás luterány a husity nejen před lidmi, ale i před Bohem, že papeženci jako Cochlaeus vy- psali velmi podrobně Husův a Lutherův život, úsilí a náboženské zá- pasy s velikou škodou pravdy, z nás však, kteří máme pravdu a velice si vážíme těchto mužů jako zbožných učitelů, že nikdo nevypsal dějiny věcí tak velikých na obranu pravdy. Proto většina z nás, nejen lid, ale i doktoři na velikou naši hanbu a na veřejnou škodu neznáme nic z dějin vlastní pře a našich časů i náboženské obnovy. Za práce o Centuriích a o jakémsi prodromu k nim, vydaném 1556 s názvem Catalogus testium veritatis, hotovém však hned 1553, na- vázal Flacius také styky s Čechami a pojal záměr vydati spisy Husovy, a to latinské i české v latinském překladě. Měl štěstí, že mu na vysoké zakročení zapůjčil bohatou sbírku husitských rukopisů, v tom i ně- které, jež byly pokládány za Husovy autogramy, učený filolog a měš- ťan pražský Šimon Hájek († 1551), otec slavného Tadeáše Hájka,2) a později užil s úspěchem i pomoci předního svého příznivce Kašpara z Nydbrucku, lotrinského šlechtice a právníka ve službách syna Ferdi- nanda I. Maxmiliána, jenž se klonil k luterství. Nydbruck získal pro pátrání po husitských rukopisech v Čechách zejména M. Matouše Col- lina a nepřestal naléhat na něho i na jiné české majetníky památek husitských, aby je půjčili Flaciovi. Nejvíce, celkem 49, jich půjčila knihovna staroslavného Karolina3) a pak městská knihovna nymbur- ská; z nich pochází slušný počet drahocenných rukopisů husitských v dnešní Národní knihovně vídeňské. Něco přinesl Nydbruckovi i Jan Blahoslav, vyslaný 1556 Jednotou do Vídně, na něhož mocně zapůsobil 1) K. Schottenloher, Pfalzgraf Ottheinrich und das Buch (1927). 157. O Flaciovi v. v mé knížce O Husa a o Husovi (1935) 52—6. 2) Dopisy.M. Mat. Kollina z Chotěřiny a jeho přátel ke Kašparovi z Nydbrucka, vyd. F. Menčík (1914) 15. Něco z těchto knih zapadlo do Budyšína (Ný, Kor. XXXVI.) a pocházelo z odkazu Betlémského kazatele J. Pipy (Jos. Teige, Základy st. místopisu praž. II. 1915, 823). 3) Nydbruckova stvrzenka z 29. dub. 1557 v ruk. univ. knih. Lobk. 310, 2. foliace 179. Z nymburských má Nár. knih. vídeňská rukopisy 1337—8, 1387, 4302, 4518 a 4746 (k Menčíkovi 50—1).
12 ně pokus o vypsání Husova zápasu s použitím pramenů rukopisných, shledaných Cochlaeem většinou na půdě Husovy otčiny. Kniha, psaná s téměř vášnivým nepřátelstvím proti českému reformátorovi, zapůso- bila mocným dojmem na veřejnost a vzbudila na straně evangelické pobouření i touhu po odpovědi. Pobouření to našlo mluvčího v mladém jihoslovanském učenci, zdomácnělém potom zcela v Německu, M. Vla- šičovi, proslulém pod jménem Flacius Illyricus. Odpověděl Cochlaeovi rozvinutím velkolepého plánu na vypsání církevních dějin se stanoviska evangelického, který pak uskutečnil s několika žáky v slavných Mag- deburských Centuriích. V programu tohoto díla napsal Flacius1) v břez- nu 1554: „Je to hanebné a zcela zahanbující pro nás luterány a husity nejen před lidmi, ale i před Bohem, že papeženci jako Cochlaeus vy- psali velmi podrobně Husův a Lutherův život, úsilí a náboženské zá- pasy s velikou škodou pravdy, z nás však, kteří máme pravdu a velice si vážíme těchto mužů jako zbožných učitelů, že nikdo nevypsal dějiny věcí tak velikých na obranu pravdy. Proto většina z nás, nejen lid, ale i doktoři na velikou naši hanbu a na veřejnou škodu neznáme nic z dějin vlastní pře a našich časů i náboženské obnovy. Za práce o Centuriích a o jakémsi prodromu k nim, vydaném 1556 s názvem Catalogus testium veritatis, hotovém však hned 1553, na- vázal Flacius také styky s Čechami a pojal záměr vydati spisy Husovy, a to latinské i české v latinském překladě. Měl štěstí, že mu na vysoké zakročení zapůjčil bohatou sbírku husitských rukopisů, v tom i ně- které, jež byly pokládány za Husovy autogramy, učený filolog a měš- ťan pražský Šimon Hájek († 1551), otec slavného Tadeáše Hájka,2) a později užil s úspěchem i pomoci předního svého příznivce Kašpara z Nydbrucku, lotrinského šlechtice a právníka ve službách syna Ferdi- nanda I. Maxmiliána, jenž se klonil k luterství. Nydbruck získal pro pátrání po husitských rukopisech v Čechách zejména M. Matouše Col- lina a nepřestal naléhat na něho i na jiné české majetníky památek husitských, aby je půjčili Flaciovi. Nejvíce, celkem 49, jich půjčila knihovna staroslavného Karolina3) a pak městská knihovna nymbur- ská; z nich pochází slušný počet drahocenných rukopisů husitských v dnešní Národní knihovně vídeňské. Něco přinesl Nydbruckovi i Jan Blahoslav, vyslaný 1556 Jednotou do Vídně, na něhož mocně zapůsobil 1) K. Schottenloher, Pfalzgraf Ottheinrich und das Buch (1927). 157. O Flaciovi v. v mé knížce O Husa a o Husovi (1935) 52—6. 2) Dopisy.M. Mat. Kollina z Chotěřiny a jeho přátel ke Kašparovi z Nydbrucka, vyd. F. Menčík (1914) 15. Něco z těchto knih zapadlo do Budyšína (Ný, Kor. XXXVI.) a pocházelo z odkazu Betlémského kazatele J. Pipy (Jos. Teige, Základy st. místopisu praž. II. 1915, 823). 3) Nydbruckova stvrzenka z 29. dub. 1557 v ruk. univ. knih. Lobk. 310, 2. foliace 179. Z nymburských má Nár. knih. vídeňská rukopisy 1337—8, 1387, 4302, 4518 a 4746 (k Menčíkovi 50—1).
Strana 13
13 Nydbruck podivem i pohoršením nad tím, že se v Čechách nenašel ni- kdo, kdo by shromáždil památky české reformace.*) Slova učeného diplomata pevně utkvěla v paměti mladého syna Jednoty a ještě zvroucnila hlubokou jeho lásku k dějinám české reformace. Nydbruck se nedožil dotištění Husových spisů, skonav náhle 11. října 1557 na diplomatické cestě. Protáhlo se přes tři roky,5) do srpna 1558, kdy je datována předmluva. Práce, spojená s tiskem, při- padla nakonec norimberskému kazateli Jeron. Besoldovi, jenž ji vyko- nal velmi pečlivě. A po letech, 1563, přibyl k edici v novém velkém foliantu český protějšek, výbor českých spisů Husových v čele s Posti- lou, vydaný v témž nakladatelství norimberském a nejspíše ještě za účasti Flaciovy; aspoň nepodepsaná předmluva vydavatele je psána zcela v jeho duchu. Od vydání latinského překladu Postily, připrave- ného Petrem Codicillem, bylo upuštěno, a to asi pro nákladnost a nepochybně i nečasovost. Vydání českého originálu slibovalo lepší odbyt. Bylo určeno pro Čechy, kde po převratě z 1547 nebylo pomyš- lení na vydání něčeho z českého reformátora. Foliant se asi rychle rozcházel, takže, když rok nato skonal vítěz nad odbojem z r. 1547, tvrdý Ferdinand, vyšlo vydání nové, v němž však z opatrnosti potla- čeno místo vydání a ovšem rovněž jméno vydavatelovo.“) Obojí edice Flaciova i jeho pomocníků vyvrcholuje a dovršuje půlstoleté úsilí věku světové reformace o zpřístupnění Husova díla tiskem, také je však na celé téměř čtvrttisíciletí uzavírá. Dalo podnět k soustavnému výzkumu a k pátrání po spisech M. Jana; jeho vzácný dokument zachoval nám zčásti t. zv. Starý seznam.7) Stalo se také zá- 4) A. Gindely, Quellen z. Geschichte der böhm. Brüder str. 177. 5) Flacius poslal rukopisy asi v létě 1555 (Jahrb. d. Gesellschaft f. Gesch. des Protest. i. Oesterreich 20, 1899, 102), ale jednání s tiskařem je v proudu již v březnu 1554 (t. 18, 1897, 202). Nydbruck tu doporučuje zbožné retuše katolických míst, což nepochybně provedeno a třeba míti na paměti zvláště u spisů, jež neznáme než z edice (č. 17 a 19). 6) O omyle, kterým bývá pokládáno za tisk Melantrichův, Fr. Rachlík, Jiřík Melantrych z Aventinu (1930) 84—9. Na tit. 1. str. 88 klečí M. Luther a saský kurfiřt Fridrich Moudrý. 7) UE 3, 318, dnešní značka I B c 3. Seznam je psán česko-německy a má na konci závěr asi Flaciův: Haec scripta omnia, si probantur viris piis et eruditis, in linguam Latinam convertenda erunt, quia vero ex epistolis plurimae iam ante versae et editae sunt, conferantur illae, quae extant lingua Bohemica, cum indice et cum historia illa et epistolis, quae a. 1537 editae sunt Vitebergae. Dokument je jistě psán před vy- dáním Op. 1558, neboť by byl jinak autor odpovědi jistě odkázal již na ně a nikoli na vydání z 1537. Indexem sluší patrně rozuměti seznam toho, co Flacius hledal nebo měl pro edici, neboť takový seznam posílal po svých přátelích, sbíraje materiál pro Catalogus i Centurie. On nebo Nydbruck je původcem lat. závěru. Kdo je však pů- vodcem seznamu a majetníkem vzácných těch rukopisů husovských? Řekl bych, že to je nejspíše Š. Hájek. Ostatní z Flaciových přátel českých byli by nepochybně názvy čes. spisů přeložili do latiny, nikoli do němčiny, a pak on jediný měl tak boha-
13 Nydbruck podivem i pohoršením nad tím, že se v Čechách nenašel ni- kdo, kdo by shromáždil památky české reformace.*) Slova učeného diplomata pevně utkvěla v paměti mladého syna Jednoty a ještě zvroucnila hlubokou jeho lásku k dějinám české reformace. Nydbruck se nedožil dotištění Husových spisů, skonav náhle 11. října 1557 na diplomatické cestě. Protáhlo se přes tři roky,5) do srpna 1558, kdy je datována předmluva. Práce, spojená s tiskem, při- padla nakonec norimberskému kazateli Jeron. Besoldovi, jenž ji vyko- nal velmi pečlivě. A po letech, 1563, přibyl k edici v novém velkém foliantu český protějšek, výbor českých spisů Husových v čele s Posti- lou, vydaný v témž nakladatelství norimberském a nejspíše ještě za účasti Flaciovy; aspoň nepodepsaná předmluva vydavatele je psána zcela v jeho duchu. Od vydání latinského překladu Postily, připrave- ného Petrem Codicillem, bylo upuštěno, a to asi pro nákladnost a nepochybně i nečasovost. Vydání českého originálu slibovalo lepší odbyt. Bylo určeno pro Čechy, kde po převratě z 1547 nebylo pomyš- lení na vydání něčeho z českého reformátora. Foliant se asi rychle rozcházel, takže, když rok nato skonal vítěz nad odbojem z r. 1547, tvrdý Ferdinand, vyšlo vydání nové, v němž však z opatrnosti potla- čeno místo vydání a ovšem rovněž jméno vydavatelovo.“) Obojí edice Flaciova i jeho pomocníků vyvrcholuje a dovršuje půlstoleté úsilí věku světové reformace o zpřístupnění Husova díla tiskem, také je však na celé téměř čtvrttisíciletí uzavírá. Dalo podnět k soustavnému výzkumu a k pátrání po spisech M. Jana; jeho vzácný dokument zachoval nám zčásti t. zv. Starý seznam.7) Stalo se také zá- 4) A. Gindely, Quellen z. Geschichte der böhm. Brüder str. 177. 5) Flacius poslal rukopisy asi v létě 1555 (Jahrb. d. Gesellschaft f. Gesch. des Protest. i. Oesterreich 20, 1899, 102), ale jednání s tiskařem je v proudu již v březnu 1554 (t. 18, 1897, 202). Nydbruck tu doporučuje zbožné retuše katolických míst, což nepochybně provedeno a třeba míti na paměti zvláště u spisů, jež neznáme než z edice (č. 17 a 19). 6) O omyle, kterým bývá pokládáno za tisk Melantrichův, Fr. Rachlík, Jiřík Melantrych z Aventinu (1930) 84—9. Na tit. 1. str. 88 klečí M. Luther a saský kurfiřt Fridrich Moudrý. 7) UE 3, 318, dnešní značka I B c 3. Seznam je psán česko-německy a má na konci závěr asi Flaciův: Haec scripta omnia, si probantur viris piis et eruditis, in linguam Latinam convertenda erunt, quia vero ex epistolis plurimae iam ante versae et editae sunt, conferantur illae, quae extant lingua Bohemica, cum indice et cum historia illa et epistolis, quae a. 1537 editae sunt Vitebergae. Dokument je jistě psán před vy- dáním Op. 1558, neboť by byl jinak autor odpovědi jistě odkázal již na ně a nikoli na vydání z 1537. Indexem sluší patrně rozuměti seznam toho, co Flacius hledal nebo měl pro edici, neboť takový seznam posílal po svých přátelích, sbíraje materiál pro Catalogus i Centurie. On nebo Nydbruck je původcem lat. závěru. Kdo je však pů- vodcem seznamu a majetníkem vzácných těch rukopisů husovských? Řekl bych, že to je nejspíše Š. Hájek. Ostatní z Flaciových přátel českých byli by nepochybně názvy čes. spisů přeložili do latiny, nikoli do němčiny, a pak on jediný měl tak boha-
Strana 14
14 kladem prvých vědeckých životopisů Husových, vyšlých rychle po sobě v desítiletí svobody po Majestátu (1609—1619) z péra Zach. Theobalda, Havla Žalanského, neznámého spisovatele Života M. J. Husi, jímž je nejspíše Matěj Cyrus,8) i Samuela Martinia z Dražova. Tento vzdělaný žák J. Campana hleděl pokročit již dále a sáhl po ru- kopisech bohaté universitní knihovny pražské, z nichž se právem směl nadíti nového poznání. Než pohroma bělohorská učinila Martinia vzá- pětí nato vyhnancem a zkázou, jakou způsobila, zničila skoro na dvě století možnost dalšího pokroku v husitském bádání. Studium Husa nezaniklo arci ani potom. Přeneslo se do Německa, mohlo se však opírat pouze o edici Flaciovu, která 1715 vyšla znovu. Tak činí, abychom jmenovali aspoň nejvýznamnější zjevy této litera- tury, Chr. Walpurger v bohatém souboru dokumentů o Husově zápase, v tom zvláště jeho listů, vyšlém 1624 s názvem Hussus combustus, non convictus, W. Seyfried v pěkné Commentatio de Joh. Hussi vita, fatis et scriptis, vydané v letech 1698—1743 neméně než čtyřikrát, G. C. Rieger v knize Alte und neue böhmische Brüder (1735), v prvém to díle o Husově učení, a J. A. Fabricius v Bibliotheca latina mediae et infimae aetatis (1734—6). Neznámý vydavatel Flaciovy edice sliboval v sekulárním roce 1715 dodatky,“ ty však nikdy nevyšly; a stejně marně se pokoušel Rieger o vydání překladu české postily Husovy. Obrat mohl tu nastat skoro jediné vysvobozením Husovy vlasti z ne- svobody náboženské, do níž se dostala Bílou horou. Nastal vskutku teprve s pádem protireformačních řádů po nastoupení Josefa II. Obrat se ohlašuje hned několik let dříve. Již 1773, v rok zrušení jezuitského řádu, dostal se Hus do representačního díla prvého poko- lení buditelského, do Voigtových Abbildungen der böhm. u. mähr. Gelehrten und Künstler, ale to bylo omlouváno a zmírňováno útokem na protestanty, že si Husa přivlastňují. Josefinští osvícenci, vesměs kněží, píší již rozhodné obrany M. Jana. K. Royko podal ve svých dě- jinách Kostnického koncilu protějšek k dílu Walpurgerovu a zpřístup- nil velký počet Husových listů a projevů, jež potom V. Stach přeložil s Roykovým dílem do češtiny. Aug. Zitte napsal prvý zevrubný životo- pis M. Jana a přeložil dvousvazkový výbor z jeho menších spisů;10) tou sbírku, v tom věci tak vzácné jako Knížky o svatokupectví i několik dodnes ne- zvěstných, o čemž E 3, 344 a F. v O 1915, 260—3. 8) Vyd. A. Kolářová-Císařová 1940. O autorství JSH 13, 1940, 132. O Martiniových studiích v Karolině Z. Winter, O životě na vysokých školách praž. (1899) 382, o jeho knize o Husovi a Lutherovi z 1618, kde má zvláštní výklad o Husových spisech str. 29—43, A. Kraus, Husitství v literatuře zvláště německé II, 1918, 5. Na základní toto dílo odkazuji pro podrobnosti i dále. Něco pověděno zevrubněji v mém spisku Ohlas Husova díla ve světě 1940. 9) Uv. Fabricius (vyd. D. Mansi) III, 1754, 307 podle lipského čas. Unschuldige Nachrichten 1715, 740. 1°) O Zittovi B. Tajemství knihy Josefovy (Kalich 20, 1942, 66—8).
14 kladem prvých vědeckých životopisů Husových, vyšlých rychle po sobě v desítiletí svobody po Majestátu (1609—1619) z péra Zach. Theobalda, Havla Žalanského, neznámého spisovatele Života M. J. Husi, jímž je nejspíše Matěj Cyrus,8) i Samuela Martinia z Dražova. Tento vzdělaný žák J. Campana hleděl pokročit již dále a sáhl po ru- kopisech bohaté universitní knihovny pražské, z nichž se právem směl nadíti nového poznání. Než pohroma bělohorská učinila Martinia vzá- pětí nato vyhnancem a zkázou, jakou způsobila, zničila skoro na dvě století možnost dalšího pokroku v husitském bádání. Studium Husa nezaniklo arci ani potom. Přeneslo se do Německa, mohlo se však opírat pouze o edici Flaciovu, která 1715 vyšla znovu. Tak činí, abychom jmenovali aspoň nejvýznamnější zjevy této litera- tury, Chr. Walpurger v bohatém souboru dokumentů o Husově zápase, v tom zvláště jeho listů, vyšlém 1624 s názvem Hussus combustus, non convictus, W. Seyfried v pěkné Commentatio de Joh. Hussi vita, fatis et scriptis, vydané v letech 1698—1743 neméně než čtyřikrát, G. C. Rieger v knize Alte und neue böhmische Brüder (1735), v prvém to díle o Husově učení, a J. A. Fabricius v Bibliotheca latina mediae et infimae aetatis (1734—6). Neznámý vydavatel Flaciovy edice sliboval v sekulárním roce 1715 dodatky,“ ty však nikdy nevyšly; a stejně marně se pokoušel Rieger o vydání překladu české postily Husovy. Obrat mohl tu nastat skoro jediné vysvobozením Husovy vlasti z ne- svobody náboženské, do níž se dostala Bílou horou. Nastal vskutku teprve s pádem protireformačních řádů po nastoupení Josefa II. Obrat se ohlašuje hned několik let dříve. Již 1773, v rok zrušení jezuitského řádu, dostal se Hus do representačního díla prvého poko- lení buditelského, do Voigtových Abbildungen der böhm. u. mähr. Gelehrten und Künstler, ale to bylo omlouváno a zmírňováno útokem na protestanty, že si Husa přivlastňují. Josefinští osvícenci, vesměs kněží, píší již rozhodné obrany M. Jana. K. Royko podal ve svých dě- jinách Kostnického koncilu protějšek k dílu Walpurgerovu a zpřístup- nil velký počet Husových listů a projevů, jež potom V. Stach přeložil s Roykovým dílem do češtiny. Aug. Zitte napsal prvý zevrubný životo- pis M. Jana a přeložil dvousvazkový výbor z jeho menších spisů;10) tou sbírku, v tom věci tak vzácné jako Knížky o svatokupectví i několik dodnes ne- zvěstných, o čemž E 3, 344 a F. v O 1915, 260—3. 8) Vyd. A. Kolářová-Císařová 1940. O autorství JSH 13, 1940, 132. O Martiniových studiích v Karolině Z. Winter, O životě na vysokých školách praž. (1899) 382, o jeho knize o Husovi a Lutherovi z 1618, kde má zvláštní výklad o Husových spisech str. 29—43, A. Kraus, Husitství v literatuře zvláště německé II, 1918, 5. Na základní toto dílo odkazuji pro podrobnosti i dále. Něco pověděno zevrubněji v mém spisku Ohlas Husova díla ve světě 1940. 9) Uv. Fabricius (vyd. D. Mansi) III, 1754, 307 podle lipského čas. Unschuldige Nachrichten 1715, 740. 1°) O Zittovi B. Tajemství knihy Josefovy (Kalich 20, 1942, 66—8).
Strana 15
15 překlad české postily, o níž psal s upřímným obdivem a který podnikl, zmařil Zittův předčasný skon. Jeho kniha podala také pěkné poučení o spisovatelském díle Husově, arci pouze podle tisků. K rukopisům sáhl teprve Dobrovský a jeho následovníci. Studovali ovšem nejprve spisy české. V prvém vydání své památné Geschichte der böhmischen Sprache und Literatur z r. 1792 podal Dobrovský vedle povšechné lapidární charakteristiky Husova významu v dějinách české řeči, literatury i kultury jen výběr z bohatého svého vědění. Zato v 2. vydání, které sahá jen do 1526 a vyšlo 1818, najdeme již pečlivý soupis českých spisů Husových, tištěných i zachovaných jen rukopisně. Jungmannova Historie české literatury mohla k tomu 1825 dodati jen poměrně málo, v tom však přece Dcerku, vydanou současně V. Hankou, ovšem jen s naznačením stále ještě kletého jména spisovatelova. Avšak 2. po- smrtné vydání Jungmannova díla přineslo 1849 soupis rozhojněný zcela podstatně. Je to již zhruba konečný obraz české tvorby Husovy Zásluhu o to má Národní museum, které může již tehdy, po dvaceti- letém působení, soupeřit se sbírkou husovských rukopisů i tisků v praž- ské knihovně universitní, do té doby nejbohatší, dále výzkum Palac- kého, jenž přispěl museu i k získání sborníku vratislavského, a ko- nečně nález „Starého seznamu“ a sborníku budyšínského. Tím byly položeny základy pro moderní vydání českých spisů Husových, pro něž ovšem bylo u nás stále ještě málo příznivé půdy. Když 1848 umožnila svoboda tisku E. Vocelovi vydání několika listů Husových v ČČM, musil se snažně omlouvat čtenářům a za bachov- ské reakce se něco takového stalo již nemožným. Právě tehdy přišel však se smělou myšlenkou Šafaříkův přítel M. M. Pogodin a po- moc, kterou na její uskutečnění zaslal do Čech, oživila tuto otázku v českém světě vědeckém.11) Když Vocel odmítl, našel se vydavatel, arci až za svobodnějších let šedesátých, v K. J. Erbenovi. Získal jej pro podnik nejspíše Palacký, jenž opatřil nakladatele, a Erben provedl svůj úkol znamenitě 1864—8, právě tři sta let po vydání norimber- ském. Studie o Husových českých spisech, uzavírající Erbenovo vy- dání, mohla být jen nepatrně opravována v znamenité Rukověti k dě- jinám české literatury od Jos. Jirečka (1875) nebo prací J. S. Annen- kova 1877 v Žurnalu ministerstva narodnago prosvěščenija. Protějškem edice Erbenovy, která se stala nadlouho základem a východiskem všeho dalšího bádání o českých spisech Husových a jež 11) Korespondence P. J. Šafaříka, vyd. V. S. Francev I, 785. Tam i o tom, jak se Vocel pokoušel dostat svou práci o spisech Husových do publikací vídeňské Aka- demie, kde však nevyšla, takže známe jen výtah z ní v Riegrově NS III, 986—8. Vznikla asi na podnět Helfertův (Jos. Karásek, Příspěvky k vydání spisů M. J. Husi, 1915, 7) a byla snad pojata do jeho knihy z r. 1857.
15 překlad české postily, o níž psal s upřímným obdivem a který podnikl, zmařil Zittův předčasný skon. Jeho kniha podala také pěkné poučení o spisovatelském díle Husově, arci pouze podle tisků. K rukopisům sáhl teprve Dobrovský a jeho následovníci. Studovali ovšem nejprve spisy české. V prvém vydání své památné Geschichte der böhmischen Sprache und Literatur z r. 1792 podal Dobrovský vedle povšechné lapidární charakteristiky Husova významu v dějinách české řeči, literatury i kultury jen výběr z bohatého svého vědění. Zato v 2. vydání, které sahá jen do 1526 a vyšlo 1818, najdeme již pečlivý soupis českých spisů Husových, tištěných i zachovaných jen rukopisně. Jungmannova Historie české literatury mohla k tomu 1825 dodati jen poměrně málo, v tom však přece Dcerku, vydanou současně V. Hankou, ovšem jen s naznačením stále ještě kletého jména spisovatelova. Avšak 2. po- smrtné vydání Jungmannova díla přineslo 1849 soupis rozhojněný zcela podstatně. Je to již zhruba konečný obraz české tvorby Husovy Zásluhu o to má Národní museum, které může již tehdy, po dvaceti- letém působení, soupeřit se sbírkou husovských rukopisů i tisků v praž- ské knihovně universitní, do té doby nejbohatší, dále výzkum Palac- kého, jenž přispěl museu i k získání sborníku vratislavského, a ko- nečně nález „Starého seznamu“ a sborníku budyšínského. Tím byly položeny základy pro moderní vydání českých spisů Husových, pro něž ovšem bylo u nás stále ještě málo příznivé půdy. Když 1848 umožnila svoboda tisku E. Vocelovi vydání několika listů Husových v ČČM, musil se snažně omlouvat čtenářům a za bachov- ské reakce se něco takového stalo již nemožným. Právě tehdy přišel však se smělou myšlenkou Šafaříkův přítel M. M. Pogodin a po- moc, kterou na její uskutečnění zaslal do Čech, oživila tuto otázku v českém světě vědeckém.11) Když Vocel odmítl, našel se vydavatel, arci až za svobodnějších let šedesátých, v K. J. Erbenovi. Získal jej pro podnik nejspíše Palacký, jenž opatřil nakladatele, a Erben provedl svůj úkol znamenitě 1864—8, právě tři sta let po vydání norimber- ském. Studie o Husových českých spisech, uzavírající Erbenovo vy- dání, mohla být jen nepatrně opravována v znamenité Rukověti k dě- jinám české literatury od Jos. Jirečka (1875) nebo prací J. S. Annen- kova 1877 v Žurnalu ministerstva narodnago prosvěščenija. Protějškem edice Erbenovy, která se stala nadlouho základem a východiskem všeho dalšího bádání o českých spisech Husových a jež 11) Korespondence P. J. Šafaříka, vyd. V. S. Francev I, 785. Tam i o tom, jak se Vocel pokoušel dostat svou práci o spisech Husových do publikací vídeňské Aka- demie, kde však nevyšla, takže známe jen výtah z ní v Riegrově NS III, 986—8. Vznikla asi na podnět Helfertův (Jos. Karásek, Příspěvky k vydání spisů M. J. Husi, 1915, 7) a byla snad pojata do jeho knihy z r. 1857.
Strana 16
16 je nahrazena dnes, po bezmála 80 letech, jen částečně, je soubor hu- sovského výzkumu největšího našeho historika Palackého, uložený v klasické knize Documenta, M. J. Hus vitam, causam, doctrinam illustrantia, vydané v jubilejním roce 1869. Je to souhrn celoživotního bádání a pátrání po listinných dokumentech a pramenech k životu a zápasu M. Jana. S edicí Erbenovou se stýká jen malou měrou, většina dokumentů, jež uveřejňuje, je latinská. Jsou to především Husovy listy a dokumenty jeho procesu, tedy i celý Petr z Mladoňovic, vše v kritic- kém znění, opřené o vrcholný třetí svazek Dějin národu českého, vě- novaný Husovi a době husitské a vydaný již 1845, česky pak a svo- bodně 1851. Palacký nebyl tu ovšem zcela bez předchůdců. Byl to zvláště C. Höfler, jenž 1856 a 1865 v prvých dvou svazcích díla Ge- schichtsschreiber der hussitischen Bewegung vydal nově dílo Mlado- ňovicovo, několik dosud neznámých listů Husových a také několik jeho řečí promočních, ostatně částečně za pomoci Palackého. Vydání Höflerovo bylo však nedostatečné a proto mělo cenu jen zatímní. Z přepisu Palackého vydal také spisek o pravopise A. V. Šembera. Edice Erbenova a Palackého vykonaly skvěle a na dlouhou dobu dvojí velký úkol husovského bádání. Stanulo nyní před třetím, nej- svízelnějším: před probádáním Husových spisů latinských a před úlo- hou nahradit Flaciovu edici z 1558 vydáním moderním. Sem ukazoval, i když se to osmělil učinit jen nepřímo, Palacký svou památnou zavětí českým historikům12) z r. 1868, v níž za nejpilnější a nejčestnější úkol našeho dějezpytu prohlašoval probádání traktátové literatury české reformace, naděje se odtud obzvláštní cti pro náš národ ve světě. Práce tohoto rázu byla prováděna ovšem již dříve. Zabývali se jí zejména církevní historikové evangeličtí, němečtí i francouzští jako již historik kostnického koncilu Jacques Lenfant (1714). Z novějších vynikli tu zvláště jihoněmečtí historikové církevní G. Fr. Böhringer (1858), L. Krummel (1866) a G. Lechler (1890) i jejich katolický krajan biskup K. Jos. Hefele (1869). Avšak, jak je nasnadě, všichni pracovali pouze na základě norimberské edice z 1558. Obrat mohlo tu způsobit jen české bádání. Naléhavost úkolu sáhnouti k rukopisům ukázala 1884 důrazně kniha Joh. Losertha Hus und Wiclif. Více než výzva Palackého zapadlá v práci, po níž sáhl málokdo, zapůsobila tato kni- ha moravského historika: přiměla české historiky a filology, aby si uvědomili velikou povinnost české vědy k Husovi, a vyburcovala je k práci.13). Loserthovy důkazy o Husově závislosti na Viklefovi a ještě 12) Závěr studie o Valdenských v M 1868, 329; odtud v Radhostu II, 470 a v Drob. spisech II, 1898, 364. 13) K dalšímu podrobná data K. Krofty. Novější bádání o Husovi a hnutí husit- ském v ČČH 21, 1915, zvláště 131 a d. a také můj spisek Půlstoletí husitského bádání a nové nálezy husitských památek. (Společnost Husova musea 1935.)
16 je nahrazena dnes, po bezmála 80 letech, jen částečně, je soubor hu- sovského výzkumu největšího našeho historika Palackého, uložený v klasické knize Documenta, M. J. Hus vitam, causam, doctrinam illustrantia, vydané v jubilejním roce 1869. Je to souhrn celoživotního bádání a pátrání po listinných dokumentech a pramenech k životu a zápasu M. Jana. S edicí Erbenovou se stýká jen malou měrou, většina dokumentů, jež uveřejňuje, je latinská. Jsou to především Husovy listy a dokumenty jeho procesu, tedy i celý Petr z Mladoňovic, vše v kritic- kém znění, opřené o vrcholný třetí svazek Dějin národu českého, vě- novaný Husovi a době husitské a vydaný již 1845, česky pak a svo- bodně 1851. Palacký nebyl tu ovšem zcela bez předchůdců. Byl to zvláště C. Höfler, jenž 1856 a 1865 v prvých dvou svazcích díla Ge- schichtsschreiber der hussitischen Bewegung vydal nově dílo Mlado- ňovicovo, několik dosud neznámých listů Husových a také několik jeho řečí promočních, ostatně částečně za pomoci Palackého. Vydání Höflerovo bylo však nedostatečné a proto mělo cenu jen zatímní. Z přepisu Palackého vydal také spisek o pravopise A. V. Šembera. Edice Erbenova a Palackého vykonaly skvěle a na dlouhou dobu dvojí velký úkol husovského bádání. Stanulo nyní před třetím, nej- svízelnějším: před probádáním Husových spisů latinských a před úlo- hou nahradit Flaciovu edici z 1558 vydáním moderním. Sem ukazoval, i když se to osmělil učinit jen nepřímo, Palacký svou památnou zavětí českým historikům12) z r. 1868, v níž za nejpilnější a nejčestnější úkol našeho dějezpytu prohlašoval probádání traktátové literatury české reformace, naděje se odtud obzvláštní cti pro náš národ ve světě. Práce tohoto rázu byla prováděna ovšem již dříve. Zabývali se jí zejména církevní historikové evangeličtí, němečtí i francouzští jako již historik kostnického koncilu Jacques Lenfant (1714). Z novějších vynikli tu zvláště jihoněmečtí historikové církevní G. Fr. Böhringer (1858), L. Krummel (1866) a G. Lechler (1890) i jejich katolický krajan biskup K. Jos. Hefele (1869). Avšak, jak je nasnadě, všichni pracovali pouze na základě norimberské edice z 1558. Obrat mohlo tu způsobit jen české bádání. Naléhavost úkolu sáhnouti k rukopisům ukázala 1884 důrazně kniha Joh. Losertha Hus und Wiclif. Více než výzva Palackého zapadlá v práci, po níž sáhl málokdo, zapůsobila tato kni- ha moravského historika: přiměla české historiky a filology, aby si uvědomili velikou povinnost české vědy k Husovi, a vyburcovala je k práci.13). Loserthovy důkazy o Husově závislosti na Viklefovi a ještě 12) Závěr studie o Valdenských v M 1868, 329; odtud v Radhostu II, 470 a v Drob. spisech II, 1898, 364. 13) K dalšímu podrobná data K. Krofty. Novější bádání o Husovi a hnutí husit- ském v ČČH 21, 1915, zvláště 131 a d. a také můj spisek Půlstoletí husitského bádání a nové nálezy husitských památek. (Společnost Husova musea 1935.)
Strana 17
17 více ohlas, jaký kniha vzbudila ve veřejnosti i v tisku, dotkly se ci- telně národního sebevědomí českého a zjednaly tím brzy příznivé prostředí pro práci o Husovi. R. 1885 vzniká na podnět T. G. Masaryka spolek pro vydávání památek české reformace, zaniklý ovšem brzy nato v boji o Rukopisy, a příštího roku začíná vydávat významné práce o Husovi odchovanec mladé české university K. Novák. Jeho studie O spisovatelské činnosti M. J. Husi v Listech filolog. 1889 po- dala program novému bádání a bouře na českém sněmu, vypuklá toho roku o pamětní desku Husovi na nové budově Národního musea, sou- středila jeho ctitele ve spolek pro založení Mistrova pomníku v Praze, založený v odpověď na pohanu jména Husova výkvětem českých spisovatelů. Po venkově se začíná ujímat vzpomínání Husova dne, k čemuž nemálo přispěl prvý úplný soubor Husových listů, vydaný 1891 B. Marešem. Opravdový obrat nastal však teprve, když se 1897 podařilo Jar. Gollovi uskutečnit dávné pium desiderium, vyslovené v duchu Palac- kého hned 1886, a vymoci, aby Jos. Truhlář byl pověřen zkatalogiso- váním rukopisů pražské knihovny universitní, uchovávající dodnes mnoho vzácných kodexů z doby M. Jana. Hned prvé výsledky jeho práce přinesly překvapující objevy Husových spisů, v tom zejména veliké svazky neznámých jeho postil, a ukázaly oprávněnost očeká- vání Palackého, otvírajíce husovskému bádání možnosti, působící až sensačně. Kdo jich využil nejdřív a nejvíce, byl mladý V. Flajšhans. Byl přiveden k Husovi zájmem jazykozpytce, ale velikost úkolu, úspěchy práce, mocný ohlas, jaký vzbudila hned v počátcích, i konečně prudká kritika, na niž narazil svou bojovností, vedly Flajšhanse dále a dále. Hned 1899 zdůvodnil potřebu a rozvinul plán moderního vydání Hu- sových spisů a roku příštího předložil jej znovu v „Literární činnosti M. J. Husi“. Po nemalé námaze a ve spojení s V. Novotným se mu potom 1903 podařilo vymoci zřízení komise pro vydávání pramenů k dějinám náboženského hnutí v Čechách a na Moravě v 14. a 15. stol. při České akademii věd a umění, obnoviti tak spolek z r. 1885 a zbu- dovati ústředí vydavatelské práce, nezbytné pro podnik vyžadující spolupráce celých pokolení. Flajšhans sám zahájil publikace komise vydáním tří svazků Husových spisů, v tom zejména jeho základního díla bohosloveckého Super IV. sententiarum a prvé sbírky kázání. Souběžně s tím vydal Flajšhans šest velkých svazků Husových spisů v přístupné edici lidové, pro niž spisy latinské přeložil M. Svoboda. Vydavatelskou svou práci vyvrcholil pak právě vydáním základní postily Husovy z let 1410—11. Téměř půlstoleté již práci Flajšhansově děkuje bádání o Husovi i za nejeden cenný nález, za množství statí kritických a nikoli naposledy za první český moderní Husův životopis, vyšlý 1901 s názvem M. Jan řeč. Hus z Husince, škoda jen, že bez do-
17 více ohlas, jaký kniha vzbudila ve veřejnosti i v tisku, dotkly se ci- telně národního sebevědomí českého a zjednaly tím brzy příznivé prostředí pro práci o Husovi. R. 1885 vzniká na podnět T. G. Masaryka spolek pro vydávání památek české reformace, zaniklý ovšem brzy nato v boji o Rukopisy, a příštího roku začíná vydávat významné práce o Husovi odchovanec mladé české university K. Novák. Jeho studie O spisovatelské činnosti M. J. Husi v Listech filolog. 1889 po- dala program novému bádání a bouře na českém sněmu, vypuklá toho roku o pamětní desku Husovi na nové budově Národního musea, sou- středila jeho ctitele ve spolek pro založení Mistrova pomníku v Praze, založený v odpověď na pohanu jména Husova výkvětem českých spisovatelů. Po venkově se začíná ujímat vzpomínání Husova dne, k čemuž nemálo přispěl prvý úplný soubor Husových listů, vydaný 1891 B. Marešem. Opravdový obrat nastal však teprve, když se 1897 podařilo Jar. Gollovi uskutečnit dávné pium desiderium, vyslovené v duchu Palac- kého hned 1886, a vymoci, aby Jos. Truhlář byl pověřen zkatalogiso- váním rukopisů pražské knihovny universitní, uchovávající dodnes mnoho vzácných kodexů z doby M. Jana. Hned prvé výsledky jeho práce přinesly překvapující objevy Husových spisů, v tom zejména veliké svazky neznámých jeho postil, a ukázaly oprávněnost očeká- vání Palackého, otvírajíce husovskému bádání možnosti, působící až sensačně. Kdo jich využil nejdřív a nejvíce, byl mladý V. Flajšhans. Byl přiveden k Husovi zájmem jazykozpytce, ale velikost úkolu, úspěchy práce, mocný ohlas, jaký vzbudila hned v počátcích, i konečně prudká kritika, na niž narazil svou bojovností, vedly Flajšhanse dále a dále. Hned 1899 zdůvodnil potřebu a rozvinul plán moderního vydání Hu- sových spisů a roku příštího předložil jej znovu v „Literární činnosti M. J. Husi“. Po nemalé námaze a ve spojení s V. Novotným se mu potom 1903 podařilo vymoci zřízení komise pro vydávání pramenů k dějinám náboženského hnutí v Čechách a na Moravě v 14. a 15. stol. při České akademii věd a umění, obnoviti tak spolek z r. 1885 a zbu- dovati ústředí vydavatelské práce, nezbytné pro podnik vyžadující spolupráce celých pokolení. Flajšhans sám zahájil publikace komise vydáním tří svazků Husových spisů, v tom zejména jeho základního díla bohosloveckého Super IV. sententiarum a prvé sbírky kázání. Souběžně s tím vydal Flajšhans šest velkých svazků Husových spisů v přístupné edici lidové, pro niž spisy latinské přeložil M. Svoboda. Vydavatelskou svou práci vyvrcholil pak právě vydáním základní postily Husovy z let 1410—11. Téměř půlstoleté již práci Flajšhansově děkuje bádání o Husovi i za nejeden cenný nález, za množství statí kritických a nikoli naposledy za první český moderní Husův životopis, vyšlý 1901 s názvem M. Jan řeč. Hus z Husince, škoda jen, že bez do-
Strana 18
18 kladové výzbroje. O rozsahu Flajšhansova podílu na bádání o Husovi poučí brzy soupis jeho prací, rozsetých po nesčetných publikacích. Půltisící výročí Husova skonu, které se zatím přiblížilo, přivedlo ke studiu Husa prof. brněnského theolog. semináře J. Sedláka. R. 1906 začal uveřejňovat o době Husově články a drobné edice, které nabývaly čím dále většího dosahu i ceny, ano, 1913 začal vydávati čtvrtletně Studie a texty k náboženským dějinám českým, které však zastavil po delší přestávce 1919 1. sešitem III. ročníku. V jubilejním pak roce vy- šla jeho vynikající kniha M. J. Hus,14) snad největší to výkon katolické naší vědy v poslední době. Sedlák mohl již těžit z bohatých zisků kata- logisace Truhlářovy, dovršené 1906, a částečně i z Paterova a Podla- hova Soupisu rukopisů metropolitní kapituly pražské, jehož I. svazek vyšel 1910, a vytěžil také nemálo z rukopisných sbírek rodné Moravy, kde m. j. došlo na zkatalogisování důležitých rukopisů mikulovských. Doba velkých nálezů byla ovšem již celkem u konce. Těžiště Sedlá- kovy práce o Husovi je proto hlavně v probádání činnosti Mistrových spolubojovníků, jako byl Jeronym, Jakoubek nebo Mikuláš Drážďan- ský, i odpůrců, jako je Štěpán Páleč a Stanislav ze Znojma. I Sedlák nicméně, předčasně ostatně vyrvaný vědecké práci činností politickou a brzkým skonem (1924), rozmnožil poznání Husa nejedním cenným nálezem, osvětlujícím zejména jeho činnost na Karlově universitě, a přispěl také vynikající měrou k poznání jeho díla kazatelského. Největším dílem velikého výročí se stala kniha Václava Novot- ného M. Jan Hus, vyšlá 1919—21, plod to mnohaletého úsilí,15) které mohlo nadto využít měrou zcela neobyčejnou práce obou učenců právě jmenovaných a také zisků katalogisace třetí nejvýznamnější pražské sbírky rukopisů,16) dvojí musejní postily z let 1411—13. Dvousvazkové dílo Novotného jest a zůstane asi nadlouho ještě nejpodrobnějším životopisem M. Jana, který podává nejúplněji souhrn výsledků husov- ského bádání z doby velikého rozmachu, založeného na zpřístupnění rukopisných pokladů největších pražských sbírek. Ze zamýšleného soupisu spisů Husových, k němuž shromáždil množství látky, která však zůstala nepřístupná, vypracoval Novotný jen několik čísel v pří- lohách díla. Podstatným jeho doplňkem je dvojí pracná edice: M. J. Husi korespondence a dokumenty (1920), připravená výbornou prací mládí Listy Husovy (1898), a Historické spisy Petra z Mladoňovic a 14) O knize B v ČMM 40, 1916, 156—66. Referát byl přiostřen B. Navrátilem, jenž potlačil jeho závěr, zdůrazňující klady knihy. O Sedlákovi B. Chudoba a V. Bit- nar, J. Sedlák (1947) s pečlivou bibliografií. 15) K dalšímu B. Dílo prof. V. Novotného o Husovi v JSH 5. 1932, 117—25 a referát o posmrtné edici v ČAŠ 9, 1933, 296—301. O Kybalově díle ČMysl 28, 1932, 237—9. 16) B. Soupis rukopisů Národního musea v Praze I, II. 19278. O jeho ziscích pro Husa F. v ČČH 1930. 377—9.
18 kladové výzbroje. O rozsahu Flajšhansova podílu na bádání o Husovi poučí brzy soupis jeho prací, rozsetých po nesčetných publikacích. Půltisící výročí Husova skonu, které se zatím přiblížilo, přivedlo ke studiu Husa prof. brněnského theolog. semináře J. Sedláka. R. 1906 začal uveřejňovat o době Husově články a drobné edice, které nabývaly čím dále většího dosahu i ceny, ano, 1913 začal vydávati čtvrtletně Studie a texty k náboženským dějinám českým, které však zastavil po delší přestávce 1919 1. sešitem III. ročníku. V jubilejním pak roce vy- šla jeho vynikající kniha M. J. Hus,14) snad největší to výkon katolické naší vědy v poslední době. Sedlák mohl již těžit z bohatých zisků kata- logisace Truhlářovy, dovršené 1906, a částečně i z Paterova a Podla- hova Soupisu rukopisů metropolitní kapituly pražské, jehož I. svazek vyšel 1910, a vytěžil také nemálo z rukopisných sbírek rodné Moravy, kde m. j. došlo na zkatalogisování důležitých rukopisů mikulovských. Doba velkých nálezů byla ovšem již celkem u konce. Těžiště Sedlá- kovy práce o Husovi je proto hlavně v probádání činnosti Mistrových spolubojovníků, jako byl Jeronym, Jakoubek nebo Mikuláš Drážďan- ský, i odpůrců, jako je Štěpán Páleč a Stanislav ze Znojma. I Sedlák nicméně, předčasně ostatně vyrvaný vědecké práci činností politickou a brzkým skonem (1924), rozmnožil poznání Husa nejedním cenným nálezem, osvětlujícím zejména jeho činnost na Karlově universitě, a přispěl také vynikající měrou k poznání jeho díla kazatelského. Největším dílem velikého výročí se stala kniha Václava Novot- ného M. Jan Hus, vyšlá 1919—21, plod to mnohaletého úsilí,15) které mohlo nadto využít měrou zcela neobyčejnou práce obou učenců právě jmenovaných a také zisků katalogisace třetí nejvýznamnější pražské sbírky rukopisů,16) dvojí musejní postily z let 1411—13. Dvousvazkové dílo Novotného jest a zůstane asi nadlouho ještě nejpodrobnějším životopisem M. Jana, který podává nejúplněji souhrn výsledků husov- ského bádání z doby velikého rozmachu, založeného na zpřístupnění rukopisných pokladů největších pražských sbírek. Ze zamýšleného soupisu spisů Husových, k němuž shromáždil množství látky, která však zůstala nepřístupná, vypracoval Novotný jen několik čísel v pří- lohách díla. Podstatným jeho doplňkem je dvojí pracná edice: M. J. Husi korespondence a dokumenty (1920), připravená výbornou prací mládí Listy Husovy (1898), a Historické spisy Petra z Mladoňovic a 14) O knize B v ČMM 40, 1916, 156—66. Referát byl přiostřen B. Navrátilem, jenž potlačil jeho závěr, zdůrazňující klady knihy. O Sedlákovi B. Chudoba a V. Bit- nar, J. Sedlák (1947) s pečlivou bibliografií. 15) K dalšímu B. Dílo prof. V. Novotného o Husovi v JSH 5. 1932, 117—25 a referát o posmrtné edici v ČAŠ 9, 1933, 296—301. O Kybalově díle ČMysl 28, 1932, 237—9. 16) B. Soupis rukopisů Národního musea v Praze I, II. 19278. O jeho ziscích pro Husa F. v ČČH 1930. 377—9.
Strana 19
19 jiné zprávy a paměti o M. J. Husovi a M. Jeronymovi z Prahy (1932): k nim se druží příruční vydání Knížek o svatokupectví (1907). Samo- statným, velikým a cenným doplňkem knihy Novotného je třísvazkové dílo Vl. Kybala Učení M. J. Husi (1923—1931), které mělo arci jen málo příležitosti dotknouti se otázek, jež jsou v popředí této práce, ačkoli sáhlo k rukopisům měrou zcela neobyčejnou. O tom, jak přispěli k pokroku husovského bádání jiní pracovníci — jako, ať jmenuji aspoň ty, F. Menčík, F. Žilka, M. Komínková, Z. Ne- jedlý, D. Prohaska, Jos. Vodehnal, F. Ryšánek, J. Kvačala, K. Krofta, E. Havelka a také spisovatel těchto řádků — poučí čtenáře rejstřík, zaznamenávající všechny, kdož se zasloužili o poznání Husovy lite- rární činnosti ať již nálezem, rozborem nebo vydáním některého jeho spisu či významným příspěvkem k rozhodnutí otázky původství. Na obsáhlý a důkladný výklad Jakubcových Dějin čes. literatury I, 1929, 315—83, ukazuji zde jednou provždy. Toť zhruba přehled staletého již úsilí o poznání spisovatelské čin- nosti M. Jana. Dobylo jistě, zvláště v posledním půlstoletí, velikých úspěchů. Přesto bylo by na pováženou, kdybychom zapomínali, že nemenší než tyto úspěchy jsou úkoly, které čekají dále. Jsou to přede- vším úkoly vydavatelské: moderní kritické vydání Husových spisů a také oné hlavní části Palackého klasických Documenta M. J. Hus, kterou obojí velká edice Novotného pominula. Pro zdolání těchto úkolů potřebuje studium Husa nejvíce nových a nových pracovníků. Získat mu tyto pracovníky je největší ctižádostí této příručky, psané přede- vším pro ně. II. Seznam spisů Husových. a) V pořadí soupisu. I. Spisy latinské. A. Postily a kázání porůzná. 1. Sermones de primo anno predicacionis. 2. Puncta. 3. Collecta. 4. Reportata. 5. Sermones de sanctis. 6. Dicta de tempore. 7. De tem- pore (1408-9). 8. Quadragesimale. 9. Betlém- ská kázání 1410-11. 9a. Sbírka de obediencia. 10. Postilová příručka 1411-12. 11. Kázání v postile betlémských zástupců z 1413. 12. Passio. 13. Kázání osamocená.
19 jiné zprávy a paměti o M. J. Husovi a M. Jeronymovi z Prahy (1932): k nim se druží příruční vydání Knížek o svatokupectví (1907). Samo- statným, velikým a cenným doplňkem knihy Novotného je třísvazkové dílo Vl. Kybala Učení M. J. Husi (1923—1931), které mělo arci jen málo příležitosti dotknouti se otázek, jež jsou v popředí této práce, ačkoli sáhlo k rukopisům měrou zcela neobyčejnou. O tom, jak přispěli k pokroku husovského bádání jiní pracovníci — jako, ať jmenuji aspoň ty, F. Menčík, F. Žilka, M. Komínková, Z. Ne- jedlý, D. Prohaska, Jos. Vodehnal, F. Ryšánek, J. Kvačala, K. Krofta, E. Havelka a také spisovatel těchto řádků — poučí čtenáře rejstřík, zaznamenávající všechny, kdož se zasloužili o poznání Husovy lite- rární činnosti ať již nálezem, rozborem nebo vydáním některého jeho spisu či významným příspěvkem k rozhodnutí otázky původství. Na obsáhlý a důkladný výklad Jakubcových Dějin čes. literatury I, 1929, 315—83, ukazuji zde jednou provždy. Toť zhruba přehled staletého již úsilí o poznání spisovatelské čin- nosti M. Jana. Dobylo jistě, zvláště v posledním půlstoletí, velikých úspěchů. Přesto bylo by na pováženou, kdybychom zapomínali, že nemenší než tyto úspěchy jsou úkoly, které čekají dále. Jsou to přede- vším úkoly vydavatelské: moderní kritické vydání Husových spisů a také oné hlavní části Palackého klasických Documenta M. J. Hus, kterou obojí velká edice Novotného pominula. Pro zdolání těchto úkolů potřebuje studium Husa nejvíce nových a nových pracovníků. Získat mu tyto pracovníky je největší ctižádostí této příručky, psané přede- vším pro ně. II. Seznam spisů Husových. a) V pořadí soupisu. I. Spisy latinské. A. Postily a kázání porůzná. 1. Sermones de primo anno predicacionis. 2. Puncta. 3. Collecta. 4. Reportata. 5. Sermones de sanctis. 6. Dicta de tempore. 7. De tem- pore (1408-9). 8. Quadragesimale. 9. Betlém- ská kázání 1410-11. 9a. Sbírka de obediencia. 10. Postilová příručka 1411-12. 11. Kázání v postile betlémských zástupců z 1413. 12. Passio. 13. Kázání osamocená.
Strana 20
20 B. Spisy a projevy universitní. I. Výklady a přednášky. 14. Výklad Summae naturalium. 15. Exerci- cium rethorice. 16. Super canonicas. 17. Enar- racio psalmorum. 18. Super IV. Sentenciarum. 19. In 7 priora capita I. ep. ad Cor. II. Kvestie, kázání a proslovy. 20. Proslov na promoci Matěje z Knína. 20. Proslov na promoci Václava ze Sušice. 21 Proslov na promoci Václava z Police. 21. Proslov na promoci Martina z Križevců. 22 Proslov na promoci kněze Pavla. 23. Proslov na promoci M. Jana. 24. Kvestie de materia prima. 25. Kvestie de effectu indesinibili 26. Kázání v úmrtní den Karla IV. r. 1404. 27. Proslov na promoci Zd. ze Zvířetic. 28. Kvestie de testimonio fidei Christiane. 29. De sanguine Christi glorificato. 30. Kvestie Utrum aliquid lege divina prohibitum possit esse licitum. 31. Kvestie de vera felicitate. 32. Proslov na promoci P. z Mladoňovic. 33-4. Proslovy rektorské. 35. Kázání na pa- měť Karla IV. r. 1409. 36. Kvestie Janu z Vlhlav. 37. Úprava statut universitních. 38. Kvestie de supremo rectore. 39. Kázání Ite in vineam. 40. Kvestie Mikuláše Pavlíkova. 41. Kázání na slova Spiritum nolite extin- guere. 42. De libris hereticorum legendis. 43. Defensio libri de Trinitate. 44. Kázání Vos estis sal terre. 45. Druhé kázání na týž text. 46. Akta kvodlibetu z ledna 1411. 47. Kvestie de credere. 48. Kázání na text Ait dominus servo. 49. Obrana Viklefa proti J. Stokesovi. 50. Kázání na text Dixit Martha. 51. Kvestie de Moyse legislatore. 52. Kvestie de indulgentiis. 53. Defensio articulorum Wiclef. C. Spisy a projevy ostatní. 54. Mikulášské kázání z 6. prosince 1401. 55. Prothemata de festivitatibus. 56. Exposicio super Pater noster brevis. 57. Exposicio de- calogi. 58. Contra cantores francigenas. 59. Orthographia bohemica. 60. Synodní kázání
20 B. Spisy a projevy universitní. I. Výklady a přednášky. 14. Výklad Summae naturalium. 15. Exerci- cium rethorice. 16. Super canonicas. 17. Enar- racio psalmorum. 18. Super IV. Sentenciarum. 19. In 7 priora capita I. ep. ad Cor. II. Kvestie, kázání a proslovy. 20. Proslov na promoci Matěje z Knína. 20. Proslov na promoci Václava ze Sušice. 21 Proslov na promoci Václava z Police. 21. Proslov na promoci Martina z Križevců. 22 Proslov na promoci kněze Pavla. 23. Proslov na promoci M. Jana. 24. Kvestie de materia prima. 25. Kvestie de effectu indesinibili 26. Kázání v úmrtní den Karla IV. r. 1404. 27. Proslov na promoci Zd. ze Zvířetic. 28. Kvestie de testimonio fidei Christiane. 29. De sanguine Christi glorificato. 30. Kvestie Utrum aliquid lege divina prohibitum possit esse licitum. 31. Kvestie de vera felicitate. 32. Proslov na promoci P. z Mladoňovic. 33-4. Proslovy rektorské. 35. Kázání na pa- měť Karla IV. r. 1409. 36. Kvestie Janu z Vlhlav. 37. Úprava statut universitních. 38. Kvestie de supremo rectore. 39. Kázání Ite in vineam. 40. Kvestie Mikuláše Pavlíkova. 41. Kázání na slova Spiritum nolite extin- guere. 42. De libris hereticorum legendis. 43. Defensio libri de Trinitate. 44. Kázání Vos estis sal terre. 45. Druhé kázání na týž text. 46. Akta kvodlibetu z ledna 1411. 47. Kvestie de credere. 48. Kázání na text Ait dominus servo. 49. Obrana Viklefa proti J. Stokesovi. 50. Kázání na text Dixit Martha. 51. Kvestie de Moyse legislatore. 52. Kvestie de indulgentiis. 53. Defensio articulorum Wiclef. C. Spisy a projevy ostatní. 54. Mikulášské kázání z 6. prosince 1401. 55. Prothemata de festivitatibus. 56. Exposicio super Pater noster brevis. 57. Exposicio de- calogi. 58. Contra cantores francigenas. 59. Orthographia bohemica. 60. Synodní kázání
Strana 21
21 r. 1405 na slova Diliges d. Deum. 61. Synodní kázání r. 1407 na slova State succincti. 62. De arguendo clero. 63. De corpore Christi. 63.* De vitiis. 64. Collecta de excomunica- cione. 65. De peccato originali... 66. Posví- censké kázání na slova Vidi civitatem. 67. De quinque officiis sacerdotis. 68. Contra occultum adversarium. 69. Contra predicato- rem Plznensem. 70-1. De matrimonio A. B. 72. De tribus dubiis. 73. Varování před od- pustky Pro salutacionis affectu. 74. Replica impugnans cruciatam. 75. Leták proti odpust- kům Pax Christi. 76. De sex erroribus. 77. De ecclesia. 78. Contra Páleč. 79. Contra Stanislaum. 80. Contra octo doctores. 81. Sermo de pace. 82. De sufficiencia legis Christi. 83. De fidei sue elucidacione. 84. Obrana proti žalobám z let 1409-11. 85. De sanguine Christi sub specie vini. 86. Prohlá- šení o zásadách Viklefových. 87. Prohlášení o článcích Pálečových. 88. Traktáty kostnic- ké. 89. Responsum ultimum. D. Spisy nejisté a pochybné. 90. De corea. 91. De quadruplici sensu s. scripture. 92. Ordo procedendi. 93. De recto- ribus scholarum (Na rektúšky). 94. Super Credo. E. Spisy nezvěstné. F. Spisy přičítané Husovi neprávem. II. Spisy české. 1. Abeceda. 2. Úprava překladu N. Z. a t. zv. knih sapienčních. 3. Devět kusóv zlatých. 4. O manželství. 5. Provázek. 6. Zrcadlo větší. 8. Výklad veliký. 9. Výklad menší. 10. Vý- klad krátký. 11. O víře. 12. Dcerka. 13. Kníž- ky o svatokupectví. 14. O šesti bludích. 15. Postila. 16. Postila sváteční. 17. Nová úprava překladu české bible. 18. Katechismus. 19. Jádro. 20. O hříchu. 21. Páteř zlých lidí. 22. Knížky proti knězi kuchmistrovi. 23. Duchov- ní písně.
21 r. 1405 na slova Diliges d. Deum. 61. Synodní kázání r. 1407 na slova State succincti. 62. De arguendo clero. 63. De corpore Christi. 63.* De vitiis. 64. Collecta de excomunica- cione. 65. De peccato originali... 66. Posví- censké kázání na slova Vidi civitatem. 67. De quinque officiis sacerdotis. 68. Contra occultum adversarium. 69. Contra predicato- rem Plznensem. 70-1. De matrimonio A. B. 72. De tribus dubiis. 73. Varování před od- pustky Pro salutacionis affectu. 74. Replica impugnans cruciatam. 75. Leták proti odpust- kům Pax Christi. 76. De sex erroribus. 77. De ecclesia. 78. Contra Páleč. 79. Contra Stanislaum. 80. Contra octo doctores. 81. Sermo de pace. 82. De sufficiencia legis Christi. 83. De fidei sue elucidacione. 84. Obrana proti žalobám z let 1409-11. 85. De sanguine Christi sub specie vini. 86. Prohlá- šení o zásadách Viklefových. 87. Prohlášení o článcích Pálečových. 88. Traktáty kostnic- ké. 89. Responsum ultimum. D. Spisy nejisté a pochybné. 90. De corea. 91. De quadruplici sensu s. scripture. 92. Ordo procedendi. 93. De recto- ribus scholarum (Na rektúšky). 94. Super Credo. E. Spisy nezvěstné. F. Spisy přičítané Husovi neprávem. II. Spisy české. 1. Abeceda. 2. Úprava překladu N. Z. a t. zv. knih sapienčních. 3. Devět kusóv zlatých. 4. O manželství. 5. Provázek. 6. Zrcadlo větší. 8. Výklad veliký. 9. Výklad menší. 10. Vý- klad krátký. 11. O víře. 12. Dcerka. 13. Kníž- ky o svatokupectví. 14. O šesti bludích. 15. Postila. 16. Postila sváteční. 17. Nová úprava překladu české bible. 18. Katechismus. 19. Jádro. 20. O hříchu. 21. Páteř zlých lidí. 22. Knížky proti knězi kuchmistrovi. 23. Duchov- ní písně.
Strana 22
22 B. Spisy pochybné a sporné. 24. O sedmi smrtelných hříších. 25. Výklad Piesniček. 26. Zlomek o panenství. 27. Zpó- soba smrti. 28. Zlomky Rosovy. 29. Zpraco- vání postily Waldhauserovy. 30. Překlad Pseudo-Augustinova sermo de auguriis. III. Listy, prohlášení a vyhlášky. B. Listy psané Husovi. C. Písemnosti vydané Husovi nebo vyhotovené na jeho žádost. D. Autogramy a osobní památky. III. Incipity. Čísla v závorkách se vztahují na oddělení III. Abiciamus opera tenebrarum 26. Ad honorem omnipotentis Dei 83. Ad primum, videlicet 86. Ad te levavi... Nota tria 3. Adventus Domini ante natale 2. Ait dominus servo... Duplex servus 48. Amen, amen, dico... Ostenditur 13, 4. Amen, amen dico... Salvator noster dat 9а. Ante diem festum pasce 12. Apostolus Paulus s. in presenti epistola 1. Audistis, venerabiles magistri 23. Augustinus super Genesim 76. Beati oculi, qui vident 13, 1. Beatus Bernardus, fistula celestis 58. Beda in omelia 9a, 12. Benedicat nos Deus noster 13, 10. Caritatis impulsus stimulo 34. Circa preparacionem evangelii 62. Confirmate corda vestra... B. Bernardus 35. Convenientibus vobis... In ista epistola 8a 13, 14. Convertimini... In hac epistola propheta ostendit 7 ruk. 10. Convertimini... Quia nequit peccator 4. Corea est circulus 89. Cum appropinquasset Jesus... Dominica hodierna, prima 6. Cum appropinquasset Jesus...Hoc evan- gelium 4. Cum consummasset Jesus... Beda in omelia 12. Cum descendisset Jesus... In presenti evangelio 9a. Cum Judith Olofernem 5. Cum necessarium sit 53. Cum quilibet homo ratione vigens 49. Cum quilibet christianus 88, 1. Cum quilibet viator 77. Cum ratio naturalis (12). Cum rex glorie... In isto cantu 13, 15. Cum sapientum requirat condicio 82. Cum turbe irruerent in Jesum... Osten- dit evangelista 9a. De bulla scripta 74. De clero pestifero (44). De matrimonio restat 70. De quibus autem scriptis 70. De s. Andrea 55. Discens factus es sciens ...Hec verba 20. Dixit Dominus...Psalmus iste est 17. Dixit Martha ad Jesum... In presenti evangelio 50. Dominus noster J. Christus 81. Duplex servus per Salvatorem 48. a) Latinské.
22 B. Spisy pochybné a sporné. 24. O sedmi smrtelných hříších. 25. Výklad Piesniček. 26. Zlomek o panenství. 27. Zpó- soba smrti. 28. Zlomky Rosovy. 29. Zpraco- vání postily Waldhauserovy. 30. Překlad Pseudo-Augustinova sermo de auguriis. III. Listy, prohlášení a vyhlášky. B. Listy psané Husovi. C. Písemnosti vydané Husovi nebo vyhotovené na jeho žádost. D. Autogramy a osobní památky. III. Incipity. Čísla v závorkách se vztahují na oddělení III. Abiciamus opera tenebrarum 26. Ad honorem omnipotentis Dei 83. Ad primum, videlicet 86. Ad te levavi... Nota tria 3. Adventus Domini ante natale 2. Ait dominus servo... Duplex servus 48. Amen, amen, dico... Ostenditur 13, 4. Amen, amen dico... Salvator noster dat 9а. Ante diem festum pasce 12. Apostolus Paulus s. in presenti epistola 1. Audistis, venerabiles magistri 23. Augustinus super Genesim 76. Beati oculi, qui vident 13, 1. Beatus Bernardus, fistula celestis 58. Beda in omelia 9a, 12. Benedicat nos Deus noster 13, 10. Caritatis impulsus stimulo 34. Circa preparacionem evangelii 62. Confirmate corda vestra... B. Bernardus 35. Convenientibus vobis... In ista epistola 8a 13, 14. Convertimini... In hac epistola propheta ostendit 7 ruk. 10. Convertimini... Quia nequit peccator 4. Corea est circulus 89. Cum appropinquasset Jesus... Dominica hodierna, prima 6. Cum appropinquasset Jesus...Hoc evan- gelium 4. Cum consummasset Jesus... Beda in omelia 12. Cum descendisset Jesus... In presenti evangelio 9a. Cum Judith Olofernem 5. Cum necessarium sit 53. Cum quilibet homo ratione vigens 49. Cum quilibet christianus 88, 1. Cum quilibet viator 77. Cum ratio naturalis (12). Cum rex glorie... In isto cantu 13, 15. Cum sapientum requirat condicio 82. Cum turbe irruerent in Jesum... Osten- dit evangelista 9a. De bulla scripta 74. De clero pestifero (44). De matrimonio restat 70. De quibus autem scriptis 70. De s. Andrea 55. Discens factus es sciens ...Hec verba 20. Dixit Dominus...Psalmus iste est 17. Dixit Martha ad Jesum... In presenti evangelio 50. Dominus noster J. Christus 81. Duplex servus per Salvatorem 48. a) Latinské.
Strana 23
Ego Joh. Hus 87. Ego sum pastor bonus... Si diligenter 13, 2. Egressus Jesus...Hlistoria presentis evan- gelii 13, 8. Egressus Jesus... Ponitur Zacheus 13, 7. Epistola est litteralis allocucio 15. Excommunicacio est extra 64. Expurgate vetus fermentum i. e. menda- cium 7. Filioli carissimi. Ex quo hodie 54. Fortitudo et decor... Epistola presens 13, 20. Fratres, ego enim accepi a Domino... Accepit 13, 13. Fratres, hora est... Medicus fidelis ani- marum 1. Fratres obediti prepositis... Christi, 9a, Fratres, scientes... Primo docet 4. Fulget virtute modestus 21. Hec dicit d. Deus: Convertimini... Tem- pus presens est 7, Hec dicit d. Deus: Convertimini... In epistola Dominus precipit 8. Hic posui articulos, responsiones 84. Hodie in domo tua... Verba ista sunt 13, 9. Homo, quamdiu est 88, 4. Hora est iam... Ad obviandum Salvatori 2. Jam restat ad scriptum 79. Jesu, Salvator optime €. 23, 2. Jesus Christus nostra salus C. 23, 4. Immutemur habitu... Hiis verbis genera- liter 8. Impugnantibus verba evangelii 63. In illo tempore... Salvator in evangelio 9a, In omnibus me defectuosum 60. Ite et vos in vineam... Constat ex serie 39. Justum deduxit 5. Libri hereticorum 42. Locutus est Dominus 57. . Non est talis mulier 5. Nota, quando aliquis €. 21. Nota, quod quadruplex est 90. Notum vobis facio 13, 5. Obedire Deo magis oportet... Gregorius ga, Pater et Filius et Spiritus s., idem Deus 18. Apostolus Pater et Filius et Spiritus s., unus Deus, dignetur 16. Pater et Filius et Spiritus s., unus Deus, omnipotens 14 a 16. Pater noster, excelsus 56. Paulus ap.... Apostolus primo 19. Pax christi et fortitudo 75. Peccatum mortale 88, 2. Penitenciam agite... Nota, triplex est 65. Petis, carissime 88, 6. Prepara te in occursum... Tempus pre- sens 7. Primum d. Sbynco 91. Pro honore Dei et evangelii (42) Pro salutacionis affectu 73. Quia ad hominem pertinet 88, 3. Quia campis 21. Quia determinacionem questionis 29. Quia Deus omnipotens (34). Quia dubitantibus sane 72. Quia fides est fundamentum 5. Quia lassatus 21. Quia latinum abecedarium 59. Quia loqui bene 22. Quia mag. Stephanus 78. Quia mens adolescentis 32. Quia noster determinans 27. Quia predicando evangelium 68. Quia quidem advena (25). Quia scienter vel 53. Quia sine fide 83. Quidam predicator 69. Refloruit caro mea... Pensandum 13, 17. Regina celi, letare... Ut intelligamus 13, 16. Rogaverunt Judei Pilatum... 13, 11. Sacerdotis officium 67. Salvator noster, ut Dei et hominum 1. Samaritanus enim... Iste est liber 18. Sciendum ergo 92. Scientes, quia hora est... Apostolus in presenti epistola 7. Scribitur ad Ephesios 61. Scripta sunt hec 76. Sepius rogasti 88, 7. Sicut homo vulneratus 88, 5. Si quis indiget... Pater et Filius 13, 3. Si quis vestrum indiget 18. Spiritum nolite extinguere 41. Stabunt iusti... Quia unaqueque res 13, 12. Sciendum
Ego Joh. Hus 87. Ego sum pastor bonus... Si diligenter 13, 2. Egressus Jesus...Hlistoria presentis evan- gelii 13, 8. Egressus Jesus... Ponitur Zacheus 13, 7. Epistola est litteralis allocucio 15. Excommunicacio est extra 64. Expurgate vetus fermentum i. e. menda- cium 7. Filioli carissimi. Ex quo hodie 54. Fortitudo et decor... Epistola presens 13, 20. Fratres, ego enim accepi a Domino... Accepit 13, 13. Fratres, hora est... Medicus fidelis ani- marum 1. Fratres obediti prepositis... Christi, 9a, Fratres, scientes... Primo docet 4. Fulget virtute modestus 21. Hec dicit d. Deus: Convertimini... Tem- pus presens est 7, Hec dicit d. Deus: Convertimini... In epistola Dominus precipit 8. Hic posui articulos, responsiones 84. Hodie in domo tua... Verba ista sunt 13, 9. Homo, quamdiu est 88, 4. Hora est iam... Ad obviandum Salvatori 2. Jam restat ad scriptum 79. Jesu, Salvator optime €. 23, 2. Jesus Christus nostra salus C. 23, 4. Immutemur habitu... Hiis verbis genera- liter 8. Impugnantibus verba evangelii 63. In illo tempore... Salvator in evangelio 9a, In omnibus me defectuosum 60. Ite et vos in vineam... Constat ex serie 39. Justum deduxit 5. Libri hereticorum 42. Locutus est Dominus 57. . Non est talis mulier 5. Nota, quando aliquis €. 21. Nota, quod quadruplex est 90. Notum vobis facio 13, 5. Obedire Deo magis oportet... Gregorius ga, Pater et Filius et Spiritus s., idem Deus 18. Apostolus Pater et Filius et Spiritus s., unus Deus, dignetur 16. Pater et Filius et Spiritus s., unus Deus, omnipotens 14 a 16. Pater noster, excelsus 56. Paulus ap.... Apostolus primo 19. Pax christi et fortitudo 75. Peccatum mortale 88, 2. Penitenciam agite... Nota, triplex est 65. Petis, carissime 88, 6. Prepara te in occursum... Tempus pre- sens 7. Primum d. Sbynco 91. Pro honore Dei et evangelii (42) Pro salutacionis affectu 73. Quia ad hominem pertinet 88, 3. Quia campis 21. Quia determinacionem questionis 29. Quia Deus omnipotens (34). Quia dubitantibus sane 72. Quia fides est fundamentum 5. Quia lassatus 21. Quia latinum abecedarium 59. Quia loqui bene 22. Quia mag. Stephanus 78. Quia mens adolescentis 32. Quia noster determinans 27. Quia predicando evangelium 68. Quia quidem advena (25). Quia scienter vel 53. Quia sine fide 83. Quidam predicator 69. Refloruit caro mea... Pensandum 13, 17. Regina celi, letare... Ut intelligamus 13, 16. Rogaverunt Judei Pilatum... 13, 11. Sacerdotis officium 67. Salvator noster, ut Dei et hominum 1. Samaritanus enim... Iste est liber 18. Sciendum ergo 92. Scientes, quia hora est... Apostolus in presenti epistola 7. Scribitur ad Ephesios 61. Scripta sunt hec 76. Sepius rogasti 88, 7. Sicut homo vulneratus 88, 5. Si quis indiget... Pater et Filius 13, 3. Si quis vestrum indiget 18. Spiritum nolite extinguere 41. Stabunt iusti... Quia unaqueque res 13, 12. Sciendum
Strana 24
24 State succincti lumbos vestros 61. Superest octo doctorum scriptum 80. Tres sunt, qui testimonium dant 43. Triplici racione ad loquendum 26. Triplici re ad presens 52. Utrum aliqua pura creatura 18, 1. Utrum aliquid lege divina prohibitum 30. Utrum credendum est 47. Utrum Cristus omnem sanguinem 29. Utrum expediat laicis 85. Utrum in trassubstancione 18. Utrum iudex, sciens testes 40. Utrum materia prima 24. Utrum Moyses legislator 51. Utrum omne testimonium fidei 28. Utrum pollucio nocturnalis 18. Utrum possibile est produci 25. Utrum possunt ira et passiones 36. Utrum secundum legem Cristi 52. Utrum supremus rector universi 38 Utrum vera felicitas creature 31. Venturus est iudicare ... Tempus istud 10. Videns Jesus turbas... Hodie namque 9 Vidi civitatem s. Jerusalem... Nota, quod civitas 66. Videtur michi pro bono (32). Videtur, quod sic 85. Vos estis sal terre... Mat. 5 et in 44. Vos estis sal terre... Salvator noster 45. b) České: Ciesař a král všeho tvoru 25. Čest, ctnost 20. Dnes jest den 29. Hřiech jest nedostatek 20. Jesu Kriste, ščedrý kněže 23, 2. Jesus Kristus, naše spása 23. 4. Každý křesťan, jenž rozuměnie má 8. Kteří sú českú zemi (43). Ktož budeš čisti 8. Ktož dá jeden haléř 3. Milosrdný spasitel, pán všemohúcí 15. Najmilejší, poněvadž v cestě jsme 6. Navščev nás, Kriste žádúcí 23, 1. Nebudeš mieti bohóv jiných 23, 6. Otče náš! Odpoviedá Bóh 21. Otče náš velmi veliký lat. 56. Pán Buoh rač tvú žádost (5). Pán Bóh všemohúcí 22. Prosím tebe, proč jest P. Kristus 18. Prosi jeden člověk 16. Prvé, raduj sě 27. Rozmysl sě o to dobře 26. Sedm smrtedlných hřiechóv jest 24. Slyš, dcerko, a viz 12. Spasitel církvi svaté 10. Spatřiv, že lidé v hříších 5. Svaté toto evangelium 16. Svatokupectvie, jenž sě rozmnožilo 13. To po smrti my shledáme 23, 7. Věří v Buoh 8. Vstalť jest Bóh z mrtvých 23, 3. Znamenav šest bludóv 14. Že bez viery žádný nemóž 18. Že ižádnému nelze 7. A bude celé čeledi 1. A že sprostnému 9. Buoh jest dobré 19. IV. Seznam rukopisů. V této části ep. — listy, 1. s číslem = číslo tohoto odděleni, č. = oddělení spisů českých. Basilej. Kníhovna universitní. A X 66 (52, 78—80, 85). Berlín. Pruská státní knihovna. Th. fol. 583 (60). Lat. oct. 305 (III D 11). Boleslav Stará. Knihovna kapitulní. C 132 (popsal V. Nedoma ve VUS 1895): ep. 49, 68, 76—7, 1. 44. Rukopis je dnes nezvěstný. Brémy. Městská knihovna. Ruk. 69 (č. 3). Brno. Zemský archiv. Cerr. II, 151 (26, 35, 41, 50, 60—1, 71). II 303 (63). II 386 (47).
24 State succincti lumbos vestros 61. Superest octo doctorum scriptum 80. Tres sunt, qui testimonium dant 43. Triplici racione ad loquendum 26. Triplici re ad presens 52. Utrum aliqua pura creatura 18, 1. Utrum aliquid lege divina prohibitum 30. Utrum credendum est 47. Utrum Cristus omnem sanguinem 29. Utrum expediat laicis 85. Utrum in trassubstancione 18. Utrum iudex, sciens testes 40. Utrum materia prima 24. Utrum Moyses legislator 51. Utrum omne testimonium fidei 28. Utrum pollucio nocturnalis 18. Utrum possibile est produci 25. Utrum possunt ira et passiones 36. Utrum secundum legem Cristi 52. Utrum supremus rector universi 38 Utrum vera felicitas creature 31. Venturus est iudicare ... Tempus istud 10. Videns Jesus turbas... Hodie namque 9 Vidi civitatem s. Jerusalem... Nota, quod civitas 66. Videtur michi pro bono (32). Videtur, quod sic 85. Vos estis sal terre... Mat. 5 et in 44. Vos estis sal terre... Salvator noster 45. b) České: Ciesař a král všeho tvoru 25. Čest, ctnost 20. Dnes jest den 29. Hřiech jest nedostatek 20. Jesu Kriste, ščedrý kněže 23, 2. Jesus Kristus, naše spása 23. 4. Každý křesťan, jenž rozuměnie má 8. Kteří sú českú zemi (43). Ktož budeš čisti 8. Ktož dá jeden haléř 3. Milosrdný spasitel, pán všemohúcí 15. Najmilejší, poněvadž v cestě jsme 6. Navščev nás, Kriste žádúcí 23, 1. Nebudeš mieti bohóv jiných 23, 6. Otče náš! Odpoviedá Bóh 21. Otče náš velmi veliký lat. 56. Pán Buoh rač tvú žádost (5). Pán Bóh všemohúcí 22. Prosím tebe, proč jest P. Kristus 18. Prosi jeden člověk 16. Prvé, raduj sě 27. Rozmysl sě o to dobře 26. Sedm smrtedlných hřiechóv jest 24. Slyš, dcerko, a viz 12. Spasitel církvi svaté 10. Spatřiv, že lidé v hříších 5. Svaté toto evangelium 16. Svatokupectvie, jenž sě rozmnožilo 13. To po smrti my shledáme 23, 7. Věří v Buoh 8. Vstalť jest Bóh z mrtvých 23, 3. Znamenav šest bludóv 14. Že bez viery žádný nemóž 18. Že ižádnému nelze 7. A bude celé čeledi 1. A že sprostnému 9. Buoh jest dobré 19. IV. Seznam rukopisů. V této části ep. — listy, 1. s číslem = číslo tohoto odděleni, č. = oddělení spisů českých. Basilej. Kníhovna universitní. A X 66 (52, 78—80, 85). Berlín. Pruská státní knihovna. Th. fol. 583 (60). Lat. oct. 305 (III D 11). Boleslav Stará. Knihovna kapitulní. C 132 (popsal V. Nedoma ve VUS 1895): ep. 49, 68, 76—7, 1. 44. Rukopis je dnes nezvěstný. Brémy. Městská knihovna. Ruk. 69 (č. 3). Brno. Zemský archiv. Cerr. II, 151 (26, 35, 41, 50, 60—1, 71). II 303 (63). II 386 (47).
Strana 25
25 R IV, 15 (16, 22, popsal Dudík, Forschungen i. Schweden 47). Depositum mikulovské (popsal Patera-Špaldák, Bohemika knížecí Dietrichsteinské knihovny v Mikulově 1915). I 6 (č. 20 a 30), I 11 (85), I 48 (61, 98), I 59 (č. 8), I 67 (pops. F v ČČH 1922, 168—9: 7, 8, 9a, 12, 13, 75), 1 72 (9). II 24 (ep. 76, č. 3, 22, 25), II 31 (č. 5), II 43 (č. 15), II 113 (77), II 123 (76), II 159 (č. 3 a 12), II 226 (5). Knihovna farní u sv. Jakuba (18 a č. 26). Budyšín. Knihovna nadání Gersdorfského. Popsal F v ČČM 1909, 133 až 137. Fol. 51 (č. 8, 14—5). 4.22 (ep. č. 14, 19, 120). 4.23 (18, 1; 9a, 43, 64, ep.). 4.24 (ep. 84, 7—8, č. 13). 4.25 (55, 39, 62, 88). 8°6 (18, 1; 76—7, 81, 83). 8°7 (ep. 68—9, 81—88). 8°8 (76). 8°9 (55, 63, 88, 90). Drkolná. Knihovna klášterní (popsal F ve VČA 17, 1908, 483—90 a G. Vielhaber-Indra, Catalogus codicum Plagensium mss. 1918). 65 (5, 7), 69 (60), 71 (7, 12, 61—2), 76 (5, 63), 79 (5, 7.) 80 (12). 161 (7), 187 (12, 9a, 63). Erfurt viz Berlín. Freiberg. Knihovna gymnasijní (ep.). Gotha. Knihovna veřejná. Chart. 22 (ep.). Hamburk. Městská knihovna. Cod. 2112 (88). Herrnhut. Archiv Unitatis fratrum. A B II, 1, 16 (13, 3; 26, 60). Hlinsko. Knihovna JUDr K. V. Adámka (č. 8). Jena. Knihovna universitní. Prvotisk (ep.). Karlsruhe. Knihovna zemská. Rukopisy z Reichenau (56). Karlštejn. Knihovna hradu (90). Kladsko. Knihovna gymnasijní (1. 101). Krakov. Knihovna Jagelonské university. 327 (29). 1478 (1. 44). 1628 (35, 60—1). 2148 (ep. 60, 62). Leningrad. Veřejná knihovna Saltykova-Ščedrina. (Viz i Varšava.) Lat. I Q 180 (18). 181 (45, 48, 65—6). 183 (18, 41, 45, 50, 71). Lipsko. Knihovna universitní. Cod. 176 (68). 866 (29). 661 (1. 44). Litoměřice. Knihovna biskupská. Bible zmrzlíkovská (č. 2). Lvov. Knihovna universitní (1. 34). Magdeburk. Knihovna gymnasijní. Cod. 113 (29). 210 (61, 77). Maihingen. Knihovna Ottingen-Wallersteinská (28, 60). Mnichov. Knihovna státní. 3097 (63). 7567 (89). 8347 (35). 14.029 (1. 115). 14.156 (60). 17.833 (1. 115). 26.849 (č. 23, 4).
25 R IV, 15 (16, 22, popsal Dudík, Forschungen i. Schweden 47). Depositum mikulovské (popsal Patera-Špaldák, Bohemika knížecí Dietrichsteinské knihovny v Mikulově 1915). I 6 (č. 20 a 30), I 11 (85), I 48 (61, 98), I 59 (č. 8), I 67 (pops. F v ČČH 1922, 168—9: 7, 8, 9a, 12, 13, 75), 1 72 (9). II 24 (ep. 76, č. 3, 22, 25), II 31 (č. 5), II 43 (č. 15), II 113 (77), II 123 (76), II 159 (č. 3 a 12), II 226 (5). Knihovna farní u sv. Jakuba (18 a č. 26). Budyšín. Knihovna nadání Gersdorfského. Popsal F v ČČM 1909, 133 až 137. Fol. 51 (č. 8, 14—5). 4.22 (ep. č. 14, 19, 120). 4.23 (18, 1; 9a, 43, 64, ep.). 4.24 (ep. 84, 7—8, č. 13). 4.25 (55, 39, 62, 88). 8°6 (18, 1; 76—7, 81, 83). 8°7 (ep. 68—9, 81—88). 8°8 (76). 8°9 (55, 63, 88, 90). Drkolná. Knihovna klášterní (popsal F ve VČA 17, 1908, 483—90 a G. Vielhaber-Indra, Catalogus codicum Plagensium mss. 1918). 65 (5, 7), 69 (60), 71 (7, 12, 61—2), 76 (5, 63), 79 (5, 7.) 80 (12). 161 (7), 187 (12, 9a, 63). Erfurt viz Berlín. Freiberg. Knihovna gymnasijní (ep.). Gotha. Knihovna veřejná. Chart. 22 (ep.). Hamburk. Městská knihovna. Cod. 2112 (88). Herrnhut. Archiv Unitatis fratrum. A B II, 1, 16 (13, 3; 26, 60). Hlinsko. Knihovna JUDr K. V. Adámka (č. 8). Jena. Knihovna universitní. Prvotisk (ep.). Karlsruhe. Knihovna zemská. Rukopisy z Reichenau (56). Karlštejn. Knihovna hradu (90). Kladsko. Knihovna gymnasijní (1. 101). Krakov. Knihovna Jagelonské university. 327 (29). 1478 (1. 44). 1628 (35, 60—1). 2148 (ep. 60, 62). Leningrad. Veřejná knihovna Saltykova-Ščedrina. (Viz i Varšava.) Lat. I Q 180 (18). 181 (45, 48, 65—6). 183 (18, 41, 45, 50, 71). Lipsko. Knihovna universitní. Cod. 176 (68). 866 (29). 661 (1. 44). Litoměřice. Knihovna biskupská. Bible zmrzlíkovská (č. 2). Lvov. Knihovna universitní (1. 34). Magdeburk. Knihovna gymnasijní. Cod. 113 (29). 210 (61, 77). Maihingen. Knihovna Ottingen-Wallersteinská (28, 60). Mnichov. Knihovna státní. 3097 (63). 7567 (89). 8347 (35). 14.029 (1. 115). 14.156 (60). 17.833 (1. 115). 26.849 (č. 23, 4).
Strana 26
26 Olomouc. Knihovna studijní. IA 3 (č. 9). I 34 (9a, 13, 6; 57, 60—3, 73, č. 3, 14 a 21). 1 288 (2). II 135 (č. 29). Knihovna kapitulní. Popsal S I, XVI. Cod. 123 (3, 18). 68 (56 a 12). 122 (12). 157 (8 a 52). 233 (45, 51). 235 (72). Osek. Knihovna kláštera cisterciáckého. Cod. 2 (29). Plzeň. Městské museum (č. 15—6). Praha. Knihovna metropolitní kapituly u sv. Víta: A 44 (8), A 59.1 (III D 10). B 6.3 (39). B 17.1 (8, 76). B 20 (90). B 44. B 45.2. B 48.2 (88). B 61 (78). C 103 (85, č. 21). C 114 (63). C 115 (13). C 122 (18). D 12 (50, 78, 83, 42, 81, 85). D 14.1 (54, 55, III D 4). D 50 (75, 88, 8, 76, 85, 87, 42). D 57 (88). D 59 (57). D 82. D 84 (č. 30). D 109.2 (85). D 123 (72, 69, 50). E 21.3 (13). E 37 (8, 9). E 45.1 i 2 (8), E 56 (č. 21). E 57 (5, 63, 13) E 79 (86). F 20 (65, 67, 76). F 29 (4). F 30 (3). F 63 (5). F 109 (13). H 10 (57). K 16 (85). L 45 (31). N 7 (8, 18, 637, 67, 71). N 48 (85, 13). O 8 (63, 29). O 10 (9a, 64, 94, 18, 2, 66, 13). O 11 (77). O 13 (53, 76). O 17 (88). O 23 (29, 63, 44). O 27 (88). O 71 (76, 85, 93, 88). O 73 (88, 18). Národní a universitní knihovna: I C 27 (7. 13, 7, 9), E 5 (č. 21), E 29 (88), E 43 (5), E 45 (7, 9a). E 47 (60), F 26 (ep.), G 11a (III D 6), G 38 (13, 13), G 56 (8, 60, 62). III A 6 (7, 3), B 3 (7, 66), B 19 (7), B 20 (9), C 3 (16), C 7 (18). C 13 (50, 63), C 15 (26), E 7 (81), F 16 (3), F 17 (16), G 6 (75, 78—80), G 8 (81—2, 91), G 10 (24), G 11 (49, 68, 72), G 16 (13, 1, 74—6), G 18 (81), G 26 (29), G 28 (76). IV B 2 (3), B 21 (18), E 13 (3, 5, 12), F 12 (18), F 22 (12), F 25 (2, 18, 88—7, 91, 94), G 6 (81), G 15 (88—90), G 19 (88), G 24 (18), G 25 (ep.), H 7 (63, 18), H 19 (18, 77). V C 4, (5, 13, 19), E 2 (7, 66), E 16 (63, 77), E 19 (8), E 28 (29, č. 21), F 7 (70, 29, 13, 15), F 17, F 30 (13,11), G 9 (79—80), G 11 (77, 1. 44), G 15 (88), H 13 (40), H 27 (12), H 29 (18, č. 3 a 27, 635). VI E 12 (88), F 4 (5), F 17 (9), F 18 (66, 9a, 5, 63*), F 21 (7), F 22 76, č. 15). VII E 10 (13, 12), F 6 (5, 12, 13), H 18 (633). VIII B 12 (16), E 3 (50, 71), F 2 (13), G 6 (24), G 13 (87). G 26 (16), G 33 (3), G 34 (63, 64).
26 Olomouc. Knihovna studijní. IA 3 (č. 9). I 34 (9a, 13, 6; 57, 60—3, 73, č. 3, 14 a 21). 1 288 (2). II 135 (č. 29). Knihovna kapitulní. Popsal S I, XVI. Cod. 123 (3, 18). 68 (56 a 12). 122 (12). 157 (8 a 52). 233 (45, 51). 235 (72). Osek. Knihovna kláštera cisterciáckého. Cod. 2 (29). Plzeň. Městské museum (č. 15—6). Praha. Knihovna metropolitní kapituly u sv. Víta: A 44 (8), A 59.1 (III D 10). B 6.3 (39). B 17.1 (8, 76). B 20 (90). B 44. B 45.2. B 48.2 (88). B 61 (78). C 103 (85, č. 21). C 114 (63). C 115 (13). C 122 (18). D 12 (50, 78, 83, 42, 81, 85). D 14.1 (54, 55, III D 4). D 50 (75, 88, 8, 76, 85, 87, 42). D 57 (88). D 59 (57). D 82. D 84 (č. 30). D 109.2 (85). D 123 (72, 69, 50). E 21.3 (13). E 37 (8, 9). E 45.1 i 2 (8), E 56 (č. 21). E 57 (5, 63, 13) E 79 (86). F 20 (65, 67, 76). F 29 (4). F 30 (3). F 63 (5). F 109 (13). H 10 (57). K 16 (85). L 45 (31). N 7 (8, 18, 637, 67, 71). N 48 (85, 13). O 8 (63, 29). O 10 (9a, 64, 94, 18, 2, 66, 13). O 11 (77). O 13 (53, 76). O 17 (88). O 23 (29, 63, 44). O 27 (88). O 71 (76, 85, 93, 88). O 73 (88, 18). Národní a universitní knihovna: I C 27 (7. 13, 7, 9), E 5 (č. 21), E 29 (88), E 43 (5), E 45 (7, 9a). E 47 (60), F 26 (ep.), G 11a (III D 6), G 38 (13, 13), G 56 (8, 60, 62). III A 6 (7, 3), B 3 (7, 66), B 19 (7), B 20 (9), C 3 (16), C 7 (18). C 13 (50, 63), C 15 (26), E 7 (81), F 16 (3), F 17 (16), G 6 (75, 78—80), G 8 (81—2, 91), G 10 (24), G 11 (49, 68, 72), G 16 (13, 1, 74—6), G 18 (81), G 26 (29), G 28 (76). IV B 2 (3), B 21 (18), E 13 (3, 5, 12), F 12 (18), F 22 (12), F 25 (2, 18, 88—7, 91, 94), G 6 (81), G 15 (88—90), G 19 (88), G 24 (18), G 25 (ep.), H 7 (63, 18), H 19 (18, 77). V C 4, (5, 13, 19), E 2 (7, 66), E 16 (63, 77), E 19 (8), E 28 (29, č. 21), F 7 (70, 29, 13, 15), F 17, F 30 (13,11), G 9 (79—80), G 11 (77, 1. 44), G 15 (88), H 13 (40), H 27 (12), H 29 (18, č. 3 a 27, 635). VI E 12 (88), F 4 (5), F 17 (9), F 18 (66, 9a, 5, 63*), F 21 (7), F 22 76, č. 15). VII E 10 (13, 12), F 6 (5, 12, 13), H 18 (633). VIII B 12 (16), E 3 (50, 71), F 2 (13), G 6 (24), G 13 (87). G 26 (16), G 33 (3), G 34 (63, 64).
Strana 27
27 IX B 1 (l. 2), B 3 (18), E 1 (88), E 4 (15), F 7 (51). X А 8 (16). C 3 (16, 20), C 23 (62), D 1 (71), D 10 (21—2, 27, 53, 13), E 4 (77), E 7 (7), E 24 (9a, 23, 32, 51, 28, 46, 40, 31), F 20 (77), F 28 (14), G 3 (13), G 11 (90), H 2 (7), H 9 (25), H 13 (3, 5, 9a), H 17 (9a, 76, 13, 63—4, 66), H 18 (24—5, 36, 40). XI A 14 (90), B 3 (88), C 8 (č. 9), D 5 (5, 12), D 9 (76, 9a, 18, 8, 90), E 3 (63, 1. 44). XII F 13 (7). XIII F 16 (III D, 2), F 21 (9a, 13, 17), F 22 (62). XIV A 4 (37), D 7 (18, 63*), D 25 (37), G 22 (18). XVII A 10 (č. 17), 11 (č. 15), B 6 (č. 6—7, 19), B 13 (č. 15; 16, 13), C 33 (č. 8), C 46 (přepisy E), E 16 (63), G 30 (č. 15), G 55 (č. 2). Knihovna Národního musea: I E 6 (56, 63), II D 11 (18), II H 21 (č. 25), III B 10 (č. 24), III B 11 (č. 10 a 15), III H 22 (1), IV A 28 (ep.), IV B 12 (č. 17), IV B 15 (č. 12), IV C 18 (č. 15), IV E 29 (č. 12), IV H 8 (ep.), IV H 30 (č. 6, 4, 11, 16), IV H 32 (č. 12, 16), V B 21 (č. 24). V C 42 (38, 46), VIII F 38 (42, 81, 2, 4, 7, 91 a ep.). XII F 1 (10, 13, 8), XII F 6 (5), XIII D 1 (6), XIII F 20 (3), XIV B 13 (5). XIV E 2 (76), XIV E 5 (č. 15), XV E 15 (3), XVI E 14 (2), XVI F 4 (5, 7, 9, 12, 18, 43—4), XVI G 10 (76). Zlomky. 1 A c 44 (č. 8), 1 A C 79 (l. 10), 1 Da 1 č. 6 (7). Knihovna kanonie strahovské: I D 5 (č. 16). Dg 4 (č. 8). Zlomky (č. 13 a 15). Městský archiv (77). Knihovna arcibiskupská (č. 12). Knihovna františkánská (č. 9). Knihovna křižovnická: Ruk. VII E 3 (77). XXII A 4 (ep. č. 14, 19, 20). Knihovna Dr O. Kruliše-Randy: B 7 (16). F 12 (18). H 4 (2). Knihovna Umělecké Besedy (č. 3). Rajhrad. Knihovna benediktinského opatství (5). Roudnice. Knihovna lobkovická (č. 3 a 18). Salcburk. St. Peter (63, 1. 34). Seitenstetten. Knihovna klášterní (29). Sevilla. Biblioteca Colombina (1. 42 a 44). Schaffhausen. Městská knihovna (č. 17). Stockholm. Královská knihovna (III D 1). Štuttgart. Zemská knihovna (29, č. 13). Štýrský Hradec. Knihovna universitní. Cod. 851 (63). 936 (1. 50). Tábor. Městský archiv (90). Teplá. Knihovna klášterní (č. 10).
27 IX B 1 (l. 2), B 3 (18), E 1 (88), E 4 (15), F 7 (51). X А 8 (16). C 3 (16, 20), C 23 (62), D 1 (71), D 10 (21—2, 27, 53, 13), E 4 (77), E 7 (7), E 24 (9a, 23, 32, 51, 28, 46, 40, 31), F 20 (77), F 28 (14), G 3 (13), G 11 (90), H 2 (7), H 9 (25), H 13 (3, 5, 9a), H 17 (9a, 76, 13, 63—4, 66), H 18 (24—5, 36, 40). XI A 14 (90), B 3 (88), C 8 (č. 9), D 5 (5, 12), D 9 (76, 9a, 18, 8, 90), E 3 (63, 1. 44). XII F 13 (7). XIII F 16 (III D, 2), F 21 (9a, 13, 17), F 22 (62). XIV A 4 (37), D 7 (18, 63*), D 25 (37), G 22 (18). XVII A 10 (č. 17), 11 (č. 15), B 6 (č. 6—7, 19), B 13 (č. 15; 16, 13), C 33 (č. 8), C 46 (přepisy E), E 16 (63), G 30 (č. 15), G 55 (č. 2). Knihovna Národního musea: I E 6 (56, 63), II D 11 (18), II H 21 (č. 25), III B 10 (č. 24), III B 11 (č. 10 a 15), III H 22 (1), IV A 28 (ep.), IV B 12 (č. 17), IV B 15 (č. 12), IV C 18 (č. 15), IV E 29 (č. 12), IV H 8 (ep.), IV H 30 (č. 6, 4, 11, 16), IV H 32 (č. 12, 16), V B 21 (č. 24). V C 42 (38, 46), VIII F 38 (42, 81, 2, 4, 7, 91 a ep.). XII F 1 (10, 13, 8), XII F 6 (5), XIII D 1 (6), XIII F 20 (3), XIV B 13 (5). XIV E 2 (76), XIV E 5 (č. 15), XV E 15 (3), XVI E 14 (2), XVI F 4 (5, 7, 9, 12, 18, 43—4), XVI G 10 (76). Zlomky. 1 A c 44 (č. 8), 1 A C 79 (l. 10), 1 Da 1 č. 6 (7). Knihovna kanonie strahovské: I D 5 (č. 16). Dg 4 (č. 8). Zlomky (č. 13 a 15). Městský archiv (77). Knihovna arcibiskupská (č. 12). Knihovna františkánská (č. 9). Knihovna křižovnická: Ruk. VII E 3 (77). XXII A 4 (ep. č. 14, 19, 20). Knihovna Dr O. Kruliše-Randy: B 7 (16). F 12 (18). H 4 (2). Knihovna Umělecké Besedy (č. 3). Rajhrad. Knihovna benediktinského opatství (5). Roudnice. Knihovna lobkovická (č. 3 a 18). Salcburk. St. Peter (63, 1. 34). Seitenstetten. Knihovna klášterní (29). Sevilla. Biblioteca Colombina (1. 42 a 44). Schaffhausen. Městská knihovna (č. 17). Stockholm. Královská knihovna (III D 1). Štuttgart. Zemská knihovna (29, č. 13). Štýrský Hradec. Knihovna universitní. Cod. 851 (63). 936 (1. 50). Tábor. Městský archiv (90). Teplá. Knihovna klášterní (č. 10).
Strana 28
28 Trevír. Knihovna městská (29). Třeboň. Archiv švarcenberský. Ruk. A 4 (59, č. 1). A 16 (ep.). B 3 (l. 5). C 6 (č. 23, 4). Listina (č. 1). Tubinky. Stift. (1. 58). Varšava. Knihovna národní (33—4, 76). Vatikán. Knihovna papežská (č. 16). Vídeň. Národní knihovna. 1659 (č. 5 a 7), 3914 (8, 12), 3930 (26, 63, 43—4, 60, 62), 3936 (77), 3937 (12, 52, 75—7). 4002 (43), 4270—1 (č. 5 a 28), 4280 (89), 4294 (29, 63), 4296 (42, 46, 81—3), 4299 (ep.). 4308 (45, 77), 4310 (2, č. 1), 4395 (29), 4453 (29), 4483 (63). 4509 (63, 87), 4511 (76—7, 87, 91), 4512 (29, 30, 52—3, 61—2, 77, 87, 90), 4515 (61—3, 87, 90), 4517 (8, 12), 4518 (18, 29, 30, 41, 3 až 5, 8, 9, 51—3, 60, 2, 8—9), 4519 (ep. 56, 77), 4521 (52, 77), 4524 (60—1, 88, ep.), 4536 (68), 4546 (58, 77), 4550 (56, 76, 85, 8—9), 4555 (35), 4557 (87 č. 4 a 18). 4647 (56), 4659 (č. 21), 4664 (76, 88), 4663 (46, 78—80), 4692 (29). 4747 a 8 (56). 4902 (ep. 50, 60—1, 81—3), 4916 (ep. 30, 81, 87—8), 4933 (ep. 29, 49, 52—3), 4935 (č. 1, 14 a 19), 4936 (29, 63), 4937 (42, 60), 4941 (еp.). 5097 (ep.), 7650 (ep.), 11.561 (č. 15), 11.794 (č. 15). Knihovna kláštera skotského: 50 e 3 (8). 50 e 7 (60—3). 50 f 3 (60). 54 h 3 (56). Vodňany. Městské museum (8, 76). Rukopisy popsal B. ve VČA 1946. Vyšší Brod. Knihovna klášterní (č. 18, ep.). Wilhering. Knihovna klášterní (č. 15). Wolfenbüttel. Knihovna veřejná. Helmst. 352 (29). 367 (concio), 669 (18, 29, 62, dicta), 2221 (29). Záhřeb. Knihovna universitní (8). Žitava. Knihovna městská (č. 3). V. Spisy latinské. A. Postily a kázání porůzná. Po dvanáct let svého působení v Praze, od vysvěcení na kněze v létě 1400 až do odchodu do vyhnanství v říjnu 1412, byl Hus horli- vým kazatelem a také vydavatelem kazatelských sbírek, postil. Hned v prvém roce svého kazatelství (kázal u sv. Michala) sebral žeň tohoto roku ve sbírku a činil tak potom nejspíše téměř každý rok. Z posled-
28 Trevír. Knihovna městská (29). Třeboň. Archiv švarcenberský. Ruk. A 4 (59, č. 1). A 16 (ep.). B 3 (l. 5). C 6 (č. 23, 4). Listina (č. 1). Tubinky. Stift. (1. 58). Varšava. Knihovna národní (33—4, 76). Vatikán. Knihovna papežská (č. 16). Vídeň. Národní knihovna. 1659 (č. 5 a 7), 3914 (8, 12), 3930 (26, 63, 43—4, 60, 62), 3936 (77), 3937 (12, 52, 75—7). 4002 (43), 4270—1 (č. 5 a 28), 4280 (89), 4294 (29, 63), 4296 (42, 46, 81—3), 4299 (ep.). 4308 (45, 77), 4310 (2, č. 1), 4395 (29), 4453 (29), 4483 (63). 4509 (63, 87), 4511 (76—7, 87, 91), 4512 (29, 30, 52—3, 61—2, 77, 87, 90), 4515 (61—3, 87, 90), 4517 (8, 12), 4518 (18, 29, 30, 41, 3 až 5, 8, 9, 51—3, 60, 2, 8—9), 4519 (ep. 56, 77), 4521 (52, 77), 4524 (60—1, 88, ep.), 4536 (68), 4546 (58, 77), 4550 (56, 76, 85, 8—9), 4555 (35), 4557 (87 č. 4 a 18). 4647 (56), 4659 (č. 21), 4664 (76, 88), 4663 (46, 78—80), 4692 (29). 4747 a 8 (56). 4902 (ep. 50, 60—1, 81—3), 4916 (ep. 30, 81, 87—8), 4933 (ep. 29, 49, 52—3), 4935 (č. 1, 14 a 19), 4936 (29, 63), 4937 (42, 60), 4941 (еp.). 5097 (ep.), 7650 (ep.), 11.561 (č. 15), 11.794 (č. 15). Knihovna kláštera skotského: 50 e 3 (8). 50 e 7 (60—3). 50 f 3 (60). 54 h 3 (56). Vodňany. Městské museum (8, 76). Rukopisy popsal B. ve VČA 1946. Vyšší Brod. Knihovna klášterní (č. 18, ep.). Wilhering. Knihovna klášterní (č. 15). Wolfenbüttel. Knihovna veřejná. Helmst. 352 (29). 367 (concio), 669 (18, 29, 62, dicta), 2221 (29). Záhřeb. Knihovna universitní (8). Žitava. Knihovna městská (č. 3). V. Spisy latinské. A. Postily a kázání porůzná. Po dvanáct let svého působení v Praze, od vysvěcení na kněze v létě 1400 až do odchodu do vyhnanství v říjnu 1412, byl Hus horli- vým kazatelem a také vydavatelem kazatelských sbírek, postil. Hned v prvém roce svého kazatelství (kázal u sv. Michala) sebral žeň tohoto roku ve sbírku a činil tak potom nejspíše téměř každý rok. Z posled-
Strana 29
29 ních pěti let máme takovou postilu z každého roku, z dřívějších šesti zatím tři: Puncta, Collecta a Reportata, vedle toho pak ještě zvláštní sbírku kázání svátečních. Jest ovšem možné, že v některém z prvých oněch let nedovolila Husovi sebrat nebo dokonat kázání práce na fa- kultě bohoslovecké. Lety nabývají postily rozsahu i ceny. Zvláště z nich vyniká veliká postila Dicta asi z posledního roku pohody (1407—8), překvapující hoj- ným užitím postily Waldhauserovy, neocenitelná t. zv. Betlemská ká- zání, dovolující sledovat Mistrova kázání den ze dne od 1. XI. 1410 do 28. X. 1411, a k nim se přimykající příručka, jež pokračuje tímto způ- sobem až snad do Husova odchodu z Prahy. Ano, šťastná náhoda ucho- vala nám dokonce ještě několik kázání z ledna a snad i března 1413, kdy se vrátil nakrátko do Betlema, v postile Husových zástupců na Betlemské kazatelně a snad i kázání vzniklá 1414 na Krakovci. Vedle listů a dokumentů (odd. III) máme v postilách snad nejcen- nější látku k Husovu životopisu a ke studiu duchovního jeho vývoje. Pro řešení závažné této otázky bylo žel zatím užito pouze č. 2, 3, 7 a 8; je to jedna z nejcennějších prací J. Sedláka. O zpřístupnění postil tis- kem zjednal si hlavní zásluhu V. Flajšhans vydáním postily 5 a 9, o je- jich rozpoznání mezi anonymními postilami J. Truhlář (č. 3, 5, 7 a 9) a Bartoš (č. 1, 6, 10, 11). 1. Sermones de primo anno predicacionis. 1. Název beru z Husovy zmínky z r. 1414, jíž se dovolává těch, kdož mají sermones meos de primo anno predicacionis mee (Doc. 175, v Op. I, 39 ještě dodává: qui fuit, ut estimo, annus D. 1401). 2. Obsahuje kázání na nedělní epištoly od adventu do 25. ned. po Trojici. 4. Inc. Dominica prima in adventu Domini. Apostolus Paulus s. in presenti epistola... Fratres, hora est... Medicus fidelis animarum X dicitur: et faciet iudicium. 5. Původství Husovo je prokázáno pouze u kázání božítělového, které obsahuje trojí úryvek, uváděný Husem 1414 a 15 (odst. 1 a 8), a je vyloučeno u kázání prvé mše vánočního hodu Božího (l. 23°), které pochází od stoupence kalicha. Celý ráz postily nasvědčuje tomu, že písař vybíral z předlohy, kterou chtěl doplňovat, ponechávaje prázdné listy (1. 27—8', 30', 32—2', 56) a kterou také nepochybně doplnil od- jinud; pojal proto také do rukopisu (1. 167—215) kus letní postily, jež sahá zase jen do 2. neděle po Trojici. Tím vnikly do rukopisu nejspíše živly nehusovské. Podrobné prozkoumání postily podnikl na moji žá- dost Ný a slíbil je 1919 uveřejnit (I, 91 p. 2); zemřel však dříve, než asi mohl látku zpracovat. Bude je tedy nutno vykonat znovu, a to hlavně srovnáním s dalšími postilami Husovými.
29 ních pěti let máme takovou postilu z každého roku, z dřívějších šesti zatím tři: Puncta, Collecta a Reportata, vedle toho pak ještě zvláštní sbírku kázání svátečních. Jest ovšem možné, že v některém z prvých oněch let nedovolila Husovi sebrat nebo dokonat kázání práce na fa- kultě bohoslovecké. Lety nabývají postily rozsahu i ceny. Zvláště z nich vyniká veliká postila Dicta asi z posledního roku pohody (1407—8), překvapující hoj- ným užitím postily Waldhauserovy, neocenitelná t. zv. Betlemská ká- zání, dovolující sledovat Mistrova kázání den ze dne od 1. XI. 1410 do 28. X. 1411, a k nim se přimykající příručka, jež pokračuje tímto způ- sobem až snad do Husova odchodu z Prahy. Ano, šťastná náhoda ucho- vala nám dokonce ještě několik kázání z ledna a snad i března 1413, kdy se vrátil nakrátko do Betlema, v postile Husových zástupců na Betlemské kazatelně a snad i kázání vzniklá 1414 na Krakovci. Vedle listů a dokumentů (odd. III) máme v postilách snad nejcen- nější látku k Husovu životopisu a ke studiu duchovního jeho vývoje. Pro řešení závažné této otázky bylo žel zatím užito pouze č. 2, 3, 7 a 8; je to jedna z nejcennějších prací J. Sedláka. O zpřístupnění postil tis- kem zjednal si hlavní zásluhu V. Flajšhans vydáním postily 5 a 9, o je- jich rozpoznání mezi anonymními postilami J. Truhlář (č. 3, 5, 7 a 9) a Bartoš (č. 1, 6, 10, 11). 1. Sermones de primo anno predicacionis. 1. Název beru z Husovy zmínky z r. 1414, jíž se dovolává těch, kdož mají sermones meos de primo anno predicacionis mee (Doc. 175, v Op. I, 39 ještě dodává: qui fuit, ut estimo, annus D. 1401). 2. Obsahuje kázání na nedělní epištoly od adventu do 25. ned. po Trojici. 4. Inc. Dominica prima in adventu Domini. Apostolus Paulus s. in presenti epistola... Fratres, hora est... Medicus fidelis animarum X dicitur: et faciet iudicium. 5. Původství Husovo je prokázáno pouze u kázání božítělového, které obsahuje trojí úryvek, uváděný Husem 1414 a 15 (odst. 1 a 8), a je vyloučeno u kázání prvé mše vánočního hodu Božího (l. 23°), které pochází od stoupence kalicha. Celý ráz postily nasvědčuje tomu, že písař vybíral z předlohy, kterou chtěl doplňovat, ponechávaje prázdné listy (1. 27—8', 30', 32—2', 56) a kterou také nepochybně doplnil od- jinud; pojal proto také do rukopisu (1. 167—215) kus letní postily, jež sahá zase jen do 2. neděle po Trojici. Tím vnikly do rukopisu nejspíše živly nehusovské. Podrobné prozkoumání postily podnikl na moji žá- dost Ný a slíbil je 1919 uveřejnit (I, 91 p. 2); zemřel však dříve, než asi mohl látku zpracovat. Bude je tedy nutno vykonat znovu, a to hlavně srovnáním s dalšími postilami Husovými.
Strana 30
30 6. Doba vzniku by spadala pro husovské jádro do 28. XI. 1400 až do 20. XI. 1401. To by souhlasilo s tím, že Hus došel vysvěcení na kněze nejspíše počátkem června 1400 (B. Husovo kněžství v M 1924, 65—72), a také s okolností, že se 1401 skončil církevní rok právě tak jako v postile; avšak to je zase v rozporu s č. 2. 7. Rukopis jediný: M III H 22. 10—166. 8. Vydáno pouze božítělové kázání: B v M 1915, 285—9. 9. Pramenem toho kázání je Viklef. 10. Literatura: B v uv. M 377 a ČMM 40, 1916, 163 pozn. a uv. Ný I, 91. 2. Puncta. 1. Název, jak v čele, v ruk. 4. 2. Obsahuje krátká kázání, někdy i dvojí, na nedělní i sváteční epištoly celého církevního roku od 1. ned. adventní po 21. ned. po Trojici (odst. 3). 3. Rozdělení dvojí. V 1. recensi (ruk. 1—4) jdou kázání v pořadí církevního roku, v 2. recensi (ruk. 5—6) jdou nejprve kázání de tempore a pak samostatně de sanctis. Pořad kázání v 1. rec. je zřejmě původnější, druhá rec. však zase uchovala z původního znění to, že nemá více než 21 ned. trojičních, což ostatně má i ruk. 4, kdežto ostatní její ruk. 1—3 byly nepochybně dodatečně doplněny o neděli 22.—5. po Trojici. 4. Inc. Adventus Domini ante natale Domini... De primo scil. adventu in carne... Hora est iam ... Ad obviandum Salvatori X (21. ned. trojiční) et sic de aliis peccatoribus (ruk. 5—6). 5. Původství Husovo tvrdí 1414 ruk. 4 slovy: Puncta Mag. Joh. Huss, a Hus se hlásí k postile sám (odst. 6). Autorství Matěje z Ja- nova, jemuž postilu přičítá ruk. 1, vyvrátil již Kybal. M. z Janova (1905) 40. Zamítat Husovo původství, jak činil Ný, II, 325, tvrdě, že pro ně nebylo uvedeno nic, co by je činilo myslitelným, bylo ne- oprávněno již po rozboru S-ově (odst. 10). 6. Datovati možno postilu v dnešní její podobě jen částečně. Hus sám ji klade asi do 1402, vzpomínaje r. 1412: quomodo lepra similatur aliis peccatis, scripsi in evangelio Luce XVII. de decem leprosis a. D. forte 1402 in libro albe cutis; quot enim proprietates lepre carnis in- veniuntur, tot peccati (ot. F v ČČH 1922, 171); tento výklad najdeme právě zde (ruk. 5 1. 60). Avšak hledáme-li pro toto datování potvrzení v pořadu kázání, narazíme na nesouhlas s kalendářem 1401—2. Zato shledáme, užijeme-li této pomůcky, že se zimní běh shoduje přesně s kalendářem 1400—1, kdežto většina běhu letního (od 8. ned. trojiční teprve zase s kalendářem 1403. To by nasvědčovalo tomu, že zimní běh vznikl opravdu již v 1. roce Husova kazatelství, že však potom
30 6. Doba vzniku by spadala pro husovské jádro do 28. XI. 1400 až do 20. XI. 1401. To by souhlasilo s tím, že Hus došel vysvěcení na kněze nejspíše počátkem června 1400 (B. Husovo kněžství v M 1924, 65—72), a také s okolností, že se 1401 skončil církevní rok právě tak jako v postile; avšak to je zase v rozporu s č. 2. 7. Rukopis jediný: M III H 22. 10—166. 8. Vydáno pouze božítělové kázání: B v M 1915, 285—9. 9. Pramenem toho kázání je Viklef. 10. Literatura: B v uv. M 377 a ČMM 40, 1916, 163 pozn. a uv. Ný I, 91. 2. Puncta. 1. Název, jak v čele, v ruk. 4. 2. Obsahuje krátká kázání, někdy i dvojí, na nedělní i sváteční epištoly celého církevního roku od 1. ned. adventní po 21. ned. po Trojici (odst. 3). 3. Rozdělení dvojí. V 1. recensi (ruk. 1—4) jdou kázání v pořadí církevního roku, v 2. recensi (ruk. 5—6) jdou nejprve kázání de tempore a pak samostatně de sanctis. Pořad kázání v 1. rec. je zřejmě původnější, druhá rec. však zase uchovala z původního znění to, že nemá více než 21 ned. trojičních, což ostatně má i ruk. 4, kdežto ostatní její ruk. 1—3 byly nepochybně dodatečně doplněny o neděli 22.—5. po Trojici. 4. Inc. Adventus Domini ante natale Domini... De primo scil. adventu in carne... Hora est iam ... Ad obviandum Salvatori X (21. ned. trojiční) et sic de aliis peccatoribus (ruk. 5—6). 5. Původství Husovo tvrdí 1414 ruk. 4 slovy: Puncta Mag. Joh. Huss, a Hus se hlásí k postile sám (odst. 6). Autorství Matěje z Ja- nova, jemuž postilu přičítá ruk. 1, vyvrátil již Kybal. M. z Janova (1905) 40. Zamítat Husovo původství, jak činil Ný, II, 325, tvrdě, že pro ně nebylo uvedeno nic, co by je činilo myslitelným, bylo ne- oprávněno již po rozboru S-ově (odst. 10). 6. Datovati možno postilu v dnešní její podobě jen částečně. Hus sám ji klade asi do 1402, vzpomínaje r. 1412: quomodo lepra similatur aliis peccatis, scripsi in evangelio Luce XVII. de decem leprosis a. D. forte 1402 in libro albe cutis; quot enim proprietates lepre carnis in- veniuntur, tot peccati (ot. F v ČČH 1922, 171); tento výklad najdeme právě zde (ruk. 5 1. 60). Avšak hledáme-li pro toto datování potvrzení v pořadu kázání, narazíme na nesouhlas s kalendářem 1401—2. Zato shledáme, užijeme-li této pomůcky, že se zimní běh shoduje přesně s kalendářem 1400—1, kdežto většina běhu letního (od 8. ned. trojiční teprve zase s kalendářem 1403. To by nasvědčovalo tomu, že zimní běh vznikl opravdu již v 1. roce Husova kazatelství, že však potom
Strana 31
31 asi zjara 1401 pokračování v postile přerušil, patrně pro vypuknutí občanské války, a že se k ní vrátil po dobouření této války v srpnu 1403. 7. Rukopisy: 1. Ol. 2. VII. 15. 1—210. 2. O 10. 162'—217. 3. IV F 25. 1—143 (1. list vytržen). 4. 4310. 1—127 (chybí začátek). 5. M XVI E 14. 1—74', 83—148°. 6. Kruliš H 4. 1—78. 10. Literatura: Denis I, 1731 (o ruk. 2), Mčk v M 1897, 77—9, F 108 č. 49 a VČA 11, 1902, 593—4 (o ruk. 1) i Serm. de ss. VI. O ruk. 4 L. Klicman VČA II, 1893, 74, uv. Ky, A. Neumann v Archivu liter. II, 1922, 71—4 a B v M 1915, 377. S II, 395—9 (rozbor) a uv. Ný, B, Z počátků 34—8. 3. Collecta „Ad te levavi". 1. Název beru z výpisku s nápisem: Fletus Domini de collectis Mag. Johannis (S II, 399). 2. Obsahem postily jsou kázání na nedělní evangelia i epištoly celého roku. 4. Inc. Ad te levavi... Nota tria: primo quis levat X solucionem huiusmodi adinvenit. Amen, dicant omnia. 5. Původství Husovo dokazuje současné svědectví (odst. 1) i obsah podaný S II, 399—403. 6. Doba vzniku se dá určit jen přibližně. Postila je jistě pozdější než Puncta, neboť jest útočnější a vliv Viklefův je tu zřetelnější (uv. S), a je zase starší než Dicta a De tempore. Podle výzvy, aby kazatelé bojovali proti víře v zázraky, která zřejmě bije do poutí do Wilsnacku, spadá vznik postily do doby blízké spisku č. 29. Bylo by však odvážné datovati ji proto přímo do r. 1405 jako S II, 400. 7. Rukopisy: 1. III F 16. 1—167. 2. III A 6. 146—84' (po 3. neděli trojiční). 3. IV B 2. 98—198'. 4. X H 13. 1—31 (pouze adventní). 5. XX B 1 (Admont 417). 6. F 30. 1—188. 7. M XIII F 20. 11—249. 8. M XV E 15. 13—269'. 9. Ol. kap. 123. 10. Literatura: F I, 152. F v O 1905, 459 (o ruk. 6 a 9), Serm. VII č. 7, S II, 399—1403 (rozbor), B v M 1915, 377 (o ruk. 7 a 8) a JSH 8, 1935, 31 (o ruk. 5), F 1, IV č. 7.
31 asi zjara 1401 pokračování v postile přerušil, patrně pro vypuknutí občanské války, a že se k ní vrátil po dobouření této války v srpnu 1403. 7. Rukopisy: 1. Ol. 2. VII. 15. 1—210. 2. O 10. 162'—217. 3. IV F 25. 1—143 (1. list vytržen). 4. 4310. 1—127 (chybí začátek). 5. M XVI E 14. 1—74', 83—148°. 6. Kruliš H 4. 1—78. 10. Literatura: Denis I, 1731 (o ruk. 2), Mčk v M 1897, 77—9, F 108 č. 49 a VČA 11, 1902, 593—4 (o ruk. 1) i Serm. de ss. VI. O ruk. 4 L. Klicman VČA II, 1893, 74, uv. Ky, A. Neumann v Archivu liter. II, 1922, 71—4 a B v M 1915, 377. S II, 395—9 (rozbor) a uv. Ný, B, Z počátků 34—8. 3. Collecta „Ad te levavi". 1. Název beru z výpisku s nápisem: Fletus Domini de collectis Mag. Johannis (S II, 399). 2. Obsahem postily jsou kázání na nedělní evangelia i epištoly celého roku. 4. Inc. Ad te levavi... Nota tria: primo quis levat X solucionem huiusmodi adinvenit. Amen, dicant omnia. 5. Původství Husovo dokazuje současné svědectví (odst. 1) i obsah podaný S II, 399—403. 6. Doba vzniku se dá určit jen přibližně. Postila je jistě pozdější než Puncta, neboť jest útočnější a vliv Viklefův je tu zřetelnější (uv. S), a je zase starší než Dicta a De tempore. Podle výzvy, aby kazatelé bojovali proti víře v zázraky, která zřejmě bije do poutí do Wilsnacku, spadá vznik postily do doby blízké spisku č. 29. Bylo by však odvážné datovati ji proto přímo do r. 1405 jako S II, 400. 7. Rukopisy: 1. III F 16. 1—167. 2. III A 6. 146—84' (po 3. neděli trojiční). 3. IV B 2. 98—198'. 4. X H 13. 1—31 (pouze adventní). 5. XX B 1 (Admont 417). 6. F 30. 1—188. 7. M XIII F 20. 11—249. 8. M XV E 15. 13—269'. 9. Ol. kap. 123. 10. Literatura: F I, 152. F v O 1905, 459 (o ruk. 6 a 9), Serm. VII č. 7, S II, 399—1403 (rozbor), B v M 1915, 377 (o ruk. 7 a 8) a JSH 8, 1935, 31 (o ruk. 5), F 1, IV č. 7.
Strana 32
32 4. Reportata. 1. Název ruk.: Reportata super evangelium et epistolas post M. Joh. Hus. 2. Obsahem kázání na nedělní i sváteční evangelia i epištoly po úterý svatodušní (1. 239), pak ještě sváteční kázání na 24. č. a 16. září a čtyři týdnu svatodušního, takže se zdá, že postila zůstala neukon- čena. Postila má úplné Quadragesinale 1. 39'—153', začínající se slovy: Convertimini... Quia nequit peccator. 4. Inc. Dominica I. inadventu. Ep. ad Rom. XIII. Fratres, scientes... Primo docet in generali... Cum appropinquasset... Hoc evangelium. 5. Původství Husovo tvrdí ruk. (odst. 1) a potvrzuje obsah (níž uv. F). 6. Dobou vzniku spadají Rep. podle F do staršího působení kaza- telského, částečně se však prý shodují s De temp., kam ukazuje i otevřená obrana Viklefa. 7. Rukopisy: 1. F 29. 1—254. 2. E 45. 2. 1—120 (Quadragesimale). 10. Literatura: F ve VČA 9, 1900, 562; 11, 1902, 310, Serm. de ss. VII č. 6 a 1, IV č. 6. 5. Sermones de sanctis. 1. Název, jak v čele, v ruk. 3 a 5, jinde jinak. 2. Obsahuje sbírku kázání na evangelia i epištoly sváteční. 3. Pořad i rozsah skoro v každém ruk. jiný (F úv. XII—XIV). 4. Inc. Non est talis mulier... Cum Iudit Olofernem. 2. recense: Iustum deduxit... Cum Salvator. 3. recense (ruk. 7 a 24): Quia fides est fundamentum omnis actus meritorii. 5. Původství Husovo dosvědčuje ruk. 2: explicit postilla Mag. Hus, ruk. 20: Expliciunt collecta sermonum ... rev. mag. Joh. de Hussynecz, s. theol. bacc. a. D. 1410 (F úv. XIV—XVII). Do sbírky pojata však asi nebo vnikla také kázání cizí, jako Viklefovo str. 17—21 (dál uv. Ný). 6. Dobu vzniku lze určiti jen zhruba. Jediné kázání kateřinské má časovou narážku (str. 235) ve větě, že tempus ab ascensione Christi iam duravit 1403, což by ukazovalo na tento rok, chápeme-li to jako přepsání místo ab incarnacione, což činí, jak se zdá, i písaři. To je však právě odstavec, který Hus přejal z kázání Štěpána z Kolína (níže str. 98). Jinak možno soudit s vydavatelem pouze pravděpodobně, že sbírka vznikla před 1408—9, kdy by byl Hus nepochybně zaměnil odkazy na 4. knihu Lombarda za odkazy na svůj vlastní výklad tohoto díla. Tomu nasvědčuje i to, že pořadatel předlohy postily č. 6, vzniklé 1407—8, měl již zřejmě tato kázání po ruce.
32 4. Reportata. 1. Název ruk.: Reportata super evangelium et epistolas post M. Joh. Hus. 2. Obsahem kázání na nedělní i sváteční evangelia i epištoly po úterý svatodušní (1. 239), pak ještě sváteční kázání na 24. č. a 16. září a čtyři týdnu svatodušního, takže se zdá, že postila zůstala neukon- čena. Postila má úplné Quadragesinale 1. 39'—153', začínající se slovy: Convertimini... Quia nequit peccator. 4. Inc. Dominica I. inadventu. Ep. ad Rom. XIII. Fratres, scientes... Primo docet in generali... Cum appropinquasset... Hoc evangelium. 5. Původství Husovo tvrdí ruk. (odst. 1) a potvrzuje obsah (níž uv. F). 6. Dobou vzniku spadají Rep. podle F do staršího působení kaza- telského, částečně se však prý shodují s De temp., kam ukazuje i otevřená obrana Viklefa. 7. Rukopisy: 1. F 29. 1—254. 2. E 45. 2. 1—120 (Quadragesimale). 10. Literatura: F ve VČA 9, 1900, 562; 11, 1902, 310, Serm. de ss. VII č. 6 a 1, IV č. 6. 5. Sermones de sanctis. 1. Název, jak v čele, v ruk. 3 a 5, jinde jinak. 2. Obsahuje sbírku kázání na evangelia i epištoly sváteční. 3. Pořad i rozsah skoro v každém ruk. jiný (F úv. XII—XIV). 4. Inc. Non est talis mulier... Cum Iudit Olofernem. 2. recense: Iustum deduxit... Cum Salvator. 3. recense (ruk. 7 a 24): Quia fides est fundamentum omnis actus meritorii. 5. Původství Husovo dosvědčuje ruk. 2: explicit postilla Mag. Hus, ruk. 20: Expliciunt collecta sermonum ... rev. mag. Joh. de Hussynecz, s. theol. bacc. a. D. 1410 (F úv. XIV—XVII). Do sbírky pojata však asi nebo vnikla také kázání cizí, jako Viklefovo str. 17—21 (dál uv. Ný). 6. Dobu vzniku lze určiti jen zhruba. Jediné kázání kateřinské má časovou narážku (str. 235) ve větě, že tempus ab ascensione Christi iam duravit 1403, což by ukazovalo na tento rok, chápeme-li to jako přepsání místo ab incarnacione, což činí, jak se zdá, i písaři. To je však právě odstavec, který Hus přejal z kázání Štěpána z Kolína (níže str. 98). Jinak možno soudit s vydavatelem pouze pravděpodobně, že sbírka vznikla před 1408—9, kdy by byl Hus nepochybně zaměnil odkazy na 4. knihu Lombarda za odkazy na svůj vlastní výklad tohoto díla. Tomu nasvědčuje i to, že pořadatel předlohy postily č. 6, vzniklé 1407—8, měl již zřejmě tato kázání po ruce.
Strana 33
33 7. Rukopisy: 1. 1 C 12. 142—252. 2. I E 45. 1—251. 3. V C 4. 1—171. 4. VI F 22. 18—255. 5. VII F 6. 1—115. 6.X G 3. 23—246'. 7. E 57. 1—120. 8. F 63. 1—95°. 9. I E 43. 306—16. 103—4. 10. IV E 13. 165—71. 188. 11. VI F 4. 198—208. 12. VI F 18. 86'—91', 101—5. 13. VII E 10. 150—6. 14. X H 13. 31'—9. 162—4°. 180. 15. XI D 5. 92—4. 151—67. 16. XIV F 11.9—140. 17. M XII F 6. 239—300. 18. M XVI F 4. 1—181. 19. Drk. 76. 1—298' z r. 1410. 20. Drk. 79. 1—149 (podle Fzvláštní zpracování z 1409). 21. Drk. 65. 234—7 (= ed. 175—81). 22. Rajhrad 414 (F v ČČH 1922, 167). 23. II, 226. 1—214 (= ruk. 7). 24. M XIII D 7. 92—3' (= ed. 110—7). 8. Vydal 1907 F s názvem Sermones de sanctis. 9. Přeložil Sv V, 254—88. 10. Pramenem Viklef: Los2 131 a d. Ný v ČMM 50, 1926, 712—5. 11. Literatura: T ve VČA 7, 1898, 48—50 (o ruk. 2). F v M 1898, 162—70 (taktéž). T ve VČA 8, 1899, 186 (o ruk. 3). T i F tamtéž 9, 1900, 471 a 562 (o ruk. 4—6 a 14), edice (o ruk. 1—16), VČA 17, 1908, 484—8 (o ruk. 19—21) a ČČH 1930, 378 (o ruk. 17 a 24). 6. Dicta de tempore. 1. Název ruk.: Dicta de tempore et sanctis (odst. 3), avšak to je název předlohy, kterou zatím nemáme a v níž byla navíc ještě kázání sváteční (asi č. 5). 2. Obsahuje kázání na nedělní evangelia celého roku až po 24. ne- děli trojiční a kázání na Lk 19, 1 a Jan 5, 25. 3. Rozdělení aspoň na tři části se týče předlohy a vyniká poznám- kou 1. 186': Et sic est finis particule horum dictorum de tempore et de sanctis secunde. Et sequitur tercie partis festum Viti et Ascensionis. Následuje však pouze kázání na druhý z těchto svátků, kdežto prvý
33 7. Rukopisy: 1. 1 C 12. 142—252. 2. I E 45. 1—251. 3. V C 4. 1—171. 4. VI F 22. 18—255. 5. VII F 6. 1—115. 6.X G 3. 23—246'. 7. E 57. 1—120. 8. F 63. 1—95°. 9. I E 43. 306—16. 103—4. 10. IV E 13. 165—71. 188. 11. VI F 4. 198—208. 12. VI F 18. 86'—91', 101—5. 13. VII E 10. 150—6. 14. X H 13. 31'—9. 162—4°. 180. 15. XI D 5. 92—4. 151—67. 16. XIV F 11.9—140. 17. M XII F 6. 239—300. 18. M XVI F 4. 1—181. 19. Drk. 76. 1—298' z r. 1410. 20. Drk. 79. 1—149 (podle Fzvláštní zpracování z 1409). 21. Drk. 65. 234—7 (= ed. 175—81). 22. Rajhrad 414 (F v ČČH 1922, 167). 23. II, 226. 1—214 (= ruk. 7). 24. M XIII D 7. 92—3' (= ed. 110—7). 8. Vydal 1907 F s názvem Sermones de sanctis. 9. Přeložil Sv V, 254—88. 10. Pramenem Viklef: Los2 131 a d. Ný v ČMM 50, 1926, 712—5. 11. Literatura: T ve VČA 7, 1898, 48—50 (o ruk. 2). F v M 1898, 162—70 (taktéž). T ve VČA 8, 1899, 186 (o ruk. 3). T i F tamtéž 9, 1900, 471 a 562 (o ruk. 4—6 a 14), edice (o ruk. 1—16), VČA 17, 1908, 484—8 (o ruk. 19—21) a ČČH 1930, 378 (o ruk. 17 a 24). 6. Dicta de tempore. 1. Název ruk.: Dicta de tempore et sanctis (odst. 3), avšak to je název předlohy, kterou zatím nemáme a v níž byla navíc ještě kázání sváteční (asi č. 5). 2. Obsahuje kázání na nedělní evangelia celého roku až po 24. ne- děli trojiční a kázání na Lk 19, 1 a Jan 5, 25. 3. Rozdělení aspoň na tři části se týče předlohy a vyniká poznám- kou 1. 186': Et sic est finis particule horum dictorum de tempore et de sanctis secunde. Et sequitur tercie partis festum Viti et Ascensionis. Následuje však pouze kázání na druhý z těchto svátků, kdežto prvý
Strana 34
34 chybí stejně jako svátek 3. května, na nějž odkazuje 1. 187: Et quere de invencione s. crucis in parte secunda. 4. Inc. Cum appropinquasset Jesus... Dominica hodierna, prima dominicarum tocius anni X Iudei in inferno positi ardebunt. 5. Původství Husovo dokazuje fakt, že část kázání na Nanebe- vstoupení Páně (1. 169 a d.) se shoduje skoro doslovně s Husovým spiskem de arg. clero (č. 62), a vložení traktátu de corp. Christi (č. 63), jehož začátek je vyříznut, za kázání božítělové (1. 191—2), i četné sho- dy myšlenkové (níž uv. F), takže je to jistě dílo Husovo, jedno z jeho největších a nejcennějších. 6. Doba vzniku spadá zřejmě do blízkosti obou jmenovaných spis- ků, tedy nejspíše do let 1407—8. Sem ukazuje i forma: hojné výklady v podobě kvestie, nápadné zvláště 1. 136 a d.; na ně si Hus zvykl jako bakalář theologie a snad tu spolupůsobil i vzor Waldhauserův, který Husovi zřejmě tanul na mysli. Je to asi nejpečlivější postila Husova, rozsahem i formou opravdový protějšek proslulé universitní postily Waldhauserovy. 7. Rukopis jediný: M XIII D 1. 1—307. 9. Pramenem hojně Waldhauser. Z něho pochází výzva, aby řehol- níci zpovídající bez povolení byli udáváni biskupovi (1. 141 = MXVI D 1. 178), Augustinův výklad o apoštolích, proč prchali za pronásledo- vání, tak častý později u Husa (1. 143': 1785), značná část kázání 6. ned. trojiční (1. 224 ř. 13 — 225' ř. 19 z 285', u F. Loskota, K. Waldhauser 58) neb odstavec, otištěný F (ČČH 1928, 174). 10. Literatura: B v M 1915, 377—8 a uv. FiF1, IV č. 9. B, K. Wald- hauser a ohlas jeho díla u nás v Kostn. Jiskrách 24, 1942, 212. 7. De Tempore (1408/9). 1. Název utvořil F a vžil se. 2. Obsahuje celoroční postilu na nedělní epištoly a evangelia. 4. Inc. Scientes, quia hora est... Apostolus in presenti epistola. Letní běh: Expurgate vetus fermentum i. e. mendacium, quod in para- diso est inchoatum. 5. Původství Husovo prokázal 1898 a 1900 T shodami s kázáními postily de sanctis a s Puncta, což potvrdil F i S. 6. Dobu vzniku určil S II, 403 na 1408—9 podle kritiky rozhodnutí cizích národů odejít z Prahy v kázání na Zel. čtvrtek (ruk. 1 1. 121), jenž padl na 4. dub. 1409. Ale jsou tu i kázání pozdější (S I, 464). 7. Rukopisy: 1. I C 27.1—218 (po 6. ned. letniční, ostatek vyřezán). 2. III A 6. 1—134 (úplná, ale po Trojici chybějí kázání epišt.). 3. III B 3. 1—209' (letní, od Božího hodu velk.). 4. III B 19. 2—249' (taktéž).
34 chybí stejně jako svátek 3. května, na nějž odkazuje 1. 187: Et quere de invencione s. crucis in parte secunda. 4. Inc. Cum appropinquasset Jesus... Dominica hodierna, prima dominicarum tocius anni X Iudei in inferno positi ardebunt. 5. Původství Husovo dokazuje fakt, že část kázání na Nanebe- vstoupení Páně (1. 169 a d.) se shoduje skoro doslovně s Husovým spiskem de arg. clero (č. 62), a vložení traktátu de corp. Christi (č. 63), jehož začátek je vyříznut, za kázání božítělové (1. 191—2), i četné sho- dy myšlenkové (níž uv. F), takže je to jistě dílo Husovo, jedno z jeho největších a nejcennějších. 6. Doba vzniku spadá zřejmě do blízkosti obou jmenovaných spis- ků, tedy nejspíše do let 1407—8. Sem ukazuje i forma: hojné výklady v podobě kvestie, nápadné zvláště 1. 136 a d.; na ně si Hus zvykl jako bakalář theologie a snad tu spolupůsobil i vzor Waldhauserův, který Husovi zřejmě tanul na mysli. Je to asi nejpečlivější postila Husova, rozsahem i formou opravdový protějšek proslulé universitní postily Waldhauserovy. 7. Rukopis jediný: M XIII D 1. 1—307. 9. Pramenem hojně Waldhauser. Z něho pochází výzva, aby řehol- níci zpovídající bez povolení byli udáváni biskupovi (1. 141 = MXVI D 1. 178), Augustinův výklad o apoštolích, proč prchali za pronásledo- vání, tak častý později u Husa (1. 143': 1785), značná část kázání 6. ned. trojiční (1. 224 ř. 13 — 225' ř. 19 z 285', u F. Loskota, K. Waldhauser 58) neb odstavec, otištěný F (ČČH 1928, 174). 10. Literatura: B v M 1915, 377—8 a uv. FiF1, IV č. 9. B, K. Wald- hauser a ohlas jeho díla u nás v Kostn. Jiskrách 24, 1942, 212. 7. De Tempore (1408/9). 1. Název utvořil F a vžil se. 2. Obsahuje celoroční postilu na nedělní epištoly a evangelia. 4. Inc. Scientes, quia hora est... Apostolus in presenti epistola. Letní běh: Expurgate vetus fermentum i. e. mendacium, quod in para- diso est inchoatum. 5. Původství Husovo prokázal 1898 a 1900 T shodami s kázáními postily de sanctis a s Puncta, což potvrdil F i S. 6. Dobu vzniku určil S II, 403 na 1408—9 podle kritiky rozhodnutí cizích národů odejít z Prahy v kázání na Zel. čtvrtek (ruk. 1 1. 121), jenž padl na 4. dub. 1409. Ale jsou tu i kázání pozdější (S I, 464). 7. Rukopisy: 1. I C 27.1—218 (po 6. ned. letniční, ostatek vyřezán). 2. III A 6. 1—134 (úplná, ale po Trojici chybějí kázání epišt.). 3. III B 3. 1—209' (letní, od Božího hodu velk.). 4. III B 19. 2—249' (taktéž).
Strana 35
35 5. V E 2. 17—195' (letní jen do Trojice). 6. X H 2. 1—229' (zimní do květné ned.). 7. F 109. 144—87. 8. I 67. 23—111 (zimní s Passio). 9. M XVI F 4. 239—50, 350—2 (několik káz.). 10. XII F 13. 1—210' (zvláštní zpracování zimní s Qua- dragesimale od 1. 68, jež zač. Hec d. Deus: Conver- timini... In hac epistola propheta ostendit; inc. celku: Prepara te in occursum... Tempus presens est tempus). Viz i č. další. 11. Drk. 71. 1—99 (zimní s Passio), 111—82' (letní do 9. ned. letniční). 12. Drk. 65. 1—192', 201—73' (zpracování z 1416, je tu již o kalichu, jinak viz Vielhaber-Indra a F 484). 13. Drk. 161. 1—163 (letní do posled. ned. letniční). 14. Drk. 79 (viz č. 5 ruk. 21; obsahuje 10 kázání odtud). 15. VI F 21. 1—275 (zimní). 16. M1 D a 1 č. 6 (2 listy podle F v ČČH 1930, 378). 10. Literatura: T ve VČA 7, 1898, 271, F 108 č. 48, T uv. čas. 9, 1900, 471 a ČČH 8, 1902, 316 (o ruk. 2, 4 a 10). F ve VČA 17, 1906, 484 až 486 (o ruk. 11—4), a úv. k edici č. 5 str. VI a F 1, IV a S II, 403—10 (rozbor). 8. Quadragesimale. 1. Název, jak v čele, dal postile M. Denis a vžil se. 2. Obsahuje soubor kázání na evangelium i epištolu každého dne v postě až do Zel. čtvrtku mimo neděle. Někdy bývá v čele část epi- štolní, někdy evangelní (odst. 4). 4. Inc. 1. Immutemur habitu. Hiis verbis omnes generaliter. 2. Hec dicit d. Deus: Convertimini... In epistola precipit Dominus pecca- toribus (část evangelní). X hoc mundo dampnemur. 5. Původství Husovo dosvědčuje ruk. 6 i obsah. Odkaz na kázání v postile De tempore se shoduje a výrok, který udal na Husa J. Protiva, je tu (S. II, 410). 6. Dobu vzniku není možno určit než přibližně. Opora, které užil F i S, že totiž v kázání na úterý po Letare (ruk. 3 1. 104) najdeme vý- klad, který, jak udal, slyšel Protiva v Betlemě v úterý nebo středu po Ju- dica (26—7. 3. 1409), je vratká, neboť tentýž výklad čteme v Betl. káz. 3, 141 r. 1411, a obsah nepodává žádné jiné opory. Ani S-ovo zjištění, že některé rukopisy jsou doplněny o nedělní kázání, vzatá z postily z 1408—9 č. 7 a že to Hus na ni odkazuje, dovolává-li se kázání na neděli Esto mihi, kde opravdu najdeme ten výklad, nedokazuje více než to, že Q. je pozdější nežli tato postila. Že ho však Hus zřejmě
35 5. V E 2. 17—195' (letní jen do Trojice). 6. X H 2. 1—229' (zimní do květné ned.). 7. F 109. 144—87. 8. I 67. 23—111 (zimní s Passio). 9. M XVI F 4. 239—50, 350—2 (několik káz.). 10. XII F 13. 1—210' (zvláštní zpracování zimní s Qua- dragesimale od 1. 68, jež zač. Hec d. Deus: Conver- timini... In hac epistola propheta ostendit; inc. celku: Prepara te in occursum... Tempus presens est tempus). Viz i č. další. 11. Drk. 71. 1—99 (zimní s Passio), 111—82' (letní do 9. ned. letniční). 12. Drk. 65. 1—192', 201—73' (zpracování z 1416, je tu již o kalichu, jinak viz Vielhaber-Indra a F 484). 13. Drk. 161. 1—163 (letní do posled. ned. letniční). 14. Drk. 79 (viz č. 5 ruk. 21; obsahuje 10 kázání odtud). 15. VI F 21. 1—275 (zimní). 16. M1 D a 1 č. 6 (2 listy podle F v ČČH 1930, 378). 10. Literatura: T ve VČA 7, 1898, 271, F 108 č. 48, T uv. čas. 9, 1900, 471 a ČČH 8, 1902, 316 (o ruk. 2, 4 a 10). F ve VČA 17, 1906, 484 až 486 (o ruk. 11—4), a úv. k edici č. 5 str. VI a F 1, IV a S II, 403—10 (rozbor). 8. Quadragesimale. 1. Název, jak v čele, dal postile M. Denis a vžil se. 2. Obsahuje soubor kázání na evangelium i epištolu každého dne v postě až do Zel. čtvrtku mimo neděle. Někdy bývá v čele část epi- štolní, někdy evangelní (odst. 4). 4. Inc. 1. Immutemur habitu. Hiis verbis omnes generaliter. 2. Hec dicit d. Deus: Convertimini... In epistola precipit Dominus pecca- toribus (část evangelní). X hoc mundo dampnemur. 5. Původství Husovo dosvědčuje ruk. 6 i obsah. Odkaz na kázání v postile De tempore se shoduje a výrok, který udal na Husa J. Protiva, je tu (S. II, 410). 6. Dobu vzniku není možno určit než přibližně. Opora, které užil F i S, že totiž v kázání na úterý po Letare (ruk. 3 1. 104) najdeme vý- klad, který, jak udal, slyšel Protiva v Betlemě v úterý nebo středu po Ju- dica (26—7. 3. 1409), je vratká, neboť tentýž výklad čteme v Betl. káz. 3, 141 r. 1411, a obsah nepodává žádné jiné opory. Ani S-ovo zjištění, že některé rukopisy jsou doplněny o nedělní kázání, vzatá z postily z 1408—9 č. 7 a že to Hus na ni odkazuje, dovolává-li se kázání na neděli Esto mihi, kde opravdu najdeme ten výklad, nedokazuje více než to, že Q. je pozdější nežli tato postila. Že ho však Hus zřejmě
Strana 36
36 užívá v Betl. (č. 9) poč. 1411, bylo jistě tehdy již hotovo, z okolností pak, že Hus byl asi v postě 1409 nemocen, můžeme vyloučit z úvahy i tento rok. I hodí se pro vznik díla nejspíše půst 1410. z kterého roku pochází také pravděnejpodobněji kázání na Zel. čtvrtek, které sem po- ložil i S. Je to však datování jen přibližné. Jeť Q. postila umělá, jak vyniká zvláště srovnáním s jeho protějškem v č. 9 a s jinými postilami postními, jejichž datování lze zpravidla opřít o to, na který den padá svátek 24. ún. a 25. března. Té opory v Q. nenajdeme. 7. Rukopisy: 1. 1 C 12. 1—141'. 2. I C 11. 12—131 (pořádek porušen, F č. 2). 3. I G 56. 1—167. 4. V E 19. 1—235 (rozsahem rovno ruk. 3 1. 44'—98). 5. VI F 17 (jen několik káz. B v JSH 12, 1939, 34). 6. 3914. 3—148 (F č. 3). 7. 4517. 1—157 (F č. 4). 8. Scot. 50 e 3. 75—173. 9.1 67. 141—257 (F v ČČH 1922, 169). 10. E 45. 1. 1—141. 11. E 45. 2. 1—120. 12. Záhřeb, knih. univ. (F 3, 7 p. 1). 13. Olom. kap. 157 (S I, XVI). 14. N. 7. 219—20 (pouze začátek). 15. D 50. 71'—5 (jen kázání na Zelený čtvrtek, viz tisk.). 16. B 17. 1. 117—20 (taktéž). 17. XID 9. 105—7 (taktéž). 18. A 44. 303—36' (F v uV. VEA). 19. E 37. 1—225 (taktéž; odtud tisk). 20. Vodň. G 4 R1. 1—115. 8. Tisk závěrečného kázání na Zel. čtvrtek u S I, 482—91. Zač. Convenientibus vobis in unum ... Text: Probet autem se ipsum homo. O tom i níže č. 13, 14. 10. Literatura: Denis I, 1691—3. F 106—7 č. 47, VČA 10, 1901, 310, Serm. VI č. 1. S II, 410—4 a uv. F 3 a v aparátu srovnání. Ný I, 397 (p. 1 o kázání na Zel. čtvrtek [odst. 8] a o jeho odchylném znění v N 48. 116'—7, což je však nepochybně omyl v signatuře). 9. Betlemská kázání z let 1410—11. 1. Název ruk. 1: Sermones per circulum anni de tempore et de sanctis et per totam quadragesimam epistole cum evangeliis. Název, jak je v čele, dal postile T a vžil se. 2. Obsahuje kázání na nedělní i sváteční evangelia i epištoly ce- lého roku, v tom pak i quadragesimale s každodenními kázáními post- ními, od 1. list. 1410 do 28. října 1411.
36 užívá v Betl. (č. 9) poč. 1411, bylo jistě tehdy již hotovo, z okolností pak, že Hus byl asi v postě 1409 nemocen, můžeme vyloučit z úvahy i tento rok. I hodí se pro vznik díla nejspíše půst 1410. z kterého roku pochází také pravděnejpodobněji kázání na Zel. čtvrtek, které sem po- ložil i S. Je to však datování jen přibližné. Jeť Q. postila umělá, jak vyniká zvláště srovnáním s jeho protějškem v č. 9 a s jinými postilami postními, jejichž datování lze zpravidla opřít o to, na který den padá svátek 24. ún. a 25. března. Té opory v Q. nenajdeme. 7. Rukopisy: 1. 1 C 12. 1—141'. 2. I C 11. 12—131 (pořádek porušen, F č. 2). 3. I G 56. 1—167. 4. V E 19. 1—235 (rozsahem rovno ruk. 3 1. 44'—98). 5. VI F 17 (jen několik káz. B v JSH 12, 1939, 34). 6. 3914. 3—148 (F č. 3). 7. 4517. 1—157 (F č. 4). 8. Scot. 50 e 3. 75—173. 9.1 67. 141—257 (F v ČČH 1922, 169). 10. E 45. 1. 1—141. 11. E 45. 2. 1—120. 12. Záhřeb, knih. univ. (F 3, 7 p. 1). 13. Olom. kap. 157 (S I, XVI). 14. N. 7. 219—20 (pouze začátek). 15. D 50. 71'—5 (jen kázání na Zelený čtvrtek, viz tisk.). 16. B 17. 1. 117—20 (taktéž). 17. XID 9. 105—7 (taktéž). 18. A 44. 303—36' (F v uV. VEA). 19. E 37. 1—225 (taktéž; odtud tisk). 20. Vodň. G 4 R1. 1—115. 8. Tisk závěrečného kázání na Zel. čtvrtek u S I, 482—91. Zač. Convenientibus vobis in unum ... Text: Probet autem se ipsum homo. O tom i níže č. 13, 14. 10. Literatura: Denis I, 1691—3. F 106—7 č. 47, VČA 10, 1901, 310, Serm. VI č. 1. S II, 410—4 a uv. F 3 a v aparátu srovnání. Ný I, 397 (p. 1 o kázání na Zel. čtvrtek [odst. 8] a o jeho odchylném znění v N 48. 116'—7, což je však nepochybně omyl v signatuře). 9. Betlemská kázání z let 1410—11. 1. Název ruk. 1: Sermones per circulum anni de tempore et de sanctis et per totam quadragesimam epistole cum evangeliis. Název, jak je v čele, dal postile T a vžil se. 2. Obsahuje kázání na nedělní i sváteční evangelia i epištoly ce- lého roku, v tom pak i quadragesimale s každodenními kázáními post- ními, od 1. list. 1410 do 28. října 1411.
Strana 37
37 4. Inc. Videns Jesus turbas...Hodie namque hilariter X genti illi in die illa etc. 5. Původství Husovo nesporné. Doložil to objevitel T, NÝ v ČČH 4, 1899, 26 i F 109 č. L I. 6. Doba vzniku jest udána výslovně a úplně u kázání z 23. dub. 1411 a rok 1411 i u kázání z 11. června (edice 4, 67 a 101) a potvrzena dokonale i pořadem kázání (F 1, IX). Ný založil své pochybnosti na omyle rukopisu 1, jenž na druhém uv. místě má 1406, což třeba vyložiti záměnou XI za VI (B v M 1915, 284). Spor o datování může nastat pouze u poslední skupiny kázání ruk. 1 1. 256—93, t. j. od 30. VIII. 1411 (F 1, X). Tuto skupinu klade vydavatel (5, 23) do 1412. 7. Rukopisy: 1. III B 20. 1—293. 2. M XVI F 4. 106, 99—105, 255—61, 270—1, 284—327, 329—40, 344—50, 376—81. 3. E 37. 185—9 (dvojí kázání). 4. zčásti rukopisy další postily. 8. Vydal 1914 S I, 497—506 (božítělové kázání z ruk. 3) 1939—42 F s názvem Mag. Jo. Hus Sermones in Bethlehem 1410—11 ve VUS 1938—42. 9. Překlad vybraných kázání vydala 1947 A. Císařová-Kolářová s názvem Betlemské poselství. 10. Literatura: T ve VČA 7, 1898, 271, uv. (odst. 5) Ný i F a (odst. 6) B, 377 (o ruk. 2), uv. S I (otisk káz. z 11. č. 1411). Ný I, II na m. m. a Sb. Fil. VII, 1922, 128—66 (otisk vět s čes. slovy). 9a. Sbírka kázání De obediencia. 1. Název dal sbírce F a ujal se, třeba zcela nevyhovuje (S). 2. Obsahuje sedm kázání na tyto texty: 1. Tu es Petrus... Beda im omelia hodierna, 2. In illo tempore respiciens Jesus... Salvator in evangelio presenti, 3. Fratres, obedite prepositis vestris... Apostolus Christi, 4. Cum descendisset Jesus de monte... In presenti evangelio. 5. Cum venerit Paraclitus ... Quia apostoli erant, 6. Cum turbe irrue- rent ad Jesum... Ostendit evangelista, 7. Obedire Deo magis oportet quam hominibus. Act. 5 Gregorius in Pastorali. 5. Původství Husovo doloženo rukopisem i obsahem a je uznáváno obecně. 6. Čas, kdy byla kázání pronesena, určil jednak S, jenž je všecka položil do r. 1410, jednak (č. 3 a 6) plyne ze zařazení v Betl. zák.: 1. 29. č. 1410, 2. 5. čc. 1410, 3. 23. dub. 1411, 4. 25. led. 1411, 5. 4. květ. 1410, 6. 12. čc. 1411. Pouze 7. nedovedu datovati. 7. Rukopisy: 1. X H 13. 185'—203'. 2. XID 9. 41—55. 3. N 7. 207—16' (1—5).
37 4. Inc. Videns Jesus turbas...Hodie namque hilariter X genti illi in die illa etc. 5. Původství Husovo nesporné. Doložil to objevitel T, NÝ v ČČH 4, 1899, 26 i F 109 č. L I. 6. Doba vzniku jest udána výslovně a úplně u kázání z 23. dub. 1411 a rok 1411 i u kázání z 11. června (edice 4, 67 a 101) a potvrzena dokonale i pořadem kázání (F 1, IX). Ný založil své pochybnosti na omyle rukopisu 1, jenž na druhém uv. místě má 1406, což třeba vyložiti záměnou XI za VI (B v M 1915, 284). Spor o datování může nastat pouze u poslední skupiny kázání ruk. 1 1. 256—93, t. j. od 30. VIII. 1411 (F 1, X). Tuto skupinu klade vydavatel (5, 23) do 1412. 7. Rukopisy: 1. III B 20. 1—293. 2. M XVI F 4. 106, 99—105, 255—61, 270—1, 284—327, 329—40, 344—50, 376—81. 3. E 37. 185—9 (dvojí kázání). 4. zčásti rukopisy další postily. 8. Vydal 1914 S I, 497—506 (božítělové kázání z ruk. 3) 1939—42 F s názvem Mag. Jo. Hus Sermones in Bethlehem 1410—11 ve VUS 1938—42. 9. Překlad vybraných kázání vydala 1947 A. Císařová-Kolářová s názvem Betlemské poselství. 10. Literatura: T ve VČA 7, 1898, 271, uv. (odst. 5) Ný i F a (odst. 6) B, 377 (o ruk. 2), uv. S I (otisk káz. z 11. č. 1411). Ný I, II na m. m. a Sb. Fil. VII, 1922, 128—66 (otisk vět s čes. slovy). 9a. Sbírka kázání De obediencia. 1. Název dal sbírce F a ujal se, třeba zcela nevyhovuje (S). 2. Obsahuje sedm kázání na tyto texty: 1. Tu es Petrus... Beda im omelia hodierna, 2. In illo tempore respiciens Jesus... Salvator in evangelio presenti, 3. Fratres, obedite prepositis vestris... Apostolus Christi, 4. Cum descendisset Jesus de monte... In presenti evangelio. 5. Cum venerit Paraclitus ... Quia apostoli erant, 6. Cum turbe irrue- rent ad Jesum... Ostendit evangelista, 7. Obedire Deo magis oportet quam hominibus. Act. 5 Gregorius in Pastorali. 5. Původství Husovo doloženo rukopisem i obsahem a je uznáváno obecně. 6. Čas, kdy byla kázání pronesena, určil jednak S, jenž je všecka položil do r. 1410, jednak (č. 3 a 6) plyne ze zařazení v Betl. zák.: 1. 29. č. 1410, 2. 5. čc. 1410, 3. 23. dub. 1411, 4. 25. led. 1411, 5. 4. květ. 1410, 6. 12. čc. 1411. Pouze 7. nedovedu datovati. 7. Rukopisy: 1. X H 13. 185'—203'. 2. XID 9. 41—55. 3. N 7. 207—16' (1—5).
Strana 38
38 4. Ol. 1 34. 161—71 (1—6). 5. VIII 9 34. 46—8° (5—6). 6. X H 17. 18—20', 79—80, 85 (7, 1, 6, 5). 7. VI F 18. 97—101 (1, 3). 8. III 9 16. 92. 140 (3, 1). 9. X E 24. 139—42' (7, 3, 1). 10. XIII F 21. 88—91 (1, 6). 11. MXVI F 4. 337'—8 (3 s datem 23. d. 1411). 12. 4° 23. 10—4. 13. O 10. 1—6 (7, 1). 14. O 23 (podle F u ruk. 17). 15. Drk. 187. 174—5 (1). 16.1 67. 136—8 (1). 17. MXII F 1 (F v ČČH 1922, 427). 18. 1 E 45. 259—64 (1). 8. Vydal 1915 S 127—64, vynechav však č. 7 a připojiv ještě z ruk. 5. kázání na Amen... Nisi habundaverit... Salvator noster dat (164—8) a Collecta de excommunicacione (č. 64). F v Betl. 2, 224—7; 4, 264—6 (č. 4 a 6); 4, 67—71 (Č. 3). 9. Pramenem Viklef (S v dokladech a 354). 10. Literatura: Serm. de ss. VII č. 8, ČČH 1922, 426—7 (o č. 1 a ruk.), S 183—6, F 1, IV č. 8 a uv. edice. 10. Postilová příručka z 1411—2. 1. Názvu v ruk. není. Jméno příručka razil F a ponechávám je, ač- koli by postile slušel snad lépe název náčrtníku. 2. Obsahuje kázání na epištoly a evangelia nedělní i sváteční od 1. ned. adventní do 25. ned. trojiční (do 1. 97). Potom následují kázání sváteční v pořadí církevního roku počínajíc 12. listop. (Attendite a fal- sis prophetis) do 1. května, dále 4 káz. posvícenská, tolikéž pohřebních a konečně káz. na slova Hoc facite in meam commemoracionem... Quid mali sequatur, na Zvěstování, shodné na zač. s de sanctis 24—25, ř. 14 a na Luk. 11, 11 Quis autem ex vobis... Secundum Bedam. 4. Inc. Venturus est iudicare... Tempus istud, quod solet vocare adventum X venenabunt homines etc. 5. Původství Husovo prokázal B (níž uv.) a uznal i potvrdil Ný II. 1 i F v ČČH 1922, 172 a 1, IV č. 10. 6. Doba vzniku se dá stanovit nepochybně pouze pro vlastní jádro, a to na 29. list. 1411 až 20. list. 1412, ano, nejspíš asi jen do 20. neděle trojiční (1. 88"), jež padla na 16. říj. 1412, neboť krátce nato odešel Hus z Prahy; i musil si majetník postily doplnit ostatek asi odjinud. Ani však v tomto rozsahu nemožno říci o všech kázáních s jistotou, že jsou Husova, zvláště odešel-li z Prahy, jak zato mám, asi na měsíc již v čer- venci 1412 (jinak Ný II, 119). Již zde nesouhlasí vždy pořad kázání
38 4. Ol. 1 34. 161—71 (1—6). 5. VIII 9 34. 46—8° (5—6). 6. X H 17. 18—20', 79—80, 85 (7, 1, 6, 5). 7. VI F 18. 97—101 (1, 3). 8. III 9 16. 92. 140 (3, 1). 9. X E 24. 139—42' (7, 3, 1). 10. XIII F 21. 88—91 (1, 6). 11. MXVI F 4. 337'—8 (3 s datem 23. d. 1411). 12. 4° 23. 10—4. 13. O 10. 1—6 (7, 1). 14. O 23 (podle F u ruk. 17). 15. Drk. 187. 174—5 (1). 16.1 67. 136—8 (1). 17. MXII F 1 (F v ČČH 1922, 427). 18. 1 E 45. 259—64 (1). 8. Vydal 1915 S 127—64, vynechav však č. 7 a připojiv ještě z ruk. 5. kázání na Amen... Nisi habundaverit... Salvator noster dat (164—8) a Collecta de excommunicacione (č. 64). F v Betl. 2, 224—7; 4, 264—6 (č. 4 a 6); 4, 67—71 (Č. 3). 9. Pramenem Viklef (S v dokladech a 354). 10. Literatura: Serm. de ss. VII č. 8, ČČH 1922, 426—7 (o č. 1 a ruk.), S 183—6, F 1, IV č. 8 a uv. edice. 10. Postilová příručka z 1411—2. 1. Názvu v ruk. není. Jméno příručka razil F a ponechávám je, ač- koli by postile slušel snad lépe název náčrtníku. 2. Obsahuje kázání na epištoly a evangelia nedělní i sváteční od 1. ned. adventní do 25. ned. trojiční (do 1. 97). Potom následují kázání sváteční v pořadí církevního roku počínajíc 12. listop. (Attendite a fal- sis prophetis) do 1. května, dále 4 káz. posvícenská, tolikéž pohřebních a konečně káz. na slova Hoc facite in meam commemoracionem... Quid mali sequatur, na Zvěstování, shodné na zač. s de sanctis 24—25, ř. 14 a na Luk. 11, 11 Quis autem ex vobis... Secundum Bedam. 4. Inc. Venturus est iudicare... Tempus istud, quod solet vocare adventum X venenabunt homines etc. 5. Původství Husovo prokázal B (níž uv.) a uznal i potvrdil Ný II. 1 i F v ČČH 1922, 172 a 1, IV č. 10. 6. Doba vzniku se dá stanovit nepochybně pouze pro vlastní jádro, a to na 29. list. 1411 až 20. list. 1412, ano, nejspíš asi jen do 20. neděle trojiční (1. 88"), jež padla na 16. říj. 1412, neboť krátce nato odešel Hus z Prahy; i musil si majetník postily doplnit ostatek asi odjinud. Ani však v tomto rozsahu nemožno říci o všech kázáních s jistotou, že jsou Husova, zvláště odešel-li z Prahy, jak zato mám, asi na měsíc již v čer- venci 1412 (jinak Ný II, 119). Již zde nesouhlasí vždy pořad kázání
Strana 39
39 s církevním rokem. O většině dřívějších lze však přece soudit, že vznikla v den, na který je tu najdeme. 7. Rukopis jediný: M XIII F 1. 1—132 (odst. 2). 8. Vydáno pouze kázání z 28. září 1411(2) u F 5, 136—40). 10. Literatura: B v M 1915, 378 a hlavně Ný II. 1, 2, 16, 26, 31—9, 79, 80, 100, 119—20, 122, 130—2, 4, 171, 8, 206 s hojnými výňatky. F 1—5 v aparátu a uv. vydání. 11. Husova kázání v postile jeho zástupců Betlémských. V této postile, uchované v M XV F 3 (B v M 1915, 378), zjistil Ný II, 231 pozn. 2 a F v ČČH 1922, 428 Husova kázání z 6. 1. 1413 (1. 46),8. 1. (l. 51) a 9. 1. (1. 53, dvojí, Ný 232—7). Pravděpodobně přičítá Ný (263—5) Husovi i kázání 19. 3. 1413. 12. Passio Christi. 1. Název tisku: Passio d. n. J. Christi e quatuor evangelistis sum- marie collecta. 2. Obsahuje, jak praví název, výklad o umučení Páně podle evan- gelní harmonie. 4. Inc. Joh. XIII Ante diem festum pasche... Presens evangelium dividitur, (vlastní Passio:) Cum consummasset Jesus hos sermones... Beda in omelia X lapidem cum custodibus. 5. Původství Husovo dosvědčuje tisk i to, že byl spisek pojat čás- tečně do č. 7. 6. Doba vzniku se nedá určit z obsahu, sotva však je příliš vzdá- lená dokončení ruk. 9, jenž dopsán 25. srp. 1407 (F ve VČA 12, 1903, 632). 7. Rukopisy: 1. IV E 13. 198—262. 2. V H 27. 7'—58'. 3. IV F 22. 1—65 (poněkud odchylně). 4. VII F 6. 133—74' (konec chybí). 5. 3937. 137'—48' (odchylně). 6. 4890. 121—65 (taktéž). 7. 3914 (necelé podle F 107 č. 3). 8. 4517. 169—219 (t. č. 4). 9. Břevnov F 1 n° 2 (odst. 6). 10. Drk 71 (v č. 7 ruk. 11). 11. I 67 (tamtéž ruk. 8). 12. T C 27. 117—22 (t. ruk. 11, jen prvá část). 13. M XVI F 4. 186—237. 14. Ol. kap. 68 (S I, XVI). 15. Drk 80, 83—92'. 16. Drk 187. 169—73.
39 s církevním rokem. O většině dřívějších lze však přece soudit, že vznikla v den, na který je tu najdeme. 7. Rukopis jediný: M XIII F 1. 1—132 (odst. 2). 8. Vydáno pouze kázání z 28. září 1411(2) u F 5, 136—40). 10. Literatura: B v M 1915, 378 a hlavně Ný II. 1, 2, 16, 26, 31—9, 79, 80, 100, 119—20, 122, 130—2, 4, 171, 8, 206 s hojnými výňatky. F 1—5 v aparátu a uv. vydání. 11. Husova kázání v postile jeho zástupců Betlémských. V této postile, uchované v M XV F 3 (B v M 1915, 378), zjistil Ný II, 231 pozn. 2 a F v ČČH 1922, 428 Husova kázání z 6. 1. 1413 (1. 46),8. 1. (l. 51) a 9. 1. (1. 53, dvojí, Ný 232—7). Pravděpodobně přičítá Ný (263—5) Husovi i kázání 19. 3. 1413. 12. Passio Christi. 1. Název tisku: Passio d. n. J. Christi e quatuor evangelistis sum- marie collecta. 2. Obsahuje, jak praví název, výklad o umučení Páně podle evan- gelní harmonie. 4. Inc. Joh. XIII Ante diem festum pasche... Presens evangelium dividitur, (vlastní Passio:) Cum consummasset Jesus hos sermones... Beda in omelia X lapidem cum custodibus. 5. Původství Husovo dosvědčuje tisk i to, že byl spisek pojat čás- tečně do č. 7. 6. Doba vzniku se nedá určit z obsahu, sotva však je příliš vzdá- lená dokončení ruk. 9, jenž dopsán 25. srp. 1407 (F ve VČA 12, 1903, 632). 7. Rukopisy: 1. IV E 13. 198—262. 2. V H 27. 7'—58'. 3. IV F 22. 1—65 (poněkud odchylně). 4. VII F 6. 133—74' (konec chybí). 5. 3937. 137'—48' (odchylně). 6. 4890. 121—65 (taktéž). 7. 3914 (necelé podle F 107 č. 3). 8. 4517. 169—219 (t. č. 4). 9. Břevnov F 1 n° 2 (odst. 6). 10. Drk 71 (v č. 7 ruk. 11). 11. I 67 (tamtéž ruk. 8). 12. T C 27. 117—22 (t. ruk. 11, jen prvá část). 13. M XVI F 4. 186—237. 14. Ol. kap. 68 (S I, XVI). 15. Drk 80, 83—92'. 16. Drk 187. 169—73.
Strana 40
40 8. Tisk v Op II, 7—24 (28—34). 10. Literatura: F 90—1 č. 33 a 107 (podle ruk. 2, 5—8), Ný 489. Fv uv. VČA (odst. 6), De sanctis XXIV (o ruk. 1) a F 3, 237. Dodatek. Passio secundum quator evangelistas nazval S I, XVI jiný Husův výklad pašije v ol. kap. 68 a 122. Název by se hodil na spisek, uchovaný, ale jak se zdá, necele v ruk. 10 č. 7 1. 196—210', zde se zač. slovy: Ante diem festum pasce... Tria tanguntur in evangelio presenti. 13. Kázání porůzná. Mimo postily a kázání synodní neb universitní, která poznáme skoro bezpečně po jejich umělé trojdílné stavbě, zachovalo se ještě dosti jiných kázání Husových, a to buď o sobě nebo v menších skupi- nách. Jsou to většinou kázání sváteční, vzešlá nejspíše tím, že Hus byl zván kázat o pouti neb o posvícení, což ho přimělo k vypracování pro- slovu stejně pečlivého, jako když kázal jako člen bohoslovecké fa- kulty o universitní mši. Býval asi žádán o svolení k pořízení přepisu takových kázání, a tím se nám zachovala. Značná část těchto kázání přešla ovšem také do Sermones de sanctis (č. 5), jindy zase připojo- vána k postilám. Možná však také, že některé z těchto kázání vyňato naopak z postil, komu se zalíbilo. Něco z kázání sem zařazených jsou asi kázání universitní, jež však nebylo možno zařadit do odd. B, protože se vymykají pokusu o datování. Datovat není z nich možno skoro žádné mimo jediné z 6. pros. 1401, které však právě pro tuto výminečnost pojato do odd. C. Naše poznání tohoto druhu Husových projevů je i jinak teprve v počát- cích a bude moci asi pokročit teprve, až bude důkladněji zpracováno ostatní kazatelské dílo Husovo. To bude vyžadovat samostatné práce. Pro tuto zatímnost toho, co možno o nich povědět, užil jsem v popise kázání kratšího postupu, který má však zase výhodu větší přehled- nosti. V čelo kladu vždy text, o kterém Hus kázal, a ostatní podrob- nosti podávám in continuo. 1. Beati oculi, qui vident... Scribitur Sa 10 ... et potest applicari ad festivitatem et solempnitatem hodiernam. Pro impetranda Spiritus s. gracia salutemus... di- cendo Ave Maria. Reverendi patres et domini. Si pater omnipotens X ad beatitu- dinem eternam, quam nobis prestare dignetur, qui vivit... in sec. sec. V III G 16. 42—7 s názvem Sermo pulcer ad clerum M. J. Hus. Je to ničím nevynikající kázání universitní, zřejmě zápasící ještě s formou (úvod odbyt jedinou větou), a proto po- chází nejspíše ze samých počátků Husova působení na theolog. fakultě. O které slav- nosti bylo prosloveno, nevysvítá ani z obsahu ani z thematu 13. ned. trojiční. F 104, g. 2. Ego sum pastor bonus Joh. X, 11. Si diligenter attenderent homines X glorie coronam I Pe V. quam nobis prestare dignetur etc. V X D 10. 59—62, N 7. 78'—82 a Cerr. II, 151. 256'—61', zde s názvem: Sermo M. Joh. de Hussynecz (což však vyškra- báno) de penthecosten. F 104, e, pokládá původství Husovo za nejisté. Opravdu mu nasvědčuje skoro jediné názor, že bona ecclesie sunt pauperibus eroganda, a že qui
40 8. Tisk v Op II, 7—24 (28—34). 10. Literatura: F 90—1 č. 33 a 107 (podle ruk. 2, 5—8), Ný 489. Fv uv. VČA (odst. 6), De sanctis XXIV (o ruk. 1) a F 3, 237. Dodatek. Passio secundum quator evangelistas nazval S I, XVI jiný Husův výklad pašije v ol. kap. 68 a 122. Název by se hodil na spisek, uchovaný, ale jak se zdá, necele v ruk. 10 č. 7 1. 196—210', zde se zač. slovy: Ante diem festum pasce... Tria tanguntur in evangelio presenti. 13. Kázání porůzná. Mimo postily a kázání synodní neb universitní, která poznáme skoro bezpečně po jejich umělé trojdílné stavbě, zachovalo se ještě dosti jiných kázání Husových, a to buď o sobě nebo v menších skupi- nách. Jsou to většinou kázání sváteční, vzešlá nejspíše tím, že Hus byl zván kázat o pouti neb o posvícení, což ho přimělo k vypracování pro- slovu stejně pečlivého, jako když kázal jako člen bohoslovecké fa- kulty o universitní mši. Býval asi žádán o svolení k pořízení přepisu takových kázání, a tím se nám zachovala. Značná část těchto kázání přešla ovšem také do Sermones de sanctis (č. 5), jindy zase připojo- vána k postilám. Možná však také, že některé z těchto kázání vyňato naopak z postil, komu se zalíbilo. Něco z kázání sem zařazených jsou asi kázání universitní, jež však nebylo možno zařadit do odd. B, protože se vymykají pokusu o datování. Datovat není z nich možno skoro žádné mimo jediné z 6. pros. 1401, které však právě pro tuto výminečnost pojato do odd. C. Naše poznání tohoto druhu Husových projevů je i jinak teprve v počát- cích a bude moci asi pokročit teprve, až bude důkladněji zpracováno ostatní kazatelské dílo Husovo. To bude vyžadovat samostatné práce. Pro tuto zatímnost toho, co možno o nich povědět, užil jsem v popise kázání kratšího postupu, který má však zase výhodu větší přehled- nosti. V čelo kladu vždy text, o kterém Hus kázal, a ostatní podrob- nosti podávám in continuo. 1. Beati oculi, qui vident... Scribitur Sa 10 ... et potest applicari ad festivitatem et solempnitatem hodiernam. Pro impetranda Spiritus s. gracia salutemus... di- cendo Ave Maria. Reverendi patres et domini. Si pater omnipotens X ad beatitu- dinem eternam, quam nobis prestare dignetur, qui vivit... in sec. sec. V III G 16. 42—7 s názvem Sermo pulcer ad clerum M. J. Hus. Je to ničím nevynikající kázání universitní, zřejmě zápasící ještě s formou (úvod odbyt jedinou větou), a proto po- chází nejspíše ze samých počátků Husova působení na theolog. fakultě. O které slav- nosti bylo prosloveno, nevysvítá ani z obsahu ani z thematu 13. ned. trojiční. F 104, g. 2. Ego sum pastor bonus Joh. X, 11. Si diligenter attenderent homines X glorie coronam I Pe V. quam nobis prestare dignetur etc. V X D 10. 59—62, N 7. 78'—82 a Cerr. II, 151. 256'—61', zde s názvem: Sermo M. Joh. de Hussynecz (což však vyškra- báno) de penthecosten. F 104, e, pokládá původství Husovo za nejisté. Opravdu mu nasvědčuje skoro jediné názor, že bona ecclesie sunt pauperibus eroganda, a že qui
Strana 41
41 symoniace est ordinatus... pastor non est nec potest ministrare (ruk. 1 1. 59 60). Dobových narážek v kázání není. 3. Si quis indiget sapiencia. Pater et Filius et Spiritus s. ... Verba proposita sunt Spiritus sancti. X post beatitudinis gloriam, quam nobis atd. V VIII F 2. 96'—103 a Herrnhut 22—9. K tomuto kázání universitnímu užil Hus nepochybně principia in Canonicas (č. 16), jehož jest asi kázání jen novým zpracováním. 4. Amen, amen dico vobis... Ostenditur in isto evangelio X in novissimo die. Hec ille. Z III B 3 ot. S I. 491—7 a položil na svatodušní středu nebo spíše na Boží Tělo 1410. Proti tomuto datování Ný I, 399, podle něhož je prý kázání skoro totéž i v N 48. 116'—7. 5. Notum vobis facio. Úryvek z důležitého toho kázání o otázce remanence uvádí P. Payne, z něhož jej ot. S I, 478—80. Podle textu bylo asi prosloveno 11. ned. po Trojici. 6. Zlomek kázání na Nanebevstoupení 12. květ. 1412 v Ol. I, 34 82.—3 přičetl Husovi S 234 p. 4 a ot. nékolik vět. K tomu Ný II, 72 p. 1, 79 p. 1. 7. Egressus Jesus perambulabat Jericho... Ponitur Zacheus. Posvícenské kázání v O 10. 217 a 1 67. 119. 8. Egressus Jesus... Historia presentis evangelii v N 7. 151—3, v M XII F. 1. 121—2 (postila č. 10) nebo X G 3. 17, rovněž posvícenské kázání Husovo, jak plyne z ruk. 2. 9. Hodie in domo tua oportet me manere etc. Verba ista sunt Salvatoris ad Zacheum v N 7. 154—5 nebo I E 45. 256.—8 (před nním č. 7) a zpravidla v postile v č. 7. Vedle č. 7 nejrozšířenější Husovo kázání posvícenské. 10. Benedicat nos Deus noster... Ps. 66. In hoc Spiritus s. dicto X nunc gracie et post glorie in sec. sec. amen, v V H 29. 193—4 připsal T dohadem Husovi, a to nej- spíše proto, že kazatel praví v úvodě: quia proposui pronunc a vobis ad tempus aliquantulum discedere, ergo, ut d. Deus me et vos custodire, gubernare et benedicere dignetur, diligenter a nobis orandum est, a také proto, že jeho výzvy: hortor univer- sos simul, demum hortor sigulos status singillatim, 1° virgines, insuper viduas, eciam hortor matrimoniales, et primo viros, ceterum hortor filios et filias, hortor servos, připomenou Husovy výzvy z 10. č. 1415 (list 88). Kázání by spadalo na přelom 1412—3 a bylo protějškem listů 35—8. Avšak srovnáním s nimi vynikne i závažný rozdíl: v kázání není stopy po vzrušení, za něhož Hus opouštěl Prahu. Pochybuji proto o Hu- sově původství a podobnost uvedených výzev bych vysvětloval tím, že kazatel užil Husova listu z 10. č. 1415 jako vzoru. 11. Rogaverunt Judei Pilatum etc. Joh. XIX. Sciendum, quod sicut varia erant corpora X ad latus illud, v V F 30. 9—9' připsal týž učenec z dohadu Husovi, hlavně asi pro slova: modo sacerdotes pravi terram istam crucifixerunt et in crucem erexerunt et in cruce posite afflicciones, dolores, tedia, angustias et lacrimas, supra quam credimus, adauxerunt. Kázání bylo by tím cennější, že by je bylo lze datovati podle záhlaví: in festo lancee. Jinak žel neobsahuje však nic výrazně husovského a výraz electi budi spíše pochybnosti. Není ostatně zřejmě úplné. Otázku Husova původství bude lze asi řešiti až po nálezu znění celého. 12. Stabunt iusti in magna constancia etc. Quia unaqueque res, se záhlavím De sanctis tempore pascali v VII E 10. 150—1 podle F v O 1905. 460 pochází od Husa. 13. Fratres, ego enim accepi a Domino...I Cor 11. Accepit panem et benedixit. De qua benediccione X membra meretricis (citát z Chrysostoma) v 1 G 38. 129—32" je podle F tamtéž dvojí kázání Husovo. 14. Convenientibus vobis in unum...In ista epistola Apostolus docet X cum hoc mundo dampnemur. Zelenočtvrteční kázání, uzavírající Quadragesimale (č. 8), bývá též samostatně (ruk. 15—6). 15. Cum rex glorie infernum debellaturus... In isto cantu ecclesie ostenditur
41 symoniace est ordinatus... pastor non est nec potest ministrare (ruk. 1 1. 59 60). Dobových narážek v kázání není. 3. Si quis indiget sapiencia. Pater et Filius et Spiritus s. ... Verba proposita sunt Spiritus sancti. X post beatitudinis gloriam, quam nobis atd. V VIII F 2. 96'—103 a Herrnhut 22—9. K tomuto kázání universitnímu užil Hus nepochybně principia in Canonicas (č. 16), jehož jest asi kázání jen novým zpracováním. 4. Amen, amen dico vobis... Ostenditur in isto evangelio X in novissimo die. Hec ille. Z III B 3 ot. S I. 491—7 a položil na svatodušní středu nebo spíše na Boží Tělo 1410. Proti tomuto datování Ný I, 399, podle něhož je prý kázání skoro totéž i v N 48. 116'—7. 5. Notum vobis facio. Úryvek z důležitého toho kázání o otázce remanence uvádí P. Payne, z něhož jej ot. S I, 478—80. Podle textu bylo asi prosloveno 11. ned. po Trojici. 6. Zlomek kázání na Nanebevstoupení 12. květ. 1412 v Ol. I, 34 82.—3 přičetl Husovi S 234 p. 4 a ot. nékolik vět. K tomu Ný II, 72 p. 1, 79 p. 1. 7. Egressus Jesus perambulabat Jericho... Ponitur Zacheus. Posvícenské kázání v O 10. 217 a 1 67. 119. 8. Egressus Jesus... Historia presentis evangelii v N 7. 151—3, v M XII F. 1. 121—2 (postila č. 10) nebo X G 3. 17, rovněž posvícenské kázání Husovo, jak plyne z ruk. 2. 9. Hodie in domo tua oportet me manere etc. Verba ista sunt Salvatoris ad Zacheum v N 7. 154—5 nebo I E 45. 256.—8 (před nním č. 7) a zpravidla v postile v č. 7. Vedle č. 7 nejrozšířenější Husovo kázání posvícenské. 10. Benedicat nos Deus noster... Ps. 66. In hoc Spiritus s. dicto X nunc gracie et post glorie in sec. sec. amen, v V H 29. 193—4 připsal T dohadem Husovi, a to nej- spíše proto, že kazatel praví v úvodě: quia proposui pronunc a vobis ad tempus aliquantulum discedere, ergo, ut d. Deus me et vos custodire, gubernare et benedicere dignetur, diligenter a nobis orandum est, a také proto, že jeho výzvy: hortor univer- sos simul, demum hortor sigulos status singillatim, 1° virgines, insuper viduas, eciam hortor matrimoniales, et primo viros, ceterum hortor filios et filias, hortor servos, připomenou Husovy výzvy z 10. č. 1415 (list 88). Kázání by spadalo na přelom 1412—3 a bylo protějškem listů 35—8. Avšak srovnáním s nimi vynikne i závažný rozdíl: v kázání není stopy po vzrušení, za něhož Hus opouštěl Prahu. Pochybuji proto o Hu- sově původství a podobnost uvedených výzev bych vysvětloval tím, že kazatel užil Husova listu z 10. č. 1415 jako vzoru. 11. Rogaverunt Judei Pilatum etc. Joh. XIX. Sciendum, quod sicut varia erant corpora X ad latus illud, v V F 30. 9—9' připsal týž učenec z dohadu Husovi, hlavně asi pro slova: modo sacerdotes pravi terram istam crucifixerunt et in crucem erexerunt et in cruce posite afflicciones, dolores, tedia, angustias et lacrimas, supra quam credimus, adauxerunt. Kázání bylo by tím cennější, že by je bylo lze datovati podle záhlaví: in festo lancee. Jinak žel neobsahuje však nic výrazně husovského a výraz electi budi spíše pochybnosti. Není ostatně zřejmě úplné. Otázku Husova původství bude lze asi řešiti až po nálezu znění celého. 12. Stabunt iusti in magna constancia etc. Quia unaqueque res, se záhlavím De sanctis tempore pascali v VII E 10. 150—1 podle F v O 1905. 460 pochází od Husa. 13. Fratres, ego enim accepi a Domino...I Cor 11. Accepit panem et benedixit. De qua benediccione X membra meretricis (citát z Chrysostoma) v 1 G 38. 129—32" je podle F tamtéž dvojí kázání Husovo. 14. Convenientibus vobis in unum...In ista epistola Apostolus docet X cum hoc mundo dampnemur. Zelenočtvrteční kázání, uzavírající Quadragesimale (č. 8), bývá též samostatně (ruk. 15—6). 15. Cum rex glorie infernum debellaturus... In isto cantu ecclesie ostenditur
Strana 42
42 v V F 7. 252—3, N 7. 74—48 nebo N 48. 125—5' je Husův výklad velikonočního hymnu, připisovaného sv. Řehořovi, z postily č. 7, jak ukázal T (ruk. 1 1. 1355). 16. Regina celi, letare, alleluia. Ut inteligamus, quid est, quod canimus v N 7. 75—6' je Husovo kázání či výklad tohoto hymnu velkonočního (ne však písně Buoh všemohúcí) původu asi téhož. 17. Refloruit caro mea. Ps. 27. Pensandum, cuius sint verba et quare et ad quem sint dicta v N 7. 125'—6 (hned po č. 15) a XIII F 21. 187, zde s poznámkou: Hec vene- rabilis Hus in sermone paschali post vesperas. Rovněž z postily č. 7 (F 4, 10, zde pod. kázání na týž text). 18. Esto consenciens adversario tuo... Quia igitur duplex est via. Tímto kázá- ním se začíná skupina 7 kázání, vypočítaných u Patery-Podlahy II, 27—8 a docho- vaných jednak v F 20. 1—16, jednak (soudě podle počátku) i v F 109. 144—87(?). Husovi přičtl je F ve VČA 11, 1902, 561, vztahuje na ně asi nápis na přídeští Ser- mones quidam ipsius Mag. Hus, jenž však má snad na mysli kázání na konci sborníku. Mezi kázáními najdeme ovšem také dvojí spisek Husův (č. 67 a 93), ale to, co ná- sleduje bezprostředně za naší skupinou, je Jakoubek (B. Lit. činnost 46 č. 58) a písař, jak doznává sám (1. 30). přepisoval z předlohy, v níž se těžko vyznal. Souvislosti mezi kázáními je těžko se dohádat (pouze poslední je na text 1. ned. velikon.) O tom, pokud náležejí Husovi, dá se snad více říci až po důkladnějším prozkoumání všeho jeho kazatelského díla. 19. Skupina svátečních kázání v V C 4. 23—158, vložená v Husovu postilu svá- teční, a popsaná F v úv. k jeho edici č. 5 str. IX—X, pochází snad od Husa, snad od někoho jiného. 20. Fortitudo et decor... Epistola presens... In presenti epistola Salomon v I 67. 265—7 prohlašuje ruk. za Sermo magistri ante dicti t. j. Husa a F v ČČH 1922, 169 za nové synodní kázání Husovo. V obsahu však nenasvědčuje nic tomu, že by to bylo i kázání universitní, nýbrž je to zřejmě pouhé kázání sváteční o Narození P. Marie 8. září, a to nejspíše z doby ranné; sem aspoň ukazuje naprostá klidnost projevu. F připisuje Husovi pravděpodobně i tři jiná kázání tohoto sborníku. Jsou to: De s. Tri- nitate. Hodie celebramus X parte exhibeamus, dále na 2. ned. po Zjevení Páně Nupcie facte sunt. Tempus carnisprivii X denotat fidelitas, a konečně zelenočtvrteční In cena Domini. Ad quam quidem cenam. 21. Scientes, quia hora est... v X H 17. 13—3 přičetl Husovi T. Zač. se: Aposto- lus in presenti iubet. Od Husa pochází nepochybně ješté více kázání tohoto sborníku, jak bych soudil zejména o kázáních na l. 22, 23, 24, 34, 56', 57', 77, 80', 83, 84, 107, 109, 111, 113, 117, 120, 123, 140 a 152; tomu nasvědčuje již to, že do nich vmíšeno č. 9a, 64 a 66. Lákalo by datovat tato kázání do r. 1410, v němž vznikly také uv. projevy, a hle- dati v nich zlomky nezvěstné postily Husovy z 1409—10, ale kusost materiálu dovoluje vyslovit tu pouze domněnku. B. Spisy a projevy vzešlé z působení na Karlově universitě. I. Výklady a přednášky. Od 1398 působil Hus na filosofické fakultě Karlovy university jako magister actu regens, od 1404 také na fakultě bohoslovecké. Tento úřad ukládal mladému mistrovi především konat přednášky. Na fa- kultě filosofické přednášel Hus, pokud známo, o rétorice a vykládal Aristotela. Dochovaly se nám, jak se zatím zjistilo, přednášky o réto- rice a výklad příručky Summa naturalium, přičítané Albertu Velikému,
42 v V F 7. 252—3, N 7. 74—48 nebo N 48. 125—5' je Husův výklad velikonočního hymnu, připisovaného sv. Řehořovi, z postily č. 7, jak ukázal T (ruk. 1 1. 1355). 16. Regina celi, letare, alleluia. Ut inteligamus, quid est, quod canimus v N 7. 75—6' je Husovo kázání či výklad tohoto hymnu velkonočního (ne však písně Buoh všemohúcí) původu asi téhož. 17. Refloruit caro mea. Ps. 27. Pensandum, cuius sint verba et quare et ad quem sint dicta v N 7. 125'—6 (hned po č. 15) a XIII F 21. 187, zde s poznámkou: Hec vene- rabilis Hus in sermone paschali post vesperas. Rovněž z postily č. 7 (F 4, 10, zde pod. kázání na týž text). 18. Esto consenciens adversario tuo... Quia igitur duplex est via. Tímto kázá- ním se začíná skupina 7 kázání, vypočítaných u Patery-Podlahy II, 27—8 a docho- vaných jednak v F 20. 1—16, jednak (soudě podle počátku) i v F 109. 144—87(?). Husovi přičtl je F ve VČA 11, 1902, 561, vztahuje na ně asi nápis na přídeští Ser- mones quidam ipsius Mag. Hus, jenž však má snad na mysli kázání na konci sborníku. Mezi kázáními najdeme ovšem také dvojí spisek Husův (č. 67 a 93), ale to, co ná- sleduje bezprostředně za naší skupinou, je Jakoubek (B. Lit. činnost 46 č. 58) a písař, jak doznává sám (1. 30). přepisoval z předlohy, v níž se těžko vyznal. Souvislosti mezi kázáními je těžko se dohádat (pouze poslední je na text 1. ned. velikon.) O tom, pokud náležejí Husovi, dá se snad více říci až po důkladnějším prozkoumání všeho jeho kazatelského díla. 19. Skupina svátečních kázání v V C 4. 23—158, vložená v Husovu postilu svá- teční, a popsaná F v úv. k jeho edici č. 5 str. IX—X, pochází snad od Husa, snad od někoho jiného. 20. Fortitudo et decor... Epistola presens... In presenti epistola Salomon v I 67. 265—7 prohlašuje ruk. za Sermo magistri ante dicti t. j. Husa a F v ČČH 1922, 169 za nové synodní kázání Husovo. V obsahu však nenasvědčuje nic tomu, že by to bylo i kázání universitní, nýbrž je to zřejmě pouhé kázání sváteční o Narození P. Marie 8. září, a to nejspíše z doby ranné; sem aspoň ukazuje naprostá klidnost projevu. F připisuje Husovi pravděpodobně i tři jiná kázání tohoto sborníku. Jsou to: De s. Tri- nitate. Hodie celebramus X parte exhibeamus, dále na 2. ned. po Zjevení Páně Nupcie facte sunt. Tempus carnisprivii X denotat fidelitas, a konečně zelenočtvrteční In cena Domini. Ad quam quidem cenam. 21. Scientes, quia hora est... v X H 17. 13—3 přičetl Husovi T. Zač. se: Aposto- lus in presenti iubet. Od Husa pochází nepochybně ješté více kázání tohoto sborníku, jak bych soudil zejména o kázáních na l. 22, 23, 24, 34, 56', 57', 77, 80', 83, 84, 107, 109, 111, 113, 117, 120, 123, 140 a 152; tomu nasvědčuje již to, že do nich vmíšeno č. 9a, 64 a 66. Lákalo by datovat tato kázání do r. 1410, v němž vznikly také uv. projevy, a hle- dati v nich zlomky nezvěstné postily Husovy z 1409—10, ale kusost materiálu dovoluje vyslovit tu pouze domněnku. B. Spisy a projevy vzešlé z působení na Karlově universitě. I. Výklady a přednášky. Od 1398 působil Hus na filosofické fakultě Karlovy university jako magister actu regens, od 1404 také na fakultě bohoslovecké. Tento úřad ukládal mladému mistrovi především konat přednášky. Na fa- kultě filosofické přednášel Hus, pokud známo, o rétorice a vykládal Aristotela. Dochovaly se nám, jak se zatím zjistilo, přednášky o réto- rice a výklad příručky Summa naturalium, přičítané Albertu Velikému,
Strana 43
43 která podávala vítaný přehled a výtah z Aristotelových knih přírodo- vědeckých a jeho psychologie. To je vše, co se dosud podařilo nalézt z Husových přednášek na fakultě filosofické. Mnohem lépe, snad téměř úplně, došly nás Mistrovy přednášky na fakultě bohoslovecké. Přičinil se o to sám tím, že je pečlivě vypra- coval a vydal na veřejnost. Jako cursor biblicus zahájil bohoslovecké přednášky výkladem kanonických epištol a ze Starého zákona si vy- bral k výkladu žalm 109—118. Potom, asi 1407, postoupil na senten- ciaria a po dva roky vykládal theologickou příručku Sentence P. Lom- barda, kterou dokončil asi v létě 1409. To však již vcházel v zápas, který mu dopřál na přednášky málo klidu. Jakkoli opustil Prahu až v říjnu 1412, máme z ostatních šesti semestrů pouze jediné, a to ještě nevelké přednášky o prvých 7 kap. I. ep. ke Kor. Není nemožné, že to je vše, co M. Jan za ta tři léta napsal a vydal jako bakalář bohosloví. Klatba, která byla na něho vyhlášena v létě 1410, ztížila beztoho jeho postavení na fakultě, neučinila-li jeho přednášky vůbec nemožnými. Nechal asi přednášek, věnoval se hlavně činnosti kazatelské a začal hledat nové cesty pro bohosloveckou svou práci. 14. Výklad příručky Summa naturalium, přičítané Albertu Velikému. 1. Názvu v ruk. není. 2. Obsahem výklad přírodovědecko-psychologické příručky, přičí- tané Albertu Velikému neb Albertovi z Orlamünde. 3. Rozdělení na pět knih podle jmenované příručky. Z nich 1. pro- bírá látku Aristotelových Fysik, 2. jeho De coelo et mundo, 3. De gene- racione et corrupcione, 4. De meteoris a 5. De anima. 4. Inc. Pater et Filius et Spiritus s., unus Deus omnipotens, qui est summe bonus X uno modo pro actu primo (ostatek 5. knihy ztra- cen). 5. Původství Husovo dosvědčuje principium, na začátku skoro do- slovně shodné s úvodem k č. 16, a Husovo tvrzení v úvodě k č. 18, že tak začínává universitní své akty, dále nesporně pražský původ vý- kladu i nejedna podrobnost. 6. Doba vzniku se dá pravděpodobně ohraničit rokem 1398, kdy se Hus stal řádným prof. filosof. fakulty, a 1404, kdy postoupil na fakultu theologickou. Na ní ještě nebyl, když o příručce přednášel, neboť jed- nou říká: hoc relinquatur theologis. Ale připravoval si již nepochybně principium k č. 16, neboť již zde se objevuje jeho text. 7. Rukopis jediný, neúplný: X F 27. 127—250. 8. Vydání připravila M. Cedlová. 10. Literatura: B. Devět statí z čes. dějin. 1941, 28—35 a Z počátků 29—34.
43 která podávala vítaný přehled a výtah z Aristotelových knih přírodo- vědeckých a jeho psychologie. To je vše, co se dosud podařilo nalézt z Husových přednášek na fakultě filosofické. Mnohem lépe, snad téměř úplně, došly nás Mistrovy přednášky na fakultě bohoslovecké. Přičinil se o to sám tím, že je pečlivě vypra- coval a vydal na veřejnost. Jako cursor biblicus zahájil bohoslovecké přednášky výkladem kanonických epištol a ze Starého zákona si vy- bral k výkladu žalm 109—118. Potom, asi 1407, postoupil na senten- ciaria a po dva roky vykládal theologickou příručku Sentence P. Lom- barda, kterou dokončil asi v létě 1409. To však již vcházel v zápas, který mu dopřál na přednášky málo klidu. Jakkoli opustil Prahu až v říjnu 1412, máme z ostatních šesti semestrů pouze jediné, a to ještě nevelké přednášky o prvých 7 kap. I. ep. ke Kor. Není nemožné, že to je vše, co M. Jan za ta tři léta napsal a vydal jako bakalář bohosloví. Klatba, která byla na něho vyhlášena v létě 1410, ztížila beztoho jeho postavení na fakultě, neučinila-li jeho přednášky vůbec nemožnými. Nechal asi přednášek, věnoval se hlavně činnosti kazatelské a začal hledat nové cesty pro bohosloveckou svou práci. 14. Výklad příručky Summa naturalium, přičítané Albertu Velikému. 1. Názvu v ruk. není. 2. Obsahem výklad přírodovědecko-psychologické příručky, přičí- tané Albertu Velikému neb Albertovi z Orlamünde. 3. Rozdělení na pět knih podle jmenované příručky. Z nich 1. pro- bírá látku Aristotelových Fysik, 2. jeho De coelo et mundo, 3. De gene- racione et corrupcione, 4. De meteoris a 5. De anima. 4. Inc. Pater et Filius et Spiritus s., unus Deus omnipotens, qui est summe bonus X uno modo pro actu primo (ostatek 5. knihy ztra- cen). 5. Původství Husovo dosvědčuje principium, na začátku skoro do- slovně shodné s úvodem k č. 16, a Husovo tvrzení v úvodě k č. 18, že tak začínává universitní své akty, dále nesporně pražský původ vý- kladu i nejedna podrobnost. 6. Doba vzniku se dá pravděpodobně ohraničit rokem 1398, kdy se Hus stal řádným prof. filosof. fakulty, a 1404, kdy postoupil na fakultu theologickou. Na ní ještě nebyl, když o příručce přednášel, neboť jed- nou říká: hoc relinquatur theologis. Ale připravoval si již nepochybně principium k č. 16, neboť již zde se objevuje jeho text. 7. Rukopis jediný, neúplný: X F 27. 127—250. 8. Vydání připravila M. Cedlová. 10. Literatura: B. Devět statí z čes. dějin. 1941, 28—35 a Z počátků 29—34.
Strana 44
44 15. Exercicium rethorice. 1. Název v expl. obojího ruk. 2. Obsahem jednak výklad nauky o dopise a listinách s návodem o jejich skládání a 30 formulí s výkladem (B 25—6). 4. Inc. Epistola est litteralis allocucio. 5. Původství Husovo možno opřít o fakt, že přednášel o rétorice, dosvědčený Pálečem (Ný I, 65), dále o dobu vzniku práce (odst. 6). o jejího ducha, kterým se přimyká k závěrečnému zlomku Husových přednášek o rétorice, a konečně o svědectví toho zlomku, označeného jako Exercicium rethorice, datum per Mag. Johannem dictum Huss. 6. Dobu vzniku udává závěrečný zlomek na 24. srpen 1402, kdežto předchozí část vznikla koncem července t. r. Jsou to tedy přednášky letního běhu 1402. 7. Rukopisy: 1. IX E 4. 198—220°. 2. Třeboň C 6. 61 (závěr konečný). 8. Vydal pouze závěr třeboňský Ný, Kor. 3—4. 10. Literatura: Pal. Ueber Formelbücher II, 1847, 12. F. M. J. Husi Rethorica v M 1906, 478, uv. Ný, B v M 1928, 286—8 (vesměs o ruk. 2 kde jsme hledali rétoriku v části, předcházející zlomku). J. Vilikov- ský, O domnělé Husově rétorice v čas. Bratislava 6, 1932, 178—86. B. Po stopách nezvěstné Husovy rétoriky (JSH 9, 1936, 21—8). 16. Super canonicas. 1. Název: Super quatuor canonicas Iacobi, Petri, Johannis, Iude (ruk. 1), Glosa super canonicas apostolorum (ruk. 2). 2. Obsahem výklad sedmi t. zv. kanonických epištol. 3. Rozdělení: 1. t. zv. principium, kázání na text Si quis vestrum indiget sapiencia a výklad prologu Jeronymova a ep. Jakubovy, 2. pars (ep. Petrovy) f. 150, 3. (ep. Janovy) f. 196 a 4. (Juda) f. 226. 4. Inc. Pater et Filius et Spiritus s., unus Deus, dignetur miseri- corditer X dicat nunc quilibet amen. 5. Původství Husovo dosvědčuje předloha tisku, st. katal. prin- cipium, jehož se dovolává v č. 18, a celý obsah díla, takže jest uznáváno jednomyslně. 6. Doba vzniku jest určena expl. ruk. 1: Istud opus completum est et finitum a. D. 1406 in die s. Fabiani et Sebastiani (20. led.), a faktem, že Hus výkladem zahájil v prosinci 1404, kdy již je univer- sitním kazatelem (č. 26), přednášky na bohoslovecké fakultě. Před- nášel tedy výklad. To nemohlo býti později než nejspíše v zim. a let. semestru 1404—5.
44 15. Exercicium rethorice. 1. Název v expl. obojího ruk. 2. Obsahem jednak výklad nauky o dopise a listinách s návodem o jejich skládání a 30 formulí s výkladem (B 25—6). 4. Inc. Epistola est litteralis allocucio. 5. Původství Husovo možno opřít o fakt, že přednášel o rétorice, dosvědčený Pálečem (Ný I, 65), dále o dobu vzniku práce (odst. 6). o jejího ducha, kterým se přimyká k závěrečnému zlomku Husových přednášek o rétorice, a konečně o svědectví toho zlomku, označeného jako Exercicium rethorice, datum per Mag. Johannem dictum Huss. 6. Dobu vzniku udává závěrečný zlomek na 24. srpen 1402, kdežto předchozí část vznikla koncem července t. r. Jsou to tedy přednášky letního běhu 1402. 7. Rukopisy: 1. IX E 4. 198—220°. 2. Třeboň C 6. 61 (závěr konečný). 8. Vydal pouze závěr třeboňský Ný, Kor. 3—4. 10. Literatura: Pal. Ueber Formelbücher II, 1847, 12. F. M. J. Husi Rethorica v M 1906, 478, uv. Ný, B v M 1928, 286—8 (vesměs o ruk. 2 kde jsme hledali rétoriku v části, předcházející zlomku). J. Vilikov- ský, O domnělé Husově rétorice v čas. Bratislava 6, 1932, 178—86. B. Po stopách nezvěstné Husovy rétoriky (JSH 9, 1936, 21—8). 16. Super canonicas. 1. Název: Super quatuor canonicas Iacobi, Petri, Johannis, Iude (ruk. 1), Glosa super canonicas apostolorum (ruk. 2). 2. Obsahem výklad sedmi t. zv. kanonických epištol. 3. Rozdělení: 1. t. zv. principium, kázání na text Si quis vestrum indiget sapiencia a výklad prologu Jeronymova a ep. Jakubovy, 2. pars (ep. Petrovy) f. 150, 3. (ep. Janovy) f. 196 a 4. (Juda) f. 226. 4. Inc. Pater et Filius et Spiritus s., unus Deus, dignetur miseri- corditer X dicat nunc quilibet amen. 5. Původství Husovo dosvědčuje předloha tisku, st. katal. prin- cipium, jehož se dovolává v č. 18, a celý obsah díla, takže jest uznáváno jednomyslně. 6. Doba vzniku jest určena expl. ruk. 1: Istud opus completum est et finitum a. D. 1406 in die s. Fabiani et Sebastiani (20. led.), a faktem, že Hus výkladem zahájil v prosinci 1404, kdy již je univer- sitním kazatelem (č. 26), přednášky na bohoslovecké fakultě. Před- nášel tedy výklad. To nemohlo býti později než nejspíše v zim. a let. semestru 1404—5.
Strana 45
45 7. Rukopisy: 1. XIX B 25. 22—195 (dopsán 20. led. 1406). 2. Kruliš B 7. 1—129 s doložkou: Istud opus comple- tum est et finitum a. D. 1407 feria 3. post festum s. Marci (26. dubna). 3. B 45. 2. 1—252. 4. III C 3. 169—299. 5. III F 17. 1—186 (chybí principium a sahá jen do konce I. ep. Petrovy). 6. VIII B 12. 243—95 (necelé) 7. VIII G 26. 1—147' (výkl. ep. Janových a Judovy ve znění odchylném). 8.X A 8. 228'—34 (principium odchylně podle Kvač. 2, 15). 9.X C 3. 63—70' (principium). 8. Tisk (podle dosti vadné předlohy) Opp. II, 105—228 (2. vyd. 165 až 3745). 11. Zmínky u F 91 č. XXXV. Ný 490—1. S 112. Ný I, 121—5. Kvač. 2, 15—9. B JSH 8, 69. 12. Díla hojně užil Jan z Lubeku (B v uv. čas. 12, 1940, 55). 17. Enarratio psalmorum. 1. Název tisku: Enarratio Psalmi CIX Dixit Dominus et aliquot sequentium. 2. Obsahem výklad žalmu 109—18 (podle Vulgaty). 4. Inc. Dixit Dominus... Psalmus ille est X in tuis humeris in gloriam sempiternam. 5. Původství Husovo dosvědčuje st. katal. 314 i tisk, jenž dí: M. J. Hus infrascriptam lecturam sua scripsit manu, quam in Pragensi Universitate coram magistris ac aliis studentibus eiusdem studii ex- ponendo declaravit A. D. 1404. Uznává se dnes jednomyslně. 6. Doba vzniku díla spadá mezi č. 36 a 18, tedy do let 1405—7. Jsouť to jasně druhé přednášky, jež Hus konal jako cursor biblicus. 7. Rukopis se nepodařilo dosud nalézti. 8. Tisk v Opp. II, 229—339 (2375—511). 11. Zmínky u F 90 č. XXXI. Ný 488—9. S 113. Ný I, 125—33, Kvač 2, 19—21. 18. Super quatuor Sentenciarum. 1. Název, jak v čele, u Husa, ruk. také: Lectura super IV Sen- tenciarum, Commentarius s. q. S. neb i Questiones s. q. S. 2. Obsah: výklad bohoslovecké příručky Petra Lombarda Sen- tentiarum libri quatuor. Výklad každé knihy má vstupní principium,
45 7. Rukopisy: 1. XIX B 25. 22—195 (dopsán 20. led. 1406). 2. Kruliš B 7. 1—129 s doložkou: Istud opus comple- tum est et finitum a. D. 1407 feria 3. post festum s. Marci (26. dubna). 3. B 45. 2. 1—252. 4. III C 3. 169—299. 5. III F 17. 1—186 (chybí principium a sahá jen do konce I. ep. Petrovy). 6. VIII B 12. 243—95 (necelé) 7. VIII G 26. 1—147' (výkl. ep. Janových a Judovy ve znění odchylném). 8.X A 8. 228'—34 (principium odchylně podle Kvač. 2, 15). 9.X C 3. 63—70' (principium). 8. Tisk (podle dosti vadné předlohy) Opp. II, 105—228 (2. vyd. 165 až 3745). 11. Zmínky u F 91 č. XXXV. Ný 490—1. S 112. Ný I, 121—5. Kvač. 2, 15—9. B JSH 8, 69. 12. Díla hojně užil Jan z Lubeku (B v uv. čas. 12, 1940, 55). 17. Enarratio psalmorum. 1. Název tisku: Enarratio Psalmi CIX Dixit Dominus et aliquot sequentium. 2. Obsahem výklad žalmu 109—18 (podle Vulgaty). 4. Inc. Dixit Dominus... Psalmus ille est X in tuis humeris in gloriam sempiternam. 5. Původství Husovo dosvědčuje st. katal. 314 i tisk, jenž dí: M. J. Hus infrascriptam lecturam sua scripsit manu, quam in Pragensi Universitate coram magistris ac aliis studentibus eiusdem studii ex- ponendo declaravit A. D. 1404. Uznává se dnes jednomyslně. 6. Doba vzniku díla spadá mezi č. 36 a 18, tedy do let 1405—7. Jsouť to jasně druhé přednášky, jež Hus konal jako cursor biblicus. 7. Rukopis se nepodařilo dosud nalézti. 8. Tisk v Opp. II, 229—339 (2375—511). 11. Zmínky u F 90 č. XXXI. Ný 488—9. S 113. Ný I, 125—33, Kvač 2, 19—21. 18. Super quatuor Sentenciarum. 1. Název, jak v čele, u Husa, ruk. také: Lectura super IV Sen- tenciarum, Commentarius s. q. S. neb i Questiones s. q. S. 2. Obsah: výklad bohoslovecké příručky Petra Lombarda Sen- tentiarum libri quatuor. Výklad každé knihy má vstupní principium,
Strana 46
46 kázání to na text Si quis vestrum indiget sapiencia, a pak kvestii, o níž Hus disputuje s kolegy v bakalářství bohosloví, odpovídaje na jejich námitky. 3. Rozdělení na čtyři knihy, ale často i na kn. I—III jako část I. a kn. IV jako část II. 4. Inc. Pater, Filius et Spiritus s., idem Deus, u II. části resp. IV. knihy Samaritanus enim vulnerato appropians... Iste est liber quar- tus X ad finem leccionis potui pervenire, u I. části: supra veterem le- gem Moysi. 5. Původství Husovo naprosto bezpečné svědectvím jeho samého, současníků a ruk. Podrobně o tom úv. edice X—XIX. 6. Doba vzniku dá se určit zhruba na podzim 1407 až léto 1409 (tamtéž str. XIX—XXIII). 7. Rukopisy:a) celého díla: 1. Leningrad Lat I Q 180. 1—361. 2. IX B 3. 1—338. 3. III C 7. 1—263 z r. 1410. b) rukopisy 4. knihy: 1. IV F 12. 139—237 z 1412. 2. IV H 19. 96—251 z 1413. 3. IV G 24. 1—83'. 4. III A 23. 131'—206' z 1411. 5. V H 29. 1—61°. 6. X E 24. 1—91 z 1412. 7. XIV G 22. 86—200. 8. XIV D 7. 1—69'. 9. D 12. 1—108 z 1414. 10. C 122. 1—71 z 1462. 11. O1. zap. 123. 179—259'. 12. Kruliš F 12. 132—209', pak index a 250—3'. The- ma super questiones 4. sentenciarum (ed. 501 až 521). 13. Brno, sv. Jakub 82 (S I, XIV). c) rukopis kn. 1. a 2.: IV B 21. 6—235'. d) rukopisy výboru z díla: 1. O 10. 20'—49'. 2. O 73. 26—70'. 3. IV F 25. 151—3'. 8. Vydal F a M. Komínková 1904 s názvem Super IV Sentenciarum. 9. Přeložil Sv. III, 1904. 10. Pramenem Viklef, De benedicta incarnacione a De mandatis di- vinis (S I, 436—49) i De civili domino (S II, 531—6), ale i Tomáš ze Strassburka a Hugo Ripelin (S II, 127—30).
46 kázání to na text Si quis vestrum indiget sapiencia, a pak kvestii, o níž Hus disputuje s kolegy v bakalářství bohosloví, odpovídaje na jejich námitky. 3. Rozdělení na čtyři knihy, ale často i na kn. I—III jako část I. a kn. IV jako část II. 4. Inc. Pater, Filius et Spiritus s., idem Deus, u II. části resp. IV. knihy Samaritanus enim vulnerato appropians... Iste est liber quar- tus X ad finem leccionis potui pervenire, u I. části: supra veterem le- gem Moysi. 5. Původství Husovo naprosto bezpečné svědectvím jeho samého, současníků a ruk. Podrobně o tom úv. edice X—XIX. 6. Doba vzniku dá se určit zhruba na podzim 1407 až léto 1409 (tamtéž str. XIX—XXIII). 7. Rukopisy:a) celého díla: 1. Leningrad Lat I Q 180. 1—361. 2. IX B 3. 1—338. 3. III C 7. 1—263 z r. 1410. b) rukopisy 4. knihy: 1. IV F 12. 139—237 z 1412. 2. IV H 19. 96—251 z 1413. 3. IV G 24. 1—83'. 4. III A 23. 131'—206' z 1411. 5. V H 29. 1—61°. 6. X E 24. 1—91 z 1412. 7. XIV G 22. 86—200. 8. XIV D 7. 1—69'. 9. D 12. 1—108 z 1414. 10. C 122. 1—71 z 1462. 11. O1. zap. 123. 179—259'. 12. Kruliš F 12. 132—209', pak index a 250—3'. The- ma super questiones 4. sentenciarum (ed. 501 až 521). 13. Brno, sv. Jakub 82 (S I, XIV). c) rukopis kn. 1. a 2.: IV B 21. 6—235'. d) rukopisy výboru z díla: 1. O 10. 20'—49'. 2. O 73. 26—70'. 3. IV F 25. 151—3'. 8. Vydal F a M. Komínková 1904 s názvem Super IV Sentenciarum. 9. Přeložil Sv. III, 1904. 10. Pramenem Viklef, De benedicta incarnacione a De mandatis di- vinis (S I, 436—49) i De civili domino (S II, 531—6), ale i Tomáš ze Strassburka a Hugo Ripelin (S II, 127—30).
Strana 47
47 11. Literatura u F úv. 13—9. Los 2 145—8, uv. S (odst. 10). NÝ I, 194—205, 352—63. Kvač. I, 58—68, II, 27—30. M. Heitzman, J. Wyclifa traktat De universalibus i jego wplyw na uniwerzytet praski i krakow- ski v Archiwum komisji do badania historji filosofji w Polsce II, 2, 1926, 141—2. R. Seeberg, Lehrbuch der Dogmengeschichte III, * 1930, 739. Dodatek. Tři samostatné kvestie Výkladu. Vedle Výkladu se do- chovaly ještě tři samostatně vypracované kvestie, určené původně zřejmě pro disputace, jichž byl sentenciarius povinen se účastnit, a pronesené na těchto disputacích; to jest aspoň jisto o třetí z nich, za- chované vedle znění, přizpůsobeného formě Výkladu, ještě ve znění původním, prosloveném nesporně na disputaci. Jsou to tyto kvestie: 1. De ymaginibus. Utrum aliqua pura creatura sit adoracione latrie adoranda. V Op II. 341—3 (2 512—55), v edici F—ově 415—23. F 84 č. 24. 2. De pollucione nocturnali. Utrum pollucio nocturnalis impediat eucaristie sumpcionem. V edici 561—2. F—82 č. 18. 3. De transsubstanciacione. Utrum in transsubstanciacione panis in corpus Christi incipiat esse corpus Christi. V Op II, 340—0 (2 511—2). u F—571—4. Závěr původního znění, nalezl Ný a otiskl F—úv. 31 a S II, 429—30. F—84—5 č. 25. Ný 477—9 1 I, 362 p. 1. Rukopisy: 1. IV H 17. 172—9 (všecky). 2. N 7. 132—3. (č. 2). 3. 4518. 149. 22'—3 (č. 3, 2). 4. Helmstedt 669. 194—6 (č. 2 a 3). 5. Leningr. Lat. I Q 183. 36'—7 (č. 2). 6.8° 6. 224—31 (č. 1). 7. IV F 25. 149—51 (č. 3). 8. 4° 23. 2—5 (č. 1). 9. O 23. 174—86' (č. 2, 3). 10. M XVI F 4. 237—9 (č. 2 a 3). 19. Explicatio in septem priora capita I. ep. s. Pauli ad Corinthios. 1. Název z Op. 2. Obsahuje výklad prvých 7 kap. I ep. ke Kor., pronesený nej- spíše na kazatelně, neboť na fakultě nemohl Hus již asi přednášet (od- stavec 5). 4. Inc. Paulus apostolus... Apostolus primo ponit X facilius ad tenendum. 5. Původství Husovo dosvědčeno předlohou Op. a obsahem. Hus tu cituje dva vlastní spisy a sám se zřetelně dovolává výkladu v káz. postily č. 10 ze 17. led. 1412, řka: De matrimonio et nupciis carnalibus predicavi in adventu, vide super epistola I Cor. VII (Ný II, 464—7). 6. Čas sepsání stanoví uv. zmínka (odst. 5) na sklonek 1411, prosi- nec pak t. r. pro závěr výkladu. Tam ukazují i jiné známky (Ný tamtéž 468—470).
47 11. Literatura u F úv. 13—9. Los 2 145—8, uv. S (odst. 10). NÝ I, 194—205, 352—63. Kvač. I, 58—68, II, 27—30. M. Heitzman, J. Wyclifa traktat De universalibus i jego wplyw na uniwerzytet praski i krakow- ski v Archiwum komisji do badania historji filosofji w Polsce II, 2, 1926, 141—2. R. Seeberg, Lehrbuch der Dogmengeschichte III, * 1930, 739. Dodatek. Tři samostatné kvestie Výkladu. Vedle Výkladu se do- chovaly ještě tři samostatně vypracované kvestie, určené původně zřejmě pro disputace, jichž byl sentenciarius povinen se účastnit, a pronesené na těchto disputacích; to jest aspoň jisto o třetí z nich, za- chované vedle znění, přizpůsobeného formě Výkladu, ještě ve znění původním, prosloveném nesporně na disputaci. Jsou to tyto kvestie: 1. De ymaginibus. Utrum aliqua pura creatura sit adoracione latrie adoranda. V Op II. 341—3 (2 512—55), v edici F—ově 415—23. F 84 č. 24. 2. De pollucione nocturnali. Utrum pollucio nocturnalis impediat eucaristie sumpcionem. V edici 561—2. F—82 č. 18. 3. De transsubstanciacione. Utrum in transsubstanciacione panis in corpus Christi incipiat esse corpus Christi. V Op II, 340—0 (2 511—2). u F—571—4. Závěr původního znění, nalezl Ný a otiskl F—úv. 31 a S II, 429—30. F—84—5 č. 25. Ný 477—9 1 I, 362 p. 1. Rukopisy: 1. IV H 17. 172—9 (všecky). 2. N 7. 132—3. (č. 2). 3. 4518. 149. 22'—3 (č. 3, 2). 4. Helmstedt 669. 194—6 (č. 2 a 3). 5. Leningr. Lat. I Q 183. 36'—7 (č. 2). 6.8° 6. 224—31 (č. 1). 7. IV F 25. 149—51 (č. 3). 8. 4° 23. 2—5 (č. 1). 9. O 23. 174—86' (č. 2, 3). 10. M XVI F 4. 237—9 (č. 2 a 3). 19. Explicatio in septem priora capita I. ep. s. Pauli ad Corinthios. 1. Název z Op. 2. Obsahuje výklad prvých 7 kap. I ep. ke Kor., pronesený nej- spíše na kazatelně, neboť na fakultě nemohl Hus již asi přednášet (od- stavec 5). 4. Inc. Paulus apostolus... Apostolus primo ponit X facilius ad tenendum. 5. Původství Husovo dosvědčeno předlohou Op. a obsahem. Hus tu cituje dva vlastní spisy a sám se zřetelně dovolává výkladu v káz. postily č. 10 ze 17. led. 1412, řka: De matrimonio et nupciis carnalibus predicavi in adventu, vide super epistola I Cor. VII (Ný II, 464—7). 6. Čas sepsání stanoví uv. zmínka (odst. 5) na sklonek 1411, prosi- nec pak t. r. pro závěr výkladu. Tam ukazují i jiné známky (Ný tamtéž 468—470).
Strana 48
48 7. Rukopis nezvěstný. 8. Tisk v Op. II, 83—104 (mezeru jeho předlohy f. 102 možno do- plnit z paralelního traktátu de matrim. č. 70). 9. Pramenem Viklef a starší spisy Husovy (uv. Ný 471). 10. Literatura: F 91 č. 34, Ný 490, S 114, Ný II, 23—6, 464—72, Kvač, 2, 35—6. II. Kvestie, kázání a proslovy. Profesor středověké university neměl jen povinnost přednášet. Ne- menší jeho povinností bylo konat pravidelně disputace a školit tím po- sluchače v pohotovosti řečnické i v soudnosti. Za svého působení na fakultě filosofické a pak i theologické vykonal i Hus množství tako- vých disputací se svými posluchači i učiteli a napsal takto mnoho kvestií, o nichž s nimi i s kolegy disputoval. Dochovaly se však jen zčásti, neb aspoň jsou nám zatím známy jen některé, poněvadž písaře a sběratele zajímal většinou jen obsah, nikoli však, kdo kvestii měl a složil. Zvláštní místo v Husových disputacích zaujímá disputace kvodli- betní, kterou vykonal v lednu 1411. Byl to výroční turnaj disputační, trvající několik dnů za účasti celé fakulty filosofické, a kvodlibetář mu předsedal a jej řídil. On dal každému z účastníků thema a krátkou osnovu, představoval každého shromážděným a celou slavnost zahájil a skončil zvláštním proslovem. Příručka, kterou si za tím účelem poří- dil, je nám šťastnou náhodou zachována, Hus sám ji uložil v knihovně Českého národa na universitě. I z jiných dvou (aspoň) kvodlibetů jsou nám dochovány kvestie, jež o nich Hus řešil. A vynikající účast Huso- vu prokazuje také příručka neznámého žel kvodlibetáře, kterému Hus přispěl zřejmě měrou zcela neobyčejnou; tomu však ve vykonání toho úkolu zabránil zákaz, jenž kvodlibet zmařil. Mnohokráte byl Hus i promotorem vlastních žáků a pronesl při promoci obvyklý proslov. Takových proslovů bylo dosud zjištěno osm. I jako rektor promluvil 1409 při vlastní instalaci a potom při zahájení semestru, v němž úřadoval jako rektor. Za Husovu práci, aspoň zčásti, možno pokládat i promoční kvestie jeho žáků Jana z Vlhlav a Mik. z Pavlíkovic. Jako člen fakulty bohoslovecké ujal se Hus několikráte slova o slavnostech a svátcích, svěcených universitou, v 1. 1404—11, v tom zejména dvakráte ve výroční den skonu zakladatele university Kar- la IV. Konečně vzešlo několik universitních projevů Husových z jeho boje o Viklefa v I. 1410—12. Ten boj měl ovšem nakonec vzápětí Hu- sův vynucený odchod z university i z Prahy.
48 7. Rukopis nezvěstný. 8. Tisk v Op. II, 83—104 (mezeru jeho předlohy f. 102 možno do- plnit z paralelního traktátu de matrim. č. 70). 9. Pramenem Viklef a starší spisy Husovy (uv. Ný 471). 10. Literatura: F 91 č. 34, Ný 490, S 114, Ný II, 23—6, 464—72, Kvač, 2, 35—6. II. Kvestie, kázání a proslovy. Profesor středověké university neměl jen povinnost přednášet. Ne- menší jeho povinností bylo konat pravidelně disputace a školit tím po- sluchače v pohotovosti řečnické i v soudnosti. Za svého působení na fakultě filosofické a pak i theologické vykonal i Hus množství tako- vých disputací se svými posluchači i učiteli a napsal takto mnoho kvestií, o nichž s nimi i s kolegy disputoval. Dochovaly se však jen zčásti, neb aspoň jsou nám zatím známy jen některé, poněvadž písaře a sběratele zajímal většinou jen obsah, nikoli však, kdo kvestii měl a složil. Zvláštní místo v Husových disputacích zaujímá disputace kvodli- betní, kterou vykonal v lednu 1411. Byl to výroční turnaj disputační, trvající několik dnů za účasti celé fakulty filosofické, a kvodlibetář mu předsedal a jej řídil. On dal každému z účastníků thema a krátkou osnovu, představoval každého shromážděným a celou slavnost zahájil a skončil zvláštním proslovem. Příručka, kterou si za tím účelem poří- dil, je nám šťastnou náhodou zachována, Hus sám ji uložil v knihovně Českého národa na universitě. I z jiných dvou (aspoň) kvodlibetů jsou nám dochovány kvestie, jež o nich Hus řešil. A vynikající účast Huso- vu prokazuje také příručka neznámého žel kvodlibetáře, kterému Hus přispěl zřejmě měrou zcela neobyčejnou; tomu však ve vykonání toho úkolu zabránil zákaz, jenž kvodlibet zmařil. Mnohokráte byl Hus i promotorem vlastních žáků a pronesl při promoci obvyklý proslov. Takových proslovů bylo dosud zjištěno osm. I jako rektor promluvil 1409 při vlastní instalaci a potom při zahájení semestru, v němž úřadoval jako rektor. Za Husovu práci, aspoň zčásti, možno pokládat i promoční kvestie jeho žáků Jana z Vlhlav a Mik. z Pavlíkovic. Jako člen fakulty bohoslovecké ujal se Hus několikráte slova o slavnostech a svátcích, svěcených universitou, v 1. 1404—11, v tom zejména dvakráte ve výroční den skonu zakladatele university Kar- la IV. Konečně vzešlo několik universitních projevů Husových z jeho boje o Viklefa v I. 1410—12. Ten boj měl ovšem nakonec vzápětí Hu- sův vynucený odchod z university i z Prahy.
Strana 49
49 20. Proslov při promoci Matěje z Knína. 2. Obsahem výklad o studentech hříšných a ctnostných na thema z Aristotela Discens factus es sciens (S I, 123). 3. Rozdělení na dvě části, z nichž každá zase rozdělena jednak na dva díly po třech bodech, jednak na tři díly. 4. Inc. Discens factus es sciens. Hec verba scribit X parte mihi concessa confero etc. 5. Původství Husovo určil S z osobnosti promovenda, jenž tu na- zván cognomine vero Pater. To je Matěj z Knína, promovaný na baka- láře Husem v březnu 1399. 6. Doba vzniku plyne ze zápisu děkanské knihy (odst. 5). 7. Rukopis jediný: X C 3. 134—5. 8. Vydal S I, 124—8. 11. Literatura: uv. S, Ný 64. 20. Proslov při promoci Václava ze Sušice. 1. Název v ruk. není. 2. Obsahem proslov na výrok Alexandra z Ville — Dieu Fulget vir- tute modestus. 4. Inc. Fulget virtute modestus. Hec verba X in hac parte con- cessa etc. 5. Původství Husovo zjistil bezpečně vydavatel B. Ryba (odst. 8). 6. Dobu vzniku udává zápis děkanské knihy na 22. leden 1400 (Lib. dec. I, 343). 7. Rukopis jediný X C 3. 158'—9°. 8. Vydal B. Ryba v LF 71, 1947, 4 a d. 21. Proslov při promoci Václava z Police. 1. Název ruk. Recommendacio baccalarii M. Huss. 2. Obsahem proslov na slova Pseudokatonova Recte vivas. 4. Inc. Quia lassatus continuis hodie clamoribus X accepto baccala- rii gradu in nomine d. n. J. Christi. 5. Původství Husovo dosvědčeno ruk. (odst. 1) a uznáváno obecně. 6. Doba vzniku kolísá. Svědčí-li proslov Václavovi z Police, jak učinil pravděpodobným B. Ryba (LF 71, 1947, 4), byl pronesen v zimním půlletí 1401—2, kdy byl Hus děkanem. 7. Rukopis jediný: X D 10. 114. 8. Vydal Höf. II, 95—6. 9. Přeložil F v Nár. Listech 8. VII. 1898, odtud Sv. I, 8—9. 10. Literatura u F 96—7 č. XL II, a).
49 20. Proslov při promoci Matěje z Knína. 2. Obsahem výklad o studentech hříšných a ctnostných na thema z Aristotela Discens factus es sciens (S I, 123). 3. Rozdělení na dvě části, z nichž každá zase rozdělena jednak na dva díly po třech bodech, jednak na tři díly. 4. Inc. Discens factus es sciens. Hec verba scribit X parte mihi concessa confero etc. 5. Původství Husovo určil S z osobnosti promovenda, jenž tu na- zván cognomine vero Pater. To je Matěj z Knína, promovaný na baka- láře Husem v březnu 1399. 6. Doba vzniku plyne ze zápisu děkanské knihy (odst. 5). 7. Rukopis jediný: X C 3. 134—5. 8. Vydal S I, 124—8. 11. Literatura: uv. S, Ný 64. 20. Proslov při promoci Václava ze Sušice. 1. Název v ruk. není. 2. Obsahem proslov na výrok Alexandra z Ville — Dieu Fulget vir- tute modestus. 4. Inc. Fulget virtute modestus. Hec verba X in hac parte con- cessa etc. 5. Původství Husovo zjistil bezpečně vydavatel B. Ryba (odst. 8). 6. Dobu vzniku udává zápis děkanské knihy na 22. leden 1400 (Lib. dec. I, 343). 7. Rukopis jediný X C 3. 158'—9°. 8. Vydal B. Ryba v LF 71, 1947, 4 a d. 21. Proslov při promoci Václava z Police. 1. Název ruk. Recommendacio baccalarii M. Huss. 2. Obsahem proslov na slova Pseudokatonova Recte vivas. 4. Inc. Quia lassatus continuis hodie clamoribus X accepto baccala- rii gradu in nomine d. n. J. Christi. 5. Původství Husovo dosvědčeno ruk. (odst. 1) a uznáváno obecně. 6. Doba vzniku kolísá. Svědčí-li proslov Václavovi z Police, jak učinil pravděpodobným B. Ryba (LF 71, 1947, 4), byl pronesen v zimním půlletí 1401—2, kdy byl Hus děkanem. 7. Rukopis jediný: X D 10. 114. 8. Vydal Höf. II, 95—6. 9. Přeložil F v Nár. Listech 8. VII. 1898, odtud Sv. I, 8—9. 10. Literatura u F 96—7 č. XL II, a).
Strana 50
50 21.* Proslov při promoci Martina z Križevců. 2. Obsahem proslov na výzvu Filius esto bonus. 4. Inc. Quia campis messe maturata X ut possis etc. 5. Původství Husovo určil bezpečně vydavatel z narážek proslovu. 6. Dobu pronesení zjistil vydavatel na 5. březen 1402, kdy Hus promoval na bakaláře Martina z Križevců v Chorvatsku. 7. Rukopis jediný: X C 3. 130—130b. 8. Vydal B. Ryba v LF 71, 1947, 6 a d. 22. Proslov při promoci kněze Pavla. 1. Název ruk. Recommendacio baccalarii fabricâta per Mag. Huss. 2. Obsahem proslov na Pseudokatonova slova Instrue preceptis animum. 4. Inc. Quia loqui bene X proficias sciencia, doctrina atque vita. 5. Původství Husovo dosvědčeno ruk. (odst. 1) a uznává se obecně. 6. Dobu vzniku možno jen ohraničiti lety, v nichž Hus působí jako promotor, na 1399—1412. Mezi Husovými promovendy, které jmenuje Lib. dec., kněze Pavla není, ale, jak upozornil S I, 122, v 1. 1405—8 ne- byly promoce zapisovány. 7. Rukopis jediný: XD 10. 115—7. 8. Vydal Höf. II, 100—3. 9. Přeložil Sv. I, 15—8. 10. Literatura u F 97, g a uv. S. 23. Proslov při promoci mistra Jana. 1. Název ruk. Recommendacio inceptoris cuiusdam baronis per Mag. Hus. 2. Obsahem výklad na Aristotelova slova Principatus virum osten- dit. 4. Inc. Audistis, venerabiles magistri X principatus virum ostendet. 5. Původství Husovo tvrdí ruk. (odst. 1) a jeho svědectví neosla- buje omyl, že promovend byl stavu panského, pro což není v proslovu opory. Pal. G H 39 doporučoval opatrnost, ale patrně jen proto, že ne- věřil opravdu nepřesnému názvu Höf. 6. Doba vzniku stejně neurčitelná jako u č. 22. Jedinou oporou je jméno promovenda Jan. Pokud víme (S I, 122), promoval Hus dva mistry toho jména: 1404 Jana Kardinála a 1412 Jana z Krumlova. S obě- ma muži byl v přátelském styku, ale rozhodnouti, kdo z nich či zda ještě někdo jiný je naším Janem, je nemožno. F v úv. překladu myslí, že to byl druhý z nich.
50 21.* Proslov při promoci Martina z Križevců. 2. Obsahem proslov na výzvu Filius esto bonus. 4. Inc. Quia campis messe maturata X ut possis etc. 5. Původství Husovo určil bezpečně vydavatel z narážek proslovu. 6. Dobu pronesení zjistil vydavatel na 5. březen 1402, kdy Hus promoval na bakaláře Martina z Križevců v Chorvatsku. 7. Rukopis jediný: X C 3. 130—130b. 8. Vydal B. Ryba v LF 71, 1947, 6 a d. 22. Proslov při promoci kněze Pavla. 1. Název ruk. Recommendacio baccalarii fabricâta per Mag. Huss. 2. Obsahem proslov na Pseudokatonova slova Instrue preceptis animum. 4. Inc. Quia loqui bene X proficias sciencia, doctrina atque vita. 5. Původství Husovo dosvědčeno ruk. (odst. 1) a uznává se obecně. 6. Dobu vzniku možno jen ohraničiti lety, v nichž Hus působí jako promotor, na 1399—1412. Mezi Husovými promovendy, které jmenuje Lib. dec., kněze Pavla není, ale, jak upozornil S I, 122, v 1. 1405—8 ne- byly promoce zapisovány. 7. Rukopis jediný: XD 10. 115—7. 8. Vydal Höf. II, 100—3. 9. Přeložil Sv. I, 15—8. 10. Literatura u F 97, g a uv. S. 23. Proslov při promoci mistra Jana. 1. Název ruk. Recommendacio inceptoris cuiusdam baronis per Mag. Hus. 2. Obsahem výklad na Aristotelova slova Principatus virum osten- dit. 4. Inc. Audistis, venerabiles magistri X principatus virum ostendet. 5. Původství Husovo tvrdí ruk. (odst. 1) a jeho svědectví neosla- buje omyl, že promovend byl stavu panského, pro což není v proslovu opory. Pal. G H 39 doporučoval opatrnost, ale patrně jen proto, že ne- věřil opravdu nepřesnému názvu Höf. 6. Doba vzniku stejně neurčitelná jako u č. 22. Jedinou oporou je jméno promovenda Jan. Pokud víme (S I, 122), promoval Hus dva mistry toho jména: 1404 Jana Kardinála a 1412 Jana z Krumlova. S obě- ma muži byl v přátelském styku, ale rozhodnouti, kdo z nich či zda ještě někdo jiný je naším Janem, je nemožno. F v úv. překladu myslí, že to byl druhý z nich.
Strana 51
51 7. Rukopis jediný: X E 24. 307'—8°. 8. Vydal Höf. II, 107—8. 9. Překlad u Sv. I, 23—4. 10. Zmínky u F 97—8, e. 24. Kvestie de materia prima. 1. Název ruk. 2: Posicio rev. mag. Johannis de Hussynetz. 2. Obsah kvestie naznačuje thema: Utrum materia prima, nunc sub una forma substanciali et nunc sub alia existens, sit informis. 4. Inc. Utrum... (odst. 2) Questio unum supponit X quod non sit iustus, igitur etc. 5. Původství Husovo dosvědčuje ruk. 1 i 2. 6. Doba vzniku se nedá přesněji určit. 7. Rukopisy: 1. VIII G 6. 84—5°. 2. III G 10. 138—42'. 3. X H 18. 25—6'. 8. Vydal 1905 M. H. Dziewicki částečně ve Wyclifs Miscellanea philosophica II, 170—2, ř. 6 (S 92 p. 1). 10. Literatura u F 82 č. XIX, uv. S a II, 206 p. 3, Ný I, 217. 25. Kvestie de effectu indesinibili. 1. Název ruk. Utrum possibile est produci effectum indesinibilem, ad cuius produccionen concurrit causa de per se contingens ad utrum- libet. 2. Obsah v názvu (odst. 1). 4. Inc. Nota, quod questio duo querit X igitur nihil incepit esse. 5. Původství Husovo tvrdí ruk. 2: Posicio M. Joh. Hus a obsah ne- budí pochybnosti. 6. Doba vzniku se nedá přesněji určit. 7. Rukopisy: 1. X H 9. 113'—14. 2. X H 18. 73'—4. 10. Literatura: F 81 č. XVII. 26. Kázání v úmrtní den Karla IV. 1404. 1. Název ruk. Sermo ad clerum. 2. Obsah kázání na text ep. Řím. 13, 12. Abiciamus opera tenebra- rum. 3. Rozdělení: úvod, rozbor thematu a závěr. 4. Inc. Triplici racione ad loquendum X Dominum in sec. sec. amen. 5. Původství Husovo dosvědčuje bezpečně ruk.
51 7. Rukopis jediný: X E 24. 307'—8°. 8. Vydal Höf. II, 107—8. 9. Překlad u Sv. I, 23—4. 10. Zmínky u F 97—8, e. 24. Kvestie de materia prima. 1. Název ruk. 2: Posicio rev. mag. Johannis de Hussynetz. 2. Obsah kvestie naznačuje thema: Utrum materia prima, nunc sub una forma substanciali et nunc sub alia existens, sit informis. 4. Inc. Utrum... (odst. 2) Questio unum supponit X quod non sit iustus, igitur etc. 5. Původství Husovo dosvědčuje ruk. 1 i 2. 6. Doba vzniku se nedá přesněji určit. 7. Rukopisy: 1. VIII G 6. 84—5°. 2. III G 10. 138—42'. 3. X H 18. 25—6'. 8. Vydal 1905 M. H. Dziewicki částečně ve Wyclifs Miscellanea philosophica II, 170—2, ř. 6 (S 92 p. 1). 10. Literatura u F 82 č. XIX, uv. S a II, 206 p. 3, Ný I, 217. 25. Kvestie de effectu indesinibili. 1. Název ruk. Utrum possibile est produci effectum indesinibilem, ad cuius produccionen concurrit causa de per se contingens ad utrum- libet. 2. Obsah v názvu (odst. 1). 4. Inc. Nota, quod questio duo querit X igitur nihil incepit esse. 5. Původství Husovo tvrdí ruk. 2: Posicio M. Joh. Hus a obsah ne- budí pochybnosti. 6. Doba vzniku se nedá přesněji určit. 7. Rukopisy: 1. X H 9. 113'—14. 2. X H 18. 73'—4. 10. Literatura: F 81 č. XVII. 26. Kázání v úmrtní den Karla IV. 1404. 1. Název ruk. Sermo ad clerum. 2. Obsah kázání na text ep. Řím. 13, 12. Abiciamus opera tenebra- rum. 3. Rozdělení: úvod, rozbor thematu a závěr. 4. Inc. Triplici racione ad loquendum X Dominum in sec. sec. amen. 5. Původství Husovo dosvědčuje bezpečně ruk.
Strana 52
52 6. Doba, kdy kázání proneseno, se udává v ruk. 1: a. D. 1404 feria secunda post festum s. Andree in ecclesia s. Galli Prage in anniversario imperatoris, tedy 1. pros. 1404. Tomuto datu sluší s Ným I, 118 p. 3 dáti přednost před udáním feria sexta ... v jiných ruk., neboť to se již pří- liš vzdaluje úmrtnímu dnu císařovu 29. list. 7. Rukopisy: hojné. 1. VIII F 2. 59—65. 2. X C 3. 28—51'. 3.X H 17. 135—40. 4. XI E 3. 76—82. 5. XIII E 21. 22'—30. 6. Cerr. II, 151. 191—200. 7. 3930. 208—12 (o odchyl. závěru F) 8. F 20. 166'—72'. 9. Herrnh. 1—5°. 10. O 71. 173—81. 11. III C 15. 12. N 7. 40'—5. 13. Clm 8347. 125'—30. 8. Tisk v Op. II, 37—9° (257—62). 9. Překlad něm. Zitte, Synod. 142—81. 10. Literatura v F 100, d, Ný 494 a I, 118—20, S. 27. Proslov při promoci bakaláře Zdislava ze Zvířetic. 1. Název ruk. Recommendacio baccalarii facta per Mag. Huss. 4. Obsahem proslovu řeč na Virgiliovi přičtená slova Quere, quid sit virtus, et esto exemplar honesti. 4. Inc. Quia noster determinans X gradum in artibus baccalarii, ut valeas etc. 5. Původství Husovo dosvědčeno ruk. (odst. 1) a je uznáváno jed- nomyslně. 6. Čas promoce spadá do postu 1405, který se začal 4. března (Lib. dec. I, 384). 7. Rukopis jediný: X D 10. 115'—6'. 8. Vydal Höf. II, 96—100. 9. Přeložil Sv. I, 10—4. 10. Literatura u F 97, b. Ný I, 179. 28. Kvestie de testimonio fidei christiane. 1. Názvu v ruk. není. 2. Obsahem rozbor otázky Utrum omne testimonium fidei christia- ne sit verum et credibile menti sane.
52 6. Doba, kdy kázání proneseno, se udává v ruk. 1: a. D. 1404 feria secunda post festum s. Andree in ecclesia s. Galli Prage in anniversario imperatoris, tedy 1. pros. 1404. Tomuto datu sluší s Ným I, 118 p. 3 dáti přednost před udáním feria sexta ... v jiných ruk., neboť to se již pří- liš vzdaluje úmrtnímu dnu císařovu 29. list. 7. Rukopisy: hojné. 1. VIII F 2. 59—65. 2. X C 3. 28—51'. 3.X H 17. 135—40. 4. XI E 3. 76—82. 5. XIII E 21. 22'—30. 6. Cerr. II, 151. 191—200. 7. 3930. 208—12 (o odchyl. závěru F) 8. F 20. 166'—72'. 9. Herrnh. 1—5°. 10. O 71. 173—81. 11. III C 15. 12. N 7. 40'—5. 13. Clm 8347. 125'—30. 8. Tisk v Op. II, 37—9° (257—62). 9. Překlad něm. Zitte, Synod. 142—81. 10. Literatura v F 100, d, Ný 494 a I, 118—20, S. 27. Proslov při promoci bakaláře Zdislava ze Zvířetic. 1. Název ruk. Recommendacio baccalarii facta per Mag. Huss. 4. Obsahem proslovu řeč na Virgiliovi přičtená slova Quere, quid sit virtus, et esto exemplar honesti. 4. Inc. Quia noster determinans X gradum in artibus baccalarii, ut valeas etc. 5. Původství Husovo dosvědčeno ruk. (odst. 1) a je uznáváno jed- nomyslně. 6. Čas promoce spadá do postu 1405, který se začal 4. března (Lib. dec. I, 384). 7. Rukopis jediný: X D 10. 115'—6'. 8. Vydal Höf. II, 96—100. 9. Přeložil Sv. I, 10—4. 10. Literatura u F 97, b. Ný I, 179. 28. Kvestie de testimonio fidei christiane. 1. Názvu v ruk. není. 2. Obsahem rozbor otázky Utrum omne testimonium fidei christia- ne sit verum et credibile menti sane.
Strana 53
53 4. Inc. Utrum (odst. 2) ... Noto, quod testimonium uno modo acci- pitur X ut in forma proponitur, est vera. 5. Původství Husovo tvrdí posluchač disputace, jenž o jejím prů- běhu zapsal zprávu a podal z ní výtah těmito slovy: Doctor monachus de Ochsonia. Respondens Joh. Hws. Utrum... Quod non, arguitur sic. S tím se znění vypracované kvestie neshoduje, ale to, co zapsal tento posluchač, je pouze výtah, a na čem mu záleželo, byly spíše důvody, pronesené proti Husovi, neboť sám byl nominalista jako Husovi opo- nenti, kdežto Hus tu hájil stanovisko realistické (S II, 214). 6. Dobu vzniku kvestie možno stanovit jen zhruba tím, že byla pronesena na fakultě bohoslovecké, tedy po podzimu 1404, a ještě před odchodem našeho zpravodaje z Prahy, který nastal nejpozději v květnu 1409. Doctor monachus de Ochsonia, jenž předsedal disputaci, je nejspíše Mařík Rvačka, jenž si přinesl doktorát z Oxfordu (B. Hu- sitství 255), a když nastoupil 1404 Innocenc VII, s nímž se asi seznámil jako důvěrník arcibiskupa Jenštejna, domáhal se u něho přednostního místa na fakultě (toho, nikoli snad uznání doktorátu, se týká jeho spor, o němž Jar. Fikrle v ČČH 9, 1903, 252). Z účasti tří bakalářů, kteří za- sáhli do disputace, nemožno vytěžit pro datování nic, neboť všichni tři zůstali bakaláři až do odchodu z Prahy 1409. 7. Rukopis: X E 24. 259. 10. Zmínky: uv. S (výňatek s charakteristikou) a B v M 102, 1928, 112 (záznam o zprávě neznámého posluchače z ruk. maihingenského). 29. De sanguine Christi glorificato. 1. Název, jak v čele, ve většině ruk. De omni sanguine Christi glo- rificato v Op. 2. Obsahem spisku je 1. kvestie, odpovídající kladně na otázku Utrum Christus omnem sanguinem, qui de corpore suo effluxit, in eodem corpore hora resurreccionis glorificavit, a 2. traktát, zdůrazňu- jící toto tvrzení vyvracením námitek, jež mohou mýliti prosté věřící. 4. Inc. Utrum Christus (jak v odst. 2), traktátu: Quia determinacio- nem questionis X katholica est tenenda, (traktátu) pastores dyaboli postmodum iugulabunt. 5. Původství Husovo dosvědčují četné ruk. i hojné shody a Hus se sám spisku dovolává, takže jest uznáváno obecně. 6. Doba vzniku se dá určit přibližně na 2. pol. 1405. Spisek odůvod- ňuje a hájí rozhodnutí červnové synody 1405, které zakázalo pouti do braniborského města Wilsnacku ke „krvi boží“, a nebyl tedy jistě na- psán příliš později. Tak S 106 i NÝ I, 149. 7. Rukopisů velmi hojně. Č. 24—9 obsahuje pouze kvestii, č. 1—9 nazývá F v edici recensí universitní, č. 10—16 betlemskou a č. 17—19 vídeňskou a č. 20—22 magdeburskou; vídeňská je však spíše recensí
53 4. Inc. Utrum (odst. 2) ... Noto, quod testimonium uno modo acci- pitur X ut in forma proponitur, est vera. 5. Původství Husovo tvrdí posluchač disputace, jenž o jejím prů- běhu zapsal zprávu a podal z ní výtah těmito slovy: Doctor monachus de Ochsonia. Respondens Joh. Hws. Utrum... Quod non, arguitur sic. S tím se znění vypracované kvestie neshoduje, ale to, co zapsal tento posluchač, je pouze výtah, a na čem mu záleželo, byly spíše důvody, pronesené proti Husovi, neboť sám byl nominalista jako Husovi opo- nenti, kdežto Hus tu hájil stanovisko realistické (S II, 214). 6. Dobu vzniku kvestie možno stanovit jen zhruba tím, že byla pronesena na fakultě bohoslovecké, tedy po podzimu 1404, a ještě před odchodem našeho zpravodaje z Prahy, který nastal nejpozději v květnu 1409. Doctor monachus de Ochsonia, jenž předsedal disputaci, je nejspíše Mařík Rvačka, jenž si přinesl doktorát z Oxfordu (B. Hu- sitství 255), a když nastoupil 1404 Innocenc VII, s nímž se asi seznámil jako důvěrník arcibiskupa Jenštejna, domáhal se u něho přednostního místa na fakultě (toho, nikoli snad uznání doktorátu, se týká jeho spor, o němž Jar. Fikrle v ČČH 9, 1903, 252). Z účasti tří bakalářů, kteří za- sáhli do disputace, nemožno vytěžit pro datování nic, neboť všichni tři zůstali bakaláři až do odchodu z Prahy 1409. 7. Rukopis: X E 24. 259. 10. Zmínky: uv. S (výňatek s charakteristikou) a B v M 102, 1928, 112 (záznam o zprávě neznámého posluchače z ruk. maihingenského). 29. De sanguine Christi glorificato. 1. Název, jak v čele, ve většině ruk. De omni sanguine Christi glo- rificato v Op. 2. Obsahem spisku je 1. kvestie, odpovídající kladně na otázku Utrum Christus omnem sanguinem, qui de corpore suo effluxit, in eodem corpore hora resurreccionis glorificavit, a 2. traktát, zdůrazňu- jící toto tvrzení vyvracením námitek, jež mohou mýliti prosté věřící. 4. Inc. Utrum Christus (jak v odst. 2), traktátu: Quia determinacio- nem questionis X katholica est tenenda, (traktátu) pastores dyaboli postmodum iugulabunt. 5. Původství Husovo dosvědčují četné ruk. i hojné shody a Hus se sám spisku dovolává, takže jest uznáváno obecně. 6. Doba vzniku se dá určit přibližně na 2. pol. 1405. Spisek odůvod- ňuje a hájí rozhodnutí červnové synody 1405, které zakázalo pouti do braniborského města Wilsnacku ke „krvi boží“, a nebyl tedy jistě na- psán příliš později. Tak S 106 i NÝ I, 149. 7. Rukopisů velmi hojně. Č. 24—9 obsahuje pouze kvestii, č. 1—9 nazývá F v edici recensí universitní, č. 10—16 betlemskou a č. 17—19 vídeňskou a č. 20—22 magdeburskou; vídeňská je však spíše recensí
Strana 54
54 pražskou, neboť kvestie Utrum caro aut sanguis Christi... habeatur hic in terra, kterou F pokládá za vídeňskou a s níž se tu objevuje spi- sek Husův, pochází pravděpodobně, jak ukázal S 106 p. 3, od Stanisla- va ze Znojma; magdeburskou recensi charakterisuje zase to, že po ní nasleduje polemika Matóje Dóringa z r. 1446, bránící poutí wilsnackých proti magdeburskému arcibiskupovi, jenž se přidal k nazoru pražské synody a měl býti nyní kompromitován jako stoupenec Husův. 1 2 3 4 5 6 7 8 10 ‚ 3930. 156—65'. . 4936. 196 ‚ О 23. 104', 106—18'. . Helmst. 669. 152—66', . VIII F 2. 1—14'. ‚ 4515. 137'—51'. . V F 7. 132'—49. . XIII F 21. 159—961, 78—87'. 9. 208'. 4294. 181—9'. . 4933. 111—28. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 4512. 15—27'. Osek 2. 14—24'. 4395. 286—93. 4518. 66—76. V E 28. 80—92'. XIV D 6. 136—245. Seitenstetten 262. 222'——32' (uv. 5). 4453. 349—57. 4692. 214—220 (uv. S). Trevír 268. 366—78. Lips. 866. 362—71. Magd. 113. 334—40. O 8. 170'—71' (jen začátek). Braunschweig 48. 216'—8. Tamtéž 79. 107—9. Tamtéz 107. 36. Helmst. 352. 70—1. X H 17. 140—0'. Wolf. 2221. Stuttg. Theol. 37. 164—73'. Jag. 327. 4867 (S T, XXVII). 8. Vydäni: 1. Op. I, 154'—62' (191—202). 2. M. Ludekus, Historia von der Erfindung... des ver- meinten heil. Bluts zur Wilsnack, Wittenberg 1586 (z tisku 1). 3. F 1903 s názvem De sanguine Christi (Sp. €. 3). Opra- vy k jeho znéní S 106 p. 3.
54 pražskou, neboť kvestie Utrum caro aut sanguis Christi... habeatur hic in terra, kterou F pokládá za vídeňskou a s níž se tu objevuje spi- sek Husův, pochází pravděpodobně, jak ukázal S 106 p. 3, od Stanisla- va ze Znojma; magdeburskou recensi charakterisuje zase to, že po ní nasleduje polemika Matóje Dóringa z r. 1446, bránící poutí wilsnackých proti magdeburskému arcibiskupovi, jenž se přidal k nazoru pražské synody a měl býti nyní kompromitován jako stoupenec Husův. 1 2 3 4 5 6 7 8 10 ‚ 3930. 156—65'. . 4936. 196 ‚ О 23. 104', 106—18'. . Helmst. 669. 152—66', . VIII F 2. 1—14'. ‚ 4515. 137'—51'. . V F 7. 132'—49. . XIII F 21. 159—961, 78—87'. 9. 208'. 4294. 181—9'. . 4933. 111—28. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 4512. 15—27'. Osek 2. 14—24'. 4395. 286—93. 4518. 66—76. V E 28. 80—92'. XIV D 6. 136—245. Seitenstetten 262. 222'——32' (uv. 5). 4453. 349—57. 4692. 214—220 (uv. S). Trevír 268. 366—78. Lips. 866. 362—71. Magd. 113. 334—40. O 8. 170'—71' (jen začátek). Braunschweig 48. 216'—8. Tamtéž 79. 107—9. Tamtéz 107. 36. Helmst. 352. 70—1. X H 17. 140—0'. Wolf. 2221. Stuttg. Theol. 37. 164—73'. Jag. 327. 4867 (S T, XXVII). 8. Vydäni: 1. Op. I, 154'—62' (191—202). 2. M. Ludekus, Historia von der Erfindung... des ver- meinten heil. Bluts zur Wilsnack, Wittenberg 1586 (z tisku 1). 3. F 1903 s názvem De sanguine Christi (Sp. €. 3). Opra- vy k jeho znéní S 106 p. 3.
Strana 55
55 9. Pramen nebyl zjištěn. Vlivu M. z Janova se domýšlí A. Nean- der, Allg. Geschichte d. christl. Religion II3, 1856, 802, Viclefova Los2 81. 10. Překlad u Sv. II, 244—66, německý: Zitte 173—241. 11. Literatura u F 69—70 č. II a v úv. edice XX, uv. S a Ný I, 148 až 150 (pražský M. Matěj je však M. Döring). 30. Kvestie Utrum aliquid lege divina prohibitum possit... esse licitum. 2. Obsah udává thema: Utrum aliquid lege divina prohibitum pos- sit in aliquo casu homini esse licitum. Hus na otázku odpovídá zápor- ně, i když nikoli naprosto. 4. Inc. Utrum ... Nota, triplex est lex X omnia se debent confor- mare. 5. Původství Husovo tvrdí ruk. 1, jenž nadpisuje: Questio compor- tata per Mag. Joh. Hus, s. theol. baccalarium, a D. 1408. 6. Čas, kdy byla kvestie pronesena, udává ruk. (odst. 5): 1408. Spo- lehlivosti data nasvědčuje, že tu Hus správně nazván bakalářem boho- sloví. Je to patrně kvestie, o níž disputoval, jak bylo jeho povinností, na bohoslovecké fakultě. 7. Rukopisy: 1. 4512. 49—50'. 2. 4518. 146—8°. 3. 4916. 44—6'. 10. Literatura. Denis I, 2, 1743, F v edici Sent. (č. 18) úv. XXIII. B. Jakoubek 32 č. 21 (omylem Denisovým zaměnil s Jakoubkovou kvestií; i třeba tu škrtnouti ruk. 3 a 5). 31. Kvestie de vera felicitate. 1. Název ruk. Utrum vera felicitas creature racionalis sit status omnium bonorum aggregacione perfectus. 2. Obsah naznačuje thema (odst. 1). 4. Inc. Arguitur, quod non, quia felicitas X congregacione perfec- tus. 5. Původství Husovo dosvědčuje ruk. 3 a 4 a není proti němu ni- žádné námitky. 6. Čas, kdy byla kvestie pronesena, stanoví ruk 4, kde zařazena do kvodlibetu Knínova, konaného v lednu 1409. 7. Rukopisy: 1. X E 24. 322'—4. 2. V F 9. 1—3. 3. X H 17. 146—7. 4. L 45. 54 (these kvodlibetářovy). 8. Vydal F v Deváté výr. zprávě soukr. stř. školy dívčí spol. Mi- nervy za r. 1899, 6—10. Opravy k textu podal T v Čase 1899, 517—8. 10. Zmínky: F 83 č. XXI a uv. edice i uv. T.
55 9. Pramen nebyl zjištěn. Vlivu M. z Janova se domýšlí A. Nean- der, Allg. Geschichte d. christl. Religion II3, 1856, 802, Viclefova Los2 81. 10. Překlad u Sv. II, 244—66, německý: Zitte 173—241. 11. Literatura u F 69—70 č. II a v úv. edice XX, uv. S a Ný I, 148 až 150 (pražský M. Matěj je však M. Döring). 30. Kvestie Utrum aliquid lege divina prohibitum possit... esse licitum. 2. Obsah udává thema: Utrum aliquid lege divina prohibitum pos- sit in aliquo casu homini esse licitum. Hus na otázku odpovídá zápor- ně, i když nikoli naprosto. 4. Inc. Utrum ... Nota, triplex est lex X omnia se debent confor- mare. 5. Původství Husovo tvrdí ruk. 1, jenž nadpisuje: Questio compor- tata per Mag. Joh. Hus, s. theol. baccalarium, a D. 1408. 6. Čas, kdy byla kvestie pronesena, udává ruk. (odst. 5): 1408. Spo- lehlivosti data nasvědčuje, že tu Hus správně nazván bakalářem boho- sloví. Je to patrně kvestie, o níž disputoval, jak bylo jeho povinností, na bohoslovecké fakultě. 7. Rukopisy: 1. 4512. 49—50'. 2. 4518. 146—8°. 3. 4916. 44—6'. 10. Literatura. Denis I, 2, 1743, F v edici Sent. (č. 18) úv. XXIII. B. Jakoubek 32 č. 21 (omylem Denisovým zaměnil s Jakoubkovou kvestií; i třeba tu škrtnouti ruk. 3 a 5). 31. Kvestie de vera felicitate. 1. Název ruk. Utrum vera felicitas creature racionalis sit status omnium bonorum aggregacione perfectus. 2. Obsah naznačuje thema (odst. 1). 4. Inc. Arguitur, quod non, quia felicitas X congregacione perfec- tus. 5. Původství Husovo dosvědčuje ruk. 3 a 4 a není proti němu ni- žádné námitky. 6. Čas, kdy byla kvestie pronesena, stanoví ruk 4, kde zařazena do kvodlibetu Knínova, konaného v lednu 1409. 7. Rukopisy: 1. X E 24. 322'—4. 2. V F 9. 1—3. 3. X H 17. 146—7. 4. L 45. 54 (these kvodlibetářovy). 8. Vydal F v Deváté výr. zprávě soukr. stř. školy dívčí spol. Mi- nervy za r. 1899, 6—10. Opravy k textu podal T v Čase 1899, 517—8. 10. Zmínky: F 83 č. XXI a uv. edice i uv. T.
Strana 56
56 32. Proslov při promoci bakaláře Petra z Mladoňovic. 1. Název ruk. 1. 166: Recommendacio baccalarii per Mag. Huss. 2. Obsahem proslov na výzvu Donatovu Da adverbia. 4. Inc. Quia mens adolescentis X gradum baccalarii in nomine Patris et F. et Sp. s. 5. Původství Husovo dosvědčeno spolehlivě ruk. (odst. 1). Pal. GH 39 sice doporučoval přezkoušení, ale tomu vyhovuje otištění správného názvu. Také S I, 123 prohlásil Husovo původství za velmi pochybné, patrně však jen proto, že četl u F 152 mylné tvrzení, že se prý Pal. vyslovil rozhodně proti Husovu autorství a že i Krummel vyslovil po- chybnosti. V obsahu není nic, co by se příčilo Husovi. 6. Dobu vzniku stanovil Höf. (odst. 8) podle jména promovendova Petr, v němž hledá Petra Mladoňovice, který se stal bakalářem v červ- nu 1409 (Lib. dec. I, 404). Že Petr měl promotorem Husa, není zapsáno, ale je jistě velmi pravděpodobno, když byl 1411 přijat do koleje Hed- vičiny, spravované Husem (Ný, I, 474). 7. Rukopis jediný: X E 24. 308'—9°. 8. Vydal Höf. II, 109—10. 10. Zmínky: uv. Höf. a F. 33. Proslov při nastoupení v úřad rektora Karlovy university. 1. Název proslovu tohoto i dalšího v ruk. zní: Posiciones Mag. Jo. de Hussynecz. 2. Obsahem proslovu jest odpověď na řeč neznámého mistra, jenž uvedl Husa v úřad, a to na totéž thema, jež si vybral tento promotor, na slova ev. Matoušova 22, 14 Multi sunt vocati, pauci electi (B v odst. 8, 3—5). 4. Inc. Multi sunt vocati... ubi supra. Quia Ecclesiastici XI. dici- tur X Deo autem et Patri nostro gloria in sec. sec. Amen, a., a. 5. Původství Husovo dosvědčuje jak ruk. (odst. 1), tak zvláště sku- tečnost, že to je řeč rektora, jenž nastoupil v úřad v říjnu 1409 a kte- rým byl Hus (B 2—3). 6. Datum pronesení projevu: 20.—24. října 1409 určuje text pro- slovu, vzatý z perikopy 20. ned. po Trojici, a zmínka o odchodu cizích mistrů z Prahy po provedení Dekretu kutnohorského, možná v tako- vémto kázání jen tehdy (uv. B 3). 7. Rukopis jediný: Varšava 1. 5—6'. 8. Vydal B v JSH 10, 1937, 6—10. 10. Literatura u B 1—2 a B, Hus rektor 11—4.
56 32. Proslov při promoci bakaláře Petra z Mladoňovic. 1. Název ruk. 1. 166: Recommendacio baccalarii per Mag. Huss. 2. Obsahem proslov na výzvu Donatovu Da adverbia. 4. Inc. Quia mens adolescentis X gradum baccalarii in nomine Patris et F. et Sp. s. 5. Původství Husovo dosvědčeno spolehlivě ruk. (odst. 1). Pal. GH 39 sice doporučoval přezkoušení, ale tomu vyhovuje otištění správného názvu. Také S I, 123 prohlásil Husovo původství za velmi pochybné, patrně však jen proto, že četl u F 152 mylné tvrzení, že se prý Pal. vyslovil rozhodně proti Husovu autorství a že i Krummel vyslovil po- chybnosti. V obsahu není nic, co by se příčilo Husovi. 6. Dobu vzniku stanovil Höf. (odst. 8) podle jména promovendova Petr, v němž hledá Petra Mladoňovice, který se stal bakalářem v červ- nu 1409 (Lib. dec. I, 404). Že Petr měl promotorem Husa, není zapsáno, ale je jistě velmi pravděpodobno, když byl 1411 přijat do koleje Hed- vičiny, spravované Husem (Ný, I, 474). 7. Rukopis jediný: X E 24. 308'—9°. 8. Vydal Höf. II, 109—10. 10. Zmínky: uv. Höf. a F. 33. Proslov při nastoupení v úřad rektora Karlovy university. 1. Název proslovu tohoto i dalšího v ruk. zní: Posiciones Mag. Jo. de Hussynecz. 2. Obsahem proslovu jest odpověď na řeč neznámého mistra, jenž uvedl Husa v úřad, a to na totéž thema, jež si vybral tento promotor, na slova ev. Matoušova 22, 14 Multi sunt vocati, pauci electi (B v odst. 8, 3—5). 4. Inc. Multi sunt vocati... ubi supra. Quia Ecclesiastici XI. dici- tur X Deo autem et Patri nostro gloria in sec. sec. Amen, a., a. 5. Původství Husovo dosvědčuje jak ruk. (odst. 1), tak zvláště sku- tečnost, že to je řeč rektora, jenž nastoupil v úřad v říjnu 1409 a kte- rým byl Hus (B 2—3). 6. Datum pronesení projevu: 20.—24. října 1409 určuje text pro- slovu, vzatý z perikopy 20. ned. po Trojici, a zmínka o odchodu cizích mistrů z Prahy po provedení Dekretu kutnohorského, možná v tako- vémto kázání jen tehdy (uv. B 3). 7. Rukopis jediný: Varšava 1. 5—6'. 8. Vydal B v JSH 10, 1937, 6—10. 10. Literatura u B 1—2 a B, Hus rektor 11—4.
Strana 57
57 34. Proslov na valném shromáždění university 3. list. 1409. 1. Název v č. předešlém. 2. Obsahem proslovu kázání na ep. k Filip. 1, 10 Probetis pociora... k universitnímu shromáždění, svolanému počátkem semestru ke čtení statut. 4. Inc. Caritatis impulsus stimulo X in laudem et gloriam Dei, amen. 5. Původství Husovo dosvědčeno spolehlivě ruk. (odst. 1) a sou- sedstvím s jeho proslovem předešlým (B v odst. 8, 2—3). 6. Doba, kdy byl proslov pronesen, plyne z thematu, což jest epištola 22. neděle po Trojici, a ta připadla 1409 na 3. listopad. To zcela souhlasí se zvyklostí, že rektor svolával valné shromáždění krátce nato, co se ujal úřadu. 7. Rukopis jediný: Varšava 1. 6'9. 8. Vydal B v JSH 10, 1937, 10—5. 10. Zmínky o ruk. u B 1—2, Hus rektor 14—5. 35. Kázání na paměť Karla IV. z 29. list. 1409. 1. Název ruk.: Sermo in commemoracione imperatoris. Jiný u F. 2. Obsahem rozbor textu ep. Jak. 5, 8 Confirmate corda vestra. 4. Inc. Confirmate... B. Bernardus sermonem X ipse benedictus in sec. sec. amen. 5. Původství Husovo zcela bezpečné. Jeť dosvědčeno většinou ruk. i obsahem, takže se uznává všeobecně. 6. Dobu, kdy bylo proneseno, určují ruk. jen rokem, ale den plyne z poznámky, že vykonáno na paměť císaře Karla. Universita vzpomí- nala svého zakladatele v úmrtní jeho den 29. listopadu nebo krátce nato. Mylné tvrzení ruk. 2, který datuje do 1410, vysvětlil F v ČČM 80, 1906, 475—6. 7. Rukopisy hojné: 1. X H 17. 148—50 (jen zač.). 2. F 20. 155'—60. 3. O 71. 190—6'. 4. Cerr. II, 151. 185—91. 5. Jag. 1628. 2—15. 6. 4555. 137—45'. 7. Clm 8347. 122'—5 (z 1416). 8. XIV D 7. 70—3. 9. O 23. 1—6. 10. 8° 7. 68—73. 11. N 7. 37—40'.
57 34. Proslov na valném shromáždění university 3. list. 1409. 1. Název v č. předešlém. 2. Obsahem proslovu kázání na ep. k Filip. 1, 10 Probetis pociora... k universitnímu shromáždění, svolanému počátkem semestru ke čtení statut. 4. Inc. Caritatis impulsus stimulo X in laudem et gloriam Dei, amen. 5. Původství Husovo dosvědčeno spolehlivě ruk. (odst. 1) a sou- sedstvím s jeho proslovem předešlým (B v odst. 8, 2—3). 6. Doba, kdy byl proslov pronesen, plyne z thematu, což jest epištola 22. neděle po Trojici, a ta připadla 1409 na 3. listopad. To zcela souhlasí se zvyklostí, že rektor svolával valné shromáždění krátce nato, co se ujal úřadu. 7. Rukopis jediný: Varšava 1. 6'9. 8. Vydal B v JSH 10, 1937, 10—5. 10. Zmínky o ruk. u B 1—2, Hus rektor 14—5. 35. Kázání na paměť Karla IV. z 29. list. 1409. 1. Název ruk.: Sermo in commemoracione imperatoris. Jiný u F. 2. Obsahem rozbor textu ep. Jak. 5, 8 Confirmate corda vestra. 4. Inc. Confirmate... B. Bernardus sermonem X ipse benedictus in sec. sec. amen. 5. Původství Husovo zcela bezpečné. Jeť dosvědčeno většinou ruk. i obsahem, takže se uznává všeobecně. 6. Dobu, kdy bylo proneseno, určují ruk. jen rokem, ale den plyne z poznámky, že vykonáno na paměť císaře Karla. Universita vzpomí- nala svého zakladatele v úmrtní jeho den 29. listopadu nebo krátce nato. Mylné tvrzení ruk. 2, který datuje do 1410, vysvětlil F v ČČM 80, 1906, 475—6. 7. Rukopisy hojné: 1. X H 17. 148—50 (jen zač.). 2. F 20. 155'—60. 3. O 71. 190—6'. 4. Cerr. II, 151. 185—91. 5. Jag. 1628. 2—15. 6. 4555. 137—45'. 7. Clm 8347. 122'—5 (z 1416). 8. XIV D 7. 70—3. 9. O 23. 1—6. 10. 8° 7. 68—73. 11. N 7. 37—40'.
Strana 58
58 8. Tisk v Op II, 40—2 (262—6"). 9. Překlad u Sv. I, 193—201; něm. u Zitte Syn. 182—205. 10. Literatura u F 100—1, e a uv. m. Ný I, 382—3. B v JSH 12, 29 (o citátu z J. z Cardallacu). 36. Kvestie Janu z Vlhlav. 1. Název ruk. 1: Magistri Joh. Hus pro Velhlaw. 2. Obsah udává thema: utrum possunt ira et passiones cetere inexistere sapienti. Odpověď jest kladná. 4. Inc. Utrum... (odst. 2) Videtur, quod sic, quia potest sapiens X questio, ut proponitur, est vera. Et tantum de isto. 5. Původství Husovo tvrdí název ruk. 1 a potvrzuje usus (odst. 6). 6. Čas, kdy byla pronesena, udává Lib. dec. I, 406: 10. pros. 1409. Hus, již rektor, vypracoval kvestii, jak bylo zvykem, mladému žákovi a krajanu (Vlhlavy leží u Hluboké), jemuž byl promotorem při do- sažení gradu bakaláře. Je to snad záhadný žák Husův Farář, zvaný jednou Joh. de W? O něm B v JSH 13, 1940, 129—30. 7. Rukopisy: 1. X H 18. 74—6. 2. X E 24. 340'—1'. 10. Literatura: T ve VČA 10, 1901, 99, F t. 342 p. 37. Úprava statut Karlovy university. 1. Název ruk. 1: Statuta officii rectoratus academiae Pragensis. 2. Obsahuje stará statuta Karlovy university, přizpůsobená novým řádům, jaké vytvořil Dekret kutnohorský. 5. Původství Husovo neb aspoň rozhodující jeho účast v revisi dokazuje nejen to, že jako rektor byl předsedou universitního senátu, kterému uloženo revisi provést, hlavně však důsledné nahrazení pří- sahy slibem docela v duchu zásad Husových. 6. Doba sepsání jest určena tím, že se usnesení o revisi stalo 13. října 1409. I možno položit provedení revise zhruba na sklonek tohoto roku. 7. Rukopisy: 1. XIV A 4. 15—30 (asi z 1570). 2. Lobkov. 308. 18—37 (ok. 1600). 3. XIV D 25 (opravy vepsány tu do statut původních). 8. Vydání: 1. Ant. Feyertag, Conspectus antiquorum statutorum studii generalis Pragensis. 1796 (z ruk. 1). 2. H. Jireček, Codex iuris Bohemici II, 3, 1889, 266—81 (z tisku 1). 10. Literatura: uv. Feyertag. Tomek, Děje university (1849) 21, 155—6. B, Zapomenutá památka Husovy činnosti jako rektora Kar- lovy university v JSH 9, 1936, 38—40 a Po stopách 6 (o osudech knihy statut, založené Husem).
58 8. Tisk v Op II, 40—2 (262—6"). 9. Překlad u Sv. I, 193—201; něm. u Zitte Syn. 182—205. 10. Literatura u F 100—1, e a uv. m. Ný I, 382—3. B v JSH 12, 29 (o citátu z J. z Cardallacu). 36. Kvestie Janu z Vlhlav. 1. Název ruk. 1: Magistri Joh. Hus pro Velhlaw. 2. Obsah udává thema: utrum possunt ira et passiones cetere inexistere sapienti. Odpověď jest kladná. 4. Inc. Utrum... (odst. 2) Videtur, quod sic, quia potest sapiens X questio, ut proponitur, est vera. Et tantum de isto. 5. Původství Husovo tvrdí název ruk. 1 a potvrzuje usus (odst. 6). 6. Čas, kdy byla pronesena, udává Lib. dec. I, 406: 10. pros. 1409. Hus, již rektor, vypracoval kvestii, jak bylo zvykem, mladému žákovi a krajanu (Vlhlavy leží u Hluboké), jemuž byl promotorem při do- sažení gradu bakaláře. Je to snad záhadný žák Husův Farář, zvaný jednou Joh. de W? O něm B v JSH 13, 1940, 129—30. 7. Rukopisy: 1. X H 18. 74—6. 2. X E 24. 340'—1'. 10. Literatura: T ve VČA 10, 1901, 99, F t. 342 p. 37. Úprava statut Karlovy university. 1. Název ruk. 1: Statuta officii rectoratus academiae Pragensis. 2. Obsahuje stará statuta Karlovy university, přizpůsobená novým řádům, jaké vytvořil Dekret kutnohorský. 5. Původství Husovo neb aspoň rozhodující jeho účast v revisi dokazuje nejen to, že jako rektor byl předsedou universitního senátu, kterému uloženo revisi provést, hlavně však důsledné nahrazení pří- sahy slibem docela v duchu zásad Husových. 6. Doba sepsání jest určena tím, že se usnesení o revisi stalo 13. října 1409. I možno položit provedení revise zhruba na sklonek tohoto roku. 7. Rukopisy: 1. XIV A 4. 15—30 (asi z 1570). 2. Lobkov. 308. 18—37 (ok. 1600). 3. XIV D 25 (opravy vepsány tu do statut původních). 8. Vydání: 1. Ant. Feyertag, Conspectus antiquorum statutorum studii generalis Pragensis. 1796 (z ruk. 1). 2. H. Jireček, Codex iuris Bohemici II, 3, 1889, 266—81 (z tisku 1). 10. Literatura: uv. Feyertag. Tomek, Děje university (1849) 21, 155—6. B, Zapomenutá památka Husovy činnosti jako rektora Kar- lovy university v JSH 9, 1936, 38—40 a Po stopách 6 (o osudech knihy statut, založené Husem).
Strana 59
59 38. Kvestie de supremo rectore. 1. Názvu ruk. nemají. 2. Obsah udává thema: utrum supremus rector universi secun- dum optimas leges possibiles regulat universum. Závěrem ještě pro- blema. 4. Inc. Utrum (odst. 2) ... Ista questio duo presupponit X regulat universum. 5. Původství Husovo dosvědčuje obojí ruk. (odst. 1 a 6). 6. Čas, kdy byla napsána, určuje zařazení kvestie v kvodlibetní příručce neznámého kvodlibetáře, zvoleného pro lednový kvodlibet 1410, s jehož kvodlibetu však sešlo (B, Nové světlo do Husova rekto- rátu v JSH 11, 1938, 3 a d.). 7. Rukopisy: 1. X E 24. 338—9. 2. M V C 42. 8. Vydal S 103—7 (z ruk. 1). 10. Zmínky: S 115 a uv. B. Zde i výklad o uv. příručce, jejíž obsah nasvědčuje rozhodující účasti Husově na chystaném kvodlibetu, tak značné, že je to bezmála protějšek jeho příručky z r. 1411 (č. 46). 39. Kázání Ite et vos in vineam meam. 1. Názvu v ruk. není. 2. Obsahem kázání je rozbor textu Mat. 20 Ite et vos in vineam meam či přesněji výklad o církvi, založený na něm (S 181—3). 4. Inc. Ite (odst. 2) ... Reverendi magistri et domini. Constat ex serie X J. Christus in sec. benedictus. Amen, amen. 5. Původství Husovo prokázal S uv. rozborem. 6. Dobu vzniku určil uv. S na 19. leden 1410 podle thematu neděle devítník a obsahu. 7. Rukopisy: 1. IV G 6. 23'—6'. 2. B VI 3. 273'—4 a přídeští. 3. 4° 25. 110'—12°. 8. Vydal S 116—26 z ruk. 1. 9. Pramen určil S ve Viklefově traktátu De ecclesia. 10. Literatura: uv. S. 40. Kvestie Mikuláše Pavlíkova. 1. Název i obsah udává thema: Utrum iudex, sciens testes false deponere et accusatum esse innocentem, debeat ipsum condempnare. Odpověď jest ovšem záporná. 4. Inc. Utrum (odst. 1) ... Noto primo, quod iudex X scienter do- mino suo adversatur.
59 38. Kvestie de supremo rectore. 1. Názvu ruk. nemají. 2. Obsah udává thema: utrum supremus rector universi secun- dum optimas leges possibiles regulat universum. Závěrem ještě pro- blema. 4. Inc. Utrum (odst. 2) ... Ista questio duo presupponit X regulat universum. 5. Původství Husovo dosvědčuje obojí ruk. (odst. 1 a 6). 6. Čas, kdy byla napsána, určuje zařazení kvestie v kvodlibetní příručce neznámého kvodlibetáře, zvoleného pro lednový kvodlibet 1410, s jehož kvodlibetu však sešlo (B, Nové světlo do Husova rekto- rátu v JSH 11, 1938, 3 a d.). 7. Rukopisy: 1. X E 24. 338—9. 2. M V C 42. 8. Vydal S 103—7 (z ruk. 1). 10. Zmínky: S 115 a uv. B. Zde i výklad o uv. příručce, jejíž obsah nasvědčuje rozhodující účasti Husově na chystaném kvodlibetu, tak značné, že je to bezmála protějšek jeho příručky z r. 1411 (č. 46). 39. Kázání Ite et vos in vineam meam. 1. Názvu v ruk. není. 2. Obsahem kázání je rozbor textu Mat. 20 Ite et vos in vineam meam či přesněji výklad o církvi, založený na něm (S 181—3). 4. Inc. Ite (odst. 2) ... Reverendi magistri et domini. Constat ex serie X J. Christus in sec. benedictus. Amen, amen. 5. Původství Husovo prokázal S uv. rozborem. 6. Dobu vzniku určil uv. S na 19. leden 1410 podle thematu neděle devítník a obsahu. 7. Rukopisy: 1. IV G 6. 23'—6'. 2. B VI 3. 273'—4 a přídeští. 3. 4° 25. 110'—12°. 8. Vydal S 116—26 z ruk. 1. 9. Pramen určil S ve Viklefově traktátu De ecclesia. 10. Literatura: uv. S. 40. Kvestie Mikuláše Pavlíkova. 1. Název i obsah udává thema: Utrum iudex, sciens testes false deponere et accusatum esse innocentem, debeat ipsum condempnare. Odpověď jest ovšem záporná. 4. Inc. Utrum (odst. 1) ... Noto primo, quod iudex X scienter do- mino suo adversatur.
Strana 60
60 5. Původství Husovo naznačuje pozn. ruk. 1: Nicolaus Pavlikov sub mag. Hus determinavit. Učast Husova, že běželo již o promoci na mistra, byla tu arci nejspíše již menší než u č. 36. Kvestie byla ostatně již na programu lednového kvodlibetu 1409 (příručka v ruk. L 45 č. 117). 6. Čas, kdy kvestie pronesena, dán je zjištěním, že to bylo při promoci, při níž byl Hus promotorem. Mik. Pavlíkův dosáhl za těchto okolností hodnosti mistra 3. dubna 1410 (Lib. dec. I, 407), ještě za Hu- sova rektorátu. Obrat determinavit (odst. 5) by ovšem nasvědčoval spíše tomu, že běží o kvestii bakaláře, jímž se stal Mikuláš asi v červnu 1407 (uv. Lib. dec. 393), zde ho však užito nepochybně v širším smysle. 7. Rukopisy: 1. V H 13. 148 (začátek). 2. X E 24. 315'—9'. 3. X H 18. 143—5. 10. Literatura: B, Promoce Husova žáka v JSH 12, 1939, 103. 41. Kázání na slova Spiritum nolite extinguere. 1. Název ruk. 4 i Op.: Sermo in missa universitatis, Op. jen při- dávají nevhodně synodalis. 2. Obsahem rozbor slov I. ep. Thes. 5, 19: Spiritum nolite extin- guere. 4. Inc. Spiritum nolite extinguere I Thes 5. Quia nisi sit intus X sponso ecclesie in sec. benedicto, amen. 5. Původství Husovo zcela bezpečné. Je dosvědčeno ruk. i ob- sahem, takže se uznává všeobecně. 6. Čas, kdy bylo kázání proneseno, udává ruk. 4 takto: A. D. 1410 hunc sermonem fecit mag. reverendissimus Joh. de Hussinecz in missa universitatis ad s. Iacobum rectore existente M. Joanne Andree dicto Dux sive Sindel, doctore in medicinis, in quatuor temporibus ante festum Trinitatis, tedy 14.—7. května 1410. Ruk. 5 zase praví: Sermo M. Joh. Hus de penthecosten, jež byly 11. května. Naproti tomu Op. datují kázání: sabbato ante dominicam Reminiscere, t. j. 15. února. Tohoto datování se zastává Ný II, 488—90, myslím však, že neprávem. Na text, jehož užilo kázání, se kázalo ovšem v oba dny, takže obojí svědectví mohlo by býti pouhou kombinací podle textu, jehož Hus užil, vždy však spíše v Op. nežli v současných ruk. 4 a 5, kde u ruk. 4 můžeme provésti kontrolu spolehlivosti v ostatních jeho zprávách a zcela v jeho prospěch. Proti datování Novotného mluví však rozhodně také závěrečná výzva kázání k modlitbě, ut compleantur in nobis dies Pentecostes. Novotný soudí z něho, že letnice leží před posluchači, ale jaký smysl by mělo vzpomínat jich čtvrt roku napřed? Několik dnů po nich však porozumíme výzvě zcela dobře. Novotnému vadilo však hlavně něco jiného. Není prý myslitelné, aby Hus v době, kdy zákaz
60 5. Původství Husovo naznačuje pozn. ruk. 1: Nicolaus Pavlikov sub mag. Hus determinavit. Učast Husova, že běželo již o promoci na mistra, byla tu arci nejspíše již menší než u č. 36. Kvestie byla ostatně již na programu lednového kvodlibetu 1409 (příručka v ruk. L 45 č. 117). 6. Čas, kdy kvestie pronesena, dán je zjištěním, že to bylo při promoci, při níž byl Hus promotorem. Mik. Pavlíkův dosáhl za těchto okolností hodnosti mistra 3. dubna 1410 (Lib. dec. I, 407), ještě za Hu- sova rektorátu. Obrat determinavit (odst. 5) by ovšem nasvědčoval spíše tomu, že běží o kvestii bakaláře, jímž se stal Mikuláš asi v červnu 1407 (uv. Lib. dec. 393), zde ho však užito nepochybně v širším smysle. 7. Rukopisy: 1. V H 13. 148 (začátek). 2. X E 24. 315'—9'. 3. X H 18. 143—5. 10. Literatura: B, Promoce Husova žáka v JSH 12, 1939, 103. 41. Kázání na slova Spiritum nolite extinguere. 1. Název ruk. 4 i Op.: Sermo in missa universitatis, Op. jen při- dávají nevhodně synodalis. 2. Obsahem rozbor slov I. ep. Thes. 5, 19: Spiritum nolite extin- guere. 4. Inc. Spiritum nolite extinguere I Thes 5. Quia nisi sit intus X sponso ecclesie in sec. benedicto, amen. 5. Původství Husovo zcela bezpečné. Je dosvědčeno ruk. i ob- sahem, takže se uznává všeobecně. 6. Čas, kdy bylo kázání proneseno, udává ruk. 4 takto: A. D. 1410 hunc sermonem fecit mag. reverendissimus Joh. de Hussinecz in missa universitatis ad s. Iacobum rectore existente M. Joanne Andree dicto Dux sive Sindel, doctore in medicinis, in quatuor temporibus ante festum Trinitatis, tedy 14.—7. května 1410. Ruk. 5 zase praví: Sermo M. Joh. Hus de penthecosten, jež byly 11. května. Naproti tomu Op. datují kázání: sabbato ante dominicam Reminiscere, t. j. 15. února. Tohoto datování se zastává Ný II, 488—90, myslím však, že neprávem. Na text, jehož užilo kázání, se kázalo ovšem v oba dny, takže obojí svědectví mohlo by býti pouhou kombinací podle textu, jehož Hus užil, vždy však spíše v Op. nežli v současných ruk. 4 a 5, kde u ruk. 4 můžeme provésti kontrolu spolehlivosti v ostatních jeho zprávách a zcela v jeho prospěch. Proti datování Novotného mluví však rozhodně také závěrečná výzva kázání k modlitbě, ut compleantur in nobis dies Pentecostes. Novotný soudí z něho, že letnice leží před posluchači, ale jaký smysl by mělo vzpomínat jich čtvrt roku napřed? Několik dnů po nich však porozumíme výzvě zcela dobře. Novotnému vadilo však hlavně něco jiného. Není prý myslitelné, aby Hus v době, kdy zákaz
Strana 61
61 kázati v kaplích byl dávno znám a bouřil veřejné mínění, ozval se proti zákazu jen kratičkou zmínkou o pronásledování kazatelů. Proti tomu možno však říci, že není žádného dokladu, že by zákaz kázání byl vešel ve známost před jeho úředním publikováním, jež bylo pro- vedeno až měsíc po našem kázání. Hus ostatně nemohl ani proti němu vystoupit, dokud nebyl uveřejněn, a to tím méně na universitním ká- zání, kde si musil ukládat zdrželivost. O tom, i o jiné mylné námitce proti spolehlivosti dat ruk. 1, B, Hus rektor 24—5. Kázání tedy pro- neseno asi 15. května 1410. 7. Rukopisy: 1. X D 10. 70—2°. 2.X H 17. 86. 3. XIV D 7. 70 (zlomek). 4. O 71. 184—90. 5. Cerr. II, 151. 263'—8. 6. 4518: 101—4. 7. Leningr. Lat. I Q 183. 33—5°. 8. 8° 7. 70—9. 9. N 7. 84—7'. 8. Tisk v Op II, 42'—4 (266—9). 9. Překlad u Sv I, 202—9, něm. Zitte, Syn. 206—28. 10. Literatura: F 101, Ný 495 (hájil správného data), I, 383—4 a II. 488—90. 42. De libris hereticorum legendis. 1. Název v Op. se ustálil. 2. Obsah naznačuje úvodní věta, jakýsi to nadpis: Libri heretico- rum sunt legendi, non comburendi, dum in ipsis veritas continetur. 3. Rozdělení či osnova: výroky sv. Otců, kanony církevní a dů- vody rozumové, trojí námitka s vyvrácením a závěr. 4. Inc. Libri (odst. 2) ... Probatur auctoritatibus sanctorum X pa- ganos et Iudeos hereticos. 5. Původství dosvědčeno ruk. i předlohou tisku a uznává se vše- obecně. 6. Dobou vzniku souvisí spisek jistě s usnesením Karlovy univer- sity z 15. června, uveřejněným 21. června 1410, a je kladen sem jednomyslně. 7. Rukopisy: 1. 4937. 194—8. 2. D 50. 250'—5'. 3. D 12. 177—80'. 4. 4296. 93—8. 5. M VIII F 38. 160—8. 8. Tisk v Op. I 102—4' (2127—30). 10. Literatura u F 92 č. XXXVI, S 170, Ný I, 405—8.
61 kázati v kaplích byl dávno znám a bouřil veřejné mínění, ozval se proti zákazu jen kratičkou zmínkou o pronásledování kazatelů. Proti tomu možno však říci, že není žádného dokladu, že by zákaz kázání byl vešel ve známost před jeho úředním publikováním, jež bylo pro- vedeno až měsíc po našem kázání. Hus ostatně nemohl ani proti němu vystoupit, dokud nebyl uveřejněn, a to tím méně na universitním ká- zání, kde si musil ukládat zdrželivost. O tom, i o jiné mylné námitce proti spolehlivosti dat ruk. 1, B, Hus rektor 24—5. Kázání tedy pro- neseno asi 15. května 1410. 7. Rukopisy: 1. X D 10. 70—2°. 2.X H 17. 86. 3. XIV D 7. 70 (zlomek). 4. O 71. 184—90. 5. Cerr. II, 151. 263'—8. 6. 4518: 101—4. 7. Leningr. Lat. I Q 183. 33—5°. 8. 8° 7. 70—9. 9. N 7. 84—7'. 8. Tisk v Op II, 42'—4 (266—9). 9. Překlad u Sv I, 202—9, něm. Zitte, Syn. 206—28. 10. Literatura: F 101, Ný 495 (hájil správného data), I, 383—4 a II. 488—90. 42. De libris hereticorum legendis. 1. Název v Op. se ustálil. 2. Obsah naznačuje úvodní věta, jakýsi to nadpis: Libri heretico- rum sunt legendi, non comburendi, dum in ipsis veritas continetur. 3. Rozdělení či osnova: výroky sv. Otců, kanony církevní a dů- vody rozumové, trojí námitka s vyvrácením a závěr. 4. Inc. Libri (odst. 2) ... Probatur auctoritatibus sanctorum X pa- ganos et Iudeos hereticos. 5. Původství dosvědčeno ruk. i předlohou tisku a uznává se vše- obecně. 6. Dobou vzniku souvisí spisek jistě s usnesením Karlovy univer- sity z 15. června, uveřejněným 21. června 1410, a je kladen sem jednomyslně. 7. Rukopisy: 1. 4937. 194—8. 2. D 50. 250'—5'. 3. D 12. 177—80'. 4. 4296. 93—8. 5. M VIII F 38. 160—8. 8. Tisk v Op. I 102—4' (2127—30). 10. Literatura u F 92 č. XXXVI, S 170, Ný I, 405—8.
Strana 62
62 43. Defensio libri de Trinitate. 1. Název, jak v čele, v ruk. 2. 2. Obsahem obrana Viklefova díla De Trinitate. 4. Inc. Tres sunt, qui testimonium dant... Joh. 5. Igitur ad hono- rem Dei X in sec. benedictus. Amen. 5. Původství Husovo dosvědčeno ruk. i tiskem a uznává se bez výjimky. 6. Doba, kdy byla obrana pronesena na universitě, udána v ruk. i tisku na 27. července 1410. 7. Rukopisy: 1. VIII G 34. 50'—455. 2. X E 24. 126—9'. 3. 4° 23. 17—21. 4. 4002. 27'—33. 5. 4518. 149'—53'. 6. 3930. 307—10'. 7. M XVI F 4. 266—70. 8. 8° 7. 79—84. 8. Tisk v Op. I, 105—7 (2131—351). 10. Literatura u F 93 č. XXXVII, S 177, Ný I, 418—21. 44. Kázání Vos estis sal terre z 28. srpna 1410. 2. Obsahem rozbor výroku Mat. 5, 13: Vos estis sal terre. 4. Inc. Vos estis (odst. 2) ... Mat. 5 et in festivitatis hodierne offi- cio X gloria in sec. sec. Amen. 5. Původství Husovo zcela bezpečné z ruk. i tisku. 6. Den pronesení udává tisk: in die s. Augustini 1410, což po- tvrzuje jak thema (odst. 4), tak i obsah, takže se sem klade obecně. 7. Rukopisy četné: 1. X H 17. 86—8°. 2. Cerr. II, 151. 241—3. 3. 3930. 304—7. 4. 4518. 97—100'. 5. XIII F 21. 76'—8 (necelé). 6. M XVI F 4. 264—5'. 7. O 71. 182'—3' (necelé). 8. O 23. 154—9. 8. Tisk v Op. II, 44'—6' (270—3). 9. Překlad u Sv. I, 211—7; něm. Zitte, Synod 228—51. 10. Pramenem Viklefovo kázání o témž textu. 11. Literatura u F 101—2, S 187, Ný I, 383 a II, 488—90, F v ČČH 1922, 425.
62 43. Defensio libri de Trinitate. 1. Název, jak v čele, v ruk. 2. 2. Obsahem obrana Viklefova díla De Trinitate. 4. Inc. Tres sunt, qui testimonium dant... Joh. 5. Igitur ad hono- rem Dei X in sec. benedictus. Amen. 5. Původství Husovo dosvědčeno ruk. i tiskem a uznává se bez výjimky. 6. Doba, kdy byla obrana pronesena na universitě, udána v ruk. i tisku na 27. července 1410. 7. Rukopisy: 1. VIII G 34. 50'—455. 2. X E 24. 126—9'. 3. 4° 23. 17—21. 4. 4002. 27'—33. 5. 4518. 149'—53'. 6. 3930. 307—10'. 7. M XVI F 4. 266—70. 8. 8° 7. 79—84. 8. Tisk v Op. I, 105—7 (2131—351). 10. Literatura u F 93 č. XXXVII, S 177, Ný I, 418—21. 44. Kázání Vos estis sal terre z 28. srpna 1410. 2. Obsahem rozbor výroku Mat. 5, 13: Vos estis sal terre. 4. Inc. Vos estis (odst. 2) ... Mat. 5 et in festivitatis hodierne offi- cio X gloria in sec. sec. Amen. 5. Původství Husovo zcela bezpečné z ruk. i tisku. 6. Den pronesení udává tisk: in die s. Augustini 1410, což po- tvrzuje jak thema (odst. 4), tak i obsah, takže se sem klade obecně. 7. Rukopisy četné: 1. X H 17. 86—8°. 2. Cerr. II, 151. 241—3. 3. 3930. 304—7. 4. 4518. 97—100'. 5. XIII F 21. 76'—8 (necelé). 6. M XVI F 4. 264—5'. 7. O 71. 182'—3' (necelé). 8. O 23. 154—9. 8. Tisk v Op. II, 44'—6' (270—3). 9. Překlad u Sv. I, 211—7; něm. Zitte, Synod 228—51. 10. Pramenem Viklefovo kázání o témž textu. 11. Literatura u F 101—2, S 187, Ný I, 383 a II, 488—90, F v ČČH 1922, 425.
Strana 63
63 45. Druhé kázání na týž text. 2. Obsahem kázání či výkladu úvaha o témž textu. 4. Inc. Vos estis... Salvator noster ad ostendendum officium sa- cerdotale X inviolabiliter observetur. 5. Původství Husovo tvrdí ruk. a také poznámka ruk. 1 na konci: De laude boni sacerdotis et de vituperio mali patet in sermone sinodali State succincti (č. 61). 6. Doba vzniku se nedá určiti. Kázání nemá narážek ani známek, o něž možno opřít datování kázání universitního. Značné shody s ním ukazují však do doby nepříliš daleké od něho. 7. Rukopisy: 1. Leningrad Lat. I Q 181. 4—7. 2. Tamtéž Lat. I Q 183. 24'—6'. 3. 4308. 111'—3°. 4. 4518. 143'—5°. 5. O 10. 223—6. 6. N 7. 65—7. 7. I 67. 19—21. 8. Olom. kap. 233. 8. Vydal F ve VČA 9, 1900, 547—50 (z ruk. 1—2). 9. Přeložil Sv. I, 138—41. 10. Literatura: uv. F a v ČČH 28, 1922, 426. 46. Acta kvodlibetu z počátku 1411. 1. Název ruk. Quodlibetum Pragense Mag. Joh. Papusskonis. To zavedlo již Balbína, že pokládal Acta za dílo Papouškovo, ač byl pouze jeho majetníkem. 2. Obsah: 1. zahajovací kvestie Husova (questio principalis) Utrum a primo ente intellectivo et immutabili, omnipotenti, omniscienti de- pendeat optima disposcio universi, dále (2) 66 thesí a antithesí (tituli cum argumentis), jež předložil účastníkům, aby o nich disputovali, s úvodními proslovy, kterými je představoval shromáždění, a konečně (3) závěrečný proslov, jímž slavnost ukončil. 4. Inc. (kvestie úvodní): Pater et Filius et Spiritus s., unus Deus omnipotens, omnium rerum principium X dependet optima disposicio universi. Inc. závěru (3): Consummato disputacionis opere de quodli- bet X cuius nos dignetur participes efficere ipse Deus. 5. Původství Husovo dosvědčuje ruk. 2, jenž má nadpis: Questio principalis quodlibet Mag. Huss, a potvrzuje všechen obsah, takže je zcela nesporné. 6. Čas, kdy byly projevy proneseny, určuje jmenování Husa kvodlibetářem v zápise z ledna 1411 (MUP III, 40), jak určil 1901 F. Hus 258.
63 45. Druhé kázání na týž text. 2. Obsahem kázání či výkladu úvaha o témž textu. 4. Inc. Vos estis... Salvator noster ad ostendendum officium sa- cerdotale X inviolabiliter observetur. 5. Původství Husovo tvrdí ruk. a také poznámka ruk. 1 na konci: De laude boni sacerdotis et de vituperio mali patet in sermone sinodali State succincti (č. 61). 6. Doba vzniku se nedá určiti. Kázání nemá narážek ani známek, o něž možno opřít datování kázání universitního. Značné shody s ním ukazují však do doby nepříliš daleké od něho. 7. Rukopisy: 1. Leningrad Lat. I Q 181. 4—7. 2. Tamtéž Lat. I Q 183. 24'—6'. 3. 4308. 111'—3°. 4. 4518. 143'—5°. 5. O 10. 223—6. 6. N 7. 65—7. 7. I 67. 19—21. 8. Olom. kap. 233. 8. Vydal F ve VČA 9, 1900, 547—50 (z ruk. 1—2). 9. Přeložil Sv. I, 138—41. 10. Literatura: uv. F a v ČČH 28, 1922, 426. 46. Acta kvodlibetu z počátku 1411. 1. Název ruk. Quodlibetum Pragense Mag. Joh. Papusskonis. To zavedlo již Balbína, že pokládal Acta za dílo Papouškovo, ač byl pouze jeho majetníkem. 2. Obsah: 1. zahajovací kvestie Husova (questio principalis) Utrum a primo ente intellectivo et immutabili, omnipotenti, omniscienti de- pendeat optima disposcio universi, dále (2) 66 thesí a antithesí (tituli cum argumentis), jež předložil účastníkům, aby o nich disputovali, s úvodními proslovy, kterými je představoval shromáždění, a konečně (3) závěrečný proslov, jímž slavnost ukončil. 4. Inc. (kvestie úvodní): Pater et Filius et Spiritus s., unus Deus omnipotens, omnium rerum principium X dependet optima disposicio universi. Inc. závěru (3): Consummato disputacionis opere de quodli- bet X cuius nos dignetur participes efficere ipse Deus. 5. Původství Husovo dosvědčuje ruk. 2, jenž má nadpis: Questio principalis quodlibet Mag. Huss, a potvrzuje všechen obsah, takže je zcela nesporné. 6. Čas, kdy byly projevy proneseny, určuje jmenování Husa kvodlibetářem v zápise z ledna 1411 (MUP III, 40), jak určil 1901 F. Hus 258.
Strana 64
64 7. Rukopisy: 1. M V C 42 1—54 (celek). 2. 4673. 122—5' (kvestie princip. s námitkami opo- nentů 1. 125'—8°). 3. X E 24. 265—70 (totéž bez úvodu). 4. 4296. 25—40' (rovněž jen kvestie princip.). 8. Vydáno: část 1 S I, 8—21, odchylky ruk. 2 Ný v ČMM 39, 1915, 401; část 3 F v ČČH 1938, 281—94. 10. Literatura: uv. S I, 1—21 a XIV (o ruk. 3 a 4). Ný I, 454—5, Kvačala I, 71—4 (vše jen o kvestii princip.), F. M. J. Hus: Quodlibe- tum 1411 v ČČH 1938, 267—95 a B v M 1938, 196—7 (o osudech ruk. 1). 47. Kvestie de credere. 1. Název, jak v čele, se vžil podle expl. Op.: Questio de credere in s. ocelesiam. 2. Obsah udává thema: Utrum credendum est in sanctam eccle- siam et in sanctos alios a Deo. 4. Inc. Utrum (odst. 2) ... Arguitur, quod non X glossandi quos- cunque errores. 5. Původství Husovo tvrdí Op. a potvrzují shody se Sent. (č. 18) i se spiskem De tribus dubiis (č. 72). 6. Čas, kdy vznikla, určuje Ný II, 46 zmínkou Betl. káz. (IV, 334): ut alias clare est deductum, což se nepochybně vztahuje na kvestii (jinak uv. F v edici). Tedy před 15. srp. 1411. 7. Rukopis: Cerr. II 386. 383—90 (přepis XIX. stol.; S I, XIV). 8. Tisk v Op. I, 169'—70' (2210—25). 9. Pramenem Viklef (Los 2181—2). 10. Literatura u F 85 č. XXVI, S 223 a uv. Ný. 48. Kázání na text Ait dominus servo. 2. Obsahem kázání rozbor slov podobenství u Luk. 14, 23 Ait dominus servo: Exi in vias et sepes et compelle intrare. 4. Inc. Ait (odst. 2) ... Duplex servus per Salvatorem X gloria in sec. sec. Amen. 6. Datum určuje úvodní poznámka ruk. 2 a 3: A. D. currente interdicto archiepiscopi in Praga... a nadpis tisku: Sermo dominicae secundae post Trinitatis. Proneseno tedy 21. června 1411. 7. Rukopisy: 1. I 67. 17' 9°. 2. 4518. 191—3. 3. Leningrad Lat. I Q 181. 1—4. 4. O 10. 217—21'.
64 7. Rukopisy: 1. M V C 42 1—54 (celek). 2. 4673. 122—5' (kvestie princip. s námitkami opo- nentů 1. 125'—8°). 3. X E 24. 265—70 (totéž bez úvodu). 4. 4296. 25—40' (rovněž jen kvestie princip.). 8. Vydáno: část 1 S I, 8—21, odchylky ruk. 2 Ný v ČMM 39, 1915, 401; část 3 F v ČČH 1938, 281—94. 10. Literatura: uv. S I, 1—21 a XIV (o ruk. 3 a 4). Ný I, 454—5, Kvačala I, 71—4 (vše jen o kvestii princip.), F. M. J. Hus: Quodlibe- tum 1411 v ČČH 1938, 267—95 a B v M 1938, 196—7 (o osudech ruk. 1). 47. Kvestie de credere. 1. Název, jak v čele, se vžil podle expl. Op.: Questio de credere in s. ocelesiam. 2. Obsah udává thema: Utrum credendum est in sanctam eccle- siam et in sanctos alios a Deo. 4. Inc. Utrum (odst. 2) ... Arguitur, quod non X glossandi quos- cunque errores. 5. Původství Husovo tvrdí Op. a potvrzují shody se Sent. (č. 18) i se spiskem De tribus dubiis (č. 72). 6. Čas, kdy vznikla, určuje Ný II, 46 zmínkou Betl. káz. (IV, 334): ut alias clare est deductum, což se nepochybně vztahuje na kvestii (jinak uv. F v edici). Tedy před 15. srp. 1411. 7. Rukopis: Cerr. II 386. 383—90 (přepis XIX. stol.; S I, XIV). 8. Tisk v Op. I, 169'—70' (2210—25). 9. Pramenem Viklef (Los 2181—2). 10. Literatura u F 85 č. XXVI, S 223 a uv. Ný. 48. Kázání na text Ait dominus servo. 2. Obsahem kázání rozbor slov podobenství u Luk. 14, 23 Ait dominus servo: Exi in vias et sepes et compelle intrare. 4. Inc. Ait (odst. 2) ... Duplex servus per Salvatorem X gloria in sec. sec. Amen. 6. Datum určuje úvodní poznámka ruk. 2 a 3: A. D. currente interdicto archiepiscopi in Praga... a nadpis tisku: Sermo dominicae secundae post Trinitatis. Proneseno tedy 21. června 1411. 7. Rukopisy: 1. I 67. 17' 9°. 2. 4518. 191—3. 3. Leningrad Lat. I Q 181. 1—4. 4. O 10. 217—21'.
Strana 65
65 8. Tisk v Op. II, 47—8 (273—5). 9. Překlad u Sv. I, 218—23, něm. Zitte, Syn. 251—67. Langsdorff (viz č. 61) 74—81, F. Strunz, Joh. Hus (1927) 61—8. 10. Pramenem Viklef (Ný II, 492—3). 11. Literatura: F 102—3, S 205—6, Ný I, 485 a II, 492—3. 49. Obrana Viklefa proti J. Stokesovi. 1. Název op.: Replica M. J. Hus contra Anglicum Joh. Stokes, Wicleffi calumniatorem. 2. Obsahem obrana J. Viklefa proti výroku cambridgeského mistra J. Stokesa, jenž přišel do Prahy, že kdokoli čte Viklefa, upadne v ka- cířství. 4. Inc. Cum quilibit homo racione vigens X noluit huc venire. 5. Původství Husovo nesporné. Dosvědčeno rukopisem i svědectvím Husovy ohlášky (odd. III č. 25). 6. Čas, kdy byla pronesena, přesně stanoví uv. vyhláška, vyzý- vající Stokesa na disputaci, i závěr předlohy Op.: facta a. D. 1411, die dominica post Nativ. Mariae Virg. gloriosae, na 13. září 1411. 7. Rukopisy: 1. III G 11. 149'—51. 2. Boleslav. 3. 4518. 169'—72'. 4. 4933. 151'—8°. 5.8° 7. 205—9. 8. Tisk v Op. I, 108—10' (2135—85). 9. Překlad: John Foxe, The Acts and Monuments of the Martyrs, ed. Pratt II, 1877, 58—9 (H. B. Workman, J. Wyclif II, 1926, 348). 9. Pramenem Viklef (Los 2160—1). 10. Literatura u F 94—5 č. XXXIX, Ný 492 a II, 7—8. 50. Kázání dušičkové na text Dixit Martha ad Jesum. 2. Obsahem kázání výklad slov ev. Janova 11, 21: Dixit Martha ad Jesum: Domine, si fuisses hic... 4. Inc. Dixit (odst. 2) ... In presenti evangelio agitur de morte Lazari X principalissimum fundamentum. 5. Původství Husovo dosvědčeno rukopisem i svědectvími pozděj- šími a obsahem, takže se uznává bez výjimky. 6. Čas, kdy bylo proneseno, udává ruk. 1, jenž nadpisuje: Sermo M. Joh. Hus ad populum in Bethlehem in exequiis imperatoris proxi- ma feria 3. post festum omnium sanctorum a. D. 1411, a pod. ruk.
65 8. Tisk v Op. II, 47—8 (273—5). 9. Překlad u Sv. I, 218—23, něm. Zitte, Syn. 251—67. Langsdorff (viz č. 61) 74—81, F. Strunz, Joh. Hus (1927) 61—8. 10. Pramenem Viklef (Ný II, 492—3). 11. Literatura: F 102—3, S 205—6, Ný I, 485 a II, 492—3. 49. Obrana Viklefa proti J. Stokesovi. 1. Název op.: Replica M. J. Hus contra Anglicum Joh. Stokes, Wicleffi calumniatorem. 2. Obsahem obrana J. Viklefa proti výroku cambridgeského mistra J. Stokesa, jenž přišel do Prahy, že kdokoli čte Viklefa, upadne v ka- cířství. 4. Inc. Cum quilibit homo racione vigens X noluit huc venire. 5. Původství Husovo nesporné. Dosvědčeno rukopisem i svědectvím Husovy ohlášky (odd. III č. 25). 6. Čas, kdy byla pronesena, přesně stanoví uv. vyhláška, vyzý- vající Stokesa na disputaci, i závěr předlohy Op.: facta a. D. 1411, die dominica post Nativ. Mariae Virg. gloriosae, na 13. září 1411. 7. Rukopisy: 1. III G 11. 149'—51. 2. Boleslav. 3. 4518. 169'—72'. 4. 4933. 151'—8°. 5.8° 7. 205—9. 8. Tisk v Op. I, 108—10' (2135—85). 9. Překlad: John Foxe, The Acts and Monuments of the Martyrs, ed. Pratt II, 1877, 58—9 (H. B. Workman, J. Wyclif II, 1926, 348). 9. Pramenem Viklef (Los 2160—1). 10. Literatura u F 94—5 č. XXXIX, Ný 492 a II, 7—8. 50. Kázání dušičkové na text Dixit Martha ad Jesum. 2. Obsahem kázání výklad slov ev. Janova 11, 21: Dixit Martha ad Jesum: Domine, si fuisses hic... 4. Inc. Dixit (odst. 2) ... In presenti evangelio agitur de morte Lazari X principalissimum fundamentum. 5. Původství Husovo dosvědčeno rukopisem i svědectvími pozděj- šími a obsahem, takže se uznává bez výjimky. 6. Čas, kdy bylo proneseno, udává ruk. 1, jenž nadpisuje: Sermo M. Joh. Hus ad populum in Bethlehem in exequiis imperatoris proxi- ma feria 3. post festum omnium sanctorum a. D. 1411, a pod. ruk.
Strana 66
66 jiné. Tedy proneseno 3. list. 1411. Je to třetí a poslední kázání Husovo o universitní slavnosti na paměť Karla IV. 7. Rukopisy četné: 1. D 12. 116'—32'. 2. D 123. 1—23'. 3. III C 13. 217'—25. 4. VI F 18. 31—42'. 5. VIII E 3. 1533—9°. 6. X D 10. 62—8°. 7. Tamtéž 196—201'. 8. Cerr. II, 151. 271'—83. 9. I, 67. 129—38°. 10. 8° 7. 220. 11. 3930. 326—35. 12. 4902. 221—9. 13. Leningr. Lat. I Q 183. 1—12. 14. XI D 9. 2'—14. 15. N 7. 90'—9. 9. Překlad u Sv. I, 225—42, něm. Zitte Syn. 267—329, V. Langsdorff (viz č. 61) 124—37. 10. Prameny shledal Ný II, 495—9. 11. Literatura u F 103, Ný 495, S 217—8 a Mik. z Drážďan, 1914, 46 a d. Ný II, 16 a 493—500. 51. Kvestie de Moyse legislatore. 2. Obsah udává thema: Utrum Moyses legislator fuit sacerdos. 4. Inc. Utrum (odst. 2)... videtur, quod non X possitis in eternam gloriam pervenire. 5. Původství Husovo dosvědčeno ruk. 1 a obsahem. Uznává se obecně. 6. Doba vzniku se těžko dá určovat z obsahu. S 115 klade asi do 1406—8 a k tomu se kloní i Ný I, 305 p. Jedinou, ale záhadnou oporou je závěr, jenž oslovuje biskupa nebo arcibiskupa a vyzývá ho k pod- poře reformního úsilí. Vztahujíce to na Zbyňka z Hazmburka, posu- nují kvestii oba učenci před 1409. Naproti tomu však zaráží radika- lism věty, že každý svatý je knězem. Neobvyklé oslovení vybízí pak k tomu, hledati místo, kde kvestie pronesena, na kvodlibetu. Proto B, Účastníci pražského kvodlibetu z r. 1412 a Husův podíl na něm (JSH 13, 1940, 38), vyslovil dohad, zda snad není mužem, jehož oslovuje Hus reverendissime, kancléř M. Sulek z Hoštky, zastávající funkci tu za sedisvakance po smrti Zbynkově, a kvodlibetem, na němž kvestie pronesena, kvodlibet M. Michala z Malenic z ledna 1412. Mohl by to
66 jiné. Tedy proneseno 3. list. 1411. Je to třetí a poslední kázání Husovo o universitní slavnosti na paměť Karla IV. 7. Rukopisy četné: 1. D 12. 116'—32'. 2. D 123. 1—23'. 3. III C 13. 217'—25. 4. VI F 18. 31—42'. 5. VIII E 3. 1533—9°. 6. X D 10. 62—8°. 7. Tamtéž 196—201'. 8. Cerr. II, 151. 271'—83. 9. I, 67. 129—38°. 10. 8° 7. 220. 11. 3930. 326—35. 12. 4902. 221—9. 13. Leningr. Lat. I Q 183. 1—12. 14. XI D 9. 2'—14. 15. N 7. 90'—9. 9. Překlad u Sv. I, 225—42, něm. Zitte Syn. 267—329, V. Langsdorff (viz č. 61) 124—37. 10. Prameny shledal Ný II, 495—9. 11. Literatura u F 103, Ný 495, S 217—8 a Mik. z Drážďan, 1914, 46 a d. Ný II, 16 a 493—500. 51. Kvestie de Moyse legislatore. 2. Obsah udává thema: Utrum Moyses legislator fuit sacerdos. 4. Inc. Utrum (odst. 2)... videtur, quod non X possitis in eternam gloriam pervenire. 5. Původství Husovo dosvědčeno ruk. 1 a obsahem. Uznává se obecně. 6. Doba vzniku se těžko dá určovat z obsahu. S 115 klade asi do 1406—8 a k tomu se kloní i Ný I, 305 p. Jedinou, ale záhadnou oporou je závěr, jenž oslovuje biskupa nebo arcibiskupa a vyzývá ho k pod- poře reformního úsilí. Vztahujíce to na Zbyňka z Hazmburka, posu- nují kvestii oba učenci před 1409. Naproti tomu však zaráží radika- lism věty, že každý svatý je knězem. Neobvyklé oslovení vybízí pak k tomu, hledati místo, kde kvestie pronesena, na kvodlibetu. Proto B, Účastníci pražského kvodlibetu z r. 1412 a Husův podíl na něm (JSH 13, 1940, 38), vyslovil dohad, zda snad není mužem, jehož oslovuje Hus reverendissime, kancléř M. Sulek z Hoštky, zastávající funkci tu za sedisvakance po smrti Zbynkově, a kvodlibetem, na němž kvestie pronesena, kvodlibet M. Michala z Malenic z ledna 1412. Mohl by to
Strana 67
67 být ovšem i kvodlibet r. 1408 nebo některý dřívější jako M. Ondřeje z Broda, jehož datum pohříchu neznáme. 7. Rukopisy: 1. X E 24. 142.—5°. 2. 4518. 213—6. 8. Vydal S 107—15 (z obou ruk.). 10. Literatura: F 83 č. XXII a uv. S, Ný a B (zde též o Husových námitkách proti kvodlibetní kvestii M. Michala Čížka v IX F 7). 52. Kvestie de indulgentiis. 1. Název také jiný: de cruciata, adversus indulgentias papales. 2. Obsah udává thema: utrum secundum legem Cristi licet et ex- pedit pro honore Dei et salute populi ac pro commodo regni bullas pape de ereccione crucis contra Ladislaum, regem Apuliae, et suos complices Cristi fidelibus approbare. Odpověď jest arci záporná. 4. Inc. Triplici re ad presens negocium X Deus, qui est in sec. benedictus, amen. 5. Původství Husovo zcela bezpečné. Je dosvědčeno rukopisy, Husem samým i současníky a jest proto uznáváno bez výmínky. 6. Dobu, kdy byla kvestie na universitě pronesena, udává Mik. Drážďanský, De purgatorio slovy: a. D. 1412 feria VI. post viti (ot. B v ČMM 40, 1916, 159 a Ný II, 93 p. 2). 7. Rukopisy: 1. V G 11. 128—37 (částečný. 2. 3937. 1—12. 3. 4512. 211'—43. 4. 4518. 1—21. 5. 4521. 120—43'. 6. 4933. 76'—110. 7. 4° 25. 189—213. 8. Bas. A X 66. 257—76. 8. Tisk v Op. I, 174—89 (2215—350). část Op. 182'—5 též Fr. Walch, Monimenta medii aevi II, 1, 1761, 28 a d., jak Th. Brieger, Beiträge z. sächs. Gesch. 16, 1903, 30 (v polemice Mik. Weigela). 9. Překlad Sv. II, 203—42. 10. Pramenem Wiklef (Los. 2148—54 a níže uv. Ný a Kybal). 11. Literatura u F 85—6 č. XXVII, S. 237—8, Ný II, 93, Kybal 2, 18. 53. Defensio quorundam articulorum Joh. Wiclef. 1. Název z Op. I. část se tu zve de praedicatione et auditione verbi Dei, II. de ablatione temporalium, III. de decimis. 2. Obsahem obrana těchto thesí Viklefových: I. Art. 14. Illi, qui di- mittunt predicare sive verbum Dei audire propter excommunicacionen
67 být ovšem i kvodlibet r. 1408 nebo některý dřívější jako M. Ondřeje z Broda, jehož datum pohříchu neznáme. 7. Rukopisy: 1. X E 24. 142.—5°. 2. 4518. 213—6. 8. Vydal S 107—15 (z obou ruk.). 10. Literatura: F 83 č. XXII a uv. S, Ný a B (zde též o Husových námitkách proti kvodlibetní kvestii M. Michala Čížka v IX F 7). 52. Kvestie de indulgentiis. 1. Název také jiný: de cruciata, adversus indulgentias papales. 2. Obsah udává thema: utrum secundum legem Cristi licet et ex- pedit pro honore Dei et salute populi ac pro commodo regni bullas pape de ereccione crucis contra Ladislaum, regem Apuliae, et suos complices Cristi fidelibus approbare. Odpověď jest arci záporná. 4. Inc. Triplici re ad presens negocium X Deus, qui est in sec. benedictus, amen. 5. Původství Husovo zcela bezpečné. Je dosvědčeno rukopisy, Husem samým i současníky a jest proto uznáváno bez výmínky. 6. Dobu, kdy byla kvestie na universitě pronesena, udává Mik. Drážďanský, De purgatorio slovy: a. D. 1412 feria VI. post viti (ot. B v ČMM 40, 1916, 159 a Ný II, 93 p. 2). 7. Rukopisy: 1. V G 11. 128—37 (částečný. 2. 3937. 1—12. 3. 4512. 211'—43. 4. 4518. 1—21. 5. 4521. 120—43'. 6. 4933. 76'—110. 7. 4° 25. 189—213. 8. Bas. A X 66. 257—76. 8. Tisk v Op. I, 174—89 (2215—350). část Op. 182'—5 též Fr. Walch, Monimenta medii aevi II, 1, 1761, 28 a d., jak Th. Brieger, Beiträge z. sächs. Gesch. 16, 1903, 30 (v polemice Mik. Weigela). 9. Překlad Sv. II, 203—42. 10. Pramenem Wiklef (Los. 2148—54 a níže uv. Ný a Kybal). 11. Literatura u F 85—6 č. XXVII, S. 237—8, Ný II, 93, Kybal 2, 18. 53. Defensio quorundam articulorum Joh. Wiclef. 1. Název z Op. I. část se tu zve de praedicatione et auditione verbi Dei, II. de ablatione temporalium, III. de decimis. 2. Obsahem obrana těchto thesí Viklefových: I. Art. 14. Illi, qui di- mittunt predicare sive verbum Dei audire propter excommunicacionen
Strana 68
68 hominum, sunt excommunicati... Art. 15. Licet alicui dyacono vel presbitero predicare verbum Dei absque autoritate sedis apostolice sive episcopi catholici. II. Art. 17. Domini temporales possunt ad ar- bitrium suum auffere bona temporalia ab ecclesiasticis habitualiter delinquentibus. III. Art. 3. Decime sunt pure elemosine. Nullus est do- minus civilis, nullus prelatus, nullus episcopus, dum est in peccato mortali. Art. 4. Si episcopus vel sacerdos existat in peccato mortali, non ordinat, non conficit, non consecrat nec baptisat. 3. Rozdělení na tři části dáno tím, že to je trojí samostatný actus, pronesený v Karolině. 4. Inc. I. Quia scienter vel sine racionabili examine. II. Ad hono- rem omnipotentis Dei et d. J. Christi. III. Cum necessarium sit homi- nibus. Expl. I. evangelisacionem d. J. Christi. II. negari non potest. Hec Hugo, III. cum quarto articulo condempnare. 5. Původství Husovo nesporné. Je dosvědčeno jím samým, rukopisy i předlohou tisku a uznává se jednomyslně. 6. Čas, kdy akty proneseny na universitě, dán tím, že to jsou obra- ny proti odsouzení 45 vět Viklefových, vymoženému theologickou fa- kultou 16. července 1412, a že St. ze Znojma odpovídá Husovi 28. srp- na. Tedy asi v srpnu 1412 (S 249, Ný II, 134 p.) 7. Rukopisy: 1. 4933. 172'—87. 128'—45', 146—51'. 2. 4512. 172. 3. 4518. 21'—44 (část II. a III.). 4. O 13. 52—61 (část II. v Op. 118—24). 5.X D 10. 100—4 (část I). 8. Tisk v Op. I, 111—34 (2139—67°). 9. Překlad u Sv. II, 269—332, něm. Zitte, Schr. 241—301 (části II). 10. Pramenem Viklef (S II, 179—96, Los2 154—60). 11. Literatura: F 95—6 č. XL I, Ný 492, S 249—51 a II, 269—332, B v M 1915, 5 a Ný II, 134—42, B. Archiv Táborský II, 72—6. C. Spisy a projevy ostatní. Nejstarší spisy a projevy této skupiny vzešly nepochybně z dob- rého poměru Husova k arcibiskupu Zbyňkovi. Takového původu je dvojí kázání synodní z 1405 a 1407 spolu s obranou druhého z nich a nejspíš i Exposicio decalogi (č. 57). Spisek De orthographia bohemi- ca vzešel asi z práce o úpravě NZ a knih sapienčních, podniknuté zřejmě na žádost posluchačů betlemských. Avšak hned 1408 nastává v Husově vztahu k arcibiskupovi obrat, způsobený neposledně jejich rozchodem v otázce viklefské, jak se ohlásil ve spisku De corpore Christi, a další projevy a spisy Husovy nabývají rázu nového, povahy obran, jež jim zůstane potom již skoro výhradně.
68 hominum, sunt excommunicati... Art. 15. Licet alicui dyacono vel presbitero predicare verbum Dei absque autoritate sedis apostolice sive episcopi catholici. II. Art. 17. Domini temporales possunt ad ar- bitrium suum auffere bona temporalia ab ecclesiasticis habitualiter delinquentibus. III. Art. 3. Decime sunt pure elemosine. Nullus est do- minus civilis, nullus prelatus, nullus episcopus, dum est in peccato mortali. Art. 4. Si episcopus vel sacerdos existat in peccato mortali, non ordinat, non conficit, non consecrat nec baptisat. 3. Rozdělení na tři části dáno tím, že to je trojí samostatný actus, pronesený v Karolině. 4. Inc. I. Quia scienter vel sine racionabili examine. II. Ad hono- rem omnipotentis Dei et d. J. Christi. III. Cum necessarium sit homi- nibus. Expl. I. evangelisacionem d. J. Christi. II. negari non potest. Hec Hugo, III. cum quarto articulo condempnare. 5. Původství Husovo nesporné. Je dosvědčeno jím samým, rukopisy i předlohou tisku a uznává se jednomyslně. 6. Čas, kdy akty proneseny na universitě, dán tím, že to jsou obra- ny proti odsouzení 45 vět Viklefových, vymoženému theologickou fa- kultou 16. července 1412, a že St. ze Znojma odpovídá Husovi 28. srp- na. Tedy asi v srpnu 1412 (S 249, Ný II, 134 p.) 7. Rukopisy: 1. 4933. 172'—87. 128'—45', 146—51'. 2. 4512. 172. 3. 4518. 21'—44 (část II. a III.). 4. O 13. 52—61 (část II. v Op. 118—24). 5.X D 10. 100—4 (část I). 8. Tisk v Op. I, 111—34 (2139—67°). 9. Překlad u Sv. II, 269—332, něm. Zitte, Schr. 241—301 (části II). 10. Pramenem Viklef (S II, 179—96, Los2 154—60). 11. Literatura: F 95—6 č. XL I, Ný 492, S 249—51 a II, 269—332, B v M 1915, 5 a Ný II, 134—42, B. Archiv Táborský II, 72—6. C. Spisy a projevy ostatní. Nejstarší spisy a projevy této skupiny vzešly nepochybně z dob- rého poměru Husova k arcibiskupu Zbyňkovi. Takového původu je dvojí kázání synodní z 1405 a 1407 spolu s obranou druhého z nich a nejspíš i Exposicio decalogi (č. 57). Spisek De orthographia bohemi- ca vzešel asi z práce o úpravě NZ a knih sapienčních, podniknuté zřejmě na žádost posluchačů betlemských. Avšak hned 1408 nastává v Husově vztahu k arcibiskupovi obrat, způsobený neposledně jejich rozchodem v otázce viklefské, jak se ohlásil ve spisku De corpore Christi, a další projevy a spisy Husovy nabývají rázu nového, povahy obran, jež jim zůstane potom již skoro výhradně.
Strana 69
69 Boj se odehrává zprvu na universitě (odd. B). R. 1411, kdy se za- číná již nepřetržitá řada našich obran, čelí Hus útokům jednotlivců, r. 1412 se soustředují na boj o odpustky. Vrcholu dostupují pak roku příštího, a to slavným cyklem spisu o církvi, čtyřmi polemikami proti učiteli Stanislavovi ze Znojma, ko- legovi Štěpánu Pálčovi a celé fakultě theologické. Hus jimi pokračuje v obraně Viklefa, která mu byla znemožňována vynuceným odcho- dem z Prahy na půdě university. Jeho úsilí našlo si ovšem již také nové, účinnější forum: spisy v jazyce národním. Rok 1414 je pak již ve znamení konečného obratu v Husově osu- du: cesty do Kostnice a příprav na ni. Mistr si připravuje řeči, o nichž doufá, že mu je bude dovoleno pronést na koncile, když mu král Zik- mund slíbil vymoci veřejné slyšení, a píše odpovědi na žaloby, jež se dostaly do rukou jeho advokátovi. A pak přišla Kostnice. Krátkého pobytu na svobodě užil Hus k napsání traktátu o kalichu. Potom, když byl uvržen do žaláře, smí sáhnout k péru již jen v kratičkém inter- mezzu v únoru a březnu 1415, kdy se mu po těžkém onemocnění vedlo ve vězení nejlépe: k napsání odpovědí na žaloby a drobných spisků pro vlídné žalářníky italské. 54. Mikulášské kázání z 6. pros. 1401. 2. Obsahuje nedokončený rozbor evangelia Luk. 12, 35: Sint lumbi vestri precincti. Z kázání dochováno prothema, vlastní část a počátek části závěrečné. 4. Inc. Filioli karissimi. Ex quo hodie X servat operando, quod credit etc. 5. Původství Husovo dokazuje především to, že kázání psal sám Hus, dále všechen duch projevu, jakož i to, že téhož citátu z Rehoře Vel., z něhož tu uvedena první věta, užil Hus v kázání na týž text v Serm. de sanctis 100. 6. Dobu vzniku stanoví na 6. pros. 1401 poznámka v čele: Anno predicationis sue 2°, etatis vero 31°. Hus byl vysvěcen nepochybně v červnu 1400, i začal se 2. rok jeho kazatelství 27. list. 1401. 7. Rukopis jediný: D 14. 1. 79—80'. 8. Vydal B, Z počátků 44—6. 10. Literatura: uv. B 39 a d. 55. Prothemata de festivitatibus. 1. Název z vlastního nápisu ruk. 1. Ruk. 2 se končí takto: Finis concordanciarum registri evangeliorum per circulum anni M. Ja. de Hussynecz, nunc vero martiris gloriosi.
69 Boj se odehrává zprvu na universitě (odd. B). R. 1411, kdy se za- číná již nepřetržitá řada našich obran, čelí Hus útokům jednotlivců, r. 1412 se soustředují na boj o odpustky. Vrcholu dostupují pak roku příštího, a to slavným cyklem spisu o církvi, čtyřmi polemikami proti učiteli Stanislavovi ze Znojma, ko- legovi Štěpánu Pálčovi a celé fakultě theologické. Hus jimi pokračuje v obraně Viklefa, která mu byla znemožňována vynuceným odcho- dem z Prahy na půdě university. Jeho úsilí našlo si ovšem již také nové, účinnější forum: spisy v jazyce národním. Rok 1414 je pak již ve znamení konečného obratu v Husově osu- du: cesty do Kostnice a příprav na ni. Mistr si připravuje řeči, o nichž doufá, že mu je bude dovoleno pronést na koncile, když mu král Zik- mund slíbil vymoci veřejné slyšení, a píše odpovědi na žaloby, jež se dostaly do rukou jeho advokátovi. A pak přišla Kostnice. Krátkého pobytu na svobodě užil Hus k napsání traktátu o kalichu. Potom, když byl uvržen do žaláře, smí sáhnout k péru již jen v kratičkém inter- mezzu v únoru a březnu 1415, kdy se mu po těžkém onemocnění vedlo ve vězení nejlépe: k napsání odpovědí na žaloby a drobných spisků pro vlídné žalářníky italské. 54. Mikulášské kázání z 6. pros. 1401. 2. Obsahuje nedokončený rozbor evangelia Luk. 12, 35: Sint lumbi vestri precincti. Z kázání dochováno prothema, vlastní část a počátek části závěrečné. 4. Inc. Filioli karissimi. Ex quo hodie X servat operando, quod credit etc. 5. Původství Husovo dokazuje především to, že kázání psal sám Hus, dále všechen duch projevu, jakož i to, že téhož citátu z Rehoře Vel., z něhož tu uvedena první věta, užil Hus v kázání na týž text v Serm. de sanctis 100. 6. Dobu vzniku stanoví na 6. pros. 1401 poznámka v čele: Anno predicationis sue 2°, etatis vero 31°. Hus byl vysvěcen nepochybně v červnu 1400, i začal se 2. rok jeho kazatelství 27. list. 1401. 7. Rukopis jediný: D 14. 1. 79—80'. 8. Vydal B, Z počátků 44—6. 10. Literatura: uv. B 39 a d. 55. Prothemata de festivitatibus. 1. Název z vlastního nápisu ruk. 1. Ruk. 2 se končí takto: Finis concordanciarum registri evangeliorum per circulum anni M. Ja. de Hussynecz, nunc vero martiris gloriosi.
Strana 70
70 2. Obsahuje biblické perikopy, vhodné pro prothemata v kázáních na svátky celého roku. 4. Inc. Primo de s. Andrea. Gen. 8 c. Tollens Noe de cunctis X (ad mercatores in nundinis) Apoc. 18 c. Negociatores terre. 5. Původství Husovo tvrdí ruk 2 (odst. 1) a je zcela pravděpo- dobné. 6. Vznik spisku spadá nejspíše do prvých let Husova kazatelství, asi do 1400—2. 7. Rukopisy: 1. D 14. 1.. 63'—8°. 2. 4° 25. 184—6 (shodný snad jen částečně). 10. Literatura: B uv. u č. 54. 56. Expositio super Pater noster brevis. 1. Název z ruk. 1. 2. Obsahuje kratičký výklad Otčenáše v jakémsi diagramu. V ruk. 11 je krátký úvod (S I, 251). 4. Inc. Pater noster, excelsus in creacione X qui sine fine vivit et regnat. 5. Původství Husovo tvrdí ruk. 13, jenž nadpisuje spisek: Pater noster mag. Hussonis heretici, a 14 s nápisem: Hussonis Pater noster. Důvody vnitřními prokázal je již S I, 250. 6. Doba vzniku se nedá určit ani přibližně. Jen ruk. 13—15 na- svědčuje tomu, že Hus spisek napsal i svým kostnickým žalářníkům. 7. Rukopisy: 1. Vyš. Brod 83. 46'. 2. VI G 1. 208. 3. 4550. 264. 4. 4748. 10. 5.V G9. 1 6. 4519. 144. 7. 4550. 55'. 8. 4747. 221. 9. Ol. kap. 68, posl. 1. 10.8° 8. 27'. 11. 8° 9. 137. 12. MIE 6. 132'. 13. Reichenau 63. 184. 14. Tamtéž 95. 2. 15. Tamtéž 156. 184. 16. Scot. 54 h 3. 193 (S II, 268). 8. Vydal S 2, 38 (z ruk. 1); S I, 253—4 (z ruk. 1—11). 9. Předlohou Výklad Otčenáše zač. Thomas: Pater, non dominus (uv. S).
70 2. Obsahuje biblické perikopy, vhodné pro prothemata v kázáních na svátky celého roku. 4. Inc. Primo de s. Andrea. Gen. 8 c. Tollens Noe de cunctis X (ad mercatores in nundinis) Apoc. 18 c. Negociatores terre. 5. Původství Husovo tvrdí ruk 2 (odst. 1) a je zcela pravděpo- dobné. 6. Vznik spisku spadá nejspíše do prvých let Husova kazatelství, asi do 1400—2. 7. Rukopisy: 1. D 14. 1.. 63'—8°. 2. 4° 25. 184—6 (shodný snad jen částečně). 10. Literatura: B uv. u č. 54. 56. Expositio super Pater noster brevis. 1. Název z ruk. 1. 2. Obsahuje kratičký výklad Otčenáše v jakémsi diagramu. V ruk. 11 je krátký úvod (S I, 251). 4. Inc. Pater noster, excelsus in creacione X qui sine fine vivit et regnat. 5. Původství Husovo tvrdí ruk. 13, jenž nadpisuje spisek: Pater noster mag. Hussonis heretici, a 14 s nápisem: Hussonis Pater noster. Důvody vnitřními prokázal je již S I, 250. 6. Doba vzniku se nedá určit ani přibližně. Jen ruk. 13—15 na- svědčuje tomu, že Hus spisek napsal i svým kostnickým žalářníkům. 7. Rukopisy: 1. Vyš. Brod 83. 46'. 2. VI G 1. 208. 3. 4550. 264. 4. 4748. 10. 5.V G9. 1 6. 4519. 144. 7. 4550. 55'. 8. 4747. 221. 9. Ol. kap. 68, posl. 1. 10.8° 8. 27'. 11. 8° 9. 137. 12. MIE 6. 132'. 13. Reichenau 63. 184. 14. Tamtéž 95. 2. 15. Tamtéž 156. 184. 16. Scot. 54 h 3. 193 (S II, 268). 8. Vydal S 2, 38 (z ruk. 1); S I, 253—4 (z ruk. 1—11). 9. Předlohou Výklad Otčenáše zač. Thomas: Pater, non dominus (uv. S).
Strana 71
71 10. Čes. zpracování, nazvané A. Bočkem Páteř dobrých lidí, s inc. Otče náš, velmi veliký v stvoření X minutého, nynějšieho i budúcieho, amen. Z Ol. I, 34 ot. S 2, 38—9 a Vybíral 27—8. F 62. 11. Literatura: uv. S, Vybíral a Ný I, 182 (je-li Hus, z doby po- zdější). 57. Expositio decalogi. 1. Název ruk., jak v čele, v 2. exposicio preceptorum Dei. 2. Obsahem výklad Desatera, psaný pro potřebu kněží, kteří byli je povinni vykládati lidu. 3. Rozdělení: vedle úvodu a závěru vždy trojí výklad každého přikázání s exkursy o zvláštních otázkách. 4. Inc. Locutus est Dominus cunctos sermones hos etc. Exo. XX. Exponendo decalogum populo simplici X auferamini de terra. 5.Původství Husovo dokazuje ruk. 1 a 2, hojné shody s jinými spisy Husovými, zejména se synod. káz. z 1407 (č. 61) a také užití Viklefa (odst. 9). Ný II, 326 upírá spisek Husovi, ale důvodů, jež sli- boval, nepodal. Pouze v ČMM 43, 1919, 341 pověděl, že proti mínění spisku, že se kněz ve svátosti dotýká těla Božího, napsal Hus zvláštní traktát, čímž zřejmě míní č. 63. Avšak tuto neshodu možno vysvětliti tím, že spisek náš je z doby starší. 6. Dobu vzniku možno určiti pouze přibližně, neboť časových narážek nemá. Shoda s uv. kázáním (odst. 5) nasvědčuje blízkosti 18. října 1407, kdy bylo proneseno, rozpor s traktátem de corpore Christi, vzniklém v červnu 1408, nutí položiti vznik před toto datum. S tím souhlasí, že spisek byl napsán zřejmě na přání arcibiskupa Zbyňka, aby se kněžstvu dostalo stručné příručky v duchu synodních statut, a pak ovšem před rozchodem s ním. Nejspíše tedy napsán 1407 nebo poč. 1408. F úv. k edici III—V, IX klade vznik do 1410—12. 7. Rukopisy: 1. Ol. I 34. 62—75'. 2. H 10. 238—54. 3. V F 17. 216—30 (chybí konec). 4. D 59. 133—42 (znění přepracované Štěpánem z Vil- hartic z 1454, podle S I, 31 však spíše předloha Hu- sova, traktát Friemarův). 8. Vydal F 1903 s názvem Expositio decalogi. 9. Pramenem spisku byl výkladJindř. z Friemaru (S I, 24—31) a také Viklefův spis De mandatis divinis (Los. v odst. 11). 10. Překlad u Sv. I, 107—34. 11. Literatura u F 75 č. IX a v úv. edice XV. S I, 78 (o vlivu Pseudochrysostoma) a uv. v odst. 10. Los v MDB 42, 1904, Lit. Beil. 56—62, odtud pak Los,2 140—4.
71 10. Čes. zpracování, nazvané A. Bočkem Páteř dobrých lidí, s inc. Otče náš, velmi veliký v stvoření X minutého, nynějšieho i budúcieho, amen. Z Ol. I, 34 ot. S 2, 38—9 a Vybíral 27—8. F 62. 11. Literatura: uv. S, Vybíral a Ný I, 182 (je-li Hus, z doby po- zdější). 57. Expositio decalogi. 1. Název ruk., jak v čele, v 2. exposicio preceptorum Dei. 2. Obsahem výklad Desatera, psaný pro potřebu kněží, kteří byli je povinni vykládati lidu. 3. Rozdělení: vedle úvodu a závěru vždy trojí výklad každého přikázání s exkursy o zvláštních otázkách. 4. Inc. Locutus est Dominus cunctos sermones hos etc. Exo. XX. Exponendo decalogum populo simplici X auferamini de terra. 5.Původství Husovo dokazuje ruk. 1 a 2, hojné shody s jinými spisy Husovými, zejména se synod. káz. z 1407 (č. 61) a také užití Viklefa (odst. 9). Ný II, 326 upírá spisek Husovi, ale důvodů, jež sli- boval, nepodal. Pouze v ČMM 43, 1919, 341 pověděl, že proti mínění spisku, že se kněz ve svátosti dotýká těla Božího, napsal Hus zvláštní traktát, čímž zřejmě míní č. 63. Avšak tuto neshodu možno vysvětliti tím, že spisek náš je z doby starší. 6. Dobu vzniku možno určiti pouze přibližně, neboť časových narážek nemá. Shoda s uv. kázáním (odst. 5) nasvědčuje blízkosti 18. října 1407, kdy bylo proneseno, rozpor s traktátem de corpore Christi, vzniklém v červnu 1408, nutí položiti vznik před toto datum. S tím souhlasí, že spisek byl napsán zřejmě na přání arcibiskupa Zbyňka, aby se kněžstvu dostalo stručné příručky v duchu synodních statut, a pak ovšem před rozchodem s ním. Nejspíše tedy napsán 1407 nebo poč. 1408. F úv. k edici III—V, IX klade vznik do 1410—12. 7. Rukopisy: 1. Ol. I 34. 62—75'. 2. H 10. 238—54. 3. V F 17. 216—30 (chybí konec). 4. D 59. 133—42 (znění přepracované Štěpánem z Vil- hartic z 1454, podle S I, 31 však spíše předloha Hu- sova, traktát Friemarův). 8. Vydal F 1903 s názvem Expositio decalogi. 9. Pramenem spisku byl výkladJindř. z Friemaru (S I, 24—31) a také Viklefův spis De mandatis divinis (Los. v odst. 11). 10. Překlad u Sv. I, 107—34. 11. Literatura u F 75 č. IX a v úv. edice XV. S I, 78 (o vlivu Pseudochrysostoma) a uv. v odst. 10. Los v MDB 42, 1904, Lit. Beil. 56—62, odtud pak Los,2 140—4.
Strana 72
72 58. Contra cantores francigenas in ecclesia. 1. Název z ruk. 2. Obsahuje 9 důvodů proti mensurovanému zpěvu či rondelům v kostelích na odůvodnění zákazu, vydaného arcibiskupem Zbyňkem. 4. Inc. B. Bernardus, fistula celestis X obedierunt et obediunt in finem, amen. 5. Původství Husovo zdůvodnil S užitím téhož výroku Bernar- dova, který je v čele spisku, Husem v kázání z 1405 (č. 60), podob- ností argumentace i dvojího příznačného obratu. 6. Čas vzniku je nepochybně blízký r. 1405 (odst. 5), z něhož však nemáme zachována snesení synody, na níž nejspíše vyhlášen zákaz, jehož obranou je spisek. 7. Rukopis jediný: 4546. 64—6. 8. Vydal S 1, 9—11. 10. Literatura: uv. S a Ný I, 326 (upírá Husovi autorství). 59. Orthographia bohemica. 1. Název Šemberův a vžitý. V ruk. ho není. 4. Inc. (po abecedě).Quia latinum abecedarium X iuxta industriam propriam breviabis. Český dovětek na konci: Takým obyčejem učte se Čechové psáti X vlk, dávno, dav, etc. In die Leonardi. 5. Původství Husovo poznal naráz Palacký, když nalezl 13. srpna 1827 ruk. 1, a zdůvodnil je F. Husova Ortografie v ČČH 34, 1928, 357—69 proti Pekařovi, jenž byl přiveden k zamítání Husova původ- ství obranou své these o Husově původě z Husince u Klecan, ohro- žené zjištěním jihočeských živlů ve spisku. Důvody ty možno shrnouti asi takto: 1. Hlavním obsahem O. je nauka o pravopise diakritickém a o rozlišování i a y a 1 měkkého a tvrdého. Tomu učil u nás jedině Hus, jenž dokonce za první hřích pokaženého jazyka prohlásil ne- šetření uv. rozdílu a ukazuje to na témž příkladě. 2. Hus uvádí v Po- stile (E II, 440) 7 dialektických odchylek. V O. najdeme dvě z nich (všechno, tělesný). 3. O. píše: aby = abyšte, totéž píše Hus důsledně proti platnému usu. 4. Zde i tam se zdůrazňuje chyba psáti c spřežkou cz. Pekařův doslov, kterým diskusi ukončil (ČČH 35, 1929, 200—3), vyhnul se těmto důvodům jako prý filologickým a pokusil se čelit jejich váze novými námitkami. 1. Zdůrazňuje rozdíl mezi klidným a ryze vědeckým rázem O. a reformně-náboženskou povahou všech spisů Husových, dnes máme spisy stejného rázu v Husových nej- starších přednáškách (zde č. 1 a 2). 2. Jiný rozdíl vidí P. v tom, že Výklad omlouvá, že se Hus theorií O. zcela neřídí a proč ne. To lze vy- světliti také zkušeností, jíž Hus zatím nabyl. Vida, že v novotách za-
72 58. Contra cantores francigenas in ecclesia. 1. Název z ruk. 2. Obsahuje 9 důvodů proti mensurovanému zpěvu či rondelům v kostelích na odůvodnění zákazu, vydaného arcibiskupem Zbyňkem. 4. Inc. B. Bernardus, fistula celestis X obedierunt et obediunt in finem, amen. 5. Původství Husovo zdůvodnil S užitím téhož výroku Bernar- dova, který je v čele spisku, Husem v kázání z 1405 (č. 60), podob- ností argumentace i dvojího příznačného obratu. 6. Čas vzniku je nepochybně blízký r. 1405 (odst. 5), z něhož však nemáme zachována snesení synody, na níž nejspíše vyhlášen zákaz, jehož obranou je spisek. 7. Rukopis jediný: 4546. 64—6. 8. Vydal S 1, 9—11. 10. Literatura: uv. S a Ný I, 326 (upírá Husovi autorství). 59. Orthographia bohemica. 1. Název Šemberův a vžitý. V ruk. ho není. 4. Inc. (po abecedě).Quia latinum abecedarium X iuxta industriam propriam breviabis. Český dovětek na konci: Takým obyčejem učte se Čechové psáti X vlk, dávno, dav, etc. In die Leonardi. 5. Původství Husovo poznal naráz Palacký, když nalezl 13. srpna 1827 ruk. 1, a zdůvodnil je F. Husova Ortografie v ČČH 34, 1928, 357—69 proti Pekařovi, jenž byl přiveden k zamítání Husova původ- ství obranou své these o Husově původě z Husince u Klecan, ohro- žené zjištěním jihočeských živlů ve spisku. Důvody ty možno shrnouti asi takto: 1. Hlavním obsahem O. je nauka o pravopise diakritickém a o rozlišování i a y a 1 měkkého a tvrdého. Tomu učil u nás jedině Hus, jenž dokonce za první hřích pokaženého jazyka prohlásil ne- šetření uv. rozdílu a ukazuje to na témž příkladě. 2. Hus uvádí v Po- stile (E II, 440) 7 dialektických odchylek. V O. najdeme dvě z nich (všechno, tělesný). 3. O. píše: aby = abyšte, totéž píše Hus důsledně proti platnému usu. 4. Zde i tam se zdůrazňuje chyba psáti c spřežkou cz. Pekařův doslov, kterým diskusi ukončil (ČČH 35, 1929, 200—3), vyhnul se těmto důvodům jako prý filologickým a pokusil se čelit jejich váze novými námitkami. 1. Zdůrazňuje rozdíl mezi klidným a ryze vědeckým rázem O. a reformně-náboženskou povahou všech spisů Husových, dnes máme spisy stejného rázu v Husových nej- starších přednáškách (zde č. 1 a 2). 2. Jiný rozdíl vidí P. v tom, že Výklad omlouvá, že se Hus theorií O. zcela neřídí a proč ne. To lze vy- světliti také zkušeností, jíž Hus zatím nabyl. Vida, že v novotách za-
Strana 73
73 šel příliž daleko, dal se Hus na ústup. 3. P. vytýká také rozdíl mezi klidným konstatováním tvrdého 1 v češtině a rozhořčením, s jakým jeho nešetření káře Husův Výklad, — ten rozdíl vyloží snadno rozdíl doby sepsání O. a Výkladu, kde Husa zase neúspěch jeho úsilí po- dráždil. 4. P. postrádá konečně v O. sebevědomí, které vyznačuje Husa Sentencí. F. tu právem ukázal na Husovo příznačné ut estimo, k čemuž se druží, dodejme, i pod.: sed videtur mihi nebo Ecce habes, a také na rozdíl situace. V O., řekl bych, neměl Hus předchůdce, s nímž by polemisoval, kdežto v Sent. musil opětovně precisovat sta- novisko proti názorům škol. I je, myslím, možno pokládat Husovo původství O. za zdůvodněné sdostatek. Také ojedinělost spisku po- chopíme u Husa nejsnáze. On prvý byl postaven před úkol řídit a vést v Betlemě početnou dílnu písařů českých, když se tu soustředila práce o českém Novém zákoně, jím revidovaném, a tím i před úkol dáti těmto svým žákům přesná pravidla. 6. Datování spisku se kolísá mezi r. 1406 a 1412. Původcem prvé- ho datování je Nk (L F 16, 1889, 224), druhé má zastánce ve F (O 1915, 332—3, N Ath II, 75). F doplňuje datum ruk. 1 tímto rokem a pokládá spisek za jakýsi původní výklad k pravopisné reformě, k níž Husa přimělo české spisování, ano, přímo k jeho Výkladu, do- psanému 10. list. 1412, tedy o čtyři dny později než O. Datování k 1406 či o něco dříve se opírá o NZ Mik., dopsaný 2. ledna nebo 31. pros. 1406, který je psán — a je to nejstarší památka toho druhu — pravopisem, jehož zásady odůvodňuje O. Datování to, soudím, zaslu- huje přednost před řešením druhým. Potvrzuje mi je nápadná shoda O. s výkladem o hlásce s v Enarr. psalm. (č. 17), pocházející z téže doby, zjištěná F v M 1927, 8, dále blízkost vzniku O. k rétorice, na- psané 1402 (č. 15) a konečně rozdíly, zjištěné Pek. (odst. 6) mezi O. a Výkladem; ty vysvětlíme nejsnáze tím, že mezi O. a Výkl. leží ně- kolik let, jejichž zkušenosti vedly Husa jednak k zmírnění původního radikalismu, jednak k jistému podráždění neúspěchem. Datování to potvrzuje i Husovo původství revidovaného překladu NZ a dovoluje uvést jeho vznik v pod. souvislost se vznikem O., jaké se F domýšlí pro Výklad (odst. 5). 7. Rukopisy: 1. Třeboň A 4, 28—35 (přepis O. Kříže z 2. pol. XV. stol. 2.D 19. 253'—4 (excerpta). 8. Vydal 1857 A. V. Šembera s názvem M. J. Husi Ortografie česká (otisk z Miklošičovy Slavische Bibliotek II, 173 a d.). 9. Překlad Šemberův uv. sp. 23—31 a odtud Sv. V, 106—13. 10. Literatura: Palacký ČČM 1827, I, 134 (ohlášené vydání zmařil asi ohled na censuru), uv. Šembera (z přepisu Pal.; o osudech vydání Karásek, uv. v úvodě pozn. 11, 9—18), J. Jakubec, Jak se kdy u nás vyučovalo čes. jazyku v Pedagog. Rozhledech 11, 1898, 289 a d. L. Do-
73 šel příliž daleko, dal se Hus na ústup. 3. P. vytýká také rozdíl mezi klidným konstatováním tvrdého 1 v češtině a rozhořčením, s jakým jeho nešetření káře Husův Výklad, — ten rozdíl vyloží snadno rozdíl doby sepsání O. a Výkladu, kde Husa zase neúspěch jeho úsilí po- dráždil. 4. P. postrádá konečně v O. sebevědomí, které vyznačuje Husa Sentencí. F. tu právem ukázal na Husovo příznačné ut estimo, k čemuž se druží, dodejme, i pod.: sed videtur mihi nebo Ecce habes, a také na rozdíl situace. V O., řekl bych, neměl Hus předchůdce, s nímž by polemisoval, kdežto v Sent. musil opětovně precisovat sta- novisko proti názorům škol. I je, myslím, možno pokládat Husovo původství O. za zdůvodněné sdostatek. Také ojedinělost spisku po- chopíme u Husa nejsnáze. On prvý byl postaven před úkol řídit a vést v Betlemě početnou dílnu písařů českých, když se tu soustředila práce o českém Novém zákoně, jím revidovaném, a tím i před úkol dáti těmto svým žákům přesná pravidla. 6. Datování spisku se kolísá mezi r. 1406 a 1412. Původcem prvé- ho datování je Nk (L F 16, 1889, 224), druhé má zastánce ve F (O 1915, 332—3, N Ath II, 75). F doplňuje datum ruk. 1 tímto rokem a pokládá spisek za jakýsi původní výklad k pravopisné reformě, k níž Husa přimělo české spisování, ano, přímo k jeho Výkladu, do- psanému 10. list. 1412, tedy o čtyři dny později než O. Datování k 1406 či o něco dříve se opírá o NZ Mik., dopsaný 2. ledna nebo 31. pros. 1406, který je psán — a je to nejstarší památka toho druhu — pravopisem, jehož zásady odůvodňuje O. Datování to, soudím, zaslu- huje přednost před řešením druhým. Potvrzuje mi je nápadná shoda O. s výkladem o hlásce s v Enarr. psalm. (č. 17), pocházející z téže doby, zjištěná F v M 1927, 8, dále blízkost vzniku O. k rétorice, na- psané 1402 (č. 15) a konečně rozdíly, zjištěné Pek. (odst. 6) mezi O. a Výkladem; ty vysvětlíme nejsnáze tím, že mezi O. a Výkl. leží ně- kolik let, jejichž zkušenosti vedly Husa jednak k zmírnění původního radikalismu, jednak k jistému podráždění neúspěchem. Datování to potvrzuje i Husovo původství revidovaného překladu NZ a dovoluje uvést jeho vznik v pod. souvislost se vznikem O., jaké se F domýšlí pro Výklad (odst. 5). 7. Rukopisy: 1. Třeboň A 4, 28—35 (přepis O. Kříže z 2. pol. XV. stol. 2.D 19. 253'—4 (excerpta). 8. Vydal 1857 A. V. Šembera s názvem M. J. Husi Ortografie česká (otisk z Miklošičovy Slavische Bibliotek II, 173 a d.). 9. Překlad Šemberův uv. sp. 23—31 a odtud Sv. V, 106—13. 10. Literatura: Palacký ČČM 1827, I, 134 (ohlášené vydání zmařil asi ohled na censuru), uv. Šembera (z přepisu Pal.; o osudech vydání Karásek, uv. v úvodě pozn. 11, 9—18), J. Jakubec, Jak se kdy u nás vyučovalo čes. jazyku v Pedagog. Rozhledech 11, 1898, 289 a d. L. Do-
Strana 74
74 lanský, O výslovnosti českého i a y v M 1899, 308—9 (s paleografic- kým otiskem českého závěru). Z. Winter, Život a učení na partikulár- ních školách v Čechách v XV. a XVI. stol. (1901), 554—6. M. Murko, Joh. Hus als Reformator der Lat. Schrift ve sbor. Stromateis, 1909, 136 a d. Ný I, 183—6. F v O 1915, 332 a K Husově Ortografii ve Sbor- níku V. Tille (1927) 61—9. F. Zlomek Husova traktátu o pravopise v ČNM 1927, 6—9 a uv. čl. v ČČH 1928 (odst. 5) s diskusí s Jos. Pe- kařem, t. 1928, 199—202 a 1929, 200—3. A Frinta, O předloze Husovy reformy pravopisné LF 67, 1940, 252—5, B. Počátky české bible (1941), 16. J. Loś v Materyaly i prace 2, 1907, 385—6. 60. Synodní kázání na Diliges D. Deum z 19. října 1405. 1. Název zpravidla zní Sermo synodalis (odst. 6). 2. Obsah: rozbor textu Diliges Dominum Deum tuum (Mt 22, 37). 4. Inc. In omnibus me defectuosum reperiens X prestante J. Christo... in sec. sec. benedicto, amen. 5. Původství Husovo tvrdí tisky i ruk. a potvrzuje obsah tak, že jest uznáváno všeobecně. 6. Čas i místo, kdy kázání proneseno, udává závěr ruk. 1, jenž praví: sermo synodalis honor. viri Joh. de Hussynecz, s. theol. bacca- larii, predicatoris famosi, quem fecit Prage a. D. 1405 fer. II. post festum s. Luce in curia archiepiscopali presente ipso d. aepo cum nominatissimo clero et tanta multitudine cleri, qualis ante plurimos annos nunquam similis fuit visa. Proneseno tedy 19. října 1405 v arcibiskupském dvoře na M. Straně. 7. Rukopisů mnoho: 1. VIII F 2. 22—36'. 2. III G 16. 133 (začátek). 3.X C 3. 52—7. 4. XI E 3. 82—91. 5. O 13. 39—48. 6. Cerr. II, 151. 207—19°. 7. E 57. 143'—52'. 8. Ol. I, 34. 140—9. 9. I G 56. 175'—85. 10. Herrnh. 11—21°. 11. Clm 14. 156. 182—90. 12. Maih. 57—67. 13. Jag. 1628. 15. 144. Scot 50 e 7. 145—52'. 15. Jag. 2148. 49—57. 16. Scot. 50 f 3. 30'—42'. 17. 4518. 194—202.
74 lanský, O výslovnosti českého i a y v M 1899, 308—9 (s paleografic- kým otiskem českého závěru). Z. Winter, Život a učení na partikulár- ních školách v Čechách v XV. a XVI. stol. (1901), 554—6. M. Murko, Joh. Hus als Reformator der Lat. Schrift ve sbor. Stromateis, 1909, 136 a d. Ný I, 183—6. F v O 1915, 332 a K Husově Ortografii ve Sbor- níku V. Tille (1927) 61—9. F. Zlomek Husova traktátu o pravopise v ČNM 1927, 6—9 a uv. čl. v ČČH 1928 (odst. 5) s diskusí s Jos. Pe- kařem, t. 1928, 199—202 a 1929, 200—3. A Frinta, O předloze Husovy reformy pravopisné LF 67, 1940, 252—5, B. Počátky české bible (1941), 16. J. Loś v Materyaly i prace 2, 1907, 385—6. 60. Synodní kázání na Diliges D. Deum z 19. října 1405. 1. Název zpravidla zní Sermo synodalis (odst. 6). 2. Obsah: rozbor textu Diliges Dominum Deum tuum (Mt 22, 37). 4. Inc. In omnibus me defectuosum reperiens X prestante J. Christo... in sec. sec. benedicto, amen. 5. Původství Husovo tvrdí tisky i ruk. a potvrzuje obsah tak, že jest uznáváno všeobecně. 6. Čas i místo, kdy kázání proneseno, udává závěr ruk. 1, jenž praví: sermo synodalis honor. viri Joh. de Hussynecz, s. theol. bacca- larii, predicatoris famosi, quem fecit Prage a. D. 1405 fer. II. post festum s. Luce in curia archiepiscopali presente ipso d. aepo cum nominatissimo clero et tanta multitudine cleri, qualis ante plurimos annos nunquam similis fuit visa. Proneseno tedy 19. října 1405 v arcibiskupském dvoře na M. Straně. 7. Rukopisů mnoho: 1. VIII F 2. 22—36'. 2. III G 16. 133 (začátek). 3.X C 3. 52—7. 4. XI E 3. 82—91. 5. O 13. 39—48. 6. Cerr. II, 151. 207—19°. 7. E 57. 143'—52'. 8. Ol. I, 34. 140—9. 9. I G 56. 175'—85. 10. Herrnh. 11—21°. 11. Clm 14. 156. 182—90. 12. Maih. 57—67. 13. Jag. 1628. 15. 144. Scot 50 e 7. 145—52'. 15. Jag. 2148. 49—57. 16. Scot. 50 f 3. 30'—42'. 17. 4518. 194—202.
Strana 75
75 18. 4524. 167—81. 19. 4902. 197—209. 20. 3930. 341—3. 21. 4937. 66—74. 22. Berl. Theol. fol. 583. 33—40. 23. I E 47. 24—33'. 24. N 7. 491—56'. 8. Tisky: 1. 1484 v Joh. Gerson Opera omnia IV, 300—8, Coloniae Joh. Koelhoff. 2. Op II, 27'—31° (239—47). 9. Překlad: u Sv I, 142—59. německý: 1784 Zitte, Syn. 27—80. 1866 Krummel 601—16. 1866 týž, Hus 29—48. 10. Pramenem Viklef (Los 2134—5). 11. Literatura: F 98—9 b), Ný 49. F ve VČA 9, 1900, 562. S 119. Ný I, 153—7, B ve Sborníku věnovaném J. Kvačalovi (1933) 94 (o tisku 1). 61. Synodní kázání z 18. října 1407 na slova State succincti. 1. Název ruk. Sermo synodalis. 2. Obsahem rozsáhlého kázání rozbor ep. k Efes. 6, 14—5: State succincti lumbos vestros et induti loricam iusticie et calceati pedes in preparacione evangelii pacis. 4. Inc. State succincti... Scribitur ad Ephes. X eternaliter bene- dictum, amen. 5. Původství Husovo dosvědčeno ruk. 4—6, 8, 10, 14, 16 i hojnými shodami. 6. Dobu pronesení určuje ruk. 4, 10, 13, 14, 16: in die Luce 1407 in curia archiepiscopi, což potvrzuje i 3. odst. synod. snesení z t. d. (Höfler, Concilia Prag. 1862, 59). 7. Rukopisů hojně: 1. IV G 19. 220. 2. VIII F 2. 37—51. 3. XID 9. 14°. 4. Ol. I 34. 129—140. 5. Cerr. II, 151. 219—23. 6. Jag. 1628. 24. 7. I 48. 255—76. 8. 4509. 95—106. 9. 4512. 17'—38. 10. 4515. 171—82. 11. 4524. 167. 12. 4902. 209'—20'.
75 18. 4524. 167—81. 19. 4902. 197—209. 20. 3930. 341—3. 21. 4937. 66—74. 22. Berl. Theol. fol. 583. 33—40. 23. I E 47. 24—33'. 24. N 7. 491—56'. 8. Tisky: 1. 1484 v Joh. Gerson Opera omnia IV, 300—8, Coloniae Joh. Koelhoff. 2. Op II, 27'—31° (239—47). 9. Překlad: u Sv I, 142—59. německý: 1784 Zitte, Syn. 27—80. 1866 Krummel 601—16. 1866 týž, Hus 29—48. 10. Pramenem Viklef (Los 2134—5). 11. Literatura: F 98—9 b), Ný 49. F ve VČA 9, 1900, 562. S 119. Ný I, 153—7, B ve Sborníku věnovaném J. Kvačalovi (1933) 94 (o tisku 1). 61. Synodní kázání z 18. října 1407 na slova State succincti. 1. Název ruk. Sermo synodalis. 2. Obsahem rozsáhlého kázání rozbor ep. k Efes. 6, 14—5: State succincti lumbos vestros et induti loricam iusticie et calceati pedes in preparacione evangelii pacis. 4. Inc. State succincti... Scribitur ad Ephes. X eternaliter bene- dictum, amen. 5. Původství Husovo dosvědčeno ruk. 4—6, 8, 10, 14, 16 i hojnými shodami. 6. Dobu pronesení určuje ruk. 4, 10, 13, 14, 16: in die Luce 1407 in curia archiepiscopi, což potvrzuje i 3. odst. synod. snesení z t. d. (Höfler, Concilia Prag. 1862, 59). 7. Rukopisů hojně: 1. IV G 19. 220. 2. VIII F 2. 37—51. 3. XID 9. 14°. 4. Ol. I 34. 129—140. 5. Cerr. II, 151. 219—23. 6. Jag. 1628. 24. 7. I 48. 255—76. 8. 4509. 95—106. 9. 4512. 17'—38. 10. 4515. 171—82. 11. 4524. 167. 12. 4902. 209'—20'.
Strana 76
76 13. Scot. 50 e 7. 161'—70. 14. E 57. 163'—73'. 15. F 20. 177—86". 16. N 48. 259—71'. 17. Drk 71. 100—7. 18. Magd. 210. 163—74. 19. 8° 7. 85—98. 20. XIII F 21. 76' (zlomek). 21.1 67. 259—64. 22. N 7. 561—65. 8. Tisk v Op. II, 32—6' (2 47—56). 9. Překlad u Sv I, 161—92. něm. u Zitte, Syn. 81—142. Krummel 617—35. W. v. Langsdorf v D. Predigt d. Kirche 27, 1894, 96—123. 11. Literatura: F 99, g. Ný 494 (ruk. 15—6). 62. De arguendo clero. 1. Název, jak v čele, z předlohy Op. se ustálil. Jiné u F. 2. Obsah udává thema: utrum in evangelisacione coram clero et communi populo licet caritative cleri maliciam arguere, ypocrisim eius detegere et contra manifesta eius scelera predicare. Hus uvádí nejprve námitky a pak je vyvrací. 4. Inc. Circa preparacionem evangelii X in oppositum sunt ad- ducta. 5. Původství Husovo dosvědčeno většinou rukopisů i obsahem. 6. Dobu vzniku určuje fakt, že se spisek připojuje v ruk. 7, 10, 13, 14 k synod. kázání z 18. října 1407, začátkem připomínaje závěr jeho textu, takže vypadá jako doslov k němu, a pak to, že se v celých od- stavcích shoduje s kázáním postily č. 6 na Nanebevstoupení, tedy nej- spíše z 24. května 1408. To potvrzuje Loserthovo datování do 1. pol. 1408, kterého se zastává Ný I, 499—503 proti S II, 353—9, jenž se po- kusil posunouti vznik spisku až do 1412. 7. Rukopisů hojně: 1. VIII F 2. 51—8°. 2. X C 23. 199—202. 3.X D 10. 117—20. 4. XIII F 22. 1—7. 5. Ol. 1 34, 155—60. 6. 3930. 208—12. 7. 4512. 39—49'. 8. 4515. 183—91'. 9. 4518. 185'—91.
76 13. Scot. 50 e 7. 161'—70. 14. E 57. 163'—73'. 15. F 20. 177—86". 16. N 48. 259—71'. 17. Drk 71. 100—7. 18. Magd. 210. 163—74. 19. 8° 7. 85—98. 20. XIII F 21. 76' (zlomek). 21.1 67. 259—64. 22. N 7. 561—65. 8. Tisk v Op. II, 32—6' (2 47—56). 9. Překlad u Sv I, 161—92. něm. u Zitte, Syn. 81—142. Krummel 617—35. W. v. Langsdorf v D. Predigt d. Kirche 27, 1894, 96—123. 11. Literatura: F 99, g. Ný 494 (ruk. 15—6). 62. De arguendo clero. 1. Název, jak v čele, z předlohy Op. se ustálil. Jiné u F. 2. Obsah udává thema: utrum in evangelisacione coram clero et communi populo licet caritative cleri maliciam arguere, ypocrisim eius detegere et contra manifesta eius scelera predicare. Hus uvádí nejprve námitky a pak je vyvrací. 4. Inc. Circa preparacionem evangelii X in oppositum sunt ad- ducta. 5. Původství Husovo dosvědčeno většinou rukopisů i obsahem. 6. Dobu vzniku určuje fakt, že se spisek připojuje v ruk. 7, 10, 13, 14 k synod. kázání z 18. října 1407, začátkem připomínaje závěr jeho textu, takže vypadá jako doslov k němu, a pak to, že se v celých od- stavcích shoduje s kázáním postily č. 6 na Nanebevstoupení, tedy nej- spíše z 24. května 1408. To potvrzuje Loserthovo datování do 1. pol. 1408, kterého se zastává Ný I, 499—503 proti S II, 353—9, jenž se po- kusil posunouti vznik spisku až do 1412. 7. Rukopisů hojně: 1. VIII F 2. 51—8°. 2. X C 23. 199—202. 3.X D 10. 117—20. 4. XIII F 22. 1—7. 5. Ol. 1 34, 155—60. 6. 3930. 208—12. 7. 4512. 39—49'. 8. 4515. 183—91'. 9. 4518. 185'—91.
Strana 77
77 10. 4509. 106 (zač.). 11. Helmrst. 669. 167—75. 12. Scot 50 e 7. 170—7. 13. 4° 25. 177—83'. 14. III G 8. 137'—43. 15. B 44. 1—61. 16. Drk. 71. 107—11. 17. E 57. 173—9. 18. O 23. 47—57. 19. Jag. 2148. 41'—9. 20. I G 56. 168—75. 8. Tisky: Op. I, 149—53 (2 185—91). 1650 Tractatus aureus Mag. Jo. Hus... de arguendo clero pro concione. Vyd. Car. Everwijn. Goudae typis P. Rammazeini 1650. 8° str. 36 (s excerpty z č. 68). 9. Překlad něm. Zitte Schr. 129—72. 10. Pramenem Matěj z Janova (S 72 p. 5). 11. Literatura u F 83 č. XXIII, Ný a S, jak uv. 63. De corpore Christi. 1. Název, jak v čele, v ruk. a ustálený. 2. Obsahem spisku je výklad a obrana Kristových slov Ego sum panis proti těm, kdož popírají, že ve svátosti oltářní je chléb. 3. Rozdělení možno rozeznati asi toto: úvod, 1. Christus est panis, 2. utrum frangitur, 3. videtur, 4. palpatur, 5. manducatur, závěr. 4. Inc. Impugnantibus verba evangelii et ignorantibus X non ma- liciose ac inaniter decertarent. 5. Původství Husovo dosvědčeno jak rukopisy, tak svědectvím Husa samého a shodami věcnými i formálními tak, že jest uznáváno obecně (F v úv. edice IX—XI). 6. Dobu vzniku kladou ruk. 1 a 15 k 14. červnu 1408, prohlašujíce spisek za sermo Mag. Hus, quem fecit in die corporis Christi coram clero et communi populo in bohemico a. D. 1408. Je pravda, že traktát, jak namítl Ný v ČMM 38, 1914, 444, není sermo (nikoli však již, že ta- kové kázání nemohl mít Hus 1408 a že ho nemohl míti po česku). Ale, jak řekl F (úv. VIII), sama první slova spisku (odst. 4) vyžadují téměř doplnit si tento začátek textem evangelia, a to ovšem slovy Ego sum panis, a to je text, na který se kázalo o svátek božítělový, ten pak je základem výkladů spisku, takže nic nebrání viděti v něm traktátové zpracování českého kázání Husova z onoho dne. Není proto vážného důvodu k tomu, abychom zamítali tvrzení tak určité i vítané, zvláště osvědčuje-li se i jinak. Jak ukázal B v M 1915, 283—4, čelí spisek trak- tátu Ondřeje z Broda z r. 1406—7, neboť je namířen proti Stanislavovi
77 10. 4509. 106 (zač.). 11. Helmrst. 669. 167—75. 12. Scot 50 e 7. 170—7. 13. 4° 25. 177—83'. 14. III G 8. 137'—43. 15. B 44. 1—61. 16. Drk. 71. 107—11. 17. E 57. 173—9. 18. O 23. 47—57. 19. Jag. 2148. 41'—9. 20. I G 56. 168—75. 8. Tisky: Op. I, 149—53 (2 185—91). 1650 Tractatus aureus Mag. Jo. Hus... de arguendo clero pro concione. Vyd. Car. Everwijn. Goudae typis P. Rammazeini 1650. 8° str. 36 (s excerpty z č. 68). 9. Překlad něm. Zitte Schr. 129—72. 10. Pramenem Matěj z Janova (S 72 p. 5). 11. Literatura u F 83 č. XXIII, Ný a S, jak uv. 63. De corpore Christi. 1. Název, jak v čele, v ruk. a ustálený. 2. Obsahem spisku je výklad a obrana Kristových slov Ego sum panis proti těm, kdož popírají, že ve svátosti oltářní je chléb. 3. Rozdělení možno rozeznati asi toto: úvod, 1. Christus est panis, 2. utrum frangitur, 3. videtur, 4. palpatur, 5. manducatur, závěr. 4. Inc. Impugnantibus verba evangelii et ignorantibus X non ma- liciose ac inaniter decertarent. 5. Původství Husovo dosvědčeno jak rukopisy, tak svědectvím Husa samého a shodami věcnými i formálními tak, že jest uznáváno obecně (F v úv. edice IX—XI). 6. Dobu vzniku kladou ruk. 1 a 15 k 14. červnu 1408, prohlašujíce spisek za sermo Mag. Hus, quem fecit in die corporis Christi coram clero et communi populo in bohemico a. D. 1408. Je pravda, že traktát, jak namítl Ný v ČMM 38, 1914, 444, není sermo (nikoli však již, že ta- kové kázání nemohl mít Hus 1408 a že ho nemohl míti po česku). Ale, jak řekl F (úv. VIII), sama první slova spisku (odst. 4) vyžadují téměř doplnit si tento začátek textem evangelia, a to ovšem slovy Ego sum panis, a to je text, na který se kázalo o svátek božítělový, ten pak je základem výkladů spisku, takže nic nebrání viděti v něm traktátové zpracování českého kázání Husova z onoho dne. Není proto vážného důvodu k tomu, abychom zamítali tvrzení tak určité i vítané, zvláště osvědčuje-li se i jinak. Jak ukázal B v M 1915, 283—4, čelí spisek trak- tátu Ondřeje z Broda z r. 1406—7, neboť je namířen proti Stanislavovi
Strana 78
78 ze Znojma, avšak Ondřej se tu jmenuje baccalarius formatus, kdežto 20. květ. 1408 je již doktorem. Hus pronesl potom kázání, z něhož vze- šel spisek, v předvečer synody, na níž potom zvítězil směr Ondřejův, takže v něm smíme vidět pokus o odvrácení synodního zákazu, jenž byl potom přece odpůrci vymožen. To je zcela v souladě s jeho stále ještě dobrým poměrem k arcibiskupovi, kdežto kdyby byl býval na- mířen proti synod. zákazu, byl by měl asi vzápětí Husovu okamžitou roztržku s ním. Proti tomu Ný (uv. m. i I, 170) hájil usilovně názor, že spisek vznikl 1406. Opíral se hlavně o božítělové kázání v Betl. káz. (F 4, 186—94), které ruk. 1 klade do t. r., ač později sám přiznával, že většina kázání této postily pochází z 1410—11, takže kázání z 1406 je v ní zjevem nevysvětlitelným, a zamítal řešení B 284, že tu běží o zá- měnu VI za XI, což potvrdil ruk. 3, kde kázání datováno 1411. Ani to mu nevadilo, že by potom Hus byl již 1406 výslovně a ostře odmítl nařízení arcibiskupovo a přece podržel jeho přízeň. Nakonec tvrdil (I, 168 p. 2), že kázání ruk. 1 a 3 jsou kázání rozdílná a znění 1 že jest ovšem starší, ač ještě 1914, 445 charakterisoval jeho poměr slovy, že Hus 1411 (ruk. 3) prostě opakoval káz. z 1406 (ruk. 1), jen je upraviv. Vskutku je to dvojí nezávislý zápis kázání jednoho. 7. Rukopisy velmi hojné. F rozeznává trojí recensi; do třetí, které chybí závěr (ed. 30—1), takže má expl. in novissimo die, počítá ruk. 18—25. 1. O 23. 119—27. 2. 3930. 150'—6. 3. E 57. 121'—6'. 4. С 114. 240—8. 5. V F 7. 149. 6. Ol. I 34. 118—23'. 7. XI E 3. 62—8°. 8. 4509. 125—31. 9. B 17. 1. 171—7. 10. V E 16. 104. 11. VIII G 34. 63 (začátek). 12. IV H 7. 1—8°. 13. VI F 18. 60—6. 14. 4515. 159—66. 15. 4294. 176—80'. 16. Helmst. 669. 196—203°. 17. XVII E 16. 353—63 rozšíř.). 18. III C 13. 225—9°. 19. O 8. 236—43'. 20. XIV D 6. 131—6. 21. VIII F 2. 66—73'. 22. X H 17. 25—31.
78 ze Znojma, avšak Ondřej se tu jmenuje baccalarius formatus, kdežto 20. květ. 1408 je již doktorem. Hus pronesl potom kázání, z něhož vze- šel spisek, v předvečer synody, na níž potom zvítězil směr Ondřejův, takže v něm smíme vidět pokus o odvrácení synodního zákazu, jenž byl potom přece odpůrci vymožen. To je zcela v souladě s jeho stále ještě dobrým poměrem k arcibiskupovi, kdežto kdyby byl býval na- mířen proti synod. zákazu, byl by měl asi vzápětí Husovu okamžitou roztržku s ním. Proti tomu Ný (uv. m. i I, 170) hájil usilovně názor, že spisek vznikl 1406. Opíral se hlavně o božítělové kázání v Betl. káz. (F 4, 186—94), které ruk. 1 klade do t. r., ač později sám přiznával, že většina kázání této postily pochází z 1410—11, takže kázání z 1406 je v ní zjevem nevysvětlitelným, a zamítal řešení B 284, že tu běží o zá- měnu VI za XI, což potvrdil ruk. 3, kde kázání datováno 1411. Ani to mu nevadilo, že by potom Hus byl již 1406 výslovně a ostře odmítl nařízení arcibiskupovo a přece podržel jeho přízeň. Nakonec tvrdil (I, 168 p. 2), že kázání ruk. 1 a 3 jsou kázání rozdílná a znění 1 že jest ovšem starší, ač ještě 1914, 445 charakterisoval jeho poměr slovy, že Hus 1411 (ruk. 3) prostě opakoval káz. z 1406 (ruk. 1), jen je upraviv. Vskutku je to dvojí nezávislý zápis kázání jednoho. 7. Rukopisy velmi hojné. F rozeznává trojí recensi; do třetí, které chybí závěr (ed. 30—1), takže má expl. in novissimo die, počítá ruk. 18—25. 1. O 23. 119—27. 2. 3930. 150'—6. 3. E 57. 121'—6'. 4. С 114. 240—8. 5. V F 7. 149. 6. Ol. I 34. 118—23'. 7. XI E 3. 62—8°. 8. 4509. 125—31. 9. B 17. 1. 171—7. 10. V E 16. 104. 11. VIII G 34. 63 (začátek). 12. IV H 7. 1—8°. 13. VI F 18. 60—6. 14. 4515. 159—66. 15. 4294. 176—80'. 16. Helmst. 669. 196—203°. 17. XVII E 16. 353—63 rozšíř.). 18. III C 13. 225—9°. 19. O 8. 236—43'. 20. XIV D 6. 131—6. 21. VIII F 2. 66—73'. 22. X H 17. 25—31.
Strana 79
79 23. Scot. 50 e 7. 181—1. 24. 4936. 189—96. 25. 4483. 169—74. 26. MI Е 6. 96—100'. 27. Salzb. St. Peter a. VI. 7. 28. Št. Hradec 851. 205. 29. Clm. 3097. 263—8 (Collecta M. J. Huss). 30. M XIII D 1. 192—3 (zač. a střed vyříznut). 31. 8° 9. 139—49. 32. Cerr. II 303. 591—600 (S I, XIV). 8. Tisk v Op I, 163—7 rec. 3 (2 202—7). 1903 F s názvem De corpore Christi. 9. Překlad u Sv. I, 245—61. 10. Pramenem Viklefův Trialogus (Los? 189). 11. Literatura: F 67—9 č. I, Ný 476—9, uv. ČMM a t. 39, 1915, 410 až 412, I, 168—70, F uv. edice, S. 137, I, 469—71 a II, 170 a uv. B a 377. 63. De vitiis (de sortilegio). 1. Názvu v ruk. není. Jen částečné ruk. 3 a 4 mají nadpis: opuscu- lum de sortilegio anebo sermo de s. 2. Obsahuje výklad o prostopášnosti, závisti, druzích hněvu, ha- dačství a lakomství. Výklad o hadačství se pak osamostatnil (ruk. 3 až 5). Zde vložen sermo b. Augustini de auguriis (Migne PL 39. 2269 až 2271). 4. Inc. Nota, quod ingratus est ille X pluribus avunculis indigere. Inc. spisku o hadačství: Sciendum ergo, quod tria peccata X in malis factis se exposuerunt. 5. Původství Husovo dosvědčuje ruk. 4, značně pozdní, ale nepo- chybně správně. Souhlasí doba sepsání (odst. 6) i hojné shody v názo- rech. Multitudo seductorum, praví autor (1. 89' ruk. 1) cum principe suo sathana congregati sunt in prelium contra Christum et suos fideles; per Gog enim et Magog intelliguntur Antichristi exercitus, expugnan- tes Christi ecclesiam. Per Gog secundum Glosam illi, per quos dyabo- lus aperte persequitur ecclesiam Dei. 6. Rok napsání 1409 uveden je výslovně (1. 89' ruk. 1). 7. Rukopisy: 1. V H 29. 62—91'. 2. XIV D 7. 73—87, 92'—5' (pořad přeházen). 3. VI F 18. 73'—9 (pouze de sortilegio). 4. VII H 18. 15—24' (taktéž; z r. 1472). 5. N 7. 99'—101 (jen Augustin se závěrem). 10. Literatura: T v LF 5, 1878, 228. F 104, b (jako sermo de sortile- gio). T, Catalogus II, 407 o ruk. 1 s upozorněním na datum.
79 23. Scot. 50 e 7. 181—1. 24. 4936. 189—96. 25. 4483. 169—74. 26. MI Е 6. 96—100'. 27. Salzb. St. Peter a. VI. 7. 28. Št. Hradec 851. 205. 29. Clm. 3097. 263—8 (Collecta M. J. Huss). 30. M XIII D 1. 192—3 (zač. a střed vyříznut). 31. 8° 9. 139—49. 32. Cerr. II 303. 591—600 (S I, XIV). 8. Tisk v Op I, 163—7 rec. 3 (2 202—7). 1903 F s názvem De corpore Christi. 9. Překlad u Sv. I, 245—61. 10. Pramenem Viklefův Trialogus (Los? 189). 11. Literatura: F 67—9 č. I, Ný 476—9, uv. ČMM a t. 39, 1915, 410 až 412, I, 168—70, F uv. edice, S. 137, I, 469—71 a II, 170 a uv. B a 377. 63. De vitiis (de sortilegio). 1. Názvu v ruk. není. Jen částečné ruk. 3 a 4 mají nadpis: opuscu- lum de sortilegio anebo sermo de s. 2. Obsahuje výklad o prostopášnosti, závisti, druzích hněvu, ha- dačství a lakomství. Výklad o hadačství se pak osamostatnil (ruk. 3 až 5). Zde vložen sermo b. Augustini de auguriis (Migne PL 39. 2269 až 2271). 4. Inc. Nota, quod ingratus est ille X pluribus avunculis indigere. Inc. spisku o hadačství: Sciendum ergo, quod tria peccata X in malis factis se exposuerunt. 5. Původství Husovo dosvědčuje ruk. 4, značně pozdní, ale nepo- chybně správně. Souhlasí doba sepsání (odst. 6) i hojné shody v názo- rech. Multitudo seductorum, praví autor (1. 89' ruk. 1) cum principe suo sathana congregati sunt in prelium contra Christum et suos fideles; per Gog enim et Magog intelliguntur Antichristi exercitus, expugnan- tes Christi ecclesiam. Per Gog secundum Glosam illi, per quos dyabo- lus aperte persequitur ecclesiam Dei. 6. Rok napsání 1409 uveden je výslovně (1. 89' ruk. 1). 7. Rukopisy: 1. V H 29. 62—91'. 2. XIV D 7. 73—87, 92'—5' (pořad přeházen). 3. VI F 18. 73'—9 (pouze de sortilegio). 4. VII H 18. 15—24' (taktéž; z r. 1472). 5. N 7. 99'—101 (jen Augustin se závěrem). 10. Literatura: T v LF 5, 1878, 228. F 104, b (jako sermo de sortile- gio). T, Catalogus II, 407 o ruk. 1 s upozorněním na datum.
Strana 80
80 64. Collecta de excommunicacione. 1. Název v ruk. 1. Na zač. se tu praví: De excommunicacione infra scripta collegit M. Joh. Hus. 2. Obsahuje výklad o klatbě, zaostřený v závěru proti zákazu arcibiskupa Zbyňka kázati v Betlemě a proti jeho odsouzení knih Viklefových. 4. Inc. Excommunicacio est extra communionen ecclesie separacio X errant et utinam non errarent. 5. Původství Husovo tvrdí ruk. 1 (odst. 1) a obsah spisku je úplně potvrzuje. 6. Čas napsání je jistě blízký 25. červnu 1410, kdy Hus podal od- volání proti onomu Zbyňkovu zákazu. 7. Rukopisy: 1. 4° 23. 14—5. 2. M XVI F 4. 344—9. 3. VIII G 34. 46—50°. 4. X H 17. 21—1'. 5. O 10. 12—3°. 8. Vydal S 168—70 z ruk. 3, zač. tu však chybí. 10. Literatura: uv. S a B v ČMM 1916, 162, p. 4. 65. De peccato originali, veniali et mortali et praesertim de simonia. 1. Název jsem vytvořil podle obsahu. 2. Obsahuje výklad o hříchu prvotním, všedním a smrtelném, v druhé pak polovici spisku o svatokupectví. 4. Inc. Penitenciam agite, appropinquabit regnum celorum. Nota, triplex est peccatum X tecum sit in perdicionem. 5. Původství Husovo není dosvědčeno ruk., ale nasvědčuje mu jak zařazení spisku mezi jeho práce, tak i obsah, zejména části druhé, ostře zahrocené proti papeži, o němž se tu praví: nec oportet in hiis expectare decretum Romani pontificis, quia sepe ille cum cardinalibus fuit symoniacus. 6. Čas vzniku se nedá určit než přibližně asi do r. 1410, a to podle ruk. 2, kde spisek přiřaděn ke kázání z 1. října 1410 a 5. července 1410 (č. 66 a 9a). Kladu jej sem z nedostatku lepšího datování. 7. Rukopisy: 1. F 20. 172'—6'. 2. Leningrad Lat. I Q 181. 10. Literatura: F 152 č. 86 podle ruk. 2. 66. Posvícenské kázání Vidi civitatem sanctam z 1. října 1410. 2. Obsahuje rozbor slov Zjevení Janova 21, 2—5 (S 78). 4. Inc. Vidi civitatem s. Jerusalem... Nota, quod civitas istaX ad sensualia levarentur.
80 64. Collecta de excommunicacione. 1. Název v ruk. 1. Na zač. se tu praví: De excommunicacione infra scripta collegit M. Joh. Hus. 2. Obsahuje výklad o klatbě, zaostřený v závěru proti zákazu arcibiskupa Zbyňka kázati v Betlemě a proti jeho odsouzení knih Viklefových. 4. Inc. Excommunicacio est extra communionen ecclesie separacio X errant et utinam non errarent. 5. Původství Husovo tvrdí ruk. 1 (odst. 1) a obsah spisku je úplně potvrzuje. 6. Čas napsání je jistě blízký 25. červnu 1410, kdy Hus podal od- volání proti onomu Zbyňkovu zákazu. 7. Rukopisy: 1. 4° 23. 14—5. 2. M XVI F 4. 344—9. 3. VIII G 34. 46—50°. 4. X H 17. 21—1'. 5. O 10. 12—3°. 8. Vydal S 168—70 z ruk. 3, zač. tu však chybí. 10. Literatura: uv. S a B v ČMM 1916, 162, p. 4. 65. De peccato originali, veniali et mortali et praesertim de simonia. 1. Název jsem vytvořil podle obsahu. 2. Obsahuje výklad o hříchu prvotním, všedním a smrtelném, v druhé pak polovici spisku o svatokupectví. 4. Inc. Penitenciam agite, appropinquabit regnum celorum. Nota, triplex est peccatum X tecum sit in perdicionem. 5. Původství Husovo není dosvědčeno ruk., ale nasvědčuje mu jak zařazení spisku mezi jeho práce, tak i obsah, zejména části druhé, ostře zahrocené proti papeži, o němž se tu praví: nec oportet in hiis expectare decretum Romani pontificis, quia sepe ille cum cardinalibus fuit symoniacus. 6. Čas vzniku se nedá určit než přibližně asi do r. 1410, a to podle ruk. 2, kde spisek přiřaděn ke kázání z 1. října 1410 a 5. července 1410 (č. 66 a 9a). Kladu jej sem z nedostatku lepšího datování. 7. Rukopisy: 1. F 20. 172'—6'. 2. Leningrad Lat. I Q 181. 10. Literatura: F 152 č. 86 podle ruk. 2. 66. Posvícenské kázání Vidi civitatem sanctam z 1. října 1410. 2. Obsahuje rozbor slov Zjevení Janova 21, 2—5 (S 78). 4. Inc. Vidi civitatem s. Jerusalem... Nota, quod civitas istaX ad sensualia levarentur.
Strana 81
81 5. Původství Husovo dosvědčuje to, že kázání bývá součástí posti- ly č. 7, odkaz na výklad Sent. (ed. 83) i všechen duch projevu. 6. Dobu vzniku určuje protest proti spálení knih Viklefových z 16. čc. 1410 a to, že kázání proneseno o posvícení. Proto běží pravdě nejpodobněji o posvícení pražské, z 1. října 1410. Bylo by arci mož- no, že proneseno o posvícení Betlemském, jež se slavilo nejspíše 25. října (B ve sborníku Kaple Betlemská 19 p. 12), avšak s prvým datem lépe souhlasí to, že krátce před tím 24. září vyhlášena na Husa nová klatba, proti níž se ozývá (ed. 84) a proti které se ho 30. září zastal Václav IV (Ný I, 451; sám II, 505 klade kázání až k 1412). 7. Rukopisy: 1. I 67. 21—1'. 2. III B 3. 211—2' (bez uv. protestu). 3. Leningr. Lat. I Q 181. 13—8. 4. O 10. 216—8. 5. V E 2. 13—5. 6. VI F 18. 25'. 7. M XVI F 4. 390'2'. 8. X H 17. 66'—7. 8. Vydal S III, 79—85 (z ruk. 1). 10. Literatura: F 152 č. 86 a De sanctis XVIII, uv. S, F v N. Ath. II, 65 (o ruk. 4—5) a uv. Ný. 67. De quinque officiis sacerdotis. 1. Název tisku. 2. Obsahuje výklad o povinnostech dobrého kněze. 4. Inc. Sacerdotis officium in quinque videtur X (tisk) humiles omnibus populis, ruk. 1: Gen. Optimum est sequi vestigia maiorum, ruk. 2: sobrius esto in exemplum aliorum etc. (pak ještě citáty z Otců). 5. Původství Husovo tvrdí předloha tisku a potvrzují shody (F 176 č. 10 a 4, 226), nepřímo i název v ruk. 1: Sermones M. J. Hus. 6. Čas vzniku asi blízký uv. kázání postily č. 9, jež je z 24. č. 1411. Stanovisko je tu však theologicky zralejší. Spisek je proto jistě o něco pozdější. 7. Rukopis: 1. F 20. 3—4 (znění trochu odchylné). 2. N 7. 216'—9 (znění značně širší a snad úplné). 8. Tisk v Op I, 154 (2 191), je to však pouze začátek spisku. 10. Literatura: uv. F, také ve VČA 9, 1900, 620 (o ruk. 1). 68. Contra occultum adversarium. 1. Název ustálený z ruk. 2. Obsahem spisku obrana proti kritice Husova kázání, pronese- ného v Betlemě 16. srpna 1411, z péra nejspíše Dr Maříka Rvačky.
81 5. Původství Husovo dosvědčuje to, že kázání bývá součástí posti- ly č. 7, odkaz na výklad Sent. (ed. 83) i všechen duch projevu. 6. Dobu vzniku určuje protest proti spálení knih Viklefových z 16. čc. 1410 a to, že kázání proneseno o posvícení. Proto běží pravdě nejpodobněji o posvícení pražské, z 1. října 1410. Bylo by arci mož- no, že proneseno o posvícení Betlemském, jež se slavilo nejspíše 25. října (B ve sborníku Kaple Betlemská 19 p. 12), avšak s prvým datem lépe souhlasí to, že krátce před tím 24. září vyhlášena na Husa nová klatba, proti níž se ozývá (ed. 84) a proti které se ho 30. září zastal Václav IV (Ný I, 451; sám II, 505 klade kázání až k 1412). 7. Rukopisy: 1. I 67. 21—1'. 2. III B 3. 211—2' (bez uv. protestu). 3. Leningr. Lat. I Q 181. 13—8. 4. O 10. 216—8. 5. V E 2. 13—5. 6. VI F 18. 25'. 7. M XVI F 4. 390'2'. 8. X H 17. 66'—7. 8. Vydal S III, 79—85 (z ruk. 1). 10. Literatura: F 152 č. 86 a De sanctis XVIII, uv. S, F v N. Ath. II, 65 (o ruk. 4—5) a uv. Ný. 67. De quinque officiis sacerdotis. 1. Název tisku. 2. Obsahuje výklad o povinnostech dobrého kněze. 4. Inc. Sacerdotis officium in quinque videtur X (tisk) humiles omnibus populis, ruk. 1: Gen. Optimum est sequi vestigia maiorum, ruk. 2: sobrius esto in exemplum aliorum etc. (pak ještě citáty z Otců). 5. Původství Husovo tvrdí předloha tisku a potvrzují shody (F 176 č. 10 a 4, 226), nepřímo i název v ruk. 1: Sermones M. J. Hus. 6. Čas vzniku asi blízký uv. kázání postily č. 9, jež je z 24. č. 1411. Stanovisko je tu však theologicky zralejší. Spisek je proto jistě o něco pozdější. 7. Rukopis: 1. F 20. 3—4 (znění trochu odchylné). 2. N 7. 216'—9 (znění značně širší a snad úplné). 8. Tisk v Op I, 154 (2 191), je to však pouze začátek spisku. 10. Literatura: uv. F, také ve VČA 9, 1900, 620 (o ruk. 1). 68. Contra occultum adversarium. 1. Název ustálený z ruk. 2. Obsahem spisku obrana proti kritice Husova kázání, pronese- ného v Betlemě 16. srpna 1411, z péra nejspíše Dr Maříka Rvačky.
Strana 82
82 Spisek uvádí nejprve projev odpůrcův a pak jej postupně vyvrací. 4. Inc. Quia predicando evangelium X ex proprietatibus persona- rum benedicte Trinitatis. 5. Původství Husovo dosvědčeno ruk. i citáty Husa samého, takže je nesporné. 6. Čas napsání možno stanovit asi na poč. září 1411 (S II, 351—3 a Ný II, 9). 7. Rukopisy: 1. III G 8. 145—56'. 2. III G 11. 271'—85. 3. XIII F 21. 63—73'. 4. 4518. 52'—65. 5. 4536. 217—37. 6. Bolesl. 7. Lips. 176. 53' (Katalog IV, 214). 8. Vyš. Brod. 9. 8° 7. 191—204. 8. Tisk v Op I, 135—43' (2 168—79), výňatky v De arg. clero 1650 (č. 62). 10. Literatura: F 93—4 č. 38, Ný 491, S 214—6 a II, 351—3 (datová- ní), Ný II, 9—12. 69 Contra predicatorem Plznensem. 1. Název vžitý podle ruk. 2. Obsahem polemika proti pohoršlivým výrokům neznámého kněze plzeňského, oslavujícím i kněze špatného. 4. Inc. Quidam predicator in Plzna X super angelis in secula be- nedicta. Amen. 5. Původství Husovo nesporné ze svědectví ruk. i jeho samého. 6. Doba vzniku se dá stanovit podle ruk. 1 na sklonek 1411 (Ný II. 476—81). 7. Rukopisy: 1. V F 17. 196—200. 2. 4518. 216—21'. 3. 8° 7. 213—20. 4. D 123. 194—206'. 8. Tisk v Op I, 144—8' (2 179—85). 9. Překlad u Sv. II, 189—201. 10. Literatura: F 95 č. 40, Ný 492 a II, 14—6, 476—82. 70. De matrimonio A. 1. Název dal spisku Ný, v ruk. ho není. 2. Obsahem výklad o manželství. 4. Inc. De quibus autem scriptis X vir non potest dimittere.
82 Spisek uvádí nejprve projev odpůrcův a pak jej postupně vyvrací. 4. Inc. Quia predicando evangelium X ex proprietatibus persona- rum benedicte Trinitatis. 5. Původství Husovo dosvědčeno ruk. i citáty Husa samého, takže je nesporné. 6. Čas napsání možno stanovit asi na poč. září 1411 (S II, 351—3 a Ný II, 9). 7. Rukopisy: 1. III G 8. 145—56'. 2. III G 11. 271'—85. 3. XIII F 21. 63—73'. 4. 4518. 52'—65. 5. 4536. 217—37. 6. Bolesl. 7. Lips. 176. 53' (Katalog IV, 214). 8. Vyš. Brod. 9. 8° 7. 191—204. 8. Tisk v Op I, 135—43' (2 168—79), výňatky v De arg. clero 1650 (č. 62). 10. Literatura: F 93—4 č. 38, Ný 491, S 214—6 a II, 351—3 (datová- ní), Ný II, 9—12. 69 Contra predicatorem Plznensem. 1. Název vžitý podle ruk. 2. Obsahem polemika proti pohoršlivým výrokům neznámého kněze plzeňského, oslavujícím i kněze špatného. 4. Inc. Quidam predicator in Plzna X super angelis in secula be- nedicta. Amen. 5. Původství Husovo nesporné ze svědectví ruk. i jeho samého. 6. Doba vzniku se dá stanovit podle ruk. 1 na sklonek 1411 (Ný II. 476—81). 7. Rukopisy: 1. V F 17. 196—200. 2. 4518. 216—21'. 3. 8° 7. 213—20. 4. D 123. 194—206'. 8. Tisk v Op I, 144—8' (2 179—85). 9. Překlad u Sv. II, 189—201. 10. Literatura: F 95 č. 40, Ný 492 a II, 14—6, 476—82. 70. De matrimonio A. 1. Název dal spisku Ný, v ruk. ho není. 2. Obsahem výklad o manželství. 4. Inc. De quibus autem scriptis X vir non potest dimittere.
Strana 83
83 5. Původství Husovo tvrdí ruk. 1, nadpisující spisek: Tractatus M. Joh. Hus de Hussynecz, a zcela potvrzuje obsah (Ný II, 472—3). 6. Doba vzniku se dá zhruba stanovit na rozhraní 1411—2. 7. Rukopisy: 1. V F 7. 266'—9. 2. VIII E 3. 162'—3'. 10. Literatura: F 91 č. 34, N II, 472—4. 71. De matrimonio B. 1. Název dal spisku Ný. 2. Obsahem obšírnější výklad o některých stránkách manželství (Ný II, 474). 4. Inc. De matrimonio restat modo (modicum michi) dicere (loqui) X postea succedit eis. Et tantum sit dictum de matrimonio (pro pre- senti). 5. Původství Husovo dosvědčuje ruk. 1 a obsah tak, že je uzná- váno obecně. 6. Čas se dá určit jen přibližně na 1. pol. 1412 (Ný II, 475). 7. Rukopisy: 1. Cerr. II, 151, 268—71. 2. Leningr. Lat. I Q 183. 26'—30'. 3. VIII E 3. 160—2. 4. X D 1. 84—5'. 5. N 7. 87—90. 10. Literatura: F 78 č. 6, Ný 474—6. 72. De tribus dubiis. 1. Název vžitý; bývá i jiný. 2. Obsahuje odpověď na trojí otázku neznámého Husova stoupen- ce z Olomouce: 1. má-li se věřiti v papeže, 2. může-li dojíti spasení, kdo se před smrtí nevyzpovídá, a 3. zda soudí některý sv. doktor, že byli spaseni někteří Egypťané, kteří zahynuli v Rudém moři, nebo ně- kdo z obyvatelů Sodomy. 4. Inc. Quia dubitantibus sane X abscondita tenebrarum. 5. Původství Husovo zcela nesporné z jeho vlastního prohlášení (list, do něhož spisek pojat zkráceně). 6. Čas vzniku stanovil Ný na 2. pol. února 1412 jednak podle zmínky ruk. 2, že vzpomenutý dotaz Husovi učiněn byl v postě, který se začal 17. února, jednak podle data uv. prohlášení 3. března 1412. 7. Rukopisy: 1. III G 11. 86'—9. 2. V F 17. 204—8. 3. D 123. 44—51'. 4. II 24. 290—6. 5. 8° 7. 210—3. 6. 4° 25. 186—9.
83 5. Původství Husovo tvrdí ruk. 1, nadpisující spisek: Tractatus M. Joh. Hus de Hussynecz, a zcela potvrzuje obsah (Ný II, 472—3). 6. Doba vzniku se dá zhruba stanovit na rozhraní 1411—2. 7. Rukopisy: 1. V F 7. 266'—9. 2. VIII E 3. 162'—3'. 10. Literatura: F 91 č. 34, N II, 472—4. 71. De matrimonio B. 1. Název dal spisku Ný. 2. Obsahem obšírnější výklad o některých stránkách manželství (Ný II, 474). 4. Inc. De matrimonio restat modo (modicum michi) dicere (loqui) X postea succedit eis. Et tantum sit dictum de matrimonio (pro pre- senti). 5. Původství Husovo dosvědčuje ruk. 1 a obsah tak, že je uzná- váno obecně. 6. Čas se dá určit jen přibližně na 1. pol. 1412 (Ný II, 475). 7. Rukopisy: 1. Cerr. II, 151, 268—71. 2. Leningr. Lat. I Q 183. 26'—30'. 3. VIII E 3. 160—2. 4. X D 1. 84—5'. 5. N 7. 87—90. 10. Literatura: F 78 č. 6, Ný 474—6. 72. De tribus dubiis. 1. Název vžitý; bývá i jiný. 2. Obsahuje odpověď na trojí otázku neznámého Husova stoupen- ce z Olomouce: 1. má-li se věřiti v papeže, 2. může-li dojíti spasení, kdo se před smrtí nevyzpovídá, a 3. zda soudí některý sv. doktor, že byli spaseni někteří Egypťané, kteří zahynuli v Rudém moři, nebo ně- kdo z obyvatelů Sodomy. 4. Inc. Quia dubitantibus sane X abscondita tenebrarum. 5. Původství Husovo zcela nesporné z jeho vlastního prohlášení (list, do něhož spisek pojat zkráceně). 6. Čas vzniku stanovil Ný na 2. pol. února 1412 jednak podle zmínky ruk. 2, že vzpomenutý dotaz Husovi učiněn byl v postě, který se začal 17. února, jednak podle data uv. prohlášení 3. března 1412. 7. Rukopisy: 1. III G 11. 86'—9. 2. V F 17. 204—8. 3. D 123. 44—51'. 4. II 24. 290—6. 5. 8° 7. 210—3. 6. 4° 25. 186—9.
Strana 84
84 8. Tisk v Op. I, 167'—9 (* 208—10). 9. Předlohou není Viklef, jak Los“ 181 (Ný 483). 10. Literatura: F 112—3 č. 55, Ný 498. S 223. Ný II, 45—6, 482—3. 73. Varování před odpustky Pro salutacionis affectu. 1. Názvu v ruk. není. 2. Obsahem projevu list, který čelí odpustkové bule pěti důvody a výkladem o nich (S 2, 24—5). 4. Inc. Pro salutacionis affectu crux Christi X cum lacrimis postu- lemus. 5. Původství Husovo prokázal S z obsahu. 6. Vznikem spadá projev do počátku boje proti odpustkům, tedy asi do května 1411 (uv. S i Ný II, 80—1). 7. Rukopis jediný: Ol. 1 34. 81. 8. Vydal S 2, 26—8. 9. Pramenem Viklef, De ecclesia (uv. S). 10. Literatura: uv. S a Ný. 74. Replica impugnans cruciatam. 1. Název z ruk. 2. Obsahem spisku polemika proti odpustkové bule (S 2, 30, Ný II, 82). 4. Inc. De bulla scripta de dubiosis et fallacibus indulgenciis X admitti non debet propter causas predictas. 5. Původství Husovo tvrdí závěr, řka: Iste sunt raciones M. Joh. Hus sum sibi adherentibus, a potvrzuje obsah (S 2, 29—30). 6. Vznikem asi o něco pozdější než č. 73 (Ný II, 81 p. 2). 7. Rukopis jediný: III G 16. 79'. 8. Vydal S 2, 31—3 (opravy Ný uv.). 10. Literatura: uv. S a Ný II, 81—3. 75. Leták proti odpustkům Pax Christi. 1. Název v ruk. Contra bullam pape. 2. Obsahem letáku shrnutí 12 důvodů proti bulle se závěrem o tom, čím by měli kněží čelit pověrám lidu (Ný II, 97—8). 4. Inc. Pax Christi et fortitudo X timere, ne pereant. Hec Augusti- nus. 5. Původství Husovo dosvědčeno ruk. 1 i 2 a potvrzeno obsahem, takže je zcela nesporné. 6. Doba vzniku se dá určit na 2. pol. června 1412 (F i Ný).
84 8. Tisk v Op. I, 167'—9 (* 208—10). 9. Předlohou není Viklef, jak Los“ 181 (Ný 483). 10. Literatura: F 112—3 č. 55, Ný 498. S 223. Ný II, 45—6, 482—3. 73. Varování před odpustky Pro salutacionis affectu. 1. Názvu v ruk. není. 2. Obsahem projevu list, který čelí odpustkové bule pěti důvody a výkladem o nich (S 2, 24—5). 4. Inc. Pro salutacionis affectu crux Christi X cum lacrimis postu- lemus. 5. Původství Husovo prokázal S z obsahu. 6. Vznikem spadá projev do počátku boje proti odpustkům, tedy asi do května 1411 (uv. S i Ný II, 80—1). 7. Rukopis jediný: Ol. 1 34. 81. 8. Vydal S 2, 26—8. 9. Pramenem Viklef, De ecclesia (uv. S). 10. Literatura: uv. S a Ný. 74. Replica impugnans cruciatam. 1. Název z ruk. 2. Obsahem spisku polemika proti odpustkové bule (S 2, 30, Ný II, 82). 4. Inc. De bulla scripta de dubiosis et fallacibus indulgenciis X admitti non debet propter causas predictas. 5. Původství Husovo tvrdí závěr, řka: Iste sunt raciones M. Joh. Hus sum sibi adherentibus, a potvrzuje obsah (S 2, 29—30). 6. Vznikem asi o něco pozdější než č. 73 (Ný II, 81 p. 2). 7. Rukopis jediný: III G 16. 79'. 8. Vydal S 2, 31—3 (opravy Ný uv.). 10. Literatura: uv. S a Ný II, 81—3. 75. Leták proti odpustkům Pax Christi. 1. Název v ruk. Contra bullam pape. 2. Obsahem letáku shrnutí 12 důvodů proti bulle se závěrem o tom, čím by měli kněží čelit pověrám lidu (Ný II, 97—8). 4. Inc. Pax Christi et fortitudo X timere, ne pereant. Hec Augusti- nus. 5. Původství Husovo dosvědčeno ruk. 1 i 2 a potvrzeno obsahem, takže je zcela nesporné. 6. Doba vzniku se dá určit na 2. pol. června 1412 (F i Ný).
Strana 85
85 7. Rukopisy: 1. III G 6. 9—10. 2. III G 16. 39'—40. 3. 3937. 1—12. 4. D 50. 30—0°. 5. I 67. 126. 8. Tisk v Op I, 189'—91 (2 235—75). 9. Překlad: F. Obrany v Praze (1916) 60—9. 10. Literatura: F 105 č. 45, Ný 496, S 139, NÝ II, 97—8. 76. De sex erroribus. 1. Název Husův a vžitý. 2. Obsahem autority písma a sv. Otců o šesti věcech, v nichž se Hus rozešel s církví. 1. De creare. 2. De credere. 3. remittere peccata. 4. De obediencia. 5. De exccommunicacione. 6. De simonia. 4. Inc. Scripta sunt hec ... 1. cap. Augustinus super Genesim X effugiant sempiternam. Amen. 5. Původství Husovo zcela bezpečné ze svědectví vlastních i sou- časných. 6. Čas vzniku určen jen poměrně citátem ve spise De eccl. c. 17 f. 233. Ný II, 262 klade spisek již asi do března 1413, S 227 dokonce hned do poč. 1412, což je však jistě příliš časné. Odpovědi odpůrců, jak uka- zuje Ný, jsou teprve z 1413. 7. Rukopisy přečetné: 1. III G 16. 89, 92, 134—9°. 2. XI D 9. 1—2' (necelé). 3. Boleslav. 4. 3937. 12'—6'. 5. 4664. 172—8°. 6. 4511. 161—72. 7. Varšava Lat. I Q 182. 9'—12' (část). 8. 8° 8. 85'—90. 99—102. 9. X H 17. 8' (hl 1). 10. III G 28. 132—9°. 11. VI F 22. 273—6. 12. B 17. 1. 121—4 (z 1414). 13. D 50. 75'—83'. 14. II, 123. 181—9. 15. M XIV E 2. 309—19. 16. M XVI G 10. 105—6 (F v ČČH 1930, 378). 17. 8° 6. 176—87. 18. F 20. 235'—40. 19. O 13. 118—8' (zač.). 20. III G 15. 157'—65°.
85 7. Rukopisy: 1. III G 6. 9—10. 2. III G 16. 39'—40. 3. 3937. 1—12. 4. D 50. 30—0°. 5. I 67. 126. 8. Tisk v Op I, 189'—91 (2 235—75). 9. Překlad: F. Obrany v Praze (1916) 60—9. 10. Literatura: F 105 č. 45, Ný 496, S 139, NÝ II, 97—8. 76. De sex erroribus. 1. Název Husův a vžitý. 2. Obsahem autority písma a sv. Otců o šesti věcech, v nichž se Hus rozešel s církví. 1. De creare. 2. De credere. 3. remittere peccata. 4. De obediencia. 5. De exccommunicacione. 6. De simonia. 4. Inc. Scripta sunt hec ... 1. cap. Augustinus super Genesim X effugiant sempiternam. Amen. 5. Původství Husovo zcela bezpečné ze svědectví vlastních i sou- časných. 6. Čas vzniku určen jen poměrně citátem ve spise De eccl. c. 17 f. 233. Ný II, 262 klade spisek již asi do března 1413, S 227 dokonce hned do poč. 1412, což je však jistě příliš časné. Odpovědi odpůrců, jak uka- zuje Ný, jsou teprve z 1413. 7. Rukopisy přečetné: 1. III G 16. 89, 92, 134—9°. 2. XI D 9. 1—2' (necelé). 3. Boleslav. 4. 3937. 12'—6'. 5. 4664. 172—8°. 6. 4511. 161—72. 7. Varšava Lat. I Q 182. 9'—12' (část). 8. 8° 8. 85'—90. 99—102. 9. X H 17. 8' (hl 1). 10. III G 28. 132—9°. 11. VI F 22. 273—6. 12. B 17. 1. 121—4 (z 1414). 13. D 50. 75'—83'. 14. II, 123. 181—9. 15. M XIV E 2. 309—19. 16. M XVI G 10. 105—6 (F v ČČH 1930, 378). 17. 8° 6. 176—87. 18. F 20. 235'—40. 19. O 13. 118—8' (zač.). 20. III G 15. 157'—65°.
Strana 86
86 21. O 71. 1—2' (zač.). 22. II 24. 177'—81°. 23. V F 7. 122—32. 24. Vodň. G 4 R 1. 176'—81. 8. Tisk v Op. I, 191°—6 (2237—435). 9. Překlad či zpracování čes. v č. 14. 10. Literatura u F 73 č. 7, Ný 484 a II, 259—63 (s doklady o napsání spisku na stěnách Betlemské kaple). 77. De ecclesia. 1. Název z ruk. a vžitý. 2. Obsahem výklad o církvi (c. 1—11) a odpověď na pamětní spis theologické fakulty únorové synodě (c. 12—23). 4. Inc. Cum quilibet viator X aliis in posterum disserendis. 5. Původství Husovo nesporné jak z ruk. a obsahu, tak i ze svě- dectví Husa samého. 6. Dobu vzniku určuje hlavně závěr ruk. 1: Explicit tractatus inti- tulatus De ecclesia... quem pronunciaverunt publice in Bethleem a. D. 1413 et finierunt eod. anno prox feria quinta ante festum s. Spiritus. Byl tedy dodiktován písařům 8. června 1413, a to, jak praví ruk 7. per Johannem amicum, dictum Baccalarium, podle Páleče pak 80 osobám (S 295). Traktát byl psán střídavě na venkově, asi na Kozí, a v Praze, nepochybně v přestávkách, již asi od sklonku 1412. 7. Rukopisy: 1 V G 11. 8—112 (odst. 6). 2. O 11. 156—229' (dopsán 10. října 1413). 3. IV H 19. 1—95 (dopsán 19. led. 1414). 4. Magdeb. Domgymn. 210. 1—121 (dopsán 4. října 1414). 5. 4512. 51—138 (expl. = 1, S 295 p. 1). 6. 8° 6. 1—164 (finitus a. D. 1417 sabb. prox. post f. s. Margarethe). 7. 4° 25. 5'—86' (odst. 6). 8. X E 4. 203'—92 (pěkně korigován a doplňován). 9. V E 16. 1—97 (taktéž, dokončen dodatečně okolo 1600). 10. Arch. praž. (depositum měst. musea 8972). 187 až 251 a 259'—61 (rejstřík). 11. Boleslav. 12. 3936. 26—92. 13. 3937. 16'—86'. 14. 4308. 15—88. 15. 4511. 1—100". 16. 4519. 1—107.
86 21. O 71. 1—2' (zač.). 22. II 24. 177'—81°. 23. V F 7. 122—32. 24. Vodň. G 4 R 1. 176'—81. 8. Tisk v Op. I, 191°—6 (2237—435). 9. Překlad či zpracování čes. v č. 14. 10. Literatura u F 73 č. 7, Ný 484 a II, 259—63 (s doklady o napsání spisku na stěnách Betlemské kaple). 77. De ecclesia. 1. Název z ruk. a vžitý. 2. Obsahem výklad o církvi (c. 1—11) a odpověď na pamětní spis theologické fakulty únorové synodě (c. 12—23). 4. Inc. Cum quilibet viator X aliis in posterum disserendis. 5. Původství Husovo nesporné jak z ruk. a obsahu, tak i ze svě- dectví Husa samého. 6. Dobu vzniku určuje hlavně závěr ruk. 1: Explicit tractatus inti- tulatus De ecclesia... quem pronunciaverunt publice in Bethleem a. D. 1413 et finierunt eod. anno prox feria quinta ante festum s. Spiritus. Byl tedy dodiktován písařům 8. června 1413, a to, jak praví ruk 7. per Johannem amicum, dictum Baccalarium, podle Páleče pak 80 osobám (S 295). Traktát byl psán střídavě na venkově, asi na Kozí, a v Praze, nepochybně v přestávkách, již asi od sklonku 1412. 7. Rukopisy: 1 V G 11. 8—112 (odst. 6). 2. O 11. 156—229' (dopsán 10. října 1413). 3. IV H 19. 1—95 (dopsán 19. led. 1414). 4. Magdeb. Domgymn. 210. 1—121 (dopsán 4. října 1414). 5. 4512. 51—138 (expl. = 1, S 295 p. 1). 6. 8° 6. 1—164 (finitus a. D. 1417 sabb. prox. post f. s. Margarethe). 7. 4° 25. 5'—86' (odst. 6). 8. X E 4. 203'—92 (pěkně korigován a doplňován). 9. V E 16. 1—97 (taktéž, dokončen dodatečně okolo 1600). 10. Arch. praž. (depositum měst. musea 8972). 187 až 251 a 259'—61 (rejstřík). 11. Boleslav. 12. 3936. 26—92. 13. 3937. 16'—86'. 14. 4308. 15—88. 15. 4511. 1—100". 16. 4519. 1—107.
Strana 87
87 17. 4521. 1—119. 18. 4546. 30—57 (výtah). 19. Křižov. VII E 3. 191. 20. II, 113 (S I, XV, dnes neznámo kde). 1520 s názvem De causa Bohemica Paulus Constantius- (Costenser Phrygio, o něm O. Clemen v Zentralbl. f. Bibl. 40, 26—8) v Hagenau. 1520 v srp. jako Liber egregius de unitate ecclesiae, cuius autor periit in concilio Constantiensi, v Mohuči. v Op. I, 196'—255 (2243—3181) 9. Překlady český Sv. I, 263—413. angl. De ecclesia. The Church by John Huss. Trans- lated, with Notes and Introduction by D. S. Schaff, N.-York, Scribners Sons 1915. 10. Prameny sestavil, opravuje přehnaná tvrzení Los., S II, 478— 527. K tomu B (níž uv.) o ohlasech z Marsilia z Padovy, Defensor pacis. 11. Literatura: F 70—1 č. III, Ný 481—3 a II, 296—9, 303—4. S 285—7 a II, 478—527, Los2 118—20, 161—76; uv. Schaff (obsáhlý úvod o 42 str.), Kybal I, 397—413, II, 169—202. B, Kolem Husova díla o církvi (Sborník k prv. desítiletí Husovy fakulty, 1930, 13—22) a Knihy a osudy (1939) 41—6. Vydání tam ohlášeného se ujal S. H. Thomson a právě je dokončuje. 8. Tisky: 78. Contra Páleč. 1. Název i širší Responsio nebo Replica ad scripta M. Stephani Palecz a také Quidamon. 2. Obsahem odpověď na Pálečův spis Replicatio contra Quida- mistas. 4. Inc. Quia Mag. Stephanus X cum suis adherentibus debent sequi. Amen. 5. Původství nesporné ze svědectví Husových i ruk. 6. Doba vzniku se dá určit jen poměrně: po č. 77 a před č. 80. 7. Rukopisy: 1. III G 6. 62—73'. 2. 4673. 46—53. 3. Bas. A X 66. 199—210. 4. D 72. 133—44'. 5. B 61. 192—207. 8. Tisk v Op. I, 255'—64 (2318—317). 9. Překlad: Sv II, 7—31. 10. Literatura: F 72 č. 5, Ný 481—3 a II, 300—1, S 295, Kybal III, 329 (rejstřík).
87 17. 4521. 1—119. 18. 4546. 30—57 (výtah). 19. Křižov. VII E 3. 191. 20. II, 113 (S I, XV, dnes neznámo kde). 1520 s názvem De causa Bohemica Paulus Constantius- (Costenser Phrygio, o něm O. Clemen v Zentralbl. f. Bibl. 40, 26—8) v Hagenau. 1520 v srp. jako Liber egregius de unitate ecclesiae, cuius autor periit in concilio Constantiensi, v Mohuči. v Op. I, 196'—255 (2243—3181) 9. Překlady český Sv. I, 263—413. angl. De ecclesia. The Church by John Huss. Trans- lated, with Notes and Introduction by D. S. Schaff, N.-York, Scribners Sons 1915. 10. Prameny sestavil, opravuje přehnaná tvrzení Los., S II, 478— 527. K tomu B (níž uv.) o ohlasech z Marsilia z Padovy, Defensor pacis. 11. Literatura: F 70—1 č. III, Ný 481—3 a II, 296—9, 303—4. S 285—7 a II, 478—527, Los2 118—20, 161—76; uv. Schaff (obsáhlý úvod o 42 str.), Kybal I, 397—413, II, 169—202. B, Kolem Husova díla o církvi (Sborník k prv. desítiletí Husovy fakulty, 1930, 13—22) a Knihy a osudy (1939) 41—6. Vydání tam ohlášeného se ujal S. H. Thomson a právě je dokončuje. 8. Tisky: 78. Contra Páleč. 1. Název i širší Responsio nebo Replica ad scripta M. Stephani Palecz a také Quidamon. 2. Obsahem odpověď na Pálečův spis Replicatio contra Quida- mistas. 4. Inc. Quia Mag. Stephanus X cum suis adherentibus debent sequi. Amen. 5. Původství nesporné ze svědectví Husových i ruk. 6. Doba vzniku se dá určit jen poměrně: po č. 77 a před č. 80. 7. Rukopisy: 1. III G 6. 62—73'. 2. 4673. 46—53. 3. Bas. A X 66. 199—210. 4. D 72. 133—44'. 5. B 61. 192—207. 8. Tisk v Op. I, 255'—64 (2318—317). 9. Překlad: Sv II, 7—31. 10. Literatura: F 72 č. 5, Ný 481—3 a II, 300—1, S 295, Kybal III, 329 (rejstřík).
Strana 88
88 79. Contra Stanislaum de Znoyma. 1. Název zní i jinak, šíře (F). 2. Obsahem polemika proti Stanislavovu spisu Alma et vene- rabilis. 4. Inc. Iam restat ad scriptum X frequentibus sunt conscripta. 5. Původství Husovo zabezpečuje on sám i ruk. 6. Doba vzniku: po č. 77—8. 7. Rukopisy: 1. III G 6. 74.—161. 2. V G 9. 1—53. 3. 4673. 17—38' (necelé). 4. Bas. A X 66. 193—8°. 8. Překlad: Sv. II, 32—99. 10. Literatura: F 71 č. 4, Ný 481—3 a II, 300—1, S 295, Kybal jako u č. 78. 80. Contra octo doctores. 1. Název ruk. i širší: Replica contra scripta octo doctorum a p. 2. Obsahem polemika proti spisu Tractatus gloriosus, napsanému Pálčem jménem fakulty theologické. 4. Inc. Superest octo doctorum facultatis theologice scriptum X est in principio solutum. Amen. 5. Původství Husovo dosvědčeno jím samým i ruk. 6. Doba vzniku se dá určit jen přibližně; je to závěr čtyřdílného cyklu De ecclesia. 7. Rukopisy: 1. III G 6. 116'—68. 2. V G 9. 53—114. 3. 4673. 59'—87. 4. Bas. A X 66. 211—56'. 8. Tisk v Op. I, 292—334 (2366—408"). 9. Překlad: Sv. II, 100—82. 10. Literatura: F 72—3 č. 6, Ný a S jako č. předešlé, Kybal jako u č. 78. 81. Sermo de pace. 1. Název z ruk. 2. Obsahem kázání na slova Pax huic domui (Mt 10, 12, perikopa svátku 28. října). 4. Inc. Dominus noster J. Christus, perfectus mundi redemptor X Spiritu s. in sec. benedicto. 5. Původství Husovo nesporné ze svědectví ruk. 6. Čas napsání určen zmínkou ruk. 1: Sermo... quem proposuerat
88 79. Contra Stanislaum de Znoyma. 1. Název zní i jinak, šíře (F). 2. Obsahem polemika proti Stanislavovu spisu Alma et vene- rabilis. 4. Inc. Iam restat ad scriptum X frequentibus sunt conscripta. 5. Původství Husovo zabezpečuje on sám i ruk. 6. Doba vzniku: po č. 77—8. 7. Rukopisy: 1. III G 6. 74.—161. 2. V G 9. 1—53. 3. 4673. 17—38' (necelé). 4. Bas. A X 66. 193—8°. 8. Překlad: Sv. II, 32—99. 10. Literatura: F 71 č. 4, Ný 481—3 a II, 300—1, S 295, Kybal jako u č. 78. 80. Contra octo doctores. 1. Název ruk. i širší: Replica contra scripta octo doctorum a p. 2. Obsahem polemika proti spisu Tractatus gloriosus, napsanému Pálčem jménem fakulty theologické. 4. Inc. Superest octo doctorum facultatis theologice scriptum X est in principio solutum. Amen. 5. Původství Husovo dosvědčeno jím samým i ruk. 6. Doba vzniku se dá určit jen přibližně; je to závěr čtyřdílného cyklu De ecclesia. 7. Rukopisy: 1. III G 6. 116'—68. 2. V G 9. 53—114. 3. 4673. 59'—87. 4. Bas. A X 66. 211—56'. 8. Tisk v Op. I, 292—334 (2366—408"). 9. Překlad: Sv. II, 100—82. 10. Literatura: F 72—3 č. 6, Ný a S jako č. předešlé, Kybal jako u č. 78. 81. Sermo de pace. 1. Název z ruk. 2. Obsahem kázání na slova Pax huic domui (Mt 10, 12, perikopa svátku 28. října). 4. Inc. Dominus noster J. Christus, perfectus mundi redemptor X Spiritu s. in sec. benedicto. 5. Původství Husovo nesporné ze svědectví ruk. 6. Čas napsání určen zmínkou ruk. 1: Sermo... quem proposuerat
Strana 89
89 facere in concilio Constanciensi. Naděje v to nabyl Hus po slibech krále Zikmunda, za něž děkuje 1. září 1414 (list č. 58). Napsal tedy kázání v září nebo poč. října, sotva až v listopadu v Kostnici, bral-li si za thema perikopu svátku 28. října. 7. Rukopisy: 1. IV G 6. 52'—60. 2. 4296. 8'—18°. 3. 4916. 48—54. 4. M VIII F 38. 225—70. 5. 4902. 88'—9' (první náčrt v přepise). 6. III G 8. 120—5 (od f. 535). 7. III G 18. 127'—34' (taktéž). 8. N 48. 111'—8°. 9. D 12. 181—9'. 10. 8° 6. 241—60. 11. 8° 7. 43—54. 12. III E 7 (přídeští, výňatek). 8. Tisk: v Op. I, 52—6' (265—71*), Höfl. I, 297—315 (chybně). 9. Překlad: Zitte, Schr. 83—129. 10. Literatura u F 105 č. 46, Los2, 189. Ný II, 350, B, Archiv tábor. I, 1935, 84. 82. De sufficiencia legis Christi. 1. Název nový, ale ustálený. 2. Obsahem vlastně kvestie Utrum lex I. Christi... per se sufficit ad regimen ecclesie militantis. 4. Inc. Cum sapientum requirat condicio X quomodolibet decline- mus. Amen. 5. Původství Husovo zcela bezpečné ze svědectví ruk. 6. Čas napsání jako č. předešlé. Jeť to podle předlohy Op. positio, quam sibi collegerat, volens in concilio Const., si sibi data fuisset audientia, intentionem suam publice declarare. 7. Rukopsy: 1. 4902. 76—82 (náčrt; o tom Ný 350 p. 3). 2. III G 8. 97—101. 3. 4937. 184—6, 169—76. 4. 4296. 18—24 (neúplně; F č. 3). 5. M VIII F 38. 168—79. 8. Tisk: 1537 v Disputatio (č. 85) B 5—7. Op. I, 44'—8 (255—601). 9. Překlad (zkrácený) B. V. Košut, Co učil a co věřil M. J. Hus (1890), 40—3. německý Zitte, Schr. 18—54. 10. Literatura u F 86—7 č. 28. S 311. Ný II, 350—1.
89 facere in concilio Constanciensi. Naděje v to nabyl Hus po slibech krále Zikmunda, za něž děkuje 1. září 1414 (list č. 58). Napsal tedy kázání v září nebo poč. října, sotva až v listopadu v Kostnici, bral-li si za thema perikopu svátku 28. října. 7. Rukopisy: 1. IV G 6. 52'—60. 2. 4296. 8'—18°. 3. 4916. 48—54. 4. M VIII F 38. 225—70. 5. 4902. 88'—9' (první náčrt v přepise). 6. III G 8. 120—5 (od f. 535). 7. III G 18. 127'—34' (taktéž). 8. N 48. 111'—8°. 9. D 12. 181—9'. 10. 8° 6. 241—60. 11. 8° 7. 43—54. 12. III E 7 (přídeští, výňatek). 8. Tisk: v Op. I, 52—6' (265—71*), Höfl. I, 297—315 (chybně). 9. Překlad: Zitte, Schr. 83—129. 10. Literatura u F 105 č. 46, Los2, 189. Ný II, 350, B, Archiv tábor. I, 1935, 84. 82. De sufficiencia legis Christi. 1. Název nový, ale ustálený. 2. Obsahem vlastně kvestie Utrum lex I. Christi... per se sufficit ad regimen ecclesie militantis. 4. Inc. Cum sapientum requirat condicio X quomodolibet decline- mus. Amen. 5. Původství Husovo zcela bezpečné ze svědectví ruk. 6. Čas napsání jako č. předešlé. Jeť to podle předlohy Op. positio, quam sibi collegerat, volens in concilio Const., si sibi data fuisset audientia, intentionem suam publice declarare. 7. Rukopsy: 1. 4902. 76—82 (náčrt; o tom Ný 350 p. 3). 2. III G 8. 97—101. 3. 4937. 184—6, 169—76. 4. 4296. 18—24 (neúplně; F č. 3). 5. M VIII F 38. 168—79. 8. Tisk: 1537 v Disputatio (č. 85) B 5—7. Op. I, 44'—8 (255—601). 9. Překlad (zkrácený) B. V. Košut, Co učil a co věřil M. J. Hus (1890), 40—3. německý Zitte, Schr. 18—54. 10. Literatura u F 86—7 č. 28. S 311. Ný II, 350—1.
Strana 90
90 83. De fidei sue elucidacione. 1. Název v Op. Sermo de f. s. e., quem intendebat in concilio Const. proponere. 2. Obsahem výklad Husova pojetí tří vět t. zv. apostolika: Credo in Spiritum s., s. ecclesiam cathol., sanctorum communionem. 4. Inc. Quia sine fide impossibile est placere Deo X omnipotens Pater et Filius et Spiritus s. in sec. sec. Amen. 5. Původství Husovo nesporné ze svědectví ruk. 6. Čas napsání jako č. předešlé (odst. 1). 7. Rukopisy: 1. 4902. 83—7 (přepis náčrtu). 2. 4296. 1—8. 3. N 48. 107—11. 4. D 12. 169—73'. 5. 8° 6. 232—41. 8. Tisk v Op. 1, 48'—51'. 9. Překlad zkrácený u Košuta (č. předešlé) 32—8, německý Zitte Sch. 54—83. 10. Literatura u F 106 b. Ný 496. S 311. Ný II, 350—1. B Arch. Táb. I, 133—4. 84. Obrana proti žalobám z let 1409—11. 1. Názvy trojí části: 1. A. D. 1409 articuli infrascripti dati sunt contra me, ad quos respondi... 2. Articulatio Michaelis de Causis... Hic posui articulos... ad quos pono responsiones... 3. Hic posui re- sponsiones cum rubrica ad articulos et dicta testium. 2. Obsahuje odpovědi na žaloby, podané na Husa 1409 u arci- biskupa Zbyňka, na žalobní spis advokáta Michala de Causis asi z 1411 a na výslech svědků, kteří proti Husovi vypovídali 1410. 5. Původství Husovo zcela určité z jeho vlastních slov (odst. 1). 6. Doba napsání určena zmínkou listu na rozloučenou před od- chodem do Kostnice (č. 60) na září—říjen 1414. 7. Rukopisy: 1. M VIII F 38. 8—12—15, 1—8. 2. 4° 24. 35—48. 8. Vydání: K. Lehmann v Theolog. Studien und Kritiken 10, 1837, 126—52 (z ruk. 1), Höfl. I, 192—203—7 (č. 3 a 2), Doc. 164—9—74—85. 9. Překlad: F, Obrany ve vyhnanství (1916) 19—28, 30—7, 39—57. 10. Literatura u F 117—8 č. 63—5.
90 83. De fidei sue elucidacione. 1. Název v Op. Sermo de f. s. e., quem intendebat in concilio Const. proponere. 2. Obsahem výklad Husova pojetí tří vět t. zv. apostolika: Credo in Spiritum s., s. ecclesiam cathol., sanctorum communionem. 4. Inc. Quia sine fide impossibile est placere Deo X omnipotens Pater et Filius et Spiritus s. in sec. sec. Amen. 5. Původství Husovo nesporné ze svědectví ruk. 6. Čas napsání jako č. předešlé (odst. 1). 7. Rukopisy: 1. 4902. 83—7 (přepis náčrtu). 2. 4296. 1—8. 3. N 48. 107—11. 4. D 12. 169—73'. 5. 8° 6. 232—41. 8. Tisk v Op. 1, 48'—51'. 9. Překlad zkrácený u Košuta (č. předešlé) 32—8, německý Zitte Sch. 54—83. 10. Literatura u F 106 b. Ný 496. S 311. Ný II, 350—1. B Arch. Táb. I, 133—4. 84. Obrana proti žalobám z let 1409—11. 1. Názvy trojí části: 1. A. D. 1409 articuli infrascripti dati sunt contra me, ad quos respondi... 2. Articulatio Michaelis de Causis... Hic posui articulos... ad quos pono responsiones... 3. Hic posui re- sponsiones cum rubrica ad articulos et dicta testium. 2. Obsahuje odpovědi na žaloby, podané na Husa 1409 u arci- biskupa Zbyňka, na žalobní spis advokáta Michala de Causis asi z 1411 a na výslech svědků, kteří proti Husovi vypovídali 1410. 5. Původství Husovo zcela určité z jeho vlastních slov (odst. 1). 6. Doba napsání určena zmínkou listu na rozloučenou před od- chodem do Kostnice (č. 60) na září—říjen 1414. 7. Rukopisy: 1. M VIII F 38. 8—12—15, 1—8. 2. 4° 24. 35—48. 8. Vydání: K. Lehmann v Theolog. Studien und Kritiken 10, 1837, 126—52 (z ruk. 1), Höfl. I, 192—203—7 (č. 3 a 2), Doc. 164—9—74—85. 9. Překlad: F, Obrany ve vyhnanství (1916) 19—28, 30—7, 39—57. 10. Literatura u F 117—8 č. 63—5.
Strana 91
91 85. De sanguine Christi sub specie vini. 1. Nápis v ruk. různý. 2. Obsahem kvestie Utrum expediat laycis fidelibus sumere san- guinem Christi sub specie vini. 4. Inc. Videteur, quod sic X formaliter et perfective. 5. Původství Husovo nesporné ze svědectví vlastních i součas- ných. 6. Čas napsání stanoví název 1. vyd. (odst. 8) na 3.—28. listopad 1414. 7. Rukopisy: 1. 4550. 93'—101. 2. D 50. 99—101°. 3. N 48. 119'—22. 4. O 71. 5'—9'. 5. Bas. A X 66. 374—6. 6. C 103. 86—9°. 7. D 109. 2. 179'—84. 8. K 16. 114'—6'. 9. D 12. 174—6°. 10. I 11. 16'—20. Disputatio Joh. Huss, quam absolvit, dum ageret Con- stantiae, priusquam in carcerem coniceretur. Vite- bergae 1537 (s pozn. P. Mladoňovice, že originál ode- vzdal Jakoubkovi ze Stříbra; ten byl 1422 ukraden autoru Chronicon veteris collegiati Prag., o čemž B v M 1924, 263). 2. Op. I, 42—4 (252—4). 9. Překlad: B. V. Košut, Co učil (č. 82) 57—62. něm. Zitte, Schr. 1—17. 10. Literatura: F 87 č. 29, Ný 488, S 317 a ČKD 1911, 790—1, Ný II, 367. B, Husitství a cizina, 86. 8. Tisky: 1. 86. Prohlášení o zásadách Viklefových. 1. Název ruk.: Hus interrogatus a scindico concilii generalis in concilio gener. Constanciensi, respondit ut supra a. D. 1415. 2. Obsahuje prohlášení o 45 větách Viklefových, několikrát již tehdy odsouzených církví. 4. Inc. Ad primum vid., Substancia panis materialis X responsio patet ex predictis. 5. Původství Husovo zcela nesporné z ruk. i obsahu. 6. Čas napsání asi ještě prosinec 1414. Tvoříť počátek vyšetřo- vání, jež bylo s Husem zavedeno, jakmile byl uvržen do vězení. 7. Rukopis jediný: E 79. 54—4.
91 85. De sanguine Christi sub specie vini. 1. Nápis v ruk. různý. 2. Obsahem kvestie Utrum expediat laycis fidelibus sumere san- guinem Christi sub specie vini. 4. Inc. Videteur, quod sic X formaliter et perfective. 5. Původství Husovo nesporné ze svědectví vlastních i součas- ných. 6. Čas napsání stanoví název 1. vyd. (odst. 8) na 3.—28. listopad 1414. 7. Rukopisy: 1. 4550. 93'—101. 2. D 50. 99—101°. 3. N 48. 119'—22. 4. O 71. 5'—9'. 5. Bas. A X 66. 374—6. 6. C 103. 86—9°. 7. D 109. 2. 179'—84. 8. K 16. 114'—6'. 9. D 12. 174—6°. 10. I 11. 16'—20. Disputatio Joh. Huss, quam absolvit, dum ageret Con- stantiae, priusquam in carcerem coniceretur. Vite- bergae 1537 (s pozn. P. Mladoňovice, že originál ode- vzdal Jakoubkovi ze Stříbra; ten byl 1422 ukraden autoru Chronicon veteris collegiati Prag., o čemž B v M 1924, 263). 2. Op. I, 42—4 (252—4). 9. Překlad: B. V. Košut, Co učil (č. 82) 57—62. něm. Zitte, Schr. 1—17. 10. Literatura: F 87 č. 29, Ný 488, S 317 a ČKD 1911, 790—1, Ný II, 367. B, Husitství a cizina, 86. 8. Tisky: 1. 86. Prohlášení o zásadách Viklefových. 1. Název ruk.: Hus interrogatus a scindico concilii generalis in concilio gener. Constanciensi, respondit ut supra a. D. 1415. 2. Obsahuje prohlášení o 45 větách Viklefových, několikrát již tehdy odsouzených církví. 4. Inc. Ad primum vid., Substancia panis materialis X responsio patet ex predictis. 5. Původství Husovo zcela nesporné z ruk. i obsahu. 6. Čas napsání asi ještě prosinec 1414. Tvoříť počátek vyšetřo- vání, jež bylo s Husem zavedeno, jakmile byl uvržen do vězení. 7. Rukopis jediný: E 79. 54—4.
Strana 92
92 8. Vydal S 1, 60—4 a znovu Hus 305—10. 9. Překlad: F, Obrany v Kostnici (1916) 10—8. 10. Literatura: uv. S 1, 58—69, II, 2—3, Ný II, 378—9. 87. Prohlášení o článcích Pálečových. 1. Název Palackého: Responsio ad articulos Páleč. 2. Obsahuje odpověď na 42 článků, vybraných hlavně z Husova díla De ecclesia. 4. Inc. Ego Joh. Hus X in capite, in medio et in cauda. 5. Původství Husovo nesporné z podpisu i z obsahu. 6. Čas napsání: asi poč. ledna (Ný II, 385). 7. Rukopisy: 1. M VIII F 38. 180—98. 2. IV F 25. 187—97. 3. D 50. 239—50. 4. 4509. 107—118'. 5. 4511. 101—9°. 6. 4916. 24—34. 7. 4512. 1— 8. 4515. 115—20. 9. 4557. 163— 10. 4° 25. 4—24°. 11. VIII G 13. 184'—5'. 8. Vydání: Höfl. I, 220—41 (z ruk. 1). Doc. 204—24 (z ruk. 1 a 5). 9. Překlad: F. Obrany v Kostnici (1916) 22—65. 10. Literatura u F 118—9 č. 67. S 328 a II, 4—5. Ný II, 385—6, Ky- bal (podle rejstříku). 88. Traktáty kostnické. Tímto názvem zahrnujeme sedm nevelkých spisků, které Hus na- psal asi v únoru a březnu 1415 v Kostnici svým žalářníkům. Jejich pořad je podle Vavřince z Březové a podle F-ovy rekonstrukce jeho předlohy takovýto: 1. De mandatis Domini et de oratione Dominica, quibus praemittitur fides recte credere, contenta in Symbolo. Inc. Cum quilibet christianus X sic fiat, ut oramus. Poslán Husem 5. května k přepsání Mladoňovicovi. V Op I, 29'—31' (2 38—40"), odtud pak Joh. G. Ehwalt. Die alte u. neue Lehre der böhm. u. mährischen Brüder (1756) 378—92. 2. De peccato mortali. Inc. Peccatum mortale isto modo committitur X Sine fine (závěrečné dvojverší s věnováním žalářníkovi Robertovi:) suppedites ipsi. Snad se uv. věnování vztahuje i na č. 1. s nímž asi poslán společně. V Op I, 32 (2 41). 3. De cognitione et dilectione Dei. Inc. Quia ad hominem pertinet X celi patria decorabunt. Souvisí asi s č. 4. V Op I. 35 (2 43—4).
92 8. Vydal S 1, 60—4 a znovu Hus 305—10. 9. Překlad: F, Obrany v Kostnici (1916) 10—8. 10. Literatura: uv. S 1, 58—69, II, 2—3, Ný II, 378—9. 87. Prohlášení o článcích Pálečových. 1. Název Palackého: Responsio ad articulos Páleč. 2. Obsahuje odpověď na 42 článků, vybraných hlavně z Husova díla De ecclesia. 4. Inc. Ego Joh. Hus X in capite, in medio et in cauda. 5. Původství Husovo nesporné z podpisu i z obsahu. 6. Čas napsání: asi poč. ledna (Ný II, 385). 7. Rukopisy: 1. M VIII F 38. 180—98. 2. IV F 25. 187—97. 3. D 50. 239—50. 4. 4509. 107—118'. 5. 4511. 101—9°. 6. 4916. 24—34. 7. 4512. 1— 8. 4515. 115—20. 9. 4557. 163— 10. 4° 25. 4—24°. 11. VIII G 13. 184'—5'. 8. Vydání: Höfl. I, 220—41 (z ruk. 1). Doc. 204—24 (z ruk. 1 a 5). 9. Překlad: F. Obrany v Kostnici (1916) 22—65. 10. Literatura u F 118—9 č. 67. S 328 a II, 4—5. Ný II, 385—6, Ky- bal (podle rejstříku). 88. Traktáty kostnické. Tímto názvem zahrnujeme sedm nevelkých spisků, které Hus na- psal asi v únoru a březnu 1415 v Kostnici svým žalářníkům. Jejich pořad je podle Vavřince z Březové a podle F-ovy rekonstrukce jeho předlohy takovýto: 1. De mandatis Domini et de oratione Dominica, quibus praemittitur fides recte credere, contenta in Symbolo. Inc. Cum quilibet christianus X sic fiat, ut oramus. Poslán Husem 5. května k přepsání Mladoňovicovi. V Op I, 29'—31' (2 38—40"), odtud pak Joh. G. Ehwalt. Die alte u. neue Lehre der böhm. u. mährischen Brüder (1756) 378—92. 2. De peccato mortali. Inc. Peccatum mortale isto modo committitur X Sine fine (závěrečné dvojverší s věnováním žalářníkovi Robertovi:) suppedites ipsi. Snad se uv. věnování vztahuje i na č. 1. s nímž asi poslán společně. V Op I, 32 (2 41). 3. De cognitione et dilectione Dei. Inc. Quia ad hominem pertinet X celi patria decorabunt. Souvisí asi s č. 4. V Op I. 35 (2 43—4).
Strana 93
93 4. De tribus hostibus hominis et septem peccatis mortalibus. Inc. Homo, quamdiu est X non advertit. Podle závěrečné poznámky psán žalářníkovi Jiřímu či Rehořovi (Georgio — Gregorio). V Op I. 36 (2 45). 5. De paenitentia pro Jacobo. Inc. Sicut homo vulneratus X in eternum non peribis. Dopsán 12. ún. 1415 žalářníkovi Jakubovi z Coma. V Op I, 37—8 (2 46—7). 6. De matrimonio ad Robertum. Inc. Petis, carissime, ut reputo X plenarie cogi- tare (závěrečné věnovací dvojverší:) tradere zonam. Dopsán 4. března jmenovanému žalářníkovi. V Op I. 33—4 (2 41—3). 7. De sacramento corporis et sanguinis Domini. Inc. Sepius rogasti, carissime X in sec. sec. benedictus (závěrečné dvojverší!) perseveranti. Dopsán 5. března Rober- tovi. V Op I, 38'—42 (2 47—521). 8. Rukopisy: 1. III G 16. 8—15' (č. 3, 6, 4, 5, 7, 1). 2. IV F 25. 166—86' (všecky). 3. V G 15. 24—35 (5, 6, 1, 3—5). 4. IX E 1. 154—9', 195—9 (7, 2, 6, 1). 5. XI B 3. 31—2 (2, 1). 6.D 50. 41'—4, 55—6, 230—8, 256—64 (4—5, 6, 7 a 6, 1, 3—5). 7. D 57. 111—34 (všecky). 8. B 48. 2. 254—7' (5—6). 9. O 27. 266—86 (všecky). 10.I, 48. 245—54, 277—84' (7, 6, 4). 11. II, 24. 200—11' (3, 6, 7, 1). 12. 4524. 104—116' (6, 7, 1, 2). 13. 4550. 1—6, 69—71, 248—54, 307—11, 367—9 (1, 3—5, 6, 6, 2). 14. 4916. 55—68 (1, 2, 6, 3—5, 7). 15. 8° 7. 31—43 (4, 5; 7, 6, 4, 3). 16.8° 9. 98—102. 207—28 (6, 7, 1, 3). 17. 4° 24. 75—104 (všecky). 18. 4° 25. 186—9 (4, 5). 19. O 17. 101—6 (1). 20. O 71. 46'—9 (6). 21. O 73. 86'—9 (6, 7). 22. VI E 12. 175—7' (6). 23. IV 915. 96'—9 (6). 24. IV G 19. 232'—3 (2). 25.1 E 29. 30—4° (1). 26. Hamburk 2112. 37—44 (7). 9. České překlady: č. 6: 1563, Traktát menší o manželství v Post č. 7: 1522, překlad Mikuláše (z Pelhřimova), faráře u sv. Petra na Poříčí (Menčík v M 1878, 299, F v ČČH 30, 1924, 376; o překladateli Jireček, Rukověť II, 29) č. 1—7: Sv V, 211—50.
93 4. De tribus hostibus hominis et septem peccatis mortalibus. Inc. Homo, quamdiu est X non advertit. Podle závěrečné poznámky psán žalářníkovi Jiřímu či Rehořovi (Georgio — Gregorio). V Op I. 36 (2 45). 5. De paenitentia pro Jacobo. Inc. Sicut homo vulneratus X in eternum non peribis. Dopsán 12. ún. 1415 žalářníkovi Jakubovi z Coma. V Op I, 37—8 (2 46—7). 6. De matrimonio ad Robertum. Inc. Petis, carissime, ut reputo X plenarie cogi- tare (závěrečné věnovací dvojverší:) tradere zonam. Dopsán 4. března jmenovanému žalářníkovi. V Op I. 33—4 (2 41—3). 7. De sacramento corporis et sanguinis Domini. Inc. Sepius rogasti, carissime X in sec. sec. benedictus (závěrečné dvojverší!) perseveranti. Dopsán 5. března Rober- tovi. V Op I, 38'—42 (2 47—521). 8. Rukopisy: 1. III G 16. 8—15' (č. 3, 6, 4, 5, 7, 1). 2. IV F 25. 166—86' (všecky). 3. V G 15. 24—35 (5, 6, 1, 3—5). 4. IX E 1. 154—9', 195—9 (7, 2, 6, 1). 5. XI B 3. 31—2 (2, 1). 6.D 50. 41'—4, 55—6, 230—8, 256—64 (4—5, 6, 7 a 6, 1, 3—5). 7. D 57. 111—34 (všecky). 8. B 48. 2. 254—7' (5—6). 9. O 27. 266—86 (všecky). 10.I, 48. 245—54, 277—84' (7, 6, 4). 11. II, 24. 200—11' (3, 6, 7, 1). 12. 4524. 104—116' (6, 7, 1, 2). 13. 4550. 1—6, 69—71, 248—54, 307—11, 367—9 (1, 3—5, 6, 6, 2). 14. 4916. 55—68 (1, 2, 6, 3—5, 7). 15. 8° 7. 31—43 (4, 5; 7, 6, 4, 3). 16.8° 9. 98—102. 207—28 (6, 7, 1, 3). 17. 4° 24. 75—104 (všecky). 18. 4° 25. 186—9 (4, 5). 19. O 17. 101—6 (1). 20. O 71. 46'—9 (6). 21. O 73. 86'—9 (6, 7). 22. VI E 12. 175—7' (6). 23. IV 915. 96'—9 (6). 24. IV G 19. 232'—3 (2). 25.1 E 29. 30—4° (1). 26. Hamburk 2112. 37—44 (7). 9. České překlady: č. 6: 1563, Traktát menší o manželství v Post č. 7: 1522, překlad Mikuláše (z Pelhřimova), faráře u sv. Petra na Poříčí (Menčík v M 1878, 299, F v ČČH 30, 1924, 376; o překladateli Jireček, Rukověť II, 29) č. 1—7: Sv V, 211—50.
Strana 94
94 10. Literatura: F 76—81 č. 12—16, Ný 484—6. S 327. Ný II, 394—7, 502—4. Kybal 3, 131—2, 297—8. F. Traktáty Husovy a kronika Vav- řincova v LF 61, 1934, 54—66. 89. Responsum ultimum. 1. Název Palackého. Úplněji mohl by zníti: Resp. ult. ad articulos e libris et ex processu causae extractos. 2. Obsah: 1. odpověď či poznámky k článkům, vybraným z díla De ecclesia i jiných; 2. k článkům, vytaženým z obžaloby, sestavené z výpovědí vyslechnutých svědků. 4. Inc. Unica est s. universalis ecclesia X articulorum in primo carcere copiatorum. 5. Původství Husovo nesporné z jeho vlastního prohlášení. 6. Vznik práce spadá mezi 18. červen 1415, kdy byly články Hu- sovi předloženy, a 20. červen, kdy je poslal přátelům (list 93). 7. Rukopisy: 1. M VIII F 38. 133—40. 2. 4524. 101—4. 3. IV F 25. 201'—3 (jen 2. část). 4. III G 17. 114 (zlomek). 8. Vydal: Höfl. I, 265—73 (z ruk. 1). Doc. 225—33 (z ruk. 1 a 2). 9. Přeložil F. Obrany v Kostnici (1916) 68—83. 10. Literatura: F 119 č. 68, Ný 499.UV. F. S II, 17—9. Ný II, 437—8. D. Spisy nezcela jisté a pochybné. 90. De corea. 1. Název dal spisku S. 2. Obsahuje výklad proti tanci. Nejprv uvedeny výroky sv. Otců, dál obsáhlý výňatek z Vil. Peralda De viciis o tom, čím vším hřeší ta- nečníci, pak osmero svědectví Písma i Otců o hříchu tančení a stručný závěr, zachovaný ve dvojím znění. 4. Inc. Corea est circulus... Augustinus in de decem cordis X studeant penitere, (ruk. 2—4:) iudicio condempnati sunt. 5. Původství Husovo dokazoval S dvojí částečnou shodou s čes. spiskem (list č. 3) a důvodem, že podání, přičítající Husovi traktát Waldhauserův (odd. F č. 5), má přece jádro pravdy. 6. Doba vzniku se nedá určit ani přibližně. 7. Rukopisy: 1. IV G 15. 84—5. 2. X D 1. 89—90'. 3. Clm 7567. 179—80. 4. 4550. 159'—62.
94 10. Literatura: F 76—81 č. 12—16, Ný 484—6. S 327. Ný II, 394—7, 502—4. Kybal 3, 131—2, 297—8. F. Traktáty Husovy a kronika Vav- řincova v LF 61, 1934, 54—66. 89. Responsum ultimum. 1. Název Palackého. Úplněji mohl by zníti: Resp. ult. ad articulos e libris et ex processu causae extractos. 2. Obsah: 1. odpověď či poznámky k článkům, vybraným z díla De ecclesia i jiných; 2. k článkům, vytaženým z obžaloby, sestavené z výpovědí vyslechnutých svědků. 4. Inc. Unica est s. universalis ecclesia X articulorum in primo carcere copiatorum. 5. Původství Husovo nesporné z jeho vlastního prohlášení. 6. Vznik práce spadá mezi 18. červen 1415, kdy byly články Hu- sovi předloženy, a 20. červen, kdy je poslal přátelům (list 93). 7. Rukopisy: 1. M VIII F 38. 133—40. 2. 4524. 101—4. 3. IV F 25. 201'—3 (jen 2. část). 4. III G 17. 114 (zlomek). 8. Vydal: Höfl. I, 265—73 (z ruk. 1). Doc. 225—33 (z ruk. 1 a 2). 9. Přeložil F. Obrany v Kostnici (1916) 68—83. 10. Literatura: F 119 č. 68, Ný 499.UV. F. S II, 17—9. Ný II, 437—8. D. Spisy nezcela jisté a pochybné. 90. De corea. 1. Název dal spisku S. 2. Obsahuje výklad proti tanci. Nejprv uvedeny výroky sv. Otců, dál obsáhlý výňatek z Vil. Peralda De viciis o tom, čím vším hřeší ta- nečníci, pak osmero svědectví Písma i Otců o hříchu tančení a stručný závěr, zachovaný ve dvojím znění. 4. Inc. Corea est circulus... Augustinus in de decem cordis X studeant penitere, (ruk. 2—4:) iudicio condempnati sunt. 5. Původství Husovo dokazoval S dvojí částečnou shodou s čes. spiskem (list č. 3) a důvodem, že podání, přičítající Husovi traktát Waldhauserův (odd. F č. 5), má přece jádro pravdy. 6. Doba vzniku se nedá určit ani přibližně. 7. Rukopisy: 1. IV G 15. 84—5. 2. X D 1. 89—90'. 3. Clm 7567. 179—80. 4. 4550. 159'—62.
Strana 95
95 5. 4280. 4'—6°. 6. Karlštejn 23. 138'—41°. 8. Vydal S I, 431—5 z ruk. 1—2. 91. De quadruplici sensu sacre scripture. 2. Obsahuje výklad patristicko-scholastické theorie o čtverém smyslu Písma: slovném či historickém, alegorickém, mravním a ana- gogickém. O dějinách té theorie E. v. Dobschütz, Vom vierfachem Schriftsinn v Harnack-Ehrung, 1921, 1—13. 4. Inc. Nota, quod quadruplex est sensus scripture sacre scil. historicus X post questionem sequentem. 5. Původství Husovo tvrdí index ruk. 2 a obsah, jak praví již Denis I, 2, 1495, mu zcela nasvědčuje. Stejně i fakt, že spisek vystu- puje v sousedství prací Husových. 6. Datování nemá ve spisku opory, spadal by však jistě do Hu- sova působení na fakultě bohoslovecké. 7. Rukopisy: 1. 4512. 7—14. 2. 4515. 166'—70 (nedopsán). 3. B 20. 236—7. 4. С 114. 178'—9°. 5. F 20. 176' (začátek). 6. X G 11. 321—3. 7. XI A 14. 248'. 8. Táborský sbor. 268—70 (B v M 1919, 61). 9. 8° 9. 249—51. 10. Literatura: uv. Denis, F 151 č. 83. 92. Ordo procedendi. 1. Název ruk. 2—4: Ordo procedendi in causa M. J. Hus, per ipsummet signatus. 2. Obsahuje podrobný přehled Husova procesu, počínajíc hned prvými kroky arcibisk. Zbyňka proti reformní straně 1408 až do Hu sových posledních pokusů na obranu proti postupu církevních úřadů proti němu koncem srpna a poč. října 1414. 4. Inc. Primum d. Sbinco. Pragensis aepus X possunt secure acce- dere. 5. Původství Husovo tvrdí Mladoňovic (odst. 1) a uznává se obec- ně. Nicméně hned část závěrečná, obsahující hojné autority kanonis- tické vedla již Novotného k soudu, že tímto závěrem přispěl Husovi jeho advokát Dr Jesenic. Spisek sám hovoří dále o Husovi v 3. os., a co je, myslím, zvláště závažné, tak advokátsky, že tvrzení Mladoňovicovo těžko odolává pochybnostem. Tvrdíť dokonce, že se Hus odvolal ke
95 5. 4280. 4'—6°. 6. Karlštejn 23. 138'—41°. 8. Vydal S I, 431—5 z ruk. 1—2. 91. De quadruplici sensu sacre scripture. 2. Obsahuje výklad patristicko-scholastické theorie o čtverém smyslu Písma: slovném či historickém, alegorickém, mravním a ana- gogickém. O dějinách té theorie E. v. Dobschütz, Vom vierfachem Schriftsinn v Harnack-Ehrung, 1921, 1—13. 4. Inc. Nota, quod quadruplex est sensus scripture sacre scil. historicus X post questionem sequentem. 5. Původství Husovo tvrdí index ruk. 2 a obsah, jak praví již Denis I, 2, 1495, mu zcela nasvědčuje. Stejně i fakt, že spisek vystu- puje v sousedství prací Husových. 6. Datování nemá ve spisku opory, spadal by však jistě do Hu- sova působení na fakultě bohoslovecké. 7. Rukopisy: 1. 4512. 7—14. 2. 4515. 166'—70 (nedopsán). 3. B 20. 236—7. 4. С 114. 178'—9°. 5. F 20. 176' (začátek). 6. X G 11. 321—3. 7. XI A 14. 248'. 8. Táborský sbor. 268—70 (B v M 1919, 61). 9. 8° 9. 249—51. 10. Literatura: uv. Denis, F 151 č. 83. 92. Ordo procedendi. 1. Název ruk. 2—4: Ordo procedendi in causa M. J. Hus, per ipsummet signatus. 2. Obsahuje podrobný přehled Husova procesu, počínajíc hned prvými kroky arcibisk. Zbyňka proti reformní straně 1408 až do Hu sových posledních pokusů na obranu proti postupu církevních úřadů proti němu koncem srpna a poč. října 1414. 4. Inc. Primum d. Sbinco. Pragensis aepus X possunt secure acce- dere. 5. Původství Husovo tvrdí Mladoňovic (odst. 1) a uznává se obec- ně. Nicméně hned část závěrečná, obsahující hojné autority kanonis- tické vedla již Novotného k soudu, že tímto závěrem přispěl Husovi jeho advokát Dr Jesenic. Spisek sám hovoří dále o Husovi v 3. os., a co je, myslím, zvláště závažné, tak advokátsky, že tvrzení Mladoňovicovo těžko odolává pochybnostem. Tvrdíť dokonce, že se Hus odvolal ke
Strana 96
96 koncilu. I myslím, že celý spisek psal Dr Jesenic, jenž tu podává pře- hled vlastní účasti v Husově procese, shrnuje jeho průběh za tím úče- lem a v takovém pojetí, jak byl přesvědčen, že by se měl Hus hájit, až bude proces v Kostnici obnoven, a v závěru podává nejdůležitější kanonistické paragrafy, jichž by se měl dovolávat. A tvrzení Mlado- ňovicovo že sluší vysvětliti jako omyl, vzniklý tím, že Hus vzal s se- bou do Kostnice vlastní přepis práce Jesenicovy; omyl mnohem větší mu dokázal F o t. zv. kostnických traktátcích (č. 88). Čím vším se po- koušel Jesenic Husovi pomoci, vidíme na spisku, kterým se pokusil získat pro věc Husovu krále Zikmunda (B v JSH 8, 1935, 39—43). 6. Čas napsání kolísá. Ný II, 366 klade vznik spisku do pobytu v Kostnici až v listopadu, rozuměje jedinému tvrzení spisku, o něž se lze opřít, iam venit ad istud generale concilium, jako perfektu. Po- kládáme-li je naopak za praesens, ve smyslu: již se vydává na koncil, najdeme pro tento výklad oporu v pod. obratu vyhlášky č. 61 asi z října (iam pergit ad Constanciam) a ovšem i v tom, co pověděno v odst. 5. 7. Rukopisy: 1. M VIII F 38. 198—204. 2. III G 8. 101—3°. 3. IV F 25. 197—200'. 4. 4511. 109'—12. 8. Tisky: Op I, 86—8' (2109—111). Höfl. I, 290—6 (z ruk. 1). Doc. 188—93 (bez závěru). Ný 225—34 č. 101. 9. Překlad u Sv I, 67—73, odtud F. Obrany z vyhnanství 65—79. 10. Literatura: F 118 č. 66. Ný II, 365—6. 93. De rectoribus scholarum. (Na rektúšky.) 1. Název v závorce v ruk. 1. 2. Obsahuje krátký výklad o povinnostech a úkolech správců škol. 4. Inc. Est quoddam officium valde periculosum X de Daniele Danielis I°. 5. Původství Husovu nasvědčuje podle F sousedství jeho kázání v ruk. 1, ale právě u nich je toto původství nejisté (č. 13, 18). Spíše by je bylo možno zdůvodňovat tím, že spisek je jakýmsi protějškem č. 67. 6. Datovati není možno spisek ani přibližně. 7. Rukopisy: 1. F 20. 9—9°. 2. O 71. 11—2'. 8. Vydal F ve VČA 9, 1900, 620—1 (z ruk. 1).
96 koncilu. I myslím, že celý spisek psal Dr Jesenic, jenž tu podává pře- hled vlastní účasti v Husově procese, shrnuje jeho průběh za tím úče- lem a v takovém pojetí, jak byl přesvědčen, že by se měl Hus hájit, až bude proces v Kostnici obnoven, a v závěru podává nejdůležitější kanonistické paragrafy, jichž by se měl dovolávat. A tvrzení Mlado- ňovicovo že sluší vysvětliti jako omyl, vzniklý tím, že Hus vzal s se- bou do Kostnice vlastní přepis práce Jesenicovy; omyl mnohem větší mu dokázal F o t. zv. kostnických traktátcích (č. 88). Čím vším se po- koušel Jesenic Husovi pomoci, vidíme na spisku, kterým se pokusil získat pro věc Husovu krále Zikmunda (B v JSH 8, 1935, 39—43). 6. Čas napsání kolísá. Ný II, 366 klade vznik spisku do pobytu v Kostnici až v listopadu, rozuměje jedinému tvrzení spisku, o něž se lze opřít, iam venit ad istud generale concilium, jako perfektu. Po- kládáme-li je naopak za praesens, ve smyslu: již se vydává na koncil, najdeme pro tento výklad oporu v pod. obratu vyhlášky č. 61 asi z října (iam pergit ad Constanciam) a ovšem i v tom, co pověděno v odst. 5. 7. Rukopisy: 1. M VIII F 38. 198—204. 2. III G 8. 101—3°. 3. IV F 25. 197—200'. 4. 4511. 109'—12. 8. Tisky: Op I, 86—8' (2109—111). Höfl. I, 290—6 (z ruk. 1). Doc. 188—93 (bez závěru). Ný 225—34 č. 101. 9. Překlad u Sv I, 67—73, odtud F. Obrany z vyhnanství 65—79. 10. Literatura: F 118 č. 66. Ný II, 365—6. 93. De rectoribus scholarum. (Na rektúšky.) 1. Název v závorce v ruk. 1. 2. Obsahuje krátký výklad o povinnostech a úkolech správců škol. 4. Inc. Est quoddam officium valde periculosum X de Daniele Danielis I°. 5. Původství Husovu nasvědčuje podle F sousedství jeho kázání v ruk. 1, ale právě u nich je toto původství nejisté (č. 13, 18). Spíše by je bylo možno zdůvodňovat tím, že spisek je jakýmsi protějškem č. 67. 6. Datovati není možno spisek ani přibližně. 7. Rukopisy: 1. F 20. 9—9°. 2. O 71. 11—2'. 8. Vydal F ve VČA 9, 1900, 620—1 (z ruk. 1).
Strana 97
97 94. Super Credo. 1. Název z ruk. 1. 2. Obsahuje po krátkém úvodě o povaze víry výklad t. zv. apoš- tolského vyznání víry podle 12 článků, jež připisuje jednotlivým apoš- tolům. 4. Inc. Heb. XI. Sine fide autem impossibile est placere Deo X alii in oprobrium. 5. Původství Husovu nasvědčují výrazné shody s Husem. Je tu augustinovské rozlišování víry Bohu, Boha i v Boha, církev je defino- vána secundum Augustinum congregacio fidelium finaliter predesti- natorum. 6. Datování nemá ve spisku opory, jistě však nevznikl v době pří- liš ranní. 7. Rukopisy: 1. IV F 25. 149'—51. 2. O 10. 18—20. C. Spisy nezvěstné. 1. Super veteri arte. Inc. Solum sunt in intellectu. Tento výklad byl ok. 1450 v knihovně koleje Královniny se značkou M 57. 2. Liber de anima per Mag. de Husinec glosatus, similiter et de generacione měl v knihovně Národa českého značku A 39. 3. Disputata super Phisicorum neb i Questiones super Phisicorum jsou uváděna tamtéž se značkou G 16 a G 12. O všech třech výkladech, z nichž třetí se nám však možná dochoval v č. 14, B. Z počátků 29. 4. Meziřádkový výklad Aristotelovy Metafysiky byl ještě za Balbína v knih. univ. Viz odd. III D 8. F. Spisy přičítané Husovi neprávem. 1. Compilatio super decem praecepta, cuius autor non est ex nomine notus, et putatur Hus, priusquam haeresi depravatus fuit. S tímto názvem je v B 29. 199—225" zapsán výklad Desatera, jenž se skutečně na zač. shoduje s Výkl. u E I. 1. Je to však známé dílko Tomáše Akvinského (Opera omnia XVI, Parmae 1864, 97—114) a shodu s Husem třeba vysvětliti tím, že začínaje Výklad, měl na očích dílo Tomášovo, jehož je tento spisek součástí (B v JSH XI, 1938, 117). Ruk. má na f. 224.—5', proti tisku navíc závěr, který spisek zaokrouhluje v duchu zcela katolickém. Ani u tohoto závěru není asi možno mysliti na Husa. Jiný odchylný závěr má spisek Tomášův, na př. i v M XV D 4. 2. Tractatus responsivus, vydaný jako dílo Husovo S. H. Thomsonem 1927, pro- kázal B v M 1927, 23—35 jako spis Jakoubka ze Stříbra. 3. Za zvláštní sbírku betlemských kázání z 1408, v tom několika Husových, spo- jených s kázáními de sanctis, prohlásil F 1, IV č. 12 sbírku kázání v M XIV B 13. 120—215. Jsou to svát. káz., psaná nejspíše 1408, a to z předlohy, jež již také neměla pořádek círk. roku. Takový pořádek postihneme pouze v části f. 144—45, kde jdou po sobě kázání 24. 2 a 25. 3, velkonoční s pondělním a úterním, na Nanebevstoupení a letnice zase s pond. a út. a na Boží tělo. Po nich f. 185'—91 jdou káz na 23. 4 a 1. a 3. 5. Ostatek vyplňují jednak (f. 120—42) káz. 30. 11, 4. 7 (dvojí), 2. 2, 25—6. 12, 1. 1 a 15. 7 (dvojí), jednak (f. 192—15) káz. 24. a 29. 6, 2. 7, 25. 11 a 22. 7.
97 94. Super Credo. 1. Název z ruk. 1. 2. Obsahuje po krátkém úvodě o povaze víry výklad t. zv. apoš- tolského vyznání víry podle 12 článků, jež připisuje jednotlivým apoš- tolům. 4. Inc. Heb. XI. Sine fide autem impossibile est placere Deo X alii in oprobrium. 5. Původství Husovu nasvědčují výrazné shody s Husem. Je tu augustinovské rozlišování víry Bohu, Boha i v Boha, církev je defino- vána secundum Augustinum congregacio fidelium finaliter predesti- natorum. 6. Datování nemá ve spisku opory, jistě však nevznikl v době pří- liš ranní. 7. Rukopisy: 1. IV F 25. 149'—51. 2. O 10. 18—20. C. Spisy nezvěstné. 1. Super veteri arte. Inc. Solum sunt in intellectu. Tento výklad byl ok. 1450 v knihovně koleje Královniny se značkou M 57. 2. Liber de anima per Mag. de Husinec glosatus, similiter et de generacione měl v knihovně Národa českého značku A 39. 3. Disputata super Phisicorum neb i Questiones super Phisicorum jsou uváděna tamtéž se značkou G 16 a G 12. O všech třech výkladech, z nichž třetí se nám však možná dochoval v č. 14, B. Z počátků 29. 4. Meziřádkový výklad Aristotelovy Metafysiky byl ještě za Balbína v knih. univ. Viz odd. III D 8. F. Spisy přičítané Husovi neprávem. 1. Compilatio super decem praecepta, cuius autor non est ex nomine notus, et putatur Hus, priusquam haeresi depravatus fuit. S tímto názvem je v B 29. 199—225" zapsán výklad Desatera, jenž se skutečně na zač. shoduje s Výkl. u E I. 1. Je to však známé dílko Tomáše Akvinského (Opera omnia XVI, Parmae 1864, 97—114) a shodu s Husem třeba vysvětliti tím, že začínaje Výklad, měl na očích dílo Tomášovo, jehož je tento spisek součástí (B v JSH XI, 1938, 117). Ruk. má na f. 224.—5', proti tisku navíc závěr, který spisek zaokrouhluje v duchu zcela katolickém. Ani u tohoto závěru není asi možno mysliti na Husa. Jiný odchylný závěr má spisek Tomášův, na př. i v M XV D 4. 2. Tractatus responsivus, vydaný jako dílo Husovo S. H. Thomsonem 1927, pro- kázal B v M 1927, 23—35 jako spis Jakoubka ze Stříbra. 3. Za zvláštní sbírku betlemských kázání z 1408, v tom několika Husových, spo- jených s kázáními de sanctis, prohlásil F 1, IV č. 12 sbírku kázání v M XIV B 13. 120—215. Jsou to svát. káz., psaná nejspíše 1408, a to z předlohy, jež již také neměla pořádek círk. roku. Takový pořádek postihneme pouze v části f. 144—45, kde jdou po sobě kázání 24. 2 a 25. 3, velkonoční s pondělním a úterním, na Nanebevstoupení a letnice zase s pond. a út. a na Boží tělo. Po nich f. 185'—91 jdou káz na 23. 4 a 1. a 3. 5. Ostatek vyplňují jednak (f. 120—42) káz. 30. 11, 4. 7 (dvojí), 2. 2, 25—6. 12, 1. 1 a 15. 7 (dvojí), jednak (f. 192—15) káz. 24. a 29. 6, 2. 7, 25. 11 a 22. 7.
Strana 98
98 Část první, jednolitá, obsahuje kázání Štěpána z Kolína. Jeho jménem je ozna- čeno sice jen káz. velkon. út., ale sotva si lze představit, že by to byla vložka do ci- zího celku, když sem zapadá tak organicky. Najdeme tu arci také jako 1. velkon. Husovo kázání z de sanctis, ale to vypadá z celku již tím, že po něm následuje ještě 2. káz. na týž den, a může být ostatně přijato Husem z Kolína. Zjistímeť pod. případ zpracování Kolínova káz. Husem v 2. části, v káz. 25. 11. To se hlásí k M. Štěpánovi příznačných začátkem In ista lectura, který naráz připomene zač. onoho kázání, při- čteného Kolínovi výslovně: Lectura hodierna. Srovnáme-li je s Husovým kateřinským káz. v Serm. de ss., usoudíme jistě brzy, že shodný odstavec o slově mora (edice 235) je přejat odsud, že však nesmíme snad proto připsat káz. Husovi a tím méně jako F (ČČH 1930, 379) obojí kázání ztotožnit. Onen příznačný rys Kolínův najdeme v této skupině také v káz. Ondř. 1, 120, jež se zač. Nota, quod lectura s. evangelii est plana. Tím nabývá pravděpodobnosti názor, že i ostatní kázání, pro jejichž přičtení nebyl uveden žádný důvod, náležejí Kolínovi, názor, jehož přezkoušení musím arci pone- chati badání dalšímu. 4. Gesta Christi, v ruk. též Ordo gestorum Christi cum concurrenciis evangalis- tarum. Nevelký spisek ten vyšel několikráte anonymně jako prvotisk a 1507 a 1514, jako Husův pak v Op II, 1—6 (2 1—8) a 1898 v edici H. Lundströma, Magister de Hussinetz, Historia gestorum Christi v Upsale z ruk. knih. lindströmské. Husovi při- čítala spisek jinak jen předloha Op, kdežto hojné ruk. praž. i jiné jsou buď bezejmen- né nebo prohlašují Gesta za práci K. Waldhausera (3691 a 2 z Mondsee) nebo M. Jana z Horažďovic, promovovaného na mistra v Praze 1385, (M XII F 6). Poněvadž Hara- wicz, jak tu zní rodiště, snadno vysvětlí přičtení Husovi, ve spisku samém pak, ostat- ně nikterak nadprůměrném, není pražádné opory pro jeho původství, není důvodu k tomu, abychom jej připisovali Husovi. Tak v podstatě usoudil již F (N. Ath. II, 74), jenž shromáždil hlavní data o spisku ve VČA 17, 1908, 483, proti Novotnému, Vydání spisu Gesta Christi v ČČM 1915, 372—6, a v duchu jeho starších pochybností B v ČNM 1927, 12—3. 5. De corea. S názvem Sermo contra corizantes se přičítá v VII H 18 (z 1472) Husovi spisek, začínající Homo fidelis laycus, zpravidla však slovy: Corea est circu- lus, cuius centrum est dyabolus... Huius pro textu, a zachovaný hojně i jinde (F 103—4 č. 44 a VČA 11, 1902, 752), který však trojí či čtveré svědectví starší pro- hlašuje za Waldhauserův. Otiskl jej F v uv. VČA 753—67 z D 50. 84—6, původství Waldhauserovo prokázal S I, 429. České zpracování spisku u Sv 5, 4—6 asi z ruk. uv. v cit. VČA 753. 6. Defensio mandati regis Wenceslai. Proslulý tento spisek, nazvaný takto Palackým a vydaný jim v Doc. 355—63, připisuje Husovi současný ruk., uvedený na veřejnost A. Helfertem (Hus, 1857, str. 6 úvodu, kde záhlaví) a zapadlý neznámo kam s pozůstalostí broumovského opata Rottera. Avšak sloh této obrany Dekretu kutnohorského ukazuje zřetelně, jak napsal Palacký, Antihöfler 40, na právníka Jesenice a také útočný tón se příčí Husovým výrokům o sporu o Dekret (Sentent. 494). Proto se proti F 153 č. 87, jenž vydal obranu 1901 v překl. s názvem Proti Něm- cům a cizozemcům, uznává za původce Jesenice (S 146, Ný I, 335 p. 3). 7. Výklad na evangelní harmonii, hojně rozšířený, připsal Husovi Denis a podle něho s pravděpodobností F 150—1 č. 82. Je to však dílo Mikuláše Biskupce, o němž naposledy B. Největší dílo táborské literatury v JSH 11, 1938, 65—7. 8. Tabulae veteris et novi coloris, dnes známé dílo Mikuláše Drážďanského, při- pisuje se Husovi v O 50. 133 a také F ve VČA 12, 1903, 632. O díle a částečné jeho edici naposledy B, Husitství 147. 9. Super Physicorum dicta počítá F tamtéž mezi nové nálezy spisů Husových a Ný I, 99 p. 1 uvádí z T (VČA 13, 102 a d.) i značku G 16, kde se prý spis chová. T však nic pod. nemá a v uv. ruk. je dílo zcela jiné. Též asi nedorozuměním přičetl F
98 Část první, jednolitá, obsahuje kázání Štěpána z Kolína. Jeho jménem je ozna- čeno sice jen káz. velkon. út., ale sotva si lze představit, že by to byla vložka do ci- zího celku, když sem zapadá tak organicky. Najdeme tu arci také jako 1. velkon. Husovo kázání z de sanctis, ale to vypadá z celku již tím, že po něm následuje ještě 2. káz. na týž den, a může být ostatně přijato Husem z Kolína. Zjistímeť pod. případ zpracování Kolínova káz. Husem v 2. části, v káz. 25. 11. To se hlásí k M. Štěpánovi příznačných začátkem In ista lectura, který naráz připomene zač. onoho kázání, při- čteného Kolínovi výslovně: Lectura hodierna. Srovnáme-li je s Husovým kateřinským káz. v Serm. de ss., usoudíme jistě brzy, že shodný odstavec o slově mora (edice 235) je přejat odsud, že však nesmíme snad proto připsat káz. Husovi a tím méně jako F (ČČH 1930, 379) obojí kázání ztotožnit. Onen příznačný rys Kolínův najdeme v této skupině také v káz. Ondř. 1, 120, jež se zač. Nota, quod lectura s. evangelii est plana. Tím nabývá pravděpodobnosti názor, že i ostatní kázání, pro jejichž přičtení nebyl uveden žádný důvod, náležejí Kolínovi, názor, jehož přezkoušení musím arci pone- chati badání dalšímu. 4. Gesta Christi, v ruk. též Ordo gestorum Christi cum concurrenciis evangalis- tarum. Nevelký spisek ten vyšel několikráte anonymně jako prvotisk a 1507 a 1514, jako Husův pak v Op II, 1—6 (2 1—8) a 1898 v edici H. Lundströma, Magister de Hussinetz, Historia gestorum Christi v Upsale z ruk. knih. lindströmské. Husovi při- čítala spisek jinak jen předloha Op, kdežto hojné ruk. praž. i jiné jsou buď bezejmen- né nebo prohlašují Gesta za práci K. Waldhausera (3691 a 2 z Mondsee) nebo M. Jana z Horažďovic, promovovaného na mistra v Praze 1385, (M XII F 6). Poněvadž Hara- wicz, jak tu zní rodiště, snadno vysvětlí přičtení Husovi, ve spisku samém pak, ostat- ně nikterak nadprůměrném, není pražádné opory pro jeho původství, není důvodu k tomu, abychom jej připisovali Husovi. Tak v podstatě usoudil již F (N. Ath. II, 74), jenž shromáždil hlavní data o spisku ve VČA 17, 1908, 483, proti Novotnému, Vydání spisu Gesta Christi v ČČM 1915, 372—6, a v duchu jeho starších pochybností B v ČNM 1927, 12—3. 5. De corea. S názvem Sermo contra corizantes se přičítá v VII H 18 (z 1472) Husovi spisek, začínající Homo fidelis laycus, zpravidla však slovy: Corea est circu- lus, cuius centrum est dyabolus... Huius pro textu, a zachovaný hojně i jinde (F 103—4 č. 44 a VČA 11, 1902, 752), který však trojí či čtveré svědectví starší pro- hlašuje za Waldhauserův. Otiskl jej F v uv. VČA 753—67 z D 50. 84—6, původství Waldhauserovo prokázal S I, 429. České zpracování spisku u Sv 5, 4—6 asi z ruk. uv. v cit. VČA 753. 6. Defensio mandati regis Wenceslai. Proslulý tento spisek, nazvaný takto Palackým a vydaný jim v Doc. 355—63, připisuje Husovi současný ruk., uvedený na veřejnost A. Helfertem (Hus, 1857, str. 6 úvodu, kde záhlaví) a zapadlý neznámo kam s pozůstalostí broumovského opata Rottera. Avšak sloh této obrany Dekretu kutnohorského ukazuje zřetelně, jak napsal Palacký, Antihöfler 40, na právníka Jesenice a také útočný tón se příčí Husovým výrokům o sporu o Dekret (Sentent. 494). Proto se proti F 153 č. 87, jenž vydal obranu 1901 v překl. s názvem Proti Něm- cům a cizozemcům, uznává za původce Jesenice (S 146, Ný I, 335 p. 3). 7. Výklad na evangelní harmonii, hojně rozšířený, připsal Husovi Denis a podle něho s pravděpodobností F 150—1 č. 82. Je to však dílo Mikuláše Biskupce, o němž naposledy B. Největší dílo táborské literatury v JSH 11, 1938, 65—7. 8. Tabulae veteris et novi coloris, dnes známé dílo Mikuláše Drážďanského, při- pisuje se Husovi v O 50. 133 a také F ve VČA 12, 1903, 632. O díle a částečné jeho edici naposledy B, Husitství 147. 9. Super Physicorum dicta počítá F tamtéž mezi nové nálezy spisů Husových a Ný I, 99 p. 1 uvádí z T (VČA 13, 102 a d.) i značku G 16, kde se prý spis chová. T však nic pod. nemá a v uv. ruk. je dílo zcela jiné. Též asi nedorozuměním přičetl F
Strana 99
99 tamtéž Husovi kvestii Quare mediante osse pectorali ipsius auce assate... solent homines divinare, tvořící prý součást kvodlibetu z 1407—9. 10. De praxi ecclesie et curie z 1408 v 4512. 148 a d. přičetl Husovi Denis I, 2, 1745, po něm pak také F na uv. m. Je to však dílo Squalores curie Romane od Matouše z Krakova, o němž na př. uv. B. Husitství 39. 11. Kázání na text Humiliamini sub potenti manu Domini v 4673. 87—90' byl ochoten přičísti Husovi F 152 č. 86. Než Denis II, 2, 1428 právem, myslím, tvrdí, že neobsahuje nic příznačného pro Husa. 12. Rektorský projev Quia heu rectoratus fungor officio ve sborníku lenin- gradském, obsahujícím Husovy dva projevy rektorské (č. 33—4), přičetl Husovi F tamtéž. Projev pochází vedk z doby, kdy Hus rektorem nebyl (B v JSH 10, 1937, 6) 13. Kritické poznámky k dvojí bule Jana XXIII. z 2. a 8. ún. 1413 proti Viklefovi a jeho stoupencům, otištěné jednak v DOc. 470—1,jednak Los. v MDB 25, 1887, 335—7, přičítají ruk. Husovi, který však prohlásil za původce J. Jesenice. F 156—7 č. 30. 14. Synodní kázání na text Vos testimonium perhibebitis, ot. v Op II. 25—7 a již 1484 v příd. k Opera J. Gerson jako Husovo (F 98 č. 43, 1). prohlašuje VIII F 2 za syn. káz. Stanislava ze Znojma, proslovené v létě 1405, a to jistě právem (Ný 493—4). 15. Posvícenské kázání, zač. Dedicacio ecclesie inter alias festivitates v N 7. 45—9 přičetl Husovi F v Podlahových Doplňcích a opravách k Soupisu. Najdeme v něm jako u Husa Gilbertův výrok o nedbalosti prelátů, to je však asi jediné, čím by bylo lze opřít Husovo původství kázání. Zato se mu hodně příčí všechen duch výkladu, založený především na mysticích Rich. a Hugovi a s. Victore. 16. De articulis fidei. Spisek tohoto názvu, obsahující výklad t. zv. apoštolského vyznání víry, v X D 1. 145—8 přičetl Husovi s otazníkem T, a to patrně podle za- čátku: Nota, quod aliud est, ut ait Augustinus, credere Deo, aliud credere Deum et aliud credere in Deum, což jest ovšem oblíbený citát Husův. Jinak však není ve spisku, který vykládá apostolikum nejprve článek po článku, a pak znovu podle vět, přičítaných jednotlivým apoštolům, nic husovského, jak vynikne asi zejména srovnáním s č. 94. 17. Kvestie de clavibus, která připadala F 152 č. 84b dosti podobnou kvestiím Husovým, pochází od Šť. Páleče (T v ČČH 10, 1904, 201). 18. Promoční proslov na slova Quere bonos mores v X E 24 otiskl a Husovi přičetl Höfler II, 104—6 a podle něho přeložil Sv 1, 19—22. Rukopis však neprohlašuje Husa za původce proslovu, obsah projevu tomu také nenasvědčuje, a jakkoli známe 18 žáků, které Hus promoval (Sedlák I, 122), není mezi nimi žádný Matouš, jak se jmenoval jeden ze dvou promovendů tohoto aktu. VI. České spisy Husovy. České spisy tvoří menší část slovesného díla Husova. Kdo psal v jeho době latinsky, šel uježděnými cestami tisícileté tradice. Spiso- vatel český si musil raziti teprve cestu a narážel, jak si stěžuje Hus sám, na neochotu a neškolenost písařů. To brzdilo v práci i Husa, ve- deného jinak k českému spisování hned od vstupu do Betlemské kaple v březnu 1402 okruhem jejích příznivců a příznivkyň. Pro ně napsal M. Jan nepochybně prvé své české práce, překlady nebo zpracování
99 tamtéž Husovi kvestii Quare mediante osse pectorali ipsius auce assate... solent homines divinare, tvořící prý součást kvodlibetu z 1407—9. 10. De praxi ecclesie et curie z 1408 v 4512. 148 a d. přičetl Husovi Denis I, 2, 1745, po něm pak také F na uv. m. Je to však dílo Squalores curie Romane od Matouše z Krakova, o němž na př. uv. B. Husitství 39. 11. Kázání na text Humiliamini sub potenti manu Domini v 4673. 87—90' byl ochoten přičísti Husovi F 152 č. 86. Než Denis II, 2, 1428 právem, myslím, tvrdí, že neobsahuje nic příznačného pro Husa. 12. Rektorský projev Quia heu rectoratus fungor officio ve sborníku lenin- gradském, obsahujícím Husovy dva projevy rektorské (č. 33—4), přičetl Husovi F tamtéž. Projev pochází vedk z doby, kdy Hus rektorem nebyl (B v JSH 10, 1937, 6) 13. Kritické poznámky k dvojí bule Jana XXIII. z 2. a 8. ún. 1413 proti Viklefovi a jeho stoupencům, otištěné jednak v DOc. 470—1,jednak Los. v MDB 25, 1887, 335—7, přičítají ruk. Husovi, který však prohlásil za původce J. Jesenice. F 156—7 č. 30. 14. Synodní kázání na text Vos testimonium perhibebitis, ot. v Op II. 25—7 a již 1484 v příd. k Opera J. Gerson jako Husovo (F 98 č. 43, 1). prohlašuje VIII F 2 za syn. káz. Stanislava ze Znojma, proslovené v létě 1405, a to jistě právem (Ný 493—4). 15. Posvícenské kázání, zač. Dedicacio ecclesie inter alias festivitates v N 7. 45—9 přičetl Husovi F v Podlahových Doplňcích a opravách k Soupisu. Najdeme v něm jako u Husa Gilbertův výrok o nedbalosti prelátů, to je však asi jediné, čím by bylo lze opřít Husovo původství kázání. Zato se mu hodně příčí všechen duch výkladu, založený především na mysticích Rich. a Hugovi a s. Victore. 16. De articulis fidei. Spisek tohoto názvu, obsahující výklad t. zv. apoštolského vyznání víry, v X D 1. 145—8 přičetl Husovi s otazníkem T, a to patrně podle za- čátku: Nota, quod aliud est, ut ait Augustinus, credere Deo, aliud credere Deum et aliud credere in Deum, což jest ovšem oblíbený citát Husův. Jinak však není ve spisku, který vykládá apostolikum nejprve článek po článku, a pak znovu podle vět, přičítaných jednotlivým apoštolům, nic husovského, jak vynikne asi zejména srovnáním s č. 94. 17. Kvestie de clavibus, která připadala F 152 č. 84b dosti podobnou kvestiím Husovým, pochází od Šť. Páleče (T v ČČH 10, 1904, 201). 18. Promoční proslov na slova Quere bonos mores v X E 24 otiskl a Husovi přičetl Höfler II, 104—6 a podle něho přeložil Sv 1, 19—22. Rukopis však neprohlašuje Husa za původce proslovu, obsah projevu tomu také nenasvědčuje, a jakkoli známe 18 žáků, které Hus promoval (Sedlák I, 122), není mezi nimi žádný Matouš, jak se jmenoval jeden ze dvou promovendů tohoto aktu. VI. České spisy Husovy. České spisy tvoří menší část slovesného díla Husova. Kdo psal v jeho době latinsky, šel uježděnými cestami tisícileté tradice. Spiso- vatel český si musil raziti teprve cestu a narážel, jak si stěžuje Hus sám, na neochotu a neškolenost písařů. To brzdilo v práci i Husa, ve- deného jinak k českému spisování hned od vstupu do Betlemské kaple v březnu 1402 okruhem jejích příznivců a příznivkyň. Pro ně napsal M. Jan nepochybně prvé své české práce, překlady nebo zpracování
Strana 100
100 spisů cizích i vlastních, v tom také nejspíše i revidovaný překlad No- vého Zákona a knih zv. sapienčních z r. 1406. A práce ty přivedly Husa také k památné reformě českého písma a pravopisu, stanovené a zdůvodněné v jeho Orthographia bohemica. Avšak skutečným spisovatelem českým se stal Hus teprve po od- chodu z Prahy r. 1412. Když byl zbaven katedry universitní i Betlem- ské kazatelny a odtržen od svých drahých posluchačů a posluchaček, zůstalo mu pro styk s nimi, který se mu stal mocnou potřebou svědomí i srdce, jen psané slovo. Užil ho nyní s nemenší horlivostí, než s jakou užíval po deset let slova živého. Na venkově, kam se uchýlil, nalezl zajisté nové posluchače a posluchačky, kteří ho zahrnovali též žá- dostmi o spisy a listy v jazyce národním jako věrná obec Betlemská. Dvě léta vyhnanství (1412—14) jsou proto nejplodnější údobí českého spisování Husova. Tu vznikla jeho díla vrcholná: Výklad, Dcerka, Knížky o svatokupectví, Postila a konečně revise české bible, díla, jimiž se stal klasikem české literatury. České spisy Husovy se nám dochovaly nepochybně mnohem hůře nežli spisy latinské. Války, jichž se stala Husova země v obraně du- chovního jeho odkazu dějištěm dvakrát na dlouhá léta hned ještě v jeho století, a neméně půl druhého století protireformačního proná- sledování, jež přišlo s Bílou horou a nastalo ostatně pro Husa již o půl- století dříve a potrvalo v některých našich končinách až do polovice minulého století, způsobily českým spisům Husovým ztráty mnohem těžší nežli u spisů latinských, chráněných před podobným osudem tím, že nebylo snadné je čísti a že nebyly označeny za práce Husovy. Jen v cizině a v jediném přepise zachráněny jsou nám na př. Kníž- ky o svatokupectví, jen ze dvou přepisů a Konáčova tisku známe Vel- ký výklad; jiné práce (jako Krátký výklad) známe pouze v zlomcích nebo z tisku, o některých pak víme toliko ze Starého seznamu neb od- jinud. Jak ukazuje zjištění Husova původství t. zv. Nového zákona z 1406, je bádání o českých spisech Husových ještě daleko závěru, jenž by mohl uspokojit. A. Spisy nepochybné. 1. Abeceda. 1. Název z ruk. a vžitý. 2. Obsahuje pobožnou říkačku, jejíž začátky slov dávají písmena abecedy. 4. Inc. A bude celé čeledi dáno X konec i počátek všeho dobrého, požehnaný na věky. 5. Původství Husovo tvrdí výslovně tisky 1—2 a potvrzuje Ortho- graphia boh. (č. 59), jež má abecedu v čele. Pochybnosti Menčíkovy i Pekařovy vyvrátil F.
100 spisů cizích i vlastních, v tom také nejspíše i revidovaný překlad No- vého Zákona a knih zv. sapienčních z r. 1406. A práce ty přivedly Husa také k památné reformě českého písma a pravopisu, stanovené a zdůvodněné v jeho Orthographia bohemica. Avšak skutečným spisovatelem českým se stal Hus teprve po od- chodu z Prahy r. 1412. Když byl zbaven katedry universitní i Betlem- ské kazatelny a odtržen od svých drahých posluchačů a posluchaček, zůstalo mu pro styk s nimi, který se mu stal mocnou potřebou svědomí i srdce, jen psané slovo. Užil ho nyní s nemenší horlivostí, než s jakou užíval po deset let slova živého. Na venkově, kam se uchýlil, nalezl zajisté nové posluchače a posluchačky, kteří ho zahrnovali též žá- dostmi o spisy a listy v jazyce národním jako věrná obec Betlemská. Dvě léta vyhnanství (1412—14) jsou proto nejplodnější údobí českého spisování Husova. Tu vznikla jeho díla vrcholná: Výklad, Dcerka, Knížky o svatokupectví, Postila a konečně revise české bible, díla, jimiž se stal klasikem české literatury. České spisy Husovy se nám dochovaly nepochybně mnohem hůře nežli spisy latinské. Války, jichž se stala Husova země v obraně du- chovního jeho odkazu dějištěm dvakrát na dlouhá léta hned ještě v jeho století, a neméně půl druhého století protireformačního proná- sledování, jež přišlo s Bílou horou a nastalo ostatně pro Husa již o půl- století dříve a potrvalo v některých našich končinách až do polovice minulého století, způsobily českým spisům Husovým ztráty mnohem těžší nežli u spisů latinských, chráněných před podobným osudem tím, že nebylo snadné je čísti a že nebyly označeny za práce Husovy. Jen v cizině a v jediném přepise zachráněny jsou nám na př. Kníž- ky o svatokupectví, jen ze dvou přepisů a Konáčova tisku známe Vel- ký výklad; jiné práce (jako Krátký výklad) známe pouze v zlomcích nebo z tisku, o některých pak víme toliko ze Starého seznamu neb od- jinud. Jak ukazuje zjištění Husova původství t. zv. Nového zákona z 1406, je bádání o českých spisech Husových ještě daleko závěru, jenž by mohl uspokojit. A. Spisy nepochybné. 1. Abeceda. 1. Název z ruk. a vžitý. 2. Obsahuje pobožnou říkačku, jejíž začátky slov dávají písmena abecedy. 4. Inc. A bude celé čeledi dáno X konec i počátek všeho dobrého, požehnaný na věky. 5. Původství Husovo tvrdí výslovně tisky 1—2 a potvrzuje Ortho- graphia boh. (č. 59), jež má abecedu v čele. Pochybnosti Menčíkovy i Pekařovy vyvrátil F.
Strana 101
101 6. Doba vzniku nepochybně současná se vznikem uv. Ortografie: nejspíše 1406. 7. Rukopisy: 1. Třeboň A 4 (uv. Ortografie). 2. 4310, přídeští. 3. 4935. 74' (s Jádrem, viz č. 19). 4. Třeboň na rubu listiny z 2. led. 1452 (sdělení p. arch. V. Hadače). 5. Ol. I 24. 6. 4° 22 (s Jádrem). 7. Křiž. XXII A 4 (taktéž). 8. Tisky: 1545 na rubu tit. 1. Výkladu na Otčenáš s nápisem: Mistr Jan Hus složil (snímek u Kubálka 27). 1547 v Slabikáři Prostějovském (tamtéž 23). 1857 Šembera, Ortografie 13 a 39 (z ruk. 1 a 3 a tisku 2). 1868 E III, 261. 1898 F. Písemnictví 155. 1914 Vybíral 33—4 ( z ruk. 5 a 3). 1929 Kubálek, Jos. Hendrich a Fr. Šimek, Naše slabikáře 10—4. Znovu 1947 Jos. Kubálek, Slabikář český, 30—1. 1936 Havránek, Vývoj spis. jazyka čes. 43 (se snímkem z ruk. 1). 10. Literatura: F 41 č. 20, a vedle toho, co uv. u Ortografie, F ve VČA 9, 1900, 550, Jos. Volf ve Světozoru 27, 1926 č. 12 o tisku z 1545. 2. Úprava překladu Nového Zákona a t. zv. knih sapienčních. 1. Název NZ v expl.: Kniha života Beránkova. 2. Obsahuje: překlad NZ od Mt 2, 15 (s mezerou Mt 9, 12—11, 21), Knihu Kazatel (Eklesiastes, teprv od 11, 3), knihu piesní, Knihu múd- rosti, Ecclesiasticus (Jez. Sirachovce) a Žaltář (po ž. 134). 5. Husovo původství možno zdůvodnit asi takto: Dílo užívá refor- my pravopisu, zavedené Husovým spiskem Orthographia (č. 59). Pře- klad NZ (pro ostatní části není srovnávacího materiálu) má výrazné shody s Husovými novotami v překladě některých míst NZ. Hus brání 1411 a 1412 překlad bible do češtiny proti jeho odpůrcům (B v odst. 10). Podniknouti takovou úpravu dosavadního překladu umožnila Husovi zřejmě hodnost bakaláře bohosloví, jíž dosáhl 1404, a snad ještě více přízeň a ochrana arcib. Zbyňka, podnět pak k podniku dostal nejspíše z kruhu příznivců a hlavně příznivkyň Kaple Betlemské, jako byla na př. Zbyňkova sestra, provdaná za Hanuše z Milheimu a ovdovělá 1405. 9. Čas vzniku je sotva příliš vzdálen dnu dopsání NZ 2. led. či 31. pros. 1406. 7. Rukopis jediný, dosti poškozený XVII G 55, získaný 1925 od ka- pituly mikulovské.
101 6. Doba vzniku nepochybně současná se vznikem uv. Ortografie: nejspíše 1406. 7. Rukopisy: 1. Třeboň A 4 (uv. Ortografie). 2. 4310, přídeští. 3. 4935. 74' (s Jádrem, viz č. 19). 4. Třeboň na rubu listiny z 2. led. 1452 (sdělení p. arch. V. Hadače). 5. Ol. I 24. 6. 4° 22 (s Jádrem). 7. Křiž. XXII A 4 (taktéž). 8. Tisky: 1545 na rubu tit. 1. Výkladu na Otčenáš s nápisem: Mistr Jan Hus složil (snímek u Kubálka 27). 1547 v Slabikáři Prostějovském (tamtéž 23). 1857 Šembera, Ortografie 13 a 39 (z ruk. 1 a 3 a tisku 2). 1868 E III, 261. 1898 F. Písemnictví 155. 1914 Vybíral 33—4 ( z ruk. 5 a 3). 1929 Kubálek, Jos. Hendrich a Fr. Šimek, Naše slabikáře 10—4. Znovu 1947 Jos. Kubálek, Slabikář český, 30—1. 1936 Havránek, Vývoj spis. jazyka čes. 43 (se snímkem z ruk. 1). 10. Literatura: F 41 č. 20, a vedle toho, co uv. u Ortografie, F ve VČA 9, 1900, 550, Jos. Volf ve Světozoru 27, 1926 č. 12 o tisku z 1545. 2. Úprava překladu Nového Zákona a t. zv. knih sapienčních. 1. Název NZ v expl.: Kniha života Beránkova. 2. Obsahuje: překlad NZ od Mt 2, 15 (s mezerou Mt 9, 12—11, 21), Knihu Kazatel (Eklesiastes, teprv od 11, 3), knihu piesní, Knihu múd- rosti, Ecclesiasticus (Jez. Sirachovce) a Žaltář (po ž. 134). 5. Husovo původství možno zdůvodnit asi takto: Dílo užívá refor- my pravopisu, zavedené Husovým spiskem Orthographia (č. 59). Pře- klad NZ (pro ostatní části není srovnávacího materiálu) má výrazné shody s Husovými novotami v překladě některých míst NZ. Hus brání 1411 a 1412 překlad bible do češtiny proti jeho odpůrcům (B v odst. 10). Podniknouti takovou úpravu dosavadního překladu umožnila Husovi zřejmě hodnost bakaláře bohosloví, jíž dosáhl 1404, a snad ještě více přízeň a ochrana arcib. Zbyňka, podnět pak k podniku dostal nejspíše z kruhu příznivců a hlavně příznivkyň Kaple Betlemské, jako byla na př. Zbyňkova sestra, provdaná za Hanuše z Milheimu a ovdovělá 1405. 9. Čas vzniku je sotva příliš vzdálen dnu dopsání NZ 2. led. či 31. pros. 1406. 7. Rukopis jediný, dosti poškozený XVII G 55, získaný 1925 od ka- pituly mikulovské.
Strana 102
102 8. Vydány pouze nepatrné ukázky u Šembery, Děj. řeči a lit. č. (1858) 153 (3 496): Jan 12, 1—8, a Jirečka v M 1874, 387—92: Ekl. 12, 1—8. Cant. 2, 1—2, 12—7, 7, 1—5; 8, 5. Moudr. 5, 8—15. Eccli 1, 12; 2, 14; 4, 34; 11, 32. Ž. 18, 1—6, 9—11. 9. Předlohou prvá recense české bible. 10. Literatura: uv. Šembera a Jireček 385—92 (popírá Husovo pů- vodství). B. Nové vzácné dílo Husovo v JSH 4, 1931, 73—82, odtud pak Počátky čes. bible (1941) 9—17. Dodatek. Dvojí výklad Husův v bibli Zmrzlíkovské. V I. svaz. této bible, chovaném v bisk. knihovně v Litoměřicích, čte se na okraji s po- známkou: To Hus, český výklad slova locusta (Mt 3, 4) a iota (Mt 5, 18). Ot. jej F. Černý v LF 24, 1897, 94—6 a J. Roubal v progr. r. pardub. 1901, 3—4. 3. Devět kusóv zlatých. 1. Název se tu a tam odchyluje (Ryšánek 39). 2. Obsahuje devět vět, ukazujících rozdíl mezi křesťanstvím opravdovým a falešným. 4. Inc. Prvý kus zlatý. Ktož dá jeden haléř X pro Bóh dal. 5. Původství Husovo nesporné ze svědectví ruk. i ze shod. s pod. výroky Husovými (Ryš. 39—41). 6. Doba vzniku se dá určit jen zhruba asi na 1409—10, kdy se u Husa objevují podobné výroky (Ryš. 41). 7. Rukopisy: 1. Ol. 1 34. 57. 2. V H 29. 93. 3. Roudn. Fg 60. 178 (zlomek, ot. Ryš. 35). 4. D 82. 120 (Ryš. 35). 5. II 159. 178'—9. 6. Paříž 248—51 (s výkladem Chelčického). 7. Brémy, měst. knih. sign. b 9, na konci s názvem: Tyto kusy M. J. Hus z mnohých sv. doktoruov vy- bral, devět kusuov zlatých velmi potřebných. 8. Uměl. beseda 2 E 2. 349—54 (devátý chybí) s ná- zvem: Devět artykulúv aneb kusúv zlatých od sv. paměti M. J. Husi z Husince sepsaných (s výkla- dem Chelčického). 8. Tisky: Post 1563, 230—2 (s výkladem). E 147—51 (z ruk. 6), odtud Duch 61—9 a Sv. 5, 94—8. F ve VČA 10, 1901, 338—9 (z ruk. 1—4 v rekonstruo- vaném pravopise Husově). Ž I, 274—80. Vybíral 22—4 (z ruk. 1). 9. Znění lat. v II 24, 86'—70 ot. S I, 255. Pokládá je za cizí překlad, kdežto Ný za originál a za překlad znění čes., původství Husovo při-
102 8. Vydány pouze nepatrné ukázky u Šembery, Děj. řeči a lit. č. (1858) 153 (3 496): Jan 12, 1—8, a Jirečka v M 1874, 387—92: Ekl. 12, 1—8. Cant. 2, 1—2, 12—7, 7, 1—5; 8, 5. Moudr. 5, 8—15. Eccli 1, 12; 2, 14; 4, 34; 11, 32. Ž. 18, 1—6, 9—11. 9. Předlohou prvá recense české bible. 10. Literatura: uv. Šembera a Jireček 385—92 (popírá Husovo pů- vodství). B. Nové vzácné dílo Husovo v JSH 4, 1931, 73—82, odtud pak Počátky čes. bible (1941) 9—17. Dodatek. Dvojí výklad Husův v bibli Zmrzlíkovské. V I. svaz. této bible, chovaném v bisk. knihovně v Litoměřicích, čte se na okraji s po- známkou: To Hus, český výklad slova locusta (Mt 3, 4) a iota (Mt 5, 18). Ot. jej F. Černý v LF 24, 1897, 94—6 a J. Roubal v progr. r. pardub. 1901, 3—4. 3. Devět kusóv zlatých. 1. Název se tu a tam odchyluje (Ryšánek 39). 2. Obsahuje devět vět, ukazujících rozdíl mezi křesťanstvím opravdovým a falešným. 4. Inc. Prvý kus zlatý. Ktož dá jeden haléř X pro Bóh dal. 5. Původství Husovo nesporné ze svědectví ruk. i ze shod. s pod. výroky Husovými (Ryš. 39—41). 6. Doba vzniku se dá určit jen zhruba asi na 1409—10, kdy se u Husa objevují podobné výroky (Ryš. 41). 7. Rukopisy: 1. Ol. 1 34. 57. 2. V H 29. 93. 3. Roudn. Fg 60. 178 (zlomek, ot. Ryš. 35). 4. D 82. 120 (Ryš. 35). 5. II 159. 178'—9. 6. Paříž 248—51 (s výkladem Chelčického). 7. Brémy, měst. knih. sign. b 9, na konci s názvem: Tyto kusy M. J. Hus z mnohých sv. doktoruov vy- bral, devět kusuov zlatých velmi potřebných. 8. Uměl. beseda 2 E 2. 349—54 (devátý chybí) s ná- zvem: Devět artykulúv aneb kusúv zlatých od sv. paměti M. J. Husi z Husince sepsaných (s výkla- dem Chelčického). 8. Tisky: Post 1563, 230—2 (s výkladem). E 147—51 (z ruk. 6), odtud Duch 61—9 a Sv. 5, 94—8. F ve VČA 10, 1901, 338—9 (z ruk. 1—4 v rekonstruo- vaném pravopise Husově). Ž I, 274—80. Vybíral 22—4 (z ruk. 1). 9. Znění lat. v II 24, 86'—70 ot. S I, 255. Pokládá je za cizí překlad, kdežto Ný za originál a za překlad znění čes., původství Husovo při-
Strana 103
103 pouštěje však i u něho. Ryš. 44—6 pokládá lat. text za překlad znění v ruk. 5, domýšlí se však přece originálu lat. Zpracování M. Collina v Antiqua et constans confessio 1574 ot. F v uv. VČA. Jeho čes. znění je v Žitav. ruk. 196b. 87'—8' (Ryš. 37, 45). O písňovém zpracování J. Táborského a kratším neznámého básníka Ryš. 38. 10. Pramenem evangelia a Viklef (Ryš. 39—43). 1. Literatura: F 32—3 č. 9, Ný 469. F v uv. (odst. 8) VČA. Uv. Vybíral, S a Ný I, 476 a hlavně Ryšánek, Husových Devět kusův zla- tých a jejich rozbor od P. Chelčického v LF 49, 1922, 32—46, 118—34 (s důkazem, že znění ruk. 6 pochází od Chelčického). 4. O manželství. 1. Název z ruk. i tisku. 2. Obsahuje výklad o manželství v podstatě shodný s traktáty de matrimonio (č. 70—1). 4. Inc. Poněvadž manželstvo jest stav vysoký X sv. Duch, vše jeden Hospodin. Amen. 5. Původství Husovo dosvědčuje ruk., tisk i St. sezn. a shody s uv. spisky lat. 6. Dobu vzniku možno odhadnouti jen zhruba. Obecně se klade na sklonek let vyhnanství (F i Ný II, 326 p. 5), ale nové datování spisku de matrimonio doporučuje položiti práci spíše do jejich blízkosti, asi na poč. 1412. 7. Rukopis jediný: 4557. 106—18. 8. Tisk z 1528 v Plzni u J. Pekka (necelý výt. na Strahově, o němž F v M 1920, 192). E III, 197—211 z ruk. Odtud Ž I, 304—22. Sv. 5, 114—24. 10. Literatura u F. 34 č. 11 a v uv. Sv. a Mi uv. Ný. 5. Provázek. 1. Název Husův (Výklad u E I, 42). 2. Obsahuje v prvé části výklad o víře, naději a lásce, v druhé hovoří Hus o třech nitích víry a o dvojím blahoslavenství. 4. Inc. Spatřiv, že lidé v hříších velmi tonú X rač bez prodlení dopomoci. Amen. 5. Původství Husovo je dosvědčeno svědectvím Husa samého (odst. 1), vydavatelem 1. vyd. i St. sezn. a také shodami myšlenko- vými. Námitky Menčíkovy vyvrátil celkem F (odst. 9) a pochybnosti Novotného II, 213 nemají váhy. Že by Hus citoval znění lat., se nepodobá a také překlad dolnoněm. (odst. 9) spíše pořízen z češtiny, jako je to- mu u č. 8.
103 pouštěje však i u něho. Ryš. 44—6 pokládá lat. text za překlad znění v ruk. 5, domýšlí se však přece originálu lat. Zpracování M. Collina v Antiqua et constans confessio 1574 ot. F v uv. VČA. Jeho čes. znění je v Žitav. ruk. 196b. 87'—8' (Ryš. 37, 45). O písňovém zpracování J. Táborského a kratším neznámého básníka Ryš. 38. 10. Pramenem evangelia a Viklef (Ryš. 39—43). 1. Literatura: F 32—3 č. 9, Ný 469. F v uv. (odst. 8) VČA. Uv. Vybíral, S a Ný I, 476 a hlavně Ryšánek, Husových Devět kusův zla- tých a jejich rozbor od P. Chelčického v LF 49, 1922, 32—46, 118—34 (s důkazem, že znění ruk. 6 pochází od Chelčického). 4. O manželství. 1. Název z ruk. i tisku. 2. Obsahuje výklad o manželství v podstatě shodný s traktáty de matrimonio (č. 70—1). 4. Inc. Poněvadž manželstvo jest stav vysoký X sv. Duch, vše jeden Hospodin. Amen. 5. Původství Husovo dosvědčuje ruk., tisk i St. sezn. a shody s uv. spisky lat. 6. Dobu vzniku možno odhadnouti jen zhruba. Obecně se klade na sklonek let vyhnanství (F i Ný II, 326 p. 5), ale nové datování spisku de matrimonio doporučuje položiti práci spíše do jejich blízkosti, asi na poč. 1412. 7. Rukopis jediný: 4557. 106—18. 8. Tisk z 1528 v Plzni u J. Pekka (necelý výt. na Strahově, o němž F v M 1920, 192). E III, 197—211 z ruk. Odtud Ž I, 304—22. Sv. 5, 114—24. 10. Literatura u F. 34 č. 11 a v uv. Sv. a Mi uv. Ný. 5. Provázek. 1. Název Husův (Výklad u E I, 42). 2. Obsahuje v prvé části výklad o víře, naději a lásce, v druhé hovoří Hus o třech nitích víry a o dvojím blahoslavenství. 4. Inc. Spatřiv, že lidé v hříších velmi tonú X rač bez prodlení dopomoci. Amen. 5. Původství Husovo je dosvědčeno svědectvím Husa samého (odst. 1), vydavatelem 1. vyd. i St. sezn. a také shodami myšlenko- vými. Námitky Menčíkovy vyvrátil celkem F (odst. 9) a pochybnosti Novotného II, 213 nemají váhy. Že by Hus citoval znění lat., se nepodobá a také překlad dolnoněm. (odst. 9) spíše pořízen z češtiny, jako je to- mu u č. 8.
Strana 104
104 6. Dobu napsání udává 1. tisk na 1412 a sem se opravdu hodí také steskem, že „písaři česky neradi píší, pakli píší, ale neprávě, a prázd- nosti také dlúhé nemám“. Poněvadž se Hus spisku dovolává hned na počátku Výkladu, byl napsán Provázek nepochybně nejpozději v 1. pol. 1412. 7. Rukopis se nepodařilo dosud nalézti. 8. Vydal: Pavel Bydžovský Smetana 1545. E III, 152—69 a odtud Ž I, 47—72. Sv. 5, 26—39. 9. Překlad: 1. latinský s názvem Funiculus fidei a inc. Cum ani- madverterem v II, 31. 51—9' a v 1659. 14—26; o něm Menčík v M 1897, 74—5, jenž jej prohlásil za originál, čes. znění pak za cizí překlad. Spíše je to protějšek lat. překladu Postily (č. 15). 2. dolnoněm. asi M. Jana z Lubeka (o něm níže č. 8). 10. Pramenem, i když jen pro hlavní myšlenku, byla asi Scala fidei dominikána Hildebranda z Toskanelly (Aldobrandinus Lombar- dus), jež se začíná týmiž slovy. O tomto výkladu t. zv. Apostolika Fr. Wiegand, Das apostol. Symbol im Mittelalter (1904) 32—33. Je hojně zastoupen i v českých rukopisech. 11. Literatura: F 29—30 č. 6, Ný 468 a II, 213—4 i uv. Menčík. 6. Zrcadlo větší. 1. Název vlastně Zrcadlo člověka křiešného větší nebo zrcadlo sv. Augustina. 2. Obsahuje zpracování vzdělavatelného spisku Speculum pecca- toris, připisovaného sv. Augustinovi (u Migne PL 40, 935—91) a vy- stříhajícího před hříchy. 4. Inc. Najmilejší! Poňavadž v cestě jsme tohoto ... světa X skrze Pána našeho milého Jezu Krista. Amen. 5. Původství Husovo tvrdí prvý vydavatel a St. sezn. a potvrzuje obsah i jazyk, takže se uznává obecně. 6. Datování se může opřít jen o narážku na prodávání odpustků, možno proto spisek klásti dosti pravděpodobně do pol. r. 1412 (Ný II, 214 p. 4). 7. Rukopisy: 1. M IV H 30. 24—54 (kusý). 2. XVII B 6. 73—7 (z r. 1469). 8. Tisky: 1547 v Ml. Boleslavi u V. Austského (M 25 E 17). 1572 (popsal St. Souček v ČMMZ 11, 1911, 136). E III, 131—41 (z obou ruk.) a odtud Ž I, 204—17. 1900 F v Č Mus F 6, 1900, 211—4, 341—6. Sv. 5, 125—32 (nč.). 10. Literatura u F 36—7 č. 14, Ný 471 a II, 214—6 i uv. vyd. F.
104 6. Dobu napsání udává 1. tisk na 1412 a sem se opravdu hodí také steskem, že „písaři česky neradi píší, pakli píší, ale neprávě, a prázd- nosti také dlúhé nemám“. Poněvadž se Hus spisku dovolává hned na počátku Výkladu, byl napsán Provázek nepochybně nejpozději v 1. pol. 1412. 7. Rukopis se nepodařilo dosud nalézti. 8. Vydal: Pavel Bydžovský Smetana 1545. E III, 152—69 a odtud Ž I, 47—72. Sv. 5, 26—39. 9. Překlad: 1. latinský s názvem Funiculus fidei a inc. Cum ani- madverterem v II, 31. 51—9' a v 1659. 14—26; o něm Menčík v M 1897, 74—5, jenž jej prohlásil za originál, čes. znění pak za cizí překlad. Spíše je to protějšek lat. překladu Postily (č. 15). 2. dolnoněm. asi M. Jana z Lubeka (o něm níže č. 8). 10. Pramenem, i když jen pro hlavní myšlenku, byla asi Scala fidei dominikána Hildebranda z Toskanelly (Aldobrandinus Lombar- dus), jež se začíná týmiž slovy. O tomto výkladu t. zv. Apostolika Fr. Wiegand, Das apostol. Symbol im Mittelalter (1904) 32—33. Je hojně zastoupen i v českých rukopisech. 11. Literatura: F 29—30 č. 6, Ný 468 a II, 213—4 i uv. Menčík. 6. Zrcadlo větší. 1. Název vlastně Zrcadlo člověka křiešného větší nebo zrcadlo sv. Augustina. 2. Obsahuje zpracování vzdělavatelného spisku Speculum pecca- toris, připisovaného sv. Augustinovi (u Migne PL 40, 935—91) a vy- stříhajícího před hříchy. 4. Inc. Najmilejší! Poňavadž v cestě jsme tohoto ... světa X skrze Pána našeho milého Jezu Krista. Amen. 5. Původství Husovo tvrdí prvý vydavatel a St. sezn. a potvrzuje obsah i jazyk, takže se uznává obecně. 6. Datování se může opřít jen o narážku na prodávání odpustků, možno proto spisek klásti dosti pravděpodobně do pol. r. 1412 (Ný II, 214 p. 4). 7. Rukopisy: 1. M IV H 30. 24—54 (kusý). 2. XVII B 6. 73—7 (z r. 1469). 8. Tisky: 1547 v Ml. Boleslavi u V. Austského (M 25 E 17). 1572 (popsal St. Souček v ČMMZ 11, 1911, 136). E III, 131—41 (z obou ruk.) a odtud Ž I, 204—17. 1900 F v Č Mus F 6, 1900, 211—4, 341—6. Sv. 5, 125—32 (nč.). 10. Literatura u F 36—7 č. 14, Ný 471 a II, 214—6 i uv. vyd. F.
Strana 105
105 7. Zrcadlo menší. 1. Název ruk. Zrcadlo křesťana, St. seznamu: Zrcadlo člověka hříšného menší. 2. Obsahuje v podstatě zpracování dvojího výkladu ze spisů, při- pisovaných Bernardovi z Clairvaux Meditatio de humana conditione a De interiori domo (Ryš. 22—3). 4. Inc. Že ižádnému nelze spasenu býti X na věky v království nebeském. Amen. 5. Původství Husovo tvrdí pouze St. sezn., takže spisek bývá Hu- sovi upírán. Vážných důvodů k tomu však není. 6. Datování nemá ve spisku opory. Zařazuji jej sem pouze pro jeho jméno. 7. Rukopis jediný: XVII B 6. 59'—61. 8. Vydání: E III, 142—6 a odtud Ž I, 222—8. F v Č Mus F VI, 1900, 117—20. Sv 5, 133—6. 9. Překlad lat. v 1659. O něm Mčk v M 1897, 77, jenž jej pokládal za originál a české znění Husovi upíral, a Ryš. 20—9, který prokázal odvozenost lat. znění z českého. 10. Literatura u F 37 č. 15 a zejm. Ryšánek, tak zv. Menší zrcadlo člověka hřiešného M. Jana Husi ve Sborníku Máchalově 1925, 14—29. 8. Výklad velký. 1. Název volen vzhledem na Výklad menší. 2. Obsahuje trojí výklad: Viery (t. zv. apoštolského vyznání). De- satera a páteře (Otčenáše). 3. Rozdělení: zpravidlo (rejstřík) s úvodem, kap 1—25 výklad Vie- ry, k. 26 menší výklad Viery, k. 27—8 druhé Věři v Buoh, k. 29—78 výklad Desatera, k. 79 menší výklad Desatera, k. 80—95 výklad na páteř, k. 96 menší výklad Otčenáše se závěrem celého díla. 4. Inc. Ktož budeš čísti... Každý křesťan, jenž rozuměnie má X pravý Buoh i pravý člověk, požehnaný na věky, jehož léta 1412 před sv. Martinem jest toto dokonáno. 5. Původství Husovo nesporné ze svědectví vlastních i cizích i z obsahu. 6. Čas vzniku možno jen zhruba odhadnouti ze dne dopsání 10. list. 1412 (odst. 4). 7. Rukopisy: 1. Fol. 51. 1—137. 2. I, 59. 1—373 (nemá závěr E 358 a ze zpravidla pou- ze E 363—85). 3. XVII C 33. 313—19 (kap. 37—8). 4. M1 A C 44 (Fv M 1898, 161).
105 7. Zrcadlo menší. 1. Název ruk. Zrcadlo křesťana, St. seznamu: Zrcadlo člověka hříšného menší. 2. Obsahuje v podstatě zpracování dvojího výkladu ze spisů, při- pisovaných Bernardovi z Clairvaux Meditatio de humana conditione a De interiori domo (Ryš. 22—3). 4. Inc. Že ižádnému nelze spasenu býti X na věky v království nebeském. Amen. 5. Původství Husovo tvrdí pouze St. sezn., takže spisek bývá Hu- sovi upírán. Vážných důvodů k tomu však není. 6. Datování nemá ve spisku opory. Zařazuji jej sem pouze pro jeho jméno. 7. Rukopis jediný: XVII B 6. 59'—61. 8. Vydání: E III, 142—6 a odtud Ž I, 222—8. F v Č Mus F VI, 1900, 117—20. Sv 5, 133—6. 9. Překlad lat. v 1659. O něm Mčk v M 1897, 77, jenž jej pokládal za originál a české znění Husovi upíral, a Ryš. 20—9, který prokázal odvozenost lat. znění z českého. 10. Literatura u F 37 č. 15 a zejm. Ryšánek, tak zv. Menší zrcadlo člověka hřiešného M. Jana Husi ve Sborníku Máchalově 1925, 14—29. 8. Výklad velký. 1. Název volen vzhledem na Výklad menší. 2. Obsahuje trojí výklad: Viery (t. zv. apoštolského vyznání). De- satera a páteře (Otčenáše). 3. Rozdělení: zpravidlo (rejstřík) s úvodem, kap 1—25 výklad Vie- ry, k. 26 menší výklad Viery, k. 27—8 druhé Věři v Buoh, k. 29—78 výklad Desatera, k. 79 menší výklad Desatera, k. 80—95 výklad na páteř, k. 96 menší výklad Otčenáše se závěrem celého díla. 4. Inc. Ktož budeš čísti... Každý křesťan, jenž rozuměnie má X pravý Buoh i pravý člověk, požehnaný na věky, jehož léta 1412 před sv. Martinem jest toto dokonáno. 5. Původství Husovo nesporné ze svědectví vlastních i cizích i z obsahu. 6. Čas vzniku možno jen zhruba odhadnouti ze dne dopsání 10. list. 1412 (odst. 4). 7. Rukopisy: 1. Fol. 51. 1—137. 2. I, 59. 1—373 (nemá závěr E 358 a ze zpravidla pou- ze E 363—85). 3. XVII C 33. 313—19 (kap. 37—8). 4. M1 A C 44 (Fv M 1898, 161).
Strana 106
106 5. D 14. 1. 179—80 (F ve VČA 11, 1902, 748—9). 6. E 55. 1, přídeští (F tamtéž 310 a M 1902, 485). 7. Strah. D g 4, 28. 1—81 (F v M 1900, 333 a Vodehnal 404—7). 8. Dr K. V. Adámek v Hlinsku. Zlomek = E 14, 5. ř. zd. — 15, ř. 20. 8. Tisk: 1520 M. Konáč s názvem Dvanácti článkův víry křesťan- ské... výkladové (přetisk Zd. Tobolky 1927). E I, 1—386 (z ruk. 1; co tu vyříznuto, ot. z tisku Konáčova F ve VČA uv. odst. 5 č. 5). Ž II, 1—529. 9. Překlad dolnoněmecký asi z péra M. Jana z Lubeku, Flaciem přičítaný Mik. Rutzemu a popsaný u Joh. Geffokena, D. Bildercate- chismus des funfzehnten Jahrhs. I, 1855, 160—6 (s ukázkami) a Jos. Th. Müllerem v ČČH I, 1895, 282—7. O tisku, který klade asi k 1485, Br. Claussen, Nic. Russ' Boek von dren Strenghen... v Nordisk Tid- skrift för Bok och Bibliteksväsen XI, 1924, 117 a d. Viz i B, Německý husita na Karlově universitě a nejstarší tisk Husova díla v JSH 13, 1940, 54—7. 10. Literatura: F 23—5 č. 1, a jak uv. v odst. 7, Ný 464—5. S I, 170—247, II, 355—9, 415—28 a 528—31 (o předlohách z Viklefa). Jos. Vodehnal, K pramenům a složení Husova českého Výkladu víry v M 1916, 21 a d., 151 a d., 289 a d., 393 a d. Ný II, 195—213. B. v JSH 6, 1933, 13 (o Chelčického zpracování výkladu Otčenáše). B. Hus a To- máš Akv. v JSH XI, 1938, 117 (úvod i myšlenka z Tomáše). 9. Výklad menší. 1. Název, jak v čele, má oporu v ruk. 2. Obsahuje krátké výklady t. zv. apoštolského vyznání víry, De- satera i Otčenáše, vyňaté z Výkladu velkého, jehož tvoří kap. 26, 79 a 96. 4. Inc. A že sprostnému těžko jest dlúhú řeč spamatovati X a matka má učila mě řiekati: Amen, tak Bóh daj. 5. Původství Husovo stejně nesporné jako u celku. 6. Doba sepsání asi o něco pozdější než u Výkladu velkého. 7. Rukopisy: 1. M IV H 30. 107—14', 155'—9 (kap. 26—7, 96 a 25, ruk. dopsán 25. srp. 1414). 2. Františkánský A f 3. 277—81 (kap. 79, 26, 96). 3. Ol. I A 3 (bible boskovská). Výklad desatera (kap. 79). 4. VII H 18. 37—9 (výklad páteře kap. 96). 5. XI C 8. 201—2'. 205 (výklad Desatera; ot. část. S II, 267—8).
106 5. D 14. 1. 179—80 (F ve VČA 11, 1902, 748—9). 6. E 55. 1, přídeští (F tamtéž 310 a M 1902, 485). 7. Strah. D g 4, 28. 1—81 (F v M 1900, 333 a Vodehnal 404—7). 8. Dr K. V. Adámek v Hlinsku. Zlomek = E 14, 5. ř. zd. — 15, ř. 20. 8. Tisk: 1520 M. Konáč s názvem Dvanácti článkův víry křesťan- ské... výkladové (přetisk Zd. Tobolky 1927). E I, 1—386 (z ruk. 1; co tu vyříznuto, ot. z tisku Konáčova F ve VČA uv. odst. 5 č. 5). Ž II, 1—529. 9. Překlad dolnoněmecký asi z péra M. Jana z Lubeku, Flaciem přičítaný Mik. Rutzemu a popsaný u Joh. Geffokena, D. Bildercate- chismus des funfzehnten Jahrhs. I, 1855, 160—6 (s ukázkami) a Jos. Th. Müllerem v ČČH I, 1895, 282—7. O tisku, který klade asi k 1485, Br. Claussen, Nic. Russ' Boek von dren Strenghen... v Nordisk Tid- skrift för Bok och Bibliteksväsen XI, 1924, 117 a d. Viz i B, Německý husita na Karlově universitě a nejstarší tisk Husova díla v JSH 13, 1940, 54—7. 10. Literatura: F 23—5 č. 1, a jak uv. v odst. 7, Ný 464—5. S I, 170—247, II, 355—9, 415—28 a 528—31 (o předlohách z Viklefa). Jos. Vodehnal, K pramenům a složení Husova českého Výkladu víry v M 1916, 21 a d., 151 a d., 289 a d., 393 a d. Ný II, 195—213. B. v JSH 6, 1933, 13 (o Chelčického zpracování výkladu Otčenáše). B. Hus a To- máš Akv. v JSH XI, 1938, 117 (úvod i myšlenka z Tomáše). 9. Výklad menší. 1. Název, jak v čele, má oporu v ruk. 2. Obsahuje krátké výklady t. zv. apoštolského vyznání víry, De- satera i Otčenáše, vyňaté z Výkladu velkého, jehož tvoří kap. 26, 79 a 96. 4. Inc. A že sprostnému těžko jest dlúhú řeč spamatovati X a matka má učila mě řiekati: Amen, tak Bóh daj. 5. Původství Husovo stejně nesporné jako u celku. 6. Doba sepsání asi o něco pozdější než u Výkladu velkého. 7. Rukopisy: 1. M IV H 30. 107—14', 155'—9 (kap. 26—7, 96 a 25, ruk. dopsán 25. srp. 1414). 2. Františkánský A f 3. 277—81 (kap. 79, 26, 96). 3. Ol. I A 3 (bible boskovská). Výklad desatera (kap. 79). 4. VII H 18. 37—9 (výklad páteře kap. 96). 5. XI C 8. 201—2'. 205 (výklad Desatera; ot. část. S II, 267—8).
Strana 107
107 8. Vydání: Šembera, Ortografie (č. 59) 42—3 (ruk. 3). E III (viz č. předešlé). Vybíral 5—10. Ž II, 397—400 (z E). 10. Literatura: F 25 č. 1a. Jinak jako u č. předešlého. 10. Výklad krátký. 1. Název volím na odlišení od č. předešlého podle S. 2. Obsahuje nové vzdělání Výkladu menšího. 4. Inc. Spasitel církvi svaté, kteráž jest sbor X Amen, milý Bože, rač to dáti, abychme sě tak modlili. 5. Původství Husovo nepochybné z celého rázu spisku, hlavně z jeho vztahu k Výkladu menšímu. 6. Doba sepsání se dá určit jen přibližně: po č. 7. 7. Rukopisy pouze zlomkovité: Podle F náležejí k sobě takto: 1. kap. výklad Víry (apostolika), jehož úvod je ztra- cen a dochován z dohadu jen v St. sezn. Vlastní výklad má inc. Věři v Buoh Otcě... Věři t. j. rozu- mem přivoluji X v nasycení vuole plné bez nedo- statku. Amen. Z ruk. 4550. 66'—9 ot. S 3, 16—8, ze zlomku tepelského F v M 1925, 10. 2. kap. výklad Desatera dochován ve zlom. tepel., odkudž otištěn tamtéž 10—1, konec pak v M III B 11. 1 ot. F tamtéž 1927, 3. 3. kap. výklad Otčenáše. Ot. odtudtéž tamtéž 3—5. 10. Literatura: Menčík v M 1890, 575. F 31 č. 7 (zde č. další). Uv. S a F. Ný II, 326 p. 2 a tam uv. Vodehnal 282 a d. 11. O víře. 1. Název dal zlomku E. 2. Obsah toho, co zachováno, je výklad o povaze víry, o víře v Boha, církev a obcování svatých. 4. Inc. neznám X vše jeden Hospodin. Amen. Snad jest inc. ucho- ván v St. sezn. č. 4: Poněvadž, jak dí Apoštol k Židuom. 5. Původství Husovo značně pravděpodobné ze shod myšlenko- vých, jak ukázal Anněnkov i F. Název St. sezn. O víře a její článcích a o stránkách církve sv. by se hodil na spisek. 6. Doba sepsání se nedá určit pro nedostatek jakékoli narážky. 7. Rukopis jediný (bez začátku): M IV H 30. 1—23'. 8. Vydán u E III, 291—9 (jako pochybný). Sv. 5, 99—104. 10. Literatura: F 30—1 č. 7 (ztotožňoval s č. předešlým). Ný 469. Vodehnal (č. 8) 27, Ný II, 326 p. 2 (proti Husovu původství).
107 8. Vydání: Šembera, Ortografie (č. 59) 42—3 (ruk. 3). E III (viz č. předešlé). Vybíral 5—10. Ž II, 397—400 (z E). 10. Literatura: F 25 č. 1a. Jinak jako u č. předešlého. 10. Výklad krátký. 1. Název volím na odlišení od č. předešlého podle S. 2. Obsahuje nové vzdělání Výkladu menšího. 4. Inc. Spasitel církvi svaté, kteráž jest sbor X Amen, milý Bože, rač to dáti, abychme sě tak modlili. 5. Původství Husovo nepochybné z celého rázu spisku, hlavně z jeho vztahu k Výkladu menšímu. 6. Doba sepsání se dá určit jen přibližně: po č. 7. 7. Rukopisy pouze zlomkovité: Podle F náležejí k sobě takto: 1. kap. výklad Víry (apostolika), jehož úvod je ztra- cen a dochován z dohadu jen v St. sezn. Vlastní výklad má inc. Věři v Buoh Otcě... Věři t. j. rozu- mem přivoluji X v nasycení vuole plné bez nedo- statku. Amen. Z ruk. 4550. 66'—9 ot. S 3, 16—8, ze zlomku tepelského F v M 1925, 10. 2. kap. výklad Desatera dochován ve zlom. tepel., odkudž otištěn tamtéž 10—1, konec pak v M III B 11. 1 ot. F tamtéž 1927, 3. 3. kap. výklad Otčenáše. Ot. odtudtéž tamtéž 3—5. 10. Literatura: Menčík v M 1890, 575. F 31 č. 7 (zde č. další). Uv. S a F. Ný II, 326 p. 2 a tam uv. Vodehnal 282 a d. 11. O víře. 1. Název dal zlomku E. 2. Obsah toho, co zachováno, je výklad o povaze víry, o víře v Boha, církev a obcování svatých. 4. Inc. neznám X vše jeden Hospodin. Amen. Snad jest inc. ucho- ván v St. sezn. č. 4: Poněvadž, jak dí Apoštol k Židuom. 5. Původství Husovo značně pravděpodobné ze shod myšlenko- vých, jak ukázal Anněnkov i F. Název St. sezn. O víře a její článcích a o stránkách církve sv. by se hodil na spisek. 6. Doba sepsání se nedá určit pro nedostatek jakékoli narážky. 7. Rukopis jediný (bez začátku): M IV H 30. 1—23'. 8. Vydán u E III, 291—9 (jako pochybný). Sv. 5, 99—104. 10. Literatura: F 30—1 č. 7 (ztotožňoval s č. předešlým). Ný 469. Vodehnal (č. 8) 27, Ný II, 326 p. 2 (proti Husovu původství).
Strana 108
108 12. Dcerka. 1. Název vlastně O poznání cesty pravé k spasení. Avšak název zkrácený, vytvořený Hankou (odst. 8) podle začátku, se vžil. 2. Obsahuje výklady o pravé cestě k spasení, psané nepochybně zbožným pannám, žijícím u Betlemské kaple, a to v 10 kapitolách. 4. Inc. Slyš, dcerko, a viz a přichyl ucho své (podle žalmu 45, 1) X Bóh všemohúcí na věky požehnaný. Amen. 5. Původství Husovo dosvědčuje ruk. 2 a St. sezn. a pak obsah tak, že je pokládáno za nesporné. 6. Čas napsání se dá odhadnouti jen přibližně do počátků vy- hnanství, snad asi na sklonek 1412. 7. Rukopisy: 1. MIV C 18. 213—27 (doplnil Hanka z ruk. 2). 2. M IV E 29. 204—23. 3. Arcibisk. 110—48°. 4. II 159. 155—69. 5. D 82. 424'—32. 6. M IV B 15. 280'—97 (z 1526). 7. M IV H 32. 155—8 (zlomek). M. J. H. Dcerka. Vyd. V. Hanka 1825 (z ruk. 1, 2). E III, 104—30 (taktéž). Duch 17—61 (z E). Z I, 7—41 (taktéž). Sv V, 41—60 (nč). A. Kolářová-Císařová 1927 ve Špalíčku II (z ruk. 1, 2 a 6). Z 1946 (nč). 9. Překlad starofrancouzský zjistil P. Haškovec (Ný II, 219 p. 1). 10. Prameny. Úvodní slova žalmu, jež se vracejí v čele každé kap., vzal Hus asi z Jeronymovy Epistola ad Eustochium de virginitate (Corpus script. eccles. lat. 54, 143 ep. XXII). Pro 4. kap. Viklefovo káz. (odst. 11). 11. Literatura: F 28—9 č. 5, Ný 467. S, Jest Husova Dcerka dílo původní? II, 359—66 (slabé ohlasy z Viklefa). Ný II, 218—21 a uv. Kolářová-Císařová. 8. Vydání: 13. Knížky o svatokupectví. 1. Název vytvořil F podle Husova úvodu a závěru. 2. Obsahuje v 10 kap. výklady o povaze a rozšíření svatokupectví mezi papeži, biskupy, mnichy, duchovními i laiky a o tom, jak je vyhladiti obnovou staré ústavy církevní. 4. Inc. Svatokupectví, jenž se rozmnožilo X zlí aby se pokáli. Amen.
108 12. Dcerka. 1. Název vlastně O poznání cesty pravé k spasení. Avšak název zkrácený, vytvořený Hankou (odst. 8) podle začátku, se vžil. 2. Obsahuje výklady o pravé cestě k spasení, psané nepochybně zbožným pannám, žijícím u Betlemské kaple, a to v 10 kapitolách. 4. Inc. Slyš, dcerko, a viz a přichyl ucho své (podle žalmu 45, 1) X Bóh všemohúcí na věky požehnaný. Amen. 5. Původství Husovo dosvědčuje ruk. 2 a St. sezn. a pak obsah tak, že je pokládáno za nesporné. 6. Čas napsání se dá odhadnouti jen přibližně do počátků vy- hnanství, snad asi na sklonek 1412. 7. Rukopisy: 1. MIV C 18. 213—27 (doplnil Hanka z ruk. 2). 2. M IV E 29. 204—23. 3. Arcibisk. 110—48°. 4. II 159. 155—69. 5. D 82. 424'—32. 6. M IV B 15. 280'—97 (z 1526). 7. M IV H 32. 155—8 (zlomek). M. J. H. Dcerka. Vyd. V. Hanka 1825 (z ruk. 1, 2). E III, 104—30 (taktéž). Duch 17—61 (z E). Z I, 7—41 (taktéž). Sv V, 41—60 (nč). A. Kolářová-Císařová 1927 ve Špalíčku II (z ruk. 1, 2 a 6). Z 1946 (nč). 9. Překlad starofrancouzský zjistil P. Haškovec (Ný II, 219 p. 1). 10. Prameny. Úvodní slova žalmu, jež se vracejí v čele každé kap., vzal Hus asi z Jeronymovy Epistola ad Eustochium de virginitate (Corpus script. eccles. lat. 54, 143 ep. XXII). Pro 4. kap. Viklefovo káz. (odst. 11). 11. Literatura: F 28—9 č. 5, Ný 467. S, Jest Husova Dcerka dílo původní? II, 359—66 (slabé ohlasy z Viklefa). Ný II, 218—21 a uv. Kolářová-Císařová. 8. Vydání: 13. Knížky o svatokupectví. 1. Název vytvořil F podle Husova úvodu a závěru. 2. Obsahuje v 10 kap. výklady o povaze a rozšíření svatokupectví mezi papeži, biskupy, mnichy, duchovními i laiky a o tom, jak je vyhladiti obnovou staré ústavy církevní. 4. Inc. Svatokupectví, jenž se rozmnožilo X zlí aby se pokáli. Amen.
Strana 109
109 5. Původství Husovo zcela nesporné ze svědectví Husových a současných i z obsahu. 6. Čas napsání se dá určit na sklonek 1412 a leden 1413. Knížky dopsány 2. února 1413. 7. Rukopisy: 1. 4° 24. 106—207 (úplné). 2. Strahov. Zlomky pouhého, jak se zdá, výtahu. 3. Několik odstavců ve spisku proti zápisu česko- brodského sněmu z 11. list. 1444 v Stuttg. Theol. 37. 147—57 (snímky v Histor. ústavu). 1. E 1, 387—478 (z ruk. 1). 2. Ž I, 73—199 (z E). 3. Ný, O svatokupectví (Svět. knih. 1907; z E). 4. C. Straka v M 1911, 422—31 (z ruk. 2). 5. Sv V, 137—210, 1904. 9. Pramenem hlavně Viklefův traktát De simonia, jehož jsou kníž- ky vlastně volným vzděláním (D. Prohaska v ČM F III, 5 a d., 102 a d., 215 a. d., S I, 170 a d., 305 a d. XIX—XXII). 10. Literatura: F 27 č. 3, Ný 166. F Husovy Knížky o svatokupectví ve F S I, 1910, 69—74, uv. Prohaska a S, Ný II, 238—42. 8. Vydání: 14. O šesti bludích. 1. Název ruk. a vžitý. 2. Obsahuje české znění traktátu De sex erroribus (č. 76). 4. Inc. Znamenav šest bludóv X kněžstvie sú stratili. Amen. 5. Původství Husovo zcela bezpečné ze svědectví vlastních i cizích. 6. Čas vzniku udán slovy závěru: Skonal sem v středu po sv. Tro- jici v Betlemě. A kněžie pražští, vědúce, že sem tu... nestavili sú služby Božie. To se obecně vykládá po zdůvodnění Novákově (Sb. hist. 4, 303) na 21. červen 1413 proti staršímu výkladu na 6. červen 1414, k němuž se vrátil jen S 299 (proti němu Ný, 305). 7. Rukopisy: 1. M IV C 18. 201—13. 2. 4935. 53—73. 3. Fol. 51. 138—47. 4. Křižovn. XXII A 4. 137—214. 5. IV F 25. 209' (jen zač.). 6. Ol. 1 34. 173 (Vybíral 30—1). 8. Tisky: 1510 v Litomyšli. Post. 1563. 217—29'. E III, 212—40 (z ruk. 1), odtud Duch 101—43. Z I, 233—70 (z E). Sv 5, 72—93. 10. Literatura u F 27—8 č. 4, Ný 466—7. S 227, 299, 366. Ný II, 305.
109 5. Původství Husovo zcela nesporné ze svědectví Husových a současných i z obsahu. 6. Čas napsání se dá určit na sklonek 1412 a leden 1413. Knížky dopsány 2. února 1413. 7. Rukopisy: 1. 4° 24. 106—207 (úplné). 2. Strahov. Zlomky pouhého, jak se zdá, výtahu. 3. Několik odstavců ve spisku proti zápisu česko- brodského sněmu z 11. list. 1444 v Stuttg. Theol. 37. 147—57 (snímky v Histor. ústavu). 1. E 1, 387—478 (z ruk. 1). 2. Ž I, 73—199 (z E). 3. Ný, O svatokupectví (Svět. knih. 1907; z E). 4. C. Straka v M 1911, 422—31 (z ruk. 2). 5. Sv V, 137—210, 1904. 9. Pramenem hlavně Viklefův traktát De simonia, jehož jsou kníž- ky vlastně volným vzděláním (D. Prohaska v ČM F III, 5 a d., 102 a d., 215 a. d., S I, 170 a d., 305 a d. XIX—XXII). 10. Literatura: F 27 č. 3, Ný 166. F Husovy Knížky o svatokupectví ve F S I, 1910, 69—74, uv. Prohaska a S, Ný II, 238—42. 8. Vydání: 14. O šesti bludích. 1. Název ruk. a vžitý. 2. Obsahuje české znění traktátu De sex erroribus (č. 76). 4. Inc. Znamenav šest bludóv X kněžstvie sú stratili. Amen. 5. Původství Husovo zcela bezpečné ze svědectví vlastních i cizích. 6. Čas vzniku udán slovy závěru: Skonal sem v středu po sv. Tro- jici v Betlemě. A kněžie pražští, vědúce, že sem tu... nestavili sú služby Božie. To se obecně vykládá po zdůvodnění Novákově (Sb. hist. 4, 303) na 21. červen 1413 proti staršímu výkladu na 6. červen 1414, k němuž se vrátil jen S 299 (proti němu Ný, 305). 7. Rukopisy: 1. M IV C 18. 201—13. 2. 4935. 53—73. 3. Fol. 51. 138—47. 4. Křižovn. XXII A 4. 137—214. 5. IV F 25. 209' (jen zač.). 6. Ol. 1 34. 173 (Vybíral 30—1). 8. Tisky: 1510 v Litomyšli. Post. 1563. 217—29'. E III, 212—40 (z ruk. 1), odtud Duch 101—43. Z I, 233—70 (z E). Sv 5, 72—93. 10. Literatura u F 27—8 č. 4, Ný 466—7. S 227, 299, 366. Ný II, 305.
Strana 110
110 15. Postila. 1. Název vžitý a zobecnělý. Hus sám zve dílo Vyloženie sv. čtení nedělních. 2. Obsahuje 57 kázání nedělních se 2 po velikonocích a po letni- cích a pak dvě posvícenská s předmluvou a ukazadlem (rejstříkem) napřed. 4. Inc. Milosrdný Spasitel,Pán všemohúcí X skrze zaslúženie Pá- na našeho Jezu Krista. Jehož léta 1413... toto vyloženie sv. čtení jest skonáno. Amen. 5. Původství Husovo zcela nesporné ze svědectví ruk. i obsahu, takže se nikdy neozvala sebe menší pochybnost. 6. Čas dopsání určuje závěr (odst. 4): 1. 1413 v den postný sv. ap. Šimona a Judy na hradě, jenž slove Kozí... na 27. říjen 1413 (S II, 528). 7. Rukopisy: 1. M IV C 18 (Horčičkův). 1—196 z 1414 (vytrženy 2 listy, snímek u Havránka, Vývoj 41). 2. M III B 11 (Douchův). 5—154. 3. XVII A 11. 6—324 (snímek u F Písemnictví 152). 4. XVII B 13. 3—211 (napřed rovněž ukazadlo). 5. Fol. 51. 148—311 (chybí konec). 6. Plzeň 1. 392—451 (= E 1—100, hodně odchylný). 7. 4270 (zlomeček). 8. 11. 561. 9—10' (předmluva). 9. Strahov, zlomek (otiskl C. Straka v M 1913, 281—2). 10. VI F 22. 267'—8 (= E 228—30). 11. XVII G 30. 1—9 (konec). 12. 11. 794. 119—31 (Excerpta ex annotationibus ad Po- stillam J. H. (Denis I, 2, 1901). 13. M XIV E 5 (F v ČČH 1930, 378). Nezvěstné jsou dnes ruk. fol. pap., zapsaný v inventáři stockholm- ské knih. 1649, a perg. 4°, doložený 1695 (Dudík 87, 89). 8. Tisky: 1563 s názvem Postilla sv. paměti M. J. Husi (popis u E 3, 337—41). 1564 s týmž názvem (tit. 1. u F. Písem. příl. 11). 1592 podle F, patrně jen vydání obálkové. 1866 E II, 1—427, 435—40. 1900 F nč. v úpravě bibliofilské. 1905(?) F u Sv VI. 1906 Ž. Postilla. Novým pravopisem přepsal a poznám- kami opatřil. 9. Překlady: lat. v II, 43. 145—352. Inc. Misericors et piissimus Salvator noster X benedictus in sec. sec. Amen, mi d. J. Christe. O tom
110 15. Postila. 1. Název vžitý a zobecnělý. Hus sám zve dílo Vyloženie sv. čtení nedělních. 2. Obsahuje 57 kázání nedělních se 2 po velikonocích a po letni- cích a pak dvě posvícenská s předmluvou a ukazadlem (rejstříkem) napřed. 4. Inc. Milosrdný Spasitel,Pán všemohúcí X skrze zaslúženie Pá- na našeho Jezu Krista. Jehož léta 1413... toto vyloženie sv. čtení jest skonáno. Amen. 5. Původství Husovo zcela nesporné ze svědectví ruk. i obsahu, takže se nikdy neozvala sebe menší pochybnost. 6. Čas dopsání určuje závěr (odst. 4): 1. 1413 v den postný sv. ap. Šimona a Judy na hradě, jenž slove Kozí... na 27. říjen 1413 (S II, 528). 7. Rukopisy: 1. M IV C 18 (Horčičkův). 1—196 z 1414 (vytrženy 2 listy, snímek u Havránka, Vývoj 41). 2. M III B 11 (Douchův). 5—154. 3. XVII A 11. 6—324 (snímek u F Písemnictví 152). 4. XVII B 13. 3—211 (napřed rovněž ukazadlo). 5. Fol. 51. 148—311 (chybí konec). 6. Plzeň 1. 392—451 (= E 1—100, hodně odchylný). 7. 4270 (zlomeček). 8. 11. 561. 9—10' (předmluva). 9. Strahov, zlomek (otiskl C. Straka v M 1913, 281—2). 10. VI F 22. 267'—8 (= E 228—30). 11. XVII G 30. 1—9 (konec). 12. 11. 794. 119—31 (Excerpta ex annotationibus ad Po- stillam J. H. (Denis I, 2, 1901). 13. M XIV E 5 (F v ČČH 1930, 378). Nezvěstné jsou dnes ruk. fol. pap., zapsaný v inventáři stockholm- ské knih. 1649, a perg. 4°, doložený 1695 (Dudík 87, 89). 8. Tisky: 1563 s názvem Postilla sv. paměti M. J. Husi (popis u E 3, 337—41). 1564 s týmž názvem (tit. 1. u F. Písem. příl. 11). 1592 podle F, patrně jen vydání obálkové. 1866 E II, 1—427, 435—40. 1900 F nč. v úpravě bibliofilské. 1905(?) F u Sv VI. 1906 Ž. Postilla. Novým pravopisem přepsal a poznám- kami opatřil. 9. Překlady: lat. v II, 43. 145—352. Inc. Misericors et piissimus Salvator noster X benedictus in sec. sec. Amen, mi d. J. Christe. O tom
Strana 111
111 B v JSH 9, 1936, 69—70. Překlad připravoval také pro K. Nydbrucka P. Codicillus. něm. Predigten über die Sonn-Festtagsevangelien des Kirchen- jahres. Ubersetzt von Joh. Nowotný. Erste Abteilung. Görlitz 1854—5 (= E 1—207). Odtud 3 káz. Krummel 636—63 a 6 vedle 3 z části W. v. Langsdorff, Joh. Huss ausgewählte Predigten (1894) 1—73; ně- kolik i F. Strunz, Joh. Hus (1927) 84—125. Nově začal překládati postilu J. Th. Müller. 10. Pramenem hojně Viklef, částečně ovšem podle starších postil lat., kde již Viklefa užito. O tom F v O 1900, 433—6 a S I, 257—82. 11. Literatura u F 25—7 č. 2, Ný 465 a II, 317—23. J. Th. Müller v ČČH 13, 1907, 163 a d. (o postile Chelčického, pokládané dlouho za Husovu). Dodatek. Kázání Wilheringská. Tři kázání Postily se ucho- vala také ve starším znění ve wilher. ruk. 122. 87'—100. Je to kázání na Trojici (čtení 33) a dvojí posvícenské (čt. 58—9). Vydal je A. Patera ve VUS 1890, 357—85. Zlomek prvého (E 228/9) je i v 4270. F 42—3 č. 21—2. Snad pochází od Husa i kázání na den narození Páně, přeložené z Augustina, vpravdě pak ze Lva, a zač. Svatý a žádostný. Vydal z plzeň, ruk. Postily svát. (č. další) Prusík na t. uv. m. 133—6, kdež ještě 118—20 o několika jiných kázáních pod., sotva však již Huso- vých. F 62 č. 40 d. 16. Postila sváteční. Pod tímto názvem zahrnuji a potiori všecka Husova kázání, zachovaná jed- notlivě, mimo soubor Postily nedělní. Především je to sbírka 18 Kázání svátečních, otištěná v Post. 1563 i 1564 (dále = P) s názvem: Počínají se vejkladové na evangelia, kteréž se při slavnostech některých svátkuov od věrných křesťanuov čtau, a obsažená také částečně v Strahov. I D 5 (= S), popsaném F v M 1900, 183—5. Obsahuje tato kázání: 1. Na sv. Ondřeje. Na text Mt 4, 18—22. Inc. Svaté toto evangelium. S 470—85', P 138'—43'. Sv. 4, 21—8. 2. Na sv. Mikuláše. Na Mt 24, 42—51. Inc. Dnešní toto evangelium. S 485—98, P 143.—8. Sv. 4, 29—35. 3. Na sv. Tomáše. Na Jan 20, 24—9. Inc. Svaté toto evangelium. S 498—507. P 148—53. Sv. 36—44. 4.—10. Na den slavný Narození Božího. 4. Prothema na Zjev. 19. 7. Dále (5.) výklad na prvou mši Božího hodu na Luk. 2, 1—20, pokračující v (6.) kázání, v (7.) kázání po obědě, ve (8.) výkladě na druhou mši a (9.) v kázání sv. Bedy na též evan- gelium. Konečně (10.) je tu výklad na velkou mši o Božím hodě na Jana 1. 1—14. Inc. Radujme a veselme se X požehnaný Buoh na věky. V S 508—44 (chybí konec), P 153—73. Sv. 4, 75—106. U F 46 č. 26. 11. Na Jana evang. Na Jana 21. 19—24. Inc. Sv. Jana církev nazývá orlem. S 545—9 (chybí zač. a konec odchylný). P 173—7. Sv. 4, 45—41. 12. Na den památky večeře Páně. Jana 6. 55—8. Inc. V ten čas řekl... Že Kristus Pán X dopomáhej Otec, Syn a Duch sv. na věky. V M IV H 30. 74—5 (chybí
111 B v JSH 9, 1936, 69—70. Překlad připravoval také pro K. Nydbrucka P. Codicillus. něm. Predigten über die Sonn-Festtagsevangelien des Kirchen- jahres. Ubersetzt von Joh. Nowotný. Erste Abteilung. Görlitz 1854—5 (= E 1—207). Odtud 3 káz. Krummel 636—63 a 6 vedle 3 z části W. v. Langsdorff, Joh. Huss ausgewählte Predigten (1894) 1—73; ně- kolik i F. Strunz, Joh. Hus (1927) 84—125. Nově začal překládati postilu J. Th. Müller. 10. Pramenem hojně Viklef, částečně ovšem podle starších postil lat., kde již Viklefa užito. O tom F v O 1900, 433—6 a S I, 257—82. 11. Literatura u F 25—7 č. 2, Ný 465 a II, 317—23. J. Th. Müller v ČČH 13, 1907, 163 a d. (o postile Chelčického, pokládané dlouho za Husovu). Dodatek. Kázání Wilheringská. Tři kázání Postily se ucho- vala také ve starším znění ve wilher. ruk. 122. 87'—100. Je to kázání na Trojici (čtení 33) a dvojí posvícenské (čt. 58—9). Vydal je A. Patera ve VUS 1890, 357—85. Zlomek prvého (E 228/9) je i v 4270. F 42—3 č. 21—2. Snad pochází od Husa i kázání na den narození Páně, přeložené z Augustina, vpravdě pak ze Lva, a zač. Svatý a žádostný. Vydal z plzeň, ruk. Postily svát. (č. další) Prusík na t. uv. m. 133—6, kdež ještě 118—20 o několika jiných kázáních pod., sotva však již Huso- vých. F 62 č. 40 d. 16. Postila sváteční. Pod tímto názvem zahrnuji a potiori všecka Husova kázání, zachovaná jed- notlivě, mimo soubor Postily nedělní. Především je to sbírka 18 Kázání svátečních, otištěná v Post. 1563 i 1564 (dále = P) s názvem: Počínají se vejkladové na evangelia, kteréž se při slavnostech některých svátkuov od věrných křesťanuov čtau, a obsažená také částečně v Strahov. I D 5 (= S), popsaném F v M 1900, 183—5. Obsahuje tato kázání: 1. Na sv. Ondřeje. Na text Mt 4, 18—22. Inc. Svaté toto evangelium. S 470—85', P 138'—43'. Sv. 4, 21—8. 2. Na sv. Mikuláše. Na Mt 24, 42—51. Inc. Dnešní toto evangelium. S 485—98, P 143.—8. Sv. 4, 29—35. 3. Na sv. Tomáše. Na Jan 20, 24—9. Inc. Svaté toto evangelium. S 498—507. P 148—53. Sv. 36—44. 4.—10. Na den slavný Narození Božího. 4. Prothema na Zjev. 19. 7. Dále (5.) výklad na prvou mši Božího hodu na Luk. 2, 1—20, pokračující v (6.) kázání, v (7.) kázání po obědě, ve (8.) výkladě na druhou mši a (9.) v kázání sv. Bedy na též evan- gelium. Konečně (10.) je tu výklad na velkou mši o Božím hodě na Jana 1. 1—14. Inc. Radujme a veselme se X požehnaný Buoh na věky. V S 508—44 (chybí konec), P 153—73. Sv. 4, 75—106. U F 46 č. 26. 11. Na Jana evang. Na Jana 21. 19—24. Inc. Sv. Jana církev nazývá orlem. S 545—9 (chybí zač. a konec odchylný). P 173—7. Sv. 4, 45—41. 12. Na den památky večeře Páně. Jana 6. 55—8. Inc. V ten čas řekl... Že Kristus Pán X dopomáhej Otec, Syn a Duch sv. na věky. V M IV H 30. 74—5 (chybí
Strana 112
112 zač.) a Plzeň. přídeští (konec). Vyd. 1545 P. Bydžovský, v P 177—82. E III, 170—7 (z ruk. 1 a P). Sv. 4, 136—44. K tomu připojena v obou ruk. i P kratičká Řeč o Božím těle velmi dobrá (o desa- teré škodě z dlouhého nepřistupování k večeři Páně). Inc. Že ty dobré věci X ne- vonělo nic dobrého. U E III, 339. F 33—4 č. 10. 13. Na sv. Martina. Na Mt 25, 14—30. Inc. Toto evangelium sv. Matouše X kraluje s Otcem i Duchem sv. na věky věkův, amen. S 445'—60, P 189—96. Sv. 4, 52—62. 14. Na zvěstování P. Marie. Na Luk. 1, 26—38. Inc. Toto sv. evangelium držíX skutečně byl hotov, amen. P 196—200. Sv. 4, 4—9. 15. Řeč na zvěstovánie Matky Božie a příščie našeho milého Jesu Krista. V MIV H 30. 115—56 bez zač. i konce. 16. Na Navštívení P. Marie. Na Luk. 1, 39—56. Inc. Tohoto evangelia smyslX v odplatě bydla věčného. P 200—5. Sv. 4, 10—6. 17. Na Nanebevzetí P. Marie. Na Luk. 10, 42. Inc. Toto evangelium položeno jest X jeden Hospodin všemohúcí. Amen. P 205—7. Sv. 4, 17—20. 18. Na sv. Alžbětu. Na Luk. 21, 1—4 Inc. Toto sv. evangelium píše X rač do- pomoci Pán Ježíš Kristus, amen. S 460—8, P 207—10'. Sv. 4, 63—8. 19. Na sv. Kateřinu. Na Mt 25, 1—13. Inc. O puolnoci křik učiněn jest X Buoh na věky věkóv požehnaný, amen. S 468—76, P 210.—4'. Sv. 4, 69—74. V S následují ještě 1. 549'—68 kázání na Nové léto, podle F 184 rázu jiného nežli kázání Husova, pak na Božie křtěnie a konečně na hromnice, odchylné od kázání Post. Vedle toho shledal F 186 odst. 4 některé živly husovské, v tom zvláště závislost na Viklefovi, ve výkladech a káz. na 1. 393—444, jež popsal 182. Je to káz. na sv. Ka- teřinu na Mt 25, 1—13, jemuž chybí zač., káz. na hromnice, výklad Mt 23, 15 a d. a konečně na 3. hl. Joba. 20. Kázání o člověku, který sestupoval do Jeruzaléma, na 13. ned. po Trojici. Na Luk. 10, 30. Inc. Prosi jeden člověk ... abych něco napsal na to slovo X milostivého P. Krista, amen. Z P u E II, 428—34, Sv. 4, 132—5. Husovo původství je dosvědčeno jím samým i St. sezn. vznikem spadá mezi Výklad a Post. F 43 č. 23, Ný 474. Charvatsko- hlaholský překlad zjistil v hlahol. ruk. knihovny vatikánské z r. 1445 Stj. Ivšič, Slavia VI, 1927, 55—8. 21. Výklad na pašiji vedle sepsání sv. Jana v XVII. kap. Inc. Do té zahrady před tím často byl vcházel X jeho z mrtvýchvstání neuzřela. P 130—8. Je to jakési lidové zpracování látky Passio (č. 12), pravděpodobně starší. Rozdíl v určení vysvětlí neshodu, že se Passio přísně drží evangelií, kdežto zde jmenován i Longinus (což však není třeba spojovat s V. Králíkem, jako činí Ný I, 214). Na ranní vznik ukazuje i vý- raz Hospodin (1. 1325). F 62—3 č. 40 e. 22. Kázání o umučení Pána našeho ... M. J. Husi, dědice českého. Jediné v Brn. R IV. 15 (ze Stockholmu). Obsahuje rovněž vypsání Kristovy pašije. Inc. Ztáhl jest ruku Abraham ... I Mojž. 22... A přileží dobře umučení P. n. Ježíše Krista X dřevo živé Otce i Syna i Ducha sv. amen. Původství Husovo dosvědčuje ruk., je-li však kázání Husovo, nutno je klásti podle obsahu do značně ranní doby (F u Sv. 4, VI). F 44—5 č. 25, vyd. Sv. 4, 145—75. 17. Nová úprava překladu české bible. 1. Názvu ruk. nemívají. 2. Obsahuje revidované znění prvé recense čes. bible. 5. Původství Husovo, tušené již Dobrovským, došlo prvého za- stánce v Palackém a Šemberovi, odpůrce však v Jirečkovi. Možno je
112 zač.) a Plzeň. přídeští (konec). Vyd. 1545 P. Bydžovský, v P 177—82. E III, 170—7 (z ruk. 1 a P). Sv. 4, 136—44. K tomu připojena v obou ruk. i P kratičká Řeč o Božím těle velmi dobrá (o desa- teré škodě z dlouhého nepřistupování k večeři Páně). Inc. Že ty dobré věci X ne- vonělo nic dobrého. U E III, 339. F 33—4 č. 10. 13. Na sv. Martina. Na Mt 25, 14—30. Inc. Toto evangelium sv. Matouše X kraluje s Otcem i Duchem sv. na věky věkův, amen. S 445'—60, P 189—96. Sv. 4, 52—62. 14. Na zvěstování P. Marie. Na Luk. 1, 26—38. Inc. Toto sv. evangelium držíX skutečně byl hotov, amen. P 196—200. Sv. 4, 4—9. 15. Řeč na zvěstovánie Matky Božie a příščie našeho milého Jesu Krista. V MIV H 30. 115—56 bez zač. i konce. 16. Na Navštívení P. Marie. Na Luk. 1, 39—56. Inc. Tohoto evangelia smyslX v odplatě bydla věčného. P 200—5. Sv. 4, 10—6. 17. Na Nanebevzetí P. Marie. Na Luk. 10, 42. Inc. Toto evangelium položeno jest X jeden Hospodin všemohúcí. Amen. P 205—7. Sv. 4, 17—20. 18. Na sv. Alžbětu. Na Luk. 21, 1—4 Inc. Toto sv. evangelium píše X rač do- pomoci Pán Ježíš Kristus, amen. S 460—8, P 207—10'. Sv. 4, 63—8. 19. Na sv. Kateřinu. Na Mt 25, 1—13. Inc. O puolnoci křik učiněn jest X Buoh na věky věkóv požehnaný, amen. S 468—76, P 210.—4'. Sv. 4, 69—74. V S následují ještě 1. 549'—68 kázání na Nové léto, podle F 184 rázu jiného nežli kázání Husova, pak na Božie křtěnie a konečně na hromnice, odchylné od kázání Post. Vedle toho shledal F 186 odst. 4 některé živly husovské, v tom zvláště závislost na Viklefovi, ve výkladech a káz. na 1. 393—444, jež popsal 182. Je to káz. na sv. Ka- teřinu na Mt 25, 1—13, jemuž chybí zač., káz. na hromnice, výklad Mt 23, 15 a d. a konečně na 3. hl. Joba. 20. Kázání o člověku, který sestupoval do Jeruzaléma, na 13. ned. po Trojici. Na Luk. 10, 30. Inc. Prosi jeden člověk ... abych něco napsal na to slovo X milostivého P. Krista, amen. Z P u E II, 428—34, Sv. 4, 132—5. Husovo původství je dosvědčeno jím samým i St. sezn. vznikem spadá mezi Výklad a Post. F 43 č. 23, Ný 474. Charvatsko- hlaholský překlad zjistil v hlahol. ruk. knihovny vatikánské z r. 1445 Stj. Ivšič, Slavia VI, 1927, 55—8. 21. Výklad na pašiji vedle sepsání sv. Jana v XVII. kap. Inc. Do té zahrady před tím často byl vcházel X jeho z mrtvýchvstání neuzřela. P 130—8. Je to jakési lidové zpracování látky Passio (č. 12), pravděpodobně starší. Rozdíl v určení vysvětlí neshodu, že se Passio přísně drží evangelií, kdežto zde jmenován i Longinus (což však není třeba spojovat s V. Králíkem, jako činí Ný I, 214). Na ranní vznik ukazuje i vý- raz Hospodin (1. 1325). F 62—3 č. 40 e. 22. Kázání o umučení Pána našeho ... M. J. Husi, dědice českého. Jediné v Brn. R IV. 15 (ze Stockholmu). Obsahuje rovněž vypsání Kristovy pašije. Inc. Ztáhl jest ruku Abraham ... I Mojž. 22... A přileží dobře umučení P. n. Ježíše Krista X dřevo živé Otce i Syna i Ducha sv. amen. Původství Husovo dosvědčuje ruk., je-li však kázání Husovo, nutno je klásti podle obsahu do značně ranní doby (F u Sv. 4, VI). F 44—5 č. 25, vyd. Sv. 4, 145—75. 17. Nová úprava překladu české bible. 1. Názvu ruk. nemívají. 2. Obsahuje revidované znění prvé recense čes. bible. 5. Původství Husovo, tušené již Dobrovským, došlo prvého za- stánce v Palackém a Šemberovi, odpůrce však v Jirečkovi. Možno je
Strana 113
113 opírat již o důvody, uv. u č. 2, ještě je však rozmnožit. Původce revise se řídil týmiž zásadami jako původce revise z r. 1406 a pojal z ní do svého díla některé části jako Žaltář, zcela beze změny. Školeného theologa i filologa prozrazuje také doslov díla, který je jakoby pro- tějškem Husova úvodu a doslovu k zpravidlu Výkladu (č. 8). Vykládá, že úpravu založil na lat. bibli, opatřené t. zv. correctoriem a pocháze- jící asi z konce stol. XI., a zdůrazňuje rozdíl mezi ie (ě) a ie zcela podle Husa. Doslov ten uchovaly sice pouze bible 3. recense, zásadami však, jež vykládá, řídí se již původce této úpravy, takže není třeba, jako činí B. Ryba (VČA 51, 1942, 11), přičítati doslov teprve původci 3. vydání stč. bible. 6. Vznik úpravy spadá nejspíše do sklonku 1413 a poč. 1414, kdy se Husovi dostalo po vysilující práci oddechu a kdy se nejvíce sblížil s českými posluchači venkovskými, na jejichž žádost zřejmě práci podnikl. 7. Rukopisy: 1. Bible boskovská v Ol. I A 3. O ní B ve VČA 53, 1944, 105—7. 2. Litoměřická 1429. 3.1 173. 4. 1175. 5. Šafhússká (asi z pol. stol.); rec. 3. 6. Nymburská 1462 v M IV B 12; rec. 3. 7. Táborské mlynářky v XVII A 10. 8. Brno, Z A (Bočkova bible v švédské sbírce). 9. Strahov (SZ Cardův, popsaný PA 20, 114 a d.). 10. MIV B 13 (SZ Dobrovského; jiný jeho SZ a bible Hrochovská, o níž píše Dobrovský, Geschichte d. böhm. Litteratur, vyd. B. Jedlička, 318—9 č. 6 a 13, jsou nezvěstné). 8. Vydání doslovu: Šembera, Ortografie 44, odtud E III, 260 (z ruk. 5). Zíbrt ve VČA 12, 1903, 45 (z ruk. 5 a 6). 10. Literatura starší u F 37—8 č. 16. B. Hus a čes. bible v JSH 2. 1929, 1—11 a odtud Počátky čes. bible 19 a d. 18. Katechismus. 1. Název, vytvořený podle Palackého, dal spisku J. Jireček a za- sluhuje přednost před jinými. V ruk. ho není. 2. Obsahuje výklad o víře, o t. zv. apoštolském vyznání víry, Trojici, církvi a o lásce k Bohu a člověku. 4. Inc. Že bez viery žádný nemóž spasen býti X jemuž samému buď chvála na věky věkoma amen. 5. Původství Husovo zastával Palacký a F, kdežto Goll, Müller, Ný i B o něm pochybovali. Dokazuje je Havelka 36—49, a to hlavně
113 opírat již o důvody, uv. u č. 2, ještě je však rozmnožit. Původce revise se řídil týmiž zásadami jako původce revise z r. 1406 a pojal z ní do svého díla některé části jako Žaltář, zcela beze změny. Školeného theologa i filologa prozrazuje také doslov díla, který je jakoby pro- tějškem Husova úvodu a doslovu k zpravidlu Výkladu (č. 8). Vykládá, že úpravu založil na lat. bibli, opatřené t. zv. correctoriem a pocháze- jící asi z konce stol. XI., a zdůrazňuje rozdíl mezi ie (ě) a ie zcela podle Husa. Doslov ten uchovaly sice pouze bible 3. recense, zásadami však, jež vykládá, řídí se již původce této úpravy, takže není třeba, jako činí B. Ryba (VČA 51, 1942, 11), přičítati doslov teprve původci 3. vydání stč. bible. 6. Vznik úpravy spadá nejspíše do sklonku 1413 a poč. 1414, kdy se Husovi dostalo po vysilující práci oddechu a kdy se nejvíce sblížil s českými posluchači venkovskými, na jejichž žádost zřejmě práci podnikl. 7. Rukopisy: 1. Bible boskovská v Ol. I A 3. O ní B ve VČA 53, 1944, 105—7. 2. Litoměřická 1429. 3.1 173. 4. 1175. 5. Šafhússká (asi z pol. stol.); rec. 3. 6. Nymburská 1462 v M IV B 12; rec. 3. 7. Táborské mlynářky v XVII A 10. 8. Brno, Z A (Bočkova bible v švédské sbírce). 9. Strahov (SZ Cardův, popsaný PA 20, 114 a d.). 10. MIV B 13 (SZ Dobrovského; jiný jeho SZ a bible Hrochovská, o níž píše Dobrovský, Geschichte d. böhm. Litteratur, vyd. B. Jedlička, 318—9 č. 6 a 13, jsou nezvěstné). 8. Vydání doslovu: Šembera, Ortografie 44, odtud E III, 260 (z ruk. 5). Zíbrt ve VČA 12, 1903, 45 (z ruk. 5 a 6). 10. Literatura starší u F 37—8 č. 16. B. Hus a čes. bible v JSH 2. 1929, 1—11 a odtud Počátky čes. bible 19 a d. 18. Katechismus. 1. Název, vytvořený podle Palackého, dal spisku J. Jireček a za- sluhuje přednost před jinými. V ruk. ho není. 2. Obsahuje výklad o víře, o t. zv. apoštolském vyznání víry, Trojici, církvi a o lásce k Bohu a člověku. 4. Inc. Že bez viery žádný nemóž spasen býti X jemuž samému buď chvála na věky věkoma amen. 5. Původství Husovo zastával Palacký a F, kdežto Goll, Müller, Ný i B o něm pochybovali. Dokazuje je Havelka 36—49, a to hlavně
Strana 114
114 shodami s jinými spisy Husovými, zvláště s Výkladem, a jeho dů- vodům možno přisvědčit. To zejména, vztáhneme-li na spisek, jak toho žádá znění tohoto svědectví, citát, uváděný v 2. recensi, nám známé jediné ze vzdělání táborského, P. Bydžovským Smetanou z Hu- sovy knížky, v kteréž votázky na dítě činí. Dvojí otázku, uváděnou jím, pokládá Hav. sotva správně za práci samostatnou, kterou nazývá Dvojotázkou o přijímání (rozbor 52—6, F 63 č. 40 f) a otiskuje podle dvojího znění ještě ze stol. Husova (184—5). Osamostatněla ovšem nepochybně, a to asi proto, že jí užíváno při přípravě dětí k přijímání. 6. Čas vzniku možno s Hav. 49—51 odhadnouti přibližně na 1412 až 1414. 1. Rukopisy: 1. 4557. 211—5. 2. Vyšší Brod 59. 30' a d. (Xenia Bernardina II, 2, 260; r. 1928, kdy jsem ho tam hledal, byl ztracen). 3. Roudn. VI F g 60. 100'—3 (zpracování táborské). 8. Vydal: Palacký Doc. 703—7 (z ruk. 1). Havelka 177—84 (z ruk. 1), 188—91 (z ruk. 3) se snímky. 9. Přeložil J. Th. Müller, Dt. Katechismen der böhm. Brüder (1887) 91—4 (z ruk. 1). lat. zpracování v 1. části Tractatus de fide catholica (pravděpodobně Mik. Drážďanského) otiskl Hav. 192 až 205. 10. Literatura: F 39—40 č. 18, Ný 472—3 a hlavně Hav., u něhož 23—31 přehled literatury. Dodatek. Otázka o živém chlebě. S tímto názvem ot. Hav. 185 jako samostatné sepsání citát Pav. Bydžovského z Husa, jenž, jak dí, v jedněch svých knihách napsal, otázku čině a řka: Prosím Tebe, proč jest P. Kristus v šesté kap. sv. Jana jedenáctekrát živým chlebem se jmenoval? Avšak Hav. 57 sám zjistil, že zcela tak hovoří Hus v de corp. Christi (č. 63, ed. F. 5). I myslí Bydžovský zřejmě tento spisek Husův, jak se k tomuto výkladu kloní Hav. sám. 19. Jádro učení křesťanského. 1. Název dal spisku E a vžil se. V ruk. 3 zní: Otázky i odpovědi pravého křesťana o božských mocech, v ruk. 4: O poznání P. Boha. 2. Obsahuje jednak výklad o Bohu, Kristu a církvi podle Vý- kladu viery, jednak katechismové částky: o 5 smyslech, 7 darech Ducha sv., 7 milosrdenství tělesných a duchovních, 8 blahoslaven- stvích, 7 smrtelných hříších a 6 hříších z povolení a 3 částech pokání. 4. Inc. Buoh jest dobré X po smrti u věčné radosti. Amen. 5. Původství Husovo není dosvědčeno ruk., plyne však téměř s jistotou z toho, že 1. část spisku je namnoze doslovně vzata z Vý- kladu viery. Také souvislost s Abecedou (č. 1) a dopsání Jádra v Ústí
114 shodami s jinými spisy Husovými, zvláště s Výkladem, a jeho dů- vodům možno přisvědčit. To zejména, vztáhneme-li na spisek, jak toho žádá znění tohoto svědectví, citát, uváděný v 2. recensi, nám známé jediné ze vzdělání táborského, P. Bydžovským Smetanou z Hu- sovy knížky, v kteréž votázky na dítě činí. Dvojí otázku, uváděnou jím, pokládá Hav. sotva správně za práci samostatnou, kterou nazývá Dvojotázkou o přijímání (rozbor 52—6, F 63 č. 40 f) a otiskuje podle dvojího znění ještě ze stol. Husova (184—5). Osamostatněla ovšem nepochybně, a to asi proto, že jí užíváno při přípravě dětí k přijímání. 6. Čas vzniku možno s Hav. 49—51 odhadnouti přibližně na 1412 až 1414. 1. Rukopisy: 1. 4557. 211—5. 2. Vyšší Brod 59. 30' a d. (Xenia Bernardina II, 2, 260; r. 1928, kdy jsem ho tam hledal, byl ztracen). 3. Roudn. VI F g 60. 100'—3 (zpracování táborské). 8. Vydal: Palacký Doc. 703—7 (z ruk. 1). Havelka 177—84 (z ruk. 1), 188—91 (z ruk. 3) se snímky. 9. Přeložil J. Th. Müller, Dt. Katechismen der böhm. Brüder (1887) 91—4 (z ruk. 1). lat. zpracování v 1. části Tractatus de fide catholica (pravděpodobně Mik. Drážďanského) otiskl Hav. 192 až 205. 10. Literatura: F 39—40 č. 18, Ný 472—3 a hlavně Hav., u něhož 23—31 přehled literatury. Dodatek. Otázka o živém chlebě. S tímto názvem ot. Hav. 185 jako samostatné sepsání citát Pav. Bydžovského z Husa, jenž, jak dí, v jedněch svých knihách napsal, otázku čině a řka: Prosím Tebe, proč jest P. Kristus v šesté kap. sv. Jana jedenáctekrát živým chlebem se jmenoval? Avšak Hav. 57 sám zjistil, že zcela tak hovoří Hus v de corp. Christi (č. 63, ed. F. 5). I myslí Bydžovský zřejmě tento spisek Husův, jak se k tomuto výkladu kloní Hav. sám. 19. Jádro učení křesťanského. 1. Název dal spisku E a vžil se. V ruk. 3 zní: Otázky i odpovědi pravého křesťana o božských mocech, v ruk. 4: O poznání P. Boha. 2. Obsahuje jednak výklad o Bohu, Kristu a církvi podle Vý- kladu viery, jednak katechismové částky: o 5 smyslech, 7 darech Ducha sv., 7 milosrdenství tělesných a duchovních, 8 blahoslaven- stvích, 7 smrtelných hříších a 6 hříších z povolení a 3 částech pokání. 4. Inc. Buoh jest dobré X po smrti u věčné radosti. Amen. 5. Původství Husovo není dosvědčeno ruk., plyne však téměř s jistotou z toho, že 1. část spisku je namnoze doslovně vzata z Vý- kladu viery. Také souvislost s Abecedou (č. 1) a dopsání Jádra v Ústí
Strana 115
115 26. června 1414 ukazuje na Husa, takže jeho autorství je uznáváno jednomyslně. 6. Doba vzniku je jistě blízka dopsání ruk. 2 a (nepřímo u č. dal- šího) 5: L. B. 1414 v Ústí den sv. mučedlníkóv Jana a Pavla t. j. 26. června 1414. 1. 4557. 225—8. 7. Rukopisy: 2. 4935. 74—90. 3. XVII B 6. 61'—2 (z 1469). 4. Křižov. XXII A 4. 347—68 (z 1472). 5. 4° 22. 206—12. E III, 255—8 z ruk. 3 a odtud Duch 1—6. Z I, 326—30 (z E). Sv. 5, 17—25. Hav. 185—8 (z ruk. 1, se snímkem). 9. Lat. zpracování, pravděpodobně Mik. Drážďanského, v 2. části Tractatus de fide kathol., vyd. Hav. 192—205, srov. 64. 10. Literatura: F 38—9 č. 17, Ný 471—2, F ve VČA 9, 1900, 550—5 a v uv. Sv., uv. Ž, Ný II, 325—6 a Hav. 58—69 (zevrubný rozbor a zdůvodnění samostatnosti spisku a původnosti jeho nekatolické po- doby, jak je zachována v ruk. 1—3 a 5, proti F, jenž se domýšlel, že původní podoba měla otázky a odpovědi jako ruk. 4, nejmladší). Dodatek. Jakýmsi přídavkem k Jádru najdeme v ruk. 1, 2 a 4 mravné průpovědi, zvané obyčejně mravoučnými hexametry, počtem 12 (v ruk. 2 jen 6—12). Původství Husovu nasvědčuje i to, že je Hus zčásti uvádí i v lat. spisech a že pod. veršíky byly shledány u něho i jinde (F v M 1898, 230—1). Vydal je Šembera, Ortografie 40. E III. 259, Jos. Král v LF 30, 1893, 60—1 ( O prosodii české I) a F ve VČA 9, 1900, 553 (z ruk. 4). Podrobnosti má F 56 č. 34. 8. Vydání: 20. O hříchu. 1. Název z ruk. 1. 2. Obsahuje výklad o podstatě hříchu smrtelného a všedního. 4. Inc. Hřiech jest nedostatek ctnosti X jenž jest pro naše hřiechy umřel. Amen. 5. Původství Husovo dosvědčuje ruk. 1 slovy závěru: Hec Joh. Hus, a potvrzuje to, že se spisek v ruk. 2 a 3 přimyká k č. předešlému, a také to, že v ruk. 2 uchována poznámka o dopsání spisku, doslovně shodná se závěrečnou pozn. čísla předešlého. 6. Doba vzniku je nepochybně blízká datu dopsání v ruk. 2 (odsl. 5). 7. Rukopisy: 1. I 6 129—33'. 2. 4° 22. 209—12. 3. Křižovn. XXII A 4. 4. Brno, Arch. R III/13—20 (přepis ruk. 1).
115 26. června 1414 ukazuje na Husa, takže jeho autorství je uznáváno jednomyslně. 6. Doba vzniku je jistě blízka dopsání ruk. 2 a (nepřímo u č. dal- šího) 5: L. B. 1414 v Ústí den sv. mučedlníkóv Jana a Pavla t. j. 26. června 1414. 1. 4557. 225—8. 7. Rukopisy: 2. 4935. 74—90. 3. XVII B 6. 61'—2 (z 1469). 4. Křižov. XXII A 4. 347—68 (z 1472). 5. 4° 22. 206—12. E III, 255—8 z ruk. 3 a odtud Duch 1—6. Z I, 326—30 (z E). Sv. 5, 17—25. Hav. 185—8 (z ruk. 1, se snímkem). 9. Lat. zpracování, pravděpodobně Mik. Drážďanského, v 2. části Tractatus de fide kathol., vyd. Hav. 192—205, srov. 64. 10. Literatura: F 38—9 č. 17, Ný 471—2, F ve VČA 9, 1900, 550—5 a v uv. Sv., uv. Ž, Ný II, 325—6 a Hav. 58—69 (zevrubný rozbor a zdůvodnění samostatnosti spisku a původnosti jeho nekatolické po- doby, jak je zachována v ruk. 1—3 a 5, proti F, jenž se domýšlel, že původní podoba měla otázky a odpovědi jako ruk. 4, nejmladší). Dodatek. Jakýmsi přídavkem k Jádru najdeme v ruk. 1, 2 a 4 mravné průpovědi, zvané obyčejně mravoučnými hexametry, počtem 12 (v ruk. 2 jen 6—12). Původství Husovu nasvědčuje i to, že je Hus zčásti uvádí i v lat. spisech a že pod. veršíky byly shledány u něho i jinde (F v M 1898, 230—1). Vydal je Šembera, Ortografie 40. E III. 259, Jos. Král v LF 30, 1893, 60—1 ( O prosodii české I) a F ve VČA 9, 1900, 553 (z ruk. 4). Podrobnosti má F 56 č. 34. 8. Vydání: 20. O hříchu. 1. Název z ruk. 1. 2. Obsahuje výklad o podstatě hříchu smrtelného a všedního. 4. Inc. Hřiech jest nedostatek ctnosti X jenž jest pro naše hřiechy umřel. Amen. 5. Původství Husovo dosvědčuje ruk. 1 slovy závěru: Hec Joh. Hus, a potvrzuje to, že se spisek v ruk. 2 a 3 přimyká k č. předešlému, a také to, že v ruk. 2 uchována poznámka o dopsání spisku, doslovně shodná se závěrečnou pozn. čísla předešlého. 6. Doba vzniku je nepochybně blízká datu dopsání v ruk. 2 (odsl. 5). 7. Rukopisy: 1. I 6 129—33'. 2. 4° 22. 209—12. 3. Křižovn. XXII A 4. 4. Brno, Arch. R III/13—20 (přepis ruk. 1).
Strana 116
116 8. Vydal F ve VČA 9, 1900, 552—5 (z ruk. 2 a 3). 10. Literatura: F 39 č. 17, 63 č. 40 g a uv. VČA, Havelka 68. 21. Páteř zlých lidí. 1. Název v ruk. 1. 2. Obsah: Bůh odpovídá zlým na jednotlivé prosby Otčenáše. 4. Inc. Otče náš. Odpoviedá Bóh X nestojte. Melius illi erat, si natus non fuisset. 5. Původství Husovo tvrdí poznámka ruk. 1: M. H., nepřímo pak i svědectví o znění lat. (odst. 9), a potvrzuje obsah. 6. Datování nemá ve spisku opory. 7. Rukopisy: 1. Ol. I, 34. 58'. 2. I E 5. 362—3. 8. Vydal: S 2, 36—7. Vybíral 29—30. 9. Znění lat., vydané S 2, 37—8 (z C 103. 109', se zač. Nota, quando aliquis iacet in peccatis X in perpetuum cruciandos), přičítá Husovi ruk. slovy: Hec Mr. Joh. Hus, mezi nimiž ovšem a spiskem zapsán ještě výklad, srovnávající prosby Otčenáše s božskými ctnostmi. S na- šel spisek i v E 56. 70, V E 28. 149 a ve volném zpracování v 4659, 173. 10. Literatura: uv. S a I, 249. 22. Knížky proti knězi kuchmistrovi. 1. Název vytvořil E a vžil se. 2. Obsahem obrana proti knězi, jenž byl kuchmistrem pana Cti- bora (z Kozího) a Husa tupil. Je to vlastně list tomuto knězi, poslaný však spíše p. Ctiborovi. 4. Inc. Pán Buoh všemohúcí, spasitel všech těch X jehož svatá milost rač jemu to dáti. Amen. 5. Původství Husovo nesporné, an se tu sám jmenuje. 6. Doba vzniku se dá stanoviti zhruba na červenec a srpen 1414. Hus opustil již Kozí a jeho okolí, kdež pozbyl půdy, i když je tam znovu zván, a káže jinde, avšak nemíní zůstat ani tu a je připraven na to, že bude musit odejít i odtud (E 241—2). Byl-li Hus 26. června 1414 v Sez. Ústí a dopsal-li tu Jádro (č. 19), napsal spisek náš později, ale ještě před rozhodnutím přijmout Zikmundovu nabídku a pozvání do Kostnice, neboť myšlenku, aby se vydal na soud do ciziny, odmítá (E 253). Nabídku přijal koncem srpna (list č. 58). 7. Rukopis nezvěstný. 8. Tisky: 1509 v Litomyšli per Paulum in Monte Oliveti. Vydal ve fotomechanickém přetisku 1936 F. Páta. E III, 241—54, odtud pak Duch 79—101. Sv V, 62—71.
116 8. Vydal F ve VČA 9, 1900, 552—5 (z ruk. 2 a 3). 10. Literatura: F 39 č. 17, 63 č. 40 g a uv. VČA, Havelka 68. 21. Páteř zlých lidí. 1. Název v ruk. 1. 2. Obsah: Bůh odpovídá zlým na jednotlivé prosby Otčenáše. 4. Inc. Otče náš. Odpoviedá Bóh X nestojte. Melius illi erat, si natus non fuisset. 5. Původství Husovo tvrdí poznámka ruk. 1: M. H., nepřímo pak i svědectví o znění lat. (odst. 9), a potvrzuje obsah. 6. Datování nemá ve spisku opory. 7. Rukopisy: 1. Ol. I, 34. 58'. 2. I E 5. 362—3. 8. Vydal: S 2, 36—7. Vybíral 29—30. 9. Znění lat., vydané S 2, 37—8 (z C 103. 109', se zač. Nota, quando aliquis iacet in peccatis X in perpetuum cruciandos), přičítá Husovi ruk. slovy: Hec Mr. Joh. Hus, mezi nimiž ovšem a spiskem zapsán ještě výklad, srovnávající prosby Otčenáše s božskými ctnostmi. S na- šel spisek i v E 56. 70, V E 28. 149 a ve volném zpracování v 4659, 173. 10. Literatura: uv. S a I, 249. 22. Knížky proti knězi kuchmistrovi. 1. Název vytvořil E a vžil se. 2. Obsahem obrana proti knězi, jenž byl kuchmistrem pana Cti- bora (z Kozího) a Husa tupil. Je to vlastně list tomuto knězi, poslaný však spíše p. Ctiborovi. 4. Inc. Pán Buoh všemohúcí, spasitel všech těch X jehož svatá milost rač jemu to dáti. Amen. 5. Původství Husovo nesporné, an se tu sám jmenuje. 6. Doba vzniku se dá stanoviti zhruba na červenec a srpen 1414. Hus opustil již Kozí a jeho okolí, kdež pozbyl půdy, i když je tam znovu zván, a káže jinde, avšak nemíní zůstat ani tu a je připraven na to, že bude musit odejít i odtud (E 241—2). Byl-li Hus 26. června 1414 v Sez. Ústí a dopsal-li tu Jádro (č. 19), napsal spisek náš později, ale ještě před rozhodnutím přijmout Zikmundovu nabídku a pozvání do Kostnice, neboť myšlenku, aby se vydal na soud do ciziny, odmítá (E 253). Nabídku přijal koncem srpna (list č. 58). 7. Rukopis nezvěstný. 8. Tisky: 1509 v Litomyšli per Paulum in Monte Oliveti. Vydal ve fotomechanickém přetisku 1936 F. Páta. E III, 241—54, odtud pak Duch 79—101. Sv V, 62—71.
Strana 117
117 10. Literatura: F 40—1 č. 19. S a II, 366—8. NÝ II, 336 a d. F v JSH 9, 1936, 20 (oprava začátku, jenž v tisku zařazen za závěr, a ten zase omylem položen v čelo). B, Kněz kuchmistr ve VČA 53, 1944, 104—5. 23. Duchovní písně. Hus není asi, jak soudil Z. Nejedlý a v jeho duchu Ný I, 229 a d., reformátorem církevního zpěvu v tom smyslu, že by byl prvý, kdo vědomě a programaticky uvedl do kostela lidovou píseň duchovní tak, že by se byla stala součástí bohoslužby, jako jí je dnes i v kostele katolickém. M. Jan razil, řekl bych, pouze cestu tomuto převratu tím, že domýšleje pokusy a náběhy předchůdců a starších i mladších vrstev- níků, jako byl nejspíše hned jeho učitel, svatovítský kazatel Dr Petr ze Stupna a z kolegů jistě zvláště Jeronym a Jakoubek, jehož chválí sám 1411 názvem musicus optimus (F v ČČH 1938, 284), rozmnožil po- čet kostelních písní, které bývaly zpívány v době velkonoční a o vel- kých svátcích již za Waldhausera, později pak i v neděli, a to jako vložka, vkládaná mezi úvodní exordium či prothema a mezi vlastní kázání, kde jinak byla říkána modlitba. O tom, jak daleko Hus do- spěl na této dráze, prameny nedovolují říci nic určitého. Dovolují však přece stanovit aspoň zhruba Husův podíl na písňovém hnutí, a to zjištěním písní, které složil. Jsou to, hlavně podle vyšetření Nejedlého, Počátky husitského zpěvu 1907, hlavně tyto písně: 1. Adventní Navščev nás, Kriste žádúcí, pane světa všemohúcí X a to vše z Božie milosti, amen. O 9 slokách. Byla Husem upravena ze starší, již veršované modlitby. Husovi přičítá ji Kancionál jistebnický. Znění s nápěvem, který je původu staršího, u Nejedlého 467—8, výklad 194—6, 213—6. F 58—9 0. 2. Jezu Kriste, ščedrý kněže X mezi námi bez žalosti, z tvé milosti. Má 21 slok. Je to pouhé přepracování starší oblíbené písně, již Husovi připisuje rovněž Kancionál jisteb. Jeho znění, které však má již v sl. 5 a 10 živly pozdější, jež vnikly do písně po převratě kalicha z r. 1414, s nápěvem u Nej. 464—5, výkl. 196—204, 209—13, u F v ČNM 1920. 85—6 a Jos. Vyvlečka, Nový ruk. písně J. K. š. k. v ČVSMOl. 53, 1940, 7 a d. Od Husa pochází nepochybně jen nápěv. Pozdější tradice přičítá Husovi lat. protějšek této písně Jesu, Salvator optime, vivificator animae. Znění její z Collinovy Antiqua et constans confessio 1574 u Nej. 464—5. F 57—8 a. 3. Velkonoční Vstalť jest Bóh z mrtvých svú mocí X s ním byli bez skonánie. Má 10 slok. Původství Husovo není dosvědčeno, ano, stavba písně mu spíše odporuje, avšak píseň byla 1413 zpívána v Betlemě, i zdá se přece, že pochází od Husa. Znění u Nej. 491—3, výkl. 217—8. F 59 s. 4. Jesus Kristus, naše spása X jemuž buď chvála i sláva na věky věkoma dána, amen. O 10 slokách. Je to překlad starší písně lat. Jesus Christus, nostra salus, která bývá přičítána Husovi od poč. stol. XVI., nejdříve 1524 M. Lutherem, jenž ji přeložil jako J. Christus, unser Heiland. Z třeboň. C 6 ot. Nej. 476, který si netroufá upírati tradici víry (251—5). A. Škarka (Sbor. filolog. XII, 2, 77) zdůvodňuje dohad, že lat. předlohu, jež má akrostich Johannes, složil snad Jan z Jenštejna. Je také v clm 26. 849. 37 (saec. XVI.) s názvem Testamentum M. Joh. Hus Bohemi.
117 10. Literatura: F 40—1 č. 19. S a II, 366—8. NÝ II, 336 a d. F v JSH 9, 1936, 20 (oprava začátku, jenž v tisku zařazen za závěr, a ten zase omylem položen v čelo). B, Kněz kuchmistr ve VČA 53, 1944, 104—5. 23. Duchovní písně. Hus není asi, jak soudil Z. Nejedlý a v jeho duchu Ný I, 229 a d., reformátorem církevního zpěvu v tom smyslu, že by byl prvý, kdo vědomě a programaticky uvedl do kostela lidovou píseň duchovní tak, že by se byla stala součástí bohoslužby, jako jí je dnes i v kostele katolickém. M. Jan razil, řekl bych, pouze cestu tomuto převratu tím, že domýšleje pokusy a náběhy předchůdců a starších i mladších vrstev- níků, jako byl nejspíše hned jeho učitel, svatovítský kazatel Dr Petr ze Stupna a z kolegů jistě zvláště Jeronym a Jakoubek, jehož chválí sám 1411 názvem musicus optimus (F v ČČH 1938, 284), rozmnožil po- čet kostelních písní, které bývaly zpívány v době velkonoční a o vel- kých svátcích již za Waldhausera, později pak i v neděli, a to jako vložka, vkládaná mezi úvodní exordium či prothema a mezi vlastní kázání, kde jinak byla říkána modlitba. O tom, jak daleko Hus do- spěl na této dráze, prameny nedovolují říci nic určitého. Dovolují však přece stanovit aspoň zhruba Husův podíl na písňovém hnutí, a to zjištěním písní, které složil. Jsou to, hlavně podle vyšetření Nejedlého, Počátky husitského zpěvu 1907, hlavně tyto písně: 1. Adventní Navščev nás, Kriste žádúcí, pane světa všemohúcí X a to vše z Božie milosti, amen. O 9 slokách. Byla Husem upravena ze starší, již veršované modlitby. Husovi přičítá ji Kancionál jistebnický. Znění s nápěvem, který je původu staršího, u Nejedlého 467—8, výklad 194—6, 213—6. F 58—9 0. 2. Jezu Kriste, ščedrý kněže X mezi námi bez žalosti, z tvé milosti. Má 21 slok. Je to pouhé přepracování starší oblíbené písně, již Husovi připisuje rovněž Kancionál jisteb. Jeho znění, které však má již v sl. 5 a 10 živly pozdější, jež vnikly do písně po převratě kalicha z r. 1414, s nápěvem u Nej. 464—5, výkl. 196—204, 209—13, u F v ČNM 1920. 85—6 a Jos. Vyvlečka, Nový ruk. písně J. K. š. k. v ČVSMOl. 53, 1940, 7 a d. Od Husa pochází nepochybně jen nápěv. Pozdější tradice přičítá Husovi lat. protějšek této písně Jesu, Salvator optime, vivificator animae. Znění její z Collinovy Antiqua et constans confessio 1574 u Nej. 464—5. F 57—8 a. 3. Velkonoční Vstalť jest Bóh z mrtvých svú mocí X s ním byli bez skonánie. Má 10 slok. Původství Husovo není dosvědčeno, ano, stavba písně mu spíše odporuje, avšak píseň byla 1413 zpívána v Betlemě, i zdá se přece, že pochází od Husa. Znění u Nej. 491—3, výkl. 217—8. F 59 s. 4. Jesus Kristus, naše spása X jemuž buď chvála i sláva na věky věkoma dána, amen. O 10 slokách. Je to překlad starší písně lat. Jesus Christus, nostra salus, která bývá přičítána Husovi od poč. stol. XVI., nejdříve 1524 M. Lutherem, jenž ji přeložil jako J. Christus, unser Heiland. Z třeboň. C 6 ot. Nej. 476, který si netroufá upírati tradici víry (251—5). A. Škarka (Sbor. filolog. XII, 2, 77) zdůvodňuje dohad, že lat. předlohu, jež má akrostich Johannes, složil snad Jan z Jenštejna. Je také v clm 26. 849. 37 (saec. XVI.) s názvem Testamentum M. Joh. Hus Bohemi.
Strana 118
118 5. Králi slavný, Kriste dobrý. X neboť již zahyne všecka ukrutnost i (ne)- spravedlnost. O 6 slokách. Zachována v Kanc. jisteb., odkudž ji ot. 1913 Nej., Dějiny husit. zpěvu za válek husit. 819—20. Husovu původství nasvědčuje to, že její začátek nalezl Jos. Švehla na nádobce v Sezimově Ústí, spáleném již v únoru 1420, a hlavně Husova slova v listě č. 83, s nímž posílá list, složený ve vězení gottliebském Jindř. Škopkovi s písní, o které praví: Et composui illum cantum, quando fui ociosus, Králi slavný, Christe dobrý etc. Tomu rozumí Ný II, 486—7 tak, že Hus na ztracené příloze listu poslal také naši píseň, kterou by byl tedy složil rovněž v Gottliebách. Ona česká slova najdeme ovšem pouze v jednom ruk. onoho listu a bylo by je možno pokládati za přídavek písaře, jenž tu snad vyslovoval pouze dohad; jistě však smíme český ten přídavek pokládati za současné svědectví o Husově autorství, potvrzované nadto nádobkou ústeckou a tím, že S I, IX zjistil prvé dvě sloky také v II, 24. 189' mezi četnými spisy Husovými (otisk obou slok X—XI). a přidati se aspoň potud k Novotnému proti zamítavému stanovisku Nej. 220—1. F 58 8. 6. Desatero. Nebudeš mieti bohóv jiných X Tytoť jest věci Pán Bóh přikázal. O 3 slokách. Husovu původství písně nasvědčuje, jak upozornil Ný I, 233 p. 2, výtka Ondřeje z Brodu Husovi: Ubi est predicatio vestra, imo cancio vestra „Non concupis- ces“. Výtka nesvědčí ovšem jen Husovi, nýbrž celé jeho straně. Z kanc. jisteb. ot. Nej. 471, výkl. 259—60. 7. Píseň To po smrti my shledáme X a skonati v Bohu, amen. Byla složena Husem na Gottliebách Jindř. Škopkovi na nápěv písně Buoh všemohúcí. Ot. Ný, Kor. 260. O jiných písních, připisovaných Husovi později a nepochybně mylnou tradicí, jakož i o vývoji názorů na Husovo původství Nej. 219—21, 188—90. Neznáma je píseň, kterou Hus poslal ok. 1408 pannám, žijícím společně asi na venkově. Praví (Ný 28), že ji zpíváme na nešpoře panen svatých. Byl to zřejmě překlad breviářového textu, jenž oslavoval panenství tak, že Hus varuje panny, aby zpívaly píseň tak, že by ji slyšeli muži. Podle dohadu S I, IX mohla to být píseň Jesu, corona virginum, podle F v O 1915, 403 píseň Otep myrrhy mněť mój milý, o níž T v M 1882, 54 a d. a Nej. Dějiny předhusit. zpěvu 139 a d. Rovněž neznáme píseň, kterou Hus složil v žaláři gottliebském o poutech (de vinculis), jak se sám zmiňuje, Ný, Kor. 299. Snad na ni, snad na č. 5, jak myslí Ný II, 405, se vztahuje Jakoubkův výrok, Výklad na Zjevenie sv. Jana, vyd. F. Šimek, I, 587, že Hus složil v žaláři jednak píseň žalostnou, jednak radostnou. B. Spisy pochybné a sporné. 24. O sedmi smrtedlných hříších. 1. Název z ruk. i tisku. 2. Obsahuje výklad o pýše, závisti, hněvu, lenosti, lakomství, la- kotě a smilství. 4. Inc. Sedm smrtedlných hřiechóv jest... Prvý jest hřiech pý- cha X aby je jiným dobrým myšlením ihned od sebe zahnal. V tisku: a budeš dobře činiti. Amen. 5. Původství Husovo nejisté. Tvrzení tisku neváží mnoho a podob- nost se spiskem De tribus hostibus (č. 88) není valná. Jiných důvodů Nk 56 v podstatě nepřinesl. F proto pochybuje o Husově autorství a Ný II, 326 je zamítá, ale Nk, Slov. IX hájí.
118 5. Králi slavný, Kriste dobrý. X neboť již zahyne všecka ukrutnost i (ne)- spravedlnost. O 6 slokách. Zachována v Kanc. jisteb., odkudž ji ot. 1913 Nej., Dějiny husit. zpěvu za válek husit. 819—20. Husovu původství nasvědčuje to, že její začátek nalezl Jos. Švehla na nádobce v Sezimově Ústí, spáleném již v únoru 1420, a hlavně Husova slova v listě č. 83, s nímž posílá list, složený ve vězení gottliebském Jindř. Škopkovi s písní, o které praví: Et composui illum cantum, quando fui ociosus, Králi slavný, Christe dobrý etc. Tomu rozumí Ný II, 486—7 tak, že Hus na ztracené příloze listu poslal také naši píseň, kterou by byl tedy složil rovněž v Gottliebách. Ona česká slova najdeme ovšem pouze v jednom ruk. onoho listu a bylo by je možno pokládati za přídavek písaře, jenž tu snad vyslovoval pouze dohad; jistě však smíme český ten přídavek pokládati za současné svědectví o Husově autorství, potvrzované nadto nádobkou ústeckou a tím, že S I, IX zjistil prvé dvě sloky také v II, 24. 189' mezi četnými spisy Husovými (otisk obou slok X—XI). a přidati se aspoň potud k Novotnému proti zamítavému stanovisku Nej. 220—1. F 58 8. 6. Desatero. Nebudeš mieti bohóv jiných X Tytoť jest věci Pán Bóh přikázal. O 3 slokách. Husovu původství písně nasvědčuje, jak upozornil Ný I, 233 p. 2, výtka Ondřeje z Brodu Husovi: Ubi est predicatio vestra, imo cancio vestra „Non concupis- ces“. Výtka nesvědčí ovšem jen Husovi, nýbrž celé jeho straně. Z kanc. jisteb. ot. Nej. 471, výkl. 259—60. 7. Píseň To po smrti my shledáme X a skonati v Bohu, amen. Byla složena Husem na Gottliebách Jindř. Škopkovi na nápěv písně Buoh všemohúcí. Ot. Ný, Kor. 260. O jiných písních, připisovaných Husovi později a nepochybně mylnou tradicí, jakož i o vývoji názorů na Husovo původství Nej. 219—21, 188—90. Neznáma je píseň, kterou Hus poslal ok. 1408 pannám, žijícím společně asi na venkově. Praví (Ný 28), že ji zpíváme na nešpoře panen svatých. Byl to zřejmě překlad breviářového textu, jenž oslavoval panenství tak, že Hus varuje panny, aby zpívaly píseň tak, že by ji slyšeli muži. Podle dohadu S I, IX mohla to být píseň Jesu, corona virginum, podle F v O 1915, 403 píseň Otep myrrhy mněť mój milý, o níž T v M 1882, 54 a d. a Nej. Dějiny předhusit. zpěvu 139 a d. Rovněž neznáme píseň, kterou Hus složil v žaláři gottliebském o poutech (de vinculis), jak se sám zmiňuje, Ný, Kor. 299. Snad na ni, snad na č. 5, jak myslí Ný II, 405, se vztahuje Jakoubkův výrok, Výklad na Zjevenie sv. Jana, vyd. F. Šimek, I, 587, že Hus složil v žaláři jednak píseň žalostnou, jednak radostnou. B. Spisy pochybné a sporné. 24. O sedmi smrtedlných hříších. 1. Název z ruk. i tisku. 2. Obsahuje výklad o pýše, závisti, hněvu, lenosti, lakomství, la- kotě a smilství. 4. Inc. Sedm smrtedlných hřiechóv jest... Prvý jest hřiech pý- cha X aby je jiným dobrým myšlením ihned od sebe zahnal. V tisku: a budeš dobře činiti. Amen. 5. Původství Husovo nejisté. Tvrzení tisku neváží mnoho a podob- nost se spiskem De tribus hostibus (č. 88) není valná. Jiných důvodů Nk 56 v podstatě nepřinesl. F proto pochybuje o Husově autorství a Ný II, 326 je zamítá, ale Nk, Slov. IX hájí.
Strana 119
119 6. Dobou vzniku by spadal spisek do prvých let Husova působení. 7. Rukopisy: 1. M III B 10 239'—51'. 2. M V B 21. 465'—74 (z 1611, asi přepis tisku). 8. Tisky: Post. (1563) 238'—43'. O sedmi vášních a vadách, ježto hlavní hříchové slo- vou... vyd. 1807 Fr. Novotný z Luže, Jungmann III, 875 pak přičetl Rokycanovi. Je to rozšířené vzdělání, v němž spísek tvoří jen kostru (B. Lit. činnost J. Roky- cany 53 č. 8). E III, 178—90 (z tisku) a odtud Duch 143—64. Nk v LF 23, 1896, 61—72 (z ruk. 1). Z I, 284—300. 10. Literatura u F 32 č. 8, Ný II, 328 a uv. Nk. Hav. 125 (pokládá Husovo původství za možné). 25. Výklad Piesniček Šalamúnových. 1. Název ze závěru. 2. Obsah: po úvodu, vykládajícím smysl dílka, výklad verš po verši v osmi kapitolách. 4. Inc. Ciesař a král všeho tvoru X dobrá vóně sme. Amen. 5. Původství Husovo velmi sporné. Rukopis pochází až z 1448 a je bezejmenný a teprve objev St. sezn., jenž přičítá Výklad Husovi, zařadil jej mezi jeho spisy. Kdyby jeho nebylo, byl by snad dodnes památkou bezejmennou, jakou byl 1818 Dobrovskému, jenž ho uvedl do veřejnosti, a ještě 1825 Jungmannovi. Anněnkov byl prvý, kdo se pokusil zdůvodnit tvrzení St. sezn., jehož opory neznáme a které může býti pouhou učenou kombinací, ale s nevalným úspěchem; že i Hus pojímá nevěstu Písně jako církev, to má společné s celým středově- kem. Pochybnosti zůstávaly nevysloveny a byly zažehnávány výkla- dem, že to je prvá práce Husova, takže v ní nesmíme hledat prvky, jež vyznačují jeho ostatní české spisy, pocházející skoro vesměs z let posledních: horlení proti církevním zlořádům i hierarchii a odkazy na spisy jiné. Teprve 1900 prohlásil F (35 č. 13) otevřeně původství Hu- sovo za celkem málo jisté a 1902 ukázal Gebauer na rozdíly v jazyce Husově i Výkladu. F připouští 1920 Husovo původství pouze pro ne- zvěstnou předlohu latinskou, pro Výklad sám je však zamítá zcela roz- hodně. A poslední zevrubné zkoumání Kvač. 2, 39—64 vyznělo skep- tickým závěrem, že autorství Husovo zůstává otázkou a že je spíše pochybné než pravděpodobné. Těžko mu vskutku nedati za pravdu, zvláště ukazuje-li (60), jak zcela katolické je ve Výkladu pojetí církve, jejíž podstatu vidí spisovatel v čistém učení, které proti kacířům brání doktoři.
119 6. Dobou vzniku by spadal spisek do prvých let Husova působení. 7. Rukopisy: 1. M III B 10 239'—51'. 2. M V B 21. 465'—74 (z 1611, asi přepis tisku). 8. Tisky: Post. (1563) 238'—43'. O sedmi vášních a vadách, ježto hlavní hříchové slo- vou... vyd. 1807 Fr. Novotný z Luže, Jungmann III, 875 pak přičetl Rokycanovi. Je to rozšířené vzdělání, v němž spísek tvoří jen kostru (B. Lit. činnost J. Roky- cany 53 č. 8). E III, 178—90 (z tisku) a odtud Duch 143—64. Nk v LF 23, 1896, 61—72 (z ruk. 1). Z I, 284—300. 10. Literatura u F 32 č. 8, Ný II, 328 a uv. Nk. Hav. 125 (pokládá Husovo původství za možné). 25. Výklad Piesniček Šalamúnových. 1. Název ze závěru. 2. Obsah: po úvodu, vykládajícím smysl dílka, výklad verš po verši v osmi kapitolách. 4. Inc. Ciesař a král všeho tvoru X dobrá vóně sme. Amen. 5. Původství Husovo velmi sporné. Rukopis pochází až z 1448 a je bezejmenný a teprve objev St. sezn., jenž přičítá Výklad Husovi, zařadil jej mezi jeho spisy. Kdyby jeho nebylo, byl by snad dodnes památkou bezejmennou, jakou byl 1818 Dobrovskému, jenž ho uvedl do veřejnosti, a ještě 1825 Jungmannovi. Anněnkov byl prvý, kdo se pokusil zdůvodnit tvrzení St. sezn., jehož opory neznáme a které může býti pouhou učenou kombinací, ale s nevalným úspěchem; že i Hus pojímá nevěstu Písně jako církev, to má společné s celým středově- kem. Pochybnosti zůstávaly nevysloveny a byly zažehnávány výkla- dem, že to je prvá práce Husova, takže v ní nesmíme hledat prvky, jež vyznačují jeho ostatní české spisy, pocházející skoro vesměs z let posledních: horlení proti církevním zlořádům i hierarchii a odkazy na spisy jiné. Teprve 1900 prohlásil F (35 č. 13) otevřeně původství Hu- sovo za celkem málo jisté a 1902 ukázal Gebauer na rozdíly v jazyce Husově i Výkladu. F připouští 1920 Husovo původství pouze pro ne- zvěstnou předlohu latinskou, pro Výklad sám je však zamítá zcela roz- hodně. A poslední zevrubné zkoumání Kvač. 2, 39—64 vyznělo skep- tickým závěrem, že autorství Husovo zůstává otázkou a že je spíše pochybné než pravděpodobné. Těžko mu vskutku nedati za pravdu, zvláště ukazuje-li (60), jak zcela katolické je ve Výkladu pojetí církve, jejíž podstatu vidí spisovatel v čistém učení, které proti kacířům brání doktoři.
Strana 120
120 F-ovy důvody nejsou všecky rozhodující. Praví-li, že Výklad je spis zcela odborný, jakých Hus ani později česky vůbec nenapsal, lze říci, že ta odbornost není tak značná, abychom si ji nedovedli předsta- vit u začínajícího bakaláře bohosloví (asi 1404), jenž ještě neprošel školou mnohaletého kazatelství, která ho teprv učinila velkým spiso- vatelem lidovým. A vznik takové práce na žádost některé zámožné příznivkyně Betlema by docela zapadal do Husova působení v tomto ústavě; bylať asi již předloha našeho ruk. iluminována, zřejmě pro zámožnou paní. Avšak 1404 si těžko představit u Husa práci tak klid- nou, i když ji posuzujeme asi podobně jako protějšek Dcerky. Co však váží mnohem více, je F-ovo tvrzení, že Výklad není psán ani Hu- sovým jazykem ani slohem. I třeba mu dáti za pravdu, praví-li, že by- chom musili míti velmi silné důvody, abychom směli dílko v dnešní podobě připsat vůbec Husovi. K těm pochybnostem připojuji ještě ji- nou. Že by byl Hus na theol. fakultě přednášel o Písni Šalamounově, není známo, zato však víme, že tak učinil starší jeho vrstevník Fran- tišek Benešovic (Beneschower) z pražské patricijské rodiny, jenž půso- bil na filosof. fakultě pražské, na niž přišel z ciziny, v 1. 1376—80 a trochu asi později četl o Písni jako cursor biblicus. Jeho výklad sám není zatím znám, pouze principium je v F 14, 26—92. Ježto však M. František přál spisovatelským snahám Štítného, jenž ho vděčně vzpo- míná 1392 v Řečech neděl. a svát. (vyd. F. Straka, 256), je nasnadě domněnka, že Výklad uchoval české vzdělání této zatím nezvěstné práce pražského mistra. Může to být ovšem i překlad práce cizí, vznik- lý teprve krátce před 1448, a pak nejspíše v kruzích františkánských, k nimž by se spisovatel hlásil přiznáním k ideálu chudoby (str. 44; to je skoro jediná vnitřní opora, kterou by bylo lze uvésti pro původství Husovo); ty měly v šlechtických příznivkyních i v klariskách dosti podnětů k podobnému podniku. Jak by asi vypadal Výklad, kdyby byl od Husa, ukazuje Výklad Písně Šalamounovy, připisovaný, a to asi právem, Viklefovi, jenž jej potom napsal ovšem v mladých letech (o něm Denis I, 2, 1477—80 a Los. ve WSB 160, 1908, 70—4, jenž si však ku podivu nedal otázku, zda snad Výklad nepochází z dob Viklefova mládí, a přečetl asi jen věnování, jež otiskl, ale z horšího ruk., kdežto cennějšího, 4514, si nepovšiml). Bylo by žádoucí srovnat oba Výklady. Kvač. se dal po- hříchu odvést od té úlohy neporozuměním vzpomenutému úvodu, z ně- hož vyčetl, že to jsou listy, a také zamítavým stanoviskem Los. Rovněž by bylo záhodno srovnat Výklad s „valdenským“ výkladem, o němž E. Montet, Histoire litteraire des Vaudois (1885) 64 a s nímž na str. 28 ukazuje podobnost, a také s výkladem pražského profesora Jindř. Bit- terfelda, o němž E. Stein v ČČH 1933, 501, a M. Petra z Vrbky z r. 1414, o němž F v M 1910, 51. Podle prof. Ryšánka je dílko překlad dvojí la- tinské předlohy.
120 F-ovy důvody nejsou všecky rozhodující. Praví-li, že Výklad je spis zcela odborný, jakých Hus ani později česky vůbec nenapsal, lze říci, že ta odbornost není tak značná, abychom si ji nedovedli předsta- vit u začínajícího bakaláře bohosloví (asi 1404), jenž ještě neprošel školou mnohaletého kazatelství, která ho teprv učinila velkým spiso- vatelem lidovým. A vznik takové práce na žádost některé zámožné příznivkyně Betlema by docela zapadal do Husova působení v tomto ústavě; bylať asi již předloha našeho ruk. iluminována, zřejmě pro zámožnou paní. Avšak 1404 si těžko představit u Husa práci tak klid- nou, i když ji posuzujeme asi podobně jako protějšek Dcerky. Co však váží mnohem více, je F-ovo tvrzení, že Výklad není psán ani Hu- sovým jazykem ani slohem. I třeba mu dáti za pravdu, praví-li, že by- chom musili míti velmi silné důvody, abychom směli dílko v dnešní podobě připsat vůbec Husovi. K těm pochybnostem připojuji ještě ji- nou. Že by byl Hus na theol. fakultě přednášel o Písni Šalamounově, není známo, zato však víme, že tak učinil starší jeho vrstevník Fran- tišek Benešovic (Beneschower) z pražské patricijské rodiny, jenž půso- bil na filosof. fakultě pražské, na niž přišel z ciziny, v 1. 1376—80 a trochu asi později četl o Písni jako cursor biblicus. Jeho výklad sám není zatím znám, pouze principium je v F 14, 26—92. Ježto však M. František přál spisovatelským snahám Štítného, jenž ho vděčně vzpo- míná 1392 v Řečech neděl. a svát. (vyd. F. Straka, 256), je nasnadě domněnka, že Výklad uchoval české vzdělání této zatím nezvěstné práce pražského mistra. Může to být ovšem i překlad práce cizí, vznik- lý teprve krátce před 1448, a pak nejspíše v kruzích františkánských, k nimž by se spisovatel hlásil přiznáním k ideálu chudoby (str. 44; to je skoro jediná vnitřní opora, kterou by bylo lze uvésti pro původství Husovo); ty měly v šlechtických příznivkyních i v klariskách dosti podnětů k podobnému podniku. Jak by asi vypadal Výklad, kdyby byl od Husa, ukazuje Výklad Písně Šalamounovy, připisovaný, a to asi právem, Viklefovi, jenž jej potom napsal ovšem v mladých letech (o něm Denis I, 2, 1477—80 a Los. ve WSB 160, 1908, 70—4, jenž si však ku podivu nedal otázku, zda snad Výklad nepochází z dob Viklefova mládí, a přečetl asi jen věnování, jež otiskl, ale z horšího ruk., kdežto cennějšího, 4514, si nepovšiml). Bylo by žádoucí srovnat oba Výklady. Kvač. se dal po- hříchu odvést od té úlohy neporozuměním vzpomenutému úvodu, z ně- hož vyčetl, že to jsou listy, a také zamítavým stanoviskem Los. Rovněž by bylo záhodno srovnat Výklad s „valdenským“ výkladem, o němž E. Montet, Histoire litteraire des Vaudois (1885) 64 a s nímž na str. 28 ukazuje podobnost, a také s výkladem pražského profesora Jindř. Bit- terfelda, o němž E. Stein v ČČH 1933, 501, a M. Petra z Vrbky z r. 1414, o němž F v M 1910, 51. Podle prof. Ryšánka je dílko překlad dvojí la- tinské předlohy.
Strana 121
121 7. Rukopis jediný: M II H 21. 2—157. 8. Vydal E III, 1—103 a odtud zčásti Ž I, 335—50. Sv IV, 179—267. 9. Pramenem výklad, přičítaný Rehoři Vel. a výslovně jmenova- ný, s nímž byl srovnán Kvač. 2, 47—55. 10. Literatura u uv. F 35—6 č. 13 a u Kvač. 2, 39—42. Nadto FvO 1915, 263 a N Ath. II, 74 a Nk VIII. 26. Zlomek o panenství. 1. Název zachované kapitoly: O pospiechání k milosti Jezu Krista ustavičném a že kněz každý muší snažně duši snúbiti k Jezukristu, že jemu draho jsú vykúpeny. 2. Obsahuje závěr jedné a počátek další kapitoly spisku, v němž kněz jako snubič přesvědčuje pannu nebo vdovu, že nejlepším jejím ženichem je Kristus, a vyzývá ji k tomu, aby se mu cele oddala. 4. Inc. druhé ze zachovaných kapitol: Rozmysl se o to dobře svú myslí. Expl. předešlé kap.: on sám jest stvořil k sobě. 5. Původství Husova se dohadoval S, domnívaje se, že to spisek uv. v St. sezn. s názvem O panenství, zač. Anno panno, choti Jezu Krista, a že to on, který sliboval v listě č. pannám společně žijícím. Obojí ta opora je vratká. Spisovatel zlomku oslovuje adresátku panno nebo vdovo a práce slibovaná Husem sotva mohla mít oslovení Anno panno. Nicméně je duch zlomku opravdu blízký duchu Dcerky i uv. listu a spisek by dobře zapadal do literární činnosti Mistrovy. 6. Čas vzniku se nedá odhadnout ani zhruba. 7. Rukopis: Brno, sv. Jakub, album zlomků. 8. Vydal S 1, 70—2. 10. Literatura: uv. S a Ný II, 326 (mezi spisy nejisté). 27. Zpósoba smrti. 1. Název z ruk. 2. Obsahuje sedm vět povzbuzení a přípravy na smrt. 4. Inc. Prvé, raduj se a žádej X skrze božie umučenie, amen. 5. Původství Husovo činí pravděpodobným celý ráz spisku i to, že je zapsán mezi jeho spisy. 7. Rukopis: V H 29. 93'. 8. Vydal S I, 256. 9. Předlohou práce spisek přičítaný Augustinovi De modo visitan- di infirmos (S 253). 10. Literatura: uv. S a Ný II, 326 (mezi nejisté).
121 7. Rukopis jediný: M II H 21. 2—157. 8. Vydal E III, 1—103 a odtud zčásti Ž I, 335—50. Sv IV, 179—267. 9. Pramenem výklad, přičítaný Rehoři Vel. a výslovně jmenova- ný, s nímž byl srovnán Kvač. 2, 47—55. 10. Literatura u uv. F 35—6 č. 13 a u Kvač. 2, 39—42. Nadto FvO 1915, 263 a N Ath. II, 74 a Nk VIII. 26. Zlomek o panenství. 1. Název zachované kapitoly: O pospiechání k milosti Jezu Krista ustavičném a že kněz každý muší snažně duši snúbiti k Jezukristu, že jemu draho jsú vykúpeny. 2. Obsahuje závěr jedné a počátek další kapitoly spisku, v němž kněz jako snubič přesvědčuje pannu nebo vdovu, že nejlepším jejím ženichem je Kristus, a vyzývá ji k tomu, aby se mu cele oddala. 4. Inc. druhé ze zachovaných kapitol: Rozmysl se o to dobře svú myslí. Expl. předešlé kap.: on sám jest stvořil k sobě. 5. Původství Husova se dohadoval S, domnívaje se, že to spisek uv. v St. sezn. s názvem O panenství, zač. Anno panno, choti Jezu Krista, a že to on, který sliboval v listě č. pannám společně žijícím. Obojí ta opora je vratká. Spisovatel zlomku oslovuje adresátku panno nebo vdovo a práce slibovaná Husem sotva mohla mít oslovení Anno panno. Nicméně je duch zlomku opravdu blízký duchu Dcerky i uv. listu a spisek by dobře zapadal do literární činnosti Mistrovy. 6. Čas vzniku se nedá odhadnout ani zhruba. 7. Rukopis: Brno, sv. Jakub, album zlomků. 8. Vydal S 1, 70—2. 10. Literatura: uv. S a Ný II, 326 (mezi spisy nejisté). 27. Zpósoba smrti. 1. Název z ruk. 2. Obsahuje sedm vět povzbuzení a přípravy na smrt. 4. Inc. Prvé, raduj se a žádej X skrze božie umučenie, amen. 5. Původství Husovo činí pravděpodobným celý ráz spisku i to, že je zapsán mezi jeho spisy. 7. Rukopis: V H 29. 93'. 8. Vydal S I, 256. 9. Předlohou práce spisek přičítaný Augustinovi De modo visitan- di infirmos (S 253). 10. Literatura: uv. S a Ný II, 326 (mezi nejisté).
Strana 122
122 28. Zlomky Rosovy. 2. Obsahují výklad o Trojici, o tom, proč přijímati tělo Boží, a jak se zdá, výklad na text Omnem palmitem in me non fructum ferentem tollite. 5. Původství Husovu nasvědčuje shoda prvého výkladu s Post. (Menčík 55). 7. Rukopis: 4270—1. 13—4. 8. Vydal zčásti F. Menčík, Rozmanitosti I, 55—7. 10. Literatura: uv. Menčík, F 62 č. 40 a i Havelka, Husitské kate- chismy 53. 29. Zpracování postily Waldhauserovy. 2. Obsahuje, pokud zachováno, 22 kázání od velkonoc do 12. ned. po Trojici, tedy asi první polovici letního běhu nedělních kázání na evangelia. 4. Inc. Sermo in die pasche et dicit etc. etc. Maria Magdalena et Maria Jacobi... Mr. XVI. Dnes jest den, jenž jest učinil X však jich viece uzdraveno, ale mezi (nedopsáno). 5. Původství Husovu nasvědčuje to, že Hus zpracoval Waldhau- serovu postilu pod. způsobem 1407—8 ve svých Dicta, že shodně s na- ším překládá Schmekkostern Pomni hody (F v ČČH 1922, 174), i duch díla. Zpracovatel náleží ke kazatelskému hnutí, neboť vyzývá k posluš- nosti kazatelům, ještoť sú dobrého svědomí a svatého života (1. 107), a velebí horlivé a svaté kazatele, tvrdě, že „nynějších časóv mnohem viece se divóv stává skrze dobré a sv. kazatele a jich svaté kázanie (než v době apoštolské)... Ačkolvěk nekřísie mrtvých těl, zřetedlně však duchovně mnohé křísie hřiešné (1. 84). Je zanícen již (proti Wald- hauserovi) vědomím, že bojuje za pravdu Boží. K jeho výzvě: Kažte všemu stvoření ... ne básní ani kterých nálezuov nových pro lakom- stvo, pro pýchu, pro dary neb pro světskou chválu, přidává 1. 83: ale pravdu Boží, jakož praví sám Pán Bóh v knihách sv. Ezechiela proro- ka ... „Slyš slova má, cožť rozkáži, a budeš je zvěstovati lidu.“ Viziž, kterak velí pravdu kázati“ (ostatek u Loskota 103). Mezi jazykovými zvláštnostmi díla (Jireček 270, Foltýnovský 399) najdeme také několik Husových, jako přísné šetření duálu, obrat: netáhl... ihned (Novák, Slovník 170), výraz „křesťánek“. Více ovšem těchto zvláštností u Husa doloženo asi není. I bylo by třeba položiti práci na samý počátek Hu- sova působení. Byl by ji podnikl nejspíše na žádost některého ctitele nebo ještě spíše ctitelky Waldhauserovy (ruk. byl aspoň již v 15. stol. majetkem neznámé paní), a to snad ještě než se sám stal kazatelem;
122 28. Zlomky Rosovy. 2. Obsahují výklad o Trojici, o tom, proč přijímati tělo Boží, a jak se zdá, výklad na text Omnem palmitem in me non fructum ferentem tollite. 5. Původství Husovu nasvědčuje shoda prvého výkladu s Post. (Menčík 55). 7. Rukopis: 4270—1. 13—4. 8. Vydal zčásti F. Menčík, Rozmanitosti I, 55—7. 10. Literatura: uv. Menčík, F 62 č. 40 a i Havelka, Husitské kate- chismy 53. 29. Zpracování postily Waldhauserovy. 2. Obsahuje, pokud zachováno, 22 kázání od velkonoc do 12. ned. po Trojici, tedy asi první polovici letního běhu nedělních kázání na evangelia. 4. Inc. Sermo in die pasche et dicit etc. etc. Maria Magdalena et Maria Jacobi... Mr. XVI. Dnes jest den, jenž jest učinil X však jich viece uzdraveno, ale mezi (nedopsáno). 5. Původství Husovu nasvědčuje to, že Hus zpracoval Waldhau- serovu postilu pod. způsobem 1407—8 ve svých Dicta, že shodně s na- ším překládá Schmekkostern Pomni hody (F v ČČH 1922, 174), i duch díla. Zpracovatel náleží ke kazatelskému hnutí, neboť vyzývá k posluš- nosti kazatelům, ještoť sú dobrého svědomí a svatého života (1. 107), a velebí horlivé a svaté kazatele, tvrdě, že „nynějších časóv mnohem viece se divóv stává skrze dobré a sv. kazatele a jich svaté kázanie (než v době apoštolské)... Ačkolvěk nekřísie mrtvých těl, zřetedlně však duchovně mnohé křísie hřiešné (1. 84). Je zanícen již (proti Wald- hauserovi) vědomím, že bojuje za pravdu Boží. K jeho výzvě: Kažte všemu stvoření ... ne básní ani kterých nálezuov nových pro lakom- stvo, pro pýchu, pro dary neb pro světskou chválu, přidává 1. 83: ale pravdu Boží, jakož praví sám Pán Bóh v knihách sv. Ezechiela proro- ka ... „Slyš slova má, cožť rozkáži, a budeš je zvěstovati lidu.“ Viziž, kterak velí pravdu kázati“ (ostatek u Loskota 103). Mezi jazykovými zvláštnostmi díla (Jireček 270, Foltýnovský 399) najdeme také několik Husových, jako přísné šetření duálu, obrat: netáhl... ihned (Novák, Slovník 170), výraz „křesťánek“. Více ovšem těchto zvláštností u Husa doloženo asi není. I bylo by třeba položiti práci na samý počátek Hu- sova působení. Byl by ji podnikl nejspíše na žádost některého ctitele nebo ještě spíše ctitelky Waldhauserovy (ruk. byl aspoň již v 15. stol. majetkem neznámé paní), a to snad ještě než se sám stal kazatelem;
Strana 123
123 tomu by nasvědčovaly hojné chyby v biblických citátech, pokud je přidává ze svého (Foltýnovský 398). Že by to byla kázání pronesená, nepodobá se. Byla by to pak vzácná památka Husových počátků, právě proto však bylo by třeba k opření Husova původství rozboru důklad- nějšího a zvláště jazykového, k němuž tyto řádky nechtějí dáti než popud. Formou připomíná dílo živě kázání wilheringská (č. 15). 6. Dobu vzniku možno s Foltýnovským ohraničit na 1378—1417 podle stesku, že pohřiechu náměstkové sv. Petra již sami mezi sebů jsúce rozdielni, chtie potopiti a rozdřieti lodičku (1. 110). 7. Rukopis jediný: Olom. II, 135. 56—126'. 8. Vydal F. Šimek 1947. 10. Literatura: Jos. Jireček, Nejstarší sbírka čes. kázání v M 1861, 270—2. Klicman ve VČA 2, 1893, 66—7. F. Loskot, K. Waldhauser (1909) 101—4. Jos. Foltýnovský v H 43, 1926, 393—9. 30. Překlad Pseudo-Augustinova sermo de auguriis. 2. Obsahuje překlad jmenovaného spisku se závěrem Husova díl- ka de sortilegio [č. 637)]. 4. Inc. Dobře viete, bratřie najmilejší X a tak mají jména rozličná. 5. Původství Husovu nasvědčuje pojetí spisku de auguriis do jeho dílka de sortilegio (č. 63°), mohl by to však být i překlad cizí. 7. Rukopisy: 1. D 84. 96—101. 2. I 6. 133'—9°. 8. Vydal A. Patera, Svatovítský rukopis (1886) 323—32 (z ruk. 1 spolu s předlohou 378—82 z V E 6, kde však Husova závěru není). 10. Literatura: uv. Patera XLV-VI. C. Spis nezvěstný. Překlad Viklefova Trialogu. Štěpán z Dolan tvrdí 1417 (B. Pez, Thesaurus anec- dotorum novissimus IV. 2, 1727, 527), že Hus poslal přepis Viklefa markrabímu Joštovi a jiným znamenitým mužům, aliis autem laicis et mulieribus translatum bohemice pro magno munere transmisit. A také kostnický koncil přikázal ničiti tractatus J. Wiclef, translatos in vulgare per J. Hus et Jacobellum (Höfl. II, 241). Jakoubkův překlad Dialogu zjistil F a vydal 1900 M. Svoboda, po překladě Trialogu není však stopy. I bývá o správnosti Štěpánova tvrzení pochybováno (F 61 č. 38, Ný I, 404): těžko si vskutku představit překlad díla tak spekulativního, jako je Trialog. Snad se však přece ještě vynoří aspoň jiný nějaký překlad z Viklefa, s nímž snad byl Ště- pánem zaměněn. F. F. Prochazka, De liberalium artium ... fatis commentarius (1782) 320 dokládá aspoň k uv. druhé zprávě: horum exemplar scriptum servatur in nostra (pavlánské) bibliotheca Vranoviensi (u Brna). Knihovna ta zanikla ovšem brzy nato se zrušením vranovského kláštera, podle sdělení kol. R. Holinky přišlo však něco z pavlánských knihoven do Polska.
123 tomu by nasvědčovaly hojné chyby v biblických citátech, pokud je přidává ze svého (Foltýnovský 398). Že by to byla kázání pronesená, nepodobá se. Byla by to pak vzácná památka Husových počátků, právě proto však bylo by třeba k opření Husova původství rozboru důklad- nějšího a zvláště jazykového, k němuž tyto řádky nechtějí dáti než popud. Formou připomíná dílo živě kázání wilheringská (č. 15). 6. Dobu vzniku možno s Foltýnovským ohraničit na 1378—1417 podle stesku, že pohřiechu náměstkové sv. Petra již sami mezi sebů jsúce rozdielni, chtie potopiti a rozdřieti lodičku (1. 110). 7. Rukopis jediný: Olom. II, 135. 56—126'. 8. Vydal F. Šimek 1947. 10. Literatura: Jos. Jireček, Nejstarší sbírka čes. kázání v M 1861, 270—2. Klicman ve VČA 2, 1893, 66—7. F. Loskot, K. Waldhauser (1909) 101—4. Jos. Foltýnovský v H 43, 1926, 393—9. 30. Překlad Pseudo-Augustinova sermo de auguriis. 2. Obsahuje překlad jmenovaného spisku se závěrem Husova díl- ka de sortilegio [č. 637)]. 4. Inc. Dobře viete, bratřie najmilejší X a tak mají jména rozličná. 5. Původství Husovu nasvědčuje pojetí spisku de auguriis do jeho dílka de sortilegio (č. 63°), mohl by to však být i překlad cizí. 7. Rukopisy: 1. D 84. 96—101. 2. I 6. 133'—9°. 8. Vydal A. Patera, Svatovítský rukopis (1886) 323—32 (z ruk. 1 spolu s předlohou 378—82 z V E 6, kde však Husova závěru není). 10. Literatura: uv. Patera XLV-VI. C. Spis nezvěstný. Překlad Viklefova Trialogu. Štěpán z Dolan tvrdí 1417 (B. Pez, Thesaurus anec- dotorum novissimus IV. 2, 1727, 527), že Hus poslal přepis Viklefa markrabímu Joštovi a jiným znamenitým mužům, aliis autem laicis et mulieribus translatum bohemice pro magno munere transmisit. A také kostnický koncil přikázal ničiti tractatus J. Wiclef, translatos in vulgare per J. Hus et Jacobellum (Höfl. II, 241). Jakoubkův překlad Dialogu zjistil F a vydal 1900 M. Svoboda, po překladě Trialogu není však stopy. I bývá o správnosti Štěpánova tvrzení pochybováno (F 61 č. 38, Ný I, 404): těžko si vskutku představit překlad díla tak spekulativního, jako je Trialog. Snad se však přece ještě vynoří aspoň jiný nějaký překlad z Viklefa, s nímž snad byl Ště- pánem zaměněn. F. F. Prochazka, De liberalium artium ... fatis commentarius (1782) 320 dokládá aspoň k uv. druhé zprávě: horum exemplar scriptum servatur in nostra (pavlánské) bibliotheca Vranoviensi (u Brna). Knihovna ta zanikla ovšem brzy nato se zrušením vranovského kláštera, podle sdělení kol. R. Holinky přišlo však něco z pavlánských knihoven do Polska.
Strana 124
124 VII. Listy, prohlášení a vyhlášky. Husovy listy tvoří rozsahem nevelkou, zato však počtem a histo- rickým a prostě lidským dosahem převýznamnou část slovesného jeho díla. Utrpěla snad poměrně neznačné ztráty nepřízní osudu; ty jsou však tím bolestnější, že je pramálo naděje, že by se podařilo je nahra- dit. Za celé poslední půlstoletí, tak bohaté nálezy, se nepoštěstilo sko- ro vůbec rozmnožit počet Husových listů a Nedomova publikace, jež přinesla 1893 poslední objev na tom poli, nebyla než zpřístupnění ná- lezu Dobrovského z 1779, který však musil přes sto let čekat na vy- užití. Listy vznikly v rozpětí let 1404—15, z prvých asi dvou let nemáme však žádného. Zprvu jsou to jakési drobné traktáty. Od 1408 plynou, lze-li tak říci, pravidelně a čím dále, tím hojněji. Z posledního roku je jich nejvíce, skoro tolik jako všech ostatních. To je zásluha věrného Mistrova průvodce do Kostnice Petra Mladoňovice. Je to nejvzácnější, nejsvětštější a také nejlépe probádaný kus slo- vesného odkazu Husova. Jako by v nich bylo zachráněno, co bylo v jeho osobnosti věčně lidského. Zrcadlí se v nich vše podstatné z jeho života i zápasu, dovolují pohlédnouti M. Janovi v samo jeho nitro, na samo dno jeho duše. Vidíme jej tu na osudových křižovatkách života, v okamžicích slavných jistot i bolestně vykoupených vítězství, záro- veň však i ve chvílích zmítání vichřicemi doby, úzkostmi a nadějemi i vlastními křehkostmi, na úpěnlivých modlitbách k Bohu i v důvěr- ných poradách s druhy a přáteli. A mocné kouzlo lidských těch doku- mentů vzrůstá nakonec každým téměř dnem, aby vyvrcholilo v posled- ních dnech zápasu mezi životem a smrtí. Tragický skon na hranici, kterým prostý synek jihočeského městečka dorostl v hrdinu světových dějin, jímal vždy tolik, že se Husovy listy staly jednou z nejslavnějších památek našeho písemnictví. Vyšly, nepočítáme-li drobný výbor čtyř listů kostnických, který vydán 1495 a pak ještě několikrát, po prvé 1537 s předmluvou a přiči- něním Martina Luthera v počtu přes šedesát jako Epistolae quaedam piissimae et eruditissimae Joh. Hus a potom znovu 1558 v ještě roz- množeném vydání v edici Flaciově. Světová reformace pomohla jim k evropskému rozšíření tím, že byly ve výboru o 12—14 listech pojaty do trojího díla o mučednících reformace, pořízeného 1554 Jeanem Crespinem, 1556 Ludv. Rabusem a 1563 Johnem Foxem. S Livre des M rtyrs se dočkaly Husovy listy přečetných vydání do r. 1619, kdy vyšel naposledy. Byly také přeloženy 1559 do holandštiny Adr. Cor- nelissem van Haemstade, v kteréžto úpravě vydány téměř nespočetně, ve století Rembrandtově dokonce v nádherné úpravě obrazové. Později
124 VII. Listy, prohlášení a vyhlášky. Husovy listy tvoří rozsahem nevelkou, zato však počtem a histo- rickým a prostě lidským dosahem převýznamnou část slovesného jeho díla. Utrpěla snad poměrně neznačné ztráty nepřízní osudu; ty jsou však tím bolestnější, že je pramálo naděje, že by se podařilo je nahra- dit. Za celé poslední půlstoletí, tak bohaté nálezy, se nepoštěstilo sko- ro vůbec rozmnožit počet Husových listů a Nedomova publikace, jež přinesla 1893 poslední objev na tom poli, nebyla než zpřístupnění ná- lezu Dobrovského z 1779, který však musil přes sto let čekat na vy- užití. Listy vznikly v rozpětí let 1404—15, z prvých asi dvou let nemáme však žádného. Zprvu jsou to jakési drobné traktáty. Od 1408 plynou, lze-li tak říci, pravidelně a čím dále, tím hojněji. Z posledního roku je jich nejvíce, skoro tolik jako všech ostatních. To je zásluha věrného Mistrova průvodce do Kostnice Petra Mladoňovice. Je to nejvzácnější, nejsvětštější a také nejlépe probádaný kus slo- vesného odkazu Husova. Jako by v nich bylo zachráněno, co bylo v jeho osobnosti věčně lidského. Zrcadlí se v nich vše podstatné z jeho života i zápasu, dovolují pohlédnouti M. Janovi v samo jeho nitro, na samo dno jeho duše. Vidíme jej tu na osudových křižovatkách života, v okamžicích slavných jistot i bolestně vykoupených vítězství, záro- veň však i ve chvílích zmítání vichřicemi doby, úzkostmi a nadějemi i vlastními křehkostmi, na úpěnlivých modlitbách k Bohu i v důvěr- ných poradách s druhy a přáteli. A mocné kouzlo lidských těch doku- mentů vzrůstá nakonec každým téměř dnem, aby vyvrcholilo v posled- ních dnech zápasu mezi životem a smrtí. Tragický skon na hranici, kterým prostý synek jihočeského městečka dorostl v hrdinu světových dějin, jímal vždy tolik, že se Husovy listy staly jednou z nejslavnějších památek našeho písemnictví. Vyšly, nepočítáme-li drobný výbor čtyř listů kostnických, který vydán 1495 a pak ještě několikrát, po prvé 1537 s předmluvou a přiči- něním Martina Luthera v počtu přes šedesát jako Epistolae quaedam piissimae et eruditissimae Joh. Hus a potom znovu 1558 v ještě roz- množeném vydání v edici Flaciově. Světová reformace pomohla jim k evropskému rozšíření tím, že byly ve výboru o 12—14 listech pojaty do trojího díla o mučednících reformace, pořízeného 1554 Jeanem Crespinem, 1556 Ludv. Rabusem a 1563 Johnem Foxem. S Livre des M rtyrs se dočkaly Husovy listy přečetných vydání do r. 1619, kdy vyšel naposledy. Byly také přeloženy 1559 do holandštiny Adr. Cor- nelissem van Haemstade, v kteréžto úpravě vydány téměř nespočetně, ve století Rembrandtově dokonce v nádherné úpravě obrazové. Později
Strana 125
125 přeloženy i do němčiny. Toto vydání vyšlo rovněž mnohokráte, a to ve znění, které 1617 pořídil marburský profesor J. Crocius s názvem Gross-Martyr-Buch; jediného vydání se dožilo naproti tomu polské zpracování Cypr. Bazylika Historya o srogiem przesladowaniu Ko- ściola Boźégo (Brześć 1567), které vybralo jen čtyři listy. Minulé století s naším připojilo k tomu 1846 nový překlad francouzský E. de Bonne- chose, pořízený z edice Flaciovy a přeložený C. Mackenziem do an- gličiny, ruský výbor od V. A. Bilbasova (1869), nový anglický překlad, společnou to práci R. M. Pope a H. B. Workmana (1904), a italský vý- bor B. Mussoliniho, vyšlý 1913 přílohou jeho knížky G. Huss il Ve- ridico a přeložený s ní 1929 do angličtiny. Sbírka českých listů vyšla po prvé v Norimberce 1563, potom však zas až v revolučním roce 1848. Na základě nového souboru v Palacké- ho Documenta pořídil první české úplné vydání s překladem listů la- tinských, jichž je většina, 1891 Boh. Mareš s několika spolupracovníky. Soubor ten se dožil 1911 třetího vydání, přetištěného potom ještě dva- kráte. S jeho užitím vydal nový soubor 1915 V. Flajšhans. Třikráte, 1925, 1936 a 1947 vyšel Bartošův výbor Listy M. J. Husa. Kritická práce o listech Husových, k níž přispěli skoro všichni ba- datelé o Husovi, došla po Palackého uv. edici shrnutí 1920 V. Novot- ným, M. J. Husi korespondence a dokumenty. Vydavatel se tu mohl opříti zejména o vynikající průpravnou práci Listy Husovy (VUS 1898) a využít i cenného studia Sedlákova a Flajšhansova. Proto podávám tu v podstatě jen seznam listů (který v edici není), připojuje odkazy na vydání Palackého a Workman-Popeovo, jež mu zůstalo neznámo. Pou- ze tam, kde nové bádání připojilo důležitější opravu nebo doplněk, zaznamenávám také je. Jako již Mareš a také Novotný vsunuji, pouze důsledněji, mezi listy i vyhlášky a prohlášení.*) 1. Příteli, jenž přijal úřad soudce. Salus a d. J. Christo. Ami e carissime. Ultra meum consilium. Ný 1—2 č. 1. 2. M. J. Hübnerovi. Leden 1404. Vene- rabilis magister, dixistis in proximo. Ný 11—5 č. 6. 3. Neznámé šlechtičně, aby netrpěla na svém panství tanec. Prospěch ve všem dobrém ... Paní urozená, slyším. Ný 15—8 č. 7. 4. Janu Chudobovi z Vartenberka a Ralska. Asi 1406. Salus et gracia a d. J. Christo. Nobilis domine. Cum magna cordis percepi tristicia. Ný 18—9 č. 8. O Chudobovi A. Sedlá- ček v ČČH 1924, 555—8. 5. Neznámému vladykovi o odúmrti. Asi 1407. Pán Buoh rač tvú žádost... Milý přieteli! Žádáš, abych tě zpra- vil. Ný 19—27 č. 9. K tomu Ný I. 193. *) Doklady k tomuto úvodu se najdou v uv. edici Novotného, v mém referátu o jeho edici Mladoňovice v ČAŠ 9. 1933, 298—9 (data o reformačních martyrologiích) a v knížce O Husa a o Husovi 87—92 (O Mussoliniovi). O dile W — P viz F v ČČH 1931, 5 a d. Zkratka F v tomto oddělení znamená stať Listy Husovy v Novém Athenaeu II, 1920, 372—96.
125 přeloženy i do němčiny. Toto vydání vyšlo rovněž mnohokráte, a to ve znění, které 1617 pořídil marburský profesor J. Crocius s názvem Gross-Martyr-Buch; jediného vydání se dožilo naproti tomu polské zpracování Cypr. Bazylika Historya o srogiem przesladowaniu Ko- ściola Boźégo (Brześć 1567), které vybralo jen čtyři listy. Minulé století s naším připojilo k tomu 1846 nový překlad francouzský E. de Bonne- chose, pořízený z edice Flaciovy a přeložený C. Mackenziem do an- gličiny, ruský výbor od V. A. Bilbasova (1869), nový anglický překlad, společnou to práci R. M. Pope a H. B. Workmana (1904), a italský vý- bor B. Mussoliniho, vyšlý 1913 přílohou jeho knížky G. Huss il Ve- ridico a přeložený s ní 1929 do angličtiny. Sbírka českých listů vyšla po prvé v Norimberce 1563, potom však zas až v revolučním roce 1848. Na základě nového souboru v Palacké- ho Documenta pořídil první české úplné vydání s překladem listů la- tinských, jichž je většina, 1891 Boh. Mareš s několika spolupracovníky. Soubor ten se dožil 1911 třetího vydání, přetištěného potom ještě dva- kráte. S jeho užitím vydal nový soubor 1915 V. Flajšhans. Třikráte, 1925, 1936 a 1947 vyšel Bartošův výbor Listy M. J. Husa. Kritická práce o listech Husových, k níž přispěli skoro všichni ba- datelé o Husovi, došla po Palackého uv. edici shrnutí 1920 V. Novot- ným, M. J. Husi korespondence a dokumenty. Vydavatel se tu mohl opříti zejména o vynikající průpravnou práci Listy Husovy (VUS 1898) a využít i cenného studia Sedlákova a Flajšhansova. Proto podávám tu v podstatě jen seznam listů (který v edici není), připojuje odkazy na vydání Palackého a Workman-Popeovo, jež mu zůstalo neznámo. Pou- ze tam, kde nové bádání připojilo důležitější opravu nebo doplněk, zaznamenávám také je. Jako již Mareš a také Novotný vsunuji, pouze důsledněji, mezi listy i vyhlášky a prohlášení.*) 1. Příteli, jenž přijal úřad soudce. Salus a d. J. Christo. Ami e carissime. Ultra meum consilium. Ný 1—2 č. 1. 2. M. J. Hübnerovi. Leden 1404. Vene- rabilis magister, dixistis in proximo. Ný 11—5 č. 6. 3. Neznámé šlechtičně, aby netrpěla na svém panství tanec. Prospěch ve všem dobrém ... Paní urozená, slyším. Ný 15—8 č. 7. 4. Janu Chudobovi z Vartenberka a Ralska. Asi 1406. Salus et gracia a d. J. Christo. Nobilis domine. Cum magna cordis percepi tristicia. Ný 18—9 č. 8. O Chudobovi A. Sedlá- ček v ČČH 1924, 555—8. 5. Neznámému vladykovi o odúmrti. Asi 1407. Pán Buoh rač tvú žádost... Milý přieteli! Žádáš, abych tě zpra- vil. Ný 19—27 č. 9. K tomu Ný I. 193. *) Doklady k tomuto úvodu se najdou v uv. edici Novotného, v mém referátu o jeho edici Mladoňovice v ČAŠ 9. 1933, 298—9 (data o reformačních martyrologiích) a v knížce O Husa a o Husovi 87—92 (O Mussoliniovi). O dile W — P viz F v ČČH 1931, 5 a d. Zkratka F v tomto oddělení znamená stať Listy Husovy v Novém Athenaeu II, 1920, 372—96.
Strana 126
126 6. Pannám společně žijícím. Po r. 1408. Milost svú a potvrzenie v milosti a v panenství, Ny 27—8 č. 10. Viz i svrchu ces. 23. W—P 15- -7, 7. Arcibiskupu Zbyńkovi z Hazmburka. Cervonec 1408. Me ipsum humilem... Sepissime reitero. Ny 29—30 č., 11. Doc. 3—4 č. 1. W—P 12—4, 8, Axcibiskupu Zbyńkovi na Żaloby praź- ských farału. Srp.—zafi 1408. Quia, pater reverendissime. Ny 30—41 č. 12. Doc. 155—603, 9. Arcibiskupu Zbyňkovi o neutralitě v olázce papežské. Asi v pol. prosin- ce 1408. Subieccione humili et debi- ta... Salvatoris exposcit regu'a. Ný 42—4 &. 13. Doc. 5—7 ¢ 2. W—P 19—23. O datu B, Čechy 184 p. 3. 10. Osvědčení proti pomluvám. Joh. Hus, magister in artibus... Quamvis detraccio. Ny 53- -4 č. 15. Doc. 353 - -4. B v JSH 5, 1932, 22- -6 s rekon- strukcí a výkladem proti F. Ry$an- kovi v LF 57, 1930, 97— 117, kde osvédéeni položeno až do r. 1411. 11. Louňanům. Mag. Johannes Hus, ser- vus Dei... Licet vos, carissimi. Ny 54—6, €. 16. Doc. 10—1 €. 5. Zřejmě překlad z češtiny, jak F 389, pofize- ny pro Opp. W—P 28—30. 12. Odvolání k papeži Janu XXIII. proti zákazu kázání v Betlemě a odsouzení knih Viklefovych. 25. cerv. 1410. In nomine Domini. Amen. Anno, (vlastni odvoláni:) Cum racio naturalis. Ny 56—69 €. 17. Doc. 387—996. 13. Neznámému šlechtic! o svém boji. Mezi 16. č. - - 16. če. 1410, Salus et gracia a d. J. Christo. Nobilis domine. A quam pluribus percepi veridice. Ny 69 -70 č. 18. 14 Ohlášení Husa a kolegů, žes budou bránit Viklefovych spisů. Červenec 1410. Mag. Joh. de ITussinecz. Ny 71 €. 19. Doc. 399—400. 15. Dr. Závitovi ze Zap. Srpen 14:0, Sa- lus a d. J. Christo. Magister reveren- dc. Pervenit ad me. Ny 72—3 č. 20. Doc. 9—10 č. 4. W—P 24—5. O Zá- visovi B. Cechy, 473. 16. Papeži Janu XXII. Září 12—9. r. 1410. Subieccionem humilem ... Pater 17. 18. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. bcatissime. Sanctitatis vestre nuncci- um. Ny 82—3 €. 23. Pavodstvi Huso- vu však odporuje plurál, v němž list psán, i je to spíše projev nějaké kor- porace, koncipovaný ovšem Husem jako celá skupina listů, v níž se za- choval a o níž v dodatku. Richardu Wycheovi. Po 15. březnu 1411. Pax Christi habundet... Tue caritatis epistola. Ny 83—6 €. 24. Doc. 12---4 č. 6. W—P 34—8. O Wychovi B v RS 6, 1937, 113—4, Polskému krát! Vladislavovi, Únor —brez. 1411. Salus et gracia... Illu- strissime princeps... Dum Oness de Huorka. Ny 86- 7 €. 25. .Neznámému knézi. Asi biezen 1411. Salus et gracia... Honorabilis domi- ne... Valde gavisus sum. Ny 88—9 č. 27. Janu Pradatému (BraddZkovi) a Krum- lovskym. Snad v květnu 1411. Salus et qracia... Dilectissimi. Audivi tri- bulacionem vestram. Ny 89—92 c. 28. Doc. 16—8 č. 8. W- -P 46-—50. O J. Bradáctkovi B v JSH 1947. Fiiteli. 1411- -3. Habeo literas de An- glia (z!lomek, uchovany Palecem). Ny 92 č. 29. Stu Johnu Oldcastlovi. Asi v lété 1411. Zmínka v listu Oldcastlově krá- li Václavovi z 7. záři 1411. Ný 168 č. 61 do 1413. Správné datum u L. C. Kingsforda v Engl. Histor. Review. 20, 1905, 444 pozn. Papež) Janu XXIII. 1. záři 1411. De- bitam reverenciam... Paratus semper ad safisfaccionem. Ny 96—8 č. 31. Doc. 18—20 č. 9. W—P 51—4A. Kolegiu kardinálů. 1.—5, září 1411. Subieccionem humilem... Patres in Christo reverendissimi. Ny 101—2 €. 32. Doc. 20—1 &, 10. W—P 52—5, Vvl'litka proli Jamu Stokesovi. 13. září 1411. Quia quidam advena. NY 103 &. 33. Doc. 447. Plzeňonúm. Snad říjen 1411. Dobrým setrvánie... Páni milí a bratřé... Velmi tesklivé slyším. Ný 105-—8 č. 35. Doc. 24—7 €. i2. W—P 61—7. Neznámému knězi. Snad 1412. Salus a d. J. Christo, preter quem aliud
126 6. Pannám společně žijícím. Po r. 1408. Milost svú a potvrzenie v milosti a v panenství, Ny 27—8 č. 10. Viz i svrchu ces. 23. W—P 15- -7, 7. Arcibiskupu Zbyńkovi z Hazmburka. Cervonec 1408. Me ipsum humilem... Sepissime reitero. Ny 29—30 č., 11. Doc. 3—4 č. 1. W—P 12—4, 8, Axcibiskupu Zbyńkovi na Żaloby praź- ských farału. Srp.—zafi 1408. Quia, pater reverendissime. Ny 30—41 č. 12. Doc. 155—603, 9. Arcibiskupu Zbyňkovi o neutralitě v olázce papežské. Asi v pol. prosin- ce 1408. Subieccione humili et debi- ta... Salvatoris exposcit regu'a. Ný 42—4 &. 13. Doc. 5—7 ¢ 2. W—P 19—23. O datu B, Čechy 184 p. 3. 10. Osvědčení proti pomluvám. Joh. Hus, magister in artibus... Quamvis detraccio. Ny 53- -4 č. 15. Doc. 353 - -4. B v JSH 5, 1932, 22- -6 s rekon- strukcí a výkladem proti F. Ry$an- kovi v LF 57, 1930, 97— 117, kde osvédéeni položeno až do r. 1411. 11. Louňanům. Mag. Johannes Hus, ser- vus Dei... Licet vos, carissimi. Ny 54—6, €. 16. Doc. 10—1 €. 5. Zřejmě překlad z češtiny, jak F 389, pofize- ny pro Opp. W—P 28—30. 12. Odvolání k papeži Janu XXIII. proti zákazu kázání v Betlemě a odsouzení knih Viklefovych. 25. cerv. 1410. In nomine Domini. Amen. Anno, (vlastni odvoláni:) Cum racio naturalis. Ny 56—69 €. 17. Doc. 387—996. 13. Neznámému šlechtic! o svém boji. Mezi 16. č. - - 16. če. 1410, Salus et gracia a d. J. Christo. Nobilis domine. A quam pluribus percepi veridice. Ny 69 -70 č. 18. 14 Ohlášení Husa a kolegů, žes budou bránit Viklefovych spisů. Červenec 1410. Mag. Joh. de ITussinecz. Ny 71 €. 19. Doc. 399—400. 15. Dr. Závitovi ze Zap. Srpen 14:0, Sa- lus a d. J. Christo. Magister reveren- dc. Pervenit ad me. Ny 72—3 č. 20. Doc. 9—10 č. 4. W—P 24—5. O Zá- visovi B. Cechy, 473. 16. Papeži Janu XXII. Září 12—9. r. 1410. Subieccionem humilem ... Pater 17. 18. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. bcatissime. Sanctitatis vestre nuncci- um. Ny 82—3 €. 23. Pavodstvi Huso- vu však odporuje plurál, v němž list psán, i je to spíše projev nějaké kor- porace, koncipovaný ovšem Husem jako celá skupina listů, v níž se za- choval a o níž v dodatku. Richardu Wycheovi. Po 15. březnu 1411. Pax Christi habundet... Tue caritatis epistola. Ny 83—6 €. 24. Doc. 12---4 č. 6. W—P 34—8. O Wychovi B v RS 6, 1937, 113—4, Polskému krát! Vladislavovi, Únor —brez. 1411. Salus et gracia... Illu- strissime princeps... Dum Oness de Huorka. Ny 86- 7 €. 25. .Neznámému knézi. Asi biezen 1411. Salus et gracia... Honorabilis domi- ne... Valde gavisus sum. Ny 88—9 č. 27. Janu Pradatému (BraddZkovi) a Krum- lovskym. Snad v květnu 1411. Salus et qracia... Dilectissimi. Audivi tri- bulacionem vestram. Ny 89—92 c. 28. Doc. 16—8 č. 8. W- -P 46-—50. O J. Bradáctkovi B v JSH 1947. Fiiteli. 1411- -3. Habeo literas de An- glia (z!lomek, uchovany Palecem). Ny 92 č. 29. Stu Johnu Oldcastlovi. Asi v lété 1411. Zmínka v listu Oldcastlově krá- li Václavovi z 7. záři 1411. Ný 168 č. 61 do 1413. Správné datum u L. C. Kingsforda v Engl. Histor. Review. 20, 1905, 444 pozn. Papež) Janu XXIII. 1. záři 1411. De- bitam reverenciam... Paratus semper ad safisfaccionem. Ny 96—8 č. 31. Doc. 18—20 č. 9. W—P 51—4A. Kolegiu kardinálů. 1.—5, září 1411. Subieccionem humilem... Patres in Christo reverendissimi. Ny 101—2 €. 32. Doc. 20—1 &, 10. W—P 52—5, Vvl'litka proli Jamu Stokesovi. 13. září 1411. Quia quidam advena. NY 103 &. 33. Doc. 447. Plzeňonúm. Snad říjen 1411. Dobrým setrvánie... Páni milí a bratřé... Velmi tesklivé slyším. Ný 105-—8 č. 35. Doc. 24—7 €. i2. W—P 61—7. Neznámému knězi. Snad 1412. Salus a d. J. Christo, preter quem aliud
Strana 127
28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 34.a Český překlad odvolání. 127 fundamentum. Ný 108—11 č. 36, o datu Ný Il, 29 p. Nejmenovanému mnichovi. 28. ún. 1412. Salus et gracia... Dilectissime frater... Fundamentum clericorum. Ny 116—8 €. 39. Doc. 14—5 €. 7. W—P 42—5. Prohlášení o odevzdání traktátu De tribus dubtis (č. 72), zapsané notářem 3. března 1412. Ny 118—9 č. 40. O svédku J. Orientovi, Ze se 1413 vrátil do Krakova, kdež se stal 1405 baka- lářem a kde působi) ještě 1444 na fakultě bohoslovecké, J. Fijalek., Stu- dya do dziejów Uniwersytetu Kra- kowskiego (1898) 181. Dolanským kartuzlánům. Asj v květ- nu 1412. Honorabilibus viris... Kari- tas Dei et pax. Ny 120—1 č. 41. Doc. 31—2 €. 14. O datu Ny Il, 60 p. W—P 71—7. Polskému králi Vladislavovi. 11. cerv- na 1412. Salvatoris J. Christi gra- cia... Serenissime princeps. Magno consolatus sum gaudio. Ny 122—3 €. 42. Doc. 30—1 č. 13. W—P 71- -3. Prohlášení v boji o odpustky. Asi ko- nec června 1412. Videtur mihi pro bono civitatis Pragensis. Doc. 450—1 z A 16. 115 s näzvem: Mag. J. Hus de Husinec sequitur replicacio contra materiam prescriptam, a závěrem: Hec sunt verba M. Hus contra M. Stephanum Paleč etc. F 113 č. 57, Ný I), 98. Prohlášení o zásadách Viklefových. Asi srpen !412. Ouia predicavi in Bethleem. Ný 123—5 č. 43. Odvolání ke Kristu. 18. října 1412. Quia Deus omnipotens. NY 129—33 €. 46. Doc. 646- 6. — F, Husovo od- volání ke Kristu v ČČH 39, 1933, 237 —58 podal přehled bádání o doku- mentě a ukázal, že odst, str. 132 ř. 10—19, kterého většina ruk. nemá, vznikl teprv asi v kvétnu 1415 v Kostnici, aby Husovi ulehčil. Pro správnost data, jež uved) do litera- tury 1915, otisk] také zprávu Dlugos- zovu. Viz i B, Čechy 362—3. Ze Pán Buoh všemohúci, Ný 134—6 č. 46. 35. 36. 37. Spolupracovníkům Betlemským. Snad v říjnu 1412. Dilectis in Christo tra- tribus... Pax vobis. Ny 137- -9 č. 47. Doc. 33—4 €. 15. W—P 80—2. Mistrüm a pražským stoupencům. Snad v listopadu 1412. Bóh s vámi, páni milí a mistři. Prosím vás. Ný 139—41 č. 48, Doc. 34- 5 €. 16. W—P 88—9. Pražanům. Snad v listopadu 1412. Mistr Jan Hus.., Najmilejšie, slyše žádost vaši. Ný 142—6 č. 49. W—P 90—7. 37.a Latinský překlad, pořízený pro Op. 38. 39. 40. 41. Mag. Joannes Hus... rissimi. Ny 146—5] & —41 č. 17. Včrným v Praze. Asi v listopadu 1412. Fidelibus atque zelantibus... Karissimi, obsecro vos. Ny 151—2. S. 50. Doc. 43--4 €. 19. W—P 101. 2. Rektoru Křišťanovi z Prachatic. Na sklonku 1412. Venerabilis d. rector ... Valde consolatus sum, Ný 153—5 č. 52. Doc. 54—5 č. 26. W—P 117—9, Zemslkému soudu. Před 14. pros. 1412. Urozeným pánóm... Prospěch ve všem dobrém... Páni milí. Ný 157 —8 č. 54. Doc. 22—3 č. 11. W—P 58—61. Pražanům o důvodech odchodu z Pra- hy. Krátce před vánoci 1412. Mag. Joh. Hus... Karissimi, Commemo- racio nativitatis Domini. Ny 159—6 €. 55. Doc. 46—7 €. 21. W- P 105—438. Audiens, ca- *49. Doc. 36 42. Návrhy ünorové synodé (Consilia 43. et modi concordie) 1413 Pro honore Dei et evangelii X determinaciones s. matris ecclesie. Doc. 491- 2 z A 16. 118, 4941. 9, IL G6. 4, XI E 3. 119; též v Seville (viz č. 44) s názvem Consilium M. J. Huss cum sibi adhe- rentibus, vyd. Cochl. 32, a čes., překl. B. Mareš, Listy Husovy "121 a F, Obrany ve vyhnanství (1916) 6—8. Ny II, 247—50. Proti prohlášení theologické fakulty únorové synodě. (Proti radě dok- torské). Asi v dubnu -květnu 1413. Kteří jsú zemi českú. Ný 161—2 č. 57. Doc. 52—3 €. 25. Přel, F, Obrany
28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 34.a Český překlad odvolání. 127 fundamentum. Ný 108—11 č. 36, o datu Ný Il, 29 p. Nejmenovanému mnichovi. 28. ún. 1412. Salus et gracia... Dilectissime frater... Fundamentum clericorum. Ny 116—8 €. 39. Doc. 14—5 €. 7. W—P 42—5. Prohlášení o odevzdání traktátu De tribus dubtis (č. 72), zapsané notářem 3. března 1412. Ny 118—9 č. 40. O svédku J. Orientovi, Ze se 1413 vrátil do Krakova, kdež se stal 1405 baka- lářem a kde působi) ještě 1444 na fakultě bohoslovecké, J. Fijalek., Stu- dya do dziejów Uniwersytetu Kra- kowskiego (1898) 181. Dolanským kartuzlánům. Asj v květ- nu 1412. Honorabilibus viris... Kari- tas Dei et pax. Ny 120—1 č. 41. Doc. 31—2 €. 14. O datu Ny Il, 60 p. W—P 71—7. Polskému králi Vladislavovi. 11. cerv- na 1412. Salvatoris J. Christi gra- cia... Serenissime princeps. Magno consolatus sum gaudio. Ny 122—3 €. 42. Doc. 30—1 č. 13. W—P 71- -3. Prohlášení v boji o odpustky. Asi ko- nec června 1412. Videtur mihi pro bono civitatis Pragensis. Doc. 450—1 z A 16. 115 s näzvem: Mag. J. Hus de Husinec sequitur replicacio contra materiam prescriptam, a závěrem: Hec sunt verba M. Hus contra M. Stephanum Paleč etc. F 113 č. 57, Ný I), 98. Prohlášení o zásadách Viklefových. Asi srpen !412. Ouia predicavi in Bethleem. Ný 123—5 č. 43. Odvolání ke Kristu. 18. října 1412. Quia Deus omnipotens. NY 129—33 €. 46. Doc. 646- 6. — F, Husovo od- volání ke Kristu v ČČH 39, 1933, 237 —58 podal přehled bádání o doku- mentě a ukázal, že odst, str. 132 ř. 10—19, kterého většina ruk. nemá, vznikl teprv asi v kvétnu 1415 v Kostnici, aby Husovi ulehčil. Pro správnost data, jež uved) do litera- tury 1915, otisk] také zprávu Dlugos- zovu. Viz i B, Čechy 362—3. Ze Pán Buoh všemohúci, Ný 134—6 č. 46. 35. 36. 37. Spolupracovníkům Betlemským. Snad v říjnu 1412. Dilectis in Christo tra- tribus... Pax vobis. Ny 137- -9 č. 47. Doc. 33—4 €. 15. W—P 80—2. Mistrüm a pražským stoupencům. Snad v listopadu 1412. Bóh s vámi, páni milí a mistři. Prosím vás. Ný 139—41 č. 48, Doc. 34- 5 €. 16. W—P 88—9. Pražanům. Snad v listopadu 1412. Mistr Jan Hus.., Najmilejšie, slyše žádost vaši. Ný 142—6 č. 49. W—P 90—7. 37.a Latinský překlad, pořízený pro Op. 38. 39. 40. 41. Mag. Joannes Hus... rissimi. Ny 146—5] & —41 č. 17. Včrným v Praze. Asi v listopadu 1412. Fidelibus atque zelantibus... Karissimi, obsecro vos. Ny 151—2. S. 50. Doc. 43--4 €. 19. W—P 101. 2. Rektoru Křišťanovi z Prachatic. Na sklonku 1412. Venerabilis d. rector ... Valde consolatus sum, Ný 153—5 č. 52. Doc. 54—5 č. 26. W—P 117—9, Zemslkému soudu. Před 14. pros. 1412. Urozeným pánóm... Prospěch ve všem dobrém... Páni milí. Ný 157 —8 č. 54. Doc. 22—3 č. 11. W—P 58—61. Pražanům o důvodech odchodu z Pra- hy. Krátce před vánoci 1412. Mag. Joh. Hus... Karissimi, Commemo- racio nativitatis Domini. Ny 159—6 €. 55. Doc. 46—7 €. 21. W- P 105—438. Audiens, ca- *49. Doc. 36 42. Návrhy ünorové synodé (Consilia 43. et modi concordie) 1413 Pro honore Dei et evangelii X determinaciones s. matris ecclesie. Doc. 491- 2 z A 16. 118, 4941. 9, IL G6. 4, XI E 3. 119; též v Seville (viz č. 44) s názvem Consilium M. J. Huss cum sibi adhe- rentibus, vyd. Cochl. 32, a čes., překl. B. Mareš, Listy Husovy "121 a F, Obrany ve vyhnanství (1916) 6—8. Ny II, 247—50. Proti prohlášení theologické fakulty únorové synodě. (Proti radě dok- torské). Asi v dubnu -květnu 1413. Kteří jsú zemi českú. Ný 161—2 č. 57. Doc. 52—3 €. 25. Přel, F, Obrany
Strana 128
44, 45. 46. 47, 48. 49. 50. 51. 128 ve vyhnanstvi (1916) 9—11, W—P 115—7. O datu Ný II, 273. Contra íalsa consilia doctorum. De clero pestifero ibi obicitur. Doc. 499 —501 z V G 11. 7—8' a 4941. 2930'; téz v XI E 3. 122—3. O znéní bolesl. 139 a lips. 661, 198—201 S 3, 4, o kra- kov. 1478. 314—6, a literatuře F 213 —4 č. 58. Přel. F. Obrany ve vyhnan- ství (1916) 12—7. Ný II, 274, o sevill- ském znění B v JSH 8, 17. Rektoru Křišťanovi z Prachatic. Ve- nerabilis d. rector... Scisma populi. Ny 163 6. 58. Doc. 62—3 €. 30. W—P 132—4. Rektoru Křišťanu z Prachatic. Salus a Christo Jesu... Inter principalia. Ný 164—8 č. 60. Doc. 57—61 č. 28—9. W-—P 122—32. K staršímu názoru se vrací Kybal II, 106 p. 2. Viz i B, Če- chy 367. Křišťanu z Prachatic. Asi poč. červen- ce 1413. Salus a d. Jesu Christo. Con- silium facultatis theologie. Ny 169 —71 & 63. Doc. 55—7 č. 27. W—P 119—22. NY hledal adresáta, ktery je v ruk. jmenován M. Cr., jak tu bývá označován Křišťan, v M. J. Kardiná- lovi, a to proto, že je tu zmínka o adresátově úmyslu směnit faru, což asi v té době Kardinál učinil, Avšak stejnou radu jako zde dává Hus Křiš- fanovi ještě 1415 (Ný 321). B, Čechy 368. M. Ondřejovi z Broda. Rekonstrukce z Ondřejiovy odpovědi (odděl. B č. 7). Ný 172—3 č. 65. Tam dále jako č. 66 zlomeček z Husova listu Ondře- jovu druhu panu Petrovi. Vérnym v Praze. Asi v pol. 1413. Mag. Johannes Hus... Gracia vobis et pax... Karissimi, obsecro vos. Ny 155—6 €. 53. Doc. 49—50 €. 23. W—P 110—2. Datum z Ného II, 295, p. 4. Vídeňskému profesoru Janu Sywor- tovi. 1. Cervence 1413, Magistro Joh. Sywort... Salutari non meretur. Ny 174—5 6. 67. W—P 135—7. Také v ruk. univ. knih. &tyrskohradecké 936. 281. Pražanům. Snad v listopadu 1413. M. J. Hus, presbiter... Karissimi, con- 53. 54. 55. 56. firmate corda vestra. Ný 180—2 č. 70. Doc. 44—5 č. 20. W—P 103—5. Pražanům. Před 25. pros. 1413. Ka- rissimi, quia a vobis nunc existo segregatus. Ny 182—3 €. 71. Doc. 47—8 &, 22. W—P 108—10. Pražanům. Asi v postě 1414. M. Joh. Hus, inutilis servus Dei .... Karissi- mi, multum gaudeo. Ny 184—5 c. 72. Doc. 50—1 č. 24. W—P 112—4. Pře- klad čes. znění, z něhož uchován pou- ze zlomeček. Pražanům. Asi v září 1414. Milost a pokoj... Tyto věci praví Pán Bóh. Ny 191—2 č. 74. Doc. 65—6 č. 32. W—P 137—8. Vyhläska, Ze chce komukoli odpo- vídati na synodě. 26. srpna 1414 M. Johannes de Husinecz... vult com- parere. Ny 192—3 č. 75. Doc. 66 č. 33. W—P 141—2. 56.a České znění vyhlášky. Já mistr Jan z Husince. Ný 193—4 č. 76. Doc. 67 č. 34. 56.b Německé znění vyhlášky. Meister 97. , 98. 59. 60. 61. 62. Johannes Hus von Husinecz. 194—5 €. 77. Veřejná vyhláška králi a jeho dvo- ru. Asi 30. srpna 1414. Králově mi- losti i králové. Ný 195—6 č. 78. Doc. 68—9 č. 35. W—P 141—2. Králi Zikmundovi. 1. zárí 1414. Sere- nissimo principi... oracionem humi- lem. Ny 197—9 6. 81. Doc. 69—71 č. 36. W—P 143—5. O předloze jiného ruk. B. ve VČA 53, 1944, 98 p. 23. M. Martinovi z Volyně. Asi poč. říj- na 1414. Magister Martine... hortor te in Domino. Ny 204—5 €. 86. Doc. 74—5 €. 38. W—P 149—951. Všem věrným na rozloučenou. Asi poč. října 1414. Mistr Jan Hus... Věrní a milí přietelé, Viete, že sem. Ný 206—8 č. 87. Doc. 71—2 č. 37. W—P 146—9. Vyhláška norimberská. Asi 20. října 1414. Mag. Joh. Hus iam pergit. Nÿ 211 &, 89. Doc. 245. Zmínku: in hac solempni et imperiali civitate mozno nejspíše vztahovat na Norimberk. Přátelům do Čech z Norimberka. 20. října 1414. Salus a Christo Jesu. Sci- Ný
44, 45. 46. 47, 48. 49. 50. 51. 128 ve vyhnanstvi (1916) 9—11, W—P 115—7. O datu Ný II, 273. Contra íalsa consilia doctorum. De clero pestifero ibi obicitur. Doc. 499 —501 z V G 11. 7—8' a 4941. 2930'; téz v XI E 3. 122—3. O znéní bolesl. 139 a lips. 661, 198—201 S 3, 4, o kra- kov. 1478. 314—6, a literatuře F 213 —4 č. 58. Přel. F. Obrany ve vyhnan- ství (1916) 12—7. Ný II, 274, o sevill- ském znění B v JSH 8, 17. Rektoru Křišťanovi z Prachatic. Ve- nerabilis d. rector... Scisma populi. Ny 163 6. 58. Doc. 62—3 €. 30. W—P 132—4. Rektoru Křišťanu z Prachatic. Salus a Christo Jesu... Inter principalia. Ný 164—8 č. 60. Doc. 57—61 č. 28—9. W-—P 122—32. K staršímu názoru se vrací Kybal II, 106 p. 2. Viz i B, Če- chy 367. Křišťanu z Prachatic. Asi poč. červen- ce 1413. Salus a d. Jesu Christo. Con- silium facultatis theologie. Ny 169 —71 & 63. Doc. 55—7 č. 27. W—P 119—22. NY hledal adresáta, ktery je v ruk. jmenován M. Cr., jak tu bývá označován Křišťan, v M. J. Kardiná- lovi, a to proto, že je tu zmínka o adresátově úmyslu směnit faru, což asi v té době Kardinál učinil, Avšak stejnou radu jako zde dává Hus Křiš- fanovi ještě 1415 (Ný 321). B, Čechy 368. M. Ondřejovi z Broda. Rekonstrukce z Ondřejiovy odpovědi (odděl. B č. 7). Ný 172—3 č. 65. Tam dále jako č. 66 zlomeček z Husova listu Ondře- jovu druhu panu Petrovi. Vérnym v Praze. Asi v pol. 1413. Mag. Johannes Hus... Gracia vobis et pax... Karissimi, obsecro vos. Ny 155—6 €. 53. Doc. 49—50 €. 23. W—P 110—2. Datum z Ného II, 295, p. 4. Vídeňskému profesoru Janu Sywor- tovi. 1. Cervence 1413, Magistro Joh. Sywort... Salutari non meretur. Ny 174—5 6. 67. W—P 135—7. Také v ruk. univ. knih. &tyrskohradecké 936. 281. Pražanům. Snad v listopadu 1413. M. J. Hus, presbiter... Karissimi, con- 53. 54. 55. 56. firmate corda vestra. Ný 180—2 č. 70. Doc. 44—5 č. 20. W—P 103—5. Pražanům. Před 25. pros. 1413. Ka- rissimi, quia a vobis nunc existo segregatus. Ny 182—3 €. 71. Doc. 47—8 &, 22. W—P 108—10. Pražanům. Asi v postě 1414. M. Joh. Hus, inutilis servus Dei .... Karissi- mi, multum gaudeo. Ny 184—5 c. 72. Doc. 50—1 č. 24. W—P 112—4. Pře- klad čes. znění, z něhož uchován pou- ze zlomeček. Pražanům. Asi v září 1414. Milost a pokoj... Tyto věci praví Pán Bóh. Ny 191—2 č. 74. Doc. 65—6 č. 32. W—P 137—8. Vyhläska, Ze chce komukoli odpo- vídati na synodě. 26. srpna 1414 M. Johannes de Husinecz... vult com- parere. Ny 192—3 č. 75. Doc. 66 č. 33. W—P 141—2. 56.a České znění vyhlášky. Já mistr Jan z Husince. Ný 193—4 č. 76. Doc. 67 č. 34. 56.b Německé znění vyhlášky. Meister 97. , 98. 59. 60. 61. 62. Johannes Hus von Husinecz. 194—5 €. 77. Veřejná vyhláška králi a jeho dvo- ru. Asi 30. srpna 1414. Králově mi- losti i králové. Ný 195—6 č. 78. Doc. 68—9 č. 35. W—P 141—2. Králi Zikmundovi. 1. zárí 1414. Sere- nissimo principi... oracionem humi- lem. Ny 197—9 6. 81. Doc. 69—71 č. 36. W—P 143—5. O předloze jiného ruk. B. ve VČA 53, 1944, 98 p. 23. M. Martinovi z Volyně. Asi poč. říj- na 1414. Magister Martine... hortor te in Domino. Ny 204—5 €. 86. Doc. 74—5 €. 38. W—P 149—951. Všem věrným na rozloučenou. Asi poč. října 1414. Mistr Jan Hus... Věrní a milí přietelé, Viete, že sem. Ný 206—8 č. 87. Doc. 71—2 č. 37. W—P 146—9. Vyhláška norimberská. Asi 20. října 1414. Mag. Joh. Hus iam pergit. Nÿ 211 &, 89. Doc. 245. Zmínku: in hac solempni et imperiali civitate mozno nejspíše vztahovat na Norimberk. Přátelům do Čech z Norimberka. 20. října 1414. Salus a Christo Jesu. Sci- Ný
Strana 129
129 tote. Ný 212—4 č. 93, Doc. 75—6 č. 39. W—P 152—5, 63. Nezndmému knézi, Pax d. n. J. Chris- ti, frater carissime, Esto diligens. NY 215—6 €. 95. Doc. 149—50 &, 92 W—P 282—3. 63.a Český překlad. Spasení k životu, po- koj od hfichu... Bralfe milý, přičiň pilnost. Ny 216—7 €, *95, 64. Pratelim z Kostnice, 4, listop. 1414. Salus a Christo Jesu. Venimus in Constanciam. N$ 217—9 &, 96, Doc. 77—8 ©. 40, W—P 1579, 65. Přátelům z Kostnice. 6. list. 1414. Sa- lus a Christo Jesu. Karissimi, scitote. Ny 220 €. 97. Doc. 78—9 &, 41. W—P 160—1. 66. M. J. Kardinál do Cech. 10. listop. 1414. Fautores et amici karissimi. Quamquam plures literas Ny 221—2 €. 98. Doc. 79—80 6€, 42, W—P 162—3. 67. Vérnym v Čechách. 16. listop. 1414. Věrným a v Pánu Bohu milým brat- fim i sestrám,., Najmilejší, prosím vás. Ny 223—5 č. 100. Doc. 81—2 č. 43. W—P 164—6,. 68. Janovi z Chlumu. Před 3. lednem 1415. Graciose domine, acguiratis mihi bibliam. Ný 235 č. 103, Doc. 85 č. 45. W—P 173—4. 69.Pfátelüm v Kostnici. 3. ledna 1415. Hesterna nocte quasi tota. Ny 236—8 €. 104. Doc. 89—91 &, 50. W—P 181—4, 70. Jan z Chlumu Husovi, 4. led, 1415. Amice in Christo dilectissime, sciatis. Ny 238—9 6. 105. Doc. 85—6 €. 46. W—P 169—70. 71. Janovi z Chlumu. 4. ledna 1415. Quoad recolleccionem nescio. Ny 239—41 č. 106. Doc. 91—2 č, 51. W—P 184—7, 72. Janovi z Chlumu. 5.—8, ledna 1415. Nobilis et graciose domine, valde sum consolatus. Ny 242 6, 108. Doc. 86—7 č. 47. W—P 175—985. 73. Do Cech. 19. led, 1415, Buoh s vámi raé byti... Najmilejií, prosím vás. NY 243—4 & 109. Doc. 83—4 6. 44, W—P 172—3. 74. Petrovi z Mladoňovic po 19. led, 1415. De captivitate ista. Ný 244—5 č. 110. Doc. 87—8 č. 48. W—P 177—8. 75. Janovi z Chlumu po 19. lednu 1415. Si non est directa littera mea. Ný 245 —7 č. 111. Doc. 88—9 č. 49. W—p 179—81. 76. Janovi z Chlumu. 5. března 1415. C.ra- ciose domine, valde gaudeo, Ny 248 —50 č. 114. Doc. 98—9, 93 č. 57 + 52. W—P 187—91. Stiborius de Botzi je Ctibor z Kozího. O tom B ve VČA 53, 1944, 101—3. 77. Petr z Mladoňovic Husovi. 5. března 1415. Amice dilectissime, nulla vobis sit cura. Ný 251 č. 115. Doc. 93—4 €, 53. W—P 191—3. 78. Petrovi z Mladoňovic po 5. březnu 1415. Bona consolacio facta est. Ný 252—3 č. 116. Doc. 94—5 č. 54, W—P 193—5. 79. Jan z Chlumu před 18. břez, 1415. Amice dilectissime, sciatis. Ny 253—4 €. 117. Doc. 96 €, 55. W—P 196. 80. Přátelům v Kostnici před 18. březnem 1415. Litera gavisus respondeo. Ný 255—6 č. 118. Doc. 96—7 č. 56. W—P 197—9. ŤÝ. Janovi z Chlumu. 20.—3. března 1415. Sum bene consolatus, Ný 257 č, 120. Doc. 99—100 č. 58. W—P 200. Pan Jindřich asi z Plumlova; o něm B ve VČA 53, 1944, 103 p. 10; zde též o Myškovi z Hrádku. Pan Vilém je z Valdeka; o něm Sedláček v ČČH 1924, 552—3. 82. Janovi z Chlumu 24. bfezna 1415, Iam custodes mei omnes. N$ 258 č. 121. Doc. 100 č. 59. W—P 201. Viz i B, Cechy 408. 83. Jindřichu Škopkovi, snad o něco dří- ve 1415. Urozenému... Pacem suam ... Jiz té, pane mily. NY 259—860 č. 122. Doc. 111—2 €. 68. W—P 227—8. O Skopkovi B v JSH 10, 1937, 32—6, o datu B, Cechy 409 p. 2. 84, Prátelàm v Kostnici 5. června 1415. Deus omnipotens dedit mihi. Ný 261 —2 6€. 124. Doc. 104—5 €. 63. W—P 207—8. Pater je zfejmé M. J. Kardi- nal (nize €. 95), unus doctor Polonus, quem nosco, Pavel Vlodkovié z Brud- zewa (B. O Husa a o Husovi 37—43 a VCA, 53, 1944, 16—20). 8 ra
129 tote. Ný 212—4 č. 93, Doc. 75—6 č. 39. W—P 152—5, 63. Nezndmému knézi, Pax d. n. J. Chris- ti, frater carissime, Esto diligens. NY 215—6 €. 95. Doc. 149—50 &, 92 W—P 282—3. 63.a Český překlad. Spasení k životu, po- koj od hfichu... Bralfe milý, přičiň pilnost. Ny 216—7 €, *95, 64. Pratelim z Kostnice, 4, listop. 1414. Salus a Christo Jesu. Venimus in Constanciam. N$ 217—9 &, 96, Doc. 77—8 ©. 40, W—P 1579, 65. Přátelům z Kostnice. 6. list. 1414. Sa- lus a Christo Jesu. Karissimi, scitote. Ny 220 €. 97. Doc. 78—9 &, 41. W—P 160—1. 66. M. J. Kardinál do Cech. 10. listop. 1414. Fautores et amici karissimi. Quamquam plures literas Ny 221—2 €. 98. Doc. 79—80 6€, 42, W—P 162—3. 67. Vérnym v Čechách. 16. listop. 1414. Věrným a v Pánu Bohu milým brat- fim i sestrám,., Najmilejší, prosím vás. Ny 223—5 č. 100. Doc. 81—2 č. 43. W—P 164—6,. 68. Janovi z Chlumu. Před 3. lednem 1415. Graciose domine, acguiratis mihi bibliam. Ný 235 č. 103, Doc. 85 č. 45. W—P 173—4. 69.Pfátelüm v Kostnici. 3. ledna 1415. Hesterna nocte quasi tota. Ny 236—8 €. 104. Doc. 89—91 &, 50. W—P 181—4, 70. Jan z Chlumu Husovi, 4. led, 1415. Amice in Christo dilectissime, sciatis. Ny 238—9 6. 105. Doc. 85—6 €. 46. W—P 169—70. 71. Janovi z Chlumu. 4. ledna 1415. Quoad recolleccionem nescio. Ny 239—41 č. 106. Doc. 91—2 č, 51. W—P 184—7, 72. Janovi z Chlumu. 5.—8, ledna 1415. Nobilis et graciose domine, valde sum consolatus. Ny 242 6, 108. Doc. 86—7 č. 47. W—P 175—985. 73. Do Cech. 19. led, 1415, Buoh s vámi raé byti... Najmilejií, prosím vás. NY 243—4 & 109. Doc. 83—4 6. 44, W—P 172—3. 74. Petrovi z Mladoňovic po 19. led, 1415. De captivitate ista. Ný 244—5 č. 110. Doc. 87—8 č. 48. W—P 177—8. 75. Janovi z Chlumu po 19. lednu 1415. Si non est directa littera mea. Ný 245 —7 č. 111. Doc. 88—9 č. 49. W—p 179—81. 76. Janovi z Chlumu. 5. března 1415. C.ra- ciose domine, valde gaudeo, Ny 248 —50 č. 114. Doc. 98—9, 93 č. 57 + 52. W—P 187—91. Stiborius de Botzi je Ctibor z Kozího. O tom B ve VČA 53, 1944, 101—3. 77. Petr z Mladoňovic Husovi. 5. března 1415. Amice dilectissime, nulla vobis sit cura. Ný 251 č. 115. Doc. 93—4 €, 53. W—P 191—3. 78. Petrovi z Mladoňovic po 5. březnu 1415. Bona consolacio facta est. Ný 252—3 č. 116. Doc. 94—5 č. 54, W—P 193—5. 79. Jan z Chlumu před 18. břez, 1415. Amice dilectissime, sciatis. Ny 253—4 €. 117. Doc. 96 €, 55. W—P 196. 80. Přátelům v Kostnici před 18. březnem 1415. Litera gavisus respondeo. Ný 255—6 č. 118. Doc. 96—7 č. 56. W—P 197—9. ŤÝ. Janovi z Chlumu. 20.—3. března 1415. Sum bene consolatus, Ný 257 č, 120. Doc. 99—100 č. 58. W—P 200. Pan Jindřich asi z Plumlova; o něm B ve VČA 53, 1944, 103 p. 10; zde též o Myškovi z Hrádku. Pan Vilém je z Valdeka; o něm Sedláček v ČČH 1924, 552—3. 82. Janovi z Chlumu 24. bfezna 1415, Iam custodes mei omnes. N$ 258 č. 121. Doc. 100 č. 59. W—P 201. Viz i B, Cechy 408. 83. Jindřichu Škopkovi, snad o něco dří- ve 1415. Urozenému... Pacem suam ... Jiz té, pane mily. NY 259—860 č. 122. Doc. 111—2 €. 68. W—P 227—8. O Skopkovi B v JSH 10, 1937, 32—6, o datu B, Cechy 409 p. 2. 84, Prátelàm v Kostnici 5. června 1415. Deus omnipotens dedit mihi. Ný 261 —2 6€. 124. Doc. 104—5 €. 63. W—P 207—8. Pater je zfejmé M. J. Kardi- nal (nize €. 95), unus doctor Polonus, quem nosco, Pavel Vlodkovié z Brud- zewa (B. O Husa a o Husovi 37—43 a VCA, 53, 1944, 16—20). 8 ra
Strana 130
130 85. Přátelům v Kostnici 7. června 1415. Valde gratus sum. Ny 262—3 č. 125, Doc. 108—9 €. 66. W—P 218—9. 86. Jindřichu Škopkovi 9. června 1415. D. Henrico Škopek literam pargame- ni. Ný 266—7 č. 127. Doc. 113 č. 69. W-—P 229. 87. Pfátelüm v Kostnici 9. června 1415. Consilium Domini diligo. Ny 264 —6 €. 126. Doc. 110—1 & 67. W—P 221—3. 88. Všem věrným Čechům 10. června 1415. Mistr Jan Hus... Věrní a v Bo- hu mili pani. NY 270—3 €, 129. Doc. 115—6 €. 71. W—P 230—3, Stary pfe- klad v Bas. A II 34. 309. 89. Jindřichu Škopkovi 13. června 1415. Pán Buoh buď s tebú. Ný 274—5 č. 130. Doc. 118 €. 72. W—P 234. 90. Pfátelüm kostnickfm po 12. Cervnu 1415. De Petro placet mihi bene. NY 275—6 €. 131. Doc. 114—5 €, 70, W—P 229. 91. Mladoňovicovi a Janovi z Chlumu po 8. nebo 12. červnu 1415. Amice in Christo karissime, disponatis adhuc. NY 267—9 č. 128. Doc. 101—3 €. 60. W —P 205-6. Prvý odstavec svědčí, soudím, Mladoňovicovi. 92. M. Martinovi z Volyně 16. června 1416. Magister Martine... Vive se- cundum legem Christi. Ny 277—9 č. 132. Doc. 119—20 €. 73, W—P 235—7. 93. Petru Mladoliovicovi snad ok. 17. června 1415. Non audeo temere di- cere. Ny 328—30 €. 160. Doc. 104—5 č. 62 W—P 211—2, 94. Prohlášení o žalobních článcích z 20. června 1415. Et ego Joh. Hus... scrip- si responsiones. Ný 279—90 č. 133. Doc. 233—4. 95. Odvolací formule, poslaná Husovi „Otcem“ asi 20. června 1415. Ego talis etc. Ný 281 č. 135. Doc. 121 č. 74. W—P 238. Že „Otcem“ je M. J. Kar- dinál, B ve Sborníku G. Friedricha (1931) 3 a d. 96, „Otci“ ok. 20. června 1415, Omni- potens Pater... Reverende pater. Val- de gratus sum. Ný 382—3 č. 136. Doc. 121—2 €. 75. W—P 238—9. 97. 98. 99. 100. 101. 102. 103. 104. 105. 106. 107. 108. 109. Otec Husovi ok. 20. června 1415. Ad primum, amantissime pater. Ný 383—4 €, 137. Doc. 122—3 č. 76. W—P 240. Konečná odpověď „Otci“ ok. 20, červ- na 1415. Hec omnia postulavit a me. Ný 385—6 č. 138. Doc. 123—4 č. 77. W——P 241—2. Přátelům v Kostnici 21. června 1415. Ista est in nomine J. Christi mea fina- lis sentencia. NY 292—4 €. 140. Doc. 126—7 €. 79. W—P 246—7. Kazateli Havlíkovi 21. cervna 1415. Dilectissime frater... Noli resistere. Ny 294—5 €. 141. Doc. 128 č. 80. W-—P 248—9. Leonardu Statii de Datis ok. 21. cerv- na. Queris, o doctor venerande. NY 295—6 č. 142 (jen začátek). Přátelům v Kostnici, asi 22. června 1415. Jam multiplices fuerunt ex- hortatores. Ny 296—9 6. 143. Doc. 135—7 6. 84. W—P 259—963. Viz i B, Cechy 439 p. 1. Amice karissime, sciatis. Ny 300—2 6. 145. Doc. 129—31 6. 82. W—P 251—3. Václavovi z Dubé a Janovi z Chlumu po 21. červnu 1415. Graciosissimi do- mini... Non possum plene scribere. Ný 287—9 č. 139. Doc. 124—6 č. 78. W-—P 242—6. Stary pfeklad listu. Ny 290—2 €. 139. Pfátelüm do Čech 24. června 1415. M. Jan Hus... Najmilejśi, napomi- nam vas. Ny 304—10 č. 147. Doc. 131—3 6. 83. W—P 254—8. Mladoiiovicovi a snad J. Kardinálovl 24. éervna 1415. Ex quo solum tracta- tus. Ny 311—2 €. 149. Doc. 109 €. 66. W—P 219—241. Pfátelüm v Kostnici snad 25. června 1415. Adhuc hortor. Ny 313—4 €. 150. Doc. 102—2 €, 61. W—P 225—960. K da- tu i B, Cechy 439 p. 1. Všem věrným Čechům 26. června 1415. M. J. Hus... Vérní a v Bohu milí. Ny 317—20 6€. 153. Doc, 137—9 c. 85, W—P 262—5, Členům Karlovy university 27. červ- na 1415. Honorabiles... Hortor vos.
130 85. Přátelům v Kostnici 7. června 1415. Valde gratus sum. Ny 262—3 č. 125, Doc. 108—9 €. 66. W—P 218—9. 86. Jindřichu Škopkovi 9. června 1415. D. Henrico Škopek literam pargame- ni. Ný 266—7 č. 127. Doc. 113 č. 69. W-—P 229. 87. Pfátelüm v Kostnici 9. června 1415. Consilium Domini diligo. Ny 264 —6 €. 126. Doc. 110—1 & 67. W—P 221—3. 88. Všem věrným Čechům 10. června 1415. Mistr Jan Hus... Věrní a v Bo- hu mili pani. NY 270—3 €, 129. Doc. 115—6 €. 71. W—P 230—3, Stary pfe- klad v Bas. A II 34. 309. 89. Jindřichu Škopkovi 13. června 1415. Pán Buoh buď s tebú. Ný 274—5 č. 130. Doc. 118 €. 72. W—P 234. 90. Pfátelüm kostnickfm po 12. Cervnu 1415. De Petro placet mihi bene. NY 275—6 €. 131. Doc. 114—5 €, 70, W—P 229. 91. Mladoňovicovi a Janovi z Chlumu po 8. nebo 12. červnu 1415. Amice in Christo karissime, disponatis adhuc. NY 267—9 č. 128. Doc. 101—3 €. 60. W —P 205-6. Prvý odstavec svědčí, soudím, Mladoňovicovi. 92. M. Martinovi z Volyně 16. června 1416. Magister Martine... Vive se- cundum legem Christi. Ny 277—9 č. 132. Doc. 119—20 €. 73, W—P 235—7. 93. Petru Mladoliovicovi snad ok. 17. června 1415. Non audeo temere di- cere. Ny 328—30 €. 160. Doc. 104—5 č. 62 W—P 211—2, 94. Prohlášení o žalobních článcích z 20. června 1415. Et ego Joh. Hus... scrip- si responsiones. Ný 279—90 č. 133. Doc. 233—4. 95. Odvolací formule, poslaná Husovi „Otcem“ asi 20. června 1415. Ego talis etc. Ný 281 č. 135. Doc. 121 č. 74. W—P 238. Že „Otcem“ je M. J. Kar- dinál, B ve Sborníku G. Friedricha (1931) 3 a d. 96, „Otci“ ok. 20. června 1415, Omni- potens Pater... Reverende pater. Val- de gratus sum. Ný 382—3 č. 136. Doc. 121—2 €. 75. W—P 238—9. 97. 98. 99. 100. 101. 102. 103. 104. 105. 106. 107. 108. 109. Otec Husovi ok. 20. června 1415. Ad primum, amantissime pater. Ný 383—4 €, 137. Doc. 122—3 č. 76. W—P 240. Konečná odpověď „Otci“ ok. 20, červ- na 1415. Hec omnia postulavit a me. Ný 385—6 č. 138. Doc. 123—4 č. 77. W——P 241—2. Přátelům v Kostnici 21. června 1415. Ista est in nomine J. Christi mea fina- lis sentencia. NY 292—4 €. 140. Doc. 126—7 €. 79. W—P 246—7. Kazateli Havlíkovi 21. cervna 1415. Dilectissime frater... Noli resistere. Ny 294—5 €. 141. Doc. 128 č. 80. W-—P 248—9. Leonardu Statii de Datis ok. 21. cerv- na. Queris, o doctor venerande. NY 295—6 č. 142 (jen začátek). Přátelům v Kostnici, asi 22. června 1415. Jam multiplices fuerunt ex- hortatores. Ny 296—9 6. 143. Doc. 135—7 6. 84. W—P 259—963. Viz i B, Cechy 439 p. 1. Amice karissime, sciatis. Ny 300—2 6. 145. Doc. 129—31 6. 82. W—P 251—3. Václavovi z Dubé a Janovi z Chlumu po 21. červnu 1415. Graciosissimi do- mini... Non possum plene scribere. Ný 287—9 č. 139. Doc. 124—6 č. 78. W-—P 242—6. Stary pfeklad listu. Ny 290—2 €. 139. Pfátelüm do Čech 24. června 1415. M. Jan Hus... Najmilejśi, napomi- nam vas. Ny 304—10 č. 147. Doc. 131—3 6. 83. W—P 254—8. Mladoiiovicovi a snad J. Kardinálovl 24. éervna 1415. Ex quo solum tracta- tus. Ny 311—2 €. 149. Doc. 109 €. 66. W—P 219—241. Pfátelüm v Kostnici snad 25. června 1415. Adhuc hortor. Ny 313—4 €. 150. Doc. 102—2 €, 61. W—P 225—960. K da- tu i B, Cechy 439 p. 1. Všem věrným Čechům 26. června 1415. M. J. Hus... Vérní a v Bohu milí. Ny 317—20 6€. 153. Doc, 137—9 c. 85, W—P 262—5, Členům Karlovy university 27. červ- na 1415. Honorabiles... Hortor vos.
Strana 131
131 Ný 322—4 č. 155. Doc. 142—3 č. 87. W—P 267—9. 110. Přátelům do Čech 27. června 1415. Buch s vámi. Měv veliké domněnie. Ný 324—6 č. Doc. 140—1 č. 86. W—P 265—7. 111. Přátelům v Kostnici ok. 29. června. Rogo, petatis d. regem. Ný 328 č. 159 (zlomeček). Janovi z Chlumu a Václavovi z Dubé 29. června 1415. Graciosissime bene- factor... Adhuc ex quo. Ný 330—2 č. 161. Doc. 144—6 č. 89—90. W—P 270—2. 113. Přátelům v Kostnici, patrně 30. červ- na 1415. Cras hora sexta. Ný 334—5 č. 163. Doc. 105—6 č. 64. W—P 209—10. K datování tohoto i dalších listů B, Čechy 443 p. 1. 114. Janovi z Chlumu a Václavovi z Dubé rovněž asi 30. června 1415. Graciosis- simi benefactores mei... Hortor vos. 112. Ný 315—6 č. 152. Doc. 143—4 č. 88. W—P 269—70. 115. Křišťanovi z Pardubic taktéž asi 30. června 1415. Mag. Cristanne... sta in veritate Christi. Ný 321 č. 154. Doc. 128—9 č. 81. W—P 249—50. 116. Osvědčení všem přátelům pravdy asi z téhož dne. Ego M. Joh. Hus... cor- dialiter desiderans. Ný 337—9 č. 165. Doc. 106—8 č. 65. W—P 214—6. 117. Přátelům do Čech asi ráno 1. červen- ce 1415. Boh s vámi a rač vám dáti. Ný 336—7 č. 164. Doc. 147 č. 91. W—P 273—5. 118. Konečné prohlášení z 1. července 1415. Ego Joh. Hus, in spe sacerdos J. Christi. Ný 333 č. 162. W -P 275. Prohlášení toto se již nedostalo do rukou přátel, i soudím, že to je po- slední písemnost z Husova péra, jež nás došla. Dodatek. Z péra Husova vzešla také celá skupina listů Václava IV. královny Žofie, několika pánů a městských rad všech tří měst pražských z 12.—20. září a z 30. září—2. října 1410, které zakročují ve prospěch Husův u papežského dvora; dva listy královy svědčí jeho zástupcům u kurie Dru Jeronymovi Seidenberkovi a Dru J. Názovi. Všechny jsou obsaženy v 4902 a většinou vydány v Doc. 409—15, 422—6. Ostatní podrobnosti má Novotný I, 446—8, 452, jenž v Korespondenci 82 č. 23 vydal z nich naše č. 16, které přičetl Husovi. Povahu prvé skupiny prokázal Novotný I, 448 p. 3, ale původství Husovo je nepochybné i u skupiny druhé. Jsou to koncepty, určené nejspíše pro Husova ochránce u dvora Mikuláše Bohatého, jenž snad vymohl u dvora aspoň částečně jejich vypravení král. kanceláří; v jakém rozsahu se mu to podařilo, nebude asi možno stanovit nikdy. B. Listy psané Husovi. 1. Jan z Rakovníka Husovi. Konec 1408. Ný 44—52 č. 14. 2. Rich. Wyche Husovi a jeho přátelům. Z Londýna 8. září 1410. Ný 76—9 č. 22. Vydal i 1660 Komenský, a to jednak na závěr edice díla Lasitiova (str. 223—4). jednak v Historiole (celé názvy u Zibrta-Volfa V, 19. 596 a 17.816), ale s mylným označením jako list Viklefův Husovi z 1387. Hus sám přeložil list nejspíše do češtiny. Ný 79—81 č. 22. 3. Occultus adversarius, patrně M. Mařík Rvačka, Husovi. Mezi srp. 1411 až ún. 1412. Ný 112—3 č. 37. 4. M. Hašek Husovi. Asi únor 1412. Ný 114—6 č. 38. 5. Štěpán z Dolan Husovi. Asi říjen 1412. Ný 128 č. 45. 6. Beneš z Ostroměře, kazatel svatovitský, Husovi. Snad v červenci 1413. Ný 175—7 č. 68. 7. M. Ondřej z Broda Husovi. 1414. Ný 186—91 č. 73. Také ve zhoř. ch. IV. 77 1. 191—3 (kollace u mne). 8. Michal z Přestanova, notář kr. Zikmunda, Husovi. 8. říj. 1414. Ný 203 č. 85.
131 Ný 322—4 č. 155. Doc. 142—3 č. 87. W—P 267—9. 110. Přátelům do Čech 27. června 1415. Buch s vámi. Měv veliké domněnie. Ný 324—6 č. Doc. 140—1 č. 86. W—P 265—7. 111. Přátelům v Kostnici ok. 29. června. Rogo, petatis d. regem. Ný 328 č. 159 (zlomeček). Janovi z Chlumu a Václavovi z Dubé 29. června 1415. Graciosissime bene- factor... Adhuc ex quo. Ný 330—2 č. 161. Doc. 144—6 č. 89—90. W—P 270—2. 113. Přátelům v Kostnici, patrně 30. červ- na 1415. Cras hora sexta. Ný 334—5 č. 163. Doc. 105—6 č. 64. W—P 209—10. K datování tohoto i dalších listů B, Čechy 443 p. 1. 114. Janovi z Chlumu a Václavovi z Dubé rovněž asi 30. června 1415. Graciosis- simi benefactores mei... Hortor vos. 112. Ný 315—6 č. 152. Doc. 143—4 č. 88. W—P 269—70. 115. Křišťanovi z Pardubic taktéž asi 30. června 1415. Mag. Cristanne... sta in veritate Christi. Ný 321 č. 154. Doc. 128—9 č. 81. W—P 249—50. 116. Osvědčení všem přátelům pravdy asi z téhož dne. Ego M. Joh. Hus... cor- dialiter desiderans. Ný 337—9 č. 165. Doc. 106—8 č. 65. W—P 214—6. 117. Přátelům do Čech asi ráno 1. červen- ce 1415. Boh s vámi a rač vám dáti. Ný 336—7 č. 164. Doc. 147 č. 91. W—P 273—5. 118. Konečné prohlášení z 1. července 1415. Ego Joh. Hus, in spe sacerdos J. Christi. Ný 333 č. 162. W -P 275. Prohlášení toto se již nedostalo do rukou přátel, i soudím, že to je po- slední písemnost z Husova péra, jež nás došla. Dodatek. Z péra Husova vzešla také celá skupina listů Václava IV. královny Žofie, několika pánů a městských rad všech tří měst pražských z 12.—20. září a z 30. září—2. října 1410, které zakročují ve prospěch Husův u papežského dvora; dva listy královy svědčí jeho zástupcům u kurie Dru Jeronymovi Seidenberkovi a Dru J. Názovi. Všechny jsou obsaženy v 4902 a většinou vydány v Doc. 409—15, 422—6. Ostatní podrobnosti má Novotný I, 446—8, 452, jenž v Korespondenci 82 č. 23 vydal z nich naše č. 16, které přičetl Husovi. Povahu prvé skupiny prokázal Novotný I, 448 p. 3, ale původství Husovo je nepochybné i u skupiny druhé. Jsou to koncepty, určené nejspíše pro Husova ochránce u dvora Mikuláše Bohatého, jenž snad vymohl u dvora aspoň částečně jejich vypravení král. kanceláří; v jakém rozsahu se mu to podařilo, nebude asi možno stanovit nikdy. B. Listy psané Husovi. 1. Jan z Rakovníka Husovi. Konec 1408. Ný 44—52 č. 14. 2. Rich. Wyche Husovi a jeho přátelům. Z Londýna 8. září 1410. Ný 76—9 č. 22. Vydal i 1660 Komenský, a to jednak na závěr edice díla Lasitiova (str. 223—4). jednak v Historiole (celé názvy u Zibrta-Volfa V, 19. 596 a 17.816), ale s mylným označením jako list Viklefův Husovi z 1387. Hus sám přeložil list nejspíše do češtiny. Ný 79—81 č. 22. 3. Occultus adversarius, patrně M. Mařík Rvačka, Husovi. Mezi srp. 1411 až ún. 1412. Ný 112—3 č. 37. 4. M. Hašek Husovi. Asi únor 1412. Ný 114—6 č. 38. 5. Štěpán z Dolan Husovi. Asi říjen 1412. Ný 128 č. 45. 6. Beneš z Ostroměře, kazatel svatovitský, Husovi. Snad v červenci 1413. Ný 175—7 č. 68. 7. M. Ondřej z Broda Husovi. 1414. Ný 186—91 č. 73. Také ve zhoř. ch. IV. 77 1. 191—3 (kollace u mne). 8. Michal z Přestanova, notář kr. Zikmunda, Husovi. 8. říj. 1414. Ný 203 č. 85.
Strana 132
132 C. Písemnosti vydané Husovi nebo vyhotovené na jeho žádost. 1402, 14. bř. Gener. vikář Ojíř ustanovuje Husa kazatelem v kapli Betlemské. Ný 2—3 č. 2. 1403, 1. dub. Notářský zápis o rozhodčím výroku, učiněném M. Janem Eliášovým ve sporu mezi Husem a zástupcem faráře Mik. Zeiselmeistera o důchody kaple Ný 4—8 č. 4. K tomu Ný, Zlomek akt o sporu kaple Betlémské s farou sv. Filipa a Jakuba ve sborníku Kaple betlemská (1923) 116—8. 1403, 28 č. Notářský zápis o darování kaple Božího těla na Novém Městě Bratrstvem obruče a kladiva Českému národu na Karlově universitě, pořízený na Hu- sovu žádost. Ný 9—11 č. 5. 1407, 22. čc. Potvrzení výsad svatovítských mansionářů, pokud jsou členy uni- versity, arcib. Zbyňkem za přítomnosti Husa, který je v čele svědků, ještě před starším M. P. Stupnou; i vydáno zřejmě na jeho žádost. Výtah ze VII. kn. Librorum erect. otiskl B. Balbín, Miscellanea I, 5, 1683, 136. 1410, 25. č. Notářský zápis o Husově odvolání papeži (list 12). 1411, 29. d. Not. zápis o založení koleje královny Hedviky. Ný 93—4 č. 30. Vydán sice Kříži Kramáři, ale pečeť přivěsil i Hus jako správce Betlemské kaple. Obraz a popis pečeti u M. Millauera v Monatschrift des vaterl. Museums II, 1828, 7, 61—3. 1411, 1. září. Not. zápis o Husově listu papeži z t. d. (list 23). 1412, 3. břez. Not. zápis o Husově prohlášeni de tribus dubiis (list 29). 1414, 18. z. Not. transsumpt usnesení Karlovy university proti spálení knih Viklefových z 15. č. 1410, pořízený pro Husa. V archivu Karlovy university, odkudž otiskl usnesení Pelcl, K Wenceslaus II, Urkb. 130 č. 220 a Höfl. II, 187. O listině Ný II, 349 a B. Po stopách pozůstalosti M. J. Husi (1939) 5. 1414, 18. z. Not. transsumpt Dekretu kutnohorského z 18. led. 1409, pořízený pro Husova zástupce M. J. Příbrama. Ot. G. Friedrich v ČČH 15, 1909, IX—XII, zde i snímek, a Ný 199—202 č. 83. 1414, 18. říj. Glejt kr. Zikmunda Husovi. Ný 209 č. 88. D. Husovy autogramy a osobní památky na něho. 1. Přepis traktátů Viklefových z 1398, chovaný v král. knih. stokholmské. Ob- sahuje na 134 ll. Viklefovy traktáty De individuacione temporis. De ydeis. De mate- ria et forma a De veris universalibus, jakož i (1. 77—86) spisek Replicacio de uni- versalibus neznámého mistra praž. z asi 1397. Sborník byl dokončen Husem 30. září 1398 podle této závěrečné poznámky Explicit tractatus de veris universalibus magistri venerabilis Joh. Wycleph, sacre theologie veri et magni professoris, a. D. 1398 in die s. Jeronimi Slawy per manus Hus de Hussynecz. Amen tak bóh day. Kodex popsal Pečírka v M 1851, 2, 78 a d., B. Dudík, Forschungen in Schweden, 1852, 198—205, A. H. Lundstrom v edici Joh. Wyclif, Miscellanea philosophica I, 1902, úv. 47—63 a část. i Kvačala I, 31—44 (rozbor jmenovaných traktátů Viklefových). Snímek celého sborníku je v Historickém ústavu a v universitní knih., reprodukce závěr. str. u F. Hus, dvou posled. str. v Čs. vlastivědě IV. 1932, 148. Husovi bývají přičítány i české poznámky, psané červeně na okraji a provázející traktáty Viklefovy (nikoli Repli- catio) ty však podle vyšetření V. Vojtíška psal někdo jiný (B Husitství 30). 2. Přepis projevu francouzského diplomata H. Boneta ke králi Václavu IV. asi z poč 1399 v XIII F 16. 125—131. Je zakončen slovy Scriptum per M. Hus ad manda- tum M. C. de Prachatic. Projev ot. Höfl. II, 174—87. O dokumentu a jeho vzniku B. Po stopách 11—22. Snímek poslední str. v Katalogu Husovy výstavy (1915) 12 č. 4. Snímek celého dokumentu vydá Nár. a univ. knihovna s mým francouzským vý- kladem.
132 C. Písemnosti vydané Husovi nebo vyhotovené na jeho žádost. 1402, 14. bř. Gener. vikář Ojíř ustanovuje Husa kazatelem v kapli Betlemské. Ný 2—3 č. 2. 1403, 1. dub. Notářský zápis o rozhodčím výroku, učiněném M. Janem Eliášovým ve sporu mezi Husem a zástupcem faráře Mik. Zeiselmeistera o důchody kaple Ný 4—8 č. 4. K tomu Ný, Zlomek akt o sporu kaple Betlémské s farou sv. Filipa a Jakuba ve sborníku Kaple betlemská (1923) 116—8. 1403, 28 č. Notářský zápis o darování kaple Božího těla na Novém Městě Bratrstvem obruče a kladiva Českému národu na Karlově universitě, pořízený na Hu- sovu žádost. Ný 9—11 č. 5. 1407, 22. čc. Potvrzení výsad svatovítských mansionářů, pokud jsou členy uni- versity, arcib. Zbyňkem za přítomnosti Husa, který je v čele svědků, ještě před starším M. P. Stupnou; i vydáno zřejmě na jeho žádost. Výtah ze VII. kn. Librorum erect. otiskl B. Balbín, Miscellanea I, 5, 1683, 136. 1410, 25. č. Notářský zápis o Husově odvolání papeži (list 12). 1411, 29. d. Not. zápis o založení koleje královny Hedviky. Ný 93—4 č. 30. Vydán sice Kříži Kramáři, ale pečeť přivěsil i Hus jako správce Betlemské kaple. Obraz a popis pečeti u M. Millauera v Monatschrift des vaterl. Museums II, 1828, 7, 61—3. 1411, 1. září. Not. zápis o Husově listu papeži z t. d. (list 23). 1412, 3. břez. Not. zápis o Husově prohlášeni de tribus dubiis (list 29). 1414, 18. z. Not. transsumpt usnesení Karlovy university proti spálení knih Viklefových z 15. č. 1410, pořízený pro Husa. V archivu Karlovy university, odkudž otiskl usnesení Pelcl, K Wenceslaus II, Urkb. 130 č. 220 a Höfl. II, 187. O listině Ný II, 349 a B. Po stopách pozůstalosti M. J. Husi (1939) 5. 1414, 18. z. Not. transsumpt Dekretu kutnohorského z 18. led. 1409, pořízený pro Husova zástupce M. J. Příbrama. Ot. G. Friedrich v ČČH 15, 1909, IX—XII, zde i snímek, a Ný 199—202 č. 83. 1414, 18. říj. Glejt kr. Zikmunda Husovi. Ný 209 č. 88. D. Husovy autogramy a osobní památky na něho. 1. Přepis traktátů Viklefových z 1398, chovaný v král. knih. stokholmské. Ob- sahuje na 134 ll. Viklefovy traktáty De individuacione temporis. De ydeis. De mate- ria et forma a De veris universalibus, jakož i (1. 77—86) spisek Replicacio de uni- versalibus neznámého mistra praž. z asi 1397. Sborník byl dokončen Husem 30. září 1398 podle této závěrečné poznámky Explicit tractatus de veris universalibus magistri venerabilis Joh. Wycleph, sacre theologie veri et magni professoris, a. D. 1398 in die s. Jeronimi Slawy per manus Hus de Hussynecz. Amen tak bóh day. Kodex popsal Pečírka v M 1851, 2, 78 a d., B. Dudík, Forschungen in Schweden, 1852, 198—205, A. H. Lundstrom v edici Joh. Wyclif, Miscellanea philosophica I, 1902, úv. 47—63 a část. i Kvačala I, 31—44 (rozbor jmenovaných traktátů Viklefových). Snímek celého sborníku je v Historickém ústavu a v universitní knih., reprodukce závěr. str. u F. Hus, dvou posled. str. v Čs. vlastivědě IV. 1932, 148. Husovi bývají přičítány i české poznámky, psané červeně na okraji a provázející traktáty Viklefovy (nikoli Repli- catio) ty však podle vyšetření V. Vojtíška psal někdo jiný (B Husitství 30). 2. Přepis projevu francouzského diplomata H. Boneta ke králi Václavu IV. asi z poč 1399 v XIII F 16. 125—131. Je zakončen slovy Scriptum per M. Hus ad manda- tum M. C. de Prachatic. Projev ot. Höfl. II, 174—87. O dokumentu a jeho vzniku B. Po stopách 11—22. Snímek poslední str. v Katalogu Husovy výstavy (1915) 12 č. 4. Snímek celého dokumentu vydá Nár. a univ. knihovna s mým francouzským vý- kladem.
Strana 133
133 3. Zápisy v děkanské knize filosofické fakulty Karlovy university o činnosti v úřadě děkana, jímž byl Hus zvolen 15. října 1401 a jímž zůstal do 22. dub. 1402. Otisk v Liber decanorum facult. philosoph. univ. Pragensis I, 1830, 368—70; snímek v uv. Katalogu 11 č 2 a v díle Karolinum statek národa (1934). 4. Sborník kapitulní D 14. 1. Podle vyšetření V. Vojtíška napsal v něm Hus tyto práce: první polovinu lat. kompilace, jež podává v pěti knihách příruční výběr biblic- kých výroků o hříších, pokání, pokušení, ctnostech a kněžích (1. 1—31 a 1 sloupec 1. 54), nápis z Prothemata de festivitatibus (zde č. 55) na 1. 63', nápis k cizímu přepisu t. zv. Canones apostolorum (1. 69), rejstřík k 4. knize Lombardových Sentencí (1. 73—50), lat. výklad o pokání (1. 76—80). koncept kázání č. 54 a různé výpisky i ná- črtky k Výkladu (o smilstvu a manželství 1. 179—825). O sborníku B uv. u č. 54. 5. Prohlášení na obranu z 1409 (list 10). Bylo pokládáno za autogram, ale G. Friedrich to popírá. Že to je přece autogram, hájí Ryšánek t. uv. 6. Zápisek v breviáři, který si Hus přivezl do Kostnice a který se pak dostal darem falckrabího Ludvíka klášteru v Ingelheimu, uchoval Oldř. Kříž v I G 11a a ot. naposledy Ný 247. 7. Zápisek o stětí tří mladíků 1412 v nezvěstném pasionále. Ot. v Op I. 245. Nepřesnost zápisku, prokázaná Novotným, Listy Husovy 21 p., budí však pochybnost o tom, že by jej byl psal opravdu Hus. 8. Výklad Aristotelovy Metafysiky. Chován byl v univ. knihovně za Balbína, jenž (Bohemia docta III, ed. Ungar, 124) z něho ot. závěrečný přípisek tohoto znění: Signaturas in marginibus huiusce libri fecit M. J. Hus, praedicator veritatis J. Christi... 9. Liber in papiro manu sua propria confectus, in quem omnes haereses a se Pragae praedicatas ad populum congesserat, předložen byl Husovi na kostnickém koncilu a tím prý byl usvědčen podle J. Długosze, Historia Polonica IV, ed. Przez- dziecki 1877, 191, jenž vzpomíná, že ruk. častěji prohlížel v Krakově. Přišel tam ne- pochybně s pozůstalostí Štěpána Pálče, dnes je však nezvěstný. 10. Novum Testamentum... cum concordanciis et distinccionibus M. Joh. Hus, combusti in Constancia pro heresi 1415, v A 59. 1. 1—127. Je to pietní přepis exe- getických poznámek Husových, pořízený zřejmě jeho ctitelem, a to nejspíše pro jinak neznámého J. Karštýna podle pozn. na desce: pro d. Joh. Carsstein. Že to není auto- gram, jak se domníval F ve VČA 11, 1902, 311 a ČČH 1922, 171, plyne z toho, že ve větách poznámek jsou mezery až celého řádku; písař zřejmě nepřečetl tato místa. O ruk. B v ČNM 1929, 291—3 (s otiskem dvou odstavců). 11. Husova bible. V Berl. Lat. oct. 305 se chová krásně zdobená bible francouz- ského původu asi z konce 13. stol., doložená již ok. 1485 v katalogu univ. knih. v Er- furté, odkudž přešla 1909 do Berlína, kterou starý přípisek onoho katalogu prohlašuje za bibli, jíž prý erfurtský M. J. Zachariae usvědčil Husa na koncile tridentském. Podání o této události se objevuje však již 1504, a třeba se potom spojilo s výjevem, jenž se odehrál až 1433 v Basileji mezi Mik. Biskupcem a G. Charlierem, má snad přece historické jádro. O tom B v ČNM 1928, 174—7 a J. Květ t. 291—4 (se snímkem). Jiná bible pod. asi stáří a podoby z majetku prý Husova se chová v Moulins (Finke, Acta concilii Constanciensis IV. 1928, úv. 58 podle Gsel—Fels, Südfrankreich 246). 12. Husova pečeť visí na listině z 29. d. 1411 (odd. C). Co jest pravdy na tvrzení neznámého původce obsahu herrnhutského sborníku (svrchu), že obsahuje také Husovy autogramy, bude třeba teprve vyšetřiti. Jistě není takovým autogramem zlomek, popsaný F v ČČM 1901, 250 a proto asi ani nezakoupený do musejní knihovny, kde ho dnes není, nebo podobný zlomek kanonistického ob- sahu v studijní knihovně Baťových závodů ve Zlíně.
133 3. Zápisy v děkanské knize filosofické fakulty Karlovy university o činnosti v úřadě děkana, jímž byl Hus zvolen 15. října 1401 a jímž zůstal do 22. dub. 1402. Otisk v Liber decanorum facult. philosoph. univ. Pragensis I, 1830, 368—70; snímek v uv. Katalogu 11 č 2 a v díle Karolinum statek národa (1934). 4. Sborník kapitulní D 14. 1. Podle vyšetření V. Vojtíška napsal v něm Hus tyto práce: první polovinu lat. kompilace, jež podává v pěti knihách příruční výběr biblic- kých výroků o hříších, pokání, pokušení, ctnostech a kněžích (1. 1—31 a 1 sloupec 1. 54), nápis z Prothemata de festivitatibus (zde č. 55) na 1. 63', nápis k cizímu přepisu t. zv. Canones apostolorum (1. 69), rejstřík k 4. knize Lombardových Sentencí (1. 73—50), lat. výklad o pokání (1. 76—80). koncept kázání č. 54 a různé výpisky i ná- črtky k Výkladu (o smilstvu a manželství 1. 179—825). O sborníku B uv. u č. 54. 5. Prohlášení na obranu z 1409 (list 10). Bylo pokládáno za autogram, ale G. Friedrich to popírá. Že to je přece autogram, hájí Ryšánek t. uv. 6. Zápisek v breviáři, který si Hus přivezl do Kostnice a který se pak dostal darem falckrabího Ludvíka klášteru v Ingelheimu, uchoval Oldř. Kříž v I G 11a a ot. naposledy Ný 247. 7. Zápisek o stětí tří mladíků 1412 v nezvěstném pasionále. Ot. v Op I. 245. Nepřesnost zápisku, prokázaná Novotným, Listy Husovy 21 p., budí však pochybnost o tom, že by jej byl psal opravdu Hus. 8. Výklad Aristotelovy Metafysiky. Chován byl v univ. knihovně za Balbína, jenž (Bohemia docta III, ed. Ungar, 124) z něho ot. závěrečný přípisek tohoto znění: Signaturas in marginibus huiusce libri fecit M. J. Hus, praedicator veritatis J. Christi... 9. Liber in papiro manu sua propria confectus, in quem omnes haereses a se Pragae praedicatas ad populum congesserat, předložen byl Husovi na kostnickém koncilu a tím prý byl usvědčen podle J. Długosze, Historia Polonica IV, ed. Przez- dziecki 1877, 191, jenž vzpomíná, že ruk. častěji prohlížel v Krakově. Přišel tam ne- pochybně s pozůstalostí Štěpána Pálče, dnes je však nezvěstný. 10. Novum Testamentum... cum concordanciis et distinccionibus M. Joh. Hus, combusti in Constancia pro heresi 1415, v A 59. 1. 1—127. Je to pietní přepis exe- getických poznámek Husových, pořízený zřejmě jeho ctitelem, a to nejspíše pro jinak neznámého J. Karštýna podle pozn. na desce: pro d. Joh. Carsstein. Že to není auto- gram, jak se domníval F ve VČA 11, 1902, 311 a ČČH 1922, 171, plyne z toho, že ve větách poznámek jsou mezery až celého řádku; písař zřejmě nepřečetl tato místa. O ruk. B v ČNM 1929, 291—3 (s otiskem dvou odstavců). 11. Husova bible. V Berl. Lat. oct. 305 se chová krásně zdobená bible francouz- ského původu asi z konce 13. stol., doložená již ok. 1485 v katalogu univ. knih. v Er- furté, odkudž přešla 1909 do Berlína, kterou starý přípisek onoho katalogu prohlašuje za bibli, jíž prý erfurtský M. J. Zachariae usvědčil Husa na koncile tridentském. Podání o této události se objevuje však již 1504, a třeba se potom spojilo s výjevem, jenž se odehrál až 1433 v Basileji mezi Mik. Biskupcem a G. Charlierem, má snad přece historické jádro. O tom B v ČNM 1928, 174—7 a J. Květ t. 291—4 (se snímkem). Jiná bible pod. asi stáří a podoby z majetku prý Husova se chová v Moulins (Finke, Acta concilii Constanciensis IV. 1928, úv. 58 podle Gsel—Fels, Südfrankreich 246). 12. Husova pečeť visí na listině z 29. d. 1411 (odd. C). Co jest pravdy na tvrzení neznámého původce obsahu herrnhutského sborníku (svrchu), že obsahuje také Husovy autogramy, bude třeba teprve vyšetřiti. Jistě není takovým autogramem zlomek, popsaný F v ČČM 1901, 250 a proto asi ani nezakoupený do musejní knihovny, kde ho dnes není, nebo podobný zlomek kanonistického ob- sahu v studijní knihovně Baťových závodů ve Zlíně.
Strana 134
134 REJSTŘÍK Do rejstříku nepojato heslo Viklef a z vlastního seznamu jména vracející se příliš často (F, Ný, S, T, Los. E, Sv. a B). Adámek K. V. 106 Albert Vel. 43 Albert z Orlamünde 43 Anna panna 121 Annenkov J. S. 15, 107, 119 Aristoteles 43, 97, 133 Augustin sv. 79, 104, 21 Austský V. 104 Balbín Boh. 97, 132 Bartoš F. M. 5, 18, 29 Bazylik Cypr. 125 Besold Jer. 13 Benešovic (Beneschower) 120 Betlemští zástupci 127 Bilbasov V. A. 125 Biskupec Mik. 98, 133 Bitterfeld Jindř. 120 Blahoslav J. 12 Boček Ant. 71 Boehringer G. F. 16 Bohatý Mik. 131 Bonet Hon. 133 Bonnechose E. 125 Bradácek J. z Krumlova 126 z Brodu Ondřej 67, 77, 8, 118, 28, 31 Brunfels O. 11 z Březové Vavř. 11, 92 Bydžovský Pavel Smetana 104, 14 Cedlová M. 43 Císařová-Kolářová A. 37, 108 Claussen Br. 106 Cobham v. Oldcastle Codicillus P. 13, 111 Cochlaeus J. 11 Collinus M. 12, 103, 17 z Coma Jakub 93 Constantius Paulus 87 Corneliss van Haemstade 124 Crespin J, 124 Crocius J. 125 Cyrus M. 14 Černý Fr. 102 de Datis Leon. Statii 130 Denis Mich. 5, 31, 5, 55, 95, 9, 110 Dlugosz J. 133 Dobrovský Jos. 15, 112, 9, 24 z Dolan Štěpán 123, 31 — kartuzidni 127 Dolansky A. 73 Dóring Matej 54 Doucha Fr. 110 Drażdansky Mik. 66, 7, 98, 114, 5 z Dubé a Leštna V. 130—i Dudík B. 25, 110 Duch J. Husi 5 Dziewicki M. H. 51 Ehwalt J. G. 92 Eliá&üv Jan Dr 132 Erben K. J. 15, 101 a d. Everwijn C. 77 Fabricius J. A. 14 Faráf (Plebanus) 58 Flacius M. 12—4 Flajshans V. 9, 10, 7, 25, 9 Foltynovsky 122 Foxe J. 65, 124 z Friemaru Jindř. 71 Frinta A. 74 Gebauer J. 119 Geffcken J. 106 Gerson J. 11 , Gilbertus Porretanus 99 Goll Jar, 17, 113 Hadać V. 101 Hájek Šimon a Tadeáš 12, 3 Hanka V. 15, 108 Hašek Mistr 131 Ha&kovec P. M. 108 Havelka E. 113—5, 22 Havlík kazatel 130 Havránek B. 101, 110 z Hazmburka Zbyněk 66, 8, 71, 101, 26, 32 Hefele K. J. 16 Heitzman M. 47 Helfert Al. 15, 98 Hoefler C. 15 49——52, 6, 92, 4, 6, 9, 132 Holinka R. 123 z Horažďovic J. 98 z Ho&tky Sulek 66 Charlier G. 133 Cheléickÿ P. 102, 6, 11 z Chlumu J. 129, 30 Chudoba J. z Ralska 125 Incipity 22—4 Ivčič Stj. 112 Jagiello Vladislav 126, 7 Jakoubek ze Stříbra 55, 91, 7, 117, 8 Jakuher Jan 19, 73 Jan Mistr 50 Jan XXIII. 126 z Janova Matěj 11, 55, 77 z Jenštejna J. 117 Jeronym sv. 108 —- Pražský 117 Jesenic Jan 95, 6, 8, 9 Jireček Jos. 55, 91, 7, 117, 8 Jiří žalářník 93 Jungmann 15 Karásek Jos. 15 Kardinál Jan M. 50, 128—30 Karel IV. 51, 7, 66 Karolinum, knihovna 12 Karštýn J. M. 133 Klicman J. 31 z Knína M. 49, 55 Knihovny s Husovými spisy 24—8
134 REJSTŘÍK Do rejstříku nepojato heslo Viklef a z vlastního seznamu jména vracející se příliš často (F, Ný, S, T, Los. E, Sv. a B). Adámek K. V. 106 Albert Vel. 43 Albert z Orlamünde 43 Anna panna 121 Annenkov J. S. 15, 107, 119 Aristoteles 43, 97, 133 Augustin sv. 79, 104, 21 Austský V. 104 Balbín Boh. 97, 132 Bartoš F. M. 5, 18, 29 Bazylik Cypr. 125 Besold Jer. 13 Benešovic (Beneschower) 120 Betlemští zástupci 127 Bilbasov V. A. 125 Biskupec Mik. 98, 133 Bitterfeld Jindř. 120 Blahoslav J. 12 Boček Ant. 71 Boehringer G. F. 16 Bohatý Mik. 131 Bonet Hon. 133 Bonnechose E. 125 Bradácek J. z Krumlova 126 z Brodu Ondřej 67, 77, 8, 118, 28, 31 Brunfels O. 11 z Březové Vavř. 11, 92 Bydžovský Pavel Smetana 104, 14 Cedlová M. 43 Císařová-Kolářová A. 37, 108 Claussen Br. 106 Cobham v. Oldcastle Codicillus P. 13, 111 Cochlaeus J. 11 Collinus M. 12, 103, 17 z Coma Jakub 93 Constantius Paulus 87 Corneliss van Haemstade 124 Crespin J, 124 Crocius J. 125 Cyrus M. 14 Černý Fr. 102 de Datis Leon. Statii 130 Denis Mich. 5, 31, 5, 55, 95, 9, 110 Dlugosz J. 133 Dobrovský Jos. 15, 112, 9, 24 z Dolan Štěpán 123, 31 — kartuzidni 127 Dolansky A. 73 Dóring Matej 54 Doucha Fr. 110 Drażdansky Mik. 66, 7, 98, 114, 5 z Dubé a Leštna V. 130—i Dudík B. 25, 110 Duch J. Husi 5 Dziewicki M. H. 51 Ehwalt J. G. 92 Eliá&üv Jan Dr 132 Erben K. J. 15, 101 a d. Everwijn C. 77 Fabricius J. A. 14 Faráf (Plebanus) 58 Flacius M. 12—4 Flajshans V. 9, 10, 7, 25, 9 Foltynovsky 122 Foxe J. 65, 124 z Friemaru Jindř. 71 Frinta A. 74 Gebauer J. 119 Geffcken J. 106 Gerson J. 11 , Gilbertus Porretanus 99 Goll Jar, 17, 113 Hadać V. 101 Hájek Šimon a Tadeáš 12, 3 Hanka V. 15, 108 Hašek Mistr 131 Ha&kovec P. M. 108 Havelka E. 113—5, 22 Havlík kazatel 130 Havránek B. 101, 110 z Hazmburka Zbyněk 66, 8, 71, 101, 26, 32 Hefele K. J. 16 Heitzman M. 47 Helfert Al. 15, 98 Hoefler C. 15 49——52, 6, 92, 4, 6, 9, 132 Holinka R. 123 z Horažďovic J. 98 z Ho&tky Sulek 66 Charlier G. 133 Cheléickÿ P. 102, 6, 11 z Chlumu J. 129, 30 Chudoba J. z Ralska 125 Incipity 22—4 Ivčič Stj. 112 Jagiello Vladislav 126, 7 Jakoubek ze Stříbra 55, 91, 7, 117, 8 Jakuher Jan 19, 73 Jan Mistr 50 Jan XXIII. 126 z Janova Matěj 11, 55, 77 z Jenštejna J. 117 Jeronym sv. 108 —- Pražský 117 Jesenic Jan 95, 6, 8, 9 Jireček Jos. 55, 91, 7, 117, 8 Jiří žalářník 93 Jungmann 15 Karásek Jos. 15 Kardinál Jan M. 50, 128—30 Karel IV. 51, 7, 66 Karolinum, knihovna 12 Karštýn J. M. 133 Klicman J. 31 z Knína M. 49, 55 Knihovny s Husovými spisy 24—8
Strana 135
135 z Kolína Stepän 32, 98 Komenský 131 Komínková-Bydžovská M. 46 Konáé Mik. 11, 106 Koranda V. ml. 11 Kosut B. V. 89—91 z Kozího Ctibor 116, 29 z Krakova Matouš 99 Král Jos. 115 Králík V. z Buřenic 112 Kraus Arnošt 14 z Kravař Pavel 11 z Križevců Martin 50 Krofta 16 Kruliš-Randa O. 27 z Krumlova Jan 50, 126 Krummel L. 5, 56, 75, 6 Kubálek Jos. 101 Kvacala Jan 5, 45, 8, 64, 119, 20, 32 Kybal 5, 18, 9, 30 a d. Langsdorff W. 65, 6, 76, 111 Lehmann K. 90 Lechler G. 16 Lenfant Jak. 16 Lombardus Petrus 45 Loskot P. 123 Lounané 126 z Lubeka J. 1t, 45, 104, 6 Ludekus M, 54 Lundstróm 98, 132 Luther Martin 11, 117, 24 Mackenzie C. 125 z Malenic Mich. 66 Mareš B. 17, 125 Martinius S. z Dražova 14 Masaryk T. G. 17 Melantrich Jiří 13 Menčík F. 12. 31, 93, 101, 3—5, 22 Millauer M. 132 Mladoňovic P. 56, 91, 124, 9, 30 Murko M. 74 Mussolini B. 125 Müller J. Th. 106, 11, 4 Myška z Hrádku 129 Národ. knih. vídeňská 12 Náz J. Dx 131 Nedoma V. 24, 124 Nejedlý Zd. 117 Neumann A, 31 Novák Karel 5, 17, 109, 18, 22 Novotný Pr. z Luže 119 Novotný V. 5, 17, 8 a dále Nový Zákon Mikulovský 73, 101 Nydbruck Kašpar 12—3 Nymburská knihovna 12 Ojíř gen. vikář 132 Oldcastle J. 126 Olivetský Pavel 116 Orient J. M. 127 z Ostroměře Beneš 131 Otec viz Kardinal z Padovy Marsilius 87 Palacký 5, 16, 44, 56, 72, 98, 112—4, 25 Páleč Štěpán 86, 7, 92, 9, 133 Papoušek J. 63 Páta Fr. 116 Patera Ad. 9, 25, 123 Pavel kněz 50 z Pavlikova Mik. 59, 60 Payne 41 Pecirka Jos. 132 Pekař Jos. 72 Pekk J. 103 Pelcl F. M. 132 z Pelhřimova Mík. 93 Peraldus Vil, 94 Phrygio Costenser Pavel 87 Pipa J. 12 Plzeňský kazatel 82 Plzeňští stoupenci Husovi 126 Podlaha Ant. 9 Pogodin M. M. 15 2 Police Václav 49 Pope R, M. 125 z Prachatic Krišťan 127—32 Pražané 127, 8 Prohaska Drag. 109 Procháska F. P. 123 Prusík F. X. 111 z Prestanova 131 Příbram J. 132 Príte] J. zv. Bakalář 86 Pseudochrysostomus 71 Rabus L, 124 z Rakovníka J. 131 Rieger G. C. 14 Ripelin Hugo 46 Robert žalářník 92, 3 Rosa V. (t ok. 1560) 122 Royko Kaspar 14 Rvačka Mařík 53, 81, 131 Ryba 10, 49, 50, 113 Ryšánek F. 61, 102, 5, 20, 26, 33 Rehoř žalářník 93 Sedláček Aug. 129 Sedlák J. 5, 9, 18, 29 a dále Seeberg R. 47 Seidenberk Jeron. 131 Seytried W. 14 Seznam starý 5, 13 Schafîf D. S, 87 Souček St. 104 Soud zemský 127 Stach V, 14 Stein E. 120 Stokes J. 65, 126 Straka C. 109 ze Strassburka Tomáš 46 Strunz Fr. 65, 111 Stupna Petr 117, 32 ze Sušice V, 49 Svoboda Milan 5, 17 a dále Sywort (Sybart) 128 Šafařík 15 Sembera A. V. 16, 73, 101, 7, 12, 3, 5 Simek Fr. 123 Sindel J. 60 Skarka A. 117 Skopek Jindř. 118, 29, 30 Štítný 120
135 z Kolína Stepän 32, 98 Komenský 131 Komínková-Bydžovská M. 46 Konáé Mik. 11, 106 Koranda V. ml. 11 Kosut B. V. 89—91 z Kozího Ctibor 116, 29 z Krakova Matouš 99 Král Jos. 115 Králík V. z Buřenic 112 Kraus Arnošt 14 z Kravař Pavel 11 z Križevců Martin 50 Krofta 16 Kruliš-Randa O. 27 z Krumlova Jan 50, 126 Krummel L. 5, 56, 75, 6 Kubálek Jos. 101 Kvacala Jan 5, 45, 8, 64, 119, 20, 32 Kybal 5, 18, 9, 30 a d. Langsdorff W. 65, 6, 76, 111 Lehmann K. 90 Lechler G. 16 Lenfant Jak. 16 Lombardus Petrus 45 Loskot P. 123 Lounané 126 z Lubeka J. 1t, 45, 104, 6 Ludekus M, 54 Lundstróm 98, 132 Luther Martin 11, 117, 24 Mackenzie C. 125 z Malenic Mich. 66 Mareš B. 17, 125 Martinius S. z Dražova 14 Masaryk T. G. 17 Melantrich Jiří 13 Menčík F. 12. 31, 93, 101, 3—5, 22 Millauer M. 132 Mladoňovic P. 56, 91, 124, 9, 30 Murko M. 74 Mussolini B. 125 Müller J. Th. 106, 11, 4 Myška z Hrádku 129 Národ. knih. vídeňská 12 Náz J. Dx 131 Nedoma V. 24, 124 Nejedlý Zd. 117 Neumann A, 31 Novák Karel 5, 17, 109, 18, 22 Novotný Pr. z Luže 119 Novotný V. 5, 17, 8 a dále Nový Zákon Mikulovský 73, 101 Nydbruck Kašpar 12—3 Nymburská knihovna 12 Ojíř gen. vikář 132 Oldcastle J. 126 Olivetský Pavel 116 Orient J. M. 127 z Ostroměře Beneš 131 Otec viz Kardinal z Padovy Marsilius 87 Palacký 5, 16, 44, 56, 72, 98, 112—4, 25 Páleč Štěpán 86, 7, 92, 9, 133 Papoušek J. 63 Páta Fr. 116 Patera Ad. 9, 25, 123 Pavel kněz 50 z Pavlikova Mik. 59, 60 Payne 41 Pecirka Jos. 132 Pekař Jos. 72 Pekk J. 103 Pelcl F. M. 132 z Pelhřimova Mík. 93 Peraldus Vil, 94 Phrygio Costenser Pavel 87 Pipa J. 12 Plzeňský kazatel 82 Plzeňští stoupenci Husovi 126 Podlaha Ant. 9 Pogodin M. M. 15 2 Police Václav 49 Pope R, M. 125 z Prachatic Krišťan 127—32 Pražané 127, 8 Prohaska Drag. 109 Procháska F. P. 123 Prusík F. X. 111 z Prestanova 131 Příbram J. 132 Príte] J. zv. Bakalář 86 Pseudochrysostomus 71 Rabus L, 124 z Rakovníka J. 131 Rieger G. C. 14 Ripelin Hugo 46 Robert žalářník 92, 3 Rosa V. (t ok. 1560) 122 Royko Kaspar 14 Rvačka Mařík 53, 81, 131 Ryba 10, 49, 50, 113 Ryšánek F. 61, 102, 5, 20, 26, 33 Rehoř žalářník 93 Sedláček Aug. 129 Sedlák J. 5, 9, 18, 29 a dále Seeberg R. 47 Seidenberk Jeron. 131 Seytried W. 14 Seznam starý 5, 13 Schafîf D. S, 87 Souček St. 104 Soud zemský 127 Stach V, 14 Stein E. 120 Stokes J. 65, 126 Straka C. 109 ze Strassburka Tomáš 46 Strunz Fr. 65, 111 Stupna Petr 117, 32 ze Sušice V, 49 Svoboda Milan 5, 17 a dále Sywort (Sybart) 128 Šafařík 15 Sembera A. V. 16, 73, 101, 7, 12, 3, 5 Simek Fr. 123 Sindel J. 60 Skarka A. 117 Skopek Jindř. 118, 29, 30 Štítný 120
Strana 136
136 Švehla Jos. 118 Táborský Jan 103 Theobald Zach. 14 Thomson S. H. 87, 97 Tobolka Zd. 106 Tomáš Akvinský 97, 106 z Toskanelly Hildebrand 104 Truhlář Jos. 9, 17, 29 a dále Václav IV. 131 z Valdeka Vilém 129 Valdenský výklad Písně písní 120 a s. Victore Hugo a Rich. 99 z Vilhartic Šť. 71 Vilikovský Jan 44 Vladislav v. Jagiello z Vlhlav J. 58 Vlodkovič Pavel 129 Vocel J. E. 15 Vodehnal Jos. 106, 7 Voigt M. A. 14 Vojtíšek V. 132, 3 Volf Jos. 101 z Volyně Martin 128, 30 z Vrbky Petr 120 Vybíral B. 5, 71, 103, 3, 7 Vyvlečka Jos. 117 Waldhauser Konr. 34, 98, 122 Walch Fr. 67 Walpurger Chr. 14 Weigel Mik. 67 Winter Z. 74 Workman 5, 125 Wyche 126, 31 Zachariae Joh. 133 Zap K. V. 5 ze Záp Záviš Dr 126 Zbyněk v. Hazmburk Zeiselmeister Mik. 132 Zíbrt Č. 113 Zikmund král 128 Zitte A. 5, 14, 52, 5, 8, 60, 2, 5, 8, 75, 6, 7, 89, 90 Zmrzlík Petr 102 ze Znojma Stanislav 54, 68, 78, 88, 99 ze Zvířetic Zdislav 52 Žalanský Havel 14 Žilka Fr. 5, 102 a dále Žofie královna 131.
136 Švehla Jos. 118 Táborský Jan 103 Theobald Zach. 14 Thomson S. H. 87, 97 Tobolka Zd. 106 Tomáš Akvinský 97, 106 z Toskanelly Hildebrand 104 Truhlář Jos. 9, 17, 29 a dále Václav IV. 131 z Valdeka Vilém 129 Valdenský výklad Písně písní 120 a s. Victore Hugo a Rich. 99 z Vilhartic Šť. 71 Vilikovský Jan 44 Vladislav v. Jagiello z Vlhlav J. 58 Vlodkovič Pavel 129 Vocel J. E. 15 Vodehnal Jos. 106, 7 Voigt M. A. 14 Vojtíšek V. 132, 3 Volf Jos. 101 z Volyně Martin 128, 30 z Vrbky Petr 120 Vybíral B. 5, 71, 103, 3, 7 Vyvlečka Jos. 117 Waldhauser Konr. 34, 98, 122 Walch Fr. 67 Walpurger Chr. 14 Weigel Mik. 67 Winter Z. 74 Workman 5, 125 Wyche 126, 31 Zachariae Joh. 133 Zap K. V. 5 ze Záp Záviš Dr 126 Zbyněk v. Hazmburk Zeiselmeister Mik. 132 Zíbrt Č. 113 Zikmund král 128 Zitte A. 5, 14, 52, 5, 8, 60, 2, 5, 8, 75, 6, 7, 89, 90 Zmrzlík Petr 102 ze Znojma Stanislav 54, 68, 78, 88, 99 ze Zvířetic Zdislav 52 Žalanský Havel 14 Žilka Fr. 5, 102 a dále Žofie královna 131.
Strana 137
137 Seznam zkratek. B = Bartoš—B. Hus rektor = Hus jako rektor Karlovy university, 1936. — Hu- sitství = Husitství a cizina, 1931. — Po stopách = Po stopách pozůstalosti M. J. Husi, 1939. — Z počátků = Ze spisovatelských počátků Husových, VČA 52, 1943. — Čechy = Čechy v době Husově, 1947. ČČH = Český Časopis Historický. ČČM = Časopis Musea království českého, později ČNM = Časopis Národního musea. ČMF = Časopis pro moderní filologii. Denis = D. Michael, Codices theologici c. r. bibliothecae Vindobonensis 1792—6. Doc. = Documenta M. J. Hus vitam, causam, doctrinam ... illustrantia. Ed. Pa- lacký, 1869. Duch = Duch J. Husi, zjevný v jeho spisech 1870 (patrné práce K. V Zapa, o čemž B v JSH 12, 1939, 14—7). E = K. J. Erben. Sebrané spisy české M. J. Husi, 1864—8. F = V. Flajšhans. V odst. 10 = Literární činnost M. J. Husi 1900. F 1—4 = V. Flajšhans, M. Jo. Hus Sermones in capella Bethlehem, VUS 1938. Höfler I, II = K. Höfler, Geschichtsschreiber der hussit. Bewegung 1856, 1865. JSH = Jihočeský sborník historický, Tábor 1928 a d. Krummel = L. Krummel, Geschichte d. böhm. Reformation im 15. Jahrh. 1866. Kvačala I, Il = Jan K. I. Wiklif a Hus ako filozofi. II. O prácach J. Husa biblic- kých v súvise s otázkou o vývoji jeho ako theologa. VUS 1924, 1928. Ky = Kybal. Kybal = Vl. Kybal, Učení M. J. Husi I—III, 1926—31. LF = Listy filologické. Los = Joh. Loserth. — Los? = Loserth, Huss und Wiclif. 2. Aufl. 1925. M = Časopis Českého musea. MDB = Mitteilungen des Vereins f. Geschichte der Deutschen in Böhmen. Mčk = F. Menčík. N. Ath. = Nové Athenaeum II, 1920. Nk = K. Novák. Ný = V. Novotný. V odst. 10, jde-li hned po F, značí rozbor F v LF 1900, 504, jinak jeho edici M. J. Husi korespondence a dokumenty, 1920. Ný I, II = V. Novotný, M. J. Hus 1919—21. O = Osvěta. Op - M. J. Hus et Hieronymi Prag. Monumenta et opera. 1558. Palacký GH = F. Palacký, Geschichte des Husitenthums und Prof. C. Höfler 1868. Post = Postyla M. J. Husi, 2. vyd. 1564. S = Jan Sedlák, M. J. Hus. 1915. S 1—3 = Jan Sedlák, Několik textů z doby husitské (otisk z Hlídky 1911—3). S I—III = Jan Sedlák, Studie a texty k nábož. děj. čes. 1913—5, 1919. St. sezn. = Starý seznam. O něm na str. 13 (V). Sv = M. Svoboda, M. J. Husi Sebrané spisy I—VI. 1904 a d. T = Jos. Truhlář. VČA = Věstník České Akademie věd a umění. VUS = Věstník Kr. čes. společnosti nauk. Vybíral = B. Vybíral, České husovské rukopisy c. k. studijní knihovny v Olo- mouci (ot. z Čas. vlast. spolku musejního v Ol. 1914). W—P = H. B. Workman—R. M. Pope. The Lettres of John Hus. 1904. Zitte = A. Zitte: Schr. = Vermischte Schriften des J. Hus. — Syn. = Hus. Neun Synodalreden. 1784—5. Žilka I, II = F. Žilka, M. J. Husi Vybrané spisy. 1902. 457—
137 Seznam zkratek. B = Bartoš—B. Hus rektor = Hus jako rektor Karlovy university, 1936. — Hu- sitství = Husitství a cizina, 1931. — Po stopách = Po stopách pozůstalosti M. J. Husi, 1939. — Z počátků = Ze spisovatelských počátků Husových, VČA 52, 1943. — Čechy = Čechy v době Husově, 1947. ČČH = Český Časopis Historický. ČČM = Časopis Musea království českého, později ČNM = Časopis Národního musea. ČMF = Časopis pro moderní filologii. Denis = D. Michael, Codices theologici c. r. bibliothecae Vindobonensis 1792—6. Doc. = Documenta M. J. Hus vitam, causam, doctrinam ... illustrantia. Ed. Pa- lacký, 1869. Duch = Duch J. Husi, zjevný v jeho spisech 1870 (patrné práce K. V Zapa, o čemž B v JSH 12, 1939, 14—7). E = K. J. Erben. Sebrané spisy české M. J. Husi, 1864—8. F = V. Flajšhans. V odst. 10 = Literární činnost M. J. Husi 1900. F 1—4 = V. Flajšhans, M. Jo. Hus Sermones in capella Bethlehem, VUS 1938. Höfler I, II = K. Höfler, Geschichtsschreiber der hussit. Bewegung 1856, 1865. JSH = Jihočeský sborník historický, Tábor 1928 a d. Krummel = L. Krummel, Geschichte d. böhm. Reformation im 15. Jahrh. 1866. Kvačala I, Il = Jan K. I. Wiklif a Hus ako filozofi. II. O prácach J. Husa biblic- kých v súvise s otázkou o vývoji jeho ako theologa. VUS 1924, 1928. Ky = Kybal. Kybal = Vl. Kybal, Učení M. J. Husi I—III, 1926—31. LF = Listy filologické. Los = Joh. Loserth. — Los? = Loserth, Huss und Wiclif. 2. Aufl. 1925. M = Časopis Českého musea. MDB = Mitteilungen des Vereins f. Geschichte der Deutschen in Böhmen. Mčk = F. Menčík. N. Ath. = Nové Athenaeum II, 1920. Nk = K. Novák. Ný = V. Novotný. V odst. 10, jde-li hned po F, značí rozbor F v LF 1900, 504, jinak jeho edici M. J. Husi korespondence a dokumenty, 1920. Ný I, II = V. Novotný, M. J. Hus 1919—21. O = Osvěta. Op - M. J. Hus et Hieronymi Prag. Monumenta et opera. 1558. Palacký GH = F. Palacký, Geschichte des Husitenthums und Prof. C. Höfler 1868. Post = Postyla M. J. Husi, 2. vyd. 1564. S = Jan Sedlák, M. J. Hus. 1915. S 1—3 = Jan Sedlák, Několik textů z doby husitské (otisk z Hlídky 1911—3). S I—III = Jan Sedlák, Studie a texty k nábož. děj. čes. 1913—5, 1919. St. sezn. = Starý seznam. O něm na str. 13 (V). Sv = M. Svoboda, M. J. Husi Sebrané spisy I—VI. 1904 a d. T = Jos. Truhlář. VČA = Věstník České Akademie věd a umění. VUS = Věstník Kr. čes. společnosti nauk. Vybíral = B. Vybíral, České husovské rukopisy c. k. studijní knihovny v Olo- mouci (ot. z Čas. vlast. spolku musejního v Ol. 1914). W—P = H. B. Workman—R. M. Pope. The Lettres of John Hus. 1904. Zitte = A. Zitte: Schr. = Vermischte Schriften des J. Hus. — Syn. = Hus. Neun Synodalreden. 1784—5. Žilka I, II = F. Žilka, M. J. Husi Vybrané spisy. 1902. 457—
Strana 138
138 Sbírky rukopisů uvádím v odst. 7 jen tam, kde toho je třeba nezbytně, neboť ráz značek sám je charakterisuje zpravidla s dostatek. Tvar VH 29 náleží praž. knihovně universitní, je-li pak před značkou M. knihovně Národního musea. Čtyřmístnou značku (na př 3930) nebo ještě vyšší mají husovské rukopisy Národní knihovny vídeňské. Podle formátu třídí rukopisy Gersdorfská knihovna budyšínská (na př. 4° 23, Fol. 51. 8° 7), římskou a arabskou číslicí (II 48) označeny jsou brněnské rukopisy, pocházející z Mikulova, velkým písmenem konečně a číslici (např. F 48) pražská knihovna kapitulní. Zkratka clm = codex lat. Monacensis, Jag. = Jage- lonská knihovna krakovská, Lips. = Lipská knih. univ., Helmst. označuje Wolfen- büttelské ruk. původem z Helmstedtu, Cerr. brněnské ruk. sbírky Cerroniho v zem. archivu, Ol. = Olomouc, universitní knihovna, Kruliš = knihovna Dra O. Kruliše- Randy v Praze, Drk = klášter Drkolna, Vodň. = Vodňanské museum. Dodatky: Str. 10 pozn. dodej: V LF 71, 1947, 57—86 vydal B. Ryba tyto další Husovy pro- slovy promoční: 3. Při promoci bakaláře J. Černého z Řečice na slova Studuit agere, quod iustum est z jara 1398, 4. Při determinaci Martina Kunšova z Prahy na slova Veniat cuculus z 15. VII. 1400 a 5. Při promoci neznámého mistra na slova Proice omnia ista, si sapis. Edice není ještě ukončena. Na str. 27 k heslu Schaffhausen dodej: Dokonalý snímek bible věnovala 1947 městská rada presidentu Dr E. Benešovi, který jej odevzdal Nár. a univ. knihovně v Praze. Na str. 37 dodej v odst. 8: k F—ově edici dotištěny byly právě rejstříky pro VKČSN 1945. Str. 93 odst. 9 za č. 6 dodej: 1528. Spis o řádném manželství (necelý výtisk na Strahově). Str 95 č. 91 odst. 7 dodej: 10. Lobk. 322 1. 74—6' (RS 8, 65, pozn.). Str. 99 dole dodej: 19. Za pokračování díla Enarracio psalmorum (č. 17), pro- hlásil F. dohadem výklad žalmů 119—50 v VIII F. 7, avšak Ný 1, 126 pozn. ukázal, že výklad ten vznikl až po 1414. Je to nejspíše dílo Václava z Dráchova (B v JSH 8, 1935, 83, pozn. 31). Str. 123 dole dodej: Viklefovy spisy některé v překladě Jeronýma a Husa, ruko- pis u Bočka, uvádí Jungmann, Historie čes. literatury II, 1849, 151. Str. 133 dodej: Husův ruk. z 1406, o němž napsal 1835 musejnímu výboru dobré zdání Palacký (Hanuš, Národní museum 2, 443), je dnešní mus. ruk. IV H 30 (svrchu str. 27). Tisky Husových spisů z 16. stol. popisuje Tobolkův Knihopis českých a sloven- ských tisků II. 3, 1946, str. 414—18.
138 Sbírky rukopisů uvádím v odst. 7 jen tam, kde toho je třeba nezbytně, neboť ráz značek sám je charakterisuje zpravidla s dostatek. Tvar VH 29 náleží praž. knihovně universitní, je-li pak před značkou M. knihovně Národního musea. Čtyřmístnou značku (na př 3930) nebo ještě vyšší mají husovské rukopisy Národní knihovny vídeňské. Podle formátu třídí rukopisy Gersdorfská knihovna budyšínská (na př. 4° 23, Fol. 51. 8° 7), římskou a arabskou číslicí (II 48) označeny jsou brněnské rukopisy, pocházející z Mikulova, velkým písmenem konečně a číslici (např. F 48) pražská knihovna kapitulní. Zkratka clm = codex lat. Monacensis, Jag. = Jage- lonská knihovna krakovská, Lips. = Lipská knih. univ., Helmst. označuje Wolfen- büttelské ruk. původem z Helmstedtu, Cerr. brněnské ruk. sbírky Cerroniho v zem. archivu, Ol. = Olomouc, universitní knihovna, Kruliš = knihovna Dra O. Kruliše- Randy v Praze, Drk = klášter Drkolna, Vodň. = Vodňanské museum. Dodatky: Str. 10 pozn. dodej: V LF 71, 1947, 57—86 vydal B. Ryba tyto další Husovy pro- slovy promoční: 3. Při promoci bakaláře J. Černého z Řečice na slova Studuit agere, quod iustum est z jara 1398, 4. Při determinaci Martina Kunšova z Prahy na slova Veniat cuculus z 15. VII. 1400 a 5. Při promoci neznámého mistra na slova Proice omnia ista, si sapis. Edice není ještě ukončena. Na str. 27 k heslu Schaffhausen dodej: Dokonalý snímek bible věnovala 1947 městská rada presidentu Dr E. Benešovi, který jej odevzdal Nár. a univ. knihovně v Praze. Na str. 37 dodej v odst. 8: k F—ově edici dotištěny byly právě rejstříky pro VKČSN 1945. Str. 93 odst. 9 za č. 6 dodej: 1528. Spis o řádném manželství (necelý výtisk na Strahově). Str 95 č. 91 odst. 7 dodej: 10. Lobk. 322 1. 74—6' (RS 8, 65, pozn.). Str. 99 dole dodej: 19. Za pokračování díla Enarracio psalmorum (č. 17), pro- hlásil F. dohadem výklad žalmů 119—50 v VIII F. 7, avšak Ný 1, 126 pozn. ukázal, že výklad ten vznikl až po 1414. Je to nejspíše dílo Václava z Dráchova (B v JSH 8, 1935, 83, pozn. 31). Str. 123 dole dodej: Viklefovy spisy některé v překladě Jeronýma a Husa, ruko- pis u Bočka, uvádí Jungmann, Historie čes. literatury II, 1849, 151. Str. 133 dodej: Husův ruk. z 1406, o němž napsal 1835 musejnímu výboru dobré zdání Palacký (Hanuš, Národní museum 2, 443), je dnešní mus. ruk. IV H 30 (svrchu str. 27). Tisky Husových spisů z 16. stol. popisuje Tobolkův Knihopis českých a sloven- ských tisků II. 3, 1946, str. 414—18.
Strana 139
III. IV. . Spisy latinské VI. VII. Obsah. Üvodem . Z déjin bádáni o Husovych spisech « a jeho výsledky II. o 9e 4 Seznam spisü Husovych I. Spisy latinské II. Spisy české III. Listy, prohlášení a vyhlášky Incipity . os Seznam rukopisü A. Postily a kázáni porüzná s B. Spisy a projevy, vzešlé z působení r na universitě I. Výklady a přednášky II. Kvestie, kázání a proslovy C. Spisy a projevy ostatní D. Spisy nezcela jisté a pochybné E. Spisy nezvěstné F. Spisy, přičítané Husovi neprávem Spisy české A. Spisy nepochybné B. Spisy pochybné a sporné C. Spisy nezvěstné . Listy, prohlášení a vyhlášky B. Listy psané Husovi . . C. Písemnosti vydané Husovi nebo vyhotovené na je- ho žádost > . D. Husovy autogramy a osobní památky na něho Rejstřík Seznam zkratek Dodatky 11 19 19 22 22 24 28 28 42 42 48 68 94 97 97 99 99 118 123 124 131 132 132 134 137 138
III. IV. . Spisy latinské VI. VII. Obsah. Üvodem . Z déjin bádáni o Husovych spisech « a jeho výsledky II. o 9e 4 Seznam spisü Husovych I. Spisy latinské II. Spisy české III. Listy, prohlášení a vyhlášky Incipity . os Seznam rukopisü A. Postily a kázáni porüzná s B. Spisy a projevy, vzešlé z působení r na universitě I. Výklady a přednášky II. Kvestie, kázání a proslovy C. Spisy a projevy ostatní D. Spisy nezcela jisté a pochybné E. Spisy nezvěstné F. Spisy, přičítané Husovi neprávem Spisy české A. Spisy nepochybné B. Spisy pochybné a sporné C. Spisy nezvěstné . Listy, prohlášení a vyhlášky B. Listy psané Husovi . . C. Písemnosti vydané Husovi nebo vyhotovené na je- ho žádost > . D. Husovy autogramy a osobní památky na něho Rejstřík Seznam zkratek Dodatky 11 19 19 22 22 24 28 28 42 42 48 68 94 97 97 99 99 118 123 124 131 132 132 134 137 138
- 1: Titel
- 9: Úvodem
- 11: Studie
- 134: Rejstřík
- 137: Seznam zkratek
- 139: Obsah