z 260 stránek
Titul
I
II
Drobnější kroniky
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
Eneas Silvius
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
- s. 208: ...Uhřích, když král Polský do vtrhl, nepřátely často vojskem porážel, Jana Huniada královstvie vtrháše; často Poláky v boji s pole shá- po...
- s. 216: ...královským obyčejem dvuor vyzdvihlo. Ubři k ňemu přijeli, mezi nimiž Jan Huniad byl, kterýž tehdáž (B) sám šturmu zdržoval, až obrátivše se,...
- s. 217: ...zdáním veden jsa, v králostvie svých tří mužuno úřad uvedl: Jan Huniad Uherská zemi zpravoval, Poděbradský Českú, Voldřich Rakázskü. PH tom byla...
- s. 231: ...a lahodnosti úřaduo neb panování vypletl. O lsti hrabi Cilského, Jana Huniada z zpravovánie, královstvie Uherského žá- dajícieho, stisknáti. Kapitola LXIII. —...
- s. 231: ...vyslali a, aby do Uher jel svého královstvie navétieviti, prosili. Jan Huniad toho času Uberskú zemi jednak všecku v moci měl. Královští...
- s. 236: ...pomoc z nebe slibováše, zlořečíče ne- přátelóm, boží přítomnosti prosíše. Jan Huniad jednak sem jednak tam s houfem rytířův bóhaśe, posilováše varty,...
- s. 241: ...tot bella depugnavit? Ad imperatorem suum perrexit *5) O chvále Jana Huniada skrze krále Ladi- slava mluvené. Kapitola LXVII. — Ale král...
- s. 241: ...jest“, die, „tento oděv, kterýž pro smrt muže svého nese&. Jan Huniad od smrti bral se do života. Tenť jest Uherskü zemi...
- s. 242: ...svatba skrze hru a kratochvílenie pósobena byla. O zjimánie synuo Jana Huniada a o stétie Ladislava, syna téhož staršicho. Kap. LXVIII. Tiem...
- s. 257: ...O uvedenie hrabí Cilského. Kap. LXIII. O lsti hrabí Cilského Jana Huniada žádajícieho zpravovánie královstvie ete. Kap. LXIV. O kfižovníciech a bitvé...
- s. 258: ...Jana Huniada skrze krále. Ladislava. Kap. LXVII. O zjímánie synuo Jana Huniada a o stétie Ladislava, syna jeho staršieho. Kap. LXVITI. O...
Název:
Fontes rerum Bohemicarum. Tom. VII / Prameny dějin českých. Díl VII
Autor:
Emler, Josef
Rok vydání:
bez data
Místo vydání:
Praha
Česká národní bibliografie:
Počet stran celkem:
260
Obsah:
- I: Titul
- 1: Drobnější kroniky
- 61: Eneas Silvius
upravit
Strana I
FONTES RERUM BOHEMICARUM. TOM. VII. A PRAMENY DJIN ČESKÝCH, VYDÁVANÉ Z NADÁNÍ ALACKÉHO. DÍL VII. DROBNĚJŠÍ KRONIKY A ZPRÁVY K DĚJINÁM ČESKÝM, NAPSANÉ HLAVNĚ V PRVNÍ POLOVICI XV. STOLETÍ KRONIKA ČESKÁ ENEÁŠE SYLVIA PICCOLOMINI [ed. Josef Emler] V PRAZE bez data (stránkové korektury nevydaného VI. dílu FRB, dnes označovaného FRB VII.) V KOMISSÍ KNĚHKUPECTVÍ: Dr. GRÉGR A FERD. DATTEL.
FONTES RERUM BOHEMICARUM. TOM. VII. A PRAMENY DJIN ČESKÝCH, VYDÁVANÉ Z NADÁNÍ ALACKÉHO. DÍL VII. DROBNĚJŠÍ KRONIKY A ZPRÁVY K DĚJINÁM ČESKÝM, NAPSANÉ HLAVNĚ V PRVNÍ POLOVICI XV. STOLETÍ KRONIKA ČESKÁ ENEÁŠE SYLVIA PICCOLOMINI [ed. Josef Emler] V PRAZE bez data (stránkové korektury nevydaného VI. dílu FRB, dnes označovaného FRB VII.) V KOMISSÍ KNĚHKUPECTVÍ: Dr. GRÉGR A FERD. DATTEL.
Strana II
Strana 1
DROBNĚJŠÍ KRONIKY A ZPRÁVÝ K DĚJINÁM ČESKÝM, NAPSANÉ HLAVNĚ V PRVNÍ POLOVICI XV. STOLETÍ.
DROBNĚJŠÍ KRONIKY A ZPRÁVÝ K DĚJINÁM ČESKÝM, NAPSANÉ HLAVNĚ V PRVNÍ POLOVICI XV. STOLETÍ.
Strana 2
Strana 3
1367 1395 1 Kronika česká vídenská. (Chronicon Viennense.) 1361—1405. Ruk. dvorní knihovny vídenské č. 3280 I. 6. Anno Domini MCCCLXVII? in mense De- cembre d. imperator Romanorum Karolus IV, rex Boemie, volens, ut Antiqua et Nova civitates Pra- genses propter bonum pacis et concordie unite essent et uno et eodemque iure gaudeant et omnes equalia onera sufferrent, fecit rumpere valvas seu portas, turres ac muros Antique civitatis et fos- sata adimplere. Et factum est ita, ut mandavit et voluit d. imperator. Anno Domini MCCCXCIIII?, feria VI in oc- tava Reliquiarum !) Werone in monasterii refec- torio in presencia Jodacii, marchionis Moravie, et baronum Boemie rex Wenceslaus Romanorum et Boemie arrestatus est per ipsos et ductus in castrum Pragense,") ideo ut pacem et iusti- ciam ministraret; ubi servatus fuit usque octa- vam s. Viti,?) in qua noctis tempore dicti ba- rones timentes vallacionem ducis Johannis, fratris dicti regis, cum ipso rege clam evaserunt in ca- strum Przybenicz, tandem in Crumnaw et postea ad Austriam portaverunt. Quo facto dux Johannes cum magnis exercitibus ex diversis terris cum principibus iacuerunt circum Budways in campo cremantes et vastantes usque ad emissionem regis iu Invencione sancti Stephani. 3) Item anno sequenti in Invencione sancti Stephani dominus de Rosis cum exercitu Austra- lis gentis posuerunt tentoria sua adversus regem in campis Budways et Wodnianum exquisierunt. Et tunc dominus de Rosis destruxit castrum Kugluays. ¢) Sequenti anno iacuerunt prope Sussicz usque festum Omnium. Sanctorum. Eodem anno judei in Praga per regem et in Moravia per marchionem Jodocum fuerunt captivati. Item anno Domini MCCCCII?, die s. Petri rex Sigismundus capto rege Wenczeslao cum ba- ronibus duxit eum Wiennam in captivitatem. ?) Et sequenti anno veniens cum geute Ungarie, Cu[ma]nis et Jassonibus exquisivit Montes Cuth- nas contra marchionem Jodocum et bona d. Bocz- konis et aliorum devastavit. 9) Item anno Domini MCCCXCIX? exercitus regis circumvallavit Harawicz?) et abhinc dis- cessit ad castrum Skala cum pixide magna.") Item anno Domini MCCCCV?, die s. Johan- nis Baptiste diluvium megnum fuit ubique. Anno Domini MCCCCIII®, die Martini 8) rex evasit de Wienna et venit Pragam. Anno Domini MCCCCVI?, feria tercia post Mathie apostoli dominus Heroltus de Cunstat iunior acquisivit Wodnianum et multa abstulit. cives quoque captivavit. Anno Domini MCCCCV? magnificus dominus Albertus baro et domiuus Wetouiensis suo cum ') 8 kvétna. — *) 22 Gervna. — *) 3 srpna. — *) Kugelweit. — ^) Srovo. Tomkiüv Déjepis Prahy III, str. 409 a nasl. — *) Viz tamtéz na str. 415. — 7) Hora£dovice. — *) 11 listopadu. *) Ruk. má Pragensem, — *) Ruk. má magno. 5 È 103 5 145
1367 1395 1 Kronika česká vídenská. (Chronicon Viennense.) 1361—1405. Ruk. dvorní knihovny vídenské č. 3280 I. 6. Anno Domini MCCCLXVII? in mense De- cembre d. imperator Romanorum Karolus IV, rex Boemie, volens, ut Antiqua et Nova civitates Pra- genses propter bonum pacis et concordie unite essent et uno et eodemque iure gaudeant et omnes equalia onera sufferrent, fecit rumpere valvas seu portas, turres ac muros Antique civitatis et fos- sata adimplere. Et factum est ita, ut mandavit et voluit d. imperator. Anno Domini MCCCXCIIII?, feria VI in oc- tava Reliquiarum !) Werone in monasterii refec- torio in presencia Jodacii, marchionis Moravie, et baronum Boemie rex Wenceslaus Romanorum et Boemie arrestatus est per ipsos et ductus in castrum Pragense,") ideo ut pacem et iusti- ciam ministraret; ubi servatus fuit usque octa- vam s. Viti,?) in qua noctis tempore dicti ba- rones timentes vallacionem ducis Johannis, fratris dicti regis, cum ipso rege clam evaserunt in ca- strum Przybenicz, tandem in Crumnaw et postea ad Austriam portaverunt. Quo facto dux Johannes cum magnis exercitibus ex diversis terris cum principibus iacuerunt circum Budways in campo cremantes et vastantes usque ad emissionem regis iu Invencione sancti Stephani. 3) Item anno sequenti in Invencione sancti Stephani dominus de Rosis cum exercitu Austra- lis gentis posuerunt tentoria sua adversus regem in campis Budways et Wodnianum exquisierunt. Et tunc dominus de Rosis destruxit castrum Kugluays. ¢) Sequenti anno iacuerunt prope Sussicz usque festum Omnium. Sanctorum. Eodem anno judei in Praga per regem et in Moravia per marchionem Jodocum fuerunt captivati. Item anno Domini MCCCCII?, die s. Petri rex Sigismundus capto rege Wenczeslao cum ba- ronibus duxit eum Wiennam in captivitatem. ?) Et sequenti anno veniens cum geute Ungarie, Cu[ma]nis et Jassonibus exquisivit Montes Cuth- nas contra marchionem Jodocum et bona d. Bocz- konis et aliorum devastavit. 9) Item anno Domini MCCCXCIX? exercitus regis circumvallavit Harawicz?) et abhinc dis- cessit ad castrum Skala cum pixide magna.") Item anno Domini MCCCCV?, die s. Johan- nis Baptiste diluvium megnum fuit ubique. Anno Domini MCCCCIII®, die Martini 8) rex evasit de Wienna et venit Pragam. Anno Domini MCCCCVI?, feria tercia post Mathie apostoli dominus Heroltus de Cunstat iunior acquisivit Wodnianum et multa abstulit. cives quoque captivavit. Anno Domini MCCCCV? magnificus dominus Albertus baro et domiuus Wetouiensis suo cum ') 8 kvétna. — *) 22 Gervna. — *) 3 srpna. — *) Kugelweit. — ^) Srovo. Tomkiüv Déjepis Prahy III, str. 409 a nasl. — *) Viz tamtéz na str. 415. — 7) Hora£dovice. — *) 11 listopadu. *) Ruk. má Pragensem, — *) Ruk. má magno. 5 È 103 5 145
Strana 4
4 KRONIKA KNĚZE PRAŽSKÉHO. exercitu numero quingentis et citra nocturno tempore per muros intravit in civitatem Drosen- dorff9) et illam obtinuit potenter preter castrum, quod tunc temporis quidam Josst Hedrer posse- dit. Et ibidem d. Albertus mansit in civitate cum suis ad quintum diem, nullam curam gerens de castro, quasi securus esset. Interim comes illustris d. Johannes de Maydburg et d. Otto [de] Maysaw cum potenti exercitu clam per portulam venerunt ad castrum inscio d. Alberto, et cum forti impetu irruerunt ad civitatem et d. Albertum convertebant in fugam, sic quod aliqui evaserunt, ceteros gladio interfecerunt et residuos submer- serunt et suspenderunt, dominum autem Adal- bertum inter ceteros in medio civitatis crudeliter mactaverunt et amicum suum d. Johannem ba- ronem Wetaviensem (sic) vinctum detinuerunt. Eodem anno in vigilia Johannis Baptiste 1405 Sigismundus de Orlik, 10) subcamerarius regni Boemie, decollatus est in palacio Antique civi- tatis Pragensis. 2. Kronika kněze Pražského. (Chronicon presbyteri Pragensis.) 1374—1411. Ruk. univ. knihovny pražské V, D, 16. 1376 1378 1379 1380 1381 A. D. MCCCLXXIV°. Hic 1) recepit impe- dicatorum a XV episcopis et archiepiscopo Can- rium Romanorum Wenceslaus, rex Bohemorum. thuariensi et a XXX magistris in theologia. A. D. MCCCLXXVI°. Isto anno dominus My- MCCCLXXXV°. Hic a papa Urbano VI pri- 1385 licius 2) accusatus fuit coram papa Gregorio XI. vilegiatum est studium Pragense. 5) in XII articulis, de quibus se excusavit plena- MCCCLXXXVII°. Undecimo anno Urbanus 1387 rie, quia false et causa odii erant sibi impositi. VI instituit festum Visitacionis s. Marie per ac- A. D. MCCCLXXVIII° Urbanus VI. sedit tam (sic) celebrare. Morte preventus; Bonifa- cius confirmat festum illud. annos XI; imperator Karolus IV mortuus est tercia die [kal.] Decembris, 3) secundo anno pon- MCCCLXXXIX°. Bonifacius IX. MCCCXC°. Hic obiit frater meus Nicolaus 1390 tificatus Urbani pape VI, et isto anno surrexit antipapa Clemens, propter quem cessit Petrus feria VI post festum s. Galli 6) in pestilencia. de Fondinia, qui dicitur Benedictus XIII, qui MCCCXCV°. Hic ordinatus sum in presby- 1895 adhuc vivit in Avinonia. terum. MCCCLXXIX°. Hic fuit magna pestilencia MCCCCIIII°. Innocencius VII. 7) MCCCCVI°. Gregorius XII. s) 1406 Prage. 4) MCCCLXXX°. Hic pestilencia. Isto anno 1410 MCCCCVIII°. Hic Johannes XXIII.9) MCCCCIX°. Hic cessavit scisma in ecclesia 1409 (sic) ventosissimus. Dei et Alexander V 10) electus est a concilio MCCCLXXXI". Isto anno hereticus Johan- generali in civitate Pisana in Romanum ponti- nes Wykleff cum suis articulis fuit dampnatus ficem, et in eodem concilio dominus rex W[ences- in Anglia Lugdoniis in conventu fratrum Pre- 1389 1406 1374 *) Drozdovice. — 15) T. j. Sigmund Huler; byl sťat 23 června 1405. Viz Tomek, Dějepis m. Prahy III, 421 a 422. 1) Václav IV zvolen byl za krále římského 10 června a korunován dne 6 července 1376. — 2) Viz Tomek, Dějepis m Prahy II, str. 294—315. — 3) 29. listop. 1378. — 4) Viz Tomek, Dějepis m. Prahy III, str. 324. — *) Viz Monum. univ. Prag. II, str. 278, 282. — 6) 21 října. — 7) Innocenc VII od 17 října 1406, 6 listop. — 1) Řehoř XII od 2 prosince 1406 do 5 června 1409, kdy sesazen; resignoval r. 1415. — ) Jan XXIII zvolen 17 května 1410. — 1*) Alexander V zvolen 26 květ. 1409 od koncilia pisanského.
4 KRONIKA KNĚZE PRAŽSKÉHO. exercitu numero quingentis et citra nocturno tempore per muros intravit in civitatem Drosen- dorff9) et illam obtinuit potenter preter castrum, quod tunc temporis quidam Josst Hedrer posse- dit. Et ibidem d. Albertus mansit in civitate cum suis ad quintum diem, nullam curam gerens de castro, quasi securus esset. Interim comes illustris d. Johannes de Maydburg et d. Otto [de] Maysaw cum potenti exercitu clam per portulam venerunt ad castrum inscio d. Alberto, et cum forti impetu irruerunt ad civitatem et d. Albertum convertebant in fugam, sic quod aliqui evaserunt, ceteros gladio interfecerunt et residuos submer- serunt et suspenderunt, dominum autem Adal- bertum inter ceteros in medio civitatis crudeliter mactaverunt et amicum suum d. Johannem ba- ronem Wetaviensem (sic) vinctum detinuerunt. Eodem anno in vigilia Johannis Baptiste 1405 Sigismundus de Orlik, 10) subcamerarius regni Boemie, decollatus est in palacio Antique civi- tatis Pragensis. 2. Kronika kněze Pražského. (Chronicon presbyteri Pragensis.) 1374—1411. Ruk. univ. knihovny pražské V, D, 16. 1376 1378 1379 1380 1381 A. D. MCCCLXXIV°. Hic 1) recepit impe- dicatorum a XV episcopis et archiepiscopo Can- rium Romanorum Wenceslaus, rex Bohemorum. thuariensi et a XXX magistris in theologia. A. D. MCCCLXXVI°. Isto anno dominus My- MCCCLXXXV°. Hic a papa Urbano VI pri- 1385 licius 2) accusatus fuit coram papa Gregorio XI. vilegiatum est studium Pragense. 5) in XII articulis, de quibus se excusavit plena- MCCCLXXXVII°. Undecimo anno Urbanus 1387 rie, quia false et causa odii erant sibi impositi. VI instituit festum Visitacionis s. Marie per ac- A. D. MCCCLXXVIII° Urbanus VI. sedit tam (sic) celebrare. Morte preventus; Bonifa- cius confirmat festum illud. annos XI; imperator Karolus IV mortuus est tercia die [kal.] Decembris, 3) secundo anno pon- MCCCLXXXIX°. Bonifacius IX. MCCCXC°. Hic obiit frater meus Nicolaus 1390 tificatus Urbani pape VI, et isto anno surrexit antipapa Clemens, propter quem cessit Petrus feria VI post festum s. Galli 6) in pestilencia. de Fondinia, qui dicitur Benedictus XIII, qui MCCCXCV°. Hic ordinatus sum in presby- 1895 adhuc vivit in Avinonia. terum. MCCCLXXIX°. Hic fuit magna pestilencia MCCCCIIII°. Innocencius VII. 7) MCCCCVI°. Gregorius XII. s) 1406 Prage. 4) MCCCLXXX°. Hic pestilencia. Isto anno 1410 MCCCCVIII°. Hic Johannes XXIII.9) MCCCCIX°. Hic cessavit scisma in ecclesia 1409 (sic) ventosissimus. Dei et Alexander V 10) electus est a concilio MCCCLXXXI". Isto anno hereticus Johan- generali in civitate Pisana in Romanum ponti- nes Wykleff cum suis articulis fuit dampnatus ficem, et in eodem concilio dominus rex W[ences- in Anglia Lugdoniis in conventu fratrum Pre- 1389 1406 1374 *) Drozdovice. — 15) T. j. Sigmund Huler; byl sťat 23 června 1405. Viz Tomek, Dějepis m. Prahy III, 421 a 422. 1) Václav IV zvolen byl za krále římského 10 června a korunován dne 6 července 1376. — 2) Viz Tomek, Dějepis m Prahy II, str. 294—315. — 3) 29. listop. 1378. — 4) Viz Tomek, Dějepis m. Prahy III, str. 324. — *) Viz Monum. univ. Prag. II, str. 278, 282. — 6) 21 října. — 7) Innocenc VII od 17 října 1406, 6 listop. — 1) Řehoř XII od 2 prosince 1406 do 5 června 1409, kdy sesazen; resignoval r. 1415. — ) Jan XXIII zvolen 17 května 1410. — 1*) Alexander V zvolen 26 květ. 1409 od koncilia pisanského.
Strana 5
KRONIKA ČESKÁ LIPSKÁ. 5 1411 laus] Bohemie confirmatus est in regem Roma- et Jude a sacro capitulo Pragensi in archiepi- scopum Pragensis ecclesie ordinatus. 11) norum et approbatus. MCCCCXI°. Magister Albicus, doctor utrius- Hic Albicus diffamatus est a nido Wicleffi- que juris, electus fuit [et] in crastino bb. Simonis starum usque ad mortem et se purgavit. Zprávy pozdější jsou nečitelny pro porušení rukopisu vlhkostí. 3. Kronika česká lipská. (Chronicon Bohemiae Lipsiense.) 1342—1411. Rukopis universitní knihovny lipské čís. 176. 1346 1349 1349 1355 1361 1365 1370 Anno Domini MCCCXLIV°, in die sancti Blasii 1) ruptus est pons Pragensis. Anno Domini MCCCXLVIII° rex Johannes cecus, pater imperatoris Karoli quarti, interfec- tus est in Anglia in die sancti Ruffi. 2) Anno eodem fuit terre motus in die Con- versionis sancti Pauli 3) hora vesperarum. Anno Domini MCCCXLIX° venerunt flagel- larii. Anno Domini MCCCXLVI° fuerunt locuste in terra Bohemie circa festum sancte Margare- the, 4) que fenum cum omnibus frumentis con- sumpserunt. Anno Domini MCCCL° fuit annus jubileus Romanus. Anno Domini MCCCLIII° Karolus corona- tus 5) fuit. Anno Domini MCCCLXI" rex Wenceslaus fuit natus in Translacione sancti Wenceslai 5) in civitate Nurenburgensi ; et hoc anno fuit magna karistia in Bohemia ; et eadem nocte fuerunt ma- xima fulgura in toto orbe. Anno Domini MCCCLXV° portatum est cor- pus sancti Sigismundi Pragam in vigilia sancti Wenceslai 7) de civitate Agadensi. Anno Domini MCCCLXX° civitas Slana fuit conbusta in die sancti Pancracii 7*) ante pran- dium, ubi multi homines sunt conbusti. Anno Domini MCCCLXXIII°, dominica Re- 1373 miniscere 8) fuit diluvium aque usque ad hostium sancti Leonhardi. Anno Domini MCCCLXXIV°, dominica 3) 1374 ante carnisprivium fuit diluvium aque usque ad hostium sancti Egidii. Anno Domini MCCCLXXVIII° obiit Karolus 1378 quartus imperator in vigilia sancti Andree apo- stoli. 10) Anno eodem ante mortem imperatoris mense Julii ortum est scisma inter papas, et fuit elec- tus antipapa Clemens; verus vero papa vocaba- tur Urbanus, qui in die Resureccionis Domini, que tunc fuit IX dies mensis Aprilis, Rome co- ronatur. Anno Domini MCCCLXXX° incepit morta- 1380 litas magna in terra Bohemie circa festum Pen- thecostes 11) et duravit usque ad festum sancti Wenczeslai. Anno Domini MCCCLXXX primo 12) coro- 1387 natus est rex Sigismundus Hungarie. Anno Domini MCCCLXXXIX° in die Pas- 1389 che 13) cremati sunt infiniti judei in civitate Pra- gensi hora prima noctis. Anno Domini [MJCCCXCII', in vigilia sancti 140? Nicolai 14) fuit maximum diluvium in regno Bo- hemie, per quod multa oppida et ville et domus et molendina et piscine sunt destructe. 1342 11) 28 října 1411; zřekl se r. 1412 a zemřel 23 července r. 1427. 1) 3 února 1342. — 2) Padl 26 srpna 1346 u Cressy čili Kresčáku. — 3) Dne 25 ledna. — *) 13 července. — 5) To bylo dne 5 dubna 1355. — *) Václav IV narodil se dne 26 února r. 1361 a ne dne 4 března. — ") Srovnej Pram. děj. č. IV, str. 533 a Tomek. Děj. m. Prahy II, str. 55. — 7*) Buď 3 dubna neb 12 května. — 3) 26 února. — *) 3 února. — 16) 29 listopadu. — 11) 13 června. — 12) Sigmund korunován byl na krále uherského dne 31 března 1387. — 13) 18 dubna. — 11) 5 prosince.
KRONIKA ČESKÁ LIPSKÁ. 5 1411 laus] Bohemie confirmatus est in regem Roma- et Jude a sacro capitulo Pragensi in archiepi- scopum Pragensis ecclesie ordinatus. 11) norum et approbatus. MCCCCXI°. Magister Albicus, doctor utrius- Hic Albicus diffamatus est a nido Wicleffi- que juris, electus fuit [et] in crastino bb. Simonis starum usque ad mortem et se purgavit. Zprávy pozdější jsou nečitelny pro porušení rukopisu vlhkostí. 3. Kronika česká lipská. (Chronicon Bohemiae Lipsiense.) 1342—1411. Rukopis universitní knihovny lipské čís. 176. 1346 1349 1349 1355 1361 1365 1370 Anno Domini MCCCXLIV°, in die sancti Blasii 1) ruptus est pons Pragensis. Anno Domini MCCCXLVIII° rex Johannes cecus, pater imperatoris Karoli quarti, interfec- tus est in Anglia in die sancti Ruffi. 2) Anno eodem fuit terre motus in die Con- versionis sancti Pauli 3) hora vesperarum. Anno Domini MCCCXLIX° venerunt flagel- larii. Anno Domini MCCCXLVI° fuerunt locuste in terra Bohemie circa festum sancte Margare- the, 4) que fenum cum omnibus frumentis con- sumpserunt. Anno Domini MCCCL° fuit annus jubileus Romanus. Anno Domini MCCCLIII° Karolus corona- tus 5) fuit. Anno Domini MCCCLXI" rex Wenceslaus fuit natus in Translacione sancti Wenceslai 5) in civitate Nurenburgensi ; et hoc anno fuit magna karistia in Bohemia ; et eadem nocte fuerunt ma- xima fulgura in toto orbe. Anno Domini MCCCLXV° portatum est cor- pus sancti Sigismundi Pragam in vigilia sancti Wenceslai 7) de civitate Agadensi. Anno Domini MCCCLXX° civitas Slana fuit conbusta in die sancti Pancracii 7*) ante pran- dium, ubi multi homines sunt conbusti. Anno Domini MCCCLXXIII°, dominica Re- 1373 miniscere 8) fuit diluvium aque usque ad hostium sancti Leonhardi. Anno Domini MCCCLXXIV°, dominica 3) 1374 ante carnisprivium fuit diluvium aque usque ad hostium sancti Egidii. Anno Domini MCCCLXXVIII° obiit Karolus 1378 quartus imperator in vigilia sancti Andree apo- stoli. 10) Anno eodem ante mortem imperatoris mense Julii ortum est scisma inter papas, et fuit elec- tus antipapa Clemens; verus vero papa vocaba- tur Urbanus, qui in die Resureccionis Domini, que tunc fuit IX dies mensis Aprilis, Rome co- ronatur. Anno Domini MCCCLXXX° incepit morta- 1380 litas magna in terra Bohemie circa festum Pen- thecostes 11) et duravit usque ad festum sancti Wenczeslai. Anno Domini MCCCLXXX primo 12) coro- 1387 natus est rex Sigismundus Hungarie. Anno Domini MCCCLXXXIX° in die Pas- 1389 che 13) cremati sunt infiniti judei in civitate Pra- gensi hora prima noctis. Anno Domini [MJCCCXCII', in vigilia sancti 140? Nicolai 14) fuit maximum diluvium in regno Bo- hemie, per quod multa oppida et ville et domus et molendina et piscine sunt destructe. 1342 11) 28 října 1411; zřekl se r. 1412 a zemřel 23 července r. 1427. 1) 3 února 1342. — 2) Padl 26 srpna 1346 u Cressy čili Kresčáku. — 3) Dne 25 ledna. — *) 13 července. — 5) To bylo dne 5 dubna 1355. — *) Václav IV narodil se dne 26 února r. 1361 a ne dne 4 března. — ") Srovnej Pram. děj. č. IV, str. 533 a Tomek. Děj. m. Prahy II, str. 55. — 7*) Buď 3 dubna neb 12 května. — 3) 26 února. — *) 3 února. — 16) 29 listopadu. — 11) 13 června. — 12) Sigmund korunován byl na krále uherského dne 31 března 1387. — 13) 18 dubna. — 11) 5 prosince.
Strana 6
1398 1894 1399 1400 1401 1402 6 KRONIKA ČESKÁ LIPSKÁ. Anno Domini MCCCXCIII? submersus est Johanko de Nepomuk, decretorum doctor, in die sancti Benedicti !*) noctis tempore. Eodem anno in estate fuit tantum exsiccatum flumen Wltavie, quod in Podczkalo ponendo brevem asserem trensibant sicco pede fluvium, et aqua fluminis Wltavie fuit effecta viridis coloris, sic quod ho- mines non audebant decoquere cum aqua flu- minis Witawie, sed cum aqua foncium. Anno Domini MCCCXCIV®, feria sexta in die Stanislai !5) fuit captus rex Wenceslaus a ba- ronibus et emissus post quindecim septimanas.??) Anno Domini MCCCXCVII9, feria secunda post Pentbecosten 8) interfecti sunt Strnad cum aliis in castro Carlstein. Anno Domini MCCCXCIX^? ante festum sancti Viti !9) iacuerunt barones regni Bohemie cum Jodoco, marchione Moravie, et marchionibus Misne cum civibus proprie civitatis omnium trium civitatum ante Pragam primo in Michel, deinde in Owenez et Orto ferarum. ??) Quod fuit post festum sancti Jacobi, ubi Misnenses interfece- runt feras in Orto et plures milites faciebant ante castrum Pragense. Auno eodem sabbato in die sancti Nicolai ?!) hor& decima noctis estuarium pretorii Maioris civitatis Pragensis est combustum. Anno Domini MCCCC? coronata est Zophia, Johannis ducis Bavarie filia, in reginam Bohe- mie. ??) Anno Domini MCCCCI? electus est Clem ??) in regem Romanorum. Anno Domini MCCCCII® in die Epiphanie coronatus est Clem in regem Romanorum in ci- vitate Coloniensi. Anno Domini MCCCCIII®, in mense Octobre confirmatus est Clem pro rege Romanorum per Bonifacium nonum. Anno Domini MCCCCII® in die sanctorum Petri et Pauli ductus est rex Wenceslaus per regem Vngarie Wyennam.?*) Anno eodem exive- rant cives Pragenses cum magna multitudine in vigilia Nativitatis Domini ?*) ante Montes Chut- nenses et iacuerunt ante municionem dictam Suchdol, ubi Marquardus de Vlicz, capitaneus Pragensis, a municione predicta est sagitta in- téremptus in die sancti Johannis ewangeliste. Anno Domini MCCCCIII®, in die sancti Mar- tini ?*) Wenceslaus rex est liberatus mirabiliter a captivitate civitatis Wyennensis. Anno Domini M9?CCCC?III]? circa festum sancti Procopii?) dominus Sbinco, Pragensis archiepiscopus, cum civibus Pragensibus iacu- erunt ante castra, videlicet Dubam ?9) et Hradek, et ea ruperunt Zulonemque ?°) captivaverunt, qui primus est suspensus. Anno Domini M°CCCC°VII® electus est °°) Angelus Coriarius in papam, qui vocabatur Gre- gorius duodecimus, qui promiserat cedere de pa- patu, si alter, videlicet Petrus de Luna, qui se vocabat Benedictum tredecimum, eciam cederet. Anno Domini M*CCCC?VIII? domini cardi- nales utriusque collegii convocaverunt concilium generale in civitate Pisanensi ad iuducendos istos duos papas, quod cedant de papatu, prout se iura- mentis asstrinxerant. Anno eodem dominico die in die sancti Do- minici?!) de mane applicate sunt plures litere deffamatorie nimis grosse contra dominum Sbiu- conem Pragensem archiepiscopum et canonicos et quosdam Bohemos magistros. Anno Domini eadem in die Nativitatis Do- mini3?) mag. Sdenico dedit alapam cuidam stu- denti in ianua ecclesie sancti Galli, ex hoc quidem studens wlneravit clientem magistri Sdeniconis nomine Kossatam in sinistra parte capitis, qui Sic wilneratus transivit usque ad ecclesiam saucti Jacobi et ibi corruit et tactus est apoplexia in dextra parte corporis nec loquebatur fere ad me- dium annum. Anno Domini M*CCCC*IX", sabbato die ante festum Purificacionis beate Marie Virginis ?3) fu- 15) 21 března. — '5) 8 května. — "') 2 srpna 1391. — '*) 11 Gervna 1397. Srovn. Tomek, Dej. m. Prahy III, str. 398. — '*) 15 června. — **) Nyní Král. obora u Bubenče. — *') 6 pros. — **) Dne 15 března. — **) T. j. Ru- precbt Falcký, jehož volba se etala dne 21 srpna 1400 a korunovśni 6 ledna 1401, a ne jak hned níže položeno r. 1402. — ?*) 9 srpna 1402. — ?5) 24 pros 1462. Srov. Tomek, Dějepis m. Prahy III, 415. — **) 11 listop. 1403. — 37) 4 července. — **) Dubá i Hrádek. hrady nad Sázavou. — *%) Jan Zoul čili Zúl z Odstředka. Srovn. Staré letop. čes. str. 9. a Toinek, Déjep. m. Prauhy III. str. 420. — **) 2 pros. 1406. — *') 5 srpna. — **) 25 pros. — ??) 26 ledua. 406 ws š
1398 1894 1399 1400 1401 1402 6 KRONIKA ČESKÁ LIPSKÁ. Anno Domini MCCCXCIII? submersus est Johanko de Nepomuk, decretorum doctor, in die sancti Benedicti !*) noctis tempore. Eodem anno in estate fuit tantum exsiccatum flumen Wltavie, quod in Podczkalo ponendo brevem asserem trensibant sicco pede fluvium, et aqua fluminis Wltavie fuit effecta viridis coloris, sic quod ho- mines non audebant decoquere cum aqua flu- minis Witawie, sed cum aqua foncium. Anno Domini MCCCXCIV®, feria sexta in die Stanislai !5) fuit captus rex Wenceslaus a ba- ronibus et emissus post quindecim septimanas.??) Anno Domini MCCCXCVII9, feria secunda post Pentbecosten 8) interfecti sunt Strnad cum aliis in castro Carlstein. Anno Domini MCCCXCIX^? ante festum sancti Viti !9) iacuerunt barones regni Bohemie cum Jodoco, marchione Moravie, et marchionibus Misne cum civibus proprie civitatis omnium trium civitatum ante Pragam primo in Michel, deinde in Owenez et Orto ferarum. ??) Quod fuit post festum sancti Jacobi, ubi Misnenses interfece- runt feras in Orto et plures milites faciebant ante castrum Pragense. Auno eodem sabbato in die sancti Nicolai ?!) hor& decima noctis estuarium pretorii Maioris civitatis Pragensis est combustum. Anno Domini MCCCC? coronata est Zophia, Johannis ducis Bavarie filia, in reginam Bohe- mie. ??) Anno Domini MCCCCI? electus est Clem ??) in regem Romanorum. Anno Domini MCCCCII® in die Epiphanie coronatus est Clem in regem Romanorum in ci- vitate Coloniensi. Anno Domini MCCCCIII®, in mense Octobre confirmatus est Clem pro rege Romanorum per Bonifacium nonum. Anno Domini MCCCCII® in die sanctorum Petri et Pauli ductus est rex Wenceslaus per regem Vngarie Wyennam.?*) Anno eodem exive- rant cives Pragenses cum magna multitudine in vigilia Nativitatis Domini ?*) ante Montes Chut- nenses et iacuerunt ante municionem dictam Suchdol, ubi Marquardus de Vlicz, capitaneus Pragensis, a municione predicta est sagitta in- téremptus in die sancti Johannis ewangeliste. Anno Domini MCCCCIII®, in die sancti Mar- tini ?*) Wenceslaus rex est liberatus mirabiliter a captivitate civitatis Wyennensis. Anno Domini M9?CCCC?III]? circa festum sancti Procopii?) dominus Sbinco, Pragensis archiepiscopus, cum civibus Pragensibus iacu- erunt ante castra, videlicet Dubam ?9) et Hradek, et ea ruperunt Zulonemque ?°) captivaverunt, qui primus est suspensus. Anno Domini M°CCCC°VII® electus est °°) Angelus Coriarius in papam, qui vocabatur Gre- gorius duodecimus, qui promiserat cedere de pa- patu, si alter, videlicet Petrus de Luna, qui se vocabat Benedictum tredecimum, eciam cederet. Anno Domini M*CCCC?VIII? domini cardi- nales utriusque collegii convocaverunt concilium generale in civitate Pisanensi ad iuducendos istos duos papas, quod cedant de papatu, prout se iura- mentis asstrinxerant. Anno eodem dominico die in die sancti Do- minici?!) de mane applicate sunt plures litere deffamatorie nimis grosse contra dominum Sbiu- conem Pragensem archiepiscopum et canonicos et quosdam Bohemos magistros. Anno Domini eadem in die Nativitatis Do- mini3?) mag. Sdenico dedit alapam cuidam stu- denti in ianua ecclesie sancti Galli, ex hoc quidem studens wlneravit clientem magistri Sdeniconis nomine Kossatam in sinistra parte capitis, qui Sic wilneratus transivit usque ad ecclesiam saucti Jacobi et ibi corruit et tactus est apoplexia in dextra parte corporis nec loquebatur fere ad me- dium annum. Anno Domini M*CCCC*IX", sabbato die ante festum Purificacionis beate Marie Virginis ?3) fu- 15) 21 března. — '5) 8 května. — "') 2 srpna 1391. — '*) 11 Gervna 1397. Srovn. Tomek, Dej. m. Prahy III, str. 398. — '*) 15 června. — **) Nyní Král. obora u Bubenče. — *') 6 pros. — **) Dne 15 března. — **) T. j. Ru- precbt Falcký, jehož volba se etala dne 21 srpna 1400 a korunovśni 6 ledna 1401, a ne jak hned níže položeno r. 1402. — ?*) 9 srpna 1402. — ?5) 24 pros 1462. Srov. Tomek, Dějepis m. Prahy III, 415. — **) 11 listop. 1403. — 37) 4 července. — **) Dubá i Hrádek. hrady nad Sázavou. — *%) Jan Zoul čili Zúl z Odstředka. Srovn. Staré letop. čes. str. 9. a Toinek, Déjep. m. Prauhy III. str. 420. — **) 2 pros. 1406. — *') 5 srpna. — **) 25 pros. — ??) 26 ledua. 406 ws š
Strana 7
KRONIKA ČESKÁ LIPSKÁ. 1 erunt convocati magistri universitatis studii Pra- gensis omnium quatuor nacionum, ubi fuit lecta quedam litera domini regis, in qua mandat, quod tres naciones theutunice habeant unam vocem, nacio vero bohemica tres voces habeat, videlicet in examinibus, electionibus, consiliis etc. Quod mandatum naciones tres noluerunt amplecti et ob hanc causam postmodum recesserunt. Anno Domini eodem, feria quinta proxima post festum Stanislai, 2) quod tunc temporis fuit ante dominicam, qua canitur Vocem iocunditatis, hora XIII diei vel quasi tradita sunt insignia rectoratus per rectorem universitatis studii Pra- gensis magistrum Heningum Boltenhagen, vide- licet sigillum universitatis et matricula, qui metu conpulsus tradidit eadem in stuba facultatis pre- sentibus fere magistris omnium quatuor nacionum et omnibus consulibus Maioris civitatis Pragen- sis domino Nicolao, ??) notario urbarie (i. e. ur- bure) in Montibus Chutnis; post hoc fuit lecta quedam litera domini regis publice in curia col- legii Karoli, in qua mandat dominus rex, ut magistrum Sdeniconem de Labun recipiant in rec- torem et magistrum Simonem de Tyssnow in de- canum facultatis arcium. Et sic cito post hoc recesserunt magistri, baccalaurei et studentes omnium trium nacionum, quilibet ad partes suas et postmodum convenerunt in Lipczk, ubi eodem anno est confirmatum studium per dominum Allexandrum papam V' Anno Domini eodem in vigilia ?**) Corporis Christi fuit detentus filius Henslini Guntdacker, baccalaurius in artibus, qui occiderat quendam iuvenem abscindendo sibi caput et reclusit eum in vase novo bene obstructo, quod vas inventum est in domo dicta Domazliczky; qui post dies quatuor est truncatus capite. Anno Domini eodem in festo Penthecosten 35) fuit congregata sollemnissima sinodus seu conci- lium in civitate Pysanensi. Anno Domini eodem, VI die mensis Junii Petrus de Luna, qui se scribebat Benedictum XIII, et Angelus Corario, qui se scribebat Grego- rium XII sunt sentencialiter privati papatibus per dictum concilium. Anno Domini eodem XVI??) die mensis Junii, quod tunc temporis fuit quarta feria, do- mini cardinales intraverunt") conclave ad eli- gendum novum verum ac indubitetum summum pontificem. Anno Domini eodem, XXVI die mensis Ju- nii, quod tunc temporis fuit quarta feria, hora terciarum electus est dominus Medyolanensis Petrus de Candia, doctor sacre pagine sollem- nissimus ordinis fratrum Minorum, in summum pontificem, qui Allexander V est nuncupatus. Anno Domini eodem feria secunda post fe- stum sancti Egidii?) dominus Sinco (sic), Pra- gensis archiepiscopus, et dominus Conradus, Olo- mucensis episcopus. cum toto clero accesserunt ad obedienciam domini Allexandri pape V et eadem die hora XVIII cantabatur Te Deum laudamus in omnibus ecclesiis. Sequenti vero die, videlicet feria tercia pulsabatur campana magna iu pretorio Pragensi trina vice, primo hora XVII, secundo hora XX, et tercio hora XXIV. Et eadem hora incensi sunt ignes bene sexin- genti (sic) fere coram qualibet domo. Et magister civium Petrus Habhardi de Albo leone cum aliis consulibus equitabant cum tubicenis hinc inde in civitate usque ad quartam horam noctis et gratulabantur multum de reintegracione ac unione sancte matris ecclesie ac eleccione domini Allex- andri pape V. Avno Domini eodem dominico die, quo ca- nitur Populus Syon, 7?) citatus est dominus archi- episcopus a Wickleuistis [ad] Romanam curiam. Anno Domini MCCCCX?, VIII kal. Janua- rii 9) cassata est hec citacio per dominum Alex- andrum papam V. Et Johannes Wyckleff per eundem ore proprio dampnatus ac heresiarcha publice promulgatus. Ibidem eciam inandatum procedendi contra Wickleff ac fautores et defen- sores eius emanavit, venitque Pragam circa do- minicam Judica me Deus. *!) Anno eodem feria sexta in die sancti Ti- 31) 9 května. — %) Mikuláš Augustinův, písař. urbury královské. — 3%) 5 června. — !*) 26 kvétna. — 1") 16 června bylo toho roku v neděli. — *) 2 září. - 9%) 8 pros. — “) Dne 20 pros. 1409. — *') 29 března. *) Ruk. wá interverunt. 1409 1410
KRONIKA ČESKÁ LIPSKÁ. 1 erunt convocati magistri universitatis studii Pra- gensis omnium quatuor nacionum, ubi fuit lecta quedam litera domini regis, in qua mandat, quod tres naciones theutunice habeant unam vocem, nacio vero bohemica tres voces habeat, videlicet in examinibus, electionibus, consiliis etc. Quod mandatum naciones tres noluerunt amplecti et ob hanc causam postmodum recesserunt. Anno Domini eodem, feria quinta proxima post festum Stanislai, 2) quod tunc temporis fuit ante dominicam, qua canitur Vocem iocunditatis, hora XIII diei vel quasi tradita sunt insignia rectoratus per rectorem universitatis studii Pra- gensis magistrum Heningum Boltenhagen, vide- licet sigillum universitatis et matricula, qui metu conpulsus tradidit eadem in stuba facultatis pre- sentibus fere magistris omnium quatuor nacionum et omnibus consulibus Maioris civitatis Pragen- sis domino Nicolao, ??) notario urbarie (i. e. ur- bure) in Montibus Chutnis; post hoc fuit lecta quedam litera domini regis publice in curia col- legii Karoli, in qua mandat dominus rex, ut magistrum Sdeniconem de Labun recipiant in rec- torem et magistrum Simonem de Tyssnow in de- canum facultatis arcium. Et sic cito post hoc recesserunt magistri, baccalaurei et studentes omnium trium nacionum, quilibet ad partes suas et postmodum convenerunt in Lipczk, ubi eodem anno est confirmatum studium per dominum Allexandrum papam V' Anno Domini eodem in vigilia ?**) Corporis Christi fuit detentus filius Henslini Guntdacker, baccalaurius in artibus, qui occiderat quendam iuvenem abscindendo sibi caput et reclusit eum in vase novo bene obstructo, quod vas inventum est in domo dicta Domazliczky; qui post dies quatuor est truncatus capite. Anno Domini eodem in festo Penthecosten 35) fuit congregata sollemnissima sinodus seu conci- lium in civitate Pysanensi. Anno Domini eodem, VI die mensis Junii Petrus de Luna, qui se scribebat Benedictum XIII, et Angelus Corario, qui se scribebat Grego- rium XII sunt sentencialiter privati papatibus per dictum concilium. Anno Domini eodem XVI??) die mensis Junii, quod tunc temporis fuit quarta feria, do- mini cardinales intraverunt") conclave ad eli- gendum novum verum ac indubitetum summum pontificem. Anno Domini eodem, XXVI die mensis Ju- nii, quod tunc temporis fuit quarta feria, hora terciarum electus est dominus Medyolanensis Petrus de Candia, doctor sacre pagine sollem- nissimus ordinis fratrum Minorum, in summum pontificem, qui Allexander V est nuncupatus. Anno Domini eodem feria secunda post fe- stum sancti Egidii?) dominus Sinco (sic), Pra- gensis archiepiscopus, et dominus Conradus, Olo- mucensis episcopus. cum toto clero accesserunt ad obedienciam domini Allexandri pape V et eadem die hora XVIII cantabatur Te Deum laudamus in omnibus ecclesiis. Sequenti vero die, videlicet feria tercia pulsabatur campana magna iu pretorio Pragensi trina vice, primo hora XVII, secundo hora XX, et tercio hora XXIV. Et eadem hora incensi sunt ignes bene sexin- genti (sic) fere coram qualibet domo. Et magister civium Petrus Habhardi de Albo leone cum aliis consulibus equitabant cum tubicenis hinc inde in civitate usque ad quartam horam noctis et gratulabantur multum de reintegracione ac unione sancte matris ecclesie ac eleccione domini Allex- andri pape V. Avno Domini eodem dominico die, quo ca- nitur Populus Syon, 7?) citatus est dominus archi- episcopus a Wickleuistis [ad] Romanam curiam. Anno Domini MCCCCX?, VIII kal. Janua- rii 9) cassata est hec citacio per dominum Alex- andrum papam V. Et Johannes Wyckleff per eundem ore proprio dampnatus ac heresiarcha publice promulgatus. Ibidem eciam inandatum procedendi contra Wickleff ac fautores et defen- sores eius emanavit, venitque Pragam circa do- minicam Judica me Deus. *!) Anno eodem feria sexta in die sancti Ti- 31) 9 května. — %) Mikuláš Augustinův, písař. urbury královské. — 3%) 5 června. — !*) 26 kvétna. — 1") 16 června bylo toho roku v neděli. — *) 2 září. - 9%) 8 pros. — “) Dne 20 pros. 1409. — *') 29 března. *) Ruk. wá interverunt. 1409 1410
Strana 8
1410 8 KRONIKA ČESKÁ LIPSKÁ. mothei *?) est detentus magister Sdenico et post- modum ductus ad carceres. Anno Domini eodem quidam Polonus, nun- cius, portitor literarum, maledixit Wickleff cum suis fautoribus, qui ob hoc feria sexta in die sancti Marci *3) Evangeliste fuit flagellatus prope mediastinum in Maiori civitate Pragensi. Anno Domini eodem sabbato in die Inven- cionis sancte crucis **) hora quinta noctis super diem dominicum obiit dominus Alexander felicis recordacionis papa V in civitate Bononiensi. Eodem anno mortuus est Clem non longe post mortem Allexandri. ***) Anno Domini eodem feria secunda post fe- stum sancti Viti ^) dampnati sunt libri Wyck- leff per dominum Swinconem, archiepiscopum in Sinodo. Anno Domini eodem feria quarta proxima post Divisionem 45) apostolorum hora terciarum com- busti sunt libri Wyckleff in curia archiepiscopali et post combustionem sunt pulsate campane fere in omnibus ecclesiis. Anno eodem, feria tercia in die Divisionis apostolorum *?) commissum est grande bellum inter regem Polonie et Prutenos (sic) in quo bello magister ordinis Pruthenorum (sic) est in- terfectus. Deinde rex Polonie ivit cum gravi multitudine ante castrum Marigenborch, ubi Pru- theni habuerunt thesaurum ipsorum; et iacuit ibi bene per decem septimanas, sed tamen ca- strum non valuit acquirere. Alie vero omnes civitates et castra in Prusia subdiderunt se sponte nulla necessitate cogente tuicioni regis Polonie, postmodum vero post medium annum restitute sunt omnes civitates Pruthenis et con- cordati sunt mutuo rex Polonie cum Pruthenis et confederati cum domino Sigismundo, rege Un- garie, ut unus juvet alium, si aliqua necessitas ingruerit. Anno Domini eodem in vigilia sancti Ma- thei 55) electus est, dominus Sigismundus in re- gem Romanorum per archiepiscopum Treweren- sem et Ludwicum, ducem Bauarie, et Fredericum, borchgravium Nurembergensem, qui habuit vo- cem a rege Ungarie tamquam marchionis Bran- denborgensis. Postmodum vero in die sancti Remigii ?) electus est dominus Jodocus, mar- chio Moravie, in regem Romanorum per arcbi- episcopum Maguntinensem et archiepiscopum Coloniensem et Rudolphum, ducem Saxunie. Eodem die est citatus magister Johannes Hus personaliter ad curiam Romanam. Anno Domini MCCCCXI*, in die sancti An- thonii 59) mortuus est dominus Jodocus, marchio Moravie, cum quibusdam pulveribus in pulmento cocto de pomis ex induccione quorundam, super quos fassus est unus, qui tortus est in Broda Bohemicali, sabbato ante Invocavit5!) coram con- sulibus Montis Chutne et de Grecz Regine, Co- loniensibus, Nurembergensibus, de Gurim, de Czasslaviu et pluribus castellanis domini regis aliisque quam pluribus fide dignis militibus et clientibus cireum Brodam sedentibus, qui omnes presentes fuerunt circa fassionem illius nequam, qui feria secunda post dominicam Invocavit, vi- delicet secunda die mensis Marcii, ibidem in Broda Bohemicali est in quatuor partes tallia- tus, et partes ille sunt suspense in valvis civi- tatis. Alter vero nequam est rotatus in Tin Horssowiensi feria quinta ante dominicam Esto michi. 5?) Anno Domini eodem die dominico, quo ca- nitur Oculi, videlicet XV die mensis Marcii, de- nunciatus est magister Johannes Hus in omni- bus ecclesiis Prage preterquam in ecclesiis sancti Michaelis et sancti Benedicti Maioris civitatis Pragensis. *?) 24 ledna. — *'j 25 dubna. — **) 3 května. — ***) 1410, 18 kvát. — **) 16 Gervna. — **) 16 července. — *') 15 Gervence. — **) 20 záti. — **) 1 Fijna. — **) Dne 17 ledna, ale Jošt zemřel dne 18 ledna. — *') 28 února. — 5?) 19 ünora. 1410 1411
1410 8 KRONIKA ČESKÁ LIPSKÁ. mothei *?) est detentus magister Sdenico et post- modum ductus ad carceres. Anno Domini eodem quidam Polonus, nun- cius, portitor literarum, maledixit Wickleff cum suis fautoribus, qui ob hoc feria sexta in die sancti Marci *3) Evangeliste fuit flagellatus prope mediastinum in Maiori civitate Pragensi. Anno Domini eodem sabbato in die Inven- cionis sancte crucis **) hora quinta noctis super diem dominicum obiit dominus Alexander felicis recordacionis papa V in civitate Bononiensi. Eodem anno mortuus est Clem non longe post mortem Allexandri. ***) Anno Domini eodem feria secunda post fe- stum sancti Viti ^) dampnati sunt libri Wyck- leff per dominum Swinconem, archiepiscopum in Sinodo. Anno Domini eodem feria quarta proxima post Divisionem 45) apostolorum hora terciarum com- busti sunt libri Wyckleff in curia archiepiscopali et post combustionem sunt pulsate campane fere in omnibus ecclesiis. Anno eodem, feria tercia in die Divisionis apostolorum *?) commissum est grande bellum inter regem Polonie et Prutenos (sic) in quo bello magister ordinis Pruthenorum (sic) est in- terfectus. Deinde rex Polonie ivit cum gravi multitudine ante castrum Marigenborch, ubi Pru- theni habuerunt thesaurum ipsorum; et iacuit ibi bene per decem septimanas, sed tamen ca- strum non valuit acquirere. Alie vero omnes civitates et castra in Prusia subdiderunt se sponte nulla necessitate cogente tuicioni regis Polonie, postmodum vero post medium annum restitute sunt omnes civitates Pruthenis et con- cordati sunt mutuo rex Polonie cum Pruthenis et confederati cum domino Sigismundo, rege Un- garie, ut unus juvet alium, si aliqua necessitas ingruerit. Anno Domini eodem in vigilia sancti Ma- thei 55) electus est, dominus Sigismundus in re- gem Romanorum per archiepiscopum Treweren- sem et Ludwicum, ducem Bauarie, et Fredericum, borchgravium Nurembergensem, qui habuit vo- cem a rege Ungarie tamquam marchionis Bran- denborgensis. Postmodum vero in die sancti Remigii ?) electus est dominus Jodocus, mar- chio Moravie, in regem Romanorum per arcbi- episcopum Maguntinensem et archiepiscopum Coloniensem et Rudolphum, ducem Saxunie. Eodem die est citatus magister Johannes Hus personaliter ad curiam Romanam. Anno Domini MCCCCXI*, in die sancti An- thonii 59) mortuus est dominus Jodocus, marchio Moravie, cum quibusdam pulveribus in pulmento cocto de pomis ex induccione quorundam, super quos fassus est unus, qui tortus est in Broda Bohemicali, sabbato ante Invocavit5!) coram con- sulibus Montis Chutne et de Grecz Regine, Co- loniensibus, Nurembergensibus, de Gurim, de Czasslaviu et pluribus castellanis domini regis aliisque quam pluribus fide dignis militibus et clientibus cireum Brodam sedentibus, qui omnes presentes fuerunt circa fassionem illius nequam, qui feria secunda post dominicam Invocavit, vi- delicet secunda die mensis Marcii, ibidem in Broda Bohemicali est in quatuor partes tallia- tus, et partes ille sunt suspense in valvis civi- tatis. Alter vero nequam est rotatus in Tin Horssowiensi feria quinta ante dominicam Esto michi. 5?) Anno Domini eodem die dominico, quo ca- nitur Oculi, videlicet XV die mensis Marcii, de- nunciatus est magister Johannes Hus in omni- bus ecclesiis Prage preterquam in ecclesiis sancti Michaelis et sancti Benedicti Maioris civitatis Pragensis. *?) 24 ledna. — *'j 25 dubna. — **) 3 května. — ***) 1410, 18 kvát. — **) 16 Gervna. — **) 16 července. — *') 15 Gervence. — **) 20 záti. — **) 1 Fijna. — **) Dne 17 ledna, ale Jošt zemřel dne 18 ledna. — *') 28 února. — 5?) 19 ünora. 1410 1411
Strana 9
KRONIKA SEDLECKÁ. 9 4. Kronika sedlecká. (Chronicon Sedlicense.) 1399—1412. Ruk. univ. knihovny pražské VIII. C. 22 na posledním listu. 1309 1411 1404 1405 1409 [A. D. MCCCXXXVIII°.] Post mille tria C simul triginta lege juste Post et in octavo tot comparuere locuste, Et veluti nubes umbram fecere volantes, Et gramen, segetes et avenam valde vorantes; Has nive valde truce stravit lux crastina luce. Anno Domini MCCCXCIX° in die Invencio- nis s. Crucis, que erat sabbato, 1) combusta est funditus civitas Brodensis. A. D. MCCCCXI°, in vigilia Penthecostes 2) hora quinta fuit terre motus satis magne in mon- tibus Prage et locis convicinis per moram, quod homo Pater noster et Ave Maria potuisset finire non agitando. A. D. MCCCCIV° factus sum monachus in Cze[dlicz] in die s. Francisci 2) et feci professio- nem in die Annuncciacionis 4) a. CCCCV°. [A. D. MCCCCV°] in vigilia s. Johannis Baptiste5) dominus Johannes Czaslaw die[m] claudit extremum, sub quo professus sum; eligi- tur dominus Petrus in abbatem die s. P[rJocopii. 6) A. D. MCCCCIX" in crastino Ascensionis Domini 7) d. Petrus abbas migrat ab hoc seculo hora XVII, et eligitur venerabilis dominus Jaco- bus in abbatem feria secunda Pentecostes. 8) A. D. MCCCCX° moritur dominus Johannes 1410 de Reno, plebanus in Montibus, in Bononia ibi- dem missus. Eodem anno dominica Gaudete9) eligitur dominus Conradus, tunc prior, in plebanum in Montibus. A. D. MCCCCXII idem dominus Conradus 1412 plebanus diefm] clausit extremum feria VI infra Conductum Pasche 10) et factus sum successor do- minica Quasimodo[geniti]. 11) Item eodem anno dominica Ecce Deus pro- xima post Jacobi 12) facta est strages pergrandis in Malina, et multi Boemi per ignis voraginem et furore gladii unacum sex sectoribus ac certis familiaribus monasterii miserabiliter perierunt. Item eodem anno feria post Assumpcionis 13) Nova Colonia exuritur paucis domibus perma- nentibus. Item eodem anno civitas Trnaw 14) et multe alie urbes et ville sunt combuste. Item eodem anno die s. Katherine, 15) que fuit VI feria, hora quasi prandii supervenit fulgur et tonitru maximum cum impetuosa aura, que multa edificia subvertit. Et Clara, soror mea carissima, diem claudit extremum. 1338 5. 1411—1414. Ruk. knihovny univ. v Praze. X. H. 17. na desce a prvním listu kromě první zprávy. 1411 Anno Domini MCCCCXI°, feria VI 1) in die Anno Domini MCCCCXI°, in octava Corpo- 1411 Marcelli Jodocus, marchio Moravie, mortuus est; ris Christi3) fuit cessacio a divinis et multi sa- tunc sequenti feria VI2) pulsatum est sibi in Praga. cerdotes fugerunt de Praga. 1) 3 květ. — 3) 30 květ. — 3) 4 října. — ) 25 března 1405. — 5) 23 června. — ) 4 července. — 1) 17 květ. — *) 27 května. — *) 14 prosince. — 16) 8 dubna. — 11) 10. dubna. — 12) 24. července. — 13) 16 (?) srpna. — 15) Turnov (?) či snad Trnava? 15) 25 listop. 1) 16. ledna. — 2) 23 ledna. — 3) 18 června.
KRONIKA SEDLECKÁ. 9 4. Kronika sedlecká. (Chronicon Sedlicense.) 1399—1412. Ruk. univ. knihovny pražské VIII. C. 22 na posledním listu. 1309 1411 1404 1405 1409 [A. D. MCCCXXXVIII°.] Post mille tria C simul triginta lege juste Post et in octavo tot comparuere locuste, Et veluti nubes umbram fecere volantes, Et gramen, segetes et avenam valde vorantes; Has nive valde truce stravit lux crastina luce. Anno Domini MCCCXCIX° in die Invencio- nis s. Crucis, que erat sabbato, 1) combusta est funditus civitas Brodensis. A. D. MCCCCXI°, in vigilia Penthecostes 2) hora quinta fuit terre motus satis magne in mon- tibus Prage et locis convicinis per moram, quod homo Pater noster et Ave Maria potuisset finire non agitando. A. D. MCCCCIV° factus sum monachus in Cze[dlicz] in die s. Francisci 2) et feci professio- nem in die Annuncciacionis 4) a. CCCCV°. [A. D. MCCCCV°] in vigilia s. Johannis Baptiste5) dominus Johannes Czaslaw die[m] claudit extremum, sub quo professus sum; eligi- tur dominus Petrus in abbatem die s. P[rJocopii. 6) A. D. MCCCCIX" in crastino Ascensionis Domini 7) d. Petrus abbas migrat ab hoc seculo hora XVII, et eligitur venerabilis dominus Jaco- bus in abbatem feria secunda Pentecostes. 8) A. D. MCCCCX° moritur dominus Johannes 1410 de Reno, plebanus in Montibus, in Bononia ibi- dem missus. Eodem anno dominica Gaudete9) eligitur dominus Conradus, tunc prior, in plebanum in Montibus. A. D. MCCCCXII idem dominus Conradus 1412 plebanus diefm] clausit extremum feria VI infra Conductum Pasche 10) et factus sum successor do- minica Quasimodo[geniti]. 11) Item eodem anno dominica Ecce Deus pro- xima post Jacobi 12) facta est strages pergrandis in Malina, et multi Boemi per ignis voraginem et furore gladii unacum sex sectoribus ac certis familiaribus monasterii miserabiliter perierunt. Item eodem anno feria post Assumpcionis 13) Nova Colonia exuritur paucis domibus perma- nentibus. Item eodem anno civitas Trnaw 14) et multe alie urbes et ville sunt combuste. Item eodem anno die s. Katherine, 15) que fuit VI feria, hora quasi prandii supervenit fulgur et tonitru maximum cum impetuosa aura, que multa edificia subvertit. Et Clara, soror mea carissima, diem claudit extremum. 1338 5. 1411—1414. Ruk. knihovny univ. v Praze. X. H. 17. na desce a prvním listu kromě první zprávy. 1411 Anno Domini MCCCCXI°, feria VI 1) in die Anno Domini MCCCCXI°, in octava Corpo- 1411 Marcelli Jodocus, marchio Moravie, mortuus est; ris Christi3) fuit cessacio a divinis et multi sa- tunc sequenti feria VI2) pulsatum est sibi in Praga. cerdotes fugerunt de Praga. 1) 3 květ. — 3) 30 květ. — 3) 4 října. — ) 25 března 1405. — 5) 23 června. — ) 4 července. — 1) 17 květ. — *) 27 května. — *) 14 prosince. — 16) 8 dubna. — 11) 10. dubna. — 12) 24. července. — 13) 16 (?) srpna. — 15) Turnov (?) či snad Trnava? 15) 25 listop. 1) 16. ledna. — 2) 23 ledna. — 3) 18 června.
Strana 10
10 KRONIKA ČESKÁ PRAŽSKÁ. 1412 Anno Domini MCCCCXIIII° magister Johan- 1414 Anno Domini MCCCCXII', in die s. Sixti 4) magister Johannes Huss venit Pragam, et venit nes venit ad Ostensionem reliquiarum. 6) cum eo magna comitiva clientum, et in Divisione apostolorum 5) recesserat 6. Kronika česká pražská. (Chronicon Bohemicum Pragense.) 894—1419. Rukopis universitní knihovny pražské III, G, 16 l. 41. 935 997 1004 1038 1053 1259 1310 1316 Anno Domini DCCCXXIIII° 1) christiana fides macione a rege Francie Carulus nomen accepit, cepit crescere in Boemia, quando Borzywoy cum et hic in Boemia primus imperator. sancta Ludmilla, coniuge sua, sunt baptisati. Anno Domini MCCCXVIII° natus est Prze- 1318 Anno Domini DCCCC° 2) sanctus Wenceslaus misl, secundus filius, regi Johanni. Anno Domini MCCCXXX° Elizabet, regina 1330 martirio coronatur. Boemie, XXIX7) annorum mortua est. Anno Domini DCCCCLXXXVI°3) sanctus Anno Domini MCCCXL° rex Johannes, Boe- 1340 Adalbertus corona martirum decoratur. mie rex, excecatur. Anno Domini MIIII° 4) Quinque fratres per Anno Domini MCCCXLI2) monasterium ordi- 1341 martirii palmam celestia consecuntur. nis Cartusiensis dicitur esse fundatum. Anno Domini MXXXVIII° per Brzietislaum, Anno eodem fundatur nova ecclesia Pra- ducem Boemie, tota Polonia devastatur, per quem gensis.8) sanctorum corpora Adalberti, Quinque fratrum Anno eodem mansionarii per Carolum, regem corpora patronorum Boemiam sunt translata. 5) Boemie, dotantur.9) Anno Domini MCIIII° 6) sanctus Procopius, Anno tercio super eodem dotacio facta est 1344 patronus gloriosus, quievit in pace. episcopatus Luthomislensis. Anno Domini MCCLIX° mrskaczy et nahaci, Anno Domini MCCCXLII° die Blasii 10) pons 1342 pighardi terram Boemiam visitaverunt. Pragensis est ruptus. Anno Domini MCCCX° dux Johannes, filius Anno Domini MCCCXLVI° Carolus electus 1346 imperatoris, pater Caroli, in regem Boemie co- est in regem Romanorum. 11) ronatur. Anno eodem occisus est rex Johannes in Anno Domini MCCCXVI° natus est filius Anglia; 12) eodem eciam anno locuste sunt vise. regi Johanni pridie ydus Magii, qui in bap- Anno Domini MCCCXLVII° confirmatum est 1347 tismo Wenceslai nomen accipiens post in confir- studium Pragense. 13) 894 *) 6 dubna. — 5) 15 července. Podobá se, že zpráva tato nenáleží k r. 1412, nýbrž k r. 1414. Srovn. o této věci: Tomek, Dějepis města Prahy III, str. 548. — 6) 20 dubna. 1) Má býti dle Kosmy DCCCXCIIII°. — 2) V jiných zprávách přichází DCCCCXXVIIII°. — 3) Kosmas klade událost tuto k r. 996. — 4) Týž také k r. 1004. — 5) Srovnej Kosmův letop. Pram. děj. č. II, str. 56. — 5) Kronika sázavská klade úmrtí sv. Prokopa na r. 1053. Viz Pram. dějin č. II, str. 250. — 7) Královna Eliška zemřela v 39 roku věku svého, neboť narodila se 20 ledna 1292. — *) Dne 23 října r. 1341. — 1) Dne 5 ledna 1344. — 15) Dne 3 února 1342. — 11) Dne 11 července 1346. — 17) 26 srpna 1346 u Cressy. — 12) List papeže Klimeuta VI na vysoké učení Pražské dán jest 26 ledna 1347 a Karla IV dne 7 dub. 1348. Viz Mon. hist. univ. Carolo-Ferdinandeae Prag. II, str. 219, 223. *) Opraveno v rukopisu na MCCCXLII'.
10 KRONIKA ČESKÁ PRAŽSKÁ. 1412 Anno Domini MCCCCXIIII° magister Johan- 1414 Anno Domini MCCCCXII', in die s. Sixti 4) magister Johannes Huss venit Pragam, et venit nes venit ad Ostensionem reliquiarum. 6) cum eo magna comitiva clientum, et in Divisione apostolorum 5) recesserat 6. Kronika česká pražská. (Chronicon Bohemicum Pragense.) 894—1419. Rukopis universitní knihovny pražské III, G, 16 l. 41. 935 997 1004 1038 1053 1259 1310 1316 Anno Domini DCCCXXIIII° 1) christiana fides macione a rege Francie Carulus nomen accepit, cepit crescere in Boemia, quando Borzywoy cum et hic in Boemia primus imperator. sancta Ludmilla, coniuge sua, sunt baptisati. Anno Domini MCCCXVIII° natus est Prze- 1318 Anno Domini DCCCC° 2) sanctus Wenceslaus misl, secundus filius, regi Johanni. Anno Domini MCCCXXX° Elizabet, regina 1330 martirio coronatur. Boemie, XXIX7) annorum mortua est. Anno Domini DCCCCLXXXVI°3) sanctus Anno Domini MCCCXL° rex Johannes, Boe- 1340 Adalbertus corona martirum decoratur. mie rex, excecatur. Anno Domini MIIII° 4) Quinque fratres per Anno Domini MCCCXLI2) monasterium ordi- 1341 martirii palmam celestia consecuntur. nis Cartusiensis dicitur esse fundatum. Anno Domini MXXXVIII° per Brzietislaum, Anno eodem fundatur nova ecclesia Pra- ducem Boemie, tota Polonia devastatur, per quem gensis.8) sanctorum corpora Adalberti, Quinque fratrum Anno eodem mansionarii per Carolum, regem corpora patronorum Boemiam sunt translata. 5) Boemie, dotantur.9) Anno Domini MCIIII° 6) sanctus Procopius, Anno tercio super eodem dotacio facta est 1344 patronus gloriosus, quievit in pace. episcopatus Luthomislensis. Anno Domini MCCLIX° mrskaczy et nahaci, Anno Domini MCCCXLII° die Blasii 10) pons 1342 pighardi terram Boemiam visitaverunt. Pragensis est ruptus. Anno Domini MCCCX° dux Johannes, filius Anno Domini MCCCXLVI° Carolus electus 1346 imperatoris, pater Caroli, in regem Boemie co- est in regem Romanorum. 11) ronatur. Anno eodem occisus est rex Johannes in Anno Domini MCCCXVI° natus est filius Anglia; 12) eodem eciam anno locuste sunt vise. regi Johanni pridie ydus Magii, qui in bap- Anno Domini MCCCXLVII° confirmatum est 1347 tismo Wenceslai nomen accipiens post in confir- studium Pragense. 13) 894 *) 6 dubna. — 5) 15 července. Podobá se, že zpráva tato nenáleží k r. 1412, nýbrž k r. 1414. Srovn. o této věci: Tomek, Dějepis města Prahy III, str. 548. — 6) 20 dubna. 1) Má býti dle Kosmy DCCCXCIIII°. — 2) V jiných zprávách přichází DCCCCXXVIIII°. — 3) Kosmas klade událost tuto k r. 996. — 4) Týž také k r. 1004. — 5) Srovnej Kosmův letop. Pram. děj. č. II, str. 56. — 5) Kronika sázavská klade úmrtí sv. Prokopa na r. 1053. Viz Pram. dějin č. II, str. 250. — 7) Královna Eliška zemřela v 39 roku věku svého, neboť narodila se 20 ledna 1292. — *) Dne 23 října r. 1341. — 1) Dne 5 ledna 1344. — 15) Dne 3 února 1342. — 11) Dne 11 července 1346. — 17) 26 srpna 1346 u Cressy. — 12) List papeže Klimeuta VI na vysoké učení Pražské dán jest 26 ledna 1347 a Karla IV dne 7 dub. 1348. Viz Mon. hist. univ. Carolo-Ferdinandeae Prag. II, str. 219, 223. *) Opraveno v rukopisu na MCCCXLII'.
Strana 11
1347 1319 1351 1355 1361 1858 1366 KRONIKA ČESKÁ PRAŽSKÁ. Anno eodem Carolus cum coniuge sua Blance ad regnum Boemie coronatur. !4) Anno insuper eodem Carmelite !5) fundati sunt et Slowanense '5) claustrum. Auno Domini MCCC?XLVIII* Nova civitas dicitur esse fundata. !?) Anno eodem in Conversione s. Pauli hora vesperarum !$, terre motus non modicus com- mittitur. Anno denique eodem Blancze, filia regis Francie et contoralis Caroli, est defuncta. !9) Auno eciam eodem Anna regi Carolo matri- monialiter copulatur. 2°) Anno Domini MCCCXLVIIII? transferuntur reliquie cum solempnitate Pragam. ?!) Anno eodem iterum venerunt mrskaczy Boe- miam. Anno Domini MCCCL® annus iubileus pri- mus Rome instauratur. Anno Domini MCCCLI? monasterium sancti Caroli in Praga fundatur. ?") Anno Domini MCCCLII? ?3) Carolus, rex Boemie, ad imperium Romanorum coronatur. Auno Domini MCCCLX? Weuceslaus rex Carolo nascitur in. Normberg **) Natus ibidem cum solempnitate baptizatus. Anno Domini MCCCLXII? magna caristia in Boemia comittitur alias drahe leto. ?!, Anno Domini MCCCLXIV? Elizabet filia im- peratori nascitur. 25) Anno Domini MCCCLXV? corpus sancti Si- gismundi in vigilia sancti Wenceslai ?5) de civi- tate Aganensi translatum est ad ecclesiam Pra- gensem. Anno Domini MCCCLXVI? Anna filia Ca- rolo imperatori nata; 27) postmodum regi Anglie matrimonialiter copulatur. 11 Anno Domini MCCCLXVIII? Sigismundus imperatoris natus;?9) post in regem Ungarie co- ronatur. Auno Domini MCCCLXIX? Johannes natus imperatori Carolo; *?) post in ducem Lusacie or- dinatur. Anno Domini MCCCLXX?, die sancti Pan- cracii 3%) civitas Slaua est exusta. Anno Domini MCCCLXXIIII? dominica ante carnisprivium 3!) inuadacio non modica in ci- vitate Pragensi facta ad limina sancti Egidii se extendens dampna plurima in domibus et edi- ficiis intulit civitati Pragensi. Anno Domini MCCCLXXVIII? magnificus Carolus, imperator Romanorum et rex Boemie, in vigilia sancti Andree obiit quasi hora III* noc- tis. 3%) Eodem anoo inmediate exuritur hospi- tale circa pontem. Auno Domini MCCCLXXX^? pestilencia non modica in Boemia instaurata a festo s. Marga- rethe 33) usque ad yemem perduravit. Anno eodem Johannes Oczko, archiepiscopus et cardinalis, est defunctus. **) Anno Domini MCCCLXXXVII? Sigismundus, filius Caroli, ad regem Ungarie corouatur. 35) Anno Domini MCCCLXXXVIII? in festo Pasce judei in Praga exuruntur. 36) Anno Domini MCCCLXXXIX? in die s. Ni- colai 37) inundacio aquarum est coinmissa. Anno eodem Johanko doctor venerabilis est submersus 39) eo, quod regem Wenceslaum cor- rexit de peccatis. Anno Domini MCCOXCIV?, die s. Stanislai 3°) rex Wenceslaus per barones Boemie in Verona civitate detentus et post sex ebdomadas dimis- sus est. '*) Dne 2 zátí 1347. — '*) Doe 3 zśfi 1347. — '*) 21 listop. 1347. — '') Srovn. Déj. m. Prahy V. Vl. Tomka dil II, str. 5. — '*) 25 ledna. — '*) 1 srpna 1348. — **) 4 bfezna 1849. — *') Dne 21 března. Viz kronika Beneše z Weitmile, Pram. děj. č. IV, 519. — *9 Viz Pram. děj. &. IV, atr. 455, pozn. 1. — ??) To se stalo teprv 5 dubna 1255. — *%) Dne 26 února 1361. — **, Draho to bylo r. 1361 a 1862. — *%) Eliška narodila se císaři Karlovi 18 břez. 1358. — **) Viz Pram. děj. & IV, str. 533. — Tomek, Děj. m. Prahy II, str. 55. — *?) Dne 11 května 1366. — **) Dne 13 února 1368. — **) Dne 23 června 1370. — **) Dne 12 května. — *') Dne 12 února. — **) Dne 29 listop. — **) Dne 13 července. — **) Dne 14 ledna 1380. — *) Dne 31 března 1387. — *) To se stalo roku 1359 dne 18 dubna. Viz Tomek, Passio Judaeorum Pragensium. Sitzungsber. der kOnigl. bóhm. Gesellschaft der Wissenschaften r. 1877, str. 11. — *) Dne 6 pros. — **) To se stalo r. 1393. Viz Tomek, Dój. Prahy III, str. 372. — **) Dne 8 května. 1879 1374 8 1387 8 8
1347 1319 1351 1355 1361 1858 1366 KRONIKA ČESKÁ PRAŽSKÁ. Anno eodem Carolus cum coniuge sua Blance ad regnum Boemie coronatur. !4) Anno insuper eodem Carmelite !5) fundati sunt et Slowanense '5) claustrum. Auno Domini MCCC?XLVIII* Nova civitas dicitur esse fundata. !?) Anno eodem in Conversione s. Pauli hora vesperarum !$, terre motus non modicus com- mittitur. Anno denique eodem Blancze, filia regis Francie et contoralis Caroli, est defuncta. !9) Auno eciam eodem Anna regi Carolo matri- monialiter copulatur. 2°) Anno Domini MCCCXLVIIII? transferuntur reliquie cum solempnitate Pragam. ?!) Anno eodem iterum venerunt mrskaczy Boe- miam. Anno Domini MCCCL® annus iubileus pri- mus Rome instauratur. Anno Domini MCCCLI? monasterium sancti Caroli in Praga fundatur. ?") Anno Domini MCCCLII? ?3) Carolus, rex Boemie, ad imperium Romanorum coronatur. Auno Domini MCCCLX? Weuceslaus rex Carolo nascitur in. Normberg **) Natus ibidem cum solempnitate baptizatus. Anno Domini MCCCLXII? magna caristia in Boemia comittitur alias drahe leto. ?!, Anno Domini MCCCLXIV? Elizabet filia im- peratori nascitur. 25) Anno Domini MCCCLXV? corpus sancti Si- gismundi in vigilia sancti Wenceslai ?5) de civi- tate Aganensi translatum est ad ecclesiam Pra- gensem. Anno Domini MCCCLXVI? Anna filia Ca- rolo imperatori nata; 27) postmodum regi Anglie matrimonialiter copulatur. 11 Anno Domini MCCCLXVIII? Sigismundus imperatoris natus;?9) post in regem Ungarie co- ronatur. Auno Domini MCCCLXIX? Johannes natus imperatori Carolo; *?) post in ducem Lusacie or- dinatur. Anno Domini MCCCLXX?, die sancti Pan- cracii 3%) civitas Slaua est exusta. Anno Domini MCCCLXXIIII? dominica ante carnisprivium 3!) inuadacio non modica in ci- vitate Pragensi facta ad limina sancti Egidii se extendens dampna plurima in domibus et edi- ficiis intulit civitati Pragensi. Anno Domini MCCCLXXVIII? magnificus Carolus, imperator Romanorum et rex Boemie, in vigilia sancti Andree obiit quasi hora III* noc- tis. 3%) Eodem anoo inmediate exuritur hospi- tale circa pontem. Auno Domini MCCCLXXX^? pestilencia non modica in Boemia instaurata a festo s. Marga- rethe 33) usque ad yemem perduravit. Anno eodem Johannes Oczko, archiepiscopus et cardinalis, est defunctus. **) Anno Domini MCCCLXXXVII? Sigismundus, filius Caroli, ad regem Ungarie corouatur. 35) Anno Domini MCCCLXXXVIII? in festo Pasce judei in Praga exuruntur. 36) Anno Domini MCCCLXXXIX? in die s. Ni- colai 37) inundacio aquarum est coinmissa. Anno eodem Johanko doctor venerabilis est submersus 39) eo, quod regem Wenceslaum cor- rexit de peccatis. Anno Domini MCCOXCIV?, die s. Stanislai 3°) rex Wenceslaus per barones Boemie in Verona civitate detentus et post sex ebdomadas dimis- sus est. '*) Dne 2 zátí 1347. — '*) Doe 3 zśfi 1347. — '*) 21 listop. 1347. — '') Srovn. Déj. m. Prahy V. Vl. Tomka dil II, str. 5. — '*) 25 ledna. — '*) 1 srpna 1348. — **) 4 bfezna 1849. — *') Dne 21 března. Viz kronika Beneše z Weitmile, Pram. děj. č. IV, 519. — *9 Viz Pram. děj. &. IV, atr. 455, pozn. 1. — ??) To se stalo teprv 5 dubna 1255. — *%) Dne 26 února 1361. — **, Draho to bylo r. 1361 a 1862. — *%) Eliška narodila se císaři Karlovi 18 břez. 1358. — **) Viz Pram. děj. & IV, str. 533. — Tomek, Děj. m. Prahy II, str. 55. — *?) Dne 11 května 1366. — **) Dne 13 února 1368. — **) Dne 23 června 1370. — **) Dne 12 května. — *') Dne 12 února. — **) Dne 29 listop. — **) Dne 13 července. — **) Dne 14 ledna 1380. — *) Dne 31 března 1387. — *) To se stalo roku 1359 dne 18 dubna. Viz Tomek, Passio Judaeorum Pragensium. Sitzungsber. der kOnigl. bóhm. Gesellschaft der Wissenschaften r. 1877, str. 11. — *) Dne 6 pros. — **) To se stalo r. 1393. Viz Tomek, Dój. Prahy III, str. 372. — **) Dne 8 května. 1879 1374 8 1387 8 8
Strana 12
1399 1411 1415 1417 1420 12 Anno Domini MCCCXCIX®, die s. Nicolai pretorium Antique civitatis Pragensis et multa arma in eodem sunt exusta. *?) Anno Domini MCCCCXI? venerabilis domi- nus Sbinko, archiepiscopus Pragensis, obiit die Wenceslai. *!) Anno Domini MCCCOCXV?, tercia die post festum s. Procopii *?) in civitate Constanciensi combustus est magister Johannes Hus et anno sequenti *?) magister Jeronimus, socius eiusdem. Anno Domini MCCCCXVIIY ibi celebrato concilio per eleccionem **) factam Martini V apo- 1420. KRONIKA CESKÁ PRAZSKÁ. stolici cessavit scisma inter antipapas eodem apostolico Martino perdurante. Anno Domini MCCCCXIX^?, quarta feria, pro- xima die post Assumpcionem, *?) inclitus rex Wenceslaus, Romanorum et Boemie rex, defunc- tus est et in Aula Regia sepultus. Et postea etumulatus ductus est Pragam in castrum Pra- gense cum magna solempnitate baronum et ci- vium processione concomitante cleri et vulgi et ibidem in castro Pragensi uti alii reges est se- pultus. Rukopis univ. knihovny v Praze VI. D. 4. Anno Domini MCCCCXX? o quam magaum sciema invaluit in terra Bohemie. Nam plures tyranni Wyklefiste, Hussones, Thaborite, Pykardi, Czaffwrzy, Syrotzy, Zyzkones, Kassalyczssty, Wal- denses ceterique homicide, heretici, scismatici hinc et infra annos X. O quanta mala operati sunt: incendia, homicidia, furta, adulteria occulta sub specie yppocrisis, ecclesias parochiales, mo- nasteria, capellas, domus, possessiones et quam plurima ignis voragine destruxerunt. Et quis vivens posset eorum malicias explicando enar- rare? Sed omnipotens Deus judicet hec. 1420. Rukopis universitní knibovny pražské V. G. 25. Při konci prvního oddělení rukopisu: Ri- chardi allegorie veteris et novi testamenti (sig. V, G, 25) na listu 287 jest připsáno: Et sic est finis prime partis Dictorum Richardi: Ingrossata, quoque in alma universitate studii Pragensis in collegio Regine eiusdem universitatis annulate per Nicolaum de Zylina anno incarnacionis dominice millesimo quadringentesimo vicesimo, satis magna heu et crudeli in regno Bohemie Christi fidelium persecucione pro tunc vigente, signanter tamen et precipue lingwam Bohemice gentis fidem et vitam evangelicam Jesu Christi et suorum apo- stolorum confitentis, quam quidem gentem Bohe- micam memoratam rex Sigismundus, Ungarorum rex, tyrannica pravitate ductus nec non concilio Constanciensi erroneo instigatus cunctis viribus suis nitebatur evellere penitus et extirpare. 1420 a 1421. Rukopis univ. knihovny v Praze VIII. B. 4. Anno Domini MCCCCXX^?, in festo Omnium sanctorum?) mane ante horam terciarum Sigis- mundus, rex Hungarie, suo cum exercitu non modico atque suo banerio extenso venit, volens **) Dne 6 prosince. — *!) 28 záH. — **) 6 července. — **) Dne 80 kvétna 1416. — **) 11 listopadu 1417. — **) 16 srpna 1419. !) 1 listopadu. 1419 m 420
1399 1411 1415 1417 1420 12 Anno Domini MCCCXCIX®, die s. Nicolai pretorium Antique civitatis Pragensis et multa arma in eodem sunt exusta. *?) Anno Domini MCCCCXI? venerabilis domi- nus Sbinko, archiepiscopus Pragensis, obiit die Wenceslai. *!) Anno Domini MCCCOCXV?, tercia die post festum s. Procopii *?) in civitate Constanciensi combustus est magister Johannes Hus et anno sequenti *?) magister Jeronimus, socius eiusdem. Anno Domini MCCCCXVIIY ibi celebrato concilio per eleccionem **) factam Martini V apo- 1420. KRONIKA CESKÁ PRAZSKÁ. stolici cessavit scisma inter antipapas eodem apostolico Martino perdurante. Anno Domini MCCCCXIX^?, quarta feria, pro- xima die post Assumpcionem, *?) inclitus rex Wenceslaus, Romanorum et Boemie rex, defunc- tus est et in Aula Regia sepultus. Et postea etumulatus ductus est Pragam in castrum Pra- gense cum magna solempnitate baronum et ci- vium processione concomitante cleri et vulgi et ibidem in castro Pragensi uti alii reges est se- pultus. Rukopis univ. knihovny v Praze VI. D. 4. Anno Domini MCCCCXX? o quam magaum sciema invaluit in terra Bohemie. Nam plures tyranni Wyklefiste, Hussones, Thaborite, Pykardi, Czaffwrzy, Syrotzy, Zyzkones, Kassalyczssty, Wal- denses ceterique homicide, heretici, scismatici hinc et infra annos X. O quanta mala operati sunt: incendia, homicidia, furta, adulteria occulta sub specie yppocrisis, ecclesias parochiales, mo- nasteria, capellas, domus, possessiones et quam plurima ignis voragine destruxerunt. Et quis vivens posset eorum malicias explicando enar- rare? Sed omnipotens Deus judicet hec. 1420. Rukopis universitní knibovny pražské V. G. 25. Při konci prvního oddělení rukopisu: Ri- chardi allegorie veteris et novi testamenti (sig. V, G, 25) na listu 287 jest připsáno: Et sic est finis prime partis Dictorum Richardi: Ingrossata, quoque in alma universitate studii Pragensis in collegio Regine eiusdem universitatis annulate per Nicolaum de Zylina anno incarnacionis dominice millesimo quadringentesimo vicesimo, satis magna heu et crudeli in regno Bohemie Christi fidelium persecucione pro tunc vigente, signanter tamen et precipue lingwam Bohemice gentis fidem et vitam evangelicam Jesu Christi et suorum apo- stolorum confitentis, quam quidem gentem Bohe- micam memoratam rex Sigismundus, Ungarorum rex, tyrannica pravitate ductus nec non concilio Constanciensi erroneo instigatus cunctis viribus suis nitebatur evellere penitus et extirpare. 1420 a 1421. Rukopis univ. knihovny v Praze VIII. B. 4. Anno Domini MCCCCXX^?, in festo Omnium sanctorum?) mane ante horam terciarum Sigis- mundus, rex Hungarie, suo cum exercitu non modico atque suo banerio extenso venit, volens **) Dne 6 prosince. — *!) 28 záH. — **) 6 července. — **) Dne 80 kvétna 1416. — **) 11 listopadu 1417. — **) 16 srpna 1419. !) 1 listopadu. 1419 m 420
Strana 13
1420 1619 1419 O VZNIKNUTÍ TÁBORSKÝCH A O SMRTI KRÁLE VÁCLAVA IV. castrum Wissegradense a Pragensibus defendere suisgue cibaria ministrare. Ubi per Pragenses cives ipsisque nobilibus Johanne Crussyna de Leuchtemburg atque Boczcone de Cunstath alias de Podiebrad ipsorumque complicibus assisten- tibus, per prefatos Pragenses et alios prescriptos divinam iuxta disposicionem fuit repulsus realiter; ex cuius exercitu regis ceciderunt plures quam CCCC viri nobiles diversorum linguagium (sic), Sic quod corpora mortuorum iacuerunt per campos velud solent manipuli iacere in campis post mes- sores. Quorum occisorum corpora sunt per Christi fideles sepulta iuxta ecclesiam s. Pangracii, ceteri vero ad civitatem Pragensem vivi adducti, ex quibus alii mortui, alii vero detenti, rege fugam misere capiente. Anno eodem Pragenses oppidum Costelecz 13 supra Álbeam acquisierunt unacum municionibus circum adiacientibus. *) Anno autem MCCCCXXI? Taborenses mo- nasterium Gladrouense ordinis fratrum s. Bene- dicti aquisierunt per potenciam unacum castro solempni Swamberg nuncupato ipsius castri he- redem et dominum in manicis ferreis et compe- dibus ligneis imposito nomine Bohuslaum. Pre- missaque sunt facta ante carnisprivium. Rex Hungarie modo quo supra acquisitis nacionibus innumerabilibus prefatum monasterium Cladrub obsedit fortiter, sed deficiente gracia divina sibi et auxilio Dei Taborensibus assistente abinde confusus cum suis recessit. Anno autem Domini MCCCCXXI? Tabo- renses civitatem Plznensem obsederunt et cir- cumvallaverunt dominica Invocavit.?) 10. O vzniknutí Táborskych & o smrti krále Václava IV. (De origine Taboritarum et morte regis Wenceslai IV.) 1119. Ruk. knihovny v Basileji A. II, 84 na listu 302— 305. De origine Taboritarum et guibusdam Wicle fistarum horrendis actibus. De morte regis Bo- hemie et eius inopi sepultura. Notandum igitur, quod rex Bohemie ad in- stanciam cuiusdam scripti regis Romanorum et cuiusdam legati apostolici iussit excludere de ci- vitate Pragensi excommunicatum quendam Jo- hannem Jessenicz, propter quem specialiter ibidem steterat interdictum plus quam per an- num; plebanos quoque, qui repulsi fuerunt, ad eorum dotes introducere; et sic resumptum est divinum *) officium in Pragensi ecclesia et in aliis ecclesiis dominica Esto michi?) anno Domini MCCCCXIX0, Hec videntes Wiclefiste cogitare ceperunt, quomodo hanc ordinacionem possent infringere, ut eorum secta eciam regis malis gratibus non ?) 2 února. s) Tu má ruk. ještě jednou slova: cives Pragenses. !) 26 února. — ?) 22 července. *) dominicum 2. — b) nomivant 2. periret. Et circa festum Pasche congregati in quodam monte per medium milliare aut modico amplius distante a castro vocato Bechinye, quem montem Thabor nominarunt,*) unde illi sectarii sunt Taborite postmodum appellati; qui primo in eodem monte, post dies octo in alio monte, et post intervallum dierum decem vel quatuor- decim iterum in uno alio monte et sic continue sua celebrantes conventicula, infra quartale unius anni eorum numerus est adauctus ita, ut ipso- rum pestilens contubernium se ad quinquaginta millia exclusis mulieribus et parvulis extendebat. Hi sabbato in die sancte Marie Magdalene ?) in prefato monte Thabor congregati, talem fecere conspiracionem, priusquam ab eorum resilirent secta, in qua multa feda dictu exercentes singulis communicabant diebus sub utraque specie panis 1420 1421 421 1419
1420 1619 1419 O VZNIKNUTÍ TÁBORSKÝCH A O SMRTI KRÁLE VÁCLAVA IV. castrum Wissegradense a Pragensibus defendere suisgue cibaria ministrare. Ubi per Pragenses cives ipsisque nobilibus Johanne Crussyna de Leuchtemburg atque Boczcone de Cunstath alias de Podiebrad ipsorumque complicibus assisten- tibus, per prefatos Pragenses et alios prescriptos divinam iuxta disposicionem fuit repulsus realiter; ex cuius exercitu regis ceciderunt plures quam CCCC viri nobiles diversorum linguagium (sic), Sic quod corpora mortuorum iacuerunt per campos velud solent manipuli iacere in campis post mes- sores. Quorum occisorum corpora sunt per Christi fideles sepulta iuxta ecclesiam s. Pangracii, ceteri vero ad civitatem Pragensem vivi adducti, ex quibus alii mortui, alii vero detenti, rege fugam misere capiente. Anno eodem Pragenses oppidum Costelecz 13 supra Álbeam acquisierunt unacum municionibus circum adiacientibus. *) Anno autem MCCCCXXI? Taborenses mo- nasterium Gladrouense ordinis fratrum s. Bene- dicti aquisierunt per potenciam unacum castro solempni Swamberg nuncupato ipsius castri he- redem et dominum in manicis ferreis et compe- dibus ligneis imposito nomine Bohuslaum. Pre- missaque sunt facta ante carnisprivium. Rex Hungarie modo quo supra acquisitis nacionibus innumerabilibus prefatum monasterium Cladrub obsedit fortiter, sed deficiente gracia divina sibi et auxilio Dei Taborensibus assistente abinde confusus cum suis recessit. Anno autem Domini MCCCCXXI? Tabo- renses civitatem Plznensem obsederunt et cir- cumvallaverunt dominica Invocavit.?) 10. O vzniknutí Táborskych & o smrti krále Václava IV. (De origine Taboritarum et morte regis Wenceslai IV.) 1119. Ruk. knihovny v Basileji A. II, 84 na listu 302— 305. De origine Taboritarum et guibusdam Wicle fistarum horrendis actibus. De morte regis Bo- hemie et eius inopi sepultura. Notandum igitur, quod rex Bohemie ad in- stanciam cuiusdam scripti regis Romanorum et cuiusdam legati apostolici iussit excludere de ci- vitate Pragensi excommunicatum quendam Jo- hannem Jessenicz, propter quem specialiter ibidem steterat interdictum plus quam per an- num; plebanos quoque, qui repulsi fuerunt, ad eorum dotes introducere; et sic resumptum est divinum *) officium in Pragensi ecclesia et in aliis ecclesiis dominica Esto michi?) anno Domini MCCCCXIX0, Hec videntes Wiclefiste cogitare ceperunt, quomodo hanc ordinacionem possent infringere, ut eorum secta eciam regis malis gratibus non ?) 2 února. s) Tu má ruk. ještě jednou slova: cives Pragenses. !) 26 února. — ?) 22 července. *) dominicum 2. — b) nomivant 2. periret. Et circa festum Pasche congregati in quodam monte per medium milliare aut modico amplius distante a castro vocato Bechinye, quem montem Thabor nominarunt,*) unde illi sectarii sunt Taborite postmodum appellati; qui primo in eodem monte, post dies octo in alio monte, et post intervallum dierum decem vel quatuor- decim iterum in uno alio monte et sic continue sua celebrantes conventicula, infra quartale unius anni eorum numerus est adauctus ita, ut ipso- rum pestilens contubernium se ad quinquaginta millia exclusis mulieribus et parvulis extendebat. Hi sabbato in die sancte Marie Magdalene ?) in prefato monte Thabor congregati, talem fecere conspiracionem, priusquam ab eorum resilirent secta, in qua multa feda dictu exercentes singulis communicabant diebus sub utraque specie panis 1420 1421 421 1419
Strana 14
1419 1419 14 et vini, pocius velleut sufferre mortem animo pacienti; hanc communionem affırmantes de ne- cessitate salutis fore porrigendam non solum adultis, sed eciam infantibus modogenitis qui- busdam sacramentum eukaristie in materno lacte digitis conterrentes per hunc modum prophanum et abominabilem sacram hostiam lactentibus par- vulis °) ministrabant. Hac conspiracione facta nunciaverunt regi, quomodo hucusque fuissent seducti per sacrilegos sacerdotes, qui cenam mag- nam sacramentalem dominicam tantum sub panis specie laicali populo porrigebant; et antequam a praxi sub utraque specie, ut prefertur, vellent desistere, parati forent se omnes exponere morti sine resistencia aut murmure aliquali. Hec eorum fuerunt verba in ventum pro- lata, cum vento transeuncia: sed proh dolor! aliud latebat in cordibus, quod ex ipsorum cru- entis patuit actibus, puta non mori, sed occidere malle omnes, quos senserunt contrarios sue secte, hanc hypocriticam pacienciam et pronitatem ad mortem, non ad sufferendum, sed eam crudelitate effera aliis inferendum. Processu temporis auno eodem MCCCCXIX? et duobus annis sequentibus in locis pluribus ostenderunt, civitates et oppida devastando, mo- nasteria, claustra, xenodochia, ecclesias et altaria rumpendo,?) quedam ex eis comburendo et fide- les repertos ibidem omni misericordia seposita occidendo. Iste civitates ultra alias hoc senserunt: Cadanum, Chomutaw, Verona, Boemicalis et Theu- tunicalis Broda, Germer et Trutuovia, quibus per tradimenta acquisitis omnes constantes in fide christicolas, quotquot ibidem reperire poterant, tam nobiles quam plebeios, milites, clientares, *) mulieres, virgines, lactantes cum homine sene) et presertim sacerdotes et monachos, alios igne, alios aqua, alios gladio peremerunt, non parcen- tes monachico celibatui, non sacrato sacerdocio, non fragili sexui, non iuventuti tenere, non mature et venerabili senectuti. Omnia eciam cenobia et monasteria per reges et principes copiose dotata in campis et civitatibus regni Bohemie situata funditus destruxerunt, demptis*) solum duobus, videlicet sancti Procopii ordinis Cluniacensis et O VZNIKNUTÍ TÁBORSKYCH A O SMRTI KRÁLE VÁCLAVA IV. montis paracliti dicti Oywin ordinis Celestinorum. 141 Taceo nunc de monasteriis ruptis in locis campe- siribus marchionatus Moravie situatis. Claustra quoque omnia de ordine mendicancium in civi- tatibus, preurbiis et oppidis, quas et que Wicle- fiste in sua detinent potestate, ruperunt et solo adequaverunt, excepto dumtaxat unico in Maiori civitate Pragensi claustro sancti Jacobi fratrum Minorum, hoc carnifices non permiserunt rum- pere, sed ex eo fecerunt horreum pro frumentis et frugibus conservandis. Ista, que hic narrantur de acquisicione civi- tatum et monasteriorum ruptura, facta sunt post. mortem regis Bohemie Wenceslai; eo namque vivente solum unicum claustrum fratrum mendi- cancium ordinis Predicatorum in Glatowiensi preurbio fuit ruptum et in Pjlsna, in Sacz et in Luna sex vel septem eiusdem ordinis et Mi- norum. Considerans*) itaque rex hos sectarios con- spiracionis Thaboritice multiplicari supra nume- rum," timens, ne suam conspirarent in necem, prout fecissent procul dubio et regem, si super- vixisset diucius, occidissent, volens obstare prin- cipiis, quesivit,") iam licet sero, consilia varia, quibus illam conspiracionem viperinam capitibus quidem diversis," sed caudis ad invicem colli- gatis posset dissolvere et dictos sectarios pro- pellere a finibus sue subditis dicioni. Quesivit quidem valde sollicite sed incassum; quia dum potuit, noluit, dum voluit, tunc posse perficiendi sibi penitus est ademptuin. Paucos enim ex suis consiliariis invenit fideles, qui non forent infecti heresi Wiklefistica et plus faverent Thaboritico contubernio quam honori regio et professioni fidei orthodoxe. Horum tamen suorum consiliario- rum fidelium, licet paucorum, fretus consilio, vo- lens per hunc modum in hamo et freno maxillas eorum constringere, qui se effreni licencia contra decreta sacre") Constanciensis synodi erigebant: primo in Nova civitate, idem intendens facere in Maiori et Minori civitatibus Pragensibus, novos creavit consules, viros probos, iustos et catholicos, sperans eos aliquid boni posse efficere circa cor- *) puerulis 2. — 4) diripiendo 2. — *) clientelares 2. — *) Tak 1; tum honestos senes 2. — *) exceptis 2. — b) namque 2. — !) modum 2, — *) que sunt 2. —!) divisam 2. — ?) sanctae 2.
1419 1419 14 et vini, pocius velleut sufferre mortem animo pacienti; hanc communionem affırmantes de ne- cessitate salutis fore porrigendam non solum adultis, sed eciam infantibus modogenitis qui- busdam sacramentum eukaristie in materno lacte digitis conterrentes per hunc modum prophanum et abominabilem sacram hostiam lactentibus par- vulis °) ministrabant. Hac conspiracione facta nunciaverunt regi, quomodo hucusque fuissent seducti per sacrilegos sacerdotes, qui cenam mag- nam sacramentalem dominicam tantum sub panis specie laicali populo porrigebant; et antequam a praxi sub utraque specie, ut prefertur, vellent desistere, parati forent se omnes exponere morti sine resistencia aut murmure aliquali. Hec eorum fuerunt verba in ventum pro- lata, cum vento transeuncia: sed proh dolor! aliud latebat in cordibus, quod ex ipsorum cru- entis patuit actibus, puta non mori, sed occidere malle omnes, quos senserunt contrarios sue secte, hanc hypocriticam pacienciam et pronitatem ad mortem, non ad sufferendum, sed eam crudelitate effera aliis inferendum. Processu temporis auno eodem MCCCCXIX? et duobus annis sequentibus in locis pluribus ostenderunt, civitates et oppida devastando, mo- nasteria, claustra, xenodochia, ecclesias et altaria rumpendo,?) quedam ex eis comburendo et fide- les repertos ibidem omni misericordia seposita occidendo. Iste civitates ultra alias hoc senserunt: Cadanum, Chomutaw, Verona, Boemicalis et Theu- tunicalis Broda, Germer et Trutuovia, quibus per tradimenta acquisitis omnes constantes in fide christicolas, quotquot ibidem reperire poterant, tam nobiles quam plebeios, milites, clientares, *) mulieres, virgines, lactantes cum homine sene) et presertim sacerdotes et monachos, alios igne, alios aqua, alios gladio peremerunt, non parcen- tes monachico celibatui, non sacrato sacerdocio, non fragili sexui, non iuventuti tenere, non mature et venerabili senectuti. Omnia eciam cenobia et monasteria per reges et principes copiose dotata in campis et civitatibus regni Bohemie situata funditus destruxerunt, demptis*) solum duobus, videlicet sancti Procopii ordinis Cluniacensis et O VZNIKNUTÍ TÁBORSKYCH A O SMRTI KRÁLE VÁCLAVA IV. montis paracliti dicti Oywin ordinis Celestinorum. 141 Taceo nunc de monasteriis ruptis in locis campe- siribus marchionatus Moravie situatis. Claustra quoque omnia de ordine mendicancium in civi- tatibus, preurbiis et oppidis, quas et que Wicle- fiste in sua detinent potestate, ruperunt et solo adequaverunt, excepto dumtaxat unico in Maiori civitate Pragensi claustro sancti Jacobi fratrum Minorum, hoc carnifices non permiserunt rum- pere, sed ex eo fecerunt horreum pro frumentis et frugibus conservandis. Ista, que hic narrantur de acquisicione civi- tatum et monasteriorum ruptura, facta sunt post. mortem regis Bohemie Wenceslai; eo namque vivente solum unicum claustrum fratrum mendi- cancium ordinis Predicatorum in Glatowiensi preurbio fuit ruptum et in Pjlsna, in Sacz et in Luna sex vel septem eiusdem ordinis et Mi- norum. Considerans*) itaque rex hos sectarios con- spiracionis Thaboritice multiplicari supra nume- rum," timens, ne suam conspirarent in necem, prout fecissent procul dubio et regem, si super- vixisset diucius, occidissent, volens obstare prin- cipiis, quesivit,") iam licet sero, consilia varia, quibus illam conspiracionem viperinam capitibus quidem diversis," sed caudis ad invicem colli- gatis posset dissolvere et dictos sectarios pro- pellere a finibus sue subditis dicioni. Quesivit quidem valde sollicite sed incassum; quia dum potuit, noluit, dum voluit, tunc posse perficiendi sibi penitus est ademptuin. Paucos enim ex suis consiliariis invenit fideles, qui non forent infecti heresi Wiklefistica et plus faverent Thaboritico contubernio quam honori regio et professioni fidei orthodoxe. Horum tamen suorum consiliario- rum fidelium, licet paucorum, fretus consilio, vo- lens per hunc modum in hamo et freno maxillas eorum constringere, qui se effreni licencia contra decreta sacre") Constanciensis synodi erigebant: primo in Nova civitate, idem intendens facere in Maiori et Minori civitatibus Pragensibus, novos creavit consules, viros probos, iustos et catholicos, sperans eos aliquid boni posse efficere circa cor- *) puerulis 2. — 4) diripiendo 2. — *) clientelares 2. — *) Tak 1; tum honestos senes 2. — *) exceptis 2. — b) namque 2. — !) modum 2, — *) que sunt 2. —!) divisam 2. — ?) sanctae 2.
Strana 15
O VZNIKNUTÍ TÁBORSKYCH A O SMRTI KRÁLE VÁCLAVA IV. 15 1419 reccionem perversorum, qui tamen, ut ait Salo- mon, difficile corriguntur. Hii itaque viri suscepto consulatus regimine pervigili laborabant instancia, quomodo primo in- doctum vulgus, ne suis doctoribus et ductoribus ymo verius seductoribus adhereant amplius, pos- sent inducere, sed pocius ad obedienciam regis et legis in sacra Constanciensi synodo promulgate. Et quia hec agebant fideliter, omnia Thaboritarum Recreta in dicta festivitate sancte Marie Magdalene in predicto monte Thabor conclusa regi intima- bant, ipsum premuniendo, puta de circumvalla- cione, que debebat fieri in festo sancti Wenceslai ?) futuro proxime Castri Novi prope Pragam, quia tunc temporis ibidem continue rex cum sua curia residebat. Habuerant enim ipsi consules suos exploratores in dicto monte, qui se Thaboritis iungendo et se eorum secte fore socios simulando, ad que ipsorum properabat intencio, scrutabantur; et hac de causa, quia regem avisaverant ad fu- tura precavendum pericula et quia de scholis eccle- siarum parochialium scholares prophanos inibi adhuc commorantes expulerant, post dies octo a festo sancte Marie Magdalene computando ma- gister civium, tres consules, subiudex cum qui- busdam de communitate eis asstantibus, quorum omnium numerus ad XIII aut XIV se extendit personas notabiles, sunt sine misericordia inter- fecti. Die namque dominico," que fuit XXX* mensis Julii, quidam Johannes apostata de or- dine Cisterciensi," qui postmodum anno Domini MCCCCXXII?, feria secunda post Reminiscere in die sanctorum Cyrilli et Methudii?*) in pre- torio Maioris civitatis Pragensis hora prandii per consules secte Wiklefice") exstitit decollatus, (quo- modo autem hoc evenerit, loco suo postea con- Scribetur); is Johannes fuit predicator pretensus in claustro beate Virginis dicto?) in Arena, fecit- que sermonem in illo die, in quo fortiter incita- vit populum, ut sedicionem in civitate faciant contra consules et omnes eis fideliter adherentes. Os inquam eius malediccione et amaritudine fel- lica plenum fuit, et ideo pedes eius veloces ad- effundendum sanguinem innocentem. Hoc itaque funesto sermone finito, hora quasi i4 terciarum,") fecit processionem ad ecclesiam sancti Stephani in Ribniczka,") secum deferendo in mon- strancia corpus Christi, sequente turba multa cum gladiis et fustibus; ubi dote plebani excussa re- deuntes circumvallaverunt pretorium Nove civi- tatis et effracto pretorii ostio ascenderunt preto- rium et magistrum civium nomine Nicolaum de Podwine cum tribus consulibus ac subiudice eciam ex nomine Nicolao et quosdam de communitate, ut pretactum est, per fenestras ab alto precipita- verunt in terram, quosdam ex eis, prius quam deproiicerentur*) deorsum, cedendo gladiis et lanceis perforando. Ductor") vero huius sceleris dictus Jobannes apostata non recessit cum cor- pore Christi, continue incitans populum ad istud immane facinus consummandum. Unde quidam atroces sicarii et laniones impii dicti apostate ver- bis instigatoriis provocati, cadavera foderunt mu- cronibus ac interfectorum capita tribulis ac se- curibus quacientes, ut pro magnitudine simul et multitudine plagarum et vulnerum facies occiso- rum e pretorio deiectorum minime cognosci pote- rant tam truculentissime conquassate. En qualis reverencia ab hoc presbytero iter prebente leti- ferum cxhibita est divinissimo corporis dominici sacramento! Pueri quondam Hebreorum in mor- tali corpore passuro domino vestes et olivarum ramos prosternebant in via: iste iniquus presby- ter cum omnibus suis complicibus eidem domino, qui iun ncn moritur, nec mors illi ultra domi- nabitur, quique promisit cum suis fidelibus fore usque ad consummacionem seculi in hoc venera- bili sacramento, non vestes sternunt, non gramina neque germina, sed cadavera occisorum! O pastor et ydolum, sacerdos Belial, miser apostata, canis rabide et sub ovina pelle lupe rapax: non suf. fecit tibi gregem bene institutum derelinquere et turbare, nisi et addideris mortificare et viru- lento latratu tuo ipsum lethaliter vulnerare. O dira lues et sevicia bestialis ac eo inexcusacior, quo exquisicior dampnabiliorque, quod is, qui vole- bat legis doctor esse sub pretextu zeli, quem habebat ad legem Dei, sed non secundum scien- 3) 28 září. — *) 9 března. =) definito 2. — *) Cisterciencium 2. — ») Wiklefitice 2. — 4) dicti 1, 2. — ") tertia 2. — *) Kibintzka 2. — *) dejicerentur 2. — °) Autor 2.
O VZNIKNUTÍ TÁBORSKYCH A O SMRTI KRÁLE VÁCLAVA IV. 15 1419 reccionem perversorum, qui tamen, ut ait Salo- mon, difficile corriguntur. Hii itaque viri suscepto consulatus regimine pervigili laborabant instancia, quomodo primo in- doctum vulgus, ne suis doctoribus et ductoribus ymo verius seductoribus adhereant amplius, pos- sent inducere, sed pocius ad obedienciam regis et legis in sacra Constanciensi synodo promulgate. Et quia hec agebant fideliter, omnia Thaboritarum Recreta in dicta festivitate sancte Marie Magdalene in predicto monte Thabor conclusa regi intima- bant, ipsum premuniendo, puta de circumvalla- cione, que debebat fieri in festo sancti Wenceslai ?) futuro proxime Castri Novi prope Pragam, quia tunc temporis ibidem continue rex cum sua curia residebat. Habuerant enim ipsi consules suos exploratores in dicto monte, qui se Thaboritis iungendo et se eorum secte fore socios simulando, ad que ipsorum properabat intencio, scrutabantur; et hac de causa, quia regem avisaverant ad fu- tura precavendum pericula et quia de scholis eccle- siarum parochialium scholares prophanos inibi adhuc commorantes expulerant, post dies octo a festo sancte Marie Magdalene computando ma- gister civium, tres consules, subiudex cum qui- busdam de communitate eis asstantibus, quorum omnium numerus ad XIII aut XIV se extendit personas notabiles, sunt sine misericordia inter- fecti. Die namque dominico," que fuit XXX* mensis Julii, quidam Johannes apostata de or- dine Cisterciensi," qui postmodum anno Domini MCCCCXXII?, feria secunda post Reminiscere in die sanctorum Cyrilli et Methudii?*) in pre- torio Maioris civitatis Pragensis hora prandii per consules secte Wiklefice") exstitit decollatus, (quo- modo autem hoc evenerit, loco suo postea con- Scribetur); is Johannes fuit predicator pretensus in claustro beate Virginis dicto?) in Arena, fecit- que sermonem in illo die, in quo fortiter incita- vit populum, ut sedicionem in civitate faciant contra consules et omnes eis fideliter adherentes. Os inquam eius malediccione et amaritudine fel- lica plenum fuit, et ideo pedes eius veloces ad- effundendum sanguinem innocentem. Hoc itaque funesto sermone finito, hora quasi i4 terciarum,") fecit processionem ad ecclesiam sancti Stephani in Ribniczka,") secum deferendo in mon- strancia corpus Christi, sequente turba multa cum gladiis et fustibus; ubi dote plebani excussa re- deuntes circumvallaverunt pretorium Nove civi- tatis et effracto pretorii ostio ascenderunt preto- rium et magistrum civium nomine Nicolaum de Podwine cum tribus consulibus ac subiudice eciam ex nomine Nicolao et quosdam de communitate, ut pretactum est, per fenestras ab alto precipita- verunt in terram, quosdam ex eis, prius quam deproiicerentur*) deorsum, cedendo gladiis et lanceis perforando. Ductor") vero huius sceleris dictus Jobannes apostata non recessit cum cor- pore Christi, continue incitans populum ad istud immane facinus consummandum. Unde quidam atroces sicarii et laniones impii dicti apostate ver- bis instigatoriis provocati, cadavera foderunt mu- cronibus ac interfectorum capita tribulis ac se- curibus quacientes, ut pro magnitudine simul et multitudine plagarum et vulnerum facies occiso- rum e pretorio deiectorum minime cognosci pote- rant tam truculentissime conquassate. En qualis reverencia ab hoc presbytero iter prebente leti- ferum cxhibita est divinissimo corporis dominici sacramento! Pueri quondam Hebreorum in mor- tali corpore passuro domino vestes et olivarum ramos prosternebant in via: iste iniquus presby- ter cum omnibus suis complicibus eidem domino, qui iun ncn moritur, nec mors illi ultra domi- nabitur, quique promisit cum suis fidelibus fore usque ad consummacionem seculi in hoc venera- bili sacramento, non vestes sternunt, non gramina neque germina, sed cadavera occisorum! O pastor et ydolum, sacerdos Belial, miser apostata, canis rabide et sub ovina pelle lupe rapax: non suf. fecit tibi gregem bene institutum derelinquere et turbare, nisi et addideris mortificare et viru- lento latratu tuo ipsum lethaliter vulnerare. O dira lues et sevicia bestialis ac eo inexcusacior, quo exquisicior dampnabiliorque, quod is, qui vole- bat legis doctor esse sub pretextu zeli, quem habebat ad legem Dei, sed non secundum scien- 3) 28 září. — *) 9 března. =) definito 2. — *) Cisterciencium 2. — ») Wiklefitice 2. — 4) dicti 1, 2. — ") tertia 2. — *) Kibintzka 2. — *) dejicerentur 2. — °) Autor 2.
Strana 16
1419 16 ciam, contra ipsam legem, que insontes vetat occidere, annuebat perimere homines innocentes et eorum tam inbumane tractari morticina, ut non similem feritatis barbariem circa mortuorum corpora quemquam egisse gentilium aliquis chro- nographorum suis annalibus inserat et conscri- bat. Ecce quomodo in brevi Wiklefistarum men- dacium deprehenditur: vix dies octo transierant, cum de monte Thabor regi nunciaverant pocius occidi ab aliis quam alios occidere") velle: et iam contrarium tam subito est repertum. "Vere sequitur patrem diabolum sua proles, eius faciens desideria, qui homicida erat ab inicio et in veri- tate non stetit. Postquam istud diabolicum et infaustum dis- turbium pervenit") regium ad auditum, turbatus est rex, sed non tota Pragensis civitas est tur- bata cum illo. Plurimi enim letabantur de hac strage flebili et re pessima exultantes, presertim consules Maioris civitatis demptis quinque, vide- licet Ludvico apothecario, Sigismundo Taschner, Procopio de Ach, Johanne de Kotbus aurifabro et Chwalone de Jessenicz institore, consules quo- que Minoris civitatis quasi omnes et multi alii incole et accole omnium trium civitatum maior- que pars regis et regine curiensium, qui huius execrandi homicidii in dando consilia et ferendo auxilia fuerunt participes. Et ideo ipsius patra- tores permissi transire impunes et liberi, qui exigente iusticia pena hiis nephandis condigna patratibus forent omni posttergato prorogamine acriter puniendi. Populus denique Nove civitatis, confidentes Thaboritarum auxilio, auctoritate pro- pria sibi novos prefecerunt consules seu scabinos, quemdam insignem hereticum laicum nomine Petrum dictum Kus in ipsorum magistrum ci- vium erigentes; quos oportebat regem velit nolit 8d scabinatus regendum officium confirmare. Ani- madvertens autem rex, se fore taliter constrictum &b hereticis, senciensque eos magnum habere fa- vorem curiam aput suam, et quasi ab omnibus suis, qui per ipsum de stercoribus et, genere rusti- cano fuerunt evecti in sublime et constituti offi- ciales regni et magistratus populi, [se] fore dere- lictum, cepit ingemiscere et de die in diem magis O VZNIKNUTÍ TÁBORSKYCH A O SMRTI KRÁLE VÁCLAYA IV. ac magis anxie turbabatur, nec potuit per quem- 1419 piam consolari usque ad festum Assumcionis Vir- ginis gloriose, *) quod tunc fuit (feria] tercia. Quo die aliquantulum recreatus, suorum fecit confes- sionem peccatorum; sed propter vomitum, quo vexabatur die illo, corpus Domini sumere non potuit. Communicaverat tamen eodem anno feria sexta in Parasceve, *) sicut habebat in consuetu- dine singulis annis hac die sumere corpus Christi sub panis specie tantum, nec umquam usque ad obitum voluit assentire errori communionis sub utraque specie, licet omnes sui curiales exclusis valde paucis communionem sub utraque specie practicabant, ipsum regem, quia in hoc eis fuit contrarius, antiquum hereticum pluries et publice appellantes.) Feria quoque quarta immediate sequente ) ante meridiem nullum alium sensit dolorem, quam in sinistra manu, de quo per dies novem aut decem querulabatur continue; et post meridiem facto iam prandio, hora& diei decima nona, ut quidam aiebant, in morbum incidit apo- pleticum et circa horam ejusdem diei XXII" mortuus est in dicto Novo Castro, ipsum circum- stancium suorum in medio dilectorum. Quidam vero astruebant ") ipsum regem per suos graciarios seu dilectos, qui eum in modo corone cinxerant, suf- focatum ; et hoc affirmabat Johannes Becbinye,") regni Bohemie tunc subcamerarius, dicens sibi hoc ab uno, qui interfuit, fuisse secrete reve- latum. Et si sic, prout vehemens est suspicio, quod tali modo sit extinctus, tunc impleta est prophecia de morte eius olim imperatoris, pa- tris sui dive memorie, inculcata, ubi dicitur, ") quod per manus dilectorum suorum, quibus con- fidebat per maxime, absumi debeat et transire Iisere ex hoc mundo. Revera tantus princeps totque provinciarum dominus sic lugubri fato exiens mundum exili valde funeralium apparatu perductus est ad sepulerum. Nam statim feria V*7) ad mandatum Johannis brasiatoris dicti Bradaty, tunc magistri civium Maioris civitatis Pragensis, ecclesiarum ymagines in omnibus tri- bus civitatibus sunt confracte, celle Carthu- siensium rupte et prior cum suis omnibus mo- nachis, presbyteris, conversis ac noviciis cap- *) 15 srpna. — *) 14 dubna. — *) 16) srpna. — ?) 17 srpna. ") malle 2. — *) venit 2. — ») nominantes 2. — *) asserebant 2. — *) Bethipye 2. — *) dicit 2.
1419 16 ciam, contra ipsam legem, que insontes vetat occidere, annuebat perimere homines innocentes et eorum tam inbumane tractari morticina, ut non similem feritatis barbariem circa mortuorum corpora quemquam egisse gentilium aliquis chro- nographorum suis annalibus inserat et conscri- bat. Ecce quomodo in brevi Wiklefistarum men- dacium deprehenditur: vix dies octo transierant, cum de monte Thabor regi nunciaverant pocius occidi ab aliis quam alios occidere") velle: et iam contrarium tam subito est repertum. "Vere sequitur patrem diabolum sua proles, eius faciens desideria, qui homicida erat ab inicio et in veri- tate non stetit. Postquam istud diabolicum et infaustum dis- turbium pervenit") regium ad auditum, turbatus est rex, sed non tota Pragensis civitas est tur- bata cum illo. Plurimi enim letabantur de hac strage flebili et re pessima exultantes, presertim consules Maioris civitatis demptis quinque, vide- licet Ludvico apothecario, Sigismundo Taschner, Procopio de Ach, Johanne de Kotbus aurifabro et Chwalone de Jessenicz institore, consules quo- que Minoris civitatis quasi omnes et multi alii incole et accole omnium trium civitatum maior- que pars regis et regine curiensium, qui huius execrandi homicidii in dando consilia et ferendo auxilia fuerunt participes. Et ideo ipsius patra- tores permissi transire impunes et liberi, qui exigente iusticia pena hiis nephandis condigna patratibus forent omni posttergato prorogamine acriter puniendi. Populus denique Nove civitatis, confidentes Thaboritarum auxilio, auctoritate pro- pria sibi novos prefecerunt consules seu scabinos, quemdam insignem hereticum laicum nomine Petrum dictum Kus in ipsorum magistrum ci- vium erigentes; quos oportebat regem velit nolit 8d scabinatus regendum officium confirmare. Ani- madvertens autem rex, se fore taliter constrictum &b hereticis, senciensque eos magnum habere fa- vorem curiam aput suam, et quasi ab omnibus suis, qui per ipsum de stercoribus et, genere rusti- cano fuerunt evecti in sublime et constituti offi- ciales regni et magistratus populi, [se] fore dere- lictum, cepit ingemiscere et de die in diem magis O VZNIKNUTÍ TÁBORSKYCH A O SMRTI KRÁLE VÁCLAYA IV. ac magis anxie turbabatur, nec potuit per quem- 1419 piam consolari usque ad festum Assumcionis Vir- ginis gloriose, *) quod tunc fuit (feria] tercia. Quo die aliquantulum recreatus, suorum fecit confes- sionem peccatorum; sed propter vomitum, quo vexabatur die illo, corpus Domini sumere non potuit. Communicaverat tamen eodem anno feria sexta in Parasceve, *) sicut habebat in consuetu- dine singulis annis hac die sumere corpus Christi sub panis specie tantum, nec umquam usque ad obitum voluit assentire errori communionis sub utraque specie, licet omnes sui curiales exclusis valde paucis communionem sub utraque specie practicabant, ipsum regem, quia in hoc eis fuit contrarius, antiquum hereticum pluries et publice appellantes.) Feria quoque quarta immediate sequente ) ante meridiem nullum alium sensit dolorem, quam in sinistra manu, de quo per dies novem aut decem querulabatur continue; et post meridiem facto iam prandio, hora& diei decima nona, ut quidam aiebant, in morbum incidit apo- pleticum et circa horam ejusdem diei XXII" mortuus est in dicto Novo Castro, ipsum circum- stancium suorum in medio dilectorum. Quidam vero astruebant ") ipsum regem per suos graciarios seu dilectos, qui eum in modo corone cinxerant, suf- focatum ; et hoc affirmabat Johannes Becbinye,") regni Bohemie tunc subcamerarius, dicens sibi hoc ab uno, qui interfuit, fuisse secrete reve- latum. Et si sic, prout vehemens est suspicio, quod tali modo sit extinctus, tunc impleta est prophecia de morte eius olim imperatoris, pa- tris sui dive memorie, inculcata, ubi dicitur, ") quod per manus dilectorum suorum, quibus con- fidebat per maxime, absumi debeat et transire Iisere ex hoc mundo. Revera tantus princeps totque provinciarum dominus sic lugubri fato exiens mundum exili valde funeralium apparatu perductus est ad sepulerum. Nam statim feria V*7) ad mandatum Johannis brasiatoris dicti Bradaty, tunc magistri civium Maioris civitatis Pragensis, ecclesiarum ymagines in omnibus tri- bus civitatibus sunt confracte, celle Carthu- siensium rupte et prior cum suis omnibus mo- nachis, presbyteris, conversis ac noviciis cap- *) 15 srpna. — *) 14 dubna. — *) 16) srpna. — ?) 17 srpna. ") malle 2. — *) venit 2. — ») nominantes 2. — *) asserebant 2. — *) Bethipye 2. — *) dicit 2.
Strana 17
1419 1397 1413 O VZNIKNUTÍ TÁBORSKÝCH A SMRTI KRÁLE VÁCLAVA IV. tivati et circa horam XXIV ducti ad preto- rium in Maiori civitate, ibidem per totam noc- tem laycali custodie mancipati. Ob id regina Bohemie non audebat mariti sui corpus exanime ad Pragam deducere, timens, ne similem graciam exhiberent regio funeri, quam exercuerunt apud illos probos et gnaros viros proiectos de Nove civitatis pretorio, hi viri sacrilegi stimulis furia- libus agitati. Reliquit itaque die illo in Castro Novo corpus defuncti regis conditum aromatibus, prout mos est regum condire corpora, et valde mane adhuc non orto sole feria VI“ in die sancti Agapiti " ad castrum Wyssegradense iussit per- ducere et ibidem in beati Petri antiqua ecclesia collocare.) Sed quia hac feria VI* per Wikle- fistas impios claustrum Carthusiensium totaliter est exustum, tumultus Prage oriebatur in populo et cives *) inter se mutuo dissidebant; que dis- sensio fere duravit per tres dies. Qua durante unus latrunculus indutus tunica monachali, quam receperat in Carthusia, dans obviam civibus Maio- ris civitatis ad Carthusiam transeuntibus in ponte, mox exstitit decollatus. Et dum ad Carthusiam pervenerunt, invenerunt quosdam reos pena consi- mili puniendos, quos ceperuut et in reversione ad ssatlaviam deduxerunt. Die autem sequenti Novecivitatenses illos eripuerunt de ssatlavia per 17 potenciam congregati. Unde custodes, quorum tuicioni in Wysegrado funus regale commissum fuerat, territi, una noccium, secum accepto fu- nere, fugierunt per aquam transfretantes Mul- tavie versus Pragense castrum illud ad capellam sancti Wenceslai, inclyti martyris, deferentes. Et abinde post tres ebdomadas aut citra *) ad so- lemne monasterium in Aula Regia Cisterciensis ordinis, quod postmodum eciam per Wiklefistas ignis vorsgine funlitus est destructum, simi- liter nocturno tempore auriga dumtaxat et duo- bus vernaculis ipsum funus comitantibus de- portarunt, ponentes illud in sepulcro, quod si- bimet ipse rex, dum adhuc ageret in humauis, ante anuos aliquot elegerat et fecerat preparari. Non fuit aliquis ex omnibus caris eius, qui huius fuisset comes itineris et qui pro ipsius anima, unicum accendisset cereum, ut saltem per hoc ostendisset diligere mortuum, quem dilexisse viventem antea ferebatur. Abbas tamen illius mo- nasterii regem mortuum ea, qua decuit, honori- ficencia sepelivit, adhibitis cerimoniis, que circa humacionem regum fieri consueverunt. Hec Wiclefistarum gesta horrida et alia in notabili comprehensa sunt pulcri connexa stili compeudio in tenore epistole subsequentis. 11. 1397—1426. Rukopis univ. knihovny pražské XIV. C. 26. A. D. 1391* sub magistro Stephano de Co- lonia sum intytulatus ad librum universitatis. A. D. 1412, feria secunda iu die s. Doro- thee") hora XIII in Antiqua civitate Pragensi in domo Bechyne, civis Pragensis, nobilis do- minus Pvota interfectus est in lecto, et commu- niter dicitur, quod factum est per filium domini Stephani de Opoczua, et interfectores cantantes Swati nass Waczlawe exierunt de civitate; et facta *) 18 srpna. *) Et 2. — !) omnes 2. — *) circa 2. 1) 6 února. — ?) 17 července. est magna copfusio civitati, nec tale opus conti- git in multis annis etc. A. D. 1413°, feria secunda proxima post Divisionem apostolorum ?) Conradus claudus Teu- tonicus introductus est in archiepiscopum Pra- gensem, et exierunt contra eum aliquot proces. sioues de Civitate Antiqua preter ecclesiam s. Mi- ch(a]elis et ecclesiam s. Nicolai. A. D. 1417* episcopus Nycopolensis, suffra- 1419 1413 1413 1417
1419 1397 1413 O VZNIKNUTÍ TÁBORSKÝCH A SMRTI KRÁLE VÁCLAVA IV. tivati et circa horam XXIV ducti ad preto- rium in Maiori civitate, ibidem per totam noc- tem laycali custodie mancipati. Ob id regina Bohemie non audebat mariti sui corpus exanime ad Pragam deducere, timens, ne similem graciam exhiberent regio funeri, quam exercuerunt apud illos probos et gnaros viros proiectos de Nove civitatis pretorio, hi viri sacrilegi stimulis furia- libus agitati. Reliquit itaque die illo in Castro Novo corpus defuncti regis conditum aromatibus, prout mos est regum condire corpora, et valde mane adhuc non orto sole feria VI“ in die sancti Agapiti " ad castrum Wyssegradense iussit per- ducere et ibidem in beati Petri antiqua ecclesia collocare.) Sed quia hac feria VI* per Wikle- fistas impios claustrum Carthusiensium totaliter est exustum, tumultus Prage oriebatur in populo et cives *) inter se mutuo dissidebant; que dis- sensio fere duravit per tres dies. Qua durante unus latrunculus indutus tunica monachali, quam receperat in Carthusia, dans obviam civibus Maio- ris civitatis ad Carthusiam transeuntibus in ponte, mox exstitit decollatus. Et dum ad Carthusiam pervenerunt, invenerunt quosdam reos pena consi- mili puniendos, quos ceperuut et in reversione ad ssatlaviam deduxerunt. Die autem sequenti Novecivitatenses illos eripuerunt de ssatlavia per 17 potenciam congregati. Unde custodes, quorum tuicioni in Wysegrado funus regale commissum fuerat, territi, una noccium, secum accepto fu- nere, fugierunt per aquam transfretantes Mul- tavie versus Pragense castrum illud ad capellam sancti Wenceslai, inclyti martyris, deferentes. Et abinde post tres ebdomadas aut citra *) ad so- lemne monasterium in Aula Regia Cisterciensis ordinis, quod postmodum eciam per Wiklefistas ignis vorsgine funlitus est destructum, simi- liter nocturno tempore auriga dumtaxat et duo- bus vernaculis ipsum funus comitantibus de- portarunt, ponentes illud in sepulcro, quod si- bimet ipse rex, dum adhuc ageret in humauis, ante anuos aliquot elegerat et fecerat preparari. Non fuit aliquis ex omnibus caris eius, qui huius fuisset comes itineris et qui pro ipsius anima, unicum accendisset cereum, ut saltem per hoc ostendisset diligere mortuum, quem dilexisse viventem antea ferebatur. Abbas tamen illius mo- nasterii regem mortuum ea, qua decuit, honori- ficencia sepelivit, adhibitis cerimoniis, que circa humacionem regum fieri consueverunt. Hec Wiclefistarum gesta horrida et alia in notabili comprehensa sunt pulcri connexa stili compeudio in tenore epistole subsequentis. 11. 1397—1426. Rukopis univ. knihovny pražské XIV. C. 26. A. D. 1391* sub magistro Stephano de Co- lonia sum intytulatus ad librum universitatis. A. D. 1412, feria secunda iu die s. Doro- thee") hora XIII in Antiqua civitate Pragensi in domo Bechyne, civis Pragensis, nobilis do- minus Pvota interfectus est in lecto, et commu- niter dicitur, quod factum est per filium domini Stephani de Opoczua, et interfectores cantantes Swati nass Waczlawe exierunt de civitate; et facta *) 18 srpna. *) Et 2. — !) omnes 2. — *) circa 2. 1) 6 února. — ?) 17 července. est magna copfusio civitati, nec tale opus conti- git in multis annis etc. A. D. 1413°, feria secunda proxima post Divisionem apostolorum ?) Conradus claudus Teu- tonicus introductus est in archiepiscopum Pra- gensem, et exierunt contra eum aliquot proces. sioues de Civitate Antiqua preter ecclesiam s. Mi- ch(a]elis et ecclesiam s. Nicolai. A. D. 1417* episcopus Nycopolensis, suffra- 1419 1413 1413 1417
Strana 18
1417 1417 1417 1378 18 ganeus Pragensis, nomine Hermaunus, detentus est in Broda Teutunicali et ductus in castrum Lipnycz, et ibi sabbato proximo ante Reminis- cere?) fecit ordines in subdiaconis, dyaconis etc. Jtem eodem anno feria secunda post Remi- niscere*) Petrus monachus, doctor bullatus a 8. Clemente, stetit in cathedra in scoliis univer- sitatis Pragensis et dixit in presencia tocius cleri, quod non est contra communionem calicis, et dixit, quod nullum Boemum in suo sermone he- reticasset. (A. D. 1417* Petrus, professor de domo s. Cle- mentis, sabbato ante Oculi*) in collegio Caroli coram Symone de Rokyczano et aliis magistris, baccalaureis et studentibus nec non consulibus Autique civitatis Pragensis revocavit solempniter, KRONIKA KNÉZE PRAZSKÉHO. benivole et sine aliqua coaccione, quod Boemi non sunt heretici et alia multa etc.) A. D. 1419* feria quarta — imminente post Assumpcionem s. Marie?) mortuus est Wences- laus, rex Romanorum semper Augustus et Boe- mie rex, qui dedit mihi ecclesiam in Ronow. A. D. 1426*, in festo s. Spiritus *) Thaborzy civitatem Lypam acquisiverunt, depredaverunt et ultimo per iguem consumpserunt. À. D. 1426* dominica tercia post festum s. Tri- nitatis, *) in qua cantatur: Respice in me et miserere mei Domine, predicta dominica Boemi habuerunt bellum cum diversis Teotonicis circa civitatem Vsk super Albeam et domini Boemi ob- tinuerunt bellum, quia dominus Deus respexit eos suo adiutorio graciose. 12. 1126—1131. Rukopis knihovny universitni v Praze VIL. G. 14. A D 1126 Tachovvia, Przimda, Miza constructe sunt. !) 894 fidem ceperunt Bohemi. ?) 929 occiditur s. Wenceslaus. $) 990 s. Adalbertus occisus est. *) 1001 Quiuque fratres occisi sunt. 5) 1053 obiit s. Procopius. 5) 1338 loquuste venerunt. ?) 1342 pons Pragensis confractus est per glaciem in die Purificacionis. 9) 1348 civitas Pragensis Nova fuit fundata. 1361 rex Wenceslaus fuit natus in Nor- berga. *) 1378 ›°) natus est Zygismundus, rex Un- garie. 1378 mortuus est imperator Karolus in vi- gilia s. Andree. !!) A. D. 1380 fuit maxima pestilencia in Bohemia. 1882 fuit magna caristia in Bohemia. 1389 '?) coronatus fuit rex Zygismundus in Ungaria. 1389 judei in Praga combusti sunt '*); et codem anno fuit annus jubileus. '*) Eciam eodem anno undacio aquarum magna fuit in die s. Nicolai. 19) Et eodem anno magister Johanko sub- mersus fuit de ponte Pragensi. '5) 1415 magister Johannes Hus combustus est in Constancia. !?) 1416 combustus est Jeronymus;!?! et eo- dem anno electus fuit Martinus papa quintus in concilio Constanciensi. '9) 1419 obiit Venceslaus, rex Bohemie, in die Assumpcionis b. Marie Virginis. 2°) 3) 6 bfezna. — *) 8 bfezna. —*) 13 bfezna. — *) 16 srpna. — ?) 19 kvétna. — *) 16 června. ') Viz Letopis kanovníka Vyšebradského; Pram. dějin č. II, str. 205. — *) Následující zprávy podány jsou dle letopisu Kosmova. Viz Pram. dějin č. II, str. 27. — 3) Viz tamže str. 29. — *) Svatý Vojtěch ubit byl r. 997. — *) Viz Pram. děj. č. 1I, str. 56. — *) Tamže II, str. 86. — 7) Viz Život Karla IV, Prameny déj. &. III, str. 355 a kro- nika Františka Pražského tamže IV, str. 427. — *) Povodeň tato byla dle kroniky Františka Pražského již dne 1 a ne teprv 2 února, jak se tu praví. — *) Dne 26 února, — !'*) Zikmund narodil se 14 února r. 1368. — '') Оле 99 listop. — !*) Korunování Zikmunda za krále uherského stalo se r. 1387 dne 81 března. — '?) Dne 18 dubna 1389. — l) Tento rok jubilejní byl v Čechách r. 1398, v Římě však již r. 1390. — '*) Mini se tu asi povodeň, jež se sběhla 5 pros. 1392. — '°) Dne 23 března r. 1398. — '"') Dne 6 července. — '*) Dne 80 květ. 1416. — "*) Dne 11 listo- padu 1417. — **) Dne 16 a ne dne 15 srpna zemřel Václav IV. 1417 1419 1426 1426 8 1382 1389 1359 1393 1415 1416 1417 1419
1417 1417 1417 1378 18 ganeus Pragensis, nomine Hermaunus, detentus est in Broda Teutunicali et ductus in castrum Lipnycz, et ibi sabbato proximo ante Reminis- cere?) fecit ordines in subdiaconis, dyaconis etc. Jtem eodem anno feria secunda post Remi- niscere*) Petrus monachus, doctor bullatus a 8. Clemente, stetit in cathedra in scoliis univer- sitatis Pragensis et dixit in presencia tocius cleri, quod non est contra communionem calicis, et dixit, quod nullum Boemum in suo sermone he- reticasset. (A. D. 1417* Petrus, professor de domo s. Cle- mentis, sabbato ante Oculi*) in collegio Caroli coram Symone de Rokyczano et aliis magistris, baccalaureis et studentibus nec non consulibus Autique civitatis Pragensis revocavit solempniter, KRONIKA KNÉZE PRAZSKÉHO. benivole et sine aliqua coaccione, quod Boemi non sunt heretici et alia multa etc.) A. D. 1419* feria quarta — imminente post Assumpcionem s. Marie?) mortuus est Wences- laus, rex Romanorum semper Augustus et Boe- mie rex, qui dedit mihi ecclesiam in Ronow. A. D. 1426*, in festo s. Spiritus *) Thaborzy civitatem Lypam acquisiverunt, depredaverunt et ultimo per iguem consumpserunt. À. D. 1426* dominica tercia post festum s. Tri- nitatis, *) in qua cantatur: Respice in me et miserere mei Domine, predicta dominica Boemi habuerunt bellum cum diversis Teotonicis circa civitatem Vsk super Albeam et domini Boemi ob- tinuerunt bellum, quia dominus Deus respexit eos suo adiutorio graciose. 12. 1126—1131. Rukopis knihovny universitni v Praze VIL. G. 14. A D 1126 Tachovvia, Przimda, Miza constructe sunt. !) 894 fidem ceperunt Bohemi. ?) 929 occiditur s. Wenceslaus. $) 990 s. Adalbertus occisus est. *) 1001 Quiuque fratres occisi sunt. 5) 1053 obiit s. Procopius. 5) 1338 loquuste venerunt. ?) 1342 pons Pragensis confractus est per glaciem in die Purificacionis. 9) 1348 civitas Pragensis Nova fuit fundata. 1361 rex Wenceslaus fuit natus in Nor- berga. *) 1378 ›°) natus est Zygismundus, rex Un- garie. 1378 mortuus est imperator Karolus in vi- gilia s. Andree. !!) A. D. 1380 fuit maxima pestilencia in Bohemia. 1882 fuit magna caristia in Bohemia. 1389 '?) coronatus fuit rex Zygismundus in Ungaria. 1389 judei in Praga combusti sunt '*); et codem anno fuit annus jubileus. '*) Eciam eodem anno undacio aquarum magna fuit in die s. Nicolai. 19) Et eodem anno magister Johanko sub- mersus fuit de ponte Pragensi. '5) 1415 magister Johannes Hus combustus est in Constancia. !?) 1416 combustus est Jeronymus;!?! et eo- dem anno electus fuit Martinus papa quintus in concilio Constanciensi. '9) 1419 obiit Venceslaus, rex Bohemie, in die Assumpcionis b. Marie Virginis. 2°) 3) 6 bfezna. — *) 8 bfezna. —*) 13 bfezna. — *) 16 srpna. — ?) 19 kvétna. — *) 16 června. ') Viz Letopis kanovníka Vyšebradského; Pram. dějin č. II, str. 205. — *) Následující zprávy podány jsou dle letopisu Kosmova. Viz Pram. dějin č. II, str. 27. — 3) Viz tamže str. 29. — *) Svatý Vojtěch ubit byl r. 997. — *) Viz Pram. děj. č. 1I, str. 56. — *) Tamže II, str. 86. — 7) Viz Život Karla IV, Prameny déj. &. III, str. 355 a kro- nika Františka Pražského tamže IV, str. 427. — *) Povodeň tato byla dle kroniky Františka Pražského již dne 1 a ne teprv 2 února, jak se tu praví. — *) Dne 26 února, — !'*) Zikmund narodil se 14 února r. 1368. — '') Оле 99 listop. — !*) Korunování Zikmunda za krále uherského stalo se r. 1387 dne 81 března. — '?) Dne 18 dubna 1389. — l) Tento rok jubilejní byl v Čechách r. 1398, v Římě však již r. 1390. — '*) Mini se tu asi povodeň, jež se sběhla 5 pros. 1392. — '°) Dne 23 března r. 1398. — '"') Dne 6 července. — '*) Dne 80 květ. 1416. — "*) Dne 11 listo- padu 1417. — **) Dne 16 a ne dne 15 srpna zemřel Václav IV. 1417 1419 1426 1426 8 1382 1389 1359 1393 1415 1416 1417 1419
Strana 19
1872 1420 1441 1378 1393 1304 KRONIKY ČESKÉ KNIHOVNY PRAŽSKÉ. A.D. 1372 suburbium in Tusta combustum est. A. D. 1416 (c. 1420) omnia monasteria et oinnes ecclesie in terra Bohemie dirupte sunt per Hussytas, inefandos fratres tene- brarum, et quidam sacerdotes fugie- runt, alii cruciati, alii aquis dimersi aut igne combusti, alii ferro peremti, alii linguis et membris privati, alii carceribus detenti. 1431 die dominica in festo?!) s. Katherine coronatus est Zygismundus in mona- sterio s. Ambrosii in civitate Medu- 19 lanensi corona ferrea conspecta ad imperium. coronatus est rex Zigismundus ad im- perium iu die Pentecostes. ??) &b Hussitis fuit circumdata civitas Nova Plzna in Divisione apostolo- rum. 33) A. D. 1434 Viclefiste recesserunt a Plzna domi- nico die ante Pentecostes. **) Eodem anno prostrati sunt dominica post festum Corporis Christi. *) Eodem anno fuit magua caristia in Bohemia et pestilencia. 1432 1433 1378—1432. Rukopis univ. knihovny pražské X. H. 17. fol. 149 b. Anno Domini 1378 obiit imperator Karolus quartus, rex Romanorum, in vigilia s. Andree. *) Anuo Domini 1380 generalis pestilencia fuit in diversis regionibus, et pater meus mortuus est tunc in die sancti Wen[ces]l(a]i. ?) Anno Domiui 1390, iu festo Pasche?) omnes judei Prage sunt interfecti et cremati et pauci evaserunt. Auno Domini 1893 fuit concessa indulgen- cia anui jubilei in Boemia a dominica Letare*) usque Exaltacionem sancte Crucis; maxime spo- liaverunt pauperes sacerdotes, ubi statim domi- nica Judica?) submersus est magister Johanko doctor et aliqui prelati percussi per regem Venceslaum. Anno Domini 1394 rex Wenceslaus Roma- norum et Boemie impetravit a Bonifacio nono iudulgenciam anni jubilei in Pragam et duravit ^ Nativitate, Domini usque Exaltacionem sancte Crucis inclusive, et spoliaverunt recenter sacer- dotes, pauperes villanos et omnes universaliter. Item eodem anno 1394, feria VI in octava Reliquiarum 5$) in Verona civitate regia in mona- sterio Jodocus, marchio Moravie, cum baronibus Boemie captivaverunt regem, et portaverunt eum in castrum Pragense, et ibi babuerunt eum in custodia usque iu octavam s. Viti”), et nocte media evaserunt timentes Johannem ducem in Crumlow. A. D. MCCCCXVIII?, feria quinta proxima ante Osteusionem reliquiarum magister) Cristan - nus, plebanus ecclesie s. Michaelis in Antiqua civitate Pragensi, cum suis vicariis et aliis co- adiunctis sibi sacerdotibus domino Petro, a s. Ni- colao tunc plebano, domino Petro, tunc plebano ante Letam curiam, et plebano ecclesie s. Bene- dicti assumptis sibi multis presbyteris condu- xeruut honorifice reliquias, incipientes a ponte transierunt per vicum Celtnericum ad curiam regis et per vicum in foro s. Galli, ubi carnes sabbatis diebus venduntur, et consequenter usque turrim Nove civitatis Prageusis, ubi predicte reliquie ostenduntur. Quod omnibus temporibus, quando inchoata est hec ostensio reliquiarum, hoc idem non est factum. Anno Domini 1418, feria quarta proxima ante festum Tyburcii et Valeriaui?) Nicolaus Chudi 3!) 25 listopadu 1431. — *?) 1433, 31 května. — **) 15 července 1433, vlastně však již den před tím. — **) Dne 9 kvétna 1434. — **) Dne 30 května 1434. ') 29 listopadu. — *; 28 zárí. — ?) To se událo r. 1389 o velkonocicb. — *) Od 16 března až do 14 září. — 5) 23 března. — “) 8 května. — ?) 22 června. — *) 7 dubna. — *) 13 dubna. 1633 1433 1434 304 148 1418
1872 1420 1441 1378 1393 1304 KRONIKY ČESKÉ KNIHOVNY PRAŽSKÉ. A.D. 1372 suburbium in Tusta combustum est. A. D. 1416 (c. 1420) omnia monasteria et oinnes ecclesie in terra Bohemie dirupte sunt per Hussytas, inefandos fratres tene- brarum, et quidam sacerdotes fugie- runt, alii cruciati, alii aquis dimersi aut igne combusti, alii ferro peremti, alii linguis et membris privati, alii carceribus detenti. 1431 die dominica in festo?!) s. Katherine coronatus est Zygismundus in mona- sterio s. Ambrosii in civitate Medu- 19 lanensi corona ferrea conspecta ad imperium. coronatus est rex Zigismundus ad im- perium iu die Pentecostes. ??) &b Hussitis fuit circumdata civitas Nova Plzna in Divisione apostolo- rum. 33) A. D. 1434 Viclefiste recesserunt a Plzna domi- nico die ante Pentecostes. **) Eodem anno prostrati sunt dominica post festum Corporis Christi. *) Eodem anno fuit magua caristia in Bohemia et pestilencia. 1432 1433 1378—1432. Rukopis univ. knihovny pražské X. H. 17. fol. 149 b. Anno Domini 1378 obiit imperator Karolus quartus, rex Romanorum, in vigilia s. Andree. *) Anuo Domini 1380 generalis pestilencia fuit in diversis regionibus, et pater meus mortuus est tunc in die sancti Wen[ces]l(a]i. ?) Anno Domiui 1390, iu festo Pasche?) omnes judei Prage sunt interfecti et cremati et pauci evaserunt. Auno Domini 1893 fuit concessa indulgen- cia anui jubilei in Boemia a dominica Letare*) usque Exaltacionem sancte Crucis; maxime spo- liaverunt pauperes sacerdotes, ubi statim domi- nica Judica?) submersus est magister Johanko doctor et aliqui prelati percussi per regem Venceslaum. Anno Domini 1394 rex Wenceslaus Roma- norum et Boemie impetravit a Bonifacio nono iudulgenciam anni jubilei in Pragam et duravit ^ Nativitate, Domini usque Exaltacionem sancte Crucis inclusive, et spoliaverunt recenter sacer- dotes, pauperes villanos et omnes universaliter. Item eodem anno 1394, feria VI in octava Reliquiarum 5$) in Verona civitate regia in mona- sterio Jodocus, marchio Moravie, cum baronibus Boemie captivaverunt regem, et portaverunt eum in castrum Pragense, et ibi babuerunt eum in custodia usque iu octavam s. Viti”), et nocte media evaserunt timentes Johannem ducem in Crumlow. A. D. MCCCCXVIII?, feria quinta proxima ante Osteusionem reliquiarum magister) Cristan - nus, plebanus ecclesie s. Michaelis in Antiqua civitate Pragensi, cum suis vicariis et aliis co- adiunctis sibi sacerdotibus domino Petro, a s. Ni- colao tunc plebano, domino Petro, tunc plebano ante Letam curiam, et plebano ecclesie s. Bene- dicti assumptis sibi multis presbyteris condu- xeruut honorifice reliquias, incipientes a ponte transierunt per vicum Celtnericum ad curiam regis et per vicum in foro s. Galli, ubi carnes sabbatis diebus venduntur, et consequenter usque turrim Nove civitatis Prageusis, ubi predicte reliquie ostenduntur. Quod omnibus temporibus, quando inchoata est hec ostensio reliquiarum, hoc idem non est factum. Anno Domini 1418, feria quarta proxima ante festum Tyburcii et Valeriaui?) Nicolaus Chudi 3!) 25 listopadu 1431. — *?) 1433, 31 května. — **) 15 července 1433, vlastně však již den před tím. — **) Dne 9 kvétna 1434. — **) Dne 30 května 1434. ') 29 listopadu. — *; 28 zárí. — ?) To se událo r. 1389 o velkonocicb. — *) Od 16 března až do 14 září. — 5) 23 března. — “) 8 května. — ?) 22 června. — *) 7 dubna. — *) 13 dubna. 1633 1433 1434 304 148 1418
Strana 20
1619 1039 1015 3053 1140 1149 1158 1183 1310 20 cum multis armatis exivit de Praga contra Pla- wansky ad castrum Hassysten. Item anno Domini 1420, in die s. Petri '*), et erat sab[b]ato, rex Sigismundus cum Teutonicis vallaverunt Pragam et subito in vigilia s. Mar- garethe '!) pugaavit cum Pragensibus in campo Hospitalensium; et de Pragensibus interfecti sunt XII; et iu crastino pugnavit contra montem Zyzkow, et ibi multi Teutonici sunt interfecti et sepulti sunt sub monte; et post aliquot dies rex fugit ad Montes et Teutonici ad propria. Item anno Domini 1419, in die Abdonis et Seneni !?) projecti sunt consules de pretorio Nove civitatis Pragensis, et hoc die dominica. ]tem eodem anno feria quarta immediate post Assumpcionem s. Marie Virginis, quod fuit MI feria, rex Wenceslaus mortuus est in Castro Novo. KRONIKA ROZMBERSKÁ. Anno Domini 1432, feria sexta iu vigilia s. Marie Magdalene !?) fuit magnum diluvium ex habundancia pluviarum, ita quod tunc eram in Chuatirub et respexi in aquam, modo iufra ligna de Praga pertransierunt, molendina, fena, bevo (boves?), similiter manipuli siliginis. Et narratur. quod in civitate Pragensi multa edificia ruerunt, primum de ponte Japideo quinque stube, omnia molendina preter iu parte Minori, forte ea causa manserunt qua re (sic) tunc domus. Sed incepit pluere sabbato ante festum sancte Marie Magda- lene et pluit duabus septimanis integre. Anno Domini 1432, sabbato in vigilia sanc- torum apostolorum Petri et Pauli!*) hora prima noctis ecclesia s. Egidii in Antiqua civitate Pra- gensi per tonitru combusta est; et circa idem festum inulti salmones in Witauia mortui sunt, quia tunc eram in Chwatyerub. Kronika roZmberská. (Chronicon Rosenbergicum.) 1039 —1433. Rukopis universitní knihovny pražské VI. F. 11. fol. 79 et 80. A. D. MXXXIX* Braiislaus dux transtulit corpus s. Adalberti Pragam. A. D. MXXXIFL' inicium cenobii s. Procopii Zazaviensis supra idem flumen. A. D. MXXXXV* beatus Guntherus, heremita et mouachus, sepultus in Brzewnow monasterio. A. D. MLIIP obiit sanctus Procopius. A. D. MCXL* inicium claustri Montis Syon. A. D. MCXLIX* inicium Siloeusis claustri per Gotsalcum, primum abbatem et beatum. A. D. MCLIII° obiit sanctus Bernhardus, ab- bas Clarevallis. A. D. MCLXXXIIT conventus sororum de Lunowicz transfertur in Cunycz. A. D. MCCCX"* Johannes, rex Boemie, filius Henrici imperatoris, de Lucemburg comitis, in regem Bocmie receptus. Zawisse iniles anno MCCLXXXT !) a rege ca- pitur et post ante castrum Hluboka decollatur. Ab Adam primo homine mundus fuit usque nativitatem Jesu Christi quinque milia CXCVI anuos. Anno Domini MCCCXN? Johannes, rex Doe- mie, filius Henrici iuperatoris, de Lucemburg co;intis ad regnum Boemie electus. A. D. MCCC(XXX]IP monasterium Rudnyezii est fundatum et pons ibidem lapideus est in- choatus. ?) A. D. MCCCXLVPI Johannes, rex Boemie, occisus est in bello ?) adherens regi Francie contra regem Anglie. 19) 29 &ervna. — '!) 12 &ervence, — !'?) 30 července. — '?) 21 července 1432, — '*) 28 června. 1) Záviá stat byl 24 dubna 1290. — *) Rukopis mś rok 1302, což se patrně stalo vynecháním tří desitek (XXX). Srovnej kroniku Frant. Prażsk., Pram. dój. & dil IV, str. 385. Viz Regesta dipl. nec non epistol. Boh et Мог. 1Ш, 181. Jak založení kláštera tak mostn v Roudnici stalo se teprv r. 1333. — *, Dne 26 srpna 1346. 1432 1432 1310 В È
1619 1039 1015 3053 1140 1149 1158 1183 1310 20 cum multis armatis exivit de Praga contra Pla- wansky ad castrum Hassysten. Item anno Domini 1420, in die s. Petri '*), et erat sab[b]ato, rex Sigismundus cum Teutonicis vallaverunt Pragam et subito in vigilia s. Mar- garethe '!) pugaavit cum Pragensibus in campo Hospitalensium; et de Pragensibus interfecti sunt XII; et iu crastino pugnavit contra montem Zyzkow, et ibi multi Teutonici sunt interfecti et sepulti sunt sub monte; et post aliquot dies rex fugit ad Montes et Teutonici ad propria. Item anno Domini 1419, in die Abdonis et Seneni !?) projecti sunt consules de pretorio Nove civitatis Pragensis, et hoc die dominica. ]tem eodem anno feria quarta immediate post Assumpcionem s. Marie Virginis, quod fuit MI feria, rex Wenceslaus mortuus est in Castro Novo. KRONIKA ROZMBERSKÁ. Anno Domini 1432, feria sexta iu vigilia s. Marie Magdalene !?) fuit magnum diluvium ex habundancia pluviarum, ita quod tunc eram in Chuatirub et respexi in aquam, modo iufra ligna de Praga pertransierunt, molendina, fena, bevo (boves?), similiter manipuli siliginis. Et narratur. quod in civitate Pragensi multa edificia ruerunt, primum de ponte Japideo quinque stube, omnia molendina preter iu parte Minori, forte ea causa manserunt qua re (sic) tunc domus. Sed incepit pluere sabbato ante festum sancte Marie Magda- lene et pluit duabus septimanis integre. Anno Domini 1432, sabbato in vigilia sanc- torum apostolorum Petri et Pauli!*) hora prima noctis ecclesia s. Egidii in Antiqua civitate Pra- gensi per tonitru combusta est; et circa idem festum inulti salmones in Witauia mortui sunt, quia tunc eram in Chwatyerub. Kronika roZmberská. (Chronicon Rosenbergicum.) 1039 —1433. Rukopis universitní knihovny pražské VI. F. 11. fol. 79 et 80. A. D. MXXXIX* Braiislaus dux transtulit corpus s. Adalberti Pragam. A. D. MXXXIFL' inicium cenobii s. Procopii Zazaviensis supra idem flumen. A. D. MXXXXV* beatus Guntherus, heremita et mouachus, sepultus in Brzewnow monasterio. A. D. MLIIP obiit sanctus Procopius. A. D. MCXL* inicium claustri Montis Syon. A. D. MCXLIX* inicium Siloeusis claustri per Gotsalcum, primum abbatem et beatum. A. D. MCLIII° obiit sanctus Bernhardus, ab- bas Clarevallis. A. D. MCLXXXIIT conventus sororum de Lunowicz transfertur in Cunycz. A. D. MCCCX"* Johannes, rex Boemie, filius Henrici imperatoris, de Lucemburg comitis, in regem Bocmie receptus. Zawisse iniles anno MCCLXXXT !) a rege ca- pitur et post ante castrum Hluboka decollatur. Ab Adam primo homine mundus fuit usque nativitatem Jesu Christi quinque milia CXCVI anuos. Anno Domini MCCCXN? Johannes, rex Doe- mie, filius Henrici iuperatoris, de Lucemburg co;intis ad regnum Boemie electus. A. D. MCCC(XXX]IP monasterium Rudnyezii est fundatum et pons ibidem lapideus est in- choatus. ?) A. D. MCCCXLVPI Johannes, rex Boemie, occisus est in bello ?) adherens regi Francie contra regem Anglie. 19) 29 &ervna. — '!) 12 &ervence, — !'?) 30 července. — '?) 21 července 1432, — '*) 28 června. 1) Záviá stat byl 24 dubna 1290. — *) Rukopis mś rok 1302, což se patrně stalo vynecháním tří desitek (XXX). Srovnej kroniku Frant. Prażsk., Pram. dój. & dil IV, str. 385. Viz Regesta dipl. nec non epistol. Boh et Мог. 1Ш, 181. Jak založení kláštera tak mostn v Roudnici stalo se teprv r. 1333. — *, Dne 26 srpna 1346. 1432 1432 1310 В È
Strana 21
1355 1361 1367 1369 1378 1384 1389 1394 1496 1393 140% KRONIKA ROZMBERSKÁ. A. D. MCCCLY* Karolus, filius Johanuis, re- gis Boemie, ordinatus est in imperatorem. *) A. D. MCCCLXT natus est rex Wenceslaus Boemie, filius imperatoris Karoli, 5) A. D. MCCCLXVIP fundatum est monaste- rium iu Trziebon $) A. D. MCCCLXIX* obiit dominus Judocus de Rosemberg. A. D. MCCCLXXVIII? Karolus imperator ob- iit et sepultus est in castro Pragensi. A D. MCCCLXXXIIIT obiit domiuus Petrus presbyter de Rosemberg, sepultus in Altovado. A. D. M'CCCLXXXIX* obiit dominus Jolian- nes de Rosemberg et sepultus in Trziebon. A. D. MCCCXC?* obiit dominus Vlricus de Ro- Seuberg, frater predictorum, sepultus in Altovado. Eodem anno iubileus annus fuit Rome et ventus maximus in die Nativitatis Christi silvas evertit. À. D. M[CCC)XCIIIP Jodocus, marchio Mo- ravie, cum baronibus Boemie inito consilio cap- tivaverunt regem Wenceslaum, Boemie et Ro- manorum regem, in Werona. A. D. MCCCCXCV* rex Wenceslaus sub treugis cepit Judocum, marchionem Moravie ?), et dominus Henricus de Roseimnberg ante Bud- weis se locavit manu potenti. A. D. MCCCXCVIIT obiit domina Barbara, coniunx domini Henrici de Rosemberg. Eodein anno obiit domious Wylhelmus de Layustin. ®) A. D. MCCCXCIX° dominus Henricus de Ro- semberg duxit in uxorem dominam Elizabeth, filiam domini Petri de Plumlow. A.D. MCCCCII®° rex Wenceslaus Boemie est secundo iain detentus a fratre suo Sigizmuudo, rege Vngarie, et deportatus in Wyenuam Au- strie. ?) A. D. MCCCCIII” natus est dominus Vlri- cus de Rosemberg, filius domini Heurici, ydibus Januarii. !9) A. D. MCCCCIIII? dominus Henricus de Ro- semberg expungnavit Humpolecz. 21 A. D. MCCCCXII° obiit dominus Henricus de Rosemberg, zelator pius cleri et divini cultus, in die s. Panthaleonis !') et sepultus in Altovado. À. D. MCCCCV? nata est Katherina, filia do- mini Henrici de Rosemberg, in Trziebon, que nupta est Austrie domino Ramprecht de Wolse. A. D. MCCCCVT obiit dominus Petrus, filius domini Henrici de Rosemberg, in vigilia Con- cepcionis s. Marie '?) in Budweis et sepultus in Altovado. A. D. MCCCCIX° scisma fuit in Praga inter studentes Boemos et alias naciones, sic qnod Teuthunici et alie naciones sunt expulsi de Pra- ga. '?) Et tunc mox Wiclefia cepit invalescere et ab obediencia spirituali magister Hus cum com- plicibus recesserunt cum favore secularium etc. A. D. MCCCCXV? Hus, heresiarcha, in Con- stancia condempnatus in heresi per consilium sacrosanctum et coinbustus, et tunc in Boemia seculares ex instinctu Viclefistarum omnes veros christianos, plebanos et presbyteros, exularunt et monasteria destruxerunt. A. D. MCCCCXIX" obiit !*) serenissimus rex Wenceslaus, filius imperatoris Karoli, post cuius obitum Pragenses multa mala per heresim Wicle- fistarum religiosis spiritualibus in terra Boemie fecerunt et eorum potencia Taborite insurrexe- runt contra christianos. A. D. MCCCCXX', in die s. Briccii !5) ca- strum Przibeniez per pessimum traditorem Co- randam, presbyterum hereticorum, est expung- natum. A. D. MCCCCXXVP infra octavam s. Viti !9) marchio Misnensis cum multis fidelibus christia- nis habuit magnum conflictum circa Vsst, civi- tatem sapra Albiam, cum Taboritis et Pragensi- bus hereticis propter fidein christianain, et multi heretici interempti. A.D. M°CCCC°XXXIII°, proxima feria quarta post domiuicam Oculi mei !?) etc., natus est Johan- nes, filius Nieofai Slama, primogenitus Aune, *, Dne 5 dubna 1355. — *) Dne 26 ünora. — *) Viz Sedláéek, Hrady a zámky III, 127. — 7) To se stalo dne 31 květ. 1406. — *, To jest z Landštejna. — *) Dne 6 března 1402. — "* 13 ledna. — '') 28 července. — '*) 7 pro- since. — '*) Viz Tomek, Dój. m. Prahy III, str. 463 a nisl. — '*) Dne 16 arpna 1419. — '*) 13 listopadu. Viz Starć letopisy české str. 42. — '*) Dne 16 června 1426. Viz Tomek, Dějepis m. Prahy IV, str. 354 a násl. — 7) 18 biczna. 1412 1415 1419 1420 - 133
1355 1361 1367 1369 1378 1384 1389 1394 1496 1393 140% KRONIKA ROZMBERSKÁ. A. D. MCCCLY* Karolus, filius Johanuis, re- gis Boemie, ordinatus est in imperatorem. *) A. D. MCCCLXT natus est rex Wenceslaus Boemie, filius imperatoris Karoli, 5) A. D. MCCCLXVIP fundatum est monaste- rium iu Trziebon $) A. D. MCCCLXIX* obiit dominus Judocus de Rosemberg. A. D. MCCCLXXVIII? Karolus imperator ob- iit et sepultus est in castro Pragensi. A D. MCCCLXXXIIIT obiit domiuus Petrus presbyter de Rosemberg, sepultus in Altovado. A. D. M'CCCLXXXIX* obiit dominus Jolian- nes de Rosemberg et sepultus in Trziebon. A. D. MCCCXC?* obiit dominus Vlricus de Ro- Seuberg, frater predictorum, sepultus in Altovado. Eodem anno iubileus annus fuit Rome et ventus maximus in die Nativitatis Christi silvas evertit. À. D. M[CCC)XCIIIP Jodocus, marchio Mo- ravie, cum baronibus Boemie inito consilio cap- tivaverunt regem Wenceslaum, Boemie et Ro- manorum regem, in Werona. A. D. MCCCCXCV* rex Wenceslaus sub treugis cepit Judocum, marchionem Moravie ?), et dominus Henricus de Roseimnberg ante Bud- weis se locavit manu potenti. A. D. MCCCXCVIIT obiit domina Barbara, coniunx domini Henrici de Rosemberg. Eodein anno obiit domious Wylhelmus de Layustin. ®) A. D. MCCCXCIX° dominus Henricus de Ro- semberg duxit in uxorem dominam Elizabeth, filiam domini Petri de Plumlow. A.D. MCCCCII®° rex Wenceslaus Boemie est secundo iain detentus a fratre suo Sigizmuudo, rege Vngarie, et deportatus in Wyenuam Au- strie. ?) A. D. MCCCCIII” natus est dominus Vlri- cus de Rosemberg, filius domini Heurici, ydibus Januarii. !9) A. D. MCCCCIIII? dominus Henricus de Ro- semberg expungnavit Humpolecz. 21 A. D. MCCCCXII° obiit dominus Henricus de Rosemberg, zelator pius cleri et divini cultus, in die s. Panthaleonis !') et sepultus in Altovado. À. D. MCCCCV? nata est Katherina, filia do- mini Henrici de Rosemberg, in Trziebon, que nupta est Austrie domino Ramprecht de Wolse. A. D. MCCCCVT obiit dominus Petrus, filius domini Henrici de Rosemberg, in vigilia Con- cepcionis s. Marie '?) in Budweis et sepultus in Altovado. A. D. MCCCCIX° scisma fuit in Praga inter studentes Boemos et alias naciones, sic qnod Teuthunici et alie naciones sunt expulsi de Pra- ga. '?) Et tunc mox Wiclefia cepit invalescere et ab obediencia spirituali magister Hus cum com- plicibus recesserunt cum favore secularium etc. A. D. MCCCCXV? Hus, heresiarcha, in Con- stancia condempnatus in heresi per consilium sacrosanctum et coinbustus, et tunc in Boemia seculares ex instinctu Viclefistarum omnes veros christianos, plebanos et presbyteros, exularunt et monasteria destruxerunt. A. D. MCCCCXIX" obiit !*) serenissimus rex Wenceslaus, filius imperatoris Karoli, post cuius obitum Pragenses multa mala per heresim Wicle- fistarum religiosis spiritualibus in terra Boemie fecerunt et eorum potencia Taborite insurrexe- runt contra christianos. A. D. MCCCCXX', in die s. Briccii !5) ca- strum Przibeniez per pessimum traditorem Co- randam, presbyterum hereticorum, est expung- natum. A. D. MCCCCXXVP infra octavam s. Viti !9) marchio Misnensis cum multis fidelibus christia- nis habuit magnum conflictum circa Vsst, civi- tatem sapra Albiam, cum Taboritis et Pragensi- bus hereticis propter fidein christianain, et multi heretici interempti. A.D. M°CCCC°XXXIII°, proxima feria quarta post domiuicam Oculi mei !?) etc., natus est Johan- nes, filius Nieofai Slama, primogenitus Aune, *, Dne 5 dubna 1355. — *) Dne 26 ünora. — *) Viz Sedláéek, Hrady a zámky III, 127. — 7) To se stalo dne 31 květ. 1406. — *, To jest z Landštejna. — *) Dne 6 března 1402. — "* 13 ledna. — '') 28 července. — '*) 7 pro- since. — '*) Viz Tomek, Dój. m. Prahy III, str. 463 a nisl. — '*) Dne 16 arpna 1419. — '*) 13 listopadu. Viz Starć letopisy české str. 42. — '*) Dne 16 června 1426. Viz Tomek, Dějepis m. Prahy IV, str. 354 a násl. — 7) 18 biczna. 1412 1415 1419 1420 - 133
Strana 22
22 KRONIKA VÍDEŇSKÁ DRUHÁ uxoris sue legitime, filius Johannis Schilhawi, tes. Et erant aque magne, quod mirabiliter pre- parantes pontes in Wessole pervenerunt cum hora quasi quarta. Tunc temporis heretici dicti curribus et equis eorum multa dampna confe- Orphani cum multitudine sectarum et spoliato- rentes. rum iacuerunt in Sweyncz et undique spolian- 15. Kronika vídeňská druhá. (Chronicon Palatinum.) 1346—1438. Rukopis c. kr. dvorní knihovny vídeňské č 3282. Anno M'CCCCXV° Hus comburitur in Con- 1415 Anno Domini MCCCXLVI° Nova civitas Pra- stanciensi concilio. gensis fundatur per Karolum imperatorem. 1) Eodem anno Raczko Kobyla occiditur in 1416 Eodem anno inundacio destruens molendina Montibus Kutnis. 8) et villas per universas mundi partes, quia autump- nus pluviosus. Post annum Jeronimus magister in Constan- 1416 A. Dom. MCCCLVI° fundatur pons Pragensis. cia comburitur sabbato post Ascensionem.3) Post venit pestilencia magna per universas partes Item M'CCCCXIX° dominico in hac sillaba 1619 mundi; vix ad tercium diem durabant; aliqui Sim. Abdon 10) consules Nove civitatis proiciuntur ipso die [obibant]; et duravit a Februario usque de pretorio. ad Martini. 2) Eodem anno moritur rex Venceslaus feria IV A. Dom. MCCC'LXXVIII" obiit Karolus im- post Assumpcionem. 11) perator in vigilia Audree.3) Anno Dom. MCCCCXX Zigmundus, rex Un- Anno Dom. MCCCLXXXIX° ob scelus blas- garie, in Vracislavia Krasam 11*) propter commu- phemie Judei multi in Praga occisi sunt. nionem calicis tractum equis combussit; post tunc Item MCCCOXCI° annus iubileus in Wysse- post Penthecosten 12) cum magna gente Pragam grado. obsedit, prostratus in monte Zizkow post recessit Item M°CCCXCIII° submergitur Johanko confusus. 13) doctor. Eodem anno feria VI‘ in die Omnium Sanc- 1410 Anno Dom. M'CCCC X° a Sbinkone, archi- torum 14) Wyssegradum captum per Pragenses in episcopo Pragensi, comburuntur libri Wyclef. *) et destructum et rex prostratus. Post annum obiit. 5) Item anno MCCCCXX° Zizka cum Pragen- Eodem anno Pruteni prostrati sunt per re- 1420 sibus multas civitates a[c]quirebant et posside- 1111 gem Polonie et marchio Jodocus obiit. bant: Brodam Boemicalem, Kurzim, Coloniam, Anno Dom. MCCCCXII° obiit dominus Hen- Montes Kutnis, Czaslaviam etc. ricus de Nova Domo et dominus Henricus de Rosemberk. Eodem anno prostrati circa Pontem per Mis- 191 Anno Dom. MCCCCXIII° interdictum Prage nenses. 15) propter magistrum Hus. 1342 1357 1378 1359 1391 1303 1348 1412 Item anno XXII° rex Ungarie fugatus per 1) O založení Nového města Pražského srovnej Tomek, Dějepis m. Prahy II, str. 3 a násl. — 2) 11 listop. — *) 29 listop. — 4) 16 července 1410. Viz Palacký, Děj. nár. Česk. III str. 122 a V. Vl. Tomek Dějepis Prahy III, 484. — 3) Arcibiskup Zbyněk zemřel 28 září 1411. — 6) Zde se myslí na bitvu u Tannenberka r. 1410 svedenou; markrabě Jošt zemřel 1 ledna 1411. — 7) Dne 6 července 1415. — 3) Viz St. letopisy české str. 22. — *) Dne 30 května. — 17) 30 července. — 11) 16 srpna. — 11*) 15 března 1420. — 13) 26 května. — 13) 26 května. — 13) 14 čer- vence. — 14) 1 listop. — 15) 5 srpna 1421.
22 KRONIKA VÍDEŇSKÁ DRUHÁ uxoris sue legitime, filius Johannis Schilhawi, tes. Et erant aque magne, quod mirabiliter pre- parantes pontes in Wessole pervenerunt cum hora quasi quarta. Tunc temporis heretici dicti curribus et equis eorum multa dampna confe- Orphani cum multitudine sectarum et spoliato- rentes. rum iacuerunt in Sweyncz et undique spolian- 15. Kronika vídeňská druhá. (Chronicon Palatinum.) 1346—1438. Rukopis c. kr. dvorní knihovny vídeňské č 3282. Anno M'CCCCXV° Hus comburitur in Con- 1415 Anno Domini MCCCXLVI° Nova civitas Pra- stanciensi concilio. gensis fundatur per Karolum imperatorem. 1) Eodem anno Raczko Kobyla occiditur in 1416 Eodem anno inundacio destruens molendina Montibus Kutnis. 8) et villas per universas mundi partes, quia autump- nus pluviosus. Post annum Jeronimus magister in Constan- 1416 A. Dom. MCCCLVI° fundatur pons Pragensis. cia comburitur sabbato post Ascensionem.3) Post venit pestilencia magna per universas partes Item M'CCCCXIX° dominico in hac sillaba 1619 mundi; vix ad tercium diem durabant; aliqui Sim. Abdon 10) consules Nove civitatis proiciuntur ipso die [obibant]; et duravit a Februario usque de pretorio. ad Martini. 2) Eodem anno moritur rex Venceslaus feria IV A. Dom. MCCC'LXXVIII" obiit Karolus im- post Assumpcionem. 11) perator in vigilia Audree.3) Anno Dom. MCCCCXX Zigmundus, rex Un- Anno Dom. MCCCLXXXIX° ob scelus blas- garie, in Vracislavia Krasam 11*) propter commu- phemie Judei multi in Praga occisi sunt. nionem calicis tractum equis combussit; post tunc Item MCCCOXCI° annus iubileus in Wysse- post Penthecosten 12) cum magna gente Pragam grado. obsedit, prostratus in monte Zizkow post recessit Item M°CCCXCIII° submergitur Johanko confusus. 13) doctor. Eodem anno feria VI‘ in die Omnium Sanc- 1410 Anno Dom. M'CCCC X° a Sbinkone, archi- torum 14) Wyssegradum captum per Pragenses in episcopo Pragensi, comburuntur libri Wyclef. *) et destructum et rex prostratus. Post annum obiit. 5) Item anno MCCCCXX° Zizka cum Pragen- Eodem anno Pruteni prostrati sunt per re- 1420 sibus multas civitates a[c]quirebant et posside- 1111 gem Polonie et marchio Jodocus obiit. bant: Brodam Boemicalem, Kurzim, Coloniam, Anno Dom. MCCCCXII° obiit dominus Hen- Montes Kutnis, Czaslaviam etc. ricus de Nova Domo et dominus Henricus de Rosemberk. Eodem anno prostrati circa Pontem per Mis- 191 Anno Dom. MCCCCXIII° interdictum Prage nenses. 15) propter magistrum Hus. 1342 1357 1378 1359 1391 1303 1348 1412 Item anno XXII° rex Ungarie fugatus per 1) O založení Nového města Pražského srovnej Tomek, Dějepis m. Prahy II, str. 3 a násl. — 2) 11 listop. — *) 29 listop. — 4) 16 července 1410. Viz Palacký, Děj. nár. Česk. III str. 122 a V. Vl. Tomek Dějepis Prahy III, 484. — 3) Arcibiskup Zbyněk zemřel 28 září 1411. — 6) Zde se myslí na bitvu u Tannenberka r. 1410 svedenou; markrabě Jošt zemřel 1 ledna 1411. — 7) Dne 6 července 1415. — 3) Viz St. letopisy české str. 22. — *) Dne 30 května. — 17) 30 července. — 11) 16 srpna. — 11*) 15 března 1420. — 13) 26 května. — 13) 26 května. — 13) 14 čer- vence. — 14) 1 listop. — 15) 5 srpna 1421.
Strana 23
1422 1427 1428 1429 1431 1432 KRONIKA VÍDEŇSKÁ DRUHÁ Zizkam a Montibus combustis usque Brodam Theotunicalem. !9) Anno M*?CCCCXXIII? Johannes predicator de Arena '?) decolatur, et secunda [feria] post Reminiscere !*) Judei spoliantur et Jibri de li- brariis collegii auferuntur et multi lacerantur. Item anno M*CCCCXXVII? dominus Hinko cum pluribus Pragam srripiendo occisus est. Anno Dom. MCCCCXXVIII? dominico post Nativitatem Marie in sillaba Ja ci crux!?) in Bethleem magister Martinus de Volina obiit. Post annum feria III* in vigilia Laurencii ??) obiit magister Jacobellus, egregius predicator, in Bethleem et feria IIII* in Exaltacione Crucis ?!) Orphani voluerunt a(c]quirere Antiquam civita- tem et non prevaluerunt. Anno Dom. MCCCCXXXI? in vigilia As- sumpcionis??) diversarum lingwarum gentes et presertim Theutunicorum et spiritualium, episco- porum et legatorum Romanorum, regnum Boemie iatraverunt, et per Boemos de regno pelluntur et dampna incurrunt, quorum et vexilla ante Letam curiam suspenduntur. Item anno Dom. MCCCCXXXII* in vigilia apostolorum Petri et Pauli sabbato ??) combustum est per tonitru edificium ecclesie sancti Egidi in Praga. Item feria secunda in vigilia Marie Mag- (dale)ne?*) nocte facta est inundacio aque et pons Pragensis ruptus est et inundavit usque in ine- dium civitatis Maioris. Post sequitur caristia magna in terra Boemie. Item dominico die s. Gothardi ***) magister Johannes Rokyczaua cum ceteris ambasiatoribus pro bono pacis et concordia perrexerunt ad con- cilium Basiliense. — . . Item anno Dom. MCCCOXXXIIT? ante festum Ascensionis Domini ?5) venerunt nostri legati de Basilea cum duobus episcopis et X doctoribus Pragam et parum proficientes reversi sunt cum aliquibus Boemis. Hiis diebus Taborite cum Or- phanis circumvalaverunt Novam Plznam.?9) [te- 23 rum legati Basilienses, videlicet Philibertus cum auditore etc. venerunt Pragam, post Nativitatem iterum recesserunt. A. Dom. MCCCCXXXIIII? per barones pro- strati sunt Taborite. Iu die Ascensionis Domini ?") seniores Antique civitatis cum auxilio dominorum baronum intrancium Antiquam civitatem Novam civitatem obtinuerunt manu armata. In vigilia Laurencii **) magister Jobannes Rokyczana cum ceteris perrexit Norimbergam ad imperatorem pro pace et concordia inter ipsum et Boemos facienda et postmodum in Prespurg pergentes ad impe- ratorem Zigismundum. Item anno Domini MCCCCXXXVI? magister Rokyczana et magister Wenceslaus Drachow per- rexeruut in Iglaviam ad imperatorem Sigismun- dum ad legatos Basilienses pro finali concordia facienda et feria quinta 39) in vigilia Bartholomei venit imperator Pragam cum sua regiua Barbora et cum honore magno susceptus. Anno Domini MCCCCXXVII feria II* post Nativitatem Virginis gloriose ??) Johannes Rohacz baro cum LIII in Praga suspensus et modicum post plures LXX in Olomucz, Pardus cap(it]atus et ceteri suspensi sunt. Item feria II* hora ultima post Concepc onem?!) imperator Zigismundus im- perii sui anno quarto in Znoyma obiit. Anno Dom. MCCCCXXXVIII® cives Antique et Nove civitatis plurimi captivati sunt, videlicet Jobannes Welvar, Nicolaus Humpolecz. Nicolaus Knyezewesky, Nicolaus Obsielko, Hedwika; traditi baronibus duobus per III" ante Caruisprivium. Post Lauvencius Babka sartor decolatus. De elec- cione regni facta est divisio, quia Menhartus et de Rosis [et] Pragenses cum ceteris elegerunt Albertum, ducem Austrie, in regem Boemie, Ales autem Holiczky, Hinco Ptaczek cuim ceteris civita- tibus et Taboriensibus elegerunt Kazmir, princi- pem Polonie, in regem Boemie. Dux Austrie feria VI post Corporis Christi??) venit Pragam cum magua gente et coronatus est in castro Pragensi per Paulum, episcopum Olomucensem, dominico 16) 9 ledna 1422. — ") Jan Zelivsky. — '*) 9 bfezna. — '*) 12 záti. — !*) 9 srpna 1499. — *') 14 září — 2) 14 srpon 1431. — %) 28 června. — 2%) 21 července. — ?'*) 4 kvétna, — **) 20 kvétna. — **) 14 července. — *; 6 května — 1%) 9 srpna. — ?”) 23 srpna 1436. — ?*) 9 24M. — *') 9 prosince 1137. — 1") 23 k«étns. a 1437
1422 1427 1428 1429 1431 1432 KRONIKA VÍDEŇSKÁ DRUHÁ Zizkam a Montibus combustis usque Brodam Theotunicalem. !9) Anno M*?CCCCXXIII? Johannes predicator de Arena '?) decolatur, et secunda [feria] post Reminiscere !*) Judei spoliantur et Jibri de li- brariis collegii auferuntur et multi lacerantur. Item anno M*CCCCXXVII? dominus Hinko cum pluribus Pragam srripiendo occisus est. Anno Dom. MCCCCXXVIII? dominico post Nativitatem Marie in sillaba Ja ci crux!?) in Bethleem magister Martinus de Volina obiit. Post annum feria III* in vigilia Laurencii ??) obiit magister Jacobellus, egregius predicator, in Bethleem et feria IIII* in Exaltacione Crucis ?!) Orphani voluerunt a(c]quirere Antiquam civita- tem et non prevaluerunt. Anno Dom. MCCCCXXXI? in vigilia As- sumpcionis??) diversarum lingwarum gentes et presertim Theutunicorum et spiritualium, episco- porum et legatorum Romanorum, regnum Boemie iatraverunt, et per Boemos de regno pelluntur et dampna incurrunt, quorum et vexilla ante Letam curiam suspenduntur. Item anno Dom. MCCCCXXXII* in vigilia apostolorum Petri et Pauli sabbato ??) combustum est per tonitru edificium ecclesie sancti Egidi in Praga. Item feria secunda in vigilia Marie Mag- (dale)ne?*) nocte facta est inundacio aque et pons Pragensis ruptus est et inundavit usque in ine- dium civitatis Maioris. Post sequitur caristia magna in terra Boemie. Item dominico die s. Gothardi ***) magister Johannes Rokyczaua cum ceteris ambasiatoribus pro bono pacis et concordia perrexerunt ad con- cilium Basiliense. — . . Item anno Dom. MCCCOXXXIIT? ante festum Ascensionis Domini ?5) venerunt nostri legati de Basilea cum duobus episcopis et X doctoribus Pragam et parum proficientes reversi sunt cum aliquibus Boemis. Hiis diebus Taborite cum Or- phanis circumvalaverunt Novam Plznam.?9) [te- 23 rum legati Basilienses, videlicet Philibertus cum auditore etc. venerunt Pragam, post Nativitatem iterum recesserunt. A. Dom. MCCCCXXXIIII? per barones pro- strati sunt Taborite. Iu die Ascensionis Domini ?") seniores Antique civitatis cum auxilio dominorum baronum intrancium Antiquam civitatem Novam civitatem obtinuerunt manu armata. In vigilia Laurencii **) magister Jobannes Rokyczana cum ceteris perrexit Norimbergam ad imperatorem pro pace et concordia inter ipsum et Boemos facienda et postmodum in Prespurg pergentes ad impe- ratorem Zigismundum. Item anno Domini MCCCCXXXVI? magister Rokyczana et magister Wenceslaus Drachow per- rexeruut in Iglaviam ad imperatorem Sigismun- dum ad legatos Basilienses pro finali concordia facienda et feria quinta 39) in vigilia Bartholomei venit imperator Pragam cum sua regiua Barbora et cum honore magno susceptus. Anno Domini MCCCCXXVII feria II* post Nativitatem Virginis gloriose ??) Johannes Rohacz baro cum LIII in Praga suspensus et modicum post plures LXX in Olomucz, Pardus cap(it]atus et ceteri suspensi sunt. Item feria II* hora ultima post Concepc onem?!) imperator Zigismundus im- perii sui anno quarto in Znoyma obiit. Anno Dom. MCCCCXXXVIII® cives Antique et Nove civitatis plurimi captivati sunt, videlicet Jobannes Welvar, Nicolaus Humpolecz. Nicolaus Knyezewesky, Nicolaus Obsielko, Hedwika; traditi baronibus duobus per III" ante Caruisprivium. Post Lauvencius Babka sartor decolatus. De elec- cione regni facta est divisio, quia Menhartus et de Rosis [et] Pragenses cum ceteris elegerunt Albertum, ducem Austrie, in regem Boemie, Ales autem Holiczky, Hinco Ptaczek cuim ceteris civita- tibus et Taboriensibus elegerunt Kazmir, princi- pem Polonie, in regem Boemie. Dux Austrie feria VI post Corporis Christi??) venit Pragam cum magua gente et coronatus est in castro Pragensi per Paulum, episcopum Olomucensem, dominico 16) 9 ledna 1422. — ") Jan Zelivsky. — '*) 9 bfezna. — '*) 12 záti. — !*) 9 srpna 1499. — *') 14 září — 2) 14 srpon 1431. — %) 28 června. — 2%) 21 července. — ?'*) 4 kvétna, — **) 20 kvétna. — **) 14 července. — *; 6 května — 1%) 9 srpna. — ?”) 23 srpna 1436. — ?*) 9 24M. — *') 9 prosince 1137. — 1") 23 k«étns. a 1437
Strana 24
24 KRONIKA ČESKÁ KAPITOLY PRAŽSKÉ 1438 die in die Petri et Pauli. 33) Post in brevi vene- runt, ut famatur, V milia Polonorum ducti a Pta- czek et Bedrzych sacerdote missi in Tabor. Feria secunda post Laurencii 34) rex Albertus, dux Mis- nensis, dux Bavarie cum multitudine gencium circumvallaverunt Tabor. Feria secunda in octava Nativitatis Marie 35) recesserunt confuse a Tabor. 1438 Post in brevi prostrati sunt Zacenses et ceteri per Misnenses multi occisi et captivati prope Pontem civitatem et feria III“ post Mathei rex Albertus exivit Pragam contra regem Polonie et quasi per yemem in Wratislavia permansit. 16. Kronika česká kapitoly Pražské. (Chronicon capituli metropolitani Pragensis.) 1338—1439. Ruk. kapitulní knihovny pražské O. 18. 1378 1380 1389 1390 1396 1301 Anno Domini MCCCX[XXJVIII locuste ve- idem rex Wenceslaus per regem Sigismundum nerunt in Bohemiam. 1) Prage et portatus Vyennam. 10) A. D. MCCCCIX' magistri trium nacionum 1408 A. D. MCCCXLIII° fuit caristia magna. recesserunt de Praga. A. D. MCCCL' fuit inundacio magna, que 1312 A. D. MCCCCXI rex Polonie habuit pre- pontem destruxit. 2) lium cum Prutensis in Divisione apostolorum, 1348 A. D. MCCCLXX (sic) fundatur universi- in quo Pruteni succubuerunt. 11) tas Pragensis per Karolum.3) A. D. MCCCCXV' Johannes Hus combustus A. D. MCCCLXXVIII in vigilia Andree") est in Constancia. 12) obiit Karolus imperator. A. D. MCCCCXVIIII obiit rex Wenceslaus 1419 A. D. MCCLXXX° fuit pestilencia magna. 5) XII° kal. Septembris 13) in Novo Castro versus Wissehrad, post cuius mortem statim ceperuut A. D. MCCCLXXXVIIII. Judei sunt occisi Prage in die Pasce. 6) Hussite sevire in clerum, monasteria et eccle- sias exurere. A. D. MCCCXCII et MCCCXCIII' jubileus A. D. MCCCCXXXVII' obiit Sigismundus 1437 annus fuit in ecclesia Wissegradensi.") imperator in vigilia Concepcionis sancte Ma- A. D. MCCCXCHIII“ rex Sigismundus Un- rie. 11) Hic dum adhuc vixit, omnes possessio- garie habuit bellum cum Turcis et occubuit. s) nes monasteriorum, ecclesiarum, capeliarum, al- A. D. MCCCLXXXXIIII rex Wenceslaus tarium proscripsit et omnia paramenta ecclesie captivatus est per Jodocum, marchionem Mo- Pragensis et Wissegradensis et monasteriorum ravie, et barones Boemie in die s. Stanislai.") aliquorum, que data sunt in castrum Carlstayn ad servandum, sunt expensa pro stipendiariis. 1410 1338 1402 A. D. MCCCCIIII fuit captivatus secundo 33) 29 června 1438 — 24) 11 srpna 1438. — 15) 15 září. 1) V současných kronikách českých není o tom žádné zprávy, že by r. 1318 v Čechách byly kobylky bývaly: poněvadž však tak bylo o 20 let později, mám za to, že nedopatřením písaře XX v rukopisu vypadlo, i doplnil jsem je dle Života Karla IV. Viz Pram. děj. č. III, str. 355. — 2) Ruk. má léta, jak tuto jsou položena, ale povodeň, kterou byl most pražský pobořen, byla r. 1342. Viz Pram. dějin č. III, str. 492. — 3) Universita pražská založena byla r. 1348 a ne, jak napsáno v rukopisu. — 1) Dne 29 listop. — 5) Viz Tomek, Dějepis m. Prahy III. str. 324. — s) Dne 18. dubna. Viz tamtéž III, str. 338 a 339. Srovnej Zprávu o zased. král. české společnosti náuk r. 1877. — 1) Viz tamtéž str. 373 a 380. — 1) Miněna tu bitva u Nikopole, která však byla r. 1396 — ) Dne 8 května 1394. Viz tamtéž str. 383 a násl. — 14) Druhé zajetí krále Václava IV stalo se 6 března r. 1402 a ne teprv r. 1404. — 11) V bitvě u Tannenberka dne 15 července (?) 1310 — 12) Dne 6 července. — 13) Správně dne 16 a ne dne 21 srpna. — 15) Sigmund zemřel dne 9 a ne dne 7 pros.
24 KRONIKA ČESKÁ KAPITOLY PRAŽSKÉ 1438 die in die Petri et Pauli. 33) Post in brevi vene- runt, ut famatur, V milia Polonorum ducti a Pta- czek et Bedrzych sacerdote missi in Tabor. Feria secunda post Laurencii 34) rex Albertus, dux Mis- nensis, dux Bavarie cum multitudine gencium circumvallaverunt Tabor. Feria secunda in octava Nativitatis Marie 35) recesserunt confuse a Tabor. 1438 Post in brevi prostrati sunt Zacenses et ceteri per Misnenses multi occisi et captivati prope Pontem civitatem et feria III“ post Mathei rex Albertus exivit Pragam contra regem Polonie et quasi per yemem in Wratislavia permansit. 16. Kronika česká kapitoly Pražské. (Chronicon capituli metropolitani Pragensis.) 1338—1439. Ruk. kapitulní knihovny pražské O. 18. 1378 1380 1389 1390 1396 1301 Anno Domini MCCCX[XXJVIII locuste ve- idem rex Wenceslaus per regem Sigismundum nerunt in Bohemiam. 1) Prage et portatus Vyennam. 10) A. D. MCCCCIX' magistri trium nacionum 1408 A. D. MCCCXLIII° fuit caristia magna. recesserunt de Praga. A. D. MCCCL' fuit inundacio magna, que 1312 A. D. MCCCCXI rex Polonie habuit pre- pontem destruxit. 2) lium cum Prutensis in Divisione apostolorum, 1348 A. D. MCCCLXX (sic) fundatur universi- in quo Pruteni succubuerunt. 11) tas Pragensis per Karolum.3) A. D. MCCCCXV' Johannes Hus combustus A. D. MCCCLXXVIII in vigilia Andree") est in Constancia. 12) obiit Karolus imperator. A. D. MCCCCXVIIII obiit rex Wenceslaus 1419 A. D. MCCLXXX° fuit pestilencia magna. 5) XII° kal. Septembris 13) in Novo Castro versus Wissehrad, post cuius mortem statim ceperuut A. D. MCCCLXXXVIIII. Judei sunt occisi Prage in die Pasce. 6) Hussite sevire in clerum, monasteria et eccle- sias exurere. A. D. MCCCXCII et MCCCXCIII' jubileus A. D. MCCCCXXXVII' obiit Sigismundus 1437 annus fuit in ecclesia Wissegradensi.") imperator in vigilia Concepcionis sancte Ma- A. D. MCCCXCHIII“ rex Sigismundus Un- rie. 11) Hic dum adhuc vixit, omnes possessio- garie habuit bellum cum Turcis et occubuit. s) nes monasteriorum, ecclesiarum, capeliarum, al- A. D. MCCCLXXXXIIII rex Wenceslaus tarium proscripsit et omnia paramenta ecclesie captivatus est per Jodocum, marchionem Mo- Pragensis et Wissegradensis et monasteriorum ravie, et barones Boemie in die s. Stanislai.") aliquorum, que data sunt in castrum Carlstayn ad servandum, sunt expensa pro stipendiariis. 1410 1338 1402 A. D. MCCCCIIII fuit captivatus secundo 33) 29 června 1438 — 24) 11 srpna 1438. — 15) 15 září. 1) V současných kronikách českých není o tom žádné zprávy, že by r. 1318 v Čechách byly kobylky bývaly: poněvadž však tak bylo o 20 let později, mám za to, že nedopatřením písaře XX v rukopisu vypadlo, i doplnil jsem je dle Života Karla IV. Viz Pram. děj. č. III, str. 355. — 2) Ruk. má léta, jak tuto jsou položena, ale povodeň, kterou byl most pražský pobořen, byla r. 1342. Viz Pram. dějin č. III, str. 492. — 3) Universita pražská založena byla r. 1348 a ne, jak napsáno v rukopisu. — 1) Dne 29 listop. — 5) Viz Tomek, Dějepis m. Prahy III. str. 324. — s) Dne 18. dubna. Viz tamtéž III, str. 338 a 339. Srovnej Zprávu o zased. král. české společnosti náuk r. 1877. — 1) Viz tamtéž str. 373 a 380. — 1) Miněna tu bitva u Nikopole, která však byla r. 1396 — ) Dne 8 května 1394. Viz tamtéž str. 383 a násl. — 14) Druhé zajetí krále Václava IV stalo se 6 března r. 1402 a ne teprv r. 1404. — 11) V bitvě u Tannenberka dne 15 července (?) 1310 — 12) Dne 6 července. — 13) Správně dne 16 a ne dne 21 srpna. — 15) Sigmund zemřel dne 9 a ne dne 7 pros.
Strana 25
1488 1419 KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAŽSKÉHO A. D. MCCCCXXXVIIDI electus est in re- gem Bohemie Albertus, dux Austrie, per ba- rones Bohemie et civivitatem Pragensem et ali- quas alias civitates et coronatus fuit in die apostolorum Petri et Pauli '*) in ecclesia Pra- 25 gensi per dominum Paulum. episcopum Olomu- censem. A. D. MCCCCXXXIX^, in vigilia Simonis et Jude!5) obiit Albertus rex in Ungaria re- diens de bello Saracenorum. 17. Kronika starého kollegiata Pražského. (Chronicon veteris collegiati Pragensis.) 1419—1441. Anno Domini MCCCCXIX?, dominico aute Jacobi!) in Nova civitate Pragensi consules de pretorio communitas adherens") communioni ca- licis precipitavit; ob quod rex irratus equitavit ad Novum castrum ?) de Praga. Eodem anno mortuus est supradictus rex Wenceslaus feria IV ante Assumcionem b. Ma- rie,?) et statim crastino die monachos de civi- tate expulerunt, et per ecclesias et claustra ima- gines fregerunt, et monasterium Carthusiense prope Pragam exusserunt.*) Tunc post mortem regis Wenceslai aliquot concursus hominum de civitatibus et de villis in montibus fuere, ut puta in monte v Krzizkow nuncupato, in via ad Benessov tendendo, et apud Wozicz in Beranek et post Bechinam apud Zachrasstian ?) et in Plzna. Ex interim Montani?) ad aliquot centena homi- num communioni utriusque speciei favencium emerunt, et in sachtas proiecerunt, et dabant pro quolibet laico I sexag. gr. et pro sacerdote quinque sexagenas. Item eodem eciam anno rex Sigismundus cun suis sessionavit castra et habuit presidia et specialiter castrum s. Wenceslai?) et Wysse- gradense. Eodem eciam anno curia archiepiscopalis et Parva Praga exusta sunt per Castrenses etc. '$Y Dne 29 é&ervna. — '*) Dne 27 tíjna 1439. Anno Domini MCCCCXX? rex Sigismundus Ungarie in Quadragesima Wratislaviam [venit] et ibi quendam de Praga dictum Krasa*) tractum equis fecit comburi, et seniores civitatis fecit decollari et destinavit Pragam, ut ante eius ad- ventum omnes cathenas, que sint in plateis civi- tatum et arma omnia, que habent, et defendicula de Antiqua civitate deferant ad Custrum s. Wence- slsi et de Nova ad Wissegradum. Et interea quidam cliens, dictus Zizka, qui fuit capitaneus Plzne, diversos conflictus cum domino Bohuslao Sswambergk et cum Plzakonibus habuit, et viri- liter se ipsis opposuit. Eodem eciam anno in carnisprivio *) dominus Procopius de Vsk et de Kamenicz civitatem Vsk &cquisivit et monachos expulit abinde, et in je- iunio in deserta civitate prope Vsk dicta Hra- disstie ceperunt se edificare et populo (sic) ibi confluere, prius acquisito illo castro iu Hradisst, et sabbato ante Palmas exusserunt civitatem Vsk, et omnes fere exierunt in Hradisstie, et ibi se firmare, appellantes ipsam civitatem Tabor, et abinde dicti sunt Thaborite. Et rex Sigismundus tunc in Wozicz habuit ad duo millia equitum; et magna feria VI.) illi de Thabor cum Zizka, quia iam de Plzna venerat ad eos, in nocte in- vaserunt populum regis, et oppidum cum eis ') To by bylo dne 23 červencem, avšak véc se stala dne 30 &ervence r. 1419. — ?) Hrad u Kunratic. — *) To by bylo dne 9 srpna, ale král Václav zemfel dne 16 srpna. — *) 17 srpna 1419 Viz Tomek, Déjepis m. Prahy IV, str. 2 a násl. —- *) Zachrašťany. — *) T. j. Kutnohorští. — *, Hrad Pražský. — *) Viz Tomek, Déjepis Prahy 1V, 31. — % 21 února. — '*) 5 dubna. *) Rukopis mi adherentes. 1420
1488 1419 KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAŽSKÉHO A. D. MCCCCXXXVIIDI electus est in re- gem Bohemie Albertus, dux Austrie, per ba- rones Bohemie et civivitatem Pragensem et ali- quas alias civitates et coronatus fuit in die apostolorum Petri et Pauli '*) in ecclesia Pra- 25 gensi per dominum Paulum. episcopum Olomu- censem. A. D. MCCCCXXXIX^, in vigilia Simonis et Jude!5) obiit Albertus rex in Ungaria re- diens de bello Saracenorum. 17. Kronika starého kollegiata Pražského. (Chronicon veteris collegiati Pragensis.) 1419—1441. Anno Domini MCCCCXIX?, dominico aute Jacobi!) in Nova civitate Pragensi consules de pretorio communitas adherens") communioni ca- licis precipitavit; ob quod rex irratus equitavit ad Novum castrum ?) de Praga. Eodem anno mortuus est supradictus rex Wenceslaus feria IV ante Assumcionem b. Ma- rie,?) et statim crastino die monachos de civi- tate expulerunt, et per ecclesias et claustra ima- gines fregerunt, et monasterium Carthusiense prope Pragam exusserunt.*) Tunc post mortem regis Wenceslai aliquot concursus hominum de civitatibus et de villis in montibus fuere, ut puta in monte v Krzizkow nuncupato, in via ad Benessov tendendo, et apud Wozicz in Beranek et post Bechinam apud Zachrasstian ?) et in Plzna. Ex interim Montani?) ad aliquot centena homi- num communioni utriusque speciei favencium emerunt, et in sachtas proiecerunt, et dabant pro quolibet laico I sexag. gr. et pro sacerdote quinque sexagenas. Item eodem eciam anno rex Sigismundus cun suis sessionavit castra et habuit presidia et specialiter castrum s. Wenceslai?) et Wysse- gradense. Eodem eciam anno curia archiepiscopalis et Parva Praga exusta sunt per Castrenses etc. '$Y Dne 29 é&ervna. — '*) Dne 27 tíjna 1439. Anno Domini MCCCCXX? rex Sigismundus Ungarie in Quadragesima Wratislaviam [venit] et ibi quendam de Praga dictum Krasa*) tractum equis fecit comburi, et seniores civitatis fecit decollari et destinavit Pragam, ut ante eius ad- ventum omnes cathenas, que sint in plateis civi- tatum et arma omnia, que habent, et defendicula de Antiqua civitate deferant ad Custrum s. Wence- slsi et de Nova ad Wissegradum. Et interea quidam cliens, dictus Zizka, qui fuit capitaneus Plzne, diversos conflictus cum domino Bohuslao Sswambergk et cum Plzakonibus habuit, et viri- liter se ipsis opposuit. Eodem eciam anno in carnisprivio *) dominus Procopius de Vsk et de Kamenicz civitatem Vsk &cquisivit et monachos expulit abinde, et in je- iunio in deserta civitate prope Vsk dicta Hra- disstie ceperunt se edificare et populo (sic) ibi confluere, prius acquisito illo castro iu Hradisst, et sabbato ante Palmas exusserunt civitatem Vsk, et omnes fere exierunt in Hradisstie, et ibi se firmare, appellantes ipsam civitatem Tabor, et abinde dicti sunt Thaborite. Et rex Sigismundus tunc in Wozicz habuit ad duo millia equitum; et magna feria VI.) illi de Thabor cum Zizka, quia iam de Plzna venerat ad eos, in nocte in- vaserunt populum regis, et oppidum cum eis ') To by bylo dne 23 červencem, avšak véc se stala dne 30 &ervence r. 1419. — ?) Hrad u Kunratic. — *) To by bylo dne 9 srpna, ale král Václav zemfel dne 16 srpna. — *) 17 srpna 1419 Viz Tomek, Déjepis m. Prahy IV, str. 2 a násl. —- *) Zachrašťany. — *) T. j. Kutnohorští. — *, Hrad Pražský. — *) Viz Tomek, Déjepis Prahy 1V, 31. — % 21 února. — '*) 5 dubna. *) Rukopis mi adherentes. 1420
Strana 26
1420 26 combusserunt, et multos interfecerunt, et eguos tulerunt. Et eodem anno exusta est civitas Bydžo- wiensis. Eodem anno eciam dominus Hynko dic- tus Crussina !!) de Lichtenbergk*) cum Diuissio Borzkone, Kramiessin, Hertwikone congregave- runt populum in Trzebochowicz!?) cum quodam sacerdote Ambrosio !3) et Lupskone!") et pro- fecti sunt ad monasterium dictum Mnichovo Hra- disstie. Illo acquisito et exusto abinde Pragam equitarunt et cum Pragensibus fecerunt impetum ad castrum Pragense, volentes illud acquirere et non prevaluerunt, sed occisi sunt bene ducenti. Eodem eciam tempore «exustum est mona- sterium in Milewsk,*) Milewsk (sic) et Piska ci- vitas se ipsis subdidit. Eodem eciam tempore Zizka cum Thaboritis acquisivit castrum Rabie et illud exussit cum omnibus bonis, que fuerunt in eo. Et post acquisivit et expugnavit propugna- culum prope Vsk dictum Sedleze, et ibi domi- num Ulricum de Vsk occisum fecit comburi cum suis, et hoc tempore pasche,!5) et post abinde, congregata multitudine populi, dimissis quibus- dam ibidem in Thabor, ut depopulata et ex novo erecta civitas non maneret, bene cum IX milibus hominum versus Pragam iter arripuit et oppidum Benessov exussit,!5) sed claustrum non potuit acquirere, tum quia quidam baro dictus Hannus Pollenx !7) bene cum quadringentibus (sic) equi- tibus in obsidione prefuit, et tum eciam, quia obsessis in adiutorium a Montibus et a S. Pro- copio bene X millia equitum in adiutorium ve- nerunt, et de Praga de castris ne forte XVI centa equitum, cum quibus Zizka post Porzicz conflic- tum habuit, et ipsis super Zizkam nocte irruen- tibus, qui in acie erant, bene ad L interfecti sunt, et alii fugam per montana arripuere iter, unusquisque ad propria. Et sic Ziska cum suis pacifice Pragam venit et sua tentoria fixit ante portam Porzicz in insula supra molendinum Za- rowsky. !5) Istud eciam non est silendum: dum Zizka KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAZSKÉHO eodem anno tempore Quadragesime de Plzna cum 1420 suis forte ne cum quadringentis in Tabor equi- tavit, tunc circa Sudomierz prope Strakonicz do- minus Bohuslaus [de] Sswamberg et dominus Hen- ricus de Nova Domo, magister cruciferorum de Strakonicz, dominus Johannes de Oppoczen, do- minus Hanuss de Colowrath, dominus Petrus de Sstermbergk cum ceteris baronibus plus quam cum duobus millibus equitum in ipsos irruerunt. et tamen eos vincere non valuerunt, quia Zizka viriliter cum suis pugnans in campo mansit, et alia pars cum damno ad propria remeavit. In quo conflictu predictus magister vulneratus post exspiravit. Et demum Zizka, iacens in predicta insula cum Pragensibus, dominos, qui volebant in subsidium xd Castrum s. Wenceslai venire, prope Obram invasit et ibidem domino Machal- czoni, domino Johanni Ralsko, domino Skokoni, domino Zagecz de Kost, domino de Wartimbergk dicto Diczensky '9) (sic) et ceteris XX currus onustos omissis omnibus bonis recepit. Et tunc post paucos dies Pragenses cum Zizka et cum Grecensibus circumvallaverunt Castrum s. Wen- ceslai, sed expugnare non valuerunt illud pre multitudine armate et strenue gentis, que in ipso fuit bene ad VII milia, et eciam, quia tunc pre- fatus rex Sigismundus Boemiam veniens castra metatus est circa Zbraslaw et abinde veniens ne- cessaria hiis, qui erant in castro, dedit et de exercitu Pragensium et ceterorum ad XC perso- uas occiderunt. Et ipso die rediit in castra, et qui obsederant castrum, mox in crepusculo in civitatem Pragensem se transtulerunt. Et post statim prefatus dominus Sigismundus in Visita- cione s. Marie*?) Pragam circumvallavit. Nam tunc habuit in exercitu suo C millia equitum, et cum eo erant duces Austrie, marchio Misnensis, dux Saxonie, duces Slezie et alii quam plures spirituales et seculares principes et domini. Et cum aliquot septimanas in obsidione perdurasset, fecit post impetum in fortalicium dictum Ziz- '!!) Viz Tomek, Déjepis Prahy IV, 47. — '*) Třebechovice. — '*) Ambrož z Hradce. — '*) Matěj Lupáč čili Lupák. — '*) Velikonoc bylo r. 1420 dne 7 dubna. — '“) Dne 19 května. — '!) Hanně z Polenska. — '*) Srovnej Tomek, Děj. Prahy IV, str. 57 pozn. 25. — '% T. j. Sigmund z Vartmberka Děčínský. Viz Dějepis Prahy IV, 58. — 19) 2 července. Srovnej Tomek, Dějepis Prahy IV, str. 70 a násl. V) Tak rükopis, ale má byti Lichtenburg. — *) Rukopis má slovo Milewsk dvakráte.
1420 26 combusserunt, et multos interfecerunt, et eguos tulerunt. Et eodem anno exusta est civitas Bydžo- wiensis. Eodem anno eciam dominus Hynko dic- tus Crussina !!) de Lichtenbergk*) cum Diuissio Borzkone, Kramiessin, Hertwikone congregave- runt populum in Trzebochowicz!?) cum quodam sacerdote Ambrosio !3) et Lupskone!") et pro- fecti sunt ad monasterium dictum Mnichovo Hra- disstie. Illo acquisito et exusto abinde Pragam equitarunt et cum Pragensibus fecerunt impetum ad castrum Pragense, volentes illud acquirere et non prevaluerunt, sed occisi sunt bene ducenti. Eodem eciam tempore «exustum est mona- sterium in Milewsk,*) Milewsk (sic) et Piska ci- vitas se ipsis subdidit. Eodem eciam tempore Zizka cum Thaboritis acquisivit castrum Rabie et illud exussit cum omnibus bonis, que fuerunt in eo. Et post acquisivit et expugnavit propugna- culum prope Vsk dictum Sedleze, et ibi domi- num Ulricum de Vsk occisum fecit comburi cum suis, et hoc tempore pasche,!5) et post abinde, congregata multitudine populi, dimissis quibus- dam ibidem in Thabor, ut depopulata et ex novo erecta civitas non maneret, bene cum IX milibus hominum versus Pragam iter arripuit et oppidum Benessov exussit,!5) sed claustrum non potuit acquirere, tum quia quidam baro dictus Hannus Pollenx !7) bene cum quadringentibus (sic) equi- tibus in obsidione prefuit, et tum eciam, quia obsessis in adiutorium a Montibus et a S. Pro- copio bene X millia equitum in adiutorium ve- nerunt, et de Praga de castris ne forte XVI centa equitum, cum quibus Zizka post Porzicz conflic- tum habuit, et ipsis super Zizkam nocte irruen- tibus, qui in acie erant, bene ad L interfecti sunt, et alii fugam per montana arripuere iter, unusquisque ad propria. Et sic Ziska cum suis pacifice Pragam venit et sua tentoria fixit ante portam Porzicz in insula supra molendinum Za- rowsky. !5) Istud eciam non est silendum: dum Zizka KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAZSKÉHO eodem anno tempore Quadragesime de Plzna cum 1420 suis forte ne cum quadringentis in Tabor equi- tavit, tunc circa Sudomierz prope Strakonicz do- minus Bohuslaus [de] Sswamberg et dominus Hen- ricus de Nova Domo, magister cruciferorum de Strakonicz, dominus Johannes de Oppoczen, do- minus Hanuss de Colowrath, dominus Petrus de Sstermbergk cum ceteris baronibus plus quam cum duobus millibus equitum in ipsos irruerunt. et tamen eos vincere non valuerunt, quia Zizka viriliter cum suis pugnans in campo mansit, et alia pars cum damno ad propria remeavit. In quo conflictu predictus magister vulneratus post exspiravit. Et demum Zizka, iacens in predicta insula cum Pragensibus, dominos, qui volebant in subsidium xd Castrum s. Wenceslai venire, prope Obram invasit et ibidem domino Machal- czoni, domino Johanni Ralsko, domino Skokoni, domino Zagecz de Kost, domino de Wartimbergk dicto Diczensky '9) (sic) et ceteris XX currus onustos omissis omnibus bonis recepit. Et tunc post paucos dies Pragenses cum Zizka et cum Grecensibus circumvallaverunt Castrum s. Wen- ceslai, sed expugnare non valuerunt illud pre multitudine armate et strenue gentis, que in ipso fuit bene ad VII milia, et eciam, quia tunc pre- fatus rex Sigismundus Boemiam veniens castra metatus est circa Zbraslaw et abinde veniens ne- cessaria hiis, qui erant in castro, dedit et de exercitu Pragensium et ceterorum ad XC perso- uas occiderunt. Et ipso die rediit in castra, et qui obsederant castrum, mox in crepusculo in civitatem Pragensem se transtulerunt. Et post statim prefatus dominus Sigismundus in Visita- cione s. Marie*?) Pragam circumvallavit. Nam tunc habuit in exercitu suo C millia equitum, et cum eo erant duces Austrie, marchio Misnensis, dux Saxonie, duces Slezie et alii quam plures spirituales et seculares principes et domini. Et cum aliquot septimanas in obsidione perdurasset, fecit post impetum in fortalicium dictum Ziz- '!!) Viz Tomek, Déjepis Prahy IV, 47. — '*) Třebechovice. — '*) Ambrož z Hradce. — '*) Matěj Lupáč čili Lupák. — '*) Velikonoc bylo r. 1420 dne 7 dubna. — '“) Dne 19 května. — '!) Hanně z Polenska. — '*) Srovnej Tomek, Děj. Prahy IV, str. 57 pozn. 25. — '% T. j. Sigmund z Vartmberka Děčínský. Viz Dějepis Prahy IV, 58. — 19) 2 července. Srovnej Tomek, Dějepis Prahy IV, str. 70 a násl. V) Tak rükopis, ale má byti Lichtenburg. — *) Rukopis má slovo Milewsk dvakráte.
Strana 27
KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAŽSKÉHO 27 1420 kow, 3!) quod tunc Zizka ex novo construxerat in , monte Vitkova Hora supra campum Hospitalen- sem, et hoc ipso die in Divisione apostolorum, et non potuit illud acquirere; nam circa illud multi Teotunici et specialiter Misenses (sic) in- terfecti sunt. Et post rex, cum non potuit pro- ficere circa obsidionem civitatis Pragensis, cum suo exercitu recessit dimissis suis in castris s. Wenceslai et Wissegrado et ceteris in fortali- ciis multis, que post successu temporis Pragenses omnia acquisierunt. Eodem eciam anno dominus Alsso de Wrze- ssow, Beness de Mokrowus et Girziko de Chwal- kowicz 2%) cum sacerdote quodam Ambrosio gen- tem in monte Cunieticz occulte congregaverunt, cum quibus post civitatem Grecz Regine invase- runt et obsederunt, et prefatus dominus rex ab obsidione Pragensi missis X millibus electe ar- mate equestris gentis in succursum civitati pre- dicte, nil proficere valebat, et sic ad propria recesserunt. Item eodem eciam anno Pragenses cum do- mino Hynkone de Golstayn*?) et cum domino Victorino de Podiebrad et de Cunstat et cum Hynkone, fratre ipsius, et cum domino Crussyna, Divissio de Miletnik,?*) domino Procopio de Vsk et cum ceteris castrum Wyssegrad post recessum de Boémia sepenominati domini regis Sigismundi Obsederunt. Et dominus rex congregata magna multitudine populi equestris, venit Boemiam ad liberandum predictum castrum Wissegrad, et ibi ipso [die] Omnium Sanctorum ante prandium certamine congressus est cum his, qui castrum obsederunt, volens ipsum liberare, et non pro- fecit. Et occubuerunt bello ibidem multi nobiles barones, 25) generosi nobiles, strenui et famosi viri ex parte regis, Boemi, Moravi, Ungari etc. et precipue hii: dominus Henricus de Plumlow, do- minus Petrus de Sstembergk, dominus Georgius de Lychmburgk?*) et de Biethow cum fratre, dominus Jaroslaus de Ssternbergk alias de We- selee, dominus Zagiecz de Zidlochowicz, dominus ^ Raczko de Ryssembergk, Henrich Lefl de Be- china 2?) et alii quam plures, plus quam quadrin- genta (sic) personarum. Et capti sunt Hassko de Walsstan, dominus Johanues de Czimburgk et de Towaczow, dominus Johannes de Bietow et alii multi, Et rex cum magno damno recessit, et castrum traditum est in manus Pragensium, et ruptum est statim. Et eciam eodem anno Grecenses fecerunt impetum ad claustrum Oppatowicz, et ibidem in- terfecti sunt multi claustro non acquisito. Eciam eodem anno circa festum Katherine *5) Pragenses acquisierunt fortalicium Rziczan. Eciam eodem anno exusta sunt monasteria Aula Regia et in Ostrow. Eciam eodem anno Zizka cum Thaboritis et cum domino Ulrico de Nova Domo, dicto juvene Wawak, acquisierunt civitatem dictam Bystrzycz cum castro domini Lipoldi dicti Kragerz, et uxo- rem eius ibidem captivaverunt cum filia, et civi- tatem cum castro destruxerunt. Eodem eciam anno Zizka acquisivit pro- pugnaculum firmum, dictum Lompnicze, et lo- cavit capitaneum in illo dictum RohacZ de Duba. Eodem anno exustum est claustrum ad Sanctain Coronam prope Krumlow. Anno Domini MCCCCXXI® Zizka cum suo exercitu post novum annum exussit monasterium Nepomuk et monasterium Chotiessow acquisivit et ibidem suos locavit, et similiter monasterium Cladlrub.*) Et tunc eciam lucratus est castrum Krasikow et in eodem captivavit dominum Bohu- slaw [de] Sswambergk. Eodem anno ante Septuagesimam ?9*) Mon- tani acquisierunt ecclesiam in Przeluczie, et mul- tos homines abinde una cum sacerdote Valentino captivos ad Montes duxerunt. Eodem eciam anno in carnisprivio 2%) Mon- tani cum domino Johanae de Oppoczen, Czenkone de Przibislaw, domino Flasska et cum ceteris ex- pugnaverunt civitatem Chotieborz, et ibidem Hro- ! Viz tam£e etr. 79 a násl. — *?) Jifik z Chvalkovic. — **) Hynek 2 Koláteina, z Valditeina. — *') Diviš Bořek z Miletínka na Kunétickó Hofe. — **) Viz Tomek, Déjepis m. Prahy IV, 110. — ?*) z Lichtenburka. — *) Jin- dtich Lefl z LaZan. — **) 25 listop. — ?**) Pred 19 lednem. — **) R. 1421 byl püst od 5 února do 19 března. 4) Tak rukopis, má byti asi Claderub. - 421
KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAŽSKÉHO 27 1420 kow, 3!) quod tunc Zizka ex novo construxerat in , monte Vitkova Hora supra campum Hospitalen- sem, et hoc ipso die in Divisione apostolorum, et non potuit illud acquirere; nam circa illud multi Teotunici et specialiter Misenses (sic) in- terfecti sunt. Et post rex, cum non potuit pro- ficere circa obsidionem civitatis Pragensis, cum suo exercitu recessit dimissis suis in castris s. Wenceslai et Wissegrado et ceteris in fortali- ciis multis, que post successu temporis Pragenses omnia acquisierunt. Eodem eciam anno dominus Alsso de Wrze- ssow, Beness de Mokrowus et Girziko de Chwal- kowicz 2%) cum sacerdote quodam Ambrosio gen- tem in monte Cunieticz occulte congregaverunt, cum quibus post civitatem Grecz Regine invase- runt et obsederunt, et prefatus dominus rex ab obsidione Pragensi missis X millibus electe ar- mate equestris gentis in succursum civitati pre- dicte, nil proficere valebat, et sic ad propria recesserunt. Item eodem eciam anno Pragenses cum do- mino Hynkone de Golstayn*?) et cum domino Victorino de Podiebrad et de Cunstat et cum Hynkone, fratre ipsius, et cum domino Crussyna, Divissio de Miletnik,?*) domino Procopio de Vsk et cum ceteris castrum Wyssegrad post recessum de Boémia sepenominati domini regis Sigismundi Obsederunt. Et dominus rex congregata magna multitudine populi equestris, venit Boemiam ad liberandum predictum castrum Wissegrad, et ibi ipso [die] Omnium Sanctorum ante prandium certamine congressus est cum his, qui castrum obsederunt, volens ipsum liberare, et non pro- fecit. Et occubuerunt bello ibidem multi nobiles barones, 25) generosi nobiles, strenui et famosi viri ex parte regis, Boemi, Moravi, Ungari etc. et precipue hii: dominus Henricus de Plumlow, do- minus Petrus de Sstembergk, dominus Georgius de Lychmburgk?*) et de Biethow cum fratre, dominus Jaroslaus de Ssternbergk alias de We- selee, dominus Zagiecz de Zidlochowicz, dominus ^ Raczko de Ryssembergk, Henrich Lefl de Be- china 2?) et alii quam plures, plus quam quadrin- genta (sic) personarum. Et capti sunt Hassko de Walsstan, dominus Johanues de Czimburgk et de Towaczow, dominus Johannes de Bietow et alii multi, Et rex cum magno damno recessit, et castrum traditum est in manus Pragensium, et ruptum est statim. Et eciam eodem anno Grecenses fecerunt impetum ad claustrum Oppatowicz, et ibidem in- terfecti sunt multi claustro non acquisito. Eciam eodem anno circa festum Katherine *5) Pragenses acquisierunt fortalicium Rziczan. Eciam eodem anno exusta sunt monasteria Aula Regia et in Ostrow. Eciam eodem anno Zizka cum Thaboritis et cum domino Ulrico de Nova Domo, dicto juvene Wawak, acquisierunt civitatem dictam Bystrzycz cum castro domini Lipoldi dicti Kragerz, et uxo- rem eius ibidem captivaverunt cum filia, et civi- tatem cum castro destruxerunt. Eodem eciam anno Zizka acquisivit pro- pugnaculum firmum, dictum Lompnicze, et lo- cavit capitaneum in illo dictum RohacZ de Duba. Eodem anno exustum est claustrum ad Sanctain Coronam prope Krumlow. Anno Domini MCCCCXXI® Zizka cum suo exercitu post novum annum exussit monasterium Nepomuk et monasterium Chotiessow acquisivit et ibidem suos locavit, et similiter monasterium Cladlrub.*) Et tunc eciam lucratus est castrum Krasikow et in eodem captivavit dominum Bohu- slaw [de] Sswambergk. Eodem anno ante Septuagesimam ?9*) Mon- tani acquisierunt ecclesiam in Przeluczie, et mul- tos homines abinde una cum sacerdote Valentino captivos ad Montes duxerunt. Eodem eciam anno in carnisprivio 2%) Mon- tani cum domino Johanae de Oppoczen, Czenkone de Przibislaw, domino Flasska et cum ceteris ex- pugnaverunt civitatem Chotieborz, et ibidem Hro- ! Viz tam£e etr. 79 a násl. — *?) Jifik z Chvalkovic. — **) Hynek 2 Koláteina, z Valditeina. — *') Diviš Bořek z Miletínka na Kunétickó Hofe. — **) Viz Tomek, Déjepis m. Prahy IV, 110. — ?*) z Lichtenburka. — *) Jin- dtich Lefl z LaZan. — **) 25 listop. — ?**) Pred 19 lednem. — **) R. 1421 byl püst od 5 února do 19 března. 4) Tak rukopis, má byti asi Claderub. - 421
Strana 28
1421 madka guidam, gui fuit capitaneus, cum suo po- pulo dedit se eis in captivitatem, et domini promiserunt eis fidem et honorem, quod eis in vita nil nocebunt, quod tamen ipsis non est tentum; nam ad CCC statim combusserunt in horreo, et item multos inter Montes et Czasla- viam combusserunt et residuos in ssachtas pre- cipitaverunt, et sic deperierunt hominum ibi bene septingenta (sic). Eodein eciam anno rex Sigisinundus circum- vallvit claustrum Cladrub et tunc Zizka cum Pragensibus et cum suis exercitibus obsessis in subsidium venire non tardavit. Et quando vene- runt Rokyczanam cum suis exercitibus, rex statim 2 claustro fugit et statim Pragenses cum Zizka et suis, puta Zacensibus, et cum illis de Clatovia et cum ceteris baronibus Plznam obsederunt. In cuius obsidione duraverunt quinque septi- manas, et civitate non acquisita, certis pactis inter ipsos factis a civitate recedunt, et ad di- strictum Zatecensem proficiscuntur et circum- vallaverunt civitatem et castrum Chomutow, quod et expungnant, et infra triduum acquirunt ipso die Palmarum ??*) et omne fere maturum mascu- linum geous morti subdiderunt. De feminino eciam sexn multi perierunt; et Judei et Judee, antequam baptizarentur, cum pueris sponte in ignem se proiecerunt. Et abinde proficiscuntur versus Lunam, ??) que benivole se ipsis subdidit, et similiter castrum Masstiew et alia quam plura fortalicia. Demum versus Slanam procedunt. que similiter benivole se ipsis subdidit, et ad festum pasche Pragam veniunt. Eodem anno sabbato ante Palmarum ??*) illi de Oppatowicz Grecenses prope Podolssan vice- runt, et Lucassonem capitaneum interfecerunt et ad dimidium tercium centenarium captivorum in claustrum deduxerunt. Eodem anno post festum Pasche?!) Pragen- ses Veronam obsederunt et eandem acquisierunt et aliquot milites et magistros combusserunt, puta magistrum Laurencium de Nimburga, ma- gistrum Briccium, Simonem et alios et sacerdo- tes et monachos et seculares occiderunt. Post KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAZSKÉHO abinde trahuntur et Brodam Boemicalem circum- «et vallaverunt cum dominis de Podiebrad, cum Di- vissio Borzkone et cum Grecensibus et ceteris, et eam per impetum acquirunt et Theutonicos, qui fuerunt in obsidione, interfecerunt et quos. dam cremaverunt et eciam multos ex civibus interfecerunt. Et abinde versus Kurzim proficis- cuntur, que eciam benivole subdidit se ipsis, et post versus Coloniam, et tunc exustum e[s]t mona- sterium Sedlecz, Montes et Czaslaviam, que omnes benivole ipsis subdite sunt, et similiter castrum Zleby et Lychynburgk. ??) Post abinde trans Mon- tes Ferreos33) iter arripiunt, versus Chrudim, et ibi cum Zizka simul et Thaboritis conveniunt, et circumvallant Chrudim, quam ab omni strage dominus Johannes de Oppoczen tradidit in wa- nus eorum. Post abinde proficiscentes Pragenses cum suis Muttam acquirunt, et ibi venit ad eos dominus Vlricus Wawak de Nova Domo cum suis, quem magistrum monete in Montibus effi- ciunt. Ibidem eodem auno mortuus est. In illo eciam itinere Zizka Policzkam acquisivit. Eodem eciam tempore Luthomisl se subdidit, et episco- pus fugit. Et abinde omnis exercitus trahit ad Jaromierz civitatem, quam statim circumvallant, in qua fuit obsessus dominus Hinko Czerweno- horzsky, ad cuius obsidionem venerunt dominus Czenko de Welyss, dominus Johannes de Op- pocien ct ceteri quam plures; et predictam ci- vitatem per impetum feria V ante Penthecosten ?!) acquirunt et multos occiderunt et monachos com- busserunt et dominum Hinkonem Czewenohorsky (sic) captivum Pragam duxerunt et in pretorium posuerunt. Tunc eciam civitas Dwuor benivole se subdidit eis. Abinde eciam Trutnow acquisi- verunt et eam exusserunt. Et abinde profecti sunt versus Boleslaviam et demum versus Miel- nik et versus Lythomierzycz; que omnes civita- tes ipsis se subdiderunt. Et archiepiscopus Con- radus similiter cum suo castro Rudnicz; qui post successu temporis magistros [et] scolares com- munioni calicis adherentes in sacros ordines cou- Secravit etc. et eos curie sue officiales prefecit. Eodem eciam tempore Slezite oppidum Po- 2%) 16 března. — **) Louny a Maštov. — **) 15 března 1421. — *') Po 23 březnu. — 3?) Lichtenburk. — 29) Že- lezné Hory. — ?*) 8 května 1421.
1421 madka guidam, gui fuit capitaneus, cum suo po- pulo dedit se eis in captivitatem, et domini promiserunt eis fidem et honorem, quod eis in vita nil nocebunt, quod tamen ipsis non est tentum; nam ad CCC statim combusserunt in horreo, et item multos inter Montes et Czasla- viam combusserunt et residuos in ssachtas pre- cipitaverunt, et sic deperierunt hominum ibi bene septingenta (sic). Eodein eciam anno rex Sigisinundus circum- vallvit claustrum Cladrub et tunc Zizka cum Pragensibus et cum suis exercitibus obsessis in subsidium venire non tardavit. Et quando vene- runt Rokyczanam cum suis exercitibus, rex statim 2 claustro fugit et statim Pragenses cum Zizka et suis, puta Zacensibus, et cum illis de Clatovia et cum ceteris baronibus Plznam obsederunt. In cuius obsidione duraverunt quinque septi- manas, et civitate non acquisita, certis pactis inter ipsos factis a civitate recedunt, et ad di- strictum Zatecensem proficiscuntur et circum- vallaverunt civitatem et castrum Chomutow, quod et expungnant, et infra triduum acquirunt ipso die Palmarum ??*) et omne fere maturum mascu- linum geous morti subdiderunt. De feminino eciam sexn multi perierunt; et Judei et Judee, antequam baptizarentur, cum pueris sponte in ignem se proiecerunt. Et abinde proficiscuntur versus Lunam, ??) que benivole se ipsis subdidit, et similiter castrum Masstiew et alia quam plura fortalicia. Demum versus Slanam procedunt. que similiter benivole se ipsis subdidit, et ad festum pasche Pragam veniunt. Eodem anno sabbato ante Palmarum ??*) illi de Oppatowicz Grecenses prope Podolssan vice- runt, et Lucassonem capitaneum interfecerunt et ad dimidium tercium centenarium captivorum in claustrum deduxerunt. Eodem anno post festum Pasche?!) Pragen- ses Veronam obsederunt et eandem acquisierunt et aliquot milites et magistros combusserunt, puta magistrum Laurencium de Nimburga, ma- gistrum Briccium, Simonem et alios et sacerdo- tes et monachos et seculares occiderunt. Post KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAZSKÉHO abinde trahuntur et Brodam Boemicalem circum- «et vallaverunt cum dominis de Podiebrad, cum Di- vissio Borzkone et cum Grecensibus et ceteris, et eam per impetum acquirunt et Theutonicos, qui fuerunt in obsidione, interfecerunt et quos. dam cremaverunt et eciam multos ex civibus interfecerunt. Et abinde versus Kurzim proficis- cuntur, que eciam benivole subdidit se ipsis, et post versus Coloniam, et tunc exustum e[s]t mona- sterium Sedlecz, Montes et Czaslaviam, que omnes benivole ipsis subdite sunt, et similiter castrum Zleby et Lychynburgk. ??) Post abinde trans Mon- tes Ferreos33) iter arripiunt, versus Chrudim, et ibi cum Zizka simul et Thaboritis conveniunt, et circumvallant Chrudim, quam ab omni strage dominus Johannes de Oppoczen tradidit in wa- nus eorum. Post abinde proficiscentes Pragenses cum suis Muttam acquirunt, et ibi venit ad eos dominus Vlricus Wawak de Nova Domo cum suis, quem magistrum monete in Montibus effi- ciunt. Ibidem eodem auno mortuus est. In illo eciam itinere Zizka Policzkam acquisivit. Eodem eciam tempore Luthomisl se subdidit, et episco- pus fugit. Et abinde omnis exercitus trahit ad Jaromierz civitatem, quam statim circumvallant, in qua fuit obsessus dominus Hinko Czerweno- horzsky, ad cuius obsidionem venerunt dominus Czenko de Welyss, dominus Johannes de Op- pocien ct ceteri quam plures; et predictam ci- vitatem per impetum feria V ante Penthecosten ?!) acquirunt et multos occiderunt et monachos com- busserunt et dominum Hinkonem Czewenohorsky (sic) captivum Pragam duxerunt et in pretorium posuerunt. Tunc eciam civitas Dwuor benivole se subdidit eis. Abinde eciam Trutnow acquisi- verunt et eam exusserunt. Et abinde profecti sunt versus Boleslaviam et demum versus Miel- nik et versus Lythomierzycz; que omnes civita- tes ipsis se subdiderunt. Et archiepiscopus Con- radus similiter cum suo castro Rudnicz; qui post successu temporis magistros [et] scolares com- munioni calicis adherentes in sacros ordines cou- Secravit etc. et eos curie sue officiales prefecit. Eodem eciam tempore Slezite oppidum Po- 2%) 16 března. — **) Louny a Maštov. — **) 15 března 1421. — *') Po 23 březnu. — 3?) Lichtenburk. — 29) Že- lezné Hory. — ?*) 8 května 1421.
Strana 29
KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAŽSKÉHO 1421 licz exusserunt et multos homines utriusque sexus cum pueris in monte Osstass occiderunt, et linguas eis absciderunt.3?) Et post duas eb- domadas exusserunt oppidum Vppicz, et ibidem eciam multos homines cum pueris occiderunt. Eodem anno Pragenses Novum Castrum prope Pragam destruxerunt et eodem anno Bie- linam civitatem et castrum lucraverunt?9) per impetum et multos homines combusserunt et interfecerunt. Tunc eciam temporis acquisiverunt civitatem Duchezow et exusserunt monasteria in Postoloprth et sub Ossek castro et in Teplicz, in Doxano etc. Eodem eciam anno Pragenses cum suis ob- sederunt et circumvallaverunt castrum Mostsky hrad, et iam quasi acquisitum fuit, tunc obsessis venit in adiutorium marchio Misnensis. Tunc eo- dem die ad quadringenta ibidem ex Pragensibus sunt occisi, et alii in nocte a predicto castro di- missis ibidem machinis et pixide fugierunt. 37) Eodem anno Pragenses circumvallaverunt castrum s. Wenceslai, et illud lucraverunt in estate. Eodem eciam tempore Zizka expungnavit secunda vice Rabie castrum et propugnaculum Bor dictum domini de Rozemberg, et tunc se- cundum oculum perdidit. Tunc temporis captiva- vit dominum Meinhardum de Nova Domo, et in castrum Przibenicz, quod prius acquisierunt per tradicionem, una cum Sswambergk deportavit et Bochowczoni, qui prefuit castro, in potesta- tem dedit. Eodem eciam tempore statim post repulsam & castro Pontensi marchio Misnensis et electores imperii, marchio Brandenburgensis et alii quam plures spirituales et seculares principes una cum civitatibus imperialibus cum magna multitudine diversarum gencium civitatem Zaczensem circum- vallaverunt, in cuius obsidione bene ad duo milia de eorum exercitu cesa sunt. Et quamvis, ut di- citur, in suo exercitu habuerunt prope ducenta milia, tamen suburbia predicte civitatis expugnare non potuerunt, et abinde ad propria cum magno 29 damno reversi sunt, prius tamen per eos exusta civitate Cadana, in qua quidam strenuus vir dictus Ogerz ?*) per eosdem cum turri combustus est, quam eis tradere noluit. Tunc eciam tempo- ris exusserunt castrum Masstiow. Eodem eciam anno Slezite post Nachod prope Petrowicz Boàmos vicerunt et bene III? interfe- cerunt. Eodem eciam anno per Zizkam et populum dominorum de Nova Domo et per dominos de Straz Pikardi in quadam insula prope Val in die s. Ruffi occisi sunt ad XL utriusque sexus.??) Eodem eciam anno Zizka habuit concerta- cionem et conflictum cum Plznensibus. Anno Domini MCCCCXXII?, feria III post Epiphaniam Domini*?) rex Sigismundus predictus venit Boémiam cum magno exercitu. Montes Chutnas exussit et multas villas, oppida in di- strictu Czaslaviensi et sacerdotes et homines, qui manserunt in Montibus, occidit. Tunc eciam pueri rapiebantur per Ungaros et mulieres et virgines per eos stuprabantur usque ad mortem. Contra quem Pragenses et Zizka cum sibi adhe- rentibus exercitum suum parant et contra ipsum acies suas disponunt. A Colonia rex, ut dictum est, succensa civitate fugit; ipsum insequuntur et prope Habr in quodam monte exercitus regis acies suas ordinat; vexilla tendunt. Fit ingens buccine clangor, et Boemi viriliter irruunt in illos. Terga vertunt Ungari; sed quid tunc potuit regia prodesse potestas, cum Deus terrorem for- tem transmittit in illos? Vexilla relinquunt, equos calcaribus urgent, et fugiunt pariter, quis nisi fugere potest; et qui non fugiunt, morti corpora subdunt; quosque (sic) capit gladius, alii mer- guntur in amne. Impetus paratur, urbs capitur Broda Theotunicalis, et pereunt omnes, quotquot mansere in urbe; et, ut referunt, minime mille et quingenta (sic) hominum solum in civitate gladio ceciderunt. Et post illam victoriam Boémi inenarrabili preda hostium et fugiencium ditati sunt. In civitate eciam quidam famosus et stre- nuus valde miles, qui fuit capitaneus, Polonus 3%) Dne 7 června. — ?*) 19 &ervence. — ?*) Dne 5 srpna. — *) Srovnej Tomek, Dájepjs Praby IV, str. 203. — 3%) Tamtéž IV, str. 208 a 209. — **) Tamtéž IV, str. 226 a násl. a str. 229. 1422
KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAŽSKÉHO 1421 licz exusserunt et multos homines utriusque sexus cum pueris in monte Osstass occiderunt, et linguas eis absciderunt.3?) Et post duas eb- domadas exusserunt oppidum Vppicz, et ibidem eciam multos homines cum pueris occiderunt. Eodem anno Pragenses Novum Castrum prope Pragam destruxerunt et eodem anno Bie- linam civitatem et castrum lucraverunt?9) per impetum et multos homines combusserunt et interfecerunt. Tunc eciam temporis acquisiverunt civitatem Duchezow et exusserunt monasteria in Postoloprth et sub Ossek castro et in Teplicz, in Doxano etc. Eodem eciam anno Pragenses cum suis ob- sederunt et circumvallaverunt castrum Mostsky hrad, et iam quasi acquisitum fuit, tunc obsessis venit in adiutorium marchio Misnensis. Tunc eo- dem die ad quadringenta ibidem ex Pragensibus sunt occisi, et alii in nocte a predicto castro di- missis ibidem machinis et pixide fugierunt. 37) Eodem anno Pragenses circumvallaverunt castrum s. Wenceslai, et illud lucraverunt in estate. Eodem eciam tempore Zizka expungnavit secunda vice Rabie castrum et propugnaculum Bor dictum domini de Rozemberg, et tunc se- cundum oculum perdidit. Tunc temporis captiva- vit dominum Meinhardum de Nova Domo, et in castrum Przibenicz, quod prius acquisierunt per tradicionem, una cum Sswambergk deportavit et Bochowczoni, qui prefuit castro, in potesta- tem dedit. Eodem eciam tempore statim post repulsam & castro Pontensi marchio Misnensis et electores imperii, marchio Brandenburgensis et alii quam plures spirituales et seculares principes una cum civitatibus imperialibus cum magna multitudine diversarum gencium civitatem Zaczensem circum- vallaverunt, in cuius obsidione bene ad duo milia de eorum exercitu cesa sunt. Et quamvis, ut di- citur, in suo exercitu habuerunt prope ducenta milia, tamen suburbia predicte civitatis expugnare non potuerunt, et abinde ad propria cum magno 29 damno reversi sunt, prius tamen per eos exusta civitate Cadana, in qua quidam strenuus vir dictus Ogerz ?*) per eosdem cum turri combustus est, quam eis tradere noluit. Tunc eciam tempo- ris exusserunt castrum Masstiow. Eodem eciam anno Slezite post Nachod prope Petrowicz Boàmos vicerunt et bene III? interfe- cerunt. Eodem eciam anno per Zizkam et populum dominorum de Nova Domo et per dominos de Straz Pikardi in quadam insula prope Val in die s. Ruffi occisi sunt ad XL utriusque sexus.??) Eodem eciam anno Zizka habuit concerta- cionem et conflictum cum Plznensibus. Anno Domini MCCCCXXII?, feria III post Epiphaniam Domini*?) rex Sigismundus predictus venit Boémiam cum magno exercitu. Montes Chutnas exussit et multas villas, oppida in di- strictu Czaslaviensi et sacerdotes et homines, qui manserunt in Montibus, occidit. Tunc eciam pueri rapiebantur per Ungaros et mulieres et virgines per eos stuprabantur usque ad mortem. Contra quem Pragenses et Zizka cum sibi adhe- rentibus exercitum suum parant et contra ipsum acies suas disponunt. A Colonia rex, ut dictum est, succensa civitate fugit; ipsum insequuntur et prope Habr in quodam monte exercitus regis acies suas ordinat; vexilla tendunt. Fit ingens buccine clangor, et Boemi viriliter irruunt in illos. Terga vertunt Ungari; sed quid tunc potuit regia prodesse potestas, cum Deus terrorem for- tem transmittit in illos? Vexilla relinquunt, equos calcaribus urgent, et fugiunt pariter, quis nisi fugere potest; et qui non fugiunt, morti corpora subdunt; quosque (sic) capit gladius, alii mer- guntur in amne. Impetus paratur, urbs capitur Broda Theotunicalis, et pereunt omnes, quotquot mansere in urbe; et, ut referunt, minime mille et quingenta (sic) hominum solum in civitate gladio ceciderunt. Et post illam victoriam Boémi inenarrabili preda hostium et fugiencium ditati sunt. In civitate eciam quidam famosus et stre- nuus valde miles, qui fuit capitaneus, Polonus 3%) Dne 7 června. — ?*) 19 &ervence. — ?*) Dne 5 srpna. — *) Srovnej Tomek, Dájepjs Praby IV, str. 203. — 3%) Tamtéž IV, str. 208 a 209. — **) Tamtéž IV, str. 226 a násl. a str. 229. 1422
Strana 30
1422 1423 30 dictus Zawissie Čzerny captus est et captivus cum quodam milite Mrwicze dicto in pretorium Pragense ad Czerwenohorsky deportatus. Eodem eciam anno feria II post Remini- scere“') decollatus est guidam predicator, sacer- dos Johannes de Arena de Nova Civitate met decimus in pretorio in Antigua Civitate; ob cuius mortem communitas sive commune vulgus utrius- que civitatis collegia omnia devastaverunt et libros de librariis tulerunt diversos. Mihi eciam meos libros acceperunt, inter guos receptus est mihi tractatus mag. Johannis Hus propria manu ipsius scriptus Constancie in carcere, guem edi- dit de communione utriusque speciei, in quo approbavit, communionem utriusque speciei esse sanctam, catholicam et meritoriam diversis scrip- turis. Ob eius eciam mortem ipso die Judei omnes exspoliati sunt, et ipso die duo seniores civitatis decollati et in crastino guingue ex con- sulibus et post iudex cum aliguot personis. Eodem eciam anno Sigismundus, dux Lyt- wanie, Boémiam venit post Conductum pasche *?) et adduxit quinque millia Polonorum equitum; post Prage consules creavit, et post missus est in Grecz Regine, consules captivavit et dedit eos in Trzebochowicz ad captivitatem, et tunc in die Laurencii*?) circumvallavit castrum Op- poczen, et similiter castrum Karlsstan; quibus non expugnatis predictus dux Poloniam reversus. Eodem anno moneta cuprea deperiit. Anno Domini MCCCCXXIII? Zizka cum do- mino Divissio de Miletnik et cum Hertwikone et cum Grecensibus dominum Czenkonem de We. liss cum ceteris baronibus circa ecclesiam s. Ot- hardi prope Horzicz prostraverunt. **) Eodem anno predictus Divissius cum domino Victorino et Hynkone de Podiebrad et cum do- mino Hasskone de Walsstan et domino Hynkone de Golsstan et cum ceteris Moraviam equitantes aliquot propugnacula et civitates ibidem lucra- verunt et conflictum circa Kromierziz cum epi- scopo Olomucensi domino Johanne et cum duce Przemkone de Oppawia ac cum aliis baronibus habuerunt, et multi ex utraque parte interfecti KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAZSKÉHO sunt, sed Boémi campum obtinuerunt et crastino die civitatem Kromierziz obtinuerunt, et capti- varunt ibidem aliquot barones Morauie, puta do- minum Georgium de Lukow, dominum Johannem de Bietow et de Czorsstan et alios. Et eodem tem- pore Grecenses Zizkam in Grecz miserunt, quod prius dominus Divissius tenuit cum aliis civita- tibus, castrum in Grecz destruxerunt. Eodem eciam anno Pragenses, dominus Hassco, Divissius predictus et dominus Crussina et dominus Pusska tempore messis aput curiam Strachonis prope Grecz per Zizkam et Greceuses victi sunt et interfecti et capti sunt plus quam trecenta (sic) et sacerdotem, qui portabat corpus Christi, manu interfecit et feria IIII ante Lau- rencii. *) Ego vix effugi. Eodem anno Zizka obsessus est in Cza- slawia per Pragenses et per barones; et tunc quando quidem Mathias Lupak, Grecensium capi- taneus, properavit Zizkoni in adiutorium, per illos, qui fuerunt in Colonia, victi sunt et capti et inter- fecti sunt bene trecenta; et predictus Lupak ibi- dem per Czernin interfectus est. Eodem anno dominus de Oppoczen et domi- nus Putha de Czastalowitz invaserunt vicum circa Grecz Regine dictum KrziZownicze vlicze, et sacer- dotem in ecclesia s. Anne Johannem interfecerunt et archam conculcaverunt feria VI ante Nativi- tatem s. Marie Virginis. 5) Anno Domini MCCCCXXIII* Zizka cum Grecensibus prostravit dominum Puotham cum domino Johanne de Oppoczen post Jaromierz circa Skalicz. Eodem anno feria IIII ante Penthecostes ?7) Zizka cum Thaboritis et cum dominis de Po- diebrad et Rohaczone et cum Waleczowsky et sua parte prostraverunt Pragenses cum eorum parte circa Malessow, et interfecti sunt bene mille et ducenta ex Pragensibus. Et tunc Zizka residuum Montes Chutuas exussit, et in ecclesia inclusos cremavit, et post profectus et versus Kurzim, qui se eis subdidit, similiter Broda et Nimburgka. Eodem anno in Exaltacione s. Crucis *9) con- cordatus est Zizka cum Pragensibus, et pacem *') Dne 9 bfezns. — *') Ро 12 dubnu. — *?) 10 srpna. — **) 20 dubna. — '*) 4 srpna 1423. — **) 3 záti. — 17) 7 éervpa 1424. — **) 14 záři. 1423 1404
1422 1423 30 dictus Zawissie Čzerny captus est et captivus cum quodam milite Mrwicze dicto in pretorium Pragense ad Czerwenohorsky deportatus. Eodem eciam anno feria II post Remini- scere“') decollatus est guidam predicator, sacer- dos Johannes de Arena de Nova Civitate met decimus in pretorio in Antigua Civitate; ob cuius mortem communitas sive commune vulgus utrius- que civitatis collegia omnia devastaverunt et libros de librariis tulerunt diversos. Mihi eciam meos libros acceperunt, inter guos receptus est mihi tractatus mag. Johannis Hus propria manu ipsius scriptus Constancie in carcere, guem edi- dit de communione utriusque speciei, in quo approbavit, communionem utriusque speciei esse sanctam, catholicam et meritoriam diversis scrip- turis. Ob eius eciam mortem ipso die Judei omnes exspoliati sunt, et ipso die duo seniores civitatis decollati et in crastino guingue ex con- sulibus et post iudex cum aliguot personis. Eodem eciam anno Sigismundus, dux Lyt- wanie, Boémiam venit post Conductum pasche *?) et adduxit quinque millia Polonorum equitum; post Prage consules creavit, et post missus est in Grecz Regine, consules captivavit et dedit eos in Trzebochowicz ad captivitatem, et tunc in die Laurencii*?) circumvallavit castrum Op- poczen, et similiter castrum Karlsstan; quibus non expugnatis predictus dux Poloniam reversus. Eodem anno moneta cuprea deperiit. Anno Domini MCCCCXXIII? Zizka cum do- mino Divissio de Miletnik et cum Hertwikone et cum Grecensibus dominum Czenkonem de We. liss cum ceteris baronibus circa ecclesiam s. Ot- hardi prope Horzicz prostraverunt. **) Eodem anno predictus Divissius cum domino Victorino et Hynkone de Podiebrad et cum do- mino Hasskone de Walsstan et domino Hynkone de Golsstan et cum ceteris Moraviam equitantes aliquot propugnacula et civitates ibidem lucra- verunt et conflictum circa Kromierziz cum epi- scopo Olomucensi domino Johanne et cum duce Przemkone de Oppawia ac cum aliis baronibus habuerunt, et multi ex utraque parte interfecti KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAZSKÉHO sunt, sed Boémi campum obtinuerunt et crastino die civitatem Kromierziz obtinuerunt, et capti- varunt ibidem aliquot barones Morauie, puta do- minum Georgium de Lukow, dominum Johannem de Bietow et de Czorsstan et alios. Et eodem tem- pore Grecenses Zizkam in Grecz miserunt, quod prius dominus Divissius tenuit cum aliis civita- tibus, castrum in Grecz destruxerunt. Eodem eciam anno Pragenses, dominus Hassco, Divissius predictus et dominus Crussina et dominus Pusska tempore messis aput curiam Strachonis prope Grecz per Zizkam et Greceuses victi sunt et interfecti et capti sunt plus quam trecenta (sic) et sacerdotem, qui portabat corpus Christi, manu interfecit et feria IIII ante Lau- rencii. *) Ego vix effugi. Eodem anno Zizka obsessus est in Cza- slawia per Pragenses et per barones; et tunc quando quidem Mathias Lupak, Grecensium capi- taneus, properavit Zizkoni in adiutorium, per illos, qui fuerunt in Colonia, victi sunt et capti et inter- fecti sunt bene trecenta; et predictus Lupak ibi- dem per Czernin interfectus est. Eodem anno dominus de Oppoczen et domi- nus Putha de Czastalowitz invaserunt vicum circa Grecz Regine dictum KrziZownicze vlicze, et sacer- dotem in ecclesia s. Anne Johannem interfecerunt et archam conculcaverunt feria VI ante Nativi- tatem s. Marie Virginis. 5) Anno Domini MCCCCXXIII* Zizka cum Grecensibus prostravit dominum Puotham cum domino Johanne de Oppoczen post Jaromierz circa Skalicz. Eodem anno feria IIII ante Penthecostes ?7) Zizka cum Thaboritis et cum dominis de Po- diebrad et Rohaczone et cum Waleczowsky et sua parte prostraverunt Pragenses cum eorum parte circa Malessow, et interfecti sunt bene mille et ducenta ex Pragensibus. Et tunc Zizka residuum Montes Chutuas exussit, et in ecclesia inclusos cremavit, et post profectus et versus Kurzim, qui se eis subdidit, similiter Broda et Nimburgka. Eodem anno in Exaltacione s. Crucis *9) con- cordatus est Zizka cum Pragensibus, et pacem *') Dne 9 bfezns. — *') Ро 12 dubnu. — *?) 10 srpna. — **) 20 dubna. — '*) 4 srpna 1423. — **) 3 záti. — 17) 7 éervpa 1424. — **) 14 záři. 1423 1404
Strana 31
1424 KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAZSKÉHO inter se firmaverunt sub XIIII millibus sexagenis gross. bonorum; et in campo Hospitalensi mag- num acervum lapidum comportaverunt in'signum federis prenotati, ut, si que pars illud transgressa fuerit, his lapidibus obruatur. Eodem eciam anno post festum s. Wenceslai Zizka, Pragenses cum superius notato duce Sigis- mundo Lythwanie, qui eodem auno secunda vice Boemiam venerat, et cum domino Hynkone de Golsstan, congregatis exercitibus suis cum do- mino Divissio de Milletynek Moraviam intravit, et predicti exercitus preter dominum Divissium circumvallaverunt castrum Przibislaw, et ibidem mortuus est Zizka, zradeze vytiepeny, feria IIII ante Galli*?) et deportatus est in Grecz Regine, et sepultus est in ecclesia sancti Spiritus ante magnum altare. Et prefatus dux cum Pragensi- bus et cum Zizkonis exercitu campestri, qui dicti Syrotkones et fuerunt commissi Sokoloni, pro- fecti ulterius Moraviam, cum supradicto domino Divissio apud civitatem Mezrzycz simul convene- runt; et ulterius abinde ad Ewanczicz profecti sunt, et eam per impetum [ceperunt], et multos captivos abduxerunt. Postea castra Boscowiez, Letowicz per impetum lucrati sunt, et civitatem Molyhnicze, 59) et omnes in eisdem masculi sexus morti et incendiis tradiderunt; et abinde reversi sunt Boémiam. Et tunc prefati Syrotkones ele- gerunt sibi capitaneum quendam Kunssonem, et post eum alios. Et sic ille due cohortes deinceps sequentibus annis singuli cum suis capitaneis, puta Thaborite et Syrotkones, semper campos tenuerunt cum curribus, bombardis et instru- mentis hincinde equitando. Et talis inter eos fuit differencia, nam Thaborite habuerunt sacerdotes, qui celebrabant absque ornatis, Syrotkones vero cum ornatis et vexillis etc. Anno Domini MCCCCXXV? fuit. pestilencia et eodem anno hec castra lucrata et acquisita sunt: Taborite acquisierunt Rychmbergk5!) et Holohlaw et Richimburgk??) domini Flasskoniss, Horziniewes et Chlumecz et Syrotkones civitatem Radek et castrum Oppoczen. Eodem anno dux Sigismundus cum Pragen- 31 sibus et ambobus exercitibus, puta Thaboritis et Syrotkonibus, et cum multis baronibus Boémie et Moravie intraverunt Austriam, primum deva- stantes claustrum prope Znoymam dictum Lauka, et post abinde civitatem Recze59) cum castro per impetum acquisierunt, et multos ibidem occide- runt, et comitem Johannem de Hardek, purgra- vium Maytburgensem?*), ibi captivaverunt, et cum multis suis familiaribus et in captivitatem Pragam duxerunt. Ibi eciam interfectus est do- minus Bohuslaus Sswambergk, capitaneus Tha- boritarum. Anno Dom. MCCCCXXVI? prefatus dux Sigis- mundus cum Pragensibus et ambo exercitus cam- pestres cum aliis dominis et civitatibus circum- vallaverunt civitatem Vsk super Albeam,55) et post dominico in die Viti*9) marchio Misnensis cum multis comitibus cum magna multitudine armate milicie venit in succursum civitati, habens in exercitibus suis, prout soli retulerunt, ad LXXX (sic) milia equitum et peditum. Et instau- rant inter se utreque partes bellum durissimum, et vicissim bello insudantibus Boémi fortiter ir- ruunt in Almanos, et Almani non valentes gra- ves ictus eorum sustinere dimissis omnibus cur- ribus, pixidibus et tentoriis terga vertunt, vexilla linquunt, equos calcaribus urgent. Et fugiunt omnes, qui solummodo fugere possunt. Et Boémi velut leones ipsos insequuntur ultra duo milliaria usque ad silvas, que sunt in metis terre post eastrum Kyspergk et Krupka, et in uno acervo occisi sunt plures quam trecenti milites. Et post solus ego aure audivi a quodam studente de Lipsk, qui venerat ex parte marchionis Misnensis, ut sciscitaretur de captivis, qui mihi retulit, quod solum de Misna et de Turingia preter alias pro- vincias cesa et perierunt ibi plus quam XVIII millia hominum et domini vexilliferones XXIII, et VII comites ibi occubuerunt. Et post con- flictum, qui in civitate fuerunt, statim fugierunt de civitate. De Boémis autem vix ad XXX occisi sunt in hoc bello. Eodem eciam anno uterque exercitus cam- pestris circumvallavit Podiebrad, et iacuerunt ") 11 Fijoa. — *% Mohelnice. — *') Richenberk. — *') Holohlavy 4 Richmburk. — ?! Reteé, Retz. — **) Magde- burg, Maidburg. — *") Üstí nad Labem. - %) 15 června. Viz Tomek. Děj. Prahy 1V, str. 350 a nisl. 1425
1424 KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAZSKÉHO inter se firmaverunt sub XIIII millibus sexagenis gross. bonorum; et in campo Hospitalensi mag- num acervum lapidum comportaverunt in'signum federis prenotati, ut, si que pars illud transgressa fuerit, his lapidibus obruatur. Eodem eciam anno post festum s. Wenceslai Zizka, Pragenses cum superius notato duce Sigis- mundo Lythwanie, qui eodem auno secunda vice Boemiam venerat, et cum domino Hynkone de Golsstan, congregatis exercitibus suis cum do- mino Divissio de Milletynek Moraviam intravit, et predicti exercitus preter dominum Divissium circumvallaverunt castrum Przibislaw, et ibidem mortuus est Zizka, zradeze vytiepeny, feria IIII ante Galli*?) et deportatus est in Grecz Regine, et sepultus est in ecclesia sancti Spiritus ante magnum altare. Et prefatus dux cum Pragensi- bus et cum Zizkonis exercitu campestri, qui dicti Syrotkones et fuerunt commissi Sokoloni, pro- fecti ulterius Moraviam, cum supradicto domino Divissio apud civitatem Mezrzycz simul convene- runt; et ulterius abinde ad Ewanczicz profecti sunt, et eam per impetum [ceperunt], et multos captivos abduxerunt. Postea castra Boscowiez, Letowicz per impetum lucrati sunt, et civitatem Molyhnicze, 59) et omnes in eisdem masculi sexus morti et incendiis tradiderunt; et abinde reversi sunt Boémiam. Et tunc prefati Syrotkones ele- gerunt sibi capitaneum quendam Kunssonem, et post eum alios. Et sic ille due cohortes deinceps sequentibus annis singuli cum suis capitaneis, puta Thaborite et Syrotkones, semper campos tenuerunt cum curribus, bombardis et instru- mentis hincinde equitando. Et talis inter eos fuit differencia, nam Thaborite habuerunt sacerdotes, qui celebrabant absque ornatis, Syrotkones vero cum ornatis et vexillis etc. Anno Domini MCCCCXXV? fuit. pestilencia et eodem anno hec castra lucrata et acquisita sunt: Taborite acquisierunt Rychmbergk5!) et Holohlaw et Richimburgk??) domini Flasskoniss, Horziniewes et Chlumecz et Syrotkones civitatem Radek et castrum Oppoczen. Eodem anno dux Sigismundus cum Pragen- 31 sibus et ambobus exercitibus, puta Thaboritis et Syrotkonibus, et cum multis baronibus Boémie et Moravie intraverunt Austriam, primum deva- stantes claustrum prope Znoymam dictum Lauka, et post abinde civitatem Recze59) cum castro per impetum acquisierunt, et multos ibidem occide- runt, et comitem Johannem de Hardek, purgra- vium Maytburgensem?*), ibi captivaverunt, et cum multis suis familiaribus et in captivitatem Pragam duxerunt. Ibi eciam interfectus est do- minus Bohuslaus Sswambergk, capitaneus Tha- boritarum. Anno Dom. MCCCCXXVI? prefatus dux Sigis- mundus cum Pragensibus et ambo exercitus cam- pestres cum aliis dominis et civitatibus circum- vallaverunt civitatem Vsk super Albeam,55) et post dominico in die Viti*9) marchio Misnensis cum multis comitibus cum magna multitudine armate milicie venit in succursum civitati, habens in exercitibus suis, prout soli retulerunt, ad LXXX (sic) milia equitum et peditum. Et instau- rant inter se utreque partes bellum durissimum, et vicissim bello insudantibus Boémi fortiter ir- ruunt in Almanos, et Almani non valentes gra- ves ictus eorum sustinere dimissis omnibus cur- ribus, pixidibus et tentoriis terga vertunt, vexilla linquunt, equos calcaribus urgent. Et fugiunt omnes, qui solummodo fugere possunt. Et Boémi velut leones ipsos insequuntur ultra duo milliaria usque ad silvas, que sunt in metis terre post eastrum Kyspergk et Krupka, et in uno acervo occisi sunt plures quam trecenti milites. Et post solus ego aure audivi a quodam studente de Lipsk, qui venerat ex parte marchionis Misnensis, ut sciscitaretur de captivis, qui mihi retulit, quod solum de Misna et de Turingia preter alias pro- vincias cesa et perierunt ibi plus quam XVIII millia hominum et domini vexilliferones XXIII, et VII comites ibi occubuerunt. Et post con- flictum, qui in civitate fuerunt, statim fugierunt de civitate. De Boémis autem vix ad XXX occisi sunt in hoc bello. Eodem eciam anno uterque exercitus cam- pestris circumvallavit Podiebrad, et iacuerunt ") 11 Fijoa. — *% Mohelnice. — *') Richenberk. — *') Holohlavy 4 Richmburk. — ?! Reteé, Retz. — **) Magde- burg, Maidburg. — *") Üstí nad Labem. - %) 15 června. Viz Tomek. Děj. Prahy 1V, str. 350 a nisl. 1425
Strana 32
32 ibidem XIII ebdomadis, et non valuerunt municio- nem acquirere, sed ad aliquot C occisi sunt, et multum damnum tulerunt. Et post ad festum s. Galli*?) dominus Hinko de Podiebrad occisus 8nte civitatem Nimburgam, et post in novo anno frater eius dominus Victorinus mortuus est. Eodem anno civitas Lippay una cum castro lucrata est. *3) Anno Domini MCCCCXXVII', in ieiunio??) commissum est grande bellum in Austria, et pro- strati sunt Australes ante civitatem Swietla per Thaboritas, et cesa sunt ibi Australium plus guam novem millia hominum, et preda multa capta est, et specialiter istorum dominorum de Austria, do- mini Ramprecht de Wolssn, cuius et vexillum re- ceptum est, domini de Maissow, domini Liuchten- staynar, domini de Puchaim,") domini Lippoldi dicti Cragerz, domini de Neinper et aliorum quam plurimorum. Et eodem eciam anno Syrotkones cum suo exercitu intraverunt Sleziam et devastaverunt ac &acquisierunt has civitates: Lubno et Kolperk, et multam predam tulerunt. Et tunc temporis Gre- censes, Salawa et de Nachod cum aliis circum- vallaverunt castrum Czerwena hora, et Syrotkones venientes de Slezia iuverunt eos et acquisierunt illud in festo Penthecosten. Eodem eciam anno captus est per Pragenses Swoissum et Rozwodam predictus dux Sigismun- dus Litwanie et in castrum Wallstayn portatus est. Eodem eciam anno sabbato ante Assumpcio- nem Slezite exusserunt suburbia ante Nachod et aliquot homines utriusque sexus interfecerunt. Eodem eciam anno marchio Brandenburgensis et Misnensis marchio cum aliis principibus spiri- tualibus et secularibus civitatem Strzybro circum- vallaverunt et sedule expugnaverunt cum bom- bardis, contra quos uterque exercitus campestris cum Pragensibus et aliis civitatibus et baronibus Moravie cum suis exercitibus trahunt, et Almani ad propria fugiunt, Bośmi vero eos insequuntur et civitatem Tachow cum castro per impetum ac- KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAŽSKÉHO quirunt et eam succendunt, multis in ea occisis et pixide solenni dicta Chmelik in ea accepta. Eodem eciam anno dominus Hynko de Gol- stayn cum Smirziczky et familia domini Johannis de Oppoczen et domini Puothe Pragam venerunt cum familia aliorum dominorum ad instigacionem certorum scabinorum utriusque civitatis, qui pro eis miserunt. Et quando in civitate fuerunt, tunc contra eos communitatem incitaverunt; que irruit super eos, et predictum dominum Hynkonem cum quibusdam interfecerunt. Quidam ex eis submersi sunt, et captivati sunt plures quam ducenta (sic), et quinquaginta; cum quibus eciam ibidem captus fui; et hoc est factum sabbato ante Nativitatem sancte Marie. °°) Eodem eciam anno uterque exercitus cum Pragensibus et aliis circumvallaverunt dominum Divissium in Colonia. Anno Domini MCCCCXXVIII°, in hieme uter- que exercitus campestris et Pragenses quidam, cum quibus ego fui, campos Moraviam dirigunt et Syrotkones cum Pragensibus et domino Jo- hanne Towaczowsky ad Brodam Ungaricalem pro- ficiscuntur, que benivole subdibit se ipsis. Et post omnes exercitus circa Wesele conveniunt et versus Skalicz et Senicz per montes Ungariam intrant, et submontana devastant circum Orze- chowy, Modrany, Fesing *!) et civitatem comitum ad sanctum Georgium, et ibi multos occiderunt. Post apud Possonium sive Presspurgk castra me- tati ante suburbia et in suburbiis, que postea exusserunt, et multa damna intulerunt, et demum versus Loznicz et Senicz et Sintawam 9?) et cir- cum Tyrnawiam Kostelany, Czehticze et circa Novam Civitatem contra Beczkow omnia deva- stantes et concremantes Brodam revertuntur, et ibi dimissis suis per Moraviam versus Oppaviam tendunt. Tunc timore territi fugiunt de civitate Polska Ostrawa, Ketrzie,*?) Ossoblaha civitatibus, et dux Wenceslaus Oppawiensis cum civitate Hlub- czicz et Hradecz subdidit se benivole eis. Et post circumvallant ducem iuvenem Bolkonem in Hlo- 57) 16 října. — *) Před 8 květnem 1426. — +) Od 6 března do 20 dubna byl tenkráte půst. — *%) 6 září. — *!) Srovnej Tomek, Dějepis Praby IV, str. 892. Ořechov, Modré, Pezink, Sv. Jiljí. — *) Ložnice, Senice, Šintava, Trnava, Kostelaný, Čechtice, Nové město, Beckov. — *) Polská Ostrava, Ketř čili Kačery. *) Rukopis má Purbarm. 1427
32 ibidem XIII ebdomadis, et non valuerunt municio- nem acquirere, sed ad aliquot C occisi sunt, et multum damnum tulerunt. Et post ad festum s. Galli*?) dominus Hinko de Podiebrad occisus 8nte civitatem Nimburgam, et post in novo anno frater eius dominus Victorinus mortuus est. Eodem anno civitas Lippay una cum castro lucrata est. *3) Anno Domini MCCCCXXVII', in ieiunio??) commissum est grande bellum in Austria, et pro- strati sunt Australes ante civitatem Swietla per Thaboritas, et cesa sunt ibi Australium plus guam novem millia hominum, et preda multa capta est, et specialiter istorum dominorum de Austria, do- mini Ramprecht de Wolssn, cuius et vexillum re- ceptum est, domini de Maissow, domini Liuchten- staynar, domini de Puchaim,") domini Lippoldi dicti Cragerz, domini de Neinper et aliorum quam plurimorum. Et eodem eciam anno Syrotkones cum suo exercitu intraverunt Sleziam et devastaverunt ac &acquisierunt has civitates: Lubno et Kolperk, et multam predam tulerunt. Et tunc temporis Gre- censes, Salawa et de Nachod cum aliis circum- vallaverunt castrum Czerwena hora, et Syrotkones venientes de Slezia iuverunt eos et acquisierunt illud in festo Penthecosten. Eodem eciam anno captus est per Pragenses Swoissum et Rozwodam predictus dux Sigismun- dus Litwanie et in castrum Wallstayn portatus est. Eodem eciam anno sabbato ante Assumpcio- nem Slezite exusserunt suburbia ante Nachod et aliquot homines utriusque sexus interfecerunt. Eodem eciam anno marchio Brandenburgensis et Misnensis marchio cum aliis principibus spiri- tualibus et secularibus civitatem Strzybro circum- vallaverunt et sedule expugnaverunt cum bom- bardis, contra quos uterque exercitus campestris cum Pragensibus et aliis civitatibus et baronibus Moravie cum suis exercitibus trahunt, et Almani ad propria fugiunt, Bośmi vero eos insequuntur et civitatem Tachow cum castro per impetum ac- KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAŽSKÉHO quirunt et eam succendunt, multis in ea occisis et pixide solenni dicta Chmelik in ea accepta. Eodem eciam anno dominus Hynko de Gol- stayn cum Smirziczky et familia domini Johannis de Oppoczen et domini Puothe Pragam venerunt cum familia aliorum dominorum ad instigacionem certorum scabinorum utriusque civitatis, qui pro eis miserunt. Et quando in civitate fuerunt, tunc contra eos communitatem incitaverunt; que irruit super eos, et predictum dominum Hynkonem cum quibusdam interfecerunt. Quidam ex eis submersi sunt, et captivati sunt plures quam ducenta (sic), et quinquaginta; cum quibus eciam ibidem captus fui; et hoc est factum sabbato ante Nativitatem sancte Marie. °°) Eodem eciam anno uterque exercitus cum Pragensibus et aliis circumvallaverunt dominum Divissium in Colonia. Anno Domini MCCCCXXVIII°, in hieme uter- que exercitus campestris et Pragenses quidam, cum quibus ego fui, campos Moraviam dirigunt et Syrotkones cum Pragensibus et domino Jo- hanne Towaczowsky ad Brodam Ungaricalem pro- ficiscuntur, que benivole subdibit se ipsis. Et post omnes exercitus circa Wesele conveniunt et versus Skalicz et Senicz per montes Ungariam intrant, et submontana devastant circum Orze- chowy, Modrany, Fesing *!) et civitatem comitum ad sanctum Georgium, et ibi multos occiderunt. Post apud Possonium sive Presspurgk castra me- tati ante suburbia et in suburbiis, que postea exusserunt, et multa damna intulerunt, et demum versus Loznicz et Senicz et Sintawam 9?) et cir- cum Tyrnawiam Kostelany, Czehticze et circa Novam Civitatem contra Beczkow omnia deva- stantes et concremantes Brodam revertuntur, et ibi dimissis suis per Moraviam versus Oppaviam tendunt. Tunc timore territi fugiunt de civitate Polska Ostrawa, Ketrzie,*?) Ossoblaha civitatibus, et dux Wenceslaus Oppawiensis cum civitate Hlub- czicz et Hradecz subdidit se benivole eis. Et post circumvallant ducem iuvenem Bolkonem in Hlo- 57) 16 října. — *) Před 8 květnem 1426. — +) Od 6 března do 20 dubna byl tenkráte půst. — *%) 6 září. — *!) Srovnej Tomek, Dějepis Praby IV, str. 892. Ořechov, Modré, Pezink, Sv. Jiljí. — *) Ložnice, Senice, Šintava, Trnava, Kostelaný, Čechtice, Nové město, Beckov. — *) Polská Ostrava, Ketř čili Kačery. *) Rukopis má Purbarm. 1427
Strana 33
KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAŽSKÉHO 123 how, post civitatem per impetum acquirunt et captivant ultra mille captivos clientares, et alios de Biela $*) et Prudnijk et de Strzelecz civita- tibus. Post predictus dux Bolko veniens, proscri- bens (sic) se eis cum suis, ut non sit contra eos, et captivos pecunia redemit. Post duces Slezie et civitates et episcopus congregant campum contra eos apud Nissam. Super quos in suburbiis predicti de suis curribus pedestre insiliunt et adversariorum bene ad duo millia interficiunt et submergunt, imo aliquot eorum usque ad urbem cum suis insiliunt, currus Slezitarum una cum suburbiis et ecclesiis concremant. Pavor ingens fit in Slezitis et fugiunt de his civitatibus, ad- ventum predictorum exercituum non prestolantes : de Paczkow, **) de Cziknhals, de Franksstain, de Othmochow civitate, de Krotkow, de Brzieh, de Olaw, de Strzielin. Et dux Minstrbergensis cum suis civibus subdidit se eis. Fugiunt eciam de Reychbach, *5) circa quam diebus Pasche *”) dura- verunt, et ibi venerunt ad eos de Boemia barones et de civitatibus exercitus magnus; cum quibus reversi sunt Sleziam et versus castrum Sobotka, de quo fugiunt; quod nostri suis implent. Post acquirunt multa bona propugnacula et de Nay- mark $5) necessaria supra castrum ducunt. Post iterum duces cum civitatibus suos exercitus con- gregant circa Lekniez. Nostri supra eos versus Kolpergk$9?) trahunt, et cum Bohemos vident, omnes nocte fugiunt ad civitates. Post Boémi per impetum civitatem Hoyno acquirunt et multos interficiunt, et eam succendunt. Post ad Wrati- sluwiam trahunt et suburbia eis succendunt, quam- vis in civitate ad C millia hominum ex diversis civitatibus et abinde et de villis habuerunt. Post multis villis, oppidis et propugnaculis devastatis et succensis, multa pecora et pecudes abegerunt et Boemiam reversi sunt ad festum Penthecostes. 7°) Eodem eciam anno post festum s. Jacobi apo- stolorum (sic) *!) exercitus Sirotkonum cum civita- tibus suis circumvallaverunt Lichmburgk et bass- tas circum castrum exstruxerunt et de aliis par- 33 tibus pecudes pro carnibus hii, qui fuerunt circa castrum appulerunt, ut necessaria possent habere. Hii castrum vallaverunt; et interim cum versus Zitawiam Sirotkones equitaverunt cum Krakow- czone capitaneo et in reditu eorum prope Chra- stawa multi eorum per adversarios eorum occisi sunt; et in obsidione predicti castri perdurave- runt ad dimidium alterum annum, quia sequenti anno die s. Katherine domino Johanni Russynow- Sky castrum tradiderunt. Eodem eciam anno Syrotkones cum Grecen- sibus prostraverunt Slesitas prope Glacz et Stiew- nicz et occiderunt ducem Minsternbergensem, qui prefuit exercitui, et hoc quatuor temporibus post Lucie. 7%) Anno Domini MCCCCXXIX°, feria VI ante Letare 73) Grecenses cum Trcżka et Jankone Holy prostraverunt dominum Hynkonem Crussyna de Kumburgk alias de Lichtmburgk, et ibidem capti- vaverunt quendam sacerdotem dictum Tupecz, quem statim crastino die s. Georgii **) crema- verunt. Anno Domini MCCCCXXX? mortuus est do- minus Johannes de Oppocżen in Hostinny, et hoc post Pascha. 7) Eodem tempore per gelu destructa sunt multa blada circa Grecz. Eodem anno populus Sokolonis de Rzeczicz circa festum s. Wenceslai prostratus est in Au- stria et capti et interfecti sunt ad septingenta (sic), et frater ipsius cum eis captus est. 7$) Anno Domini MCCCOXXXI% feria IV ante Assumcionem s. Marie??) prostrati sunt per Boe- Ios omnes electores imperii tam spirituales, quam seculares cum aliis principibus utriusque status de Bawaria, Misna et de Reno et cum civibus imperialibus, qui venerant Boémiam, volentes eam subdere sibi. Et cum eis fuit eciam Julianus, cardinalis et legatus a consilio Bazilensi cum cruce, et reliquit ibidem cappam sum. Et currus ne forte omnes, tentoria, bombardas ibi fugientes reliquerunt pre timore et multi cesi sunt, quia, *) Bélà (Zülz), Prudnik, Stfele&ek. — **) Packov, Ziegenbals. Srovnej Tomek, Déjepis Prahy IV, str. 402 à näsl. — **) Reichenbach. — *") Kolem 1 dubna 1428. — **) Stfeda. — **) Goldberg — '*) 22 kvétna 1428. — ”') Po 26 červenci. — "?) 15—18 prosince. — *") 4 bfezna. — '*) Mà byti enad Gregorii a dříve místo ante Letare snad post Letare. — **) Po 16. dubnu. '*) Srovnej Tomek, Déjepis Prahy IV, str. 501 a 502. — *') 8 srpna. § 8 1431
KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAŽSKÉHO 123 how, post civitatem per impetum acquirunt et captivant ultra mille captivos clientares, et alios de Biela $*) et Prudnijk et de Strzelecz civita- tibus. Post predictus dux Bolko veniens, proscri- bens (sic) se eis cum suis, ut non sit contra eos, et captivos pecunia redemit. Post duces Slezie et civitates et episcopus congregant campum contra eos apud Nissam. Super quos in suburbiis predicti de suis curribus pedestre insiliunt et adversariorum bene ad duo millia interficiunt et submergunt, imo aliquot eorum usque ad urbem cum suis insiliunt, currus Slezitarum una cum suburbiis et ecclesiis concremant. Pavor ingens fit in Slezitis et fugiunt de his civitatibus, ad- ventum predictorum exercituum non prestolantes : de Paczkow, **) de Cziknhals, de Franksstain, de Othmochow civitate, de Krotkow, de Brzieh, de Olaw, de Strzielin. Et dux Minstrbergensis cum suis civibus subdidit se eis. Fugiunt eciam de Reychbach, *5) circa quam diebus Pasche *”) dura- verunt, et ibi venerunt ad eos de Boemia barones et de civitatibus exercitus magnus; cum quibus reversi sunt Sleziam et versus castrum Sobotka, de quo fugiunt; quod nostri suis implent. Post acquirunt multa bona propugnacula et de Nay- mark $5) necessaria supra castrum ducunt. Post iterum duces cum civitatibus suos exercitus con- gregant circa Lekniez. Nostri supra eos versus Kolpergk$9?) trahunt, et cum Bohemos vident, omnes nocte fugiunt ad civitates. Post Boémi per impetum civitatem Hoyno acquirunt et multos interficiunt, et eam succendunt. Post ad Wrati- sluwiam trahunt et suburbia eis succendunt, quam- vis in civitate ad C millia hominum ex diversis civitatibus et abinde et de villis habuerunt. Post multis villis, oppidis et propugnaculis devastatis et succensis, multa pecora et pecudes abegerunt et Boemiam reversi sunt ad festum Penthecostes. 7°) Eodem eciam anno post festum s. Jacobi apo- stolorum (sic) *!) exercitus Sirotkonum cum civita- tibus suis circumvallaverunt Lichmburgk et bass- tas circum castrum exstruxerunt et de aliis par- 33 tibus pecudes pro carnibus hii, qui fuerunt circa castrum appulerunt, ut necessaria possent habere. Hii castrum vallaverunt; et interim cum versus Zitawiam Sirotkones equitaverunt cum Krakow- czone capitaneo et in reditu eorum prope Chra- stawa multi eorum per adversarios eorum occisi sunt; et in obsidione predicti castri perdurave- runt ad dimidium alterum annum, quia sequenti anno die s. Katherine domino Johanni Russynow- Sky castrum tradiderunt. Eodem eciam anno Syrotkones cum Grecen- sibus prostraverunt Slesitas prope Glacz et Stiew- nicz et occiderunt ducem Minsternbergensem, qui prefuit exercitui, et hoc quatuor temporibus post Lucie. 7%) Anno Domini MCCCCXXIX°, feria VI ante Letare 73) Grecenses cum Trcżka et Jankone Holy prostraverunt dominum Hynkonem Crussyna de Kumburgk alias de Lichtmburgk, et ibidem capti- vaverunt quendam sacerdotem dictum Tupecz, quem statim crastino die s. Georgii **) crema- verunt. Anno Domini MCCCCXXX? mortuus est do- minus Johannes de Oppocżen in Hostinny, et hoc post Pascha. 7) Eodem tempore per gelu destructa sunt multa blada circa Grecz. Eodem anno populus Sokolonis de Rzeczicz circa festum s. Wenceslai prostratus est in Au- stria et capti et interfecti sunt ad septingenta (sic), et frater ipsius cum eis captus est. 7$) Anno Domini MCCCOXXXI% feria IV ante Assumcionem s. Marie??) prostrati sunt per Boe- Ios omnes electores imperii tam spirituales, quam seculares cum aliis principibus utriusque status de Bawaria, Misna et de Reno et cum civibus imperialibus, qui venerant Boémiam, volentes eam subdere sibi. Et cum eis fuit eciam Julianus, cardinalis et legatus a consilio Bazilensi cum cruce, et reliquit ibidem cappam sum. Et currus ne forte omnes, tentoria, bombardas ibi fugientes reliquerunt pre timore et multi cesi sunt, quia, *) Bélà (Zülz), Prudnik, Stfele&ek. — **) Packov, Ziegenbals. Srovnej Tomek, Déjepis Prahy IV, str. 402 à näsl. — **) Reichenbach. — *") Kolem 1 dubna 1428. — **) Stfeda. — **) Goldberg — '*) 22 kvétna 1428. — ”') Po 26 červenci. — "?) 15—18 prosince. — *") 4 bfezna. — '*) Mà byti enad Gregorii a dříve místo ante Letare snad post Letare. — **) Po 16. dubnu. '*) Srovnej Tomek, Déjepis Prahy IV, str. 501 a 502. — *') 8 srpna. § 8 1431
Strana 34
143 1438 34 ut dicebatur, habuerunt in exercitu suo velut du- centa millia hominum. Tunc temporis eciam im- perator Sigismundus suscepto diademate imperii venerat Normbergkam. Eodem eciam anno Syrotkones fuerunt post fluvium Wah in Ungaria, et ibi propter frequentes pluvias it& aggravata est via, quod Ungari, qui venerant contra eos, repulerunt eos a maiori parte curruum, quos ibi dimiserunt. Qui cum eis simul] per X dies concertaverunt, et interfecti et mortui sunt ibi ex Syrotkonibus bene plures quam ad centum, et predam, quam tulerant, ibi totam reliquerunt. Et hoc actum est circa festum Martini. *9) Anno Domiui MCCCCXXXII? fuerunt multi salmones in Albea circa Grecz, sic quod eos confodiebant et secabant. Eodem anno circa festum s. Marie Magda- lene??) fuit magna inundancio per Boémiam et segetes et fena multa destruxit. Et ipso die s. Magdalene in nocte pons Pragensis ruptus est, et omnia molendina circa Pragam destructa. Et in tantum se extendebat aqua, quod se in navibus ducebant per circulum in Antiqua civi- tate Pragensi et multe domus rupte sunt. Eodem anno circumvallaverunt castrum Pocz- stain et lucraverunt. Anno Domini MCCCCXXXIII? Thaborite equitaverunt ad Ungariam in Sspiss, et multam predam tulerunt. Eodem eciam anno fuit charistia magna per Boemiam; nam una mensura siliginis per '/, sexa- genam et per XL grossos, imo alicubi per L gros- sos [vendebatur]; et tum in quibusdam locis quercina et glandes comedebant, et hiis omnibus multa mala ortas sunt in Boémia et aliis vicinis provinciis per Syrotkones et Thaboritas. Et quid aliud superfuit, nisi quod igne ruunt passim ec- clesie et municiones. Fit magna strages in po- pulo et desolacio terre. In lacrymas abeunt, omnia luctus habet. Ecce quam periculosa sacerdotum lis, dissensio et discordia! Nam ipsi omnium istorum fuerunt in causa et in ruina. Eodem eciam anno Thaborite, Pragenses et ceteri Plznam circumvallaverunt, in cuius obsidione KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAZSKÉHO perduraverunt prope unum annum ; et post abinde 145 Thaborite Bawariam equitaverunt pro acquiren- tibus (sic) *?*) victualibus pro obsidione civitatis predicte et interfecti. sunt et capti in Bawaria plus quam mille, et prostrati sunt & Bawaris. Eodem eciam anno Czapko, capitaneus Sy- rotkonum, cum suo exercitu, habens ne forte X millia in exercitu suo, regi Polonie in auxi- lium Prussiam intravit, et ibi multi de suo exer- citu fame mortui sunt. Et post abinde veniens ex alia parte cum suis Plznam obsedit, et sic, ut prius dixi, perdurant in obsidione prope annum, et terram maxime vastant, et iu aliquot locis eciam prosternuntur per populum domini Men- hardi post Horazdieyowicz ad aliquot centena et similiter per Malowczonem inter Benessow et Chotissan,9?) qui unam villam cum eis per- noctantibus concremat. Et tunc multa mala in regno per illos exercitus perpetrantur, ut puta incendia, furta, homicidia, rapine, violente coniuga- tarum et virginum oppressiones et desolaciones ecclesiarum et alia innumerabilia mala, et non aliud restat, nisi ve, ve, et in procinctu incumbit desolacio et destructio tocius regni. Ndm in pre- dictis exercitibus maior pars fuit alienigenarum, qui regno non compaciuntur. Quod animadver- tentes domini et terrigene, puta dominus Mein- bardus de Nova Domo, dominus Ptaczko de Ratay et de Polna, dominus Henricus de Weliss, dominus Alsso Holiczky de Sstermbergk, dominus Divissius de Milletnek et de Kuniteczka Hora cum aliis dominis, militibus, clientibus exercitum suum congregant iu Kaczin!) prope Montes ad sedandum predicta mala. Et tunc in civitate Pragensi inter civitates oritur dissensio; nam illi de Nova Civitate firmant se contra Antiquam Civitatem et conantur eam invadere; nam multos habuerunt secum de predictis exercitibus et spe- cialiter quendam apostatam sacerdotem Procopium Rasum, qui prefuit exercitui Thaboritarum, Kersky et alios notabiles. Quo considerato illi de Antiqua Civitate mittunt pro dominis, qui versus Pragam iter arripiunt et in vigilia Ascensionis Domini *?) per pontem ad Antiquam civitatem veniunt et ?* Kolem 11 listop. — "*) Kolem 22 července. — ?"*) acqui. — **) Chotýšany. — *') Kačina, ves u No- vých Dvorů. — **) 20 května.
143 1438 34 ut dicebatur, habuerunt in exercitu suo velut du- centa millia hominum. Tunc temporis eciam im- perator Sigismundus suscepto diademate imperii venerat Normbergkam. Eodem eciam anno Syrotkones fuerunt post fluvium Wah in Ungaria, et ibi propter frequentes pluvias it& aggravata est via, quod Ungari, qui venerant contra eos, repulerunt eos a maiori parte curruum, quos ibi dimiserunt. Qui cum eis simul] per X dies concertaverunt, et interfecti et mortui sunt ibi ex Syrotkonibus bene plures quam ad centum, et predam, quam tulerant, ibi totam reliquerunt. Et hoc actum est circa festum Martini. *9) Anno Domiui MCCCCXXXII? fuerunt multi salmones in Albea circa Grecz, sic quod eos confodiebant et secabant. Eodem anno circa festum s. Marie Magda- lene??) fuit magna inundancio per Boémiam et segetes et fena multa destruxit. Et ipso die s. Magdalene in nocte pons Pragensis ruptus est, et omnia molendina circa Pragam destructa. Et in tantum se extendebat aqua, quod se in navibus ducebant per circulum in Antiqua civi- tate Pragensi et multe domus rupte sunt. Eodem anno circumvallaverunt castrum Pocz- stain et lucraverunt. Anno Domini MCCCCXXXIII? Thaborite equitaverunt ad Ungariam in Sspiss, et multam predam tulerunt. Eodem eciam anno fuit charistia magna per Boemiam; nam una mensura siliginis per '/, sexa- genam et per XL grossos, imo alicubi per L gros- sos [vendebatur]; et tum in quibusdam locis quercina et glandes comedebant, et hiis omnibus multa mala ortas sunt in Boémia et aliis vicinis provinciis per Syrotkones et Thaboritas. Et quid aliud superfuit, nisi quod igne ruunt passim ec- clesie et municiones. Fit magna strages in po- pulo et desolacio terre. In lacrymas abeunt, omnia luctus habet. Ecce quam periculosa sacerdotum lis, dissensio et discordia! Nam ipsi omnium istorum fuerunt in causa et in ruina. Eodem eciam anno Thaborite, Pragenses et ceteri Plznam circumvallaverunt, in cuius obsidione KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAZSKÉHO perduraverunt prope unum annum ; et post abinde 145 Thaborite Bawariam equitaverunt pro acquiren- tibus (sic) *?*) victualibus pro obsidione civitatis predicte et interfecti. sunt et capti in Bawaria plus quam mille, et prostrati sunt & Bawaris. Eodem eciam anno Czapko, capitaneus Sy- rotkonum, cum suo exercitu, habens ne forte X millia in exercitu suo, regi Polonie in auxi- lium Prussiam intravit, et ibi multi de suo exer- citu fame mortui sunt. Et post abinde veniens ex alia parte cum suis Plznam obsedit, et sic, ut prius dixi, perdurant in obsidione prope annum, et terram maxime vastant, et iu aliquot locis eciam prosternuntur per populum domini Men- hardi post Horazdieyowicz ad aliquot centena et similiter per Malowczonem inter Benessow et Chotissan,9?) qui unam villam cum eis per- noctantibus concremat. Et tunc multa mala in regno per illos exercitus perpetrantur, ut puta incendia, furta, homicidia, rapine, violente coniuga- tarum et virginum oppressiones et desolaciones ecclesiarum et alia innumerabilia mala, et non aliud restat, nisi ve, ve, et in procinctu incumbit desolacio et destructio tocius regni. Ndm in pre- dictis exercitibus maior pars fuit alienigenarum, qui regno non compaciuntur. Quod animadver- tentes domini et terrigene, puta dominus Mein- bardus de Nova Domo, dominus Ptaczko de Ratay et de Polna, dominus Henricus de Weliss, dominus Alsso Holiczky de Sstermbergk, dominus Divissius de Milletnek et de Kuniteczka Hora cum aliis dominis, militibus, clientibus exercitum suum congregant iu Kaczin!) prope Montes ad sedandum predicta mala. Et tunc in civitate Pragensi inter civitates oritur dissensio; nam illi de Nova Civitate firmant se contra Antiquam Civitatem et conantur eam invadere; nam multos habuerunt secum de predictis exercitibus et spe- cialiter quendam apostatam sacerdotem Procopium Rasum, qui prefuit exercitui Thaboritarum, Kersky et alios notabiles. Quo considerato illi de Antiqua Civitate mittunt pro dominis, qui versus Pragam iter arripiunt et in vigilia Ascensionis Domini *?) per pontem ad Antiquam civitatem veniunt et ?* Kolem 11 listop. — "*) Kolem 22 července. — ?"*) acqui. — **) Chotýšany. — *') Kačina, ves u No- vých Dvorů. — **) 20 května.
Strana 35
KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAŽSKÉHO uss abinde in die Aseensionis Novam civitatem in- vadunt et eam dicioni Antique civitatis subdunt, hiis fugientibus de civitate, qui fuerunt fautores predictorum exercituum. Quo audito predicti exercitus ab obsidione civitatis Plznensis retra- hunt et adversus dominos predictos in Pragenses suos exercitus parant. Post domini de Praga in campum exeunt, quibus in auxilium veniunt qui- dam miles dominus Nicolaus Krchlebecz cum gente domini de Rosembergk et dominus Zmrzliko cum domino Przibicone de Klenowy et Plzakones, puta dominus Alsso de Zeybergk, dominus Jo- hannes de Sswambergk et dominus Buryan de Gutsstain cum ceteris. Et Thaboritis dominus Johannes Rohacz de Duba, dominus Johannes de Bergow, Grecenses, Zacenses, Montani, Cza. slawienses, Colonienses, Nimburgenses, Broden- ses, Curzimenses, Slanenses, Lunenses, Lytbo- mierzicenses, de Tabor, Pijska, Werona, Wodńan, Susicz, Yaromirz, Dwuor et cum aliis civitatibus, cum Kolda et ceteris. Et sic ex utraque parte hii exercitus ad se invicem properant et suas dirigunt ordinatas acies. Et dominico post Cor- poris Christi,?) que (sic) fuit in illa syllaba Cris pan Nic etc. post Brodam Boemicalem inter Lip- pan et Hrzibssko domini predicti suum exercitum stabiliunt, eligentes supremum capitaneum do- minum Divissium Borzkonem supradictum. Et Thaborite cum Syrotkonibus habentes in suo exercitu pretactum Procopium Rasum apostatam et Kersky et Syrotkones Procopium Parvum sacerdotem cum Czapkone pro capitaneis a Curzim cum suis curribus ad currus dominorum festi- nantissime trahunt, suos currus eorum curribus applicantes. Et de curribus dominorum strenui viri dominus Nicolaus de Lansstain et de Borotin, Arnestus Leskowecz de Humpolecz, Malowczo de Paczow, Janowsky cum aliis probis et robustis viris de exercitu dominorum exeuntes, in currus predictorum exercituum se invol[v]unt, et post alia pars exercitus et demum promiscuum vulgus, et sic currus Syrotkonum et Thaboritarum dis- trahunt et eos densatim neci tradunt, et alii fugiunt, et specialiter versus Brodam, et quo *5) 30 kvétna. ', Rukopis má místo unus slovo nisi. 35 unus') quisque fugere potest. Et sic plenarie et in toto prefati exercitus Syrotkonum et Thabo- ritarum cum suis curribus ibidem ipso die pro- strati sunt a predictis domini[s]; et occisi sunt ibi in campo plures quam mille ducenti, inter quos occisus est uterque sacerdos Procopius prefati. Et qui capti sunt fugientes, in horreis prope Brodam concremati sunt bene ad nonia- genta (sic). Et ibidem eciam capti sunt Rohacz predictus et dominus Johannes de Bergow pre- dicti cum ceteris, et currus omnes cum pixidibus recepti, et sic illa coadunacio illorum latronum periit et regnum cepit pacificari. Anno Domini MCCCCXXXVI* supradictus dominus et princeps invictissimus, dominus Sigis- mundus, Romanorum rex, imperator semper Au- gustus, Ungarie et Boemie rex, Iglaviam veuait, et sic cum predictis dominis Bo&mis concordatus est et unitus una cum Pragensibus et cum omni- bus sub utraque specie communionem servantibus. Et similiter concilium Baziliense, a quo quidem concilio legatus Philipertus, episcopus Con- stentiensis, cum auditore ibidem tunc interfue- runt, et circa compactata inter predictum con- cilium et dominum imperatorem et inter servantes communionem sub utraque specie et magistros Pragenses proscripserunt, que concilium cum im- peratore et duce Alberto de Austria, genero im- peratoris, cum aliis sigillis suis munierunt. Et sic imperator precepit ibidem publice proclamare una cum legato latine, boemice, theotunice et ungarico idiomate, quod Boemi et Moravi, ser- vantes communionem utriusque speciei, manentes in unione ecclesie sunt veri katholici et boni christiani, iuxta hunc tenorem, qui est extractus de bulla supradicti [concilii] Baziliensis: Sacro- sancta generalis synodus Bazileensis, in spiritu sancto feliciter congregata etc. Reverendis in Christo archiepiscopo Pragensi, episcopo Olo- mucensi, Luthomislensique episcopis, qui sunt vel qui pro tempore erunt, universis et singulis sacerdotibus ac ecclesiarum prelatis curam ha- bentibus animarum in virtute sancte obediencie iuxta compactata precipiendo mandamus, quatenus = - 433
KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAŽSKÉHO uss abinde in die Aseensionis Novam civitatem in- vadunt et eam dicioni Antique civitatis subdunt, hiis fugientibus de civitate, qui fuerunt fautores predictorum exercituum. Quo audito predicti exercitus ab obsidione civitatis Plznensis retra- hunt et adversus dominos predictos in Pragenses suos exercitus parant. Post domini de Praga in campum exeunt, quibus in auxilium veniunt qui- dam miles dominus Nicolaus Krchlebecz cum gente domini de Rosembergk et dominus Zmrzliko cum domino Przibicone de Klenowy et Plzakones, puta dominus Alsso de Zeybergk, dominus Jo- hannes de Sswambergk et dominus Buryan de Gutsstain cum ceteris. Et Thaboritis dominus Johannes Rohacz de Duba, dominus Johannes de Bergow, Grecenses, Zacenses, Montani, Cza. slawienses, Colonienses, Nimburgenses, Broden- ses, Curzimenses, Slanenses, Lunenses, Lytbo- mierzicenses, de Tabor, Pijska, Werona, Wodńan, Susicz, Yaromirz, Dwuor et cum aliis civitatibus, cum Kolda et ceteris. Et sic ex utraque parte hii exercitus ad se invicem properant et suas dirigunt ordinatas acies. Et dominico post Cor- poris Christi,?) que (sic) fuit in illa syllaba Cris pan Nic etc. post Brodam Boemicalem inter Lip- pan et Hrzibssko domini predicti suum exercitum stabiliunt, eligentes supremum capitaneum do- minum Divissium Borzkonem supradictum. Et Thaborite cum Syrotkonibus habentes in suo exercitu pretactum Procopium Rasum apostatam et Kersky et Syrotkones Procopium Parvum sacerdotem cum Czapkone pro capitaneis a Curzim cum suis curribus ad currus dominorum festi- nantissime trahunt, suos currus eorum curribus applicantes. Et de curribus dominorum strenui viri dominus Nicolaus de Lansstain et de Borotin, Arnestus Leskowecz de Humpolecz, Malowczo de Paczow, Janowsky cum aliis probis et robustis viris de exercitu dominorum exeuntes, in currus predictorum exercituum se invol[v]unt, et post alia pars exercitus et demum promiscuum vulgus, et sic currus Syrotkonum et Thaboritarum dis- trahunt et eos densatim neci tradunt, et alii fugiunt, et specialiter versus Brodam, et quo *5) 30 kvétna. ', Rukopis má místo unus slovo nisi. 35 unus') quisque fugere potest. Et sic plenarie et in toto prefati exercitus Syrotkonum et Thabo- ritarum cum suis curribus ibidem ipso die pro- strati sunt a predictis domini[s]; et occisi sunt ibi in campo plures quam mille ducenti, inter quos occisus est uterque sacerdos Procopius prefati. Et qui capti sunt fugientes, in horreis prope Brodam concremati sunt bene ad nonia- genta (sic). Et ibidem eciam capti sunt Rohacz predictus et dominus Johannes de Bergow pre- dicti cum ceteris, et currus omnes cum pixidibus recepti, et sic illa coadunacio illorum latronum periit et regnum cepit pacificari. Anno Domini MCCCCXXXVI* supradictus dominus et princeps invictissimus, dominus Sigis- mundus, Romanorum rex, imperator semper Au- gustus, Ungarie et Boemie rex, Iglaviam veuait, et sic cum predictis dominis Bo&mis concordatus est et unitus una cum Pragensibus et cum omni- bus sub utraque specie communionem servantibus. Et similiter concilium Baziliense, a quo quidem concilio legatus Philipertus, episcopus Con- stentiensis, cum auditore ibidem tunc interfue- runt, et circa compactata inter predictum con- cilium et dominum imperatorem et inter servantes communionem sub utraque specie et magistros Pragenses proscripserunt, que concilium cum im- peratore et duce Alberto de Austria, genero im- peratoris, cum aliis sigillis suis munierunt. Et sic imperator precepit ibidem publice proclamare una cum legato latine, boemice, theotunice et ungarico idiomate, quod Boemi et Moravi, ser- vantes communionem utriusque speciei, manentes in unione ecclesie sunt veri katholici et boni christiani, iuxta hunc tenorem, qui est extractus de bulla supradicti [concilii] Baziliensis: Sacro- sancta generalis synodus Bazileensis, in spiritu sancto feliciter congregata etc. Reverendis in Christo archiepiscopo Pragensi, episcopo Olo- mucensi, Luthomislensique episcopis, qui sunt vel qui pro tempore erunt, universis et singulis sacerdotibus ac ecclesiarum prelatis curam ha- bentibus animarum in virtute sancte obediencie iuxta compactata precipiendo mandamus, quatenus = - 433
Strana 36
36 186 illis personis, que in annis discrecionis constitute devote et reverenter postulaverint, sacrum eukari- stie sacramentum sub duplici specie, requisiti, prout ad unumquemque pertinet aut in futurum pertinebit, perpetuo ministrent. et pro necessitate plebis, ut non negligatur, facient ministrari, et his nullatenus resistere aut contraire presumant. Scolares quoque, qui communicaverint aut dein- ceps iuxta formam dictorum capitulorum commu- nicare vellent, eciam cum promoti fuerint et ad eos ex officio pertinebit aliis ministrare sub duplici specie, propterea a promocionibus ad sacros ordines non prohibeant, si aliud canonicum non obsistet, et eos rite promoveant eorum epi- scopi. Quodsi quisquam contra hoc facere pre- sumpserit, per illius superiorem debite puniatur, ut pena decente congnoscatur, quam grave sit, auctoritatem sacri generalis concilii habere con- temptam. Universis et singulis, cuiuscunque sta- tus, preeminencie aut condicionis preexistant, pre- sencium tenore districte precipiendo mandamus, quatenus dictis Boemis et Moravis, servantibus ecclesiasticam unitatem*) et utentibus commu- nione sub duplici specie modo et forma predictis, nemo audeat inproperare et eorum fame aut honori detrahere. Hec ibi, cetera plenius ibidem continentur. Acta sunt hec Iglawie ad festum s. Procopii. Et posthec prefatus imperator postu- Jatus est, ut Pragam veniret, qui post eodem anno feria III ante Bartholomei 9*) Pragam venit et honorifice susceptus est. Eodem eciam anno feria V ante festum s. Wenceslai??) Ambrosius sacerdos cum sua secta prefecerunt sibi capitaneum Grecz Regine Zdislaum militem de Rudnicz dictum Mnich, et Statim pociores cives civitatis expulerunt, contra quos statim ex mandato imperatoris dominus Divissius Borzko insurgit, et eis aditum ad civi- tatem et extra civitatem viarum obstruit, sic quod magna caristia fuit in civitate, et specialiter propter sal et lingna; nam parvus currus ligno- rum vendebatur pro floreno. Eodem anno Grecenses feria V in festo Omnium Sanctorum 9) exiverunt de civitate ad KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAZSKÉHO propugnaculum satis exile in Placzicz, in quo erant domini Divissii familiares, et illud non potuerunt acquirere, et aliquot sunt interfecti et passi sunt repulsam ad civitatem eodem die. Eodem eciam anno feria III post Omnium Sanctorum *7) Wilhelmus Kostka cum Pardussone castra metati sunt versus Grecz apud villam Wysoka, et dominus Divissius cum suis ex alia parte in Placzicz, et dominus Hlawacż cum Czernin in villa Wyraw; et eadem nocte exiverunt clam de civitate et invaserunt castra Kostkonis et Pardussonis ipsis insciis et Wilhelmum Kostkam cum multis interfecerunt et quosdam captivave- runt ; alii fugierunt et Divissius exusto propugna- culo Placzicz rediit ad castrum Montes Cunieticz. Eodem anno in die s. Nicolai 9%) captivave- runt sacerdotem Bedrzich in Grecz et in turrim posuerunt. Eodem anno in vigilia Nativitatis ??) Gre- censes exusserunt oppidum Jeszenicz. In novo anno dominus Divissius Borzko prostravit Gre- censes in silva et accepit eis trecenta (sic) equos curilles, et quosdam captivavit. Anno Domini MCCCCXXXVII in carnis- privio*") Grecenses et Kolda primum pactave- runt Prage. Eodem anno dominica Oculi?!) Grecenses videntes, quod eorum male respublica agitur, eum sua communitate irruunt in predictum Am- brosium et suos sequaces, et sic Ambrosius fu- giens cecidit de muro, et alii sui sacerdotes ad satlaviam impositi sunt. Et Zdislaum dictum Mnich cum suis expulerunt. Eodem anno dominus imperator supradictus mandavit circumvallare dominum Johannem Ro- hacz de Duba post Pascha?) in castro Syon per ip- sum post Malessow edificato; quod quidem castrum studiose expugnant; et ipsi viriliter se defendunt; et ante Nativitatem ??) s. Marie castrum lucrantur et dominum Rohaczonem captum Pragam ducunt; quem post Nativitatem s. Marie feria II9*) sus- pendunt cum L aliis ung cum sacerdote Martino dicto Prostrzedek. **j To by bylo 21 srpna; ale císat Sigmund ptijel do Prahy 23 srpna. — ** 27 záFi, — '*) 1 listop — '*) 6listop.— *!*) 6 pros. — **) 28 pros. — **) 18 ünora. — *') 3 března. — *) Po 1 dubnu. — *?) Před 8 září. — *') 9 záH. *) Rukopis mà universitatem. 1436
36 186 illis personis, que in annis discrecionis constitute devote et reverenter postulaverint, sacrum eukari- stie sacramentum sub duplici specie, requisiti, prout ad unumquemque pertinet aut in futurum pertinebit, perpetuo ministrent. et pro necessitate plebis, ut non negligatur, facient ministrari, et his nullatenus resistere aut contraire presumant. Scolares quoque, qui communicaverint aut dein- ceps iuxta formam dictorum capitulorum commu- nicare vellent, eciam cum promoti fuerint et ad eos ex officio pertinebit aliis ministrare sub duplici specie, propterea a promocionibus ad sacros ordines non prohibeant, si aliud canonicum non obsistet, et eos rite promoveant eorum epi- scopi. Quodsi quisquam contra hoc facere pre- sumpserit, per illius superiorem debite puniatur, ut pena decente congnoscatur, quam grave sit, auctoritatem sacri generalis concilii habere con- temptam. Universis et singulis, cuiuscunque sta- tus, preeminencie aut condicionis preexistant, pre- sencium tenore districte precipiendo mandamus, quatenus dictis Boemis et Moravis, servantibus ecclesiasticam unitatem*) et utentibus commu- nione sub duplici specie modo et forma predictis, nemo audeat inproperare et eorum fame aut honori detrahere. Hec ibi, cetera plenius ibidem continentur. Acta sunt hec Iglawie ad festum s. Procopii. Et posthec prefatus imperator postu- Jatus est, ut Pragam veniret, qui post eodem anno feria III ante Bartholomei 9*) Pragam venit et honorifice susceptus est. Eodem eciam anno feria V ante festum s. Wenceslai??) Ambrosius sacerdos cum sua secta prefecerunt sibi capitaneum Grecz Regine Zdislaum militem de Rudnicz dictum Mnich, et Statim pociores cives civitatis expulerunt, contra quos statim ex mandato imperatoris dominus Divissius Borzko insurgit, et eis aditum ad civi- tatem et extra civitatem viarum obstruit, sic quod magna caristia fuit in civitate, et specialiter propter sal et lingna; nam parvus currus ligno- rum vendebatur pro floreno. Eodem anno Grecenses feria V in festo Omnium Sanctorum 9) exiverunt de civitate ad KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAZSKÉHO propugnaculum satis exile in Placzicz, in quo erant domini Divissii familiares, et illud non potuerunt acquirere, et aliquot sunt interfecti et passi sunt repulsam ad civitatem eodem die. Eodem eciam anno feria III post Omnium Sanctorum *7) Wilhelmus Kostka cum Pardussone castra metati sunt versus Grecz apud villam Wysoka, et dominus Divissius cum suis ex alia parte in Placzicz, et dominus Hlawacż cum Czernin in villa Wyraw; et eadem nocte exiverunt clam de civitate et invaserunt castra Kostkonis et Pardussonis ipsis insciis et Wilhelmum Kostkam cum multis interfecerunt et quosdam captivave- runt ; alii fugierunt et Divissius exusto propugna- culo Placzicz rediit ad castrum Montes Cunieticz. Eodem anno in die s. Nicolai 9%) captivave- runt sacerdotem Bedrzich in Grecz et in turrim posuerunt. Eodem anno in vigilia Nativitatis ??) Gre- censes exusserunt oppidum Jeszenicz. In novo anno dominus Divissius Borzko prostravit Gre- censes in silva et accepit eis trecenta (sic) equos curilles, et quosdam captivavit. Anno Domini MCCCCXXXVII in carnis- privio*") Grecenses et Kolda primum pactave- runt Prage. Eodem anno dominica Oculi?!) Grecenses videntes, quod eorum male respublica agitur, eum sua communitate irruunt in predictum Am- brosium et suos sequaces, et sic Ambrosius fu- giens cecidit de muro, et alii sui sacerdotes ad satlaviam impositi sunt. Et Zdislaum dictum Mnich cum suis expulerunt. Eodem anno dominus imperator supradictus mandavit circumvallare dominum Johannem Ro- hacz de Duba post Pascha?) in castro Syon per ip- sum post Malessow edificato; quod quidem castrum studiose expugnant; et ipsi viriliter se defendunt; et ante Nativitatem ??) s. Marie castrum lucrantur et dominum Rohaczonem captum Pragam ducunt; quem post Nativitatem s. Marie feria II9*) sus- pendunt cum L aliis ung cum sacerdote Martino dicto Prostrzedek. **j To by bylo 21 srpna; ale císat Sigmund ptijel do Prahy 23 srpna. — ** 27 záFi, — '*) 1 listop — '*) 6listop.— *!*) 6 pros. — **) 28 pros. — **) 18 ünora. — *') 3 března. — *) Po 1 dubnu. — *?) Před 8 září. — *') 9 záH. *) Rukopis mà universitatem. 1436
Strana 37
1447 KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAŽSKÉHO Eodem eciam anno servitores domini Par- dussonis cum fautoribus supradicti Ambrosii, gui voluerunt viceversa Grecz invadere, XVII submersi sunt circà Oppatowicz in Albea circa festum Galli,?*) et alii ad propria reversi suut. Eodem eciam anno feria VI in die Omnium Sanctorum 6) Pardus cum suis et cum Bedrzichonis de Colonia et domini Johannis de Russynow civi- tatem Litowl in Moravia invaserunt, et totam civitatem preter unam turrim obtinuerunt. Post de Olomucz et aliunde venientes hiis, qui se in residua turri defendebant, in auxilium, civitatem reacquisierunt, et quosdam de predictis invaso- ribus interfecerunt, alios captivaverunt, sic quod pauci fugierunt. Eodem anno imperator predictus cepit in- firmare vehementer statim post Nativitatem S. Marie ?") et post feria II. post festum s. Mar- tini**) ante ortum solis exportatur de Praga ad Ungariam, sed in via mortuus est Znoyme feria II post Lucie??) hora XXIII et sepultus est in Biele- hrad. Et tunc statim in Znoyma Albertus, dux Austrie, qui Elizabeth, filiam supradicti impera- toris, coniugem habuit, captivavit imperatricem Barbaram; que de captivitate non fuit emissa, donec prius omne suum dotalicium, quod habuit ju Ungaria, sibi condescendit; que post profecta est Poloniam. Et ibi eciam statim Ungari pre- dictum ducem elegerunt et coronaverunt in regem, imperatore prius sepulto in Bielehrad. Et post Pragenses et cum eis certi domini, dominus Men- hardus, dominus de Romsbergk (sic), !!?) dominus Zagecz, domini de Kolowrath, dominus Michalczo et cum dominis Plzakonibus, domino Hasskone de Valsstein et domino Hynkone Krussyna de Lychmburgk cum aliis dominis et ceteris civita- tibus elegerunt in regem. Cui eleccioni dissen- ciunt ceteri barones et civitates et terrigene, ut puta dominus Hyncze Ptaczek de Pirkstain, dominus Pertoldus de Lippa, supremus marsalkus regni, dominus Alsso Holiczky de Stermbergk, dominus Georgius de Kunstat et de Podiebrad, dominus Petrus de Zwierzeczicz, dominus Joannes de Persten, Kolda, Russynowsky, Kostka, Kle- nowsky, Zmrzlikones et ceteri et civitates Grecz, 37 Zacz, Luna, Glatow, Piesek, Tabor, Nimburgk et cetere civitates, qui eciam certos dominos miserunt Poloniam, postulantes regem Cazimirum, fratrem Wladislai, regis Polonie juniorem. Et sic iterum terra sit (sic) in dissensione et partes inter se valde amaricantur. Anno Domini MCCCCXXXVIII? post Epi- phaniam Domini ') feria IV in nocte mortuus est dominus Divissius Borzko de Milletnik, vir Strenuus et animosus. Anno eodem feria V post Viti?) Albertus de Austria, Romanorum et Ungarie rex et Bo- heinie electus, et dux Austrie et marchio Moravie venit Pragam, et coronatus est in regem Boemie in castro Pragensi in die s. Petri et Pauli aposto- lorum.?) Eodem anno statim post eius adventum Bo- emiam rex Polonie cum imperatrice, que in Po- lonia apud regem tuuc temporis fuit, ad instiga- cionem dominorum, qui eleccioni predicti Alberti dissenciebant, misit predictis deminis in auxilium duos weywodas cum quatuor millibus equitum: qui adunati simul cum predictis dominis Giczin devastaverunt et bona aliorum, qui predicto regi Alberto favebant et cum eo erant, et demum versus Kurzim et Thabor campos dirigunt. Post prefatus rex congregata magna multitudine gen- cium, puta cum marchioae Misnensi, marchione Brandenburgensi et aliis conventiciis hominibus predictorum dominorum et Polonorum exercitum insequitur et eos ante Thabor circumvallavit; et quoad usque ibi perdurant, quotidie inter partes predictas fit conflictus et concertacio, et multi ex utraque parte ibi occisi sunt. Ibi eciam captus est dominus Sigismundus de Dieczin et ad Novam Domum deportatus, et ibi in captivi- tate mortuus est. Post prefatus rex videns, quod nihil potest proficere circa acquisicionem predicte civitatis Thabor, perceptis ibidem magnis dampnis et multa pecunia erogata Pragam rediit dimissa obsidione et gentes ad propria dimisit. Et Poloni eciam cum maximo damno, media pars pedestre, Poloniam reversi sunt. Eodem eciam anno dominus Getrzich de Milletnik et de Kunieticzka hora duabus septi- %) Okolo 16 října. — **) 1 listop. — "") Po 8 záH. — **) 18 listop. — **) 16 pros. — '**) Rosenberg. ») 8 ledna. — ?) 19 června. — ?) 29 června. 1487
1447 KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAŽSKÉHO Eodem eciam anno servitores domini Par- dussonis cum fautoribus supradicti Ambrosii, gui voluerunt viceversa Grecz invadere, XVII submersi sunt circà Oppatowicz in Albea circa festum Galli,?*) et alii ad propria reversi suut. Eodem eciam anno feria VI in die Omnium Sanctorum 6) Pardus cum suis et cum Bedrzichonis de Colonia et domini Johannis de Russynow civi- tatem Litowl in Moravia invaserunt, et totam civitatem preter unam turrim obtinuerunt. Post de Olomucz et aliunde venientes hiis, qui se in residua turri defendebant, in auxilium, civitatem reacquisierunt, et quosdam de predictis invaso- ribus interfecerunt, alios captivaverunt, sic quod pauci fugierunt. Eodem anno imperator predictus cepit in- firmare vehementer statim post Nativitatem S. Marie ?") et post feria II. post festum s. Mar- tini**) ante ortum solis exportatur de Praga ad Ungariam, sed in via mortuus est Znoyme feria II post Lucie??) hora XXIII et sepultus est in Biele- hrad. Et tunc statim in Znoyma Albertus, dux Austrie, qui Elizabeth, filiam supradicti impera- toris, coniugem habuit, captivavit imperatricem Barbaram; que de captivitate non fuit emissa, donec prius omne suum dotalicium, quod habuit ju Ungaria, sibi condescendit; que post profecta est Poloniam. Et ibi eciam statim Ungari pre- dictum ducem elegerunt et coronaverunt in regem, imperatore prius sepulto in Bielehrad. Et post Pragenses et cum eis certi domini, dominus Men- hardus, dominus de Romsbergk (sic), !!?) dominus Zagecz, domini de Kolowrath, dominus Michalczo et cum dominis Plzakonibus, domino Hasskone de Valsstein et domino Hynkone Krussyna de Lychmburgk cum aliis dominis et ceteris civita- tibus elegerunt in regem. Cui eleccioni dissen- ciunt ceteri barones et civitates et terrigene, ut puta dominus Hyncze Ptaczek de Pirkstain, dominus Pertoldus de Lippa, supremus marsalkus regni, dominus Alsso Holiczky de Stermbergk, dominus Georgius de Kunstat et de Podiebrad, dominus Petrus de Zwierzeczicz, dominus Joannes de Persten, Kolda, Russynowsky, Kostka, Kle- nowsky, Zmrzlikones et ceteri et civitates Grecz, 37 Zacz, Luna, Glatow, Piesek, Tabor, Nimburgk et cetere civitates, qui eciam certos dominos miserunt Poloniam, postulantes regem Cazimirum, fratrem Wladislai, regis Polonie juniorem. Et sic iterum terra sit (sic) in dissensione et partes inter se valde amaricantur. Anno Domini MCCCCXXXVIII? post Epi- phaniam Domini ') feria IV in nocte mortuus est dominus Divissius Borzko de Milletnik, vir Strenuus et animosus. Anno eodem feria V post Viti?) Albertus de Austria, Romanorum et Ungarie rex et Bo- heinie electus, et dux Austrie et marchio Moravie venit Pragam, et coronatus est in regem Boemie in castro Pragensi in die s. Petri et Pauli aposto- lorum.?) Eodem anno statim post eius adventum Bo- emiam rex Polonie cum imperatrice, que in Po- lonia apud regem tuuc temporis fuit, ad instiga- cionem dominorum, qui eleccioni predicti Alberti dissenciebant, misit predictis deminis in auxilium duos weywodas cum quatuor millibus equitum: qui adunati simul cum predictis dominis Giczin devastaverunt et bona aliorum, qui predicto regi Alberto favebant et cum eo erant, et demum versus Kurzim et Thabor campos dirigunt. Post prefatus rex congregata magna multitudine gen- cium, puta cum marchioae Misnensi, marchione Brandenburgensi et aliis conventiciis hominibus predictorum dominorum et Polonorum exercitum insequitur et eos ante Thabor circumvallavit; et quoad usque ibi perdurant, quotidie inter partes predictas fit conflictus et concertacio, et multi ex utraque parte ibi occisi sunt. Ibi eciam captus est dominus Sigismundus de Dieczin et ad Novam Domum deportatus, et ibi in captivi- tate mortuus est. Post prefatus rex videns, quod nihil potest proficere circa acquisicionem predicte civitatis Thabor, perceptis ibidem magnis dampnis et multa pecunia erogata Pragam rediit dimissa obsidione et gentes ad propria dimisit. Et Poloni eciam cum maximo damno, media pars pedestre, Poloniam reversi sunt. Eodem eciam anno dominus Getrzich de Milletnik et de Kunieticzka hora duabus septi- %) Okolo 16 října. — **) 1 listop. — "") Po 8 záH. — **) 18 listop. — **) 16 pros. — '**) Rosenberg. ») 8 ledna. — ?) 19 června. — ?) 29 června. 1487
Strana 38
1438 140 38 manis ante Nativitatem s. Marie*) [cum] Grecensi- bus circumvallaverunt Zdislaum dictum Mnich in Rudnicz, et lucrati sunt predictum propugnaculum feria IV ante Nativitatem s. Marie?) et ipsum exusserunt igne. Eodem eciam anno Ssoff castrum Trosky invasit et obtinuit. Eodem anno ante festum s. Wenceslai, *) quando marchiones Misnensis et Brandenbur- gensis voluerunt ad propria redire, tunc congre- gati sunt super eos dominus Petrus de Stern- bergk, Czarda, Swoisse, Zacenses et de Luna, et eos prope civitatem Most invaserunt. Et iam Almanni quasi ceperunt fugere, tunc eis venit in auxilium Jakubko de Bielina cum illis de Most et eosdem animavit. Et sic revertuntur et iruunt iu Bo&mos et eos prosternunt et interficiunt et captivant ad dimidium alterum millenarium, inter quos capti sunt dominus Petrus de Sternbergk, Tichoniczky, Absolon, qui post in Misna per Theotonicos est lapidatus, et Swoyssie, qui post effugit de captivitate, et alii; et multi mortui sunt in captivitate. Eodem anno apparuit cometa, qui significabat angustiam regis Romanorum et mortem dominorum et nobilium; quia multi eodem anno mortui sunt. Eodem anno mortuus est sacerdos Ambrosius. Auno Domini MCCCCXXXIX® in Carnis- privio*) [rex Albertus] equitavit de Boemia ad Wratislawiam, et hoc per Zitawiam, et ibi novos consules locavit. Et fuit ibi per ieiunium, et post Pascha?) per Moraviam equitavit Austriam, et post Ungariam, et abinde iter arripuit contra Turcos, et post abinde reversus est. Eodem eciam anno prefatus rex mortuus est in Ungaria in villa Landorf, inter Budin et Strigoniam sita, feria III?) indiescente, et est sepultus in Bielehrad. Anno Domini MCCCCXL in Carnisprivio omnes domini Boémie et terrigene et civitates habuerunt synodum generalem, et ibi iterum pacem [inter] se firmaverunt, et captivos, quos inter se habuerunt, emiserunt et super firmitate pacis literas mutuo cum suis sigillis confecerunt. Eodem eciam anno districtus Grecensis, Curi- KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAŽSKÉHO mensis, Czaslawiensis et Chrudimensis post Le- 140 tare in Czaslawia synodum generalem habuerunt, et ibi pro pacificandis predictis districtibus omnes cum suis sigillis quandam generalem prescripcio- nem firmaverunt, que vulgo dicitur lamfrid, que quidem prescripcio durare debet in suo vigore, prout sonavit, usque ad coronacionem regis et post coronacionem per tres menses. Et in di- Strictu Curzimensi dominum Ptaczkonem capita- neum elegerunt, adhibentes sibi certos consilia- rios et in districtu Grecensi dominum Getrzich de Milletnik cum suis consiliariis; districtui quoque Chrudimensi prefectus est dominus Bo- husse Kostka cum suis consiliariis. Et sic post alios districtus similiter fecerunt, capitaneos sibi eligentes: in districtu Boleslauiensi dominum Ge- orgium de Kunstat et de Podiebrad cum Smirzicky ; et in districtu Luthomierziczensi Smirziczky cum Jakubkone; et in districtu Zaceosi dominum Alssonem de Sternbergk, et in districtu Plznensi dominum Crussynam de Sswambergk. Eodem eciam anno post festum s. Georgii !?) fuit magna et generalis synodus Prage omnium baronum, militum, procerum, nobilium et civi- tatum celebrata pro eligendo rege. Ibi eciam omnes barones, milites et nobiles et communitates civitatum assensum prebuerunt eleccioni magistri Johannis de Rokyczana in archiepiscopum Pra- gensem, et eum in concilio in loco archiepiscopi locaverunt. Et in eadem synodo de aliquot per- sonis fuit attentatum, qui deberent in regimen eligi, et conclusum est de duce Fridrico®) de Bawaria, fratre domine regine, dive memorie regis Wenceslai defuncti contboralis; et facta ad ipsum legacione cum quibusdam condicionibus interiectis; quibus auditis et pensatis prefatus dux recusavit suscipere regnum. Eodem eciam anno feria VI post Jacobi !!) Kolda cum Mokrowusky per traditores, quos in civitate habuerunt, puta Sigismundum dictum Slama et Ssilinkonem cum ceteris, volebant civi- tates Pragenses invadere, sed non profecerunt; et ob hanc causam aliquot ex civibus decollati sunt, et hij traditores fugierunt. *) Asi 25 srpna. — *) 3 září. — *; Před 28 září. — ") 18 února. — *) Po 5 dobnu. — *) V úterý dne 27 října. — 16) Po 28 dubnu. — '!) 29 července. ^) Tak rukopis místo Alberto.
1438 140 38 manis ante Nativitatem s. Marie*) [cum] Grecensi- bus circumvallaverunt Zdislaum dictum Mnich in Rudnicz, et lucrati sunt predictum propugnaculum feria IV ante Nativitatem s. Marie?) et ipsum exusserunt igne. Eodem eciam anno Ssoff castrum Trosky invasit et obtinuit. Eodem anno ante festum s. Wenceslai, *) quando marchiones Misnensis et Brandenbur- gensis voluerunt ad propria redire, tunc congre- gati sunt super eos dominus Petrus de Stern- bergk, Czarda, Swoisse, Zacenses et de Luna, et eos prope civitatem Most invaserunt. Et iam Almanni quasi ceperunt fugere, tunc eis venit in auxilium Jakubko de Bielina cum illis de Most et eosdem animavit. Et sic revertuntur et iruunt iu Bo&mos et eos prosternunt et interficiunt et captivant ad dimidium alterum millenarium, inter quos capti sunt dominus Petrus de Sternbergk, Tichoniczky, Absolon, qui post in Misna per Theotonicos est lapidatus, et Swoyssie, qui post effugit de captivitate, et alii; et multi mortui sunt in captivitate. Eodem anno apparuit cometa, qui significabat angustiam regis Romanorum et mortem dominorum et nobilium; quia multi eodem anno mortui sunt. Eodem anno mortuus est sacerdos Ambrosius. Auno Domini MCCCCXXXIX® in Carnis- privio*) [rex Albertus] equitavit de Boemia ad Wratislawiam, et hoc per Zitawiam, et ibi novos consules locavit. Et fuit ibi per ieiunium, et post Pascha?) per Moraviam equitavit Austriam, et post Ungariam, et abinde iter arripuit contra Turcos, et post abinde reversus est. Eodem eciam anno prefatus rex mortuus est in Ungaria in villa Landorf, inter Budin et Strigoniam sita, feria III?) indiescente, et est sepultus in Bielehrad. Anno Domini MCCCCXL in Carnisprivio omnes domini Boémie et terrigene et civitates habuerunt synodum generalem, et ibi iterum pacem [inter] se firmaverunt, et captivos, quos inter se habuerunt, emiserunt et super firmitate pacis literas mutuo cum suis sigillis confecerunt. Eodem eciam anno districtus Grecensis, Curi- KRONIKA STARÉHO KOLLEGIATA PRAŽSKÉHO mensis, Czaslawiensis et Chrudimensis post Le- 140 tare in Czaslawia synodum generalem habuerunt, et ibi pro pacificandis predictis districtibus omnes cum suis sigillis quandam generalem prescripcio- nem firmaverunt, que vulgo dicitur lamfrid, que quidem prescripcio durare debet in suo vigore, prout sonavit, usque ad coronacionem regis et post coronacionem per tres menses. Et in di- Strictu Curzimensi dominum Ptaczkonem capita- neum elegerunt, adhibentes sibi certos consilia- rios et in districtu Grecensi dominum Getrzich de Milletnik cum suis consiliariis; districtui quoque Chrudimensi prefectus est dominus Bo- husse Kostka cum suis consiliariis. Et sic post alios districtus similiter fecerunt, capitaneos sibi eligentes: in districtu Boleslauiensi dominum Ge- orgium de Kunstat et de Podiebrad cum Smirzicky ; et in districtu Luthomierziczensi Smirziczky cum Jakubkone; et in districtu Zaceosi dominum Alssonem de Sternbergk, et in districtu Plznensi dominum Crussynam de Sswambergk. Eodem eciam anno post festum s. Georgii !?) fuit magna et generalis synodus Prage omnium baronum, militum, procerum, nobilium et civi- tatum celebrata pro eligendo rege. Ibi eciam omnes barones, milites et nobiles et communitates civitatum assensum prebuerunt eleccioni magistri Johannis de Rokyczana in archiepiscopum Pra- gensem, et eum in concilio in loco archiepiscopi locaverunt. Et in eadem synodo de aliquot per- sonis fuit attentatum, qui deberent in regimen eligi, et conclusum est de duce Fridrico®) de Bawaria, fratre domine regine, dive memorie regis Wenceslai defuncti contboralis; et facta ad ipsum legacione cum quibusdam condicionibus interiectis; quibus auditis et pensatis prefatus dux recusavit suscipere regnum. Eodem eciam anno feria VI post Jacobi !!) Kolda cum Mokrowusky per traditores, quos in civitate habuerunt, puta Sigismundum dictum Slama et Ssilinkonem cum ceteris, volebant civi- tates Pragenses invadere, sed non profecerunt; et ob hanc causam aliquot ex civibus decollati sunt, et hij traditores fugierunt. *) Asi 25 srpna. — *) 3 září. — *; Před 28 září. — ") 18 února. — *) Po 5 dobnu. — *) V úterý dne 27 října. — 16) Po 28 dubnu. — '!) 29 července. ^) Tak rukopis místo Alberto.
Strana 39
1440 144 KORUNOVANf ALBRECHTA II., KRÁLE ŘÍMSKÉHO, UHERSKÉHO A ČESKÉHO. Eodem eciam anno dominus Getrzich de Milletnik cum suo districtu illa septimana post festum s. Jacobi !?) circumvallavit castrum Wal- sstain, ad cuius castri forciorem circumvallacionem de aliis districtibus prefate prescripciones auxi- lium miserunt. Et Smirzicky cum Sokolone et cum ceteris et cum Pragensibus eciam ibidem venerunt et expugnaverunt predicta castra Walsstain et Kaw- cZe ad festum s. Michaelis et ad propria redierunt. Est preterea sciendum, quod post mortem supradicti regis Alberti in Ungaria magna dis- sensio inter archiepiscopos, episcopos, comites, dominos et totum regnum et nimis damnosa orta est. Nam pars maior dominorum cum Dispolto (sic), duce Racie, elegerunt in regem Wladislaum, regem Polonie, et eum coronaverunt, alia autem pars cum regina Elizabeth predicti regis [vidua] tenuit, habens pro rege Ladislaum, filium supra- dicti regis Adalberti (sic), adhuc in cunis iacentem et lactantem, et ob hanc causam maxime regnum desolatum est. Et tuac multi Bodmi ad Ungariam causa servicii equitaverunt. Anno Domini MCCCCXLI?, ad festum Pen- thecostes!?) supradictus capitaneus dominus Ge- trzich eum suo districtu et cum domino Ge- orgio de Podiebrad et cum prefatis capitaneis, domino Ptaczkone, domino Johanne de Russy- now et cum eorum districtibus et cum Pragen- sibus adversus Koldam, qui se eis opposuerat, campum erigunt et suum propugnaculum dictum 39 Dubenecz expugnaverunt et exusserunt. Item 141 post aliud Czierniekowicz!*) circumvallaverunt, et illud similiter expugnaverunt, quod post incendio tradiderunt. Et ibi venerunt ad eos Slezakones mille equitum et peditum duo mil- lia cum tribus pixidibus magnis, puta Swidni- czensi, Wratislawiensi et Strzechomensi, et simul circumvallaverunt castrum ipsius Richmberg, et jam quasi acquisitum fuit, si inter eos et Kolda magister Johannes Rokyczana cum domino Bo- hussio Kostka non pactassent; quibus partibus utrisque in ipsos tamquam in arbitros potentes condescentibus et pace treugarum inter eos fir- mata ab obsidione predicti castri recesserunt. Post eodem anno in Czaslawia post Assum- cionem s. Marie!*) et, post inter partes predictas est tractatum, et ibi plenarie concordate et paci- ficate suut, predicte partes, et inter ipsos fuit li- teratorie pronunciatum. Ibi eciam rex Wladislaus Polonie misit literas suas declarans, quod rite et legitime per dominos de Ungaria in regem Un- garie est electus. Eodem eciam anno Barbara imperatrix de Polo- nia Boémiam venit et in Mielnik sibi curiam elegit. Eodem eciam anno in Montibus Cuthnis in die s. Francisci '^) fuit synodus sacerdotum cele- brata de predictis quatuor districtibus et aliis civitatibus, qui magistro Johanni Rokyczana, archiheretico, obedienciam promiserunt. Huc usque de antiquitatibus regni Boemie. 18. Korunování Albrechta II, krále římského, uherského a českého. (Seguitur coronacio Adalberti, regis Romanorum, Ungarie et Bohemie etc.) 1438—1439. Z rukopisu druhdy Dominikánaké, nyní král. veřejné bibliotéky ve Vratislavi I. F. 327 fol. 145 b—148 a. Nota guod in die Epyphanie ') anno Domini 1488 M°CCCC°XXXVIII® in Ungaria in Weisenborg") coronatus est illustris princeps Austrie, videlicet dux Adalbertus”), in regem Ungarie et non post longum tempus electus est in regem Romanorum *); postea vero electus nec non coronatus in regem '3) 26—31 Gervence. — '*) 4 &ervna. — '*) Cernikovice. — '*) Po 15 srpnu. — '*, 4 října. ') 1 ledna 1438. — ?) 18 bfezna 1438. *) Tak místo Weissenburg. — *) Tak misto Albertus.
1440 144 KORUNOVANf ALBRECHTA II., KRÁLE ŘÍMSKÉHO, UHERSKÉHO A ČESKÉHO. Eodem eciam anno dominus Getrzich de Milletnik cum suo districtu illa septimana post festum s. Jacobi !?) circumvallavit castrum Wal- sstain, ad cuius castri forciorem circumvallacionem de aliis districtibus prefate prescripciones auxi- lium miserunt. Et Smirzicky cum Sokolone et cum ceteris et cum Pragensibus eciam ibidem venerunt et expugnaverunt predicta castra Walsstain et Kaw- cZe ad festum s. Michaelis et ad propria redierunt. Est preterea sciendum, quod post mortem supradicti regis Alberti in Ungaria magna dis- sensio inter archiepiscopos, episcopos, comites, dominos et totum regnum et nimis damnosa orta est. Nam pars maior dominorum cum Dispolto (sic), duce Racie, elegerunt in regem Wladislaum, regem Polonie, et eum coronaverunt, alia autem pars cum regina Elizabeth predicti regis [vidua] tenuit, habens pro rege Ladislaum, filium supra- dicti regis Adalberti (sic), adhuc in cunis iacentem et lactantem, et ob hanc causam maxime regnum desolatum est. Et tuac multi Bodmi ad Ungariam causa servicii equitaverunt. Anno Domini MCCCCXLI?, ad festum Pen- thecostes!?) supradictus capitaneus dominus Ge- trzich eum suo districtu et cum domino Ge- orgio de Podiebrad et cum prefatis capitaneis, domino Ptaczkone, domino Johanne de Russy- now et cum eorum districtibus et cum Pragen- sibus adversus Koldam, qui se eis opposuerat, campum erigunt et suum propugnaculum dictum 39 Dubenecz expugnaverunt et exusserunt. Item 141 post aliud Czierniekowicz!*) circumvallaverunt, et illud similiter expugnaverunt, quod post incendio tradiderunt. Et ibi venerunt ad eos Slezakones mille equitum et peditum duo mil- lia cum tribus pixidibus magnis, puta Swidni- czensi, Wratislawiensi et Strzechomensi, et simul circumvallaverunt castrum ipsius Richmberg, et jam quasi acquisitum fuit, si inter eos et Kolda magister Johannes Rokyczana cum domino Bo- hussio Kostka non pactassent; quibus partibus utrisque in ipsos tamquam in arbitros potentes condescentibus et pace treugarum inter eos fir- mata ab obsidione predicti castri recesserunt. Post eodem anno in Czaslawia post Assum- cionem s. Marie!*) et, post inter partes predictas est tractatum, et ibi plenarie concordate et paci- ficate suut, predicte partes, et inter ipsos fuit li- teratorie pronunciatum. Ibi eciam rex Wladislaus Polonie misit literas suas declarans, quod rite et legitime per dominos de Ungaria in regem Un- garie est electus. Eodem eciam anno Barbara imperatrix de Polo- nia Boémiam venit et in Mielnik sibi curiam elegit. Eodem eciam anno in Montibus Cuthnis in die s. Francisci '^) fuit synodus sacerdotum cele- brata de predictis quatuor districtibus et aliis civitatibus, qui magistro Johanni Rokyczana, archiheretico, obedienciam promiserunt. Huc usque de antiquitatibus regni Boemie. 18. Korunování Albrechta II, krále římského, uherského a českého. (Seguitur coronacio Adalberti, regis Romanorum, Ungarie et Bohemie etc.) 1438—1439. Z rukopisu druhdy Dominikánaké, nyní král. veřejné bibliotéky ve Vratislavi I. F. 327 fol. 145 b—148 a. Nota guod in die Epyphanie ') anno Domini 1488 M°CCCC°XXXVIII® in Ungaria in Weisenborg") coronatus est illustris princeps Austrie, videlicet dux Adalbertus”), in regem Ungarie et non post longum tempus electus est in regem Romanorum *); postea vero electus nec non coronatus in regem '3) 26—31 Gervence. — '*) 4 &ervna. — '*) Cernikovice. — '*) Po 15 srpnu. — '*, 4 října. ') 1 ledna 1438. — ?) 18 bfezna 1438. *) Tak místo Weissenburg. — *) Tak misto Albertus.
Strana 40
40 Bohemorum,?) ut in sequenti habetur pagina in vulgari. Czum irsten am sonnabende alz in vigilia Petri et Pauli *) ist seyne gnade zur vesper off das haws*) zu Prage gerethen, vnd alles folk, das denne do was, methe ynniclichen, dy dorczu gehorten, vnd off deme hawse dy nacht gelegen vnd zere vmb en gewacht, das meiste teyl dy Ungern; vnd an dem sontage des tagis Petri et Pauli des morgens frue vor tage eyn gros ge- drang gewest ist, als ich ye gesach, wen czur tercien czeit, do haben der legate, der bischoff von Olomuncz,*) der bischoff von Fryse,?) der biscboff von Walischen landen, der bischoff vom Lewtmoschil,*) der probist vnd thechand, alle infulati vnd dy behmischen hern mit allen thum- hern czu sandte Wenczlaw mit eyner hirlichen processio gegangen vnd den konig gesucht. Ee wen sye en funden, als denne recht ist, czu leczte funden sie en in eyme bette legen. Do huben sie en vff gar hirlichin vnd eyn iczlicher Behmischer hirre stunden besundern, vnd do ging dy pro- cessio vor em. Dornoch her Hynnik Cruschina von Cuenburg?) trug das swert, der von Michils- berg '?) von Resig trug das sczeptir, her Haschko von Waldensteyn '*) den appil, her Vlrich von Rosinberg, her Meynhart vom Newenhawse, !?) her Haze?) von Cest*) [sic], her Hannus Collo- wrath'*) trugen dy crone. Dornoch ging der konig in eyner goldin korkappin, vnd gingen alzo in dy kirche zu sante Vito vor den hoen altir. Do czoch der bischoff dem konige dy korkappe aws vnd der konig knyte nedyr vnd swur off dem heyligen ewangelio der crone zu Behmen etc. Dornoch losen sie eczliche gebethe vnd sungen antiphonan vnd letanian. Dornoch huben sie an eyne messe von santdto Petro vnd Paulo vnd sungen dy bis vff dy epistole. Dornoch zu hant legente sie em vff eyn homerale, eyne albe, eyn dalmatica und swur abir der konig ut supra etc. Dornoch wart gesungen das graduale und dy prosa. Dornoch swur abir der konig ut supra etc. KORUNOVÁNÍ ALDRECHTA IL, KRÁLE RÍMSKÉHO, UHERSKÉHO A ČESKÉHO. Do wart em angeczogen eyne guldynne korcappe. 1436 Dornoch goben sie em das swert in dy hant vnd dorober vil gebethe gesprochin. Dornoch das Sceptir, dornoch den appil vnd obir den vil ge- betbe gesprochin vnd gesungen. Dornoch wart em dy crone abegenomen, dy gesegneth wart, vnd der konig hat allis dorczu geknyet vor sandt Vitus altir, vnd abir dem konige dy crone vffgesaczt zum irsten mole vnd zum andern mol vnd auch zum dritten moel. Do nomen dy behmischin herren alleyne dy crone vnd rackten sie hoch vff vnd sprach der von Rosinberg selbir: Ir hern von Behemen. Hy ist dy crone! Ist is ewer wille, das wir sie dem konige vffseczen vnd cronen en zu eynem Behmischen konige? Do sprochin sie alle: yo, yo. Vnd frogete sie abir, ap sie en halden welden vor eyn konig vnd em undertan, getraw vnd gewer zu seyn. Do sprochin sie alle: gerne, gerne etc. Do saczte der bischoff von Olomuncz vnd dy Behmischin hirren dem konige dy crone vff. Do weynten vil lewthe vor ynnikeyt vnd huben ir hende vff vnd danckenthen gote, vnd hubin an dy Behmen zu singen Swaty Waczlawe etc., dy pristerschafft Te Deum laudamus etc. Trommeter, dy pheypher etc., eyn yderman lobete got etc. Do dy freude eyn weyle werte vnd das Te Deum laudamus aws was, do muste eyn yderman sweigen. Do sprach der von Rosinberg: Ir hern von Behmen! Ir sehet wol, dysir konig ist herre der Behmischen cronen. Do sprochin und schregin alle: her ist, her ist. Do nomen sie den konig mit grosir hirlichkeit vnd furten en vff eyn stul hoe enpor hinder den hoen altir vff sante Viti grap vnd saczten en nedir. Do hup man an das ewangelium; do das gelesen wart. do wart dem konige das buch bracht. Dornoch wart dy messe gancz aws- gesungen mit grosir frewden vnd ynnigkeit vnd bleibe dy czeyt vff dem stule siczen. Vnd dy Behmischn hern stunden vmb en wartende seyn alz eyns konigis. Vnd do dy messe 80 gancz aws was, do wart 3) 29 června 1488, — *) 28 června. — *) Hrad Pražský. — “) Pavel z Miličína. — *) Nicodem della Scala, biskup frisinský. — *) Ales čili Albrecht z Březí, biskup litomyšlský. — *) Hynek Krušina z Kumburka Gili Lichtenburka. — '*) Vśclav z Micbalovic. — '') Hašek z Valdštejna. — "*) Menbart z Jindřichova Hradce. — '*) Mikuláš Zajíc z Kosti. — '*) Hanuš z Kolovrat. *) Tak místo Cost (Kost).
40 Bohemorum,?) ut in sequenti habetur pagina in vulgari. Czum irsten am sonnabende alz in vigilia Petri et Pauli *) ist seyne gnade zur vesper off das haws*) zu Prage gerethen, vnd alles folk, das denne do was, methe ynniclichen, dy dorczu gehorten, vnd off deme hawse dy nacht gelegen vnd zere vmb en gewacht, das meiste teyl dy Ungern; vnd an dem sontage des tagis Petri et Pauli des morgens frue vor tage eyn gros ge- drang gewest ist, als ich ye gesach, wen czur tercien czeit, do haben der legate, der bischoff von Olomuncz,*) der bischoff von Fryse,?) der biscboff von Walischen landen, der bischoff vom Lewtmoschil,*) der probist vnd thechand, alle infulati vnd dy behmischen hern mit allen thum- hern czu sandte Wenczlaw mit eyner hirlichen processio gegangen vnd den konig gesucht. Ee wen sye en funden, als denne recht ist, czu leczte funden sie en in eyme bette legen. Do huben sie en vff gar hirlichin vnd eyn iczlicher Behmischer hirre stunden besundern, vnd do ging dy pro- cessio vor em. Dornoch her Hynnik Cruschina von Cuenburg?) trug das swert, der von Michils- berg '?) von Resig trug das sczeptir, her Haschko von Waldensteyn '*) den appil, her Vlrich von Rosinberg, her Meynhart vom Newenhawse, !?) her Haze?) von Cest*) [sic], her Hannus Collo- wrath'*) trugen dy crone. Dornoch ging der konig in eyner goldin korkappin, vnd gingen alzo in dy kirche zu sante Vito vor den hoen altir. Do czoch der bischoff dem konige dy korkappe aws vnd der konig knyte nedyr vnd swur off dem heyligen ewangelio der crone zu Behmen etc. Dornoch losen sie eczliche gebethe vnd sungen antiphonan vnd letanian. Dornoch huben sie an eyne messe von santdto Petro vnd Paulo vnd sungen dy bis vff dy epistole. Dornoch zu hant legente sie em vff eyn homerale, eyne albe, eyn dalmatica und swur abir der konig ut supra etc. Dornoch wart gesungen das graduale und dy prosa. Dornoch swur abir der konig ut supra etc. KORUNOVÁNÍ ALDRECHTA IL, KRÁLE RÍMSKÉHO, UHERSKÉHO A ČESKÉHO. Do wart em angeczogen eyne guldynne korcappe. 1436 Dornoch goben sie em das swert in dy hant vnd dorober vil gebethe gesprochin. Dornoch das Sceptir, dornoch den appil vnd obir den vil ge- betbe gesprochin vnd gesungen. Dornoch wart em dy crone abegenomen, dy gesegneth wart, vnd der konig hat allis dorczu geknyet vor sandt Vitus altir, vnd abir dem konige dy crone vffgesaczt zum irsten mole vnd zum andern mol vnd auch zum dritten moel. Do nomen dy behmischin herren alleyne dy crone vnd rackten sie hoch vff vnd sprach der von Rosinberg selbir: Ir hern von Behemen. Hy ist dy crone! Ist is ewer wille, das wir sie dem konige vffseczen vnd cronen en zu eynem Behmischen konige? Do sprochin sie alle: yo, yo. Vnd frogete sie abir, ap sie en halden welden vor eyn konig vnd em undertan, getraw vnd gewer zu seyn. Do sprochin sie alle: gerne, gerne etc. Do saczte der bischoff von Olomuncz vnd dy Behmischin hirren dem konige dy crone vff. Do weynten vil lewthe vor ynnikeyt vnd huben ir hende vff vnd danckenthen gote, vnd hubin an dy Behmen zu singen Swaty Waczlawe etc., dy pristerschafft Te Deum laudamus etc. Trommeter, dy pheypher etc., eyn yderman lobete got etc. Do dy freude eyn weyle werte vnd das Te Deum laudamus aws was, do muste eyn yderman sweigen. Do sprach der von Rosinberg: Ir hern von Behmen! Ir sehet wol, dysir konig ist herre der Behmischen cronen. Do sprochin und schregin alle: her ist, her ist. Do nomen sie den konig mit grosir hirlichkeit vnd furten en vff eyn stul hoe enpor hinder den hoen altir vff sante Viti grap vnd saczten en nedir. Do hup man an das ewangelium; do das gelesen wart. do wart dem konige das buch bracht. Dornoch wart dy messe gancz aws- gesungen mit grosir frewden vnd ynnigkeit vnd bleibe dy czeyt vff dem stule siczen. Vnd dy Behmischn hern stunden vmb en wartende seyn alz eyns konigis. Vnd do dy messe 80 gancz aws was, do wart 3) 29 června 1488, — *) 28 června. — *) Hrad Pražský. — “) Pavel z Miličína. — *) Nicodem della Scala, biskup frisinský. — *) Ales čili Albrecht z Březí, biskup litomyšlský. — *) Hynek Krušina z Kumburka Gili Lichtenburka. — '*) Vśclav z Micbalovic. — '') Hašek z Valdštejna. — "*) Menbart z Jindřichova Hradce. — '*) Mikuláš Zajíc z Kosti. — '*) Hanuš z Kolovrat. *) Tak místo Cost (Kost).
Strana 41
KORUNOVÁNÍ ALBRECHTA [[., KRÁLE ŘÍMSKÉHO, UHERSKÉHO A ČESKÉHO usg dem kouige gegeben eyn swert in dy hant. Do slug her ritter noe bey hundertin vnd der bur- graue von sande Wenczil lat do zu hawse, das man mit dem konige sulde essen alle hern, ritter vnd stete, dy do worn vnd zur crone gehorten. Do wart der konig mit dem habitu hirlichen ge- furt vnder eynem gehymmele in das pallas des keisers Sigemundis, dem got gnode, das her hatte lossen bawen. Do woren mehe wen XL tische gedacket vnd besunder dem konige eyn tisch ea- pore. Do wart yderman ordenlichen zu tische ge- saczet. Dornoch saczte der konig sich zu tische alleyne vnd hatte den habitum awsgeczogen vnd eyn roten guldin mantil angeczogin. Vnd do woren czwene jungen hirren, als her Vlrich von Rosiu- berg vnd hern Meyhardis fetter, dy hilden dem konige dy crone obir seyme hewpte, bis her gas. vnd wart vor em gehalden das swert, daz scep- pter, der appil Do brochte man das irste gerichte. Vor dem gingen wol XXX trommeter, pheypher, powker etc. vnd der von Cruschin von Cunburg ??) waz do trogsesse. Vnd dyweyle der konig as, do woren eczliche narren; iczlicher wolde bas narren vor dem konige wen der ander. Eczliche sungen, vnd woren czwene jungen, dy hatte der meister von Prewssn!5) gesant dem konige. Dy tawmelten vnd treben geradikeit vor des konigs tische, vnd sprach, her hette ir ny gelenker ge- sehen. Vnd do man nv gessen hatte vnd eyn iczlicher stund vff etc. Dornoch reith der konig vnd mit em vil herren in dy Aldestad keyn Prage. Do lis her phennige vor em strehen uud werfen. Do quam her vor das rathaws. Do stunden dy ratmanne vor dem rathawse vnd hatten bey en etwas ge- fangen, dy gobin sye dem konige, dy lis her ledig vnd los. Vnd do hatte sich gesicket Michil Kot mit der waynburg,!") alz vff yczlicher seythen ezelffe mit alden radbern, vnd her ging vor vnd schickete dy waynburg. Dornoch czo czogen in der waynburg czum irsten czwu stangin mit fanen vnd vil flegeler, kewlner vnd vil vnlustig volk. Vnde mitten vndir en reith eyner greulichir angerichtir man als eyn konig vnd czog vff dem markte dem +1 konige enkeygen vnd sprach: her wer is, der pol- nische konig vnd welde sich auch gerne lossin kronen czum konigreich czu Behemen. Nu sege her wol, her hette is vorseumet, vnd gap sich mit allem volke dem konige czu gnaden, vnd do- mete wart der Polen zere gespotet. Dach sprach man, der konig hette vmb des wille Michil Kot gegebin LX guldin; vnd reit der konig vff seynen hoff etc. Actum Prage a. D. M?'CCCC?XXXVIII?, ipso die Petri et Pauli apostolorum.!9) Sit laus Deo Item dornoch nicht lange do czogin dy vor- tumptin kecczir, alz Peter Polag. knesche Bedir- sich 19) etc. mit eczlichen Polan von Crokaw vnd von Polan keyn Behmen, alz leicht mit XII tusunt volkis, bose vnd gut, vnd czogin bas fyr meyle von Prage. Vnderdes quomen dy Meyssenischin hirren, alz der margroue. wol mit XIII tusunt guter lewte wolgerethin. Dornoch czog der konig mit den bemischin hirren, mit den Meyssenern, mit den Pregern vnd mit ganczir macht, dy her zu der czeyt bey em hatte, iu das felt vnd macht eyn felt keyn den Polan. Do wichin dy Polan, und der konig mit seynem here czog en noch alzolange, bas sye quomen vor den Thabor. Do vor- gruben sich dy Polan myt erer waynfart alzo, das sye mochtin off dem Thabor vnd apgeczihen, wen sie wolden. Dornoch legethe sich der konig keygen en vnd macht eyu felt. Vnd in seyme here woren eczlichen Behmen, den her getrawtte, dy do dach felschlichen vnd vngetrawlichin myt ym vnd mit den seyn wollin vmmegen, nemelichin Sigemunt vom Teschezin,??) den her hatte zu ritter ge- slagen. Der stelte sich wol ezum irsten zom her sie gar wolde tot sloen vnd her in dem scher- mencziln,2?*) das her mit den Polan tad, manchen bederman vorfurte. das her dirslaheu wart, vnd sundirlichen dy Meysener, alzo lange, das sich seyne bosheyt wolde offenbarn. Do hatte er eyn gespreche vnd eyne vorretherey mit den Polan angetran, das her den Polan wolde gebin eyn ezeichen, das sie quemen in das konigis her vnd nemelichin in des konigs geczelt en czu thotin adir zu fohin. Auch czum andirn mole wart ge- melt Sigimund von Theschezin bosheyt vnd vor- 1) Krušina z Kumburku čili z Lichtenburku. — '*) Tamuo Wolf ze Sponheimn. — '*) T. j. wagenburg. — W; 29 června. — Kněz Bedřích ze Strážnice. — **, Sigmund z Dééina — 3°, T. j. scharwützeln.
KORUNOVÁNÍ ALBRECHTA [[., KRÁLE ŘÍMSKÉHO, UHERSKÉHO A ČESKÉHO usg dem kouige gegeben eyn swert in dy hant. Do slug her ritter noe bey hundertin vnd der bur- graue von sande Wenczil lat do zu hawse, das man mit dem konige sulde essen alle hern, ritter vnd stete, dy do worn vnd zur crone gehorten. Do wart der konig mit dem habitu hirlichen ge- furt vnder eynem gehymmele in das pallas des keisers Sigemundis, dem got gnode, das her hatte lossen bawen. Do woren mehe wen XL tische gedacket vnd besunder dem konige eyn tisch ea- pore. Do wart yderman ordenlichen zu tische ge- saczet. Dornoch saczte der konig sich zu tische alleyne vnd hatte den habitum awsgeczogen vnd eyn roten guldin mantil angeczogin. Vnd do woren czwene jungen hirren, als her Vlrich von Rosiu- berg vnd hern Meyhardis fetter, dy hilden dem konige dy crone obir seyme hewpte, bis her gas. vnd wart vor em gehalden das swert, daz scep- pter, der appil Do brochte man das irste gerichte. Vor dem gingen wol XXX trommeter, pheypher, powker etc. vnd der von Cruschin von Cunburg ??) waz do trogsesse. Vnd dyweyle der konig as, do woren eczliche narren; iczlicher wolde bas narren vor dem konige wen der ander. Eczliche sungen, vnd woren czwene jungen, dy hatte der meister von Prewssn!5) gesant dem konige. Dy tawmelten vnd treben geradikeit vor des konigs tische, vnd sprach, her hette ir ny gelenker ge- sehen. Vnd do man nv gessen hatte vnd eyn iczlicher stund vff etc. Dornoch reith der konig vnd mit em vil herren in dy Aldestad keyn Prage. Do lis her phennige vor em strehen uud werfen. Do quam her vor das rathaws. Do stunden dy ratmanne vor dem rathawse vnd hatten bey en etwas ge- fangen, dy gobin sye dem konige, dy lis her ledig vnd los. Vnd do hatte sich gesicket Michil Kot mit der waynburg,!") alz vff yczlicher seythen ezelffe mit alden radbern, vnd her ging vor vnd schickete dy waynburg. Dornoch czo czogen in der waynburg czum irsten czwu stangin mit fanen vnd vil flegeler, kewlner vnd vil vnlustig volk. Vnde mitten vndir en reith eyner greulichir angerichtir man als eyn konig vnd czog vff dem markte dem +1 konige enkeygen vnd sprach: her wer is, der pol- nische konig vnd welde sich auch gerne lossin kronen czum konigreich czu Behemen. Nu sege her wol, her hette is vorseumet, vnd gap sich mit allem volke dem konige czu gnaden, vnd do- mete wart der Polen zere gespotet. Dach sprach man, der konig hette vmb des wille Michil Kot gegebin LX guldin; vnd reit der konig vff seynen hoff etc. Actum Prage a. D. M?'CCCC?XXXVIII?, ipso die Petri et Pauli apostolorum.!9) Sit laus Deo Item dornoch nicht lange do czogin dy vor- tumptin kecczir, alz Peter Polag. knesche Bedir- sich 19) etc. mit eczlichen Polan von Crokaw vnd von Polan keyn Behmen, alz leicht mit XII tusunt volkis, bose vnd gut, vnd czogin bas fyr meyle von Prage. Vnderdes quomen dy Meyssenischin hirren, alz der margroue. wol mit XIII tusunt guter lewte wolgerethin. Dornoch czog der konig mit den bemischin hirren, mit den Meyssenern, mit den Pregern vnd mit ganczir macht, dy her zu der czeyt bey em hatte, iu das felt vnd macht eyn felt keyn den Polan. Do wichin dy Polan, und der konig mit seynem here czog en noch alzolange, bas sye quomen vor den Thabor. Do vor- gruben sich dy Polan myt erer waynfart alzo, das sye mochtin off dem Thabor vnd apgeczihen, wen sie wolden. Dornoch legethe sich der konig keygen en vnd macht eyu felt. Vnd in seyme here woren eczlichen Behmen, den her getrawtte, dy do dach felschlichen vnd vngetrawlichin myt ym vnd mit den seyn wollin vmmegen, nemelichin Sigemunt vom Teschezin,??) den her hatte zu ritter ge- slagen. Der stelte sich wol ezum irsten zom her sie gar wolde tot sloen vnd her in dem scher- mencziln,2?*) das her mit den Polan tad, manchen bederman vorfurte. das her dirslaheu wart, vnd sundirlichen dy Meysener, alzo lange, das sich seyne bosheyt wolde offenbarn. Do hatte er eyn gespreche vnd eyne vorretherey mit den Polan angetran, das her den Polan wolde gebin eyn ezeichen, das sie quemen in das konigis her vnd nemelichin in des konigs geczelt en czu thotin adir zu fohin. Auch czum andirn mole wart ge- melt Sigimund von Theschezin bosheyt vnd vor- 1) Krušina z Kumburku čili z Lichtenburku. — '*) Tamuo Wolf ze Sponheimn. — '*) T. j. wagenburg. — W; 29 června. — Kněz Bedřích ze Strážnice. — **, Sigmund z Dééina — 3°, T. j. scharwützeln.
Strana 42
1458 42 KORUNOVÁNÍ ALBRECHTA II., KRÁLE reterey, wy das her eyn gespreche mit eczlichen Polan mit dem konige habin sulde, vnd do hat ber ym lossin eynen langen scherpir bereyten, vnd weyle sve hetten gesprocht mit dem konige, zo wolde her den scherpir in den konig gestosin babin. Vnd das wolde got nicht vorhengin, sundir do quam eyner, der dirgap sich dem konige vnd warnthe en vnd offenbarte ym das vorretenisse. Dornoch der konig lis gefangin nemen Sigmunt vom Thescheczin vnd lis veg furen, das nymant weys alzo we, wo her hin ist komen.?') Dornoch drang der konig den Thaborern adir Polan ir waynfart ap, das si wichin off den Thabor vnd nomen ap von tage zu tage vnd stoln sich dew- plich, wy sie mochtin henweg, nemelichen her Astirroge ®) aws grosin Polin stal sich weg mit Tirczikin 3) vom Nochenthen vnd wol mit drey hundirten reysiger off den Nochinthen??*) vnd auch eyn theyl, dy do sich weg stolin, dy worten apgeslagin vnd apgefangen hyn vnd her, das ir zu leczthe wenig off dem Thabor blebin. Dornoch dirkanthe der konig vnd dy seyn, das der Thabor vngewinlich was off dy czeit, und czog wedir keyn Prage wol mit XL thusuut, dy her hatte in dem her gehat, — auch hatte her gelegin vor dem Thabor vnd czu velie V wochin, alz ich habe horen sagen.?) Item dornoch do lis her das folk eyn teil czuczihen, sundirlichen dv Meyssener, vnd gap en hern Jacupkin,?5) den Behmischen hern czu geleithe wol mit VII adir VIII hundirt pherdin. Vnd alz her aye geleithe, bas sye quomen au das Behmische gebirge vnd an den Spiczen berg, do woren sie geware, das dy Socer vnd andir stete vnd Behemen, dy do wedir den konig woren, hatten eyn felt gemacht off sie.?5) Vnd do dy Meysener ir geware werden, do sprach herre Ja- cupke: Wolt ir euch nicht mit en sloen? ich wil euch wol furen, das ir enheymen komit, eynen andern weg ane schaden. Do sprach der mar- ŘÍMSKÉHO, UHERSKÉHO A ČESKÉHO groue vou Meissen: men, das wir vns wellin mit en sloen vnd en schaden, wo wir mogen. Vnd do sprochin vorbas dy Meysener czu Jacupken, ap her en getrawe vnd gewer wolde seyn, alz her gewest wir, vnd welde en mit trawen helffin. Do sprach Jacupke, her wolde yn getraw und gewer seyn vnd wolde en mit trawen helffin, sulde is seyn hals kusten vnd alle der seyn. Do kora sye Jacupken zu eynem heuptman in dem felde. Dornoch reith her vnd besach dy macht der Behmen vnd quani wedir vnd sprach: Seyt wolgemut, sy seyn, ap got wil, vnser. Volget myr vnd sehet off mich. Spreche ich fliet, so fliet, slot, zo slot. Do czogeu sie in dem namen gotis vnd Jacupke furthe dv spicze vnd thet. sam her fliben welde; vnd do offenthen dy Behmen ire waynburg vnd czogen em noch. Do wanthe her sich mit den seyn vnd vmringtin dy Behmen vnd slugen ir zu tode XXII hundirt vnd fingen ir wol XX hundirt, dy sie coppilten zusammene alz dy hunde vnd furten sie keyn Meyssen obir den walt teylende in. dy stete hen vnd her; vnd dorczu nomen sie fir hundirt wene vnd was dorczu horte, alzo das wol V tbusunt keczer vnd Behmen. dy do weder den konig worden, dirslagen vnd gefangin woren, vnd wedir dv eynunge der cristenlichen kirchen vnd des cristinlichen glawbens. Item dornoch, alz vor Michaelis ??), sameltin sich dy Polan mit beyden konigen zu Crokaw vnd czogin in dy Slesie iu der fursten lant vnd nemlich vor Crapicz?5) vnd branten das aws vnd auch Melisch, ?9*) das des Weyssen fursten ist. Dornoch czogin sie in herczog Bernbardis ?9) lant vnd thotin grosin schadin, alzo das sie czwelff meyle breit vnd lang nirne eyn steckin Jissen sten. Dornoch quam eyn andir her von Grosin Polin vnd legentin sich eyn meyle von Namsil 39) vnd hertin vnd brantin wol XLVI dorfir ap. Dor- noch czogiu sie keyn Bressil ?!) wert vnd legirtin 31) Srovnej Palacký, Dějiny nár. III, 2 str. 295. — 3*) Sudivoj 2 Ostroroba. — ??) Tréka z Náchoda. —- ***) Ná- chod. — **) Albrecht odtibl od Tábora dne J5 záti. — **) Jakoubek Bilinsky ze Vfesovic. — ?*) Srážka tato mezi Mišňany a Petrem, synem pana Alše Holického z Křivoklátu, a Zateckjmi a Lounskými atala se 23 září n vsi Želenice mezi Rilinou a Mostem. Viz Palacký, Děj. III, 2 str. 896 x» 397 a Tomek, Děj. m. Prahy VI, str. 62. — 7) 29 zátí 1438. — =“ Krapice v Opolsku při vtoku Osoblahy do Odry. — **) Milic? Míní se ta Konrad starší Olešnícký, zvany Moudry, který zemřel 14 ünor& 1452. — ?*, Bernard Opolsky. — ?*) Namysl, Namsiau. — ?!) Vratislav. Wir seint dorome awsko- 1438
1458 42 KORUNOVÁNÍ ALBRECHTA II., KRÁLE reterey, wy das her eyn gespreche mit eczlichen Polan mit dem konige habin sulde, vnd do hat ber ym lossin eynen langen scherpir bereyten, vnd weyle sve hetten gesprocht mit dem konige, zo wolde her den scherpir in den konig gestosin babin. Vnd das wolde got nicht vorhengin, sundir do quam eyner, der dirgap sich dem konige vnd warnthe en vnd offenbarte ym das vorretenisse. Dornoch der konig lis gefangin nemen Sigmunt vom Thescheczin vnd lis veg furen, das nymant weys alzo we, wo her hin ist komen.?') Dornoch drang der konig den Thaborern adir Polan ir waynfart ap, das si wichin off den Thabor vnd nomen ap von tage zu tage vnd stoln sich dew- plich, wy sie mochtin henweg, nemelichen her Astirroge ®) aws grosin Polin stal sich weg mit Tirczikin 3) vom Nochenthen vnd wol mit drey hundirten reysiger off den Nochinthen??*) vnd auch eyn theyl, dy do sich weg stolin, dy worten apgeslagin vnd apgefangen hyn vnd her, das ir zu leczthe wenig off dem Thabor blebin. Dornoch dirkanthe der konig vnd dy seyn, das der Thabor vngewinlich was off dy czeit, und czog wedir keyn Prage wol mit XL thusuut, dy her hatte in dem her gehat, — auch hatte her gelegin vor dem Thabor vnd czu velie V wochin, alz ich habe horen sagen.?) Item dornoch do lis her das folk eyn teil czuczihen, sundirlichen dv Meyssener, vnd gap en hern Jacupkin,?5) den Behmischen hern czu geleithe wol mit VII adir VIII hundirt pherdin. Vnd alz her aye geleithe, bas sye quomen au das Behmische gebirge vnd an den Spiczen berg, do woren sie geware, das dy Socer vnd andir stete vnd Behemen, dy do wedir den konig woren, hatten eyn felt gemacht off sie.?5) Vnd do dy Meysener ir geware werden, do sprach herre Ja- cupke: Wolt ir euch nicht mit en sloen? ich wil euch wol furen, das ir enheymen komit, eynen andern weg ane schaden. Do sprach der mar- ŘÍMSKÉHO, UHERSKÉHO A ČESKÉHO groue vou Meissen: men, das wir vns wellin mit en sloen vnd en schaden, wo wir mogen. Vnd do sprochin vorbas dy Meysener czu Jacupken, ap her en getrawe vnd gewer wolde seyn, alz her gewest wir, vnd welde en mit trawen helffin. Do sprach Jacupke, her wolde yn getraw und gewer seyn vnd wolde en mit trawen helffin, sulde is seyn hals kusten vnd alle der seyn. Do kora sye Jacupken zu eynem heuptman in dem felde. Dornoch reith her vnd besach dy macht der Behmen vnd quani wedir vnd sprach: Seyt wolgemut, sy seyn, ap got wil, vnser. Volget myr vnd sehet off mich. Spreche ich fliet, so fliet, slot, zo slot. Do czogeu sie in dem namen gotis vnd Jacupke furthe dv spicze vnd thet. sam her fliben welde; vnd do offenthen dy Behmen ire waynburg vnd czogen em noch. Do wanthe her sich mit den seyn vnd vmringtin dy Behmen vnd slugen ir zu tode XXII hundirt vnd fingen ir wol XX hundirt, dy sie coppilten zusammene alz dy hunde vnd furten sie keyn Meyssen obir den walt teylende in. dy stete hen vnd her; vnd dorczu nomen sie fir hundirt wene vnd was dorczu horte, alzo das wol V tbusunt keczer vnd Behmen. dy do weder den konig worden, dirslagen vnd gefangin woren, vnd wedir dv eynunge der cristenlichen kirchen vnd des cristinlichen glawbens. Item dornoch, alz vor Michaelis ??), sameltin sich dy Polan mit beyden konigen zu Crokaw vnd czogin in dy Slesie iu der fursten lant vnd nemlich vor Crapicz?5) vnd branten das aws vnd auch Melisch, ?9*) das des Weyssen fursten ist. Dornoch czogin sie in herczog Bernbardis ?9) lant vnd thotin grosin schadin, alzo das sie czwelff meyle breit vnd lang nirne eyn steckin Jissen sten. Dornoch quam eyn andir her von Grosin Polin vnd legentin sich eyn meyle von Namsil 39) vnd hertin vnd brantin wol XLVI dorfir ap. Dor- noch czogiu sie keyn Bressil ?!) wert vnd legirtin 31) Srovnej Palacký, Dějiny nár. III, 2 str. 295. — 3*) Sudivoj 2 Ostroroba. — ??) Tréka z Náchoda. —- ***) Ná- chod. — **) Albrecht odtibl od Tábora dne J5 záti. — **) Jakoubek Bilinsky ze Vfesovic. — ?*) Srážka tato mezi Mišňany a Petrem, synem pana Alše Holického z Křivoklátu, a Zateckjmi a Lounskými atala se 23 září n vsi Želenice mezi Rilinou a Mostem. Viz Palacký, Děj. III, 2 str. 896 x» 397 a Tomek, Děj. m. Prahy VI, str. 62. — 7) 29 zátí 1438. — =“ Krapice v Opolsku při vtoku Osoblahy do Odry. — **) Milic? Míní se ta Konrad starší Olešnícký, zvany Moudry, který zemřel 14 ünor& 1452. — ?*, Bernard Opolsky. — ?*) Namysl, Namsiau. — ?!) Vratislav. Wir seint dorome awsko- 1438
Strana 43
KORUNOVÁNÍ ALBRECHTA II., KRÁLE ŘÍMSKÉHO, UHERSKÉHO A ČESKÉHO 135 sich czum Steyne ??) vnd hertin vnd brantin eyne meyle von Breslaw alzo Swoycz,??) Wustindorff, Cobelle vnd vil andir dorffir. Vnd dyweyle quo- men sie obir dy Odir czischin der Ole vnd dem Brige?*) wol mit V hundirt pherdin vnd hertin vnd brantin vm den Brig vnd rethen eyn teil keyn Grotkaw,3*) eyn teil keyn Wansaw,?) eyn teil keyn der Ole?7) vnd brentin dy drey stete gar aws. Do begunde dy Odyr zu wachsin, das sie wedir kawme obir dy Odir quomen czu dem here vnd do auch eyn cleynen schadin nomen vor dem Brige. Dornoch santin dy Bresseler vach ?5) zu dem konige keyn Gorlicz.3?) Do sante der konig den von Schawenburg den jungen mar- graue, alzo margroue H[anus] von Brendeburg keyn Breslaw mit VIII hundirt pherdin vnd guter lewte. Do das dy Polan vornomen, dy dovor wollin des konigis dirharren vnd sich czu velde mit ym slohen, do czogin sie wedir keyn Polan. Item dornoch czog der von Schawenburg keyn Gorlicz vnd brochte den konig myt ym, alzo das der konig mit seynem volke quam. Vnd do rethen ym enkeyn dy Bresseler mit eynem suburlichem hawffin keyn der Pelczbrucke **) wert vnd sossin ap vnd entphigen den konig alz eynen herren vnd rethin vor ym keyn Breslaw. Vnd do quam her hernoch mit seynem volke kostlichin. Vnd das geschach am dinstage an seynte Eliza- bethen abint*') an der sillbau ,hec", alz man czelit „post hec Eli* etc. in der XXIIII stunden. Item dornoch in den selbigen acht tagen lissin dy Bresseler bawen eynen pallas vor dem Salczmarkte an dem ringe der eckin vor Kop- pinhaws. Dor offe hollten ym dy Bresseler als an sente Katherinamtag, der do zu der selbigen czeit auch am dinstage was. *?) Item noch der czeit quomen alle Polnische furstin, dy en auch offnomen czu eynem herren, sunderlichen herczog Wenczlaw von Troppaw mit 43 seyuem sone holten ym offentlichen off dem pallas, vnd in der holdunge slug der konig herczog * Wenczels son czu ritter. **) Dornoch quomen vil andir hochgebornen herren, alz dy iungstin czwene margrouen von Brendeburg. margroue Fredrich vnd morgr. Olbrecht,*') dy Prewsischen herren, alz der compter von Danzke,*?) der compter von Thoren 46) vnd andir mit yn. Item der legate voa des bobistes weu, *?) item alz der bischoff von Hi- spanian,**) der bischoff von Crabaten*?) vnd audir doctores. Item drey doctores von Florencz vnd von andern verren landen. Item der groue von Czel,5?) her Caspar Sleg?!') vnd andir vil gutir hern, das fil lewthe sprochin, das sye bey ni keynem herren kestlicher herren in eyne rothe gewest wern alz bey dem hirren. Item in vigilia Epyphanie,??) der do was an eynem montage in der jare, alz man schreip M?*CCCC?XXX? nono, do quam der erzbischoff von Gnesin,53) der grosse Woywo,9*) der Staro von Crokaw vnd fil andir polnischer herren keyn Breslaw in dem geleythe des konigis vnd hilden gespreche mit dem konige vnd mit seynem rote, alzo das dy Polau begertin von dem Romischin, Vngarischin vnd Behemisschen konige Behmer- lant mit aller zugehorunge, alz wol funff lant, vnd vnser konig begerthe von den Polan den Czips.**) Rawssirlant**) vod dy furstin iu der Masen,?") alzo das der legate, bischoff von Hi- spanian, der bischoff von Crawatin vnd fil andir hern eyn teil vorbenant vnd tegetin off dem rot- hawse zu Breslaw vm dy vorbenantin lant vnd auch vm eynen frede czwischen dem kouige vnd den Polan. Vnd dy tedigunge werthe an czwene tage drey wochin vnd schidiu hinden noch an ende. Dornoch czogin dv Polan weg am sonn- abinde vor Conuersionis Pauli.99) Vnd ehewen sye aws Breslaw quomen, do woren dy bruc- ken offgeczogin vnd besucht ir wayne, apt sie 32) Steine u Sv. Markóty bliże Vratislavi. — ??) Sehwoitsch, Wüstendorf a Kawallen u Vratislavi. — **) Breh. — 3%) Grotkov. — ?*) Wansen,. — **) Volava. — %) Snad ve vjznamn na rychlo. Srovnej Wachter, Geschichtsschreiber Schlesiens des XV. Jahrhunderts str. 26 ve Sc. rer. Siles. XII. — ?*) Zhorelec. — **) Pelzbrücke mezi Le&tnem a Vrati- slaví pfes Louhu. — *') 18 listop. — **) 25 listop. — *?) 3 pros. 1438. — **) Fridrich II. a Albrecht Achilles. — **: Jin- diich Vorrudt. — **) Mikula3 Gelyn, komtnr toruüsky. — €, T. j. wegen. — Jan, biskup ze Szegediua. — **) Alfons z Kartageny, biskup v Burgosu. — **) Jan, biskup ze Seni. — **) Oldfich hrabó Cillsky, ktery tenkráte byl misrodrzitelem Albrechtovým v Čechách. — *') Kaspar hrabě Šlik. — 5) 5 ledna 1439. — **, Vincenc, arcibiskup hué;densky. — **; Jan z Tenéina, velky vévoda a starosta krakovsky. — **) SpiZsko. — **) Zemé Rusinská. — 5') V Mazovsku. — ?*; 24 ledna. 1435
KORUNOVÁNÍ ALBRECHTA II., KRÁLE ŘÍMSKÉHO, UHERSKÉHO A ČESKÉHO 135 sich czum Steyne ??) vnd hertin vnd brantin eyne meyle von Breslaw alzo Swoycz,??) Wustindorff, Cobelle vnd vil andir dorffir. Vnd dyweyle quo- men sie obir dy Odir czischin der Ole vnd dem Brige?*) wol mit V hundirt pherdin vnd hertin vnd brantin vm den Brig vnd rethen eyn teil keyn Grotkaw,3*) eyn teil keyn Wansaw,?) eyn teil keyn der Ole?7) vnd brentin dy drey stete gar aws. Do begunde dy Odyr zu wachsin, das sie wedir kawme obir dy Odir quomen czu dem here vnd do auch eyn cleynen schadin nomen vor dem Brige. Dornoch santin dy Bresseler vach ?5) zu dem konige keyn Gorlicz.3?) Do sante der konig den von Schawenburg den jungen mar- graue, alzo margroue H[anus] von Brendeburg keyn Breslaw mit VIII hundirt pherdin vnd guter lewte. Do das dy Polan vornomen, dy dovor wollin des konigis dirharren vnd sich czu velde mit ym slohen, do czogin sie wedir keyn Polan. Item dornoch czog der von Schawenburg keyn Gorlicz vnd brochte den konig myt ym, alzo das der konig mit seynem volke quam. Vnd do rethen ym enkeyn dy Bresseler mit eynem suburlichem hawffin keyn der Pelczbrucke **) wert vnd sossin ap vnd entphigen den konig alz eynen herren vnd rethin vor ym keyn Breslaw. Vnd do quam her hernoch mit seynem volke kostlichin. Vnd das geschach am dinstage an seynte Eliza- bethen abint*') an der sillbau ,hec", alz man czelit „post hec Eli* etc. in der XXIIII stunden. Item dornoch in den selbigen acht tagen lissin dy Bresseler bawen eynen pallas vor dem Salczmarkte an dem ringe der eckin vor Kop- pinhaws. Dor offe hollten ym dy Bresseler als an sente Katherinamtag, der do zu der selbigen czeit auch am dinstage was. *?) Item noch der czeit quomen alle Polnische furstin, dy en auch offnomen czu eynem herren, sunderlichen herczog Wenczlaw von Troppaw mit 43 seyuem sone holten ym offentlichen off dem pallas, vnd in der holdunge slug der konig herczog * Wenczels son czu ritter. **) Dornoch quomen vil andir hochgebornen herren, alz dy iungstin czwene margrouen von Brendeburg. margroue Fredrich vnd morgr. Olbrecht,*') dy Prewsischen herren, alz der compter von Danzke,*?) der compter von Thoren 46) vnd andir mit yn. Item der legate voa des bobistes weu, *?) item alz der bischoff von Hi- spanian,**) der bischoff von Crabaten*?) vnd audir doctores. Item drey doctores von Florencz vnd von andern verren landen. Item der groue von Czel,5?) her Caspar Sleg?!') vnd andir vil gutir hern, das fil lewthe sprochin, das sye bey ni keynem herren kestlicher herren in eyne rothe gewest wern alz bey dem hirren. Item in vigilia Epyphanie,??) der do was an eynem montage in der jare, alz man schreip M?*CCCC?XXX? nono, do quam der erzbischoff von Gnesin,53) der grosse Woywo,9*) der Staro von Crokaw vnd fil andir polnischer herren keyn Breslaw in dem geleythe des konigis vnd hilden gespreche mit dem konige vnd mit seynem rote, alzo das dy Polau begertin von dem Romischin, Vngarischin vnd Behemisschen konige Behmer- lant mit aller zugehorunge, alz wol funff lant, vnd vnser konig begerthe von den Polan den Czips.**) Rawssirlant**) vod dy furstin iu der Masen,?") alzo das der legate, bischoff von Hi- spanian, der bischoff von Crawatin vnd fil andir hern eyn teil vorbenant vnd tegetin off dem rot- hawse zu Breslaw vm dy vorbenantin lant vnd auch vm eynen frede czwischen dem kouige vnd den Polan. Vnd dy tedigunge werthe an czwene tage drey wochin vnd schidiu hinden noch an ende. Dornoch czogin dv Polan weg am sonn- abinde vor Conuersionis Pauli.99) Vnd ehewen sye aws Breslaw quomen, do woren dy bruc- ken offgeczogin vnd besucht ir wayne, apt sie 32) Steine u Sv. Markóty bliże Vratislavi. — ??) Sehwoitsch, Wüstendorf a Kawallen u Vratislavi. — **) Breh. — 3%) Grotkov. — ?*) Wansen,. — **) Volava. — %) Snad ve vjznamn na rychlo. Srovnej Wachter, Geschichtsschreiber Schlesiens des XV. Jahrhunderts str. 26 ve Sc. rer. Siles. XII. — ?*) Zhorelec. — **) Pelzbrücke mezi Le&tnem a Vrati- slaví pfes Louhu. — *') 18 listop. — **) 25 listop. — *?) 3 pros. 1438. — **) Fridrich II. a Albrecht Achilles. — **: Jin- diich Vorrudt. — **) Mikula3 Gelyn, komtnr toruüsky. — €, T. j. wegen. — Jan, biskup ze Szegediua. — **) Alfons z Kartageny, biskup v Burgosu. — **) Jan, biskup ze Seni. — **) Oldfich hrabó Cillsky, ktery tenkráte byl misrodrzitelem Albrechtovým v Čechách. — *') Kaspar hrabě Šlik. — 5) 5 ledna 1439. — **, Vincenc, arcibiskup hué;densky. — **; Jan z Tenéina, velky vévoda a starosta krakovsky. — **) SpiZsko. — **) Zemé Rusinská. — 5') V Mazovsku. — ?*; 24 ledna. 1435
Strana 44
1439 44 icht harnisch keyn Polan furteu. Do quam is vor den konig; do sprach der konig: Loyt sye farn, sye dorfíin syn wol, hetten sye syn vil. Alzo czo- gin sye weg. Item am montage noch Conuersionis sti Pauli *?) do lis der konig besendin alle firvnczwen- czig, den kawffman, alle hantwerger vnd dy gancze gemeyne, dy do vor en gingen off des keisirs hoff; an demselbigen tage do saczthe der konig dy firvndczwenczig alle von dem rathe. Item dornoch am dinstage*?) in der drey- vnczweuczigisten stunden do qwam der konig gerethia vor das rothaws mit seynen fursten, herren, rittern vnd knechtin vnd ginge off daz rothaws, vnd do saczthe der konig selbir newe rotlewthe obir den tisch, alz Marcus Beckensloer obin an, dornoch Vlrich Bog, Anthonium Wale, Hyncze Camirer, Niclos Sweydenicz, N(icolaus) Tyczen, N(icolaus) Hering vnd Mertin Gussinger. Dornoch an der methewoche noch firvpdczwenczi- gin sant der konig eynen ritter mit dynern off erme wayne mit eyme roten sperlach*!) vnd ging off das rothaws zu den newen herren, vnd czwene alde hirren dorczu, alz Heyncze**) Jankowiczin vnd Sachewiczin, und lissen offslissen vnd nomen aws allen almereyn 9?) vnd gemachin das gelt, VYPRAVOVÁNÍ O ALBRECHTU II., KRÁLI RÍMSKÉM, UHERSKÉM A ČESKÉM das sie fundin an guldin. groschin vnd hellern, vnd autwortio das den newen herren. Item dornoch am freytage do besante der konig dy gancze gemeyne vnd ging zu en selbir off das rothaws vnd sprach: Lyben getrawen Alzo vil geldis habin dy alden herren gelossin den uewen alz: XXX marg gr., LXX guldin vnd was wesil?*) marg hellir. Vnd dorumme helffit denken, wovon dye stad mag gehalden werden, wen sie in grossin schuldin ist, das wir sie mogen gefreien. Item dornoch, alz noch Purificacionis Marie, do thete em der konig we am eyme beyne scher- czinde mit seyner ritterschafit off dem hawse, alzo das her dy knyscheibe adir das kny aws der stad hatte gefallen, das her vor fastnacht nicht gegen kunde. Vndirdes liss er dy guten alden firvndczwenczig hirren schaczen, alzo das ym vydirman besundir muste gebin eyne grosse summe guldin, manchir X thusunt guldin, man- chir thusunt, mauchir VIII hundirt guldin etc. noch dem, als sye em wordin awsgegebin; vnd dy sich wedir dy schaczunge zacztin vnd clageten ir vnschult, dy liss her insetezin off das rothaws, pemelichin sechse. 19. Vypravování o Albrechtu II, králi římském, uherském a českém. 1437—1439. Ruk. knih. Donau-Eschinské kniżete z Fiirstenberka & 697 1. 254—956. Anno Domini millesimo quadrigentesimo XXXVII", die nona Decembris obiit in Znoyma transiens de Praga versus Ungariam dominus Sigismundus, Romanorum imperator et Hungarie et Bohemie rex, de infirmitate, que dicitur erpes estiomemis vel alio nomine sacer ignis, qui ve- nerat sibi in pollice pedis, que infirmitas dura- vit sibi & festo s. Bartholomei usque ad diem 9) 26 ledna. — **) 27 ledna. — *') aperloch, tolik Zachwitz. — *?) SkEiné, armoria. — **) Néco milo. prefatam. Et ductus est mortuus ad Hungsriam et sepultus in ecclesia Waradinensi. Ad cuius regna successit Albertus, dux Au- strie de Wyenna, unicam ipsius imperatoris filiam nomine Elizabeth habens in uxorem, per quam rrgna Bohemie et Hungarie obtinuerst. Qui Albertus ad regnum Hungarie anno Domini M*CCCC*XXXVIII?, die prima Januarii concor- co pfikryvadlo vozu. — **) Jindfich Jenkwicz a Mikuliś 1439
1439 44 icht harnisch keyn Polan furteu. Do quam is vor den konig; do sprach der konig: Loyt sye farn, sye dorfíin syn wol, hetten sye syn vil. Alzo czo- gin sye weg. Item am montage noch Conuersionis sti Pauli *?) do lis der konig besendin alle firvnczwen- czig, den kawffman, alle hantwerger vnd dy gancze gemeyne, dy do vor en gingen off des keisirs hoff; an demselbigen tage do saczthe der konig dy firvndczwenczig alle von dem rathe. Item dornoch am dinstage*?) in der drey- vnczweuczigisten stunden do qwam der konig gerethia vor das rothaws mit seynen fursten, herren, rittern vnd knechtin vnd ginge off daz rothaws, vnd do saczthe der konig selbir newe rotlewthe obir den tisch, alz Marcus Beckensloer obin an, dornoch Vlrich Bog, Anthonium Wale, Hyncze Camirer, Niclos Sweydenicz, N(icolaus) Tyczen, N(icolaus) Hering vnd Mertin Gussinger. Dornoch an der methewoche noch firvpdczwenczi- gin sant der konig eynen ritter mit dynern off erme wayne mit eyme roten sperlach*!) vnd ging off das rothaws zu den newen herren, vnd czwene alde hirren dorczu, alz Heyncze**) Jankowiczin vnd Sachewiczin, und lissen offslissen vnd nomen aws allen almereyn 9?) vnd gemachin das gelt, VYPRAVOVÁNÍ O ALBRECHTU II., KRÁLI RÍMSKÉM, UHERSKÉM A ČESKÉM das sie fundin an guldin. groschin vnd hellern, vnd autwortio das den newen herren. Item dornoch am freytage do besante der konig dy gancze gemeyne vnd ging zu en selbir off das rothaws vnd sprach: Lyben getrawen Alzo vil geldis habin dy alden herren gelossin den uewen alz: XXX marg gr., LXX guldin vnd was wesil?*) marg hellir. Vnd dorumme helffit denken, wovon dye stad mag gehalden werden, wen sie in grossin schuldin ist, das wir sie mogen gefreien. Item dornoch, alz noch Purificacionis Marie, do thete em der konig we am eyme beyne scher- czinde mit seyner ritterschafit off dem hawse, alzo das her dy knyscheibe adir das kny aws der stad hatte gefallen, das her vor fastnacht nicht gegen kunde. Vndirdes liss er dy guten alden firvndczwenczig hirren schaczen, alzo das ym vydirman besundir muste gebin eyne grosse summe guldin, manchir X thusunt guldin, man- chir thusunt, mauchir VIII hundirt guldin etc. noch dem, als sye em wordin awsgegebin; vnd dy sich wedir dy schaczunge zacztin vnd clageten ir vnschult, dy liss her insetezin off das rothaws, pemelichin sechse. 19. Vypravování o Albrechtu II, králi římském, uherském a českém. 1437—1439. Ruk. knih. Donau-Eschinské kniżete z Fiirstenberka & 697 1. 254—956. Anno Domini millesimo quadrigentesimo XXXVII", die nona Decembris obiit in Znoyma transiens de Praga versus Ungariam dominus Sigismundus, Romanorum imperator et Hungarie et Bohemie rex, de infirmitate, que dicitur erpes estiomemis vel alio nomine sacer ignis, qui ve- nerat sibi in pollice pedis, que infirmitas dura- vit sibi & festo s. Bartholomei usque ad diem 9) 26 ledna. — **) 27 ledna. — *') aperloch, tolik Zachwitz. — *?) SkEiné, armoria. — **) Néco milo. prefatam. Et ductus est mortuus ad Hungsriam et sepultus in ecclesia Waradinensi. Ad cuius regna successit Albertus, dux Au- strie de Wyenna, unicam ipsius imperatoris filiam nomine Elizabeth habens in uxorem, per quam rrgna Bohemie et Hungarie obtinuerst. Qui Albertus ad regnum Hungarie anno Domini M*CCCC*XXXVIII?, die prima Januarii concor- co pfikryvadlo vozu. — **) Jindfich Jenkwicz a Mikuliś 1439
Strana 45
VYPRAVOVÁNÍ O ALBRECHTU II., KRÁLI ŘÍMSKÉM, UHERSKÉM A ČESKÉM us diter ab omnibus prelatis et baronibus Hungaris in ecclesia Albensi est coronatus unacum con- sorte ipsius Elizabeth. Eodem anno idem Albertus dominica Oculi !) ab omnibus imperii electoribus concorditer in Frankffordia in regem Romanorum electus est. Eodem anno die II. Maii idem Albertus re- gnum Romanorum suscepit in Wienna in ecclesia maiori s. Stephanni in presencia plurimorum. Eodem anno in die Petri et Pauli aposto- lorum?) idem rex Albertus coronatus est ad re- gnum Bohemie ab omnibus fere baronibus et no- bilibus in ecclesia metropolitana Pragensi per dominum Paulum, episcopum Olomucensem, quia protunc ante et post multos annos ecclesia Pra- gensis vacabat; vacante autem ecclesia Pragensi ex privilegio habet coronare regem Bohemie epi- scopus Olomucensis. Dixi fere ab omnibus baro- nibus et nobilibus; nam quidam barones et nobi- les elegeruut in regem Kazimirum, regem Polonie, qui coutra Albertum ad Boemiam prefatis baro- nibus iiserat bene duo millia equitum cum certis baronibus Polonie, contra quos Albertus cum magno exercitu de Praga ivit usque ad Tabor super Lusnicze*) et tenuit campum ad septem ebdomadas et expulit sibi adversantes de campis. Habebat enim multos principes et barones secum: ducem Fredericum Misnensem et Saxonie etc., ducem Christoforum Bavarie, marchionem Bran- denburgensem Albertum, duces Slezie, episcopos plures, barones Hungarie multos et magnatos, barones de Bobemia sue seyriele fere omnes, ba- rones Austrie, Styrie, Corinthie, maguas copias civitatum imperialium de Almania. Postea *) pulsis hostibus reversus est Pragam et dimissis principibus aliquibus ad propria pro- cessit versus Slesiam ad defendendam eandem.) Rex enim Polonie cum magnis duobus exercitibus eandem intraverat, volens ipsius possessionem per vim accipere. Tota enim Slesia fidelis erat Alberto. Cuius adventum senciens rex Polonie recessit de 45 Slesia et reversus est Poloniam. Postea rege Al- berto Wratislaviam veniente tractatus pacis cum rege Polonie per oratores et legatos concilii Basi- liensis et domini pape Eugenii et cum rege AI- berto venientibus prelatis et baronibus de Po- lonia Wratislaviam habiti sunt et inducie pacis facte sunt et alia dieta per legatos indicta 5) ad metas Hungarie. Compositisque negociis Slesie idem Albertus rex per Moraviam et Austriam ivit Hungariam ad Budam, abinde ad Segedinum?) et congregavit exercitum Hungarorum contra Tur- cos. Imperator enim Turcorum eadem estate intraverat cum magna potencia in terram Rascie, cuius potenciam timens despotus Rascie cum filio, uxore, consanguineis et ceteris pocioribus fugerat ad Albertum petens ab eo tamquam a rege Un- garie et domino suo contra Turcum defensionem ; nam Turcus expuguabat?) despoto castrum Syn- derow.?) Ad defendendum despotum rex Albertus cum exercitu Hungarorum processit de Segedino inferius versus Nauderawam. Et interim Turcus allodium Synderow accepit et ad Romaniam retro- cessit; Albertus vero rex fluxu dissinterico la- borans iuxta Danubium sursum versus Budam morose propter infirmitatem revertebatur, cui in via eadem ambassiatores ex parte baronum Bo- hemie advenerunt cum legacione gratissima, quos letanti animo in Waradino Petri !?) supra Danu- bium recepit et pociores aliquos ex ambasiato- ribus, videlicet dominum Johannem de Smirzicz et dominum Johannem de Rabenstein, pro tunc purgravium Wyssegradensem, cinxit in milites; dominus Sbinko Lepus de Hasenburg licet per regem et reginam rogatus fuerit, et non rennue- ret miles effici, noluit acquiescere effici miles, quod rex et regina egre tulit. Rex abinde pro- cedebat versus Budam infirmitate invalescente, regina morosius sequebatur; gravida enim erat de rege Ladislao, quem post mortem regis Al- berti genuit. Venit rex Albertus usque ad villa- gium Langdorff!!) supra Danubium inter Stri- ") To byiw 16 března, aslo volba jeho stala se 18 března. — *) 29 Gervna. Viz Pulacky, Dei. nàr. C. Ill, 3, str. 288 a násl, a Tomek, Dějepis m. Prahy V, str. 56 a násl. — *) Lužnice. Srovnej Palacký. Dějiny vir. Č. 3, str ¥93, a Tomek, Dějepis w. Prahy VI, 60 a násl. — “) Dne 15 září. — *) Doe 21 října. — *) Viz Tomek, Dějepis m. Prahy V, str. 67. — *; Ku konci měsíce července. — *) Dne 27 srpnu. — *) Smederevo. — '*) Petrovaradin. Srovnej Tomek, Dějepis m. Prahy V, str. 72, — '') Česky jmenovala se ta ves Nesmile. *) Správné: herpes estiomenos. 1439
VYPRAVOVÁNÍ O ALBRECHTU II., KRÁLI ŘÍMSKÉM, UHERSKÉM A ČESKÉM us diter ab omnibus prelatis et baronibus Hungaris in ecclesia Albensi est coronatus unacum con- sorte ipsius Elizabeth. Eodem anno idem Albertus dominica Oculi !) ab omnibus imperii electoribus concorditer in Frankffordia in regem Romanorum electus est. Eodem anno die II. Maii idem Albertus re- gnum Romanorum suscepit in Wienna in ecclesia maiori s. Stephanni in presencia plurimorum. Eodem anno in die Petri et Pauli aposto- lorum?) idem rex Albertus coronatus est ad re- gnum Bohemie ab omnibus fere baronibus et no- bilibus in ecclesia metropolitana Pragensi per dominum Paulum, episcopum Olomucensem, quia protunc ante et post multos annos ecclesia Pra- gensis vacabat; vacante autem ecclesia Pragensi ex privilegio habet coronare regem Bohemie epi- scopus Olomucensis. Dixi fere ab omnibus baro- nibus et nobilibus; nam quidam barones et nobi- les elegeruut in regem Kazimirum, regem Polonie, qui coutra Albertum ad Boemiam prefatis baro- nibus iiserat bene duo millia equitum cum certis baronibus Polonie, contra quos Albertus cum magno exercitu de Praga ivit usque ad Tabor super Lusnicze*) et tenuit campum ad septem ebdomadas et expulit sibi adversantes de campis. Habebat enim multos principes et barones secum: ducem Fredericum Misnensem et Saxonie etc., ducem Christoforum Bavarie, marchionem Bran- denburgensem Albertum, duces Slezie, episcopos plures, barones Hungarie multos et magnatos, barones de Bobemia sue seyriele fere omnes, ba- rones Austrie, Styrie, Corinthie, maguas copias civitatum imperialium de Almania. Postea *) pulsis hostibus reversus est Pragam et dimissis principibus aliquibus ad propria pro- cessit versus Slesiam ad defendendam eandem.) Rex enim Polonie cum magnis duobus exercitibus eandem intraverat, volens ipsius possessionem per vim accipere. Tota enim Slesia fidelis erat Alberto. Cuius adventum senciens rex Polonie recessit de 45 Slesia et reversus est Poloniam. Postea rege Al- berto Wratislaviam veniente tractatus pacis cum rege Polonie per oratores et legatos concilii Basi- liensis et domini pape Eugenii et cum rege AI- berto venientibus prelatis et baronibus de Po- lonia Wratislaviam habiti sunt et inducie pacis facte sunt et alia dieta per legatos indicta 5) ad metas Hungarie. Compositisque negociis Slesie idem Albertus rex per Moraviam et Austriam ivit Hungariam ad Budam, abinde ad Segedinum?) et congregavit exercitum Hungarorum contra Tur- cos. Imperator enim Turcorum eadem estate intraverat cum magna potencia in terram Rascie, cuius potenciam timens despotus Rascie cum filio, uxore, consanguineis et ceteris pocioribus fugerat ad Albertum petens ab eo tamquam a rege Un- garie et domino suo contra Turcum defensionem ; nam Turcus expuguabat?) despoto castrum Syn- derow.?) Ad defendendum despotum rex Albertus cum exercitu Hungarorum processit de Segedino inferius versus Nauderawam. Et interim Turcus allodium Synderow accepit et ad Romaniam retro- cessit; Albertus vero rex fluxu dissinterico la- borans iuxta Danubium sursum versus Budam morose propter infirmitatem revertebatur, cui in via eadem ambassiatores ex parte baronum Bo- hemie advenerunt cum legacione gratissima, quos letanti animo in Waradino Petri !?) supra Danu- bium recepit et pociores aliquos ex ambasiato- ribus, videlicet dominum Johannem de Smirzicz et dominum Johannem de Rabenstein, pro tunc purgravium Wyssegradensem, cinxit in milites; dominus Sbinko Lepus de Hasenburg licet per regem et reginam rogatus fuerit, et non rennue- ret miles effici, noluit acquiescere effici miles, quod rex et regina egre tulit. Rex abinde pro- cedebat versus Budam infirmitate invalescente, regina morosius sequebatur; gravida enim erat de rege Ladislao, quem post mortem regis Al- berti genuit. Venit rex Albertus usque ad villa- gium Langdorff!!) supra Danubium inter Stri- ") To byiw 16 března, aslo volba jeho stala se 18 března. — *) 29 Gervna. Viz Pulacky, Dei. nàr. C. Ill, 3, str. 288 a násl, a Tomek, Dějepis m. Prahy V, str. 56 a násl. — *) Lužnice. Srovnej Palacký. Dějiny vir. Č. 3, str ¥93, a Tomek, Dějepis w. Prahy VI, 60 a násl. — “) Dne 15 září. — *) Doe 21 října. — *) Viz Tomek, Dějepis m. Prahy V, str. 67. — *; Ku konci měsíce července. — *) Dne 27 srpnu. — *) Smederevo. — '*) Petrovaradin. Srovnej Tomek, Dějepis m. Prahy V, str. 72, — '') Česky jmenovala se ta ves Nesmile. *) Správné: herpes estiomenos. 1439
Strana 46
1429 46 gonium et Jaurinum et ibidem in vigilia sanctorum Symonis et Jude!?) apostolorum de mane Deo spiritum reddidit. Princeps piissimus, katholicus et liberalissimus. Cuius corpus regina adveniente ad Albam Regalem'?) delatum est; regina vero gravida incepit regnum Hungarie taliter qualiter gubernare. Et interim Christoforus de Lichtenstein de Moravia, regine inimicus effectus, regnum Hun- garie diffidans invadit et spoliis agressus est. Qua guerra cito pacificata per comitem Ulricum Cilie, Christoforus familiaris regine effectus est. Barones et prelati Hungarie reginam gravidam adeunt et persuadent, ut regem Polonie Wladi- slaum in virum accipiat et cum ea regnum Hun- garie habeat. Regina consentit, videns Hunga- rorum animum immutare non posse, cum tamen inportunissime peteret ab eis non festinandum, cum videant ipsam gravidam, si masculus fuerit, sciant ipsum esse ipsorum verum heredem, regem et dominum, Hungari non acquiescunt, sed missis oratoribus cum rege Polonie concludunt de regno acceptando et de matrimonio cum regina contra- hendo. Interim in Kathedra Sancti Petri domi- nico die '4) anno Domini MCCCCXXX VIII (sic) re- gina regem Ladislaum peperit, oratoribus ad regem Polonie ex parte Hungarorum transeuntibus re- gem Ladislaum natum intimat, de non habendis tractatibus cum rege Polonie supplicat. Qui re- gine non acquiescentes regem Crakovie adeunt, de regoo Hungarie acceptando et de matrimonio concludunt. Reversi oratores de Polonia reginam adeunt in castro Komaron, que noviter de puer- perio surexerat, regem Ladislaum etatis septem ebdomadas habentis reperiunt, regine conclusio- nem cum rege Polonie factam narrant. Contra quos regina ira succensa, quod contre heredem et naturalem dominum eorum alium acceperint, eosdem per medium Ulrici comitis Czilie, sui consanguinei, captivare mandat et in vincula coniecit. Inter quos barones nobiliores capti fue- runt Matko vel Matheus, banus Sclauonie et Croacie, et Emericus de Marczali et ceteri. Interim VYPRAVOVÁNÍ O ALBRECHTU IL, KRÁLI RÍMSKÉM, UHERSKÉM A CESKÉM prelati certi et barones pro rege Polonie mittunt, ut veniat et regnum) Hungarie accipiat iuxta ora- torum conclusionem. Regina hec senciens vocat archiepiscopum Strigoniensem, qui regine fidelis erat— ipsa enim eundem fecerat archiepiscopum. — ut ipse cum aliis prelatis et baronibus puerum Ladislaum in regem Ungarie propter adventum regis Polonie cicius coronet. Regina cum Alberto. duce Austrie, germano domini Friderici, Roma- norum regis, qui Albertus dux tunc cum fratre suo, rege Romanorum, discordabat, et cum co- mite Cilie Albam Regalem Ladislaum puerum coronandum deferunt. Accedit archiepiscopus cum prelatis et multis baronibus, civitatum communi- tatibus, coronatque archiepiscopus Ladislaum eta- tis aliquot decem ebdomadas habeotem.!) Dum hec coropacionis solempnitas Albe agitur, rex Po- lonie Wladislaus cum aliis prelatis et baronibus, Hungaris et Polonis, Budam advenit, quem Lau- rencius de Hederwar, comes palatinus Hungarie, qui castrum Budense!9) ex parte regine tunc ha- bebat, intromittit, castri et civitatis Budensis pos- sessionem tradit.!?) Qui rex archiepiscopum Stri- goniensem et alios prelatos et barones tamquam rex Hungarie ad se Budam vocat. Regina audito adventu regis Polonie Ladi- slaum, novellum regem, duci Alberto Austrie, patrueli suo, unacum corona regni Hungarie tradit et petit, ut ipsum ad tutum locum castri Farchten- stein in metis Hungarie et Austrie portet ibique custodiat. Regina vero ad Posonium '5) ivit, ubi &liquot annis usque ad mortem stetit. Et ibi sta- tim regina maximam guerram contra regem Po- lonie et contra Hungaros eundem regem Polonie sequentes movet, Bohemos multos et Almanos in stipendium assumit. Rex Polonie cum ceteris prelatis, inter quos pocior fuit episcopus Agrien- 818,7?) et, baronibus Albam Regalem pro corona- cione vadit, quem archiepiscopus Strigoniensis, qui et Ladislaum ante aliquot ebdomadas corona- verat, coronat. Et quia coronam regni, quam sanctam appellant, regina cum rege Ladislao loca- verat, recipiunt Hungari coronam de capite Sancti 19) 27 fij. 1489. — '*) Bělehrad královský. — '*) Dne 22 ún. R. 1440 bylo Stol. sv. Petra v pondělí a ne v ne- deli. — '5) 15 kvét. 1440. — '") Budín. — ') 21 květ. — '*) Prešpurk. — '*) Jager v Ubfich. b) et ad regnum Hung. nesprávné.
1429 46 gonium et Jaurinum et ibidem in vigilia sanctorum Symonis et Jude!?) apostolorum de mane Deo spiritum reddidit. Princeps piissimus, katholicus et liberalissimus. Cuius corpus regina adveniente ad Albam Regalem'?) delatum est; regina vero gravida incepit regnum Hungarie taliter qualiter gubernare. Et interim Christoforus de Lichtenstein de Moravia, regine inimicus effectus, regnum Hun- garie diffidans invadit et spoliis agressus est. Qua guerra cito pacificata per comitem Ulricum Cilie, Christoforus familiaris regine effectus est. Barones et prelati Hungarie reginam gravidam adeunt et persuadent, ut regem Polonie Wladi- slaum in virum accipiat et cum ea regnum Hun- garie habeat. Regina consentit, videns Hunga- rorum animum immutare non posse, cum tamen inportunissime peteret ab eis non festinandum, cum videant ipsam gravidam, si masculus fuerit, sciant ipsum esse ipsorum verum heredem, regem et dominum, Hungari non acquiescunt, sed missis oratoribus cum rege Polonie concludunt de regno acceptando et de matrimonio cum regina contra- hendo. Interim in Kathedra Sancti Petri domi- nico die '4) anno Domini MCCCCXXX VIII (sic) re- gina regem Ladislaum peperit, oratoribus ad regem Polonie ex parte Hungarorum transeuntibus re- gem Ladislaum natum intimat, de non habendis tractatibus cum rege Polonie supplicat. Qui re- gine non acquiescentes regem Crakovie adeunt, de regoo Hungarie acceptando et de matrimonio concludunt. Reversi oratores de Polonia reginam adeunt in castro Komaron, que noviter de puer- perio surexerat, regem Ladislaum etatis septem ebdomadas habentis reperiunt, regine conclusio- nem cum rege Polonie factam narrant. Contra quos regina ira succensa, quod contre heredem et naturalem dominum eorum alium acceperint, eosdem per medium Ulrici comitis Czilie, sui consanguinei, captivare mandat et in vincula coniecit. Inter quos barones nobiliores capti fue- runt Matko vel Matheus, banus Sclauonie et Croacie, et Emericus de Marczali et ceteri. Interim VYPRAVOVÁNÍ O ALBRECHTU IL, KRÁLI RÍMSKÉM, UHERSKÉM A CESKÉM prelati certi et barones pro rege Polonie mittunt, ut veniat et regnum) Hungarie accipiat iuxta ora- torum conclusionem. Regina hec senciens vocat archiepiscopum Strigoniensem, qui regine fidelis erat— ipsa enim eundem fecerat archiepiscopum. — ut ipse cum aliis prelatis et baronibus puerum Ladislaum in regem Ungarie propter adventum regis Polonie cicius coronet. Regina cum Alberto. duce Austrie, germano domini Friderici, Roma- norum regis, qui Albertus dux tunc cum fratre suo, rege Romanorum, discordabat, et cum co- mite Cilie Albam Regalem Ladislaum puerum coronandum deferunt. Accedit archiepiscopus cum prelatis et multis baronibus, civitatum communi- tatibus, coronatque archiepiscopus Ladislaum eta- tis aliquot decem ebdomadas habeotem.!) Dum hec coropacionis solempnitas Albe agitur, rex Po- lonie Wladislaus cum aliis prelatis et baronibus, Hungaris et Polonis, Budam advenit, quem Lau- rencius de Hederwar, comes palatinus Hungarie, qui castrum Budense!9) ex parte regine tunc ha- bebat, intromittit, castri et civitatis Budensis pos- sessionem tradit.!?) Qui rex archiepiscopum Stri- goniensem et alios prelatos et barones tamquam rex Hungarie ad se Budam vocat. Regina audito adventu regis Polonie Ladi- slaum, novellum regem, duci Alberto Austrie, patrueli suo, unacum corona regni Hungarie tradit et petit, ut ipsum ad tutum locum castri Farchten- stein in metis Hungarie et Austrie portet ibique custodiat. Regina vero ad Posonium '5) ivit, ubi &liquot annis usque ad mortem stetit. Et ibi sta- tim regina maximam guerram contra regem Po- lonie et contra Hungaros eundem regem Polonie sequentes movet, Bohemos multos et Almanos in stipendium assumit. Rex Polonie cum ceteris prelatis, inter quos pocior fuit episcopus Agrien- 818,7?) et, baronibus Albam Regalem pro corona- cione vadit, quem archiepiscopus Strigoniensis, qui et Ladislaum ante aliquot ebdomadas corona- verat, coronat. Et quia coronam regni, quam sanctam appellant, regina cum rege Ladislao loca- verat, recipiunt Hungari coronam de capite Sancti 19) 27 fij. 1489. — '*) Bělehrad královský. — '*) Dne 22 ún. R. 1440 bylo Stol. sv. Petra v pondělí a ne v ne- deli. — '5) 15 kvét. 1440. — '") Budín. — ') 21 květ. — '*) Prešpurk. — '*) Jager v Ubfich. b) et ad regnum Hung. nesprávné.
Strana 47
VYPRAVOVÁNÍ O ALBRECHTU I[., KRÁLI ŘÍMSKÉM, UHERSKÉM A ČESKÉM 14^ Stephani, regis quondam Hungarie, et regem Wladislaum Polonie eadem coronant. Facta coronacione huiusmodi duorum regum iufra aliquot ebdomadas regnum totum turbatur maximis guerris. Rex Polonie Budam reversus statim exercitum validum congregat et vadit ver- sus Jawrinum,??) quod regina Bohemis multis locaverat ad defendendum. Stat exercitus, tenetur obsidio, sed Bohemis viriliter pugnantibus nichil acquiritur. De obsidione Ulricus comes Czilie ad reginam Posonium transiendo in via per insidias capitur et ad Budam captivus ducitur, ubi fere per unum annum in captivitate per regem Po- lonie tenetur. Ex capcione Ulrici comitis regina turbatur; magnam enim spem regina in isto comite ha- bebat. Erat enim potens et strennuus regineque propinquus consanguineus, qui tamen post a re- gina defecit et nec regine nec regi Polonie sin- cere et fideliter adhesit. Interim regina non multa habens subsidia intrat tractatus pacis cum rege Romanorum ; comes enim Cilie, qui dudum hostis regis Romanorum erat adhuc, antequam Roma- norum rex fieret, sed tantum dux Austrie, regi- nam averterat a rege Romanorum. Qui eciam comes Cilie et fratrem regis Romanorum, ducem Albertum, a rege averterat; et illud non propter aliud faciebat, nisi timens de regis potencia Ro- manorum. Venit rex Romanorum Fridericus ad Hainburgam,?!) regina stabat cum fratre regis in Posonio, ibunt inter utrosque tractatores pacis, Sicque pax conclusa inter utrosque, regina cum Alberto, fratre regis, accedunt Hainburgam, rex Romanorum honorifice eos suscipit committitque regina regem Ladislaum cum corona Hungarie principi Romano tamquam patrueli et proximo consanguineo ad tutelam et singulis bene com- positis rex Romanorum Wiennam revertitur, re- giu& cum fratre regis Posonium. Ubi regina ca- 47 strum Posoniense circumvallat et expugnat, guod“) per familiares regis Polonie tenebatur; sed propter firmitatem castri et fortitudinem acquirere non potuit; muri enim firmissimi et maximi per Sigis- mundum caesarem, patrem regine, in eodem castro constructi erant. Post regina accedit regem Roma- norum unacum fratre regis in Nova civitate *?) Austrie, ubi rex Romanorum pro maiori parte mansionem et curiam suam tenebat, et ibi regem Ladislaum unacum corona regi Romauorum dedit. Ubi multi tractatus inter regem Romanorum et reginam habiti sunt, ubi et Ladislaus de Gara, regine consanguineus, baro potens de Hungaria, &dvenerat, qui post aliquot dies propter violatam pacem et treugas factas per familiares ipsius per regem captus fuit. Ex cuius capcione regina multum contra regem Romanorum amaricata fuit, nec bonum animum et amiciciam usque ad mor- tem suam ad regem Romanorum habuit. Rex vero Polonie, qui Ungariam teuebat, cum rege Roma- norum amicabilis et boni animi fuit. Erant enim consanguinei propinqui et uterque regum cum regina non bene stabant. Interea rex Polonie cum magno exercitu versus Posonium procedit et civitatem, ubi regina stabat, inpuguabat, bom- bardis de castro et aliis missilibus contra civi- tatem utendo. Sed quia regina multos Bohemos et Almapos in civitate habuit, asperitas eciam hyemis regem Polonie ultra campum habere non permisit, rex dissoluto exercitu Budam est re- versus. Legatus quoque sedis apostolice dominus Julianus, cardinalis sancti Angeli, a doinino Euge- nio papa IV? ad tractandam pacem inter regem Polonie et reginam mittitur, qui cum magao la- bore pacem faciens inter partes ambas, vocat regem Polonie et reginam ad Jawrinum pronuncia- taque concordia inter partes rex Polonie hono- rans reginam recessit ad Budam. Post cuius re. cessum regina tercio die defuncta est et in Alba tumulata. *?) 3%, Rab. — ?*) Haiuburg. — ?*) Nové město Vídeňské. — *%) Královna Eliška zemřela dne 19 pros. 1442. *) quid rukopis. 1440
VYPRAVOVÁNÍ O ALBRECHTU I[., KRÁLI ŘÍMSKÉM, UHERSKÉM A ČESKÉM 14^ Stephani, regis quondam Hungarie, et regem Wladislaum Polonie eadem coronant. Facta coronacione huiusmodi duorum regum iufra aliquot ebdomadas regnum totum turbatur maximis guerris. Rex Polonie Budam reversus statim exercitum validum congregat et vadit ver- sus Jawrinum,??) quod regina Bohemis multis locaverat ad defendendum. Stat exercitus, tenetur obsidio, sed Bohemis viriliter pugnantibus nichil acquiritur. De obsidione Ulricus comes Czilie ad reginam Posonium transiendo in via per insidias capitur et ad Budam captivus ducitur, ubi fere per unum annum in captivitate per regem Po- lonie tenetur. Ex capcione Ulrici comitis regina turbatur; magnam enim spem regina in isto comite ha- bebat. Erat enim potens et strennuus regineque propinquus consanguineus, qui tamen post a re- gina defecit et nec regine nec regi Polonie sin- cere et fideliter adhesit. Interim regina non multa habens subsidia intrat tractatus pacis cum rege Romanorum ; comes enim Cilie, qui dudum hostis regis Romanorum erat adhuc, antequam Roma- norum rex fieret, sed tantum dux Austrie, regi- nam averterat a rege Romanorum. Qui eciam comes Cilie et fratrem regis Romanorum, ducem Albertum, a rege averterat; et illud non propter aliud faciebat, nisi timens de regis potencia Ro- manorum. Venit rex Romanorum Fridericus ad Hainburgam,?!) regina stabat cum fratre regis in Posonio, ibunt inter utrosque tractatores pacis, Sicque pax conclusa inter utrosque, regina cum Alberto, fratre regis, accedunt Hainburgam, rex Romanorum honorifice eos suscipit committitque regina regem Ladislaum cum corona Hungarie principi Romano tamquam patrueli et proximo consanguineo ad tutelam et singulis bene com- positis rex Romanorum Wiennam revertitur, re- giu& cum fratre regis Posonium. Ubi regina ca- 47 strum Posoniense circumvallat et expugnat, guod“) per familiares regis Polonie tenebatur; sed propter firmitatem castri et fortitudinem acquirere non potuit; muri enim firmissimi et maximi per Sigis- mundum caesarem, patrem regine, in eodem castro constructi erant. Post regina accedit regem Roma- norum unacum fratre regis in Nova civitate *?) Austrie, ubi rex Romanorum pro maiori parte mansionem et curiam suam tenebat, et ibi regem Ladislaum unacum corona regi Romauorum dedit. Ubi multi tractatus inter regem Romanorum et reginam habiti sunt, ubi et Ladislaus de Gara, regine consanguineus, baro potens de Hungaria, &dvenerat, qui post aliquot dies propter violatam pacem et treugas factas per familiares ipsius per regem captus fuit. Ex cuius capcione regina multum contra regem Romanorum amaricata fuit, nec bonum animum et amiciciam usque ad mor- tem suam ad regem Romanorum habuit. Rex vero Polonie, qui Ungariam teuebat, cum rege Roma- norum amicabilis et boni animi fuit. Erant enim consanguinei propinqui et uterque regum cum regina non bene stabant. Interea rex Polonie cum magno exercitu versus Posonium procedit et civitatem, ubi regina stabat, inpuguabat, bom- bardis de castro et aliis missilibus contra civi- tatem utendo. Sed quia regina multos Bohemos et Almapos in civitate habuit, asperitas eciam hyemis regem Polonie ultra campum habere non permisit, rex dissoluto exercitu Budam est re- versus. Legatus quoque sedis apostolice dominus Julianus, cardinalis sancti Angeli, a doinino Euge- nio papa IV? ad tractandam pacem inter regem Polonie et reginam mittitur, qui cum magao la- bore pacem faciens inter partes ambas, vocat regem Polonie et reginam ad Jawrinum pronuncia- taque concordia inter partes rex Polonie hono- rans reginam recessit ad Budam. Post cuius re. cessum regina tercio die defuncta est et in Alba tumulata. *?) 3%, Rab. — ?*) Haiuburg. — ?*) Nové město Vídeňské. — *%) Královna Eliška zemřela dne 19 pros. 1442. *) quid rukopis. 1440
Strana 48
1448 48 POSELSTVÍ KAKDINÁLA JANA Z KARVAJAL V PRAZE k. 1448. 20. Poselství kardinála Jana z Karvajal v Praze r. 1448. Rukopis dvorní knihovny vídeňské č 4764 fol. 169b—172b. Primo ') dominus legatus venit Pragam in vigilia Ascensionis Domini?) hora XVIII vel quasi et ibi honorifice susceptus a. D. MCCCCXLVIII*. Sabbato magistri venerunt ad eum et ibi in sua collacione proposuerunt, primo qualiter leta- bantur de exaltacione sanctissimi patris Nicolai pape quinti, per quem eciam sperant, quod do- minus Deus est daturus dona celestia huic regno, que dona, ut speramus, reverencia pape [Nicolai] quinti nobis in consolacionem attulit. Item de bulla regraciabantur. Ad primum respondit, quod utique dona celestia eis attulerit, scilicet pacem, que de sursum est Ierusalem, et cum illa pace singula bona cetera, quam si suscipere velint, dona celestia à Domino Deo et sanctissimo papa nostro allata sunt. De secundo respondit, quod considerat pietatem et benignitatem sanctissimi patris erga filios. Videte ergo, ne post plangendo dicat pater sanctissimus ,filios enutrivi et exal- tavi ;?) ipsi autem spreverunt me". Tunc magister Rokocin dixit: „A, a, a, Domine: nescio loqui, *) quia puer ego sum.* Respondit: Si pueri estis et loqui nescitis, pono verba in ore puerorum. Tunc enim pueri bene loquentur, cum non aliud nisi illud loquentur, quod sanctissimus pater et fides apostolica loquitur et sapit. Dominica post?) equitavit ad castrum Sti. Wenczlai$) et ibi missam audivit de Sancto Spi- ritu, postquam introductus fuisset ad ecclesiam monialium sti. Georgii. Tunc redeundo inquisivit, an essent eciam hic commuuicantes sub utraque specie, et dictum est, quod sic. Respondit: Si scivissemus, nunquam hic intrassemus nec ali- quam graciam eisdem contulissemus. Feria II?) intraverunt pretorium domini ad deliberandum, que vellent proponere domino le- gato. Et proposuerunt 4. Primo de archiepiscopo, : ut faciat Rokeczanum, quia vir valens et dignus, tot toti regno necessarius, et articulo 2?, quod comunio confirmetur ; 3? si rex Romanorum nollet assignare et dare regem Ladislaum, tunc vellent procedere ad eleccionem alterius regis et iam nollent esse obnoxii nec regi nec pape: 4? ut confirmet compactata. Ad primum feria II respondit regraciando eis intime, quod ita diligenter instant pro archi- episcopo et pro bono communi: Speramus autem, quod ex illa fervencia, quam habetis pro ha- bendo archiepiscopo, fervenciam habeatis pro restituendis bonis archiepiscopalibus, et cum sin- gula bona restituta fuerint, quod eciam de illo bono zelo vestro et propriis apponetis; et cum sic archiepiscopus provisus erit, et tunc sancta sedes apostolica parata erit vobis providere de viro secundum iura canonica. Et illius respon- sum voluit habere die crastina. De rege dixit, quod non esset bonor eorum, si regem alterum eligerent, nec per hoc inter se disponerent pacem, sed magis perpetuam jn- tranquillitatem. De communione autem et de com- pactatis protunc nichil respondit. Dixit autem, quod sanctissimus pater nichil de compactatis sciret, nec nobis aliquid de eis constat. Sup- plicatus igitur quod: detis nobis eam ad conspi- ciendum, tunc dederunt ei literam originalem. Item feria VI5) domini angariaverunt ex in- duccione Przibram, Procopii, magistri Petri [de] Mladenowicz et magistri Sigismundi magistros et studentes, ut singuli eant et promoveant Ro- kecanum, secundum quod scripserunt ad papam, ut scriptum iam comprobent, eum laudent et exaltent, quia vir ydoneus est et dignus. Et factum ") Srovnej: Palacký, Dějiny národa Českého IV, 1, str. 161 a Tomek, Dějepis města Prahy VI, str. 153 a násl. — ?) 4 května. — ©) Proroctví Izaiáše proroka, kap. I, v. 2. — *) Proroctvi Jeremińse proroka, kap. I, v. 6 a 7. — *) 5 května. — *) Hrad sv. Václava — Hradčany, kde kostel sv. Víta, — *; 6 května — *) 10 května.
1448 48 POSELSTVÍ KAKDINÁLA JANA Z KARVAJAL V PRAZE k. 1448. 20. Poselství kardinála Jana z Karvajal v Praze r. 1448. Rukopis dvorní knihovny vídeňské č 4764 fol. 169b—172b. Primo ') dominus legatus venit Pragam in vigilia Ascensionis Domini?) hora XVIII vel quasi et ibi honorifice susceptus a. D. MCCCCXLVIII*. Sabbato magistri venerunt ad eum et ibi in sua collacione proposuerunt, primo qualiter leta- bantur de exaltacione sanctissimi patris Nicolai pape quinti, per quem eciam sperant, quod do- minus Deus est daturus dona celestia huic regno, que dona, ut speramus, reverencia pape [Nicolai] quinti nobis in consolacionem attulit. Item de bulla regraciabantur. Ad primum respondit, quod utique dona celestia eis attulerit, scilicet pacem, que de sursum est Ierusalem, et cum illa pace singula bona cetera, quam si suscipere velint, dona celestia à Domino Deo et sanctissimo papa nostro allata sunt. De secundo respondit, quod considerat pietatem et benignitatem sanctissimi patris erga filios. Videte ergo, ne post plangendo dicat pater sanctissimus ,filios enutrivi et exal- tavi ;?) ipsi autem spreverunt me". Tunc magister Rokocin dixit: „A, a, a, Domine: nescio loqui, *) quia puer ego sum.* Respondit: Si pueri estis et loqui nescitis, pono verba in ore puerorum. Tunc enim pueri bene loquentur, cum non aliud nisi illud loquentur, quod sanctissimus pater et fides apostolica loquitur et sapit. Dominica post?) equitavit ad castrum Sti. Wenczlai$) et ibi missam audivit de Sancto Spi- ritu, postquam introductus fuisset ad ecclesiam monialium sti. Georgii. Tunc redeundo inquisivit, an essent eciam hic commuuicantes sub utraque specie, et dictum est, quod sic. Respondit: Si scivissemus, nunquam hic intrassemus nec ali- quam graciam eisdem contulissemus. Feria II?) intraverunt pretorium domini ad deliberandum, que vellent proponere domino le- gato. Et proposuerunt 4. Primo de archiepiscopo, : ut faciat Rokeczanum, quia vir valens et dignus, tot toti regno necessarius, et articulo 2?, quod comunio confirmetur ; 3? si rex Romanorum nollet assignare et dare regem Ladislaum, tunc vellent procedere ad eleccionem alterius regis et iam nollent esse obnoxii nec regi nec pape: 4? ut confirmet compactata. Ad primum feria II respondit regraciando eis intime, quod ita diligenter instant pro archi- episcopo et pro bono communi: Speramus autem, quod ex illa fervencia, quam habetis pro ha- bendo archiepiscopo, fervenciam habeatis pro restituendis bonis archiepiscopalibus, et cum sin- gula bona restituta fuerint, quod eciam de illo bono zelo vestro et propriis apponetis; et cum sic archiepiscopus provisus erit, et tunc sancta sedes apostolica parata erit vobis providere de viro secundum iura canonica. Et illius respon- sum voluit habere die crastina. De rege dixit, quod non esset bonor eorum, si regem alterum eligerent, nec per hoc inter se disponerent pacem, sed magis perpetuam jn- tranquillitatem. De communione autem et de com- pactatis protunc nichil respondit. Dixit autem, quod sanctissimus pater nichil de compactatis sciret, nec nobis aliquid de eis constat. Sup- plicatus igitur quod: detis nobis eam ad conspi- ciendum, tunc dederunt ei literam originalem. Item feria VI5) domini angariaverunt ex in- duccione Przibram, Procopii, magistri Petri [de] Mladenowicz et magistri Sigismundi magistros et studentes, ut singuli eant et promoveant Ro- kecanum, secundum quod scripserunt ad papam, ut scriptum iam comprobent, eum laudent et exaltent, quia vir ydoneus est et dignus. Et factum ") Srovnej: Palacký, Dějiny národa Českého IV, 1, str. 161 a Tomek, Dějepis města Prahy VI, str. 153 a násl. — ?) 4 května. — ©) Proroctví Izaiáše proroka, kap. I, v. 2. — *) Proroctvi Jeremińse proroka, kap. I, v. 6 a 7. — *) 5 května. — *) Hrad sv. Václava — Hradčany, kde kostel sv. Víta, — *; 6 května — *) 10 května.
Strana 49
POSELSTVÍ KARDINÁLA JANA Z KARVAJAL V PRAZE R. 1448. ius est, quia quasi omnes venerunt magistri paucis demptis et cum eis domini et civitatenses. Qui- bus respondit ut ante ,postquam bona restituta fuerint*. Ad hoc sibi domini responderunt, quod multa bona Conradus episcopus obligavit, quod eciam aliqui propriam hereditatem vendiderunt et hec emerunt, non videtur eis consonum, si Sic simpliciter et de plano deberent restituere cum dampnis suis, et sic de singulis. Item iu die dominico Spiritus Sancti?) com- municabatur sub una specie in ecclesia sti. Ja- cobi videntibus magistro civium et consulibus utriusque civitatis. Et post ribaldi et aliqui ba- rones insaniebant dicentes, dominum legatum sim- pliciter esse fatuum eo, quod posuit se ad partem extremam, cum tamen medium esse deberet, nec ad istam partem, nec ad aliam se inclinare. Di- cebant eciam, ex quo, quod conswetudo communi- candi in regno Bohemie est sub duplici specie, quod debuit se pocius conformare eidem con- swetudini et recipere eciam sub secunda. Dice- bant autem, quod per illam communionem nichil boni dissonent in illo regno, quia fecit hoc in confusionem tocius regni. Dicebant eciam aliqui ad confirmacionem sui erroris, quod sub secunda specie communicabatur ideo, quia ablucionem re- cepit de calice. Item feria IL!9) et aliis diebus multa con- silia latencia et nunc isti, nunc illi ad dominum legatum mittebantur, hii istud, hii illud apposi- tum dicentes, eundem explorare volentes; sed in singulis fuit bene cautus. Item magister reverendus, puta Vernandus, debuit respondere ad singulas facultates tamquam in universitate; cum autem domini hoc nescive- runt, inpedimenta fecerunt taliter, quod utique non respondit in notam et confusionem eorum maximam. Item feria VI. post festum Spiritus Sancti!!) optaverunt, quod det eis finale responsum de communione duplicis speciei et de compactatis. Respondit, quod non venit ad decidendam ean- dem materiam et determinandam, sed pro pace facienda. — Ibidem magister Petrus de Ladeno- wicz!?) respondit et dixit: Domine legate! Si non 49 confirmabitis nobis communionem duplicis speciei et Rokicanum archiepiscopum non confirmabitis. antequam venietis Romam, audietis mirabilia in isto regno. Cum autem vebementer et cum stu- pore admiraretur dominus legatus et cogitaret, quid diceret, respondit: Ego dico ista et scitote, quod ita fiet, non quod ego ista facere velim, sed ita fiet. Item Rokecan multociens fuit cum domino legato solus. Item dominico!?) post XIX. horam venerunt certi domini cum civitatensibus inpor- tune inquirentes à domino legato, quod diceret ei[s] an communio duplicis speciei sit hereti- calis vel non. Et cum nequaquam eis directe respondere voluisset, altera vice eundem sermo- nem inquisierunt, et cum nec ad[h]uc respoadisset, tercio inquisierunt. Quibus respondit, quod in ta- libus dubiis securius et caucius est tenere illud, quod sancta mater ecclesia tenet, quam se opere ab ea disiungere. Cum autem dubium babetis in isto, non est melius facere nisi illud, quod facit ecclesia; nam ecclesie est super omnia obedien- dum et standum eius doctrine. Responderunt, quod Christo magis est obediendum. Tunc in- quisivit ab eis dicens: Dicite michi, quid erat in calice Christi, cum Christus in cena confecit, an aqua erat, an vinum? "Videtur, quod pocius erat aqua, quia vinum prohibitum erat regibus et sacerdotibus (Levit. cap. 10) Si igitur Christus in aqua confecit, aut adminus dubium vobis erat et est, in quo coufecit, cur in tali dubio pocius in vino quam in aqua conficitis, cum Christo secuudum vos est obediendum, igitur more Christi in aqua conficiendum esset. Responderunt, quod ab ecclesia doctrinam receperunt et communionem proximi. Respondit, cur in isto eciam ab ecclesia proximi non recipitis? Et sic cum confusione recesserunt et cum ira, appellantes dominum legatum fatuum, eo quod non poneret se medium, sed extremum partis adverse; in nullo enim eis condescendere voluit. Item feria IL.) intraverunt pretorium, et tunc hii, qui & toto regno missi erant, dixerunt: Nunc iam legacionem nostram vobis pandere in- tendimus, prius enim non fecimus vobis revela- 9) 12 kvétna. — '*) 13 května. — '') 17 května, — *?) Mistr Petr z Mladenovic. — **) 19 kvétoa. — '*) 20 kvétna.
POSELSTVÍ KARDINÁLA JANA Z KARVAJAL V PRAZE R. 1448. ius est, quia quasi omnes venerunt magistri paucis demptis et cum eis domini et civitatenses. Qui- bus respondit ut ante ,postquam bona restituta fuerint*. Ad hoc sibi domini responderunt, quod multa bona Conradus episcopus obligavit, quod eciam aliqui propriam hereditatem vendiderunt et hec emerunt, non videtur eis consonum, si Sic simpliciter et de plano deberent restituere cum dampnis suis, et sic de singulis. Item iu die dominico Spiritus Sancti?) com- municabatur sub una specie in ecclesia sti. Ja- cobi videntibus magistro civium et consulibus utriusque civitatis. Et post ribaldi et aliqui ba- rones insaniebant dicentes, dominum legatum sim- pliciter esse fatuum eo, quod posuit se ad partem extremam, cum tamen medium esse deberet, nec ad istam partem, nec ad aliam se inclinare. Di- cebant eciam, ex quo, quod conswetudo communi- candi in regno Bohemie est sub duplici specie, quod debuit se pocius conformare eidem con- swetudini et recipere eciam sub secunda. Dice- bant autem, quod per illam communionem nichil boni dissonent in illo regno, quia fecit hoc in confusionem tocius regni. Dicebant eciam aliqui ad confirmacionem sui erroris, quod sub secunda specie communicabatur ideo, quia ablucionem re- cepit de calice. Item feria IL!9) et aliis diebus multa con- silia latencia et nunc isti, nunc illi ad dominum legatum mittebantur, hii istud, hii illud apposi- tum dicentes, eundem explorare volentes; sed in singulis fuit bene cautus. Item magister reverendus, puta Vernandus, debuit respondere ad singulas facultates tamquam in universitate; cum autem domini hoc nescive- runt, inpedimenta fecerunt taliter, quod utique non respondit in notam et confusionem eorum maximam. Item feria VI. post festum Spiritus Sancti!!) optaverunt, quod det eis finale responsum de communione duplicis speciei et de compactatis. Respondit, quod non venit ad decidendam ean- dem materiam et determinandam, sed pro pace facienda. — Ibidem magister Petrus de Ladeno- wicz!?) respondit et dixit: Domine legate! Si non 49 confirmabitis nobis communionem duplicis speciei et Rokicanum archiepiscopum non confirmabitis. antequam venietis Romam, audietis mirabilia in isto regno. Cum autem vebementer et cum stu- pore admiraretur dominus legatus et cogitaret, quid diceret, respondit: Ego dico ista et scitote, quod ita fiet, non quod ego ista facere velim, sed ita fiet. Item Rokecan multociens fuit cum domino legato solus. Item dominico!?) post XIX. horam venerunt certi domini cum civitatensibus inpor- tune inquirentes à domino legato, quod diceret ei[s] an communio duplicis speciei sit hereti- calis vel non. Et cum nequaquam eis directe respondere voluisset, altera vice eundem sermo- nem inquisierunt, et cum nec ad[h]uc respoadisset, tercio inquisierunt. Quibus respondit, quod in ta- libus dubiis securius et caucius est tenere illud, quod sancta mater ecclesia tenet, quam se opere ab ea disiungere. Cum autem dubium babetis in isto, non est melius facere nisi illud, quod facit ecclesia; nam ecclesie est super omnia obedien- dum et standum eius doctrine. Responderunt, quod Christo magis est obediendum. Tunc in- quisivit ab eis dicens: Dicite michi, quid erat in calice Christi, cum Christus in cena confecit, an aqua erat, an vinum? "Videtur, quod pocius erat aqua, quia vinum prohibitum erat regibus et sacerdotibus (Levit. cap. 10) Si igitur Christus in aqua confecit, aut adminus dubium vobis erat et est, in quo coufecit, cur in tali dubio pocius in vino quam in aqua conficitis, cum Christo secuudum vos est obediendum, igitur more Christi in aqua conficiendum esset. Responderunt, quod ab ecclesia doctrinam receperunt et communionem proximi. Respondit, cur in isto eciam ab ecclesia proximi non recipitis? Et sic cum confusione recesserunt et cum ira, appellantes dominum legatum fatuum, eo quod non poneret se medium, sed extremum partis adverse; in nullo enim eis condescendere voluit. Item feria IL.) intraverunt pretorium, et tunc hii, qui & toto regno missi erant, dixerunt: Nunc iam legacionem nostram vobis pandere in- tendimus, prius enim non fecimus vobis revela- 9) 12 kvétna. — '*) 13 května. — '') 17 května, — *?) Mistr Petr z Mladenovic. — **) 19 kvétoa. — '*) 20 kvétna.
Strana 50
50 cionem ideo, quia quidquid vobis dixissemus, non credidissetis nobis. Exspectavimus finem, ut soli conspiceretis; nos enim bene scivimus, quia iste legatus nichil boni faciet in regno isto, ymo in tota curia Romana nullus est maior adversa- rius, qui contrariatur sancte veritati, nisi iste. Iam ipsi conspicitis et videtis, qui eciam nuper in scandalum tocius regni communicabatur sub un& specie. Et ille adversarius missus est huc non ideo, ut Rokoczanum confirmaret aut sacram veritatem promoveret, sed ideo, ut nos exploraret et tamquam traditor referendo secreta nostra, apud sedem apostolicam et per totum mundum nos macularet. Nunc igitur revelabimus vobis legacionem, quam ibi fecimus. Primo dum fuimus in via equitantes Romam, dictum fuit nobis, quod inpossibile est Rok. promoveri in episcopum. Item dictum erat nobis: Inique agunt domini vestri et contra eorum honorem, quod aliqui publice sigilla sua applicaverunt vestre legacioni et oculte. Item domini scribunt suis propriis literis et sub eisdem sigillis, que vos habetis. Deberent vereri et confundi pro illo. Tales domini ibidem se ex- cusaverunt. Dominus de Rosis, quod ipse non fecerit talia. Responderunt sibi: Domine, nos scimus bene, qui sunt tales. Et si tu esses, non haberemus verecundiam tibi dicere in faciem. Item dixerunt nobis: Gratis statis circa illam communionem; tamen qui erit archiepiscopus, dabit excommunicacionem super Bohemos et super illos, qui tenent bona spiritualia, et faciet inter- dictum sacerdotibus, ne celebrent divina. Et tunc cito oportet vos converti et facere secundum alias naciones. Item dixerunt nobis: Gratis laboratis pro archiepiscopo et gratis eligitis Rokoczanum, cum ad vos non spectet eleccio, eo quod dudum super papa devolucio facta est et secundum omnia iura propter temporis diuturnitatem. Item dixe- runt: Cuius modi est illa vestra eleccio, ubi elec- cionem et literas a capitulo Pragensi habetis? Jtem dictum est alicui alteri, quod suscipiet archiepiscopatum, qui bonus est et katholicus et non hereticus. Qualem vos pape presentastis, videte, ne cum eo essetis combusti et cremati invicem. Item dictum est nobis, quod rex Roma- norum cum capitulo Pragensi dederunt archi- episcopatum alteri, quem eciam Nicolaus papa ad eundem confirmavit. POSELSTVÍ KARDINÁLA JANA Z KARVAJAL V RRAZE R. 1448. Item dum venimus ad curiam Romana, opta- 148 vimus publicam audienciam coram tota christiani- tate et non potuimus eam habere, verum quidem missi fuimus ad papam et ad eius cardinaies, et ibidem papa nobiscum pulchre loquebatur, sed versute, non ex corde, Et iam hic singuli videtis ea in re esse et finaliter consideratis, qualiter Stat bic legatus in suis dictis et omnia ne- quiter facit. Item Henricus doctor Haltezensis de palacio papali dixit nobis, quod multa sunt erronea in isto regmo, ideo oportet, quod esset episcopus aliquis sapiens Ytalicus aut alterius alicuius ligwe [sic] homo quam Bohemus, qui hoc rectificaret. Petite papam pro tali, quod det vobis unum talem, et sic obtinebitis, quia hoc eciam dominus Eugenius papa voluit, et sic cicius, qui fuerit alienigena, possit illum calicem de terra exstir- pare. Item idem doctor dixit nobis, quod papa est tante dignitatis et potestatis, quod potest mu- tare ewangelium. Item dixit, quod si papa man- daret, quod crederemus, quod Christus non fuerit incarnatus, quod facere deberemus et nos, si fa- ceremus, in hoc non peccaremus nec dampnare- mur propter hoc, sed solus papa dampnaretur. Item dixit: Papa communicat sub una specie, eur vos wltis sub secunda? Item dixit: Gratis laboratis pro Rokoczano, qui non ordinabitur, nisi de calice cedat. Item: Si wltis eum habere episcopum, oportet, ut veniat ad papam, quod examinetur et in fide conprobetur; fuit enim in Basilea caput omnium hereticorum, et ideo, si aduc talis est, oportet, quod examinetur vel se de talibus expurget criminibus. Item dixit, quod pocius Eugenius dedisset sibi cerebrum de ca- pite extrahere aut pocius papatu privatus fuisset, antequam illam communionem admisisset, aut Ro- koczanum consecrasset. Hoc idem papa pretendit et firmiter vellet in illo mori, quod iste papa non faciet vobis, quod optatis. Item Almania tota vos pro hereticis habet et semper respicit, quod illa heresis in vobis emendetur. Item aliqui ante vos precesserunt et alios expectamus, qui dicunt, quod vos non estis missi & toto regno, nec illa litera vestra est a toto regno. Item papa dixit nobis, quod ipse solus dat laycis sub duplici specie, quia est sibi constitutum et sic decet super eo. Item dixit papa: Recognosco, quod in
50 cionem ideo, quia quidquid vobis dixissemus, non credidissetis nobis. Exspectavimus finem, ut soli conspiceretis; nos enim bene scivimus, quia iste legatus nichil boni faciet in regno isto, ymo in tota curia Romana nullus est maior adversa- rius, qui contrariatur sancte veritati, nisi iste. Iam ipsi conspicitis et videtis, qui eciam nuper in scandalum tocius regni communicabatur sub un& specie. Et ille adversarius missus est huc non ideo, ut Rokoczanum confirmaret aut sacram veritatem promoveret, sed ideo, ut nos exploraret et tamquam traditor referendo secreta nostra, apud sedem apostolicam et per totum mundum nos macularet. Nunc igitur revelabimus vobis legacionem, quam ibi fecimus. Primo dum fuimus in via equitantes Romam, dictum fuit nobis, quod inpossibile est Rok. promoveri in episcopum. Item dictum erat nobis: Inique agunt domini vestri et contra eorum honorem, quod aliqui publice sigilla sua applicaverunt vestre legacioni et oculte. Item domini scribunt suis propriis literis et sub eisdem sigillis, que vos habetis. Deberent vereri et confundi pro illo. Tales domini ibidem se ex- cusaverunt. Dominus de Rosis, quod ipse non fecerit talia. Responderunt sibi: Domine, nos scimus bene, qui sunt tales. Et si tu esses, non haberemus verecundiam tibi dicere in faciem. Item dixerunt nobis: Gratis statis circa illam communionem; tamen qui erit archiepiscopus, dabit excommunicacionem super Bohemos et super illos, qui tenent bona spiritualia, et faciet inter- dictum sacerdotibus, ne celebrent divina. Et tunc cito oportet vos converti et facere secundum alias naciones. Item dixerunt nobis: Gratis laboratis pro archiepiscopo et gratis eligitis Rokoczanum, cum ad vos non spectet eleccio, eo quod dudum super papa devolucio facta est et secundum omnia iura propter temporis diuturnitatem. Item dixe- runt: Cuius modi est illa vestra eleccio, ubi elec- cionem et literas a capitulo Pragensi habetis? Jtem dictum est alicui alteri, quod suscipiet archiepiscopatum, qui bonus est et katholicus et non hereticus. Qualem vos pape presentastis, videte, ne cum eo essetis combusti et cremati invicem. Item dictum est nobis, quod rex Roma- norum cum capitulo Pragensi dederunt archi- episcopatum alteri, quem eciam Nicolaus papa ad eundem confirmavit. POSELSTVÍ KARDINÁLA JANA Z KARVAJAL V RRAZE R. 1448. Item dum venimus ad curiam Romana, opta- 148 vimus publicam audienciam coram tota christiani- tate et non potuimus eam habere, verum quidem missi fuimus ad papam et ad eius cardinaies, et ibidem papa nobiscum pulchre loquebatur, sed versute, non ex corde, Et iam hic singuli videtis ea in re esse et finaliter consideratis, qualiter Stat bic legatus in suis dictis et omnia ne- quiter facit. Item Henricus doctor Haltezensis de palacio papali dixit nobis, quod multa sunt erronea in isto regmo, ideo oportet, quod esset episcopus aliquis sapiens Ytalicus aut alterius alicuius ligwe [sic] homo quam Bohemus, qui hoc rectificaret. Petite papam pro tali, quod det vobis unum talem, et sic obtinebitis, quia hoc eciam dominus Eugenius papa voluit, et sic cicius, qui fuerit alienigena, possit illum calicem de terra exstir- pare. Item idem doctor dixit nobis, quod papa est tante dignitatis et potestatis, quod potest mu- tare ewangelium. Item dixit, quod si papa man- daret, quod crederemus, quod Christus non fuerit incarnatus, quod facere deberemus et nos, si fa- ceremus, in hoc non peccaremus nec dampnare- mur propter hoc, sed solus papa dampnaretur. Item dixit: Papa communicat sub una specie, eur vos wltis sub secunda? Item dixit: Gratis laboratis pro Rokoczano, qui non ordinabitur, nisi de calice cedat. Item: Si wltis eum habere episcopum, oportet, ut veniat ad papam, quod examinetur et in fide conprobetur; fuit enim in Basilea caput omnium hereticorum, et ideo, si aduc talis est, oportet, quod examinetur vel se de talibus expurget criminibus. Item dixit, quod pocius Eugenius dedisset sibi cerebrum de ca- pite extrahere aut pocius papatu privatus fuisset, antequam illam communionem admisisset, aut Ro- koczanum consecrasset. Hoc idem papa pretendit et firmiter vellet in illo mori, quod iste papa non faciet vobis, quod optatis. Item Almania tota vos pro hereticis habet et semper respicit, quod illa heresis in vobis emendetur. Item aliqui ante vos precesserunt et alios expectamus, qui dicunt, quod vos non estis missi & toto regno, nec illa litera vestra est a toto regno. Item papa dixit nobis, quod ipse solus dat laycis sub duplici specie, quia est sibi constitutum et sic decet super eo. Item dixit papa: Recognosco, quod in
Strana 51
POSELSTVÍ KARDINÁLA JANA Z KARVAJAL V PRAZE R. 1448. 51 148 primitiva ecclesia dabatur sub duplici specie, et ritis circa sedem apostolicam, nichil obtinebitis; ıus qui non variaverunt, sunt Greci, ideo ecclesia eis admisit; qui vero variaverunt hoc cum Ro- mana ecclesia propter periculum etc. et redeunt ad illam communionem, peccant mortaliter et er- rant. Alias singuli, qui communicant sub una specie, essent in inferno; sed non potest errare ecclesia Romana, sed illi errant, qui ab ea re- cedunt. Item si sacerdotes vestri dicerent, quod tantum est sub una specie, quantum sub duabus, tamen hoc sibi homines non ponderarent et sub una specie communicarent. Ideo rogo vos, dilec- tissimi, nunc adponite vos ad hoc et diligenciam vestram facite, sicut diligitis salutem animarum vestrarum, quod regnum illud uniatur cum ec- clesia Romana in illa communione, et sic pacem habetis, alias nullo modo. Hec dixit nobis papa et sic publice loquendo nobiscum nos erroneos ad oculos appellabat. Ad hoc respondimus: Al- bertus et alii sancti doctores dicunt, quod plus capiunt sub duplici specie quam sub una, quia speciales gracie dantur sub una, que non sub secunda, et sub secunda, que non sub prima. Re- spondit papa: Hoc tempore eorum, sed postea ecclesia deposuit. Item diximus pape: Tamen Grecos cum calice recipitis, cur non nos? Et nos habemus compactata cum concilio Basiliensi. Pe- timus propter Deum, faueatis nobis hoc idem. ut saluüm compactatis '*) possimus frui. Ad hoc papa nichil respoadit. Item diximus pape: Qualiter credere debetis illis, qui post scribunt literas alias, quam per nos scripserant, nec est eis cre- dendum. Respondit papa: Hoc faciunt ex sua fragilitate propter timorem, quia timent vos. Fa- ciunt enim sicut sanctus Petrus, qui propter ti- morem aliud loquebatur, aliud in corde habuit; Sic et nos multociens idem facimus, aliud loquimur, aliud in corde habemus, sic et ipsi fecerunt. Item de Bedrzicho multa loquebantur nobis Rome, que omnia sunt in confusionem regni istius. Item Johannes, cardinalis sancti Angeli, qui est hic legatus, loquebatur nobis talia: Primo relinquere calicem et sitis unanimes cum sancta matre ec- clesia; tamen quousque non conformabitis vos, nunquam pacem habebitis; quousque eciam non relinquetis heresim illam, pro quocunque pecie- '*) Rukopis má: condictatis. sed quando obmittetis, tunc omnia obtinebitis et plura, quai petere scietis, et dabuntur vobis. Item dixit: Quando venero ad vos ego, unde ad istam fidem vos et Taboritas reducam. Item dixit: De Rokocano locuntur et scribuntur nobis, quod multas hereses tenet. Unde probabo eum. cum ad vos venero? Item dixit: Si papa diceret vobis, ut, crederetis, quod Christus non est Deus et homo, et papa sic teneret et ecclesia Romana, non peccaret talis propter hoc, sed erit salvus, si ex obediencia hoc faceret. Item multi dolent, quod communio est vobis concessa secundum com- pactata, sed tamen hoc est ad tempus. Item dixit: Solus volo stipendium ecclesie exponere, quod ex quatuor plagis venient super vos homines et extirpabunt a vobis illum articulum erroueum. Item dixit fabulam, quod eveniet vobis, sicut eveuit illi, qui voluit sapiens esse, cum omnes stulti ivissent super pluviam et ille solus sapiens nou ivit; tunc postquam a stultis deludebatur nimium, ne tales stulti eum deriderent, ivit eciam super pluviam inter eos. Sic eciam vobis fiet: cum vos omnes deridebunt, tunc primo ad alios veuieti3 et aliis vos conformabitis timentes con- fusionem. Item dixit: Dicitis vos semper filios ec- clesie et obediencie, et tamen in ista communione non wltis obedire pape, sed vestram voluntatem habere wltis. Qualis est hec obediencia vestra? Diximus, quod nos volumus Christo obedire et eius ewangelio pocius quam pape, pape autem pocius adheremus quam concilio, quod nobis con- firmaret in archiepiscopum Rokocanum; si autem noluerit, convertemus nos ad Felicem et ad con- cilium. Dixit nobis: Circa Felicem nichil acci- pietis, quia nichil solus habet. Papa eciam non multum curat de vestra adherencia; pocius quam Rokezanum vobis confirmet, pocius vos perdet; et si Rokczanum facere voluerit, quod est facien- duin, erit omnibus in excommunicacionem et cum omnibus, qui sibi adherent. Quis non intelligit illud, quod nullus bonus est pro Rokczano, sed solummodo illi, qui sunt de eius secta et qui bona sacerdotalia tenent, quia ipse nichil diceret eis de illis bonis restituendis et sic libere ea tenerent. Sic igitur videtis, qualiter iste legatus
POSELSTVÍ KARDINÁLA JANA Z KARVAJAL V PRAZE R. 1448. 51 148 primitiva ecclesia dabatur sub duplici specie, et ritis circa sedem apostolicam, nichil obtinebitis; ıus qui non variaverunt, sunt Greci, ideo ecclesia eis admisit; qui vero variaverunt hoc cum Ro- mana ecclesia propter periculum etc. et redeunt ad illam communionem, peccant mortaliter et er- rant. Alias singuli, qui communicant sub una specie, essent in inferno; sed non potest errare ecclesia Romana, sed illi errant, qui ab ea re- cedunt. Item si sacerdotes vestri dicerent, quod tantum est sub una specie, quantum sub duabus, tamen hoc sibi homines non ponderarent et sub una specie communicarent. Ideo rogo vos, dilec- tissimi, nunc adponite vos ad hoc et diligenciam vestram facite, sicut diligitis salutem animarum vestrarum, quod regnum illud uniatur cum ec- clesia Romana in illa communione, et sic pacem habetis, alias nullo modo. Hec dixit nobis papa et sic publice loquendo nobiscum nos erroneos ad oculos appellabat. Ad hoc respondimus: Al- bertus et alii sancti doctores dicunt, quod plus capiunt sub duplici specie quam sub una, quia speciales gracie dantur sub una, que non sub secunda, et sub secunda, que non sub prima. Re- spondit papa: Hoc tempore eorum, sed postea ecclesia deposuit. Item diximus pape: Tamen Grecos cum calice recipitis, cur non nos? Et nos habemus compactata cum concilio Basiliensi. Pe- timus propter Deum, faueatis nobis hoc idem. ut saluüm compactatis '*) possimus frui. Ad hoc papa nichil respoadit. Item diximus pape: Qualiter credere debetis illis, qui post scribunt literas alias, quam per nos scripserant, nec est eis cre- dendum. Respondit papa: Hoc faciunt ex sua fragilitate propter timorem, quia timent vos. Fa- ciunt enim sicut sanctus Petrus, qui propter ti- morem aliud loquebatur, aliud in corde habuit; Sic et nos multociens idem facimus, aliud loquimur, aliud in corde habemus, sic et ipsi fecerunt. Item de Bedrzicho multa loquebantur nobis Rome, que omnia sunt in confusionem regni istius. Item Johannes, cardinalis sancti Angeli, qui est hic legatus, loquebatur nobis talia: Primo relinquere calicem et sitis unanimes cum sancta matre ec- clesia; tamen quousque non conformabitis vos, nunquam pacem habebitis; quousque eciam non relinquetis heresim illam, pro quocunque pecie- '*) Rukopis má: condictatis. sed quando obmittetis, tunc omnia obtinebitis et plura, quai petere scietis, et dabuntur vobis. Item dixit: Quando venero ad vos ego, unde ad istam fidem vos et Taboritas reducam. Item dixit: De Rokocano locuntur et scribuntur nobis, quod multas hereses tenet. Unde probabo eum. cum ad vos venero? Item dixit: Si papa diceret vobis, ut, crederetis, quod Christus non est Deus et homo, et papa sic teneret et ecclesia Romana, non peccaret talis propter hoc, sed erit salvus, si ex obediencia hoc faceret. Item multi dolent, quod communio est vobis concessa secundum com- pactata, sed tamen hoc est ad tempus. Item dixit: Solus volo stipendium ecclesie exponere, quod ex quatuor plagis venient super vos homines et extirpabunt a vobis illum articulum erroueum. Item dixit fabulam, quod eveniet vobis, sicut eveuit illi, qui voluit sapiens esse, cum omnes stulti ivissent super pluviam et ille solus sapiens nou ivit; tunc postquam a stultis deludebatur nimium, ne tales stulti eum deriderent, ivit eciam super pluviam inter eos. Sic eciam vobis fiet: cum vos omnes deridebunt, tunc primo ad alios veuieti3 et aliis vos conformabitis timentes con- fusionem. Item dixit: Dicitis vos semper filios ec- clesie et obediencie, et tamen in ista communione non wltis obedire pape, sed vestram voluntatem habere wltis. Qualis est hec obediencia vestra? Diximus, quod nos volumus Christo obedire et eius ewangelio pocius quam pape, pape autem pocius adheremus quam concilio, quod nobis con- firmaret in archiepiscopum Rokocanum; si autem noluerit, convertemus nos ad Felicem et ad con- cilium. Dixit nobis: Circa Felicem nichil acci- pietis, quia nichil solus habet. Papa eciam non multum curat de vestra adherencia; pocius quam Rokezanum vobis confirmet, pocius vos perdet; et si Rokczanum facere voluerit, quod est facien- duin, erit omnibus in excommunicacionem et cum omnibus, qui sibi adherent. Quis non intelligit illud, quod nullus bonus est pro Rokczano, sed solummodo illi, qui sunt de eius secta et qui bona sacerdotalia tenent, quia ipse nichil diceret eis de illis bonis restituendis et sic libere ea tenerent. Sic igitur videtis, qualiter iste legatus
Strana 52
148 52 nobiscum publice loquendo ad oculos nos here- ticat. Si wltis, volumus sibi dicere in faciem om- nia mala. que nobis fecit, nec maior adversarius noster in curia est. Et sic clamor factus fuit contra ipsum. Alii dicebant: mortificandus esset talis ribaldus, ipsi enim Johannem Hus sub treu- gis cremaverunt, dignum esset, ut nos huic si- militer faceremus. Mitigavit autem hec dominus de Rosis dicens, quod ipse vitam propriam po- suit pro securitate legati et omnes suos; filios meos huc propter ipsum adduxi. Cogitate super honore vestro, ne mala sibi faciatis; esset enim perpetua confusio regni. Item pronuncciaverunt suam protestacionem, quam fecerunt coram papa Deum invocantes, quod in eis non deficit, ut testis eorum sit in die iudicii; volumus enim propter singula bona laborare, sed non debetis igitur nobis pro malo habere, si propter defectum archiepiscopi et sacerdotum attemptabimus aliqua, que sunt insolita in Romana ecclesia, que tamen prius eciam fuerunt; et puto, quod hoc volunt intelligere, quod sibi per imposicionem manuum sacerdotes ordinabunt. Feria quinta, !5) quando dominus legatus equi- tavit vias ribaldi, male loquebamur de eo. Alii dicebant. dignus esset, quod cum tribulis eum conducerent, alii eum hereticum appellaverunt. Et dum quidam armiger domini de Rosis post equitaret cum suis, dum audivisset, quod isti hereticant dominum legatum, dicebat eis: Vos soli estis pessimi heretici. Et ipsi colligentes statim lapides proiecerunt in armigerum et suos. Armiger autem extracto gladio voluit unum cum suo equo conculcare, non tamen fecit. Et post carnifices de rmaccellis cum securibus concur- rebant post armatos, ipsi autem confugierunt ad alios ad multitudinem. Postea currebant bene 10 equestres post legatum postulantes com- pactata, clamantes, ut excitetur populus contra le- gatum, inquirentes, quomodo optimum clenodium et thesaurum portat secum de regno, videlicet literam compactatorum. Dum autem pervenissent ad legatum, noluit reddere et excusaciones multas fecit, quomodo inter pociora sua clenodia pro- funde eam intra currum posuisset. Tandem dixit: Ex quo a toto regno litera data est michi, post- POSELSTVÍ KARDINÁLA JANA Z KARVAJAL V PRAZE R. 1448. quam totum regnum optabit. reddam. Ultimate :«s tamen dixit, quod wlt eis in Benesow dare; et factum est ita. Magister Rokoczan non potest promoveri in archiepiscopum propter legiptimas causas, si eciam fuisset rite electus, primo quia non existens con- firmatus et coronatus intromisit se de iurisdiccione episcopi, iudicando causas matrimoniales, synodos celebrando, decanos constituendo, plebanos ad ecclesias locando sine omni auctoritate, quod est contra canones et compactata. Item ipse et sibi adherentes non servant compactata communicantes parvulos et wlgariter cantantes et divina tractantes. Item ritus ecclesie katholice non servat: osculum pacis, consecraciones aque, candelarum, cinerum, palmarum, mulieres post partum non introducit. Item defensor est librorum Wicleff, heresiarche. Item tenet remanenciam panis post consecracionem eukaristie, quod probatur tripliciter: primo quia frequenter interrogatus a legatis sacri concilii per magistros et plures, nunquam voluit fateri fidem katholicam; 2? quia dicit, se esse filium Jacobelli, qui tenet remanenciam ut supra, qui hoc tenendum discipulis suis pro testamento re- liquit; 39 probatur, quia non existens officialis archiepiscopi dedit kathedram heretico anglico et eum protexit contra magistrum Przibram. Item promisit obedienciam concilio et pontifici Romano et prelatis, et non tenet, sed est clericus acephalus non habens caput. Item dubitatur, si est presbyter, primo sic: Conradus archiepiscopus iam fuit ex- communicatus, 2? coactus ordines celebravit; 8? quia fuit cecus, alii legerunt et unzerunt manu su&; 4? missam personaliter non celebravit, sed alii, quod est contra sacros ordines. Item est traditor Sigismundi, principis Polonie, quem Pra- genses cum magna solempnitate susceperunt pro gubernatore regni Bohemie et ipse postmodum ordinavit, quod turpiter est ductus de Praga tam- quam latro et ultimate submersus est. Item scripsit se electum archiepiscopum, ubi nulla fuit eleccio, sed monstruosa, quia laici eum elegerunt, quod est contra canones. Item ecclesias non tantum fecit rumpere, sed eciam spoliare, sicut fecit in pede pontis in ecclesia B. Marie Virginis, ubi recepit monstranciam argenteam et rupit et ar- 16) 23 května.
148 52 nobiscum publice loquendo ad oculos nos here- ticat. Si wltis, volumus sibi dicere in faciem om- nia mala. que nobis fecit, nec maior adversarius noster in curia est. Et sic clamor factus fuit contra ipsum. Alii dicebant: mortificandus esset talis ribaldus, ipsi enim Johannem Hus sub treu- gis cremaverunt, dignum esset, ut nos huic si- militer faceremus. Mitigavit autem hec dominus de Rosis dicens, quod ipse vitam propriam po- suit pro securitate legati et omnes suos; filios meos huc propter ipsum adduxi. Cogitate super honore vestro, ne mala sibi faciatis; esset enim perpetua confusio regni. Item pronuncciaverunt suam protestacionem, quam fecerunt coram papa Deum invocantes, quod in eis non deficit, ut testis eorum sit in die iudicii; volumus enim propter singula bona laborare, sed non debetis igitur nobis pro malo habere, si propter defectum archiepiscopi et sacerdotum attemptabimus aliqua, que sunt insolita in Romana ecclesia, que tamen prius eciam fuerunt; et puto, quod hoc volunt intelligere, quod sibi per imposicionem manuum sacerdotes ordinabunt. Feria quinta, !5) quando dominus legatus equi- tavit vias ribaldi, male loquebamur de eo. Alii dicebant. dignus esset, quod cum tribulis eum conducerent, alii eum hereticum appellaverunt. Et dum quidam armiger domini de Rosis post equitaret cum suis, dum audivisset, quod isti hereticant dominum legatum, dicebat eis: Vos soli estis pessimi heretici. Et ipsi colligentes statim lapides proiecerunt in armigerum et suos. Armiger autem extracto gladio voluit unum cum suo equo conculcare, non tamen fecit. Et post carnifices de rmaccellis cum securibus concur- rebant post armatos, ipsi autem confugierunt ad alios ad multitudinem. Postea currebant bene 10 equestres post legatum postulantes com- pactata, clamantes, ut excitetur populus contra le- gatum, inquirentes, quomodo optimum clenodium et thesaurum portat secum de regno, videlicet literam compactatorum. Dum autem pervenissent ad legatum, noluit reddere et excusaciones multas fecit, quomodo inter pociora sua clenodia pro- funde eam intra currum posuisset. Tandem dixit: Ex quo a toto regno litera data est michi, post- POSELSTVÍ KARDINÁLA JANA Z KARVAJAL V PRAZE R. 1448. quam totum regnum optabit. reddam. Ultimate :«s tamen dixit, quod wlt eis in Benesow dare; et factum est ita. Magister Rokoczan non potest promoveri in archiepiscopum propter legiptimas causas, si eciam fuisset rite electus, primo quia non existens con- firmatus et coronatus intromisit se de iurisdiccione episcopi, iudicando causas matrimoniales, synodos celebrando, decanos constituendo, plebanos ad ecclesias locando sine omni auctoritate, quod est contra canones et compactata. Item ipse et sibi adherentes non servant compactata communicantes parvulos et wlgariter cantantes et divina tractantes. Item ritus ecclesie katholice non servat: osculum pacis, consecraciones aque, candelarum, cinerum, palmarum, mulieres post partum non introducit. Item defensor est librorum Wicleff, heresiarche. Item tenet remanenciam panis post consecracionem eukaristie, quod probatur tripliciter: primo quia frequenter interrogatus a legatis sacri concilii per magistros et plures, nunquam voluit fateri fidem katholicam; 2? quia dicit, se esse filium Jacobelli, qui tenet remanenciam ut supra, qui hoc tenendum discipulis suis pro testamento re- liquit; 39 probatur, quia non existens officialis archiepiscopi dedit kathedram heretico anglico et eum protexit contra magistrum Przibram. Item promisit obedienciam concilio et pontifici Romano et prelatis, et non tenet, sed est clericus acephalus non habens caput. Item dubitatur, si est presbyter, primo sic: Conradus archiepiscopus iam fuit ex- communicatus, 2? coactus ordines celebravit; 8? quia fuit cecus, alii legerunt et unzerunt manu su&; 4? missam personaliter non celebravit, sed alii, quod est contra sacros ordines. Item est traditor Sigismundi, principis Polonie, quem Pra- genses cum magna solempnitate susceperunt pro gubernatore regni Bohemie et ipse postmodum ordinavit, quod turpiter est ductus de Praga tam- quam latro et ultimate submersus est. Item scripsit se electum archiepiscopum, ubi nulla fuit eleccio, sed monstruosa, quia laici eum elegerunt, quod est contra canones. Item ecclesias non tantum fecit rumpere, sed eciam spoliare, sicut fecit in pede pontis in ecclesia B. Marie Virginis, ubi recepit monstranciam argenteam et rupit et ar- 16) 23 května.
Strana 53
O KRÁLOVSTVÍ ČESKÉM A MARKRABSTVÍ MORAVSKÉM. 53 1418 gentum vendidit. Item sacerdotes compellebat ad bellum ire cum corpore Christi et qui nolebant, ipsos incarceravit. Et hoc fecit sacerdotibus de sancto Michaele, quos ad carceres posuit in domo circa Nigram aquilaim. Item exercuit officium se- culare, quolibet anno locando novos consules 1448 contra statuta patrum. Item revelavit consuli- bus in pretorio confessionem, propter [quod] confitentes puniebantur a consulibus. 21. O království Českém a markrabství Moravském. (De regno Bohemie et marchionatu Moravie.) 1419—1458. Rukopis dvorní knihovny mnichovské č. 476. 1420 1421 1411 1422 Anno Domini MCCCCXIX° Wentzeslaus, rex et cantata missa solemni de sancta Cruce per 1422 Bohemie, quondam Romanorum rex, sine here- Hermannum, prepositum in Newnkirchen ordinis sancti Augustini canonicorum regularium, 5) dibus moritur, et regnum Bohemie et marchio- natus Moravie ad Sigismundum, regem Romanorum Branda cardinalis, apostolice sedis legatus, ve- xillum vivifice crucis tradidit in ecclesia sancti fratrem eius, devolvitur. Post cuius Wentzeslai Sebaldi Sigismundo, Romanorum augusto, Un- obitum statim heretici in regno Bohemie ceperunt ecclesias evertere et lamentabiliter destruere et garie et Bohemie regi, ad Hussitarum hereticorum in regno suo Bohemie delecionem; qui et statim fideles variis modis persequi. idem vexillum dedit Friderico, marchioni Brande- Deinde anno MCCCCXX° Praga civitas a Si- burgensi, faciens ipsum capitaneum ad hoc ne- gismundo rege ad extirpandum hereticos obsi- gocium exequendum. detur. 1) Anno Domini MCCCCXXI°, in die sancti Hoc in tempore castrum Karlstain in Bohemia ab Hussitis hereticis fuit obsessum, sed factis Gregorii pape vivi incensi sunt omnes Judei per treugis non obtentum. 6) omne dominium Alberti, ducis Austrie, propter Sed quid dignum memoria memoratus Fri- irreverenciam corpori dominico a quibusdam ex dericus marchio per exercitum tunc temporis ipsis in Onaso 2) illatam. Annis superioribus, videlicet MCCCCXI° Jo- ductum et in Bohemiam ducendum fecit, aliis docus, marchio Moravie et Brandeburgensis, ad scribendum committitur. electus a quibusdam in regem Romanorum, sine heredibus moritur, 3) et Brandeburga ad Sigis- mundum, regem Ungarie, Moravia vero ad Wentzes- laum regem, patruos eiusdem, devoluitur. De reliquiis Nuremberge, unde venerunt. Anno Domini MCCCCXXIIII° tempore quadra- 142. gesime “*) reliquie et insignia imperialia de castro Karlstain in Bohemia per Sigismundum regem ad Vicegradum vulgariter Plintenburg in Un- gariam propter hereticorum perfidiam deducte de Ungaria in Nurembergam, civitatem imperialem, sunt portate etc. Congregacio*) facta Nuremberge propter Hussitas. Anno Domini MCCCCXXII° fit congregacio principum Nuremberge. 4) In hac congregacione feria sexta in octava sancti Augustini celebrata 1419 1) Viz Tomek, Dějepis m. Prahy IV, str. 49 a násl. — 2) Enže. Srovnej: Annales Mellicenses, Pertz Mon. Germ. hist. XI, str. 417. — Weiss, Gesch. der Stadt Wien I, str. 214. — 3) Jošt, markrabě moravský, zemřel 17 ledna (dle jiných 18) 1411. — 4) Viz Palacký, Dějiny nár. Českého III, 2, str. 165 a násl.; Tomek, Dějepis IV, 257. — 3) Neukirchen. — *) Palacký, Dějiny n. Č III, 2 str. 165, 173 a násl. — “*) R. 1424 byl půst od 8 března do 15 dubna. *) Nad následujícími šesti slovy jest v rukopise nadepsáno: Ibesus Christus.
O KRÁLOVSTVÍ ČESKÉM A MARKRABSTVÍ MORAVSKÉM. 53 1418 gentum vendidit. Item sacerdotes compellebat ad bellum ire cum corpore Christi et qui nolebant, ipsos incarceravit. Et hoc fecit sacerdotibus de sancto Michaele, quos ad carceres posuit in domo circa Nigram aquilaim. Item exercuit officium se- culare, quolibet anno locando novos consules 1448 contra statuta patrum. Item revelavit consuli- bus in pretorio confessionem, propter [quod] confitentes puniebantur a consulibus. 21. O království Českém a markrabství Moravském. (De regno Bohemie et marchionatu Moravie.) 1419—1458. Rukopis dvorní knihovny mnichovské č. 476. 1420 1421 1411 1422 Anno Domini MCCCCXIX° Wentzeslaus, rex et cantata missa solemni de sancta Cruce per 1422 Bohemie, quondam Romanorum rex, sine here- Hermannum, prepositum in Newnkirchen ordinis sancti Augustini canonicorum regularium, 5) dibus moritur, et regnum Bohemie et marchio- natus Moravie ad Sigismundum, regem Romanorum Branda cardinalis, apostolice sedis legatus, ve- xillum vivifice crucis tradidit in ecclesia sancti fratrem eius, devolvitur. Post cuius Wentzeslai Sebaldi Sigismundo, Romanorum augusto, Un- obitum statim heretici in regno Bohemie ceperunt ecclesias evertere et lamentabiliter destruere et garie et Bohemie regi, ad Hussitarum hereticorum in regno suo Bohemie delecionem; qui et statim fideles variis modis persequi. idem vexillum dedit Friderico, marchioni Brande- Deinde anno MCCCCXX° Praga civitas a Si- burgensi, faciens ipsum capitaneum ad hoc ne- gismundo rege ad extirpandum hereticos obsi- gocium exequendum. detur. 1) Anno Domini MCCCCXXI°, in die sancti Hoc in tempore castrum Karlstain in Bohemia ab Hussitis hereticis fuit obsessum, sed factis Gregorii pape vivi incensi sunt omnes Judei per treugis non obtentum. 6) omne dominium Alberti, ducis Austrie, propter Sed quid dignum memoria memoratus Fri- irreverenciam corpori dominico a quibusdam ex dericus marchio per exercitum tunc temporis ipsis in Onaso 2) illatam. Annis superioribus, videlicet MCCCCXI° Jo- ductum et in Bohemiam ducendum fecit, aliis docus, marchio Moravie et Brandeburgensis, ad scribendum committitur. electus a quibusdam in regem Romanorum, sine heredibus moritur, 3) et Brandeburga ad Sigis- mundum, regem Ungarie, Moravia vero ad Wentzes- laum regem, patruos eiusdem, devoluitur. De reliquiis Nuremberge, unde venerunt. Anno Domini MCCCCXXIIII° tempore quadra- 142. gesime “*) reliquie et insignia imperialia de castro Karlstain in Bohemia per Sigismundum regem ad Vicegradum vulgariter Plintenburg in Un- gariam propter hereticorum perfidiam deducte de Ungaria in Nurembergam, civitatem imperialem, sunt portate etc. Congregacio*) facta Nuremberge propter Hussitas. Anno Domini MCCCCXXII° fit congregacio principum Nuremberge. 4) In hac congregacione feria sexta in octava sancti Augustini celebrata 1419 1) Viz Tomek, Dějepis m. Prahy IV, str. 49 a násl. — 2) Enže. Srovnej: Annales Mellicenses, Pertz Mon. Germ. hist. XI, str. 417. — Weiss, Gesch. der Stadt Wien I, str. 214. — 3) Jošt, markrabě moravský, zemřel 17 ledna (dle jiných 18) 1411. — 4) Viz Palacký, Dějiny nár. Českého III, 2, str. 165 a násl.; Tomek, Dějepis IV, 257. — 3) Neukirchen. — *) Palacký, Dějiny n. Č III, 2 str. 165, 173 a násl. — “*) R. 1424 byl půst od 8 března do 15 dubna. *) Nad následujícími šesti slovy jest v rukopise nadepsáno: Ibesus Christus.
Strana 54
1426 54 Congregacio facta est Nuremberge. Auno Domini MCCCCXXVI? congregatis prin- cipibus Nuremberge ad tractandum de delecicne Hussitarum in regno Bohemie commissum est prelium a Misnensibus cum Hussitis in obsidione oppidi Awstk nunccupati dominica tercia post octavas Pentecostes, que fuit XVI kal. Julii. ?) In quo catholici, dum in fortitudine multitudinis sue sperarent, aspiciente Domino, qui, dum vult, flagellat, dum vult, miseretur, miserabiliter sunt prostrati. Fuerunt, qui dicerent plagam istam iusto Dei iusticia permissam, aliqui ex eo, quia Fridericus, marchio Misnensis, vix senex post obitum Alberti, ducis Saxonie, Lunburg elec- toris, qui decessit sine liberis, per favorem Sigis- mundi, Romanorum regis, nobilem ducatum Saxo- nie iam memoratum possidere cepit. quem Ericus, Bernhardus et Otto fratres, duces Saxonie, Brun- suick hereditario iure ad se pertinere dicebant etc. Item eodem anno quarta nonas Marcii) obiit Katherina, ducissa Pomeranorum, uxor Jo- hannis, ducis Bavarie, filii Ruperti regis; in Newn- marck tumulata. Hec est fundatrix monasterii Montis gracie de ordine Salvatoris, qui et sancte Bregitte dicitur, non multum inde distantis. Fridericus, burgravius Nurembergensis, castrum suum Burgk vendidit. Anno Domini MCCCCXXVII? Fridericus, burgravius Nurembergensis, qui a Sigismundo rege factus fuerat marchio Brandenburgensis, ca- strum suum Nurembergense, quod situm fuit in monte secus castrum imperatoris, civibus Nurem- bergensibus vendidit, quod ab ipsis statim di- rutum et sic deletum, quod vestigia eius non amplius apparent etc. De tercia expeditione contr& Bohemos. Item ?) eodem anno comites, barones, milites et militares viri ducatus Franconie de voluntate O KRÁLOVSTVÍ ČESKÉM A MARKRABSTVÍ MORAVSKÉM. et assensu quorundam principum heraldos in universum miserunt proclamantes et invitantes catholicos pugiles ad tabulam militaris honoris, Scilicet ut militaria exercicia, ludos et solacia, que hactenus in torneamentis et hastiludiis agere consuevera(n)t, in impugnacionem heresum con- vertere conarentur. Hortatur ad hoc salubre pro- positum perficiendum Martinus papa quoscunque fideles. Electores itaque Romani imperii leges optimas de voluntate Sigismundi. Romanorum regis, in scriptis faciunt pro expedicione forti et valida in Bohemiam fienda. Fiunt igitur huius expedicionis summi capitanei Otto, archiepiscopus Treverensis, et Fridericus, marchio Brandebur- gensis. Quibus iugressis Bohemiam Misa") opi- dum obsidetur, ex insperato vero eodem opido non obtento exercitus versus Dachoviam !!) pro- greditur, ubi in campo ab Heinrico, '?) tituli sancti Eusebii presbytero cardinali Anglie vul- gariter nunccupato, apostolice sedis legato, die Lune, quarta mensis Augusti !3), vexillum ymaginis Christi crucifixi ad pugnandum contra eiusdem crucis Christi hostes erigitur. Sed, proch dolor! fuga facta in populo Dei, ita ut illud Ysaie pro- phete , Cuncti principes tui fugerunt" !*) impletum quasi ad literam videretur. Hec fuit expedicio tercia generalis ad expugnandum hereticos in Bohemia, de qua hec dicta sufficiant. De Hussitis Bohemie malis. Anno Domini MCCCCXXVIII Hussite here. tici de Bohemia inter alia mala, que enarrari non possunt, in die sanctorum Primi et Feliciani Nitenaw in Bavaria exurebant et Johannem, ple- banum ibidem, nudum kathena ferrea vinctum et ad currum ligneum in Taust !*) captivum du- centes in vinculis afflictum mori coégerunt. Eodem tempore modici ex eisdem hereticis in monaste- rium Walderbach !5) ordinis sancti Bernardini venerunt, ubi quosdam vulnerabant ac alia enor- mia exercuerunt. 7) 16 června 1426. Viz Tomek, Děj. m. Prahy IV, 3, str. 351. — *, 4 března. — *) Srovnej Tomek, Děj. m. Prahy IV, str. 387. — Palacký, Dějiny nár. Českého III, 2, str. 283 a násl. — '*) Stříbro. — 1!) Tachov. — '?) Jin- dfich z Belfortu, biskup Winchestersky. — '*) 4 srpna. — '*) Proroctví Isaiáše kap. 22 v. 3. — 9 června — '*) Do- mażlice. — '*) Walderbach na Rezou v Hofeni Falci. 1427
1426 54 Congregacio facta est Nuremberge. Auno Domini MCCCCXXVI? congregatis prin- cipibus Nuremberge ad tractandum de delecicne Hussitarum in regno Bohemie commissum est prelium a Misnensibus cum Hussitis in obsidione oppidi Awstk nunccupati dominica tercia post octavas Pentecostes, que fuit XVI kal. Julii. ?) In quo catholici, dum in fortitudine multitudinis sue sperarent, aspiciente Domino, qui, dum vult, flagellat, dum vult, miseretur, miserabiliter sunt prostrati. Fuerunt, qui dicerent plagam istam iusto Dei iusticia permissam, aliqui ex eo, quia Fridericus, marchio Misnensis, vix senex post obitum Alberti, ducis Saxonie, Lunburg elec- toris, qui decessit sine liberis, per favorem Sigis- mundi, Romanorum regis, nobilem ducatum Saxo- nie iam memoratum possidere cepit. quem Ericus, Bernhardus et Otto fratres, duces Saxonie, Brun- suick hereditario iure ad se pertinere dicebant etc. Item eodem anno quarta nonas Marcii) obiit Katherina, ducissa Pomeranorum, uxor Jo- hannis, ducis Bavarie, filii Ruperti regis; in Newn- marck tumulata. Hec est fundatrix monasterii Montis gracie de ordine Salvatoris, qui et sancte Bregitte dicitur, non multum inde distantis. Fridericus, burgravius Nurembergensis, castrum suum Burgk vendidit. Anno Domini MCCCCXXVII? Fridericus, burgravius Nurembergensis, qui a Sigismundo rege factus fuerat marchio Brandenburgensis, ca- strum suum Nurembergense, quod situm fuit in monte secus castrum imperatoris, civibus Nurem- bergensibus vendidit, quod ab ipsis statim di- rutum et sic deletum, quod vestigia eius non amplius apparent etc. De tercia expeditione contr& Bohemos. Item ?) eodem anno comites, barones, milites et militares viri ducatus Franconie de voluntate O KRÁLOVSTVÍ ČESKÉM A MARKRABSTVÍ MORAVSKÉM. et assensu quorundam principum heraldos in universum miserunt proclamantes et invitantes catholicos pugiles ad tabulam militaris honoris, Scilicet ut militaria exercicia, ludos et solacia, que hactenus in torneamentis et hastiludiis agere consuevera(n)t, in impugnacionem heresum con- vertere conarentur. Hortatur ad hoc salubre pro- positum perficiendum Martinus papa quoscunque fideles. Electores itaque Romani imperii leges optimas de voluntate Sigismundi. Romanorum regis, in scriptis faciunt pro expedicione forti et valida in Bohemiam fienda. Fiunt igitur huius expedicionis summi capitanei Otto, archiepiscopus Treverensis, et Fridericus, marchio Brandebur- gensis. Quibus iugressis Bohemiam Misa") opi- dum obsidetur, ex insperato vero eodem opido non obtento exercitus versus Dachoviam !!) pro- greditur, ubi in campo ab Heinrico, '?) tituli sancti Eusebii presbytero cardinali Anglie vul- gariter nunccupato, apostolice sedis legato, die Lune, quarta mensis Augusti !3), vexillum ymaginis Christi crucifixi ad pugnandum contra eiusdem crucis Christi hostes erigitur. Sed, proch dolor! fuga facta in populo Dei, ita ut illud Ysaie pro- phete , Cuncti principes tui fugerunt" !*) impletum quasi ad literam videretur. Hec fuit expedicio tercia generalis ad expugnandum hereticos in Bohemia, de qua hec dicta sufficiant. De Hussitis Bohemie malis. Anno Domini MCCCCXXVIII Hussite here. tici de Bohemia inter alia mala, que enarrari non possunt, in die sanctorum Primi et Feliciani Nitenaw in Bavaria exurebant et Johannem, ple- banum ibidem, nudum kathena ferrea vinctum et ad currum ligneum in Taust !*) captivum du- centes in vinculis afflictum mori coégerunt. Eodem tempore modici ex eisdem hereticis in monaste- rium Walderbach !5) ordinis sancti Bernardini venerunt, ubi quosdam vulnerabant ac alia enor- mia exercuerunt. 7) 16 června 1426. Viz Tomek, Děj. m. Prahy IV, 3, str. 351. — *, 4 března. — *) Srovnej Tomek, Děj. m. Prahy IV, str. 387. — Palacký, Dějiny nár. Českého III, 2, str. 283 a násl. — '*) Stříbro. — 1!) Tachov. — '?) Jin- dfich z Belfortu, biskup Winchestersky. — '*) 4 srpna. — '*) Proroctví Isaiáše kap. 22 v. 3. — 9 června — '*) Do- mażlice. — '*) Walderbach na Rezou v Hofeni Falci. 1427
Strana 55
O KRÁLOVSTVÍ ČESKÉM A MARKRABSTVÍ MORAVSKÉM. 55 1430 Item eodem anno circa festum sancti Mi- chaelis 17) Hussite de Bohemia predam prope Cham 18) faciebant. Exeuntes vero de Cham ci- vitate et ignorantes latentes insidias ab hereticis sunt interfecti multique captivi abducti. Non mul- tum post ipsi heretici ad predandum et incendia faciendum redierunt, et tunc ex gracia divina catholici prope Cham de hereticis gloriose tri- umphabant. In hoc prelio gens rusticana laude digna viriliter stetit et equestribus auxilium forte fecit. Item eodem anno circa festum sancti Leo- nardi 19) Wilhelmus, dux Bavarie, personaliter cum exercitu contra Bohemos hereticos expedi- cionem facere voluit, sed prohibitus a milicia exercitum misit in Bohemiam, qui multa incendia facientes et nemini parcentes prospere in Bava- riam sunt reversi. De Hussitis in Bohemia. Anno Domini MCCCCXXX Hussite heretici de Bohemia cum potencia valida crudelitatem suam in catholicos in Misna, Franconia et Ba- varia exercebant; tantusque timor christianis fuit, ut eciam priusquam hostes viderentur, civitates munite et castra sine habitatoribus deserte re- linquerentur. 20) De congregacione principum Nuremberge. Eodem anno ante festum Pentecostes princi- pes Nuremberge congregantur. Sigismundus rex in Ungaria constitutus expectatur et venturus nuncciatur, sed ad congregacionem hanc non venit. Fridericus, marchio Brandeburgensis. Hus- sitis certam dietam prefixit convocavitque catho- licos doctores sub hac intencione, ut ibidem cum Hussitis de articulis eorum disputarent. Et ob hoc eciam ad Martinum papam misit petens, ut ad hoc assentire dignaretur; qui huiusmodi pe- ticionem indigne tulit mandavitque, ut nequaquam cum huiusmodi hereticis disputaretur. Sic itaque tunc temporis nihil actum est. Item anno Domini MCCCCXXXI, die XX men- 1831 sis Februarii, 21) que fuit feria tercia post Invo- cavit, obiit Martinus papa V“. Hic sedit annis 13, mensibus 3, diebus 19. Sepultus ad s. Petrum. Congregacio facta est Nuremberge. Anno Domini MCCCCXXXI° in congregacione principum Nuremberge casus quidam de violenta manuum inieccione, qui in concilio Constanciensi dudum inter Ludovicum et Heinricum, duces Ba- varie, emerserat, a Sigismundo, rege Romanorum, iudicialiter terminatur sic tamen, quod dux Hein- ricus ad satisfaccionem leso in locis certis fun- dare debeat missas et militarem numerum eidem Ludovico stipendiare etc. Et hoc de accessorio. De principali vero, quod inter predictos principes vertebatur, scilicet de divisione terrarum facta a patribus eorum, nihil est discussum. 22) Item eodem anno Sigismundus, Romanorum augustus et Ungarie et Bohemie etc. rex, pro- pter negocia regni Nuremberge personaliter con- stiſtu]tus 23) dum precipue tractaret de extir- pacione Hussitarum hereticorum in Bohemia, venit Julianus, tituli sancti Angeli dyaconus cardinalis, apostolice sedis legatus, missus ad huiusmodi negocium contra hereticos promovendum. Interea Martinus papa Vs, a quo missus erat, obiit, cui Eugenius quartus succedit. 24) De hoc quemadmodum de Anthiocho falsus rumor exivit, quod circa festum Pasce excitato contra eum tumultu vita excessisset ac a Romanis esset interemptus. Medio tempore venit Sigismundus rex Egram 25), opidum Ratisponensis diocesis, et ibi inter alios presentibus Johanne, episcopo Her- bipolensi, et Friderico, marchione Brandeburgensi, habens colloquium cum Hussitis, dum nihil ex- hortacione sua proficeret, sed ipsi magis in suis De Cham civitate. 11) 29 září. — 13) Kouba. — 13) Kolem 6 listopadu. — 16) Viz Palacký, Dějiny nár. Českého III. str. 330 a násl. Tomek, Dějepis m. Prahy IV, str. 447 a násl. Riezler, Gesch. Baierns III, 285. a násl. — 21) 20 února. — 12) Srovnej Riezler, Gesch. Baierna III, str. 268 a násl. — 13) Viz Palacký, Děj. nár. Českého III. str. 358. — 24) Papež Eugen IV. zvolen byl 3 března, posv. 11 března 1431. — 23) Palacký, Dějiny nár. Česk. III, str. 365; Tomek, Děj. m. Prahy IV, str. 485 a násl.
O KRÁLOVSTVÍ ČESKÉM A MARKRABSTVÍ MORAVSKÉM. 55 1430 Item eodem anno circa festum sancti Mi- chaelis 17) Hussite de Bohemia predam prope Cham 18) faciebant. Exeuntes vero de Cham ci- vitate et ignorantes latentes insidias ab hereticis sunt interfecti multique captivi abducti. Non mul- tum post ipsi heretici ad predandum et incendia faciendum redierunt, et tunc ex gracia divina catholici prope Cham de hereticis gloriose tri- umphabant. In hoc prelio gens rusticana laude digna viriliter stetit et equestribus auxilium forte fecit. Item eodem anno circa festum sancti Leo- nardi 19) Wilhelmus, dux Bavarie, personaliter cum exercitu contra Bohemos hereticos expedi- cionem facere voluit, sed prohibitus a milicia exercitum misit in Bohemiam, qui multa incendia facientes et nemini parcentes prospere in Bava- riam sunt reversi. De Hussitis in Bohemia. Anno Domini MCCCCXXX Hussite heretici de Bohemia cum potencia valida crudelitatem suam in catholicos in Misna, Franconia et Ba- varia exercebant; tantusque timor christianis fuit, ut eciam priusquam hostes viderentur, civitates munite et castra sine habitatoribus deserte re- linquerentur. 20) De congregacione principum Nuremberge. Eodem anno ante festum Pentecostes princi- pes Nuremberge congregantur. Sigismundus rex in Ungaria constitutus expectatur et venturus nuncciatur, sed ad congregacionem hanc non venit. Fridericus, marchio Brandeburgensis. Hus- sitis certam dietam prefixit convocavitque catho- licos doctores sub hac intencione, ut ibidem cum Hussitis de articulis eorum disputarent. Et ob hoc eciam ad Martinum papam misit petens, ut ad hoc assentire dignaretur; qui huiusmodi pe- ticionem indigne tulit mandavitque, ut nequaquam cum huiusmodi hereticis disputaretur. Sic itaque tunc temporis nihil actum est. Item anno Domini MCCCCXXXI, die XX men- 1831 sis Februarii, 21) que fuit feria tercia post Invo- cavit, obiit Martinus papa V“. Hic sedit annis 13, mensibus 3, diebus 19. Sepultus ad s. Petrum. Congregacio facta est Nuremberge. Anno Domini MCCCCXXXI° in congregacione principum Nuremberge casus quidam de violenta manuum inieccione, qui in concilio Constanciensi dudum inter Ludovicum et Heinricum, duces Ba- varie, emerserat, a Sigismundo, rege Romanorum, iudicialiter terminatur sic tamen, quod dux Hein- ricus ad satisfaccionem leso in locis certis fun- dare debeat missas et militarem numerum eidem Ludovico stipendiare etc. Et hoc de accessorio. De principali vero, quod inter predictos principes vertebatur, scilicet de divisione terrarum facta a patribus eorum, nihil est discussum. 22) Item eodem anno Sigismundus, Romanorum augustus et Ungarie et Bohemie etc. rex, pro- pter negocia regni Nuremberge personaliter con- stiſtu]tus 23) dum precipue tractaret de extir- pacione Hussitarum hereticorum in Bohemia, venit Julianus, tituli sancti Angeli dyaconus cardinalis, apostolice sedis legatus, missus ad huiusmodi negocium contra hereticos promovendum. Interea Martinus papa Vs, a quo missus erat, obiit, cui Eugenius quartus succedit. 24) De hoc quemadmodum de Anthiocho falsus rumor exivit, quod circa festum Pasce excitato contra eum tumultu vita excessisset ac a Romanis esset interemptus. Medio tempore venit Sigismundus rex Egram 25), opidum Ratisponensis diocesis, et ibi inter alios presentibus Johanne, episcopo Her- bipolensi, et Friderico, marchione Brandeburgensi, habens colloquium cum Hussitis, dum nihil ex- hortacione sua proficeret, sed ipsi magis in suis De Cham civitate. 11) 29 září. — 13) Kouba. — 13) Kolem 6 listopadu. — 16) Viz Palacký, Dějiny nár. Českého III. str. 330 a násl. Tomek, Dějepis m. Prahy IV, str. 447 a násl. Riezler, Gesch. Baierns III, 285. a násl. — 21) 20 února. — 12) Srovnej Riezler, Gesch. Baierna III, str. 268 a násl. — 13) Viz Palacký, Děj. nár. Českého III. str. 358. — 24) Papež Eugen IV. zvolen byl 3 března, posv. 11 března 1431. — 23) Palacký, Dějiny nár. Česk. III, str. 365; Tomek, Děj. m. Prahy IV, str. 485 a násl.
Strana 56
143 56 erroribus pertinaciter indurati manerent, ipse edicta sua regalia, que dederat pro expedicione in Bohemiam fienda, iterum seriosius literatorie est prosecutus. Appropinquante igitur festo sancti Johannis Baptiste?*) fit fama, quod dux Burgundie cum exercitu magno sit in via veniendi contra Hus- sitas. Hec cum primum sunt audita, quamplu- rimum fuerunt gaudiosa, sed, proch dolor! sta- tim facta sunt dolorosa. Nam idem exercitus, qui sperabatur contra hereticos pugnaturus, cuidam comiti ferens auxilium, ducatum Lothoringie, quem soror Ludowici?") comitis palatini Reni, tenebat, invasit, at vero idem comes palatinus huiusmodi exercitum collectum, qui paratus erat venire contra hereticos, eundem exercitum in auxilium sorori sue misit. His itaque bello congresso Burgun- diones victoriam obtinent et comites, milites et militares viri alterius partis fere omnes in prelio occiduntur. Auget preterea eciam dolorem rumor vulgaris, scilicet quod expedicio illa contra Bo- hemos propter treugas cum ipsis factas per re- gales literas sit revocata. Istis sic currentibus exercitus, qui convenerat, in principio mensis Augusti Bohemiam ingreditur et prope Dachaw 25) aliquot diebus castra metatur. In hoc exer- citu precipui fuere: Jordanis cardinalis, aposto- lice sedis legatus, Theodericus, archiepiscopus Coloniensis, Fridericus, marchio Brandeburgensis et burgravius Nurenbergensis, capitaneus, Fride- ricus, dux Saxonie qui et marchio Misnensis, signi- fer pape, Johannes dux Bavarie, signifer regis Romanorum. Johannes, episcopus Herbipolensis, signifer regni Bohemie, et filius marchionis Brandenburgensis predicti, signifer vexilli sancti Georii.??) Hec fuit expedicio quarta generalis et magna in Bobemiam ad exterminium Hussita- rum ordinata, de qua, quid amplius scribam, quid dignum memoria referam, tristia sunt cuncta et dolore plena. Nam anno Domini predicto in vi- gilia Assumpcionis Marie Virginis mane prope Taust??) exercitu se movente hii, qui preerant, ceteros hortantur, ut montem ibidem vicinum ascendant hostium adventum in eodem expecta- O KRÁLOVSTVÍ CESKÉM A MARKRABSTVÍ MORAVSKÉM. turi. Quod dum fieret, marchio Brandeburgensis, capitaneus summus, non ad montem illum, sed ad silvam exiturus Bohemiam festinabat. Hoc viso regimen deseritur, ordo confunditur, racio turbatur, ultimi cum curribus mutuo invicem se percuciunt et occidunt, alii relictis curribus fuge presidium querunt, e quibus multi ab hostibus crudeliter occiduntur, quamplures vero capiuntur. O quantum tunc splendidus ille nobilium exer- citus, nuper tam gloriosus dedecore fuga trium- phalem quondam honoris titulum denigravit, tanta copia armorum, pixidum sive bambardarum, va- sorum aureorum et argenteorum, preciosarum vestium et aliorum bonorum ad manus tunc hostium pervenit! Albertus autem, dux Austrie, qui in tercia expedicione in campum non venit, in hac quarta expedicioue contra perfidissimos hereticos in campo viriliter permansit et quam- plurima gloriose peregit. Itaque rex Sigismundus tunc temporis Nuremberge personaliter consti- tutus principes per literas suas ad festum sancti Galli?!) Franckfordiam vocat scribitque seriosius his, qui predicte expedicioni in Bohemiam secun- dum advisata et conclusa non interfuerunt, ut ad quottidianam impugnacionem hereticorum sint pa- rati. Interim rex ipse ad Italiam proficiscitur, et de execucione ordinacionis sue nihil auditur in effectu. Item eodem anno, in diebus quatuor tempo- rum post Exaltacionem sancte Crucis ®'*) Hussite de Bohemia prope Orenswanch in Bavaria Erasmo Satelpogen, domino illius castri, domi non exi- stente magnum incendium in villis fecerunt, ac catholici eos insequentes, dum putarent eos fu- gere velle, illi animose ad pugnandum se obie- cerunt. Et factum est divina protegente gracia, ut katholici, dum multo pauciores essent, de ipsis Hussitis gloriosius triumpharent. Item eodem anno XXVI? mensis Novembris Hussite ad concilium Basiliense literis optimis invitantur. Anno MCCCCXXXII®, in die sancte Kathe- rine ?*?) in Mediolano in domicilio sancti Ambrosii Sigismundus rex regium dyadema It«lici regni assumpsit. 3%) 24 června. — ?*) Marketa Bavorská, dcera Roberta, zemfela 1434. — ?') Tachov. — ?*) Srovnej Palacky, Děj. nár. Českého III, str. 874. Tomek, Děj. Prahy IV, 489. — **) Doma£lice. — ?') 16 října. — *'e) 19—22 září. — ") 25 listopadu. - 431
143 56 erroribus pertinaciter indurati manerent, ipse edicta sua regalia, que dederat pro expedicione in Bohemiam fienda, iterum seriosius literatorie est prosecutus. Appropinquante igitur festo sancti Johannis Baptiste?*) fit fama, quod dux Burgundie cum exercitu magno sit in via veniendi contra Hus- sitas. Hec cum primum sunt audita, quamplu- rimum fuerunt gaudiosa, sed, proch dolor! sta- tim facta sunt dolorosa. Nam idem exercitus, qui sperabatur contra hereticos pugnaturus, cuidam comiti ferens auxilium, ducatum Lothoringie, quem soror Ludowici?") comitis palatini Reni, tenebat, invasit, at vero idem comes palatinus huiusmodi exercitum collectum, qui paratus erat venire contra hereticos, eundem exercitum in auxilium sorori sue misit. His itaque bello congresso Burgun- diones victoriam obtinent et comites, milites et militares viri alterius partis fere omnes in prelio occiduntur. Auget preterea eciam dolorem rumor vulgaris, scilicet quod expedicio illa contra Bo- hemos propter treugas cum ipsis factas per re- gales literas sit revocata. Istis sic currentibus exercitus, qui convenerat, in principio mensis Augusti Bohemiam ingreditur et prope Dachaw 25) aliquot diebus castra metatur. In hoc exer- citu precipui fuere: Jordanis cardinalis, aposto- lice sedis legatus, Theodericus, archiepiscopus Coloniensis, Fridericus, marchio Brandeburgensis et burgravius Nurenbergensis, capitaneus, Fride- ricus, dux Saxonie qui et marchio Misnensis, signi- fer pape, Johannes dux Bavarie, signifer regis Romanorum. Johannes, episcopus Herbipolensis, signifer regni Bohemie, et filius marchionis Brandenburgensis predicti, signifer vexilli sancti Georii.??) Hec fuit expedicio quarta generalis et magna in Bobemiam ad exterminium Hussita- rum ordinata, de qua, quid amplius scribam, quid dignum memoria referam, tristia sunt cuncta et dolore plena. Nam anno Domini predicto in vi- gilia Assumpcionis Marie Virginis mane prope Taust??) exercitu se movente hii, qui preerant, ceteros hortantur, ut montem ibidem vicinum ascendant hostium adventum in eodem expecta- O KRÁLOVSTVÍ CESKÉM A MARKRABSTVÍ MORAVSKÉM. turi. Quod dum fieret, marchio Brandeburgensis, capitaneus summus, non ad montem illum, sed ad silvam exiturus Bohemiam festinabat. Hoc viso regimen deseritur, ordo confunditur, racio turbatur, ultimi cum curribus mutuo invicem se percuciunt et occidunt, alii relictis curribus fuge presidium querunt, e quibus multi ab hostibus crudeliter occiduntur, quamplures vero capiuntur. O quantum tunc splendidus ille nobilium exer- citus, nuper tam gloriosus dedecore fuga trium- phalem quondam honoris titulum denigravit, tanta copia armorum, pixidum sive bambardarum, va- sorum aureorum et argenteorum, preciosarum vestium et aliorum bonorum ad manus tunc hostium pervenit! Albertus autem, dux Austrie, qui in tercia expedicione in campum non venit, in hac quarta expedicioue contra perfidissimos hereticos in campo viriliter permansit et quam- plurima gloriose peregit. Itaque rex Sigismundus tunc temporis Nuremberge personaliter consti- tutus principes per literas suas ad festum sancti Galli?!) Franckfordiam vocat scribitque seriosius his, qui predicte expedicioni in Bohemiam secun- dum advisata et conclusa non interfuerunt, ut ad quottidianam impugnacionem hereticorum sint pa- rati. Interim rex ipse ad Italiam proficiscitur, et de execucione ordinacionis sue nihil auditur in effectu. Item eodem anno, in diebus quatuor tempo- rum post Exaltacionem sancte Crucis ®'*) Hussite de Bohemia prope Orenswanch in Bavaria Erasmo Satelpogen, domino illius castri, domi non exi- stente magnum incendium in villis fecerunt, ac catholici eos insequentes, dum putarent eos fu- gere velle, illi animose ad pugnandum se obie- cerunt. Et factum est divina protegente gracia, ut katholici, dum multo pauciores essent, de ipsis Hussitis gloriosius triumpharent. Item eodem anno XXVI? mensis Novembris Hussite ad concilium Basiliense literis optimis invitantur. Anno MCCCCXXXII®, in die sancte Kathe- rine ?*?) in Mediolano in domicilio sancti Ambrosii Sigismundus rex regium dyadema It«lici regni assumpsit. 3%) 24 června. — ?*) Marketa Bavorská, dcera Roberta, zemfela 1434. — ?') Tachov. — ?*) Srovnej Palacky, Děj. nár. Českého III, str. 874. Tomek, Děj. Prahy IV, 489. — **) Doma£lice. — ?') 16 října. — *'e) 19—22 září. — ") 25 listopadu. - 431
Strana 57
1492 1486 O KRÁLOVSTVÍ ČESKÉM A MARKRABSTVÍ MORAVSKÉM. ltem eodem anno in Adventu Domini 33) Hussite cum magna securitate ad concilium Ba- siliense cum Conrado, episcopo Rat[isponensi], venerunt. Sigismundus rex Romam ingressus in die Pentecostes 3!) anno regni Romanorum XXIII ab ipso Eugenio imperiali dyademate coronatur impleto proverbio: ,Nescit regnare, qui nescit dissimulare". De concordia facta. Anno Domini MCCCCXXXVI? ambasiatori- bus sacri Basiliensis concilii et Bohemis in opido Ungarie Weyssenburg 35) cum imperatore Sigis- inundo existentibus refertur facta esse concordia totalis inter ecclesiam catholicam ex parte una et Bohemos, qui non plus Hussite heretici nunccupabantur, sed Bohemi, parte ex altera. Et ob hoc in signum graciarum accionum feria quarta in vigilia Purificacionis sancte Marie 3%) solennis processio habita est Ratispone. ?7) Item eodem anno feria quinta in vigilia sancti Bartolomei *9) Sigismundus imperator post . coronam imperii susceptam cum magna solenni- 1437 tate Pragam ingressus, dominica sequenti in regem Bohemie secundo est coronatus. 3°) Anno Domini MCCCCXXXVII quidam de secta Hussitarum quadringenti congregati opidum Moravie Luttaw per scalas ingrediendo occupa- verunt,*^) post isti de Olmunts vice versa obtinu- erunt. Item eodem anno Eugenius papa Bononie residens XIII Kalendas Octobris *") concilium Basiliense sub gravibus penis solvit. Mitti- turque ab eodem concilio Gregorius Viciensis, episcopus Catelanus, ad Sigismundum, Romano- rum imperatorem, tunc Prage existentem, ut in re tam gravi eius voluntas et consilium audiatur. Imperator autem, priusquam illa legacio ad eum perveniret, gravi infirmitate tentus et laborans, propter quam eciam pedica sibi fuit abscisa, su- bito et ex insperato circa festum sancti Martini *?) cum uxore sua a Praga recessit et in Znaima, 51 opido Moravie, quinto ydus Decembris*?) in contri- cione et devocione magaa obiit, ductusque in Un- gariam et in ecclesia Bardinensi **) Strigoniensis provincie tumulatus. In cuius memoriam facta sunt carmina subsequencia pro epitaphio scul- penda: Cesar et imperium tuus en ego sacratum Rexi non ense, sed pietatis ope, Pontificem summum feci spretis tribus unum; Lustravi mundum scisma necando malum, Turcos oppressi et barbaras gentes excussi, Ampla dominia contulit manus mea. Et sunt Ungaria mea regna Bohemia plura Pace Sigismundus hic requiesco pius, At iter in Znaima mihi mors preclusit amara Cum grege catholico transeo sine fine bono Anno milleno quater centum ter decem adde Ac septem, mensis Decembris dieque nono. Epi[taphium] in Ladislaum, regem Panonie, Bohemie etc. Huic teneras, lector, lacrimas inplende sepulchro, Ingenium pietas si movet ulla tuum; Nam iacet hic primo defunctus flore iuventus Rex idem quondam Pannonieque decus. Dura Ladislaus in Turcos bella parabat Robore milicie diviciisque potens, Ut validum fidei trans Pontum pelleret hostem, Demeret ex Grecis exiciale iugum. Sed bis ad undenos nondum pervenerat, annos, Cum rapuit iuvenem precipitata dies. Iam populos in spem vincenda erexerat omnes Additus, et Turcis iam metus acer erat, Iamque gener poterat Gallorum ab rege vocari, Mors nisi turbasset invida coniugium. De Boemorum presule. Vincentinus erat Hebreo sanguine cretus, Qui coluit Lacia religione deos. Illirios adiit populos dyademate sumpto. Ut faceret sacros in sua lucra deos. 13) Poslové čeští šli do Basileje teprv r. 1482. Víz Palacký, Děj. n, Č. III, 2, str. 65 a násl. — **) 31 května 1433. — 32) Král. Bělehrad. — ?*) 1 února. — ?") 28 srpna 1436. — 3%) 23 srpna 1436. — **) 26 srpna. — “) 1 listopadu- Viz Staré letopisy české str. 104. — *') 19 září. — “) Kol. 11 pros. — *%) 9 pros. 1437. — **) Varadin.
1492 1486 O KRÁLOVSTVÍ ČESKÉM A MARKRABSTVÍ MORAVSKÉM. ltem eodem anno in Adventu Domini 33) Hussite cum magna securitate ad concilium Ba- siliense cum Conrado, episcopo Rat[isponensi], venerunt. Sigismundus rex Romam ingressus in die Pentecostes 3!) anno regni Romanorum XXIII ab ipso Eugenio imperiali dyademate coronatur impleto proverbio: ,Nescit regnare, qui nescit dissimulare". De concordia facta. Anno Domini MCCCCXXXVI? ambasiatori- bus sacri Basiliensis concilii et Bohemis in opido Ungarie Weyssenburg 35) cum imperatore Sigis- inundo existentibus refertur facta esse concordia totalis inter ecclesiam catholicam ex parte una et Bohemos, qui non plus Hussite heretici nunccupabantur, sed Bohemi, parte ex altera. Et ob hoc in signum graciarum accionum feria quarta in vigilia Purificacionis sancte Marie 3%) solennis processio habita est Ratispone. ?7) Item eodem anno feria quinta in vigilia sancti Bartolomei *9) Sigismundus imperator post . coronam imperii susceptam cum magna solenni- 1437 tate Pragam ingressus, dominica sequenti in regem Bohemie secundo est coronatus. 3°) Anno Domini MCCCCXXXVII quidam de secta Hussitarum quadringenti congregati opidum Moravie Luttaw per scalas ingrediendo occupa- verunt,*^) post isti de Olmunts vice versa obtinu- erunt. Item eodem anno Eugenius papa Bononie residens XIII Kalendas Octobris *") concilium Basiliense sub gravibus penis solvit. Mitti- turque ab eodem concilio Gregorius Viciensis, episcopus Catelanus, ad Sigismundum, Romano- rum imperatorem, tunc Prage existentem, ut in re tam gravi eius voluntas et consilium audiatur. Imperator autem, priusquam illa legacio ad eum perveniret, gravi infirmitate tentus et laborans, propter quam eciam pedica sibi fuit abscisa, su- bito et ex insperato circa festum sancti Martini *?) cum uxore sua a Praga recessit et in Znaima, 51 opido Moravie, quinto ydus Decembris*?) in contri- cione et devocione magaa obiit, ductusque in Un- gariam et in ecclesia Bardinensi **) Strigoniensis provincie tumulatus. In cuius memoriam facta sunt carmina subsequencia pro epitaphio scul- penda: Cesar et imperium tuus en ego sacratum Rexi non ense, sed pietatis ope, Pontificem summum feci spretis tribus unum; Lustravi mundum scisma necando malum, Turcos oppressi et barbaras gentes excussi, Ampla dominia contulit manus mea. Et sunt Ungaria mea regna Bohemia plura Pace Sigismundus hic requiesco pius, At iter in Znaima mihi mors preclusit amara Cum grege catholico transeo sine fine bono Anno milleno quater centum ter decem adde Ac septem, mensis Decembris dieque nono. Epi[taphium] in Ladislaum, regem Panonie, Bohemie etc. Huic teneras, lector, lacrimas inplende sepulchro, Ingenium pietas si movet ulla tuum; Nam iacet hic primo defunctus flore iuventus Rex idem quondam Pannonieque decus. Dura Ladislaus in Turcos bella parabat Robore milicie diviciisque potens, Ut validum fidei trans Pontum pelleret hostem, Demeret ex Grecis exiciale iugum. Sed bis ad undenos nondum pervenerat, annos, Cum rapuit iuvenem precipitata dies. Iam populos in spem vincenda erexerat omnes Additus, et Turcis iam metus acer erat, Iamque gener poterat Gallorum ab rege vocari, Mors nisi turbasset invida coniugium. De Boemorum presule. Vincentinus erat Hebreo sanguine cretus, Qui coluit Lacia religione deos. Illirios adiit populos dyademate sumpto. Ut faceret sacros in sua lucra deos. 13) Poslové čeští šli do Basileje teprv r. 1482. Víz Palacký, Děj. n, Č. III, 2, str. 65 a násl. — **) 31 května 1433. — 32) Král. Bělehrad. — ?*) 1 února. — ?") 28 srpna 1436. — 3%) 23 srpna 1436. — **) 26 srpna. — “) 1 listopadu- Viz Staré letopisy české str. 104. — *') 19 září. — “) Kol. 11 pros. — *%) 9 pros. 1437. — **) Varadin.
Strana 58
1487 1368 1390 1396 1401 1402 1419 58 Sed postquam tenuem non sensit crescere bursam, Iamque nec Romanus nec Recuticus erat; Et venit ad Boemos auri invitatus amore Et vendidit Lacios in sua lucrs deos. Nullus erat cunctis Europe finibus exul, Auderet Lacium qui violare caput, Sed venit Italicus auri correptus amore, Explet et &ntiqua pectus avaricia. O sacer et magno minimus servandus amore, Quem plusquam superos Itala terra colit! O KRÁLI LADISLAVOVI. Non potuit Latium sermonem dicere presul, Sed potuit Lacio vendere more deos. O dignau tanto Boemorum presule gentem, Qui potuit nulla verba Latina loqui; Sed quia non lingua celebrantur sacra Latina, Quilibet hic presul rusticus esse potest. Anno Domini MCCCCX VII? Wienne in mona- sterio Scotorum et Nuremberge ad sanctum Egi- dium Scoti eiciuntur et Alemani instituuntur. 22. O králi Ladislavovi. 1368—1452. Rukopis knihovny Děčínské T. 82 Hic incipiam de rege Ladislao, qui fuit filius regis Alberti etc. Et primo introducam modi- cum de rege Sigismundo et Alberto rege, patre*) Ladislai regis. Sigismundus rex erat filius Karoli, imperatoris et regis Boemie, et fuit natus rex Sigismundus &nno Domini MCCCLXVIIIS?) in die s. Valentini martyris et episcopi. Idem rex Sigismundus fuit ad regnum Hungarie anno Do- mini MCCCLXXXX**) in die Palmarum in Alba Regali [coronatus]. Item rex Sigismundus perdidit magnum bellum cum Francigenis circa Nycopolym a. D. MCCCLXXXXVI®, feria proxima secunda ante festum s. Michaelis Archangeli.*) Item anno Dom. MCCCC[I']*) fuit rex Sigis- mundus per Hungaros detentus. Item anno Dom. MCCCC[II*]*) rex Sigismun- dus captivavit fratrem suum Wenczslaum et de- dit eum duci Alberto ad Wyennam.*) Item anno Dom. M*CCCC?XIX? moritur rex Wenczslaus Boemie.5) ltem rex Sigismundus intromisit se de regno Boemie post mortem fratris sui Wenczslai, et hoc anno Dom. M*CCCC?XIX? et equitavit Wratisla- viam, demum in reversione sua de Wratislavia circumvallavit Pragam cum magno exercitu, cardi- nalibus, episcopis, ducibus, marchionibus, comi- tibus, baronibus et cum infinita gente, et hoc anno Dom. MCCCCXX" circa festum s. Jobannis Baptiste,*) contra quem fuit Zysko et Pragenses et recessit ab obsidione; sed postmodum altero [anno] ad festum Martini iterum venit Boemiam cum magna gente, contra quem iterum fuit Zysko circa Montes Kuttnas, et ibi iterum nichil boni fecit rex Sigismundus, sed exussit civitatem Montes Cuttnas et mala operatus fuit in pauperibus etc. et sic ab illo tempore nunquam attemptavit reg- num Boemie, quousque imperator fuit factus. Nam anno Dom. MCCCCXXXIII? fuit coronatus in imperatorem Rome ad sanctum vel in ecclesia sancti Petri in die sancto Penthecostes ?) per pa- pam Ewgenium quartum, et post coronacionem im- perii fuit receptus per Boemos tamquam heres et mansit Prage et demum recessit a Praga. Anno Dom. MCCCCXXX[VII?] ductus est de Praga ha- bens quandam infirmitatem et venit ad civitatem !) 14. ünor&. — ?) Sigmund byl korunován za krále uherského 31 bř. r- 1387. — *) Bitva u Nikopole svedena byla dne 28 záři 1896, což bylo ve čtvrtek a ne v pondělí. — *) Zajeti Vśclava IV* stalo se dne 6 bfezna r. 1402. Viz Tomek, D&jepis m. Praby III, str. 409. — *) 16 srpna. — *) 24 června. — *) Dne 31 května 1433. *) Ruk. md patris. — ®) Ruk. má jen MCCCC...— *) Rukopis má opét jen MCCCC... 1497 1419 8 1483
1487 1368 1390 1396 1401 1402 1419 58 Sed postquam tenuem non sensit crescere bursam, Iamque nec Romanus nec Recuticus erat; Et venit ad Boemos auri invitatus amore Et vendidit Lacios in sua lucrs deos. Nullus erat cunctis Europe finibus exul, Auderet Lacium qui violare caput, Sed venit Italicus auri correptus amore, Explet et &ntiqua pectus avaricia. O sacer et magno minimus servandus amore, Quem plusquam superos Itala terra colit! O KRÁLI LADISLAVOVI. Non potuit Latium sermonem dicere presul, Sed potuit Lacio vendere more deos. O dignau tanto Boemorum presule gentem, Qui potuit nulla verba Latina loqui; Sed quia non lingua celebrantur sacra Latina, Quilibet hic presul rusticus esse potest. Anno Domini MCCCCX VII? Wienne in mona- sterio Scotorum et Nuremberge ad sanctum Egi- dium Scoti eiciuntur et Alemani instituuntur. 22. O králi Ladislavovi. 1368—1452. Rukopis knihovny Děčínské T. 82 Hic incipiam de rege Ladislao, qui fuit filius regis Alberti etc. Et primo introducam modi- cum de rege Sigismundo et Alberto rege, patre*) Ladislai regis. Sigismundus rex erat filius Karoli, imperatoris et regis Boemie, et fuit natus rex Sigismundus &nno Domini MCCCLXVIIIS?) in die s. Valentini martyris et episcopi. Idem rex Sigismundus fuit ad regnum Hungarie anno Do- mini MCCCLXXXX**) in die Palmarum in Alba Regali [coronatus]. Item rex Sigismundus perdidit magnum bellum cum Francigenis circa Nycopolym a. D. MCCCLXXXXVI®, feria proxima secunda ante festum s. Michaelis Archangeli.*) Item anno Dom. MCCCC[I']*) fuit rex Sigis- mundus per Hungaros detentus. Item anno Dom. MCCCC[II*]*) rex Sigismun- dus captivavit fratrem suum Wenczslaum et de- dit eum duci Alberto ad Wyennam.*) Item anno Dom. M*CCCC?XIX? moritur rex Wenczslaus Boemie.5) ltem rex Sigismundus intromisit se de regno Boemie post mortem fratris sui Wenczslai, et hoc anno Dom. M*CCCC?XIX? et equitavit Wratisla- viam, demum in reversione sua de Wratislavia circumvallavit Pragam cum magno exercitu, cardi- nalibus, episcopis, ducibus, marchionibus, comi- tibus, baronibus et cum infinita gente, et hoc anno Dom. MCCCCXX" circa festum s. Jobannis Baptiste,*) contra quem fuit Zysko et Pragenses et recessit ab obsidione; sed postmodum altero [anno] ad festum Martini iterum venit Boemiam cum magna gente, contra quem iterum fuit Zysko circa Montes Kuttnas, et ibi iterum nichil boni fecit rex Sigismundus, sed exussit civitatem Montes Cuttnas et mala operatus fuit in pauperibus etc. et sic ab illo tempore nunquam attemptavit reg- num Boemie, quousque imperator fuit factus. Nam anno Dom. MCCCCXXXIII? fuit coronatus in imperatorem Rome ad sanctum vel in ecclesia sancti Petri in die sancto Penthecostes ?) per pa- pam Ewgenium quartum, et post coronacionem im- perii fuit receptus per Boemos tamquam heres et mansit Prage et demum recessit a Praga. Anno Dom. MCCCCXXX[VII?] ductus est de Praga ha- bens quandam infirmitatem et venit ad civitatem !) 14. ünor&. — ?) Sigmund byl korunován za krále uherského 31 bř. r- 1387. — *) Bitva u Nikopole svedena byla dne 28 záři 1896, což bylo ve čtvrtek a ne v pondělí. — *) Zajeti Vśclava IV* stalo se dne 6 bfezna r. 1402. Viz Tomek, D&jepis m. Praby III, str. 409. — *) 16 srpna. — *) 24 června. — *) Dne 31 května 1433. *) Ruk. md patris. — ®) Ruk. má jen MCCCC...— *) Rukopis má opét jen MCCCC... 1497 1419 8 1483
Strana 59
1437 1438 140 O KRÁLI LADISLAVOVI. Z(n]oymam in Moravia, X miliaria sitam de Wyenna, et ibi mortuus a. D. MCCCCXXXVII?, et, sepultus est in Waradino in Hungaria. Deus misereatur anime sue. Et post mortem ipsius regis Sigismundi et imperatoris congregati insimul prelati et barones regni Hungarie in Posonio elegerunt sibi in re- gem Albertum, ducem Austrie. quem eodem anno post eleccionem, videlicet MCCCCXXXVIII? co- ronaverunt unacum coniuge sua Elyzabeth, filia regis Sigismundi, in die Circumcisionis Domini* prima die Januarii in Alba Regali. Demum fuit ductus ad civitatem Buden(sem] cum sollempni- tate et cum magno gaudio est susceptus. Item idem rex Albertus fuit electus in regem Bohemie eodem anno et coronatus in die san- ctorum apostolorum Petri et Pauli.9) Statim post coronacionem incepit expugnare civitatem Thabor, sed relicto Thabor sustulit se Wratislaviam et demum venit e converso Budam et ibi acquisivit exercitum et gentem contra Thurcos, qui tunc invaserunt regnum Hungarie, et ibi quadam in- firmitate seu dissenteria infectus et sic reliquit campum cum exercitu suo et venit infirmus cum paucis ad quandam villam super Strigonium ad ttia milliaria sitam prope Danubium nomine Longa Villa alias Nesmyl, et ibidem mortuus est anno Dom. M*CCCC?XXXVIIII?^, in vigilia san- ctorum apostolorum Symonis et s. Jude,?) et se- pultus est in Alba Regali cum coniuge sua Elyza- beth, que eciam post ipsum mortua est. Post mortem regis Alberti fuit adducta per barones regni Hungarie domina regina Elyzabeth iam pregnas existens in Veterem Budam in Eczel- burg et deinde in Wyssegradum castrum, ubi tunc corona regni erat, que postmodo fuit alie- nata et data tunc regi Frederico. Abinde domina regina recessit versus Strigonium et ulternis ad Komarnaw in Schutta et ibi peperit filium, et hoc anno Domini MCCCCXL^. Natus est in Ko- marnaw in castro in magna stuba in Dominica, qua cantatur in cena Dei Reminiscere, quasi hora tercia noctis, XXI die mensis Februarii in hac silaba tunc Petrum IX Kal. [Marcii] fuit baptisatus per reverendissimum patrem et dominum Dyoni- 9) 29 června. — *) 27 října 1439. 59 sium, archiepiscopum Strigoniensem, in magna stuba in castro Komarnaw altera die post ipsius nativitatem. Compatres vero isti fuerunt: comes Bartholomeus de Segnio, magister Franciscus. tunc plebanus ecclesie Budensis. domina Marga- retha, tunc magistra curie domine regine. Item rex Ladislaus statim post puerperium fuit ductus ita in cunabulis ad Albam Regalem et cum sancta corona in die sancto et festo Penthecostes per dominum archiepiscopum Dyo- nisium et multis ibidem prelatis et baronibus [pre- sentibus] sollempniter in Alba Regali fuit coro- natus et cinctus ad regem militarem per Nicolaum de Wlak alias de Fraystak, et hoc anno ut supra post suam nativitatem. Et demum non longo tempore fuit ductus rex Ladislaus ad Forchten- stayn et abinde fuit presentatus et ad fideles manus datus per reginam Elyzabeth rex Ladislaus et due sorores et corona sancta regni Hungarie, quos omnes suscepit, sed tamen unam maritavit seniorem marchioni Wilhelmo de Michsna et secundam filiam reliquit in Wyenna in castro, Sed regem Ladislaum apud se in magua custodia usque ad XIII annum a sua nativitate, et illum tenuit ultra voluntatem matris sue et dominorum de Hungaria et Boemie, Austrie, qui sepius ab eo postulaverunt dominum et heredem ipsorum, sed minime dedit eis eum, sed iam postmodum in anno MCCCCLII, quando se ipse Fredricus transtulit Romam ad imperium suscipiendum, re- cepit ipsum regem Ladislaum secum ad Romam ultra omnium dominorum voluntatem. Accepta corona imperiali — et fuit coronatus in domi- nica, qua cantatur in cena Dei Letare, unacum uxore sua acceperunt coronas imperiales — et hoc anno Domini MCCCCLII?, XIV? Kal. Aprilis — et statim post coronacionem equitavit ad Napuliam et reliquit regem Ladislaum Rome apud dominum apostolicum Nicolaum V, usque quo reverteretur de Napulia. Et sic veniens transtulit se ad Sty- riam et venit ad Novam Civitatem, que sita est octo milliaria a Wyenna, feria tercia proxima post Gervasii et Prothasii martyrum anno LII? Kalendis Julii. Et statim post ingressum impera- toris ad Novam Civitatem venit et imperatoris
1437 1438 140 O KRÁLI LADISLAVOVI. Z(n]oymam in Moravia, X miliaria sitam de Wyenna, et ibi mortuus a. D. MCCCCXXXVII?, et, sepultus est in Waradino in Hungaria. Deus misereatur anime sue. Et post mortem ipsius regis Sigismundi et imperatoris congregati insimul prelati et barones regni Hungarie in Posonio elegerunt sibi in re- gem Albertum, ducem Austrie. quem eodem anno post eleccionem, videlicet MCCCCXXXVIII? co- ronaverunt unacum coniuge sua Elyzabeth, filia regis Sigismundi, in die Circumcisionis Domini* prima die Januarii in Alba Regali. Demum fuit ductus ad civitatem Buden(sem] cum sollempni- tate et cum magno gaudio est susceptus. Item idem rex Albertus fuit electus in regem Bohemie eodem anno et coronatus in die san- ctorum apostolorum Petri et Pauli.9) Statim post coronacionem incepit expugnare civitatem Thabor, sed relicto Thabor sustulit se Wratislaviam et demum venit e converso Budam et ibi acquisivit exercitum et gentem contra Thurcos, qui tunc invaserunt regnum Hungarie, et ibi quadam in- firmitate seu dissenteria infectus et sic reliquit campum cum exercitu suo et venit infirmus cum paucis ad quandam villam super Strigonium ad ttia milliaria sitam prope Danubium nomine Longa Villa alias Nesmyl, et ibidem mortuus est anno Dom. M*CCCC?XXXVIIII?^, in vigilia san- ctorum apostolorum Symonis et s. Jude,?) et se- pultus est in Alba Regali cum coniuge sua Elyza- beth, que eciam post ipsum mortua est. Post mortem regis Alberti fuit adducta per barones regni Hungarie domina regina Elyzabeth iam pregnas existens in Veterem Budam in Eczel- burg et deinde in Wyssegradum castrum, ubi tunc corona regni erat, que postmodo fuit alie- nata et data tunc regi Frederico. Abinde domina regina recessit versus Strigonium et ulternis ad Komarnaw in Schutta et ibi peperit filium, et hoc anno Domini MCCCCXL^. Natus est in Ko- marnaw in castro in magna stuba in Dominica, qua cantatur in cena Dei Reminiscere, quasi hora tercia noctis, XXI die mensis Februarii in hac silaba tunc Petrum IX Kal. [Marcii] fuit baptisatus per reverendissimum patrem et dominum Dyoni- 9) 29 června. — *) 27 října 1439. 59 sium, archiepiscopum Strigoniensem, in magna stuba in castro Komarnaw altera die post ipsius nativitatem. Compatres vero isti fuerunt: comes Bartholomeus de Segnio, magister Franciscus. tunc plebanus ecclesie Budensis. domina Marga- retha, tunc magistra curie domine regine. Item rex Ladislaus statim post puerperium fuit ductus ita in cunabulis ad Albam Regalem et cum sancta corona in die sancto et festo Penthecostes per dominum archiepiscopum Dyo- nisium et multis ibidem prelatis et baronibus [pre- sentibus] sollempniter in Alba Regali fuit coro- natus et cinctus ad regem militarem per Nicolaum de Wlak alias de Fraystak, et hoc anno ut supra post suam nativitatem. Et demum non longo tempore fuit ductus rex Ladislaus ad Forchten- stayn et abinde fuit presentatus et ad fideles manus datus per reginam Elyzabeth rex Ladislaus et due sorores et corona sancta regni Hungarie, quos omnes suscepit, sed tamen unam maritavit seniorem marchioni Wilhelmo de Michsna et secundam filiam reliquit in Wyenna in castro, Sed regem Ladislaum apud se in magua custodia usque ad XIII annum a sua nativitate, et illum tenuit ultra voluntatem matris sue et dominorum de Hungaria et Boemie, Austrie, qui sepius ab eo postulaverunt dominum et heredem ipsorum, sed minime dedit eis eum, sed iam postmodum in anno MCCCCLII, quando se ipse Fredricus transtulit Romam ad imperium suscipiendum, re- cepit ipsum regem Ladislaum secum ad Romam ultra omnium dominorum voluntatem. Accepta corona imperiali — et fuit coronatus in domi- nica, qua cantatur in cena Dei Letare, unacum uxore sua acceperunt coronas imperiales — et hoc anno Domini MCCCCLII?, XIV? Kal. Aprilis — et statim post coronacionem equitavit ad Napuliam et reliquit regem Ladislaum Rome apud dominum apostolicum Nicolaum V, usque quo reverteretur de Napulia. Et sic veniens transtulit se ad Sty- riam et venit ad Novam Civitatem, que sita est octo milliaria a Wyenna, feria tercia proxima post Gervasii et Prothasii martyrum anno LII? Kalendis Julii. Et statim post ingressum impera- toris ad Novam Civitatem venit et imperatoris
Strana 60
60 O KRÁLI LADISLAVOVI. 142 uxor ipsius cum rege Ladislao feria quinta in die sanctorum Decem millium martyrum. Eodem anno ut supra, feria sexta in die Panthaleonis martyris V Kal. Augusti, diffidarunt Fridericum imperatorem, qui tunc erat in Nova Civitate, item post diffidacionem in anno ut supra LII?, VII? ydus Augusti in die s. Donati et, Afre, equestres et pedestres plus quam... milia hominum, CXL currus ultra Danubium per pontes [transie- runt), et ibi expectavit eos Heynricus de Rosen- berg de Bomia bene cum duobus millibus hominum vel citra, qui simul confederati cum domino Wlrico de Cylio et Wlrico Ayncinger et cum Wyennensibus et A[u]stralibus dominis circumdederunt et wal- laverunt quoddam fortalicium ipsius imperatoris nomine Ortt et obtinuerunt illud per potenciam cum eodem populo; et hoc anno Domini 2c. LII° feria V* in octava s. Laurencii XVI Kal. Septem- bris. Multos, ne fe[re] omnes, qui erant in fortali- cio, captivaverunt. Item feria tercia anno eodem 2c. LII?, XI? Kal. Septembris in octava Assumpcionis beate Marie Virginis, exivit dominus Wiricus de Cyle, do- minus Heynricus de Rossenberg et Aycinger et magister civium tunc Wykhoff cum magno exercitu tam equestribus, [quam] pedestribus et infinitis curribus ad colloquia habenda cum imperatore Friderico pro pace facienda et rege Ladislao ipsis dandum, et hoc ante Novam Civitatem in campo; sed ipse imperator, licet consensum antea de- disset ad parlamenta secum facienda, sed feria quinta in festum s. Bartholomei apostoli directis mane litteris, quod nollet habere aliqua colloquia cum eis, et sic statim eodem die circumdederunt et circumvallaverunt Novam Civitatem bene cum XX" milibus hominum et optinuerunt quoddam molendinum ante civitatem et ibidem captivave- runt magistrum pixidis meliorem ipsius impera- toris et receperunt ibi in molendino tres bom- bardas sive pixides. Item eodem die in festo s. Bartholomei apo- stoli venerunt isti tres prelati de partibus su- perioribus, episcopus Salezburgensis, episcopus Ratisponensis, episcopus Frigiensis, ad quorum ad- ventum tota universitas, canonici, clerici et omnes claustrales cum sollempni processione extra portam turris Rubei exierunt processionaliter et eos intro- duxerunt cum sollempnitate ad civitatem Wyenen- sem inter quintam et sexram horam orologii Wye- 1462 nensis ad ecclesiam s. Stephani prothomartyris. Item feria tercia eodem anno ut supra LII?, in die Decolacionis s. Johannis Baptiste. exive- runt iterum plures de Wyenna bene ad mille vel plures et sic isti fuerunt exercitui, qui erat ante Novam civitatem, adiuncti feria quarta in die sanctorum martyrum Felicis et Aucti. Videns autem imperator talea exercitum se circumval- lasse, factis trewgis cum Wirico de Cilio et aliis capitaneis coram episcopis de Salezburga, Ratis- ponensi et Frigiensi ante Novam Civitstem bene ad duas horas, et ibi fuit facta plenaria concordia inter imperatorem Fridericum et capitaneos exer- citus; et statim post proxime doininicam post fe- stum s. Egidii abbatis fuit uuncciatum sorori regis Ladislai et civibus Wyenensibus, quomodo facta esset plena concordia, quod debet regem Ladislaum eis presentare, dare et assignare. Extunc in lau- dem Dei omnipotentis et ipsi(us] gloriose vir- ginis Marie omnes campanas pulsaverunt et ignes sollempnes in tota civitate Wyenensi fecerunt ob liberacionem regis Ladislai. Item eodem anno zc. LII*, feria II* proxima ante Nativitatem s. Marie Virginis, II nonas Sep- tembris fuit presentatus et datus rex Ladislaus per episcopum Salczburgensem domino Wirico de Cilio per manum ad manum ipsi de Cilio; et fuit eadem die in Podem ad balneum naturale et ibi eadem nocte permansit, altera die feria tercia ad Partelsdorf, ibidem eciam pernoctavit. Sed proxima feria quarta ante Nativitatem gloriose virginis Marie anno Domini millesimo CCCCLII Sexta die mensis Septembris fuit cum magna sollempnitate et decore et gaudio utriusque sexus introductus ad civitatem Wyenensem cum sollemp- nibus processionibus universitatis, clericorum et religiosorum ac virginum processionaliter sibi obviantibus (sic) et habuit in se tunicam bruratici coloris cum auro intextam et pileum de castore et unum mediocrem equum brauni coloris, sed postquam venit sub celum, extunc fuit sibi in- positum unum crinale de margaritis et lapidibus precicsis, et fuit introductus ad civitatem Wyen- nam et demum ad ecclesiam sancti Stephani prothomartiris circa quartam horam orologii Wyennensis; et ibi fuit decantatum Tedeum lau- damus, extunc fuit ductus ad castrum. Laus tibi
60 O KRÁLI LADISLAVOVI. 142 uxor ipsius cum rege Ladislao feria quinta in die sanctorum Decem millium martyrum. Eodem anno ut supra, feria sexta in die Panthaleonis martyris V Kal. Augusti, diffidarunt Fridericum imperatorem, qui tunc erat in Nova Civitate, item post diffidacionem in anno ut supra LII?, VII? ydus Augusti in die s. Donati et, Afre, equestres et pedestres plus quam... milia hominum, CXL currus ultra Danubium per pontes [transie- runt), et ibi expectavit eos Heynricus de Rosen- berg de Bomia bene cum duobus millibus hominum vel citra, qui simul confederati cum domino Wlrico de Cylio et Wlrico Ayncinger et cum Wyennensibus et A[u]stralibus dominis circumdederunt et wal- laverunt quoddam fortalicium ipsius imperatoris nomine Ortt et obtinuerunt illud per potenciam cum eodem populo; et hoc anno Domini 2c. LII° feria V* in octava s. Laurencii XVI Kal. Septem- bris. Multos, ne fe[re] omnes, qui erant in fortali- cio, captivaverunt. Item feria tercia anno eodem 2c. LII?, XI? Kal. Septembris in octava Assumpcionis beate Marie Virginis, exivit dominus Wiricus de Cyle, do- minus Heynricus de Rossenberg et Aycinger et magister civium tunc Wykhoff cum magno exercitu tam equestribus, [quam] pedestribus et infinitis curribus ad colloquia habenda cum imperatore Friderico pro pace facienda et rege Ladislao ipsis dandum, et hoc ante Novam Civitatem in campo; sed ipse imperator, licet consensum antea de- disset ad parlamenta secum facienda, sed feria quinta in festum s. Bartholomei apostoli directis mane litteris, quod nollet habere aliqua colloquia cum eis, et sic statim eodem die circumdederunt et circumvallaverunt Novam Civitatem bene cum XX" milibus hominum et optinuerunt quoddam molendinum ante civitatem et ibidem captivave- runt magistrum pixidis meliorem ipsius impera- toris et receperunt ibi in molendino tres bom- bardas sive pixides. Item eodem die in festo s. Bartholomei apo- stoli venerunt isti tres prelati de partibus su- perioribus, episcopus Salezburgensis, episcopus Ratisponensis, episcopus Frigiensis, ad quorum ad- ventum tota universitas, canonici, clerici et omnes claustrales cum sollempni processione extra portam turris Rubei exierunt processionaliter et eos intro- duxerunt cum sollempnitate ad civitatem Wyenen- sem inter quintam et sexram horam orologii Wye- 1462 nensis ad ecclesiam s. Stephani prothomartyris. Item feria tercia eodem anno ut supra LII?, in die Decolacionis s. Johannis Baptiste. exive- runt iterum plures de Wyenna bene ad mille vel plures et sic isti fuerunt exercitui, qui erat ante Novam civitatem, adiuncti feria quarta in die sanctorum martyrum Felicis et Aucti. Videns autem imperator talea exercitum se circumval- lasse, factis trewgis cum Wirico de Cilio et aliis capitaneis coram episcopis de Salezburga, Ratis- ponensi et Frigiensi ante Novam Civitstem bene ad duas horas, et ibi fuit facta plenaria concordia inter imperatorem Fridericum et capitaneos exer- citus; et statim post proxime doininicam post fe- stum s. Egidii abbatis fuit uuncciatum sorori regis Ladislai et civibus Wyenensibus, quomodo facta esset plena concordia, quod debet regem Ladislaum eis presentare, dare et assignare. Extunc in lau- dem Dei omnipotentis et ipsi(us] gloriose vir- ginis Marie omnes campanas pulsaverunt et ignes sollempnes in tota civitate Wyenensi fecerunt ob liberacionem regis Ladislai. Item eodem anno zc. LII*, feria II* proxima ante Nativitatem s. Marie Virginis, II nonas Sep- tembris fuit presentatus et datus rex Ladislaus per episcopum Salczburgensem domino Wirico de Cilio per manum ad manum ipsi de Cilio; et fuit eadem die in Podem ad balneum naturale et ibi eadem nocte permansit, altera die feria tercia ad Partelsdorf, ibidem eciam pernoctavit. Sed proxima feria quarta ante Nativitatem gloriose virginis Marie anno Domini millesimo CCCCLII Sexta die mensis Septembris fuit cum magna sollempnitate et decore et gaudio utriusque sexus introductus ad civitatem Wyenensem cum sollemp- nibus processionibus universitatis, clericorum et religiosorum ac virginum processionaliter sibi obviantibus (sic) et habuit in se tunicam bruratici coloris cum auro intextam et pileum de castore et unum mediocrem equum brauni coloris, sed postquam venit sub celum, extunc fuit sibi in- positum unum crinale de margaritis et lapidibus precicsis, et fuit introductus ad civitatem Wyen- nam et demum ad ecclesiam sancti Stephani prothomartiris circa quartam horam orologii Wyennensis; et ibi fuit decantatum Tedeum lau- damus, extunc fuit ductus ad castrum. Laus tibi
Strana 61
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 61 Domine, quod ereptus de manibus et potestate ipsius Friderici imperatoris 2c. Et licet Hungari proscripsissent se in liga, quam fecerant cum do- mino Wlrico de Cilio et dominus de Rosenberg de Boemia et Wlricus Aynczinger cum aliquibus dominis de Austria et eciam civitate Wyennensi et cum hoc et alique civitates et prelatis (sic) in solfidum] se proscripserunt pro rege Ladislao postulandi (sic) et ipsum eripere de potestate et ma- nibus imperatoris, tamen ipsi Hungari minime pro- scripcionem tenuerunt nec imple[ve runt, sed fin- xerunt ipsis quandam tergivergacionem post ean- dem proscripsionem et ligam factam dicentes, quod haberent cum imperatore trewgas pacis usque ad festum sancti Michaelis, quod ... et fecerunt Hungari, ut est mos ipsorum, qui di- dicerunt fallacias, sed non librum perlegerunt ... (cetera desiderantur). 23. Eneáše Sylvia Kronika česká. (Aeneae Sylvi Chronicon Bohemiae.) Aeneae Silvii Piccolominaei Senensis, cardinalis sanctae Sabinae, ad Alfonsum, Aragonum regem clarissimum, in historiam Bohemicam praefatio incipit. Lege feliciter. Interitura esse, quaequel) nascuntur, atque homines imprimis, quos ea de causa mortales appellant, omnes norunt, plurimi damnant. Nam cur hominem natura finxit, cui negata immortalitate spatium vitae brevissimum indulsit? Cornicibus et cervis, quorum nihil intererat, longissimum largita est aevum. Sed cui de naturae operibus iudicare permissum, quam nihil esse aliud quam Deum vel Dei decretum dixerim. Ego illud mihi persuadeo: nisi mors introisset in orbem terra- rum, ex duobus alterum fuisse necessarium: aut terrae scilicet,2) quam coleremus, amplitudinem 3) sine fine patuisse, aut humanam generationem interdictam. Nam quis mundi ambitus homines capiat in horas absque mortis periculo nascentes? Tot praeterea calamitates hominem circumsiliunt, Překlad kroniky Eneáše Sylvia (B) Jana Húsky. (A) Mikuláše Konáče. Tato kronika národu Českého právě dotýká od počitie jeho, kteří bývali knížata a králi vlast zpravovali do času krále Jiřieho prvnieho, i věci dále kraje okolního též oznamuje, mírně vypravuje a vypisuje; kterůž Eneaš, Silvius řečený, slavný muž v ten čas a velmi učený, duovodně sepsal, z mnohých kronik vybral, Alfonsovi oddal, Aragonskému králi přejasnému, chtěje každému zjevit smrtedlnému, jacie bojové v Čechách a mordové byli, ohňové, Že všecko, což se narodí, umříti mosí a předně lidé, kteréž proto smrtelnými nazývají, všichni vědí mnozí potupují (ruk. putují). Neb proč člověka při- rození učinilo, když zapřev jemu nesmrtedlnosti, čas života velmi krátký puojčilo? Vranám a jelenóm, o nichž nic nepříslušelo, velmě dluhý dalo jest věk. Ale komu o skutcích a účincích přirození súditi puojčeno jest, kteréžto nic jiného býti, než že Buoh aneb jeho ustavení jest, pravím? Já sobě toto radím a za to mám, že jedno by smrt nebyla na vókol země vešla, jedno ze dvojieho moselo by se bylo státi: anebo aby zemi, na kteréjž bychom bydliti 1) Ruk. 2 quaecumque. — 2) solum 2. — 3) ampliorem 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 61 Domine, quod ereptus de manibus et potestate ipsius Friderici imperatoris 2c. Et licet Hungari proscripsissent se in liga, quam fecerant cum do- mino Wlrico de Cilio et dominus de Rosenberg de Boemia et Wlricus Aynczinger cum aliquibus dominis de Austria et eciam civitate Wyennensi et cum hoc et alique civitates et prelatis (sic) in solfidum] se proscripserunt pro rege Ladislao postulandi (sic) et ipsum eripere de potestate et ma- nibus imperatoris, tamen ipsi Hungari minime pro- scripcionem tenuerunt nec imple[ve runt, sed fin- xerunt ipsis quandam tergivergacionem post ean- dem proscripsionem et ligam factam dicentes, quod haberent cum imperatore trewgas pacis usque ad festum sancti Michaelis, quod ... et fecerunt Hungari, ut est mos ipsorum, qui di- dicerunt fallacias, sed non librum perlegerunt ... (cetera desiderantur). 23. Eneáše Sylvia Kronika česká. (Aeneae Sylvi Chronicon Bohemiae.) Aeneae Silvii Piccolominaei Senensis, cardinalis sanctae Sabinae, ad Alfonsum, Aragonum regem clarissimum, in historiam Bohemicam praefatio incipit. Lege feliciter. Interitura esse, quaequel) nascuntur, atque homines imprimis, quos ea de causa mortales appellant, omnes norunt, plurimi damnant. Nam cur hominem natura finxit, cui negata immortalitate spatium vitae brevissimum indulsit? Cornicibus et cervis, quorum nihil intererat, longissimum largita est aevum. Sed cui de naturae operibus iudicare permissum, quam nihil esse aliud quam Deum vel Dei decretum dixerim. Ego illud mihi persuadeo: nisi mors introisset in orbem terra- rum, ex duobus alterum fuisse necessarium: aut terrae scilicet,2) quam coleremus, amplitudinem 3) sine fine patuisse, aut humanam generationem interdictam. Nam quis mundi ambitus homines capiat in horas absque mortis periculo nascentes? Tot praeterea calamitates hominem circumsiliunt, Překlad kroniky Eneáše Sylvia (B) Jana Húsky. (A) Mikuláše Konáče. Tato kronika národu Českého právě dotýká od počitie jeho, kteří bývali knížata a králi vlast zpravovali do času krále Jiřieho prvnieho, i věci dále kraje okolního též oznamuje, mírně vypravuje a vypisuje; kterůž Eneaš, Silvius řečený, slavný muž v ten čas a velmi učený, duovodně sepsal, z mnohých kronik vybral, Alfonsovi oddal, Aragonskému králi přejasnému, chtěje každému zjevit smrtedlnému, jacie bojové v Čechách a mordové byli, ohňové, Že všecko, což se narodí, umříti mosí a předně lidé, kteréž proto smrtelnými nazývají, všichni vědí mnozí potupují (ruk. putují). Neb proč člověka při- rození učinilo, když zapřev jemu nesmrtedlnosti, čas života velmi krátký puojčilo? Vranám a jelenóm, o nichž nic nepříslušelo, velmě dluhý dalo jest věk. Ale komu o skutcích a účincích přirození súditi puojčeno jest, kteréžto nic jiného býti, než že Buoh aneb jeho ustavení jest, pravím? Já sobě toto radím a za to mám, že jedno by smrt nebyla na vókol země vešla, jedno ze dvojieho moselo by se bylo státi: anebo aby zemi, na kteréjž bychom bydliti 1) Ruk. 2 quaecumque. — 2) solum 2. — 3) ampliorem 2.
Strana 62
62 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. ut mori satius sit, quam vitam producere miseram. Optabunt fortasse utcunque vivere, quis vitae alterius adempta spes, quamvis et huiusmodi homines mortem sibi aliquando consciverint. At homini christiano, qui Deum fabricasse *) mundum constanter credit, nec dubitat, illum gubernare, quae condidit, iniquitatem quoque omnem ab eo alienam putat, sacri veteresque sermones fidem faciunt, qui animas e corporibus excedentes in alia loca migrare tradunt, in quis praemia pro benefactis, supplicia pro maleficiis expendant, quando in hac mortali vita et viros bonos in?) adversis rebus oppressos et iniquos homines saepenumero blandis fortunae afflatibus in sublime raptos cernimus. Licet in omni gente, quae sub coelo est, hoc videre: Bohemia tamen testimonio satis fuerit, iu qua nostra aetate pessimi homines reiecta Romanae ecclesiae obedientia, concul. cata parentum religione, sacerdotibus Christi occisis, fanis sanctorum dirutis, sine fide, sine bonis moribus, in latrociniis, in adulteriis, in omni spurcitia viventes adversus potentissimos reges, in- mumerabiles populos, peritissimos duces, structissimos exercitus invicti perstiterunt. Ex quibus plerique ad hoc aevi pervenere, deliciis affluentes, plerique, cum diu ex arbitrio vixissent, non morbo, non gladio ex hac luce, sed naturae necessitate senio confecti abierunt,9) ut si nil aliud quam praesentis vitae cursum animo volvas, beatos iudices, qui tot victoriis potiti, apud suos cives (A) kterak Jan Žižka, ačkoli jsa slepý, kniežata řiešská, jiné Němci (sic) cepy také nahrával, ciesaře přemáhal, z země vyhnával. Protoż jie sobě neobtěžnj čiesti, neb muože tobě vžitek přinésti, Cechu, Slováku, Moravée, Poláku, chvíli všeljaků. Na kroniku českú předmluva. Že by svorností malé věci v veliké rostly a nesvorností veliké zkaženy byly, Salustius výborný pověděl kronikář. To pověděnie že přepravé jest, domácie věc (jiné opustiece) netoliko okazuje, ale také (jakož obecně říkají) makati se rukama muože. Neb co jest jiného České královstvie někdy tak slavné, tak bohaté a až k nebi vyvýšené učinilo ? Jediné sama svornost. A zase též království časuov, kteréž ještě pamět mnohých nésti muože, co jiného k takorómu hubenie, mordovśnie a jednak k samómu zkaženie přivedlo? Jediné nesvornost. Takováťt jest svornosti síla, taková užitečnost, kterážto rozptýlené věci shromažďoje, mdlé silné činí, bez kteréžto ani město ani královstvie (jakož sám mistr jednoty a svornosti mluví) trvá, ale hyne a v nic obráceno byvś. Protoż onen Silurius (o kterómż i Beroaldus, éasuo těchto výborný písař, Bononským konšelóm o svornosti mlavě zmínku činí) takovů svornosti znamenaje užitečnost, osmdesáti svým synóm přie- *) fortasse 2. — ?) et 2. — *) obierunt 2. (B) měli, širokost bez konce otevřína byla, anebo aby lidské rozplozeníf zspovédíno bylo. Neb který by svéta okršlek lidi osihl a v se vzal, když by se na každů hodinu bez příkaze (sic) smrti rodili? Také tak mnoho bíd a psot člověka obkličují, že by umfiti lépe bylo, nežli Zivot prodiiti biedny. Zádati budü snad jakž takž živi býti ti, kterýmž jiného života odjata jest naděje, ačkoli i takoví lidé, že někdy smrt jim přijde, svědomí mají. Ale člověku křesťanu, jenž stále věří, že Buoh stvořil svět, aniž pochy- boje, že on věšě (sic), což stvořil, zpravuje a že každá nepravost od ňeho oddálena jest, za to má, tomu svaté a staré řeči vieru činí, kteréžto řeči svaté dušě z těl vycházející na jiná miesta se stěhovati vypravují, v kterýchžto mzdy za dobrodiní a muky za zlé číny vzíti mají, když v tomto smrtedlném životě i muže dobré v protivných věcech utiščené i zlé lidi častokrát lahodným ščestím na výsost vtržené vidímy. Sluší ve všech národech to viděti: však Česká země k svědectrie (sic) dosti buď, v kte- réjžto za našich časnov velmě zlí lidé, zavrha řím- ského kostela poslušenstvie, potlačiv starost svých věrné náboženství, kněží Kristovy zmordovavše, chrámy svatých pobořivše, bez víry, bez dobrých mravuov, v lotrovstvu, v cizoložstvu, ve všie nečistotě živi jsúc, však protiy najmocnějším králóm, protiv množství lidu, protiv najrychtovnějším vuodcím i najstrojněj- ším vojskám nepřemoženi ostali sú: Z něchžto (sic) někteří do těchto časuov živí só rozkošemi oplývajíce, a mnozí, jakž sú žádali, život veda, ne nemocí, ne
62 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. ut mori satius sit, quam vitam producere miseram. Optabunt fortasse utcunque vivere, quis vitae alterius adempta spes, quamvis et huiusmodi homines mortem sibi aliquando consciverint. At homini christiano, qui Deum fabricasse *) mundum constanter credit, nec dubitat, illum gubernare, quae condidit, iniquitatem quoque omnem ab eo alienam putat, sacri veteresque sermones fidem faciunt, qui animas e corporibus excedentes in alia loca migrare tradunt, in quis praemia pro benefactis, supplicia pro maleficiis expendant, quando in hac mortali vita et viros bonos in?) adversis rebus oppressos et iniquos homines saepenumero blandis fortunae afflatibus in sublime raptos cernimus. Licet in omni gente, quae sub coelo est, hoc videre: Bohemia tamen testimonio satis fuerit, iu qua nostra aetate pessimi homines reiecta Romanae ecclesiae obedientia, concul. cata parentum religione, sacerdotibus Christi occisis, fanis sanctorum dirutis, sine fide, sine bonis moribus, in latrociniis, in adulteriis, in omni spurcitia viventes adversus potentissimos reges, in- mumerabiles populos, peritissimos duces, structissimos exercitus invicti perstiterunt. Ex quibus plerique ad hoc aevi pervenere, deliciis affluentes, plerique, cum diu ex arbitrio vixissent, non morbo, non gladio ex hac luce, sed naturae necessitate senio confecti abierunt,9) ut si nil aliud quam praesentis vitae cursum animo volvas, beatos iudices, qui tot victoriis potiti, apud suos cives (A) kterak Jan Žižka, ačkoli jsa slepý, kniežata řiešská, jiné Němci (sic) cepy také nahrával, ciesaře přemáhal, z země vyhnával. Protoż jie sobě neobtěžnj čiesti, neb muože tobě vžitek přinésti, Cechu, Slováku, Moravée, Poláku, chvíli všeljaků. Na kroniku českú předmluva. Že by svorností malé věci v veliké rostly a nesvorností veliké zkaženy byly, Salustius výborný pověděl kronikář. To pověděnie že přepravé jest, domácie věc (jiné opustiece) netoliko okazuje, ale také (jakož obecně říkají) makati se rukama muože. Neb co jest jiného České královstvie někdy tak slavné, tak bohaté a až k nebi vyvýšené učinilo ? Jediné sama svornost. A zase též království časuov, kteréž ještě pamět mnohých nésti muože, co jiného k takorómu hubenie, mordovśnie a jednak k samómu zkaženie přivedlo? Jediné nesvornost. Takováťt jest svornosti síla, taková užitečnost, kterážto rozptýlené věci shromažďoje, mdlé silné činí, bez kteréžto ani město ani královstvie (jakož sám mistr jednoty a svornosti mluví) trvá, ale hyne a v nic obráceno byvś. Protoż onen Silurius (o kterómż i Beroaldus, éasuo těchto výborný písař, Bononským konšelóm o svornosti mlavě zmínku činí) takovů svornosti znamenaje užitečnost, osmdesáti svým synóm přie- *) fortasse 2. — ?) et 2. — *) obierunt 2. (B) měli, širokost bez konce otevřína byla, anebo aby lidské rozplozeníf zspovédíno bylo. Neb který by svéta okršlek lidi osihl a v se vzal, když by se na každů hodinu bez příkaze (sic) smrti rodili? Také tak mnoho bíd a psot člověka obkličují, že by umfiti lépe bylo, nežli Zivot prodiiti biedny. Zádati budü snad jakž takž živi býti ti, kterýmž jiného života odjata jest naděje, ačkoli i takoví lidé, že někdy smrt jim přijde, svědomí mají. Ale člověku křesťanu, jenž stále věří, že Buoh stvořil svět, aniž pochy- boje, že on věšě (sic), což stvořil, zpravuje a že každá nepravost od ňeho oddálena jest, za to má, tomu svaté a staré řeči vieru činí, kteréžto řeči svaté dušě z těl vycházející na jiná miesta se stěhovati vypravují, v kterýchžto mzdy za dobrodiní a muky za zlé číny vzíti mají, když v tomto smrtedlném životě i muže dobré v protivných věcech utiščené i zlé lidi častokrát lahodným ščestím na výsost vtržené vidímy. Sluší ve všech národech to viděti: však Česká země k svědectrie (sic) dosti buď, v kte- réjžto za našich časnov velmě zlí lidé, zavrha řím- ského kostela poslušenstvie, potlačiv starost svých věrné náboženství, kněží Kristovy zmordovavše, chrámy svatých pobořivše, bez víry, bez dobrých mravuov, v lotrovstvu, v cizoložstvu, ve všie nečistotě živi jsúc, však protiy najmocnějším králóm, protiv množství lidu, protiv najrychtovnějším vuodcím i najstrojněj- ším vojskám nepřemoženi ostali sú: Z něchžto (sic) někteří do těchto časuov živí só rozkošemi oplývajíce, a mnozí, jakž sú žádali, život veda, ne nemocí, ne
Strana 63
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 63 carissimi, inter opes quam plurimas, inoffensi morbis, quantum homini licet, aevum produxere. Contra vero infelices dicas ac superis odiosos fuisse, qui pro lege patrum custodienda, pro veritate, pro iustitia, pro honestate aut in exsilio pauperes obiere, aut in medio vitae cursu rapti, ante ora suorum miserabili cruciatu necati sunt. Sed verissima est christianae religionis assertio, quae post vitam huius saeculi patere alteram adstruit iis, qui religiose vixerunt, iucundam ac beatam, reliquis molestam et infelicem. Cui sententiae et Judaei et Saraceni et gentiles et ipsi quoque pbilosophi consentiunt, quos veri conscios et humanae vitae magistros putant. Nemo homo est, cui non insit aliquid boni: eo Deus in terra et in hac transitoria vita remunerat. Neque eoim mole malorum obstante coelestem conferre lucem potest. Vitia apud inferos plectuntur. Viris bonis, quis terra clausa est, coelum patet. Peregrina in terris virtus, in coelo civis. Cisca ?) igitur, Ciaccho 9) et Ptascho,?) quos felices Bohemi credidere, tot proeliorum victores, tanto imperio praeditos, Co- randa quoque et Jacobellus, quibus velut apostolis Christi aut angelis e coelo missis populorum aures patuere, cum Procopiis pugna caesis, cum Johanne ac Hieronymo Constantiae in magna sy- (A) klad, kterak by oni v světě státi a trvati mohli, tento dal. Když stár jsa k smrti se přibližoval, jed- nomu každému z synuo svazku metel podal roz- kázav jej pojeduá zlámati. Ale když toho všickni učinití nemohli, on sám po jedné metly všecky zlá- mal, kterýmto přeopatrným účinkem a příkladem výborný otec syny napomenul, že by oni silní 2 moeni dotavad byli, dokavadž by mezi sebü svorni a myslí spojení trvali; mdlí pak a nemocní, jestliže by nesvorností rozděleni byli. Toho účinku výborného a příkladu přeužitečného kdyby Čechové nedávních (a aspoň výborní měšťané města velmě znamenitého Pražského) i těchto časuo následovali, ne takt by nesvornost aZ podnes jim a odtud véemu královstvie jistě velmě škoditi mohla; kterážto nesvornost že od duchovních pošla, to zjevné jest. Z kterýchžto někteří nemohúce podlé svých vuolí za času krále Václava posledního míst povýšených, na kterýchž by panovali, a prebend hojných, pro kteréž se svě- tili, pri kapitole pražské dosáhnůúti, oddělivše se od nie, oddali se v haněnie všech vespolek a v zjevná utrhánie od papeže až do mnicha, kteréhožto šelmú hroznů, jiné pak vlky hltavými, proroky falešnými, svatokrádcemi etc. nazievali a že by ti sami pravdu víry nalezše lidu ji oznamovali, tu pravdu, kterúž podnes za dostatečnost viery křesťanské drží, v sa- mém posvátném pod obojí zpnosobů přijímání po- kládali. Oni zase v samém poslušenstvie cierkve svaté, kteráž toliko v Římě býti praví, spasenie zakládali: ktož by té nechtěl poslušen býti, že by se takový odřezanec a kacieř sám svévolně na zatracenie od- suzoval. Takovými nesmyslnými a z pýcby neb ne- (B) mečem z tohoto světla, ale přirozenú potřebností a starostí zemřechu. Tak že, kdyby vic jiného nežli ny- nějšícho života jejich běh na mysli rozjímal, blaho- slavené by jích súdil, kteříž toliko vítézstvie duojda mezi svými měšťany najmilejšími. mezi velikým zbo- žím, bez úrazu nemoci, jakž člověku slušno jest, na dlúho věk svnoj provedli sú. Ale zase řekl by ne- ščastné a Bohu v nenávisti býti, kteříž pro zákona otcuov ostříhání, pro pravdu, pro spravedlnost, pro ctnost nebo v vypuzení chudí zemřeli, anebo pro- střed bábu života zlapání před tváří svých bídnými mukami zmordováni sú. Ale velmě pravé jest kře- sťanskéj viery ujisťení, kteráž po životě tohoto věku jiný býti život utvrzuje těm, kteříž v pravéj vieře živi byli, utěšený a blažený, jiným truchly a ne- ščastný. K téjto výpovědi i Židé i Saraceni i po- hané i oni také mndrci přivolují, kteréž za ty, jenž pravdu znají, a za života lidského mistry mají. Žád- ného člověka není, v ňemž by nětco pravdy nebylo a dobrého; tím Buoh na zemi a v tomto minulém životě daruje. Nebo ani proto, že by hora zlých skutkuov zastávala, nebeského dáti světla nemnož. Hřiechové u pekel mučí se. Dobrým mužóm, kte- rýmž země zavřína jest, nebe otevříno. Příchodší na zemi jest ctnost, měšťanka v nebi. Protož Žiška, Čapek, Ptáček, kteréž Čechové ščastné býti věřicho, toliko bojvov vítěze velikúů mocí vzdviZené; Coranda také i Jakúbek, jimžto jakžto apoštolóm Kristovým aneb angelóm s nebe poslaným lidské usi biechu otevříny, s Prokůpky v boji zbitými, s Janem a s Jero- nymem v Constancii na hlavném sněmu ohňem po- tupenými v peklech muky dávají za viery křesťan- 7) Zischa 2. — *, Ciacho 2. — *) Ptasco 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 63 carissimi, inter opes quam plurimas, inoffensi morbis, quantum homini licet, aevum produxere. Contra vero infelices dicas ac superis odiosos fuisse, qui pro lege patrum custodienda, pro veritate, pro iustitia, pro honestate aut in exsilio pauperes obiere, aut in medio vitae cursu rapti, ante ora suorum miserabili cruciatu necati sunt. Sed verissima est christianae religionis assertio, quae post vitam huius saeculi patere alteram adstruit iis, qui religiose vixerunt, iucundam ac beatam, reliquis molestam et infelicem. Cui sententiae et Judaei et Saraceni et gentiles et ipsi quoque pbilosophi consentiunt, quos veri conscios et humanae vitae magistros putant. Nemo homo est, cui non insit aliquid boni: eo Deus in terra et in hac transitoria vita remunerat. Neque eoim mole malorum obstante coelestem conferre lucem potest. Vitia apud inferos plectuntur. Viris bonis, quis terra clausa est, coelum patet. Peregrina in terris virtus, in coelo civis. Cisca ?) igitur, Ciaccho 9) et Ptascho,?) quos felices Bohemi credidere, tot proeliorum victores, tanto imperio praeditos, Co- randa quoque et Jacobellus, quibus velut apostolis Christi aut angelis e coelo missis populorum aures patuere, cum Procopiis pugna caesis, cum Johanne ac Hieronymo Constantiae in magna sy- (A) klad, kterak by oni v světě státi a trvati mohli, tento dal. Když stár jsa k smrti se přibližoval, jed- nomu každému z synuo svazku metel podal roz- kázav jej pojeduá zlámati. Ale když toho všickni učinití nemohli, on sám po jedné metly všecky zlá- mal, kterýmto přeopatrným účinkem a příkladem výborný otec syny napomenul, že by oni silní 2 moeni dotavad byli, dokavadž by mezi sebü svorni a myslí spojení trvali; mdlí pak a nemocní, jestliže by nesvorností rozděleni byli. Toho účinku výborného a příkladu přeužitečného kdyby Čechové nedávních (a aspoň výborní měšťané města velmě znamenitého Pražského) i těchto časuo následovali, ne takt by nesvornost aZ podnes jim a odtud véemu královstvie jistě velmě škoditi mohla; kterážto nesvornost že od duchovních pošla, to zjevné jest. Z kterýchžto někteří nemohúce podlé svých vuolí za času krále Václava posledního míst povýšených, na kterýchž by panovali, a prebend hojných, pro kteréž se svě- tili, pri kapitole pražské dosáhnůúti, oddělivše se od nie, oddali se v haněnie všech vespolek a v zjevná utrhánie od papeže až do mnicha, kteréhožto šelmú hroznů, jiné pak vlky hltavými, proroky falešnými, svatokrádcemi etc. nazievali a že by ti sami pravdu víry nalezše lidu ji oznamovali, tu pravdu, kterúž podnes za dostatečnost viery křesťanské drží, v sa- mém posvátném pod obojí zpnosobů přijímání po- kládali. Oni zase v samém poslušenstvie cierkve svaté, kteráž toliko v Římě býti praví, spasenie zakládali: ktož by té nechtěl poslušen býti, že by se takový odřezanec a kacieř sám svévolně na zatracenie od- suzoval. Takovými nesmyslnými a z pýcby neb ne- (B) mečem z tohoto světla, ale přirozenú potřebností a starostí zemřechu. Tak že, kdyby vic jiného nežli ny- nějšícho života jejich běh na mysli rozjímal, blaho- slavené by jích súdil, kteříž toliko vítézstvie duojda mezi svými měšťany najmilejšími. mezi velikým zbo- žím, bez úrazu nemoci, jakž člověku slušno jest, na dlúho věk svnoj provedli sú. Ale zase řekl by ne- ščastné a Bohu v nenávisti býti, kteříž pro zákona otcuov ostříhání, pro pravdu, pro spravedlnost, pro ctnost nebo v vypuzení chudí zemřeli, anebo pro- střed bábu života zlapání před tváří svých bídnými mukami zmordováni sú. Ale velmě pravé jest kře- sťanskéj viery ujisťení, kteráž po životě tohoto věku jiný býti život utvrzuje těm, kteříž v pravéj vieře živi byli, utěšený a blažený, jiným truchly a ne- ščastný. K téjto výpovědi i Židé i Saraceni i po- hané i oni také mndrci přivolují, kteréž za ty, jenž pravdu znají, a za života lidského mistry mají. Žád- ného člověka není, v ňemž by nětco pravdy nebylo a dobrého; tím Buoh na zemi a v tomto minulém životě daruje. Nebo ani proto, že by hora zlých skutkuov zastávala, nebeského dáti světla nemnož. Hřiechové u pekel mučí se. Dobrým mužóm, kte- rýmž země zavřína jest, nebe otevříno. Příchodší na zemi jest ctnost, měšťanka v nebi. Protož Žiška, Čapek, Ptáček, kteréž Čechové ščastné býti věřicho, toliko bojvov vítěze velikúů mocí vzdviZené; Coranda také i Jakúbek, jimžto jakžto apoštolóm Kristovým aneb angelóm s nebe poslaným lidské usi biechu otevříny, s Prokůpky v boji zbitými, s Janem a s Jero- nymem v Constancii na hlavném sněmu ohňem po- tupenými v peklech muky dávají za viery křesťan- 7) Zischa 2. — *, Ciacho 2. — *) Ptasco 2.
Strana 64
64 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. nodo igni damnatis, apud inferos poenas dant temeratae religionis aeternumque dabunt. Eosque procul dubio Roccheccana'?) sequetur, et qui ei auscultant divinae legis temeratoros, nisi ante finem vitae suae resipierint.!') Viri constantes, qui vel exilium, vel carcerem, vel caedem pro testamento Christi fortiter pertulere,!?) cum rege suo in coelo regnant ex aliena victoria trium- phantes. Quorum multa milia Bohemia tulit. Nam sicut Hussitarum insania Bohemicum nomen labefactavit, ita et!?) fortium virorum constantia illustravit. Nec provincia eat, quae tempore nostro plures Christi martyres quam Bohemia produxerit. Inter quos equitem íuisse non est ambiguum nobilibus parentibus ortum, quem captum ab Hussitis admotum ignibus pedem'*) primum, deinde tibias, mox genua coxasque, postremo reliquas corporis partes exuri passum,!^) potius quam illorum insaniae consentire.!$) Admiranda sunt, quae tempestate nostra inter Bohemos emersere, sive pacem, sive bellum recenseas. Mihi vero, dum valitudinis causa in balneis Viterbiensibus ago procul ab negotiis curiae, haud indigna cura visa est res bohemicas scribere atque hominibus nostris ex bar. baris, quae partim vidimus, partim vero auditu!") accepimus, digna memoratu nota efficere. Sunt enim multa, quae in communi nosse perutile est. Haec dum cogito, cuius potissimum nomini de- (A) návisti pocházejícími řečmi lid obecný dobrý a k ve- denie přesnadný místo smířenie, jednoty a společného milovánie vuodce výborní k ukrutnému krve prolé- vánie královstvie takové, jakož pověděno, jednak k zkaženie přivedli, znajíce oni, že ne v samém Římě toliko cierker svatá jest, ale po všem světě volených božích zbor, nynějších i budúcích etc.; tito pak že ne v samém podobojí zpuosobů posvát- ném, ale v duchovním přijímánie, v milovánie boha, od kteréhož jsmy na svět vyvedeni, životným duchem obdařeni, kterýž nás krmí, kterýž obraňuje a v milo- vánie bli£nieho zákon netoliko pfirozenf, ale psany i proroci záleží. Tať jest tak veliká příčina té hrozné nesvornosti, ukrutnfch bojuo a královstvie hubenie. O Kriste Ježíši, k tomu-liž jsí svátost těla svého a krve zuostaviti ráčil? taková-li jsí se cestů k otci svému bral? ten-li pfiklad na sobě okázal? O pa- stýři výborný, dlúho-liž jse (sic) pastýřóm falešným a marnym vétrem nadutym dívati» dlábo-li spáti budeš? Povstaniž, prosímeť, již povstaň a pastýře ty pobládilé k prvniemu zpnosobu příveda, ovce své v jeden ovčinec, jakož jsi zaslíbil, uveď, ať se více již vespolek nemordojí, pastev sobě, kterýmiž si je nad jiné obdaril, nehubí. Nebf nad České královstvie ve všie Enropí, jakož kronikáři praví, žádného nenie, v kterémž by tak divná proměňovánie časuo těchto byla, kterýchž kronika tato dostatečně dotýče. Neb od pojitie národu Českého všecka kniežata, krále, všecky boje šťastně i nešťastně provedené a zvláště za času ciesaře Sigmunda a Jana Žižky, kteréhož mnozie božím bičem býti praví, ukrutné války i okolnie (B) skéj porušení a na věky dávati badá. Za nimi táké bez pochybení Rokycan půjde a kteříž jeho poslúchají božieho zákona rušitelé, leč se před skončením po- kají a toho přestanů. Mażi stali, ktefiż nebo vy- puzenie, nebo žalář, nebo smrt pro zákon Pána Krista udatně trpěli, s králem svým v nebesích kra- luji, z cizího vítězství vítězujíce, jichžto mnoho tisí- cnov Česká země přijala. Nebo jakož husovská blá- znivost české jméno ponížíla, takéž i silných muží stálost osvítila. Aniž která krajina jest, kteráž by za času našeho víc Kristových mučedlníkuov nežli Česká země vyvedla. Mezi nimižto, jakož není po- chybenie, jeden urozený bieše, z panského řádu pošlý, kterýž polapen jsa od Husákuov, na oheň jest vydán a najprv v nohy, potom v lýtka, pak v kolena, pak v stehna, najposled v jiné strany těla pořád a oblášč pálen jest, prve nežli by jejich bláznivosti přivolil. Předivné věci jsń, kteréžto za času našeho mezi Čechy vzknikly jsú, buď pokoj buď války rozsuzujíc. Ale mně, když sem se dle zdraví v Viterbenských láznách teplých myl pozdál od úřadných prací dvora papežského, ne nehodná péče vidína mi jest, věci české popsati a lidem našim o cizích lidí věcech, kteréž jsmy díl viděli a díl slyšeli; hodné pamatovánie, oznámiti. Nebo jsú mnohé věci, kteréž vóbec znáti jest velmě požitečné. Toto když sem myslil, čímu bych jménu najlépe obětoval, ty si'mě první potkal, kterýž věk náš netoliko naučením a dobrými mravy, ale světlem také věcí čiňených okrašluješ a jakžto některaká najjasnější hvězda osvěcuješ. Protož tobě českú kroniku posvécuji: neb tvému jmónu napsaná !*) Rocshezana 2. — "') resipuerint 2. — '*) pertnlerent 2. — '*) se 2, — '*) pedes 8. — '*) passum 2 8. — '*) con- sentiret 2. — '") ex auditu 2.
64 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. nodo igni damnatis, apud inferos poenas dant temeratae religionis aeternumque dabunt. Eosque procul dubio Roccheccana'?) sequetur, et qui ei auscultant divinae legis temeratoros, nisi ante finem vitae suae resipierint.!') Viri constantes, qui vel exilium, vel carcerem, vel caedem pro testamento Christi fortiter pertulere,!?) cum rege suo in coelo regnant ex aliena victoria trium- phantes. Quorum multa milia Bohemia tulit. Nam sicut Hussitarum insania Bohemicum nomen labefactavit, ita et!?) fortium virorum constantia illustravit. Nec provincia eat, quae tempore nostro plures Christi martyres quam Bohemia produxerit. Inter quos equitem íuisse non est ambiguum nobilibus parentibus ortum, quem captum ab Hussitis admotum ignibus pedem'*) primum, deinde tibias, mox genua coxasque, postremo reliquas corporis partes exuri passum,!^) potius quam illorum insaniae consentire.!$) Admiranda sunt, quae tempestate nostra inter Bohemos emersere, sive pacem, sive bellum recenseas. Mihi vero, dum valitudinis causa in balneis Viterbiensibus ago procul ab negotiis curiae, haud indigna cura visa est res bohemicas scribere atque hominibus nostris ex bar. baris, quae partim vidimus, partim vero auditu!") accepimus, digna memoratu nota efficere. Sunt enim multa, quae in communi nosse perutile est. Haec dum cogito, cuius potissimum nomini de- (A) návisti pocházejícími řečmi lid obecný dobrý a k ve- denie přesnadný místo smířenie, jednoty a společného milovánie vuodce výborní k ukrutnému krve prolé- vánie královstvie takové, jakož pověděno, jednak k zkaženie přivedli, znajíce oni, že ne v samém Římě toliko cierker svatá jest, ale po všem světě volených božích zbor, nynějších i budúcích etc.; tito pak že ne v samém podobojí zpuosobů posvát- ném, ale v duchovním přijímánie, v milovánie boha, od kteréhož jsmy na svět vyvedeni, životným duchem obdařeni, kterýž nás krmí, kterýž obraňuje a v milo- vánie bli£nieho zákon netoliko pfirozenf, ale psany i proroci záleží. Tať jest tak veliká příčina té hrozné nesvornosti, ukrutnfch bojuo a královstvie hubenie. O Kriste Ježíši, k tomu-liž jsí svátost těla svého a krve zuostaviti ráčil? taková-li jsí se cestů k otci svému bral? ten-li pfiklad na sobě okázal? O pa- stýři výborný, dlúho-liž jse (sic) pastýřóm falešným a marnym vétrem nadutym dívati» dlábo-li spáti budeš? Povstaniž, prosímeť, již povstaň a pastýře ty pobládilé k prvniemu zpnosobu příveda, ovce své v jeden ovčinec, jakož jsi zaslíbil, uveď, ať se více již vespolek nemordojí, pastev sobě, kterýmiž si je nad jiné obdaril, nehubí. Nebf nad České královstvie ve všie Enropí, jakož kronikáři praví, žádného nenie, v kterémž by tak divná proměňovánie časuo těchto byla, kterýchž kronika tato dostatečně dotýče. Neb od pojitie národu Českého všecka kniežata, krále, všecky boje šťastně i nešťastně provedené a zvláště za času ciesaře Sigmunda a Jana Žižky, kteréhož mnozie božím bičem býti praví, ukrutné války i okolnie (B) skéj porušení a na věky dávati badá. Za nimi táké bez pochybení Rokycan půjde a kteříž jeho poslúchají božieho zákona rušitelé, leč se před skončením po- kají a toho přestanů. Mażi stali, ktefiż nebo vy- puzenie, nebo žalář, nebo smrt pro zákon Pána Krista udatně trpěli, s králem svým v nebesích kra- luji, z cizího vítězství vítězujíce, jichžto mnoho tisí- cnov Česká země přijala. Nebo jakož husovská blá- znivost české jméno ponížíla, takéž i silných muží stálost osvítila. Aniž která krajina jest, kteráž by za času našeho víc Kristových mučedlníkuov nežli Česká země vyvedla. Mezi nimižto, jakož není po- chybenie, jeden urozený bieše, z panského řádu pošlý, kterýž polapen jsa od Husákuov, na oheň jest vydán a najprv v nohy, potom v lýtka, pak v kolena, pak v stehna, najposled v jiné strany těla pořád a oblášč pálen jest, prve nežli by jejich bláznivosti přivolil. Předivné věci jsń, kteréžto za času našeho mezi Čechy vzknikly jsú, buď pokoj buď války rozsuzujíc. Ale mně, když sem se dle zdraví v Viterbenských láznách teplých myl pozdál od úřadných prací dvora papežského, ne nehodná péče vidína mi jest, věci české popsati a lidem našim o cizích lidí věcech, kteréž jsmy díl viděli a díl slyšeli; hodné pamatovánie, oznámiti. Nebo jsú mnohé věci, kteréž vóbec znáti jest velmě požitečné. Toto když sem myslil, čímu bych jménu najlépe obětoval, ty si'mě první potkal, kterýž věk náš netoliko naučením a dobrými mravy, ale světlem také věcí čiňených okrašluješ a jakžto některaká najjasnější hvězda osvěcuješ. Protož tobě českú kroniku posvécuji: neb tvému jmónu napsaná !*) Rocshezana 2. — "') resipuerint 2. — '*) pertnlerent 2. — '*) se 2, — '*) pedes 8. — '*) passum 2 8. — '*) con- sentiret 2. — '") ex auditu 2.
Strana 65
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 65 dicem, tu primus occuris, qui saeculum nostrum non doctrina solum ac bonis moribus, sed splen- dore quoque rerum gestarum exornas et quasi clarissimum quoddam sidus illustras. Tibi ergo Bohe- micam historiam dedico. Nam tuo nomini inscripta facile cum rerum tuarum notitia, quas doctis- simi celebrarunt, ad posteros transferetur. Hanc ego ab origine gentis in hanc usque aetatem, si Deus dabit, producam, in qua, et si vetera digna sunt memoria, illustriora tamen nova existimo, quae cum certa tum admirabilia sunt. Nec mea sententia regnum ullum est, in quo aevo nostro tot mutationes, tot bella, tot strages, tot miracula emerserint, quot Bohemia nobis ostendit. Haec ergo tuae maiestati libens pandam. Vale et quod ab homine tibi deditissimo mittitur, quodcumque est, iegito bonique consule. Finis praefationis.'*) Aeneae!) Silvii Piccolominaei, cardinalis sanctae Sabinae, historiae Bohemicae liber primus incipit. Bohemia") in solo barbarico trans Danubium sita Germaniae portio est, Aquilonis flatibus tota ferme exposita. Cuius ad orientem vergens latus Moravi obtinent et Sclesitarum natio, septen- trionem iidem Sclesitae ac Saxones, qui et Misinenses?) et Turingi?) appellantur. Ad occidentem Judicum terra est Baioariorumque *) regio. Meridionalem plagam cum?) Baioariif) tum Australes habent, qui ripas utrasque Danubii accolunt. Nec alia Bohemiae quam Theutonum terra coniungitur. (A) země připomienaje, vypisuje. Kterüzto kroniku, všecky jiné opustiv, zdálo mi se podlé možnosti i pře- ložiti i také vytisknáti, proto i že tak ozdobnů řečí latinská a od tak znamenitého a učeného, ač ně- kterak české strany nepřátelského, sepsána jest muže i že jie nade všecky jiné víra přidána býti množe, poněvadž dosti pevné svědomie jest, jakož Firmi- anus mluví, kteréž se od samých vydává nepřátel. Protož jie sobě, pravý Čechu, Moravane a Slováku, Ciesti neobtéZuj; neb v nie mnohem viece i divnáj- se dobře! Počíná se kronika česká, a nejprve o po- lożenie země České, o řekách a o městech jejich i o mraviech Čechuo. Kapitola I. — Česká země v krajině barbarské za Dunajem po- ložená Germanii strana jest, puolnočním větróm jednak vydaná. Kteréžto k východu náchylný bok Moravané držie a Slezský národ, puolnoční stranu též Slezáci a Sasfcové, ktefiż i Mishafi i Thurinkové slovd. Na západ jest Chebská země a Bavorskych krajina. Polednie stranu i Bavořané i Rakušané mají, kteříž oba břehy Dunajská drží. Aniž se jiná Čechóm nežli Němcuno země připojuje. 18) Ruk. 2 má: Explicit prefacio. (B) snadně s skutkuov tvých známostí, kteréž velmě učení muži vypisovali, k budúcím potomkóm přine- šena (sic) bude. Tu jistů já od počátku toho lidu až do tohoto věku, dá-li Pán Buoh, provedu; v nížto, ač staré věci hodny sú památky, však mním, že nové sú osviecenější, kteréž když jisté, tím sú i divné. Aniž (mú výpovědí) které království jest, v ňemž by za našeho věku toliko proměn, tolik bojí, tolik morduoy, tolik divů stalo se a vyšlo. Ty já tvému duostojenství královskému rád zjevím. Zdráv buď a, coi od élovéka tobé najpoddanéjsieho se posielá, což pak koli jest, čti a dobrým poraď (totiž čísti). Čechy v zemi barbarskéj, totiž hlupcuov, za Dunajem položeny, částka Germanie, totiž i němeč- ských svrchních zemí, jsú větróm polunočním jakžto docela vyloženy. Českéj země bok neb stranu k vý- chodu slunečnému obrácenú Moravčné obdržují a Slezský národ, polunoční stranu tíž Slezáci a Sa- sové, kteříž i Mišnčné a Turyngové slovú. K zá- padu Foytlonská země jest a Bavorská krajina. Na polednie i Bavoři i Rakušené tu stranu mají, kteříž na obojích březích Dunaje obydlují. Aniž jiná země, jedno německá, k českéj se spojuje. !) Ruk. 2 má nápis: Historiae Bohemicae primus liber incipit foeliciter a první vydání jako 1, jen že končí svůj nápis lib. primus incipit. Lege toeliciter. — ?) Misnenses 2. — ?) Thuringi 2. — *) Bauarorumque 2. — *) tum 2. — *) Bawari u. «) Následující část vypravování podána jest od spisovatele této kroniky dle Palkavovy kroniky recense Mi- kuláše Čecha znamenané ve vydání Pulkavy (Prameny dějin č. V.) číslem 3. str, 3 a 4.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 65 dicem, tu primus occuris, qui saeculum nostrum non doctrina solum ac bonis moribus, sed splen- dore quoque rerum gestarum exornas et quasi clarissimum quoddam sidus illustras. Tibi ergo Bohe- micam historiam dedico. Nam tuo nomini inscripta facile cum rerum tuarum notitia, quas doctis- simi celebrarunt, ad posteros transferetur. Hanc ego ab origine gentis in hanc usque aetatem, si Deus dabit, producam, in qua, et si vetera digna sunt memoria, illustriora tamen nova existimo, quae cum certa tum admirabilia sunt. Nec mea sententia regnum ullum est, in quo aevo nostro tot mutationes, tot bella, tot strages, tot miracula emerserint, quot Bohemia nobis ostendit. Haec ergo tuae maiestati libens pandam. Vale et quod ab homine tibi deditissimo mittitur, quodcumque est, iegito bonique consule. Finis praefationis.'*) Aeneae!) Silvii Piccolominaei, cardinalis sanctae Sabinae, historiae Bohemicae liber primus incipit. Bohemia") in solo barbarico trans Danubium sita Germaniae portio est, Aquilonis flatibus tota ferme exposita. Cuius ad orientem vergens latus Moravi obtinent et Sclesitarum natio, septen- trionem iidem Sclesitae ac Saxones, qui et Misinenses?) et Turingi?) appellantur. Ad occidentem Judicum terra est Baioariorumque *) regio. Meridionalem plagam cum?) Baioariif) tum Australes habent, qui ripas utrasque Danubii accolunt. Nec alia Bohemiae quam Theutonum terra coniungitur. (A) země připomienaje, vypisuje. Kterüzto kroniku, všecky jiné opustiv, zdálo mi se podlé možnosti i pře- ložiti i také vytisknáti, proto i že tak ozdobnů řečí latinská a od tak znamenitého a učeného, ač ně- kterak české strany nepřátelského, sepsána jest muže i že jie nade všecky jiné víra přidána býti množe, poněvadž dosti pevné svědomie jest, jakož Firmi- anus mluví, kteréž se od samých vydává nepřátel. Protož jie sobě, pravý Čechu, Moravane a Slováku, Ciesti neobtéZuj; neb v nie mnohem viece i divnáj- se dobře! Počíná se kronika česká, a nejprve o po- lożenie země České, o řekách a o městech jejich i o mraviech Čechuo. Kapitola I. — Česká země v krajině barbarské za Dunajem po- ložená Germanii strana jest, puolnočním větróm jednak vydaná. Kteréžto k východu náchylný bok Moravané držie a Slezský národ, puolnoční stranu též Slezáci a Sasfcové, ktefiż i Mishafi i Thurinkové slovd. Na západ jest Chebská země a Bavorskych krajina. Polednie stranu i Bavořané i Rakušané mají, kteříž oba břehy Dunajská drží. Aniž se jiná Čechóm nežli Němcuno země připojuje. 18) Ruk. 2 má: Explicit prefacio. (B) snadně s skutkuov tvých známostí, kteréž velmě učení muži vypisovali, k budúcím potomkóm přine- šena (sic) bude. Tu jistů já od počátku toho lidu až do tohoto věku, dá-li Pán Buoh, provedu; v nížto, ač staré věci hodny sú památky, však mním, že nové sú osviecenější, kteréž když jisté, tím sú i divné. Aniž (mú výpovědí) které království jest, v ňemž by za našeho věku toliko proměn, tolik bojí, tolik morduoy, tolik divů stalo se a vyšlo. Ty já tvému duostojenství královskému rád zjevím. Zdráv buď a, coi od élovéka tobé najpoddanéjsieho se posielá, což pak koli jest, čti a dobrým poraď (totiž čísti). Čechy v zemi barbarskéj, totiž hlupcuov, za Dunajem položeny, částka Germanie, totiž i němeč- ských svrchních zemí, jsú větróm polunočním jakžto docela vyloženy. Českéj země bok neb stranu k vý- chodu slunečnému obrácenú Moravčné obdržují a Slezský národ, polunoční stranu tíž Slezáci a Sa- sové, kteříž i Mišnčné a Turyngové slovú. K zá- padu Foytlonská země jest a Bavorská krajina. Na polednie i Bavoři i Rakušené tu stranu mají, kteříž na obojích březích Dunaje obydlují. Aniž jiná země, jedno německá, k českéj se spojuje. !) Ruk. 2 má nápis: Historiae Bohemicae primus liber incipit foeliciter a první vydání jako 1, jen že končí svůj nápis lib. primus incipit. Lege toeliciter. — ?) Misnenses 2. — ?) Thuringi 2. — *) Bauarorumque 2. — *) tum 2. — *) Bawari u. «) Následující část vypravování podána jest od spisovatele této kroniky dle Palkavovy kroniky recense Mi- kuláše Čecha znamenané ve vydání Pulkavy (Prameny dějin č. V.) číslem 3. str, 3 a 4.
Strana 66
66 ENEÁSE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Regionis longitudo latitudogue paene par, nam formam rotundam tradunt, cuius diametrum trium dierum itinere expedito pateat. Silva universam claudit, quam veteres Herciniam vocavere, cuius et Graeci scriptores et Latini meminerunt. Flumina, quae terram irrigant, universa in Albim ?) exonerantur. Hic in montibus exoriens, quae Bohemiam Moraviamqne disterminant, mediam ferme provinciam perlabitur, primo in occidentem, deinde in septentrionem versus. Ubi provinciam re- linquit, per angustias montium et abrupta convallium praeceps Saxoniam petit, quam duas in partes dirimens in Oceanum) fertur ubique a Rheno flumine aequo terrarum spatio distans, quem ple- rique Germaniae terminum Sarmatiaeque quondam dixere. Sed nostra aetate Oderam fluvium, qui Sclesiam intersecat et ipsam Viscelam ?), Prutenorum amnem, Germania praetergressa Albim in alveo continet. Amnes alii, quos Bohemi memorant, Orlicze, quod aquilam significat, Egra, qui ex nomine oppidi, quod alluit, vocitatur in terra Advoceatornm exoriens, apud Litomericiam'*) Albi miscetur. sed cunctos Multavia!!) excedit, qui metropolim regni Pragam influit; hic Sacavam'!?) et Lusini- cium et Misam et Albim secum trahit. Oppida toto regno memorabilia: Praga, regi pontificique honesta sedes, neque minor neque ignobilior Etrusca Florentia, tris in partes divisa, quis nomina indidere Parvam Pragam, Veterem (A) Krajiny té dlúhost a širokost jednak rovný zpuosob okrůúhlý býti praví, kteréž by mu za tři dni cesty pěšiemu byla. Les všecku zavřel, kterýž staří Hirciniam nazvali, o ňemž i řečští i latinští písaři zmínku učinili. Řeky, kteréž zemi svlažují, všecky do Labe vcházejí, kteréžto Labe na horách se po- čínaje, kteréž Česků zemi a Moravskú dělie, po pro- střed jednak vlasti teče, najprve na západ a potom na pnol noci, kdežto vlasti nechávaje skrze hory a veliké údolie prudce do Miešně vpadá, kterúžto na dvě straně rozděluje, do moře se unese a tu se od Rýnu řeky rovnú dalekostí dělí; což mnozie Ger- manii pomezí a Sarmacii někdy pravili, ale našeho věku Odru řeku, kteráž Slezii dělie, a.ta Viscelii, Pruzský potok, Germanii pomijejici 8 Labem spojuje. Řeky jiné, kteréž Čechové připomínají, jsú: Orlice, kteráž ptáka znamenává, Ohře, kteráž ze jména města, okolo kteréhož teče, jméno má, v zemi Chebské po- čínajíc se u Litoměřic s Labem se směšuje. Ale všecky Vltava převyšuje, kterážto prostředkem do hlavního města Prahy teče. Ta Sázavu, Lužnici, Miezu a Labe s sebů pojímá. Města po všem královstvie pamětlivá: Praha, králi i biskupu počestná stolice, ani menšie ani ne- znamenitějšíce nežli Etruzská Florencia, na tii strany rozdělená, kterýmž jména přezděli: Menší Praha, Stará a Nová. Malá levý bok Munltavy řeky drží a (B) České země dlúhost a širokost jakžto rovna jest; neb praví, že zpuosob její jest okráhlý, k jejieżto pravému prostředku za tři dni cestu vyplně přijdeno bude. Les všecku zavierá, kterýž staří Hercinií na- zývachu, o ňemž i fećśći i latinśći pisafi pamět činí.. Řeky všecky, kteréž zemi obvlažují, do Labě vpadají. Ta na horách vycházeje, kteréž Čechy 8 Moravn dělí, jakžto prostředkem země teče, najprv k západu, potom k puolnoci se obrátiv. A tu opustiv zemi Óeská, skrze úzkosti hor, zmoly a údolí prudse (sic) se do Sas valí, a Sasy na dvě straně rozděliv, do moře se nese, všady od Rýnu řeky jsa rovnü mérá zemé odsazena a oddálena, jižto mnozí něterdy praviechu, Że by ona byla cil a konec Germanie a Sarmacie. Ale v naśem věku Odru řeku, kteráž Slezko rozdóluje, a Vislu, pruskf potok, Germanii pomíjejíc, Labe v svých březích neb v sobě zadržuje. Potokové jiní, kteréž Čechové zpomínají: Orlice, jenž orla znamenává; Egra, Ohře, jenž ze jména města, kteréž omývá, slove, v zemi Foytlanskéj vy- cházeje, u Litoměřic s Labem se míší. Ale všecky Vltava vyvysuje, kterái do hlavnieho mésta, do Prahy, teče. A ta Sázavu, Lužnici a Mízy a Labe s sebů táhne. Města ve všem královstvie (sic) památce hodná: Praha, króli a biskupovi čestná stolice, ani menší, ani neznamenitější od vlaskéj Florencie, na tři strany rozdělená, jimžto jména vložiechu: Malá Praha, Nová a Stará. Malá strana levý bok Vltavy řeky zaměst- 7) Albeam 2 a tak niże. — *) Occeanum 2. — *) Wisselam 2. — '*) Lytomeritiam 2. — '') Multeania 2 a tak niże. — '*) Sazanam 2.
66 ENEÁSE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Regionis longitudo latitudogue paene par, nam formam rotundam tradunt, cuius diametrum trium dierum itinere expedito pateat. Silva universam claudit, quam veteres Herciniam vocavere, cuius et Graeci scriptores et Latini meminerunt. Flumina, quae terram irrigant, universa in Albim ?) exonerantur. Hic in montibus exoriens, quae Bohemiam Moraviamqne disterminant, mediam ferme provinciam perlabitur, primo in occidentem, deinde in septentrionem versus. Ubi provinciam re- linquit, per angustias montium et abrupta convallium praeceps Saxoniam petit, quam duas in partes dirimens in Oceanum) fertur ubique a Rheno flumine aequo terrarum spatio distans, quem ple- rique Germaniae terminum Sarmatiaeque quondam dixere. Sed nostra aetate Oderam fluvium, qui Sclesiam intersecat et ipsam Viscelam ?), Prutenorum amnem, Germania praetergressa Albim in alveo continet. Amnes alii, quos Bohemi memorant, Orlicze, quod aquilam significat, Egra, qui ex nomine oppidi, quod alluit, vocitatur in terra Advoceatornm exoriens, apud Litomericiam'*) Albi miscetur. sed cunctos Multavia!!) excedit, qui metropolim regni Pragam influit; hic Sacavam'!?) et Lusini- cium et Misam et Albim secum trahit. Oppida toto regno memorabilia: Praga, regi pontificique honesta sedes, neque minor neque ignobilior Etrusca Florentia, tris in partes divisa, quis nomina indidere Parvam Pragam, Veterem (A) Krajiny té dlúhost a širokost jednak rovný zpuosob okrůúhlý býti praví, kteréž by mu za tři dni cesty pěšiemu byla. Les všecku zavřel, kterýž staří Hirciniam nazvali, o ňemž i řečští i latinští písaři zmínku učinili. Řeky, kteréž zemi svlažují, všecky do Labe vcházejí, kteréžto Labe na horách se po- čínaje, kteréž Česků zemi a Moravskú dělie, po pro- střed jednak vlasti teče, najprve na západ a potom na pnol noci, kdežto vlasti nechávaje skrze hory a veliké údolie prudce do Miešně vpadá, kterúžto na dvě straně rozděluje, do moře se unese a tu se od Rýnu řeky rovnú dalekostí dělí; což mnozie Ger- manii pomezí a Sarmacii někdy pravili, ale našeho věku Odru řeku, kteráž Slezii dělie, a.ta Viscelii, Pruzský potok, Germanii pomijejici 8 Labem spojuje. Řeky jiné, kteréž Čechové připomínají, jsú: Orlice, kteráž ptáka znamenává, Ohře, kteráž ze jména města, okolo kteréhož teče, jméno má, v zemi Chebské po- čínajíc se u Litoměřic s Labem se směšuje. Ale všecky Vltava převyšuje, kterážto prostředkem do hlavního města Prahy teče. Ta Sázavu, Lužnici, Miezu a Labe s sebů pojímá. Města po všem královstvie pamětlivá: Praha, králi i biskupu počestná stolice, ani menšie ani ne- znamenitějšíce nežli Etruzská Florencia, na tii strany rozdělená, kterýmž jména přezděli: Menší Praha, Stará a Nová. Malá levý bok Munltavy řeky drží a (B) České země dlúhost a širokost jakžto rovna jest; neb praví, že zpuosob její jest okráhlý, k jejieżto pravému prostředku za tři dni cestu vyplně přijdeno bude. Les všecku zavierá, kterýž staří Hercinií na- zývachu, o ňemž i fećśći i latinśći pisafi pamět činí.. Řeky všecky, kteréž zemi obvlažují, do Labě vpadají. Ta na horách vycházeje, kteréž Čechy 8 Moravn dělí, jakžto prostředkem země teče, najprv k západu, potom k puolnoci se obrátiv. A tu opustiv zemi Óeská, skrze úzkosti hor, zmoly a údolí prudse (sic) se do Sas valí, a Sasy na dvě straně rozděliv, do moře se nese, všady od Rýnu řeky jsa rovnü mérá zemé odsazena a oddálena, jižto mnozí něterdy praviechu, Że by ona byla cil a konec Germanie a Sarmacie. Ale v naśem věku Odru řeku, kteráž Slezko rozdóluje, a Vislu, pruskf potok, Germanii pomíjejíc, Labe v svých březích neb v sobě zadržuje. Potokové jiní, kteréž Čechové zpomínají: Orlice, jenž orla znamenává; Egra, Ohře, jenž ze jména města, kteréž omývá, slove, v zemi Foytlanskéj vy- cházeje, u Litoměřic s Labem se míší. Ale všecky Vltava vyvysuje, kterái do hlavnieho mésta, do Prahy, teče. A ta Sázavu, Lužnici a Mízy a Labe s sebů táhne. Města ve všem královstvie (sic) památce hodná: Praha, króli a biskupovi čestná stolice, ani menší, ani neznamenitější od vlaskéj Florencie, na tři strany rozdělená, jimžto jména vložiechu: Malá Praha, Nová a Stará. Malá strana levý bok Vltavy řeky zaměst- 7) Albeam 2 a tak niże. — *) Occeanum 2. — *) Wisselam 2. — '*) Lytomeritiam 2. — '') Multeania 2 a tak niże. — '*) Sazanam 2.
Strana 67
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 67 ac Novam. Parva sinistrum latus Multaviae fluminis occupat collique coniungitur, in quo sita est regia et sancti Viti pontificale augustumque templum. Vetus Praga in plano iacet universa magni- ficis operibus adornata. inter quae praetorium et forum et Laetam curiam et collegium imperatoris Caroli mirificis efferunt laudibus. Iungitur autem Minori Pragae lapideo ponte quatuor et XX" arcuum. Novam civitatem a Veteri fossa disiungit profunda et utrinque munita muro et in quam facile fluminis aqua derivari potest. Haec quoque civitas ampla est et ad colles usque protenditur, quorum alterum sancti Caroli, alterum sanctae Caterinae!?) appellaat, tertium Vicegradum in arcis modum exedificatum, ubi et collegium est, cuius antistitem et cancellarium regni et principem vocant. Post Pragam Litomesle altera in Bohemia pontificalis civitas, vicina Moravis; Cuthnae quoque haud parvi nominis habetur, ubi argenti inexhaustae venae suffodiuntnr, quamvis nostra aetate saepius capta exustaque fuerit et in ipsas argentifodinas pluviales aquae derivatae. Nec Budvitium contemnere oportet aeque splendidum et munitum. Habet et nomen Slagenverdium, Cadanum, Luna et utraque Broda, altera Bohemica, altera Theutonica, Budigne, Colonia, Litomeri- cium, et quod Reginis dotale dicunt Gregium, Pons insuper, Nova Domus, Neuburga,'^ Pogie- bratium, Hauscha'?) et diutina obsidione memorabilis Pelzina, Zaziorum quoque civitas, et si Bo- hemiae dederis, Iglavia, qua iter est in Moraviam. Postremo arx haereticorum asylumque Tabor'$) (A) vrchu se připojuje, na kterémž ustaven jest králov- ský zámek a svatého Víta biskupský a hlavní chrám. Stará Praha na rovině leží, všecka velikým a zna- menitým stavením ozdobená; mezi kterýmžto stave- ním rathauz, ryňk, kostel Matky božie před Týnem a koleji ciesaře Karla divnými vyvyšují chválami. Připojuje se pak Menšie Praze kameným mostem čtrmezcítma sklepao vzdélí (sic). Nové město od Sta- rého příkop dělie hluboký, s obů stran vyzdénf a do kteréhož snadně z řeky voda přivedena býti muože. To také město veliké jest a až k vrchóm se vzta- huje, z nichito jeden svatého Karla, druhý svaté Kateřiny, třetí Vyšehrad ku podobenstvie zámku vystavený, kdežto i koleje jest, kteréžto probošta sa kancléře královstvie a knížetem jmenují. Po Praze Litomyšl, druhé v Čechách biskupské město, blízké Moravanuo, Kutná také nemalého jména jest, kdežto střiebra nepřestávající žíly se kopají, ačkoli našeho věku dobyta a zkažena byla a do těch střiebrných do- lno dšťových vod našlo. Aniž Budějovic potupití slušie, kteréžto světlé a ohrazené mají také jméno. Slaný, Berún, Kadaně a obojí Brod, jeden Český a druhý Německý, Budyně, Kolín, Litoměřice, Poděbrady, a kterýž králové věno pravie, Hradec; Most také a dlúhým obležením pamětlivá Plzeň a Žatečských mě- sto, a, přidáš-li zemi České, Jihlava, kudy jest do Moravy, naposledy zámek znamenitý Tábor, paměti (B) ňuje a s horá se spojuje, na kteréjž ustaven jest královský hrad a svatého Víta biskupský a slavný chrám. Stará Praha na rovni leží, všecka velmi ná- kladnými diely ozdobená, mezi nimižto rathouz a trh a Týn a kolej císaře Karla předivnými chválami vynášejí. A spojena jest s Malá stranú mostem ka- mennjm étrnádci (sic) slápy sklenutfmi. Novü Prahu od Staréj příkopa odděluje hluboká, s obú stranů vy- zděná, a do kteréjž snadně voda říčná téci může. To také město široké jest a až do pahorkuov na dél vystavené, z nichžto jeden slove Karlov a druhý svatéj Kateriny nazývají a tfetí Vyšehrad, ku po- dobenství hradu vystavený, kdežto také tuum (sic) kanovníkuov jest, jehož biskupa kancléřem králov- ství a kniežetem nazývají. Po Praze jest Litomyšl druhé v Čechách biskupské místo, v súsedstvie Mo- ravicuom. Kutná Hora také nemalého jména má se, kdežto stříbrní, nepřekonaní pramenové neb prádové podkopáni bývají, ačkoli za našich časuov často do- byta bývala a vypálena a do doluov a do stříbr- ných kopanic dčové vody sú vplývaly. Aniž Budě- jovic sluší potupiti, neb zároveň slovutné i ohradu i jméno má. Kadanč, Lúno a oba Brody, jeden Český a druhý Německý, Budyně, Kolín, Litoměřice a to, jenž královéj věno nazývají, Hradec, Most, také Nový duom, Neuburga, Jindřichů Hradec, Podě- brady, Čáslavě, Limburk, a jestli k Čechám pridáš Ihlava, kudyž cesta jest do Moravy. Najposled tvrze 13) Katherine 2. — '*) Neuburgea 2. — '*) Hausca 2. — '*) Thabor 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 67 ac Novam. Parva sinistrum latus Multaviae fluminis occupat collique coniungitur, in quo sita est regia et sancti Viti pontificale augustumque templum. Vetus Praga in plano iacet universa magni- ficis operibus adornata. inter quae praetorium et forum et Laetam curiam et collegium imperatoris Caroli mirificis efferunt laudibus. Iungitur autem Minori Pragae lapideo ponte quatuor et XX" arcuum. Novam civitatem a Veteri fossa disiungit profunda et utrinque munita muro et in quam facile fluminis aqua derivari potest. Haec quoque civitas ampla est et ad colles usque protenditur, quorum alterum sancti Caroli, alterum sanctae Caterinae!?) appellaat, tertium Vicegradum in arcis modum exedificatum, ubi et collegium est, cuius antistitem et cancellarium regni et principem vocant. Post Pragam Litomesle altera in Bohemia pontificalis civitas, vicina Moravis; Cuthnae quoque haud parvi nominis habetur, ubi argenti inexhaustae venae suffodiuntnr, quamvis nostra aetate saepius capta exustaque fuerit et in ipsas argentifodinas pluviales aquae derivatae. Nec Budvitium contemnere oportet aeque splendidum et munitum. Habet et nomen Slagenverdium, Cadanum, Luna et utraque Broda, altera Bohemica, altera Theutonica, Budigne, Colonia, Litomeri- cium, et quod Reginis dotale dicunt Gregium, Pons insuper, Nova Domus, Neuburga,'^ Pogie- bratium, Hauscha'?) et diutina obsidione memorabilis Pelzina, Zaziorum quoque civitas, et si Bo- hemiae dederis, Iglavia, qua iter est in Moraviam. Postremo arx haereticorum asylumque Tabor'$) (A) vrchu se připojuje, na kterémž ustaven jest králov- ský zámek a svatého Víta biskupský a hlavní chrám. Stará Praha na rovině leží, všecka velikým a zna- menitým stavením ozdobená; mezi kterýmžto stave- ním rathauz, ryňk, kostel Matky božie před Týnem a koleji ciesaře Karla divnými vyvyšují chválami. Připojuje se pak Menšie Praze kameným mostem čtrmezcítma sklepao vzdélí (sic). Nové město od Sta- rého příkop dělie hluboký, s obů stran vyzdénf a do kteréhož snadně z řeky voda přivedena býti muože. To také město veliké jest a až k vrchóm se vzta- huje, z nichito jeden svatého Karla, druhý svaté Kateřiny, třetí Vyšehrad ku podobenstvie zámku vystavený, kdežto i koleje jest, kteréžto probošta sa kancléře královstvie a knížetem jmenují. Po Praze Litomyšl, druhé v Čechách biskupské město, blízké Moravanuo, Kutná také nemalého jména jest, kdežto střiebra nepřestávající žíly se kopají, ačkoli našeho věku dobyta a zkažena byla a do těch střiebrných do- lno dšťových vod našlo. Aniž Budějovic potupití slušie, kteréžto světlé a ohrazené mají také jméno. Slaný, Berún, Kadaně a obojí Brod, jeden Český a druhý Německý, Budyně, Kolín, Litoměřice, Poděbrady, a kterýž králové věno pravie, Hradec; Most také a dlúhým obležením pamětlivá Plzeň a Žatečských mě- sto, a, přidáš-li zemi České, Jihlava, kudy jest do Moravy, naposledy zámek znamenitý Tábor, paměti (B) ňuje a s horá se spojuje, na kteréjž ustaven jest královský hrad a svatého Víta biskupský a slavný chrám. Stará Praha na rovni leží, všecka velmi ná- kladnými diely ozdobená, mezi nimižto rathouz a trh a Týn a kolej císaře Karla předivnými chválami vynášejí. A spojena jest s Malá stranú mostem ka- mennjm étrnádci (sic) slápy sklenutfmi. Novü Prahu od Staréj příkopa odděluje hluboká, s obú stranů vy- zděná, a do kteréjž snadně voda říčná téci může. To také město široké jest a až do pahorkuov na dél vystavené, z nichžto jeden slove Karlov a druhý svatéj Kateriny nazývají a tfetí Vyšehrad, ku po- dobenství hradu vystavený, kdežto také tuum (sic) kanovníkuov jest, jehož biskupa kancléřem králov- ství a kniežetem nazývají. Po Praze jest Litomyšl druhé v Čechách biskupské místo, v súsedstvie Mo- ravicuom. Kutná Hora také nemalého jména má se, kdežto stříbrní, nepřekonaní pramenové neb prádové podkopáni bývají, ačkoli za našich časuov často do- byta bývala a vypálena a do doluov a do stříbr- ných kopanic dčové vody sú vplývaly. Aniž Budě- jovic sluší potupiti, neb zároveň slovutné i ohradu i jméno má. Kadanč, Lúno a oba Brody, jeden Český a druhý Německý, Budyně, Kolín, Litoměřice a to, jenž královéj věno nazývají, Hradec, Most, také Nový duom, Neuburga, Jindřichů Hradec, Podě- brady, Čáslavě, Limburk, a jestli k Čechám pridáš Ihlava, kudyž cesta jest do Moravy. Najposled tvrze 13) Katherine 2. — '*) Neuburgea 2. — '*) Hausca 2. — '*) Thabor 2.
Strana 68
68 ENEÁSE 3YLVIA KRONIKA ČESKÁ, memoria nostra ex ruinis alterius Hausche difficili loco conditum oppidum et a Sigismundo cae- ssre civitatis honore donatum. Gelida prorsus regio pisce atque armentis abundans,!7) tum volucre ferisque, frumenti ferax. Sicera pro vino utitur. Illi cervisiam vocant quasi ex cerere factam. Ager toto regno optimus circa Zazium.!5) Colles apud Litomeritium consiti vineis. Vinum, quod nascitur, acerbum; ditiores ex Austria atque!?) Hungaria importato utuntur. Sermo genti et Dalmatis??) unus. Mos vetus in banc usque diem servatur. In templis sermone theutonico plaebes docent, in cymiteriis bohemico, ubi saecularium presbiterorum collegia sunt aut monachorum praedia possidentium, solis mendi- cantibus libertas fuit, qua vellent lingua populum instruere. Quae res palam indicat regionem ipsam ?') theutonicam fuisse sensimque subintrasse Bohemos. Quod Strabonis testimonio confirmare licet, cuius haec verba VII? commentario??) invenies: Sennones,°’) Svevorum natio, ut superius dixi, partim intra, partim extra silvam habitat, Getarum contermina genti. Svevorum quidem gens amplissima, e Rheno siquidem usque ad Albim pervenit fluvium. Eorum portio etiam traus Albim loca depascitur quemadmodum Eumondori et Lancosargi. Haec Strabo. Plebs toto regno bibula et ventri dedita superstitionumque sequax et avida novitatum. Quotiens cretense vinum caupones venale proponunt, invenies complures, qui iuramento adacti nunquam (A) na&ie z zborenie druhého Üstie na pevném miestě ustavené město a od Sigmunda ciesaře méstcká po- ctivostí obdarované. Studená ovšem krajina, rybami a stády přehojná i ptactrem, zvéfind a obilim plodná; piva místo vína užívá z obilie utiheného. Rolie po v$em královstvie výborné; okolo Prahy a Litoměřic hory osazené vi- nicemi; víno, kteréž se rodí kyselé, bohatějšie z Ra- kús a Uher přivezeného užívají. Řeč lida jako Dal- matôm jedna; obyčej starý až do dnešního dne se zachovává, krom že v chrámiech řečí někdy němečsků lid učili; ale nyní česků a na krchoviech němečská, kdež světských kněží fary jsú aneb mnichuo platy majících. Samým toliko žebrákóm svoboda byla, kte- rýmž by chtěli jazykem lid učíti. Kterážto věc zjevně oznamuje, že jest krajina ta někdy němečská byla a pomalu do nie vešli Čechové, což se Strabovým svědectvím potvrdit muože, kteréhož tato slova v sed- mých kniehách najdeš: Sennové, švábský národ, jakož sem svrchu pověděl, diel za lesem a diel před lesem bydlí při pomezí národu Českého. Švábský národ zajisté přeširoký od Rýnu ovšem řeky až k Labi přišel řece; jich také díl za Labem místa osobil jakožto Emundorové a Logosarkové. To Strabo. Lid po všem královstvie opilý a břichu oddaný, pobonkuo pilnf & novin Zádostivf. Kolikrátž mal- vazie neb svatojírské víno šenkéři načiní, najdeš (B) kacierská a freinnk a útotišče (sic) Tábor za naší paměti z poboření druhého Ústí na nesnadném místě ustaveno městečko a od Zigmunda císafe méstskü etí obdarováno. Studená ovšem země, rybů a dobytkem hojná, také ptákem i zvěří, obilím též plodná. Nápoje obil- ného miesto vína požívají, jemuž pivo říkají. Při Czazii (sic) jsá hory u Litoměřic vinnicemi obloženy; víno, ktež (sic) se rodí, kyselé. Bohatší z Raküs a z Uher přivezeného vína požívají. Řeč lidu a Slo- vanínóm jedna. Obyčej starý až do dneška zachovává se; v chrámích řečí němečská lid učí, na hřbitovech če- ska, kdež svědckých (sic) kněží zborové jsú aneb mniší dědiny. Samým žebřícím svoboda byla, kterým by jazykem chtěli lid učiti. Kterážto věc zjevně ukazuje, že země ta někdy němečská bieše a Ze poznenáhlu Čechové v ni vešli. A to svědectvím Straba utvrditi sluší, jehož tato slova v sedmych knihách Comen- tarioram nalezneš: Sennoni, švábského (sic) pokolení (jakož jsmy svrchu řekli), dielem vnitř lesu a dielem zevnitř lesa přebývá, Getskému lidu o meze skon- čena. Nebo švábský lid velmi rozšířený jest; neb od Rýnu potoka až do Labě dochází potoka. Jejich také oddiel až za Labe místa vypasuje, jako Eu- mondoři a Lancosaři. Toť Strabo praví. Lid po všem království opilý a břichu poddaný, nauk nevěrných následovný a novin žádostivý. Koli- krát zemské víno šenkové ku prodaji vyloží, mnozí 17) babundans 2. — '*) Zasium 2. — '*) atque Hungaria 2 nemá. — ?*) Dalmaticis 2. — ?") illam 2, — ??) com- mentarorum 2. — ??) Senones 28.
68 ENEÁSE 3YLVIA KRONIKA ČESKÁ, memoria nostra ex ruinis alterius Hausche difficili loco conditum oppidum et a Sigismundo cae- ssre civitatis honore donatum. Gelida prorsus regio pisce atque armentis abundans,!7) tum volucre ferisque, frumenti ferax. Sicera pro vino utitur. Illi cervisiam vocant quasi ex cerere factam. Ager toto regno optimus circa Zazium.!5) Colles apud Litomeritium consiti vineis. Vinum, quod nascitur, acerbum; ditiores ex Austria atque!?) Hungaria importato utuntur. Sermo genti et Dalmatis??) unus. Mos vetus in banc usque diem servatur. In templis sermone theutonico plaebes docent, in cymiteriis bohemico, ubi saecularium presbiterorum collegia sunt aut monachorum praedia possidentium, solis mendi- cantibus libertas fuit, qua vellent lingua populum instruere. Quae res palam indicat regionem ipsam ?') theutonicam fuisse sensimque subintrasse Bohemos. Quod Strabonis testimonio confirmare licet, cuius haec verba VII? commentario??) invenies: Sennones,°’) Svevorum natio, ut superius dixi, partim intra, partim extra silvam habitat, Getarum contermina genti. Svevorum quidem gens amplissima, e Rheno siquidem usque ad Albim pervenit fluvium. Eorum portio etiam traus Albim loca depascitur quemadmodum Eumondori et Lancosargi. Haec Strabo. Plebs toto regno bibula et ventri dedita superstitionumque sequax et avida novitatum. Quotiens cretense vinum caupones venale proponunt, invenies complures, qui iuramento adacti nunquam (A) na&ie z zborenie druhého Üstie na pevném miestě ustavené město a od Sigmunda ciesaře méstcká po- ctivostí obdarované. Studená ovšem krajina, rybami a stády přehojná i ptactrem, zvéfind a obilim plodná; piva místo vína užívá z obilie utiheného. Rolie po v$em královstvie výborné; okolo Prahy a Litoměřic hory osazené vi- nicemi; víno, kteréž se rodí kyselé, bohatějšie z Ra- kús a Uher přivezeného užívají. Řeč lida jako Dal- matôm jedna; obyčej starý až do dnešního dne se zachovává, krom že v chrámiech řečí někdy němečsků lid učili; ale nyní česků a na krchoviech němečská, kdež světských kněží fary jsú aneb mnichuo platy majících. Samým toliko žebrákóm svoboda byla, kte- rýmž by chtěli jazykem lid učíti. Kterážto věc zjevně oznamuje, že jest krajina ta někdy němečská byla a pomalu do nie vešli Čechové, což se Strabovým svědectvím potvrdit muože, kteréhož tato slova v sed- mých kniehách najdeš: Sennové, švábský národ, jakož sem svrchu pověděl, diel za lesem a diel před lesem bydlí při pomezí národu Českého. Švábský národ zajisté přeširoký od Rýnu ovšem řeky až k Labi přišel řece; jich také díl za Labem místa osobil jakožto Emundorové a Logosarkové. To Strabo. Lid po všem královstvie opilý a břichu oddaný, pobonkuo pilnf & novin Zádostivf. Kolikrátž mal- vazie neb svatojírské víno šenkéři načiní, najdeš (B) kacierská a freinnk a útotišče (sic) Tábor za naší paměti z poboření druhého Ústí na nesnadném místě ustaveno městečko a od Zigmunda císafe méstskü etí obdarováno. Studená ovšem země, rybů a dobytkem hojná, také ptákem i zvěří, obilím též plodná. Nápoje obil- ného miesto vína požívají, jemuž pivo říkají. Při Czazii (sic) jsá hory u Litoměřic vinnicemi obloženy; víno, ktež (sic) se rodí, kyselé. Bohatší z Raküs a z Uher přivezeného vína požívají. Řeč lidu a Slo- vanínóm jedna. Obyčej starý až do dneška zachovává se; v chrámích řečí němečská lid učí, na hřbitovech če- ska, kdež svědckých (sic) kněží zborové jsú aneb mniší dědiny. Samým žebřícím svoboda byla, kterým by jazykem chtěli lid učiti. Kterážto věc zjevně ukazuje, že země ta někdy němečská bieše a Ze poznenáhlu Čechové v ni vešli. A to svědectvím Straba utvrditi sluší, jehož tato slova v sedmych knihách Comen- tarioram nalezneš: Sennoni, švábského (sic) pokolení (jakož jsmy svrchu řekli), dielem vnitř lesu a dielem zevnitř lesa přebývá, Getskému lidu o meze skon- čena. Nebo švábský lid velmi rozšířený jest; neb od Rýnu potoka až do Labě dochází potoka. Jejich také oddiel až za Labe místa vypasuje, jako Eu- mondoři a Lancosaři. Toť Strabo praví. Lid po všem království opilý a břichu poddaný, nauk nevěrných následovný a novin žádostivý. Koli- krát zemské víno šenkové ku prodaji vyloží, mnozí 17) babundans 2. — '*) Zasium 2. — '*) atque Hungaria 2 nemá. — ?*) Dalmaticis 2. — ?") illam 2, — ??) com- mentarorum 2. — ??) Senones 28.
Strana 69
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 69 cellam vinariam egredientur nisi exhausto dolio. Idem efficiunt in selectis ex Italia vinis. Qui paullo excellunt atque inter plebem nobilitatemque medii sunt, audaces, versuti, ingenio vario, lingua precipiti, rapinarum avidi et quibus nihil satis esse possit. Nobilitas gloriae appetens, belli perita, periculorum contemptrix ac promissi tenax, quamvis eius ingluviem explere difficillimum. At universum simul si expendas populum, non est, qui religioni adversetur, sed profecto in omni gente qualis rector, talem invenies et populum. Quomodo autem et unde hoc genus hominum in Germaniam venerit, scripsi iam pridem inte- gerrimo et prestantissimo patri Dominico, cardinali Firmano, tuae serenitati amicissimo. Id "4) hoc loco repetere non gravabor, quando historiae, quam teximus, omnino quadrat. Bohemi sicut ceteri mortalium originem suam quam vetustissimam ostendere cupientes Scla- vorum se prolem asserunt, Sclavos autem inter eos fuisse, qui post universale diluvium condendae famosissimae turris Babel autores habentur, atque ibi, dum linguae confusae sunt, Sclovanos, id est verbosos, appellatos, proprinm idioma suscepisse. Relicto deinde campo Senaar?*?) ex Asia in Europam profectos eos agros occupasse, quos nunc Bulgari, Servi, Dalmatae, Croaci ac Bosnenses incolunt. (A) mnohé, kteříž se prísahá zatkli, aby nikoli z domu sedkovnieho nechodili, jediné leč by ten sud vypili. Též činí na výborných vlaských víniech. Kteříž ma- ličko předčí a mezi lidem obecným a urozeným pro- střední jsú, smělí, chytří, vtipu rozličného, jazyku kvapného, lúpeží žádostivi jsú, kterýmž by nic dosti býti nemohlo. Panstvo pak a rytieřstvo chvály žá- dostivé, v boji dospělé, nebezpečenství málo váže a slib zdržuje, ačkoli jich nesytost vyplniti přenesnadno jest. Ale v&ecken spoleéné bude&-li váziti lid, nenief, kto by se nábo£zenstvie protivil. Ale jisté v každém národu jakýž zprávce, takový najdeš i lid. Kterak pak a odkud to pokolenie lidí do Ger- manie přišlo, psal sem již prvé duostojnému a veleb- nému otci Dominikovi, kardinalu Firmanskému, Tvé Jasnosti premilému. Tohoť tuto opětovati nebudu, poněvadž k kronice, kterúž spisujemy, ovšem náleží. O pojitie národu Českého. Kapitola II. — Čechové jakožto jiní z mravných pojitie najstarsie okázati žádajíce, slovanským se kmenem býti praví, že by pak Slováci mezi těmi byli, kteříž po veliké potopě dělánie najslovntnějšiíe věže Babel puovodové byli, a tu když jazykové zménéni jsá, Slováci nazváni, to jest mluvní, a odtud vlastní řeč přijali. Potom ne- chavše pole Sennar, z Azif do Europy odšedše, ta pole osobili, kteráž nynie Bulgarové, Servové, Dalmatové, Charvatové a Bosňané dělají. Ještěť sem ižádného nečetl písaře, jemuž by viera měla dána býti, kterýž 29) In 2, — *)) Semnaar 2. Nondum ego quempiam legi autorem, cui fides adhibenda sit, qui tam aite suae gentis (B) mládenci prísahü sobé zavázáni, dotud z krčmy neb z pivnice nevyjdá, aZ vsecku kád neb sud vyprázdní a docela vypijí. Též činí na výborných vínfch vla- ských. Pak ti, kteříž málo vyvyšují a mezi lidem a mezi šlechtictvem prostřední jsú, smělí, chytří, vtipu rozličného, jazyku kvapného, dráčství žádostiví, a ti, jimž nic dosti býti nemuož, jsú. Slechtictvo slávychtivé, v boji umélé, nebezpecenství potupné & slibu zdrZlivé, ackoli jeho lakoty nasytiti velmi těžké jest. A pak-li vešken lid úhrnkem chceš vá- žiti, není, kto by se náboženstvie (sic) zákona pro- tivil; ale zajisté v každém lida jakýž zprávce, takúž i najdeš obec lidu. Ale kterak a odkud to pokolení lidí do Ger- manie přišlo, psal sem již před tím najdůstojnějšímu otci Dominikovi, kardinálu Firmanskému, tvéj Jas- nosti příteli najvětšiemu. Toho v tomto místě opěto- vati nebude mi těžko, když kronice, kterúž skládáme, ovšem se přirovnává. Čechové jakož i jiní smrtediní východ svnoj velmi starý ukázati žádajíc, z Slovanuov poslými se ujiščojí a Slovany mezi těmi býti, kteříž po obecnéj potopé ustaviti velmi slovutní véZi babilonskü najprv chtějíchu, a tu, když jazykové jsú smíšeni, že Slované od slova, jakožto slov plní, jsú nazváni, a že odtud svü vlastní řeč vzali jsú. Pak že potom opustiv pole Sennaar babylonské z Azie do Europy vyšli a ty role zaměstnali, kterýchž nyní Bulgaři, Serváci, Dalmaci, Charvati a Bosňáci obývají. Ješče sem já žádného
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 69 cellam vinariam egredientur nisi exhausto dolio. Idem efficiunt in selectis ex Italia vinis. Qui paullo excellunt atque inter plebem nobilitatemque medii sunt, audaces, versuti, ingenio vario, lingua precipiti, rapinarum avidi et quibus nihil satis esse possit. Nobilitas gloriae appetens, belli perita, periculorum contemptrix ac promissi tenax, quamvis eius ingluviem explere difficillimum. At universum simul si expendas populum, non est, qui religioni adversetur, sed profecto in omni gente qualis rector, talem invenies et populum. Quomodo autem et unde hoc genus hominum in Germaniam venerit, scripsi iam pridem inte- gerrimo et prestantissimo patri Dominico, cardinali Firmano, tuae serenitati amicissimo. Id "4) hoc loco repetere non gravabor, quando historiae, quam teximus, omnino quadrat. Bohemi sicut ceteri mortalium originem suam quam vetustissimam ostendere cupientes Scla- vorum se prolem asserunt, Sclavos autem inter eos fuisse, qui post universale diluvium condendae famosissimae turris Babel autores habentur, atque ibi, dum linguae confusae sunt, Sclovanos, id est verbosos, appellatos, proprinm idioma suscepisse. Relicto deinde campo Senaar?*?) ex Asia in Europam profectos eos agros occupasse, quos nunc Bulgari, Servi, Dalmatae, Croaci ac Bosnenses incolunt. (A) mnohé, kteříž se prísahá zatkli, aby nikoli z domu sedkovnieho nechodili, jediné leč by ten sud vypili. Též činí na výborných vlaských víniech. Kteříž ma- ličko předčí a mezi lidem obecným a urozeným pro- střední jsú, smělí, chytří, vtipu rozličného, jazyku kvapného, lúpeží žádostivi jsú, kterýmž by nic dosti býti nemohlo. Panstvo pak a rytieřstvo chvály žá- dostivé, v boji dospělé, nebezpečenství málo váže a slib zdržuje, ačkoli jich nesytost vyplniti přenesnadno jest. Ale v&ecken spoleéné bude&-li váziti lid, nenief, kto by se nábo£zenstvie protivil. Ale jisté v každém národu jakýž zprávce, takový najdeš i lid. Kterak pak a odkud to pokolenie lidí do Ger- manie přišlo, psal sem již prvé duostojnému a veleb- nému otci Dominikovi, kardinalu Firmanskému, Tvé Jasnosti premilému. Tohoť tuto opětovati nebudu, poněvadž k kronice, kterúž spisujemy, ovšem náleží. O pojitie národu Českého. Kapitola II. — Čechové jakožto jiní z mravných pojitie najstarsie okázati žádajíce, slovanským se kmenem býti praví, že by pak Slováci mezi těmi byli, kteříž po veliké potopě dělánie najslovntnějšiíe věže Babel puovodové byli, a tu když jazykové zménéni jsá, Slováci nazváni, to jest mluvní, a odtud vlastní řeč přijali. Potom ne- chavše pole Sennar, z Azif do Europy odšedše, ta pole osobili, kteráž nynie Bulgarové, Servové, Dalmatové, Charvatové a Bosňané dělají. Ještěť sem ižádného nečetl písaře, jemuž by viera měla dána býti, kterýž 29) In 2, — *)) Semnaar 2. Nondum ego quempiam legi autorem, cui fides adhibenda sit, qui tam aite suae gentis (B) mládenci prísahü sobé zavázáni, dotud z krčmy neb z pivnice nevyjdá, aZ vsecku kád neb sud vyprázdní a docela vypijí. Též činí na výborných vínfch vla- ských. Pak ti, kteříž málo vyvyšují a mezi lidem a mezi šlechtictvem prostřední jsú, smělí, chytří, vtipu rozličného, jazyku kvapného, dráčství žádostiví, a ti, jimž nic dosti býti nemuož, jsú. Slechtictvo slávychtivé, v boji umélé, nebezpecenství potupné & slibu zdrZlivé, ackoli jeho lakoty nasytiti velmi těžké jest. A pak-li vešken lid úhrnkem chceš vá- žiti, není, kto by se náboženstvie (sic) zákona pro- tivil; ale zajisté v každém lida jakýž zprávce, takúž i najdeš obec lidu. Ale kterak a odkud to pokolení lidí do Ger- manie přišlo, psal sem již před tím najdůstojnějšímu otci Dominikovi, kardinálu Firmanskému, tvéj Jas- nosti příteli najvětšiemu. Toho v tomto místě opěto- vati nebude mi těžko, když kronice, kterúž skládáme, ovšem se přirovnává. Čechové jakož i jiní smrtediní východ svnoj velmi starý ukázati žádajíc, z Slovanuov poslými se ujiščojí a Slovany mezi těmi býti, kteříž po obecnéj potopé ustaviti velmi slovutní véZi babilonskü najprv chtějíchu, a tu, když jazykové jsú smíšeni, že Slované od slova, jakožto slov plní, jsú nazváni, a že odtud svü vlastní řeč vzali jsú. Pak že potom opustiv pole Sennaar babylonské z Azie do Europy vyšli a ty role zaměstnali, kterýchž nyní Bulgaři, Serváci, Dalmaci, Charvati a Bosňáci obývají. Ješče sem já žádného
Strana 70
10 ENEÁSE SYLVIA KRONIKA CESKÁ. initium redderit. Hebraeos excipio omnium mortalium primos. Multi ex Germanis satis se nobiles arbitrantur ex Romanis ortos, Romani ex Teucris originem ducere gloriosissimum putant, Frauci, qui et Germani fuerunt, Troianum se sanguinem esse dixerunt. Eadem Britannis gloria satis est, qui Brutum quendam exsilio profectum generi suo principium dedisse affirmant. At. Bohemi longe altius orsi ab ipsa confusionis turre se missos iactitant. Ceterum nec qui tunc fuerint, nec quem regem habuerint, nec cuius terrae cultores extiterint, nec sub quo duce nec quibus periculis in Europam venerint, nec quo tempore, tradunt. Fuisse illic Sclovanos aiunt, dum labium universae terrae confusum est;?5) vana laus ac ridenda. Quod si qui Bohemos imitari velint, nobilitatem ge- neris ex ipse vetustate quaerentes, non iam ex turri Babylonica, sed ex arca ?") Noe atque ex ipsa deliciarum paradyso primisque parentibus et ab utero Evae, unde omnes egressi, facile sibi principia vendicabunt. Nos ista tenquam anilia deliramenta praetermittimus. Omnes reges ex servis ortos, omnes servos ex regibus, scripsit Plato. Veram nobilitatem sola atque unica virtus gignit. Multa sunt, quae de Bohemis vera ac memorabilia traduntur. Àd ea nugis omissis festinat calamus. Cechius*) Croatinus haud obscuris parentibus ortus gentem Bohemicam condidit. Qui homicidio (A) by tak vysoký počátek svého lidu okázal, Židy vy- miehuje, všech mravných první. Mnozie z Germanuo dosti se urozenými domnívají z Římanno pošlé. Ří- mané z Theukrii pojitie vzieti přeslavným mnějí. Frankové, kteříž i Germanové byli, trojauská krví býti chlubili se. Na též Britannové chlúbě dosti mají, kteřížto, že Brutus jeden na púšť vyšed národu svému počátek dal, praví. Ale Čechové mnohem výše pošli, od samé babylonské věže se pošlé býti praví. Také ani, kteří by tehdáž kniežata byli, ani, kterého by krále měli, ani, které by země obyvatelé byli, ani pod kterým vuodcím, ani, kterými pracemi do Evropy přišli, ani, kterého času, pokládají. Že ta byli Slo- váci, praví, když jazyk všie země jest. Marná to chlüba a posměšná. Pak-li by kteří Čechuo ná- sledovati chtěli, urozenosti národu z samé starosti hledajíce, již ne od věže babylonské, ale od korábu Noe a od života Evy snadně sobě prvotnost osobí. My jsmy to jako marné pominuli. Že všickní krá- lové z alužebníkno pošli, všickni služebníci z králuo, napsal Plato. První urozenost sama a jedinká ctnost rodí. Mnohé věci jsú, kteréž o Češích pravé a pa- měti hodné se pokládají. K těm, klamy opustíce, chvátá péro. O Čechovi, prvním kniežeti českém. Kapitola III. — Čech Charvat, ne od znamenitých rodičů pošlý, národ Český založil, Kterýž vraždu doma 26) nemá 2. — ??) archa 2. *) Srovn. Pulkavovu, Pram. děj. č. V, str. 4 a 5. (B) průvodného mistra nečetl, jemuž by věřeno mělo býti, kterýž by tak vysoce svého lidu počátek činil. Vynímám židy, mezi všemi zmrtedinými první. Mnozí z Germanuov totiž dosti ušlechtilými býti se do- mnívají, že z Římenínův pošli; že Římané z Teukrův pocátek svuoj vyvodí, za velikü slávu sobé poklá- dají; Frankové, kteříž i Germanové běchu, Trojan- skú se krví býti nazvachu. Takáž Britanóm sláva dosti jest, kteříž Bruta nějakého, z svéj vlasti vy- šlého, svému národu počátek dáti vjiščnjí. Ale Če- chové daleko výše počna, od téj smíšení věže po- slanými se býti chlubí. Ale pak ani, kteříž tehdy bychu, ani kterého krále mějíchu, ani které země obyvatelé bychu, ani pod kterým vůdcím, ani kte- rým nebezpečenstvím do Europy přišli, ani za kte- rého času, oznamují neb vypisují; Že tu Slované bychu, praví, když jazyk všie země zmíšín jest. Marná chvála a posměchu hodná. Však kteříž by chtěli Čechnov následovati, ušlechtilost rodu z sta- rosti a z vetchosti předkův hledajíce, již ne od věže babylonskéj, ale od korábu Noe a z toho rozkošného ráje a od prvních rodičnov a z břicha Evy, odkudž všichni vyšli, snadně sobě počátky osobiti mohů. My tyto jakžto babí básně pomina opúščímy. Že všetci králi z sluh pošli a všetci sluhy z králunov, psal Plato. Pravá ušlechtilost sama a jedinká ctnost rodí. Mnohé věcí jsú, kteréž o Češích pravé a pa- mátné vydány jsü ; k tfm, opustiv lZi, péro pospiechá. Čech Charvatský ne z temných rodiéuov uro- zený, lid Český založil, kterýž vraždu doma spáchav,
10 ENEÁSE SYLVIA KRONIKA CESKÁ. initium redderit. Hebraeos excipio omnium mortalium primos. Multi ex Germanis satis se nobiles arbitrantur ex Romanis ortos, Romani ex Teucris originem ducere gloriosissimum putant, Frauci, qui et Germani fuerunt, Troianum se sanguinem esse dixerunt. Eadem Britannis gloria satis est, qui Brutum quendam exsilio profectum generi suo principium dedisse affirmant. At. Bohemi longe altius orsi ab ipsa confusionis turre se missos iactitant. Ceterum nec qui tunc fuerint, nec quem regem habuerint, nec cuius terrae cultores extiterint, nec sub quo duce nec quibus periculis in Europam venerint, nec quo tempore, tradunt. Fuisse illic Sclovanos aiunt, dum labium universae terrae confusum est;?5) vana laus ac ridenda. Quod si qui Bohemos imitari velint, nobilitatem ge- neris ex ipse vetustate quaerentes, non iam ex turri Babylonica, sed ex arca ?") Noe atque ex ipsa deliciarum paradyso primisque parentibus et ab utero Evae, unde omnes egressi, facile sibi principia vendicabunt. Nos ista tenquam anilia deliramenta praetermittimus. Omnes reges ex servis ortos, omnes servos ex regibus, scripsit Plato. Veram nobilitatem sola atque unica virtus gignit. Multa sunt, quae de Bohemis vera ac memorabilia traduntur. Àd ea nugis omissis festinat calamus. Cechius*) Croatinus haud obscuris parentibus ortus gentem Bohemicam condidit. Qui homicidio (A) by tak vysoký počátek svého lidu okázal, Židy vy- miehuje, všech mravných první. Mnozie z Germanuo dosti se urozenými domnívají z Římanno pošlé. Ří- mané z Theukrii pojitie vzieti přeslavným mnějí. Frankové, kteříž i Germanové byli, trojauská krví býti chlubili se. Na též Britannové chlúbě dosti mají, kteřížto, že Brutus jeden na púšť vyšed národu svému počátek dal, praví. Ale Čechové mnohem výše pošli, od samé babylonské věže se pošlé býti praví. Také ani, kteří by tehdáž kniežata byli, ani, kterého by krále měli, ani, které by země obyvatelé byli, ani pod kterým vuodcím, ani, kterými pracemi do Evropy přišli, ani, kterého času, pokládají. Že ta byli Slo- váci, praví, když jazyk všie země jest. Marná to chlüba a posměšná. Pak-li by kteří Čechuo ná- sledovati chtěli, urozenosti národu z samé starosti hledajíce, již ne od věže babylonské, ale od korábu Noe a od života Evy snadně sobě prvotnost osobí. My jsmy to jako marné pominuli. Že všickní krá- lové z alužebníkno pošli, všickni služebníci z králuo, napsal Plato. První urozenost sama a jedinká ctnost rodí. Mnohé věci jsú, kteréž o Češích pravé a pa- měti hodné se pokládají. K těm, klamy opustíce, chvátá péro. O Čechovi, prvním kniežeti českém. Kapitola III. — Čech Charvat, ne od znamenitých rodičů pošlý, národ Český založil, Kterýž vraždu doma 26) nemá 2. — ??) archa 2. *) Srovn. Pulkavovu, Pram. děj. č. V, str. 4 a 5. (B) průvodného mistra nečetl, jemuž by věřeno mělo býti, kterýž by tak vysoce svého lidu počátek činil. Vynímám židy, mezi všemi zmrtedinými první. Mnozí z Germanuov totiž dosti ušlechtilými býti se do- mnívají, že z Římenínův pošli; že Římané z Teukrův pocátek svuoj vyvodí, za velikü slávu sobé poklá- dají; Frankové, kteříž i Germanové běchu, Trojan- skú se krví býti nazvachu. Takáž Britanóm sláva dosti jest, kteříž Bruta nějakého, z svéj vlasti vy- šlého, svému národu počátek dáti vjiščnjí. Ale Če- chové daleko výše počna, od téj smíšení věže po- slanými se býti chlubí. Ale pak ani, kteříž tehdy bychu, ani kterého krále mějíchu, ani které země obyvatelé bychu, ani pod kterým vůdcím, ani kte- rým nebezpečenstvím do Europy přišli, ani za kte- rého času, oznamují neb vypisují; Že tu Slované bychu, praví, když jazyk všie země zmíšín jest. Marná chvála a posměchu hodná. Však kteříž by chtěli Čechnov následovati, ušlechtilost rodu z sta- rosti a z vetchosti předkův hledajíce, již ne od věže babylonskéj, ale od korábu Noe a z toho rozkošného ráje a od prvních rodičnov a z břicha Evy, odkudž všichni vyšli, snadně sobě počátky osobiti mohů. My tyto jakžto babí básně pomina opúščímy. Že všetci králi z sluh pošli a všetci sluhy z králunov, psal Plato. Pravá ušlechtilost sama a jedinká ctnost rodí. Mnohé věcí jsú, kteréž o Češích pravé a pa- mátné vydány jsü ; k tfm, opustiv lZi, péro pospiechá. Čech Charvatský ne z temných rodiéuov uro- zený, lid Český založil, kterýž vraždu doma spáchav,
Strana 71
ENEÁŠE SVLVIA KRONIKA ČESKÁ. 71 (A) učiniv, před soudem a pomstú utíkaje do té krajiny přišel, kteráž nynie Česká země slove, a na hoře bydlel Řiep jmenované. Kteréžto jméno latině „spatřujície“ slove; neb povstává v prostřed polí na řeky patře, kteréž najvíce Česků zemi svlažují, na Labe, Vltavu a Ohři. Že by země nedělaná byla, praví, lesy a trním zarostlá a zvěři více než lidem příhodná. Věřímy tomu ovšem; neb staří Germanové, kteříž ta místa drželi, pastýřský život vedúce, dělání polí netbali a obyčejem nomadno domácie potřeby na káry berúce s stády svými, kamž zamienili, se obra- covali. Nepovolujemy české kronice, kterážto Čecha toho i všecku čeleď jeho (neb bratr a příbuzní utí- kánie tovaryšie byli) žaludy a planými jablky toliko život vésti tvrdí, ješto již tehdá opovrhli lidé ža- luduo požívánie. Ani věřím, by po potopě lidem z nich byla živnost. Totoť by podobněji bylo, že Čech nemnohé nalezl obyvatele, kteréž mlékem a lovem živiti se, vorati zemi, pšenici rozslevati, žieti a užívati chleba naučil a tak sobě hrubý lid a jednak divoký v poddanějšie obrátiv podmanil. Aniž opět u mne vážnost má to, že by tehdáž všecky věci obecné byly a že by tak mužie jako ženy chodili nazie; neb ani jest té krajiny takové povětří, aby člověka zachovati nového mohlo, z Dalmacie přišlého, kdež jest ne nebylo užívánie oděvu, jediné leč by domi perpetrato iudicium ultionemque fugiens in eam regionem venit, cui nunc Bohemiae nomen est, ac montem incoluit Chezip vocatum, quod vocabulum Latini „respiciens“ interpretantur. Surgit enim ex medio camporum equore fluvios intuens, qui praecipui Bohemiam irrigant, Albim, Multa- viam atque Egram. Terram incultam fuisse tradunt, nemoribus ac sentibus asperam ferisque quam hominibus aptiorem. Credimus id quidem: nam prisci Germani, qui ea loca tenuerunt, pastoralem vitam agentes agrorum culturam neglexerunt ac more Nomadum alimoniam ex pectoribus tra- hentes domesticum in carris 29) tollentes instrumentum, quocunque sors tulit et opinio, suis cum armentis convertebantur. Non tamen assentimur Bohemorum historiae, que Czechium illum omnemque familiam suam (nam frater cognatique fugae comites erant) glandibus ac silvestribus tantum pomis vitam duxisse affirmat, oblitterato iam tum glandium usu. Nec post diluvium ex iis fuisse homi- nibus victum crediderim. Illud mihi persuasibilius fuerit: Çechium paucos invenisse cultores, quos lacte ac venatu viventes arare terram, triticum serere, fruges metere vescique pane docuerit atque ita sibi rudes homines ac paene feros ad usum mitioris vitae redactos subiecerit. Nec rursus illud apud me pondus habet omnia tum fuisse communia atque 30) tam viros quam feminas incessisse nudos. Neque enim illa regionis temperies est, ut hominem osservare nudum queat ex Dalmatia (B) před súdem a před pomstů utíkaje do téj krajiny přišel, kteréjž nynie Čechy jméno jest, a na hoře bydlel, kterážto Zříp nazvána jest, jakžto zřící; neb ta hora povstává z prostřed velikéj rovně pole a jé daleko se zříti muož; a ona zří neb patří na tři potoky, kteříž najviec Čechy obvlažují: na Vltavu, Labe a Ohři. Praví, že ta země nebyla zdělána, lesy a trním ostrá, zvěři viec než lidem slušná. Tomu jistě věříme; neb první Germanové, kteříž ta místa držiechu, pastýřský život vedíchu a rolním oráním meškáchu, obyčejem nomadnov po- krmuov od dobytka hledáchu, domovní náčiní na káry vzemše, kamžkoli jich štěstí a domnění vedlo, tam se s dobytkem obracejíchu. Avšak nesvolujem kronice české, kteráž utvrzuje, že by ten Čech i čeled jeho všecka (nebo bratří i přátelé, kteříž v utíkání tovařiši jemu biechu) žaludem a planým ovocem toliko živi byli, když již tehdy zapomenuto bylo žaludné požívání; aniž věřím, aby po potobě (sic) lidům z žaludu bylo obživení. Než to mi se zdá za podobnější, že Čech málo nalezl oráčnov, kteréž mlékem a lovem pokrmu hledající naučil zemi orati, obilé séti a chléb jísti a tak sobě lidi hlúpé a jakžto hovadné k obyčeji tišejšího života navedené podrobil. Aniž také u mne ta řeč vážnosti má, aby tehdy všecko bylo obecné a aby muži i ženy nazí chodili. Nebo ta krajina není takového povětří, aby člověka nahého zachovati mohla, z Dalmackéj země přišlého, kdež zvyklost byla v šatech choditi, 21) Zecchius 2 a tak níže. — 2") in aris trahentes 2. — 37) ac 2.
ENEÁŠE SVLVIA KRONIKA ČESKÁ. 71 (A) učiniv, před soudem a pomstú utíkaje do té krajiny přišel, kteráž nynie Česká země slove, a na hoře bydlel Řiep jmenované. Kteréžto jméno latině „spatřujície“ slove; neb povstává v prostřed polí na řeky patře, kteréž najvíce Česků zemi svlažují, na Labe, Vltavu a Ohři. Že by země nedělaná byla, praví, lesy a trním zarostlá a zvěři více než lidem příhodná. Věřímy tomu ovšem; neb staří Germanové, kteříž ta místa drželi, pastýřský život vedúce, dělání polí netbali a obyčejem nomadno domácie potřeby na káry berúce s stády svými, kamž zamienili, se obra- covali. Nepovolujemy české kronice, kterážto Čecha toho i všecku čeleď jeho (neb bratr a příbuzní utí- kánie tovaryšie byli) žaludy a planými jablky toliko život vésti tvrdí, ješto již tehdá opovrhli lidé ža- luduo požívánie. Ani věřím, by po potopě lidem z nich byla živnost. Totoť by podobněji bylo, že Čech nemnohé nalezl obyvatele, kteréž mlékem a lovem živiti se, vorati zemi, pšenici rozslevati, žieti a užívati chleba naučil a tak sobě hrubý lid a jednak divoký v poddanějšie obrátiv podmanil. Aniž opět u mne vážnost má to, že by tehdáž všecky věci obecné byly a že by tak mužie jako ženy chodili nazie; neb ani jest té krajiny takové povětří, aby člověka zachovati nového mohlo, z Dalmacie přišlého, kdež jest ne nebylo užívánie oděvu, jediné leč by domi perpetrato iudicium ultionemque fugiens in eam regionem venit, cui nunc Bohemiae nomen est, ac montem incoluit Chezip vocatum, quod vocabulum Latini „respiciens“ interpretantur. Surgit enim ex medio camporum equore fluvios intuens, qui praecipui Bohemiam irrigant, Albim, Multa- viam atque Egram. Terram incultam fuisse tradunt, nemoribus ac sentibus asperam ferisque quam hominibus aptiorem. Credimus id quidem: nam prisci Germani, qui ea loca tenuerunt, pastoralem vitam agentes agrorum culturam neglexerunt ac more Nomadum alimoniam ex pectoribus tra- hentes domesticum in carris 29) tollentes instrumentum, quocunque sors tulit et opinio, suis cum armentis convertebantur. Non tamen assentimur Bohemorum historiae, que Czechium illum omnemque familiam suam (nam frater cognatique fugae comites erant) glandibus ac silvestribus tantum pomis vitam duxisse affirmat, oblitterato iam tum glandium usu. Nec post diluvium ex iis fuisse homi- nibus victum crediderim. Illud mihi persuasibilius fuerit: Çechium paucos invenisse cultores, quos lacte ac venatu viventes arare terram, triticum serere, fruges metere vescique pane docuerit atque ita sibi rudes homines ac paene feros ad usum mitioris vitae redactos subiecerit. Nec rursus illud apud me pondus habet omnia tum fuisse communia atque 30) tam viros quam feminas incessisse nudos. Neque enim illa regionis temperies est, ut hominem osservare nudum queat ex Dalmatia (B) před súdem a před pomstů utíkaje do téj krajiny přišel, kteréjž nynie Čechy jméno jest, a na hoře bydlel, kterážto Zříp nazvána jest, jakžto zřící; neb ta hora povstává z prostřed velikéj rovně pole a jé daleko se zříti muož; a ona zří neb patří na tři potoky, kteříž najviec Čechy obvlažují: na Vltavu, Labe a Ohři. Praví, že ta země nebyla zdělána, lesy a trním ostrá, zvěři viec než lidem slušná. Tomu jistě věříme; neb první Germanové, kteříž ta místa držiechu, pastýřský život vedíchu a rolním oráním meškáchu, obyčejem nomadnov po- krmuov od dobytka hledáchu, domovní náčiní na káry vzemše, kamžkoli jich štěstí a domnění vedlo, tam se s dobytkem obracejíchu. Avšak nesvolujem kronice české, kteráž utvrzuje, že by ten Čech i čeled jeho všecka (nebo bratří i přátelé, kteříž v utíkání tovařiši jemu biechu) žaludem a planým ovocem toliko živi byli, když již tehdy zapomenuto bylo žaludné požívání; aniž věřím, aby po potobě (sic) lidům z žaludu bylo obživení. Než to mi se zdá za podobnější, že Čech málo nalezl oráčnov, kteréž mlékem a lovem pokrmu hledající naučil zemi orati, obilé séti a chléb jísti a tak sobě lidi hlúpé a jakžto hovadné k obyčeji tišejšího života navedené podrobil. Aniž také u mne ta řeč vážnosti má, aby tehdy všecko bylo obecné a aby muži i ženy nazí chodili. Nebo ta krajina není takového povětří, aby člověka nahého zachovati mohla, z Dalmackéj země přišlého, kdež zvyklost byla v šatech choditi, 21) Zecchius 2 a tak níže. — 2") in aris trahentes 2. — 37) ac 2.
Strana 72
72 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. venientem, ubi non defuit vestis usus: nisi fortasse in argumentum quis adduxerit Adamitas, qui nostra tempestate apud Bohemos emersere communione rerum omnium nuditateque gaudentes, quos brevi deletos constat. Cechio*) frater fuit nomine Leches, paupertatis et exsilii comes. Hic ubi germanum agris di- tatum bobusque potentem animadvertit, ad orientem profectus in magna camporum planicie sedem collocavit, Poloniamque nomen ex loco dixit (sic);?'") nam planities Sclavonica lingua pole nomi. natur. Cuius haeredes in numerosam multitudinem brevi coaluerunt ac Rusaniam,3?) Pomeraniam Cassubiamque sui generis hominibus impleverunt. Cechii (sic) quoque Bohemos, id est divinos, appellant, mirum in modum germinantes non solum provinciam a se dictam, sed Moraviaui Lusatiamque pulsis veteribus incolis occuparunt. Dum vixit Zechius, nihil temere, nibil tumultuose actum; eius imperio sine controversia obtemperatum. At eo vita functo, cum sibi quisque princi- patum vendicaret, diu seditionibus agitata provincia est sine principe, sine certa lege, iudicio tantum multitudinis gubernata. Postremo, cum potentiores imbecillos opprimerent, saerum atque incertum esset populare remedium, ex re visum est rectorem assumere, qui omnibus presidens im- becillos ac?3) potentiores pari iure gubernaret. Erat per idem tempus inter Bohemos vir nomine Crocus,?*) iustitiae opinione insignis ac (A) snad k duovodu toho někto přivodil Adamníky, kte- řížto našeho času v Čechách se zjevili (slovo com- munione nepřeloženo v Konáčově překladu) věcie všech a nahotů radojíce se; kteřížto že v skuoře pobubeni jsúů, to zjevné jest. Čechovi bratr byl jménem Lecb, chudoby a pouště tovaryš. Ten když bratra polmi zbohaceného a voly mocného znamenal, na východ slunce odšed, na veliké polí rovině stolici postavil a Polonia od místa jméno dal; neb rovina slovanským jazykem pole slove. Jehožto dědicové v nečíslné množstvie brzo potom zrostli a Rusy, Pomeranii a Kazubii svého národu lidem naplnili. Čechovu pak čeleď Čechy jmenují, náramně divně plodné, kteříž ne- toliko vlast od sebe nazvanü, ale Moravu a LuZiéská zemi starými obyvateli zaměstknali. Dokavadž živ byl Čech, nic všetečně, nic kvaltovně ni bylo čiňeno; ale jeho panovánie bez odpornosti poslácháno bylo. Po jeho pak smrti když sobě každý knie£etstvie osoboval, dláho ruoznicemi bürila se vlast bez knie- žete, bez jistého práva, soudem toliko množstvie zpravována jsúci. Naposledy, když mocnějšie mdlé utiskovali, pozdní také a nejisté bylo lidské lékař- stvie: z potřebnosti zdálo se zprávci vzieti, kterýž by všemi vládna mdlejší i silnější jednostajným právem zpravoval. O Krokovi, druhém českém kniežeti. Kapitola IV. — Byl jest toho času mezi Čechy muž (B) leč by kto chtěl ku průvodu přivésti adamitské kacieře, kteříž za našich časuov mezi Čechy vznikli jsú, obecenství všech vécf a nahoté se radujíce, kteříž v krátkém casu shlazeni jeu, jakož známo jest. Čechovi bratr bieše Lech, v chudobě a v vypuzení tovaryš. Ten když znamenal, že bratr rolemi zbo- hatěl a voly a dobytkem se zmocněl, na východ slunce bral se jest a na velikéj polnéj rovni stolici založil a jménem Polsko od toho jména neb slova pole tu zemi nazval, jehož dědicové v malém času veliké množství vychovachu a Rusy, Pomeranii, Ka- &ubii svého národu lidmi naplníchu. Čechové také Boemi, totiž božskými se nazývají, nad divy plodní, netoliko krajinu od sebe nazvaná, ale i Morava i Lu£atsko, staré obyvatele vyhnavie, zaméstnali jsü. Doniž živ byl Čech, nic všetečně, nic klopotně či- ňeno jest. Ale když on umřel, když sobě každý kněžstvo vzíti chtěl, dlúho ruoznicemi zemé viklána jest bez kniežete, bez jistého zákona, bez práva, to- liko sádem množství lidu spravována. Potom když mocnější mdlejší utiskováchu, tehda pozdní a nejistá lidu obrana obecnieho a správa z skutkuov vidína jest. Protož zdálo se, aby sobě správci vzali, kterýž by nade všemi vládl a mdlé i mocné rovným právem spravoval. Bieše toho času mezi Čechy muž jménem Krok, 31) má býti duxit, — ?*) Russiam 2. — ?*) atque 2. — 2) Crochus 2 a tak níže. *) Srovnej Pram. déjin českých str. 5.
72 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. venientem, ubi non defuit vestis usus: nisi fortasse in argumentum quis adduxerit Adamitas, qui nostra tempestate apud Bohemos emersere communione rerum omnium nuditateque gaudentes, quos brevi deletos constat. Cechio*) frater fuit nomine Leches, paupertatis et exsilii comes. Hic ubi germanum agris di- tatum bobusque potentem animadvertit, ad orientem profectus in magna camporum planicie sedem collocavit, Poloniamque nomen ex loco dixit (sic);?'") nam planities Sclavonica lingua pole nomi. natur. Cuius haeredes in numerosam multitudinem brevi coaluerunt ac Rusaniam,3?) Pomeraniam Cassubiamque sui generis hominibus impleverunt. Cechii (sic) quoque Bohemos, id est divinos, appellant, mirum in modum germinantes non solum provinciam a se dictam, sed Moraviaui Lusatiamque pulsis veteribus incolis occuparunt. Dum vixit Zechius, nihil temere, nibil tumultuose actum; eius imperio sine controversia obtemperatum. At eo vita functo, cum sibi quisque princi- patum vendicaret, diu seditionibus agitata provincia est sine principe, sine certa lege, iudicio tantum multitudinis gubernata. Postremo, cum potentiores imbecillos opprimerent, saerum atque incertum esset populare remedium, ex re visum est rectorem assumere, qui omnibus presidens im- becillos ac?3) potentiores pari iure gubernaret. Erat per idem tempus inter Bohemos vir nomine Crocus,?*) iustitiae opinione insignis ac (A) snad k duovodu toho někto přivodil Adamníky, kte- řížto našeho času v Čechách se zjevili (slovo com- munione nepřeloženo v Konáčově překladu) věcie všech a nahotů radojíce se; kteřížto že v skuoře pobubeni jsúů, to zjevné jest. Čechovi bratr byl jménem Lecb, chudoby a pouště tovaryš. Ten když bratra polmi zbohaceného a voly mocného znamenal, na východ slunce odšed, na veliké polí rovině stolici postavil a Polonia od místa jméno dal; neb rovina slovanským jazykem pole slove. Jehožto dědicové v nečíslné množstvie brzo potom zrostli a Rusy, Pomeranii a Kazubii svého národu lidem naplnili. Čechovu pak čeleď Čechy jmenují, náramně divně plodné, kteříž ne- toliko vlast od sebe nazvanü, ale Moravu a LuZiéská zemi starými obyvateli zaměstknali. Dokavadž živ byl Čech, nic všetečně, nic kvaltovně ni bylo čiňeno; ale jeho panovánie bez odpornosti poslácháno bylo. Po jeho pak smrti když sobě každý knie£etstvie osoboval, dláho ruoznicemi bürila se vlast bez knie- žete, bez jistého práva, soudem toliko množstvie zpravována jsúci. Naposledy, když mocnějšie mdlé utiskovali, pozdní také a nejisté bylo lidské lékař- stvie: z potřebnosti zdálo se zprávci vzieti, kterýž by všemi vládna mdlejší i silnější jednostajným právem zpravoval. O Krokovi, druhém českém kniežeti. Kapitola IV. — Byl jest toho času mezi Čechy muž (B) leč by kto chtěl ku průvodu přivésti adamitské kacieře, kteříž za našich časuov mezi Čechy vznikli jsú, obecenství všech vécf a nahoté se radujíce, kteříž v krátkém casu shlazeni jeu, jakož známo jest. Čechovi bratr bieše Lech, v chudobě a v vypuzení tovaryš. Ten když znamenal, že bratr rolemi zbo- hatěl a voly a dobytkem se zmocněl, na východ slunce bral se jest a na velikéj polnéj rovni stolici založil a jménem Polsko od toho jména neb slova pole tu zemi nazval, jehož dědicové v malém času veliké množství vychovachu a Rusy, Pomeranii, Ka- &ubii svého národu lidmi naplníchu. Čechové také Boemi, totiž božskými se nazývají, nad divy plodní, netoliko krajinu od sebe nazvaná, ale i Morava i Lu£atsko, staré obyvatele vyhnavie, zaméstnali jsü. Doniž živ byl Čech, nic všetečně, nic klopotně či- ňeno jest. Ale když on umřel, když sobě každý kněžstvo vzíti chtěl, dlúho ruoznicemi zemé viklána jest bez kniežete, bez jistého zákona, bez práva, to- liko sádem množství lidu spravována. Potom když mocnější mdlejší utiskováchu, tehda pozdní a nejistá lidu obrana obecnieho a správa z skutkuov vidína jest. Protož zdálo se, aby sobě správci vzali, kterýž by nade všemi vládl a mdlé i mocné rovným právem spravoval. Bieše toho času mezi Čechy muž jménem Krok, 31) má býti duxit, — ?*) Russiam 2. — ?*) atque 2. — 2) Crochus 2 a tak níže. *) Srovnej Pram. déjin českých str. 5.
Strana 73
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 73 propterea magnae apud vulgus autoritatis.??) Hunc sibi principem deligunt summamque ei rerum committunt. Cuius tanta moderatio fuit, ut non aliter quam pater a provincialibus coleretur. Neque enim ad suam voluptatem, sed pro subditorum ?5) utilitate ac quiete provinciam rexit ferocemque ?7) populum non tam imperio quam benivolentia quietum continuit. Hic arcem apud Stennam?*) con- didit, quam de suo nomine Crocoviam nuncupavit. Moriens autem tris (sic) filias reliquit: Brelam (sic), quae castellum Brelum exaedificavit, herbarum ac medicinae peritam, Therbam sive Thebigam,?9) augurem ac sortilegam, tertiam Libussam, quae ut natu minor fuit, ita divinarum humanarumque rerum sciencia maior. Haec veluti una ex Sibyllis habita post obitum patris favente populo pluribus annis provinciam gubernavit: et priusquam Praga aedificaretur, arcem Vicegradensem communiit: fuitque *?) suum imperium patribus plaebique iuxta gratum. Postremo nonu crudelitate aliqua, non tyrannide aut socordia i!) usa, sed rectum iudicium faciens popularem favorem amisit. Contendebant coram ea duo ex optimatibus de possessione agrorum. Sententia ex bono et aequo dicta. Potentior humiliori damuatus. (A) jménem Krok, domněním spravedlnosti znamenitý a proto v veliké vážnosti před lidem obecným. Toho sobě kniežetem zvolili a jemu vlast všecku poručili, Kteréhožto tak veliká zpuosobnost byla, aby ne jinak než jako otec od obyvateluo cťen byl; neb ani jest k svévuoli, ale pro užitečnost poddacích a pro pokoj vlast zpravoval a divoky lid ne tak pa- nováním jako dobrotivostí pokojný učinil. Ten zá- mek u Stenny ustavěl, kterýžto od svého jména Krakovem nazval. Umiraje pak tfi dcery zuostavil: Bělu, kteráž hrad Běliň ustavila, v bylinách a v lé- kafstvie dospélá; Tetku hádiéku a küzedlnici, tfetie Libuši, kteráž jakož rodem menšie byla, tak boz- ských a lidských věcie uměním většie. O Libuši, dceři Krokově, kteráž mno- hfmilety Ceská zemi zpravovalsa. Kapi- tola V. — Libu&e pak jakozto jedna z Sibyl jmiena jsáci po smrti otce s pfiznó lidu mnobymi lety vlast zpravovala a prvé ne£ Praha ustavena byla, Vyšehrad zámek ohrazdila. A bylo jejie panováoie všemu lidu velmě příjemné. Potom ne ukrutnosti které, ne bláznov- stvie užívajíci, ale pravý soud činieci, lidskúů potratila pfiezeń. Sódili se pfed nie dra z pánuo o vladař- stvie dědin; nálezem spravedlivě vypověděným moc- néjsie od nizáieho oderéen jest. Ten, jako by kfivda byla mocnájstma soudu obvyknüti, lid svolav, Ze by nepoctivé a nehodné bylo, pravil, tak veliký lid, tolik panstva, takové kniežetstvie jediné ženy pod- dánu býti vuoli a soudu. K jehožto řeči zbúřeno Ille tamquam iniuria esset, potentiorem in iudicio succumbere, populares appellans, (B) v spravedlivosti pověsti znamenitý a protož velikéj v Jídu moci a vážnosti. Toho sobě za kníže zvolichu a všech věcí správu jemu poručichu. Jehožto takové spravování bieše, že nejinak než jakžto otec od kra- jínův (sic) cťen bieše; nebo ne k svéj libosti, ale ku požitku poddaných a ku pokoji zemi spravováše a lid ukrutný ne tak vladařským přikazováním jako dobro- volenstvím v pokoji zachovával. Ten hrad v Stebně jest ustavil, kterýž Krokovem nazval. A když umřel, tři dcery ostavil: Bilu, kořenie a lékařstvie umělůú, kteráž tvrz Bělinu ustavila; Tecku, kteráž Tetín ustavila : ta čarodějnice a věščkárka veliká byla jest ; třetí Libuše, kterážto jakož narozením mladší byla, takéž božských i lidských věcí uměním větší. Ta jakżto jedna z Sibyllt jmína jest; po smrti otce svého svolením lidským za mnobo let zemi spra- vovala jest, a prve, nežli Praha byla vystavena, hrad Vyšehrad ohradila. A bíše její spravování i otcóm i lidu velmi vzácné. Potom ne nkrutenství ani ná- sili ani bláznivosti požívaje, ale pravý súd učinivše, přízeň lidská opostila a ztratila. Neb südichu se před ní dva z najmocnějších o dědinu role. Výpověď pravá vyrčena jest, mocnější poníženějšímu odsüzen jest. Onen, jako by kfivda byla, mocnějšímu súdem přemoženu býti, k lidu voláše, že by nepěkné a ne- slušné bylo tolikému lidu, toliko vladykám, tolikému panství poddánu býti jednéj ženy vnoli a spravování. 35) auctoritatis 2 a tak niże. — ?*) subiectorum 2. — ??) ferocem quidem 2. — **) Stenciam 2. — ?*) Thebi za 2. — **) fuitque — gratum nemá 2. — *'; secordia 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 73 propterea magnae apud vulgus autoritatis.??) Hunc sibi principem deligunt summamque ei rerum committunt. Cuius tanta moderatio fuit, ut non aliter quam pater a provincialibus coleretur. Neque enim ad suam voluptatem, sed pro subditorum ?5) utilitate ac quiete provinciam rexit ferocemque ?7) populum non tam imperio quam benivolentia quietum continuit. Hic arcem apud Stennam?*) con- didit, quam de suo nomine Crocoviam nuncupavit. Moriens autem tris (sic) filias reliquit: Brelam (sic), quae castellum Brelum exaedificavit, herbarum ac medicinae peritam, Therbam sive Thebigam,?9) augurem ac sortilegam, tertiam Libussam, quae ut natu minor fuit, ita divinarum humanarumque rerum sciencia maior. Haec veluti una ex Sibyllis habita post obitum patris favente populo pluribus annis provinciam gubernavit: et priusquam Praga aedificaretur, arcem Vicegradensem communiit: fuitque *?) suum imperium patribus plaebique iuxta gratum. Postremo nonu crudelitate aliqua, non tyrannide aut socordia i!) usa, sed rectum iudicium faciens popularem favorem amisit. Contendebant coram ea duo ex optimatibus de possessione agrorum. Sententia ex bono et aequo dicta. Potentior humiliori damuatus. (A) jménem Krok, domněním spravedlnosti znamenitý a proto v veliké vážnosti před lidem obecným. Toho sobě kniežetem zvolili a jemu vlast všecku poručili, Kteréhožto tak veliká zpuosobnost byla, aby ne jinak než jako otec od obyvateluo cťen byl; neb ani jest k svévuoli, ale pro užitečnost poddacích a pro pokoj vlast zpravoval a divoky lid ne tak pa- nováním jako dobrotivostí pokojný učinil. Ten zá- mek u Stenny ustavěl, kterýžto od svého jména Krakovem nazval. Umiraje pak tfi dcery zuostavil: Bělu, kteráž hrad Běliň ustavila, v bylinách a v lé- kafstvie dospélá; Tetku hádiéku a küzedlnici, tfetie Libuši, kteráž jakož rodem menšie byla, tak boz- ských a lidských věcie uměním většie. O Libuši, dceři Krokově, kteráž mno- hfmilety Ceská zemi zpravovalsa. Kapi- tola V. — Libu&e pak jakozto jedna z Sibyl jmiena jsáci po smrti otce s pfiznó lidu mnobymi lety vlast zpravovala a prvé ne£ Praha ustavena byla, Vyšehrad zámek ohrazdila. A bylo jejie panováoie všemu lidu velmě příjemné. Potom ne ukrutnosti které, ne bláznov- stvie užívajíci, ale pravý soud činieci, lidskúů potratila pfiezeń. Sódili se pfed nie dra z pánuo o vladař- stvie dědin; nálezem spravedlivě vypověděným moc- néjsie od nizáieho oderéen jest. Ten, jako by kfivda byla mocnájstma soudu obvyknüti, lid svolav, Ze by nepoctivé a nehodné bylo, pravil, tak veliký lid, tolik panstva, takové kniežetstvie jediné ženy pod- dánu býti vuoli a soudu. K jehožto řeči zbúřeno Ille tamquam iniuria esset, potentiorem in iudicio succumbere, populares appellans, (B) v spravedlivosti pověsti znamenitý a protož velikéj v Jídu moci a vážnosti. Toho sobě za kníže zvolichu a všech věcí správu jemu poručichu. Jehožto takové spravování bieše, že nejinak než jakžto otec od kra- jínův (sic) cťen bieše; nebo ne k svéj libosti, ale ku požitku poddaných a ku pokoji zemi spravováše a lid ukrutný ne tak vladařským přikazováním jako dobro- volenstvím v pokoji zachovával. Ten hrad v Stebně jest ustavil, kterýž Krokovem nazval. A když umřel, tři dcery ostavil: Bilu, kořenie a lékařstvie umělůú, kteráž tvrz Bělinu ustavila; Tecku, kteráž Tetín ustavila : ta čarodějnice a věščkárka veliká byla jest ; třetí Libuše, kterážto jakož narozením mladší byla, takéž božských i lidských věcí uměním větší. Ta jakżto jedna z Sibyllt jmína jest; po smrti otce svého svolením lidským za mnobo let zemi spra- vovala jest, a prve, nežli Praha byla vystavena, hrad Vyšehrad ohradila. A bíše její spravování i otcóm i lidu velmi vzácné. Potom ne nkrutenství ani ná- sili ani bláznivosti požívaje, ale pravý súd učinivše, přízeň lidská opostila a ztratila. Neb südichu se před ní dva z najmocnějších o dědinu role. Výpověď pravá vyrčena jest, mocnější poníženějšímu odsüzen jest. Onen, jako by kfivda byla, mocnějšímu súdem přemoženu býti, k lidu voláše, že by nepěkné a ne- slušné bylo tolikému lidu, toliko vladykám, tolikému panství poddánu býti jednéj ženy vnoli a spravování. 35) auctoritatis 2 a tak niże. — ?*) subiectorum 2. — ??) ferocem quidem 2. — **) Stenciam 2. — ?*) Thebi za 2. — **) fuitque — gratum nemá 2. — *'; secordia 2.
Strana 74
74 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. indecorum esse indignumque ait, tantum populum, tot proceres, tantum imperium unius feminae subesse arbitrio. Ad cuius vocem excitata multitudo muliebre regimen accusare vicinarum gentium mores in medium adducere,12) virum, qui sibi dominetur,"3) expetere. Libussa indicto silentio desiderium se populi animadvertisse dicit, neque se illos"4) eo frustraturam. Imperium subditis, non sibi, post patris obitum tenuisse. Iubet ad diem posterum redeant. Obtemperatum est: itum atque reventum. Libussa in contione, ubi adesse multitudinem vidit: Ego vobis, inquit, Bohemi, in hanc usque diem placide moliterque, ut mulieribus mos est, imperavi. Nulli, quod suum est, eripui, nullum laesi. Matrem experti estis, non dominam. At vobis meum regimen ingratum est, more humani ingenii mecum agitis. Nihil diu placet homini. Pium iustumque principem desiderant populi magis, quam ferunt. Estote igitur iudicatu meo liberi! Virum, qui vobis praesit quique suo arbitratu capita vestra iudicet, sicut optastis, dabo. Ite, equum meum albicantem sternite atque in campos late patentes adducite, liberum effrenemque ibi dimittite, sequentes eum, quocunque ierit. Curret equus aliquandiu denique ante virum subsistet in mensa ferrea comedentem. Ille mihi coniux erit, vobis princeps. Gratus sermo contioni fuit. Emissus equus decem millia passuum percurrit, postremo ad flumen Bieli ante aratorem con- stitit nomine Primislaum. Sequuti proceres popularesque postquam stantem equum et aratori blan- (B) K jehožto hlasu zbuzeno množství ženskú správu (A) jsa množstvie, na ženské zpravovánie túžili, okol- ních národno obyčeje sobě přivodili, muže, kterýž viníše, okolních súsed obyčeje uprostřed přivodíše, by nad nimi panoval, žádali. Libuše učinivši mlčení, muže, jenž by nad nimi panoval, požádáše. Libuše že by žádosti lidu porozuměla, pověděla, ani by jí kázav jim mlčeti, řekla se žádost lidsků znáti ani se tím od nich zmařenu býti; vládu ne sobě, ale sobě málo vážila, panovánie, by poddacím ne sobě poddaným otce (sic) držeti. Přikáza nazajtří k sobě k vnoli po smrti otce držala. Rozkázala, aby se dne se jim vrátiti. Stalo se, odejdeno i navráceno jest. druhého vrátili. Uposlechli; odešli a vrátili se. O Přemyslovi, třetím kniežeti če- ském. Kapitola VI. Libuše na sňemu když pří- tomné množství viděla: Jáť sem vám, dí, Čechové, jakož ženám obyčej jest, panovala. Žádnému sem, což jeho bylo, nebrala. Máteř jste měli, ne panie. Ale vám jest mé zpravovánie nevděčné. Obyčejem lidského vtipu se mnú nakládáte. Nicť se dluho ne- líbí člověku. Milostivého a spravedlivého kniežete žádají lidé viece, nežli snášejí. Buďtež tehdy mého soudu prázdni. Muže, kterýž by nad vámi panoval a kterýž by podle svého zdánie hlavy súdil, jakož jste žádali, dám. Jdětež, knoň muoj osedlajte a na pole široké přivedůce svobodného a prostého tu nechte, jdúce po ňem, kamž by koli šel. Poběhneť kuoň nedaleko a potom se před mužem zastaví, an na stole železném jie. Tenť mně manželem bude, vám kniežetem. Příjemná řeč sňemu byla. Libuše v smutku kdež přítomné množství viděla, vece: Já vám, Čechové, až do dneška tiše, měkce, jakož ženám obyčej jest, přikazovala sem, nižádnému, což jeho bíše, vytrhla sem, žádného sem neurazila. Matku ste na mně shledali, ne paní. Ale má správa vám nevděčná jest, obyčejem lidského vtipu se mnou činíte. Nic se dlúho nelíbí člověku, což jest milosti- vého, věrného a spravedlivého. Knížete žádají lidé více, nežli jeho trpí a než s ním trvají. Protož buďte mého súdu zbavení. Avšak ktož by vámi vládl a kterýž by vedle svéj vnole hlavy vaše súdil, jakož ste žádali, dám vám. Jděte, kuoň muoj bílý ose- dlajte a na široká pole jeho přiveďte, svobodného a rozuzdeného tu nechajte, jdúc za ním, kamžkoli puojde. Poběhneť knoň některak dluho, až pak před mužem stane na železném stole obědujícím. Ten mi bude muž a vám pán. Příjemná řeč všemu zboru bíše. Vypuščený kuoň deset tisíc krokuov přeběže, potom před řeků Bělinů před oráčem postal, jménem Přemyslavem. Jdíchu páni i obec, a když stojícího Pušťen jest kuoň, deset tisíc kročejí zběhl. Potom u řeky Běliny před voráčem se zastavil, jmé- nem Přemyslem. Jdúce po nem panstvo a lid obecný, (1) addusere 2. — (3) dominaretně 2. — "1) Misto illos eo má 2 jen illo.
74 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. indecorum esse indignumque ait, tantum populum, tot proceres, tantum imperium unius feminae subesse arbitrio. Ad cuius vocem excitata multitudo muliebre regimen accusare vicinarum gentium mores in medium adducere,12) virum, qui sibi dominetur,"3) expetere. Libussa indicto silentio desiderium se populi animadvertisse dicit, neque se illos"4) eo frustraturam. Imperium subditis, non sibi, post patris obitum tenuisse. Iubet ad diem posterum redeant. Obtemperatum est: itum atque reventum. Libussa in contione, ubi adesse multitudinem vidit: Ego vobis, inquit, Bohemi, in hanc usque diem placide moliterque, ut mulieribus mos est, imperavi. Nulli, quod suum est, eripui, nullum laesi. Matrem experti estis, non dominam. At vobis meum regimen ingratum est, more humani ingenii mecum agitis. Nihil diu placet homini. Pium iustumque principem desiderant populi magis, quam ferunt. Estote igitur iudicatu meo liberi! Virum, qui vobis praesit quique suo arbitratu capita vestra iudicet, sicut optastis, dabo. Ite, equum meum albicantem sternite atque in campos late patentes adducite, liberum effrenemque ibi dimittite, sequentes eum, quocunque ierit. Curret equus aliquandiu denique ante virum subsistet in mensa ferrea comedentem. Ille mihi coniux erit, vobis princeps. Gratus sermo contioni fuit. Emissus equus decem millia passuum percurrit, postremo ad flumen Bieli ante aratorem con- stitit nomine Primislaum. Sequuti proceres popularesque postquam stantem equum et aratori blan- (B) K jehožto hlasu zbuzeno množství ženskú správu (A) jsa množstvie, na ženské zpravovánie túžili, okol- ních národno obyčeje sobě přivodili, muže, kterýž viníše, okolních súsed obyčeje uprostřed přivodíše, by nad nimi panoval, žádali. Libuše učinivši mlčení, muže, jenž by nad nimi panoval, požádáše. Libuše že by žádosti lidu porozuměla, pověděla, ani by jí kázav jim mlčeti, řekla se žádost lidsků znáti ani se tím od nich zmařenu býti; vládu ne sobě, ale sobě málo vážila, panovánie, by poddacím ne sobě poddaným otce (sic) držeti. Přikáza nazajtří k sobě k vnoli po smrti otce držala. Rozkázala, aby se dne se jim vrátiti. Stalo se, odejdeno i navráceno jest. druhého vrátili. Uposlechli; odešli a vrátili se. O Přemyslovi, třetím kniežeti če- ském. Kapitola VI. Libuše na sňemu když pří- tomné množství viděla: Jáť sem vám, dí, Čechové, jakož ženám obyčej jest, panovala. Žádnému sem, což jeho bylo, nebrala. Máteř jste měli, ne panie. Ale vám jest mé zpravovánie nevděčné. Obyčejem lidského vtipu se mnú nakládáte. Nicť se dluho ne- líbí člověku. Milostivého a spravedlivého kniežete žádají lidé viece, nežli snášejí. Buďtež tehdy mého soudu prázdni. Muže, kterýž by nad vámi panoval a kterýž by podle svého zdánie hlavy súdil, jakož jste žádali, dám. Jdětež, knoň muoj osedlajte a na pole široké přivedůce svobodného a prostého tu nechte, jdúce po ňem, kamž by koli šel. Poběhneť kuoň nedaleko a potom se před mužem zastaví, an na stole železném jie. Tenť mně manželem bude, vám kniežetem. Příjemná řeč sňemu byla. Libuše v smutku kdež přítomné množství viděla, vece: Já vám, Čechové, až do dneška tiše, měkce, jakož ženám obyčej jest, přikazovala sem, nižádnému, což jeho bíše, vytrhla sem, žádného sem neurazila. Matku ste na mně shledali, ne paní. Ale má správa vám nevděčná jest, obyčejem lidského vtipu se mnou činíte. Nic se dlúho nelíbí člověku, což jest milosti- vého, věrného a spravedlivého. Knížete žádají lidé více, nežli jeho trpí a než s ním trvají. Protož buďte mého súdu zbavení. Avšak ktož by vámi vládl a kterýž by vedle svéj vnole hlavy vaše súdil, jakož ste žádali, dám vám. Jděte, kuoň muoj bílý ose- dlajte a na široká pole jeho přiveďte, svobodného a rozuzdeného tu nechajte, jdúc za ním, kamžkoli puojde. Poběhneť knoň některak dluho, až pak před mužem stane na železném stole obědujícím. Ten mi bude muž a vám pán. Příjemná řeč všemu zboru bíše. Vypuščený kuoň deset tisíc krokuov přeběže, potom před řeků Bělinů před oráčem postal, jménem Přemyslavem. Jdíchu páni i obec, a když stojícího Pušťen jest kuoň, deset tisíc kročejí zběhl. Potom u řeky Běliny před voráčem se zastavil, jmé- nem Přemyslem. Jdúce po nem panstvo a lid obecný, (1) addusere 2. — (3) dominaretně 2. — "1) Misto illos eo má 2 jen illo.
Strana 75
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 75 (A) když stojícieho koně a k voráči se lísajícího vi- děli, přistupivše blíže: „Zdráv buď, dobrý muži, řekli, kteréhož nám bohové dali kniežetem. Vypřež voly a vsedna na knoň s námi pojeď. Libuše tě mužem, Česká země kniežetem žádá.“ Pole vorati, stáda pásti, lodí zpravovati, tkáti, šíti, stavěti mnozie že neumějie, praví; purgmistr- stvie v městech vésti, králem býti, lidem a náro- dóm panovati, ješto to přenesnadné jest, žádný ne- praví, aby jemu to od přirozenie dáno nebylo. A ač mnozie buďto nenávistí prácě buďto milostí prázdnosti od podávaných království se zdržovali, Přemysl, ačkoli sedlský, posly dobrotivě přijal a, že učiniti chce žádost jich, odpověděl. Takováť jest smrtelným panovánie žádost! Žádný sebe krá- lovstvie nehodným nepraví. Vypřežení volové (jakož básnivá jest každá starost) vyzdviženi v povětří býti se praví a v jeskyni skály převysoké se skryli a nikdy potom viděni nebyli. Osten pak, kterýmž vo- lové bodeni byli, v zemi vstrčený hned rozkvetl a tři léskové větve vydal, z nichžto dvě hned uschly, třetí v strom vysoký téhož kmene zrostla. Nepřijí- mám k sobě té věci v jistotě; u kronikářno to vy- hledáno buď. Viděl sem však mezi privilegími krá- lovstvie list Karla císaře Římského Čtvrtého, cie- saře Sigmunda otce, v nemž se to za pravé pokládá. A té vsi obyvatelé, v kteréž se to státi praví, svo- dientem adulantemque viderunt, accedentes propius: Salve, inquiunt, bone vir, quem nobis superi dederunt principem. Solve boves atque ascenso 45) equo nobiscum venito; Libussa te virum, Bobe- mia ducem poscit. Agrum colere, gregem pascere, navem regere, texere, suere, aedificare multi se ignorare fatentur, magistratum in urbibus agere, regere, gentibus ac nationibus imperare, quod est difficillimum, nemo sibi a natura negatum dicit. Etsi plerique sive laboris odio, sive otii amore oblatis regnis abstinuere, Primislaus, quamvis agrestis, benigne nuntios excipit, facturumque po- stulata respondit. Tanta est mortalibus regnandi cupido, nemo se regno indignum deputat.46) Solutos boves, ut 47) fabulosa est omnis antiquitas, elevatos in aera ferunt et in altissimam pro- scissae rupis speluncam delituisse, nunquam postea visos. Stimulum vero, quo boves urgebantur, terrae defixum mox fronduisse ac tris corili ramos emisisse, ex quibus duo statim exaruerint, ter- tium in arborem eius generis proceram excrevisse. Non recipio ad me veri huius periculum. Apud autores 4s) ita querantur.49) Vidi tamen inter privilegia regni litteras Caroli IIII“, Romanorum im- peratoris, divi Sigismundi patris, in quis haec tanquam vera continentur villaeque illius incolae, in qua haec gesta creduntur, libertate donantur nec plus tributi pendere iubentur, quam nucum (B) koně, lahodícího a pochlebujícího oráčovi viděli, přistúpivše blíže: Zdráv buď, dobrý muži, řečechu, kteréhož nám bohové dali za kníže. Vypřež voly a vseda na kuoň s námi pojeď; Libuše tě muže, Čechy vůdce žádají. Role orati, stáda pásti, lodi spravovati, tkáti, šíti, stavěti mnozí praví se neuměti, ale purgmistrmi v městech býti, kralovati, lidóm a národóm panovati, jenžto jest najnesnadnější, žádný sobě od přirození odepřeného býti nepraví. Ačkoli mnozí buďto pro nenávist pracování, buďto pro prázdňení, zalibení od království sobě dávaných zdržováchu se. Přemysl, ačkoli sedlák, dobrotivě posly jest přijal, a což žá- dachu, učiniti se odpověděl. Tolikáť jest smrtedlným ku kralování žádost; žádný se kralování nehodným nedomnievá. Rozvázané voly [jakož básni žádostna (ruk. má nadepsáno nad žádostná: plna) jest každá zastaralost (ruk. nadeps.: vetchost)], u povětří vzdvi- žené vypravují a do hlubokéj rozpukléj opuky (ruk. má nadepsáno: jeskyni) se skrýti, a potom nejsů nikdíž vidíní. Osten, kterýmžto voly bodíše, v zemi vstrčen, hned jest vzrůstl a tři ratolesti z sebe vy- pustiv jal se kvísti a plod ořechový dobře uzralý nésti, z kterýchžto ratolestí dvě jsta uschly a třetí v strom téhož pokolení vysoký vzrostla. Nepřijímám k sobě téjto pravdy nebezpečenství, u průvodných skladateluov tyto věci hledány buďte. Však viděl sem mezi hamfesty království listy Karla Čtvrtého, římského císaře, slavného Zigmundova otce, v kte- rýchžto tyto věci jakžto pravé popsány jsú, a téj vsi obyvatelé, v kteréjž se tyto věci dály (jakož "1) Misto atque ascenso ma ascensoque. — 46) putat 2. — (7) et 2. — "3) auctores 2. — "") querant 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 75 (A) když stojícieho koně a k voráči se lísajícího vi- děli, přistupivše blíže: „Zdráv buď, dobrý muži, řekli, kteréhož nám bohové dali kniežetem. Vypřež voly a vsedna na knoň s námi pojeď. Libuše tě mužem, Česká země kniežetem žádá.“ Pole vorati, stáda pásti, lodí zpravovati, tkáti, šíti, stavěti mnozie že neumějie, praví; purgmistr- stvie v městech vésti, králem býti, lidem a náro- dóm panovati, ješto to přenesnadné jest, žádný ne- praví, aby jemu to od přirozenie dáno nebylo. A ač mnozie buďto nenávistí prácě buďto milostí prázdnosti od podávaných království se zdržovali, Přemysl, ačkoli sedlský, posly dobrotivě přijal a, že učiniti chce žádost jich, odpověděl. Takováť jest smrtelným panovánie žádost! Žádný sebe krá- lovstvie nehodným nepraví. Vypřežení volové (jakož básnivá jest každá starost) vyzdviženi v povětří býti se praví a v jeskyni skály převysoké se skryli a nikdy potom viděni nebyli. Osten pak, kterýmž vo- lové bodeni byli, v zemi vstrčený hned rozkvetl a tři léskové větve vydal, z nichžto dvě hned uschly, třetí v strom vysoký téhož kmene zrostla. Nepřijí- mám k sobě té věci v jistotě; u kronikářno to vy- hledáno buď. Viděl sem však mezi privilegími krá- lovstvie list Karla císaře Římského Čtvrtého, cie- saře Sigmunda otce, v nemž se to za pravé pokládá. A té vsi obyvatelé, v kteréž se to státi praví, svo- dientem adulantemque viderunt, accedentes propius: Salve, inquiunt, bone vir, quem nobis superi dederunt principem. Solve boves atque ascenso 45) equo nobiscum venito; Libussa te virum, Bobe- mia ducem poscit. Agrum colere, gregem pascere, navem regere, texere, suere, aedificare multi se ignorare fatentur, magistratum in urbibus agere, regere, gentibus ac nationibus imperare, quod est difficillimum, nemo sibi a natura negatum dicit. Etsi plerique sive laboris odio, sive otii amore oblatis regnis abstinuere, Primislaus, quamvis agrestis, benigne nuntios excipit, facturumque po- stulata respondit. Tanta est mortalibus regnandi cupido, nemo se regno indignum deputat.46) Solutos boves, ut 47) fabulosa est omnis antiquitas, elevatos in aera ferunt et in altissimam pro- scissae rupis speluncam delituisse, nunquam postea visos. Stimulum vero, quo boves urgebantur, terrae defixum mox fronduisse ac tris corili ramos emisisse, ex quibus duo statim exaruerint, ter- tium in arborem eius generis proceram excrevisse. Non recipio ad me veri huius periculum. Apud autores 4s) ita querantur.49) Vidi tamen inter privilegia regni litteras Caroli IIII“, Romanorum im- peratoris, divi Sigismundi patris, in quis haec tanquam vera continentur villaeque illius incolae, in qua haec gesta creduntur, libertate donantur nec plus tributi pendere iubentur, quam nucum (B) koně, lahodícího a pochlebujícího oráčovi viděli, přistúpivše blíže: Zdráv buď, dobrý muži, řečechu, kteréhož nám bohové dali za kníže. Vypřež voly a vseda na kuoň s námi pojeď; Libuše tě muže, Čechy vůdce žádají. Role orati, stáda pásti, lodi spravovati, tkáti, šíti, stavěti mnozí praví se neuměti, ale purgmistrmi v městech býti, kralovati, lidóm a národóm panovati, jenžto jest najnesnadnější, žádný sobě od přirození odepřeného býti nepraví. Ačkoli mnozí buďto pro nenávist pracování, buďto pro prázdňení, zalibení od království sobě dávaných zdržováchu se. Přemysl, ačkoli sedlák, dobrotivě posly jest přijal, a což žá- dachu, učiniti se odpověděl. Tolikáť jest smrtedlným ku kralování žádost; žádný se kralování nehodným nedomnievá. Rozvázané voly [jakož básni žádostna (ruk. má nadepsáno nad žádostná: plna) jest každá zastaralost (ruk. nadeps.: vetchost)], u povětří vzdvi- žené vypravují a do hlubokéj rozpukléj opuky (ruk. má nadepsáno: jeskyni) se skrýti, a potom nejsů nikdíž vidíní. Osten, kterýmžto voly bodíše, v zemi vstrčen, hned jest vzrůstl a tři ratolesti z sebe vy- pustiv jal se kvísti a plod ořechový dobře uzralý nésti, z kterýchžto ratolestí dvě jsta uschly a třetí v strom téhož pokolení vysoký vzrostla. Nepřijímám k sobě téjto pravdy nebezpečenství, u průvodných skladateluov tyto věci hledány buďte. Však viděl sem mezi hamfesty království listy Karla Čtvrtého, římského císaře, slavného Zigmundova otce, v kte- rýchžto tyto věci jakžto pravé popsány jsú, a téj vsi obyvatelé, v kteréjž se tyto věci dály (jakož "1) Misto atque ascenso ma ascensoque. — 46) putat 2. — (7) et 2. — "3) auctores 2. — "") querant 2.
Strana 76
76 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. ilius arboris exiguam mensuram. Sed nec*) mihi Carolus fidem facit; nam reges plerunque creduli sunt nec quicquam non verum putant, quod generis sui claritatem astruit. Primislaus igitur audita legatione, inverso vomere pane caseoque apposito viam quasi grandem facturus cibum sumpsit. Ea res Bohemorum animos confirmavit; mensam ferream, de qua Libussa vaticinata fuerat, in vomere cognoscentes, stupentes edentem circumstant. Satnrum equo imponunt iubentque festinare. Inter eundum, quid?) sibi velit stimulus frondens, interrogant. et cur duo rami mox aruerint. Ille, qui divinandi peritiam calleret, tris sibi liberos nascituros ait, ex quibus duo funere immaturo deficiant, tertium nobiles fructus editurum. Quod si agrum totum exaravisset ante vocationem, genus eius masculinum perpetuo regnaturum fuisse, cum ante tempus accersitus sit, eam spem ademptam. Interrogatus, cur naim calceos querno robore factos secum afferret, servandos in arce Vicegradensi respondit ostendendosque posteris, ut scirent omnes, primum, qui principatum inter Bohemos accepisset, ex agro fuisse vocatum neque insolescendum esse, qui ex humili fortuna solium ascenderit, Servati calcei diu apud Bohemos religiose habiti ac per sacer- dotes templi Vicegradensis ante reges delati, dum pompa coronationis educitur. Cum Vicegradum (A) bodà se darujf avi£ viece dani dávati nuceni bj- vají, nežli vorechü téhoZ stromu malá mierku. Ale aniž mi Karel vieru činí. Neb králové častokrát vě- řície jsú ani čeho nepravým mnějí, což rodu jich jasnost přinášie. Přemysl tebdy uslySav poselstvie, obrátiv ra- dlici, chléb a sýr položiv, jako by cestu veliká či- niti měl, pokrm přijal. Ta věc úmyslu Čechuo posilnila. Stuol železný, o kterémž Libuše byla před- pověděla, na radlicí poznavše, bojíce se okolo ňeho, když jedl, stáli; když pojedl, na kuoň vsadili a po- spiesiti rozkázali. | Na té cestě, co by chtěl osten rozkvetlý, otázali se; proč by hned dvě větvi uschly. On, kterýž uměním věštstvie se stkvél, £e by se jemu tři synové naroditi měli, řekl, z nichž by dva před lety zhynula, třetí by ušlechtilý plod vydal. A kdyby byl všecko pole před povoláním zvoral, že by rod jeho po meči věčně kraloval; ale poně- vadž by před časem k ňemu přišli, ta naděje od- jsta jest. Orázán jsa, proč by střevíce z dubových kuor učiňené s sebů nesl: K cbovánie, odpověděl, na Vyšehradě a k okazovánic potomním, aby znali všickní prvního, kto jest mezi Čechy kniežetství přijal, že jest z rolie byl povolán, a aby nepýchal, kterýž by z poníženého &téstie k královstvie vstüpil. Schovaní střevíci dláho mezi Čechy nábožně ostří- háni byli a od kněží chrámu Vyšehradského před krále nošeni, když příprava korunovánie vynášína (B) věří) svobodú jsú obdarováni, aniž se jim činže platiti více přikazuje nežli ořechnov toho stromu malitká míra. Ale ani Karel mně věrnosti neb vírv činí; neb králové často sú věřící a ničehož se ne- domnívají býti nepravého, což jejich rodu a pokolení jasnosti svědší (sic) a upevňuje. Pak Přimyslav uslyšev poselství, převráciv (sic) radlici, polože chléb a sýr, jako by hroznů cestu měl učiniti, poče jísti. Ta včc úmysly Čechuov utvrdila, stůl železný, o kterémž jim Libuše pro- rokovala, na radlici poznavše. Divíce se, s strachem jedäcıho obstachu. Sytého na kuoň vsadichu; při- kázachu jemu pospiešiti. Když jsú jeli, co by zna- menal osten prokvetlý, otázachu, a proč dvě rato- lesti hned nschly. On (jakož proročským uměním müdr byl) Ze tti synové narodí se jemu, vece, z pichito dva nedospélà smrtí sejdeta, ale třetí ušlechtilé ovoce vydá, A kdyby byl všeckn roli zoral před povoláním, pokolení mužské věčně by bylo kralovalo; ale poněvadž před časem povolán jest, ta jest naděje odjata. Otázán jsa, proé by škarpaly a mošnu lJýčenů s sebú nesl, odpovédé: Na Vyšehradě aby to bylo schováno a potomkóm ukazováno, aby věděli všitci, že první, kterýž kní- Zetskü vládu mezi Čechy vzal, z role byl povolán, a aby nepýchali ti, kteříž by z poníženého ščestí na královskúů stolici vstüpili. Zachovány bychu ty škarpaly s mošnů a dlóho mezi Čechy ve cti jmíoy a od kněží kostela Vyšebradského před krále no- šeny, když se sláva kornnování vyvodila. Když 19) Sed non 2. — *') guod 2.
76 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. ilius arboris exiguam mensuram. Sed nec*) mihi Carolus fidem facit; nam reges plerunque creduli sunt nec quicquam non verum putant, quod generis sui claritatem astruit. Primislaus igitur audita legatione, inverso vomere pane caseoque apposito viam quasi grandem facturus cibum sumpsit. Ea res Bohemorum animos confirmavit; mensam ferream, de qua Libussa vaticinata fuerat, in vomere cognoscentes, stupentes edentem circumstant. Satnrum equo imponunt iubentque festinare. Inter eundum, quid?) sibi velit stimulus frondens, interrogant. et cur duo rami mox aruerint. Ille, qui divinandi peritiam calleret, tris sibi liberos nascituros ait, ex quibus duo funere immaturo deficiant, tertium nobiles fructus editurum. Quod si agrum totum exaravisset ante vocationem, genus eius masculinum perpetuo regnaturum fuisse, cum ante tempus accersitus sit, eam spem ademptam. Interrogatus, cur naim calceos querno robore factos secum afferret, servandos in arce Vicegradensi respondit ostendendosque posteris, ut scirent omnes, primum, qui principatum inter Bohemos accepisset, ex agro fuisse vocatum neque insolescendum esse, qui ex humili fortuna solium ascenderit, Servati calcei diu apud Bohemos religiose habiti ac per sacer- dotes templi Vicegradensis ante reges delati, dum pompa coronationis educitur. Cum Vicegradum (A) bodà se darujf avi£ viece dani dávati nuceni bj- vají, nežli vorechü téhoZ stromu malá mierku. Ale aniž mi Karel vieru činí. Neb králové častokrát vě- řície jsú ani čeho nepravým mnějí, což rodu jich jasnost přinášie. Přemysl tebdy uslySav poselstvie, obrátiv ra- dlici, chléb a sýr položiv, jako by cestu veliká či- niti měl, pokrm přijal. Ta věc úmyslu Čechuo posilnila. Stuol železný, o kterémž Libuše byla před- pověděla, na radlicí poznavše, bojíce se okolo ňeho, když jedl, stáli; když pojedl, na kuoň vsadili a po- spiesiti rozkázali. | Na té cestě, co by chtěl osten rozkvetlý, otázali se; proč by hned dvě větvi uschly. On, kterýž uměním věštstvie se stkvél, £e by se jemu tři synové naroditi měli, řekl, z nichž by dva před lety zhynula, třetí by ušlechtilý plod vydal. A kdyby byl všecko pole před povoláním zvoral, že by rod jeho po meči věčně kraloval; ale poně- vadž by před časem k ňemu přišli, ta naděje od- jsta jest. Orázán jsa, proč by střevíce z dubových kuor učiňené s sebů nesl: K cbovánie, odpověděl, na Vyšehradě a k okazovánic potomním, aby znali všickní prvního, kto jest mezi Čechy kniežetství přijal, že jest z rolie byl povolán, a aby nepýchal, kterýž by z poníženého &téstie k královstvie vstüpil. Schovaní střevíci dláho mezi Čechy nábožně ostří- háni byli a od kněží chrámu Vyšehradského před krále nošeni, když příprava korunovánie vynášína (B) věří) svobodú jsú obdarováni, aniž se jim činže platiti více přikazuje nežli ořechnov toho stromu malitká míra. Ale ani Karel mně věrnosti neb vírv činí; neb králové často sú věřící a ničehož se ne- domnívají býti nepravého, což jejich rodu a pokolení jasnosti svědší (sic) a upevňuje. Pak Přimyslav uslyšev poselství, převráciv (sic) radlici, polože chléb a sýr, jako by hroznů cestu měl učiniti, poče jísti. Ta včc úmysly Čechuov utvrdila, stůl železný, o kterémž jim Libuše pro- rokovala, na radlici poznavše. Divíce se, s strachem jedäcıho obstachu. Sytého na kuoň vsadichu; při- kázachu jemu pospiešiti. Když jsú jeli, co by zna- menal osten prokvetlý, otázachu, a proč dvě rato- lesti hned nschly. On (jakož proročským uměním müdr byl) Ze tti synové narodí se jemu, vece, z pichito dva nedospélà smrtí sejdeta, ale třetí ušlechtilé ovoce vydá, A kdyby byl všeckn roli zoral před povoláním, pokolení mužské věčně by bylo kralovalo; ale poněvadž před časem povolán jest, ta jest naděje odjata. Otázán jsa, proé by škarpaly a mošnu lJýčenů s sebú nesl, odpovédé: Na Vyšehradě aby to bylo schováno a potomkóm ukazováno, aby věděli všitci, že první, kterýž kní- Zetskü vládu mezi Čechy vzal, z role byl povolán, a aby nepýchali ti, kteříž by z poníženého ščestí na královskúů stolici vstüpili. Zachovány bychu ty škarpaly s mošnů a dlóho mezi Čechy ve cti jmíoy a od kněží kostela Vyšebradského před krále no- šeny, když se sláva kornnování vyvodila. Když 19) Sed non 2. — *') guod 2.
Strana 77
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 77 appulisset Primislaus, ingenti favore plebis atque honore exceptus est Libussamque sibi matrimonio iunxit. Nec diu moratus Pragense oppidum aggere atque muris cinxit. De cuius nomine cum disputaretur, iussit Libussa ex artificibus, qui prior accurreret,*%) rogari, quid ageret, ac ex primo eius verbo vocari oppidum. Interrogatus faber lignarius quispiam, limen se agere dixit, quod bo- hemice praha dicitur. Indeque nomen urbi datum, sed corrupto vocabulo posteri Pragam dixere. Exinde leges conditae, [quibus Bohemi longo tempore usi. Provincia pace et otio fruens opibus aucta. A Libussa castellum Libus aedificatum non longe ab Albi flumine, quod morienti sepulchrum fuit. Imperium ad Primislaum solum rediit, quod vivente coniuge ex eius maxime consilio ad- ministravit. Feminarum, quae illa vivente plurimum poterant, autoritas extincta. Sed fuit inter virgines, quae Libussae ministrare solebant, Valasca, puella ingentis spiritus et. amazonicae mentis, quae clanculum accersitis comitibus: Heram, inquit, o sorores, perdidimus, quae nos a virorum contu- melia vindicavit, nec passa est servire viris. Contra viri eius imperium subiere. Nos reginarum honore fungebamur. Nunc iugum asperum et miserrimum ferre oportet ; nisi libertatem nobis ipsis vendicemus, vilissima mancipia sumus. Quod si vobis id animi est, qued mihi, facile pristinam (A) byla. Když na Vyšehrad přijel Přemysl, náramnů přízní lidu a poctivostí přijat jest a Libuši sobě manželsky pojal. Aniž dlho meškal, Pražské město přiekopem a zdí obehnal. O kteréhožto jméno když ruoznice byla, rozkázala Libuše, s kterýmž by se z řemesníkno najprv potkali, otázati se toho, co by dělal, a od prvního slova jeho nazvati město. Otázán jsa tesař jeden, práh dělati cdpověděl a odtud městu dáno jest jméno. Ale proměnivše slovo potomci Praba říkají. Potom práva ustanovena jsúů, kterýchžto Če- chové dlúhý čas užívajíce, vlast v pokoji a v prázd- nosti jsúci zbožím se rozmnožila. A Libuše hrad Libice ustavěla nedaleko od Labe řeky, kterýž jie po smrti hrobem byl. Kterážto když umřela, kniežet- stvie na samého Přemysla spadlo, kteréž za života ženy své radú její najvíce zpravoval. Ženská moc- nost, kteráž za nie mnoho mohla, pominula jest. O dievce Vlastě, kteráž kniežetstvie České obyčejem amazonských žen za sedm let mocně držala. Kapitola VII. — Ale byla jest mezi pannami, kteréž Libuši posluho- valy, Vlasta, dievka udatného srdce a amazonského národu, kterážto tajně přistůpivši k svým tovaryš- kám: „Panie, die, o sestřičky, jsmy ztratily, kteráž křivdy našie nad mužmi mstila a nedopouštěla nám mužóm slážiti. Ale zase mužie takové přikázánie po- odstupovali (sic); my počestností královen ozdobeny jemy byly. Nynie jho ostré a biedné nésti musimy; jediné leč svobodu samy sobë osobiemy, premrzuté 33) accurret 2. (B) k Vyšehradu přijel, Přemysl s veliků přiezní lidu a se ctí přijat jest a Libuši sobě za manželku vzal. A nemnoho meškav Pražské město valem a zdmi obvedl. O jeho jméně když se hádka dála, přiká- zala Libuše, aby, kterýž by z řemeslníkuov první poběžín byl, otázán byl, co by dělal, a od prvního jeho slova aby město slulo. I otázán jest jeden tesař, i odpověděl, že práh dělá; a odtovad městu dáno jest jméno Praha. Odtovad práva jsú ustavena, jichžto Čechové za dlúhý čas požíváchu. Země pokoj a prázdnost maje bobatstvím jest rozmnožena. Od Libuše Libice tvrz jest ustavena nedaleko od Labe řeky, kteráž jí mrtvéj byla jest hrob. Vladafstvi a panování země na samého Přemysla navrátilo se jest, kteréžto, doniž ona živa byla, její najvíc radů spravováno bieše. Ženská moc uhašena jest, kteráž však mnoho mohla, doniž ona živa byla. Ale bieše mezi pannami, kteréž Libuši posluho- váchu, Vlasta, děvečka dacha velikého a amazonskéj mysli, kterážto tajně svolav tovarvžky (sic) řekla: „O sestfice, paní jsmy ztratily, kteráž nás od muž- skéj křivdy mstila aniž dopůščela nás slážiti mužóm; ale již muži na její panovánic vejdechu. My jsmy jakžto královny ve cti byly. Již jho ostré a velmi biedné nésti musíme; leč samy sobě svobodu uči- níme, mrzké otrokyně jsme. Pak, jest-li vám to
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 77 appulisset Primislaus, ingenti favore plebis atque honore exceptus est Libussamque sibi matrimonio iunxit. Nec diu moratus Pragense oppidum aggere atque muris cinxit. De cuius nomine cum disputaretur, iussit Libussa ex artificibus, qui prior accurreret,*%) rogari, quid ageret, ac ex primo eius verbo vocari oppidum. Interrogatus faber lignarius quispiam, limen se agere dixit, quod bo- hemice praha dicitur. Indeque nomen urbi datum, sed corrupto vocabulo posteri Pragam dixere. Exinde leges conditae, [quibus Bohemi longo tempore usi. Provincia pace et otio fruens opibus aucta. A Libussa castellum Libus aedificatum non longe ab Albi flumine, quod morienti sepulchrum fuit. Imperium ad Primislaum solum rediit, quod vivente coniuge ex eius maxime consilio ad- ministravit. Feminarum, quae illa vivente plurimum poterant, autoritas extincta. Sed fuit inter virgines, quae Libussae ministrare solebant, Valasca, puella ingentis spiritus et. amazonicae mentis, quae clanculum accersitis comitibus: Heram, inquit, o sorores, perdidimus, quae nos a virorum contu- melia vindicavit, nec passa est servire viris. Contra viri eius imperium subiere. Nos reginarum honore fungebamur. Nunc iugum asperum et miserrimum ferre oportet ; nisi libertatem nobis ipsis vendicemus, vilissima mancipia sumus. Quod si vobis id animi est, qued mihi, facile pristinam (A) byla. Když na Vyšehrad přijel Přemysl, náramnů přízní lidu a poctivostí přijat jest a Libuši sobě manželsky pojal. Aniž dlho meškal, Pražské město přiekopem a zdí obehnal. O kteréhožto jméno když ruoznice byla, rozkázala Libuše, s kterýmž by se z řemesníkno najprv potkali, otázati se toho, co by dělal, a od prvního slova jeho nazvati město. Otázán jsa tesař jeden, práh dělati cdpověděl a odtud městu dáno jest jméno. Ale proměnivše slovo potomci Praba říkají. Potom práva ustanovena jsúů, kterýchžto Če- chové dlúhý čas užívajíce, vlast v pokoji a v prázd- nosti jsúci zbožím se rozmnožila. A Libuše hrad Libice ustavěla nedaleko od Labe řeky, kterýž jie po smrti hrobem byl. Kterážto když umřela, kniežet- stvie na samého Přemysla spadlo, kteréž za života ženy své radú její najvíce zpravoval. Ženská moc- nost, kteráž za nie mnoho mohla, pominula jest. O dievce Vlastě, kteráž kniežetstvie České obyčejem amazonských žen za sedm let mocně držala. Kapitola VII. — Ale byla jest mezi pannami, kteréž Libuši posluho- valy, Vlasta, dievka udatného srdce a amazonského národu, kterážto tajně přistůpivši k svým tovaryš- kám: „Panie, die, o sestřičky, jsmy ztratily, kteráž křivdy našie nad mužmi mstila a nedopouštěla nám mužóm slážiti. Ale zase mužie takové přikázánie po- odstupovali (sic); my počestností královen ozdobeny jemy byly. Nynie jho ostré a biedné nésti musimy; jediné leč svobodu samy sobë osobiemy, premrzuté 33) accurret 2. (B) k Vyšehradu přijel, Přemysl s veliků přiezní lidu a se ctí přijat jest a Libuši sobě za manželku vzal. A nemnoho meškav Pražské město valem a zdmi obvedl. O jeho jméně když se hádka dála, přiká- zala Libuše, aby, kterýž by z řemeslníkuov první poběžín byl, otázán byl, co by dělal, a od prvního jeho slova aby město slulo. I otázán jest jeden tesař, i odpověděl, že práh dělá; a odtovad městu dáno jest jméno Praha. Odtovad práva jsú ustavena, jichžto Čechové za dlúhý čas požíváchu. Země pokoj a prázdnost maje bobatstvím jest rozmnožena. Od Libuše Libice tvrz jest ustavena nedaleko od Labe řeky, kteráž jí mrtvéj byla jest hrob. Vladafstvi a panování země na samého Přemysla navrátilo se jest, kteréžto, doniž ona živa byla, její najvíc radů spravováno bieše. Ženská moc uhašena jest, kteráž však mnoho mohla, doniž ona živa byla. Ale bieše mezi pannami, kteréž Libuši posluho- váchu, Vlasta, děvečka dacha velikého a amazonskéj mysli, kterážto tajně svolav tovarvžky (sic) řekla: „O sestfice, paní jsmy ztratily, kteráž nás od muž- skéj křivdy mstila aniž dopůščela nás slážiti mužóm; ale již muži na její panovánic vejdechu. My jsmy jakžto královny ve cti byly. Již jho ostré a velmi biedné nésti musíme; leč samy sobě svobodu uči- níme, mrzké otrokyně jsme. Pak, jest-li vám to
Strana 78
78 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. autoritatem obtinebimus. Ego secretorum Libussae conscia, Thebicae??) quoque sortes novi, her- barum vires non minus quam Brela calleo. Quod tres habuere sorores, hoc mihi soli datum est. Assistite tantum audenti, imperium vobis in viros polliceor. Probant singulae Valascae consilium, coniurant, poculum recipiunt, quo virile genus odirent. Interea loci Primislaus virginem sibi per quietem sanguineum ministrare potum videt. 'erritus somnio 5*) ac malum, quod erat futurum, suspicatus, primores terrae admonet, ne tantum licentiae femineo sexui praebeant. Mos enim vir- ginibus erat, equos ascendere, fatigare curau, flectere in girum, hasta contendere, gestare phare- tram et arcum,*5) sagittare, iaculari, venari, nihil officii virilis omittere. Quod Primislao cum peri- culosum tum bonis adversum moribus videbatur. At proceres ridere principem, femineum sexum nil ausurum magni credere. Mirari tanto magis atque amare puellas, quanto agiliores ardentioresque dicerentur. Valasca monere interdiu noctuque conspirationis socias, spem bonam facere, audaciam augere, poculis atque carminibus mentes earum & virorum amore avertere, dietim plures allicere, provinciam universam veneno inficere. Ubi iam virginum ac nuptarum satis convenisse arbitratur, mandat omnibus, suos viros, parentes, germanos, filios, mares omnis *5) (sic) somno vinoque sepultos noctu occidant, armis equisque arreptis in campum prodeant non longe a Praga monstratum. Ma- (A) otro&ice jemy. Ale jestliZe vám ten úmysl jest jako mně, snadně prvnie vzáctnost obdrzímy. Já tajností Libušiných svědoma jsem, Tetčiny také čáry znám, bylin moci ne méně než Bělka umiem. Což tři měly sestry, to mně samé dáno jest. Stojte při mně směle; vám panovánie nad mu£rmi slibuji." Chválily véecky Viastinu raddu, zapfisáhly se, nápoj prijaly, kterym£ by mužského pokolenie nenáviděli. y tom pak Pře- mysl, že by panna jemu ve snách krvavého podá- vala nápoje, viděl. Zstrašen jsa snem a zlé, kteréž bylo budücie, znamenav, pány napomenul, aby tak mnoho svobody ženskému pohlaví nebylo dáváno; neb jest obyčej byl dievkám na koně vsedati, har- covati, točiti se, s dřevem zacházeti, nositi toul, z kuše střéleti, loviti, žádné věci mužské nenechá- vati. Kterážto věc Přemyslovi i nebezpečná i do- brým mravuom odporná se zdála. Ale panstvo se smieli kniežeti a, že by ženské pohlavie nic více nesmělo, věřili. Tiem více se divili a milovali dě- večky, čím by hbitější a cvičnější byly. Vlasta na- pomínala v noci i ve dne tovaryšky, naději dobrů davala, smélost rozmnoZovala, nápoji a zaklínáním mysli jich od milosti mužské odvracovala, den ode dne viece jich přiluzovala, aby vlast všecku jedem na- kazily. Když pak panen a žen dosti se sjíti nadála, přikázala všem své muže, rodiče, bratry, syny, všecky snem a vínem obtížené zmordovati a odění i koně poberüce na pole vytáhnüti nedaleko od Prahy oká- (B) v úmyslu, co jest mně, snadně první moc obdržíme, Já tajemstvie Libuáe vím a čáry Tetky umím, moci koření neméně než těla múdře znám. Což tři sestry mějíchu, to mně saméj dáno jest. Toliko přistojte mi tak směléj; opanování vám nad mužmi slibuji.“ Chválí všecky radu Vlasty, zpřísahů, zřečechu se, nápoj vzechu, jímžto by pokolení mužské v nenávisti měly. Mezi tím pak místem a časem kníže Přemysl viděl jest skrze opokojení, ano jedna panna krvavý jemu nápoj dává, aby jej pil. Lekna se ze sna a domnievaje se, Ze by zlé bylo, což by mělo přijíti, první a pány země napomenul, aby ne toliko roz- puščenie (rak. rozpušče) ženskému pohlaví bylo dáno; néb obyčej byl pannám na koně vsedati, bě- hem jich ukonávati, vůkol točiti, kopíčkem honiti a zmítati, túůly nositi, z lučiáče stříleti, šípiti, loviti a nic mužského úřadu neopúščeti. A to Přemyslovi jakož nebezpečné, též dobrým mravóm protivné zdálo se. Ale knížata a páni osmíváchu Přemysla, že by nic velikého kmen ženský počínati nesměl, věřichu. Milováchu tím více dievky a divichu se, čím křep- čejší a smělejší řečeny bychu. Vlasta napomínáše ve dne i v noci své tovarysky, dobrü nadéji dáváse, smělosti přispáříše, nápojem a pěním mysli jejich od milování mužského odvracováše, krajinu všecku jedem nakazováše. A když již, že by dosti sešlo se panen a mužatek, domníváše, přikázala všem, aby své muže, otce, bratry, syny, samečky, všicky snem a vínem pohrabané v noci zmordovaly, koné a oruží pobera, na pole aby vyšly nedaleko od Praby 53) Thebze 2. — **) sompro 2. — *°) archum2. — 5%) omnes 2.
78 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. autoritatem obtinebimus. Ego secretorum Libussae conscia, Thebicae??) quoque sortes novi, her- barum vires non minus quam Brela calleo. Quod tres habuere sorores, hoc mihi soli datum est. Assistite tantum audenti, imperium vobis in viros polliceor. Probant singulae Valascae consilium, coniurant, poculum recipiunt, quo virile genus odirent. Interea loci Primislaus virginem sibi per quietem sanguineum ministrare potum videt. 'erritus somnio 5*) ac malum, quod erat futurum, suspicatus, primores terrae admonet, ne tantum licentiae femineo sexui praebeant. Mos enim vir- ginibus erat, equos ascendere, fatigare curau, flectere in girum, hasta contendere, gestare phare- tram et arcum,*5) sagittare, iaculari, venari, nihil officii virilis omittere. Quod Primislao cum peri- culosum tum bonis adversum moribus videbatur. At proceres ridere principem, femineum sexum nil ausurum magni credere. Mirari tanto magis atque amare puellas, quanto agiliores ardentioresque dicerentur. Valasca monere interdiu noctuque conspirationis socias, spem bonam facere, audaciam augere, poculis atque carminibus mentes earum & virorum amore avertere, dietim plures allicere, provinciam universam veneno inficere. Ubi iam virginum ac nuptarum satis convenisse arbitratur, mandat omnibus, suos viros, parentes, germanos, filios, mares omnis *5) (sic) somno vinoque sepultos noctu occidant, armis equisque arreptis in campum prodeant non longe a Praga monstratum. Ma- (A) otro&ice jemy. Ale jestliZe vám ten úmysl jest jako mně, snadně prvnie vzáctnost obdrzímy. Já tajností Libušiných svědoma jsem, Tetčiny také čáry znám, bylin moci ne méně než Bělka umiem. Což tři měly sestry, to mně samé dáno jest. Stojte při mně směle; vám panovánie nad mu£rmi slibuji." Chválily véecky Viastinu raddu, zapfisáhly se, nápoj prijaly, kterym£ by mužského pokolenie nenáviděli. y tom pak Pře- mysl, že by panna jemu ve snách krvavého podá- vala nápoje, viděl. Zstrašen jsa snem a zlé, kteréž bylo budücie, znamenav, pány napomenul, aby tak mnoho svobody ženskému pohlaví nebylo dáváno; neb jest obyčej byl dievkám na koně vsedati, har- covati, točiti se, s dřevem zacházeti, nositi toul, z kuše střéleti, loviti, žádné věci mužské nenechá- vati. Kterážto věc Přemyslovi i nebezpečná i do- brým mravuom odporná se zdála. Ale panstvo se smieli kniežeti a, že by ženské pohlavie nic více nesmělo, věřili. Tiem více se divili a milovali dě- večky, čím by hbitější a cvičnější byly. Vlasta na- pomínala v noci i ve dne tovaryšky, naději dobrů davala, smélost rozmnoZovala, nápoji a zaklínáním mysli jich od milosti mužské odvracovala, den ode dne viece jich přiluzovala, aby vlast všecku jedem na- kazily. Když pak panen a žen dosti se sjíti nadála, přikázala všem své muže, rodiče, bratry, syny, všecky snem a vínem obtížené zmordovati a odění i koně poberüce na pole vytáhnüti nedaleko od Prahy oká- (B) v úmyslu, co jest mně, snadně první moc obdržíme, Já tajemstvie Libuáe vím a čáry Tetky umím, moci koření neméně než těla múdře znám. Což tři sestry mějíchu, to mně saméj dáno jest. Toliko přistojte mi tak směléj; opanování vám nad mužmi slibuji.“ Chválí všecky radu Vlasty, zpřísahů, zřečechu se, nápoj vzechu, jímžto by pokolení mužské v nenávisti měly. Mezi tím pak místem a časem kníže Přemysl viděl jest skrze opokojení, ano jedna panna krvavý jemu nápoj dává, aby jej pil. Lekna se ze sna a domnievaje se, Ze by zlé bylo, což by mělo přijíti, první a pány země napomenul, aby ne toliko roz- puščenie (rak. rozpušče) ženskému pohlaví bylo dáno; néb obyčej byl pannám na koně vsedati, bě- hem jich ukonávati, vůkol točiti, kopíčkem honiti a zmítati, túůly nositi, z lučiáče stříleti, šípiti, loviti a nic mužského úřadu neopúščeti. A to Přemyslovi jakož nebezpečné, též dobrým mravóm protivné zdálo se. Ale knížata a páni osmíváchu Přemysla, že by nic velikého kmen ženský počínati nesměl, věřichu. Milováchu tím více dievky a divichu se, čím křep- čejší a smělejší řečeny bychu. Vlasta napomínáše ve dne i v noci své tovarysky, dobrü nadéji dáváse, smělosti přispáříše, nápojem a pěním mysli jejich od milování mužského odvracováše, krajinu všecku jedem nakazováše. A když již, že by dosti sešlo se panen a mužatek, domníváše, přikázala všem, aby své muže, otce, bratry, syny, samečky, všicky snem a vínem pohrabané v noci zmordovaly, koné a oruží pobera, na pole aby vyšly nedaleko od Praby 53) Thebze 2. — **) sompro 2. — *°) archum2. — 5%) omnes 2.
Strana 79
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 79 turatur scelus, virorum, quantum imperatum erat, interficitur, veniunt in campum armatae feminae prostratoque virorum exercitu, qui parricidas insequebatur, ducem in arce Vicegradensi obsident. Quam cum expugnare nequirent, castellum sibi haud procul inde in prerupto undique colle na- turaque munitissimo aedificant, quod Dieuiçum appellant, quasi virginum castrum, „dieuiçe“ namque ipsorum lingua virgines nuncupantur. Res visa patribus plebique perniciosissima cum propter ad- missum scelus, tum quod illarum exemplo reliquas adduci feminas verebantur. Et hostem cuique domi esse formidabile fuit. Hortantur itaque principem, puellas bello coërceat,57) se cum copiis affuturos promittunt. Primislaus se a diis admonitum ait perituros omnis (sic),58) qui puellas armis lacessant; tempus aliud expectandum. Illi spreto consilio, coacto sine principe exercitu castra ad Dieuizum 59) ponunt puellasque cingere obsidione pergunt. Valasca nil territa in maiori discrimine maiorem adhibet animum. Comites, ne mente labantur, plena fiducia hortatur, advenisse tempus affirmat, quo toti Bohemiae leges imponant. Videre se omnes provinciae optimates in suam po- testatem venisse; vires tantum acuant, victoriam in manibus esse. neque novum viros mulieribus oboedisse; Amaçones 60) Asiam sibi vectigalem fecisse, pugnasse ad Troiam, Thesei atque Herculis (A) zané. Dokonána jest ta neslušnost a mužie, jakož (B) ukázané. Pospěšně stala se ohavnost; mužuov přikázáno, zmordování jsú. Vytáhly na pole oděné množství, jakož přikázáno, zmordováno jest. Vyšly na ženy a porazivše mužské vojsko, kteréž za nimi vy- pole oděné a oružné ženy a porazivše vojsko mužské, kteréž na svých otcuov vražedlnice bylo vyjelo, kníže táhlo, knieže na Vyšehradě oblehly. Kteréhož když dobýti nemohly, hrad sobě nedaleko odtud na vy- na hradě Vyšehradském oblehly jsú. Jehož když dobýti nemožechu, hrádek sobě nedaleko odtovad sokém vrchu a od přirozenie přeohrazeném ustavily, na hoře se všech stran vysoké skalé mající a od kterýž Děvínem nazvaly jakžto panenským hradem; přirození velmě ohrazenéj ustavichu, kterýž Děvín neb děvice jich jazykem panny slovů. Věc ta pan- stvu i lidu zdála se najhorší i pro spáchanů ne- neb Děvčím nazvachu, jakžto dievčé hrad. Ta věc vidína jest starším i lidu velmi škodliva, jakož pro slušnost i proto, že jich příkladem jiné ženy při- vedeny budú, báli se a s nepřítelem každému doma spáchalý a učiňený hřiech, též pro to, že se báli. býti strašlivé bylo. Protož napomínali knieže, aby aby příkladem jejich jiné ženy k témuž nebyly na- dievky bojem skrotil; sami pomoc přítomnú učiniti vedeny, a nepřietele každému v domu míti velmi strašlivé bylo. Protož napomenuli kniežete, aby slíbili. Přemysl se od bohno napomenutého dí, že by všickni zahynůti měli, kteříž by dievky oděním dievky bojem skrotil, slibujíc se k témuž vojensky trápili; ale jiného by času čekati slušelo. Oni opo- vypraviti. Přemysl vece, že od bohnov napomenut vrhše radú sebravše bez knížete vojsko, před Děví- jest, že by všetci zhynůti měli, kteříž by koli dievky oružím trápili; čas jiný k tomu očekán nem se položili a děvky oblehnúti chtěli. Vlasta nic aby byl. Oni pozhrdna radů, zbera bez knížete se nestrachujíci v větším nebezpečenstvie větší při- vojsko, stany u Dievčího rozbili, vojsko položili, jímala smělost, tovaryšky, aby se nestrachovaly, dívky oblehnůti vyjeli. Vlasta nic se nelekne; v vět- plným doufáním napomínala. Že by přišel čas, pra- vila, v kterémž by všie zemi České práva uložily. ším nebezpečenství větší přidala úmyslu smělost. Tovaryšky své, aby myslí neodpadaly, s plným dou- Zvědieť všecky vlasti, že panstvo země v jich moc přijde; aby toliko síly přijaly, vítězstvie v rukú jest; fáním napomíná, že čas přišel, utvrzuje, v nemž by vší Českéj zemi práva vskládaly, řka se viděti, aniž by to nové bylo, aby mužie žen poslúchati měli; Amazonské ženy sobě Azii podmanily, bojo- že by vší země panstvo pod její moc přišlo; síly toliko aby obostřily; vítězství v ruků jest; aniž nová valy u Troje, Thezeova a Herkulešova odění potupily; jest věc mužóm, ženám býti poslušným. Amazonské ženy Azii sobě činžovní učinichu, bojováchu u Troje, Teseušovým i Herkolešovým oděním pozhrdáchu. 57) coherceat 2.— 55) omnes — 5) Dieuiczum 3.— °) Amaczones 3.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 79 turatur scelus, virorum, quantum imperatum erat, interficitur, veniunt in campum armatae feminae prostratoque virorum exercitu, qui parricidas insequebatur, ducem in arce Vicegradensi obsident. Quam cum expugnare nequirent, castellum sibi haud procul inde in prerupto undique colle na- turaque munitissimo aedificant, quod Dieuiçum appellant, quasi virginum castrum, „dieuiçe“ namque ipsorum lingua virgines nuncupantur. Res visa patribus plebique perniciosissima cum propter ad- missum scelus, tum quod illarum exemplo reliquas adduci feminas verebantur. Et hostem cuique domi esse formidabile fuit. Hortantur itaque principem, puellas bello coërceat,57) se cum copiis affuturos promittunt. Primislaus se a diis admonitum ait perituros omnis (sic),58) qui puellas armis lacessant; tempus aliud expectandum. Illi spreto consilio, coacto sine principe exercitu castra ad Dieuizum 59) ponunt puellasque cingere obsidione pergunt. Valasca nil territa in maiori discrimine maiorem adhibet animum. Comites, ne mente labantur, plena fiducia hortatur, advenisse tempus affirmat, quo toti Bohemiae leges imponant. Videre se omnes provinciae optimates in suam po- testatem venisse; vires tantum acuant, victoriam in manibus esse. neque novum viros mulieribus oboedisse; Amaçones 60) Asiam sibi vectigalem fecisse, pugnasse ad Troiam, Thesei atque Herculis (A) zané. Dokonána jest ta neslušnost a mužie, jakož (B) ukázané. Pospěšně stala se ohavnost; mužuov přikázáno, zmordování jsú. Vytáhly na pole oděné množství, jakož přikázáno, zmordováno jest. Vyšly na ženy a porazivše mužské vojsko, kteréž za nimi vy- pole oděné a oružné ženy a porazivše vojsko mužské, kteréž na svých otcuov vražedlnice bylo vyjelo, kníže táhlo, knieže na Vyšehradě oblehly. Kteréhož když dobýti nemohly, hrad sobě nedaleko odtud na vy- na hradě Vyšehradském oblehly jsú. Jehož když dobýti nemožechu, hrádek sobě nedaleko odtovad sokém vrchu a od přirozenie přeohrazeném ustavily, na hoře se všech stran vysoké skalé mající a od kterýž Děvínem nazvaly jakžto panenským hradem; přirození velmě ohrazenéj ustavichu, kterýž Děvín neb děvice jich jazykem panny slovů. Věc ta pan- stvu i lidu zdála se najhorší i pro spáchanů ne- neb Děvčím nazvachu, jakžto dievčé hrad. Ta věc vidína jest starším i lidu velmi škodliva, jakož pro slušnost i proto, že jich příkladem jiné ženy při- vedeny budú, báli se a s nepřítelem každému doma spáchalý a učiňený hřiech, též pro to, že se báli. býti strašlivé bylo. Protož napomínali knieže, aby aby příkladem jejich jiné ženy k témuž nebyly na- dievky bojem skrotil; sami pomoc přítomnú učiniti vedeny, a nepřietele každému v domu míti velmi strašlivé bylo. Protož napomenuli kniežete, aby slíbili. Přemysl se od bohno napomenutého dí, že by všickni zahynůti měli, kteříž by dievky oděním dievky bojem skrotil, slibujíc se k témuž vojensky trápili; ale jiného by času čekati slušelo. Oni opo- vypraviti. Přemysl vece, že od bohnov napomenut vrhše radú sebravše bez knížete vojsko, před Děví- jest, že by všetci zhynůti měli, kteříž by koli dievky oružím trápili; čas jiný k tomu očekán nem se položili a děvky oblehnúti chtěli. Vlasta nic aby byl. Oni pozhrdna radů, zbera bez knížete se nestrachujíci v větším nebezpečenstvie větší při- vojsko, stany u Dievčího rozbili, vojsko položili, jímala smělost, tovaryšky, aby se nestrachovaly, dívky oblehnůti vyjeli. Vlasta nic se nelekne; v vět- plným doufáním napomínala. Že by přišel čas, pra- vila, v kterémž by všie zemi České práva uložily. ším nebezpečenství větší přidala úmyslu smělost. Tovaryšky své, aby myslí neodpadaly, s plným dou- Zvědieť všecky vlasti, že panstvo země v jich moc přijde; aby toliko síly přijaly, vítězstvie v rukú jest; fáním napomíná, že čas přišel, utvrzuje, v nemž by vší Českéj zemi práva vskládaly, řka se viděti, aniž by to nové bylo, aby mužie žen poslúchati měli; Amazonské ženy sobě Azii podmanily, bojo- že by vší země panstvo pod její moc přišlo; síly toliko aby obostřily; vítězství v ruků jest; aniž nová valy u Troje, Thezeova a Herkulešova odění potupily; jest věc mužóm, ženám býti poslušným. Amazonské ženy Azii sobě činžovní učinichu, bojováchu u Troje, Teseušovým i Herkolešovým oděním pozhrdáchu. 57) coherceat 2.— 55) omnes — 5) Dieuiczum 3.— °) Amaczones 3.
Strana 80
80 ENEÁSE sYLVIA KRONIKA CESKA. arma contempsisse; si copsilium atque animus mulieribus adsit, vires haud quaquam deesse; se nullius Bohemi consilium suo praeferre. Ubi persuasam multitudinem animadvertit, palantes hostes et nil tale verentes aggreditur. Fit trepidatio totis castris, mox foeda oritur fuga. Instant virgines virosque passim trucidant. Neque aliter pugnatum est, quam si muliebres viri animos viriles fe- minae induissent. Pauci ex ea pugna evaserunt, quos velocitas equorum, non sua virtus, a morte redemit. Singularis audaciae in hoc proelio septem puellas fuisse memorant: Mladam, Hodcam,5!) Svatatiam,*?) Vorascam,**) Radgam, Gastanam **) Tristanamque. Reginam sua manu septem viros inter- emisse. Spolia ingentia capta. Praemia pro meritis reddita: septem, quae virtute praestiterant, torquibus aureis atque armillis donatas, Valascam veluti deam habitam. Neque post id proelium Bohemis adversus puellas audaciam fuisse. Illae populari agros, abducere praedas, rapere, occidere, villas incendere, potentiam in dies augere, fingere interdum se virorum amore teneri, amatorias epistolas nobilibus adolescentibus mittere, detestari fastum atque insolentiam Valascae, simulare fugam, rogare in silvam potenti manu venirent ac se raperent. Iuvenes, qui puellarum facinora magis admirarentur quam odirent,$5) victi**) blandiciis captique nonnullarum specie (erant enim pleraeque pulcherrimae) imperata facessant; sed ingressi silvas insidiis circumventi trucidantur. (A) jestliže by radda a rozum při ženách byl, nad mužeť by všeho měly a že by nad svú raddu žádného Čecha raddy nepředkládaly. Když povolné všecky znala, na neubezpeéené nepřátely a nic se takového ne- nudějície udeřila. Byl strach ve všech staniech. Hned mrzuté vzniklo utíkánie. Trely před se panny a muže napořád mordovaly. Aniž jinak bojováno jest, neZ kdyby v ženská srdce mužie, v mužská ženy se ob- lekly. Nemnozie z té bitvy utekli, kteréž rycblost koní, ne jich síla od smrti vyprostila. Zvláštní udat- nosti v tom boji sedm děvek býti připomínají: Mlada, Hodka, Častava, Vracka, Radka, Svatava a Vlasta, kteráž svú rukú sedm mužno zabila. Lůpež zname- nitá tu pobrána, odplata za zaslůženie dána. Sedm, kteréž silů předčily, haužemi zlatými a řetězy daro- vány byly a Vlasta jakžto bobyně jmiena byla. Aniž po tom boji Čechóm proti dievkám která smělost byla. Ony hubily pole, zájmy činily, jímaly, mordo- valy, vsi pálily, moc den po dni rozmnožovaly. Či- nily se mnohokrát mužsků milostí přemožené, fre- jovné lístky urozenfm mládencóm posielaly, hanély zpüru a nesmysinost Vlastinu. Pravily, że by ujiti cbtěly, prosily, aby do lesa silnů ruků přišli a je uncsli. Mládenci, kteříž dievčím činóm více se di- vili než jich nenáviděli, přemožení jsúce pěknů řečí a lapeni některých krású (nebť jsúů byly mnohé pře- pěkné), rozkázánie naplnili. Ale vcházejíce do lesuo, zálohami obklíčeni jsúce zamordováni bývali. Jiní (B) Jestliže ženám radda a smělost přibude, sílať také nikterak neodejde, řka se žádného Čecha raddy nad svá nevzdvihovati. A když viděla: množství k svéj raddě nakloňené, na nepřátely, nic takovébo se ne- strachujíce, udeřila. Sta se po vší vojšče strašné tfesenie a hued mrzké vzniklo utíkánie. Trü pred se panny a muže napořád morduji. Aniż jinak bojováno jest, než jako by mužové ženské a ženy mužské úmysly na se vzali. Nemnozf z toho boje utecechr, kteréžto rychlost koňoov, ne jejich síla, od smrti vysvobodila. V tom boji zvlášční smělosti sedm dívek býti pamatují: Mladu, Hotku, Svatavu, Vrackn, Radku, Častavu a Trstavu. Králevna sedm mužnov noajpry zabila. Lúpež veliký vzat jest. Mzdy vedle zásluh navráceny jsú. Sedm těch, kteréž udat- nější bychu, halzemi a náramky obdarováchu. Vlasta jakžto bobyně jmiena jest. Aniž po tom boji Če- chóm protiv dievkám smélost bieše. Ony pak ple- níchu role, odbíráchu lúpeže, dráchu, tepíchu, mordo- váchu, vsi páléchu, moci vždy přispáříchu; ukazováchu se někdy, jako by mužským milováním držány byly; frejovné listy ušlechtilým mládencóm posílaly, v ohav. nost mějíchu spurnost a nekázeň; od Vlasty ukazo- váchu se, jakžto by odstupovaly a utíkaly; prosíchu, aby jinochové do lesa raků mocnů přišli a je zjí- mali a odvedli. Jinochové, kteříž se více skutkóm dievčím divili než nenáviděli, přemožení jejich la- hodnostmi a jati některých krásúů (nebo byly mnohé velmě pěkné), což jim přikázaly, to činíchu. Ale když ve&li do lesuov, oklamáni zálohami, zmordováni 6') Hodam 2. — **) Suataciam 2. — *') Voroscam 2. — *') Zastauam 2. — **) oderant 2. — **) ducti 2.
80 ENEÁSE sYLVIA KRONIKA CESKA. arma contempsisse; si copsilium atque animus mulieribus adsit, vires haud quaquam deesse; se nullius Bohemi consilium suo praeferre. Ubi persuasam multitudinem animadvertit, palantes hostes et nil tale verentes aggreditur. Fit trepidatio totis castris, mox foeda oritur fuga. Instant virgines virosque passim trucidant. Neque aliter pugnatum est, quam si muliebres viri animos viriles fe- minae induissent. Pauci ex ea pugna evaserunt, quos velocitas equorum, non sua virtus, a morte redemit. Singularis audaciae in hoc proelio septem puellas fuisse memorant: Mladam, Hodcam,5!) Svatatiam,*?) Vorascam,**) Radgam, Gastanam **) Tristanamque. Reginam sua manu septem viros inter- emisse. Spolia ingentia capta. Praemia pro meritis reddita: septem, quae virtute praestiterant, torquibus aureis atque armillis donatas, Valascam veluti deam habitam. Neque post id proelium Bohemis adversus puellas audaciam fuisse. Illae populari agros, abducere praedas, rapere, occidere, villas incendere, potentiam in dies augere, fingere interdum se virorum amore teneri, amatorias epistolas nobilibus adolescentibus mittere, detestari fastum atque insolentiam Valascae, simulare fugam, rogare in silvam potenti manu venirent ac se raperent. Iuvenes, qui puellarum facinora magis admirarentur quam odirent,$5) victi**) blandiciis captique nonnullarum specie (erant enim pleraeque pulcherrimae) imperata facessant; sed ingressi silvas insidiis circumventi trucidantur. (A) jestliže by radda a rozum při ženách byl, nad mužeť by všeho měly a že by nad svú raddu žádného Čecha raddy nepředkládaly. Když povolné všecky znala, na neubezpeéené nepřátely a nic se takového ne- nudějície udeřila. Byl strach ve všech staniech. Hned mrzuté vzniklo utíkánie. Trely před se panny a muže napořád mordovaly. Aniž jinak bojováno jest, neZ kdyby v ženská srdce mužie, v mužská ženy se ob- lekly. Nemnozie z té bitvy utekli, kteréž rycblost koní, ne jich síla od smrti vyprostila. Zvláštní udat- nosti v tom boji sedm děvek býti připomínají: Mlada, Hodka, Častava, Vracka, Radka, Svatava a Vlasta, kteráž svú rukú sedm mužno zabila. Lůpež zname- nitá tu pobrána, odplata za zaslůženie dána. Sedm, kteréž silů předčily, haužemi zlatými a řetězy daro- vány byly a Vlasta jakžto bobyně jmiena byla. Aniž po tom boji Čechóm proti dievkám která smělost byla. Ony hubily pole, zájmy činily, jímaly, mordo- valy, vsi pálily, moc den po dni rozmnožovaly. Či- nily se mnohokrát mužsků milostí přemožené, fre- jovné lístky urozenfm mládencóm posielaly, hanély zpüru a nesmysinost Vlastinu. Pravily, że by ujiti cbtěly, prosily, aby do lesa silnů ruků přišli a je uncsli. Mládenci, kteříž dievčím činóm více se di- vili než jich nenáviděli, přemožení jsúce pěknů řečí a lapeni některých krású (nebť jsúů byly mnohé pře- pěkné), rozkázánie naplnili. Ale vcházejíce do lesuo, zálohami obklíčeni jsúce zamordováni bývali. Jiní (B) Jestliže ženám radda a smělost přibude, sílať také nikterak neodejde, řka se žádného Čecha raddy nad svá nevzdvihovati. A když viděla: množství k svéj raddě nakloňené, na nepřátely, nic takovébo se ne- strachujíce, udeřila. Sta se po vší vojšče strašné tfesenie a hued mrzké vzniklo utíkánie. Trü pred se panny a muže napořád morduji. Aniż jinak bojováno jest, než jako by mužové ženské a ženy mužské úmysly na se vzali. Nemnozf z toho boje utecechr, kteréžto rychlost koňoov, ne jejich síla, od smrti vysvobodila. V tom boji zvlášční smělosti sedm dívek býti pamatují: Mladu, Hotku, Svatavu, Vrackn, Radku, Častavu a Trstavu. Králevna sedm mužnov noajpry zabila. Lúpež veliký vzat jest. Mzdy vedle zásluh navráceny jsú. Sedm těch, kteréž udat- nější bychu, halzemi a náramky obdarováchu. Vlasta jakžto bobyně jmiena jest. Aniž po tom boji Če- chóm protiv dievkám smélost bieše. Ony pak ple- níchu role, odbíráchu lúpeže, dráchu, tepíchu, mordo- váchu, vsi páléchu, moci vždy přispáříchu; ukazováchu se někdy, jako by mužským milováním držány byly; frejovné listy ušlechtilým mládencóm posílaly, v ohav. nost mějíchu spurnost a nekázeň; od Vlasty ukazo- váchu se, jakžto by odstupovaly a utíkaly; prosíchu, aby jinochové do lesa raků mocnů přišli a je zjí- mali a odvedli. Jinochové, kteříž se více skutkóm dievčím divili než nenáviděli, přemožení jejich la- hodnostmi a jati některých krásúů (nebo byly mnohé velmě pěkné), což jim přikázaly, to činíchu. Ale když ve&li do lesuov, oklamáni zálohami, zmordováni 6') Hodam 2. — **) Suataciam 2. — *') Voroscam 2. — *') Zastauam 2. — **) oderant 2. — **) ducti 2.
Strana 81
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 81 Alii nova fraude in arcem vocantur, Valascam veluti per traditionem comprehensuri, qui mox intro- missi ad unum necantur. Ubi iam nulla fides virginibus est, commentum inauditum excogitant. Sarca erat inter puellas admodum honesta facie, sed animo impuro et ad omne scelus parato. Hanc in altissimo nemore strictis pedibus ac manibus arbori alligant tubamque venatoriam ac vas- culum medone plenum iuxta ponunt. Ipsae in insidiis haud procul delitescunt. Solebat hac iter saepe facere Stiradus, nobilis eques inter Bohemos opibus et autoritate potens, et qui puellarum tyrannidem prae ceteris abhorreret atque persequeretur. Is ergo, cum silvam pro suo more vena- turus intrasset puellamque vinctam conspicatus esset, miserabundus, quid sibi ea res vellet, per- contatur. Cui Sarca: Nosti, inquit, quot scelera his in regionibus Valasca perpetrarit, dum sibi potentiam regnumque vendicat. Ego quoque pariter in furorem acta insaniam eius aliquamdiu sequuta sum. Peccavi, fateor. Paenituit me tamen tot ineptiarum denique cogitavique, quonam modo scelestam relinquere vitam possem. Statui ab iniqua discendere domina. Sed dum comitem fugae quaero, prodita captaque huc deducor. Hic de me supplicium sumere statuerat sanguinaria carnifex. Interea, dum ligor dumque mihi ultima verba dicuntur, auditus est tuorum canum la- tratus atque hinnitus equorum. Illae meae laniae salutem pedibus quaesivere. At ego te, vir cla- rissime, quem unum perfida turba metuit, per nobilitatem tuam oro, miserere infelicis feminae, (B) jsú. Někteří novú lstí na hrad sú zváni, jakžto by (A) nová lstí na hrad voláni byli, jako by Vlastu skrze Vlastu pod zradů lapiti měli; kteříž hned vpuščeni, zradu měli jieti. Kteřížto pušťováni jsúce, hned zmor- do jednoho zmordováni sú. A když již žádná dó- dováni bývali. Když pak již žádný jim nevěřil, chy- věrnost nebíše pannám dána, složení neslýchané vy- trost neslýchanů tuto vymyslily. myslichu. O dievce Šárce, kterak lstivě Štyrada oklamala a smrti vydala. Kapitola VIII. Šárka byla mezi dievkami náramně poctivé tváři, ale srdce nečistého a ke všie nešlechetnosti hoto- vého. Tu v vysokém háji spavše jí nohy a ruce k stromu přivázaly a trůbu lovčí a láhvici medu plnú podle nie položily; samy se v záloze nedaleko odtud skryly. Jezdíval jest tudy často Štyrad, uro- zený člověk, mezi Čechy zbožím a vzácností mocný a kterýž dievčího tyranstvie nade všecky nenáviděl a jemu se protivil. Ten tehdy když do lesa oby- čejem svým na lov vjel a na děvečku svázanů po- hleděl, s lítostí, co by to bylo, se otázal. Kterémužto Šárka: Vieš, die, koliko neslušností v těchto kraji- nách Vlasta spáchala, když sobě moc a královstvie osobila. Já také spolu s nie v zteklost se davši, nesmyslnosti její některý čas jsem následovala. Shře- šilať jsem, pravím. Slitovalo jest mi se však tolik neslušností i myslila sem, jakým bych způosobem hanebný opustiti mohla život. Umienila jsem hned od nešlechetné ujíti panie. Ale když sem tovaryšky utíkánie hledala, vyzrazena sem a tuto přivedena. Tutoť jest o mne uložila popravu zkrvavá katovka. V tom pak, když sem svazována byla a když mi poslednie slova mluvena, jakž uslyšáno tvých psno sťekánie a řehtání koňno, ty mé katanky zdraví no- Šárka bíše mezi dievkami z míry poctivéj tváři. ale mysli nečistéj a ke vší zlosti hotovéj. Tu jistů sepna jí ruce a nohy na velikém lese k dřevu při- vázachu a trůbu lovcovů a flašku medu plnú u ní postavichu a samy v tajných strážech ležechu ne- daleko. Zvykl bíše častokrát cestu tady činiti Ctirad, urozený pán mezi Čechy, zbožím i právem mocný a kterýž dievčí ukrutnost nad jiné v ošklivost měl a protivil se. Protož ten, když jest svým obyčejem do lesa na hon vjel a dievku svázanů uzřel, slito- vánie maje, co by sobě ta věc chtěla, otáza se; k nemuž Šárka vece: Víš-li, koliko mrzkostí v těchto krajinách Vlasta spáchala, a já také spůlem v tůž prchlivost uvedena, bláznivosti její některak dlúho následovala sem. Znám se, zhřešila sem; avšak že- lení mám nad tak mnohými nelepotami učiňenými. Myslila sem, kterým bych obyčejem mrzký opustila život. Ustanovila sem sobě od nespravedlnéj upustiti paní; ale když sem družky k ujdení hledala, pro- nešena (sic) sem a lapena a sem přivedena. Tuto o mně popravu vzíti uložila krvavá masařka. Mezitím, když sem vázána a když mi poslední slova řečena, uslyšán jest tvých psuov šček a koní řehet, a tak ony mé mordéřky zdraví svého nohama hledáchu.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 81 Alii nova fraude in arcem vocantur, Valascam veluti per traditionem comprehensuri, qui mox intro- missi ad unum necantur. Ubi iam nulla fides virginibus est, commentum inauditum excogitant. Sarca erat inter puellas admodum honesta facie, sed animo impuro et ad omne scelus parato. Hanc in altissimo nemore strictis pedibus ac manibus arbori alligant tubamque venatoriam ac vas- culum medone plenum iuxta ponunt. Ipsae in insidiis haud procul delitescunt. Solebat hac iter saepe facere Stiradus, nobilis eques inter Bohemos opibus et autoritate potens, et qui puellarum tyrannidem prae ceteris abhorreret atque persequeretur. Is ergo, cum silvam pro suo more vena- turus intrasset puellamque vinctam conspicatus esset, miserabundus, quid sibi ea res vellet, per- contatur. Cui Sarca: Nosti, inquit, quot scelera his in regionibus Valasca perpetrarit, dum sibi potentiam regnumque vendicat. Ego quoque pariter in furorem acta insaniam eius aliquamdiu sequuta sum. Peccavi, fateor. Paenituit me tamen tot ineptiarum denique cogitavique, quonam modo scelestam relinquere vitam possem. Statui ab iniqua discendere domina. Sed dum comitem fugae quaero, prodita captaque huc deducor. Hic de me supplicium sumere statuerat sanguinaria carnifex. Interea, dum ligor dumque mihi ultima verba dicuntur, auditus est tuorum canum la- tratus atque hinnitus equorum. Illae meae laniae salutem pedibus quaesivere. At ego te, vir cla- rissime, quem unum perfida turba metuit, per nobilitatem tuam oro, miserere infelicis feminae, (B) jsú. Někteří novú lstí na hrad sú zváni, jakžto by (A) nová lstí na hrad voláni byli, jako by Vlastu skrze Vlastu pod zradů lapiti měli; kteříž hned vpuščeni, zradu měli jieti. Kteřížto pušťováni jsúce, hned zmor- do jednoho zmordováni sú. A když již žádná dó- dováni bývali. Když pak již žádný jim nevěřil, chy- věrnost nebíše pannám dána, složení neslýchané vy- trost neslýchanů tuto vymyslily. myslichu. O dievce Šárce, kterak lstivě Štyrada oklamala a smrti vydala. Kapitola VIII. Šárka byla mezi dievkami náramně poctivé tváři, ale srdce nečistého a ke všie nešlechetnosti hoto- vého. Tu v vysokém háji spavše jí nohy a ruce k stromu přivázaly a trůbu lovčí a láhvici medu plnú podle nie položily; samy se v záloze nedaleko odtud skryly. Jezdíval jest tudy často Štyrad, uro- zený člověk, mezi Čechy zbožím a vzácností mocný a kterýž dievčího tyranstvie nade všecky nenáviděl a jemu se protivil. Ten tehdy když do lesa oby- čejem svým na lov vjel a na děvečku svázanů po- hleděl, s lítostí, co by to bylo, se otázal. Kterémužto Šárka: Vieš, die, koliko neslušností v těchto kraji- nách Vlasta spáchala, když sobě moc a královstvie osobila. Já také spolu s nie v zteklost se davši, nesmyslnosti její některý čas jsem následovala. Shře- šilať jsem, pravím. Slitovalo jest mi se však tolik neslušností i myslila sem, jakým bych způosobem hanebný opustiti mohla život. Umienila jsem hned od nešlechetné ujíti panie. Ale když sem tovaryšky utíkánie hledala, vyzrazena sem a tuto přivedena. Tutoť jest o mne uložila popravu zkrvavá katovka. V tom pak, když sem svazována byla a když mi poslednie slova mluvena, jakž uslyšáno tvých psno sťekánie a řehtání koňno, ty mé katanky zdraví no- Šárka bíše mezi dievkami z míry poctivéj tváři. ale mysli nečistéj a ke vší zlosti hotovéj. Tu jistů sepna jí ruce a nohy na velikém lese k dřevu při- vázachu a trůbu lovcovů a flašku medu plnú u ní postavichu a samy v tajných strážech ležechu ne- daleko. Zvykl bíše častokrát cestu tady činiti Ctirad, urozený pán mezi Čechy, zbožím i právem mocný a kterýž dievčí ukrutnost nad jiné v ošklivost měl a protivil se. Protož ten, když jest svým obyčejem do lesa na hon vjel a dievku svázanů uzřel, slito- vánie maje, co by sobě ta věc chtěla, otáza se; k nemuž Šárka vece: Víš-li, koliko mrzkostí v těchto krajinách Vlasta spáchala, a já také spůlem v tůž prchlivost uvedena, bláznivosti její některak dlúho následovala sem. Znám se, zhřešila sem; avšak že- lení mám nad tak mnohými nelepotami učiňenými. Myslila sem, kterým bych obyčejem mrzký opustila život. Ustanovila sem sobě od nespravedlnéj upustiti paní; ale když sem družky k ujdení hledala, pro- nešena (sic) sem a lapena a sem přivedena. Tuto o mně popravu vzíti uložila krvavá masařka. Mezitím, když sem vázána a když mi poslední slova řečena, uslyšán jest tvých psuov šček a koní řehet, a tak ony mé mordéřky zdraví svého nohama hledáchu.
Strana 82
82 ENEASE SYLVIA KRONIKA CESKA. solve me, obsecro, atque abducito, aut, si hoc non placet, iugula me potius, quam hic vivam de- seras; namque ubi abieris, mox aderit iniqua virginum cohors meque diris lacerabunt modis. Iuvat tua manu perire. Stiradus lachrymis?) motus muliebribus puellaeque forma captus, equo desiliens vincula solvit rogatque, medonis vasculum simulque tuba apposita, quid sibi velint. Tum Sarca: Medonem, in- quit, optimum carnifices attulerunt, quo inter cruciandum uterer. Hunc iam laeta securaque bibam. Et haustu sumpto, quod reliquum fuit, Stirado propinavit, qui pariter bibit. Erat autem potus suavissimus, quem Bohemi ex albo mele conficiunt, sed quam mulieri saluber herbis ac carminibus adhibitis, tam viro pestilens. Qui mentem Stiradi prorsus alienavit. Exin tuba haec, inquit, mea fuit. dum venarer; quam mibi mortuae ad collum suspendere statuerant pessimae, quasi venatricis signum. Inflabo, ut intelligant me vivere suisque manibus ereptam esse. Moxque tuba cecinit. Valasca ubi sonitum audivit, ex composito cum armatis puellis adest, Stiradum in- cautum capit, comites eius obtruncat. Ferunt, dum haec agerentur, auditum tota silva ingentem veluti ridentium strepitum; ubi dum esset hominum solitudo, creditum daemones de puellarum (A) bami hledaly. Ale já tebe, muži osvícený, kteréhož se jednoho nepravý houf bojí, skrze urozenost tvú prosím: Smiloj se nad neifastnü dievká! Rozvé£ mne, prosím, a odved ; neb nezdá-li se to, zabij mne raději, nežli by mne živé tuto nechal. Neb když odejdeš, hnedť přitáhne nešlechetných panen houf a mne ukrutnými trápiti budá obyčeji. Miloť mi jest od tvé ruky sjíti. Štyrad slzami pohnuv se ženskými a děveččí krásů chycen, s koně ssed, pouta rozvázal a ota- zoval, lahvice s medem a též trúůba položená co by sobě chtěla. Tehdy Šárka: „Med, dí, výborný ka- tanky přinesly, kteréhož bych při trápenie užívala. Ten již vesele a bezpečně píti budu.“ I napivši se, což zbylo, Štyradovi podala, kterýž také pil. Byl jest pak nápoj přesladký, kterýž Čechové z bielého medu dělají, ale jakž ženám prospěšný, byliny a küzla pfiéinó, tak mu£i &kodny. KterjZto mysl Šty- radovu ovšem zmámil. Potom ,tróba tato, dí, má byla, když jsem lovila, kteráž mi po smrti na hrdlo umienily přivázati nešlechetnice jakžto na znamenie lovéf. Zatrübímt, aby poznaly, Ze sem £iva a z jich ruká vypro&fena." Ihned jest trůbila. Vlasta, když zvuk uslyšela, z zálohy s oděnými dievkami přiběhla, Štyrada neopatrného jala, služebníky jeho osekala. Praví, když se tyto věci dály, že jest slyšán po všem lese náramný jakžto smějieciech hlahol, kdežto, poněvadž poušť byla, věří, že by ďáblové z dievčího 67) lacrimis 2. (B) totiž utekly. Ale já tebe, muží najjasnější, jebož jednoho nevěrný zástup se strachuje, skrze tvá ušlechtilost prosím, smiluj se nad neščastnů Zend. Rozvěž mě, prosím, a odveď; anebo, nelíbí-liť se to, ale zahrdus mě raději, než by mě tuto živů opustil. Nebo když odejdeš, hned přistúpí nesprávný panen zástup a mne ukrutnými roztrbají obyčejmi. Spomožno mi lépe od tvéj ruky sníti. Ctirad ženskými hnut jsa slzami a děvečky kräsü jsa lapen skočiv s koně, svazky rozváza a také otáza, flaška s medem a trůba položená co by sobě chtěly. Tebda Šárka: „Med, vece, velmě dobrý ukratnice [pfinesly], abych ho mezi mukami poží- vala. Ten již vesele a bezpečně píti budu.“ A truňk přijma, což by zuostalo, Ctiradovi podala, kterjz také napil se. A bíše ten nápoj velmě chutný, jehož Čechové z bíléj strdi připravují; ale jakž byl ženě zdravý skrz koření a zažehnání příčiná, tak mužovi byl nezdravý; neb mysl Otiradovu ovšem omámil. Potom vece: „Trúba tato má bíše, když sem na honu bývala, kterůž mi mrtvéj na hrdlo za- vésiti ustavichu ty zlostnice jakZto lovkyné znamenie. Zatrübím v ni, aby rozumély, Ze ješče sem živa a z jejich ruká vyromena (sic, m. vylomena).“ A ihned zatrübila, Vlasta, když zvuk uslyšela, vedle uložení s oděnými dievkami přišla, Ctirada neopatrného la- pila a jala, tovařiše jeho zmordovala. Praví, že když se to dálo, že slyšín byl po všem lesi jakžto smě- jících sě hřmot, kdežto když od lidí bíée pusto, věří, že by ďáblové pro tak zlý dievčí skutek a
82 ENEASE SYLVIA KRONIKA CESKA. solve me, obsecro, atque abducito, aut, si hoc non placet, iugula me potius, quam hic vivam de- seras; namque ubi abieris, mox aderit iniqua virginum cohors meque diris lacerabunt modis. Iuvat tua manu perire. Stiradus lachrymis?) motus muliebribus puellaeque forma captus, equo desiliens vincula solvit rogatque, medonis vasculum simulque tuba apposita, quid sibi velint. Tum Sarca: Medonem, in- quit, optimum carnifices attulerunt, quo inter cruciandum uterer. Hunc iam laeta securaque bibam. Et haustu sumpto, quod reliquum fuit, Stirado propinavit, qui pariter bibit. Erat autem potus suavissimus, quem Bohemi ex albo mele conficiunt, sed quam mulieri saluber herbis ac carminibus adhibitis, tam viro pestilens. Qui mentem Stiradi prorsus alienavit. Exin tuba haec, inquit, mea fuit. dum venarer; quam mibi mortuae ad collum suspendere statuerant pessimae, quasi venatricis signum. Inflabo, ut intelligant me vivere suisque manibus ereptam esse. Moxque tuba cecinit. Valasca ubi sonitum audivit, ex composito cum armatis puellis adest, Stiradum in- cautum capit, comites eius obtruncat. Ferunt, dum haec agerentur, auditum tota silva ingentem veluti ridentium strepitum; ubi dum esset hominum solitudo, creditum daemones de puellarum (A) bami hledaly. Ale já tebe, muži osvícený, kteréhož se jednoho nepravý houf bojí, skrze urozenost tvú prosím: Smiloj se nad neifastnü dievká! Rozvé£ mne, prosím, a odved ; neb nezdá-li se to, zabij mne raději, nežli by mne živé tuto nechal. Neb když odejdeš, hnedť přitáhne nešlechetných panen houf a mne ukrutnými trápiti budá obyčeji. Miloť mi jest od tvé ruky sjíti. Štyrad slzami pohnuv se ženskými a děveččí krásů chycen, s koně ssed, pouta rozvázal a ota- zoval, lahvice s medem a též trúůba položená co by sobě chtěla. Tehdy Šárka: „Med, dí, výborný ka- tanky přinesly, kteréhož bych při trápenie užívala. Ten již vesele a bezpečně píti budu.“ I napivši se, což zbylo, Štyradovi podala, kterýž také pil. Byl jest pak nápoj přesladký, kterýž Čechové z bielého medu dělají, ale jakž ženám prospěšný, byliny a küzla pfiéinó, tak mu£i &kodny. KterjZto mysl Šty- radovu ovšem zmámil. Potom ,tróba tato, dí, má byla, když jsem lovila, kteráž mi po smrti na hrdlo umienily přivázati nešlechetnice jakžto na znamenie lovéf. Zatrübímt, aby poznaly, Ze sem £iva a z jich ruká vypro&fena." Ihned jest trůbila. Vlasta, když zvuk uslyšela, z zálohy s oděnými dievkami přiběhla, Štyrada neopatrného jala, služebníky jeho osekala. Praví, když se tyto věci dály, že jest slyšán po všem lese náramný jakžto smějieciech hlahol, kdežto, poněvadž poušť byla, věří, že by ďáblové z dievčího 67) lacrimis 2. (B) totiž utekly. Ale já tebe, muží najjasnější, jebož jednoho nevěrný zástup se strachuje, skrze tvá ušlechtilost prosím, smiluj se nad neščastnů Zend. Rozvěž mě, prosím, a odveď; anebo, nelíbí-liť se to, ale zahrdus mě raději, než by mě tuto živů opustil. Nebo když odejdeš, hned přistúpí nesprávný panen zástup a mne ukrutnými roztrbají obyčejmi. Spomožno mi lépe od tvéj ruky sníti. Ctirad ženskými hnut jsa slzami a děvečky kräsü jsa lapen skočiv s koně, svazky rozváza a také otáza, flaška s medem a trůba položená co by sobě chtěly. Tebda Šárka: „Med, vece, velmě dobrý ukratnice [pfinesly], abych ho mezi mukami poží- vala. Ten již vesele a bezpečně píti budu.“ A truňk přijma, což by zuostalo, Ctiradovi podala, kterjz také napil se. A bíše ten nápoj velmě chutný, jehož Čechové z bíléj strdi připravují; ale jakž byl ženě zdravý skrz koření a zažehnání příčiná, tak mužovi byl nezdravý; neb mysl Otiradovu ovšem omámil. Potom vece: „Trúba tato má bíše, když sem na honu bývala, kterůž mi mrtvéj na hrdlo za- vésiti ustavichu ty zlostnice jakZto lovkyné znamenie. Zatrübím v ni, aby rozumély, Ze ješče sem živa a z jejich ruká vyromena (sic, m. vylomena).“ A ihned zatrübila, Vlasta, když zvuk uslyšela, vedle uložení s oděnými dievkami přišla, Ctirada neopatrného la- pila a jala, tovařiše jeho zmordovala. Praví, že když se to dálo, že slyšín byl po všem lesi jakžto smě- jících sě hřmot, kdežto když od lidí bíée pusto, věří, že by ďáblové pro tak zlý dievčí skutek a
Strana 83
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 83 facinore ac fallacia cachinnatos.95) Illas vero instructo exercitu Stiradum catenis vinctum in con- spectu arcis Vicegradensis deduxisse ibique prospectante Bohemorum principe nobilem virum rotae supplicio, quod est inter Germanos atrocissimum ac miserrirum, peremisse. Post haec iam plane regionis dominas viros sibi adscivisse, ex quorum complexu novis foetibus rempublicam sustentarent. Sancitumque lege, ut natae feminae diligenter asservarentur, masculis dextri oculi eruerentur am- putarenturque pollices, ne viri facti aut arcus tendere?) aut armis uti valerent. Idque aliquandiu factitatum. Septem annis ea pestis Bohemiam afflixit tributariaque magna ex parte provincia vir- ginibus fuit, qui detrectavere imperium, intra moenia clausi, nusquam exire audentes, magnis in- commodis affecti sunt, denique, cum necessari& deesent eoque perducta res videretur, ut coactos fame deditionem facere operteret, tumultuarie principem adeunt, dirum puellarum bellum deplorant, ignaviam ducis accusant, malle se feminis obedire quam perire inedia dicunt. Aut populum tueatur, aut meliori cedat. Probris ac contumeliis minas adiiciunt. Primislaus tot angustiis circumventus, cum non tam armis quam sortibus valeret, plebem paucos adhuc dies expectare hortatur. Id si faciunt, puellarum exitium imminere. Paret multitudo. (A) účinku se chechtali. Ony pak sšikovavše honf, Šty- rada řetězy okovaného před Vyšehrad přivedly a tu před tváří Českého kniežete urozeného muže na kolo vbily; kterázto smrt mezi Germany jost najbiednéj&í a najobavnější. Potom již zjevně v zemi panie muže sobě podmanily, skrze kterýchžto scházenie obecné by dobré zachovaly, a uloženo právem, aby naro- zené děvečky pilně chovány byly, pacholíkóm pravé oči vylupovány a utínáni palci, aby jsúce mužie učiňení lučišté natabovati nemohli. Sedm let ta šelma Česká zemi trápila a s většie strany vlast pannám poddána byla. Kteříž kniežetstvie zpravovali, ve zdech zavfieni jsóce, nikam vyjíti nesmějíce, velikými ško- dami trápení sú. Potom když se potřeb nedostalo a k tomu věc přišla, aby jsúce hladem pfipuzeni musili se poddati, houfně před knieZe vstúpili, na ukrutný dievčí boj táZili, netbanlivost knieZete vi- nili, Ze chtéjí radéji Zen posluśni byti neż hladem hynüti, pravili; aby neb lidu bránil neb lepšiemu postúpil. K domlávánie a hančnie pohruožky pridali. Premysl tolika sázZeními obkliéen jsa, ješto by ne tak odčním jako včštetvím prospival, lid ne mnoho ješťe dní počekati napomínal; to jestliže by učinili, dievčí zkáza nastane. Uposlechl líd. On po (B) Istivost chechtali. Ale ony učiniv vojsko Ctirada řetězy svázaného před hrad Vyšehradský přivedechu a tu před očima českého knížete šlechetného muže na kolo vpletechu. Kterážto poprava mezi Germany najukrutnější a najbiednější jest. Potom jakžto již právě krajiny a země paní muže sobě spojováchu, z jejichžto objímání novým plodem obecní dobré zdržovaly by, a utvrdichu právem, aby narozené dě- večky pielně (sic) byly zachovány, ale pacholátkóm aby pravé oči byly vymítány a palcové urubáni, aby, když by muži byli učíňeni, nemohli lučišč na- pinati a oružím vládnúti. A to tak nčkterak dlúho čiňeno jest. Sedm let ta šelma Čechy mrskala, a země z větší strany pannám poddána v činže a v daně bíše. A ti, kteříž jejich moci poddati se prodlé- váchu, v městech a ve zdech zavra se, nikam vy- jíti nesměvše, velikými škodami trápeni biechu. A také když potřebných věcí nedostáváše a k tomu již ta věc přivedena bíše, aby hladem jsúc prihnáni učiniti museli pannám své poddání, klopotně k kní- žeti prišli, ukrutný boj panen oplakávajie (sic) a na nestatečnost knížete žalujie (sic), raději chtíc žen býti poslušní nežli od hladu zemříti, pravie: anebo lid obraňuj, anebo lepšímu postup! K tomu hanění a trýznění hrůzy přidáchu. Přemysl tolika jsúc úzkostmi obklíčen, když ne tak oděním jako ščestím mocný bíše, lidu ma- ličko dní ješče káza očekávati, napomínaje, ač to učiní, že dievkám jejich nastává vyjdční (sic). Po- | —— *5) cbachinatos 2. — **) tandere 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 83 facinore ac fallacia cachinnatos.95) Illas vero instructo exercitu Stiradum catenis vinctum in con- spectu arcis Vicegradensis deduxisse ibique prospectante Bohemorum principe nobilem virum rotae supplicio, quod est inter Germanos atrocissimum ac miserrirum, peremisse. Post haec iam plane regionis dominas viros sibi adscivisse, ex quorum complexu novis foetibus rempublicam sustentarent. Sancitumque lege, ut natae feminae diligenter asservarentur, masculis dextri oculi eruerentur am- putarenturque pollices, ne viri facti aut arcus tendere?) aut armis uti valerent. Idque aliquandiu factitatum. Septem annis ea pestis Bohemiam afflixit tributariaque magna ex parte provincia vir- ginibus fuit, qui detrectavere imperium, intra moenia clausi, nusquam exire audentes, magnis in- commodis affecti sunt, denique, cum necessari& deesent eoque perducta res videretur, ut coactos fame deditionem facere operteret, tumultuarie principem adeunt, dirum puellarum bellum deplorant, ignaviam ducis accusant, malle se feminis obedire quam perire inedia dicunt. Aut populum tueatur, aut meliori cedat. Probris ac contumeliis minas adiiciunt. Primislaus tot angustiis circumventus, cum non tam armis quam sortibus valeret, plebem paucos adhuc dies expectare hortatur. Id si faciunt, puellarum exitium imminere. Paret multitudo. (A) účinku se chechtali. Ony pak sšikovavše honf, Šty- rada řetězy okovaného před Vyšehrad přivedly a tu před tváří Českého kniežete urozeného muže na kolo vbily; kterázto smrt mezi Germany jost najbiednéj&í a najobavnější. Potom již zjevně v zemi panie muže sobě podmanily, skrze kterýchžto scházenie obecné by dobré zachovaly, a uloženo právem, aby naro- zené děvečky pilně chovány byly, pacholíkóm pravé oči vylupovány a utínáni palci, aby jsúce mužie učiňení lučišté natabovati nemohli. Sedm let ta šelma Česká zemi trápila a s většie strany vlast pannám poddána byla. Kteříž kniežetstvie zpravovali, ve zdech zavfieni jsóce, nikam vyjíti nesmějíce, velikými ško- dami trápení sú. Potom když se potřeb nedostalo a k tomu věc přišla, aby jsúce hladem pfipuzeni musili se poddati, houfně před knieZe vstúpili, na ukrutný dievčí boj táZili, netbanlivost knieZete vi- nili, Ze chtéjí radéji Zen posluśni byti neż hladem hynüti, pravili; aby neb lidu bránil neb lepšiemu postúpil. K domlávánie a hančnie pohruožky pridali. Premysl tolika sázZeními obkliéen jsa, ješto by ne tak odčním jako včštetvím prospival, lid ne mnoho ješťe dní počekati napomínal; to jestliže by učinili, dievčí zkáza nastane. Uposlechl líd. On po (B) Istivost chechtali. Ale ony učiniv vojsko Ctirada řetězy svázaného před hrad Vyšehradský přivedechu a tu před očima českého knížete šlechetného muže na kolo vpletechu. Kterážto poprava mezi Germany najukrutnější a najbiednější jest. Potom jakžto již právě krajiny a země paní muže sobě spojováchu, z jejichžto objímání novým plodem obecní dobré zdržovaly by, a utvrdichu právem, aby narozené dě- večky pielně (sic) byly zachovány, ale pacholátkóm aby pravé oči byly vymítány a palcové urubáni, aby, když by muži byli učíňeni, nemohli lučišč na- pinati a oružím vládnúti. A to tak nčkterak dlúho čiňeno jest. Sedm let ta šelma Čechy mrskala, a země z větší strany pannám poddána v činže a v daně bíše. A ti, kteříž jejich moci poddati se prodlé- váchu, v městech a ve zdech zavra se, nikam vy- jíti nesměvše, velikými škodami trápeni biechu. A také když potřebných věcí nedostáváše a k tomu již ta věc přivedena bíše, aby hladem jsúc prihnáni učiniti museli pannám své poddání, klopotně k kní- žeti prišli, ukrutný boj panen oplakávajie (sic) a na nestatečnost knížete žalujie (sic), raději chtíc žen býti poslušní nežli od hladu zemříti, pravie: anebo lid obraňuj, anebo lepšímu postup! K tomu hanění a trýznění hrůzy přidáchu. Přemysl tolika jsúc úzkostmi obklíčen, když ne tak oděním jako ščestím mocný bíše, lidu ma- ličko dní ješče káza očekávati, napomínaje, ač to učiní, že dievkám jejich nastává vyjdční (sic). Po- | —— *5) cbachinatos 2. — **) tandere 2.
Strana 84
84 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Ipse medio tempore Valascae scribit, iniussu suo optimates provinciae arma in eam sumpsisse. Placere sibi eos dedisse poenas; se illam filiae loco amare neque invidere principatum, quae coniugis suae Libussa discipula extitisset; imperium virtuti suae deberi, quae Bohemiam virili audacia bello attrivisset. Senium suum regno ineptum, neque filio inpuberi gubernationem cre- dendam. Monere, ut arcem Vicegradensem ex manibus suis accipiàt. Sic Bohemiam totam in pote- Statem venturam. Filio, quam velit, partem faciat, sibi privato quod restat aetatis vivere liceat atque in agrum reverti, quem reliquisset invitus; potestatem, quam sibi femina tradidisset, iure optimo se feminae restituere. Capitur Valasca suis artibus missaque puellarum cohorte tradi sibi arcem postulat. Intromissae virgines apud principem opipare epulantur. Interea prosilientes ex in- sidiis armati iuvenes puellas omnes trucidant nec morati castellum Dieuizum??) cum exercitu petunt. Valasca re cognita furore amens cum paucis obviam egreditur consertoque proelio, prius- quam comites assint, dum strenue pugnat, inter confertissimas hostium turmas occiditur. Sub- sequutae virgines, ubi dominam cecidisse cognoscunt, non tam spe victoriae, quam ultionis ardore certamen instaurant. Pugnatum est aliquandiu, nec *!) huc nec illuc victoria inclinante. Ad extremum infeliciter preliantes feminae caesis quam pluribus fugae se commiserunt. Subsequuti hostes uno (A) nemnohém éasu Vlasté psal, Ze bez vnole jeho páni zemští proti nie vojsko sebrali; to se jemu líbie, że jsú takové podstúpili nebezpečenstvie, a že ji jakožto dceru miloje ani závidí kniežetstvie, kteráž Libuše, manželky jeho, učedlnice byla; že by kniežet- stvie té mělo býti, kteráž Česků zemi mužskú udat- ností bojem skrotila; starost by jeho k královstvie nezpuosobna byla ani by chtěl synu mladému zpra- vovánie svétiti. Napomenul, aby Vyšehrad z jeho rukú vzala a tak by země všecka v moc jejie přišla; synu aby, kterýž by diel chtěla, učinila, jemu prázd- nému ostatek věku skonati a na pole se, kteréž bezděčně opustil, vrátiti dopustila; že moci, kterúž by jemu žena dala, právem výborným ženě postů- piti chce, Cbycena jest žena jeho chytrostí a po- slavíi dievek houf, postápiti sobč zámku žádala. Vpu&tené panny u knieżete stkvostné hodoraly. V tom vyskočivše z záloh odění mládenci dievky všecky zmordovali a nemeškajíce k hradu Děvienu s vojskem táhli. Vlasta tu věc poznavši, hněvem bez smyslu učiňena s nemnohými proti nim vytáhla a učinivši boj prvé, než tovaryšky přispěly, když udatně bojovala, mezi hustými nepřátelskými húfy zabita jest. Přiběhše panny, když panie padnáti po- znaly, ne tak nadějí vítězstvie jako pomstychtivostí boj obnovily. Bojováno jest dláhý čas, jednak sem, jednak tam vítézstvie se nakloüuje. Naposledy ne- sfastné bojujfce Zeny, zbiváe mnohé, na útěk se od- —Ď—Ď—— —Sop—— (B) slechlo jeho množství, a on mezi tím časem Vlastě píše, že páni zemščí ne jeho přikázáním oruží protiv ní vzali jsú a že líbilo se jemu vydati jich k mukám a ji od sebe miesto dcerky milovati, ani závidéti ji kněžnictva, kteráž manželky jeho Libuše učedlnice byla. Knížetství toto moci její má býti, kteráž Čechy mužskú smělostí bojem přitřela. Starost svů pravíc ku knížetství nelepú, ani synu svému nepodrostlému spravovánie knížetství svěříno býti. Napomínáše ji, aby hrad Vyšehradský z rukúů jemu vzala, aby tak Česká země všecka pod moc její přišla; synu diel, kterýž by chtěla, aby dala; jemu samému, což by ješče věku příjíti mělo, aby živu býti slušelo a zase k roli se navrátiti, kterúž bezděčně bíše opustil. Moc, kteróż jemu żena bise dala, velmě dobrým právem ženě zase navrátiti. Lapena jest Vlasta jeho chytrým uměním a poslav děveček zbor, aby jí hrad poddán byl, požáda. Vpuščené panny u knížete roz- košně bodují. Mezitím vyskočíc z tajných stráží odění mládenci, dievky všecky zmordováchu a bez meškání k hrádka Děvínu vojensky táhnú. Vlasta to zvěda, prcháním bezumna s nemnohými u postřet jim vyšla a boj nastrojila, a prvé než družky její přispěchu, když statečně bojováše, mezi nepřátel- skfmi houfy zabita jest. Panny, kte[ré] za ní bychu, kdyż pani svá upásti poznaly, ne tak nadějí vítěz- ství jako pomsty horlivéj žádostí boj obnovují. Bo- jováno jest nějak dlúho, jednak sem jednak tam vítězství se nakloňováše. K najposledku neščastně bojujíce ženy zbity jsúc, mnobé bébu vtíkavému se '*) Dieuicum 2, — ?!) aliquandiu, nunc huc, nunc illue victoria 2.
84 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Ipse medio tempore Valascae scribit, iniussu suo optimates provinciae arma in eam sumpsisse. Placere sibi eos dedisse poenas; se illam filiae loco amare neque invidere principatum, quae coniugis suae Libussa discipula extitisset; imperium virtuti suae deberi, quae Bohemiam virili audacia bello attrivisset. Senium suum regno ineptum, neque filio inpuberi gubernationem cre- dendam. Monere, ut arcem Vicegradensem ex manibus suis accipiàt. Sic Bohemiam totam in pote- Statem venturam. Filio, quam velit, partem faciat, sibi privato quod restat aetatis vivere liceat atque in agrum reverti, quem reliquisset invitus; potestatem, quam sibi femina tradidisset, iure optimo se feminae restituere. Capitur Valasca suis artibus missaque puellarum cohorte tradi sibi arcem postulat. Intromissae virgines apud principem opipare epulantur. Interea prosilientes ex in- sidiis armati iuvenes puellas omnes trucidant nec morati castellum Dieuizum??) cum exercitu petunt. Valasca re cognita furore amens cum paucis obviam egreditur consertoque proelio, prius- quam comites assint, dum strenue pugnat, inter confertissimas hostium turmas occiditur. Sub- sequutae virgines, ubi dominam cecidisse cognoscunt, non tam spe victoriae, quam ultionis ardore certamen instaurant. Pugnatum est aliquandiu, nec *!) huc nec illuc victoria inclinante. Ad extremum infeliciter preliantes feminae caesis quam pluribus fugae se commiserunt. Subsequuti hostes uno (A) nemnohém éasu Vlasté psal, Ze bez vnole jeho páni zemští proti nie vojsko sebrali; to se jemu líbie, że jsú takové podstúpili nebezpečenstvie, a že ji jakožto dceru miloje ani závidí kniežetstvie, kteráž Libuše, manželky jeho, učedlnice byla; že by kniežet- stvie té mělo býti, kteráž Česků zemi mužskú udat- ností bojem skrotila; starost by jeho k královstvie nezpuosobna byla ani by chtěl synu mladému zpra- vovánie svétiti. Napomenul, aby Vyšehrad z jeho rukú vzala a tak by země všecka v moc jejie přišla; synu aby, kterýž by diel chtěla, učinila, jemu prázd- nému ostatek věku skonati a na pole se, kteréž bezděčně opustil, vrátiti dopustila; že moci, kterúž by jemu žena dala, právem výborným ženě postů- piti chce, Cbycena jest žena jeho chytrostí a po- slavíi dievek houf, postápiti sobč zámku žádala. Vpu&tené panny u knieżete stkvostné hodoraly. V tom vyskočivše z záloh odění mládenci dievky všecky zmordovali a nemeškajíce k hradu Děvienu s vojskem táhli. Vlasta tu věc poznavši, hněvem bez smyslu učiňena s nemnohými proti nim vytáhla a učinivši boj prvé, než tovaryšky přispěly, když udatně bojovala, mezi hustými nepřátelskými húfy zabita jest. Přiběhše panny, když panie padnáti po- znaly, ne tak nadějí vítězstvie jako pomstychtivostí boj obnovily. Bojováno jest dláhý čas, jednak sem, jednak tam vítézstvie se nakloüuje. Naposledy ne- sfastné bojujfce Zeny, zbiváe mnohé, na útěk se od- —Ď—Ď—— —Sop—— (B) slechlo jeho množství, a on mezi tím časem Vlastě píše, že páni zemščí ne jeho přikázáním oruží protiv ní vzali jsú a že líbilo se jemu vydati jich k mukám a ji od sebe miesto dcerky milovati, ani závidéti ji kněžnictva, kteráž manželky jeho Libuše učedlnice byla. Knížetství toto moci její má býti, kteráž Čechy mužskú smělostí bojem přitřela. Starost svů pravíc ku knížetství nelepú, ani synu svému nepodrostlému spravovánie knížetství svěříno býti. Napomínáše ji, aby hrad Vyšehradský z rukúů jemu vzala, aby tak Česká země všecka pod moc její přišla; synu diel, kterýž by chtěla, aby dala; jemu samému, což by ješče věku příjíti mělo, aby živu býti slušelo a zase k roli se navrátiti, kterúž bezděčně bíše opustil. Moc, kteróż jemu żena bise dala, velmě dobrým právem ženě zase navrátiti. Lapena jest Vlasta jeho chytrým uměním a poslav děveček zbor, aby jí hrad poddán byl, požáda. Vpuščené panny u knížete roz- košně bodují. Mezitím vyskočíc z tajných stráží odění mládenci, dievky všecky zmordováchu a bez meškání k hrádka Děvínu vojensky táhnú. Vlasta to zvěda, prcháním bezumna s nemnohými u postřet jim vyšla a boj nastrojila, a prvé než družky její přispěchu, když statečně bojováše, mezi nepřátel- skfmi houfy zabita jest. Panny, kte[ré] za ní bychu, kdyż pani svá upásti poznaly, ne tak nadějí vítěz- ství jako pomsty horlivéj žádostí boj obnovují. Bo- jováno jest nějak dlúho, jednak sem jednak tam vítězství se nakloňováše. K najposledku neščastně bojujíce ženy zbity jsúc, mnobé bébu vtíkavému se '*) Dieuicum 2, — ?!) aliquandiu, nunc huc, nunc illue victoria 2.
Strana 85
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 85 agmine victores cum victis castellum irrupere 72) potitique arce, quidquid feminei sexus inventum est, ferro extinxere atque hoc pacto magnanimi iuvenes dominatu femineo Bohemiam liberarunt. Valasca inter clarissimas feminas numeranda plus ausa, quam sexui suo congrueret, insepulto cadavere iacens feris ac volucribus esca fuit. Primislao ex Libussa tres filii nati. Duo immaturo rapti funere, tertius, morienti seni haeres, dictus Nimislaus nomine, quod nihil excogitans interpretatur; fuit enim stupidi ingenii et prorsus iners, inter scorta et concubinas ocio marcens. Molliciem eius fortuna confovit, que pacem illi perpetuam dedit nullo vicinorum arma movente nec seditionibus studente populo, quem diutina virginum bella prorsus extenuaverant. Hunc Mnatha filius subsequutus est, Mnatham Voinus, cui duo fuerunt filii: Vinslaus et Vratislaus, inter quos moriens partitus est terram: Vinslao Praga et ducatus Bohemiae cessit, Vratislao Lucensis principatus, qui postea Zacensis 73) dictus est. Ex Vinslao natus est Greçomislaus, qui et Neklam dictus est, unicum timoris ac pavoris exemplum. (B) poručichu. Honíc jich nepřátelé jednú rotú spolem vítězové s přemoženými do hrádku vskočili a ujma hrad, cožkoli plodu ženského nalezeno jest, žele[ze]m uházíchu a tak tú měrů velikomyslní jinochové od panování ženského Čechy vysvobodichu. Vlasta mezi najjasnějšími ženami počtu hodna, více jsúc smělá, než na kmen ženský slušalo, nepohrabaným tělem mrtvým ležíc, zvěři a ptačstvu pokrmem byla. (A) daly. Táhnúce po nich nepřátelé, jedním houfem vítězitelé s přemoženými na hrad se valili; a zmoc- nivše se zámku, cožkoli ženského pohlaví nalezeno bylo, mečem zahubili; a tak tiem zpuosobem udatní mládenci panovánie ženského zemi vysvobodili. Vlasta mezi ženami najslovutnější počítána, více smějíci, než by pohlavie jejiemu náleželo, bez pohřbu ležéci zvěři a ptactvu pokrmem byla. O Nezamyslovi čtvrtém a Mnatovi pátém i Vojenovi šestém též o Vincsla- vovi sedmém, českých kniežetech. Kapi- tola IX. — Přemyslovi z Libuše tři synové naro- zeni jsů. Dva v mladosti umřela, třetí po smrti starce dědic jmenován jest, Nezamysl jménem, což se nic nevymýšlující vykládá. Nebť jest byl tupého vtipu a ovšem nezpuosobný, mezi nevěstkami a ženi- nami (sic) prázdnost veda. Zženilost jeho štěstí zpravovalo, kteréžto jemu pokoj ustavičný dalo, ješto žádný oděním nepohyboval ani ruoznice po- volného lidu byly, kterýžto dlouzie panenští bojové ovšem skrotili. Po nem Mnata, syn jeho, zpravoval, po Mnatovi Vojen, kterýžto dva měl syny. Vincslava a Vratislava. Mezi kteréžto umíraje rozdělil zemi: Vincslavovi Praha a kniežetstvie Českého se do- stalo, Vratislavovi Lužičské, kteréž potom Žateč- ské slulo. Přemyslovi z Libuše tři synové narozeni byli; dva nedospělú smrtí schvácena jsta, třetí umrlému starci dědic, Nezamysl jménem, jenž se vykládá jakžto nic nezamysliv. Nebo bíše hlúpého vtipu a ovšem bez umění, mezi rurami (sic, m. kurvami?) a ženinami prázdňením usvadajíc. Chlípnost jeho ščestí jest posilovalo, kteréž pokoj věčný jemu dalo, když ižádný proti ňemu oružím nehnul jest, když ani lidé rozbrojím se učili, jenž je bychu dlůzí pa- nenščí bojové zemdleli. Potom Mnata, syn jeho, na jeho místo všel, na Mnatovo Vojen, jemuž dva biechu syny, Unislav a Vratislav, jimažto umieraje rozdělil jest zemi Česků: Unislavovi Praha a vévodctví České se dostalo. Vratislavovi Lučské knížetství, kteréžto potom Žatečsko nazváno jest. O Grezomyslavovi, kterýž i Neklam nazván jest, osmém českém knížeti, a o boji, kterýž měl s strýcem svým Vrati- slavem. Kapitola X. — Z Vincslava narozen jest Grezomyslav, kterýž Neklam jmenován byl, Z kteréhožto Vratislava vyšel jest Vlastislav, jenž těch časů s Neklanem, vévodú českým, mnohé 11) irrumpere 2. — 71) Zaczensis 3.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 85 agmine victores cum victis castellum irrupere 72) potitique arce, quidquid feminei sexus inventum est, ferro extinxere atque hoc pacto magnanimi iuvenes dominatu femineo Bohemiam liberarunt. Valasca inter clarissimas feminas numeranda plus ausa, quam sexui suo congrueret, insepulto cadavere iacens feris ac volucribus esca fuit. Primislao ex Libussa tres filii nati. Duo immaturo rapti funere, tertius, morienti seni haeres, dictus Nimislaus nomine, quod nihil excogitans interpretatur; fuit enim stupidi ingenii et prorsus iners, inter scorta et concubinas ocio marcens. Molliciem eius fortuna confovit, que pacem illi perpetuam dedit nullo vicinorum arma movente nec seditionibus studente populo, quem diutina virginum bella prorsus extenuaverant. Hunc Mnatha filius subsequutus est, Mnatham Voinus, cui duo fuerunt filii: Vinslaus et Vratislaus, inter quos moriens partitus est terram: Vinslao Praga et ducatus Bohemiae cessit, Vratislao Lucensis principatus, qui postea Zacensis 73) dictus est. Ex Vinslao natus est Greçomislaus, qui et Neklam dictus est, unicum timoris ac pavoris exemplum. (B) poručichu. Honíc jich nepřátelé jednú rotú spolem vítězové s přemoženými do hrádku vskočili a ujma hrad, cožkoli plodu ženského nalezeno jest, žele[ze]m uházíchu a tak tú měrů velikomyslní jinochové od panování ženského Čechy vysvobodichu. Vlasta mezi najjasnějšími ženami počtu hodna, více jsúc smělá, než na kmen ženský slušalo, nepohrabaným tělem mrtvým ležíc, zvěři a ptačstvu pokrmem byla. (A) daly. Táhnúce po nich nepřátelé, jedním houfem vítězitelé s přemoženými na hrad se valili; a zmoc- nivše se zámku, cožkoli ženského pohlaví nalezeno bylo, mečem zahubili; a tak tiem zpuosobem udatní mládenci panovánie ženského zemi vysvobodili. Vlasta mezi ženami najslovutnější počítána, více smějíci, než by pohlavie jejiemu náleželo, bez pohřbu ležéci zvěři a ptactvu pokrmem byla. O Nezamyslovi čtvrtém a Mnatovi pátém i Vojenovi šestém též o Vincsla- vovi sedmém, českých kniežetech. Kapi- tola IX. — Přemyslovi z Libuše tři synové naro- zeni jsů. Dva v mladosti umřela, třetí po smrti starce dědic jmenován jest, Nezamysl jménem, což se nic nevymýšlující vykládá. Nebť jest byl tupého vtipu a ovšem nezpuosobný, mezi nevěstkami a ženi- nami (sic) prázdnost veda. Zženilost jeho štěstí zpravovalo, kteréžto jemu pokoj ustavičný dalo, ješto žádný oděním nepohyboval ani ruoznice po- volného lidu byly, kterýžto dlouzie panenští bojové ovšem skrotili. Po nem Mnata, syn jeho, zpravoval, po Mnatovi Vojen, kterýžto dva měl syny. Vincslava a Vratislava. Mezi kteréžto umíraje rozdělil zemi: Vincslavovi Praha a kniežetstvie Českého se do- stalo, Vratislavovi Lužičské, kteréž potom Žateč- ské slulo. Přemyslovi z Libuše tři synové narozeni byli; dva nedospělú smrtí schvácena jsta, třetí umrlému starci dědic, Nezamysl jménem, jenž se vykládá jakžto nic nezamysliv. Nebo bíše hlúpého vtipu a ovšem bez umění, mezi rurami (sic, m. kurvami?) a ženinami prázdňením usvadajíc. Chlípnost jeho ščestí jest posilovalo, kteréž pokoj věčný jemu dalo, když ižádný proti ňemu oružím nehnul jest, když ani lidé rozbrojím se učili, jenž je bychu dlůzí pa- nenščí bojové zemdleli. Potom Mnata, syn jeho, na jeho místo všel, na Mnatovo Vojen, jemuž dva biechu syny, Unislav a Vratislav, jimažto umieraje rozdělil jest zemi Česků: Unislavovi Praha a vévodctví České se dostalo. Vratislavovi Lučské knížetství, kteréžto potom Žatečsko nazváno jest. O Grezomyslavovi, kterýž i Neklam nazván jest, osmém českém knížeti, a o boji, kterýž měl s strýcem svým Vrati- slavem. Kapitola X. — Z Vincslava narozen jest Grezomyslav, kterýž Neklam jmenován byl, Z kteréhožto Vratislava vyšel jest Vlastislav, jenž těch časů s Neklanem, vévodú českým, mnohé 11) irrumpere 2. — 71) Zaczensis 3.
Strana 86
86 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Cuius ignaviam animo volvens, patruus optimum instrumentum ad subigendam sibi Bohemiam ratus, arma movens plura adversus eum bella feliciter gessit. Quibus magnificatus et auctus urbem condidit inter duos montes Mednam et Pubecham,74) quam de suo nomine Vratislaviam nuncupavit. Neque contentus prioribus victoriis novum nepoti bellum indicit, capitalem poenam subditis suis interminatus,75) qui gladii longitudinem aequantes in proelio deessent. Iubet quoque, purpuratos suos falcones atque accipitres secum afferant, quos humana carne pascere velit, non ad pugnam, sed ad caedem iturus. Postremo se nulli aetati parsurum dicit ipsosque lactentes pueros ab ubere matrum rapi atque confodi mandat mammasque mulierum pullis equarum suggendas tradi, insolens sane atque76) superbissimus et fortasse crudelior quam si vicisset. Parte alia Neclam, vir muliere corruptior, trepidare atque pavere, nihil consilii, nihil spei habere, ultimam vitae suae diem venisse putare; non gladium intueri, non milites affari posse, alieno tantum"7) ductus consilio se pugnae interfuturum dicit. Et accersito clam Sdertio, nobili equite, figura corporis sibi perquam simili, animi vero fortitudine et corporis robore dissimillimo, — fuit enim manu promptissimus et animo (A) jedinký příklad bázni a pokoje. Jehožto neumě- (B) boje měl jest, jakož potom se vypisuje. — Na lost na mysli rozjímaje strýc jeho, výborný nástroj onoho Unislava místo vstúpil jest syn jeho po ňem k podmaňenie sobě České země poznav, vojska Křizomysl, ale skutkové jeho nejsů popsáni. Takž pak zbieraje, mnohé proti nemu boje šťastně vedl, kte- potom syn Křizomyslnov, jménem Neklan, jedinký bázní a strachu příklad, nastal. Jehožto nestatečnost rýmižto zveleben jsa a posilňen, město ustavil mezi dvěma horami, kteréž od svého jména Vratislavie na mysli rozjímaje strýc jeho Vlastislav, velmě nazval. Ani dosti maje na prvniech vítězstviech, dobrú nápravu ku potrobení (sic) sobě Čechy najíti nový bratranu svému boj uložil, pod hrdlem zapo- se domnievaje, oruží své zdvihna, mnohé protiv vídaje, kteříž by meči rovnů dluhost majíce v boji ňemu boje ščastně jest vedl, jimiž zveličen a roz- se nepostavili. Kázal také panstvu svému, aby so- množen jsa město ustavil mezi dvěma horoma (sic), koly a jestřáby s sebú nesli, kteréž lidským masem Mednekem a Přípekem, kteréžto od svého jména pásti a krmiti chtěl, ne jako by jměl k boji, ale Vratislaví jest nazval. A nemaje dosti na prvních vítězstvích, nový vnukovi boj ustavuje, pod hlavy ku porážce jíti. Naposledy, že žádnému věku od- stětím svým poddaným hrozně přikazujíc, kteřížby pustiti nechce, pověděl. I ta nemluvňátka od prsí větší než meč byv v boji nebyli. Přikázal také svým mater jich bráti a probodovati přikazoval a prsy ženské hříbatóm k ssání dávati. Nesmyslný jistě a rytieřóm, aby sokoly, krahujce, rarohy, jestřáby najpyšnější a snad ukrutnějšie než jestliže by pře- s sebú neslí, že bych (sic) jich člověčím masem mohl a svietězil! Z druhé strany Neklam, muž nad nakrmiti chtěl, jakžto by ne k boji, ale k mordu ženu báznivější, třásl se a strachoval; nic rady, nic měl jíti. Také řekl se žádnému věku neodpustiti naděje neměl; poslední života svého den přijíti i také děťátka prsy požívající od prsí mater jich mněl. Ne na meč hleděti, ne rytieřstvo namlůvati odtrhati a meči probodati kázal, a prsy žen hří- mohl; jiného však veden jsa raddů, že by chtěl batóm, aby jich ssály, vykládati, spurný jistě a velmě hrdý a snad ukrutnější, nežli by svítězil. Z strany sám býti v boji, pravil. A přistúpiv tajně k Štýrovi, urozenému rytieři, spuosobem života jemu přepo- druhéj Neklan, muž nežli žena porušenější, třesíše dobnému, ale srdce smělostí a života udatností se a strachováše, nic rady, nic naděje nemějíše, po- velmě nepodobnému (nebť jest byl ruky přehotové, slední den sobě přijíti domníváše, ne na meč hle- děti, ne rytieřnov namlůvati moci mějíše. Však cizí radů jsa naveden v boji se býti slíbíše. I přivolav tajně Styra, ušlechtilého rytieře, postavu tělesnů sobě velmi podobného, ale úmysla silů a těla udat- ností velmě nerovného, nebo bíše rukú předně do- 11) Pubeccam 2. — 75) indicens 2. — 16) ac 2. — "7) tamen 2.
86 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Cuius ignaviam animo volvens, patruus optimum instrumentum ad subigendam sibi Bohemiam ratus, arma movens plura adversus eum bella feliciter gessit. Quibus magnificatus et auctus urbem condidit inter duos montes Mednam et Pubecham,74) quam de suo nomine Vratislaviam nuncupavit. Neque contentus prioribus victoriis novum nepoti bellum indicit, capitalem poenam subditis suis interminatus,75) qui gladii longitudinem aequantes in proelio deessent. Iubet quoque, purpuratos suos falcones atque accipitres secum afferant, quos humana carne pascere velit, non ad pugnam, sed ad caedem iturus. Postremo se nulli aetati parsurum dicit ipsosque lactentes pueros ab ubere matrum rapi atque confodi mandat mammasque mulierum pullis equarum suggendas tradi, insolens sane atque76) superbissimus et fortasse crudelior quam si vicisset. Parte alia Neclam, vir muliere corruptior, trepidare atque pavere, nihil consilii, nihil spei habere, ultimam vitae suae diem venisse putare; non gladium intueri, non milites affari posse, alieno tantum"7) ductus consilio se pugnae interfuturum dicit. Et accersito clam Sdertio, nobili equite, figura corporis sibi perquam simili, animi vero fortitudine et corporis robore dissimillimo, — fuit enim manu promptissimus et animo (A) jedinký příklad bázni a pokoje. Jehožto neumě- (B) boje měl jest, jakož potom se vypisuje. — Na lost na mysli rozjímaje strýc jeho, výborný nástroj onoho Unislava místo vstúpil jest syn jeho po ňem k podmaňenie sobě České země poznav, vojska Křizomysl, ale skutkové jeho nejsů popsáni. Takž pak zbieraje, mnohé proti nemu boje šťastně vedl, kte- potom syn Křizomyslnov, jménem Neklan, jedinký bázní a strachu příklad, nastal. Jehožto nestatečnost rýmižto zveleben jsa a posilňen, město ustavil mezi dvěma horami, kteréž od svého jména Vratislavie na mysli rozjímaje strýc jeho Vlastislav, velmě nazval. Ani dosti maje na prvniech vítězstviech, dobrú nápravu ku potrobení (sic) sobě Čechy najíti nový bratranu svému boj uložil, pod hrdlem zapo- se domnievaje, oruží své zdvihna, mnohé protiv vídaje, kteříž by meči rovnů dluhost majíce v boji ňemu boje ščastně jest vedl, jimiž zveličen a roz- se nepostavili. Kázal také panstvu svému, aby so- množen jsa město ustavil mezi dvěma horoma (sic), koly a jestřáby s sebú nesli, kteréž lidským masem Mednekem a Přípekem, kteréžto od svého jména pásti a krmiti chtěl, ne jako by jměl k boji, ale Vratislaví jest nazval. A nemaje dosti na prvních vítězstvích, nový vnukovi boj ustavuje, pod hlavy ku porážce jíti. Naposledy, že žádnému věku od- stětím svým poddaným hrozně přikazujíc, kteřížby pustiti nechce, pověděl. I ta nemluvňátka od prsí větší než meč byv v boji nebyli. Přikázal také svým mater jich bráti a probodovati přikazoval a prsy ženské hříbatóm k ssání dávati. Nesmyslný jistě a rytieřóm, aby sokoly, krahujce, rarohy, jestřáby najpyšnější a snad ukrutnějšie než jestliže by pře- s sebú neslí, že bych (sic) jich člověčím masem mohl a svietězil! Z druhé strany Neklam, muž nad nakrmiti chtěl, jakžto by ne k boji, ale k mordu ženu báznivější, třásl se a strachoval; nic rady, nic měl jíti. Také řekl se žádnému věku neodpustiti naděje neměl; poslední života svého den přijíti i také děťátka prsy požívající od prsí mater jich mněl. Ne na meč hleděti, ne rytieřstvo namlůvati odtrhati a meči probodati kázal, a prsy žen hří- mohl; jiného však veden jsa raddů, že by chtěl batóm, aby jich ssály, vykládati, spurný jistě a velmě hrdý a snad ukrutnější, nežli by svítězil. Z strany sám býti v boji, pravil. A přistúpiv tajně k Štýrovi, urozenému rytieři, spuosobem života jemu přepo- druhéj Neklan, muž nežli žena porušenější, třesíše dobnému, ale srdce smělostí a života udatností se a strachováše, nic rady, nic naděje nemějíše, po- velmě nepodobnému (nebť jest byl ruky přehotové, slední den sobě přijíti domníváše, ne na meč hle- děti, ne rytieřnov namlůvati moci mějíše. Však cizí radů jsa naveden v boji se býti slíbíše. I přivolav tajně Styra, ušlechtilého rytieře, postavu tělesnů sobě velmi podobného, ale úmysla silů a těla udat- ností velmě nerovného, nebo bíše rukú předně do- 11) Pubeccam 2. — 75) indicens 2. — 16) ac 2. — "7) tamen 2.
Strana 87
ENEÁSE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 87 audaci atque imprimis rei bellicae peritissimus — hunc suis armis indutum ac insignibus princi- palibus honestatum quam paucissimis rem scientibus, obire ducis munia iubet. Multa interim vatum praesagia, feminarum quoque spiritu, ut aiunt, phitonico imbutarum, vaticinia exquiruntur. Ex quibus una placandos deos humana hostia respondit, sic enim victoriam repromitti. Cui Neclam, plus religioni quam armis fidens, caeso, quem sortes designavere, iuvene morem gessit. In alia parte mulierem fuisse tredunt, quae privigno bellum petituro Vratislaum in puggsa casurum maioremque populi partem cum eo interituram praedixerit, posse tamen evadere iuvenem, si sibi credetur.7?) Adolescenti se credere atque imperata facturum respondenti iussisse, ut pergeret, quando remaneret??) domi, capitale esset, primumque, qui obvius fieret, occidere atque utrasque aures cadenti amputare et in pera recondere: exin gladio inter priores equi pedes signum crucis in terra facere, qua deosculata equum ascendentem fugam maturare. Pugna in campo, cui Thusco*?) nomen est, committitur. Concurrunt acies, magnis utrisque viribus atque clamoribus certatur; stat belli fortuna diu anceps; multi hinc atque inde vulne- rantur, prosternuntur, occiduntur. Ad ultimum Bohemi, qui non pro gloria aut ampliando im- perio, sed pro vita, pro focis, pro aris, pro uxoribus ac liberis in aciem venissent, desperatione in (A) smělého srdce a nade všecko v věci válečné předo- spělý. Tomu v své oděnie přípravenému a strojem kniežecím ozdobenému tajně činiti kniežecie pocti- vost rozkázal. Mnohá potom včšteno proroctvie, žen také, jakož praví, kúzedlným duchem vyučených hádánie se hledala. Z kterýchž jedna, že by občtí měli bohové upokojeni býti, odpověděla a tak vietěz- ství slibovala; kteréžto Neklam více náboženství nežli odění důvěře, zabiv mládence, na kteréhož los okázal, uposlechl. Na druhé straně, že jest žena byla, praví, kterážto pastorku svému, do boje jdú- címu, Vratislava v boji padnáti a většie diel lidu s ním zabynúti predpovédéla; ale však by mládenec ujíti mohl, jestliže by jie vériti chtél. Mládenci vě- fiti & rozkázánie jejie naplniti odpoviedajtciemu rozkázala, aby předse na vojna táhl, poněvadž by doma zuostati bezhrdelnie pokuta byla; ale aby najprvnéjsieho, kterf£ by se koli s ním potkal, zabil a uši jemu uřeže do tobolky schoval; potom aby mečem mezi nohami prvnieho koně znamenie křieže učinil; kterýžto kříž polibě, na kuoň vsedna, aby se rychle na utíkánie oddal. Bitva se na poli, kterémuž Tarsko jméno jest, sešla. Zběhli se čelní houfové, velikými silami s obojí strany a křiky bojováno bylo. Trvalo štěstí boje dlúho zároveň, mnozí odtud i od onud raňeni byli, prostřeni, z2mordováni. Naposledy Čechové, kteřížto ne pro slávu, ne pro rozšieřenie kniežetstvie, ale pro život, pro domy, pro granty, pro ženy a pro syny do boje přišli, (B) spělý a úmyslem smělý a také s předoími v vojen- ských věcech nadzvyklý, toho v své odění obleka a svými knížetskými erby a okrasami poctiv (jehož o tom ne mnozí věděchu) podstúpici (sic) knížetí (sic) úřady jemu přikáza. Mnobá mezitím véstcuov zvěstování, žen také duchem (jakož praví běsovým) naplňených hledána bychu prorokování, z nichžto jedna, aby bohové obětí člověčí ukojeni byli, od- pověděla; neb se tak právě sviecezení slibuje. Je- jiežto Neklan více tomu věščství nežli oruží doufaje, zabiv, na kteréhož los ukázal, mládence, vůli učinil. Na jinéj straně pravie, že jedna žena byla, kteráž pastorku svému k boji se vypravujícímu, že Vratislav v boji upadne a lidu větší strana s ním zahyne, před- pověděla, však že by ou mládenec ujíti moci, kdyby jí uvěřil. Mládenci (jenž odpověděl, že jí věří a její přikázání učiniti chce) přikázala, aby jel, poněvadž zóstati doma o hlavuť by šlo, prvnieho, kohož by postřetl v boji, aby zabil a obč uši zabítému by uřezal a do toboly schoval, potom aby mezi před- níma koně nohama mečem na zemi kříž učinil a jej políbil, a vskočiv na kuoň, aby pak během po- spiesil. Boi nas poli, jemuz Trésko jmé jest, stal se jest. Potkachu se špicové velikými obapolně silami, hroznými křiky bitva se děje. Stojí ščestí boje dláho v pochybení. Mnozí odtud i odonud raňeni jsú, zbo- deni, zbíti. Najposléz Čechové, kteříž ne pro slávu, ne pro rozmnoženie knížetstva, ale pro život, pro domy, pro bohy, pro ženy a pro dítky do boje bychu **) erederet 2, 3. — **) remanere 8. — **) T'uhsco 2, 8.
ENEÁSE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 87 audaci atque imprimis rei bellicae peritissimus — hunc suis armis indutum ac insignibus princi- palibus honestatum quam paucissimis rem scientibus, obire ducis munia iubet. Multa interim vatum praesagia, feminarum quoque spiritu, ut aiunt, phitonico imbutarum, vaticinia exquiruntur. Ex quibus una placandos deos humana hostia respondit, sic enim victoriam repromitti. Cui Neclam, plus religioni quam armis fidens, caeso, quem sortes designavere, iuvene morem gessit. In alia parte mulierem fuisse tredunt, quae privigno bellum petituro Vratislaum in puggsa casurum maioremque populi partem cum eo interituram praedixerit, posse tamen evadere iuvenem, si sibi credetur.7?) Adolescenti se credere atque imperata facturum respondenti iussisse, ut pergeret, quando remaneret??) domi, capitale esset, primumque, qui obvius fieret, occidere atque utrasque aures cadenti amputare et in pera recondere: exin gladio inter priores equi pedes signum crucis in terra facere, qua deosculata equum ascendentem fugam maturare. Pugna in campo, cui Thusco*?) nomen est, committitur. Concurrunt acies, magnis utrisque viribus atque clamoribus certatur; stat belli fortuna diu anceps; multi hinc atque inde vulne- rantur, prosternuntur, occiduntur. Ad ultimum Bohemi, qui non pro gloria aut ampliando im- perio, sed pro vita, pro focis, pro aris, pro uxoribus ac liberis in aciem venissent, desperatione in (A) smělého srdce a nade všecko v věci válečné předo- spělý. Tomu v své oděnie přípravenému a strojem kniežecím ozdobenému tajně činiti kniežecie pocti- vost rozkázal. Mnohá potom včšteno proroctvie, žen také, jakož praví, kúzedlným duchem vyučených hádánie se hledala. Z kterýchž jedna, že by občtí měli bohové upokojeni býti, odpověděla a tak vietěz- ství slibovala; kteréžto Neklam více náboženství nežli odění důvěře, zabiv mládence, na kteréhož los okázal, uposlechl. Na druhé straně, že jest žena byla, praví, kterážto pastorku svému, do boje jdú- címu, Vratislava v boji padnáti a většie diel lidu s ním zabynúti predpovédéla; ale však by mládenec ujíti mohl, jestliže by jie vériti chtél. Mládenci vě- fiti & rozkázánie jejie naplniti odpoviedajtciemu rozkázala, aby předse na vojna táhl, poněvadž by doma zuostati bezhrdelnie pokuta byla; ale aby najprvnéjsieho, kterf£ by se koli s ním potkal, zabil a uši jemu uřeže do tobolky schoval; potom aby mečem mezi nohami prvnieho koně znamenie křieže učinil; kterýžto kříž polibě, na kuoň vsedna, aby se rychle na utíkánie oddal. Bitva se na poli, kterémuž Tarsko jméno jest, sešla. Zběhli se čelní houfové, velikými silami s obojí strany a křiky bojováno bylo. Trvalo štěstí boje dlúho zároveň, mnozí odtud i od onud raňeni byli, prostřeni, z2mordováni. Naposledy Čechové, kteřížto ne pro slávu, ne pro rozšieřenie kniežetstvie, ale pro život, pro domy, pro granty, pro ženy a pro syny do boje přišli, (B) spělý a úmyslem smělý a také s předoími v vojen- ských věcech nadzvyklý, toho v své odění obleka a svými knížetskými erby a okrasami poctiv (jehož o tom ne mnozí věděchu) podstúpici (sic) knížetí (sic) úřady jemu přikáza. Mnobá mezitím véstcuov zvěstování, žen také duchem (jakož praví běsovým) naplňených hledána bychu prorokování, z nichžto jedna, aby bohové obětí člověčí ukojeni byli, od- pověděla; neb se tak právě sviecezení slibuje. Je- jiežto Neklan více tomu věščství nežli oruží doufaje, zabiv, na kteréhož los ukázal, mládence, vůli učinil. Na jinéj straně pravie, že jedna žena byla, kteráž pastorku svému k boji se vypravujícímu, že Vratislav v boji upadne a lidu větší strana s ním zahyne, před- pověděla, však že by ou mládenec ujíti moci, kdyby jí uvěřil. Mládenci (jenž odpověděl, že jí věří a její přikázání učiniti chce) přikázala, aby jel, poněvadž zóstati doma o hlavuť by šlo, prvnieho, kohož by postřetl v boji, aby zabil a obč uši zabítému by uřezal a do toboly schoval, potom aby mezi před- níma koně nohama mečem na zemi kříž učinil a jej políbil, a vskočiv na kuoň, aby pak během po- spiesil. Boi nas poli, jemuz Trésko jmé jest, stal se jest. Potkachu se špicové velikými obapolně silami, hroznými křiky bitva se děje. Stojí ščestí boje dláho v pochybení. Mnozí odtud i odonud raňeni jsú, zbo- deni, zbíti. Najposléz Čechové, kteříž ne pro slávu, ne pro rozmnoženie knížetstva, ale pro život, pro domy, pro bohy, pro ženy a pro dítky do boje bychu **) erederet 2, 3. — **) remanere 8. — **) T'uhsco 2, 8.
Strana 88
88 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. (A) pochybovánie v sílu obrátivše smělými srdci, ne- přemoženů udatností bojujíce, vietězstvie obdrželi ne bez Štýrovy veliké cti a svrchované chvály. Jehožto v tom boji uměnie i síla přemnoho prospěla. Za- mordován jest však v boji a, jakož rozkázal, na tom poli pochován, kdež boj byl, a svú smrtí život knie- žeti a vlastí vysvobozenie obdržal. Z druhé pak strany, když knieže poražen, velmě jich málo ušlo. Praví, že mládenec, kterýž přikázánie macechy své uposlechl, domno se vrátiv, ženu svů, kterůž jako se miloval, zamordovanů nalezl, kteráž obú uší ne- měla a v prsech probodena byla, a kteréž nepříteli uřezal uši, ty že jeho ženy byly, to divě se a smuten jsa poznal. Takť mnoho kúzla umějí neb čaroděj- ných zaklínánie žen. O nevěrnosti Durynkově, kterýž Vrati- slavova syna sobě poručeného zamordo- val a odplatu hodnů vzal. Kapitola XI. — Čechové obdrževše vítězstvie, zabivše Vratislava, zemi jeho železem a obňem hubili. A nalezše Vrati- slavova syna, pacholíka, knížeti dali. Kterýžto slitovav se nad věkem, k chovánie jej Duryňkovi, při Ohři řece panstvie majíciemu, Vratislavovu někdy pře- milému hrabí, poručil. Kterýžto slepú žádostí chycen jsa, jako by měl s kniežetem v milost vjíti, dietěti, kteréž na Ohři, kteráž tehdáž ledem stvrzena byla, prolomiv led, ryb hledajíciemu mečem hlavu stal a s sebú do Prahy přinesl. Když k Neklanovi pušťen jest, nesa krvavů hlavu: Stolici dnes, die, tvú sem upevnil; nebť jest ona neb ty zahynůti musila. Bez- virtutem versa audacibus animis invicto robore proeliantes victoria potiuntur non sine Sdertii summa laude et gloria, cuius in hoc bello cum ars tum virtus plurimum valuit. Occidit tamen inter proeliandum et, ut iusserat, in eo campo sepultus est, ubi proelium gestum, suaque morte vitam ducis et patriae libertatem redemit. Ex hostibus caeso principe quam parcissimi evase- runt. Aiunt adolescentem, qui novercae iussioni paruerat, domum redeuntem uxorem suam, quam unice amavit, interemptam repperisse, ambabus carentem auribus pectusque confossam; quas hosti amputaverat, aures coniugis suae fuisse, stupentem tristemque cognovisse. Tantum praestigia pos- sunt aut veneficarum carmina mulierum. Bohemi parta victoria, occiso Vratislao terram eius ferro atque igne devastant, inventumque Vratislai filium impuberem principi tradunt. Qui misertus aetatis, patruelem educandum Duringo, ad Egram fluvium imperium possidenti, Vratislao gratissimo quondam comiti, tradit, qui caeca cupidine captus, tanquam initurus principis gratiam, puero super Egra, qui 81) tum glacie constrictus erat, perfracto gelu pisces quaerenti, gladio caput abstulit, secumque Pragam deferens, ubi ad Neclam introductus est, proferens cruentum caput: Solium, inquit, hodie tuum firmavi; aut perire (B) přišli, jímž se pozúfání v sílu obrátilo, smělými úmysly, nepřemoženů sílú bojujíc vítězství sú došli ne bez Styrovy svrchovanéj chvály a slávy, jehož v tomto boji jakož umění též udatnost mnoho jest mohla. Upadl však v tom boji a, jakož byl rozkázal, na tom poli pohrabán jest, kdež se boj stal a svú smrtí život knížeti, zemi svobodu vykúpil. Z nepřátel, když zabito kníže Vratislav, velmi málo jich uteklo. Praví, že jinoch, kterýž macochy svéj rady poslechl, když se domů vrátil, ženu svů, kterůž velice miloval, zabitu jest nalezl bez obú uší a v prsy zbodenů a že, kteréž nepřietele utal uši, svéj manželce býti s strachem a smutkem velikým spoznal. Tolikoť čá- rové mohů a zločinných žen kúzelné naříkání. Čechové vzem vítězstvie, zabivše Vratislava, zemí jeho železem a ohňem hubichu a nalezeného syna Vratislavova knížeti vydachu nepodrostlého, kterýž smiluje se nad jeho mladostí, strýcovice k vy- chování Duryngovi u Ohře potoka panství majícímu, Vratislavovu někdy velmi vzácnému tovařiši, poručil, jenž slepým lakomstvem jat jsa, jakžto by tím měl v milost knížeti vjíti, dětátku na Ohřem (sic) po- tokem, kterýž tehdáž bieše zamrzl, ryb hledajícímu mečem hlavu otjal a s sebu ji do Prahy nesl a tu k Neklanovi uveden jest, nesa krvavu hlavici: Stolici, řka, tvů dnes sem utvrdil; anebo ona zhynůti mo- s1) que ... constrictus 1.
88 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. (A) pochybovánie v sílu obrátivše smělými srdci, ne- přemoženů udatností bojujíce, vietězstvie obdrželi ne bez Štýrovy veliké cti a svrchované chvály. Jehožto v tom boji uměnie i síla přemnoho prospěla. Za- mordován jest však v boji a, jakož rozkázal, na tom poli pochován, kdež boj byl, a svú smrtí život knie- žeti a vlastí vysvobozenie obdržal. Z druhé pak strany, když knieže poražen, velmě jich málo ušlo. Praví, že mládenec, kterýž přikázánie macechy své uposlechl, domno se vrátiv, ženu svů, kterůž jako se miloval, zamordovanů nalezl, kteráž obú uší ne- měla a v prsech probodena byla, a kteréž nepříteli uřezal uši, ty že jeho ženy byly, to divě se a smuten jsa poznal. Takť mnoho kúzla umějí neb čaroděj- ných zaklínánie žen. O nevěrnosti Durynkově, kterýž Vrati- slavova syna sobě poručeného zamordo- val a odplatu hodnů vzal. Kapitola XI. — Čechové obdrževše vítězstvie, zabivše Vratislava, zemi jeho železem a obňem hubili. A nalezše Vrati- slavova syna, pacholíka, knížeti dali. Kterýžto slitovav se nad věkem, k chovánie jej Duryňkovi, při Ohři řece panstvie majíciemu, Vratislavovu někdy pře- milému hrabí, poručil. Kterýžto slepú žádostí chycen jsa, jako by měl s kniežetem v milost vjíti, dietěti, kteréž na Ohři, kteráž tehdáž ledem stvrzena byla, prolomiv led, ryb hledajíciemu mečem hlavu stal a s sebú do Prahy přinesl. Když k Neklanovi pušťen jest, nesa krvavů hlavu: Stolici dnes, die, tvú sem upevnil; nebť jest ona neb ty zahynůti musila. Bez- virtutem versa audacibus animis invicto robore proeliantes victoria potiuntur non sine Sdertii summa laude et gloria, cuius in hoc bello cum ars tum virtus plurimum valuit. Occidit tamen inter proeliandum et, ut iusserat, in eo campo sepultus est, ubi proelium gestum, suaque morte vitam ducis et patriae libertatem redemit. Ex hostibus caeso principe quam parcissimi evase- runt. Aiunt adolescentem, qui novercae iussioni paruerat, domum redeuntem uxorem suam, quam unice amavit, interemptam repperisse, ambabus carentem auribus pectusque confossam; quas hosti amputaverat, aures coniugis suae fuisse, stupentem tristemque cognovisse. Tantum praestigia pos- sunt aut veneficarum carmina mulierum. Bohemi parta victoria, occiso Vratislao terram eius ferro atque igne devastant, inventumque Vratislai filium impuberem principi tradunt. Qui misertus aetatis, patruelem educandum Duringo, ad Egram fluvium imperium possidenti, Vratislao gratissimo quondam comiti, tradit, qui caeca cupidine captus, tanquam initurus principis gratiam, puero super Egra, qui 81) tum glacie constrictus erat, perfracto gelu pisces quaerenti, gladio caput abstulit, secumque Pragam deferens, ubi ad Neclam introductus est, proferens cruentum caput: Solium, inquit, hodie tuum firmavi; aut perire (B) přišli, jímž se pozúfání v sílu obrátilo, smělými úmysly, nepřemoženů sílú bojujíc vítězství sú došli ne bez Styrovy svrchovanéj chvály a slávy, jehož v tomto boji jakož umění též udatnost mnoho jest mohla. Upadl však v tom boji a, jakož byl rozkázal, na tom poli pohrabán jest, kdež se boj stal a svú smrtí život knížeti, zemi svobodu vykúpil. Z nepřátel, když zabito kníže Vratislav, velmi málo jich uteklo. Praví, že jinoch, kterýž macochy svéj rady poslechl, když se domů vrátil, ženu svů, kterůž velice miloval, zabitu jest nalezl bez obú uší a v prsy zbodenů a že, kteréž nepřietele utal uši, svéj manželce býti s strachem a smutkem velikým spoznal. Tolikoť čá- rové mohů a zločinných žen kúzelné naříkání. Čechové vzem vítězstvie, zabivše Vratislava, zemí jeho železem a ohňem hubichu a nalezeného syna Vratislavova knížeti vydachu nepodrostlého, kterýž smiluje se nad jeho mladostí, strýcovice k vy- chování Duryngovi u Ohře potoka panství majícímu, Vratislavovu někdy velmi vzácnému tovařiši, poručil, jenž slepým lakomstvem jat jsa, jakžto by tím měl v milost knížeti vjíti, dětátku na Ohřem (sic) po- tokem, kterýž tehdáž bieše zamrzl, ryb hledajícímu mečem hlavu otjal a s sebu ji do Prahy nesl a tu k Neklanovi uveden jest, nesa krvavu hlavici: Stolici, řka, tvů dnes sem utvrdil; anebo ona zhynůti mo- s1) que ... constrictus 1.
Strana 89
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 89 hoc aut te oportuit, securius in utramvis aurem posthac dormies aemulo rega2i*?) sublato. Motus haud aliter, quam par erat, princeps tam diro spectaculo: Perfidiam, ait, nulla beneficia vincunt. Ut aleres puerum, non ut occideres, credidi. Te neque meum imperium, neque amici memoria, neque inno- centis pupiili miseratio retraxit ab scelere. At mihi quietem parare voluisti. Tui ergo meriti haec suuto 58?) praemio: ex tribus mortibus, quam malueris, optionem habeto: aut gladio te ipsum con- fodito, aut laqueo praestringito guttur, aut ex Vicegradensi rupe praeceps ruito. Duringus accepta sententia in alni arbore, quae propinqua fuit, sese suspendit. Alnus postea, quamdiu mansit, arbor Duringia dicta est. Neclam vero moriens Hostivicum, maiorem natu filium, haeredem instituit; Dipoldo provin ciam Gurimensem ?*) testamento dimisit. Hostivico Borsivoius filius successit, ultimus paganorum ducum, qui tamen et ipse imperante Arnulfo caesare a beato Metodio, Moravorum archiepiscopo, cum Ludimilla coniuge ad baptismi gratiam perductus*5) est noningentesimo et nonagesimo quinto anno post Christi salvatoris ortum. Ludimilla sancta mulier habita et*5) miraculis claruisse fertur. (A) peénëji na obû uéiech ji spéti budes po shlazenie nepfietele tvého královstvie. Pohnut jsa ne jinak, než jako slu$elo, knieZe tak ukrutnfm divadlem: Zrady, die, žádná dobrodiní nepřemáhají. Aby choval, ne aby zamordoval, dietéte sem svěřil. Tebe ani mé panovánie ani přietele pamět ani nevinného si- rotka slítovánie odvedlo od neslušnosti; ale mně jsi upokojenie pfipraviti chtél. Protoz za tvé zasldZenie tuto odplatu vezmi: ze tří smrtí, kterů chceš, sobě vol. Neb mečem se samého probodni, neb osidlem zaškrť hrdlo, neb s Vyšehradské skály po hlavě spadni. Durynk vyslysav výpověď, na dřevě olšovém, kteréž blízko bylo, se oběsil. Olše potom ta, jak dlúho trvala, Durynkova slula. O Hostivítovi devátém a Bořivojovi desátém kniežatech, kterýž i poslední z pohanských kniežat byl a potom sženůúů svü vieru Kristovu pfijav pokrten jest. Kapitola XII. — Neklan pak umíroje, Hostivíta, staršího syna, dědicem ustanovil a Děpoltovi vlast Kuřimsků propustil. Po Hostivítovi Bořivoj, syn jeho, zpravoval, poslednie z pohanských kniežat. Kterýžto však za panovánie císaře Arnolfa od svatého Stra- choty, moravského arcibiskupa, s Lidmilé, manzelkü jeho, k křtu svatému přiveden jest devítistého a devadesátého pátého léta po narozenie Krista, spa- sitele našeho. Lidmila za svatú Zenu jmiena jest. Také praví, že skrze divy velmě oslavena byla. O polozenie zemé Moravskó a Svato- plukovi, předposledním králi jejím, kte- rýž i prvním křesťanem mezi králi mo- (B) sela by nebo ty. Bezpečněj na oboje ucho potom spáti budeš, když nepříetel z krélovstvie vyñat jest tento. Hnulo se nejinak, než jakž hodno bylo, kníže tak ukrutným divadlem, řka: Nevěrnosti žádná dobro- diní nepřemáhají; aby vychoval dietě, ne aby zabil, svéfilt sem. Tebe ani mé pfikázánt, ani pfietele pa- matování, ani nevinného sirotka slitování odtrhlo od tak zlého spáchání. Ale mně jsi pokoj chtěl uči- niti. Proftojž za tvú zásluhu tyto tobě buďte od- platy: ze tří smrtí, kterúž raději budeš chtieti, vo- lenů sobě měj: nebo mečem sám sebe proboď, anebo osidlem zatrhni sobé hrdlo, anebo s Vysehradskéj skály spádem se val a hlavu slom. Durynk ptijmu tu výpověď na olšovém dřevě, kteréž tu blízko bíše, sám se zavěsil. Olše potom, dokudž trvala, Duryn- kóva olše jest slula. Pak Neklan umierajíc, syna svého narozením většicho, Hostynníka, dědice ustavil, Dipoldovi kra- jinu Küfimská porucenstvím ostavil. Na Hostyn- níkovo místo syn jeho Bořivoj vstúpil jest, poslední pohanské kníže, kterýž však i on za císařování Ar- nualfa císaře od blahoslaveného Metodia, Moravského arcibiskupa, s svatů Lidmilů manželků k milosti křtu přiveden jest devátého stého devadesátého čtvrtého léta Krysta spasitele narození. Ludmila svatá žena jmiena jest; také divy osvícena jest. **) regno 8. — *?) sumpto 2. — **) Durimensem 2. — *") productus 2. — **) etiam 3. 806
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 89 hoc aut te oportuit, securius in utramvis aurem posthac dormies aemulo rega2i*?) sublato. Motus haud aliter, quam par erat, princeps tam diro spectaculo: Perfidiam, ait, nulla beneficia vincunt. Ut aleres puerum, non ut occideres, credidi. Te neque meum imperium, neque amici memoria, neque inno- centis pupiili miseratio retraxit ab scelere. At mihi quietem parare voluisti. Tui ergo meriti haec suuto 58?) praemio: ex tribus mortibus, quam malueris, optionem habeto: aut gladio te ipsum con- fodito, aut laqueo praestringito guttur, aut ex Vicegradensi rupe praeceps ruito. Duringus accepta sententia in alni arbore, quae propinqua fuit, sese suspendit. Alnus postea, quamdiu mansit, arbor Duringia dicta est. Neclam vero moriens Hostivicum, maiorem natu filium, haeredem instituit; Dipoldo provin ciam Gurimensem ?*) testamento dimisit. Hostivico Borsivoius filius successit, ultimus paganorum ducum, qui tamen et ipse imperante Arnulfo caesare a beato Metodio, Moravorum archiepiscopo, cum Ludimilla coniuge ad baptismi gratiam perductus*5) est noningentesimo et nonagesimo quinto anno post Christi salvatoris ortum. Ludimilla sancta mulier habita et*5) miraculis claruisse fertur. (A) peénëji na obû uéiech ji spéti budes po shlazenie nepfietele tvého královstvie. Pohnut jsa ne jinak, než jako slu$elo, knieZe tak ukrutnfm divadlem: Zrady, die, žádná dobrodiní nepřemáhají. Aby choval, ne aby zamordoval, dietéte sem svěřil. Tebe ani mé panovánie ani přietele pamět ani nevinného si- rotka slítovánie odvedlo od neslušnosti; ale mně jsi upokojenie pfipraviti chtél. Protoz za tvé zasldZenie tuto odplatu vezmi: ze tří smrtí, kterů chceš, sobě vol. Neb mečem se samého probodni, neb osidlem zaškrť hrdlo, neb s Vyšehradské skály po hlavě spadni. Durynk vyslysav výpověď, na dřevě olšovém, kteréž blízko bylo, se oběsil. Olše potom ta, jak dlúho trvala, Durynkova slula. O Hostivítovi devátém a Bořivojovi desátém kniežatech, kterýž i poslední z pohanských kniežat byl a potom sženůúů svü vieru Kristovu pfijav pokrten jest. Kapitola XII. — Neklan pak umíroje, Hostivíta, staršího syna, dědicem ustanovil a Děpoltovi vlast Kuřimsků propustil. Po Hostivítovi Bořivoj, syn jeho, zpravoval, poslednie z pohanských kniežat. Kterýžto však za panovánie císaře Arnolfa od svatého Stra- choty, moravského arcibiskupa, s Lidmilé, manzelkü jeho, k křtu svatému přiveden jest devítistého a devadesátého pátého léta po narozenie Krista, spa- sitele našeho. Lidmila za svatú Zenu jmiena jest. Také praví, že skrze divy velmě oslavena byla. O polozenie zemé Moravskó a Svato- plukovi, předposledním králi jejím, kte- rýž i prvním křesťanem mezi králi mo- (B) sela by nebo ty. Bezpečněj na oboje ucho potom spáti budeš, když nepříetel z krélovstvie vyñat jest tento. Hnulo se nejinak, než jakž hodno bylo, kníže tak ukrutným divadlem, řka: Nevěrnosti žádná dobro- diní nepřemáhají; aby vychoval dietě, ne aby zabil, svéfilt sem. Tebe ani mé pfikázánt, ani pfietele pa- matování, ani nevinného sirotka slitování odtrhlo od tak zlého spáchání. Ale mně jsi pokoj chtěl uči- niti. Proftojž za tvú zásluhu tyto tobě buďte od- platy: ze tří smrtí, kterúž raději budeš chtieti, vo- lenů sobě měj: nebo mečem sám sebe proboď, anebo osidlem zatrhni sobé hrdlo, anebo s Vysehradskéj skály spádem se val a hlavu slom. Durynk ptijmu tu výpověď na olšovém dřevě, kteréž tu blízko bíše, sám se zavěsil. Olše potom, dokudž trvala, Duryn- kóva olše jest slula. Pak Neklan umierajíc, syna svého narozením většicho, Hostynníka, dědice ustavil, Dipoldovi kra- jinu Küfimská porucenstvím ostavil. Na Hostyn- níkovo místo syn jeho Bořivoj vstúpil jest, poslední pohanské kníže, kterýž však i on za císařování Ar- nualfa císaře od blahoslaveného Metodia, Moravského arcibiskupa, s svatů Lidmilů manželků k milosti křtu přiveden jest devátého stého devadesátého čtvrtého léta Krysta spasitele narození. Ludmila svatá žena jmiena jest; také divy osvícena jest. **) regno 8. — *?) sumpto 2. — **) Durimensem 2. — *") productus 2. — **) etiam 3. 806
Strana 90
90 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Svatocupus eo tempore Moravis imperabat, christianae religionis cultor et dignus, cuius me- moriam ad posteros referamus. Moravia trans Danubium iacet, cui ad orientem Hungari Polonique regnum possident Morava disiuncti amne, qui nomen regioni dedit; occidentem solem Bohemi ex- cipiunt, Austriales97) meridianum, septentrionale latus Sclesitae occupant. Ager vini frumentique ferax, gens rapinis assueta nulli tutam iter nisi armato potentiorique praebet. Hic multos annos regnatum. Hungari, Bohemi, Russani Polonique Moravorum principi paruerunt, princeps ipsi Ro- mano imperio. Caput regni civitas Volegradensis. Svadocupus, regum penultimus, cum aliquamdiu feliciter regnasset, tandem Arnulfo imperatori tributum pendere recusans, commisso proelio, cum suos cedere animadvertisset, clam sese pugnae subtraxit atque, ut erat mutata veste incognitus, salutem solus fuga quaesivit. Cumque ad montem venisset, cuj Sombari nomen est, abiectis armis, equo dimisso, pedibus iter fecit et tanquam viator inops vastissimam ingressus heremum, tamdiu pomis arborum atque herbarum radicibus vitam sustentavit, donec tris heremi cultores obvios habuit, quibus sese adiungens usque ad extremum vitae perseveravit incognitus patienter ac sedato animo incommoda quaeque fereus. Ubi vere obitus (A) ravskými byl. Kapitola XIII. — Svatopluk toho času nad Moravany kraloval, křesťanského ná- bożenstrie ctitel a hodny. Jehożto pamět potom- nim oznammy. Morava za Dunajem leżi, kteróżto na východ Uhři a Poláci království drží, Moravů řekú se dělíce, kteráž jméno vlasti dala. Západ slunce Če- chové držie, Rakušané poledne, puolnoční bok Sle- záci osobují. Pole vínem a obílím plodná. Lid lúpežóm zvyklý, žádnému cesty bezpečné, jediné zbrojnómu a mocoójsiemu nedoponiti. Ta mnohymi lety královstvie trvalo. Uhři, Čechové, Rusové a Poláci moravskému králi poddání byli, sám král římskému ciesařstvie. Hlava královstvie město jest Holomác. Svatopluk z králuo předposlední, když dluhý čas šťastně kraloval, potom Arnolphovi cisafi dani dávati odpieraje, učiniv boj, když své poražené znamenal, tajně z bitvy ušel, a jakož byl proměňe- ním oděvu neznámý, zdraví utečením hledal. A když na horu přišel, kteréžto Sabry jméno jest, odloživ odění, kuoň pustiv, pěškami šel a jakžto nuzný po- cestný člověk na hroznů všel poušť, kdežto tak dlúho jablky planými a kořeníčkem bylin život krmil, dokudž se se třmi půstenníky neshledal, kterýmž se přitovaryšiv až do skonánie života svého s nimi trval, nepoznán jsa, trpělivě a dobrů myslí nelibé všecky věci snášeje. Když se pak k smrti přibližoval, při- stúpiv k pústenníkóm: „Ješťe jste, dí, kto bych byl, nevěděli. Král já moravský v boji přemožený k vám *7) Australes 2. (B) Svatopluk za těch časuov v Moravě kraloval jest, křesťanského zákona ctitel a hodný, jehož pa- mátku ku potomkóm rozpravmy. Morava za Duna- jem leží, jížto k východu Ubři & Poláci královstvie drží, odděleni jsa potokem Moravůú, kterýž jméno krajině (ruk. nadepsáno: zemi) dal Morava. Zapa- padající slunce Čechové přijímají, Rakušené polední, puolnoční bok Slezáci zaměstňují. Země vína a chleba plodonosná, lid lúpežóm zvyklý žádnému bez- pečnéj cesty jedno obrannému aneb mocnějšímu dává. Tu mnoho let kralováno bylo, Ubři, Čechové, Rusové, Poláci Moravskému knížetí poslošní byli, on kníže Římskému císaři. Hlava království město Velehradské. Svatopluk z králí předposlednější, když do- nékud ščastoé kralováše, potom Arnolfovi císařovi dani platiti zpieravše spustiv boj, když své ustupo- vati vidíše, tajně se od boje odtrhl, a jakž jest byl müdrf, zméniv rücho, neznámý zdraví sám ujděním (sic) hledáše. A když jest k hoře přišel, kteréjž Zombor jméno jest, odvrha odění, kuoň opustiv no- hama cestu činil a jako chudý pocestný na velmi široká púšč vejda ovocem dříví a kořením zelin Żivot zdrżovśśe odtud, eliż tfi póstenniky upostfetl jest, ku kterymż pfitovafivie se až do skončení života setrval bez poznání, trpělivě a s ukrocenů myslí všelijaké nehody snášeje. Ale když se smrt přibližováše: ,Nevite, kto bych byl já? Král já Mo- ravský v boji přemožen jsa k vám sem se utekl a
90 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Svatocupus eo tempore Moravis imperabat, christianae religionis cultor et dignus, cuius me- moriam ad posteros referamus. Moravia trans Danubium iacet, cui ad orientem Hungari Polonique regnum possident Morava disiuncti amne, qui nomen regioni dedit; occidentem solem Bohemi ex- cipiunt, Austriales97) meridianum, septentrionale latus Sclesitae occupant. Ager vini frumentique ferax, gens rapinis assueta nulli tutam iter nisi armato potentiorique praebet. Hic multos annos regnatum. Hungari, Bohemi, Russani Polonique Moravorum principi paruerunt, princeps ipsi Ro- mano imperio. Caput regni civitas Volegradensis. Svadocupus, regum penultimus, cum aliquamdiu feliciter regnasset, tandem Arnulfo imperatori tributum pendere recusans, commisso proelio, cum suos cedere animadvertisset, clam sese pugnae subtraxit atque, ut erat mutata veste incognitus, salutem solus fuga quaesivit. Cumque ad montem venisset, cuj Sombari nomen est, abiectis armis, equo dimisso, pedibus iter fecit et tanquam viator inops vastissimam ingressus heremum, tamdiu pomis arborum atque herbarum radicibus vitam sustentavit, donec tris heremi cultores obvios habuit, quibus sese adiungens usque ad extremum vitae perseveravit incognitus patienter ac sedato animo incommoda quaeque fereus. Ubi vere obitus (A) ravskými byl. Kapitola XIII. — Svatopluk toho času nad Moravany kraloval, křesťanského ná- bożenstrie ctitel a hodny. Jehożto pamět potom- nim oznammy. Morava za Dunajem leżi, kteróżto na východ Uhři a Poláci království drží, Moravů řekú se dělíce, kteráž jméno vlasti dala. Západ slunce Če- chové držie, Rakušané poledne, puolnoční bok Sle- záci osobují. Pole vínem a obílím plodná. Lid lúpežóm zvyklý, žádnému cesty bezpečné, jediné zbrojnómu a mocoójsiemu nedoponiti. Ta mnohymi lety královstvie trvalo. Uhři, Čechové, Rusové a Poláci moravskému králi poddání byli, sám král římskému ciesařstvie. Hlava královstvie město jest Holomác. Svatopluk z králuo předposlední, když dluhý čas šťastně kraloval, potom Arnolphovi cisafi dani dávati odpieraje, učiniv boj, když své poražené znamenal, tajně z bitvy ušel, a jakož byl proměňe- ním oděvu neznámý, zdraví utečením hledal. A když na horu přišel, kteréžto Sabry jméno jest, odloživ odění, kuoň pustiv, pěškami šel a jakžto nuzný po- cestný člověk na hroznů všel poušť, kdežto tak dlúho jablky planými a kořeníčkem bylin život krmil, dokudž se se třmi půstenníky neshledal, kterýmž se přitovaryšiv až do skonánie života svého s nimi trval, nepoznán jsa, trpělivě a dobrů myslí nelibé všecky věci snášeje. Když se pak k smrti přibližoval, při- stúpiv k pústenníkóm: „Ješťe jste, dí, kto bych byl, nevěděli. Král já moravský v boji přemožený k vám *7) Australes 2. (B) Svatopluk za těch časuov v Moravě kraloval jest, křesťanského zákona ctitel a hodný, jehož pa- mátku ku potomkóm rozpravmy. Morava za Duna- jem leží, jížto k východu Ubři & Poláci královstvie drží, odděleni jsa potokem Moravůú, kterýž jméno krajině (ruk. nadepsáno: zemi) dal Morava. Zapa- padající slunce Čechové přijímají, Rakušené polední, puolnoční bok Slezáci zaměstňují. Země vína a chleba plodonosná, lid lúpežóm zvyklý žádnému bez- pečnéj cesty jedno obrannému aneb mocnějšímu dává. Tu mnoho let kralováno bylo, Ubři, Čechové, Rusové, Poláci Moravskému knížetí poslošní byli, on kníže Římskému císaři. Hlava království město Velehradské. Svatopluk z králí předposlednější, když do- nékud ščastoé kralováše, potom Arnolfovi císařovi dani platiti zpieravše spustiv boj, když své ustupo- vati vidíše, tajně se od boje odtrhl, a jakž jest byl müdrf, zméniv rücho, neznámý zdraví sám ujděním (sic) hledáše. A když jest k hoře přišel, kteréjž Zombor jméno jest, odvrha odění, kuoň opustiv no- hama cestu činil a jako chudý pocestný na velmi široká púšč vejda ovocem dříví a kořením zelin Żivot zdrżovśśe odtud, eliż tfi póstenniky upostfetl jest, ku kterymż pfitovafivie se až do skončení života setrval bez poznání, trpělivě a s ukrocenů myslí všelijaké nehody snášeje. Ale když se smrt přibližováše: ,Nevite, kto bych byl já? Král já Mo- ravský v boji přemožen jsa k vám sem se utekl a
Strana 91
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 91 affuit, accersitis heremitis: Nondum, inguit, guis fuerim novistis?9% Rex ego Moravorum proelio victus ad vos confugi et regiam vitam et privatam expertus morior. Nulla regni fortuna est tran- guillitati heremi praeferenda. Hic securus somnus dulces herbarum radices atque undas efficit, ibi curae atque pericula nullum cibum, nullum potum non amarum reddunt. Quod vitae mihi fata dederunt, apud vos felix peregi. In regno, quicquid eius transactum est, mors verius quam vita fuit. Sepelite me hic, postquam anima corpus reliquerit, Moraviamque deinde petentes filio meo, si adhuc vivit, haec nunciate. Atque his dictis vita excessit. Arnulfus interea victoria potitus regnum Moraviae Svadocupi filio, quem de sacro fonte levaverat, possidendum reliquit. Is ab heremitis edoctus de fortuna patris, quem cecidisse®”) in proelio existimaverat, corpus eius ex °°) heremo defossum Volegradum retulit atque in sepulchris maiorum condidit. Fuit autem Suadocupi filius, quamquam christianorum sacris imbutus, minus tamen, quam decuit, sacerdotes Dei veneratus est. Qui venationem aliquando facturus archiepiscopo Metodio imperavit, ne ante suum reditum divina perageret. Expectavit Metodius ad meridiem usque; tandem negligi rem divinam veritus, Deo sacrificium coepit offerre. Interea reversus princeps, ubi se neglectum animadvertit, sacram iugressus aedem, multitudinem canum intromisit, tubasque claugere iubeos ad altare usque pro- (A) sem ušel; i královského života i chudého zkusiv umierám. Žádnáť královstvie šťastnost nad upoko- jenie pústenničí nemá předložena býti. Tuť bezpečný sen, chutní bylin kořínkové a voda sladká bývá. Tu pečlivosti a nebezpečenstvie žádného pokrmu, žád- ného nápoje hořkého nečiní. Pokudž mi života osu- dové puojčili;, s vámi jsem šťastně vyplnil. V krá- lovstvie, což sem koli jeho ztrávil, smrt viece nežli život byl. Pochovajtež mne tuto, když by duše tělo opustila, a do Moravy potom jdáce, synu mému, jestlit jeste živ, oznamte.“ A to mluvě život svój dokonal. Arnolfus v tom vítězstvie dosáh, královstvie moravského Svatoplukovu synu, kteréhož od sva- tého křin pozdvihl, k zpravovánie nechal. Ten od půstenníkuo zpraven jsa o štěstie otcově, kteréhož se nadál v boji padnůti, tělo jeho s púště vzav, na Velehrad přinesl a v hrobě mezi králi položil. Byl jest pak Svatopluka syn, ačkoli křesťanskými písmy dosti učený, méňe však, nežli slušelo, kněžie božie ctil. Kterýžto někdy maje na lov jeti, arcibiskupu Strachotovi rozkázal, aby prvé, než by se vrátil, mše nedokonával. Očekával Strachota dopoledne. Potom boje se služby božie zanedbávati, boha obět obětovati počal. V tom vracuje se král, když se ne- vážiti poznal, do božieho domu množstvie psuo pustil a v trúůby trúbiti rozkázav až k oltáři přišel, do- mlúvánie a potupu mnohůú čině, sotva ruce od bitie kněze zdržal. Pro kterážto věc po nemnoha dnech 9) nemá 2. — ") decessisse 2. — *) nemá 2. (B) zkusiv královského i obecnieho zvláštního života unikám. Žádné ščestí království nad pokoj púšče má vznešeno (sic) býti a zvelebeno. Tuto bezpečné spaní sladkú činí voda i zelinné kořenie ; tam pečli- vosti a nebezpečenství žádnéj krmě, žádného nápoje nehořkého činí, ale hořký. Co mi života osudové dali, u vás ščastně sem dokonal; v království což- koli mého života přešlo jest, smrt právěji než život bíše. Pohrabajte mě tuto potom, když duše tělo opustí, a potom jdúác do Moravy, synu mému, ač ješče živ jest, toto zvěstujte.“ A tak to řka, z ži- vota vystúpil. Arnolf potom vzem vítězství, Svato- plukovu synu, jehož z svatéj studně bíše vyzdvihl, královstvie Moravské k opanování ostavil. Ten od pústenníkuov jsa naučen o ščestí otce, jehož upásti v boji se domníváše, tělo jeho z púšče vykopané do Velehradu zase přínesl a v hrobiech větších pochoval. I bíše Svatopluku syn, ačkolivěk křesťanských svá- tostí naučen a zveden, však méňe, než sluša o, boží kněží v poctivosti měl. Jenž hon zvieřecí někdy maje činiti, arcibiskupovi Methodiovi bíše přikázal, aby před jeho z honu navrácením služby boží ne- činil. Očekáváše Methodius až do poledne; potom boje se, aby služba boží omeškána nebyla, pána Bohu obět poče obětovati. Zatím navrátiv se kníže, když se obmeškaného znamenal, do domu svatého vejda, množství psuov pustil jest, v trúby trubiti přikázav a až k oltáři průjda, lání hanlivé mnohé vypustív, sotva ruku od porušení kněze zadržal. Pro
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 91 affuit, accersitis heremitis: Nondum, inguit, guis fuerim novistis?9% Rex ego Moravorum proelio victus ad vos confugi et regiam vitam et privatam expertus morior. Nulla regni fortuna est tran- guillitati heremi praeferenda. Hic securus somnus dulces herbarum radices atque undas efficit, ibi curae atque pericula nullum cibum, nullum potum non amarum reddunt. Quod vitae mihi fata dederunt, apud vos felix peregi. In regno, quicquid eius transactum est, mors verius quam vita fuit. Sepelite me hic, postquam anima corpus reliquerit, Moraviamque deinde petentes filio meo, si adhuc vivit, haec nunciate. Atque his dictis vita excessit. Arnulfus interea victoria potitus regnum Moraviae Svadocupi filio, quem de sacro fonte levaverat, possidendum reliquit. Is ab heremitis edoctus de fortuna patris, quem cecidisse®”) in proelio existimaverat, corpus eius ex °°) heremo defossum Volegradum retulit atque in sepulchris maiorum condidit. Fuit autem Suadocupi filius, quamquam christianorum sacris imbutus, minus tamen, quam decuit, sacerdotes Dei veneratus est. Qui venationem aliquando facturus archiepiscopo Metodio imperavit, ne ante suum reditum divina perageret. Expectavit Metodius ad meridiem usque; tandem negligi rem divinam veritus, Deo sacrificium coepit offerre. Interea reversus princeps, ubi se neglectum animadvertit, sacram iugressus aedem, multitudinem canum intromisit, tubasque claugere iubeos ad altare usque pro- (A) sem ušel; i královského života i chudého zkusiv umierám. Žádnáť královstvie šťastnost nad upoko- jenie pústenničí nemá předložena býti. Tuť bezpečný sen, chutní bylin kořínkové a voda sladká bývá. Tu pečlivosti a nebezpečenstvie žádného pokrmu, žád- ného nápoje hořkého nečiní. Pokudž mi života osu- dové puojčili;, s vámi jsem šťastně vyplnil. V krá- lovstvie, což sem koli jeho ztrávil, smrt viece nežli život byl. Pochovajtež mne tuto, když by duše tělo opustila, a do Moravy potom jdáce, synu mému, jestlit jeste živ, oznamte.“ A to mluvě život svój dokonal. Arnolfus v tom vítězstvie dosáh, královstvie moravského Svatoplukovu synu, kteréhož od sva- tého křin pozdvihl, k zpravovánie nechal. Ten od půstenníkuo zpraven jsa o štěstie otcově, kteréhož se nadál v boji padnůti, tělo jeho s púště vzav, na Velehrad přinesl a v hrobě mezi králi položil. Byl jest pak Svatopluka syn, ačkoli křesťanskými písmy dosti učený, méňe však, nežli slušelo, kněžie božie ctil. Kterýžto někdy maje na lov jeti, arcibiskupu Strachotovi rozkázal, aby prvé, než by se vrátil, mše nedokonával. Očekával Strachota dopoledne. Potom boje se služby božie zanedbávati, boha obět obětovati počal. V tom vracuje se král, když se ne- vážiti poznal, do božieho domu množstvie psuo pustil a v trúůby trúbiti rozkázav až k oltáři přišel, do- mlúvánie a potupu mnohůú čině, sotva ruce od bitie kněze zdržal. Pro kterážto věc po nemnoha dnech 9) nemá 2. — ") decessisse 2. — *) nemá 2. (B) zkusiv královského i obecnieho zvláštního života unikám. Žádné ščestí království nad pokoj púšče má vznešeno (sic) býti a zvelebeno. Tuto bezpečné spaní sladkú činí voda i zelinné kořenie ; tam pečli- vosti a nebezpečenství žádnéj krmě, žádného nápoje nehořkého činí, ale hořký. Co mi života osudové dali, u vás ščastně sem dokonal; v království což- koli mého života přešlo jest, smrt právěji než život bíše. Pohrabajte mě tuto potom, když duše tělo opustí, a potom jdúác do Moravy, synu mému, ač ješče živ jest, toto zvěstujte.“ A tak to řka, z ži- vota vystúpil. Arnolf potom vzem vítězství, Svato- plukovu synu, jehož z svatéj studně bíše vyzdvihl, královstvie Moravské k opanování ostavil. Ten od pústenníkuov jsa naučen o ščestí otce, jehož upásti v boji se domníváše, tělo jeho z púšče vykopané do Velehradu zase přínesl a v hrobiech větších pochoval. I bíše Svatopluku syn, ačkolivěk křesťanských svá- tostí naučen a zveden, však méňe, než sluša o, boží kněží v poctivosti měl. Jenž hon zvieřecí někdy maje činiti, arcibiskupovi Methodiovi bíše přikázal, aby před jeho z honu navrácením služby boží ne- činil. Očekáváše Methodius až do poledne; potom boje se, aby služba boží omeškána nebyla, pána Bohu obět poče obětovati. Zatím navrátiv se kníže, když se obmeškaného znamenal, do domu svatého vejda, množství psuov pustil jest, v trúby trubiti přikázav a až k oltáři průjda, lání hanlivé mnohé vypustív, sotva ruku od porušení kněze zadržal. Pro
Strana 92
92 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. gressus, convicia multa ingerens vis manus a violatione sacerdotis abstinuit. Ob quam rem paucis post diebus Metodius in Bohemiam fugiens regem extra ecclesiam fecit regnoque sacris interdixit. Quo facto non solum archiepiscopalis sedes in Moravia defecit, sed ipsum quoque regnum ex- tiuctum. Mortuo namque paulo post excommunicato rege imperii Moravorum partem Theutones &c Bohemi, partem Poloni atqae Hungari diripuerunt. Metodius in Bohemia aliquamdiu moram traxit, deinde Romam se contulit, ubi fratrem suum Cyrillum comperit, qui baptizato quondam Suatocupo Moravis christiana sacra crediderat multasque alias Sclavorum gentes ad fidem Christi converterat. Ferunt Cyrillum, cum Romae ageret, Romano pontifici supplicasse, ut Sclavorum lingua eius gentis hominibus, quam baptizaverat, rem divinam faciens uti posset. De qua re cum in sacro senatu disceptaretur essentque non pauci contradictores, auditam vocem tanquam de coelo in haec verba missam: Omnis spiritus laudet dominum et omnis lingua confiteatur ei. Indeque datum Cyrillo indultum. Borsivoius autem coniunxque Ludimilla christianam veritatem amplexi, fidem catholicam inter Bohemos magnopere ampliarunt. Ludimilla filia fuit comitis Slaviborii castelli Brzeuiae,?!) quod postea Melinca (sic) dictum est. Ex ea tulit Boraivoius duos filios: Spitigneum "?) et. Vratislaum. (A) Strachota do Čech šed, krále z církve vyobcoval a v královstvie služby zapověděl. Když se to stalo, netoliko arcibiskupská stolice v Moravě zahynola, ale samo v sobě také králov- strie přestalo.. Neb umřev po malém času vyobco- vaný král, královstvie Moravského díl Němci a Čechové, díl Poláci a Uhři rozchvátali. Strachota v Čechách některý čas trval, potom se do Říma obrátil, kdežto bratra svého Crhu nalezl, kterýž pokftiv nskdy Svatopluka Moravranóm křesťanských řádno svěřil a mnohé jiné slovanské národy k vieře Kristově obrátil, Praví, když Crha v Římě byl, že jest římského biskupa prosil, aby slovanského jazyku národu toho lidu, kterýž pokřtil, službu božie čině, užívati mohl. O kterúžto věc když v svatém sňemě se badrovali, bylo nemálo odporcuo; sly&án jest hlas jakžto s nebe v tato slova učiňený: Všeliký duch chval Hospodina a každý jazyk vyznávaj jeho. A z toho dáno jest Crhovi povolenie. O Spytihnevovi, jedenáctém, a Vrati- slavovi, dvanáctém českých kniežatech. Kapitola XIV. — Bořivoj pak a Lidmila, man- żelka jeho, kresťanskú pravdu prijavše, vieru obecnú mezi Čechy velebné rozmnožili. Lidmila svatá dcera byla hrabie Mělničského. Z kteréž vzal Bořivoj dva syny, Spytihněva a Vratislava. První po otci kra- ?') Bięenie 9. — **) Spitingneum 2. (B) kterážto věc ne po mnohých dnech Methodij do Cech ujda, krále z cierkve svaté učinil, totiž: vy- obcoval a království služby zapověděl. A když se to stalo, netolík arcibiskupská stolice v Moravě býtí přestala, ale i ono království také uhašeno jest. Nebo když málo potom umřel vyobcovaný král, krá- lovství Moravského diel Němci a Čechové, díl Po- láci a Uhti roztriechu. Methodius v Óechách né- kterakú chvíli vybyl, potom do Ríma se vybral, kdežto bratra svého Cyrilla nalezl jest, kterýž po- kitiv někdy Svatopluka, Moravěnóm křesťanských svatých řádů bíše svéřil a mnohé jiné slovanské národy k vieře křesťanskéj bíse obrátil. Praví, že, když svatý Cyril v Římě jednal, římského biskupa prosil, aby slovenským jazykem lidem toho národu, kterýž pokřtil, službu boží činíc vésti mohl. O kte- réjžto věci když v svatém starších zbora rozjímáno bylo a bychu mnozí tomu odporni, že by uslyšán byl hlas jakzto z nebe v tato slova poslaný: „Vše- liký duch chval Hospodina a všelijaký jazyk vy- znávaj jeho,“ a tudy že by bylo Cyrillovi propu- ščeno. Pak Bořivoj a manželka jeho Ludmila křesťan- skéj se víry nádržíc, vieru obecní mezi Čechy velmé pielně (sic) sú rozmnožili. Ludmila dcera bíáe hra- biho Slavibora ze Psova, jemuž potom Mělník ří- kśno. Std jistá Bořivoj měl jest dva syny, Spyti- hněva a Vratislava. První na otcovo místo vstüpil,
92 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. gressus, convicia multa ingerens vis manus a violatione sacerdotis abstinuit. Ob quam rem paucis post diebus Metodius in Bohemiam fugiens regem extra ecclesiam fecit regnoque sacris interdixit. Quo facto non solum archiepiscopalis sedes in Moravia defecit, sed ipsum quoque regnum ex- tiuctum. Mortuo namque paulo post excommunicato rege imperii Moravorum partem Theutones &c Bohemi, partem Poloni atqae Hungari diripuerunt. Metodius in Bohemia aliquamdiu moram traxit, deinde Romam se contulit, ubi fratrem suum Cyrillum comperit, qui baptizato quondam Suatocupo Moravis christiana sacra crediderat multasque alias Sclavorum gentes ad fidem Christi converterat. Ferunt Cyrillum, cum Romae ageret, Romano pontifici supplicasse, ut Sclavorum lingua eius gentis hominibus, quam baptizaverat, rem divinam faciens uti posset. De qua re cum in sacro senatu disceptaretur essentque non pauci contradictores, auditam vocem tanquam de coelo in haec verba missam: Omnis spiritus laudet dominum et omnis lingua confiteatur ei. Indeque datum Cyrillo indultum. Borsivoius autem coniunxque Ludimilla christianam veritatem amplexi, fidem catholicam inter Bohemos magnopere ampliarunt. Ludimilla filia fuit comitis Slaviborii castelli Brzeuiae,?!) quod postea Melinca (sic) dictum est. Ex ea tulit Boraivoius duos filios: Spitigneum "?) et. Vratislaum. (A) Strachota do Čech šed, krále z církve vyobcoval a v královstvie služby zapověděl. Když se to stalo, netoliko arcibiskupská stolice v Moravě zahynola, ale samo v sobě také králov- strie přestalo.. Neb umřev po malém času vyobco- vaný král, královstvie Moravského díl Němci a Čechové, díl Poláci a Uhři rozchvátali. Strachota v Čechách některý čas trval, potom se do Říma obrátil, kdežto bratra svého Crhu nalezl, kterýž pokftiv nskdy Svatopluka Moravranóm křesťanských řádno svěřil a mnohé jiné slovanské národy k vieře Kristově obrátil, Praví, když Crha v Římě byl, že jest římského biskupa prosil, aby slovanského jazyku národu toho lidu, kterýž pokřtil, službu božie čině, užívati mohl. O kterúžto věc když v svatém sňemě se badrovali, bylo nemálo odporcuo; sly&án jest hlas jakžto s nebe v tato slova učiňený: Všeliký duch chval Hospodina a každý jazyk vyznávaj jeho. A z toho dáno jest Crhovi povolenie. O Spytihnevovi, jedenáctém, a Vrati- slavovi, dvanáctém českých kniežatech. Kapitola XIV. — Bořivoj pak a Lidmila, man- żelka jeho, kresťanskú pravdu prijavše, vieru obecnú mezi Čechy velebné rozmnožili. Lidmila svatá dcera byla hrabie Mělničského. Z kteréž vzal Bořivoj dva syny, Spytihněva a Vratislava. První po otci kra- ?') Bięenie 9. — **) Spitingneum 2. (B) kterážto věc ne po mnohých dnech Methodij do Cech ujda, krále z cierkve svaté učinil, totiž: vy- obcoval a království služby zapověděl. A když se to stalo, netolík arcibiskupská stolice v Moravě býtí přestala, ale i ono království také uhašeno jest. Nebo když málo potom umřel vyobcovaný král, krá- lovství Moravského diel Němci a Čechové, díl Po- láci a Uhti roztriechu. Methodius v Óechách né- kterakú chvíli vybyl, potom do Ríma se vybral, kdežto bratra svého Cyrilla nalezl jest, kterýž po- kitiv někdy Svatopluka, Moravěnóm křesťanských svatých řádů bíše svéřil a mnohé jiné slovanské národy k vieře křesťanskéj bíse obrátil. Praví, že, když svatý Cyril v Římě jednal, římského biskupa prosil, aby slovenským jazykem lidem toho národu, kterýž pokřtil, službu boží činíc vésti mohl. O kte- réjžto věci když v svatém starších zbora rozjímáno bylo a bychu mnozí tomu odporni, že by uslyšán byl hlas jakzto z nebe v tato slova poslaný: „Vše- liký duch chval Hospodina a všelijaký jazyk vy- znávaj jeho,“ a tudy že by bylo Cyrillovi propu- ščeno. Pak Bořivoj a manželka jeho Ludmila křesťan- skéj se víry nádržíc, vieru obecní mezi Čechy velmé pielně (sic) sú rozmnožili. Ludmila dcera bíáe hra- biho Slavibora ze Psova, jemuž potom Mělník ří- kśno. Std jistá Bořivoj měl jest dva syny, Spyti- hněva a Vratislava. První na otcovo místo vstüpil,
Strana 93
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 93 Primus patri successit, sed moriens sine filiis fratri principatum reliquit. Coniunx Vratislai Draho- mutia,??) mulier audax et ad scelus prona, duos pariter filios viro peperit: Venceslaum et Bole- slaum. Priorem Ludimillae tradidit **) educandum, alterum ipsa enutrivit Alumni ex nutricibus mutuati 1nores: Venceslaus pietatem collere, mansvetudinem prae se ferre, christiana sacra vene- rari, elargiri multa pauperibus, nulli noxius esse; Boleslaus idolorum sectari culturam, honores ambitiose quaerere, adulterari, rapere, occidere, in scelera cuncta prolabi. Pater suprema ordinans, Ludimillae, cuius integritatem prudentiamque optime nosset, quousque liberi adolevissent, guberna- tionem provinciae dimiserat. Id aegre Drahomitiae fuit, quae Timam ?*) et Symonem,?5) nefarios homines, summittens socrum in?7) castello Thetim strangulari iussit; ipsa deinde imperium ac- cepit, in omnes crudelis, in christianos saevissima et intolerabilis ac propterea etiam Venceslao filio infesta, cui praeferre fratrem non dubitavit. De Veuceslao haec referuntur: potus cibique parcissimum fuisse tradunt, corporis maiestate decorum, virginitatem ad ultimum vitae servasse, divina in templis officia diurna nocturnaque nunquam neglexisse et noctis quidem tempore nudis pedibus super glaciem ac niveuir iter agentem vim frigoris minime sensisse, Podium vero eius comitem, cum calligatus obriguisset, iussum ve- (A) loval, ale umfev bez synuov bratru kniezetstvie nechal. Žena Vratislavova Dragomiř, žena všetečná a k nešlechetnosti vzchopná, dva také syny muži svému zplodila, Vácslava a Boleslava. Prvnieho svaté Lidmile dala k chovánie, druhého sama cho- vala, Schovanci od cbuov následovali mravuo. Vácslav milostivost obliboval, tichost před sebů měl, kře- sťanské řády velebil, chudým mnoho dával a žád- nému neškodil. Boleslav modloslužebnie následoval, cti žádostivě hledal, cizoložil, mordoval, dral a všech se neslušností držel. O svatém Vácslavu, mučedlníku, tři- náctém,a bratru jeho Boleslavovi, čtrná- ctém, českých kniežatech. Kapitola XV.— Otec poslednie vuoli svú řiedě svaté Lidmile, je- jiežto spravedlnost a oppatrnost (sic) výborně znal, dokudž by synové neodrostli, zpravovánie vlasti po- ručil. To odporné Dragomíiře bylo. Kterážto Thiemu a Šimona, nešlechetné lidi, vyslavší, ji na hradě Tetíné za&krtiti kázala & sama potom kuieZetstvie ptijala, ke véem ukrutna jsáci, k kfestanóm naj- ]ítéjáie a nesnesitedlna a proto Vácslavovi takó synu odporna, nad kteréhož bratra předložiti mienila. O svatém Vácslavu toto se pokládá, že jest byl v nápoji a pokrmu přeskrovný, životu zpuosob- nosti krásný, panicstvie do své smrti zachoval, bož- ských v chrámech služeb denních ani nočních nikdy nezmeškával a nočnieho jistě času bosými nobami přes led a snieh jda, ostrosti zimy nic nečil. Po- (B) ale umra bez synuov, bratru knížetství zóstavil. Manželka Vratislavova bíše Drahomíře, žena smělá a k zlosti naklohená. Dva spolu syny muži porodila, Václava a Boleslava. Prvního poručila Ludmili (sic) k vychování, druhého sama vykrmila. Vychovancí od cbův vzali sú mravy: Václav milosrdenství následo- váše, tichost vyznášíše (sic), křesťanské obchody svaté ctíše, vydáváše mnoho chudým, žádnému neškodíše ; Boleslav uctivosti modl následováše, cti spurnostuí hledáše, cizoložíše, dráčtví činíše, vraždy plodise, ve všecky hříchy upadáše. Otec poslední věci zřizujíc Ludmilí (jejížto celost a opatrnost dobře znáše), dokavadž by synové do- rostli (sic), spravování země svéj poručil. To pro- tivno Drahomíři bylo jest, kteráž Tumnu à Gumona, nešlechetné lidi, poslav, svekruší na hrádku Tetín řečeném zahrdusiti přikázala. Ona potom knížetství vjala, na všecky nkrutná, na křesťany najlítější a nesnesitedlná a protož také i Václavovi, synu svému, nelítostná, nad ňehož bratra jeho vznésti nepochy- bovala. O Václavovi toto se vypravuje, že v jídle a v pití byl velmi skrovný, těla ušlechtilostí výtečný a že čistota panensků až do skončení života za- chovával; Božích služeb v chrámích nočních i také denních nikdy nezmeškáváše a v nočním zajisté času nabýma nohama po ledu a po sněhu chodise a moci 9) Drahomitia 2. — ?‘) tradit 2. — **) Tuetinam 2. — **) Sunonem 2. — *%) nemů 3.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 93 Primus patri successit, sed moriens sine filiis fratri principatum reliquit. Coniunx Vratislai Draho- mutia,??) mulier audax et ad scelus prona, duos pariter filios viro peperit: Venceslaum et Bole- slaum. Priorem Ludimillae tradidit **) educandum, alterum ipsa enutrivit Alumni ex nutricibus mutuati 1nores: Venceslaus pietatem collere, mansvetudinem prae se ferre, christiana sacra vene- rari, elargiri multa pauperibus, nulli noxius esse; Boleslaus idolorum sectari culturam, honores ambitiose quaerere, adulterari, rapere, occidere, in scelera cuncta prolabi. Pater suprema ordinans, Ludimillae, cuius integritatem prudentiamque optime nosset, quousque liberi adolevissent, guberna- tionem provinciae dimiserat. Id aegre Drahomitiae fuit, quae Timam ?*) et Symonem,?5) nefarios homines, summittens socrum in?7) castello Thetim strangulari iussit; ipsa deinde imperium ac- cepit, in omnes crudelis, in christianos saevissima et intolerabilis ac propterea etiam Venceslao filio infesta, cui praeferre fratrem non dubitavit. De Veuceslao haec referuntur: potus cibique parcissimum fuisse tradunt, corporis maiestate decorum, virginitatem ad ultimum vitae servasse, divina in templis officia diurna nocturnaque nunquam neglexisse et noctis quidem tempore nudis pedibus super glaciem ac niveuir iter agentem vim frigoris minime sensisse, Podium vero eius comitem, cum calligatus obriguisset, iussum ve- (A) loval, ale umfev bez synuov bratru kniezetstvie nechal. Žena Vratislavova Dragomiř, žena všetečná a k nešlechetnosti vzchopná, dva také syny muži svému zplodila, Vácslava a Boleslava. Prvnieho svaté Lidmile dala k chovánie, druhého sama cho- vala, Schovanci od cbuov následovali mravuo. Vácslav milostivost obliboval, tichost před sebů měl, kře- sťanské řády velebil, chudým mnoho dával a žád- nému neškodil. Boleslav modloslužebnie následoval, cti žádostivě hledal, cizoložil, mordoval, dral a všech se neslušností držel. O svatém Vácslavu, mučedlníku, tři- náctém,a bratru jeho Boleslavovi, čtrná- ctém, českých kniežatech. Kapitola XV.— Otec poslednie vuoli svú řiedě svaté Lidmile, je- jiežto spravedlnost a oppatrnost (sic) výborně znal, dokudž by synové neodrostli, zpravovánie vlasti po- ručil. To odporné Dragomíiře bylo. Kterážto Thiemu a Šimona, nešlechetné lidi, vyslavší, ji na hradě Tetíné za&krtiti kázala & sama potom kuieZetstvie ptijala, ke véem ukrutna jsáci, k kfestanóm naj- ]ítéjáie a nesnesitedlna a proto Vácslavovi takó synu odporna, nad kteréhož bratra předložiti mienila. O svatém Vácslavu toto se pokládá, že jest byl v nápoji a pokrmu přeskrovný, životu zpuosob- nosti krásný, panicstvie do své smrti zachoval, bož- ských v chrámech služeb denních ani nočních nikdy nezmeškával a nočnieho jistě času bosými nobami přes led a snieh jda, ostrosti zimy nic nečil. Po- (B) ale umra bez synuov, bratru knížetství zóstavil. Manželka Vratislavova bíše Drahomíře, žena smělá a k zlosti naklohená. Dva spolu syny muži porodila, Václava a Boleslava. Prvního poručila Ludmili (sic) k vychování, druhého sama vykrmila. Vychovancí od cbův vzali sú mravy: Václav milosrdenství následo- váše, tichost vyznášíše (sic), křesťanské obchody svaté ctíše, vydáváše mnoho chudým, žádnému neškodíše ; Boleslav uctivosti modl následováše, cti spurnostuí hledáše, cizoložíše, dráčtví činíše, vraždy plodise, ve všecky hříchy upadáše. Otec poslední věci zřizujíc Ludmilí (jejížto celost a opatrnost dobře znáše), dokavadž by synové do- rostli (sic), spravování země svéj poručil. To pro- tivno Drahomíři bylo jest, kteráž Tumnu à Gumona, nešlechetné lidi, poslav, svekruší na hrádku Tetín řečeném zahrdusiti přikázala. Ona potom knížetství vjala, na všecky nkrutná, na křesťany najlítější a nesnesitedlná a protož také i Václavovi, synu svému, nelítostná, nad ňehož bratra jeho vznésti nepochy- bovala. O Václavovi toto se vypravuje, že v jídle a v pití byl velmi skrovný, těla ušlechtilostí výtečný a že čistota panensků až do skončení života za- chovával; Božích služeb v chrámích nočních i také denních nikdy nezmeškáváše a v nočním zajisté času nabýma nohama po ledu a po sněhu chodise a moci 9) Drahomitia 2. — ?‘) tradit 2. — **) Tuetinam 2. — **) Sunonem 2. — *%) nemů 3.
Strana 94
94 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. stigia Venceslai pedibus premere, concaluisse; postera die?5) cruenta sancti viri vestigia inventa. Inisse??) eum iubente populo adhuc vivente matre principatum; duci vero Curimensi nulla iniuria lacessito cum exercitu Bohemiam ingresso atque agros vastare conanti armatum cum copiis oc- currisse, vocatoque in colloquium singulare certamen obtulisse, accepta ab adversario conditione. Ubi manus copseri debuit, angelos visos, qui Venceslaum protegentes arma ministrarent. Territum ex novitate Curimensem ''?) ex equo prolapsum veniam petivisse, Bohemum libenter humiliato pepercisse monuisseque, ne deinceps aliena cuperet. Similiter angelorum comitatum vidisse aiunt imperatorem, cum Venceslaus adolescens in eius curia obversaretur, eamque ob causam brachium sancti Viti dono ei dedisse, in cuius honorem cathedralis aedes in Praga constructa est. Ferunt tunc Bohemiam sub episcopo Ratisponensi fuisse ac propterea, cum Venceslaus Volgangium praesulem, qui postea inter sanctos relatus est, ad consecrationem eius basilicae summis prae- cibus invitasset, respondisse pontificem: Coram Deo iam templum suum dedicatum esse, quod futurum metropolitidam!) cerneret. Missurum se tamen, qui sua vice Venceslao *) satisfaceret. Cre- verat ium Venceslai nomen miraque populi caritate atque admiratione celebrabatur; sed quanto (A) diven pak, jeho komorník, v nohavicích jsa ozábl, a když z rozkázánie do šlépějí svatého Václava no- hami svými stúůpal, ohřiel jse (sic). Druhého dne krvavé šlépěje svatého muže nalezeny sú. Ten z při- nucenie lidu ješťe za života mateře kniežetstvie při- jal, Kürimskému pak kniežeti, žádnú křivdů nedo- týkanému, s vojskem do Čech pritaZenému a pole hubiti usilujiciemu s vojskem oděným v potkánie vyšel a povolav jeho k rozmluvenie, rovné a samotné bitvy jemu podal, pfijav to od neptietele. Kdyż se bitva sjíti měla, andělé vidieni jsú, kteříž svatého Vácslava obraňujíce stáli. Zstrašen jsa tú novinů Kúřimský s koně ssedl a milosti prosil. Čech rád poníženému odpustil a jeho napomenul, aby potom cizieho nežádal. Takové angeluo posluhování, praví, že viděl ciesař, když svatý Vácslav na jeho dvoře chován byl, a z té přiečiny ruku svatého Víta jemu darem dal. K jehožto cti hlavní kostel v Praze usta- ven jest. Praví, že jest tehdáž Česká země pod bi- skupem Řezenským byla, a proto, když svatý Václav Wolfganga biskupa, kterýž potom za svatého vy- zdviżen jest, ku posvěcenie jeho kostela velikými prosbami zval, odpověděl biskup, že by již před bohem chrám jeho posvěcen byl; kterýž budůúcie ta arcibiskupstvie znamenal. Ale však poslati řekl, ktož by na jeho místě svatému Vácslavu dosti néinil. Rostlo jest již svatého Vácslava jméno a divnd lidská lásků a vážností slaveno bylo. Ale €fm jinjm vzáctnéjéie byl, tiem většie nenávist (B) zimní nečijíše, a že Podiven, následovník a sluba jeho, když obutý jsa zastydl, vzem přikázání, aby v šlépěje Václavovy nohami svými kráčel, ohříváše se, a na zajtřejší den krvavé šlépěje svatého muže nacházíny býváchu. Vsel bíše z přikázání lidu ješťe za živnosti matky v knížetství. A když hrabie neb kníže Kúřimské, žádnůú křivdů nejsa utiščené, s voj- skem do Čech vešlo a role hubiti usilovalo, Václav s oružím a s lidem u postřet jemu vyšel a přivolav jeho na rozmluvu k samotnéj bitvé jeho jest pozval, a vzem od nepfietele smlivu, kdyż jiż ruce spu- šťeny mějíchu býti, angelé jsá vidíni, kteříž Vaclava obraňujíc oražím, jemu přisluhováchu. Ulekna se tü noviná Kürimsky, s koné skoéil a milosti jest prosil. Václav Čech rád jemu se pokořícímu odpustil a, aby víc cizího nežádal, napomenul. Praví, že i císař podobné angeluo tovaryžstvo viděl, když Václav mládenec v jeho dvoře se okazováše; a pro tu příčinu rameno svatého Víta císař jemu darem dal, ve jméno jehož vyvýšený kostel v Praze ustaven jest. Praví, že tehdy Česká země pod biskupem Ře- zenským byla a že proto svatý Václav Wolfganga biskupa, kterýž potom mezi svatými jest vyzdvižen, ku posvěcení toho kostela najvětšími prosbami jest pozval, a biskup jemu odpověděl, že před Bohem již jeho ten chrám jest posvěcen a že viděl, že arci- biskupství tu býti má, avšak řekl se poslati, kterýž by na místě jeho Václavovi dosti učinil. Vzruostlo již bíše jméno Václavovo a divnů lidskü láská zve- lebeno. Ale čím milejší jiným bíše, tím víc protiv ) postea 2. — **) 2, — !**) Carinensem 2. — ') metropoliticam 3. — *) Vinceslao 2 a dśle Vincslai a dile Wenceslaus.
94 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. stigia Venceslai pedibus premere, concaluisse; postera die?5) cruenta sancti viri vestigia inventa. Inisse??) eum iubente populo adhuc vivente matre principatum; duci vero Curimensi nulla iniuria lacessito cum exercitu Bohemiam ingresso atque agros vastare conanti armatum cum copiis oc- currisse, vocatoque in colloquium singulare certamen obtulisse, accepta ab adversario conditione. Ubi manus copseri debuit, angelos visos, qui Venceslaum protegentes arma ministrarent. Territum ex novitate Curimensem ''?) ex equo prolapsum veniam petivisse, Bohemum libenter humiliato pepercisse monuisseque, ne deinceps aliena cuperet. Similiter angelorum comitatum vidisse aiunt imperatorem, cum Venceslaus adolescens in eius curia obversaretur, eamque ob causam brachium sancti Viti dono ei dedisse, in cuius honorem cathedralis aedes in Praga constructa est. Ferunt tunc Bohemiam sub episcopo Ratisponensi fuisse ac propterea, cum Venceslaus Volgangium praesulem, qui postea inter sanctos relatus est, ad consecrationem eius basilicae summis prae- cibus invitasset, respondisse pontificem: Coram Deo iam templum suum dedicatum esse, quod futurum metropolitidam!) cerneret. Missurum se tamen, qui sua vice Venceslao *) satisfaceret. Cre- verat ium Venceslai nomen miraque populi caritate atque admiratione celebrabatur; sed quanto (A) diven pak, jeho komorník, v nohavicích jsa ozábl, a když z rozkázánie do šlépějí svatého Václava no- hami svými stúůpal, ohřiel jse (sic). Druhého dne krvavé šlépěje svatého muže nalezeny sú. Ten z při- nucenie lidu ješťe za života mateře kniežetstvie při- jal, Kürimskému pak kniežeti, žádnú křivdů nedo- týkanému, s vojskem do Čech pritaZenému a pole hubiti usilujiciemu s vojskem oděným v potkánie vyšel a povolav jeho k rozmluvenie, rovné a samotné bitvy jemu podal, pfijav to od neptietele. Kdyż se bitva sjíti měla, andělé vidieni jsú, kteříž svatého Vácslava obraňujíce stáli. Zstrašen jsa tú novinů Kúřimský s koně ssedl a milosti prosil. Čech rád poníženému odpustil a jeho napomenul, aby potom cizieho nežádal. Takové angeluo posluhování, praví, že viděl ciesař, když svatý Vácslav na jeho dvoře chován byl, a z té přiečiny ruku svatého Víta jemu darem dal. K jehožto cti hlavní kostel v Praze usta- ven jest. Praví, že jest tehdáž Česká země pod bi- skupem Řezenským byla, a proto, když svatý Václav Wolfganga biskupa, kterýž potom za svatého vy- zdviżen jest, ku posvěcenie jeho kostela velikými prosbami zval, odpověděl biskup, že by již před bohem chrám jeho posvěcen byl; kterýž budůúcie ta arcibiskupstvie znamenal. Ale však poslati řekl, ktož by na jeho místě svatému Vácslavu dosti néinil. Rostlo jest již svatého Vácslava jméno a divnd lidská lásků a vážností slaveno bylo. Ale €fm jinjm vzáctnéjéie byl, tiem většie nenávist (B) zimní nečijíše, a že Podiven, následovník a sluba jeho, když obutý jsa zastydl, vzem přikázání, aby v šlépěje Václavovy nohami svými kráčel, ohříváše se, a na zajtřejší den krvavé šlépěje svatého muže nacházíny býváchu. Vsel bíše z přikázání lidu ješťe za živnosti matky v knížetství. A když hrabie neb kníže Kúřimské, žádnůú křivdů nejsa utiščené, s voj- skem do Čech vešlo a role hubiti usilovalo, Václav s oružím a s lidem u postřet jemu vyšel a přivolav jeho na rozmluvu k samotnéj bitvé jeho jest pozval, a vzem od nepfietele smlivu, kdyż jiż ruce spu- šťeny mějíchu býti, angelé jsá vidíni, kteříž Vaclava obraňujíc oražím, jemu přisluhováchu. Ulekna se tü noviná Kürimsky, s koné skoéil a milosti jest prosil. Václav Čech rád jemu se pokořícímu odpustil a, aby víc cizího nežádal, napomenul. Praví, že i císař podobné angeluo tovaryžstvo viděl, když Václav mládenec v jeho dvoře se okazováše; a pro tu příčinu rameno svatého Víta císař jemu darem dal, ve jméno jehož vyvýšený kostel v Praze ustaven jest. Praví, že tehdy Česká země pod biskupem Ře- zenským byla a že proto svatý Václav Wolfganga biskupa, kterýž potom mezi svatými jest vyzdvižen, ku posvěcení toho kostela najvětšími prosbami jest pozval, a biskup jemu odpověděl, že před Bohem již jeho ten chrám jest posvěcen a že viděl, že arci- biskupství tu býti má, avšak řekl se poslati, kterýž by na místě jeho Václavovi dosti učinil. Vzruostlo již bíše jméno Václavovo a divnů lidskü láská zve- lebeno. Ale čím milejší jiným bíše, tím víc protiv ) postea 2. — **) 2, — !**) Carinensem 2. — ') metropoliticam 3. — *) Vinceslao 2 a dśle Vincslai a dile Wenceslaus.
Strana 95
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 95 ceteris dilectior erat, tanto acrius in se odium fratris matrisque concitabat, ac propterea, licet dimittere seculum et in monachum tonderi destinasset, non potuerunt infelices animae sancti viri propositum expectare. Sed impatientes morae piam principis intentionem scelere praeveniunt. Fit convivium apud Boleslaum matre iubente. Vocatur Venceslaus, qui etsi mortem instare prae- dixerat.?) facta tamen cum sacerdote de peccatis suis ex more christiano confessione, fraternam domum ingreditur ibique statim Boleslai manu percussus interiit. Dicat aliquis homicidam sui ipsius Venceslaum fuisse negetque coelo dignum, qui certae se morti obtulerit. Nos Gotborum in- stante procella plurimas Romae fuisse puellas legimus, que pudicitiae suae vim afferri timentes, ne in manus hostiles inciderent, in Tyberim sese praecipitarunt, quae postea miraculis coruscantes*) sanctorum honores meruere. Venceslai sanctitati, qua die cesus est, Christum Deum testimonium praestitisse memoriae prodiderunt, qui regi Datiae$) per visum apparens, suo martyri aedem con- strui mandavit, ipsum autem Venceslaum multis miraculis claruisse atque inter sanctos martyres 8b ecclesia receptum tradunt. Drahomitiam paucis post diebus suis fatis trahentibus ultionemque paricidii exigentibus hiatu terrae apud arcem Pragensem absorptam. (A) bratra a matete zbuzoval. A proto myslil opustiti svět a v mnicha se oholiti. Nemohli jsúá nešťastná nebožátka svatého muže úmyslu dočekati; ale ne- snesitedlní svatý úmysl nešlechetností předešli. Byly hody u Boleslava; z rozkázánie mateře povolán jest Vácslav. Kterýžto, ačkoli smrt svů předpověděl, učiniv však s knězem hříchno svých podle obyčeje křesťanského zpověď, do bratrova domu všel a tu hned Boleslavovů rukú zamordován jest. Řekl by někto, že jest sám vrahem svým Václav byl, a od- píral by jeho nebe hodného, kterýž vědomě se na smrt vydal. My jsmy čtli, že času nepokoje Gotuo v Římě mnohé děvečky čistoty své násilé se bojíce, a aby v ruce nepřáteli nevpadly, do Tiberim řeky skákaly; kteréž potom divy se svítíce, světic po- ctivosti zaslážily. Že Vácslavově svatosti, kteréhož dne zabit jest, Kristus Bůh svědečstvie vydal, kun paměti zuostaveno jest. Kterýžto králi Dáčskému skrze viděnie se okázav, svému mučedlníku chrám ustavěti rozkázal. Že pak Vácslav svatý mnohými divy se svítil a mezi svatými mučedlníky od cierkve přijat jest, pokládají; a že Drahomíř po nemnohých dnech z dopušťenie božieho, aby pomsta nad vraže- dlnicí učiňena byla, propadením země před hradem Pražským pozřiena jest. Boleslay mnohými neslyš- nostmi zveleben jsa, neduhem zcepeniv dví synuo nechal, Boleslava, otcovým jménem jmenovaného, a Strachkvasa. (B) sobě nenávist bratra i mateře zbuzováše. A protož, ačkoli opustiti svět a ve mnicha se ostříhati omínil, nemožechu neščastné duše svatého muže úmyslu do- čekati; ale nečekaje chvíle milostivý úmysl knížetín zlostným účinkem předešli jsú. Bychu hody u Bole- slava materinfm rozkázánim. Pozván jest Václav, kterýž, ačkoli smrt sobě budúcí předpovědél, však učiniy s knězem z hřiechuov svých obyčejem kře- sťanským zpověď, do bratrova domu jest všel a pak hned od raky Boleslavovy udefen umtel jest. Éekniz p&k nékto, že by Václav sám svým vrahem byl, a odepři jeho nebesóm hodného býti, kterýž na jistů smrt sám se vydal. My, když nastávalo ukratenství Gothunov, čtemy, že mnohé v Římě děvečky bychu, kteréž boje se, aby studu jejich panenskému násilé se nestalo, aby v ruce nepřátelské neupadly, do Ty- bery řeky samy se překácely; kteréž potom divy blískajfce, cti svatých zaslúžily jsú. Václavově sva- tosti v ten den, v kterýž zabit jest, Krista Boha svědectví vydati památní skutkové pronesli sú; kte- rfito Buoh Christus králi Dáéskému skrze vidění zjeviv se, svému mučedlníkovi Václavovi kostel usta- viti přikázal; a že on Václav mnohými se divy osvě- coval a mezi svatými mučedlníky od cierkve svaté přijat jest, vyhlašují: Drahomíři ne po mnohých potom dnech, jakž ji osudové její tábli, a pomsty synovskéj vraždy požádali, propastí zemsků u hradu Pražského pohlcenu býti praví. Boleslava mnohými zlými činy ošlechtilého, neduhem z života vyňstého dva syny po sobě zóstaviti: Boleslava, otcovo jméno zachovávajícího, a Starkvase. 3) praedixerit 3. — *) choruscantes 3. — *) Dacie 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 95 ceteris dilectior erat, tanto acrius in se odium fratris matrisque concitabat, ac propterea, licet dimittere seculum et in monachum tonderi destinasset, non potuerunt infelices animae sancti viri propositum expectare. Sed impatientes morae piam principis intentionem scelere praeveniunt. Fit convivium apud Boleslaum matre iubente. Vocatur Venceslaus, qui etsi mortem instare prae- dixerat.?) facta tamen cum sacerdote de peccatis suis ex more christiano confessione, fraternam domum ingreditur ibique statim Boleslai manu percussus interiit. Dicat aliquis homicidam sui ipsius Venceslaum fuisse negetque coelo dignum, qui certae se morti obtulerit. Nos Gotborum in- stante procella plurimas Romae fuisse puellas legimus, que pudicitiae suae vim afferri timentes, ne in manus hostiles inciderent, in Tyberim sese praecipitarunt, quae postea miraculis coruscantes*) sanctorum honores meruere. Venceslai sanctitati, qua die cesus est, Christum Deum testimonium praestitisse memoriae prodiderunt, qui regi Datiae$) per visum apparens, suo martyri aedem con- strui mandavit, ipsum autem Venceslaum multis miraculis claruisse atque inter sanctos martyres 8b ecclesia receptum tradunt. Drahomitiam paucis post diebus suis fatis trahentibus ultionemque paricidii exigentibus hiatu terrae apud arcem Pragensem absorptam. (A) bratra a matete zbuzoval. A proto myslil opustiti svět a v mnicha se oholiti. Nemohli jsúá nešťastná nebožátka svatého muže úmyslu dočekati; ale ne- snesitedlní svatý úmysl nešlechetností předešli. Byly hody u Boleslava; z rozkázánie mateře povolán jest Vácslav. Kterýžto, ačkoli smrt svů předpověděl, učiniv však s knězem hříchno svých podle obyčeje křesťanského zpověď, do bratrova domu všel a tu hned Boleslavovů rukú zamordován jest. Řekl by někto, že jest sám vrahem svým Václav byl, a od- píral by jeho nebe hodného, kterýž vědomě se na smrt vydal. My jsmy čtli, že času nepokoje Gotuo v Římě mnohé děvečky čistoty své násilé se bojíce, a aby v ruce nepřáteli nevpadly, do Tiberim řeky skákaly; kteréž potom divy se svítíce, světic po- ctivosti zaslážily. Že Vácslavově svatosti, kteréhož dne zabit jest, Kristus Bůh svědečstvie vydal, kun paměti zuostaveno jest. Kterýžto králi Dáčskému skrze viděnie se okázav, svému mučedlníku chrám ustavěti rozkázal. Že pak Vácslav svatý mnohými divy se svítil a mezi svatými mučedlníky od cierkve přijat jest, pokládají; a že Drahomíř po nemnohých dnech z dopušťenie božieho, aby pomsta nad vraže- dlnicí učiňena byla, propadením země před hradem Pražským pozřiena jest. Boleslay mnohými neslyš- nostmi zveleben jsa, neduhem zcepeniv dví synuo nechal, Boleslava, otcovým jménem jmenovaného, a Strachkvasa. (B) sobě nenávist bratra i mateře zbuzováše. A protož, ačkoli opustiti svět a ve mnicha se ostříhati omínil, nemožechu neščastné duše svatého muže úmyslu do- čekati; ale nečekaje chvíle milostivý úmysl knížetín zlostným účinkem předešli jsú. Bychu hody u Bole- slava materinfm rozkázánim. Pozván jest Václav, kterýž, ačkoli smrt sobě budúcí předpovědél, však učiniy s knězem z hřiechuov svých obyčejem kře- sťanským zpověď, do bratrova domu jest všel a pak hned od raky Boleslavovy udefen umtel jest. Éekniz p&k nékto, že by Václav sám svým vrahem byl, a odepři jeho nebesóm hodného býti, kterýž na jistů smrt sám se vydal. My, když nastávalo ukratenství Gothunov, čtemy, že mnohé v Římě děvečky bychu, kteréž boje se, aby studu jejich panenskému násilé se nestalo, aby v ruce nepřátelské neupadly, do Ty- bery řeky samy se překácely; kteréž potom divy blískajfce, cti svatých zaslúžily jsú. Václavově sva- tosti v ten den, v kterýž zabit jest, Krista Boha svědectví vydati památní skutkové pronesli sú; kte- rfito Buoh Christus králi Dáéskému skrze vidění zjeviv se, svému mučedlníkovi Václavovi kostel usta- viti přikázal; a že on Václav mnohými se divy osvě- coval a mezi svatými mučedlníky od cierkve svaté přijat jest, vyhlašují: Drahomíři ne po mnohých potom dnech, jakž ji osudové její tábli, a pomsty synovskéj vraždy požádali, propastí zemsků u hradu Pražského pohlcenu býti praví. Boleslava mnohými zlými činy ošlechtilého, neduhem z života vyňstého dva syny po sobě zóstaviti: Boleslava, otcovo jméno zachovávajícího, a Starkvase. 3) praedixerit 3. — *) choruscantes 3. — *) Dacie 2.
Strana 96
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Boleslaum multis sceleribus nobilitatum morbo absumptum ?) duos filios reliquisse: Boleslaum, paternum nomen referentem, et Stratiquantem.5*) Boleslaus imperio potitus patrui magis quam patris aemulator extitit. Religionem enim Christi extollens?) XX" ecclesies erexit. Huic soror fuit Milada, eximia specie virgo, sacris imbuta litteris et multa pollens eruditione, quae cum Romam orationis causa petivisset, a Johanne, pontifice maximo, benigne excepta eius auctoritate monasterium sancti Georgii'?) in arce Pragensi construxit!") ibique sacerdos consecrata est. Eadem!?) quoque sancti Viti aedem, a Venceslao fundatam, in pontificalem elevari obtinuit. Ditimarus, natione Saxo et opinione sanctitatis insignis, primus ibi episcopus consecratus. Cui Adalbertus successit, nobili genere apud Bohemos natus. Stratiquas, Boleslai frater, relicto saeculo apud Ratisponam, Boioariae civi[ta]tem, in coenobio sancti Emerammi monasticam vitam elegerat Quem Pragam forte ad- venientem aggressus Adalbertus pontificalem ei cathedram offert. Qui, cum esset regis frater ex rege natus, facile populum sub religione continere posset. Nam sibi non esse facultatem eius re- gendae plebis, quae rapinis et adulteriis assueta ius fasque omne contemneret. Stratiquas mundanas dignitates quasi malas pestes effugiendas esse respondit; monasterium sibi et presentem vitam suavem praestare!?*) et futuram promittere meliorem, in eo se vivere morique velle. Scribunt auctores Adalbertum his auditis prophetico spiritu plenum Stratiquanti!?) dixisse: Poteras modo (A) O Boleslavovi XV. éeském knieZeti. Kapitola XVI. — Boleslav knieZetstvie dosáh, strýce svého víece nežli otce milovník byl. Neb víru Kristovu vyvyšuje, dvadceti kosteluo ustavěl. Ten měl sestra jménem Mlada, výtečné krásy pannu, svatymi piesmy vyuéend a mnohym uménim osvicend. Kteráito kdy£ do Rima z naboZenstvie přišla, od Jana, najvyssieho biskupa, dobrotivé ptijata byla a jeho povolením klášter svatého Jiří na hradě Praž- ském ustavěla. Táž také kostel svatého Víta, od Václava svatého založený, v arcibiskupský vyzdvih- náti obdržela. Dětmar, rodem Sasíc a domněním svatosti znamenitý, prvním biskupem tu posvěcen jest. Po kterémž Vojtěch biskupem byl z urozeného rodu v Čechách narozen jsa. Strachkvas, Boleslavuo bratr, opustiv svět v Řezně, bavorském městě, v klá- šteře svatého Emeramma mnišský život vyvolil. K kterémužto do Praby přišlému Vojtěch přišed, biskupské jemu stolice podával, kterýžto, poněvadž by byl Erdle bratr a od krále zplozený, snáze by lid při víře a náboženstvie zdržeti mohl. Neb by Vojtěchovi nebylo snadno téhož lidu zpravovati, kterýž lúpežóm a cizoložstvu přívykl a právo by každý i řád potupoval. Strachkvas, že by před svět- ským duostojenstvim jakžto před zlà &elmüá utikati mělo (sic), odpověděl, a že by klášter jemu přítomný život chutný činil i buddcie sliboval lepšie; v tom by on živ býti i umřieti chtěl. Píší hodní mužie, (B) Boleslav v knížetství vnijda (sic), strýcuov [více] než otenov následovník bíše; nebo zákon Kristuov vyzdvihujíc, dvadceti kosteluov vystavil. Tomu sestra bíše Mlada [po straně: Milada), výbornéj krásy panna, svatými naučená čtenami a mnohým osvícená naučením. Kteráž když do Říma dle modlení bíše přišla, od Jana, najvyééieho biskupa, dobrotivě při- vítána jest, jehož správnů mocí klášter svatého Ji- řího na Pražském hradě ustavila a tu mnišků po- svécena jest, Ona také svatého Víta kostel od Václava založený, aby v biskupský byl vyzdvižen, obdržala. Pak Ditmar, urozením Sasíc a jměním svatého života znamenán, první tu biskup jest posvěcen. Na jehož místo vstápil Vojtěch, ušlechtilého rodu, mezi Čecby urozen. Starkvas, Boleslavd bratr, opustiv svét v Řezně, Bavorském městě, v klášteře svatého Jim- rama mniší život vyvolil K ňemuž do Prahy pří- hodů přišlému přijda Vojtěch, biskupsků stolici jemu oddával, jenž, když jest byl králnov bratr, z krále urozený, snadně by lid pod zákonem zachovati mohl, řka, že by jemu nebylo moci ten lid spravovati, kterýž lúpežóm a cizoložstvem navyklý právo i slušné všě by zamítal. Starkvas před světským duostojen- strím jako před zlů Belmü se utíkati odpovédé s že klášter jemu nynější život sladší dává a činí a budúcí slibuje lepší; v ňem se živu býti i mrtvu chtieti. | Píší průvodní mistři, Ze Vojtéch ty řeči 7) assumptum 2. — *) Stratiquatem 2, 8. — *) tollens 2, — ‘*) Gregorii 2. — '!) instruxit 2. — "?) Eandem 2. — 13) praestari 8. — 3) Stratiquati 2, 8.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Boleslaum multis sceleribus nobilitatum morbo absumptum ?) duos filios reliquisse: Boleslaum, paternum nomen referentem, et Stratiquantem.5*) Boleslaus imperio potitus patrui magis quam patris aemulator extitit. Religionem enim Christi extollens?) XX" ecclesies erexit. Huic soror fuit Milada, eximia specie virgo, sacris imbuta litteris et multa pollens eruditione, quae cum Romam orationis causa petivisset, a Johanne, pontifice maximo, benigne excepta eius auctoritate monasterium sancti Georgii'?) in arce Pragensi construxit!") ibique sacerdos consecrata est. Eadem!?) quoque sancti Viti aedem, a Venceslao fundatam, in pontificalem elevari obtinuit. Ditimarus, natione Saxo et opinione sanctitatis insignis, primus ibi episcopus consecratus. Cui Adalbertus successit, nobili genere apud Bohemos natus. Stratiquas, Boleslai frater, relicto saeculo apud Ratisponam, Boioariae civi[ta]tem, in coenobio sancti Emerammi monasticam vitam elegerat Quem Pragam forte ad- venientem aggressus Adalbertus pontificalem ei cathedram offert. Qui, cum esset regis frater ex rege natus, facile populum sub religione continere posset. Nam sibi non esse facultatem eius re- gendae plebis, quae rapinis et adulteriis assueta ius fasque omne contemneret. Stratiquas mundanas dignitates quasi malas pestes effugiendas esse respondit; monasterium sibi et presentem vitam suavem praestare!?*) et futuram promittere meliorem, in eo se vivere morique velle. Scribunt auctores Adalbertum his auditis prophetico spiritu plenum Stratiquanti!?) dixisse: Poteras modo (A) O Boleslavovi XV. éeském knieZeti. Kapitola XVI. — Boleslav knieZetstvie dosáh, strýce svého víece nežli otce milovník byl. Neb víru Kristovu vyvyšuje, dvadceti kosteluo ustavěl. Ten měl sestra jménem Mlada, výtečné krásy pannu, svatymi piesmy vyuéend a mnohym uménim osvicend. Kteráito kdy£ do Rima z naboZenstvie přišla, od Jana, najvyssieho biskupa, dobrotivé ptijata byla a jeho povolením klášter svatého Jiří na hradě Praž- ském ustavěla. Táž také kostel svatého Víta, od Václava svatého založený, v arcibiskupský vyzdvih- náti obdržela. Dětmar, rodem Sasíc a domněním svatosti znamenitý, prvním biskupem tu posvěcen jest. Po kterémž Vojtěch biskupem byl z urozeného rodu v Čechách narozen jsa. Strachkvas, Boleslavuo bratr, opustiv svět v Řezně, bavorském městě, v klá- šteře svatého Emeramma mnišský život vyvolil. K kterémužto do Praby přišlému Vojtěch přišed, biskupské jemu stolice podával, kterýžto, poněvadž by byl Erdle bratr a od krále zplozený, snáze by lid při víře a náboženstvie zdržeti mohl. Neb by Vojtěchovi nebylo snadno téhož lidu zpravovati, kterýž lúpežóm a cizoložstvu přívykl a právo by každý i řád potupoval. Strachkvas, že by před svět- ským duostojenstvim jakžto před zlà &elmüá utikati mělo (sic), odpověděl, a že by klášter jemu přítomný život chutný činil i buddcie sliboval lepšie; v tom by on živ býti i umřieti chtěl. Píší hodní mužie, (B) Boleslav v knížetství vnijda (sic), strýcuov [více] než otenov následovník bíše; nebo zákon Kristuov vyzdvihujíc, dvadceti kosteluov vystavil. Tomu sestra bíše Mlada [po straně: Milada), výbornéj krásy panna, svatými naučená čtenami a mnohým osvícená naučením. Kteráž když do Říma dle modlení bíše přišla, od Jana, najvyééieho biskupa, dobrotivě při- vítána jest, jehož správnů mocí klášter svatého Ji- řího na Pražském hradě ustavila a tu mnišků po- svécena jest, Ona také svatého Víta kostel od Václava založený, aby v biskupský byl vyzdvižen, obdržala. Pak Ditmar, urozením Sasíc a jměním svatého života znamenán, první tu biskup jest posvěcen. Na jehož místo vstápil Vojtěch, ušlechtilého rodu, mezi Čecby urozen. Starkvas, Boleslavd bratr, opustiv svét v Řezně, Bavorském městě, v klášteře svatého Jim- rama mniší život vyvolil K ňemuž do Prahy pří- hodů přišlému přijda Vojtěch, biskupsků stolici jemu oddával, jenž, když jest byl králnov bratr, z krále urozený, snadně by lid pod zákonem zachovati mohl, řka, že by jemu nebylo moci ten lid spravovati, kterýž lúpežóm a cizoložstvem navyklý právo i slušné všě by zamítal. Starkvas před světským duostojen- strím jako před zlů Belmü se utíkati odpovédé s že klášter jemu nynější život sladší dává a činí a budúcí slibuje lepší; v ňem se živu býti i mrtvu chtieti. | Píší průvodní mistři, Ze Vojtéch ty řeči 7) assumptum 2. — *) Stratiquatem 2, 8. — *) tollens 2, — ‘*) Gregorii 2. — '!) instruxit 2. — "?) Eandem 2. — 13) praestari 8. — 3) Stratiquati 2, 8.
Strana 97
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 97 pontificali honore cum salute defuvgi; at quod nunc recusas, in perniciem tuam vehementer ex- petes. Abiisse deinde Romam ac cum fratre suo beatae vitae Gaudensio!*) in monasterio sancti Alexii tamdiu delituisse, donec iussu pontificis maximi suas oves repetere iussus est. Quibus cum esset prorsus ingratus in Hungariam profectum regem Stephanum baptizasse, quem inter sanctos relatum aiunt. Exin'*) Poloniam ingressum Gaudensium fratrem in ecclesia Gesnensi!5) predica- turum evangelium, pontificem ordinasse. Postremo Prutenos adiisse, apud quos, dum Christi legem praedicat, gladio caesum martyrio vitam finiisse. Interea Stratiquantem!") mutato proposito Pragensem ecclesiam poposclsse neque repulsum, paterno regioque favore adiutum. Sed dum apud Maguntinum archipraesulem agit, sacris de more imbuendus, inter duos episcopos iacentem pronum diabolico spiritu arreptum, tamdiu vexatum, donec animam exhalavit. Deodato natione Theutonico ecclesiam commissam. Boleslaus duobus et XXX annis imperio potitus ex vita decessit, relicto successore filio sui nominis, Boleslao tertio. Huic Mescho, Polonorum princeps, Crocoviam!5) per fraudem eripuit. Bello deinde orto, vastatis agris induciae demum dictae statutumque, uti ambo duces apud Cro- (A) že Vojtěch to uslyšav, plný jsa ducha proročského, Strachkvasovi odpověděl: Mohl jsi nynie biskup- ského duostojenstvie s spasením užívati; ale čemuž uynie odpieráš, k horšiemu svému velmě toho žádáš. Potom pak odšel jest do Řiema a s bratrem svým svatého života Gaudenciem v klášteře svatého Alexia tak dlúho se tajil, dokavadž rozkázáním najvyššícho biskupa ovcie svých navštieviti a do Čech se zase bráti přinucen nebyl. Kterýmžto když ovšem nemilý a nenávistný byl, od nich se obrátiv do Uher odiel, kdežto Štěpána, krále Uherského, pokřtiv, k vieře křesťanské přivedl. Kteréhožto Štěpána krále mezi svatými počítají. Potom do Polska všed Gaudencia, bratra svého, v kostele Gněznenském kázati čtenie biskupem ustanovil. Odtud k Prušanóm přišed, mezi kterýmiž když Kristovu viera oznamoval, mečem raňen jsa mučedlničstrem život dokonal. V tom Strachkvas změniv úmysl Pražského kostela požádal. Aniž oslyšán byl, bratrská a kniežetské přieznie pomoc maje. Ale když u Mohučského arcibiskupa byl maje se písmóm svatým z obyčeje učiti, ďábel- ským duchem zachvácen jsa, mezi dva biskupy na zemi padev, tak dlúho trápen byl, až duši vypustil, a Tekdakovi, rodem Němci, kostel byl poručen. O Boleslavovi, XVI. českém knížeti. Kapitola XVII. Boleslav dvé a ttidceti let knie- £etstvie zpravuje z svéta s&el, nechav náméstka syna jména svého, Boleslava třetího. Tomu Mezek, Polský kníže, Krakov skrze lest odjal. Potom když válka vznikla, zhubivše země, přieměří učinili, a uloženo jest, aby se obé kniežat u Krakova sešlo, Boleslav (B) uslyée, proroëskÿm duchem ploÿ Starkvasovi fekl : Mohls nyní biskupskéj cti s svým spasením požívati, ale čehož nyní se odpoviedáš, potom k svéj škodě náramně žádati budeš. Potom pak že Vojtěch odšel do Říma a s bratrem svým blaženého života Radi- mem v klášteře svatého Alexieho tak dlúho obýva!, až přikázáním najvyššího biskupa k ovcím svým se navrátiti napomennt jest. Jimž když ovšem vzácen nebíše, do Uher šel, Štěpána krále pokřtil, kteréhož mezi svaté vznešeného býti praví. Potom že do Polsky šel a Radima, bratra svého, v kostele Huěz- nénském, aby kázal čtení, na biskupa světil. Naj- posléz že k Prušanóm šel, u nichžto když zákon Kristů kázal, mečem udeřen, mučennictvím život dokonal. Mezitím že Starkvas změniv úmysl, Praž- ského kostela požádal, jenž nebyl odpuzen pro otcovskü a královsků pomoc. Ale když u Mohuč- ského arcibiskupa jednal, aby byl k biskupským svatým úřadóm posvěcen, když mezi dvěma biskupy nakloňený ležel, ďábelským duchem jest popaden a tak didho lomozeo, až i duši vydchl. Pak že Bob- dalovi pražský kostel byl poruéen. Když milostný Boleslav dvě a třidceti let pano- vání požíval, z života jest vyšel, zóstaviv po sobě syna svého jména Boleslava Třetího. Tomu Mezek Polské kníže, Krakov lstivě z ruků bíše vylomil [ruk.: vyroml]. Potom o to byl boj povstal, a když role popleňeny, tehdá příměří vyrčeno a ustaveno, 1°) Gaudentio 2. — '*) Et in 2. — '*) Gnesnensi 2. — '!) Stratiquatem 2, 3. — '*) Crocauiam 2. 907
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 97 pontificali honore cum salute defuvgi; at quod nunc recusas, in perniciem tuam vehementer ex- petes. Abiisse deinde Romam ac cum fratre suo beatae vitae Gaudensio!*) in monasterio sancti Alexii tamdiu delituisse, donec iussu pontificis maximi suas oves repetere iussus est. Quibus cum esset prorsus ingratus in Hungariam profectum regem Stephanum baptizasse, quem inter sanctos relatum aiunt. Exin'*) Poloniam ingressum Gaudensium fratrem in ecclesia Gesnensi!5) predica- turum evangelium, pontificem ordinasse. Postremo Prutenos adiisse, apud quos, dum Christi legem praedicat, gladio caesum martyrio vitam finiisse. Interea Stratiquantem!") mutato proposito Pragensem ecclesiam poposclsse neque repulsum, paterno regioque favore adiutum. Sed dum apud Maguntinum archipraesulem agit, sacris de more imbuendus, inter duos episcopos iacentem pronum diabolico spiritu arreptum, tamdiu vexatum, donec animam exhalavit. Deodato natione Theutonico ecclesiam commissam. Boleslaus duobus et XXX annis imperio potitus ex vita decessit, relicto successore filio sui nominis, Boleslao tertio. Huic Mescho, Polonorum princeps, Crocoviam!5) per fraudem eripuit. Bello deinde orto, vastatis agris induciae demum dictae statutumque, uti ambo duces apud Cro- (A) že Vojtěch to uslyšav, plný jsa ducha proročského, Strachkvasovi odpověděl: Mohl jsi nynie biskup- ského duostojenstvie s spasením užívati; ale čemuž uynie odpieráš, k horšiemu svému velmě toho žádáš. Potom pak odšel jest do Řiema a s bratrem svým svatého života Gaudenciem v klášteře svatého Alexia tak dlúho se tajil, dokavadž rozkázáním najvyššícho biskupa ovcie svých navštieviti a do Čech se zase bráti přinucen nebyl. Kterýmžto když ovšem nemilý a nenávistný byl, od nich se obrátiv do Uher odiel, kdežto Štěpána, krále Uherského, pokřtiv, k vieře křesťanské přivedl. Kteréhožto Štěpána krále mezi svatými počítají. Potom do Polska všed Gaudencia, bratra svého, v kostele Gněznenském kázati čtenie biskupem ustanovil. Odtud k Prušanóm přišed, mezi kterýmiž když Kristovu viera oznamoval, mečem raňen jsa mučedlničstrem život dokonal. V tom Strachkvas změniv úmysl Pražského kostela požádal. Aniž oslyšán byl, bratrská a kniežetské přieznie pomoc maje. Ale když u Mohučského arcibiskupa byl maje se písmóm svatým z obyčeje učiti, ďábel- ským duchem zachvácen jsa, mezi dva biskupy na zemi padev, tak dlúho trápen byl, až duši vypustil, a Tekdakovi, rodem Němci, kostel byl poručen. O Boleslavovi, XVI. českém knížeti. Kapitola XVII. Boleslav dvé a ttidceti let knie- £etstvie zpravuje z svéta s&el, nechav náméstka syna jména svého, Boleslava třetího. Tomu Mezek, Polský kníže, Krakov skrze lest odjal. Potom když válka vznikla, zhubivše země, přieměří učinili, a uloženo jest, aby se obé kniežat u Krakova sešlo, Boleslav (B) uslyée, proroëskÿm duchem ploÿ Starkvasovi fekl : Mohls nyní biskupskéj cti s svým spasením požívati, ale čehož nyní se odpoviedáš, potom k svéj škodě náramně žádati budeš. Potom pak že Vojtěch odšel do Říma a s bratrem svým blaženého života Radi- mem v klášteře svatého Alexieho tak dlúho obýva!, až přikázáním najvyššího biskupa k ovcím svým se navrátiti napomennt jest. Jimž když ovšem vzácen nebíše, do Uher šel, Štěpána krále pokřtil, kteréhož mezi svaté vznešeného býti praví. Potom že do Polsky šel a Radima, bratra svého, v kostele Huěz- nénském, aby kázal čtení, na biskupa světil. Naj- posléz že k Prušanóm šel, u nichžto když zákon Kristů kázal, mečem udeřen, mučennictvím život dokonal. Mezitím že Starkvas změniv úmysl, Praž- ského kostela požádal, jenž nebyl odpuzen pro otcovskü a královsků pomoc. Ale když u Mohuč- ského arcibiskupa jednal, aby byl k biskupským svatým úřadóm posvěcen, když mezi dvěma biskupy nakloňený ležel, ďábelským duchem jest popaden a tak didho lomozeo, až i duši vydchl. Pak že Bob- dalovi pražský kostel byl poruéen. Když milostný Boleslav dvě a třidceti let pano- vání požíval, z života jest vyšel, zóstaviv po sobě syna svého jména Boleslava Třetího. Tomu Mezek Polské kníže, Krakov lstivě z ruků bíše vylomil [ruk.: vyroml]. Potom o to byl boj povstal, a když role popleňeny, tehdá příměří vyrčeno a ustaveno, 1°) Gaudentio 2. — '*) Et in 2. — '*) Gnesnensi 2. — '!) Stratiquatem 2, 3. — '*) Crocauiam 2. 907
Strana 98
98 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. coviam convenirent. Boleslaus accepta fide eo pergit atque in convivio captus luminibus privatur. Comites eius crudeliter necati exceptis Vrsovicensibus, insidiarum consciis scelerisque 13) partici- pibus. Qui domum reversi tanquam magno ex periculo evasissent, publicam fidem atque iusiurandum et iura hospitii a Polono violata queruntur; ubi fides habita, Janurem, Boleslai fratrem, dolo ne- care conantur. Cochares 20), inter Vrsovicenses consilio, opibus et autoritate maior. adolescentem sub specie venacionis in silvas tractum ad stipitem arboris alligatum sagittis confodi iubet. Fama est, divum Johannem Baptistam ab eo precibus exoratum hirsuto tegmine sagittas excepisse uxo- remque eius per visum commonuisse, periclitanti viro ut opem ferret. Interea famulum principis Ovoram nomine ex periculo prolapsum proditionem populo exposuisse. Illum tanta novitate com- motum correptis mox armis in silvam procurrisse captisque proditoribus atque occisis ducem salvum reduxisse. In eo loco, ubi haec acta sunt, monasterium ordinis sancti Benedicti, quod Veliscam 21) appellant, costructum et aram maiorem ibi sitam, ubi arbor religatum Janurem tenuit. Mescho autem coacto exercitu longe lateque Bohemorum populatus agros Pragam denique obsidione ciuxit eamque biennio fame laborantem obtinuit excepta arce Vicegradensi, que in fide Januris mansit. Fuerat et alter Boleslao frater, quem pater Henrico imperatori nutriendum dederat. Is audita (A) jeho slibu věře, tam se bral a na hodech jat jsa, (B) aby obé knížat u Krakova se sjeli. Boleslav přijma očí zbaven jest a dvořané jeho ukrutně zmordováni věrnost, tam jest jel a na hodech očí jest zbaven. jsú kromě Vršovičských, kteříž o tom úkladu věděli Tovařiši jeho ukrutně zmordováni, kromě Vršovicův, a nešlechetnosti té účastníci byli. Kteřížto když se kteříž o zradě věděli a zápisův [v rukopise po straně vrátili, jako by z velikého nebezpečenstvie utekli, „zapisačnov“] účastni byli. Kteříž navrátivše se domů, zjevný slib a přísahu od Poláka zrušenů oznamovali. jakžto by z velikého nebezpečenství ušli, tůžichu, Když jim toho věřili, Jaromíra, Boleslavova bratra, že obecná věrnost a přísaha a práva hostinská od Polákuov jsú zrušena. A když jim viera jmiena, lstí zahubiti usilovali. Kochan mezi Vršovičskými radú, zbožiem a vzáctností najvyzsie (sic) jsa, mlá- Jaromíře, Boleslavova bratra, lstiví zahubiti usilo- dence pod zpuosobem lovu do lesa vymluviv, ku váchu. Kochan mezi Vršovici radů, zbožím i mocí větší, mládence Jaromíře pod spnosobů honu neb pařezu přivázav, k nemu střéleti kázal. Pověst jest, že svatý Jan Křtitel od neho prošený, na chlupatý lovu do lesu vypraveného, ku pni dřeva přivázaného oděv střely přijímal a ženu jeho skrze viděnie na- střelami ustříleti přikázal. Pověst jest, že by svatý pomenul, aby v nebezpečenstvie postavenému muži Jan Křtitel prosbami ku pomoci uprošen na svnoj pomoc učinila. V tom služebník kniežecie, Hovora žíněný oděv střely přejímal a ženy jeho skrze vi- jménem, odtud utekl a tu zradu lidu oznámil. Kte- dění napomenul, aby muži v nebezpečenstvie polože- rýžto lid tů novinů pohnut jsa, hned vzav rychle nému pomoc dala, a že mezitím knížetní sluha oděnie, do lesa běžel a zjímav zrádce a zamordovav, jménem Hovera z nebezpečenství toho ujda zradu knieže zdravého přivedl. Na tom místě, kdež se to lidu oznámil, a že lid takovů novinú hnut jsa, spo- dálo, klášter řádu svatého Benedikta, kterýž Velieš padav hned oruží, do lesa jest spěšně běžal a zjí- slove, ustaven jest a voltář veliký tu postaven, kdež mavše zrádce a zbivše, kníže zdravého zase jsú při- pařez přivázaného Jaromíra držel. Mezek pak sebrav vedli. Na tom místě, kdež se ty věci dály, klášter vojsko, daleko a široko česká pohubiv pole, potom zákona svatého Benedikta, jehož Velíš nazývají, Prahu oblehl a ji ve dvů letech hladem obdržel ustaven jest, a oltář větší tu ustaven jest, kdež krom zámku Vyšehradského, kterýž v vieře Jaro- dřevo uvázaného Jaromíře držalo. Ale Mezek zbera míra znostal. vojsko nazdél i na šíř české role pohubil a Prahu oblehl a ji dvě létě hladem obtíženů obdržel kromě hradu O Voldřichovi, sedmnáctém českém Vyšehradského, kterýž v věrnosti Jaromíře zóstal bíše. kniežeti. Kapitola XVIII. — Byl jest i druhý Bíše také i druhý Boleslavovi bratr Oldřich, Boleslavno bratr, Voldřich jménem, kteréhož otec kteréhož otec Jindřichovi císařovi k vychování bíše 11) scribisque má 8. — 25) Cocares. — 21) Viliscam 3.
98 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. coviam convenirent. Boleslaus accepta fide eo pergit atque in convivio captus luminibus privatur. Comites eius crudeliter necati exceptis Vrsovicensibus, insidiarum consciis scelerisque 13) partici- pibus. Qui domum reversi tanquam magno ex periculo evasissent, publicam fidem atque iusiurandum et iura hospitii a Polono violata queruntur; ubi fides habita, Janurem, Boleslai fratrem, dolo ne- care conantur. Cochares 20), inter Vrsovicenses consilio, opibus et autoritate maior. adolescentem sub specie venacionis in silvas tractum ad stipitem arboris alligatum sagittis confodi iubet. Fama est, divum Johannem Baptistam ab eo precibus exoratum hirsuto tegmine sagittas excepisse uxo- remque eius per visum commonuisse, periclitanti viro ut opem ferret. Interea famulum principis Ovoram nomine ex periculo prolapsum proditionem populo exposuisse. Illum tanta novitate com- motum correptis mox armis in silvam procurrisse captisque proditoribus atque occisis ducem salvum reduxisse. In eo loco, ubi haec acta sunt, monasterium ordinis sancti Benedicti, quod Veliscam 21) appellant, costructum et aram maiorem ibi sitam, ubi arbor religatum Janurem tenuit. Mescho autem coacto exercitu longe lateque Bohemorum populatus agros Pragam denique obsidione ciuxit eamque biennio fame laborantem obtinuit excepta arce Vicegradensi, que in fide Januris mansit. Fuerat et alter Boleslao frater, quem pater Henrico imperatori nutriendum dederat. Is audita (A) jeho slibu věře, tam se bral a na hodech jat jsa, (B) aby obé knížat u Krakova se sjeli. Boleslav přijma očí zbaven jest a dvořané jeho ukrutně zmordováni věrnost, tam jest jel a na hodech očí jest zbaven. jsú kromě Vršovičských, kteříž o tom úkladu věděli Tovařiši jeho ukrutně zmordováni, kromě Vršovicův, a nešlechetnosti té účastníci byli. Kteřížto když se kteříž o zradě věděli a zápisův [v rukopise po straně vrátili, jako by z velikého nebezpečenstvie utekli, „zapisačnov“] účastni byli. Kteříž navrátivše se domů, zjevný slib a přísahu od Poláka zrušenů oznamovali. jakžto by z velikého nebezpečenství ušli, tůžichu, Když jim toho věřili, Jaromíra, Boleslavova bratra, že obecná věrnost a přísaha a práva hostinská od Polákuov jsú zrušena. A když jim viera jmiena, lstí zahubiti usilovali. Kochan mezi Vršovičskými radú, zbožiem a vzáctností najvyzsie (sic) jsa, mlá- Jaromíře, Boleslavova bratra, lstiví zahubiti usilo- dence pod zpuosobem lovu do lesa vymluviv, ku váchu. Kochan mezi Vršovici radů, zbožím i mocí větší, mládence Jaromíře pod spnosobů honu neb pařezu přivázav, k nemu střéleti kázal. Pověst jest, že svatý Jan Křtitel od neho prošený, na chlupatý lovu do lesu vypraveného, ku pni dřeva přivázaného oděv střely přijímal a ženu jeho skrze viděnie na- střelami ustříleti přikázal. Pověst jest, že by svatý pomenul, aby v nebezpečenstvie postavenému muži Jan Křtitel prosbami ku pomoci uprošen na svnoj pomoc učinila. V tom služebník kniežecie, Hovora žíněný oděv střely přejímal a ženy jeho skrze vi- jménem, odtud utekl a tu zradu lidu oznámil. Kte- dění napomenul, aby muži v nebezpečenstvie polože- rýžto lid tů novinů pohnut jsa, hned vzav rychle nému pomoc dala, a že mezitím knížetní sluha oděnie, do lesa běžel a zjímav zrádce a zamordovav, jménem Hovera z nebezpečenství toho ujda zradu knieže zdravého přivedl. Na tom místě, kdež se to lidu oznámil, a že lid takovů novinú hnut jsa, spo- dálo, klášter řádu svatého Benedikta, kterýž Velieš padav hned oruží, do lesa jest spěšně běžal a zjí- slove, ustaven jest a voltář veliký tu postaven, kdež mavše zrádce a zbivše, kníže zdravého zase jsú při- pařez přivázaného Jaromíra držel. Mezek pak sebrav vedli. Na tom místě, kdež se ty věci dály, klášter vojsko, daleko a široko česká pohubiv pole, potom zákona svatého Benedikta, jehož Velíš nazývají, Prahu oblehl a ji ve dvů letech hladem obdržel ustaven jest, a oltář větší tu ustaven jest, kdež krom zámku Vyšehradského, kterýž v vieře Jaro- dřevo uvázaného Jaromíře držalo. Ale Mezek zbera míra znostal. vojsko nazdél i na šíř české role pohubil a Prahu oblehl a ji dvě létě hladem obtíženů obdržel kromě hradu O Voldřichovi, sedmnáctém českém Vyšehradského, kterýž v věrnosti Jaromíře zóstal bíše. kniežeti. Kapitola XVIII. — Byl jest i druhý Bíše také i druhý Boleslavovi bratr Oldřich, Boleslavno bratr, Voldřich jménem, kteréhož otec kteréhož otec Jindřichovi císařovi k vychování bíše 11) scribisque má 8. — 25) Cocares. — 21) Viliscam 3.
Strana 99
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 99 Meschonis proditione clam ab imperatore dimissus castellum Dieviezum, natura et arte munitum, ingreditur. Exin coacto raptim milite colles occupat, qui Pragae supereminent, tubasque clangere jubet. Mox alta voce praeconem Pragensibus nuntiare victos proelio Polonos fugam cepisse, victorem principem cum exercitu adesse. Qua voce accepta Polonorum praesidium, quod urbem tenebat, metu proculsum excessit. Pragenses aucti animo, insequuti complures in fuga captos necavere. Mescho cum paucis in Polonism se recepit. Odalricus Pragam ingressus germano suo, sive prodi- toribus suggerentibus,??) sive quod aetatis beneficio illum sibi preferri verebatur, effodi oculos jussit. Multa huius facinora referuntur, partim repraehensione, partim laude digna. Inter cetera et illud narratur: redeuntem ex venatione puellam vidisse in villa quadam iuxta puteum vesti- menta lavantem, nomine Bogenam,*5) quod Beatricem interpretantur, eleganti forma et moribus, supra quam par esset agresti, venustis, captum specie et alloquio modesto, quamvis amici adversa- rentur, coniugem accepisse. Bizetislaum ex ea natum. Is cum adolevisset, Iutham, imperatoris Othonis Rufi?*) filiam, que apud Ratisponam in monasterio nutriebatur, quamvis nunquam vidisset, sola fama commotus vi rapuit solusque cum illa ad patrem perrexit, comitibus velocitatem eius insequi nequeuntibus, ab imperatore ex fuga retractis atque occisis. Non improbavit pater factum: (A) Jindfichovi ciesafi k chovánie dal. Ten uslyíav o Mezkově zradě, tajně od ciesaře propušťen jsa, na hrad Děvín, přirozením a dielem ohražďený, všel. Potom sebrav na kvalt vojsko, hory osadil, kteréž u Prahy najbližšie jsú, a v trúby trúbiti rozkázal. Ihned vysokým hlasem biříc zvéstoval, že v vojště přemoženi Poláci a vietězitel knieže s vojskem při- táhl. Kterfito hlas uslyševše Poláci, kteříž město drželi, zstrašeni jsúce, utekli. Pražané posilnivše se po ních táhli a mnohé z nich zmordovali. Mezek s nemnohými do Polska ušel. Voldřich do Prahy všed, bratru svému buďto nabádáním zrádcie, buďto že se bál, aby podle věku nad ňeho předložen nebyl, oči vyvrci kázal. Mnozie se o ňem účinkové poklá- dají, někteří kárání a někteří chvály hodní. Mezi jinými toto se pokládá: Když se vracoval s lovu, děvečku uzřel ve vsi jedné u studnice šaty perúcie, jménem Boženu, kteréž jméno latině Beatrix se vy- kládá, výborné postavy a nade všecky mravno styd- livých. Pojat jsa krásů a rozmlúváním skrovným, ačkoli přátelé odpírali, za manželku vzal a Břeti- slava s nie zplodil. Ten když odrostl, Jitku, Otty ciesaře Rofa dceru, kteráž v Řezně v klášteře cho- vána byla, ač jie nikdy neviděl, samú pověstí hnut jsa, mocie unesl a sám s nie k otcí táhl. Dvofané podlé ňeho sstihnúti nemobůce, od ciesafe zhoňení jsúce zmordováni byli. Nehyzdil otec toho účinku, dal. Ten uslyšev Mezkovu zradu, tajně od císaře puáfen na hrádek Děvín, jenž i věží utvrzen jest i řemeslem, ušel jest. Odtud sbromáždiv rychle ry- tieřstvo, hory osadil, kteréž se nad Prahü vyzdvi- hují, a trübiti kázal a hned vysokým hlasem biřici Pra£anóm zvéstovati káza, £e Poláci v boji pfemo- Leni jsüc, na ute&eni se vzeli, a Ze vítěz kníže s vojskem aj teď jest. Uslyšev ten hlas polská po- sádka, kteráž na miestě byla, strachem udeřena vy- padla. Pražáci posílení myslí honili jich a mnohé v utíkání zjímané zbubili. Mezek ne s mnohými svými do Polsky se vzal. Oldřích do Prahy vnijda, bratra svému (aneb k radě zrádcí, aneb protože se bál, aby jakžto starší nadeň nebyl vyzdvižen) vy- lápiti oči jemu kázal. Mnozí účinkové jeho se vy- pravují, z jednéj strany banění, z druhéj chvály hodní. Mezi jiným i toto se o ňem vypravuje, že, když se vracoval s honu zvieřecieho, děvečku viděl ve vsi jednéj u studně šaty ovívající (sic), jménem Zbožnu, výtečnéj tváři i mravů víc, než sedlce slušno bylo, ozdobených, jejíž krású a skrovná rozmluvá jat jsa (ačkoli přátelé jeho odpírali), v manželku ji sobě vzal. Z niežto Břetislav se urodil. Ten když jest podrostl, ciesaře Otty Ryšavého dceru Jitku, kteráž v Řezně v klášteře chována bíše, ačkoli jí nikdy byl neviděl, samá chválá jejf hnut jsa, mocí vzal a sám s ní k otci svému jel; neb komonstvo jeho rychlosti jeho stačiti nemohlo. A tak od císaře z utíkání zjímáni a zbiti jsd. Nepohanél otec ?*) subgerentibus 2. — ??) Bozenam 2; Bocenam 8. — ?*) Ottonis Ruffi 2. 1004
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 99 Meschonis proditione clam ab imperatore dimissus castellum Dieviezum, natura et arte munitum, ingreditur. Exin coacto raptim milite colles occupat, qui Pragae supereminent, tubasque clangere jubet. Mox alta voce praeconem Pragensibus nuntiare victos proelio Polonos fugam cepisse, victorem principem cum exercitu adesse. Qua voce accepta Polonorum praesidium, quod urbem tenebat, metu proculsum excessit. Pragenses aucti animo, insequuti complures in fuga captos necavere. Mescho cum paucis in Polonism se recepit. Odalricus Pragam ingressus germano suo, sive prodi- toribus suggerentibus,??) sive quod aetatis beneficio illum sibi preferri verebatur, effodi oculos jussit. Multa huius facinora referuntur, partim repraehensione, partim laude digna. Inter cetera et illud narratur: redeuntem ex venatione puellam vidisse in villa quadam iuxta puteum vesti- menta lavantem, nomine Bogenam,*5) quod Beatricem interpretantur, eleganti forma et moribus, supra quam par esset agresti, venustis, captum specie et alloquio modesto, quamvis amici adversa- rentur, coniugem accepisse. Bizetislaum ex ea natum. Is cum adolevisset, Iutham, imperatoris Othonis Rufi?*) filiam, que apud Ratisponam in monasterio nutriebatur, quamvis nunquam vidisset, sola fama commotus vi rapuit solusque cum illa ad patrem perrexit, comitibus velocitatem eius insequi nequeuntibus, ab imperatore ex fuga retractis atque occisis. Non improbavit pater factum: (A) Jindfichovi ciesafi k chovánie dal. Ten uslyíav o Mezkově zradě, tajně od ciesaře propušťen jsa, na hrad Děvín, přirozením a dielem ohražďený, všel. Potom sebrav na kvalt vojsko, hory osadil, kteréž u Prahy najbližšie jsú, a v trúby trúbiti rozkázal. Ihned vysokým hlasem biříc zvéstoval, že v vojště přemoženi Poláci a vietězitel knieže s vojskem při- táhl. Kterfito hlas uslyševše Poláci, kteříž město drželi, zstrašeni jsúce, utekli. Pražané posilnivše se po ních táhli a mnohé z nich zmordovali. Mezek s nemnohými do Polska ušel. Voldřich do Prahy všed, bratru svému buďto nabádáním zrádcie, buďto že se bál, aby podle věku nad ňeho předložen nebyl, oči vyvrci kázal. Mnozie se o ňem účinkové poklá- dají, někteří kárání a někteří chvály hodní. Mezi jinými toto se pokládá: Když se vracoval s lovu, děvečku uzřel ve vsi jedné u studnice šaty perúcie, jménem Boženu, kteréž jméno latině Beatrix se vy- kládá, výborné postavy a nade všecky mravno styd- livých. Pojat jsa krásů a rozmlúváním skrovným, ačkoli přátelé odpírali, za manželku vzal a Břeti- slava s nie zplodil. Ten když odrostl, Jitku, Otty ciesaře Rofa dceru, kteráž v Řezně v klášteře cho- vána byla, ač jie nikdy neviděl, samú pověstí hnut jsa, mocie unesl a sám s nie k otcí táhl. Dvofané podlé ňeho sstihnúti nemobůce, od ciesafe zhoňení jsúce zmordováni byli. Nehyzdil otec toho účinku, dal. Ten uslyšev Mezkovu zradu, tajně od císaře puáfen na hrádek Děvín, jenž i věží utvrzen jest i řemeslem, ušel jest. Odtud sbromáždiv rychle ry- tieřstvo, hory osadil, kteréž se nad Prahü vyzdvi- hují, a trübiti kázal a hned vysokým hlasem biřici Pra£anóm zvéstovati káza, £e Poláci v boji pfemo- Leni jsüc, na ute&eni se vzeli, a Ze vítěz kníže s vojskem aj teď jest. Uslyšev ten hlas polská po- sádka, kteráž na miestě byla, strachem udeřena vy- padla. Pražáci posílení myslí honili jich a mnohé v utíkání zjímané zbubili. Mezek ne s mnohými svými do Polsky se vzal. Oldřích do Prahy vnijda, bratra svému (aneb k radě zrádcí, aneb protože se bál, aby jakžto starší nadeň nebyl vyzdvižen) vy- lápiti oči jemu kázal. Mnozí účinkové jeho se vy- pravují, z jednéj strany banění, z druhéj chvály hodní. Mezi jiným i toto se o ňem vypravuje, že, když se vracoval s honu zvieřecieho, děvečku viděl ve vsi jednéj u studně šaty ovívající (sic), jménem Zbožnu, výtečnéj tváři i mravů víc, než sedlce slušno bylo, ozdobených, jejíž krású a skrovná rozmluvá jat jsa (ačkoli přátelé jeho odpírali), v manželku ji sobě vzal. Z niežto Břetislav se urodil. Ten když jest podrostl, ciesaře Otty Ryšavého dceru Jitku, kteráž v Řezně v klášteře chována bíše, ačkoli jí nikdy byl neviděl, samá chválá jejf hnut jsa, mocí vzal a sám s ní k otci svému jel; neb komonstvo jeho rychlosti jeho stačiti nemohlo. A tak od císaře z utíkání zjímáni a zbiti jsd. Nepohanél otec ?*) subgerentibus 2. — ??) Bozenam 2; Bocenam 8. — ?*) Ottonis Ruffi 2. 1004
Strana 100
100 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 1021 sed admiratus audaciam tanti se filium genuisse gavisus, matrimonium cum rapta in Moravia cele- brari mandavit, tanto prestantiorem filium existimans, quanto nobilius est imperatoris quam villici filiam amavisse. Imperator ea contumelia motus iure iurando affirmat exercitum in Bohemiam se ducturum neque reducturum, nisi prius in medio regionis sedem suam collocet.25) Contra raptor affecturum se damnis Theutoniam pari religione promittit. Imperator collecto exercitu Bohemiam instar torrentis cuncta secum rapientis ingreditur. Contra Odalricus filiusque castra movet. Iam duo exercitus ad iactum teli convenerant, cum Iuta,26) cuius ex iniuria bellum ortum, crinibus passis,27) scissa unguibus facie, victo periculorum magnitudine muliebri pavore, ausa telis sese inferre volantibus, inter primas acies prosiliens, patris alloquium, priusquam furor ardeat amplior, exposcit. Quo imperato: Fateor, inquit, pater, iustum te bellum movisse, cuius filia rapta est. illumque poena dignum, qui te 28) contempsit, nisi compulisset amor, cuius coeca consilia saepe veniam meruere. Sed age, obsecro, pone ante oculos, quem armis insequeris, gener tuus, mihi maritus, cui tantopere irasceris, et fortasse etiam nepos tuus, eius filius, in ventre meo conceptus est. Parce, oro, filiae, parce nepoti, patrem illi, mihi virum dimitte! non est degener maritus nec solvi consummatum matrimonium Romana ecclesia sinit. Nec tibi victoriae potestas est; utrique (A) ale divě se smělosti a takového syna zploditi vesel (B) toho účinku, ale divíce se smělosti, že tolikého syna porodil, zradoval se. Manželství s unešenú v Mo- jsa, svatbu s unesenú nevěstů v Moravě dělati rozkázal, ravě slavně obchoditi kázal, tím ušlechtilejšího syna tím znamenitějšího syna počítaje, čím šlechetněji domnívaje se, čím šlechetnější jest císařovu než úřed- jest clesařovu nežli sedlákovu dceru milovati. Ciesař tů potupú pohnut jsa, zapřisáhl se vojsko do Čech níkovu dceru milovati. Císař tů křivdů rozhněvav vésti, zemi zlým trápiti a sobě stolici v prostřed králov- se, přísahů jest utvrdil, že vojnu do Čech chce uvésti, ani jí vyvésti, leč prve prostřed království stvie postaviti. A hned do Čech s vojskem ku po- dobenstvie proudu všecko [s] sebů berůcieho vtrhl. stolicí svú posadí. Protiv tomu on násilník záhu- bami trýzniti týmž přísežným zákonem slibuje. Císař Zase Voldřich a syn jeho stany hnuli. Již se dvě vojště zbera vojnu, do Čech jakžto průd všecko s sebů z kuše dostřelením sešly. Tehdy Jitka, pro kterúžto boj vznikl, prostovlasá, zedravši nehty tvář, pře- přijímajíc všel jest; zase Oldřich i syn vojskem hnuli. Již dvě vojšče na dostřelení bychu se sešle. mohši množstvie nebezpečenstvie ženským strachem, Tehdy Jitka, pro jejíž křivdu boj vyšel, vlasy roz- směla se šípóm vydati létajícím, mezi první čelní kvapav (sic), tvář nechty (sic) zdrápav, přemoha houf všedši, otcova ro[z]mluvenie prvé, než by většie hněv se rozpálil, žádala. To když obdržela: Pravímť, velikost (sic) nebezpečenství žensků bázni, smělá dí, otče, že si spravedlivý boj zdvihl, kteréhož dcera střelám létajícím se vydati, mezi první špičníky unesena jest, a ten jest pokuty hoden, kterýž tebu vskočiv, otcovskéj rozmluvy, prvé než by se větší pohrdal, kdyby jediné milost nepřinutila, jejiežto prchlivost roznítila, požádala. A když jest jí upro- slepé raddy odpuštenie často zasluhovaly. Ale nu sila, řekla: Otče, znám, žes boj spravedlivý podjal, prosím, předlož sobě před oči, komu se oděním jehož dcera unešena jest, uchvácena, a ten pokuty hoden, kterýž potupnost učinil; jedné kdyby jeho protivíš, zeť tvnoj, mnoj manžel jest, na kteréhož nebylo připudilo milování, jehož slepé raddy od- se tak velmě hněváš; a snad vnuk tvnoj, jeho syn, v životě mém počat jest. Odpustiž, prosím, dceři, pušťení vin často zasluhovaly. Ale učiň, prosím, odpusť vnuku; otce jemu, mně manžela propusť. polož před očima tvýma, protiv komu jsi s oružím Nenieť neurozený manžel, aniž rozvésti dokonalé povstal; zet tvnoj, manžel muoj, na ňehož se tak velmi hněváš, a snad již vnuk tvnoj, syn jeho, v ži- manželstvie jest. S obojí strany síla, s obojí boje votě mém počat jest! O[d]pusť, prosím, dceři, od- pusť vnuku; otce jemu, manželce muže nechaj. Neníť neušlechtilý manžel, aniž se rozjíti dokonalému man- želstvu římský kostel dopůščí. Také tobě není moci 25) collocasset 2. — 26) lhuta 2 a tak níže. — 21) sparsis 8. — 21) nemá 3.
100 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 1021 sed admiratus audaciam tanti se filium genuisse gavisus, matrimonium cum rapta in Moravia cele- brari mandavit, tanto prestantiorem filium existimans, quanto nobilius est imperatoris quam villici filiam amavisse. Imperator ea contumelia motus iure iurando affirmat exercitum in Bohemiam se ducturum neque reducturum, nisi prius in medio regionis sedem suam collocet.25) Contra raptor affecturum se damnis Theutoniam pari religione promittit. Imperator collecto exercitu Bohemiam instar torrentis cuncta secum rapientis ingreditur. Contra Odalricus filiusque castra movet. Iam duo exercitus ad iactum teli convenerant, cum Iuta,26) cuius ex iniuria bellum ortum, crinibus passis,27) scissa unguibus facie, victo periculorum magnitudine muliebri pavore, ausa telis sese inferre volantibus, inter primas acies prosiliens, patris alloquium, priusquam furor ardeat amplior, exposcit. Quo imperato: Fateor, inquit, pater, iustum te bellum movisse, cuius filia rapta est. illumque poena dignum, qui te 28) contempsit, nisi compulisset amor, cuius coeca consilia saepe veniam meruere. Sed age, obsecro, pone ante oculos, quem armis insequeris, gener tuus, mihi maritus, cui tantopere irasceris, et fortasse etiam nepos tuus, eius filius, in ventre meo conceptus est. Parce, oro, filiae, parce nepoti, patrem illi, mihi virum dimitte! non est degener maritus nec solvi consummatum matrimonium Romana ecclesia sinit. Nec tibi victoriae potestas est; utrique (A) ale divě se smělosti a takového syna zploditi vesel (B) toho účinku, ale divíce se smělosti, že tolikého syna porodil, zradoval se. Manželství s unešenú v Mo- jsa, svatbu s unesenú nevěstů v Moravě dělati rozkázal, ravě slavně obchoditi kázal, tím ušlechtilejšího syna tím znamenitějšího syna počítaje, čím šlechetněji domnívaje se, čím šlechetnější jest císařovu než úřed- jest clesařovu nežli sedlákovu dceru milovati. Ciesař tů potupú pohnut jsa, zapřisáhl se vojsko do Čech níkovu dceru milovati. Císař tů křivdů rozhněvav vésti, zemi zlým trápiti a sobě stolici v prostřed králov- se, přísahů jest utvrdil, že vojnu do Čech chce uvésti, ani jí vyvésti, leč prve prostřed království stvie postaviti. A hned do Čech s vojskem ku po- dobenstvie proudu všecko [s] sebů berůcieho vtrhl. stolicí svú posadí. Protiv tomu on násilník záhu- bami trýzniti týmž přísežným zákonem slibuje. Císař Zase Voldřich a syn jeho stany hnuli. Již se dvě vojště zbera vojnu, do Čech jakžto průd všecko s sebů z kuše dostřelením sešly. Tehdy Jitka, pro kterúžto boj vznikl, prostovlasá, zedravši nehty tvář, pře- přijímajíc všel jest; zase Oldřich i syn vojskem hnuli. Již dvě vojšče na dostřelení bychu se sešle. mohši množstvie nebezpečenstvie ženským strachem, Tehdy Jitka, pro jejíž křivdu boj vyšel, vlasy roz- směla se šípóm vydati létajícím, mezi první čelní kvapav (sic), tvář nechty (sic) zdrápav, přemoha houf všedši, otcova ro[z]mluvenie prvé, než by většie hněv se rozpálil, žádala. To když obdržela: Pravímť, velikost (sic) nebezpečenství žensků bázni, smělá dí, otče, že si spravedlivý boj zdvihl, kteréhož dcera střelám létajícím se vydati, mezi první špičníky unesena jest, a ten jest pokuty hoden, kterýž tebu vskočiv, otcovskéj rozmluvy, prvé než by se větší pohrdal, kdyby jediné milost nepřinutila, jejiežto prchlivost roznítila, požádala. A když jest jí upro- slepé raddy odpuštenie často zasluhovaly. Ale nu sila, řekla: Otče, znám, žes boj spravedlivý podjal, prosím, předlož sobě před oči, komu se oděním jehož dcera unešena jest, uchvácena, a ten pokuty hoden, kterýž potupnost učinil; jedné kdyby jeho protivíš, zeť tvnoj, mnoj manžel jest, na kteréhož nebylo připudilo milování, jehož slepé raddy od- se tak velmě hněváš; a snad vnuk tvnoj, jeho syn, v životě mém počat jest. Odpustiž, prosím, dceři, pušťení vin často zasluhovaly. Ale učiň, prosím, odpusť vnuku; otce jemu, mně manžela propusť. polož před očima tvýma, protiv komu jsi s oružím Nenieť neurozený manžel, aniž rozvésti dokonalé povstal; zet tvnoj, manžel muoj, na ňehož se tak velmi hněváš, a snad již vnuk tvnoj, syn jeho, v ži- manželstvie jest. S obojí strany síla, s obojí boje votě mém počat jest! O[d]pusť, prosím, dceři, od- pusť vnuku; otce jemu, manželce muže nechaj. Neníť neušlechtilý manžel, aniž se rozjíti dokonalému man- želstvu římský kostel dopůščí. Také tobě není moci 25) collocasset 2. — 26) lhuta 2 a tak níže. — 21) sparsis 8. — 21) nemá 3.
Strana 101
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 101 vires, utrique belli artes suppetunt, Mars dubius casum respicit. Ne, obsecro, pater, mei causa tantam militiam morti obiicito. Parce, cui ego prior laesa peperci. Illachrymatus ??) pater audita filia, facturum se, quod illa vellet, nisi obstaret iuramentum, respondit. Tum Jutba: Et maritus, inquit, meus iureiurando astrictus est, Theutoniam armis lacessere. Sed vana religio, quae sceleri locum facit; vim criminibus sacramenta non addunt. Expromissorem maleficii divina maiestas odit, factorem exterminat. Inveni tamen, si libet, viam, qua te simul promisso virumque solvam.??) Veniet cum patre gener ad pedes tuos, veniam commissi petet, te regem, te dominum profitebitur; neque impedimento erit, quominus sedem in medio Bohemiae colloces, ibique ius dicas. Postremo curiam tuam in Theutonia petens villas aliquot, quas iusseris, inter equitandum diripiet. Placuit imperatori consilium filiae atque in eius verba foedus ictum.?!) Exercitus consalutati in Boleslavia, quae umbilicum tenere Bohemine creditur, sedes imperatoris lapidea erecta, perpetuum rei monu- mentum. Principibus terrae insigne datum imperialis aquilae. Exiu Bizetislaus Moraviam ex paterno indulto rexit Polonosque, qui magnam eius partem occupaverant, bello delevit eorumque multa milia??) ligatis post tergum manibus in Hungariam venumdandos misit. Dum haec aguntur, anno (A) umčlost náleží. Boj v pochybnosti bf vá. Nevydávaj, prosím, otče, pro mne takového rytieřstva na smrt! Odpusť, kterémuž sem já, prvé uražene, odpustila. Ssilziv otec, slyše dceru, odpověděl, že by to chtěl učiniti, což by ona žádala, kdyby ku překážce nebyla přísaha. Tehdy Jitka die: I muoj se manżel zapfisabl Němečsků zemi bojem hubiti; ale marnét jest to náboženstvie, kteréž neslušnosti místo dává. Síly hřiechóm svatosti nepřidávají a přísahače ne- šlechetnosti božská velebnost nenávidí a činitele vy- kořoňuje. Nalezlať jsem já však cestu, kteráž tebe též i muže svého té přísahy zbavím: přijdeť s otcem zeť k nobám tvým, milosti z účinku prosití bude; tebe králem, tebe pánem vyzoávati bude. Aniž to ku překážce bude, aby stolice v prostřed země ne- měl postaviti a tu právo vypovědětí. Potom se do Němec na dvuor svój bera, vsi některé, kteréž by kázal, manžel muoj zbéře. Líbila se ciesaři rada dcery, a kjejím slovóm mier se stal. Vojska se po- zdravovala a v Boleslavi, kteráž prostředek země držeti se praví, stolice kamenná vyzdvižena. Věčná pamět té věci kniežatóm země korúhev dána ciesař- ského vorla. Potom Břetislav Moravu z otcova do- pušťenio zpravoval a Poláky, kteříž veliký diel jie osobili, porazil a z nich mnoho tisícuo, svázav Jim ruce, zpátkem do Uher k prodánie poslal. (B) zvitézenie [ruk.: zvítézenu]. Obojtmu moc, obo- jímu bojovánt umélost prizálezí. Boj pochybný príhody hledí. Prosím, otče, toliko rytiefstva pro mne na smrt nevydévaj, odpust tomu, jemuž sem já, prvé uražená, odpustila. Zaslzel otec uslyše dceru, učíniti vše, coż by ona chtěla, kdyby přísaba nezbraňovala, odpovědě. Pak Jitka vece: Ano i muż muoj pfisahi se za- vázal, že chce Němce oružím lámati. Ale marny jest zákon, kterýž hřiechu místo dává; moci hřie- chóm přísahy nepřidávají. Z slibu účinku zlobivosti božská velebnost nenávidí, učinitele vymítá a vy- méstiuje. Všakť sem nalezla (ačť se líbí), cesto, kteráž tebe spůlem i může od slibu rozvieže. Při- jdeť s otcem zet k nohám tvým, milosti za dopuščení prositi bude, tě krále, tě pána vyzná; anižť na pře- kaz bude, čím by méňe stolici v Čechách na prostřed postavil a tu právo pověděl. Potom když k tvómu dvoru do Němec pojede, několik vsí, kteréž roz- kážeš, rozmece a roztrhá. Libila se dobře císařovi radda dcery, a k její řeči příměří učiňeno. Vojska se pozdravichu, v Bole- slavě, kdež prostředek země Českéj býti věří se, stolice kamenná vyzdvižena, věčná téj věci památka. Knížatóm země erb jest dán císařská orlice. Odto- vad Bfetislav Moravskú zemi z otcovského odpu- ščení spravoval a Poláky, kteříž velikú částku její běchu zaměstnali, bojem shladil a z nich mnohé, svázav jim ruce za břbety, do Uher na prodaj poslal. 2°) illacrimatus 2. — ?*) solvat 8. — ?!) initum 2. — **) nemś 3. 1021
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 101 vires, utrique belli artes suppetunt, Mars dubius casum respicit. Ne, obsecro, pater, mei causa tantam militiam morti obiicito. Parce, cui ego prior laesa peperci. Illachrymatus ??) pater audita filia, facturum se, quod illa vellet, nisi obstaret iuramentum, respondit. Tum Jutba: Et maritus, inquit, meus iureiurando astrictus est, Theutoniam armis lacessere. Sed vana religio, quae sceleri locum facit; vim criminibus sacramenta non addunt. Expromissorem maleficii divina maiestas odit, factorem exterminat. Inveni tamen, si libet, viam, qua te simul promisso virumque solvam.??) Veniet cum patre gener ad pedes tuos, veniam commissi petet, te regem, te dominum profitebitur; neque impedimento erit, quominus sedem in medio Bohemiae colloces, ibique ius dicas. Postremo curiam tuam in Theutonia petens villas aliquot, quas iusseris, inter equitandum diripiet. Placuit imperatori consilium filiae atque in eius verba foedus ictum.?!) Exercitus consalutati in Boleslavia, quae umbilicum tenere Bohemine creditur, sedes imperatoris lapidea erecta, perpetuum rei monu- mentum. Principibus terrae insigne datum imperialis aquilae. Exiu Bizetislaus Moraviam ex paterno indulto rexit Polonosque, qui magnam eius partem occupaverant, bello delevit eorumque multa milia??) ligatis post tergum manibus in Hungariam venumdandos misit. Dum haec aguntur, anno (A) umčlost náleží. Boj v pochybnosti bf vá. Nevydávaj, prosím, otče, pro mne takového rytieřstva na smrt! Odpusť, kterémuž sem já, prvé uražene, odpustila. Ssilziv otec, slyše dceru, odpověděl, že by to chtěl učiniti, což by ona žádala, kdyby ku překážce nebyla přísaha. Tehdy Jitka die: I muoj se manżel zapfisabl Němečsků zemi bojem hubiti; ale marnét jest to náboženstvie, kteréž neslušnosti místo dává. Síly hřiechóm svatosti nepřidávají a přísahače ne- šlechetnosti božská velebnost nenávidí a činitele vy- kořoňuje. Nalezlať jsem já však cestu, kteráž tebe též i muže svého té přísahy zbavím: přijdeť s otcem zeť k nobám tvým, milosti z účinku prosití bude; tebe králem, tebe pánem vyzoávati bude. Aniž to ku překážce bude, aby stolice v prostřed země ne- měl postaviti a tu právo vypovědětí. Potom se do Němec na dvuor svój bera, vsi některé, kteréž by kázal, manžel muoj zbéře. Líbila se ciesaři rada dcery, a kjejím slovóm mier se stal. Vojska se po- zdravovala a v Boleslavi, kteráž prostředek země držeti se praví, stolice kamenná vyzdvižena. Věčná pamět té věci kniežatóm země korúhev dána ciesař- ského vorla. Potom Břetislav Moravu z otcova do- pušťenio zpravoval a Poláky, kteříž veliký diel jie osobili, porazil a z nich mnoho tisícuo, svázav Jim ruce, zpátkem do Uher k prodánie poslal. (B) zvitézenie [ruk.: zvítézenu]. Obojtmu moc, obo- jímu bojovánt umélost prizálezí. Boj pochybný príhody hledí. Prosím, otče, toliko rytiefstva pro mne na smrt nevydévaj, odpust tomu, jemuž sem já, prvé uražená, odpustila. Zaslzel otec uslyše dceru, učíniti vše, coż by ona chtěla, kdyby přísaba nezbraňovala, odpovědě. Pak Jitka vece: Ano i muż muoj pfisahi se za- vázal, že chce Němce oružím lámati. Ale marny jest zákon, kterýž hřiechu místo dává; moci hřie- chóm přísahy nepřidávají. Z slibu účinku zlobivosti božská velebnost nenávidí, učinitele vymítá a vy- méstiuje. Všakť sem nalezla (ačť se líbí), cesto, kteráž tebe spůlem i může od slibu rozvieže. Při- jdeť s otcem zet k nohám tvým, milosti za dopuščení prositi bude, tě krále, tě pána vyzná; anižť na pře- kaz bude, čím by méňe stolici v Čechách na prostřed postavil a tu právo pověděl. Potom když k tvómu dvoru do Němec pojede, několik vsí, kteréž roz- kážeš, rozmece a roztrhá. Libila se dobře císařovi radda dcery, a k její řeči příměří učiňeno. Vojska se pozdravichu, v Bole- slavě, kdež prostředek země Českéj býti věří se, stolice kamenná vyzdvižena, věčná téj věci památka. Knížatóm země erb jest dán císařská orlice. Odto- vad Bfetislav Moravskú zemi z otcovského odpu- ščení spravoval a Poláky, kteříž velikú částku její běchu zaměstnali, bojem shladil a z nich mnohé, svázav jim ruce za břbety, do Uher na prodaj poslal. 2°) illacrimatus 2. — ?*) solvat 8. — ?!) initum 2. — **) nemś 3. 1021
Strana 102
1097 1089 1040 102 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. post Christi ortum XXX? ac milesimo, Boleslaus apud Crocoviam excaecatus interiit, Odalricus quoque, filius eius, vita functus est. Qua re cognita Janur et ipse caecus Pragam veniens du- catum gentis suopte??) ingenio nepoti dimisit. Bicetislaus **) ea re?*) animo auctus, quamvis nulla iniuria lacessitus, exercitum in Hungariam duxit magnamque inde praedam retulit. Quinque illi ex Jutba fuerunt filii: Spitigneus, Vratislaus. Conradus, Jaronurus?5) et Otho,?") quorum fiducia plenus etiam Polonos, ulturus avum. pulsare bello non timuit Crocoviamque armis captam fun- ditus evertit, Gnesenium quoque metropoliticam urbem diripuit multorumque martyrum sacratis- sima inde corpora asportavit et crucem auream CCC pensantem libras. Quod cum imperator Hen- ricus eius nomine secundus accepisset. indignatus, iniussu suo Poloniam vastatam esse, Bizetislaum aut resarcire Polonis damna, aut bellum expectare iussit. Ille 3%) nil se imperatori nisi tributum debere respondit & maioribus institutum. Pendebat autem dux Bohemiae Romano imperio quot. annis CXX" boves et argenti puri D'^ marcas. Id se neque neglexisse hactenus neque negle- cturum; si quid amplius iusserit imperator, a bono et aequo recedere; se libertati gentis nihil detracturum. Saxonum duce, ex altera parte cum exercitu properare iusso. (A) O Břetislavovi, XVIII. českém kní- žeti. Kapitola XIX. — Když se ty věci dály, léta po narození Kristově třidcátého a tisícieho, Boleslav v Krakově oslepen jsa umřel a Voldřich, bratr jeho, z světa sšel. Kterúžto věc poznav Jaromír, i ten slep jsa do Prahy pfised, knížetstvie dobrovolně bra- tranci propustil. Bfetislav td vécie srdce posilniv, ačkoliv mnohú křivdů ztrápený, vojsko do Uher vy- vedl a velikú odtud lúpež přínesl. Pět synuo z Jitky měl: Spitihněva, Vratislava, Kundrata, Jaromíra a Ottu. Kterýchžto doufáním pln jsa, také Polákno, chtéje stryce pomstiti, trápiti bojem se nestrachoval a Krakova silà dobyv, jej z gruntu vyvrátil, Gnézno také, hlavní město, zbořil a mnohých mučedlníkuo přesvatá těla odtud odnesl a kříž zlat(y], tfi sta vá2íct liber. To když ciesař Jindřich, téhož jména Druhý, zvěděl, rozhněval se, že bez vnole jeho Polská země zbubena byla, Břetislavovi, aby neb napravil Polákóm škody neb boje očekávati kázal. On že by pic cie- saři, jediné daň, povinovat nebyl, odpověděl, od předkuo uloženů. Povinovat jest pak byl kníže české Římskému císaři každého léta CXX voluo a zlata čistého sto a padesáte hřiven. Toho že by ani za- netbal aż dosavad ani by zanedbati chtěl; jestliže by co nad to rozkazoval ciesař, od pravého by a spravedlivého odšel, nemaje svobody lidu nic ují- mati. Ciesař to uslyšav, z Řezna do Čech s vojskem táhl; Othardovi, Sazskému kniežeti, z druhé strany Imperator his??) auditis ex Ratispona*% in Bobemiam copias traducit, Otbardo, Ingressus silvam, qua Bohemiam (B) Když se tyto věci dály, léta po Kristově narození třidcátého a tisícého Boleslav u Krakova oslepený umřel. Také Oldřich, syn jeho, z života vyšel jest. Zvěda to Jaromíř, i on také slepý, do Prahy přijda, vejvodetví lidu svévolně ušlechtilému vnukovi pozóstavil. Břetislav tú věcí smělejší učiňep, ačkoli £ádnü krivdá nebyl dojimany, vojsko do Uber uvedl a veliký lúpež odtovad vyvedl. Pět jemu z Jitky bíše synů: Zbihněv, Vratislav, Konrad, Jaro- mír a Oto, jejichžto nadějí pln jsa, také Poláknov, aby děda pomstil, bojem pohnůti nebál se a Krakov mečem dobyv z kořen [ruk.: krten] jest vyvrátil. Hnězno také, město hlavné arcibiskupské, roztrbal a odtud mnohých mučenníkuov najsvětější těla od- nesl jest a kříž zlatý tři sta vážící funtů. To když císaf Jindfith tím jménem Drnohý uslyšel, za ne- hodné maje, že bez jeho rozkázání Polsko jest po- hubeno, BretisJavovi anebo nahraditi Polśkóm &kody, anebo boje čekati přikázal. On nic se cisafovi dlużna býti jedno daň od starších ustavenů odpovědě. I vy- dáváše kníže České Římskému císaři sto a dvadceti voluov a čistého střiebra pět set hřiven; toho se neobme&kati aZ dotovad ani jeste opustiti a za- netbati chtieti praví&e. JestliZe by co víc rozkazoval císař, od dobrého a od spravedlivého by odstupoval, řka se svobody lidu v ničem nevjímati. Císař to uslyše, z Řezně do Čech vojsky převedl, Okhardovi, Saseskému vévodě, z druhéj strany s vojskem jeti 33) suapte 3. — ?*) Bizetislaus 3. — ?*) re cognita 2. — ?*) Laronurus 2. — ?") Ottho 2. — ?*) ille nihil 2; illi nihil 3. — ?*) biis. — **) Ratispapa 2.
1097 1089 1040 102 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. post Christi ortum XXX? ac milesimo, Boleslaus apud Crocoviam excaecatus interiit, Odalricus quoque, filius eius, vita functus est. Qua re cognita Janur et ipse caecus Pragam veniens du- catum gentis suopte??) ingenio nepoti dimisit. Bicetislaus **) ea re?*) animo auctus, quamvis nulla iniuria lacessitus, exercitum in Hungariam duxit magnamque inde praedam retulit. Quinque illi ex Jutba fuerunt filii: Spitigneus, Vratislaus. Conradus, Jaronurus?5) et Otho,?") quorum fiducia plenus etiam Polonos, ulturus avum. pulsare bello non timuit Crocoviamque armis captam fun- ditus evertit, Gnesenium quoque metropoliticam urbem diripuit multorumque martyrum sacratis- sima inde corpora asportavit et crucem auream CCC pensantem libras. Quod cum imperator Hen- ricus eius nomine secundus accepisset. indignatus, iniussu suo Poloniam vastatam esse, Bizetislaum aut resarcire Polonis damna, aut bellum expectare iussit. Ille 3%) nil se imperatori nisi tributum debere respondit & maioribus institutum. Pendebat autem dux Bohemiae Romano imperio quot. annis CXX" boves et argenti puri D'^ marcas. Id se neque neglexisse hactenus neque negle- cturum; si quid amplius iusserit imperator, a bono et aequo recedere; se libertati gentis nihil detracturum. Saxonum duce, ex altera parte cum exercitu properare iusso. (A) O Břetislavovi, XVIII. českém kní- žeti. Kapitola XIX. — Když se ty věci dály, léta po narození Kristově třidcátého a tisícieho, Boleslav v Krakově oslepen jsa umřel a Voldřich, bratr jeho, z světa sšel. Kterúžto věc poznav Jaromír, i ten slep jsa do Prahy pfised, knížetstvie dobrovolně bra- tranci propustil. Bfetislav td vécie srdce posilniv, ačkoliv mnohú křivdů ztrápený, vojsko do Uher vy- vedl a velikú odtud lúpež přínesl. Pět synuo z Jitky měl: Spitihněva, Vratislava, Kundrata, Jaromíra a Ottu. Kterýchžto doufáním pln jsa, také Polákno, chtéje stryce pomstiti, trápiti bojem se nestrachoval a Krakova silà dobyv, jej z gruntu vyvrátil, Gnézno také, hlavní město, zbořil a mnohých mučedlníkuo přesvatá těla odtud odnesl a kříž zlat(y], tfi sta vá2íct liber. To když ciesař Jindřich, téhož jména Druhý, zvěděl, rozhněval se, že bez vnole jeho Polská země zbubena byla, Břetislavovi, aby neb napravil Polákóm škody neb boje očekávati kázal. On že by pic cie- saři, jediné daň, povinovat nebyl, odpověděl, od předkuo uloženů. Povinovat jest pak byl kníže české Římskému císaři každého léta CXX voluo a zlata čistého sto a padesáte hřiven. Toho že by ani za- netbal aż dosavad ani by zanedbati chtěl; jestliže by co nad to rozkazoval ciesař, od pravého by a spravedlivého odšel, nemaje svobody lidu nic ují- mati. Ciesař to uslyšav, z Řezna do Čech s vojskem táhl; Othardovi, Sazskému kniežeti, z druhé strany Imperator his??) auditis ex Ratispona*% in Bobemiam copias traducit, Otbardo, Ingressus silvam, qua Bohemiam (B) Když se tyto věci dály, léta po Kristově narození třidcátého a tisícého Boleslav u Krakova oslepený umřel. Také Oldřich, syn jeho, z života vyšel jest. Zvěda to Jaromíř, i on také slepý, do Prahy přijda, vejvodetví lidu svévolně ušlechtilému vnukovi pozóstavil. Břetislav tú věcí smělejší učiňep, ačkoli £ádnü krivdá nebyl dojimany, vojsko do Uber uvedl a veliký lúpež odtovad vyvedl. Pět jemu z Jitky bíše synů: Zbihněv, Vratislav, Konrad, Jaro- mír a Oto, jejichžto nadějí pln jsa, také Poláknov, aby děda pomstil, bojem pohnůti nebál se a Krakov mečem dobyv z kořen [ruk.: krten] jest vyvrátil. Hnězno také, město hlavné arcibiskupské, roztrbal a odtud mnohých mučenníkuov najsvětější těla od- nesl jest a kříž zlatý tři sta vážící funtů. To když císaf Jindfith tím jménem Drnohý uslyšel, za ne- hodné maje, že bez jeho rozkázání Polsko jest po- hubeno, BretisJavovi anebo nahraditi Polśkóm &kody, anebo boje čekati přikázal. On nic se cisafovi dlużna býti jedno daň od starších ustavenů odpovědě. I vy- dáváše kníže České Římskému císaři sto a dvadceti voluov a čistého střiebra pět set hřiven; toho se neobme&kati aZ dotovad ani jeste opustiti a za- netbati chtieti praví&e. JestliZe by co víc rozkazoval císař, od dobrého a od spravedlivého by odstupoval, řka se svobody lidu v ničem nevjímati. Císař to uslyše, z Řezně do Čech vojsky převedl, Okhardovi, Saseskému vévodě, z druhéj strany s vojskem jeti 33) suapte 3. — ?*) Bizetislaus 3. — ?*) re cognita 2. — ?*) Laronurus 2. — ?") Ottho 2. — ?*) ille nihil 2; illi nihil 3. — ?*) biis. — **) Ratispapa 2.
Strana 103
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 103 cingi diximus, praecisis arboribus iter interceptum reperiens milites viam securibus aperire iubet. 1010 Magnus hic labor equiti. Erant enim vastae magnitudinis arbores multaque robora incidenda, priusquam iter pateret. Ob quam rem, cum iam opere peracto ad interiora pervenissent nec hostis iu conspectu usquam daretur, fessi ac sitibundi proiectis armis flumina petunt. Bicetislaus !!) ex insidiis prodieus palantes atque inermes aggressus, stragem haud parvam efficit.'?) Imperator re- pentino commotus malo, multis suorum desideratis fuga salutem petit. Othardus vero iam fines Bohemiae ingressus, septentrionalem provinciae partem longe lateque populatus, his cognitis cum praeda domum revertitur. Procopius, comes Bielinensium, cum parte copiarum adversus eum missus, fortuna parum prospera usus, tanquam pecunia corruptus, effossis oculis, manibus ac pedibus de- truncatis in flumine Bielmae*?) (sic) demersus est. Non tamen eo pacto quies Bohemiae data; nam sequenti anno Henricus imperator et Othardus maioribus collectis copiis redeuntes transmissa silva ferro ac flamma cuncta vastarunt, Bizetislaum armis diffidentein intra moenia Pragae clausum obsederunt. Severus tunc episcopatum urbis gerebat iure iuraudo imperatori obnoxius, ex cuius indulto pontificali sedi praeerat. Is noctu cum pluribus ad Henricum confugit obtinendaeque urbia viam ostendit. Qua re fractus animo Dicetislaus errati - 041 (A) s vojskem táhaáti kázal. V$ed do lesa, kterjmz Ceskü zemi obklíéenu byti jsmy povédéli, zasekanć stromovim cesty nalezev, drábóm sekyrami cestu vy- prázdniti rozkázal. Veliká ta práce jízdným byla; neb jest bylo hrubé velikosti stromoví a mnohé chamradi sekati se mělo, prvé mež by cestů jeli. Pro kterúžto věc, když již to dílo dokonali a z lesa vyšli, žádného nikdež nepřietele neviděvše, ustavše a žiezní ztrápeni jsúce, odvrhše odění k vodám šli. Břetislav z zálohy vyskočiv, na neubezpečené a ne- hotové nepřátely udeřil a porážku nemalú učinil. Ciesař nenadálým pohnut jsa zlým a napomenut jsa od svých utečením zdraví žádal. Othardus pak již na pomezie české všed, puolnoční krajinu široko a daleko pohubiv, to poznav, s lúpeží domuo se vrátil. Prokop, hrabie Bólinsky, s dilem vojska proti iemu poslán jest. Ten štěstie málo prospěšuého użivaje, jako by penézi nakažen byl, vyvrhse jemu oći, ruce a nohy osekavše v řece Bělini utopili. Aniž však tiem spuosobem pokoj Čechóm dán byl. Neb druhého léta Jindřich císař a Othardus většie se- bravše vojska, přetáhše les, železem a obňem všecko hubili, Břetislava, o odění pochybujícího, v Praż- ských zdech zavřeného oblehli. Severus tehdáž města biskupstvie držel, s císařem zapřísažený, z jehožto povolenie biskupsků stolici držel. Teo v noci s mno- hými k Jindfichovi se utekl a cesta oblezenie města okázal. Pro kterúžto věc zstrasen jsa Břetislav pro- (B) rozkázav. Vejda do lesa, kterýmž jsme obklíčenu býti zemi Česká řekli, přerubaným dřívím cestu pře- jatü nalezna, rytieróm cestu sekerami otevfiti kazal. Veliká tu by práce jizdnému; nebo biechu hroznéj velikosti stromové a mnohé klati prerabovano mólo býti, prve než by cesta se otevřela. Pro kterúžto věc, když již dielo dokonáno, dovnitř lesu přijdechu a nepřietele žádného neviděchu, ukonáni a žíznivi rozmetavše oruží, ku potokóm chodíchu. Břetislav z zálohův vystúůpiv, na rozešlé a neoružené vysšočiv pobití nemalé jest učinil. Cisaf pohnuv se náhlým zlým, když mnohé své žádostné ztratil, útěkem zdraví hledáše. A Okhard již do končin českých vnijdá polanoční straná země zdéli i zšíři popleniv, toto zvéda domů se s l&ápezem navrátil. Prokop, hrabě Bělinský, s částků vojsky protir ňemu po- slaný, ščestí málo prospěšnébo maje, jakžto penězi porušený, s vyvrženýma očima, s obrubanýma nohama i rukama do řeky Běliny potopen jest. Aniž však tů měrů pokoj Čechóm dda jest; neb na druhý rok Jindřich císař a Okhard větší zbera vojska, navrátivše se, zapustiv les, mečem a ohňem všecko pobubichu, Břetislava v oruží svém pozúfajícího mezi zdmi Pražskými zavřeného oble- žechu. Sever tehdy biskupství mésta držíse, přísahá císařovi povinen, z jehož odpuščení na biskupskéj stolici vládl. Ten v noci s mnohými k Jindřichovi se utekl a k obdržení města cestu ukázal. Protoz polomea myslí Břetislav za proviňení milosti pro- *!) Bizetislaus 3. — **) effecit. — *?) Bielinae 2, 3.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 103 cingi diximus, praecisis arboribus iter interceptum reperiens milites viam securibus aperire iubet. 1010 Magnus hic labor equiti. Erant enim vastae magnitudinis arbores multaque robora incidenda, priusquam iter pateret. Ob quam rem, cum iam opere peracto ad interiora pervenissent nec hostis iu conspectu usquam daretur, fessi ac sitibundi proiectis armis flumina petunt. Bicetislaus !!) ex insidiis prodieus palantes atque inermes aggressus, stragem haud parvam efficit.'?) Imperator re- pentino commotus malo, multis suorum desideratis fuga salutem petit. Othardus vero iam fines Bohemiae ingressus, septentrionalem provinciae partem longe lateque populatus, his cognitis cum praeda domum revertitur. Procopius, comes Bielinensium, cum parte copiarum adversus eum missus, fortuna parum prospera usus, tanquam pecunia corruptus, effossis oculis, manibus ac pedibus de- truncatis in flumine Bielmae*?) (sic) demersus est. Non tamen eo pacto quies Bohemiae data; nam sequenti anno Henricus imperator et Othardus maioribus collectis copiis redeuntes transmissa silva ferro ac flamma cuncta vastarunt, Bizetislaum armis diffidentein intra moenia Pragae clausum obsederunt. Severus tunc episcopatum urbis gerebat iure iuraudo imperatori obnoxius, ex cuius indulto pontificali sedi praeerat. Is noctu cum pluribus ad Henricum confugit obtinendaeque urbia viam ostendit. Qua re fractus animo Dicetislaus errati - 041 (A) s vojskem táhaáti kázal. V$ed do lesa, kterjmz Ceskü zemi obklíéenu byti jsmy povédéli, zasekanć stromovim cesty nalezev, drábóm sekyrami cestu vy- prázdniti rozkázal. Veliká ta práce jízdným byla; neb jest bylo hrubé velikosti stromoví a mnohé chamradi sekati se mělo, prvé mež by cestů jeli. Pro kterúžto věc, když již to dílo dokonali a z lesa vyšli, žádného nikdež nepřietele neviděvše, ustavše a žiezní ztrápeni jsúce, odvrhše odění k vodám šli. Břetislav z zálohy vyskočiv, na neubezpečené a ne- hotové nepřátely udeřil a porážku nemalú učinil. Ciesař nenadálým pohnut jsa zlým a napomenut jsa od svých utečením zdraví žádal. Othardus pak již na pomezie české všed, puolnoční krajinu široko a daleko pohubiv, to poznav, s lúpeží domuo se vrátil. Prokop, hrabie Bólinsky, s dilem vojska proti iemu poslán jest. Ten štěstie málo prospěšuého użivaje, jako by penézi nakažen byl, vyvrhse jemu oći, ruce a nohy osekavše v řece Bělini utopili. Aniž však tiem spuosobem pokoj Čechóm dán byl. Neb druhého léta Jindřich císař a Othardus většie se- bravše vojska, přetáhše les, železem a obňem všecko hubili, Břetislava, o odění pochybujícího, v Praż- ských zdech zavřeného oblehli. Severus tehdáž města biskupstvie držel, s císařem zapřísažený, z jehožto povolenie biskupsků stolici držel. Teo v noci s mno- hými k Jindfichovi se utekl a cesta oblezenie města okázal. Pro kterúžto věc zstrasen jsa Břetislav pro- (B) rozkázav. Vejda do lesa, kterýmž jsme obklíčenu býti zemi Česká řekli, přerubaným dřívím cestu pře- jatü nalezna, rytieróm cestu sekerami otevfiti kazal. Veliká tu by práce jizdnému; nebo biechu hroznéj velikosti stromové a mnohé klati prerabovano mólo býti, prve než by cesta se otevřela. Pro kterúžto věc, když již dielo dokonáno, dovnitř lesu přijdechu a nepřietele žádného neviděchu, ukonáni a žíznivi rozmetavše oruží, ku potokóm chodíchu. Břetislav z zálohův vystúůpiv, na rozešlé a neoružené vysšočiv pobití nemalé jest učinil. Cisaf pohnuv se náhlým zlým, když mnohé své žádostné ztratil, útěkem zdraví hledáše. A Okhard již do končin českých vnijdá polanoční straná země zdéli i zšíři popleniv, toto zvéda domů se s l&ápezem navrátil. Prokop, hrabě Bělinský, s částků vojsky protir ňemu po- slaný, ščestí málo prospěšnébo maje, jakžto penězi porušený, s vyvrženýma očima, s obrubanýma nohama i rukama do řeky Běliny potopen jest. Aniž však tů měrů pokoj Čechóm dda jest; neb na druhý rok Jindřich císař a Okhard větší zbera vojska, navrátivše se, zapustiv les, mečem a ohňem všecko pobubichu, Břetislava v oruží svém pozúfajícího mezi zdmi Pražskými zavřeného oble- žechu. Sever tehdy biskupství mésta držíse, přísahá císařovi povinen, z jehož odpuščení na biskupskéj stolici vládl. Ten v noci s mnohými k Jindřichovi se utekl a k obdržení města cestu ukázal. Protoz polomea myslí Břetislav za proviňení milosti pro- *!) Bizetislaus 3. — **) effecit. — *?) Bielinae 2, 3.
Strana 104
104 1055 104 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. veniam petiit. Dictae sunt pacis leges, quas voluit imperator, et trium annorum tributum pensum; Sclesia sub annuo tributo auri XXX^, argenti D'"" marcarum Bohemiae principi tradita. Secundo et quinquagesimo anno post milesimum a Christi salvatoris adventu pace cum imperatore composita Hungariam sibi subigere Bizetislaus aggreditur, cuius populus suis utens legibus Romanum im- perium contemnebat; sed ingressus hostilem provinciam mox ardenti febre correptus ultimum iustare diem iptelligens, vocatis Bohemiae primoribus**) Spitigneum primogenitum successorem suum declarat, reliquos filios, Moravia inter eos divisa, fratri parere iubet atque his*?) demandatis vita decedit IV'" idus Maii. Corpus eius Pragam translatum, apud parentes sepultum. Spitignaeus ut primum rerum potitus, omnes Theutonici generis Bohemia excedere iubet, nec matri potestatem manendi facit. Exin Moraviam infestis petens armis fratres bello aggreditur. Vrati- slaus audito germani adventu, relicta in Olomucio *5) coniuge ad regem Andream in Hungariam con- fugit. Conradus ct Otho*?) fratri se dedunt. Uxor Vratislai capta aliquamdiu in vinculis habita, postremo suadente Severo episcopo dimissa. Dum virum in Hungariam petit, vicina partui in itinere decedit. Maestus ea re coniunx, ab Andrea rege consolationem accipit, qui filiam suam Adilheidam*5) (A) viňenie milosti prosil. Vypovédína jsú pokoje práva, kteráž chtěl mieti císať a daň tři léta dávána byla. Slezská země roční dani zlata třidceti a střiebra sto a padesáte hřiven Českému kniežeti dávala. Dru- hého a padesátého léta po M letech od Krista spa- sitele priestf pokoj s ciesařem učiniv, k podmaňení sobě Uberské země Břetislav táhl. Kteréžto lid svých práv užívaje Římské ciesafstvie zamítal Ale všed do nepřátelské vlasti, hned vrücie zimnicie träpen jsa, poslední nastávati den rozumév, povolal českých pánuo, Spitihnéva, prvorozeného syna, náměstkem svým ustanovil, jiným synóm, Morava mezi ně roz- deliv, posláchati bratra rozkäzal. A toho pořídiv, život dokonal čtvrté Kalendas měsiece Máje. Télo jebo do Prahy přineseno jest a mezi rodiči po- chováno. O Spitihněvu, devatenáctém českém kniežeti. Kapitola XX. — Spitihněv hned, jakž královstvie dosáhl, všem němečského pokolenie z Cech vyjiti kdzal ani matefi své vuole ostati dal. Potom do Moravy s lidem oděným táhna (sic), s bra- třími chtčje váletí. Vratislav uslyšav o bratrovu pfie&t, nechav v Holomüci Zeny, k Ondřejovi králi do Uher se utekl. Kundrát a Otta bratru se pod- dali. Zena Vratislavova jata jest a některý čas v vězenie držána. Potom z rozkázání Severa biskupa propušťena jest. Ta když za mužem svým do Uher jela, ku porodu pracujíci na cestó umfela. Zamücen jsa tů věcí manžel, od Ondřeje krále potěšenie přijal, kterýž dceru svúů Hedviku za manželku jemu dal. (B) síše. Vyrčena jsú pokoje práva, kteráž jest cbtěl císař, a daň tří let zadržaná zaplacena jest; Slezsko pod úročnů daň zlata třidceti, stříbra pěti set břiven knížeti Českému poddáno jest, druhého a padesátého léta po tisícím od Krista spasitele příščího. Pokoj s císařem uloživ, Uhry sobě podrobiti Břetislav k nim vyjel; neb lid uherský svých práv a zákonů požívaje, římským císařstvím pohrdáše. Ale vejda do nepřátelský země, hned svolav české pány Zby- hněva, prvorozeného svého, potomkem svým býti oznámil, jiné syny Moravě. Mezi těmi dny horků zimnicí polapen den poslední sobě nastati rozuměv, aby mladší staršímu bratru poslušní byli, ustavil a tak ty věci rozkázav z živoťa vystúpil jest dva- nádctý den měsíce máje. Tělo jeho do Prahy pře- neseno jest u starost pohrabdno. Zbyhnév jakž brzo království dosáhl, hned všem německého pokolení z Čech vyjíti přikázal, ani ma- teři moci tam zóstati učinil, Pak do Moravy s ne- přátelským jeda oružím na bratry bojovně jest vy- kročil. Uslyše Vratislav bratrů příjezd, zóstaviv v Olomáci manželku, k Ondřejovi králi do Uher se utekl. Konrád a Otto bratra se poddali. Žena Vrati- slavova jata, někak dlúbo v okovách jmína; potom k raddé Severa biskupa poščena, a když za mužem do Uber se brala, blízka porodu na cestě jest umřela, Trachel td věcí manžel bieše, ale od On- dřeje krále obveselení vzal, kterýž dceru svú Adletu v manželství jemu oddal. To když Zbyhněv uslyšel, **) principibus 2, — **) iis 2, — *%) Olomuntio 2. — +?) Ottho. — *) Adilheidam 3.
104 1055 104 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. veniam petiit. Dictae sunt pacis leges, quas voluit imperator, et trium annorum tributum pensum; Sclesia sub annuo tributo auri XXX^, argenti D'"" marcarum Bohemiae principi tradita. Secundo et quinquagesimo anno post milesimum a Christi salvatoris adventu pace cum imperatore composita Hungariam sibi subigere Bizetislaus aggreditur, cuius populus suis utens legibus Romanum im- perium contemnebat; sed ingressus hostilem provinciam mox ardenti febre correptus ultimum iustare diem iptelligens, vocatis Bohemiae primoribus**) Spitigneum primogenitum successorem suum declarat, reliquos filios, Moravia inter eos divisa, fratri parere iubet atque his*?) demandatis vita decedit IV'" idus Maii. Corpus eius Pragam translatum, apud parentes sepultum. Spitignaeus ut primum rerum potitus, omnes Theutonici generis Bohemia excedere iubet, nec matri potestatem manendi facit. Exin Moraviam infestis petens armis fratres bello aggreditur. Vrati- slaus audito germani adventu, relicta in Olomucio *5) coniuge ad regem Andream in Hungariam con- fugit. Conradus ct Otho*?) fratri se dedunt. Uxor Vratislai capta aliquamdiu in vinculis habita, postremo suadente Severo episcopo dimissa. Dum virum in Hungariam petit, vicina partui in itinere decedit. Maestus ea re coniunx, ab Andrea rege consolationem accipit, qui filiam suam Adilheidam*5) (A) viňenie milosti prosil. Vypovédína jsú pokoje práva, kteráž chtěl mieti císať a daň tři léta dávána byla. Slezská země roční dani zlata třidceti a střiebra sto a padesáte hřiven Českému kniežeti dávala. Dru- hého a padesátého léta po M letech od Krista spa- sitele priestf pokoj s ciesařem učiniv, k podmaňení sobě Uberské země Břetislav táhl. Kteréžto lid svých práv užívaje Římské ciesafstvie zamítal Ale všed do nepřátelské vlasti, hned vrücie zimnicie träpen jsa, poslední nastávati den rozumév, povolal českých pánuo, Spitihnéva, prvorozeného syna, náměstkem svým ustanovil, jiným synóm, Morava mezi ně roz- deliv, posláchati bratra rozkäzal. A toho pořídiv, život dokonal čtvrté Kalendas měsiece Máje. Télo jebo do Prahy přineseno jest a mezi rodiči po- chováno. O Spitihněvu, devatenáctém českém kniežeti. Kapitola XX. — Spitihněv hned, jakž královstvie dosáhl, všem němečského pokolenie z Cech vyjiti kdzal ani matefi své vuole ostati dal. Potom do Moravy s lidem oděným táhna (sic), s bra- třími chtčje váletí. Vratislav uslyšav o bratrovu pfie&t, nechav v Holomüci Zeny, k Ondřejovi králi do Uher se utekl. Kundrát a Otta bratru se pod- dali. Zena Vratislavova jata jest a některý čas v vězenie držána. Potom z rozkázání Severa biskupa propušťena jest. Ta když za mužem svým do Uher jela, ku porodu pracujíci na cestó umfela. Zamücen jsa tů věcí manžel, od Ondřeje krále potěšenie přijal, kterýž dceru svúů Hedviku za manželku jemu dal. (B) síše. Vyrčena jsú pokoje práva, kteráž jest cbtěl císař, a daň tří let zadržaná zaplacena jest; Slezsko pod úročnů daň zlata třidceti, stříbra pěti set břiven knížeti Českému poddáno jest, druhého a padesátého léta po tisícím od Krista spasitele příščího. Pokoj s císařem uloživ, Uhry sobě podrobiti Břetislav k nim vyjel; neb lid uherský svých práv a zákonů požívaje, římským císařstvím pohrdáše. Ale vejda do nepřátelský země, hned svolav české pány Zby- hněva, prvorozeného svého, potomkem svým býti oznámil, jiné syny Moravě. Mezi těmi dny horků zimnicí polapen den poslední sobě nastati rozuměv, aby mladší staršímu bratru poslušní byli, ustavil a tak ty věci rozkázav z živoťa vystúpil jest dva- nádctý den měsíce máje. Tělo jeho do Prahy pře- neseno jest u starost pohrabdno. Zbyhnév jakž brzo království dosáhl, hned všem německého pokolení z Čech vyjíti přikázal, ani ma- teři moci tam zóstati učinil, Pak do Moravy s ne- přátelským jeda oružím na bratry bojovně jest vy- kročil. Uslyše Vratislav bratrů příjezd, zóstaviv v Olomáci manželku, k Ondřejovi králi do Uher se utekl. Konrád a Otto bratra se poddali. Žena Vrati- slavova jata, někak dlúbo v okovách jmína; potom k raddé Severa biskupa poščena, a když za mužem do Uber se brala, blízka porodu na cestě jest umřela, Trachel td věcí manžel bieše, ale od On- dřeje krále obveselení vzal, kterýž dceru svú Adletu v manželství jemu oddal. To když Zbyhněv uslyšel, **) principibus 2, — **) iis 2, — *%) Olomuntio 2. — +?) Ottho. — *) Adilheidam 3.
Strana 105
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 105 nuptum*®) ei tradit. Quod cum Spitignaeus accepisset, veritus, ne vires Hungaricas in se frater armaret, missa legatione sine causa illum Moravia abiisse dicit, nihil hostile timendum fuisse. Nam cur fratrem frater odiret secundo post se loco genitum? Servasse se abeunti bona, nou abstulisse: redire eum ad suos debere, cuncta ei salva esse. Nec frustratus?) est fratrem; redeunti, quae armis abstulerat, cuncta restituit. Iutha vero a filio deiecta in Hungaria, cum secundo nupsisset, brevi mortua est, cuius corpus in Bohemiam translatum in sepulchris principum condidere. Spitignaeo 5") vita defuncto Vratislaus sucessit, qui Moravia rursus inter fratres divisa Jaro- mirum, quem pater ecclesiae dedicatum exortem 5?) regni fecerat, in diaconem vel invitum ordinari iussit. Is relicto Christi habitu*?*) ad Poloniae duces confugiens militarem disciplinam sectatus est. Fuerunt Vratislao ex Adilheide tres liberi: Bigetislaus et duae feminae Ludmilla ac Juditha. Verum Adilheide mortua uxorem alteram ex Polonia duxit nomine Svatavam, 9?) ex qua Boleslaum, Borzmislaum, Vladislaum, Sobieslaumque suscepit. Inter haec Severus episcopus, qui Bohemiam Moraviamque sacerdotio tenuerat, Johanne ia Moravorum ecclesia sibi substituto, iam gravis senio ex vita decedit. Ob quam rem Conradus et Otho**) Vratislaum precibus onerant, Jaromiro fratri ut (A) To když Spitihněv poznal, boje se, aby síly nher- ské na ňeho bratr nezbadil, poslav oratory, pravil, že bez přiečiny on z Moravy ušel a že jest se nic ne- přátelského neměl báti; neb proč by bratr bratra neváviděti měl, druhé po sobě narozeného? Že by zachoval jemu odešlému statek, neodjal, aby se k svému vrátil, že by jemu všecko celo bylo. Aniž zklamal bratra. Při navracovánie, cožkoli mocí odjal, všecko vrátil, Jitka pak od syna zahnaná, když jse po druhé vdala, brzo umřela. Jejížto tělo do Čech přinesené v hrobiech kniežeciech pochovali. O Vratislavovi, XX. českém knížeti. Kap. XXI. — Po smrti Spitihněva Vratislav zpra- voval. Ten Moravu bratřím opět rozděliv, Jaromíra, jehož otec kostelu oddanému (sic) zbaveného králov- ství učinil, na jahna, ovšem bezděčně, světiti kázal, On necbav Kristova oděvu, k polským kniežatóm šed, rytiefskfch skutkuov následoval. Měl Vratislav s Hed- vikuo (sic) tré dětí: Břetislava a dvě děvečky, Lid- milu a Jitku. Ale po smrti Hedviky žena jinů z Polské země pojal, jménem Svatavu, s kteráž Bo- leslava, Bofivisiava, Vladislava a Soběslava jměl. V tom Severus biskup, kterýž Česká a Moravskd zemi kněžstvím držal, Jana v Moravském kostele ustanoviv, ji stár jsa z světa sšel. Pro kterúžto věc Kundrát a Otta Vratislava prosili, aby Jaromíru bratru kostel český od císaře byl vyprošen. Povolil jest (B) ustydaje se, aby mocí uherskfch protiv hemu bratr nevypravil, poslav poselství, Ze bez příčiny z Moravy on vyšel, pravíše, nic nepřátelského báti se nemějíše; neb proč by bratr bratra nenáviděl, kterýž na druhém místě po ňem narodil se? zachovati se zboží jemu, neodjíti odejdenému ; navrátiti se jemu k svým míti, všecko jemu úplně bez škody zacho- váno oznamováše. Tak jemu vzkazujíc, neoklamal jest bratra; když se vrátil, všecko, což byl oružím odjal, jemu navrátil, Ale Jitka od syna zavržená [nad „za“ v rakopise „od“ nadepsáno], v Uhřích, když podruhé se vdala, v krátkéj chvíli jest umřela. Jejíž tělo do Čech přenesené v hrobích knížetích jest pochováno. Když pak Zpítihněv umříše, Vratislav na jeho místo vstúpíše, kterýž Moravsků zemi opět mezi bratry rozdéliv, Jaromife, kteréhož otec k kostelu připsaného od částky království bíše odlúčil, v jáhna také bezděčně posvětiti bíše přikázal. Ten opustiv Kristuov oděv, rytieřského běhu se nádržel, k pol- skym kniZatém uteka se. Biechu Vratislavovi z Atléty tři synové (sic), totižto Břetislav a dvé dcefe, Lud- mila a Jitka. Pak když Adleta umřela, ženu druhá z Polsky pojal, jménem Svatavu, z nížto Boleslava, Bořimyslava, Vladislava, Soběslava přijal. Mezi tím Sever biskup, kterýž Čechy i Moravu kněžstvím držel, Jana v Moravském kostele po sobě ustaviv, již těžek starostí z života vystúpil. Pro kterúžto věc Konrád a Otto Vratislava prosbami obtížéchu, aby Jaromífovi bratru kostel český od císaře uprosil. **) nuptui 2. — ?*) Místo frustratus má 2 jen frustra- — *!) Spitigno 2. — **) exsortem. — **) habitum chybná 3, 53) Suatanam 2. — **) Ottho 2. 1065 1068 1061
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 105 nuptum*®) ei tradit. Quod cum Spitignaeus accepisset, veritus, ne vires Hungaricas in se frater armaret, missa legatione sine causa illum Moravia abiisse dicit, nihil hostile timendum fuisse. Nam cur fratrem frater odiret secundo post se loco genitum? Servasse se abeunti bona, nou abstulisse: redire eum ad suos debere, cuncta ei salva esse. Nec frustratus?) est fratrem; redeunti, quae armis abstulerat, cuncta restituit. Iutha vero a filio deiecta in Hungaria, cum secundo nupsisset, brevi mortua est, cuius corpus in Bohemiam translatum in sepulchris principum condidere. Spitignaeo 5") vita defuncto Vratislaus sucessit, qui Moravia rursus inter fratres divisa Jaro- mirum, quem pater ecclesiae dedicatum exortem 5?) regni fecerat, in diaconem vel invitum ordinari iussit. Is relicto Christi habitu*?*) ad Poloniae duces confugiens militarem disciplinam sectatus est. Fuerunt Vratislao ex Adilheide tres liberi: Bigetislaus et duae feminae Ludmilla ac Juditha. Verum Adilheide mortua uxorem alteram ex Polonia duxit nomine Svatavam, 9?) ex qua Boleslaum, Borzmislaum, Vladislaum, Sobieslaumque suscepit. Inter haec Severus episcopus, qui Bohemiam Moraviamque sacerdotio tenuerat, Johanne ia Moravorum ecclesia sibi substituto, iam gravis senio ex vita decedit. Ob quam rem Conradus et Otho**) Vratislaum precibus onerant, Jaromiro fratri ut (A) To když Spitihněv poznal, boje se, aby síly nher- ské na ňeho bratr nezbadil, poslav oratory, pravil, že bez přiečiny on z Moravy ušel a že jest se nic ne- přátelského neměl báti; neb proč by bratr bratra neváviděti měl, druhé po sobě narozeného? Že by zachoval jemu odešlému statek, neodjal, aby se k svému vrátil, že by jemu všecko celo bylo. Aniž zklamal bratra. Při navracovánie, cožkoli mocí odjal, všecko vrátil, Jitka pak od syna zahnaná, když jse po druhé vdala, brzo umřela. Jejížto tělo do Čech přinesené v hrobiech kniežeciech pochovali. O Vratislavovi, XX. českém knížeti. Kap. XXI. — Po smrti Spitihněva Vratislav zpra- voval. Ten Moravu bratřím opět rozděliv, Jaromíra, jehož otec kostelu oddanému (sic) zbaveného králov- ství učinil, na jahna, ovšem bezděčně, světiti kázal, On necbav Kristova oděvu, k polským kniežatóm šed, rytiefskfch skutkuov následoval. Měl Vratislav s Hed- vikuo (sic) tré dětí: Břetislava a dvě děvečky, Lid- milu a Jitku. Ale po smrti Hedviky žena jinů z Polské země pojal, jménem Svatavu, s kteráž Bo- leslava, Bofivisiava, Vladislava a Soběslava jměl. V tom Severus biskup, kterýž Česká a Moravskd zemi kněžstvím držal, Jana v Moravském kostele ustanoviv, ji stár jsa z světa sšel. Pro kterúžto věc Kundrát a Otta Vratislava prosili, aby Jaromíru bratru kostel český od císaře byl vyprošen. Povolil jest (B) ustydaje se, aby mocí uherskfch protiv hemu bratr nevypravil, poslav poselství, Ze bez příčiny z Moravy on vyšel, pravíše, nic nepřátelského báti se nemějíše; neb proč by bratr bratra nenáviděl, kterýž na druhém místě po ňem narodil se? zachovati se zboží jemu, neodjíti odejdenému ; navrátiti se jemu k svým míti, všecko jemu úplně bez škody zacho- váno oznamováše. Tak jemu vzkazujíc, neoklamal jest bratra; když se vrátil, všecko, což byl oružím odjal, jemu navrátil, Ale Jitka od syna zavržená [nad „za“ v rakopise „od“ nadepsáno], v Uhřích, když podruhé se vdala, v krátkéj chvíli jest umřela. Jejíž tělo do Čech přenesené v hrobích knížetích jest pochováno. Když pak Zpítihněv umříše, Vratislav na jeho místo vstúpíše, kterýž Moravsků zemi opět mezi bratry rozdéliv, Jaromife, kteréhož otec k kostelu připsaného od částky království bíše odlúčil, v jáhna také bezděčně posvětiti bíše přikázal. Ten opustiv Kristuov oděv, rytieřského běhu se nádržel, k pol- skym kniZatém uteka se. Biechu Vratislavovi z Atléty tři synové (sic), totižto Břetislav a dvé dcefe, Lud- mila a Jitka. Pak když Adleta umřela, ženu druhá z Polsky pojal, jménem Svatavu, z nížto Boleslava, Bořimyslava, Vladislava, Soběslava přijal. Mezi tím Sever biskup, kterýž Čechy i Moravu kněžstvím držel, Jana v Moravském kostele po sobě ustaviv, již těžek starostí z života vystúpil. Pro kterúžto věc Konrád a Otto Vratislava prosbami obtížéchu, aby Jaromífovi bratru kostel český od císaře uprosil. **) nuptui 2. — ?*) Místo frustratus má 2 jen frustra- — *!) Spitigno 2. — **) exsortem. — **) habitum chybná 3, 53) Suatanam 2. — **) Ottho 2. 1065 1068 1061
Strana 106
106 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 10es ecclesiam Bohemiae ab imperatore impetret. Annuit Vratislaus neque imperator adversatus est. Jaromirus ex Polonia revocatus relicta militia episcopus ordinatur ac mutato nomine Gebardus appellatur. Qui mox spiritu superbiae inflatus Moraviam non minus sibi quam suo antecessori debitam dicit. Illum exterum, se civem; illum infimo loco natum, se regia stirpe ortum. Ingressus Moraviam Johannem episcopum, qui cedere nollet, contumeliis ac verberibus afficit.55) Vratislaus, qui Johannem amaret, ea re commotus, Romanum pontificem, contumaciam Gebhardi 56) uti 57) cor- ripiat, scriptis hortatur. Missus est in Bohemiam Rodulfus cardinalis, qui causa cognita delictum puniat. Is vocatum Gebardum,5s) cum minime pareret, sacerdotio abdicavit Sed rogatus a clero dignitatem ei restituit, iubens et ipsum et Johannem intra annum coram summo sacerdote se5") exhibere. Paruerunt ambo. Sacerdos maximus ambobus auditis Gebardum “") amovere sacerdotio statuit fecissetque, nisi preces intervenissent Matildis "1) virginis, filiae Bonifacii, ducis Lucani, quae tum 82) Romae fuit ex Bohemorum sanguine orta. Haec est illa Mathildis fama inclita et apud historicos 63) late memorabilis, quae a Radicofano“4) Senensi[s] agri oppido usque Ceperanum interiacentem terram donavit ecclesiae. Posteri patrimonium beati Petri appellaverunt.55) Huius ergo interventu Romanus (B) Přivolil Vratislav, aniž císař tomu odporen byl. Jaromír z Polsky povolán, opustiv rytieřstvo, bisku- pem jest posvěcen a proměniv jméno Kebhardem jest nazván. Kterýžto hned duchem pýchy nadut jsa, Moravu neméňe k sobě než k předku svému pří- slušeti pravíše, jeho cizím, sebe zdejším, jeho z níz- kého miesta narozeného, sebe z královského rodu zplozeného. Vejda do Moravy, Jana biskupa, kterýž postupiti nechtějíše, haněním a protivenstvím trýz- níše. Vratislav, kterýž Jana milováše, tú věcí hnut jsa, Římskému biskupu, aby neústupnost Gebhardovu pokáral, psaním napomínáše. Poslán jest do Čech Rodolf kardinál, kterýž by při seznav nad vinú pomstil. Ten povolav Kebharda, když jest se ne- postavil, z knížetství ssadil. Ale prošen jsa od kněž- stva duostojenství jest jemu navrátil, přikázav, aby i on 1 Jan v tom roce před najvyšším knězem se postavili. Postavichu se oba. Najvyšší kněz oba uslyšev, Kebharda od kněžstvie odvaliti byl uložil, a byl by to učinil, jedno by v to byly nevpadly prosby Machildy panny, dcery Bonifacia, knížete Lukanského, kteráž tehdy v Římě bieše, z českéj krve pošlá. Toť jest ta jistá Mechtilda, pověstí dobrů oslavená a mezi písaři stalých věcí široce zpomínaná, kterážto od Rodikofanu, Senenského pole městečka, až do Ceperanaum zemi v prostřed položenů kostelu neb církvi darem dala jest: potomkové otčiznů neb dědičstvím svatého Petra nazýváchu. Protož skrze téj jistěj prosbu Římský biskup obojímu knězi na (A) Vratislav, aniž ciesař proti tomu byl. Jaromír z Polsky povolán jsa, opustiv rytěřovánie biskupem učiňen jest a změniv jméno Erhart nazván. Kterýžto hned duchem pýchy nadut jsa pravil, že by Morava ne méňe jemu nežli jeho předku náležeti měla. Jeho cizozemcem, sebe domácím, jeho z nízkého místa na- rozeného, sebe z královského kmene pošlého. Všed do Moravy, Janovi biskupu, kterýž by postupiti ne- chtěl, domlůval a jej i bitím trápil. Vratislav, kterýž Jana miloval, tu věcí pohnut jsa, Římského biskupa, aby Erhartovu způru skrotil, listem napomenul. Po- slán jest do Čech Rudolfus kardinal, kterýž by při vyslyše vinného trestal. Ten povolav Elharta (sic), když se nepostavil, biskupstvie ho zbavil, ale prošen jsa od kněžstva dnostojenstvie jemu navrátil, rozkázav, aby i on i Jan před najvyzším biskupem v roce stáli. Uposlechli oba. Papež oba vyslyšev, Erharta ssaditi s kněžstvie umienil a učinil by, kdyby se zaň nepřimlúvala Matylda panna, dcera Bonyfacia, knie- žete Lukanského, kteráž tehdáž v Římě byla, z české krve narozená. Toť jest ta Matylda pověstí slavná a od kronykářno široce připomínaná, kterážto od Radikoffano, Senenského města pole, až k Ceperanu okolní zemi dala církvi. To potomci dědictvím sva- tého Petra nazvali. Protož k přímluvě té Římský biskup oběma biskupuom na svém biskupstvie dosti 1073 51) affecit 2. — “6) Gerardi 2.— 57) nemá 2. — 25) Gerardum 2.— "5) nemá 2. — “) Gerardum 2. — “1) Ma- thildis 2. — “1) cum 2. — "1) hystoriacos 2. — “) Rodicofano 3. — “1) appellarunt 2.
106 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 10es ecclesiam Bohemiae ab imperatore impetret. Annuit Vratislaus neque imperator adversatus est. Jaromirus ex Polonia revocatus relicta militia episcopus ordinatur ac mutato nomine Gebardus appellatur. Qui mox spiritu superbiae inflatus Moraviam non minus sibi quam suo antecessori debitam dicit. Illum exterum, se civem; illum infimo loco natum, se regia stirpe ortum. Ingressus Moraviam Johannem episcopum, qui cedere nollet, contumeliis ac verberibus afficit.55) Vratislaus, qui Johannem amaret, ea re commotus, Romanum pontificem, contumaciam Gebhardi 56) uti 57) cor- ripiat, scriptis hortatur. Missus est in Bohemiam Rodulfus cardinalis, qui causa cognita delictum puniat. Is vocatum Gebardum,5s) cum minime pareret, sacerdotio abdicavit Sed rogatus a clero dignitatem ei restituit, iubens et ipsum et Johannem intra annum coram summo sacerdote se5") exhibere. Paruerunt ambo. Sacerdos maximus ambobus auditis Gebardum “") amovere sacerdotio statuit fecissetque, nisi preces intervenissent Matildis "1) virginis, filiae Bonifacii, ducis Lucani, quae tum 82) Romae fuit ex Bohemorum sanguine orta. Haec est illa Mathildis fama inclita et apud historicos 63) late memorabilis, quae a Radicofano“4) Senensi[s] agri oppido usque Ceperanum interiacentem terram donavit ecclesiae. Posteri patrimonium beati Petri appellaverunt.55) Huius ergo interventu Romanus (B) Přivolil Vratislav, aniž císař tomu odporen byl. Jaromír z Polsky povolán, opustiv rytieřstvo, bisku- pem jest posvěcen a proměniv jméno Kebhardem jest nazván. Kterýžto hned duchem pýchy nadut jsa, Moravu neméňe k sobě než k předku svému pří- slušeti pravíše, jeho cizím, sebe zdejším, jeho z níz- kého miesta narozeného, sebe z královského rodu zplozeného. Vejda do Moravy, Jana biskupa, kterýž postupiti nechtějíše, haněním a protivenstvím trýz- níše. Vratislav, kterýž Jana milováše, tú věcí hnut jsa, Římskému biskupu, aby neústupnost Gebhardovu pokáral, psaním napomínáše. Poslán jest do Čech Rodolf kardinál, kterýž by při seznav nad vinú pomstil. Ten povolav Kebharda, když jest se ne- postavil, z knížetství ssadil. Ale prošen jsa od kněž- stva duostojenství jest jemu navrátil, přikázav, aby i on 1 Jan v tom roce před najvyšším knězem se postavili. Postavichu se oba. Najvyšší kněz oba uslyšev, Kebharda od kněžstvie odvaliti byl uložil, a byl by to učinil, jedno by v to byly nevpadly prosby Machildy panny, dcery Bonifacia, knížete Lukanského, kteráž tehdy v Římě bieše, z českéj krve pošlá. Toť jest ta jistá Mechtilda, pověstí dobrů oslavená a mezi písaři stalých věcí široce zpomínaná, kterážto od Rodikofanu, Senenského pole městečka, až do Ceperanaum zemi v prostřed položenů kostelu neb církvi darem dala jest: potomkové otčiznů neb dědičstvím svatého Petra nazýváchu. Protož skrze téj jistěj prosbu Římský biskup obojímu knězi na (A) Vratislav, aniž ciesař proti tomu byl. Jaromír z Polsky povolán jsa, opustiv rytěřovánie biskupem učiňen jest a změniv jméno Erhart nazván. Kterýžto hned duchem pýchy nadut jsa pravil, že by Morava ne méňe jemu nežli jeho předku náležeti měla. Jeho cizozemcem, sebe domácím, jeho z nízkého místa na- rozeného, sebe z královského kmene pošlého. Všed do Moravy, Janovi biskupu, kterýž by postupiti ne- chtěl, domlůval a jej i bitím trápil. Vratislav, kterýž Jana miloval, tu věcí pohnut jsa, Římského biskupa, aby Erhartovu způru skrotil, listem napomenul. Po- slán jest do Čech Rudolfus kardinal, kterýž by při vyslyše vinného trestal. Ten povolav Elharta (sic), když se nepostavil, biskupstvie ho zbavil, ale prošen jsa od kněžstva dnostojenstvie jemu navrátil, rozkázav, aby i on i Jan před najvyzším biskupem v roce stáli. Uposlechli oba. Papež oba vyslyšev, Erharta ssaditi s kněžstvie umienil a učinil by, kdyby se zaň nepřimlúvala Matylda panna, dcera Bonyfacia, knie- žete Lukanského, kteráž tehdáž v Římě byla, z české krve narozená. Toť jest ta Matylda pověstí slavná a od kronykářno široce připomínaná, kterážto od Radikoffano, Senenského města pole, až k Ceperanu okolní zemi dala církvi. To potomci dědictvím sva- tého Petra nazvali. Protož k přímluvě té Římský biskup oběma biskupuom na svém biskupstvie dosti 1073 51) affecit 2. — “6) Gerardi 2.— 57) nemá 2. — 25) Gerardum 2.— "5) nemá 2. — “) Gerardum 2. — “1) Ma- thildis 2. — “1) cum 2. — "1) hystoriacos 2. — “) Rodicofano 3. — “1) appellarunt 2.
Strana 107
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 107 praesul utrumque sacerdotem sua diocesi contentum esse ac remissis iniuriis in patriam re- 1074 verti iussit. Historiae“6) Bohemice liber primus desinit, secundus incipit. Lege feliciter. Liber secundus. Inter haec Leopoldus, Austriae marchio, Moraviam latrociniis magis quam iusto bello in- 1002 festam reddit, nec Conradi aut Othonis,“7) qui tunc provinciae praesidebant, preces audit. Illi fraterna solatia expetunt. Vratislaus collecto raptim exercitu Austriam ingressus instar 68) horridae tem- pestatis obvia quaeque prosternit. Occurrentem Leopoldum proelio victum in fugam convertit. Ipse honustus "9) spoliis domum revertitur. Post haec anno VI° et LXXX° supra M ab ortu salvatoris rex decla- Christi apud Maguntiam in concilio principum ab imperatore Henrico eius nominis IIII“ ratur. Moravorum regno, quod supra extinctum diximus, in Bohemiam translato: Polonia, Sclesia, 70) Lusacia, Moravia Bohemorum imperio adiectae. Gilbertus, Treverorum archiepiscopus, cum eo Pragam missus, qui coram provincialibus regem inungat regalibusque adornet insignibus. Id eodem anno factum acclamante populo: Vratislao regi salus, honor atque victoria. Svatana 71) quoque regina cum eo coronata. Mortuus est per idem tempus Johannes, Moravorum episcopus, cuius (B) svém biskupství míti dosti, a odpustivše sobě křivdy do vlasti navrátiti se přikázal. 1086 (A) mieti a odpustiv proviňenie do vlasti se jim vrátiti kázal. Vratislav, kníže mohutské (sic), na krále pomazán jest skrze Jindřicha IV. a králov- ství Českému Polsků, Slezsků a Moravsků zemi připojil. Kapitola XXII. — V tom Lipolt, Mezitím Lipold, Rakúský vévoda, Moravskú Rakúzský margkrabie, Moravu lotrovstvím více nežli spravedlností válků nepokojnu učinil. Ani Kunra- zemi víc lotrovstvem než spravedlivým bojem po- hubováše, ani Konradových ani Ottových, kteříž dových neb Ottových, kteříž tehdáž zemi zpravovali, proseb slyšal. Oni bratrovy pomoci žádali. Vratislav tehdy zemi vládníchu, proseb uslyšal. Pak oni bratr- sebrav na kvalt vojsko, do Rakus všed, ku podo- ského obradování požádachu. Vratislav sebrav náhle benstvie hrozné bouře, což se s ním koli potkalo, vojsko, do Rakús vejda jako hrozná bůře, cožkoli všecko porážel, s Lipoltem jse potkav v bitvě pře- potkal, všecko jest pohubil; u postřet jdúcího Li- moženého na utíkánie obrátil. Sám obtiežen jsa polda bojem přemoženého k běhu obrátil, a on ob- lúpeží domuo se vrátil. Potom léta šestého a LXXX° tiežen lúpežem domů se navrátil. Potom léta šestého nad tisiec let od narozenie spasitele Krista v městě a osmdesátého nad tisíc od narození spasitele Krista Mohučském na sňemu kniežat od ciesaře Jindřicha u Mohuče na semnu knížat od císaře Jindřicha toho toho jména Čtvrtého Vratislav králem ustanoven jest jména Čtvrtého králem jest oznámen, když již Mo- Moravského královstvie, o kterémž jsmy nahoře po- ravské království, jakož smy řekli svrchu, uhašené věděli, že pominulé do Čech přeneseno jest. Polská do Čech bíše přenešeno; Polsko, Slezsko, Lužičsko, země, Slezská, Lužičská a Moravská Českému krá- Moravsko Českému království přivrženo. Gilbert, lovstvie připojeny jsú. Gilbertus, Trierský arcibiskup, Treverenský arcibiskup, s ním do Prahy poslán, kterýž s ním do Prahy poslán, kterýž by před panstvem by před zemany krále pomazal a královskými okrášlil krále pomazal a královskými ozdobil přípravami. To oslavnostmi. To se toho roku dálo, a lid přivolá- se téhož léta stalo, když zvolal lid: Vratislavovi váše: Vratislavovi králi zdraví, čest a vítězstvie! králi buď čest a vítězstvie. Svatana také královna Také Svatava králevna s ním jest korunována. Umřel s ním korunována jest. Umřel jest toho času Jan, jest v tom času Jan, biskup Moravský, jehož kostel Moravský biskup, jehožto kostel s usilováním Erharta k jednání Kebhardovu s Pražským spojen jest. Kte- **) 2 má: Hystorie bohemice primus liber desinit, secundus incipit foeliciter. — “7) Ottonis 2. — 1) nemá 2. — **) nemá 2. — 76) Slesia. — 71) Svatana — coronata 2 nemá.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 107 praesul utrumque sacerdotem sua diocesi contentum esse ac remissis iniuriis in patriam re- 1074 verti iussit. Historiae“6) Bohemice liber primus desinit, secundus incipit. Lege feliciter. Liber secundus. Inter haec Leopoldus, Austriae marchio, Moraviam latrociniis magis quam iusto bello in- 1002 festam reddit, nec Conradi aut Othonis,“7) qui tunc provinciae praesidebant, preces audit. Illi fraterna solatia expetunt. Vratislaus collecto raptim exercitu Austriam ingressus instar 68) horridae tem- pestatis obvia quaeque prosternit. Occurrentem Leopoldum proelio victum in fugam convertit. Ipse honustus "9) spoliis domum revertitur. Post haec anno VI° et LXXX° supra M ab ortu salvatoris rex decla- Christi apud Maguntiam in concilio principum ab imperatore Henrico eius nominis IIII“ ratur. Moravorum regno, quod supra extinctum diximus, in Bohemiam translato: Polonia, Sclesia, 70) Lusacia, Moravia Bohemorum imperio adiectae. Gilbertus, Treverorum archiepiscopus, cum eo Pragam missus, qui coram provincialibus regem inungat regalibusque adornet insignibus. Id eodem anno factum acclamante populo: Vratislao regi salus, honor atque victoria. Svatana 71) quoque regina cum eo coronata. Mortuus est per idem tempus Johannes, Moravorum episcopus, cuius (B) svém biskupství míti dosti, a odpustivše sobě křivdy do vlasti navrátiti se přikázal. 1086 (A) mieti a odpustiv proviňenie do vlasti se jim vrátiti kázal. Vratislav, kníže mohutské (sic), na krále pomazán jest skrze Jindřicha IV. a králov- ství Českému Polsků, Slezsků a Moravsků zemi připojil. Kapitola XXII. — V tom Lipolt, Mezitím Lipold, Rakúský vévoda, Moravskú Rakúzský margkrabie, Moravu lotrovstvím více nežli spravedlností válků nepokojnu učinil. Ani Kunra- zemi víc lotrovstvem než spravedlivým bojem po- hubováše, ani Konradových ani Ottových, kteříž dových neb Ottových, kteříž tehdáž zemi zpravovali, proseb slyšal. Oni bratrovy pomoci žádali. Vratislav tehdy zemi vládníchu, proseb uslyšal. Pak oni bratr- sebrav na kvalt vojsko, do Rakus všed, ku podo- ského obradování požádachu. Vratislav sebrav náhle benstvie hrozné bouře, což se s ním koli potkalo, vojsko, do Rakús vejda jako hrozná bůře, cožkoli všecko porážel, s Lipoltem jse potkav v bitvě pře- potkal, všecko jest pohubil; u postřet jdúcího Li- moženého na utíkánie obrátil. Sám obtiežen jsa polda bojem přemoženého k běhu obrátil, a on ob- lúpeží domuo se vrátil. Potom léta šestého a LXXX° tiežen lúpežem domů se navrátil. Potom léta šestého nad tisiec let od narozenie spasitele Krista v městě a osmdesátého nad tisíc od narození spasitele Krista Mohučském na sňemu kniežat od ciesaře Jindřicha u Mohuče na semnu knížat od císaře Jindřicha toho toho jména Čtvrtého Vratislav králem ustanoven jest jména Čtvrtého králem jest oznámen, když již Mo- Moravského královstvie, o kterémž jsmy nahoře po- ravské království, jakož smy řekli svrchu, uhašené věděli, že pominulé do Čech přeneseno jest. Polská do Čech bíše přenešeno; Polsko, Slezsko, Lužičsko, země, Slezská, Lužičská a Moravská Českému krá- Moravsko Českému království přivrženo. Gilbert, lovstvie připojeny jsú. Gilbertus, Trierský arcibiskup, Treverenský arcibiskup, s ním do Prahy poslán, kterýž s ním do Prahy poslán, kterýž by před panstvem by před zemany krále pomazal a královskými okrášlil krále pomazal a královskými ozdobil přípravami. To oslavnostmi. To se toho roku dálo, a lid přivolá- se téhož léta stalo, když zvolal lid: Vratislavovi váše: Vratislavovi králi zdraví, čest a vítězstvie! králi buď čest a vítězstvie. Svatana také královna Také Svatava králevna s ním jest korunována. Umřel s ním korunována jest. Umřel jest toho času Jan, jest v tom času Jan, biskup Moravský, jehož kostel Moravský biskup, jehožto kostel s usilováním Erharta k jednání Kebhardovu s Pražským spojen jest. Kte- **) 2 má: Hystorie bohemice primus liber desinit, secundus incipit foeliciter. — “7) Ottonis 2. — 1) nemá 2. — **) nemá 2. — 76) Slesia. — 71) Svatana — coronata 2 nemá.
Strana 108
1090 1092 108 ENEASE SYLVIA KRONIKA CESKA. ecclesia instante Gebardo Pragensi unita est. Quae res illi maioris insolentiae fomentum fuit adeo, ut praesente rege interesse divinis minime dignaretur. Ob quam causam Vratislaus, indulgente Alexandro papa III. natione Senensi, collegium canonicorum regularium in arce Pragensi erexit. In qua dum res sgitur divina, non praepositus tantum, sed decanus et sacerdos diaconusque et subdiaconus rem divinam facientes episcopalibus ornamentis utuntur et praepositus quidem can- cellarius regni appellatus principis honore defungitur. In fundatione autem eius ecclesiae regem suis humeris XII cophinos lapidum gestasse ferunt, religiosum principem dignumque, qui primus inter Bohemos regio diademate uteretur, Gebardum *?) vero ?5) in dies magis atque magis insoles- centem ac propterea a Moravorum plebe repulsum, dum per Hungariam ad Romanum pontificem quaestum ?*) iniurias proficiscitur, apud Strigonium morbo correptum interiisse, Cosmumque illi suf- fectum. Fuerunt Vratislao et cum Saxonibus et cum germano, qui Moraviam obtinebat, inimi- citiae. Illos per filium vicit, germanum ipse ex Moravia armis expulit urbemque Olomucensem possidendam filio tradidit. Vita functus non filium, sicut optaverat, sed Conradum fratrem ?*) habuit successorem, qui septimo mense potitus imperio, morbo correptus nepotibus ex fratre locum fecit. Quiuque?4) eos (A) biskupa pražskému připojen jest. Kterážto věc většie zpornosti jemu podpal byla tak velmě, aby v přítomnosti krále při mši býti neráčil. Pro kterázto věc Vratislav s povolením Alexandra papeže IV., rodem z Senos, kollej kanovníkuo řeholních na hradě Pražském ustavěl, kdežto když se mše děje božie, netolíko probošt, ale děkan a kněz a jahen a pod- jáhní mši božie slůžíce biskupských ozdob unžívají. A probošt ovšem kancléřem krélovstvie jmenován jsa kniežecí poctivosti užívá. Při zakládánie pak téhož kostela praví, že král na svých ramenuo XII ko&uo ka- mene nanosil, nábožný knieže a hodný, kterýž by naj- prve z českých králuo koruny užíval. Ale Erhart den ode dne více & více zpüru veda a proto od morav- ského lidu odehnán jsa, když skrze Uhry k Řím- skému biskupu žalovati na křivdy jel, v Ostfehomé neduhem poražen jsa umřel a Kosynus (sic) po něm biskupem byl. Jměl jest Vratislav i s Sazskými i s bra- trem, kterýž Moravu držel, nepřátelstvie; to skrze syna přemohl, bratra sám z Moravy vyhnal a město Holomůc k vládnutie synu dal. O Kunradovi, jedenmezcietmém, Bfetisla- vovi, dvamezcietmém, Boleslavovi, tfimez- cietmém, a Bofevislavovi, étyrmezcietmém, českých kniežatech. Kapitola XXIV. — Z světa sšed Vratislav, ne syna, jakož žádal, ale Kundrata bratra měl náměstka, kterýžto sedmého měsíce kra- luje neduhem ztrápen jsa, strýcóm z bratří svých místo učinil. Že jich pět bylo, pověděli jsmy, kteříž (B) rážto věc jemu větší neslušnosti podnět bíse tak velice, že také při králi při božích službách býti nechtějíše. Pro kterúžto příčinu Vratislav s přivo- lením Alexandra papeže třetího, urozením Senen- ského, zbor kanovníkuov na hradě Pražském vy- zdvihl; v kterémžto, když se služba boží děje, ne- toliko probošt, ale i děkan i kněz, jáhen i pod- jáhní službu boží činíce biskupského oděvu požívají a probošt kancléř království nazván jest a knížet- skéj cti požívá. Také při založení toho kostela král na svých ramenech, (jakož praví), dvanáct košů kamení přinesl jest. Ale Gebhard den za dnem více a více neslušně činíše a protož od Moravského lidu jest zavrZen; a když přes Uhry k Římskému biskupu Zalovati křívd bral se, u Ostfiboma nedubem ujat jsa umřel jest a Cosmas na jeho místo posazen. Bychu Vratislavovi i s Saseníny i s bratrem, kterýž držal Moravu, nepřízní. Opy skrze syna přemohl; bratra on z Moravy oděním vypudil a město Olo- můúcské synovi v držení poddal. A když umřel, ne syna jakož jest žádal, ale Konráda bratra měl jest po sobě náměsíika, kterýžto v sedmý měsíc panování svého nemocí jsa trápen vnukóm z bratra místo poručil. Pět jich býti řekli jsmy, kteřížto sobě vespolek vedle narození řádu **) Gerardum 2. — ?*) nemá 2. — **) quesitum 2, — **) nemá 2. — **) Qui neque 2.
1090 1092 108 ENEASE SYLVIA KRONIKA CESKA. ecclesia instante Gebardo Pragensi unita est. Quae res illi maioris insolentiae fomentum fuit adeo, ut praesente rege interesse divinis minime dignaretur. Ob quam causam Vratislaus, indulgente Alexandro papa III. natione Senensi, collegium canonicorum regularium in arce Pragensi erexit. In qua dum res sgitur divina, non praepositus tantum, sed decanus et sacerdos diaconusque et subdiaconus rem divinam facientes episcopalibus ornamentis utuntur et praepositus quidem can- cellarius regni appellatus principis honore defungitur. In fundatione autem eius ecclesiae regem suis humeris XII cophinos lapidum gestasse ferunt, religiosum principem dignumque, qui primus inter Bohemos regio diademate uteretur, Gebardum *?) vero ?5) in dies magis atque magis insoles- centem ac propterea a Moravorum plebe repulsum, dum per Hungariam ad Romanum pontificem quaestum ?*) iniurias proficiscitur, apud Strigonium morbo correptum interiisse, Cosmumque illi suf- fectum. Fuerunt Vratislao et cum Saxonibus et cum germano, qui Moraviam obtinebat, inimi- citiae. Illos per filium vicit, germanum ipse ex Moravia armis expulit urbemque Olomucensem possidendam filio tradidit. Vita functus non filium, sicut optaverat, sed Conradum fratrem ?*) habuit successorem, qui septimo mense potitus imperio, morbo correptus nepotibus ex fratre locum fecit. Quiuque?4) eos (A) biskupa pražskému připojen jest. Kterážto věc většie zpornosti jemu podpal byla tak velmě, aby v přítomnosti krále při mši býti neráčil. Pro kterázto věc Vratislav s povolením Alexandra papeže IV., rodem z Senos, kollej kanovníkuo řeholních na hradě Pražském ustavěl, kdežto když se mše děje božie, netolíko probošt, ale děkan a kněz a jahen a pod- jáhní mši božie slůžíce biskupských ozdob unžívají. A probošt ovšem kancléřem krélovstvie jmenován jsa kniežecí poctivosti užívá. Při zakládánie pak téhož kostela praví, že král na svých ramenuo XII ko&uo ka- mene nanosil, nábožný knieže a hodný, kterýž by naj- prve z českých králuo koruny užíval. Ale Erhart den ode dne více & více zpüru veda a proto od morav- ského lidu odehnán jsa, když skrze Uhry k Řím- skému biskupu žalovati na křivdy jel, v Ostfehomé neduhem poražen jsa umřel a Kosynus (sic) po něm biskupem byl. Jměl jest Vratislav i s Sazskými i s bra- trem, kterýž Moravu držel, nepřátelstvie; to skrze syna přemohl, bratra sám z Moravy vyhnal a město Holomůc k vládnutie synu dal. O Kunradovi, jedenmezcietmém, Bfetisla- vovi, dvamezcietmém, Boleslavovi, tfimez- cietmém, a Bofevislavovi, étyrmezcietmém, českých kniežatech. Kapitola XXIV. — Z světa sšed Vratislav, ne syna, jakož žádal, ale Kundrata bratra měl náměstka, kterýžto sedmého měsíce kra- luje neduhem ztrápen jsa, strýcóm z bratří svých místo učinil. Že jich pět bylo, pověděli jsmy, kteříž (B) rážto věc jemu větší neslušnosti podnět bíse tak velice, že také při králi při božích službách býti nechtějíše. Pro kterúžto příčinu Vratislav s přivo- lením Alexandra papeže třetího, urozením Senen- ského, zbor kanovníkuov na hradě Pražském vy- zdvihl; v kterémžto, když se služba boží děje, ne- toliko probošt, ale i děkan i kněz, jáhen i pod- jáhní službu boží činíce biskupského oděvu požívají a probošt kancléř království nazván jest a knížet- skéj cti požívá. Také při založení toho kostela král na svých ramenech, (jakož praví), dvanáct košů kamení přinesl jest. Ale Gebhard den za dnem více a více neslušně činíše a protož od Moravského lidu jest zavrZen; a když přes Uhry k Římskému biskupu Zalovati křívd bral se, u Ostfiboma nedubem ujat jsa umřel jest a Cosmas na jeho místo posazen. Bychu Vratislavovi i s Saseníny i s bratrem, kterýž držal Moravu, nepřízní. Opy skrze syna přemohl; bratra on z Moravy oděním vypudil a město Olo- můúcské synovi v držení poddal. A když umřel, ne syna jakož jest žádal, ale Konráda bratra měl jest po sobě náměsíika, kterýžto v sedmý měsíc panování svého nemocí jsa trápen vnukóm z bratra místo poručil. Pět jich býti řekli jsmy, kteřížto sobě vespolek vedle narození řádu **) Gerardum 2. — ?*) nemá 2. — **) quesitum 2, — **) nemá 2. — **) Qui neque 2.
Strana 109
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 109 fuisse diximus, qui sibi invicem pro nativitatis ordine successere. Duos ex his Vrsovicenses, perpetui regum hostes, fraudibus interceptos necavere. Ultimus Vladislaus nomine ex Bizetislao fratre nepotem sui nominis cum CCC“ galeatis equi- tibus auxilio Henrici quinti, Romanorum imperatoris, Romam "7) misit, qui plurimas inde reliquias sanctorum reportavit. Invenio in historia Bohemorum post Vratislaum, primum regem, pluribus annis interregnum fuisse. Nam Conradum, fratrem eius, ac deinde Vratislai filios non regis nomine sed ducis tantum usos, tanquam regni decus homini non provinciae datum fuisset. Vladislaum vero quinto loco Vratislao natum a Friderico primo sibi et posteris regiam dignitatem obtinuisse; et cum in expugnatione Mediolanensi egregiam operam navasset, imperatori mirifice gratum, leonem rubeum bifurcatae caudae in clipeo albi coloris insigne regium accepisse: candelabrum quoque Salomonis ex Mediolano 73) asportatum in ecclesia sancti Viti Pragensis recondisse. Pontem super Multaviam,73) qua Vetus Praga Minori iungeretur, magni operis aedificasse, quem Ratisponensi prae- ferunt, in IIII° et XX"arcus, ut ante diximus, protensum. Post eum Sobieslaum quinque annis ducatu functum, provincialibus exactum in exsilio interisse. (A) jedni po druhých podlé rozenie kralovali. Dva (B) v panování místo dávali. Z těch dva Vršovi- z nich Vrsovitští (sic), věční královští nepřátelé, lstí čanstí, věční královščí nepřátelé, lstivě podvedené jaté zamordovali. zabichu. O Vladislavovi, pětimezciet mém českém kniežeti a králi druhém. Kap. XXIV. — Druhý od konce Vladislav z Břetislava, bratra svého, bra- trance svého jména se třmi sty jiezdných ku po- moci Jindřichovi Šestému, Římskému císaři, do Říma poslal, kterýž mnohé odtud svátosti přinesl. Nalezl jsem v kronice české, že po Vratislavovi, prvním králi, mnohými lety nebylo v Čechách královstvie. Neb Kunrad, bratr jeho, a potom pak Vratislavovi synové ne královského jména, ale kniežecieho toliko užívali, jako by královstvie poctivost člověku a ne vlasti dána byla. Ale Vladislav, čtvrtý po Vratisla- vovi narozený, od Fridricha najprve sobě i potomkóm královské duostojenstvie obdržel. A když při dobý- vánie Medyolanu výbornú pomoc činil ciesaři divně vděčnů, lva červeného s rozdvojeným vocasem na bielé korúhvi erb královský přijal. Svícen také Šala- múnuo z Medyolanu přinesený v kostele svatého Víta postavil. Most nad Vltavú, kterýmž se Stará Praha od Menšie dělí, velmě nákladně ustavěl, kterýž ře- zenskému předkládají, na čtrmezcietma sklepuo, jakož jsmy prvé pověděli, vzdélí (sic). O Soběslavovi, šestmezcietmém, Fridri- chovi, sedmezcítmém, Kunradovi, osmezcít- mém, Břetislavovi, devětmezcítmém, a Vá- clavovi, třidcátém, kniežatech českých. Kapi- Po ňem že Soběslav za pět let vévodství po- tola XXV. — Po ňem Soběslav pětiletý kniežet- stvie užívaje od domáciech vyhnán jsa na púšti žívaje od zemanův vypuzen jsa, kromě vlasti umřel Pak poslední, Vlatislav (sic) jménem. z Břeti- slava bratra vnuka, jeho jménem, se tři (sic) sty oděnci jízdnými ku pomoci Jindřichovi Pátému, císa- řovi, do Říma poslal, kterýž mnoho odtad svátostí svatých odnesl. Nacházím v českých kronikách, že po Vratislavovi, prvním králi, za mnoho let krá- lovské jméno zamlčáno bylo; neb Konrád, bratr jeho, a potom Vratislavovi synové ne královského jména, ale toliko vévodského neb knížetského požívachu, jakoby královská čest člověku, ne zemi dána byla, a že pak Vladislav, na pátém místě Vratislavovi narozený, od císaře Fridricha Prvnieho sobě a po- tomkóm svým královské duostojenstvie jest obdržel, a když při dobývání Mediolanském výbornú snaž- nost učinil jest, císařovi předivně vzácnú, lva čer- veného s rozdvojitým ocasem v poli bíléj barvy erb královský jest vzal. Také svícen Šalomůnů z Medio- lanu unesl, v kostele svatého Víta Pražském jeho postavil. Most nad Vltavů, kterýmž by se Stará Praha s Malú Stranů spojovala, ve čtrnádcti sklepích, (jakož smy napřed řekli), na zdél vztažený ustavil. 1158 17) Misto Romam misit má 2 Romanis. — 75) egregiam — Mediolano nemá 2. —"3) Mulitaviam 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 109 fuisse diximus, qui sibi invicem pro nativitatis ordine successere. Duos ex his Vrsovicenses, perpetui regum hostes, fraudibus interceptos necavere. Ultimus Vladislaus nomine ex Bizetislao fratre nepotem sui nominis cum CCC“ galeatis equi- tibus auxilio Henrici quinti, Romanorum imperatoris, Romam "7) misit, qui plurimas inde reliquias sanctorum reportavit. Invenio in historia Bohemorum post Vratislaum, primum regem, pluribus annis interregnum fuisse. Nam Conradum, fratrem eius, ac deinde Vratislai filios non regis nomine sed ducis tantum usos, tanquam regni decus homini non provinciae datum fuisset. Vladislaum vero quinto loco Vratislao natum a Friderico primo sibi et posteris regiam dignitatem obtinuisse; et cum in expugnatione Mediolanensi egregiam operam navasset, imperatori mirifice gratum, leonem rubeum bifurcatae caudae in clipeo albi coloris insigne regium accepisse: candelabrum quoque Salomonis ex Mediolano 73) asportatum in ecclesia sancti Viti Pragensis recondisse. Pontem super Multaviam,73) qua Vetus Praga Minori iungeretur, magni operis aedificasse, quem Ratisponensi prae- ferunt, in IIII° et XX"arcus, ut ante diximus, protensum. Post eum Sobieslaum quinque annis ducatu functum, provincialibus exactum in exsilio interisse. (A) jedni po druhých podlé rozenie kralovali. Dva (B) v panování místo dávali. Z těch dva Vršovi- z nich Vrsovitští (sic), věční královští nepřátelé, lstí čanstí, věční královščí nepřátelé, lstivě podvedené jaté zamordovali. zabichu. O Vladislavovi, pětimezciet mém českém kniežeti a králi druhém. Kap. XXIV. — Druhý od konce Vladislav z Břetislava, bratra svého, bra- trance svého jména se třmi sty jiezdných ku po- moci Jindřichovi Šestému, Římskému císaři, do Říma poslal, kterýž mnohé odtud svátosti přinesl. Nalezl jsem v kronice české, že po Vratislavovi, prvním králi, mnohými lety nebylo v Čechách královstvie. Neb Kunrad, bratr jeho, a potom pak Vratislavovi synové ne královského jména, ale kniežecieho toliko užívali, jako by královstvie poctivost člověku a ne vlasti dána byla. Ale Vladislav, čtvrtý po Vratisla- vovi narozený, od Fridricha najprve sobě i potomkóm královské duostojenstvie obdržel. A když při dobý- vánie Medyolanu výbornú pomoc činil ciesaři divně vděčnů, lva červeného s rozdvojeným vocasem na bielé korúhvi erb královský přijal. Svícen také Šala- múnuo z Medyolanu přinesený v kostele svatého Víta postavil. Most nad Vltavú, kterýmž se Stará Praha od Menšie dělí, velmě nákladně ustavěl, kterýž ře- zenskému předkládají, na čtrmezcietma sklepuo, jakož jsmy prvé pověděli, vzdélí (sic). O Soběslavovi, šestmezcietmém, Fridri- chovi, sedmezcítmém, Kunradovi, osmezcít- mém, Břetislavovi, devětmezcítmém, a Vá- clavovi, třidcátém, kniežatech českých. Kapi- Po ňem že Soběslav za pět let vévodství po- tola XXV. — Po ňem Soběslav pětiletý kniežet- stvie užívaje od domáciech vyhnán jsa na púšti žívaje od zemanův vypuzen jsa, kromě vlasti umřel Pak poslední, Vlatislav (sic) jménem. z Břeti- slava bratra vnuka, jeho jménem, se tři (sic) sty oděnci jízdnými ku pomoci Jindřichovi Pátému, císa- řovi, do Říma poslal, kterýž mnoho odtad svátostí svatých odnesl. Nacházím v českých kronikách, že po Vratislavovi, prvním králi, za mnoho let krá- lovské jméno zamlčáno bylo; neb Konrád, bratr jeho, a potom Vratislavovi synové ne královského jména, ale toliko vévodského neb knížetského požívachu, jakoby královská čest člověku, ne zemi dána byla, a že pak Vladislav, na pátém místě Vratislavovi narozený, od císaře Fridricha Prvnieho sobě a po- tomkóm svým královské duostojenstvie jest obdržel, a když při dobývání Mediolanském výbornú snaž- nost učinil jest, císařovi předivně vzácnú, lva čer- veného s rozdvojitým ocasem v poli bíléj barvy erb královský jest vzal. Také svícen Šalomůnů z Medio- lanu unesl, v kostele svatého Víta Pražském jeho postavil. Most nad Vltavů, kterýmž by se Stará Praha s Malú Stranů spojovala, ve čtrnádcti sklepích, (jakož smy napřed řekli), na zdél vztažený ustavil. 1158 17) Misto Romam misit má 2 Romanis. — 75) egregiam — Mediolano nemá 2. —"3) Mulitaviam 2.
Strana 110
1198 110 ENEASE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Exin Fridericum, Vladislai filium, successisse, post Conradum, qui apud Apulos, in Italiam sequutus imperatorem, decessit, Conradum Bizetislaus sequitur, qui et Henricus dictus est, et cum esset Pragensis episcopus XVI annis pontificatum simul et principatum Bohemiae tenuit. Post eum ducatum obtinuit Venceslaus, frater eius. Hos quoque regis nomine abstinuisse constat, sive quod vi magis quam iure imperaverint, sive quod imperatoris Romani indultum sumendae coronae more maiorum obtinere non valuerint.") Venceslaum tribus mensibus ducali autoritate functum Primislans, Vladislai, secundi regis, filius. armis deiecit et a Philippo, Romanorum imperatore, Friderici*') secundi fratre, quem Romana ecclesia non accepit, tertio loco inter Bohemos reges coronatus est. Primislao duo fuerunt filij, Venceslaus et Othokarus. Venceslao regnum Bohemiae cessit, Othokaro marchionatus Moraviae. Fuit autem Venceslaus uniocolus et sine liberis decedens regnum Othokaro reliquit, qui et alio nomine Primislaus appellatus est, inter Bohemiae reges quintus, belli appetens et magnorum operum effector,??) cui nec animus in rebus arduis nec consilium defuit. Imperium quod a& fratre susceperat, ex mari Baltheo, quod falso plaerique Oceanum putavere (est enim mediterraneus sinus) usque ad Danubium protensum ad internum nostrumque m&re, quod Hadria- (A) umřel. Potom Fridrich, Vladislavuo syn, zpravo- val. Po iiem Kundrát, kterf£ v Anglii, do Vlach jeda za ciesařem, umřel. Po Kunrádovi Břetislav seděl, i Jindřich slul a jsa Pražským biskupem, patnácte let biskupstvie spolu i knieżetstvie drżal. Po ňem knieżetstvie obdrżal Vácslav, bratr jeho. Ti také od královského jména se zdržovali, buďto že viece mocí nežli volením kralovali, buďto že dopušťenie od císaře Římského k přijetie koruny obyčejem starších ob- držeti nemohli. O Přemyslovi, XXX. českém knížetí a králi třetím. Kapitola XXVI. — Vácslava tři měsíce kniežetstvie držícího Přemysl, Vladislava, druhého krále, syn, oděním ssadil a od Filipa, Řím- ského ciesaře, bratra druhého Fridricha, kteréhož římský kostel nepřijal, na třetím miestě mezi če- skými králi korunován jest. O Vécslavovi, českém králi IV. 8 Otta- garovi, českém králi pátém. Kap. XXVII. — Přemyslovi dva byli synové, Vácslav a Othagar. Na Vácslava královstvie České spadlo, na Othagara margrabstvie Moravské. Byl jest pak Václav jedno- voký a bez synno zšed královstvie Otthagarovi nechal, kterýž i jiným jménem Přemysl slul, mezi českými králi pátý, boje žádostivý a velikých skutků pó- sobitel. Kterémužto ani se udatnosti v věcech pil- ných ani raddy nedostávalo. Království, kteréž od bratra přijal, od moře Balteum, kteréž mnozie fa- lešně Oceanem býti měli [neb jest prostředzemní moře], až k Dunaji roztažené, k našemu moři, kteréž **) valuerunt 8. — *') Frederici 8. — *") affector 2. (B) jest. Potom že Fridrich, Vlastislavů syn, na místo všel; pak Konrád, jenž u Apuolských, do Vlach jeda za císařem, umříše. Po Konrádovi Břetislav povstal, kterýž i Jindřich slul jest, à kdyZ bfée i Pražský biskup, šestnácte let biskupství spůlem i knížetstvie držíše České. Po ňem vévodství obdržal Václav, jeho bratr. Že i tito od královského jména se zdržo- vali, znśmo jest, a to neb pro to, že sú násilím víc než právem vládali; aneb že císaře Římského odpuoščení, aby vzali koronu obyčejem větších, ob- držeti nemožechu. Václava za tří měsíce vévodského práva poží- vajícího Přemyslav, z Vladislava, druhého krále, syn, oděním zstrčil jest a od Philippa, Římského císaře, Fridricha Druhého bratra, (kteréhož Římský kostel nebyl přijal), na třetím místě mezi českými králi koronován jest. Přemyslavovi neb Přemyslovi dva bychu synové: Václav a Ottakar; Václavovi královstvie České se do- stalo, Ottakarovi markrabstvie Moravské. Ale bíše Václav jednooký a bez dětí sejda královstvie Otta- karovi ostavil, kterýž i jiným jménem Přemysl slul jest, mezi českými králi pátý, bojův žádostivý a ve- likÿch činův činitel, jemužto ani udatnosti v hroz- ných věcech ani rady ne (sic) nedostávalo. Pano- vánie, kteréž od bratra bíše vzal, od moře Baltského, kteréž falešně mnozí Okrúhlé moře nazývají neb mnějí — nebo jest prostřed země stráha — až do Dunaje dosahující, do vnitřního a našeho moře, kteréž Adryanské nazýváme, roztáhl jest a rozmnožil. Nebo,
1198 110 ENEASE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Exin Fridericum, Vladislai filium, successisse, post Conradum, qui apud Apulos, in Italiam sequutus imperatorem, decessit, Conradum Bizetislaus sequitur, qui et Henricus dictus est, et cum esset Pragensis episcopus XVI annis pontificatum simul et principatum Bohemiae tenuit. Post eum ducatum obtinuit Venceslaus, frater eius. Hos quoque regis nomine abstinuisse constat, sive quod vi magis quam iure imperaverint, sive quod imperatoris Romani indultum sumendae coronae more maiorum obtinere non valuerint.") Venceslaum tribus mensibus ducali autoritate functum Primislans, Vladislai, secundi regis, filius. armis deiecit et a Philippo, Romanorum imperatore, Friderici*') secundi fratre, quem Romana ecclesia non accepit, tertio loco inter Bohemos reges coronatus est. Primislao duo fuerunt filij, Venceslaus et Othokarus. Venceslao regnum Bohemiae cessit, Othokaro marchionatus Moraviae. Fuit autem Venceslaus uniocolus et sine liberis decedens regnum Othokaro reliquit, qui et alio nomine Primislaus appellatus est, inter Bohemiae reges quintus, belli appetens et magnorum operum effector,??) cui nec animus in rebus arduis nec consilium defuit. Imperium quod a& fratre susceperat, ex mari Baltheo, quod falso plaerique Oceanum putavere (est enim mediterraneus sinus) usque ad Danubium protensum ad internum nostrumque m&re, quod Hadria- (A) umřel. Potom Fridrich, Vladislavuo syn, zpravo- val. Po iiem Kundrát, kterf£ v Anglii, do Vlach jeda za ciesařem, umřel. Po Kunrádovi Břetislav seděl, i Jindřich slul a jsa Pražským biskupem, patnácte let biskupstvie spolu i knieżetstvie drżal. Po ňem knieżetstvie obdrżal Vácslav, bratr jeho. Ti také od královského jména se zdržovali, buďto že viece mocí nežli volením kralovali, buďto že dopušťenie od císaře Římského k přijetie koruny obyčejem starších ob- držeti nemohli. O Přemyslovi, XXX. českém knížetí a králi třetím. Kapitola XXVI. — Vácslava tři měsíce kniežetstvie držícího Přemysl, Vladislava, druhého krále, syn, oděním ssadil a od Filipa, Řím- ského ciesaře, bratra druhého Fridricha, kteréhož římský kostel nepřijal, na třetím miestě mezi če- skými králi korunován jest. O Vécslavovi, českém králi IV. 8 Otta- garovi, českém králi pátém. Kap. XXVII. — Přemyslovi dva byli synové, Vácslav a Othagar. Na Vácslava královstvie České spadlo, na Othagara margrabstvie Moravské. Byl jest pak Václav jedno- voký a bez synno zšed královstvie Otthagarovi nechal, kterýž i jiným jménem Přemysl slul, mezi českými králi pátý, boje žádostivý a velikých skutků pó- sobitel. Kterémužto ani se udatnosti v věcech pil- ných ani raddy nedostávalo. Království, kteréž od bratra přijal, od moře Balteum, kteréž mnozie fa- lešně Oceanem býti měli [neb jest prostředzemní moře], až k Dunaji roztažené, k našemu moři, kteréž **) valuerunt 8. — *') Frederici 8. — *") affector 2. (B) jest. Potom že Fridrich, Vlastislavů syn, na místo všel; pak Konrád, jenž u Apuolských, do Vlach jeda za císařem, umříše. Po Konrádovi Břetislav povstal, kterýž i Jindřich slul jest, à kdyZ bfée i Pražský biskup, šestnácte let biskupství spůlem i knížetstvie držíše České. Po ňem vévodství obdržal Václav, jeho bratr. Že i tito od královského jména se zdržo- vali, znśmo jest, a to neb pro to, že sú násilím víc než právem vládali; aneb že císaře Římského odpuoščení, aby vzali koronu obyčejem větších, ob- držeti nemožechu. Václava za tří měsíce vévodského práva poží- vajícího Přemyslav, z Vladislava, druhého krále, syn, oděním zstrčil jest a od Philippa, Římského císaře, Fridricha Druhého bratra, (kteréhož Římský kostel nebyl přijal), na třetím místě mezi českými králi koronován jest. Přemyslavovi neb Přemyslovi dva bychu synové: Václav a Ottakar; Václavovi královstvie České se do- stalo, Ottakarovi markrabstvie Moravské. Ale bíše Václav jednooký a bez dětí sejda královstvie Otta- karovi ostavil, kterýž i jiným jménem Přemysl slul jest, mezi českými králi pátý, bojův žádostivý a ve- likÿch činův činitel, jemužto ani udatnosti v hroz- ných věcech ani rady ne (sic) nedostávalo. Pano- vánie, kteréž od bratra bíše vzal, od moře Baltského, kteréž falešně mnozí Okrúhlé moře nazývají neb mnějí — nebo jest prostřed země stráha — až do Dunaje dosahující, do vnitřního a našeho moře, kteréž Adryanské nazýváme, roztáhl jest a rozmnožil. Nebo,
Strana 111
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 111 ticum ®) dicimis, extendit. Nam cum obisset**) Fridericus, dux Austriae, sine liberis, soror eius Margarita haereditatem accepit. Nupserat haec olim Henrico **), imperatoris Friderici secundi filio; eo sine sobole vita functo, in patriam redierat. Eadem iam anus Othokarum sibi virum accivit, qui non tam coniugis aetatem quam dotem animo volvens, sterile matrimonium contraxit et principatum nobilem consecutus more humano quanto plura possedit, tanto maiora concupivit. Ulricus eo tempore Carinthiorum principatum tenebat, qui, cum virili sobole careret, accepta ex Othokaro pecunia Carintbiam illi, Carniolam, Marchiam Sclavonicam et portum Naonis tradidit. Veronenses exinde, Feltrenses, Tarvisini et multi ex Foro Julii ultro sese ei summiserunt. Bellum Hungaris*9) indixit, commissoque proelio victor ingentem praedam reportavit Stiriamque provinciam illis *) &demit. Iu Prussia, quam veteres Vlmerigiam vocavere, superatis Tartaris, urbem condidit, quam Cunispergium, id est montem regium, vocant Sed quam aucta eius potentia est, tantum etiam insolentia crevit. Qui vivente legitima coniuge et que sibi tantum imperium adiecerat alteram superduxit, Cunigundim, regis Mascoriae filiam. Vocatus per principes electores ad imperium tempsit, palam inter suos iactitans, pluris Bohemiae regem quam Romanum imperatorem esse. Rodülfus*9! Habsburgi*?) comes, qui magister curiae Othokari fuisset, non minus belli quam domi (A) Adriatikum slove, rozšieřil. Neb když umřel Fri- drich, knieže Rakúský, bez synno, sestra jeho Markéta dědičstvie přijala. Byla jest ta někdy vdána za Jin- dřicha, císaře Fridricha Druhého syna, a když ten bez dědicuo s světa sšel, do vlasti se vrátila. Tóż babá jsáci, Othsgara sobě za muže vzala, kterýžto ne tak ženy věk jako věno na mysli rozjímaje, ne- plodné manželstvie učinil a kniežetstvie znamenitého došel. Obyčejem lidským, čím více měl, tím více žádal. Voldřich toho času Karintské kniežetstvie držal, kterýž, když mužského plodu neměl, vzav od Othagara penieze, Karintii jemu, Karmolii, marg- krabstvie slovanské a Porth Naonský dal. Veronští, potom Feltrenští, Tarvizenští a mnozí z paostvie Juliova naposledy jemu se poddali. Boj Uhróm uložil a bitvu učiniv i svietěziv, lúpež veliká odnesl a Styrskü vlast jim odjal. V Prasiech, které£ stati Ulmrigií nazvali, poraziv Tatery, mésto ustavél, kteréz Kunispergk, totiż královská horů nazval. Ale jak se rozmáhala jeho mocnost, tak také neslušnost rostla, kterýž za života řádné manželky a kteráž jemu ta[k] veliké panstvie přinesla, druhů pojal, Kanku, krále Maschorského dceru. Povolán jsa skrze kniežata korfyršty k ciesnřstvie, potupil, zjevně se mezi svými chlubě, že by větší Český král nežli Římský ciesar byl. Rudolfus tehdy, Habsburský hrabě, kterýž hof- mistr dvoru Ottagarova byl, neméňe bojem jako (B) když bíše umřel Fridrich, vévoda Rakuüskf, bez dětí, sestra jeho Margréta dédictvie jest vzala, Ta prvé byla za Jindfichem císařem, Fridricha Druhého synem, a kd;ž on bez plodu z života sšel, do vlasti se navrátila. A ta již ostaružní Ottakara sobě muže pojala, kterýž ne tak manželky starost jako věno a zboží myslí rozjímaje, neplodné manželství přijal a knížetství ušlechtilého důjda (obyčejem člověčím), čím více mějíše, tím více požádáše. V ten čas Oldřich Korytanské kniežetství držíše ; kterýž když mužského plodu neměl, vzem od Ottakara penize, Korytany jemu, Carnioli, Marchii a Břeh Naonův i Slovensko poddal. Pak Berúnščí, Feltrenščí, Tarvizané a mnozí z Trbu Juliova dobrovolně jemu se poddali. Pak boj Uhróm uřkl a spustiv bitvu vítěz nesmírnú kořist přinesl, Štyrskáů také zemi jim odjal. V Pruskéj zemi, kterúž starší Ulmerii nazýváchu, přemoha Ta- tary, město ustavil, kteréž Khynyspera, totiž Královů Hord nazval jest. Ale kterakż se jeho moc rozmś- hase, tolikóż nepodobna rostise; jenż, doniż jeśće živa bíše pravá manželka, a kteráž jemu toliké pan- stvie bíše přivrbla, jínú nad tu pojal, Kunhutu, krále Mastorie dceru. (Jinde se čte Rostislavovu, vejvody Bulharského, vnukyni uherského krále Bely.*) Po- volán jsa od knížat volencův k císařstvu (totiž aby byl císařem), pozhrdl, zjevně mezi svými se chlabě, větším krále Českého nežli Římského císaře býti. Radolf, Habsburský hrabě, kterýž hofmistrem Otta- karovým bíše, neméně v boji jako v domu jasný, s?) Adriaticum 2. — **) obiiset 8. — **) Enricho 2. — **) Hungariae 2. — *") illi 2. — **) Rudolfus 2. 4 tak všude. **) Absurgi; Habesburgi 8. *) PHdavek ptekladatelüv.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 111 ticum ®) dicimis, extendit. Nam cum obisset**) Fridericus, dux Austriae, sine liberis, soror eius Margarita haereditatem accepit. Nupserat haec olim Henrico **), imperatoris Friderici secundi filio; eo sine sobole vita functo, in patriam redierat. Eadem iam anus Othokarum sibi virum accivit, qui non tam coniugis aetatem quam dotem animo volvens, sterile matrimonium contraxit et principatum nobilem consecutus more humano quanto plura possedit, tanto maiora concupivit. Ulricus eo tempore Carinthiorum principatum tenebat, qui, cum virili sobole careret, accepta ex Othokaro pecunia Carintbiam illi, Carniolam, Marchiam Sclavonicam et portum Naonis tradidit. Veronenses exinde, Feltrenses, Tarvisini et multi ex Foro Julii ultro sese ei summiserunt. Bellum Hungaris*9) indixit, commissoque proelio victor ingentem praedam reportavit Stiriamque provinciam illis *) &demit. Iu Prussia, quam veteres Vlmerigiam vocavere, superatis Tartaris, urbem condidit, quam Cunispergium, id est montem regium, vocant Sed quam aucta eius potentia est, tantum etiam insolentia crevit. Qui vivente legitima coniuge et que sibi tantum imperium adiecerat alteram superduxit, Cunigundim, regis Mascoriae filiam. Vocatus per principes electores ad imperium tempsit, palam inter suos iactitans, pluris Bohemiae regem quam Romanum imperatorem esse. Rodülfus*9! Habsburgi*?) comes, qui magister curiae Othokari fuisset, non minus belli quam domi (A) Adriatikum slove, rozšieřil. Neb když umřel Fri- drich, knieže Rakúský, bez synno, sestra jeho Markéta dědičstvie přijala. Byla jest ta někdy vdána za Jin- dřicha, císaře Fridricha Druhého syna, a když ten bez dědicuo s světa sšel, do vlasti se vrátila. Tóż babá jsáci, Othsgara sobě za muže vzala, kterýžto ne tak ženy věk jako věno na mysli rozjímaje, ne- plodné manželstvie učinil a kniežetstvie znamenitého došel. Obyčejem lidským, čím více měl, tím více žádal. Voldřich toho času Karintské kniežetstvie držal, kterýž, když mužského plodu neměl, vzav od Othagara penieze, Karintii jemu, Karmolii, marg- krabstvie slovanské a Porth Naonský dal. Veronští, potom Feltrenští, Tarvizenští a mnozí z paostvie Juliova naposledy jemu se poddali. Boj Uhróm uložil a bitvu učiniv i svietěziv, lúpež veliká odnesl a Styrskü vlast jim odjal. V Prasiech, které£ stati Ulmrigií nazvali, poraziv Tatery, mésto ustavél, kteréz Kunispergk, totiż královská horů nazval. Ale jak se rozmáhala jeho mocnost, tak také neslušnost rostla, kterýž za života řádné manželky a kteráž jemu ta[k] veliké panstvie přinesla, druhů pojal, Kanku, krále Maschorského dceru. Povolán jsa skrze kniežata korfyršty k ciesnřstvie, potupil, zjevně se mezi svými chlubě, že by větší Český král nežli Římský ciesar byl. Rudolfus tehdy, Habsburský hrabě, kterýž hof- mistr dvoru Ottagarova byl, neméňe bojem jako (B) když bíše umřel Fridrich, vévoda Rakuüskf, bez dětí, sestra jeho Margréta dédictvie jest vzala, Ta prvé byla za Jindfichem císařem, Fridricha Druhého synem, a kd;ž on bez plodu z života sšel, do vlasti se navrátila. A ta již ostaružní Ottakara sobě muže pojala, kterýž ne tak manželky starost jako věno a zboží myslí rozjímaje, neplodné manželství přijal a knížetství ušlechtilého důjda (obyčejem člověčím), čím více mějíše, tím více požádáše. V ten čas Oldřich Korytanské kniežetství držíše ; kterýž když mužského plodu neměl, vzem od Ottakara penize, Korytany jemu, Carnioli, Marchii a Břeh Naonův i Slovensko poddal. Pak Berúnščí, Feltrenščí, Tarvizané a mnozí z Trbu Juliova dobrovolně jemu se poddali. Pak boj Uhróm uřkl a spustiv bitvu vítěz nesmírnú kořist přinesl, Štyrskáů také zemi jim odjal. V Pruskéj zemi, kterúž starší Ulmerii nazýváchu, přemoha Ta- tary, město ustavil, kteréž Khynyspera, totiž Královů Hord nazval jest. Ale kterakż se jeho moc rozmś- hase, tolikóż nepodobna rostise; jenż, doniż jeśće živa bíše pravá manželka, a kteráž jemu toliké pan- stvie bíše přivrbla, jínú nad tu pojal, Kunhutu, krále Mastorie dceru. (Jinde se čte Rostislavovu, vejvody Bulharského, vnukyni uherského krále Bely.*) Po- volán jsa od knížat volencův k císařstvu (totiž aby byl císařem), pozhrdl, zjevně mezi svými se chlabě, větším krále Českého nežli Římského císaře býti. Radolf, Habsburský hrabě, kterýž hofmistrem Otta- karovým bíše, neméně v boji jako v domu jasný, s?) Adriaticum 2. — **) obiiset 8. — **) Enricho 2. — **) Hungariae 2. — *") illi 2. — **) Rudolfus 2. 4 tak všude. **) Absurgi; Habesburgi 8. *) PHdavek ptekladatelüv.
Strana 112
1276 112 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA CESKA. clarus, christianae reipublicae praefectus est. Is missis ad Othokarum legatis Austriam et Carin- thiam ceterasque vicinas Italie provincias, tamquam®') juris imperii, repetit, quoniam®°%) nec Austria muliebre feudum esset, neque Carinthiam iniussu caesaris Ulricus venumdare potuisset. Renuit Othokarus et imperatori, qui aliquando sibi servivisset, impacato®®) respondit animo. Sed intervenientibus amicis ea lege reconciliati sunt, ut Austria imperatori cederet; exin datis acceptis- que filiabus affinitas utrinque iungeretur, provinciae, de quibus lis esset, dotales fierent. Adeptus Austriam Rodälfus Othokarum in verba sua iurare more maiorum exposcit. Id superbo regi gravius visum, tanquam ex domino servus fieret. Exoriuntur novae lites. Exin bellum indicitur, cumque iam duo exercitus ad mille passus alter alteri proximus convenissent, veritus Othokarus Rodůlfi potentiam iniustamque belli causam animo volvens, legatos mittit, qui se iuraturum dicant, si modo intra tentorium imperiale honoris sui causa fieri Rodolfus velit. Accipit conditionem impe- rator potius, quam belli fortunam experiatur. Suggestum in tentorio sublime paratur ibique aureum solinm eminentiori loco erigitur. Rudolfus diademate et imperialibus insignibus conspicuus con- sidentibus electoribus imperii ceteris baronibus circumstantibus advenientem regem sedens ex- pectat.°*) Ille cum paucis regni sui optimatibus ingressus, conscenso suggesto ad pedes impera- toris genua flectit. Proinde °°) ex veteri consuetudine admotis sacrosanctis jure iurando se adigit. (A) zbozim vzéctnÿ, obecného dobrého kFestanského hajtman, poslav k Othagarovi oratory Raküské zemé a Kariotsk6 i jiných okolních Vlaské země vlastí jakžto pravým císařským právem požádal, ješto by ani Rakúská země ženské věno bylo ani Karintské bez povolení ciesaře Voldřich prodati mobl. Odepřel Ottagar a ciesaři, kterýž někdy jemu slúžil, nepo- kojn odpověděl myslí. Ale k přimlávánie přátel tím zpuosobem smffeni js, aby Rsküzské zemë na cí- safe spadla. Potom davše sobě a přijavše dcery, přátelstvie s obú stran se spojilo. Vlasti, o kteréž ruoznice byla, v věně dány jsú. Dosáh Rakús Ro- dolfas, přísahu učiniti obyčejem starodávním Otha- gara požádal. To pyšnému králi odporné se zdálo, jako by z páva služebníkem býti měl. Vznikly nové ruoznice, boj uložen jest, a když dvě vojště tisíci kročeji jedno k druhému přitáhla, zhroziv se Othagar Rudolfovy moci a nespravedlivé příečínu boje na mysli rozjfmaje, oratory poslal, aby. #e chce pH- sahati, povédéli, jestliže by toliko v stanu ciesařském Rudolfus toho dopustiti chtěl, Svolil k tomu císař raději, nežli by štěstí boje zkusil. Místo vysoké v stanu připraveno ješt, a ta zlatá stolice vyzdvižena. Rudolfus korunů a císařskými ozdobami přípravný s spolu sedícími korferšty a s jinými okolo stojícími pány přicházejícího krále očekával. Ten s nemno- (B) křesťanskému obecnímu dobrému nadsazen jest, (totiž císařem učiňen jest.*) Ten poslav k Ottakarovi posly, Rakůús, Koruntan a jiných zemí Vlachóm blízkých jakžto práva císařského požádal k navrácení, poně- vadž ani Rakúská země ženské věno by bylo, ani Korutan bez přikázání císařského Oldřich prodati jest mohl. Pozhrdl tím Ottakar a císařovi, jenž by někdy jeho služebník byl, nepokojným odpověděl úmyslem. Ale skrze úmluvy přátel tů měrá sú smie- řeni, aby Rakúská země na císaře spadla, potom když by vydány a pojímány dcery byly, aby přízeň se spojila; země, o kteréž svár bíše, aby u věnné práve byly. Když dosáhl Rakús Radolf, Ottakara, aby v slova jeho vedle obyčeje větších přisáh', po- žádal. To hrdému králi těžší vidíno jest, jakito by z pána sloha býti měl. Zdvížechu se noví svá- rové, potom boj určen jest. A když již dvě vojšče, za tisíc kročejí jedna druhé blízká, bychu ss sešly, ustvdna se Ottaksar moci Rudolfovy a nespravedlivů při boje na mysli rozkládaje, posly poslal, kteříž by, že chce přísahati, pověděli, tak, jestli by Rudolf chtěl, aby to v stanu císařském pro jeho čest stalo se. Přijal tu výmluvu císař raději nežii by ščestí boje zkusil. Pak sedadlo v stanu císařském vysoké bylo připraveno a tam zlatá stolice na vyšším místě vyzdvižena jest. Rudolf koruanů a císařskými ozdo- bami zřetedlný s spolu sedícími volenci císařství a jinými pány stojícími vuokol příščího krále sedě očekáváše. On s nemnohými království svého pány 9) tanquam 2. — **) Quando 8. — ) impacto 2. — %) expectavit 2. — *%) perinde 8. w) Přídavek překladatelův.
1276 112 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA CESKA. clarus, christianae reipublicae praefectus est. Is missis ad Othokarum legatis Austriam et Carin- thiam ceterasque vicinas Italie provincias, tamquam®') juris imperii, repetit, quoniam®°%) nec Austria muliebre feudum esset, neque Carinthiam iniussu caesaris Ulricus venumdare potuisset. Renuit Othokarus et imperatori, qui aliquando sibi servivisset, impacato®®) respondit animo. Sed intervenientibus amicis ea lege reconciliati sunt, ut Austria imperatori cederet; exin datis acceptis- que filiabus affinitas utrinque iungeretur, provinciae, de quibus lis esset, dotales fierent. Adeptus Austriam Rodälfus Othokarum in verba sua iurare more maiorum exposcit. Id superbo regi gravius visum, tanquam ex domino servus fieret. Exoriuntur novae lites. Exin bellum indicitur, cumque iam duo exercitus ad mille passus alter alteri proximus convenissent, veritus Othokarus Rodůlfi potentiam iniustamque belli causam animo volvens, legatos mittit, qui se iuraturum dicant, si modo intra tentorium imperiale honoris sui causa fieri Rodolfus velit. Accipit conditionem impe- rator potius, quam belli fortunam experiatur. Suggestum in tentorio sublime paratur ibique aureum solinm eminentiori loco erigitur. Rudolfus diademate et imperialibus insignibus conspicuus con- sidentibus electoribus imperii ceteris baronibus circumstantibus advenientem regem sedens ex- pectat.°*) Ille cum paucis regni sui optimatibus ingressus, conscenso suggesto ad pedes impera- toris genua flectit. Proinde °°) ex veteri consuetudine admotis sacrosanctis jure iurando se adigit. (A) zbozim vzéctnÿ, obecného dobrého kFestanského hajtman, poslav k Othagarovi oratory Raküské zemé a Kariotsk6 i jiných okolních Vlaské země vlastí jakžto pravým císařským právem požádal, ješto by ani Rakúská země ženské věno bylo ani Karintské bez povolení ciesaře Voldřich prodati mobl. Odepřel Ottagar a ciesaři, kterýž někdy jemu slúžil, nepo- kojn odpověděl myslí. Ale k přimlávánie přátel tím zpuosobem smffeni js, aby Rsküzské zemë na cí- safe spadla. Potom davše sobě a přijavše dcery, přátelstvie s obú stran se spojilo. Vlasti, o kteréž ruoznice byla, v věně dány jsú. Dosáh Rakús Ro- dolfas, přísahu učiniti obyčejem starodávním Otha- gara požádal. To pyšnému králi odporné se zdálo, jako by z páva služebníkem býti měl. Vznikly nové ruoznice, boj uložen jest, a když dvě vojště tisíci kročeji jedno k druhému přitáhla, zhroziv se Othagar Rudolfovy moci a nespravedlivé příečínu boje na mysli rozjfmaje, oratory poslal, aby. #e chce pH- sahati, povédéli, jestliže by toliko v stanu ciesařském Rudolfus toho dopustiti chtěl, Svolil k tomu císař raději, nežli by štěstí boje zkusil. Místo vysoké v stanu připraveno ješt, a ta zlatá stolice vyzdvižena. Rudolfus korunů a císařskými ozdobami přípravný s spolu sedícími korferšty a s jinými okolo stojícími pány přicházejícího krále očekával. Ten s nemno- (B) křesťanskému obecnímu dobrému nadsazen jest, (totiž císařem učiňen jest.*) Ten poslav k Ottakarovi posly, Rakůús, Koruntan a jiných zemí Vlachóm blízkých jakžto práva císařského požádal k navrácení, poně- vadž ani Rakúská země ženské věno by bylo, ani Korutan bez přikázání císařského Oldřich prodati jest mohl. Pozhrdl tím Ottakar a císařovi, jenž by někdy jeho služebník byl, nepokojným odpověděl úmyslem. Ale skrze úmluvy přátel tů měrá sú smie- řeni, aby Rakúská země na císaře spadla, potom když by vydány a pojímány dcery byly, aby přízeň se spojila; země, o kteréž svár bíše, aby u věnné práve byly. Když dosáhl Rakús Radolf, Ottakara, aby v slova jeho vedle obyčeje větších přisáh', po- žádal. To hrdému králi těžší vidíno jest, jakito by z pána sloha býti měl. Zdvížechu se noví svá- rové, potom boj určen jest. A když již dvě vojšče, za tisíc kročejí jedna druhé blízká, bychu ss sešly, ustvdna se Ottaksar moci Rudolfovy a nespravedlivů při boje na mysli rozkládaje, posly poslal, kteříž by, že chce přísahati, pověděli, tak, jestli by Rudolf chtěl, aby to v stanu císařském pro jeho čest stalo se. Přijal tu výmluvu císař raději nežii by ščestí boje zkusil. Pak sedadlo v stanu císařském vysoké bylo připraveno a tam zlatá stolice na vyšším místě vyzdvižena jest. Rudolf koruanů a císařskými ozdo- bami zřetedlný s spolu sedícími volenci císařství a jinými pány stojícími vuokol příščího krále sedě očekáváše. On s nemnohými království svého pány 9) tanquam 2. — **) Quando 8. — ) impacto 2. — %) expectavit 2. — *%) perinde 8. w) Přídavek překladatelův.
Strana 113
ENBÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 113 Interea tentorium arte compositum a summo usque deorsum in IIII" proscissum partes decidit regemque, ut erat in alto loco ad imperatoris genua supplex, videndum exercitibus praebuit. Stabant circum armatae acies rei exitum spectantes; sed quam laeti Theutones gloriosum impe- ratorem intuebantur, tam maesti tristesque Bohemi regis sui vaecordiam atque ignaviam excipiebant, qui servire imperatori magis quam proelium experiri voluisset. Stupefactus ea re Othokarus, quam- vis dolo magis quam casu cecidisse tentorium non ignoraret, subticendum tamen in praesentia censuit petitaque ab imperatore venia plenus irarum domum rediit. Quem, tametsi sua sponte satis fureret, magis tamen ac magis uxor incendit, quae cognito rerum successu advenientem regem hisce verbis allocuto fertur: Haeccine nobis spolia, hanc belli adoriam domum refers? Dediti omnes hodie tua opera veluti mancipia, veluti pecudes sumus: regina provinciarum, Bohemia, tributaria facta. Cum te olim superasse proelio Tartaros, exuisse castris Hungaros, Stiriam armis adeptum esse, in Italiam cum exercitu penetrasse audiveram, felicem me, quae tali nupsissem viro, patrem, qui me regi magnanimo tradidisset, sapientem existimabam, neque reginam esse ullam orbe?) toto, cui me cedere oporteret. Nunc falsa omnia experior. Nam quae mulier me infelicior? Quis te virorum om- (А) hými svého královstvie pány všed, vstůpiv nahoru, před nohami ciesaře klekl z starého obyčeje k pří- saze se maje. V tom stan ktomu připravený od vrchu až dolů na čtyři roztržen jsa strany padl a krále, jakož byl na vysokém místě, n noh ciesaře kleče, k vidění vojskóm vydal. Stáli jsá vuokol odént houfové, té věci konce očekávajíce. Ale jak veseli byli Němci, slavného ciesaře svého viddce, tak hnévivi Čechové, že by se král jejich raději pokořiti nežli boj učiniti chtěl. Zstrašen jsa tà vécie Othagar, ačkoli více lstí nežli příhodá padnáti stan nevěděl, ale smlčeti tu umienil a vzav od ciesaře odpušťenie, pln jsa hněvu, domuo se vrátil. Kteréhožto, ačkoli sám se dosti hněval, více však a více žena rozpálila. Kterážto takovúů věc poznavšií, když král přijel, k ňemu těmito slovy mluvila: Ty-liž jsi nám kořisti, tu-li boje lápež domů přinesl? Podmaheni jsmy všickni dnes tvým účinkem jakžto otrokové a hovada, a královna vlastí, Česká země, platna a úročna uči- ňena jest. Když jsem někdy o tobě, že jsí přemobl bojem Tatery, slyšela, převracel uherské stany, Štyr- skú zemi oděním podmanil a Vlachy s vojskem pro- táhl, šťastna jsem byla, kteráž bych se za takového muže vdala. Otce, kterýž mne králi velikomocnému dal, müdrého sem poéítala, aniž jsem věřila, aby která královna byla na všem světě, kteréž bych já postúpiti měla. Nynie všecko falešné býti znám; (B) vejda, vstápiv na svrchek sedadla, k nohám císař- skfm kolena sklonil, pak vedle starého obyčeje při- činiv svatosvaté správy, přísahá se jest poddal. Mezitím stan na to přípravně strojen, od vrchu až dolů na čtyři roztržen strany upadl a krále, jakož bíše na vysokém místě před koleny císařskými po- kořen, viditelného zástupóm učinil a okázal. Stáchu vuokol odění špicové, východu téj věci očekávajíce. Ale jakž Němci veselí na slavného císaře vhlédáchu, takéž truchlí a smutní Čechové krále svého ne- můúdrost a hlůpost přijímáchu, kterýž slúžiti císařovi víc raději než boje zkusiti chtějíše. Užasl se tá věcí Ottakar, a jakžkoli lstí více nežli příhodů upásti (sic) stanu ne nevěděl, však zamlčeti toho v tu míru umínil, a vzem od císaře odpuščení, plný hněvu domů se navrátil, Jehož ačkoli sám svým obyčejem dosti prcháše, více však a více žena podněcovala, kteráž poznav vécí vfchod, pfijdücího krále takto, jakož praví, namlávala: Tyto-li nám lápeZe, tyto-li nám boje kofisti a vítózské okrasy domuov nese$? Pod- dant všetci dnes tvà pilností, jakZto otrokové, jakZto skot jsme. Králevna krajin, Česká zemi (sic), čin- žovní učiňena jest. Když sem tě někdy přemoci bojem Tatary, zsvléci z hraduov Uhry, Štýrska oděním dojíti, Vlachy s vojskem projeti slyšela, tehdy sem ščastnů sebe, kteráZ sem takému mu£i snübena, otce, kterýž mě králi velikomyslnému oddal, múdrého sem býti domnívala, ani králevny kteréj na všem světi býti, kteréj bych musela ustůpiti. Již nyní, že vše to nepravé a falešné jest, došla sem. Neb *5) urbe 8. -
ENBÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 113 Interea tentorium arte compositum a summo usque deorsum in IIII" proscissum partes decidit regemque, ut erat in alto loco ad imperatoris genua supplex, videndum exercitibus praebuit. Stabant circum armatae acies rei exitum spectantes; sed quam laeti Theutones gloriosum impe- ratorem intuebantur, tam maesti tristesque Bohemi regis sui vaecordiam atque ignaviam excipiebant, qui servire imperatori magis quam proelium experiri voluisset. Stupefactus ea re Othokarus, quam- vis dolo magis quam casu cecidisse tentorium non ignoraret, subticendum tamen in praesentia censuit petitaque ab imperatore venia plenus irarum domum rediit. Quem, tametsi sua sponte satis fureret, magis tamen ac magis uxor incendit, quae cognito rerum successu advenientem regem hisce verbis allocuto fertur: Haeccine nobis spolia, hanc belli adoriam domum refers? Dediti omnes hodie tua opera veluti mancipia, veluti pecudes sumus: regina provinciarum, Bohemia, tributaria facta. Cum te olim superasse proelio Tartaros, exuisse castris Hungaros, Stiriam armis adeptum esse, in Italiam cum exercitu penetrasse audiveram, felicem me, quae tali nupsissem viro, patrem, qui me regi magnanimo tradidisset, sapientem existimabam, neque reginam esse ullam orbe?) toto, cui me cedere oporteret. Nunc falsa omnia experior. Nam quae mulier me infelicior? Quis te virorum om- (А) hými svého královstvie pány všed, vstůpiv nahoru, před nohami ciesaře klekl z starého obyčeje k pří- saze se maje. V tom stan ktomu připravený od vrchu až dolů na čtyři roztržen jsa strany padl a krále, jakož byl na vysokém místě, n noh ciesaře kleče, k vidění vojskóm vydal. Stáli jsá vuokol odént houfové, té věci konce očekávajíce. Ale jak veseli byli Němci, slavného ciesaře svého viddce, tak hnévivi Čechové, že by se král jejich raději pokořiti nežli boj učiniti chtěl. Zstrašen jsa tà vécie Othagar, ačkoli více lstí nežli příhodá padnáti stan nevěděl, ale smlčeti tu umienil a vzav od ciesaře odpušťenie, pln jsa hněvu, domuo se vrátil. Kteréhožto, ačkoli sám se dosti hněval, více však a více žena rozpálila. Kterážto takovúů věc poznavšií, když král přijel, k ňemu těmito slovy mluvila: Ty-liž jsi nám kořisti, tu-li boje lápež domů přinesl? Podmaheni jsmy všickni dnes tvým účinkem jakžto otrokové a hovada, a královna vlastí, Česká země, platna a úročna uči- ňena jest. Když jsem někdy o tobě, že jsí přemobl bojem Tatery, slyšela, převracel uherské stany, Štyr- skú zemi oděním podmanil a Vlachy s vojskem pro- táhl, šťastna jsem byla, kteráž bych se za takového muže vdala. Otce, kterýž mne králi velikomocnému dal, müdrého sem poéítala, aniž jsem věřila, aby která královna byla na všem světě, kteréž bych já postúpiti měla. Nynie všecko falešné býti znám; (B) vejda, vstápiv na svrchek sedadla, k nohám císař- skfm kolena sklonil, pak vedle starého obyčeje při- činiv svatosvaté správy, přísahá se jest poddal. Mezitím stan na to přípravně strojen, od vrchu až dolů na čtyři roztržen strany upadl a krále, jakož bíše na vysokém místě před koleny císařskými po- kořen, viditelného zástupóm učinil a okázal. Stáchu vuokol odění špicové, východu téj věci očekávajíce. Ale jakž Němci veselí na slavného císaře vhlédáchu, takéž truchlí a smutní Čechové krále svého ne- můúdrost a hlůpost přijímáchu, kterýž slúžiti císařovi víc raději než boje zkusiti chtějíše. Užasl se tá věcí Ottakar, a jakžkoli lstí více nežli příhodů upásti (sic) stanu ne nevěděl, však zamlčeti toho v tu míru umínil, a vzem od císaře odpuščení, plný hněvu domů se navrátil, Jehož ačkoli sám svým obyčejem dosti prcháše, více však a více žena podněcovala, kteráž poznav vécí vfchod, pfijdücího krále takto, jakož praví, namlávala: Tyto-li nám lápeZe, tyto-li nám boje kofisti a vítózské okrasy domuov nese$? Pod- dant všetci dnes tvà pilností, jakZto otrokové, jakZto skot jsme. Králevna krajin, Česká zemi (sic), čin- žovní učiňena jest. Když sem tě někdy přemoci bojem Tatary, zsvléci z hraduov Uhry, Štýrska oděním dojíti, Vlachy s vojskem projeti slyšela, tehdy sem ščastnů sebe, kteráZ sem takému mu£i snübena, otce, kterýž mě králi velikomyslnému oddal, múdrého sem býti domnívala, ani králevny kteréj na všem světi býti, kteréj bych musela ustůpiti. Již nyní, že vše to nepravé a falešné jest, došla sem. Neb *5) urbe 8. -
Strana 114
1277 1278 114 ENEASE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. nium ignavior? Austriam, proviociam nobilissimam, tot urbibus, tot procerihus insignem, nulla necessitate coactus e manibus tradidisti, Stiriam, Carinthiam et quas possidebas in Italia civitates, turpi metu reliquisti; cum comite Habsburgensi?") infimi generis affinitatem contraxisti, postremo ei, qui quondam satelles ?5) tuus fuerat, jure iurando exbibito te summisisti et servus servi factus, tuam simu] ac maiorum tuorum gloriam offuscasti. En virum, qui magnitudine animi?") renuisse im- perium videri vult! Laudarem, si te illi non subiecisses. Age, si tibi virilis animus deest neque gladios exertos intueri potes, sine me regem esse. Experiar profecto Bobemis, an Theutonibus imperium debeatur. Sunt Poloni, sunt Saxones ac Francones, qui nostra signa sequuntur; sunt Sclesitae Moravique, et verebimur belli tentare fortunam? Utinam aut tibi meus animus fuerit, aut mihi oboedientia, quam te habere animadverto. Sentiret profecto Rudolfus neque vires adversus dominos valere neque dolos. Othokarus, qui uxoris caritate teneretur eamque vera loquutam animadverteret simulque animi magnitudine irrogatam contumeliam ferre non posset, accersitis regni primoribus collectisque novis copiis Rudolfo, qui dolo secum egisset, bellum indixit Neque ille certamen detrectat. Conveniunt ambo cum exercitibus in campis Austriae trans Danubium. Commissum est atrox (A) neb která žena mne nešťastnějšie ? který muž tebe na všem světě hlúpější jest? Rakúskú zemi, z vlastí najznamenitějšíe, tolika městy, tolika panstvem vzá- ctnü, beze všeho přinucenie z ruky jsi dal. Styrii, Karinthii, a kteráž jsi měl v Vlaších města, mrzkým strachem si opustil. S hrabím Halburským (sic), níz- kého rodu, v pfátelstvie si všel; Naposledy tomu, kterýž služebník tvuoj byl, přísahu učiniv, jsi se poddal a služebník služebníka učiňen jsa, svú i svých předkuo sláva jsi zšeredil. Ej muže, kterýž velikostí udatnosti zhrdati ciesařstvím vídín býti chce! Chvá- lila bych to, kdyby se jemu nepoddával. Nuže jestliže srdce mužského nemáš ani na meče hledéti muožeš, nech mne králem býti! Poznámt to jistě, Čechóm-li by čili Němcóm mělo býti ciesařstvie. Jsúť Poláci, jsú Sasové a Frankové, kteří nám poddáni jsú; jsúť Slezáci a Moravané. I budeme-liž se stracbovati boje štěstí zkusiti? O by ty neb mé srdce jměl neb já poslušenství, kteréž tebe mieti znamenám! Poznalť by jistě Rudolfas, žeť ani síly proti pánóm prospí- vají ani lsti. Othagar, kterýž ženy láskú držán byl a ji pravdu mluviti znamenav, též také velikostí mysli učiňené křivdy a potupy nósti nemoha, svolav panstvo zemó a sebrav nové vojsko, Rudolfovi, kterýž s ním lstivě nakládal, odpověděl. Aniž on boji odpieral. Sešli se oba s vojsky na poli Raküzské za Dunajem. Utihena jest ukrutná bitva & dldho bojem pochybným bojo- ?') Absurgensi 2. — **) ciuis 8. — **) animi cum 8. (B) která žena nežli já neščastnější jest, který ze všech mužnov než ty jest lénější? Nebo Rakúsků zemi, najuślechtilejśi tolika mósty, tolika šlechtici osvícenůú, nižádnů potřebností jsa přinucen, z roků si pustil; Štýrsko, Korutansko, a která jsi ve Vlaších města měl, hanebným jsí strachem opustil, s hrabiem Hans- burskfm (sic), najnižšího rodu, v přízeň přátelsků si vstdpil. nad vrch tomu, kterýž někdy tvuoj sluba byl, přísahu učiniv, poddal si se a sluba sluhuov učiňen jsa, tvéj spůlem i větších tvých slávě jsi pfiérnil. Ej muže, kterýž velikostí svů když pohrdl císařstvím, vidín chce býti, chválila bych, kdyby se jemu nebyl poddal. Učiň aj, jestli tobě mužského ümyslu & udatnosti není a na vytažené meče hle- děti nemóžeš, nechaj mne býti králem! Zviem za- jisté, Čecbóm li či Němcóm císařství mělo by býti. Jsü Poláci, jsü Sasícové i Frankové, kteříž na (sic) našimi korúhvěmi jdá; jsúů i Slezáci i Moravěné — a bśti se badem bojového pokusiti &cestí? Buoh daj nebo tobě mój úmysl byl nebo mně poslušen- stvi, kteróż tebe mieti znamenśm ; očil by a zvédé) zsjisté Rudolf, Ze ani moci protiv pánóm co mohů ani lsti. Ottakar, kterýž żenskń Jśski drżón byl a ji pravdu mluviti seznal, a také velikostí úmyslu hanby sobě učiňenéj snésti nemoha, svolav království kní- žata a první, & zbera nová vojska, Rudolfovi, kterýž by s ním lstivě učinil, boj ohlásil, a on též boje nezavrhl. Sešla se oba s vojskami na poléch Ra- küskfch za Dunajem. Stal se jest hrozny boj, aváak
1277 1278 114 ENEASE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. nium ignavior? Austriam, proviociam nobilissimam, tot urbibus, tot procerihus insignem, nulla necessitate coactus e manibus tradidisti, Stiriam, Carinthiam et quas possidebas in Italia civitates, turpi metu reliquisti; cum comite Habsburgensi?") infimi generis affinitatem contraxisti, postremo ei, qui quondam satelles ?5) tuus fuerat, jure iurando exbibito te summisisti et servus servi factus, tuam simu] ac maiorum tuorum gloriam offuscasti. En virum, qui magnitudine animi?") renuisse im- perium videri vult! Laudarem, si te illi non subiecisses. Age, si tibi virilis animus deest neque gladios exertos intueri potes, sine me regem esse. Experiar profecto Bobemis, an Theutonibus imperium debeatur. Sunt Poloni, sunt Saxones ac Francones, qui nostra signa sequuntur; sunt Sclesitae Moravique, et verebimur belli tentare fortunam? Utinam aut tibi meus animus fuerit, aut mihi oboedientia, quam te habere animadverto. Sentiret profecto Rudolfus neque vires adversus dominos valere neque dolos. Othokarus, qui uxoris caritate teneretur eamque vera loquutam animadverteret simulque animi magnitudine irrogatam contumeliam ferre non posset, accersitis regni primoribus collectisque novis copiis Rudolfo, qui dolo secum egisset, bellum indixit Neque ille certamen detrectat. Conveniunt ambo cum exercitibus in campis Austriae trans Danubium. Commissum est atrox (A) neb která žena mne nešťastnějšie ? který muž tebe na všem světě hlúpější jest? Rakúskú zemi, z vlastí najznamenitějšíe, tolika městy, tolika panstvem vzá- ctnü, beze všeho přinucenie z ruky jsi dal. Styrii, Karinthii, a kteráž jsi měl v Vlaších města, mrzkým strachem si opustil. S hrabím Halburským (sic), níz- kého rodu, v pfátelstvie si všel; Naposledy tomu, kterýž služebník tvuoj byl, přísahu učiniv, jsi se poddal a služebník služebníka učiňen jsa, svú i svých předkuo sláva jsi zšeredil. Ej muže, kterýž velikostí udatnosti zhrdati ciesařstvím vídín býti chce! Chvá- lila bych to, kdyby se jemu nepoddával. Nuže jestliže srdce mužského nemáš ani na meče hledéti muožeš, nech mne králem býti! Poznámt to jistě, Čechóm-li by čili Němcóm mělo býti ciesařstvie. Jsúť Poláci, jsú Sasové a Frankové, kteří nám poddáni jsú; jsúť Slezáci a Moravané. I budeme-liž se stracbovati boje štěstí zkusiti? O by ty neb mé srdce jměl neb já poslušenství, kteréž tebe mieti znamenám! Poznalť by jistě Rudolfas, žeť ani síly proti pánóm prospí- vají ani lsti. Othagar, kterýž ženy láskú držán byl a ji pravdu mluviti znamenav, též také velikostí mysli učiňené křivdy a potupy nósti nemoha, svolav panstvo zemó a sebrav nové vojsko, Rudolfovi, kterýž s ním lstivě nakládal, odpověděl. Aniž on boji odpieral. Sešli se oba s vojsky na poli Raküzské za Dunajem. Utihena jest ukrutná bitva & dldho bojem pochybným bojo- ?') Absurgensi 2. — **) ciuis 8. — **) animi cum 8. (B) která žena nežli já neščastnější jest, který ze všech mužnov než ty jest lénější? Nebo Rakúsků zemi, najuślechtilejśi tolika mósty, tolika šlechtici osvícenůú, nižádnů potřebností jsa přinucen, z roků si pustil; Štýrsko, Korutansko, a která jsi ve Vlaších města měl, hanebným jsí strachem opustil, s hrabiem Hans- burskfm (sic), najnižšího rodu, v přízeň přátelsků si vstdpil. nad vrch tomu, kterýž někdy tvuoj sluba byl, přísahu učiniv, poddal si se a sluba sluhuov učiňen jsa, tvéj spůlem i větších tvých slávě jsi pfiérnil. Ej muže, kterýž velikostí svů když pohrdl císařstvím, vidín chce býti, chválila bych, kdyby se jemu nebyl poddal. Učiň aj, jestli tobě mužského ümyslu & udatnosti není a na vytažené meče hle- děti nemóžeš, nechaj mne býti králem! Zviem za- jisté, Čecbóm li či Němcóm císařství mělo by býti. Jsü Poláci, jsü Sasícové i Frankové, kteříž na (sic) našimi korúhvěmi jdá; jsúů i Slezáci i Moravěné — a bśti se badem bojového pokusiti &cestí? Buoh daj nebo tobě mój úmysl byl nebo mně poslušen- stvi, kteróż tebe mieti znamenśm ; očil by a zvédé) zsjisté Rudolf, Ze ani moci protiv pánóm co mohů ani lsti. Ottakar, kterýž żenskń Jśski drżón byl a ji pravdu mluviti seznal, a také velikostí úmyslu hanby sobě učiňenéj snésti nemoha, svolav království kní- žata a první, & zbera nová vojska, Rudolfovi, kterýž by s ním lstivě učinil, boj ohlásil, a on též boje nezavrhl. Sešla se oba s vojskami na poléch Ra- küskfch za Dunajem. Stal se jest hrozny boj, aváak
Strana 115
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 115 proelium diuque???) Marte dubio depugnatum,? cum Bohemi multitudine ac robore, Sveri, quibus Rudolfus maxime fidebat, ordine atque arte superiores essent. Cecidere complurimi ex utraque parte, maior tamen strages Bohemorum edita. Ad extremum relictus & suis Othokarus, dum fortiter pugnat, inter confertissimas hostium acies occiditur. Ferunt Stirienses duos domi nobiles, quorum frater ab Othokaro per iniuriam extinctus fuisset, eum toto proelio quesitum cum certis inditiis cognovissent, in ultionem fraternae caedis obtruncavisse. Corpus eius permit- tente Rudolfo in Bohemiam trauslatum, regio honore sepultum. Proelium ipsa die beati Rufi?) peractum anno ab incarnatione verbi VIII ac LXX post CC ac M." A populatione Bohemie impe- ratorem abstinuisse, quae genero deberetur. Venceslaum,?) Othokari filium, VII annos natum ab Othone,*) marchione Brandeburgensi, in Frankoniam adductum regnumque tutorio nomine ab eo V annis gubernatum. Reversum puerum sub imperio matris fuisse. Illam Zevisium?) quendam ex baronibus potentem amasse, cuius nuptias adeptam, multas regni opes ad eum contulisse; sed ipsa brevi morbo extincta Zevissium captum necique traditum, regnum deinde ex Venceslai arbitrio ordinatum. Quo regnante eo ipso anno, quo Tholomaida a Saracenis occupata, in hanc usque diem (A) váno bylo. Když Čechové množstvím nižší byli nežli Švábi, v které£ najviece Rudolfus doufal, padli jsú mnozí s obojí strany; většie však porážka Čechuo byla. Naposledy opušťen jsa od svých Othagar, když silně bojoval, mezi hustými nepřátelskými houfy zabit jest. Praví, že dva štyrská zemané, kterýchž by bratr kfivé od Othagara zahuben byl, jeho po všem bojišti hledali, a když jej poznavše nalezli, ku pomstě bratrova zahubenie jej osekali. Tělo jeho dopušťením Rudolfa do Óech doneseno a královský poctivostí pochováno jest. Boj den svatého Rufa učiňen léta od vtělenie slova VIII? a LXX? po dvá stech a tisieci letech. Od hubenie České země Ru- dolfus se zdržel, kteráž by zeti jměla býti, O Václavovi, Českém králi šestém. Kapitola XXVII. Václav, Otagarno syn, jsa v sedmi letech od Otty, margkrabt bramburakého, do Francské zemé pfiveden jest, a královstvie jménem obráncí péti lety zpravováno bylo. Vrátiv se dítě pod roz. kázáním mateře bylo. Ta Záviše, jednoho z pánuo mocného, zamilovala, kteréhožto sobě pojavši, mnohá královstvie sbožie k ňemu obrátila. Ale sama brzy nemocí zhynuvši, Záviš jat jsa a na smrt vydán krá- lovstvie potom podle vůle Václava zpravováno jest. Za jehožto kralovánie téhož léta, kteréhož Tholomaida (sic) od Saracenuo dobyta jsáci aZ do dnešnieho dne se drZí, Praha jednak véecka domácím ohhem vyhořela a pomocí krále, měšťan také pilností a ná- 199) denique 8. — ') pugnatum 2. — *) Ruffi 2. — *) Vincesiaum 2 a tak i dole častěji. — *) Otthone 2. —- 5) Czevissium 8. (B) nejistým Smrtonošem bojováno, když Čechové množstvím a udatností, Svábi, jimzto Rudolf velmi doufal, šikováním a uměním vyšší bíchu. Upadli sú mnozí s obú stranú, však větší mord Čechuov stal se. Najposled, když od svých opuščen Ottakar, když silně bojoval, mezi najudatnějšími nepřátelskými špicmi zabit jest. I praví, že dva Styrščí doma šlechtici, jejichž bratr od Ottakara skrze kfivdu bíáe umoren, jeho po všem boji hledaného když po jistých zna- menitých věcech poznali, na pomstu bratrská ob- rubali jsú. Tělo jeho s odpuščením Rudolfovým do Čech přenešeno jest, královská ctí pohřbeno. Boj ten na den svatého Rufa stal se jest léta od vtělení slova osmého a sedmdesátého po dvá stech a tisfc. Od pleňení České země císař zdržal se jest, kteráž zeťovi měla býti. Václava, Ottakarova syna, sedm let narozeného, od Otty, markrabího Brandeburgenského, do Fran- konie přivedeného praví, a že království opravným jménem pět let jest spravováno a že navrácené dietě pod správů matky bíše a ta že Záviši, jednoho moc- ného z pánuov, milováše. A když jeho manželství došla, mnohé království toho zbožíe k ňemu snesla. Ale ona krátce od neduhu sešla. Závise jest lapen a k smrti vydán. A tak potom královstvie vedle vuole Václavovy spravováno. A když on kraloval, toho jistého léta, v ňemž Ptolomayda od Turkuov dobyta a až do tohoto dne držena jest, Prahu jakžto všecku ohňem domácím vypálenů a ščedrostí krále 1278 1278
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 115 proelium diuque???) Marte dubio depugnatum,? cum Bohemi multitudine ac robore, Sveri, quibus Rudolfus maxime fidebat, ordine atque arte superiores essent. Cecidere complurimi ex utraque parte, maior tamen strages Bohemorum edita. Ad extremum relictus & suis Othokarus, dum fortiter pugnat, inter confertissimas hostium acies occiditur. Ferunt Stirienses duos domi nobiles, quorum frater ab Othokaro per iniuriam extinctus fuisset, eum toto proelio quesitum cum certis inditiis cognovissent, in ultionem fraternae caedis obtruncavisse. Corpus eius permit- tente Rudolfo in Bohemiam trauslatum, regio honore sepultum. Proelium ipsa die beati Rufi?) peractum anno ab incarnatione verbi VIII ac LXX post CC ac M." A populatione Bohemie impe- ratorem abstinuisse, quae genero deberetur. Venceslaum,?) Othokari filium, VII annos natum ab Othone,*) marchione Brandeburgensi, in Frankoniam adductum regnumque tutorio nomine ab eo V annis gubernatum. Reversum puerum sub imperio matris fuisse. Illam Zevisium?) quendam ex baronibus potentem amasse, cuius nuptias adeptam, multas regni opes ad eum contulisse; sed ipsa brevi morbo extincta Zevissium captum necique traditum, regnum deinde ex Venceslai arbitrio ordinatum. Quo regnante eo ipso anno, quo Tholomaida a Saracenis occupata, in hanc usque diem (A) váno bylo. Když Čechové množstvím nižší byli nežli Švábi, v které£ najviece Rudolfus doufal, padli jsú mnozí s obojí strany; většie však porážka Čechuo byla. Naposledy opušťen jsa od svých Othagar, když silně bojoval, mezi hustými nepřátelskými houfy zabit jest. Praví, že dva štyrská zemané, kterýchž by bratr kfivé od Othagara zahuben byl, jeho po všem bojišti hledali, a když jej poznavše nalezli, ku pomstě bratrova zahubenie jej osekali. Tělo jeho dopušťením Rudolfa do Óech doneseno a královský poctivostí pochováno jest. Boj den svatého Rufa učiňen léta od vtělenie slova VIII? a LXX? po dvá stech a tisieci letech. Od hubenie České země Ru- dolfus se zdržel, kteráž by zeti jměla býti, O Václavovi, Českém králi šestém. Kapitola XXVII. Václav, Otagarno syn, jsa v sedmi letech od Otty, margkrabt bramburakého, do Francské zemé pfiveden jest, a královstvie jménem obráncí péti lety zpravováno bylo. Vrátiv se dítě pod roz. kázáním mateře bylo. Ta Záviše, jednoho z pánuo mocného, zamilovala, kteréhožto sobě pojavši, mnohá královstvie sbožie k ňemu obrátila. Ale sama brzy nemocí zhynuvši, Záviš jat jsa a na smrt vydán krá- lovstvie potom podle vůle Václava zpravováno jest. Za jehožto kralovánie téhož léta, kteréhož Tholomaida (sic) od Saracenuo dobyta jsáci aZ do dnešnieho dne se drZí, Praha jednak véecka domácím ohhem vyhořela a pomocí krále, měšťan také pilností a ná- 199) denique 8. — ') pugnatum 2. — *) Ruffi 2. — *) Vincesiaum 2 a tak i dole častěji. — *) Otthone 2. —- 5) Czevissium 8. (B) nejistým Smrtonošem bojováno, když Čechové množstvím a udatností, Svábi, jimzto Rudolf velmi doufal, šikováním a uměním vyšší bíchu. Upadli sú mnozí s obú stranú, však větší mord Čechuov stal se. Najposled, když od svých opuščen Ottakar, když silně bojoval, mezi najudatnějšími nepřátelskými špicmi zabit jest. I praví, že dva Styrščí doma šlechtici, jejichž bratr od Ottakara skrze kfivdu bíáe umoren, jeho po všem boji hledaného když po jistých zna- menitých věcech poznali, na pomstu bratrská ob- rubali jsú. Tělo jeho s odpuščením Rudolfovým do Čech přenešeno jest, královská ctí pohřbeno. Boj ten na den svatého Rufa stal se jest léta od vtělení slova osmého a sedmdesátého po dvá stech a tisfc. Od pleňení České země císař zdržal se jest, kteráž zeťovi měla býti. Václava, Ottakarova syna, sedm let narozeného, od Otty, markrabího Brandeburgenského, do Fran- konie přivedeného praví, a že království opravným jménem pět let jest spravováno a že navrácené dietě pod správů matky bíše a ta že Záviši, jednoho moc- ného z pánuov, milováše. A když jeho manželství došla, mnohé království toho zbožíe k ňemu snesla. Ale ona krátce od neduhu sešla. Závise jest lapen a k smrti vydán. A tak potom královstvie vedle vuole Václavovy spravováno. A když on kraloval, toho jistého léta, v ňemž Ptolomayda od Turkuov dobyta a až do tohoto dne držena jest, Prahu jakžto všecku ohňem domácím vypálenů a ščedrostí krále 1278 1278
Strana 116
199; = 116 ENEAŚE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. tenetur, Pragam ferme universam igne familiari exustam liberalitate regis civiumque diligentia atque impensa ita instaurstam, ut felix incendium fuisse videretur. Rudolfo Albertus filius successerat imperator. Huic non minores inimicitiae cum Venceslao quam inter parentes eorum fuere. Has Jutha, Venceslai coniunx atque Alberti soror, mulier viro cautior, magno labore diremit. Carissimus apud Venceslaum Alexius quidam pontificio iure consultus babitus est. Qui multa de Romanorum nobilitate cum eo locutus usque adeo animum regis illexit, ut Jutham, filiam admodum parvulam, in clara Ursinorum familia gentili cuidam matrimonio spo. ponderit. Hinc secuta inter Ursinos et Bohemiae reges amicitia, quae apud Matthaeum), eiusdem familiae cardinalem, plurimi fuit. Is enim rogatus & Venceslao Gocium Urbevetanum utroque iure consultum in Bohemiam misit, qui regnum sub leges reduceret; sed impedivere principes, quibus incerta esse omnia lucrum est. Huius Venceslai soror nomine Agnes Rudolfo nupsit, imperatoris Rudolfi filio, qui Pragae moriens ibi sepultus iacet. Ex ea natus est Johannes, qui Albertum caesarem, patruum suum, circa flumen Rhenum non lopge ab oppido Sciafusa,") dum simul amice iter agerent, sua manu interfecit. Deinde poenitentia ductus Clementem V., pontificem maximum, qui sibi purgationem indulgeret, apud Avinionem adiit. Pontifex imperatoris occisorem ab impe- ratore iudicandum ait. Venit igitur Pisas Johannes, ubi tum caesar Henricus, VII eius nominis (A) kladem tak zase vystavena, aby se ten oheň šťastný býti zdál. Po Rudolfovi Albrecht, syn jeho, ciesařem byl. Tomu ne menšie nepřátelstvie s Václavem nežli mezi rodiči jich byla. Ta Gata, Václavova manželka a Albrechtova sestra, žena nad muže opatrnější, velikà prací zru&ila, Pfemilf Václavovi Alexius jeden, v duchovním právě zběhlý, byl jest, kterýž mnohé věci o vzáctnosti Římanno s ním mlově, tak velmě úmysl krále nachýlil, aby Jitku, dcera velmě malůú, jednomu z jasného Vrsinských (sic) rodu za man- želku dal. Odkudž přišlo mezi Ursiny a Českými králi přátelstvie, kteréž u Matúše, téhož rodu kardi- nala, velmě vzáctné bylo. Ten tehdy prošen jsa od Václava Gecia Ubervetanského, v obojím právě zběh- lého, do Čech poslal, skrze ňejž by královstvie pod práva přivedl. Ale překáželi páni čeští, jimžto ne- jisté býti všecky věci zisk jest. Téhož Václava sestra, jménem Anežka, Rudolphovi oddána jest, Rudol- phovu bratru, kterýž v Praze umřev tu leží. Z nie narozen jest Jan, kterýž Albrechta ciesaře při řece Rýnu nedaleko od města Schaffhausen, kdy£ spolu přátelsky cestú jeli; svů rukú zamordoval. Potom pokáním hnut jsa, k Klimentovi Pátému, papeži, kterýž by jemu pokání uložil, do Annony (sic) přijel. Papež, že by ciesaře zamordovánie od ciesaře mělo súzeno býti, odpověděl. Protož přijel do Písas Jan, kdež Jindřich ciesař Sedmý seděl; od kteréhož na- (B) a měščanín pilností a nákladem tak zase ustavenů, že by ščastné vyhoření býti vidíno bylo. Rudolfovi Albrecht syn potomník byl císař. Tomu nemenší nepřízňení s Václavem nežli mezi starostami jejich bychu. Ty Jita, Václavova manželka a Albrechtova sestra, žena nad muže opatrnější, veliká prací roz- trhla. Velmě milý Václavovi Aleš některaký, v právě duchovním učený, byl jest, kterýž mnoho o šlechet- nosti Římenínův s ním rozmlúváše dotovad, až úmysl králnov přivedl, až i Jitu, dcera ješťe malitků, v jasnéj Ursinův rotě některakému Gentilovi v manželství zasnůbil. Odtovad pošla mezi Uraioy a Českými králi přiezeň, kterážto u Matúše, téj jistéj roty kardi- nala, velmě vážena byla. Nebo ten prošen jsa od Václava, Gotha Urbevetanského, v obojím právě vée- ného a radného, do Čech byl poslal, kterýž by krá- lovství pod práva navedl. Ale překážíchu knížata, jimł nejisto býti všecko zisk jest. Toho Václava sestra, jménem Anežka, Rudolfovi oddána, císaře Rudolfa synovi, kterýž v Praze umra, tam pohrabán leží. Z téj narodil se Jan, kterýž Albrechta císaře, strýce svého, u řeky Rýnu nedaleko od městečka Sciafusa, když spůlem přátelsky cestu činíchu, ruků zamordoval. Potom pokáním veden jsa Klimenta Pátého, biskupa najvětšího, jenžby jemu očišťení dopustil, došel jest. Biskup, že císařský vrah od císaře má súzen býti, vece. Protož přišel Jan do Pize, kdež tehdy císař Jindřich, sedmý téhož jména *) Matheum 2. — *) Sciafusa alias Schaffhuszen 2,
199; = 116 ENEAŚE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. tenetur, Pragam ferme universam igne familiari exustam liberalitate regis civiumque diligentia atque impensa ita instaurstam, ut felix incendium fuisse videretur. Rudolfo Albertus filius successerat imperator. Huic non minores inimicitiae cum Venceslao quam inter parentes eorum fuere. Has Jutha, Venceslai coniunx atque Alberti soror, mulier viro cautior, magno labore diremit. Carissimus apud Venceslaum Alexius quidam pontificio iure consultus babitus est. Qui multa de Romanorum nobilitate cum eo locutus usque adeo animum regis illexit, ut Jutham, filiam admodum parvulam, in clara Ursinorum familia gentili cuidam matrimonio spo. ponderit. Hinc secuta inter Ursinos et Bohemiae reges amicitia, quae apud Matthaeum), eiusdem familiae cardinalem, plurimi fuit. Is enim rogatus & Venceslao Gocium Urbevetanum utroque iure consultum in Bohemiam misit, qui regnum sub leges reduceret; sed impedivere principes, quibus incerta esse omnia lucrum est. Huius Venceslai soror nomine Agnes Rudolfo nupsit, imperatoris Rudolfi filio, qui Pragae moriens ibi sepultus iacet. Ex ea natus est Johannes, qui Albertum caesarem, patruum suum, circa flumen Rhenum non lopge ab oppido Sciafusa,") dum simul amice iter agerent, sua manu interfecit. Deinde poenitentia ductus Clementem V., pontificem maximum, qui sibi purgationem indulgeret, apud Avinionem adiit. Pontifex imperatoris occisorem ab impe- ratore iudicandum ait. Venit igitur Pisas Johannes, ubi tum caesar Henricus, VII eius nominis (A) kladem tak zase vystavena, aby se ten oheň šťastný býti zdál. Po Rudolfovi Albrecht, syn jeho, ciesařem byl. Tomu ne menšie nepřátelstvie s Václavem nežli mezi rodiči jich byla. Ta Gata, Václavova manželka a Albrechtova sestra, žena nad muže opatrnější, velikà prací zru&ila, Pfemilf Václavovi Alexius jeden, v duchovním právě zběhlý, byl jest, kterýž mnohé věci o vzáctnosti Římanno s ním mlově, tak velmě úmysl krále nachýlil, aby Jitku, dcera velmě malůú, jednomu z jasného Vrsinských (sic) rodu za man- želku dal. Odkudž přišlo mezi Ursiny a Českými králi přátelstvie, kteréž u Matúše, téhož rodu kardi- nala, velmě vzáctné bylo. Ten tehdy prošen jsa od Václava Gecia Ubervetanského, v obojím právě zběh- lého, do Čech poslal, skrze ňejž by královstvie pod práva přivedl. Ale překáželi páni čeští, jimžto ne- jisté býti všecky věci zisk jest. Téhož Václava sestra, jménem Anežka, Rudolphovi oddána jest, Rudol- phovu bratru, kterýž v Praze umřev tu leží. Z nie narozen jest Jan, kterýž Albrechta ciesaře při řece Rýnu nedaleko od města Schaffhausen, kdy£ spolu přátelsky cestú jeli; svů rukú zamordoval. Potom pokáním hnut jsa, k Klimentovi Pátému, papeži, kterýž by jemu pokání uložil, do Annony (sic) přijel. Papež, že by ciesaře zamordovánie od ciesaře mělo súzeno býti, odpověděl. Protož přijel do Písas Jan, kdež Jindřich ciesař Sedmý seděl; od kteréhož na- (B) a měščanín pilností a nákladem tak zase ustavenů, že by ščastné vyhoření býti vidíno bylo. Rudolfovi Albrecht syn potomník byl císař. Tomu nemenší nepřízňení s Václavem nežli mezi starostami jejich bychu. Ty Jita, Václavova manželka a Albrechtova sestra, žena nad muže opatrnější, veliká prací roz- trhla. Velmě milý Václavovi Aleš některaký, v právě duchovním učený, byl jest, kterýž mnoho o šlechet- nosti Římenínův s ním rozmlúváše dotovad, až úmysl králnov přivedl, až i Jitu, dcera ješťe malitků, v jasnéj Ursinův rotě některakému Gentilovi v manželství zasnůbil. Odtovad pošla mezi Uraioy a Českými králi přiezeň, kterážto u Matúše, téj jistéj roty kardi- nala, velmě vážena byla. Nebo ten prošen jsa od Václava, Gotha Urbevetanského, v obojím právě vée- ného a radného, do Čech byl poslal, kterýž by krá- lovství pod práva navedl. Ale překážíchu knížata, jimł nejisto býti všecko zisk jest. Toho Václava sestra, jménem Anežka, Rudolfovi oddána, císaře Rudolfa synovi, kterýž v Praze umra, tam pohrabán leží. Z téj narodil se Jan, kterýž Albrechta císaře, strýce svého, u řeky Rýnu nedaleko od městečka Sciafusa, když spůlem přátelsky cestu činíchu, ruků zamordoval. Potom pokáním veden jsa Klimenta Pátého, biskupa najvětšího, jenžby jemu očišťení dopustil, došel jest. Biskup, že císařský vrah od císaře má súzen býti, vece. Protož přišel Jan do Pize, kdež tehdy císař Jindřich, sedmý téhož jména *) Matheum 2. — *) Sciafusa alias Schaffhuszen 2,
Strana 117
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 117 imperator, considebat, a quo iussus religionem ingredi heremitarum sancti Augustini in eaque perpetuo paenitere non recusavit. Mortuus est tandem in eadem urbe et in aede sui ordinis se- pultus. Tumulum eius nos eo anno vidimus, quo iussi ab imperatore Friderico III° sponsam eius Leonoram ex Portugallia 5) venientem, sororis tuae filiam, cum aliis collegis ducturi Senas excepimus. Mater eius Johannis") cordata mulier fuit et ingenio feroci. Quae cum accepisset, germanum suum contentum regno Bohemiae oblatum imperium recusasse: At ego, inquit, si rerum potiar glebaque una modo mihi desit, aut quod reliquum est subiiciam, aut imperio excidam. Ferunt in coronatione Venceslai minus novem CC equitum milia apud Pragam ex regia curia cibos accepisse, peditum vero infinitam multitudinem pastam. Subiecisse et Polonos sibi Venceslaum, a quibus invitatus 10) 1292 in civitate Gnesno diadema suscepit. Filium quoque sui nominis XIII annos natum petentibus 1301 Hungaris regem dedisse. Sed cum Bonifacius, pontifex maximus, Carolum adolescentem, Caroli regis Siciliae filium, eo misisset et Hungarorum animi mutarent, filium suum Albae coronatum et sacram simul coronam ad se recepisse, nec diu postea III° et XXX° suae aetatis anno ex ptysi 11) 1305 obisse. Mortem eius Bohemos magno maerore prosecutos. Fuerat enim mansuetus et clementis- simus princeps et admirandus opinione sanctitatis, quae postea vel miraculis confirmata traditur, (A) pomenut jsa do zákona svatého Augustina vjíti a (B) císař, sedíše. Od toho vzal přikázání, aby do zá- v ňem se do smrti káti neodpíral. Umřel jest potom kona všel půstevníkuov svatého Augustina a v nem v témž městě a v kostele svého zákona pochován. aby se věčně kál. Neodepřel, umřel jest pak v témž městě a v kostele svého zákona pohrabán. Hrob Hrob jeho my jsmy toho léta viděli, kteréhož po- jeho ten rok my jsmy viděli, když přikázaní maje sláni jsúce od císaře Fridricha Třetího, abychom nevěstu jeho Leonorii z Portugalí jedúcie, sestry od císaře Fridricha Třetího, choť jeho Eleonoru z Portugalie jducí, sestry tvéj dceru, abychme ji tvé dceru, s jinými jejími do Senas doprovodili (sic). Mátě toho Jana srdce zmužilého byla a smělého. s jiným tovaryšstvem přivezli, do Sen jsmy přijali. Máti toho Jana múdrá žena byla a dóvtipu hroz- Kteráž když uslyšala, že bratr její dosti chtěl mieti ného. Ta když jest uslyšela, že bratr její dosti chtěl na království Českém a podávaným ciesařstvím zhrdal: Ale jáť, die, dosáhnu-li té věci a jediné hrudy toliko na Českém království míti a císařstvím sobě oběco- vaným pozhrdl, řekla: Ale já, jestliže požívati budu se nedostane: nebť to, což zbývá, podmaním, neb z císařství vyjdu. a důjdu věcí všech moci, kdyby mi jedněj to ik ne- dostalo, anebo, což vystává, poddám, anebo z pano- Praví, že při koru[no]vání Václava bez devieti vání vypadnu. Praví, že o korunování Václavovém dvě stě tisícho jízdných od královského dvoru ztravu měli, pěších pak nečíslné množstvie chováno bylo. krom devíti dvě stě tisícnov jízdného z královského dvoru pokrm bráchu a pěších bezčíslné množství Podmanil sobě také i Poláky a v Gnězně korunován jest. Syna pak jména svého ve XIII letech k prosbě krmeno jest a že podmanil i Poláky sobě Václav, od nichž povolán v městě Hnězdnenském korunu Uhróm za krále dal. Ale když Bonifacius papež Karla mládence, Sicilského syna, tam ustanovil a přijal a syna svého jména, třinádete let od naro- rození majícího, prosícím Uhróm krále dal. Ale když Uhrno úmyslové se změnili, syna svého, na Běle- hradě korunovaného, spolu i svatů korunu k sobě Bonifacius, biskup najvětší, Karla mládence, Karlova, vzal a nedluho potom třetího a XXX° věku svého krále Sicilského, syna, tam bíše poslal a Uhrnov léta od neduhu zšel. Smrti jeho Čechové velikým úmyslové byli se změnili, syna svého v Bělehradě korunovaného i svatú spůlem korunu k sobě vzal. zármutkem litovali; nebť jest byl pokojný a pře- Aniž dlúho potom v třetím a třidcátém svého věku milostivý kníže a divný domněniem svatosti, kteráž roku od súchotin umřel jest. Smrt jeho Čechové velikým smutkem provodili; nebo bíše tichý a velmi milostivé kníže a předivný domněním svatého života 1297 1) Portugalia 2. — ") Johannis, Agnes scilicet 2.— 15) invitatur 2. — (1) tabe 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 117 imperator, considebat, a quo iussus religionem ingredi heremitarum sancti Augustini in eaque perpetuo paenitere non recusavit. Mortuus est tandem in eadem urbe et in aede sui ordinis se- pultus. Tumulum eius nos eo anno vidimus, quo iussi ab imperatore Friderico III° sponsam eius Leonoram ex Portugallia 5) venientem, sororis tuae filiam, cum aliis collegis ducturi Senas excepimus. Mater eius Johannis") cordata mulier fuit et ingenio feroci. Quae cum accepisset, germanum suum contentum regno Bohemiae oblatum imperium recusasse: At ego, inquit, si rerum potiar glebaque una modo mihi desit, aut quod reliquum est subiiciam, aut imperio excidam. Ferunt in coronatione Venceslai minus novem CC equitum milia apud Pragam ex regia curia cibos accepisse, peditum vero infinitam multitudinem pastam. Subiecisse et Polonos sibi Venceslaum, a quibus invitatus 10) 1292 in civitate Gnesno diadema suscepit. Filium quoque sui nominis XIII annos natum petentibus 1301 Hungaris regem dedisse. Sed cum Bonifacius, pontifex maximus, Carolum adolescentem, Caroli regis Siciliae filium, eo misisset et Hungarorum animi mutarent, filium suum Albae coronatum et sacram simul coronam ad se recepisse, nec diu postea III° et XXX° suae aetatis anno ex ptysi 11) 1305 obisse. Mortem eius Bohemos magno maerore prosecutos. Fuerat enim mansuetus et clementis- simus princeps et admirandus opinione sanctitatis, quae postea vel miraculis confirmata traditur, (A) pomenut jsa do zákona svatého Augustina vjíti a (B) císař, sedíše. Od toho vzal přikázání, aby do zá- v ňem se do smrti káti neodpíral. Umřel jest potom kona všel půstevníkuov svatého Augustina a v nem v témž městě a v kostele svého zákona pochován. aby se věčně kál. Neodepřel, umřel jest pak v témž městě a v kostele svého zákona pohrabán. Hrob Hrob jeho my jsmy toho léta viděli, kteréhož po- jeho ten rok my jsmy viděli, když přikázaní maje sláni jsúce od císaře Fridricha Třetího, abychom nevěstu jeho Leonorii z Portugalí jedúcie, sestry od císaře Fridricha Třetího, choť jeho Eleonoru z Portugalie jducí, sestry tvéj dceru, abychme ji tvé dceru, s jinými jejími do Senas doprovodili (sic). Mátě toho Jana srdce zmužilého byla a smělého. s jiným tovaryšstvem přivezli, do Sen jsmy přijali. Máti toho Jana múdrá žena byla a dóvtipu hroz- Kteráž když uslyšala, že bratr její dosti chtěl mieti ného. Ta když jest uslyšela, že bratr její dosti chtěl na království Českém a podávaným ciesařstvím zhrdal: Ale jáť, die, dosáhnu-li té věci a jediné hrudy toliko na Českém království míti a císařstvím sobě oběco- vaným pozhrdl, řekla: Ale já, jestliže požívati budu se nedostane: nebť to, což zbývá, podmaním, neb z císařství vyjdu. a důjdu věcí všech moci, kdyby mi jedněj to ik ne- dostalo, anebo, což vystává, poddám, anebo z pano- Praví, že při koru[no]vání Václava bez devieti vání vypadnu. Praví, že o korunování Václavovém dvě stě tisícho jízdných od královského dvoru ztravu měli, pěších pak nečíslné množstvie chováno bylo. krom devíti dvě stě tisícnov jízdného z královského dvoru pokrm bráchu a pěších bezčíslné množství Podmanil sobě také i Poláky a v Gnězně korunován jest. Syna pak jména svého ve XIII letech k prosbě krmeno jest a že podmanil i Poláky sobě Václav, od nichž povolán v městě Hnězdnenském korunu Uhróm za krále dal. Ale když Bonifacius papež Karla mládence, Sicilského syna, tam ustanovil a přijal a syna svého jména, třinádete let od naro- rození majícího, prosícím Uhróm krále dal. Ale když Uhrno úmyslové se změnili, syna svého, na Běle- hradě korunovaného, spolu i svatů korunu k sobě Bonifacius, biskup najvětší, Karla mládence, Karlova, vzal a nedluho potom třetího a XXX° věku svého krále Sicilského, syna, tam bíše poslal a Uhrnov léta od neduhu zšel. Smrti jeho Čechové velikým úmyslové byli se změnili, syna svého v Bělehradě korunovaného i svatú spůlem korunu k sobě vzal. zármutkem litovali; nebť jest byl pokojný a pře- Aniž dlúho potom v třetím a třidcátém svého věku milostivý kníže a divný domněniem svatosti, kteráž roku od súchotin umřel jest. Smrt jeho Čechové velikým smutkem provodili; nebo bíše tichý a velmi milostivé kníže a předivný domněním svatého života 1297 1) Portugalia 2. — ") Johannis, Agnes scilicet 2.— 15) invitatur 2. — (1) tabe 2.
Strana 118
1805 118 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ, Johanni, Brixinonensi episcopo (si vera est fama) per quietem aparens, cum eum tristem flentemque reperisset, interrogavit, quaenam esset causa maestitiae. Dicenti se mortem eius aequo animo ferre non posse, incredulitatem exprobravit, qui sacris eloquiis fidem non adhiberet, in quibus haec verba potuisset aliquando legisse: Cum te consumptum putaveris, orieris ut lucifer et habebis fiduciam praeposita tibi spe, et defossus securus dormies requiescens, nec erit, qui te exterreat, et deprecabuntur faciem tuam plurimi. Subigensque parvam eius esse fidem atque inanem, si mortem iustorum miseram putaret, repente disparuit. Episcopus excitatus verba quidem sibi dicta memoriae tenuit, sed ubinam scripta essent in sacro codice, prorsus ignoravit, Evoluto autem concordanciarum libro XI? apud Job capitulo,!?2) quod querebat, invenit Ad tumulum autem eius insignis latro cum accessisset, exprobrans mortuo vitam, lapideae statuae super sepulchrum iacenti colaphum incussit. Nec mora caecitate percussus, impietatis suae poenam dedit. Statua postmodum in sacrario erecta est et alia aenea loco eius reposita, Johannis Brabantini, egregii statuarii, nobile opus. Venceslao filius eius successit, quamvis eodem nomine, moribus tamen longe dispar. Qui cum ebrietati et turpissimae parti corporis dies noctesque induigeret et aliorum bona diriperet, aliorum (A) potom také divy potvrzena jest. Janovi, Brixen- skému biskupu, (ač pravá jest pověst), ve snách se okázav, když jej plačícieho a smutného uzřel, otázal se, která by byla příčina toho; odpovídajíciemu. že by smrti jeho veselů myslí néstíi nemohl, nedóvěru trestal, kterýž by svatým písmóm nevěřil, v kterýchž by tato slova mohl někdy čiesti: Když by se zby- náti nadál, vzejdeš jakZto dennice a budeš mieti dnověrnost, předlože sobě naději, a pochován jsa bezpečně spáti budeš, odpočívati budeš, aniž bude, ktož by tě straëil. A žádati budú tváři tvé mnozie. A přidav, že by malá byla jeho víra a marná, jestliže by smrt svatých biednü bjti mnél, hned zmizal. Biskup procítiv slova jistě sobě mluvená v paměti měl, ale kde by psána byla v svatém písmě, ovšem nevěděl. Přeběh však kniehy konkordací v XI kap. u Joba, což hledal, nalezl. K hrobu pak jeho jeden veliký lotr když pristüápil, domlüvaje mrtvému télu kamennému obrazu nad hrobem ležíciemu políček dal a hned slepotů poražen jsa za nešlechetnost svů odplatu vzal. Obraz potom ten v svatý pozdvižen jest a jiný mosazný na tom místě položen, Jana Barbantýnského, výborného obrazno mistra, zname- nitý skutek. O Václavovi, českém králi sedmém. Kapitola XXIX. — Po Václavovi syn jeho kra- loval, ačkoli téhož jména, mravy však daleko ne- rovný. Kterýž když se na ožrajství a na najmrzutějšie stranu života ve dne i v noci oddával a jiných statek odjímal, s cizími ženami obcoval, v Holomůci, mo- 1) apud Job capitalo II querebat 2. (B) a osviecení jeho, kteréž potom i divy utvrzeno býti praví. Neb Janovi, Brixinonenskému biskupovi (ač pravá jest pověst), v pokoji zjevil se; když jeho smutného a kvílícího nalezl, otázal, která by byla příčina smutku jeho. A když řekl, že smrti jeho úmyslem pokojným nemóže snésti, i žehnal jeho ne- dověrnost, jenž by svatým výmluvám víry nepřikládal, v nichž by tato slova mohl někdy čísti: Když se pokaženým býti domnívati budeš, tedy rozejdeš jako dennice a míti budei doufánf predlotiv sobé naději a ukonaný bezpečně spátí budeš odpočívaje, aniž jest, kto by tě zastrašil; a modliti se budú tváři tvéj mnozí. A potom řka, že malá jest jeho víra a marná, ač smrt spravedlivých bídnú býti mněl by, i zmizal. Biskup procitiv Feë zajisté sobé mluvend na paměti měl, ale kde by psána byla v svatých knihách, ovšem nevěděl jest. Ale převrha knihy srovnání písem, v jedenáctéj Joba kapitnle, což hledal, nalezl jest. Pak k hrobu jeho kdyš znamenitý lotr bíše přišel, banějíc mrtvého život, kamennému slú- povi na hrobé le£ícímu pohlavek dal, i bez meškání slepotá udefen, nedovérnosti svéj moku a pomstu vzal Sláp potom v svatyně zdvižen jest a jiný mě- děný miesto onono položen, Jana Brabantiského, výborného slúpnáře, ušlechtilý účinek. Po Václavovi syn jeho povstal, ačkoli týmž jménem, však mravy daleko nepodobný. Jenž když opilstvu a najmrzutější částce těla dnem i nocí svo- loval a jiných zboží roztrhával a cizím ženám po- směch činil, v Olomúci, moravském městě, když sám
1805 118 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ, Johanni, Brixinonensi episcopo (si vera est fama) per quietem aparens, cum eum tristem flentemque reperisset, interrogavit, quaenam esset causa maestitiae. Dicenti se mortem eius aequo animo ferre non posse, incredulitatem exprobravit, qui sacris eloquiis fidem non adhiberet, in quibus haec verba potuisset aliquando legisse: Cum te consumptum putaveris, orieris ut lucifer et habebis fiduciam praeposita tibi spe, et defossus securus dormies requiescens, nec erit, qui te exterreat, et deprecabuntur faciem tuam plurimi. Subigensque parvam eius esse fidem atque inanem, si mortem iustorum miseram putaret, repente disparuit. Episcopus excitatus verba quidem sibi dicta memoriae tenuit, sed ubinam scripta essent in sacro codice, prorsus ignoravit, Evoluto autem concordanciarum libro XI? apud Job capitulo,!?2) quod querebat, invenit Ad tumulum autem eius insignis latro cum accessisset, exprobrans mortuo vitam, lapideae statuae super sepulchrum iacenti colaphum incussit. Nec mora caecitate percussus, impietatis suae poenam dedit. Statua postmodum in sacrario erecta est et alia aenea loco eius reposita, Johannis Brabantini, egregii statuarii, nobile opus. Venceslao filius eius successit, quamvis eodem nomine, moribus tamen longe dispar. Qui cum ebrietati et turpissimae parti corporis dies noctesque induigeret et aliorum bona diriperet, aliorum (A) potom také divy potvrzena jest. Janovi, Brixen- skému biskupu, (ač pravá jest pověst), ve snách se okázav, když jej plačícieho a smutného uzřel, otázal se, která by byla příčina toho; odpovídajíciemu. že by smrti jeho veselů myslí néstíi nemohl, nedóvěru trestal, kterýž by svatým písmóm nevěřil, v kterýchž by tato slova mohl někdy čiesti: Když by se zby- náti nadál, vzejdeš jakZto dennice a budeš mieti dnověrnost, předlože sobě naději, a pochován jsa bezpečně spáti budeš, odpočívati budeš, aniž bude, ktož by tě straëil. A žádati budú tváři tvé mnozie. A přidav, že by malá byla jeho víra a marná, jestliže by smrt svatých biednü bjti mnél, hned zmizal. Biskup procítiv slova jistě sobě mluvená v paměti měl, ale kde by psána byla v svatém písmě, ovšem nevěděl. Přeběh však kniehy konkordací v XI kap. u Joba, což hledal, nalezl. K hrobu pak jeho jeden veliký lotr když pristüápil, domlüvaje mrtvému télu kamennému obrazu nad hrobem ležíciemu políček dal a hned slepotů poražen jsa za nešlechetnost svů odplatu vzal. Obraz potom ten v svatý pozdvižen jest a jiný mosazný na tom místě položen, Jana Barbantýnského, výborného obrazno mistra, zname- nitý skutek. O Václavovi, českém králi sedmém. Kapitola XXIX. — Po Václavovi syn jeho kra- loval, ačkoli téhož jména, mravy však daleko ne- rovný. Kterýž když se na ožrajství a na najmrzutějšie stranu života ve dne i v noci oddával a jiných statek odjímal, s cizími ženami obcoval, v Holomůci, mo- 1) apud Job capitalo II querebat 2. (B) a osviecení jeho, kteréž potom i divy utvrzeno býti praví. Neb Janovi, Brixinonenskému biskupovi (ač pravá jest pověst), v pokoji zjevil se; když jeho smutného a kvílícího nalezl, otázal, která by byla příčina smutku jeho. A když řekl, že smrti jeho úmyslem pokojným nemóže snésti, i žehnal jeho ne- dověrnost, jenž by svatým výmluvám víry nepřikládal, v nichž by tato slova mohl někdy čísti: Když se pokaženým býti domnívati budeš, tedy rozejdeš jako dennice a míti budei doufánf predlotiv sobé naději a ukonaný bezpečně spátí budeš odpočívaje, aniž jest, kto by tě zastrašil; a modliti se budú tváři tvéj mnozí. A potom řka, že malá jest jeho víra a marná, ač smrt spravedlivých bídnú býti mněl by, i zmizal. Biskup procitiv Feë zajisté sobé mluvend na paměti měl, ale kde by psána byla v svatých knihách, ovšem nevěděl jest. Ale převrha knihy srovnání písem, v jedenáctéj Joba kapitnle, což hledal, nalezl jest. Pak k hrobu jeho kdyš znamenitý lotr bíše přišel, banějíc mrtvého život, kamennému slú- povi na hrobé le£ícímu pohlavek dal, i bez meškání slepotá udefen, nedovérnosti svéj moku a pomstu vzal Sláp potom v svatyně zdvižen jest a jiný mě- děný miesto onono položen, Jana Brabantiského, výborného slúpnáře, ušlechtilý účinek. Po Václavovi syn jeho povstal, ačkoli týmž jménem, však mravy daleko nepodobný. Jenž když opilstvu a najmrzutější částce těla dnem i nocí svo- loval a jiných zboží roztrhával a cizím ženám po- směch činil, v Olomúci, moravském městě, když sám
Strana 119
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 119 uxoribus illuderet, apud Olomucium,13) Moraviae civitatem, dum solus in domo decani pontificalis 130s aedis perambulat, 14) tribus vulneribus confossus duo de XX" natus annos interiit. Ignoratus est necis autor, quamvis Conradus, eques Turingus, cruentum gestans pugionem exire regiam visus fuerit- Nam is prius obtruncatus est populari tumultu, quam crimen confiteretur. Venerat forte eo tempore Pragam dux Carinthiae Henricus, 15) cui altera ex sororibus regis nomine Anna natu maior iam pridem nupserat. Hunc Bohemi regem sibi deligunt. Id aegre fert Albertus imperator, qui repente coactis copiis Bohemiam ingressus Henricum regno deturbat Rudolfumque, filium suum, regem constituit. Elisabeth 18), senioris Venceslai relicta, in matrimonium ei tradita, quo regnum eius solidius esset. Qui, cum magna Bohemorum spe regnare coepisset, subitaneo morbo correptus primo regni sui anno absque liberis decessit. Ob cuius obitum dissidentes inter se Bohemi alii Fridericum, Rudolfi fratrem, alii Henricum, 1907 quem deieceraut, petierunt. Vicit Henrici factio trucidatis alterius partis autoribus, 17) et quamvis Albertus imperator cum magnis copiis Bohemiam ingressus regionem longe lateque afflixerit, Hen- ricum tamen regno deiicere 13) non potuit, prius a nepote, ut ante diximus, occisus, quam medi- tata 15) in Bohemos exequeretur. (A) ravském městě, když sám v domu děkana biskup- ského kostela se procházel, třmi ranami zaboden jest, dvamezcietma let maje umřel. Kto by té smrti puovod byl, nevědí, ačkoli Kundrát rytieř, Durynk, krvavý nesa tesák, vyjíti z pokoje vidín byl. A ten prvé osekán jest od lidského zbúřenie, než se v účinku poznal. O Rudolphovi, českém králi osmém. Kapitola XXX. — Přišel jest příhodů toho času do Prahy kníže Karintské Jindřich, za kteréhož druhá z sestr krále, jménem Anna, staršie, již dána byla. Toho Čechové králem sobě zvolili. To pak velmi Albrechtovi proti mysli bylo ciesaři, kterýž rychle sebrav vojsko, do Čech vtrhl, Jindřícha z krá- lovstvie stiskl a Rudolpha, syna svého, králem usta- novil. Alžběta, vdova staršího Václava, jemu za man- želku dána jest, aby tiem jeho královstvie pevnějšíe bylo. Kterýžto když s veliků nadějí Čechno kralo- vati počal, náhlým neduhem prvnieho léta králov- stvie svého bez dědicno umřel. O Jindřichovi, českém králi devátém. Kapitola XXXI. — Po smrti Rudolpha rozdvojeni Pro jehožto smrt rozbroj maje mezi sebú Če- jsúce mezi sebú Čechové (neb) jiní Fridricha, Ru- chové, jiní Fridricha, Rudolfova bratra, jiní Jin- dolfova bratra, a jiní Jindřicha, kteréhož ssadili, dřicha, jehož bychu odvalili, žádáchu. Přemohl[a] žádali. Přemohla Jindřichova strana a původové Jindřichova strana, zmordujíc druhéj strany mno- druhé strany zmordováni jsů. A ač Albrecht císař žitele. A ačkolivěk císař Albrecht s velikými voj- velikým vojskem do Čech vtrh, zemi velmě pohubil, skami do Čech přijev království na šíř i na zdél Jindřicha však z královstvíe ssaditi nemohl, prvé potrápil, Jindřicha však s království svrci nemohl, od strýce — jakož jsmy napřed pověděli — zabit prvé od vnuka (jakož jsmy prvé řekli), zabit, nežli, jsa, nežli umíňení svého v Čechách došel. Nastal což zamínil na Čechy, dokonal. Po Albrechtovi na- Přišel bíše náhodů v ten čas do Prahy vévoda Korutanský Jindřich, jemuž jedna z sestr krále, jmé- nem Anna, narozením větší, již před tím byla od- dána. Toho Čechové krále sobě volichu. To nelibo bylo Albrechtovi císařovi, jenž úprkem sebrav vojsky, do Čech vtrhl, Jindřicha z království vypudil a Ru- dolfa, syna svého, krále ustavil. Elška, staršieho Václava žena ovdovělá, v manželství jemu dána, aby tím království jeho pevnější bylo. Ten když u ve- likéj Čechův naději kralovati bíše počal, náhlým neduhem jsa napaden, prvnieho království svého léta bez dětí sšel. (B) v domu děkana biskupského kostela rozcházíše, třmi ranami zboden, osmnadcte let od narození maje, zahynul jest. Nevědín jest smrti téj spachtitel, ač- kolivěk Konrad, pán Durynk, krvavý meč nesa vy- jíti z síně královskéj vidín jest. Nebo ten prve osekán jest od lidského klopotu, nežli vinu vyznal. 12) Olomuncum 2. — 14) perombulabat 2. — 13) Enricus 2. — 15) Elizabeth 2 a tak niže. — 17) auctoribus 2. — 15) eiicere 2. — 17) meditate 3.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 119 uxoribus illuderet, apud Olomucium,13) Moraviae civitatem, dum solus in domo decani pontificalis 130s aedis perambulat, 14) tribus vulneribus confossus duo de XX" natus annos interiit. Ignoratus est necis autor, quamvis Conradus, eques Turingus, cruentum gestans pugionem exire regiam visus fuerit- Nam is prius obtruncatus est populari tumultu, quam crimen confiteretur. Venerat forte eo tempore Pragam dux Carinthiae Henricus, 15) cui altera ex sororibus regis nomine Anna natu maior iam pridem nupserat. Hunc Bohemi regem sibi deligunt. Id aegre fert Albertus imperator, qui repente coactis copiis Bohemiam ingressus Henricum regno deturbat Rudolfumque, filium suum, regem constituit. Elisabeth 18), senioris Venceslai relicta, in matrimonium ei tradita, quo regnum eius solidius esset. Qui, cum magna Bohemorum spe regnare coepisset, subitaneo morbo correptus primo regni sui anno absque liberis decessit. Ob cuius obitum dissidentes inter se Bohemi alii Fridericum, Rudolfi fratrem, alii Henricum, 1907 quem deieceraut, petierunt. Vicit Henrici factio trucidatis alterius partis autoribus, 17) et quamvis Albertus imperator cum magnis copiis Bohemiam ingressus regionem longe lateque afflixerit, Hen- ricum tamen regno deiicere 13) non potuit, prius a nepote, ut ante diximus, occisus, quam medi- tata 15) in Bohemos exequeretur. (A) ravském městě, když sám v domu děkana biskup- ského kostela se procházel, třmi ranami zaboden jest, dvamezcietma let maje umřel. Kto by té smrti puovod byl, nevědí, ačkoli Kundrát rytieř, Durynk, krvavý nesa tesák, vyjíti z pokoje vidín byl. A ten prvé osekán jest od lidského zbúřenie, než se v účinku poznal. O Rudolphovi, českém králi osmém. Kapitola XXX. — Přišel jest příhodů toho času do Prahy kníže Karintské Jindřich, za kteréhož druhá z sestr krále, jménem Anna, staršie, již dána byla. Toho Čechové králem sobě zvolili. To pak velmi Albrechtovi proti mysli bylo ciesaři, kterýž rychle sebrav vojsko, do Čech vtrhl, Jindřícha z krá- lovstvie stiskl a Rudolpha, syna svého, králem usta- novil. Alžběta, vdova staršího Václava, jemu za man- želku dána jest, aby tiem jeho královstvie pevnějšíe bylo. Kterýžto když s veliků nadějí Čechno kralo- vati počal, náhlým neduhem prvnieho léta králov- stvie svého bez dědicno umřel. O Jindřichovi, českém králi devátém. Kapitola XXXI. — Po smrti Rudolpha rozdvojeni Pro jehožto smrt rozbroj maje mezi sebú Če- jsúce mezi sebú Čechové (neb) jiní Fridricha, Ru- chové, jiní Fridricha, Rudolfova bratra, jiní Jin- dolfova bratra, a jiní Jindřicha, kteréhož ssadili, dřicha, jehož bychu odvalili, žádáchu. Přemohl[a] žádali. Přemohla Jindřichova strana a původové Jindřichova strana, zmordujíc druhéj strany mno- druhé strany zmordováni jsů. A ač Albrecht císař žitele. A ačkolivěk císař Albrecht s velikými voj- velikým vojskem do Čech vtrh, zemi velmě pohubil, skami do Čech přijev království na šíř i na zdél Jindřicha však z královstvíe ssaditi nemohl, prvé potrápil, Jindřicha však s království svrci nemohl, od strýce — jakož jsmy napřed pověděli — zabit prvé od vnuka (jakož jsmy prvé řekli), zabit, nežli, jsa, nežli umíňení svého v Čechách došel. Nastal což zamínil na Čechy, dokonal. Po Albrechtovi na- Přišel bíše náhodů v ten čas do Prahy vévoda Korutanský Jindřich, jemuž jedna z sestr krále, jmé- nem Anna, narozením větší, již před tím byla od- dána. Toho Čechové krále sobě volichu. To nelibo bylo Albrechtovi císařovi, jenž úprkem sebrav vojsky, do Čech vtrhl, Jindřicha z království vypudil a Ru- dolfa, syna svého, krále ustavil. Elška, staršieho Václava žena ovdovělá, v manželství jemu dána, aby tím království jeho pevnější bylo. Ten když u ve- likéj Čechův naději kralovati bíše počal, náhlým neduhem jsa napaden, prvnieho království svého léta bez dětí sšel. (B) v domu děkana biskupského kostela rozcházíše, třmi ranami zboden, osmnadcte let od narození maje, zahynul jest. Nevědín jest smrti téj spachtitel, ač- kolivěk Konrad, pán Durynk, krvavý meč nesa vy- jíti z síně královskéj vidín jest. Nebo ten prve osekán jest od lidského klopotu, nežli vinu vyznal. 12) Olomuncum 2. — 14) perombulabat 2. — 13) Enricus 2. — 15) Elizabeth 2 a tak niže. — 17) auctoribus 2. — 15) eiicere 2. — 17) meditate 3.
Strana 120
1810 120 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Successit Alberto Henricus VII, de guo paulo ante mentionem fecimus, comes Lucemburgensis, consilio et animo iuxta potens. Is Elisabeth, alteram Venceslai sororem VIII et X annos natam, clam iussam ad se venire apud Spiram, Galliae civitatem, Johanni filio suo IIII'" annis minori matrimonio coniunxit. Eodemque tempore tribus comparatis exercitibus unum ipse in Italiam duxit adversus Brixienses, quos armis evictos*) imparata facere compulit Lombardosque omnes in potestatem accepit; alterum adversus comites Virtembergenses direxit, sacro imperio rebelles, quibus ex LXXX' castellis ac munitissimis oppidis, quae obtinebant, duo et LXX' armis expugnata ademit; tertium ex Franconibus ac Baioariis comparatum duce Petro, archiepiscopo Maguntino, cum filio in Bohemiam misit. Hic est ille Henricus, qui Romae coronatus renitente Ruberto *'), rege Neapolitano, Florentiam obsidione arctissima ??) cinxit, Pisas Senasque in potestate habuit et apud Bonum- conventum in agro Senensi hostili fraude veneno extinctus fertur, cuius corpus in vetusto ac nobili Pisarum templo sublimi loco post aram maiorem amici condiderunt. Pugnatum est in Bohemia pluribus locis, cum alii Bohemorum Johannem regnare cuperent, alii Henrico studerent, qui iam cum tribus imperatorum filiis de regni possessione contendisset. Obsesaa est denique Praga, regni caput, diuque oppugnata, cum Henricus et marchio Misnensis haud pigre moenia tuerentur, ad ex- (A) jest po Albrechtori Jindfich Sedmy, o kterómż jsmy málo prvé zmienku učinili, hrabie Lucemburský, raddń a udatností velmě vzáctný. Ten Alžbětě, druhé Václavově sestře, v XVIII letech, tajně kázav k sobě přijíti do Špíru, Gallického města, Janovi, syno svému, čtyřmi lety mladšiemu, ji za manželku dal. Téhož také času tři sebrav vojska, jedno sám do Vlach vedl proti Brixenským; kteréžto přemoh k poddanosti sobě přinutil a Lombardy všecky sobě podmanil. Druhé proti hrabím wirtmberským poslal, svatému císařstvie odporným. Jimžto z osmdesáti zámkuo a nsajohbrazenějšícch měst, kteráž drželi, sedmdesáte a dva oděním dobyv, odjal. Třetí z Fran- kuo a Bavořan sebrané s vuodcím Petrem, arci- biskupem Mohutským, s synem svým do Čech poslal. Toť jest ten Jindřich, kterýž v Římě korunován jsa, odpirajiciemu Rubertovi, króli Neapolitanskému, Flo- rencii silně oblehl, Pízy a Senezie v moci své měl a u českého konventu na poli Senenském nepřátel- skú lstí jedem otráven jest. Jehožto tělo v starém a znamenitém chrámě Pizském na vysokém místě za voltářem přátelé pochovali. Bojováno bylo v Če- chách na mnohých místech, když jiní z Čechuo, aby Jan kraloval, žádali a jiní Jindřichovi přáli, kterýž by již se třmi ciesařskými syny o obdrženie krá- lovstvie válel. Obležena jest potom Praha, králov- stvie hlava, a dláho dobývána byla, ješto Jindřich a margkrabě Miešenský udatně zdí bránili. Napo- (B) stal Jindřich Sedmý, o ňemž jsmy málo předtím mluvili a zmínku učinili, brabie Lucenburgensky, radá i myslí velmi mocný. Ten Alžbětn, drabá sestru Václavovu, osmnádcte let narozenů, tajně k sobě při- jíti kázav, v Špíře, vlaském městě, Janovi, synu svému, čtyřmi lety mladšímu, v manželství jest spojil- A vtom časi tři vojska sebrav, on jedno do Vlach vedl protiv Brixienským, kteréž oděním obklíčiv při- kázání své učiniti přinutil a Lombardy všecky v svů moc vzal; druhé protiv brabiem Wirtenbergenským poslal, svatému císařství odpírcím, jimžto z osmde- sáti hrádkuov a velmě ohrazených městeček, kteréž držíchu, dvě a sedmdesáte mečem dobyté odjal. Třetí vojsko z Frankuov a Bavorů sebrané s vůdcím Petrem, arcibiskupem Mohučským, s synem do Čech poslal. Tentot jest ten Jindfich, kterýž v Římě ko- ronován (když tomu odporen byl Rupert, král Neo- politanský), Florencí obležením velmě tvrdým byl obklíčil, Pízanské a Senenské města v moci měl a v Bonu konventu na pole Senenskéj nepřátelská lstí od jedu (jakož praví) umřel jest. Jehož tělo v starém a slavném Pízanském chrámu na vysokém místě za oltářem větším přátelé pochováchu. Bojováno jest v Čechách na mnohých místech, kdyžto někteří z Če- chův Jana kralovati žádáchu, jiní Jindřichovi píléchů, kterýž již se třmi císařovými syny o království držení sváříše se. Obležena jest však Praha, království hlava, a dlůho dobývána, když Jindřich a markrabie míšněnský nelenivě zdí obraňováchu. Najposléz však 2°) cinctos 2. — 2!) Ruperto 3. — *?) artissima 2.
1810 120 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Successit Alberto Henricus VII, de guo paulo ante mentionem fecimus, comes Lucemburgensis, consilio et animo iuxta potens. Is Elisabeth, alteram Venceslai sororem VIII et X annos natam, clam iussam ad se venire apud Spiram, Galliae civitatem, Johanni filio suo IIII'" annis minori matrimonio coniunxit. Eodemque tempore tribus comparatis exercitibus unum ipse in Italiam duxit adversus Brixienses, quos armis evictos*) imparata facere compulit Lombardosque omnes in potestatem accepit; alterum adversus comites Virtembergenses direxit, sacro imperio rebelles, quibus ex LXXX' castellis ac munitissimis oppidis, quae obtinebant, duo et LXX' armis expugnata ademit; tertium ex Franconibus ac Baioariis comparatum duce Petro, archiepiscopo Maguntino, cum filio in Bohemiam misit. Hic est ille Henricus, qui Romae coronatus renitente Ruberto *'), rege Neapolitano, Florentiam obsidione arctissima ??) cinxit, Pisas Senasque in potestate habuit et apud Bonum- conventum in agro Senensi hostili fraude veneno extinctus fertur, cuius corpus in vetusto ac nobili Pisarum templo sublimi loco post aram maiorem amici condiderunt. Pugnatum est in Bohemia pluribus locis, cum alii Bohemorum Johannem regnare cuperent, alii Henrico studerent, qui iam cum tribus imperatorum filiis de regni possessione contendisset. Obsesaa est denique Praga, regni caput, diuque oppugnata, cum Henricus et marchio Misnensis haud pigre moenia tuerentur, ad ex- (A) jest po Albrechtori Jindfich Sedmy, o kterómż jsmy málo prvé zmienku učinili, hrabie Lucemburský, raddń a udatností velmě vzáctný. Ten Alžbětě, druhé Václavově sestře, v XVIII letech, tajně kázav k sobě přijíti do Špíru, Gallického města, Janovi, syno svému, čtyřmi lety mladšiemu, ji za manželku dal. Téhož také času tři sebrav vojska, jedno sám do Vlach vedl proti Brixenským; kteréžto přemoh k poddanosti sobě přinutil a Lombardy všecky sobě podmanil. Druhé proti hrabím wirtmberským poslal, svatému císařstvie odporným. Jimžto z osmdesáti zámkuo a nsajohbrazenějšícch měst, kteráž drželi, sedmdesáte a dva oděním dobyv, odjal. Třetí z Fran- kuo a Bavořan sebrané s vuodcím Petrem, arci- biskupem Mohutským, s synem svým do Čech poslal. Toť jest ten Jindřich, kterýž v Římě korunován jsa, odpirajiciemu Rubertovi, króli Neapolitanskému, Flo- rencii silně oblehl, Pízy a Senezie v moci své měl a u českého konventu na poli Senenském nepřátel- skú lstí jedem otráven jest. Jehožto tělo v starém a znamenitém chrámě Pizském na vysokém místě za voltářem přátelé pochovali. Bojováno bylo v Če- chách na mnohých místech, když jiní z Čechuo, aby Jan kraloval, žádali a jiní Jindřichovi přáli, kterýž by již se třmi ciesařskými syny o obdrženie krá- lovstvie válel. Obležena jest potom Praha, králov- stvie hlava, a dláho dobývána byla, ješto Jindřich a margkrabě Miešenský udatně zdí bránili. Napo- (B) stal Jindřich Sedmý, o ňemž jsmy málo předtím mluvili a zmínku učinili, brabie Lucenburgensky, radá i myslí velmi mocný. Ten Alžbětn, drabá sestru Václavovu, osmnádcte let narozenů, tajně k sobě při- jíti kázav, v Špíře, vlaském městě, Janovi, synu svému, čtyřmi lety mladšímu, v manželství jest spojil- A vtom časi tři vojska sebrav, on jedno do Vlach vedl protiv Brixienským, kteréž oděním obklíčiv při- kázání své učiniti přinutil a Lombardy všecky v svů moc vzal; druhé protiv brabiem Wirtenbergenským poslal, svatému císařství odpírcím, jimžto z osmde- sáti hrádkuov a velmě ohrazených městeček, kteréž držíchu, dvě a sedmdesáte mečem dobyté odjal. Třetí vojsko z Frankuov a Bavorů sebrané s vůdcím Petrem, arcibiskupem Mohučským, s synem do Čech poslal. Tentot jest ten Jindfich, kterýž v Římě ko- ronován (když tomu odporen byl Rupert, král Neo- politanský), Florencí obležením velmě tvrdým byl obklíčil, Pízanské a Senenské města v moci měl a v Bonu konventu na pole Senenskéj nepřátelská lstí od jedu (jakož praví) umřel jest. Jehož tělo v starém a slavném Pízanském chrámu na vysokém místě za oltářem větším přátelé pochováchu. Bojováno jest v Čechách na mnohých místech, kdyžto někteří z Če- chův Jana kralovati žádáchu, jiní Jindřichovi píléchů, kterýž již se třmi císařovými syny o království držení sváříše se. Obležena jest však Praha, království hlava, a dlůho dobývána, když Jindřich a markrabie míšněnský nelenivě zdí obraňováchu. Najposléz však 2°) cinctos 2. — 2!) Ruperto 3. — *?) artissima 2.
Strana 121
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 121 tremum tamen oppidanorum proditione Johanni tradita; hostis in arcem sese recepit nec multis post diebus in Carinthiam profugit. Ex eo tempore usque ad Sigismundum imperatorem Bohemia in potestate Lucemburgensium ??) per annos ferme OCXXVI fuit. Johannes potenti manu regnum guber- navit et patre in Italia agente apud Germanos vicario nomine administravit imperium; patre vero defuncto cum plurimae Italiae civitates ei sese dedissent, penetravit Alpes cum exercitu easque non paucis annis tutatus est, dum Fridericus Austriae et Ludovicus?*) Baioariae princeps de Romano imperio inter se contendunt. Fuerunt ei et cum coniuge graves dissensiones, baro- nibus regni reginam a rege subtrahentibus tamquam Bohemorum inimico, qui Theutones?5*) im- primis haberet acceptos. Ventum est ad arma, affectum magnis calamitatibus regem; vix tandem compositae lites. Post haec Egra a Johanne recepta est et Vratislaviensium civitas, quam dux Sclesiae occuparat Henricus, Legnitium **) quoque et complures aliae?") Slesiae civitates Johanni subiiciuntur. Geritur et adversus Austriales?*) bellum, in quo victor Johannes suos milites praeda non modica ditat. milibus marcarum argenti ius suum cedit. commeatibus abire compellitur. Caecus affectus (A) sledy však měšťan nevěrů Janovi jest dána. Ne- přietel na hrad vjel. Ne po mnoha potom dnech Jindřích do Karinthí ušel. Od toho času až do ciesaře Sigmunda Česká země v moci Lucemburských jednak za sto a za XXVI let byla. O Janovi, českém králi desátém. Ka- pitola XXXII. — Jan silná ruká královstvie zpra- voval a otec jeho v Vlašiech u Germanuo místo fieho řiedil císařstvíe. Po smrtí pak otce, když mnohá vlaská města jemu se poddala, protáhl jest Alpes hory vojskem a je nemalými lety ubezpečil, když se Fridrich Rakúský a Ludvík Bavorský, knie- žata, o Éimské ciesafstvie spolu hadrovali. Byly jsü jemu i s ženú těžké ruoznice, ješto páni zemští královnu od krále vedli jakžto od českého nepřietele, kterýž Němce prvé v vzáctnosti měl. Vznikla jest vojna & hubeaím velmě královstvie trápeno. Sotva potom smluveny jsú ty ruoznice; potom Cheb od Jana vzato jest, Vratislavské město, kteréž vývoda Slezský držel Jindřich; Legnič také a mnohá jiná slezská města Janovi se poddala. Učiňen jest i proti Rakuíanón boj, v kterémz svítéziv Jan, drábstvo své lúpeží nemalů zbohatěl. Když královstvie Pol- ského pokojně obdržeti nemohl, od Kazimíra vzav XX tisícuo hřiven střícbra, jemu ho zase postópil. Krakov vojskem oblehl; ale nemaje dostatečných drábuo, odtrhl. Slepý učiňen jsa, od krále Franč- ského proti Anglickým ku pomoci povolán jsa, s ve- liku jízdných silů přiebuznému pomoc nesa, boji se Cum regnum Poloniae quiete obtinere non posset, Casimiro acceptis XX" Crocoviam tamen obsidione cingit; sed deficientibus (sie!) a rege Francorum adversus Anglicos in (B) měščanův vydáním Janovi poddana; nepfietel na hrad se vebral a ne po mnohých dnech do Korutan jest uvrhl (sic). Od toho času až do Zigmunda cí- saře Čechy v moci Lucenborgenských za let jakżto sto a šest a dvadcet byly. Jan mocná rukü království spravoval, a když otec ve Vlaších pracoval, on v Němcích úředničím jménem spravoval císařství. Ale když otec umřel, když mnohá vlaská města jemu se byla poddala, proskočil hory s vojskem a je ne za nemnohá léta obraňoval, když Fridrich Rakúský a Ludvík, Bavor- ské kníže, o Římské císařství mezi sebú se vadili. Bychbu jemu i s żenó tóżkó ruoznice; neb páni krá- levnu od króle odtrhováchu jakZto od neptietele Čechuov, jenž Němce prvnější měl a vzácnější. Přišlo jest na oruží, trýzňeno velikými nátisky království, sotva potom uložení svárové. Potom Cheb od Jana vzat jest a Vratislavěnínův město, kteréžto kníže Slezský Jindřich bíše zaměstaal. Lenin také i jiná mnohá Slezská města Janovi se poddala. Veden byl i proti Rakusicóm boj, v ňemž vítěz Jan své ry- tieře lúpežem nemalým obohatil. Když království Polského pokojné drzeti nemobl, Kazimírovi, vzem dvadceti tisíc hřiven stříbra, právo své pustil. Avšak Krakov oblehl; ale když nedostávalo spíže a po- třeb, odjeti jest mosel. Slep učiňen jsa, od krále Franského proti Englišóm ku pomoci vyvolán s pře- výborných pánů pomocí přieteli svému obveselení 33) Luzemburgensium 2. — ?*) Ludvicus 2. — *5) Theutonos 8. — **) Lignitium 3. — *', quam plures 2. — ) An- strales 2. 1810 1813
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 121 tremum tamen oppidanorum proditione Johanni tradita; hostis in arcem sese recepit nec multis post diebus in Carinthiam profugit. Ex eo tempore usque ad Sigismundum imperatorem Bohemia in potestate Lucemburgensium ??) per annos ferme OCXXVI fuit. Johannes potenti manu regnum guber- navit et patre in Italia agente apud Germanos vicario nomine administravit imperium; patre vero defuncto cum plurimae Italiae civitates ei sese dedissent, penetravit Alpes cum exercitu easque non paucis annis tutatus est, dum Fridericus Austriae et Ludovicus?*) Baioariae princeps de Romano imperio inter se contendunt. Fuerunt ei et cum coniuge graves dissensiones, baro- nibus regni reginam a rege subtrahentibus tamquam Bohemorum inimico, qui Theutones?5*) im- primis haberet acceptos. Ventum est ad arma, affectum magnis calamitatibus regem; vix tandem compositae lites. Post haec Egra a Johanne recepta est et Vratislaviensium civitas, quam dux Sclesiae occuparat Henricus, Legnitium **) quoque et complures aliae?") Slesiae civitates Johanni subiiciuntur. Geritur et adversus Austriales?*) bellum, in quo victor Johannes suos milites praeda non modica ditat. milibus marcarum argenti ius suum cedit. commeatibus abire compellitur. Caecus affectus (A) sledy však měšťan nevěrů Janovi jest dána. Ne- přietel na hrad vjel. Ne po mnoha potom dnech Jindřích do Karinthí ušel. Od toho času až do ciesaře Sigmunda Česká země v moci Lucemburských jednak za sto a za XXVI let byla. O Janovi, českém králi desátém. Ka- pitola XXXII. — Jan silná ruká královstvie zpra- voval a otec jeho v Vlašiech u Germanuo místo fieho řiedil císařstvíe. Po smrtí pak otce, když mnohá vlaská města jemu se poddala, protáhl jest Alpes hory vojskem a je nemalými lety ubezpečil, když se Fridrich Rakúský a Ludvík Bavorský, knie- žata, o Éimské ciesafstvie spolu hadrovali. Byly jsü jemu i s ženú těžké ruoznice, ješto páni zemští královnu od krále vedli jakžto od českého nepřietele, kterýž Němce prvé v vzáctnosti měl. Vznikla jest vojna & hubeaím velmě královstvie trápeno. Sotva potom smluveny jsú ty ruoznice; potom Cheb od Jana vzato jest, Vratislavské město, kteréž vývoda Slezský držel Jindřich; Legnič také a mnohá jiná slezská města Janovi se poddala. Učiňen jest i proti Rakuíanón boj, v kterémz svítéziv Jan, drábstvo své lúpeží nemalů zbohatěl. Když královstvie Pol- ského pokojně obdržeti nemohl, od Kazimíra vzav XX tisícuo hřiven střícbra, jemu ho zase postópil. Krakov vojskem oblehl; ale nemaje dostatečných drábuo, odtrhl. Slepý učiňen jsa, od krále Franč- ského proti Anglickým ku pomoci povolán jsa, s ve- liku jízdných silů přiebuznému pomoc nesa, boji se Cum regnum Poloniae quiete obtinere non posset, Casimiro acceptis XX" Crocoviam tamen obsidione cingit; sed deficientibus (sie!) a rege Francorum adversus Anglicos in (B) měščanův vydáním Janovi poddana; nepfietel na hrad se vebral a ne po mnohých dnech do Korutan jest uvrhl (sic). Od toho času až do Zigmunda cí- saře Čechy v moci Lucenborgenských za let jakżto sto a šest a dvadcet byly. Jan mocná rukü království spravoval, a když otec ve Vlaších pracoval, on v Němcích úředničím jménem spravoval císařství. Ale když otec umřel, když mnohá vlaská města jemu se byla poddala, proskočil hory s vojskem a je ne za nemnohá léta obraňoval, když Fridrich Rakúský a Ludvík, Bavor- ské kníže, o Římské císařství mezi sebú se vadili. Bychbu jemu i s żenó tóżkó ruoznice; neb páni krá- levnu od króle odtrhováchu jakZto od neptietele Čechuov, jenž Němce prvnější měl a vzácnější. Přišlo jest na oruží, trýzňeno velikými nátisky království, sotva potom uložení svárové. Potom Cheb od Jana vzat jest a Vratislavěnínův město, kteréžto kníže Slezský Jindřich bíše zaměstaal. Lenin také i jiná mnohá Slezská města Janovi se poddala. Veden byl i proti Rakusicóm boj, v ňemž vítěz Jan své ry- tieře lúpežem nemalým obohatil. Když království Polského pokojné drzeti nemobl, Kazimírovi, vzem dvadceti tisíc hřiven stříbra, právo své pustil. Avšak Krakov oblehl; ale když nedostávalo spíže a po- třeb, odjeti jest mosel. Slep učiňen jsa, od krále Franského proti Englišóm ku pomoci vyvolán s pře- výborných pánů pomocí přieteli svému obveselení 33) Luzemburgensium 2. — ?*) Ludvicus 2. — *5) Theutonos 8. — **) Lignitium 3. — *', quam plures 2. — ) An- strales 2. 1810 1813
Strana 122
122 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 1888 1346 auxilium accersitus cum lectissima equitum manu consanguineo solatium tulit proelioque memorabili et cruentissimo se immiscuit, in quo cum multis milibus caesus interiit, cum regnasset annis V et XXX. Bellum in celebritate sancti Rufi gestum. Hinc ea dies apud Bohemos atra atque innomina- bilis habita, quae duos reges hostili gladio obtulisset. Unum et XXX annos agebat tum filius eius Carolus ex Elisabeth coniuge natus. Is vivente patre adversus Tartaros feliciter dimicavit. Civitates Lombardiae a patre acceptas armis tutatus est. Pugnavit adolescens cum Veronensibus eosque proelio fudit. In ea pugna bis equo deiectus non dubitavit tertium censcendere facinoraque fortis- simi militis edere. Ferunt eum iuveniliter lascivientem, cum Parmae ageret, alienos thoros non paucos polluisse neque increpatum a patre abstinuisse. Fuisse per idem tempus Dalphino Franciae 29) cum principe Sabaudiae bellum, cui cum rogatus Johannes auxilium ferre statuisset, nocte, qua decretum iter praecessit, visum esse in somnis Carolo iuvenem conspicua forma militari manu raptum eminentique loco, unde videri ab omnibus posset, vestimentis exutum moxque virilia ei execta; quesivisse Carolum ex proximo adolescente, qui specie supra humanam 30) venerabilis astabat, eaque sic geri mandaverat: quisnam is iuvenis esset tam crudeliter acceptus et cur eo supplicio (B) učinil a v boj památce hodný a velmě krvavý se přimíšel, v kterémž se mnohými tisíci bit zšel, když kraloval let pět a třidceti. Boj ten na hod svatého Rufa stal se jest; protož ten den v Čechách smutný a nemenovitý jmín jest, kterýž dva krále nepřátel- ským mečem jim odjal jest. (A) pamětlivému i přenkrutnému přimiesil, v kterémžto s mnoho tisíci zabit jsa dokonal, když kraloval pět a XXX let. Bitva v slavnosti svatého Rufa stala se. Z toho ten den od Čechno ukrutným a přenešťast- ným jmien jest, kterýž by dva krále nepřátelským mečem z světa provodil. O Karlovi, českém králi jedenáctém, kterýž potomi Římským ciesařem učiňen jsa, Karel Čtvrtý nazván jest. Kap. XXXIII. V jednom a ve třidceti letech Jan byl a tehdáž Karel, syn jeho, z Alžběty, manželky jeho, narozen jest. Ten za života otce s Tatery šťastně bojoval, měst longbarských od otce přijatých oděním obránil. Bojoval jest mládenec s Veronskými a je v boji po- razil. V té bitvě dvakrát s koně shozen jsa neob- meškal třetí vsednůti a skutkno násilnějšíeho rytieře pósobiti. Praví, že jest z mládí frejovný byl a jsa v Parmě, manželky mnohé poškvrnil aniž se trestán jsa od otce zdržel. Byl jest toho času delphinovi franckému s knížetem Sabaudským boj, kterémuž prošen jsa Jan když pomoc učiniti umienil, v noci, kteráž umíňenů cestu předešla, zdálo se ve snách Karlovi, že mládenec postavy velmě zpósobné od drábů jat byl a na vysokém místě, odkudž by mohl ode všech vidín býti, z šatno svlečen, a tu jemu varlátka vyřezána byla. Když se Karel otazoval, vida přístojícího mládence, kterýž krásu nade všecky lidí měl a to tak činiti rozkazoval, kto by ten mládenec byl, s nímž se tak ukrutně nakládá, a proč by tu smrtí trápen byl: jemu odpověď dána, že by del- Jedno a třidceti let mějíše, když syn jeho Karel z Alžběty neb Elšky manželky urozen jest. Ten za živnosti otce protiv Tataróm ščastně bojoval, města Lombardská od otce vzatá mečem obraňoval. Bo- joval jinochem jsa protiv Berůnským a je bitků roz- prášil. V tom boji dvakrát s koně zboden jsa ne- pochyboval na třetí vsésti a skutky najudatnějšího rytieře činiti. Praví, že mlád jsa chlipný byl; když v Parmě dvořil, cizí lože mnohá pomazal, aniž, trestán jsa od otce, zdržoval se. Byl za těch časuo Dal- phinovi francskému s knížetem Sabanským boj; jemuž když prošen jsa Jan pomoc dáti ustanovil a v noci uloženú cestú předšel, vidíno jest ve snách Karlovi, že by mládenec výbornéj tvárnosti od rytieřskéj ruky vstržen (sic) byl a na vyvýšeném místě, od- kovadž by ode všech vidín mohl býti, z růcha svle- čený, jemuž hned mužské stroje vyřezány. Otázal se Karel od najbližšího jinocha (kterýž na osobu lidsků velebný přistáše a kterýž, aby se to dálo, přikázal bíše), který by to byl mládenec tak ukrutně vzatý a proč by tú muku trýzňen byl. Odpověd dána, 25) dalfino 2 a tak níže. — 3*) suprahumana 2.
122 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 1888 1346 auxilium accersitus cum lectissima equitum manu consanguineo solatium tulit proelioque memorabili et cruentissimo se immiscuit, in quo cum multis milibus caesus interiit, cum regnasset annis V et XXX. Bellum in celebritate sancti Rufi gestum. Hinc ea dies apud Bohemos atra atque innomina- bilis habita, quae duos reges hostili gladio obtulisset. Unum et XXX annos agebat tum filius eius Carolus ex Elisabeth coniuge natus. Is vivente patre adversus Tartaros feliciter dimicavit. Civitates Lombardiae a patre acceptas armis tutatus est. Pugnavit adolescens cum Veronensibus eosque proelio fudit. In ea pugna bis equo deiectus non dubitavit tertium censcendere facinoraque fortis- simi militis edere. Ferunt eum iuveniliter lascivientem, cum Parmae ageret, alienos thoros non paucos polluisse neque increpatum a patre abstinuisse. Fuisse per idem tempus Dalphino Franciae 29) cum principe Sabaudiae bellum, cui cum rogatus Johannes auxilium ferre statuisset, nocte, qua decretum iter praecessit, visum esse in somnis Carolo iuvenem conspicua forma militari manu raptum eminentique loco, unde videri ab omnibus posset, vestimentis exutum moxque virilia ei execta; quesivisse Carolum ex proximo adolescente, qui specie supra humanam 30) venerabilis astabat, eaque sic geri mandaverat: quisnam is iuvenis esset tam crudeliter acceptus et cur eo supplicio (B) učinil a v boj památce hodný a velmě krvavý se přimíšel, v kterémž se mnohými tisíci bit zšel, když kraloval let pět a třidceti. Boj ten na hod svatého Rufa stal se jest; protož ten den v Čechách smutný a nemenovitý jmín jest, kterýž dva krále nepřátel- ským mečem jim odjal jest. (A) pamětlivému i přenkrutnému přimiesil, v kterémžto s mnoho tisíci zabit jsa dokonal, když kraloval pět a XXX let. Bitva v slavnosti svatého Rufa stala se. Z toho ten den od Čechno ukrutným a přenešťast- ným jmien jest, kterýž by dva krále nepřátelským mečem z světa provodil. O Karlovi, českém králi jedenáctém, kterýž potomi Římským ciesařem učiňen jsa, Karel Čtvrtý nazván jest. Kap. XXXIII. V jednom a ve třidceti letech Jan byl a tehdáž Karel, syn jeho, z Alžběty, manželky jeho, narozen jest. Ten za života otce s Tatery šťastně bojoval, měst longbarských od otce přijatých oděním obránil. Bojoval jest mládenec s Veronskými a je v boji po- razil. V té bitvě dvakrát s koně shozen jsa neob- meškal třetí vsednůti a skutkno násilnějšíeho rytieře pósobiti. Praví, že jest z mládí frejovný byl a jsa v Parmě, manželky mnohé poškvrnil aniž se trestán jsa od otce zdržel. Byl jest toho času delphinovi franckému s knížetem Sabaudským boj, kterémuž prošen jsa Jan když pomoc učiniti umienil, v noci, kteráž umíňenů cestu předešla, zdálo se ve snách Karlovi, že mládenec postavy velmě zpósobné od drábů jat byl a na vysokém místě, odkudž by mohl ode všech vidín býti, z šatno svlečen, a tu jemu varlátka vyřezána byla. Když se Karel otazoval, vida přístojícího mládence, kterýž krásu nade všecky lidí měl a to tak činiti rozkazoval, kto by ten mládenec byl, s nímž se tak ukrutně nakládá, a proč by tu smrtí trápen byl: jemu odpověď dána, že by del- Jedno a třidceti let mějíše, když syn jeho Karel z Alžběty neb Elšky manželky urozen jest. Ten za živnosti otce protiv Tataróm ščastně bojoval, města Lombardská od otce vzatá mečem obraňoval. Bo- joval jinochem jsa protiv Berůnským a je bitků roz- prášil. V tom boji dvakrát s koně zboden jsa ne- pochyboval na třetí vsésti a skutky najudatnějšího rytieře činiti. Praví, že mlád jsa chlipný byl; když v Parmě dvořil, cizí lože mnohá pomazal, aniž, trestán jsa od otce, zdržoval se. Byl za těch časuo Dal- phinovi francskému s knížetem Sabanským boj; jemuž když prošen jsa Jan pomoc dáti ustanovil a v noci uloženú cestú předšel, vidíno jest ve snách Karlovi, že by mládenec výbornéj tvárnosti od rytieřskéj ruky vstržen (sic) byl a na vyvýšeném místě, od- kovadž by ode všech vidín mohl býti, z růcha svle- čený, jemuž hned mužské stroje vyřezány. Otázal se Karel od najbližšího jinocha (kterýž na osobu lidsků velebný přistáše a kterýž, aby se to dálo, přikázal bíše), který by to byl mládenec tak ukrutně vzatý a proč by tú muku trýzňen byl. Odpověd dána, 25) dalfino 2 a tak níže. — 3*) suprahumana 2.
Strana 123
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 123 afficeretur? Responsum datum, dalphinum esse, regis Franciae primogenitum, gui talibus modis acciperetur. Sic?!) plectendos esse, qui aliena matrimonia violarent. Experectum Carolum summo mane patri somnium recitasse rogasseque, ne frustra exercitum fatigaret; dalphinum enim non egere auxilio, quem interemptum esse, non dubitaret. Contempsisse patrem verba filii somniisque nibil inesse ponderis respondisse, duorumque dierum itinere cum exercitu profectum certum acce- pisse nuncium, dalphinum in obsidione cuisdam castelli sagitta??) in incertum missa confosso inguine expirasse, copias eius dissipstas esse. Carolum in via Terentii Parmensis agri, quo in loco visum viderat, in honore beatae Mariae virginis ecclesiam collegiatam erexisse magnificeque dotasse, quae adhuc extat.?*) Patronus eius est praecentor ecclesiae Pragensis, quemadmodum eiusdem Caroli litterae attestantur, quas nos vidimus legimusque. Nomen huic Carolo in baptismate Venceslaus fuit, quod in confirmatione a Karolo, Francorum rege, mutatum est, apud quem pueritiae rudimenta peregit. Fuit autem hic Carolus vir magnorum operum, qui regnum Bohemiae cum religionis cultu tum legum ac bonorum morum disciplina illustravit. Nam schola ?*) liberalium artium ab eo in Praga erecta est, Nova civitas moenibus cincta, palatium regium magnificentissime exaedificatum, monasteria multa fundata, arces constructae admirabiles, pax toti regno reddita. Adeptus imperium rursus Italiam ingressus Longobardos in potestatem accepit. Gebellinos, qui iam pridem Florentia (A) phinus krále Franckého byl, prvorozený syn, a Ze by tak kle&feni a odpravování byli, kteříž by cizie luoze po&kvrhovali. Procítiv Karel ze sna ráno otci sen vypravoval a prosil, aby darmo vojska netrápil, ie by delphinus nepotřeboval pomoci, kteréhož by zabitého býti nepochyboval. Potapil otec slova syna, a že by žádná vážnost v snech nebyla, odpověděl. À dva dni před se vojskem táhl, kdež jisté přijal poselství, že delphinus v obleženie jednoho zámku střelá z nedojípky střelenů v luono uhozen jsa umřel a vojska se jeho roztrhla. Karel ve vsi Therencii na poli Parmenském, na kterómž miestě viděnie viděl, ke cti Panny Marie kanovnický kostel ustavěl a zna- menitě nadal, kterýž ješťe stojí. Pán jeho jest pre- centor kostela Pražského, jakož téhož Karla listové svědčí, kteréž smy viděli my i četli. Jméno tomuto Karlovi na křtu Vácslav bylo, kteréžto na biřmo- váníe od Karla, Francského krále, změňeno jest, u kteróhoZ détinstvie ztrávil. Byl jest pak tento Karel mu? velikých skatkno, kterýž královstvie České i náboženstvie poctů i práv a dobrých obyčejno učením osvítil. Neb škola svobodných učení od ňeho v Praze vyzdvižena jest; Nové Město zdmi ohra- žďeno; palác královský přeznamenitě vystaven; klá- šterové mnozie založení; zámkové ustavení divní; pokoj všemu královstvie dán jest. Dosáh císařství, opét do Vlach ptitáh, Longobardy podmanil, Gibel- liny, kteříž před tím z Florenct vypovédíni byli, na (B) £e jest dalphin, krále Francského prvorozenj. kterýž těmi obyčejmi vzat jest, a že tak mučeni mají býti, kteříž cizí manželství porušojí. Procítiv Karel ze sna, otci sen pověděl a prosil, aby nadarmo vojska netradil, žeť již dalphin pomoci nepotřeboje, kte- réhož již zabita býti nepochybují. Pozhrdl otec řečí synovskü a, 2e snóm [ruk.: snóv] žádnéj vážnosti nenf, odpovédé. A kdy£ dvü dní cestu s vojskem učinil, jisté vzal poselstvie, Ze dalphin v obležení jednoho hrádku střelú v nejisto puščenů zastřelen jsa v rozkroky, umřel jest, vojska jeho rozptýlena jsá. Karel ve vsi Terencii Parmenskéj role, kdežto vidění bíše viděl, na čest blahoslavenéj Mariji Panně kanovničí kostel vyzdvihl jest a velikomocné nadal. kterýžto ješče jest. Patron a dědic jeho jest kantor kostela Pražského, jakož pak téhož Karla listové svědčí, kteréž my viděli sme i čtli. Jméno tomato Karlovi na křtu Václav bíše, kteréž na biřmování od Karla, Francského krále, změňeno jest, u ňehož dětinstva svého nové učení sprovodil. A bíše tento Karel muž velikých účinkův, kterýž královstvic České Jakož zákonnů službú, takéž práv a dobrých skutkův a mravů návodem osvítil jest. Nebo škola [ruk. má „škoda“ svobodných řemesl [nad slovem „řemesl“ nadepsáno v rukopise „umění“] od ňeho v Praze vyzdvižena jest, Nové Město zdmi ohrazené, palác královský velmě nákladně vystaven, klášterové mnozí založení, hradové staveni předivní, pokoj všemu krá- lovství navrácen. Pak důjda císařství opět do Vlach 3!) sicut 2. — **) sagipta 2. — ?*) taxat 2. — ?*) scola 2, 8. =
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 123 afficeretur? Responsum datum, dalphinum esse, regis Franciae primogenitum, gui talibus modis acciperetur. Sic?!) plectendos esse, qui aliena matrimonia violarent. Experectum Carolum summo mane patri somnium recitasse rogasseque, ne frustra exercitum fatigaret; dalphinum enim non egere auxilio, quem interemptum esse, non dubitaret. Contempsisse patrem verba filii somniisque nibil inesse ponderis respondisse, duorumque dierum itinere cum exercitu profectum certum acce- pisse nuncium, dalphinum in obsidione cuisdam castelli sagitta??) in incertum missa confosso inguine expirasse, copias eius dissipstas esse. Carolum in via Terentii Parmensis agri, quo in loco visum viderat, in honore beatae Mariae virginis ecclesiam collegiatam erexisse magnificeque dotasse, quae adhuc extat.?*) Patronus eius est praecentor ecclesiae Pragensis, quemadmodum eiusdem Caroli litterae attestantur, quas nos vidimus legimusque. Nomen huic Carolo in baptismate Venceslaus fuit, quod in confirmatione a Karolo, Francorum rege, mutatum est, apud quem pueritiae rudimenta peregit. Fuit autem hic Carolus vir magnorum operum, qui regnum Bohemiae cum religionis cultu tum legum ac bonorum morum disciplina illustravit. Nam schola ?*) liberalium artium ab eo in Praga erecta est, Nova civitas moenibus cincta, palatium regium magnificentissime exaedificatum, monasteria multa fundata, arces constructae admirabiles, pax toti regno reddita. Adeptus imperium rursus Italiam ingressus Longobardos in potestatem accepit. Gebellinos, qui iam pridem Florentia (A) phinus krále Franckého byl, prvorozený syn, a Ze by tak kle&feni a odpravování byli, kteříž by cizie luoze po&kvrhovali. Procítiv Karel ze sna ráno otci sen vypravoval a prosil, aby darmo vojska netrápil, ie by delphinus nepotřeboval pomoci, kteréhož by zabitého býti nepochyboval. Potapil otec slova syna, a že by žádná vážnost v snech nebyla, odpověděl. À dva dni před se vojskem táhl, kdež jisté přijal poselství, že delphinus v obleženie jednoho zámku střelá z nedojípky střelenů v luono uhozen jsa umřel a vojska se jeho roztrhla. Karel ve vsi Therencii na poli Parmenském, na kterómž miestě viděnie viděl, ke cti Panny Marie kanovnický kostel ustavěl a zna- menitě nadal, kterýž ješťe stojí. Pán jeho jest pre- centor kostela Pražského, jakož téhož Karla listové svědčí, kteréž smy viděli my i četli. Jméno tomuto Karlovi na křtu Vácslav bylo, kteréžto na biřmo- váníe od Karla, Francského krále, změňeno jest, u kteróhoZ détinstvie ztrávil. Byl jest pak tento Karel mu? velikých skatkno, kterýž královstvie České i náboženstvie poctů i práv a dobrých obyčejno učením osvítil. Neb škola svobodných učení od ňeho v Praze vyzdvižena jest; Nové Město zdmi ohra- žďeno; palác královský přeznamenitě vystaven; klá- šterové mnozie založení; zámkové ustavení divní; pokoj všemu královstvie dán jest. Dosáh císařství, opét do Vlach ptitáh, Longobardy podmanil, Gibel- liny, kteříž před tím z Florenct vypovédíni byli, na (B) £e jest dalphin, krále Francského prvorozenj. kterýž těmi obyčejmi vzat jest, a že tak mučeni mají býti, kteříž cizí manželství porušojí. Procítiv Karel ze sna, otci sen pověděl a prosil, aby nadarmo vojska netradil, žeť již dalphin pomoci nepotřeboje, kte- réhož již zabita býti nepochybují. Pozhrdl otec řečí synovskü a, 2e snóm [ruk.: snóv] žádnéj vážnosti nenf, odpovédé. A kdy£ dvü dní cestu s vojskem učinil, jisté vzal poselstvie, Ze dalphin v obležení jednoho hrádku střelú v nejisto puščenů zastřelen jsa v rozkroky, umřel jest, vojska jeho rozptýlena jsá. Karel ve vsi Terencii Parmenskéj role, kdežto vidění bíše viděl, na čest blahoslavenéj Mariji Panně kanovničí kostel vyzdvihl jest a velikomocné nadal. kterýžto ješče jest. Patron a dědic jeho jest kantor kostela Pražského, jakož pak téhož Karla listové svědčí, kteréž my viděli sme i čtli. Jméno tomato Karlovi na křtu Václav bíše, kteréž na biřmování od Karla, Francského krále, změňeno jest, u ňehož dětinstva svého nové učení sprovodil. A bíše tento Karel muž velikých účinkův, kterýž královstvic České Jakož zákonnů službú, takéž práv a dobrých skutkův a mravů návodem osvítil jest. Nebo škola [ruk. má „škoda“ svobodných řemesl [nad slovem „řemesl“ nadepsáno v rukopise „umění“] od ňeho v Praze vyzdvižena jest, Nové Město zdmi ohrazené, palác královský velmě nákladně vystaven, klášterové mnozí založení, hradové staveni předivní, pokoj všemu krá- lovství navrácen. Pak důjda císařství opět do Vlach 3!) sicut 2. — **) sagipta 2. — ?*) taxat 2. — ?*) scola 2, 8. =
Strana 124
124 ENEÁŠE SYLYIA KRONIKA ČESKÁ. 1857 1376 1378 exsulaverant, eiectis Guelfis in suum locum restituit, reliquis Etruriae partibus pro suo arbitrio leges dedit. Coronatus Romae magnifico apparatu novatores rerum, qui adversus ecclesiam sentie- bant, Romano pontifici iudicandos tradidit. Johanni, fratri suo, Moraviam possidendam concessit. Vicegradum novis muris ac propugnaculis communivit. Corpus sancti Viti Pragam detulit. Pontem Mul- taviae,35) qui exundationibus corruerat, in Praga restauravit. Ecclesiam Pragensem ad metropoliticum decus erexit, cum antea Maguntino pontifici subiecta esset. Clarus profecto imperator, nisi Bohemici regni gloriam magis quam Romani imperii quesivisset. Illud quoque nomini eius non parvam inussit maculam, quod Venceslaum ex filiis suis natu maiorem in imperio sibi successorem adhuc vivens ordinare conatus est idque pecunia. Nam cum principes electores haud facile ad eam rem trahi possent, quod virtute obtinere non potuit, precio comparavit, promissis cuique electori centum milibus aureis. Quos cum repraesentare non posset, publica illis Romanae reipublicae vectigalia obligavit, perpetuum imperii malum. Hinc Romana potestas ad nihilum redacta, nec posthoc extollere caput imperium potuit, cum principes electores omnia sibi retinerent imperatoremque iure iurando adigerent,36) ne pignora revocaret. Sigismundus, alter Caroli filius, a rege Hungariae Lodouico 37) in spem regni adoptatus est (A) své místo navrátil. Jiným Etruzským krajinám (B) navrátil se, Longobardy pod moc vzal. Gebelliny, kteříž již ondy z Florencí vypuzeni bychu, vyvrha, podle svého zdánie práva ustanovil. Korunován jsa v Římě veliků přípravú, novověrce, kteříž by proti Gvelfy na jejich místo navrátil, jiným etrurským cierkvi smyslili, k rozeznánie Římskému biskupu dal. krajinám vedle svéj vuole práva dával. Koronován Janovi, bratru svému, Moravy k vladařstvíe pnojčil. v Římě s veliků okrasů nových věcí činitele, kteříž Vyšehrad novými zdmi a věžemi ohrazdil. Tělo svatého protiv cierkvi svatéj smýšléchu, Římskému biskupu, Víta do Prahy přinesl; most nad Vltavů, kterýž roz- aby súzeni byli, poddal. Janovi, bratru svému, Mo- vodňením se zbořil, v Praze obnovil; kostel Pražský ravskú zemi ku panování požičil. Vyšehrad novými ku poctivosti arcibiskupstvie vyzdvihl, ješto předtím zdmi a vežemi ohradil. Tělo svatého Víta do Prahy Mohutskému biskupu poddán byl. Jasný jistě ciesař, přinesl. Most Pražský, kterýž od povodně bíše upadl, kdyby Českému královstvie viece nežli Římskému na Vltavě v Praze napravil. Kostel Pražský na čest císařstvie nepřál. Toto také jménu jeho nemalú při- arcibiskupsků vyzdvihl, neb prvé Mohučskému bi- neslo poškvrnu, že Vácslava, synuo svých staršieho, skupu poddán byl. Jasný ovšem zajisté císař, by v ciesařstvie sobě náměstkem, ješťe živ jsa, zpuo- byl jedno ne více královstvie Českého slávy nežli sobiti umienil, a to penězi. Neb když korferštové císařstvie Římského hledal. Toto také slávě a jménu nesnadně k té věci vedeni býti mohli, což mravně jeho nemalú poškvrnu přižhlo, že jest většího (sic) obdržeti nemohl, zaplatiti dokonal, slíbiv jednomu na císařství sobě náměstka, ješče živ jsa, spósobiti každému korferštu sto tisícno zlatých, kterýchž usiloval, a to penězi. Nebo když knížata korfer- když dáti nemohl, zjevná jim římského obecného štové neb volenci nesnadně k téj věci přitiščeni dobrého cla a platy zavázal, věčné ciesařstvie zlé. mohli býti, čehož mocí obdržeti nemožíše, penězmi Z toho římská mocnost v nic obrácena jest; aniž spósobil, slíbíc každému volenci sto tisíc zlatých. potom hlavy ciesařství pozdvihnuti mohlo, ješto Jichž když položiti neměl a nemohl, obecná jim i korferštové všecko sobě držali a ciesaře přísahů římského obecného dobrého cla a mýta zastavil na zavazovali, aby stavených zbožie neodjímal. Zigmund, věčné zlé Římského císařství. Tudy římská moc druhý Karluov syn, od krále Uherského k naději v niveč obrácena aniž potom vyzdvihnti hlavy cí- království oddán jest a tu potom koruny dosáh, sařství mohlo, když knížata volenci všecko sobě za- držechu a císaře přísahů jsú zaváíza]li, aby zá- kladův neodvolával. Zygmund, drubý králův syn, od krále Uherského Ludvíka v naději království za- "5) Mulctauie. — 35) adigerunt 2. — 37) Ludoico 2, Ludouico 3.
124 ENEÁŠE SYLYIA KRONIKA ČESKÁ. 1857 1376 1378 exsulaverant, eiectis Guelfis in suum locum restituit, reliquis Etruriae partibus pro suo arbitrio leges dedit. Coronatus Romae magnifico apparatu novatores rerum, qui adversus ecclesiam sentie- bant, Romano pontifici iudicandos tradidit. Johanni, fratri suo, Moraviam possidendam concessit. Vicegradum novis muris ac propugnaculis communivit. Corpus sancti Viti Pragam detulit. Pontem Mul- taviae,35) qui exundationibus corruerat, in Praga restauravit. Ecclesiam Pragensem ad metropoliticum decus erexit, cum antea Maguntino pontifici subiecta esset. Clarus profecto imperator, nisi Bohemici regni gloriam magis quam Romani imperii quesivisset. Illud quoque nomini eius non parvam inussit maculam, quod Venceslaum ex filiis suis natu maiorem in imperio sibi successorem adhuc vivens ordinare conatus est idque pecunia. Nam cum principes electores haud facile ad eam rem trahi possent, quod virtute obtinere non potuit, precio comparavit, promissis cuique electori centum milibus aureis. Quos cum repraesentare non posset, publica illis Romanae reipublicae vectigalia obligavit, perpetuum imperii malum. Hinc Romana potestas ad nihilum redacta, nec posthoc extollere caput imperium potuit, cum principes electores omnia sibi retinerent imperatoremque iure iurando adigerent,36) ne pignora revocaret. Sigismundus, alter Caroli filius, a rege Hungariae Lodouico 37) in spem regni adoptatus est (A) své místo navrátil. Jiným Etruzským krajinám (B) navrátil se, Longobardy pod moc vzal. Gebelliny, kteříž již ondy z Florencí vypuzeni bychu, vyvrha, podle svého zdánie práva ustanovil. Korunován jsa v Římě veliků přípravú, novověrce, kteříž by proti Gvelfy na jejich místo navrátil, jiným etrurským cierkvi smyslili, k rozeznánie Římskému biskupu dal. krajinám vedle svéj vuole práva dával. Koronován Janovi, bratru svému, Moravy k vladařstvíe pnojčil. v Římě s veliků okrasů nových věcí činitele, kteříž Vyšehrad novými zdmi a věžemi ohrazdil. Tělo svatého protiv cierkvi svatéj smýšléchu, Římskému biskupu, Víta do Prahy přinesl; most nad Vltavů, kterýž roz- aby súzeni byli, poddal. Janovi, bratru svému, Mo- vodňením se zbořil, v Praze obnovil; kostel Pražský ravskú zemi ku panování požičil. Vyšehrad novými ku poctivosti arcibiskupstvie vyzdvihl, ješto předtím zdmi a vežemi ohradil. Tělo svatého Víta do Prahy Mohutskému biskupu poddán byl. Jasný jistě ciesař, přinesl. Most Pražský, kterýž od povodně bíše upadl, kdyby Českému královstvie viece nežli Římskému na Vltavě v Praze napravil. Kostel Pražský na čest císařstvie nepřál. Toto také jménu jeho nemalú při- arcibiskupsků vyzdvihl, neb prvé Mohučskému bi- neslo poškvrnu, že Vácslava, synuo svých staršieho, skupu poddán byl. Jasný ovšem zajisté císař, by v ciesařstvie sobě náměstkem, ješťe živ jsa, zpuo- byl jedno ne více královstvie Českého slávy nežli sobiti umienil, a to penězi. Neb když korferštové císařstvie Římského hledal. Toto také slávě a jménu nesnadně k té věci vedeni býti mohli, což mravně jeho nemalú poškvrnu přižhlo, že jest většího (sic) obdržeti nemohl, zaplatiti dokonal, slíbiv jednomu na císařství sobě náměstka, ješče živ jsa, spósobiti každému korferštu sto tisícno zlatých, kterýchž usiloval, a to penězi. Nebo když knížata korfer- když dáti nemohl, zjevná jim římského obecného štové neb volenci nesnadně k téj věci přitiščeni dobrého cla a platy zavázal, věčné ciesařstvie zlé. mohli býti, čehož mocí obdržeti nemožíše, penězmi Z toho římská mocnost v nic obrácena jest; aniž spósobil, slíbíc každému volenci sto tisíc zlatých. potom hlavy ciesařství pozdvihnuti mohlo, ješto Jichž když položiti neměl a nemohl, obecná jim i korferštové všecko sobě držali a ciesaře přísahů římského obecného dobrého cla a mýta zastavil na zavazovali, aby stavených zbožie neodjímal. Zigmund, věčné zlé Římského císařství. Tudy římská moc druhý Karluov syn, od krále Uherského k naději v niveč obrácena aniž potom vyzdvihnti hlavy cí- království oddán jest a tu potom koruny dosáh, sařství mohlo, když knížata volenci všecko sobě za- držechu a císaře přísahů jsú zaváíza]li, aby zá- kladův neodvolával. Zygmund, drubý králův syn, od krále Uherského Ludvíka v naději království za- "5) Mulctauie. — 35) adigerunt 2. — 37) Ludoico 2, Ludouico 3.
Strana 125
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 125 ibique tandem coronam adeptus. Pugnavit feliciter contra Turcos; duos et XXX regulos securi percussit. Tumultu populari captus ac viduae, cuius virum occiderat, in custodiam traditus beneficio linguae libertatem adeptus regnum armis recuperavit. In quo fortunam in utramque partem expertus inter viros claros enituit.38) Venceslaus aetatis suae anno secundo permittente patre regni Bohemici sceptrum est assecutus. 1368 Exin XV-a agens annum cum coniuge sua Johanna apud Belgas in civitate Aquensi Romani regni 1376 coronam accepit. Quarto deinde anno pestis saevissima Bohemiam populata est. In Praga vero 1380 quattuor mensibus in una tantum sancti Stephani parochia tria milia funerum et L“ fuere. Sexto deinde anno regina decessit et altera superducta est ex39) domo Baioaria nomine Sophia longe viro suo praestantior. Inter haec Pragenses populari tumultu excitati atque in furorem acti Judaeorum 1389 domus invadunt, bona eorum diripiunt, domos incendunt atque intra duas horas non sexui, non aetati parcentes infelicem gentem gladio caedunt. Perisse aliquot milia feruntur, servati complu- rimi infantes misericordia bonorum civium baptismi gratiam accepere. Calamitosum genus hominum Judaei inter *0) Christianos agentes, qui ubi paululum abundare creduntur, mox tamquam Jesu Christi, Dei nostri, maiestatem contempserint aut religioni illuserint, non fortunas tantum, sed (A) bojoval šťastně proti Turkóm, dva a třidceti turecká (B) líben jest a potom tam korony došel. Bojoval pány sťal. Zbůřením obecného lidu jat jsa a vdově, nešťastně [orig. má feliciter] proti Turkóm, dva a dvadceti pánuov sekerů zbil. Klopotem lidským jat jejíhožto muže zabil, k ostříhánie vydán, poslužením jazyku svobody dosáh, královstvie oděním zase ob- byl a vdově, jejíhož muže bíše zabil, u vězení dán, dobrodiním jazyka vysvobození jest došel, království držel. V kterémžto štěstí obojího zkusiv, mezi mužmi znamenitými se stkvěl. mečem zase dobyl. V nemžto ščestí na obě straně O Václavovi, českém králi dvanáctém, zkusiv mezi mužmi jasným[i] vybleskl jest. kterýž i Římským králem byl. Kap. XXXIV. Václav věku svého léta druhého dopušťením otce Václav věku svého léta druhého s dopuščením královstvie Českého koruny došel. Potom v XV letech otce královstvie Českého žezla došel jest. Odtud jsa s manželkú svů Johannů v Belgas, městě Řím- v patnáctém jsúc létě s malženů svú Johankú u Belgii ského královstvie, korunu přijal. Čtvrtého potom v městě Aquenském Římského královstvie korunu léta mor přeukrutný Česků zemi hubil. V Praze pak vzal jest. A pak ve čtvrté léto mor náramný Čechy za čtyři měsiece u jedné toliko svatého Štěpána fary vyplenil jest; ale v Praze ve čtyřech měsících u jednéj tři tisiece a padesáte umrlcuo bylo. Šestého potom toliko svatého Ščepána fary tři tisíce a padesát léta královna umřela a druhá pojata jest z Bavor, umrlcův bíše. V šestém potom létě královna sešla jménem Sophia, daleko nad muže svého zpuosob- a jiná pojata jest z domu Bavorského, jménem Zo- nějšie. V tom Pražané lidu obecnieho zbůřením po- phia, mnohem nad svého muže krásnější. Mezitím hnuti jsúce a hněvem se zapálivše na židovské domy Pražené pohromem lehkých lidí zbuzeni a v prch- udeřili, statek jich rozebrali, domy spálili a za dvě livost vedeni, na židovské domy udeřili, zboží jejich hodině ani pohlaví ani věku odpouštějíce nešťastný roztrhali, domy vypálili a ve dvú hodinu ne pohlavie, národ mečem hubili. Praví, že několik tisiecuo zmor- ne věku odpůščejíc, neščestný židovský lid mordo- dováno jest, a mnoho zachováno nemluvňátek milo- váchu. Řeč jest, že několik tisíc jich zhynulo. Za- srdenstvím dobrých měšťan a k svatému křtu přišlo. chována jsú mnohá nemluvňátka milosrdenstvím do- Bídný národ lidský židé mezi křesťany přebývajíce, brých měščenínův, jenž křtu milost přijali. Biedné kteřížto, když maličko bohatí se zdají, hned jako pokolení lidské jsů židé mezi křesťany obývající, by Ježíše Krista, Boha našeho, velebnost potupovali kteříž, když malitko bohati býti věří se, jakžto by neb se vieře posmievali, netoliko samu šťastnost, Ježíše Krista Boha našeho tupili velebnost anebo ale také život svój potracují. Bez pomsty ten účinek se zákonu růhali, netoliko ščestí a zboží, ale také i životy ztracují. Nemščena ta ohyzdnost u Pražan 25) emicuit 2. — 31) de 2. — 4*) intra 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 125 ibique tandem coronam adeptus. Pugnavit feliciter contra Turcos; duos et XXX regulos securi percussit. Tumultu populari captus ac viduae, cuius virum occiderat, in custodiam traditus beneficio linguae libertatem adeptus regnum armis recuperavit. In quo fortunam in utramque partem expertus inter viros claros enituit.38) Venceslaus aetatis suae anno secundo permittente patre regni Bohemici sceptrum est assecutus. 1368 Exin XV-a agens annum cum coniuge sua Johanna apud Belgas in civitate Aquensi Romani regni 1376 coronam accepit. Quarto deinde anno pestis saevissima Bohemiam populata est. In Praga vero 1380 quattuor mensibus in una tantum sancti Stephani parochia tria milia funerum et L“ fuere. Sexto deinde anno regina decessit et altera superducta est ex39) domo Baioaria nomine Sophia longe viro suo praestantior. Inter haec Pragenses populari tumultu excitati atque in furorem acti Judaeorum 1389 domus invadunt, bona eorum diripiunt, domos incendunt atque intra duas horas non sexui, non aetati parcentes infelicem gentem gladio caedunt. Perisse aliquot milia feruntur, servati complu- rimi infantes misericordia bonorum civium baptismi gratiam accepere. Calamitosum genus hominum Judaei inter *0) Christianos agentes, qui ubi paululum abundare creduntur, mox tamquam Jesu Christi, Dei nostri, maiestatem contempserint aut religioni illuserint, non fortunas tantum, sed (A) bojoval šťastně proti Turkóm, dva a třidceti turecká (B) líben jest a potom tam korony došel. Bojoval pány sťal. Zbůřením obecného lidu jat jsa a vdově, nešťastně [orig. má feliciter] proti Turkóm, dva a dvadceti pánuov sekerů zbil. Klopotem lidským jat jejíhožto muže zabil, k ostříhánie vydán, poslužením jazyku svobody dosáh, královstvie oděním zase ob- byl a vdově, jejíhož muže bíše zabil, u vězení dán, dobrodiním jazyka vysvobození jest došel, království držel. V kterémžto štěstí obojího zkusiv, mezi mužmi znamenitými se stkvěl. mečem zase dobyl. V nemžto ščestí na obě straně O Václavovi, českém králi dvanáctém, zkusiv mezi mužmi jasným[i] vybleskl jest. kterýž i Římským králem byl. Kap. XXXIV. Václav věku svého léta druhého dopušťením otce Václav věku svého léta druhého s dopuščením královstvie Českého koruny došel. Potom v XV letech otce královstvie Českého žezla došel jest. Odtud jsa s manželkú svů Johannů v Belgas, městě Řím- v patnáctém jsúc létě s malženů svú Johankú u Belgii ského královstvie, korunu přijal. Čtvrtého potom v městě Aquenském Římského královstvie korunu léta mor přeukrutný Česků zemi hubil. V Praze pak vzal jest. A pak ve čtvrté léto mor náramný Čechy za čtyři měsiece u jedné toliko svatého Štěpána fary vyplenil jest; ale v Praze ve čtyřech měsících u jednéj tři tisiece a padesáte umrlcuo bylo. Šestého potom toliko svatého Ščepána fary tři tisíce a padesát léta královna umřela a druhá pojata jest z Bavor, umrlcův bíše. V šestém potom létě královna sešla jménem Sophia, daleko nad muže svého zpuosob- a jiná pojata jest z domu Bavorského, jménem Zo- nějšie. V tom Pražané lidu obecnieho zbůřením po- phia, mnohem nad svého muže krásnější. Mezitím hnuti jsúce a hněvem se zapálivše na židovské domy Pražené pohromem lehkých lidí zbuzeni a v prch- udeřili, statek jich rozebrali, domy spálili a za dvě livost vedeni, na židovské domy udeřili, zboží jejich hodině ani pohlaví ani věku odpouštějíce nešťastný roztrhali, domy vypálili a ve dvú hodinu ne pohlavie, národ mečem hubili. Praví, že několik tisiecuo zmor- ne věku odpůščejíc, neščestný židovský lid mordo- dováno jest, a mnoho zachováno nemluvňátek milo- váchu. Řeč jest, že několik tisíc jich zhynulo. Za- srdenstvím dobrých měšťan a k svatému křtu přišlo. chována jsú mnohá nemluvňátka milosrdenstvím do- Bídný národ lidský židé mezi křesťany přebývajíce, brých měščenínův, jenž křtu milost přijali. Biedné kteřížto, když maličko bohatí se zdají, hned jako pokolení lidské jsů židé mezi křesťany obývající, by Ježíše Krista, Boha našeho, velebnost potupovali kteříž, když malitko bohati býti věří se, jakžto by neb se vieře posmievali, netoliko samu šťastnost, Ježíše Krista Boha našeho tupili velebnost anebo ale také život svój potracují. Bez pomsty ten účinek se zákonu růhali, netoliko ščestí a zboží, ale také i životy ztracují. Nemščena ta ohyzdnost u Pražan 25) emicuit 2. — 31) de 2. — 4*) intra 2.
Strana 126
1389 1894 1402 126 ENEÁSE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. vitam quoque amittunt. Impune hoc apud Pragenses flagitium inultum fuit, tum quia populi haud facile corriguntur scelera, tum quia Venceslaus desidia corruptus praesenti rerum statu contentus neque praesentia *!) corrigere, neque futura ordinare curavit. Fuit enim Venceslaus longe patri ab- similis, voluptatum sequax ac labores fugiens vinique prorsus quam regni curiosior. Ob quam rem captus a baronibus XVII ebdomadis in custodia habitus est. Johannes, dux Lusatiae, et Procopius, marchio Moraviae, magno reipublicae malo eum libertati reddidere. Captus est et secundo per Sigismundum, Hungariae regem, et Alberto. Austriae duci, in custodiam datus. Custodia eius in egregiis aedibus apud Viennam habita, quibus exinde cognomen Praga datum, quod eas rex Pra- gensium incoluisset. Sed cum parum diligenter custodiretur, fugam eripuit regnoque rursus potitus est; neque tamen vitam mutavit, sed priori*?) consuetudine vino ciboque marcens lucemque dor- miendo nocti coniungens, ab electoribus imperii comprobante Romano pontifice imperio deiectus; domi torpens illaudatum *3) egit aevum. Sub hoc rege nostra demum memoria, aetatis vero suae anno circiter L"*, perfida Hussitarum insenia ortum habuit, cuius et originem et progressum **) hoc loco prosequi animus est, quoniam %°) ea pestis omnem paene Germaniam conturbavit neque adhuc extincta regni Bohemici magnam partem occupat. (A) pražský byl i proto, Ze lidu nesnadné trestány bf- vajf neslu£aosti, i proto, Ze Václav leností naknZenf na přítomném věcí stavu dosti maje, ani minulých trestati ani budúciech dbal se vystfiebati. Nebť jest byl Václav daleko otci nerovný, rozkoší žádostivý a před pracemi utíkající, o víno viece než o krá- lovstvje pééi maje. Pro kterüzto véc jat jsa od pan- stva, sedmnácte nedélf v vézenie drZán jest. Jan, knieže Lužický, a Prokop, margkrabie Moravský, s velikým zlým obecného dobrého jeho k svobodě navrátili, Jat jsa i po druhé skrze Sigmunda, Uher- ského krále, bratra svého, a od Albrechta, Rakú- ského knížete, do vězenie dán. Vězenie jeho na vý- borné věži v Vídni bylo, kdež odtud jméno Pražka dáno jest, že by na nie král Pražský seděl. Ale když nepilně ostříhán byl, utekl jest a královstvie opět obdržal. Ani však života změnil; ale první na- vyklostí v pitie a jídle leže a den spě s nocí spo- juje, od korferštuo s pochválením Římského biskupa 8 císafstvie ssazen jest a doma leže nechvalitebný věk vedl. O mistru Janovi Husoviaartikuliech českéstrany. Kapitola XXXV. Za toho krále, našie také paměti, věku pak jeho okolo padesátého léta učení mistra Jana Husi povstalo. Kteréhozto i počátek i jiný zpuosob tuto oznámiti umienil jsem, jesto jest vàecku jednak Germanii trápilo a ještě královstvie Českého veliký diel drží. Zpravovali jsú učenie pražské až do těch časuo Němci. To pře- odporné Čechóm bylo, lidem od přirození nepokoj- (B) bez pomsty přešla, jedno proto, že lidu zlosti ne- snadně zkázány bývají, druhé proto, že Václav le- ností nakažen, na nynějšího stavu věcech dosti maje, ani zlostí ani hřiechův kázati ani budácích vécí zii- zovati dbáse. Nebo bíše Václav daleko otci nepo- dobný, rozkoší následovník a prací se varuje a vína ovšem více nežli království pilen. Pro kterúžto věc jat jsa od pánuov, sedmnádct nedélt v strázi jest chován. Jan, vévoda Lužičský, a Prokop, markrabie Moravský, k velikému obecných věcí zlému jeho k evobodé navrátichu. Jat byl i podruhé skrze Zig- munda, krále Uberského. a Albrechtovi, Rakúskému vévodě, u vězení dán. Stráž neb vězení jeho v vý- borných domích v Vídni byla jest, kterymZto odtud příjmí Pražský duom dáno jest, protože v nich král Pražský přebýváše. Ale když málo pilně ostříhán byl, odtud vyšel jest a zase království došel. Avšak proto života neproměnil, ale prvním obyčejem vínem a jídlem svadna, a světlo neb den spíc s nocí spojujíc od konferštův, volencův císařství, s přisúzením Řím- ského biskupa z císařství ssazen, doma hnije ne- chvalitebný věk konáše. Pod tímto králem za naší potom paměti, ale věku jeho léta okolo padesátého nevěrná husovská zmámělost východ měla. Jejížto východ i proskok tuto vypsati úmysl jest náš, kdyžto ta šelma jakžto vÉecku Germanii zamütila, ani u£ dotovadto jest nhašena a království Českého veliký diel zaměstnává. Spravováchu &kolu Prazskü aZ do téch éasuov Némci. To velmi nelibo a protivno Čechóm bíše, lidem od *') peccata 2, 8. — **) priore 2. — *!) illaudatus 2. — **) processum 8, — **) quando 3.
1389 1894 1402 126 ENEÁSE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. vitam quoque amittunt. Impune hoc apud Pragenses flagitium inultum fuit, tum quia populi haud facile corriguntur scelera, tum quia Venceslaus desidia corruptus praesenti rerum statu contentus neque praesentia *!) corrigere, neque futura ordinare curavit. Fuit enim Venceslaus longe patri ab- similis, voluptatum sequax ac labores fugiens vinique prorsus quam regni curiosior. Ob quam rem captus a baronibus XVII ebdomadis in custodia habitus est. Johannes, dux Lusatiae, et Procopius, marchio Moraviae, magno reipublicae malo eum libertati reddidere. Captus est et secundo per Sigismundum, Hungariae regem, et Alberto. Austriae duci, in custodiam datus. Custodia eius in egregiis aedibus apud Viennam habita, quibus exinde cognomen Praga datum, quod eas rex Pra- gensium incoluisset. Sed cum parum diligenter custodiretur, fugam eripuit regnoque rursus potitus est; neque tamen vitam mutavit, sed priori*?) consuetudine vino ciboque marcens lucemque dor- miendo nocti coniungens, ab electoribus imperii comprobante Romano pontifice imperio deiectus; domi torpens illaudatum *3) egit aevum. Sub hoc rege nostra demum memoria, aetatis vero suae anno circiter L"*, perfida Hussitarum insenia ortum habuit, cuius et originem et progressum **) hoc loco prosequi animus est, quoniam %°) ea pestis omnem paene Germaniam conturbavit neque adhuc extincta regni Bohemici magnam partem occupat. (A) pražský byl i proto, Ze lidu nesnadné trestány bf- vajf neslu£aosti, i proto, Ze Václav leností naknZenf na přítomném věcí stavu dosti maje, ani minulých trestati ani budúciech dbal se vystfiebati. Nebť jest byl Václav daleko otci nerovný, rozkoší žádostivý a před pracemi utíkající, o víno viece než o krá- lovstvje pééi maje. Pro kterüzto véc jat jsa od pan- stva, sedmnácte nedélf v vézenie drZán jest. Jan, knieže Lužický, a Prokop, margkrabie Moravský, s velikým zlým obecného dobrého jeho k svobodě navrátili, Jat jsa i po druhé skrze Sigmunda, Uher- ského krále, bratra svého, a od Albrechta, Rakú- ského knížete, do vězenie dán. Vězenie jeho na vý- borné věži v Vídni bylo, kdež odtud jméno Pražka dáno jest, že by na nie král Pražský seděl. Ale když nepilně ostříhán byl, utekl jest a královstvie opět obdržal. Ani však života změnil; ale první na- vyklostí v pitie a jídle leže a den spě s nocí spo- juje, od korferštuo s pochválením Římského biskupa 8 císafstvie ssazen jest a doma leže nechvalitebný věk vedl. O mistru Janovi Husoviaartikuliech českéstrany. Kapitola XXXV. Za toho krále, našie také paměti, věku pak jeho okolo padesátého léta učení mistra Jana Husi povstalo. Kteréhozto i počátek i jiný zpuosob tuto oznámiti umienil jsem, jesto jest vàecku jednak Germanii trápilo a ještě královstvie Českého veliký diel drží. Zpravovali jsú učenie pražské až do těch časuo Němci. To pře- odporné Čechóm bylo, lidem od přirození nepokoj- (B) bez pomsty přešla, jedno proto, že lidu zlosti ne- snadně zkázány bývají, druhé proto, že Václav le- ností nakažen, na nynějšího stavu věcech dosti maje, ani zlostí ani hřiechův kázati ani budácích vécí zii- zovati dbáse. Nebo bíše Václav daleko otci nepo- dobný, rozkoší následovník a prací se varuje a vína ovšem více nežli království pilen. Pro kterúžto věc jat jsa od pánuov, sedmnádct nedélt v strázi jest chován. Jan, vévoda Lužičský, a Prokop, markrabie Moravský, k velikému obecných věcí zlému jeho k evobodé navrátichu. Jat byl i podruhé skrze Zig- munda, krále Uberského. a Albrechtovi, Rakúskému vévodě, u vězení dán. Stráž neb vězení jeho v vý- borných domích v Vídni byla jest, kterymZto odtud příjmí Pražský duom dáno jest, protože v nich král Pražský přebýváše. Ale když málo pilně ostříhán byl, odtud vyšel jest a zase království došel. Avšak proto života neproměnil, ale prvním obyčejem vínem a jídlem svadna, a světlo neb den spíc s nocí spojujíc od konferštův, volencův císařství, s přisúzením Řím- ského biskupa z císařství ssazen, doma hnije ne- chvalitebný věk konáše. Pod tímto králem za naší potom paměti, ale věku jeho léta okolo padesátého nevěrná husovská zmámělost východ měla. Jejížto východ i proskok tuto vypsati úmysl jest náš, kdyžto ta šelma jakžto vÉecku Germanii zamütila, ani u£ dotovadto jest nhašena a království Českého veliký diel zaměstnává. Spravováchu &kolu Prazskü aZ do téch éasuov Némci. To velmi nelibo a protivno Čechóm bíše, lidem od *') peccata 2, 8. — **) priore 2. — *!) illaudatus 2. — **) processum 8, — **) quando 3.
Strana 127
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 127 (A) ným a neskroceným, z nichžto muž jeden urozený v Oxe, anglickém městě, písmo se uče, když Jana Wigleffa knichy oblíbil, kterýchž titul jest De rea- libus universalibus, některé kusy s sebu přinesl. Mezi nimižto o světcském, o duchovním právě, o cierkvi, o rozličných otázkách proti kněžstvu i mnohé knichy jakžto drahý poklad vlasti své přinesl, pln jsa již i sám Wigleffského učenie. Půjčoval jest pak těch písem, kteréž přinesl, a je oznamoval najvíce těm, kteříž Němcno nenáviděli. Mezi kterýmiž Jan předčil, z nízkého místa rodem, ze vsi Hus, odtud příjmí vzav. Ten když byl vtipu přeostrého a jazyku pro- stranného, velmě lojského (sic) učenie pilen jsa a cizie dnomysly miluje, žádostivě náramně Wigleff- ského učenie se přichopil a tiem němečské mistry trápiti počal, naděje] se, že by tiem obyčejem po- tupeni jsúce Němci koleje opustili. To když se stalo, na Václavovi obdržáno jest, aby pražské učenie řádem pařížským zpravováno bylo. Ta věc zpravo- vánie učenie Němcóm odjala. Pro kterúžto věc po- hnuvše se mistři a studenti němečského pokolenie, Rexerant scholam Pragensem usque in ea tempora Theutones; id molestissimum Bohemis fuit, 1009 hominibus natura ferocibus atque indomitis. Ex quibus vir quidam genere nobilis ex domo, quam Putridi piscis vocant, apud Oxoniam, Angliae civitatem, litteris instructus cum Johannis Wicleffi libros offendisset, quibus de Realibus universalibus titulus inscribitur, magnopere illis oblectatus, exemplaria secum attullit. Inter quae De civili dominio, De ecclesia, De diversis quaestionibus contra clerum pleraque volumina veluti pretiosum thesaurum patriae suae intulit. Imbutus iam ipse Wicleffistarum veneno et ad nocendum paratus, nam quod erat familiae suae cognomen, putridum piscem, id est fetidum virus “s), in cives suos evomuit. Commodavit autem scripta, quae attulerat, iis potissime, qui Theutonicorum odio tenebantur; inter quos Johannes eminuit,"7) obscuro loco natus, ex villa Hus, quod anserem significat, cognomentum mutuatus. Hic cum esset ingenio peracri et lingua diserta multumque dialecticis oblectaretur et peregrinas opiniones amaret, avide admodum Wicleffistarum doctrinam arripuit eaque Theutonicos vexare magistros coepit, sperans eo modo confusos Theutones scholam relicturos. Quod cum non succederet, a Venceslao impetratum, ut Pragense gymnasium ritu Parisiensis gubernaretur. Ea res magistratum scholae48) Theutonibus abstulit. Quam ob causam commoti magistri ac discipuli Theutonici generis, iure iurando adacti (B) přirození stvorným a neskroceným. Z nichžto muž jeden urození šlechetného, z domu, kterýž „U zhniléj neb zpráchniléj ryby“ nazývají, ten v Oxonii, anglič- ském městě, písmy zučen, když se Janových Wi- kleffových knih chopil, kterýmž jest tento nadpis: De realibus universalibus, veliků pilností v těch se jest kochal. Exempláře, totiž knihy příkladné, s sebú přinesl, mezi nimižto mnoho o právích městských a panování, o cierkvi svatéj, o rozličných otázkách protiv kněžstvu a žákovstvu, a mnohé svazky knih jakžto předrahý poklad zemi a vlasti svéj přinesl, již sám jsa naplňen jedem Wiklefským a k uškození hotov. Nebo jakož jeho rodu příjmí bíše, zhnilů rybu, totiž smrdutý jed v své měščeníny z sebe vy- vrátil jest. I pnojčil jest těch písem, kteráž bíše přinesl, těm najvíc, kteříž Němcóm v nenávisti bychu. Mezi kterýmižto Jan vybleskl jest, v temném miestě narozen, ze vsi Husince, jenž hus neb húsera zna- menává. Ten když bíše vtipu velmě ostrého a ja- zyka výmluvného a velmě se v umění logičském kochal a cizí a neznámé domněné pravdy miloval, velmě chtivě wiklefského učení se chopil a tím ně- mečské mistry poče trápiti, doufaje, že by tím oby- čejem zahanběni a zhaněni jsúc školu měli opustiti. A když se toto nestalo, od Václava uprošeno jest, aby Pražské učení a škola správů pařížsku spravo- vána byla. Ta věc mistrování a spravování školy téj Němcóm odjala. Pro kterůžto příčinu hnuti jsúc mistři a učedlníci němečského plodu, přísahú se **) virum má 1 a 2. — 47) emicuit. — 1) scolae 2 a tak níže.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 127 (A) ným a neskroceným, z nichžto muž jeden urozený v Oxe, anglickém městě, písmo se uče, když Jana Wigleffa knichy oblíbil, kterýchž titul jest De rea- libus universalibus, některé kusy s sebu přinesl. Mezi nimižto o světcském, o duchovním právě, o cierkvi, o rozličných otázkách proti kněžstvu i mnohé knichy jakžto drahý poklad vlasti své přinesl, pln jsa již i sám Wigleffského učenie. Půjčoval jest pak těch písem, kteréž přinesl, a je oznamoval najvíce těm, kteříž Němcno nenáviděli. Mezi kterýmiž Jan předčil, z nízkého místa rodem, ze vsi Hus, odtud příjmí vzav. Ten když byl vtipu přeostrého a jazyku pro- stranného, velmě lojského (sic) učenie pilen jsa a cizie dnomysly miluje, žádostivě náramně Wigleff- ského učenie se přichopil a tiem němečské mistry trápiti počal, naděje] se, že by tiem obyčejem po- tupeni jsúce Němci koleje opustili. To když se stalo, na Václavovi obdržáno jest, aby pražské učenie řádem pařížským zpravováno bylo. Ta věc zpravo- vánie učenie Němcóm odjala. Pro kterúžto věc po- hnuvše se mistři a studenti němečského pokolenie, Rexerant scholam Pragensem usque in ea tempora Theutones; id molestissimum Bohemis fuit, 1009 hominibus natura ferocibus atque indomitis. Ex quibus vir quidam genere nobilis ex domo, quam Putridi piscis vocant, apud Oxoniam, Angliae civitatem, litteris instructus cum Johannis Wicleffi libros offendisset, quibus de Realibus universalibus titulus inscribitur, magnopere illis oblectatus, exemplaria secum attullit. Inter quae De civili dominio, De ecclesia, De diversis quaestionibus contra clerum pleraque volumina veluti pretiosum thesaurum patriae suae intulit. Imbutus iam ipse Wicleffistarum veneno et ad nocendum paratus, nam quod erat familiae suae cognomen, putridum piscem, id est fetidum virus “s), in cives suos evomuit. Commodavit autem scripta, quae attulerat, iis potissime, qui Theutonicorum odio tenebantur; inter quos Johannes eminuit,"7) obscuro loco natus, ex villa Hus, quod anserem significat, cognomentum mutuatus. Hic cum esset ingenio peracri et lingua diserta multumque dialecticis oblectaretur et peregrinas opiniones amaret, avide admodum Wicleffistarum doctrinam arripuit eaque Theutonicos vexare magistros coepit, sperans eo modo confusos Theutones scholam relicturos. Quod cum non succederet, a Venceslao impetratum, ut Pragense gymnasium ritu Parisiensis gubernaretur. Ea res magistratum scholae48) Theutonibus abstulit. Quam ob causam commoti magistri ac discipuli Theutonici generis, iure iurando adacti (B) přirození stvorným a neskroceným. Z nichžto muž jeden urození šlechetného, z domu, kterýž „U zhniléj neb zpráchniléj ryby“ nazývají, ten v Oxonii, anglič- ském městě, písmy zučen, když se Janových Wi- kleffových knih chopil, kterýmž jest tento nadpis: De realibus universalibus, veliků pilností v těch se jest kochal. Exempláře, totiž knihy příkladné, s sebú přinesl, mezi nimižto mnoho o právích městských a panování, o cierkvi svatéj, o rozličných otázkách protiv kněžstvu a žákovstvu, a mnohé svazky knih jakžto předrahý poklad zemi a vlasti svéj přinesl, již sám jsa naplňen jedem Wiklefským a k uškození hotov. Nebo jakož jeho rodu příjmí bíše, zhnilů rybu, totiž smrdutý jed v své měščeníny z sebe vy- vrátil jest. I pnojčil jest těch písem, kteráž bíše přinesl, těm najvíc, kteříž Němcóm v nenávisti bychu. Mezi kterýmižto Jan vybleskl jest, v temném miestě narozen, ze vsi Husince, jenž hus neb húsera zna- menává. Ten když bíše vtipu velmě ostrého a ja- zyka výmluvného a velmě se v umění logičském kochal a cizí a neznámé domněné pravdy miloval, velmě chtivě wiklefského učení se chopil a tím ně- mečské mistry poče trápiti, doufaje, že by tím oby- čejem zahanběni a zhaněni jsúc školu měli opustiti. A když se toto nestalo, od Václava uprošeno jest, aby Pražské učení a škola správů pařížsku spravo- vána byla. Ta věc mistrování a spravování školy téj Němcóm odjala. Pro kterůžto příčinu hnuti jsúc mistři a učedlníci němečského plodu, přísahú se **) virum má 1 a 2. — 47) emicuit. — 1) scolae 2 a tak níže.
Strana 128
128 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 1391 1400 uno die supra duo milia Pragam reliquere, nec diu post circiter tria milia secuti apud Lipzicham 49) Misnae civitatem, trium dierum itinere a Praga distantem, universale studium erexere.50) Bohemis scholae suae gubernatio libera patuit, quorum princeps habitus est Johannes Hus, lingua potens et mundioris vitae opinione clarus. Qui, ubi satis fidei comparatum sibi existimavit, venenum, quod iam pridem occulte conceperat, palam evomuit. Fundaverat opulentus quidam civis in urbe Pragensi sub nomine sanctorum Mathiae et Mat- thaei 51) haud ignobile templum, quod Bethleem apellavit, redditibus additis, ex quibus duo prae- dicatores alerentur, qui festis profestisque diebus verbum dei bohemico sermone plebibus in- sinuarent. Horum alter Johannes assumptus est, qui, cum se libenter audiri animadverteret, multa de libris Johannis 52) Wicleffi in medium attulit, asserens in eis omnem veritatem contineri, ad- iiciensque crebro inter praedicandum, se, postquam ex hac luce migraret, in ea loca proficisci cupere, ad quae Wicleffi anima pervenisset, quem virum fuisse bonum, sanctum caeloque dignum non dubi- taret. Sequebantur Johannem clerici ferme omnes aere alieno gravati, sceleribus ac seditionibus insignes, qui rerum novitate evadere poenas arbitrabantur. His et nonnulli doctrina celebres iuncti erant, qui, cum in ecclesia dignitatem consequi non potuissent, iniquo animo ferebant, sacerdotia (A) zapřisáhše se, jednoho dne viece než dva tisieci (B) zavázavše, v jednom dni nade dva tisíce Prahu opu- do Lipska, míšenského města, tří dní cesty od Prahy stichu a nedlůho potom okolo tří tisíc za nimi vy- jdechu a v Lipšče, míšněnském městě, tří dní cestu vzdálí odšedše, obecné učenie vyzdvihli. Čechóm od Prahy vzdál majícím, obecné učení vedli jsů. učenie jich zpravovánie svobodné bylo. Jichžto Čechóm školy jejich správa svobodná se otevřela. vnodce byl jest Jan Hus, jazykem vzáctný, poctivého Jejichž knížetem jmín jest Jan Hus, jazykem mocný jsa života, znamenitý byl. Kterýžto když dosti viery a čistčího života domněním světlý. Ten když sobě sobě zpósobiti se nadál, což prvé před se tajně vzal, dosti věrnosti navedenéj býti znamenal, jed, kterýž to zjevně vyléval. již předtím tajně byl počal, zjevně z [ruk.: s] sebe vyvrátil jest. Založil byl jeden měščenín bohatý v městě Praž- ském pod jménem svatých Matěje a Mathůše ne- neušlechtilý chrám, jehož Bethleem nazval, přidada důchodnov, z nichž by dva kazateli (sic) krmeni byli, kteříž by v svátečních i v předsvátečních dnech slovo boží českým jazykem lidóm zvěstovali. Z těch jeden Jan přijat jest, kterýž, když, že jeho rádi poslúchají, znamenal, mnoho z knih Jana Wiklefa v prostředek přivodil utvrzujíc a ujiščujíc, že by v nich věrná všecka pravda se zadržovala, to často mezi svým kázáním přimiňujíc, že by, kdyby z tohoto světa vyšel, rád žádal na ta místa vjíti, na kteráž Wiklefova duše přišla jest, kteréhož muže býti do- brého, svatého a nebi hodného nepochyboval by. I následováchu Jana žáci téžměř všetci penězi ci- zími obtížení a zlostmi, hříchy a různicemi zname- nití, kteříž skrze těchto věcí novinu ujíti muk a pomst domníváchu se. Tím i mnozí učením slavní přispojili se, kteříž když v cierkvi svatěj duostojen- ství dojíti nemožechu, nepravým úmyslem snášíchu, Založil jest bohatý jeden měštěnín v městě Pražském pod jménem svatého Matěje a Mathúše ne neznamenitý chrám, kterýž Betlémem nazval, duo- chody přidav, z nichž by dva kazatelé chováni byli, kteříž by v sváteční i nesváteční dny ustavičně slovo božie českú řečí lidem kázali. Z těch jeden Jan přijat jest. Kterýžto když se rád slyšeti znamenal, mnoho z kněh Jana Wigleffa přivozoval tvrdě, že v nich všecka pravda jest sepsána, přidávaje také často na kázánie, když by z tohoto světa sšel, že by na ta místa jíti žádal, na kteráž by Wiglephova duše šla; kteréhož muže býti dobrého, svatého a nebe hodného nepochyboval. Následovali mistra Jana kněžstvo jednak všecko a těm také mnozí učením slavní připojeni byli, kteřížto když v cierkvi duo- stojenstvie dojíti nemohli, odporně nesli kněžstvie "*) Lipzicam 2. — 35) exercere 3. — *1) Mathei 2. — 51) nemá 2.
128 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 1391 1400 uno die supra duo milia Pragam reliquere, nec diu post circiter tria milia secuti apud Lipzicham 49) Misnae civitatem, trium dierum itinere a Praga distantem, universale studium erexere.50) Bohemis scholae suae gubernatio libera patuit, quorum princeps habitus est Johannes Hus, lingua potens et mundioris vitae opinione clarus. Qui, ubi satis fidei comparatum sibi existimavit, venenum, quod iam pridem occulte conceperat, palam evomuit. Fundaverat opulentus quidam civis in urbe Pragensi sub nomine sanctorum Mathiae et Mat- thaei 51) haud ignobile templum, quod Bethleem apellavit, redditibus additis, ex quibus duo prae- dicatores alerentur, qui festis profestisque diebus verbum dei bohemico sermone plebibus in- sinuarent. Horum alter Johannes assumptus est, qui, cum se libenter audiri animadverteret, multa de libris Johannis 52) Wicleffi in medium attulit, asserens in eis omnem veritatem contineri, ad- iiciensque crebro inter praedicandum, se, postquam ex hac luce migraret, in ea loca proficisci cupere, ad quae Wicleffi anima pervenisset, quem virum fuisse bonum, sanctum caeloque dignum non dubi- taret. Sequebantur Johannem clerici ferme omnes aere alieno gravati, sceleribus ac seditionibus insignes, qui rerum novitate evadere poenas arbitrabantur. His et nonnulli doctrina celebres iuncti erant, qui, cum in ecclesia dignitatem consequi non potuissent, iniquo animo ferebant, sacerdotia (A) zapřisáhše se, jednoho dne viece než dva tisieci (B) zavázavše, v jednom dni nade dva tisíce Prahu opu- do Lipska, míšenského města, tří dní cesty od Prahy stichu a nedlůho potom okolo tří tisíc za nimi vy- jdechu a v Lipšče, míšněnském městě, tří dní cestu vzdálí odšedše, obecné učenie vyzdvihli. Čechóm od Prahy vzdál majícím, obecné učení vedli jsů. učenie jich zpravovánie svobodné bylo. Jichžto Čechóm školy jejich správa svobodná se otevřela. vnodce byl jest Jan Hus, jazykem vzáctný, poctivého Jejichž knížetem jmín jest Jan Hus, jazykem mocný jsa života, znamenitý byl. Kterýžto když dosti viery a čistčího života domněním světlý. Ten když sobě sobě zpósobiti se nadál, což prvé před se tajně vzal, dosti věrnosti navedenéj býti znamenal, jed, kterýž to zjevně vyléval. již předtím tajně byl počal, zjevně z [ruk.: s] sebe vyvrátil jest. Založil byl jeden měščenín bohatý v městě Praž- ském pod jménem svatých Matěje a Mathůše ne- neušlechtilý chrám, jehož Bethleem nazval, přidada důchodnov, z nichž by dva kazateli (sic) krmeni byli, kteříž by v svátečních i v předsvátečních dnech slovo boží českým jazykem lidóm zvěstovali. Z těch jeden Jan přijat jest, kterýž, když, že jeho rádi poslúchají, znamenal, mnoho z knih Jana Wiklefa v prostředek přivodil utvrzujíc a ujiščujíc, že by v nich věrná všecka pravda se zadržovala, to často mezi svým kázáním přimiňujíc, že by, kdyby z tohoto světa vyšel, rád žádal na ta místa vjíti, na kteráž Wiklefova duše přišla jest, kteréhož muže býti do- brého, svatého a nebi hodného nepochyboval by. I následováchu Jana žáci téžměř všetci penězi ci- zími obtížení a zlostmi, hříchy a různicemi zname- nití, kteříž skrze těchto věcí novinu ujíti muk a pomst domníváchu se. Tím i mnozí učením slavní přispojili se, kteříž když v cierkvi svatěj duostojen- ství dojíti nemožechu, nepravým úmyslem snášíchu, Založil jest bohatý jeden měštěnín v městě Pražském pod jménem svatého Matěje a Mathúše ne neznamenitý chrám, kterýž Betlémem nazval, duo- chody přidav, z nichž by dva kazatelé chováni byli, kteříž by v sváteční i nesváteční dny ustavičně slovo božie českú řečí lidem kázali. Z těch jeden Jan přijat jest. Kterýžto když se rád slyšeti znamenal, mnoho z kněh Jana Wigleffa přivozoval tvrdě, že v nich všecka pravda jest sepsána, přidávaje také často na kázánie, když by z tohoto světa sšel, že by na ta místa jíti žádal, na kteráž by Wiglephova duše šla; kteréhož muže býti dobrého, svatého a nebe hodného nepochyboval. Následovali mistra Jana kněžstvo jednak všecko a těm také mnozí učením slavní připojeni byli, kteřížto když v cierkvi duo- stojenstvie dojíti nemohli, odporně nesli kněžstvie "*) Lipzicam 2. — 35) exercere 3. — *1) Mathei 2. — 51) nemá 2.
Strana 129
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 129 maiorum censuum iis committi, qui quamvis nobilitate praeirent, sciencia tamen viderentur inferiores. Excaecavit eos invidia, ut, qui viderant, non viderent, et qui intellexerant, non intelligerent. Pro- ruperunt in blasphemias et, cum aliquibus ignaris fortasse ac vitiosis maledicere possent, in omnes latrare sacerdotes coepere et ab ecclesia catholica recedentes impiam "3) Valdensium sectam atque insaniam amplexi sunt: Romanum praesulem reliquis episcopis parem esse, inter sacerdotes nullum discrimen ;'4) presbyterum non dignitatem, sed vitae meritum efficere potiorem ; animas e cor- poribus excedentes aut in aeternas e vestigio poenas mergi aut perpetua consequi gaudia; purgatorium ignem nullum inveniri; vanum esse orare pro mortuis et avaritiae sacerdotalis inventum; Dei ac sanctorum imagines delendas; aquarum palmarumque benedictiones irridendas; mendicantium reli- giones malos daemones invenisse ; sacerdotes pauperes esse debere, sola contentos elemosina; liberam cuique verbi predicationem patere; nullum capitale peccatum quantumvis maioris mali vitandi gratia tolerandum; qui mortalis culpae reus sit, eum neque seculari neque ecclesiastica dignitate potiri, neque parendum ei; confirmationem, quam chrismate pontifices inducunt, et unctionem extremam inter ecclesiae sacramenta minime contineri; auricularem confessionem nugacem esse, sufficere sua quenque Deo in cubili suo confiteri peccata; baptismum fluvialis undae nulla interiecta sacri olei mixtura recipiendum; cymiteriorum inanem usum quaestus causa repertum; quocunque tegantur (B) kněžstva větších důchoduov tím poručena a dána (A) vyššiech a dnochody těm puojčené, kteřížto, ač by býti, kteřížto ačkoli by jich urozením šlechetným urozením předčili, uměním však zdáli se nižšie. Za- předcházeli, ale však uměním vidíni byli by poníže- slepila jest je závist, aby, kteříž viděli, neviděli, a nější. Takž pak oslepila jich závist, aby, kteříž vi- kteříž rozuměli, nerozuměli. Oddali se na rúhánie, a kdyby některým neřádným snad a zlým domlůvati díchu, neviděli, a kteříž rozumějíchu, nerozuměli. Vyronichu se na rúhání, a aby s některými neumě- mohli, na všecky kněží kázati počali, a od cierkve lými a snad i zlostnými mohli zlořečiti protiv všem obecné odšedše, Valdenských sektu oblíbili. Kteréžto kněžím, počechu ščekati, a od cierkve svatéj od- učenie jsú tato: že Římský biskup jest rovný jiným stúpivše onéj Valdenskéj roty a vsteklosti chopichu biskupóm; že mezi kněžími žádného nenie rozdílu; se. Tej smrtonošněj a jim předtím zatracenéj roty že kněze ne duostojenstvie, ale svatost života činí Valdenskéj naučenie falešná tato jsú: Římského lepšího; že duše z těl vycházejície neb do věčných biskupa jiným biskupóm rovna býti; mezi kněžími hned muk jdú neb věčných docházejí radostí; že žádného rozdílu; že kněze ne dnostojenstvie, ale se žádný očišťujície oheň nenalézá a daremné by bylo modliti se za mrtvé a kněžského lakomstvie života zaslúžení činí lepšího; že duše, když z těl vyjdú, hned anebo do věčných muk se pohružují nálezek; že boží a svatých obrazové mají býti za- aneb věčných radostí docházejí; očistcového ohně hlazeni; vody a bylin svěcenie v posměchu; mnišské žádného nenacházeti; nadarmo se za mrtvé modliti řeboly že by ďáblové nalezli; kněží by chudí býti a že to nález jest lakomství kněžského; aby boží měli, že by biřmování a poslednie mazání mezi ko- a svatých obrazové byli shlazeni; vody a soli že- stelními svátostmi nebylo; že by ústnie zpověď lživá hnání aby bylo osmíváno; že zákon mnichův žebří- byla; že by krchovní marný byl pohřeb, pro zisk cích zlí dáblové nalezli; že kněží chudí mají býti kněžský a pýchu nalezený; pomocí svatých v nebi a na saméj almužně dosti míti; svobodné každému s Kristem kralujíciech nadarmo prositi, kteříž po- moci nemohů. slova božieho kázání aby bylo otevříno; aby žádný hlavní hřích kterakkoli pro většího zlého uvarování trpěn nebyl; ktož by smrtelným hříchem vinen byl, ten aby žádného duostojenství, ani světského ani duchovnieho nepožíval, aniž jeho má poslúcháno býti; potvrzování, kteréž biskupi svatým křižmem uvodí, a poslední mazání že se mezi kostelnými svátostmi 53) ipsam 3. — 5*) distamen 3.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 129 maiorum censuum iis committi, qui quamvis nobilitate praeirent, sciencia tamen viderentur inferiores. Excaecavit eos invidia, ut, qui viderant, non viderent, et qui intellexerant, non intelligerent. Pro- ruperunt in blasphemias et, cum aliquibus ignaris fortasse ac vitiosis maledicere possent, in omnes latrare sacerdotes coepere et ab ecclesia catholica recedentes impiam "3) Valdensium sectam atque insaniam amplexi sunt: Romanum praesulem reliquis episcopis parem esse, inter sacerdotes nullum discrimen ;'4) presbyterum non dignitatem, sed vitae meritum efficere potiorem ; animas e cor- poribus excedentes aut in aeternas e vestigio poenas mergi aut perpetua consequi gaudia; purgatorium ignem nullum inveniri; vanum esse orare pro mortuis et avaritiae sacerdotalis inventum; Dei ac sanctorum imagines delendas; aquarum palmarumque benedictiones irridendas; mendicantium reli- giones malos daemones invenisse ; sacerdotes pauperes esse debere, sola contentos elemosina; liberam cuique verbi predicationem patere; nullum capitale peccatum quantumvis maioris mali vitandi gratia tolerandum; qui mortalis culpae reus sit, eum neque seculari neque ecclesiastica dignitate potiri, neque parendum ei; confirmationem, quam chrismate pontifices inducunt, et unctionem extremam inter ecclesiae sacramenta minime contineri; auricularem confessionem nugacem esse, sufficere sua quenque Deo in cubili suo confiteri peccata; baptismum fluvialis undae nulla interiecta sacri olei mixtura recipiendum; cymiteriorum inanem usum quaestus causa repertum; quocunque tegantur (B) kněžstva větších důchoduov tím poručena a dána (A) vyššiech a dnochody těm puojčené, kteřížto, ač by býti, kteřížto ačkoli by jich urozením šlechetným urozením předčili, uměním však zdáli se nižšie. Za- předcházeli, ale však uměním vidíni byli by poníže- slepila jest je závist, aby, kteříž viděli, neviděli, a nější. Takž pak oslepila jich závist, aby, kteříž vi- kteříž rozuměli, nerozuměli. Oddali se na rúhánie, a kdyby některým neřádným snad a zlým domlůvati díchu, neviděli, a kteříž rozumějíchu, nerozuměli. Vyronichu se na rúhání, a aby s některými neumě- mohli, na všecky kněží kázati počali, a od cierkve lými a snad i zlostnými mohli zlořečiti protiv všem obecné odšedše, Valdenských sektu oblíbili. Kteréžto kněžím, počechu ščekati, a od cierkve svatéj od- učenie jsú tato: že Římský biskup jest rovný jiným stúpivše onéj Valdenskéj roty a vsteklosti chopichu biskupóm; že mezi kněžími žádného nenie rozdílu; se. Tej smrtonošněj a jim předtím zatracenéj roty že kněze ne duostojenstvie, ale svatost života činí Valdenskéj naučenie falešná tato jsú: Římského lepšího; že duše z těl vycházejície neb do věčných biskupa jiným biskupóm rovna býti; mezi kněžími hned muk jdú neb věčných docházejí radostí; že žádného rozdílu; že kněze ne dnostojenstvie, ale se žádný očišťujície oheň nenalézá a daremné by bylo modliti se za mrtvé a kněžského lakomstvie života zaslúžení činí lepšího; že duše, když z těl vyjdú, hned anebo do věčných muk se pohružují nálezek; že boží a svatých obrazové mají býti za- aneb věčných radostí docházejí; očistcového ohně hlazeni; vody a bylin svěcenie v posměchu; mnišské žádného nenacházeti; nadarmo se za mrtvé modliti řeboly že by ďáblové nalezli; kněží by chudí býti a že to nález jest lakomství kněžského; aby boží měli, že by biřmování a poslednie mazání mezi ko- a svatých obrazové byli shlazeni; vody a soli že- stelními svátostmi nebylo; že by ústnie zpověď lživá hnání aby bylo osmíváno; že zákon mnichův žebří- byla; že by krchovní marný byl pohřeb, pro zisk cích zlí dáblové nalezli; že kněží chudí mají býti kněžský a pýchu nalezený; pomocí svatých v nebi a na saméj almužně dosti míti; svobodné každému s Kristem kralujíciech nadarmo prositi, kteříž po- moci nemohů. slova božieho kázání aby bylo otevříno; aby žádný hlavní hřích kterakkoli pro většího zlého uvarování trpěn nebyl; ktož by smrtelným hříchem vinen byl, ten aby žádného duostojenství, ani světského ani duchovnieho nepožíval, aniž jeho má poslúcháno býti; potvrzování, kteréž biskupi svatým křižmem uvodí, a poslední mazání že se mezi kostelnými svátostmi 53) ipsam 3. — 5*) distamen 3.
Strana 130
130 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. tellure humana corpora, nil 55) distare; templum Dei late patentis ipsum mundum esse; coartare maiestatem eius, qui ecclesias, monasteria oratoriaque construunt tanquam propitior in eis divina bonitas inveniatur; sacerdotales vestes, altarium ornamenta, pallas, corporalia, calices, patenas vasaque huiuscemodi nil habere momenti; sacerdotem quocunque loco, quocunque tempore sacrum Christi corpus conficere posse petentibusque ministrare; sufficere, si verba sacramentalia tantum dixerit; suffragia sanctorum in coelis cum Christo regnantium frustra impetrari, quae iuvare non possunt; in canonicis horis cantandis dicendisque frustra tempus teri; nulla die ab opere ces- sandum, nisi quae dominica nunc appellatur; celebritates sanctorum prorsus reiciendas; ieiuniis quoque ab ecclesia institutis nihil inesse meriti. Sbinco cognomine Lepus claris parentibus apud Bohemos ortus per idem tempus Pragensem 1403—11 ecclesiam pontifitio retinebat, consilio et animo illustris, qui orienti calamitati obviam ire cupiens, priusquam amplius debaccharetur 56), libros Johannis Wicleffi 57) ad se ferri omnesque doctorum virorum 1410 adhibito consilio publice concremari iussit. Supra CC volumina fuisse traduntur pulcherrime con- (B) nezadržuje; že zpověd ušní šept jest; dosti býti každému, bohu v svém příbytku toliko hříchův svých se zpovídati; že křest potočnéj vody, žádnéj svátosti k tomu boží nemíšeje, má přijímán býti; že kirchovů marný jest požitek pro užitek nalezený; kterúkoli zemí těla lidská přikryta budú, nic rozdílno není; chrám boží široce otevřený, on svět jest (nebo takto: chrám boha široce otevřeného ten svět jest); že sužují velebnost jeho ti, kteříž kostely, kláštery a božnice ustavují, jakžto by milostivější v nich boží dobrotivost nalezena byla; kněžský oděv, oltářní okrasa, obrusové (sic), korporalové, kalichové, pa- teny a jiná svatá nádobí že nic vážnosti nemají; že kněz na kterémkoli místě, o kterémkoli času svaté Kristovo tělo posvětiti množ a prosícím po- sluhovati a dávati; dosti na tom býti, ač slova toliko posvátná vypraví; pomoci svatých v nebesích s pánem Kristem kralujících nadarmo prositi, jenž pomoci nemohú; na hodinách správně ustavených, zpívaných neb čtených nadarmo čas tříti a tratiti; žádného dne od diela nepřestati, jedno v ten, kterýž nynie neděle slove; svátky a slavnosti jich ovšem zavrženy býti; postóm také od cierkve ustanoveným nic nemieti zásluhy. Zbyněk Zajíc, znamenitý od rodičnov, v Čechách (A) Zbyněk příjmím Zajíc, od urozených rodično mezi Čechy pošlý, toho času Pražský kostel biskup- urozený, za toho času Pražský kostel biskupstvím stvím držal, raddů a rozumem osvícený. Kterýžto zdržováše, radů i úmyslem osvícený; kterýžto vzni- vznikajícíemu zlému odepříti žádaje, prvé nežli by kující (sic) biedě upostřet jíti žádaje, prvé než by se více rozmohlo, knichy Jana Wiglepha k sobě se více rozmohla, knihy Jana Wiklefa k sobě při- snésti a všecky zjevně spáliti kázal. Praví, že více nésti a všecky s radu učených muží a doktoruov zjevně popáliti kázal. Nade dvě stě knih svázaných než dvě stě kněh bylo přepěkně sepsaných, puklami zlatými a přikrytím drahým ozdobených. Janovi ká- býti praví, pěkně popsaných, s zlatými puklami a 51) nihil 2. — *6) debaccaretur 2 a tak níže. —37) Vicliffi 3.
130 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. tellure humana corpora, nil 55) distare; templum Dei late patentis ipsum mundum esse; coartare maiestatem eius, qui ecclesias, monasteria oratoriaque construunt tanquam propitior in eis divina bonitas inveniatur; sacerdotales vestes, altarium ornamenta, pallas, corporalia, calices, patenas vasaque huiuscemodi nil habere momenti; sacerdotem quocunque loco, quocunque tempore sacrum Christi corpus conficere posse petentibusque ministrare; sufficere, si verba sacramentalia tantum dixerit; suffragia sanctorum in coelis cum Christo regnantium frustra impetrari, quae iuvare non possunt; in canonicis horis cantandis dicendisque frustra tempus teri; nulla die ab opere ces- sandum, nisi quae dominica nunc appellatur; celebritates sanctorum prorsus reiciendas; ieiuniis quoque ab ecclesia institutis nihil inesse meriti. Sbinco cognomine Lepus claris parentibus apud Bohemos ortus per idem tempus Pragensem 1403—11 ecclesiam pontifitio retinebat, consilio et animo illustris, qui orienti calamitati obviam ire cupiens, priusquam amplius debaccharetur 56), libros Johannis Wicleffi 57) ad se ferri omnesque doctorum virorum 1410 adhibito consilio publice concremari iussit. Supra CC volumina fuisse traduntur pulcherrime con- (B) nezadržuje; že zpověd ušní šept jest; dosti býti každému, bohu v svém příbytku toliko hříchův svých se zpovídati; že křest potočnéj vody, žádnéj svátosti k tomu boží nemíšeje, má přijímán býti; že kirchovů marný jest požitek pro užitek nalezený; kterúkoli zemí těla lidská přikryta budú, nic rozdílno není; chrám boží široce otevřený, on svět jest (nebo takto: chrám boha široce otevřeného ten svět jest); že sužují velebnost jeho ti, kteříž kostely, kláštery a božnice ustavují, jakžto by milostivější v nich boží dobrotivost nalezena byla; kněžský oděv, oltářní okrasa, obrusové (sic), korporalové, kalichové, pa- teny a jiná svatá nádobí že nic vážnosti nemají; že kněz na kterémkoli místě, o kterémkoli času svaté Kristovo tělo posvětiti množ a prosícím po- sluhovati a dávati; dosti na tom býti, ač slova toliko posvátná vypraví; pomoci svatých v nebesích s pánem Kristem kralujících nadarmo prositi, jenž pomoci nemohú; na hodinách správně ustavených, zpívaných neb čtených nadarmo čas tříti a tratiti; žádného dne od diela nepřestati, jedno v ten, kterýž nynie neděle slove; svátky a slavnosti jich ovšem zavrženy býti; postóm také od cierkve ustanoveným nic nemieti zásluhy. Zbyněk Zajíc, znamenitý od rodičnov, v Čechách (A) Zbyněk příjmím Zajíc, od urozených rodično mezi Čechy pošlý, toho času Pražský kostel biskup- urozený, za toho času Pražský kostel biskupstvím stvím držal, raddů a rozumem osvícený. Kterýžto zdržováše, radů i úmyslem osvícený; kterýžto vzni- vznikajícíemu zlému odepříti žádaje, prvé nežli by kující (sic) biedě upostřet jíti žádaje, prvé než by se více rozmohlo, knichy Jana Wiglepha k sobě se více rozmohla, knihy Jana Wiklefa k sobě při- snésti a všecky zjevně spáliti kázal. Praví, že více nésti a všecky s radu učených muží a doktoruov zjevně popáliti kázal. Nade dvě stě knih svázaných než dvě stě kněh bylo přepěkně sepsaných, puklami zlatými a přikrytím drahým ozdobených. Janovi ká- býti praví, pěkně popsaných, s zlatými puklami a 51) nihil 2. — *6) debaccaretur 2 a tak níže. —37) Vicliffi 3.
Strana 131
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 131 scripta bullis aureis tegmentisque58) preciosis ornata. Johanni praedicatio interdicta et adiectae 1411 minae, si quando priores in populum errores vulgare auderet. Ipse Praga excedens apud villam, unde sibi origo fuit ac cognomen, permittente loci domino, qui eius insaniae favebat, vocare plebes ac docere non destitit, multa in Romanum praesulem, multa in reliquos ecclesiae pontifices male dicta congerens, utque populi animos sibi magis ac magis conciliaret, decimas haud aliter quam elemosinas sacerdotibus debitas liberum esse praedia possidentibus, si velint, eas dare, si nolint, nullo iure cogi posse. Nondum error de sacramento altaris irrepserat. Sed attulit novam pestem Petrus Drasensis. Id est opidum Misnae super Albim 59) situm. Qui cum allis Teutonibus paulo ante Bohemiam reliquerat, cognitus inter suos, quia Valdensi lepra infectus esset, patria pulsus, velut haereticorum asylem Pragam repetiit puerorumque docendorum curam accepit. Apud ecclesiam sancti Michaelis per id temporis populum predicando instruebat Jacobellus Misnensis, litterarum 1415 doctrina et morum praestantia iuxta clarus. Petrus aggressus mirari se ait doctum et sanctum virum, qui divina eloquia plebibus exponeret, errorem illum “7) non animadvertisse communionis eucharistiae,61) qui iam pridem ecclesiam pessumdasset (sic!), in qua sub una tantum specie dominicum corpus populo ministratur, cum apud Johannem evangelistam et apostolum Christo (A) zánie zapovědíno. On z Prahy vyšed do vsi, od- (B) přikrývadly drahými ozdobených. Janovi kázání kudž byl a příjmí vzal, učiti lidu nepřestával, mnoho zapovědíno a přidány hrůze (sic), ač by kdy první na Římského biskupa, mnoho na jiné biskupy haněnie bludy v lidu ohlašovati směl. On pak z Prahy vy- zbieraje, a aby lidu úmysly víc a více k sobě při- padna, ve vsi, odkudž jemu východ byl a příjmí, s odpuščením pána toho miestu, kterýž jeho mámení chýlil, desátky ne jinak než jako almužny kněžím dlužné pravil, aby toho svobodu měli, kteříž dědiny přál, svolávati lidu a učiti nepřestáváše, mnoho drží, chtěli-li by je dávati; pak-li by nechtěli, že protiv Římskému biskupu, mnohá protiv jiným sva- by žádným právem k tomu přinuceni býti nemohli. tým cierkve biskupóm zlořečení snášeje, a aby lidské Ješťe ruoznice o svátosti oltářní se nevyjevila. Ale úmysly více a více přivábil, desátky nejinak než přinesl jiné učení Petr Drážďanský (to město v Miešni jako almužny kněžím dlužny býti, svobodno býti leží), kterýž s jinými Němci málo předtím z Čech těm, kteříž dědiny a role mají, aby, chtěli-li by vyšel; poznán jsa mezi svými, že by Valdenským dáti, dali, pak-li by nechtěli, že žádným právem nuceni býti nemohů. Ješče nebyl blud o svátosti učením nakažen byl, z vlasti vyhnán jest, a do Prahy se navrátiv, učenie žákuo péči přijal. V kostele sva- oltářní připlzl, ale přinesl novú šelmu Petr Tra- tého Michala tého času lid káže učil Jakoubek Mí- senský — to jest městečko míšenské nad Labem šenský, uměním, písmem a mravuo předčením velmě ustavené — kterýž s jinými Němci málo předtím vzáctný. Petr k tomu přišed, diviti se pověděl uče- Prahu byl opustil. Ten poznán jsa mezi svými, že nému a svatému muži, kterýž by lidem božské řeči by Valdenským malomocenstvím nakažen byl, ze vykládal, bludu toho neznamenati, přijímánie večeře země vyhnán, jakžto do kacieřského útočišče do Kristovy, a že by již cierkev urazil, v kteréž pod Prahy se navrátil a pečlivost dětí, aby jich učil, jednu toliko způosobu tělo Kristovo lidu rozdával, přijal. U kostela svatého Michala za toho času učíc ješto u svatého Jana, evangelisty a apoštola Kristu lid kázal jest Jacobellus Jakůbek, Mišněnín, písem uměním a mravů zvelebením velmě světlý. Přistúpiv Petr k ňemu, diviti se, vece, že tak učený a svatý muž, jenž božské výmluvnosti lidem vykládá, bludu toho neznamená a netbá rozdávání svátosti těla Kristova, kterýžto blud již ondy cierkev svatů na- kazil. V kteréž pod jedním toliko způsobem lidu se podává božské tělo, avšak u svatého Jana evange- listy a u apoštola Kristu velmě milého, aby pod 55) argenteisque 2. — 57) Albeam 2. — ‘) alium 2. — "1) eukaristie 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 131 scripta bullis aureis tegmentisque58) preciosis ornata. Johanni praedicatio interdicta et adiectae 1411 minae, si quando priores in populum errores vulgare auderet. Ipse Praga excedens apud villam, unde sibi origo fuit ac cognomen, permittente loci domino, qui eius insaniae favebat, vocare plebes ac docere non destitit, multa in Romanum praesulem, multa in reliquos ecclesiae pontifices male dicta congerens, utque populi animos sibi magis ac magis conciliaret, decimas haud aliter quam elemosinas sacerdotibus debitas liberum esse praedia possidentibus, si velint, eas dare, si nolint, nullo iure cogi posse. Nondum error de sacramento altaris irrepserat. Sed attulit novam pestem Petrus Drasensis. Id est opidum Misnae super Albim 59) situm. Qui cum allis Teutonibus paulo ante Bohemiam reliquerat, cognitus inter suos, quia Valdensi lepra infectus esset, patria pulsus, velut haereticorum asylem Pragam repetiit puerorumque docendorum curam accepit. Apud ecclesiam sancti Michaelis per id temporis populum predicando instruebat Jacobellus Misnensis, litterarum 1415 doctrina et morum praestantia iuxta clarus. Petrus aggressus mirari se ait doctum et sanctum virum, qui divina eloquia plebibus exponeret, errorem illum “7) non animadvertisse communionis eucharistiae,61) qui iam pridem ecclesiam pessumdasset (sic!), in qua sub una tantum specie dominicum corpus populo ministratur, cum apud Johannem evangelistam et apostolum Christo (A) zánie zapovědíno. On z Prahy vyšed do vsi, od- (B) přikrývadly drahými ozdobených. Janovi kázání kudž byl a příjmí vzal, učiti lidu nepřestával, mnoho zapovědíno a přidány hrůze (sic), ač by kdy první na Římského biskupa, mnoho na jiné biskupy haněnie bludy v lidu ohlašovati směl. On pak z Prahy vy- zbieraje, a aby lidu úmysly víc a více k sobě při- padna, ve vsi, odkudž jemu východ byl a příjmí, s odpuščením pána toho miestu, kterýž jeho mámení chýlil, desátky ne jinak než jako almužny kněžím dlužné pravil, aby toho svobodu měli, kteříž dědiny přál, svolávati lidu a učiti nepřestáváše, mnoho drží, chtěli-li by je dávati; pak-li by nechtěli, že protiv Římskému biskupu, mnohá protiv jiným sva- by žádným právem k tomu přinuceni býti nemohli. tým cierkve biskupóm zlořečení snášeje, a aby lidské Ješťe ruoznice o svátosti oltářní se nevyjevila. Ale úmysly více a více přivábil, desátky nejinak než přinesl jiné učení Petr Drážďanský (to město v Miešni jako almužny kněžím dlužny býti, svobodno býti leží), kterýž s jinými Němci málo předtím z Čech těm, kteříž dědiny a role mají, aby, chtěli-li by vyšel; poznán jsa mezi svými, že by Valdenským dáti, dali, pak-li by nechtěli, že žádným právem nuceni býti nemohů. Ješče nebyl blud o svátosti učením nakažen byl, z vlasti vyhnán jest, a do Prahy se navrátiv, učenie žákuo péči přijal. V kostele sva- oltářní připlzl, ale přinesl novú šelmu Petr Tra- tého Michala tého času lid káže učil Jakoubek Mí- senský — to jest městečko míšenské nad Labem šenský, uměním, písmem a mravuo předčením velmě ustavené — kterýž s jinými Němci málo předtím vzáctný. Petr k tomu přišed, diviti se pověděl uče- Prahu byl opustil. Ten poznán jsa mezi svými, že nému a svatému muži, kterýž by lidem božské řeči by Valdenským malomocenstvím nakažen byl, ze vykládal, bludu toho neznamenati, přijímánie večeře země vyhnán, jakžto do kacieřského útočišče do Kristovy, a že by již cierkev urazil, v kteréž pod Prahy se navrátil a pečlivost dětí, aby jich učil, jednu toliko způosobu tělo Kristovo lidu rozdával, přijal. U kostela svatého Michala za toho času učíc ješto u svatého Jana, evangelisty a apoštola Kristu lid kázal jest Jacobellus Jakůbek, Mišněnín, písem uměním a mravů zvelebením velmě světlý. Přistúpiv Petr k ňemu, diviti se, vece, že tak učený a svatý muž, jenž božské výmluvnosti lidem vykládá, bludu toho neznamená a netbá rozdávání svátosti těla Kristova, kterýžto blud již ondy cierkev svatů na- kazil. V kteréž pod jedním toliko způsobem lidu se podává božské tělo, avšak u svatého Jana evange- listy a u apoštola Kristu velmě milého, aby pod 55) argenteisque 2. — 57) Albeam 2. — ‘) alium 2. — "1) eukaristie 2.
Strana 132
1415 1411 132 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. dilectissimum 9?) sub duplici specie, panis vinique, sumi iubeatur, dicente apud eum Salvatore: Nisi manducaveritis carnem filii hominis et biberitis eius sanguinem, non habebitis vitam in vobis. Commotus his Jacobellus, cum perquisitis vetustis sanctorum doctorum codicibus, Dionysii pre- sertim et Cypriani, communionem calicis laudatam invenisset, probibitus apud sacellum arcbangeli Michaelis praedicare,9?) in templo maiore sancti Martini cathedram sortitus publice commonere 9*) populum coepit, ne deinceps communionem calicis, sine qua salvari nemo posset, quoquo pacto negligerent. Huic omnes haeretici consensere haud modica gestientes laetitia, quod articulum in- venissent in evangelica lege fundatum, per quem Romanae sedis vel ignorantia vel nequitia redargui posset. Odioso quamvis haec animo rex intelligeret, desidia tamen corruptus et inertia torpens impune debacchari sinebat hereticos. Sbinco archiepiscopus ubi nullum adversus tantum emergens malum in Venceslao praesidium invenit, ad Sigismundum, Hungariae regem, confugit obsecrans atque obtestans, ut negligentiam fratris emendet neque labefactari orthodoxae fidei sacramenta permittat. Dat fidem Sigismundus petiturum se brevi*?) Bohemiam, ecclesiae catholicae consulturum. Sed dum dies de die ducitur, Sbinco apud Posonium in Hungaria moritur et Albicus ei sufficitur na- tione Bohemus, arte medicus et Sigismundo propterea carus, unicum extremae avaritiae baratrum, (A) pfemilého, pod dvojí zpuosobů chleba a vína při- jímati přikázáno bylo, kdežto praví spasitel: Ne- budete-li jísti těla Syna člověka a píti jeho krve, nemáte života v sobě. Pohnut jsa tím Jakoubek, když by prohlédl staré kniehy svatých doktoruo, Dyonyzia zvláště a Cypriana, a přijímánie kalichu chvalitebné nalezl, překážku maje v kostele archan- gela Michala kázati, v chrámě větším svatého Mar- tina kazatedinice dosáh zjevně napomínati lid počal, aby více přijímání kalichu, bez kteréhož by žádný spasen býti nemohl, nikterakž nezanedbávali. Tomu všickní Čechové svolili;, nemalá plesajíce radostí, že by artykul nalezli v zákoně božím založený, skrze kterýž by římské stolice neb neumělost neb nepravost trestána býti mohla. Ač král tomu rozuměl, leností však poseden jsa a rozmařilostí, svobodně dopustil před se Čechóm jíti. Zbyněk arcibiskup, když ni- žádné pomoci proti tomu na Václavovi nenalezl, k Sigmundovi, Uherskému králi, se utekl žádaje a proše, aby nedbanlivost bratra svého napravil a hy- núti křesťanské víře nedopůúštěl. Slíbil jest Sigmund brzo do Čech táhnáti a cierkvi svaté pomoc učiniti. Ale když den ode dne prodléval, Zbyněk v Peštu v Uhřiech umřel a Albík po ňem byl, rodem z Čech, v lékařstvie doktor a Sigmundovi proto milý, jediná najvětšicho lakomstvie propast. Kterýžto klíčno od (B) obojím spůsobem chleba a vína přijímáno bylo, přikazuje se; nebo dí u ňeho spasitel: Jedno nebudete jísti těla mého a krve méj píti nebudete, nebudete míti života u vás. Hnut jest témito feémi Jakübek & kdyZ prehlédl staré svatych doktoruov knihy a z*lá$ée Dyoniziho a Cypriaua, nalezl pochválené přijímání kalicha. A když zabráňeno mu v kostelíku svatého Michala archangela, v chrámu větším sva- tého Martina stolice kazatelní došel a tu zjevně lid napomínati počal, aby již víc přijímání kalicha, bez ňehož žádný spasen nemůž býti, nižádným obyčejem neobmeškával. K tomu všitci kacíři přivolichu, ne ne- malú veseléc se radostí, že článek nalezli v svatém čtení založený, kterýmž by římskéj stolice nebo ne- umělost nebo nepravost trestána mohla býti. Tomu král ačkoli závistným neb nenávistným úmyslem roz- uměl, leností však porušen a netbalivostí zleniv, bez pomsty nadýmati se a rúhati kacířóm dopustil. Zbyněk arcibiskup, kdy£ Zádnéj pomoci protiv tolikému z]ému vyšlému od Václava nenalezl, k Zigmundovi, králi Uherskému, se utekl proše, aby nedbalivosti bratr- 8kéj polepsil ani upásti pravoslavnéj víry svátostem dopustil. Dal víru Zigmund, £e v krátce do Čech vypraviti se chce a cierkvi svatéj obecnéj poraditi. Ale když den za dnem provozen byl, Zbynek (sic) v Pre&purce v Uhrích umiel jest a Albík na jeho místo vsazen, urozením Čech, řemeslem lékař a protož Zigmundovi milý, jedinké najvětčieho lakom- ství peklo, kterýž klíčův pivnice vinnéj žádnému 67) Christi doctisssímum 2. — *?) nemá 8. — *) commovere. — “$) brevi tempore 2.
1415 1411 132 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. dilectissimum 9?) sub duplici specie, panis vinique, sumi iubeatur, dicente apud eum Salvatore: Nisi manducaveritis carnem filii hominis et biberitis eius sanguinem, non habebitis vitam in vobis. Commotus his Jacobellus, cum perquisitis vetustis sanctorum doctorum codicibus, Dionysii pre- sertim et Cypriani, communionem calicis laudatam invenisset, probibitus apud sacellum arcbangeli Michaelis praedicare,9?) in templo maiore sancti Martini cathedram sortitus publice commonere 9*) populum coepit, ne deinceps communionem calicis, sine qua salvari nemo posset, quoquo pacto negligerent. Huic omnes haeretici consensere haud modica gestientes laetitia, quod articulum in- venissent in evangelica lege fundatum, per quem Romanae sedis vel ignorantia vel nequitia redargui posset. Odioso quamvis haec animo rex intelligeret, desidia tamen corruptus et inertia torpens impune debacchari sinebat hereticos. Sbinco archiepiscopus ubi nullum adversus tantum emergens malum in Venceslao praesidium invenit, ad Sigismundum, Hungariae regem, confugit obsecrans atque obtestans, ut negligentiam fratris emendet neque labefactari orthodoxae fidei sacramenta permittat. Dat fidem Sigismundus petiturum se brevi*?) Bohemiam, ecclesiae catholicae consulturum. Sed dum dies de die ducitur, Sbinco apud Posonium in Hungaria moritur et Albicus ei sufficitur na- tione Bohemus, arte medicus et Sigismundo propterea carus, unicum extremae avaritiae baratrum, (A) pfemilého, pod dvojí zpuosobů chleba a vína při- jímati přikázáno bylo, kdežto praví spasitel: Ne- budete-li jísti těla Syna člověka a píti jeho krve, nemáte života v sobě. Pohnut jsa tím Jakoubek, když by prohlédl staré kniehy svatých doktoruo, Dyonyzia zvláště a Cypriana, a přijímánie kalichu chvalitebné nalezl, překážku maje v kostele archan- gela Michala kázati, v chrámě větším svatého Mar- tina kazatedinice dosáh zjevně napomínati lid počal, aby více přijímání kalichu, bez kteréhož by žádný spasen býti nemohl, nikterakž nezanedbávali. Tomu všickní Čechové svolili;, nemalá plesajíce radostí, že by artykul nalezli v zákoně božím založený, skrze kterýž by římské stolice neb neumělost neb nepravost trestána býti mohla. Ač král tomu rozuměl, leností však poseden jsa a rozmařilostí, svobodně dopustil před se Čechóm jíti. Zbyněk arcibiskup, když ni- žádné pomoci proti tomu na Václavovi nenalezl, k Sigmundovi, Uherskému králi, se utekl žádaje a proše, aby nedbanlivost bratra svého napravil a hy- núti křesťanské víře nedopůúštěl. Slíbil jest Sigmund brzo do Čech táhnáti a cierkvi svaté pomoc učiniti. Ale když den ode dne prodléval, Zbyněk v Peštu v Uhřiech umřel a Albík po ňem byl, rodem z Čech, v lékařstvie doktor a Sigmundovi proto milý, jediná najvětšicho lakomstvie propast. Kterýžto klíčno od (B) obojím spůsobem chleba a vína přijímáno bylo, přikazuje se; nebo dí u ňeho spasitel: Jedno nebudete jísti těla mého a krve méj píti nebudete, nebudete míti života u vás. Hnut jest témito feémi Jakübek & kdyZ prehlédl staré svatych doktoruov knihy a z*lá$ée Dyoniziho a Cypriaua, nalezl pochválené přijímání kalicha. A když zabráňeno mu v kostelíku svatého Michala archangela, v chrámu větším sva- tého Martina stolice kazatelní došel a tu zjevně lid napomínati počal, aby již víc přijímání kalicha, bez ňehož žádný spasen nemůž býti, nižádným obyčejem neobmeškával. K tomu všitci kacíři přivolichu, ne ne- malú veseléc se radostí, že článek nalezli v svatém čtení založený, kterýmž by římskéj stolice nebo ne- umělost nebo nepravost trestána mohla býti. Tomu král ačkoli závistným neb nenávistným úmyslem roz- uměl, leností však porušen a netbalivostí zleniv, bez pomsty nadýmati se a rúhati kacířóm dopustil. Zbyněk arcibiskup, kdy£ Zádnéj pomoci protiv tolikému z]ému vyšlému od Václava nenalezl, k Zigmundovi, králi Uherskému, se utekl proše, aby nedbalivosti bratr- 8kéj polepsil ani upásti pravoslavnéj víry svátostem dopustil. Dal víru Zigmund, £e v krátce do Čech vypraviti se chce a cierkvi svatéj obecnéj poraditi. Ale když den za dnem provozen byl, Zbynek (sic) v Pre&purce v Uhrích umiel jest a Albík na jeho místo vsazen, urozením Čech, řemeslem lékař a protož Zigmundovi milý, jedinké najvětčieho lakom- ství peklo, kterýž klíčův pivnice vinnéj žádnému 67) Christi doctisssímum 2. — *?) nemá 8. — *) commovere. — “$) brevi tempore 2.
Strana 133
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 133 qui claves cellae vinariae nulli alteri quam sibi ipsi credidit et animalia viventia dono accepta mox vendidit, et quia sumptuosos esse coquos 59) didicerat, abiectam anum propinae suae prae- fecit. Interrogatus aliquando, sonorum omnium quem molestius audiret: Maxillarum, inquit, ossa frangentium. Idoneus profecto pontifex, qui surgenti fomentum haeresi daret. Infestabat ea tempestate Romanam ecclesiam Ladislaus, rex Neapolitanus, adversus quem Jo- bannes papa III et XX" bellum decernens plenariam peccatoruu: remissionem indulsit iis, qui ad tuendam ecclesiam arma iuduerent. Recitabatur in ecclesia Pragensi decretum pontificis, quod cum tres sordidae artis homines audissent, Johannem papam Antichristum *7) esse magna voce clama- verunt, qui crucem contra christianos decerneret. Eos e vestigio senatus in carcerem rapi iussit. Populus vero susceptis armis dimitti omnes petiit, sed placatur oratione senatus, tanquam vita captivorum in tuto esset, suam quisque domum rediere.**) De illis clam supplicium sumptum, ac cum sanguis extra ianuam praetorii defluens indicium?) necis fecisset, iterum accurrens populus interemptorum corpora rapuit??) et aureo circumvoluta panno per omnes urbis ecclesias detulit clamantibus?') eiusdem sectae sacerdotibus: Isti sunt sancti, qui pro testamento Dei sua corpora tradiderunt. Exin cadavera in sacrario apud Bethleem quasi martyrum reliquiae aromatibus condita. (A) pivnice žádnému nežli samému sobě nesvěřil a zví- řata darem přijímaná hned prodával, a že nesporé kuchaře býti znal, mrzutü babu do kuchyně své vzal. Otázán jsa jednů, ze všech zvukuo který by najtieže slyšal: Čelistí, dí, kostí lámajících. Hodný jistě biskup, kterýž by povstávajíciemu zlému pod- nět dal! Válel jest toho času proti římskému kostela Ladislav, król Neapolitanský. Proti kterémužto Jan, papež třimezcietmý, boj uloživ, plné odpustky všech hřiechuo dal těm, kteříž by k obraně cierkve v odění se oblékli. Oznamováno bylo v kostele Pražském uložení papežovo. To když někteří chaterných řemesl uslyšeli; Jana papeže Antikrista býti velikým hlasem volali, kterýž by kříž proti křesťanóm uložil. Kteréžto hned konšelé do šatlavy pobrati kázali. Ale lid zbúřiv se s zbrojí, aby všickni pusteni byli, Zádal. Ale ukroceni jsáce prosbü kon- šelé, jako by hrdla zjímaných bezpečna byla, do svého jedenkaždý domu se vrátil. Ale o těch tajně pomsta učiňena byla. Když pak krev z rathózu tekúci znamenie popravy činila, opět zběh se lid, zmordovanfch téla pobral a v zlatohlav obvinuv, po všech kostelích v městě nosil s zpíváním jich kněží : Titoť jsú světí, kteříž pro zikon božie své životy vydali. Potom těla v chrámě Betlémě pochována jsú a jakžto svatá vonnými věcmi ozdobena. (B) jinému než sám sobě věřil a zvěř živá darem vzatů hned prodával; a že zvěděl, že [ruk.: czie] stravní a nákladní koni (sic! m. kuchati] jsá, zavrZenü babu nad svů kuchyní nadsadil. Otázán jsa někdy, který by zvuk ze všech najtruchléj slyšel, odpovědě: Dáseň kostí (sic) lámajících. Hodný zajisté biskup, jenž by povstávajícímu kacířstvu podnět u kofen dal. V ty časy trápíše římský kostel Ladislav, král Neapolitanský, protiv ňemuž Jan, papež třetí a dvadcitý (sic) boj uloživ, plné hříchóm odpuščení dal těm, kteříž by k obraně cierkve svatéj odění oblékli. Ohlašováno jest v kostele Pražském vyrčení papežské. To když třé smrdutého a mrzkého řemesla muži uslyšeli, Jana papeže antikristem býti velikým hlasem zvolachu, kterýž by kříž protiv křesťanóm vydal. Ihned jich starší do žaláře lapiti kázachu. Ale lid vezma oruží, pustiti jich všech žádáše; ale ukrocen jest výmluvú starších, jakžto by těch zjí- maných život v bezpečenství byl, každý se do domu svého navrátil. Ale o oních tajně muka vzata jest. Ale když krev z vrat rathauzových plynác průvod smrti jich učinila, opět přiběhna lid, zabitých těla schopil a zlatfm obinuv a obvaliv suknem po v&ech mésta kosteléch je nosil a kněží téj roty voláchu: Titoť jsúů svatí, kteříž pro svědectví boží svá jsú těla vydali. Potom ta těla v kostele u Bethleema pohrabali jakżto mučedlníkuov svatých drahými vů- němi opravená. **) cocos 2. — **) Antechristum 32. — **) redire 2. — **) iudicium 8 — **) rapit 2. — *') clamantes 8. 1411 1412
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 133 qui claves cellae vinariae nulli alteri quam sibi ipsi credidit et animalia viventia dono accepta mox vendidit, et quia sumptuosos esse coquos 59) didicerat, abiectam anum propinae suae prae- fecit. Interrogatus aliquando, sonorum omnium quem molestius audiret: Maxillarum, inquit, ossa frangentium. Idoneus profecto pontifex, qui surgenti fomentum haeresi daret. Infestabat ea tempestate Romanam ecclesiam Ladislaus, rex Neapolitanus, adversus quem Jo- bannes papa III et XX" bellum decernens plenariam peccatoruu: remissionem indulsit iis, qui ad tuendam ecclesiam arma iuduerent. Recitabatur in ecclesia Pragensi decretum pontificis, quod cum tres sordidae artis homines audissent, Johannem papam Antichristum *7) esse magna voce clama- verunt, qui crucem contra christianos decerneret. Eos e vestigio senatus in carcerem rapi iussit. Populus vero susceptis armis dimitti omnes petiit, sed placatur oratione senatus, tanquam vita captivorum in tuto esset, suam quisque domum rediere.**) De illis clam supplicium sumptum, ac cum sanguis extra ianuam praetorii defluens indicium?) necis fecisset, iterum accurrens populus interemptorum corpora rapuit??) et aureo circumvoluta panno per omnes urbis ecclesias detulit clamantibus?') eiusdem sectae sacerdotibus: Isti sunt sancti, qui pro testamento Dei sua corpora tradiderunt. Exin cadavera in sacrario apud Bethleem quasi martyrum reliquiae aromatibus condita. (A) pivnice žádnému nežli samému sobě nesvěřil a zví- řata darem přijímaná hned prodával, a že nesporé kuchaře býti znal, mrzutü babu do kuchyně své vzal. Otázán jsa jednů, ze všech zvukuo který by najtieže slyšal: Čelistí, dí, kostí lámajících. Hodný jistě biskup, kterýž by povstávajíciemu zlému pod- nět dal! Válel jest toho času proti římskému kostela Ladislav, król Neapolitanský. Proti kterémužto Jan, papež třimezcietmý, boj uloživ, plné odpustky všech hřiechuo dal těm, kteříž by k obraně cierkve v odění se oblékli. Oznamováno bylo v kostele Pražském uložení papežovo. To když někteří chaterných řemesl uslyšeli; Jana papeže Antikrista býti velikým hlasem volali, kterýž by kříž proti křesťanóm uložil. Kteréžto hned konšelé do šatlavy pobrati kázali. Ale lid zbúřiv se s zbrojí, aby všickni pusteni byli, Zádal. Ale ukroceni jsáce prosbü kon- šelé, jako by hrdla zjímaných bezpečna byla, do svého jedenkaždý domu se vrátil. Ale o těch tajně pomsta učiňena byla. Když pak krev z rathózu tekúci znamenie popravy činila, opět zběh se lid, zmordovanfch téla pobral a v zlatohlav obvinuv, po všech kostelích v městě nosil s zpíváním jich kněží : Titoť jsú světí, kteříž pro zikon božie své životy vydali. Potom těla v chrámě Betlémě pochována jsú a jakžto svatá vonnými věcmi ozdobena. (B) jinému než sám sobě věřil a zvěř živá darem vzatů hned prodával; a že zvěděl, že [ruk.: czie] stravní a nákladní koni (sic! m. kuchati] jsá, zavrZenü babu nad svů kuchyní nadsadil. Otázán jsa někdy, který by zvuk ze všech najtruchléj slyšel, odpovědě: Dáseň kostí (sic) lámajících. Hodný zajisté biskup, jenž by povstávajícímu kacířstvu podnět u kofen dal. V ty časy trápíše římský kostel Ladislav, král Neapolitanský, protiv ňemuž Jan, papež třetí a dvadcitý (sic) boj uloživ, plné hříchóm odpuščení dal těm, kteříž by k obraně cierkve svatéj odění oblékli. Ohlašováno jest v kostele Pražském vyrčení papežské. To když třé smrdutého a mrzkého řemesla muži uslyšeli, Jana papeže antikristem býti velikým hlasem zvolachu, kterýž by kříž protiv křesťanóm vydal. Ihned jich starší do žaláře lapiti kázachu. Ale lid vezma oruží, pustiti jich všech žádáše; ale ukrocen jest výmluvú starších, jakžto by těch zjí- maných život v bezpečenství byl, každý se do domu svého navrátil. Ale o oních tajně muka vzata jest. Ale když krev z vrat rathauzových plynác průvod smrti jich učinila, opět přiběhna lid, zabitých těla schopil a zlatfm obinuv a obvaliv suknem po v&ech mésta kosteléch je nosil a kněží téj roty voláchu: Titoť jsúů svatí, kteříž pro svědectví boží svá jsú těla vydali. Potom ta těla v kostele u Bethleema pohrabali jakżto mučedlníkuov svatých drahými vů- němi opravená. **) cocos 2. — **) Antechristum 32. — **) redire 2. — **) iudicium 8 — **) rapit 2. — *') clamantes 8. 1411 1412
Strana 134
1414 134 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Dum baec aguntur, generale concilium apud Constantiam, Suevorum urbem, cogitur, in quo de rebus bohemicis sermo habitus, patrum mentes ingenti cura confecit volventium animo, quonam modo sanari provincia posset. Placuitque tandem Sigismundo imperatore suadente Johannem et Hieronymum ad synodum evocari, qui cum ceteris eius regni doctiores, tum populi ductores ac haeresum principes habebantur. Venerunt ambo non tam verecunde aliena discere, quam sua im- pudenter ingerere parati, docendi quippe quam discendi cupidiores, et popularis amantes aurae. Auditi sunt in consessu patrum; Johaunes aetate et autoritate maior habitus, doctrina ac facundia superior Hieronymus. Lecti ex omni natione patres, divini atque humani iuris doctores, saepe cum iis colloquium habuere, dogmata eorum & lege divina aliena esse monstrarunt neque bonis conducere moribus. Rogaverunt, ne plus sapere quam ecclesia vellent, sed saperent ad sobrietatem, peregrinas opiniones relinquerent, ingenia sua, quae quidem essent nobilissima, Vicleffistarum 7?) insania ne foedarent, eloqventiam, qua praediti essent, in corroborandis ecclesiae institutis, non evertendis, in edocendis populis, non dedocendis exercerent; posse eos et in conspectu Dei et in ecclesia militante sublime consequi locum, $i7?3) reiectis novitatibus patrum vestigia sequerentur inventionesque suas universali concilio summitterent. Stetere in proposito pertinaces Bohemorum (A) OJanovi HusoviaJeronymovi v Kon- stanskóm sfiemu upślenych Kap. XXXVL Kdyż se ty vóci daly, valni siem v Konstanci, šváb- ském městě, položen jest, na kterémž o věcech če- ských řeč jmiena byla, kteráž otcuo mysli náramná péčí trápila, rozjímajíciech na mysli, kterým by zpuno- sobem napravena býti vlast mohla., I zdálo jest se po- tom s povolením Sigmunda ciesaře, aby Jan a Jeronym na sňem povoláni byli, kteříž i nad jiné téhož krá- lovstvie učenějšie i lidu vuodcemi jmieni byli. Přišli jsú oba, ne tak jinému se učiti jako své stále tvrditi hotovi jsúce, žádostivější učiti nežli učeni býti a zjevné milujíce uài. Sly&áni jsü v sňemě otcuo. Jan věkem starším i duostojenstvím byl, uměním a vý- mluvností vyzším Jeronym. Voleni jsúů z každého národu otcové velební a v práviech doktorové. Časté s nimi rozmlóvśnie móli, że by ułenie jich od zś- kona bożieho dalekć bylo, pokazovali, ani by do- brým řádóm náležela. Prosili, aby viece nesmyslili, nežli církev, ale aby smyslili k stfódmosti, ciziech myšlének nechali, vtipuo svých, kteříž by jistě byli přenšlechtilí, Wigleffskými pobonky nenakażorali, výmluvnost, kterúž by ozdobení byli, při tvrzení ko- stelních řáduo, ne při rušenie, při učenie lidu, ne při převracování cvičili; že by mohli i před obli- čejem božím i v cierkvi rytěřující vysokého dojiti místa, jestliže by nechajíce nových věcí šlépějí otcno následovali a nálezků svých na hlavním sňemě ustá- pili. Stáli na svém neustupní Čechuo úmyslové aniž 77) Wicleffitarum 2. — **) et. (B) Kdyż se to tak dś]o, obecni siem v Konstancii, v Švábském městě, sebrán jest, v ňemž o věcech českých řeč jměna jest a ta otcův mysli velikú péčí jest nuzila rozjímajících na úmyslu, kterým by oby- čejem uléčena mohla býti země Česká. Pak se potom líbilo vedle rady Zigmunda císaře, aby Jan a Jero- nym k sňemu byli vyvoláni, kteříž jakžto toho krá- lovství najučenější a lidu vůdci a kacieřstva knížata jmíni byli. Přišla jsú oba, ne tak stúdně cizích umění naučiti se jako své nestůdně vnésti hotovi, jiných učiti nežli naučeni býti žádostivější a lidskéj chvály milovníci. Slyšáni jsá v stolicích otcův; Jan věkem neb lety a mocí větší byl; uměním a& vjmluvü Jeronym. Vybráni byli ze všech národuov otcové, božského i lidského práva doktorové, často s nimi rozmlůvání míváchu, naučení jejich od zákona bo- žieho cizí a jiná býti ukazováchu a dobrým mraávem neplatná býti. Prosíchn, aby ne víc nežli cierkev svatá smýšleti chtěli, ale by smýšleli k střízlivosti, cizích a vandrovních nejistých nauk aby nechali: dóstipüv svých, ačkoli byli by uślechtili, aby Wik- leffskó bláznivostí neohavili; výmlavnost svú, kterúž by obdarování byli, v potvrzování cierkve svatéj nauk, ne v vyvrácení, v naučení lidu, ne v nenaučení a pravéj nauky svedení aby vyvodili a ostřili; že by mohli před tváří boží i v cierkvi svatéj rytířující vyššího dojíti místa, kde by odvrha noviny otcuov šlépějí následovali a své nálezky obecnému sňemu poddali, Stáchu v umíňení neustupní Čechův úmyslové,
1414 134 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Dum baec aguntur, generale concilium apud Constantiam, Suevorum urbem, cogitur, in quo de rebus bohemicis sermo habitus, patrum mentes ingenti cura confecit volventium animo, quonam modo sanari provincia posset. Placuitque tandem Sigismundo imperatore suadente Johannem et Hieronymum ad synodum evocari, qui cum ceteris eius regni doctiores, tum populi ductores ac haeresum principes habebantur. Venerunt ambo non tam verecunde aliena discere, quam sua im- pudenter ingerere parati, docendi quippe quam discendi cupidiores, et popularis amantes aurae. Auditi sunt in consessu patrum; Johaunes aetate et autoritate maior habitus, doctrina ac facundia superior Hieronymus. Lecti ex omni natione patres, divini atque humani iuris doctores, saepe cum iis colloquium habuere, dogmata eorum & lege divina aliena esse monstrarunt neque bonis conducere moribus. Rogaverunt, ne plus sapere quam ecclesia vellent, sed saperent ad sobrietatem, peregrinas opiniones relinquerent, ingenia sua, quae quidem essent nobilissima, Vicleffistarum 7?) insania ne foedarent, eloqventiam, qua praediti essent, in corroborandis ecclesiae institutis, non evertendis, in edocendis populis, non dedocendis exercerent; posse eos et in conspectu Dei et in ecclesia militante sublime consequi locum, $i7?3) reiectis novitatibus patrum vestigia sequerentur inventionesque suas universali concilio summitterent. Stetere in proposito pertinaces Bohemorum (A) OJanovi HusoviaJeronymovi v Kon- stanskóm sfiemu upślenych Kap. XXXVL Kdyż se ty vóci daly, valni siem v Konstanci, šváb- ském městě, položen jest, na kterémž o věcech če- ských řeč jmiena byla, kteráž otcuo mysli náramná péčí trápila, rozjímajíciech na mysli, kterým by zpuno- sobem napravena býti vlast mohla., I zdálo jest se po- tom s povolením Sigmunda ciesaře, aby Jan a Jeronym na sňem povoláni byli, kteříž i nad jiné téhož krá- lovstvie učenějšie i lidu vuodcemi jmieni byli. Přišli jsú oba, ne tak jinému se učiti jako své stále tvrditi hotovi jsúce, žádostivější učiti nežli učeni býti a zjevné milujíce uài. Sly&áni jsü v sňemě otcuo. Jan věkem starším i duostojenstvím byl, uměním a vý- mluvností vyzším Jeronym. Voleni jsúů z každého národu otcové velební a v práviech doktorové. Časté s nimi rozmlóvśnie móli, że by ułenie jich od zś- kona bożieho dalekć bylo, pokazovali, ani by do- brým řádóm náležela. Prosili, aby viece nesmyslili, nežli církev, ale aby smyslili k stfódmosti, ciziech myšlének nechali, vtipuo svých, kteříž by jistě byli přenšlechtilí, Wigleffskými pobonky nenakażorali, výmluvnost, kterúž by ozdobení byli, při tvrzení ko- stelních řáduo, ne při rušenie, při učenie lidu, ne při převracování cvičili; že by mohli i před obli- čejem božím i v cierkvi rytěřující vysokého dojiti místa, jestliže by nechajíce nových věcí šlépějí otcno následovali a nálezků svých na hlavním sňemě ustá- pili. Stáli na svém neustupní Čechuo úmyslové aniž 77) Wicleffitarum 2. — **) et. (B) Kdyż se to tak dś]o, obecni siem v Konstancii, v Švábském městě, sebrán jest, v ňemž o věcech českých řeč jměna jest a ta otcův mysli velikú péčí jest nuzila rozjímajících na úmyslu, kterým by oby- čejem uléčena mohla býti země Česká. Pak se potom líbilo vedle rady Zigmunda císaře, aby Jan a Jero- nym k sňemu byli vyvoláni, kteříž jakžto toho krá- lovství najučenější a lidu vůdci a kacieřstva knížata jmíni byli. Přišla jsú oba, ne tak stúdně cizích umění naučiti se jako své nestůdně vnésti hotovi, jiných učiti nežli naučeni býti žádostivější a lidskéj chvály milovníci. Slyšáni jsá v stolicích otcův; Jan věkem neb lety a mocí větší byl; uměním a& vjmluvü Jeronym. Vybráni byli ze všech národuov otcové, božského i lidského práva doktorové, často s nimi rozmlůvání míváchu, naučení jejich od zákona bo- žieho cizí a jiná býti ukazováchu a dobrým mraávem neplatná býti. Prosíchn, aby ne víc nežli cierkev svatá smýšleti chtěli, ale by smýšleli k střízlivosti, cizích a vandrovních nejistých nauk aby nechali: dóstipüv svých, ačkoli byli by uślechtili, aby Wik- leffskó bláznivostí neohavili; výmlavnost svú, kterúž by obdarování byli, v potvrzování cierkve svatéj nauk, ne v vyvrácení, v naučení lidu, ne v nenaučení a pravéj nauky svedení aby vyvodili a ostřili; že by mohli před tváří boží i v cierkvi svatéj rytířující vyššího dojíti místa, kde by odvrha noviny otcuov šlépějí následovali a své nálezky obecnému sňemu poddali, Stáchu v umíňení neustupní Čechův úmyslové,
Strana 135
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 135 animi neque victi rationibus vinci voluere. Se veraces, se sancti evangelii aemulatores, se Christi discipulos esse, Romanam ecclesiam caeterasque per orbem dispersas longe a traditionibus aposto- lorum abiisse, quae opes ac delicias sectarentur, dominatum in populis et primos in conviviis &ccubitus exquirerent, canes, equos alerent, ecclesiarum bona, quae Christi pauperibus deberentur, per lasciviam luxumque?*) consumerent, aut nescire prorsus divina maudata, aut scientes con- temnere. Primores magnae synodi, ubi pertinaciam et immutabiles animos perditorum hominum anim- adverterunt, membra ecclesiae putrida, quae sanari non poterant, ne reliquum corpus inficerent, resecanda censuerunt. Lata est in consessu patrum adversus contumaces sententia cremandos esse, qui doctrinam ecclesiae respuerent."?) Prior Johannes igni?5) combustus est, Hieronymus postea in vinculis habitus, cum resipiscere nollet, pari supplicio affectus. Pertulerunt ambo constanti animo necem et quasi ad epulas invitati ad incendium properarunt, nullam emitentes vocem, quae miseri animi facere posset indicium. Ubi ardere coeperunt, hymnum cecinere, quem vix flamma et fragor ignis intercipere potuit. Nemo philosophorum tam forti animo mortem pertulisse traditur quam isti incendium. Poggius?") Florentinus aetatis nostrae nobilis scriptor de morte Hieronymi ad Ni- colaum Nicoli 5), concivem suum, elegantem scripsit epistolam, quamvis paululum sua consuetudine (A) přemožení jsúce přemožení býti chtěli. Sebe pra- vými, sebe svatého čtenie milovníky, sebe Kristovými učedloíky býti, římský kostel i jiné po světě rozptý- lené daleko od ustanovenie apoštolského odjíti, kteříž by zbožie a rozkoší následovali, panování v lidu a první na hodech místa vyvolovali, psy a koně cho- vali, kostcloie věci, kteréž by Kristových chudých byly, na chlipnost a pfchu obracovali, anebt by ovšem neznali božiech přikázánie neb znajíce je by potopovali. Staršiíe z sňemu, když neustupnost a ne- proménitelné úmysly těch lidí znamenali, údy cierkve zetlelé, kteříž by uzdraveni býti nemohli, aby jiného těla nenakazili, odtieti uložili. Vyrčen jest s raddá otcuo proti neustupným ortel, že by upáleni měli býti, kteříž by naučenie cierkve opomttali. Protoz prvé Jan upálen jest. Jeronym dlúho potom v vězení držán byl, a když ustůpiti nechtěl, rovnů smrtí od- praven jest. Snesli jsú oba stálá myslí smrt, a jakoby na hody pozváni byli, k vohni šli, žádného nevy- púštéjíce hlasu, kterýž by biedného srdce mohl uči- niti znamenie. Když hořeti počali, pieseň zpívali, kteráž sotva plamen a třešťení ohně přetrhnáti mohlo. Z&dnf z philozofuo tak silným srdcem smrt snéstí se nepokládá jako tito upálenie. Poggius Florenský, věku našeho znamenitý písař, o smrti Jeronyma k Mi- kulášovi Inkolovi, spoluměštěnínu svému, ozdobný (B) ani přemožení jsúc, příčinami přemožení chtěli býti. Se pravými, se svatého čtení následovníky, se Kristovými býti učediníky pravichu. Římský kostel a jiné po světě rozptýlené daleko od ustavení apoštol- ských odjíti, kteříž by zboží a rozkoší hledali, pano- vání v lidu a prvních na hodech sedadl hleděli, psy, koně krmili, kostelní zboží, kteréž by Kristo- vým chudým mělo býti, skrze chlípnosti a rozkoše utracovali; a ovšem božích přikázání nevěděli anebo věda jich potupovali. Knížata a první velikého sňemu, když neustupnost a neproměnitedlné úmysly předřečených lidí znamenali, údy cierkve svatéj zhnilé, kteříž uzdravení býti nemožechu, aby jiného těla nenakazili, súdichu, aby byli odfezáni. Vydán jest v stolicích otcuov protiv neustupnfm ortel a výpověd, aby měli upálení býti, kteříž by naučením cierkve svatéj pozhrdli. Prvé Jan protož upálen jest, Jeronym potom v okovách jmín byl, a když pře- stati nechtěl, táž jest mukü tryzäen. Snesechu oba stálým úmyslem smrt a jakžto na body pozváni k upálení pospiechali, žádného nevypůúščujíc hlasu, jenž by bídného úmyslu mohl učiniti súd a znamení. A když počechu hořetí, chvály boží písen zpieváchu, kterúž sotva plamen a zvuk ohňový mohl odjíti. Žádný z mudrcův tak silným úmyslem smrti nesnesl, (čtemy), jako tito upálení snesli. Poggius Florensky. šlechetný písař našeho věku, o smrtí Jeronymově k Mikulášovi, spoluměščenínu svému, výborný psal 7%) lussumque 2. — **) respnerint 8, — 7%) igni igitur 8. — "*) Pogius 2 — "*) Nicolaum Nicolai 3. 1415
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 135 animi neque victi rationibus vinci voluere. Se veraces, se sancti evangelii aemulatores, se Christi discipulos esse, Romanam ecclesiam caeterasque per orbem dispersas longe a traditionibus aposto- lorum abiisse, quae opes ac delicias sectarentur, dominatum in populis et primos in conviviis &ccubitus exquirerent, canes, equos alerent, ecclesiarum bona, quae Christi pauperibus deberentur, per lasciviam luxumque?*) consumerent, aut nescire prorsus divina maudata, aut scientes con- temnere. Primores magnae synodi, ubi pertinaciam et immutabiles animos perditorum hominum anim- adverterunt, membra ecclesiae putrida, quae sanari non poterant, ne reliquum corpus inficerent, resecanda censuerunt. Lata est in consessu patrum adversus contumaces sententia cremandos esse, qui doctrinam ecclesiae respuerent."?) Prior Johannes igni?5) combustus est, Hieronymus postea in vinculis habitus, cum resipiscere nollet, pari supplicio affectus. Pertulerunt ambo constanti animo necem et quasi ad epulas invitati ad incendium properarunt, nullam emitentes vocem, quae miseri animi facere posset indicium. Ubi ardere coeperunt, hymnum cecinere, quem vix flamma et fragor ignis intercipere potuit. Nemo philosophorum tam forti animo mortem pertulisse traditur quam isti incendium. Poggius?") Florentinus aetatis nostrae nobilis scriptor de morte Hieronymi ad Ni- colaum Nicoli 5), concivem suum, elegantem scripsit epistolam, quamvis paululum sua consuetudine (A) přemožení jsúce přemožení býti chtěli. Sebe pra- vými, sebe svatého čtenie milovníky, sebe Kristovými učedloíky býti, římský kostel i jiné po světě rozptý- lené daleko od ustanovenie apoštolského odjíti, kteříž by zbožie a rozkoší následovali, panování v lidu a první na hodech místa vyvolovali, psy a koně cho- vali, kostcloie věci, kteréž by Kristových chudých byly, na chlipnost a pfchu obracovali, anebt by ovšem neznali božiech přikázánie neb znajíce je by potopovali. Staršiíe z sňemu, když neustupnost a ne- proménitelné úmysly těch lidí znamenali, údy cierkve zetlelé, kteříž by uzdraveni býti nemohli, aby jiného těla nenakazili, odtieti uložili. Vyrčen jest s raddá otcuo proti neustupným ortel, že by upáleni měli býti, kteříž by naučenie cierkve opomttali. Protoz prvé Jan upálen jest. Jeronym dlúho potom v vězení držán byl, a když ustůpiti nechtěl, rovnů smrtí od- praven jest. Snesli jsú oba stálá myslí smrt, a jakoby na hody pozváni byli, k vohni šli, žádného nevy- púštéjíce hlasu, kterýž by biedného srdce mohl uči- niti znamenie. Když hořeti počali, pieseň zpívali, kteráž sotva plamen a třešťení ohně přetrhnáti mohlo. Z&dnf z philozofuo tak silným srdcem smrt snéstí se nepokládá jako tito upálenie. Poggius Florenský, věku našeho znamenitý písař, o smrti Jeronyma k Mi- kulášovi Inkolovi, spoluměštěnínu svému, ozdobný (B) ani přemožení jsúc, příčinami přemožení chtěli býti. Se pravými, se svatého čtení následovníky, se Kristovými býti učediníky pravichu. Římský kostel a jiné po světě rozptýlené daleko od ustavení apoštol- ských odjíti, kteříž by zboží a rozkoší hledali, pano- vání v lidu a prvních na hodech sedadl hleděli, psy, koně krmili, kostelní zboží, kteréž by Kristo- vým chudým mělo býti, skrze chlípnosti a rozkoše utracovali; a ovšem božích přikázání nevěděli anebo věda jich potupovali. Knížata a první velikého sňemu, když neustupnost a neproměnitedlné úmysly předřečených lidí znamenali, údy cierkve svatéj zhnilé, kteříž uzdravení býti nemožechu, aby jiného těla nenakazili, súdichu, aby byli odfezáni. Vydán jest v stolicích otcuov protiv neustupnfm ortel a výpověd, aby měli upálení býti, kteříž by naučením cierkve svatéj pozhrdli. Prvé Jan protož upálen jest, Jeronym potom v okovách jmín byl, a když pře- stati nechtěl, táž jest mukü tryzäen. Snesechu oba stálým úmyslem smrt a jakžto na body pozváni k upálení pospiechali, žádného nevypůúščujíc hlasu, jenž by bídného úmyslu mohl učiniti súd a znamení. A když počechu hořetí, chvály boží písen zpieváchu, kterúž sotva plamen a zvuk ohňový mohl odjíti. Žádný z mudrcův tak silným úmyslem smrti nesnesl, (čtemy), jako tito upálení snesli. Poggius Florensky. šlechetný písař našeho věku, o smrtí Jeronymově k Mikulášovi, spoluměščenínu svému, výborný psal 7%) lussumque 2. — **) respnerint 8, — 7%) igni igitur 8. — "*) Pogius 2 — "*) Nicolaum Nicolai 3. 1415
Strana 136
1415 136 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. in mores cleri invectus videatur. Cineres exustorum, ne raperentur a Bohemis, in lacum proiecti. Discipuli eorum ex eo solo terram abstulere, in quo ignis fuit, eamque veluti sacram secum attulere in patriam. Jobannes ac Hieronymus apud Bohemos martyrum honores meruere, nec minores quam Petrus et Paulus apud Romanorum habiti. Nunciatis enim in Bohemia, quae Constantiae gesta fuerunt de Jobanne ac Hieronymo, discipuli eorum sequacesque omnes in unum convenientes memoriam imprimis "?) defunctorum censecrant celebrandamque quotannis decernunt. Exin per amicos nonnullas sibi ecclesias & rege tradi extorquent, in quibus") suae praedicare plebi sacramentaque ministrare libere possint; neque hoc modo contenti apud Glatoviam nobile monasterium fratrum Praedicatorum extra moenia oppidi situm a fundamentis deiiciunt, eaque prima ecclesiarum ruina?!) in Hussitarum novitate facta, decurritur in ecclesias monasteriaque passim, nobilissima superis dicata templa ferro atque igne vastantur. Nullum ego regnum aetate nostra tota Europa tam frequen- tibus, tam augustis, tam ornatis templis dotatum fuisse quam Bohemicum reor. Templa in caelum erecta longitudine atque amplitudine mirabili fornicibus tegebantur lapideis. Altaria in sublimi posita, auro et argento, quo sanctorum reliquiae tegebantur, onusta. Sacerdotum vestes margaritis (A) napsal list, ačkoli svým obyčejem na kněžské mravy dobiebati se zdá. Prach potom upálených, aby nebyl uchvácen od Čechuo, do jezera vsypán jest. Učedlníci z toho místa země nabrali, na kterémž oheň byl, a ji jakžto svatů s sebů přinesli do vlasti. Jan a Jeronym mezi Čechy mučedlnické poctivosti zaslážili a jistě také ne menšie nežli Petr a Pavel mezi Římany jmieni byli. Neb když oznámeny byly v Čechách, kteréž se věci v Konstanef dály o Janovi a Jeronymovi, učedlníci jich a následovníci všickni spolu se sšedše, pamět najprve usmrcených uložili a, aby slavena byla každý rok, ustanovili. Potom skrze přátely ně- které sobě kostely od krále dáti vyprosili, v kte- rýchž by svému lidu kázati a svátostmi svobodně posluhovati mohli. Aniž na tom zpuosobu dosti majíce, v Slovanech znamenitý klášter Bratrů okazatelno na předměstie postavený od gruntu vyvrátili, A to první kosteluo bofenie jich mocie učiňené svalilo se na kostely všudy a na kláštery. Přeznamenití svatým posvěcení chrámové Zelezem a ohiüem hubeni byli. Zádné jisté královstvie véku na&eho ve vie Europii tak hustými, tak krásnými a tak přípravnými chrámy ozdobené nebylo jako České. Chrámové do nebe vy- stavení dlúhosti a širokosti divné skřidlicie byli při- kryti kamennů, oltáfové vysoce založení, zlatem a střiecbrem, kterýmž svatých svátosti se přikrývaly, obtížení, kněžská roucha perlami krumplovaná, pří- prava všecka bohatá, předrazí klenotové, vokna vy- soká a přeširoká čistého skla a divného dila, aby **) inprimis 2. — **) quiis 8. — *') rninas 3. (B) list, a&koli malitko obyéejem svjm protiv mravóm knélstva uiífavé dotekl se jest. Popely spálených, aby nebyly brány od Óechuov, do jezera jsü vme- tány. Učedlníci jejich z toho místa zemi sú brali, na kterémž obeň byl, a ji jakžto svatú s sebů při- nesli do vlasti svéj. Jan a Jeronym u Čechův mnče- dlníkův cti zaslúžichu, aniž menší než Petr a Pavel u Říměnínů jmíni jsú. Nebo když byly zvěstovány v Čechách ty věci, kteréž se v Konstancii staly, o Janovi a Jeronymovi, učedlníci jejich i následov- níci všitci v jedno se sejda památku najprv mrtvých posvétichu a, aby svécena byla koliko let [in mar- gine pfipsáno: na kazdf rok], ustavichu. Potom skrze přátely některé mnohé sobě kostely od krále dány býti vymožechun, v nichžto by svému lidu kázati a svátostmi posluhovati svobodně mohli. Aniž ješče tím obyčejem přestali a na tom dosti měli, ale v Klatovách ušlechtilý klášter bratrů predikatorův vně se (sic) zdí města ustavený z grumfeštův zbo- řichu. A to první kosteluov bofení na husáckéj no- vině učiňeno jest. Potom běháno jest na kostely, na kláštery pořád velmě ušlechtilé, bobu a svatým posvěcené chrámy železem a ohňem pobořili. Žád- ného já království za věku našeho ve všie Europě tak mnobými a krásnými, tak ozdobenými chrámy obdarovaného býti jako České mním. Chrámové do nebe zvedení dlúhostí i širokostí divnú velmé sklepy kryty bychu kamennými. Oltáři vysoko posazeni, zlatem a stříbrem, kterýmž svatých svátosti přikryty byly, obtíženi. Kněžské rúcho (ruk.: rúchu] perlami
1415 136 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. in mores cleri invectus videatur. Cineres exustorum, ne raperentur a Bohemis, in lacum proiecti. Discipuli eorum ex eo solo terram abstulere, in quo ignis fuit, eamque veluti sacram secum attulere in patriam. Jobannes ac Hieronymus apud Bohemos martyrum honores meruere, nec minores quam Petrus et Paulus apud Romanorum habiti. Nunciatis enim in Bohemia, quae Constantiae gesta fuerunt de Jobanne ac Hieronymo, discipuli eorum sequacesque omnes in unum convenientes memoriam imprimis "?) defunctorum censecrant celebrandamque quotannis decernunt. Exin per amicos nonnullas sibi ecclesias & rege tradi extorquent, in quibus") suae praedicare plebi sacramentaque ministrare libere possint; neque hoc modo contenti apud Glatoviam nobile monasterium fratrum Praedicatorum extra moenia oppidi situm a fundamentis deiiciunt, eaque prima ecclesiarum ruina?!) in Hussitarum novitate facta, decurritur in ecclesias monasteriaque passim, nobilissima superis dicata templa ferro atque igne vastantur. Nullum ego regnum aetate nostra tota Europa tam frequen- tibus, tam augustis, tam ornatis templis dotatum fuisse quam Bohemicum reor. Templa in caelum erecta longitudine atque amplitudine mirabili fornicibus tegebantur lapideis. Altaria in sublimi posita, auro et argento, quo sanctorum reliquiae tegebantur, onusta. Sacerdotum vestes margaritis (A) napsal list, ačkoli svým obyčejem na kněžské mravy dobiebati se zdá. Prach potom upálených, aby nebyl uchvácen od Čechuo, do jezera vsypán jest. Učedlníci z toho místa země nabrali, na kterémž oheň byl, a ji jakžto svatů s sebů přinesli do vlasti. Jan a Jeronym mezi Čechy mučedlnické poctivosti zaslážili a jistě také ne menšie nežli Petr a Pavel mezi Římany jmieni byli. Neb když oznámeny byly v Čechách, kteréž se věci v Konstanef dály o Janovi a Jeronymovi, učedlníci jich a následovníci všickni spolu se sšedše, pamět najprve usmrcených uložili a, aby slavena byla každý rok, ustanovili. Potom skrze přátely ně- které sobě kostely od krále dáti vyprosili, v kte- rýchž by svému lidu kázati a svátostmi svobodně posluhovati mohli. Aniž na tom zpuosobu dosti majíce, v Slovanech znamenitý klášter Bratrů okazatelno na předměstie postavený od gruntu vyvrátili, A to první kosteluo bofenie jich mocie učiňené svalilo se na kostely všudy a na kláštery. Přeznamenití svatým posvěcení chrámové Zelezem a ohiüem hubeni byli. Zádné jisté královstvie véku na&eho ve vie Europii tak hustými, tak krásnými a tak přípravnými chrámy ozdobené nebylo jako České. Chrámové do nebe vy- stavení dlúhosti a širokosti divné skřidlicie byli při- kryti kamennů, oltáfové vysoce založení, zlatem a střiecbrem, kterýmž svatých svátosti se přikrývaly, obtížení, kněžská roucha perlami krumplovaná, pří- prava všecka bohatá, předrazí klenotové, vokna vy- soká a přeširoká čistého skla a divného dila, aby **) inprimis 2. — **) quiis 8. — *') rninas 3. (B) list, a&koli malitko obyéejem svjm protiv mravóm knélstva uiífavé dotekl se jest. Popely spálených, aby nebyly brány od Óechuov, do jezera jsü vme- tány. Učedlníci jejich z toho místa zemi sú brali, na kterémž obeň byl, a ji jakžto svatú s sebů při- nesli do vlasti svéj. Jan a Jeronym u Čechův mnče- dlníkův cti zaslúžichu, aniž menší než Petr a Pavel u Říměnínů jmíni jsú. Nebo když byly zvěstovány v Čechách ty věci, kteréž se v Konstancii staly, o Janovi a Jeronymovi, učedlníci jejich i následov- níci všitci v jedno se sejda památku najprv mrtvých posvétichu a, aby svécena byla koliko let [in mar- gine pfipsáno: na kazdf rok], ustavichu. Potom skrze přátely některé mnohé sobě kostely od krále dány býti vymožechun, v nichžto by svému lidu kázati a svátostmi posluhovati svobodně mohli. Aniž ješče tím obyčejem přestali a na tom dosti měli, ale v Klatovách ušlechtilý klášter bratrů predikatorův vně se (sic) zdí města ustavený z grumfeštův zbo- řichu. A to první kosteluov bofení na husáckéj no- vině učiňeno jest. Potom běháno jest na kostely, na kláštery pořád velmě ušlechtilé, bobu a svatým posvěcené chrámy železem a ohňem pobořili. Žád- ného já království za věku našeho ve všie Europě tak mnobými a krásnými, tak ozdobenými chrámy obdarovaného býti jako České mním. Chrámové do nebe zvedení dlúhostí i širokostí divnú velmé sklepy kryty bychu kamennými. Oltáři vysoko posazeni, zlatem a stříbrem, kterýmž svatých svátosti přikryty byly, obtíženi. Kněžské rúcho (ruk.: rúchu] perlami
Strana 137
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 137 tectae, ornatus omnis dives, pretiosissima supellex, fenestrae altae atque amplissimae conspicuo vitro et admirabili opere lucem praebebant. Neque haec tantum in oppidis atque urbibus, sed in villis quoque admirari licebat. Fuit inter caetera monasterium Aulae Regiae apud ripam Multaviae,?") qua Misa fluvium*5) illi iungitur, situm, in quo regum corpora condebantur, singularis excellentiae, nam praeter aedem magni et memorabilis operis amplum dormitorium ceterasque monachorum officinas magnifice constructas quadrata porticus fuit, quae nam *') parvum conclusit hortum,55) ambitum vocavere. In huius lateribus vetus novumque testamentum ab initio Genesis usque ad Apocalypsim Johannis litteris maiusculis in tabulis scriptum continebatur notis, quo altius irent, paulatim crescentibus, ita ut a summo usque deorsum facilis lectio praeberetur. Sed hoc decus post Venceslai mortem Hussitarum rabies delevit, qui postquam ecclesias quam plurimas deiecerunt, monasteria incenderunt, castellum petentes, cui Bechingne*5) nomen est, octavo fere miliario ab oppido, quod nunc Thabor appellant, XXX^ circiter milia hominum convenere atque ibi CCC'^^ mensas in patentibus campis erexere, ex quibus populo sacramentum calicis ministrarunt. Terruit ea con- gregatio Venceslaum verentem, ne tumultu facto in se arma converterent regnumque sibi adimerent. Nec sua res periculo caruit. Venceslaus ei saluti fuit cognomento Coranda,97) singulari facundia presbiter et in plebibus auditus. Qui, dum populum de republica admoneret, inter caetera, quae (A) světlo dávala. Aniž se tomu toliko v městečkách a méstech, ale i ve vsech diviti slušelo. Byl jest mezi jinými klášter Zbraslav na břehu Vltavy, na kterémž Sázava řeka jí se připojuje, vystavený, v kterémž se královská těla pochovávala, zvláštní vfbornosti. Neb kromě domu velikého a divného diela a širokých komor i jiných mnišských po- kojuo nákladně vystavených měli ambit, kterýž ne- malü zavřel zahradu, a ten Rajskjm dvorem jme- novali. Na kteréhoZ stěnách Starý a Nový zákon od prvních kněh Mojžiešových až do zjevenie sva- tébo Jana litterami obhrubnými psán byl slovy, jakž výš šla, pomalu hrubšími, tak aby od vrchu až doluo snadně se Ciesti mohlo. Ale tu krásu po smrti Vá- clava česká vzteklost zahladila. Kteřížto když kostely mnohé zbořili, kláštery vypálili, k zámku táhnüce, kterémuž Bechyně jméno jest, osm jednak mílí od města, kteréž nynie Tábor slove, okolo třidcieti tisícno lidu se sešlo a ta tři sta stolů na širokých poliech postavili, z kterýchžto lidu svátost kalichu rozdávali. Zhrozilo jest to sebránie Václava bojícího se, aby zbúřením na ňeho se neoddali a jemu krá- lovství neodjali. Aniž ta věc nebezpečenstvie prázdna byla. Václav jemu v tom pomocen byl, příjmím Ko- randa, zvláštní výmluvnosti kněz a lidu vzáctný, (B) kryté, okna vysoká, velmě široká prozřetedlným sklem a předivným řemeslem světlo dávachu. Aniž toliko tyto věci v městečkách a v městech, ale také i ve vsech diviti se slušalo. Byl mezi jinými klášter Aula Regia, řečený Zbřeclav, na břehu Vltavy, tu kdež se Mže jí spojuje, ustavený, v ňemž královská těla chována býváchu, zvlášční vysokosti ; nebo kromě kostela velikého a pamětihodného účinku široký dormitoř a jiná mniší obyvadla velebně ustavená, čtverhranaté předkostelí bylo, kteréž nemalů zavie- ralo zahradu — ambit to nazývají —; na toho ji- stého pobočných stěnách starý i nový zákon od po- čátku knih o stvoření až do knih tajemství Jana čtenami obhroznými na dckách psaný se zadržoval, tak že slova, čím výše šla, jakžto by pomálu ruostla, tak £e od vrchu az doluov snadné se čtení činilo. Ale tu okrasu po smrti Václava Husákuov vsteklost zahladila, kteříž potom, když kostely mnohé pobo- řili, kláštery vypálili, jedů k městečku, jemuž jméno Bechyně, v osméj jakzto míli od městečka, kteréž nyní Táborem nazývají; okolo třidcíti tisíc lidu bylo se sešlo i tu tři sta stolův na otevřených poléch po- stavichu, z nichzto lidu svátost z kalicha dávachu. Zastrasilo bí$e to shromáždění Václava bojícího se, aby pohromu neučinivše naň oruží neobrátili a králov- ství jemu neodjali. Aniž jeho věc bez nebezpečen- ství byla jest. Václav, příjmí Koranda, byl jemu ku zdraví, zvlášční výmluvy kněz a mezi lidmi slyšený ; 9) Muletauiae 2. — **) fluvius 3. — **) non 2, 3. — *5) ortum 2. — **) Bchenigne 3. — *) Coranda 3 a tak níže. 145
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 137 tectae, ornatus omnis dives, pretiosissima supellex, fenestrae altae atque amplissimae conspicuo vitro et admirabili opere lucem praebebant. Neque haec tantum in oppidis atque urbibus, sed in villis quoque admirari licebat. Fuit inter caetera monasterium Aulae Regiae apud ripam Multaviae,?") qua Misa fluvium*5) illi iungitur, situm, in quo regum corpora condebantur, singularis excellentiae, nam praeter aedem magni et memorabilis operis amplum dormitorium ceterasque monachorum officinas magnifice constructas quadrata porticus fuit, quae nam *') parvum conclusit hortum,55) ambitum vocavere. In huius lateribus vetus novumque testamentum ab initio Genesis usque ad Apocalypsim Johannis litteris maiusculis in tabulis scriptum continebatur notis, quo altius irent, paulatim crescentibus, ita ut a summo usque deorsum facilis lectio praeberetur. Sed hoc decus post Venceslai mortem Hussitarum rabies delevit, qui postquam ecclesias quam plurimas deiecerunt, monasteria incenderunt, castellum petentes, cui Bechingne*5) nomen est, octavo fere miliario ab oppido, quod nunc Thabor appellant, XXX^ circiter milia hominum convenere atque ibi CCC'^^ mensas in patentibus campis erexere, ex quibus populo sacramentum calicis ministrarunt. Terruit ea con- gregatio Venceslaum verentem, ne tumultu facto in se arma converterent regnumque sibi adimerent. Nec sua res periculo caruit. Venceslaus ei saluti fuit cognomento Coranda,97) singulari facundia presbiter et in plebibus auditus. Qui, dum populum de republica admoneret, inter caetera, quae (A) světlo dávala. Aniž se tomu toliko v městečkách a méstech, ale i ve vsech diviti slušelo. Byl jest mezi jinými klášter Zbraslav na břehu Vltavy, na kterémž Sázava řeka jí se připojuje, vystavený, v kterémž se královská těla pochovávala, zvláštní vfbornosti. Neb kromě domu velikého a divného diela a širokých komor i jiných mnišských po- kojuo nákladně vystavených měli ambit, kterýž ne- malü zavřel zahradu, a ten Rajskjm dvorem jme- novali. Na kteréhoZ stěnách Starý a Nový zákon od prvních kněh Mojžiešových až do zjevenie sva- tébo Jana litterami obhrubnými psán byl slovy, jakž výš šla, pomalu hrubšími, tak aby od vrchu až doluo snadně se Ciesti mohlo. Ale tu krásu po smrti Vá- clava česká vzteklost zahladila. Kteřížto když kostely mnohé zbořili, kláštery vypálili, k zámku táhnüce, kterémuž Bechyně jméno jest, osm jednak mílí od města, kteréž nynie Tábor slove, okolo třidcieti tisícno lidu se sešlo a ta tři sta stolů na širokých poliech postavili, z kterýchžto lidu svátost kalichu rozdávali. Zhrozilo jest to sebránie Václava bojícího se, aby zbúřením na ňeho se neoddali a jemu krá- lovství neodjali. Aniž ta věc nebezpečenstvie prázdna byla. Václav jemu v tom pomocen byl, příjmím Ko- randa, zvláštní výmluvnosti kněz a lidu vzáctný, (B) kryté, okna vysoká, velmě široká prozřetedlným sklem a předivným řemeslem světlo dávachu. Aniž toliko tyto věci v městečkách a v městech, ale také i ve vsech diviti se slušalo. Byl mezi jinými klášter Aula Regia, řečený Zbřeclav, na břehu Vltavy, tu kdež se Mže jí spojuje, ustavený, v ňemž královská těla chována býváchu, zvlášční vysokosti ; nebo kromě kostela velikého a pamětihodného účinku široký dormitoř a jiná mniší obyvadla velebně ustavená, čtverhranaté předkostelí bylo, kteréž nemalů zavie- ralo zahradu — ambit to nazývají —; na toho ji- stého pobočných stěnách starý i nový zákon od po- čátku knih o stvoření až do knih tajemství Jana čtenami obhroznými na dckách psaný se zadržoval, tak že slova, čím výše šla, jakžto by pomálu ruostla, tak £e od vrchu az doluov snadné se čtení činilo. Ale tu okrasu po smrti Václava Husákuov vsteklost zahladila, kteříž potom, když kostely mnohé pobo- řili, kláštery vypálili, jedů k městečku, jemuž jméno Bechyně, v osméj jakzto míli od městečka, kteréž nyní Táborem nazývají; okolo třidcíti tisíc lidu bylo se sešlo i tu tři sta stolův na otevřených poléch po- stavichu, z nichzto lidu svátost z kalicha dávachu. Zastrasilo bí$e to shromáždění Václava bojícího se, aby pohromu neučinivše naň oruží neobrátili a králov- ství jemu neodjali. Aniž jeho věc bez nebezpečen- ství byla jest. Václav, příjmí Koranda, byl jemu ku zdraví, zvlášční výmluvy kněz a mezi lidmi slyšený ; 9) Muletauiae 2. — **) fluvius 3. — **) non 2, 3. — *5) ortum 2. — **) Bchenigne 3. — *) Coranda 3 a tak níže. 145
Strana 138
138 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 146 locutus est: Quamquam, inquit, viri fratres, ebriosum atgue inertem sortiti regem sumus; si tamen caeteros expendere principes pergimus, nemo est, guem nostro %) regi anteferamus, guem recte omnium regum specimen dixerim, quietum, benignum, nostri amantem. Nam quis eo regnante nos lacessere audet? Licet nos ex voto vivere nostro. Si non est eadem sibi, quae nobis de religione sententia, 8t ritum nostrum neque ipse perturbat, neque alios perturbare sinit. Quibus ex rebus par esse arbitror preces pro eo ad Deum ut singuli porrigamus eique vitam rogemus, cuius desidia nostra salus, nostra quies est. Quod cum ab exploratoribus rex cognovisset, quieto animo fuit, et factus ex tepido frigidus Corandam inter amicos habuit. Per idem ferme tempus surrexit et alius pseudosacerdos apud Pragam, Johannes quidam ex ordine Praemonstratensium, impius monachus et in omne scelus audax, qui cum praedicaret apud sanctum Stephanum in Piscina, neque bene sapere videretur, inde amotus monasterium Carmeli- tarum invasit. Hoc suasore haeretici, ut suam potentiam ostentarent, singulis ferme diebus sacram eucharistiam 5?) per suas ecclesias circumvectabant, quas cum paucas esse dicerent, ductore Nicolao, viro nobili, eius loci domino, unde Johannem Hus originem trahere diximus, in regiam tumultarie prorumpentes, Venceslaum oravere, sibi ut ampliores ecclesias elargiretur, qui iam populi (A) kterýžto když lid o obecném dobrém napomínal, mezi jinými řečmi, kteréž mluvil: Ačkoli, dí, mužie bratří, opilého a lenivého dosáhli jsmy krále, jestli však že budem chtieti ke všem prohlédati kniežatóm, žádnéhoť není, kteréhož bychom našemu králi před- lo£ili, jehoZ bych právě všech králno zrcadlem jme- noval, pokojného, dobrotivého, na nás laskavého. Neb ktož, když on kraluje, nás utrhati smie? móžem podlé své vuole živi býti. Jestliže nenie téjž jemu jako nám při víře smysl, řádu však našeho ani sám ruší ani jinfm kaziti dopouští. Pro kterúžto věc hodnéť jest, abychom prosby za ňeho ku pánu bohu činili a všickní za zdraví jeho prosili. Jehožto lenost naše spasení a naše upokojenie jest. To když od špehéřno král poznal, pokojné mysli byl, a učiňen jsa z vlažného studený, Korandu za přietele měl. Téhož také jednak času povstal i jiný falešný kněz v Praze, Jan, jeden z řeholy Premonstratenské, ne- pravý mnich a ke všíe nesluěnosti hotový, kterýž kázal n svatého Štěpána na Rybníčce a ne dobře smy- sliti vidín byl; odtud odlúčen jsa, do kláštera Karme- litských šél. Ale nedopustili (sic) Čechové, aby svú moc provozovali. Na každý jednak den svátost oltářní po svých kosteliech nosili, kteréžto když nemnohé měli, vuodcím Mikulášem, mužem urozenfm, toho místa pánem, odkudž Jana Husi pojíti jsmy pověděli, n& dvuor královský hlučně se přivalivše, Václava prosili; aby jim více kosteluo pfidal, je&to by jiz (B) kterýž když lid o obecní věci napomínal, mezi jinými řečmi, kteréž vymlával, takto fekl: Ačkoli, muží bratří, opilého a léního krále mámy, však jestliže jiná knížata budemy vinšovati, žádného není, bychme mohli tomuto nyní předložiti. Tohoto já právě všech králí okrasů nazývám, tichého, dobroti- vého, našeho milovníka. Nebo kto nám, doniž on kraluje, překážeti smí? Sluší nám vedlé naší vůle živu býti. Ač není jemu též, kteréž nám, o zákonu vyznávání, ale obyčeje v zákoně našeho ani sám za- mucuje ani jinfm zamucovatí dopúščí. Protož pro takové věci sluš[n]é mi se zdá, prosby zaň ku pánu Bohu abychme všetci podali a jemu zdraví a života prosili, jehož lenost naše jest dobré a zdraví jeho náš pokoj jest. To když od špehéřův král poznal, upokojeného úmyslu byl a učiňen z vlažného studený, Korandu mezi přátely měl. Za téhož jakžto času povstal i jiný falešný kněz v Praze, Jan některaký z zákona Premonstrátův, nevěrný ten mnich a ke všemu zlému smělý. Ten když kázal u svatého Sčepána na Rybníku, aniž dobře smysliti vidín byl, odtud jsa odvalen, do klá- štera Karmelicských vpadl. Toho jistého raddúů ka- cíři, aby svú moc ukázali, jakžto na všaký den svátost Božieho Těla při svých kosteléch obnášeli, a když, že by málo kostelnov měli, pravili, tehda s vůdcím Mikulášem, s mužem urozeným, s pánem místa toho, odkovadž jsmy Jana Husi východ mieti řekli, do královského příbytku klopotně vrazivše se, Václava prosili; aby jím více kostelův dal, kteříž 9) modo 2, 8. — ) encaristiam 2 a tak níže.
138 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 146 locutus est: Quamquam, inquit, viri fratres, ebriosum atgue inertem sortiti regem sumus; si tamen caeteros expendere principes pergimus, nemo est, guem nostro %) regi anteferamus, guem recte omnium regum specimen dixerim, quietum, benignum, nostri amantem. Nam quis eo regnante nos lacessere audet? Licet nos ex voto vivere nostro. Si non est eadem sibi, quae nobis de religione sententia, 8t ritum nostrum neque ipse perturbat, neque alios perturbare sinit. Quibus ex rebus par esse arbitror preces pro eo ad Deum ut singuli porrigamus eique vitam rogemus, cuius desidia nostra salus, nostra quies est. Quod cum ab exploratoribus rex cognovisset, quieto animo fuit, et factus ex tepido frigidus Corandam inter amicos habuit. Per idem ferme tempus surrexit et alius pseudosacerdos apud Pragam, Johannes quidam ex ordine Praemonstratensium, impius monachus et in omne scelus audax, qui cum praedicaret apud sanctum Stephanum in Piscina, neque bene sapere videretur, inde amotus monasterium Carmeli- tarum invasit. Hoc suasore haeretici, ut suam potentiam ostentarent, singulis ferme diebus sacram eucharistiam 5?) per suas ecclesias circumvectabant, quas cum paucas esse dicerent, ductore Nicolao, viro nobili, eius loci domino, unde Johannem Hus originem trahere diximus, in regiam tumultarie prorumpentes, Venceslaum oravere, sibi ut ampliores ecclesias elargiretur, qui iam populi (A) kterýžto když lid o obecném dobrém napomínal, mezi jinými řečmi, kteréž mluvil: Ačkoli, dí, mužie bratří, opilého a lenivého dosáhli jsmy krále, jestli však že budem chtieti ke všem prohlédati kniežatóm, žádnéhoť není, kteréhož bychom našemu králi před- lo£ili, jehoZ bych právě všech králno zrcadlem jme- noval, pokojného, dobrotivého, na nás laskavého. Neb ktož, když on kraluje, nás utrhati smie? móžem podlé své vuole živi býti. Jestliže nenie téjž jemu jako nám při víře smysl, řádu však našeho ani sám ruší ani jinfm kaziti dopouští. Pro kterúžto věc hodnéť jest, abychom prosby za ňeho ku pánu bohu činili a všickní za zdraví jeho prosili. Jehožto lenost naše spasení a naše upokojenie jest. To když od špehéřno král poznal, pokojné mysli byl, a učiňen jsa z vlažného studený, Korandu za přietele měl. Téhož také jednak času povstal i jiný falešný kněz v Praze, Jan, jeden z řeholy Premonstratenské, ne- pravý mnich a ke všíe nesluěnosti hotový, kterýž kázal n svatého Štěpána na Rybníčce a ne dobře smy- sliti vidín byl; odtud odlúčen jsa, do kláštera Karme- litských šél. Ale nedopustili (sic) Čechové, aby svú moc provozovali. Na každý jednak den svátost oltářní po svých kosteliech nosili, kteréžto když nemnohé měli, vuodcím Mikulášem, mužem urozenfm, toho místa pánem, odkudž Jana Husi pojíti jsmy pověděli, n& dvuor královský hlučně se přivalivše, Václava prosili; aby jim více kosteluo pfidal, je&to by jiz (B) kterýž když lid o obecní věci napomínal, mezi jinými řečmi, kteréž vymlával, takto fekl: Ačkoli, muží bratří, opilého a léního krále mámy, však jestliže jiná knížata budemy vinšovati, žádného není, bychme mohli tomuto nyní předložiti. Tohoto já právě všech králí okrasů nazývám, tichého, dobroti- vého, našeho milovníka. Nebo kto nám, doniž on kraluje, překážeti smí? Sluší nám vedlé naší vůle živu býti. Ač není jemu též, kteréž nám, o zákonu vyznávání, ale obyčeje v zákoně našeho ani sám za- mucuje ani jinfm zamucovatí dopúščí. Protož pro takové věci sluš[n]é mi se zdá, prosby zaň ku pánu Bohu abychme všetci podali a jemu zdraví a života prosili, jehož lenost naše jest dobré a zdraví jeho náš pokoj jest. To když od špehéřův král poznal, upokojeného úmyslu byl a učiňen z vlažného studený, Korandu mezi přátely měl. Za téhož jakžto času povstal i jiný falešný kněz v Praze, Jan některaký z zákona Premonstrátův, nevěrný ten mnich a ke všemu zlému smělý. Ten když kázal u svatého Sčepána na Rybníku, aniž dobře smysliti vidín byl, odtud jsa odvalen, do klá- štera Karmelicských vpadl. Toho jistého raddúů ka- cíři, aby svú moc ukázali, jakžto na všaký den svátost Božieho Těla při svých kosteléch obnášeli, a když, že by málo kostelnov měli, pravili, tehda s vůdcím Mikulášem, s mužem urozeným, s pánem místa toho, odkovadž jsmy Jana Husi východ mieti řekli, do královského příbytku klopotně vrazivše se, Václava prosili; aby jím více kostelův dal, kteříž 9) modo 2, 8. — ) encaristiam 2 a tak níže.
Strana 139
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 139 maiorem partem obtinerent. Audivit rex benigne Nicolaum pro multitudine loguentem, atgue, in posteram diem redirent, iussit. Dein misso populo ad Nicolaum, qui remanserat, conversus: Tu, inquit, qua me regno deiiceres, orditus es telam: at ego laqueum inde efficiam, quo te postea strangulem. Ille e conspectu abiens populares magis ac magis incendit. Rex in arcem Vicegra- densem, urbi vicinam parvoque tantum fluvio disiunctam, sese recipit et paulo post in castellum Novum, quod ipse construxerat, quinto distans lapide, cum paucis abiit, missis ad fratrem orato- ribus, qui eius auxilium implorarent; consulibus autem Novae civitatis Pragensis, ne ulterius ab haereticis dominicum corpus in pompa deferri sinerent, imperavit. At haeretici pridie Kalendas Julii apud ecclesiam Carmelitarum convenientes, ad aedam sancti Stephani eucharistiam per plu- rimas plateas atque ecclesias armati circumtulere ibique domum sacerdotis suis ineptiis non con- sentientis diripuere et sublato clamore ingenti furentes praetorium petiere. Consules XI metu perculsi fuga salvati sunt, VII, qui remanserant, et cum iis iudex urbis atque alii nonnulli cives raptim intercepti ex altissimis fenestris in forum praecipitati, lanceis ac verubus irati populi excepti, dirum spectaculum dilaniati praebuere, stante in foro Johanne monacbo et sacrum Christi corpus sanguinario populo ostentante. Camerarius regni, qui cum CCC'' equitibus ad sedandum tumultum a&ccurrerat, ubi furentem plebem animadvertit, de sua vita sollicitus, fuga sibi consuluit. Ea cum (A) vétáie diel lidu obdrželi. Vyslyše jest král dobro- tivě Miknláše od množstvie mluvtcieho, a aby se na- zajtří vrátil, rozkázal. Potom když se rozšel lid, obrátiv se k Mikulášovi, kterýž poznostal: Ty jsi, dí, plátno, kterýmž by mne z královstvíe vyhnal, setkal, ale ját osiedlo z ňeho utočím, jímž bych tě potom za- škrtil. On pak od obličeje královského odšed, lid více a více podpaloval. Král na Vyšehrad blízko města malým toliko potokem oddělený se obrátil a po nemnohém času na Nový hrad, kterýž sám ustavěl; odtud vyhozením koule s nemnohými odšel, poslav k bratru oratory, kteříž by jeho pomoci žádali ; kon- šeluom pak Nového města Pražského, aby viece české straně těla božieho v processí nositi nedopůúštěli, přikázal. O smrti Václava krále. Kapitola XXXVII. Ale Čechové drahého dne měsíce června do kláštera Matky Božie Sněžné sšedše, odtud do kostela sva- tého Štěpána svátost oltářní skrze mnohé ulice a kostely s zbrojí přenášeli a tu duom kněze jich ne- povolojícieho zbořili. A učinivše křik veliký, kvaltem na rathúz běželi. Konšeluo jedenácte zstrašeni jsúce, utečením zachováno, sedm, kterýchž ostalo, a s nimi rychtář města a jiní mnozie měšťané zastižení jsúce z převysokých voken na rynk smetáni jsúů a na vo- štěpy a sudlice hněvivého lidu bráni; ukrutné di- vadlo sekání jsúce vydali stojíciemu na ryňku Ja- novi mnichu a svaté Kristovo télo zkrvavému (sic) lidu okazujfcímu. Najvyšší komorník, kterýž se třmi sty jízdných k ukrocenie té bůře přijel, když hněvivý lid poznal, o svój život péči maje utečením sobě by již větší diel lidu obdrželi. Uslyšel král dobro- tivě za množství mluvícího, a aby se na drahý den navrátili, přikázal. Pak potom rozpustiv lid, k Miku- lášovi, kterýž byl pozuostal, obrátivše se řekl: Ty, která by mé z královstvie svrhl, nastrojils nová střelu; ale jáť osidlo z ní učiním, kterýmž tě potom zahrtüsím! On od tváři jeho vyjda, lid obecní víc & víc podpaloval. Král se na hrad Vyšehradský, města blízký, malitkým tolik potokem rozdělený, bral a nedlího potom na Hrádek Nový, kterýž on bíše ustavil, pátého vzdáli kamene, s nemnohými odšel, poslav k bratru posly, kteříž by jeho pomoci požádali, a konšelóm Nového města Pražského, aby víc od kacířův Těla Božíeho v pýše nositi nedo- púščeli, přikázal. Ale pak kacíři poslednieho dne měsíce června u kostela Karmelitských sebravše se, do kostela svatého Ščepána Tělo Boží po mnohých ulicích a kosteléch chodíc v odéní přinesechu a tu Arona kněze, jejich šeredným činóm nepřivolujícího, roztrháchu, a pozdvihše hlasu a křiku hrozného prchléce k rot- hauzu se brachu. Konšelův jedenadct strachem za- hnaných, útěkem zdrávo zóstalo; sedm, kteříž bychu zóstali, s ními rychtář města a jiní mnozí měščené kvapně zachváceni s velmě vysokých oken na rynk smetání na sudlice a na rožni prchlivého lidu roz- trhání jsů (hrozné divadlo). Při tom stojíše na trho- višči Jan mnich a svaté Kristovo tělo lidu krvavému, mordéřskému okazujíc. Komorník království, kterýž se třmi sty jízdnými k ukrocení pohromu bíše při- běhl, když že prchá ukrutenstvím lid, poznamenal, 1419
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 139 maiorem partem obtinerent. Audivit rex benigne Nicolaum pro multitudine loguentem, atgue, in posteram diem redirent, iussit. Dein misso populo ad Nicolaum, qui remanserat, conversus: Tu, inquit, qua me regno deiiceres, orditus es telam: at ego laqueum inde efficiam, quo te postea strangulem. Ille e conspectu abiens populares magis ac magis incendit. Rex in arcem Vicegra- densem, urbi vicinam parvoque tantum fluvio disiunctam, sese recipit et paulo post in castellum Novum, quod ipse construxerat, quinto distans lapide, cum paucis abiit, missis ad fratrem orato- ribus, qui eius auxilium implorarent; consulibus autem Novae civitatis Pragensis, ne ulterius ab haereticis dominicum corpus in pompa deferri sinerent, imperavit. At haeretici pridie Kalendas Julii apud ecclesiam Carmelitarum convenientes, ad aedam sancti Stephani eucharistiam per plu- rimas plateas atque ecclesias armati circumtulere ibique domum sacerdotis suis ineptiis non con- sentientis diripuere et sublato clamore ingenti furentes praetorium petiere. Consules XI metu perculsi fuga salvati sunt, VII, qui remanserant, et cum iis iudex urbis atque alii nonnulli cives raptim intercepti ex altissimis fenestris in forum praecipitati, lanceis ac verubus irati populi excepti, dirum spectaculum dilaniati praebuere, stante in foro Johanne monacbo et sacrum Christi corpus sanguinario populo ostentante. Camerarius regni, qui cum CCC'' equitibus ad sedandum tumultum a&ccurrerat, ubi furentem plebem animadvertit, de sua vita sollicitus, fuga sibi consuluit. Ea cum (A) vétáie diel lidu obdrželi. Vyslyše jest král dobro- tivě Miknláše od množstvie mluvtcieho, a aby se na- zajtří vrátil, rozkázal. Potom když se rozšel lid, obrátiv se k Mikulášovi, kterýž poznostal: Ty jsi, dí, plátno, kterýmž by mne z královstvíe vyhnal, setkal, ale ját osiedlo z ňeho utočím, jímž bych tě potom za- škrtil. On pak od obličeje královského odšed, lid více a více podpaloval. Král na Vyšehrad blízko města malým toliko potokem oddělený se obrátil a po nemnohém času na Nový hrad, kterýž sám ustavěl; odtud vyhozením koule s nemnohými odšel, poslav k bratru oratory, kteříž by jeho pomoci žádali ; kon- šeluom pak Nového města Pražského, aby viece české straně těla božieho v processí nositi nedopůúštěli, přikázal. O smrti Václava krále. Kapitola XXXVII. Ale Čechové drahého dne měsíce června do kláštera Matky Božie Sněžné sšedše, odtud do kostela sva- tého Štěpána svátost oltářní skrze mnohé ulice a kostely s zbrojí přenášeli a tu duom kněze jich ne- povolojícieho zbořili. A učinivše křik veliký, kvaltem na rathúz běželi. Konšeluo jedenácte zstrašeni jsúce, utečením zachováno, sedm, kterýchž ostalo, a s nimi rychtář města a jiní mnozie měšťané zastižení jsúce z převysokých voken na rynk smetáni jsúů a na vo- štěpy a sudlice hněvivého lidu bráni; ukrutné di- vadlo sekání jsúce vydali stojíciemu na ryňku Ja- novi mnichu a svaté Kristovo télo zkrvavému (sic) lidu okazujfcímu. Najvyšší komorník, kterýž se třmi sty jízdných k ukrocenie té bůře přijel, když hněvivý lid poznal, o svój život péči maje utečením sobě by již větší diel lidu obdrželi. Uslyšel král dobro- tivě za množství mluvícího, a aby se na drahý den navrátili, přikázal. Pak potom rozpustiv lid, k Miku- lášovi, kterýž byl pozuostal, obrátivše se řekl: Ty, která by mé z královstvie svrhl, nastrojils nová střelu; ale jáť osidlo z ní učiním, kterýmž tě potom zahrtüsím! On od tváři jeho vyjda, lid obecní víc & víc podpaloval. Král se na hrad Vyšehradský, města blízký, malitkým tolik potokem rozdělený, bral a nedlího potom na Hrádek Nový, kterýž on bíše ustavil, pátého vzdáli kamene, s nemnohými odšel, poslav k bratru posly, kteříž by jeho pomoci požádali, a konšelóm Nového města Pražského, aby víc od kacířův Těla Božíeho v pýše nositi nedo- púščeli, přikázal. Ale pak kacíři poslednieho dne měsíce června u kostela Karmelitských sebravše se, do kostela svatého Ščepána Tělo Boží po mnohých ulicích a kosteléch chodíc v odéní přinesechu a tu Arona kněze, jejich šeredným činóm nepřivolujícího, roztrháchu, a pozdvihše hlasu a křiku hrozného prchléce k rot- hauzu se brachu. Konšelův jedenadct strachem za- hnaných, útěkem zdrávo zóstalo; sedm, kteříž bychu zóstali, s ními rychtář města a jiní mnozí měščené kvapně zachváceni s velmě vysokých oken na rynk smetání na sudlice a na rožni prchlivého lidu roz- trhání jsů (hrozné divadlo). Při tom stojíše na trho- višči Jan mnich a svaté Kristovo tělo lidu krvavému, mordéřskému okazujíc. Komorník království, kterýž se třmi sty jízdnými k ukrocení pohromu bíše při- běhl, když že prchá ukrutenstvím lid, poznamenal, 1419
Strana 140
1419 140 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. egi renunciarentur cunctigue 9) circumstantes attoniti facinus detestarentur: At ego, inquit pin- cerna, futura haec praescieramí. Quem rex indignatus correptum repente inter pedes suos prostravit et arrepto pugione conatus est interficere; sed impeditus & circumstantibus aegre illi vitam dimisit. Nec mora: paralysi correptus aegrotare coepit atque infra X et VIII dies signatis nominibus haereticorum, quos neci destinaverat, fratrem assidue vocitans et amicorum auxilia anxius expectans ante vita excessit, quam vocati principes adessent, cum regnasset annis V et L'^, vixissit duobus amplius. Consueverunt corpora regum apud Bohemos, priusquam?!) sepelirentur, VIII diebus aroma- tibus condita per sacraria??) urbis circumferri plangique et sequentibus amicis ac baronibus con- clamari. Hoc?*) in Venceslao neglectum non audente regina Novam ingredi civitatem. Delatum est cadaver ad ecclesiam sancti Viti in arce et inde ad Aulam regiam, de qua paulo ante meminimus, ibique conditum in sepulchro, quod ipse sibi delegerat. Sed eum postea monasterium ipsum ab hereticis diriperetur et sepulchra regum effringerentur cadaveraque abiicerentur, pisciculos quis- piam cognomine Musc&?*) Venceslao vendere solitus, regis, quem amaverat, corpus clam collegit et in loculo apud se domi condidit. Interiecto deinde tempore rebus in meliorem formam redactis, (A) poradil. To když králi zvšetováno bylo a všickni okolo stojící zstrašení jsúce účinek ten hyzdili: Ale jáť sem, dí šenk, toto prvé znal. Kterýmžto král zhněvav jse rychle o zemi před noby udeřil a uchytív tesák chtěl ho zabiti. Ale zbráňen jsa od okolo stojících, těžce jeho při životě nechal. Nedlúho potom dnů trápen jsa stonati počal a v šestnácti dnech znamenav jména těch podvoduo, kteréž odpraviti umienil, bratra ustavičně volaje a přátel pomocí pilně očekávaje, prvé z světa zšel, nežli by volaní knížata přijeli; když kraloval let pět a padesäte a živ byl dvěma více. Obyčej byl v Čechách těla krá- lovská před pochováním za osm dní vonnými věcmi ozdobená chovati a po kostelích města nositi a pla- kati a od následujíciech pánuo a přátel nařiekati. To jest při Václavovi zanetbáno, ješto nesměla krá- Jovna vjiti do Nového Města. Doneseno jest tělo do kostela svatého Víta na brad a odtud na Braslav, o kteréž málo před tím zmínku jsmy učinili, a po- chováno v hrobě, kterýž on sám sobě zvolil. Ale potom když klášter ten od Čechno zbořen a hro- bové královští rozmetáni byli a těla zametána, ry- bičky jeden, jménem Muška, Václavovi prodával, královské, jehož miloval, tělo tajně schoval a na ložci u sebe v domě položil. Po některém pak času, když věci v lepšie zpuosob obráceny byly a Václa- (B) o svém životě péči maje, utečením sobě poradil. Ty věci když králi bycbu zvěstovány a všetci vuokol stojící ta užasli a smutní šeredný skutek proklínali jsú, i řekl šenk: A já, že se tyto věcí dáti mají, předvěděch! Jehož král rozhněvavše se popadna hned mezi své nohy podrazil a dopadna meče, chtíše ho zabiti; ale zabráňen od vnokol stojících, truchle jemu života nechal. A bez meškání dnú napaden poče nemáhati a níže desíti a osmi dní znamenav jména kacířnov, kteréž k smrti byl odložil, na bratra ustavičně volaje a přátel pomoci v úzkosti očeká- vaje, prvé z života vyšel, než knížata dospěchu, když kraloval za let pět a padesát, živ byl dvěma více. Zvykla jsú těla králuov v Čechách, prvé než by pochována byla, po svatých místech obnešena býti a oplakána a od za ním jdúcích pánův a přátel okvílena. To při Václavovi pomeškáno, když nesměla králevna vjíti do Nového Města. Nešeno jest tělo mrtvé do kostela svatého Víta na hrad a odtud do kostela a kláštera Břeslavského, o kterémž jsmy málo před tímto zmínku měli, a tam pohrabáno v hrobě, kterýž on sobě bíše vyvolil. Ale když potom klášter ten od kacířuov jest rozmetán a hrobové královščí vylámáni a těla vymetána, rybky některaký, jménem Muška, Václavovi prodávati zvyklý královo, jehož miloval, tělo tajně sebral a na místku u sebe doma schoval. Potom prostředním časem, když již věci v lepší spnosob se napravováchu, když Václa- **) cunctique — detestarentur nemá 2. — *!) anteguam 2. — *%) sacra 2; sacra loca 8, — **) in hoc W. 2. — **) Muscba 8.
1419 140 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. egi renunciarentur cunctigue 9) circumstantes attoniti facinus detestarentur: At ego, inquit pin- cerna, futura haec praescieramí. Quem rex indignatus correptum repente inter pedes suos prostravit et arrepto pugione conatus est interficere; sed impeditus & circumstantibus aegre illi vitam dimisit. Nec mora: paralysi correptus aegrotare coepit atque infra X et VIII dies signatis nominibus haereticorum, quos neci destinaverat, fratrem assidue vocitans et amicorum auxilia anxius expectans ante vita excessit, quam vocati principes adessent, cum regnasset annis V et L'^, vixissit duobus amplius. Consueverunt corpora regum apud Bohemos, priusquam?!) sepelirentur, VIII diebus aroma- tibus condita per sacraria??) urbis circumferri plangique et sequentibus amicis ac baronibus con- clamari. Hoc?*) in Venceslao neglectum non audente regina Novam ingredi civitatem. Delatum est cadaver ad ecclesiam sancti Viti in arce et inde ad Aulam regiam, de qua paulo ante meminimus, ibique conditum in sepulchro, quod ipse sibi delegerat. Sed eum postea monasterium ipsum ab hereticis diriperetur et sepulchra regum effringerentur cadaveraque abiicerentur, pisciculos quis- piam cognomine Musc&?*) Venceslao vendere solitus, regis, quem amaverat, corpus clam collegit et in loculo apud se domi condidit. Interiecto deinde tempore rebus in meliorem formam redactis, (A) poradil. To když králi zvšetováno bylo a všickni okolo stojící zstrašení jsúce účinek ten hyzdili: Ale jáť sem, dí šenk, toto prvé znal. Kterýmžto král zhněvav jse rychle o zemi před noby udeřil a uchytív tesák chtěl ho zabiti. Ale zbráňen jsa od okolo stojících, těžce jeho při životě nechal. Nedlúho potom dnů trápen jsa stonati počal a v šestnácti dnech znamenav jména těch podvoduo, kteréž odpraviti umienil, bratra ustavičně volaje a přátel pomocí pilně očekávaje, prvé z světa zšel, nežli by volaní knížata přijeli; když kraloval let pět a padesäte a živ byl dvěma více. Obyčej byl v Čechách těla krá- lovská před pochováním za osm dní vonnými věcmi ozdobená chovati a po kostelích města nositi a pla- kati a od následujíciech pánuo a přátel nařiekati. To jest při Václavovi zanetbáno, ješto nesměla krá- Jovna vjiti do Nového Města. Doneseno jest tělo do kostela svatého Víta na brad a odtud na Braslav, o kteréž málo před tím zmínku jsmy učinili, a po- chováno v hrobě, kterýž on sám sobě zvolil. Ale potom když klášter ten od Čechno zbořen a hro- bové královští rozmetáni byli a těla zametána, ry- bičky jeden, jménem Muška, Václavovi prodával, královské, jehož miloval, tělo tajně schoval a na ložci u sebe v domě položil. Po některém pak času, když věci v lepšie zpuosob obráceny byly a Václa- (B) o svém životě péči maje, utečením sobě poradil. Ty věci když králi bycbu zvěstovány a všetci vuokol stojící ta užasli a smutní šeredný skutek proklínali jsú, i řekl šenk: A já, že se tyto věcí dáti mají, předvěděch! Jehož král rozhněvavše se popadna hned mezi své nohy podrazil a dopadna meče, chtíše ho zabiti; ale zabráňen od vnokol stojících, truchle jemu života nechal. A bez meškání dnú napaden poče nemáhati a níže desíti a osmi dní znamenav jména kacířnov, kteréž k smrti byl odložil, na bratra ustavičně volaje a přátel pomoci v úzkosti očeká- vaje, prvé z života vyšel, než knížata dospěchu, když kraloval za let pět a padesát, živ byl dvěma více. Zvykla jsú těla králuov v Čechách, prvé než by pochována byla, po svatých místech obnešena býti a oplakána a od za ním jdúcích pánův a přátel okvílena. To při Václavovi pomeškáno, když nesměla králevna vjíti do Nového Města. Nešeno jest tělo mrtvé do kostela svatého Víta na hrad a odtud do kostela a kláštera Břeslavského, o kterémž jsmy málo před tímto zmínku měli, a tam pohrabáno v hrobě, kterýž on sobě bíše vyvolil. Ale když potom klášter ten od kacířuov jest rozmetán a hrobové královščí vylámáni a těla vymetána, rybky některaký, jménem Muška, Václavovi prodávati zvyklý královo, jehož miloval, tělo tajně sebral a na místku u sebe doma schoval. Potom prostředním časem, když již věci v lepší spnosob se napravováchu, když Václa- **) cunctique — detestarentur nemá 2. — *!) anteguam 2. — *%) sacra 2; sacra loca 8, — **) in hoc W. 2. — **) Muscba 8.
Strana 141
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 141 cum Venceslai corpus reguireretur, acceptis XX aureis illud reddidit, tumgue circumgestatio ex 1619 more facta et iustum regi funus exhibitum. Recens obierat Venceslaus, cum Johannes Zischa?*) genere nobilis ex loco, cui Trosnovia nomen est, censu tenui in curia regis a puero enutritus et bellis exercitatus, uno carens oculo, quem strenue pugnans iam pridem amiserat, infectus Hussitarum veneno et rapinarum avidus, collecta perditorum hominum multitudine in ecclesias, quae restaverant, impetum fecit, simulacra sanctorum et imagines magni Dei perfregit, monasterium Carthusiensium Pragae vicinum invasit et direptum incendit, monachos eius ordinis tanquam populo inutiles, qui veluti sues in claustro saginarentur, migrare alio iussit. Venere per idem tempus ex Montibus Pragam CCCC" circiter viri cum mulieribus laepra Hussitarum infecti atque in foro sedentes cibum ex magistratibus petiere. Consulatus metu plebis, quae advenarum miserebatur, cibaria eis publicitus ministravit. Zischa *5) hos Sibi adiunxit et per arcem Vicegradensem, quae negligenter custodiebatur, ad locum, quem Cruces appellant, profectus est. Ibi supra XL'* milia virorum ex haereticis convenere, qui suam multi- tudinen conspicati?") animum in omne facinus audentiorem sumpsere. Multa ibi adversus Sigis- mundum caesarem, quem regni haeredem suisque conatibus infensum norant, excogitata atque (A) vovo télo hledáno bylo, vzav XX zlatfch je vrátil. Ale tepruv nošenie podle obyčeje učinivše sprave- dlivj králi pobfeb dokonali, O Janovi Žižkovi, české roty hajtmanu, v odění přeudatném a převítězném. Kapitola XXXVIII. — Nedávno umřel Václav, když Jan Žižka, rodu urozeného, z místa, kterémuž Trošnov jméno jest, platu malého, na dvoře královském od dětin- stvie vychovaný a v bojích vycvičený, jednoho ne- maje oka, kteréž udatně bojuje již předtím ztratil, pilen jsa Husova učenie a lúpeží žádostiv, sebrav obecného lidu vojsko, na kostely, kteříž ostali, útok učinil, obrazy svatých a velikého Boha ztroskotal, na klášter Kartúzský blízko Prahy udeřil a zbořiv, mnichóm téhož řádu, jakžto lidu neužitečným, kteříž by jakžto sviné v klášteře tyli, jinam se bráti kázal. Přišlo jest toho času z Hor do Prahy okolo čtyř set mužuo s ženami též roty a na rynku sediece pokrmuo od konšeluo žádali. Konšelé bojíce se obce, kteráž nad těmi hostmi lítost měla, pokrmy jim zjevně dali. Žižka ty k sobě připojil a Vyšehradu, kterýž nepilné ostříhán byl, dosáhnúti žádaje, na místo, kteréž Křížky jmenují, táhl. Tu se více než na XL tisícno Čechno sešlo, Kteřížto své množstvie znamenajíce, srdce ke všelikému účinku smělé vzali. Mnoho tu proti Sigmundovi ciesaři, kteréhož králov- ským dědicem, odporným jich vuoli, býti znali, vy- (B) vovo tělo bíše hledáno, vzem dvadceti zlatých, i navrátil je. Pak tepruv obnášení vedle obyčeje uči- ňeno a spravedlivý královi obchod spósoben byl. V nově bíše umřel Václav, když Jan Žíška, rodu urozeného, z místa, jemnž Troznoz (sic) jméno jest, platu tenkého, u dvora králova z dětinstva vychován a v bojích zběhlý, jednoho nemaje oka, kteréž sta- tečně bojujíc jiZ ondy bíše ztratil, nakažen husov- ským jedem a lúpežův žádostivý, sebrav zatracených lidí množství, na kostely, kteříž bychu pozóstali, kvalt učinil, znamení svatých a obrazy velikého Boha polámal, klášter Karthúský, Praze blízký, zbořil a vypálil, mnichy téhož zákona jakžto lidem ne- požitečné, jenž by jakžto vepřové v krmníku tak v klášteře krmili se a tlústli, jinam se jim přestěho- vati kázal. Pfijdechu tím časem z Hory do Prahy okolo čtyř set mužuov s ženami, trudovatyní hu- sovsků naprzňení, a na rynku sedíce, pokrmu od starších prosíchu. Starší boje se lidu, kterýž nad příchodšími slitování měl, pokrm jim z obecnice dáváchu. Žižka ty jisté k sobě přivinul a mimo hrad Vyšehradský, kterýž nedbanlivě ostříhán byl, na místo, kteréž Křížové slove, bral se jest. Tu na čtyrydceti tisíc mužův z kacířnov sešlo se jest, kteříž vida své množství úmysl ke všemu zlému účinku smělejší vzali jsú. Mnoho tu proti Zigmundovi císa- řovi (jehož dědicem a jejich usilováním protivného **) Zisca 2 a tak níže; Czisca 3 a tak níže. — *) Czischa 3. — *) suspicati 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 141 cum Venceslai corpus reguireretur, acceptis XX aureis illud reddidit, tumgue circumgestatio ex 1619 more facta et iustum regi funus exhibitum. Recens obierat Venceslaus, cum Johannes Zischa?*) genere nobilis ex loco, cui Trosnovia nomen est, censu tenui in curia regis a puero enutritus et bellis exercitatus, uno carens oculo, quem strenue pugnans iam pridem amiserat, infectus Hussitarum veneno et rapinarum avidus, collecta perditorum hominum multitudine in ecclesias, quae restaverant, impetum fecit, simulacra sanctorum et imagines magni Dei perfregit, monasterium Carthusiensium Pragae vicinum invasit et direptum incendit, monachos eius ordinis tanquam populo inutiles, qui veluti sues in claustro saginarentur, migrare alio iussit. Venere per idem tempus ex Montibus Pragam CCCC" circiter viri cum mulieribus laepra Hussitarum infecti atque in foro sedentes cibum ex magistratibus petiere. Consulatus metu plebis, quae advenarum miserebatur, cibaria eis publicitus ministravit. Zischa *5) hos Sibi adiunxit et per arcem Vicegradensem, quae negligenter custodiebatur, ad locum, quem Cruces appellant, profectus est. Ibi supra XL'* milia virorum ex haereticis convenere, qui suam multi- tudinen conspicati?") animum in omne facinus audentiorem sumpsere. Multa ibi adversus Sigis- mundum caesarem, quem regni haeredem suisque conatibus infensum norant, excogitata atque (A) vovo télo hledáno bylo, vzav XX zlatfch je vrátil. Ale tepruv nošenie podle obyčeje učinivše sprave- dlivj králi pobfeb dokonali, O Janovi Žižkovi, české roty hajtmanu, v odění přeudatném a převítězném. Kapitola XXXVIII. — Nedávno umřel Václav, když Jan Žižka, rodu urozeného, z místa, kterémuž Trošnov jméno jest, platu malého, na dvoře královském od dětin- stvie vychovaný a v bojích vycvičený, jednoho ne- maje oka, kteréž udatně bojuje již předtím ztratil, pilen jsa Husova učenie a lúpeží žádostiv, sebrav obecného lidu vojsko, na kostely, kteříž ostali, útok učinil, obrazy svatých a velikého Boha ztroskotal, na klášter Kartúzský blízko Prahy udeřil a zbořiv, mnichóm téhož řádu, jakžto lidu neužitečným, kteříž by jakžto sviné v klášteře tyli, jinam se bráti kázal. Přišlo jest toho času z Hor do Prahy okolo čtyř set mužuo s ženami též roty a na rynku sediece pokrmuo od konšeluo žádali. Konšelé bojíce se obce, kteráž nad těmi hostmi lítost měla, pokrmy jim zjevně dali. Žižka ty k sobě připojil a Vyšehradu, kterýž nepilné ostříhán byl, dosáhnúti žádaje, na místo, kteréž Křížky jmenují, táhl. Tu se více než na XL tisícno Čechno sešlo, Kteřížto své množstvie znamenajíce, srdce ke všelikému účinku smělé vzali. Mnoho tu proti Sigmundovi ciesaři, kteréhož králov- ským dědicem, odporným jich vuoli, býti znali, vy- (B) vovo tělo bíše hledáno, vzem dvadceti zlatých, i navrátil je. Pak tepruv obnášení vedle obyčeje uči- ňeno a spravedlivý královi obchod spósoben byl. V nově bíše umřel Václav, když Jan Žíška, rodu urozeného, z místa, jemnž Troznoz (sic) jméno jest, platu tenkého, u dvora králova z dětinstva vychován a v bojích zběhlý, jednoho nemaje oka, kteréž sta- tečně bojujíc jiZ ondy bíše ztratil, nakažen husov- ským jedem a lúpežův žádostivý, sebrav zatracených lidí množství, na kostely, kteříž bychu pozóstali, kvalt učinil, znamení svatých a obrazy velikého Boha polámal, klášter Karthúský, Praze blízký, zbořil a vypálil, mnichy téhož zákona jakžto lidem ne- požitečné, jenž by jakžto vepřové v krmníku tak v klášteře krmili se a tlústli, jinam se jim přestěho- vati kázal. Pfijdechu tím časem z Hory do Prahy okolo čtyř set mužuov s ženami, trudovatyní hu- sovsků naprzňení, a na rynku sedíce, pokrmu od starších prosíchu. Starší boje se lidu, kterýž nad příchodšími slitování měl, pokrm jim z obecnice dáváchu. Žižka ty jisté k sobě přivinul a mimo hrad Vyšehradský, kterýž nedbanlivě ostříhán byl, na místo, kteréž Křížové slove, bral se jest. Tu na čtyrydceti tisíc mužův z kacířnov sešlo se jest, kteříž vida své množství úmysl ke všemu zlému účinku smělejší vzali jsú. Mnoho tu proti Zigmundovi císa- řovi (jehož dědicem a jejich usilováním protivného **) Zisca 2 a tak níže; Czisca 3 a tak níže. — *) Czischa 3. — *) suspicati 2.
Strana 142
1419 142 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. decreta. Exin Zischa?9) duce Coranda, de quo supra meminimus, Pelginam,??) ubi complures !9?) esse su&e factionis amicos non ignorabat, raptim contendit eamque urbem in potestatem receptam valido praesidio muniit. Qui apud Cruces remanserant arcem Vicegradensem invasere. Sophia interim anxia, quo se pacto tueretur, crebris nunciis ac litteris Sigismundum vocare, vicinorum auxilia petere atque in omnis partes mentem dirigere. Sigismundum malo usum con- silio in Turcos, qui se iam pridem castris exuerant, arma prius movere quam Bohemiam petere libido incessit. Quod si mox exercitum Pragam duxisset, antequam vires haereticorum coaluissent nunquam ea incendia, quae postea vidimus, Germaniam exussissent. Ac ille dum !) Turcos ?) lacessere parat, Bohemiam amisit et Hungariam non defendit. Ea propter, cum serum esset eius auxilium, regina cum Cenchone Vartenbergensi regnum gubernans ex thesauro regio copias comparavit, arcem Pragensem et Minorem civitatem, quae arci adiacet, praesidio firmavit, ponti Multaviae,?) ne transitus illac esset haereticis, ligneas turres ac ianuas adiecit. At illi passim per regnum con- ventus agitare, sollicitare populos, hos minis terrere, illos blanditiis allicere, implere Novam civi- tatem suis hominibus, dies noctesque consultare, quibus modis summam sibi rerum acquirerent. Cum quibus Petrus Sterembergius apud insulam Benedicti confligens aequo Marte proelium diremit. (A) myšleno a uloženo. Potom Žižka vaodcím Ko- randü, o kterémž jsmy nahoře zmínku učinili, Plzeň, kdež mnohé své roty přátely býti znal, oblehi. Kteříž u Krikuo zuostali, Vy&ehrad obehnali. Zophia v tom sü2ena jsüci, kterfm by se obyčejem brániti méla, nevédéla, Sigmunda volala, od sásed po- moci prosila a na všecky strany mysl obracovala. Sig- mund zlé rady užívaje, na Turky, kteříž již předtím poražení byli, prvé nežli do Čech táhl, ješto, kdyby vojsko k Praze obrátil, prvé než se roty rozmohly, nikdy byti ohňové, kteréž jsmy potom viděli, Germanii nevypálili. Aie když se on Turkuo hubiti strojil, Česká zemi ztratil a Uherské neobránil. Pro kterúžto věc, když by pozdní byla jeho pomoc, královna s Čeň- kem Wirtemberským (sic) království zpravujíci, z po- kladu královského vojsko sebrala, hrad Pražský a Menšie město, kteréž pod hradem jest, žoldnéři osa- dila. U mostu, aby svoboda tudy jíti nepřátelóm nebyla, dřevěných věží nadělala. Ale oni všudy po královstvie kláštery hubili, trápili lidi, tyto hrózúů strašili, jiné pěkně namlávali. Nové město svým lidem naplnili; ve dne i v noci se radili, kterými by obyčeji svó vuole dojíti mohli. S kterýmiž se Petr Štemberský potkav, rovnúů bitvá boj vedl. V Praze když jse rozmohla roty té síla, o most bojo- (B) viděli), vymyšleno a ustaveno. Odtud Žižka puo- vodem Korandovým, o ňemž jsmy prvé zmínku uči- nili, k Plzni, kdežto mnohé býti svéj zrady přátely ne neviděl [ruk.: nenáviděl), kvapně se jest bral a to město pod svú moc vzem, silně osadil. Kteříž u Křížův bychu zóstali, hrad Vy&ebradskf jsü stekli. Mezitín Zophia truchlá, kterfm by se obyCejem ochránila, častými posly a listy Zigmunda voláše, súseduov pomoci žádáše a na všecky strany mysl posíláše. Zigmundovi zléj rady požívajícímu protiv Turkóm, kteříž jeho jiZ pfed tím z hradů bychu svlékli a z pole, oruží prvé hnúti nežli do Čech jeti žádost přišla. Jenž kdyby byl hned vojska k Praze vedl, prvé než se síly a moci kacířův po- krmily, nikdy by tolik ohňuov, kteréž jsmy potom viděli, němečských zemi nebyly vypálily. Ale on když Turky chtěl hubiti, Čechy ztratil a Uher ne- obránil. A protož, když pozdní bíše jeho retunk a pomoc, králevna s Čeňkem Wartenbergenským krá- lovství spravujíc, z pokladu královského vojsko jest sebrala, hrad Pražský a Menší město, kteréž k hradu přizáleží, posádkúů utvrdila, u mostu Vitavy, aby tady vchod kacířóm nebyl, dřevěné věže a brány zdělala. Ale oni všudy po království sňatky shánětí, napomínati lidu, ony hrůzemi strašiti, jiné lahodně přitrhovati, naplniti Nové město svými lidmi, ve dne i v noci raditi se, kterými by obyčejmi sobě všeho moc a opanování obdrželi. S nimižto Petr Šterbernský u Benešova ostrovu &éastnfm bojem %) Czischa 8. — **) Pelzicam 2; Pelczinam 8. — '**) quam plures místo complures 2. — ') cum 8. — ?) Tben- сгов 8. — ?) Mulctauie 2.
1419 142 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. decreta. Exin Zischa?9) duce Coranda, de quo supra meminimus, Pelginam,??) ubi complures !9?) esse su&e factionis amicos non ignorabat, raptim contendit eamque urbem in potestatem receptam valido praesidio muniit. Qui apud Cruces remanserant arcem Vicegradensem invasere. Sophia interim anxia, quo se pacto tueretur, crebris nunciis ac litteris Sigismundum vocare, vicinorum auxilia petere atque in omnis partes mentem dirigere. Sigismundum malo usum con- silio in Turcos, qui se iam pridem castris exuerant, arma prius movere quam Bohemiam petere libido incessit. Quod si mox exercitum Pragam duxisset, antequam vires haereticorum coaluissent nunquam ea incendia, quae postea vidimus, Germaniam exussissent. Ac ille dum !) Turcos ?) lacessere parat, Bohemiam amisit et Hungariam non defendit. Ea propter, cum serum esset eius auxilium, regina cum Cenchone Vartenbergensi regnum gubernans ex thesauro regio copias comparavit, arcem Pragensem et Minorem civitatem, quae arci adiacet, praesidio firmavit, ponti Multaviae,?) ne transitus illac esset haereticis, ligneas turres ac ianuas adiecit. At illi passim per regnum con- ventus agitare, sollicitare populos, hos minis terrere, illos blanditiis allicere, implere Novam civi- tatem suis hominibus, dies noctesque consultare, quibus modis summam sibi rerum acquirerent. Cum quibus Petrus Sterembergius apud insulam Benedicti confligens aequo Marte proelium diremit. (A) myšleno a uloženo. Potom Žižka vaodcím Ko- randü, o kterémž jsmy nahoře zmínku učinili, Plzeň, kdež mnohé své roty přátely býti znal, oblehi. Kteříž u Krikuo zuostali, Vy&ehrad obehnali. Zophia v tom sü2ena jsüci, kterfm by se obyčejem brániti méla, nevédéla, Sigmunda volala, od sásed po- moci prosila a na všecky strany mysl obracovala. Sig- mund zlé rady užívaje, na Turky, kteříž již předtím poražení byli, prvé nežli do Čech táhl, ješto, kdyby vojsko k Praze obrátil, prvé než se roty rozmohly, nikdy byti ohňové, kteréž jsmy potom viděli, Germanii nevypálili. Aie když se on Turkuo hubiti strojil, Česká zemi ztratil a Uherské neobránil. Pro kterúžto věc, když by pozdní byla jeho pomoc, královna s Čeň- kem Wirtemberským (sic) království zpravujíci, z po- kladu královského vojsko sebrala, hrad Pražský a Menšie město, kteréž pod hradem jest, žoldnéři osa- dila. U mostu, aby svoboda tudy jíti nepřátelóm nebyla, dřevěných věží nadělala. Ale oni všudy po královstvie kláštery hubili, trápili lidi, tyto hrózúů strašili, jiné pěkně namlávali. Nové město svým lidem naplnili; ve dne i v noci se radili, kterými by obyčeji svó vuole dojíti mohli. S kterýmiž se Petr Štemberský potkav, rovnúů bitvá boj vedl. V Praze když jse rozmohla roty té síla, o most bojo- (B) viděli), vymyšleno a ustaveno. Odtud Žižka puo- vodem Korandovým, o ňemž jsmy prvé zmínku uči- nili, k Plzni, kdežto mnohé býti svéj zrady přátely ne neviděl [ruk.: nenáviděl), kvapně se jest bral a to město pod svú moc vzem, silně osadil. Kteříž u Křížův bychu zóstali, hrad Vy&ebradskf jsü stekli. Mezitín Zophia truchlá, kterfm by se obyCejem ochránila, častými posly a listy Zigmunda voláše, súseduov pomoci žádáše a na všecky strany mysl posíláše. Zigmundovi zléj rady požívajícímu protiv Turkóm, kteříž jeho jiZ pfed tím z hradů bychu svlékli a z pole, oruží prvé hnúti nežli do Čech jeti žádost přišla. Jenž kdyby byl hned vojska k Praze vedl, prvé než se síly a moci kacířův po- krmily, nikdy by tolik ohňuov, kteréž jsmy potom viděli, němečských zemi nebyly vypálily. Ale on když Turky chtěl hubiti, Čechy ztratil a Uher ne- obránil. A protož, když pozdní bíše jeho retunk a pomoc, králevna s Čeňkem Wartenbergenským krá- lovství spravujíc, z pokladu královského vojsko jest sebrala, hrad Pražský a Menší město, kteréž k hradu přizáleží, posádkúů utvrdila, u mostu Vitavy, aby tady vchod kacířóm nebyl, dřevěné věže a brány zdělala. Ale oni všudy po království sňatky shánětí, napomínati lidu, ony hrůzemi strašiti, jiné lahodně přitrhovati, naplniti Nové město svými lidmi, ve dne i v noci raditi se, kterými by obyčejmi sobě všeho moc a opanování obdrželi. S nimižto Petr Šterbernský u Benešova ostrovu &éastnfm bojem %) Czischa 8. — **) Pelzicam 2; Pelczinam 8. — '**) quam plures místo complures 2. — ') cum 8. — ?) Tben- сгов 8. — ?) Mulctauie 2.
Strana 143
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 143 In Praga aucta haereticorum colluvie pro ponte pugnatum multisque utrinque cadentibus pons denique in potestatem Hussitarum factus et pars declivior Pragae Minoris. Fideles in altiorem Sese partem receperunt: atque inde conversi acribus animis instauravere certamen. Pugnatum est die*) noctuque continuis quinque diebus saevissimis atque crudelissimis ausis. Multi utrinque caesi, magnificae domus exustae, praetorium infimo loco situm incensum atque deletum. Historiae Bohemicae liber secundus desinit, tertius incipit. Lege?) feliciter. Liber tertius. Cum hic esset rerum status, legati Sigismundi supervenere, qui regni gubernationem acci- pientes cum civitate Pragensi ea lege inducias fecere, ut srce Vicegradensi reddita liceret civibus oratores ad Sigismundum mittere deque re sua cum eo transigere; Zischa*) Pelcinam"?), Piestam (sic) et aiia, quae occupaverat loca, restitueret.) Conditionibus acceptis atque completis externi haeretici urbem reliquere, consulatus ex prisco more gubernationem iniit. Quietior reddita civitas, non tamen catholici, qui excesserant, redire ausi; expectabant enim Sigismundi adventum, cuius praesentia sese tutos futuros arbitrabantur. Sed interruperunt spem omnem litterae ab eo missae, in quibus scriptum erat ipsum brevi venturum regnumque eo modo gubernaturum, quo pater Ca- rolus provinciam gubernasset. Quibus ex verbis intellexerunt haeretici sectam suam exclusum iri,") quae regnante Carolo nondum ortum habuisset. Proinde magis ac magis malignuati. (A) váno jest, a když mnozie z obojí strany padli, most potom v moci nepřátel učiňen byl. Menšieho města Pražského obyvatelé na Hradčany se brali a odtud obracujíce se udatnými srdci bojovali. Bojováno jest v noci i ve dne za celých pět dní nemilostivými a nkrutnými srdci. Mnozie s obojí strany zbití byli; vjbornt domové vypáleni. Ratház dole postavený vypálen a zbořen jest. O Sigmundovi, českém králi třináctém a Římském ciesaři, kterýž také i uherským králem byl. Kapitola XXXIX. — Když se tak ty věci dály, poslové Sigmundovi přišli, kteřížto zpravovánie královstvie přijímajíce s městem Praž- ským tím zpuosobem mier učinili; aby Vyšehradu postúpíce mohli měšťané k Z;gmuandovi poslati o věci své rokovati a Žižka Plzeň, Písek i jiná, kteráž oblehl místa, vrátiti. To přijavše a dokonavše cizie roty město opustily. Konšelé podlé starodávního oby- čeje v zpravovánie vešli, pokojnějšie učiňeno město. Však proto němečské strany kteříž byli ušli, ne- směli se navrátiti, ale očekávali Sigmundova příští, jehožto přítomností v bezpečnosti býti se nadáli. Ale zrušili jsúá naději listové od ňeho poslaní, v kterýchž psáno bylo, že on sám brzo přijede a královstvie tím zpuosobem zpravovati bude, kterýmž otec jeho Karel zpravoval. Z kterýchžto slov porozuméli jsá Čechové, že by při vieře utiskováni byli, kteráž za (B) bitku roztrhl. V Praze, když se rozmohla kacířův šereda, o most bojováno jest, a když mnozí s obú straná jsú upadli, však most v moc Husákův učiňen jest a strana nižší Prahy Menší. Věrní na vyšší se stranu brali a odtud navrátivše se udatnými úmysly obnovichu boj. Bojováno jest dnem i nocí za ustavič- ných pět dní urupnými a velmě ukrutnými smělostmi. Mnozí z obojí strany zbiti, krásní domové vypálení, rot- hauz na najnižším místě postavený vypálen a shlazen. Když to bíše těch věcí položení, tehdy poslové Zigmundovi přijeli, kteříž přijma královstvie spravo- vánie s městem Pražským tímto právem příměří uči- nichu, aby hradu Vyšehradského postúpivše a na- vrátivše slušalo by měščanóm posly k Zigmundovi poslati a s ním o své věci jednati. Žižka Plzni a Písek a jiná, kteráž držel, města bíše navrátil a úmluvy přijma a splniv, příchodší kacíři město opu- stili; radda prvním obyčejem v spravování vešla. Pokojnější učiňeno jest město, avšak nesmějícho věrní, kteříž vyšli bychu, navrátiti se; nebo očeká- váchu Zigmundova příščí, jehožto přítomností že by bezpečnií býti měli potom, domníváchu se. Ale po- rušichu naději všicku listové od ňeho poslaní, v nichžto psáno bylo, že by on v krátké chvíli měl přijeti a královstvie tím obyčejem spravovati, kterýmž otec Karel spravoval. Z kterýchžto řečí porozuměchu ka- Cffi, že by rota jejich měla vystrčena býti, kteráž, *) diu 2. — *) Misto lege feliciter má 2 feliciter. — *) Zischa 2. — ") Pelezinam a tak níže 3. — *) resti- tuerat 3. — *) ire 3.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 143 In Praga aucta haereticorum colluvie pro ponte pugnatum multisque utrinque cadentibus pons denique in potestatem Hussitarum factus et pars declivior Pragae Minoris. Fideles in altiorem Sese partem receperunt: atque inde conversi acribus animis instauravere certamen. Pugnatum est die*) noctuque continuis quinque diebus saevissimis atque crudelissimis ausis. Multi utrinque caesi, magnificae domus exustae, praetorium infimo loco situm incensum atque deletum. Historiae Bohemicae liber secundus desinit, tertius incipit. Lege?) feliciter. Liber tertius. Cum hic esset rerum status, legati Sigismundi supervenere, qui regni gubernationem acci- pientes cum civitate Pragensi ea lege inducias fecere, ut srce Vicegradensi reddita liceret civibus oratores ad Sigismundum mittere deque re sua cum eo transigere; Zischa*) Pelcinam"?), Piestam (sic) et aiia, quae occupaverat loca, restitueret.) Conditionibus acceptis atque completis externi haeretici urbem reliquere, consulatus ex prisco more gubernationem iniit. Quietior reddita civitas, non tamen catholici, qui excesserant, redire ausi; expectabant enim Sigismundi adventum, cuius praesentia sese tutos futuros arbitrabantur. Sed interruperunt spem omnem litterae ab eo missae, in quibus scriptum erat ipsum brevi venturum regnumque eo modo gubernaturum, quo pater Ca- rolus provinciam gubernasset. Quibus ex verbis intellexerunt haeretici sectam suam exclusum iri,") quae regnante Carolo nondum ortum habuisset. Proinde magis ac magis malignuati. (A) váno jest, a když mnozie z obojí strany padli, most potom v moci nepřátel učiňen byl. Menšieho města Pražského obyvatelé na Hradčany se brali a odtud obracujíce se udatnými srdci bojovali. Bojováno jest v noci i ve dne za celých pět dní nemilostivými a nkrutnými srdci. Mnozie s obojí strany zbití byli; vjbornt domové vypáleni. Ratház dole postavený vypálen a zbořen jest. O Sigmundovi, českém králi třináctém a Římském ciesaři, kterýž také i uherským králem byl. Kapitola XXXIX. — Když se tak ty věci dály, poslové Sigmundovi přišli, kteřížto zpravovánie královstvie přijímajíce s městem Praž- ským tím zpuosobem mier učinili; aby Vyšehradu postúpíce mohli měšťané k Z;gmuandovi poslati o věci své rokovati a Žižka Plzeň, Písek i jiná, kteráž oblehl místa, vrátiti. To přijavše a dokonavše cizie roty město opustily. Konšelé podlé starodávního oby- čeje v zpravovánie vešli, pokojnějšie učiňeno město. Však proto němečské strany kteříž byli ušli, ne- směli se navrátiti, ale očekávali Sigmundova příští, jehožto přítomností v bezpečnosti býti se nadáli. Ale zrušili jsúá naději listové od ňeho poslaní, v kterýchž psáno bylo, že on sám brzo přijede a královstvie tím zpuosobem zpravovati bude, kterýmž otec jeho Karel zpravoval. Z kterýchžto slov porozuméli jsá Čechové, že by při vieře utiskováni byli, kteráž za (B) bitku roztrhl. V Praze, když se rozmohla kacířův šereda, o most bojováno jest, a když mnozí s obú straná jsú upadli, však most v moc Husákův učiňen jest a strana nižší Prahy Menší. Věrní na vyšší se stranu brali a odtud navrátivše se udatnými úmysly obnovichu boj. Bojováno jest dnem i nocí za ustavič- ných pět dní urupnými a velmě ukrutnými smělostmi. Mnozí z obojí strany zbiti, krásní domové vypálení, rot- hauz na najnižším místě postavený vypálen a shlazen. Když to bíše těch věcí položení, tehdy poslové Zigmundovi přijeli, kteříž přijma královstvie spravo- vánie s městem Pražským tímto právem příměří uči- nichu, aby hradu Vyšehradského postúpivše a na- vrátivše slušalo by měščanóm posly k Zigmundovi poslati a s ním o své věci jednati. Žižka Plzni a Písek a jiná, kteráž držel, města bíše navrátil a úmluvy přijma a splniv, příchodší kacíři město opu- stili; radda prvním obyčejem v spravování vešla. Pokojnější učiňeno jest město, avšak nesmějícho věrní, kteříž vyšli bychu, navrátiti se; nebo očeká- váchu Zigmundova příščí, jehožto přítomností že by bezpečnií býti měli potom, domníváchu se. Ale po- rušichu naději všicku listové od ňeho poslaní, v nichžto psáno bylo, že by on v krátké chvíli měl přijeti a královstvie tím obyčejem spravovati, kterýmž otec Karel spravoval. Z kterýchžto řečí porozuměchu ka- Cffi, že by rota jejich měla vystrčena býti, kteráž, *) diu 2. — *) Misto lege feliciter má 2 feliciter. — *) Zischa 2. — ") Pelezinam a tak níže 3. — *) resti- tuerat 3. — *) ire 3.
Strana 144
1419 144 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Sigismundus autem ad festum Nativitatis dominicae Brunnam, guod est Moraviae oppidum, petiit ibigue Pragensibus veniam petentibus ea lege pepercit, ut catenas et repagula tota ex urbe deponerent suosgue magistratus acciperent. Paruit attonita civitas, cum regni primores elevatis in coelum manibus adventum novi regis gratulabundi exposcerent eiusque rectores sine controversia reliquae urbes admitterent, nec dubium videbatur, quin tots Bohemia Hussitarum labes excessisset, si ex Brunna Sigismundus recta se Pragam contulisset. Sed divertit ille, ut fortasse in fatis erat, iter Vratislaviamque, Sclesiae caput, accessit, quo in loco populus urbanus?) non diu antea consulatum a Venceslao fratre constitutum per seditionem obtruncaverat, cuius sceleris autores securi per- cussit. Quod ubi Pragae renuntiatum est, diffisi de venia cives exemplum !!) Vradislaviensium !2) veriti, manifesto desciverunt et allecto praemiis Cenchone,!*) qui arci Pragensi praeerat, in totum regnum litteras dedere, ne quispiam Sigismundo aditum praeberet, qui Dalmaticae linguae hostis esset nec alia cura teneretur quam regni perdendi, qui marchiam antiquam Prutenorum ordini iure pignoris obligasset, Brandeburgensem autem a corona Bohemica alienasset, Johannem ac Hieronymum '*) in Constantiensi concilio cremari non solum permisisset verum etiam procurasset, dogmata fidei, quae ipsi sequerentur, totis conatibus impugnaret. (A) kralovénie Karla jeite se nevyjevila, a pro ta véc viece a viece se hnóvali. Sigmuod pak k hodu Na- rozenie Páně do Brna, kteréž jest v Moravě město, přijel, a tu Pražanóm milosti prosícím tím zpvo- sobem odpustil, aby řetězy všecky a šranky v městě složili a zrušili a jeho úředníky přijali. Svolilo jest zstrašené město, ješto páni zemští zdvíbajíce k nebi ruce příští nového krále s milostí žádali a jeho úřed- níky bez odpornosti jiná města přijímali. Aniž se pochybné zdálo, že by učenie Husovo v Čechách přestalo, kdyby z Brna Zigmund upřímůú cestů do Prahy táhl. Ale obrátil se, jakož snad tomu osud jeho chtěl, a do Vratislavě, hlavního Slezského města jel, kdežto lid obecní nedávno předtím kon- šely od Václava, bratra jeho, usazené skrze ruoznici zmordoval. Kteréhožto účinku puovody odpraviti kázal. To když v Praze oznámeno bylo, nedóvěříce jemu měšťané příkladu Vratislavských se strachujíce zjevně se zprotivíli a obrátivše k sobě dary Čeňka, kterýž hradem Pražským vládl, po všem královstvie listy rozeslali, aby žádný Sigmunda nepouštěl, kterýž by českého jazyka nepřietel byl aniž by oč jiného pečoval než o zkaženie královstvie, kterýž by staré Pražské město v zástavě zapsal a zavázal, Bran- burské pak od koruny české odcizil, Jana a Jero- oyma v Konstantském *ňemě upáliti netoliko do- pustil, ale také rozkázal a učenie by, kteréhož by oni následovali, všemi obyčeji kazil. (B) když Karel kraloval, ješče tehdy zniku peméls. Protož více a více se zloškrvnili. Pak Zigmund hodu Narození božieho do Brna, kteréž jest v Moravě mě- sto, přijel a tu Pražanóm milosti žádajícím túto měrúů odpustil, aby řetěze a zátvory ze všeho města vy- ložili a svú raddu neb konšely zase přijali. Uslechlo nužaslé město. Tehda první a hlavy královstvie zdvihna k nebi ruce, příščí nového krále veseléce se žádáchu, a jeho správce beze vší odpory jiná města byla by dopustila, a bez pochyby zdálo se, že by ze vší země Českéj husovská ohavnost byla vyšla, kdyby byl z Brna Zigmund upřímůúů cestů do Prahy se vybral. Ale obrátil on, (jakož snad v osudech bylo), cestu a do Vratislavě, kteráž Slezskéj země hlava jest, jel jest. V kterémžto městě lid městský nedávno předtím raddu od Václava bratra vsazená skrze ruoznici bíáe stínal; kteréhozto zlého uéinitele se- kerü zbil. To kdy£ do Prahy zvéstováno jest, züfaje o milosti měščené, příkladu Vratislavských boje se, zjevně sú se zapomenuli a zprotivili a přitrhna k sobě penězi Čeňka, kterýž tehdy hradem Pražským vládl, po všem královstvie listy vydali, aby žádný Zig- mundovi přístupu nedal, kterýž by slovanského ja- zyku nepfietel byl, aniž by jinů péčí držín byl, jedno zahubením království; kterýž by marchii starú pruskému zákonu právem zástavnfm zavázal a Brande- burg od Ceskćj korony odlácil, Jana a Jeronyma na Konstanském süemu upáliti netoliko dopustil, ale i také spósobil, naučení víry, kteréž oni násle- dují, vším usilováním vybojunje. 19) Místo populus urbanus má 1 nesprávně papa Urbanus. — '') exemplo 2. — '?) Vratislaviensium 8. — '*) Con- chone 2. — '*) Hyronymum 2.
1419 144 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Sigismundus autem ad festum Nativitatis dominicae Brunnam, guod est Moraviae oppidum, petiit ibigue Pragensibus veniam petentibus ea lege pepercit, ut catenas et repagula tota ex urbe deponerent suosgue magistratus acciperent. Paruit attonita civitas, cum regni primores elevatis in coelum manibus adventum novi regis gratulabundi exposcerent eiusque rectores sine controversia reliquae urbes admitterent, nec dubium videbatur, quin tots Bohemia Hussitarum labes excessisset, si ex Brunna Sigismundus recta se Pragam contulisset. Sed divertit ille, ut fortasse in fatis erat, iter Vratislaviamque, Sclesiae caput, accessit, quo in loco populus urbanus?) non diu antea consulatum a Venceslao fratre constitutum per seditionem obtruncaverat, cuius sceleris autores securi per- cussit. Quod ubi Pragae renuntiatum est, diffisi de venia cives exemplum !!) Vradislaviensium !2) veriti, manifesto desciverunt et allecto praemiis Cenchone,!*) qui arci Pragensi praeerat, in totum regnum litteras dedere, ne quispiam Sigismundo aditum praeberet, qui Dalmaticae linguae hostis esset nec alia cura teneretur quam regni perdendi, qui marchiam antiquam Prutenorum ordini iure pignoris obligasset, Brandeburgensem autem a corona Bohemica alienasset, Johannem ac Hieronymum '*) in Constantiensi concilio cremari non solum permisisset verum etiam procurasset, dogmata fidei, quae ipsi sequerentur, totis conatibus impugnaret. (A) kralovénie Karla jeite se nevyjevila, a pro ta véc viece a viece se hnóvali. Sigmuod pak k hodu Na- rozenie Páně do Brna, kteréž jest v Moravě město, přijel, a tu Pražanóm milosti prosícím tím zpvo- sobem odpustil, aby řetězy všecky a šranky v městě složili a zrušili a jeho úředníky přijali. Svolilo jest zstrašené město, ješto páni zemští zdvíbajíce k nebi ruce příští nového krále s milostí žádali a jeho úřed- níky bez odpornosti jiná města přijímali. Aniž se pochybné zdálo, že by učenie Husovo v Čechách přestalo, kdyby z Brna Zigmund upřímůú cestů do Prahy táhl. Ale obrátil se, jakož snad tomu osud jeho chtěl, a do Vratislavě, hlavního Slezského města jel, kdežto lid obecní nedávno předtím kon- šely od Václava, bratra jeho, usazené skrze ruoznici zmordoval. Kteréhožto účinku puovody odpraviti kázal. To když v Praze oznámeno bylo, nedóvěříce jemu měšťané příkladu Vratislavských se strachujíce zjevně se zprotivíli a obrátivše k sobě dary Čeňka, kterýž hradem Pražským vládl, po všem královstvie listy rozeslali, aby žádný Sigmunda nepouštěl, kterýž by českého jazyka nepřietel byl aniž by oč jiného pečoval než o zkaženie královstvie, kterýž by staré Pražské město v zástavě zapsal a zavázal, Bran- burské pak od koruny české odcizil, Jana a Jero- oyma v Konstantském *ňemě upáliti netoliko do- pustil, ale také rozkázal a učenie by, kteréhož by oni následovali, všemi obyčeji kazil. (B) když Karel kraloval, ješče tehdy zniku peméls. Protož více a více se zloškrvnili. Pak Zigmund hodu Narození božieho do Brna, kteréž jest v Moravě mě- sto, přijel a tu Pražanóm milosti žádajícím túto měrúů odpustil, aby řetěze a zátvory ze všeho města vy- ložili a svú raddu neb konšely zase přijali. Uslechlo nužaslé město. Tehda první a hlavy královstvie zdvihna k nebi ruce, příščí nového krále veseléce se žádáchu, a jeho správce beze vší odpory jiná města byla by dopustila, a bez pochyby zdálo se, že by ze vší země Českéj husovská ohavnost byla vyšla, kdyby byl z Brna Zigmund upřímůúů cestů do Prahy se vybral. Ale obrátil on, (jakož snad v osudech bylo), cestu a do Vratislavě, kteráž Slezskéj země hlava jest, jel jest. V kterémžto městě lid městský nedávno předtím raddu od Václava bratra vsazená skrze ruoznici bíáe stínal; kteréhozto zlého uéinitele se- kerü zbil. To kdy£ do Prahy zvéstováno jest, züfaje o milosti měščené, příkladu Vratislavských boje se, zjevně sú se zapomenuli a zprotivili a přitrhna k sobě penězi Čeňka, kterýž tehdy hradem Pražským vládl, po všem královstvie listy vydali, aby žádný Zig- mundovi přístupu nedal, kterýž by slovanského ja- zyku nepfietel byl, aniž by jinů péčí držín byl, jedno zahubením království; kterýž by marchii starú pruskému zákonu právem zástavnfm zavázal a Brande- burg od Ceskćj korony odlácil, Jana a Jeronyma na Konstanském süemu upáliti netoliko dopustil, ale i také spósobil, naučení víry, kteréž oni násle- dují, vším usilováním vybojunje. 19) Místo populus urbanus má 1 nesprávně papa Urbanus. — '') exemplo 2. — '?) Vratislaviensium 8. — '*) Con- chone 2. — '*) Hyronymum 2.
Strana 145
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 145 Zischa,!*) dum haec aguntur, relicta ex foedere Pelcina bis a fidelibus invasus, bis versutiis usus, ex paene victo victor evasit. Erant aspera loca, in quibus pugnare oportuit, hostes in equis, milites sui omnes pedites, nec certamen committi nisi pedestre !9) poterat. Ut ergo desiliere ab equis adversarii, mulieres, quae de more suum exercitum sequebantur, proiicere pepla in terram iussit, quibus impliciti per calcaria equites prius extincti sunt, quam pedes expedire valerent. Ipse deinde Austam !7) petiit, oppidum ad Lusinitium amnem in ripa situm, ex quo Procopius et Ulricus fratres, vere fidei cultores eiusque loci domini, non parvam populi partem eiecerant cum hereticis sentientem. Id Zischa prima quadragesimae nocte aggressus armis expugnavit, diripuit, incendit. Sedlicium quoque castellum ab eo loco mille passuum distans, quo se Ulricus receperat, vi cepit; Ulricum familiamque suam gladio occidit, uni tantum vita retenta, qui reliquos obtruncaret. Cumque civitatem, quam incoleret, muro cinctam non haberet, locum natura munitum ad eundem amnem elegit vix octo stadiis ab Austa separatum. Hunc moenibus cinxit, et, ut quisque tentoria fixerat, ita aedificare sibi domos imperavit; civitati Thabor indidit nomen, nam et comites eius fratres Thaboritae appellabantur,!5) tanquam cum tribus apostolis Salvatoris Christi transfigurationem in Monte vidissent, indeque !?) suas opiniones mutuati essent, quas fidei veritates appellant. Civitas, quamvis altis defensa rupibus, (A) O městě Táborském a vystavenie jeho i o bratřích Táborských. Kapitola XL. — Žižka, když se ty věci dály, opustiv smlúvú Plzeň, po dvakrát od Němcuo obehnán byl, po dvakrśt chytrosti užívaje jednak z přemoženého vítězitelem ostal. Byla ostrá místa, na nichż bojovati mausili nepřátelé na koních, drábi jeho všickni pěšky. Aniž bitva býti mohla, jediné pěškami. Jakž tehdy sse- dali s koní nepřátelé, ženy, kteréž z obyčeje za svým vojskem chodily, metati fértachy a rúchy na zemi rozkázal, jimiž zapleteni jsúce ostruhami jízdní prvé zmordováni byli, než nohy vyplésti mohli. On potom k Ústí táhl, městu na břehu Lužnice po- stavenému, z kteréhož Prokop a Voldřich bratří, římské víry následovníci a téhož místa páni, ne- malý lidu diel vypověděli s Čechy smyslicie, K tomu Žižka v puosté v noci pfitáh, jeho vojensky dobyl, zebral a vypálil. Ale i zámku od toho místa tisiec krocejf vzdáli, na kterémž se byl Voldřich zavřel, mocí dobyl a Voldřicha s čeledí jeho mečem zabil, jedinému toliko život zachovav, kterýž by jiné stínal. A když města, v kterémž bydlel, zdí ohražďeného neměl, místo od přirození ohražďené při též řece vy- volil sotva osm honuov od Ústí vzdálí. To zdmi obehnal, a jakž kto stany rozbité měl, tak stavětí sobě domy rozkázal. Městu Tábor přezděl jméno, neb i drábi jeho bratří Táborští sluli, jako by se třmi apoštoly spasitele Krista proměňenie na hoře viděli a odtud by svú víru vzali, kterúž pravdu božie (B) Když jsú se tyto včci dály, Žižka, když po- stúpil vedle úmluv Plzně, dvakrát od věrných byl nadtrápen, dvakrát chytrostí a lstivostí požívaje, jakžto z přemoženého vítěz jest zóstal. Bychu ostrá místa, na nichžto bojovati moselo se, nepřátelé na koniech, rytieři jeho všetci pěší, aniž v boj jedno pěší vjíti mohl. Protož když sú s koní ssedali ne- přátelé, ženim, kteréž svým obyčejem za vojskem šly, rúšky a šlojíře s hlav sklásti kázal na zemi, v nichžto zpínáni za ostrohy jízdní prvé jsú zbiti, než z rúšek vyronili noby. On pak bral se k Ústí, městečku nad řekú Lužnicí na břehu postavenému, z ňehožto Prokop a Oldřich bratří, pravéj víry ná- sledovníci a ctitelé, téhož města páni, nemalý částku lidu vyvrhli bychu s kacíři smýšlející. To jisté Žižka, první noc postu velikého k ňemu přijeda, oružím dobyl, rozmetal a vypálil. Ale i také Lič (sic) hrádek od toho města za tisíc kročejí zdáli, naňž se byl Oldřich utekl, mocí vzal, Oldřicha a jeho čeled mečem zmordoval, jednomu toliko života zachovaje, kterýž by jiné osekal. A když města, na ňemž by přebýval, ohrazeného neměl, miesto od přirození ohrazené u téjž řeky vyvolil, ledva za osmery hony od Ústí oddělené. To (stíny a) zdí ohradil, a jakž každý stany své bíše rozbil, tak stavěti domy sobě při- kázal. Městu Tábor dal jméno; nebo i tovaryši jeho bratří Táboři sluli jsú, jako by se třmi apoštoly proměňení Krista spasitele na hoře Tábor viděli a odtovad svá domnění vzali, kteréž víry pravdami 16) Ziaca a tak niże. — '*) pedester 3. — '') Auscaw 3 a tak níže. — '*) appellantur 2. — '*) Místo indeque má 2 jen inque.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 145 Zischa,!*) dum haec aguntur, relicta ex foedere Pelcina bis a fidelibus invasus, bis versutiis usus, ex paene victo victor evasit. Erant aspera loca, in quibus pugnare oportuit, hostes in equis, milites sui omnes pedites, nec certamen committi nisi pedestre !9) poterat. Ut ergo desiliere ab equis adversarii, mulieres, quae de more suum exercitum sequebantur, proiicere pepla in terram iussit, quibus impliciti per calcaria equites prius extincti sunt, quam pedes expedire valerent. Ipse deinde Austam !7) petiit, oppidum ad Lusinitium amnem in ripa situm, ex quo Procopius et Ulricus fratres, vere fidei cultores eiusque loci domini, non parvam populi partem eiecerant cum hereticis sentientem. Id Zischa prima quadragesimae nocte aggressus armis expugnavit, diripuit, incendit. Sedlicium quoque castellum ab eo loco mille passuum distans, quo se Ulricus receperat, vi cepit; Ulricum familiamque suam gladio occidit, uni tantum vita retenta, qui reliquos obtruncaret. Cumque civitatem, quam incoleret, muro cinctam non haberet, locum natura munitum ad eundem amnem elegit vix octo stadiis ab Austa separatum. Hunc moenibus cinxit, et, ut quisque tentoria fixerat, ita aedificare sibi domos imperavit; civitati Thabor indidit nomen, nam et comites eius fratres Thaboritae appellabantur,!5) tanquam cum tribus apostolis Salvatoris Christi transfigurationem in Monte vidissent, indeque !?) suas opiniones mutuati essent, quas fidei veritates appellant. Civitas, quamvis altis defensa rupibus, (A) O městě Táborském a vystavenie jeho i o bratřích Táborských. Kapitola XL. — Žižka, když se ty věci dály, opustiv smlúvú Plzeň, po dvakrát od Němcuo obehnán byl, po dvakrśt chytrosti užívaje jednak z přemoženého vítězitelem ostal. Byla ostrá místa, na nichż bojovati mausili nepřátelé na koních, drábi jeho všickni pěšky. Aniž bitva býti mohla, jediné pěškami. Jakž tehdy sse- dali s koní nepřátelé, ženy, kteréž z obyčeje za svým vojskem chodily, metati fértachy a rúchy na zemi rozkázal, jimiž zapleteni jsúce ostruhami jízdní prvé zmordováni byli, než nohy vyplésti mohli. On potom k Ústí táhl, městu na břehu Lužnice po- stavenému, z kteréhož Prokop a Voldřich bratří, římské víry následovníci a téhož místa páni, ne- malý lidu diel vypověděli s Čechy smyslicie, K tomu Žižka v puosté v noci pfitáh, jeho vojensky dobyl, zebral a vypálil. Ale i zámku od toho místa tisiec krocejf vzdáli, na kterémž se byl Voldřich zavřel, mocí dobyl a Voldřicha s čeledí jeho mečem zabil, jedinému toliko život zachovav, kterýž by jiné stínal. A když města, v kterémž bydlel, zdí ohražďeného neměl, místo od přirození ohražďené při též řece vy- volil sotva osm honuov od Ústí vzdálí. To zdmi obehnal, a jakž kto stany rozbité měl, tak stavětí sobě domy rozkázal. Městu Tábor přezděl jméno, neb i drábi jeho bratří Táborští sluli, jako by se třmi apoštoly spasitele Krista proměňenie na hoře viděli a odtud by svú víru vzali, kterúž pravdu božie (B) Když jsú se tyto včci dály, Žižka, když po- stúpil vedle úmluv Plzně, dvakrát od věrných byl nadtrápen, dvakrát chytrostí a lstivostí požívaje, jakžto z přemoženého vítěz jest zóstal. Bychu ostrá místa, na nichžto bojovati moselo se, nepřátelé na koniech, rytieři jeho všetci pěší, aniž v boj jedno pěší vjíti mohl. Protož když sú s koní ssedali ne- přátelé, ženim, kteréž svým obyčejem za vojskem šly, rúšky a šlojíře s hlav sklásti kázal na zemi, v nichžto zpínáni za ostrohy jízdní prvé jsú zbiti, než z rúšek vyronili noby. On pak bral se k Ústí, městečku nad řekú Lužnicí na břehu postavenému, z ňehožto Prokop a Oldřich bratří, pravéj víry ná- sledovníci a ctitelé, téhož města páni, nemalý částku lidu vyvrhli bychu s kacíři smýšlející. To jisté Žižka, první noc postu velikého k ňemu přijeda, oružím dobyl, rozmetal a vypálil. Ale i také Lič (sic) hrádek od toho města za tisíc kročejí zdáli, naňž se byl Oldřich utekl, mocí vzal, Oldřicha a jeho čeled mečem zmordoval, jednomu toliko života zachovaje, kterýž by jiné osekal. A když města, na ňemž by přebýval, ohrazeného neměl, miesto od přirození ohrazené u téjž řeky vyvolil, ledva za osmery hony od Ústí oddělené. To (stíny a) zdí ohradil, a jakž každý stany své bíše rozbil, tak stavěti domy sobě při- kázal. Městu Tábor dal jméno; nebo i tovaryši jeho bratří Táboři sluli jsú, jako by se třmi apoštoly proměňení Krista spasitele na hoře Tábor viděli a odtovad svá domnění vzali, kteréž víry pravdami 16) Ziaca a tak niże. — '*) pedester 3. — '') Auscaw 3 a tak níže. — '*) appellantur 2. — '*) Místo indeque má 2 jen inque.
Strana 146
1420 146 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. muro et antemurali ?*) cincta est. Lusinitius amnis maiorem urbis partem alluit, quod reliquum, torrens non modicus ambit, qui, cum recta in Lusinitium tenderet, saxeo colle impeditus, qua longa est civitas, flectere ad dexteram iter coactus in fine urbis maiori fluvio miscetur. Spatium isthmi,?') nam peninsulam duo amnes efficiunt,??) vix pedes triginta protenditur. Hic fossa profunda manu facta et triplex murus ea crassitudine, quae nullis effringi machinis queat. Turres in moenibus crebrae et propugnacula, quae ipsi Thaboritae expugnandarum urbium magistri excogitarunt, locis opportunis constructa. Sic enim refugium omnium haereticorum arcemque Zischa primus erexit; qui eum secuti sunt, pro suo quisque ingenio munimenta urbis auxerunt. Nos qualem vidimus civitatem descripsimus. In amne Lusinicio auri grana reperiuntur ciceris aequantia magnitudine,?") quae nullo egent purgamento. Nondum equites apud Thaboritas militaverant, cum essent omnes ferme infimae plebis homines et qui non tam novam fidem secuti quam iudicia et carceres fugisse videbantur. Nicolaus, magister monetae, quem Sigismundus ad res curandas in Bohemiam miserat, primus omnium equorum copiam Thaboritis fecit, qui cum mille equitibus in vico, cui Vogize (sic)?*) nomen est, novis (A) jmenojt. Mésto, ačkoli vysokými skalami pevné jest, zdí však veliků a menšie ohražďeno. Lužnice řeka s většie strany teče a menšie stranu potok nemalý obcházie, kterýžto, když by upřímo do Lužnice měřil, skálu vysokúů překážku maje, jak dlühé jest mésto, chyliti se na pravů stranu musie, na konci města s většie se řekú směšuje. Místo, kterýmž po zemi šíje jest, neb jednak vostrov dvě řece činí, sotva dvadcčti noh zšířie jest. Tu přiekop hluboký rukd učiňený, trojí zeď té hrubosti, aby žádnými děly prolomena býti nemohla. Věže na zdech busté a halkéřové velmě mnozie a misterní, kteříž (sic) oni Táboti, dobfvánie měst mistři, vtipně vymyslili, na mnohých místech příchodně a potřebně zdělaní. To útočišťe všech Čechuo a zámek přepevný Žižka naj- prve založil, ač někdy tu hrad a město bylo, kteréž Hradišťe slulo, ale pro nepoddanost měšťan zkaženo a z gruntu vyvráceno jest. Kteříž Žižky následovali, každý podlé svého vtipu ohradu města rozmnožo- vali. My jakéž jsmy viděli město, vypsali jsmy. V řece Lužnici zlatá zrna se nalézají ku podoben- stvie velikosti vikve, kteráž žádného nepotfebnji čišťenie ohně a přeháněnie. Ješťe jízdní u Tábor- ských neváleli, ješto by byli jednak všickni nízkého rodu lidé a kteříž ne tak viery následovati jako souduo à Zaléfuo ujíti vidíni byli. Ale Mikulá$ minc- majstr, kteróhoż Sigmund k jednánie do Čech poslal, najprve ze všech hojnost koní Tábóróm učinil. Kte- rýžto když s tisíci jízdnými v městečku, kterémuž Vožice jméno jest, v nově se s Žižků maje potkati, (B) nazývají. Město, ačkolivěk vysokými ohrazeno jest skalami, však zdí a předezdmi neb pargánem ob- vedeno jest. Lužnice řeka větší stranu města omývá a ostatek potoka prúd nemalý obchází, kterýž když upřímo do Lužnice běží i nemoha pro kamenný pa- horek, kterýmž dlúho jest město, obrátiti na pravici cestu přinucen jsa, na konci města s vétéf se fekü smíší a schází. Prostranství prázdnéj hory (neb dvě řece jakžto ostrov činí) setva třidceti noh zdéli se protahuje. Tu jest příkop hlboká ruků zdělána a troje zeď tú tlustostí, kteráž by žádnými nemohla děly polomena býti, veže na zdech časté a algéři, kteréž oni, Táboři, na dobývání měst mistři, vy- myslili, na místech potřebných ustavení. A tak útočišče všech kacířův a hrad Žižka první zvedl jest, pak kteříž po ňem byli, každý vedle svého vtipu ohrazování rozmnoZichu. My takové, kteraké jsmy viděli, město vypsali jsme. V řece Lužnici zlatá zrna nalezena bývají, šočovici rovná velikostí, kteráž žádného nepotřebují laytrování neb očiščování. Ješče nebychu jizdni mezi Tśbory rytifovali. když byli téžměř všitci najnižšího lidu lidé a ti, kteříž netoliko víry následovati, jako pred südy & před žaláři utíkati vidíni bychu. Mikuláš, mistr mince, kteréhož Zigmund k těch věcí uléčení do Čech bíše poslal, první přede všemi koní hojnost Táboróm učinil; kterýž s tisíci jízdnými v městečku, jemuž jméno [Vojize], novým Žižkovým hnutím aby 1°) admirabili 2. — *') Ischini 2. — ??) faciunt 2. — **, magnitudinem 3. — ?*) Uogize 2.
1420 146 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. muro et antemurali ?*) cincta est. Lusinitius amnis maiorem urbis partem alluit, quod reliquum, torrens non modicus ambit, qui, cum recta in Lusinitium tenderet, saxeo colle impeditus, qua longa est civitas, flectere ad dexteram iter coactus in fine urbis maiori fluvio miscetur. Spatium isthmi,?') nam peninsulam duo amnes efficiunt,??) vix pedes triginta protenditur. Hic fossa profunda manu facta et triplex murus ea crassitudine, quae nullis effringi machinis queat. Turres in moenibus crebrae et propugnacula, quae ipsi Thaboritae expugnandarum urbium magistri excogitarunt, locis opportunis constructa. Sic enim refugium omnium haereticorum arcemque Zischa primus erexit; qui eum secuti sunt, pro suo quisque ingenio munimenta urbis auxerunt. Nos qualem vidimus civitatem descripsimus. In amne Lusinicio auri grana reperiuntur ciceris aequantia magnitudine,?") quae nullo egent purgamento. Nondum equites apud Thaboritas militaverant, cum essent omnes ferme infimae plebis homines et qui non tam novam fidem secuti quam iudicia et carceres fugisse videbantur. Nicolaus, magister monetae, quem Sigismundus ad res curandas in Bohemiam miserat, primus omnium equorum copiam Thaboritis fecit, qui cum mille equitibus in vico, cui Vogize (sic)?*) nomen est, novis (A) jmenojt. Mésto, ačkoli vysokými skalami pevné jest, zdí však veliků a menšie ohražďeno. Lužnice řeka s většie strany teče a menšie stranu potok nemalý obcházie, kterýžto, když by upřímo do Lužnice měřil, skálu vysokúů překážku maje, jak dlühé jest mésto, chyliti se na pravů stranu musie, na konci města s většie se řekú směšuje. Místo, kterýmž po zemi šíje jest, neb jednak vostrov dvě řece činí, sotva dvadcčti noh zšířie jest. Tu přiekop hluboký rukd učiňený, trojí zeď té hrubosti, aby žádnými děly prolomena býti nemohla. Věže na zdech busté a halkéřové velmě mnozie a misterní, kteříž (sic) oni Táboti, dobfvánie měst mistři, vtipně vymyslili, na mnohých místech příchodně a potřebně zdělaní. To útočišťe všech Čechuo a zámek přepevný Žižka naj- prve založil, ač někdy tu hrad a město bylo, kteréž Hradišťe slulo, ale pro nepoddanost měšťan zkaženo a z gruntu vyvráceno jest. Kteříž Žižky následovali, každý podlé svého vtipu ohradu města rozmnožo- vali. My jakéž jsmy viděli město, vypsali jsmy. V řece Lužnici zlatá zrna se nalézají ku podoben- stvie velikosti vikve, kteráž žádného nepotfebnji čišťenie ohně a přeháněnie. Ješťe jízdní u Tábor- ských neváleli, ješto by byli jednak všickni nízkého rodu lidé a kteříž ne tak viery následovati jako souduo à Zaléfuo ujíti vidíni byli. Ale Mikulá$ minc- majstr, kteróhoż Sigmund k jednánie do Čech poslal, najprve ze všech hojnost koní Tábóróm učinil. Kte- rýžto když s tisíci jízdnými v městečku, kterémuž Vožice jméno jest, v nově se s Žižků maje potkati, (B) nazývají. Město, ačkolivěk vysokými ohrazeno jest skalami, však zdí a předezdmi neb pargánem ob- vedeno jest. Lužnice řeka větší stranu města omývá a ostatek potoka prúd nemalý obchází, kterýž když upřímo do Lužnice běží i nemoha pro kamenný pa- horek, kterýmž dlúho jest město, obrátiti na pravici cestu přinucen jsa, na konci města s vétéf se fekü smíší a schází. Prostranství prázdnéj hory (neb dvě řece jakžto ostrov činí) setva třidceti noh zdéli se protahuje. Tu jest příkop hlboká ruků zdělána a troje zeď tú tlustostí, kteráž by žádnými nemohla děly polomena býti, veže na zdech časté a algéři, kteréž oni, Táboři, na dobývání měst mistři, vy- myslili, na místech potřebných ustavení. A tak útočišče všech kacířův a hrad Žižka první zvedl jest, pak kteříž po ňem byli, každý vedle svého vtipu ohrazování rozmnoZichu. My takové, kteraké jsmy viděli, město vypsali jsme. V řece Lužnici zlatá zrna nalezena bývají, šočovici rovná velikostí, kteráž žádného nepotřebují laytrování neb očiščování. Ješče nebychu jizdni mezi Tśbory rytifovali. když byli téžměř všitci najnižšího lidu lidé a ti, kteříž netoliko víry následovati, jako pred südy & před žaláři utíkati vidíni bychu. Mikuláš, mistr mince, kteréhož Zigmund k těch věcí uléčení do Čech bíše poslal, první přede všemi koní hojnost Táboróm učinil; kterýž s tisíci jízdnými v městečku, jemuž jméno [Vojize], novým Žižkovým hnutím aby 1°) admirabili 2. — *') Ischini 2. — ??) faciunt 2. — **, magnitudinem 3. — ?*) Uogize 2.
Strana 147
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 147 Zischae motibus occursurus consederat. In hunc nocte ipsa Parasceves Zischa ex improviso prorum- pens omnes illi eguos ademit, arma surripuit, vicum incendit, milites suos eguos ascendere, saltare, currere, flectere in girum docuit. Nec*5) posthac absque alis equitum copias?9) duxit. Nicolaus in arce salvatus est. Inter haec et alia apud Bohemos nefanda et inaudita prius emersit haeresis. Picardus quidam ex Gallia Belgica transmisso Rheno per Germaniam in Bohemiam penetravit, qui praestigiis quibus- dam fidem sibi concilians brevi tempore non parvam virorum mulierumque plebem ad se traxit, quos nudos incedere iubens Adamitas vocavit, et occupata insula quadam amne Lusinitio cincta, fillum Dei se dixit et Adam vocari Connubia eis promiscua fuere, nefas tamen iniussu Adam mulierem cognoscere; sed ut quisque libidine incensus in aliqam exarsit, eam manu praehendit et adiens principem: In hanc, inquit, spiritus meus incaluit.?7) Cui princeps: Ite, respondit, crescite et multiplicamini et replete terram. Aiebat quoque caeteros homines servos esse, se vero et qui ex eis nascerentur liberos. Ex his XL viri insulam exiere et intrantes vicinas villas, evaginatis gladiis super CC"^* agrestes interfecere, quos diaboli filios asserebant. Zischa his auditis, quamvis sceleratus, scelus tamen exhorruit. Habet enim hoc natura hominum, ut aliena magis quam sua quisque vitia pernoscat; neque summa scelera diu inulta manent, ultoremque mali saepe malum (A) trval, na toho té noci Zeleného čtvrtku Žižka v nenadále udeřiv, všecky jemu koně odjal, odění po- bral, městečko vypálil. Dráby své na koních sedati, harcovati, vuokol se točiti učil. Aniž potom více bez koní vojska vodil. Mikuláš na zámku zachován jest. O Adamniciech kacířiech. Kap. XLI. — Mezitiem v Čechách neslušné a prvé neslýchané vzniklo kacířství. Pikardus jeden z Francké země přebrav jse přes Rýn skrze Germaní do Čech pří- táhl. Kterýžto zázraky některými víru sobě zpuo- sobiv, v malém času nemalý žen a muZuo houf k sobé pfitahl, kterfmzto nahfm choditi rozkázav, je Adam- níky nazval. A osobiv vostrov jeden řekú Lužnicí obklíčený, synem božím se nazval a Adamem se jmenovati kázal. Scházení společná jim obyčejná byla. Hřiech však byl bez povolení Adama ženu poznatí; ale jakž kto chlipností zapálen jsa některá zamiloval, tu rukü uchytil a přišed k knieżeti: K tétoť jest se, říkal, duch muoj zapálil. Kterémužto kníže odpověděl: Jdětež, rosťte a množte se a na- plňte zemi. Pravil, že jsú jiní lidé služebníci, sebe pak, a ktož by se z ních narodil, svobodnými na- zieval (sic). Z těch čtyrydceti mužuo z ostrova vyšlo a všedše do blízkých vsie, dobyvše mečuo, na dvě sté sedlákuo zmordovali, které dáblovjmi syny na- zvali. Żiżka to uslyśav, ač sám nevelmě řádný, ne- řádu se však toho zhrozil. Neboť má to přirození lidské, aby se ciziech viece každý nežli svých styd- 25) neque 3. — ?*) copiis 2. — ?") concaluit 3. (B) jel upostřet, odpočíval. Na tvho v tu noc Velikého pátku Žižka z nedojip neb z nevidoma vskočiv, všecky jemu koně odjal, odění pochvátal, městečko zapálil, rytieřóm svým na koně vsedati, skákati, běhati, vookol točiti, ohybovati naučení dal aniž potom bez okřídlé jízdných vojsk vodil. Mikuláš na hradě vy- svobozen jest. Mezi tím a jiným mezi Čechy [rkp.: Čechů) mrzké a neslýchané prvé kacieřstvo vyskytlo se. Pikard některaký z Gallie belgičskéj přejda Rýn skrze němečské země do Čech pronikl. Ten küzly kerakýmisi věrnost sobě přivedl, v malém časi ne- malé mnożstvie mużuov i žen k sobě přitrhl jest, jimžto nahým choditi přikázav, Adamce jich nazval a osadiv ostrov jeden Lužnicí řekúů obvedenf, synem Božím se nazval a Adamem nazývati. Spojování tělesné jim obapolně bíše, avšak neslušno jim bylo bez rozkázání Adamova ženy poznati. Ale jakž který chlipností zažžený k kteréj se zapálil, tu za ruku popadl a přída před kněze řekl: K téjto duch muoj se zahřél. Jemuž kníže takto odpovědě: Rosťte a mnośte se a napláujte zemi! Pravil také jiné lidi sluhami býti, ale sebe, a kteříž by se z něho na- rodili, svobodné. Těch čtyrydceti mužův z ostrova vyjda a do bliźnich vsi vejda, s dobytymi mećmi nade dvě stě sedláků zmordovali, kteréž ďábelskými syny nazýváchu a býti utvrzováchu. Uslyšev to Žižka (ačkoli sám byl hříšný, však se tohoto hříchu zhrozil; nebo toto má do sebe přirození lidské, aby cizí více
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 147 Zischae motibus occursurus consederat. In hunc nocte ipsa Parasceves Zischa ex improviso prorum- pens omnes illi eguos ademit, arma surripuit, vicum incendit, milites suos eguos ascendere, saltare, currere, flectere in girum docuit. Nec*5) posthac absque alis equitum copias?9) duxit. Nicolaus in arce salvatus est. Inter haec et alia apud Bohemos nefanda et inaudita prius emersit haeresis. Picardus quidam ex Gallia Belgica transmisso Rheno per Germaniam in Bohemiam penetravit, qui praestigiis quibus- dam fidem sibi concilians brevi tempore non parvam virorum mulierumque plebem ad se traxit, quos nudos incedere iubens Adamitas vocavit, et occupata insula quadam amne Lusinitio cincta, fillum Dei se dixit et Adam vocari Connubia eis promiscua fuere, nefas tamen iniussu Adam mulierem cognoscere; sed ut quisque libidine incensus in aliqam exarsit, eam manu praehendit et adiens principem: In hanc, inquit, spiritus meus incaluit.?7) Cui princeps: Ite, respondit, crescite et multiplicamini et replete terram. Aiebat quoque caeteros homines servos esse, se vero et qui ex eis nascerentur liberos. Ex his XL viri insulam exiere et intrantes vicinas villas, evaginatis gladiis super CC"^* agrestes interfecere, quos diaboli filios asserebant. Zischa his auditis, quamvis sceleratus, scelus tamen exhorruit. Habet enim hoc natura hominum, ut aliena magis quam sua quisque vitia pernoscat; neque summa scelera diu inulta manent, ultoremque mali saepe malum (A) trval, na toho té noci Zeleného čtvrtku Žižka v nenadále udeřiv, všecky jemu koně odjal, odění po- bral, městečko vypálil. Dráby své na koních sedati, harcovati, vuokol se točiti učil. Aniž potom více bez koní vojska vodil. Mikuláš na zámku zachován jest. O Adamniciech kacířiech. Kap. XLI. — Mezitiem v Čechách neslušné a prvé neslýchané vzniklo kacířství. Pikardus jeden z Francké země přebrav jse přes Rýn skrze Germaní do Čech pří- táhl. Kterýžto zázraky některými víru sobě zpuo- sobiv, v malém času nemalý žen a muZuo houf k sobé pfitahl, kterfmzto nahfm choditi rozkázav, je Adam- níky nazval. A osobiv vostrov jeden řekú Lužnicí obklíčený, synem božím se nazval a Adamem se jmenovati kázal. Scházení společná jim obyčejná byla. Hřiech však byl bez povolení Adama ženu poznatí; ale jakž kto chlipností zapálen jsa některá zamiloval, tu rukü uchytil a přišed k knieżeti: K tétoť jest se, říkal, duch muoj zapálil. Kterémužto kníže odpověděl: Jdětež, rosťte a množte se a na- plňte zemi. Pravil, že jsú jiní lidé služebníci, sebe pak, a ktož by se z ních narodil, svobodnými na- zieval (sic). Z těch čtyrydceti mužuo z ostrova vyšlo a všedše do blízkých vsie, dobyvše mečuo, na dvě sté sedlákuo zmordovali, které dáblovjmi syny na- zvali. Żiżka to uslyśav, ač sám nevelmě řádný, ne- řádu se však toho zhrozil. Neboť má to přirození lidské, aby se ciziech viece každý nežli svých styd- 25) neque 3. — ?*) copiis 2. — ?") concaluit 3. (B) jel upostřet, odpočíval. Na tvho v tu noc Velikého pátku Žižka z nedojip neb z nevidoma vskočiv, všecky jemu koně odjal, odění pochvátal, městečko zapálil, rytieřóm svým na koně vsedati, skákati, běhati, vookol točiti, ohybovati naučení dal aniž potom bez okřídlé jízdných vojsk vodil. Mikuláš na hradě vy- svobozen jest. Mezi tím a jiným mezi Čechy [rkp.: Čechů) mrzké a neslýchané prvé kacieřstvo vyskytlo se. Pikard některaký z Gallie belgičskéj přejda Rýn skrze němečské země do Čech pronikl. Ten küzly kerakýmisi věrnost sobě přivedl, v malém časi ne- malé mnożstvie mużuov i žen k sobě přitrhl jest, jimžto nahým choditi přikázav, Adamce jich nazval a osadiv ostrov jeden Lužnicí řekúů obvedenf, synem Božím se nazval a Adamem nazývati. Spojování tělesné jim obapolně bíše, avšak neslušno jim bylo bez rozkázání Adamova ženy poznati. Ale jakž který chlipností zažžený k kteréj se zapálil, tu za ruku popadl a přída před kněze řekl: K téjto duch muoj se zahřél. Jemuž kníže takto odpovědě: Rosťte a mnośte se a napláujte zemi! Pravil také jiné lidi sluhami býti, ale sebe, a kteříž by se z něho na- rodili, svobodné. Těch čtyrydceti mužův z ostrova vyjda a do bliźnich vsi vejda, s dobytymi mećmi nade dvě stě sedláků zmordovali, kteréž ďábelskými syny nazýváchu a býti utvrzováchu. Uslyšev to Žižka (ačkoli sám byl hříšný, však se tohoto hříchu zhrozil; nebo toto má do sebe přirození lidské, aby cizí více
Strana 148
1420 148 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. cernere licet. Duxit igitur in eos exercitum expugnataque insula Adamitas omues gladio delevit duobus tantum reservatis, ex quibus?9) gentis superstitionem cognosceret. Audivi ego ex Ulrico Rosensi, praestanti regulo, cum agerem in Bohemia, fuisse apud se viros et iulieres eius sectae captivos et mulieres quidem palam dixisse non esse liberos, qui vestibus et presertim femoralibus uterentur, eas in carcere apud se peperisse; quas cum anno elapso simul cum viris igni tradidiset ridentes cantantesque flammarum incendia pertulisse. Sigismundus interea convocatus Sclesiae ducibus ingressus Bohemiam Grecium,??) deinde Cuthnam infesto exercitu petit, Cenchonem,?^) ut arcem Pragensem sibi reddat, magnis sponsionibus allicit. Equitum IIII" milia, qui urbem lacessant, ibidem collocat. Cencho bina proditione insignis donum revertitur. Pragenses Zischam accersunt, qui cum Thaboritis nibil moratus urbem in potes- tatem recepit; duo tantum ex baronibus, Hilco (sic) Crustina Lituburgensis ?!) et Hilco Valdesteynus?2) ac pauci nobiles Pragensium signa sequebantur, reliqua multitudo ex plebe collecta. His primum studium fuit arcem oppugnare. Locus natura ipsa munitus non aliter quam fame vinci posse appa- rebat; clausi aditus, ne quid commeatus, importaretur. Sigismundus ferro iter?*) aperuit obsessis que necessaria praebuit nec diu postea civitatem ipsam accersitis ex imperio auxiliis obsidere (A) kostí hrozil. Aniž najvětšie zlé dlůho bez pomsty bývá. Protož táhl na ně s vojskem a dobyv vostrovu Adamníky všecky mečem zahladil, dva toliko za- chovav, od kterýchž by lidu pobonky poznal. Slyšal sem já od Voldřicba Roženberského, výborného pána, když sem byl v Čechách, že byli u ňeho mužie a ženy též sekty zjímáni, a ženy ovšem zjevně mlu- vily, že by nebyli svobodní, kteříž by oděvu a zvláště hac užívali. A ty v vězení u ňeho slehly. Kteréžto po roce spolu s mužmi upáliti dal. Ty smějíce se a zpívajíce plameny ohně snesly. Kterak Sigmund vtrh do Čech, korunu královstvie přijala nešťastně bojoval. Kapi- tola XLII. — Sigmund v tom svolav slezské pány, přijev do Čech, do Hradce, potom do Hory s voj- skem táhl; Čeňka, aby brad Praský jemu vrátil, velikými sliby namlúval. Jiezdných čtyři tisiece, kteříž by město trápili, tu postavil. Čeněk dvojí zradá urozený a znamenitý domuo se vrátil. Pražané k Žižkovi přístúpí, kterýž s Tábory nic nemeškaje, město přijal v moc. Dva toliko z pánuo, Milek Krn- Sina Litmburskf s Milek Valečovský a nemnozie zemané s Pražany byli. Jiné vojsko z obecnieho lidu sebráno jest. Ti najprve mienili hradu dobfti. Místo to od přirozenie pevné nejinak nežli hladem dobyto býti se zdálo. Zasekány jsú cesty, aby tam žádná ztrava nesena býti nemohla. Sigmund ohňem cesty osvobodil a obleženým potřeb dodal. Potom pak brzo s re- tunkem pomoci říšské město oblehnúti umienil. Byli (B) nežli své každý hříchy seznal; ani také hříchové dláho trvají a mstitele zlosti častokrát zlého viděti sluší) a tak vedli jest proti ním vojsko a dobyv ostrova, Adamky všecky mečem shladil, dva toliko zachovav, od nichž by toho lidu dóvěrky ty seznal a jejich marné dóvěření. Slyšel sem já od Oldřicba Římského [místo Rožmberského], šlechetného krá- líka, když sem byl v Čechách, že byli u ňebo mužé i ženy téj roty u vězení a že ženy zjevně sů pra- vily, že nejsü ti svobodni, kteříž rücha a zvlášče spodnicho požívají, a že ty u ňeho v žaláři porodily, kteréž když po roce vyšlém na oheň vydal, smějíce se a zpívajíce plamenův zápaly snesly jsü. Mezitím Zigmund svolav Slezská knížata, vtrhna do Čech, k Hradci a potom k Hoře s hrozným voj- skem táhl jest. Čeňka, aby jemu hrad Pražský dal, vice sliby přivábil; jízdného čtyři tisíce, kteříž by město trápili, tu posadil. Čeněk dvojí zradá zname- nit domů se navrátil. Pražané Žižky povolachu, kterýž s Tábory bez meškání město v moc vzal. Dva toliko z pánův, Hynek Krušina Lichnbarský a Hynek Waldštainský a nemnozí panoše za korúbvemi Praž- skými šli, jiné množstvie z lidu bylo sebrané. Těm [rkp.: tim] první byla pilnost hrad obehnati a do- bývati; miesto to přirozením ohrazené nejinak než hladem přemoženo býti zdálo se. Osazeni přístupové, aby nětco spíže nemohlo býti dodáno. Zigmund cestu železem otevřel a obleženým potřeb dodal & nedláho potom město, srvolav z císařství pomoci, oblehnüti 2) quis 2. — **) Gretinm 2. — **, Cinchonem 2, — *') Liituburgensis 2. — ?) Valdesteinius 3. — >?) Sig. iter fero 3.
1420 148 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. cernere licet. Duxit igitur in eos exercitum expugnataque insula Adamitas omues gladio delevit duobus tantum reservatis, ex quibus?9) gentis superstitionem cognosceret. Audivi ego ex Ulrico Rosensi, praestanti regulo, cum agerem in Bohemia, fuisse apud se viros et iulieres eius sectae captivos et mulieres quidem palam dixisse non esse liberos, qui vestibus et presertim femoralibus uterentur, eas in carcere apud se peperisse; quas cum anno elapso simul cum viris igni tradidiset ridentes cantantesque flammarum incendia pertulisse. Sigismundus interea convocatus Sclesiae ducibus ingressus Bohemiam Grecium,??) deinde Cuthnam infesto exercitu petit, Cenchonem,?^) ut arcem Pragensem sibi reddat, magnis sponsionibus allicit. Equitum IIII" milia, qui urbem lacessant, ibidem collocat. Cencho bina proditione insignis donum revertitur. Pragenses Zischam accersunt, qui cum Thaboritis nibil moratus urbem in potes- tatem recepit; duo tantum ex baronibus, Hilco (sic) Crustina Lituburgensis ?!) et Hilco Valdesteynus?2) ac pauci nobiles Pragensium signa sequebantur, reliqua multitudo ex plebe collecta. His primum studium fuit arcem oppugnare. Locus natura ipsa munitus non aliter quam fame vinci posse appa- rebat; clausi aditus, ne quid commeatus, importaretur. Sigismundus ferro iter?*) aperuit obsessis que necessaria praebuit nec diu postea civitatem ipsam accersitis ex imperio auxiliis obsidere (A) kostí hrozil. Aniž najvětšie zlé dlůho bez pomsty bývá. Protož táhl na ně s vojskem a dobyv vostrovu Adamníky všecky mečem zahladil, dva toliko za- chovav, od kterýchž by lidu pobonky poznal. Slyšal sem já od Voldřicba Roženberského, výborného pána, když sem byl v Čechách, že byli u ňeho mužie a ženy též sekty zjímáni, a ženy ovšem zjevně mlu- vily, že by nebyli svobodní, kteříž by oděvu a zvláště hac užívali. A ty v vězení u ňeho slehly. Kteréžto po roce spolu s mužmi upáliti dal. Ty smějíce se a zpívajíce plameny ohně snesly. Kterak Sigmund vtrh do Čech, korunu královstvie přijala nešťastně bojoval. Kapi- tola XLII. — Sigmund v tom svolav slezské pány, přijev do Čech, do Hradce, potom do Hory s voj- skem táhl; Čeňka, aby brad Praský jemu vrátil, velikými sliby namlúval. Jiezdných čtyři tisiece, kteříž by město trápili, tu postavil. Čeněk dvojí zradá urozený a znamenitý domuo se vrátil. Pražané k Žižkovi přístúpí, kterýž s Tábory nic nemeškaje, město přijal v moc. Dva toliko z pánuo, Milek Krn- Sina Litmburskf s Milek Valečovský a nemnozie zemané s Pražany byli. Jiné vojsko z obecnieho lidu sebráno jest. Ti najprve mienili hradu dobfti. Místo to od přirozenie pevné nejinak nežli hladem dobyto býti se zdálo. Zasekány jsú cesty, aby tam žádná ztrava nesena býti nemohla. Sigmund ohňem cesty osvobodil a obleženým potřeb dodal. Potom pak brzo s re- tunkem pomoci říšské město oblehnúti umienil. Byli (B) nežli své každý hříchy seznal; ani také hříchové dláho trvají a mstitele zlosti častokrát zlého viděti sluší) a tak vedli jest proti ním vojsko a dobyv ostrova, Adamky všecky mečem shladil, dva toliko zachovav, od nichž by toho lidu dóvěrky ty seznal a jejich marné dóvěření. Slyšel sem já od Oldřicba Římského [místo Rožmberského], šlechetného krá- líka, když sem byl v Čechách, že byli u ňebo mužé i ženy téj roty u vězení a že ženy zjevně sů pra- vily, že nejsü ti svobodni, kteříž rücha a zvlášče spodnicho požívají, a že ty u ňeho v žaláři porodily, kteréž když po roce vyšlém na oheň vydal, smějíce se a zpívajíce plamenův zápaly snesly jsü. Mezitím Zigmund svolav Slezská knížata, vtrhna do Čech, k Hradci a potom k Hoře s hrozným voj- skem táhl jest. Čeňka, aby jemu hrad Pražský dal, vice sliby přivábil; jízdného čtyři tisíce, kteříž by město trápili, tu posadil. Čeněk dvojí zradá zname- nit domů se navrátil. Pražané Žižky povolachu, kterýž s Tábory bez meškání město v moc vzal. Dva toliko z pánův, Hynek Krušina Lichnbarský a Hynek Waldštainský a nemnozí panoše za korúbvemi Praž- skými šli, jiné množstvie z lidu bylo sebrané. Těm [rkp.: tim] první byla pilnost hrad obehnati a do- bývati; miesto to přirozením ohrazené nejinak než hladem přemoženo býti zdálo se. Osazeni přístupové, aby nětco spíže nemohlo býti dodáno. Zigmund cestu železem otevřel a obleženým potřeb dodal & nedláho potom město, srvolav z císařství pomoci, oblehnüti 2) quis 2. — **) Gretinm 2. — **, Cinchonem 2, — *') Liituburgensis 2. — ?) Valdesteinius 3. — >?) Sig. iter fero 3.
Strana 149
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 149 decrevit. Fuerunt in castris eius Saxoniae duces marchionesque Brandeburgenses et gener eius 1410 Albertus, Austriae princeps. Opugnata est civitas VI ebdomadibus ; ipse vero Sigismundus in aede metropolitica, quae in arce sita est, regni coronam accepit; Conradus archiepiscopus natione Vesfalus, qui postea in haeresim prolapsus est, sacris sollemnibus rite peractis diadema ei imposuit; Albicus enim iam pridem dignitati cesserat, cum familiam edentem bibentemque ferre non posset et minori contentus officio avaritiae serviebat. Oppugnabatur summis viribus haeretica civitas. Medio tempore reguli Rosenses et Crageri 34) Thaboritae castra tenentes a Nicolao Hus, quem Cischa cum parte copiarum eo miserat, proelio victi castris exuuntur, Grecium quoque Reginae ab hereticis expugnatum. Imminet urbi Pragensi sublimis mons, quem Vidiconis 35) appellant. Hunc ne hostes occuparent, Zischa praesidio munierat lectosque ibi milites collocaverat, cum quis marchio Misnensis congressus magnam militum suorum partem amisit. Misnenses enim cum iam montis cacumen occupassent in partem coacti, quae prerupta erat, acrius oppressi, ubi retinere impetum non valuere, alii caesi sunt, alii ex monte deturbati per abrupta delapsi perierunt. Sigismundus obsidione dimissa Cuthnam se recepit. Per idem tempus vulgaverant haeretici ipsa die Pentecostes ignem de coelo casurum, qui urbes Bohemicas omnes exureret. Ob quam (A) jsů v vojště jeho Sazská kniežata a markgrabové (B) umínil. Bychu v jeho vojskách Sasická knížata, Bramburští a zet jeho Albrecht, Rakúzské knieže. markrabí Brandeburščí a zet jeho Albrecht, Rakúský Dobýváno jest město šest nedělí, sám pak Sigmund vévoda. Dobýváno jest město za šest nedělí. Ale on v kostele hlavním, kterýž na hradě jest, korunu Zigmund v kostele arcibiskupském, kterýž na hradě královstvie přijal a Kundrát arcibiskup, kterýž potom ustaven jest, korunu království přijal jest. Konrad k Čechóm přistúpil, svatů mši řádně dokonav, ko- arcibiskup tehdy, urozením Wes[t]falský, kterýž po- tom v kacieřstvie upadl byl, svaté obchody slušně runu naň vstavil. Neb Albík již předtím duostojen- stvie postúpil, ješto by čeledi jedúcie a pijície sná- dokonav, koronu naň vstavil. Nebo Albík již předtím duostojenstvie byl postupil, když čeledi jiščí (sic) šeti nemohl, a na menším dosti maje úřadu, lakom- stvie pilen byl. a pijící snésti je nemohl a na menším úřadu dosti maje lakomstvímu (sic) posluhováše. Dobýváno bylo velmě velikú mocí kacířské město. Mezi tím časem králíkové Rožmberščí a Krajíři protiv Táboróm posady držíc, od Mikuláše Husi, jehož Žižka s lidem vojenským tam byl poslal, bojem jsúc přemoženi z posad jsú vypuzeni. Krá- lovéj také Hradec od kacířův jest dobyt. Visí nad městem Pražským vysoká hora, kteráž Vidichov slove. Tu (aby nepřátelé na ni se neutekli) Žižka svými osadil a výborné rytieře tam posadil, s kterýmižto markrabie Míšenský potkav se veliký rytieřův svých díl ztratil jest. Nebo Míšněníné, když již vrch hory byli obdrželi, na druhú stranu, kteráž byla na skále visitěj, potiščeni a udatněji súženi, když kvaltu snésti nemožechu, jiní zbiti jsú, druzí s hory sbo- deni, po skalách padajíce pohynuli. Zigmund od obležení odtrhna, do Hory se je Sigmund od města odtrh, do Hory táhl. Času toho bral. Tím časem rozhlásili byli kacíři, že na den oznamovali Čechové, že by toho dne svatého Ducha svatého Ducha oheň s nebe spásti má, kterýž by Dobýváno jest všemi silami Pražské město. V tom času páni Rožmberští a Krajířové válku s Tábory vedúce, od Mikuláše Husi, kteréhož Žižka s stranů lidu tam poslal, v boji přemoženi jsúce oblúpeni byli. Hradec také Králové od Čechuo dobyt jest. Jest nad městem Pražským vysoká hora, kterúž Vítkovu jmenují. Tu, aby jie nepřátelé ne- osobili, Žižka osadil, s nímž se margkrabie Míšen- ský sšed veliký díl rytieřstva svého potratil. Neb Míšňaři, když již vrch hory jednak obdrželi, na stráň, přinuceni jsúce, silně tišteni byli. A když útoku snésti nemohli, jiní zmordováni jsú, jiní s hory sstrkáni, po skále se válejíce zhynuli. 24) Tragei 2. — 35) Uidiconis 2; Vidichonis 3.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 149 decrevit. Fuerunt in castris eius Saxoniae duces marchionesque Brandeburgenses et gener eius 1410 Albertus, Austriae princeps. Opugnata est civitas VI ebdomadibus ; ipse vero Sigismundus in aede metropolitica, quae in arce sita est, regni coronam accepit; Conradus archiepiscopus natione Vesfalus, qui postea in haeresim prolapsus est, sacris sollemnibus rite peractis diadema ei imposuit; Albicus enim iam pridem dignitati cesserat, cum familiam edentem bibentemque ferre non posset et minori contentus officio avaritiae serviebat. Oppugnabatur summis viribus haeretica civitas. Medio tempore reguli Rosenses et Crageri 34) Thaboritae castra tenentes a Nicolao Hus, quem Cischa cum parte copiarum eo miserat, proelio victi castris exuuntur, Grecium quoque Reginae ab hereticis expugnatum. Imminet urbi Pragensi sublimis mons, quem Vidiconis 35) appellant. Hunc ne hostes occuparent, Zischa praesidio munierat lectosque ibi milites collocaverat, cum quis marchio Misnensis congressus magnam militum suorum partem amisit. Misnenses enim cum iam montis cacumen occupassent in partem coacti, quae prerupta erat, acrius oppressi, ubi retinere impetum non valuere, alii caesi sunt, alii ex monte deturbati per abrupta delapsi perierunt. Sigismundus obsidione dimissa Cuthnam se recepit. Per idem tempus vulgaverant haeretici ipsa die Pentecostes ignem de coelo casurum, qui urbes Bohemicas omnes exureret. Ob quam (A) jsů v vojště jeho Sazská kniežata a markgrabové (B) umínil. Bychu v jeho vojskách Sasická knížata, Bramburští a zet jeho Albrecht, Rakúzské knieže. markrabí Brandeburščí a zet jeho Albrecht, Rakúský Dobýváno jest město šest nedělí, sám pak Sigmund vévoda. Dobýváno jest město za šest nedělí. Ale on v kostele hlavním, kterýž na hradě jest, korunu Zigmund v kostele arcibiskupském, kterýž na hradě královstvie přijal a Kundrát arcibiskup, kterýž potom ustaven jest, korunu království přijal jest. Konrad k Čechóm přistúpil, svatů mši řádně dokonav, ko- arcibiskup tehdy, urozením Wes[t]falský, kterýž po- tom v kacieřstvie upadl byl, svaté obchody slušně runu naň vstavil. Neb Albík již předtím duostojen- stvie postúpil, ješto by čeledi jedúcie a pijície sná- dokonav, koronu naň vstavil. Nebo Albík již předtím duostojenstvie byl postupil, když čeledi jiščí (sic) šeti nemohl, a na menším dosti maje úřadu, lakom- stvie pilen byl. a pijící snésti je nemohl a na menším úřadu dosti maje lakomstvímu (sic) posluhováše. Dobýváno bylo velmě velikú mocí kacířské město. Mezi tím časem králíkové Rožmberščí a Krajíři protiv Táboróm posady držíc, od Mikuláše Husi, jehož Žižka s lidem vojenským tam byl poslal, bojem jsúc přemoženi z posad jsú vypuzeni. Krá- lovéj také Hradec od kacířův jest dobyt. Visí nad městem Pražským vysoká hora, kteráž Vidichov slove. Tu (aby nepřátelé na ni se neutekli) Žižka svými osadil a výborné rytieře tam posadil, s kterýmižto markrabie Míšenský potkav se veliký rytieřův svých díl ztratil jest. Nebo Míšněníné, když již vrch hory byli obdrželi, na druhú stranu, kteráž byla na skále visitěj, potiščeni a udatněji súženi, když kvaltu snésti nemožechu, jiní zbiti jsú, druzí s hory sbo- deni, po skalách padajíce pohynuli. Zigmund od obležení odtrhna, do Hory se je Sigmund od města odtrh, do Hory táhl. Času toho bral. Tím časem rozhlásili byli kacíři, že na den oznamovali Čechové, že by toho dne svatého Ducha svatého Ducha oheň s nebe spásti má, kterýž by Dobýváno jest všemi silami Pražské město. V tom času páni Rožmberští a Krajířové válku s Tábory vedúce, od Mikuláše Husi, kteréhož Žižka s stranů lidu tam poslal, v boji přemoženi jsúce oblúpeni byli. Hradec také Králové od Čechuo dobyt jest. Jest nad městem Pražským vysoká hora, kterúž Vítkovu jmenují. Tu, aby jie nepřátelé ne- osobili, Žižka osadil, s nímž se margkrabie Míšen- ský sšed veliký díl rytieřstva svého potratil. Neb Míšňaři, když již vrch hory jednak obdrželi, na stráň, přinuceni jsúce, silně tišteni byli. A když útoku snésti nemohli, jiní zmordováni jsú, jiní s hory sstrkáni, po skále se válejíce zhynuli. 24) Tragei 2. — 35) Uidiconis 2; Vidichonis 3.
Strana 150
150 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. rem magna ex parte civitatum moenia relicta populariter in agris erratum. Sed cum dicta die hymbres tota ferme Bohemia vehementes fuissent, religio in risum conversa multum hereticis opinionis detraxit. Vicit tamen obstinatio eorum, quos rapinarum cupido magis quam fidei zelus pellexerat, Zischa apud Pragenses agens ex consilio suorum sacerdotum omnes basilicas delere adortus est, quae sanctorum nominibus dedicatae fuerant; neque enim fas esse ducebant alteri quam soli Deo templa sacrari. Hinc plurima monasteria et nobiles ecclesiae uno impetu in civitate disiectae. Id Pragensibus aegre fuit, quibus servandum aedificiorum decus videbatur. Orta dissensione iurgio- que sensim obrepente Cischa cum suis abiit et ad Thaboritas reversus multa fidelium loca ex- pugnavit?5), inter quae Prachatim 3?), praepositi Vicegradensis oppidum, diripuit, in quo viros ac mulieres cum pueris et infantibus cunctosque loci sacerdotes in ecclesia conclusos immisso igne combussit. Fuit et alia in Bohemia haereticorum factio, fratrum Orebitarum appellata, quae territorium Grezense vicinasque gentes Romanae ecclesiae cultum observantes magnis affecit cladibus, pestifera atque immanis, neque Thaboritarum crudelitate ulla ex parte inferior. Adversus quam Martinus V., pontifex maximus, nominatim crucem decrevit. Neque tamen in pluris annos extirpari potuit. Huius (A) oheń s nebe jmól spadniti, kterfż by města česká všecka spálil. Pro kterúžto věc s veliké strany města opušťena jsúá. Dne předpověděného, když by dšťové po všie jednak zemi České hojní byli, víra jich v smích obrácena, mnoho jim domněnie odjala. Přemohla jest však neustupnost těch, kteréž lúpeží žádost více než víry milost nutila, Žižka v Praze jsa, z raddy svých kněží všecky kostely zbořiti nmienil, kteříž svatých jmény posvěceni byli. Že by neslušné bylo, pravil, aby jinému než Bohu samému cbrámové posvěcováni byli. Protož mnozie klášterové a zna- menití kostelové v mésté jsú zbofeni. To Prażanóm protimyslné bylo, jimž se zdálo, že by zachována měla býti stavení ke cti města. Když vznikla ruoz- nice o to a reptánie všudy povstalo, Žižka s svými odešel a k Táboróm se vrátiv, mnobá místa něme- cké strany vybojoval, z kterýchžto Prachatice, bro- bošta (sic) Vyšehradského město, zbořil. V kterémž muže a ženy s dětmi a nemluvňátky i všecky toho města kněží v kostele zavřené přičiniv oheň, spálil. O rotě Orebské. Kapitola XLIII. — Bylo jest i jiné v Čechách vojsko, bratří Orebských jmeno- vané, kteréž kraj Hradecký a okolní lid velikými trápilo porážkami, smrtedlné a ukrutné i z žádné strany Táborskfch ukrutnostmi ni2àie. Proti kte- rémuž Martin Pátý, biskup najvětšíe, zejména kříž uložil, aniž však za mnobá léta vykořeňeno býti 2) expurgavit 2. — *’) Pracatim 2. (B) všecka česká města vypáliti měl. Pro kterážto pří- činu z velikéj části městské zdí opuščeny a po poléch bldzeno bylo od lidu. Ale kdyZ na ten den príva- lové téžměř po vší České zemi velicí byli, jejich dóvěrek a zákon v smích obrácen, mnoho kacířského domnívání zákonnému utrhl se (síc) jest. Avšak pře- mohla neustupnost a zatvrzelost těch, kteréž lúpežův žádost více nežli víry milování oklamalo a přelstilo jest. Žižka (apud Pragenses degens nepfelożeno] vedle rady svých kněží všecky kostely počal bořitíi, kteříž jménem svatým posvéceni jsü; nebo za ne- slušné to měli jinému než Bohu chrámy posvěco- vati. Odtud mnozí klášterové a ušlechtilí kostelové jedním kvaltem v městě rozmetáni. To Pražanóm žel bylo, jimžto vidíno bylo, aby okrasa stavení za- chována byla. Tehdy vzešla ruoznice a svár po- znenáhlu vzcházíše, a Žižka s svými odšel jest a k Táboróm navrátivée se mnohá vérnfch mésta zdo- býval. Mezi kterýmižto Prachatice, probošta Vyše- hradského městečko, rozmetal, v ňemž muže i ženy s dětmi i s nemluvňátky i všecky toho města kněží vpustiv oheň spálil. Bíše také v Čechách jiná kacířská zrádná rota, bratrů Orebitských jmenovitá, kteráž krajinu Krá- lový Hradse (sic) a okolní lidi Římského kostela řád zachovávající velikými mordy trýzníše, smrto- nosná a příliš ukratná aniž z kteréj strany od Tá- borského ukrutenstvie nižší. Protiv kteréjžto Martin Pátý, biskup najvětší, jmenovitě kříž byl vydal, avšak na mnohś lóta ji vykofeniti nemobl. Téj roty lidé,
150 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. rem magna ex parte civitatum moenia relicta populariter in agris erratum. Sed cum dicta die hymbres tota ferme Bohemia vehementes fuissent, religio in risum conversa multum hereticis opinionis detraxit. Vicit tamen obstinatio eorum, quos rapinarum cupido magis quam fidei zelus pellexerat, Zischa apud Pragenses agens ex consilio suorum sacerdotum omnes basilicas delere adortus est, quae sanctorum nominibus dedicatae fuerant; neque enim fas esse ducebant alteri quam soli Deo templa sacrari. Hinc plurima monasteria et nobiles ecclesiae uno impetu in civitate disiectae. Id Pragensibus aegre fuit, quibus servandum aedificiorum decus videbatur. Orta dissensione iurgio- que sensim obrepente Cischa cum suis abiit et ad Thaboritas reversus multa fidelium loca ex- pugnavit?5), inter quae Prachatim 3?), praepositi Vicegradensis oppidum, diripuit, in quo viros ac mulieres cum pueris et infantibus cunctosque loci sacerdotes in ecclesia conclusos immisso igne combussit. Fuit et alia in Bohemia haereticorum factio, fratrum Orebitarum appellata, quae territorium Grezense vicinasque gentes Romanae ecclesiae cultum observantes magnis affecit cladibus, pestifera atque immanis, neque Thaboritarum crudelitate ulla ex parte inferior. Adversus quam Martinus V., pontifex maximus, nominatim crucem decrevit. Neque tamen in pluris annos extirpari potuit. Huius (A) oheń s nebe jmól spadniti, kterfż by města česká všecka spálil. Pro kterúžto věc s veliké strany města opušťena jsúá. Dne předpověděného, když by dšťové po všie jednak zemi České hojní byli, víra jich v smích obrácena, mnoho jim domněnie odjala. Přemohla jest však neustupnost těch, kteréž lúpeží žádost více než víry milost nutila, Žižka v Praze jsa, z raddy svých kněží všecky kostely zbořiti nmienil, kteříž svatých jmény posvěceni byli. Že by neslušné bylo, pravil, aby jinému než Bohu samému cbrámové posvěcováni byli. Protož mnozie klášterové a zna- menití kostelové v mésté jsú zbofeni. To Prażanóm protimyslné bylo, jimž se zdálo, že by zachována měla býti stavení ke cti města. Když vznikla ruoz- nice o to a reptánie všudy povstalo, Žižka s svými odešel a k Táboróm se vrátiv, mnobá místa něme- cké strany vybojoval, z kterýchžto Prachatice, bro- bošta (sic) Vyšehradského město, zbořil. V kterémž muže a ženy s dětmi a nemluvňátky i všecky toho města kněží v kostele zavřené přičiniv oheň, spálil. O rotě Orebské. Kapitola XLIII. — Bylo jest i jiné v Čechách vojsko, bratří Orebských jmeno- vané, kteréž kraj Hradecký a okolní lid velikými trápilo porážkami, smrtedlné a ukrutné i z žádné strany Táborskfch ukrutnostmi ni2àie. Proti kte- rémuž Martin Pátý, biskup najvětšíe, zejména kříž uložil, aniž však za mnobá léta vykořeňeno býti 2) expurgavit 2. — *’) Pracatim 2. (B) všecka česká města vypáliti měl. Pro kterážto pří- činu z velikéj části městské zdí opuščeny a po poléch bldzeno bylo od lidu. Ale kdyZ na ten den príva- lové téžměř po vší České zemi velicí byli, jejich dóvěrek a zákon v smích obrácen, mnoho kacířského domnívání zákonnému utrhl se (síc) jest. Avšak pře- mohla neustupnost a zatvrzelost těch, kteréž lúpežův žádost více nežli víry milování oklamalo a přelstilo jest. Žižka (apud Pragenses degens nepfelożeno] vedle rady svých kněží všecky kostely počal bořitíi, kteříž jménem svatým posvéceni jsü; nebo za ne- slušné to měli jinému než Bohu chrámy posvěco- vati. Odtud mnozí klášterové a ušlechtilí kostelové jedním kvaltem v městě rozmetáni. To Pražanóm žel bylo, jimžto vidíno bylo, aby okrasa stavení za- chována byla. Tehdy vzešla ruoznice a svár po- znenáhlu vzcházíše, a Žižka s svými odšel jest a k Táboróm navrátivée se mnohá vérnfch mésta zdo- býval. Mezi kterýmižto Prachatice, probošta Vyše- hradského městečko, rozmetal, v ňemž muže i ženy s dětmi i s nemluvňátky i všecky toho města kněží vpustiv oheň spálil. Bíše také v Čechách jiná kacířská zrádná rota, bratrů Orebitských jmenovitá, kteráž krajinu Krá- lový Hradse (sic) a okolní lidi Římského kostela řád zachovávající velikými mordy trýzníše, smrto- nosná a příliš ukratná aniž z kteréj strany od Tá- borského ukrutenstvie nižší. Protiv kteréjžto Martin Pátý, biskup najvětší, jmenovitě kříž byl vydal, avšak na mnohś lóta ji vykofeniti nemobl. Téj roty lidé,
Strana 151
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 151 sectae homines guotiens sacerdotes nostros intercepere, aut igne cremaverunt aut nudos rigente hyeme super glaciem colligatos?*) dimisere. Quos parvi momenti existimarunt, desectis virilibus abire iusserunt. A Pragensibus inter haec summis viribus arx Vicegradensis oppugnatur, in qua, cum caetera deessent, equinae carnes aliquamdiu pro cibo fuere. Ad extremum, nisi ad certam diem Sigismundus auxilium afferret, deditio promissa. Verum ea lex adiecta, ut veniente Sigismundo Vicegradenses prorsus quiescerent. Affuit intra diem dictam imperator ignarusque conditionis locum ingressus arctum sub arce, in quo facile ab obsessis defendi poterat, cum illi datam fidem observassent, invasus repente & Pragensibus ingentem perpessus stragem rebus infectis retro abiit. Ceciderunt ex Moravis XIIII proceres, ex Hungaris caeterisque gentibus quam plurimi. Arx Pragensibus dedita. Cischa, dum haec fiunt, Booslaum regulum, cui Cyngneo cognomen fuit, qui multis antea cladibus haereticos affecerst in oppido suo munitissimo vi cepit et in haeresim suam pellexit. Qui ad Rhetium paucis post annis in Austria, dum hereticorum copiss ducit, vulneratus interiit. Erant in territorio Pelcinensi complura coenobia opibus et structuris insignia, ex quibus Cischa V combussit. In monasterio vero Cladronensi, quod munitius fuit, praesidium posuit. Huc Sigis- (A) mohlo. Té roty lidé kolikrátž kněží némeéskfch dosáhli, ty neb ohňem spálili neb nahfch v ukrutnü zimu na ledě svázaných nechávali. Kteréž nejzna- menitější vidéli, tém vyfezujíce varlata odjiti do- pouštěli. Od Pražan v tom veliků mocie Vyšehrad dobýván byl. Na kterémé když se jiného nedostalo, koňské maso ku pokrmu bylo. Naposledy, jediné leč by k jistému dni Sigmund s retunkem přispěl, dáti se slíbili; ale aby přitáhna Zigmund oni aspoň odpočinuli. Přispěl jest ke dni pověděnému císař a neznaje zpuosobu, na místo všel úzké pod hradem, na kterémž jest snadně od obležených mohl obra- ňován býti, když by oni věrnost zachovali. Tu rychle jsa od Pražan obehnán, náramnůú vzal porážku a věci své nedokonav zase táhl. Padlo jest tu z Mora- vanuo čtrnácte pánuo, z Uhruo a z jiného lidu množ- stvie veliké. Vyšebrad Pražanóm dán. Praví, že jest císař utíkaje pověděl: Bych dvakrát sto tisícuo lidu měl, nepojedu tak k Praze viece. O mnohých bojích a vítězstviech Jana Žižky. Kapitola XLIII. — Žižka, když se ty věci dály, Bohuslava, zemského pána, kterémuž Čeněk příjmie bylo, kterýž mnohými porážkami předtím Čechy sužoval, v městě jeho přeohrazeném mocí jal a k své víře přinutil. Kterýžto po nemnohých dnech vodě české vojsko zabit jest. Bylo jest v kraji Plzeňském mnoho klásteruo nadáním i stavením znamenitých, z kterýchžto Žižka pět spálil. V klá- šteře pak Kladrubském, kterýž pevnější byl, žold- (B) kolikrátkoli kde kněží naše podlapili, anebo jich ohbňem sežhli, anebo nahé na ledu, když najvíc zima přitvrzuje, svázané odešli a nechali, a kteréž maléj vážnosti mněli, tým mužské stroje osekajíc odjíti dopustili, Mezitím od Pražanů náramnými silami hrad dobýván byl Vyšehradský, na ňemž, když jiných potřeb nedostávalo (sic), koňské maso některak dláho za pokrm bíše. K nejvyššímu, jestliže: by k jistému dni Zigmund retunku neposlal, aby se po- stůpení stalo a poddání, tak zaslíbeno; ale toto právo přidáno, aby, když by Zigmund přitáhl, Vyše- hradščí ovšem u pokoji byli. Přibyl na den určený císař a nevěda výminky téj, na místo všel úzké pod hrad, kdež mohl snadně od obležených bráňen býti, a když oni slíbenů věrnost drželi, Pražané ihned naň udefili, a on veliký mord vzem, nepříveda k konci těch věcí, zpět postápil. Upadlo tu z Moravěnů čtrnádct pánův, z Uhrů a jiných národův mnozí, hrad Pražanóm postúpen. Když se to dálo, Žižka Bohuslava králíka, jemuž příjmí bylo Labuť, kterýž mnohým pobitím předtím kacíře tryznil, v méstecku jeho velmé ohrazeném kvaltem vzal a k svému kacířství lstivě navedl. Který k Retci po nemnobých letech v Raküsích, kdyZ vojska vodl, raňen jsa, zhynul. Bychu v krajiné Plzeüsléj mnozí klášterové zbožím i vystavením znamenití, z nichžto Žižka pět vypálil; ale v klášteře Kladrub- ském, kterýž pevnější byl, posádku učinil. K tomu 3) collocatos 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 151 sectae homines guotiens sacerdotes nostros intercepere, aut igne cremaverunt aut nudos rigente hyeme super glaciem colligatos?*) dimisere. Quos parvi momenti existimarunt, desectis virilibus abire iusserunt. A Pragensibus inter haec summis viribus arx Vicegradensis oppugnatur, in qua, cum caetera deessent, equinae carnes aliquamdiu pro cibo fuere. Ad extremum, nisi ad certam diem Sigismundus auxilium afferret, deditio promissa. Verum ea lex adiecta, ut veniente Sigismundo Vicegradenses prorsus quiescerent. Affuit intra diem dictam imperator ignarusque conditionis locum ingressus arctum sub arce, in quo facile ab obsessis defendi poterat, cum illi datam fidem observassent, invasus repente & Pragensibus ingentem perpessus stragem rebus infectis retro abiit. Ceciderunt ex Moravis XIIII proceres, ex Hungaris caeterisque gentibus quam plurimi. Arx Pragensibus dedita. Cischa, dum haec fiunt, Booslaum regulum, cui Cyngneo cognomen fuit, qui multis antea cladibus haereticos affecerst in oppido suo munitissimo vi cepit et in haeresim suam pellexit. Qui ad Rhetium paucis post annis in Austria, dum hereticorum copiss ducit, vulneratus interiit. Erant in territorio Pelcinensi complura coenobia opibus et structuris insignia, ex quibus Cischa V combussit. In monasterio vero Cladronensi, quod munitius fuit, praesidium posuit. Huc Sigis- (A) mohlo. Té roty lidé kolikrátž kněží némeéskfch dosáhli, ty neb ohňem spálili neb nahfch v ukrutnü zimu na ledě svázaných nechávali. Kteréž nejzna- menitější vidéli, tém vyfezujíce varlata odjiti do- pouštěli. Od Pražan v tom veliků mocie Vyšehrad dobýván byl. Na kterémé když se jiného nedostalo, koňské maso ku pokrmu bylo. Naposledy, jediné leč by k jistému dni Sigmund s retunkem přispěl, dáti se slíbili; ale aby přitáhna Zigmund oni aspoň odpočinuli. Přispěl jest ke dni pověděnému císař a neznaje zpuosobu, na místo všel úzké pod hradem, na kterémž jest snadně od obležených mohl obra- ňován býti, když by oni věrnost zachovali. Tu rychle jsa od Pražan obehnán, náramnůú vzal porážku a věci své nedokonav zase táhl. Padlo jest tu z Mora- vanuo čtrnácte pánuo, z Uhruo a z jiného lidu množ- stvie veliké. Vyšebrad Pražanóm dán. Praví, že jest císař utíkaje pověděl: Bych dvakrát sto tisícuo lidu měl, nepojedu tak k Praze viece. O mnohých bojích a vítězstviech Jana Žižky. Kapitola XLIII. — Žižka, když se ty věci dály, Bohuslava, zemského pána, kterémuž Čeněk příjmie bylo, kterýž mnohými porážkami předtím Čechy sužoval, v městě jeho přeohrazeném mocí jal a k své víře přinutil. Kterýžto po nemnohých dnech vodě české vojsko zabit jest. Bylo jest v kraji Plzeňském mnoho klásteruo nadáním i stavením znamenitých, z kterýchžto Žižka pět spálil. V klá- šteře pak Kladrubském, kterýž pevnější byl, žold- (B) kolikrátkoli kde kněží naše podlapili, anebo jich ohbňem sežhli, anebo nahé na ledu, když najvíc zima přitvrzuje, svázané odešli a nechali, a kteréž maléj vážnosti mněli, tým mužské stroje osekajíc odjíti dopustili, Mezitím od Pražanů náramnými silami hrad dobýván byl Vyšehradský, na ňemž, když jiných potřeb nedostávalo (sic), koňské maso některak dláho za pokrm bíše. K nejvyššímu, jestliže: by k jistému dni Zigmund retunku neposlal, aby se po- stůpení stalo a poddání, tak zaslíbeno; ale toto právo přidáno, aby, když by Zigmund přitáhl, Vyše- hradščí ovšem u pokoji byli. Přibyl na den určený císař a nevěda výminky téj, na místo všel úzké pod hrad, kdež mohl snadně od obležených bráňen býti, a když oni slíbenů věrnost drželi, Pražané ihned naň udefili, a on veliký mord vzem, nepříveda k konci těch věcí, zpět postápil. Upadlo tu z Moravěnů čtrnádct pánův, z Uhrů a jiných národův mnozí, hrad Pražanóm postúpen. Když se to dálo, Žižka Bohuslava králíka, jemuž příjmí bylo Labuť, kterýž mnohým pobitím předtím kacíře tryznil, v méstecku jeho velmé ohrazeném kvaltem vzal a k svému kacířství lstivě navedl. Který k Retci po nemnobých letech v Raküsích, kdyZ vojska vodl, raňen jsa, zhynul. Bychu v krajiné Plzeüsléj mnozí klášterové zbožím i vystavením znamenití, z nichžto Žižka pět vypálil; ale v klášteře Kladrub- ském, kterýž pevnější byl, posádku učinil. K tomu 3) collocatos 2.
Strana 152
152 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 1420 mundus exercitum admovit, sed Çischa in eum ducente, turpi fuga recessit nec diu postea Bohemiam quoque reliquit. Cischa ad Pelçinam duxit. sed cum civitatem egregie defensam expugnari posse desperaret, inde solvens Comitaviam petiit, non parvi nominis oppidum, quo vi capto populares cum sacerdotibus in aedibus ligneis reclusos frustra veniam petentes exussit. Cum vero ante oppidum, cui Rabi nomen est, convocatis fratribus Thaboritis et Orebitis castra teneret obsessosque summa vi oppugnaret, oculum, quo uno lumen caeli videbat, sagitta confossus amisit, inde Pragam ad medicos vectus, quamvis ex vulnere curatus vitam retinuit, lucem tamen haud quaquam re- cuperavit; nec propterea castrensem laborem aut rei militaris curam omisit. Caeco populo caecus placuit ductor, res apud posteros plus admirationis habitura quam fidei. Pragenses autem Veronam, ubi magnum inerat°9) Sigismundi praesidium, armis ceperunt et paucis vitae reservatis puberes utriusque sexus interemerunt. Expugnarunt Brodam Theutonicam interfecto praesidio, mox Cuthnam pluresque alias civitates dedentibus oppidanis in potestatem acceperunt. Cum vero ad oppidum, cui Pons nomen est et a Misnensibus possidetur, copias ducerent, occurrentibus Saxonibus non audentes congredi redierunt. Post haec Sigismundus principibus electoribus diem statuit, ut in celebritate divi Bartholomaei ad occidentalem plagam Bohemiam cum copiis ingrederentur, ipse ad orientale latus cum Hunga- (A) néře své osadil. K tomu Sigmund s vojskem při- (B) Zigmund vojsko byl obrátil; ale když Žižka naň táhl, mrzkým během odšel jest. Aniž dluho potom táhl. Ale když Žižka proti ňemu vytáhl, mrzutým utíká- i Čechy také opustil. Žižka k Plzni vedl se, ale ním odtrhl a potom také brzo z České země vyjel. Žižka k Plzni táhl. Ale když města výborně bráňe- když, města výborně bráňeného že by dobýti ne- ného dobýti pochyboval, odtud odtrh k Chomutovu mohl, pozúfal, odtud odtrhna k Chomutovu bral se, nemalého jména městečku, kteréž mocí vzem, lid táhl, nemalého jména městu. Kteréhožto mocie dobyv, i s kněžími do příbytkův dřevěných zavra nadarmo lid s kněžími v dřevěném stavenie zavřenými, na- milosti žádající vypálil. A když pak před měste- darmo milost prosície spálil. Když pak před zámkem, čkem, jemuž Rab jméno jest, svolav bratří Tábory kterémuž Rábí jméno jest, svolav bratří Táborské a Orebské vojska držal a obležené náramnů mocí a Orebské, ležal a obležených všie mocí dobýval, dobýval, oko, kterýmž jedním světlo nebe vidíše, voko, kterýmž jediným světlo nebeské viděl, střelů střelů proboden ztratil jest. Odtud do Prahy k lé- uhozen jsa ztratil. Odtud do Prahy k lékařuom do- vezen jsa, ačkoli na ránu uléčený život zachoval, kařóm vezen, ačkoli na ránu jest uhojen a život zraku však nikoli nenapravil. Aniž proto bojovné obdržel, zraku však nikoli jest nenabyl. Avšak proto ani vojenskéj práce, ani rytieřského běhu péče opustil. práce nechal. Slepému lidu slepý se líbil vuodce, aby ta věc od potomkuo více k divení nežli k vě- Slepému lidu slepý líbil se vůdce. Věc ta u po- tomkův více dívání nežli věření měla by míti. Ale ření byla. Ale Pražané Běliny, kdež velký retunk Sigmunduo byl, silú dobyli a nemnohých při hrdle Pražáci Berůn, kdež veliká Zigmundova byla po- sada, mocí vzeli a nemnohé k životu zachovajíc, pod- nechavše, děti obojieho pohlaví zmordovali. Dobyli jsú také i Brodu Českého, zmordovavše žoldnéře; rostlé obojího pohlaví zmordováchu. Dobyli Němeč- ského Brodu, zbivše osadné, Horu Kutnú a jiná hned Kutnú a jiná mnohá města s poddáním měšťan v moc svů přijali. Ale když k městu, kterémuž Most mnohá města, když se poddávali obyvatelé, v moc jméno jest a kteréž Mieśňaři v moci měli, táhli, vzali. Ale když k městu, jemuž Most jest jméno a Míšněné jím vládnú, vojska vedli, jdúcích protiv majíce se s Sasíci potkati, zhrozivše se jich množ- stvie vrátili se. nim Sasícův nesměje potkati, navrátichu se. Potom Sigmund korferštóm den uložil, aby Potom Zigmund knížatóm volencóm den uložil, v slavnosti svatého Bartoloměje od západu slunce aby na den svatého Bartolomího na stranu od zá- do země České vojensky vtrhli, on sám od východu padu slunce do Čech vojensky vjeli, a on aby na ") iminerat 2.
152 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 1420 mundus exercitum admovit, sed Çischa in eum ducente, turpi fuga recessit nec diu postea Bohemiam quoque reliquit. Cischa ad Pelçinam duxit. sed cum civitatem egregie defensam expugnari posse desperaret, inde solvens Comitaviam petiit, non parvi nominis oppidum, quo vi capto populares cum sacerdotibus in aedibus ligneis reclusos frustra veniam petentes exussit. Cum vero ante oppidum, cui Rabi nomen est, convocatis fratribus Thaboritis et Orebitis castra teneret obsessosque summa vi oppugnaret, oculum, quo uno lumen caeli videbat, sagitta confossus amisit, inde Pragam ad medicos vectus, quamvis ex vulnere curatus vitam retinuit, lucem tamen haud quaquam re- cuperavit; nec propterea castrensem laborem aut rei militaris curam omisit. Caeco populo caecus placuit ductor, res apud posteros plus admirationis habitura quam fidei. Pragenses autem Veronam, ubi magnum inerat°9) Sigismundi praesidium, armis ceperunt et paucis vitae reservatis puberes utriusque sexus interemerunt. Expugnarunt Brodam Theutonicam interfecto praesidio, mox Cuthnam pluresque alias civitates dedentibus oppidanis in potestatem acceperunt. Cum vero ad oppidum, cui Pons nomen est et a Misnensibus possidetur, copias ducerent, occurrentibus Saxonibus non audentes congredi redierunt. Post haec Sigismundus principibus electoribus diem statuit, ut in celebritate divi Bartholomaei ad occidentalem plagam Bohemiam cum copiis ingrederentur, ipse ad orientale latus cum Hunga- (A) néře své osadil. K tomu Sigmund s vojskem při- (B) Zigmund vojsko byl obrátil; ale když Žižka naň táhl, mrzkým během odšel jest. Aniž dluho potom táhl. Ale když Žižka proti ňemu vytáhl, mrzutým utíká- i Čechy také opustil. Žižka k Plzni vedl se, ale ním odtrhl a potom také brzo z České země vyjel. Žižka k Plzni táhl. Ale když města výborně bráňe- když, města výborně bráňeného že by dobýti ne- ného dobýti pochyboval, odtud odtrh k Chomutovu mohl, pozúfal, odtud odtrhna k Chomutovu bral se, nemalého jména městečku, kteréž mocí vzem, lid táhl, nemalého jména městu. Kteréhožto mocie dobyv, i s kněžími do příbytkův dřevěných zavra nadarmo lid s kněžími v dřevěném stavenie zavřenými, na- milosti žádající vypálil. A když pak před měste- darmo milost prosície spálil. Když pak před zámkem, čkem, jemuž Rab jméno jest, svolav bratří Tábory kterémuž Rábí jméno jest, svolav bratří Táborské a Orebské vojska držal a obležené náramnů mocí a Orebské, ležal a obležených všie mocí dobýval, dobýval, oko, kterýmž jedním světlo nebe vidíše, voko, kterýmž jediným světlo nebeské viděl, střelů střelů proboden ztratil jest. Odtud do Prahy k lé- uhozen jsa ztratil. Odtud do Prahy k lékařuom do- vezen jsa, ačkoli na ránu uléčený život zachoval, kařóm vezen, ačkoli na ránu jest uhojen a život zraku však nikoli nenapravil. Aniž proto bojovné obdržel, zraku však nikoli jest nenabyl. Avšak proto ani vojenskéj práce, ani rytieřského běhu péče opustil. práce nechal. Slepému lidu slepý se líbil vuodce, aby ta věc od potomkuo více k divení nežli k vě- Slepému lidu slepý líbil se vůdce. Věc ta u po- tomkův více dívání nežli věření měla by míti. Ale ření byla. Ale Pražané Běliny, kdež velký retunk Sigmunduo byl, silú dobyli a nemnohých při hrdle Pražáci Berůn, kdež veliká Zigmundova byla po- sada, mocí vzeli a nemnohé k životu zachovajíc, pod- nechavše, děti obojieho pohlaví zmordovali. Dobyli jsú také i Brodu Českého, zmordovavše žoldnéře; rostlé obojího pohlaví zmordováchu. Dobyli Němeč- ského Brodu, zbivše osadné, Horu Kutnú a jiná hned Kutnú a jiná mnohá města s poddáním měšťan v moc svů přijali. Ale když k městu, kterémuž Most mnohá města, když se poddávali obyvatelé, v moc jméno jest a kteréž Mieśňaři v moci měli, táhli, vzali. Ale když k městu, jemuž Most jest jméno a Míšněné jím vládnú, vojska vedli, jdúcích protiv majíce se s Sasíci potkati, zhrozivše se jich množ- stvie vrátili se. nim Sasícův nesměje potkati, navrátichu se. Potom Sigmund korferštóm den uložil, aby Potom Zigmund knížatóm volencóm den uložil, v slavnosti svatého Bartoloměje od západu slunce aby na den svatého Bartolomího na stranu od zá- do země České vojensky vtrhli, on sám od východu padu slunce do Čech vojensky vjeli, a on aby na ") iminerat 2.
Strana 153
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 153 rorum exercitu Bohemos aggresurus. Venere Maguntinus archiepiscopus, comes Palatinus Rheni, Saxoniae duces, marchio Brandeburgensis et plurimi ex Alemania pontifices. Caeteri suos misere. Castra metati ad oppidum“?%) Sogium, munitissimum locum, expugnare non potuere. Vastatus est undique per circuitum ager. Continuata obsidio ad festum usque sancti Galli tumque soluta, cum Sigismundus ad praemissam diem non adesset. Ille autem collecto ex Hungaris, Australibus ac Moravis exercitu circa sollemnia Dominicae nativitatis Bohemiam intravit et aliquot oppida vi cepit, Cuthnenses per deditionem accepit; sed irruente in se Zischa, quamvis caeco, pavidus tre- pidusque multis ex suis interfectis nobilibus et amissis impedimentis effugit, prius tamen Cuthnam exussit, quam Thaborenses propter argentifodinas crumenam antichristi vocabant. Qischa itinere unius diei imperatorem secutus magaa fugientium praeda ditatus est et oppidum Brodam, quod Theutonicorum vocatur, vi captum incendit, quod postea XIIII ferme annis sine habitatore per- mansit. Imperator amnem Iglaviam ponte transmisit. Pipo Florentinus, qui equites in eam expe- ditionem XV *!) milia ex Hungaria direxerat per glaciem iter habuit, quae multitudinis pondere dissoluta multos mortales in profundum rapuit. Hac victoria elatus Cischa magis ac magis in ecclesias *?) desaevit nec iam amplius ullam pati aut statuam sanctorum aut picturam poterat, nec (A) maje s uberským vojskem táhnůti. Přitáhli jsá Mo- bučský arcibiskup a Kolínský, hrabie Rýnský, Saská kniežata, margkrabie Brambarský, a mnozie z Němec biskupové pomoc nemalů poslali. Ti se položili u Žatče; ale přeohrazeného města dobýti nemohli, Než hubili všndy okolo pole. A trvalo obleženie až do svatého Havla a tepruv se hnulo vojsko, kdy£ Sigmund k uloZenému dni neptitáhl. On sebrav z Uhrao, Rakušan a Moravanuo vojsko při hodu Narozenie Páně do Čech vtrhli a dobyv některých měst, Horníky skrze dánie přijal. Ale když naň táhl Žižka, ačkoli slepý, boje se a strachuje, mnohé z svých drábuo potrativ a škodu mnohú vzav utekl; prvé však Kutnú vypálil, kteráž Táboři pro střie- brné doly opaskem Antikristovým jmenovali. Žižka celý den za ciesařem táhna veliků utíkajíciech lúpeží zbohacen jest a města Německého Brodu mocí dobyv, vypálil. Kteréž potom za čtrnácte jednak dní bez obyvatele zuostalo. Ciesař řeku přes most přejel. Pipo Florenský, kterýž jízdných XV tisícuo z Uher vedl, přes led cestu měl. Kterýžto množstvie těž- kostí prolomen jsa, mnoho lidu do hlubin pojal. Tím vítězstvím pozdvižen jsa Žižka, viece a viece kostely hubil; aniž již více kterého neb obrazu neb malovánie snášeti mohl. Kterýžto starodávním oby- čejem kněžským odín jsa rouchem, mši slúžil. Pro kterúžto věc větší nepřátelstvíe mezi ním a pány (B) bok od východu slance s Uhry na Čechy vtrhl. Při- jeli Mohuéskf arcibiskup, hrabě paláce Rýnu, knížata Sasítská, markrabie Brandoburskj a mnozí z Némec biskupové a jiní své poslali a vypravili. Stany roz- bili u Zatée, velmé ohrazeného města; dobfti ho nemoZechu. Pobhubeno v&udy vuokol pole a role. Ustaveno bylo obležení až do svatého Havla a tehdy roztrženo, když Zigmund k určitému dni se nepo- stavil. Ale on zbera z Uber, z Rakús, z Moravy voj- sko, k hodu Božího narození, do Čech vtrhl a ně- koliko městeček mocí vzal, Horáky Kutnenské skrze poddání přijal. Ale když neň vpadl Žižka, ačkoli slepý, tehda bojezlivý a třeslivý, mnohé z svých zbité ztrativ šlechtice a zbyv překážek, utekl jest, avšak prvé Horu vypálil, kterúž Táboři pro stříbrné báně antikristovm opaskem neb měšcem nazývali. Žižka cestů dne jednoho císaře honil, veliká utíkajících kořistí obohatěl jest a město Brod, kterýž Němeč- ský slove, mocí vzem vypálil. Kteréž potom jakžto čtrnádct let bez obyvatele zóstalo. Císař řekú Ihlavů most přejeda zapustil, Pipa Florentský, kterýžto jízdných na tu výpravu patnadct tisíc z Uher vedl, přes led cestu měl, kterýž množstvím lidu roztrhaje se, mnohé smrtedlné do hlbokosti vtrhl. Tímto vítěz- stvím vyzdvihl se Žižka a více a více protiv říši prchal a protiv kostelóm; aniž již více kterého trpěti anebo slúpu anebo obrazu svatých aneb malování chtějíše neb možíše, ani aby trpěn byl, mněl, ten, kterýž by starým a prvním obyčejem v kněžském rúše oblečen jsa. věc božskúů posvécoval. Pro kte- **) slova oppidum nemá 3. — *') XV milia nemá 2. — **) ecclesiam 8.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 153 rorum exercitu Bohemos aggresurus. Venere Maguntinus archiepiscopus, comes Palatinus Rheni, Saxoniae duces, marchio Brandeburgensis et plurimi ex Alemania pontifices. Caeteri suos misere. Castra metati ad oppidum“?%) Sogium, munitissimum locum, expugnare non potuere. Vastatus est undique per circuitum ager. Continuata obsidio ad festum usque sancti Galli tumque soluta, cum Sigismundus ad praemissam diem non adesset. Ille autem collecto ex Hungaris, Australibus ac Moravis exercitu circa sollemnia Dominicae nativitatis Bohemiam intravit et aliquot oppida vi cepit, Cuthnenses per deditionem accepit; sed irruente in se Zischa, quamvis caeco, pavidus tre- pidusque multis ex suis interfectis nobilibus et amissis impedimentis effugit, prius tamen Cuthnam exussit, quam Thaborenses propter argentifodinas crumenam antichristi vocabant. Qischa itinere unius diei imperatorem secutus magaa fugientium praeda ditatus est et oppidum Brodam, quod Theutonicorum vocatur, vi captum incendit, quod postea XIIII ferme annis sine habitatore per- mansit. Imperator amnem Iglaviam ponte transmisit. Pipo Florentinus, qui equites in eam expe- ditionem XV *!) milia ex Hungaria direxerat per glaciem iter habuit, quae multitudinis pondere dissoluta multos mortales in profundum rapuit. Hac victoria elatus Cischa magis ac magis in ecclesias *?) desaevit nec iam amplius ullam pati aut statuam sanctorum aut picturam poterat, nec (A) maje s uberským vojskem táhnůti. Přitáhli jsá Mo- bučský arcibiskup a Kolínský, hrabie Rýnský, Saská kniežata, margkrabie Brambarský, a mnozie z Němec biskupové pomoc nemalů poslali. Ti se položili u Žatče; ale přeohrazeného města dobýti nemohli, Než hubili všndy okolo pole. A trvalo obleženie až do svatého Havla a tepruv se hnulo vojsko, kdy£ Sigmund k uloZenému dni neptitáhl. On sebrav z Uhrao, Rakušan a Moravanuo vojsko při hodu Narozenie Páně do Čech vtrhli a dobyv některých měst, Horníky skrze dánie přijal. Ale když naň táhl Žižka, ačkoli slepý, boje se a strachuje, mnohé z svých drábuo potrativ a škodu mnohú vzav utekl; prvé však Kutnú vypálil, kteráž Táboři pro střie- brné doly opaskem Antikristovým jmenovali. Žižka celý den za ciesařem táhna veliků utíkajíciech lúpeží zbohacen jest a města Německého Brodu mocí dobyv, vypálil. Kteréž potom za čtrnácte jednak dní bez obyvatele zuostalo. Ciesař řeku přes most přejel. Pipo Florenský, kterýž jízdných XV tisícuo z Uher vedl, přes led cestu měl. Kterýžto množstvie těž- kostí prolomen jsa, mnoho lidu do hlubin pojal. Tím vítězstvím pozdvižen jsa Žižka, viece a viece kostely hubil; aniž již více kterého neb obrazu neb malovánie snášeti mohl. Kterýžto starodávním oby- čejem kněžským odín jsa rouchem, mši slúžil. Pro kterúžto věc větší nepřátelstvíe mezi ním a pány (B) bok od východu slance s Uhry na Čechy vtrhl. Při- jeli Mohuéskf arcibiskup, hrabě paláce Rýnu, knížata Sasítská, markrabie Brandoburskj a mnozí z Némec biskupové a jiní své poslali a vypravili. Stany roz- bili u Zatée, velmé ohrazeného města; dobfti ho nemoZechu. Pobhubeno v&udy vuokol pole a role. Ustaveno bylo obležení až do svatého Havla a tehdy roztrženo, když Zigmund k určitému dni se nepo- stavil. Ale on zbera z Uber, z Rakús, z Moravy voj- sko, k hodu Božího narození, do Čech vtrhl a ně- koliko městeček mocí vzal, Horáky Kutnenské skrze poddání přijal. Ale když neň vpadl Žižka, ačkoli slepý, tehda bojezlivý a třeslivý, mnohé z svých zbité ztrativ šlechtice a zbyv překážek, utekl jest, avšak prvé Horu vypálil, kterúž Táboři pro stříbrné báně antikristovm opaskem neb měšcem nazývali. Žižka cestů dne jednoho císaře honil, veliká utíkajících kořistí obohatěl jest a město Brod, kterýž Němeč- ský slove, mocí vzem vypálil. Kteréž potom jakžto čtrnádct let bez obyvatele zóstalo. Císař řekú Ihlavů most přejeda zapustil, Pipa Florentský, kterýžto jízdných na tu výpravu patnadct tisíc z Uher vedl, přes led cestu měl, kterýž množstvím lidu roztrhaje se, mnohé smrtedlné do hlbokosti vtrhl. Tímto vítěz- stvím vyzdvihl se Žižka a více a více protiv říši prchal a protiv kostelóm; aniž již více kterého trpěti anebo slúpu anebo obrazu svatých aneb malování chtějíše neb možíše, ani aby trpěn byl, mněl, ten, kterýž by starým a prvním obyčejem v kněžském rúše oblečen jsa. věc božskúů posvécoval. Pro kte- **) slova oppidum nemá 3. — *') XV milia nemá 2. — **) ecclesiam 8.
Strana 154
154 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 12 tolerandum esse putabat, qui prisco more sacerdotalibus indutus vestibus rem divinam conficeret, ob quam rem maiores quam prius inter eum et regni proceres inimicitiae obortae. Consules vero Pragenses insolentiam Johannis, apostatae Premonstratensis, iniquo ferentes animo, eum in praetorium vocavere et novem simul scelerum principes, tanquam de republica cum iis aliquid acturi essent, intromissosque statim gladio percussere et, quasi nihil actum esset, pacatam civi- tatem arbitrati domos quisque suas petierunt. Sed ministri parum cauti, dum atrium aqua pro- luunt, cruorem interemptorum per aquae ductum in forum transmisere.43) Eo viso non latuit populum res gesta; tumultus e vestigio factus, expugnatum armis praetorium, XI primarii cives, qui rei autores putabantur, occisi, collegium Caroli direptum et nobilis bibliotheca disiecta. Mulieres, quae Johannem monachum veluti divinum habebant, caput eius intercipientes pluribus diebus ulu- lantes per urbis ecclesias circumtulerunt, beatum vociferantes, sanctum et deo plenum virum, qui pro veritate et patrum traditionibus occubuisset, contra vero nefarios, sacrilegos, deo atque homi- nibus odibiles, qui sacro et optimo sacerdoti manus iniecissent. Postremo inter sacras reliquias aromatibus conditum servari Johannis caput obtinuere. Per idem tempus castellum Purgellinum, in quo parvum erat Sigismundi praesidium et quo multi Pragenses rectae fidei cultores cum liberis et uxoribus confugerant, per incuriam arsit. Qui (A) zemskými vznikla. Konšelé pak pražští, když své- (B) růžto věc větší nežli prvé mezi ním a pány krá- lovství nepřízně vznikly jsů. volnost Jana, mnicha premonstratenského, odporně nesli, jeho na rathůz povolali a s ním spolu devět A konšelé Pražščí neslušnost Jana mnicha ústupce nerovným snášeje úmyslem, jeho na rathauz té roty puovodno, jako by o obecném dobrém něco povolachu a devět spůlem všeho zlého vůdcí, jakžto s nimi měli, pustivše je hned stínali a, jako by nic by s nimi nětco o obecním dobrém jednati měli; a učiňeno nebylo, nadějíce se, že jest město pokojné, vpustivše je, hned jich mečem zbichu, a jakžto by do domu svého se vrátili. Ale katané neopatrní, se nic nestalo, domnívaje se, že by upokojeno město když dvnor vodů myli, krev stínaných struhú na rynk vypustili. To vida lid, nebyla ho tajna věc bylo, každý se do domu svého bral. Ale služebníci dálá. Hluk hned učiňen jest, a dobyvše mocie rat- málo opatrní, když síň vodú oplákali, krev zbitých po žlebcích na trh pustili. Ta když vidína, nezatajila hůzu, jedenácte prvních konšelno, kteříž pnovodové se před lidmi věc učiňená. Pohrom hned učiňen, té věci domníváni byli, zmordováno. Kolej Karlova dobýván rathauz a dobyt oděním. Jedenáct předních zebrána a znamenitá librář zrušena a knichy vý- měščenův, kteříž téj věci vůdce domníváni jsú, zbiti borné rozebrány. Židé také zebráni jsú. Ženy, kte- réžto Jana mnicha jako za svatého měly, hlavu jeho jsú. Škola vysoká Karlova pobořena a ušlechtilá kníh skrýše rozmetána. Ženy, kteréž Jana mnicha jakžto pochytivše, za mnoho dní kvílíce a smutně naříka- božského měly, hlavu jeho mezi se vzemše, za mnohé jíce po kosteliech a po městě nosili, blahoslaveným dni naříkajíc po městských kosteléch vnokol nosichu, nazývajíce, svatým a ducha božieho plným mužem, blahoslaveného vyvolávajíc, svatého a Bohem plného kterýž by pro pravdu a ustanovenie otcno svatých mužě, kterýž pro pravdu a otcův ustavení zhynul; umřel. Zase pak svatourážcemi nepravými a lidem a zase neslušníky, svatokrátce (sic) Bohu i lidem nemilými pravili, kteříž by na svatého a výborného nenávistné, kteříž na svatého a najlepšieho mužě muže ruce uvrhli. Potom mezi jiné svátosti vonnými ruce vmetali; najposléz mezi svatými svátostmi dra- věcmi ozdobenů Janovu hlavu položili. Když se ty hými vóněmi opravenú schovánu býti Janovu hlavu obdržěli. Tím časem Hrádek Purgel, na nemžto malá bíše Zigmundova posada a naňž se Pražené mnozí, pravéj víry ctitelé, s dítkami a s ženami bychu utekli, skrz netbalivost jest vyhořel. Kteříž byli zóstali před 41) transmiserunt.
154 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 12 tolerandum esse putabat, qui prisco more sacerdotalibus indutus vestibus rem divinam conficeret, ob quam rem maiores quam prius inter eum et regni proceres inimicitiae obortae. Consules vero Pragenses insolentiam Johannis, apostatae Premonstratensis, iniquo ferentes animo, eum in praetorium vocavere et novem simul scelerum principes, tanquam de republica cum iis aliquid acturi essent, intromissosque statim gladio percussere et, quasi nihil actum esset, pacatam civi- tatem arbitrati domos quisque suas petierunt. Sed ministri parum cauti, dum atrium aqua pro- luunt, cruorem interemptorum per aquae ductum in forum transmisere.43) Eo viso non latuit populum res gesta; tumultus e vestigio factus, expugnatum armis praetorium, XI primarii cives, qui rei autores putabantur, occisi, collegium Caroli direptum et nobilis bibliotheca disiecta. Mulieres, quae Johannem monachum veluti divinum habebant, caput eius intercipientes pluribus diebus ulu- lantes per urbis ecclesias circumtulerunt, beatum vociferantes, sanctum et deo plenum virum, qui pro veritate et patrum traditionibus occubuisset, contra vero nefarios, sacrilegos, deo atque homi- nibus odibiles, qui sacro et optimo sacerdoti manus iniecissent. Postremo inter sacras reliquias aromatibus conditum servari Johannis caput obtinuere. Per idem tempus castellum Purgellinum, in quo parvum erat Sigismundi praesidium et quo multi Pragenses rectae fidei cultores cum liberis et uxoribus confugerant, per incuriam arsit. Qui (A) zemskými vznikla. Konšelé pak pražští, když své- (B) růžto věc větší nežli prvé mezi ním a pány krá- lovství nepřízně vznikly jsů. volnost Jana, mnicha premonstratenského, odporně nesli, jeho na rathůz povolali a s ním spolu devět A konšelé Pražščí neslušnost Jana mnicha ústupce nerovným snášeje úmyslem, jeho na rathauz té roty puovodno, jako by o obecném dobrém něco povolachu a devět spůlem všeho zlého vůdcí, jakžto s nimi měli, pustivše je hned stínali a, jako by nic by s nimi nětco o obecním dobrém jednati měli; a učiňeno nebylo, nadějíce se, že jest město pokojné, vpustivše je, hned jich mečem zbichu, a jakžto by do domu svého se vrátili. Ale katané neopatrní, se nic nestalo, domnívaje se, že by upokojeno město když dvnor vodů myli, krev stínaných struhú na rynk vypustili. To vida lid, nebyla ho tajna věc bylo, každý se do domu svého bral. Ale služebníci dálá. Hluk hned učiňen jest, a dobyvše mocie rat- málo opatrní, když síň vodú oplákali, krev zbitých po žlebcích na trh pustili. Ta když vidína, nezatajila hůzu, jedenácte prvních konšelno, kteříž pnovodové se před lidmi věc učiňená. Pohrom hned učiňen, té věci domníváni byli, zmordováno. Kolej Karlova dobýván rathauz a dobyt oděním. Jedenáct předních zebrána a znamenitá librář zrušena a knichy vý- měščenův, kteříž téj věci vůdce domníváni jsú, zbiti borné rozebrány. Židé také zebráni jsú. Ženy, kte- réžto Jana mnicha jako za svatého měly, hlavu jeho jsú. Škola vysoká Karlova pobořena a ušlechtilá kníh skrýše rozmetána. Ženy, kteréž Jana mnicha jakžto pochytivše, za mnoho dní kvílíce a smutně naříka- božského měly, hlavu jeho mezi se vzemše, za mnohé jíce po kosteliech a po městě nosili, blahoslaveným dni naříkajíc po městských kosteléch vnokol nosichu, nazývajíce, svatým a ducha božieho plným mužem, blahoslaveného vyvolávajíc, svatého a Bohem plného kterýž by pro pravdu a ustanovenie otcno svatých mužě, kterýž pro pravdu a otcův ustavení zhynul; umřel. Zase pak svatourážcemi nepravými a lidem a zase neslušníky, svatokrátce (sic) Bohu i lidem nemilými pravili, kteříž by na svatého a výborného nenávistné, kteříž na svatého a najlepšieho mužě muže ruce uvrhli. Potom mezi jiné svátosti vonnými ruce vmetali; najposléz mezi svatými svátostmi dra- věcmi ozdobenů Janovu hlavu položili. Když se ty hými vóněmi opravenú schovánu býti Janovu hlavu obdržěli. Tím časem Hrádek Purgel, na nemžto malá bíše Zigmundova posada a naňž se Pražené mnozí, pravéj víry ctitelé, s dítkami a s ženami bychu utekli, skrz netbalivost jest vyhořel. Kteříž byli zóstali před 41) transmiserunt.
Strana 155
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 155 superfuerunt incendio, Pelçinam se contulere. His actis nonnulli Bohemorum reguli et consulatus 14m Pragensis legatos ad Vitoldum, Lutuaniae“1) ducem, misere eumque sibi regem asciverunt adversante Zischa eiusque factione, qui liberis hominibus regem habendum esse negabat et eum potissime, qui gentium ritu viveret. Vitoldus Sigismundum 45) Coributi 46) cum duobus milibus equitum in Bo- hemiam misit, qui apud Pragenses magnis exceptus honoribus, civitatem brevi ad meliorem formam redegit, nobilibus et qui vivere quiete vellent blandus atque amicus, in insidiosos et facinorosos asperrimus "7) vindex. In huius adventu munitissimum castellum in monte situm oppugnare placuit, quod Lapidem Caroli vocant. Hic Sigismundus IIII“ centurias militum praesidio liquerat. Castra tribus locis posita sunt. Obsidio sex ducta mensibus, neque die neque noctu omissa oppugnatio. Quinque ba- listae maiores ingentia saxa per omnes horas intra moenia iactaverunt, vasa circiter duo milia cadaveribus et humano purgamine48) plena in hostes emissa tantum miseris obsessis fetorem attulere, ut omnibus infecti dentes aut deciderent aut nutarent. Tolleraverunt tamen forti animo et in hyemem usque protraxere certamen accepto clam ex Praga medicamento, quo dentes con- tineri possent. Fons erat extra moenia in medio praeruptae rupis, unde aquam oppidani neces- sariam hauriebant, et turris desuper vetusta, quae tueretur aquantes. Hanc Pragenses diruere (A) věci dály, mnozie čeští páni a konšelé pražští ora- (B) ohňem, do Plzně se brali. Když se ty věci dály, tory k Vitoltovi, Litvanskému knížeti, poslali a toho něteří češčí králíkové a radda pražská posly k Vi- sobě za krále volili s odpíráním Žižky a jeho vojska. teldovi, Litevskému vévodě, poslali a jeho sobě krále Kterýžto svobodným lidem krále mieti odpíral a toho pozvachu, jemuž se Žižka s svů spiklú rotu protivil, zvláště, kterýž by pohanským řádem živ byl. Vitolt kterýž svobodným lidem krále míti odpieral a toho Sigmunda Koributa se dvěma tisíci jízdných do Čech zvlášče, kterýž by pohanským obyčejem živ byl. Vi- poslal. Kterýžto od Pražan s veliků poctivostí přijat told Zigmunda Korybuta se dvěma tisícmi jízdných jsa, města brzo k lepšiemu spuosobu obrátil, pánóm do Čech poslal, kterýž u Pražan s veliků ctí přijat, a, kteříž by pokojně živi býti chtěli, přívětivý a město krátce k lepšímu spůsobu přivedl, šlechticóm, přátelský jsa, nepokojným a nešlechetným přeukrutný a kteříž by pokojně živi býti chtěli, lahodný a pří- mstitel. Při jeho přijetí přeohrazeného zámku na znivý, ale proti lstivým a zlobivým velmě ostrý hoře postaveného dobývati se zdálo, kterýž Karl- mstitel. štýnem jmenují, kdežto Sigmund čtyř set žoldnéřno V toho příchodu velmě tvrdý hrádek na hoře nechal. Vojska na třech miestech se položila, oble- ustavený zlíbilo se oblehnůti, kterýž Karštajnem na- ženie šest měsícno trvalo, ani v noci ani ve dne zývali. Na tom Zigmund císař čtyry sta rytieřského opušťeno dobývánie. Pět děl velikých náramné skalé lidu k obraně byl pozóstavil. Vojska na třech mí- každů hodinu na zámek házelo. Suduo na dva tisiece stech položena byla, obležení a dobývka za šest mrchy a lidských lajn plných mezi všecky vmeta- měsícuov vedena; ani ve dne ani v noci opuščeno ných tak veliký biedným obleženým smrad učinily, dobývání. Pět prakův větších veliké kamení na každú že všem obleženým zuby neb vypadaly neb se vi- hodinu do hradu metalo, bečic okolo dvů tisíc mrchy klaly. Snesli jsú však silným srdcem a až do zimy a člověčího zbytku plných na nepřátely vmetáno; prodlili bojem, přijavše tajně z Prahy lékařstvie, toliko bídným obleženým smrad přinesly, tak že kterýmž by zubové zdrženi býti mohli. Studnice všem nakaženým zuby anebo vypadaly, anebo se vi- byla v předhradí prostřed skály, z kteréž vodu oble- klaly. To však udatně snášeli a až do zimy prove- žení k potřebám vážili, a věže svrchu stará, s kteréž dechu bojování, vzem tajně z Prahy lékařství, jímž by zubové mohli se držeti. Studně byla vně ze zdí pro- střed dolu zdviženéj skály, odkudž vodu osadní brali potřebnů, a veže svrchu stará, kteráž by bránila po **) Littuanie 2; Lutuaniae 3. — “5) Sigismundi 3. — “) Corributi 2. — "7) insidiosos asperimus et facinorosus 3.— "5) excremento 3.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 155 superfuerunt incendio, Pelçinam se contulere. His actis nonnulli Bohemorum reguli et consulatus 14m Pragensis legatos ad Vitoldum, Lutuaniae“1) ducem, misere eumque sibi regem asciverunt adversante Zischa eiusque factione, qui liberis hominibus regem habendum esse negabat et eum potissime, qui gentium ritu viveret. Vitoldus Sigismundum 45) Coributi 46) cum duobus milibus equitum in Bo- hemiam misit, qui apud Pragenses magnis exceptus honoribus, civitatem brevi ad meliorem formam redegit, nobilibus et qui vivere quiete vellent blandus atque amicus, in insidiosos et facinorosos asperrimus "7) vindex. In huius adventu munitissimum castellum in monte situm oppugnare placuit, quod Lapidem Caroli vocant. Hic Sigismundus IIII“ centurias militum praesidio liquerat. Castra tribus locis posita sunt. Obsidio sex ducta mensibus, neque die neque noctu omissa oppugnatio. Quinque ba- listae maiores ingentia saxa per omnes horas intra moenia iactaverunt, vasa circiter duo milia cadaveribus et humano purgamine48) plena in hostes emissa tantum miseris obsessis fetorem attulere, ut omnibus infecti dentes aut deciderent aut nutarent. Tolleraverunt tamen forti animo et in hyemem usque protraxere certamen accepto clam ex Praga medicamento, quo dentes con- tineri possent. Fons erat extra moenia in medio praeruptae rupis, unde aquam oppidani neces- sariam hauriebant, et turris desuper vetusta, quae tueretur aquantes. Hanc Pragenses diruere (A) věci dály, mnozie čeští páni a konšelé pražští ora- (B) ohňem, do Plzně se brali. Když se ty věci dály, tory k Vitoltovi, Litvanskému knížeti, poslali a toho něteří češčí králíkové a radda pražská posly k Vi- sobě za krále volili s odpíráním Žižky a jeho vojska. teldovi, Litevskému vévodě, poslali a jeho sobě krále Kterýžto svobodným lidem krále mieti odpíral a toho pozvachu, jemuž se Žižka s svů spiklú rotu protivil, zvláště, kterýž by pohanským řádem živ byl. Vitolt kterýž svobodným lidem krále míti odpieral a toho Sigmunda Koributa se dvěma tisíci jízdných do Čech zvlášče, kterýž by pohanským obyčejem živ byl. Vi- poslal. Kterýžto od Pražan s veliků poctivostí přijat told Zigmunda Korybuta se dvěma tisícmi jízdných jsa, města brzo k lepšiemu spuosobu obrátil, pánóm do Čech poslal, kterýž u Pražan s veliků ctí přijat, a, kteříž by pokojně živi býti chtěli, přívětivý a město krátce k lepšímu spůsobu přivedl, šlechticóm, přátelský jsa, nepokojným a nešlechetným přeukrutný a kteříž by pokojně živi býti chtěli, lahodný a pří- mstitel. Při jeho přijetí přeohrazeného zámku na znivý, ale proti lstivým a zlobivým velmě ostrý hoře postaveného dobývati se zdálo, kterýž Karl- mstitel. štýnem jmenují, kdežto Sigmund čtyř set žoldnéřno V toho příchodu velmě tvrdý hrádek na hoře nechal. Vojska na třech miestech se položila, oble- ustavený zlíbilo se oblehnůti, kterýž Karštajnem na- ženie šest měsícno trvalo, ani v noci ani ve dne zývali. Na tom Zigmund císař čtyry sta rytieřského opušťeno dobývánie. Pět děl velikých náramné skalé lidu k obraně byl pozóstavil. Vojska na třech mí- každů hodinu na zámek házelo. Suduo na dva tisiece stech položena byla, obležení a dobývka za šest mrchy a lidských lajn plných mezi všecky vmeta- měsícuov vedena; ani ve dne ani v noci opuščeno ných tak veliký biedným obleženým smrad učinily, dobývání. Pět prakův větších veliké kamení na každú že všem obleženým zuby neb vypadaly neb se vi- hodinu do hradu metalo, bečic okolo dvů tisíc mrchy klaly. Snesli jsú však silným srdcem a až do zimy a člověčího zbytku plných na nepřátely vmetáno; prodlili bojem, přijavše tajně z Prahy lékařstvie, toliko bídným obleženým smrad přinesly, tak že kterýmž by zubové zdrženi býti mohli. Studnice všem nakaženým zuby anebo vypadaly, anebo se vi- byla v předhradí prostřed skály, z kteréž vodu oble- klaly. To však udatně snášeli a až do zimy prove- žení k potřebám vážili, a věže svrchu stará, s kteréž dechu bojování, vzem tajně z Prahy lékařství, jímž by zubové mohli se držeti. Studně byla vně ze zdí pro- střed dolu zdviženéj skály, odkudž vodu osadní brali potřebnů, a veže svrchu stará, kteráž by bránila po **) Littuanie 2; Lutuaniae 3. — “5) Sigismundi 3. — “) Corributi 2. — "7) insidiosos asperimus et facinorosus 3.— "5) excremento 3.
Strana 156
142 156 ENEASE SYLVIA KRONIKA CESKA. machinis conabantur. Fama est, in potestatem obsessorum primarium quendam inter Pragenses civem casu factum eumque in turris culmine deligatum dato per irrisionem in manu flabello, quo lapides balista missos quasi muscas abigeret. Parsuros quippe concivi suo Pragenses arbitrabantur. Ilos nulla misericordia flexos saxa ingentia quam plurima proiecisse. Hominem vero, cum diem integram iptactus perseverasset, hostium magis misericordia quam suorum civium humanitate servatum. Interea Fridericum seniorem Brandeburgensem principem magnis copiis Bohemiam ingressum longe lateque praedas agentem Pragenses ab obsidione discedere compulisse; Vitoldum vero rogatu Vladislai, Poloniae regis, qui cum Sigismundo caesare in finibus Hungariae convenerat, patruelem suum Coributum ex Bohemia revocasse. Putavit ea re Sigismundus haereticos externis auxiliis destitutos mox imperata facturos, sed longe deceptus est, nam illi magis ac magis insolescentes subactis intra regni fines catholicae fidei cultoribus exercitum extra Bohemiam duxere, vicinas alte gentes populati. Ferunt Cischam in Austriam profectum, cum agrestes armenta quaeque navibus in insulam Danubii transportassent, vitulos suesque nonnullos, per ne[gli]gentiam in villis dimissos, ad ripam fluminis tam diu deverberasse, donec pecus insulam depascens*?) mugitum grunitumque audiens desiderio similis animantis fluvium transnatavit, eoque modo magnam praedam abactam. (A) bráňení byli, kteříž po vodu chodili. Tu Pražané praky a děly zbořiti usilovali, Pověst jest, že jeden z prvních měšťan pražských náhodúů přišel v moc obležených, kterýžto na vrchu věže byl přivázín na posméch s vohánkd, kterüZ by kamenie z děl pu&tené jakZto müchy odhánél. Zajisté domnívali se, že by Pražané spolumé&ténínu svému odpustili. Oni pak žádným milosrdenstvím nejsúce hnuti, koule veliké a hrubé vypůúštěli. Člověk pak ten, když den celý bez úrazu trval, více milosrdenstvím nepřátel nežli měšťan jeho lítostí zachován jest. V tom pak Fridrich, Bramburské kníže, s velikým vojskem do Čech vtrhl m daleko i široko zemi hubil; Pražany od obleženie odtrhnáti přinotil. Ale Vitolt prosbü Vladislava, polského krále, kterýž se s Sigmundem ciesařem na pomezie uherském sšel. strýce svého Korybuta z Čech obrátil. Nadál se Sigmund, že tu vice Cechové od ciziech pomocie opuiteni jsúce, hned jeho rozkázánie učiní. Ale velmě zklamán jest. Neb oni vice a vice zpúru veddce, podmanivie římské strany obyvatele, vojsko ven z země vedli, aby okolní národy daleko hubili. Praví, že Žižka do Rakds táhna, když sedláci stáda některá na lodi na vostrov přeplavili a telat i sviní některých skrze nepilnost ve vsech nechali, ty na bfehu tak dlüho &kádlil, dokudz by stádo na vostrovó se pasa beécenie a kvi- 4) Misto iusulam depascens md 2 in insula. (B) vodu choditi. Tu PraZané poboriti z dél chtfchu. Řeč jest, že by v moc obležených jeden muž hlavní z Pražáků měščenín příbodú byl učiňen a na vrchu téj veže uvázán, a dána jemu v ruku oháňka na posměcb, aby jí kule a kamení z děl vystřelené jako můúchy zaháněl; nebo domníváchu se, že by Pražené svému měščenínu měli odpustiti. Ale Pražené žádnů milostí nejsa hnoti, kamení veliké mnohé metali jsúá. Když ten muž celý den bez úrazu setrval, více nepřátel- skú milostí než svých měščenův slitováním zachován jest. Mezitím Fridrich starší, Brandeburgenské kníže, s velikým vojskem do Čech vtrhl a zdéli i zšíři ve- liky lúpež činil, a ten Pražáky, aby od obležení odtrhli, přinutil, Ale Vitold prosbú Vladislava, Pol- ského krále, kterýž s Zigmundem císařem na mezech uherských bíše se sjel, strýčence svého Korybuta z Čech zase vyvolal jest. Domníval se Zigmund císař tů věcí kacíře od cizích pomocí opuščené hned k svému rozkázání, aby tak učinili, přivésti, ale da- leko oklamán jest; neb oni víc a vic nekázníce podrobiv věrné víry obecnéj křesťany, kteříž v kraji- nách království byli, vojska ven z Čech sú vyvedli široce okolní národy popleňujíc. Praví, že, když Žižka do Rakús táhl, když sedláci skot všelijaký na lodech na ostrov Dunaje přeplavili a přenesli, telata, býky a svině mnohé, kteréž byli obmeškáním ve vsech pozuostavili, on okolo bfehu Dunaje tak dlüho jich proháněl a bil, až skot, kterýž se na ostrově pásl, slyše tohoto fvaní, kvik a chrochtánf,
142 156 ENEASE SYLVIA KRONIKA CESKA. machinis conabantur. Fama est, in potestatem obsessorum primarium quendam inter Pragenses civem casu factum eumque in turris culmine deligatum dato per irrisionem in manu flabello, quo lapides balista missos quasi muscas abigeret. Parsuros quippe concivi suo Pragenses arbitrabantur. Ilos nulla misericordia flexos saxa ingentia quam plurima proiecisse. Hominem vero, cum diem integram iptactus perseverasset, hostium magis misericordia quam suorum civium humanitate servatum. Interea Fridericum seniorem Brandeburgensem principem magnis copiis Bohemiam ingressum longe lateque praedas agentem Pragenses ab obsidione discedere compulisse; Vitoldum vero rogatu Vladislai, Poloniae regis, qui cum Sigismundo caesare in finibus Hungariae convenerat, patruelem suum Coributum ex Bohemia revocasse. Putavit ea re Sigismundus haereticos externis auxiliis destitutos mox imperata facturos, sed longe deceptus est, nam illi magis ac magis insolescentes subactis intra regni fines catholicae fidei cultoribus exercitum extra Bohemiam duxere, vicinas alte gentes populati. Ferunt Cischam in Austriam profectum, cum agrestes armenta quaeque navibus in insulam Danubii transportassent, vitulos suesque nonnullos, per ne[gli]gentiam in villis dimissos, ad ripam fluminis tam diu deverberasse, donec pecus insulam depascens*?) mugitum grunitumque audiens desiderio similis animantis fluvium transnatavit, eoque modo magnam praedam abactam. (A) bráňení byli, kteříž po vodu chodili. Tu Pražané praky a děly zbořiti usilovali, Pověst jest, že jeden z prvních měšťan pražských náhodúů přišel v moc obležených, kterýžto na vrchu věže byl přivázín na posméch s vohánkd, kterüZ by kamenie z děl pu&tené jakZto müchy odhánél. Zajisté domnívali se, že by Pražané spolumé&ténínu svému odpustili. Oni pak žádným milosrdenstvím nejsúce hnuti, koule veliké a hrubé vypůúštěli. Člověk pak ten, když den celý bez úrazu trval, více milosrdenstvím nepřátel nežli měšťan jeho lítostí zachován jest. V tom pak Fridrich, Bramburské kníže, s velikým vojskem do Čech vtrhl m daleko i široko zemi hubil; Pražany od obleženie odtrhnáti přinotil. Ale Vitolt prosbü Vladislava, polského krále, kterýž se s Sigmundem ciesařem na pomezie uherském sšel. strýce svého Korybuta z Čech obrátil. Nadál se Sigmund, že tu vice Cechové od ciziech pomocie opuiteni jsúce, hned jeho rozkázánie učiní. Ale velmě zklamán jest. Neb oni vice a vice zpúru veddce, podmanivie římské strany obyvatele, vojsko ven z země vedli, aby okolní národy daleko hubili. Praví, že Žižka do Rakds táhna, když sedláci stáda některá na lodi na vostrov přeplavili a telat i sviní některých skrze nepilnost ve vsech nechali, ty na bfehu tak dlüho &kádlil, dokudz by stádo na vostrovó se pasa beécenie a kvi- 4) Misto iusulam depascens md 2 in insula. (B) vodu choditi. Tu PraZané poboriti z dél chtfchu. Řeč jest, že by v moc obležených jeden muž hlavní z Pražáků měščenín příbodú byl učiňen a na vrchu téj veže uvázán, a dána jemu v ruku oháňka na posměcb, aby jí kule a kamení z děl vystřelené jako můúchy zaháněl; nebo domníváchu se, že by Pražené svému měščenínu měli odpustiti. Ale Pražené žádnů milostí nejsa hnoti, kamení veliké mnohé metali jsúá. Když ten muž celý den bez úrazu setrval, více nepřátel- skú milostí než svých měščenův slitováním zachován jest. Mezitím Fridrich starší, Brandeburgenské kníže, s velikým vojskem do Čech vtrhl a zdéli i zšíři ve- liky lúpež činil, a ten Pražáky, aby od obležení odtrhli, přinutil, Ale Vitold prosbú Vladislava, Pol- ského krále, kterýž s Zigmundem císařem na mezech uherských bíše se sjel, strýčence svého Korybuta z Čech zase vyvolal jest. Domníval se Zigmund císař tů věcí kacíře od cizích pomocí opuščené hned k svému rozkázání, aby tak učinili, přivésti, ale da- leko oklamán jest; neb oni víc a vic nekázníce podrobiv věrné víry obecnéj křesťany, kteříž v kraji- nách království byli, vojska ven z Čech sú vyvedli široce okolní národy popleňujíc. Praví, že, když Žižka do Rakús táhl, když sedláci skot všelijaký na lodech na ostrov Dunaje přeplavili a přenesli, telata, býky a svině mnohé, kteréž byli obmeškáním ve vsech pozuostavili, on okolo bfehu Dunaje tak dlüho jich proháněl a bil, až skot, kterýž se na ostrově pásl, slyše tohoto fvaní, kvik a chrochtánf,
Strana 157
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 157 Per idem tempus Sigismundus imperator Alberto, duci Austriae, genero suo, Moraviam, ne defen- 1123 sore careret, dono dedit, quamvis iam plerique illius provinciae proceres ad Hussitarum insaniam defecissent. Eodem quoque tempore Ericus, rex Daciae, et infans Petrus, regis Portugalliae germanus, Jacobi, cardinalis sancti Eustachii, excellentis et clarissimi viri, pater, imperatorem accedentes ambo rei militaris peritissimi exercitum eius et copiis et auxiliis auxere. Ob quam rem castra ad Lutemburgium, 50) Moraviae oppidum, Hussitarum peste infectum, statim posita. Eques apud Pragenses Johannes cognomento Aqua satis opulentus fuit et inter suos cives autoritate preditus. Is sororis filium nomine Procopium, cum sobole careret, in suum adoptavit eumque grandiusculum ad Galliam, Hispaniam, Italiam et denique Hierosolimam secum adduxit. Reversus in presbiterium ordinari curavit, qui surgente in patria Hussitarum novitate Zischae adhaesit et, cum esset robustus et manu promptus nulliusque fugax laboris, magno loco apud eum habitus primos ductavit ordines, malus malo aptissimus. Hic est ille Procopius, qui postea ob res fortiter gestas Magni cognomen obtinuit. Huic provincia Moravia commissa est et Lutem- (A) čenie slyše, žádostí podobných hovad přes řeku (B) žádost maje k sobě podobnéj zvěři, přes řeku pře- nepřeplynulo. A tiem obyčejem veliků lúpež odjal. plynul a tím obyčejem mnohý lúpež vzal a zahnal. V tom času Zigmund císař Albrechtovi, Raků- Toho času Sigmund ciesař Albrechtovi, knížeti ra- skému vévodě, zeti svému. Moravsků zemi, aby bez kůzskému, zeti svému, Moravu, aby obranci ne ne- obranitele nebyla, darem dal, ačkoli již mnozí téj jměla, darem dal, ač by již mnozie té vlasti páni k české straně přistúpili. Toho také času Ericius, země páni k husovskéj bláznivosti byli ustupili. Také tím časem Erich, král Dácký, a nemluvný Petr, král Dáčský, a Infans Petr, krále portugalského če- ledín, bratr Jakuba kardinala, svatého Eustacha, krále Portugalského bratr, Jakuba kardinala, sva- tého Eustachiuše, vyvýšeného a velmi jasného muže znamenitého a vzáctného muže, k ciesaři přistúpivše, otec, přistupivši k císaři, oba v rytieřském běhu oba v věcech válečných předospělí, vojsko jeho i lidem velmě umělá, vojsko jeho svými vojenskými potře- i pomocmi rozmnožili. Pro kterúžto věc k Kromě- bami a pomocemi (sic) velmě přispořili. A protož říži, Moravskému městu, s Čechy smyslíciemu, hned vojska u Luntburku, to jest u Břeclavě, moravského přitrhli a v obležení tři měsíce trvali. Rytieř mezi Pražany byl, přijmím Voda, dosti bohatý a mezi městečka, již předtím husovskú šelmú nakaženého, hned sú položili. Obležení za tři měsíce tu vedeno. svými měšťany vzáctný. Ten sestry své syna, jménem Panoše u Pražan Jan, příjmím Voda, dosti bo- Prokopa, nemaje plodu, za svého vzal a toho ma- hatý byl a mezi svými měščany mocí podařen. Ten lého do Francké země, Hispanské, Vlaské a potom do Jeruzalema s sebú vedl a vrátiv se jeho na kněž- sestry svéj syna, jménem Prokopa, když jest dětí neměl, za svého syna zalíbil a přijal a toho, když stvie světiti kázal. Kterýžto když povstávala česká jest málo podrostl, do Gallie, do Ispanské země strana, Žižky se přidržel. A když byl silný, ruky hotové a před nižádnů prací neutíkajície, velmě od i do Vlach, nébrž i do Jeruzaléma s sebú vedl, a ňeho vážen jsa, prvnie místo držal, zlý zlému vý- když se navrátil, aby na kněžství svěcen byl, po- borný. Toť jest ten Prokop, kterýž potom pro věci pílil. A ten, když v zemi povstala husovská novina, silně pósobené Velikého příjmí obdral. Tomu země Žižky se nádržel, a když jest byl udatný a rukú silný a hotový a žádnéj práce se neliknoval ani Moravská poručena jest a Kroměřížských bráňenie. utíkal, na velikém místě u neho jmín jest a první vodil šiky vojenské, zlý zlému velmi hotový a hodný. Tentoť jest ten Prokop, kterýž potom pro boje udatně páchané Velikého příjmí obdržel, že Veliký Prokop slul. Tomu země Moravská poručena a Bře- clavských retunk a obrana. Ten vzem nemalú moc 56) Lutemburgensium 3.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 157 Per idem tempus Sigismundus imperator Alberto, duci Austriae, genero suo, Moraviam, ne defen- 1123 sore careret, dono dedit, quamvis iam plerique illius provinciae proceres ad Hussitarum insaniam defecissent. Eodem quoque tempore Ericus, rex Daciae, et infans Petrus, regis Portugalliae germanus, Jacobi, cardinalis sancti Eustachii, excellentis et clarissimi viri, pater, imperatorem accedentes ambo rei militaris peritissimi exercitum eius et copiis et auxiliis auxere. Ob quam rem castra ad Lutemburgium, 50) Moraviae oppidum, Hussitarum peste infectum, statim posita. Eques apud Pragenses Johannes cognomento Aqua satis opulentus fuit et inter suos cives autoritate preditus. Is sororis filium nomine Procopium, cum sobole careret, in suum adoptavit eumque grandiusculum ad Galliam, Hispaniam, Italiam et denique Hierosolimam secum adduxit. Reversus in presbiterium ordinari curavit, qui surgente in patria Hussitarum novitate Zischae adhaesit et, cum esset robustus et manu promptus nulliusque fugax laboris, magno loco apud eum habitus primos ductavit ordines, malus malo aptissimus. Hic est ille Procopius, qui postea ob res fortiter gestas Magni cognomen obtinuit. Huic provincia Moravia commissa est et Lutem- (A) čenie slyše, žádostí podobných hovad přes řeku (B) žádost maje k sobě podobnéj zvěři, přes řeku pře- nepřeplynulo. A tiem obyčejem veliků lúpež odjal. plynul a tím obyčejem mnohý lúpež vzal a zahnal. V tom času Zigmund císař Albrechtovi, Raků- Toho času Sigmund ciesař Albrechtovi, knížeti ra- skému vévodě, zeti svému. Moravsků zemi, aby bez kůzskému, zeti svému, Moravu, aby obranci ne ne- obranitele nebyla, darem dal, ačkoli již mnozí téj jměla, darem dal, ač by již mnozie té vlasti páni k české straně přistúpili. Toho také času Ericius, země páni k husovskéj bláznivosti byli ustupili. Také tím časem Erich, král Dácký, a nemluvný Petr, král Dáčský, a Infans Petr, krále portugalského če- ledín, bratr Jakuba kardinala, svatého Eustacha, krále Portugalského bratr, Jakuba kardinala, sva- tého Eustachiuše, vyvýšeného a velmi jasného muže znamenitého a vzáctného muže, k ciesaři přistúpivše, otec, přistupivši k císaři, oba v rytieřském běhu oba v věcech válečných předospělí, vojsko jeho i lidem velmě umělá, vojsko jeho svými vojenskými potře- i pomocmi rozmnožili. Pro kterúžto věc k Kromě- bami a pomocemi (sic) velmě přispořili. A protož říži, Moravskému městu, s Čechy smyslíciemu, hned vojska u Luntburku, to jest u Břeclavě, moravského přitrhli a v obležení tři měsíce trvali. Rytieř mezi Pražany byl, přijmím Voda, dosti bohatý a mezi městečka, již předtím husovskú šelmú nakaženého, hned sú položili. Obležení za tři měsíce tu vedeno. svými měšťany vzáctný. Ten sestry své syna, jménem Panoše u Pražan Jan, příjmím Voda, dosti bo- Prokopa, nemaje plodu, za svého vzal a toho ma- hatý byl a mezi svými měščany mocí podařen. Ten lého do Francké země, Hispanské, Vlaské a potom do Jeruzalema s sebú vedl a vrátiv se jeho na kněž- sestry svéj syna, jménem Prokopa, když jest dětí neměl, za svého syna zalíbil a přijal a toho, když stvie světiti kázal. Kterýžto když povstávala česká jest málo podrostl, do Gallie, do Ispanské země strana, Žižky se přidržel. A když byl silný, ruky hotové a před nižádnů prací neutíkajície, velmě od i do Vlach, nébrž i do Jeruzaléma s sebú vedl, a ňeho vážen jsa, prvnie místo držal, zlý zlému vý- když se navrátil, aby na kněžství svěcen byl, po- borný. Toť jest ten Prokop, kterýž potom pro věci pílil. A ten, když v zemi povstala husovská novina, silně pósobené Velikého příjmí obdral. Tomu země Žižky se nádržel, a když jest byl udatný a rukú silný a hotový a žádnéj práce se neliknoval ani Moravská poručena jest a Kroměřížských bráňenie. utíkal, na velikém místě u neho jmín jest a první vodil šiky vojenské, zlý zlému velmi hotový a hodný. Tentoť jest ten Prokop, kterýž potom pro boje udatně páchané Velikého příjmí obdržel, že Veliký Prokop slul. Tomu země Moravská poručena a Bře- clavských retunk a obrana. Ten vzem nemalú moc 56) Lutemburgensium 3.
Strana 158
143 14% 158 ENEASE SYLVIA KRONIKA CESKA. burgensium defensio, qui non parva militum manu accepta, invitis obsidentibus commeatum in obsessum oppidum importavit irritamque Sigismundo fecit obsidionem. Dederat imperator marchio- nibus Misnensibus Pontem et, Auscam5!) super Albim 5?) fluvium, ut eas civitates praesidio tuerentur. Obsederunt Auscam Qischa simul et Pragenses. Fridericus, marchio Misnensis, pater eorum, qui modo provinciam regunt, et frater eius, langraphius Thurigiae,®3) collecto ex Saxonia, Thuringia, Misna et utraque Lusatia milite obsessis auxilium ferre statuerunt. Commissum est ante urbem proelium. Incerta diu victoria pependit, cum fortissimi utrinque caderent et nunc isti, nunc illi victi victoresque viderentur, ad extremum caeca caecum secuta penes hereticos fuit. Burgraphii Misnenses et Chirporgenses5*) et comites Glicenses multique nobiles in eo proelio ceciderunt. Ex quibus plaerique proiectis armis, flexis genibus frustra vitam supplices petierunt. Novem milia ea pugna ex?*) fidelibus caesa, AÁusca capta et funditus deleta. Elatus ea victoria Cischa insolentius in dies agere, ecclesias passim delere, si quae restabant,®®) sacerdotes, qui more maiorum sacra peragerent, crudeliter persequi, nobilibus infensus esse, civi- tatibus gravia imperare tributa; Pragensium, qui detrectarent 57) imperium, vicos ac villas incendere. Ob quas res Pragenses baronum auxilio freti adversus eum copias eduxere. Ille, cum se armis imparem animadverteret, ad Albim*5) usque profugit. Eratque paene comprehensus, nisi pater (A) Kteryżto nemalü silu drabstva pojav, retunk do obleženého města přinesl a daremné učinil Sigmun- dovo obleženie, Dal jest Sigmund margkrabím míšen- skÿm Most a Oustí nad Labem řekú, aby ta města osadili. Oblehli jst Ousti nad Labem řeků Žižka spolu s Pražany. Fridrich, margkrabie miešenský, otec těch, kteříž nynie vlast zpravují, a bratr jeho langkrabie durinskf sebrav z Sazskó zemé, Durinské, Miešenské a z obojí Lnžické vojsko, obleženým po- moc nésti umienili. Sešla se před městem bitva. Nejisté dláho vítézstvie viselo, je&to přesilní s obü stran padali a jednak oni, jednak tito pfemoZenfmi i vitéziteli vidini byli. Naposledy slepé slepého ná- sleduje: pti Zizkovi zuostalo. Purgkrabové mí&enit a hrabie Glicen&tie i mnozie z rytiefstva v tom boji padli. Z nichž mnozí pometavše zbroj, klekëe na kolena, darmo pokorně za život prosili. Devět tisfcno v té bitvě Némcuo zabito, Oustí dobyto a z grantu zkaženo. Pozdvižen jsa tiem vítězstvím Žižka, zpur- něji den ode dne činil, kostely všudy hubil, kteříž ostali, kněží římské strany ukrutně trápil, zemanóm škodu činil, městóm také daně ukládal, Pražan, kteříž odpírali jeho panovánie, předměstí a vsi pálil. Pro kteréžto věci Pražané pomoci panstva užívajíce proti ňemu vojensky vytáhli. On když se oděním nerovným poznal, až do Kostelce k Labi ušel. A byl (B) rytieřstva bez vnole ležáknov neb dobyvatelův spíži do obleženého městečka přinesl a tak neplatné dobývánie Zigmundovo učinil. Dal byl císař markra- bím Míšenským Most a Ústí nad Labem potokem, aby ta města posadú obránili. Obležechu Ústí [kousek překladu schází] Míšenský, těchto otec, kteříž nyní zemi spravují, a bratr jeho lankrabí Thorinský se- brav z Sas, Turingy i z Míšně i z obojie Luzatie rytieře, obleženým pomoc a& retunk dáti ulozichu. Stal se před městem boj. Nejisté vítězství visalo, když najsilnéjái s obd straná padali a nyní tito a nyní oni přemožení i vítězové se zdáli. Najposledy slepé vítězství slepému přálo a při kacířích zóstalo. Burgrafové Míšenščí a Chyporgenśći a hrabi Gli- cenščí a mnozí šlechtici v tom boji upadli sd, z nichżto mnozi odvrha oruží, klekše na kolena, darmo pokorně za život prosili. Devět tisíc v tom boji zbito, Üstí jest ujato a do gruntu shlazeno. Zveden v pýchu tím vítězstvím Žižka, nepodob- něji den ode dne činíše, kostely všudy boříše (ač ješče kteří byli), kněží, kteříž obyčejem starších mše svaté vedli, ukrutně trýzníše, šlechticóm víc než nepřítel bíše; městóm těžké dani ustano[vo]váše; Pražských, kteří oddalovali se jeho moci, městečka i vsi pálíše. Pro kteréžto příčiny Pražané pomoci pánův požívaje, protiv ňemu vojsky sú vyvedli. On když, že by jim roven oružím nebyl, znamenal, až k Labe jest postúpil a tu jednak jat bíše a byl by, *!) Auscham 2 a tak niże. — *') Albeam 2, — **) Thuringise 2, 8. — *) Chiporgenses 2. — **) nemś 8. — 56) rostaraverant 2. — **) delectarent 2, — **) Albeam 2 a tak niże.
143 14% 158 ENEASE SYLVIA KRONIKA CESKA. burgensium defensio, qui non parva militum manu accepta, invitis obsidentibus commeatum in obsessum oppidum importavit irritamque Sigismundo fecit obsidionem. Dederat imperator marchio- nibus Misnensibus Pontem et, Auscam5!) super Albim 5?) fluvium, ut eas civitates praesidio tuerentur. Obsederunt Auscam Qischa simul et Pragenses. Fridericus, marchio Misnensis, pater eorum, qui modo provinciam regunt, et frater eius, langraphius Thurigiae,®3) collecto ex Saxonia, Thuringia, Misna et utraque Lusatia milite obsessis auxilium ferre statuerunt. Commissum est ante urbem proelium. Incerta diu victoria pependit, cum fortissimi utrinque caderent et nunc isti, nunc illi victi victoresque viderentur, ad extremum caeca caecum secuta penes hereticos fuit. Burgraphii Misnenses et Chirporgenses5*) et comites Glicenses multique nobiles in eo proelio ceciderunt. Ex quibus plaerique proiectis armis, flexis genibus frustra vitam supplices petierunt. Novem milia ea pugna ex?*) fidelibus caesa, AÁusca capta et funditus deleta. Elatus ea victoria Cischa insolentius in dies agere, ecclesias passim delere, si quae restabant,®®) sacerdotes, qui more maiorum sacra peragerent, crudeliter persequi, nobilibus infensus esse, civi- tatibus gravia imperare tributa; Pragensium, qui detrectarent 57) imperium, vicos ac villas incendere. Ob quas res Pragenses baronum auxilio freti adversus eum copias eduxere. Ille, cum se armis imparem animadverteret, ad Albim*5) usque profugit. Eratque paene comprehensus, nisi pater (A) Kteryżto nemalü silu drabstva pojav, retunk do obleženého města přinesl a daremné učinil Sigmun- dovo obleženie, Dal jest Sigmund margkrabím míšen- skÿm Most a Oustí nad Labem řekú, aby ta města osadili. Oblehli jst Ousti nad Labem řeků Žižka spolu s Pražany. Fridrich, margkrabie miešenský, otec těch, kteříž nynie vlast zpravují, a bratr jeho langkrabie durinskf sebrav z Sazskó zemé, Durinské, Miešenské a z obojí Lnžické vojsko, obleženým po- moc nésti umienili. Sešla se před městem bitva. Nejisté dláho vítézstvie viselo, je&to přesilní s obü stran padali a jednak oni, jednak tito pfemoZenfmi i vitéziteli vidini byli. Naposledy slepé slepého ná- sleduje: pti Zizkovi zuostalo. Purgkrabové mí&enit a hrabie Glicen&tie i mnozie z rytiefstva v tom boji padli. Z nichž mnozí pometavše zbroj, klekëe na kolena, darmo pokorně za život prosili. Devět tisfcno v té bitvě Némcuo zabito, Oustí dobyto a z grantu zkaženo. Pozdvižen jsa tiem vítězstvím Žižka, zpur- něji den ode dne činil, kostely všudy hubil, kteříž ostali, kněží římské strany ukrutně trápil, zemanóm škodu činil, městóm také daně ukládal, Pražan, kteříž odpírali jeho panovánie, předměstí a vsi pálil. Pro kteréžto věci Pražané pomoci panstva užívajíce proti ňemu vojensky vytáhli. On když se oděním nerovným poznal, až do Kostelce k Labi ušel. A byl (B) rytieřstva bez vnole ležáknov neb dobyvatelův spíži do obleženého městečka přinesl a tak neplatné dobývánie Zigmundovo učinil. Dal byl císař markra- bím Míšenským Most a Ústí nad Labem potokem, aby ta města posadú obránili. Obležechu Ústí [kousek překladu schází] Míšenský, těchto otec, kteříž nyní zemi spravují, a bratr jeho lankrabí Thorinský se- brav z Sas, Turingy i z Míšně i z obojie Luzatie rytieře, obleženým pomoc a& retunk dáti ulozichu. Stal se před městem boj. Nejisté vítězství visalo, když najsilnéjái s obd straná padali a nyní tito a nyní oni přemožení i vítězové se zdáli. Najposledy slepé vítězství slepému přálo a při kacířích zóstalo. Burgrafové Míšenščí a Chyporgenśći a hrabi Gli- cenščí a mnozí šlechtici v tom boji upadli sd, z nichżto mnozi odvrha oruží, klekše na kolena, darmo pokorně za život prosili. Devět tisíc v tom boji zbito, Üstí jest ujato a do gruntu shlazeno. Zveden v pýchu tím vítězstvím Žižka, nepodob- něji den ode dne činíše, kostely všudy boříše (ač ješče kteří byli), kněží, kteříž obyčejem starších mše svaté vedli, ukrutně trýzníše, šlechticóm víc než nepřítel bíše; městóm těžké dani ustano[vo]váše; Pražských, kteří oddalovali se jeho moci, městečka i vsi pálíše. Pro kteréžto příčiny Pražané pomoci pánův požívaje, protiv ňemu vojsky sú vyvedli. On když, že by jim roven oružím nebyl, znamenal, až k Labe jest postúpil a tu jednak jat bíše a byl by, *!) Auscham 2 a tak niże. — *') Albeam 2, — **) Thuringise 2, 8. — *) Chiporgenses 2. — **) nemś 8. — 56) rostaraverant 2. — **) delectarent 2, — **) Albeam 2 a tak niże.
Strana 159
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 159 Georgii eius, qui nunc regno potitur, transitum sibi per Pogiebracium oppidum praebuisset; nec sic sua res tuta. Patuerunt et hostibus alio loco pontes, per quos Albim transmiserunt et fugientis ultimum agmen insectati complures Thaboritas necavere. Perventum est denique ad montes, ubi Cischa vallem ingressus, cum loci angustias eas esse nosset, in quibus explicare hostes suas acies minime possent, stare signiferos iussit, Exin commillitones pro tempore hortatus pugnae copiam fecit. Certamen atrox commissum; victor Cischa III milia Pragensium caecidit, reliquos in fugam vertit, nec moratus Cuthnam a Pragensibus instauratam iterum vi cepit atque incendit et qui Pra- genses inerant, eodem igne consumpsit. Mox successu rerum tumens infestis signis Pragam petiit et ad sagittae iactum castra metatus obsidere urbem coepit. Erant in civitate et in exercitu plurimi, qui hoc dissidium detestabantur et alii Cischam, alii Pragenses accusabant. In castris quoque tumultuatum est dicente milite, indignum esse eam urbem armis premi, quae caput regni esset neque de religione secum dissentiret; casuram brevi Bohe- morum potentiam, si se hostes divisos norint; iateriam belli satis magnam a Romauo *?) impe- ratore (sic!) praeberi; stultum esse consilium, in se ferrum vertisse. Accepit Zischa, quae vulgo dicebantur, et advocata in contionem multitudine, vas vinarium, quod forte aderat, conscendens: (A) již jednak jat, kdyby otec Jiřího skrze Poděbrady jemu táhndti nedopustil. Aniż jeśte tak jeho věc bezpečna učiňena jest; neb jsú byli i na jiných miestech nepřátelóm mostové, po kterýchž přes Labe přetáhli. Ale Pražané poslední houf utfkajicie (sic) postihajíce, mnohé Tábory zmordovali. Přitaženo jest potom k Hoře, kdežto Žižka do ńdoló všed, ješto by místa toho úzkost znal, na ňemž by ne- přátelé svých houfuo nikoli &ikovati nemohli, a tu se zastaviti korühevnfku kázal. Potom dráby svó na- pomennv, podle obyčeje na bitva se oddal. Boj ukratný učiňen. Vítěz jsa Žižka tři tisiece Prafan zmor- doval a jiné na utíkánie obrátil. Aniž meškaje Kutny od Pražan zase vystavené mocie dobyl, vypálil, a kteříž Pražané tu byli, týmž ohňem je spálil. Hned štěstím takovým pozdvižen jsa, upřímo k Praze táhl a dostřelením z děla od města se položil. Byli jsú i v městě i v vojště mnozie, kteříž se té ruoznici protivili a jiní Žižka, jiní Pražany vinili. V voj&té také rozbroj byl, ješto drábi mluvili, že by neslušné bylo toho města dobývati, kteréž hlava královstvie jest a ani vírů co se s ní dělí; že by brzo padla moc Čechů, jestliže by sami proti sobě byli; dosti by války s římským ciesařem měli; že by bláznová byla radda samým proti sobě bojovati. Doneslo se Žižky, což od drábstva mluveno bylo. I svolav v hro- madu vojsko, na vinný sud, kterýžto náhodůú byl, se 9) nemá 2. (B) kdyby jedno otec Jiřího, toho kterýž nyní kraluje, průchodu skrze Poděbrady městečko nebyl jemu dal. Avšak ani tak jeho věc byla bezpečna. Zjevní byli i nepřátelóm na jiném místě mostové, přes kte- réžto Labe za sebú necháchu, a honíce poslední vojsko utíkajících mnohé Tábory zbíchu. Ujeli a utáhli však až k horám, kdežto Žižka do údolí vjeda, když toho místa úzkosti také věděl, v nichžto by nepřátelé svých &picüv a houfüv &ikovati nemohli, státi svým špičníkóm kázal; pak časem spolu ry- tiefstvo napomenul a tak boj spustil. Šermice hrozná stala se; vítěz Žižka tři tisíce Pražských zbil a jiné na běh obrátil. Aniž co meškal, Horu od Pražanů napravenů opět mocí vzal a vypálil, a kteříž tam z Pražáků bychu, obňem svedl. Hned póvodem ščast- ným nadut jsa, hroznými znamenitými věcmi k Praze táhl a na dostřelení střely stany rozbiv, obehnávati město počínal. I bychu i v mésté i v vojšče mnozí, kterýmž se tato rmoznice nelíbila, a jiní Žižku, jiní: Pražáky vinichu. V vojskách také klopotáno jest, když ry- tieřstvo mluvilo, že nehodné jest, aby to město mečem a oděním býti mélo süzeno a utiskáno, kteréž hlava královstvie jest, aniž by s nimi u víře se nesrovnávalo, a že by skoro upadla česká moc, jak by nepřátelé jich býti rozdělené zvěděli. Mateřii nebo základ bojovánie dosti veliký od Římského císaře dán býti, bláznivů býti radu, železo samým protiv sobě obrátiti, Uslyšal Žižka, co vóbec jest mluveno, a svolav v hromadu mnożstvie, na sud 144
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 159 Georgii eius, qui nunc regno potitur, transitum sibi per Pogiebracium oppidum praebuisset; nec sic sua res tuta. Patuerunt et hostibus alio loco pontes, per quos Albim transmiserunt et fugientis ultimum agmen insectati complures Thaboritas necavere. Perventum est denique ad montes, ubi Cischa vallem ingressus, cum loci angustias eas esse nosset, in quibus explicare hostes suas acies minime possent, stare signiferos iussit, Exin commillitones pro tempore hortatus pugnae copiam fecit. Certamen atrox commissum; victor Cischa III milia Pragensium caecidit, reliquos in fugam vertit, nec moratus Cuthnam a Pragensibus instauratam iterum vi cepit atque incendit et qui Pra- genses inerant, eodem igne consumpsit. Mox successu rerum tumens infestis signis Pragam petiit et ad sagittae iactum castra metatus obsidere urbem coepit. Erant in civitate et in exercitu plurimi, qui hoc dissidium detestabantur et alii Cischam, alii Pragenses accusabant. In castris quoque tumultuatum est dicente milite, indignum esse eam urbem armis premi, quae caput regni esset neque de religione secum dissentiret; casuram brevi Bohe- morum potentiam, si se hostes divisos norint; iateriam belli satis magnam a Romauo *?) impe- ratore (sic!) praeberi; stultum esse consilium, in se ferrum vertisse. Accepit Zischa, quae vulgo dicebantur, et advocata in contionem multitudine, vas vinarium, quod forte aderat, conscendens: (A) již jednak jat, kdyby otec Jiřího skrze Poděbrady jemu táhndti nedopustil. Aniż jeśte tak jeho věc bezpečna učiňena jest; neb jsú byli i na jiných miestech nepřátelóm mostové, po kterýchž přes Labe přetáhli. Ale Pražané poslední houf utfkajicie (sic) postihajíce, mnohé Tábory zmordovali. Přitaženo jest potom k Hoře, kdežto Žižka do ńdoló všed, ješto by místa toho úzkost znal, na ňemž by ne- přátelé svých houfuo nikoli &ikovati nemohli, a tu se zastaviti korühevnfku kázal. Potom dráby svó na- pomennv, podle obyčeje na bitva se oddal. Boj ukratný učiňen. Vítěz jsa Žižka tři tisiece Prafan zmor- doval a jiné na utíkánie obrátil. Aniž meškaje Kutny od Pražan zase vystavené mocie dobyl, vypálil, a kteříž Pražané tu byli, týmž ohňem je spálil. Hned štěstím takovým pozdvižen jsa, upřímo k Praze táhl a dostřelením z děla od města se položil. Byli jsú i v městě i v vojště mnozie, kteříž se té ruoznici protivili a jiní Žižka, jiní Pražany vinili. V voj&té také rozbroj byl, ješto drábi mluvili, že by neslušné bylo toho města dobývati, kteréž hlava královstvie jest a ani vírů co se s ní dělí; že by brzo padla moc Čechů, jestliže by sami proti sobě byli; dosti by války s římským ciesařem měli; že by bláznová byla radda samým proti sobě bojovati. Doneslo se Žižky, což od drábstva mluveno bylo. I svolav v hro- madu vojsko, na vinný sud, kterýžto náhodůú byl, se 9) nemá 2. (B) kdyby jedno otec Jiřího, toho kterýž nyní kraluje, průchodu skrze Poděbrady městečko nebyl jemu dal. Avšak ani tak jeho věc byla bezpečna. Zjevní byli i nepřátelóm na jiném místě mostové, přes kte- réžto Labe za sebú necháchu, a honíce poslední vojsko utíkajících mnohé Tábory zbíchu. Ujeli a utáhli však až k horám, kdežto Žižka do údolí vjeda, když toho místa úzkosti také věděl, v nichžto by nepřátelé svých &picüv a houfüv &ikovati nemohli, státi svým špičníkóm kázal; pak časem spolu ry- tiefstvo napomenul a tak boj spustil. Šermice hrozná stala se; vítěz Žižka tři tisíce Pražských zbil a jiné na běh obrátil. Aniž co meškal, Horu od Pražanů napravenů opět mocí vzal a vypálil, a kteříž tam z Pražáků bychu, obňem svedl. Hned póvodem ščast- ným nadut jsa, hroznými znamenitými věcmi k Praze táhl a na dostřelení střely stany rozbiv, obehnávati město počínal. I bychu i v mésté i v vojšče mnozí, kterýmž se tato rmoznice nelíbila, a jiní Žižku, jiní: Pražáky vinichu. V vojskách také klopotáno jest, když ry- tieřstvo mluvilo, že nehodné jest, aby to město mečem a oděním býti mélo süzeno a utiskáno, kteréž hlava královstvie jest, aniž by s nimi u víře se nesrovnávalo, a že by skoro upadla česká moc, jak by nepřátelé jich býti rozdělené zvěděli. Mateřii nebo základ bojovánie dosti veliký od Římského císaře dán býti, bláznivů býti radu, železo samým protiv sobě obrátiti, Uslyšal Žižka, co vóbec jest mluveno, a svolav v hromadu mnożstvie, na sud 144
Strana 160
14 160 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Nolite, inquit, super me fieri, fratres, et hominem accusare, qui vobis salutem peperit. Recentes victoriae sunt, quas me duce consecuti estis. Nunquam ego in aliquem locum vos duxi, unde victores non redieritis. Vos clari, vos divites facti; ego vestri causa lumen amisi et iam in tenebris ago. Nihil mihi ex tot bellis feliciter actis nisi nomen inane superest. Vobis pugnavi, vobis vici, nec laborum poenitet, nec mihi caecites dura, nisi quod rei vestrae priore ex more consulere nequeo. Nec ego Pragenses mei causa persequor; ipsi vestrum sanguinem, non meum, sitiunt. Parum eis fuerit, me iam senem et utroque cassum lumine perdidisse. Vestras ili manus timent et fortes in periculis animos; aut vos certe, aut illos perire oportet, qui dum mihi parant insidias, animas vestras expetunt. Domestica vobis arma timenda magis quam externa; civiles auferre seditiones oportet, Pragam prius expugnabimus seditiososque cives exterminare licebit, quam Si- gismundo divisionis nostre nuncius afferri possit. Cum paucis eiusdem animi tutius imperatorem expectabimus, quam si nobiscum dubii Pragenses in castris militent. Verum, ne me amplius accu- setis, liberam vobis consulendi facio potestatem. Si libet Pragensibus pacem dare, non abnuo, insidiae modo absint; si bellum decernitis, praesto adsum. In utramvis partem declinaveritis, Zischa vestri consilii adiutor erit. His dictis mutati militum animi bellum decrevere. Multitudo arma (A) posadiv: „Nechtójteż, die, z16 vuole ke mné mieti, bratří, a člověka, viniti, kterýž vám zdravie spuo- sobil. Nováť vítězstvie jsú, kterýchž jste skrze mne dosáhli, Nikdyt jsem já vás na žádné místo ne- vedl, odkudž byšte se s vietězstvíem nevrátili. Vy vidomi, vy bohatí jste; já pro vás již světlo jsem ztratil a jiż v temnostech jsem. Mne z toliko bojuo šťastně provedených nic krom jména marného ne- zuostává. Vámt jsem bojoval, vám sem přemáhal, anié té práce lituji, ani mi jest slepota odporna, jediné že véci nasie prvnéjéie podlé obyčeje zpravo- vati nemohu. Aniž já se Pražanóm sám pro sebe protivím; oniť vašie krve, ne mé žiežnějí. Máloť jim bude mne již obého voka zbaveného ntratiti. Vasicht se oni rukó boji a silnych v nebezpečen- stvie srdcie. A protož neb vy jisté neb oni zahy- nůti musie. Kteříž když mně úklady strojí, vašehoť bezhrdlé žádají. Domáciech se více bojuo báti mámy nelli ciziech. Méstcké skrotiti rooznice musimy. Prahy najprve dobudemy a nepokojné měšťany skro- tímy, nežli by Sigmundovi ruoznice naše posel mohl zvěstovati; s nemnohými téhož úmyslu bezpečněji ciesaře čekati budemy, než jestliže by s námi ne- jistí Pražané v vojště byli. Ale abyšte mne viece vevinili, svobodnúť vám raditi se vuoli dávám. Zdá-li se vám Pražanóm pokoj dáti, neodpírámť; jediné ať v tom úkladuno nenie; pak-li boj vésti, pohotověť jsem. Na kterüZkoli stranu se nachýlíte, Žižkať vašie raddy pomocník bude.“ Těmi slovy změňeni jsúů drábno úmyslové, boj umienili, vojsko odění brali, chvátali, ke zdem táhli, popüzeli nepřátel, před branami (B) vinný, kterýž tu příhodůú stál, vstúpiv, řekl: „Ne- rodte na mne býti, bratří, a na člověka túžití, kterýž vám dobře činil a svobodu splodil. Nová ješče vítězství jsü, kterýchž jste mým póvodem došli; nikdy sem já vás na některé místo [ne]jvedl, odkudž byšte se vítězové nenavrátili. Vy znamenití jste, vy ste bohatí zčiňení, já pro vasi při světlo sem ztratil a již v temnostech pracuji; nic mně z tolika bojí ščastně zvedenfch jedno jméno marné znostává. Vám sem bojoval, vám sem zvítězoval, aniž želém pracování, aniž mi slepota tvrda, jedno to, že věci vaší prvním obyčejem raditi nemohu. Ani se já Pražanóm pro svú při protivím; oniť vaší krve, ne méj, žížní. Máloť by jim bylo mne již starého a obojího oka zbave- ného autratiti; vašichť se oni ruků bojí a udatných v nebezpečenstvie úmyslův. Jistě anebo vy nebo oui zhynáti mosíte, kteříž, když mně lécejí osidla, duší vašich hledají. Domácího oru£í více báti se máte než zevnitřnicho, spoluměstské odjítí různice potřebí jest. Prahu najprv vybojujeme a měščany ruoznice činící vyplenímy, a toť sluší prvé, nežli by Zigmun- dovi o naší různici poselství přineseno bylo. S ne- mnohými téhož a jednoho úmyslu bezpečněji císaře dočekámy, než kdyby nejistí Pražané s námi v voj- skách rytěřovalí. Ale pravda, abyšte mě více ne- vinili, svobodná vám raditi se moc dávám. Líbí-li se vám Pražanóm pokoj dáti, nedbám, toliko at beze lstí jest; pakli boj vyfknete, hotov sem: na kterúžkoli stranu se rakloníte, Žižka vaší rady po- mocník bude.“ Když ty řeči vymluveny, změnichn se rýytieřóv úmyslové. Bojovati vyrčeno. Množství oruží brachu, pospícháchu, ke zdem pfistupovśchu, ne-
14 160 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Nolite, inquit, super me fieri, fratres, et hominem accusare, qui vobis salutem peperit. Recentes victoriae sunt, quas me duce consecuti estis. Nunquam ego in aliquem locum vos duxi, unde victores non redieritis. Vos clari, vos divites facti; ego vestri causa lumen amisi et iam in tenebris ago. Nihil mihi ex tot bellis feliciter actis nisi nomen inane superest. Vobis pugnavi, vobis vici, nec laborum poenitet, nec mihi caecites dura, nisi quod rei vestrae priore ex more consulere nequeo. Nec ego Pragenses mei causa persequor; ipsi vestrum sanguinem, non meum, sitiunt. Parum eis fuerit, me iam senem et utroque cassum lumine perdidisse. Vestras ili manus timent et fortes in periculis animos; aut vos certe, aut illos perire oportet, qui dum mihi parant insidias, animas vestras expetunt. Domestica vobis arma timenda magis quam externa; civiles auferre seditiones oportet, Pragam prius expugnabimus seditiososque cives exterminare licebit, quam Si- gismundo divisionis nostre nuncius afferri possit. Cum paucis eiusdem animi tutius imperatorem expectabimus, quam si nobiscum dubii Pragenses in castris militent. Verum, ne me amplius accu- setis, liberam vobis consulendi facio potestatem. Si libet Pragensibus pacem dare, non abnuo, insidiae modo absint; si bellum decernitis, praesto adsum. In utramvis partem declinaveritis, Zischa vestri consilii adiutor erit. His dictis mutati militum animi bellum decrevere. Multitudo arma (A) posadiv: „Nechtójteż, die, z16 vuole ke mné mieti, bratří, a člověka, viniti, kterýž vám zdravie spuo- sobil. Nováť vítězstvie jsú, kterýchž jste skrze mne dosáhli, Nikdyt jsem já vás na žádné místo ne- vedl, odkudž byšte se s vietězstvíem nevrátili. Vy vidomi, vy bohatí jste; já pro vás již světlo jsem ztratil a jiż v temnostech jsem. Mne z toliko bojuo šťastně provedených nic krom jména marného ne- zuostává. Vámt jsem bojoval, vám sem přemáhal, anié té práce lituji, ani mi jest slepota odporna, jediné že véci nasie prvnéjéie podlé obyčeje zpravo- vati nemohu. Aniž já se Pražanóm sám pro sebe protivím; oniť vašie krve, ne mé žiežnějí. Máloť jim bude mne již obého voka zbaveného ntratiti. Vasicht se oni rukó boji a silnych v nebezpečen- stvie srdcie. A protož neb vy jisté neb oni zahy- nůti musie. Kteříž když mně úklady strojí, vašehoť bezhrdlé žádají. Domáciech se více bojuo báti mámy nelli ciziech. Méstcké skrotiti rooznice musimy. Prahy najprve dobudemy a nepokojné měšťany skro- tímy, nežli by Sigmundovi ruoznice naše posel mohl zvěstovati; s nemnohými téhož úmyslu bezpečněji ciesaře čekati budemy, než jestliže by s námi ne- jistí Pražané v vojště byli. Ale abyšte mne viece vevinili, svobodnúť vám raditi se vuoli dávám. Zdá-li se vám Pražanóm pokoj dáti, neodpírámť; jediné ať v tom úkladuno nenie; pak-li boj vésti, pohotověť jsem. Na kterüZkoli stranu se nachýlíte, Žižkať vašie raddy pomocník bude.“ Těmi slovy změňeni jsúů drábno úmyslové, boj umienili, vojsko odění brali, chvátali, ke zdem táhli, popüzeli nepřátel, před branami (B) vinný, kterýž tu příhodůú stál, vstúpiv, řekl: „Ne- rodte na mne býti, bratří, a na člověka túžití, kterýž vám dobře činil a svobodu splodil. Nová ješče vítězství jsü, kterýchž jste mým póvodem došli; nikdy sem já vás na některé místo [ne]jvedl, odkudž byšte se vítězové nenavrátili. Vy znamenití jste, vy ste bohatí zčiňení, já pro vasi při světlo sem ztratil a již v temnostech pracuji; nic mně z tolika bojí ščastně zvedenfch jedno jméno marné znostává. Vám sem bojoval, vám sem zvítězoval, aniž želém pracování, aniž mi slepota tvrda, jedno to, že věci vaší prvním obyčejem raditi nemohu. Ani se já Pražanóm pro svú při protivím; oniť vaší krve, ne méj, žížní. Máloť by jim bylo mne již starého a obojího oka zbave- ného autratiti; vašichť se oni ruků bojí a udatných v nebezpečenstvie úmyslův. Jistě anebo vy nebo oui zhynáti mosíte, kteříž, když mně lécejí osidla, duší vašich hledají. Domácího oru£í více báti se máte než zevnitřnicho, spoluměstské odjítí různice potřebí jest. Prahu najprv vybojujeme a měščany ruoznice činící vyplenímy, a toť sluší prvé, nežli by Zigmun- dovi o naší různici poselství přineseno bylo. S ne- mnohými téhož a jednoho úmyslu bezpečněji císaře dočekámy, než kdyby nejistí Pražané s námi v voj- skách rytěřovalí. Ale pravda, abyšte mě více ne- vinili, svobodná vám raditi se moc dávám. Líbí-li se vám Pražanóm pokoj dáti, nedbám, toliko at beze lstí jest; pakli boj vyfknete, hotov sem: na kterúžkoli stranu se rakloníte, Žižka vaší rady po- mocník bude.“ Když ty řeči vymluveny, změnichn se rýytieřóv úmyslové. Bojovati vyrčeno. Množství oruží brachu, pospícháchu, ke zdem pfistupovśchu, ne-
Strana 161
ENEÁSE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 161 capere festinare, muros adire, provocare hostem, pro portis urbis pugnam ciere, egredientes cives in urbem repellere. Cischa ad oppugnationem urbis cuncta parare. Oppidulum est Pragensis ecclesiae non longe a Pelcina, cui Rochezana est nomen. Ex hoc loco puer obscuris parentibus censuque tenuissimo natus Johannes nomine Pragam venit mendi- catuque victum querens grammaticam et dialecticam didicit. Cum adolevisset, nobilis cuiusdam pueri**) paedagogus factus est, et cum valeret ingenio linguaque promptus esset, in collegio pauperum receptus auditor Jacobelli fuit. Postremo presbiter ordinatus praedicare verbum Dei Prageusibus coepit, ex oppido, unde ortum habuit, Rochezanae cognomen ducens. Et iam nomine et autoritate valebat, cum Qischa Pragam obsideret. Exiit ergo consentientibus civibus et in castra profectus civitati Cischam conciliavit. Sigismundus autem, ubi Gischae cuncta ex sententia cedere animadvertit et iam illum esse unum, ex quo res Bohemicae penderent, clam sibi eum conciliare tentavit, gubernationem sibi totius regni, militiae quoque ducatum et ingens auri pondus quotannis promittens, si se regem nominaret et in verba sua iurare civitates cogeret. Magnam*!) profecto regiae maiestatis igno- miniam et imperialis gloriae dedecus atque infamiam christianae reipublicae sempiternam Sigis- mundum pluribus regnis praefectum, ex imperatoribus natum et?) ipsum imperatorem, cuius nomen (A) města bitvu činili, vycházejície nepfátely do mésta vháněli. Žižka k dobývánie města všecko chystal. O knězi Rokycanovi. Kapitola XLV. — Město jest Pražského kostela nedaleko od Plzně, kterémužto Rokycany jest jméno. Z toho místa dietě, od neznamenitých rodično a chudých narozené, Jan jménem, do Prahy přišel a mendikem jsa v škole se grammatice a loyce (sic) učil. Když odrostl, ze- menína jednoho dietěte pěstúnem učiňen jest, a když se hodíl vtipem a jazyku hotového byl, do koleje přijat jsa, učedlník Jakúbkuo byl. Potom knězem jsa učiňen, kázati slovo božie Pražanóm počal, od města, z kteréhož pošel, příjmí maje. A již mnoho jménem i vzáctností předčil, když Žižka Prahu oblehl. Vyšel jest tehdy s povolením měšťan a do vojska vied, mósto s Żiżki smířil. O smrti Jana Zizky. Kapitola XLVI. — Sigmund pak když poznal, že se Žižkovi všecko po jeho vuoli vede a že by již on sám byl, na ňemž by věci české záležely, tajuě se s ním smířiti umienil, zprávu všeho královstvie, vojska také hajtmanstvie jemu poručiti a veliká zlata summu kazdf rok sli- buje dávati, jestliže by ho králem chtěl jmenovati a k slovóm jeho městóm přísahu činiti rozkázal. Veliká jistě královské jasnosti lehkost a ciesařské slávy hanba a zlá pověst obecného dobrého křesťanského věčná ! Sigmunda věku dospělého, z císaře narozeného, i jeho samého císaře, kteréhož jméno Vlaské země, Fran- cké, Germania i všecka Europa v poctivosti měla, **) nemá 2. — *') In magnam 2. — *?) nemá 2. (B) pfátel pobízíchu, o brány méstské &ermici zbu- dichu, vycházející měščany do města zase vháníchu. Žižka k dobývání města všecko přistrojováše. Městečko jest pražského kostela nedaleko od Plzně, jemuž Rokycany jméno jest. Z toho města dietě temných starost, statku velmě tenitkého, na- rozené, Jan jménem, do Prahy přišlo ; žebráním po- krmu hledaje, gramatiky a logiky učil se. A když podrostl, &lechetného jednoho défátka péstán ucihen jest; a když byl mocný vtipem a jazykem hotový, do kolleje školy chudých přijat jest; posluchač Ja- kúbkův byl. Potom knězem učiňen kázati slovo Boží Pražanóm počal. Od městečka, z kteréhož východ měl, Rokycan příjmí měl a již jménem i mocí roz- máhal se, když Žižka Prahu oblehl. Protoż vyšel z přivolení měščanův a do stanův vejda, Žižku s mě- stem smieřil jest. Pak Zigmuad, kdyZ, že Žižkovi všecky věci, jakž jest žádal, vedly se, znamenal, a již jeho toho jednoho býti, z ňehož by věci české závisaly, tajně jeho sobě smířiti pokusil, správu jemu všeho krá- lovstvie i rytierstva vévodství, hrozné zlata břémě za kolik let slibujíc, ač by jeho králem nazval a k sloróm jeho přísahati města přinutil. Veliki za- jisté královského majestátu ohyzdu a císařskéj slávy hanba i zlů pověst křesťanského obecného věčnů, Zigmanda nad mnohá království nadsazeného, z cí- sařův urozeného, jehož jméno země Vlaská, Gallická, Ger-manská i všecka Europa ctila jest, jehož pohanské
ENEÁSE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 161 capere festinare, muros adire, provocare hostem, pro portis urbis pugnam ciere, egredientes cives in urbem repellere. Cischa ad oppugnationem urbis cuncta parare. Oppidulum est Pragensis ecclesiae non longe a Pelcina, cui Rochezana est nomen. Ex hoc loco puer obscuris parentibus censuque tenuissimo natus Johannes nomine Pragam venit mendi- catuque victum querens grammaticam et dialecticam didicit. Cum adolevisset, nobilis cuiusdam pueri**) paedagogus factus est, et cum valeret ingenio linguaque promptus esset, in collegio pauperum receptus auditor Jacobelli fuit. Postremo presbiter ordinatus praedicare verbum Dei Prageusibus coepit, ex oppido, unde ortum habuit, Rochezanae cognomen ducens. Et iam nomine et autoritate valebat, cum Qischa Pragam obsideret. Exiit ergo consentientibus civibus et in castra profectus civitati Cischam conciliavit. Sigismundus autem, ubi Gischae cuncta ex sententia cedere animadvertit et iam illum esse unum, ex quo res Bohemicae penderent, clam sibi eum conciliare tentavit, gubernationem sibi totius regni, militiae quoque ducatum et ingens auri pondus quotannis promittens, si se regem nominaret et in verba sua iurare civitates cogeret. Magnam*!) profecto regiae maiestatis igno- miniam et imperialis gloriae dedecus atque infamiam christianae reipublicae sempiternam Sigis- mundum pluribus regnis praefectum, ex imperatoribus natum et?) ipsum imperatorem, cuius nomen (A) města bitvu činili, vycházejície nepfátely do mésta vháněli. Žižka k dobývánie města všecko chystal. O knězi Rokycanovi. Kapitola XLV. — Město jest Pražského kostela nedaleko od Plzně, kterémužto Rokycany jest jméno. Z toho místa dietě, od neznamenitých rodično a chudých narozené, Jan jménem, do Prahy přišel a mendikem jsa v škole se grammatice a loyce (sic) učil. Když odrostl, ze- menína jednoho dietěte pěstúnem učiňen jest, a když se hodíl vtipem a jazyku hotového byl, do koleje přijat jsa, učedlník Jakúbkuo byl. Potom knězem jsa učiňen, kázati slovo božie Pražanóm počal, od města, z kteréhož pošel, příjmí maje. A již mnoho jménem i vzáctností předčil, když Žižka Prahu oblehl. Vyšel jest tehdy s povolením měšťan a do vojska vied, mósto s Żiżki smířil. O smrti Jana Zizky. Kapitola XLVI. — Sigmund pak když poznal, že se Žižkovi všecko po jeho vuoli vede a že by již on sám byl, na ňemž by věci české záležely, tajuě se s ním smířiti umienil, zprávu všeho královstvie, vojska také hajtmanstvie jemu poručiti a veliká zlata summu kazdf rok sli- buje dávati, jestliže by ho králem chtěl jmenovati a k slovóm jeho městóm přísahu činiti rozkázal. Veliká jistě královské jasnosti lehkost a ciesařské slávy hanba a zlá pověst obecného dobrého křesťanského věčná ! Sigmunda věku dospělého, z císaře narozeného, i jeho samého císaře, kteréhož jméno Vlaské země, Fran- cké, Germania i všecka Europa v poctivosti měla, **) nemá 2. — *') In magnam 2. — *?) nemá 2. (B) pfátel pobízíchu, o brány méstské &ermici zbu- dichu, vycházející měščany do města zase vháníchu. Žižka k dobývání města všecko přistrojováše. Městečko jest pražského kostela nedaleko od Plzně, jemuž Rokycany jméno jest. Z toho města dietě temných starost, statku velmě tenitkého, na- rozené, Jan jménem, do Prahy přišlo ; žebráním po- krmu hledaje, gramatiky a logiky učil se. A když podrostl, &lechetného jednoho défátka péstán ucihen jest; a když byl mocný vtipem a jazykem hotový, do kolleje školy chudých přijat jest; posluchač Ja- kúbkův byl. Potom knězem učiňen kázati slovo Boží Pražanóm počal. Od městečka, z kteréhož východ měl, Rokycan příjmí měl a již jménem i mocí roz- máhal se, když Žižka Prahu oblehl. Protoż vyšel z přivolení měščanův a do stanův vejda, Žižku s mě- stem smieřil jest. Pak Zigmuad, kdyZ, že Žižkovi všecky věci, jakž jest žádal, vedly se, znamenal, a již jeho toho jednoho býti, z ňehož by věci české závisaly, tajně jeho sobě smířiti pokusil, správu jemu všeho krá- lovstvie i rytierstva vévodství, hrozné zlata břémě za kolik let slibujíc, ač by jeho králem nazval a k sloróm jeho přísahati města přinutil. Veliki za- jisté královského majestátu ohyzdu a císařskéj slávy hanba i zlů pověst křesťanského obecného věčnů, Zigmanda nad mnohá království nadsazeného, z cí- sařův urozeného, jehož jméno země Vlaská, Gallická, Ger-manská i všecka Europa ctila jest, jehož pohanské
Strana 162
162 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 1226 Italia, Gallia, Germania et omnis Europa venerata est, guem barbarae nationes timuerunt, supplicem nostra vidit aetas et homini ex parentibus haud admodum nobilibus nato, seni, caeco, haeretico, sacrilego et in omne scelus audaci pecuniam et omnes honores offerre, ut suarum esse partiuní dignaretur. Sed avertit divina pietas eam pestem tantumgue malum ex medio christianorum eripuit. nam Zíscha conditionibus annuens, dum conventa completurus Sigismundum petit, inter eundum apud castellum Prisroviam divinitus, ut par est credere, peste tactus expiravit, monstrum dete- stabile, crudele, horrendum, importunum, guod, postguam manus humana conficere non valuit, di- gitus Dei extinxit. Ferunt illum, cum aegrotaret, interrogatum, guonam loco mortuus sepeliri vellet, iussisse,69) cadaveri suo pellem adimi, carnes volucribus ac feris obiectari, ex pelle timpanum fieri eogue duce bella geri, arrepturos fugam hostes, guamprimum eius timpani sonitum audierint. Thaborenses, gui religuas picturas abomimantur, Zischae tantummodo et angeli cuiuspiam calicem manu tenentis effgiem supra portam urbis pinxere eigue sacra guotannis agunt. Cischa mortuo ingens maeror invasit exercitum: trepidare, lamentari, milites accusare fortunam guae ducem invictum morti vincendum dederit. Nec mora duae factiones exortae: altera Procopium Magnum, guem Rasum guogue vocavere, cuiusgue supra meminimus, sibi ducem praefecit; altera (A) kteréhož se pohanští národové báli, pokorného a poníženého viděl náš věk člověku ne tak velmě od rodično urozených zplozenému, starému, slepému, svatonrážnému peněz a nnjvyzšího dnostojenstvie podávati, aby jeho strany býti ráčil. Ale odvrátilat jest božská milostivost tu šelmu a tak veliké zlé z prostřed křesťanuo vytrhla. Neb Žižka smlúvě té povoliv, když k dokonánie toho k Sigmundovi jel, na té cestě u Přibyslavi božiem dopuošťením, jako věřiti slušie, blízu maje život svuoj dokonal, šelma neskrocená, ukrutná, hrozná, nevhodná, kteréž když ruka lidská zahladiti nemohla, prst boží setřel. Praví, když nemocen byl Žižka, otázán jsa, na kterém by místě po smrti pochován býti chtěl, rozkázal kuoží s těla odřieti, tělo ptákóm a zvěři dáti, z kuože buben udělati a s ním boje vésti, že by Němcí utí- kali bned, jakž by tobo bubnu zvuk uslyšeli. Tá- boři, kteříž jíná malovánie v ošklivosti mají, Žižku toliko a angela jakéhos kalich v rukú držícieho obraz na bráně městcké namalovali a jeho svátek každý rok slaví. O Sirotciech, kteří se po smrti Žižkově oddělili od Táborno. Kapitola XLVII. — Ро smrti Žižkově náramná žalost vznikla v vojště, kvílili, naříkali drábi, vinili štěstí, kteréž by vuodci nepře- moženého přemoci smrti dalo. A bez prodlévánie dvě vojště vznikla: jedno Prokopa Velikého, kte- réhož Holým jmenovali a o kterémž jsmy svrchu zmínku včinili, sobě hajtmanem zvolilo; drubé, že ') dixisse. (B) země bály se, poníženého náš viděl věk a člověku z starost ne velmě nrozených narozenému, starému, slepému, kacíři, svatokrádci a k každéj mrzkosti hoto- vému a smělému penieze a najvyšší cti dávati, aby jeho stran ráčil býti. Ale opatřilo božské duostojen-= stvie a tu šelmu a toliké zlé z prostřed křesťanův vy- trhlo; nebo Žižka k úmluvám svoliv, když, aby úmluvy splnil, k Zigmundovi jel, mezi jiezdú u hrádku Přerova božským spuosoběm (jakož slušné jest věřiti) ne- duhem poražen, zdechl jest, potvora mrzutá, ukrutná, hrozná, nezbedná, kteráž [opravou: kteréž] když ruka lidská shladiti nemohla, prst boží ji udusil. Praví, že, když on nemocen byl, otázán byl, ne kterém by místě pohrabán býti chtěl; tehdy že při- kázal z mrchy svéj kůži sedříti, maso ptactvu a zvěři rozmetací (sic), z kůže buben učiniti a za tím choditi a boje činiti, a že nepřátelé budůá uatíkati, jakž naj- prv zvuk toho bubna budůá slyšeti. Táborščí, kteříž jiná malování v ošklivosti mají, Žižku tolíko a jed- noho apgela kalich v ruce držícího podobenstvie obličeje nad branů městskú namalovali a jemu na všaký rok svátek obchodí. Když Žižka umřel, náramný strach na vojsko spadl; třásli se, kvíléchu, rytíři naříkáchu a na ščestí zavoláchu (sic), kteréž vůdci nepřemoženého smrti, aby od ní byl přemožen, poddalo. A bez me- škání dvě šibalné rotě vničechu; jedna Prokopa Velikého, kteréhož také Holým nazýváchu, o ňemž jsmy také svrchu se zmínilí, sobě vůdeím vysadichu ;
162 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 1226 Italia, Gallia, Germania et omnis Europa venerata est, guem barbarae nationes timuerunt, supplicem nostra vidit aetas et homini ex parentibus haud admodum nobilibus nato, seni, caeco, haeretico, sacrilego et in omne scelus audaci pecuniam et omnes honores offerre, ut suarum esse partiuní dignaretur. Sed avertit divina pietas eam pestem tantumgue malum ex medio christianorum eripuit. nam Zíscha conditionibus annuens, dum conventa completurus Sigismundum petit, inter eundum apud castellum Prisroviam divinitus, ut par est credere, peste tactus expiravit, monstrum dete- stabile, crudele, horrendum, importunum, guod, postguam manus humana conficere non valuit, di- gitus Dei extinxit. Ferunt illum, cum aegrotaret, interrogatum, guonam loco mortuus sepeliri vellet, iussisse,69) cadaveri suo pellem adimi, carnes volucribus ac feris obiectari, ex pelle timpanum fieri eogue duce bella geri, arrepturos fugam hostes, guamprimum eius timpani sonitum audierint. Thaborenses, gui religuas picturas abomimantur, Zischae tantummodo et angeli cuiuspiam calicem manu tenentis effgiem supra portam urbis pinxere eigue sacra guotannis agunt. Cischa mortuo ingens maeror invasit exercitum: trepidare, lamentari, milites accusare fortunam guae ducem invictum morti vincendum dederit. Nec mora duae factiones exortae: altera Procopium Magnum, guem Rasum guogue vocavere, cuiusgue supra meminimus, sibi ducem praefecit; altera (A) kteréhož se pohanští národové báli, pokorného a poníženého viděl náš věk člověku ne tak velmě od rodično urozených zplozenému, starému, slepému, svatonrážnému peněz a nnjvyzšího dnostojenstvie podávati, aby jeho strany býti ráčil. Ale odvrátilat jest božská milostivost tu šelmu a tak veliké zlé z prostřed křesťanuo vytrhla. Neb Žižka smlúvě té povoliv, když k dokonánie toho k Sigmundovi jel, na té cestě u Přibyslavi božiem dopuošťením, jako věřiti slušie, blízu maje život svuoj dokonal, šelma neskrocená, ukrutná, hrozná, nevhodná, kteréž když ruka lidská zahladiti nemohla, prst boží setřel. Praví, když nemocen byl Žižka, otázán jsa, na kterém by místě po smrti pochován býti chtěl, rozkázal kuoží s těla odřieti, tělo ptákóm a zvěři dáti, z kuože buben udělati a s ním boje vésti, že by Němcí utí- kali bned, jakž by tobo bubnu zvuk uslyšeli. Tá- boři, kteříž jíná malovánie v ošklivosti mají, Žižku toliko a angela jakéhos kalich v rukú držícieho obraz na bráně městcké namalovali a jeho svátek každý rok slaví. O Sirotciech, kteří se po smrti Žižkově oddělili od Táborno. Kapitola XLVII. — Ро smrti Žižkově náramná žalost vznikla v vojště, kvílili, naříkali drábi, vinili štěstí, kteréž by vuodci nepře- moženého přemoci smrti dalo. A bez prodlévánie dvě vojště vznikla: jedno Prokopa Velikého, kte- réhož Holým jmenovali a o kterémž jsmy svrchu zmínku včinili, sobě hajtmanem zvolilo; drubé, že ') dixisse. (B) země bály se, poníženého náš viděl věk a člověku z starost ne velmě nrozených narozenému, starému, slepému, kacíři, svatokrádci a k každéj mrzkosti hoto- vému a smělému penieze a najvyšší cti dávati, aby jeho stran ráčil býti. Ale opatřilo božské duostojen-= stvie a tu šelmu a toliké zlé z prostřed křesťanův vy- trhlo; nebo Žižka k úmluvám svoliv, když, aby úmluvy splnil, k Zigmundovi jel, mezi jiezdú u hrádku Přerova božským spuosoběm (jakož slušné jest věřiti) ne- duhem poražen, zdechl jest, potvora mrzutá, ukrutná, hrozná, nezbedná, kteráž [opravou: kteréž] když ruka lidská shladiti nemohla, prst boží ji udusil. Praví, že, když on nemocen byl, otázán byl, ne kterém by místě pohrabán býti chtěl; tehdy že při- kázal z mrchy svéj kůži sedříti, maso ptactvu a zvěři rozmetací (sic), z kůže buben učiniti a za tím choditi a boje činiti, a že nepřátelé budůá uatíkati, jakž naj- prv zvuk toho bubna budůá slyšeti. Táborščí, kteříž jiná malování v ošklivosti mají, Žižku tolíko a jed- noho apgela kalich v ruce držícího podobenstvie obličeje nad branů městskú namalovali a jemu na všaký rok svátek obchodí. Když Žižka umřel, náramný strach na vojsko spadl; třásli se, kvíléchu, rytíři naříkáchu a na ščestí zavoláchu (sic), kteréž vůdci nepřemoženého smrti, aby od ní byl přemožen, poddalo. A bez me- škání dvě šibalné rotě vničechu; jedna Prokopa Velikého, kteréhož také Holým nazýváchu, o ňemž jsmy také svrchu se zmínilí, sobě vůdeím vysadichu ;
Strana 163
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 163 nullum inveniri“4) posse dictitans, qui iure Cischae succederet, selectis paucis, qui communi con- 142s silio bellum administrarent, sese Orphanos appellavere, inter quos potior habitus est 65) Procopius cognomento Minor. Atque ita Thaboritae in duos exercitus divisi, alii vetus nomen retinuere, aliis Orphanorum, ut diximus, ob mortem ducis inditum nomen, qui etsi aliquando inter se dis- sentirent, ubi tamen extrinsecus vis ingruit, iunctis viribus in unis castris sese defenderunt. Muro circumdatas urbes, nisi necessariorum emendorum gracia perraro ingredi, cum liberis et uxoribus in castris vitam agere, carros quam plurimos habere iisque pro vallo uti; procedentes ad pugnam duo ex iis cornua facere, in medio peditatum claudere; alae equitum extra munitionem prope adesse; ubi congredi tempus visum, aurigae, qui cornua ducerent, ad imperatoris signum com- prehensa sensim, qua voluerunt hostium parte, ordines quadrigarum contrahere. Intercepti hostes, quibus sui subvenire non possent, partim gladio ac peditatu, partim missilibus ab 66) iis, qui erant in carris viris ac mulieribus necari. Equitatus extra munimenta depugnare, quem si forte hostis oppressisset, fugientem mox aperti currus excipere, indeque velut ex civitate moenibus cincta defendi eoque modo victorias quam plurimas consequi, cum eam pugnandi peritiam vicinae gentes (B) druhá žádného nalézti nemoci rozmlúvaje, kterýž (A) by žádného naleznůti nemohlo, pravilo, kterýž by by právem na Žižkovo místo vníti mohl, vybera ne- hodně na Žižkovo místo vstúpil, oddělivše nemnohé, mnohé, kteříž by obecní radu boji posluhovali, sebe kteříž by obecní radou boj zpravovali, sebe Sirotky Sirotky sú nazvali, mezi nimižto nejhlavnější jmín nazvali. Mezi nimiž najvyzší jmín jest Prokop, pří- jest Prokop, příjmím Menší. A tak Táborščí ve dvě jmím Menšie. A takž tedy Táboři ve dvě vojště vojšče sú rozděleni; jedni staré jméno obdržechu rozdělení jsúce jiní staré jméno obdrželi, jiným Si- a jiní pak Sirotkův pro smrt vůdce svého převzděné rotkuo pro smrt vnodcí, jakož jsmy pověděli, pře- sděno jméno. Kteřížto, ačkoli časem mezi sebů ne- jméno vzeli, kteříž, ač někdy mezi sebu rozdíl měli, svorni byli, když však potřeba kázala, společnými však, když odjinud moc nadešla, spojiv moci v jed- ních vojskách se obraňovali. Zdí obdaná města jedno silami v jednom vojště se bránili. Do měst nikdy, jediné pro kupovánie potřeb velmě řiedko chodili, pro potřebných věcí kupování velmě zřídka vchá- s syny a ženami v vojště živi byli. Vozuo množstvie zeli, s dětmi i s ženami v stanech život vedli, vozy velmě mnohé měli a těch miesto valů požívali; když měli, kterýchž místo valno užívali. Jdúce k bitvě, sú k boji se šikovali, z těch dvě [řady, připsáno: dva z nich řady učinili a v prostřed pěšie zavřeli. Vojsko jízdných vně před vozy nedaleko bývalo. cornua] činili, v prostředku pěchotu zavřeli, okřídlé jízdných [připsáno: ztracenci] vně vozuov blízko bylo. Když potkánie čas vidín byl, vozkové, kteříž ty vozy vezli, k návěštie hajtmanovu rychle obklíčiece diel A když potkati se čas vidín byl, vozataje, kteříž čela vedli, když jim znamení přikazatel dal, spo- nepřátel, kterýž by chtěli, vozy ty v hromadu strhli. padna [připsáno: zachvátiv, zachytiv], kterúž sú Zastižení nepřátelé, kterýmž svoji pomoci nemohli, chtěli nepřátelsků stranu řady vozuov v hromadu diel mečem od pěších, diel střelbů od těch, kteříž strhli a tak zavření nepřátelé, jimž jsú jejich spo- byli na vozech, mužno a žen mordováni jsú. Jízdní před vozy bojovali. Kteréžto jestliže by kto trápil, moci nemohli, díl mečem a pěchotú, diel střelbú utíkajície vozové ti otevření přijímali a odtud jakžto těch, kteříž v vozech byli, mužův i žen, zmordováni z městckých zdí se bránili a tím obyčejem mnohých byli. Jezdectvo vně krom vozův a ohrad bojovalo, jehož když by snad nepřietel utiskal, hned utíkající vietězstvie docházeli, ješto by toho kusu okolní ná- vozové otevření do sebe přijali a odtovad jakžto z městských zdí a stínův všeho bránili. A tak tím obyčejem mnohých vítězství docházeli, když toho vojenského umění jiní národové neuměli. A pole to “1) invenire 3. — “1) est nemá 3. — “) ab iis — mulieribus nemá 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 163 nullum inveniri“4) posse dictitans, qui iure Cischae succederet, selectis paucis, qui communi con- 142s silio bellum administrarent, sese Orphanos appellavere, inter quos potior habitus est 65) Procopius cognomento Minor. Atque ita Thaboritae in duos exercitus divisi, alii vetus nomen retinuere, aliis Orphanorum, ut diximus, ob mortem ducis inditum nomen, qui etsi aliquando inter se dis- sentirent, ubi tamen extrinsecus vis ingruit, iunctis viribus in unis castris sese defenderunt. Muro circumdatas urbes, nisi necessariorum emendorum gracia perraro ingredi, cum liberis et uxoribus in castris vitam agere, carros quam plurimos habere iisque pro vallo uti; procedentes ad pugnam duo ex iis cornua facere, in medio peditatum claudere; alae equitum extra munitionem prope adesse; ubi congredi tempus visum, aurigae, qui cornua ducerent, ad imperatoris signum com- prehensa sensim, qua voluerunt hostium parte, ordines quadrigarum contrahere. Intercepti hostes, quibus sui subvenire non possent, partim gladio ac peditatu, partim missilibus ab 66) iis, qui erant in carris viris ac mulieribus necari. Equitatus extra munimenta depugnare, quem si forte hostis oppressisset, fugientem mox aperti currus excipere, indeque velut ex civitate moenibus cincta defendi eoque modo victorias quam plurimas consequi, cum eam pugnandi peritiam vicinae gentes (B) druhá žádného nalézti nemoci rozmlúvaje, kterýž (A) by žádného naleznůti nemohlo, pravilo, kterýž by by právem na Žižkovo místo vníti mohl, vybera ne- hodně na Žižkovo místo vstúpil, oddělivše nemnohé, mnohé, kteříž by obecní radu boji posluhovali, sebe kteříž by obecní radou boj zpravovali, sebe Sirotky Sirotky sú nazvali, mezi nimižto nejhlavnější jmín nazvali. Mezi nimiž najvyzší jmín jest Prokop, pří- jest Prokop, příjmím Menší. A tak Táborščí ve dvě jmím Menšie. A takž tedy Táboři ve dvě vojště vojšče sú rozděleni; jedni staré jméno obdržechu rozdělení jsúce jiní staré jméno obdrželi, jiným Si- a jiní pak Sirotkův pro smrt vůdce svého převzděné rotkuo pro smrt vnodcí, jakož jsmy pověděli, pře- sděno jméno. Kteřížto, ačkoli časem mezi sebů ne- jméno vzeli, kteříž, ač někdy mezi sebu rozdíl měli, svorni byli, když však potřeba kázala, společnými však, když odjinud moc nadešla, spojiv moci v jed- ních vojskách se obraňovali. Zdí obdaná města jedno silami v jednom vojště se bránili. Do měst nikdy, jediné pro kupovánie potřeb velmě řiedko chodili, pro potřebných věcí kupování velmě zřídka vchá- s syny a ženami v vojště živi byli. Vozuo množstvie zeli, s dětmi i s ženami v stanech život vedli, vozy velmě mnohé měli a těch miesto valů požívali; když měli, kterýchž místo valno užívali. Jdúce k bitvě, sú k boji se šikovali, z těch dvě [řady, připsáno: dva z nich řady učinili a v prostřed pěšie zavřeli. Vojsko jízdných vně před vozy nedaleko bývalo. cornua] činili, v prostředku pěchotu zavřeli, okřídlé jízdných [připsáno: ztracenci] vně vozuov blízko bylo. Když potkánie čas vidín byl, vozkové, kteříž ty vozy vezli, k návěštie hajtmanovu rychle obklíčiece diel A když potkati se čas vidín byl, vozataje, kteříž čela vedli, když jim znamení přikazatel dal, spo- nepřátel, kterýž by chtěli, vozy ty v hromadu strhli. padna [připsáno: zachvátiv, zachytiv], kterúž sú Zastižení nepřátelé, kterýmž svoji pomoci nemohli, chtěli nepřátelsků stranu řady vozuov v hromadu diel mečem od pěších, diel střelbů od těch, kteříž strhli a tak zavření nepřátelé, jimž jsú jejich spo- byli na vozech, mužno a žen mordováni jsú. Jízdní před vozy bojovali. Kteréžto jestliže by kto trápil, moci nemohli, díl mečem a pěchotú, diel střelbú utíkajície vozové ti otevření přijímali a odtud jakžto těch, kteříž v vozech byli, mužův i žen, zmordováni z městckých zdí se bránili a tím obyčejem mnohých byli. Jezdectvo vně krom vozův a ohrad bojovalo, jehož když by snad nepřietel utiskal, hned utíkající vietězstvie docházeli, ješto by toho kusu okolní ná- vozové otevření do sebe přijali a odtovad jakžto z městských zdí a stínův všeho bránili. A tak tím obyčejem mnohých vítězství docházeli, když toho vojenského umění jiní národové neuměli. A pole to “1) invenire 3. — “1) est nemá 3. — “) ab iis — mulieribus nemá 2.
Strana 164
164 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 1424 ignorarent et ager ille septentrionalis late patens ad explicandos bigarum quadrigarumque ordines, peridoneus haberetur. Egrediebantur duo exercitus: alter Sclesiam, alter Moraviam populabatur vicinasque regiones assiduis excursionibus infestabant. Theutones per circuitum habitantes alios Philisteos, alios Idu- maeos Moabitasque ‘7) vocitabant. Bohemiam terram promissionis esse dicebant, cumque in proximam provinciam exissent, prius cum praeda depopulatis agris revertebantur, quam hostis cognovissent adventum. Erat et tercius exercitus, quem fratrum Orebitarum appellari diximus. Huic ductor fuit Be- dricus“8) presbiter Strasmicensis ‘9) natione Moravus, qui bellis assiduis Sclesiam affectavit. Hic etiam hodie vivit et urbem Coloniam appellatam possidet, qui spreta religione christiana calcatoque 70) pontificum iure uxorem publice duxit et illa mortua alteram ex Polonia superduxit, ex qua filios, suae nequitiae sectatores, sustulit. Cum obsiderent Suethlam oppidum 71) in Austria Thaboritae simul et Orphani, duabus noctibus et una die absque intermissione moenia oppugnavere; superveniente autem Alberto, eius terrae principe, cum exercitu, ut auxilium oppidanis afferret, pugnatum est IIII" ferme horis nutante hinc atque inde victoria. Ceciderunt ex utraque parte primi bellatores. Postremo ita discessum est, ut currus Thaboritae suos amitterent, Albertus castris exutus abiret, (B) [nadepsáno mezi slovo to a polunoční: Česká země] polunoční široce otevřené k vypravení kar a vozův řadův velmě umělé a zvyklé jmíno bylo. Vycházíše dvoje vojsko; jedno Slezsko, druhé Moravu popleňováše a súsedské okolní krajiny ča- stými sjezdy a chůzemi trápíchu. Němce vuokol obývající jiné Philistinskými, jiné Moabitskými, jiné Idumejskými nazývali, Českú zemi zaslíbenů zemí býti pravíchu. Když jsú kdy do bližní krajiny vy- jeli, prvé se s lúpežem, popleniv pole, navracovali, než nepřietel o jejich příchodu zvěděl. Bíše i třetí vojsko, kteréž, jakož jsmy prvé řekli, Orebitských bratrův nazývali. Tomu vůdce byl Bedřich, kněz Strážničský, urozením Moravín, kterýž bojmi usta- vičnými Slezsko hubíše. Ten také ješče podnes živ a město, jemuž Kolín jmě jest, má. Kterýž po- zhrdna zákonem křesťanským a potlačiv biskupská práva, ženu sobě zjevně pojal, a když ta umřela, druhú z Polsky nadpojal jest, z kteréž syny, svěj nepravosti následovníky, přijal jest. Když su oblehli byli Světlov (sic), městečko v Rakůsích, Táboři spůlem i Sirotci, dvě noci a jeden den bez přestání zdi do- bývali; a když přijel Albrecht, téj země kníže, s voj- skem, aby měščany retoval, bojováno jest jakžto čtyři hodiny; vítězství sem i tam se nakloňovalo. Upadli sú s obu stranů čelní bůjci. Potom tak se rozešlo, že jsu Táboři své vozy potratili, a Albrecht svých vojsk pozbyv odšel jest. To, věřichu, že se (A) rodové neznali. A pole to puolnoční jest rovné a široké, k šikovánie vozno a kar velmě způosobné. Vytahovala dvě vojska: jedno Slezii, druhé Moravu hubilo a okolní krajiny ustavičnými vtržkami trápilo. Němce vnokol přebývajície jiné Filistinskými, jiné Idumejskými a Moabskými jmenovali. Českú zemi zaslíbenů zemí býti pravili. A když do najbližšie vlasti vtrhovali, pohubujíce pole, prvé se s veliků lúpeží domuo vracovali, nežli by nepřátelé o tom vtrženie zvěděli. Bylo jest i třetí vojsko, kteréž jsmy bratruo Orebských jmenovati pověděli. Toho vuodce byl kněz Bedřich, rodem Moravec, kterýž boji ustavičnými Slezskú zemi hubil. Kterýžto opustiv řád kněžský ženu zjevně pojal, a když umřela, jinů z Polsky měl, z kteréž syny své následovníky přijal. Když oblehli Světlú, město v Rakusích, Táboři spolu s Sirotky, dvěma nocmi a jedním dnem bez pře- stánie zdí dobývali. Když pak přitáhl Albrecht, té země kníže, s vojskem, aby měšťany retoval, bojo- váno bylo jednak čtyři hodiny s nachylováním sem i tam vítězstvie. Padli jsú s obojí strany první bo- jovníci. Potom naposledy se rozešli, aby vozy své Táboři (sic) ztratili. A Albrecht z vojska ušél ob- 14127 "1) Moabitesque 2. — ‘5) Bredricus 2. — “7) Strastnicensis 2. — ") catholicoque pontificum iure 2. —"1) Suetlam 3.
164 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 1424 ignorarent et ager ille septentrionalis late patens ad explicandos bigarum quadrigarumque ordines, peridoneus haberetur. Egrediebantur duo exercitus: alter Sclesiam, alter Moraviam populabatur vicinasque regiones assiduis excursionibus infestabant. Theutones per circuitum habitantes alios Philisteos, alios Idu- maeos Moabitasque ‘7) vocitabant. Bohemiam terram promissionis esse dicebant, cumque in proximam provinciam exissent, prius cum praeda depopulatis agris revertebantur, quam hostis cognovissent adventum. Erat et tercius exercitus, quem fratrum Orebitarum appellari diximus. Huic ductor fuit Be- dricus“8) presbiter Strasmicensis ‘9) natione Moravus, qui bellis assiduis Sclesiam affectavit. Hic etiam hodie vivit et urbem Coloniam appellatam possidet, qui spreta religione christiana calcatoque 70) pontificum iure uxorem publice duxit et illa mortua alteram ex Polonia superduxit, ex qua filios, suae nequitiae sectatores, sustulit. Cum obsiderent Suethlam oppidum 71) in Austria Thaboritae simul et Orphani, duabus noctibus et una die absque intermissione moenia oppugnavere; superveniente autem Alberto, eius terrae principe, cum exercitu, ut auxilium oppidanis afferret, pugnatum est IIII" ferme horis nutante hinc atque inde victoria. Ceciderunt ex utraque parte primi bellatores. Postremo ita discessum est, ut currus Thaboritae suos amitterent, Albertus castris exutus abiret, (B) [nadepsáno mezi slovo to a polunoční: Česká země] polunoční široce otevřené k vypravení kar a vozův řadův velmě umělé a zvyklé jmíno bylo. Vycházíše dvoje vojsko; jedno Slezsko, druhé Moravu popleňováše a súsedské okolní krajiny ča- stými sjezdy a chůzemi trápíchu. Němce vuokol obývající jiné Philistinskými, jiné Moabitskými, jiné Idumejskými nazývali, Českú zemi zaslíbenů zemí býti pravíchu. Když jsú kdy do bližní krajiny vy- jeli, prvé se s lúpežem, popleniv pole, navracovali, než nepřietel o jejich příchodu zvěděl. Bíše i třetí vojsko, kteréž, jakož jsmy prvé řekli, Orebitských bratrův nazývali. Tomu vůdce byl Bedřich, kněz Strážničský, urozením Moravín, kterýž bojmi usta- vičnými Slezsko hubíše. Ten také ješče podnes živ a město, jemuž Kolín jmě jest, má. Kterýž po- zhrdna zákonem křesťanským a potlačiv biskupská práva, ženu sobě zjevně pojal, a když ta umřela, druhú z Polsky nadpojal jest, z kteréž syny, svěj nepravosti následovníky, přijal jest. Když su oblehli byli Světlov (sic), městečko v Rakůsích, Táboři spůlem i Sirotci, dvě noci a jeden den bez přestání zdi do- bývali; a když přijel Albrecht, téj země kníže, s voj- skem, aby měščany retoval, bojováno jest jakžto čtyři hodiny; vítězství sem i tam se nakloňovalo. Upadli sú s obu stranů čelní bůjci. Potom tak se rozešlo, že jsu Táboři své vozy potratili, a Albrecht svých vojsk pozbyv odšel jest. To, věřichu, že se (A) rodové neznali. A pole to puolnoční jest rovné a široké, k šikovánie vozno a kar velmě způosobné. Vytahovala dvě vojska: jedno Slezii, druhé Moravu hubilo a okolní krajiny ustavičnými vtržkami trápilo. Němce vnokol přebývajície jiné Filistinskými, jiné Idumejskými a Moabskými jmenovali. Českú zemi zaslíbenů zemí býti pravili. A když do najbližšie vlasti vtrhovali, pohubujíce pole, prvé se s veliků lúpeží domuo vracovali, nežli by nepřátelé o tom vtrženie zvěděli. Bylo jest i třetí vojsko, kteréž jsmy bratruo Orebských jmenovati pověděli. Toho vuodce byl kněz Bedřich, rodem Moravec, kterýž boji ustavičnými Slezskú zemi hubil. Kterýžto opustiv řád kněžský ženu zjevně pojal, a když umřela, jinů z Polsky měl, z kteréž syny své následovníky přijal. Když oblehli Světlú, město v Rakusích, Táboři spolu s Sirotky, dvěma nocmi a jedním dnem bez pře- stánie zdí dobývali. Když pak přitáhl Albrecht, té země kníže, s vojskem, aby měšťany retoval, bojo- váno bylo jednak čtyři hodiny s nachylováním sem i tam vítězstvie. Padli jsú s obojí strany první bo- jovníci. Potom naposledy se rozešli, aby vozy své Táboři (sic) ztratili. A Albrecht z vojska ušél ob- 14127 "1) Moabitesque 2. — ‘5) Bredricus 2. — “7) Strastnicensis 2. — ") catholicoque pontificum iure 2. —"1) Suetlam 3.
Strana 165
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 165 1427 quod negligentia Ruperti"2) Valsensis factum credidere, qui tum ductor exercitus fuit. Rediit tamen paulo post Procopius Rasus et oppidum Rhetium 73) in Austria celebre obsidione cinxit. Pragenses eius signa secuti et Bohuslaus "4) Cygneus 75) cuius supra meminimus, qui eo loci sagitta confossus iteriit. Rhetium vi captum, direptum atque exustum, in quo multi mortales periere. Burgraphius Madeburgensis, loci dominus, captus et Pragam ductus in carcere diem obiit. His gestis vocati ab imperatore Bohemorum principes ad eum usque Posonium profecti sunt. Id est76) oppidum Hungariae in finibus Austriae atque in ripa Danubii situm. Neque ingressi moenia in tentoriis e regione urbis mansere. Egressus ad eos Sigismundus multa de iure suo locutus, paternum atque avitum regnum repetere. Si quae essent, quae provincialium mentes ab sese alienarent, ea ablaturum, Bohemis, ex quibus natus esset, pacificum benignumque regem futurum. Illi se armis ab eo sine causa impetitos dicere, cives suos in Constantia contra publicam fidem exustos, in- auditos Bohemiae primores tanquam haereticos a Romana ecclesia damnatos, regno sacris con- tumeliose interdictum ; non esse tam exiguam Bohemorum potentiam, quae suo nequeat honori consulere. Responsum a Sigismundo benigne datum ad obiecta oblatumque generale concilium (A) lúpený, což nepilností Rupperta Walenského státi (B) obmeškáním Ruperta Walzenského stalo, kterýž se praví, kterýž tehdáž vuodcím vojska byl. Navrátil tehdy vůdce vojska byl. Však navrátil se málo potom se pak po malém času Prokop Holý a město Retz Prokop Holý a městečko Rec v Rakusích slovutné v Rakůsiech znamenitým obležením obehnal. Pražané oblehl jest. Pražené za jeho korúhvemi se brali a jeho korúhve následovali, a Bohuslav, o kterémž Bohuslav Labuť, o ňemž jsmy napřed zmínku měli, jsmy nahoře zmienku učinili, kterýž na tom místě kterýž na tom místě střelú proboden umřel jest. postřelen jsa umřel. Retze dobyto jest, zebráno, Rec mocí vzato, roztrháno a vypáleno, v nemž zbořeno a vypáleno; v kterémž mnoho lidu zhynulo. mnoho lidí zhynulo. Burgraf neb hrabie Madebur- Purgkrabie Maydeburský, místa toho pán, jat a do genský, toho města pán, jat jest a do Prahy Prahy přiveden, v žaláři život dokonal. Když se to veden; v žaláři dne odšel, umřel jest. Ty když se tak dálo, povoláni jsú od ciesaře čeští páni a k ňemu věci dály, vyvolána jsú od císaře česká knížata, a až do Prešpurgka přijeli. To město v Uhřiech na k ňemu až do Prešpurka jeli jsů. To jest město pomezie a na břehu Dunaje leží. A nevešedše do Uherské na mezech Rakúských na břehu Dunaje města, na poli před městem ostali. Vyšed k nim vystavené. A nevcházeje do města v stanech protiv Sigmund mnoho o právu svém k nim mluvil, chtěje město zóstachu. Vyjda k nim Zigmund, mnoho o svém otce svého a děda královstvie mieti. Byly-li by které právu mluvil, otcového a dědkovského královstvie věci, ješto by obyvatelno země od neho mysli od- žádal a napomínal, pakli by bylo co, ješto by ze- vracovaly, ty by chtěl odložiti, Čechóm, z kterýchž manův mysli od ňeho odvracovalo, to by odvrci by narozen byl, pokojným a milostivým králem býti. chtěl a Čechóm, z nichžto narozen jest, pokojným Oni, že by od ňeho bez přiečiny válků hubeni byli, a dobrotivým králem potom býti. Ale oni, že by pověděli. Některé z nich proti svému slibu v Kon- on na ně darmo s oružím přijel a bez příčiny, stancie upáliti dal, nevyslyšené Čechy jakžto ka- pravichu a měščeníny jejich protiv zjevněj a obecnéj věrnosti upálil bez přeslyšání; česká knížata jakžto cieře a odřezané od římské cierkve potupil; v krá- lovstvie mše potupně zapověděl. Že by nebyla tak kacíře od římského kostela potupena býti, králov- chaterná Čechuo moc, aby nemohla své cti hájiti. stvie hanebně od služby boží zapovědíno býti uči- Odpověd od Sigmunda dobrotivá dána k těm kusóm niti; nebýti tak hubenéj českéj moci, jenž by ne- a hlavního jim sňemu podáno, na ňemž by svú ne- mohla svéj cti poraditi, pravichu. Odpověděno jest od Zigmunda dobrotivě na odporné řeči a obětován obecný sňem, na kterémž by svú nevinnost Čechové ukázati mohli, ač by se obecnéj cierkve svatéj súdu 1429 12) Roberti 2.— 13) Rethium 3. — "1) Bocheslaus 2. —"1) nemá 2. — 16) Misto Id est má 2 idem.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 165 1427 quod negligentia Ruperti"2) Valsensis factum credidere, qui tum ductor exercitus fuit. Rediit tamen paulo post Procopius Rasus et oppidum Rhetium 73) in Austria celebre obsidione cinxit. Pragenses eius signa secuti et Bohuslaus "4) Cygneus 75) cuius supra meminimus, qui eo loci sagitta confossus iteriit. Rhetium vi captum, direptum atque exustum, in quo multi mortales periere. Burgraphius Madeburgensis, loci dominus, captus et Pragam ductus in carcere diem obiit. His gestis vocati ab imperatore Bohemorum principes ad eum usque Posonium profecti sunt. Id est76) oppidum Hungariae in finibus Austriae atque in ripa Danubii situm. Neque ingressi moenia in tentoriis e regione urbis mansere. Egressus ad eos Sigismundus multa de iure suo locutus, paternum atque avitum regnum repetere. Si quae essent, quae provincialium mentes ab sese alienarent, ea ablaturum, Bohemis, ex quibus natus esset, pacificum benignumque regem futurum. Illi se armis ab eo sine causa impetitos dicere, cives suos in Constantia contra publicam fidem exustos, in- auditos Bohemiae primores tanquam haereticos a Romana ecclesia damnatos, regno sacris con- tumeliose interdictum ; non esse tam exiguam Bohemorum potentiam, quae suo nequeat honori consulere. Responsum a Sigismundo benigne datum ad obiecta oblatumque generale concilium (A) lúpený, což nepilností Rupperta Walenského státi (B) obmeškáním Ruperta Walzenského stalo, kterýž se praví, kterýž tehdáž vuodcím vojska byl. Navrátil tehdy vůdce vojska byl. Však navrátil se málo potom se pak po malém času Prokop Holý a město Retz Prokop Holý a městečko Rec v Rakusích slovutné v Rakůsiech znamenitým obležením obehnal. Pražané oblehl jest. Pražené za jeho korúhvemi se brali a jeho korúhve následovali, a Bohuslav, o kterémž Bohuslav Labuť, o ňemž jsmy napřed zmínku měli, jsmy nahoře zmienku učinili, kterýž na tom místě kterýž na tom místě střelú proboden umřel jest. postřelen jsa umřel. Retze dobyto jest, zebráno, Rec mocí vzato, roztrháno a vypáleno, v nemž zbořeno a vypáleno; v kterémž mnoho lidu zhynulo. mnoho lidí zhynulo. Burgraf neb hrabie Madebur- Purgkrabie Maydeburský, místa toho pán, jat a do genský, toho města pán, jat jest a do Prahy Prahy přiveden, v žaláři život dokonal. Když se to veden; v žaláři dne odšel, umřel jest. Ty když se tak dálo, povoláni jsú od ciesaře čeští páni a k ňemu věci dály, vyvolána jsú od císaře česká knížata, a až do Prešpurgka přijeli. To město v Uhřiech na k ňemu až do Prešpurka jeli jsů. To jest město pomezie a na břehu Dunaje leží. A nevešedše do Uherské na mezech Rakúských na břehu Dunaje města, na poli před městem ostali. Vyšed k nim vystavené. A nevcházeje do města v stanech protiv Sigmund mnoho o právu svém k nim mluvil, chtěje město zóstachu. Vyjda k nim Zigmund, mnoho o svém otce svého a děda královstvie mieti. Byly-li by které právu mluvil, otcového a dědkovského královstvie věci, ješto by obyvatelno země od neho mysli od- žádal a napomínal, pakli by bylo co, ješto by ze- vracovaly, ty by chtěl odložiti, Čechóm, z kterýchž manův mysli od ňeho odvracovalo, to by odvrci by narozen byl, pokojným a milostivým králem býti. chtěl a Čechóm, z nichžto narozen jest, pokojným Oni, že by od ňeho bez přiečiny válků hubeni byli, a dobrotivým králem potom býti. Ale oni, že by pověděli. Některé z nich proti svému slibu v Kon- on na ně darmo s oružím přijel a bez příčiny, stancie upáliti dal, nevyslyšené Čechy jakžto ka- pravichu a měščeníny jejich protiv zjevněj a obecnéj věrnosti upálil bez přeslyšání; česká knížata jakžto cieře a odřezané od římské cierkve potupil; v krá- lovstvie mše potupně zapověděl. Že by nebyla tak kacíře od římského kostela potupena býti, králov- chaterná Čechuo moc, aby nemohla své cti hájiti. stvie hanebně od služby boží zapovědíno býti uči- Odpověd od Sigmunda dobrotivá dána k těm kusóm niti; nebýti tak hubenéj českéj moci, jenž by ne- a hlavního jim sňemu podáno, na ňemž by svú ne- mohla svéj cti poraditi, pravichu. Odpověděno jest od Zigmunda dobrotivě na odporné řeči a obětován obecný sňem, na kterémž by svú nevinnost Čechové ukázati mohli, ač by se obecnéj cierkve svatéj súdu 1429 12) Roberti 2.— 13) Rethium 3. — "1) Bocheslaus 2. —"1) nemá 2. — 16) Misto Id est má 2 idem.
Strana 166
166 ENĽÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ, 169 in quo suam innocentiam ostendere Bohemi possent, si se universalis ecclesiae iudicio summittere 1481 vellent. Bohemus, qui armis vicere consuesset, verbis vinci non tulit infectisque rebus domum abiit. At Martinus, pontifex maximus, ubi armatam haeresim crescere in dies animadvertit, prius- quam pestis amplius invalesceret, cardinalem Vintopniensem natione Anglicum regia stirpe natum in Germaniam proficisci iussit, qui contra Bohemicam labem vicinas gentes in arma conciret, cui et imperator adiumento fuit. Instituti sunt tres exercitus: Saxoniae duces et quas vocant Stagnales 77) civitates in primo militavere; secundum ex Franconibus constitutum marchio Brandeburgensis ductavit, tertio praefuit Otho?5), Treverensis archiepiscopus, quem Rhenenses secuti sunt. Baioarii quoque et civitates Snevorum imperiales ingressi Bohemiam tribus locis, postquam silvam pene- travere, iuncti simul ante Misam castra metati sunt. Hanc urbem Pricicho Clenovensis, inter haere- ticos quantum doctior ac facundior tantum crudelitate ac perfidia nequior, praecedenti nocte ex fidelium manibus eripuerat. Erat igitur consilium exercitus hanc urbem prius recuperare, quam ultra procederent; sed cum haeretici collecto raptim milite in eos properare nunciarentur, non visum hostem fugerunt Tecoviamque"?) (sic) petentes instrumenta bellica cum praesidio ibi di- miserupt. Nondum cardinalis in exercitu fuerat; sed ad Tacoviam fugientibus occurrens admiratus tot ducum, (A) vinnost Čechové okázati mohli, jestliže by se k rozeznánie cierkve svaté poddati chtěli. O vojště do Čech skrze Martina, papeže pátého, uloZeném a o poraZení Némeuo. Kapi- tola XLVIII. — Ale Martin papeż, kdyż zbrojnć Čechy růsti den ode dne znamenal, prvé než by se více rozmohli, kardinalu Wintonienskému, rodem Angeliku, z královského kmene narozenému, do Ger- maní tábnáti rozkázal, kterýž by proti české zpnr- nosti okolní národy k vojně napomenul. Kterémužto i ciesař ku pomoci byl. Sebrány jsú tři vojska. Sazská kniežata a města, kteráž Jezerní jmenují, první vojsko měli; druhé z Frankuo margrabie Bramborskÿ vedl. Nad tím byl Otha, Triersky arci- biskup, kteréhož Rýnští následovali, Bavořané také a města Švábská ciesařská. Vtrhše do Čech třmi místy, když les přetáhli, spojivše se spolu u Striebra se položili. To mósto Pfibik Klenovsky, mezi Cechy jak velmč učenčjšie a výmluvnéjšie tak také ukrot- ností a zpurností horšie, minulé noci z německých roků vytrhl. Protož byla jest radda toho města naj- prve dobýti, než by dále táhli. Ale když, že Če- chové na kvalt sebravše vojsko, na ně táhnú, jim zvěstovali, nevidúce nepřítele, utekli a do Tachova táhnúce, dčl a jiné lúpeže tu nechali. Ještě kardinal v vojště nebyl; ale u Tachova s utíkajícími se potkav, divě se tolika vnodcie, tolika silných mužuo strašli- (B) poddati chtěli. Ale Čech, kterýž oružím zvykl přemáhati, řečí přemožen nechtěl býti. A tak ne- dokonav věcí domů se navrátil. Ale Martin, biskup najvětší, když jest oděné kaciefstvo na véakÿ den ruosti znamenal, prvé než by se šelma vice rozmohla, kardinalovi Winthonien- skému, urozením Engli&i, z rodu královského, do Germaní, němečských zemí, jeti přikázal, kterýž by protiv českéj poškvrně okolní země k oruží zbudil, jemuž i císař ku pomoci byl. I ustaveno jest troje vojsko. Sasícká knížata, a kteráž nazývají Jezerná města v první vojšče rytířováchu. Druhé z Franků bylo sebrané, to margrabie Brandeburgenské vedlo jest. Pak nad třetím vojskem vládl Otto, Třeveren- ský arcibiskup, jehož Rýnščí následováchu, a Bavaři a města Švábská císařská. Vtrbli do Čech třmi místy, a když přejeli les, sjeda se vespolek, před Stříbrem stany rozbili. To město Přech Klenovský, mezi ka- cíři jakož učenější a výmluvnější, takéž ukruten- stvím a nevěrů neprávější, onéj noci minuléj z ruků věrných bíše vyronil. Protož byla radda vojenská, aby najprv toho města dobyli, nežli by dále táhli. Ale když jim dáno věděti, že kacíři, zbera náhle rytieřstvo, na ně by táhli, před neviděným nepříte- lem utekli jsá a táhna k Tachovu děla vojenská 8 posádkü tu zóstavili. Ješče kardinal tehdy v vojšče nebyl, ale do Ta- chova utikajicim upostřet jeda divíše se tolika vévod, 17) Stragnales 2. — **) Otto 2. — **) Tachouiamque 2, « tak níže.
166 ENĽÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ, 169 in quo suam innocentiam ostendere Bohemi possent, si se universalis ecclesiae iudicio summittere 1481 vellent. Bohemus, qui armis vicere consuesset, verbis vinci non tulit infectisque rebus domum abiit. At Martinus, pontifex maximus, ubi armatam haeresim crescere in dies animadvertit, prius- quam pestis amplius invalesceret, cardinalem Vintopniensem natione Anglicum regia stirpe natum in Germaniam proficisci iussit, qui contra Bohemicam labem vicinas gentes in arma conciret, cui et imperator adiumento fuit. Instituti sunt tres exercitus: Saxoniae duces et quas vocant Stagnales 77) civitates in primo militavere; secundum ex Franconibus constitutum marchio Brandeburgensis ductavit, tertio praefuit Otho?5), Treverensis archiepiscopus, quem Rhenenses secuti sunt. Baioarii quoque et civitates Snevorum imperiales ingressi Bohemiam tribus locis, postquam silvam pene- travere, iuncti simul ante Misam castra metati sunt. Hanc urbem Pricicho Clenovensis, inter haere- ticos quantum doctior ac facundior tantum crudelitate ac perfidia nequior, praecedenti nocte ex fidelium manibus eripuerat. Erat igitur consilium exercitus hanc urbem prius recuperare, quam ultra procederent; sed cum haeretici collecto raptim milite in eos properare nunciarentur, non visum hostem fugerunt Tecoviamque"?) (sic) petentes instrumenta bellica cum praesidio ibi di- miserupt. Nondum cardinalis in exercitu fuerat; sed ad Tacoviam fugientibus occurrens admiratus tot ducum, (A) vinnost Čechové okázati mohli, jestliže by se k rozeznánie cierkve svaté poddati chtěli. O vojště do Čech skrze Martina, papeže pátého, uloZeném a o poraZení Némeuo. Kapi- tola XLVIII. — Ale Martin papeż, kdyż zbrojnć Čechy růsti den ode dne znamenal, prvé než by se více rozmohli, kardinalu Wintonienskému, rodem Angeliku, z královského kmene narozenému, do Ger- maní tábnáti rozkázal, kterýž by proti české zpnr- nosti okolní národy k vojně napomenul. Kterémužto i ciesař ku pomoci byl. Sebrány jsú tři vojska. Sazská kniežata a města, kteráž Jezerní jmenují, první vojsko měli; druhé z Frankuo margrabie Bramborskÿ vedl. Nad tím byl Otha, Triersky arci- biskup, kteréhož Rýnští následovali, Bavořané také a města Švábská ciesařská. Vtrhše do Čech třmi místy, když les přetáhli, spojivše se spolu u Striebra se položili. To mósto Pfibik Klenovsky, mezi Cechy jak velmč učenčjšie a výmluvnéjšie tak také ukrot- ností a zpurností horšie, minulé noci z německých roků vytrhl. Protož byla jest radda toho města naj- prve dobýti, než by dále táhli. Ale když, že Če- chové na kvalt sebravše vojsko, na ně táhnú, jim zvěstovali, nevidúce nepřítele, utekli a do Tachova táhnúce, dčl a jiné lúpeže tu nechali. Ještě kardinal v vojště nebyl; ale u Tachova s utíkajícími se potkav, divě se tolika vnodcie, tolika silných mužuo strašli- (B) poddati chtěli. Ale Čech, kterýž oružím zvykl přemáhati, řečí přemožen nechtěl býti. A tak ne- dokonav věcí domů se navrátil. Ale Martin, biskup najvětší, když jest oděné kaciefstvo na véakÿ den ruosti znamenal, prvé než by se šelma vice rozmohla, kardinalovi Winthonien- skému, urozením Engli&i, z rodu královského, do Germaní, němečských zemí, jeti přikázal, kterýž by protiv českéj poškvrně okolní země k oruží zbudil, jemuž i císař ku pomoci byl. I ustaveno jest troje vojsko. Sasícká knížata, a kteráž nazývají Jezerná města v první vojšče rytířováchu. Druhé z Franků bylo sebrané, to margrabie Brandeburgenské vedlo jest. Pak nad třetím vojskem vládl Otto, Třeveren- ský arcibiskup, jehož Rýnščí následováchu, a Bavaři a města Švábská císařská. Vtrbli do Čech třmi místy, a když přejeli les, sjeda se vespolek, před Stříbrem stany rozbili. To město Přech Klenovský, mezi ka- cíři jakož učenější a výmluvnější, takéž ukruten- stvím a nevěrů neprávější, onéj noci minuléj z ruků věrných bíše vyronil. Protož byla radda vojenská, aby najprv toho města dobyli, nežli by dále táhli. Ale když jim dáno věděti, že kacíři, zbera náhle rytieřstvo, na ně by táhli, před neviděným nepříte- lem utekli jsá a táhna k Tachovu děla vojenská 8 posádkü tu zóstavili. Ješče kardinal tehdy v vojšče nebyl, ale do Ta- chova utikajicim upostřet jeda divíše se tolika vévod, 17) Stragnales 2. — **) Otto 2. — **) Tachouiamque 2, « tak níže.
Strana 167
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 167 tot fortium virorum pavidam foedamque fugam, magnis precibus, ut redirent in hostem omni ex parte 1131 debiliorem, hortatur. Quod cum frustra niteretur, et ipse turpis fugae comes 80) effectus est.81) Vix silvam ingressi erant, cum supervenientes Bohemi postremum agmen lacessere coeperunt, facta est profusior ac pavidior fuga; nec prius Theutones fugere quam Bohemi persequi destite- runt. Hostes impedimentis direptis Tacoviam expugnantes machinis quoque bellicis potiti sunt. Exin Misnam populati, cum per Franconiam redirent, ne Bambergensem agrum Norimbergensemque vastarent, pecunia placati divitem exercitum reduxere. Sigismundus his cognitis Norimbergam profectus nova principum auxilia comparat. Martinus quoque, pontifex maximus, Julianum, cardinalem sancti Angeli, litteris ac moribus excellentem cum ea legatione in Theutoniam mittit, ut Bohemis bellum inferat et adveniente tempore in Basiliensi concilio, quod prope diem futurum erat, nomine apostolico praesideat. Is Germaniam ingressus mox Norimbergam ad Sigismundum se confert, quo in loco frequentes Germanorum reguli con- venerant. Decreta est nova in Bohemos expeditio ad VIII Kal. Jul. Dux belli Fridericus, marchio Brandeburgensis, declaratus, qui cardinalem sequeretur. Ingressus in 82) Bohemiam per viam, quae ducit ad Teplam,83) institutus. Albertus, Austriae princeps, suas copias per Moraviam ducere iussus. In comitatu cardinalis Albertus et Christophorus Baioariae et Fridericus Saxoniae duces (A) vému a mrzutému utíkánie, více, aby se na ne- (B) toliko silných a udatných muží hanebnému utíkání, přietele všudy mdlejšieho navrátili, napomínal. To velikými prosbami, aby se obrátili na nepřátely všemi když nadarmo činil, i sám hanebného utíkánie tova- věcmi mdlejší, napomínáše. A když o to nadarmo ryšem učiňen. Sotva do lesa vešli, když přitábše Če- usiloval, i sám mrzkého běhu tovaryš učiňen jest. chové, poslední houf trápiti počali. Učiňeno jest většie Jedva do lesu bychu vjeli, a toť nadjedše Čechové a strašlivějšie utíkánie, aniž prvé Němci utíkati nežli poslední houf lámati počechu. I stalo se větší a Čechové honiti přestali. Potom Tachova dobyvše, strašnější utíkání; aniž prvé Němci utíkati, než Če- dél a zbroje mnohé dosáhli. Odtud Miešeň hubiece, chové jich honiti přestachu. Nepřátelé přikážky (sic) když se skrze Franky vracovali, aby Pamberských roztrhše, Tachova dobuda, i děl také vojenských dosáhli jsů. Odtud Míšensko pleníchu. Když skrze pole a Normberských nehubili, penězi ukroceni jsúce, bohaté vojsko domno přivedli. Sigmund to poznav, Frankonu zase by se vracovali, aby Bambergenských do Normbergka přijev, nové pomoci kniežat říž- rolí a Normbergenských nehubili, penězi okroceni ských sebral. Také papež Juliana, kardinala svatého bohaté vojsko zase jsú vyvedli. Angela, uměním a mravy osvíceného, s tiem posel- Zigmund to vida do Normbergu jel, nové knížat stvím do Čech poslal, aby Čechom boj uložil, a když pomoci vypravil, a Martin papež Juliana, kardinala by přišel čas, v Bazilském koncilium jménem papež- svatého Angela, uměním i mravy vyvýšeného, s tímto ským seděl. Ten do Germaní všed, hned do Norm- poselstvím do Němec poslal, aby Čechóm boj při- bergka k Sigmundovi se obrátil, kdežto mnozie vedl, a když by čas přišel, aby v Basilejském sňemu, z řieských (sic) velikých pánno se sjeli. Uloženo který] v skuoře měl býti, jménem papežským ná- jest nové do Čech vojsko od osmého dne měsiece seděl. Ten do Germanie vjeda, hned do Normberga června. Vnodce vojska Fridrich, margkrabie Bram- k Zigmundovi se vybral; v kterémžto městě mnoho burský, usazen, kterýž by při kardinalu táhl. Vtrhl německých králíknov bíše se sebralo. Vyrčena jest jest do Čech cestů, kteráž vede k Teplé. V tom nová na Čechy výprava vojenská na den pětmectitmý vojště Albrecht a Kristofor Bavorští a Fridrich Saz- (sic) měsíce června. Vůdce vojenský Fridrich, mar- ský kniežata byli. Jan a Albrecht, Bramburská knie- krabie Brandeburgenský, ohlášen jest, kterýž by kardinála následoval, vjeda cestů do Čech, kteráž vede do Tepléj, ustavený. Albrecht, kníže Rakúský, svá vojska skrze Moravu vésti přikázáno měl. V to- varyšstvu kardinal Albrecht, Kristofor Bavorské a 11) comis 2. — 21) esset 2. — '7) ad 3. — 31) Thoplam 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 167 tot fortium virorum pavidam foedamque fugam, magnis precibus, ut redirent in hostem omni ex parte 1131 debiliorem, hortatur. Quod cum frustra niteretur, et ipse turpis fugae comes 80) effectus est.81) Vix silvam ingressi erant, cum supervenientes Bohemi postremum agmen lacessere coeperunt, facta est profusior ac pavidior fuga; nec prius Theutones fugere quam Bohemi persequi destite- runt. Hostes impedimentis direptis Tacoviam expugnantes machinis quoque bellicis potiti sunt. Exin Misnam populati, cum per Franconiam redirent, ne Bambergensem agrum Norimbergensemque vastarent, pecunia placati divitem exercitum reduxere. Sigismundus his cognitis Norimbergam profectus nova principum auxilia comparat. Martinus quoque, pontifex maximus, Julianum, cardinalem sancti Angeli, litteris ac moribus excellentem cum ea legatione in Theutoniam mittit, ut Bohemis bellum inferat et adveniente tempore in Basiliensi concilio, quod prope diem futurum erat, nomine apostolico praesideat. Is Germaniam ingressus mox Norimbergam ad Sigismundum se confert, quo in loco frequentes Germanorum reguli con- venerant. Decreta est nova in Bohemos expeditio ad VIII Kal. Jul. Dux belli Fridericus, marchio Brandeburgensis, declaratus, qui cardinalem sequeretur. Ingressus in 82) Bohemiam per viam, quae ducit ad Teplam,83) institutus. Albertus, Austriae princeps, suas copias per Moraviam ducere iussus. In comitatu cardinalis Albertus et Christophorus Baioariae et Fridericus Saxoniae duces (A) vému a mrzutému utíkánie, více, aby se na ne- (B) toliko silných a udatných muží hanebnému utíkání, přietele všudy mdlejšieho navrátili, napomínal. To velikými prosbami, aby se obrátili na nepřátely všemi když nadarmo činil, i sám hanebného utíkánie tova- věcmi mdlejší, napomínáše. A když o to nadarmo ryšem učiňen. Sotva do lesa vešli, když přitábše Če- usiloval, i sám mrzkého běhu tovaryš učiňen jest. chové, poslední houf trápiti počali. Učiňeno jest většie Jedva do lesu bychu vjeli, a toť nadjedše Čechové a strašlivějšie utíkánie, aniž prvé Němci utíkati nežli poslední houf lámati počechu. I stalo se větší a Čechové honiti přestali. Potom Tachova dobyvše, strašnější utíkání; aniž prvé Němci utíkati, než Če- dél a zbroje mnohé dosáhli. Odtud Miešeň hubiece, chové jich honiti přestachu. Nepřátelé přikážky (sic) když se skrze Franky vracovali, aby Pamberských roztrhše, Tachova dobuda, i děl také vojenských dosáhli jsů. Odtud Míšensko pleníchu. Když skrze pole a Normberských nehubili, penězi ukroceni jsúce, bohaté vojsko domno přivedli. Sigmund to poznav, Frankonu zase by se vracovali, aby Bambergenských do Normbergka přijev, nové pomoci kniežat říž- rolí a Normbergenských nehubili, penězi okroceni ských sebral. Také papež Juliana, kardinala svatého bohaté vojsko zase jsú vyvedli. Angela, uměním a mravy osvíceného, s tiem posel- Zigmund to vida do Normbergu jel, nové knížat stvím do Čech poslal, aby Čechom boj uložil, a když pomoci vypravil, a Martin papež Juliana, kardinala by přišel čas, v Bazilském koncilium jménem papež- svatého Angela, uměním i mravy vyvýšeného, s tímto ským seděl. Ten do Germaní všed, hned do Norm- poselstvím do Němec poslal, aby Čechóm boj při- bergka k Sigmundovi se obrátil, kdežto mnozie vedl, a když by čas přišel, aby v Basilejském sňemu, z řieských (sic) velikých pánno se sjeli. Uloženo který] v skuoře měl býti, jménem papežským ná- jest nové do Čech vojsko od osmého dne měsiece seděl. Ten do Germanie vjeda, hned do Normberga června. Vnodce vojska Fridrich, margkrabie Bram- k Zigmundovi se vybral; v kterémžto městě mnoho burský, usazen, kterýž by při kardinalu táhl. Vtrhl německých králíknov bíše se sebralo. Vyrčena jest jest do Čech cestů, kteráž vede k Teplé. V tom nová na Čechy výprava vojenská na den pětmectitmý vojště Albrecht a Kristofor Bavorští a Fridrich Saz- (sic) měsíce června. Vůdce vojenský Fridrich, mar- ský kniežata byli. Jan a Albrecht, Bramburská knie- krabie Brandeburgenský, ohlášen jest, kterýž by kardinála následoval, vjeda cestů do Čech, kteráž vede do Tepléj, ustavený. Albrecht, kníže Rakúský, svá vojska skrze Moravu vésti přikázáno měl. V to- varyšstvu kardinal Albrecht, Kristofor Bavorské a 11) comis 2. — 21) esset 2. — '7) ad 3. — 31) Thoplam 2.
Strana 168
1482 168 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ, fuere. Jobannes et Albertus, principes Brandeburgenses, cum patre, quem penes belli summa erat, Herbipolensis, Bambergensis, Estetensis episcopi, societas Svevorum, quam sancti Georgii!) vocant, et imperialium civitatum magistratus Maguntinus, Treverensis et Coloniensis antistites auxilii miserant et cum iis provinciarum suarum primores. Supra XL'* milia equitum fuisse traduntur, peditum minor numerus. Nam Germani, patentibus freti campis, equestres plerumque pugnas agitant. Promiserat et Renatus, Lothoringiae princeps, in eam expeditionem sese venturum, sed domestico bello implicitus, dum comitem Videmontensem oppugnare nititur, nec promisso satis fieri potest; neque comes Palatinus Rheni, qui Videmontensi opem tulit, adversus Bohemos ire permittitur. Cardinalis dum eos opperitur, ad Kalendas usque Augusti profectionem suspendit. Albertus interea ex Austria ducens, cum ad dictam diem adesse cardinalem minime intelligeret, impar Bohemiae potentiae retrocessit. Ingressus deinde cardinalis numerosum exercitum ductans multas haereticorum villas incendit oppidaque diripuit, in quibus non avaritia tantum, sed crude- litas etiam militum crassata est, qui mares cum feminis obvios, senes puerosque passim necavere. In extremis tamen regni partibus ea calamitas desaevit, cum duces copiarum interiora petere formidarent. Bohemi, qui iam pridem hostem affuturum acceperant, expeditas in armis legiones coëgerant, (A) Zata, s otcem, kterémuž najvíce boj poručen byl, Herbipolenský, Babenbergenský, Eystetenský bisku- pové; tovarystvie Švábno, kteréž svatého Jiří jmenují, a ciesařských měst, Mohučský, Trierský a Kolínský biskupové pomoci znamenité poslali a s těmi zemí svých panstvo. Praví, že více než XL tisícuo jízd- ných bylo; pěších něco menšie byl počet. Neb Ger- manové na rovných poliech na koniech častěji boje vedá. Slfbil jest i Renatus, Lotorinské knieZe, na tu vojnu táhnáti; ale domáciem bojem zaneprázdüen jsa, když hrabí Widemontenskébo dobjvati usiloval, ani slibu dosti se státi mohlo ani falcgkrab, kterýž Widemontenskému na retunk táhl, proti Čechóm jítí mohl. Kardinal, když těch nemohl mieti, až do mě- síce srpna tažením prodlil Albrecht v tom z Raküs s vojskem táhna, když, Ze k určenému dni nebude pohotově, kardinal porozuměl, nerovný jsa české síle, zase se vrátil. Potom táhl kardinal veliké vojsko veda 8 mnoho vsie českých spálil i mě- steček zebral, v kterýchž ne lakomstvie toliko, ale také ukrutnost drábuo byla, kteříž muže s ženami na potkánie, kmety i děti napořád mordovali. Na pomezie však královstvie to hubenie a mordovánie bylo, ješto vuodce vojsk dále do země táhnáti ne- směli. Čechové, kteříž již předtím, že nepřátelé při- táhnů, věděli, cvièné v zbroji houfy šikovali, a kdež (B) Fridrich Sasícké knížata bychu, Jan a Albrecht, knížata Brandeburgenská, s otcem, při ňemžto všecka summa boje byla, a Herbipolský, Bambergenský, Estenský biskupové, bratří Švábščí, jenž svatého Jifí slovd, a císařských měst starší raddy; Mohučeký, Treverenský a Kolínský biskupové, ti pomoc byli vyslali a s nimi země jejich páni a první; nad čtyrydceti tisíc jízdného že by jich bylo, pravicbu; pěších menší číslo; nebo Němci na prostranných poléch, kteréž mají, jezdecky častokrát bojují. Byl poslíbil také i Renat, Lotorinské kníže, do téj vojny se vypraviti; ale domácí válků jsa zaneprázdňen, když hrabího Widemontského dobývati usilováše, slibu dosti učiniti nemohl; ani hrabě palácu Rýn- ského, kterýž Widemontskému pomoc dal, protiv Čechóm jeti dopuščen byl. Kardinal, když jest jich očekával, až do prvního dne srpna výjezd odložil. Mezitím Albrecht z Rakús veda, když, že k tomu urcitému dni kardinal nebyl, porozuměl, neroven jsa českéj moci zpět se navrátil, Potom vjeda kar- dinal, množství veliké s sebů veda vojenské, mnoho kacieřských vsí popálil i městečka druhá roztrbal, v kterýchžto netoliko lakomství, ale i také ukruten- ství rytieřův prcháše, kteříž muže s ženami střetaje, staré i mladé napořád mordováchu. Avšak jedno na pomezných krajinách ta ukratnost prcbala, neb vůdci vojenščí dovnitř země vtrhnáti se strachováchu. Čechové, kteříž již předtím, že nepřietel vtr- hnüti má, védéli, vypravená v odění vojska sehnali, a %) Gregorii 2.
1482 168 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ, fuere. Jobannes et Albertus, principes Brandeburgenses, cum patre, quem penes belli summa erat, Herbipolensis, Bambergensis, Estetensis episcopi, societas Svevorum, quam sancti Georgii!) vocant, et imperialium civitatum magistratus Maguntinus, Treverensis et Coloniensis antistites auxilii miserant et cum iis provinciarum suarum primores. Supra XL'* milia equitum fuisse traduntur, peditum minor numerus. Nam Germani, patentibus freti campis, equestres plerumque pugnas agitant. Promiserat et Renatus, Lothoringiae princeps, in eam expeditionem sese venturum, sed domestico bello implicitus, dum comitem Videmontensem oppugnare nititur, nec promisso satis fieri potest; neque comes Palatinus Rheni, qui Videmontensi opem tulit, adversus Bohemos ire permittitur. Cardinalis dum eos opperitur, ad Kalendas usque Augusti profectionem suspendit. Albertus interea ex Austria ducens, cum ad dictam diem adesse cardinalem minime intelligeret, impar Bohemiae potentiae retrocessit. Ingressus deinde cardinalis numerosum exercitum ductans multas haereticorum villas incendit oppidaque diripuit, in quibus non avaritia tantum, sed crude- litas etiam militum crassata est, qui mares cum feminis obvios, senes puerosque passim necavere. In extremis tamen regni partibus ea calamitas desaevit, cum duces copiarum interiora petere formidarent. Bohemi, qui iam pridem hostem affuturum acceperant, expeditas in armis legiones coëgerant, (A) Zata, s otcem, kterémuž najvíce boj poručen byl, Herbipolenský, Babenbergenský, Eystetenský bisku- pové; tovarystvie Švábno, kteréž svatého Jiří jmenují, a ciesařských měst, Mohučský, Trierský a Kolínský biskupové pomoci znamenité poslali a s těmi zemí svých panstvo. Praví, že více než XL tisícuo jízd- ných bylo; pěších něco menšie byl počet. Neb Ger- manové na rovných poliech na koniech častěji boje vedá. Slfbil jest i Renatus, Lotorinské knieZe, na tu vojnu táhnáti; ale domáciem bojem zaneprázdüen jsa, když hrabí Widemontenskébo dobjvati usiloval, ani slibu dosti se státi mohlo ani falcgkrab, kterýž Widemontenskému na retunk táhl, proti Čechóm jítí mohl. Kardinal, když těch nemohl mieti, až do mě- síce srpna tažením prodlil Albrecht v tom z Raküs s vojskem táhna, když, Ze k určenému dni nebude pohotově, kardinal porozuměl, nerovný jsa české síle, zase se vrátil. Potom táhl kardinal veliké vojsko veda 8 mnoho vsie českých spálil i mě- steček zebral, v kterýchž ne lakomstvie toliko, ale také ukrutnost drábuo byla, kteříž muže s ženami na potkánie, kmety i děti napořád mordovali. Na pomezie však královstvie to hubenie a mordovánie bylo, ješto vuodce vojsk dále do země táhnáti ne- směli. Čechové, kteříž již předtím, že nepřátelé při- táhnů, věděli, cvièné v zbroji houfy šikovali, a kdež (B) Fridrich Sasícké knížata bychu, Jan a Albrecht, knížata Brandeburgenská, s otcem, při ňemžto všecka summa boje byla, a Herbipolský, Bambergenský, Estenský biskupové, bratří Švábščí, jenž svatého Jifí slovd, a císařských měst starší raddy; Mohučeký, Treverenský a Kolínský biskupové, ti pomoc byli vyslali a s nimi země jejich páni a první; nad čtyrydceti tisíc jízdného že by jich bylo, pravicbu; pěších menší číslo; nebo Němci na prostranných poléch, kteréž mají, jezdecky častokrát bojují. Byl poslíbil také i Renat, Lotorinské kníže, do téj vojny se vypraviti; ale domácí válků jsa zaneprázdňen, když hrabího Widemontského dobývati usilováše, slibu dosti učiniti nemohl; ani hrabě palácu Rýn- ského, kterýž Widemontskému pomoc dal, protiv Čechóm jeti dopuščen byl. Kardinal, když jest jich očekával, až do prvního dne srpna výjezd odložil. Mezitím Albrecht z Rakús veda, když, že k tomu urcitému dni kardinal nebyl, porozuměl, neroven jsa českéj moci zpět se navrátil, Potom vjeda kar- dinal, množství veliké s sebů veda vojenské, mnoho kacieřských vsí popálil i městečka druhá roztrbal, v kterýchžto netoliko lakomství, ale i také ukruten- ství rytieřův prcháše, kteříž muže s ženami střetaje, staré i mladé napořád mordováchu. Avšak jedno na pomezných krajinách ta ukratnost prcbala, neb vůdci vojenščí dovnitř země vtrhnáti se strachováchu. Čechové, kteříž již předtím, že nepřietel vtr- hnüti má, védéli, vypravená v odění vojska sehnali, a %) Gregorii 2.
Strana 169
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 169 et, ubi fidelium domicilia reperiebant, ea ferro atque igne vastabant, inter quae Sciltiverdium 9?) (sic), oppidum ab Orphanis expugnatum ac direptum, puberes ad unum necati. Interea sive pro- ditio in exercitu fidelium fuit, quod plurimi putavere, sive inanis sua sponte mentes hominum pavor invasit, totis castris trepidatum est et, priusquam hostis ullus in conspectu daretur, foedis- sima coepta fuga. Mirari Julianus, unde hic timor, quae ratio tantum exercitum fugere suaderet; ambire duces, hortari, arma expedirent, aciem instruerent,96) forti animo hostem expectarent; non de regni gloria aut agrorum possessione certari, de vita, de religione, de Christi honore, de snimarum salute belium geri; turpe Germanis esse, quorum nobilitatem virtutemque totus orbis celebraret, ex proelio fugere; mori satius quam hosti nondum viso cedere, neque securos habitare intra moenia posse, qui campos hosti reliquerint;' arma viros non muros tegere, nisi gladiis modo libertatem suam tueantur, aut casuros brevi hostili ferro, aut servitutem inorte miseriorem laturos. Sed frustra apud eos cohortatio fuit, quorum pudorem metus evicerat. Sublata sunt raptim signa et tanquam nullus esset in exercitu ductor, tumultuose quisque non expectato imperio, non salutato comite, multi etiam proiectis armis non aliter, quam si hostis & tergo instaret, rapido cursu fugam (A) německé strany stavenie nalezli, ta železem a ohňem hubili. Z kterýchžto Štylbergk město od Sirot- kuo dobyto i zbořeno jest a děti v ňem všickni (sic) zmordováni. V tom pak, budto £e zradda v vojité německém byla, čehož se mnozie nadáli, budto marný strach dobrovolně mysli lidské zachvátil, po všech staniech se třásli, a prvé než se který ne- přietel okázal, přemrzuté vzniklo utíkánie. Divil se Julianus, odkavad by ten strach byl, která by ptie- Gina tak velikómu vojsku utíkati velela. Objízdél bajtmany, napomínal, aby odénf brali, čelní houf Sikovali, siloym srdcem neptietele čekali; ne pro sláva královstvie neb pro obdrženie polí bojovati, ale pro životy své, pro vieru, pro Kristovu čest, pro spasenie duší; že by mrzké Germanóm bylo, jichž by slovatnost a sílu všecken svět ohlašoval, z boje utiekati. Umřieti by lépe bylo, nežli před nepřítelem ještě nevidéným běžeti; že by ani za zdmi bezpečně přebývati mohli, kteříž by polí ne- přátelóm odběhli; že odění muže, ne zdi brání, jediné leč nynie mečmi svobody své obrání; neb padnůúti mají brzo od meče nepřátel neb službu nad smrt horší ponesů. Ale daremné u těch bylo na- pomínánie, jichžto stud strach přemohl. Sebrány jsú rychle korúhve a jakoby žádného nebylo v vojště hajtmana, kvaltovně každý, nečekaje rozkázánie, ne- hledě tovaryše, mnozie také meciece zbroj, nejinak než jako by nepřátelé v hřbet byli, s chvátáním ruozno běželi. Za kterýmiž kardinal bezděčně běžetí (B) kdež příbytky věrných nalezli, ty železem a ohňem pohubováchu; mezi kterýmižto městečko Štildberd od Sirotkův dobyto a rozmetáno a podrostlí do jednoho zmordováni jsú. Mezitím anebo zrada v vojšče vér- ných byla, (jakož toho mnozí se domníváchu), anebo marný svévolně mysli lidské strach nadpadl jest: po všech stanech a houfech třásli se, a prvé než který nepřítel na zrak se ukázal, přemrzuté vzato jest utíkání. Divíše se Julian, odkud by byl ten strach, která by příčina tolikému vojsku utíkati ra- dila. Obcházíše vůdce a hajtmany, napomínáše, aby odění brali, čela &ikovali, udatnym úmyslém ne- přietele čekali, že ne o slávu královstvie, ani o role [a] dědiny se bojuje, ale o životy, o zákon, o Kri- stovu čest, o duše spasení boj se děje, a že by mrzko bylo Germanóm, Němcóm, (jejicbž ušlechti- lost moc i udatnost všecek svět zvelebuje), z boje utéci; lépe by (sic) umříti než před nepřietelem ješče neviděným utéci; a Ze ti nejsü bezpeóni za zdmi přebývati, kteříž pole nepřátelóm zóstaví; neb odění muže, ne zdi, odívá. Jedné mečmi nyní svo- body neobrání-li svéj, nebo jim v skuoře upásti od nepřátelského železa, anebo službu od [nadepsáno: nad smrt] smrti biednější podstůpiti. Ale nadarmo při těch pobízení bylo, jichžto stad strach bíše vy- mohl, Sebrány jsú rychle korúhve, a jakžto by žád- ného v vojš[č]e nebylo vůdce, kazdý kvapně a klo- potně neočekávaje rozkázání, nepozdraviv tovaryše, mnozí také pometaje oruží, nejinak, než jako by nepřietel za hřbetem z zadu byl, postihavým během utéci pospícháchu; jimž i kardinal spojiv se dal se **) Ciltiuerdium 2. — **) ambire — instruerent nemá 2. — *") religuerunt 3. 143?
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 169 et, ubi fidelium domicilia reperiebant, ea ferro atque igne vastabant, inter quae Sciltiverdium 9?) (sic), oppidum ab Orphanis expugnatum ac direptum, puberes ad unum necati. Interea sive pro- ditio in exercitu fidelium fuit, quod plurimi putavere, sive inanis sua sponte mentes hominum pavor invasit, totis castris trepidatum est et, priusquam hostis ullus in conspectu daretur, foedis- sima coepta fuga. Mirari Julianus, unde hic timor, quae ratio tantum exercitum fugere suaderet; ambire duces, hortari, arma expedirent, aciem instruerent,96) forti animo hostem expectarent; non de regni gloria aut agrorum possessione certari, de vita, de religione, de Christi honore, de snimarum salute belium geri; turpe Germanis esse, quorum nobilitatem virtutemque totus orbis celebraret, ex proelio fugere; mori satius quam hosti nondum viso cedere, neque securos habitare intra moenia posse, qui campos hosti reliquerint;' arma viros non muros tegere, nisi gladiis modo libertatem suam tueantur, aut casuros brevi hostili ferro, aut servitutem inorte miseriorem laturos. Sed frustra apud eos cohortatio fuit, quorum pudorem metus evicerat. Sublata sunt raptim signa et tanquam nullus esset in exercitu ductor, tumultuose quisque non expectato imperio, non salutato comite, multi etiam proiectis armis non aliter, quam si hostis & tergo instaret, rapido cursu fugam (A) německé strany stavenie nalezli, ta železem a ohňem hubili. Z kterýchžto Štylbergk město od Sirot- kuo dobyto i zbořeno jest a děti v ňem všickni (sic) zmordováni. V tom pak, budto £e zradda v vojité německém byla, čehož se mnozie nadáli, budto marný strach dobrovolně mysli lidské zachvátil, po všech staniech se třásli, a prvé než se který ne- přietel okázal, přemrzuté vzniklo utíkánie. Divil se Julianus, odkavad by ten strach byl, která by ptie- Gina tak velikómu vojsku utíkati velela. Objízdél bajtmany, napomínal, aby odénf brali, čelní houf Sikovali, siloym srdcem neptietele čekali; ne pro sláva královstvie neb pro obdrženie polí bojovati, ale pro životy své, pro vieru, pro Kristovu čest, pro spasenie duší; že by mrzké Germanóm bylo, jichž by slovatnost a sílu všecken svět ohlašoval, z boje utiekati. Umřieti by lépe bylo, nežli před nepřítelem ještě nevidéným běžeti; že by ani za zdmi bezpečně přebývati mohli, kteříž by polí ne- přátelóm odběhli; že odění muže, ne zdi brání, jediné leč nynie mečmi svobody své obrání; neb padnůúti mají brzo od meče nepřátel neb službu nad smrt horší ponesů. Ale daremné u těch bylo na- pomínánie, jichžto stud strach přemohl. Sebrány jsú rychle korúhve a jakoby žádného nebylo v vojště hajtmana, kvaltovně každý, nečekaje rozkázánie, ne- hledě tovaryše, mnozie také meciece zbroj, nejinak než jako by nepřátelé v hřbet byli, s chvátáním ruozno běželi. Za kterýmiž kardinal bezděčně běžetí (B) kdež příbytky věrných nalezli, ty železem a ohňem pohubováchu; mezi kterýmižto městečko Štildberd od Sirotkův dobyto a rozmetáno a podrostlí do jednoho zmordováni jsú. Mezitím anebo zrada v vojšče vér- ných byla, (jakož toho mnozí se domníváchu), anebo marný svévolně mysli lidské strach nadpadl jest: po všech stanech a houfech třásli se, a prvé než který nepřítel na zrak se ukázal, přemrzuté vzato jest utíkání. Divíše se Julian, odkud by byl ten strach, která by příčina tolikému vojsku utíkati ra- dila. Obcházíše vůdce a hajtmany, napomínáše, aby odění brali, čela &ikovali, udatnym úmyslém ne- přietele čekali, že ne o slávu královstvie, ani o role [a] dědiny se bojuje, ale o životy, o zákon, o Kri- stovu čest, o duše spasení boj se děje, a že by mrzko bylo Germanóm, Němcóm, (jejicbž ušlechti- lost moc i udatnost všecek svět zvelebuje), z boje utéci; lépe by (sic) umříti než před nepřietelem ješče neviděným utéci; a Ze ti nejsü bezpeóni za zdmi přebývati, kteříž pole nepřátelóm zóstaví; neb odění muže, ne zdi, odívá. Jedné mečmi nyní svo- body neobrání-li svéj, nebo jim v skuoře upásti od nepřátelského železa, anebo službu od [nadepsáno: nad smrt] smrti biednější podstůpiti. Ale nadarmo při těch pobízení bylo, jichžto stad strach bíše vy- mohl, Sebrány jsú rychle korúhve, a jakžto by žád- ného v vojš[č]e nebylo vůdce, kazdý kvapně a klo- potně neočekávaje rozkázání, nepozdraviv tovaryše, mnozí také pometaje oruží, nejinak, než jako by nepřietel za hřbetem z zadu byl, postihavým během utéci pospícháchu; jimž i kardinal spojiv se dal se **) Ciltiuerdium 2. — **) ambire — instruerent nemá 2. — *") religuerunt 3. 143?
Strana 170
1482 170 ENEASE SYLVIA KRONIKA CESKA. maturavere, quibus et cardinalis invitus sese comitem dedit. Hostis paulo post ex metu alieno audax factus affuit impedimentisque omnibus, quibus per silvam non erat facilis exitus, et ingenti praeda potitus est. Albertus tamen cum accepisset, intrasse Bohemiam cardinalem, et ipse iterum raptim ex Austria coactis copiis in haereticos duxit, Prezeroviamque,9*) munitum oppidum, oppugnare adorsus est; sed fuga cardinalis cognita ab incepto destitit et per Moraviam, quae nondum ei parebat, infesta signa circumferens, supra quingentas villas ferro atque igne delevit, oppida multa vi cepit atque diripuit, mortalium maximam caedem fecit adeoque gentem illam afflixit, ut iugum eius accipiens parere sibi ea lege promiserit, ut circa religionem id sequi teneretur, quod Basiliense concilium decerneret. Exactus ex Bohemia legatus Basiliam se contulit ibique concilium celebravit. Sigismundus, qui per tempus expeditionis Norimbergae se continuerat, ad coronam imperii Romae suscipiendam **) iter ingressus primoribus regni Bohemiae litteras dedit, in quis scriptum erat, se natione Bohemum nuli genti magis quam suae affectum Romam non aliam ob causam petere quam coronae susci- piendae gratia; id decori Bohemorum genti accedere, cuius honestandae sibi maxima semper cura fuerit; coeptum iam esse sua opera Basileae concilium; hortari eos, qui se audiri de religione (A) musil. Nepfátelé po malém času z strachu cizieho učiňení jsúáce smělí, přitáhli; vozuo a děl i jiných věcie, s kterýmiž skrze les snadně táhnútí nemohli, a převeliké kořisti tu dosáhli. Albrecht pak, když poznal, že kardinal do Čech vtrhl, i on sám opět 2 Rakds s vojskem na Čechy táhl a Chrudimi, ohra- žďeného města, dobývati mienil. Ale utíkánie kardi- nalovo poznav, od úmyslu přestal a skrze Moravu, kteráž ješťe pod ním nebyla, vojsko veda viece než ns pót set vsie mečem a ohňem zhubil. Měst mno- hých mocí dobyl, zbořil a lidu: mnoho zmordoval. I národ ten tak velmě trápil, aby jho jeho přijí- maje a hubenie takové snášeje poddanost jemu tiemto spuosobem slíbil, aby při náboženství a víře to držeti povinen byl, což by Bazilský sňem neb con- cilium uložil. O začetie Bazilského sňemu a povolání Gechuo na ten sňem, aby své víry duovod oznámili. Kapitola XLIX. — Vyjev z Čech legat do Bazilí se obrátil a tu sňem držal. Sigmund, kterýž času sebránie toho vojska v Normberce trval, k při- jetie koruny ciesařské k Římu táhna, pánóm českým listy poslsl, v kterýchž psáno bylo, že by rodem byl Čech, žádnému národu viece nežli svému ne- přeje; do Říma ne pro jiná příečinu jede než pro płijetie koruny; Ze by se to přepoctivé českému národu přihodilo, o kteréhožto poctivost jemu by najvětšie péče byla, a że by se jiż jeho pilnosti załal v Bazili siem. Napomfnal ty, kteříž by o viera **) Prezenoviamque 2. — **) accipiendam 2. (B) jim tovary&em. Neptietel ne mnoho potom z ciztho strachu smólejśi udińen, tuż i byl a přikážkami (sic) všemi, kterýmž skrz les nebyl snadný východ, a nesmírnú kořistí a lúpežem zbohatěl jest. Albrecht však když vzal, že kardinal do Čech vtrhl, i on opět náhle vojsko sebrav z Rakůús na kacíře vedl a Přerov, tvrdné městečko, dobývati poóal jest. Ale zvéda kardinalovo ustüpenie, od po- čatéj věci přestal jest a skrze a přes Moravu, kteráž jemu tehdy ješče nebyla poslušná, hrozné korúhve vuokol no&e nad pět set vsí železem a mečem shladil jest a městečka mnohá mocí vzal a roztrhal, lidu veliké zbítí učinil a pak tak velmé ten lid súžil, že jbo jeho přijma poslušen (sic) jemu tímto obyčejem a zákonem slíbil, aby pří vieře to následovati dlužen byl, na čemž by Bazilejský sňem zóstal a vyřkl. Pak vyjeda z Čech legat do Basilie se bral a tam shem obchodil. Zigmund, kterfz v časy téj vojny v Normberce zdr£oval se, na ptijimání cisafskéj ko- rony do Říma cestu vzal. Prvním království Českého listy dal, v nichž psáno bylo se urozením býti Če- chem, žádnému lida víc nežli svému býti žádosti- vému, do Říma ne pro jinů příčinu jeti nežli dle přijetí koruny. A to cti a okrasy českého lidu při- stúpiti, jehož na čest vznésti jemu vždy póče byla. Počato již býti jeho pilností Basilejský sňem, na- pomínati, aby ti, kteříž by žádali o zákonu víry
1482 170 ENEASE SYLVIA KRONIKA CESKA. maturavere, quibus et cardinalis invitus sese comitem dedit. Hostis paulo post ex metu alieno audax factus affuit impedimentisque omnibus, quibus per silvam non erat facilis exitus, et ingenti praeda potitus est. Albertus tamen cum accepisset, intrasse Bohemiam cardinalem, et ipse iterum raptim ex Austria coactis copiis in haereticos duxit, Prezeroviamque,9*) munitum oppidum, oppugnare adorsus est; sed fuga cardinalis cognita ab incepto destitit et per Moraviam, quae nondum ei parebat, infesta signa circumferens, supra quingentas villas ferro atque igne delevit, oppida multa vi cepit atque diripuit, mortalium maximam caedem fecit adeoque gentem illam afflixit, ut iugum eius accipiens parere sibi ea lege promiserit, ut circa religionem id sequi teneretur, quod Basiliense concilium decerneret. Exactus ex Bohemia legatus Basiliam se contulit ibique concilium celebravit. Sigismundus, qui per tempus expeditionis Norimbergae se continuerat, ad coronam imperii Romae suscipiendam **) iter ingressus primoribus regni Bohemiae litteras dedit, in quis scriptum erat, se natione Bohemum nuli genti magis quam suae affectum Romam non aliam ob causam petere quam coronae susci- piendae gratia; id decori Bohemorum genti accedere, cuius honestandae sibi maxima semper cura fuerit; coeptum iam esse sua opera Basileae concilium; hortari eos, qui se audiri de religione (A) musil. Nepfátelé po malém času z strachu cizieho učiňení jsúáce smělí, přitáhli; vozuo a děl i jiných věcie, s kterýmiž skrze les snadně táhnútí nemohli, a převeliké kořisti tu dosáhli. Albrecht pak, když poznal, že kardinal do Čech vtrhl, i on sám opět 2 Rakds s vojskem na Čechy táhl a Chrudimi, ohra- žďeného města, dobývati mienil. Ale utíkánie kardi- nalovo poznav, od úmyslu přestal a skrze Moravu, kteráž ješťe pod ním nebyla, vojsko veda viece než ns pót set vsie mečem a ohňem zhubil. Měst mno- hých mocí dobyl, zbořil a lidu: mnoho zmordoval. I národ ten tak velmě trápil, aby jho jeho přijí- maje a hubenie takové snášeje poddanost jemu tiemto spuosobem slíbil, aby při náboženství a víře to držeti povinen byl, což by Bazilský sňem neb con- cilium uložil. O začetie Bazilského sňemu a povolání Gechuo na ten sňem, aby své víry duovod oznámili. Kapitola XLIX. — Vyjev z Čech legat do Bazilí se obrátil a tu sňem držal. Sigmund, kterýž času sebránie toho vojska v Normberce trval, k při- jetie koruny ciesařské k Římu táhna, pánóm českým listy poslsl, v kterýchž psáno bylo, že by rodem byl Čech, žádnému národu viece nežli svému ne- přeje; do Říma ne pro jiná příečinu jede než pro płijetie koruny; Ze by se to přepoctivé českému národu přihodilo, o kteréhožto poctivost jemu by najvětšie péče byla, a że by se jiż jeho pilnosti załal v Bazili siem. Napomfnal ty, kteříž by o viera **) Prezenoviamque 2. — **) accipiendam 2. (B) jim tovary&em. Neptietel ne mnoho potom z ciztho strachu smólejśi udińen, tuż i byl a přikážkami (sic) všemi, kterýmž skrz les nebyl snadný východ, a nesmírnú kořistí a lúpežem zbohatěl jest. Albrecht však když vzal, že kardinal do Čech vtrhl, i on opět náhle vojsko sebrav z Rakůús na kacíře vedl a Přerov, tvrdné městečko, dobývati poóal jest. Ale zvéda kardinalovo ustüpenie, od po- čatéj věci přestal jest a skrze a přes Moravu, kteráž jemu tehdy ješče nebyla poslušná, hrozné korúhve vuokol no&e nad pět set vsí železem a mečem shladil jest a městečka mnohá mocí vzal a roztrhal, lidu veliké zbítí učinil a pak tak velmé ten lid súžil, že jbo jeho přijma poslušen (sic) jemu tímto obyčejem a zákonem slíbil, aby pří vieře to následovati dlužen byl, na čemž by Bazilejský sňem zóstal a vyřkl. Pak vyjeda z Čech legat do Basilie se bral a tam shem obchodil. Zigmund, kterfz v časy téj vojny v Normberce zdr£oval se, na ptijimání cisafskéj ko- rony do Říma cestu vzal. Prvním království Českého listy dal, v nichž psáno bylo se urozením býti Če- chem, žádnému lida víc nežli svému býti žádosti- vému, do Říma ne pro jinů příčinu jeti nežli dle přijetí koruny. A to cti a okrasy českého lidu při- stúpiti, jehož na čest vznésti jemu vždy póče byla. Počato již býti jeho pilností Basilejský sňem, na- pomínati, aby ti, kteříž by žádali o zákonu víry
Strana 171
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 171 cuperent, eo proficisci, nec plus sapere velle quam mater ecclesia catholica. Auditurum benigne conventum rationes eorum, tantum operam dent, ut cum synodo de religione conveniant, sibique redeunti paratum regnum reservent; neque enim arbitrari se Bohemos eius imperium fugere, cuius frater, pater, avus apud eos regnaverint; nec se alia lege regnaturum, quam caeteri christiani reges. Scripsit et ipsa Basiliensis synodus Bohemis, ut legatos mitterent, qui fidei suae rationem ostenderent, securitatem itineris et dicendi, quae vellent, libertatem promittens. Fuerunt inter Bohemos duae sententiae: Orphani et Thaboritae et plebei ferme omnes eundum esse negebant, Johannis et Hieronymi ?") exemplum in medium afferentes, qui Constantiam ad synodum profecti sub fide Sigismundi publica ?!) combusti fuissent; nobilitas vero Maynardum secuta prin- cipem Novae domus, virum cordatum et ingenio dextro, petendum esse concilium prorsus aiebat, nec tolerandos videri, qui novas peregrinasve de fide sententias novumque ritum ??) religionis in- venissent, nisi dictorum factorumque rationeu universali ecclesiae redderent, et quae vulgo incul- caverant, coram doctis defenderent. Vicit haec sententia: legatio CCC equitum Basileam missa, cuius principes fuere Wilhelmus Costa,?*) non tam equestri dignitate quam ecclesiarum direptione insignis, Procopius cognomento Rasus idemque Magnus, multis victoriis, pluribus sceleribus nobilitatus, (A) chtěli slyšání býti, aby tam jeli, aniž by viece smysliti chtěli než matka cierkev svatá obecná; že by dobrotivě na sňemě měli slyšáni býti; toliko aby pilnost přičinili na sňemě o víru uhoditi a jemu navrácenému hotové královstvie zachovati. Neb ani by tomu věřil, aby měli Čechové toho krále po- biehati, jehož by otec, bratr, děd u nich kraloval; ani by on jinak kralovati chtěl než jiní křesťanští králové. Psal jest také i ten Bazilský sňem Čechóm, aby posly vyslali, kteříž by viery své rozum po- kázali, bezpečnost cesty i mluvenie, což by chtěli, slibuje. Byla jsů mezi Čechy dva smyslové. Sirotci a Táboři i lidé obecní jednak všickni jeti odpírali, Jana Husi a Jeronyma ko příkladu sobě přivodíce, kteříž do Konstancí na sňem přijevše pod gleitem Sigmundovým, zjevně upálení jsá. Panstvo pak a rytiefstvo Menharta nésledujice, pána z Hradce, muže upřímného a rozumu zdravého, že by se ovšem k tomu sňemu mělo jeti, pravili, aniž by chtěli blud- nými vídíní býti, kteříž by nové a cizie smysly pfi vieře a řád nový nalezli, jediné leč by mluvenie a čiňenie roznm všie cierkvi vydali, a coz jsá v lid vtrúsili, aby to před učence přinesli, Přemohl jest ten smysl; poselstvie ve třech stech jízdných uči- ňeno jest, kteréhožto starší byli Vilém Kostka, ne tak rytieřským duostojenstviem jako bořením kosteluo znamenitý, Prokop příjmím Holý, též Veliký, mno- hými vítězstvími a porážkami zvládyčený, Jan Roke- (B) slyšání býti, tam jeli ani víc chtěli smýšleti než máti cierkev svatá obecná, aby sňem dobrotivě slyšel pře a příčiny jejich, toliko aby snahu dali, aby s sňe- mem o zákonu víry se srovnali a jemu, když by se navrátil, hotové a připravené království zacho- vali. Aniž také se domnívati toho, aby Čechové jeho panování běhali, jehož bratr, otec, děd u nich kralovali; aniž chtíti se jinačej kralovati a jiným právem než jako jiní křesťanščí králi. Psal také i Basilský sňem Čechóm, aby posly poslali, kteříž by víry svéj příčinu a počet ukázali, bezpečnost cesty i mluvení, což by chtěli, svobodu slibujíc. Bychu mezi Čechy dvě výpovědi: Sirotci, Tá- boři a obecní téžměř všetci; aby tam jdeno bylo, odpírali, Jana a Jeronyma příklad v prostřed uvodíc, kteříž do Konstantie na sňem jeda, pod vírů Zig- mundovůú zjevně upálení jsú. Ale šlechtictvo Men- harta následujíc, knížete Hradečského, muže mů- drého, srdce udatného a vtipu pravého, aby jdeno bylo k sňemu ovšem, mluvíše, aniž vidínu býti, aby trpíni byli ti, kteříž by nové a příhodné vyrčení o víře a nové obchody zákona nalezli, leč by řečí i skutkuov svých prvé příčinu a počet obecní cierkvi svatéj učinili, a což jsú v óbec vtlačili, aby toho před učenými bránili. Přemohla tato vfpovéd: poselstvt tří set jízdných do Basilie posláno, nad kterým kní- žata bychu Vilém Kostka, ne tak rytietskÿm duo- Stojenstvím jako kostelůy rozlámáním znamenitý, Prokop, příjmím Holý a týž Veliký, mnohým vítěz- stvím a víc mnohými hyzdnostmi ušlechtilý, Jan °°) Hyronimi 2. — *") publice 3. — **) rite. — *) Cosca 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 171 cuperent, eo proficisci, nec plus sapere velle quam mater ecclesia catholica. Auditurum benigne conventum rationes eorum, tantum operam dent, ut cum synodo de religione conveniant, sibique redeunti paratum regnum reservent; neque enim arbitrari se Bohemos eius imperium fugere, cuius frater, pater, avus apud eos regnaverint; nec se alia lege regnaturum, quam caeteri christiani reges. Scripsit et ipsa Basiliensis synodus Bohemis, ut legatos mitterent, qui fidei suae rationem ostenderent, securitatem itineris et dicendi, quae vellent, libertatem promittens. Fuerunt inter Bohemos duae sententiae: Orphani et Thaboritae et plebei ferme omnes eundum esse negebant, Johannis et Hieronymi ?") exemplum in medium afferentes, qui Constantiam ad synodum profecti sub fide Sigismundi publica ?!) combusti fuissent; nobilitas vero Maynardum secuta prin- cipem Novae domus, virum cordatum et ingenio dextro, petendum esse concilium prorsus aiebat, nec tolerandos videri, qui novas peregrinasve de fide sententias novumque ritum ??) religionis in- venissent, nisi dictorum factorumque rationeu universali ecclesiae redderent, et quae vulgo incul- caverant, coram doctis defenderent. Vicit haec sententia: legatio CCC equitum Basileam missa, cuius principes fuere Wilhelmus Costa,?*) non tam equestri dignitate quam ecclesiarum direptione insignis, Procopius cognomento Rasus idemque Magnus, multis victoriis, pluribus sceleribus nobilitatus, (A) chtěli slyšání býti, aby tam jeli, aniž by viece smysliti chtěli než matka cierkev svatá obecná; že by dobrotivě na sňemě měli slyšáni býti; toliko aby pilnost přičinili na sňemě o víru uhoditi a jemu navrácenému hotové královstvie zachovati. Neb ani by tomu věřil, aby měli Čechové toho krále po- biehati, jehož by otec, bratr, děd u nich kraloval; ani by on jinak kralovati chtěl než jiní křesťanští králové. Psal jest také i ten Bazilský sňem Čechóm, aby posly vyslali, kteříž by viery své rozum po- kázali, bezpečnost cesty i mluvenie, což by chtěli, slibuje. Byla jsů mezi Čechy dva smyslové. Sirotci a Táboři i lidé obecní jednak všickni jeti odpírali, Jana Husi a Jeronyma ko příkladu sobě přivodíce, kteříž do Konstancí na sňem přijevše pod gleitem Sigmundovým, zjevně upálení jsá. Panstvo pak a rytiefstvo Menharta nésledujice, pána z Hradce, muže upřímného a rozumu zdravého, že by se ovšem k tomu sňemu mělo jeti, pravili, aniž by chtěli blud- nými vídíní býti, kteříž by nové a cizie smysly pfi vieře a řád nový nalezli, jediné leč by mluvenie a čiňenie roznm všie cierkvi vydali, a coz jsá v lid vtrúsili, aby to před učence přinesli, Přemohl jest ten smysl; poselstvie ve třech stech jízdných uči- ňeno jest, kteréhožto starší byli Vilém Kostka, ne tak rytieřským duostojenstviem jako bořením kosteluo znamenitý, Prokop příjmím Holý, též Veliký, mno- hými vítězstvími a porážkami zvládyčený, Jan Roke- (B) slyšání býti, tam jeli ani víc chtěli smýšleti než máti cierkev svatá obecná, aby sňem dobrotivě slyšel pře a příčiny jejich, toliko aby snahu dali, aby s sňe- mem o zákonu víry se srovnali a jemu, když by se navrátil, hotové a připravené království zacho- vali. Aniž také se domnívati toho, aby Čechové jeho panování běhali, jehož bratr, otec, děd u nich kralovali; aniž chtíti se jinačej kralovati a jiným právem než jako jiní křesťanščí králi. Psal také i Basilský sňem Čechóm, aby posly poslali, kteříž by víry svéj příčinu a počet ukázali, bezpečnost cesty i mluvení, což by chtěli, svobodu slibujíc. Bychu mezi Čechy dvě výpovědi: Sirotci, Tá- boři a obecní téžměř všetci; aby tam jdeno bylo, odpírali, Jana a Jeronyma příklad v prostřed uvodíc, kteříž do Konstantie na sňem jeda, pod vírů Zig- mundovůú zjevně upálení jsú. Ale šlechtictvo Men- harta následujíc, knížete Hradečského, muže mů- drého, srdce udatného a vtipu pravého, aby jdeno bylo k sňemu ovšem, mluvíše, aniž vidínu býti, aby trpíni byli ti, kteříž by nové a příhodné vyrčení o víře a nové obchody zákona nalezli, leč by řečí i skutkuov svých prvé příčinu a počet obecní cierkvi svatéj učinili, a což jsú v óbec vtlačili, aby toho před učenými bránili. Přemohla tato vfpovéd: poselstvt tří set jízdných do Basilie posláno, nad kterým kní- žata bychu Vilém Kostka, ne tak rytietskÿm duo- Stojenstvím jako kostelůy rozlámáním znamenitý, Prokop, příjmím Holý a týž Veliký, mnohým vítěz- stvím a víc mnohými hyzdnostmi ušlechtilý, Jan °°) Hyronimi 2. — *") publice 3. — **) rite. — *) Cosca 2.
Strana 172
1482 1488 172 ENEASE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Johannes Rochecana, pseudo-Pragensium apostolus, Nicolaus Galecus ?*) (sic), Thaboritarum sacerdos, et Petrus Anglicus, patria profugens ac solis elenchis in disputatione confidens. Effusus extra moenia urbanus populus ex synodo quoque complures adventum fortissimae et iam fama celebratis- simae gentis pro portis expectavere; alii frequentes in plateis, qua transitus esset, convenere, matronae, pueri ac puellae fenestras atque tecta compleverant; alii hunc, illunc alii digito designare; peregrinos habitus, non visa prius vestimenta mirari, horribiles hominum facies, truces notare oculos. Non esse alienum dicere ab ea hominum specie facta esse, quae fama proderet. In unum tamen cuncti Procopium defigere lumina. Illum esse, qui totiens fidelium fudisset exercitus, qui tot oppida subvertisset, tot hominum milia neci dedidisset, quem sui pariter atque hostes me- tuerunt, invictum ducem, audacem, intrepidum, neque labore neque timore superandum. Exceptos hospitaliter, postridie in contione accersitos Julianus cardinalis benigne alloquutus et longa et luculenta oratione, quae adhuc extat, ad ea, quae pacis et unionis essent, cohortatus est, ecclesiam, Christi salvatoris sponsam, omnium fidelium matrem esse dictitans claves ligandi atque solvendi habere, candidam sine ruga, sine macula in iis, quae necessaria ad aeternam vitam esse creduntur, errare non posse. Qui eam contempserit, alienum,?*) profanum et quasi (A) cana, pražský apoštol, Mikoláš Galekus, Tábor- ských kněz, a Petr Angliá, samé loyce v hádánie doufaje. Vyšed před město městský lid, z sňemu také mnozie, přieští přesilného národu před branami čekali, jiní se na ulice, kudyž jeti měli, sešli. Panie, děti, dě- večky vokna a krovy naplnily. Jiní toho, jiní onoho prstem okazovali. Ciziemu oděvu, nevídanému prvé ráchu se divili, hrozné lidské tváři, strašlivé zname- nali oči. Že by nebylo jinak, pravili, nežli pověst o tom lidu zněla. Na jednoho však všickni, Prokopa, obrátili oči. Toho býti, kterýž by tolikrát věrných porážel vojska, kterýž by tolik měst zbořil, tolik tisícuo lidí ukrutné zmordoval, kteréhoZ by se i jeho i nepřátelé spolu báli, nepřemoženého vnodci, smě- lého, nelekavého, ani pracie ani strachem nepře- mozeného. Řeč Juliana kardinala k českým poslôm a odpověd týchž. Kapitola L. — Po přijetie če- ských posluo přívětivě třetího dne na sňem přišlým Julianus kardinal dobrotivě mluvil i dláhú i ozdobnů řečí, k těm věcem, kteréž by pokoje byly, napomí- naje, cierkev, Krista spasitele nevěstu, všech věrných matku býti pravě; klíče svazovánie a rozvazovánie mieti, čistů bez vrásky a poškvrny, že v těch věcech, kteréž potřebné jsů k věčnému životu, ona blúditi nemůže. Ktož by ji potupil, ten má jmien bfti za cizieho a za odřezance i za zjevného hřiešníka; že **) Galetus 2, 3. — **) alienum, profanum nemi 2. (B) Rokycan, falešný Pražský apoštol, Mikuláš Galek, Táborský kněz, a Petr Engliš, z země vyběhlý a v samých elencích, těch chytrych Éermích, v hádkách doufajfc. Vylil se se zdf městský lid, i z sňemu mnozí příjezdu velmi silného a již pověstí zvelebe- nébo lidu očekávaje před branami a jiní hustě v ulicích, kudyž jeti měli, sebrali se: paní a panny a dietky okna i střechy naplnily, jiní na toho, jiní na onoho prsty ukazováchu; cizímu oděvu, nevída- nému prvé rúchu divili se; hrozné lidí tváři, ukratné oči znamenali. Že by nebyla křivda, pravití (sic), že od téj lidskéj tvárnosti ti skutkové jsú pácháni, kteréž o nich pověst vydala. Avšak na jednoho všitci, Pro- kopa, se obrátili; toho býti, kterýž tolikrát věrných vojska rozplašil, kterýž tolik městeček vyvrátil, tolik tisíc lidu na smrt vydal, jehož se svoji spůlem i ne- pfételé strachovali, nepremoZeného vâdce, smélého, nestraëlivého, netréslivého, ani prací ani bázní ne- pfemozeného. Přijaté hostinsky po druhém dni k sňemn po- volané Julian kardinal dobrotivě namlával ji dlühà i světlúů výmluvů, což by ješče vystávalo k tým věcem, kteréž by jednoty a pokoje byly, napomínal jest. Církev, Krista spasitele choť, všech věrných matku býti vypravojíc, klíče svázání i rozvázání mající, bélostkvücf, bez mazy (sic), bez vrásky, v těch, kteréž ku spasení a k věčnému životu věřímy býti, blú- diti nemoci; ktož jí zhrdá, cizím, kletým i jakžto pekelníkem býti a zjevným hřiešníkem odsüzen má
1482 1488 172 ENEASE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Johannes Rochecana, pseudo-Pragensium apostolus, Nicolaus Galecus ?*) (sic), Thaboritarum sacerdos, et Petrus Anglicus, patria profugens ac solis elenchis in disputatione confidens. Effusus extra moenia urbanus populus ex synodo quoque complures adventum fortissimae et iam fama celebratis- simae gentis pro portis expectavere; alii frequentes in plateis, qua transitus esset, convenere, matronae, pueri ac puellae fenestras atque tecta compleverant; alii hunc, illunc alii digito designare; peregrinos habitus, non visa prius vestimenta mirari, horribiles hominum facies, truces notare oculos. Non esse alienum dicere ab ea hominum specie facta esse, quae fama proderet. In unum tamen cuncti Procopium defigere lumina. Illum esse, qui totiens fidelium fudisset exercitus, qui tot oppida subvertisset, tot hominum milia neci dedidisset, quem sui pariter atque hostes me- tuerunt, invictum ducem, audacem, intrepidum, neque labore neque timore superandum. Exceptos hospitaliter, postridie in contione accersitos Julianus cardinalis benigne alloquutus et longa et luculenta oratione, quae adhuc extat, ad ea, quae pacis et unionis essent, cohortatus est, ecclesiam, Christi salvatoris sponsam, omnium fidelium matrem esse dictitans claves ligandi atque solvendi habere, candidam sine ruga, sine macula in iis, quae necessaria ad aeternam vitam esse creduntur, errare non posse. Qui eam contempserit, alienum,?*) profanum et quasi (A) cana, pražský apoštol, Mikoláš Galekus, Tábor- ských kněz, a Petr Angliá, samé loyce v hádánie doufaje. Vyšed před město městský lid, z sňemu také mnozie, přieští přesilného národu před branami čekali, jiní se na ulice, kudyž jeti měli, sešli. Panie, děti, dě- večky vokna a krovy naplnily. Jiní toho, jiní onoho prstem okazovali. Ciziemu oděvu, nevídanému prvé ráchu se divili, hrozné lidské tváři, strašlivé zname- nali oči. Že by nebylo jinak, pravili, nežli pověst o tom lidu zněla. Na jednoho však všickni, Prokopa, obrátili oči. Toho býti, kterýž by tolikrát věrných porážel vojska, kterýž by tolik měst zbořil, tolik tisícuo lidí ukrutné zmordoval, kteréhoZ by se i jeho i nepřátelé spolu báli, nepřemoženého vnodci, smě- lého, nelekavého, ani pracie ani strachem nepře- mozeného. Řeč Juliana kardinala k českým poslôm a odpověd týchž. Kapitola L. — Po přijetie če- ských posluo přívětivě třetího dne na sňem přišlým Julianus kardinal dobrotivě mluvil i dláhú i ozdobnů řečí, k těm věcem, kteréž by pokoje byly, napomí- naje, cierkev, Krista spasitele nevěstu, všech věrných matku býti pravě; klíče svazovánie a rozvazovánie mieti, čistů bez vrásky a poškvrny, že v těch věcech, kteréž potřebné jsů k věčnému životu, ona blúditi nemůže. Ktož by ji potupil, ten má jmien bfti za cizieho a za odřezance i za zjevného hřiešníka; že **) Galetus 2, 3. — **) alienum, profanum nemi 2. (B) Rokycan, falešný Pražský apoštol, Mikuláš Galek, Táborský kněz, a Petr Engliš, z země vyběhlý a v samých elencích, těch chytrych Éermích, v hádkách doufajfc. Vylil se se zdf městský lid, i z sňemu mnozí příjezdu velmi silného a již pověstí zvelebe- nébo lidu očekávaje před branami a jiní hustě v ulicích, kudyž jeti měli, sebrali se: paní a panny a dietky okna i střechy naplnily, jiní na toho, jiní na onoho prsty ukazováchu; cizímu oděvu, nevída- nému prvé rúchu divili se; hrozné lidí tváři, ukratné oči znamenali. Že by nebyla křivda, pravití (sic), že od téj lidskéj tvárnosti ti skutkové jsú pácháni, kteréž o nich pověst vydala. Avšak na jednoho všitci, Pro- kopa, se obrátili; toho býti, kterýž tolikrát věrných vojska rozplašil, kterýž tolik městeček vyvrátil, tolik tisíc lidu na smrt vydal, jehož se svoji spůlem i ne- pfételé strachovali, nepremoZeného vâdce, smélého, nestraëlivého, netréslivého, ani prací ani bázní ne- pfemozeného. Přijaté hostinsky po druhém dni k sňemn po- volané Julian kardinal dobrotivě namlával ji dlühà i světlúů výmluvů, což by ješče vystávalo k tým věcem, kteréž by jednoty a pokoje byly, napomínal jest. Církev, Krista spasitele choť, všech věrných matku býti vypravojíc, klíče svázání i rozvázání mající, bélostkvücf, bez mazy (sic), bez vrásky, v těch, kteréž ku spasení a k věčnému životu věřímy býti, blú- diti nemoci; ktož jí zhrdá, cizím, kletým i jakžto pekelníkem býti a zjevným hřiešníkem odsüzen má
Strana 173
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 173 ethnicum publicanumgue censendum; eam nusguam melius guam in generali concilio representari; statuta conciliorum ecclesia placita existimari; conciliis non minus guam evangeliis credi oportere, quorum autoritate et ipsa sacrarum litterarum eloquia recepta sunt. Bohemos, qui se filios ecclesiae dicerent, vocem matris audire debere, quae filiorum oblivisci non potest. Eos iam pridem seorsum a matre vixisse neque id novum esse; complures aliquando fuisse, qui matrem reliquere; redisse tamen, qui salutem optavere. Regnante dilluvio omnes perisse, qui extra arcam *5) remansere; domi- nicum agnum in unis aedibus comedendum. Extra ecclesiam non inveniri salutem, hanc esse con- clusum hortum signatumque fontem, cuius aquam si quis biberit, non sitiet in aeternum. Ex re su& fecisse Bohemos, qui eius aquae fluenta apud concilium requisierint matremque tandem audire Statuerint, facessere iam odia debere. Ponenda esse arma omnemque belli materiem procul abiiciendam. Audituros benigne patres, quaecumque Bohemi pro sua causa dicere velint. Tantum parati animo sint, ne bene consulta sanctae synodi consilia?7 respuant. Quibus non Bohemos tantum, sed omnes Christi fideles conquiescere oportet, si modo aeternae vitae participes esse velint. Audita est cardinalis oratio summo patrum consensu. Bohemi pauca respondere, 5) quibus par facundia non esset: Se neque concilia neque ecclesiam contempsisse; adversus inauditos sententiam (A) ona nikdež jinde lépe než v obecním koncilium se neohlašuje. Ustanovení sňemuo duchovních příjemná míeti, kterýmžto neméně než čtenie věříti se musie, jichžto mocie i samy řeči písem svatých uloženy jsü; Ze by Čechové, kteříž by se syny cierkve býti pravili, hlasu matky posláchati měli, kterážto na syny zapomenüti nemuoZe, a Ze již obvláštně od mateře živi byli, aniž by to nové bylo. Mnozít jsá prvé bývali, kteříž máteř opustili, vracovali se však, kteříž spasenie žádali. Času potopy všickni zahynuli, kteříž v korábu neostali. Beránka Páně v jednom domu jísti slušelo. Krom cierkve nenalézá se spasenie; že by ta byla zavřená zahrada a zapečeťená stud- nice, kteréžto vodu jestliže by kto pil, nebade žie- initi na věky; že by se Čechové dobře poradili, kteří by té vody potokuo v koncilium hledali a máteř aspoň slyšeti umienili; že by jiZ pominüti mély ne- vole, odložiti se oděnie a všecken války zpuosob daleko zahnati; že by dobrotivě chtéli vysly&eti otcové, což by koli Čechové k své při mluviti chtěli, jediné aby hotového úmyslu byli, zdravými raddami svatého shemu nepohrdati, na kterýchž ne toliko Čechové, ale všickni věrní křesťané přestati musejí. Poslácháno bylo kardinalovy řeči s veliká otono pilností. Čechové krátce odpověděli, že by oni ani koncilium ani cierkve potupili a že nejsúce slyšáni **) archam 3. — *") nemá 2. — *') responderi 8. (B) býti: tu nikdyž lépe než na obecním sňemn se- znánu a znamenánu býti. Ustavení semnův (sic) církvi svatéj se líbiti & je pokojna býti, tak má vázeno býti; a že semnóm ne méňe než jako čtení svatému věříno býti musí, jichžto mocí i ony svatých čten [nadepsáno: písem] výmluvnosti přijaty jsúů. Čechy, jenž by se syny cierkve svatéj pravili, hlasu matky slyšeti moseti, kteráž se nad syny zapomenüti nemóZe. Jich onehdy již obvlášč krom matky život vésti, aniž to nové býti; mnohé někdy býti, kteříž matku opustili, ale zase se navrátili, kteříž spasení žádali. Když potopa kralovala, všecky zahynůúti, kteříž kromě ko- rábě bychu zóstali. Páně beránka v jedných (sic) domích jísti: vně z církve svatéj není nalézti spa- sení a ji býti zavrenú zahradu, zapečeťenú studnici, jejíž vodu ač kto píti bude, nebude žízniti na věky. [Po straně v rukopise poznámky.] Z svéj věcí uči- niti Čechóm, kteříž by její vody tokův na (nad „na- má rukopis „při“] sňemu hledali a potom matky slyšeti ustanovili. Přestati a ustati již bojóm bylo by býti, odložiti oruží a všecku vojenskú nápravu daleko odvrci; uslyšeti mají dobrotivě otcové, což by koli Čechové za svúů pří řóci chtěli. Tolik hotovi úmyslem buďte, aby dobře razenými církve svatéj raddami nezpohrdli, kterfmto netoliko Cechóm, ale všem Kristovým věrným svoliti mosí se. Poslúchána jest kardinalova výmluva otcův svr- chovaným svolením. Čechové ne mnoho odpověděchu, jimžto rovná výmluva nebyla, pravíc se ani sňemy ani
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 173 ethnicum publicanumgue censendum; eam nusguam melius guam in generali concilio representari; statuta conciliorum ecclesia placita existimari; conciliis non minus guam evangeliis credi oportere, quorum autoritate et ipsa sacrarum litterarum eloquia recepta sunt. Bohemos, qui se filios ecclesiae dicerent, vocem matris audire debere, quae filiorum oblivisci non potest. Eos iam pridem seorsum a matre vixisse neque id novum esse; complures aliquando fuisse, qui matrem reliquere; redisse tamen, qui salutem optavere. Regnante dilluvio omnes perisse, qui extra arcam *5) remansere; domi- nicum agnum in unis aedibus comedendum. Extra ecclesiam non inveniri salutem, hanc esse con- clusum hortum signatumque fontem, cuius aquam si quis biberit, non sitiet in aeternum. Ex re su& fecisse Bohemos, qui eius aquae fluenta apud concilium requisierint matremque tandem audire Statuerint, facessere iam odia debere. Ponenda esse arma omnemque belli materiem procul abiiciendam. Audituros benigne patres, quaecumque Bohemi pro sua causa dicere velint. Tantum parati animo sint, ne bene consulta sanctae synodi consilia?7 respuant. Quibus non Bohemos tantum, sed omnes Christi fideles conquiescere oportet, si modo aeternae vitae participes esse velint. Audita est cardinalis oratio summo patrum consensu. Bohemi pauca respondere, 5) quibus par facundia non esset: Se neque concilia neque ecclesiam contempsisse; adversus inauditos sententiam (A) ona nikdež jinde lépe než v obecním koncilium se neohlašuje. Ustanovení sňemuo duchovních příjemná míeti, kterýmžto neméně než čtenie věříti se musie, jichžto mocie i samy řeči písem svatých uloženy jsü; Ze by Čechové, kteříž by se syny cierkve býti pravili, hlasu matky posláchati měli, kterážto na syny zapomenüti nemuoZe, a Ze již obvláštně od mateře živi byli, aniž by to nové bylo. Mnozít jsá prvé bývali, kteříž máteř opustili, vracovali se však, kteříž spasenie žádali. Času potopy všickni zahynuli, kteříž v korábu neostali. Beránka Páně v jednom domu jísti slušelo. Krom cierkve nenalézá se spasenie; že by ta byla zavřená zahrada a zapečeťená stud- nice, kteréžto vodu jestliže by kto pil, nebade žie- initi na věky; že by se Čechové dobře poradili, kteří by té vody potokuo v koncilium hledali a máteř aspoň slyšeti umienili; že by jiZ pominüti mély ne- vole, odložiti se oděnie a všecken války zpuosob daleko zahnati; že by dobrotivě chtéli vysly&eti otcové, což by koli Čechové k své při mluviti chtěli, jediné aby hotového úmyslu byli, zdravými raddami svatého shemu nepohrdati, na kterýchž ne toliko Čechové, ale všickni věrní křesťané přestati musejí. Poslácháno bylo kardinalovy řeči s veliká otono pilností. Čechové krátce odpověděli, že by oni ani koncilium ani cierkve potupili a že nejsúce slyšáni **) archam 3. — *") nemá 2. — *') responderi 8. (B) býti: tu nikdyž lépe než na obecním sňemn se- znánu a znamenánu býti. Ustavení semnův (sic) církvi svatéj se líbiti & je pokojna býti, tak má vázeno býti; a že semnóm ne méňe než jako čtení svatému věříno býti musí, jichžto mocí i ony svatých čten [nadepsáno: písem] výmluvnosti přijaty jsúů. Čechy, jenž by se syny cierkve svatéj pravili, hlasu matky slyšeti moseti, kteráž se nad syny zapomenüti nemóZe. Jich onehdy již obvlášč krom matky život vésti, aniž to nové býti; mnohé někdy býti, kteříž matku opustili, ale zase se navrátili, kteříž spasení žádali. Když potopa kralovala, všecky zahynůúti, kteříž kromě ko- rábě bychu zóstali. Páně beránka v jedných (sic) domích jísti: vně z církve svatéj není nalézti spa- sení a ji býti zavrenú zahradu, zapečeťenú studnici, jejíž vodu ač kto píti bude, nebude žízniti na věky. [Po straně v rukopise poznámky.] Z svéj věcí uči- niti Čechóm, kteříž by její vody tokův na (nad „na- má rukopis „při“] sňemu hledali a potom matky slyšeti ustanovili. Přestati a ustati již bojóm bylo by býti, odložiti oruží a všecku vojenskú nápravu daleko odvrci; uslyšeti mají dobrotivě otcové, což by koli Čechové za svúů pří řóci chtěli. Tolik hotovi úmyslem buďte, aby dobře razenými církve svatéj raddami nezpohrdli, kterfmto netoliko Cechóm, ale všem Kristovým věrným svoliti mosí se. Poslúchána jest kardinalova výmluva otcův svr- chovaným svolením. Čechové ne mnoho odpověděchu, jimžto rovná výmluva nebyla, pravíc se ani sňemy ani
Strana 174
174 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Constantiae latam; nihil de religione christiana detrahere; incorruptam apud se patrum autori- tatem??) manere: quodcumque Bohemi asserant, sacris litteris atque evangelio confirmari: venisse, ut innocentiam suam universali ecclesiae patefaciant, petere publicam audientiam, in qua laici quoque adsint. Neque id negatum. Interrogati, quaenam illa essent, in quibus a Romana ecclesia dissentirent, quattuor articulos proposuere de communione divinae eucbaristiae, quam sub specie panis ac vini sumendam iis, qui salvi esse velint, necessariam ???) afürmabant, de civili dominio, quod!) clericis interdictum divina lege dicebant, de praedicatione verbi dei, quam liberam, per- missamque passim omnibus arbitrabantur, de publicis delictis, quae nulla ratione toleranda?) putabant etiam maioris mali vitandi gratia. Nam quamvis plurima sint, quae Hussitarum perfidia adversus catholicae fidei veritatem astruere ac praedicare non debitat, coram concilio tamen doctorumque patrum coetu haec tantum modo tueri posse arbitrati sunt, eaque regni nomine dicta. Verum cum legatus alia quoque de Bohemis accepisse se affirmaret, quae christianas aures oflen- derent, inter quae illud esset, quod religiones mendicantium inventum esse diabolicum prae- dicarent, assurgens Procopius: Neque hoc falsum est, inquit, nam si neque Moyses atque ante eum?) patriarchae, neque post eum prophetae, neque in nova lege Christus dominus, neque apostoli men- (A) v Konstanci ortelovśni jsi a nic by z viery kfe- sfanské neujtmali; Ze by neporusená u nich otcuo usta- novenie byla, a což by koli Čechové mluvili, toho by svatými piesmy a čteniem potvrditi chtěli; že by přišli, aby nevinnost svú všie cierkvi oznámili. A žá- dali zjevného slyšenie, kdež by také i laykové byli. Aniž jim toho odepřieno jest. Otázáni jsúce, které by to věci byly, jimiž by se od římské církve dělili, čtyři artykule předložili: O přijímánia svátosti těla Kristova, kteráž pod spuosobem chleba a vína při- jímati mají všickni ti [pod textem poznámka: „Bi- bite ex eo omnes, vadi se o to aż podnes], ktefiż by spaseni býti chtěli, z potřebnosti tvrdili; o svět- ském panovánie, kteréž kněžím zapověděné božím zákonem pravili; o kázánie slova božieho, kteréž svobodným všudy všem býti mněli; o zjevných hří- šiech, kteréž pro nižádná věc odpustitelnými ne- mněli také pro uvarovanie většícho zlého. A ačkoli více jest kusuo, kteréž Čechové proti římské cierkvi kázali a dovozovali, před sňemem však a doktory těch toliko brániti umienili, A to jménem všeho královstvie pověděli. Ale když legat, že by jiné věci o Češích slyšel, pověděl, kteréž by křesťanno uši uraziti mohly, mezi nimiž toto bylo, že by zákony mnichuo £ebrotních nálezkem ďábelským býti kázali, povstav Prokop: Aniž to falešné jest, dí. Neb, po- něvadž ani Mojžicš ani pred ním patriarchové ani (B) etrkvt pozhrdati, protiv neslyśanym v Konstancii ortel vydán, nic od zákona křesťanského neutrhati; neporušenů u sebe moc otcuov zóstavití: cožkoli Čechové ovjiščují, svatými písmy a čtením potvrditi ; piijeti sem, aby nevinnost svů obecnéj církvi svatéj oznámili; prositi obecného slyšení, při kterémž by také i laici byli. Aniž jim to odepříno bylo. Otá- záni jsá, které by ty věci byly, v nichž by od řím- ského kostela jinak smýšleli. Čtyři články předlo- žichu: O přijímání těla božícho svátosti, kterážto že pode dvojím spósobem chleba a vína přijímána má býti od těch, kteříž spaseni chtějí býti, potřebně utvrzováchu; o světském panování, kteréžto, že by knóżstvu zapovśdino bylo božským zákonem, pra- vichu; o kázání boZieho slova, kteréž že svobodné a dopuščené jest všady všem, domníváchu se; o obec- ných a zjevných hříších, že žádnů měrůú nemají trpíny býti, domnějíchu se také dle většieho zlého uvaro- vání. Nebo ačkoli mnoho jiných bylo věcí, kteréžto husovská nedóvěrnost protiv cierkve svatéj víry pravdě jistila a kázati nepřestávala, však před sňat- kem, doktorův a otcův zborem, tyto toliko moci obrániti domnívalo se, a títo toliko jménem králov- ství jsü povédíni. A pravda, kdyż legat, Ze by i jiné také o Češích slyšal, ojiščoval, kteréž by křesťanské uši uražovaly, mezi kterýmižto také toto by bylo, jenž by kázali, že zákonové mnichů žebrákův nález by byl ďábelský, povstav Prokop, ani to falšem býti vece, nebo poněvadž ani Mojžíš, ani před ním patri- archové, ani po ňem proroci, ani v Novém zákoně 9) nemá 2. — '**) necessario 2, 3. — ') guae 3. — ?) toleranda esse 8. — ?) nemi 2.
174 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Constantiae latam; nihil de religione christiana detrahere; incorruptam apud se patrum autori- tatem??) manere: quodcumque Bohemi asserant, sacris litteris atque evangelio confirmari: venisse, ut innocentiam suam universali ecclesiae patefaciant, petere publicam audientiam, in qua laici quoque adsint. Neque id negatum. Interrogati, quaenam illa essent, in quibus a Romana ecclesia dissentirent, quattuor articulos proposuere de communione divinae eucbaristiae, quam sub specie panis ac vini sumendam iis, qui salvi esse velint, necessariam ???) afürmabant, de civili dominio, quod!) clericis interdictum divina lege dicebant, de praedicatione verbi dei, quam liberam, per- missamque passim omnibus arbitrabantur, de publicis delictis, quae nulla ratione toleranda?) putabant etiam maioris mali vitandi gratia. Nam quamvis plurima sint, quae Hussitarum perfidia adversus catholicae fidei veritatem astruere ac praedicare non debitat, coram concilio tamen doctorumque patrum coetu haec tantum modo tueri posse arbitrati sunt, eaque regni nomine dicta. Verum cum legatus alia quoque de Bohemis accepisse se affirmaret, quae christianas aures oflen- derent, inter quae illud esset, quod religiones mendicantium inventum esse diabolicum prae- dicarent, assurgens Procopius: Neque hoc falsum est, inquit, nam si neque Moyses atque ante eum?) patriarchae, neque post eum prophetae, neque in nova lege Christus dominus, neque apostoli men- (A) v Konstanci ortelovśni jsi a nic by z viery kfe- sfanské neujtmali; Ze by neporusená u nich otcuo usta- novenie byla, a což by koli Čechové mluvili, toho by svatými piesmy a čteniem potvrditi chtěli; že by přišli, aby nevinnost svú všie cierkvi oznámili. A žá- dali zjevného slyšenie, kdež by také i laykové byli. Aniž jim toho odepřieno jest. Otázáni jsúce, které by to věci byly, jimiž by se od římské církve dělili, čtyři artykule předložili: O přijímánia svátosti těla Kristova, kteráž pod spuosobem chleba a vína při- jímati mají všickni ti [pod textem poznámka: „Bi- bite ex eo omnes, vadi se o to aż podnes], ktefiż by spaseni býti chtěli, z potřebnosti tvrdili; o svět- ském panovánie, kteréž kněžím zapověděné božím zákonem pravili; o kázánie slova božieho, kteréž svobodným všudy všem býti mněli; o zjevných hří- šiech, kteréž pro nižádná věc odpustitelnými ne- mněli také pro uvarovanie většícho zlého. A ačkoli více jest kusuo, kteréž Čechové proti římské cierkvi kázali a dovozovali, před sňemem však a doktory těch toliko brániti umienili, A to jménem všeho královstvie pověděli. Ale když legat, že by jiné věci o Češích slyšel, pověděl, kteréž by křesťanno uši uraziti mohly, mezi nimiž toto bylo, že by zákony mnichuo £ebrotních nálezkem ďábelským býti kázali, povstav Prokop: Aniž to falešné jest, dí. Neb, po- něvadž ani Mojžicš ani pred ním patriarchové ani (B) etrkvt pozhrdati, protiv neslyśanym v Konstancii ortel vydán, nic od zákona křesťanského neutrhati; neporušenů u sebe moc otcuov zóstavití: cožkoli Čechové ovjiščují, svatými písmy a čtením potvrditi ; piijeti sem, aby nevinnost svů obecnéj církvi svatéj oznámili; prositi obecného slyšení, při kterémž by také i laici byli. Aniž jim to odepříno bylo. Otá- záni jsá, které by ty věci byly, v nichž by od řím- ského kostela jinak smýšleli. Čtyři články předlo- žichu: O přijímání těla božícho svátosti, kterážto že pode dvojím spósobem chleba a vína přijímána má býti od těch, kteříž spaseni chtějí býti, potřebně utvrzováchu; o světském panování, kteréžto, že by knóżstvu zapovśdino bylo božským zákonem, pra- vichu; o kázání boZieho slova, kteréž že svobodné a dopuščené jest všady všem, domníváchu se; o obec- ných a zjevných hříších, že žádnů měrůú nemají trpíny býti, domnějíchu se také dle většieho zlého uvaro- vání. Nebo ačkoli mnoho jiných bylo věcí, kteréžto husovská nedóvěrnost protiv cierkve svatéj víry pravdě jistila a kázati nepřestávala, však před sňat- kem, doktorův a otcův zborem, tyto toliko moci obrániti domnívalo se, a títo toliko jménem králov- ství jsü povédíni. A pravda, kdyż legat, Ze by i jiné také o Češích slyšal, ojiščoval, kteréž by křesťanské uši uražovaly, mezi kterýmižto také toto by bylo, jenž by kázali, že zákonové mnichů žebrákův nález by byl ďábelský, povstav Prokop, ani to falšem býti vece, nebo poněvadž ani Mojžíš, ani před ním patri- archové, ani po ňem proroci, ani v Novém zákoně 9) nemá 2. — '**) necessario 2, 3. — ') guae 3. — ?) toleranda esse 8. — ?) nemi 2.
Strana 175
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 175 dicantes instituere, quis non iutelligit, diaboli tenebrarumgue opus esse. Excepta est ingenti auditorum cachinno“) Procopii vox. Legatus vero, ut erat mansuetissimus pater, argumentationem indocti hominis placide dissolvit. Negue enim patriarcharum prophetarumque placita et quae Christus instituit, quae sanxerunt apostoli, dumtaxat a deo esse docuit, verum ecclesiae quoque decreta, quae sancto dirigente spiritu ducitur, opera dei esse monstravit: quamvis et aliunde. mendicantium vita ex evangelio sumpta videri possit. Selegerunt Bohemi IIII" magistros, qui suos articulos ex divina lege sumptos ostenderent, qui eos coufutarent; ex coetu patrum totidem assumpti viri praestantes et ad dicendum parati. Disputatum est L' diebus. Multa in utranque partem adducta. Postremo, cum victa Hussitarum perfidia vinci nollet, ad tractatus ventum tentatumque, si fortasse amice trahi possent. Missi et oratores ex concilio in Bohemiam, viri doctissimi et qui gentis versutiam nossent. Multa cum Bohemis agitata, nunc pacis spes facta, nunc belli metus. Dum haec aguntur, Thaboritae et Orphani Maynardo ceterisque nobilibus infensi esse coeperunt eorumque suspectas actiones habere, tanquam concilio auscultarent. Neque vana opinio. Convenire nanque saepe inter se barones, errorem suum (A) po hem proroci ani v novém zákoné Kristus pán ani apoštolé mnichuo ustanovili, ktož nerozumí, aby to ďábelské a temností skutek nebyl? Přijata jest velikým chechtáním Prokopova řeč. Legat pak, jakož byl přesnesitedlný otec, duovody neučeného člověka snadně zrušil. Neb ani proročská a pátri- arská ustanovení, i což Kristus uložil, coż st$rdili apoštolé, toliko od Boha býtí učil, ale církve svaté také ustanovenie, kteráž rozpravována jsúci Duchem svatým vedena bývá, skutky božími býti pokázal, ač by i odjinud mnišský život ze čtenie vzatý zdáti se mohl. Volili jsů Čechové čtyři mistry, kteříž by jich artikule z zákona božieho vzaté oká- zali před těmi, kteříž by je zamítali. Z koncilium tolik přijato jest mužno výborných a k mluvenie hotových. Hádali se spolu padesáte dní a mnohé věci s obojí strany přivozovány byly. Naposledy, když přemožení Čechové nechtěli býti, k rokování se obrátili. Pokoušeli se, mohli-li by aspoň přátelsky vedeni býti. Poslání jsá legatové z koncilium do Čech, mužie pfeucení a kteříž by jistě národa toho zbýralost znali. Mnoho s Čechy rozjímáno jest; jednak naděje pokoje byla, jednak války strach. O vietézatvie Cechuo némecké strany a poraženie i osmrti Prokopa a jiných bratří. Kapitola LI. — Když se ty včci dály, Táboři a Sirotci Menhartovi a jiným pánóm odporni býti po- Cali à jich podezfená jednánie mtti, jako by konci- lium povolni byli. AniZ marné bylo jich domnívánie. Neb se často spolu scházeli panstvo, nesmyslnost recognoscere, miseros se dicere, gui cum regis (B) Kristus Pán, ani apoštolé žebráků ustavili: kto nerozumí ďábla temností skutkem býti? Vzat jest s velikým posluchačnov smíchem Prokopů hlas; ale legat, jakož jest byl tichý velmě otec, hádku ne- učeného člověka pokojně rozvázal; nebo ani patri- archů a prorokův ustavení, auiž což Kristus ustavil a což apoštolé utvrdili, toliko to od [Boha] býti učil, ale i také že ustavení církve svatéj, kteráž (neb ji Duch svatý spravuje, právě vede) skutkové boží jsú, dolíčil: ačkoli i odjinud žebráčí život ze čtení vzat může býti. Vybrachu Čechové čtyry mistry, kteříž by své artikule z božího zákona vzaté pro- vedlí. Kteříž by jich potupili, ze zboru otcův tolikéž vzato jest maží výborných a k mluvení hotových. Rozjímáno jest hádkami padesát dní; mnoho písem na obojí stranu přivedeno. Najposled, když přemo- žená Husákuov nevěra přemožena býti nechtěla, na rozmlávání přišlo a pokúšeno jest, zda by snad přítelsky přitrženi mohli býti. Posláni byli také i po- slové z shemu do Čech, maži velmě učení a kteří také chytrost toho lidu znali. Mnoho s Čechy hý- báno; nyní pokoje naděje učiňena, nyní vojny strach. Když se to dálo, Táboři a Sirotci Meynhartovi a jiným šlechticóm víc než nepřietelé počechu býti a jejich podezřené jednání míti, jakžto by sňemu nakládali. Aniž marné bylo domoívání. Nebo schá- zíchu se častokrát mezi sebů páni, blud svnoj po- *) cacchino 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 175 dicantes instituere, quis non iutelligit, diaboli tenebrarumgue opus esse. Excepta est ingenti auditorum cachinno“) Procopii vox. Legatus vero, ut erat mansuetissimus pater, argumentationem indocti hominis placide dissolvit. Negue enim patriarcharum prophetarumque placita et quae Christus instituit, quae sanxerunt apostoli, dumtaxat a deo esse docuit, verum ecclesiae quoque decreta, quae sancto dirigente spiritu ducitur, opera dei esse monstravit: quamvis et aliunde. mendicantium vita ex evangelio sumpta videri possit. Selegerunt Bohemi IIII" magistros, qui suos articulos ex divina lege sumptos ostenderent, qui eos coufutarent; ex coetu patrum totidem assumpti viri praestantes et ad dicendum parati. Disputatum est L' diebus. Multa in utranque partem adducta. Postremo, cum victa Hussitarum perfidia vinci nollet, ad tractatus ventum tentatumque, si fortasse amice trahi possent. Missi et oratores ex concilio in Bohemiam, viri doctissimi et qui gentis versutiam nossent. Multa cum Bohemis agitata, nunc pacis spes facta, nunc belli metus. Dum haec aguntur, Thaboritae et Orphani Maynardo ceterisque nobilibus infensi esse coeperunt eorumque suspectas actiones habere, tanquam concilio auscultarent. Neque vana opinio. Convenire nanque saepe inter se barones, errorem suum (A) po hem proroci ani v novém zákoné Kristus pán ani apoštolé mnichuo ustanovili, ktož nerozumí, aby to ďábelské a temností skutek nebyl? Přijata jest velikým chechtáním Prokopova řeč. Legat pak, jakož byl přesnesitedlný otec, duovody neučeného člověka snadně zrušil. Neb ani proročská a pátri- arská ustanovení, i což Kristus uložil, coż st$rdili apoštolé, toliko od Boha býtí učil, ale církve svaté také ustanovenie, kteráž rozpravována jsúci Duchem svatým vedena bývá, skutky božími býti pokázal, ač by i odjinud mnišský život ze čtenie vzatý zdáti se mohl. Volili jsů Čechové čtyři mistry, kteříž by jich artikule z zákona božieho vzaté oká- zali před těmi, kteříž by je zamítali. Z koncilium tolik přijato jest mužno výborných a k mluvenie hotových. Hádali se spolu padesáte dní a mnohé věci s obojí strany přivozovány byly. Naposledy, když přemožení Čechové nechtěli býti, k rokování se obrátili. Pokoušeli se, mohli-li by aspoň přátelsky vedeni býti. Poslání jsá legatové z koncilium do Čech, mužie pfeucení a kteříž by jistě národa toho zbýralost znali. Mnoho s Čechy rozjímáno jest; jednak naděje pokoje byla, jednak války strach. O vietézatvie Cechuo némecké strany a poraženie i osmrti Prokopa a jiných bratří. Kapitola LI. — Když se ty včci dály, Táboři a Sirotci Menhartovi a jiným pánóm odporni býti po- Cali à jich podezfená jednánie mtti, jako by konci- lium povolni byli. AniZ marné bylo jich domnívánie. Neb se často spolu scházeli panstvo, nesmyslnost recognoscere, miseros se dicere, gui cum regis (B) Kristus Pán, ani apoštolé žebráků ustavili: kto nerozumí ďábla temností skutkem býti? Vzat jest s velikým posluchačnov smíchem Prokopů hlas; ale legat, jakož jest byl tichý velmě otec, hádku ne- učeného člověka pokojně rozvázal; nebo ani patri- archů a prorokův ustavení, auiž což Kristus ustavil a což apoštolé utvrdili, toliko to od [Boha] býti učil, ale i také že ustavení církve svatéj, kteráž (neb ji Duch svatý spravuje, právě vede) skutkové boží jsú, dolíčil: ačkoli i odjinud žebráčí život ze čtení vzat může býti. Vybrachu Čechové čtyry mistry, kteříž by své artikule z božího zákona vzaté pro- vedlí. Kteříž by jich potupili, ze zboru otcův tolikéž vzato jest maží výborných a k mluvení hotových. Rozjímáno jest hádkami padesát dní; mnoho písem na obojí stranu přivedeno. Najposled, když přemo- žená Husákuov nevěra přemožena býti nechtěla, na rozmlávání přišlo a pokúšeno jest, zda by snad přítelsky přitrženi mohli býti. Posláni byli také i po- slové z shemu do Čech, maži velmě učení a kteří také chytrost toho lidu znali. Mnoho s Čechy hý- báno; nyní pokoje naděje učiňena, nyní vojny strach. Když se to dálo, Táboři a Sirotci Meynhartovi a jiným šlechticóm víc než nepřietelé počechu býti a jejich podezřené jednání míti, jakžto by sňemu nakládali. Aniž marné bylo domoívání. Nebo schá- zíchu se častokrát mezi sebů páni, blud svnoj po- *) cacchino 2.
Strana 176
176 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. imperium abdicaverint, Procopii iugum ferant. Illum dominum esse, illum pro sua libidine pro- vinciam regere, vectigalia exigere, tributa imponere, delectum habere militum, exercitum, quo velit, ducere, rapere, spoliare, occidere, nullum pati, qui suis consiliis adversetur, nobiles iuxta atque ignobiles ei mancipia esse, nullum hominum genus infelicius esse Bohemis, quos semper in castris versari oportet, aestates atque hyemes sub divo agere. in duro iacere solo, arma in omnes horas versare, nunc civilibus bellis, nunc externis agiteri, aut bellum geri, aut belli metum impendere. Excutiendum tandem crudelis tyr&nni iugum, neque?) ferendum, ut qui ceteras gentes armis vicerint, Procopio serviant. Placet accersiere publice conventum procerum et civitatum, in quo regni status reformetur. In eo Maynardus ei regno bene esse dicit, in quo neque per ocium marceant homines neque per bellum atterantur. Bohemos hactenus expertes fuisse quietis, attritum assiduis calamitatibus regnum periturum brevi, nisi occurratur; incultos iacere agros, homines atque armenta sensim deficere ; id accidere, quod omnia in potestate unius sita essent, qui sine consilio procerum civitatumque pro suo arbitrio rem gerit. Illi salubre bellum esse; nam si paci locus sit, imperium eius statim (A) svú oznamovali, biednými se pravili, kteříž, když by královskému panovánie odpírali, Prokopovo by jho snášeli, že by on pánem byl, on k své vuoli zemi zpravoval, berni bral, daně ukládal, pohotově měl vojsko, kamž by cbtěl vésti, dráti, Júpiti, mordo- vati, žádného netrpěti; ktož by se jeho raddám protivíl; urození (sic) též jako neurozenf otroky býti; že by žádné lidské pokolenie nad Čechy ne- šťastnější nebylo, kteříž by vždycky na poli býti musili, vedra a zímu trpéti, na tvrdé zemi léhati, s odéním ka£dü chvílí se obierati, jednak domácími boji, jednak ciziemi se trápiti, neb válku vésti, neb strachu války očekávati; že by již sspoh vyraieno býti mělo ukrutného tyrana jho a viece ne[s|nášeno, aby ti, kteříž jiné národy oděním přemáhali, měli Prokopovi slúžiti. I zdálo se jest, aby obecní sňem panstva a měst uložen byl, na kterémž by zpuosob královstvie mohl napraven býti, Na tom sňemu Menhart, že tomu královstvie dobře bývá, mluvil, v kterémž by ani skrze prázdnost léněli lidé ani skrze boj trá- peni (sic); že by Čechové až dosavad zbaveni byli odpočinutie; bubeno ustavičnými válkami králov- stvie, kteréž by brzo zahynulo, kdyby to opatřeno nebylo; že již nevoraná leží pole, lidé i hovada místy bynů; to by se pro to přihodilo, že by všecky včci v moci jednoho aloženy byly, kterýž bez rady panstva a měst podle svého zdánie, což chce, pósobí, a tomu prospěšná jest válka. Neb kdyby pokoji místo bylo, hnedť by panovánie jeho *) nec 2. (B) znáváchu, bídnými so pravichu, kteříž, jestli by královo panování zavrhli, Prokopovo by jho nesli. Jeho pánem býti, jemu vedle svéj chlipnosti království spravovati, cla, mýta bráti, daně osazovati, výborné rytieřstvo míti, vojsko, kam by chtěl, vésti, dráti, Jüpiti, zabiti, žádného netrpěti, ktož by se jeho radám zepřel, šlechty i nešlechty jemu otroky pod- robené býti, žádné pokolení lidské neščastnější nad Čechy býti; oniž vždycky na vartách mosejí býti a na vojnách, zimy i také léta pod nebem bez střech provázeti, na tvrdéj zemi lehati, oruží na všaků ho- dinu obraceti, nyní svých měščanův, nyní cizími boji vikláno[m] býti; anebo jest bojovati anebo boji strach uložití. Odvrciť ([rkp. odvrtit] jest již ukrut- ného násilníka jho, ani toho trpěti jest, aby ti, kteříž jiné národy přemohli, Prokopovi slúžili. I líbilo se svolati obecní sňem pánův i měst, na ňemž Maynhart tomu království řekl dobře býti, v ňemž by ani skrze práznost lidé lénéli, ani bojo- váním utiskováni byli. Čechové až dotovadto ne- účastní byli pokoje, utiskováno častými bídami krá- lovství; skůro mu zahynúáti, leč mu spomoženo bude; neorané leží role, lidé i také hovada poznenáhlu hynů; to se vše děje, že všecko pod moc jednoho uloženo jest, jenž bez rady pánuov a měst vedle svéj vůle věc opravuje. Jemuť jest dobré bojovati: nebo bude-lit místo pokoji, jehoť panování jest upásti. Vybrán a volen bud jeden s šlechticův vůdce, jehož by moc roční byla, a přidáni jemu buďte někteří, s jejichž by raddú i doma i v bojech
176 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. imperium abdicaverint, Procopii iugum ferant. Illum dominum esse, illum pro sua libidine pro- vinciam regere, vectigalia exigere, tributa imponere, delectum habere militum, exercitum, quo velit, ducere, rapere, spoliare, occidere, nullum pati, qui suis consiliis adversetur, nobiles iuxta atque ignobiles ei mancipia esse, nullum hominum genus infelicius esse Bohemis, quos semper in castris versari oportet, aestates atque hyemes sub divo agere. in duro iacere solo, arma in omnes horas versare, nunc civilibus bellis, nunc externis agiteri, aut bellum geri, aut belli metum impendere. Excutiendum tandem crudelis tyr&nni iugum, neque?) ferendum, ut qui ceteras gentes armis vicerint, Procopio serviant. Placet accersiere publice conventum procerum et civitatum, in quo regni status reformetur. In eo Maynardus ei regno bene esse dicit, in quo neque per ocium marceant homines neque per bellum atterantur. Bohemos hactenus expertes fuisse quietis, attritum assiduis calamitatibus regnum periturum brevi, nisi occurratur; incultos iacere agros, homines atque armenta sensim deficere ; id accidere, quod omnia in potestate unius sita essent, qui sine consilio procerum civitatumque pro suo arbitrio rem gerit. Illi salubre bellum esse; nam si paci locus sit, imperium eius statim (A) svú oznamovali, biednými se pravili, kteříž, když by královskému panovánie odpírali, Prokopovo by jho snášeli, že by on pánem byl, on k své vuoli zemi zpravoval, berni bral, daně ukládal, pohotově měl vojsko, kamž by cbtěl vésti, dráti, Júpiti, mordo- vati, žádného netrpěti; ktož by se jeho raddám protivíl; urození (sic) též jako neurozenf otroky býti; že by žádné lidské pokolenie nad Čechy ne- šťastnější nebylo, kteříž by vždycky na poli býti musili, vedra a zímu trpéti, na tvrdé zemi léhati, s odéním ka£dü chvílí se obierati, jednak domácími boji, jednak ciziemi se trápiti, neb válku vésti, neb strachu války očekávati; že by již sspoh vyraieno býti mělo ukrutného tyrana jho a viece ne[s|nášeno, aby ti, kteříž jiné národy oděním přemáhali, měli Prokopovi slúžiti. I zdálo se jest, aby obecní sňem panstva a měst uložen byl, na kterémž by zpuosob královstvie mohl napraven býti, Na tom sňemu Menhart, že tomu královstvie dobře bývá, mluvil, v kterémž by ani skrze prázdnost léněli lidé ani skrze boj trá- peni (sic); že by Čechové až dosavad zbaveni byli odpočinutie; bubeno ustavičnými válkami králov- stvie, kteréž by brzo zahynulo, kdyby to opatřeno nebylo; že již nevoraná leží pole, lidé i hovada místy bynů; to by se pro to přihodilo, že by všecky včci v moci jednoho aloženy byly, kterýž bez rady panstva a měst podle svého zdánie, což chce, pósobí, a tomu prospěšná jest válka. Neb kdyby pokoji místo bylo, hnedť by panovánie jeho *) nec 2. (B) znáváchu, bídnými so pravichu, kteříž, jestli by královo panování zavrhli, Prokopovo by jho nesli. Jeho pánem býti, jemu vedle svéj chlipnosti království spravovati, cla, mýta bráti, daně osazovati, výborné rytieřstvo míti, vojsko, kam by chtěl, vésti, dráti, Jüpiti, zabiti, žádného netrpěti, ktož by se jeho radám zepřel, šlechty i nešlechty jemu otroky pod- robené býti, žádné pokolení lidské neščastnější nad Čechy býti; oniž vždycky na vartách mosejí býti a na vojnách, zimy i také léta pod nebem bez střech provázeti, na tvrdéj zemi lehati, oruží na všaků ho- dinu obraceti, nyní svých měščanův, nyní cizími boji vikláno[m] býti; anebo jest bojovati anebo boji strach uložití. Odvrciť ([rkp. odvrtit] jest již ukrut- ného násilníka jho, ani toho trpěti jest, aby ti, kteříž jiné národy přemohli, Prokopovi slúžili. I líbilo se svolati obecní sňem pánův i měst, na ňemž Maynhart tomu království řekl dobře býti, v ňemž by ani skrze práznost lidé lénéli, ani bojo- váním utiskováni byli. Čechové až dotovadto ne- účastní byli pokoje, utiskováno častými bídami krá- lovství; skůro mu zahynúáti, leč mu spomoženo bude; neorané leží role, lidé i také hovada poznenáhlu hynů; to se vše děje, že všecko pod moc jednoho uloženo jest, jenž bez rady pánuov a měst vedle svéj vůle věc opravuje. Jemuť jest dobré bojovati: nebo bude-lit místo pokoji, jehoť panování jest upásti. Vybrán a volen bud jeden s šlechticův vůdce, jehož by moc roční byla, a přidáni jemu buďte někteří, s jejichž by raddú i doma i v bojech
Strana 177
ENEÁŠE SVLVIA KRONIKA ČESKÁ. 177 casurum. Deligendum unum esse ex nobilitate ducem, cuius potestas annua sit, nonnullosque illi adiungendos, quorum consilio domi bellique rem publicam administret. Ne vero uaurpare sibi barones imperium videreatur, ex media nobilitate assumendum ducem consuluit Itum est favente conventu in sententiam Maynardi: Alscio Risemburgensis,5) antiquae nobilitatis homo, sed tenui censu, dux gentis declaratus, quem capitaneum vocavere. Caeterum maiestatis iusignia penes eum fuere, autoritas apud Maynardum perstitit. Procopius his?) cognitis Orphanos et Thaboritas in expeditionem ducens, ad urbem Pelzinam, quam fideles incolebant, castra ponit atque XI continuis mensibus pertináci obsidione crebrisque oppugnationibus urget. Oppidani extrema omnia passi ac iam fame pereuntes ad synodum Basi- liensem misere oratum, ne fidelem urbem in manus haereticorum pervenire sinerent. Patres, quibus nihil esset publicum aerarium, ex privato argento symbolum dedere auri VIII milia nummum *) Maynardo mittentes, qui collecto exercitu subveniret obsessis. Per idem tempus ea pars Pragae, quae Nova civitas appellatur, ab Orphanis imposito prae- sidio tenebatur, cuius prefectus erat presbiter Lupus, Rochezanae infensissimus, adversus quem praedicando plebem incitabat. Ille in Veteri civitate, apud aedem sanctae Mariae ante Laetam *) curiam inhabitabat!?) Lupumque suis et ipse sermonibus probrosisque maledictis lacerabat. Ob (A) pfestalo. Ze by mél volen bfti jeden hajtman z urozených lidí, kterýž by jediné do roka v tom úřadě trval, a někteří jemu přidání, jichž by raddü i válku i obecné dobré zpravoval. Ale aby se nezdáli páni sobě osobovati královstvie, z prostřednieho urozenie vzieti hajtmana radil. Pfistüpeno jest s povolentm sňemu k smyslu Menhartovu, Aleś Ryzmberský, starého urozenie člověk, ale chaterného platu, vuodcím lidu vyhlášen, kteréhož hajtmanem jmenovali. Také zemská pečet u ňeho byla; mocnost u Menharta trvala. Prokop to poznav, Sirotky a Tábory sebrav, u města Plzně, v kterémž německé strany obývaly, se položil a jedenácte plných měsícuo ustavičným obležením a častým šturmováním trápil. Měšťané všecko zlé trpice a již hladem hynüce, k koncilium do Bazilí poslali prosíce, aby věrnému městu v rukú nevěrných býti nedopouštěli. Otcové, kteříž neměli obecních peněz, z svých vlastních zbierku učinivše, osm tisícno zlatých dani Menhartovi poslali, kterýž by zbera vojsko, retoval obležené. Toho času ta strana Prahy, kteráž Nové město slove, Sirotky osazena byla, v kteréž předčil kněz Vlk, Rokycanovi velmé protivnf; proti kterémužto káže lid zbuzoval. On v Starém městě v kostele panny Marie obýval a Vlka svými řečmi a hanli- vým domlúváním dotýkal. Pro kterúžto věc když zrostly kyselosti, zavřeli jsú Sirotci přiestupy z Sta- (B) obecnímu dobrému přislunhoval. Ale aby se ne- zdálo, že by šlechtici sobě panování chtěli osobiti, z prostfedaieho urození vziti vüdci poradil. Vejdeno jest s pfivolenim sňatku v vyréenf Mejnhartovo. Aleś Rosenbersky [sic !], staréj ślechty člověk, ale tenkého platu, vůdce lidu jest vydán, jehoz jsü hauptmanem nazvali. Ale však duostojen- ství toho korúhve a čest při ňem byla, než moc při Mejnhartovi zóstala a vždy trvala. Prokop to zvčda, Sirotky a Tábory na vojnu veda, k městu Plzni, v ňemž věrní obýváchu, vojska položil a za jedenádct ustavičných měsícův nepostup- ným obležením a ustavičným dobýváním je trápil. Měščané najposlední zlé vše trpěli a již hladem hynúc, k sňemu Basilskému poslali poselstvie, žádaje, aby věrnému městu v ruce kacířův vjíti nedopůúščeli. Otcové, jimžto nebylo z obecní pokladnice nitčé, sebravše z zvláščního stříbra a zlata osm tisíc peněz Meynhardovi poslali, kterýž by zbera vojsko retoval obležené. Toho času ta strana Prahy, kteráž Nové město slove, od Sirotkův, kteříž tu byli posadu položili, držána byla, nad níž nadsazen byl kněz Vlk, Roky- canů veliký nepříetel; protiv emu każic lid zbu- zoval. On v Starém městě v kostele Matky boží před Týnem přebývášse, i on také Vlka svým kázáním, haněním a zlořečením ščípáše. Pro kterúžto věc když růstly nenávisti, zavřeli Sirotci vchody Starého města *) Risenburg. — 7) iis 2. — *) nummi 2. — *) Rukopisy maji Latam. —-'*) habitabat 2. 1433
ENEÁŠE SVLVIA KRONIKA ČESKÁ. 177 casurum. Deligendum unum esse ex nobilitate ducem, cuius potestas annua sit, nonnullosque illi adiungendos, quorum consilio domi bellique rem publicam administret. Ne vero uaurpare sibi barones imperium videreatur, ex media nobilitate assumendum ducem consuluit Itum est favente conventu in sententiam Maynardi: Alscio Risemburgensis,5) antiquae nobilitatis homo, sed tenui censu, dux gentis declaratus, quem capitaneum vocavere. Caeterum maiestatis iusignia penes eum fuere, autoritas apud Maynardum perstitit. Procopius his?) cognitis Orphanos et Thaboritas in expeditionem ducens, ad urbem Pelzinam, quam fideles incolebant, castra ponit atque XI continuis mensibus pertináci obsidione crebrisque oppugnationibus urget. Oppidani extrema omnia passi ac iam fame pereuntes ad synodum Basi- liensem misere oratum, ne fidelem urbem in manus haereticorum pervenire sinerent. Patres, quibus nihil esset publicum aerarium, ex privato argento symbolum dedere auri VIII milia nummum *) Maynardo mittentes, qui collecto exercitu subveniret obsessis. Per idem tempus ea pars Pragae, quae Nova civitas appellatur, ab Orphanis imposito prae- sidio tenebatur, cuius prefectus erat presbiter Lupus, Rochezanae infensissimus, adversus quem praedicando plebem incitabat. Ille in Veteri civitate, apud aedem sanctae Mariae ante Laetam *) curiam inhabitabat!?) Lupumque suis et ipse sermonibus probrosisque maledictis lacerabat. Ob (A) pfestalo. Ze by mél volen bfti jeden hajtman z urozených lidí, kterýž by jediné do roka v tom úřadě trval, a někteří jemu přidání, jichž by raddü i válku i obecné dobré zpravoval. Ale aby se nezdáli páni sobě osobovati královstvie, z prostřednieho urozenie vzieti hajtmana radil. Pfistüpeno jest s povolentm sňemu k smyslu Menhartovu, Aleś Ryzmberský, starého urozenie člověk, ale chaterného platu, vuodcím lidu vyhlášen, kteréhož hajtmanem jmenovali. Také zemská pečet u ňeho byla; mocnost u Menharta trvala. Prokop to poznav, Sirotky a Tábory sebrav, u města Plzně, v kterémž německé strany obývaly, se položil a jedenácte plných měsícuo ustavičným obležením a častým šturmováním trápil. Měšťané všecko zlé trpice a již hladem hynüce, k koncilium do Bazilí poslali prosíce, aby věrnému městu v rukú nevěrných býti nedopouštěli. Otcové, kteříž neměli obecních peněz, z svých vlastních zbierku učinivše, osm tisícno zlatých dani Menhartovi poslali, kterýž by zbera vojsko, retoval obležené. Toho času ta strana Prahy, kteráž Nové město slove, Sirotky osazena byla, v kteréž předčil kněz Vlk, Rokycanovi velmé protivnf; proti kterémužto káže lid zbuzoval. On v Starém městě v kostele panny Marie obýval a Vlka svými řečmi a hanli- vým domlúváním dotýkal. Pro kterúžto věc když zrostly kyselosti, zavřeli jsú Sirotci přiestupy z Sta- (B) obecnímu dobrému přislunhoval. Ale aby se ne- zdálo, že by šlechtici sobě panování chtěli osobiti, z prostfedaieho urození vziti vüdci poradil. Vejdeno jest s pfivolenim sňatku v vyréenf Mejnhartovo. Aleś Rosenbersky [sic !], staréj ślechty člověk, ale tenkého platu, vůdce lidu jest vydán, jehoz jsü hauptmanem nazvali. Ale však duostojen- ství toho korúhve a čest při ňem byla, než moc při Mejnhartovi zóstala a vždy trvala. Prokop to zvčda, Sirotky a Tábory na vojnu veda, k městu Plzni, v ňemž věrní obýváchu, vojska položil a za jedenádct ustavičných měsícův nepostup- ným obležením a ustavičným dobýváním je trápil. Měščané najposlední zlé vše trpěli a již hladem hynúc, k sňemu Basilskému poslali poselstvie, žádaje, aby věrnému městu v ruce kacířův vjíti nedopůúščeli. Otcové, jimžto nebylo z obecní pokladnice nitčé, sebravše z zvláščního stříbra a zlata osm tisíc peněz Meynhardovi poslali, kterýž by zbera vojsko retoval obležené. Toho času ta strana Prahy, kteráž Nové město slove, od Sirotkův, kteříž tu byli posadu položili, držána byla, nad níž nadsazen byl kněz Vlk, Roky- canů veliký nepříetel; protiv emu każic lid zbu- zoval. On v Starém městě v kostele Matky boží před Týnem přebývášse, i on také Vlka svým kázáním, haněním a zlořečením ščípáše. Pro kterúžto věc když růstly nenávisti, zavřeli Sirotci vchody Starého města *) Risenburg. — 7) iis 2. — *) nummi 2. — *) Rukopisy maji Latam. —-'*) habitabat 2. 1433
Strana 178
178 ENEÄSE SYLVIA KRONIKA CESKÄ. 1483 quam rem crescentibus odiis clauserunt Orphani aditus Veteris civitatis in Novam turresque ligneas plurium tabulatorum erexere, quibus oppidanos in adversa civitate missilibus infestarent. Ea occasione usus Alscio convocata nobilitate, nihil esse imperium suum dicit, quod Thaboritae Orphanique contemnant; regnum mature periturum, nisi magistratibus pareatur. Rogat proceres, in medium consulant. Placet omnibus cum ea manu militum, quam Maynardus comparaverat, Pragam peti. Nec morati Veterem civitatem ingrediuntur, ligneas turres amoveri parareque omnes Alscioni iubent. Negant Orphani ducem esse, quem neque ipsi neque Thaboritae suscepissent. Fit tumultus, committitur in urbe proelium. Lupus, ubi suos cedere animadvertit pluresque cadere, salutem pedibus petiit. Disiectae turres, civitas omnis in potestatem Alscionis facta. Pelcinenses re cognita Procopio e muris illudere, hortari suis civibus opem ferat, alienos ne lacesset; stultum esse eum, qui sua tueri nequeat, infestari!!) aliena: nisi suopte ingenio ab obsidione discedat, ven- turos brevi proceres, qui nolentem cogant. Ficta ea Procopius credere atque oppidanis ad ferendam fortius obsidionem blandimenta oblata. At ubi certum nuncium de gestis Pragensibus accepit, soluta mox obsidione plenus irarum cum omnibus copiis versus Pragam iter dirigit. Properanti communes amici occurrunt, de pace inter eum (A) rého města do Nového a věží dřevěných s mno- hjmi halkéfi nastavéli, s kterychz by na měšťany do nepřátelského města stříleli. Tu pfiecinu vzav Ale&, svolav panstvo, Ze by ničímž vladdarstvie jeho nebylo, pravil, kteréž by Táboři a Sirotci potupovali [dole poznámka: „Co z rozdělenie pochodí škodného a z popuzenie lidu obecného skrze kázánie, kněžské nabádánie teď máš poznánie.], a že by královstvie rychle padalo, kdyby hajtmanuo neposláchali. Prosil panstva, aby se o tom radili. Líbilo se všem s tím vojskem, kteréž Menhart sebral, do Prahy táhnüti. A nemeškajíce do Starého města přišli, dřevěné věže zbořiti a po- slúchati všem Alše rozkázali. Odpírali Sirotci toho hajtmanem býti, kteréhož by ani oni ani Táboři při- jali. Byl hadrunk, učiňen v městě boj. Vlk, když své postupovati znamenal a mnobé padati, zdraví utečením zachoval. Rozbořené věže všecky v mocí Alšově učiňeny jsú. Plzeňští tu věc poznavše, Pro- kopovi se se zdí posmívali, napomínali, aby své měšťany retoval a ciziech netrápil; že by ten bláz- nový byl, kterýž by nemoba svých věcie brániti kazil cizie, a jediné leč by od města odtrhl, brzo přitáhnúů páni, kteřížto bezděčně jeho k tomu při- nutie. Smyšleným to Prokop býti mněl a měšťanóm, aby většicho obleženie čekali, žertem odpověděl. Ale když jisté poselstvie o příhodě Pražské uslyšal, hned od města odtrh, pln jsa hněvu se vším voj- skem se ku Praze obrátil. Když se přibližoval, proti ňemu ubrmané vyšli, o pokoj mezi ním a pávy jed- 1") infestare 3. et nobiles agunt: divisum inter se regnum stare (B) do Nového a mnoho věží dřevěných s mnohými ponebími vyzdvihli, z kterýchž by měščany v protiv- ném městě střelbů trápili. Téj příčiny požívaje Aleš, svolav šlechtičstvo řekl: „Nic mi svnoj úřad a panování býti, kterýmž Táboři a Sirotci pozhrdají; království skůro zhyne, leč vůdci poslůúcháno bude. Prosil pánů, aby se ve- spolek poradili a v prostřed toho radu dali. I líbilo se všem, aby s tú mocí rytieřstva, kterůž Meynhart bíše sebral, k Praze táhli. Aniž meškali, až do Sta- rého města vešli, aby veže dřevěné byly odjaty, a aby Alše všitci poslušni byli, přikázali, Zepřeli se Sirotci tomu, by ten vůdcím byl, kohož ani oni, ani Táboří volili a přijali. Bíše pohrom, sta se klopot, sta se y mésté &ermice, Vlk, kdyZ svó postupovati znamenal a mnohó padati, zdraví nohami hledal. Rozmetány veže, město všecko v moc Alše učíňeno. Plzněné to zvěda, Prokopa se zdí osmíváchu, na- pomínaje, aby svým měščanóm posilek dal, cizích aby netrápil, řka: „Bláznivý jest, ktož svých obrá- niti nemoha, cizím pokoje nedá: jedno svým vtipem od obléžky neodtrhneš, přijedúť v skuoře páni, kteříž nevolného přinutí.“ Prokop to za vymyšleno měl a obleženým, aby udatněji dobývánie snášeli, lahod- nosti obětoval. Ale když jisté poselstvie o příbězích pražských vzal, hned odtrhna od obléžky, plný hněvu se všemi svými protiv Praze cestu zpravoval. Pří- bližujícímu obecní přátelé u postřet jdú, o pokoji mezi ním a mezi pány jednají, že rozdělené v sobě
178 ENEÄSE SYLVIA KRONIKA CESKÄ. 1483 quam rem crescentibus odiis clauserunt Orphani aditus Veteris civitatis in Novam turresque ligneas plurium tabulatorum erexere, quibus oppidanos in adversa civitate missilibus infestarent. Ea occasione usus Alscio convocata nobilitate, nihil esse imperium suum dicit, quod Thaboritae Orphanique contemnant; regnum mature periturum, nisi magistratibus pareatur. Rogat proceres, in medium consulant. Placet omnibus cum ea manu militum, quam Maynardus comparaverat, Pragam peti. Nec morati Veterem civitatem ingrediuntur, ligneas turres amoveri parareque omnes Alscioni iubent. Negant Orphani ducem esse, quem neque ipsi neque Thaboritae suscepissent. Fit tumultus, committitur in urbe proelium. Lupus, ubi suos cedere animadvertit pluresque cadere, salutem pedibus petiit. Disiectae turres, civitas omnis in potestatem Alscionis facta. Pelcinenses re cognita Procopio e muris illudere, hortari suis civibus opem ferat, alienos ne lacesset; stultum esse eum, qui sua tueri nequeat, infestari!!) aliena: nisi suopte ingenio ab obsidione discedat, ven- turos brevi proceres, qui nolentem cogant. Ficta ea Procopius credere atque oppidanis ad ferendam fortius obsidionem blandimenta oblata. At ubi certum nuncium de gestis Pragensibus accepit, soluta mox obsidione plenus irarum cum omnibus copiis versus Pragam iter dirigit. Properanti communes amici occurrunt, de pace inter eum (A) rého města do Nového a věží dřevěných s mno- hjmi halkéfi nastavéli, s kterychz by na měšťany do nepřátelského města stříleli. Tu pfiecinu vzav Ale&, svolav panstvo, Ze by ničímž vladdarstvie jeho nebylo, pravil, kteréž by Táboři a Sirotci potupovali [dole poznámka: „Co z rozdělenie pochodí škodného a z popuzenie lidu obecného skrze kázánie, kněžské nabádánie teď máš poznánie.], a že by královstvie rychle padalo, kdyby hajtmanuo neposláchali. Prosil panstva, aby se o tom radili. Líbilo se všem s tím vojskem, kteréž Menhart sebral, do Prahy táhnüti. A nemeškajíce do Starého města přišli, dřevěné věže zbořiti a po- slúchati všem Alše rozkázali. Odpírali Sirotci toho hajtmanem býti, kteréhož by ani oni ani Táboři při- jali. Byl hadrunk, učiňen v městě boj. Vlk, když své postupovati znamenal a mnobé padati, zdraví utečením zachoval. Rozbořené věže všecky v mocí Alšově učiňeny jsú. Plzeňští tu věc poznavše, Pro- kopovi se se zdí posmívali, napomínali, aby své měšťany retoval a ciziech netrápil; že by ten bláz- nový byl, kterýž by nemoba svých věcie brániti kazil cizie, a jediné leč by od města odtrhl, brzo přitáhnúů páni, kteřížto bezděčně jeho k tomu při- nutie. Smyšleným to Prokop býti mněl a měšťanóm, aby většicho obleženie čekali, žertem odpověděl. Ale když jisté poselstvie o příhodě Pražské uslyšal, hned od města odtrh, pln jsa hněvu se vším voj- skem se ku Praze obrátil. Když se přibližoval, proti ňemu ubrmané vyšli, o pokoj mezi ním a pávy jed- 1") infestare 3. et nobiles agunt: divisum inter se regnum stare (B) do Nového a mnoho věží dřevěných s mnohými ponebími vyzdvihli, z kterýchž by měščany v protiv- ném městě střelbů trápili. Téj příčiny požívaje Aleš, svolav šlechtičstvo řekl: „Nic mi svnoj úřad a panování býti, kterýmž Táboři a Sirotci pozhrdají; království skůro zhyne, leč vůdci poslůúcháno bude. Prosil pánů, aby se ve- spolek poradili a v prostřed toho radu dali. I líbilo se všem, aby s tú mocí rytieřstva, kterůž Meynhart bíše sebral, k Praze táhli. Aniž meškali, až do Sta- rého města vešli, aby veže dřevěné byly odjaty, a aby Alše všitci poslušni byli, přikázali, Zepřeli se Sirotci tomu, by ten vůdcím byl, kohož ani oni, ani Táboří volili a přijali. Bíše pohrom, sta se klopot, sta se y mésté &ermice, Vlk, kdyZ svó postupovati znamenal a mnohó padati, zdraví nohami hledal. Rozmetány veže, město všecko v moc Alše učíňeno. Plzněné to zvěda, Prokopa se zdí osmíváchu, na- pomínaje, aby svým měščanóm posilek dal, cizích aby netrápil, řka: „Bláznivý jest, ktož svých obrá- niti nemoha, cizím pokoje nedá: jedno svým vtipem od obléžky neodtrhneš, přijedúť v skuoře páni, kteříž nevolného přinutí.“ Prokop to za vymyšleno měl a obleženým, aby udatněji dobývánie snášeli, lahod- nosti obětoval. Ale když jisté poselstvie o příbězích pražských vzal, hned odtrhna od obléžky, plný hněvu se všemi svými protiv Praze cestu zpravoval. Pří- bližujícímu obecní přátelé u postřet jdú, o pokoji mezi ním a mezi pány jednají, že rozdělené v sobě
Strana 179
ENEÁSE SYLVIA KRONIKA CESKÁ. 119 non posse; consulendum communi quiete; neque concordiam sine viribus, neque vires sine con- cordia sufficere; civitatibus eius populi inexpugnabile munimentum esse, qui concordibus animis arma tractaret. Lites ex arbitrio ducis componi posse, delectis ex utraque parte pari numero viris, quorum consilio leges pacis dicerentur. Procopius demum ita se pacem habiturum respondet, si Nova Praga sibi restituatur, si munitiones deiectae reficiantur, si Pelzina eo in statu reponatur, in quo fuerat ante dissolutam obsidionem nam commeatus iam eo importati fuerant. Nobiles, ubi rem factu difficilimam'?) peti vident Procopiumque vincula, verbera, caedes minari, cum alia via pax inveniri non posset, armis decertare constituunt. Relicta itaque civitate, cuius nutare animos non ignorabant, obviam hosti pergunt. Ventum est ad locum inter Brodam Bobemicam et Burim (sic) IIII* milibus et quingentis passibus a Praga distantem in agris late patentibus. Ibi currus contra currus incurrunt et sublato clamore alteri alteros contumeliose compellant, Decreverat Procopius haud quaquam pugnae copiam facere, nisi ex occasione praerogativa daretur. Erat ei animus recta via Pragam petere, ubi non dubitabat, Novam civitatem sibi portas aperturam. At equitatus nobilium munitiones eius praetergressus, dum forte ultimam partem apertam videt, raptim ingreditur caedemque maguam fecit. Hostes improviso (A) nali, že by rozdělené mezi nimi královstvie státi nemohlo; aby péči měli o společném pokoji, a že by ani na svornosti bez moci ani na moci bez svor- nosti dosti bylo, a městóm by toho lidu nedobytá obrana byla, kterýž by lid svornými úmysly válku vedl; ie by ruozuice podlé zdánie jeho srovuány býti mohly, voléce s obojí strany rovného počtu muže, jichž by raddú nález pokoje vypovědín byl. Prokop potom, že by tak chtěl mieti pokoj, odpo- věděl, jestliže by Nová Praha vrácena byla, jestliže by stavenie zbořená vzdělána byla, jestliže by Plzeň v tom zpuosobu byla, v kterémž byla před odtrže- ním; neb již špíže tam naneseno bylo. Páni, když věcie přenesnadných žádati viděli a Prokopa žaláři, bitím, mordem hroziti, poněvadž by jinů cestů po- koj nemobl býti, boj vésti uložili, Protoż nechavie města, kterébož výborně úmysly znalí, proti ne- příteli táhli. Přišli jsá na místo mezi Brod Český a Guřim, čtyřmi mílemi a pěti sty kročeji od Prahy vzdálí na poliech velmě širokých. Tu se vozové s vozy potkali a učinivše křik, jedni druhých han- livě dotýkali. Umienil jest Prokop nikoli bitvy ne- Giniti, jedinć leć by z pfiehody pfiśla; ale ámyslu byl upfimo k Praze tśhniti, kdeż jest nepochyboval, že by Nové město jemu brány otevřelo. Ale jízdní panstva vozy jeho pomiejejíce, když zadek vozuo jeho otevřený uzřeli, kvaltovně do nich vskočili a porážku velikúů učinili. | Nepřátelé nenadálým zlým (B) královstvie státi nemůže, že, aby porazeno bylo obecnému pokoji, že ani svorností bez moci, ani moci bez svornosti dosti jest; městóm toho lidu ne- dobytá jest ohrada, kterýž svořícivými (sic) úmysly oruží pěstuje. Svárové vůlí vůdce uloženi býti mohü, vybera s obti stranů rovným číslem muže, jejichž radá práva pokoje vyrčena by byla. Prokop potom tak se chtieti míti pokoj odpovědě, ač Nová Praha jemu navrácena bude a ač nové posádky zase budů ustaveny a jestli Plzně v ten stav zase navráceno bude, v ňem (sic) bylo před odtržením od jeho obležení; nebo již špíže a jiné potřeby do ňeho byly vnešeny. Páni, když viděchu, že věcí k účinku velmě nesnadných žádá Prokop a že oko- vami, bitim, mordem hrozí, poněvadž jinú cestů po- koj nalezen býti nemůž, oražím bojovati ustavichu. Protož opustiv město, jehož úmyslův motati se ne nevěděli, u půtku nepřieteli vyjechu. Přijdeno jest na místo mezi Brodem Českým a Kúářimí, čtyři tisíce a padesát kroků od Prahy na dáli položené na po- léch široce otevřených. Tu vozy proti vozóm šiko- vachu & pozdvihie kriku, jedni druhfch potupně nazývají a pobízejí. Byl umínil Prokop nikoli boje stropiti, leč by z některakéj příčiny přístup byl dán. Byl jemu úmysl upřímů cestů k Praze jeti, kdež nepochyboval, že by jemu Nové město brány ote- vřelo. Ale jezdečstvo panské varty a osazení jeho pomíjejíc snad poslední stranu otevřenů vidělo, náhle vskočílo a mord veliký učinilo.. Nepřátelé nepřed- 3) difficillimas 3. 1434
ENEÁSE SYLVIA KRONIKA CESKÁ. 119 non posse; consulendum communi quiete; neque concordiam sine viribus, neque vires sine con- cordia sufficere; civitatibus eius populi inexpugnabile munimentum esse, qui concordibus animis arma tractaret. Lites ex arbitrio ducis componi posse, delectis ex utraque parte pari numero viris, quorum consilio leges pacis dicerentur. Procopius demum ita se pacem habiturum respondet, si Nova Praga sibi restituatur, si munitiones deiectae reficiantur, si Pelzina eo in statu reponatur, in quo fuerat ante dissolutam obsidionem nam commeatus iam eo importati fuerant. Nobiles, ubi rem factu difficilimam'?) peti vident Procopiumque vincula, verbera, caedes minari, cum alia via pax inveniri non posset, armis decertare constituunt. Relicta itaque civitate, cuius nutare animos non ignorabant, obviam hosti pergunt. Ventum est ad locum inter Brodam Bobemicam et Burim (sic) IIII* milibus et quingentis passibus a Praga distantem in agris late patentibus. Ibi currus contra currus incurrunt et sublato clamore alteri alteros contumeliose compellant, Decreverat Procopius haud quaquam pugnae copiam facere, nisi ex occasione praerogativa daretur. Erat ei animus recta via Pragam petere, ubi non dubitabat, Novam civitatem sibi portas aperturam. At equitatus nobilium munitiones eius praetergressus, dum forte ultimam partem apertam videt, raptim ingreditur caedemque maguam fecit. Hostes improviso (A) nali, že by rozdělené mezi nimi královstvie státi nemohlo; aby péči měli o společném pokoji, a že by ani na svornosti bez moci ani na moci bez svor- nosti dosti bylo, a městóm by toho lidu nedobytá obrana byla, kterýž by lid svornými úmysly válku vedl; ie by ruozuice podlé zdánie jeho srovuány býti mohly, voléce s obojí strany rovného počtu muže, jichž by raddú nález pokoje vypovědín byl. Prokop potom, že by tak chtěl mieti pokoj, odpo- věděl, jestliže by Nová Praha vrácena byla, jestliže by stavenie zbořená vzdělána byla, jestliže by Plzeň v tom zpuosobu byla, v kterémž byla před odtrže- ním; neb již špíže tam naneseno bylo. Páni, když věcie přenesnadných žádati viděli a Prokopa žaláři, bitím, mordem hroziti, poněvadž by jinů cestů po- koj nemobl býti, boj vésti uložili, Protoż nechavie města, kterébož výborně úmysly znalí, proti ne- příteli táhli. Přišli jsá na místo mezi Brod Český a Guřim, čtyřmi mílemi a pěti sty kročeji od Prahy vzdálí na poliech velmě širokých. Tu se vozové s vozy potkali a učinivše křik, jedni druhých han- livě dotýkali. Umienil jest Prokop nikoli bitvy ne- Giniti, jedinć leć by z pfiehody pfiśla; ale ámyslu byl upfimo k Praze tśhniti, kdeż jest nepochyboval, že by Nové město jemu brány otevřelo. Ale jízdní panstva vozy jeho pomiejejíce, když zadek vozuo jeho otevřený uzřeli, kvaltovně do nich vskočili a porážku velikúů učinili. | Nepřátelé nenadálým zlým (B) královstvie státi nemůže, že, aby porazeno bylo obecnému pokoji, že ani svorností bez moci, ani moci bez svornosti dosti jest; městóm toho lidu ne- dobytá jest ohrada, kterýž svořícivými (sic) úmysly oruží pěstuje. Svárové vůlí vůdce uloženi býti mohü, vybera s obti stranů rovným číslem muže, jejichž radá práva pokoje vyrčena by byla. Prokop potom tak se chtieti míti pokoj odpovědě, ač Nová Praha jemu navrácena bude a ač nové posádky zase budů ustaveny a jestli Plzně v ten stav zase navráceno bude, v ňem (sic) bylo před odtržením od jeho obležení; nebo již špíže a jiné potřeby do ňeho byly vnešeny. Páni, když viděchu, že věcí k účinku velmě nesnadných žádá Prokop a že oko- vami, bitim, mordem hrozí, poněvadž jinú cestů po- koj nalezen býti nemůž, oražím bojovati ustavichu. Protož opustiv město, jehož úmyslův motati se ne nevěděli, u půtku nepřieteli vyjechu. Přijdeno jest na místo mezi Brodem Českým a Kúářimí, čtyři tisíce a padesát kroků od Prahy na dáli položené na po- léch široce otevřených. Tu vozy proti vozóm šiko- vachu & pozdvihie kriku, jedni druhfch potupně nazývají a pobízejí. Byl umínil Prokop nikoli boje stropiti, leč by z některakéj příčiny přístup byl dán. Byl jemu úmysl upřímů cestů k Praze jeti, kdež nepochyboval, že by jemu Nové město brány ote- vřelo. Ale jezdečstvo panské varty a osazení jeho pomíjejíc snad poslední stranu otevřenů vidělo, náhle vskočílo a mord veliký učinilo.. Nepřátelé nepřed- 3) difficillimas 3. 1434
Strana 180
180 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. malo praeventi, quid agant, nesciunt. Trepidant'?) totis castris. Insolita res terrorem auget; neque enim intra munitionem curruum intrssse prius equites aliquando viderant. Caeduntur passim pedites, flt fuga aperta ex altera parte mole!*) quadrigarum. Instant nobiles, sternuntur ubique fugientes. Procopius, ubi suos retinere non potest, nec audire hortamenta periculum metusque sinit, inter confertissimos hostes dilapsus cum cohorte, quam sibi ex fortissimis magis quam armi- cissimis delegerat, aliquamdiu hostis impetum retinet multisque caesis victoriam paene hostibus eripuit, sed cireumventus multitudine equitum, non tam victus quam vincendo fessus, telo in in- certum misso transfoditur. Pari modo et alter Procopius, quem Minorem appellari diximus, in eodem globo fortiter pugnans occumbit. Atque is finis duobus illis perniciosissimis ac teterrimis monstris fuit. Sic Thaboritarum et Orphanorum scelerati exercitus invicti prius victi ac deleti sunt. Procopium Rasum quis occiderit, ignotum est, quamvis Cosca, de quo supra meminimus, id facinus honestum dignumque praemio suum dixerit, quj tum partes nobilium sequebatur. Primus- eius victoriae autor habitus est Maynardus, post eum Ptasconis magna virtus visa. Ciapco vero, qui Thaboritarum equitatum ductabat, rei militaris apprime peritus et qui multis aliquando damnis Prutenos affecerat et a rege Poloniae vocatus usque Gedanum et mare Balteum victorem (A) zachváceni jeüce, co by činiti měli, nevěděli. Třásli se po všem vojště; neobyčejná věc strach rozmnožo- vala. Neb jsú nikdy prvé jízdných do vozuo vska- kovati nevídali. Mordováni jsú všudy pěší, vzniklo utíkání; z druhé strany otevřevše vozy, před se třeli páni, padali odevšad utíkajíce. Prokop, když svých obdržeti nemohl ani slyšeti napomínánie nebezpečen- stvie a strach dopouštěl, mezi přehustými nepřátel- skfmi houfy oskočen js& s vojskem, kteréž sobě z přesílných viece než z přátel vybral, některaký čas nepřátel útok zdržoval a mnohé zmordovav, jednak vítězstvie nepřátelóm vytrhl. Ale obklíčen jsa přielišpým množstvím jízdných ne tak přemožen jsa jako přemáhaje ustalý, šípem z nedojípky po- střelen jsa život svój dokonal. Týmž zpuosobem drubý Prokop, kteréhož Menším jmenovati jsmy po- věděli, v témž honfě silně bojuje zahynul. A tak těm dvěma přeukrutným potvorám konec tu byl. Tak Táboruo a Sirotkuo škodlivá vojska prvé ne- přemožená pfemoZena a zablazena jsü. Prokopa Holého kto by zabil, nevědí, ačkoli Kostka, o kterémž jsmy nahoře zmínku učinili, ten účinek poctivým a hodným (sic) odplaty svým pravil, kterýž tehdáž z panské strany byl. Prvním póvodem toho vítězstvie jmien jest Menhart, po ňem Ptáč- kova veliká síla byla vidína. Čapek pak, Tábor- ských jízdných hajtman, v válečných věcech velmě zběhlý a kterýž mnobými škodami někdy Prušany trápil a od krále polského povolán jsa až k Gedanu a k moři Baltheum vítězné vojsko vodil, z toho boje 1) Trepidatur 2, 8. — !*) mores 2. (B) věděným zlým předejdeni, co by činili, nevědí; tfesíchu se po všech stanech; nezvyklá věc strachu pfidala, nebo ani mezi ohrady [rkp. okrady] vozüv prvé kdy vjeti jizdnfch (rkp. hyzdnjfch] viděli. Bita bíše napořád pěchota, sta se utíkánie zjevné z drubéj strany vozův. Páni přivstachu, padají všudy utíkající. Prokop když svých zastaviti a zdržeti nemohl, a že nebezpečenstvie a strach nedal jim pobídky slyšeti, mezi najmocnější nepřátely upadna s houfem, kterýž sobě více z najsilnějších než najpříznivějších byl vybral nékterak dláho nepřátelský kvalt zdržoval a mnohé zbivše jednak vítězství nepřátelóm vytrhl. Ale obklíčen množstvím jízdných, ne tak přemožený jako pfemáhajfc ukvaltovany sttelá v nejisto pu&tenü proboden jest. Týmž obyčejem i druhý Prokop, kterýž Menší, jakož jsmy pravili, nazván byl, v témž houfü udatné bojujíc zhynul jest. A tak toto skon- čení téj dvojí najškodlivější & najmrzutéj&i potvore bíše. Takž Táborské a Sirotčí přemrzuté vojsko, nepřemožené prve, přemoženo a shlazeno jest. Prokopa Holého kto by zabil, nevědíno jest, ačkoli Kostka, o ňemž jsmy prvé pamatovali, ten účinek ctnf a odplaty hodný svuoj býti řekl. První tohoto vítězství učinitel jmín jest Meinhard, po ňem Ptáčkova veliká moc vidína. Ale Čapek, kterýž Tá- borské vojsko vedíše, v běhu rytieřském předně umělý, kterýž mnohými někdy škodami Prušáky bubil a od krále Polského jsa vyvolán až do Ge- danu a moře Baltského vítězsko (sic) vojsko byl
180 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. malo praeventi, quid agant, nesciunt. Trepidant'?) totis castris. Insolita res terrorem auget; neque enim intra munitionem curruum intrssse prius equites aliquando viderant. Caeduntur passim pedites, flt fuga aperta ex altera parte mole!*) quadrigarum. Instant nobiles, sternuntur ubique fugientes. Procopius, ubi suos retinere non potest, nec audire hortamenta periculum metusque sinit, inter confertissimos hostes dilapsus cum cohorte, quam sibi ex fortissimis magis quam armi- cissimis delegerat, aliquamdiu hostis impetum retinet multisque caesis victoriam paene hostibus eripuit, sed cireumventus multitudine equitum, non tam victus quam vincendo fessus, telo in in- certum misso transfoditur. Pari modo et alter Procopius, quem Minorem appellari diximus, in eodem globo fortiter pugnans occumbit. Atque is finis duobus illis perniciosissimis ac teterrimis monstris fuit. Sic Thaboritarum et Orphanorum scelerati exercitus invicti prius victi ac deleti sunt. Procopium Rasum quis occiderit, ignotum est, quamvis Cosca, de quo supra meminimus, id facinus honestum dignumque praemio suum dixerit, quj tum partes nobilium sequebatur. Primus- eius victoriae autor habitus est Maynardus, post eum Ptasconis magna virtus visa. Ciapco vero, qui Thaboritarum equitatum ductabat, rei militaris apprime peritus et qui multis aliquando damnis Prutenos affecerat et a rege Poloniae vocatus usque Gedanum et mare Balteum victorem (A) zachváceni jeüce, co by činiti měli, nevěděli. Třásli se po všem vojště; neobyčejná věc strach rozmnožo- vala. Neb jsú nikdy prvé jízdných do vozuo vska- kovati nevídali. Mordováni jsú všudy pěší, vzniklo utíkání; z druhé strany otevřevše vozy, před se třeli páni, padali odevšad utíkajíce. Prokop, když svých obdržeti nemohl ani slyšeti napomínánie nebezpečen- stvie a strach dopouštěl, mezi přehustými nepřátel- skfmi houfy oskočen js& s vojskem, kteréž sobě z přesílných viece než z přátel vybral, některaký čas nepřátel útok zdržoval a mnohé zmordovav, jednak vítězstvie nepřátelóm vytrhl. Ale obklíčen jsa přielišpým množstvím jízdných ne tak přemožen jsa jako přemáhaje ustalý, šípem z nedojípky po- střelen jsa život svój dokonal. Týmž zpuosobem drubý Prokop, kteréhož Menším jmenovati jsmy po- věděli, v témž honfě silně bojuje zahynul. A tak těm dvěma přeukrutným potvorám konec tu byl. Tak Táboruo a Sirotkuo škodlivá vojska prvé ne- přemožená pfemoZena a zablazena jsü. Prokopa Holého kto by zabil, nevědí, ačkoli Kostka, o kterémž jsmy nahoře zmínku učinili, ten účinek poctivým a hodným (sic) odplaty svým pravil, kterýž tehdáž z panské strany byl. Prvním póvodem toho vítězstvie jmien jest Menhart, po ňem Ptáč- kova veliká síla byla vidína. Čapek pak, Tábor- ských jízdných hajtman, v válečných věcech velmě zběhlý a kterýž mnobými škodami někdy Prušany trápil a od krále polského povolán jsa až k Gedanu a k moři Baltheum vítězné vojsko vodil, z toho boje 1) Trepidatur 2, 8. — !*) mores 2. (B) věděným zlým předejdeni, co by činili, nevědí; tfesíchu se po všech stanech; nezvyklá věc strachu pfidala, nebo ani mezi ohrady [rkp. okrady] vozüv prvé kdy vjeti jizdnfch (rkp. hyzdnjfch] viděli. Bita bíše napořád pěchota, sta se utíkánie zjevné z drubéj strany vozův. Páni přivstachu, padají všudy utíkající. Prokop když svých zastaviti a zdržeti nemohl, a že nebezpečenstvie a strach nedal jim pobídky slyšeti, mezi najmocnější nepřátely upadna s houfem, kterýž sobě více z najsilnějších než najpříznivějších byl vybral nékterak dláho nepřátelský kvalt zdržoval a mnohé zbivše jednak vítězství nepřátelóm vytrhl. Ale obklíčen množstvím jízdných, ne tak přemožený jako pfemáhajfc ukvaltovany sttelá v nejisto pu&tenü proboden jest. Týmž obyčejem i druhý Prokop, kterýž Menší, jakož jsmy pravili, nazván byl, v témž houfü udatné bojujíc zhynul jest. A tak toto skon- čení téj dvojí najškodlivější & najmrzutéj&i potvore bíše. Takž Táborské a Sirotčí přemrzuté vojsko, nepřemožené prve, přemoženo a shlazeno jest. Prokopa Holého kto by zabil, nevědíno jest, ačkoli Kostka, o ňemž jsmy prvé pamatovali, ten účinek ctnf a odplaty hodný svuoj býti řekl. První tohoto vítězství učinitel jmín jest Meinhard, po ňem Ptáčkova veliká moc vidína. Ale Čapek, kterýž Tá- borské vojsko vedíše, v běhu rytieřském předně umělý, kterýž mnohými někdy škodami Prušáky bubil a od krále Polského jsa vyvolán až do Ge- danu a moře Baltského vítězsko (sic) vojsko byl
Strana 181
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 181 exercitum duxerat, ex hoc proelio fuga dilapsus cum magna parte equitatus in Coloniam se recepit. Confecto bello, cum multa milia captivorum essent, Maynardus consilio procerum accersito perdere pessimam plebem statuit, quae nutrita in armis omnem aetatem in castris egerat, nec sub legibus victura crederetur, rapinis, caedibus atque adulteriis assueta, qua stante paccatum regnum esse non posset. Sed veritus, ne simul innocentes interficeret, qui ex agris coacti ad pugnam ve- nerant, voce praeconis edici iubet, nondum bellum peractum esse, fugisse Ciapconem, Coloniam expugnari oportere. Vicinas per circuitum gentes, quae regnum popularentur, armis domandas. Ad eam rem necessarios, qui sub Procopiis militassent, viros fortes et in bellis exercitatos: decretum eis ex publico stipendium, donec regnum pacaretur. Proinde omnes, qui stipendia facere vellent, in horrea sese proxima reciperent, caverent, ne rudes inexpertosque belli secum admitterent; illos sua rura suosque lares repetere posse. Introierunt horrea, quae apud Bohemos in villis ex materia culmo tecta frequentia sunt, pleraque Thaboritarum et Orphanorum milia, homines nigri, ad solem et ventum indurati, aspectu tetri atque horribiles, et qui circa fumum in castris vixissent, aqui- linis oculis, impexo crine, promissa barba, corporibus proceris, membris hispidis, cute adeo dura, (A) utečením se vyvřev s velikým houfem jízdných na Kolín se obrátil. Po dokonánie bitvy, když mnoho tisícuo véz- ňuo bylo, Menhart raddu se pány uCiniv, zabladiti škodlivý lid umienil, kterýž chován jsa v oděnie všecken věk v vojště ztrávil aniž právem živ býti chtěl, vraždám a cizoložstvie zvyklý. Kterýžto do- kadž by trval, nikoli by v pokoji království státi nemohlo. Ale boje se, aby spolu nevinných s vin- nymi nezahubil, ktefiż z dódin přinuceni jsáce do bitvy pfiśli, biřícem volati kázal, že by ješťe válka nepominula z té příčiny, že by Čapek na Kolín ušél. Protož se (sic) jeho dobývati musie a okolní všudy narody, ktefiż królovstvie hubili, odćnim skrotiti. K kteréžto věci potřebie bude těch, kteříž s Proko- pem v vojště byli, mužnov silných a v boji zkuše- ných; že by takovým služba placena byla z obec- ních zemských peněz dotud, dokudž by královstvie upokojeno nebylo: a protož všichni, kteříž by koli službu bráti chtěli, aby se do stodol najbližšícch sesli a vysttiehali jse pilné hlápych a v boji ne- zbéhljch a nevycviéenych s sebi pojimati, że by ti k svým dědinám a k svým domóm se vrátiti mohli. Vešli jsú do stodol, kteréž v Čechách ve vsech z hlíny oblepené a dosky přikryté mnohé jsů, na mnoho tisícno Táboruo a Sirotkuo, lidé černí od slunce a a od větru osmáhlí, vzezřenie strašlivého a hrozného a kteříž [dole pozn.: Ktož v zemi řády zamítá, spra- vedlnost, pósobí vády, provodí ukrutnost, takový zka- žen buď, z země vyblazen a světla zbaven!] při dýmu v vojště živi byli, orličích vočí, speklých vlasuo, opušťené braddy, životuo vysokýcb, úduo osmáhlých, (B) vyvedl, z tohoto boje během vypadna s veliká částkú jízdného do Kolína se vebral. Když se boj dokonal, když mnoho tisíc vězňův bylo, Meinhart radu panskú svolav, utratiti zlý lid ustanovil, kterýž vykrmen v odění všecek věk pod stany strávil, aniž by o ňem věřeno bylo, aby pod právy potom Ziv byl, lápezóm, mordu a cizolo£stvu zvyklý jsa, a doniż by ten trval, dotud by králov- stvie upokojeno býti nemohlo. Ale boje se, aby spůlem nevinných nepohubil, kteříž od role byli k boji vynuceni, hlasem bititskym volati kázal, Ze ješče boj není dokonán, že Čapek utekl, Kolína po- třebí jest dobývati a okolní vůkol lidi, kteříž by království hubili, mečem ukrotiti; že k téj věci po- tfebni jsü, ktefíz pod Prokopmi rytéfovali, muzi silní & v bojech zuéenf, Ze tím jest z obecnice žold ulofen, dokovadz by se královstvie neupokojilo. Protož všetci, kteříž by z žoldu slúžiti chtěli, aby se do stodol najbližších vebrali, ale aby se vystřie- hali toho, aby s sebń hlüpfch a nezvyklých v boji nebrali a nedopúščeli; ti aby se k svým rolem a k svým chalupám navrátili. Vešli do stodol, kteréž v Čechách z dochu a třstí ve vsech obecně kryty jsi, a tak (sic) Táborů a Sirotků mnoho tisíc lidi, kteříž byli črni od slunce, od větru skoralí, tvrdí vezřením, hrozní a strašliví a kteříž u dýmu a v bů- dách živi byli, orličích očí, nečesaných vlasů, opu- &éenü bradá a tél dlühjch, üdàv chlupatfch, kiże 1684
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 181 exercitum duxerat, ex hoc proelio fuga dilapsus cum magna parte equitatus in Coloniam se recepit. Confecto bello, cum multa milia captivorum essent, Maynardus consilio procerum accersito perdere pessimam plebem statuit, quae nutrita in armis omnem aetatem in castris egerat, nec sub legibus victura crederetur, rapinis, caedibus atque adulteriis assueta, qua stante paccatum regnum esse non posset. Sed veritus, ne simul innocentes interficeret, qui ex agris coacti ad pugnam ve- nerant, voce praeconis edici iubet, nondum bellum peractum esse, fugisse Ciapconem, Coloniam expugnari oportere. Vicinas per circuitum gentes, quae regnum popularentur, armis domandas. Ad eam rem necessarios, qui sub Procopiis militassent, viros fortes et in bellis exercitatos: decretum eis ex publico stipendium, donec regnum pacaretur. Proinde omnes, qui stipendia facere vellent, in horrea sese proxima reciperent, caverent, ne rudes inexpertosque belli secum admitterent; illos sua rura suosque lares repetere posse. Introierunt horrea, quae apud Bohemos in villis ex materia culmo tecta frequentia sunt, pleraque Thaboritarum et Orphanorum milia, homines nigri, ad solem et ventum indurati, aspectu tetri atque horribiles, et qui circa fumum in castris vixissent, aqui- linis oculis, impexo crine, promissa barba, corporibus proceris, membris hispidis, cute adeo dura, (A) utečením se vyvřev s velikým houfem jízdných na Kolín se obrátil. Po dokonánie bitvy, když mnoho tisícuo véz- ňuo bylo, Menhart raddu se pány uCiniv, zabladiti škodlivý lid umienil, kterýž chován jsa v oděnie všecken věk v vojště ztrávil aniž právem živ býti chtěl, vraždám a cizoložstvie zvyklý. Kterýžto do- kadž by trval, nikoli by v pokoji království státi nemohlo. Ale boje se, aby spolu nevinných s vin- nymi nezahubil, ktefiż z dódin přinuceni jsáce do bitvy pfiśli, biřícem volati kázal, že by ješťe válka nepominula z té příčiny, že by Čapek na Kolín ušél. Protož se (sic) jeho dobývati musie a okolní všudy narody, ktefiż królovstvie hubili, odćnim skrotiti. K kteréžto věci potřebie bude těch, kteříž s Proko- pem v vojště byli, mužnov silných a v boji zkuše- ných; že by takovým služba placena byla z obec- ních zemských peněz dotud, dokudž by královstvie upokojeno nebylo: a protož všichni, kteříž by koli službu bráti chtěli, aby se do stodol najbližšícch sesli a vysttiehali jse pilné hlápych a v boji ne- zbéhljch a nevycviéenych s sebi pojimati, że by ti k svým dědinám a k svým domóm se vrátiti mohli. Vešli jsú do stodol, kteréž v Čechách ve vsech z hlíny oblepené a dosky přikryté mnohé jsů, na mnoho tisícno Táboruo a Sirotkuo, lidé černí od slunce a a od větru osmáhlí, vzezřenie strašlivého a hrozného a kteříž [dole pozn.: Ktož v zemi řády zamítá, spra- vedlnost, pósobí vády, provodí ukrutnost, takový zka- žen buď, z země vyblazen a světla zbaven!] při dýmu v vojště živi byli, orličích vočí, speklých vlasuo, opušťené braddy, životuo vysokýcb, úduo osmáhlých, (B) vyvedl, z tohoto boje během vypadna s veliká částkú jízdného do Kolína se vebral. Když se boj dokonal, když mnoho tisíc vězňův bylo, Meinhart radu panskú svolav, utratiti zlý lid ustanovil, kterýž vykrmen v odění všecek věk pod stany strávil, aniž by o ňem věřeno bylo, aby pod právy potom Ziv byl, lápezóm, mordu a cizolo£stvu zvyklý jsa, a doniż by ten trval, dotud by králov- stvie upokojeno býti nemohlo. Ale boje se, aby spůlem nevinných nepohubil, kteříž od role byli k boji vynuceni, hlasem bititskym volati kázal, Ze ješče boj není dokonán, že Čapek utekl, Kolína po- třebí jest dobývati a okolní vůkol lidi, kteříž by království hubili, mečem ukrotiti; že k téj věci po- tfebni jsü, ktefíz pod Prokopmi rytéfovali, muzi silní & v bojech zuéenf, Ze tím jest z obecnice žold ulofen, dokovadz by se královstvie neupokojilo. Protož všetci, kteříž by z žoldu slúžiti chtěli, aby se do stodol najbližších vebrali, ale aby se vystřie- hali toho, aby s sebń hlüpfch a nezvyklých v boji nebrali a nedopúščeli; ti aby se k svým rolem a k svým chalupám navrátili. Vešli do stodol, kteréž v Čechách z dochu a třstí ve vsech obecně kryty jsi, a tak (sic) Táborů a Sirotků mnoho tisíc lidi, kteříž byli črni od slunce, od větru skoralí, tvrdí vezřením, hrozní a strašliví a kteříž u dýmu a v bů- dách živi byli, orličích očí, nečesaných vlasů, opu- &éenü bradá a tél dlühjch, üdàv chlupatfch, kiże 1684
Strana 182
1494 182 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. ut ferrum quasi lorica repulsura videretur. Clausa sunt confestim hostia et ignis immissus horreis, quo fex illa et colluvies hominum, ignominiosum agmen, post multa, quae patraverat, scelera exusta contemptae demum religionis poenas dedit. Historiae Bohemicae tertius liber desinit, quartus incipit feliciter. Liber quartus. Sigismundus interim ab Eugenio, pontifice maximo, Romae coronatus Basileam petierat dissi- dioque patrum, quod tunc erat cum Eugenio, ad tempus sedato, Ulmam se contulerat. Ea est Sve- viae civitas ad ulteriorem Danubii ripam sita. Licius amnis, qui Svevos a Baioariis disterminat, e regione urbis in maiori flumine exoneratur. Hic audita Thaboritarum Orphanorumque clade legatos in Bohemiam mittit, regni proceres commendat, qui viros nocentes deleverint. Hortatur. regni quietem procurent seque regem suscipiant, quem fratri successorem ius gentium dederit.?) Ili magno numero apud Ratisponam eum conveniunt regemque suum salutant. Venerunt et seorsum Ciapco et Johannes Rochezana de suis rebus acturi. Legati quoque Basilienses, qui Pragae fuerant et cum Bohemis certo modo convenerant, eo se contulere. Sigismundus auditis, quae de religione in communi placuerant, conventa probavit eaque servari mandavit. Exin poscen- tibus Hungaris navibus per Danubium vectus Budam petiit, ubi reformato rerum statu vocatis ad (A) kuože tak tvrdé, aby železo jako panciet odbánéla, Zavřieny jsú rychle dvéře a stodoly zapáleny, kdežto vojsko lidí těch po mnohých bojích a neřestech, kteréž páchalo, spáleno jest, a za své skutky od- platu vzalo. Kterak Sigmund v Římě korunován jsa, po mnohých rnoznicích a bojích s pokojema radostí od Čechno přijat jest. Kapitola LII. Sigmund v tom od Eugenia, biskupa najvětšieho, v Římě korunován jsa do Bazilie táhl a ruoznici otcno, kteráž tehdáž s Eugeniem byla, do casu srov- nav, do Ulmu se obrátil. To jest v Švábích město na břehu Dunaje postavené. Licie potok, kterýž Šváby od Bavor dělí, pod městem v většie řeku vcházie. To uslyšav o porážce Táborno a Sirotkuo, oratory do Čech poslal, pány zemské chvále, kteříž by muže škodlivé zahladili, a napomínal, aby o po- koj země pečovali a jeho za krále přijali, jehož by bratra náměstkem právo pohanské dávalo. Oni v velikém počtu k ňemu do Řezna přijeli a krále svého pozdravovali. Přišli jsúů i obvláštně Čapek a Jan Rokecana o své věci jednati. Legatové také Bazilští, kteříž v Praze byli a s Čechy na tom zuostali, tam se obrátili. Sigmund ty věci uslyšav, kteréz pti viefe narovnány byly, rozchválil a za- chovati přikázal. Potom k prosbě Uhruo na lodech po Dunaji plaven jsa do Budína přijel, kdežto ob- noviv úřady, povolav k sobě znamenitějších českých 4) dederat 2. (B) tak tlustéj, že se zdálo, by železo jako pancieř odvrci mohla. Zavřína jsú hned vrata a oheñ puscen v stodoly, kterýmž kvasnice ty a smrdutá nečistota lidská, ohyzdná rota po mnohých, kteréž páchala, mrzkostech spálena, potupeuého potom zákona muky dala a pokutu vzala. Zigmund mezitím od Eugeniuše papeže v Římě koronován do Bazilie bíše jel, a když ruozuice otcüv, kteráž tehdy s Eugeniem na čas bíše, ukrocena byla, do Ulmy bral se jest. To jest švábské město na dalším Dunaje břehu ustaveno; Licius Lech, ten potok, kterýž Šváby od Bavořicův odděluje, na- protiv města v větším potoce se skládá. On, když jest slyšel Táborův a Sirotkův zmordování, posly do Čech poslal, pány království chválil, kteříž muže škodlivé sbladili; napomenul, by pokoj královstvie zjednali a jeho krále přijali, jehož by bratru po- tomka právo lidské dalo. Oni velikým číslem v Řezní (sic) jeho dojdechu a krále svého pozdravichu. Přijeli také obzvlášč Čapek a Rokycan, aby o své věci jednali. Poslové také Basilienščí, kteříž v Praze bychu a s Čechy ji- stým obyéejem bycha se seëli, tam se také vybracba. Zigmund slyše ty věci, kteréž se o zákonu líbi.y smluvené, potvrdil, a ty aby zachovány byly, při- kázal. Potom (když žádali Uhři) odtud na lodech po Dunaji se vezl a do Badfna přijel, kdež napraviv obecných věcí stav a položení, povolav k sobě če-
1494 182 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. ut ferrum quasi lorica repulsura videretur. Clausa sunt confestim hostia et ignis immissus horreis, quo fex illa et colluvies hominum, ignominiosum agmen, post multa, quae patraverat, scelera exusta contemptae demum religionis poenas dedit. Historiae Bohemicae tertius liber desinit, quartus incipit feliciter. Liber quartus. Sigismundus interim ab Eugenio, pontifice maximo, Romae coronatus Basileam petierat dissi- dioque patrum, quod tunc erat cum Eugenio, ad tempus sedato, Ulmam se contulerat. Ea est Sve- viae civitas ad ulteriorem Danubii ripam sita. Licius amnis, qui Svevos a Baioariis disterminat, e regione urbis in maiori flumine exoneratur. Hic audita Thaboritarum Orphanorumque clade legatos in Bohemiam mittit, regni proceres commendat, qui viros nocentes deleverint. Hortatur. regni quietem procurent seque regem suscipiant, quem fratri successorem ius gentium dederit.?) Ili magno numero apud Ratisponam eum conveniunt regemque suum salutant. Venerunt et seorsum Ciapco et Johannes Rochezana de suis rebus acturi. Legati quoque Basilienses, qui Pragae fuerant et cum Bohemis certo modo convenerant, eo se contulere. Sigismundus auditis, quae de religione in communi placuerant, conventa probavit eaque servari mandavit. Exin poscen- tibus Hungaris navibus per Danubium vectus Budam petiit, ubi reformato rerum statu vocatis ad (A) kuože tak tvrdé, aby železo jako panciet odbánéla, Zavřieny jsú rychle dvéře a stodoly zapáleny, kdežto vojsko lidí těch po mnohých bojích a neřestech, kteréž páchalo, spáleno jest, a za své skutky od- platu vzalo. Kterak Sigmund v Římě korunován jsa, po mnohých rnoznicích a bojích s pokojema radostí od Čechno přijat jest. Kapitola LII. Sigmund v tom od Eugenia, biskupa najvětšieho, v Římě korunován jsa do Bazilie táhl a ruoznici otcno, kteráž tehdáž s Eugeniem byla, do casu srov- nav, do Ulmu se obrátil. To jest v Švábích město na břehu Dunaje postavené. Licie potok, kterýž Šváby od Bavor dělí, pod městem v většie řeku vcházie. To uslyšav o porážce Táborno a Sirotkuo, oratory do Čech poslal, pány zemské chvále, kteříž by muže škodlivé zahladili, a napomínal, aby o po- koj země pečovali a jeho za krále přijali, jehož by bratra náměstkem právo pohanské dávalo. Oni v velikém počtu k ňemu do Řezna přijeli a krále svého pozdravovali. Přišli jsúů i obvláštně Čapek a Jan Rokecana o své věci jednati. Legatové také Bazilští, kteříž v Praze byli a s Čechy na tom zuostali, tam se obrátili. Sigmund ty věci uslyšav, kteréz pti viefe narovnány byly, rozchválil a za- chovati přikázal. Potom k prosbě Uhruo na lodech po Dunaji plaven jsa do Budína přijel, kdežto ob- noviv úřady, povolav k sobě znamenitějších českých 4) dederat 2. (B) tak tlustéj, že se zdálo, by železo jako pancieř odvrci mohla. Zavřína jsú hned vrata a oheñ puscen v stodoly, kterýmž kvasnice ty a smrdutá nečistota lidská, ohyzdná rota po mnohých, kteréž páchala, mrzkostech spálena, potupeuého potom zákona muky dala a pokutu vzala. Zigmund mezitím od Eugeniuše papeže v Římě koronován do Bazilie bíše jel, a když ruozuice otcüv, kteráž tehdy s Eugeniem na čas bíše, ukrocena byla, do Ulmy bral se jest. To jest švábské město na dalším Dunaje břehu ustaveno; Licius Lech, ten potok, kterýž Šváby od Bavořicův odděluje, na- protiv města v větším potoce se skládá. On, když jest slyšel Táborův a Sirotkův zmordování, posly do Čech poslal, pány království chválil, kteříž muže škodlivé sbladili; napomenul, by pokoj královstvie zjednali a jeho krále přijali, jehož by bratru po- tomka právo lidské dalo. Oni velikým číslem v Řezní (sic) jeho dojdechu a krále svého pozdravichu. Přijeli také obzvlášč Čapek a Rokycan, aby o své věci jednali. Poslové také Basilienščí, kteříž v Praze bychu a s Čechy ji- stým obyéejem bycha se seëli, tam se také vybracba. Zigmund slyše ty věci, kteréž se o zákonu líbi.y smluvené, potvrdil, a ty aby zachovány byly, při- kázal. Potom (když žádali Uhři) odtud na lodech po Dunaji se vezl a do Badfna přijel, kdež napraviv obecných věcí stav a položení, povolav k sobě če-
Strana 183
ENEASE SYLVIA KRONIKA CESKA. 183 se Bohemorum priacipibus in Alba Regali LX* milia aura nummum inter eos distribuit pecorumque maximum pumerum. Dicta die, qua vellet Bohemiam ingredi, nec moratus Iglaviam venit, ubi consilio cum Bohemis habito conventa legatorum synodalium iterum comprobavit firmavitque. Ea huiusmodi fuere: Bobemis ac Moravis ecclesiasticam unitatem pacemque complectentibus seque in ceteris omnibus, praeter quae!) in usu communionis utriusque speciei, universalis ec- clesiae fidei ac ritui conformantibus autoritate domini nostri Jesu Christi et ecclesiae, sponsae suae, sub duplici specie, panis scilicet ac vini iis, qui consuessent, divinae eucharistiae communi- care licebit. An vero ex praecepto dei id fieri debeat, generale concilium in Basilea congregatum definiet, et quod utilitati fidelium salutique!?) congruat, lege in perpetuum valitura constituet. Quo facto si perseveraverint Bohemi in eiusce'5) communionis desiderio idque missa legatione petierint, sacer conventus Bohemiae ac Moraviae sacerdotibus communicandi sub utraque specie personas subiectas et in annis discretionis constitutas et quae id reverenter postulaverint, libertatem im- partietur, ea conditione adiecta, ut inter communicandum plebem publice instruant, non sub specie panis carnem Christi tantum, nec sub specie vini solum sanguinem, sed sub qualibet specie totum et integrum contineri Christum. Brevis concordiae notula, verum tot sententiae, quot verba, quibus (A) pánuo na Bélehradé Sedesáte tisfcuo mezi né rozdal a hovad veliký počet, oznámiv den, kterýž by chtěl do Čech jeti, a nemeškaje do Jihlavy přijel, kdež raddu s Čechy maje, zuostánie a narovnánie legatuo z sňemu opět zchválil a potvrdil. Kteréž takové bylo: Čechóm a Moravanóm, církve jednotu a pokoj milujícím a se ve všech jiných věcech krom přijímánie obojího zpuosobu s obecnú cierkví věrou a řády srovnávajícím, mocie pána našeho Ježíše Krista a cierkve, nevěsty jeho, pod dvojím zpuosobem, chleba totiž a vína, těm, kteříž by zvykli, svátost boží přiíjímati slušeti bude. Ale mělo-li by to z přikázánie býti, to hlavní sňem v Bazilí rozezná, a co by užitečného věrných a spasi- tedlného bylo, právem, kteréž by věčně trvati mělo, uloží. Když by to dokonáno bylo, jestliže by stáli lidé po takové přijímánie žádosti a toho by vyšlíce posly žádali, svatý sňem českým a moravským kně- žím, jich osadám poddaným a v letech dospělým, a kteříž by toho poctivě žádali, svobodu dá, s táto výmienků, aby při rozdávánie lid obecně učili, že by ne pod zpnosobem chleba toliko ani pod zpuo- sobem vína toliko, ale pod kterýmžkoli zpuosobem všecken a celý záležel Kristus. Krátká smlúvy no- tule, ale tolik v nie rozumuo, kolik slov, jimiž by se cizie rozumové při víře a rozliční při službách '%) quam 2. — '*) salutine 2. — '*) hniusce 2. (B) ských knížat, v Bělehradě šedesát tisíc zlata peněz mezi ně rozdal a dobytküv veliké množstvie, jme- nejíc den, na který by chtěl do Čech vjeti. A ne- meškaje do Ihlavy přijel, kdežto radu s Čechy maje, smlüvy legátüv, obecnieho süemu poslüv, opét za dobré měl a jich potvrdil. Ty smlúvy takovéto bychu: Čechóm a Mora- vénóm, cierkve svatéj jednotu a pokoj zachovávají- cím a se v jiných ve všech kromě v požívání při- jímání obojí spósoby obecnéj cierkve svatéj víře a obyčeji srovnávajícím, mocí pána našeho Jesu Krista & choté cierkve jeho pode dvojím spósobem, chleba totiž a vína, těm, kteříž navykli, boZskéj dobréj mi- losti účastným býti a příjímati slušno bude; ale mělo-li by to z přikázání božieho býti, obecný sňem v Basili to rozezná shromážďený a vyřkne, a což by požitečnosti věrných a spasení hodno bylo, zá- konem, jenž by na věky trval, ustanoví. A když se to stane, budá-li trvati Čechové v téhož přijímání žádosti a za to poslav poselství prositi budú, svatý sňem Čech a Moravy kněžím rozdávati pod obojím spuosobem osobám sobě poddaným a v letech roz- umných ustaveným a kteréž by toho s poctivostí žádaly, svobody udělí, tuto úmluvu přičině, aby mezitím, když by rozdávali, lid zjevně učili, ne pod spuosobem chleba tělo Kristovo toliko, ani pod spuosobem vína toliko krev, a[le] pod každým spuo- sobem všeho a celého Krista zadržaného býti. Krátká smlúvy řeč; ale pravda v nf toliko rozumův a vý-
ENEASE SYLVIA KRONIKA CESKA. 183 se Bohemorum priacipibus in Alba Regali LX* milia aura nummum inter eos distribuit pecorumque maximum pumerum. Dicta die, qua vellet Bohemiam ingredi, nec moratus Iglaviam venit, ubi consilio cum Bohemis habito conventa legatorum synodalium iterum comprobavit firmavitque. Ea huiusmodi fuere: Bobemis ac Moravis ecclesiasticam unitatem pacemque complectentibus seque in ceteris omnibus, praeter quae!) in usu communionis utriusque speciei, universalis ec- clesiae fidei ac ritui conformantibus autoritate domini nostri Jesu Christi et ecclesiae, sponsae suae, sub duplici specie, panis scilicet ac vini iis, qui consuessent, divinae eucharistiae communi- care licebit. An vero ex praecepto dei id fieri debeat, generale concilium in Basilea congregatum definiet, et quod utilitati fidelium salutique!?) congruat, lege in perpetuum valitura constituet. Quo facto si perseveraverint Bohemi in eiusce'5) communionis desiderio idque missa legatione petierint, sacer conventus Bohemiae ac Moraviae sacerdotibus communicandi sub utraque specie personas subiectas et in annis discretionis constitutas et quae id reverenter postulaverint, libertatem im- partietur, ea conditione adiecta, ut inter communicandum plebem publice instruant, non sub specie panis carnem Christi tantum, nec sub specie vini solum sanguinem, sed sub qualibet specie totum et integrum contineri Christum. Brevis concordiae notula, verum tot sententiae, quot verba, quibus (A) pánuo na Bélehradé Sedesáte tisfcuo mezi né rozdal a hovad veliký počet, oznámiv den, kterýž by chtěl do Čech jeti, a nemeškaje do Jihlavy přijel, kdež raddu s Čechy maje, zuostánie a narovnánie legatuo z sňemu opět zchválil a potvrdil. Kteréž takové bylo: Čechóm a Moravanóm, církve jednotu a pokoj milujícím a se ve všech jiných věcech krom přijímánie obojího zpuosobu s obecnú cierkví věrou a řády srovnávajícím, mocie pána našeho Ježíše Krista a cierkve, nevěsty jeho, pod dvojím zpuosobem, chleba totiž a vína, těm, kteříž by zvykli, svátost boží přiíjímati slušeti bude. Ale mělo-li by to z přikázánie býti, to hlavní sňem v Bazilí rozezná, a co by užitečného věrných a spasi- tedlného bylo, právem, kteréž by věčně trvati mělo, uloží. Když by to dokonáno bylo, jestliže by stáli lidé po takové přijímánie žádosti a toho by vyšlíce posly žádali, svatý sňem českým a moravským kně- žím, jich osadám poddaným a v letech dospělým, a kteříž by toho poctivě žádali, svobodu dá, s táto výmienků, aby při rozdávánie lid obecně učili, že by ne pod zpnosobem chleba toliko ani pod zpuo- sobem vína toliko, ale pod kterýmžkoli zpuosobem všecken a celý záležel Kristus. Krátká smlúvy no- tule, ale tolik v nie rozumuo, kolik slov, jimiž by se cizie rozumové při víře a rozliční při službách '%) quam 2. — '*) salutine 2. — '*) hniusce 2. (B) ských knížat, v Bělehradě šedesát tisíc zlata peněz mezi ně rozdal a dobytküv veliké množstvie, jme- nejíc den, na který by chtěl do Čech vjeti. A ne- meškaje do Ihlavy přijel, kdežto radu s Čechy maje, smlüvy legátüv, obecnieho süemu poslüv, opét za dobré měl a jich potvrdil. Ty smlúvy takovéto bychu: Čechóm a Mora- vénóm, cierkve svatéj jednotu a pokoj zachovávají- cím a se v jiných ve všech kromě v požívání při- jímání obojí spósoby obecnéj cierkve svatéj víře a obyčeji srovnávajícím, mocí pána našeho Jesu Krista & choté cierkve jeho pode dvojím spósobem, chleba totiž a vína, těm, kteříž navykli, boZskéj dobréj mi- losti účastným býti a příjímati slušno bude; ale mělo-li by to z přikázání božieho býti, obecný sňem v Basili to rozezná shromážďený a vyřkne, a což by požitečnosti věrných a spasení hodno bylo, zá- konem, jenž by na věky trval, ustanoví. A když se to stane, budá-li trvati Čechové v téhož přijímání žádosti a za to poslav poselství prositi budú, svatý sňem Čech a Moravy kněžím rozdávati pod obojím spuosobem osobám sobě poddaným a v letech roz- umných ustaveným a kteréž by toho s poctivostí žádaly, svobody udělí, tuto úmluvu přičině, aby mezitím, když by rozdávali, lid zjevně učili, ne pod spuosobem chleba tělo Kristovo toliko, ani pod spuosobem vína toliko krev, a[le] pod každým spuo- sobem všeho a celého Krista zadržaného býti. Krátká smlúvy řeč; ale pravda v nf toliko rozumův a vý-
Strana 184
184 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. peregrinae de fide sententiae diversigue de religione ritus eliminari iubentur, et guod ecclesia universalis credit, quod servat, Bohemorum genti credendum servandumque praecipitur; circa com- munionem tantum permissa novitas. Ceterum inter Bohemos et imperatorem aliae pactiones inter- venere, quibus ecclesiarum praedia occupatoribus iure pignoris relicta sunt, donec certa pecunia reluerentur. Religiosis utriusque sexus, quibus adempta monasteria essent, exulibus quoque spes reditus interdicta. Rochezanae Pragensis ecclesiae praesulatus promissus; de disponendo ecclesiarum Bohemicarum regimine summo pontifici facultas ablata. His sic constitutis Rochezana cum IIII*" aliis presbiteris nomine totius cleri sibi adhaerentis sedente Sigismundo pro tribunali in foro civitatis erecto, assistente Alberto, genero, magnaque pro- cerum et oratorum circumstante corona oboedientiam Romanae ecclesiae sese praestare professus est. Sequenti vero die haud absimili sollemnitate absoluti sunt ab anathemate ceterisque censuris haeretici et in ecclesiam per concilii legatos introducti. Ubi, cum divina celebrarentur, Rochezana perfidiae suae non immemor altare accedens divina re peracta, uni, quem iusserat ex laicis adesse, sacramentum ex calice dedit. Et quamvis Johannes Palomar, alter ex concilii legatis, in aliena ecclesia id sibi non licere assereret eumque prohiberet, in propositis perstitit. Ob quam rem paene (A) řádové zapovídali, a což církev obecná věří, coz zachovává, lidu českému věřiti 2 zachovávati se při- kazuje. Při přijímánie toliko dopušťen jiný zpuosob. Také mezi Čechy a ciesařem jiná jednánie byla, kterýmižto zádušní zboží držíciem ta zbozie jim místo zástavy nechána jsú, dokudž by jistými sam- mami vyplacena nebyla. Mnichóm obého pohlaví, kterýmž by odjati byli klášterové, vyhnaným také nadéje vrácenie zapovédína, Rokecanovi Pražského kostela biskupstvie slíbeno. O zpravovánie českých kostelno najvyššiemu biskupu, totiž papeži, moc dána. Když tak ty věci umluveny byly, Rokecana s jinými čtyřmi kněžími jménem všeho kněžstva jeho jse pří- držícími, když seděl Sigmund na stolici ciesařské, na ryňku města postavené, v přítomnosti Albrechta, zetě jeho, a před velikfm pánuo a oratorü vuokol stojíciech houfem poslusenstvie římské cierkvi činiti slíbil jest. Ale druhého dne při takovéž slavnosti rozhřešení jsúů a zbaveni odřezánie i jiných klateb Čechové a do kostela skrze legaty z koncilinm uve- deni, kdežto, když mše slúženy byly, svého neza- pomennv, k voltáři pfistüpiv, msi dokonav, jednomu, kterémunž rozkázal z laykuo, svátosti z kalichu podal. A ač by koli Jan Polomor, druhf z legatuo toho koncilium, mluvil, že by jemu toho v ciziem kostele neslušelo činiti, však proto na svém stál. Pro kle- rúžto věc narovnánie ta jednak v nic obrácena jsú. 19) nemá 2. (B) povědí, koliko slov, jimiž cizí o vieře výpovědi a rozliční o zákonu obyčejové aby vyhlazemi byli, přikazuje se, a což církev svatá obecná věří, co za- chovává, aby český lid též věřil a zachovával, přika- zuje se; při přijímání toliko přepuščena novina. Dála mezi Čechy a císařem jiné úmluvy v prostředek vni- jdechu, jimižto kostelní dědiny zaměstnitelóm prá- vem zástavy zastaveny jsú, dokovadž by jistými pe- nězi nebyly vyplaceny. Zákonníkóm obojího pohlaví, jimž by odjati klášterové byli, i vypuzeným naděje navrácení zapovědína. Rokycanovi Pražského kostela biskupství zaslíbeno; o spravování kostelů českých zřízení najvyššímu biskupu moc odjata. A dyž se tak ty věci ustavily, Rokycan s jinými čtyřmi kně- žími, jménem všeho kněžstva se jich přídržejícího, když sedél Zigmund na císafakéj stolici, na rynku města zvedenéj, a Albrecht, zeť jeho, přistáše a veliký pánův a poslův výmluvčích vuokol stojíše okršlek, poslušenství římskému kostelu učiniti vy- znal jest. A na druhý den ne bez podobnéj slav- nosti rozvázáni jsü od kletby a od jiných odsudků kacíři a do kostela skrze posly sňemu uvedeni, kdežto, když služby boží se obchodíchn, Rokycan nad svá nevérü nezapomanu]f k oltári pFistüpiv, boží věc dokonav, jednomu, kterémuž byl rozkázal z laj- kův tu býti, svátost z kalicha dal. A ačkoli Jan Polomar, jeden z legátův semnových, v cizím ko- stele toho jemu činiti neslušeti upevňoval a jemu zabraňoval, on v úmyslu přetrval. Pro kterážto věc jednak v porušení smlúvy upadechu. Uložen však
184 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. peregrinae de fide sententiae diversigue de religione ritus eliminari iubentur, et guod ecclesia universalis credit, quod servat, Bohemorum genti credendum servandumque praecipitur; circa com- munionem tantum permissa novitas. Ceterum inter Bohemos et imperatorem aliae pactiones inter- venere, quibus ecclesiarum praedia occupatoribus iure pignoris relicta sunt, donec certa pecunia reluerentur. Religiosis utriusque sexus, quibus adempta monasteria essent, exulibus quoque spes reditus interdicta. Rochezanae Pragensis ecclesiae praesulatus promissus; de disponendo ecclesiarum Bohemicarum regimine summo pontifici facultas ablata. His sic constitutis Rochezana cum IIII*" aliis presbiteris nomine totius cleri sibi adhaerentis sedente Sigismundo pro tribunali in foro civitatis erecto, assistente Alberto, genero, magnaque pro- cerum et oratorum circumstante corona oboedientiam Romanae ecclesiae sese praestare professus est. Sequenti vero die haud absimili sollemnitate absoluti sunt ab anathemate ceterisque censuris haeretici et in ecclesiam per concilii legatos introducti. Ubi, cum divina celebrarentur, Rochezana perfidiae suae non immemor altare accedens divina re peracta, uni, quem iusserat ex laicis adesse, sacramentum ex calice dedit. Et quamvis Johannes Palomar, alter ex concilii legatis, in aliena ecclesia id sibi non licere assereret eumque prohiberet, in propositis perstitit. Ob quam rem paene (A) řádové zapovídali, a což církev obecná věří, coz zachovává, lidu českému věřiti 2 zachovávati se při- kazuje. Při přijímánie toliko dopušťen jiný zpuosob. Také mezi Čechy a ciesařem jiná jednánie byla, kterýmižto zádušní zboží držíciem ta zbozie jim místo zástavy nechána jsú, dokudž by jistými sam- mami vyplacena nebyla. Mnichóm obého pohlaví, kterýmž by odjati byli klášterové, vyhnaným také nadéje vrácenie zapovédína, Rokecanovi Pražského kostela biskupstvie slíbeno. O zpravovánie českých kostelno najvyššiemu biskupu, totiž papeži, moc dána. Když tak ty věci umluveny byly, Rokecana s jinými čtyřmi kněžími jménem všeho kněžstva jeho jse pří- držícími, když seděl Sigmund na stolici ciesařské, na ryňku města postavené, v přítomnosti Albrechta, zetě jeho, a před velikfm pánuo a oratorü vuokol stojíciech houfem poslusenstvie římské cierkvi činiti slíbil jest. Ale druhého dne při takovéž slavnosti rozhřešení jsúů a zbaveni odřezánie i jiných klateb Čechové a do kostela skrze legaty z koncilinm uve- deni, kdežto, když mše slúženy byly, svého neza- pomennv, k voltáři pfistüpiv, msi dokonav, jednomu, kterémunž rozkázal z laykuo, svátosti z kalichu podal. A ač by koli Jan Polomor, druhf z legatuo toho koncilium, mluvil, že by jemu toho v ciziem kostele neslušelo činiti, však proto na svém stál. Pro kle- rúžto věc narovnánie ta jednak v nic obrácena jsú. 19) nemá 2. (B) povědí, koliko slov, jimiž cizí o vieře výpovědi a rozliční o zákonu obyčejové aby vyhlazemi byli, přikazuje se, a což církev svatá obecná věří, co za- chovává, aby český lid též věřil a zachovával, přika- zuje se; při přijímání toliko přepuščena novina. Dála mezi Čechy a císařem jiné úmluvy v prostředek vni- jdechu, jimižto kostelní dědiny zaměstnitelóm prá- vem zástavy zastaveny jsú, dokovadž by jistými pe- nězi nebyly vyplaceny. Zákonníkóm obojího pohlaví, jimž by odjati klášterové byli, i vypuzeným naděje navrácení zapovědína. Rokycanovi Pražského kostela biskupství zaslíbeno; o spravování kostelů českých zřízení najvyššímu biskupu moc odjata. A dyž se tak ty věci ustavily, Rokycan s jinými čtyřmi kně- žími, jménem všeho kněžstva se jich přídržejícího, když sedél Zigmund na císafakéj stolici, na rynku města zvedenéj, a Albrecht, zeť jeho, přistáše a veliký pánův a poslův výmluvčích vuokol stojíše okršlek, poslušenství římskému kostelu učiniti vy- znal jest. A na druhý den ne bez podobnéj slav- nosti rozvázáni jsü od kletby a od jiných odsudků kacíři a do kostela skrze posly sňemu uvedeni, kdežto, když služby boží se obchodíchn, Rokycan nad svá nevérü nezapomanu]f k oltári pFistüpiv, boží věc dokonav, jednomu, kterémuž byl rozkázal z laj- kův tu býti, svátost z kalicha dal. A ačkoli Jan Polomar, jeden z legátův semnových, v cizím ko- stele toho jemu činiti neslušeti upevňoval a jemu zabraňoval, on v úmyslu přetrval. Pro kterážto věc jednak v porušení smlúvy upadechu. Uložen však
Strana 185
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 185 in irritum conventa ceciderunt. Composita tamen lis est ex eo conventionis capite, quo sancitum 1438 erat, ne paucis pacta violantibus communis concordia rumperetur. His compositis Sigismundus IX° Kalendas Septembres anno VI. et XXX° supra millesimum et quadringentesimum ab ortu Salvatoris domini Pragam venit, ubi, qui paulo ante Bohemorum hostis, ex adulterio natus Antichristi filius, sacrilegus publicis hominum votis perdendus censebatur, ex- tremis honoribus exceptus est. Barones ac civitates in eius verba iuraverunt et magistratus, quos ipse constituit, acceperunt, certantes inter se, quis alter altero, suo regi obsequentior videretur, ut est humanum ingenium in utramque partem inmodicum, sive persequi, sive obsequi malit. Philibertus, episcopus Constantiensis, nacione Gallicus, et collegae sui ex Basilea missi ec- clesiasticos introducere ritus, sacerdotes instituere, ex missarum sollemnibus vulgaria verba can- tilenasque detrahere, sanctorum imagines reducere, aquam benedictam in aedibus sacris reponere, baptismatis fontes sacrare, altaria ornare, spurcitias omnes abolere. Paruere complurimi, quibus mens, sanior fuit. Rochezanae complices resistere, obloqui, blasphemare, plebem modis omnibus avertere. Ipse quoque incentor malorum ex parochia sanctae Mariae ante Laetam (sic) Curiam, quam propria temeritate invaserat, amoveri minime potuit neque laniare sermonibus suis inter praedicandum Romanam curiam pretermisit legatisque saepe necem per insidias machinatus est. (A) Ale však srovnána jest ruoznice z toho zuostánie artykule, kterýmž utvrzeno bylo, aby nemnohými smlůvu rušícími obecné narovnánie kaženo nebylo. To srovnavše Sigmund devátého dne měsiece srpna léta šestého a třidcátého nad tisície a čtyřisté léto od narození Spasitele pána do Prahy přijel, kdežto, kterýž málo před tiem českým nepřietelem, z cizo- ložství narozeným Antikristovým synem, svatokrád- cím zjevným, lidskými hlasy zatracencem sůzen byl, najvětšími poctivostmi přijat jest. Panstvo a města jemu přísahu činili a úředníky, kteréž on sadil, při- jímali, hadrujíce se mezi sebú, kto by se jeden druhého králi poslušnějšie zdál, jakož jest lidský vtip na obojí stranu vzchopný, buďto že by jse proti- viti, buďto že by slúžiti chtěl. Filbertus, biskup Konstancký, rodem Frank, a tovaryšie jeho z Basilee poslaní kostelní řády uvo- dili, kněží ustanovili, z slůženie mši obecní písně odjímali, svatých obrazy vnášeli, vodu svěcenů v ko- steliech kladli, oltáře ozdobovali, neslušnosti vy- hlazovali. Poslechli jsú mnozie, kterýmž mysl zdra- vějšie byla. Rokecanovi následovníci odpírali, po- smívali se, lid všemi obyčeji odvracovali. On pak sám Rokecana od fary Matky Božie před Týnem, kterůž sám od sebe přijal, žádným obyčejem ne- mohl oddělen býti ani také utrhati na kázánie (sic) svých řečmi svými velmě hanlivými římské cierkve přestal a legatóm často smrt skrze úklady strojil. (B) svár jest z téjto smlúvy hlavy, kterůž ustaveno bylo, aby ne, když by nemnozí úmluvy zrušili, obecní svornost porušena byla. Když ty věci tak uloženy bychu, Zigmund dru- hého a dvadcátého dne měsíce srpna léta šestého a třidcátého nad tisíc a čtyři sta od narození spasitele pána do Prahy přijel, kdežto, kterýž malitko předtím český nepřietel, z cizoložstva urozený, antikristův syn, svatokrádce, obecnými lidskými žádostmi utra- cení hodný jmín byl, svrchními ctmi přijat jest. Páni a města k jeho slovóm přísahali a raddu, kterúž on ustavil, přijali, tržíce se mezi sebú, který by jeden mimo druhého svému králi poslužebnější vidín byl, jakož pak jest lidský vtip na obojí stranu nesmírný, buďto se protiviti, buďto poslúžiti chtěl by. Philibert, biskup Konstantský, urozením Vlach, a tovaryši jeho z Basili poslaní kostelní obyčeje uvo- díchu, kněží ustanováchu (sic), z mešních slavností česká slova a piesničky odtrhováchu, svatých obraze (sic) navodíchu, vodu svěcenú v domích svatých vklá- dáchu, křtu studnice posvěcováchu, oltáře okrašlo- váchu, nečistoty všicky rušíchu. Poslušni bychu mnozí, kterýmž mysl zdravější byla. Rokycanovi v zlém to- varyši protivíchu se, omlúváchu, rúháchu, lid všemi obyčejmi odvodíchu. A on také podnititel zlého od fary Matky boží před Týnem, do kteréž svú po- tupnú všetečností bíše všel, odvalen býti nemohl, aniž jest uščipovati svými řečmi mezi kázáním řím- skému kostelu opustil a legatóm častokrát smrt tajně spósobiti myslil jest.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 185 in irritum conventa ceciderunt. Composita tamen lis est ex eo conventionis capite, quo sancitum 1438 erat, ne paucis pacta violantibus communis concordia rumperetur. His compositis Sigismundus IX° Kalendas Septembres anno VI. et XXX° supra millesimum et quadringentesimum ab ortu Salvatoris domini Pragam venit, ubi, qui paulo ante Bohemorum hostis, ex adulterio natus Antichristi filius, sacrilegus publicis hominum votis perdendus censebatur, ex- tremis honoribus exceptus est. Barones ac civitates in eius verba iuraverunt et magistratus, quos ipse constituit, acceperunt, certantes inter se, quis alter altero, suo regi obsequentior videretur, ut est humanum ingenium in utramque partem inmodicum, sive persequi, sive obsequi malit. Philibertus, episcopus Constantiensis, nacione Gallicus, et collegae sui ex Basilea missi ec- clesiasticos introducere ritus, sacerdotes instituere, ex missarum sollemnibus vulgaria verba can- tilenasque detrahere, sanctorum imagines reducere, aquam benedictam in aedibus sacris reponere, baptismatis fontes sacrare, altaria ornare, spurcitias omnes abolere. Paruere complurimi, quibus mens, sanior fuit. Rochezanae complices resistere, obloqui, blasphemare, plebem modis omnibus avertere. Ipse quoque incentor malorum ex parochia sanctae Mariae ante Laetam (sic) Curiam, quam propria temeritate invaserat, amoveri minime potuit neque laniare sermonibus suis inter praedicandum Romanam curiam pretermisit legatisque saepe necem per insidias machinatus est. (A) Ale však srovnána jest ruoznice z toho zuostánie artykule, kterýmž utvrzeno bylo, aby nemnohými smlůvu rušícími obecné narovnánie kaženo nebylo. To srovnavše Sigmund devátého dne měsiece srpna léta šestého a třidcátého nad tisície a čtyřisté léto od narození Spasitele pána do Prahy přijel, kdežto, kterýž málo před tiem českým nepřietelem, z cizo- ložství narozeným Antikristovým synem, svatokrád- cím zjevným, lidskými hlasy zatracencem sůzen byl, najvětšími poctivostmi přijat jest. Panstvo a města jemu přísahu činili a úředníky, kteréž on sadil, při- jímali, hadrujíce se mezi sebú, kto by se jeden druhého králi poslušnějšie zdál, jakož jest lidský vtip na obojí stranu vzchopný, buďto že by jse proti- viti, buďto že by slúžiti chtěl. Filbertus, biskup Konstancký, rodem Frank, a tovaryšie jeho z Basilee poslaní kostelní řády uvo- dili, kněží ustanovili, z slůženie mši obecní písně odjímali, svatých obrazy vnášeli, vodu svěcenů v ko- steliech kladli, oltáře ozdobovali, neslušnosti vy- hlazovali. Poslechli jsú mnozie, kterýmž mysl zdra- vějšie byla. Rokecanovi následovníci odpírali, po- smívali se, lid všemi obyčeji odvracovali. On pak sám Rokecana od fary Matky Božie před Týnem, kterůž sám od sebe přijal, žádným obyčejem ne- mohl oddělen býti ani také utrhati na kázánie (sic) svých řečmi svými velmě hanlivými římské cierkve přestal a legatóm často smrt skrze úklady strojil. (B) svár jest z téjto smlúvy hlavy, kterůž ustaveno bylo, aby ne, když by nemnozí úmluvy zrušili, obecní svornost porušena byla. Když ty věci tak uloženy bychu, Zigmund dru- hého a dvadcátého dne měsíce srpna léta šestého a třidcátého nad tisíc a čtyři sta od narození spasitele pána do Prahy přijel, kdežto, kterýž malitko předtím český nepřietel, z cizoložstva urozený, antikristův syn, svatokrádce, obecnými lidskými žádostmi utra- cení hodný jmín byl, svrchními ctmi přijat jest. Páni a města k jeho slovóm přísahali a raddu, kterúž on ustavil, přijali, tržíce se mezi sebú, který by jeden mimo druhého svému králi poslužebnější vidín byl, jakož pak jest lidský vtip na obojí stranu nesmírný, buďto se protiviti, buďto poslúžiti chtěl by. Philibert, biskup Konstantský, urozením Vlach, a tovaryši jeho z Basili poslaní kostelní obyčeje uvo- díchu, kněží ustanováchu (sic), z mešních slavností česká slova a piesničky odtrhováchu, svatých obraze (sic) navodíchu, vodu svěcenú v domích svatých vklá- dáchu, křtu studnice posvěcováchu, oltáře okrašlo- váchu, nečistoty všicky rušíchu. Poslušni bychu mnozí, kterýmž mysl zdravější byla. Rokycanovi v zlém to- varyši protivíchu se, omlúváchu, rúháchu, lid všemi obyčejmi odvodíchu. A on také podnititel zlého od fary Matky boží před Týnem, do kteréž svú po- tupnú všetečností bíše všel, odvalen býti nemohl, aniž jest uščipovati svými řečmi mezi kázáním řím- skému kostelu opustil a legatóm častokrát smrt tajně spósobiti myslil jest.
Strana 186
1436 186 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. (A) Ale Sigmund, když do kostelno českých vjíti nechtěl, chrámu svatého Jakuba, kterýž bratří Men- šiech byl a v kterémž prakové váleční chováni byli, vrátiti sobě požádal. Povolilo jest město a někteří mniši uvedeni jsú. Toho někdy aby Žižka nezbořil, zbrojní řezníci obránili, nad hroby starších litost majíce. Vrátili se i jiní žebrotní a Celestinové, Slo- váci, služebníci Marie, Němci, a mnohých klášteruo opatové. Kněz také svatého Jiří na hradě Pražském, kterýž knížetské poctivosti užívá a pastýřské berly, vyhnán jsa vrátil se. Ten z starého obyčeje každý rok v slavnosti svatého Víta nový králi chléb dá- vati povinovat jest. Navráceni jsů i hlavnieho ko- stela kanovníci a vikáři. Okrasy oltářóm vráceny, božie služba obnovena. Legatové do Bazilí posláni, kteříž by potvrzenie artykule o přijímánie žádali. A když žádných ne- bylo k kostelu dnochoduo, na kteréž by státi slu- žebníci chrámno mohli, rozkázal ciesař z mince krá- lovské na jednoho každého kanovníka na týden jeden zlatý dávati, menším kněžím půl zlatého. Ta věc v roce zlatých šest tisícno v kostele hlavním utrá- cela. Do jiných pak kostelno klenotno nadáno. Nový již zpuosob města, nový lid, pravá služba vrátiti se Sigismundus autem, cum ecclesias pollutas intrare nollet, templum sancti Jacobi, quod fratrum Minorum fuerat et in quo tum machinae bellicae reservabantur, restitui sibi poposcit. Annuit ci- vitas et aliquot monachi introducti sunt, qui verbum Dei praedicarent. Id olim ne Zischa sub- verteret, armati carnifices defendere sepulchris maiorum consulentes. Redierunt et alii mendicantes. tum Caelestini, Slavi, Servi sanctae Mariae, Theutones, Hierosolymitani et nonnulli monasteriorum abbates. Sacerdos quoque sancti Georgii in arce Pragensi, quae principis honore defungitur et pastorali baculo utitur, sacris praefecta virginibus ab exilio remeavit. Haec ex veteri more quot- annis in celebritate sancti Viti novellum regi panem offerre tenetur. Restituti sunt et cathedralis ecclesiae canonici ac vicarii et mansionarii.2") Ornamenta altaribus reddita, divinum officium in- stauratum. Legati Basilaeam missi, qui declarationem super articulo communionis expeterent. Cumque nulli essent ecclesiae redditus, ex quibus ali templorum ministri possent, iussit imperator ex fisco regio per singula canonicorum capita hebdomadatim aureum nummum distribui, minoribus clericis dimidium dari. Ea res annua aureorum VI milia apud ecclesiam cathedralem absumpsit. In alia quoque templa donaria collecta. Nova iam facies urbis, novus populus verusque redisse religionis cultus apparebat. Quibus ex rebus liquet, imperatorem, quae foedera cum haereticis percussit, ne- (B) Ale Zigmund, když do kostelův porušených choditi nechtěl a zprznilých, chrám svatého Jakuba. kterýž bratrů Menších bíše a v ňemž když děla vo- jenská chována byla, navrátiti sobě žádal. Přivolilo město a několiko mnichů uvedeno jest, kteříž by slovo boží kázali. Ten klášter někdy, aby ho Žižka nevyvrátil, odění řezníci obránichu, hrobóm svých větších poradíce. Navrátichu se byli i jiní bratří Almužníci i Celestinové, Slované, Sluhové svatéj Marije, Němci Jerosolimitanščí, někteří klášterův opatové. A kněhyně svatého Jiřího na hradě Praž- ském, kteráž knížetí cti požívá a pastýřskéj berly účastna jest, nad svatými vyvýšená pannami, z půšče se navrátila. Ta od starého obyčeje na každý rok na hod svatého Víta nový králi chléb obětovati dlužna jest. Navráceni jsú i biskupského kostela kanovníci, vikáři i jiní kostelní služebníci; okrasy oltářóm navráceny, božie služba napravena. Legati do Basilie posláni, kteříž by výpovědi na článek přijímání svátosti požádali. A když žád- ných nebylo kostelních důchodův, jimž by se mohli vychovati kostelův služebníci, přikázal císař z po- kladnice královskéj na každů kanovničí osobu na týden zlatý peniez děliti, menším puol dávati. Ta věc úroční [nad í nadepsáno a] zlatých šest tisíc u kostela biskupského utrávila. A do jiných také chrámův darové jsú nadáni. Nová již obličej města, nový lid a pravý navrátiti se řád zákonný zjevoval 11) Rukopis 1 monasconarii.
1436 186 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. (A) Ale Sigmund, když do kostelno českých vjíti nechtěl, chrámu svatého Jakuba, kterýž bratří Men- šiech byl a v kterémž prakové váleční chováni byli, vrátiti sobě požádal. Povolilo jest město a někteří mniši uvedeni jsú. Toho někdy aby Žižka nezbořil, zbrojní řezníci obránili, nad hroby starších litost majíce. Vrátili se i jiní žebrotní a Celestinové, Slo- váci, služebníci Marie, Němci, a mnohých klášteruo opatové. Kněz také svatého Jiří na hradě Pražském, kterýž knížetské poctivosti užívá a pastýřské berly, vyhnán jsa vrátil se. Ten z starého obyčeje každý rok v slavnosti svatého Víta nový králi chléb dá- vati povinovat jest. Navráceni jsů i hlavnieho ko- stela kanovníci a vikáři. Okrasy oltářóm vráceny, božie služba obnovena. Legatové do Bazilí posláni, kteříž by potvrzenie artykule o přijímánie žádali. A když žádných ne- bylo k kostelu dnochoduo, na kteréž by státi slu- žebníci chrámno mohli, rozkázal ciesař z mince krá- lovské na jednoho každého kanovníka na týden jeden zlatý dávati, menším kněžím půl zlatého. Ta věc v roce zlatých šest tisícno v kostele hlavním utrá- cela. Do jiných pak kostelno klenotno nadáno. Nový již zpuosob města, nový lid, pravá služba vrátiti se Sigismundus autem, cum ecclesias pollutas intrare nollet, templum sancti Jacobi, quod fratrum Minorum fuerat et in quo tum machinae bellicae reservabantur, restitui sibi poposcit. Annuit ci- vitas et aliquot monachi introducti sunt, qui verbum Dei praedicarent. Id olim ne Zischa sub- verteret, armati carnifices defendere sepulchris maiorum consulentes. Redierunt et alii mendicantes. tum Caelestini, Slavi, Servi sanctae Mariae, Theutones, Hierosolymitani et nonnulli monasteriorum abbates. Sacerdos quoque sancti Georgii in arce Pragensi, quae principis honore defungitur et pastorali baculo utitur, sacris praefecta virginibus ab exilio remeavit. Haec ex veteri more quot- annis in celebritate sancti Viti novellum regi panem offerre tenetur. Restituti sunt et cathedralis ecclesiae canonici ac vicarii et mansionarii.2") Ornamenta altaribus reddita, divinum officium in- stauratum. Legati Basilaeam missi, qui declarationem super articulo communionis expeterent. Cumque nulli essent ecclesiae redditus, ex quibus ali templorum ministri possent, iussit imperator ex fisco regio per singula canonicorum capita hebdomadatim aureum nummum distribui, minoribus clericis dimidium dari. Ea res annua aureorum VI milia apud ecclesiam cathedralem absumpsit. In alia quoque templa donaria collecta. Nova iam facies urbis, novus populus verusque redisse religionis cultus apparebat. Quibus ex rebus liquet, imperatorem, quae foedera cum haereticis percussit, ne- (B) Ale Zigmund, když do kostelův porušených choditi nechtěl a zprznilých, chrám svatého Jakuba. kterýž bratrů Menších bíše a v ňemž když děla vo- jenská chována byla, navrátiti sobě žádal. Přivolilo město a několiko mnichů uvedeno jest, kteříž by slovo boží kázali. Ten klášter někdy, aby ho Žižka nevyvrátil, odění řezníci obránichu, hrobóm svých větších poradíce. Navrátichu se byli i jiní bratří Almužníci i Celestinové, Slované, Sluhové svatéj Marije, Němci Jerosolimitanščí, někteří klášterův opatové. A kněhyně svatého Jiřího na hradě Praž- ském, kteráž knížetí cti požívá a pastýřskéj berly účastna jest, nad svatými vyvýšená pannami, z půšče se navrátila. Ta od starého obyčeje na každý rok na hod svatého Víta nový králi chléb obětovati dlužna jest. Navráceni jsú i biskupského kostela kanovníci, vikáři i jiní kostelní služebníci; okrasy oltářóm navráceny, božie služba napravena. Legati do Basilie posláni, kteříž by výpovědi na článek přijímání svátosti požádali. A když žád- ných nebylo kostelních důchodův, jimž by se mohli vychovati kostelův služebníci, přikázal císař z po- kladnice královskéj na každů kanovničí osobu na týden zlatý peniez děliti, menším puol dávati. Ta věc úroční [nad í nadepsáno a] zlatých šest tisíc u kostela biskupského utrávila. A do jiných také chrámův darové jsú nadáni. Nová již obličej města, nový lid a pravý navrátiti se řád zákonný zjevoval 11) Rukopis 1 monasconarii.
Strana 187
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 187 cessitate magis admisisse quam voluntate; voluisse illum paternam hereditatem quoquo modo in- trare sensimque regni possessione accepta, more maiorum sub veram Christi religionem provin- ciam reducere. Iam reges ei populique christiani de recuperato regno congratulabantur eiusque nomen in omni ecclesia magnum erat. Eugenius quoque pontifex maximus auream rosam, indicein suae letitiae, ad eum misit. Thaboritae, qui superioribus cladibus superfuerant in oppido conservati, ea lege in gratiam recepti, ut quinquennio toto suis moribus viverent, religionis cultum mutare non cogerentur; iura civitatis haberent, signum ferrent, in sigillis rubra cera uterentur, tributi nomine singulis annis sexagenas X penderent. Sed cum nefandas eorum consuetudines Sigismundus accepisset, quibus iili circa rem divinam tenerentur, quiquennium haud quaquam expecteturum se dicere, correpturam prope diem sceleratae civitatis insaniam. Rochezanam hortari, Romanae ecclesiae se subiiceret; sic posse pontificatus?!) ei committi; superbienti et aliena de fide sapienti ascensum desperandum esse, qui vel consecratus episcopus eiici deberet. Ille mente superba et opinione sua inflatus, dietim peior, dietim venenosior effici; monachorum reditum egerrime ferre, quorum sermones non minus quam suos acceptum iri verebatur. (A) zdála. Z kterfchzto vécie znáti se muo£e, Ze, kteréž úmluvy císař s Čechy učinil, ty jest potřebností více dopustil nežli vuolí a chtěl otcova dědictvie ja- kýmžkoli obyčejem dosáhnúti a ponenáhla královstvie přijma obyčejem staršiech pod římský kostel uvésti. A již jemu králové i lidé křesťanští pro napravenie královstvie děkovali a jeho jméno v každém kostele veliké bylo. Eugenias také papež zlatů ruoži zna- menie svého veselé jemu poslal. Táboři, kteříž po předešlých porážkách zuostali v městě svém zachováni, tím zpuosobem k milosti přijati jsú, aby za pět let celých svými obyčeji živi byli a řádu při náboženstvie proměniti nebyli nu- ceni; práva města aby měli, na pečetech červeného vosku aby užívali; jménem daně každý rok deset kop povinni byli. Ale když neslašné jich obyčeje Sigmund poznal, kteréž oni při mši svaté měli, pěti let nečekati pravil, ale hned města toho ztrestati nesmyslnost. Rokycanu napominal, aby se římské cierkvi poddal a tak by mohl biskupstvie poručené mieti; pýchajícímu a jinak při víře smyslíciemu ne- nadieti se jeho dosáhnüti, Ale ačkoli posvěcený biskup proto by ssazen býti měl, on mysli zpurné a domněním svým nadýmaje se, den po dni nepo- kojnější byl a mnichuo vrácenie přeodporně snášel, obávaje se, aby jich kázánie tak jako jeho vzáctná nebyla. Pro kterúžto věc na kázánie, kdyż nahodó 3!) pontificatum 2. Ob quam rem occurrente inter predicandum sermone de mo- (B) se. Z kterýchžto věcí známo jest, že císař ty smlúvy, kteréž s kacíři ustavil, z bezděčnosti více do- pustil, než z vůle; chtějíše on v otcovské dědictví kterýmkoli obyčejem vjíti a poznenáhlu království vládu vzem, obyčejem větších pod pravý Kristův zákon zemi navésti. Již králové jemu i lidé křesťanščí z toho, že království došel, spolu se radováchao a jeho jméno aj ve všech zbořích veliké bíše. Enge- nius také papež zlatá ruoži, znamení svéj radosti, k ňemu poslal. Táborščí, kteříž ješče po oněch pobitých bychu zóstali v městečku zachování, takúto měrůú na milost jsú přijati, aby za všech pět let svým obyčejem živi byli, svého zákona obchodu proměniti aby nebyli nuceni; práva městská aby měli, erb aby nesli, na pečetech červeného vosku požívali, daně jménem aby na každý rok kop deset vydávali. Ale když mrzké jejich obyčeje Zigmund zvěděl, kterými by se oni při božských věcech měli a zachovávali, pra- víše se těch pět let žádným obyčejem čekati ne- moci, v sküfe neslechetného mésta pokázati blázni- vost. Rokycana napomínáie, aby Římskému kostelu se poddsl, Ze tak biskupstvie mohlo by jemu po- ručeno býti; pyšnému a jinak o víře smyslícímu o vyvýšení nemieti naděje, kterýž také posvěcený jsa biskup, vyvržen by měl býti. Oo myslí hrdá a svým domníváním nadut jsa, dnem ode dne horší a čím dále jedovatější učiňen, mnišské navrácení velmě truchle trpěl, jejichžto kázání slova božieho tak pří- jemné jako své bál se býti. Pro kterážto příčinu,
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 187 cessitate magis admisisse quam voluntate; voluisse illum paternam hereditatem quoquo modo in- trare sensimque regni possessione accepta, more maiorum sub veram Christi religionem provin- ciam reducere. Iam reges ei populique christiani de recuperato regno congratulabantur eiusque nomen in omni ecclesia magnum erat. Eugenius quoque pontifex maximus auream rosam, indicein suae letitiae, ad eum misit. Thaboritae, qui superioribus cladibus superfuerant in oppido conservati, ea lege in gratiam recepti, ut quinquennio toto suis moribus viverent, religionis cultum mutare non cogerentur; iura civitatis haberent, signum ferrent, in sigillis rubra cera uterentur, tributi nomine singulis annis sexagenas X penderent. Sed cum nefandas eorum consuetudines Sigismundus accepisset, quibus iili circa rem divinam tenerentur, quiquennium haud quaquam expecteturum se dicere, correpturam prope diem sceleratae civitatis insaniam. Rochezanam hortari, Romanae ecclesiae se subiiceret; sic posse pontificatus?!) ei committi; superbienti et aliena de fide sapienti ascensum desperandum esse, qui vel consecratus episcopus eiici deberet. Ille mente superba et opinione sua inflatus, dietim peior, dietim venenosior effici; monachorum reditum egerrime ferre, quorum sermones non minus quam suos acceptum iri verebatur. (A) zdála. Z kterfchzto vécie znáti se muo£e, Ze, kteréž úmluvy císař s Čechy učinil, ty jest potřebností více dopustil nežli vuolí a chtěl otcova dědictvie ja- kýmžkoli obyčejem dosáhnúti a ponenáhla královstvie přijma obyčejem staršiech pod římský kostel uvésti. A již jemu králové i lidé křesťanští pro napravenie královstvie děkovali a jeho jméno v každém kostele veliké bylo. Eugenias také papež zlatů ruoži zna- menie svého veselé jemu poslal. Táboři, kteříž po předešlých porážkách zuostali v městě svém zachováni, tím zpuosobem k milosti přijati jsú, aby za pět let celých svými obyčeji živi byli a řádu při náboženstvie proměniti nebyli nu- ceni; práva města aby měli, na pečetech červeného vosku aby užívali; jménem daně každý rok deset kop povinni byli. Ale když neslašné jich obyčeje Sigmund poznal, kteréž oni při mši svaté měli, pěti let nečekati pravil, ale hned města toho ztrestati nesmyslnost. Rokycanu napominal, aby se římské cierkvi poddal a tak by mohl biskupstvie poručené mieti; pýchajícímu a jinak při víře smyslíciemu ne- nadieti se jeho dosáhnüti, Ale ačkoli posvěcený biskup proto by ssazen býti měl, on mysli zpurné a domněním svým nadýmaje se, den po dni nepo- kojnější byl a mnichuo vrácenie přeodporně snášel, obávaje se, aby jich kázánie tak jako jeho vzáctná nebyla. Pro kterúžto věc na kázánie, kdyż nahodó 3!) pontificatum 2. Ob quam rem occurrente inter predicandum sermone de mo- (B) se. Z kterýchžto věcí známo jest, že císař ty smlúvy, kteréž s kacíři ustavil, z bezděčnosti více do- pustil, než z vůle; chtějíše on v otcovské dědictví kterýmkoli obyčejem vjíti a poznenáhlu království vládu vzem, obyčejem větších pod pravý Kristův zákon zemi navésti. Již králové jemu i lidé křesťanščí z toho, že království došel, spolu se radováchao a jeho jméno aj ve všech zbořích veliké bíše. Enge- nius také papež zlatá ruoži, znamení svéj radosti, k ňemu poslal. Táborščí, kteříž ješče po oněch pobitých bychu zóstali v městečku zachování, takúto měrůú na milost jsú přijati, aby za všech pět let svým obyčejem živi byli, svého zákona obchodu proměniti aby nebyli nuceni; práva městská aby měli, erb aby nesli, na pečetech červeného vosku požívali, daně jménem aby na každý rok kop deset vydávali. Ale když mrzké jejich obyčeje Zigmund zvěděl, kterými by se oni při božských věcech měli a zachovávali, pra- víše se těch pět let žádným obyčejem čekati ne- moci, v sküfe neslechetného mésta pokázati blázni- vost. Rokycana napomínáie, aby Římskému kostelu se poddsl, Ze tak biskupstvie mohlo by jemu po- ručeno býti; pyšnému a jinak o víře smyslícímu o vyvýšení nemieti naděje, kterýž také posvěcený jsa biskup, vyvržen by měl býti. Oo myslí hrdá a svým domníváním nadut jsa, dnem ode dne horší a čím dále jedovatější učiňen, mnišské navrácení velmě truchle trpěl, jejichžto kázání slova božieho tak pří- jemné jako své bál se býti. Pro kterážto příčinu,
Strana 188
1487 188 ENEÁSE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. nachis: Veniunt, inquit, novi dietim ad nos daemones, quos vocant monachos: iis studium est nos deiicere ex veritate. At si viri fuerimus, prius sanguinem effuderimus. Id Sigismundus ubi accepit: Immo nos, inquit, Rochezanae sanguinem non inviti ante aras libabimus. Non latuit Rochezanam Sigismundi sermo, qui ex amicis commonitus clam aufugit. Eius ecclesia Rapustoni, bono et docto viro, commissa, quem nos postea exsulem perturbatis iterum rebus in Nova domo vidimus. Priusquam Bohemiam intrasset Sigismundus, Johannes Rohatius??) (sic), nobili loco natus, in- genio malo, mente pessima, non longe a Montibus Cuthnis intra silvas in edito colle castellum exaedificavit vocavitque Montem Syon, asserens ex eo loco veritatem aliquando exituram, quae gentem Bohemicam libertate donet.?*) Euntibus ad Iglaviam caeteris nobilibus imperatorem suscep- turis ipse domi manens vicinis infestus predas agitat instigantibusque nonnullis baronibus, quibus pax noxia, bellum salubre videbatur, Sigismundum quoque lacessit: armenta bovum et vina, quae ili advehebantur ex Hungaria, rapit, itinera queque insecura infesta reddit neque a purpuratis regiis abstinet. Sigismundus Henricum Ptasconem,?*) qui hominem corripiat, cum exercitu mittit. Obsidio IIII* ducta 1nensibus, castellum summa vi occupatum, sed in cacumine montis situm, vallo. fossa murisque oportune munitum difficile superatu erat. Eriguntur turres, quae munitiones murosque (A) řeč o mnišiech byla: Pro kteružto věc přišli sú, řiekával, k nám ďáblové, kteréž mnichy jmennjí. Těm péče jest svozovati nás s pravdy. Ale budeme-li mužie, prvé svú krev prolejemy. To když Sigmund zvédél: Ano i my, die, Rokycanovu krev ne bez- děčně před oltářem vycedimy. Nebyla jest tajna Rokycany Sigmundova řeč, kterýžto od přátel na- pomennunt jsa tajně ušel. Jeho kostel Ptáčkovi, do- brému a učenému muži, poručen jest, kteréhož jsmy potom vyhnaného v Jindřichově Hradci viděli. Prvé než jest Sigmund do Čech přijel, Jan Roháč, [z] znamenitého místa narozený, vtipu zlého, mysli horší, nedaleko Kutny v lesích na vysokém vrchu brad ustavěl a nazval Horu Sion pravě, že by z toho miesta pravda vyjíti měla, kteráž by národ lidský svobodú obdařila, Když jeli do Jihlavy jiní páni k přijetie císaře, on doma ostav, süsedóm od- porný jsa, lüpeze &inil z nabádánie mnohých pánuo, jimžto pokoj škodný, boj prospěšný se zdál. Sig- munda také utrhl, stáda voluo a ovcie, kteráž z Uher hnáva byla jemu, zajav; cesty všecky nebezpečné a nesvobodné učinil, ani se od dvořanuo královských zdržal. Sigmund Jindřicha Ptáčka, kterýž by člo- věka ztrestal, s vojskem poslal. Obleženie čtyři mě- síce trvalo, hrad veliků mocie dobýván jest; ale na vrchu hory vystavený, valy, přiekopem a zdmi do- statečně ohrazený, nesnadný k dobývání byl. Nasta- ?*) Rochetius 2. — ?*) donaret 2. — ?*) Ptaschonem 2. (B) když mezi kázní řeč o mniších událo se míti, říkal: Přicházejí noví na všaký den k nám ďábli, jichž na- zývají mnichy. Těm pilnost jest nás strčiti od pravdy; ale budem-li muži, prvé svú krev vylejemy. To když Zigmund zvěděl: Ano my, vece, Rokycanovu krev ne bezděčně před oltáři vylijemy. Nebyla tajna Roky- canovi feć Zigmundova, kterýž od přátel jsa na- pomenut, tajně jest utekl. Jeho kostel Papúškovi, dobrému a učenému muži, poručen, kteréhož my potom vypuzeného, když se opět zase věci zmátly, v Jindřichově Hradci viděli sme. Prve než bíše všel do Čech Zigmund, Jan Roháč, z ušlechtilého miesta nrozený, vtipu zlého, mysli velmě zléj, nedaleko od Hory v lesích na vyskočilém pahrbku hrádek vyzdvihl jest, jeho£ nazval horü Sion, utvrzujic, Ze by z toho místa pravda někdy vyjiti móla, kteráž by Jid český svobodú obdarovala. Když jiní šlechtici do Ihlavy, aby císaře přijali, jeli, on doma zóstav, süsedóm protiven jsa, lópiti po- spiešil, a když mnozí páni, kterýmž pokoj zdál se škodlivý, pobízeli, boj zdál se požitečný. Zigmunda také trápil, skuot a vína, kteráž jemu z Uher bychu vezena, pobral, cesty všeliaké nebezpečné, škodlivé učinil, ani se od v zlatohlav oděných královských zdržoval. Zigmund Jindřicha Ptáčka, kterýž by člo- věka pokázal, s vojskem poslal. Obležení čtyři ve- deno měsíce, Hrádek veliků mocí osazen, ale na vrchu hory posazen, valem, příkopem a zdmi po- třebně a dobře obrazen, k dobyti byl nesnaden. Vy-
1487 188 ENEÁSE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. nachis: Veniunt, inquit, novi dietim ad nos daemones, quos vocant monachos: iis studium est nos deiicere ex veritate. At si viri fuerimus, prius sanguinem effuderimus. Id Sigismundus ubi accepit: Immo nos, inquit, Rochezanae sanguinem non inviti ante aras libabimus. Non latuit Rochezanam Sigismundi sermo, qui ex amicis commonitus clam aufugit. Eius ecclesia Rapustoni, bono et docto viro, commissa, quem nos postea exsulem perturbatis iterum rebus in Nova domo vidimus. Priusquam Bohemiam intrasset Sigismundus, Johannes Rohatius??) (sic), nobili loco natus, in- genio malo, mente pessima, non longe a Montibus Cuthnis intra silvas in edito colle castellum exaedificavit vocavitque Montem Syon, asserens ex eo loco veritatem aliquando exituram, quae gentem Bohemicam libertate donet.?*) Euntibus ad Iglaviam caeteris nobilibus imperatorem suscep- turis ipse domi manens vicinis infestus predas agitat instigantibusque nonnullis baronibus, quibus pax noxia, bellum salubre videbatur, Sigismundum quoque lacessit: armenta bovum et vina, quae ili advehebantur ex Hungaria, rapit, itinera queque insecura infesta reddit neque a purpuratis regiis abstinet. Sigismundus Henricum Ptasconem,?*) qui hominem corripiat, cum exercitu mittit. Obsidio IIII* ducta 1nensibus, castellum summa vi occupatum, sed in cacumine montis situm, vallo. fossa murisque oportune munitum difficile superatu erat. Eriguntur turres, quae munitiones murosque (A) řeč o mnišiech byla: Pro kteružto věc přišli sú, řiekával, k nám ďáblové, kteréž mnichy jmennjí. Těm péče jest svozovati nás s pravdy. Ale budeme-li mužie, prvé svú krev prolejemy. To když Sigmund zvédél: Ano i my, die, Rokycanovu krev ne bez- děčně před oltářem vycedimy. Nebyla jest tajna Rokycany Sigmundova řeč, kterýžto od přátel na- pomennunt jsa tajně ušel. Jeho kostel Ptáčkovi, do- brému a učenému muži, poručen jest, kteréhož jsmy potom vyhnaného v Jindřichově Hradci viděli. Prvé než jest Sigmund do Čech přijel, Jan Roháč, [z] znamenitého místa narozený, vtipu zlého, mysli horší, nedaleko Kutny v lesích na vysokém vrchu brad ustavěl a nazval Horu Sion pravě, že by z toho miesta pravda vyjíti měla, kteráž by národ lidský svobodú obdařila, Když jeli do Jihlavy jiní páni k přijetie císaře, on doma ostav, süsedóm od- porný jsa, lüpeze &inil z nabádánie mnohých pánuo, jimžto pokoj škodný, boj prospěšný se zdál. Sig- munda také utrhl, stáda voluo a ovcie, kteráž z Uher hnáva byla jemu, zajav; cesty všecky nebezpečné a nesvobodné učinil, ani se od dvořanuo královských zdržal. Sigmund Jindřicha Ptáčka, kterýž by člo- věka ztrestal, s vojskem poslal. Obleženie čtyři mě- síce trvalo, hrad veliků mocie dobýván jest; ale na vrchu hory vystavený, valy, přiekopem a zdmi do- statečně ohrazený, nesnadný k dobývání byl. Nasta- ?*) Rochetius 2. — ?*) donaret 2. — ?*) Ptaschonem 2. (B) když mezi kázní řeč o mniších událo se míti, říkal: Přicházejí noví na všaký den k nám ďábli, jichž na- zývají mnichy. Těm pilnost jest nás strčiti od pravdy; ale budem-li muži, prvé svú krev vylejemy. To když Zigmund zvěděl: Ano my, vece, Rokycanovu krev ne bezděčně před oltáři vylijemy. Nebyla tajna Roky- canovi feć Zigmundova, kterýž od přátel jsa na- pomenut, tajně jest utekl. Jeho kostel Papúškovi, dobrému a učenému muži, poručen, kteréhož my potom vypuzeného, když se opět zase věci zmátly, v Jindřichově Hradci viděli sme. Prve než bíše všel do Čech Zigmund, Jan Roháč, z ušlechtilého miesta nrozený, vtipu zlého, mysli velmě zléj, nedaleko od Hory v lesích na vyskočilém pahrbku hrádek vyzdvihl jest, jeho£ nazval horü Sion, utvrzujic, Ze by z toho místa pravda někdy vyjiti móla, kteráž by Jid český svobodú obdarovala. Když jiní šlechtici do Ihlavy, aby císaře přijali, jeli, on doma zóstav, süsedóm protiven jsa, lópiti po- spiešil, a když mnozí páni, kterýmž pokoj zdál se škodlivý, pobízeli, boj zdál se požitečný. Zigmunda také trápil, skuot a vína, kteráž jemu z Uher bychu vezena, pobral, cesty všeliaké nebezpečné, škodlivé učinil, ani se od v zlatohlav oděných královských zdržoval. Zigmund Jindřicha Ptáčka, kterýž by člo- věka pokázal, s vojskem poslal. Obležení čtyři ve- deno měsíce, Hrádek veliků mocí osazen, ale na vrchu hory posazen, valem, příkopem a zdmi po- třebně a dobře obrazen, k dobyti byl nesnaden. Vy-
Strana 189
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 189 superent, tela intus *%) iaciuntur, multi utrimgue cadunt, obsidentium plures, in guos tela haud frusta cadebant. Accessum ad muros altior fossa prohibebat, guae licet agua caruit, laboriosum tamen periculosumgue militi erat sagittis undigue cadentibus in eam descendere atgue inde rursus vallum, guo muri praecingebantur ascendere. Cuniculis igitur aditus in fossam paratur relicto terrae aliguanto, ne fraus intelligi posset, instar hostii ante fossam. Expectatur ventus, gui ex castris in castellum spiret. Is ubi vehemens datus est, armati aditus 2%) ingrediuntur, tormenta aenea guam plurima simul incenduntur, ventus fumum in castellum rapit. Milites fracto cuniculorum repagulo *?) in fossam prosiliunt et admotis scalis vallum ascendere nituntur. Prandebat tum forte Rohatius,*9) pauci, gui pro muris excubabant, clamorem attollunt. Fit tumultus, concurritur undigue ad de- fendendum vallum; Rohatius guogue relicto cibo, sumptis armis auxilio suis ex arce advolat. Pug- natur eodem tempore pluribus locis, acerrime, ubi Rohatius adest. Hostis ex alia parte vallum superat stragemgue late faciens castellum ingreditur. Robatius dum redire in arcem festinat, pre- cluso itinere capitur, arx guogue vi rumpitur latronibus, gui eo confugerant, interceptis. Sacer- dotigue Hussitarum vesaniae participi, gui sacramenta ministrabat haereticis, indita*9%) vincula. Ducti omnes Pragam, suspendio vitam finiere. Furcarum, guibus damnati poenas dedere, triplex differentia (A) vělí věží, kteréž by stavenie a zdi převyšovaly. Do hradu střieleli; mnozí s obojí strany padali. Přistů- piti ke zdem veliký přiekop bránil. Kterýžto ač vody neměl, pracovito však a nebezpečno drábóm bylo, ješto odevšud střely padaly, do ňeho vstápiti a odtud opět na valy, kterýmiž zdi obtaženy byly, vstupo- vati. Protož podkopáním přiestup do přiekopu strojen byl, nechavše země něco, aby lest poznána býti ne- mohla, ku podobenstvie dveří před přiekopem. Oče- káván jest vítr, kterýž by z vojska do hradu vál. Ten když hojný dán byl, oděnci pod zemi vešli, a děla mnohá pojednů zapálena jsú. Vietr dým na hrad nesl. Drábi, když se otevřela jáma, do přie- kopu vskočili a přistavivše řebříky, na valy vstúpiti usilovali. Obědvul jest tuším tehdáž Robáč; ne mnozí, kteříž na zdech strážní byli, křik učinili. Byl hřmot, zběhli se odevšud k bráňenie valů. Roháč také ne- chav pokrmu, uchvátiv zbroj na pomoc svým k zámku přiběhl. Bojováno jest toho času na mnohých mí- stech přenukrutně; kdež Roháč byl, nepřietel z druhé strany valno se zmocněl a porážku veliků čině na hrad všel. Roháč, když chvátal jíti na zámek, oskočen jsa jat jest a zámek zbořen. Lidi, kteříž tam byli, zjímavše a knězi Huosovy strany, kterýž svátostmi posluhoval Čechóm, okovy vloživše, do Prahy všecky přivedli. Kteříž tn zvěšením život dokonali. Šibenic, kterýmiž potupeni jsúce, pokutu dali, trojí rozdiel (B) zdviženy jsú věže, kteréž by posady a zdí převý- šily ; střely do ňeho metány, mnozí s obú stran padají, z obležitelův množší, na něž střelba ne nadarmo pa- dala. Přístupu ke zdem hlubší příkop nedopůúščela, kteráž, ačkoli vody neměla, však prucovito a ne- bezpečno rytieřstvu bylo pro střelbu všady léčiti (sic) do ní vstápiti aneb z ní vystúpiti a odtud na val, kterýmž zdi bychu obklíčeny, vstúpiti. A protož podkopanými děrami přístup tajný do příkop při- pravován byl, zanechaje však nětco země, aby lest srozuměna nemohla býti, ku podobenství dveří před příkopem. Očekáván byl vietr, kterýž by z vojsky na hrad vál. Ten když náramný dán jest, oděnci do tajného východu vejdechu, děl měděných mnoho spůlem zapáleno, vietr dým na hrad vyzdvihl. Ry- tieři prohradiv toho tajného vnití zahrazení do pří- kopu vyskočichu a přistaviv řebře na val vlézti usi- lováchu. Obědval snad tehdy Roháč; nemnozí, kteříž zdi ostříháchu, zvolachu. Sta se klopot a šturm; zběžechu se všudy k obraně valu a Roháč nechaje jídla, vzem oruží, na retunk svým shůry přiletěl. Bojoráno toho času a šturmováno na mnohých mí- stech udatně. Když Roháč přibyl, nepřítel s jinéj strany valu dobyl a mord široce učiniv, do bradu vskočil. Robáč, když navrátití se nahoru chtíše, po- spěšně na cestě zastižen jest a lapen a hrad mocí jest vylomen. Lotři, kteříž tam běchu utekli, zjímání i s knězem husovskéj bláznivosti účastným, kterýž svátostmi kacířóm posluhováše, do ukrutných okov vedení všitci v Praze zavěšením životy skonali. Šibe- 15) intra 2. — 9) aditum 3. — **) repugnaculo 8. — *') Rochatius a tak níže 2. — %) in diva 3.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 189 superent, tela intus *%) iaciuntur, multi utrimgue cadunt, obsidentium plures, in guos tela haud frusta cadebant. Accessum ad muros altior fossa prohibebat, guae licet agua caruit, laboriosum tamen periculosumgue militi erat sagittis undigue cadentibus in eam descendere atgue inde rursus vallum, guo muri praecingebantur ascendere. Cuniculis igitur aditus in fossam paratur relicto terrae aliguanto, ne fraus intelligi posset, instar hostii ante fossam. Expectatur ventus, gui ex castris in castellum spiret. Is ubi vehemens datus est, armati aditus 2%) ingrediuntur, tormenta aenea guam plurima simul incenduntur, ventus fumum in castellum rapit. Milites fracto cuniculorum repagulo *?) in fossam prosiliunt et admotis scalis vallum ascendere nituntur. Prandebat tum forte Rohatius,*9) pauci, gui pro muris excubabant, clamorem attollunt. Fit tumultus, concurritur undigue ad de- fendendum vallum; Rohatius guogue relicto cibo, sumptis armis auxilio suis ex arce advolat. Pug- natur eodem tempore pluribus locis, acerrime, ubi Rohatius adest. Hostis ex alia parte vallum superat stragemgue late faciens castellum ingreditur. Robatius dum redire in arcem festinat, pre- cluso itinere capitur, arx guogue vi rumpitur latronibus, gui eo confugerant, interceptis. Sacer- dotigue Hussitarum vesaniae participi, gui sacramenta ministrabat haereticis, indita*9%) vincula. Ducti omnes Pragam, suspendio vitam finiere. Furcarum, guibus damnati poenas dedere, triplex differentia (A) vělí věží, kteréž by stavenie a zdi převyšovaly. Do hradu střieleli; mnozí s obojí strany padali. Přistů- piti ke zdem veliký přiekop bránil. Kterýžto ač vody neměl, pracovito však a nebezpečno drábóm bylo, ješto odevšud střely padaly, do ňeho vstápiti a odtud opět na valy, kterýmiž zdi obtaženy byly, vstupo- vati. Protož podkopáním přiestup do přiekopu strojen byl, nechavše země něco, aby lest poznána býti ne- mohla, ku podobenstvie dveří před přiekopem. Oče- káván jest vítr, kterýž by z vojska do hradu vál. Ten když hojný dán byl, oděnci pod zemi vešli, a děla mnohá pojednů zapálena jsú. Vietr dým na hrad nesl. Drábi, když se otevřela jáma, do přie- kopu vskočili a přistavivše řebříky, na valy vstúpiti usilovali. Obědvul jest tuším tehdáž Robáč; ne mnozí, kteříž na zdech strážní byli, křik učinili. Byl hřmot, zběhli se odevšud k bráňenie valů. Roháč také ne- chav pokrmu, uchvátiv zbroj na pomoc svým k zámku přiběhl. Bojováno jest toho času na mnohých mí- stech přenukrutně; kdež Roháč byl, nepřietel z druhé strany valno se zmocněl a porážku veliků čině na hrad všel. Roháč, když chvátal jíti na zámek, oskočen jsa jat jest a zámek zbořen. Lidi, kteříž tam byli, zjímavše a knězi Huosovy strany, kterýž svátostmi posluhoval Čechóm, okovy vloživše, do Prahy všecky přivedli. Kteříž tn zvěšením život dokonali. Šibenic, kterýmiž potupeni jsúce, pokutu dali, trojí rozdiel (B) zdviženy jsú věže, kteréž by posady a zdí převý- šily ; střely do ňeho metány, mnozí s obú stran padají, z obležitelův množší, na něž střelba ne nadarmo pa- dala. Přístupu ke zdem hlubší příkop nedopůúščela, kteráž, ačkoli vody neměla, však prucovito a ne- bezpečno rytieřstvu bylo pro střelbu všady léčiti (sic) do ní vstápiti aneb z ní vystúpiti a odtud na val, kterýmž zdi bychu obklíčeny, vstúpiti. A protož podkopanými děrami přístup tajný do příkop při- pravován byl, zanechaje však nětco země, aby lest srozuměna nemohla býti, ku podobenství dveří před příkopem. Očekáván byl vietr, kterýž by z vojsky na hrad vál. Ten když náramný dán jest, oděnci do tajného východu vejdechu, děl měděných mnoho spůlem zapáleno, vietr dým na hrad vyzdvihl. Ry- tieři prohradiv toho tajného vnití zahrazení do pří- kopu vyskočichu a přistaviv řebře na val vlézti usi- lováchu. Obědval snad tehdy Roháč; nemnozí, kteříž zdi ostříháchu, zvolachu. Sta se klopot a šturm; zběžechu se všudy k obraně valu a Roháč nechaje jídla, vzem oruží, na retunk svým shůry přiletěl. Bojoráno toho času a šturmováno na mnohých mí- stech udatně. Když Roháč přibyl, nepřítel s jinéj strany valu dobyl a mord široce učiniv, do bradu vskočil. Robáč, když navrátití se nahoru chtíše, po- spěšně na cestě zastižen jest a lapen a hrad mocí jest vylomen. Lotři, kteříž tam běchu utekli, zjímání i s knězem husovskéj bláznivosti účastným, kterýž svátostmi kacířóm posluhováše, do ukrutných okov vedení všitci v Praze zavěšením životy skonali. Šibe- 15) intra 2. — 9) aditum 3. — **) repugnaculo 8. — *') Rochatius a tak níže 2. — %) in diva 3.
Strana 190
1437 190 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ, fuit. E sublimiori Rohatius pependit, imam tenuere latrones circiter LXXXX“, media sacerdotem arripuit nomine Medium. Atque ita Medius in medio furcarum damnatam animam devotamque sathanae reddidit. Aegrotare interea Sigismundus coepit exaugente morbo senectutis incommodum. Barbara im- peratrix de retinendo imperio sollicita Henricum Ptasconem, Alscionem Sterembergium, Georgium Pogiebratium et alios plerosque barones, quorum autoritas apud Bohemos potior, clanculum ad se vocat. Sigismundum brevi moriturum asserit, futuras in regno turbas, nisi rei suae quam celer- rime consulant. Quietis unicam viam esse, si se viduam rex Poloniae ducat uxorem. Id ei suasu facile; nam quis inatrimonium renuat, quod dotalia duo regna sequantur, eaque maxima et opulen- tissima? Suo nomine et in Hungaria et in Bohemia oppida munitissima custodiri, comites Ciliae, alterum fratrem, alterum nepotem, auxilia praebituros, multos ??) in Hungaria proceres suas partes complexuros. Placet Bohemis imperatricis consilium datisque dextris foedus ineunt?!) Mulier iam anus novum coniugem mente complexa, filiam, quae in spem regni creverat et Alberto duci Austriae nupserat, ex animo dimovet nec aliud quam novi concubitus gaudia meditatur. Inexhaustam fe- (A) byl: najvyśe Rohść visal, najniże pacholkuo okolo devadesáti oběšeno; v prostředku kněz jménem Pro- středek; a tak Prostředek v prostřed šibenic ná- boznü dosi vypustil. O smrti Sigmunda císaře, a koho jest ostavil v kšaftu dědice. Kapitola LIII. — Sto- nati v tom Sigmund počal z rozmáhánie neduhu ne- spvosobností věku starého. Barbora ciesařovna o ob- držení císařstvie pečující Jindřicha Ptáčka, Šterm- berského, Jiřího Poděbradského a jiných mnohých pánuo, jicbžto vzácnost mezi Čechy větší byla, tajně k sobě zavolala. Sigmunda brzo umříti pravila, že budácie jsü v královstvie ruoznice, jediné leč by o své věci rychle prohlédli; že by pokoje jediná cesta byla, kdyby ji vdovu král polský pojal za ženu. A ktomu by snadně svolil; neb kto by tím manželstvím zhrdal, kteréž by v věně dvoje králov- stvie mělo, a to najvětšie a najbobatějšíc? Jejím se jménem i v Ubřích i v Čechách města přeohrazená ostříhají, hrabie Cilští, jeden bratr a druby strýc, pomoc by učinili. Mnozie by v Uhřiech páni na její ruku byli, Líbila se Čechóm ciesařovny radda a dáním rukú smlúvu učinili. Žena již baba, nové manželstvie na mysl vzavší, dceru, kteráž k naději královstvie rostla a tu Albrechtovi, knížeti rakńż- skému (sic), zasnůbila, s mysli pustila, Aniž co jiného nežli nového skládánie radostí přemýšlela. Nevyplníi- tedlná jistě ženy chlipnost, kterážto čím hrobu bližšie **) multos — complexuros 2 nemá, — ?'!) jncerunt 2, (B) nic, na kterýchž utracení muky vzali, trój rozdíl bíše: z najvyšší Roháč visel, najnižší držíše lotrů okolo devadesáti; prostřední kněze pochopila, jmé- nem Prostředního. A tak Prostřední na prostřední šibenici zatracenú duši a satanášovi nábožnůú navrátil. Nemáhati zatím Zigmund počínáše, když při- spáříše neduh starosti nehody. Barbora císařovna o zachování panování pečlivá, Jindřicha Ptáčka, Alše Šternberského, Jiříka Poděbradského a jiné mnohé pány, jejichž moc mezi Čechy větší bíše, tajně k sobě zavolala, uji&tujíc, Ze Zigmund v sküre umiíti má, £e budá v královstvie büre a zástupové, leč věcí svéj velmé brzo poradí, Ze pokoje jedinká cesta jest, ač ji vdovu król Polskf puojme v manZelku. A téjt jemu raddy poslechnüti snadné; nebo kto by man- ielstvím pohrdl, po kterémzto se dvoje věnné krá- lovství dostane, a to velmě veliká a bohatá [nade- psáno veliké a bohate]. Svým menem i v Uhřích i v Čechách městečka velmě ohrazená se ostříhají, knížata Cilská, jeden bratr an druhý vnuk, pomoci dadí; mnozí v Uhrích páni méj straně příti bndúů. Libila se Cechóm císafovnina radda a dada sobé ruce zpuntovali se. Žena jíž baba nové manželství myslí objala, dceru, kteráž v naději království bíše zruostla [nad z ve slově zrnostla nadepsáno v, opraveno: vzruo- stla] a Albrechtovi, vévodé Raküskému, vdána, z mysli vypustila, aniž jiného než nového s mužem spojení vesele na mysli rozjímala. Nepřebranéj nikdy žen- skéj chlipnosti, kteráž čím hrobu bližší jest, tím
1437 190 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ, fuit. E sublimiori Rohatius pependit, imam tenuere latrones circiter LXXXX“, media sacerdotem arripuit nomine Medium. Atque ita Medius in medio furcarum damnatam animam devotamque sathanae reddidit. Aegrotare interea Sigismundus coepit exaugente morbo senectutis incommodum. Barbara im- peratrix de retinendo imperio sollicita Henricum Ptasconem, Alscionem Sterembergium, Georgium Pogiebratium et alios plerosque barones, quorum autoritas apud Bohemos potior, clanculum ad se vocat. Sigismundum brevi moriturum asserit, futuras in regno turbas, nisi rei suae quam celer- rime consulant. Quietis unicam viam esse, si se viduam rex Poloniae ducat uxorem. Id ei suasu facile; nam quis inatrimonium renuat, quod dotalia duo regna sequantur, eaque maxima et opulen- tissima? Suo nomine et in Hungaria et in Bohemia oppida munitissima custodiri, comites Ciliae, alterum fratrem, alterum nepotem, auxilia praebituros, multos ??) in Hungaria proceres suas partes complexuros. Placet Bohemis imperatricis consilium datisque dextris foedus ineunt?!) Mulier iam anus novum coniugem mente complexa, filiam, quae in spem regni creverat et Alberto duci Austriae nupserat, ex animo dimovet nec aliud quam novi concubitus gaudia meditatur. Inexhaustam fe- (A) byl: najvyśe Rohść visal, najniże pacholkuo okolo devadesáti oběšeno; v prostředku kněz jménem Pro- středek; a tak Prostředek v prostřed šibenic ná- boznü dosi vypustil. O smrti Sigmunda císaře, a koho jest ostavil v kšaftu dědice. Kapitola LIII. — Sto- nati v tom Sigmund počal z rozmáhánie neduhu ne- spvosobností věku starého. Barbora ciesařovna o ob- držení císařstvie pečující Jindřicha Ptáčka, Šterm- berského, Jiřího Poděbradského a jiných mnohých pánuo, jicbžto vzácnost mezi Čechy větší byla, tajně k sobě zavolala. Sigmunda brzo umříti pravila, že budácie jsü v královstvie ruoznice, jediné leč by o své věci rychle prohlédli; že by pokoje jediná cesta byla, kdyby ji vdovu král polský pojal za ženu. A ktomu by snadně svolil; neb kto by tím manželstvím zhrdal, kteréž by v věně dvoje králov- stvie mělo, a to najvětšie a najbobatějšíc? Jejím se jménem i v Ubřích i v Čechách města přeohrazená ostříhají, hrabie Cilští, jeden bratr a druby strýc, pomoc by učinili. Mnozie by v Uhřiech páni na její ruku byli, Líbila se Čechóm ciesařovny radda a dáním rukú smlúvu učinili. Žena již baba, nové manželstvie na mysl vzavší, dceru, kteráž k naději královstvie rostla a tu Albrechtovi, knížeti rakńż- skému (sic), zasnůbila, s mysli pustila, Aniž co jiného nežli nového skládánie radostí přemýšlela. Nevyplníi- tedlná jistě ženy chlipnost, kterážto čím hrobu bližšie **) multos — complexuros 2 nemá, — ?'!) jncerunt 2, (B) nic, na kterýchž utracení muky vzali, trój rozdíl bíše: z najvyšší Roháč visel, najnižší držíše lotrů okolo devadesáti; prostřední kněze pochopila, jmé- nem Prostředního. A tak Prostřední na prostřední šibenici zatracenú duši a satanášovi nábožnůú navrátil. Nemáhati zatím Zigmund počínáše, když při- spáříše neduh starosti nehody. Barbora císařovna o zachování panování pečlivá, Jindřicha Ptáčka, Alše Šternberského, Jiříka Poděbradského a jiné mnohé pány, jejichž moc mezi Čechy větší bíše, tajně k sobě zavolala, uji&tujíc, Ze Zigmund v sküre umiíti má, £e budá v královstvie büre a zástupové, leč věcí svéj velmé brzo poradí, Ze pokoje jedinká cesta jest, ač ji vdovu król Polskf puojme v manZelku. A téjt jemu raddy poslechnüti snadné; nebo kto by man- ielstvím pohrdl, po kterémzto se dvoje věnné krá- lovství dostane, a to velmě veliká a bohatá [nade- psáno veliké a bohate]. Svým menem i v Uhřích i v Čechách městečka velmě ohrazená se ostříhají, knížata Cilská, jeden bratr an druhý vnuk, pomoci dadí; mnozí v Uhrích páni méj straně příti bndúů. Libila se Cechóm císafovnina radda a dada sobé ruce zpuntovali se. Žena jíž baba nové manželství myslí objala, dceru, kteráž v naději království bíše zruostla [nad z ve slově zrnostla nadepsáno v, opraveno: vzruo- stla] a Albrechtovi, vévodé Raküskému, vdána, z mysli vypustila, aniž jiného než nového s mužem spojení vesele na mysli rozjímala. Nepřebranéj nikdy žen- skéj chlipnosti, kteráž čím hrobu bližší jest, tím
Strana 191
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 191 minae libidinem, quae tumulo quo propior est, eo genialis thori nuptialisque facis cupidior et curiosior redditur. Non latuerunt imperatorem furentis feminae excogitatus, qui postquam referentibus medicis moriendum sibi esse cognovit, ex Bohemia, cuius dubia fides erat, in Moraviam se vehi iussit, visurus 9) filiam, priusquam 9%) vita excederet. Illa cum viro ad eum in) civitatem venit, quam Snoyma%) vocant. Ibi mox Barbara virum secuta custodiae traditur. Ulricus, Ciliae comes, prae- monitus fugam arripit. Imperator vocatis in cubiculum Hungariae ac Bohemiae primoribus adven- tasse resolutionem sui corporis nec iam amplius se vivere posse affirmat; iturum se patrum viam ; caeterum, priusguam oculos claudat, de salubri statu regnorum suorum velle cum eis agere. Al- bertum, Austrie ducem, generum suum esse et virtute praestantem et generis nobilitate sublimem ; eum se non minus amare guam filium, successorem itaque suum nominare, rogare, supremam vo- luntatem suam exeguantur, beatum id regnum futurum, cui Albertus imperaverit. Exin legatos nominat, gui se mortuo Bohemiam petentes in conventu procerum testamentum suum patefaciant. Inter guos Gaspar*%) Slichius princeps fuit, matre italica ex comitibus Alti collis agri Tarvisini patre Theutonico natus, ex familia Lazana provinciae Franconiae, ingenio dextro, facundia suavi, doctrinae cultor, ad omnia genitus, quaecunque ageret. Quem usgue adeo fortuna simul ac virtus (A) jest, tím manželského lože a svatební pochodně žádostivější a drzejší bývá Nebyla jsú tajna ciesaře chlipné ženy myšlenie Kterýžto když od lékařuo, že živ nebude, poznal, z České země do Moravy se vésti rozkázal, chtěje dceru, prvé než by umřel, viděti. Ona s mužem k ňemu do města přišla, kteréž Znojmem jmenují. Tu hned Barbora za mužem jdúci do vazby dána. Oldřich, Cilský hrabě, napomenut jsa ntekl. Císař svolav do pokoje uherské a české pány, že by konec životu jeho přišel, pravil, a musil by cestů za otci svými jíti, a že by s nimi chtěl, prvé než by oči zavřel, o prospěšném stavu královstvie svých jednati, Albrechta, rakúské kníže, zetě svého býti, i silü ozdobeným i urozeností povýšeným (sic), a toho by ne méňe než syna miloval. Protož náměstkem svým jeho jmenoval a prosil, aby poslední vuoli jeho na- plnili, pravě, že by to šťastné království bylo, v kte- rémž by Albrecht kraloval. Potom oratory jmenoval, kteříž by po jeho smrti do Čech přijedúce na sňemě jeho kšaft oznámili. Z kterýchžto Kašpar Šlik prv- ním byl, od mateře Vlašky z hrabí Vysokého vrchu pole Tarvizenského, od otce Němce narozený z rodu Lažanského vlasti Francké, vtipu upřímného, vý- mluvnosti prostranné, učení pilný, ke všem věcem narozen jsa, kteréž by koli pósobil. Kteréhož tak (B) přirozeného lůže a svadebnéj pochodně chtivější a všetečnější se činí. Nebychu tajní císaře prchající ženy výmyslové, kterýž vedle zprávy lékařův, že má umříti, poznav, z Českéj zemé, jejíž pochybná dóvěrnost byla, do Moravy se vézti kázal, aby viděl dceru prvé, než-li by z života vystúpil. Ona pak s mužem k ňemu do města přijela, kteréž Znojmu nazývají. Tu hned Bar- bora za mužem přijda u vězení dána. Oldřich, hrabě Cilsky, vystřežen jsa ušel jest. Císař svolav k lnoži uherské a české pány přední, přijíti rozvázání těla svého, aniž déle již moci se živu býti utvrzoval; jíti se cestů otcův svých. Ale prvé nežli by oči zavřel, chtieti se o dobrém stavu království svých s nimi spósobiti ; Albrechta, vévodu Rakúského, zetě svého býti i mocí nadstalého i rodu šlechtilostí vysokého ; jeho se ne méňe milovati než syna; a protož ná- městkem svým jeho jmenovati; prositi, aby poslední jeho vůli učinili skutečně: blahoslavené to králov- stvie na potomné časy býti, v kterémž by Albrecht kraloval. Potom posly jmenoval, kteříž by, když by on umřel, do Čech jeda na sňemu panském poru- čenstvie jeho a rozkázání zjevili. Mezi kterýmiž Kašpar Šlik hlava byl, z matky Vlašky, z hraběnínův Alti collis pole Tarvisynského, z otce Němce urozený, z rodu Lazanského země Franconie míšenskéj, vtipu pravého, výmluvy příjemnéj, učení milovník, ke všemu přirozený, což by koli činil; jehož až dotud ščestí "нее *) visurum 2, — 3) anteguam 2. — ?!) пошё 8. — 2%) Споута 2. — 2%) Guaspar Soblich alcas Silichias 2. 1437
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 191 minae libidinem, quae tumulo quo propior est, eo genialis thori nuptialisque facis cupidior et curiosior redditur. Non latuerunt imperatorem furentis feminae excogitatus, qui postquam referentibus medicis moriendum sibi esse cognovit, ex Bohemia, cuius dubia fides erat, in Moraviam se vehi iussit, visurus 9) filiam, priusquam 9%) vita excederet. Illa cum viro ad eum in) civitatem venit, quam Snoyma%) vocant. Ibi mox Barbara virum secuta custodiae traditur. Ulricus, Ciliae comes, prae- monitus fugam arripit. Imperator vocatis in cubiculum Hungariae ac Bohemiae primoribus adven- tasse resolutionem sui corporis nec iam amplius se vivere posse affirmat; iturum se patrum viam ; caeterum, priusguam oculos claudat, de salubri statu regnorum suorum velle cum eis agere. Al- bertum, Austrie ducem, generum suum esse et virtute praestantem et generis nobilitate sublimem ; eum se non minus amare guam filium, successorem itaque suum nominare, rogare, supremam vo- luntatem suam exeguantur, beatum id regnum futurum, cui Albertus imperaverit. Exin legatos nominat, gui se mortuo Bohemiam petentes in conventu procerum testamentum suum patefaciant. Inter guos Gaspar*%) Slichius princeps fuit, matre italica ex comitibus Alti collis agri Tarvisini patre Theutonico natus, ex familia Lazana provinciae Franconiae, ingenio dextro, facundia suavi, doctrinae cultor, ad omnia genitus, quaecunque ageret. Quem usgue adeo fortuna simul ac virtus (A) jest, tím manželského lože a svatební pochodně žádostivější a drzejší bývá Nebyla jsú tajna ciesaře chlipné ženy myšlenie Kterýžto když od lékařuo, že živ nebude, poznal, z České země do Moravy se vésti rozkázal, chtěje dceru, prvé než by umřel, viděti. Ona s mužem k ňemu do města přišla, kteréž Znojmem jmenují. Tu hned Barbora za mužem jdúci do vazby dána. Oldřich, Cilský hrabě, napomenut jsa ntekl. Císař svolav do pokoje uherské a české pány, že by konec životu jeho přišel, pravil, a musil by cestů za otci svými jíti, a že by s nimi chtěl, prvé než by oči zavřel, o prospěšném stavu královstvie svých jednati, Albrechta, rakúské kníže, zetě svého býti, i silü ozdobeným i urozeností povýšeným (sic), a toho by ne méňe než syna miloval. Protož náměstkem svým jeho jmenoval a prosil, aby poslední vuoli jeho na- plnili, pravě, že by to šťastné království bylo, v kte- rémž by Albrecht kraloval. Potom oratory jmenoval, kteříž by po jeho smrti do Čech přijedúce na sňemě jeho kšaft oznámili. Z kterýchžto Kašpar Šlik prv- ním byl, od mateře Vlašky z hrabí Vysokého vrchu pole Tarvizenského, od otce Němce narozený z rodu Lažanského vlasti Francké, vtipu upřímného, vý- mluvnosti prostranné, učení pilný, ke všem věcem narozen jsa, kteréž by koli pósobil. Kteréhož tak (B) přirozeného lůže a svadebnéj pochodně chtivější a všetečnější se činí. Nebychu tajní císaře prchající ženy výmyslové, kterýž vedle zprávy lékařův, že má umříti, poznav, z Českéj zemé, jejíž pochybná dóvěrnost byla, do Moravy se vézti kázal, aby viděl dceru prvé, než-li by z života vystúpil. Ona pak s mužem k ňemu do města přijela, kteréž Znojmu nazývají. Tu hned Bar- bora za mužem přijda u vězení dána. Oldřich, hrabě Cilsky, vystřežen jsa ušel jest. Císař svolav k lnoži uherské a české pány přední, přijíti rozvázání těla svého, aniž déle již moci se živu býti utvrzoval; jíti se cestů otcův svých. Ale prvé nežli by oči zavřel, chtieti se o dobrém stavu království svých s nimi spósobiti ; Albrechta, vévodu Rakúského, zetě svého býti i mocí nadstalého i rodu šlechtilostí vysokého ; jeho se ne méňe milovati než syna; a protož ná- městkem svým jeho jmenovati; prositi, aby poslední jeho vůli učinili skutečně: blahoslavené to králov- stvie na potomné časy býti, v kterémž by Albrecht kraloval. Potom posly jmenoval, kteříž by, když by on umřel, do Čech jeda na sňemu panském poru- čenstvie jeho a rozkázání zjevili. Mezi kterýmiž Kašpar Šlik hlava byl, z matky Vlašky, z hraběnínův Alti collis pole Tarvisynského, z otce Němce urozený, z rodu Lazanského země Franconie míšenskéj, vtipu pravého, výmluvy příjemnéj, učení milovník, ke všemu přirozený, což by koli činil; jehož až dotud ščestí "нее *) visurum 2, — 3) anteguam 2. — ?!) пошё 8. — 2%) Споута 2. — 2%) Guaspar Soblich alcas Silichias 2. 1437
Strana 192
192 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 1487 extulit, ut, quod erat prius inauditum, trium caesarum successive regnantium cancellariae prae- fuerit, unus ex ducibus Sclesiae filiam sibi in matrimonium tradere non recusaverit. Sigismundus Egram illi et Cubitum et alia in Franconibus oppida dono dedit, Albertus in Hungaria Calesium et Albam Ecclesiam, Fridericus in Austria Greczium. 37) Versatile profecto ingenium et naturae bonitas singularis, quae inter tot imperatores moribus prorsus dispares pari gratia vivere potuit. Nos huius amicitia in curia Friderici caesaris usi, si quid profecimus, quod scimus, quam tenue est, adiumento suo consecuti sumus. Episcopatum certe Tergestinum, unde reliquae dignitates provenere, ipse nobis primus committi curavit. Mortuus est Viennae ex apoplexia et apud Carme- litas cum coniuge sepultus. Sigismundus supremis suis ordinatis inter amicorum manus defecit. Albertum barones, qui aderant ex Hungaria et Bohemia,33) concordibus animis regem salutavere. Ipse missis in Bohemiam suis a Sigismundi legatis versus Posoniam 39) iter flexit. Miserabile spectaculum et humanarum rerum singulare documentum, imperatrix captiva et imperatoris cadaver una vehitur. Occurrunt lugubres Hungari nec tenere lachrymas in tanta rerum novitate possunt. Hinc defuncti regis corpus fletum elicit, inde reginae vincula commiserationem excitant. Solatur tamen miseros novi regis (A) velmě štěstí a ctnost vyvýšila, aby (což bylo prvé (B) i také ctnost vyzdvihla, že (jehož prvé nebylo slý- neslýchané) u tří ciesařno pořad kralujících kanclé- cháno) tří císařův sobě pořad nastávajících a kralu- řem byl. Jeden z kniežat Slezských dcery své jemu jících kancléřem byl, že jeden z knížat slezských za manželku dáti neodpieral. Sigmund jemu Cheb dcery svéj v manželství jemu dáti neodpověděl. Zig- a Loket i jiná v Franciech měšta darem dal; Al- mund Cheb jemu a Loket a jiná v Frankonii mě- brecht v Uhřiech Kalez a Bělehrad kostel, Fridrich stečka darem dal, Albrecht v Uhřích Skalici a Holíč, v Rakusiech Retz. Vzchopný jistě vtip a přirozenie Frydrych v Rakúsích Grec. Ohbitý zajisté dóvtip a zvláštníeho dobrota, kteráž mezi tolik ciesaři, obyčeji dobrota zvláščního přirození, kteráž mezi tolik cí- ovšem nerovnými, rovnú milostí živa býti mohla. saři, obyčeji a mravů ovšem nerovných (sic), rovnú My jeho přátelstvie na dvoře Fridricha císaře milostí živa mohla býti. užívajíce, jestliže jsmy co prospěli (což, známy, My jeho přízni u dvora Fridricha císaře po- velmi malé a chaterné jest), pomocie jeho došli žívali sme, ač jsmy co prospěli; což jsmy, velmě jsmy. Biskupstvie jistě Tergestinské, odkudž jiná tenitké jest, pomocí jeho jsmy došli: biskupství duostojenstvie pošla, on nám najprve poručiti pe- zajisté Tergestinské, odkudž jiná dnostojenství jsů čoval. Umřel jest v Vídni od šlaku a u Karmelituo přišla, on nám první poručeno býti opatřil a spó- s manželků pochován. Sigmund poslední své věci sobil. Umřel jest u Vídni od šlaku a u Karmelit- zřiediv v rukú přátel skonal. ských s manženú pochován. Zigmund poslední své spósobiv mezi rukami přátel umřel jest. [Celý ten odstavec v Konáčovi není! Albrechta páni, kteříž při tom bychu z Uher a z Čech, rovnú svorností aneb svornými úmysly krále po- zdravichu. On do Čech poslav své od Zigmunda posly a poselství, k Prešpurku cestu obrátil. Bídné divadlo a lidských věcí zvlášční naučení: Císařovna jatá a císařova mrtvina spůlem sta vezena. Jdíchu proti nim kvílící Uhře (sic), aniž zadržeti slz v tolikéj věcí novině mohů. Odtud mrtvého krále tělo pláč vytahuje, odjinud okovy královny slitování zbuzují; však obveseluje bídné nového krále volení, jehož 57) Grezium 2. — *) Bohemie 2. — "*) Paessoniam 1.
192 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 1487 extulit, ut, quod erat prius inauditum, trium caesarum successive regnantium cancellariae prae- fuerit, unus ex ducibus Sclesiae filiam sibi in matrimonium tradere non recusaverit. Sigismundus Egram illi et Cubitum et alia in Franconibus oppida dono dedit, Albertus in Hungaria Calesium et Albam Ecclesiam, Fridericus in Austria Greczium. 37) Versatile profecto ingenium et naturae bonitas singularis, quae inter tot imperatores moribus prorsus dispares pari gratia vivere potuit. Nos huius amicitia in curia Friderici caesaris usi, si quid profecimus, quod scimus, quam tenue est, adiumento suo consecuti sumus. Episcopatum certe Tergestinum, unde reliquae dignitates provenere, ipse nobis primus committi curavit. Mortuus est Viennae ex apoplexia et apud Carme- litas cum coniuge sepultus. Sigismundus supremis suis ordinatis inter amicorum manus defecit. Albertum barones, qui aderant ex Hungaria et Bohemia,33) concordibus animis regem salutavere. Ipse missis in Bohemiam suis a Sigismundi legatis versus Posoniam 39) iter flexit. Miserabile spectaculum et humanarum rerum singulare documentum, imperatrix captiva et imperatoris cadaver una vehitur. Occurrunt lugubres Hungari nec tenere lachrymas in tanta rerum novitate possunt. Hinc defuncti regis corpus fletum elicit, inde reginae vincula commiserationem excitant. Solatur tamen miseros novi regis (A) velmě štěstí a ctnost vyvýšila, aby (což bylo prvé (B) i také ctnost vyzdvihla, že (jehož prvé nebylo slý- neslýchané) u tří ciesařno pořad kralujících kanclé- cháno) tří císařův sobě pořad nastávajících a kralu- řem byl. Jeden z kniežat Slezských dcery své jemu jících kancléřem byl, že jeden z knížat slezských za manželku dáti neodpieral. Sigmund jemu Cheb dcery svéj v manželství jemu dáti neodpověděl. Zig- a Loket i jiná v Franciech měšta darem dal; Al- mund Cheb jemu a Loket a jiná v Frankonii mě- brecht v Uhřiech Kalez a Bělehrad kostel, Fridrich stečka darem dal, Albrecht v Uhřích Skalici a Holíč, v Rakusiech Retz. Vzchopný jistě vtip a přirozenie Frydrych v Rakúsích Grec. Ohbitý zajisté dóvtip a zvláštníeho dobrota, kteráž mezi tolik ciesaři, obyčeji dobrota zvláščního přirození, kteráž mezi tolik cí- ovšem nerovnými, rovnú milostí živa býti mohla. saři, obyčeji a mravů ovšem nerovných (sic), rovnú My jeho přátelstvie na dvoře Fridricha císaře milostí živa mohla býti. užívajíce, jestliže jsmy co prospěli (což, známy, My jeho přízni u dvora Fridricha císaře po- velmi malé a chaterné jest), pomocie jeho došli žívali sme, ač jsmy co prospěli; což jsmy, velmě jsmy. Biskupstvie jistě Tergestinské, odkudž jiná tenitké jest, pomocí jeho jsmy došli: biskupství duostojenstvie pošla, on nám najprve poručiti pe- zajisté Tergestinské, odkudž jiná dnostojenství jsů čoval. Umřel jest v Vídni od šlaku a u Karmelituo přišla, on nám první poručeno býti opatřil a spó- s manželků pochován. Sigmund poslední své věci sobil. Umřel jest u Vídni od šlaku a u Karmelit- zřiediv v rukú přátel skonal. ských s manženú pochován. Zigmund poslední své spósobiv mezi rukami přátel umřel jest. [Celý ten odstavec v Konáčovi není! Albrechta páni, kteříž při tom bychu z Uher a z Čech, rovnú svorností aneb svornými úmysly krále po- zdravichu. On do Čech poslav své od Zigmunda posly a poselství, k Prešpurku cestu obrátil. Bídné divadlo a lidských věcí zvlášční naučení: Císařovna jatá a císařova mrtvina spůlem sta vezena. Jdíchu proti nim kvílící Uhře (sic), aniž zadržeti slz v tolikéj věcí novině mohů. Odtud mrtvého krále tělo pláč vytahuje, odjinud okovy královny slitování zbuzují; však obveseluje bídné nového krále volení, jehož 57) Grezium 2. — *) Bohemie 2. — "*) Paessoniam 1.
Strana 193
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 193 electio, cuius virtutis multa extabant documenta. Duae inter se pugnantes curae occurrebant: altera sepeliendi regis, altera coronandi laeta iucundaque. Iusta prius defuncto regi persoluta, corpus eius in Varadino, ut in ultima voluntate placuerat, sepultum. Albertus in Alba Regali cum coniuge sua Elisabeth *?) Kalendis Ianuariis summo consensu atque applausu populi coronatus est. Legati in Bohemiam profecti, vulgato Sigismundi testamento, Albertum, vicinum, potentem, nobilem, virtute praestantem, Bohemis amicum, regem assumi petunt. Johannis, Caroli, Venceslai, et ipsius Sigismundi erga regnum merita commemorant; natam ex eorum sanguine Elisabeth *!) non esse paterna hereditate privandam. Inter Bohemiae reges et Austriae principes foedus extare pro- cerum consensu et imperiali autoritate firmatum, ut deficientibus in altera domo masculis here- dibus altera regnum accipiat. Defecisse masculos in Bohemia regiae stirpis, successorem ex Austria vocandum. Neque alium regno idoneum videri, quam Albertum, qui et uxoris et suo iure et soceri iudicio praeferendus sit. Futurum eum regem, quem Bohemi ex caelo missum pulent. Hungari quem cupide regem acceperint, Bohemis haud aspernandum. Flectitur his Bohemorum conventus, Albertus pridie Nonas Maias rex designatur. Verum proceres, qui cum Barbara conspiraverant, non alio pacto in Albertum consentiunt, quam si postulatis suis mos geratur. Alcio Sterembergius (A) O Albrechtovi, českém králi čtrnáctém a římském králi. Kapitola LV. — Poslové do Čech odšedše, oznámivše Sigmunduao kšaft, Albrechta, souseda mocného, urozeného, silů ozdobeného, Če- chóm přátelského za krále vzieti prosili, Jana, Karla, Václava i samého Sigmunda zaslúžení při králov- stvíe připomínali: že by narozená z jich krve Alž- běta neměla býti otcovského dědictvie zbavena; mezi českými králi a rakúskými knížaty smláva by byla s povolením panstva a císařsků mocie stvrzená, aby po shynutie jedné země po meči dědicuo druhá královstvie přijala: že by zhynuli v Óechách pacho- líci královského kmene, náměstek by z Rakás po- volán býti měl. Aniž by jiného přehodnějšicho krá- lovstvie býti viděli, nežli Albrechta, kterýž by i ženy své i svým právem i švagrovým zdáním mimo jiné předložen býti mél; budácie ten král, kteréhoZ by Čechové s nebe poslaného muéli, kteréhoz Uhti Zá- dostivé za krále vzali, tiem by Čechové měli po- hrdati ? Nachylen jest těmi slovy český sňem: Albrecht na zajtfie měsíece máje králem vyhlášen. Ale páni, kteříž se s Barborů zařkli, jiným zpuosobem k Al- brechtovi ptivolili, jediné leč by se žádostem jich (B) ctnosti a moci mnozí bychu duovodové. Dvoje mezi sebů bojující pečlivosti se střetachů: jedna pocho- vání krále, plná žalosti, druhá koronování, veselá a utěšená. Správné věci prvé králi jsů mrtvému za- placeny: tělo jeho u Varadíně, jakož na poslední vüli líbilo se jest, pochováno. Albrecht v Bélehradé s manZelká svá Alzbétü první den ledna svrcho- vanjfm svolením a plesáním lidským koronován jest. Poslové do Čech přijeda, zjevív Zigmundovo rozkázání, Albrechta, súseda mocného, urozeného, ctností okrášleného, Čechóm příznivého, krále při- jata býti prosíchu. Jana, Karla, Václava i jeho Zig- munda ku královstvie zásluhy spůlem připomínáchu ; urozenéj z jejich krvi Alžběty nebýti otcovského dě- dictví zbavenéj; mezi Českými králi a Rakúskými knížaty úmluvy býti panským svolením a císařským právem a mocí utvrzené, aby, když by nedostalo vjednéj zemi mužského kmenu dědicův, druhá krá- lovstvie přijala. Nedostalo mužův královského po- kolení v Čechách, náměstek z Rakús a potomek buď povolán. Aniž jiný království hoden vidí se než Al- brecht, kterýž by ženy svéj i svým právem i testé svého přisúázením měl býti nadsazen; býti je tomu králem, kteréhož Čechové sobě z nebe seslaného mnějí; kteréhož Uhři žádostivě krále přijali, Če- chóm nesluší tím pozhrdati. Naklonil se k tomu dvakrát český sňatek; Albrecht v šestý den Máje měsíce králem jest jmenován. Ale pravda páni, zteříž se byli s Barború spikli, ne jinú smlúvá k Al- brechtovi chti svoliti, neż leč jejich žádosti vůle A **) Elizabeth 2 & tak niże. — *') iam 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 193 electio, cuius virtutis multa extabant documenta. Duae inter se pugnantes curae occurrebant: altera sepeliendi regis, altera coronandi laeta iucundaque. Iusta prius defuncto regi persoluta, corpus eius in Varadino, ut in ultima voluntate placuerat, sepultum. Albertus in Alba Regali cum coniuge sua Elisabeth *?) Kalendis Ianuariis summo consensu atque applausu populi coronatus est. Legati in Bohemiam profecti, vulgato Sigismundi testamento, Albertum, vicinum, potentem, nobilem, virtute praestantem, Bohemis amicum, regem assumi petunt. Johannis, Caroli, Venceslai, et ipsius Sigismundi erga regnum merita commemorant; natam ex eorum sanguine Elisabeth *!) non esse paterna hereditate privandam. Inter Bohemiae reges et Austriae principes foedus extare pro- cerum consensu et imperiali autoritate firmatum, ut deficientibus in altera domo masculis here- dibus altera regnum accipiat. Defecisse masculos in Bohemia regiae stirpis, successorem ex Austria vocandum. Neque alium regno idoneum videri, quam Albertum, qui et uxoris et suo iure et soceri iudicio praeferendus sit. Futurum eum regem, quem Bohemi ex caelo missum pulent. Hungari quem cupide regem acceperint, Bohemis haud aspernandum. Flectitur his Bohemorum conventus, Albertus pridie Nonas Maias rex designatur. Verum proceres, qui cum Barbara conspiraverant, non alio pacto in Albertum consentiunt, quam si postulatis suis mos geratur. Alcio Sterembergius (A) O Albrechtovi, českém králi čtrnáctém a římském králi. Kapitola LV. — Poslové do Čech odšedše, oznámivše Sigmunduao kšaft, Albrechta, souseda mocného, urozeného, silů ozdobeného, Če- chóm přátelského za krále vzieti prosili, Jana, Karla, Václava i samého Sigmunda zaslúžení při králov- stvíe připomínali: že by narozená z jich krve Alž- běta neměla býti otcovského dědictvie zbavena; mezi českými králi a rakúskými knížaty smláva by byla s povolením panstva a císařsků mocie stvrzená, aby po shynutie jedné země po meči dědicuo druhá královstvie přijala: že by zhynuli v Óechách pacho- líci královského kmene, náměstek by z Rakás po- volán býti měl. Aniž by jiného přehodnějšicho krá- lovstvie býti viděli, nežli Albrechta, kterýž by i ženy své i svým právem i švagrovým zdáním mimo jiné předložen býti mél; budácie ten král, kteréhoZ by Čechové s nebe poslaného muéli, kteréhoz Uhti Zá- dostivé za krále vzali, tiem by Čechové měli po- hrdati ? Nachylen jest těmi slovy český sňem: Albrecht na zajtfie měsíece máje králem vyhlášen. Ale páni, kteříž se s Barborů zařkli, jiným zpuosobem k Al- brechtovi ptivolili, jediné leč by se žádostem jich (B) ctnosti a moci mnozí bychu duovodové. Dvoje mezi sebů bojující pečlivosti se střetachů: jedna pocho- vání krále, plná žalosti, druhá koronování, veselá a utěšená. Správné věci prvé králi jsů mrtvému za- placeny: tělo jeho u Varadíně, jakož na poslední vüli líbilo se jest, pochováno. Albrecht v Bélehradé s manZelká svá Alzbétü první den ledna svrcho- vanjfm svolením a plesáním lidským koronován jest. Poslové do Čech přijeda, zjevív Zigmundovo rozkázání, Albrechta, súseda mocného, urozeného, ctností okrášleného, Čechóm příznivého, krále při- jata býti prosíchu. Jana, Karla, Václava i jeho Zig- munda ku královstvie zásluhy spůlem připomínáchu ; urozenéj z jejich krvi Alžběty nebýti otcovského dě- dictví zbavenéj; mezi Českými králi a Rakúskými knížaty úmluvy býti panským svolením a císařským právem a mocí utvrzené, aby, když by nedostalo vjednéj zemi mužského kmenu dědicův, druhá krá- lovstvie přijala. Nedostalo mužův královského po- kolení v Čechách, náměstek z Rakús a potomek buď povolán. Aniž jiný království hoden vidí se než Al- brecht, kterýž by ženy svéj i svým právem i testé svého přisúázením měl býti nadsazen; býti je tomu králem, kteréhož Čechové sobě z nebe seslaného mnějí; kteréhož Uhři žádostivě krále přijali, Če- chóm nesluší tím pozhrdati. Naklonil se k tomu dvakrát český sňatek; Albrecht v šestý den Máje měsíce králem jest jmenován. Ale pravda páni, zteříž se byli s Barború spikli, ne jinú smlúvá k Al- brechtovi chti svoliti, neż leč jejich žádosti vůle A **) Elizabeth 2 & tak niże. — *') iam 2.
Strana 194
194 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 1432 eorum nomine Albertum adiit, sed frustra eius preces fuere. Albertus ea ferme Bohemis, quae socer, affirmavit. Interea Barbara dimissis quae possidebat in Hungaria42) inexpugnabilibus castellis libertati reddita est, XII milia auri nummum locis patentibus, quoad viveret, ei singulis annis constituta. Ptasco de voluntate Alberti ab Alscione certior factus accersitis ex factione sua primoribus, quorum pars potior haeretica fuit Hussitarum sequax erroris, Casimirum, regis Poloniae germanum XIII- annos natum, regem appellat missisque oratoribus auxilia petit, quibus nobile regnum ei conser- vari possit. Inter haec et electores imperii apud Francofordiam convenientes rem Romanam Alberto commendant. At illi acceptare imperium iniussu baronum Hungariae haud quaquam licebat, id enim eis promiserat, cum se regem acepere. Vocati primores regni negabant ex usu esse Hungariae regi Theutonicis caeterisque gentibus imperare. Dum Sigismundus Romanae rei consulturus Italiam, Germaniam caeterasque provincias peragrat, Hungariam Thurcorum“3) direptioni patuisse.“4) Multa in utramque partem dicta. Postremo victi precibus Friderici, ducis Austriae, tunc adolescentis, assensum dedere; imperium summa Germanorum congratulatione ab Alberto susceptum. Nec mora legati ad regem Poloniae nomine gentis Bohemicae missi Johannes Rabensteynus et Henricus (B) stane se. Aleš Šternbergenský jejich jménem (A) dosti stalo. Aleš z Štermbergka jich jménem k Al- Albrechta došel, ale nadarmo jejich prosby bychu. brechtovi šel. Ale nadarmo jeho prosby byly. Neb Albrecht téměř ty věci, kteréž test jeho, Čechóm Albrecht chtěl zdržeti Čechóm, což Sigmund stvrdil. utvrzováše. V tom Barbora propustivši, kteréž měla v Uhřiech Mezitím Barbora opustiv kteréž jest v Uhřícb nedobyté zámky, k svobodě vrácena jest; XII tisíc hrady a zámky nedobyté měla, svobodě navrácena zlatých na jistých místech, dokudž by živa byla, jest; dvanáct tisíc zlata peněz na miestech jistých, jie uloženo. Ptáček vnoli Albrechtovu od Alše jistějí dokudž by živa byla, jí na každý rok uloženo. poznav, přistúpiv k svým, Kazimíra, krále Polského Ptáček o vůli Albrechta od Alše ujiščen jsa zsvolav bratra, ve XIII letech králem jmenoval a po poslech svého puntu (nedím jinak) hlavnější, jejichž diel pomoci žádal, kterůž by znamenité královstvie jemu větší kacieřský byl. husovského následujíc bludu, dochováno býti mohlo. V tom také i korferštové Kazimíra, krále Polského bratra, třinádct let na- říšští v Franfurtu (sic) jse sjevše, královstvie římské rozeného, králem jmenovali a poslav výmluvčí po- jemu poručili. Ale jemu přijieti císařstvie bez po- moci žádal, jímž by šlechtilé královstvie jemu za- volenie pánuo uherských nikoli neslušelo. Neb jest chováno mohlo býti. Mezitím i konferštové, volenci jim toto slíbil, když ho za krále vzali. Povoláni císařstvie, u Frankfordu zbera se, věc Římsků Al- jsúce starší královstvie odpírali tomu, by mělo býti brechtovi poručichu. Ale jemu přijíti císařství bez za obyčej, aby uherský král nad Němci a nad jinými vůle pánův Uherských žádným neslušalo obyčejem; národy kraloval. Neb když Sigmund o císarstvie péči nebo jim to bíše zaslíbil, když jeho králem přijí- maje a Vlasků zemi, Germanii i jiné vlasti řídě machu. Svoláni jsú prvenci královstvie i odpírachu (sic), Uherská země Tureckému rozchvátánie snadná z obyčeje býti králi Uherskému Němcóm a jiným byla. Mnohé věci s obojí strany mluveny jsú. Na- národóm panovati. Neb když Zigmund maje Řím- posledy přemoženi jsúce prosbami Fridricha, knie- skému dobrému raditi, po Vlaších, po Němcích a žete rakůzského, tehdáž mládence, k tomu svolili. Ciesařstvie s velikou radostí Germanno přijato jest. po jiných krajinách jezdil, tehdy Uherská země Turkóm na roztrhání otevřína byla. Mnoho na obě Aniž meškáno bylo. Poslové k králi polskému jmé- straně mluveno. Najposléz přemoženi prosbami Fri- nem národu Českého vysláni jsů s prosbami, aby dricha, vévody Rakúského, tehdy jinocha, přivolení dali, císařství s svrchovaným Němcův veselím od Albrechta přijato jest. Bez meškání poslové ku králi Polskému jménem lidu českého posláni, Jan Rab- "1) Hungariam 3.— °°) Turchorum 2.— “) paruisse.
194 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 1432 eorum nomine Albertum adiit, sed frustra eius preces fuere. Albertus ea ferme Bohemis, quae socer, affirmavit. Interea Barbara dimissis quae possidebat in Hungaria42) inexpugnabilibus castellis libertati reddita est, XII milia auri nummum locis patentibus, quoad viveret, ei singulis annis constituta. Ptasco de voluntate Alberti ab Alscione certior factus accersitis ex factione sua primoribus, quorum pars potior haeretica fuit Hussitarum sequax erroris, Casimirum, regis Poloniae germanum XIII- annos natum, regem appellat missisque oratoribus auxilia petit, quibus nobile regnum ei conser- vari possit. Inter haec et electores imperii apud Francofordiam convenientes rem Romanam Alberto commendant. At illi acceptare imperium iniussu baronum Hungariae haud quaquam licebat, id enim eis promiserat, cum se regem acepere. Vocati primores regni negabant ex usu esse Hungariae regi Theutonicis caeterisque gentibus imperare. Dum Sigismundus Romanae rei consulturus Italiam, Germaniam caeterasque provincias peragrat, Hungariam Thurcorum“3) direptioni patuisse.“4) Multa in utramque partem dicta. Postremo victi precibus Friderici, ducis Austriae, tunc adolescentis, assensum dedere; imperium summa Germanorum congratulatione ab Alberto susceptum. Nec mora legati ad regem Poloniae nomine gentis Bohemicae missi Johannes Rabensteynus et Henricus (B) stane se. Aleš Šternbergenský jejich jménem (A) dosti stalo. Aleš z Štermbergka jich jménem k Al- Albrechta došel, ale nadarmo jejich prosby bychu. brechtovi šel. Ale nadarmo jeho prosby byly. Neb Albrecht téměř ty věci, kteréž test jeho, Čechóm Albrecht chtěl zdržeti Čechóm, což Sigmund stvrdil. utvrzováše. V tom Barbora propustivši, kteréž měla v Uhřiech Mezitím Barbora opustiv kteréž jest v Uhřícb nedobyté zámky, k svobodě vrácena jest; XII tisíc hrady a zámky nedobyté měla, svobodě navrácena zlatých na jistých místech, dokudž by živa byla, jest; dvanáct tisíc zlata peněz na miestech jistých, jie uloženo. Ptáček vnoli Albrechtovu od Alše jistějí dokudž by živa byla, jí na každý rok uloženo. poznav, přistúpiv k svým, Kazimíra, krále Polského Ptáček o vůli Albrechta od Alše ujiščen jsa zsvolav bratra, ve XIII letech králem jmenoval a po poslech svého puntu (nedím jinak) hlavnější, jejichž diel pomoci žádal, kterůž by znamenité královstvie jemu větší kacieřský byl. husovského následujíc bludu, dochováno býti mohlo. V tom také i korferštové Kazimíra, krále Polského bratra, třinádct let na- říšští v Franfurtu (sic) jse sjevše, královstvie římské rozeného, králem jmenovali a poslav výmluvčí po- jemu poručili. Ale jemu přijieti císařstvie bez po- moci žádal, jímž by šlechtilé královstvie jemu za- volenie pánuo uherských nikoli neslušelo. Neb jest chováno mohlo býti. Mezitím i konferštové, volenci jim toto slíbil, když ho za krále vzali. Povoláni císařstvie, u Frankfordu zbera se, věc Římsků Al- jsúce starší královstvie odpírali tomu, by mělo býti brechtovi poručichu. Ale jemu přijíti císařství bez za obyčej, aby uherský král nad Němci a nad jinými vůle pánův Uherských žádným neslušalo obyčejem; národy kraloval. Neb když Sigmund o císarstvie péči nebo jim to bíše zaslíbil, když jeho králem přijí- maje a Vlasků zemi, Germanii i jiné vlasti řídě machu. Svoláni jsú prvenci královstvie i odpírachu (sic), Uherská země Tureckému rozchvátánie snadná z obyčeje býti králi Uherskému Němcóm a jiným byla. Mnohé věci s obojí strany mluveny jsú. Na- národóm panovati. Neb když Zigmund maje Řím- posledy přemoženi jsúce prosbami Fridricha, knie- skému dobrému raditi, po Vlaších, po Němcích a žete rakůzského, tehdáž mládence, k tomu svolili. Ciesařstvie s velikou radostí Germanno přijato jest. po jiných krajinách jezdil, tehdy Uherská země Turkóm na roztrhání otevřína byla. Mnoho na obě Aniž meškáno bylo. Poslové k králi polskému jmé- straně mluveno. Najposléz přemoženi prosbami Fri- nem národu Českého vysláni jsů s prosbami, aby dricha, vévody Rakúského, tehdy jinocha, přivolení dali, císařství s svrchovaným Němcův veselím od Albrechta přijato jest. Bez meškání poslové ku králi Polskému jménem lidu českého posláni, Jan Rab- "1) Hungariam 3.— °°) Turchorum 2.— “) paruisse.
Strana 195
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 195 Platius oratum, ne fratrem turbare Bohemiae regnum patiatur; meminerit inter Bohemos ac Po- lonos veteris amicitiae, Albertum et Sigismundi testamento et provincialium decreto regem esse, non potuisse paucos, qui Casimirum vocavere, ius regni in alterum transferre. Si pergat alienum fratri regnum parare, caveat, ne de suo certare cogatur. Polonus ad ea Bohemos sibi amicos esse fatetur; cupere benevolentiam perpetuo stare at fratri, quem primarii barones regem vocaverint, ius auferri non posse: Polonis ac Bohemis unam esse linguam et unam utrique genti originem: cum Theutonicis nihil Bohemis esse commune; nihil provincialibus incommodius quam sui regis vocem non intelligere atque in omni colloquio interpretis egere. Regnum sibi suum satis fidum tutumque esse neque se externam vim ullam timere. Proinde orare, ut fratrem potius 5) recipiant quam ipsi ab eo recipiantur. Donatosque pretiosis pellibus, ut est mos gentis, oratores dimisit. Legatis autem alterius partis missurum se propediem auxilia pollicitus. Albertus medio tempore Iglaviam petit, quo in loco ab Ulrico Rosensi, Maynardo plurimisque Bohemiae proceribus percupide expectabatur. Ptasco vero per nuntios eum rogat, ne prius regnum ingrediatur, quam sibi factionique suae faciat satis. Neque enim passurum se regem esse, quem (A) bratru Českého královstvie bátiti nedopůštěl a aby pomněl na staré mezi Čechy a Poláky přátelstvie, že Albrecht podle kšaftu Sigmundova zuostánie všie země králem jest a že by nemohli nemnozie, kteříž Kazimíra jmenovali, práva královstvie k jinému pře- nésti. Bude-li chtieti cizie královstvie bratru při- praviti, varovati se má, aby o své váleti přinucen nebyl. Polák k tomu, že by Čechové jeho přátelé byli, mluvil. Žádal, aby dobrá vnole věčně trvala, a bratru by, kteréhož první páni králem volili, práva odjíti nemohli; že by Polákóm a Čechóm jeden byl jazyk a jednoho obojího národu pojitíe; s Němci by nic Čechóm nebylo obecného, aniž by co nepříhodněj- šieho obyvatelóm země bylo nežli svého krále řeči nerozuměti a na každém místě tlumoče (sic) potře- bovati; že by jeho královstvie dosti ubezpečené a ujišťené bylo, aniž by se cizie které síly bálo. Potom žádal, aby bratra radějie přijali; než by od ňeho přijati byli. A darovav oratory drahými čnbami, jakož jest toho národu obyčej, je propustil. Poslóm pak druhé strany poslati každý den pomoc slíbil, Albrecht potom brzo do Jihlavy táhl, na kterémž místé od Voldficha Ro£mberského, Menharta i od mnobých českých pánuo přežádostně čekán byl. Ale Ptáček skrze posly jeho prosil, aby prvé do krá- lovstvie nejezdil než by jemu a jeho straně dosti učinil; že by on nechtěl ovšem trpěti toho krále, 6) potius ipsi 2. (B) štein a Jindřich Platí, aby mluvili, aby bratru mů- titi království Českého nedopúštěl, aby pamatoval na staré mezi Čechy a Poláky přátelství a že Albrecht i Zigmundovým rozkázáním i zemanínským vyrčením král jest a že sú nemohli někteří, kteříž Kazimíra povolali, práva království na jiného přenésti. A jestli pojede cizího království bratru vypravovati, hleď, aby o své bojovati nemosel. Polák k tomu Čechy k sobě příznivé a přátely býti pravíše a že by žádal, aby to dobrovolenství na věky stálo; ale že by bratru, kteréhož přední páni králem jmenovali, práva odjíti nemohl; že Po- lanóm a Čechóm jeden jazyk jest a jeden obojímu lidu počátek a východ; s Němci nic Čechóm obec- ního není, nic zemenínóm nepožitečnějšího, než svého krále hlasu nerozuměti a v každém rozmlúvání řeč- níka potřebovati ; že království jeho jemu dosti věrné a bezpečné jest a že žádnéj cizí moci nebojí se. Protož prosíše, aby raději bratra jeho přijali, než by oni od ňeho přijati byli. A tak darujíc ušlechti- lými šubami koženými (jakož obyčej toho národu jest) posly od sebe pustil. Ale poslóm druhéj strany slíbil pomoc v skuofe poslati. Albrecht mezi tím časem do Ihlavy jel, kdežto od Oldřicha Rozmberského, Mainharda a od jiných pánův českých velmě žádostivě očekáván bíše. Ale Ptáček po poslech prosíse jeho, aby ne prvé do království vjížděl, než by se jemu a jeho nádržícím dosti odestalo, aniž by chtěl krále trpěti toho, kte- -
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 195 Platius oratum, ne fratrem turbare Bohemiae regnum patiatur; meminerit inter Bohemos ac Po- lonos veteris amicitiae, Albertum et Sigismundi testamento et provincialium decreto regem esse, non potuisse paucos, qui Casimirum vocavere, ius regni in alterum transferre. Si pergat alienum fratri regnum parare, caveat, ne de suo certare cogatur. Polonus ad ea Bohemos sibi amicos esse fatetur; cupere benevolentiam perpetuo stare at fratri, quem primarii barones regem vocaverint, ius auferri non posse: Polonis ac Bohemis unam esse linguam et unam utrique genti originem: cum Theutonicis nihil Bohemis esse commune; nihil provincialibus incommodius quam sui regis vocem non intelligere atque in omni colloquio interpretis egere. Regnum sibi suum satis fidum tutumque esse neque se externam vim ullam timere. Proinde orare, ut fratrem potius 5) recipiant quam ipsi ab eo recipiantur. Donatosque pretiosis pellibus, ut est mos gentis, oratores dimisit. Legatis autem alterius partis missurum se propediem auxilia pollicitus. Albertus medio tempore Iglaviam petit, quo in loco ab Ulrico Rosensi, Maynardo plurimisque Bohemiae proceribus percupide expectabatur. Ptasco vero per nuntios eum rogat, ne prius regnum ingrediatur, quam sibi factionique suae faciat satis. Neque enim passurum se regem esse, quem (A) bratru Českého královstvie bátiti nedopůštěl a aby pomněl na staré mezi Čechy a Poláky přátelstvie, že Albrecht podle kšaftu Sigmundova zuostánie všie země králem jest a že by nemohli nemnozie, kteříž Kazimíra jmenovali, práva královstvie k jinému pře- nésti. Bude-li chtieti cizie královstvie bratru při- praviti, varovati se má, aby o své váleti přinucen nebyl. Polák k tomu, že by Čechové jeho přátelé byli, mluvil. Žádal, aby dobrá vnole věčně trvala, a bratru by, kteréhož první páni králem volili, práva odjíti nemohli; že by Polákóm a Čechóm jeden byl jazyk a jednoho obojího národu pojitíe; s Němci by nic Čechóm nebylo obecného, aniž by co nepříhodněj- šieho obyvatelóm země bylo nežli svého krále řeči nerozuměti a na každém místě tlumoče (sic) potře- bovati; že by jeho královstvie dosti ubezpečené a ujišťené bylo, aniž by se cizie které síly bálo. Potom žádal, aby bratra radějie přijali; než by od ňeho přijati byli. A darovav oratory drahými čnbami, jakož jest toho národu obyčej, je propustil. Poslóm pak druhé strany poslati každý den pomoc slíbil, Albrecht potom brzo do Jihlavy táhl, na kterémž místé od Voldficha Ro£mberského, Menharta i od mnobých českých pánuo přežádostně čekán byl. Ale Ptáček skrze posly jeho prosil, aby prvé do krá- lovstvie nejezdil než by jemu a jeho straně dosti učinil; že by on nechtěl ovšem trpěti toho krále, 6) potius ipsi 2. (B) štein a Jindřich Platí, aby mluvili, aby bratru mů- titi království Českého nedopúštěl, aby pamatoval na staré mezi Čechy a Poláky přátelství a že Albrecht i Zigmundovým rozkázáním i zemanínským vyrčením král jest a že sú nemohli někteří, kteříž Kazimíra povolali, práva království na jiného přenésti. A jestli pojede cizího království bratru vypravovati, hleď, aby o své bojovati nemosel. Polák k tomu Čechy k sobě příznivé a přátely býti pravíše a že by žádal, aby to dobrovolenství na věky stálo; ale že by bratru, kteréhož přední páni králem jmenovali, práva odjíti nemohl; že Po- lanóm a Čechóm jeden jazyk jest a jeden obojímu lidu počátek a východ; s Němci nic Čechóm obec- ního není, nic zemenínóm nepožitečnějšího, než svého krále hlasu nerozuměti a v každém rozmlúvání řeč- níka potřebovati ; že království jeho jemu dosti věrné a bezpečné jest a že žádnéj cizí moci nebojí se. Protož prosíše, aby raději bratra jeho přijali, než by oni od ňeho přijati byli. A tak darujíc ušlechti- lými šubami koženými (jakož obyčej toho národu jest) posly od sebe pustil. Ale poslóm druhéj strany slíbil pomoc v skuofe poslati. Albrecht mezi tím časem do Ihlavy jel, kdežto od Oldřicha Rozmberského, Mainharda a od jiných pánův českých velmě žádostivě očekáván bíše. Ale Ptáček po poslech prosíse jeho, aby ne prvé do království vjížděl, než by se jemu a jeho nádržícím dosti odestalo, aniž by chtěl krále trpěti toho, kte- -
Strana 196
196 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 1487 ipse non elegisset. Albertus, quod major pars regni statuisset, id ratum esse debere, respondit; bortari, ne regni guietem interturbet: inventurum benignum regem. si paci consulat, sin pergat res innovare, plus belli reperturum, quam vellet.°) Exin motis castris Cuthoam occupat, quam Ptasco sine presidio reliquerat. Petenti Pragam frequens populus occurrit atque ut hostium victori congratulatur. Et quamvis iterum Ptasconis factio conventum peteret, priusguam rex coronaretur, reiectis precibus III Kalendas Jul. sollemni pompa coronam accepit. Ptasco vero Coloniam et alias sue factionis civitates impigre munivit, cumquc duo milia equitum ex Polonis ad eum venissent, populari eorum agros coepit, qui regem introduxerant, et tanquam diu Bohemia quievisset novo exultans bello, adeo gloriabundus in campos exiit, ut capti- vos nobiles, quos forte interceperat ea conditione iuratos dimiserit, ut se non prius repraesentarent, quam castra muris Pragensibus admoverentur. Albertus, et si auxilia ex Austria Hungariaque ac- civerat, illis tamen non expectatis hosti copiam pugnandi fecit, quam Poloni detractaptes per montes Cuthnae et Sobeslaviam ad Thaboritas se coutulere, amicam sibi civitatem. Castrisque ante urbem positis Albertum expectavere. Ipse festinans legatos praemisit, qui Polonis dicerent: (A) kteréhoz by nevolil. Albrecht k tomu odpovédél, že by to stálé býti mělo, což by většie strana králov- sıvie uložila, a napomenul, aby krále pokojného ne- bůřil; že by nalezl milostivého krále, jestliže by o pokoj stál; pak-li by mínil věci proméiovati, vice by války našel než by chtěl. Potom pohnuv vojskem Hory dobyl, kteréž Ptáček neosadil. Když ku Praze táhl, mnobý lid proti ňemu vyšel a jako vítěziteli se radoval. A ač opět Ptáčkova strana smlúvy žá- dala prvé, nežli by král korunován byl, však od- vrhše jejich žádosti, třetího dne měsíce června slavně korunu přijal. Ptáček pak Kolín a jiná strany své města bez meškánie osadil, a když dva tisíci Po- lákuo jízdných k ňemu přitáhlo, hubiti těch pole počal, kteříž krále uvedli, a jako by dlúho Česká země v pokoji byla, novů raduje se válkú, s takovů chlübá na pole vytrhl, aby vězně urozené tím zpno- sobem přísahu činície propoušťel, aby se prvé ne- stavěli, nežli by on ke zdem Pražským s vojskem pfitrbl. Albrecht, ačkoli pomoci z Rakús a z Uher zpvosobil, těch však nečekaje, s nepřítelem se po- tkati chtěl a bitvu uloZil. Kterüzto Poláci znajíce skrze Horu Kutnu k Táboróm se obrátili, k přátel- skému městu, a před městem se položivše Albrechta čekali. On s vojskem táhna skrze Benešov, posly předeslal, kteříž by Polákóm pověděli, že by mezi cum copiis egressus per Beneschaviam ad eos Inter Casmirum,**) cuius causam agerent, seque (B) réhoz by on nevolil. Albrecht to, co£ vét&f strana království ustavila, pevné býti má, odpovědě, na- pomínáie, aby pokoje království nebüfil, Ze najde dobrotivého pána, ač ku pokoji poradil by; pak-li by šel věcí obnovovati, že více boje, nežli by chtěl, nalezne. Odtud vytrhna s vojskami do Hory vpadl, kterúž [opravou v ruk. nadepsanou: kteréjž] Ptáček bez posady byl odjel. Když k Praze táhl, množstvie lidu protiy ňemu vyšlo a jakžto nepřátelskému ví- tězi se spolu raduje. A ačkoli Ptáčkova rota opět sjezdu žádala, prve než byl koronován, zavrha jejich prosby, třídcátého dne června mésfce s slâvé velikü koronu přijal jest. Ale Ptáček Kolín a jiná svéj strany města ne- leně osadil jest. A když dva tisíce jízdného z Po- lákův k ňemu přijelo, hubiti role těch počal, kteříž krále bychu uvedli, a jakžto by dláho Česká země byla odpočinula, novému radojíce se boji, tak s ve- liká slávà na pole vytrhli, že vězně ušlechtilé, kteréž přihodú byl zjímal, tá úmluvú s přísahů zavä[za]n6 propúščel, aby se prvé nestavéli, nez by stany a vojska jeho u zdí Pražských se položila. Albrecht ačkoli pomoci z Rakds a z Uher obsílal, však jich nečekaje, nepřieteli dosti boje dal a učinil. Od kte- réhož Poláci se oddalujíc a liknujíc skrze Horu a Soběslav k Táboróm se odebrachu, k příznivému sobě miestu, a rozbiv stany před městem, Albrechta očekáváchu. A on s vojskem vytáhna, přes Benešov k nim pospiešil, posly předeslal, kteříž by Polanóm ‘4 velit 2. — *") Casimirum 3.
196 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 1487 ipse non elegisset. Albertus, quod major pars regni statuisset, id ratum esse debere, respondit; bortari, ne regni guietem interturbet: inventurum benignum regem. si paci consulat, sin pergat res innovare, plus belli reperturum, quam vellet.°) Exin motis castris Cuthoam occupat, quam Ptasco sine presidio reliquerat. Petenti Pragam frequens populus occurrit atque ut hostium victori congratulatur. Et quamvis iterum Ptasconis factio conventum peteret, priusguam rex coronaretur, reiectis precibus III Kalendas Jul. sollemni pompa coronam accepit. Ptasco vero Coloniam et alias sue factionis civitates impigre munivit, cumquc duo milia equitum ex Polonis ad eum venissent, populari eorum agros coepit, qui regem introduxerant, et tanquam diu Bohemia quievisset novo exultans bello, adeo gloriabundus in campos exiit, ut capti- vos nobiles, quos forte interceperat ea conditione iuratos dimiserit, ut se non prius repraesentarent, quam castra muris Pragensibus admoverentur. Albertus, et si auxilia ex Austria Hungariaque ac- civerat, illis tamen non expectatis hosti copiam pugnandi fecit, quam Poloni detractaptes per montes Cuthnae et Sobeslaviam ad Thaboritas se coutulere, amicam sibi civitatem. Castrisque ante urbem positis Albertum expectavere. Ipse festinans legatos praemisit, qui Polonis dicerent: (A) kteréhoz by nevolil. Albrecht k tomu odpovédél, že by to stálé býti mělo, což by většie strana králov- sıvie uložila, a napomenul, aby krále pokojného ne- bůřil; že by nalezl milostivého krále, jestliže by o pokoj stál; pak-li by mínil věci proméiovati, vice by války našel než by chtěl. Potom pohnuv vojskem Hory dobyl, kteréž Ptáček neosadil. Když ku Praze táhl, mnobý lid proti ňemu vyšel a jako vítěziteli se radoval. A ač opět Ptáčkova strana smlúvy žá- dala prvé, nežli by král korunován byl, však od- vrhše jejich žádosti, třetího dne měsíce června slavně korunu přijal. Ptáček pak Kolín a jiná strany své města bez meškánie osadil, a když dva tisíci Po- lákuo jízdných k ňemu přitáhlo, hubiti těch pole počal, kteříž krále uvedli, a jako by dlúho Česká země v pokoji byla, novů raduje se válkú, s takovů chlübá na pole vytrhl, aby vězně urozené tím zpno- sobem přísahu činície propoušťel, aby se prvé ne- stavěli, nežli by on ke zdem Pražským s vojskem pfitrbl. Albrecht, ačkoli pomoci z Rakús a z Uher zpvosobil, těch však nečekaje, s nepřítelem se po- tkati chtěl a bitvu uloZil. Kterüzto Poláci znajíce skrze Horu Kutnu k Táboróm se obrátili, k přátel- skému městu, a před městem se položivše Albrechta čekali. On s vojskem táhna skrze Benešov, posly předeslal, kteříž by Polákóm pověděli, že by mezi cum copiis egressus per Beneschaviam ad eos Inter Casmirum,**) cuius causam agerent, seque (B) réhoz by on nevolil. Albrecht to, co£ vét&f strana království ustavila, pevné býti má, odpovědě, na- pomínáie, aby pokoje království nebüfil, Ze najde dobrotivého pána, ač ku pokoji poradil by; pak-li by šel věcí obnovovati, že více boje, nežli by chtěl, nalezne. Odtud vytrhna s vojskami do Hory vpadl, kterúž [opravou v ruk. nadepsanou: kteréjž] Ptáček bez posady byl odjel. Když k Praze táhl, množstvie lidu protiy ňemu vyšlo a jakžto nepřátelskému ví- tězi se spolu raduje. A ačkoli Ptáčkova rota opět sjezdu žádala, prve než byl koronován, zavrha jejich prosby, třídcátého dne června mésfce s slâvé velikü koronu přijal jest. Ale Ptáček Kolín a jiná svéj strany města ne- leně osadil jest. A když dva tisíce jízdného z Po- lákův k ňemu přijelo, hubiti role těch počal, kteříž krále bychu uvedli, a jakžto by dláho Česká země byla odpočinula, novému radojíce se boji, tak s ve- liká slávà na pole vytrhli, že vězně ušlechtilé, kteréž přihodú byl zjímal, tá úmluvú s přísahů zavä[za]n6 propúščel, aby se prvé nestavéli, nez by stany a vojska jeho u zdí Pražských se položila. Albrecht ačkoli pomoci z Rakds a z Uher obsílal, však jich nečekaje, nepřieteli dosti boje dal a učinil. Od kte- réhož Poláci se oddalujíc a liknujíc skrze Horu a Soběslav k Táboróm se odebrachu, k příznivému sobě miestu, a rozbiv stany před městem, Albrechta očekáváchu. A on s vojskem vytáhna, přes Benešov k nim pospiešil, posly předeslal, kteříž by Polanóm ‘4 velit 2. — *") Casimirum 3.
Strana 197
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 197 belli praemium Bohemiam esse; caverent, ne incendia populationesque agitarent, experirentur 1438 proelio, cuius provincia esset. Cultam potius quam desertam mallent; sese moram minime facturum, quin pugna litem belli4s) definiat. Poloni ad haec huiuscemodi responsum dedere: Aequo se ferre animo Alberti arrogantiam pugnam petentis, nam superos superbis infensos esse. Venturo non defuturum proelium; Polonos faciem hosti, non terga ostentare solitos. Laetus eo nuncio Albertus quadrato agmine in conspectum hostis advolat, quo intra castra se continente et ipse castra sua e regione Thabor ad iactum lapidis tormentalis metatus est. Pugnatum singulis diebus in campo, qui medius inter bina castra iacebat. Nunquam totis viribus in fortunam belli ventum, Polono non tam facile egregia manu facinora edente quam verba magnifica ore iactante."3) Erant in castris Alberti Christophorus, Baioariae princeps, qui postea regno Daniae potitus est, Fridericus, Saxoniae dux, et Albertus, marchio Brandeburgensis, cuius nomen ab eo tempore cultum magnumque fuit. XXX“ milia militum Alberto parebant, Polonis 50) XIIII milia, quorum castris iuncta civitas magno adiumento erat. Tormenta quoque aenea in utrisque castris plurima, maiora apud Albertum fuere, ex quibus uni, quod erat maximum, ignem admoveri iussit. Cuius lapis emissus rarae magni- (A) Kazimírem, od ňehož by vysláni byli, a jím boje (B) pověděli, mezi Kazimtrem, jehož při vedú, a mezi kořist Česká země byla; aby se varovali pálenie, sebů mzdu a korist Českú zemi býti, aby se varo- ale vojensky se sešli; čí by země býti měla, aby vali, aby ohňův a záhub nečinili; aby zkusili bojem, raději celú nežli spušťenů měl; že by on tím nikoli čí by země měla býti, aby raději oranéj, plodněj neprodléval, aby bitva ruoznici královstvie rozeznala. než pustéj chtěli, řka se žádného meškání nečiniti, Poláci k tomu odpověd dali, že by dobrým úmyslem aby boj svár království uložil a uskončil. Poláci nesli Albrechta pýchu bitvy žádajícieho, ješto by se k tomu takúto odpověd dachu: dobrú myslí spur- bnoh pyšným protivil. Kdyžť přijde, bitvy prázden nost Albrechta boje žádajícího snésti chcme; neb nebude. Neb Poláci tvář nepřieteli ne hřbety okazo- svrchní, totiž buoh, víc než nepřátelé jest. Když vati zvykli. Vesel jsa tiem poselstvím Albrecht ve přijede, bez boje nebude; Polané tvář, ne břbet čtyřech houfiech před obličej nepřítele přitáhl, kte- ukazovati nepřátelóm zvykli jsú. Vesel tím poslem rýžto v stanech zavřien jsa, i on se s vojskem od Albrecht čtverým vojskem na oko nepřátelóm při- města Tábora vyhozením z děla položil. Bojováno letí, kteříž když v stanech a v vojskách se zdržo- bylo každý den na poli, kteréž v prostřed mezi váchu, i oni stany u města Tábora jakžto na do- dvěma vojsky leželo; nikdy však všemi silami střelení z děla kamenem rozbichu. Bojováno jest na k štěstí boje nepřišlo, ješto Poláci ne tak snadně všaký den na poli, kteréž prostřed mezi dvěma voj- výborné rukú účinky vydávají, jako slova veliko- skoma bíše položeno: nikdy všemi silami do ščestí mocná ústy vypouštějí. Byli jsú v vojště Kristofor, boje nevejdeno jest. Polákovi ne tak snadne (sic) bavorský kníže, kterýž potom královstvie Dáckého výbornů ruků skutky činícímu jako slova velmocná dosáhl; Fridrich, sažský kníže, a Albrecht, marg- ústy metajícímu. Bychu v vojskách Albrechtových krabie bramburský, kteréhož jméno od toho času Kristof, Bavorské kníže, kterýž potom království veliké a vzáctné bylo. Třidceti tisícuo drábuo Al- Danie došel jest, Fridrich, Sasícký vévoda, a Al- brecht měl; Poláci čtrnácte tisícno, jichžto vojsku brecht, margrabie Brandeburgenský, jehož jméno od připojené město k veliké pomoci bylo. Děla také toho času ctné a veliké bíše. Třidcet tisíc rytíři v obojím vojště mnohá byla, většie v Albrechtově, Albrechta poslúcháchu; Polákuov čtrnádct tisíc, čte- z nichž jedno, kteréž bylo najvětšie, zapáliti kázal, řem (sic) vojskám přispojeno město k velikéj po- kteréhožto koule vypušťená divné velikosti, když moci bylo. Děla měděná v obojích vojskách mnohá, větší u Albrechta bychu. Z nichžto jednomu, kteréž najvětší bíše, oheň připustiti kázal, jehož kámen vypuščen řídkéj velikosti, když bez domnění do 45) regni 3. — "3) Rukopis 2 má po straně poznámku: Nota, quod Poloni sunt de verbis altis et factis bassis. — 56) Poloniae.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 197 belli praemium Bohemiam esse; caverent, ne incendia populationesque agitarent, experirentur 1438 proelio, cuius provincia esset. Cultam potius quam desertam mallent; sese moram minime facturum, quin pugna litem belli4s) definiat. Poloni ad haec huiuscemodi responsum dedere: Aequo se ferre animo Alberti arrogantiam pugnam petentis, nam superos superbis infensos esse. Venturo non defuturum proelium; Polonos faciem hosti, non terga ostentare solitos. Laetus eo nuncio Albertus quadrato agmine in conspectum hostis advolat, quo intra castra se continente et ipse castra sua e regione Thabor ad iactum lapidis tormentalis metatus est. Pugnatum singulis diebus in campo, qui medius inter bina castra iacebat. Nunquam totis viribus in fortunam belli ventum, Polono non tam facile egregia manu facinora edente quam verba magnifica ore iactante."3) Erant in castris Alberti Christophorus, Baioariae princeps, qui postea regno Daniae potitus est, Fridericus, Saxoniae dux, et Albertus, marchio Brandeburgensis, cuius nomen ab eo tempore cultum magnumque fuit. XXX“ milia militum Alberto parebant, Polonis 50) XIIII milia, quorum castris iuncta civitas magno adiumento erat. Tormenta quoque aenea in utrisque castris plurima, maiora apud Albertum fuere, ex quibus uni, quod erat maximum, ignem admoveri iussit. Cuius lapis emissus rarae magni- (A) Kazimírem, od ňehož by vysláni byli, a jím boje (B) pověděli, mezi Kazimtrem, jehož při vedú, a mezi kořist Česká země byla; aby se varovali pálenie, sebů mzdu a korist Českú zemi býti, aby se varo- ale vojensky se sešli; čí by země býti měla, aby vali, aby ohňův a záhub nečinili; aby zkusili bojem, raději celú nežli spušťenů měl; že by on tím nikoli čí by země měla býti, aby raději oranéj, plodněj neprodléval, aby bitva ruoznici královstvie rozeznala. než pustéj chtěli, řka se žádného meškání nečiniti, Poláci k tomu odpověd dali, že by dobrým úmyslem aby boj svár království uložil a uskončil. Poláci nesli Albrechta pýchu bitvy žádajícieho, ješto by se k tomu takúto odpověd dachu: dobrú myslí spur- bnoh pyšným protivil. Kdyžť přijde, bitvy prázden nost Albrechta boje žádajícího snésti chcme; neb nebude. Neb Poláci tvář nepřieteli ne hřbety okazo- svrchní, totiž buoh, víc než nepřátelé jest. Když vati zvykli. Vesel jsa tiem poselstvím Albrecht ve přijede, bez boje nebude; Polané tvář, ne břbet čtyřech houfiech před obličej nepřítele přitáhl, kte- ukazovati nepřátelóm zvykli jsú. Vesel tím poslem rýžto v stanech zavřien jsa, i on se s vojskem od Albrecht čtverým vojskem na oko nepřátelóm při- města Tábora vyhozením z děla položil. Bojováno letí, kteříž když v stanech a v vojskách se zdržo- bylo každý den na poli, kteréž v prostřed mezi váchu, i oni stany u města Tábora jakžto na do- dvěma vojsky leželo; nikdy však všemi silami střelení z děla kamenem rozbichu. Bojováno jest na k štěstí boje nepřišlo, ješto Poláci ne tak snadně všaký den na poli, kteréž prostřed mezi dvěma voj- výborné rukú účinky vydávají, jako slova veliko- skoma bíše položeno: nikdy všemi silami do ščestí mocná ústy vypouštějí. Byli jsú v vojště Kristofor, boje nevejdeno jest. Polákovi ne tak snadne (sic) bavorský kníže, kterýž potom královstvie Dáckého výbornů ruků skutky činícímu jako slova velmocná dosáhl; Fridrich, sažský kníže, a Albrecht, marg- ústy metajícímu. Bychu v vojskách Albrechtových krabie bramburský, kteréhož jméno od toho času Kristof, Bavorské kníže, kterýž potom království veliké a vzáctné bylo. Třidceti tisícuo drábuo Al- Danie došel jest, Fridrich, Sasícký vévoda, a Al- brecht měl; Poláci čtrnácte tisícno, jichžto vojsku brecht, margrabie Brandeburgenský, jehož jméno od připojené město k veliké pomoci bylo. Děla také toho času ctné a veliké bíše. Třidcet tisíc rytíři v obojím vojště mnohá byla, většie v Albrechtově, Albrechta poslúcháchu; Polákuov čtrnádct tisíc, čte- z nichž jedno, kteréž bylo najvětšie, zapáliti kázal, řem (sic) vojskám přispojeno město k velikéj po- kteréhožto koule vypušťená divné velikosti, když moci bylo. Děla měděná v obojích vojskách mnohá, větší u Albrechta bychu. Z nichžto jednomu, kteréž najvětší bíše, oheň připustiti kázal, jehož kámen vypuščen řídkéj velikosti, když bez domnění do 45) regni 3. — "3) Rukopis 2 má po straně poznámku: Nota, quod Poloni sunt de verbis altis et factis bassis. — 56) Poloniae.
Strana 198
198 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. tudinis, cum praeter opinionem in castra hostium accidisset, multos mortalis *") interemit. Vidisses passim corpora sine capite iacentia, capita quoque, pedes membraque sine corpore in cruore fluitare, iumenta humi procumbere mortua. Neque enim primo ictu dumtaxat, sed multiplici saltu pluribus in locis decidens saxum stragem fecit. Qua re consternati Poloni relictis castris intra urbem se recepere. Georgius Pogiebratius per idem tempus, cum Thaboritas peteret, (nam et ipse Ptasconi iunctus erat) in alam quandam Alberti equitum forte incidens commisso proelio hostem prostravit, atque hinc primum homini nomen datum. Albertus vero, cum expugnari Thaboritae aliter quam fame nequirent, soluta obsidione Pragam rediit. Poloni exhausto argento, amissis equis pedibus in patriam abiere. Fridericus, Saxonum prin- ceps, dimisso rege domum rediens, hostium insidias incidit. Sed nihil improvisa re motus, ordinata raptim acie ea constantia eaque fortitudine pugnam iniit, ut paene victus captusque victores vicerit caesisque compluribus captos abduxerit. Rex Poloniae nondum cognitis, quae in Bohemia suis acciderant, cum duobus magnis exerci- tibus Sclesiam ingressus in Bohemiam properabat, sed intellecta suorum fortuna, populatis hostium agris domum rediit. (A) v nenadále do vojska nepřátelského padla, mnobo lidu zmordovala. Viděl by všudy těla bez hlav ležície a údy bez těla v krvi oplývati, bovada na zemi Ježeti mrtvá. Nebo netoliko prvním pádem, ale mno- hými pochopy na mnobá místa padajíci kule po- rážku činila. Pro kterúžto véc padajíce Poláci, ne- chavše stanuo do města vešli. Jiří Poděbradský toho času, když k Táboróm táhl, (neb i on se Ptáčkem byl), v houf jeden Al- brechtových jízdných náhodů trefiv, učiniv bitvu, nepfietele porazil. A odtud najpry člověku dáno jest jméno. Albrecht pak, když Táboři jinak než hladem dobyti nemohli býti, odtrh odtud do Prahy se vrátil. Poláci pak utrativše penieze a potrativše koně, pěš- kami se do své vlasti vrátili. Fridrich pak, Sažský kníže (o kterémž nahoře zmínka byla), nechav krále, domuo se vracuje, v zálohy nepfátel vpadl. Ale nic se nenadálü vécie nepohnuv, &ikovav rychle honí, tü stálostí, tá silá bitvu ucinil, aby jednak přemo- żenf a jatf vitózitele přemohl, a mnohé zmordovav zjímané odvedl. Král Polský toho ješťe nepoznav, co by se v Če- chách jeho přihodilo, se dvěma velikými houfy do Slez vtrhl a do Cech chvátal. Ale srozuměv svých neštěstí, zbubiv nepřátelská pole, domuo se vrátil. Ale Albrecht nechav gubernatora Voldficha, hrabie Cilského, skrze Slezi do Gorlice přijel, Vratislav- 5!) mortales 3. Albertus autem relicto, qui regnum gubernaret, Ulrico, comite Ciliae, per (B) vojsk nepřátelských upadl, mnoho je smrtedlnśch zmordoval. Byl by viděl všudy těla bez hlav ležící, hlavy a nohy a údy bez těla v krvi plavati, hovada na zemi ležeti umrlá. Nebo netoliko prvním rázem, ale mnohým pochopem na mnohých místech padaje kámen mord jest učinil. Protož ulekše se Polané, opustiv stany, do města se vebrachu. Jiří Poděbradský toho času, když k Tábořanóm jel, neb i on Ptáčkovi spojen byl, na [křídlo; v ruk. mezera, po straně: „alam“] Albrechtových jízdných příhodú upadna, nepřietele porazil a odtovad naj- prv jemu dobré jméno dáno. Ale Albrecht, když jinak Tábořené než hladem dobyti nemożeni byli, nechaje obleżeni do Prahy se vrátil. Poláci stráviv a zbyv střiebra, potrativ koně, pěškami do Polsky navrátichu se. Fridrich, Sasícké kníže, ostana krále, domů se navrátiv, v tajné stráže nepřátel upadl jest; ale nic v nepředviděnéj věci hnut jsa, šikujíc náhle próčelé, takú stálostí a takým udatenstvím boj podjal, že jakžto přemožený a lapený vítěze jest přemohl a zbiv mnohé, vězně odvedl jest. Král Polský ješče nepoznav, co se v Čechách jeho přihodilo se dvěma velikými vojskoma, do Slezska vtrhna, do Čech se strojíše. Ale srozuměv svých ščestí, popleniv nepřátelská pole domů se jest navrśtil, Ale Albrecht pozóstaviv, kterýž by králov- ství zpravoval, Oldřicha, hrabie Cilského, skrze Slez-
198 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. tudinis, cum praeter opinionem in castra hostium accidisset, multos mortalis *") interemit. Vidisses passim corpora sine capite iacentia, capita quoque, pedes membraque sine corpore in cruore fluitare, iumenta humi procumbere mortua. Neque enim primo ictu dumtaxat, sed multiplici saltu pluribus in locis decidens saxum stragem fecit. Qua re consternati Poloni relictis castris intra urbem se recepere. Georgius Pogiebratius per idem tempus, cum Thaboritas peteret, (nam et ipse Ptasconi iunctus erat) in alam quandam Alberti equitum forte incidens commisso proelio hostem prostravit, atque hinc primum homini nomen datum. Albertus vero, cum expugnari Thaboritae aliter quam fame nequirent, soluta obsidione Pragam rediit. Poloni exhausto argento, amissis equis pedibus in patriam abiere. Fridericus, Saxonum prin- ceps, dimisso rege domum rediens, hostium insidias incidit. Sed nihil improvisa re motus, ordinata raptim acie ea constantia eaque fortitudine pugnam iniit, ut paene victus captusque victores vicerit caesisque compluribus captos abduxerit. Rex Poloniae nondum cognitis, quae in Bohemia suis acciderant, cum duobus magnis exerci- tibus Sclesiam ingressus in Bohemiam properabat, sed intellecta suorum fortuna, populatis hostium agris domum rediit. (A) v nenadále do vojska nepřátelského padla, mnobo lidu zmordovala. Viděl by všudy těla bez hlav ležície a údy bez těla v krvi oplývati, bovada na zemi Ježeti mrtvá. Nebo netoliko prvním pádem, ale mno- hými pochopy na mnobá místa padajíci kule po- rážku činila. Pro kterúžto véc padajíce Poláci, ne- chavše stanuo do města vešli. Jiří Poděbradský toho času, když k Táboróm táhl, (neb i on se Ptáčkem byl), v houf jeden Al- brechtových jízdných náhodů trefiv, učiniv bitvu, nepfietele porazil. A odtud najpry člověku dáno jest jméno. Albrecht pak, když Táboři jinak než hladem dobyti nemohli býti, odtrh odtud do Prahy se vrátil. Poláci pak utrativše penieze a potrativše koně, pěš- kami se do své vlasti vrátili. Fridrich pak, Sažský kníže (o kterémž nahoře zmínka byla), nechav krále, domuo se vracuje, v zálohy nepfátel vpadl. Ale nic se nenadálü vécie nepohnuv, &ikovav rychle honí, tü stálostí, tá silá bitvu ucinil, aby jednak přemo- żenf a jatf vitózitele přemohl, a mnohé zmordovav zjímané odvedl. Král Polský toho ješťe nepoznav, co by se v Če- chách jeho přihodilo, se dvěma velikými houfy do Slez vtrhl a do Cech chvátal. Ale srozuměv svých neštěstí, zbubiv nepřátelská pole, domuo se vrátil. Ale Albrecht nechav gubernatora Voldficha, hrabie Cilského, skrze Slezi do Gorlice přijel, Vratislav- 5!) mortales 3. Albertus autem relicto, qui regnum gubernaret, Ulrico, comite Ciliae, per (B) vojsk nepřátelských upadl, mnoho je smrtedlnśch zmordoval. Byl by viděl všudy těla bez hlav ležící, hlavy a nohy a údy bez těla v krvi plavati, hovada na zemi ležeti umrlá. Nebo netoliko prvním rázem, ale mnohým pochopem na mnohých místech padaje kámen mord jest učinil. Protož ulekše se Polané, opustiv stany, do města se vebrachu. Jiří Poděbradský toho času, když k Tábořanóm jel, neb i on Ptáčkovi spojen byl, na [křídlo; v ruk. mezera, po straně: „alam“] Albrechtových jízdných příhodú upadna, nepřietele porazil a odtovad naj- prv jemu dobré jméno dáno. Ale Albrecht, když jinak Tábořené než hladem dobyti nemożeni byli, nechaje obleżeni do Prahy se vrátil. Poláci stráviv a zbyv střiebra, potrativ koně, pěškami do Polsky navrátichu se. Fridrich, Sasícké kníže, ostana krále, domů se navrátiv, v tajné stráže nepřátel upadl jest; ale nic v nepředviděnéj věci hnut jsa, šikujíc náhle próčelé, takú stálostí a takým udatenstvím boj podjal, že jakžto přemožený a lapený vítěze jest přemohl a zbiv mnohé, vězně odvedl jest. Král Polský ješče nepoznav, co se v Čechách jeho přihodilo se dvěma velikými vojskoma, do Slezska vtrhna, do Čech se strojíše. Ale srozuměv svých ščestí, popleniv nepřátelská pole domů se jest navrśtil, Ale Albrecht pozóstaviv, kterýž by králov- ství zpravoval, Oldřicha, hrabie Cilského, skrze Slez-
Strana 199
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 199 Sclesiam Gorlitium venit. Vratislaviensibus vero — ea est civitas nobilis ac praepotens et Sclesi- tarum caput — Albertum, marchionem Brandeburgensem, petentibus belli ducem dedit, qui Polo- niam saepe infesto exercitu petens longe lateque praedas egit. Non multis post diebus actum de concordia. Rudericus, Burgensis episcopus, natione Hispanus, doctrina ac virtute praestaus, arbiter litis ex Basiliensi consilio missus, Albertum convenit. Discep- tatum est inter legatos partium; non convenientibus indutiae belli dictae, conventus iu aliam diem apud Vratislaviam statutus. Eo veniens Albertus, ex gradu forte prolapsus, graviter laesus plu- ribus diebus aegrotus decubuit. Exin claudus effectus infecta pace per Moraviam in Austriam rediit. Interea comes Ulricus, qui Bohemiae praeerat, inter barones de vendicando sibi regno agere coepit. Albertus cognito eius studio, properatim stipendia subtraxit, gubernationem dimisit. Ille materia adempta, qua Bohemorum animos sibi conciliabat, ex provincia decessit, nec ultra remissus est, regni cura Maynardo et Ulrico Rosensi commissa. Per idem tempus despotus??) Serviae, quam Rasciam vocant, cum sacerdotibus ac nobilibus in Hungariam profugerat, Thurcorum *%) impetum veritus, uno tamen relicto filio, qui castellum Syn- deroviam in ripa Danubii situm et a Thurcis obsessum tueretur. Albertus ab Hungaris invitatus, (A) ským pak (to jest město v Sleziech znamenité a přemocné a Slezské zemé hlava) Albrechta, margkrabí brambnrského, prosícím za hajtmana dal. Kterýžto do Polsky vojensky vtrhuje, daleko a široko hubil a zájmy činil. Ne po mnoha potom dnech jednáno jest o svor- nost. Ruderikus, Burgenský biskup, rodem z Hispaní, učením a mravy znamenitý, ubrman ruoznice z Ba- zilského koncilium poslán jsa k Albrechtovi přijel. Rüznice byla mezi ubrmany nesrovnávajícími se. Příměří války vypovědíno jest. Sjitie jiného dne v Vratislavi položeno. Tam přišed Albrecht z schodu příhodúů pad, těžce se uraziv, mnoho dní neduživ jsa ležal. Z toho kulhavý učiňen jsa, nedokonav po- koje. skrze Moravu do Rakás se vrátil, V tom hrabie Voldřich, kterýž Česků zemi zpravoval, s panstvem o osobenie sobě královstvie jednati počal. Albrecht poznav jeho pilnost, rychle duochody jemu odjal. On té věci nemaje, kterůž by Čechuo úmysly k sobě nachyloval, z země vyjel, aniž potom přijat byl. Zpravovánie královstvie Meuhartovi a Voldřichovi Ro£mberskému poruéceno jest. Casu toho Despotus Servicky (kterZ zemi Rascit jmenujt) s knieZetstverh à panstvem do Uher ušel tureckého útoku se boje, jednoho však nechav syna, kterýž by hradu Sindorova na břehu Dunaj- ském vystaveného a od Tarkuo obleženého bránil. Albrecht od Uhruo povolán jsa obleženým retunk (B) sko do Gerlice přitáhl. Ale Vratislavěnóm (toť jest město ušlechtilé a velmě mocné a Slezákův hlava) Albrecbta, markrabieho Brandeburgenského, kdyZ sü prosili, vojenského vůdce jim dal, kterýž do Polsky častokrát náramným vojskem vtrhaje nadél i našíř lúpeže činíše. Pak ne po mnohých dnech jednáno jest o svor- nost. Rudrych, Burgenský biskup, urozením Hispanič, uměním a ctností okrášlený, obrman sváru od sňemu Basilejského poslaný, Albrechta k rovnání vyvolal [nad „vyvolal“ nadepsáno „napomenul“]. Rozsuzo- váno jest mezi posly obá stran; když se nesrovnalí, stání a příměfí v boji uloženo jest, sňem na jiný den do Vratislavé ustaven. Tam jda Albrecht, ze schodů příhodů upadna, těžce uražen za mnohé dni nemáhaje ležel. Odtud kulhavý učiňen, nedokonaje pokoje přes Moravu do Rakús navrátil se. Mezitím hrabie Oldřích, kterýž v Čechách vládl. mezi pány o osobení království poče jednati. Albrecht poznav jeho pilnost, rychle žold odtrhl, spravování opustil. Oo, když příčina odjata, kterúž sobě Čechův úmysly přivaboval, z země vyšel, aniž více zase poslán byl. Správa královstvie Meinhardovi a Oldřichovi od Růží poručena. Týmž časem despot z Sermie, kteráž Rascií nazývají, s kněžími a s šlechtami do Uher bíše utekl, Torkův kvaltu se ustydaje, jednoho však syna po- zóstaviv, kterýž by hrad Směderov, na břehu Du- naje ustavený, obraňoval od Tarkův obležený. Al- brecht od Uhrův povolán, aby obleženým retuok +1) Dispotus 2. — *?) Tburcorum 3.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 199 Sclesiam Gorlitium venit. Vratislaviensibus vero — ea est civitas nobilis ac praepotens et Sclesi- tarum caput — Albertum, marchionem Brandeburgensem, petentibus belli ducem dedit, qui Polo- niam saepe infesto exercitu petens longe lateque praedas egit. Non multis post diebus actum de concordia. Rudericus, Burgensis episcopus, natione Hispanus, doctrina ac virtute praestaus, arbiter litis ex Basiliensi consilio missus, Albertum convenit. Discep- tatum est inter legatos partium; non convenientibus indutiae belli dictae, conventus iu aliam diem apud Vratislaviam statutus. Eo veniens Albertus, ex gradu forte prolapsus, graviter laesus plu- ribus diebus aegrotus decubuit. Exin claudus effectus infecta pace per Moraviam in Austriam rediit. Interea comes Ulricus, qui Bohemiae praeerat, inter barones de vendicando sibi regno agere coepit. Albertus cognito eius studio, properatim stipendia subtraxit, gubernationem dimisit. Ille materia adempta, qua Bohemorum animos sibi conciliabat, ex provincia decessit, nec ultra remissus est, regni cura Maynardo et Ulrico Rosensi commissa. Per idem tempus despotus??) Serviae, quam Rasciam vocant, cum sacerdotibus ac nobilibus in Hungariam profugerat, Thurcorum *%) impetum veritus, uno tamen relicto filio, qui castellum Syn- deroviam in ripa Danubii situm et a Thurcis obsessum tueretur. Albertus ab Hungaris invitatus, (A) ským pak (to jest město v Sleziech znamenité a přemocné a Slezské zemé hlava) Albrechta, margkrabí brambnrského, prosícím za hajtmana dal. Kterýžto do Polsky vojensky vtrhuje, daleko a široko hubil a zájmy činil. Ne po mnoha potom dnech jednáno jest o svor- nost. Ruderikus, Burgenský biskup, rodem z Hispaní, učením a mravy znamenitý, ubrman ruoznice z Ba- zilského koncilium poslán jsa k Albrechtovi přijel. Rüznice byla mezi ubrmany nesrovnávajícími se. Příměří války vypovědíno jest. Sjitie jiného dne v Vratislavi položeno. Tam přišed Albrecht z schodu příhodúů pad, těžce se uraziv, mnoho dní neduživ jsa ležal. Z toho kulhavý učiňen jsa, nedokonav po- koje. skrze Moravu do Rakás se vrátil, V tom hrabie Voldřich, kterýž Česků zemi zpravoval, s panstvem o osobenie sobě královstvie jednati počal. Albrecht poznav jeho pilnost, rychle duochody jemu odjal. On té věci nemaje, kterůž by Čechuo úmysly k sobě nachyloval, z země vyjel, aniž potom přijat byl. Zpravovánie královstvie Meuhartovi a Voldřichovi Ro£mberskému poruéceno jest. Casu toho Despotus Servicky (kterZ zemi Rascit jmenujt) s knieZetstverh à panstvem do Uher ušel tureckého útoku se boje, jednoho však nechav syna, kterýž by hradu Sindorova na břehu Dunaj- ském vystaveného a od Tarkuo obleženého bránil. Albrecht od Uhruo povolán jsa obleženým retunk (B) sko do Gerlice přitáhl. Ale Vratislavěnóm (toť jest město ušlechtilé a velmě mocné a Slezákův hlava) Albrecbta, markrabieho Brandeburgenského, kdyZ sü prosili, vojenského vůdce jim dal, kterýž do Polsky častokrát náramným vojskem vtrhaje nadél i našíř lúpeže činíše. Pak ne po mnohých dnech jednáno jest o svor- nost. Rudrych, Burgenský biskup, urozením Hispanič, uměním a ctností okrášlený, obrman sváru od sňemu Basilejského poslaný, Albrechta k rovnání vyvolal [nad „vyvolal“ nadepsáno „napomenul“]. Rozsuzo- váno jest mezi posly obá stran; když se nesrovnalí, stání a příměfí v boji uloženo jest, sňem na jiný den do Vratislavé ustaven. Tam jda Albrecht, ze schodů příhodů upadna, těžce uražen za mnohé dni nemáhaje ležel. Odtud kulhavý učiňen, nedokonaje pokoje přes Moravu do Rakús navrátil se. Mezitím hrabie Oldřích, kterýž v Čechách vládl. mezi pány o osobení království poče jednati. Albrecht poznav jeho pilnost, rychle žold odtrhl, spravování opustil. Oo, když příčina odjata, kterúž sobě Čechův úmysly přivaboval, z země vyšel, aniž více zase poslán byl. Správa královstvie Meinhardovi a Oldřichovi od Růží poručena. Týmž časem despot z Sermie, kteráž Rascií nazývají, s kněžími a s šlechtami do Uher bíše utekl, Torkův kvaltu se ustydaje, jednoho však syna po- zóstaviv, kterýž by hrad Směderov, na břehu Du- naje ustavený, obraňoval od Tarkův obležený. Al- brecht od Uhrův povolán, aby obleženým retuok +1) Dispotus 2. — *?) Tburcorum 3.
Strana 200
145 200 ENEASE SYLVIA KRONIKA CESKA. obsessis opem laturus, Budam petit. Interea Georgius Palotius, Strigonicusium pontifex, diem obiit, qui coronam regni ditemque regum supellectilem in arce servaverat. Qua re cognita Albertus eo se confert; arx reginae deditur, quae, dum thesaurum regni coram baronibus ad eam rem selectis recognoscit, coronam beati Stephani regis, quam sacrosanctam putant, clam surripit anuique custodiendam tradit, caetera obsignatis occludit arcis. Albertus Budam reversus non expectatis auxiliis adversus Thurcos exercitum ducit, castra intra Ticiam amnem ac Danubium collocat. Interea Thurcorum imperator evicto castello excac- catoque despoti5**) filio, cuius sororem in matrimonium duxerat, domum abiit, crudelis, qui neque coniugii affectum sensit. Verum Thurcis matrimonii necessitudo levis, apud quos singuli pro opibus plures uxores babent; regibus eo amplius nubere licet. Ita animus multitudine distractus, nullam pro socia, pariter omnes viles habet. Albertus, ubi expugnatam Synderoviam Thurcos abiisse co- gnovit, dimisso exercitu Budam rediit. Sed insolito ferventis Augusti calore vexatus, dum pepo- nibus nimium oblectatur, ventris solutionem incidit sentiensque periculum moriturus in patria Viennam repetere statuit. (A) dáti do Budína táhl. V tom Jiří Palocius, osttehom- ský biskup, umřel, kterýž korunu královstvie a bo- haté královské přípravy a klenoty na zámku choval. Kterúžto věc poznav Albrecht tam se obrátil. Zámek králové dán jest. Kterážto když poklad královstvie před pány k té věci vybranými okazovala, korunu svatého Štěpána, kterúž svatě svatů býti praví, tajně vzala a babě k chovánie dala. Jiné věci zamkla, truhly zapecetivi. O smrti Albrechta krále. Kapitola LVI. — Albrecht do Budína se vrátiv, nečekaje pomoci, proti Torkém vojsko veda, stany mezi Cicie řeků a Do- najem rozbil. V tom turecký ciesař dobyv zámku a oslepiv despotova syna, jehož sestru za manželku pojal, domuo se vrátil, ukrutný jistě, kterýž ani manželské milosti cítil. Ale Turkóm manželská po- vinnost jeit lehka, mezi nimiž jedenkaždý podle statku mnohé ženy mají. Králóm tím více jich po- jimati slusie. Takż úmysl množstvím roztrżen jsa, žádné za tovaryšku, ale společně všecky mrzatě má. Albrecht, když dobytý Sindorov a Torky odešlé po- znal, rozpostiv vojsko, do Buodína se vrátil. Ale ne- zvyklý, plápolajícícho srpna horkostí trápen jsa, když dýně náramně jedl, v měkkost života padl. A zna- menaje nebezpeéenstvie, chté v vlasti umtieti, do Vídně jeti mínil. Na cestě jsa, když již Ostfebom pominul, ve vsi, kteráž Dlúbá slove, učiniv kšaft, šestého dne měsíce prosince umřel, knieže šťedrotů 84) dispoti 2. Iter ingressus, cum iam Strigoniam praeterisset, in villa, quae Longa (B) dal, do Badina jel. Mezitím Jiřík Paloc, Ostřihom- ský arcibiskop, umřel jest, kterýž korunu království a bohaté nádobí králův na hradě zachováváše. Zvěda tu věc Albrecht, tam se jest vybral. Hrad králevně jest poddán; kteráž když poklad království přede- psaný k téj věci vybranými seznala, korunu svatého Štefana krále, kterúžto svatú mnějí, tajně jest vzala a babě chovati dala, jiné v zapečetených zavřela v škříních. Albrecht do Budína se vrátiv, nečekaje po- moci, protiv Turkóm vojsko vyvedl, stany mezi Tisú a Dunajem a vojska položil. Mezitím Turecký císař. dobyv hradu a oslepiv disputova (sic) syna, jehož sestru bíše v manželství pojal, domů se na- vrátil, ukrntník, kterýž ani malženskéj lásky čil. Ale pravda Turkóm malženská přízeň lehka, mezi nimiž každý vedle zboží ženy mnohé mají. Králóm tím více pojímati se sluší. A tak úmysl množstvím žen roztržit jsa žádnéj za tovaryBici, zárovel v&icky mrzké má. Albrecht, když, že dobyt jest Směderov a Tarci odjeli, poznal, opustiv vojsko, do Budína se navrátil, Ale nezvyklým horkého srpna vedrem nadtrápen, když se v melúních příliš kochal, v roz- měkčení břicha upadl a učiv nebezpečenstvie, aby ve vlasti svéj umřel, do Vidné se navrátiti ustanovil. A když se na cestu vydal, když již Ostfihom po- míjejíše, ve vsi, kteráZ slove Longa, to jest Dlühá, u&iniv porucenství &estého a dvadcítého (sic) dne října zšel jest, kníže ščedrostí a udatností osviecené
145 200 ENEASE SYLVIA KRONIKA CESKA. obsessis opem laturus, Budam petit. Interea Georgius Palotius, Strigonicusium pontifex, diem obiit, qui coronam regni ditemque regum supellectilem in arce servaverat. Qua re cognita Albertus eo se confert; arx reginae deditur, quae, dum thesaurum regni coram baronibus ad eam rem selectis recognoscit, coronam beati Stephani regis, quam sacrosanctam putant, clam surripit anuique custodiendam tradit, caetera obsignatis occludit arcis. Albertus Budam reversus non expectatis auxiliis adversus Thurcos exercitum ducit, castra intra Ticiam amnem ac Danubium collocat. Interea Thurcorum imperator evicto castello excac- catoque despoti5**) filio, cuius sororem in matrimonium duxerat, domum abiit, crudelis, qui neque coniugii affectum sensit. Verum Thurcis matrimonii necessitudo levis, apud quos singuli pro opibus plures uxores babent; regibus eo amplius nubere licet. Ita animus multitudine distractus, nullam pro socia, pariter omnes viles habet. Albertus, ubi expugnatam Synderoviam Thurcos abiisse co- gnovit, dimisso exercitu Budam rediit. Sed insolito ferventis Augusti calore vexatus, dum pepo- nibus nimium oblectatur, ventris solutionem incidit sentiensque periculum moriturus in patria Viennam repetere statuit. (A) dáti do Budína táhl. V tom Jiří Palocius, osttehom- ský biskup, umřel, kterýž korunu královstvie a bo- haté královské přípravy a klenoty na zámku choval. Kterúžto věc poznav Albrecht tam se obrátil. Zámek králové dán jest. Kterážto když poklad královstvie před pány k té věci vybranými okazovala, korunu svatého Štěpána, kterúž svatě svatů býti praví, tajně vzala a babě k chovánie dala. Jiné věci zamkla, truhly zapecetivi. O smrti Albrechta krále. Kapitola LVI. — Albrecht do Budína se vrátiv, nečekaje pomoci, proti Torkém vojsko veda, stany mezi Cicie řeků a Do- najem rozbil. V tom turecký ciesař dobyv zámku a oslepiv despotova syna, jehož sestru za manželku pojal, domuo se vrátil, ukrutný jistě, kterýž ani manželské milosti cítil. Ale Turkóm manželská po- vinnost jeit lehka, mezi nimiž jedenkaždý podle statku mnohé ženy mají. Králóm tím více jich po- jimati slusie. Takż úmysl množstvím roztrżen jsa, žádné za tovaryšku, ale společně všecky mrzatě má. Albrecht, když dobytý Sindorov a Torky odešlé po- znal, rozpostiv vojsko, do Buodína se vrátil. Ale ne- zvyklý, plápolajícícho srpna horkostí trápen jsa, když dýně náramně jedl, v měkkost života padl. A zna- menaje nebezpeéenstvie, chté v vlasti umtieti, do Vídně jeti mínil. Na cestě jsa, když již Ostfebom pominul, ve vsi, kteráž Dlúbá slove, učiniv kšaft, šestého dne měsíce prosince umřel, knieže šťedrotů 84) dispoti 2. Iter ingressus, cum iam Strigoniam praeterisset, in villa, quae Longa (B) dal, do Badina jel. Mezitím Jiřík Paloc, Ostřihom- ský arcibiskop, umřel jest, kterýž korunu království a bohaté nádobí králův na hradě zachováváše. Zvěda tu věc Albrecht, tam se jest vybral. Hrad králevně jest poddán; kteráž když poklad království přede- psaný k téj věci vybranými seznala, korunu svatého Štefana krále, kterúžto svatú mnějí, tajně jest vzala a babě chovati dala, jiné v zapečetených zavřela v škříních. Albrecht do Budína se vrátiv, nečekaje po- moci, protiv Turkóm vojsko vyvedl, stany mezi Tisú a Dunajem a vojska položil. Mezitím Turecký císař. dobyv hradu a oslepiv disputova (sic) syna, jehož sestru bíše v manželství pojal, domů se na- vrátil, ukrntník, kterýž ani malženskéj lásky čil. Ale pravda Turkóm malženská přízeň lehka, mezi nimiž každý vedle zboží ženy mnohé mají. Králóm tím více pojímati se sluší. A tak úmysl množstvím žen roztržit jsa žádnéj za tovaryBici, zárovel v&icky mrzké má. Albrecht, když, že dobyt jest Směderov a Tarci odjeli, poznal, opustiv vojsko, do Budína se navrátil, Ale nezvyklým horkého srpna vedrem nadtrápen, když se v melúních příliš kochal, v roz- měkčení břicha upadl a učiv nebezpečenstvie, aby ve vlasti svéj umřel, do Vidné se navrátiti ustanovil. A když se na cestu vydal, když již Ostfihom po- míjejíše, ve vsi, kteráZ slove Longa, to jest Dlühá, u&iniv porucenství &estého a dvadcítého (sic) dne října zšel jest, kníže ščedrostí a udatností osviecené
Strana 201
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 201 dicitur, condito testamento VI. kalendas Novembris decessit, princeps liberalitate ac fortitudine, clarus et qui caeteris rebus longe religionis studium anteposuit. Bohemi, qui eius causa inter se dissidebant, cognita morte apud Pragam convenientes unum totius regni corpus efficiunt atque ad eligendum novum regem ad VIII. kalendas Maias?) diem statuunt. Rochezana, qui dudum apud Gretium exsulaverat, domum revertitur suoque more in- saniens Romanam ecclesiam, cardinales, patriarchas, caeteros per orbem episcopos blasphemans, apud solos Bohemos incorruptae veritatis inveniri sacramenta dicit, praetiosissimum Christi san- guinem parvulis ac dementibus praebet, sacerdotes suae temeritati adversantes domo pellit, po- pularibus communionem sub specie vini recusantibus ecclesiasticam sepulturam interdicit. Redeunt damnata tempora suumque facile quisque ingenium recipit. Regina Elisabeth iam filium ex Alberto pepererat VIII kalendas Martii, Ladislaum nomine, atque Hungarorum ei coronam impesuerat. Mittuntur ad eam legati, qui dicant ad eligendum regem diem statutam: si quid iuris in regno Bohemiae ad se spectare confidit, oratores mittat, qui rem suam agant. (A) a silá jasný a kterýž nad jiné věci daleko o ná- boženstvie péči předložil. Kterak Čechové po smrti Albrechtově volili za krále Albrechta, bavorské knieže, ale volenie svoliti nechtél. Kapitola LVIII, — Čechové, kteříž pro Albrechta krále mezi sebú roz- dvojeni byli, poznavše smrt jeho v Praze se sšedše za jednoho ze všeho královstvie učiňeni jsú a k vo- lenie nového krále osmý den máje měsíce uložili. Rokycana, kterfZ dávno used v Hradci byl, domuo se vrátil a svým obyčejem šermuje římský kostel, kardinaly a patriarchy i jiné po světě biskupy také utupoval a, Ze by sami Oechové nepoikvrnéné pravdy nalezli vieru, pravil. Pfedrahü Kristovu krev détem nerozamným dával. Kněží, kteříž jse jeho nesmysl- nosti protiviii, z domu vyhnal. Lidem, kteříž při- jímánie pod zpnosobem vína odpierali, kostelní po- hřeb zapovídal. Královna Alžběta v tom syna z Albrechta po- rodila osmého dne měsíce března, Ladislava jménem, a uherskú korunu naň vstavila. Posldni jsü k nie poslové, kteříž by oznámili volenie krále den ulo- žený, jestliže by jaké pravo kralovstvie Českému sobě náležeti znala, aby oratory vyslala, kteříž by věci jejie jednali. Královna syna z Albrechta na- rozeného v kolébce okázala a prosila, aby otcova dě- dictví sirotka nezbavovali, že by čas k vyslánie ora- torno krátký byl (neb více než patnácte dní k tomu 55) VIII kal. Maias — VIII kal. Marcii 2 nemá. Regina natum ex Alberto filium in cunabulis ostendit, rogat, ne paterna hereditate (B) a takové, kteréž nad jiné věci pilnost zákona křesťanského předkládal. Čechové, kteříž bychu proň mezi sebú roztržiti, poznav jeho smrt, v Praze sjeda se, jedno všeho království tělo učinichu a k vyvolení nového krále čtvrtý a dvadcítý den dubna měsíce rok položili. Rokycan, kterýž dávno v Královéj Hradsi (sic) vý- honkem byl, domů se navrátil a svým obyčejem prchajíc, římský kostel, kardinaly, patriarchy a jiné po světě biskupy rúhavě tupíc, u samých Čecbův nenarušenéj pravdy svátosti nalezeny býti praví, pře- drahá Kristovu krev děťátkom i bláznóm rozdává, kněží svéj všetečnosti odporné z domu vyhání, lidem obecním, pod spósobem vína přijímati odpírajícím pohřeb kostelní zapovídá. Zavracujf se zatracení časové a každý snadně svój dóvtip zase bere. Králevna Alžběta již bíše syna z Albrechta po- rodila v druhý a dvadcítý den února měsíce, Ladi- slava jménem, a uherskú koronu bíše naň vstavila. Poslání bychu k ní poslové, kteříž by pověděli den k volení krále ustavený; měla-li by co práva v krá- lovství Českém k sobě slušeti naději, posly aby po- slala, kteříž by o její věc pracovali. Králevna z Al- brechta narozeného syna v kolébkách ukázala, prosila, aby z otcovského dědictví sirotka nesvláčili. Čas po- slání poslů úzký býti, nebo ne více jedno patnádcte
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 201 dicitur, condito testamento VI. kalendas Novembris decessit, princeps liberalitate ac fortitudine, clarus et qui caeteris rebus longe religionis studium anteposuit. Bohemi, qui eius causa inter se dissidebant, cognita morte apud Pragam convenientes unum totius regni corpus efficiunt atque ad eligendum novum regem ad VIII. kalendas Maias?) diem statuunt. Rochezana, qui dudum apud Gretium exsulaverat, domum revertitur suoque more in- saniens Romanam ecclesiam, cardinales, patriarchas, caeteros per orbem episcopos blasphemans, apud solos Bohemos incorruptae veritatis inveniri sacramenta dicit, praetiosissimum Christi san- guinem parvulis ac dementibus praebet, sacerdotes suae temeritati adversantes domo pellit, po- pularibus communionem sub specie vini recusantibus ecclesiasticam sepulturam interdicit. Redeunt damnata tempora suumque facile quisque ingenium recipit. Regina Elisabeth iam filium ex Alberto pepererat VIII kalendas Martii, Ladislaum nomine, atque Hungarorum ei coronam impesuerat. Mittuntur ad eam legati, qui dicant ad eligendum regem diem statutam: si quid iuris in regno Bohemiae ad se spectare confidit, oratores mittat, qui rem suam agant. (A) a silá jasný a kterýž nad jiné věci daleko o ná- boženstvie péči předložil. Kterak Čechové po smrti Albrechtově volili za krále Albrechta, bavorské knieže, ale volenie svoliti nechtél. Kapitola LVIII, — Čechové, kteříž pro Albrechta krále mezi sebú roz- dvojeni byli, poznavše smrt jeho v Praze se sšedše za jednoho ze všeho královstvie učiňeni jsú a k vo- lenie nového krále osmý den máje měsíce uložili. Rokycana, kterfZ dávno used v Hradci byl, domuo se vrátil a svým obyčejem šermuje římský kostel, kardinaly a patriarchy i jiné po světě biskupy také utupoval a, Ze by sami Oechové nepoikvrnéné pravdy nalezli vieru, pravil. Pfedrahü Kristovu krev détem nerozamným dával. Kněží, kteříž jse jeho nesmysl- nosti protiviii, z domu vyhnal. Lidem, kteříž při- jímánie pod zpnosobem vína odpierali, kostelní po- hřeb zapovídal. Královna Alžběta v tom syna z Albrechta po- rodila osmého dne měsíce března, Ladislava jménem, a uherskú korunu naň vstavila. Posldni jsü k nie poslové, kteříž by oznámili volenie krále den ulo- žený, jestliže by jaké pravo kralovstvie Českému sobě náležeti znala, aby oratory vyslala, kteříž by věci jejie jednali. Královna syna z Albrechta na- rozeného v kolébce okázala a prosila, aby otcova dě- dictví sirotka nezbavovali, že by čas k vyslánie ora- torno krátký byl (neb více než patnácte dní k tomu 55) VIII kal. Maias — VIII kal. Marcii 2 nemá. Regina natum ex Alberto filium in cunabulis ostendit, rogat, ne paterna hereditate (B) a takové, kteréž nad jiné věci pilnost zákona křesťanského předkládal. Čechové, kteříž bychu proň mezi sebú roztržiti, poznav jeho smrt, v Praze sjeda se, jedno všeho království tělo učinichu a k vyvolení nového krále čtvrtý a dvadcítý den dubna měsíce rok položili. Rokycan, kterýž dávno v Královéj Hradsi (sic) vý- honkem byl, domů se navrátil a svým obyčejem prchajíc, římský kostel, kardinaly, patriarchy a jiné po světě biskupy rúhavě tupíc, u samých Čecbův nenarušenéj pravdy svátosti nalezeny býti praví, pře- drahá Kristovu krev děťátkom i bláznóm rozdává, kněží svéj všetečnosti odporné z domu vyhání, lidem obecním, pod spósobem vína přijímati odpírajícím pohřeb kostelní zapovídá. Zavracujf se zatracení časové a každý snadně svój dóvtip zase bere. Králevna Alžběta již bíše syna z Albrechta po- rodila v druhý a dvadcítý den února měsíce, Ladi- slava jménem, a uherskú koronu bíše naň vstavila. Poslání bychu k ní poslové, kteříž by pověděli den k volení krále ustavený; měla-li by co práva v krá- lovství Českém k sobě slušeti naději, posly aby po- slala, kteříž by o její věc pracovali. Králevna z Al- brechta narozeného syna v kolébkách ukázala, prosila, aby z otcovského dědictví sirotka nesvláčili. Čas po- slání poslů úzký býti, nebo ne více jedno patnádcte
Strana 202
140 202 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. pupillum exuant; tempus mittendi legatos arctum esse, neque enim amplius quam dies XV super- erant. Si prorogetur terminus, missuram, qui pueri iura edisserant. Erat inter legatos Procopius Rabensteynus, nobilis eques, doctrina et morum lenitate prae- stabilis, cuius nos amicitia pluribus annis oblectavit. Is quoniam Alberto servivisset, habiturum se curae ait, quae regina mandaret. Reversus in Bohemiam, eos primum adiit, qui partes Alberti foverant. Exponit reginae desiderium; suadet proferri conventum. Res digna exauditione videtur. Verum Ptasco et qui Alberti recusarent imperium cum iam Pragae convenissent, regno consulen- dum quantocius esse dixere. Reginam spernere, instare, properare, vocare absentes. Illi diem ex die consulto proferre, more causas nectere. Interea legati ab regina veniunt; fit frequens conventus. Intromissi oratores proceres rogant, Sigismundi et Alberti, suorum regum, meminerint, nepotem filiumque ne respuant, contra ius gentium paternam hereditatem puero ne adimant; foedera cum Australibus percussa ne violent, pupilli atque orphani misereantur. Sunt non pauci, qui laeto favore legatorum postulata suscipiunt. At qui Albertum oderant, filium regem negare, cuius patri tanquam regi non paruissent. Infantem regoo inutilem esse; regem a regendo dictum: qui regendus sit, regem vocari?) non posse. Antequam Ladislaus adolescat, longum tempus effluxurum ; posse interim (A) nebylo). Jestliže by rokem prodleno bylo, poslati by chtěla, ktož by dítěte právo oznámili. Byl jest mezi posly Prokop Rabštýnský, uče- ním a mravuo spuosobností znamenitý, kteréhožto přátelství mnohými lety nás těšilo, Ten když Albrech- tovi slúžil, že chce o to péči mieti, což králová přikázala, řekl. Vrátiv se do Čech, k těm najprve šel, kteříž z strany Albrechtovy byli. Oznámil krá- lovny žádost, radil položiti sňem, že by věc hodná nuslyšenie byla. Ale Ptáček a kteříž Albrechtovu od- pírali panovánie, sebravše se do Prahy, pravili, že by se o královstvie raditi slušelo, což by najspieše mohlo. Rrálovná pohrdati, zasaditi se, neprodlésati, svolati nepiítomné. Ti den po dni se radili a oby- Gejem svým pfieciny smy&leli. V tom oratorovó od královny přišli, a časté bylo spolu scházenie. Pušťeni jsúce oratorové prosili, aby na Zigmunda a na Albrechta, krále své, pamatovali, vnuka a syna aby neodmitali, proti právu zemskému otcova dědi- ctvie dietěti aby neodjímali; smlúvy s Rakušany uči- Bené aby neruéili, nad sirotkem aby se elitorali. Bylo jest nemálo těch, kteříž oratoruo žádosti při- jali, ale kteříž Albrechta nenáviděli, syna králem býti odpírali, jehožto otci jako králi poddání nebyli; že by nemluvňátko královstvie neužitečné bylo a král by od zpravovánie slul. Ktož by zpravován býti měl, ten by králem slúti nemohl. Než by Ladislav odrostl, dláhý by čas minul. V tom času že by král přijat býti měl, kterýž by sám od sebe zemi zpra- 56) vocare. (B) dnt vystávalo. Prodlil-li by se rok, poslati by chtěla, kteříž by děťátka práva ohlásili. Bíše mezi posly Prokop Robštein, šlechetný jízdný, uměním a mravů upřímností okrášený, jehož nás přízeň za mnohá léta oblahožovala (sic) a utě- šovala. Ten, nebo Albrechtovi bíše slážil, mieti se na péči řekl to, což by jemu králevna rozkázala. Navrátivée se do Čech, najprve těch došel, kteříž stranu Albrechtovu drželi. Vyloživ žádost králevny poradil sníti se sňemu. To hodné k uslyšení vidno bylo. Ale Ptáček a kteříž Albrechtovu bychu od- porni panování, když se již do Prahy bychu sjeli, řekli, aby což najspieš o království radda bledána byla. Králevnü pozhrdnůti, usilovati, pospíšiti svo- lati, ktefiż by nebyli. Oni den ode dne raddy vy- dávácbu, prodlení pře splétáchu. Mezitím poslové od králevny přijechu. Bíše veliký sjezd. Vpuśceni poslové pánü prosichu: Na Zigmunda s na Albrechta, na své krále, aby pomněli, vnukem a synem aby nepozhrdali; protiv právu lidu dědictví otcovského aby dítěti neodjímali; smluv s Rakusíci učiňených aby nerušili, nad sirotkem a osiřelým aby se slito- vali. Bychu ne nemnozí, kteříž veselů přízní poslův žádosti přijímachu. Ale kteříž Albrechta nenávidíchu, syna králem býti odpírachu, jehož otci jako králi posluśni nebychu. Nemluvňátko nepožitečné králov- ství býti. Krále od kralování nazvaného, správce od spravování; ten, kterýž spravován má býti, správcím nazván nemuož býti. Prvé než Ladislav doroste, dlábý čas vyplyna; muož mezitím král přijat býti, kterýž
140 202 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. pupillum exuant; tempus mittendi legatos arctum esse, neque enim amplius quam dies XV super- erant. Si prorogetur terminus, missuram, qui pueri iura edisserant. Erat inter legatos Procopius Rabensteynus, nobilis eques, doctrina et morum lenitate prae- stabilis, cuius nos amicitia pluribus annis oblectavit. Is quoniam Alberto servivisset, habiturum se curae ait, quae regina mandaret. Reversus in Bohemiam, eos primum adiit, qui partes Alberti foverant. Exponit reginae desiderium; suadet proferri conventum. Res digna exauditione videtur. Verum Ptasco et qui Alberti recusarent imperium cum iam Pragae convenissent, regno consulen- dum quantocius esse dixere. Reginam spernere, instare, properare, vocare absentes. Illi diem ex die consulto proferre, more causas nectere. Interea legati ab regina veniunt; fit frequens conventus. Intromissi oratores proceres rogant, Sigismundi et Alberti, suorum regum, meminerint, nepotem filiumque ne respuant, contra ius gentium paternam hereditatem puero ne adimant; foedera cum Australibus percussa ne violent, pupilli atque orphani misereantur. Sunt non pauci, qui laeto favore legatorum postulata suscipiunt. At qui Albertum oderant, filium regem negare, cuius patri tanquam regi non paruissent. Infantem regoo inutilem esse; regem a regendo dictum: qui regendus sit, regem vocari?) non posse. Antequam Ladislaus adolescat, longum tempus effluxurum ; posse interim (A) nebylo). Jestliže by rokem prodleno bylo, poslati by chtěla, ktož by dítěte právo oznámili. Byl jest mezi posly Prokop Rabštýnský, uče- ním a mravuo spuosobností znamenitý, kteréhožto přátelství mnohými lety nás těšilo, Ten když Albrech- tovi slúžil, že chce o to péči mieti, což králová přikázala, řekl. Vrátiv se do Čech, k těm najprve šel, kteříž z strany Albrechtovy byli. Oznámil krá- lovny žádost, radil položiti sňem, že by věc hodná nuslyšenie byla. Ale Ptáček a kteříž Albrechtovu od- pírali panovánie, sebravše se do Prahy, pravili, že by se o královstvie raditi slušelo, což by najspieše mohlo. Rrálovná pohrdati, zasaditi se, neprodlésati, svolati nepiítomné. Ti den po dni se radili a oby- Gejem svým pfieciny smy&leli. V tom oratorovó od královny přišli, a časté bylo spolu scházenie. Pušťeni jsúce oratorové prosili, aby na Zigmunda a na Albrechta, krále své, pamatovali, vnuka a syna aby neodmitali, proti právu zemskému otcova dědi- ctvie dietěti aby neodjímali; smlúvy s Rakušany uči- Bené aby neruéili, nad sirotkem aby se elitorali. Bylo jest nemálo těch, kteříž oratoruo žádosti při- jali, ale kteříž Albrechta nenáviděli, syna králem býti odpírali, jehožto otci jako králi poddání nebyli; že by nemluvňátko královstvie neužitečné bylo a král by od zpravovánie slul. Ktož by zpravován býti měl, ten by králem slúti nemohl. Než by Ladislav odrostl, dláhý by čas minul. V tom času že by král přijat býti měl, kterýž by sám od sebe zemi zpra- 56) vocare. (B) dnt vystávalo. Prodlil-li by se rok, poslati by chtěla, kteříž by děťátka práva ohlásili. Bíše mezi posly Prokop Robštein, šlechetný jízdný, uměním a mravů upřímností okrášený, jehož nás přízeň za mnohá léta oblahožovala (sic) a utě- šovala. Ten, nebo Albrechtovi bíše slážil, mieti se na péči řekl to, což by jemu králevna rozkázala. Navrátivée se do Čech, najprve těch došel, kteříž stranu Albrechtovu drželi. Vyloživ žádost králevny poradil sníti se sňemu. To hodné k uslyšení vidno bylo. Ale Ptáček a kteříž Albrechtovu bychu od- porni panování, když se již do Prahy bychu sjeli, řekli, aby což najspieš o království radda bledána byla. Králevnü pozhrdnůti, usilovati, pospíšiti svo- lati, ktefiż by nebyli. Oni den ode dne raddy vy- dávácbu, prodlení pře splétáchu. Mezitím poslové od králevny přijechu. Bíše veliký sjezd. Vpuśceni poslové pánü prosichu: Na Zigmunda s na Albrechta, na své krále, aby pomněli, vnukem a synem aby nepozhrdali; protiv právu lidu dědictví otcovského aby dítěti neodjímali; smluv s Rakusíci učiňených aby nerušili, nad sirotkem a osiřelým aby se slito- vali. Bychu ne nemnozí, kteříž veselů přízní poslův žádosti přijímachu. Ale kteříž Albrechta nenávidíchu, syna králem býti odpírachu, jehož otci jako králi posluśni nebychu. Nemluvňátko nepožitečné králov- ství býti. Krále od kralování nazvaného, správce od spravování; ten, kterýž spravován má býti, správcím nazván nemuož býti. Prvé než Ladislav doroste, dlábý čas vyplyna; muož mezitím král přijat býti, kterýž
Strana 203
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 203 regem assumi, qui per se regat. Satis esse Ladislao, si post, IIII* et XX" annos ad regnum vocetur: medio tempore locum alteri faciat. Reges regno dari, non regna regibus. Fridericum, Austriae ducem, iam Romanorum regem electum, Bohemis indulsisse, uti quem vellent, regem sibi asci- Scerent.*7) Vincit haec sententia. Albertus, Baioariae dux, maiore procerum voto rex declaratur. qui apud Venceslaum quondam nutritus bohemicae linguae non ignarus erat. Mittuntur ad eum primores regni, inter quos Ulricus Rosensis homo semper se tempori accommodans princeps fuit, qui licet Alberti partes olim defenderet, huius tamen sententiae suasor extiterat. Quibus ea res indigna videtur, ii Procopium ad Fridericum caesarem clam ire iubent rogantes nobile regnum,55) ne pu- pillo negligat, cuius tutelam susceperit. Iam enim Elisabeth Hungarorum inconstantiam verita, qui ad Poloniae regem defecerant, Ladislaum ad eum miserat educandum. Fridericus audito Procopio missis ad Albertum Baiosrium nunciis hortatur, ne regnum sibi alienum usurpare praesumat; quod cum diffcile tum iguominiosum fuerit Bohemis, quibus de- functi regis heres esset, non licuisse alium eligere, neque se potestatem eam dedisse, quem ad- modum in Bohemorum conventu nonnulli ementiti fuerant, Procopium vero in Bohemiam remittit, qui ius Ladislai haud quaquam se neglecturum asserat. Albertus ea virtute atque animi modera- (A) voval; dosti by bylo Ladislavovi, kdyby po čtrmez- cietma letech k královstvie povolán byl. V tom času ať dá místo jinému; neb se královstvie králové dá- vajf, ne královstvie králóm; Ze by Fridrich, rakúský knieže, již římským králem volený, Čechóm povolil, aby, koho by chtěli, sobě za krále vzali. Přemohl jest ten úmysl. A protož Albrecht, bavorský knieže, včtšie strany panstva králem vy- hlášen. Kterýžto u Václava někdy chován jsa, če- ského jazyku ne neznal. Poslání jsú k ňemu znameni- tějšíc z královstvie, mezi nimiž Oldřich Rožmberský, člověk vždycky se s časem srovnávaje, prvním byl. Kterýžto, ač by někdy Albrechtovu stranu bránil, toho však smyslu rádcem byl. Kterýmž se pak ta věc nehodna zdála, ti Prokopovi k Fridrichovi ciesaři tajně jeti kázali prosiece, aby znamenitého králov- stvie sirotku nezapetbával, kteréhoZ by obranu na se vzal. Neb již Alžběta uherské neustaviónosti se bojéc, kteříž se k Polskému králi táhli, Ladislava jemu k chovánie poslala. Fridrich vyslyšav Prokopa, poslav k Albrech- tovi Bavorskému, napomenul jeho, aby království cizieho sobě osobovati nesměl, což by i těžké i ne- uctivé Čechóm bylo, kterýmž by umrlého krále dědic byl; že by jim neslušelo jiného voliti, anii by on jim tu moc dal, jakož někteří na českém sňemě klamali. Prokopa potom do Čech poslal, kterýž by (B) by sám kraloval. Dosti býti Ladislavovi, kdyby po čtyřech a po dvadceti letech kraloval a ku kralo- vání byl povolán, prostředním časem místo jinému učiň. | Královstvím krále dáoy býti, ne království králům. Fridricha, Rakáského vévodu, již Římského krále voleného, Gechóm odpustiti, aby, kohoż by chtěli, sobě volili a vyvolali. Přemohla tato výpověd. Albrecht, Bavorské kníže, větší pánův vůlí králem jest jmenován, kterýž u Václava někdy vychován jsa českého jazyka známost měl. Poslání k ňemu prvotní království, mezi kterýmiž Oldřich Rožmber- ský, člověk vždycky se časóm zachovávající, kní- žetem byl, kterýž, ačkoli Albrechtovy strany někdy obraňoval, však téjto výpovědi rádce byl. Ale kte- rýmž se tato věc nehodná zdála, ti Prokopovi k Fri- drichovi císařovi tajně jeti kázali, prosíc, aby ušlechtilého království sirotku nezmeškával, jehož vobranu bíše přijal. Nebo již tehdy Alžběta uher- skéj se nestálosti ustydaje, kteříž k Polskému králi bychu odstúpili, Ladislava k ňemu bíše poslala k vy- chování. Fridrich přeslyše Prokopa, poslav ka Albrech- tovi Bavorskému posly, napomenul jeho, aby sobě královstvie cizího nesměl osobiti: neb to jakož jest nesnadné, takéž i ohavné Čechóm, jimž umrlého krále dědic jest: nebylo slušné jiného voliti, ani se téj moci jim dáti, jakož jsú na českém sjezdu ně- ktefi vyklamali. Ale Prokopa do Čech zase jest 5?) asciaserent 3. — **) regnum nemá 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 203 regem assumi, qui per se regat. Satis esse Ladislao, si post, IIII* et XX" annos ad regnum vocetur: medio tempore locum alteri faciat. Reges regno dari, non regna regibus. Fridericum, Austriae ducem, iam Romanorum regem electum, Bohemis indulsisse, uti quem vellent, regem sibi asci- Scerent.*7) Vincit haec sententia. Albertus, Baioariae dux, maiore procerum voto rex declaratur. qui apud Venceslaum quondam nutritus bohemicae linguae non ignarus erat. Mittuntur ad eum primores regni, inter quos Ulricus Rosensis homo semper se tempori accommodans princeps fuit, qui licet Alberti partes olim defenderet, huius tamen sententiae suasor extiterat. Quibus ea res indigna videtur, ii Procopium ad Fridericum caesarem clam ire iubent rogantes nobile regnum,55) ne pu- pillo negligat, cuius tutelam susceperit. Iam enim Elisabeth Hungarorum inconstantiam verita, qui ad Poloniae regem defecerant, Ladislaum ad eum miserat educandum. Fridericus audito Procopio missis ad Albertum Baiosrium nunciis hortatur, ne regnum sibi alienum usurpare praesumat; quod cum diffcile tum iguominiosum fuerit Bohemis, quibus de- functi regis heres esset, non licuisse alium eligere, neque se potestatem eam dedisse, quem ad- modum in Bohemorum conventu nonnulli ementiti fuerant, Procopium vero in Bohemiam remittit, qui ius Ladislai haud quaquam se neglecturum asserat. Albertus ea virtute atque animi modera- (A) voval; dosti by bylo Ladislavovi, kdyby po čtrmez- cietma letech k královstvie povolán byl. V tom času ať dá místo jinému; neb se královstvie králové dá- vajf, ne královstvie králóm; Ze by Fridrich, rakúský knieže, již římským králem volený, Čechóm povolil, aby, koho by chtěli, sobě za krále vzali. Přemohl jest ten úmysl. A protož Albrecht, bavorský knieže, včtšie strany panstva králem vy- hlášen. Kterýžto u Václava někdy chován jsa, če- ského jazyku ne neznal. Poslání jsú k ňemu znameni- tějšíc z královstvie, mezi nimiž Oldřich Rožmberský, člověk vždycky se s časem srovnávaje, prvním byl. Kterýžto, ač by někdy Albrechtovu stranu bránil, toho však smyslu rádcem byl. Kterýmž se pak ta věc nehodna zdála, ti Prokopovi k Fridrichovi ciesaři tajně jeti kázali prosiece, aby znamenitého králov- stvie sirotku nezapetbával, kteréhoZ by obranu na se vzal. Neb již Alžběta uherské neustaviónosti se bojéc, kteříž se k Polskému králi táhli, Ladislava jemu k chovánie poslala. Fridrich vyslyšav Prokopa, poslav k Albrech- tovi Bavorskému, napomenul jeho, aby království cizieho sobě osobovati nesměl, což by i těžké i ne- uctivé Čechóm bylo, kterýmž by umrlého krále dědic byl; že by jim neslušelo jiného voliti, anii by on jim tu moc dal, jakož někteří na českém sňemě klamali. Prokopa potom do Čech poslal, kterýž by (B) by sám kraloval. Dosti býti Ladislavovi, kdyby po čtyřech a po dvadceti letech kraloval a ku kralo- vání byl povolán, prostředním časem místo jinému učiň. | Královstvím krále dáoy býti, ne království králům. Fridricha, Rakáského vévodu, již Římského krále voleného, Gechóm odpustiti, aby, kohoż by chtěli, sobě volili a vyvolali. Přemohla tato výpověd. Albrecht, Bavorské kníže, větší pánův vůlí králem jest jmenován, kterýž u Václava někdy vychován jsa českého jazyka známost měl. Poslání k ňemu prvotní království, mezi kterýmiž Oldřich Rožmber- ský, člověk vždycky se časóm zachovávající, kní- žetem byl, kterýž, ačkoli Albrechtovy strany někdy obraňoval, však téjto výpovědi rádce byl. Ale kte- rýmž se tato věc nehodná zdála, ti Prokopovi k Fri- drichovi císařovi tajně jeti kázali, prosíc, aby ušlechtilého království sirotku nezmeškával, jehož vobranu bíše přijal. Nebo již tehdy Alžběta uher- skéj se nestálosti ustydaje, kteříž k Polskému králi bychu odstúpili, Ladislava k ňemu bíše poslala k vy- chování. Fridrich přeslyše Prokopa, poslav ka Albrech- tovi Bavorskému posly, napomenul jeho, aby sobě královstvie cizího nesměl osobiti: neb to jakož jest nesnadné, takéž i ohavné Čechóm, jimž umrlého krále dědic jest: nebylo slušné jiného voliti, ani se téj moci jim dáti, jakož jsú na českém sjezdu ně- ktefi vyklamali. Ale Prokopa do Čech zase jest 5?) asciaserent 3. — **) regnum nemá 2.
Strana 204
140 904 ENEÁSE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. jone usus est, quae postquam reges esse coepere, rarissima semper fuit. Nam venientibus ad se Bohemorum legatis amplum et nobile regnum offerentibus gratias egit, qui se unum ex omnibus elegissent, cui parere vellent, dignumque tanto imperio iudicassent; multa se idcirco debere Bo- hemis neque id unquam beneficii oblivioni daturum. At cum regis Alberti soboles extet, indecorum esse cum alterius iniuria regnum quaerere; paternam hereditatem nulli auferendam; qui pupillos suo iure dispolient, diis atque hominibus invisos, poenas aliquando patrati sceleris dare. Cogno- visse se non vano rumore foedus antiquum inter Bohemos et Australes extare, deficiente masculina sobole principem ne foris assumant. Fidem servari pulchrum; ne cui temere noceatur, cavendum. Scelestam execrabilemque vocem illorum, qui regnandi causa ius violandum astruunt. Atque ita majorem se spreto regno monstravit, et si verum fateri licet, clarissimum egit regem. Nam regnum apud eos est, qui spernunt, non, qui cupiunt. Bohemi ab Alberto repulsi iterum convenientes legatos ad caesarem mittunt petentes, tutorio nomine uti regnum accipiat. Is in Belgiam iturum se dicit coronae suscipiendae gratia; cum redierit de re ipsa transacturum. Reversum potentissimi ex Bohemia proceres adeunt, inter quos (A) oznámil, Ze on práva Ladislavova nikoli zanetbati nemínie. Albrecht té ctnosti a zpuosobnosti u£íval, kteráž, jakž králové býti počali, přeřídká vždycky byla. Neb když přišli k ňemu čeští pání, velikého a znamenitého jemu královstvie podávajíce, jim po- děkoval, že by jeho mimo všecky volili a jeho by poslušní býti chtěli a hodného takového královstvie súdili; že by pro tu věc mnoho povinen byl Če- chóm, aniž by kdy toho dobrodinie zapomenúti chtěl ; ale poněvadž by krále plod zaostal, neuctivét by bylo s druhého křivdů královstvie žádati, otcova dědictvie žádnému neodjímati. Kteříž by sirotky z jich práva oblupovali, ti by bohu i lidem nená- vistní pokutu za spáchanů neslušnost dávali; že by on znal ne skrze marnú pověst, kterak by smláva stará mezi Čechy a Rakušany byla, kdyby nebylo dédicuo po meti, aby knieZete odjinud neptijímali, Vieru a slib zdržetí pěknéť jest; aby žádnému vše- tečně škozeno nebylo, varovati se slušie. Že by ha- nebná řeč byla, kteříž pravie, by pro kralovánie právo mělo zrašeno býti. A takž většiem sebe po- hrdav královstvím okázal a, slušie-li pravdu pově- děti, za najjasnějšícho odbyl krále. Neb královstvie u těch jest, kteříž jím pohrdají, ne u těch, kteříž ho žádají. O Ladislavovi nemluvňátku, českém králi patnáctém. Kapitola LVIII. — Čechové od Al- brechta osly&áni jsüce, opét se sáed&e, oratory k cie- saři poslali, prosiece, aby jménem gubernatora krá- lovstvie přijal. On, že by do Vlach tábnáti měl, pověděl, pro přijetie koruny. Když by se vrátil, že by o tu věc pojednal. K vrácenému najmocnější z Čech páni přišli, mezi nimiž když Ptáček byl, Al- (B) poslal, kterýž by práva Ladislavova nikoli jeho ob- me$kati chtieti povédél. Albrecht téj ctnosti i takéj úmyslu střízvosti požíváše, kterážto, jakž jsúů krále (sic) býti počali, velmě řídká vždycky byla jest. Nebo když jsú přijeli k ňemu češčí poslové široké a ušlechtilé královstvie jemu obětujíc, děkoval jim, kteříž by jeho jednobo ze všech vyvolili;, jemuž by chtěli poslušní býti a jehož by hodného tolikého království súdili: za to se mnoho dlužnu býti Če- chóm, ani se kdy nad tím dobrodiním zapomenáüti. Ale poněvadž krále Albrechta plemeno jest, nepékno býti s cizí křívdů království hledati; otcovského dě- diciví žádnému odjímati nesluší; kteříž sirotky z je- jich práva oblupují, bohu i lidem v nenávisti býti a někdy muky za hřích spáchaný trpěti, poznati se ne marnů pověstí. Smlúvu starů mezi Čechy a mezi Rakušíci býti, že, když by nedostalo mužského pohlaví, knížete aby odjinud nehledali a nebrali. Vérnost zachovávati pěkné, aby ižádnému všetečně nebylo uskozeno, varovati se. Hanebný a mrzutý hlas býti těch, kteříž pro kralování právo poruši- tedlné býti utvrzují. A takž tento větším se býti pozhrdna královstvím ukázal, a jestli sluší pravdu pověděti, najjasnějším se králem učinil; nebo krá- lovství při těch jest, kteříž pozhrdají, ne při těch, kteříž žádají. Čechové od Albrechta zapuzeni opét sjeda se, k císafovi poslachu, prose, aby opravným jménem království přijal. On, Ze do Belgie má jeti, aby korunu přijal, jim vece; nei když by se vrátil, o téj věci chtít? jednati. | Když se vrátil, najmoce nější z Čech páni k ňemu přijdecbu, mezi kterýmiž
140 904 ENEÁSE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. jone usus est, quae postquam reges esse coepere, rarissima semper fuit. Nam venientibus ad se Bohemorum legatis amplum et nobile regnum offerentibus gratias egit, qui se unum ex omnibus elegissent, cui parere vellent, dignumque tanto imperio iudicassent; multa se idcirco debere Bo- hemis neque id unquam beneficii oblivioni daturum. At cum regis Alberti soboles extet, indecorum esse cum alterius iniuria regnum quaerere; paternam hereditatem nulli auferendam; qui pupillos suo iure dispolient, diis atque hominibus invisos, poenas aliquando patrati sceleris dare. Cogno- visse se non vano rumore foedus antiquum inter Bohemos et Australes extare, deficiente masculina sobole principem ne foris assumant. Fidem servari pulchrum; ne cui temere noceatur, cavendum. Scelestam execrabilemque vocem illorum, qui regnandi causa ius violandum astruunt. Atque ita majorem se spreto regno monstravit, et si verum fateri licet, clarissimum egit regem. Nam regnum apud eos est, qui spernunt, non, qui cupiunt. Bohemi ab Alberto repulsi iterum convenientes legatos ad caesarem mittunt petentes, tutorio nomine uti regnum accipiat. Is in Belgiam iturum se dicit coronae suscipiendae gratia; cum redierit de re ipsa transacturum. Reversum potentissimi ex Bohemia proceres adeunt, inter quos (A) oznámil, Ze on práva Ladislavova nikoli zanetbati nemínie. Albrecht té ctnosti a zpuosobnosti u£íval, kteráž, jakž králové býti počali, přeřídká vždycky byla. Neb když přišli k ňemu čeští pání, velikého a znamenitého jemu královstvie podávajíce, jim po- děkoval, že by jeho mimo všecky volili a jeho by poslušní býti chtěli a hodného takového královstvie súdili; že by pro tu věc mnoho povinen byl Če- chóm, aniž by kdy toho dobrodinie zapomenúti chtěl ; ale poněvadž by krále plod zaostal, neuctivét by bylo s druhého křivdů královstvie žádati, otcova dědictvie žádnému neodjímati. Kteříž by sirotky z jich práva oblupovali, ti by bohu i lidem nená- vistní pokutu za spáchanů neslušnost dávali; že by on znal ne skrze marnú pověst, kterak by smláva stará mezi Čechy a Rakušany byla, kdyby nebylo dédicuo po meti, aby knieZete odjinud neptijímali, Vieru a slib zdržetí pěknéť jest; aby žádnému vše- tečně škozeno nebylo, varovati se slušie. Že by ha- nebná řeč byla, kteříž pravie, by pro kralovánie právo mělo zrašeno býti. A takž většiem sebe po- hrdav královstvím okázal a, slušie-li pravdu pově- děti, za najjasnějšícho odbyl krále. Neb královstvie u těch jest, kteříž jím pohrdají, ne u těch, kteříž ho žádají. O Ladislavovi nemluvňátku, českém králi patnáctém. Kapitola LVIII. — Čechové od Al- brechta osly&áni jsüce, opét se sáed&e, oratory k cie- saři poslali, prosiece, aby jménem gubernatora krá- lovstvie přijal. On, že by do Vlach tábnáti měl, pověděl, pro přijetie koruny. Když by se vrátil, že by o tu věc pojednal. K vrácenému najmocnější z Čech páni přišli, mezi nimiž když Ptáček byl, Al- (B) poslal, kterýž by práva Ladislavova nikoli jeho ob- me$kati chtieti povédél. Albrecht téj ctnosti i takéj úmyslu střízvosti požíváše, kterážto, jakž jsúů krále (sic) býti počali, velmě řídká vždycky byla jest. Nebo když jsú přijeli k ňemu češčí poslové široké a ušlechtilé královstvie jemu obětujíc, děkoval jim, kteříž by jeho jednobo ze všech vyvolili;, jemuž by chtěli poslušní býti a jehož by hodného tolikého království súdili: za to se mnoho dlužnu býti Če- chóm, ani se kdy nad tím dobrodiním zapomenáüti. Ale poněvadž krále Albrechta plemeno jest, nepékno býti s cizí křívdů království hledati; otcovského dě- diciví žádnému odjímati nesluší; kteříž sirotky z je- jich práva oblupují, bohu i lidem v nenávisti býti a někdy muky za hřích spáchaný trpěti, poznati se ne marnů pověstí. Smlúvu starů mezi Čechy a mezi Rakušíci býti, že, když by nedostalo mužského pohlaví, knížete aby odjinud nehledali a nebrali. Vérnost zachovávati pěkné, aby ižádnému všetečně nebylo uskozeno, varovati se. Hanebný a mrzutý hlas býti těch, kteříž pro kralování právo poruši- tedlné býti utvrzují. A takž tento větším se býti pozhrdna královstvím ukázal, a jestli sluší pravdu pověděti, najjasnějším se králem učinil; nebo krá- lovství při těch jest, kteříž pozhrdají, ne při těch, kteříž žádají. Čechové od Albrechta zapuzeni opét sjeda se, k císafovi poslachu, prose, aby opravným jménem království přijal. On, Ze do Belgie má jeti, aby korunu přijal, jim vece; nei když by se vrátil, o téj věci chtít? jednati. | Když se vrátil, najmoce nější z Čech páni k ňemu přijdecbu, mezi kterýmiž
Strana 205
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 205 Ptasco, cum esset Alberti filio infensus, seorsum Fridericum alloquitur, regem ut se ipsum faciat, hortatur; facile id futurum, si tutelam pupilli reiiciat. Nam cum caeteri desint, Bohemi suopte ingenio regem sibi oblaturos, cui ex foedere, tanquam seniori Austriae principi, debeatur. Negavit Fridericus, orphani, cuius tutelam gereret, hereditatem se quoquo pacto invasurum. Nec tamen Bohemiam tutorio nomine administrare voluit, quae sine profusione magna pecuniarum retineri non poterat, nam Bohemi, nisi ex regibus cotidiana munera accipiant, ab officio recedunt, neque regnum est, cuius fiscus abundet. Regiae possessiones in privatas manus pervenere, argentifodinae, unde opes regiae in immensum crevere, maiore ex parte perierunt; distracti census, vectigalia prorsus extincta. Nisi populares in sumptus regios pecuniam conferant, quam vocant bernam, aut vi ra- pere," unde vivat, regem oportet, aut precario regentem mendicari.9^) Suasit igitur imperator, ipsi per se Bohemi provinciam regerent, donec pupillus adolesceret, donatosque oratores a se dimisit. Domum reversis gubernatores eligere placuit, inter quos Ptasco Maynardusque priores habiti. Stetit aliquandiu concordia discors; nam licet Maynardo Ptasconique, factionum capitibus, parum conveniret et alter conventa cum concilio habita servanda esse diceret, catholicarum tutor partium, (A) brechtovu synu odporný, obvláštně k Fridrichovi mlovil a, aby se samého králem učinil, napomínal. A toho by snadně dosáhl, jestliže by obranu sirotka s sebe složil; neb by jiného nebylo. Čechové by sami od sebe dobrovolně jemu království podali, kterémuž by z smlúvy jakožto staršiemu rakúzskému kniežeti býti mělo. Odepřel jest Fridrich, aby měl sirotkovo dédictvie, kteróhoZ obranu pfijal, kterfm obyéejem odjieti. Ani také České země jménem obránce zpravovati chtěl, kteréž bez veliké útraty obdrżeti nemohl. Neb Čechové, jediné leč by od králuo kazdj den dary brali, od služby odejdů. A královstvie takové není, aby duochoduo hojnost mělo. Královští duochodové v panské ruce přišli, dolové střiebrní, odkudž zbožie královská v nesmír- nost zrostla, s většie strany zpustli, roztrhání pla- tové, cla ovšem pominula, jediné leč by lid obecný na dtratu królovski peníze zbieral, kteréž jmenují bernf, nebt lüpiti, odkudź by živ byl, król musie neb almużny żśdaje Żebrati. Protoż radil ciesaf, aby oni sami zpravovali zemi, dokavadž by sirotek neodrosti. A darovav oratory od sebe pustil. Kdyż se domuo vrátili; gubernatory voliti se zdálo, z kterýchžto Ptáček a Menhart staršími jmíni jsú. Trvala jest některý čas svornost nesvorná. Neb ač by Menhart a Ptáček, stran hajtmané, málo se sná&eli, jesto by jeden zuostánie na süemé drzána a zachovávána býti pravil, římské strany obránce, (B) Ptáček, když jest byl Albrechtovu synu velmě ne- přietel, oblášč Fridricha namlával, králem aby sám sebe učinil, napomínal, že by se to snadně mohlo státi, kdyby obranu sirotka od sebe odvrhl. Nebo když jiní přítomní nejsú, Čechové svým vtipem krá- lovství jemu dadí, jemu z úmluv dávních jakžto staršímu Rakúskému knížeti dáno má býti. Odepřel Fridrich v sirotka, jehož obranu vedl, dědictví se kterakkoli vpustiti; avšak Českéj zemé aui obran- ným jménem spravovati chtéjíse, jenż by bez veli- kého peněz vylévání zadrZána byti nemohla. Nebo Čechové, leč od králův vezdajší dary bráti budú, od úřadův ustopují. Aniž to královstvie České jest, jehož by měšec a pokladnice byla hojná: královské držení v cizí race vešlo jest; hora stříbrná, odkudź zboží královské na velikost hroznů ruostlo jest, z větší strany zrušena a báně zhynuly. Roztrhány 6inZové dané a cla ovšem odušena, leč obec na po- třeby královské peníze snesú, jenž nazývují berní, tehdy král neb lńpiti, odkud by Żiv byl, bude mo- seti, aneb zprávce naň prosebně žebrati. Protož radil a svolil císař, aby oni sami Čechové zemi spravovali, dokovadž by sirotek dorůstl a tak da- rujíc posly, od sebe jich pustil. Když se domů vrátili, správce sobé voliti ltbilo se, mezi kterýmiž Práček a Meynhard pfední bychu. Stála některak dláho svornost nesvorná. Nebo ač- koli Ptáčkovi i Meynhardovi a rot hlavám málo svornosti bylo, když jeden smlávy s sňemem učiňené držány býti pravíše, obecných církví stran obránce, 5%) capere 2. — **) mendicare 3. 143
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 205 Ptasco, cum esset Alberti filio infensus, seorsum Fridericum alloquitur, regem ut se ipsum faciat, hortatur; facile id futurum, si tutelam pupilli reiiciat. Nam cum caeteri desint, Bohemi suopte ingenio regem sibi oblaturos, cui ex foedere, tanquam seniori Austriae principi, debeatur. Negavit Fridericus, orphani, cuius tutelam gereret, hereditatem se quoquo pacto invasurum. Nec tamen Bohemiam tutorio nomine administrare voluit, quae sine profusione magna pecuniarum retineri non poterat, nam Bohemi, nisi ex regibus cotidiana munera accipiant, ab officio recedunt, neque regnum est, cuius fiscus abundet. Regiae possessiones in privatas manus pervenere, argentifodinae, unde opes regiae in immensum crevere, maiore ex parte perierunt; distracti census, vectigalia prorsus extincta. Nisi populares in sumptus regios pecuniam conferant, quam vocant bernam, aut vi ra- pere," unde vivat, regem oportet, aut precario regentem mendicari.9^) Suasit igitur imperator, ipsi per se Bohemi provinciam regerent, donec pupillus adolesceret, donatosque oratores a se dimisit. Domum reversis gubernatores eligere placuit, inter quos Ptasco Maynardusque priores habiti. Stetit aliquandiu concordia discors; nam licet Maynardo Ptasconique, factionum capitibus, parum conveniret et alter conventa cum concilio habita servanda esse diceret, catholicarum tutor partium, (A) brechtovu synu odporný, obvláštně k Fridrichovi mlovil a, aby se samého králem učinil, napomínal. A toho by snadně dosáhl, jestliže by obranu sirotka s sebe složil; neb by jiného nebylo. Čechové by sami od sebe dobrovolně jemu království podali, kterémuž by z smlúvy jakožto staršiemu rakúzskému kniežeti býti mělo. Odepřel jest Fridrich, aby měl sirotkovo dédictvie, kteróhoZ obranu pfijal, kterfm obyéejem odjieti. Ani také České země jménem obránce zpravovati chtěl, kteréž bez veliké útraty obdrżeti nemohl. Neb Čechové, jediné leč by od králuo kazdj den dary brali, od služby odejdů. A královstvie takové není, aby duochoduo hojnost mělo. Královští duochodové v panské ruce přišli, dolové střiebrní, odkudž zbožie královská v nesmír- nost zrostla, s většie strany zpustli, roztrhání pla- tové, cla ovšem pominula, jediné leč by lid obecný na dtratu królovski peníze zbieral, kteréž jmenují bernf, nebt lüpiti, odkudź by živ byl, król musie neb almużny żśdaje Żebrati. Protoż radil ciesaf, aby oni sami zpravovali zemi, dokavadž by sirotek neodrosti. A darovav oratory od sebe pustil. Kdyż se domuo vrátili; gubernatory voliti se zdálo, z kterýchžto Ptáček a Menhart staršími jmíni jsú. Trvala jest některý čas svornost nesvorná. Neb ač by Menhart a Ptáček, stran hajtmané, málo se sná&eli, jesto by jeden zuostánie na süemé drzána a zachovávána býti pravil, římské strany obránce, (B) Ptáček, když jest byl Albrechtovu synu velmě ne- přietel, oblášč Fridricha namlával, králem aby sám sebe učinil, napomínal, že by se to snadně mohlo státi, kdyby obranu sirotka od sebe odvrhl. Nebo když jiní přítomní nejsú, Čechové svým vtipem krá- lovství jemu dadí, jemu z úmluv dávních jakžto staršímu Rakúskému knížeti dáno má býti. Odepřel Fridrich v sirotka, jehož obranu vedl, dědictví se kterakkoli vpustiti; avšak Českéj zemé aui obran- ným jménem spravovati chtéjíse, jenż by bez veli- kého peněz vylévání zadrZána byti nemohla. Nebo Čechové, leč od králův vezdajší dary bráti budú, od úřadův ustopují. Aniž to královstvie České jest, jehož by měšec a pokladnice byla hojná: královské držení v cizí race vešlo jest; hora stříbrná, odkudź zboží královské na velikost hroznů ruostlo jest, z větší strany zrušena a báně zhynuly. Roztrhány 6inZové dané a cla ovšem odušena, leč obec na po- třeby královské peníze snesú, jenž nazývují berní, tehdy král neb lńpiti, odkud by Żiv byl, bude mo- seti, aneb zprávce naň prosebně žebrati. Protož radil a svolil císař, aby oni sami Čechové zemi spravovali, dokovadž by sirotek dorůstl a tak da- rujíc posly, od sebe jich pustil. Když se domů vrátili, správce sobé voliti ltbilo se, mezi kterýmiž Práček a Meynhard pfední bychu. Stála některak dláho svornost nesvorná. Nebo ač- koli Ptáčkovi i Meynhardovi a rot hlavám málo svornosti bylo, když jeden smlávy s sňemem učiňené držány býti pravíše, obecných církví stran obránce, 5%) capere 2. — **) mendicare 3. 143
Strana 206
206 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 144 alter sperneret, Rochezanae amicus; ab armis tamen abstinuere, mediumque quoddam tempera- mentum inventum est, quo partium suo cuique voto liceret vivere. Verum Ptascone vi morbi re- pente extincto Maynardi potestas aucta est, cui cum Pragenses tum potiores regni civitates paruere. Id aegre fuit adversae parti, que Ptasco[ne] defuncto ad Georgium Pogiebratium se contulerat eumque sibi ducem elegerat, iam tum rei militaris peritia rebusque strenue gestis insignem. Orare igitur, ne iacere suas partis?!) sinat, Maynardum in dies crescere, Pragam in potestate habere, regni metropolim, sacerdotes, qui Romanum ritum introducant, magni facere, qui veritates patrum sequantur, persequi. Occurrendum temeritati hominis, qui peregrinos mores patrio 8?) anteponat. Pragam ei auferendam, neque id esse difficile: civibus non placere Maynardi regimen, Rochezanam multos habere amicos, qui excitato tumultu arma capessant; audendum esse; fortibus viris fortunam ipsam aperire victoriam. Georgius, qui suapte natura magna cuperet, collaudatis suasoribus nonnullos in urbem ire iubet, qui pertentatis civium animis, quaecunque invenerint, ad se referant. Postquam multi aures adhibent, coniuratione facta, dies invadendae urbis constituitur. Coniurati incendium in parte urbis admodum remota excitant. Concurritur ad restinguendum 5?) ignem. Interea Georgius ex (A) druhý by pohrdal, Rokycanů přítel ; od odění však se zdrželi a prostředek některaký nalezen jest, kte- rýmž by každému z stran svým zdáním slušelo živu býti. Ale když Ptáček od nedubu brzo zbynul a Menbartova mocnost se rozmobla, kteréhož i Pra- žané i silnějšíc města královská posláchali, to proti mysli bylo druhé straně. Kterážto po smrti Ptáčkově k Jiftiemu Podébradskému se obrátila a jeho sobě za hajtmana zvolila, jiZ véak v věcech válečných zbě- blostí & &iny udatné pósobenjmi znamenitého. Proto$ prosili, aby ležeti svým stranám nedopůúštěl, že Men- hart den po dni roste, Prahu v moci má, králov- stvie hlavu, kněiže římské strany velebie; kteříž by pravd oteno následovali; těm se protiví; aby vše- tečnosti člověka odepřel, kterýž by cizie obyčeje do vlasti uvozoval, a Prahu aby jemu odjal; aniž by to bylo nesnadné; neb se měšťanóm nelíbí Men- hartovo zpravovánie, a Rokecana má mnoho přátel, kteříž by učiníce křik zbroj vzali; smělost vzieti mužóm silným slušie, a štěstiíe samo otevře ví- tězstvie. Jiří ten, kterýž od svého přirozenie velikých věcie žádal, pochváliv těch rádcie, některým do města jítí kázal, kteříž by zkusiece měšťan úmy- sluo, což by koli poznali, aby jemu oznámili. Když mnozie k tomu svolili, zapfisáh&e se, k vskočenie do města den uložen. Zapřisažení oheň v jedné straně města k návěští učinili. Běželi odevšnd k uha- šenie ohně. V tom Jiří s jiné strany s vojskem ke 6!) partes 2. — “?) patrie 2. — **) exstinquendum 2. (B) & jinf pozhrdal, Rokycan& prietel, od odénf [nad „odění“ nadepsáno „oraží“] však se zdržováchu, a prostřední některaké ukrovnění (sic) nalezeno jest, jímž by každému stran svú vůlí živu býti slušalo. Ale když Ptáček mocí neduhu rychle umřel jest, Meynhardova moc přispořena jest, když jemu Praha i větší království mésta poslu&na bychu. To nelibo bylo protivnéj straně, kteráž po smrti Ptáčkově k Jiřímu Poděbradskému bíše se obrátila a jeho sobě vůdcím zvolila, již tehdy běhu rytieřského umě- lého a skutky udatně vedenými ošlechtilého. Protož prosíchu, aby svých stran ležetí nedopúůščěl: Meyn- hardovy den ode dne růsti, Prahy v moci míti, krá- lovství město hlavní, kněží, kteříž římský zákon uvodí, zveličovati, těch, kteříž k pravdám otcův jsú pří- cbylni, nuziti: upostřet běžeti jest člověka všeteč- nosti, kterýž cizí mravy před zemskými našimi klade, Prahy jemu odjíti, jenžto těžké není. Měščenínóm nelíbiti se správy Meynhardovy, Rokycanu mnohé míti přátely, kteříž by, když by zbúřen byl klopot, oruží schápali. Smělost míti jest; udatným mužům ščestí ono otevříti svítězení. Jiří, jenž svévolně velikých věcí žádal, pochváliv rádcí, některým do města jíti kázal, kteříž by skusiv měščenínův úmysly, což by koli nalezli, aby k ňemu přinesli. Když mnozí uši přiložichu, smlúvu zrady uCinivée, den, v iem£ by do mésta vpásti méli, uloZen jest. Spolupřísežní téj zrady na straně města nětco dalekéj oheň zbudichu. Zběhlo se k nhašení ohně. Mezitím Jiří s jinéj protiv tomu strany s lidem mno-
206 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 144 alter sperneret, Rochezanae amicus; ab armis tamen abstinuere, mediumque quoddam tempera- mentum inventum est, quo partium suo cuique voto liceret vivere. Verum Ptascone vi morbi re- pente extincto Maynardi potestas aucta est, cui cum Pragenses tum potiores regni civitates paruere. Id aegre fuit adversae parti, que Ptasco[ne] defuncto ad Georgium Pogiebratium se contulerat eumque sibi ducem elegerat, iam tum rei militaris peritia rebusque strenue gestis insignem. Orare igitur, ne iacere suas partis?!) sinat, Maynardum in dies crescere, Pragam in potestate habere, regni metropolim, sacerdotes, qui Romanum ritum introducant, magni facere, qui veritates patrum sequantur, persequi. Occurrendum temeritati hominis, qui peregrinos mores patrio 8?) anteponat. Pragam ei auferendam, neque id esse difficile: civibus non placere Maynardi regimen, Rochezanam multos habere amicos, qui excitato tumultu arma capessant; audendum esse; fortibus viris fortunam ipsam aperire victoriam. Georgius, qui suapte natura magna cuperet, collaudatis suasoribus nonnullos in urbem ire iubet, qui pertentatis civium animis, quaecunque invenerint, ad se referant. Postquam multi aures adhibent, coniuratione facta, dies invadendae urbis constituitur. Coniurati incendium in parte urbis admodum remota excitant. Concurritur ad restinguendum 5?) ignem. Interea Georgius ex (A) druhý by pohrdal, Rokycanů přítel ; od odění však se zdrželi a prostředek některaký nalezen jest, kte- rýmž by každému z stran svým zdáním slušelo živu býti. Ale když Ptáček od nedubu brzo zbynul a Menbartova mocnost se rozmobla, kteréhož i Pra- žané i silnějšíc města královská posláchali, to proti mysli bylo druhé straně. Kterážto po smrti Ptáčkově k Jiftiemu Podébradskému se obrátila a jeho sobě za hajtmana zvolila, jiZ véak v věcech válečných zbě- blostí & &iny udatné pósobenjmi znamenitého. Proto$ prosili, aby ležeti svým stranám nedopůúštěl, že Men- hart den po dni roste, Prahu v moci má, králov- stvie hlavu, kněiže římské strany velebie; kteříž by pravd oteno následovali; těm se protiví; aby vše- tečnosti člověka odepřel, kterýž by cizie obyčeje do vlasti uvozoval, a Prahu aby jemu odjal; aniž by to bylo nesnadné; neb se měšťanóm nelíbí Men- hartovo zpravovánie, a Rokecana má mnoho přátel, kteříž by učiníce křik zbroj vzali; smělost vzieti mužóm silným slušie, a štěstiíe samo otevře ví- tězstvie. Jiří ten, kterýž od svého přirozenie velikých věcie žádal, pochváliv těch rádcie, některým do města jítí kázal, kteříž by zkusiece měšťan úmy- sluo, což by koli poznali, aby jemu oznámili. Když mnozie k tomu svolili, zapfisáh&e se, k vskočenie do města den uložen. Zapřisažení oheň v jedné straně města k návěští učinili. Běželi odevšnd k uha- šenie ohně. V tom Jiří s jiné strany s vojskem ke 6!) partes 2. — “?) patrie 2. — **) exstinquendum 2. (B) & jinf pozhrdal, Rokycan& prietel, od odénf [nad „odění“ nadepsáno „oraží“] však se zdržováchu, a prostřední některaké ukrovnění (sic) nalezeno jest, jímž by každému stran svú vůlí živu býti slušalo. Ale když Ptáček mocí neduhu rychle umřel jest, Meynhardova moc přispořena jest, když jemu Praha i větší království mésta poslu&na bychu. To nelibo bylo protivnéj straně, kteráž po smrti Ptáčkově k Jiřímu Poděbradskému bíše se obrátila a jeho sobě vůdcím zvolila, již tehdy běhu rytieřského umě- lého a skutky udatně vedenými ošlechtilého. Protož prosíchu, aby svých stran ležetí nedopúůščěl: Meyn- hardovy den ode dne růsti, Prahy v moci míti, krá- lovství město hlavní, kněží, kteříž římský zákon uvodí, zveličovati, těch, kteříž k pravdám otcův jsú pří- cbylni, nuziti: upostřet běžeti jest člověka všeteč- nosti, kterýž cizí mravy před zemskými našimi klade, Prahy jemu odjíti, jenžto těžké není. Měščenínóm nelíbiti se správy Meynhardovy, Rokycanu mnohé míti přátely, kteříž by, když by zbúřen byl klopot, oruží schápali. Smělost míti jest; udatným mužům ščestí ono otevříti svítězení. Jiří, jenž svévolně velikých věcí žádal, pochváliv rádcí, některým do města jíti kázal, kteříž by skusiv měščenínův úmysly, což by koli nalezli, aby k ňemu přinesli. Když mnozí uši přiložichu, smlúvu zrady uCinivée, den, v iem£ by do mésta vpásti méli, uloZen jest. Spolupřísežní téj zrady na straně města nětco dalekéj oheň zbudichu. Zběhlo se k nhašení ohně. Mezitím Jiří s jinéj protiv tomu strany s lidem mno-
Strana 207
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 207 adversa parte cum copiis muros invadit: nec mora, proditores instanti portam aperiunt. Extollitur clamor, ut in capta urbe solet. Hinc tremor suprema timentium, inde exultatio victorum exaudiri. Trucidantur?^*) passim resistentes. Maynardus in eo tumultu captus in arcem coniectus est ibique tandem obiit, sive taedio diutini carceris, sive, ut plerique putaverunt, exhausto veneno. Ex illo tempore Praga sine controversia in potestate Georgii fuit neque posthaec adversari palam voluntati eius ex baronibus quisquam praesumpsit; quibus suspecta potestas visa, durum imperium, in contionibus laudare hominem, probare regimen, blandiri, adulari, unum eum esse dicere, qui tandem regni calamitatibus modum ponat. Id nulla via certius fieri posse, quam si rex | in regnum venerit; praecari, monere, obtestari, id patriae non denegat; legatos ad caesarem mittat, instet, urgeat; facturum tutorem denique, quod in pupilli rem sit. Si pergat adversari, nihil *?) Bohemis imputandum alium regem quaerentibus. Sententia quamvis ingrata Georgio, accepta in auribus populi refelli non potuit. Missi ad caesarem oratores nihil impetravere, pupillaris aetas excusationem praebuit, quam 5^) idem saepius tentaretur. Venere plurimi ex Bohemis ad Fridericum visendi regis gratia. Inter quos Georgius cogno- mjne Giscra, armorum gloria clarus, qui partes eius unus ferme in Hungaria defenderat, cum rex (A) zdem přitáhl, a neprodlévajíce zapřisažení brány otevřeli. Učiňen jest křik, jakož obyčej jest, když město dobyto bývá. Tamto strach posledních věcie se obávajících, tuto radost vítěziteluo se slyšala. Mor- dováni byli napořád, kteříž odpírali. Menhart v tom hluku jat jsa, na hrad donesen jest a tu potom umřel buďto žalostí dlúhého vézenie, buďto (jakož mnozie mněli) vypitím jedu. Od toho času Praha bez různice v moci Jiřieho byla. Ani se potom kto z páuuo vuoli jeho směl protiviti, kterfímZ moc jeho podeziená se zdála a odporné pauovánie bylo; na sňemiech však chválili člověka, potvrzovali zpravovánie, lísali se, pochlebo- vali, že by on jediný býti mohl, pravili, kterýž by aspoň královstvie hubenie konec učinil, a to by Zédnû cestû upfimnéji býti nemohlo, než jestliže by král do královstvie přijel. Prosili, napomínali, aby toho zemi neodpíral, aby oratory k ciesaři poslal, o to stál, nabádal; jestliže by chtěl tomu odporen býti, že by sobě zprávci učinili, což by proti sirotku bylo, a Ze by nemél v tom Cechôm za zlé mieti, jestliže by jiného krále hledali. Smysl ten, ač nevděčný, Jiřiemu od uší lida přijatý, zrašen býti nemohl. Vyslání jsú k císaři poslové, nic ne- obdrželi; sirotčí věk výmluvu činil, ač. mnohokrát о to se poküieli. Prisli jsá mnozie z Cechuo k Fridrichovi, aby krále viděli, mezi nimiž Jiří byl, jménem Jiskra, v válečné slávě jasný. Kterýž strany jeho v Uhřích (В) Бут ke zdem ptistápil ; bez meškání zrádci kval- tujícímu brány otevřeli. Vyzdvižen křik, jakož při do- bytém městě zvyklo býti jest. Odtud strach těch, kteříž se posledních věcí, totiž smrti, báli, odonud zradování vítézstvie sly$áno bylo; mordováni bychu vsudy odpírající, Meynhart v tom klopotu ját na hrad uvržen jest a tam potom umřel jest, anebo teskností dluhého žaláře, anebo (jakož mnozí se do- mnívají) od vypitého jedu. Od toho času Praha bez odpory pod mocí Ji- řího byla jest, aniž potom protiviti se vůli jeho zjevně kto z pánův směl jest, kterýmž se podezřená moc zdála, tvrdé panovánie, ale ve zbořích chválíchu člověka, velebíchu spravování, lísáchu, pochlebováchu, jednoho jeho býti pravíchu, kterýž by již bídám království Českého míru a konec uložil; že to žádnů jinú cestá bezpečněji a jistěji státi se nemůže, než kdyby král do království přišel. Prosíchu, napomí- náchu, zaklínáchu [rkp. zaklniacku)], by toho vlasti neodepřel, posly aby k císaři poslal, pracoval, nutil, aby císař, obránce sirotka, to, což k věci sirotčí sluší, učinil. Pak-li by se tomu protiviti chtël, nic Čechóm za zlé nemieti jiného krále sobě hledajícím. Výpověd tato, ačkoli nevděčná Jiřímu, přijatá v uších lidu, zavržena býti nemohla. Poslaní výmlovčí k cí- sařovi nic nevyprosichu; sirotší léta výmluvu dala, jimiž on často pokůšen býváše. Přicházíchu z Čechův mnozí k císaři, aby krále viděli; mezi kterýmižto Jiří, příjmím Jiskra, odění neb oruoží slávů světlý, kterýž stran jeho jakžto sám *') trucidant 2. — **) nil 2. — **) quamquam 2. 1445
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 207 adversa parte cum copiis muros invadit: nec mora, proditores instanti portam aperiunt. Extollitur clamor, ut in capta urbe solet. Hinc tremor suprema timentium, inde exultatio victorum exaudiri. Trucidantur?^*) passim resistentes. Maynardus in eo tumultu captus in arcem coniectus est ibique tandem obiit, sive taedio diutini carceris, sive, ut plerique putaverunt, exhausto veneno. Ex illo tempore Praga sine controversia in potestate Georgii fuit neque posthaec adversari palam voluntati eius ex baronibus quisquam praesumpsit; quibus suspecta potestas visa, durum imperium, in contionibus laudare hominem, probare regimen, blandiri, adulari, unum eum esse dicere, qui tandem regni calamitatibus modum ponat. Id nulla via certius fieri posse, quam si rex | in regnum venerit; praecari, monere, obtestari, id patriae non denegat; legatos ad caesarem mittat, instet, urgeat; facturum tutorem denique, quod in pupilli rem sit. Si pergat adversari, nihil *?) Bohemis imputandum alium regem quaerentibus. Sententia quamvis ingrata Georgio, accepta in auribus populi refelli non potuit. Missi ad caesarem oratores nihil impetravere, pupillaris aetas excusationem praebuit, quam 5^) idem saepius tentaretur. Venere plurimi ex Bohemis ad Fridericum visendi regis gratia. Inter quos Georgius cogno- mjne Giscra, armorum gloria clarus, qui partes eius unus ferme in Hungaria defenderat, cum rex (A) zdem přitáhl, a neprodlévajíce zapřisažení brány otevřeli. Učiňen jest křik, jakož obyčej jest, když město dobyto bývá. Tamto strach posledních věcie se obávajících, tuto radost vítěziteluo se slyšala. Mor- dováni byli napořád, kteříž odpírali. Menhart v tom hluku jat jsa, na hrad donesen jest a tu potom umřel buďto žalostí dlúhého vézenie, buďto (jakož mnozie mněli) vypitím jedu. Od toho času Praha bez různice v moci Jiřieho byla. Ani se potom kto z páuuo vuoli jeho směl protiviti, kterfímZ moc jeho podeziená se zdála a odporné pauovánie bylo; na sňemiech však chválili člověka, potvrzovali zpravovánie, lísali se, pochlebo- vali, že by on jediný býti mohl, pravili, kterýž by aspoň královstvie hubenie konec učinil, a to by Zédnû cestû upfimnéji býti nemohlo, než jestliže by král do královstvie přijel. Prosili, napomínali, aby toho zemi neodpíral, aby oratory k ciesaři poslal, o to stál, nabádal; jestliže by chtěl tomu odporen býti, že by sobě zprávci učinili, což by proti sirotku bylo, a Ze by nemél v tom Cechôm za zlé mieti, jestliže by jiného krále hledali. Smysl ten, ač nevděčný, Jiřiemu od uší lida přijatý, zrašen býti nemohl. Vyslání jsú k císaři poslové, nic ne- obdrželi; sirotčí věk výmluvu činil, ač. mnohokrát о to se poküieli. Prisli jsá mnozie z Cechuo k Fridrichovi, aby krále viděli, mezi nimiž Jiří byl, jménem Jiskra, v válečné slávě jasný. Kterýž strany jeho v Uhřích (В) Бут ke zdem ptistápil ; bez meškání zrádci kval- tujícímu brány otevřeli. Vyzdvižen křik, jakož při do- bytém městě zvyklo býti jest. Odtud strach těch, kteříž se posledních věcí, totiž smrti, báli, odonud zradování vítézstvie sly$áno bylo; mordováni bychu vsudy odpírající, Meynhart v tom klopotu ját na hrad uvržen jest a tam potom umřel jest, anebo teskností dluhého žaláře, anebo (jakož mnozí se do- mnívají) od vypitého jedu. Od toho času Praha bez odpory pod mocí Ji- řího byla jest, aniž potom protiviti se vůli jeho zjevně kto z pánův směl jest, kterýmž se podezřená moc zdála, tvrdé panovánie, ale ve zbořích chválíchu člověka, velebíchu spravování, lísáchu, pochlebováchu, jednoho jeho býti pravíchu, kterýž by již bídám království Českého míru a konec uložil; že to žádnů jinú cestá bezpečněji a jistěji státi se nemůže, než kdyby král do království přišel. Prosíchu, napomí- náchu, zaklínáchu [rkp. zaklniacku)], by toho vlasti neodepřel, posly aby k císaři poslal, pracoval, nutil, aby císař, obránce sirotka, to, což k věci sirotčí sluší, učinil. Pak-li by se tomu protiviti chtël, nic Čechóm za zlé nemieti jiného krále sobě hledajícím. Výpověd tato, ačkoli nevděčná Jiřímu, přijatá v uších lidu, zavržena býti nemohla. Poslaní výmlovčí k cí- sařovi nic nevyprosichu; sirotší léta výmluvu dala, jimiž on často pokůšen býváše. Přicházíchu z Čechův mnozí k císaři, aby krále viděli; mezi kterýmižto Jiří, příjmím Jiskra, odění neb oruoží slávů světlý, kterýž stran jeho jakžto sám *') trucidant 2. — **) nil 2. — **) quamquam 2. 1445
Strana 208
208 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 1445 Poloniae regnum invasisset, Johannem Hunyadem bis castris exuerat, rebellantes Hungaros magnis cladibus affecerat. Is, ubi ad conspectum regis intromissus est apud Novam civitatem, quo in loco tunc aderamus, astantibus plurimis illachrymans, Ladislai manum exosculatus in hunc modum verba fecit: Video te tandem teneoque, mi rex. O si scires, quae pericula propter te adivi,67) quibus me laboribus implicui, quot adverso corpore vulnera excepi! En cicatrices testimonio sunto! Patri ego tuo tibique vitam devovi. Nulla vis est, nulla fortuna, quae alienare animum a te meum possit. Officia mea sola 68) tibi auferet69) mors. Sed tu haec per aetatem non intelligis ; et subridens: Quid 20) ergo mihi praemium fidei ac laboris erit? Quod das militi tuo stipendium? Sextum tunc annum agebat Ladislaus, qui postquam Giscra finem dicendi fecit, oculos huc atque illuc circumvolens, loculos Johannis, magistri camerae, suspiciens"1) ex filateria pendentes, qua ille nummos more Theutonico pauperibus erogandos asservabat, hanc tacitus arripuit, aera, que sex tantum (neque enim plura invenit) illinc deprompta, Giscrae dono dedit. Admirati omnes pueri factum et providum et liberalem futurum iudicavere. Giscra innexos postmodum auro nummos e collo suspendit, regiae gratitudinis monumentum. Hungari, qui mortuo Alberto regem Vladislaum ex Polonia vocaverant, diu imperium Vladislai obtrectavere bellumqe adversus Thurcos 2) infeliciter gessere, in quo Vladislaus fortiter pugnans ob- (A) jednak sám obraňoval, když král Polský do země (B) jeden obraňováše v Uhřích, když král Polský do vtrhl, nepřátely často vojskem porážel, Jana Huniada královstvie vtrháše; často Poláky v boji s pole shá- po dvakrát porazil, Uhry velikými bitvami trápil. níše, Huniad Januše dvakrát z vojsk obnažil, pro- tivné Uhry velikými mordy trýznil. Ten když před Ten když před obličej krále pušten jest v Novém oči krále vpuščen jest v Novém Městě, kdež tehdy Městě, před přístojícími mnohými Ladislavovu ruku i my jsmy byli, když mnozí přistojíchu, zaslzev políbiv, na tento zpuosob řeč učinil: Vidímť tě již Ladislavovu ruku celujíc v tento obyčej slova učinil: a držím, mój milý králi! Kdyby věděl, která sem nebezpečenstvie pro tebe podstupoval, v jaké sem Vidím tě již i držím, mnoj králi! O kdyby věděl, v kteraká nebezpečenstvie sem pro tebe podstupoval, se práce poddával, koliko sem ran na životě snesl! Hle šrámové k svědomie jsů! Otciť jsem já tvému v které práce sem se poddával, koliko v nasazeném těle sem ran vzal! Aj šrámové k svědectví buďte! a tobě život oddal. Žádnéť síly nenie, žádného štěstie, Otci já tvému i tobě život sem zaslíbil; žádněj moci, kteréž by odvrátiti srdce mé od tebe mohlo. Služby žádného neščestí není, kteréž by odvrátiti úmysl mé samať by tobě odjala smrt. Ale ty tomu pro věk nerozumieš. A pouškrnuv se: Kteráž, dí, mně mnoj od tebe mohlo. Úřady mé sama tobě odejme smrt. Ale ty tomu nyní pro svnoj věk nerozumieš, odplata viery a práce bude a kteraký rytíři svému dáš žold? V šestém létě tehdáž byl Ladislav. Kte- (a ulízna se): Protož, která mi odplata víry a úsilé bude, který dáváš rytieři tvému žold? V šestém letě rýžto, když Jiskra konec řeči učinil, oči sem i tam obraceje, váčky Jana komorníka uzřev visície, v kte- tehdy bíše Ladislav, kterýž potom, když Jiskra konec řeči učinil, oči sem i tam obraceje, váčky Jana komr- rýchž on peníze obyčejem německým k rozdávánie chudým choval, ty mlče uchvátil a peněz šest toliko mistra a škarbiho vida z podolkův visící, v nichž on (neb jich více nenalezl) odtud Jiskrovi darem dal. penieze obyčejem německým, kteréž chudým roz- Divili jse všickni dítěti účinku a i opatrným i ště- dával, chováše, ty mlčkem uchopil a peněz šest tolik (nebo ani více jich nalezl tam pohotově) Jiskrovi drým budůcím súdili. Jiskra vstrkav potom na zlato darem dal. Divichu se všetci děťátka účinku opatr- peníze na hrdlo zavěsil, královské vděčnosti pamět. ného, a svobodného i ščedrého jeho napotom býti súdichu. Jiskra vložené potom v zlato penieze na hrdlo zavěsil, královskéj vděčnosti památku. Uhři, kteříž po smrti Albrechtově krále Vladi- Uhři, kteříž byli po smrti Albrechta krále Vladislava z Polsky vyvolali, dlůho panování Ladi- slava z Polska povolali, dlůho panování Ladislavovu odpírali a boj s Turky nešťastně učinili, v kterémž slavovu odpírali a boj protiv Turkóm neščastně ve- "7) audivi 3. — 1) nemá 2. — "") aufert 2. — "1) quod 2. — "1) suscipiens 2. — "2) Turcos 2.
208 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 1445 Poloniae regnum invasisset, Johannem Hunyadem bis castris exuerat, rebellantes Hungaros magnis cladibus affecerat. Is, ubi ad conspectum regis intromissus est apud Novam civitatem, quo in loco tunc aderamus, astantibus plurimis illachrymans, Ladislai manum exosculatus in hunc modum verba fecit: Video te tandem teneoque, mi rex. O si scires, quae pericula propter te adivi,67) quibus me laboribus implicui, quot adverso corpore vulnera excepi! En cicatrices testimonio sunto! Patri ego tuo tibique vitam devovi. Nulla vis est, nulla fortuna, quae alienare animum a te meum possit. Officia mea sola 68) tibi auferet69) mors. Sed tu haec per aetatem non intelligis ; et subridens: Quid 20) ergo mihi praemium fidei ac laboris erit? Quod das militi tuo stipendium? Sextum tunc annum agebat Ladislaus, qui postquam Giscra finem dicendi fecit, oculos huc atque illuc circumvolens, loculos Johannis, magistri camerae, suspiciens"1) ex filateria pendentes, qua ille nummos more Theutonico pauperibus erogandos asservabat, hanc tacitus arripuit, aera, que sex tantum (neque enim plura invenit) illinc deprompta, Giscrae dono dedit. Admirati omnes pueri factum et providum et liberalem futurum iudicavere. Giscra innexos postmodum auro nummos e collo suspendit, regiae gratitudinis monumentum. Hungari, qui mortuo Alberto regem Vladislaum ex Polonia vocaverant, diu imperium Vladislai obtrectavere bellumqe adversus Thurcos 2) infeliciter gessere, in quo Vladislaus fortiter pugnans ob- (A) jednak sám obraňoval, když král Polský do země (B) jeden obraňováše v Uhřích, když král Polský do vtrhl, nepřátely často vojskem porážel, Jana Huniada královstvie vtrháše; často Poláky v boji s pole shá- po dvakrát porazil, Uhry velikými bitvami trápil. níše, Huniad Januše dvakrát z vojsk obnažil, pro- tivné Uhry velikými mordy trýznil. Ten když před Ten když před obličej krále pušten jest v Novém oči krále vpuščen jest v Novém Městě, kdež tehdy Městě, před přístojícími mnohými Ladislavovu ruku i my jsmy byli, když mnozí přistojíchu, zaslzev políbiv, na tento zpuosob řeč učinil: Vidímť tě již Ladislavovu ruku celujíc v tento obyčej slova učinil: a držím, mój milý králi! Kdyby věděl, která sem nebezpečenstvie pro tebe podstupoval, v jaké sem Vidím tě již i držím, mnoj králi! O kdyby věděl, v kteraká nebezpečenstvie sem pro tebe podstupoval, se práce poddával, koliko sem ran na životě snesl! Hle šrámové k svědomie jsů! Otciť jsem já tvému v které práce sem se poddával, koliko v nasazeném těle sem ran vzal! Aj šrámové k svědectví buďte! a tobě život oddal. Žádnéť síly nenie, žádného štěstie, Otci já tvému i tobě život sem zaslíbil; žádněj moci, kteréž by odvrátiti srdce mé od tebe mohlo. Služby žádného neščestí není, kteréž by odvrátiti úmysl mé samať by tobě odjala smrt. Ale ty tomu pro věk nerozumieš. A pouškrnuv se: Kteráž, dí, mně mnoj od tebe mohlo. Úřady mé sama tobě odejme smrt. Ale ty tomu nyní pro svnoj věk nerozumieš, odplata viery a práce bude a kteraký rytíři svému dáš žold? V šestém létě tehdáž byl Ladislav. Kte- (a ulízna se): Protož, která mi odplata víry a úsilé bude, který dáváš rytieři tvému žold? V šestém letě rýžto, když Jiskra konec řeči učinil, oči sem i tam obraceje, váčky Jana komorníka uzřev visície, v kte- tehdy bíše Ladislav, kterýž potom, když Jiskra konec řeči učinil, oči sem i tam obraceje, váčky Jana komr- rýchž on peníze obyčejem německým k rozdávánie chudým choval, ty mlče uchvátil a peněz šest toliko mistra a škarbiho vida z podolkův visící, v nichž on (neb jich více nenalezl) odtud Jiskrovi darem dal. penieze obyčejem německým, kteréž chudým roz- Divili jse všickni dítěti účinku a i opatrným i ště- dával, chováše, ty mlčkem uchopil a peněz šest tolik (nebo ani více jich nalezl tam pohotově) Jiskrovi drým budůcím súdili. Jiskra vstrkav potom na zlato darem dal. Divichu se všetci děťátka účinku opatr- peníze na hrdlo zavěsil, královské vděčnosti pamět. ného, a svobodného i ščedrého jeho napotom býti súdichu. Jiskra vložené potom v zlato penieze na hrdlo zavěsil, královskéj vděčnosti památku. Uhři, kteříž po smrti Albrechtově krále Vladi- Uhři, kteříž byli po smrti Albrechta krále Vladislava z Polsky vyvolali, dlůho panování Ladi- slava z Polska povolali, dlůho panování Ladislavovu odpírali a boj s Turky nešťastně učinili, v kterémž slavovu odpírali a boj protiv Turkóm neščastně ve- "7) audivi 3. — 1) nemá 2. — "") aufert 2. — "1) quod 2. — "1) suscipiens 2. — "2) Turcos 2.
Strana 209
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 209 (A) Vladislav statečně bojuje zabit jest. Na sňemě po- tom měst a panstva Ladislav král vyhlášen jest. Vysláni jsú poslové k Fridrichovi, s nimiž znamenitějšie z krá- lovství byli; zuostánie toho volenie vypravili, aby Ladislav do Uher poslán byl k korunovánie, žádali. Odpověd dána jest, že Uhři právě učinili, kteříž již aspoň k králi svému se přiznali, že by volenie ni- koli potřebie nebylo při tom, kteréhož by přirozenie králem dalo, ani toho korunovati, kterýž by jednů korunován byl; že by dietě ješte potřebovalo obrany a žádného by obrana zdravější jemu nebyla nežli Fridricha ciesaře a krevnieho přietele. Aby čekali věku královstvie příhodného a v tom by sami zemi zpravovali. Dlúho mezi Uhry a císařem pro nepu- šťenie krále nepřátelství byla, i oděním se o to po- kúšeli. Jan Hunyad sebrav vojsko, do Uher vtrh, ačkoli železem a ohňem zemi zhubil, krále však a koruny a kterýchž žádal v Uhřiech zámkno, dosáh- náti nemohl. Bojoval jest podruhé s Turky, od nichž velikým bojem přemožen jsa, pokojnější učiňen, cie- sařské milosti prosil i ji obdržel. Protož ačkoli i Uhři i Čechové za Ladislava prosili, věc však až do dvanáctého jeho léta prodlena jest. Ale když Fridrich pro přijitie ciesařské koruny do Vlach táhnúti umienil, opět Čechové, Uhři a Rakušané oratory obvláštně vyslavše, ciesaře snažně prosili, truncatus est. In conventu deinde civitatum procerumque Ladislaus rex appellatus: missa legatio 1445 ad Fridericum caesarem, in qua regni primores fuere, decretum electionis exposuit, Ladislaum in Hungariam mitti coronandum postulavit. Responsum est, recte Hungaros egisse, qui regem tandem suum recognoverint; electione tamen haud quaquam opus fuisse in eo, quem natura regem de- disset, neque coronandum esse, qui semel coronatus sit. Puerum adhuc egere tutore; nullius tutelam salubriorem ei esse quam Friderici imperatoris et proximi consanguinei. E[x]pectarent 73) aetatem regno idoneam, interea per se regnum administrarent. Diu inter Hungaros et imperatorem ob negatum regem inimicitiae fuere et armis quoque tentata res est. Johannes Huniades infestis copiis Austriam ingressus, quamvis ferro atque igne agros vastaverit, regem tamen coronamque, et quae repetebat in Hungaria castella obtinere non potuit. Pugnavit iterum contra Thurcos, a quibus magno proelio victus, humilior factus, caesaris benivolentiam et petiit et impetravit. Ob quam rem quamvis saepe et ab Hungaris et a Bohemis Ladislaus peteretur, res tamen ad XII eius annum protracta est. At cum Fridericus imperialis coronae suscipiendae gratia Italiam petere statuisset. rursus Bohemi Hungari et Austriales 74) legationibus seorsum missis imperatorem fatigavere Ladi- (B) dechu, v kterémž boji Vladislav udatně bojujic zhy- nul jest. Potom na sňemu měst a pánů Ladislav králem nazván jest. Poslové (sic) poselstvie k Fridrichovi ci- saří, v nemžto království přední páni bychu, vyrčení toho volenie jemu oznámilo a vyložilo, Ladislav aby do Uher k koronování poslán byl, požádalo. Odpovědíno jest, že Uhři právě učinichu, kteříž krále již svého poznachu, ale že volení toho nižádným obyčejem potřebí nebylo při [nad „při“ napsáno „na“] tom, kteréhož přirození krále dalo, ani koronování býti, kterýž jednů koronován jest. Že dietě ješče potře- buje obránce; žádného obrany jemu lepší nebýti jedno Fridricha císaře a najbližšího příbuzného přietele; aby čekali věku království hodného; mezi- tím aby sami království spravovali. Dlúho mezi Uhry a císařem pro odepřeného krále nepřiezni bychu, i také oružím pokušena věc jest byla. Jan z Hu- niadu velikými vojskami do Rakús vtrhna, ačkoli železem a ohňem role poplenil, však krále a korony a těch, kterýchž v Uhřích zase dojíti žádal, hrád- knov obdržeti nemohl jest. Bojováše opět protiv Turkóm, od kterýchžto velikým bojem přemožen jsa, pokornější učiňen jsúc, císarova dobrovolenstvie i prosil i obdržel jest a uprosil. Pro kterůžto věc, ačkoli často od Uhrů i od Čechův Ladislav žádán a prošen byl, však věc ta až do dvanádctého léta prodlena jest. Ale když Fridrich proto, aby císař- sku korunu přijal, do Vlach jeti bíše uložil, opět Čechové, Uhři i Rakušené poselství obzvlášče po- slavše, císaře zanepokojovachu, Ladislava požadujíce. "1) spectarent 2. — "1) Australes 2 a tak niže 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 209 (A) Vladislav statečně bojuje zabit jest. Na sňemě po- tom měst a panstva Ladislav král vyhlášen jest. Vysláni jsú poslové k Fridrichovi, s nimiž znamenitějšie z krá- lovství byli; zuostánie toho volenie vypravili, aby Ladislav do Uher poslán byl k korunovánie, žádali. Odpověd dána jest, že Uhři právě učinili, kteříž již aspoň k králi svému se přiznali, že by volenie ni- koli potřebie nebylo při tom, kteréhož by přirozenie králem dalo, ani toho korunovati, kterýž by jednů korunován byl; že by dietě ješte potřebovalo obrany a žádného by obrana zdravější jemu nebyla nežli Fridricha ciesaře a krevnieho přietele. Aby čekali věku královstvie příhodného a v tom by sami zemi zpravovali. Dlúho mezi Uhry a císařem pro nepu- šťenie krále nepřátelství byla, i oděním se o to po- kúšeli. Jan Hunyad sebrav vojsko, do Uher vtrh, ačkoli železem a ohňem zemi zhubil, krále však a koruny a kterýchž žádal v Uhřiech zámkno, dosáh- náti nemohl. Bojoval jest podruhé s Turky, od nichž velikým bojem přemožen jsa, pokojnější učiňen, cie- sařské milosti prosil i ji obdržel. Protož ačkoli i Uhři i Čechové za Ladislava prosili, věc však až do dvanáctého jeho léta prodlena jest. Ale když Fridrich pro přijitie ciesařské koruny do Vlach táhnúti umienil, opět Čechové, Uhři a Rakušané oratory obvláštně vyslavše, ciesaře snažně prosili, truncatus est. In conventu deinde civitatum procerumque Ladislaus rex appellatus: missa legatio 1445 ad Fridericum caesarem, in qua regni primores fuere, decretum electionis exposuit, Ladislaum in Hungariam mitti coronandum postulavit. Responsum est, recte Hungaros egisse, qui regem tandem suum recognoverint; electione tamen haud quaquam opus fuisse in eo, quem natura regem de- disset, neque coronandum esse, qui semel coronatus sit. Puerum adhuc egere tutore; nullius tutelam salubriorem ei esse quam Friderici imperatoris et proximi consanguinei. E[x]pectarent 73) aetatem regno idoneam, interea per se regnum administrarent. Diu inter Hungaros et imperatorem ob negatum regem inimicitiae fuere et armis quoque tentata res est. Johannes Huniades infestis copiis Austriam ingressus, quamvis ferro atque igne agros vastaverit, regem tamen coronamque, et quae repetebat in Hungaria castella obtinere non potuit. Pugnavit iterum contra Thurcos, a quibus magno proelio victus, humilior factus, caesaris benivolentiam et petiit et impetravit. Ob quam rem quamvis saepe et ab Hungaris et a Bohemis Ladislaus peteretur, res tamen ad XII eius annum protracta est. At cum Fridericus imperialis coronae suscipiendae gratia Italiam petere statuisset. rursus Bohemi Hungari et Austriales 74) legationibus seorsum missis imperatorem fatigavere Ladi- (B) dechu, v kterémž boji Vladislav udatně bojujic zhy- nul jest. Potom na sňemu měst a pánů Ladislav králem nazván jest. Poslové (sic) poselstvie k Fridrichovi ci- saří, v nemžto království přední páni bychu, vyrčení toho volenie jemu oznámilo a vyložilo, Ladislav aby do Uher k koronování poslán byl, požádalo. Odpovědíno jest, že Uhři právě učinichu, kteříž krále již svého poznachu, ale že volení toho nižádným obyčejem potřebí nebylo při [nad „při“ napsáno „na“] tom, kteréhož přirození krále dalo, ani koronování býti, kterýž jednů koronován jest. Že dietě ješče potře- buje obránce; žádného obrany jemu lepší nebýti jedno Fridricha císaře a najbližšího příbuzného přietele; aby čekali věku království hodného; mezi- tím aby sami království spravovali. Dlúho mezi Uhry a císařem pro odepřeného krále nepřiezni bychu, i také oružím pokušena věc jest byla. Jan z Hu- niadu velikými vojskami do Rakús vtrhna, ačkoli železem a ohňem role poplenil, však krále a korony a těch, kterýchž v Uhřích zase dojíti žádal, hrád- knov obdržeti nemohl jest. Bojováše opět protiv Turkóm, od kterýchžto velikým bojem přemožen jsa, pokornější učiňen jsúc, císarova dobrovolenstvie i prosil i obdržel jest a uprosil. Pro kterůžto věc, ačkoli často od Uhrů i od Čechův Ladislav žádán a prošen byl, však věc ta až do dvanádctého léta prodlena jest. Ale když Fridrich proto, aby císař- sku korunu přijal, do Vlach jeti bíše uložil, opět Čechové, Uhři i Rakušené poselství obzvlášče po- slavše, císaře zanepokojovachu, Ladislava požadujíce. "1) spectarent 2. — "1) Australes 2 a tak niže 2.
Strana 210
145 = 210 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. slaum reposcentes. Postulata omnibus negata sunt. Ad Bohemos, gui ea de re conventum Pragae habituri erant ac ferocius agere videbantur, regem alium electuri, nisi mos eis gereretur, legatos mittere placuit, quibus et nos additi sumus. Provinciales, quibus apud Pragam dies statuta fuerat, crassante illic peste in Beneschavia convenere. Quos in frequenti conventu praesidente Georgio Pogiebratio in hunc modum allocuti sumus: Petivistis ex caesare, viri Bohemi, Ladislaum, regis quondam vestri filium, ad vos mitti. Idem Hungari, idem Austriales importunis precibus exigunt. Si vobis mos geritur, illos offendere necesse est; si preces aliorum audiantur, contemnere vestras oportet. Si necessarium sit alterum ex duobus, vestram amicitiam praeferet imperator, vetus est enim maiorum suorum cum bohemica gente foedus et acceptorum ultro citroque beneficiorum memoria recens. Sin virtus elaritasque pensitanda est, quis bohemico nomini non invideat, cuius victoria tempestate nostra plures nu- merare licet, quam reliquae gentes omnibus saeculis comparare potuerint? Verum caesari hoc tem- pore in hanc electionem descendere haudquaquam necessarium videtur, quando ea pueri aetas est, quae neque vobis neque Hungaris usui esse potest. Esto! veniat in Bohemiam Ladislaus, quod inde reguo emolumentum cedet."*) Illene ius litigantibus dicet? Statum reipublicae refor- mabit? Adversus hostes copias ducet? Belli pacisve munera obibit? Nihil horum praestare (A) Ladislava žádajíce. Prosbám všem odepříno jest. K Čechóm, kteříž o tu věc sňem v Praze mieti méli a zuořivěji Ciniti v tom vidieni byli, aby sobě krále jinébo volili, jestliže by jim povoleno nebylo, ora- tory poslati jse zdálo, kterýmž my přidáni jsmy. Obyvatelé vlasti, kterýmž v Praze den uložen byl, pro mor, kterýž tam byl, do Benešova se sjeli. Kterýmžto na plném sňemě, na ňemž seděl Jiří Podébradskf, na tento zpuosob jsmy mluvili: Pro- sili jste ciesaře, mužie Čechové, aby Ladislava, syna někdy krále vašeho, k vám poslal. Téhož Uhři, téhož Rakušané nepříjemnými prosbami žádají. Jestliže by se vám to k vuoli stalo, je rozhnévati pottebie jest; jestliže by prosby jiných uslyšány byly, vašeť jse potupiti musí. Jestliže by potřebné bylo jedno ze dvého, vašeť by přátelstvie předložil císař. Nebt jest stará předkuo jeho s Českým národem smlüva a přijímánie vzchopných a hotových dobrodinie pa- mět nová. Jestliže síla a jasnost vážena býti má, ktož by Českému jménu nezáviděl, jehožto porážky času našeho většie se počiesti mohů nežli jiní ná- rodové po všecky časy dovozovati mohli? Ale ciesafi tohoto času tomu se nikoli zstüpiti nezdálo, ješto by takový dietěte věk byl, kterýž by ani vám ani Uhróm k prospěchu býti mohl. Buď tak; nechat při- jede do Čech Ladislav: kterýž z toho užitek krá- lovstvie bude? Zdaliž on právo sndíciem se vypoví, stav obecného dobrého zemského napraví, proti ne- *5) credet 3. (B) Žádané věci všem odepříny jsá. K Čechóm, kteříž o tu věc sňem v Praze míti jmějíchu a ukrutněji činiti vidíni bychu, chtíc jinébo krále voliti, ač by se jejich vůle nestala, poselství vyslati líbilo se, kte- rýmž i my přidáni jsmy byli. Páni zemené, jimž v Praze den byl uložen, když tam veliký mor byl, v Benešově se bychu sešli, k nimžto v velikém sňatku, nad nímž Jiří Podě- bradský nadsazen byl, v tento obyčej mlavili jsmy, řkúc: Prosili ste, muží Čechové, od císaře Ladi- slava, krále někdy vašeho syna, k vám poslána býti. Téhož Uhři, téhož Rakusfci nezbednými prosbami poiádachu. A6 vám k vůli se stane, oněch uraziti potřebí bude. Budůú-li jiných prosby uslyšány, po- tupiti vašemi mosí se. Pak-li potřebí bude jednoho ze dvojího, vaši přízeň nadnese císař; nebo starý jest větších jeho s českým lidem mír a vzatych dobrovolně i bezděčně dobrodiní památka nová. Pak-li moc a jasnost vážena má býti, kto českému jménu záviděti nebude, jehož vítězství za našich éasuov mnohá přečísti sluší, víc než jiní národové za všech věkův obdržeti jsú mohli. Ale císařovi v tomtu času k tomuto volení svoliti nikoli potřebí se ne- vidí, když ten děťátka věk jest, kterýž ani vám, ani Uhróm požitečný býti nemuož. Buď to, prid do Čech Ladislav: který odtud požitek království přijde? zda on právo svářícím se vydá, stav obec- níbo dobrého napraví, protiy nepřátelóm vojska
145 = 210 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. slaum reposcentes. Postulata omnibus negata sunt. Ad Bohemos, gui ea de re conventum Pragae habituri erant ac ferocius agere videbantur, regem alium electuri, nisi mos eis gereretur, legatos mittere placuit, quibus et nos additi sumus. Provinciales, quibus apud Pragam dies statuta fuerat, crassante illic peste in Beneschavia convenere. Quos in frequenti conventu praesidente Georgio Pogiebratio in hunc modum allocuti sumus: Petivistis ex caesare, viri Bohemi, Ladislaum, regis quondam vestri filium, ad vos mitti. Idem Hungari, idem Austriales importunis precibus exigunt. Si vobis mos geritur, illos offendere necesse est; si preces aliorum audiantur, contemnere vestras oportet. Si necessarium sit alterum ex duobus, vestram amicitiam praeferet imperator, vetus est enim maiorum suorum cum bohemica gente foedus et acceptorum ultro citroque beneficiorum memoria recens. Sin virtus elaritasque pensitanda est, quis bohemico nomini non invideat, cuius victoria tempestate nostra plures nu- merare licet, quam reliquae gentes omnibus saeculis comparare potuerint? Verum caesari hoc tem- pore in hanc electionem descendere haudquaquam necessarium videtur, quando ea pueri aetas est, quae neque vobis neque Hungaris usui esse potest. Esto! veniat in Bohemiam Ladislaus, quod inde reguo emolumentum cedet."*) Illene ius litigantibus dicet? Statum reipublicae refor- mabit? Adversus hostes copias ducet? Belli pacisve munera obibit? Nihil horum praestare (A) Ladislava žádajíce. Prosbám všem odepříno jest. K Čechóm, kteříž o tu věc sňem v Praze mieti méli a zuořivěji Ciniti v tom vidieni byli, aby sobě krále jinébo volili, jestliže by jim povoleno nebylo, ora- tory poslati jse zdálo, kterýmž my přidáni jsmy. Obyvatelé vlasti, kterýmž v Praze den uložen byl, pro mor, kterýž tam byl, do Benešova se sjeli. Kterýmžto na plném sňemě, na ňemž seděl Jiří Podébradskf, na tento zpuosob jsmy mluvili: Pro- sili jste ciesaře, mužie Čechové, aby Ladislava, syna někdy krále vašeho, k vám poslal. Téhož Uhři, téhož Rakušané nepříjemnými prosbami žádají. Jestliže by se vám to k vuoli stalo, je rozhnévati pottebie jest; jestliže by prosby jiných uslyšány byly, vašeť jse potupiti musí. Jestliže by potřebné bylo jedno ze dvého, vašeť by přátelstvie předložil císař. Nebt jest stará předkuo jeho s Českým národem smlüva a přijímánie vzchopných a hotových dobrodinie pa- mět nová. Jestliže síla a jasnost vážena býti má, ktož by Českému jménu nezáviděl, jehožto porážky času našeho většie se počiesti mohů nežli jiní ná- rodové po všecky časy dovozovati mohli? Ale ciesafi tohoto času tomu se nikoli zstüpiti nezdálo, ješto by takový dietěte věk byl, kterýž by ani vám ani Uhróm k prospěchu býti mohl. Buď tak; nechat při- jede do Čech Ladislav: kterýž z toho užitek krá- lovstvie bude? Zdaliž on právo sndíciem se vypoví, stav obecného dobrého zemského napraví, proti ne- *5) credet 3. (B) Žádané věci všem odepříny jsá. K Čechóm, kteříž o tu věc sňem v Praze míti jmějíchu a ukrutněji činiti vidíni bychu, chtíc jinébo krále voliti, ač by se jejich vůle nestala, poselství vyslati líbilo se, kte- rýmž i my přidáni jsmy byli. Páni zemené, jimž v Praze den byl uložen, když tam veliký mor byl, v Benešově se bychu sešli, k nimžto v velikém sňatku, nad nímž Jiří Podě- bradský nadsazen byl, v tento obyčej mlavili jsmy, řkúc: Prosili ste, muží Čechové, od císaře Ladi- slava, krále někdy vašeho syna, k vám poslána býti. Téhož Uhři, téhož Rakusfci nezbednými prosbami poiádachu. A6 vám k vůli se stane, oněch uraziti potřebí bude. Budůú-li jiných prosby uslyšány, po- tupiti vašemi mosí se. Pak-li potřebí bude jednoho ze dvojího, vaši přízeň nadnese císař; nebo starý jest větších jeho s českým lidem mír a vzatych dobrovolně i bezděčně dobrodiní památka nová. Pak-li moc a jasnost vážena má býti, kto českému jménu záviděti nebude, jehož vítězství za našich éasuov mnohá přečísti sluší, víc než jiní národové za všech věkův obdržeti jsú mohli. Ale císařovi v tomtu času k tomuto volení svoliti nikoli potřebí se ne- vidí, když ten děťátka věk jest, kterýž ani vám, ani Uhróm požitečný býti nemuož. Buď to, prid do Čech Ladislav: který odtud požitek království přijde? zda on právo svářícím se vydá, stav obec- níbo dobrého napraví, protiy nepřátelóm vojska
Strana 211
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 211 potest, cui rectore opus est. Illud imprimis eius adventus faciet: regis pompa ducenta est, ornanda regia, adhibendi ministri, curia more progenitorum apparanda. Ad“*“) haec grandi pecunia opus. Vobis nullum aerarium esse audio, nullos census, nulla vectigalia publica. Ad vestras igitur opes recurrendum, vos praestare sumptus, vos regem alere, vos inexplebilem curiam et insatiabiles ministros explere oportebit. Video praeterea inter vos non paucos esse proceres, consilio, auctoritate atque opibus pene pares. Cura regis uni committenda erit, non omnibus. Ille dominus, ille rex vester iudicabitur, qui regis corpus in potestate habebit. Et quis vestrum est, qui non eum sibi honorem quam alteri malit? Seminarium inter vos discordiarum petitis, nisi prius in unum con- veneritis, qui regis curae praesit. Vos his incommodis Fridericus liberat, qui suo sumptu pupillum regium gubernans dissensionum vobis fomitem aufert. Nec vos latet, quando quidem tenera regis aetas est, corpus eius in potestate caesaris rectius quam in alterius cuiuspiam. Ille enim con- sanguineus est, ex eadem familia natus et imperator; et quis pupillo regi co[n]venientius tutor detur, quam princeps principum? Si sit inter vos et Hungaros contentio coram extraneo iudice de custodia corporis regis, par causa vestra atque illorum iudicabitur. Utrique regem petitis, utrique fidelitatis documenta praestabitis. Verum hoc illi superiores erunt, qui natum apud se regem (A) přátelóm vojsko povede, boje neb pokoje povinnosti podstápí? Nict z toho učiniti nemuože, jemuž právě obrany potřebie jest. Toť najprve přieští jeho učíní: královská příprava býti musie, zpósobeni služebníci, dvuor obyčejem rodiéuo jeho zjednanf. K tomu ve- likých peněz potřebie. Vy žádných peněz nemáte, slyším, žádných platuo, £ádnfch duochoduo obec- ních. Protoi k vašim pomocem utéci se musie. Vy náklady dělati, vy krále chovati, vy nenasycené dvo- řany nasytiti musiete. Vidím také mezi vámi mnohé pány raddú, vzáctností a zbožím jednak rovné. Péče o krále jednomu poručena bude, ne všem. Tenť pá- nem, tení králem vaším súzen bude, kterýž by krá- lovský život v své moci měl. A kto z vás jest, aby sobě cti raději nežli jinému neprál? Semen ruoznic mezi sebû prosite, jediné leč byšte se prvé za jed- noho srovnali, kto by krále ostříhati měl. Vás těch nepříhodností Fridrich zbavuje, kterýžto svým ná- kladem sirotka královského chová a různic vám pod- pal odjímá. Aniž toho neznáte, poněvadž zajisté mladý královský věk jest, že by život jeho v moci císaře právěji byl nežli v jiné číkoli. Neb on pří- buzný jest, z téhož rodu narozený jako i ciesař. I kterýž by sirotku králi příhodnějšíe obránce dán byl nežli kníže nad knížaty? Byla-li by mezi vámi a Uhry ruoznice před cizím sudcím o ostříhánie ži- vota královského, rovná pře vaše i jich súzena bude. Obojí za krále prosíte, obojí věrnosti slib učiniti chcete. Ale v tomt oni vyzsie budû. Neb naroze- (B) povede, úřady vésti bude a podstápí? Niče z těch dáti nemůže, jemuž zprávce potřebí jest. To najpryv jeho příchod učiní: královská spupnost vedena bude, okráslen královskf dvvor a palác, přistavení sluhové, dvuor obyèejem pfredroditäv napraven. K tomu vel- kých peněz potřebí. Vám žádná pokladnice, žádní úroci, žádné dani obecné cla. Protož k vašemu zboží utéci se mosí, protož vy dáti stravu a útraty, vy krále krmiti, vy nenaplnitedlný dvůr, nenasycené sluhy naplniti musíte. Vidím také mezi vámi ne ne- mnohé pány býti, radů mocí i zbožím jakžto rovné. Péče krále jednomu poračena bnde, ne všem ; ten král, ten pán váš súzen býti bude, kterýž krále tělo v moci míti bude. A kto z vás jest, kterýž by ne téj cti sobě než jinému více chtěl? Sémě různic mezi sebe prosíte, ač se ne prvé v jedno sejdete, který by krále péčí nadsazen byl. Vás od těch ne platných věcí Fridrich zbavuje, kterýž svým nákla- dem sirotka královského zpravujíc, rüznic vám kořen a podnět odjímá. Také vás tajno není, poněvadž tenitký krále věk jest, tělo jeho v moci císaře prá- věji než u některého jiného býti. Nebo on jeho krev a přietel jest z jednéj čeledi urozený a císař. A kto sirotku královskému slušněji obránce dán bude než kníže knížat? Byl-li by mezi vámi a Uhry svár před cizím súdcem o ostraze těla krále, rovna vaše pře a jejich súzena bade. Obojí krále prosíte, obojí věrnosti sliby učiníte; ale tímto ti vyšší budú, kteříž narozeného u sebe krále a koronovaného pra- 76) at 2. 1451
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 211 potest, cui rectore opus est. Illud imprimis eius adventus faciet: regis pompa ducenta est, ornanda regia, adhibendi ministri, curia more progenitorum apparanda. Ad“*“) haec grandi pecunia opus. Vobis nullum aerarium esse audio, nullos census, nulla vectigalia publica. Ad vestras igitur opes recurrendum, vos praestare sumptus, vos regem alere, vos inexplebilem curiam et insatiabiles ministros explere oportebit. Video praeterea inter vos non paucos esse proceres, consilio, auctoritate atque opibus pene pares. Cura regis uni committenda erit, non omnibus. Ille dominus, ille rex vester iudicabitur, qui regis corpus in potestate habebit. Et quis vestrum est, qui non eum sibi honorem quam alteri malit? Seminarium inter vos discordiarum petitis, nisi prius in unum con- veneritis, qui regis curae praesit. Vos his incommodis Fridericus liberat, qui suo sumptu pupillum regium gubernans dissensionum vobis fomitem aufert. Nec vos latet, quando quidem tenera regis aetas est, corpus eius in potestate caesaris rectius quam in alterius cuiuspiam. Ille enim con- sanguineus est, ex eadem familia natus et imperator; et quis pupillo regi co[n]venientius tutor detur, quam princeps principum? Si sit inter vos et Hungaros contentio coram extraneo iudice de custodia corporis regis, par causa vestra atque illorum iudicabitur. Utrique regem petitis, utrique fidelitatis documenta praestabitis. Verum hoc illi superiores erunt, qui natum apud se regem (A) přátelóm vojsko povede, boje neb pokoje povinnosti podstápí? Nict z toho učiniti nemuože, jemuž právě obrany potřebie jest. Toť najprve přieští jeho učíní: královská příprava býti musie, zpósobeni služebníci, dvuor obyčejem rodiéuo jeho zjednanf. K tomu ve- likých peněz potřebie. Vy žádných peněz nemáte, slyším, žádných platuo, £ádnfch duochoduo obec- ních. Protoi k vašim pomocem utéci se musie. Vy náklady dělati, vy krále chovati, vy nenasycené dvo- řany nasytiti musiete. Vidím také mezi vámi mnohé pány raddú, vzáctností a zbožím jednak rovné. Péče o krále jednomu poručena bude, ne všem. Tenť pá- nem, tení králem vaším súzen bude, kterýž by krá- lovský život v své moci měl. A kto z vás jest, aby sobě cti raději nežli jinému neprál? Semen ruoznic mezi sebû prosite, jediné leč byšte se prvé za jed- noho srovnali, kto by krále ostříhati měl. Vás těch nepříhodností Fridrich zbavuje, kterýžto svým ná- kladem sirotka královského chová a různic vám pod- pal odjímá. Aniž toho neznáte, poněvadž zajisté mladý královský věk jest, že by život jeho v moci císaře právěji byl nežli v jiné číkoli. Neb on pří- buzný jest, z téhož rodu narozený jako i ciesař. I kterýž by sirotku králi příhodnějšíe obránce dán byl nežli kníže nad knížaty? Byla-li by mezi vámi a Uhry ruoznice před cizím sudcím o ostříhánie ži- vota královského, rovná pře vaše i jich súzena bude. Obojí za krále prosíte, obojí věrnosti slib učiniti chcete. Ale v tomt oni vyzsie budû. Neb naroze- (B) povede, úřady vésti bude a podstápí? Niče z těch dáti nemůže, jemuž zprávce potřebí jest. To najpryv jeho příchod učiní: královská spupnost vedena bude, okráslen královskf dvvor a palác, přistavení sluhové, dvuor obyèejem pfredroditäv napraven. K tomu vel- kých peněz potřebí. Vám žádná pokladnice, žádní úroci, žádné dani obecné cla. Protož k vašemu zboží utéci se mosí, protož vy dáti stravu a útraty, vy krále krmiti, vy nenaplnitedlný dvůr, nenasycené sluhy naplniti musíte. Vidím také mezi vámi ne ne- mnohé pány býti, radů mocí i zbožím jakžto rovné. Péče krále jednomu poračena bnde, ne všem ; ten král, ten pán váš súzen býti bude, kterýž krále tělo v moci míti bude. A kto z vás jest, kterýž by ne téj cti sobě než jinému více chtěl? Sémě různic mezi sebe prosíte, ač se ne prvé v jedno sejdete, který by krále péčí nadsazen byl. Vás od těch ne platných věcí Fridrich zbavuje, kterýž svým nákla- dem sirotka královského zpravujíc, rüznic vám kořen a podnět odjímá. Také vás tajno není, poněvadž tenitký krále věk jest, tělo jeho v moci císaře prá- věji než u některého jiného býti. Nebo on jeho krev a přietel jest z jednéj čeledi urozený a císař. A kto sirotku královskému slušněji obránce dán bude než kníže knížat? Byl-li by mezi vámi a Uhry svár před cizím súdcem o ostraze těla krále, rovna vaše pře a jejich súzena bade. Obojí krále prosíte, obojí věrnosti sliby učiníte; ale tímto ti vyšší budú, kteříž narozeného u sebe krále a koronovaného pra- 76) at 2. 1451
Strana 212
145 212 ENEÁSE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. coronatumque dicent. Apud caesarem vestra causa Jonge iustior est quam Hungarorum. Se ipsum tamen in cura patruelis vobis praefert. Curate regnum; pupillum sibi dimittite, quem, postquam pubes fuerit, vobis imprimis credet. Quod vero oratores vestri dixere, alium regem accersendum & vobis esse, id magis terroris incutiendi causa dictum imperator existimat, quam quod animo vestro ea sententia sedeat, neque enim vestra fides incorrupta prius hoc repromittit, neque pro- genitorum Ladislai in vos collata beneficia hoc exigunt, nec innocens aetas quicquam demeruerit.*?) Caeterum volvite animo prius, ut sapientes decet, quemnam Ladislao praeferre possitis, cuius san- guinem, si matris originem memoria tenetis, quatuor Romanorum imperatores produxere, si paternam prosapiam 5) exquiritis, quinquies imperatoria dignitas in Austriali??) domo resedit. Obscuritatem quaerat necesse est, cui tanta claritas non satisfacit. Addite potentiam, amicitias, clientelas. Au- striam vobis vicinam possidet, Moravia, Sclesia illi paret; Hungari, etsi novas res moliri videantur, ab officio tamen non recedent.9?) Imperator, a quo vestrum regnum dependet, sanguini suo non deerit, nec jus familiae suae negliget. Baioariae Saxoniaeque duces, marchiones quoque Brande- burgenses, omnes ferme Germaniae principes Ladislaum propinqua necessitudine attingunt. Non potest hic pupillus!) offendi, nisi et tota Germania ledatur. (A) ného u sebe a korunovaného povědí. Před císařem vaše pře daleko spravedlivčjšie bude nežli Uhruo, sebe však samého v péči sirotka nad vás předloží. Zpravujtež sami královstvie, sirotka jemu nechte, kteréhožto, když odroste, vám najprve svěří. Což pak poslové vaši pověděli, že byšte k jinému králi přistúpiti chtěli, to více pro strach ciesaf povédéné se naděje, nežli by to v mysli vašie bylo. Neb ani vaše víra prvé neporu&ená to slibuje, ani předků Ladislavových vám učiňená dobrodiní toho žádají, ani nevinný jeho věk čeho zaslážil. Dále rozjímajte na mysli prvé, jakož na můúdré sluší, koho byšte nad Ladislava předložiti mohli, jehožto krev, jestliže matefe pojitie v paměti máte, čtyři řieští ciesařové prodlúžili. Jestliže se na otcuo rod vyptáváte, po pétkrát císafskó düstojenstvie v raküzském domu se- dělo. Aby temnosti hledal, potřebie jest, komuz tak veliká jasnost dosti nečiní. Přidajte mocnost, přá- telstva, dvořany. Rakúzskú zemi, vám blízkú, drží, Moravská, Slezská jemu poddány jsú. Uhti. ač by včci nové obmýšleti se zdáli, od povinnosti však neodejdů. Cisař, od ňehož království vaše záleží, krve své neopustí a práva rodu svého nezanetbá, Bavorští a Sazští kniežata a margkrabové Bram- borští, všecka jednak říšská kniežata, Ladislava se pfiebuzen:tviem dotykaji. Nemuożt tento sirotek uražen býti, jediné leč by všecka říše rozhněvána byla. Toto nadarmo vám pfipomínati nepochyboji; ale takť jest rozkázal císat. Tent do Vlach s sebá Haec superfluo vobis commemorari (B) viti budú. Před císařem vaše pře daleko spravedli- vější jest než Ubrův, však sám sebe v péči a v obraně strýčence nad vás vznáší. Péči o království méjte, sirotka jemu nechajte, kteróhoż, kdyż podrosily bude, vám najprve svěří. Ale že výmluvčí vaši po- slové řekli sú jiného krále povolaného od vás býti, to více pro dání strachu řečeno býti císař mní, než by v úmyslu vašem ta výpověd seděla. Nebo ani vaše věrnost neporušená prvé to slibuje ani pro- rodičův (sic) Ladislavových v vás učiňená dobrodiní to vytahuje, ani nevinný jeho věk čím zmrhal. Dále rozjimajte na mysli prvé, jakož na mudrce záleží, koho byste Ladislavovi nadnésti mobii, jehož krev (ač matky východ na paměti držíte) čtyři Římščí císaři vyvedli jsú: pakli otcovský rod vytazujete, pětkrát císafské duostojenstvie v Raküském domu sedélo. Zatemiení hledati bude potfebné, komvuz toliká jasnost nedosti činí. Přičiňte k tomu moc, pfátelstvie, rytiefstvo; Raküskü zemi vám blízkú má, v vládě Moravu, Slezsko jeho posláchá; Uhfi, ačzoli nové věci činiti usilují, však od úřadu ne- odstůpí. Císař, od ňehož vaše království závisí, krve svéj neopustí ani práva svéj rodiny obmešká. Ba- vorský a Saský vévody a markrabie Brandenburgeu- ský a jakžto všecka němečská knížata Ladislava blízkým přátelstvem dosahbají; nemůž ten lid (sic) uražen býti, leč i všecka Germania uražena bude. Toto zbytečně sem vám ku paměti přivedl bez pochybení; ale pravda tak přikázal císař. On sirotka do Vlach 17) demeruit 2. — "!) pro sapiencia 3. — **) místo in Asstrigli domo má 2 in Austria. — '*) recedunt 2. — *') populus 3.
145 212 ENEÁSE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. coronatumque dicent. Apud caesarem vestra causa Jonge iustior est quam Hungarorum. Se ipsum tamen in cura patruelis vobis praefert. Curate regnum; pupillum sibi dimittite, quem, postquam pubes fuerit, vobis imprimis credet. Quod vero oratores vestri dixere, alium regem accersendum & vobis esse, id magis terroris incutiendi causa dictum imperator existimat, quam quod animo vestro ea sententia sedeat, neque enim vestra fides incorrupta prius hoc repromittit, neque pro- genitorum Ladislai in vos collata beneficia hoc exigunt, nec innocens aetas quicquam demeruerit.*?) Caeterum volvite animo prius, ut sapientes decet, quemnam Ladislao praeferre possitis, cuius san- guinem, si matris originem memoria tenetis, quatuor Romanorum imperatores produxere, si paternam prosapiam 5) exquiritis, quinquies imperatoria dignitas in Austriali??) domo resedit. Obscuritatem quaerat necesse est, cui tanta claritas non satisfacit. Addite potentiam, amicitias, clientelas. Au- striam vobis vicinam possidet, Moravia, Sclesia illi paret; Hungari, etsi novas res moliri videantur, ab officio tamen non recedent.9?) Imperator, a quo vestrum regnum dependet, sanguini suo non deerit, nec jus familiae suae negliget. Baioariae Saxoniaeque duces, marchiones quoque Brande- burgenses, omnes ferme Germaniae principes Ladislaum propinqua necessitudine attingunt. Non potest hic pupillus!) offendi, nisi et tota Germania ledatur. (A) ného u sebe a korunovaného povědí. Před císařem vaše pře daleko spravedlivčjšie bude nežli Uhruo, sebe však samého v péči sirotka nad vás předloží. Zpravujtež sami královstvie, sirotka jemu nechte, kteréhožto, když odroste, vám najprve svěří. Což pak poslové vaši pověděli, že byšte k jinému králi přistúpiti chtěli, to více pro strach ciesaf povédéné se naděje, nežli by to v mysli vašie bylo. Neb ani vaše víra prvé neporu&ená to slibuje, ani předků Ladislavových vám učiňená dobrodiní toho žádají, ani nevinný jeho věk čeho zaslážil. Dále rozjímajte na mysli prvé, jakož na můúdré sluší, koho byšte nad Ladislava předložiti mohli, jehožto krev, jestliže matefe pojitie v paměti máte, čtyři řieští ciesařové prodlúžili. Jestliže se na otcuo rod vyptáváte, po pétkrát císafskó düstojenstvie v raküzském domu se- dělo. Aby temnosti hledal, potřebie jest, komuz tak veliká jasnost dosti nečiní. Přidajte mocnost, přá- telstva, dvořany. Rakúzskú zemi, vám blízkú, drží, Moravská, Slezská jemu poddány jsú. Uhti. ač by včci nové obmýšleti se zdáli, od povinnosti však neodejdů. Cisař, od ňehož království vaše záleží, krve své neopustí a práva rodu svého nezanetbá, Bavorští a Sazští kniežata a margkrabové Bram- borští, všecka jednak říšská kniežata, Ladislava se pfiebuzen:tviem dotykaji. Nemuożt tento sirotek uražen býti, jediné leč by všecka říše rozhněvána byla. Toto nadarmo vám pfipomínati nepochyboji; ale takť jest rozkázal císat. Tent do Vlach s sebá Haec superfluo vobis commemorari (B) viti budú. Před císařem vaše pře daleko spravedli- vější jest než Ubrův, však sám sebe v péči a v obraně strýčence nad vás vznáší. Péči o království méjte, sirotka jemu nechajte, kteróhoż, kdyż podrosily bude, vám najprve svěří. Ale že výmluvčí vaši po- slové řekli sú jiného krále povolaného od vás býti, to více pro dání strachu řečeno býti císař mní, než by v úmyslu vašem ta výpověd seděla. Nebo ani vaše věrnost neporušená prvé to slibuje ani pro- rodičův (sic) Ladislavových v vás učiňená dobrodiní to vytahuje, ani nevinný jeho věk čím zmrhal. Dále rozjimajte na mysli prvé, jakož na mudrce záleží, koho byste Ladislavovi nadnésti mobii, jehož krev (ač matky východ na paměti držíte) čtyři Římščí císaři vyvedli jsú: pakli otcovský rod vytazujete, pětkrát císafské duostojenstvie v Raküském domu sedélo. Zatemiení hledati bude potfebné, komvuz toliká jasnost nedosti činí. Přičiňte k tomu moc, pfátelstvie, rytiefstvo; Raküskü zemi vám blízkú má, v vládě Moravu, Slezsko jeho posláchá; Uhfi, ačzoli nové věci činiti usilují, však od úřadu ne- odstůpí. Císař, od ňehož vaše království závisí, krve svéj neopustí ani práva svéj rodiny obmešká. Ba- vorský a Saský vévody a markrabie Brandenburgeu- ský a jakžto všecka němečská knížata Ladislava blízkým přátelstvem dosahbají; nemůž ten lid (sic) uražen býti, leč i všecka Germania uražena bude. Toto zbytečně sem vám ku paměti přivedl bez pochybení; ale pravda tak přikázal císař. On sirotka do Vlach 17) demeruit 2. — "!) pro sapiencia 3. — **) místo in Asstrigli domo má 2 in Austria. — '*) recedunt 2. — *') populus 3.
Strana 213
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 213 non ambigo, verum ita iussit imperator. Ille pupillum in Italiam secum adducit, reductum pube- 1051 remque factum, si perstiteritis in fide, ad vos primum mittet. Vos interea pro gravitate integrita- teque vestra, quod in rem Bohemici regni pupillique sit, consulere admonet. Vero similis oratio visa neque sine favore excepta est. Acceptiorem Procopius, noster collega, reddidit, qui patrio sermone latinae linguae ignaris verba nostra interpretatus est. Iussi sumus ex consueto paululum abire. Mox revocatis responsum datum: Redditae imperatori gratiae, qui eam legationem misisset atque in dimittendo rege Bohemos praeferret caeteris. Accipere se bene con- sulta consilia, missuros ex nobilitate sua primarios iuvenes, qui caesarem Italiam petentem se- quantur eique ministrent; expectaturos quiete reditum, quem felicem faustumque superum benigni- tate futurum exoptent. Apud Gretium 82) Barbara imperatrix ea tempestate decedit, inexhaustae libidinis mulier, quae inter concubinos aevum publice agitans saepius viros petiit, quam peteretur, neque christianae neque alteri cuipiam religioni astricta, quippe quae superos inferosque ullos esse negabat. Ferunt eam ancillas suas saepe orantes ieiunantesve increpasse, quae corpus suum frustra macerarent fictumque coeli numen placare verbis crederent; vivendum suaviter, dum vita suppetit, fruendumque (A) dítě odvede, přivedené a odrostlé, ostanete-li (B) s sebú vede: když ho zase přivede, jinocha pod- v víře, k vám najprve pošle. Vás také podle vážnosti rostlého, jestliže v věrnosti ostojíte, k vám jeho naj- a spravedlnosti vaší, což by království a sirotku ná- prve pošle. Vy mezitím pro vážnost a celost vaši, leželo, raditi se napomíná. což k věci Českého královstvie a sirotka bude, raďte Příjemná ta řeč byla, kterúžto příjemnější Pro- se, a abyste se radili, napomíná. kop, tovaryš náš učinil, kterýž ji latině nerozumějí- K pravéj podobna tato výmluva vidína byla, cím česky vykládal. Rozkázáno nám bylo maličko po- aniž bez přízni přijata jest. Příjemnější ji náš spolu- vystupiti, a hned povolaným odpověd dána: Oznamte pocestný tovaryš učinil, Prokop, kterýž zemskú řeči CMti, kterýž v propušťení krále Čechy předložil nad latinského jazyka neumějícím slova naše vymluvil jiné, že jsú přijali tu zdravú raddu a že pošlí zna- jest. Rozkázáno nám bylo na malitko ze zboru vy- menitější mládence, kteříž by s císařem do Vlach jíti; hned nám zase povolaným odpověd dána. Vzdány jeli, očekávajíce pokojně šťastného a prospěšného císařovi dieky, kterýž to poselství poslal a v oddání božskú dobrotivostí vrácenie. krále Čechy jiným předložil. Přijíti se dobře raddy O smrti Barbory císařovny, manželky vydané, poslati z šlechtičství svého přední mládence, Sigmundovy. Kap. LIX. — V Hraci císařovna toho kteříž by za císařem do Vlach jedúcím se vybrali času umřela, nevyplnitelné chlipnosti žena, kteráž a jemu posluhovali. Očekávati chtieti pokojně na- mezi rufiany nechvalitebný život zjevně vedůci, ča- vrácení, kteréhož blaženého a ščastného svrchních stěji mužno prosila nežli prošena byla, ani křesťan- dobrotivostí buducího žádají a příščího. ské ani které jiné víře nachýlená, ovšem kteráž, že V Královéj Hradci Barbora císařovna v ty časy by nebe žádného ani pekla nebylo, pravila. Praví, sešla jest, kteráž mezi spoluložníky zjevně věk svój že pannám svým často se modlécím a postícím lála, vedla, častčeji (sic) muží žádala než od muží po- kteréž by život svuoj darmo sušily a smyšleného žádána byla, ani křesťanskému ani kterému jinému nebeského boha ukrotiti slovy věřily; že by živu zákonu zavázaná; kteráž zajisté nebeských i pekel- býti slušelo vesele, dokudž život trvá, a užívati roz- ních mocí kterých býti zapírala. Praví ji dievkám koší; a to by toliko člověku dáno bylo, jehožto svým modlécím a postícím se častokrát láti, kteréž by tělo své nadarmo sušily, a složenů věc býti, že by nebeské božství ukrotiti řečmi věřily. Než živu býti rozkošně, doniž života stává, a požívati rozkochání. To toliko člověku dáno, jehož duše „3) Grezium 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 213 non ambigo, verum ita iussit imperator. Ille pupillum in Italiam secum adducit, reductum pube- 1051 remque factum, si perstiteritis in fide, ad vos primum mittet. Vos interea pro gravitate integrita- teque vestra, quod in rem Bohemici regni pupillique sit, consulere admonet. Vero similis oratio visa neque sine favore excepta est. Acceptiorem Procopius, noster collega, reddidit, qui patrio sermone latinae linguae ignaris verba nostra interpretatus est. Iussi sumus ex consueto paululum abire. Mox revocatis responsum datum: Redditae imperatori gratiae, qui eam legationem misisset atque in dimittendo rege Bohemos praeferret caeteris. Accipere se bene con- sulta consilia, missuros ex nobilitate sua primarios iuvenes, qui caesarem Italiam petentem se- quantur eique ministrent; expectaturos quiete reditum, quem felicem faustumque superum benigni- tate futurum exoptent. Apud Gretium 82) Barbara imperatrix ea tempestate decedit, inexhaustae libidinis mulier, quae inter concubinos aevum publice agitans saepius viros petiit, quam peteretur, neque christianae neque alteri cuipiam religioni astricta, quippe quae superos inferosque ullos esse negabat. Ferunt eam ancillas suas saepe orantes ieiunantesve increpasse, quae corpus suum frustra macerarent fictumque coeli numen placare verbis crederent; vivendum suaviter, dum vita suppetit, fruendumque (A) dítě odvede, přivedené a odrostlé, ostanete-li (B) s sebú vede: když ho zase přivede, jinocha pod- v víře, k vám najprve pošle. Vás také podle vážnosti rostlého, jestliže v věrnosti ostojíte, k vám jeho naj- a spravedlnosti vaší, což by království a sirotku ná- prve pošle. Vy mezitím pro vážnost a celost vaši, leželo, raditi se napomíná. což k věci Českého královstvie a sirotka bude, raďte Příjemná ta řeč byla, kterúžto příjemnější Pro- se, a abyste se radili, napomíná. kop, tovaryš náš učinil, kterýž ji latině nerozumějí- K pravéj podobna tato výmluva vidína byla, cím česky vykládal. Rozkázáno nám bylo maličko po- aniž bez přízni přijata jest. Příjemnější ji náš spolu- vystupiti, a hned povolaným odpověd dána: Oznamte pocestný tovaryš učinil, Prokop, kterýž zemskú řeči CMti, kterýž v propušťení krále Čechy předložil nad latinského jazyka neumějícím slova naše vymluvil jiné, že jsú přijali tu zdravú raddu a že pošlí zna- jest. Rozkázáno nám bylo na malitko ze zboru vy- menitější mládence, kteříž by s císařem do Vlach jíti; hned nám zase povolaným odpověd dána. Vzdány jeli, očekávajíce pokojně šťastného a prospěšného císařovi dieky, kterýž to poselství poslal a v oddání božskú dobrotivostí vrácenie. krále Čechy jiným předložil. Přijíti se dobře raddy O smrti Barbory císařovny, manželky vydané, poslati z šlechtičství svého přední mládence, Sigmundovy. Kap. LIX. — V Hraci císařovna toho kteříž by za císařem do Vlach jedúcím se vybrali času umřela, nevyplnitelné chlipnosti žena, kteráž a jemu posluhovali. Očekávati chtieti pokojně na- mezi rufiany nechvalitebný život zjevně vedůci, ča- vrácení, kteréhož blaženého a ščastného svrchních stěji mužno prosila nežli prošena byla, ani křesťan- dobrotivostí buducího žádají a příščího. ské ani které jiné víře nachýlená, ovšem kteráž, že V Královéj Hradci Barbora císařovna v ty časy by nebe žádného ani pekla nebylo, pravila. Praví, sešla jest, kteráž mezi spoluložníky zjevně věk svój že pannám svým často se modlécím a postícím lála, vedla, častčeji (sic) muží žádala než od muží po- kteréž by život svuoj darmo sušily a smyšleného žádána byla, ani křesťanskému ani kterému jinému nebeského boha ukrotiti slovy věřily; že by živu zákonu zavázaná; kteráž zajisté nebeských i pekel- býti slušelo vesele, dokudž život trvá, a užívati roz- ních mocí kterých býti zapírala. Praví ji dievkám koší; a to by toliko člověku dáno bylo, jehožto svým modlécím a postícím se častokrát láti, kteréž by tělo své nadarmo sušily, a složenů věc býti, že by nebeské božství ukrotiti řečmi věřily. Než živu býti rozkošně, doniž života stává, a požívati rozkochání. To toliko člověku dáno, jehož duše „3) Grezium 2.
Strana 214
165 = 214 ENEASE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. voluptatibus; id tantum homini datum, cuius anima cum corpore simul extinguitur. Somniare, qui alteram sibi vitam promittunt. Congrua moribus sententia; nam qui relicto animi cultu voluptati se dedere, gravati vitiorum sarcina, non quibus explicentur vitamque corrigant, sed quae captum iter approbent, ea dogmata facile imbuunt, neque inquinatis mentibus solamen ullum valentius quam si totum extingui morte hominem opinentur. Una salus desperanti caelum inferos non timere. Corpus Barbarae, quamvis infidelis feminae, Bohemi Pragam tulere peractoque funere in se- pulchris regum condidere. Nec defuere sacerdotes, qui profanum cadaver ecclesiastico ritu sepe- lirent. Non sunt regibus scriptae leges; ne quicquam in Bohemia non permissum. Fridericus postquam Bohemos quieturos intellexit, quorum motus imprimis verebatur, recla- mantihus Hungaris et Austrialibus sssumpto secum Ladislao rege, Italiam ingressus augustalem coronam a Nicolao V', pontifice maximo, Romae accepit. Exin visitato apud Neapolim rege Alfonso, cuius tum opes florentissimae fuerunt cuiusque neptem in matrimonium duxerat Leonoram, regis Portugalliae sororem, moribus ac forma prae- stantem, domum rediit. In eo itinere Ladislaus saepe fugam molitus est, consilio paedagogi fretus, qui postea captus usque in hanc diem custoditur in vinculis. Austriales interea suasore Ulrico Eyzinghero,95) sumptis (A) doše spolu s tělem hyne. Ve snách se těm zdá, kteříž drubý život sobě zaslibují; příjemný mravóm smysl, neb kteříž opůúštějíce duše ozdobu žádosti tělesné se vydali, ne kterýmiž by život opravili, ale kteráž by tu cestu cbválila, ta naučení snadně při- jímají. Aniž poškvrněných myslí potěšenie jest které hodnější, než aby se, že všecken člověk zhyne, do- mnívali, Jedno zdraví jest pocbybujícím o nebi, pekla se nebáti. Tělo Barbory, ačkoli nevěrné ženy, Čechové do Prahy přinesli a dokonavše pohřeb v hrob krá- lovský položili. Aniž se nedostalo kněží, kteříž by banebné tělo kostelním řádem pochovali. Nejsat králuom psaní zákonové, aniž jest co v Čechách ne- dopušťeného. Fridrich když upokojené Čechy býti srozuměl, jichžto pohnutie prvé se bál, s odpíráním Uhruo a Rakušan pojav s sebů Ladislava krále, do Vlach přijev císařsků koranu od Mikuláše Pátého, biskupa najvětšicho, v Římě přijal. Odtud navštíviv v Neapolis krále Alphonsa, kteréhož tehdáž zbožie přezname- nitá byla a jehož vnučku za manželku pojav, Leo- norii, krále Portugalského dceru, mravy a krásů znamenitü, domuo se vrátil. Na té cestě Ladislav Casto ujiti se strojil, raddy péstdna uZivaje, 8 kte- rýmžto potom jat jsa až do toho dne ostříhán byl v vazbě. *3) Eyzingero 2 a tak níže. (B) s tělem spůlem uhašuje se. Sen viděti ty, kteříž sobě jiný život zaslibují. Slušná její mravóm tato výmluva; nebo kteříž opustiv úmyslu svého okrasu, tělesným chlipnostem a rozkoším se vydali, jsa ob- tileni hfiechüv bfemenem, snadné se naucením na- plnf, ne kterfm by se vypletli a Zivot napravili, ale kteráž by pocatü cestu chválila, ta naucení pevné drží; aniž jest poškvrňeným myslím platnější které utěšení, nežli když by všeho člověka smrtí ubašena býti domnění měli. Jedno zdraví zúfalcovi: nebes a pekel nebáti se. Tělo Barbory, ačkoli nevěrnéj ženy, Čechové do Prahy vzali a dokonav mrtvých obchody v hrobích královských pohrabali, aniž při tom nebychu kněží, kteříž by prokletä mrchu kostelním obyčejem po- chovali. Nejsúů králóm psaní zákonové, aniž jest co, jenž by v Čechách nebylo dopuščeno pánóm. Fridrich potom, když, že Čechové ukrotichu se, porozuměl, jejichž hnutí vejprve se liknoval, aëkoli odvoldvali Ubfi a Rakuëfci, vzem s seb Ladislava krále, do Vlach vjeda, císařská korunu od Mikuláše Pátého, biskupa najvyššího římského, přijal. Odtud navščíviv v Neapoli krále Alfonsa, jehož tehdy pap- ství velmě ktvůcí bíše a jehož vnuku v manželství bíše pojal, Leonoru, krále Portugalského sestru, mravy a pověstí krásnů, domů se navrátil. Na téj cestě Ladislav často utéci usiloval, rady péstdna po- sláchaje, kterýž potom jat, až do dneška v okovách ostříhá se.
165 = 214 ENEASE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. voluptatibus; id tantum homini datum, cuius anima cum corpore simul extinguitur. Somniare, qui alteram sibi vitam promittunt. Congrua moribus sententia; nam qui relicto animi cultu voluptati se dedere, gravati vitiorum sarcina, non quibus explicentur vitamque corrigant, sed quae captum iter approbent, ea dogmata facile imbuunt, neque inquinatis mentibus solamen ullum valentius quam si totum extingui morte hominem opinentur. Una salus desperanti caelum inferos non timere. Corpus Barbarae, quamvis infidelis feminae, Bohemi Pragam tulere peractoque funere in se- pulchris regum condidere. Nec defuere sacerdotes, qui profanum cadaver ecclesiastico ritu sepe- lirent. Non sunt regibus scriptae leges; ne quicquam in Bohemia non permissum. Fridericus postquam Bohemos quieturos intellexit, quorum motus imprimis verebatur, recla- mantihus Hungaris et Austrialibus sssumpto secum Ladislao rege, Italiam ingressus augustalem coronam a Nicolao V', pontifice maximo, Romae accepit. Exin visitato apud Neapolim rege Alfonso, cuius tum opes florentissimae fuerunt cuiusque neptem in matrimonium duxerat Leonoram, regis Portugalliae sororem, moribus ac forma prae- stantem, domum rediit. In eo itinere Ladislaus saepe fugam molitus est, consilio paedagogi fretus, qui postea captus usque in hanc diem custoditur in vinculis. Austriales interea suasore Ulrico Eyzinghero,95) sumptis (A) doše spolu s tělem hyne. Ve snách se těm zdá, kteříž drubý život sobě zaslibují; příjemný mravóm smysl, neb kteříž opůúštějíce duše ozdobu žádosti tělesné se vydali, ne kterýmiž by život opravili, ale kteráž by tu cestu cbválila, ta naučení snadně při- jímají. Aniž poškvrněných myslí potěšenie jest které hodnější, než aby se, že všecken člověk zhyne, do- mnívali, Jedno zdraví jest pocbybujícím o nebi, pekla se nebáti. Tělo Barbory, ačkoli nevěrné ženy, Čechové do Prahy přinesli a dokonavše pohřeb v hrob krá- lovský položili. Aniž se nedostalo kněží, kteříž by banebné tělo kostelním řádem pochovali. Nejsat králuom psaní zákonové, aniž jest co v Čechách ne- dopušťeného. Fridrich když upokojené Čechy býti srozuměl, jichžto pohnutie prvé se bál, s odpíráním Uhruo a Rakušan pojav s sebů Ladislava krále, do Vlach přijev císařsků koranu od Mikuláše Pátého, biskupa najvětšicho, v Římě přijal. Odtud navštíviv v Neapolis krále Alphonsa, kteréhož tehdáž zbožie přezname- nitá byla a jehož vnučku za manželku pojav, Leo- norii, krále Portugalského dceru, mravy a krásů znamenitü, domuo se vrátil. Na té cestě Ladislav Casto ujiti se strojil, raddy péstdna uZivaje, 8 kte- rýmžto potom jat jsa až do toho dne ostříhán byl v vazbě. *3) Eyzingero 2 a tak níže. (B) s tělem spůlem uhašuje se. Sen viděti ty, kteříž sobě jiný život zaslibují. Slušná její mravóm tato výmluva; nebo kteříž opustiv úmyslu svého okrasu, tělesným chlipnostem a rozkoším se vydali, jsa ob- tileni hfiechüv bfemenem, snadné se naucením na- plnf, ne kterfm by se vypletli a Zivot napravili, ale kteráž by pocatü cestu chválila, ta naucení pevné drží; aniž jest poškvrňeným myslím platnější které utěšení, nežli když by všeho člověka smrtí ubašena býti domnění měli. Jedno zdraví zúfalcovi: nebes a pekel nebáti se. Tělo Barbory, ačkoli nevěrnéj ženy, Čechové do Prahy vzali a dokonav mrtvých obchody v hrobích královských pohrabali, aniž při tom nebychu kněží, kteříž by prokletä mrchu kostelním obyčejem po- chovali. Nejsúů králóm psaní zákonové, aniž jest co, jenž by v Čechách nebylo dopuščeno pánóm. Fridrich potom, když, že Čechové ukrotichu se, porozuměl, jejichž hnutí vejprve se liknoval, aëkoli odvoldvali Ubfi a Rakuëfci, vzem s seb Ladislava krále, do Vlach vjeda, císařská korunu od Mikuláše Pátého, biskupa najvyššího římského, přijal. Odtud navščíviv v Neapoli krále Alfonsa, jehož tehdy pap- ství velmě ktvůcí bíše a jehož vnuku v manželství bíše pojal, Leonoru, krále Portugalského sestru, mravy a pověstí krásnů, domů se navrátil. Na téj cestě Ladislav často utéci usiloval, rady péstdna po- sláchaje, kterýž potom jat, až do dneška v okovách ostříhá se.
Strana 215
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 215 armis praesides provinciae a Friderico institutos vi pellunt, gubernatores ex se ipsis XII eligunt, summam rerum Ejyzinghero committunt, incentorem quoque novitatum alterum Ulricum, Ciliae comitem, in societatem accipiunt, auxilia ex vicinis gentibus accersunt. Reversum imperatorem missis legatis aut regem Ladislaum tradere aut bellum expectare iubent. Postulatis non tam reiectis quam suspensis impatientes magis morae quam belli infestis signis Novam Civitatem petunt. Com- mittitur primo adventu atrox pro portis proelium. Nullus sagittis modus, cadunt sine numero tela, bombardae stragem hostium horrendam edunt, miserabile visu disiecta passim membra equorum atque hominum cernere, cruorem late fluentem aspicere. Qua densissima fuit, unus perfregit aciem lapis emissus. Idem alius atque alius fecit, prostratis, quicunque occurrerent, inermibus atque ar- matis. Nec tamen intermissa pugna. Conglobati hostes magis ac magis institere, ubi res gladio geri coepit ac vir virum manu praebendit, equus equum impulit. Pugnatum est aliquamdiu aequo Marte, postremo caesarianorum acies, non tam virtute quam multitudine superata, terga dedit atque in urbem trepide se recepit. Unius militis [Andreae**) Poumkircher9?) postea & caesare ad baro- natum subvecti] audacia civitatem tutata est, qui, ne victores cum victis uno agmine irrumperent, (A) Kterak Rakušané za Ladislava krále ciesaře prosiece, nejsúc uslyšáni, vojsko se- brali a Nové Město oblehli. Kapitola LX. — Rakušané v tom ponúkáním Voldřicha Ecingara se- bravše vojsko úředníky vlasti od Fridricha usazené mocie vyhnali, regentuo dvanácte sami z sebe vy- volili a najvfíe Ecingarovi poru&ili a Zádostivého novin drühého Voldficha, Cilského hrabí, v tovary- stvie přijali; pomocie od okolních národuo prosili, Když se vrátil ciesař, vyslavše oratory, neb krále vydati neb boje čekati rozkázali. Kteříž v pochyb- nosti postaveni jsúce, více obyčejem nežli bojem rozestřevše praporce k Novému Městu táhli. Učiňen jest prvním přitažením ukratný před branami boj. Žádné smiery střelám nebylo, padali bez počtu ší- pové, děla porážku nepřátel hroznü činila. Těžko hleděti bylo na rozmetané všady lidské a koňské údy, na krev široce tekáúcie patřiti. Jeden vypušťený kámen potřel čelní houf, též jiný a jiný činil, po- rážeje, což by se koli nahodilo, mdlé i oděné. Aniž však popřestala bitva. Zstopujíce se nepřátelé více a více tiskli. Když bitva se mečmi začínala a muž muže rukú dotýkal, knoň koně tiskl, bojováno jest jednostajným bojem. Naposledy ciesařský húf čelní ne tak silá jako množstvím přemožen jsa hřbet dal a do města se s strachent obrátil. Jediného rytiere udatností, Ondfeje Poumkirchera, potom od ciesaře ku panskému stavu pfislému (sic), město obráňeno jest, kterýž aby vítězitelóé s přemoženými jedním houfem jse nevvalili, tak dlàüho pred branami sám útok (B) Rakušené mezitím radú Oldřicha Encyngara vzem oruží, úředníky zemské, od Fridricha usazené, mocí vyhnachu, správcí z sebe samých dvanádct vo- lichu, všelikost věcí Encyngarovi poručichu a podnie- titele novin, druhého Oldřicha, Cilského hrabí, v tova- ryšství příjechu, pomoci od bližších národův žádachu. Navrácenému císařovi poslav posly, anebo krále Ladi- slava vydati, anebo boje čekati přikázachu. Když jejich žádání ne tak zavržena jako zavěšena na čas byla, oni nemoha trpěti více chvíle než boje, pro- tivnými znameními k Novému Městu táhli. Stala se prvním přístupem hrozná o brány šermice; žádná střelám míra, padají bez čísla šípy, děla neb pušky mord nepřátel hrozný učinichu. Biedné k uvidění: rozmetaní sem i tam údové konsét i lidséf vidíni bychu, krev široce tekúcí viděti bylo; kterýž naj- hustší byl špic, jeden polomil kámen ho vypuščený, též jiný a jiný učinil, zporáževše, kteřížkoli se na- rážali, neodění i odění. Avšak neopuščena proto šer- mice. Shluknuvše se nepřátelé více a více přivstá- vachu, když boj mečem vésti se počal a muž muže rukama lapal, kuoň na kuoň hnal; bojováno jest některak dlúho rovným bojem Najposled císařščí šikové ne tak mocí jako množstvím přemožení hřbet obrátichu. Jednoho rytieře, Ponikbyrycháře, potom od císaře v panství vyzdviženého, smělost obránila jest město; kterýžto, aby vítězové s přemoženými jedním vojskem do města nevpadli, tak dlúho obranu **) Slov Andrene — subvecti 2 nemá. — **) Poumkircher 1 a 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 215 armis praesides provinciae a Friderico institutos vi pellunt, gubernatores ex se ipsis XII eligunt, summam rerum Ejyzinghero committunt, incentorem quoque novitatum alterum Ulricum, Ciliae comitem, in societatem accipiunt, auxilia ex vicinis gentibus accersunt. Reversum imperatorem missis legatis aut regem Ladislaum tradere aut bellum expectare iubent. Postulatis non tam reiectis quam suspensis impatientes magis morae quam belli infestis signis Novam Civitatem petunt. Com- mittitur primo adventu atrox pro portis proelium. Nullus sagittis modus, cadunt sine numero tela, bombardae stragem hostium horrendam edunt, miserabile visu disiecta passim membra equorum atque hominum cernere, cruorem late fluentem aspicere. Qua densissima fuit, unus perfregit aciem lapis emissus. Idem alius atque alius fecit, prostratis, quicunque occurrerent, inermibus atque ar- matis. Nec tamen intermissa pugna. Conglobati hostes magis ac magis institere, ubi res gladio geri coepit ac vir virum manu praebendit, equus equum impulit. Pugnatum est aliquamdiu aequo Marte, postremo caesarianorum acies, non tam virtute quam multitudine superata, terga dedit atque in urbem trepide se recepit. Unius militis [Andreae**) Poumkircher9?) postea & caesare ad baro- natum subvecti] audacia civitatem tutata est, qui, ne victores cum victis uno agmine irrumperent, (A) Kterak Rakušané za Ladislava krále ciesaře prosiece, nejsúc uslyšáni, vojsko se- brali a Nové Město oblehli. Kapitola LX. — Rakušané v tom ponúkáním Voldřicha Ecingara se- bravše vojsko úředníky vlasti od Fridricha usazené mocie vyhnali, regentuo dvanácte sami z sebe vy- volili a najvfíe Ecingarovi poru&ili a Zádostivého novin drühého Voldficha, Cilského hrabí, v tovary- stvie přijali; pomocie od okolních národuo prosili, Když se vrátil ciesař, vyslavše oratory, neb krále vydati neb boje čekati rozkázali. Kteříž v pochyb- nosti postaveni jsúce, více obyčejem nežli bojem rozestřevše praporce k Novému Městu táhli. Učiňen jest prvním přitažením ukratný před branami boj. Žádné smiery střelám nebylo, padali bez počtu ší- pové, děla porážku nepřátel hroznü činila. Těžko hleděti bylo na rozmetané všady lidské a koňské údy, na krev široce tekáúcie patřiti. Jeden vypušťený kámen potřel čelní houf, též jiný a jiný činil, po- rážeje, což by se koli nahodilo, mdlé i oděné. Aniž však popřestala bitva. Zstopujíce se nepřátelé více a více tiskli. Když bitva se mečmi začínala a muž muže rukú dotýkal, knoň koně tiskl, bojováno jest jednostajným bojem. Naposledy ciesařský húf čelní ne tak silá jako množstvím přemožen jsa hřbet dal a do města se s strachent obrátil. Jediného rytiere udatností, Ondfeje Poumkirchera, potom od ciesaře ku panskému stavu pfislému (sic), město obráňeno jest, kterýž aby vítězitelóé s přemoženými jedním houfem jse nevvalili, tak dlàüho pred branami sám útok (B) Rakušené mezitím radú Oldřicha Encyngara vzem oruží, úředníky zemské, od Fridricha usazené, mocí vyhnachu, správcí z sebe samých dvanádct vo- lichu, všelikost věcí Encyngarovi poručichu a podnie- titele novin, druhého Oldřicha, Cilského hrabí, v tova- ryšství příjechu, pomoci od bližších národův žádachu. Navrácenému císařovi poslav posly, anebo krále Ladi- slava vydati, anebo boje čekati přikázachu. Když jejich žádání ne tak zavržena jako zavěšena na čas byla, oni nemoha trpěti více chvíle než boje, pro- tivnými znameními k Novému Městu táhli. Stala se prvním přístupem hrozná o brány šermice; žádná střelám míra, padají bez čísla šípy, děla neb pušky mord nepřátel hrozný učinichu. Biedné k uvidění: rozmetaní sem i tam údové konsét i lidséf vidíni bychu, krev široce tekúcí viděti bylo; kterýž naj- hustší byl špic, jeden polomil kámen ho vypuščený, též jiný a jiný učinil, zporáževše, kteřížkoli se na- rážali, neodění i odění. Avšak neopuščena proto šer- mice. Shluknuvše se nepřátelé více a více přivstá- vachu, když boj mečem vésti se počal a muž muže rukama lapal, kuoň na kuoň hnal; bojováno jest některak dlúho rovným bojem Najposled císařščí šikové ne tak mocí jako množstvím přemožení hřbet obrátichu. Jednoho rytieře, Ponikbyrycháře, potom od císaře v panství vyzdviženého, smělost obránila jest město; kterýžto, aby vítězové s přemoženými jedním vojskem do města nevpadli, tak dlúho obranu **) Slov Andrene — subvecti 2 nemá. — **) Poumkircher 1 a 2.
Strana 216
1452 216 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ tam diu pro porta solus impetum tenuit, donec conversi fugientes globo facto, ex loco difficili hoste repulso ianuam clausere. Firmata est deinde obsidio et oppugnata machinis moenia. Ex Bohemis solus Henricus Rosensis cum COC'" equitibus, peditibus ferme DCCC'" in castris fuit; Hungari nondum venere, neque enim per inducias bellum iuferri caesari licebat. Austriales circiter XII milia expeditos in armis habuere. Georgius Pogiebratius caesari, cuius erat amicus, opem laturus XVI*9) milia militum congregaverat; sed audita concordia, in agrum regulorum Rosensium exercitum duxit villasque late populatus est. Imperator enim interventu Caroli, mar- chionis Badensis,9") Sigismundique, Salzburgensis?") archiepiscopi, Ladislaum e manu sua dedit Austrialibus multa promittentibus, quae mox barbara fide??) negaverunt. Inter caetera conventum erat ad III idus Novembris conventum Viennae habere, in quo vocati utriusque partis consan- guinei Bohemi quoque atque Hungari de tutela regis nondum puberis iudicarent. Ladislaum interea in potestate comitis Ciliae extra Viennam degere, nil prius administrare quam concilii decretum fieret. Verum puer postridie in urbem ductus summis novisque honoribus exceptus e vestigio magistratus in civitate creavit, praefecturas tota provincia instituit, sacerdotia donavit, regio more curiam erexit. Hungari ad eum venere, inter quos Johannes Hunyades fuit, qui tum comitatum Bistricensem regia beneficentia consequutus, haud aliter, quam principes consuevere, novae digni- (A) zdržoval, dokudž obrátivée se utikajície houfně s místa nesnadného nepřátely odehnavše, brány neza- vfeli. Potom mésto siluó oblehli a zdí praky a děly dobývali. Z Cechuo sám Jindfich Ro£mbersky se dvěma sty jízdných a jednak s osmi sty pěšiech v vojště byl. Uhři ješťe byli nepřitáhli. Rakušané okolo dva- nácti tisiecuo drábuo cvičných v zbroji měli. Jiří Poděbradský ciesaři, jebož byl ptietelem, retunk učiniti chtéje, &estnácte tisícuo drábuo sebral; ale uslyéav o smlávé, na zboZie pánuo RoZmberskjch vojsko vedl a vsi mnohé pohubil. Neb císař k pří- mluvě Karla, margkrabie Badenského, a Sigmunda, Salcpurského arcibiskupa, Ladislava z ruky své dal Rakušanóm mnoho slibujícím, éeho£ hned zpohanilá vérü nesplnili. Mezi jinjmi vécmi zuostáno jest tfe- tieho dne mésiece prosince shem v Viedni mieti, na kterémž by povoláni jsúce obojí strany ptiebuzní, Čechové také a Uhři, aby o obrazě krále ješťe ne- odrostlého rovnali, Ladislav v tom aby v moci hrabí Cilského jinde krom Vídně trval, nic prvé neřídil, nežli by na sňemě zuostáno bylo. Ale dítě po třech dnech do města přinesené najvětšími a novými po- ctivostmi přijato jest; radn hned v městě sadilo a úředníky po všie zemi zřídilo, kněžstya rozdávalo, královským obyčejem dvuor vyzdvihlo. Ubři k ňemu přijeli, mezi nimiž Jan Huniad byl, kterýž tehdáž (B) sám šturmu zdržoval, až obrátivše se, kteříž utí- kali, a zhluknuvše se, z miesta nesnadného nepřátely odtiskna, bránu zavřechu. Utvrzeno jest potom ob- ležení a dobývány z děl zdi jsú. Z Čechů sám Jindřich Rožmberský se dvěma sty jízdného a jakžto s osmdesáti pěšího v stanech byl. Uhři ješče bychu nepřijeli; nebo ani skrze pří- měří nebo stání učiniti boj císařovi slušeti bude. Rahu&íci okolo dvanádcti tisíc vypravenjch v odéni méjíchu. Jifí Podébradskf císarovi, jehoZ bíse pří- znitel, ku pomoci šestnádct tisíc rytieřův bíše se- bral; ale uslyšev sjednání, na zbožie králíkův Rožm- berských vojsko vedl a vsi široce pohubil jest. Nebo císař ku prosbě Karla, markrabieho Badenského, a Zigmunda, Salcburgenského arcibiskupa, Ladislava z ruky svéj vydal Rakušícóm mnoho slibujícím, kte- rýchž hned zapřechu. Mezi jiným zjednáno bylo, aby na jedenádctý den měsíce listopadu v Vídni sjezd byl, nu kterémž by svoláni byli obojí strany přátelé a Čechové i Uhři, aby o obraně krále ješče nedospělého súádili; Ladislav aby mezi tím v moci hrabí Cilského krom Vídně bydlel, aby ničím ne- vládl, prvé než by od sňemu vyrčeno bylo. Ale všakž dietě po dvů dnech do města uvedeno, najvyššími a novými úctami přijato, hned raddu v městě sadilo, vladafství po vàie zemi ustavilo, knéZstvo darovalo, královskfm obyéejem dvuor vyzdvihlo. Uhfi X iemu piidechu; mezi kterfmi2 Jan z Huniadů byl, kterýž, **) XI 2. — *") Bedensis 1. — **) Sslsburgensis 1, 3. — **) barbara fide nemi 3.
1452 216 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ tam diu pro porta solus impetum tenuit, donec conversi fugientes globo facto, ex loco difficili hoste repulso ianuam clausere. Firmata est deinde obsidio et oppugnata machinis moenia. Ex Bohemis solus Henricus Rosensis cum COC'" equitibus, peditibus ferme DCCC'" in castris fuit; Hungari nondum venere, neque enim per inducias bellum iuferri caesari licebat. Austriales circiter XII milia expeditos in armis habuere. Georgius Pogiebratius caesari, cuius erat amicus, opem laturus XVI*9) milia militum congregaverat; sed audita concordia, in agrum regulorum Rosensium exercitum duxit villasque late populatus est. Imperator enim interventu Caroli, mar- chionis Badensis,9") Sigismundique, Salzburgensis?") archiepiscopi, Ladislaum e manu sua dedit Austrialibus multa promittentibus, quae mox barbara fide??) negaverunt. Inter caetera conventum erat ad III idus Novembris conventum Viennae habere, in quo vocati utriusque partis consan- guinei Bohemi quoque atque Hungari de tutela regis nondum puberis iudicarent. Ladislaum interea in potestate comitis Ciliae extra Viennam degere, nil prius administrare quam concilii decretum fieret. Verum puer postridie in urbem ductus summis novisque honoribus exceptus e vestigio magistratus in civitate creavit, praefecturas tota provincia instituit, sacerdotia donavit, regio more curiam erexit. Hungari ad eum venere, inter quos Johannes Hunyades fuit, qui tum comitatum Bistricensem regia beneficentia consequutus, haud aliter, quam principes consuevere, novae digni- (A) zdržoval, dokudž obrátivée se utikajície houfně s místa nesnadného nepřátely odehnavše, brány neza- vfeli. Potom mésto siluó oblehli a zdí praky a děly dobývali. Z Cechuo sám Jindfich Ro£mbersky se dvěma sty jízdných a jednak s osmi sty pěšiech v vojště byl. Uhři ješťe byli nepřitáhli. Rakušané okolo dva- nácti tisiecuo drábuo cvičných v zbroji měli. Jiří Poděbradský ciesaři, jebož byl ptietelem, retunk učiniti chtéje, &estnácte tisícuo drábuo sebral; ale uslyéav o smlávé, na zboZie pánuo RoZmberskjch vojsko vedl a vsi mnohé pohubil. Neb císař k pří- mluvě Karla, margkrabie Badenského, a Sigmunda, Salcpurského arcibiskupa, Ladislava z ruky své dal Rakušanóm mnoho slibujícím, éeho£ hned zpohanilá vérü nesplnili. Mezi jinjmi vécmi zuostáno jest tfe- tieho dne mésiece prosince shem v Viedni mieti, na kterémž by povoláni jsúce obojí strany ptiebuzní, Čechové také a Uhři, aby o obrazě krále ješťe ne- odrostlého rovnali, Ladislav v tom aby v moci hrabí Cilského jinde krom Vídně trval, nic prvé neřídil, nežli by na sňemě zuostáno bylo. Ale dítě po třech dnech do města přinesené najvětšími a novými po- ctivostmi přijato jest; radn hned v městě sadilo a úředníky po všie zemi zřídilo, kněžstya rozdávalo, královským obyčejem dvuor vyzdvihlo. Ubři k ňemu přijeli, mezi nimiž Jan Huniad byl, kterýž tehdáž (B) sám šturmu zdržoval, až obrátivše se, kteříž utí- kali, a zhluknuvše se, z miesta nesnadného nepřátely odtiskna, bránu zavřechu. Utvrzeno jest potom ob- ležení a dobývány z děl zdi jsú. Z Čechů sám Jindřich Rožmberský se dvěma sty jízdného a jakžto s osmdesáti pěšího v stanech byl. Uhři ješče bychu nepřijeli; nebo ani skrze pří- měří nebo stání učiniti boj císařovi slušeti bude. Rahu&íci okolo dvanádcti tisíc vypravenjch v odéni méjíchu. Jifí Podébradskf císarovi, jehoZ bíse pří- znitel, ku pomoci šestnádct tisíc rytieřův bíše se- bral; ale uslyšev sjednání, na zbožie králíkův Rožm- berských vojsko vedl a vsi široce pohubil jest. Nebo císař ku prosbě Karla, markrabieho Badenského, a Zigmunda, Salcburgenského arcibiskupa, Ladislava z ruky svéj vydal Rakušícóm mnoho slibujícím, kte- rýchž hned zapřechu. Mezi jiným zjednáno bylo, aby na jedenádctý den měsíce listopadu v Vídni sjezd byl, nu kterémž by svoláni byli obojí strany přátelé a Čechové i Uhři, aby o obraně krále ješče nedospělého súádili; Ladislav aby mezi tím v moci hrabí Cilského krom Vídně bydlel, aby ničím ne- vládl, prvé než by od sňemu vyrčeno bylo. Ale všakž dietě po dvů dnech do města uvedeno, najvyššími a novými úctami přijato, hned raddu v městě sadilo, vladafství po vàie zemi ustavilo, knéZstvo darovalo, královskfm obyéejem dvuor vyzdvihlo. Uhfi X iemu piidechu; mezi kterfmi2 Jan z Huniadů byl, kterýž, **) XI 2. — *") Bedensis 1. — **) Sslsburgensis 1, 3. — **) barbara fide nemi 3.
Strana 217
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 217 tatis insignia suscepit. Accersunt??) et regem suum Bohemi cum Georgio Pogiebratio, quibus non 14 minora Ladislaus pollicitus, quam pater atque avus promiserant. Postquam dies affuit cum im- peratore constituta, Ludovicus Baioariae et Wilhelmus Saxoniae, duces, Albertus quoque, marchio Brandeburgensis, Carolus Badensis et multi ex Germania praelati ac principes advenere. Frequens conventus habitus, in quo praesidente Ladislao oratores imperatoris, inter quos et ipsi fuimus, ita auditi sunt ut victi spud victorem. Frustra aequitas, frustra honestas in medium deducta?!) Cuncta ex arbitrio comitis gerebantur. Ipse pro rege verbum facere ac respondere, qui neque leges neque pacta victorem obligare posse aiebat. Fridericum et iure simul et bello excidisse, armatis ac fortibus iura favere. Postremo infectis rebus conventus dissolutus.??) Nicolaus, cardinalis sancti Petri, doctrina et vitae integritate conspicuus, ad componendam pacem apostolico imperio missus ab Australibus reiectus est. Ladislaus, quamvis rex appellaretur, alieno tamen arbitrio ductus, in regnis suis triumviratum deduxit: Johannes Hunyades Hungariam rexit, Pogiebratius Bohemiam, Ulricus Austriam. Peres hunc maior autoritas, qui regem in pote- state habens illis quoque imperare posse videbatur. (A) hrabstvie Bystřického z milosti královské došed, nejinak, nežli kniežata obyčej mají, nového duostojen- ství majestát přijal. Přistápili jsú i Čechové s Jiřím Poděbradským, kterýmž neméňe Ladislav slíbil nežli otec a nežli děd sliboval. Když den přišel s císařem uložený, Ludvík Bavorský a Vilhelm Sazský, knie- fata, Atbrecht také, margrabie Bramburskf, Karel Badenskf & mnozie z Germaní prelati a knie£ata přijeli. Časté scházenie bylo, v kterémž z rozkázánie Vladislava poslové ciesařští (mezi nimiž i my jsmy byli) tak slyšání jsú jako přemožení před vítězitelem. Nadarmo byla spravedlivost, nadarmo počestnost ta přivozována. Všecko podlé zdánie hrabie čiňeno bylo. On od krále řeč činil a odpověd dával, kterýžto že by ani právy ani úmluvami přemožený zavazovati mohl; že Fridrich i právem spolu i bojem postúpil a oděným i silnějším práva přál. Naposledy na ni- čemž nezuostavše sňem pominal. Mikuláš, kardinal svatého Petra, učeniem a ži- vota dobrotü znamenitf, k jednánie pokoje z roz- kázánie papeZova poslán jsa, od Rakušan opovržen jest. Ladislav, ačkoli králem jmenován byl, jiného však zdáním veden jsa, v králostvie svých tří mužuno úřad uvedl: Jan Huniad Uherská zemi zpravoval, Poděbradský Českú, Voldřich Rakázskü. PH tom byla většie moc, kterýžto krále v moci maje, zdálo se jemu, že i těm také rozkazovati muože. (B) když jest hrabství Bystřického královským dobro- diním došel, ne jinak, než jakož knížata zvyklá jsú, nového duostojenství erby a osvícení vzal jest. Po- volachu i krále svého Čechové s Jiřím Poděbrad- ským, kterýmžto ne menší věci Ladislav sliboval než otec jeho i děd slibovachu. A když přišel den s císařem uložený, Ludvík Bavorský a Vilhelm Saský, vévody, a Albrecht, markrabie Brandeburgenský, a Karel Badenský a mnozí z Němec prelati a knížata přijedechu. Veliký sňem učiňen jest, na ňemž naj- výš seděl Ladislav; poslové a výmluvčí císařovi, mezi nimi i my byli jsmy, tak slyšání jsú, jakáto pře- možení od přemožitelův. Nadarmo pravda, nadarmo poctivost uprostřed vedena. Všecky věci z vůle hra- bieho jednány bychu. On za krále slovo činíše i od- povídáše, kterýž, že ani práva ani úmluvy přemože- nému věci zastaviti mohůú, pravíše; že Fridrich i právem i bojem vypadl jest, že oděným a ndat- ným práva přejí. Najposled bez konce sňem roz- jel se. Mikoláš, kardinal svatého Petra, uméním i ce- lostí života znamenitý, aby pokoj uložil, papežským přikázáním poslaný, od Rakušícův zavržen jest. Ladi- slav, ačkoli králem nazýván bíše, však cizí vůlí veden jsa, do svých království tří mužův správu uvedl jest: Huniad Janoš Uherské království spravoval, Podě- bradský České, Oldřich Rakúské. Při tom větší moc, kterýž krále v moci maje i drubfm také přikazovati moci vidín bíse. **) accersiunt, — *') adducta. — *?) dissolvitur.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 217 tatis insignia suscepit. Accersunt??) et regem suum Bohemi cum Georgio Pogiebratio, quibus non 14 minora Ladislaus pollicitus, quam pater atque avus promiserant. Postquam dies affuit cum im- peratore constituta, Ludovicus Baioariae et Wilhelmus Saxoniae, duces, Albertus quoque, marchio Brandeburgensis, Carolus Badensis et multi ex Germania praelati ac principes advenere. Frequens conventus habitus, in quo praesidente Ladislao oratores imperatoris, inter quos et ipsi fuimus, ita auditi sunt ut victi spud victorem. Frustra aequitas, frustra honestas in medium deducta?!) Cuncta ex arbitrio comitis gerebantur. Ipse pro rege verbum facere ac respondere, qui neque leges neque pacta victorem obligare posse aiebat. Fridericum et iure simul et bello excidisse, armatis ac fortibus iura favere. Postremo infectis rebus conventus dissolutus.??) Nicolaus, cardinalis sancti Petri, doctrina et vitae integritate conspicuus, ad componendam pacem apostolico imperio missus ab Australibus reiectus est. Ladislaus, quamvis rex appellaretur, alieno tamen arbitrio ductus, in regnis suis triumviratum deduxit: Johannes Hunyades Hungariam rexit, Pogiebratius Bohemiam, Ulricus Austriam. Peres hunc maior autoritas, qui regem in pote- state habens illis quoque imperare posse videbatur. (A) hrabstvie Bystřického z milosti královské došed, nejinak, nežli kniežata obyčej mají, nového duostojen- ství majestát přijal. Přistápili jsú i Čechové s Jiřím Poděbradským, kterýmž neméňe Ladislav slíbil nežli otec a nežli děd sliboval. Když den přišel s císařem uložený, Ludvík Bavorský a Vilhelm Sazský, knie- fata, Atbrecht také, margrabie Bramburskf, Karel Badenskf & mnozie z Germaní prelati a knie£ata přijeli. Časté scházenie bylo, v kterémž z rozkázánie Vladislava poslové ciesařští (mezi nimiž i my jsmy byli) tak slyšání jsú jako přemožení před vítězitelem. Nadarmo byla spravedlivost, nadarmo počestnost ta přivozována. Všecko podlé zdánie hrabie čiňeno bylo. On od krále řeč činil a odpověd dával, kterýžto že by ani právy ani úmluvami přemožený zavazovati mohl; že Fridrich i právem spolu i bojem postúpil a oděným i silnějším práva přál. Naposledy na ni- čemž nezuostavše sňem pominal. Mikuláš, kardinal svatého Petra, učeniem a ži- vota dobrotü znamenitf, k jednánie pokoje z roz- kázánie papeZova poslán jsa, od Rakušan opovržen jest. Ladislav, ačkoli králem jmenován byl, jiného však zdáním veden jsa, v králostvie svých tří mužuno úřad uvedl: Jan Huniad Uherská zemi zpravoval, Poděbradský Českú, Voldřich Rakázskü. PH tom byla většie moc, kterýžto krále v moci maje, zdálo se jemu, že i těm také rozkazovati muože. (B) když jest hrabství Bystřického královským dobro- diním došel, ne jinak, než jakož knížata zvyklá jsú, nového duostojenství erby a osvícení vzal jest. Po- volachu i krále svého Čechové s Jiřím Poděbrad- ským, kterýmžto ne menší věci Ladislav sliboval než otec jeho i děd slibovachu. A když přišel den s císařem uložený, Ludvík Bavorský a Vilhelm Saský, vévody, a Albrecht, markrabie Brandeburgenský, a Karel Badenský a mnozí z Němec prelati a knížata přijedechu. Veliký sňem učiňen jest, na ňemž naj- výš seděl Ladislav; poslové a výmluvčí císařovi, mezi nimi i my byli jsmy, tak slyšání jsú, jakáto pře- možení od přemožitelův. Nadarmo pravda, nadarmo poctivost uprostřed vedena. Všecky věci z vůle hra- bieho jednány bychu. On za krále slovo činíše i od- povídáše, kterýž, že ani práva ani úmluvy přemože- nému věci zastaviti mohůú, pravíše; že Fridrich i právem i bojem vypadl jest, že oděným a ndat- ným práva přejí. Najposled bez konce sňem roz- jel se. Mikoláš, kardinal svatého Petra, uméním i ce- lostí života znamenitý, aby pokoj uložil, papežským přikázáním poslaný, od Rakušícův zavržen jest. Ladi- slav, ačkoli králem nazýván bíše, však cizí vůlí veden jsa, do svých království tří mužův správu uvedl jest: Huniad Janoš Uherské království spravoval, Podě- bradský České, Oldřich Rakúské. Při tom větší moc, kterýž krále v moci maje i drubfm také přikazovati moci vidín bíse. **) accersiunt, — *') adducta. — *?) dissolvitur.
Strana 218
148 218 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Promiserat Ulricus et Hungaris et Bohemis, regem ad eos propediem venturum. Hungaris primum satisfacere statuit, diem illis apud Posonium constituit eoque regem ducit. Conveniunt frequentes Hungari. Res ibi pro voluntate Hunyadis ordinantur. Potentiori omnia parent. Ulterius regaum ingredi, neque regi neque comiti visum. Fit reditus in Viennam. Bohemis dies statuitur. qua regem coronandum Pragae suscipiant. Erat inter Bohemos Johannes Smirischaeus,?*) homo nobilis et facundise gratia inter primos acceptus. Is, postquam regem Bohemiam ingressurum cognovit, litteras huiuscemodi ad eum dedit: ,Johannes Smirischaeus Ladislao regi salutem. Ven- turum te quam primum in regnum tuum probo, si modo imperaturus veneris, non pariturus. In- ermem impotentemque intrare non laudo, nisi bicipem mater peperit, ut ex duobus capitibus unum Viennae apud amicos dimittas, alterum Bohemorum dubiae credas fidei. Vale.“ Epistola comiti reddita est, qui cognito tenore Georgio eam remisit. Ille accersito procerum consilio, inter quos Johannes non in postremis erat, litterarum sensum suppresso scribentis nomine recitat. Quid °*) mereatur scriptor, percontatur. Dignum morte primi iudicant. Nec Johannes suo loco sententiam dicere iussus adversari audet. Proditorem et ipse patriae afficiendumque summo supplicio censet, qui ea scripsit. Profertur mox epistula eius manu conscripta et impressum annuli signum recogno - (A) Slíbil jest Voldřich i Uhróm i Čechóm, že král každého dne k nim přijede. Uhróm prvé dosti tomu učiniti umienil, den jim v Prešpurce položil. Sjelo se mnoho Uhruo, věci se tu k vuoli Hupiada řie- dily. Mocnějšieho všickní poslušní byli. Dále do krá- lovstvie jeti ani králi ani hrabí se zdálo. I vrátili se do Viedně. Čechóm den uložen, v kterýž by krále korunovaného přijali. Byl jest mezi Čechy Jan Smi- řický, člověk urozený a pro výmluvnost mezi prv- ními usazený. Ten když, že by král do Čech příijeti mel, pozzal, list takový k ňemu poslal: „Jan Smi- řícký Ladislavovi králi pozdravenie. Příjezd tvój najprve do královstvie tvého chválím, kdyby jediné k kralovánie přijel, ne ku poslůchání. Mdlému a nemocnému přijetí nechválím, jestliže by dvůhlava- tého matka tebe neurodila, aby ze dvû hlav jedné v Viedni u přátel nechal, druhé české nejisté svěřil věrnosti. Mějž jse dobře!“ List hrabí dodán jest, kterýžto jej přečet Jiřícmu poslal. Ten raddu svolav pánuo (mezi nimiž Jan neposlednie byl) listu rozum, neoznámiv jména písaře, vypravoval a, co by hoden byl ten písař, se otazoval. Hodného smrtí první sûdili. Aniž Jan na svém místě zdánie své pověděti nucen jsa zprotiviti se směl. Zrádcí toho země a hodného najunkrutnějšíe smrti pověděl, ktož to psal. Okázán jest hned list jeho ruků psaný a vy- tišťené sekrétu znamenie poznáno jest. Odsúzen jsa ústy svými, jat jest. Dvú hodin čas dán jest, v kte- »*) Smyricheus 2. — *') guod 1, 3. (B) Slíbil byl Oldřich i Čechóm i Uhróm, že král k nim v skůře přijede. Uhróm najprv dosti učiniti uložil, den jim v Prešpurku ustavil a tam krále při- vedl. Sjechu se mnozí Uhři; tu věci vedle vůle Houniad Januše řízeny bychu, mocoějšímu všecky věci poslušny jsúc. Víc do království vjeti ani králi ani hrabímu vidělo se. Byl návrat do Vídně. Čechóm den uložen, na kterýž by krále, aby koronován byl, přijali v Praze. Byl mezi Čechy Jan Smifvický, člo- věk urozený a výmluvy milostí mezi prvními vzácný. Ten když, že král do Čech příjeti má, poznal, listy takovéto k ňemu dal: „Jan Smiřitský Ladislavovi králi pozdravení. Že přijíti máš v skůře do krälov- ství tvého, chválím, ač toliko, aby panoval, přijedeš, ne aby zahynul. Bez odění a bez moci vníti une- chválím, leč by tě máti dvojhlavého urodila, aby ze dvú hlav jednu u Vídní u přátel zóstavil a drohej Čechův pochybnéj věrnosti svěřil.“ List hrabímu na- vrácen jest, kterýž poznav, co v ňem psáno, Jiřímu jeho zase poslal. On svolav pánův radu, mezi kte- rýmiž Jan ne z zadu bíse, rozum listu, zatajiv jméno toho, ktož ho psal, vypravil; co by písař zaslúžil, otázal se. Hodného smrti přední páni odsúdichu, aniž Jan na svém místě, výpověď vyřknáti přikázání maje, protiviti se směl; zrádcím i on zemským a hodného svrehovanéj muky býti přisúdil toho, ktož to psal. Ukázán bned list jeho ruků psaný a při- dávená prsteně pečet pozvána jest. Odsúzen svými ústy lapen jest; dvú hodin čas dán, v ňemž chtěl-li
148 218 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Promiserat Ulricus et Hungaris et Bohemis, regem ad eos propediem venturum. Hungaris primum satisfacere statuit, diem illis apud Posonium constituit eoque regem ducit. Conveniunt frequentes Hungari. Res ibi pro voluntate Hunyadis ordinantur. Potentiori omnia parent. Ulterius regaum ingredi, neque regi neque comiti visum. Fit reditus in Viennam. Bohemis dies statuitur. qua regem coronandum Pragae suscipiant. Erat inter Bohemos Johannes Smirischaeus,?*) homo nobilis et facundise gratia inter primos acceptus. Is, postquam regem Bohemiam ingressurum cognovit, litteras huiuscemodi ad eum dedit: ,Johannes Smirischaeus Ladislao regi salutem. Ven- turum te quam primum in regnum tuum probo, si modo imperaturus veneris, non pariturus. In- ermem impotentemque intrare non laudo, nisi bicipem mater peperit, ut ex duobus capitibus unum Viennae apud amicos dimittas, alterum Bohemorum dubiae credas fidei. Vale.“ Epistola comiti reddita est, qui cognito tenore Georgio eam remisit. Ille accersito procerum consilio, inter quos Johannes non in postremis erat, litterarum sensum suppresso scribentis nomine recitat. Quid °*) mereatur scriptor, percontatur. Dignum morte primi iudicant. Nec Johannes suo loco sententiam dicere iussus adversari audet. Proditorem et ipse patriae afficiendumque summo supplicio censet, qui ea scripsit. Profertur mox epistula eius manu conscripta et impressum annuli signum recogno - (A) Slíbil jest Voldřich i Uhróm i Čechóm, že král každého dne k nim přijede. Uhróm prvé dosti tomu učiniti umienil, den jim v Prešpurce položil. Sjelo se mnoho Uhruo, věci se tu k vuoli Hupiada řie- dily. Mocnějšieho všickní poslušní byli. Dále do krá- lovstvie jeti ani králi ani hrabí se zdálo. I vrátili se do Viedně. Čechóm den uložen, v kterýž by krále korunovaného přijali. Byl jest mezi Čechy Jan Smi- řický, člověk urozený a pro výmluvnost mezi prv- ními usazený. Ten když, že by král do Čech příijeti mel, pozzal, list takový k ňemu poslal: „Jan Smi- řícký Ladislavovi králi pozdravenie. Příjezd tvój najprve do královstvie tvého chválím, kdyby jediné k kralovánie přijel, ne ku poslůchání. Mdlému a nemocnému přijetí nechválím, jestliže by dvůhlava- tého matka tebe neurodila, aby ze dvû hlav jedné v Viedni u přátel nechal, druhé české nejisté svěřil věrnosti. Mějž jse dobře!“ List hrabí dodán jest, kterýžto jej přečet Jiřícmu poslal. Ten raddu svolav pánuo (mezi nimiž Jan neposlednie byl) listu rozum, neoznámiv jména písaře, vypravoval a, co by hoden byl ten písař, se otazoval. Hodného smrtí první sûdili. Aniž Jan na svém místě zdánie své pověděti nucen jsa zprotiviti se směl. Zrádcí toho země a hodného najunkrutnějšíe smrti pověděl, ktož to psal. Okázán jest hned list jeho ruků psaný a vy- tišťené sekrétu znamenie poznáno jest. Odsúzen jsa ústy svými, jat jest. Dvú hodin čas dán jest, v kte- »*) Smyricheus 2. — *') guod 1, 3. (B) Slíbil byl Oldřich i Čechóm i Uhróm, že král k nim v skůře přijede. Uhróm najprv dosti učiniti uložil, den jim v Prešpurku ustavil a tam krále při- vedl. Sjechu se mnozí Uhři; tu věci vedle vůle Houniad Januše řízeny bychu, mocoějšímu všecky věci poslušny jsúc. Víc do království vjeti ani králi ani hrabímu vidělo se. Byl návrat do Vídně. Čechóm den uložen, na kterýž by krále, aby koronován byl, přijali v Praze. Byl mezi Čechy Jan Smifvický, člo- věk urozený a výmluvy milostí mezi prvními vzácný. Ten když, že král do Čech příjeti má, poznal, listy takovéto k ňemu dal: „Jan Smiřitský Ladislavovi králi pozdravení. Že přijíti máš v skůře do krälov- ství tvého, chválím, ač toliko, aby panoval, přijedeš, ne aby zahynul. Bez odění a bez moci vníti une- chválím, leč by tě máti dvojhlavého urodila, aby ze dvú hlav jednu u Vídní u přátel zóstavil a drohej Čechův pochybnéj věrnosti svěřil.“ List hrabímu na- vrácen jest, kterýž poznav, co v ňem psáno, Jiřímu jeho zase poslal. On svolav pánův radu, mezi kte- rýmiž Jan ne z zadu bíse, rozum listu, zatajiv jméno toho, ktož ho psal, vypravil; co by písař zaslúžil, otázal se. Hodného smrti přední páni odsúdichu, aniž Jan na svém místě, výpověď vyřknáti přikázání maje, protiviti se směl; zrádcím i on zemským a hodného svrehovanéj muky býti přisúdil toho, ktož to psal. Ukázán bned list jeho ruků psaný a při- dávená prsteně pečet pozvána jest. Odsúzen svými ústy lapen jest; dvú hodin čas dán, v ňemž chtěl-li
Strana 219
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 219 scitur. Damnatus ore suo compraehenditur, duarum horarum tempus datur, in quo, si velit, et 1453 animae suae saluti et domesticis rebus consulat. Nec diutius vitae dimissus gladio percutitur. Sic vir magis eloquens quam cautus, dum alienam servare vitam studet, perdidit suam. Comes interea, ut quam splendide regem in Bohemiam duceret, haud ignave operam dabat. Ad eam rem non parum auri necessarium erat. Publicum aerarium exhaustum; qui eam summam crede- rent, neque negotiatores, neque proceres inveniri. Mos est Austrialibus, quotiens repentina principi ne- cessitas ingruit, ex subditis pro modo facultatum pecuniam exigere, quam vocant steuram. Id tamen iniussu provincialium haud permissum.95) Huc ergo recurritur. Convocantur apud Novum Triticiburgum pro veteri consuetudine IIIIe ordines: sacerdotes, barones, nobiles, civitates."6) Ibi comes praesente rege convocationis causam edicit. Iter in Bohemiam regi necessarium ostendit, qua pecunia sit opus, exponit, principi suo uti subveniant, hortatur, neque inopem mendicantique similem ad coronam suscipiendam ire permittant. Conventus deliberandi copiam petit. Ibi Eyzingherus, qui iam pridem a comite spretus, extra regis gratiam eiectus, occasionem, qua se vindicaret, expectabat, idoneum nactus tempus, vocatis seorsum primoribus, quos sibi fidos, comiti infensos credit, ita locutus fertur: „Quid agimus, viri Austriales? Semperne Ciliensis mancipia erimus? Imperatoris iugum excussimus, at comiti serviremus? Moderatius certe illius regimen fuit, tolerabilior dominatio. Ille (B) by, i duši svéj spasení i domovním věcím (sic) by (A) rémž by, chtěl-li by, i o spasenie duše své i o do- mácie věci pořídil. Aniž déle při životě nechán sťat poradil. Aniž déle životu pozuostaven, mečem udeřen jest. Tak muž více výmluvný nežli opatrný, když cizie jest. Tak muž více vývluvný (síc) než opatrný, když zachovati život pečoval ztratil svnoj. cizí zachovati život chtěl, ztratil svuoj. O ssazenie hrabie Cilského a zbavenie úřadu jeho. Kapitola LXI. — Hrabie v tom, kterak by mohl najslavnějie krále do Čech vésti, o to s pilností stál. K kteréžto věci nemálo zlata potřebie bylo. Obecné penieze utraceny byly, kto by té summy svěřili, ani kupci ani páni se nenalézali. Obyčej jest Rakušanóm, kolikrátž rychlá potřeba kniežete káže, berni z poddaciech podle možnosti jich zbierati. To však bez povolenie obyvatelno nenie dopušťeno. Protož k tomu přišlo. Svoláni jsů do Nemburgu (sic) podle starého obyčeje čtyři stavové: kněží, páni, rytieři, města. Tu hrabie v přítomnosti krále svolání a přiečinu oznámil, cestu krále do Čech potřebnů okázal, jakých by peněz potřebie bylo, vypravil. Aby kniežeti svému pomoc učinili, napo- menul, a nuznému i chodci podobnému k přijetie koruny jeti nedopůštěli. Sňem na to se raditi žádal. Ecingar, kterýž již před tím od hrabí v domněnie jsa od milosti královské daleko byl, přiečiny, kterůž by se pomstil, očekával. Přiehodného dosáh času, povolav obvláštně pánno, kteréž sobě věrné, hrabí odporné býti znal, jim takto mluvil: „Což činímy, muži Rakušané? Vždycky-liž Cilští otrokové budemy? Ciesařovo jho jsmy složili, abychom hrabí slůžili. Hrabie mezitím, kterak by blskavě krále do Čech uvedl, nelenivě pilnost dal. K téj věci nemálo stříbra potřebí bylo. Obecní pokladnice vybrána, kteří by téj summy uvěřili a puojčili, nebychu nalezeni. Zvyklost jest Rakušanóm, kolikrát brzká na kníže potřeba připadne, od poddaných vedle míry bohat- stvie penieze vybírati, a to nazývají berní. Avšak to bez přikázání zemenínův nezaslíbeno. Protož k tomu utečeno jest. I svoláni jsú do Chorneumburku vedle starého obyčeje čtyři řády, kněží, páni, zeme- níné, města. Tu hrabie při králi příčinu svolání vy- pravil: cestu do Čech králi potřebnú okázal, že peněz potřebí jest, vyložil, knížeti svému aby pomoc dali, napomenul; ani chudého, ani žebráku podob- ného ku přijímání korony jíti by nedopůščeli. Sňatek času rozmyšlení prosíše. Tu Encygar, kterýž již ondy od hrabího pozhrzen, od milosti Rakúskéj odvržen. příčiny, která by se pomstil, očekáváše, hodného důjda času, povolav obvlášč pánů, kteréž sobě věrné a hrabímu nepříznivé býti věřil, tak, praví, mluvil: Vždy-li Cilskému podrobeni budeme? Z císařova jha vymkli jsmy, abychme hrabímu služili? Skrovnější 25) promissum 3. — "6) equitates 3.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 219 scitur. Damnatus ore suo compraehenditur, duarum horarum tempus datur, in quo, si velit, et 1453 animae suae saluti et domesticis rebus consulat. Nec diutius vitae dimissus gladio percutitur. Sic vir magis eloquens quam cautus, dum alienam servare vitam studet, perdidit suam. Comes interea, ut quam splendide regem in Bohemiam duceret, haud ignave operam dabat. Ad eam rem non parum auri necessarium erat. Publicum aerarium exhaustum; qui eam summam crede- rent, neque negotiatores, neque proceres inveniri. Mos est Austrialibus, quotiens repentina principi ne- cessitas ingruit, ex subditis pro modo facultatum pecuniam exigere, quam vocant steuram. Id tamen iniussu provincialium haud permissum.95) Huc ergo recurritur. Convocantur apud Novum Triticiburgum pro veteri consuetudine IIIIe ordines: sacerdotes, barones, nobiles, civitates."6) Ibi comes praesente rege convocationis causam edicit. Iter in Bohemiam regi necessarium ostendit, qua pecunia sit opus, exponit, principi suo uti subveniant, hortatur, neque inopem mendicantique similem ad coronam suscipiendam ire permittant. Conventus deliberandi copiam petit. Ibi Eyzingherus, qui iam pridem a comite spretus, extra regis gratiam eiectus, occasionem, qua se vindicaret, expectabat, idoneum nactus tempus, vocatis seorsum primoribus, quos sibi fidos, comiti infensos credit, ita locutus fertur: „Quid agimus, viri Austriales? Semperne Ciliensis mancipia erimus? Imperatoris iugum excussimus, at comiti serviremus? Moderatius certe illius regimen fuit, tolerabilior dominatio. Ille (B) by, i duši svéj spasení i domovním věcím (sic) by (A) rémž by, chtěl-li by, i o spasenie duše své i o do- mácie věci pořídil. Aniž déle při životě nechán sťat poradil. Aniž déle životu pozuostaven, mečem udeřen jest. Tak muž více výmluvný nežli opatrný, když cizie jest. Tak muž více vývluvný (síc) než opatrný, když zachovati život pečoval ztratil svnoj. cizí zachovati život chtěl, ztratil svuoj. O ssazenie hrabie Cilského a zbavenie úřadu jeho. Kapitola LXI. — Hrabie v tom, kterak by mohl najslavnějie krále do Čech vésti, o to s pilností stál. K kteréžto věci nemálo zlata potřebie bylo. Obecné penieze utraceny byly, kto by té summy svěřili, ani kupci ani páni se nenalézali. Obyčej jest Rakušanóm, kolikrátž rychlá potřeba kniežete káže, berni z poddaciech podle možnosti jich zbierati. To však bez povolenie obyvatelno nenie dopušťeno. Protož k tomu přišlo. Svoláni jsů do Nemburgu (sic) podle starého obyčeje čtyři stavové: kněží, páni, rytieři, města. Tu hrabie v přítomnosti krále svolání a přiečinu oznámil, cestu krále do Čech potřebnů okázal, jakých by peněz potřebie bylo, vypravil. Aby kniežeti svému pomoc učinili, napo- menul, a nuznému i chodci podobnému k přijetie koruny jeti nedopůštěli. Sňem na to se raditi žádal. Ecingar, kterýž již před tím od hrabí v domněnie jsa od milosti královské daleko byl, přiečiny, kterůž by se pomstil, očekával. Přiehodného dosáh času, povolav obvláštně pánno, kteréž sobě věrné, hrabí odporné býti znal, jim takto mluvil: „Což činímy, muži Rakušané? Vždycky-liž Cilští otrokové budemy? Ciesařovo jho jsmy složili, abychom hrabí slůžili. Hrabie mezitím, kterak by blskavě krále do Čech uvedl, nelenivě pilnost dal. K téj věci nemálo stříbra potřebí bylo. Obecní pokladnice vybrána, kteří by téj summy uvěřili a puojčili, nebychu nalezeni. Zvyklost jest Rakušanóm, kolikrát brzká na kníže potřeba připadne, od poddaných vedle míry bohat- stvie penieze vybírati, a to nazývají berní. Avšak to bez přikázání zemenínův nezaslíbeno. Protož k tomu utečeno jest. I svoláni jsú do Chorneumburku vedle starého obyčeje čtyři řády, kněží, páni, zeme- níné, města. Tu hrabie při králi příčinu svolání vy- pravil: cestu do Čech králi potřebnú okázal, že peněz potřebí jest, vyložil, knížeti svému aby pomoc dali, napomenul; ani chudého, ani žebráku podob- ného ku přijímání korony jíti by nedopůščeli. Sňatek času rozmyšlení prosíše. Tu Encygar, kterýž již ondy od hrabího pozhrzen, od milosti Rakúskéj odvržen. příčiny, která by se pomstil, očekáváše, hodného důjda času, povolav obvlášč pánů, kteréž sobě věrné a hrabímu nepříznivé býti věřil, tak, praví, mluvil: Vždy-li Cilskému podrobeni budeme? Z císařova jha vymkli jsmy, abychme hrabímu služili? Skrovnější 25) promissum 3. — "6) equitates 3.
Strana 220
1453 220 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. in Austria natus nostrorum principum sanguis erat, et, si verum fateri libet, nostri domini do- minus; quia tamen ex re sua magis quam principis nostri provinciam rexit, arma sumpsimus. praefectos eius eiecimus, regem nostrum vendicavimus. Hic alienigena, nostra demum aetate princi- patus honore donatus, vos omnis??) pro servis habet. Cui nostrum de republica consilium creditur? Iniussu vestro rex in Hungariam ductus est. Superis gratiam, qui remiserunt incolumeu! Nunc uescientibus vobis?9) promissus Bohemis, Hungarica Bohemicaque negotia solus comes pro libi- dine sua ducit neque contentus duorum regnorum gubernatores vectigales sibi fecisse Austriam solus exhaurit. Nam quota portio est, quam regius sumptus accipit? Quicquid reliqui est, comiti cedit. Maior ei quam regi familia servit. Taceo concubinam instar reginae cultam, cuius virum, concivem vestrum, o Viennenses, interfecit. Plena praedonibus ac meretricibus domus eius. Inter hos regias opes effundit; magistratus, praefecturas, sacerdotia vendit. Ubi non sufficiunt publica furta, ad privatas facultates manus admovet. Quicquid olim peccavere opulenti, hodie plectitur. Nulla vetustas impuritatem °°) criminis habet neque tuta innocentia est. Convicta!°) puniuntur scelera, et offendisse maiestatem convincitur, quisquis dives habetur. Nemo suae substantiae certus dominus. Equi, servi, liberi, coniuges vestrae pro libidine comitis auferuntur. Omnia ei licent neque (A) Prihodnéjstt jest jisté jeho kralovánie bylo, snesi- tedinéjèie ocekávánio. On v Raküsiech urozen js& našich kniežat krev byl a (sluší-li pravdu pověděti) naëebo pána pán. Že by však více podle své vuole nežli podle vuole knížete našeho vlast zpravoval, oděnie jsmy vzali, úředníky jeho jsmy ssadili, krále jsmy svého dosáhli. Tento zde našeho věku knieže- cím duostojenstvím darován jsa nás všecky za slu- žebníky má. Komu se naše radda o obecném do- brém věří? Bez povolenie našeho král do Uher veden. Buď Bobu chvála, kterýž ho vrátil odtud zdravého. Nynie bez vědomie uašeho zaslíben jest Čechóm. Uherské i české věci sám hrabie podle své vůle řídí, ani dosti maje na tom, že dvojího krá- lovstvie gubernatory platné sobě učinil, Rakúsy sám utrácie (neb jaký diel jest, kterýž se na královskú útratu béře?), cožkoli přes to zbývá při hrabí zuo- stává. Vetšie jemu než králi čeled slůží. Mlčím o kuběně ku podobenstvie královně připravené, je- jížto muže, spoluměštěnína našeho, (o Vídňané) za- mordoval. Plný duom lotruo a kurev jeho jest, mezi kteréžto královské důchody rozdává. Raddu v mě- stech, cla, duchovenstvie prodává, když nevystačují zjevné krádeže, k zvláštním duochodóm ruce vzta- huje. Což někdy provinili bohatí, dnes se pokutuje; aniž nevinnf sebû bezpeëni jsû; neproviñenf trescie se účinkové, a že by provinil proti králi, ktožkoli bohatý jest. Žádnýc nenie svého statku jistým pánem, koni, služebníci, synové, manželky vaše podlé zdá- (B) zajisté onoho spravování bylo, snešenéjší pano- vání. Onen v Rakúsích urozený, naších knížat krev bíše a (sluší-li pravdu mluviti) našeho pána pán. Avšak že z věci svéj víc než knížete našeho zemi spravoval, oruží jsmy vzali, úředníky sme vymetali. O krále našeho sme stáli. Tento cizozemec za našich tepruv časův knížetským duostojenstvim obdarován, nás všicky za slohy má. Komu naše [ojobecní dobré radda se svěřuje? Bez přikázánie našeho král do Uher veden jest. Bobu chválu, kterýž navrátil zdravého ! Nyní bez našeho vědomí zaslíben jest Čechóm; uherské a české věci sám hrabie vedle svéj chlip- nosti vede, aniž na tom přestává, že dvojíbo krá- lovstvie správce sobě činžovné učinil, Rakúskú zemi sám vyprázdňuje; neb koliká částka jest, kterúž královská útrata přijímá? Cožkoli zóstává, hrabímu se dostává. Jemu větší než králi dvorstvo slúží. Mlčím o ženimě kn podobenství králevny okrášlenéj, jejíhož muže, spoluměščenína vašeho, ó Vídněné, ou zabil. Plný padáchy a nevěstkami duom jeho: mezi ty královské zboží vylévá. Konšelstvo, purgmistrstvo, kněžstvo on prodává; kdež nedostává zjevného zlo- dějství, k skrytému zboží ruce přičiňuje. Což sú z dávna provinili bohatí, za to dnes muku přijímají; žádná zastaralost bez pomsty viny jest, aniž bez- pečna nevinnost jest; [ne]přemožené pomstu berúů zlosti, a jakžto by urazil duostojenství královské, odsúzen bývá, ktožkoli bohatý jest. Žádný svého zboží jistý pán. Koňové, služební, svobodní, ženy *”) omnes 2, — **) nemá 3. — **) impunitatem 2, — !**) Tuta 2.
1453 220 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. in Austria natus nostrorum principum sanguis erat, et, si verum fateri libet, nostri domini do- minus; quia tamen ex re sua magis quam principis nostri provinciam rexit, arma sumpsimus. praefectos eius eiecimus, regem nostrum vendicavimus. Hic alienigena, nostra demum aetate princi- patus honore donatus, vos omnis??) pro servis habet. Cui nostrum de republica consilium creditur? Iniussu vestro rex in Hungariam ductus est. Superis gratiam, qui remiserunt incolumeu! Nunc uescientibus vobis?9) promissus Bohemis, Hungarica Bohemicaque negotia solus comes pro libi- dine sua ducit neque contentus duorum regnorum gubernatores vectigales sibi fecisse Austriam solus exhaurit. Nam quota portio est, quam regius sumptus accipit? Quicquid reliqui est, comiti cedit. Maior ei quam regi familia servit. Taceo concubinam instar reginae cultam, cuius virum, concivem vestrum, o Viennenses, interfecit. Plena praedonibus ac meretricibus domus eius. Inter hos regias opes effundit; magistratus, praefecturas, sacerdotia vendit. Ubi non sufficiunt publica furta, ad privatas facultates manus admovet. Quicquid olim peccavere opulenti, hodie plectitur. Nulla vetustas impuritatem °°) criminis habet neque tuta innocentia est. Convicta!°) puniuntur scelera, et offendisse maiestatem convincitur, quisquis dives habetur. Nemo suae substantiae certus dominus. Equi, servi, liberi, coniuges vestrae pro libidine comitis auferuntur. Omnia ei licent neque (A) Prihodnéjstt jest jisté jeho kralovánie bylo, snesi- tedinéjèie ocekávánio. On v Raküsiech urozen js& našich kniežat krev byl a (sluší-li pravdu pověděti) naëebo pána pán. Že by však více podle své vuole nežli podle vuole knížete našeho vlast zpravoval, oděnie jsmy vzali, úředníky jeho jsmy ssadili, krále jsmy svého dosáhli. Tento zde našeho věku knieže- cím duostojenstvím darován jsa nás všecky za slu- žebníky má. Komu se naše radda o obecném do- brém věří? Bez povolenie našeho král do Uher veden. Buď Bobu chvála, kterýž ho vrátil odtud zdravého. Nynie bez vědomie uašeho zaslíben jest Čechóm. Uherské i české věci sám hrabie podle své vůle řídí, ani dosti maje na tom, že dvojího krá- lovstvie gubernatory platné sobě učinil, Rakúsy sám utrácie (neb jaký diel jest, kterýž se na královskú útratu béře?), cožkoli přes to zbývá při hrabí zuo- stává. Vetšie jemu než králi čeled slůží. Mlčím o kuběně ku podobenstvie královně připravené, je- jížto muže, spoluměštěnína našeho, (o Vídňané) za- mordoval. Plný duom lotruo a kurev jeho jest, mezi kteréžto královské důchody rozdává. Raddu v mě- stech, cla, duchovenstvie prodává, když nevystačují zjevné krádeže, k zvláštním duochodóm ruce vzta- huje. Což někdy provinili bohatí, dnes se pokutuje; aniž nevinnf sebû bezpeëni jsû; neproviñenf trescie se účinkové, a že by provinil proti králi, ktožkoli bohatý jest. Žádnýc nenie svého statku jistým pánem, koni, služebníci, synové, manželky vaše podlé zdá- (B) zajisté onoho spravování bylo, snešenéjší pano- vání. Onen v Rakúsích urozený, naších knížat krev bíše a (sluší-li pravdu mluviti) našeho pána pán. Avšak že z věci svéj víc než knížete našeho zemi spravoval, oruží jsmy vzali, úředníky sme vymetali. O krále našeho sme stáli. Tento cizozemec za našich tepruv časův knížetským duostojenstvim obdarován, nás všicky za slohy má. Komu naše [ojobecní dobré radda se svěřuje? Bez přikázánie našeho král do Uher veden jest. Bobu chválu, kterýž navrátil zdravého ! Nyní bez našeho vědomí zaslíben jest Čechóm; uherské a české věci sám hrabie vedle svéj chlip- nosti vede, aniž na tom přestává, že dvojíbo krá- lovstvie správce sobě činžovné učinil, Rakúskú zemi sám vyprázdňuje; neb koliká částka jest, kterúž královská útrata přijímá? Cožkoli zóstává, hrabímu se dostává. Jemu větší než králi dvorstvo slúží. Mlčím o ženimě kn podobenství králevny okrášlenéj, jejíhož muže, spoluměščenína vašeho, ó Vídněné, ou zabil. Plný padáchy a nevěstkami duom jeho: mezi ty královské zboží vylévá. Konšelstvo, purgmistrstvo, kněžstvo on prodává; kdež nedostává zjevného zlo- dějství, k skrytému zboží ruce přičiňuje. Což sú z dávna provinili bohatí, za to dnes muku přijímají; žádná zastaralost bez pomsty viny jest, aniž bez- pečna nevinnost jest; [ne]přemožené pomstu berúů zlosti, a jakžto by urazil duostojenství královské, odsúzen bývá, ktožkoli bohatý jest. Žádný svého zboží jistý pán. Koňové, služební, svobodní, ženy *”) omnes 2, — **) nemá 3. — **) impunitatem 2, — !**) Tuta 2.
Strana 221
ENEASE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 221 pauciora vult, quam potest. Nunc sumptus regi petuntur, quibus in Bohemiam pergat. Fateor, non iniqua postulatio est, si fraus absit; cautiorem me comitis artes ac versutiae reddunt. Sibi haec pecunia, non regi quaeritur. Novum aliquod bellum, novum argentum pariet. Nostris alitur malis sua quies. Pax eius, bellum nostrum est. Insecurum facit nostra securitas. Pudet me pacientiae nostrae, qui si viri essemus, facile obprobrium hoc e nostris oculis eiiceremus. Sed fuit hactenus prohibita conventio; nunc simul congregatis reipublicae licet consulere. Resumite alacres spiritus; &micos quisque vestros commonitos reddite, ad imperium praesto cum armis adsint. Accingimini mecum: aut vobis libertatem, aut mihi mortem parabo. Illud imprimis mihi ex usu videtur, multi- tudo ne regi postulata deneget; paucos ex primoribus eligat, qui regem adeuntes, semotis arbitris provinciae necessitates exponant. Non dubium, qui!) vobis mihique id muneris demandetur; ego si regis alloquendi facultas detur, exclusurum me comitem nequaquam ambigo.* Placet Eycingheri consilium, dant invicem dextras, iure iurando se adstringunt, alterum alteri non defuturum, donec comes eiiciatur. In conventu provincialium, quae volunt, ex sententia ordi- nant, nec morati regem adeuntes daturos argentum provinciales offerunt. (A) nie hrabie brány bývají. Na které by peníze do Čech jel, pravím, že ne nepravá žádost jest, kdyby v tom lsti nebylo. Opatrnějšího mne hrabovy chy- trosti čínie. Jestliže tito peniezi ne králi jse žádají, nový některaký boj, nové stříbro zplodí. Naším se zlým krmí jeho odpočívánie. Pokoj jeho náš boj jest. Nesvobodného činí naše svobodnost. Hanba mne za snesitedlnost naài, jesto, kdybychom mażie byli, snadně bychom potupu tu od našich očí vy- vrhli. Ale nebylo jest nám dosavad sjitie svobody. Nynie nám spolo (sic) shromážďeným sluší se o obecné dobré raditi. Vezměte silná srdce, přátely jeden každý své napomeňte, ať k rozkázánie v zbroji po- botově jsú. Stuojtež pfi mné; nebt vám svobodo, neb sobě smrt zpuosobím. Totoť mi se najprve po- třebné zdá, aby množstvie králi prosbě naší ne- odepřelo; ať některé z starších volie, kteříž před- stúpíce před krále, odláčíce raddu samému zemské potřeby vypraví. Nepochybuji, že mně to poručeno bude. Jáťt jestliže přístup k králi dán bude, žeť hrabí vypovím, jistě to vim.“ Libila se Ecingarova radda. Dali sobé ruce a přísahú se zavázali, aby jeden druhého neopouštěl, dokudž by hrabie nebyl vypovědín. Na sňemě, což chtěli, podle svého zdánie řídili. A bez meškání k króli pfistópivse pravili, Ze by obyvatelé chtěli penieze dáti, ale že by jměli některé věci sami na ňeho vznésti obecnému dobrómu rakńskómu nóleżicie. ') quin 3. Esse tamen, quae soli (B) vaše k vůli hrabieho odjímány a brány bývají, vše- cko jemu sluší aniž méňe chce, než muož. Teď nyní berně, kteráž by do Čech král jel, požádá se. Znám to, že ne nepravé žádání jest, kdyby jedno lsti v tom nebylo. Opatrnějšího mne hrabiho lsti a chy- trosti Ginf. Jemat ty peniezi, ne krali se shledévaji ; nový některý boj nové stříbro porodí. Našemu se chová zlému pokoj jeho, pokoj jeho boj náš jest. Nebezpečného činí naše bezpečenství. Hanba mne za trpělivost naši, kteříž, bychom byli muži, snadně bychmy tuto hanbu od sebe odvrhli a od očí našich zapudili. Ale byl dotovadto zapovědín sjezd; nyní nám spolu sebraným sluší se o obecné dobré ra- diti. Zase přijměte veselé duchy, přátel svých každý napomeh, at jsü k rozkázánt s oružím hotovi. Pře- paste se se mnü, aneboť vám svobodu, nebo sobě smrt spósobím. Toto najprve mně z požitku vidí se, aby množství králi, což žádati bude, neodepřelo, ne mnohé z pánův aby vybralo, kteříž by ku králi při- stůpivši, oddálivše obrmany, potřebnosti země vy- pravili. Bez pochybení vám a mně ten úřad poručen bude. Já, ač mi moc a přístup k králi mluviti dána bude, že hrabího odvalím, pro nic nepochybuji. Líbila se Eincygarova radda; dachu sobě ve- spolek pravice, přísahú se zavázachu, že jeden dru- hého neopustí, dokudž hrabie vyvržen nebude. Na sjezdu zemském, což jsú chtěli, vedle vůle zjednali, aniž meškavše, krále důjda, že dáti mají stříbro, zemeníné podachu, ale býti některá, kteráž by sami přikázání mlaviti měli, k obecnímu dobrému raků- 1453
ENEASE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 221 pauciora vult, quam potest. Nunc sumptus regi petuntur, quibus in Bohemiam pergat. Fateor, non iniqua postulatio est, si fraus absit; cautiorem me comitis artes ac versutiae reddunt. Sibi haec pecunia, non regi quaeritur. Novum aliquod bellum, novum argentum pariet. Nostris alitur malis sua quies. Pax eius, bellum nostrum est. Insecurum facit nostra securitas. Pudet me pacientiae nostrae, qui si viri essemus, facile obprobrium hoc e nostris oculis eiiceremus. Sed fuit hactenus prohibita conventio; nunc simul congregatis reipublicae licet consulere. Resumite alacres spiritus; &micos quisque vestros commonitos reddite, ad imperium praesto cum armis adsint. Accingimini mecum: aut vobis libertatem, aut mihi mortem parabo. Illud imprimis mihi ex usu videtur, multi- tudo ne regi postulata deneget; paucos ex primoribus eligat, qui regem adeuntes, semotis arbitris provinciae necessitates exponant. Non dubium, qui!) vobis mihique id muneris demandetur; ego si regis alloquendi facultas detur, exclusurum me comitem nequaquam ambigo.* Placet Eycingheri consilium, dant invicem dextras, iure iurando se adstringunt, alterum alteri non defuturum, donec comes eiiciatur. In conventu provincialium, quae volunt, ex sententia ordi- nant, nec morati regem adeuntes daturos argentum provinciales offerunt. (A) nie hrabie brány bývají. Na které by peníze do Čech jel, pravím, že ne nepravá žádost jest, kdyby v tom lsti nebylo. Opatrnějšího mne hrabovy chy- trosti čínie. Jestliže tito peniezi ne králi jse žádají, nový některaký boj, nové stříbro zplodí. Naším se zlým krmí jeho odpočívánie. Pokoj jeho náš boj jest. Nesvobodného činí naše svobodnost. Hanba mne za snesitedlnost naài, jesto, kdybychom mażie byli, snadně bychom potupu tu od našich očí vy- vrhli. Ale nebylo jest nám dosavad sjitie svobody. Nynie nám spolo (sic) shromážďeným sluší se o obecné dobré raditi. Vezměte silná srdce, přátely jeden každý své napomeňte, ať k rozkázánie v zbroji po- botově jsú. Stuojtež pfi mné; nebt vám svobodo, neb sobě smrt zpuosobím. Totoť mi se najprve po- třebné zdá, aby množstvie králi prosbě naší ne- odepřelo; ať některé z starších volie, kteříž před- stúpíce před krále, odláčíce raddu samému zemské potřeby vypraví. Nepochybuji, že mně to poručeno bude. Jáťt jestliže přístup k králi dán bude, žeť hrabí vypovím, jistě to vim.“ Libila se Ecingarova radda. Dali sobé ruce a přísahú se zavázali, aby jeden druhého neopouštěl, dokudž by hrabie nebyl vypovědín. Na sňemě, což chtěli, podle svého zdánie řídili. A bez meškání k króli pfistópivse pravili, Ze by obyvatelé chtěli penieze dáti, ale že by jměli některé věci sami na ňeho vznésti obecnému dobrómu rakńskómu nóleżicie. ') quin 3. Esse tamen, quae soli (B) vaše k vůli hrabieho odjímány a brány bývají, vše- cko jemu sluší aniž méňe chce, než muož. Teď nyní berně, kteráž by do Čech král jel, požádá se. Znám to, že ne nepravé žádání jest, kdyby jedno lsti v tom nebylo. Opatrnějšího mne hrabiho lsti a chy- trosti Ginf. Jemat ty peniezi, ne krali se shledévaji ; nový některý boj nové stříbro porodí. Našemu se chová zlému pokoj jeho, pokoj jeho boj náš jest. Nebezpečného činí naše bezpečenství. Hanba mne za trpělivost naši, kteříž, bychom byli muži, snadně bychmy tuto hanbu od sebe odvrhli a od očí našich zapudili. Ale byl dotovadto zapovědín sjezd; nyní nám spolu sebraným sluší se o obecné dobré ra- diti. Zase přijměte veselé duchy, přátel svých každý napomeh, at jsü k rozkázánt s oružím hotovi. Pře- paste se se mnü, aneboť vám svobodu, nebo sobě smrt spósobím. Toto najprve mně z požitku vidí se, aby množství králi, což žádati bude, neodepřelo, ne mnohé z pánův aby vybralo, kteříž by ku králi při- stůpivši, oddálivše obrmany, potřebnosti země vy- pravili. Bez pochybení vám a mně ten úřad poručen bude. Já, ač mi moc a přístup k králi mluviti dána bude, že hrabího odvalím, pro nic nepochybuji. Líbila se Eincygarova radda; dachu sobě ve- spolek pravice, přísahú se zavázachu, že jeden dru- hého neopustí, dokudž hrabie vyvržen nebude. Na sjezdu zemském, což jsú chtěli, vedle vůle zjednali, aniž meškavše, krále důjda, že dáti mají stříbro, zemeníné podachu, ale býti některá, kteráž by sami přikázání mlaviti měli, k obecnímu dobrému raků- 1453
Strana 222
1458 222 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. sibi mandata perferant, rempublicam Austriae concernentia. Iussis exire caeteris soli apud regem manent. Ibi Eycingherus regem Austriali sanguine natum dicit, nullos sibi fideliores Austrialibus esse, imperium eius illis naturale, caeteris violentum; co[n]silium ab iis recipi oportere, qui amant. Moleste ferre Austriales principis sui negotia non bene administrari: expilari provinciam, vexari subditos, vicinorum odia provocari; comitem ditare suos, regem ad inopiam redigere; Ladi- slaum regem vocari, comitem regnare; bellum ab eo cum imperatore nutriri; gubernatorem Hun- gariae annua IIII" et XX" milia regi pendere, comiti XII milia; id ipsum reliquos provinciarum praesides íacere. Omnes comiti vectigales esse; nil dubium, quin ea mens hominis ad regnum quoque aspiret. Amovendum eum, priusquam meditata perficiat. In atrocibus delictis etiam cogi- tetiones plectendas esse. Posse haud difficile comitem eiici; verum taciturnitate opus. Aperto consilio, postquam regi cuncta placent, intromisso comiti deliberatio conventus ex- ponitur. Promissa pecunia dicitur, Viennam tamen, dum exigitur, esse petendam, ordinandam civi- tatem, ne quid?) in absentia regis turbarum exoriatur. Ficta pro veris plaeraque referuntur. Com- mendat deliberata comes, Eyzingherus Viennam praecurrit, senatum de mente regis edocet, cuius reditus iucundissimus civitati fuit. Nihil prima die actum; postera summo mane Eycingherus (A) Rozkázavše jiným všem vyjíti sami u krále ostali. Tu Ecingar krále z rakúské krve narozeného pověděl a že by žádní jemu věrnější nad Rakušany nebyli. Panovánie jeho jim přirozené a dědičné bylo, jiným pak mocie obdržané; že by od těch se radda bráti měla, kteříž milují; že by odporně nesli Rakušané knížete svého věcí nedobře říezené; utráceti zemi, trápiti poddacie, sáseduo nenávisti zbuzovati, Hrabí zbohacovati své, krále k nouzi obracovati. Ladislava krále jmenovati, hrabí kralovati; válku od ňeho s cí- safem vésti, gubernatorovi pak uherskému každý rok čtrmežcietma tisícno králi dávati, hrabí dvanácte tisícuo ; totéž jiným zemí vladařóm činiti; všickny hrabí úročnými býti. Nic by pochybné nebylo, že by ta mysl člověka k královstvíe dychtila; ssaditi ho prvé, než by úmysl dokonal. V najtěžšiech pro- vihenie také i my&lenie trestána býti mají. Mohlt by ne nesnadné hrabie vypovědín býti, ale mléenie v tom potfebie Jest. Otevfev raddo, když ee všecko líbilo, pustivše hrabí, na éem v tom sjitie zuostáno, jemu jest ozná- meno: pofádánie penéz i slfbenf. Do Viedné však, poněvadž toho žádá, musie se jeti, zřiediti město, aby žádná búřka při odjitie krále nevznikla. Smý- šlenie toto mnozí za pravé tvrdili. Schválil zuostánie to hrabie. Ecingar do Vídně napřed jel, konšely úmyslu krále zpravil, jehožto vrácenie městu pře- vděčné bylo. Prvnieho dne nic nebylo počísáno. Na zajtfie velmě ráno Ecingar na dvůr všel, osadiv 2) ditari 2. — *) quod 1. (B) skému příslušející. Přikázáno, aby všitci jiní vyšli, sami oni s králem zóstachu. Tn Encygar krále z ra- kúskéj krve urozeného vymlúváše, žádných jiných na[d] Rakušeny věrnějších jemu býti, panování jehu jim přirozené, jiným násilné, raddu od nich bráti moseti, kteFíZ milují Truchle sná&eti Rikuianüm knížete svého věci nedobře spravovati: ochluzovati (sic) zemi, trápiti poddané, okolních súsedův ne- návisti zbuzovati; hrabího své zbohaťovati (sic), krále v chudobu auvoditi, Ladislava krále nazývati, hra- bímu kralovati; boj od fieho s císsfem krmiti; gu- bernatora Uherského čtyři a dvadceti tisíc králi vy- dávati, hrabímu dvanádcte tisíc; tolikéž a též jiným úředníkóm zemským od sebe činiti; všecky hrabímu činžovné býti. Žádné pochybení, že ta mysl člověka ku království také vzdvihá. Odvaliti prvé jeho, než myšlení svá dokoná v ukrutných zlostech. Také my- šlení měčena mají býti. Moc jest ne nesnadně hra- bího vyvrci, ale pravda mlčení potřebí jest. Když zjevena radda, potom když se králi všecky věci líbily, vpuščenému hrabímu rozmyšlení sňatku vyloženo jest; že peniezi slíbeni jsú, povědíno jest, však aby do Vídně, když by vybrány měly býti, jdeno bylo; zřízeno aby město bylo, aby, když by král odjel, nětco v zboru klopotuého nevzešlo. Slo- žené věci někdy za pravé se vypravují. Pochválil těch vymyšlených rad hrabě. Eincygar Vídeň zběhal, starší o mysli královskéj naučil, jehož navrácení velmé utéSené méstu bí&e. Nic prvaí den nejednáno
1458 222 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. sibi mandata perferant, rempublicam Austriae concernentia. Iussis exire caeteris soli apud regem manent. Ibi Eycingherus regem Austriali sanguine natum dicit, nullos sibi fideliores Austrialibus esse, imperium eius illis naturale, caeteris violentum; co[n]silium ab iis recipi oportere, qui amant. Moleste ferre Austriales principis sui negotia non bene administrari: expilari provinciam, vexari subditos, vicinorum odia provocari; comitem ditare suos, regem ad inopiam redigere; Ladi- slaum regem vocari, comitem regnare; bellum ab eo cum imperatore nutriri; gubernatorem Hun- gariae annua IIII" et XX" milia regi pendere, comiti XII milia; id ipsum reliquos provinciarum praesides íacere. Omnes comiti vectigales esse; nil dubium, quin ea mens hominis ad regnum quoque aspiret. Amovendum eum, priusquam meditata perficiat. In atrocibus delictis etiam cogi- tetiones plectendas esse. Posse haud difficile comitem eiici; verum taciturnitate opus. Aperto consilio, postquam regi cuncta placent, intromisso comiti deliberatio conventus ex- ponitur. Promissa pecunia dicitur, Viennam tamen, dum exigitur, esse petendam, ordinandam civi- tatem, ne quid?) in absentia regis turbarum exoriatur. Ficta pro veris plaeraque referuntur. Com- mendat deliberata comes, Eyzingherus Viennam praecurrit, senatum de mente regis edocet, cuius reditus iucundissimus civitati fuit. Nihil prima die actum; postera summo mane Eycingherus (A) Rozkázavše jiným všem vyjíti sami u krále ostali. Tu Ecingar krále z rakúské krve narozeného pověděl a že by žádní jemu věrnější nad Rakušany nebyli. Panovánie jeho jim přirozené a dědičné bylo, jiným pak mocie obdržané; že by od těch se radda bráti měla, kteříž milují; že by odporně nesli Rakušané knížete svého věcí nedobře říezené; utráceti zemi, trápiti poddacie, sáseduo nenávisti zbuzovati, Hrabí zbohacovati své, krále k nouzi obracovati. Ladislava krále jmenovati, hrabí kralovati; válku od ňeho s cí- safem vésti, gubernatorovi pak uherskému každý rok čtrmežcietma tisícno králi dávati, hrabí dvanácte tisícuo ; totéž jiným zemí vladařóm činiti; všickny hrabí úročnými býti. Nic by pochybné nebylo, že by ta mysl člověka k královstvíe dychtila; ssaditi ho prvé, než by úmysl dokonal. V najtěžšiech pro- vihenie také i my&lenie trestána býti mají. Mohlt by ne nesnadné hrabie vypovědín býti, ale mléenie v tom potfebie Jest. Otevfev raddo, když ee všecko líbilo, pustivše hrabí, na éem v tom sjitie zuostáno, jemu jest ozná- meno: pofádánie penéz i slfbenf. Do Viedné však, poněvadž toho žádá, musie se jeti, zřiediti město, aby žádná búřka při odjitie krále nevznikla. Smý- šlenie toto mnozí za pravé tvrdili. Schválil zuostánie to hrabie. Ecingar do Vídně napřed jel, konšely úmyslu krále zpravil, jehožto vrácenie městu pře- vděčné bylo. Prvnieho dne nic nebylo počísáno. Na zajtfie velmě ráno Ecingar na dvůr všel, osadiv 2) ditari 2. — *) quod 1. (B) skému příslušející. Přikázáno, aby všitci jiní vyšli, sami oni s králem zóstachu. Tn Encygar krále z ra- kúskéj krve urozeného vymlúváše, žádných jiných na[d] Rakušeny věrnějších jemu býti, panování jehu jim přirozené, jiným násilné, raddu od nich bráti moseti, kteFíZ milují Truchle sná&eti Rikuianüm knížete svého věci nedobře spravovati: ochluzovati (sic) zemi, trápiti poddané, okolních súsedův ne- návisti zbuzovati; hrabího své zbohaťovati (sic), krále v chudobu auvoditi, Ladislava krále nazývati, hra- bímu kralovati; boj od fieho s císsfem krmiti; gu- bernatora Uherského čtyři a dvadceti tisíc králi vy- dávati, hrabímu dvanádcte tisíc; tolikéž a též jiným úředníkóm zemským od sebe činiti; všecky hrabímu činžovné býti. Žádné pochybení, že ta mysl člověka ku království také vzdvihá. Odvaliti prvé jeho, než myšlení svá dokoná v ukrutných zlostech. Také my- šlení měčena mají býti. Moc jest ne nesnadně hra- bího vyvrci, ale pravda mlčení potřebí jest. Když zjevena radda, potom když se králi všecky věci líbily, vpuščenému hrabímu rozmyšlení sňatku vyloženo jest; že peniezi slíbeni jsú, povědíno jest, však aby do Vídně, když by vybrány měly býti, jdeno bylo; zřízeno aby město bylo, aby, když by král odjel, nětco v zboru klopotuého nevzešlo. Slo- žené věci někdy za pravé se vypravují. Pochválil těch vymyšlených rad hrabě. Eincygar Vídeň zběhal, starší o mysli královskéj naučil, jehož navrácení velmé utéSené méstu bí&e. Nic prvaí den nejednáno
Strana 223
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 223 regiam adit*) collocatis in proximo divi Augustini templo mille armatis, gui praesto ad signum ies irrumpant, alios tectis armis intrare palatium iubet. Conveniunt frequentes consiliarii, regem in cubiculo salutant, proceres exiturum in aulam expectant. Ex familia comitis nemo intromittitur. Ultimus omnium adest ipse comes, qui apud concubinam dormierat, nec tam cito venisset, nisi vocatus ab amicis in palatio novas res parari accepisset. Pulsanti fores non patuere, donec furens calcibus insultavit. Ubi ad regem ventum est, silentium aliquamdiu servatum; deinde Eycingherum innuente rege ita loquutum accepimus: ,Ab hac hora, comes, regiam tibi curiam interdictam scito. Abi quolibet gentium! Neque post hac gubernatoris nomen, neque consiliarii, neque regii familiaris usurpes! Haec me tibi dicere rex?) iussit.* Ad ea comes nihil mutato vultu, forti et constanti animo: Indignum se, cui talis dicerentur, respondit. Aemulorum suorum ea esse, non regis; solere principes, qui de se bene meriti essent, iis meliora referre. Se patri Alberto, se matri Elizabeth, se ipsi Ladislao summa fide servivisse. Pro eo prius fudisse sanguinem, quam nasceretur, bella eius causa difficillima confecisse, fuisse in carceribus, patrimonium profudisse, imperatoris odium incidisse, ut reguum ei conservaret. Scire se benignum regem habere et accepti beneficii memorem. Quae dicta essent verba, moribus suis non convenire. Eyzingherum ea excogitasse, qui iam pridem (A) najbližšíe svatého Augustina chrám tisieci žoldnéři, kteříž by k znamenie pohotově byli. Jiným s při- krytá zbrojí na palác jítí rozkázal. Scházela jse radda královská, ti krále v pokoji pozdravovali, pan- stvo jeho vyjíti na pavlač očekávali. Z čeledi bra- bovy žádný pušťen nebyl. Najposléze ze všech přišel sám hrabie, kterýž u ženiny (sic) ležel. Aniž by tak rychle přišel, kdyby zavolána jsa od přátel, no- vých věcie šikovati neuslyšel. Tlučíciemu dvéře hned nebyly otevřieny, až s hněvem nohami tlúkl. Když k králi přišel, mlčenie chvilku zachováno bylo. Potom Ecingar s ponuknutím krále takto mluvil: „Od této hodiny, hrabie, královský sobě dvůr zapověděný znaj! Jdiž, kdežkoli chceš! A potom ani jména guberna- tora ani rádcí ani královského dvořenína sobě osobnj. Toto mné povédéti tobě král rozkázal.“ K tomu hrabie, nic neproměniv obličeje, silným a stálým srdcem, že by nezaslúžíl toho, aby jemu takové věci mluveny byly, odpověděl, a že by to závistníkuo jebo bylo, ne královo. Neb jsú zvyklá kniežato, kteříž by toho zasluhovali, lepším se odplacovati; že by on otci Albrechtovi, on mateři Alžbětě, on samému Ladislavovi najvětší věrů slúžíl. Pro ňeho prvé krev cedil, než by jse narodil, boje tak pře- těžké provodil; byl v vězení, dědictvie své ztratil, v císařská nenávist upadl, aby královstvieé jemu za- choval; že by věděl dobrotivého krále mieti a na přijaté dobrodinie pamětlivého. Kteráž by povědína byla slova, k mravuom by jeho nenáležela; to by (B) jest. Nazajtií velmé ráno Encygar do královskébo příbytku přišel, postaviv v najbliZitm svatého Augu. Stina chrámu tisíc odéncuov, ktefíZ by hned k zna- mení danému se vybrojili, jinrm v odént ráchem ptikrytm do paláce jíti kázal. Sejdechu se mnozí rádci, krále v jeho pokoji pozdravichu, páni, když by do paláce přišel, očekávachu. Ze dvora hrabího žádný není puščen. Najposlední ze všech přijde i on hrabie, kterýž s ženímůú spal; aniž by byl ješče tak skůro přišel, kdyby povolán od přátel (že nové věci se jednají v paláci) byl nepoznal. Tlučícímu dvóře nebychu otevříny, až hněvy nohami na dvéře na- biehal. Když ku králi příjdeno jest, mlčení některak dlüho zachováuo jest. Potom Encygara kdyZ král ponukl, takto jsmy mluviti vzali: ,Z téjto hodiny, hrabie, véz královskf dvuor sobé zapovédín. Odejdi mezi které národy chceš, aniž více jména zprávce, ani rádce, ani královského čeledína sobé osobuj! To mi tobě král povědíti přikázal.“ K tomu hrabie nic neproměnivše tváři, silným a stálým úmyslem nehod- ným se býti, jemuž by takové řeči řečeny měly býti, odpověděl; nepřátel svých je býti, ne krále. Zvyklá jsú knížata, kteříž by jim dobře zasluhovali, tím lepší věci mluviti, Sebe otci Albrechtovi, se mateři Alžbětě, se jemu Ladislavovi svrchovanů vérü slá- žiti, proň prvé krev vylévati, než se narodil; boje pro jeho při velmě těžké vésti, býti v žalářích, otco- víznu utracovati, v císařskú nenávist vpásti, aby jemu království zachoval. Věděti se dobrotivého krále míti *) adiit 2, 8. — *) nemá 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 223 regiam adit*) collocatis in proximo divi Augustini templo mille armatis, gui praesto ad signum ies irrumpant, alios tectis armis intrare palatium iubet. Conveniunt frequentes consiliarii, regem in cubiculo salutant, proceres exiturum in aulam expectant. Ex familia comitis nemo intromittitur. Ultimus omnium adest ipse comes, qui apud concubinam dormierat, nec tam cito venisset, nisi vocatus ab amicis in palatio novas res parari accepisset. Pulsanti fores non patuere, donec furens calcibus insultavit. Ubi ad regem ventum est, silentium aliquamdiu servatum; deinde Eycingherum innuente rege ita loquutum accepimus: ,Ab hac hora, comes, regiam tibi curiam interdictam scito. Abi quolibet gentium! Neque post hac gubernatoris nomen, neque consiliarii, neque regii familiaris usurpes! Haec me tibi dicere rex?) iussit.* Ad ea comes nihil mutato vultu, forti et constanti animo: Indignum se, cui talis dicerentur, respondit. Aemulorum suorum ea esse, non regis; solere principes, qui de se bene meriti essent, iis meliora referre. Se patri Alberto, se matri Elizabeth, se ipsi Ladislao summa fide servivisse. Pro eo prius fudisse sanguinem, quam nasceretur, bella eius causa difficillima confecisse, fuisse in carceribus, patrimonium profudisse, imperatoris odium incidisse, ut reguum ei conservaret. Scire se benignum regem habere et accepti beneficii memorem. Quae dicta essent verba, moribus suis non convenire. Eyzingherum ea excogitasse, qui iam pridem (A) najbližšíe svatého Augustina chrám tisieci žoldnéři, kteříž by k znamenie pohotově byli. Jiným s při- krytá zbrojí na palác jítí rozkázal. Scházela jse radda královská, ti krále v pokoji pozdravovali, pan- stvo jeho vyjíti na pavlač očekávali. Z čeledi bra- bovy žádný pušťen nebyl. Najposléze ze všech přišel sám hrabie, kterýž u ženiny (sic) ležel. Aniž by tak rychle přišel, kdyby zavolána jsa od přátel, no- vých věcie šikovati neuslyšel. Tlučíciemu dvéře hned nebyly otevřieny, až s hněvem nohami tlúkl. Když k králi přišel, mlčenie chvilku zachováno bylo. Potom Ecingar s ponuknutím krále takto mluvil: „Od této hodiny, hrabie, královský sobě dvůr zapověděný znaj! Jdiž, kdežkoli chceš! A potom ani jména guberna- tora ani rádcí ani královského dvořenína sobě osobnj. Toto mné povédéti tobě král rozkázal.“ K tomu hrabie, nic neproměniv obličeje, silným a stálým srdcem, že by nezaslúžíl toho, aby jemu takové věci mluveny byly, odpověděl, a že by to závistníkuo jebo bylo, ne královo. Neb jsú zvyklá kniežato, kteříž by toho zasluhovali, lepším se odplacovati; že by on otci Albrechtovi, on mateři Alžbětě, on samému Ladislavovi najvětší věrů slúžíl. Pro ňeho prvé krev cedil, než by jse narodil, boje tak pře- těžké provodil; byl v vězení, dědictvie své ztratil, v císařská nenávist upadl, aby královstvieé jemu za- choval; že by věděl dobrotivého krále mieti a na přijaté dobrodinie pamětlivého. Kteráž by povědína byla slova, k mravuom by jeho nenáležela; to by (B) jest. Nazajtií velmé ráno Encygar do královskébo příbytku přišel, postaviv v najbliZitm svatého Augu. Stina chrámu tisíc odéncuov, ktefíZ by hned k zna- mení danému se vybrojili, jinrm v odént ráchem ptikrytm do paláce jíti kázal. Sejdechu se mnozí rádci, krále v jeho pokoji pozdravichu, páni, když by do paláce přišel, očekávachu. Ze dvora hrabího žádný není puščen. Najposlední ze všech přijde i on hrabie, kterýž s ženímůú spal; aniž by byl ješče tak skůro přišel, kdyby povolán od přátel (že nové věci se jednají v paláci) byl nepoznal. Tlučícímu dvóře nebychu otevříny, až hněvy nohami na dvéře na- biehal. Když ku králi příjdeno jest, mlčení některak dlüho zachováuo jest. Potom Encygara kdyZ král ponukl, takto jsmy mluviti vzali: ,Z téjto hodiny, hrabie, véz královskf dvuor sobé zapovédín. Odejdi mezi které národy chceš, aniž více jména zprávce, ani rádce, ani královského čeledína sobé osobuj! To mi tobě král povědíti přikázal.“ K tomu hrabie nic neproměnivše tváři, silným a stálým úmyslem nehod- ným se býti, jemuž by takové řeči řečeny měly býti, odpověděl; nepřátel svých je býti, ne krále. Zvyklá jsú knížata, kteříž by jim dobře zasluhovali, tím lepší věci mluviti, Sebe otci Albrechtovi, se mateři Alžbětě, se jemu Ladislavovi svrchovanů vérü slá- žiti, proň prvé krev vylévati, než se narodil; boje pro jeho při velmě těžké vésti, býti v žalářích, otco- víznu utracovati, v císařskú nenávist vpásti, aby jemu království zachoval. Věděti se dobrotivého krále míti *) adiit 2, 8. — *) nemá 2.
Strana 224
224 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 1458 sibi fuisset infensus, quoniam pro sua libidine expilare 6) regis bona non potuisset. Orare, ne plus inimicorum odia quam sua merita valerent, ne bonitatem regiam adversariorum malignitas vinceret. Fit silentium locuto comite, non satis certo senatu, an rex in sententia persisteret, et mutatum eius animum ratione comitis verebantur, inclinaturi, quo ille se verteret, ex cuius nutu pendere victoriam norant. Eyzingherus de statu suo sollicitus, nihil contandum ratus, priusquam rex co- miti responderet, ita inquit: „Ego mandante rege verba feci, nihil de meo locutus sum; ipse adest, ipse me iudicet. Dabo merito poenas, si meam tibi, comes, non regis voluntatem exposui. Effare tandem, rex optime, nec nos ultra suspensos teneto.“ Tum rex placide, ut consuevit: „Ex mea," inquit, „intentione ac voluntate locutus est Eyzingherus.“ Atque his dictis subticuit. Vidisset erectas Austrialium mentes et iam comiti tanquam victo eiectoque insultantes. Ille ad proceres exiens,7) quos in aula congregatos diximus, eiectionis suae contumeliam exposuit, consilium atque auxilium expetens. Quibus, in voluntate regis omnia sita esse, respondentibus, ad sororem regiam se con- tulit; ab ea praeter lachrymas et muliebrem eiulatum nihil extorquet.s) Etiam undique per pa- (B) a na vzaté dobrodiní památlivého. Kteráž řečena jsú slova, mravóm jeho nepřizáležeti, Eincygara ty sobě řeči vymysliti, kterýž již onehdy jemu bíše nepřietel, protože vedle svéj chlipnosti královského zboží vytlúci nemohl. Prositi, aby ne víc nepřátelské nenávisti než jeho zaslůžení mohly, aby ne dobroti- vosti královskéj protivníkův zloškrvnost (sic) pře- mohla. Bíše umlčení, když hrabie mluvil; nedosti jista bíše radda a starší, zóstane-li král v svém úmyslu, a aby se jeho nenaměnil úmysl pro hrabího, báchu se; neb i jim by se nakloniti bylo tam, kam by se on obrátil, z jehož vůle vítězství viseti znachu. En- cygar o svém stavu pečliv, nic nemeškati domnění maje, prvé než král odpověděl, hrabímu takto řekl: „Já, když mi král přikázal, slova sem učinil; nic z mého nemluvil sem: on teď jest, on mě suď! Dám hodné muky, jestliže sem svú tobě, 6 hrabie, vůli, ne královskú vyložil. Již vyslov, králi najlepší, aniž nás více vísících drž.“ Tehda král tiše, jakož jest navykl: „Z mého, vece, úmyslu a z méj vůle mluvil jest Encygar.“ A to řka umlkl jest. Viděl by byl vyzdvišené (sic) Rakušícnov úmysly a již na hrabího jakžto na přemoženého a vyvrženého při- vstávající. On ku pánóm vyjda, kteréž jsmy na pa- láci sebrané býti řekli, vyvržení svého hanbu vy- ložil, rady a pomoci žádaje. Kteříž když na králově vůli všecky věci položeny býti odpověděchu, k sestře královskéj se utekl; od ní kromě slz a ženského kvílení nic nedobyl. Také všudy po paláci choditi Bylo mlčenie po odmluvenie hrabie. Nejistotně znajíce, stál-li by král na tom úmyslu, a aby ne- změnil úmyslu řečí hrabovů, se obávali mieníce se nachýliti, kamž by se on obrátil, z jehožto vnole náležeti vítězstvie znali. Ecingar o stav svnoj péči maje, nic se hadrovati nechtě, prvé než by král hrabí odpověd dal, takto řekl: „Jáť sem z rozká- zánie královského řeč učinil; nicť jsem z sebe ne- mluvil. On teď jest, on mne suď. Nechť sem trestán, jestliže jsem svú tobě, hrabie, ne královsků vnoli oznámil! Pověziž aspoň, králi milý, aniž nás více v podezřenie nech!“ Tehdy král příjemně, jakož obyčej měl: „Z mého zdánie, die, a vnole mluvil jest Ecingar.“ A to pověděv mlčal. Viděl by po- zdvižené Rakušan mysli, a již hrabí jakžto pře- moženému a vypověděnému se protivíce. On ku pánóm vyšed, kteréž jsmy na dvoře shromážděné pověděli, vypověděnie svého pokutu vypravil, raddy a pomoci žádaje. Kterýmžto, že by v vuoli krále všecko složeno bylo, odpovídajícím, k sestře krá- lovské se obrátil, od kteréž krom slzie a ženského kvílenie nic nedosáhl. A již všudy choditi po dvoře oděnce viděl. Postupiti tehdy mocné závisti umienil. (A) Ecingar vymyslil, kterýž by již před tím k ňemu zlú vuoli měl, že by k své vnoli bráti dnochodno krá- lovských nemohl. Prosil, aby více nepřátel nenávist než jeho zaslúženie nemohla, aby dobrotivosti krá- lovské protivníkuo zlobivost nepřemohla. 5) explicare (!) 2 — ") exiliens 2. — 3) nihil extorquet nema 2.
224 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 1458 sibi fuisset infensus, quoniam pro sua libidine expilare 6) regis bona non potuisset. Orare, ne plus inimicorum odia quam sua merita valerent, ne bonitatem regiam adversariorum malignitas vinceret. Fit silentium locuto comite, non satis certo senatu, an rex in sententia persisteret, et mutatum eius animum ratione comitis verebantur, inclinaturi, quo ille se verteret, ex cuius nutu pendere victoriam norant. Eyzingherus de statu suo sollicitus, nihil contandum ratus, priusquam rex co- miti responderet, ita inquit: „Ego mandante rege verba feci, nihil de meo locutus sum; ipse adest, ipse me iudicet. Dabo merito poenas, si meam tibi, comes, non regis voluntatem exposui. Effare tandem, rex optime, nec nos ultra suspensos teneto.“ Tum rex placide, ut consuevit: „Ex mea," inquit, „intentione ac voluntate locutus est Eyzingherus.“ Atque his dictis subticuit. Vidisset erectas Austrialium mentes et iam comiti tanquam victo eiectoque insultantes. Ille ad proceres exiens,7) quos in aula congregatos diximus, eiectionis suae contumeliam exposuit, consilium atque auxilium expetens. Quibus, in voluntate regis omnia sita esse, respondentibus, ad sororem regiam se con- tulit; ab ea praeter lachrymas et muliebrem eiulatum nihil extorquet.s) Etiam undique per pa- (B) a na vzaté dobrodiní památlivého. Kteráž řečena jsú slova, mravóm jeho nepřizáležeti, Eincygara ty sobě řeči vymysliti, kterýž již onehdy jemu bíše nepřietel, protože vedle svéj chlipnosti královského zboží vytlúci nemohl. Prositi, aby ne víc nepřátelské nenávisti než jeho zaslůžení mohly, aby ne dobroti- vosti královskéj protivníkův zloškrvnost (sic) pře- mohla. Bíše umlčení, když hrabie mluvil; nedosti jista bíše radda a starší, zóstane-li král v svém úmyslu, a aby se jeho nenaměnil úmysl pro hrabího, báchu se; neb i jim by se nakloniti bylo tam, kam by se on obrátil, z jehož vůle vítězství viseti znachu. En- cygar o svém stavu pečliv, nic nemeškati domnění maje, prvé než král odpověděl, hrabímu takto řekl: „Já, když mi král přikázal, slova sem učinil; nic z mého nemluvil sem: on teď jest, on mě suď! Dám hodné muky, jestliže sem svú tobě, 6 hrabie, vůli, ne královskú vyložil. Již vyslov, králi najlepší, aniž nás více vísících drž.“ Tehda král tiše, jakož jest navykl: „Z mého, vece, úmyslu a z méj vůle mluvil jest Encygar.“ A to řka umlkl jest. Viděl by byl vyzdvišené (sic) Rakušícnov úmysly a již na hrabího jakžto na přemoženého a vyvrženého při- vstávající. On ku pánóm vyjda, kteréž jsmy na pa- láci sebrané býti řekli, vyvržení svého hanbu vy- ložil, rady a pomoci žádaje. Kteříž když na králově vůli všecky věci položeny býti odpověděchu, k sestře královskéj se utekl; od ní kromě slz a ženského kvílení nic nedobyl. Také všudy po paláci choditi Bylo mlčenie po odmluvenie hrabie. Nejistotně znajíce, stál-li by král na tom úmyslu, a aby ne- změnil úmyslu řečí hrabovů, se obávali mieníce se nachýliti, kamž by se on obrátil, z jehožto vnole náležeti vítězstvie znali. Ecingar o stav svnoj péči maje, nic se hadrovati nechtě, prvé než by král hrabí odpověd dal, takto řekl: „Jáť sem z rozká- zánie královského řeč učinil; nicť jsem z sebe ne- mluvil. On teď jest, on mne suď. Nechť sem trestán, jestliže jsem svú tobě, hrabie, ne královsků vnoli oznámil! Pověziž aspoň, králi milý, aniž nás více v podezřenie nech!“ Tehdy král příjemně, jakož obyčej měl: „Z mého zdánie, die, a vnole mluvil jest Ecingar.“ A to pověděv mlčal. Viděl by po- zdvižené Rakušan mysli, a již hrabí jakžto pře- moženému a vypověděnému se protivíce. On ku pánóm vyšed, kteréž jsmy na dvoře shromážděné pověděli, vypověděnie svého pokutu vypravil, raddy a pomoci žádaje. Kterýmžto, že by v vuoli krále všecko složeno bylo, odpovídajícím, k sestře krá- lovské se obrátil, od kteréž krom slzie a ženského kvílenie nic nedosáhl. A již všudy choditi po dvoře oděnce viděl. Postupiti tehdy mocné závisti umienil. (A) Ecingar vymyslil, kterýž by již před tím k ňemu zlú vuoli měl, že by k své vnoli bráti dnochodno krá- lovských nemohl. Prosil, aby více nepřátel nenávist než jeho zaslúženie nemohla, aby dobrotivosti krá- lovské protivníkuo zlobivost nepřemohla. 5) explicare (!) 2 — ") exiliens 2. — 3) nihil extorquet nema 2.
Strana 225
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 225 O korunovánie krále Ladislava. Kapi- tola LXII. — Král po nemnohém času s velikými přípravami do Čech jel a v Praze najvyžších dosáh poctivostí, korunu království přijal. Čechové k jeho dvoru svých úrokuo jeden každý třetí díl dali. Z těch penéz korunovánie slavnost dokonána jest, oblehčena dvoru břemena, mnozie koruny zámkové vyplacení, kteréžto neb Jiřiemu Poděbradskému neb přátelóm jeho poručili. Zuostal tu nemalý čas Ladislav a nikdy však do českých kostelno (ač prošen jsa) nevcházel ani při mši jich býval. Kněz jeden z roty Rokycanovy v kaple na hradě mši slúžiti maje, kněž- latium ire armatos animadvertit. Cedendum itaque potenti invidiae censuit, neque parum putavit 1453 ex inimica civitate salvum corpus educere. Clientes eius audita regiae novitate sibi quisque fuga consuluerant. Tacitus igitur et confuso similis cum quattuor tautum comitibus ex aula discedens in patriam suam concessit. Albertus, marchio Brandeburgensis, ne populares saxa in eum iacerent, ad portam usque tutum iter fugienti pracbuit. Verum quis prohibitae manus fuere, linguae libertate usi, probrosa in abeuntem") maledicta omuis generis congessere, inconstantis fortunae singulare documentum. Nam qui paulo ante tutor regis et secundum in Austria caput erat, in quem omnium oculi19) respiciebant, qui belli pacisque munia"1) solus agebat, unico regis verbo potestate privatus, inops consilii et animo confusus abiit. Rex paulo post magnificentissimis apparatibus Bohemiam petiit atque in Praga summos con- secutus honores regni coronam accepit. Bohemi in eius sumptus suorum quisque censuum ter- tiam partem contulere. Ex ea pecunia coronationis sollemnia peracta sunt, supportata curiae onera et nonnulla coronae castra redempta, quae vel Georgio Pogiebratio vel amicis eius 12) commisere. Mansit ibi non parvo tempore Ladislaus nec unquam haereticorum ecclesias, quamvis saepe rogatus, intravit, neque sacris eorum interfuit. Presbiter quidam ex factione Rochezanae in (B) oděnce znamenal. Protož ustúpiti před mocnú zá- (A) Aniž sobě málo vážil z nepřátelského města zdravý vistí volil, aniž málo domnieval z nepřátelského města život vyvésti. Služebníci jeho slyšíce věci té novinu, zdravé tělo vyvézti. Dvořené jeho slyše královskú sobě každý utečením poradili. Protož mlče a od- novinu, mlčíc každý sobě utečením poradichu. Protož sůzenému podobný jsa, se čtyřmi toliko služebníky z dvoru vyšed do vlasti své jel. Albrecht, margkrabie mlčíc a jakžto zahanběnému podobný se čtyřmi to- liko tovaryši z palácu odejda, do svéj vlasti ustúpil. Bramburský, aby obecný lid kamením naň neházel, Albrecht, markrabie Brandeburgenský, aby obecní až k bráně utíkajíciemu bezpečnů cestu učinil. Ale lidé naň kamením nemetali, až k bráně cestu bez- kterýmž zbráňené ruce byli, jazyku svobody užíva- pečnů utíkajícímu učinil. Ale kterýmž ruce zasta- jíce, stydká zlořečenie naň všeho způosobu vnášeli. Nestálého štěstie jedinké naučenie; neb kterýž málo veny bychu, jazyka svobody požívaje, hanebná naň před tiem obránce královský a druhá v Rakusiech na oddáleného zlořečení všeho pokolení metáchu a hlava byl, na kteréhož všech oči patřily, kterýž boje snášíchu. Nestálého ščestí zvláštní průvod a nauka. Nebo kterýž málo před tím obránce králův a druha a pokoje sám pósobil, jediným královským slovem mocnosti zbaven jsa, nemaje raddy a myslí zmámenú v Rakustch hlava bíše, na ňehož všech oči patříchu. kterýž boje i pokoje úřady sám vodíše, jedinkým odešel. královským slovem moci zbavený, nemaje rady. úmyslu [opraveno v „úmyslem“] zahanběný odšel. Král nedlúho potom s velmě nákladnými při- pravami do Čech odjel jest a v Praze najvyšších důjda ctí, královská korunu přijal jest. Čechové k jeho nákladóm a útratám každý z svých důchodův třetí diel jemu vydachu. Těmi penězi koronování slavnosti spraveny jsú, podnešena dvoru břemena a někteří korony hradové jsú vyplaceni, kteréžto neb Jiřímu Poděbradskému aneb jeho přátelóm poručichu. Obýváše tam nemalý čas Ladislav, aniž kdy do kacířských kostelův, ačkoli často prošen býváše, vchodil, aniž při jejich posvátných obchodech býval. Kněz jeden z roty Rokycanovy v kaple hradskéj věc ") absentem 3. — 16) nemá 2. — 15) numina 2. — 1) nemá 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 225 O korunovánie krále Ladislava. Kapi- tola LXII. — Král po nemnohém času s velikými přípravami do Čech jel a v Praze najvyžších dosáh poctivostí, korunu království přijal. Čechové k jeho dvoru svých úrokuo jeden každý třetí díl dali. Z těch penéz korunovánie slavnost dokonána jest, oblehčena dvoru břemena, mnozie koruny zámkové vyplacení, kteréžto neb Jiřiemu Poděbradskému neb přátelóm jeho poručili. Zuostal tu nemalý čas Ladislav a nikdy však do českých kostelno (ač prošen jsa) nevcházel ani při mši jich býval. Kněz jeden z roty Rokycanovy v kaple na hradě mši slúžiti maje, kněž- latium ire armatos animadvertit. Cedendum itaque potenti invidiae censuit, neque parum putavit 1453 ex inimica civitate salvum corpus educere. Clientes eius audita regiae novitate sibi quisque fuga consuluerant. Tacitus igitur et confuso similis cum quattuor tautum comitibus ex aula discedens in patriam suam concessit. Albertus, marchio Brandeburgensis, ne populares saxa in eum iacerent, ad portam usque tutum iter fugienti pracbuit. Verum quis prohibitae manus fuere, linguae libertate usi, probrosa in abeuntem") maledicta omuis generis congessere, inconstantis fortunae singulare documentum. Nam qui paulo ante tutor regis et secundum in Austria caput erat, in quem omnium oculi19) respiciebant, qui belli pacisque munia"1) solus agebat, unico regis verbo potestate privatus, inops consilii et animo confusus abiit. Rex paulo post magnificentissimis apparatibus Bohemiam petiit atque in Praga summos con- secutus honores regni coronam accepit. Bohemi in eius sumptus suorum quisque censuum ter- tiam partem contulere. Ex ea pecunia coronationis sollemnia peracta sunt, supportata curiae onera et nonnulla coronae castra redempta, quae vel Georgio Pogiebratio vel amicis eius 12) commisere. Mansit ibi non parvo tempore Ladislaus nec unquam haereticorum ecclesias, quamvis saepe rogatus, intravit, neque sacris eorum interfuit. Presbiter quidam ex factione Rochezanae in (B) oděnce znamenal. Protož ustúpiti před mocnú zá- (A) Aniž sobě málo vážil z nepřátelského města zdravý vistí volil, aniž málo domnieval z nepřátelského města život vyvésti. Služebníci jeho slyšíce věci té novinu, zdravé tělo vyvézti. Dvořené jeho slyše královskú sobě každý utečením poradili. Protož mlče a od- novinu, mlčíc každý sobě utečením poradichu. Protož sůzenému podobný jsa, se čtyřmi toliko služebníky z dvoru vyšed do vlasti své jel. Albrecht, margkrabie mlčíc a jakžto zahanběnému podobný se čtyřmi to- liko tovaryši z palácu odejda, do svéj vlasti ustúpil. Bramburský, aby obecný lid kamením naň neházel, Albrecht, markrabie Brandeburgenský, aby obecní až k bráně utíkajíciemu bezpečnů cestu učinil. Ale lidé naň kamením nemetali, až k bráně cestu bez- kterýmž zbráňené ruce byli, jazyku svobody užíva- pečnů utíkajícímu učinil. Ale kterýmž ruce zasta- jíce, stydká zlořečenie naň všeho způosobu vnášeli. Nestálého štěstie jedinké naučenie; neb kterýž málo veny bychu, jazyka svobody požívaje, hanebná naň před tiem obránce královský a druhá v Rakusiech na oddáleného zlořečení všeho pokolení metáchu a hlava byl, na kteréhož všech oči patřily, kterýž boje snášíchu. Nestálého ščestí zvláštní průvod a nauka. Nebo kterýž málo před tím obránce králův a druha a pokoje sám pósobil, jediným královským slovem mocnosti zbaven jsa, nemaje raddy a myslí zmámenú v Rakustch hlava bíše, na ňehož všech oči patříchu. kterýž boje i pokoje úřady sám vodíše, jedinkým odešel. královským slovem moci zbavený, nemaje rady. úmyslu [opraveno v „úmyslem“] zahanběný odšel. Král nedlúho potom s velmě nákladnými při- pravami do Čech odjel jest a v Praze najvyšších důjda ctí, královská korunu přijal jest. Čechové k jeho nákladóm a útratám každý z svých důchodův třetí diel jemu vydachu. Těmi penězi koronování slavnosti spraveny jsú, podnešena dvoru břemena a někteří korony hradové jsú vyplaceni, kteréžto neb Jiřímu Poděbradskému aneb jeho přátelóm poručichu. Obýváše tam nemalý čas Ladislav, aniž kdy do kacířských kostelův, ačkoli často prošen býváše, vchodil, aniž při jejich posvátných obchodech býval. Kněz jeden z roty Rokycanovy v kaple hradskéj věc ") absentem 3. — 16) nemá 2. — 15) numina 2. — 1) nemá 2.
Strana 226
1456 226 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. sacello arcis rem divinam facturus, sacerdotali veste ornatus ad altare conscenderat. Rex co in loco sacra, quibus interesset, celebrari iusserat. At ubi haereticum id muneris occupasse nec velle alteri?) locum facere didicit, misso magistro militum profanum sacerdotem, nisi abiret, rapi extra sacellum et de proxima rupe praecipitari iussit. Illi carior vita quam contumacia fuit. Roche- zanam in celebritate Corporis Christi sacram eucharistiam per urbem deferentem ex fenestra con- spicatus, nullum reverentiae signum praebuit. Percontantibus amicis, ut quod sacramentum in- honestasset ,Non me latet," inquit, ,divinissimum Christi corpus dignius esse, quam per me satis honorari possit, nec mea reverentia gloriam eius auget, neque dehonestatio decus imminuit; verum mihi cavendum fuit, ne, dum Christum honoro, sacrilegum presbiterum Rochezanam popularibus approbasse videar, quorum plerumque mores ex principe pendent, nec illi me deum contempsisse putabunt, cuius sacratissimum corpus in catholici presbiteri manu summis me semper honoribus prosecutum videre.* Gravis haereticae factioni iam mora regis in Bohemia esse coeperat, cuius sacramenta et ab eo et a ceteris principibus dietim confluentibus contemnebantur, et iam qui decepti errabant, aliorum contemplati mores, suas ineptias cognoscentes relicta Hussitarum perfidia ad ecclesiam revertebantur. Ob quam rem cupientem in Austriam reverti regem nullus haereticorum est adver- (A) ským rácbem ozdoben jsa k oltáři šel. Král na tom místě mši, při kteréž by sám byl, slúžiti kázal. Ale když českého kněze to sobë osobiti poznal, a že by nechtěl jinému místa dáti, poslav hajtmana toho kněze, jediné leč by odšel, vytáhnúti z kaply a s najbližšie skály shoditi rozkázal. Tomu milejší život, nežli zpurnost byla. Rokecanu v slavnosti těla Kristova svátost po městě nesúcieho z vokna vida, žádného znamenie poctivosti neučini). Když se ptali přátelé, proč by svátosti neuctil: „Neniet mne tajno, die, že přesvaté tělo Kristovo hodnějšie jest, nežli by skrze mne mohlo pocfeno bfti. Ani má uctivost slávy jebo přidává ani neuctivost pocty umenšuje. Ale mněť se varovati slušie, abych, když Krista ctím, falešného kněze Rokycany lidem potvrzovati viděn nebyl, jichžto mravové z kniežete záleží. Aniž oni, že bych já Boha potupil, domnívati se budů, kteréhožto přesvaté tělo Kristovo v ruků křesťan- ského kněze najvětšími vždycky poctivostmi ctiti viděli.“ Odporný již české straně byt královský v Če- chách býti počal, jejížto mše od ňeho i od jiných knížat, každý den se scházejících, potupovány bývaly a již mnozie jiných znamenajíce obyčeje, své ne- trefnosti poznavše, opustivše rotu Husova k církvi se navracovali, pro kterúžto věc žádajíciemu do '3, altare 2. (В) božskú činiti maje, kněžským rúchem oděn jsa k oltáři bíše přistúpil. Král na tom místě mše svaté, při nichž by chtěl býti, slúžiti bíše přikázal. Ale když tu kacíře toho ten dar zaměstnati ani chtieti jinému místa učiniti zvěděl, poslav mistra rytieřův klatého kněze, jestli by neodšel, vytáhnůti z kaply a z najbližší skály po hlavě strčiti přikázal. Ale jemu milejší život než neustupnost bíše. Rokycanu na den Božieho těla svátost těla Božieho po městě obnášejícího z okna viděvše, žádného nctivosti zna- mení neučinil. Když se otázachu přátelé, proč by svátosti neuctil, odpověděl: Není mi tajno, že naj- světější tělo Kristovo hodnější jest, nežli by mnůú dósti neťeno mohlo býti, aniž má uctivost jeho slávy přivětšuje, aní neucťení cti umenšoje. Ale mně sluší se opatřiti, abych, když bych Krista ctil, Rokycanu, svatozlodějného kněze, lidem obecním pochväliti a utvrditi nebyl vidín, jichžto častokrát mravové od knížete visí a vážnost berú. Aniž mne, že bych Bohem pozhrdl, mnieti budü ti, ktefíZ najsvětější télo Bo£í v rukáü knéze obecnéj víry kresfanskéj mne vždycky svrchovanými chválami ctíti vídali. Těžká již kacířskéj rotě chvíle krále v Čechách býti počala, jejichž svátosti od ňeho i od jiných knížat na každý den pfichodících pozhrdány býváchu, a již ti, kteříž oklamaní blúdíchu, na jiných patře mravy a obyčeje, své nelepoty seznavše, opustiv husovskd nevéru, do cierkve svat6j se navracováchu.
1456 226 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. sacello arcis rem divinam facturus, sacerdotali veste ornatus ad altare conscenderat. Rex co in loco sacra, quibus interesset, celebrari iusserat. At ubi haereticum id muneris occupasse nec velle alteri?) locum facere didicit, misso magistro militum profanum sacerdotem, nisi abiret, rapi extra sacellum et de proxima rupe praecipitari iussit. Illi carior vita quam contumacia fuit. Roche- zanam in celebritate Corporis Christi sacram eucharistiam per urbem deferentem ex fenestra con- spicatus, nullum reverentiae signum praebuit. Percontantibus amicis, ut quod sacramentum in- honestasset ,Non me latet," inquit, ,divinissimum Christi corpus dignius esse, quam per me satis honorari possit, nec mea reverentia gloriam eius auget, neque dehonestatio decus imminuit; verum mihi cavendum fuit, ne, dum Christum honoro, sacrilegum presbiterum Rochezanam popularibus approbasse videar, quorum plerumque mores ex principe pendent, nec illi me deum contempsisse putabunt, cuius sacratissimum corpus in catholici presbiteri manu summis me semper honoribus prosecutum videre.* Gravis haereticae factioni iam mora regis in Bohemia esse coeperat, cuius sacramenta et ab eo et a ceteris principibus dietim confluentibus contemnebantur, et iam qui decepti errabant, aliorum contemplati mores, suas ineptias cognoscentes relicta Hussitarum perfidia ad ecclesiam revertebantur. Ob quam rem cupientem in Austriam reverti regem nullus haereticorum est adver- (A) ským rácbem ozdoben jsa k oltáři šel. Král na tom místě mši, při kteréž by sám byl, slúžiti kázal. Ale když českého kněze to sobë osobiti poznal, a že by nechtěl jinému místa dáti, poslav hajtmana toho kněze, jediné leč by odšel, vytáhnúti z kaply a s najbližšie skály shoditi rozkázal. Tomu milejší život, nežli zpurnost byla. Rokecanu v slavnosti těla Kristova svátost po městě nesúcieho z vokna vida, žádného znamenie poctivosti neučini). Když se ptali přátelé, proč by svátosti neuctil: „Neniet mne tajno, die, že přesvaté tělo Kristovo hodnějšie jest, nežli by skrze mne mohlo pocfeno bfti. Ani má uctivost slávy jebo přidává ani neuctivost pocty umenšuje. Ale mněť se varovati slušie, abych, když Krista ctím, falešného kněze Rokycany lidem potvrzovati viděn nebyl, jichžto mravové z kniežete záleží. Aniž oni, že bych já Boha potupil, domnívati se budů, kteréhožto přesvaté tělo Kristovo v ruků křesťan- ského kněze najvětšími vždycky poctivostmi ctiti viděli.“ Odporný již české straně byt královský v Če- chách býti počal, jejížto mše od ňeho i od jiných knížat, každý den se scházejících, potupovány bývaly a již mnozie jiných znamenajíce obyčeje, své ne- trefnosti poznavše, opustivše rotu Husova k církvi se navracovali, pro kterúžto věc žádajíciemu do '3, altare 2. (В) božskú činiti maje, kněžským rúchem oděn jsa k oltáři bíše přistúpil. Král na tom místě mše svaté, při nichž by chtěl býti, slúžiti bíše přikázal. Ale když tu kacíře toho ten dar zaměstnati ani chtieti jinému místa učiniti zvěděl, poslav mistra rytieřův klatého kněze, jestli by neodšel, vytáhnůti z kaply a z najbližší skály po hlavě strčiti přikázal. Ale jemu milejší život než neustupnost bíše. Rokycanu na den Božieho těla svátost těla Božieho po městě obnášejícího z okna viděvše, žádného nctivosti zna- mení neučinil. Když se otázachu přátelé, proč by svátosti neuctil, odpověděl: Není mi tajno, že naj- světější tělo Kristovo hodnější jest, nežli by mnůú dósti neťeno mohlo býti, aniž má uctivost jeho slávy přivětšuje, aní neucťení cti umenšoje. Ale mně sluší se opatřiti, abych, když bych Krista ctil, Rokycanu, svatozlodějného kněze, lidem obecním pochväliti a utvrditi nebyl vidín, jichžto častokrát mravové od knížete visí a vážnost berú. Aniž mne, že bych Bohem pozhrdl, mnieti budü ti, ktefíZ najsvětější télo Bo£í v rukáü knéze obecnéj víry kresfanskéj mne vždycky svrchovanými chválami ctíti vídali. Těžká již kacířskéj rotě chvíle krále v Čechách býti počala, jejichž svátosti od ňeho i od jiných knížat na každý den pfichodících pozhrdány býváchu, a již ti, kteříž oklamaní blúdíchu, na jiných patře mravy a obyčeje, své nelepoty seznavše, opustiv husovskd nevéru, do cierkve svat6j se navracováchu.
Strana 227
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 227 satus. Prius tamen guam rediret, Vratislaviam, nobilem urbem, Sclesitarum caput, iovisit. Ibi cum divinis interesset in aede pontificali frequentesque principes convenissent, Pogiebratius quoque proximus regi astaret, fama est eaque promulgata, Chilianum'*) quendam parasitastrum ex iis, qui stultitiam simulantes alios stultos faciant, Pogiebratium his verbis compellasse: „Quo vultu sacra nostra inspicias, plane adverto; animum non intueor. Fare, obsecro, nonne satis nitida tibi nostra videtur religio? Videsne, quam multi et magni principes et ipse rex noster unum ritum sequuntur? Cur non his!*) potius quam Rochezanae consentis? An plus sapere paucos'*) Bohemos quam reliquam Christi ecclesiam censes? Quando relicta incondita plebe nobilitati te iungis no- bilem?* Ad quem Pogiebratius: „Si tua sunt haec verba, inquit, non es, quem simulas, tibi tamquam prudenti respondeo; sin aliena, satisfacere me illis oportet. Audi ergo! Ecclesiasticas caerimonias sua quisque pro fide gerit; sacrificia ea facimus, quae credimus deo grata. Neque nostri arbitrii est credere, quod velimus. Victa magnis rationibus mens humana volens nolensque capitur, utque natura instituta est, altera facile trahitur, altera elabitur. Mihi persuasa est meorum sacerdotum religio. Si tuam sequar, homines fortasse fallam, animo meo contrarius, Deum, qui corda inspicit, (A) Rakús se vrótiti króli żśdny z Cechuo neodpiral. Prvé však, než by se vrátil, do Vratislavi, znameni- tého města, v Sleziech hlavy, jel. Ta když při mši byl v kostele biskupském a mnoho se knieżat seślo a Poděbradský také nejblíže od krále stál, pověst jest a ta rozhlášena, že Kyliao, jeden z těch, kteříž bláznovství okazujíce jiné blázuy činí, Poděbrad- skému těmito slovy mluvil: „Jakým by obličejem na mši patřil, zjevně znamenám, srdce nevidím. Pověziž, prosím, zdaliž dosti světlé tobě se nezdá nsše ná- bożenstvie? Vidíš-li, jak mnozie i velicie kniežata i sím král náš jednoho řádu následují. Pročež ne s těmi raději než s Rokycanů nesmyslíš? Čili vice smysliti ne mnohó Čechy nežli jinů Kristovu cierkev súdíš? Ale opuště neznamenitý lid urozenému se připoj nušlechtile!“ Tehdy Poděbradský: „Jsú-liť tato tvá slova, dí, nejsi, kterýmž se činíš. Toběť jakžto oppatrnému odpovídám; pak-li cizie, dosti jim uči- niti musiem. Slyšiž tehdy: Kostelní řády jeden každý podlé své víry drží. Oběti činímy, kteréž věřiemy Bohu býti vděčné. Aniž našeho rozeznánie jest věřiti, což bychmy chtěli. Přemožena jsúci veli- kými dnovody mysl lidská chtěj neb nechtěj chy- cena bývá, a jakž přirozením uložena jest, jiná snadně vedena bývá, jiná zhyne. Mně oblíbena jest mých kněží viera. Buda-li tvé následovati, lidi snad sklamám, doši své jsa odporný. Boha, kterýž na srdce patří, nemohu zklamati. Aniž mně tobě po- '') Kiliannm 2 — '*) iis 2. — '9 nemá 3. (B) Pro kterúžto věc žádajícímu do Rakós navrśtiti se králi žádný z kacířův nebyl odporen. Však prvé než se navrátil, do Vratislavě, ušlechtilého města, Sle- zákův hlavy, nahlédl. Tu když při božích službách byl v kostele biskupském, kdež se mnoho knížat bíše sešlo, Poděbradský také najblíž králi přistál, pověst jest a ta ohlášena, že některaký Kylian mlsník, z těch, kteříž bláznivost okazujíc jiné blázny činí, k Poděbradskému těmito slovy mlavil: „Kterů tváří na svátosti naše hledieš, přímě znamenám, úmyslu nevidím. Pověz, prosím, ne[zdájli dosti jasný tobě vidí se náš zákon, vidieš-li, kterak mnohá a veliká knížata i on, král náš, jeden zákon a obchod vedú? Proč ne jim raději než Rokycanovi nesvoluješ? Zda-li více smysleti Čechy než jiný Kristův kostel mníš? Proč neopustiv neozdobeného lidu, ušlechtilosti sebe nespojíš ušlechtilého?“ K ňemuž Poděbradský : Jsú-li ta tvá slova, vece, nejsi ten, kterým se činíš, tobě jakžto múdrému odpoviedám; pak-li jsú jiných, dosti učiniti jim mosím. Protož slyš: Kostelní řadi- bilné věci každý vedle svéj víry vede; oběti ty či- níme, kteréž věříme Bohu vzácné; aniž na naší vůli jest věřiti, co bychom chtěli. Přemoženů velikými příčinami mysl člověčí chtíc i nechtíc jata byla a, jakž přirození ustaveno jest, neteré (sic!) snadně přitrhuje se, neteré (sic!) vypadá. Mně se (sic!) zvolil našich kněží zákon. Půjdu-li za tvým, lidi snad sklamám, úmyslu svému jsa odporen, Boha, jenż v srdca (sic) patří, oklamati nemohu. Aniž mně tobě rovným sluší býti, neb jinému ludařovi a ji-
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 227 satus. Prius tamen guam rediret, Vratislaviam, nobilem urbem, Sclesitarum caput, iovisit. Ibi cum divinis interesset in aede pontificali frequentesque principes convenissent, Pogiebratius quoque proximus regi astaret, fama est eaque promulgata, Chilianum'*) quendam parasitastrum ex iis, qui stultitiam simulantes alios stultos faciant, Pogiebratium his verbis compellasse: „Quo vultu sacra nostra inspicias, plane adverto; animum non intueor. Fare, obsecro, nonne satis nitida tibi nostra videtur religio? Videsne, quam multi et magni principes et ipse rex noster unum ritum sequuntur? Cur non his!*) potius quam Rochezanae consentis? An plus sapere paucos'*) Bohemos quam reliquam Christi ecclesiam censes? Quando relicta incondita plebe nobilitati te iungis no- bilem?* Ad quem Pogiebratius: „Si tua sunt haec verba, inquit, non es, quem simulas, tibi tamquam prudenti respondeo; sin aliena, satisfacere me illis oportet. Audi ergo! Ecclesiasticas caerimonias sua quisque pro fide gerit; sacrificia ea facimus, quae credimus deo grata. Neque nostri arbitrii est credere, quod velimus. Victa magnis rationibus mens humana volens nolensque capitur, utque natura instituta est, altera facile trahitur, altera elabitur. Mihi persuasa est meorum sacerdotum religio. Si tuam sequar, homines fortasse fallam, animo meo contrarius, Deum, qui corda inspicit, (A) Rakús se vrótiti króli żśdny z Cechuo neodpiral. Prvé však, než by se vrátil, do Vratislavi, znameni- tého města, v Sleziech hlavy, jel. Ta když při mši byl v kostele biskupském a mnoho se knieżat seślo a Poděbradský také nejblíže od krále stál, pověst jest a ta rozhlášena, že Kyliao, jeden z těch, kteříž bláznovství okazujíce jiné blázuy činí, Poděbrad- skému těmito slovy mluvil: „Jakým by obličejem na mši patřil, zjevně znamenám, srdce nevidím. Pověziž, prosím, zdaliž dosti světlé tobě se nezdá nsše ná- bożenstvie? Vidíš-li, jak mnozie i velicie kniežata i sím král náš jednoho řádu následují. Pročež ne s těmi raději než s Rokycanů nesmyslíš? Čili vice smysliti ne mnohó Čechy nežli jinů Kristovu cierkev súdíš? Ale opuště neznamenitý lid urozenému se připoj nušlechtile!“ Tehdy Poděbradský: „Jsú-liť tato tvá slova, dí, nejsi, kterýmž se činíš. Toběť jakžto oppatrnému odpovídám; pak-li cizie, dosti jim uči- niti musiem. Slyšiž tehdy: Kostelní řády jeden každý podlé své víry drží. Oběti činímy, kteréž věřiemy Bohu býti vděčné. Aniž našeho rozeznánie jest věřiti, což bychmy chtěli. Přemožena jsúci veli- kými dnovody mysl lidská chtěj neb nechtěj chy- cena bývá, a jakž přirozením uložena jest, jiná snadně vedena bývá, jiná zhyne. Mně oblíbena jest mých kněží viera. Buda-li tvé následovati, lidi snad sklamám, doši své jsa odporný. Boha, kterýž na srdce patří, nemohu zklamati. Aniž mně tobě po- '') Kiliannm 2 — '*) iis 2. — '9 nemá 3. (B) Pro kterúžto věc žádajícímu do Rakós navrśtiti se králi žádný z kacířův nebyl odporen. Však prvé než se navrátil, do Vratislavě, ušlechtilého města, Sle- zákův hlavy, nahlédl. Tu když při božích službách byl v kostele biskupském, kdež se mnoho knížat bíše sešlo, Poděbradský také najblíž králi přistál, pověst jest a ta ohlášena, že některaký Kylian mlsník, z těch, kteříž bláznivost okazujíc jiné blázny činí, k Poděbradskému těmito slovy mlavil: „Kterů tváří na svátosti naše hledieš, přímě znamenám, úmyslu nevidím. Pověz, prosím, ne[zdájli dosti jasný tobě vidí se náš zákon, vidieš-li, kterak mnohá a veliká knížata i on, král náš, jeden zákon a obchod vedú? Proč ne jim raději než Rokycanovi nesvoluješ? Zda-li více smysleti Čechy než jiný Kristův kostel mníš? Proč neopustiv neozdobeného lidu, ušlechtilosti sebe nespojíš ušlechtilého?“ K ňemuž Poděbradský : Jsú-li ta tvá slova, vece, nejsi ten, kterým se činíš, tobě jakžto múdrému odpoviedám; pak-li jsú jiných, dosti učiniti jim mosím. Protož slyš: Kostelní řadi- bilné věci každý vedle svéj víry vede; oběti ty či- níme, kteréž věříme Bohu vzácné; aniž na naší vůli jest věřiti, co bychom chtěli. Přemoženů velikými příčinami mysl člověčí chtíc i nechtíc jata byla a, jakž přirození ustaveno jest, neteré (sic!) snadně přitrhuje se, neteré (sic!) vypadá. Mně se (sic!) zvolil našich kněží zákon. Půjdu-li za tvým, lidi snad sklamám, úmyslu svému jsa odporen, Boha, jenż v srdca (sic) patří, oklamati nemohu. Aniž mně tobě rovným sluší býti, neb jinému ludařovi a ji-
Strana 228
228 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. nequeo fallere. Neque me tui similem esse decet: aliud histrioni, aliud vero nobili convenit.!7) Haec vel tibi habeto, si sapis, vel iis referto, qui te summisere.* Comes Ciliae, dum haec geruntur, fractus animo et omni spe reliqua destitutus, ab eo salutem petere coactus est, cuius saluti fuerat insidiatus. Ad Fridericum igitur confugiens, malo se usum consilio dicit, qui dominum suum reliquerit atque impugnaverit; recepisse patrati sceleris poenam, regia curia deiectum et in alienis hospitiis auxilia mendicare coactum. Poenitere, quamvis sero, prioris vitae, dignus tamen. cuius caesar misereatur, qui non tam nocuisse quam prodesse possit. Restituturum Austriam, si suo consilio fides sit, nam secum primores provinciae sentirent. Petit errati veniam et imposterum magna pollicetur, si pristinam in gratiam recipiatur. Caesar, cui verba dare difficillimum esset, multa se comitis defectione passum damna commemorat eaque re. sarciri expostulat. Neque Austriam sibi promitti sufficere, quae non esset in comitis potestate. Si sua, quae possideret,'*) comes traderet, posse reconciliationem sequi; sin minus, non placere poeni- tentiam, quae non sentiret poenam. Diu res agitata est. Postremo, cum Fridericus facta cuperet comes verba tantum offeret, infecto negotio discessum est. Et per idem tempus inter Franciseum Sfortiam,!?) Mediolani ducem, et rem publicam Venetorum grave atque atrox bellum. Alfonsus, Siciliae rex, Venetos adiuvabat atque ob eam causam Floren- (A) dobnému bjti sluší; jinéť šajdéři, jiné pak šlech- tici nále2f. Toto neb sobó mój, jsi-li můdrý, neb těm dones, kteříž té poslali.* Hrabie Cilskÿ, když se ty věci dály, roztržen jsa myslí a ode všie jiné naděje opušťen. od toho prositi zdravie ptinucen jest, kteréhoZ zdraví on se protivil. K Fridrichovi odšed, že by zlé raddy u£ieval, pravil, kterýž by pána svého opustil a rozhněval, že by přijal za spáchanú nepravost pokutu z krá- lovského dvoru jsa vypovédin, po ciziech hospodách pomoci žebrati přinucen, že by litoval, ač pozdě, prvního života; bodným by však byl, nad kterýmž by se ciesař slitoval, kterýž by ne tak uškoditi jako prospéti mohl; že by navrátil jemu Rakůsy, jestliže by jeho raddě věříno bylo, ješto by s ním za jedno první zemśti póni byli. Prosil bludu milosti a na- posledy mnobo slíbil, jestliže by k první milosti na- vrácen byl. Ciesař, kterémuž s ním mluvíti přetěžko bylo, že by mnohé škody skrze brabí bral, připo- minal a ty napraviti žádal. Aniž na tom dosti bylo, že by Rakúsků zemi jemu sliboval, kteráž by ne- byla v hrabově moci. Jestliže by své věci, kteréž má, hrabie dal, mobl by milost najíti; pak-li jinak, nelibilo by se litovánie to, kteréZ by neneslo po- kutovánie. Dlúho ta věc jednána byla. Naposledy, když Fridrich skutku žádal a hrabie slova dával, nedokonavše té věci rozešli se. Byl jest toho času mezi Františkem Forcii, Mediolanskfm knieZetem, & obcie Benátskü těžký !*) nobili esse. — '*) possidet 2. — '*, Sfortiam 2. (B) nému šlechtici sluší býti, Toto nebo sobě měj. ač jsi múdrý, nebo těm pověz, kteříž tě poslachu. Hrabě Cilský, když se to dálo, polomen myslí. vší naděje jinéj odvalen, od tobo vysvobození svého prositi přinucen jest, jebož zdraví a dobrému prvé protivil se. Protoż uteka se k Fridrichovi, zléj se rady požívati pravíše, jenž pána svého opustil i jemu se protivil, již vzíti za učiňený hřích pokutu, cd králova dvora zavrženébo a v jiných hospodách po- moci žebrati přínucenému (sic). Želeti, ačkoli pozdě, prvníno života, avšak hodný, nad nímž by se smilo- val císař, ne tak uškoditi jako platen býti mohl by. Navrátiti Rakúsy, ač by jeho raddě víra dána byla; nebo s ním prvotní země [po straně: „přední páni“] mne (sic) smýšleli by. Prosí za poblúzení milosti a napotom veliké věci slibuje, ač v první milost přijat bude. Císař, jemuž slova dávati velmě těžko bíše, mnohé se pro odstůpení [nadepsáno: ,zprotivení"] hrabího škody vzíti připamatoval s, aby ty napra- veny byly, žádal. Ani na Rakúskéj země slibu dosti býti, kteráž v moci hrabího není; kdyby své, což má brabie, poddal, moci smíření dojíti; pak-li ne. nelíbiti se pokání a želení, kteréž by nezkusilo po- kuty a dostiučiňení. Dlúbo ta věc rozmítána jest. Najposled, když Fridrich skutkův žádal, hrabie tolik řečí (sic) dával, bez konce to jednání rozešlo se jest. A za toho času mezi Franciškem Sforcem, Mediolanským vůdcím, a mezi obecným dobrým Benátckým těžký a ukrutný boj byl. Alfonsus, Si-
228 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. nequeo fallere. Neque me tui similem esse decet: aliud histrioni, aliud vero nobili convenit.!7) Haec vel tibi habeto, si sapis, vel iis referto, qui te summisere.* Comes Ciliae, dum haec geruntur, fractus animo et omni spe reliqua destitutus, ab eo salutem petere coactus est, cuius saluti fuerat insidiatus. Ad Fridericum igitur confugiens, malo se usum consilio dicit, qui dominum suum reliquerit atque impugnaverit; recepisse patrati sceleris poenam, regia curia deiectum et in alienis hospitiis auxilia mendicare coactum. Poenitere, quamvis sero, prioris vitae, dignus tamen. cuius caesar misereatur, qui non tam nocuisse quam prodesse possit. Restituturum Austriam, si suo consilio fides sit, nam secum primores provinciae sentirent. Petit errati veniam et imposterum magna pollicetur, si pristinam in gratiam recipiatur. Caesar, cui verba dare difficillimum esset, multa se comitis defectione passum damna commemorat eaque re. sarciri expostulat. Neque Austriam sibi promitti sufficere, quae non esset in comitis potestate. Si sua, quae possideret,'*) comes traderet, posse reconciliationem sequi; sin minus, non placere poeni- tentiam, quae non sentiret poenam. Diu res agitata est. Postremo, cum Fridericus facta cuperet comes verba tantum offeret, infecto negotio discessum est. Et per idem tempus inter Franciseum Sfortiam,!?) Mediolani ducem, et rem publicam Venetorum grave atque atrox bellum. Alfonsus, Siciliae rex, Venetos adiuvabat atque ob eam causam Floren- (A) dobnému bjti sluší; jinéť šajdéři, jiné pak šlech- tici nále2f. Toto neb sobó mój, jsi-li můdrý, neb těm dones, kteříž té poslali.* Hrabie Cilskÿ, když se ty věci dály, roztržen jsa myslí a ode všie jiné naděje opušťen. od toho prositi zdravie ptinucen jest, kteréhoZ zdraví on se protivil. K Fridrichovi odšed, že by zlé raddy u£ieval, pravil, kterýž by pána svého opustil a rozhněval, že by přijal za spáchanú nepravost pokutu z krá- lovského dvoru jsa vypovédin, po ciziech hospodách pomoci žebrati přinucen, že by litoval, ač pozdě, prvního života; bodným by však byl, nad kterýmž by se ciesař slitoval, kterýž by ne tak uškoditi jako prospéti mohl; že by navrátil jemu Rakůsy, jestliže by jeho raddě věříno bylo, ješto by s ním za jedno první zemśti póni byli. Prosil bludu milosti a na- posledy mnobo slíbil, jestliže by k první milosti na- vrácen byl. Ciesař, kterémuž s ním mluvíti přetěžko bylo, že by mnohé škody skrze brabí bral, připo- minal a ty napraviti žádal. Aniž na tom dosti bylo, že by Rakúsků zemi jemu sliboval, kteráž by ne- byla v hrabově moci. Jestliže by své věci, kteréž má, hrabie dal, mobl by milost najíti; pak-li jinak, nelibilo by se litovánie to, kteréZ by neneslo po- kutovánie. Dlúho ta věc jednána byla. Naposledy, když Fridrich skutku žádal a hrabie slova dával, nedokonavše té věci rozešli se. Byl jest toho času mezi Františkem Forcii, Mediolanskfm knieZetem, & obcie Benátskü těžký !*) nobili esse. — '*) possidet 2. — '*, Sfortiam 2. (B) nému šlechtici sluší býti, Toto nebo sobě měj. ač jsi múdrý, nebo těm pověz, kteříž tě poslachu. Hrabě Cilský, když se to dálo, polomen myslí. vší naděje jinéj odvalen, od tobo vysvobození svého prositi přinucen jest, jebož zdraví a dobrému prvé protivil se. Protoż uteka se k Fridrichovi, zléj se rady požívati pravíše, jenž pána svého opustil i jemu se protivil, již vzíti za učiňený hřích pokutu, cd králova dvora zavrženébo a v jiných hospodách po- moci žebrati přínucenému (sic). Želeti, ačkoli pozdě, prvníno života, avšak hodný, nad nímž by se smilo- val císař, ne tak uškoditi jako platen býti mohl by. Navrátiti Rakúsy, ač by jeho raddě víra dána byla; nebo s ním prvotní země [po straně: „přední páni“] mne (sic) smýšleli by. Prosí za poblúzení milosti a napotom veliké věci slibuje, ač v první milost přijat bude. Císař, jemuž slova dávati velmě těžko bíše, mnohé se pro odstůpení [nadepsáno: ,zprotivení"] hrabího škody vzíti připamatoval s, aby ty napra- veny byly, žádal. Ani na Rakúskéj země slibu dosti býti, kteráž v moci hrabího není; kdyby své, což má brabie, poddal, moci smíření dojíti; pak-li ne. nelíbiti se pokání a želení, kteréž by nezkusilo po- kuty a dostiučiňení. Dlúbo ta věc rozmítána jest. Najposled, když Fridrich skutkův žádal, hrabie tolik řečí (sic) dával, bez konce to jednání rozešlo se jest. A za toho času mezi Franciškem Sforcem, Mediolanským vůdcím, a mezi obecným dobrým Benátckým těžký a ukrutný boj byl. Alfonsus, Si-
Strana 229
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 229 tinos, Francisci amicos, armis premebat, eumque Seneuses sequebantur. Nec dubium erat, quin Francisci conditio multo ivferior videretur. Quod cum ipse animadverteret, externa ex Gallis au xilia accersivit conducto grandi stipendio Alfonsi aemulo, Renato, Lothoringiae duce, qui paulo ante ex regno Siciliae fuerat expulsus. Huius adventu magna fortunae inclinatio facta est et Vene- torum exercitus loco puisi debiliores visi sunt. Sensit haec Ciliae comes atque hunc suae miseriae fioem sperare coepit missisque ad Venetos legatis, venturum se cum ingentibus Bohemorum copiis auxilio pollicitus est. et finem bello impositurum, si stipendia darentur. Neque id erat difficile, nam Bohemi novarum rerum cupidi et in armis educati nullo imperio domi teueri queunt, si quis militantibus mercedem offerat. Adhibuerunt aures Veneti; sed, cum longinqua militia multum auri exposceret, oblatam potius cum hoste pacem accipere quam dubium emere bellum voluerunt. Frustratus his comes, postquam foris nullum exsilii sui praesidium reperit, per amicos reconciliari Ladislao quaerit. Neque amplius adversata fortuna est. Invisus baronibus Eyzingherus, quoruin avaritiae atque rapinae obsistebat, conservare gratiam regis nequibat. Cum illi modo per se ipsos modo per filios, qui regi die noctuque astabant, Eyziugherum criminarentur et iudigne pulsuin comitem dicerent, regi propinquum et qui sibi regnum restituisset, libuit igitur ab exilio comitein revocare. — Historiae Bohemicne liber IIII"* desinit, V"* incipit feliciter. (B) & nkrutnf boj. Alphonsus, Sieilsky král, Benádéa- nóm pomáhal a pro tu priecinu Florenské, Franti- Skovy pfátely, odéním trápil, a jeho Senenstí ná- sledovali. Aniž pochybné bylo, že by se Frantiskovo vojsko nižšie zdálo. To když on znamenal, pomocie od Frankuo žádal, dav veliký žold Alfonsovu ne- přieteli Renatovi, Lothoriuskému kniežeti, kterýž málo před tím z království Sicilského vyhnán byl. Toho příjezdem veliké znamenie štěstie učiňeno jest a Benádské vojsko s místa sehnané mdlejší vidíno jest. Poznal to Cilský hrabie a tudy své bídě kouci se nadál. I poslav k Benádéanóm posly při- táhnůútí s velikými Čechuo houfy na pomoc slíbil a konec boji učiniti, jestliže by penízi dání byli. Aniž to bylo nesondno. Neb Čechové nových věcie žádo- stivi a v zbroji vycvičení žádnů mocie doma zdržáni býti nemohůú, jestliže by kto bojujícím službu dával. Přivolili k tomu Benádčané; ale když by daleká cesta a mnoho zlata žádala, podaný raději pokoj s neptietelem pfijíti nezli pochybny boj küpiti chtéli, Zmflen jsa tü vécie hrabie, když jinde žádné po- moci vypovédénie svého nenelezl, skrze přátely smí- fiti se s Ladislavem hledal. Aniz se viece protivilo štěstí. Nenávistný jsa panstvu Ecingar, jichzto lakom- stvie a dránie odporen byl, zachovati milosti krá- lovské nemobl, ješto oni jednak skrze sebe sami jednak skrze syny, kteříž při králi ve dne i v noci stáli; Ecingara vinili a nehodně vyhnaného hrabí pravili, králi blízkého a kterýž jemu královstvie na- vrátil. Protož se zdálo zase hrabie povolati. (B) cilsky král, Benátianóm napomáháse, a pro tüz příčinu Florentské, Fraunciskovy prátely, odéním udu- šováše a jeho také Senenščí následováchu. Aniž po- chybení bylo, že Franciškovo položení mnoho nižší vidíno bylo. A když on to znamenal, zevnitřních z Gallie pomocí hledáše, přistaviv veliký žold Al- funsova nepfietele Renata, Lothoriogského vévodu, kterýž málo před tím z království Sicilského bíše vyhnán. Příjezdem toho veliké nakloňení áéestí stalo se jest a Benátská vojska z místa ztisčená mdlejší jsü vidína. Porozumél tomu Cilskf hrabie a tento konec svéj biedy üfati poéal jest. I posluv k Benát- Sanóm posly, přijetí se s velikými Čechův vojskami ua pomoc sliboval a konec boji uložiti, kdyby jedno žoldové vydáni byli. Aniž to bylo nesnadno. Nebo Čechové nových věcí žádostiví a v odění vykrumení iádnü mocí doma zadrzáni nemohü bjti, ač by kto rytítujífcíim mzdu obétoval. Prilozichu Ek tomu usi Benádšané. Ale když daleké rytieřstvo muohého by zlata požádalo, podauý raději s nepřítelem pokoj vzítí než nejistý boj kúpiti volicbu. | Sklamán tím hrabie, když zevvité žádnéj svého vypuzeuí pomoci nenalezl, skrze přátely smieřiti se Ladislavovi hle- dáše. Aniž jemu víc protivilo se ščestí. V nenávisti jsa Eincygar pánóm, kterýchž lakomstvu a lúpež- stvu se protivíše, zachovati milosti krále nemožíse, nebo oni jednak sami, jednak po synech, kteříž ve dne i v noci králi ptistáli, Eyneygara hanéli a ne- hodné vypuzeného hrabieho pravili, králi bliZniho & kterýž jemu království navrátil. P.otož líbilo se z vypuzení hrabího zase zavolati. 1454
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 229 tinos, Francisci amicos, armis premebat, eumque Seneuses sequebantur. Nec dubium erat, quin Francisci conditio multo ivferior videretur. Quod cum ipse animadverteret, externa ex Gallis au xilia accersivit conducto grandi stipendio Alfonsi aemulo, Renato, Lothoringiae duce, qui paulo ante ex regno Siciliae fuerat expulsus. Huius adventu magna fortunae inclinatio facta est et Vene- torum exercitus loco puisi debiliores visi sunt. Sensit haec Ciliae comes atque hunc suae miseriae fioem sperare coepit missisque ad Venetos legatis, venturum se cum ingentibus Bohemorum copiis auxilio pollicitus est. et finem bello impositurum, si stipendia darentur. Neque id erat difficile, nam Bohemi novarum rerum cupidi et in armis educati nullo imperio domi teueri queunt, si quis militantibus mercedem offerat. Adhibuerunt aures Veneti; sed, cum longinqua militia multum auri exposceret, oblatam potius cum hoste pacem accipere quam dubium emere bellum voluerunt. Frustratus his comes, postquam foris nullum exsilii sui praesidium reperit, per amicos reconciliari Ladislao quaerit. Neque amplius adversata fortuna est. Invisus baronibus Eyzingherus, quoruin avaritiae atque rapinae obsistebat, conservare gratiam regis nequibat. Cum illi modo per se ipsos modo per filios, qui regi die noctuque astabant, Eyziugherum criminarentur et iudigne pulsuin comitem dicerent, regi propinquum et qui sibi regnum restituisset, libuit igitur ab exilio comitein revocare. — Historiae Bohemicne liber IIII"* desinit, V"* incipit feliciter. (B) & nkrutnf boj. Alphonsus, Sieilsky král, Benádéa- nóm pomáhal a pro tu priecinu Florenské, Franti- Skovy pfátely, odéním trápil, a jeho Senenstí ná- sledovali. Aniž pochybné bylo, že by se Frantiskovo vojsko nižšie zdálo. To když on znamenal, pomocie od Frankuo žádal, dav veliký žold Alfonsovu ne- přieteli Renatovi, Lothoriuskému kniežeti, kterýž málo před tím z království Sicilského vyhnán byl. Toho příjezdem veliké znamenie štěstie učiňeno jest a Benádské vojsko s místa sehnané mdlejší vidíno jest. Poznal to Cilský hrabie a tudy své bídě kouci se nadál. I poslav k Benádéanóm posly při- táhnůútí s velikými Čechuo houfy na pomoc slíbil a konec boji učiniti, jestliže by penízi dání byli. Aniž to bylo nesondno. Neb Čechové nových věcie žádo- stivi a v zbroji vycvičení žádnů mocie doma zdržáni býti nemohůú, jestliže by kto bojujícím službu dával. Přivolili k tomu Benádčané; ale když by daleká cesta a mnoho zlata žádala, podaný raději pokoj s neptietelem pfijíti nezli pochybny boj küpiti chtéli, Zmflen jsa tü vécie hrabie, když jinde žádné po- moci vypovédénie svého nenelezl, skrze přátely smí- fiti se s Ladislavem hledal. Aniz se viece protivilo štěstí. Nenávistný jsa panstvu Ecingar, jichzto lakom- stvie a dránie odporen byl, zachovati milosti krá- lovské nemobl, ješto oni jednak skrze sebe sami jednak skrze syny, kteříž při králi ve dne i v noci stáli; Ecingara vinili a nehodně vyhnaného hrabí pravili, králi blízkého a kterýž jemu královstvie na- vrátil. Protož se zdálo zase hrabie povolati. (B) cilsky král, Benátianóm napomáháse, a pro tüz příčinu Florentské, Fraunciskovy prátely, odéním udu- šováše a jeho také Senenščí následováchu. Aniž po- chybení bylo, že Franciškovo položení mnoho nižší vidíno bylo. A když on to znamenal, zevnitřních z Gallie pomocí hledáše, přistaviv veliký žold Al- funsova nepfietele Renata, Lothoriogského vévodu, kterýž málo před tím z království Sicilského bíše vyhnán. Příjezdem toho veliké nakloňení áéestí stalo se jest a Benátská vojska z místa ztisčená mdlejší jsü vidína. Porozumél tomu Cilskf hrabie a tento konec svéj biedy üfati poéal jest. I posluv k Benát- Sanóm posly, přijetí se s velikými Čechův vojskami ua pomoc sliboval a konec boji uložiti, kdyby jedno žoldové vydáni byli. Aniž to bylo nesnadno. Nebo Čechové nových věcí žádostiví a v odění vykrumení iádnü mocí doma zadrzáni nemohü bjti, ač by kto rytítujífcíim mzdu obétoval. Prilozichu Ek tomu usi Benádšané. Ale když daleké rytieřstvo muohého by zlata požádalo, podauý raději s nepřítelem pokoj vzítí než nejistý boj kúpiti volicbu. | Sklamán tím hrabie, když zevvité žádnéj svého vypuzeuí pomoci nenalezl, skrze přátely smieřiti se Ladislavovi hle- dáše. Aniž jemu víc protivilo se ščestí. V nenávisti jsa Eincygar pánóm, kterýchž lakomstvu a lúpež- stvu se protivíše, zachovati milosti krále nemožíse, nebo oni jednak sami, jednak po synech, kteříž ve dne i v noci králi ptistáli, Eyneygara hanéli a ne- hodné vypuzeného hrabieho pravili, králi bliZniho & kterýž jemu království navrátil. P.otož líbilo se z vypuzení hrabího zase zavolati. 1454
Strana 230
1455 230 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Liber guintus. Comes Ciliae his gestis per amicos clam regi reconciliatur reversusque apud Viennam magno et splendido apparatu mille ducens equites expeditos in armis adit. Venienti rex obviam extra urbem factus est, proceres, nobiles, populares omnes secuti, salutare, amplecti, laudare comitem, certare invicem, contumeliosius eiecerint, an magnificentius revocaverint. Mira rerum mutatio: qui paulo ante maestus in exilium ierat, in triumphantis modum revertitur. Eyzingherus, qui culmen potentiae consecutus eum deiecerat, quod in alium statuit, in se ipsum pati cogitur; intrante namque urbem comite, ipse cum amicis egreditur, spontaneum exsilium eligens. Lubricus apud reges primus est locus, nec solida potestas unius voluntate subnixa. Ferunt comitem Eycingheri 9) cognito recessu laudasse hominem, qui fortunae ludibrio se subtraxerit; paratam ei turpissimam fuisse mortem, si iudicium expectasset; usurum optimo consilio, si curiales procellas perpetuo declinaverit; nec sibi ipsi curiae mores placere: fluxa, incerta omnia esse, omnibus horis iustare pericula. Acceptam superiori anno ignominiam menti suae semper haerere, semper ante oculos esse turpera eiectionem, contumeliosum exilium, probrosa verba, mirari, quod non peiora pertu- lerit. Deo gratias agere, qui sibi pristinum statum reddiderit. Satisfactum honori suo esse, nec (A) O uvedenie VoldFicha, hrabie Cilského, 8 navrácenie dfadu jeho, Kapitola LXIII. — Hrabie, kdyZ se ty věci dály, skrze přátely tajně se s králem smířil a vracuje se do Vídné velikü a stkvácie pHpravü tisiec jízdnych maje hotových v zbroji přijel. Proti kterémuž král z města vyjel, panstvo, rytířstvo, obecný lid, všickni následovali, pozdravovali, objímali, chválili hrabie. Hadrovali se spolu, potupněji-li by jej vypověděli čili zase ve- lebněji přijali. Divné věcie měňenie! Kterýž málo před tím smutný vypovědín byl, ku podobenství ví- tězitele se navrátil. Ecingar, kterýž najvyžšího místa dosáh jeho zsadil, což o jiném uložil, na sobě sa- mém trpěti přinucen jest. Neb když vcházel do mésta hrabie, on s přátely ven vycházel, dobrovolné vypovédénie vyvoliv. Plzké u králno první jest místo, ne pevná mocnost jednoho vnoli poddána. Praví, že hrabie poznav odjitie Ecingarovo, chválil člověka, kterýž se od nejistého štěstí vzdálil, že by hotová jemu byla přeohavná smrt, kdyby soudu dočekal. Výborné by užíval raddy, jestliže by se od dvor- ských vlnobitie věčně vzdálil, Aniž by se však sa- mému jemu dvorští obyčejové líbili; že by křehké a nejisté všecky věci byly, každúů hodinu nastávala nebezpečenstvie; že by přijstů pokutu předešlého roku na mysli své vždycky měl. Vždycky před očima bylo mrzuté vypověděnie, banebné vyhnánie, hanlivá slova. Divil by se, £e horšiech nesnesl vécie, Bohu děkoval, kterýž by jemu první stav navrátil; dosti 2°) Eyciogliari 2. (B) Hrabie Cilský, když se tak ty věci dály, skrze přátely tajně králi v milost všel a k navráce- nému do Vídně s velikú a blskavů přípravů, tisíc veda jízdných, ohbítých v odění, přijel, jemuž král upo- střet z města vyjel jest. Páni, zemené, obec i všitci za ním jdíchu, pozdravováchu, objímáchu, chválíchu hrabího, jakžto hádáchu se vespolek, hanebněji-li ho vyvrbli či velebnéji zase přivolali. Divné věci proměňení! Kterýž málo před tím na púšč truchel bíše šel, vítězským obyčejem zase se navrátil. Ency- gar, kterýž vrchu moci dosáhna jeho bíše vyvrhl, což na jiného byl připravil, to sám na sobě trpěti přinuceh byl. Nebo když do města vjel hrabie, on s pfátely vyjel, dobrovolné vyjdení zvoliv. Plzké u králův jest první místo, ani stálá moc jednoho vůlí podepřená. Praví, že hrabie, když poznal Ein- eygarů východ, chválil člověka, kterýž od posměchu a od kunštův ščestí se odtrhl; hotovu jemu naj- obavnější smrt býti a připravenu, kdyby súda byl dočekal; že on velmě dobréj rady požívati bude, aniž samému sobě dvořských obyčejí líbiti se. Ne- stálé a nejisté všecky věci býti, na všaků hodinu nastávati nebezpečenství. Vzatú svrchního léta hanbu mysli svéj vždy se přídržeti, vždy před očima býti mrzké vyvržení, hanebné vypuzení, nestudná slova; diviti se, že horších věcí netrpěl. Dieky Bohu vzdá- vati, kterýž jemu první stav navrátil. Dosti učiňeno
1455 230 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Liber guintus. Comes Ciliae his gestis per amicos clam regi reconciliatur reversusque apud Viennam magno et splendido apparatu mille ducens equites expeditos in armis adit. Venienti rex obviam extra urbem factus est, proceres, nobiles, populares omnes secuti, salutare, amplecti, laudare comitem, certare invicem, contumeliosius eiecerint, an magnificentius revocaverint. Mira rerum mutatio: qui paulo ante maestus in exilium ierat, in triumphantis modum revertitur. Eyzingherus, qui culmen potentiae consecutus eum deiecerat, quod in alium statuit, in se ipsum pati cogitur; intrante namque urbem comite, ipse cum amicis egreditur, spontaneum exsilium eligens. Lubricus apud reges primus est locus, nec solida potestas unius voluntate subnixa. Ferunt comitem Eycingheri 9) cognito recessu laudasse hominem, qui fortunae ludibrio se subtraxerit; paratam ei turpissimam fuisse mortem, si iudicium expectasset; usurum optimo consilio, si curiales procellas perpetuo declinaverit; nec sibi ipsi curiae mores placere: fluxa, incerta omnia esse, omnibus horis iustare pericula. Acceptam superiori anno ignominiam menti suae semper haerere, semper ante oculos esse turpera eiectionem, contumeliosum exilium, probrosa verba, mirari, quod non peiora pertu- lerit. Deo gratias agere, qui sibi pristinum statum reddiderit. Satisfactum honori suo esse, nec (A) O uvedenie VoldFicha, hrabie Cilského, 8 navrácenie dfadu jeho, Kapitola LXIII. — Hrabie, kdyZ se ty věci dály, skrze přátely tajně se s králem smířil a vracuje se do Vídné velikü a stkvácie pHpravü tisiec jízdnych maje hotových v zbroji přijel. Proti kterémuž král z města vyjel, panstvo, rytířstvo, obecný lid, všickni následovali, pozdravovali, objímali, chválili hrabie. Hadrovali se spolu, potupněji-li by jej vypověděli čili zase ve- lebněji přijali. Divné věcie měňenie! Kterýž málo před tím smutný vypovědín byl, ku podobenství ví- tězitele se navrátil. Ecingar, kterýž najvyžšího místa dosáh jeho zsadil, což o jiném uložil, na sobě sa- mém trpěti přinucen jest. Neb když vcházel do mésta hrabie, on s přátely ven vycházel, dobrovolné vypovédénie vyvoliv. Plzké u králno první jest místo, ne pevná mocnost jednoho vnoli poddána. Praví, že hrabie poznav odjitie Ecingarovo, chválil člověka, kterýž se od nejistého štěstí vzdálil, že by hotová jemu byla přeohavná smrt, kdyby soudu dočekal. Výborné by užíval raddy, jestliže by se od dvor- ských vlnobitie věčně vzdálil, Aniž by se však sa- mému jemu dvorští obyčejové líbili; že by křehké a nejisté všecky věci byly, každúů hodinu nastávala nebezpečenstvie; že by přijstů pokutu předešlého roku na mysli své vždycky měl. Vždycky před očima bylo mrzuté vypověděnie, banebné vyhnánie, hanlivá slova. Divil by se, £e horšiech nesnesl vécie, Bohu děkoval, kterýž by jemu první stav navrátil; dosti 2°) Eyciogliari 2. (B) Hrabie Cilský, když se tak ty věci dály, skrze přátely tajně králi v milost všel a k navráce- nému do Vídně s velikú a blskavů přípravů, tisíc veda jízdných, ohbítých v odění, přijel, jemuž král upo- střet z města vyjel jest. Páni, zemené, obec i všitci za ním jdíchu, pozdravováchu, objímáchu, chválíchu hrabího, jakžto hádáchu se vespolek, hanebněji-li ho vyvrbli či velebnéji zase přivolali. Divné věci proměňení! Kterýž málo před tím na púšč truchel bíše šel, vítězským obyčejem zase se navrátil. Ency- gar, kterýž vrchu moci dosáhna jeho bíše vyvrhl, což na jiného byl připravil, to sám na sobě trpěti přinuceh byl. Nebo když do města vjel hrabie, on s pfátely vyjel, dobrovolné vyjdení zvoliv. Plzké u králův jest první místo, ani stálá moc jednoho vůlí podepřená. Praví, že hrabie, když poznal Ein- eygarů východ, chválil člověka, kterýž od posměchu a od kunštův ščestí se odtrhl; hotovu jemu naj- obavnější smrt býti a připravenu, kdyby súda byl dočekal; že on velmě dobréj rady požívati bude, aniž samému sobě dvořských obyčejí líbiti se. Ne- stálé a nejisté všecky věci býti, na všaků hodinu nastávati nebezpečenství. Vzatú svrchního léta hanbu mysli svéj vždy se přídržeti, vždy před očima býti mrzké vyvržení, hanebné vypuzení, nestudná slova; diviti se, že horších věcí netrpěl. Dieky Bohu vzdá- vati, kterýž jemu první stav navrátil. Dosti učiňeno
Strana 231
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 231 plura cupere; mausurum tam diu apud regem, donec eiectionis infamiam gloriosi reditus rumor 1455 extinguat. Potentiam *!) deinde et regis amicitiam et populares auras inalle se dimittere quam perdere. Non tam fortiter ea fecit, quam dixit sapienter. Potentiam qui consecutus fuerit, nemo tam facile deponit, quam damnat. Retinent amici, implicat gloriae cupido, obstat inimicorum metus. Semper est, quod crastinare compellat. Facilius Gordii famosum in Asia nodum quis solveret, quam potentiae regnique blanditiis sese explicaverit. Hungari, postquam regem in Austriam redisse accipiunt, legatos ad eum e vestigio mittunt, utque in Hungariam veniat suum regnum visitatum, petunt. Johannes Hunyades per idem tempus Hungariam ferme universam in potestate habuit. Regiae arces in manu eius fuere, equestres pede- stresque copiae uni ei paruere. Id nonnullis regni baronibus invidiosum ac molestum erat, atque imprimis comiti Ciliae, qui locum eius optabat, nec post eiectionem ab eo promissum acceperat aurum. Criminari ergo Johannem, regi odiosum efficere: illum regem esse, non Ladislaum; vecti- galia ad eum cuncta deferri; munitissima regni oppida, arces, equos, arma in potestate eius esse; nil dubium, quin regni coronam quaerat; si nequeat per christianos, conaturum ??) per Thurcos,??) (A) by se jeho poctivosti stalo, aniż by viece źśdal; tak by chtél dláho zuostati, dokavadź by zló po- vésti vypovédént slavné vrácení neudusilo; mocnost potom i královské přátelstvie i lidu obecného uši raději by chtěl opustíti nežli potratiti. Ne tak silně to učinil, jak mádfe mluvil. Mocnosti ktož by do- sáhl, Zádnf tak sméle neskládá, jako potupuje. Zdr- iujt€ pfáteló, zapletuje slávy žádost, odpírá nepfá- telský strach. Vždyckyť jest, což k zajtří prodlévati nutí. Snadnójit by Gordiuv slovutný v Azii uzel někto rozvázal, nežli by se z mocnosti a lahodnosti úřaduo neb panování vypletl. O lsti hrabi Cilského, Jana Huniada z zpravovánie, královstvie Uherského žá- dajícieho, stisknáti. Kapitola LXIII. — Uhti když krále do Rakús vrátiti se poznali, posly k hemu rychle vyslali a, aby do Uher jel svého královstvie navétieviti, prosili. Jan Huniad toho času Uberskú zemi jednak všecku v moci měl. Královští zámkové v rukú jeho byli, jízdných i pěších vojska jediného jeho posláchali. To mnohým zemským pánuom ne- návistné a odporné bylo a najprve hrabí Cilskému, kterýž jeho místa žádal a po ssazení od ňeho již zlatých nebral; protož Jana králi omlúval, nená- vistaćho činil, £e by on králem byl, ne Ladislav, důchody by všickní k ňemu snášení byli; najohraže- nější města, zámkové, koni, odění v moci by jeho byla; nic by pochybné nebylo, že by koruny krá- lovstvie žádal. Nemohl-li by skrze křesťany, konal by to skrze Turky, jimž by po dvakrát veliká uher- 11) nemá 2. — *?) coronaturum 3, — ??) Turchos 2. (B) cti jeho býti, ani více žádati, zóstati chtieti tak dlúho u krále, až vyvržení hanebnů pověst slavného navrácení pomluva udusí. Potom moc i královská přízeň i lidské uši raděj chtieti se opustiti než ztratiti. Ne tak silně těchto věcí učinil, jako múdře mluvil. Moci ktož by došel, žádný tak lechce (sic) nesloží, jako pohaní neb potupí. Zdržují přátelé, zavírá slávy žádost, protiví se nepřátel strach. Vždycky jest, co odkládati do zajtří přinucoje. Snáze Gordiusa slovutný v Asii knoflík kto rozváže, nežli z moci a z královských lahod a rozkoší se vymotá. Uhři potom, když krále navrátiti se do Rakús vzeli, posly k ňemu hned poslachu a, aby do Uber přijel a své království navščevil, prosichu. Jan z Huniadu v tom času jakzto v&áeckn Uherskü zemi v moci měl, královščí zámci à hradové v jeho ruků bychu, jízdných i pěších vojska jeho poslácháchn. To mnohym království pánům závistno a protivno bylo a předně hrabímu Cilskému, kterýž místa jeho žádáše, aniž po vyvržení od ňeho zaslíbeného byl vzal zlata. Protož hanějíše Jana, královi v nenávist nvodíše; jeho býti králem, ne Ladislava; činže a důchody k ňemu všicky nositi, najtvrdčí království městečka, hrady, koně, odění v moci jeho býti. Nic chyby, že koruny království hledá; nebude-li moci skrze křesťany koronován býti, ale skrze Turky, kte-
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 231 plura cupere; mausurum tam diu apud regem, donec eiectionis infamiam gloriosi reditus rumor 1455 extinguat. Potentiam *!) deinde et regis amicitiam et populares auras inalle se dimittere quam perdere. Non tam fortiter ea fecit, quam dixit sapienter. Potentiam qui consecutus fuerit, nemo tam facile deponit, quam damnat. Retinent amici, implicat gloriae cupido, obstat inimicorum metus. Semper est, quod crastinare compellat. Facilius Gordii famosum in Asia nodum quis solveret, quam potentiae regnique blanditiis sese explicaverit. Hungari, postquam regem in Austriam redisse accipiunt, legatos ad eum e vestigio mittunt, utque in Hungariam veniat suum regnum visitatum, petunt. Johannes Hunyades per idem tempus Hungariam ferme universam in potestate habuit. Regiae arces in manu eius fuere, equestres pede- stresque copiae uni ei paruere. Id nonnullis regni baronibus invidiosum ac molestum erat, atque imprimis comiti Ciliae, qui locum eius optabat, nec post eiectionem ab eo promissum acceperat aurum. Criminari ergo Johannem, regi odiosum efficere: illum regem esse, non Ladislaum; vecti- galia ad eum cuncta deferri; munitissima regni oppida, arces, equos, arma in potestate eius esse; nil dubium, quin regni coronam quaerat; si nequeat per christianos, conaturum ??) per Thurcos,??) (A) by se jeho poctivosti stalo, aniż by viece źśdal; tak by chtél dláho zuostati, dokavadź by zló po- vésti vypovédént slavné vrácení neudusilo; mocnost potom i královské přátelstvie i lidu obecného uši raději by chtěl opustíti nežli potratiti. Ne tak silně to učinil, jak mádfe mluvil. Mocnosti ktož by do- sáhl, Zádnf tak sméle neskládá, jako potupuje. Zdr- iujt€ pfáteló, zapletuje slávy žádost, odpírá nepfá- telský strach. Vždyckyť jest, což k zajtří prodlévati nutí. Snadnójit by Gordiuv slovutný v Azii uzel někto rozvázal, nežli by se z mocnosti a lahodnosti úřaduo neb panování vypletl. O lsti hrabi Cilského, Jana Huniada z zpravovánie, královstvie Uherského žá- dajícieho, stisknáti. Kapitola LXIII. — Uhti když krále do Rakús vrátiti se poznali, posly k hemu rychle vyslali a, aby do Uher jel svého královstvie navétieviti, prosili. Jan Huniad toho času Uberskú zemi jednak všecku v moci měl. Královští zámkové v rukú jeho byli, jízdných i pěších vojska jediného jeho posláchali. To mnohým zemským pánuom ne- návistné a odporné bylo a najprve hrabí Cilskému, kterýž jeho místa žádal a po ssazení od ňeho již zlatých nebral; protož Jana králi omlúval, nená- vistaćho činil, £e by on králem byl, ne Ladislav, důchody by všickní k ňemu snášení byli; najohraže- nější města, zámkové, koni, odění v moci by jeho byla; nic by pochybné nebylo, že by koruny krá- lovstvie žádal. Nemohl-li by skrze křesťany, konal by to skrze Turky, jimž by po dvakrát veliká uher- 11) nemá 2. — *?) coronaturum 3, — ??) Turchos 2. (B) cti jeho býti, ani více žádati, zóstati chtieti tak dlúho u krále, až vyvržení hanebnů pověst slavného navrácení pomluva udusí. Potom moc i královská přízeň i lidské uši raděj chtieti se opustiti než ztratiti. Ne tak silně těchto věcí učinil, jako múdře mluvil. Moci ktož by došel, žádný tak lechce (sic) nesloží, jako pohaní neb potupí. Zdržují přátelé, zavírá slávy žádost, protiví se nepřátel strach. Vždycky jest, co odkládati do zajtří přinucoje. Snáze Gordiusa slovutný v Asii knoflík kto rozváže, nežli z moci a z královských lahod a rozkoší se vymotá. Uhři potom, když krále navrátiti se do Rakús vzeli, posly k ňemu hned poslachu a, aby do Uber přijel a své království navščevil, prosichu. Jan z Huniadu v tom času jakzto v&áeckn Uherskü zemi v moci měl, královščí zámci à hradové v jeho ruků bychu, jízdných i pěších vojska jeho poslácháchn. To mnohym království pánům závistno a protivno bylo a předně hrabímu Cilskému, kterýž místa jeho žádáše, aniž po vyvržení od ňeho zaslíbeného byl vzal zlata. Protož hanějíše Jana, královi v nenávist nvodíše; jeho býti králem, ne Ladislava; činže a důchody k ňemu všicky nositi, najtvrdčí království městečka, hrady, koně, odění v moci jeho býti. Nic chyby, že koruny království hledá; nebude-li moci skrze křesťany koronován býti, ale skrze Turky, kte-
Strana 232
1405 232 ENEASE SYLVIA KRONIKA CESKA. quibus bis magnos Hungarorum exercitus prodiderit; palam Thurcis infestum videri, clanculum esse amicum; bis fidem ab eo violatam: reginam Elizabeth, introducto rege Poloniae, contra ius fasque repulsam; Polonum, quem accersierat, in bello desertum. Si pergat in Hungariam Ladi- slaus, in ejus manu aut vi aut veneno periturum. Id solum quaeri, dum regis in Hungariam traus- itus petitur. Qui provincias ex arbitrio suo regunt, cos sine fraude dolisve superioris praesen- tiam non expetere. Insidias procul dubio in caput regis paratas esse. Praeveniendum facinus et. in autorem vertendum scelus; promittendum in Hungariam iter, prius tamen Johannem sub specie pacandi regni ad curiam evrocandum;?*) venientem capiendum atque necandum; sic Ladislaum paterno regno perfrui posse. Tutissimum id consilium ac salubre visum. Compositis insidiis Johannes, ad regem vocatur. Ile ab amicis de fraude certior factus, (difficulter enim res maguae silentur), pariturum se regi in Hungaria, respondit, iturumque, quocunque iusserit; extra regni fines non esse obnoxium. Mittuntur igitur ad eum primores curiae cum comite Ciliae, qui secum in finibus Hungariae con- veniant?) ad oppidum Chotze,?*) conventumque, Viennam adducere si nequeant, intra oppidum arte tractum interficiant, (A) ská vojska zradil; na oko by se Turkóm odporny zdál, tajně by jim přítelem byl; po dvakrát by víry nezachoval. Královnu Alžběto, uved krále Polského proti právu a spravedlnosti vyhnal. Poláka, kteréhož povolal, v boji opustil. Pojede-li do Uber, Ladislav v jeho rukú neb násilím neb jedem zbyne. Touhot toliko hledá, když královského příjezdu do Uber žádá. Kteříž vlasti k vuoli jebo zpravují, ti lstí přie- tomnosti vyžšiebo žádají, a úkladové bez pochybení o hlavu královská připraveni jsú. Předjíti sluší účinek a na ukladatele obrátiti neslušnost; slíbiti do Uher jeti, prvé však Jana pod zpuosobem upo- kojenie královstvie na dvuor povolati; když by přišel, jeho jieti a zahubiti; že by tak Ladislav otce svého královstvie ufivati mohl. Najbezpećnójsie ta radda a užitečná se zdála. Způsobivše zálohy, Jan k králi povolán jest. Oa od pfáteluo té lsti zpraven jsa (neboť nesnadno věci veliké každé zamlčány bývají), že se chce postaviti králi v Uhrách, odpověděl, a jíti, kamž by koli roz- kázal; nebyl by povinen tím, aby měl z královstvie k ňemu jeti. Protož poslání jsú k ňemu starší dvo- řané s hrabím Cilským, kteříž by se s ním na po- mezie uherském seśli v Kośiciech a odtud, jestliže by ho namiluvíce do Vídně přivésti nemohli, do města vlúdíce, aby ho zamordovali. Jan se dvěma tisieci jizdnych k vystrelenie z kuse se zastavil, mluvenie na poléch podávaje. Hrabie Cilsky se místo 2‘) vocandum 2. — **) conveniunt 8. — **, Gozze 2. Johannes ad iactum teli cum duobus militibus equitum constitit co!lo- (B) rm dvakrát veliké uherské vojsky vydal. Zjevné Turkóm nepřítel se vidí býti, tajně příetel. Dvakrát věrnost od ňeho porušena: králevnu Alžbětu, uveda krále Polského, protiv právu i slušnosti vyhoauń; Poláka, kteréhož byl vyvolal, v boji opuščeného. Pojede-li do Uher Ladislav, v jelo ruce nebo moci nebo jedem zahyne. To toliko se hledá, kdy králův do Uher příjezd se žádá; kteříž země vedle svéj tuole zpravojí, těch vyššího přítomoosti pebledati beze lsti a bez chytrosti. Protivnosti bez pochybení na hlavu krále připraveny býti. By předejden byl zlý účinek a na toho, ktož jej jedná, obrácen byl hřích, slibena bud do Uher cesta, ale prvé Jan pod spósobü upokojenie královstvie ke dvoru bud vy- volán; když by přišel, aby jat a zahuben byl. Tak Ladislava otcovského království dojíti moci. Bezpečná velmě a zdravá ta rada vidina bylo. Siozivée protivenstvf (nadepsáno: „zálohy“], Jan k králi vyvolán byl. Oo od přátel o lsti jsa ujiščen (nebo nesnadně věci veliké tají se), ukázati se a poslechnüti chtieti krále v Uhřích, odpovědě, a jíti, kamž by koli rozkázal, z mezí království nebýti po- vinovata. Protož posláni jsá k ňemu první dvoru s hrabiem Cilským, kteříž s ním na mezech uher- ských sjechu se do městečka Choce, aby usilovali jeho do Vídně pfivésti; pak-li by nemohli, v mě- stečku chytře lapeného by zabili. Jan na vyhození střely se dvěma tisíci jízdného se zastavil, roz- mluvení na poli podévaje. Hrabie Cilskÿ se mfsto
1405 232 ENEASE SYLVIA KRONIKA CESKA. quibus bis magnos Hungarorum exercitus prodiderit; palam Thurcis infestum videri, clanculum esse amicum; bis fidem ab eo violatam: reginam Elizabeth, introducto rege Poloniae, contra ius fasque repulsam; Polonum, quem accersierat, in bello desertum. Si pergat in Hungariam Ladi- slaus, in ejus manu aut vi aut veneno periturum. Id solum quaeri, dum regis in Hungariam traus- itus petitur. Qui provincias ex arbitrio suo regunt, cos sine fraude dolisve superioris praesen- tiam non expetere. Insidias procul dubio in caput regis paratas esse. Praeveniendum facinus et. in autorem vertendum scelus; promittendum in Hungariam iter, prius tamen Johannem sub specie pacandi regni ad curiam evrocandum;?*) venientem capiendum atque necandum; sic Ladislaum paterno regno perfrui posse. Tutissimum id consilium ac salubre visum. Compositis insidiis Johannes, ad regem vocatur. Ile ab amicis de fraude certior factus, (difficulter enim res maguae silentur), pariturum se regi in Hungaria, respondit, iturumque, quocunque iusserit; extra regni fines non esse obnoxium. Mittuntur igitur ad eum primores curiae cum comite Ciliae, qui secum in finibus Hungariae con- veniant?) ad oppidum Chotze,?*) conventumque, Viennam adducere si nequeant, intra oppidum arte tractum interficiant, (A) ská vojska zradil; na oko by se Turkóm odporny zdál, tajně by jim přítelem byl; po dvakrát by víry nezachoval. Královnu Alžběto, uved krále Polského proti právu a spravedlnosti vyhnal. Poláka, kteréhož povolal, v boji opustil. Pojede-li do Uber, Ladislav v jeho rukú neb násilím neb jedem zbyne. Touhot toliko hledá, když královského příjezdu do Uber žádá. Kteříž vlasti k vuoli jebo zpravují, ti lstí přie- tomnosti vyžšiebo žádají, a úkladové bez pochybení o hlavu královská připraveni jsú. Předjíti sluší účinek a na ukladatele obrátiti neslušnost; slíbiti do Uher jeti, prvé však Jana pod zpuosobem upo- kojenie královstvie na dvuor povolati; když by přišel, jeho jieti a zahubiti; že by tak Ladislav otce svého královstvie ufivati mohl. Najbezpećnójsie ta radda a užitečná se zdála. Způsobivše zálohy, Jan k králi povolán jest. Oa od pfáteluo té lsti zpraven jsa (neboť nesnadno věci veliké každé zamlčány bývají), že se chce postaviti králi v Uhrách, odpověděl, a jíti, kamž by koli roz- kázal; nebyl by povinen tím, aby měl z královstvie k ňemu jeti. Protož poslání jsú k ňemu starší dvo- řané s hrabím Cilským, kteříž by se s ním na po- mezie uherském seśli v Kośiciech a odtud, jestliže by ho namiluvíce do Vídně přivésti nemohli, do města vlúdíce, aby ho zamordovali. Jan se dvěma tisieci jizdnych k vystrelenie z kuse se zastavil, mluvenie na poléch podávaje. Hrabie Cilsky se místo 2‘) vocandum 2. — **) conveniunt 8. — **, Gozze 2. Johannes ad iactum teli cum duobus militibus equitum constitit co!lo- (B) rm dvakrát veliké uherské vojsky vydal. Zjevné Turkóm nepřítel se vidí býti, tajně příetel. Dvakrát věrnost od ňeho porušena: králevnu Alžbětu, uveda krále Polského, protiv právu i slušnosti vyhoauń; Poláka, kteréhož byl vyvolal, v boji opuščeného. Pojede-li do Uher Ladislav, v jelo ruce nebo moci nebo jedem zahyne. To toliko se hledá, kdy králův do Uher příjezd se žádá; kteříž země vedle svéj tuole zpravojí, těch vyššího přítomoosti pebledati beze lsti a bez chytrosti. Protivnosti bez pochybení na hlavu krále připraveny býti. By předejden byl zlý účinek a na toho, ktož jej jedná, obrácen byl hřích, slibena bud do Uher cesta, ale prvé Jan pod spósobü upokojenie královstvie ke dvoru bud vy- volán; když by přišel, aby jat a zahuben byl. Tak Ladislava otcovského království dojíti moci. Bezpečná velmě a zdravá ta rada vidina bylo. Siozivée protivenstvf (nadepsáno: „zálohy“], Jan k králi vyvolán byl. Oo od přátel o lsti jsa ujiščen (nebo nesnadně věci veliké tají se), ukázati se a poslechnüti chtieti krále v Uhřích, odpovědě, a jíti, kamž by koli rozkázal, z mezí království nebýti po- vinovata. Protož posláni jsá k ňemu první dvoru s hrabiem Cilským, kteříž s ním na mezech uher- ských sjechu se do městečka Choce, aby usilovali jeho do Vídně pfivésti; pak-li by nemohli, v mě- stečku chytře lapeného by zabili. Jan na vyhození střely se dvěma tisíci jízdného se zastavil, roz- mluvení na poli podévaje. Hrabie Cilskÿ se mfsto
Strana 233
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 233 quium in campis offerens. Comes Ciliae se regis vicem gerere ait; gubernatori eos adire, qui regis mandata perferant, haud indecorum osse; neque se ita igaobilem, ut cedere Johanni debeat. Collo- quium intra?") oppidum et quietius et honestius haberi posse. Johannes legationem ad se missam dicere, legatos ei cedere, ad quem mittantur. De nobilitate non esse in praesentia certandum. Caeterum in Hungaria comites Ciliae regni gubernatorem sequi solitos. Postremo munita se oppida miuime ingressurum, nisi praesidium intus habeat aeque atque comes. Ita rebus infectis discessum. Nova deinde fraus excogitata. Vicerunt Johannem communes amici, adventus eius in Viennam pro- missus, si modo rex principesque nominati suis litteris securitatem facerent. O[b]lata sunt omnia, que optavit. Ille ad VIII milia passuum Viennae appropinquavit. Ad quem Lambergerus. nobilis eques, iussu comitis egressus properare eum iussit; iam enim rex magno comitatu obviam exisset et cum eo comes, qui litteras publicae fidei afferret. Motus eo nuntio Johannes XXX ferme stadia versus urbem profectus est inspiciensque late campos, cum neminem exire obviam cerneret, in propinqua villa consedit. Tantisper moratum comes cum XL" tantum equitibus adiit, et ne regem Occurrentem moraretur, equum repente ascendere festinareque iussit. Cui Johannes: Late, inquit campi patent, neque ego vel regem vel alium quempiam video venientem. Tum comes aestum, královské nésti povédél, Ze by gubernator mél k tém jíti, kteříž by Kkrálovská rozkázánie oznamovali. Aniž by to neslušné bylo ani sebe tak neznameni- tého pravil, aby Janovi postúpiti měl; k rozmluvení by v městě i pokojněji i poctivěji mohlo jmíno býti. Jan je k sobě posly vyslané pověděl, a že by po- slové postúpiti měli tomu, k komuž sě posielají ; o urozenosti nebylo by se potřebie hadrovati. Také v Uhřích hrabové Cilští za gubernatory choditi mají. Naposledy, že do měst hrazených nikoli nechce vjíti, pověděl, jediné leč by žoldnéře v nich měl rovně jako hrabie. Tak věcie neskonavše rozjeli se. Nově potom lest vymyšlena jest. Přemohli jsú Jana obecní přátelé, i slíbil do Vídně přijeti, kdyby jediné král a kniežata bezpečnost svými listy učinili. Podáno jest jemu všeho, čehož žádal. Ono osmi tisícuo kročejno k Vídni se přiblížil. Kterémužto Lamberg, urozený rytieř, z rozkázánie hrabie výjev, pospiešiti rychle rozkázal, že by již král s velikým houfem proti ňemu vyjel a s ním hrabie, kterýž by list glejtovní nesl. Pohuut jsa tím poselstvím Jan třidceti jednak honů k městu přijel a hledě všudy po poli, když žádného proti sobé jeti nevidél, v najbliZSie vsi ee zastavil. Kdy tak dlüho prodléval, hrabie k liemu se &tyry- cěti toliko jízdnými přijel a, aby krále proti sobě vyšlého nemeškal, na kaoň rychle vsednáti a pospie- &iti rozkázal. Jan: ,Sirokát*, dí, „pole se spatřojí, a já ani krále ani koho jiného vidím.“ Tehdy hrabie krále držeti a jednati pravíše; na gubernatora, totiž správce, sluší těch dojíti, kteříž by královská při- kázání přinesli, a to jemu ne nepěkno býti, ani se tak býti neušlechtilého, který by Janovi nstúpiti měl; rozmluvení v městečku i pokojnější i pocti- vější moci býti. Jao poselství k sobě poslané pra- víše a že poslové tomu postůpiti mají, k komuž jsú posláni, o ušlechtilosti nebýti nynějšího času bojo- vati, také v Vhřích hrabí Cilščí za správcími krá- lovství choditi zvyklost mají; najposledy do hraze ných městeček se nevjeti, leč vnitř osazené míti bude rovně jako hrabie. A tak nedokonavše věci rozejdeno jest. Nová potom lest vymyšlena. Pře- možechu Jana obecní přátelé, příchod jeho do Vídně slíben, kdyby jediné král a knížata jmenovaná svými listy bezpečenství učinili. Podáno jemu vše, což žádal. On na osm tisíc krokův Vídní se přiblížil. K němuž Lambergar, ušlechtilý jízdný, přikázáním hrabího vyjda, pojeti jemu káza ; nebo již král s ve- likým komonstyvem jemu upostřet vyjdíše a s ním hrabie Cilsky, kterf£ by listy zjevnéj vérnosti nes Hnut jsa tím poselstvím Jan třidceti jednak honů k městu potáhl jest a spatřiv široce na pole, když žádnébo vyjíti upostřet neviděl, v najbližší vsi po- seděl. Tolik očekávajícího hrabie se čtyrydceti jízd- nými toliko dojel a, aby krále protiv němu jdácího nemeškal, na knoň brzo vsésti a pospiešiti přikázal K némuz Jan: Siroce, vece, pole oteviina jsá, aniž já nebo krále anebo koho jiného jdůcího vidím. 1) inter 3.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 233 quium in campis offerens. Comes Ciliae se regis vicem gerere ait; gubernatori eos adire, qui regis mandata perferant, haud indecorum osse; neque se ita igaobilem, ut cedere Johanni debeat. Collo- quium intra?") oppidum et quietius et honestius haberi posse. Johannes legationem ad se missam dicere, legatos ei cedere, ad quem mittantur. De nobilitate non esse in praesentia certandum. Caeterum in Hungaria comites Ciliae regni gubernatorem sequi solitos. Postremo munita se oppida miuime ingressurum, nisi praesidium intus habeat aeque atque comes. Ita rebus infectis discessum. Nova deinde fraus excogitata. Vicerunt Johannem communes amici, adventus eius in Viennam pro- missus, si modo rex principesque nominati suis litteris securitatem facerent. O[b]lata sunt omnia, que optavit. Ille ad VIII milia passuum Viennae appropinquavit. Ad quem Lambergerus. nobilis eques, iussu comitis egressus properare eum iussit; iam enim rex magno comitatu obviam exisset et cum eo comes, qui litteras publicae fidei afferret. Motus eo nuntio Johannes XXX ferme stadia versus urbem profectus est inspiciensque late campos, cum neminem exire obviam cerneret, in propinqua villa consedit. Tantisper moratum comes cum XL" tantum equitibus adiit, et ne regem Occurrentem moraretur, equum repente ascendere festinareque iussit. Cui Johannes: Late, inquit campi patent, neque ego vel regem vel alium quempiam video venientem. Tum comes aestum, královské nésti povédél, Ze by gubernator mél k tém jíti, kteříž by Kkrálovská rozkázánie oznamovali. Aniž by to neslušné bylo ani sebe tak neznameni- tého pravil, aby Janovi postúpiti měl; k rozmluvení by v městě i pokojněji i poctivěji mohlo jmíno býti. Jan je k sobě posly vyslané pověděl, a že by po- slové postúpiti měli tomu, k komuž sě posielají ; o urozenosti nebylo by se potřebie hadrovati. Také v Uhřích hrabové Cilští za gubernatory choditi mají. Naposledy, že do měst hrazených nikoli nechce vjíti, pověděl, jediné leč by žoldnéře v nich měl rovně jako hrabie. Tak věcie neskonavše rozjeli se. Nově potom lest vymyšlena jest. Přemohli jsú Jana obecní přátelé, i slíbil do Vídně přijeti, kdyby jediné král a kniežata bezpečnost svými listy učinili. Podáno jest jemu všeho, čehož žádal. Ono osmi tisícuo kročejno k Vídni se přiblížil. Kterémužto Lamberg, urozený rytieř, z rozkázánie hrabie výjev, pospiešiti rychle rozkázal, že by již král s velikým houfem proti ňemu vyjel a s ním hrabie, kterýž by list glejtovní nesl. Pohuut jsa tím poselstvím Jan třidceti jednak honů k městu přijel a hledě všudy po poli, když žádného proti sobé jeti nevidél, v najbliZSie vsi ee zastavil. Kdy tak dlüho prodléval, hrabie k liemu se &tyry- cěti toliko jízdnými přijel a, aby krále proti sobě vyšlého nemeškal, na kaoň rychle vsednáti a pospie- &iti rozkázal. Jan: ,Sirokát*, dí, „pole se spatřojí, a já ani krále ani koho jiného vidím.“ Tehdy hrabie krále držeti a jednati pravíše; na gubernatora, totiž správce, sluší těch dojíti, kteříž by královská při- kázání přinesli, a to jemu ne nepěkno býti, ani se tak býti neušlechtilého, který by Janovi nstúpiti měl; rozmluvení v městečku i pokojnější i pocti- vější moci býti. Jao poselství k sobě poslané pra- víše a že poslové tomu postůpiti mají, k komuž jsú posláni, o ušlechtilosti nebýti nynějšího času bojo- vati, také v Vhřích hrabí Cilščí za správcími krá- lovství choditi zvyklost mají; najposledy do hraze ných městeček se nevjeti, leč vnitř osazené míti bude rovně jako hrabie. A tak nedokonavše věci rozejdeno jest. Nová potom lest vymyšlena. Pře- možechu Jana obecní přátelé, příchod jeho do Vídně slíben, kdyby jediné král a knížata jmenovaná svými listy bezpečenství učinili. Podáno jemu vše, což žádal. On na osm tisíc krokův Vídní se přiblížil. K němuž Lambergar, ušlechtilý jízdný, přikázáním hrabího vyjda, pojeti jemu káza ; nebo již král s ve- likým komonstyvem jemu upostřet vyjdíše a s ním hrabie Cilsky, kterf£ by listy zjevnéj vérnosti nes Hnut jsa tím poselstvím Jan třidceti jednak honů k městu potáhl jest a spatřiv široce na pole, když žádnébo vyjíti upostřet neviděl, v najbližší vsi po- seděl. Tolik očekávajícího hrabie se čtyrydceti jízd- nými toliko dojel a, aby krále protiv němu jdácího nemeškal, na knoň brzo vsésti a pospiešiti přikázal K némuz Jan: Siroce, vece, pole oteviina jsá, aniž já nebo krále anebo koho jiného jdůcího vidím. 1) inter 3.
Strana 234
234 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. causatus regem intra vineas et arbores expectare in umbra dixit. Interrogatus de litteris, apud regem eas esse respondit. Intellexit fraudem inesse Johannes seque verbis in casses duci. Con- versus &d Lambergerum: Recte, inquit, mentitus es mihi. Cui Lambergerus: Quae iussit comes, ea dixi. Si quis error inest, eum argue. Ipse suam causam agat, qui mandavit; mihi parere ne- cess[ari]jum fuit. Rursus Johannes comitem intuens: Siccine ludificare homines pergis? Fraude me appetis? Ego te vi possum perdere, incideras in foveam, quam fodisti. Si vellem, quis prohibere potest, quin ego de te hodie ultionem accipiam dignaque tuis factis praemia reddam? Reverentia regis te salvum facit; illi tuam vitam dono, non tibi. Cava posthac meos ante oculos veneris. Atqne ita rursum conveniendi spes adempta. Multa post haec inter Hungaros et regem agitata sunt et cum ipso Johanne pactiones habitae. Arces nonnullae regi redditae, rex ipse Budam profectus. Interea mortuo Romae Nicolao V^, pontifice maximo, qui Eugenio IIII'^ successerat, Callistus IIT. Petri cathedram est adeptus, qui cognita Maumethis *5) Thurcorum imperatoris voluntate Hungariam Sibi armis subiicere??) cupientis (jam enim Constantinopolim, Graeciae columen,??) expugnaverat) Johannem, cardinalem sancti Angeli, virum industrium ac magnanimum cum legatione in Ger- (vedro příčinu položiv) krále mezi vinicemi a stromy v chladu čekati řekl. Otázán jsa o listu, že by u krále ten byl, odpověděl. Srozuměl, že by v tom lest byla Jan, a že by slovy daremnými veden byl. Obrátiv se k Lambergovi: „Čistě jsi“, di, „mi selbal.“ Které- mužto Lamberg: „Což mi rozkázal hrabie, to jsem pověděl. Jestliže jaký klam jest, jeho treskci; on sám svů věc provozuj, kterýž rozkázal. Mněť jest po- slechnúti potřebné bylo.“ Opět Jan na hrabí po- hleděv, dí: „Takliž lidi šáliti chceš? Lstí mne žá- dáš; jáť bych tě mocie zahubiti mohl. Upadl jsi do jámy, kterúžs vykopal, kdybych chtěl. Ktož zabrá- niti muože, abych se dnes nad tebü nepomstil a hodné odplaty za tvé skutky neučinil? Počestnost krále tebe zdráva činí. Varujž se, aby před mé oči nechodil*. A takž opět naděje sjitie odjata jest Mnohé potom věci mezi Uhry a králem pósobeny byly a s týmž Janem smlúvy čiňeny ; zámkové mnozie jemu vráceni. Král sám do Budína jel. O křižovníciech a bitvě jich s Turky i o vietězstvie u Bělehradu v Uhřích učiňe- ném. Kap. LXV. — Vtom, když umřel v Římě Mikuláš Pátý, najvětšie biskup, kterýž po Eugeniovi Pátém papežem byl, Kalixtus Třetie stolice svatého Petra dosáhl. Kterÿà poznav Machumeta, ciesate tureckého, úmysl, žádajícieho Uherskú zemi odčním sobě podmaniti (neb jest již byl Konstantinopolim, Řeckého hlavnieho města dobyl), Jana, kardinála svatého Angela, muže vtipného a velikomyslného do **) Mahumetis 2. — ?*) subigere 2. — ?*") culmen 2. Tehda hrabie vedru vínu dával, krále mezi vinnicemi a dřívím očekávati v zastínění pravil. Otázán jsa o listech, u krále jich býti odpovědě. Rozumél lsti v tom býti Jan a se feémi v osidla vedenu bjti. Obrátivše se k Lambergarovi: Právě, vece, selhal si mi. Jemuž Lambergar: Což přikázal hrabie, toť sem pověděl; jestli který v tom blud, jeho tresci; on svú při veď, který přikázal, mněť poslechnůti potřebie bylo. Opět Jan vzhledna na hrabího: Tak-li okla- mávati lidi cbodíš? lstí mne žádáš? Já tě mocí mobu zahubiti. Upad jsi do jámy, kterús ukopal. Kdybych chtěl, kto brániti muož, že bych já dnes nad tebů pomsty nevzal a hodné tvým činóm mzdy odplatil? Uctivost královská tebe zdravého činí; jemun tvój život dávám, ne tobě; varuj se potom, aby před mé oči nechodil. A tak opět naděje sjezdu a smlávy odjata. Mnohé věci potom mezi Uhry a králem jednány jsú i s ním Janem úmluvy jmíny, hradové mnozí králi navráceni, král on do Budína jel. Mezitím když umřel v Římě Mikuláš Pátý, bi- skup najvětší, kterýž na místo Engeniuše Čtvrtého bíše vstúpil, Kalixt Třetí Petrovy stolice jest došel. Kterf£ pozoav Machometa, Turetakého císafe, vuoli, Uhry sobě mečem podrobiti žádajícího, — nebo již Konstantinopol, Řečskéj země hlavu, bíše dobyl — Jana, kardinala svatého Angela, muže múdrého a veliko- myslného, s poselstvím do Germanie poslal, aby strany
234 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. causatus regem intra vineas et arbores expectare in umbra dixit. Interrogatus de litteris, apud regem eas esse respondit. Intellexit fraudem inesse Johannes seque verbis in casses duci. Con- versus &d Lambergerum: Recte, inquit, mentitus es mihi. Cui Lambergerus: Quae iussit comes, ea dixi. Si quis error inest, eum argue. Ipse suam causam agat, qui mandavit; mihi parere ne- cess[ari]jum fuit. Rursus Johannes comitem intuens: Siccine ludificare homines pergis? Fraude me appetis? Ego te vi possum perdere, incideras in foveam, quam fodisti. Si vellem, quis prohibere potest, quin ego de te hodie ultionem accipiam dignaque tuis factis praemia reddam? Reverentia regis te salvum facit; illi tuam vitam dono, non tibi. Cava posthac meos ante oculos veneris. Atqne ita rursum conveniendi spes adempta. Multa post haec inter Hungaros et regem agitata sunt et cum ipso Johanne pactiones habitae. Arces nonnullae regi redditae, rex ipse Budam profectus. Interea mortuo Romae Nicolao V^, pontifice maximo, qui Eugenio IIII'^ successerat, Callistus IIT. Petri cathedram est adeptus, qui cognita Maumethis *5) Thurcorum imperatoris voluntate Hungariam Sibi armis subiicere??) cupientis (jam enim Constantinopolim, Graeciae columen,??) expugnaverat) Johannem, cardinalem sancti Angeli, virum industrium ac magnanimum cum legatione in Ger- (vedro příčinu položiv) krále mezi vinicemi a stromy v chladu čekati řekl. Otázán jsa o listu, že by u krále ten byl, odpověděl. Srozuměl, že by v tom lest byla Jan, a že by slovy daremnými veden byl. Obrátiv se k Lambergovi: „Čistě jsi“, di, „mi selbal.“ Které- mužto Lamberg: „Což mi rozkázal hrabie, to jsem pověděl. Jestliže jaký klam jest, jeho treskci; on sám svů věc provozuj, kterýž rozkázal. Mněť jest po- slechnúti potřebné bylo.“ Opět Jan na hrabí po- hleděv, dí: „Takliž lidi šáliti chceš? Lstí mne žá- dáš; jáť bych tě mocie zahubiti mohl. Upadl jsi do jámy, kterúžs vykopal, kdybych chtěl. Ktož zabrá- niti muože, abych se dnes nad tebü nepomstil a hodné odplaty za tvé skutky neučinil? Počestnost krále tebe zdráva činí. Varujž se, aby před mé oči nechodil*. A takž opět naděje sjitie odjata jest Mnohé potom věci mezi Uhry a králem pósobeny byly a s týmž Janem smlúvy čiňeny ; zámkové mnozie jemu vráceni. Král sám do Budína jel. O křižovníciech a bitvě jich s Turky i o vietězstvie u Bělehradu v Uhřích učiňe- ném. Kap. LXV. — Vtom, když umřel v Římě Mikuláš Pátý, najvětšie biskup, kterýž po Eugeniovi Pátém papežem byl, Kalixtus Třetie stolice svatého Petra dosáhl. Kterÿà poznav Machumeta, ciesate tureckého, úmysl, žádajícieho Uherskú zemi odčním sobě podmaniti (neb jest již byl Konstantinopolim, Řeckého hlavnieho města dobyl), Jana, kardinála svatého Angela, muže vtipného a velikomyslného do **) Mahumetis 2. — ?*) subigere 2. — ?*") culmen 2. Tehda hrabie vedru vínu dával, krále mezi vinnicemi a dřívím očekávati v zastínění pravil. Otázán jsa o listech, u krále jich býti odpovědě. Rozumél lsti v tom býti Jan a se feémi v osidla vedenu bjti. Obrátivše se k Lambergarovi: Právě, vece, selhal si mi. Jemuž Lambergar: Což přikázal hrabie, toť sem pověděl; jestli který v tom blud, jeho tresci; on svú při veď, který přikázal, mněť poslechnůti potřebie bylo. Opět Jan vzhledna na hrabího: Tak-li okla- mávati lidi cbodíš? lstí mne žádáš? Já tě mocí mobu zahubiti. Upad jsi do jámy, kterús ukopal. Kdybych chtěl, kto brániti muož, že bych já dnes nad tebů pomsty nevzal a hodné tvým činóm mzdy odplatil? Uctivost královská tebe zdravého činí; jemun tvój život dávám, ne tobě; varuj se potom, aby před mé oči nechodil. A tak opět naděje sjezdu a smlávy odjata. Mnohé věci potom mezi Uhry a králem jednány jsú i s ním Janem úmluvy jmíny, hradové mnozí králi navráceni, král on do Budína jel. Mezitím když umřel v Římě Mikuláš Pátý, bi- skup najvětší, kterýž na místo Engeniuše Čtvrtého bíše vstúpil, Kalixt Třetí Petrovy stolice jest došel. Kterf£ pozoav Machometa, Turetakého císafe, vuoli, Uhry sobě mečem podrobiti žádajícího, — nebo již Konstantinopol, Řečskéj země hlavu, bíše dobyl — Jana, kardinala svatého Angela, muže múdrého a veliko- myslného, s poselstvím do Germanie poslal, aby strany
Strana 235
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 235 maniam misit septentrionis vires in Thurcos conciturum. Coactus est exercitus non tam armatus quam fidelis, vulgus incomptum,?!) populares inopes, arma sumpsere, quos aeternae vitae praemia commoverunt, Opulenti homines presenti rerum statu contenti domi mansere. Odiosus plerumque??) potentibus sermo divinus. Quibus desunt facultates, levis in caelum volatus. Maumethes??) autem Constantinopolitana victoria superbus congregatis ingentibus copiis ex Thracia per Tribalos in Hungariam properans CL" milia pugnatorum ducere ferebatur et inflatus opinione sui tantoque tumens exercitu, nil dubitare, quin devicta Hungaria Illyricos penetrare sinus ?*) atque intima tutus regna Liburnorum et fontem superare Timavi rerumque caput Italiam atque Romam uno impetu subigere posset. Verum parva urbs et alioquin ignobilis tantos eius conatus retinuit. Thaurinum appellavere maiores, nostra aetas aliam vocat Albam ad confluentes Danubii Savique sitam. Hanc primum oppugnare statuit propter opportunitatem transeundi fluminis. Johannes Capistranus, ordinis Minorum professor, vitae sanctimonia clarus, ea tempestate Hungaros in arma publicis sermonibus excitabat. Qui ubi appropinquare Thurcos accepit nihi moratus in Albam se contulit haud parvam crucesignatorum manum adducens. Johannes quoque Hunyades contractis raptim copiis eo profectus est. Germaní poslal, kterýž by půlnoční moc na Turky svolal. Sebráno jest vojsko ne tak oděné jako věrné; obecný lid nepřípravný, nuzný, odění vzal, kterýmž věčného života hnuly odplaty; bohatí na svých vě- cech dosti majíce doma zuostali. Nenávistnát mnoho- krát bývá bohatým řeč božie; kteříž nemají zboží, těm lehké do nebe jest bránie. Machomet Konstan- tinopolitánským vítězstvím pyšný jsa, sebrav náramná vojska v Tracii skrze Tribuly táhna sto padesáte tisícuo vésti pokládá se, a nadut jsa domněním svým a takovým pozdvižen vojskem, nic nepochyboval, aby dobuda Uherské země Švábno při moři obývají- cích a zadních zemí Liburakfch nejmél přemoci a křesťanstva hlavy, Vlaské země a Římu jedním úto- kem podmaniti. Ale malé město než, ušlechtilé, ta- kový jeho úmysl na sobě zdržalo, kteréž Tanrií jmenovali staří, náš věk Rasckým jmenuje Bělehra- dem, při scházenie Dunaje a Sávy položeném (sic). Toho najprve dobýti umienil pro příhodnost cesty přes řeku. Jan Kapistrán, řeholy Menších mnichuo kazatel života svatostí jasný, toho času Uhry k odění obec- ním kázáním zbuzoval. Kterýžto když přibližovati se Turky znal, nic nemeškaje na Bělehrad se obrátil, nemalá sílu křížovníkuo veda. Jan také Huaniad se- brav na kvalt vojsko, tam táhl. Kardinal v Budíně ostal pomoci odevšud volaje. Král, když přitáhnůti Cardinalis Budae remansit auxilia undigue polunoční moci a síly protiv Turkóm zbudil Se- bráno jest vojsko ne tak oděné jako věrné; obecný lid nepfipravenf a chudí lidé odění vzali, kterýmiž věčného života odplaty hnuly, bohatí lidé na nyněj- šího stavu věcech dosti maje, doma zóstachu. Ne- návistná jest často mocným lidem řeč božie; kterýmž není zde statkův zboží, lehké do nebe vzletění. Ale Machomet vítězstvím Konstantinopolským pyšný, sebrav převeliký lid z Tracie skrze Trybaly do Uher táhna, sto a padesát tisíc bůjcí, jakož řeč jest, vedl a nadut jsa domněním svým a tolikým nadýmaje se vojskem, nic nepochybováše, že přemoha Uherské království, prošel by Hillyrického moře strúhy a bezpečně vnitřní království Liburnův i studnici pře- mohl by Timanu (sic) a věcí hlavu, Vlaskú zemi i Řím, jedním vtržením podrobiti mohl by. Ale malé město a jinak neušlechtilé tak veliká jeho usilování zadrželo.. To Taurin nazýváchu větší, náš čas jiný nazývá Bělehrad, u Dunaje a Sávy, scházejících se řek, postavený. Ten najprve dobývati umínichu pro potřebnost přejdění potoka. Jan Kapistran, zákona bratrův Menších slibce a vyznavatel, života svatostí světlý, v ty časy Uhry k oruží obecným kázáním zbuzováše. Kterýž, když, že se přibližují Turci, zvěděl, bez meškání do Běle- hradu se vybral, nemalá křížem znamenaných ruku [nadepsáno: „moc“] veda. I také Jan z Huniadu sebrav kvapně vojska, tam jest táhl. Kardinal v Bu- díně zóstal, pomoci všudy svolávaje. Král když, že *!) incompositum 2. — **) plerimgune 2. — *) Mahumettes 2; Mahumetus 3. — ?*) fines 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 235 maniam misit septentrionis vires in Thurcos conciturum. Coactus est exercitus non tam armatus quam fidelis, vulgus incomptum,?!) populares inopes, arma sumpsere, quos aeternae vitae praemia commoverunt, Opulenti homines presenti rerum statu contenti domi mansere. Odiosus plerumque??) potentibus sermo divinus. Quibus desunt facultates, levis in caelum volatus. Maumethes??) autem Constantinopolitana victoria superbus congregatis ingentibus copiis ex Thracia per Tribalos in Hungariam properans CL" milia pugnatorum ducere ferebatur et inflatus opinione sui tantoque tumens exercitu, nil dubitare, quin devicta Hungaria Illyricos penetrare sinus ?*) atque intima tutus regna Liburnorum et fontem superare Timavi rerumque caput Italiam atque Romam uno impetu subigere posset. Verum parva urbs et alioquin ignobilis tantos eius conatus retinuit. Thaurinum appellavere maiores, nostra aetas aliam vocat Albam ad confluentes Danubii Savique sitam. Hanc primum oppugnare statuit propter opportunitatem transeundi fluminis. Johannes Capistranus, ordinis Minorum professor, vitae sanctimonia clarus, ea tempestate Hungaros in arma publicis sermonibus excitabat. Qui ubi appropinquare Thurcos accepit nihi moratus in Albam se contulit haud parvam crucesignatorum manum adducens. Johannes quoque Hunyades contractis raptim copiis eo profectus est. Germaní poslal, kterýž by půlnoční moc na Turky svolal. Sebráno jest vojsko ne tak oděné jako věrné; obecný lid nepřípravný, nuzný, odění vzal, kterýmž věčného života hnuly odplaty; bohatí na svých vě- cech dosti majíce doma zuostali. Nenávistnát mnoho- krát bývá bohatým řeč božie; kteříž nemají zboží, těm lehké do nebe jest bránie. Machomet Konstan- tinopolitánským vítězstvím pyšný jsa, sebrav náramná vojska v Tracii skrze Tribuly táhna sto padesáte tisícuo vésti pokládá se, a nadut jsa domněním svým a takovým pozdvižen vojskem, nic nepochyboval, aby dobuda Uherské země Švábno při moři obývají- cích a zadních zemí Liburakfch nejmél přemoci a křesťanstva hlavy, Vlaské země a Římu jedním úto- kem podmaniti. Ale malé město než, ušlechtilé, ta- kový jeho úmysl na sobě zdržalo, kteréž Tanrií jmenovali staří, náš věk Rasckým jmenuje Bělehra- dem, při scházenie Dunaje a Sávy položeném (sic). Toho najprve dobýti umienil pro příhodnost cesty přes řeku. Jan Kapistrán, řeholy Menších mnichuo kazatel života svatostí jasný, toho času Uhry k odění obec- ním kázáním zbuzoval. Kterýžto když přibližovati se Turky znal, nic nemeškaje na Bělehrad se obrátil, nemalá sílu křížovníkuo veda. Jan také Huaniad se- brav na kvalt vojsko, tam táhl. Kardinal v Budíně ostal pomoci odevšud volaje. Král, když přitáhnůti Cardinalis Budae remansit auxilia undigue polunoční moci a síly protiv Turkóm zbudil Se- bráno jest vojsko ne tak oděné jako věrné; obecný lid nepfipravenf a chudí lidé odění vzali, kterýmiž věčného života odplaty hnuly, bohatí lidé na nyněj- šího stavu věcech dosti maje, doma zóstachu. Ne- návistná jest často mocným lidem řeč božie; kterýmž není zde statkův zboží, lehké do nebe vzletění. Ale Machomet vítězstvím Konstantinopolským pyšný, sebrav převeliký lid z Tracie skrze Trybaly do Uher táhna, sto a padesát tisíc bůjcí, jakož řeč jest, vedl a nadut jsa domněním svým a tolikým nadýmaje se vojskem, nic nepochybováše, že přemoha Uherské království, prošel by Hillyrického moře strúhy a bezpečně vnitřní království Liburnův i studnici pře- mohl by Timanu (sic) a věcí hlavu, Vlaskú zemi i Řím, jedním vtržením podrobiti mohl by. Ale malé město a jinak neušlechtilé tak veliká jeho usilování zadrželo.. To Taurin nazýváchu větší, náš čas jiný nazývá Bělehrad, u Dunaje a Sávy, scházejících se řek, postavený. Ten najprve dobývati umínichu pro potřebnost přejdění potoka. Jan Kapistran, zákona bratrův Menších slibce a vyznavatel, života svatostí světlý, v ty časy Uhry k oruží obecným kázáním zbuzováše. Kterýž, když, že se přibližují Turci, zvěděl, bez meškání do Běle- hradu se vybral, nemalá křížem znamenaných ruku [nadepsáno: „moc“] veda. I také Jan z Huniadu sebrav kvapně vojska, tam jest táhl. Kardinal v Bu- díně zóstal, pomoci všudy svolávaje. Král když, že *!) incompositum 2. — **) plerimgune 2. — *) Mahumettes 2; Mahumetus 3. — ?*) fines 2.
Strana 236
236 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ ciens. Rex ubi advenisse Thurcos cognovit nec vires Hungaris esse, quae tantam vim ferre possent, mobiles gentis animos veritus, neque satis tutam Budae moram arbitratus, sub specie venationis urbem egressus in Austriam propere se recepit. Thurcus interim apud Albam castra metatus summis viribus cam urbis partem oppugnare adoritur, qua planus patuit aditus, dispositisque tor- mentis aeneis, rarae atque insolitee magnitudinis, priores muros aperuit. Vacuum haud parvum spatium intus erat usque ad murum alterum. Hic crucesignati stationes habuere, parum tecta armis acies, gladiis hastisque??) tantum hispida, verum ferocitate animi et caelesti auxilio tuta. Ingressi per muri ruinas Thurci atrox cum iis proelium cemmisere. Capistranseus **) ex turri cla- mitans christianos hortari, vexillum crucis ostendere, opem de caelo promittere, maledicere ho- stibus, Dei praesentiam implorare. Hunyades modo huc modo illuc cum globo militum currere, instaurare ordines, pro fessis validos, pro sauciis integros sufficere, imperatoris ac militis officium exequi. Pugnatum est summa utrinque vi, modo nostri, modo Thurci pedem referre: hinc via- centium clamor, inde morientium exaudiri gemitus. Audatiores primique bellatores confossi gladiis cadere, super cadavera passim strata belligerari. Pulsi extra moenia hostes instante imperatore, urgente?”) castigante iterum irrumpere, iteram pugnare acriter, christianos in uJtimum discrimen adducere, postremo christiana virtute repulsi denuo periculo inagis quam pudoris anxii oppidum Turky poznal, ani by sily Uhróm byly, kteróż by takovúů moc snésti mohly, nestálých úmysluo národu se strachuje ani dosti bezpečný byt v Budíně mněje, pod zpuosobem lovu z města vyšed, do Rakús se rychle obrátil. Turek v tom před Bělehradem se po- loživ, všie mocie té strany města dobývati mienil, k kteréž rovná šije byla, a zasadiv děla neslýchané a neobyčejné velikosti, prvnie zeď položil. Prázdné miesto nemalé vnitř bylo aż do druhé zdi. Ta kři- žovníci stánie měli, nevelmě zbrojný špic, mečmi a sudlicemi toliko branný, ale udatností srdce a ne- beskü obranú bezpečný. Všedše skrze zbořenů zeď Turci, ukrutný boj s nimi učinili.. Kapistran s věže volaje, kfestany uapominal, korńhev kříže okazoval, pomoc s nebe sliboval, zlořečil neprśtelóm, boŻie přietomnosti žádal. Huniad jednak sem, jednak tam s houfem žoldnéřno běhal, šikoval vojsko, místo usta- lých čerstvé, místo raněných zdravé postavoval, cie- sařsků povinnost i rytířskúů pósobil. Bojováno jest s obojí strany všie mocie, jednak naši, jednak Turci postupovali. Tamto živých křik, tuto umírajíciech slyšán byl pláč. Smělejšíc a první bojovníci probo- deni jsúce mečem padli, na zbítých všudy bojováno jest. Vyhnání ven ze zdí nepřátelé. Ale když jich ciesař usiloval, bíl, trápil, Turci se opět šikovali, opět bojovali ukrutně, křesťany k poslednímu ne- bezpečenstvie připravili. Naposledy křesťansků silá odehnáni jsúce opět nebezpečenstvím více nežli stu- Turci přitáhli, zvěděl, aniž moci a sily Uhróm býti kteréž by toliké násilé snésti mohly, nestálých lid- ských úmyslův boje se, ani dosti bezpečnéj chvíle v Budíně domnívaje se, pod podobenstvím honu z města vyjeda, do Rakós rychle se vybral. Turek mezitím před Bělehradem vojska položil, najvětšími silami téj strany města dobývati počal, kterůž rovný otevřín byl přístup, a zosadiv (sic) děla měděná řídkéj a nezvykléj velikosti, první zdi otevřel jest. Prázdné nemalé místo vnitř bylo až do druhéj zdi. Tu křižovníci vartu měli, málo oděné oražím vojsko, meči a kopíčky toliko bodlavé, ale udatnosti úmyslu a nebeskń pomoci bezpečné. Vejda skrze zbořené zdí Tarci, ukrutný s těmito boj učinili. Kapisträn z věže volajic kfesfany napominal, korńhev kfiże ukazováše, pomoc z nebe slibováše, zlořečíče ne- přátelóm, boží přítomnosti prosíše. Jan Huniad jednak sem jednak tam s houfem rytířův bóhaśe, posilováše varty, na místo ustálých silné a čilé, na místo raněných zdravé usazováše, pána i rytíře úřad činíše. Bojováno jest s obů stranú velikú mocí, jednak naši jednak Turci odstupovácho ; odtud vítězův křik, odonud umirajicich sJyśśno bylo lkání. Smělejší a přední bůjci zbodení mečmi padáchu, nad těly mrtvými, všady poraženými, bojováno bylo. Vytiščení se zdí nepřátelé (neb jich císař zase hnal, nutil a bil) opět vpadáchu, opět bojováchu udatně, křesťany v naj- poslednější nebezpečenství uvodíchu. Najposléz kře- 35) jen hastis 8. — **) Capistranus 3. — *') urgente — pugnare nemá 2.
236 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ ciens. Rex ubi advenisse Thurcos cognovit nec vires Hungaris esse, quae tantam vim ferre possent, mobiles gentis animos veritus, neque satis tutam Budae moram arbitratus, sub specie venationis urbem egressus in Austriam propere se recepit. Thurcus interim apud Albam castra metatus summis viribus cam urbis partem oppugnare adoritur, qua planus patuit aditus, dispositisque tor- mentis aeneis, rarae atque insolitee magnitudinis, priores muros aperuit. Vacuum haud parvum spatium intus erat usque ad murum alterum. Hic crucesignati stationes habuere, parum tecta armis acies, gladiis hastisque??) tantum hispida, verum ferocitate animi et caelesti auxilio tuta. Ingressi per muri ruinas Thurci atrox cum iis proelium cemmisere. Capistranseus **) ex turri cla- mitans christianos hortari, vexillum crucis ostendere, opem de caelo promittere, maledicere ho- stibus, Dei praesentiam implorare. Hunyades modo huc modo illuc cum globo militum currere, instaurare ordines, pro fessis validos, pro sauciis integros sufficere, imperatoris ac militis officium exequi. Pugnatum est summa utrinque vi, modo nostri, modo Thurci pedem referre: hinc via- centium clamor, inde morientium exaudiri gemitus. Audatiores primique bellatores confossi gladiis cadere, super cadavera passim strata belligerari. Pulsi extra moenia hostes instante imperatore, urgente?”) castigante iterum irrumpere, iteram pugnare acriter, christianos in uJtimum discrimen adducere, postremo christiana virtute repulsi denuo periculo inagis quam pudoris anxii oppidum Turky poznal, ani by sily Uhróm byly, kteróż by takovúů moc snésti mohly, nestálých úmysluo národu se strachuje ani dosti bezpečný byt v Budíně mněje, pod zpuosobem lovu z města vyšed, do Rakús se rychle obrátil. Turek v tom před Bělehradem se po- loživ, všie mocie té strany města dobývati mienil, k kteréž rovná šije byla, a zasadiv děla neslýchané a neobyčejné velikosti, prvnie zeď položil. Prázdné miesto nemalé vnitř bylo aż do druhé zdi. Ta kři- žovníci stánie měli, nevelmě zbrojný špic, mečmi a sudlicemi toliko branný, ale udatností srdce a ne- beskü obranú bezpečný. Všedše skrze zbořenů zeď Turci, ukrutný boj s nimi učinili.. Kapistran s věže volaje, kfestany uapominal, korńhev kříže okazoval, pomoc s nebe sliboval, zlořečil neprśtelóm, boŻie přietomnosti žádal. Huniad jednak sem, jednak tam s houfem žoldnéřno běhal, šikoval vojsko, místo usta- lých čerstvé, místo raněných zdravé postavoval, cie- sařsků povinnost i rytířskúů pósobil. Bojováno jest s obojí strany všie mocie, jednak naši, jednak Turci postupovali. Tamto živých křik, tuto umírajíciech slyšán byl pláč. Smělejšíc a první bojovníci probo- deni jsúce mečem padli, na zbítých všudy bojováno jest. Vyhnání ven ze zdí nepřátelé. Ale když jich ciesař usiloval, bíl, trápil, Turci se opět šikovali, opět bojovali ukrutně, křesťany k poslednímu ne- bezpečenstvie připravili. Naposledy křesťansků silá odehnáni jsúce opět nebezpečenstvím více nežli stu- Turci přitáhli, zvěděl, aniž moci a sily Uhróm býti kteréž by toliké násilé snésti mohly, nestálých lid- ských úmyslův boje se, ani dosti bezpečnéj chvíle v Budíně domnívaje se, pod podobenstvím honu z města vyjeda, do Rakós rychle se vybral. Turek mezitím před Bělehradem vojska položil, najvětšími silami téj strany města dobývati počal, kterůž rovný otevřín byl přístup, a zosadiv (sic) děla měděná řídkéj a nezvykléj velikosti, první zdi otevřel jest. Prázdné nemalé místo vnitř bylo až do druhéj zdi. Tu křižovníci vartu měli, málo oděné oražím vojsko, meči a kopíčky toliko bodlavé, ale udatnosti úmyslu a nebeskń pomoci bezpečné. Vejda skrze zbořené zdí Tarci, ukrutný s těmito boj učinili. Kapisträn z věže volajic kfesfany napominal, korńhev kfiże ukazováše, pomoc z nebe slibováše, zlořečíče ne- přátelóm, boží přítomnosti prosíše. Jan Huniad jednak sem jednak tam s houfem rytířův bóhaśe, posilováše varty, na místo ustálých silné a čilé, na místo raněných zdravé usazováše, pána i rytíře úřad činíše. Bojováno jest s obů stranú velikú mocí, jednak naši jednak Turci odstupovácho ; odtud vítězův křik, odonud umirajicich sJyśśno bylo lkání. Smělejší a přední bůjci zbodení mečmi padáchu, nad těly mrtvými, všady poraženými, bojováno bylo. Vytiščení se zdí nepřátelé (neb jich císař zase hnal, nutil a bil) opět vpadáchu, opět bojováchu udatně, křesťany v naj- poslednější nebezpečenství uvodíchu. Najposléz kře- 35) jen hastis 8. — **) Capistranus 3. — *') urgente — pugnare nemá 2.
Strana 237
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 231 oeda fuga relinquere, rursus sequentibus crucesignatis extra muros pugnam instaurare. Mox ex proposito fugere, ut quam remotissime ab oppido christianos prostraherent. Interim acie[m] a latere immittere, que reditum in urbem egressis intercipiat. Furentes nostri ac victoria exultantes, quod praecipitarentur discrimen, non advertere, paululum processuris et a fronte et a tergo peri- culum imminere. Vidit ex muris Capistranus transversam hostium aciem insidiasque cognoscens, revocare suos coepit. Cum parum exaudiretur timpanis ac tubis confundentibus vocem,??) praeceps in pugnam dilabitur atque inter duas acies, inter tela volantia procurrens clamoribus ac signis crucesignatos redire coegit, apud quos nulla erat Hunyadis vel fides vel autoritas. Quorum magna pars theutonica fuit hungarico infensissima generi. Fraudati magna spe Thurci in castra redierunt, cum IIII* et viginti horis interdiu noctuque nunc muros quatientes, nunc manu pugnantes proelium protraxissent. Multi ex utraque parte ce- cidere, plurimi ex Thurcis et ii quidem praestantiores. De caesis hostibus varia sententia est. Quidam supra XL" milia perisse tradiderunt, nonnulli XX milia, alii ad summum IIII*' milia caesa fuisse affirmant, quod nostris infra verum esse videtur; neque enim in tanto exercitu videri clades ex occidio potuisset. Maior profecto iactura tantum imperatorem fugere compulit, qui sequens dem süZeni, mésto mrzutÿm utfkénim opustili. Opět když po nich táhli křižovníci, před zdmi bitvu obno- vili a hned dobrovolně utíkali a velmě daleko od města křesťany odvedli a v tom špic z boku šikovali, kterýž by vracovánie do města vyšlým bránil. Prch- livi jsdce nasi a vitézstvim se radujíce, k jakému by chvátali nebezpecenstvie, neznamenali, jesto kdyby málo dále šli, i z předu i z zadu nebezpeécenstvie nastávalo. Viděl jest se zdí Kapistran rozdělený ne- přátelský houf a zálohy poznav, zase svých volati počal. A když nebyl slyšán, ješto bubnové a trüby překáželi, kvaltovně do bitvy běžel a mezi dvěma čelními húfy a létajícími šípy běhaje voláním a ký- váním křižovníky k vrácení přinutil. V kterfchz žádné nebylo Haniadovi neb víry neb udatnosti jichžto veliký diel němecský byl, uherskému národu přenepříznivý. Zmyleni süce veliká nadějí Turci do stanuo se vrátili, když by čtrmezcítma hodinami v noci i ve dne jednak zdi boříce, jednak ruká bojujíce bojem prodlili. Mnozie s obojí strany padli, vice Tarkuo, a to znamenitějších. O zbitých nepřáteliech rozličné domněnie jest. Někteří více než XL tisíců padnáti pokládají, mnozie XX tisícuo zbitých býti praví. Jiní najvíce čtyři tisiece zmordovaných býti tvrdí Což se nám méně pravé býti zdá; neb aniž by v tak velikém vojsku mohla tak malá porážka znamenána sťansků mocí odehnáni opět více nebezpečenství nežli hanby se ustydaje, městečko mrzkým během opu- stichu; opět, kdy křižovníci jich hnali a se zdí vy- běhli, boj obnovovácha. Hned z úmyslu, jakžto by utíkali, běžechu, aby daleko od města křesťany vy- vábíli. Mezitím vojsko z boku pustichu, kteréz by navrácení do města těm, kteříž vyšli, předjalo a za- bránilo. Prchajic naši a radujíc se, v kteraké by padli nebezpečenství, neznamenachu. By malitko dále byli vyšli, z předu i z zadu nebezpečenstvie nastávše Videl se zdi Kapistran navrácený nepřátelský špic a zálohy poznav, odvolávati počal svých. A když málo slyšán byl — neb bubnové a trúby překážichu hlasu — brzce do boje se spostil a mezi dvěma špici, mezi střelbú létající běhaje křikem a znamením kři- žovníky navrátiti se přinutil, při kterýchžto žádnéj nebylo Huniad - Janušovy věrnosti aneb vladafskéj moci, jejichžto větší diel němečský byl, uherskému pokolení velmě nepřieznivý. Zbaveni velikéj nadéje Turci do stanu se ne- vrátili (sic), když čtyři a dvacet hodin dnem i nocí nyní zdi lámajíce, nyní rukú bojujíce bitvu jsú pro- dlévali. Mnozí z obojí strany upadachu, ale více z Turkův, a ti zajisté znamenitější. O zbitych ne- přátelích rozličná výpověd jest. Někteří, že jich na étyrydceti tisíc zbynulo, pravichu, néktetí dvadcet- tistc, Jinf k najvys&imu Gtyri tistce zbitych byti, utvr- zuji. To, coż jest niże, nám pravda se býti vidí; nebo ani v takovém vojsku vidíno býti mohlo mordu 37) voces 2,
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 231 oeda fuga relinquere, rursus sequentibus crucesignatis extra muros pugnam instaurare. Mox ex proposito fugere, ut quam remotissime ab oppido christianos prostraherent. Interim acie[m] a latere immittere, que reditum in urbem egressis intercipiat. Furentes nostri ac victoria exultantes, quod praecipitarentur discrimen, non advertere, paululum processuris et a fronte et a tergo peri- culum imminere. Vidit ex muris Capistranus transversam hostium aciem insidiasque cognoscens, revocare suos coepit. Cum parum exaudiretur timpanis ac tubis confundentibus vocem,??) praeceps in pugnam dilabitur atque inter duas acies, inter tela volantia procurrens clamoribus ac signis crucesignatos redire coegit, apud quos nulla erat Hunyadis vel fides vel autoritas. Quorum magna pars theutonica fuit hungarico infensissima generi. Fraudati magna spe Thurci in castra redierunt, cum IIII* et viginti horis interdiu noctuque nunc muros quatientes, nunc manu pugnantes proelium protraxissent. Multi ex utraque parte ce- cidere, plurimi ex Thurcis et ii quidem praestantiores. De caesis hostibus varia sententia est. Quidam supra XL" milia perisse tradiderunt, nonnulli XX milia, alii ad summum IIII*' milia caesa fuisse affirmant, quod nostris infra verum esse videtur; neque enim in tanto exercitu videri clades ex occidio potuisset. Maior profecto iactura tantum imperatorem fugere compulit, qui sequens dem süZeni, mésto mrzutÿm utfkénim opustili. Opět když po nich táhli křižovníci, před zdmi bitvu obno- vili a hned dobrovolně utíkali a velmě daleko od města křesťany odvedli a v tom špic z boku šikovali, kterýž by vracovánie do města vyšlým bránil. Prch- livi jsdce nasi a vitézstvim se radujíce, k jakému by chvátali nebezpecenstvie, neznamenali, jesto kdyby málo dále šli, i z předu i z zadu nebezpeécenstvie nastávalo. Viděl jest se zdí Kapistran rozdělený ne- přátelský houf a zálohy poznav, zase svých volati počal. A když nebyl slyšán, ješto bubnové a trüby překáželi, kvaltovně do bitvy běžel a mezi dvěma čelními húfy a létajícími šípy běhaje voláním a ký- váním křižovníky k vrácení přinutil. V kterfchz žádné nebylo Haniadovi neb víry neb udatnosti jichžto veliký diel němecský byl, uherskému národu přenepříznivý. Zmyleni süce veliká nadějí Turci do stanuo se vrátili, když by čtrmezcítma hodinami v noci i ve dne jednak zdi boříce, jednak ruká bojujíce bojem prodlili. Mnozie s obojí strany padli, vice Tarkuo, a to znamenitějších. O zbitých nepřáteliech rozličné domněnie jest. Někteří více než XL tisíců padnáti pokládají, mnozie XX tisícuo zbitých býti praví. Jiní najvíce čtyři tisiece zmordovaných býti tvrdí Což se nám méně pravé býti zdá; neb aniž by v tak velikém vojsku mohla tak malá porážka znamenána sťansků mocí odehnáni opět více nebezpečenství nežli hanby se ustydaje, městečko mrzkým během opu- stichu; opět, kdy křižovníci jich hnali a se zdí vy- běhli, boj obnovovácha. Hned z úmyslu, jakžto by utíkali, běžechu, aby daleko od města křesťany vy- vábíli. Mezitím vojsko z boku pustichu, kteréz by navrácení do města těm, kteříž vyšli, předjalo a za- bránilo. Prchajic naši a radujíc se, v kteraké by padli nebezpečenství, neznamenachu. By malitko dále byli vyšli, z předu i z zadu nebezpečenstvie nastávše Videl se zdi Kapistran navrácený nepřátelský špic a zálohy poznav, odvolávati počal svých. A když málo slyšán byl — neb bubnové a trúby překážichu hlasu — brzce do boje se spostil a mezi dvěma špici, mezi střelbú létající běhaje křikem a znamením kři- žovníky navrátiti se přinutil, při kterýchžto žádnéj nebylo Huniad - Janušovy věrnosti aneb vladafskéj moci, jejichžto větší diel němečský byl, uherskému pokolení velmě nepřieznivý. Zbaveni velikéj nadéje Turci do stanu se ne- vrátili (sic), když čtyři a dvacet hodin dnem i nocí nyní zdi lámajíce, nyní rukú bojujíce bitvu jsú pro- dlévali. Mnozí z obojí strany upadachu, ale více z Turkův, a ti zajisté znamenitější. O zbitych ne- přátelích rozličná výpověd jest. Někteří, že jich na étyrydceti tisíc zbynulo, pravichu, néktetí dvadcet- tistc, Jinf k najvys&imu Gtyri tistce zbitych byti, utvr- zuji. To, coż jest niże, nám pravda se býti vidí; nebo ani v takovém vojsku vidíno býti mohlo mordu 37) voces 2,
Strana 238
238 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. nocte incensis castris ac machinis cum toto exercitu trepidus abiit, nec tam audax superbusgue venerat, quam timidus demissusque fugam arripuit. Traditum est sub pupilla confossum salutem desperasse. Vulnus eius obsidioni finem dedisse. Inter fugiendum plures quam in acie periisse Victoribus ea tantum praedae relicta, quae non potuit ignis absumere, tormenta aenea et, arietes ferro graves machinarumque ingens vis. Hunyades et Capistranus huic bello interfuere, uterque rem gestam scripsit neque alter al- terius mentionem fecit. Alteruter solidam sibi rei gestae laudem usurpavit. Ingens dulcedo gloriae, facilius contemnenda dicitur quam contemnitur. Spreverat opes Capistrenus, saeculi pompas fu- gerat, calcaverat avaritiam, libidinem subegerit: contemnere gloriam non potuit. Qui summo ponti- fici bellum atque exitum belli describens, nulla Hunyadis, nulla cardinalis facta mentione totum suum esse dixit, quod gestum erat, quamvis Deum imprimis victoriae confessus fuerit autorem. Nemo est tam sanctus, qui dulcedine gloriae non capiatur. Facilius regna viri excellentes quam gloriam partiuntur. Verum paulo post et Hunyades et Capistranus, alter morbo, alter senio obiere, felices animae, quibus tam claro peracto proelio, tanto populorum Ííavore quaesito aegra relin- quere corpora datum est. býti; většieť jest jistě ztráta takového césaře ntíkati přinutila, kterýž té noci zapáliv stany a praky, se všiem vojskem s strachem odšel. Aniž tak směle a pyšně přišel, jako strašlivě a kvaltovně utekl. Praví, že by pod zřietedlnicí raněn jsa o zdraví pochyboval, rána by jeho obleženie konec učinila. V tom ntíkánie viece jich nežli v boji zhynulo. Vítězitelóm ta toliko Júpež nechána jest, kteréž nemohl oheň spáliti, totiž děla mosazná a moždieři železní náramné velikosti, Huniad a Kapistran v tom boji byli a oba věc dálů sepsali; a jeden o druhém žádné zmínky neuéipili, ale jeden druhého skutky dálé veliká chválů sobě osobil. Náramná sladkost chvály, že by snáze mohla potupena býti, praví, než jse potupuje. Pohrdal Kapi- stran světskúů pýchá, utíkal před žádostmi, potlačil lakomstvie, chlipnost podmanil, potapiti chvály ne- mohl. Kterýž najvyššiemu biskupu počátek i konec boje vypisuje, žádné o Huniadovi, žádné o kardinalu neuciniv zmínky, všecko své býti pověděl, což pó- sobeno bylo, ač by najprvé Boha vyznal vítězstvie býtí puovodem. Žádný nenie tak svatý, kterýž by sladkostí chvály chycen nebyl. Snázeť královstvie mužie výborní nežli chválu potupují. Ale málo potom i Huniad a Kapistran jeden neduhem, druhý starým věkem umřeli. Šťastné duše, kterýmž po dokonánie znamenitého boje, po dosáhnutie tak veliké lidské pHezné neduZivá opustiti téla dáno jest. to zbití. Vétií zajisté &koda tolikého císafe utéci přinutila, kterýž na potomní noc zapáliv stany a búdy a odběhna děl, se vším vojskem strašlivý odšel jest. Aniž tak smělý a pyšný bíše přijel jako bojezlivý a ponížený utíkání se chopil. Praveno jest, že by pod cecíkem raněn jsa, nad zdravím pozúfal; rána jeho obléžce a dobývce konec učinila; na utíkání více než na špici zmordováno. Vítězóm to tolik ko- řisti zósštaveno, což oheň nemohl sezžéti (sic), děla mědělá (sic) a kušíkové neb berani železem obtížení, pušek neb prakův veliká moc. Huniad Januš a Kapi- stram (sic) v tom boji bychu, oba dva věc učiňenů popsáchu, aniž jeden o druhém zmínky uéinil, i ten i onen plnů sobě boje zdilého chválu připisoval. Veliká velmě sladkost jest slávy, snáze mluví se, aby potupena byla, než se potupuje. Pozhrdl bíše zbožím Kapistran, před světská pýchů uotíkáše, potlačil bíše lakomstvo, smilstvo a chlipnost podrobil bíše: po- topiti slávy nemožíše. Kterýž najvyšsšímu biskupu boj a východ boje vypisujíc, žádnéj o Hunyadském, žádnéj o kardinalu zmínky neučiniv, všecko své býti pravíše, což se tu dějíše, ačkoli Boha najprv a přední [sic, m. „předně“] vítězství učinitele býti vyznáváše. Nižádný tak svatý není, jenž by sladkostí slávy nebyl lapen. Snáze království svého muži vyvýšení nežli slávy udělují. Ale málo potom i Huniadský i Kapi- stran, jeden neduhem, druhý starostí zemřešta (sic). Ščastní úmyslové a duše, jimžto, tak jasný dokonavše boj, tolikéj lidskéj přízni a chvály duojda, neduživá opustiti těla dáno jest.
238 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. nocte incensis castris ac machinis cum toto exercitu trepidus abiit, nec tam audax superbusgue venerat, quam timidus demissusque fugam arripuit. Traditum est sub pupilla confossum salutem desperasse. Vulnus eius obsidioni finem dedisse. Inter fugiendum plures quam in acie periisse Victoribus ea tantum praedae relicta, quae non potuit ignis absumere, tormenta aenea et, arietes ferro graves machinarumque ingens vis. Hunyades et Capistranus huic bello interfuere, uterque rem gestam scripsit neque alter al- terius mentionem fecit. Alteruter solidam sibi rei gestae laudem usurpavit. Ingens dulcedo gloriae, facilius contemnenda dicitur quam contemnitur. Spreverat opes Capistrenus, saeculi pompas fu- gerat, calcaverat avaritiam, libidinem subegerit: contemnere gloriam non potuit. Qui summo ponti- fici bellum atque exitum belli describens, nulla Hunyadis, nulla cardinalis facta mentione totum suum esse dixit, quod gestum erat, quamvis Deum imprimis victoriae confessus fuerit autorem. Nemo est tam sanctus, qui dulcedine gloriae non capiatur. Facilius regna viri excellentes quam gloriam partiuntur. Verum paulo post et Hunyades et Capistranus, alter morbo, alter senio obiere, felices animae, quibus tam claro peracto proelio, tanto populorum Ííavore quaesito aegra relin- quere corpora datum est. býti; většieť jest jistě ztráta takového césaře ntíkati přinutila, kterýž té noci zapáliv stany a praky, se všiem vojskem s strachem odšel. Aniž tak směle a pyšně přišel, jako strašlivě a kvaltovně utekl. Praví, že by pod zřietedlnicí raněn jsa o zdraví pochyboval, rána by jeho obleženie konec učinila. V tom ntíkánie viece jich nežli v boji zhynulo. Vítězitelóm ta toliko Júpež nechána jest, kteréž nemohl oheň spáliti, totiž děla mosazná a moždieři železní náramné velikosti, Huniad a Kapistran v tom boji byli a oba věc dálů sepsali; a jeden o druhém žádné zmínky neuéipili, ale jeden druhého skutky dálé veliká chválů sobě osobil. Náramná sladkost chvály, že by snáze mohla potupena býti, praví, než jse potupuje. Pohrdal Kapi- stran světskúů pýchá, utíkal před žádostmi, potlačil lakomstvie, chlipnost podmanil, potapiti chvály ne- mohl. Kterýž najvyššiemu biskupu počátek i konec boje vypisuje, žádné o Huniadovi, žádné o kardinalu neuciniv zmínky, všecko své býti pověděl, což pó- sobeno bylo, ač by najprvé Boha vyznal vítězstvie býtí puovodem. Žádný nenie tak svatý, kterýž by sladkostí chvály chycen nebyl. Snázeť královstvie mužie výborní nežli chválu potupují. Ale málo potom i Huniad a Kapistran jeden neduhem, druhý starým věkem umřeli. Šťastné duše, kterýmž po dokonánie znamenitého boje, po dosáhnutie tak veliké lidské pHezné neduZivá opustiti téla dáno jest. to zbití. Vétií zajisté &koda tolikého císafe utéci přinutila, kterýž na potomní noc zapáliv stany a búdy a odběhna děl, se vším vojskem strašlivý odšel jest. Aniž tak smělý a pyšný bíše přijel jako bojezlivý a ponížený utíkání se chopil. Praveno jest, že by pod cecíkem raněn jsa, nad zdravím pozúfal; rána jeho obléžce a dobývce konec učinila; na utíkání více než na špici zmordováno. Vítězóm to tolik ko- řisti zósštaveno, což oheň nemohl sezžéti (sic), děla mědělá (sic) a kušíkové neb berani železem obtížení, pušek neb prakův veliká moc. Huniad Januš a Kapi- stram (sic) v tom boji bychu, oba dva věc učiňenů popsáchu, aniž jeden o druhém zmínky uéinil, i ten i onen plnů sobě boje zdilého chválu připisoval. Veliká velmě sladkost jest slávy, snáze mluví se, aby potupena byla, než se potupuje. Pozhrdl bíše zbožím Kapistran, před světská pýchů uotíkáše, potlačil bíše lakomstvo, smilstvo a chlipnost podrobil bíše: po- topiti slávy nemožíše. Kterýž najvyšsšímu biskupu boj a východ boje vypisujíc, žádnéj o Hunyadském, žádnéj o kardinalu zmínky neučiniv, všecko své býti pravíše, což se tu dějíše, ačkoli Boha najprv a přední [sic, m. „předně“] vítězství učinitele býti vyznáváše. Nižádný tak svatý není, jenž by sladkostí slávy nebyl lapen. Snáze království svého muži vyvýšení nežli slávy udělují. Ale málo potom i Huniadský i Kapi- stran, jeden neduhem, druhý starostí zemřešta (sic). Ščastní úmyslové a duše, jimžto, tak jasný dokonavše boj, tolikéj lidskéj přízni a chvály duojda, neduživá opustiti těla dáno jest.
Strana 239
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 239 Ladislaus audita Hunyadis morte, suadente Ciliae comite in Hungariam rediit, duobus, ut sibi videbatur, aemulis liberatus, altero, qui fraude, altero, qui vi suum regnum appeteret. Comiti non minus Hunyadis obitus quam Thurcorum conflictus cordi fuit, qui sublato adversario Hungariam ijam sibi patere non dubitabat. Caeca humanae mentis iudicia, saepe laeta pro tristibus, pro laetis tristia ducunt; futuri nulla“°) homini certitudo. Nemo novit, quod*') vesper vehat. Nemo tam superis amicus est, ut crastinam sibi lucem promittere possit. Multi dum “9) se credidere deiectos,*!) in sublime rapti sunt; multos exsilia claros fecere et optata consecutis saepe numero exitio turpi- tudinique fuerunt. Comiti multo salubrius fuerat Hunyadem vixisse, qui Hungariam suae neci de- stinatam clausisset. Nunc metu vacuus regem in Albam ducit hostium spolia recogniturum et campos visurum, ubi proelia gesta, ubi barbara castra fuere. Eam urbem Ladislaus, Hunyadis filius valido praesidio retinebat, qui venienti regi purpuratis togatisque portas aperuit, armatos circiter III" milia ab ingressu prohibuit. Hic dum mora trahitur, rem divinam spectante rege, consilium de more in abdito conclavi proceres ineunt. Vocatus eo comes, an iret, aliquandiu haesi- tavit. O zabitie hrabí Cilskóho skrze Ladi- slava, Huniadova syna,spáchanóm. Kap. LXVI. Ladislav uslyáav o Huniadovó smrti poncknuttm Cil- ského hrabí do Uher jse vrátil, dvú svých nepřátel (jakož se zdálo) zbaven jsa, jednoho, kterýž by lstí, druhého, kterýž by silů království žádal. Neméně Huniadova smrt nežli Turkuo porážka jemu na srdci byla. Kterýžto po shlazenie nepřítele nepochyboval, že by již jemu Uherská země poddána byla. Slepí lidské mysli súdové; často veselé věci za smutné za veselé smutné přijímají; budúciech věcie žádné jistoty člověku nenie; žádnýť neví, co by večer při- násel, Zádnjt tak Bohu vzáctný nenie, aby zajtřejšie den sobě zaslíbiti mohl. Mnozie, když se nadáli ssazenie, k nejvyššiemn miestu vyzdviížení jsú; mnohé vypověděnie jasnými učinilo a žádostí svých dosaže- ným (sic) častokrát k hanbě bývalo. Hrabí mnohem prospěšněji bylo, kdyby Huniad živ byl, kterýž by Uherskúů zemi, smrti jeho uloženů, zavřel. Nynie bez strachu krále do Rasckého Bělehradu vedl, aby nepřátelskú koříst ohledal a pole opatřil, kdež bitvy byly a kdež pohanské vojsko leželo. To město Ladi- slav, Huniadů syn, silným osazením držal, kterýžto přicházejíciemu králi, pánuom v zlatohlavě a v čabách brány otevřel, odéncóm okolo étyf tisícuo vjíti ne- dal. Tu když trvaje král u mše byl, o smrti hrabie v tajném pokoji páni raddu měli. Povolán jsa tam hrabě, měl-li by jíti, některak jse rozmýšlel. Potom dvünásobní hazuká, kterúž by sotva železo proniklo, odín jsa, šel. Když přišel, Ladislav jeho zrádcím Exin diploide vix penetranda ferro indutus proficiscitur. Venientem Ladislaus proditorem Ladislav uslyše o Huniadové smrti vedle rady Cilského hrabího do Uher se navrátil, ode dvů (jakž se jemu zdálo) nepřietelí vysvobozen, od jednoho, kterýž lstí, od druhého, kterýž mocí království jeho žádáše. Hrabímu neméně Huniadského smrt než Ta- rečský boj radostný byl, kterýž, když vyňat nepřietel, Uherské [sic, m. Uherská] zemi sobé byti otevfenu nepochyboval. Slepf lidskéj mysli sádové, často ve- selé za smutné a za veselé smutné vedú; o budúcím žádnému člověkn jistoty není. Žádný neví, co večer veze a táhne, žádný tak svrchním, to jest Bohu, přietel jest, aby zajtřejší sobě světlo zaslíbití mohl. Mnozí kdyZ se vérichu bjti zstréenjmi, na výsost vstrčení jsú, mnohé vypuzení jasné učinilo jest a tém, kteříž žádostných věcí docházeli, ty věci jim k záhubě a hanbě bývachu. Hrabímu mnoho lépe bylo by, kdyby Huniadsky živ byl, kterýž by Uhersků zemi k jeho smrti poslanü jemu zavřel byl. Nyní strachu ne- maje, krále do Bělehradu vede, aby nepřátelské ko- řisti zvěděl a pole viděl, kde se bojové dáli, kde pohanská vojska bychu. To město Ladislav, Huniadů syn, silnů posadá držel, kterýž jdúcímu králi a těm, kteříž zlatohlavem a šlechtičným rüchem odíni byli, brány otevřel, oděncův okolo čtyř tisíc od vchodu odtiskl. Ta když chvíle obydlé se prodlévala, v raddu obyčejem svým v skryté páni vejdechu do tajnice. Povolán tam hrabie, mél-li by jíti, nékterak dláho pochybováše; však potom ve dvojduché rücho, kteréZ by setva Aelezo proskoéilo, obleka se šel. Jdúcího Ladislav zrádcím nazjváse, kterýž by otci často **) ducuntur 2. — *!) nulli 3. — *) quid 2. — **) cum 3. — **) devectos 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 239 Ladislaus audita Hunyadis morte, suadente Ciliae comite in Hungariam rediit, duobus, ut sibi videbatur, aemulis liberatus, altero, qui fraude, altero, qui vi suum regnum appeteret. Comiti non minus Hunyadis obitus quam Thurcorum conflictus cordi fuit, qui sublato adversario Hungariam ijam sibi patere non dubitabat. Caeca humanae mentis iudicia, saepe laeta pro tristibus, pro laetis tristia ducunt; futuri nulla“°) homini certitudo. Nemo novit, quod*') vesper vehat. Nemo tam superis amicus est, ut crastinam sibi lucem promittere possit. Multi dum “9) se credidere deiectos,*!) in sublime rapti sunt; multos exsilia claros fecere et optata consecutis saepe numero exitio turpi- tudinique fuerunt. Comiti multo salubrius fuerat Hunyadem vixisse, qui Hungariam suae neci de- stinatam clausisset. Nunc metu vacuus regem in Albam ducit hostium spolia recogniturum et campos visurum, ubi proelia gesta, ubi barbara castra fuere. Eam urbem Ladislaus, Hunyadis filius valido praesidio retinebat, qui venienti regi purpuratis togatisque portas aperuit, armatos circiter III" milia ab ingressu prohibuit. Hic dum mora trahitur, rem divinam spectante rege, consilium de more in abdito conclavi proceres ineunt. Vocatus eo comes, an iret, aliquandiu haesi- tavit. O zabitie hrabí Cilskóho skrze Ladi- slava, Huniadova syna,spáchanóm. Kap. LXVI. Ladislav uslyáav o Huniadovó smrti poncknuttm Cil- ského hrabí do Uher jse vrátil, dvú svých nepřátel (jakož se zdálo) zbaven jsa, jednoho, kterýž by lstí, druhého, kterýž by silů království žádal. Neméně Huniadova smrt nežli Turkuo porážka jemu na srdci byla. Kterýžto po shlazenie nepřítele nepochyboval, že by již jemu Uherská země poddána byla. Slepí lidské mysli súdové; často veselé věci za smutné za veselé smutné přijímají; budúciech věcie žádné jistoty člověku nenie; žádnýť neví, co by večer při- násel, Zádnjt tak Bohu vzáctný nenie, aby zajtřejšie den sobě zaslíbiti mohl. Mnozie, když se nadáli ssazenie, k nejvyššiemn miestu vyzdviížení jsú; mnohé vypověděnie jasnými učinilo a žádostí svých dosaže- ným (sic) častokrát k hanbě bývalo. Hrabí mnohem prospěšněji bylo, kdyby Huniad živ byl, kterýž by Uherskúů zemi, smrti jeho uloženů, zavřel. Nynie bez strachu krále do Rasckého Bělehradu vedl, aby nepřátelskú koříst ohledal a pole opatřil, kdež bitvy byly a kdež pohanské vojsko leželo. To město Ladi- slav, Huniadů syn, silným osazením držal, kterýžto přicházejíciemu králi, pánuom v zlatohlavě a v čabách brány otevřel, odéncóm okolo étyf tisícuo vjíti ne- dal. Tu když trvaje král u mše byl, o smrti hrabie v tajném pokoji páni raddu měli. Povolán jsa tam hrabě, měl-li by jíti, některak jse rozmýšlel. Potom dvünásobní hazuká, kterúž by sotva železo proniklo, odín jsa, šel. Když přišel, Ladislav jeho zrádcím Exin diploide vix penetranda ferro indutus proficiscitur. Venientem Ladislaus proditorem Ladislav uslyše o Huniadové smrti vedle rady Cilského hrabího do Uher se navrátil, ode dvů (jakž se jemu zdálo) nepřietelí vysvobozen, od jednoho, kterýž lstí, od druhého, kterýž mocí království jeho žádáše. Hrabímu neméně Huniadského smrt než Ta- rečský boj radostný byl, kterýž, když vyňat nepřietel, Uherské [sic, m. Uherská] zemi sobé byti otevfenu nepochyboval. Slepf lidskéj mysli sádové, často ve- selé za smutné a za veselé smutné vedú; o budúcím žádnému člověkn jistoty není. Žádný neví, co večer veze a táhne, žádný tak svrchním, to jest Bohu, přietel jest, aby zajtřejší sobě světlo zaslíbití mohl. Mnozí kdyZ se vérichu bjti zstréenjmi, na výsost vstrčení jsú, mnohé vypuzení jasné učinilo jest a tém, kteříž žádostných věcí docházeli, ty věci jim k záhubě a hanbě bývachu. Hrabímu mnoho lépe bylo by, kdyby Huniadsky živ byl, kterýž by Uhersků zemi k jeho smrti poslanü jemu zavřel byl. Nyní strachu ne- maje, krále do Bělehradu vede, aby nepřátelské ko- řisti zvěděl a pole viděl, kde se bojové dáli, kde pohanská vojska bychu. To město Ladislav, Huniadů syn, silnů posadá držel, kterýž jdúcímu králi a těm, kteříž zlatohlavem a šlechtičným rüchem odíni byli, brány otevřel, oděncův okolo čtyř tisíc od vchodu odtiskl. Ta když chvíle obydlé se prodlévala, v raddu obyčejem svým v skryté páni vejdechu do tajnice. Povolán tam hrabie, mél-li by jíti, nékterak dláho pochybováše; však potom ve dvojduché rücho, kteréZ by setva Aelezo proskoéilo, obleka se šel. Jdúcího Ladislav zrádcím nazjváse, kterýž by otci často **) ducuntur 2. — *!) nulli 3. — *) quid 2. — **) cum 3. — **) devectos 2.
Strana 240
240 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. compellat, qui patri saepe necem paraverit infensumque sibi regem reddiderit; nunc diem venisse quo scelerum poenas luat. Sunt, qui comitem prius arguisse Ladislaum dicant, tanquam regi re- bellem, qui eius armatos intrare oppidum vetuisset. Illud constat, comitem arrepto ex manu armi- geri gladio Ladislai caput petentem nonnullos interiectae manus digitos amputasse, exorto cla- more Hungaros irrupisse defendentemque magno se animo comitem multis confossum vulneribus obtruncasse; nec moratos regem ea novitate perculsum adeuntes, occisum regni hostem dixisse digna meritis premia reddita; regi nibil timendum esse, cuncta eius imperio patere. Nunc regnum eius incipere; prius apud comitem fuisse. Rex quamquam vehementer commotus erat tam atroci facinore, supra tamen, quam eius ferebat aetas dolorem atque iram compressit, nec dubitavit iure caesum comitem profiteri. Amicis vero circumstantibus ferendumque, quodcunque id esset, dicentibus: Atqui sic necessitas, inquit, exigit. Ferendum est, quicquid vitari non potest. Ademptam comiti vitam reddere non possumus. Ille suo fato functus est, nos nunc nostra manent, quae deus optimus maximus meliora faxit Iussitque defuncti cadaver plaustro impositum Ciliam deferri atque in sepulchris maiorum condi. nazýval, kterýž otci jeho často smrt jednal a ne- návistného jemu krále učinil; že by již den přišel, v kterýž by za své skutky odplatu vzal. A byli by, kteříž pravili, že by hrabie Ladislava omlůval jakžto králi odporného, kterýž by jeho oděncóm do města vjíti nedal. Tehdy hrabie uchvátiv (sic) z ruky pa- cholka svého meč, chtěje Ladislava v hlavu raniti; ale když ho mnozie zamítali, těm ruce a prsty osekal. A když vznikl křik, Uhři se shlučili a brá- nícieho se udatně hrabí mnohými zbodeného ranami zabili. A nemeškajíce tú novinů k přestrašenému králi přistupivše, zabitého královstrie nepřietele po- věděli a, že hodnú odplatu za své skutky vzal. pra- vili; král by se nic nejměl báti; že by všickni jeho rozkázánie poslušni byli; že by se tepruv králov- stvie jeho počínalo; prvé u hrabí bylo. smrt připravoval, a krále by jemu nepřietele učinil; že tento den přišel, v němž svých zlých činův po- mstu by vzíti (sic). Jsú, kteříž praví, že by prvé hrabie Ladislava trestal jakžto králi protivného a odporného, kterýž by jeho oděncóm do města vjeti bránil. Toto jest jisto, že hrabie vytrhna z ruky oděnce meč a Ladislava v hlavu chtě udeřiti, prsty některé ruky, kteráž ho zavrci chtěla, uťal jest. Všel křik. Uhři vzkočichu, bránícího se velikým úmyslem hrabího mnohými ranami zbodeného zabichu; aniž meškachu, krále tů novinú ohromeného důjdůc, že zabit nepřítel královský, pověděchu, že hodné zá- sluhám odplaty navráceny; králi nic se jest nebáti, vše k jeho přikázání otevříno býti, nynie jeho krá- lovství mu se počínati, prvé v rukú hrabího býti. Král ačkoli náramně pohnut jsa tak ukrutným účinkem, více však než jeho věk snášel, bolest a moc strpěl. Aniž neznal, že by mocie zabit byl hrabie, ale od přátel vůkol stojíciech a, co jest se koli stalo, aby sneseno bylo, pravíciech veden jsa, král die: „Tohoť tak potřebnost žádá. Snéstiť se musie, což- koli opraveno býti nemuože. Odjatého hrabí života vrátiti nemnožemy. On svým osudem život dokonal. Nám nynie náš osud ještě zuostává, kterýž Bnoh výborný a najvětšie lepším rač učiniti.“ I rozkázal tělo jeho na vnoz vložené do Cilie vésti a v hrobích staršiech pochovati. Král ačkoli hrozně se rozhněval tak ukrutným účinkem, však nad to, než jeho věk snášíše, bolest, žalost a hněv udušoval, aniž pochybováše vyznati právem hrabího zabita býti. Ale když přátelé okolo něho stojící, aby přetrpěno bylo to, cožkoli jest, pra- vichu, on vece: „Jistě tak potřeba žádá, přetrpěno býti mosí, cožkoli uvarováno nemůž býti. Odjatého hrabímu života navrátiti nemóžem, on svým osudem neb svů smrtí zšel jest; nás nyní naše očekávají, kteréž buoh najlepší, najvětší rač učiniti lepší.“ I přikázal jest mrtvé tělo na vnoz vložené do Cilie vézti a v hrobích větších pochovati. 4) dixere 2.
240 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. compellat, qui patri saepe necem paraverit infensumque sibi regem reddiderit; nunc diem venisse quo scelerum poenas luat. Sunt, qui comitem prius arguisse Ladislaum dicant, tanquam regi re- bellem, qui eius armatos intrare oppidum vetuisset. Illud constat, comitem arrepto ex manu armi- geri gladio Ladislai caput petentem nonnullos interiectae manus digitos amputasse, exorto cla- more Hungaros irrupisse defendentemque magno se animo comitem multis confossum vulneribus obtruncasse; nec moratos regem ea novitate perculsum adeuntes, occisum regni hostem dixisse digna meritis premia reddita; regi nibil timendum esse, cuncta eius imperio patere. Nunc regnum eius incipere; prius apud comitem fuisse. Rex quamquam vehementer commotus erat tam atroci facinore, supra tamen, quam eius ferebat aetas dolorem atque iram compressit, nec dubitavit iure caesum comitem profiteri. Amicis vero circumstantibus ferendumque, quodcunque id esset, dicentibus: Atqui sic necessitas, inquit, exigit. Ferendum est, quicquid vitari non potest. Ademptam comiti vitam reddere non possumus. Ille suo fato functus est, nos nunc nostra manent, quae deus optimus maximus meliora faxit Iussitque defuncti cadaver plaustro impositum Ciliam deferri atque in sepulchris maiorum condi. nazýval, kterýž otci jeho často smrt jednal a ne- návistného jemu krále učinil; že by již den přišel, v kterýž by za své skutky odplatu vzal. A byli by, kteříž pravili, že by hrabie Ladislava omlůval jakžto králi odporného, kterýž by jeho oděncóm do města vjíti nedal. Tehdy hrabie uchvátiv (sic) z ruky pa- cholka svého meč, chtěje Ladislava v hlavu raniti; ale když ho mnozie zamítali, těm ruce a prsty osekal. A když vznikl křik, Uhři se shlučili a brá- nícieho se udatně hrabí mnohými zbodeného ranami zabili. A nemeškajíce tú novinů k přestrašenému králi přistupivše, zabitého královstrie nepřietele po- věděli a, že hodnú odplatu za své skutky vzal. pra- vili; král by se nic nejměl báti; že by všickni jeho rozkázánie poslušni byli; že by se tepruv králov- stvie jeho počínalo; prvé u hrabí bylo. smrt připravoval, a krále by jemu nepřietele učinil; že tento den přišel, v němž svých zlých činův po- mstu by vzíti (sic). Jsú, kteříž praví, že by prvé hrabie Ladislava trestal jakžto králi protivného a odporného, kterýž by jeho oděncóm do města vjeti bránil. Toto jest jisto, že hrabie vytrhna z ruky oděnce meč a Ladislava v hlavu chtě udeřiti, prsty některé ruky, kteráž ho zavrci chtěla, uťal jest. Všel křik. Uhři vzkočichu, bránícího se velikým úmyslem hrabího mnohými ranami zbodeného zabichu; aniž meškachu, krále tů novinú ohromeného důjdůc, že zabit nepřítel královský, pověděchu, že hodné zá- sluhám odplaty navráceny; králi nic se jest nebáti, vše k jeho přikázání otevříno býti, nynie jeho krá- lovství mu se počínati, prvé v rukú hrabího býti. Král ačkoli náramně pohnut jsa tak ukrutným účinkem, více však než jeho věk snášel, bolest a moc strpěl. Aniž neznal, že by mocie zabit byl hrabie, ale od přátel vůkol stojíciech a, co jest se koli stalo, aby sneseno bylo, pravíciech veden jsa, král die: „Tohoť tak potřebnost žádá. Snéstiť se musie, což- koli opraveno býti nemuože. Odjatého hrabí života vrátiti nemnožemy. On svým osudem život dokonal. Nám nynie náš osud ještě zuostává, kterýž Bnoh výborný a najvětšie lepším rač učiniti.“ I rozkázal tělo jeho na vnoz vložené do Cilie vésti a v hrobích staršiech pochovati. Král ačkoli hrozně se rozhněval tak ukrutným účinkem, však nad to, než jeho věk snášíše, bolest, žalost a hněv udušoval, aniž pochybováše vyznati právem hrabího zabita býti. Ale když přátelé okolo něho stojící, aby přetrpěno bylo to, cožkoli jest, pra- vichu, on vece: „Jistě tak potřeba žádá, přetrpěno býti mosí, cožkoli uvarováno nemůž býti. Odjatého hrabímu života navrátiti nemóžem, on svým osudem neb svů smrtí zšel jest; nás nyní naše očekávají, kteréž buoh najlepší, najvětší rač učiniti lepší.“ I přikázal jest mrtvé tělo na vnoz vložené do Cilie vézti a v hrobích větších pochovati. 4) dixere 2.
Strana 241
ENEÁŠE SYLV[A KRONIKA ČESKÁ. 241 Ipse Alba relicta, comitante Ladislao Budam repetere statuit Inter eguitandum ad oppidum Hunya- drum 974) pervenit. Ibi coniunx Hunyadis obviam facta est, ob mortem mariti lugubri veste induta, puellaeque circa eam deiectis in terram vultibus pulsisque amictibus maerorem prae se ferebant. Rex matronam complexus: Indigna sunt, inquit, haec vestimenta, quae ob mortem viri tui deferas. Johannes Hunyades de morte transivit ad vitam. Ille Hungariam Christo, mihi regnum servavit, christiani nominis hostes fudit, fugavit, pertrivit, pacem Hungaris peperit, salutem cunctis fide- libus aperuit. Fortia eius facta etiam hostes admirati sunt et vitam et mortem posteritas conse- crabit. In proelio strennuus, domi mitis; in bello vicit hostes, in aegritudine se ipsum superavit. Concilio ac manu suas acies sustentavit, perfregit hostiles. Ubi adesse extremum vitae tempus agnovit et urgere vim morbi, non est passus dominicum corpus ad se deferri; neque enim dignum existimavit servum a& domino visitari. Surrexit a lectulo, quamvis labentibus membris, et cum deficiente virtute suis pedibus ire non posset, in aedem se vehi sacram iussit ibique de more christiano, si qua extabant humanarum vestigia sordium confessione detersit et sacrosanctam acci- piens eucharistiam inter sacerdotum manus terrena fastidientem animam exhalavit. Et quo illam migrasse credimus, nisi ad Deum, pro quo tot bella depugnavit? Ad imperatorem suum perrexit *5) O chvále Jana Huniada skrze krále Ladi- slava mluvené. Kapitola LXVII. — Ale král nechav Bělehradu a s ním Ladislav do Budína jeti umienil. Na té cestě k městu Haniadovu přijel. Tu žena Huniadova proti ňemu vyjevší, pro smrt man- žela v smutné rúcho oděná, a panny, kteréž při nie byly, sklonivše k zemi tváře, smutným oděvem zá- mütek okazovaly. Král na panie hledé: , NepFíhodnyt jest“, die, „tento oděv, kterýž pro smrt muže svého nese&. Jan Huniad od smrti bral se do života. Tenť jest Uherskü zemi Kristu, mné královstvie zachoval, křesťanského jména nepřátely porazil, zahnal a zstrašil, pokoj Uhróm zplodil, zdraví všem věrným otevřel. Silným jeho skutkuom také i nepřátelé se divili a život i smrt potomci slaviti budá. V boji udatný, doma pokojný. V bitvě přemohl nepřátoly, v nemoci sebe samého. Raddú a rukú své houfy zdržoval, porážel nepřátelské. Když nastávati po- slední života čas poznal a rozmáhati moc neduhu znamenal, nedopustil jest božiebo téla k sobé nésti. Nebť jest věděl, že by nehodné bylo, aby služebník od pána jměl navátieven býti. Povstav s ložce, ač- koli zemdlenými údy, a kdyby pro mdiobu života na svých nohách jíti nemohl, do kostela svatého se nésti rozkázal a ta z obyčeje křesťanského, byly-li jsú které věci lidských hřiechuo, zpovédí shladil a svaté svatü prijav svátost oltářní mezi rukami kněží zemské věci v ošklivosti majiece duši vypastil. I kamž bychmy jeho jíti věřili, jediné k tomu, pro kteréhož “'*) Hupgarum. — *') deveotis 2. — **) perrectus 2. A on opustiv Bělehrad, když i Ladislav s ním jel, do Budína se navrátíti ustavil. A když jest jel, do městečka Hunyadů přijel jest. Ta žena Huniad- ského upostřet učiněna jest, pro smrt muže v smutné rücho oblečená, a také děvečky vedle ní svěsivše k zemi tváři a v črných šatech smutek okazováchu. Král paní obejma: „Nehodniťt jsú tito“, vece, „oděvové kteréž by pro smrt muže tvého nosila; Jan Huniad- ský z smrti šel jest do života. On Uhersků zemi Pánu Kristu, mně království zachoval, křesťanského jména nepřátely zahnal, zapudil, potřel, pokoj Uhróm poradil, zdraví všem věrným otevřel. Udatným jeho účinkóm také nepřátelé divíchu se, a život i smrt potomkové jeho osvětí. V boji stateóny, doma tichy ; v boji přemohl nepřátely, v nemoci sám sebe pře- mohl jest. Raddü a ruká svá vojska podpíral, ne- přátelská polámal. Když přiblížiti se poslední života čas poznal a že moc neduhu jemu přityvrzuje, ne- dopustil božského těla k sobě nésti; nebo sobě vážil, že nehodné jest, aby sluha od pána navščíven byl; povstal z ložička, ačkoli klapáchu údové, a když na svých nohách jíti nemobl, neb síly nedostáváše, do domu svatého vézti se kázal a tam vedle obyčeje křesťanského, ač které vystávaly lidských smradů šlépěje, zpovědí odevřel a svatosvatúů prijma bozieho těla milost, mezi kněžskýma rukama zemské věci potupující dusi vydehl jest. A kam Ji bráti se vě- římy, jedno k tomu, pro kohož toliko bojí pobojoval jest? K císaři svému jel jest nepřemožený rytieř,
ENEÁŠE SYLV[A KRONIKA ČESKÁ. 241 Ipse Alba relicta, comitante Ladislao Budam repetere statuit Inter eguitandum ad oppidum Hunya- drum 974) pervenit. Ibi coniunx Hunyadis obviam facta est, ob mortem mariti lugubri veste induta, puellaeque circa eam deiectis in terram vultibus pulsisque amictibus maerorem prae se ferebant. Rex matronam complexus: Indigna sunt, inquit, haec vestimenta, quae ob mortem viri tui deferas. Johannes Hunyades de morte transivit ad vitam. Ille Hungariam Christo, mihi regnum servavit, christiani nominis hostes fudit, fugavit, pertrivit, pacem Hungaris peperit, salutem cunctis fide- libus aperuit. Fortia eius facta etiam hostes admirati sunt et vitam et mortem posteritas conse- crabit. In proelio strennuus, domi mitis; in bello vicit hostes, in aegritudine se ipsum superavit. Concilio ac manu suas acies sustentavit, perfregit hostiles. Ubi adesse extremum vitae tempus agnovit et urgere vim morbi, non est passus dominicum corpus ad se deferri; neque enim dignum existimavit servum a& domino visitari. Surrexit a lectulo, quamvis labentibus membris, et cum deficiente virtute suis pedibus ire non posset, in aedem se vehi sacram iussit ibique de more christiano, si qua extabant humanarum vestigia sordium confessione detersit et sacrosanctam acci- piens eucharistiam inter sacerdotum manus terrena fastidientem animam exhalavit. Et quo illam migrasse credimus, nisi ad Deum, pro quo tot bella depugnavit? Ad imperatorem suum perrexit *5) O chvále Jana Huniada skrze krále Ladi- slava mluvené. Kapitola LXVII. — Ale král nechav Bělehradu a s ním Ladislav do Budína jeti umienil. Na té cestě k městu Haniadovu přijel. Tu žena Huniadova proti ňemu vyjevší, pro smrt man- žela v smutné rúcho oděná, a panny, kteréž při nie byly, sklonivše k zemi tváře, smutným oděvem zá- mütek okazovaly. Král na panie hledé: , NepFíhodnyt jest“, die, „tento oděv, kterýž pro smrt muže svého nese&. Jan Huniad od smrti bral se do života. Tenť jest Uherskü zemi Kristu, mné královstvie zachoval, křesťanského jména nepřátely porazil, zahnal a zstrašil, pokoj Uhróm zplodil, zdraví všem věrným otevřel. Silným jeho skutkuom také i nepřátelé se divili a život i smrt potomci slaviti budá. V boji udatný, doma pokojný. V bitvě přemohl nepřátoly, v nemoci sebe samého. Raddú a rukú své houfy zdržoval, porážel nepřátelské. Když nastávati po- slední života čas poznal a rozmáhati moc neduhu znamenal, nedopustil jest božiebo téla k sobé nésti. Nebť jest věděl, že by nehodné bylo, aby služebník od pána jměl navátieven býti. Povstav s ložce, ač- koli zemdlenými údy, a kdyby pro mdiobu života na svých nohách jíti nemohl, do kostela svatého se nésti rozkázal a ta z obyčeje křesťanského, byly-li jsú které věci lidských hřiechuo, zpovédí shladil a svaté svatü prijav svátost oltářní mezi rukami kněží zemské věci v ošklivosti majiece duši vypastil. I kamž bychmy jeho jíti věřili, jediné k tomu, pro kteréhož “'*) Hupgarum. — *') deveotis 2. — **) perrectus 2. A on opustiv Bělehrad, když i Ladislav s ním jel, do Budína se navrátíti ustavil. A když jest jel, do městečka Hunyadů přijel jest. Ta žena Huniad- ského upostřet učiněna jest, pro smrt muže v smutné rücho oblečená, a také děvečky vedle ní svěsivše k zemi tváři a v črných šatech smutek okazováchu. Král paní obejma: „Nehodniťt jsú tito“, vece, „oděvové kteréž by pro smrt muže tvého nosila; Jan Huniad- ský z smrti šel jest do života. On Uhersků zemi Pánu Kristu, mně království zachoval, křesťanského jména nepřátely zahnal, zapudil, potřel, pokoj Uhróm poradil, zdraví všem věrným otevřel. Udatným jeho účinkóm také nepřátelé divíchu se, a život i smrt potomkové jeho osvětí. V boji stateóny, doma tichy ; v boji přemohl nepřátely, v nemoci sám sebe pře- mohl jest. Raddü a ruká svá vojska podpíral, ne- přátelská polámal. Když přiblížiti se poslední života čas poznal a že moc neduhu jemu přityvrzuje, ne- dopustil božského těla k sobě nésti; nebo sobě vážil, že nehodné jest, aby sluha od pána navščíven byl; povstal z ložička, ačkoli klapáchu údové, a když na svých nohách jíti nemobl, neb síly nedostáváše, do domu svatého vézti se kázal a tam vedle obyčeje křesťanského, ač které vystávaly lidských smradů šlépěje, zpovědí odevřel a svatosvatúů prijma bozieho těla milost, mezi kněžskýma rukama zemské věci potupující dusi vydehl jest. A kam Ji bráti se vě- římy, jedno k tomu, pro kohož toliko bojí pobojoval jest? K císaři svému jel jest nepřemožený rytieř,
Strana 242
242 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ, invictus miles, cum Christo regnat, qui pro Christo tot periculis se obiecit. Iam pridem deditum sibi caelum tenet. Non est, cur divinitate fruentem lugere oporteat; congaudere gaudenti aequius censeo. Facessant intempestivae lachrimae supervacaneique luctus. Absit omnis maeror atque im- primis lugubres habitus. Pullas vestes exuite. Atque his *?) dictis purpureas tunicas auro distinctas afferri iussit easque viduae ac filiis dono dedit, puellas quoque pro sua dignitate donatas mutare habitum imperavit totamque diem laetitiae dari. Convivia deinde splendide apparata. Inter epulas et vina saltatum cantatumque, quasi celebres nuptiae per luxum et iocum actae. His blandimentis allecti Hunyadis filii nihil iam dudum ex caede comitis in caput suum verti 39) posse confidebant. Jtaque posito metu regem usque ad Budam secuti sunt aulamque imprimis aestimati cultique frequentabant. Verum amici comitis regias aures dietim pulsare, illustrem prin- cipem, avunculum regium sine causa necatum conqueri, maiestatem gravissime laesam dicere; multum tam atrox scelus relinquendum non esse, corrigendum audacem iuvenem ac temerarium. Audaciam, nisi mature coérceatur, in furorem verti. Nullum inveniri clementem virum, qui iuven- tutem crudelitate insigniverit. Arma in manus nefarii adolescentis periculosa esse. Ausurum procul toliko bojuo bojuoval (sic). K císaři jest svému šel silný rytíř. S Kristemť kraluje, kterýž pro Krista tolika se nebezpečenstviem vydával. Jižť tepruv dlužné sobě nebe drží. Nenieť, proč by božstvie nužívajícího kvíliti se mělo. Spolu radovati se s ra- dujícím právéji súdím. Přestaňtež nezřízené slzy a daremné naříkánie, odstup všeliké kvílenie! A naj- prve z smutného se rúcha svlecte!“ A to pověděv zlatohlavové rúcho zlatem krumpované přinésti roz- kázal, kteréžto vdově a synóm darem dal. Panny také podlé jich duostojenstvie obdarovav, aby pro- měnily oděv, jim domlúval a celý den v veselí vedly. Hody potom skvostně připraveny byly. Mezi hodo- váním a vínem tancováno, zpíváno bylo a jako by slavná svatba skrze hru a kratochvílenie pósobena byla. O zjimánie synuo Jana Huniada a o stétie Ladislava, syna téhož staršicho. Kap. LXVIII. Tiem lísáním ochlácholeni jsúce Huniadovi synové, že by již nic z zamordovánie hrabie na jich hlavu se nemohlo obrátiti, domnievali se. A proto£ opu- stivše strach za králem až do Budína jeli a na dvuor svobodně a přípravně chodili. Ale přátelé hrabovi královské uši den ode dne namlúvali, osviece- ného kniežete, strýce královského, bez přiečiny za- mordovaného želeli, Jasnost královsků přetěžce ura- ženu býti pravili; že by bez pomsty tak ukrutný účinek neměl nechán býti, a jediné leč by v čas ta smělost ztrestána [ne]byla, [v] vzteklost by se obrá- tila. Žádnýt není, kterýž by mládence k toma účinku vedl, že by odění v rukú neslušného mládence ne- s Pánem Kristem kraluje, kterýž pro Krista v toliko nebezpečenství se vydával. Již onehdy dané sobe nebe drží, není, proč by božství po£Zivajícího plakati potřebí bylo. Spoluradovati se s radujícím právéji súdím. Přestaňte nevčasné slzy a zbyteční pláčové, odstup všeliaké [sic] kvílení a najprv smutní oděvové, črná rúcha svlecte!“ A tak ty řeči vymluavíc zlato- hlavové sukně zlatem vyšívané a krumpované při- nésti kázal a je vdově a synóm dal darem. A dě- večkám vedle jejich duostojenství obdarovaným zaměniti oděv přikázal a ten vešken den k veselí vydati. Hodování potom světle připravené; mezi rozkošnými krměmi a vínem skákáno a zpíváno, jakžto slavné svadby chlipností, špílením a žertem jednané. Těmi lahodnostmi přivábeni Huniadovi synové, nic již nyní pro vraždu hrabího na hlavu svů obrátiti se moci nedomníváchu. A tak odloživ strach za králem až do Budína jechu a do palácu předně vá- ženi a okrášlení vcházíchu. Ale přátelé hrabího krá- lovské uši na však den nabízeli, osvícené kníže, njce králova bez viny zabitého býti tůžíli, dnostojen- ství královské velmě těžce tím uraženo býti pravili; bez pomsty tak aukrotného hříchu nebýti propuščenu, pokázánu býti smělému mládenci a všetečnému; smělosti, jestliže dospěle nebude utiščena, v prchli- vost se obrátiti, Žádnému nenalezenému býti milo- stivému člověku, kterýž by mladost svá ukruten- stvím znamenitü ucinil. OruZí v rukü nesluáné činí- cího mládence nebezpečna býti; smělost mieti také **) iis 2. — **) veriti 2.
242 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ, invictus miles, cum Christo regnat, qui pro Christo tot periculis se obiecit. Iam pridem deditum sibi caelum tenet. Non est, cur divinitate fruentem lugere oporteat; congaudere gaudenti aequius censeo. Facessant intempestivae lachrimae supervacaneique luctus. Absit omnis maeror atque im- primis lugubres habitus. Pullas vestes exuite. Atque his *?) dictis purpureas tunicas auro distinctas afferri iussit easque viduae ac filiis dono dedit, puellas quoque pro sua dignitate donatas mutare habitum imperavit totamque diem laetitiae dari. Convivia deinde splendide apparata. Inter epulas et vina saltatum cantatumque, quasi celebres nuptiae per luxum et iocum actae. His blandimentis allecti Hunyadis filii nihil iam dudum ex caede comitis in caput suum verti 39) posse confidebant. Jtaque posito metu regem usque ad Budam secuti sunt aulamque imprimis aestimati cultique frequentabant. Verum amici comitis regias aures dietim pulsare, illustrem prin- cipem, avunculum regium sine causa necatum conqueri, maiestatem gravissime laesam dicere; multum tam atrox scelus relinquendum non esse, corrigendum audacem iuvenem ac temerarium. Audaciam, nisi mature coérceatur, in furorem verti. Nullum inveniri clementem virum, qui iuven- tutem crudelitate insigniverit. Arma in manus nefarii adolescentis periculosa esse. Ausurum procul toliko bojuo bojuoval (sic). K císaři jest svému šel silný rytíř. S Kristemť kraluje, kterýž pro Krista tolika se nebezpečenstviem vydával. Jižť tepruv dlužné sobě nebe drží. Nenieť, proč by božstvie nužívajícího kvíliti se mělo. Spolu radovati se s ra- dujícím právéji súdím. Přestaňtež nezřízené slzy a daremné naříkánie, odstup všeliké kvílenie! A naj- prve z smutného se rúcha svlecte!“ A to pověděv zlatohlavové rúcho zlatem krumpované přinésti roz- kázal, kteréžto vdově a synóm darem dal. Panny také podlé jich duostojenstvie obdarovav, aby pro- měnily oděv, jim domlúval a celý den v veselí vedly. Hody potom skvostně připraveny byly. Mezi hodo- váním a vínem tancováno, zpíváno bylo a jako by slavná svatba skrze hru a kratochvílenie pósobena byla. O zjimánie synuo Jana Huniada a o stétie Ladislava, syna téhož staršicho. Kap. LXVIII. Tiem lísáním ochlácholeni jsúce Huniadovi synové, že by již nic z zamordovánie hrabie na jich hlavu se nemohlo obrátiti, domnievali se. A proto£ opu- stivše strach za králem až do Budína jeli a na dvuor svobodně a přípravně chodili. Ale přátelé hrabovi královské uši den ode dne namlúvali, osviece- ného kniežete, strýce královského, bez přiečiny za- mordovaného želeli, Jasnost královsků přetěžce ura- ženu býti pravili; že by bez pomsty tak ukrutný účinek neměl nechán býti, a jediné leč by v čas ta smělost ztrestána [ne]byla, [v] vzteklost by se obrá- tila. Žádnýt není, kterýž by mládence k toma účinku vedl, že by odění v rukú neslušného mládence ne- s Pánem Kristem kraluje, kterýž pro Krista v toliko nebezpečenství se vydával. Již onehdy dané sobe nebe drží, není, proč by božství po£Zivajícího plakati potřebí bylo. Spoluradovati se s radujícím právéji súdím. Přestaňte nevčasné slzy a zbyteční pláčové, odstup všeliaké [sic] kvílení a najprv smutní oděvové, črná rúcha svlecte!“ A tak ty řeči vymluavíc zlato- hlavové sukně zlatem vyšívané a krumpované při- nésti kázal a je vdově a synóm dal darem. A dě- večkám vedle jejich duostojenství obdarovaným zaměniti oděv přikázal a ten vešken den k veselí vydati. Hodování potom světle připravené; mezi rozkošnými krměmi a vínem skákáno a zpíváno, jakžto slavné svadby chlipností, špílením a žertem jednané. Těmi lahodnostmi přivábeni Huniadovi synové, nic již nyní pro vraždu hrabího na hlavu svů obrátiti se moci nedomníváchu. A tak odloživ strach za králem až do Budína jechu a do palácu předně vá- ženi a okrášlení vcházíchu. Ale přátelé hrabího krá- lovské uši na však den nabízeli, osvícené kníže, njce králova bez viny zabitého býti tůžíli, dnostojen- ství královské velmě těžce tím uraženo býti pravili; bez pomsty tak aukrotného hříchu nebýti propuščenu, pokázánu býti smělému mládenci a všetečnému; smělosti, jestliže dospěle nebude utiščena, v prchli- vost se obrátiti, Žádnému nenalezenému býti milo- stivému člověku, kterýž by mladost svá ukruten- stvím znamenitü ucinil. OruZí v rukü nesluáné činí- cího mládence nebezpečna býti; smělost mieti také **) iis 2. — **) veriti 2.
Strana 243
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 243 dubio etiam in regem, qui regi proximum obtruncaverit. Iam illi regaandi spem factam. Patrem eius idem *') concupivisse. Animum seni, non voluntatem defuisse. Graviorem aetatem discrimina quaeque metiri. Iuvenem, quodcunque libuit,5?) factu facillimum credere, per aequa et iniqua ad regnum tendere. Occurrendum prius, quam malum amplius serpat. In Ladislao et facta et meditata inveniri facinora, ultimo supplicio digna. Rex sive his?) motus, sive suapte natura incensus de- signata hora, qua filii Hunyadis ambo in regiam coucessissent, armata iuvenum manu portas claudi iubet adolescentesque captos in carcerem rapi, cum quibus et Johannes, episcopus VaradieDsis, rarae virtutis ac facundiae, et plaerique alii comprehensi sunt, tainquam caedis comitis et insidi- arum, quae regi pararentur, conscii. Ladislaus IIII** et XX" natus annos egregio corpore adolesceus flavis de more crinibus super humeros passis, revinctis post tergum manibus, talari atque aurea veste indutus et eadem fortasse, quam sibi paulo ante rex donaverat, in publicum producitur. Erecta cervice, oculis huc atque illuc spectantibus inpavidus atque intrepidus ad supplicium pergit. Ubi ad locum rventum est, quo cervix amputanda erat, iussus genua flectere, pauca prius pro sua excusatione locutus carnifici paruit. Praeco, cui damnatorum crimina publicare mos est, impetrato bezpečné bylo; nebť by směl také proti króli bez pochybenie býti, kterýž přietele královského za- mordoval. Že by již jemu královánie naděje učiněna byla a otec by jeho téhož žádal, jediné že se srdce starci nedostávalo; neb dospělejšie věk nebezpečen- stvie všelikteraké rozvažnje, mládenec, což by se koli zdálo, to snadně skutkem dokonati věří, skrze pravé i nepravé k královstvie miení. PFetrhnóti by se to mělo, prvé nežli by zlé více se rozmohlo; nebť by se na Ladislavovi i skutkové i myšlenie nalézali smrti hodní. Král budto těmi věcmi pohnut jsa, buďto svým přirozením zapálen, uložená hodinu, v kteráž by synové Huaniadovi oba na dvuor vešli, oděncóm brány zavřieti rozkázal a mládence zjímané do žaláře dáti. S kterýmižto i Jan, biskup Varadin- sky, vzáctné ctnosti a výmluvnosti, i mnozie jiní zjímáni jsú, jakžto zamordovánie hrabie a úkladuo, kteříž se králi strojili;, příčinúů jsúce. Ladislav čtr- mezcietma let maje, ztepilého života mládenec, s ru- sými vlasy podle obyčeje po ramenách rozpuštěnými, svázanými zpět rakami, zlatohlavovým rúchem oděný (a tím snad, kteréž málo před tím král jemu dal) vyveden jest. Vyzdviženů hlavú, očima sem i tam patfe, nelekaje se, na smrt se bral. Když na místo přišel, kdež hlava jemu měla sťata býti, když jemu bylo rozkázáno kleknúti, málo prvé k svému vy- mlávánie mluviv, kata uposlechh. Bific, kterómuż odsńzenych činy provolávati obyčej jest, učiniv mlčenie nic jiného nepověděl, jediné že by tiem obyčejem trestání byli, kteříž by pánu svému ne- 5!) eiusdem 2. — **) licnit 2. — **) jis 2. proti králi, ktož by králova bliżniho osekal. Již jemu kralování naději učiněnu býti; otce jeho téhož někdy požádati, udatnosti starcovi, ne vůle nedo- stávati; těžšímu věku nebezpečnosti všelinké (sic) měřiti a vážiti, mladému cožkoli jest libo učiniti, velmě snadno věřiti, spravedlivými i nespravedlivými běhy k království táhnáti. Předběhnúti sluší, prvé nežli by zlé více se plzalo; na Ladislavovi i my- šlené i učiněné nalezeny býti zlé činy poslední muky hodné. Král anebo těmi řečmi hnout jsa nebo svým přirozením zapálen znamenav hodinu, v kterój by synové Huniadovi oba do královského dvoru vešli, oděnů mládencův raků vrata zavříti kázal a jinochy zlapané do žaláře vpustiti; s kterýmižto i Jan, bi- skup Varadinsky, fidkój ctnosti a vymlorvnosti, a mnozí jiní zjímáni jsú, jakžto by zabiti hrabiho a protivnosti, kteráž králi jednána bychu (sic), byli spolu svědomi. Ladislav bez čtyř dvaceti let na- rozený, výborného těla jinoch, rusých z obyčeje vlasů, na ramena rozpuščených, s svázanými z zadu rukama, ušlechtilým a zlatým oděvem oblečený a tím jistým snad, kterýž jemu málo před tím král bíše darem dal, na zjevno vyveden, zvedenů šíji, očima sem i tam patřícími, bez bázni i bez strachu ku popravě jde. Když na místo přijdeno, kdež šije sťata býti měla, přikázáno, aby klekl na kolena; málo prvé k své výmluvě mluviv, poprávce uslechi. Biřic, jemuž odsúzených viny ohlašovati obyčej jest, uprosiv umičení, nic jiného neřekl, jedno tím oby- čejem trestány býti, kteříž by pánu svému nevěrni
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 243 dubio etiam in regem, qui regi proximum obtruncaverit. Iam illi regaandi spem factam. Patrem eius idem *') concupivisse. Animum seni, non voluntatem defuisse. Graviorem aetatem discrimina quaeque metiri. Iuvenem, quodcunque libuit,5?) factu facillimum credere, per aequa et iniqua ad regnum tendere. Occurrendum prius, quam malum amplius serpat. In Ladislao et facta et meditata inveniri facinora, ultimo supplicio digna. Rex sive his?) motus, sive suapte natura incensus de- signata hora, qua filii Hunyadis ambo in regiam coucessissent, armata iuvenum manu portas claudi iubet adolescentesque captos in carcerem rapi, cum quibus et Johannes, episcopus VaradieDsis, rarae virtutis ac facundiae, et plaerique alii comprehensi sunt, tainquam caedis comitis et insidi- arum, quae regi pararentur, conscii. Ladislaus IIII** et XX" natus annos egregio corpore adolesceus flavis de more crinibus super humeros passis, revinctis post tergum manibus, talari atque aurea veste indutus et eadem fortasse, quam sibi paulo ante rex donaverat, in publicum producitur. Erecta cervice, oculis huc atque illuc spectantibus inpavidus atque intrepidus ad supplicium pergit. Ubi ad locum rventum est, quo cervix amputanda erat, iussus genua flectere, pauca prius pro sua excusatione locutus carnifici paruit. Praeco, cui damnatorum crimina publicare mos est, impetrato bezpečné bylo; nebť by směl také proti króli bez pochybenie býti, kterýž přietele královského za- mordoval. Že by již jemu královánie naděje učiněna byla a otec by jeho téhož žádal, jediné že se srdce starci nedostávalo; neb dospělejšie věk nebezpečen- stvie všelikteraké rozvažnje, mládenec, což by se koli zdálo, to snadně skutkem dokonati věří, skrze pravé i nepravé k královstvie miení. PFetrhnóti by se to mělo, prvé nežli by zlé více se rozmohlo; nebť by se na Ladislavovi i skutkové i myšlenie nalézali smrti hodní. Král budto těmi věcmi pohnut jsa, buďto svým přirozením zapálen, uložená hodinu, v kteráž by synové Huaniadovi oba na dvuor vešli, oděncóm brány zavřieti rozkázal a mládence zjímané do žaláře dáti. S kterýmižto i Jan, biskup Varadin- sky, vzáctné ctnosti a výmluvnosti, i mnozie jiní zjímáni jsú, jakžto zamordovánie hrabie a úkladuo, kteříž se králi strojili;, příčinúů jsúce. Ladislav čtr- mezcietma let maje, ztepilého života mládenec, s ru- sými vlasy podle obyčeje po ramenách rozpuštěnými, svázanými zpět rakami, zlatohlavovým rúchem oděný (a tím snad, kteréž málo před tím král jemu dal) vyveden jest. Vyzdviženů hlavú, očima sem i tam patfe, nelekaje se, na smrt se bral. Když na místo přišel, kdež hlava jemu měla sťata býti, když jemu bylo rozkázáno kleknúti, málo prvé k svému vy- mlávánie mluviv, kata uposlechh. Bific, kterómuż odsńzenych činy provolávati obyčej jest, učiniv mlčenie nic jiného nepověděl, jediné že by tiem obyčejem trestání byli, kteříž by pánu svému ne- 5!) eiusdem 2. — **) licnit 2. — **) jis 2. proti králi, ktož by králova bliżniho osekal. Již jemu kralování naději učiněnu býti; otce jeho téhož někdy požádati, udatnosti starcovi, ne vůle nedo- stávati; těžšímu věku nebezpečnosti všelinké (sic) měřiti a vážiti, mladému cožkoli jest libo učiniti, velmě snadno věřiti, spravedlivými i nespravedlivými běhy k království táhnáti. Předběhnúti sluší, prvé nežli by zlé více se plzalo; na Ladislavovi i my- šlené i učiněné nalezeny býti zlé činy poslední muky hodné. Král anebo těmi řečmi hnout jsa nebo svým přirozením zapálen znamenav hodinu, v kterój by synové Huniadovi oba do královského dvoru vešli, oděnů mládencův raků vrata zavříti kázal a jinochy zlapané do žaláře vpustiti; s kterýmižto i Jan, bi- skup Varadinsky, fidkój ctnosti a vymlorvnosti, a mnozí jiní zjímáni jsú, jakžto by zabiti hrabiho a protivnosti, kteráž králi jednána bychu (sic), byli spolu svědomi. Ladislav bez čtyř dvaceti let na- rozený, výborného těla jinoch, rusých z obyčeje vlasů, na ramena rozpuščených, s svázanými z zadu rukama, ušlechtilým a zlatým oděvem oblečený a tím jistým snad, kterýž jemu málo před tím král bíše darem dal, na zjevno vyveden, zvedenů šíji, očima sem i tam patřícími, bez bázni i bez strachu ku popravě jde. Když na místo přijdeno, kdež šije sťata býti měla, přikázáno, aby klekl na kolena; málo prvé k své výmluvě mluviv, poprávce uslechi. Biřic, jemuž odsúzených viny ohlašovati obyčej jest, uprosiv umičení, nic jiného neřekl, jedno tím oby- čejem trestány býti, kteříž by pánu svému nevěrni
Strana 244
244 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. silentio nibil aliud dixit, nisi eo modo corrigi, gui domino suo infideles essent. Carnifex religata Ladislai coma, ne collum impediret, iussus percutere reum, nutans labansque vix tandem III” ictibus candidam cervicem abscidit. Atque ita nobilis adolescens occiso comiti parentavit. Frater eius in vinculis retentus 5") est, episcopus Varadiensis multum instante cardinali sancti Angeli, qui tum legatum apostolicum agebat, Dionysio, episcopo Strigoniensi, eidem quoque cardinali ei pari legatione fungenti, secundum canones iudicandus traditur. De caeteris captivis suspensum judicium, qui tamen paulo post fractis carceribus evasere. Rex Budae non diu moratus, in Austriam se recepit, Mathiam, Hunyadis fiium coaevum captivum ducens. Cum per Strigonium iter faceretur, vocatum ad se Johannem, Varadiensium prae- sulem, bono animo esse iussit, his verbis usus: Cum essem Budae, feci, quod voluere barones (neque enim mei iuris eram), quod te cepi, illorum fuit; quod te supplicio culpaque libero, meum est. Spectata mihi tua virtus nihil de te sinistrum credi sinit. Abi et quam gessisti hactenus episcopatum, gere. In Austria de coniuge regi tradenda diu agitatum. Multae virgines offerebantur, tantum con- jugium expetentes. Verum nobilissimo regi que coire merito posset, nulla dignior visa est Marga- ita, ^) Caroli, regis Franciae, filia, cum propter aetatem convenientem, egregiam formam, pudicos věrní byli. Kat zavázav Ladislavovi kštici, aby krku nepřekážela, lekaje se a strachuje, sotva čtyřmi ra- nami bielú šíji sťal. A tak ušlechtilý mládenec zabiv hrabí, život skonal. Bratr jeho v vězení držán byl. Biskup Varadinsky, kdyż mnoho o to stól kardinal svatého Angela, kterýž tehdáž legatstvie apoštolské pósobil, Divišovi, biskupu Ostřehomskému k súzenie podlé duchovniehbo práva vydán jest. O jiných věz- ních pochybný soud byl, kteříž však málo potom dobyvše se z žaláře, utekli. Král v Budíně dlúho trvaje, do Rakús se obrátil, Matiáše, Huniadova syna, jatého s sebú veda. Když skrze Ostřehom jel, zavolav k sobě Jana, Varadin- ského biskupa, veselému býti kázal, takto mluvě: „Když jsem byl v Budíně, činil sem, což chtěli páni, neb ani sem sám svuoj byl. Že sem tebe jal, jich jest bylo; že t& od smrti & od viny vysvobozuji, mé jest. Zkušená mně tvá ctnost nic o tobé stranního držeti nedá. Jdiž a, kteréž jsi držel dosavad biskup- stvie, drż!* O dśnie manżelky króli. Kap. LXIX. — V Raküsiech o dánie manzelky králi dlüho rozjt- máao jest. Mnohé panuy podávány byly, takového manZelstvie Zádajíce. Ale najznamenitějšícmu králi která by hodně mohla dána býti, žádná hodnějšie nebyla nad Magdalenu, krále Franckého dceru, i pro **) detentus 2. — M»gda!ena 3. byli. Poprávce rozvázav Ladislavovi kčici, aby hrdu nepřekážela, přikázání maje udeřiti vinného, vikléc sebü a klapaje setva jemu čtyřmi ranami bělostkvůcí šíji odřezal. A tak tím obyčejem ušlechtilý mládenec zabítému hrabímu za duši obchod učinil. Bratr jeho v okovách držán byl. Biskup Varadínský, když oň velmě stál kardinal svatého Angela, kterýž tehdy poselství papežské jednáše, jemu a Dionizimu, bi- skupu Ostřihomskému, a témuž kardinalovi a téhož poselstvie požívajícímu vedle správ duchovních k sú- zení vydán jest. O jiných vězních odložený byl súd, kteříž však nedlůho potom vylámavše žaláře, utečechu. Král v Budíné nedliho me&kav, do Rakós se bral, Mathiáše, Huniad Januśova syna spolaroćneho, vězně s sebů veda. Když cestu skrze Ostřihom činil, povolav k sobě Jana, Varadinského biskupa, aby do- brého úmyslu byl, jemu přikázal, těchto slov požívaje: Když sem byl v Budíně, učinil sem, což chtějichu páni, nebo nebyl sem svého práva; že sem tě jal, jejich bylo, že tě od pokuty a od viny vysvobozuji, mé jest. Příjemna mi jest tvá ctnost, jenž mi o tobě nic nepravého věřiti nedopúščí. Odejdi a, kteréž jsi biskupství dotovad spravoval, spravuj! V Rakńsich o manželce králi zasnubitedlnéj dlúho jednáno bylo; mnohé panny obětovány bychu, tak velikého manželství žádající. Ale najušlechtilej- šímu králi která by spojena hodně mohla býti, žádná hodnější vidína nebyla nad Mahdalenu, Karla, krále
244 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. silentio nibil aliud dixit, nisi eo modo corrigi, gui domino suo infideles essent. Carnifex religata Ladislai coma, ne collum impediret, iussus percutere reum, nutans labansque vix tandem III” ictibus candidam cervicem abscidit. Atque ita nobilis adolescens occiso comiti parentavit. Frater eius in vinculis retentus 5") est, episcopus Varadiensis multum instante cardinali sancti Angeli, qui tum legatum apostolicum agebat, Dionysio, episcopo Strigoniensi, eidem quoque cardinali ei pari legatione fungenti, secundum canones iudicandus traditur. De caeteris captivis suspensum judicium, qui tamen paulo post fractis carceribus evasere. Rex Budae non diu moratus, in Austriam se recepit, Mathiam, Hunyadis fiium coaevum captivum ducens. Cum per Strigonium iter faceretur, vocatum ad se Johannem, Varadiensium prae- sulem, bono animo esse iussit, his verbis usus: Cum essem Budae, feci, quod voluere barones (neque enim mei iuris eram), quod te cepi, illorum fuit; quod te supplicio culpaque libero, meum est. Spectata mihi tua virtus nihil de te sinistrum credi sinit. Abi et quam gessisti hactenus episcopatum, gere. In Austria de coniuge regi tradenda diu agitatum. Multae virgines offerebantur, tantum con- jugium expetentes. Verum nobilissimo regi que coire merito posset, nulla dignior visa est Marga- ita, ^) Caroli, regis Franciae, filia, cum propter aetatem convenientem, egregiam formam, pudicos věrní byli. Kat zavázav Ladislavovi kštici, aby krku nepřekážela, lekaje se a strachuje, sotva čtyřmi ra- nami bielú šíji sťal. A tak ušlechtilý mládenec zabiv hrabí, život skonal. Bratr jeho v vězení držán byl. Biskup Varadinsky, kdyż mnoho o to stól kardinal svatého Angela, kterýž tehdáž legatstvie apoštolské pósobil, Divišovi, biskupu Ostřehomskému k súzenie podlé duchovniehbo práva vydán jest. O jiných věz- ních pochybný soud byl, kteříž však málo potom dobyvše se z žaláře, utekli. Král v Budíně dlúho trvaje, do Rakús se obrátil, Matiáše, Huniadova syna, jatého s sebú veda. Když skrze Ostřehom jel, zavolav k sobě Jana, Varadin- ského biskupa, veselému býti kázal, takto mluvě: „Když jsem byl v Budíně, činil sem, což chtěli páni, neb ani sem sám svuoj byl. Že sem tebe jal, jich jest bylo; že t& od smrti & od viny vysvobozuji, mé jest. Zkušená mně tvá ctnost nic o tobé stranního držeti nedá. Jdiž a, kteréž jsi držel dosavad biskup- stvie, drż!* O dśnie manżelky króli. Kap. LXIX. — V Raküsiech o dánie manzelky králi dlüho rozjt- máao jest. Mnohé panuy podávány byly, takového manZelstvie Zádajíce. Ale najznamenitějšícmu králi která by hodně mohla dána býti, žádná hodnějšie nebyla nad Magdalenu, krále Franckého dceru, i pro **) detentus 2. — M»gda!ena 3. byli. Poprávce rozvázav Ladislavovi kčici, aby hrdu nepřekážela, přikázání maje udeřiti vinného, vikléc sebü a klapaje setva jemu čtyřmi ranami bělostkvůcí šíji odřezal. A tak tím obyčejem ušlechtilý mládenec zabítému hrabímu za duši obchod učinil. Bratr jeho v okovách držán byl. Biskup Varadínský, když oň velmě stál kardinal svatého Angela, kterýž tehdy poselství papežské jednáše, jemu a Dionizimu, bi- skupu Ostřihomskému, a témuž kardinalovi a téhož poselstvie požívajícímu vedle správ duchovních k sú- zení vydán jest. O jiných vězních odložený byl súd, kteříž však nedlůho potom vylámavše žaláře, utečechu. Král v Budíné nedliho me&kav, do Rakós se bral, Mathiáše, Huniad Januśova syna spolaroćneho, vězně s sebů veda. Když cestu skrze Ostřihom činil, povolav k sobě Jana, Varadinského biskupa, aby do- brého úmyslu byl, jemu přikázal, těchto slov požívaje: Když sem byl v Budíně, učinil sem, což chtějichu páni, nebo nebyl sem svého práva; že sem tě jal, jejich bylo, že tě od pokuty a od viny vysvobozuji, mé jest. Příjemna mi jest tvá ctnost, jenž mi o tobě nic nepravého věřiti nedopúščí. Odejdi a, kteréž jsi biskupství dotovad spravoval, spravuj! V Rakńsich o manželce králi zasnubitedlnéj dlúho jednáno bylo; mnohé panny obětovány bychu, tak velikého manželství žádající. Ale najušlechtilej- šímu králi která by spojena hodně mohla býti, žádná hodnější vidína nebyla nad Mahdalenu, Karla, krále
Strana 245
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 245 mores, tum propter sanguiuis excellentem raramgue nobilitatem et maiorum eius Inte vulgatam gloriam. Placet legatos mittere, qui sponsam petant. De loco nuptiis eligendo contentio exoritur: Hungari Budam, Austriales Viena, Bohemi Pragam tantae celebritati deputandam aiunt. Diu res trahitur nutante rege. Ob eam causam Georgius Pogiebratius cuin. DCCC"'* expeditis equitibus in Austriam usque ad Danubium proficiscitur, magna se habere dictitans, que regi pandat. Iussus tranare atque urbem ingredi, Viennam sibi suspectam ait. Rogatus?9) per nuucium,??) que velit pandere, negat se alteri quam regi arcana dicturum; non esse ab re trans fluvium regem pergere. Eundumne 9) fuerit, aliquantisper haesitatum,??) senatui non placebat tantum licentiae dari subditis. Insolentes eo modo fieri et maiestatem vilescere, Ladislaum gubernatoris movebat autoritas et aliquid subesse arduum existimabat. Neque latebant eum honestatem utilitati cedere ac tempori serviendum esse. Perrexit igitur inermis ad armatum. Tria milia equitum secuta, togatus magis quam loricatus exercitus. Tentoria in ulteriori Danubii ripa protensa dimisso spatio inter bina castra $9) et taberna- culum in medio collocatum, in quo rex cum gubernatore conveniret. vék pfiehodnf, vfborná postavu, stydlivé mravy i pro povf&enie krve a veliké urozenie a starších její veliká slávu. Zdálo se oratory poslati, kteříž by za nevěstu prosili. O volenie místa svatby raoz- nice vznikla. Uhti Bndína, Rakušané Viedně, Če- Chové Prahy takové slavnosti podávali. Dláho na tom stálo a král se na ničemž neustanovil. Pro tu přiečinu Jiří Podébradskj s osmi sty jíizdnfch do Rakás až k Danaji jel, pravě se veliké věci mieti, kteréž by králi oznámiti chtěl; přeplaviti se napomenut js& a do města vjíti, Vídeň sobě podezřenů býti pověděl. Prošen jsa skrze posly, co by chtěl oznámiti, žádnému nechtěl, než králi sa- mému tajných věcie pověděti, že by nebylo škodné králi za feku vyjeti. Mělo-li by se jeti, některak pochybováno bylo a raddé se nelíbilo tak mnoho svobody dávati poddacím, že by zpurní byli tím obyčejem a velebnost královská potupovali. Ladi- slavem gubernatorova pohybovala vzácnost a něco býti pilného se nadál. Aniž nevěděl, že by počest- nost užitečnosti postůpití měla a času by släZiti slušelo. Protož bral se nezbrojný k odénému. Tfi tisiece jízdných s ním jelo, čubami viece nežli pan- cieti odéuy houf. Stanové za Dunajem na břehu rozbití jsá, nechavše místa mezi dvěma hovífy, a stan prostřed postaven, v kterémž by se král s guber- natorem scházel. Za čtyři dni rozmlůváníe bylo. Quatuor diebus colloquium Franckého, dceru, jakož pro věk a léta spolu rovná výborná tvárnost, stůdné mravy, též pro krve vy- výšení a nečastů ušlechtilost a pro větších její ši- roce rozhlášenů slávu. Zlíbilo se posly poslatí, kteříž by chotě žádali; o místu, jeož by k svadbě voleno mělo býti, svár vyšel; Uhři Budín, Rakušené Vídeň, Čechové Prahu takovéj slavnosti volenü a okázauü bjti pravichu. Dlüho ta věc prodlévána, když král o tom sebü viklal. Pro tu příčinu Poděbradský Jiří s osmi sty pří- pravnými jízdnými do Rakús až k Duonaji vyjel jest, pravíc, že by veliké věci měl, kteréž by králi měl zjeviti. Rčeno mu, aby přeplynul a do města vjel. Vídeň sobě podeztená byti vece. Otázán po poslech, co by chtěl zjeviti, odepřel se jinému než králi ta- jemství pověděti; nebýti bez příčiny, aby král přes řeku přejel. Mělo-li by jdeno býti, některak pochy- bováno jest. Starším se nelíbilo, aby toliké dopu- ščení dáno bylo poddaným; rozpuščené a nekázané tím obyčejem býti a duostojenství zlehčovati. Ladi- slavem moc správce býbáše a něčeho v tom býti velikého a tvrdého se domníváše. Aniž ho bylo tajno, aby netivost potřebnosti postůpila [nadepsáno: ustü- pila| a aby času poslázeno bylo. Proto£ vyjel jest neoděný k oděnému; tři tisíce jízdného za ním jelo, víc sükennfm oděvem než pancířem oděné vojsko. Stanové na dalším Dunaje břehu protažení ; zóstaveno prostranství mezi dvojími stany a stánek prostřed toho postaven, v němž by se král s správcím sjíti měl. Za čtyři dni rozmlúvání prodleno jest; král přes noc do 56) rogutos 2. — *?) nuncios 3. — *) eundem 2. — *”) exitatum 2. — **) nemi 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 245 mores, tum propter sanguiuis excellentem raramgue nobilitatem et maiorum eius Inte vulgatam gloriam. Placet legatos mittere, qui sponsam petant. De loco nuptiis eligendo contentio exoritur: Hungari Budam, Austriales Viena, Bohemi Pragam tantae celebritati deputandam aiunt. Diu res trahitur nutante rege. Ob eam causam Georgius Pogiebratius cuin. DCCC"'* expeditis equitibus in Austriam usque ad Danubium proficiscitur, magna se habere dictitans, que regi pandat. Iussus tranare atque urbem ingredi, Viennam sibi suspectam ait. Rogatus?9) per nuucium,??) que velit pandere, negat se alteri quam regi arcana dicturum; non esse ab re trans fluvium regem pergere. Eundumne 9) fuerit, aliquantisper haesitatum,??) senatui non placebat tantum licentiae dari subditis. Insolentes eo modo fieri et maiestatem vilescere, Ladislaum gubernatoris movebat autoritas et aliquid subesse arduum existimabat. Neque latebant eum honestatem utilitati cedere ac tempori serviendum esse. Perrexit igitur inermis ad armatum. Tria milia equitum secuta, togatus magis quam loricatus exercitus. Tentoria in ulteriori Danubii ripa protensa dimisso spatio inter bina castra $9) et taberna- culum in medio collocatum, in quo rex cum gubernatore conveniret. vék pfiehodnf, vfborná postavu, stydlivé mravy i pro povf&enie krve a veliké urozenie a starších její veliká slávu. Zdálo se oratory poslati, kteříž by za nevěstu prosili. O volenie místa svatby raoz- nice vznikla. Uhti Bndína, Rakušané Viedně, Če- Chové Prahy takové slavnosti podávali. Dláho na tom stálo a král se na ničemž neustanovil. Pro tu přiečinu Jiří Podébradskj s osmi sty jíizdnfch do Rakás až k Danaji jel, pravě se veliké věci mieti, kteréž by králi oznámiti chtěl; přeplaviti se napomenut js& a do města vjíti, Vídeň sobě podezřenů býti pověděl. Prošen jsa skrze posly, co by chtěl oznámiti, žádnému nechtěl, než králi sa- mému tajných věcie pověděti, že by nebylo škodné králi za feku vyjeti. Mělo-li by se jeti, některak pochybováno bylo a raddé se nelíbilo tak mnoho svobody dávati poddacím, že by zpurní byli tím obyčejem a velebnost královská potupovali. Ladi- slavem gubernatorova pohybovala vzácnost a něco býti pilného se nadál. Aniž nevěděl, že by počest- nost užitečnosti postůpití měla a času by släZiti slušelo. Protož bral se nezbrojný k odénému. Tfi tisiece jízdných s ním jelo, čubami viece nežli pan- cieti odéuy houf. Stanové za Dunajem na břehu rozbití jsá, nechavše místa mezi dvěma hovífy, a stan prostřed postaven, v kterémž by se král s guber- natorem scházel. Za čtyři dni rozmlůváníe bylo. Quatuor diebus colloquium Franckého, dceru, jakož pro věk a léta spolu rovná výborná tvárnost, stůdné mravy, též pro krve vy- výšení a nečastů ušlechtilost a pro větších její ši- roce rozhlášenů slávu. Zlíbilo se posly poslatí, kteříž by chotě žádali; o místu, jeož by k svadbě voleno mělo býti, svár vyšel; Uhři Budín, Rakušené Vídeň, Čechové Prahu takovéj slavnosti volenü a okázauü bjti pravichu. Dlüho ta věc prodlévána, když král o tom sebü viklal. Pro tu příčinu Poděbradský Jiří s osmi sty pří- pravnými jízdnými do Rakús až k Duonaji vyjel jest, pravíc, že by veliké věci měl, kteréž by králi měl zjeviti. Rčeno mu, aby přeplynul a do města vjel. Vídeň sobě podeztená byti vece. Otázán po poslech, co by chtěl zjeviti, odepřel se jinému než králi ta- jemství pověděti; nebýti bez příčiny, aby král přes řeku přejel. Mělo-li by jdeno býti, některak pochy- bováno jest. Starším se nelíbilo, aby toliké dopu- ščení dáno bylo poddaným; rozpuščené a nekázané tím obyčejem býti a duostojenství zlehčovati. Ladi- slavem moc správce býbáše a něčeho v tom býti velikého a tvrdého se domníváše. Aniž ho bylo tajno, aby netivost potřebnosti postůpila [nadepsáno: ustü- pila| a aby času poslázeno bylo. Proto£ vyjel jest neoděný k oděnému; tři tisíce jízdného za ním jelo, víc sükennfm oděvem než pancířem oděné vojsko. Stanové na dalším Dunaje břehu protažení ; zóstaveno prostranství mezi dvojími stany a stánek prostřed toho postaven, v němž by se král s správcím sjíti měl. Za čtyři dni rozmlúvání prodleno jest; král přes noc do 56) rogutos 2. — *?) nuncios 3. — *) eundem 2. — *”) exitatum 2. — **) nemi 2.
Strana 246
246 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ, productum est. Rex per noctem in urbem rediit. Primus congressus publicus fuit, in guo salutatio de more facta et honos regi habitus. In altero atque item altero duo tantum sermoni testes ad- hibiti. In quarto remotis arbitris solus cum rege Georgius tabernaculum introivit. Verba inter eo8 habita non sunt prodita; ex iis tamen, quae postea secuta sunt, manifestum ') est, de trans- itu regis*?) in Bohemiam fuisse tractatum. Ubi sermone saepius habito non coiere voluntates, indignabundus Pogiebratius, minabundusque retro in Moraviam iter flexit. Regi haud salubre con- silium visum est, dimisisse hominem male pacatum, quem penes regni potestas esset et qui no- cere pariter ac minari posset. Misit ergo primos ex curia proceres, qui placatum retraherent, si?) minus, facturum postulata regem promitterent. Inventus in itinere nec de reditu verbum fieri passus est nec de sententia sua quicquam detraxit. Promissus itaque in Bohemiam regis transitus et nuptiarum sollemnitas Pragae destinata. Nec dicto fides defuit. Ordinatis Austriae rebus etiam ante diem dictam ingenti rex apparatu Bohemiam petiit. In- tranti Pragam Rochezana cum sacrilego presbiterorum comitatu pompam ducens obviam venit et habita oratione pro fausto felicique reditu congratulatus est; vix admonente Pogiebratio rex gratias egit hereticum ac pestiferum torvis oculis clerum inspiciens. Ubi vero maioris ecclesiae sacerdotes Král na noc se do mésta vracoval. Prvnie sjitie zjevné bylo, v kterémž pozdravení podlé obyčeje učiněno jest. V druhém a v třetím dva toliko svéd- kové přidáni byli. V čtvrtém odděliv raddu, sám s králem Jiří do stanu šel. Slova, kteráž mezi nimi byla, nebyla na jevo vynesena. Z těch však věcie, kteréž se potom dály, známo bylo, že o příjezdu krále do Čech mluveno bylo. Když častů řeč mojíce, nesešly se vuole, rozhnévav se Podébradskf a hroże zase do Moravy se obrátil, Králi nezdravá radda se zdála propustiti člověka neupokojeného, při kte- rémž by mocnost královstvie byla, kterýž by uško- diti rovně jako hroziti mohl. Protož poslal první z panstva, kteříž by jej ukrotíce zase obrátili; pakli nic, aby naplniti žádost jeho krále slíbili. Nalezen jsa na cestě, ani o vrácenie slovo umořil ani z úmyslu co ujal. A protoż slibeno jest do Cech jeti a svatby slavnost v Praze uložena. Aniž pověděnie viery nebylo. Zřiediv rakúzské věci k uloženému dni král s veliká přípravů do Čech jel, Když do Prahy vjí- idél, Rokycana s svím kné£stvem a žákovstvem proti němu vyšel a po přivítánie sotv& s napome- nutím Poděbradského král poděkoval, na české kněž- stvo neochotně hledě. A když hradští kněží s svá- města se navrátil. První rokování zaslíbeno bylo, v němž pozdravení z obyčeje učiněné a čest králi jmiena jest. Na druhém i opět na jiném dva tolik řečím (sic) svědkové jsú přidání. Na čtvrtém od- dáliv obrmany sám s králem Jiří do stánku všel Slova mezi nimi jměná nejsúů zjevena; však z těch věcí, kteréž jsú se potom staly, zjeveno jest, že o jdení krále do Čech bylo jednáno, kdežto, ač- koli řeč často činěna a jmína jest, nesešly jsú se vůle. Rozhnéyav se velmé a hrůze okazuje Podě- bradský, zpět do Moravy cestu obrátil. Králi ne dobrá rada vidína byla, pustiti člověka neupokoje- ného, při němž moc království byla jest a kterýž by uškoditi i také přihroziti mohl. Protož poslal přední ze dvora pány, kteříž by ukroceného zase na- vrátili; pak-li by ne, to ale, aby, že král požádané věci učiniti má, slíbili. Nalezen jsa na cestě ani o navrácení slova učiniti dopustil, aniž z svého vy- rčení čeho ustúpil. A protož zaslíben jest do Čech králův příjezd a svadební slavnosti do Prahy jsú uloženy. Aniž tomu rčení víry [se] nedostalo. Pak když spósobeny byly v Rakúsiech věci, také přede dnem určitým král s nesmiernů výpravů do Praby vcházíše. Rokycan s svatolůpežným kněž- stvem s sebů jdúcím velbu veda upostřet přišel a učiniv pomluvu dobrému a ščastnému navrácení spoluradost měl. Setva k napomenutí Poděbradského král děkoval, na kaciefskó a &elmonosné knóżstvo a žákovstvo zavracivýma očima patfic. Ale kdyż *!') manifestum est nemá 2. — **) traherent 2. — *!) sin 2. — **) petit 2.
246 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ, productum est. Rex per noctem in urbem rediit. Primus congressus publicus fuit, in guo salutatio de more facta et honos regi habitus. In altero atque item altero duo tantum sermoni testes ad- hibiti. In quarto remotis arbitris solus cum rege Georgius tabernaculum introivit. Verba inter eo8 habita non sunt prodita; ex iis tamen, quae postea secuta sunt, manifestum ') est, de trans- itu regis*?) in Bohemiam fuisse tractatum. Ubi sermone saepius habito non coiere voluntates, indignabundus Pogiebratius, minabundusque retro in Moraviam iter flexit. Regi haud salubre con- silium visum est, dimisisse hominem male pacatum, quem penes regni potestas esset et qui no- cere pariter ac minari posset. Misit ergo primos ex curia proceres, qui placatum retraherent, si?) minus, facturum postulata regem promitterent. Inventus in itinere nec de reditu verbum fieri passus est nec de sententia sua quicquam detraxit. Promissus itaque in Bohemiam regis transitus et nuptiarum sollemnitas Pragae destinata. Nec dicto fides defuit. Ordinatis Austriae rebus etiam ante diem dictam ingenti rex apparatu Bohemiam petiit. In- tranti Pragam Rochezana cum sacrilego presbiterorum comitatu pompam ducens obviam venit et habita oratione pro fausto felicique reditu congratulatus est; vix admonente Pogiebratio rex gratias egit hereticum ac pestiferum torvis oculis clerum inspiciens. Ubi vero maioris ecclesiae sacerdotes Král na noc se do mésta vracoval. Prvnie sjitie zjevné bylo, v kterémž pozdravení podlé obyčeje učiněno jest. V druhém a v třetím dva toliko svéd- kové přidáni byli. V čtvrtém odděliv raddu, sám s králem Jiří do stanu šel. Slova, kteráž mezi nimi byla, nebyla na jevo vynesena. Z těch však věcie, kteréž se potom dály, známo bylo, že o příjezdu krále do Čech mluveno bylo. Když častů řeč mojíce, nesešly se vuole, rozhnévav se Podébradskf a hroże zase do Moravy se obrátil, Králi nezdravá radda se zdála propustiti člověka neupokojeného, při kte- rémž by mocnost královstvie byla, kterýž by uško- diti rovně jako hroziti mohl. Protož poslal první z panstva, kteříž by jej ukrotíce zase obrátili; pakli nic, aby naplniti žádost jeho krále slíbili. Nalezen jsa na cestě, ani o vrácenie slovo umořil ani z úmyslu co ujal. A protoż slibeno jest do Cech jeti a svatby slavnost v Praze uložena. Aniž pověděnie viery nebylo. Zřiediv rakúzské věci k uloženému dni král s veliká přípravů do Čech jel, Když do Prahy vjí- idél, Rokycana s svím kné£stvem a žákovstvem proti němu vyšel a po přivítánie sotv& s napome- nutím Poděbradského král poděkoval, na české kněž- stvo neochotně hledě. A když hradští kněží s svá- města se navrátil. První rokování zaslíbeno bylo, v němž pozdravení z obyčeje učiněné a čest králi jmiena jest. Na druhém i opět na jiném dva tolik řečím (sic) svědkové jsú přidání. Na čtvrtém od- dáliv obrmany sám s králem Jiří do stánku všel Slova mezi nimi jměná nejsúů zjevena; však z těch věcí, kteréž jsú se potom staly, zjeveno jest, že o jdení krále do Čech bylo jednáno, kdežto, ač- koli řeč často činěna a jmína jest, nesešly jsú se vůle. Rozhnéyav se velmé a hrůze okazuje Podě- bradský, zpět do Moravy cestu obrátil. Králi ne dobrá rada vidína byla, pustiti člověka neupokoje- ného, při němž moc království byla jest a kterýž by uškoditi i také přihroziti mohl. Protož poslal přední ze dvora pány, kteříž by ukroceného zase na- vrátili; pak-li by ne, to ale, aby, že král požádané věci učiniti má, slíbili. Nalezen jsa na cestě ani o navrácení slova učiniti dopustil, aniž z svého vy- rčení čeho ustúpil. A protož zaslíben jest do Čech králův příjezd a svadební slavnosti do Prahy jsú uloženy. Aniž tomu rčení víry [se] nedostalo. Pak když spósobeny byly v Rakúsiech věci, také přede dnem určitým král s nesmiernů výpravů do Praby vcházíše. Rokycan s svatolůpežným kněž- stvem s sebů jdúcím velbu veda upostřet přišel a učiniv pomluvu dobrému a ščastnému navrácení spoluradost měl. Setva k napomenutí Poděbradského král děkoval, na kaciefskó a &elmonosné knóżstvo a žákovstvo zavracivýma očima patfic. Ale kdyż *!') manifestum est nemá 2. — **) traherent 2. — *!) sin 2. — **) petit 2.
Strana 247
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 247 sacra ferentes occurrerunt. Hos, inquit, Dei ministros agnosco. Atque ab equo prosiliens, con- sulutatis omnibus, sacram crucem osculatus est. Erant enim Romanae fidei sectatores, qui pro testa- mento Dei exsilium longo tempore passi Sigismundi tandem vocatione sua loca recuperaverant. Haec Ladislai pietas multorum offendit animos, qui Rochezanae studebant ineptiis. Suppressum tamen ac dissimulatum odium. Inde duae legationes missae. Altera ad imperatorem Fridericum de pace actura, in qua princeps fuit Eycingherus, altera ad Carolum, Franciae regem, eius filiam petitura. In hac primas partes gessit Ulricus, Pataviensium praesul, moribus ac doctrina praeditus, quem tradunt LXXX“ equos albicantes duxisse. In ea legatione DCC“ equites profecti sunt, quadrigae auratae, matronae ac virgines splendido apparatu, quae sponsam ducerent. Vestis prae- terea donaque tanto matrimonio missa. Tertia quoque legatio ad Callistum, pontificem maximum, decreta erat, quae controversias de religione dirimeret regnumque Bohemorum Romanae ecclesiae coniungeret. Super his quarta cura regis urgebat animum, comparandi contra Thurcos validi exer- citus, quo tandem nostrae aetate scelerata Maumethis superstitio pelli ab Europa posset. Iam de concordiae formula cum Friderico convenerat. Instruebantur regiae nuptiae maximo sumptu, splendidissimo apparatu. Imperator et Augusta vocati, ambae regis sorores cum viris eam tostí proti němu šli: „Tytoť,“ die, „boží služebníky většieho kostela kněží svátosti nesa postřetechu znám.“ A s koně ssed, pozdraviv všech, svatý kříž Tyto, vece, boží sluhy poznávám. A sskočiv s koně, políbil. Neb jsú byli římské viery následovníci, kte- spolu pozdraviv všech, svatý kříž celoval jest. Nebo řížto pro vieru dluhé vyhnánie trpěli, až potom bychu římskéj víry následovníci, kteříž pro svěde- povoláním Sigmundovým na svá místa se vrátili. ctvie boží vypuzení za dluhý čas trpíchu, potom Ta Ladislavova přívětivost mnohých urazila mysli, Zigmundovým povoláním svých míst bychu došli. kteříž z strany Rokecanovy byli. Udušena jest však Tato Ladislavova víra dobrotivá mnohých úmysly a přikryta nenávist. Potom dvoje poselstvie vysláno urazila, kteříž Rokycanových nádrželi se šeredností; bylo: jedno k ciesaři Fridrichovi o jednánie pokoje, utiščena však a zatajena byla nenávist. Odtud potom v kterémž prvním byl Ecingar, druhé k Karlovi, Fran- dvoje poselství vysláno: jedno k císaři Fridrichovi o pokoje jednání, v kterémž kniežetem byl Eincygar, ckému králi, za jeho dceru prositi. V tom první místo držel Voldřich, Pasovský biskup, mravy a uče- druhé k Karlovi, Franckému králi, o jeho dcery ním ozdobený, o kterémž praví, že jest osmdesáte prošení. V tom první stranu jednal Oldřich, Pasov- koní bílých vedl. V tom poselstvie sedm set jízd- ský biskup, mravy a uměním okrášlený; ten, jakož ných bylo, vozové zlatí, panie a panny s veliků pří- praví, osmdesát koní bílých vedl jest. V tom posel- pravú, kteréž by nevěstu přinesly. Rúcha také a ství sedm set jízdných jelo jest, vozové pozlacení, darové tak znamenitému manželstvie posláni jsú. paní a panny v oděvu světlém, kteréž by choť vezly, Třetie také poselstvie k Kalixtovi, najvětšiemu bí- oděv také a darové tak velikému manželství poslaní skupu, uloženo bylo, kteréž by ruoznici o víru od- hojní vezeni bychu. Třetí také poselství k Kalixtovi, jalo a královstvie České římské cierkvi připojilo. biskupu najvětšímu, ustaveno bíše, kteréž by proti- Krom toho čtvrtá péče královským srdcem pohybo- venstvie u vieře roztrhlo a království České řím- vala, sebránie vojska na Turky, kterýmž by aspoň skému kostelu spojilo. Nad ty čtvrtá pečlivost krá- našeho věku stydcie Machometovi pobonci vyhnáni lovský pobádáše úmysl, vypraviti a sebrati protiv ze všie Europy býti mohli. Turkóm veliké vojsko, kterýmž by za našich časův mrzké machometové a maſr]né duchovenstvie a pýcha zahnána z Europy, naší, totiž třetí světa krajiny, býti mohla. Již s Fridrichem o pokoj uhozeno bylo. Chy- Již o spuosobu svornosti s Fridrichem bylo zjed- stala se královská svatba převelikým nákladem a náno. Strojena byla svadba velmě velikým nákladem, "5) recuperaverunt 2.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 247 sacra ferentes occurrerunt. Hos, inquit, Dei ministros agnosco. Atque ab equo prosiliens, con- sulutatis omnibus, sacram crucem osculatus est. Erant enim Romanae fidei sectatores, qui pro testa- mento Dei exsilium longo tempore passi Sigismundi tandem vocatione sua loca recuperaverant. Haec Ladislai pietas multorum offendit animos, qui Rochezanae studebant ineptiis. Suppressum tamen ac dissimulatum odium. Inde duae legationes missae. Altera ad imperatorem Fridericum de pace actura, in qua princeps fuit Eycingherus, altera ad Carolum, Franciae regem, eius filiam petitura. In hac primas partes gessit Ulricus, Pataviensium praesul, moribus ac doctrina praeditus, quem tradunt LXXX“ equos albicantes duxisse. In ea legatione DCC“ equites profecti sunt, quadrigae auratae, matronae ac virgines splendido apparatu, quae sponsam ducerent. Vestis prae- terea donaque tanto matrimonio missa. Tertia quoque legatio ad Callistum, pontificem maximum, decreta erat, quae controversias de religione dirimeret regnumque Bohemorum Romanae ecclesiae coniungeret. Super his quarta cura regis urgebat animum, comparandi contra Thurcos validi exer- citus, quo tandem nostrae aetate scelerata Maumethis superstitio pelli ab Europa posset. Iam de concordiae formula cum Friderico convenerat. Instruebantur regiae nuptiae maximo sumptu, splendidissimo apparatu. Imperator et Augusta vocati, ambae regis sorores cum viris eam tostí proti němu šli: „Tytoť,“ die, „boží služebníky většieho kostela kněží svátosti nesa postřetechu znám.“ A s koně ssed, pozdraviv všech, svatý kříž Tyto, vece, boží sluhy poznávám. A sskočiv s koně, políbil. Neb jsú byli římské viery následovníci, kte- spolu pozdraviv všech, svatý kříž celoval jest. Nebo řížto pro vieru dluhé vyhnánie trpěli, až potom bychu římskéj víry následovníci, kteříž pro svěde- povoláním Sigmundovým na svá místa se vrátili. ctvie boží vypuzení za dluhý čas trpíchu, potom Ta Ladislavova přívětivost mnohých urazila mysli, Zigmundovým povoláním svých míst bychu došli. kteříž z strany Rokecanovy byli. Udušena jest však Tato Ladislavova víra dobrotivá mnohých úmysly a přikryta nenávist. Potom dvoje poselstvie vysláno urazila, kteříž Rokycanových nádrželi se šeredností; bylo: jedno k ciesaři Fridrichovi o jednánie pokoje, utiščena však a zatajena byla nenávist. Odtud potom v kterémž prvním byl Ecingar, druhé k Karlovi, Fran- dvoje poselství vysláno: jedno k císaři Fridrichovi o pokoje jednání, v kterémž kniežetem byl Eincygar, ckému králi, za jeho dceru prositi. V tom první místo držel Voldřich, Pasovský biskup, mravy a uče- druhé k Karlovi, Franckému králi, o jeho dcery ním ozdobený, o kterémž praví, že jest osmdesáte prošení. V tom první stranu jednal Oldřich, Pasov- koní bílých vedl. V tom poselstvie sedm set jízd- ský biskup, mravy a uměním okrášlený; ten, jakož ných bylo, vozové zlatí, panie a panny s veliků pří- praví, osmdesát koní bílých vedl jest. V tom posel- pravú, kteréž by nevěstu přinesly. Rúcha také a ství sedm set jízdných jelo jest, vozové pozlacení, darové tak znamenitému manželstvie posláni jsú. paní a panny v oděvu světlém, kteréž by choť vezly, Třetie také poselstvie k Kalixtovi, najvětšiemu bí- oděv také a darové tak velikému manželství poslaní skupu, uloženo bylo, kteréž by ruoznici o víru od- hojní vezeni bychu. Třetí také poselství k Kalixtovi, jalo a královstvie České římské cierkvi připojilo. biskupu najvětšímu, ustaveno bíše, kteréž by proti- Krom toho čtvrtá péče královským srdcem pohybo- venstvie u vieře roztrhlo a království České řím- vala, sebránie vojska na Turky, kterýmž by aspoň skému kostelu spojilo. Nad ty čtvrtá pečlivost krá- našeho věku stydcie Machometovi pobonci vyhnáni lovský pobádáše úmysl, vypraviti a sebrati protiv ze všie Europy býti mohli. Turkóm veliké vojsko, kterýmž by za našich časův mrzké machometové a maſr]né duchovenstvie a pýcha zahnána z Europy, naší, totiž třetí světa krajiny, býti mohla. Již s Fridrichem o pokoj uhozeno bylo. Chy- Již o spuosobu svornosti s Fridrichem bylo zjed- stala se královská svatba převelikým nákladem a náno. Strojena byla svadba velmě velikým nákladem, "5) recuperaverunt 2.
Strana 248
248 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. celebritatem accessurae ferebantur. Saxoniae, Baioariae, Franconiae, Sclesiae, Rheni principes, multi quoque ex Gallia reguli venturos se promiserant, non solum nuptias ornaturos sua pre- sentia, verum etiam de tuenda republica christiana contra Thurcos acturos. Sed hos tantos cogi- tatus, has spes pulcherrimas, tantum rerum ordinem, inmatura mors ac repentina regis interrupit. Incertae vanaeque cogitationes hominum. Futurum, quicquid caeca caligine Deus occuluit. Ipse sibi gubernacula retinet universi; nihil sine suo nutu mortales agitant; 99) sapienter ab eo iusteque cuncta reguntur. Saepe in conspectu eius aequissima sunt, que nobis videntur iniqua. Nihil per- peram, nihil temere divina maiestas agit. Nos coeci versamur in tenebris. Minimum est, quod cernimus. Ad regimen animae nostrae liberum nacti sumus arbitrium, ad salvandos animos lux reddita christianis. De regimine civitatum, de mutatione regnorum, de orbis imperio minimum est, quod homines possunt. Magna magnus disponit Deus. Ladislaus igitur X? Kalendas Decembris hora circiter XII* noctis aegrotare coepit. Sunt, qui ulcere pestifero percussum inguen^4?) dicunt, plaerique nullum pestilentiae signum apparuisse. Verum mihi ita res conscripta est ab iis, qui diligenter cum medicos tum cubicularios audiveret znamenitd pfiepravü. Ciesaf a ciesafovna pozvání, přestkvácí ozdobů. Císař i císařevna pozváni, obě obě královské sestře s mužmi svými k té slavnosti přijeti měly. Sazští, Bavorští, Slezští, Francští, Rfn&tí kpiefata, mnozie také z Franc (sic) pani pHjeti slíbili, netoliko aby na svatbě byli, ale aby o obraně obecného dobrého proti Turkóm jednali. Ale tato taková myšlenie ta přepěkná uloženie, ta- kový věcie pořádek nenadálá smrt královská zrušila. Marnáť sú myšlení lidská; Bůh to v moci má; ont sobě sám zpravovánie zachovává všeho. Nic bez jeho vuole smrtedlní nepósobie. Müdfe jse a spravedlivé od něho všecky věci zpravují. Často před obličejem jeho přespravedlivé věci jsů, kteréž se nám zdejí nepravé. Nic převráceně, nic všetečně božská veleb- nost nečiní. My slepí obývámy v temnostech; naj- menšieť jest, což vidímy. K spravovánie duše naší svobodné dosábli smy vuole. K spasenie duše naší světlo jest dáno křesťanóm. O zpravovánie měst, o proměňovánie královstvie, o panovánie světa naj- mengiet jest, co: lidé mohd. Veliké věci veliký fied! Buoh, O nemoci a smrti Ladislava krále, Kapi- tola LXX. — Ladislav tehdy desátého dne prosince měsíce v hodinu jakžto dvapáctá stonati pocal. Jsüf, kteří nežitem morním nakaženého v třiesliech praví, mnozie, že žádného hlízy znamenie se neokázalo. Ale mně takto věc sepsána jest od těch, kteříž pilně j komorníky i lékaře slyšeli. Seděl jest na soudu král, kterýž o urozenost mczi Poděbradským a Čer- nouzem Moravcem velikými hadrunky veden byl, tak **) agant 2. — *') inguinem 2. králové sestfe s mu£mi k téj slavnosti (jakož pra- viechu) pfijeti mély. Sasičéčí, Bavorščí, Fravn[ščí] Slezščí, Rýnščí knížata i mnozí z Gallie králíkové přijeti se slíbichu, netoliko aby svú přítomností svadbu ozdobili, ale o obrané obecnieho dobrého kfesfanského protiv Turkóm takó jednali. Ale tato tak veliká myšlení, tyto pěkničké naděje, toliké věci zřízení, toliký řád nedospělá a brzká krále smrt zrušila. Nejistá a marná myšlení lidská! Budú- cího, cožkoli jest, slepů mrákotů Buoh prikryl & zatajil. On sobé správu zachovává všech věcí; nic bez jeho vůle smrtedlní nejednají. Můúdře od něho a spravedlivě všicky se věcí spravojí. Často před očima jeho velmě spravedlivé věci jsú, kteréž se nám zdají nespravedlivé. Ničehož neprávě, ničehož všetečně božská velebnost nečiní; my slepí obracíme se v temnostech; velmě malitké jest, což vidíme. K spravování duše naší svobodnéj dosáhli sme vůle, a dobrovolenství k spasení duší světlo navráceno kfestanóm. Ale o spravování měst, o změnění krá- lovství, o světa panování velmě malitké jest, což lidé mohá; veliké věci veliký spósobuje Buoh. Protož Ladislav dvadcítý a drahý den měsíce listopadu okolo dvanádctéj hodiny noci nemábati počal jest. Jsúů, kteříž vředem smrtedluým rozkroky udeřeny býti praví; mnozí, že žádné znamení šelmy neb nemoci se neukázalo. Ale mně takto ta věc popsána jest od těch, kteříž pilně jakož lékaře i komorníky preslyéeli. Sedíše na súdu král, kte-
248 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. celebritatem accessurae ferebantur. Saxoniae, Baioariae, Franconiae, Sclesiae, Rheni principes, multi quoque ex Gallia reguli venturos se promiserant, non solum nuptias ornaturos sua pre- sentia, verum etiam de tuenda republica christiana contra Thurcos acturos. Sed hos tantos cogi- tatus, has spes pulcherrimas, tantum rerum ordinem, inmatura mors ac repentina regis interrupit. Incertae vanaeque cogitationes hominum. Futurum, quicquid caeca caligine Deus occuluit. Ipse sibi gubernacula retinet universi; nihil sine suo nutu mortales agitant; 99) sapienter ab eo iusteque cuncta reguntur. Saepe in conspectu eius aequissima sunt, que nobis videntur iniqua. Nihil per- peram, nihil temere divina maiestas agit. Nos coeci versamur in tenebris. Minimum est, quod cernimus. Ad regimen animae nostrae liberum nacti sumus arbitrium, ad salvandos animos lux reddita christianis. De regimine civitatum, de mutatione regnorum, de orbis imperio minimum est, quod homines possunt. Magna magnus disponit Deus. Ladislaus igitur X? Kalendas Decembris hora circiter XII* noctis aegrotare coepit. Sunt, qui ulcere pestifero percussum inguen^4?) dicunt, plaerique nullum pestilentiae signum apparuisse. Verum mihi ita res conscripta est ab iis, qui diligenter cum medicos tum cubicularios audiveret znamenitd pfiepravü. Ciesaf a ciesafovna pozvání, přestkvácí ozdobů. Císař i císařevna pozváni, obě obě královské sestře s mužmi svými k té slavnosti přijeti měly. Sazští, Bavorští, Slezští, Francští, Rfn&tí kpiefata, mnozie také z Franc (sic) pani pHjeti slíbili, netoliko aby na svatbě byli, ale aby o obraně obecného dobrého proti Turkóm jednali. Ale tato taková myšlenie ta přepěkná uloženie, ta- kový věcie pořádek nenadálá smrt královská zrušila. Marnáť sú myšlení lidská; Bůh to v moci má; ont sobě sám zpravovánie zachovává všeho. Nic bez jeho vuole smrtedlní nepósobie. Müdfe jse a spravedlivé od něho všecky věci zpravují. Často před obličejem jeho přespravedlivé věci jsů, kteréž se nám zdejí nepravé. Nic převráceně, nic všetečně božská veleb- nost nečiní. My slepí obývámy v temnostech; naj- menšieť jest, což vidímy. K spravovánie duše naší svobodné dosábli smy vuole. K spasenie duše naší světlo jest dáno křesťanóm. O zpravovánie měst, o proměňovánie královstvie, o panovánie světa naj- mengiet jest, co: lidé mohd. Veliké věci veliký fied! Buoh, O nemoci a smrti Ladislava krále, Kapi- tola LXX. — Ladislav tehdy desátého dne prosince měsíce v hodinu jakžto dvapáctá stonati pocal. Jsüf, kteří nežitem morním nakaženého v třiesliech praví, mnozie, že žádného hlízy znamenie se neokázalo. Ale mně takto věc sepsána jest od těch, kteříž pilně j komorníky i lékaře slyšeli. Seděl jest na soudu král, kterýž o urozenost mczi Poděbradským a Čer- nouzem Moravcem velikými hadrunky veden byl, tak **) agant 2. — *') inguinem 2. králové sestfe s mu£mi k téj slavnosti (jakož pra- viechu) pfijeti mély. Sasičéčí, Bavorščí, Fravn[ščí] Slezščí, Rýnščí knížata i mnozí z Gallie králíkové přijeti se slíbichu, netoliko aby svú přítomností svadbu ozdobili, ale o obrané obecnieho dobrého kfesfanského protiv Turkóm takó jednali. Ale tato tak veliká myšlení, tyto pěkničké naděje, toliké věci zřízení, toliký řád nedospělá a brzká krále smrt zrušila. Nejistá a marná myšlení lidská! Budú- cího, cožkoli jest, slepů mrákotů Buoh prikryl & zatajil. On sobé správu zachovává všech věcí; nic bez jeho vůle smrtedlní nejednají. Můúdře od něho a spravedlivě všicky se věcí spravojí. Často před očima jeho velmě spravedlivé věci jsú, kteréž se nám zdají nespravedlivé. Ničehož neprávě, ničehož všetečně božská velebnost nečiní; my slepí obracíme se v temnostech; velmě malitké jest, což vidíme. K spravování duše naší svobodnéj dosáhli sme vůle, a dobrovolenství k spasení duší světlo navráceno kfestanóm. Ale o spravování měst, o změnění krá- lovství, o světa panování velmě malitké jest, což lidé mohá; veliké věci veliký spósobuje Buoh. Protož Ladislav dvadcítý a drahý den měsíce listopadu okolo dvanádctéj hodiny noci nemábati počal jest. Jsúů, kteříž vředem smrtedluým rozkroky udeřeny býti praví; mnozí, že žádné znamení šelmy neb nemoci se neukázalo. Ale mně takto ta věc popsána jest od těch, kteříž pilně jakož lékaře i komorníky preslyéeli. Sedíše na súdu král, kte-
Strana 249
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 249 že jeden druhého k bitvě pobiezel. Ani podle oby- čeje svého odín jsa vyšel. Čechel toliko vzal a naň svrchu čubu oblékl. Aniž v té všie při smíti se vidín byl; smutný obličej znamenali všickni. To znamenie budúcie nemoci súzeno bylo. Nechav královské sto- lice večeřel se pány, malé a vážné řeči užívaje. Po mnohé noci do pokoje veden jsa, podaná jablka (kteráž v Čechách přesladká jsú) s chutí jedl a víno silné pil, řeči nesmutné mezi komorníky užívaje. Prvé než se na ložce položil, modlitbu z obyčeje Bohu učinil; kterůž dokonav obtíženého se pověděl a v žaludku náramnú bolest mieti. Kterémužto jeden z komorníkuo, rodem Čech: „Vejdiž,“ die, „na luože, bolest sen odejme.“ Uposlechl král a na odpočívanie se oddal. A když k hodině pospal, zavolav opět komorníka, moc bolesti, kteráž by všudy rostla, ne- snesitedlnú býti pověděl. On sám od sebe rozezná- vaje, že by nic nad sen nebylo lepšího, pravil a, že by tak bolest pominula, tvrdil. Již noci hodina jednak třináctá pomíjela, králi žádné odpočinutie nebylo dáno. Aby však strážným protimyslný nebyl, bolest do dne mlče snesl. Tehdy lékaři přistúpivše, což k nim náleželo, pochybujíce o zdravie, učinili. Sederat in iudicio rex, quod de nobilitate inter Pogiebratium et Cernahoram Moravum magnis contentionibus agebatur, ita ut alter alterum ad duellum provocarit, neque de more suo indutus prodierat, linea tantum indumenta susceperat et desuper persicum habitum, quem vocant schubam. Neque toto auditorio ridere visus; tristem vultum notavere omnes. Id signum praesagientis aegri- tudinem animi iudicatum. Dimisso tribunali coenavit inter purpuratos composito ac gravi sermone usus. Post multam noctem in cubiculum ductus oblatas rapulas, quae apud Bohemos dulcissimae sunt, avide comedit siceramque bibit sermonesque haud quaquam tristis inter cubicularios miscuit; priusquam lectulo decumberet, orationem de more ad superos habuit, qua finita gravatum se dixit et stomachum vehementer dolere. Cui unus ex cubiculariis natione Bohemus: Ascende, inquit, stratum; dolorem somnus excludet. Paruit rex quietique se tradidit. Cumque ad horam dormivisset, vocato iterum cubiculario vim doloris, qui sensim cresceret, intolerabilem esse ait. Ille de se iudicium faciens, nihil somno melius affirmare. Sic dolorem cessurum dicere. Iam noctis hora XIII effluxerat, regi nulla quies dabatur. Ne tam cubiculariis molestus esset dolorem tacitus in diem pertulit. Tum medici accessiti, quod suarum partium erat, desperata salute fecerunt. rýžto o urození a ušlechtilosti mezi Poděbradským neb Kunštacským a mezi Cemštajnským [neb] Moravínem velikými sváry a hádáním jednán byl, tak že jeden druhého k samotný bitce pobízíše. Aniž obyčejem svým přioděný vyšel bíše; lněné toliko oděvy byl na se vzal a na vrch rub persický, kterýž šubú na- zývají. Aniž jest pode vším pře slyšením v sínie [sic] téj, aby se zasmál, vidín byl; smutnu [sic] obličej jeho znamenachu všitcí. To sůzeno jest býti znamení úmyslu prorokujícího a zvěščujícího nemoc jeho. Ne- chaje súdněj stolice večeřel jest mezi zlatohlavem oděnými; zřízenéj a vážnéj řeči požíváše. Po mnohéj noci do pokoje lehání veden jest, podané sobě řepky, kteréž v Čechách velmě sladké jsů, chtivě jedl a pivo pil a řečí nikoli smutných mezi komorníky ne- přišel. Prvé než se na ložičko položil, modlitbu oby- čejem zvyklým k Bohu měl, kterúžto když jest do- konal, obtíženého se býti řekl a že by žaludek jeho náramně bolel. Jemuž jeden z komorníkův, urozením Čech: Vstup, vece, do postele; bolesti spaní vyžene. polechl jest král a odpočinutí se dal. A když za hodinu spal, zavolav opět komorníka, moc bolesti, kteráž by znenáhla růstla, nesnesitedlnú povědě. On o sobě sud čině, nic nad spaní býti lepšieho utvrzo- váše a tak přestati bolesti pravíše. Již bíše hodina třinádctá noci pominula, králi žádné odpočinutí nedáno; však aby komorníkův nemůtil, bolest mlče až do dne přetrpěl. Tehda lékaři svolaní, což na jejich strany bylo, pozúfaje nad jeho zdravím, učinili.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 249 že jeden druhého k bitvě pobiezel. Ani podle oby- čeje svého odín jsa vyšel. Čechel toliko vzal a naň svrchu čubu oblékl. Aniž v té všie při smíti se vidín byl; smutný obličej znamenali všickni. To znamenie budúcie nemoci súzeno bylo. Nechav královské sto- lice večeřel se pány, malé a vážné řeči užívaje. Po mnohé noci do pokoje veden jsa, podaná jablka (kteráž v Čechách přesladká jsú) s chutí jedl a víno silné pil, řeči nesmutné mezi komorníky užívaje. Prvé než se na ložce položil, modlitbu z obyčeje Bohu učinil; kterůž dokonav obtíženého se pověděl a v žaludku náramnú bolest mieti. Kterémužto jeden z komorníkuo, rodem Čech: „Vejdiž,“ die, „na luože, bolest sen odejme.“ Uposlechl král a na odpočívanie se oddal. A když k hodině pospal, zavolav opět komorníka, moc bolesti, kteráž by všudy rostla, ne- snesitedlnú býti pověděl. On sám od sebe rozezná- vaje, že by nic nad sen nebylo lepšího, pravil a, že by tak bolest pominula, tvrdil. Již noci hodina jednak třináctá pomíjela, králi žádné odpočinutie nebylo dáno. Aby však strážným protimyslný nebyl, bolest do dne mlče snesl. Tehdy lékaři přistúpivše, což k nim náleželo, pochybujíce o zdravie, učinili. Sederat in iudicio rex, quod de nobilitate inter Pogiebratium et Cernahoram Moravum magnis contentionibus agebatur, ita ut alter alterum ad duellum provocarit, neque de more suo indutus prodierat, linea tantum indumenta susceperat et desuper persicum habitum, quem vocant schubam. Neque toto auditorio ridere visus; tristem vultum notavere omnes. Id signum praesagientis aegri- tudinem animi iudicatum. Dimisso tribunali coenavit inter purpuratos composito ac gravi sermone usus. Post multam noctem in cubiculum ductus oblatas rapulas, quae apud Bohemos dulcissimae sunt, avide comedit siceramque bibit sermonesque haud quaquam tristis inter cubicularios miscuit; priusquam lectulo decumberet, orationem de more ad superos habuit, qua finita gravatum se dixit et stomachum vehementer dolere. Cui unus ex cubiculariis natione Bohemus: Ascende, inquit, stratum; dolorem somnus excludet. Paruit rex quietique se tradidit. Cumque ad horam dormivisset, vocato iterum cubiculario vim doloris, qui sensim cresceret, intolerabilem esse ait. Ille de se iudicium faciens, nihil somno melius affirmare. Sic dolorem cessurum dicere. Iam noctis hora XIII effluxerat, regi nulla quies dabatur. Ne tam cubiculariis molestus esset dolorem tacitus in diem pertulit. Tum medici accessiti, quod suarum partium erat, desperata salute fecerunt. rýžto o urození a ušlechtilosti mezi Poděbradským neb Kunštacským a mezi Cemštajnským [neb] Moravínem velikými sváry a hádáním jednán byl, tak že jeden druhého k samotný bitce pobízíše. Aniž obyčejem svým přioděný vyšel bíše; lněné toliko oděvy byl na se vzal a na vrch rub persický, kterýž šubú na- zývají. Aniž jest pode vším pře slyšením v sínie [sic] téj, aby se zasmál, vidín byl; smutnu [sic] obličej jeho znamenachu všitcí. To sůzeno jest býti znamení úmyslu prorokujícího a zvěščujícího nemoc jeho. Ne- chaje súdněj stolice večeřel jest mezi zlatohlavem oděnými; zřízenéj a vážnéj řeči požíváše. Po mnohéj noci do pokoje lehání veden jest, podané sobě řepky, kteréž v Čechách velmě sladké jsů, chtivě jedl a pivo pil a řečí nikoli smutných mezi komorníky ne- přišel. Prvé než se na ložičko položil, modlitbu oby- čejem zvyklým k Bohu měl, kterúžto když jest do- konal, obtíženého se býti řekl a že by žaludek jeho náramně bolel. Jemuž jeden z komorníkův, urozením Čech: Vstup, vece, do postele; bolesti spaní vyžene. polechl jest král a odpočinutí se dal. A když za hodinu spal, zavolav opět komorníka, moc bolesti, kteráž by znenáhla růstla, nesnesitedlnú povědě. On o sobě sud čině, nic nad spaní býti lepšieho utvrzo- váše a tak přestati bolesti pravíše. Již bíše hodina třinádctá noci pominula, králi žádné odpočinutí nedáno; však aby komorníkův nemůtil, bolest mlče až do dne přetrpěl. Tehda lékaři svolaní, což na jejich strany bylo, pozúfaje nad jeho zdravím, učinili.
Strana 250
250 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Georgius et ipse vocatus percontari ex rege, cur doleret, quid morbi esset; spem bonam prae- bere, ne sibi ipsi deesset hortari; peteret, quaecumque vellet, omnia in arbitrio suo posita; man- daret parere cupientibus. Ad quem rex: Tua mihi, Georgi, iam pridem cognita fides spectataquo virtus est. Per te Bohemus usque in hanc diem me regem appellavit. Speravi potiturum regno, quod ipse paraveras. Nunc contra superi iubent: mihi moriendum est, regnum in tua manu erit. Duo ex te peto: alterum,. ut provinciales iuste regas, pupillis, viduis imbecillisque rectum iudi- cium patrociniumve ne subtrahas; alterum, ut qui me secuti sunt ex Austria caeterisque provinciis, in patriam suam inviolatos remittas. Hoc mihi supremum beneficium ne deneges. Praematuras regis cogitationes Georgius esse respondit, futurum brevi sospitem, ex suo arbitrio regnaturum; desineret ea cogitare, que sibi caeterisque tristia 99) essent, ac confideret. Tum rex apprehensa manu: Age, inquit, promitte, quod cupio; nam me mori certum est. Si feceris, que iubeo, Deum tibi propitium reddam. Neque enim ita vixi, ut caelum mihi negari putem. Pro caelestibus terrena relinquo. Tu cave postulatis adversere. Non potuit tenere lachrymas Pogiebratius deditque fidem, facturum, quod rex imperasset.?) Finito sermone, intromissis sacerdotibus de curatione animae Jiří i on povolán jsa, ptal se krále, proč by stonal, jaký by neduh byl. Naději dobrů dával, aby dobře o sobě držal, napomínal a prosil, což by koli chtěl, že by všecky věci v vnoli jeho položené byly, aby rozkázal těm, kteříž uposlechnúáti žádají. K kte- rémužto král: „Tvá mně, Jiří, již dávno poznána věrnost a shledána ctnost jest. Skrze tebe Čech až do tohoto dne mne králem jmenoval. Nadált jsem se užívati královstvie, kteréž jsi ty připravil. Nynie jinak Buoh mieti ráčí. Mnét umtieti jest, králov- stvie v tvé ruce bude. Dvojieho od tebe žádám: jednoho, aby obyvatele spravedlivě spravoval, sirot- kóm, vdovám a nuzným pravého súdu a dědictvie neodjímal; druhého, aby, kteříž za mnú z Rakůús i odjinud přišli, do kraje jich bez škody propustil. Toho mi poslednieho dobrodinie neodpíraj!* Ze by plieli& brzká myilenie královská byla, Jiff odpo- věděl; že by brzo byl zdráv a podle vuole své kra- loval; aby přestal toho mlnviti, což by i jemu ne- pfiehodné i jiným bylo truchlivé. Tehdy král vzav jej za ruku: „Nuže,“ dí, „slibiž mi, čehožť žádám, neb mně umříti jisté jest. Naplníš-li to, Boba tobě milo- stivého učiním; nebť jsem jistě tak živ nebyl, aby mi mělo nebe odepřieno býti. Za nebeské věci zem- ských nechávám; ty se varuj žádosti mé protiviti.“ Nemohl jest držeti slzie Poděbradský a slíbil to učiniti, což král přikazoval. Po dokonánie řeči pustivše kněží, o léčenic duše pósobeno a křesťan- U bád] Jiří i on povolán jest, tázal se od krále, proč by bolest měl, co by neduhu bylo, naději dobrů dáváše, aby sám sebe nezmeškáva!, napomínáše, aby rozkázal, což by koli ráčil, že všecky věci na jeho vůli položeny jsúů, aby přikázal poslechnúti žádajícím. K němuž král: „Tvá mi, Jiří, již před tím poznána Věrnost a spatřena cnost jest; skrze tě Čech až do tohoto dne moe králem nazýváše. Doufání a naději měl sem, že království požívati budu, které si mi ty připravil; nyní Booh jinak přikazuje. Mně umříti jest, království tvých rukú bude. Hle! hle! hle! dvojí věci od tebe prosím: jedno aby zeměníny spra- vedlivě spravoval, sirotkóm, vdovám a mdlým, ne- dužívým spravedlivého súdu a pomoci neodjímal; druhé aby ty, kteříž jsúá za mnů přišli z Rakás a z jiných zemí, do vlasti jejich bez překážky zasc poslal. Tohoto mi najposledního dobrodiní neodpí- raj.“ Předospělá králova býti myšlení Jiří odpovědě, a že vskuoře bude zdráv a vedle svéj vü!e kralo- vati; aby přestal na to mysliti, což by jemu i jiným k smutku bylo, a aby doufání měl. Tehda král vzem :ruku jeho „Aj učiň,“ vece, „co žádám, neb mně umříti jisto jest. Učiníš-li, coť přikazuji, Boha tobě milostivého pvavrátím; nebo aniž sem tak živ byl, abych nebe sobě odepříno býti mněl; za nebeské věci zemské opúščím; ty se varuj, aby se tomu, což žádám, neprotivil.“ Nemohl jest zadržeti slzy Podě- bradský, i dal jest víru, že chce učiniti vše, což by král přikázal. Když se řeč skonala, kněží jsá vpu- ščeni; o uzdravení a uléčení duše jednáno jest, kře-
250 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. Georgius et ipse vocatus percontari ex rege, cur doleret, quid morbi esset; spem bonam prae- bere, ne sibi ipsi deesset hortari; peteret, quaecumque vellet, omnia in arbitrio suo posita; man- daret parere cupientibus. Ad quem rex: Tua mihi, Georgi, iam pridem cognita fides spectataquo virtus est. Per te Bohemus usque in hanc diem me regem appellavit. Speravi potiturum regno, quod ipse paraveras. Nunc contra superi iubent: mihi moriendum est, regnum in tua manu erit. Duo ex te peto: alterum,. ut provinciales iuste regas, pupillis, viduis imbecillisque rectum iudi- cium patrociniumve ne subtrahas; alterum, ut qui me secuti sunt ex Austria caeterisque provinciis, in patriam suam inviolatos remittas. Hoc mihi supremum beneficium ne deneges. Praematuras regis cogitationes Georgius esse respondit, futurum brevi sospitem, ex suo arbitrio regnaturum; desineret ea cogitare, que sibi caeterisque tristia 99) essent, ac confideret. Tum rex apprehensa manu: Age, inquit, promitte, quod cupio; nam me mori certum est. Si feceris, que iubeo, Deum tibi propitium reddam. Neque enim ita vixi, ut caelum mihi negari putem. Pro caelestibus terrena relinquo. Tu cave postulatis adversere. Non potuit tenere lachrymas Pogiebratius deditque fidem, facturum, quod rex imperasset.?) Finito sermone, intromissis sacerdotibus de curatione animae Jiří i on povolán jsa, ptal se krále, proč by stonal, jaký by neduh byl. Naději dobrů dával, aby dobře o sobě držal, napomínal a prosil, což by koli chtěl, že by všecky věci v vnoli jeho položené byly, aby rozkázal těm, kteříž uposlechnúáti žádají. K kte- rémužto král: „Tvá mně, Jiří, již dávno poznána věrnost a shledána ctnost jest. Skrze tebe Čech až do tohoto dne mne králem jmenoval. Nadált jsem se užívati královstvie, kteréž jsi ty připravil. Nynie jinak Buoh mieti ráčí. Mnét umtieti jest, králov- stvie v tvé ruce bude. Dvojieho od tebe žádám: jednoho, aby obyvatele spravedlivě spravoval, sirot- kóm, vdovám a nuzným pravého súdu a dědictvie neodjímal; druhého, aby, kteříž za mnú z Rakůús i odjinud přišli, do kraje jich bez škody propustil. Toho mi poslednieho dobrodinie neodpíraj!* Ze by plieli& brzká myilenie královská byla, Jiff odpo- věděl; že by brzo byl zdráv a podle vuole své kra- loval; aby přestal toho mlnviti, což by i jemu ne- pfiehodné i jiným bylo truchlivé. Tehdy král vzav jej za ruku: „Nuže,“ dí, „slibiž mi, čehožť žádám, neb mně umříti jisté jest. Naplníš-li to, Boba tobě milo- stivého učiním; nebť jsem jistě tak živ nebyl, aby mi mělo nebe odepřieno býti. Za nebeské věci zem- ských nechávám; ty se varuj žádosti mé protiviti.“ Nemohl jest držeti slzie Poděbradský a slíbil to učiniti, což král přikazoval. Po dokonánie řeči pustivše kněží, o léčenic duše pósobeno a křesťan- U bád] Jiří i on povolán jest, tázal se od krále, proč by bolest měl, co by neduhu bylo, naději dobrů dáváše, aby sám sebe nezmeškáva!, napomínáše, aby rozkázal, což by koli ráčil, že všecky věci na jeho vůli položeny jsúů, aby přikázal poslechnúti žádajícím. K němuž král: „Tvá mi, Jiří, již před tím poznána Věrnost a spatřena cnost jest; skrze tě Čech až do tohoto dne moe králem nazýváše. Doufání a naději měl sem, že království požívati budu, které si mi ty připravil; nyní Booh jinak přikazuje. Mně umříti jest, království tvých rukú bude. Hle! hle! hle! dvojí věci od tebe prosím: jedno aby zeměníny spra- vedlivě spravoval, sirotkóm, vdovám a mdlým, ne- dužívým spravedlivého súdu a pomoci neodjímal; druhé aby ty, kteříž jsúá za mnů přišli z Rakás a z jiných zemí, do vlasti jejich bez překážky zasc poslal. Tohoto mi najposledního dobrodiní neodpí- raj.“ Předospělá králova býti myšlení Jiří odpovědě, a že vskuoře bude zdráv a vedle svéj vü!e kralo- vati; aby přestal na to mysliti, což by jemu i jiným k smutku bylo, a aby doufání měl. Tehda král vzem :ruku jeho „Aj učiň,“ vece, „co žádám, neb mně umříti jisto jest. Učiníš-li, coť přikazuji, Boha tobě milostivého pvavrátím; nebo aniž sem tak živ byl, abych nebe sobě odepříno býti mněl; za nebeské věci zemské opúščím; ty se varuj, aby se tomu, což žádám, neprotivil.“ Nemohl jest zadržeti slzy Podě- bradský, i dal jest víru, že chce učiniti vše, což by král přikázal. Když se řeč skonala, kněží jsá vpu- ščeni; o uzdravení a uléčení duše jednáno jest, kře-
Strana 251
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 251 actum, christiano more sacramenta exhibita. Rex ornamenta sua Pragensi ecclesiae legavit iussitque crines in auri modum fulgentes,"?) ne qua superesset vanitas, amputari. Id miuistri causas morae nectentes neglixere. Ubi anima aegra amplius dimorari non potuit, sacram candelam petiit eamque manu praebendit et intuens salvatoris imaginem crucifixi, orationem dominicam dicere orsus ad finem usque perduxit, pronuntiatisque ultimis verbis Sed libera nos a malo, nihil amplius locutus non extrema pati, sed quietem arripere visus mortalis vitae lumen reliquit. O imbecillem humanae naturae conditionem! O inanem mortalium gloriam! O caecas ho- minum mentes! Quid?!) iactamur? quid?) extollimur? Quid est, quod dignitates, opes, potentiam tantopere flagitamus? Perpetuo scilicet his??) frui cuiquam datum? Ladislaus nobilissimus adoles- cens duodeviginti natus annos in ipso aetatis flore, in ipso gloriae culmine tot reguis, tot gen- tibus imperans, tot deliciis atqne opibus affluens, inter tot auxiliantiuin manus intra sex et XXX" horas, postquam aegrotare coepit, extinctus est. Mortem eius alii morbo, alii veneno imputavere. Medici Theutones, quorum potissima cor- poris cura fuit, in Austriam reversi palam dixere, quam primum aegrotare rex coepisset se vo- catos, manifesta mortis ac?*) veneni signa compraehendisse?*) neque ausos in aliena terra mani- ským obyčejem svátosti dány. Král okrasy své Praž- skému kostelu poručil a rozkázal vlasy ku podo- benstvie zlata stkvücf, aby Zádnó nezuostalo mar- nosti, ostříhati. Toho služebníci, přiečiny z obyčeje smjfilejíce, zanetbali. KdyZ duše neduživá více trvati nemohla, svaté svíce požádal a ji v ruku vzal a patře na obraz spasitele ukřižovaného modlitbu ne- dělnie řiekati počav, až do konce říkal. A dořek: „Ale zbav nás od zlého,“ nic více nemluvil a ne, jako by umieral, zdál se, ale jako se upokojiti maje toho života světlo opustil. Ó mdlá lidského přiro- zenie povaha, ó slepé lidské mysli! Proč se vzná- šímy, proč vyvyšujemy? Co jest, Ze duostojenstvie, zbožie, mocnosti tak velmě žádámy ? Věčně těch věcí užívati komu jest dáno? — Ladislav, přeušlechtilý mládenec, osmnácte let maje, v tom květu svého věku, v té slávy velikosti, tolika královstvím, tolika národóm panuje, tolika rozkošmi, tolika zbožími oplývaje, mezi tolika pomocníkno rukami v šesti a ve třidceti hodinách, jakž stonati počal, umřel. O domněnie a přiečině nemoci a smrti krále. Kapitola LXXI. Smrt jeho jiní neduhem, jiní jedem domněli se. Lékaři Němci, jichžto najvětší péče o život jeho byla, do Rakůs se vrátivše, zjevně mluvili, Ze, JakZ najprvé král stonati počal, povoláni jsúce, zjevná smrti a jedu znamení shlédli, aniž sméli v cizie zemi oznamovati, coZ vidéli. Báli se sťanským obyčejem svátosti vydány. Král okrášlené šatství své pražskému kostelu poručil i přikázal, aby vlasy, které se ku podobě zlata stkvěly, aby která nezbývala marnost, ostříhali. Toho služebníci, příčiny chvíle splétaje, učiniti zmeškali. Když duše neduživá dále obmeškávati nemohla, svatéj svíce po- žádáše a ji v ruku popadna a patříy na spasitele obraz ukřižovaného, modlitbu božskú říkati začal jest a ji až do konce provodil a vyřkna poslední slova: „Ale zbav nás od zlého,“ nic více nemluvě, ne posledních věcí trpěti, ale pokoj a odpočinutí chopiti vidín jsa, smrtedlného života světlo opustil jest. Ó mdlého lidského přirození založení! 6 hodi- nách marnéj smrtedlných slávy! ó slepých lidských myslí! Co se zmítámy? co se vyvy&ujemy? co jest, ie duostojenstvie, zbozí moci tak düsilné Zádámy, věčně, totiž jako by komu jich požívati dáno bylo. — Ladislav, ušlechtilý velmě jinoch, dvé ode dvadcíti let urozený, v tom véka květu, v tom slávy vyvýšení nad tolika královstvími a nad tolikým lidem panujíc, toliko rozkošemi a zbožím oplývajíc, mezi tolik po- mocníkův rukami, mezi šesti a třidcíti hodinami, když nemahati počal, uhašen jest. — Smrt jeho jíní nedachu, jiní jedu připisováchu. Lékaři němečščí, jejichž uajmocnější těla jeho péče a lékování bylo, do Rakús navrátivšě se, zjevně pravichu, že, jakž najprv král nemábati počal, povoláni jsúc, zjevná smrti a jedu znamení zpopadli sú; ale nesměli v cizí 1°) refalgentes 2. — 71) quod 2. — "?) guod 2. — *3) iis. — !!) atque. — **) comprehendisse.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 251 actum, christiano more sacramenta exhibita. Rex ornamenta sua Pragensi ecclesiae legavit iussitque crines in auri modum fulgentes,"?) ne qua superesset vanitas, amputari. Id miuistri causas morae nectentes neglixere. Ubi anima aegra amplius dimorari non potuit, sacram candelam petiit eamque manu praebendit et intuens salvatoris imaginem crucifixi, orationem dominicam dicere orsus ad finem usque perduxit, pronuntiatisque ultimis verbis Sed libera nos a malo, nihil amplius locutus non extrema pati, sed quietem arripere visus mortalis vitae lumen reliquit. O imbecillem humanae naturae conditionem! O inanem mortalium gloriam! O caecas ho- minum mentes! Quid?!) iactamur? quid?) extollimur? Quid est, quod dignitates, opes, potentiam tantopere flagitamus? Perpetuo scilicet his??) frui cuiquam datum? Ladislaus nobilissimus adoles- cens duodeviginti natus annos in ipso aetatis flore, in ipso gloriae culmine tot reguis, tot gen- tibus imperans, tot deliciis atqne opibus affluens, inter tot auxiliantiuin manus intra sex et XXX" horas, postquam aegrotare coepit, extinctus est. Mortem eius alii morbo, alii veneno imputavere. Medici Theutones, quorum potissima cor- poris cura fuit, in Austriam reversi palam dixere, quam primum aegrotare rex coepisset se vo- catos, manifesta mortis ac?*) veneni signa compraehendisse?*) neque ausos in aliena terra mani- ským obyčejem svátosti dány. Král okrasy své Praž- skému kostelu poručil a rozkázal vlasy ku podo- benstvie zlata stkvücf, aby Zádnó nezuostalo mar- nosti, ostříhati. Toho služebníci, přiečiny z obyčeje smjfilejíce, zanetbali. KdyZ duše neduživá více trvati nemohla, svaté svíce požádal a ji v ruku vzal a patře na obraz spasitele ukřižovaného modlitbu ne- dělnie řiekati počav, až do konce říkal. A dořek: „Ale zbav nás od zlého,“ nic více nemluvil a ne, jako by umieral, zdál se, ale jako se upokojiti maje toho života světlo opustil. Ó mdlá lidského přiro- zenie povaha, ó slepé lidské mysli! Proč se vzná- šímy, proč vyvyšujemy? Co jest, Ze duostojenstvie, zbožie, mocnosti tak velmě žádámy ? Věčně těch věcí užívati komu jest dáno? — Ladislav, přeušlechtilý mládenec, osmnácte let maje, v tom květu svého věku, v té slávy velikosti, tolika královstvím, tolika národóm panuje, tolika rozkošmi, tolika zbožími oplývaje, mezi tolika pomocníkno rukami v šesti a ve třidceti hodinách, jakž stonati počal, umřel. O domněnie a přiečině nemoci a smrti krále. Kapitola LXXI. Smrt jeho jiní neduhem, jiní jedem domněli se. Lékaři Němci, jichžto najvětší péče o život jeho byla, do Rakůs se vrátivše, zjevně mluvili, Ze, JakZ najprvé král stonati počal, povoláni jsúce, zjevná smrti a jedu znamení shlédli, aniž sméli v cizie zemi oznamovati, coZ vidéli. Báli se sťanským obyčejem svátosti vydány. Král okrášlené šatství své pražskému kostelu poručil i přikázal, aby vlasy, které se ku podobě zlata stkvěly, aby která nezbývala marnost, ostříhali. Toho služebníci, příčiny chvíle splétaje, učiniti zmeškali. Když duše neduživá dále obmeškávati nemohla, svatéj svíce po- žádáše a ji v ruku popadna a patříy na spasitele obraz ukřižovaného, modlitbu božskú říkati začal jest a ji až do konce provodil a vyřkna poslední slova: „Ale zbav nás od zlého,“ nic více nemluvě, ne posledních věcí trpěti, ale pokoj a odpočinutí chopiti vidín jsa, smrtedlného života světlo opustil jest. Ó mdlého lidského přirození založení! 6 hodi- nách marnéj smrtedlných slávy! ó slepých lidských myslí! Co se zmítámy? co se vyvy&ujemy? co jest, ie duostojenstvie, zbozí moci tak düsilné Zádámy, věčně, totiž jako by komu jich požívati dáno bylo. — Ladislav, ušlechtilý velmě jinoch, dvé ode dvadcíti let urozený, v tom véka květu, v tom slávy vyvýšení nad tolika královstvími a nad tolikým lidem panujíc, toliko rozkošemi a zbožím oplývajíc, mezi tolik po- mocníkův rukami, mezi šesti a třidcíti hodinami, když nemahati počal, uhašen jest. — Smrt jeho jíní nedachu, jiní jedu připisováchu. Lékaři němečščí, jejichž uajmocnější těla jeho péče a lékování bylo, do Rakús navrátivšě se, zjevně pravichu, že, jakž najprv král nemábati počal, povoláni jsúc, zjevná smrti a jedu znamení zpopadli sú; ale nesměli v cizí 1°) refalgentes 2. — 71) quod 2. — "?) guod 2. — *3) iis. — !!) atque. — **) comprehendisse.
Strana 252
252 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. festare, quae viderant. Timuisse potentiam eorum, quorum scelere rex periisset. Regi clam patefecisse omnia; respondisse illum non ignorare toxicum datum. Silentium imperasse, ne regiae morti suam adiicerent. Senatus Viennensis, ubi vulgari eam famam animadvertit, medicorum sermonem prohibuit, ne Bohemorum adversus se ferociam 76) provocarent. Qui violentam mortem dicunt, Pogiebratium et Rochezanam criminantur. Pogiebratium iam tum regi fuisse infensum cum ad Danubium usque profectus, Viennam ingredi noluit; non sine causa suspectum ei regem fuisse. Conscias mali mentes metum implere. Quis integer est animus, iis omnia tuta videri. Ab eo tempore regiae vitae paratas insidias ; Rochezanam nunquam regi placuisse ; idque palam factum, cum sicut ante diximus, sacra ferentem contempsit. Nec me latet fama vulgatum esse idcirco regem apud Pragam nuptiarum celebrationem decrevisse, ut concurrentibus eo catholicis princi- pibus petenti manu hereticos compraehenderet finemque tandem Hussitarum insaniae daret. Id praesensisse Rochezanam et Pogiebratium necemque regi pro sua salute machinatos. Mihi quod horum verius videatur, non facile dixerim, neque incerta pro certis ausim affirmare. Aliorum dicta reccenseo et plura scribo, quam credo. Illud constat, praeter Rochezanam, cui regiam mortem moci těch, jichž účinkem král zhynul. Králi tajně zemi zjeviti, což viděli, boje, se moci těch, jejichž vinu král zahynul, a že oni králi všecko jsů zje- otevřeli všecko; kterýmž on odpověděl, že by ne- vili tajně; že on odpověděl, ne nevěděti, se dánu znal jedu daného, mlčeti přikázal, aby k královské smrti své nepřidali. Konšelé Vídeňští, když rozhlá- býti sobě jedu, a že přikázal jim mlčeti, aby k krá- lovskéj smrti svéj nepřivrhli. Radda a starší šenů tu pověst znamenali, lékařóm mluviti [sic] při- Vídeňščí, když rozhlašovati tu pověst znamenali, kázali, aby Čechno ukrutnosti na se nezbůřili. Kteříž lékařův řeč stavili, aby Čechův ukrutnosti protiv násilnú smrt praví, Poděbradského a Rokecanu viní, že by Poděbradský tehdáž krále rozhněval, kdy sobě nezbudili. Ti, kteříž násilnú smrt jeho býti praví, Poděbradského a Rokycana viní. Poděbrad- až k Dunaji přijev do Vídně vjíti nechtěl, že by ského již tehdy králi býti nepřietele, když až bez přiečiny v domněnie jemu král byl. Svědomie k Dunaji přijeda do Vídně vjeti nechtěl; ne bez zlé mysli strachem naplňuje. Kterýmž pravý jest příčiny podezřeného jemu tehdy krále býti. Mysli úmysl všecky věci se bezpečné zdají. Od toho času královkému životu strojení byli úkladové. kteréž mají svědomí o zlém, strach a bázeň naplňo- Rokycana se nikdy králi nelíbil. A to se na oko vati, kterýmž celý jest úmysl, těm [rkp.: tim] všecky věci bezpečny vidíny býti. Od toho času připravena zjevilo, když (jakož jsmy naboře pověděli) svátost býti králi protivenství ti praví. Ach, ach, ach, že nesúcieho potupil. Mně, co by se z toho pravější Rokycana nikdy králi se nelíbil a to zjevně učiněno, zdálo, nevím, aniž nejisté věci za jisté smím tvrditi; když, jakož jsmy prve řekli, Rokycanem, svátost jiných řeč pokládám a více píši nežli věřím. Totoť nosícím, pozhrdl. Aniž mne tajno jest, pověstí roz- jest, že krom Rokecany a Jiřieho Poděbradského hlášeno býti, že proto král v Praze svadby slavnost učiniti chtěl a ustavil, aby, když by se tu byla sjela křesťanská knížata, mocnú rukú kacieře zlapal a konec tehdy husacskej [sic] prchlivosti a bláznivosti dal. A že to předvěda Rokycan a Poděbradský, smrt králi pro své zachováni složili. Mně, co by se z toho pravějšího vidělo, nesnadně řéci mohu, aniž nejistých věcí za jisté smím utvrzovati. Jiných řeči vypisuji a více píši než věřím. Toto jisto jest, že kromě Rokycana (jemuž královskej smrti žádný ne- 1) fortiam.
252 ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. festare, quae viderant. Timuisse potentiam eorum, quorum scelere rex periisset. Regi clam patefecisse omnia; respondisse illum non ignorare toxicum datum. Silentium imperasse, ne regiae morti suam adiicerent. Senatus Viennensis, ubi vulgari eam famam animadvertit, medicorum sermonem prohibuit, ne Bohemorum adversus se ferociam 76) provocarent. Qui violentam mortem dicunt, Pogiebratium et Rochezanam criminantur. Pogiebratium iam tum regi fuisse infensum cum ad Danubium usque profectus, Viennam ingredi noluit; non sine causa suspectum ei regem fuisse. Conscias mali mentes metum implere. Quis integer est animus, iis omnia tuta videri. Ab eo tempore regiae vitae paratas insidias ; Rochezanam nunquam regi placuisse ; idque palam factum, cum sicut ante diximus, sacra ferentem contempsit. Nec me latet fama vulgatum esse idcirco regem apud Pragam nuptiarum celebrationem decrevisse, ut concurrentibus eo catholicis princi- pibus petenti manu hereticos compraehenderet finemque tandem Hussitarum insaniae daret. Id praesensisse Rochezanam et Pogiebratium necemque regi pro sua salute machinatos. Mihi quod horum verius videatur, non facile dixerim, neque incerta pro certis ausim affirmare. Aliorum dicta reccenseo et plura scribo, quam credo. Illud constat, praeter Rochezanam, cui regiam mortem moci těch, jichž účinkem král zhynul. Králi tajně zemi zjeviti, což viděli, boje, se moci těch, jejichž vinu král zahynul, a že oni králi všecko jsů zje- otevřeli všecko; kterýmž on odpověděl, že by ne- vili tajně; že on odpověděl, ne nevěděti, se dánu znal jedu daného, mlčeti přikázal, aby k královské smrti své nepřidali. Konšelé Vídeňští, když rozhlá- býti sobě jedu, a že přikázal jim mlčeti, aby k krá- lovskéj smrti svéj nepřivrhli. Radda a starší šenů tu pověst znamenali, lékařóm mluviti [sic] při- Vídeňščí, když rozhlašovati tu pověst znamenali, kázali, aby Čechno ukrutnosti na se nezbůřili. Kteříž lékařův řeč stavili, aby Čechův ukrutnosti protiv násilnú smrt praví, Poděbradského a Rokecanu viní, že by Poděbradský tehdáž krále rozhněval, kdy sobě nezbudili. Ti, kteříž násilnú smrt jeho býti praví, Poděbradského a Rokycana viní. Poděbrad- až k Dunaji přijev do Vídně vjíti nechtěl, že by ského již tehdy králi býti nepřietele, když až bez přiečiny v domněnie jemu král byl. Svědomie k Dunaji přijeda do Vídně vjeti nechtěl; ne bez zlé mysli strachem naplňuje. Kterýmž pravý jest příčiny podezřeného jemu tehdy krále býti. Mysli úmysl všecky věci se bezpečné zdají. Od toho času královkému životu strojení byli úkladové. kteréž mají svědomí o zlém, strach a bázeň naplňo- Rokycana se nikdy králi nelíbil. A to se na oko vati, kterýmž celý jest úmysl, těm [rkp.: tim] všecky věci bezpečny vidíny býti. Od toho času připravena zjevilo, když (jakož jsmy naboře pověděli) svátost býti králi protivenství ti praví. Ach, ach, ach, že nesúcieho potupil. Mně, co by se z toho pravější Rokycana nikdy králi se nelíbil a to zjevně učiněno, zdálo, nevím, aniž nejisté věci za jisté smím tvrditi; když, jakož jsmy prve řekli, Rokycanem, svátost jiných řeč pokládám a více píši nežli věřím. Totoť nosícím, pozhrdl. Aniž mne tajno jest, pověstí roz- jest, že krom Rokecany a Jiřieho Poděbradského hlášeno býti, že proto král v Praze svadby slavnost učiniti chtěl a ustavil, aby, když by se tu byla sjela křesťanská knížata, mocnú rukú kacieře zlapal a konec tehdy husacskej [sic] prchlivosti a bláznivosti dal. A že to předvěda Rokycan a Poděbradský, smrt králi pro své zachováni složili. Mně, co by se z toho pravějšího vidělo, nesnadně řéci mohu, aniž nejistých věcí za jisté smím utvrzovati. Jiných řeči vypisuji a více píši než věřím. Toto jisto jest, že kromě Rokycana (jemuž královskej smrti žádný ne- 1) fortiam.
Strana 253
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 253 nemo non acceptissimam iudicavit, et Georgium et reliquos 77) regni proceres extincto in rege magno maerore fuisse et publicum toto regno luctum, qui ad VII Kalendas Decembres continuatus est. Tunc regia pompa peractis exequiis defuncti corpus in sinu proavi sui divi Caroli IIII“, Ro manorum imperatoris, sepultum, circumvectio per urbem more maiorum neglecta. Dum haec scribo Alfonsi, regis Aragonum, cui presentem historiam dedicaveram, multis formi datus, pluribus expectatus, mihi quidem acerbissimus nuntiatus est obitus: V Kalendas Jul. clau- sisse oculos traditur, Hispaniae atque Italiae rebus aliam formam praebiturum, lugendum Ca- menis fatum et ingens disertis iactura viris. Utinam successori par cura virtutis sit minorque saeculo nostro calamitas ingruat, quam timemus. Nos operi, quod iam finem requirit, summam admoveamus manum. Georgius ea die, quae inter mortem Ladislai et funeris eductionem media intercessit, acces sitis proceribus gubernationem suam non expirasse regis obitu dixit, provinciam usque ad Pente- costem commissam sibi fuisse affirmans. Arma tenenti nemo finitum morte mandantis imperium obiicere ausus. Pragenses gubernationi suae nihil morati se commisere. žádný nebyl, jemuž by královská smrt vděčna byla. velmě vděčněji nepřisuzoval) i Jiří i jiní všitci krá- Jiní všickni páni, když umřel král, u velikém zá- lovství toho páni, když král uhašen, v velikéj ža- rmutku byli a po všem královstvie náramné kvielení losti byli a obecný po všem království pláč byl za mnoho dní trvalo. kterýž až do pátého a dvadcátého dne měsíce listo- Potom dokonavše královský pohřeb, tělo jeho padu ustavičně trval jest. v luonu svatého Karla, Římského ciesaře, praděda Tehdy když královskú slávú dokonachu se ob- jeho, pochováno jest. Přenášení po městě obyčejem chodové, mrtvého tělo v hrobu praděda jeho slavného předkno zanecháno. Karla Čtvrtého, Římského císaře, pohrabáno jest; Když toto píši, Alphonsa, krále Aragonského, ale přenášení po městě obyčejem větších obmeškáno. kterémuž sem tuto kroniku oddal, mně zajisté pře- Když toto píši, Alfonse, krále Aragenského, hořká zvěstována jest smrt; kterýž pátého dne mě- jemuž sem tuto nynější kroniku byl posvětil, mno- síce července zavřieti oči praví, Hispanským a Vla- hým strašlivá a víc mnohým očekávaná, ale mně velmě trpká smrt jest zvěstována. Sedmý a dvad- ským věcem jiného způosobu nechávaje. Kvílenť býti cítý den měsíce června že oči zavřel, vypravují. On má osud a veliká ztráta výborných mužuo, by je- Hispanským a Vlaským věcem jiný spůsob vydati diné potomku péče o ctnost byla a menšie světu našemu biednost nastala, než se bojímy. My práci mějíše. Smrt ta od piesňotvorcův oplakání hodná a této (čehožť již dávno žádá) konec aspoň učinímy. hrozná, výmluvným ujma a škoda mužům. Buoh daj, Jiří toho dne, kterýž mezi smrtí Ladislava a aby potomkovi jeho rovná pečlivost ctnosti byla a pochováním prostřední byl, svolav pány pravil, že menší našemu věku bída nastala, nežli se bojíme. by zpravovánie jeho smrtí královskú neminulo a že My tomuto účinku, téjto kronice, kteráž již konce býti měl kníže, znali. Rokycana nesvornosti roz- žádá, svrchní a poslední příložme ruku. — Jiří na sévač lid častými kázáními napomínal, aby král neb ten den, kterýž mezi Ladislavovú smrtí a těla jich viery volen byl neb, jestližeby žádný toho duo- mrtvého vyvezením prostřední bíšě, svolav pány, stojenstvie hodným se nezdál, židovským obyčejem spravování svému nebýti skonání smrtí krále pra- soudce přijati byli, starého zákona obyčeje připo- víše, zemi až do svatého Ducha sobě poručenu býti mínaje, když den uložený přišel, vyslyšavše oratory utvrzujíc. Oruží a odění držícímu žádný skončeného na sněmě panstva a užitečnost královstvie pilně smrtí přikazitele panování a spravování předvrci nesměl. Pražané spravovanie jeho nic nemeškaje rozvažujíce, Jiří Poděbradský králem vyhlášen jest, by země jemu až do svatého Ducha, poručena byla. poddachu se. Odění držíciemu žádný odepříti nesměl; Pražané bez meškanie se jeho zprávě poddali. 17) caeteros.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 253 nemo non acceptissimam iudicavit, et Georgium et reliquos 77) regni proceres extincto in rege magno maerore fuisse et publicum toto regno luctum, qui ad VII Kalendas Decembres continuatus est. Tunc regia pompa peractis exequiis defuncti corpus in sinu proavi sui divi Caroli IIII“, Ro manorum imperatoris, sepultum, circumvectio per urbem more maiorum neglecta. Dum haec scribo Alfonsi, regis Aragonum, cui presentem historiam dedicaveram, multis formi datus, pluribus expectatus, mihi quidem acerbissimus nuntiatus est obitus: V Kalendas Jul. clau- sisse oculos traditur, Hispaniae atque Italiae rebus aliam formam praebiturum, lugendum Ca- menis fatum et ingens disertis iactura viris. Utinam successori par cura virtutis sit minorque saeculo nostro calamitas ingruat, quam timemus. Nos operi, quod iam finem requirit, summam admoveamus manum. Georgius ea die, quae inter mortem Ladislai et funeris eductionem media intercessit, acces sitis proceribus gubernationem suam non expirasse regis obitu dixit, provinciam usque ad Pente- costem commissam sibi fuisse affirmans. Arma tenenti nemo finitum morte mandantis imperium obiicere ausus. Pragenses gubernationi suae nihil morati se commisere. žádný nebyl, jemuž by královská smrt vděčna byla. velmě vděčněji nepřisuzoval) i Jiří i jiní všitci krá- Jiní všickni páni, když umřel král, u velikém zá- lovství toho páni, když král uhašen, v velikéj ža- rmutku byli a po všem královstvie náramné kvielení losti byli a obecný po všem království pláč byl za mnoho dní trvalo. kterýž až do pátého a dvadcátého dne měsíce listo- Potom dokonavše královský pohřeb, tělo jeho padu ustavičně trval jest. v luonu svatého Karla, Římského ciesaře, praděda Tehdy když královskú slávú dokonachu se ob- jeho, pochováno jest. Přenášení po městě obyčejem chodové, mrtvého tělo v hrobu praděda jeho slavného předkno zanecháno. Karla Čtvrtého, Římského císaře, pohrabáno jest; Když toto píši, Alphonsa, krále Aragonského, ale přenášení po městě obyčejem větších obmeškáno. kterémuž sem tuto kroniku oddal, mně zajisté pře- Když toto píši, Alfonse, krále Aragenského, hořká zvěstována jest smrt; kterýž pátého dne mě- jemuž sem tuto nynější kroniku byl posvětil, mno- síce července zavřieti oči praví, Hispanským a Vla- hým strašlivá a víc mnohým očekávaná, ale mně velmě trpká smrt jest zvěstována. Sedmý a dvad- ským věcem jiného způosobu nechávaje. Kvílenť býti cítý den měsíce června že oči zavřel, vypravují. On má osud a veliká ztráta výborných mužuo, by je- Hispanským a Vlaským věcem jiný spůsob vydati diné potomku péče o ctnost byla a menšie světu našemu biednost nastala, než se bojímy. My práci mějíše. Smrt ta od piesňotvorcův oplakání hodná a této (čehožť již dávno žádá) konec aspoň učinímy. hrozná, výmluvným ujma a škoda mužům. Buoh daj, Jiří toho dne, kterýž mezi smrtí Ladislava a aby potomkovi jeho rovná pečlivost ctnosti byla a pochováním prostřední byl, svolav pány pravil, že menší našemu věku bída nastala, nežli se bojíme. by zpravovánie jeho smrtí královskú neminulo a že My tomuto účinku, téjto kronice, kteráž již konce býti měl kníže, znali. Rokycana nesvornosti roz- žádá, svrchní a poslední příložme ruku. — Jiří na sévač lid častými kázáními napomínal, aby král neb ten den, kterýž mezi Ladislavovú smrtí a těla jich viery volen byl neb, jestližeby žádný toho duo- mrtvého vyvezením prostřední bíšě, svolav pány, stojenstvie hodným se nezdál, židovským obyčejem spravování svému nebýti skonání smrtí krále pra- soudce přijati byli, starého zákona obyčeje připo- víše, zemi až do svatého Ducha sobě poručenu býti mínaje, když den uložený přišel, vyslyšavše oratory utvrzujíc. Oruží a odění držícímu žádný skončeného na sněmě panstva a užitečnost královstvie pilně smrtí přikazitele panování a spravování předvrci nesměl. Pražané spravovanie jeho nic nemeškaje rozvažujíce, Jiří Poděbradský králem vyhlášen jest, by země jemu až do svatého Ducha, poručena byla. poddachu se. Odění držíciemu žádný odepříti nesměl; Pražané bez meškanie se jeho zprávě poddali. 17) caeteros.
Strana 254
254 ENEÁŠE SVLVIA KRONIKA ČESKÁ. Mathias, Hunyadis filius, ex Vienna ductus, qua die rex obiit, Pragam applicuit atque in po- testate Georgii factus est. Nec diu postea rex Hungariae designatus magnis sponsionibus dimissus, e carcere volavit ad regnum. Advenae, qui Ladislaum secuti fuerant, suam quisque domum petiere. Exin constituta die, qua novus rex eligeretur, multi tractatus habiti. Carolus, rex Franciae qui filiam Ladislao desponderat, regnum alteri ex filiis suis petere aut ei comiti, cui 7s) filiam tradere non dedignaretur. Casimirus, rex Poloniae, sororem defuncti regis sibi nuptam esse aiebat, cique regnum deberi. Pari ratione Wilhelmus, Saxoniae dux, utebatur, cui soror natu maior nupsisset. Fridericus imperator eius regni ordinationem suam esse affirmabat, in quo feudi so- lemnia neglecti fuissent. Nec sine spe Sigismundus et Albertus, Austriae duces, fuere, qui de- ficiente rege Bohemiae sine virili sobole ex Austria vocandum veteri foedere principem norant. Rochezana venenorum sator, crebris sermonibus usurpare aut regem suae professionis eligendum esse, aut si nemo tanto fastigio dignus videretur, hebraico more iudices assumendos, veteris legis exempla commemorans. Ubi dies constituta illuxit, auditis legationibus in conventu procerum reque pro regni utilitate discussa, Georgius Podiebratius rex pronuntiatur, militiae domique ap- Matyáš, Huniaduo syn, z Vídně veden jsa, kte- réhož dne král umřel, do Prahy přijel a v moci Jiřieho učiněn a nedlúho potom králem uherským volen jsa z žaláře s velikým slibováním táhl k krá- lovstvie. Hosté, kteříž s Ladislavem přijeli, do svého jeden každý domu se navrátili. O Jiřím Poděbradském, králi českém šestnáctém. Kapitola LXXII. — Potom uloživše den, v kterýž by nový král volen byl, mnoho roko- vánie bylo. Karel, král Francký, kterýž dceru Ladi- slavovi oddal, za královstvie druhému synu svému prosil, aneb aby tomu poručeno bylo, komuž by dcery dáti neodpíral. Kazimír, král Polský, sestru umrlého krále sobě danú pravil, a že by z té přie- činy jemu královstvie býti mělo. Fridrich ciesař té (sic), že by zpravování království jemu náleželo, pravil, kteréhožto léna přijímánie zanetbána jsú. Aniž bez naděje Sigmund a Albrecht, rakůžštie kní- žata byli, kteříž, když by zhynul král Český bez dědicno mužského pohlavie, že by od nich povolán a dospělečných věcech i domáciech v válečných velmě zběhlý a dospělý, kterémuž se ku pósobenie a řie- zenie věcie ani raddy ani věku nedostávalo. Ta věc domněnie některých (a zvláště římské strany) za- hubenie krále najvíce rozmnožila. O[p] s rathúzu najprvé do kostela Matky Božie před Týn (kdež Rokycana seděl) slavně přiveden jsa, tu Bohu dě- kovánie učinil, a tu také novému králi obecné po- Mathiáš, Huniadského syn, z Vídně vedený, na kterýž den král umřel, do Prahy přitáhl a v moci Jiřího učiněn jest. A nedlůho potom králem Uher- ským jest oznamenán; velikými sliby zavázán jsa, puščen z žaláře letěl do království. Jinozemci, kteříž za Ladislavem bychu přijeli, do svého každý domu se navrátil. Potom na ustavený den, na kterémž by nový král volen býti měl, mnohé rozmlůvání bylo. Král Frančský, kterýž dceru svu Ladislavovi bíše zasnúbil, Karel, království Českého jednomu z svých synův pro- síše anebo tomu poručeno býti, kterémuž by dcery dáti neodepřel, žádáše. Kazimír, král Polský, sestru umrlého krále sobě oddanů ženů býti pravíše a jemu království příslušeti. Tůž příčinů Vilém, Saský vé- voda, šel, jemuž sestra urozením starší, snůbena. Fridrich císař toho království zřizování svým býti pravíše a utvrzováše, v kterémž léna slavné přijí- mání obmeškáno by bylo. Aniž bez naděje Zigmund a Albrecht, vévodové Rakúščí, bychu, kteříž, když by [se] nedostalo krále Českého a bez mužského kmenu bylo, aby z Rakůs vedle starodávních úmluv vyvoláno knieže bylo, věděchu. Rokycan, jedův roz- sívatel častými řečmi se vtíráše, tak aby krále svého zákona volili, anebo nezdál-li by se toho vyvýšení žádný hodný, židovským obyčejem aby sobě súdce vzali, starého zákona příklady ku paměti přivozujíc. A když věc o království požitcích rozhozena, Jiří Poděbradský král jest vyřčený, v rytieřstvu i v domu 15) cui nemá 2.
254 ENEÁŠE SVLVIA KRONIKA ČESKÁ. Mathias, Hunyadis filius, ex Vienna ductus, qua die rex obiit, Pragam applicuit atque in po- testate Georgii factus est. Nec diu postea rex Hungariae designatus magnis sponsionibus dimissus, e carcere volavit ad regnum. Advenae, qui Ladislaum secuti fuerant, suam quisque domum petiere. Exin constituta die, qua novus rex eligeretur, multi tractatus habiti. Carolus, rex Franciae qui filiam Ladislao desponderat, regnum alteri ex filiis suis petere aut ei comiti, cui 7s) filiam tradere non dedignaretur. Casimirus, rex Poloniae, sororem defuncti regis sibi nuptam esse aiebat, cique regnum deberi. Pari ratione Wilhelmus, Saxoniae dux, utebatur, cui soror natu maior nupsisset. Fridericus imperator eius regni ordinationem suam esse affirmabat, in quo feudi so- lemnia neglecti fuissent. Nec sine spe Sigismundus et Albertus, Austriae duces, fuere, qui de- ficiente rege Bohemiae sine virili sobole ex Austria vocandum veteri foedere principem norant. Rochezana venenorum sator, crebris sermonibus usurpare aut regem suae professionis eligendum esse, aut si nemo tanto fastigio dignus videretur, hebraico more iudices assumendos, veteris legis exempla commemorans. Ubi dies constituta illuxit, auditis legationibus in conventu procerum reque pro regni utilitate discussa, Georgius Podiebratius rex pronuntiatur, militiae domique ap- Matyáš, Huniaduo syn, z Vídně veden jsa, kte- réhož dne král umřel, do Prahy přijel a v moci Jiřieho učiněn a nedlúho potom králem uherským volen jsa z žaláře s velikým slibováním táhl k krá- lovstvie. Hosté, kteříž s Ladislavem přijeli, do svého jeden každý domu se navrátili. O Jiřím Poděbradském, králi českém šestnáctém. Kapitola LXXII. — Potom uloživše den, v kterýž by nový král volen byl, mnoho roko- vánie bylo. Karel, král Francký, kterýž dceru Ladi- slavovi oddal, za královstvie druhému synu svému prosil, aneb aby tomu poručeno bylo, komuž by dcery dáti neodpíral. Kazimír, král Polský, sestru umrlého krále sobě danú pravil, a že by z té přie- činy jemu královstvie býti mělo. Fridrich ciesař té (sic), že by zpravování království jemu náleželo, pravil, kteréhožto léna přijímánie zanetbána jsú. Aniž bez naděje Sigmund a Albrecht, rakůžštie kní- žata byli, kteříž, když by zhynul král Český bez dědicno mužského pohlavie, že by od nich povolán a dospělečných věcech i domáciech v válečných velmě zběhlý a dospělý, kterémuž se ku pósobenie a řie- zenie věcie ani raddy ani věku nedostávalo. Ta věc domněnie některých (a zvláště římské strany) za- hubenie krále najvíce rozmnožila. O[p] s rathúzu najprvé do kostela Matky Božie před Týn (kdež Rokycana seděl) slavně přiveden jsa, tu Bohu dě- kovánie učinil, a tu také novému králi obecné po- Mathiáš, Huniadského syn, z Vídně vedený, na kterýž den král umřel, do Prahy přitáhl a v moci Jiřího učiněn jest. A nedlůho potom králem Uher- ským jest oznamenán; velikými sliby zavázán jsa, puščen z žaláře letěl do království. Jinozemci, kteříž za Ladislavem bychu přijeli, do svého každý domu se navrátil. Potom na ustavený den, na kterémž by nový král volen býti měl, mnohé rozmlůvání bylo. Král Frančský, kterýž dceru svu Ladislavovi bíše zasnúbil, Karel, království Českého jednomu z svých synův pro- síše anebo tomu poručeno býti, kterémuž by dcery dáti neodepřel, žádáše. Kazimír, král Polský, sestru umrlého krále sobě oddanů ženů býti pravíše a jemu království příslušeti. Tůž příčinů Vilém, Saský vé- voda, šel, jemuž sestra urozením starší, snůbena. Fridrich císař toho království zřizování svým býti pravíše a utvrzováše, v kterémž léna slavné přijí- mání obmeškáno by bylo. Aniž bez naděje Zigmund a Albrecht, vévodové Rakúščí, bychu, kteříž, když by [se] nedostalo krále Českého a bez mužského kmenu bylo, aby z Rakůs vedle starodávních úmluv vyvoláno knieže bylo, věděchu. Rokycan, jedův roz- sívatel častými řečmi se vtíráše, tak aby krále svého zákona volili, anebo nezdál-li by se toho vyvýšení žádný hodný, židovským obyčejem aby sobě súdce vzali, starého zákona příklady ku paměti přivozujíc. A když věc o království požitcích rozhozena, Jiří Poděbradský král jest vyřčený, v rytieřstvu i v domu 15) cui nemá 2.
Strana 255
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 255 prime clarus, cui ad res gerendas nec consilium nec aetas deest. Ea res necati regis suspicionem maxime auxit. Ipse ex praetorio primum in aedem beatae Mariae, ubi Rtochezana praesidet, sol- lemni pompa deductus, Deo gratias egit, ibique novello regi publica salutatio exhibita. Mira rerum mutatio et novus Ssyderum influxus: duo potentissima regna eodem tempore rege orbata ex nobi- lissimo atque altissimo sanguiue ad mediocris generis homines pervenere. Sic Deo placitum: ludere fortunam dixisset antiquitas. Nos divinae providentiae cuncta tribuimus. Utriusque regis electionem nonnulli cslumniantur, vim adhibitam dicunt neque iure valere, quod metus extorserit. Nobis persuasum est armis acuiri regna non legibus. Finis. (růžovým inkoustem touže rukou) Quo anno Aeneas Silvius Piccolominaeus Senensis, tituli sanctae Sabinae cardinalis, historiam hanc Bohemicam edidit, assumptus est ad summum pontificatum et nominatus Pius secundus Idem mox pro salutae christiani populi conventum Mantuanum indixit ac peregit M?CCCO?L VIII. XVI? Kal. Dec. incoeptus est describi, IIL. Kal. eiusdem mensis absolutus est liber a Joan. Vigenio. In presenti historia certat rerum varietas ac magnitudo cum scribentis candore atque gravitate zdravovánie pósobeno bylo. Divné véct proméüovánie a nové planet patfenie! Dvoje nejmoenáj&ie králov- stvie jednoho času krále zbavené z najušlechtilejšie a najvyžšie krve k prostředního urození lidem přišla. Takt jest se Bohu líbilo; hráti štěstie řekli by staří. My božskému jednánie všecko dávámy. Obuo králuo volenie mnozie odporné nasú. Moc priloženú praví aniž by právem co mohlo, což by strach vytrápil. Nám dopuštčno jest odčním dosahovati královstvie a De právy. Kterakfch svobod král Jiří koruně Če- ské dobyl. Najprve jakož koruna zavázána byla, krále odjinud nebrati nežli z kniežetatvie: Rakúz- ského, při kterémžto zavázánie mnohých pánno zem- ských pečeti byly přivěšeny, on tu svobodu zjednal koruně, že kniežata raküská to jsü právo propustili a jeho se věčně odřekli. A císař jako kníže rakúz- ské též jest učinil a jakožto císař Římský toho jest majestátem potvrdil, tak že Čechové, o kohož by se koli svolili, ten má králem býti. Druhé, že císař chtěl hejtmany saditi do zemí k koruně příslušejících, ačkoli k tomu práva neměl podlé osvobozenie ko- runy, ale také nebyl jest zavázán, aby toho učiniti nemohl. Jiří pak zjednal, že císař sám se i své budúcie ciesaře a krále Římské zavazuje žádných hajtmanů nesaditi ani kterých věcie k koraně přie- slušejíciech řiediti. Třetie jakož králové čeští a ko- předně jasný, jemuž k správě a jednání věcí ani raddy ani véku (se] nenedostává. Ta véc umoreného krále podezření velmé pfispofila. On z rathauzu najprv do kostela blahoslav[en]éj Marie, kdeZ Ro- kycan vládne, slavná spupností uveden jest, Bohu dieky vzdával, a tu jest novotnému králi zjevné a obecní pozdravení ukázáno. Divná věcí proměna a nové hvězd vlévání. Dvoje velmě mocné království jedním časem osiřelé z najušlechtilejsší a najvyšší krve na prostředního úrodu lidi přišlo a spadlo jest. Tak Bohu libo; že hra ščeští, řekla by vetchost. My božskému předvědění a vůli všecky věci připi- sujemy a dávámy. Obojího krále volení mnozí po- tupují a hanějí, násilé k tomu přičiněno býti praví, aniž právem možno býti, což strach vytáhl by a vy- točila bázeň. Nám radda jest, oděním dobývati a dosáhati království ne právy a ustavením, Amen. Toho léta, kteréhož Eneáš Silvius Piccolominec Seneský, svatéj Sabiny kardinal, kroniku tuto česků učioil a vydal, vzat jest k najvyššímu biskupství a nazván jest Pius Druhý. Týš hned pro spasenie křesťanského lidu sněm neb sňatek Mantvanský vyřkl, svolal a dokonal léta božieho tisícího čtyťstého pa- desátého osmého. V téjto kronice bojuje věcí rozličnost a veli- kost s písaře její aneb s píšícího ji stkvělostí i také vážností. Jižto jsú vydávili mistři Jan Surener
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. 255 prime clarus, cui ad res gerendas nec consilium nec aetas deest. Ea res necati regis suspicionem maxime auxit. Ipse ex praetorio primum in aedem beatae Mariae, ubi Rtochezana praesidet, sol- lemni pompa deductus, Deo gratias egit, ibique novello regi publica salutatio exhibita. Mira rerum mutatio et novus Ssyderum influxus: duo potentissima regna eodem tempore rege orbata ex nobi- lissimo atque altissimo sanguiue ad mediocris generis homines pervenere. Sic Deo placitum: ludere fortunam dixisset antiquitas. Nos divinae providentiae cuncta tribuimus. Utriusque regis electionem nonnulli cslumniantur, vim adhibitam dicunt neque iure valere, quod metus extorserit. Nobis persuasum est armis acuiri regna non legibus. Finis. (růžovým inkoustem touže rukou) Quo anno Aeneas Silvius Piccolominaeus Senensis, tituli sanctae Sabinae cardinalis, historiam hanc Bohemicam edidit, assumptus est ad summum pontificatum et nominatus Pius secundus Idem mox pro salutae christiani populi conventum Mantuanum indixit ac peregit M?CCCO?L VIII. XVI? Kal. Dec. incoeptus est describi, IIL. Kal. eiusdem mensis absolutus est liber a Joan. Vigenio. In presenti historia certat rerum varietas ac magnitudo cum scribentis candore atque gravitate zdravovánie pósobeno bylo. Divné véct proméüovánie a nové planet patfenie! Dvoje nejmoenáj&ie králov- stvie jednoho času krále zbavené z najušlechtilejšie a najvyžšie krve k prostředního urození lidem přišla. Takt jest se Bohu líbilo; hráti štěstie řekli by staří. My božskému jednánie všecko dávámy. Obuo králuo volenie mnozie odporné nasú. Moc priloženú praví aniž by právem co mohlo, což by strach vytrápil. Nám dopuštčno jest odčním dosahovati královstvie a De právy. Kterakfch svobod král Jiří koruně Če- ské dobyl. Najprve jakož koruna zavázána byla, krále odjinud nebrati nežli z kniežetatvie: Rakúz- ského, při kterémžto zavázánie mnohých pánno zem- ských pečeti byly přivěšeny, on tu svobodu zjednal koruně, že kniežata raküská to jsü právo propustili a jeho se věčně odřekli. A císař jako kníže rakúz- ské též jest učinil a jakožto císař Římský toho jest majestátem potvrdil, tak že Čechové, o kohož by se koli svolili, ten má králem býti. Druhé, že císař chtěl hejtmany saditi do zemí k koruně příslušejících, ačkoli k tomu práva neměl podlé osvobozenie ko- runy, ale také nebyl jest zavázán, aby toho učiniti nemohl. Jiří pak zjednal, že císař sám se i své budúcie ciesaře a krále Římské zavazuje žádných hajtmanů nesaditi ani kterých věcie k koraně přie- slušejíciech řiediti. Třetie jakož králové čeští a ko- předně jasný, jemuž k správě a jednání věcí ani raddy ani véku (se] nenedostává. Ta véc umoreného krále podezření velmé pfispofila. On z rathauzu najprv do kostela blahoslav[en]éj Marie, kdeZ Ro- kycan vládne, slavná spupností uveden jest, Bohu dieky vzdával, a tu jest novotnému králi zjevné a obecní pozdravení ukázáno. Divná věcí proměna a nové hvězd vlévání. Dvoje velmě mocné království jedním časem osiřelé z najušlechtilejsší a najvyšší krve na prostředního úrodu lidi přišlo a spadlo jest. Tak Bohu libo; že hra ščeští, řekla by vetchost. My božskému předvědění a vůli všecky věci připi- sujemy a dávámy. Obojího krále volení mnozí po- tupují a hanějí, násilé k tomu přičiněno býti praví, aniž právem možno býti, což strach vytáhl by a vy- točila bázeň. Nám radda jest, oděním dobývati a dosáhati království ne právy a ustavením, Amen. Toho léta, kteréhož Eneáš Silvius Piccolominec Seneský, svatéj Sabiny kardinal, kroniku tuto česků učioil a vydal, vzat jest k najvyššímu biskupství a nazván jest Pius Druhý. Týš hned pro spasenie křesťanského lidu sněm neb sňatek Mantvanský vyřkl, svolal a dokonal léta božieho tisícího čtyťstého pa- desátého osmého. V téjto kronice bojuje věcí rozličnost a veli- kost s písaře její aneb s píšícího ji stkvělostí i také vážností. Jižto jsú vydávili mistři Jan Surener
Strana 256
256 ENEÁŠE SYLVIA runa byli jsúů k tomu zavázání, kdyby král Římský k koranovánie na ciesarstvie táhl, aby jemu bylo posláno tfi sta odéncü aneb tfi sta hfiven stiíbra etc.; on také zpuosobil, Ze jest toho práva polovice puštčna k věčnosti, tak £e nenie storuona povinno- vána viece poslati neZ puol druhého sta odéncuo aneb puol druhého sta hřieven střiebra, Čtvrté: Krá- lové čeští byli tomu zavázáni, kdež by koli aneb kamkoli ciesař dvór položil, že jsú musili tam jeti, ješto jest to bez velikých škod a nákladuo nemohlo býti. On tak zjednal, že králové čeští již nejsú zavázání ke dvoru jinam jezditi ueZ do dvů měst, do Normberka a Pamberka. Ty i jiné mnohé svo- body k koruně české zpuosobil jakož privilegium to s zlatü bulf okazuje. A tak šťastné kraluje v sobotu pfed Zvéstováním panně Mariji život dokonal a v hrobiech královských v kostele [sv.] Víta na hradě Pražském pochován. Po jehožto smrti panstvo, ry- tieřstvo a města učinivše sněm na Horách Kutnách volili jsá s veliků nesnázie najjasnějšíe kníže Vladi- slava, Kazimíra, krále Polského, syna, ješto mnozie tomu volenie odporni byli, chtějíce Matiašovi, Uher- skému králi, koruny dopomci. I přijel jest do Prahy najjasnějšíc kníže Vladislav s veliká radostí a pocti- vostí ten pondčlie po vzetie Matky Božie na nebe, když se psalo od vtčlenie Krista spasítele tisiecieho čtyrstého sedmdesátého prvnieho léta, a u vígiljí svatého Bartoloměje s veliká radostí a slavností na hradě Prožekém šťastně korunu královstvie přijal. Potom pak léta tisiecieho čtyrstého devadesátého, po smrti Matiáše, krále Uherského, v středu u vigilije svatého Jana Křtitele vojensky vyjel z Prahy, aby se v královstvie uherské podlé té smlávy a zápisuo, kteréž měl s králem Matiášem [uvázal], & na Béle- hradé korunu královstvie uherského pfijal Šťastný jiestě kníže a najpokojnějšíe, kterýžto viece svým královstviem pokojem dobrého a užitečného zpuo- sobil nežli mnozí předkové jeho velikými boji a vál- kami za mnohá léta dovésti molli. KterémuZto Buoh najvčtšie z mnohých výborných i tento nojzvláštnéjšie dar dáti ráčil, že již dědice královstvie svých naj- jasnějšíc knieže Ludvíka syna svého milého jistotně zná, kterýžto tisícieho pětistého devátébo léta od porodu panenského, věku jeho léta třetieho koranu královstvie Českého slavně přijal, Kterémužto Bůh a knieže pokoje, Kristus Pán i věku prodlženie i také šťastného pokojného královanie z milosti své rač popřieti. Ludovice Nestor vive! KRONIKA ČESKÁ. z Bopardie a Jan Mikulášů Hayhennerů z Oppen- haymu v Římě léta milostivého a od narození Jesn Krista tisicého (sic) čtyřstého sedmdesátého pátého, den desátý měsíce ledna, když jest seděl najmilo- stivější Sixtus papež Čtvrtý léta jeho ščastného čtvrtého, když jest kraloval najnepřemoženější a naj- osvícenější knieZe & pán, pan Fridrich Třetí, císař Římský, vždy rozmnožitel říše, císařstvie jeho léta dvadcítého čtvrtého, když jest dopříl tuto kroniku vydáviti pan Jan Aloizi, Tuškanský sudí aneb súdce síni neb paláce súdného. Tnto kroniku tak vdávenů k žádosti a rozká- zání vysoce urozených pánův, pana Dobeše a pana Beneše, bratrův vlastních z Bozkovic a z Černéj Hory z vjbornéj feéi latinskéj v moravskü ne bez práce vyložil jest kněz Jan řečený Húska z Brodu Uher- ského, farář tu a alcipryšt Břeclavský a kanovník Brněnský, léta syna božíeho tisícího čtyrstého osm- desátého sedmého o masopnstě v Bořítově pod Černú Horú v zemi Moravskéj. Pro něžto buď čest a chvála najvyššímu Pánu nebeskému. Registrum. O položenie země České, o řekách, o městech a o českých obyčejiech. Kap. přvnie. O pojitie národu Českého. Kap. II. O Čechovi, první[m] EnieZeti českém. Kap. III. O Krokovi, drubém českém knížeti. Kap. IIII. O Libuši, dceři Krokově, kteráž mnohými lety zemi zpravovala. Kap. pátá. O Přemyslovi, třetím kniežeti českém. Kap. VI. O dievce Vlastě, kteráž kniežetstvie České oby- čejem amazonským sedm let mocně držela. Kap. VII. O děvce Šárce, kterak lstivě urozeného Štyrada zklamala, Kap. VIII. O Nezamyslovi čtvrtém, Mnatovi pátém, Voje- novi šestém a Vincslavovi sedmém, českých knieža- tech. Kap. IX. O Neklanovi, osmém českém kniežetie a velikém boji, kterýž měl s Vratislavem, slezským knížetem, strýcem svým. Kap. X. O nevérnosti Dntikové [sic m. Durinkové], kterýž Vratislavova syna, jemu poruéeného zamordoval a odplatu hodnú vzal. Kap. XI. O Hostivítovi IX. a Bořivojovi X. českých kní- žatech, kterýž i poslednie z pohanských knížat byl
256 ENEÁŠE SYLVIA runa byli jsúů k tomu zavázání, kdyby král Římský k koranovánie na ciesarstvie táhl, aby jemu bylo posláno tfi sta odéncü aneb tfi sta hfiven stiíbra etc.; on také zpuosobil, Ze jest toho práva polovice puštčna k věčnosti, tak £e nenie storuona povinno- vána viece poslati neZ puol druhého sta odéncuo aneb puol druhého sta hřieven střiebra, Čtvrté: Krá- lové čeští byli tomu zavázáni, kdež by koli aneb kamkoli ciesař dvór položil, že jsú musili tam jeti, ješto jest to bez velikých škod a nákladuo nemohlo býti. On tak zjednal, že králové čeští již nejsú zavázání ke dvoru jinam jezditi ueZ do dvů měst, do Normberka a Pamberka. Ty i jiné mnohé svo- body k koruně české zpuosobil jakož privilegium to s zlatü bulf okazuje. A tak šťastné kraluje v sobotu pfed Zvéstováním panně Mariji život dokonal a v hrobiech královských v kostele [sv.] Víta na hradě Pražském pochován. Po jehožto smrti panstvo, ry- tieřstvo a města učinivše sněm na Horách Kutnách volili jsá s veliků nesnázie najjasnějšíe kníže Vladi- slava, Kazimíra, krále Polského, syna, ješto mnozie tomu volenie odporni byli, chtějíce Matiašovi, Uher- skému králi, koruny dopomci. I přijel jest do Prahy najjasnějšíc kníže Vladislav s veliká radostí a pocti- vostí ten pondčlie po vzetie Matky Božie na nebe, když se psalo od vtčlenie Krista spasítele tisiecieho čtyrstého sedmdesátého prvnieho léta, a u vígiljí svatého Bartoloměje s veliká radostí a slavností na hradě Prožekém šťastně korunu královstvie přijal. Potom pak léta tisiecieho čtyrstého devadesátého, po smrti Matiáše, krále Uherského, v středu u vigilije svatého Jana Křtitele vojensky vyjel z Prahy, aby se v královstvie uherské podlé té smlávy a zápisuo, kteréž měl s králem Matiášem [uvázal], & na Béle- hradé korunu královstvie uherského pfijal Šťastný jiestě kníže a najpokojnějšíe, kterýžto viece svým královstviem pokojem dobrého a užitečného zpuo- sobil nežli mnozí předkové jeho velikými boji a vál- kami za mnohá léta dovésti molli. KterémuZto Buoh najvčtšie z mnohých výborných i tento nojzvláštnéjšie dar dáti ráčil, že již dědice královstvie svých naj- jasnějšíc knieže Ludvíka syna svého milého jistotně zná, kterýžto tisícieho pětistého devátébo léta od porodu panenského, věku jeho léta třetieho koranu královstvie Českého slavně přijal, Kterémužto Bůh a knieže pokoje, Kristus Pán i věku prodlženie i také šťastného pokojného královanie z milosti své rač popřieti. Ludovice Nestor vive! KRONIKA ČESKÁ. z Bopardie a Jan Mikulášů Hayhennerů z Oppen- haymu v Římě léta milostivého a od narození Jesn Krista tisicého (sic) čtyřstého sedmdesátého pátého, den desátý měsíce ledna, když jest seděl najmilo- stivější Sixtus papež Čtvrtý léta jeho ščastného čtvrtého, když jest kraloval najnepřemoženější a naj- osvícenější knieZe & pán, pan Fridrich Třetí, císař Římský, vždy rozmnožitel říše, císařstvie jeho léta dvadcítého čtvrtého, když jest dopříl tuto kroniku vydáviti pan Jan Aloizi, Tuškanský sudí aneb súdce síni neb paláce súdného. Tnto kroniku tak vdávenů k žádosti a rozká- zání vysoce urozených pánův, pana Dobeše a pana Beneše, bratrův vlastních z Bozkovic a z Černéj Hory z vjbornéj feéi latinskéj v moravskü ne bez práce vyložil jest kněz Jan řečený Húska z Brodu Uher- ského, farář tu a alcipryšt Břeclavský a kanovník Brněnský, léta syna božíeho tisícího čtyrstého osm- desátého sedmého o masopnstě v Bořítově pod Černú Horú v zemi Moravskéj. Pro něžto buď čest a chvála najvyššímu Pánu nebeskému. Registrum. O položenie země České, o řekách, o městech a o českých obyčejiech. Kap. přvnie. O pojitie národu Českého. Kap. II. O Čechovi, první[m] EnieZeti českém. Kap. III. O Krokovi, drubém českém knížeti. Kap. IIII. O Libuši, dceři Krokově, kteráž mnohými lety zemi zpravovala. Kap. pátá. O Přemyslovi, třetím kniežeti českém. Kap. VI. O dievce Vlastě, kteráž kniežetstvie České oby- čejem amazonským sedm let mocně držela. Kap. VII. O děvce Šárce, kterak lstivě urozeného Štyrada zklamala, Kap. VIII. O Nezamyslovi čtvrtém, Mnatovi pátém, Voje- novi šestém a Vincslavovi sedmém, českých knieža- tech. Kap. IX. O Neklanovi, osmém českém kniežetie a velikém boji, kterýž měl s Vratislavem, slezským knížetem, strýcem svým. Kap. X. O nevérnosti Dntikové [sic m. Durinkové], kterýž Vratislavova syna, jemu poruéeného zamordoval a odplatu hodnú vzal. Kap. XI. O Hostivítovi IX. a Bořivojovi X. českých kní- žatech, kterýž i poslednie z pohanských knížat byl
Strana 257
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. a potom s manżelkiń svó vieru Kristova pfijav po- křtěn jest. Kap. XII. O položenie země Moravské a Svatoplukovi, předposledním króli jejim. Kap. XIII. O Spytihnésu XI. a Vratislavovi XII. Kap. XIV. O svatém Václavu, mucediniku XII, à bratru jeho Boleslavovi, XIV. českém knížeti. Kap. XV. O Boleslavovi, XV. feském knfZeti. Kap. XVI. O Boleslavovi, XVI. českém knížeti. Kap. XVII. O Voldfichovi, XVII. &eském knížeti. Kapi- tola XVIII. O Bretislavovi, XVIII. českém knížeti. Kapi- tola XIX. O Spitihněvu, XIX. českém knížeti. Kap. XX. O Vratislavovi, XX. českém knížeti. Kap. XXI. Vratislav v Mohuli królem ustanoven skrze Jindřicha ciestře čtvrtého a krślovstvie Českému Polskú zemi, Slezskú, Lužická a Moravsků připojil. Kap. XXII. O Kundratovi XXI., Bretislavovi XXII, Bole- slavovi XXIII. a Bořislavovi XXIIIT., českých knie- fatech. Kap. XXIIT. O Vladislavovi, XXV. českém kniežeti a králi třetím. Kap. XXIII. O Soběslavovi XXVI, Fridrichovi XXVII.. Kun- dratovi XXViII., Bfetislavovi XXIX. a Václavovi XXX, českých knieZatech. Kap. XXV. O Přemyslovi, XXXI. českém kniežeti a králi druhém. Kap. XXVI. O Václavovi, králi českém čtvrtém, a Othoga- rovi, českém králi pátém. Kap. XXVII. O Václavovi, českém králi VI. Kap. XXVIII. O Václavovi, českém králi VII. Kap. XXIX. O Rudolfovi, českém králi osmém. Kap. XXX. O Jindřichovi, českém králi IX. Kap. XXXI. O Janovi, českém králi X. Kap. XXXII. O Karlovi, českem králi XI., kterýž potom ří[m]- ským ciesařem učiněn jsa Karel Čtvrtý nazván jest. Kap. XXXIII. O Václavovi, českém králi XII. Kap. XXXIV. O rotě &eské a artikuliech viery jich. Kapi- tola XXXV. O mistrovi Janovi Husovi a Jeronymovi v Kon- stancie upálenych. Kap. XXXVI. O Janovi Žižkovi, české roty bajtmanu, v odění preudatném a prevycviceném. Kap. XXXVIII. O Sigmundovi, českém králi XIII. a římském ciesati. Kap. XXXIX. 251 O mésté Táborskóm a vystavenie jeho i o bra- tfiech Táborskfch. Kap. XL. O Adamniciech kaciefiech. Kap. XLI. Kterak Sigmund do Čech pfijev, korunu kró- lovstvie přijav, nešťastně bojoval. Kap. XLII. O rotě bratřie Orebských. Kap. XLIII. O mnohých velíkých a divných bojiech i ví- tézstviech Jana Zizky. Kap. XLIV. O Janovi Rokycanovi knézi. Kap. XLV. O smrti Jana Zizky. Kap. XLVI. O sirotcích, kteříž se po smrti Žižkově oddělili od Táboruo. Kap. XLVII. O sebránie vojska na Čechy, kteříž pod obojí způsobů přijímali, skrze Martina papeže Pátého ulo- žené a o poraženie Němcuo. Kap. XLVIII. O začetie Bazilského sněmu a o povolánie Če- chuo naň, aby viery své rozum pokázali. Kap. XLIX. Reč Juliana kardinala k českým poslóm a od- povéd jich. Kap. L. O vitézstvie Cechuo fimské strany a porażenie i o smrti Prokopa a jiných bratří. Kap. LI. Kterak Sigmund v Římě korunován jsa po mno- hých ruoznicech a bojiech s pokojem a radostí od Čechuno přijat jest. Kap. LII. O smrti Sigmunda ciesaře, a koho jest zuo- stavil v káaftu dédice. Kap. LIII. O Albrechtovi, českém králi étrnáctém a také římském králi. Kap. LV. O smrti Albrechta krále. Kap. LVI. Kterak Čechové po smrti Albrechtově volili krále Albrechta, bavorské kníže, ale volenie povolit (sic) nehtél. Kap. LVII. O Ladislavovi nemluvňátku, českém králi šest- náctém. Kap. LVIII. O smrti Barbory ciesafovnie (sic), manželky Sigmundovy. LIX. Kterak Rakušané za Ladislava krále císaře pro- sili, nejaûce uslyééni, vojsko sebrali a Nové město oblehli. Kap. LX. O ssazenie hrabi Cilského a zbavenie dfadu jeho. Kap. LXI. O korunovánie krále Ladislava. Kap. LXII. O uvedenie hrabí Cilského. Kap. LXIII. O lsti hrabí Cilského Jana Huniada žádajícieho zpravovánie královstvie ete. Kap. LXIV. O kfižovníciech a bitvé jich u Rasckého Bélo- hradu. Kap. LXY. O zabitie hrabí Cilského. Kap. LXVI.
ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. a potom s manżelkiń svó vieru Kristova pfijav po- křtěn jest. Kap. XII. O položenie země Moravské a Svatoplukovi, předposledním króli jejim. Kap. XIII. O Spytihnésu XI. a Vratislavovi XII. Kap. XIV. O svatém Václavu, mucediniku XII, à bratru jeho Boleslavovi, XIV. českém knížeti. Kap. XV. O Boleslavovi, XV. feském knfZeti. Kap. XVI. O Boleslavovi, XVI. českém knížeti. Kap. XVII. O Voldfichovi, XVII. &eském knížeti. Kapi- tola XVIII. O Bretislavovi, XVIII. českém knížeti. Kapi- tola XIX. O Spitihněvu, XIX. českém knížeti. Kap. XX. O Vratislavovi, XX. českém knížeti. Kap. XXI. Vratislav v Mohuli królem ustanoven skrze Jindřicha ciestře čtvrtého a krślovstvie Českému Polskú zemi, Slezskú, Lužická a Moravsků připojil. Kap. XXII. O Kundratovi XXI., Bretislavovi XXII, Bole- slavovi XXIII. a Bořislavovi XXIIIT., českých knie- fatech. Kap. XXIIT. O Vladislavovi, XXV. českém kniežeti a králi třetím. Kap. XXIII. O Soběslavovi XXVI, Fridrichovi XXVII.. Kun- dratovi XXViII., Bfetislavovi XXIX. a Václavovi XXX, českých knieZatech. Kap. XXV. O Přemyslovi, XXXI. českém kniežeti a králi druhém. Kap. XXVI. O Václavovi, králi českém čtvrtém, a Othoga- rovi, českém králi pátém. Kap. XXVII. O Václavovi, českém králi VI. Kap. XXVIII. O Václavovi, českém králi VII. Kap. XXIX. O Rudolfovi, českém králi osmém. Kap. XXX. O Jindřichovi, českém králi IX. Kap. XXXI. O Janovi, českém králi X. Kap. XXXII. O Karlovi, českem králi XI., kterýž potom ří[m]- ským ciesařem učiněn jsa Karel Čtvrtý nazván jest. Kap. XXXIII. O Václavovi, českém králi XII. Kap. XXXIV. O rotě &eské a artikuliech viery jich. Kapi- tola XXXV. O mistrovi Janovi Husovi a Jeronymovi v Kon- stancie upálenych. Kap. XXXVI. O Janovi Žižkovi, české roty bajtmanu, v odění preudatném a prevycviceném. Kap. XXXVIII. O Sigmundovi, českém králi XIII. a římském ciesati. Kap. XXXIX. 251 O mésté Táborskóm a vystavenie jeho i o bra- tfiech Táborskfch. Kap. XL. O Adamniciech kaciefiech. Kap. XLI. Kterak Sigmund do Čech pfijev, korunu kró- lovstvie přijav, nešťastně bojoval. Kap. XLII. O rotě bratřie Orebských. Kap. XLIII. O mnohých velíkých a divných bojiech i ví- tézstviech Jana Zizky. Kap. XLIV. O Janovi Rokycanovi knézi. Kap. XLV. O smrti Jana Zizky. Kap. XLVI. O sirotcích, kteříž se po smrti Žižkově oddělili od Táboruo. Kap. XLVII. O sebránie vojska na Čechy, kteříž pod obojí způsobů přijímali, skrze Martina papeže Pátého ulo- žené a o poraženie Němcuo. Kap. XLVIII. O začetie Bazilského sněmu a o povolánie Če- chuo naň, aby viery své rozum pokázali. Kap. XLIX. Reč Juliana kardinala k českým poslóm a od- povéd jich. Kap. L. O vitézstvie Cechuo fimské strany a porażenie i o smrti Prokopa a jiných bratří. Kap. LI. Kterak Sigmund v Římě korunován jsa po mno- hých ruoznicech a bojiech s pokojem a radostí od Čechuno přijat jest. Kap. LII. O smrti Sigmunda ciesaře, a koho jest zuo- stavil v káaftu dédice. Kap. LIII. O Albrechtovi, českém králi étrnáctém a také římském králi. Kap. LV. O smrti Albrechta krále. Kap. LVI. Kterak Čechové po smrti Albrechtově volili krále Albrechta, bavorské kníže, ale volenie povolit (sic) nehtél. Kap. LVII. O Ladislavovi nemluvňátku, českém králi šest- náctém. Kap. LVIII. O smrti Barbory ciesafovnie (sic), manželky Sigmundovy. LIX. Kterak Rakušané za Ladislava krále císaře pro- sili, nejaûce uslyééni, vojsko sebrali a Nové město oblehli. Kap. LX. O ssazenie hrabi Cilského a zbavenie dfadu jeho. Kap. LXI. O korunovánie krále Ladislava. Kap. LXII. O uvedenie hrabí Cilského. Kap. LXIII. O lsti hrabí Cilského Jana Huniada žádajícieho zpravovánie královstvie ete. Kap. LXIV. O kfižovníciech a bitvé jich u Rasckého Bélo- hradu. Kap. LXY. O zabitie hrabí Cilského. Kap. LXVI.
Strana 258
258 O chvále Jana Huniada skrze krále. Ladislava. Kap. LXVII. O zjímánie synuo Jana Huniada a o stétie Ladislava, syna jeho staršieho. Kap. LXVITI. O dánie manželky králi. Kap. LXIX. O nemoci a smrti Ladislava krále. Kap. LXX. O domněnie a přiečině smrti královské. Kapi- tola LXXI. O Jiřím Poděbradském, českém králi šestnáctém. Kap. LXXII. Ty, ktož se na minulé i dávnějšícch časno i v nově předešlých věcí pósobené vyptáváš a da- lekých vlastí boje i divné příhody znáti usiluješ, aby neb užitečné poznaje oblíbil neb škodné spatře vystfiebati se mohl, sem pfľistup, českú kroniku Ceskfm jazykem sepsanáü, pfirozeného, pfevjborného nepobiehaje jazyku, Čechu pravý, před oči vezmi, Řekóm, Latinníkóm jich věci předalekých vlastí vékuo také mnohfch pósobené potup, domácie véci své vlasti a staré i nové předivné příhody poznajé. Kteréžto tak mnohé a tak divné se nalézají, aby netoliko okolních vlastí príhody divné, ale také i římské dálé véci, nad kteréž toho věku nic div- nějšího nebylo, tyto časno těchto vzniklé převyšo- valy. Neb tam hajtmané mocní, zdravie, vidomí s spolu sobě rovnými bojovali, bitvy veliké provozo- vali: tuto vékem sešlý i docela slepý houfy ne- číslné, oděnce přesilné a muže v věcech válečných pfedospélé s chaterným neoděným obecným lidem porážel. A slušie-li pravdu povčdčti, hajtmana všech hajtmanuo, kníže všech knížat, ciesaře Sigmunda z země vyháněl. Naj[d] tu věc, která jest div- nějšíc, kdy kterého věku v světě se přihodila, fiedkáť se nalézá. Jakož pak tuto (ač čiesti budeš) poznáš a nemálo se diviti musieš, tak těžké růz- nice, divné války a ukrutná bubenie znamenaje, ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. zvláště pak když počátek a příčinu toho zvieš. Neb, pro kterúž by věc měla býti svornost mezi křesťany, láska, pokoj a milovánie, to pak nazpět války, mordy a až podnes divná haněnie a veliké kyselosti jsú. Protož aspoň ty nesvornosti mezi křesťany přestaňte, Na Turky, nepřátely jména Kristova, oděnie obrácena buďte! Buď láska, kteráž jest plnost zákona, buď svornost, baď přentěšený pokoj v zemiech křesťanských a zvláště v lidech jednoho pojítie i jednoho jazyku. Buďte všecky ctnosti, bez kterfch£ nelze ptijíti k nesmrtedlnosti. A nemohlo-lič by jinak býti; trpělivost viern živá obraňuj, sama se o ni mocné zasad, a takť viera pravá a neporušená bude, takt vítězstvie veliké v ruká jest, tak také císať najvyššie rytieři svému udatnému žold zaplatí a korunu slávy věčného jeho korunovati bude. Této kroniky skladatel jest pán Eneáš Silvius, poets laureatus, rodem i biskup Senenský, svaté Sabiny kardinal, potom ku papežstvie povolaný Pius papež Druhý nazvaný. Složil jest pak ji při létě Páně tisíciem čtyřistém padesátém sedmém. v kterémž ještě živ byl a kraloval Jíří Poděbradský, král šestnáctý a kníže český od počátku národu čtyrydcátý druhý. Kterúžto v český jazyk, pokudž i mladý věk i také hrubý a zpozdilý dopustil vtip sem obrátil, ač snad nepřevrátil, většie pilnost a ozdobnost řeči majíce výborné české nežli o vylo- ženie slova z každého slova pečuje, v tom i Avogu- stina svatého i Jeronyma naučenie a přikázánie po- sláchaje, nemenšie také pilností nežli přetěžkého morského nebezpecenstvie slov potupnfch a haali- vých sem se vystHíhal, aby přiečina všech ruoznic již aspoň se vyjevíci upokojenie a jednota svatého obcovánie smrtedlným přinesla.
258 O chvále Jana Huniada skrze krále. Ladislava. Kap. LXVII. O zjímánie synuo Jana Huniada a o stétie Ladislava, syna jeho staršieho. Kap. LXVITI. O dánie manželky králi. Kap. LXIX. O nemoci a smrti Ladislava krále. Kap. LXX. O domněnie a přiečině smrti královské. Kapi- tola LXXI. O Jiřím Poděbradském, českém králi šestnáctém. Kap. LXXII. Ty, ktož se na minulé i dávnějšícch časno i v nově předešlých věcí pósobené vyptáváš a da- lekých vlastí boje i divné příhody znáti usiluješ, aby neb užitečné poznaje oblíbil neb škodné spatře vystfiebati se mohl, sem pfľistup, českú kroniku Ceskfm jazykem sepsanáü, pfirozeného, pfevjborného nepobiehaje jazyku, Čechu pravý, před oči vezmi, Řekóm, Latinníkóm jich věci předalekých vlastí vékuo také mnohfch pósobené potup, domácie véci své vlasti a staré i nové předivné příhody poznajé. Kteréžto tak mnohé a tak divné se nalézají, aby netoliko okolních vlastí príhody divné, ale také i římské dálé véci, nad kteréž toho věku nic div- nějšího nebylo, tyto časno těchto vzniklé převyšo- valy. Neb tam hajtmané mocní, zdravie, vidomí s spolu sobě rovnými bojovali, bitvy veliké provozo- vali: tuto vékem sešlý i docela slepý houfy ne- číslné, oděnce přesilné a muže v věcech válečných pfedospélé s chaterným neoděným obecným lidem porážel. A slušie-li pravdu povčdčti, hajtmana všech hajtmanuo, kníže všech knížat, ciesaře Sigmunda z země vyháněl. Naj[d] tu věc, která jest div- nějšíc, kdy kterého věku v světě se přihodila, fiedkáť se nalézá. Jakož pak tuto (ač čiesti budeš) poznáš a nemálo se diviti musieš, tak těžké růz- nice, divné války a ukrutná bubenie znamenaje, ENEÁŠE SYLVIA KRONIKA ČESKÁ. zvláště pak když počátek a příčinu toho zvieš. Neb, pro kterúž by věc měla býti svornost mezi křesťany, láska, pokoj a milovánie, to pak nazpět války, mordy a až podnes divná haněnie a veliké kyselosti jsú. Protož aspoň ty nesvornosti mezi křesťany přestaňte, Na Turky, nepřátely jména Kristova, oděnie obrácena buďte! Buď láska, kteráž jest plnost zákona, buď svornost, baď přentěšený pokoj v zemiech křesťanských a zvláště v lidech jednoho pojítie i jednoho jazyku. Buďte všecky ctnosti, bez kterfch£ nelze ptijíti k nesmrtedlnosti. A nemohlo-lič by jinak býti; trpělivost viern živá obraňuj, sama se o ni mocné zasad, a takť viera pravá a neporušená bude, takt vítězstvie veliké v ruká jest, tak také císať najvyššie rytieři svému udatnému žold zaplatí a korunu slávy věčného jeho korunovati bude. Této kroniky skladatel jest pán Eneáš Silvius, poets laureatus, rodem i biskup Senenský, svaté Sabiny kardinal, potom ku papežstvie povolaný Pius papež Druhý nazvaný. Složil jest pak ji při létě Páně tisíciem čtyřistém padesátém sedmém. v kterémž ještě živ byl a kraloval Jíří Poděbradský, král šestnáctý a kníže český od počátku národu čtyrydcátý druhý. Kterúžto v český jazyk, pokudž i mladý věk i také hrubý a zpozdilý dopustil vtip sem obrátil, ač snad nepřevrátil, většie pilnost a ozdobnost řeči majíce výborné české nežli o vylo- ženie slova z každého slova pečuje, v tom i Avogu- stina svatého i Jeronyma naučenie a přikázánie po- sláchaje, nemenšie také pilností nežli přetěžkého morského nebezpecenstvie slov potupnfch a haali- vých sem se vystHíhal, aby přiečina všech ruoznic již aspoň se vyjevíci upokojenie a jednota svatého obcovánie smrtedlným přinesla.
- I: Titul
- 1: Drobnější kroniky
- 61: Eneas Silvius