z 29 stránek
Titul
1
Předmluva
2
Edice
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
Obsah
29
Název:
Zprávy pramenů o bojích u Hory a Brodu kol Vánoc 1421
Autor:
Pekař, Josef
Rok vydání:
1921
Místo vydání:
Praha
Česká národní bibliografie:
Počet stran celkem:
28
Počet stran předmluvy plus obsahu:
28
Obsah:
- 1: Titul
- 2: Předmluva
- 3: Edice
- 29: Obsah
upravit
Strana 1
ZPRÁVY PRAMENŮ O BOJÍCH U HORY A BRODU KOL VÁNOC 1421. PROCVICENT SEMINARNI SHROMAZDIL JOSEF PEKAR. V PRAŽE 1928. NAK ADEM HISTORILKEHO SEMINARE UNIVERSI RLOV V KOMISI HISTORICKÉHO KLUBU, PRAHA-I., KLEMENTINUM.
ZPRÁVY PRAMENŮ O BOJÍCH U HORY A BRODU KOL VÁNOC 1421. PROCVICENT SEMINARNI SHROMAZDIL JOSEF PEKAR. V PRAŽE 1928. NAK ADEM HISTORILKEHO SEMINARE UNIVERSI RLOV V KOMISI HISTORICKÉHO KLUBU, PRAHA-I., KLEMENTINUM.
Strana 2
Tato pomůcka studijní a cvičební založena je podobně jako „Zprávy pramenů o boji na hoře Vítkově 14. července 1420“, vydané před dvěma léty. Za pomoc při opisech a korek- tuře textů děkuji stud. historie p. Fr. Navrátilovi. Z literatury novodobé, jež thematem se obírala samo- statně, jest uvésti Palackého Dějiny, III, 2, 131—140, Tomka, Děje Prahy, IV, 212—230, Tomka, Jan Žižka (1879), str. 122—132, Tomana, Husitské válečnictví (1898), str. 105—106, 236, 268, 271—3, Frankenbergra, Naše velká armáda (1921), I, str. 164—180, K. V. Adámka, Jan Žižka na českém východě (Vlastivědný sborník východočeský, II. [1924], str. 69—78) a R. Urbánka, Jan Žižka (1924), str. 176—186. V listopadu 1928. J. P.
Tato pomůcka studijní a cvičební založena je podobně jako „Zprávy pramenů o boji na hoře Vítkově 14. července 1420“, vydané před dvěma léty. Za pomoc při opisech a korek- tuře textů děkuji stud. historie p. Fr. Navrátilovi. Z literatury novodobé, jež thematem se obírala samo- statně, jest uvésti Palackého Dějiny, III, 2, 131—140, Tomka, Děje Prahy, IV, 212—230, Tomka, Jan Žižka (1879), str. 122—132, Tomana, Husitské válečnictví (1898), str. 105—106, 236, 268, 271—3, Frankenbergra, Naše velká armáda (1921), I, str. 164—180, K. V. Adámka, Jan Žižka na českém východě (Vlastivědný sborník východočeský, II. [1924], str. 69—78) a R. Urbánka, Jan Žižka (1924), str. 176—186. V listopadu 1928. J. P.
Strana 3
Itinerář krále Zikmunda. (Altmann, Die Urkunden K. Sigmunds, I. (vyd. 1896—7), str. 330 sq.) Král Zikmund datuje 12.—24. listopadu 1421 v Brně, 7.—12. pro- since v Jihlavě, 21., 30. a 31. pros. 1421 a 1. led. 1422 v Kutné Hoře, 2. led. v Pirkštejně (Perštejnci, srv. str. 11 níže) u Kutné Hory a téhož dne „v poli před Čáslaví“, potom až 13. ledna v Žači (villa Schath; dvůr na cestě z Telče k Jihlavě), 24. ledna v Uher. Hradišti, 27. ledna až 6. února v Brně. List rady města Norimberka radě města Frankfurtu. (Palacký, Urkundl. Beiträge etc., I., str. 175.) Norimberští Frankfurtským o bojích v Čechách u Hory a u Brodu. V Norimberce 5. února 1422. L. Fr. Als Ir vns verschriben vnd gebetten habt von der geschicht wegen, die mit vnserm gnedigisten Herren — — dem Römischen etc. künig ergangen sol seyn etc., das haben wir wol vernomen. Vnd als vns von den meren zuwissen worden ist, tun wir ewer weisheit zu- wissen, als der vorgenant vnser gnedigister Herre —— der künig den Perg zun Kutten einnam vnd etlich Lantherren zu Beheim besandt, seinen gnaden den Perg zu behalten, do des niht mocht sein, do be- stellet vnser gnediger Herre der künig, daz sich das volk auf dem Perg gesessen vnuertzogenlich herausz machen sölt mitsampt irer Hob, so sie best möchten, vnd ward der Perg angeczundt vnd etwieuil ausz- geprant, vnd auch von den Vngern etwas vast da geplündert. Vnd in des süllen die Hussen mit einer grossen menig volks daselbs hinczu komen seyn 1). Do hett vnser gnedigister Herre — — Der Künig gern mit In gestritten, des wölten die Vngern niht tun, daz vnser gnediger Herre — — der Künig da etwas hinter sich gewichen sey, vnd die Hussen laider etwieuil volks erschlagen, etwieuil wägen genomen vnd die stat zum dewtschen brot eingenomen süllen haben. Vnd unser gne- diger Herre — — der Künig soll selb yetz etwa in Merherrn vnd die Vngern, die yetz bey seiner gnaden waren, heimgetzogen seyn. Doch sagt man vns, das demselben vnserm gnedigen Herrn — — dem Künig groes volk von Vngern vnd anderswoher kürtzlich wider zuziehen sülle. Denn wo wir ewer ersamkeit Lieb oder Dienst etc. Datum feria Va Agathe.2) 1) V listu Norimberských hraběti Fridrichu z Toggenberga d. d. 9. února (Urk. Beitr. I, str. 178), v němž se slovně opakují informace obsažené v listu do
Itinerář krále Zikmunda. (Altmann, Die Urkunden K. Sigmunds, I. (vyd. 1896—7), str. 330 sq.) Král Zikmund datuje 12.—24. listopadu 1421 v Brně, 7.—12. pro- since v Jihlavě, 21., 30. a 31. pros. 1421 a 1. led. 1422 v Kutné Hoře, 2. led. v Pirkštejně (Perštejnci, srv. str. 11 níže) u Kutné Hory a téhož dne „v poli před Čáslaví“, potom až 13. ledna v Žači (villa Schath; dvůr na cestě z Telče k Jihlavě), 24. ledna v Uher. Hradišti, 27. ledna až 6. února v Brně. List rady města Norimberka radě města Frankfurtu. (Palacký, Urkundl. Beiträge etc., I., str. 175.) Norimberští Frankfurtským o bojích v Čechách u Hory a u Brodu. V Norimberce 5. února 1422. L. Fr. Als Ir vns verschriben vnd gebetten habt von der geschicht wegen, die mit vnserm gnedigisten Herren — — dem Römischen etc. künig ergangen sol seyn etc., das haben wir wol vernomen. Vnd als vns von den meren zuwissen worden ist, tun wir ewer weisheit zu- wissen, als der vorgenant vnser gnedigister Herre —— der künig den Perg zun Kutten einnam vnd etlich Lantherren zu Beheim besandt, seinen gnaden den Perg zu behalten, do des niht mocht sein, do be- stellet vnser gnediger Herre der künig, daz sich das volk auf dem Perg gesessen vnuertzogenlich herausz machen sölt mitsampt irer Hob, so sie best möchten, vnd ward der Perg angeczundt vnd etwieuil ausz- geprant, vnd auch von den Vngern etwas vast da geplündert. Vnd in des süllen die Hussen mit einer grossen menig volks daselbs hinczu komen seyn 1). Do hett vnser gnedigister Herre — — Der Künig gern mit In gestritten, des wölten die Vngern niht tun, daz vnser gnediger Herre — — der Künig da etwas hinter sich gewichen sey, vnd die Hussen laider etwieuil volks erschlagen, etwieuil wägen genomen vnd die stat zum dewtschen brot eingenomen süllen haben. Vnd unser gne- diger Herre — — der Künig soll selb yetz etwa in Merherrn vnd die Vngern, die yetz bey seiner gnaden waren, heimgetzogen seyn. Doch sagt man vns, das demselben vnserm gnedigen Herrn — — dem Künig groes volk von Vngern vnd anderswoher kürtzlich wider zuziehen sülle. Denn wo wir ewer ersamkeit Lieb oder Dienst etc. Datum feria Va Agathe.2) 1) V listu Norimberských hraběti Fridrichu z Toggenberga d. d. 9. února (Urk. Beitr. I, str. 178), v němž se slovně opakují informace obsažené v listu do
Strana 4
4 Frankfurtu, čte se za slovy „hinczu komen“: vnd hetten vielleicht gern gestritten ; — — der Künig das ist auf die zeit niht vollgangen, daz vnser gnediger Herre — da etwas hintersich gewichen (atd. jako výše; chybí tedy zmínka o neochotě Uhrů). 2) Srovnej s tím, co o výrocích krále Zikmunda ze dne 27. srpna 1424 refe- rují vyslaní kurfiřtů německých: unser herren weren vor Sacz gewesen. Da hette er zum selben male ouch eyn grosse samenunge byeynander, und hetten unser herren off die zyt sine gebitten, er hette gehofft, alle ding solten gut sin worden; als sie nu hinweg weren, da kunde er mit sinem volek dem wintter kelten halp nit geschaffen und hette des grossen schaden genomen, die sinen verloren, alle sine pferde abgangen und weren yme vyl lute erfroren u. s. w. (cituje Bezold, König Sigmund und die Reichskriege, I., str. 58. p. z norimb. archivu Ansb. Kriegsacten, fasc. II. 7.) Ludolfa Zaháňského Tractatus de longaevo schismate. (Vydal J. Loserth v AÖG., 60 sv. (1880) str. 542—544., srv. Pekař, Žižka, I, 63 sq.) Сар. 71. De reditu regis Sigismundi ab Ungaria ad Moraviam et de dampno, quod tunc percepit. ...Post hec nonnullis dampnis illatis in Moravia contra sceleratos Husonistas christiane fidei desertores processit [Sigismundus] ad similia facienda contra eos usque ad terminos Bohemorum. Veniens igitur ad civitatem moncium Kutnicensium, que se prius ab eo subtraxerat Pra- gensibus nequiter adherendo, accepit illam [Dec. 21.] in possessionem et subieccionem suam, sicut et ipse et progenitores eius eam prius habebant. Nescio autem, quid cause subfuit: eandem civitatem post paucos dies dimisit [1422 Jan. 6.], que et mox post exitum eius abinde ab ipsius regis exercitu, ut quidam dicunt, pro sui parte magna flammis fuit incensa. Descendens vero de Kutnicensibus remeavit in Moraviama), que Brunna dicitur per castellum, quod dicitur Teutunicalis Broda, quod situm est quasi in finibus utriusque regionis et ecce insequentes eum Bohemi heretici magnam stragemb) de populo suo in Teutunicali Broda et prope fecerunt captivantes aliquos, occidentes et vulnerantes alios et magnam predam multaque spolia in argento et auro, in curribus et in equis, in vasis et in diversis clenodiis de bonis regis et suorum secum in suo reditu ad Bohemiam deferentes. Сар. 72. Quo modo rex Sigismundus secundum aliquos fuit ab hiis perpessis dampnis aliquo modo culpabilis. Nunc autem captivacionis, vulneracionis, occisionis et dampnorum, que tunc fideles Christi paciebantur, dicitur ab aliquibus et forte credi- biliter regem Sigismundum vel causam vel occasionem lamentabiliter extitisse. Die namque quodam antequam ad Brunnam reverti cepit, duo exercitus sibi ipsi adversi unus scilicet regis et christianorum, alter Pragensium et hereticorum in campo contra se2) mutuo constituti ere- xerunt vexilla ab utraque parte disponentes omnino se velle congredi
4 Frankfurtu, čte se za slovy „hinczu komen“: vnd hetten vielleicht gern gestritten ; — — der Künig das ist auf die zeit niht vollgangen, daz vnser gnediger Herre — da etwas hintersich gewichen (atd. jako výše; chybí tedy zmínka o neochotě Uhrů). 2) Srovnej s tím, co o výrocích krále Zikmunda ze dne 27. srpna 1424 refe- rují vyslaní kurfiřtů německých: unser herren weren vor Sacz gewesen. Da hette er zum selben male ouch eyn grosse samenunge byeynander, und hetten unser herren off die zyt sine gebitten, er hette gehofft, alle ding solten gut sin worden; als sie nu hinweg weren, da kunde er mit sinem volek dem wintter kelten halp nit geschaffen und hette des grossen schaden genomen, die sinen verloren, alle sine pferde abgangen und weren yme vyl lute erfroren u. s. w. (cituje Bezold, König Sigmund und die Reichskriege, I., str. 58. p. z norimb. archivu Ansb. Kriegsacten, fasc. II. 7.) Ludolfa Zaháňského Tractatus de longaevo schismate. (Vydal J. Loserth v AÖG., 60 sv. (1880) str. 542—544., srv. Pekař, Žižka, I, 63 sq.) Сар. 71. De reditu regis Sigismundi ab Ungaria ad Moraviam et de dampno, quod tunc percepit. ...Post hec nonnullis dampnis illatis in Moravia contra sceleratos Husonistas christiane fidei desertores processit [Sigismundus] ad similia facienda contra eos usque ad terminos Bohemorum. Veniens igitur ad civitatem moncium Kutnicensium, que se prius ab eo subtraxerat Pra- gensibus nequiter adherendo, accepit illam [Dec. 21.] in possessionem et subieccionem suam, sicut et ipse et progenitores eius eam prius habebant. Nescio autem, quid cause subfuit: eandem civitatem post paucos dies dimisit [1422 Jan. 6.], que et mox post exitum eius abinde ab ipsius regis exercitu, ut quidam dicunt, pro sui parte magna flammis fuit incensa. Descendens vero de Kutnicensibus remeavit in Moraviama), que Brunna dicitur per castellum, quod dicitur Teutunicalis Broda, quod situm est quasi in finibus utriusque regionis et ecce insequentes eum Bohemi heretici magnam stragemb) de populo suo in Teutunicali Broda et prope fecerunt captivantes aliquos, occidentes et vulnerantes alios et magnam predam multaque spolia in argento et auro, in curribus et in equis, in vasis et in diversis clenodiis de bonis regis et suorum secum in suo reditu ad Bohemiam deferentes. Сар. 72. Quo modo rex Sigismundus secundum aliquos fuit ab hiis perpessis dampnis aliquo modo culpabilis. Nunc autem captivacionis, vulneracionis, occisionis et dampnorum, que tunc fideles Christi paciebantur, dicitur ab aliquibus et forte credi- biliter regem Sigismundum vel causam vel occasionem lamentabiliter extitisse. Die namque quodam antequam ad Brunnam reverti cepit, duo exercitus sibi ipsi adversi unus scilicet regis et christianorum, alter Pragensium et hereticorum in campo contra se2) mutuo constituti ere- xerunt vexilla ab utraque parte disponentes omnino se velle congredi
Strana 5
5 contra se invicem bello campestri. Erat autem exercitus christianorum ut dicunt in triplo 1), quadruplo vel ultra forcior in numero eorum qui bellare poterant agmine et exercitu partis adverse, ut secundum cursum consuetum et modum nature fuisset omnino verisimile plures pauciores vincere et de eis victoriosis-ime triumphare. Cumque duces, milites et alii in parte regis et christianorum regem peterent, ut pugnam non impediens sineret eos contra inimicos crucis Christi congresso certamine preliari, ille omnibus modis hoc prohibuit nec mutuo pugnare permisit. Non fugiens autem de loco congressus, hoc est in quo congredi volue- runt, rex ipse, ut sui aiunt, turpiter sed etb) bellum et locum belli proinde declinans, ut asserunt, cepit eodem die vel forte altera non terga dare hostibus, ut inquiunt, sed cum quasi deliberato consilio a campo disce- dere et per opidum Theutunicalis Brode ad Brunnam properare. Quod cernentes Wyclefiste, Husoniste, Taborite,c) Bohemi et ceteri increduli, estimantes eum quasi meticulosum campum et locum suum deserere, insecuti sunt eum et suos usque ad Brodam et ibi plagam magnam, ut scriptum est, in familia christiana fecere. Dicit autem rex, ut dicitur, se ob id noluisse permittere pro tunc belli congressum, quia non confi- dens (erat) de suis Ungaris. Timuisse se asserit, quod ipsi inito certa- mine vel iunxissent se contra eum suis adversariis vel fugientes a prelio dimisissent eum coram hostibus solum sicut passerem solitarium in tecto. Ad quod alii respondent: Si tam parum eis credidit, cur eos secum quasi pro fide pugnaturos de Ungaria ad Moravos et Bohemos adduxit, et quomodo, aiunt, potuit de illis diffidere, qui iam propter eum multis se subposuere periculis et plurima dampna eius inimicis propter ipsum intulere. Dato eciam, quod de illis non confidebat quoad militarem pugnam, quibus confisus fuit ad perpetrandum contra hereticos iustam rapinam, qua fronte et campum belli et civitates, quas iam in Bohemia reacquisivit, dimisit et deseruit, cum propter habundantissimam ca- tervam suorum militum et adiutorium plurimorum respectu congrega- cionis adverse securissimus esse potuisset pre eis et in campo et in urbibus memoratis? Ideoque et nonnulli maiorem sibi maculam in sua gloria nunc tribuunt, quam ante suspicantes forcius quam prius eum occulte favere inimicis ecclesie, quia tamen potuit et debuit, ut ipsi aiunt, noluit eorum manifestissimo facinori obviare. Cooperantur ad hec verba, que secundum aliquos tunc protulisse dicitur, quando repudiato conflictu retro et non ante, ad Moraviam et non ulterius ad Bohemiam, regressus esse dinoscitur et probatur. Verum tamen iudicare non est meum, ille qui omnia scit, ipse novit, quo animo hoc fecit, ipse iudicabit, excusatus tamen esse potest coram illo, sed forma et modo aliquibus hominibus occultissimo et ignoto, illo modo pro parte mea nescio, an in tenebris ambulet an in luce.3) a) Sc. in civitatem. — b) In cod. stragam. — a) In cod. ausgestrichen in- vicem bello. — b) In. cod. sed. — c) Ib. Taboriti — 1) Wie auch Thomas Eben- dorfer von Haselbach bemerkt. — a) In cod. etc. et tantum de capitulo isto. Sequitur nunc capitulum aliud.
5 contra se invicem bello campestri. Erat autem exercitus christianorum ut dicunt in triplo 1), quadruplo vel ultra forcior in numero eorum qui bellare poterant agmine et exercitu partis adverse, ut secundum cursum consuetum et modum nature fuisset omnino verisimile plures pauciores vincere et de eis victoriosis-ime triumphare. Cumque duces, milites et alii in parte regis et christianorum regem peterent, ut pugnam non impediens sineret eos contra inimicos crucis Christi congresso certamine preliari, ille omnibus modis hoc prohibuit nec mutuo pugnare permisit. Non fugiens autem de loco congressus, hoc est in quo congredi volue- runt, rex ipse, ut sui aiunt, turpiter sed etb) bellum et locum belli proinde declinans, ut asserunt, cepit eodem die vel forte altera non terga dare hostibus, ut inquiunt, sed cum quasi deliberato consilio a campo disce- dere et per opidum Theutunicalis Brode ad Brunnam properare. Quod cernentes Wyclefiste, Husoniste, Taborite,c) Bohemi et ceteri increduli, estimantes eum quasi meticulosum campum et locum suum deserere, insecuti sunt eum et suos usque ad Brodam et ibi plagam magnam, ut scriptum est, in familia christiana fecere. Dicit autem rex, ut dicitur, se ob id noluisse permittere pro tunc belli congressum, quia non confi- dens (erat) de suis Ungaris. Timuisse se asserit, quod ipsi inito certa- mine vel iunxissent se contra eum suis adversariis vel fugientes a prelio dimisissent eum coram hostibus solum sicut passerem solitarium in tecto. Ad quod alii respondent: Si tam parum eis credidit, cur eos secum quasi pro fide pugnaturos de Ungaria ad Moravos et Bohemos adduxit, et quomodo, aiunt, potuit de illis diffidere, qui iam propter eum multis se subposuere periculis et plurima dampna eius inimicis propter ipsum intulere. Dato eciam, quod de illis non confidebat quoad militarem pugnam, quibus confisus fuit ad perpetrandum contra hereticos iustam rapinam, qua fronte et campum belli et civitates, quas iam in Bohemia reacquisivit, dimisit et deseruit, cum propter habundantissimam ca- tervam suorum militum et adiutorium plurimorum respectu congrega- cionis adverse securissimus esse potuisset pre eis et in campo et in urbibus memoratis? Ideoque et nonnulli maiorem sibi maculam in sua gloria nunc tribuunt, quam ante suspicantes forcius quam prius eum occulte favere inimicis ecclesie, quia tamen potuit et debuit, ut ipsi aiunt, noluit eorum manifestissimo facinori obviare. Cooperantur ad hec verba, que secundum aliquos tunc protulisse dicitur, quando repudiato conflictu retro et non ante, ad Moraviam et non ulterius ad Bohemiam, regressus esse dinoscitur et probatur. Verum tamen iudicare non est meum, ille qui omnia scit, ipse novit, quo animo hoc fecit, ipse iudicabit, excusatus tamen esse potest coram illo, sed forma et modo aliquibus hominibus occultissimo et ignoto, illo modo pro parte mea nescio, an in tenebris ambulet an in luce.3) a) Sc. in civitatem. — b) In cod. stragam. — a) In cod. ausgestrichen in- vicem bello. — b) In. cod. sed. — c) Ib. Taboriti — 1) Wie auch Thomas Eben- dorfer von Haselbach bemerkt. — a) In cod. etc. et tantum de capitulo isto. Sequitur nunc capitulum aliud.
Strana 6
6 Vavřinec z Březové. (Vyd. J. Goll, Fontes V., str. 528—534. O době sepsání srv. Pekař, Žižka, I, str. 37, pozn.) (Po vypravování o příchodu krále Zikmunda do Moravy s vojskem uherským a o sněmu brněnském, kde 17. listopadu moravští páni odpřisáhli čtyry artykuly pražské a zavázali se králi pomoci proti Husitům, Vavřinec pokračuje:) Item eodem tempore Ungari et Tartari Policzkam civitatem per tradimentum obtinentes circa 1301 [český překlad má: 130] utriusque sexus inhumaniter occiderunt. Item cum itaque domini ac nobiles terre Moravie, qui veritati ad- heserant, IV, ut premissum est, articulos abiurassent, demptis dum- taxat Hasskone de Ostroh et domino Wenceslao, filio domini Petri de Straznicz, dominis eiusdem provincie, rex Sigismundus cum multitudine populi estimacione vulgata, ut dicitur, ultra LX millia equestrium et pedestrium veniens Giglaviam faciem convertit, ut demum Montes per tradimentum subintraret. Quod audiens Pragensis exercitus, qui pro tunc Czaslavie Montibusque moram trahebat, et sano usus consilio per- pendit, quod pre paucitate sue gentis non posset tante occurrere po- tencie. Qua de re civitatibus munitis, per Grecz Regine in die Kathe- rine [Nov. 25.] revertuntur et protinus scabini expeditis legacionibus et literis ad Ziskam et fratres suos Thaboritas omnesque ceteros tam no- biles quam civiles ac rusticos veritati adherentes dirigunt, ut ad occur- rendum regi heretico Pragam cicius convenire non negligant, prout diligunt fidem et honorem ac legis dei libertatem. Item currentibus, ut dictum est, pluribus ad diversas partes nunciis, prima die Decembris frater Ziska, quamvis utroque oculo cecus, cum suis fratribus et sororibus, equitibus et curribus sacerdotibusque more suo consueto venerabile sacramentum corporis Christi gestantibus, in civitatem Pragensem pulsatis in pretorio et ecclesiis magnis campanis occurrentibusque sibi tam clero quam utriusque sexus populo similiter cum altaris venerabili sacramento velut terre princeps a cunctis ho- norifice est susceptus et in victualibus habunde procuratus, ut fideliter assistat Pragensibus ad inhumani regis de terra repulsam. Qui quidem frater Ziska plura pertractans cum Pragensibus in die Concepcionis Virginis gloriose [Dec. 8] cum suis omnibus a Praga versus Montes iter arripit, quem die altero Pragenses cum sua gente sunt secuti. Montani vero fratris Zisce cum Thaboritis sencientes adventum eidem occurrunt equestres, se exterius simulantes Thaboritarum gratum ad- ventum, cui corde interius murmurando détrahebant, et non sine causa. Sciebant enim Thaboritarum esse gentem indomitam, ad rapiendum pronam, ad occidendum ferocem, presbiterosque eorum nullum in di- vinis ecclesiasticum ordinem servare. Unde accidit, quod in crastino sacerdotes Thaboritarum ecclesiam sancti Johannis introeunt et more eorum solito divina peragunt, ad quos plurimi de Montanorum gente concurrunt mirari cupientes, cumque cernerent, unum ex omnibus presbiteris, sicuti mos eorum erat, sine omni ecclesiastico ornatu in propriis vestibus, nullo penitus consueto presbiterorum ordine reservato
6 Vavřinec z Březové. (Vyd. J. Goll, Fontes V., str. 528—534. O době sepsání srv. Pekař, Žižka, I, str. 37, pozn.) (Po vypravování o příchodu krále Zikmunda do Moravy s vojskem uherským a o sněmu brněnském, kde 17. listopadu moravští páni odpřisáhli čtyry artykuly pražské a zavázali se králi pomoci proti Husitům, Vavřinec pokračuje:) Item eodem tempore Ungari et Tartari Policzkam civitatem per tradimentum obtinentes circa 1301 [český překlad má: 130] utriusque sexus inhumaniter occiderunt. Item cum itaque domini ac nobiles terre Moravie, qui veritati ad- heserant, IV, ut premissum est, articulos abiurassent, demptis dum- taxat Hasskone de Ostroh et domino Wenceslao, filio domini Petri de Straznicz, dominis eiusdem provincie, rex Sigismundus cum multitudine populi estimacione vulgata, ut dicitur, ultra LX millia equestrium et pedestrium veniens Giglaviam faciem convertit, ut demum Montes per tradimentum subintraret. Quod audiens Pragensis exercitus, qui pro tunc Czaslavie Montibusque moram trahebat, et sano usus consilio per- pendit, quod pre paucitate sue gentis non posset tante occurrere po- tencie. Qua de re civitatibus munitis, per Grecz Regine in die Kathe- rine [Nov. 25.] revertuntur et protinus scabini expeditis legacionibus et literis ad Ziskam et fratres suos Thaboritas omnesque ceteros tam no- biles quam civiles ac rusticos veritati adherentes dirigunt, ut ad occur- rendum regi heretico Pragam cicius convenire non negligant, prout diligunt fidem et honorem ac legis dei libertatem. Item currentibus, ut dictum est, pluribus ad diversas partes nunciis, prima die Decembris frater Ziska, quamvis utroque oculo cecus, cum suis fratribus et sororibus, equitibus et curribus sacerdotibusque more suo consueto venerabile sacramentum corporis Christi gestantibus, in civitatem Pragensem pulsatis in pretorio et ecclesiis magnis campanis occurrentibusque sibi tam clero quam utriusque sexus populo similiter cum altaris venerabili sacramento velut terre princeps a cunctis ho- norifice est susceptus et in victualibus habunde procuratus, ut fideliter assistat Pragensibus ad inhumani regis de terra repulsam. Qui quidem frater Ziska plura pertractans cum Pragensibus in die Concepcionis Virginis gloriose [Dec. 8] cum suis omnibus a Praga versus Montes iter arripit, quem die altero Pragenses cum sua gente sunt secuti. Montani vero fratris Zisce cum Thaboritis sencientes adventum eidem occurrunt equestres, se exterius simulantes Thaboritarum gratum ad- ventum, cui corde interius murmurando détrahebant, et non sine causa. Sciebant enim Thaboritarum esse gentem indomitam, ad rapiendum pronam, ad occidendum ferocem, presbiterosque eorum nullum in di- vinis ecclesiasticum ordinem servare. Unde accidit, quod in crastino sacerdotes Thaboritarum ecclesiam sancti Johannis introeunt et more eorum solito divina peragunt, ad quos plurimi de Montanorum gente concurrunt mirari cupientes, cumque cernerent, unum ex omnibus presbiteris, sicuti mos eorum erat, sine omni ecclesiastico ornatu in propriis vestibus, nullo penitus consueto presbiterorum ordine reservato
Strana 7
divina peragere, sed tantum inclinato ad terram capite et posterioribus elevatis modicum ad tempus quasi dominice oracionis perorare, sur- gentemque verba consecracionis statim super hostiis qualitercunque fractis et ciphis ferreis vel stangneis vino repletis alta et intelligibili voce dicere: "dominus Jesus, postquam cenavit, accepit panem et be- nedixit, ac fregit“ etc., et sic hostiam, quam in manu tenuit, fran- gentem : tali, quoad populum, inaudita consecracione finita se primum communicat, hinc ceteri presbiteri accedentes se ipsum quilibet com- municat, demum fratres et sorores seorsum flectentes communicare in- cipiunt, sic quod unus sacerdotum venerabile corpus Christi, alter san- guinem préciosum sine omni, qua decet tante dignitatis sacramentum, reverencia populo ministrabant: hec videntes utriusque sexus Montani amplius in Boemis scandalisati spuentes in terram cum murmuracione de ecclesia recesserunt et inter se confabulantes dicebant: „Nunc cre- dimus, quod hucusque audivimus: Boemos scilicet fore verissimos et pessimos hereticos et ab omni fideli christiano persequi dignos.“ Unde amplius regi Sigismundo fuere inclinati et eo magis ac ardencius suum optabant adventum — Item tempore eodem rege Sigismundo in Iglavia cum gentibus armatorum") percunctante Czenko de Wartmberg, Henricus de Rosis, Wilhelmus Zagiecz, Jan Miesteczsky, Potaw) 3) et quam plures alii regni Boemie domini et barones sub salvo conductu ad ipsum regem con- veniunt fidemque sibi spondent, quod pro rege eum suscipere volunt et sibi auxilio pariter et consilio adherere, sic tamen, quod a regni et regnicolarum cesset combustione pariter et destruccione, quod, ut dicitur, facere promisit, non tamen promissum, ut moris sui erat, tenuit et implevit, sed mala malis cumulans exercitum suum versus Montes per Humpolecz et Ledecz cum prefatis baronibus movendo omnibus tam amicis quam inimicis gens sua inhumana et perfida villas, oppida et castella voragine ignis consumpsit, virgines quoque et mulieres usque ad spiritus exalacionem opprimendo mortificarunt, parvulisque truncatis manibus et pedibus, in prospectu*) matrum proiecerunt, matribusque eorum cum ceteris mulieribus denudatis, ante se velut iumenta propel- lunt et easdem per ubera, que aliquando suxerunt, in sepibus suspen- dunt. O iniqua et scelerata gens, quam nec mulierum suspiria nec lacrimarum decursus nec parvulorum lamenta ad misericordiam in- flectere potuerunt)), sed gentibus crudelior omne malum, quod facere poterat, peccatis Boemorum exigentibus, cum leticia blasphemando per- petravit, credens de tot et tantis malis se deo prestare obsequium et indulgenciam obtinere peccatorum! O princeps insensate! Cur domesticos tuos, quos defensare deberes, gentili more persequeris, cur nidum proprium stercorisando defedare non cessas? cur innocencium sanguinem fundere non desinis? cur delere cupis, qui pro lege dei sui certando se tibi opponunt? Expecta parumper et prospice, dominus namque eum timentibus parabit au- xilium et te, qui speras in multitudine gencium, paucorum numero prosternendo in fugam convertet et pro sanguinis Christi calice vera- cissimo, quem in suis fidelibus persequens conaris destruere, tuorum
divina peragere, sed tantum inclinato ad terram capite et posterioribus elevatis modicum ad tempus quasi dominice oracionis perorare, sur- gentemque verba consecracionis statim super hostiis qualitercunque fractis et ciphis ferreis vel stangneis vino repletis alta et intelligibili voce dicere: "dominus Jesus, postquam cenavit, accepit panem et be- nedixit, ac fregit“ etc., et sic hostiam, quam in manu tenuit, fran- gentem : tali, quoad populum, inaudita consecracione finita se primum communicat, hinc ceteri presbiteri accedentes se ipsum quilibet com- municat, demum fratres et sorores seorsum flectentes communicare in- cipiunt, sic quod unus sacerdotum venerabile corpus Christi, alter san- guinem préciosum sine omni, qua decet tante dignitatis sacramentum, reverencia populo ministrabant: hec videntes utriusque sexus Montani amplius in Boemis scandalisati spuentes in terram cum murmuracione de ecclesia recesserunt et inter se confabulantes dicebant: „Nunc cre- dimus, quod hucusque audivimus: Boemos scilicet fore verissimos et pessimos hereticos et ab omni fideli christiano persequi dignos.“ Unde amplius regi Sigismundo fuere inclinati et eo magis ac ardencius suum optabant adventum — Item tempore eodem rege Sigismundo in Iglavia cum gentibus armatorum") percunctante Czenko de Wartmberg, Henricus de Rosis, Wilhelmus Zagiecz, Jan Miesteczsky, Potaw) 3) et quam plures alii regni Boemie domini et barones sub salvo conductu ad ipsum regem con- veniunt fidemque sibi spondent, quod pro rege eum suscipere volunt et sibi auxilio pariter et consilio adherere, sic tamen, quod a regni et regnicolarum cesset combustione pariter et destruccione, quod, ut dicitur, facere promisit, non tamen promissum, ut moris sui erat, tenuit et implevit, sed mala malis cumulans exercitum suum versus Montes per Humpolecz et Ledecz cum prefatis baronibus movendo omnibus tam amicis quam inimicis gens sua inhumana et perfida villas, oppida et castella voragine ignis consumpsit, virgines quoque et mulieres usque ad spiritus exalacionem opprimendo mortificarunt, parvulisque truncatis manibus et pedibus, in prospectu*) matrum proiecerunt, matribusque eorum cum ceteris mulieribus denudatis, ante se velut iumenta propel- lunt et easdem per ubera, que aliquando suxerunt, in sepibus suspen- dunt. O iniqua et scelerata gens, quam nec mulierum suspiria nec lacrimarum decursus nec parvulorum lamenta ad misericordiam in- flectere potuerunt)), sed gentibus crudelior omne malum, quod facere poterat, peccatis Boemorum exigentibus, cum leticia blasphemando per- petravit, credens de tot et tantis malis se deo prestare obsequium et indulgenciam obtinere peccatorum! O princeps insensate! Cur domesticos tuos, quos defensare deberes, gentili more persequeris, cur nidum proprium stercorisando defedare non cessas? cur innocencium sanguinem fundere non desinis? cur delere cupis, qui pro lege dei sui certando se tibi opponunt? Expecta parumper et prospice, dominus namque eum timentibus parabit au- xilium et te, qui speras in multitudine gencium, paucorum numero prosternendo in fugam convertet et pro sanguinis Christi calice vera- cissimo, quem in suis fidelibus persequens conaris destruere, tuorum
Strana 8
8 crudelium belluarum in brevi temporis spatio canes rabidi sanguinem lingent! Convertere igitur ad cor et cognosce, quia durum est tibi contra stimulum calcitrare et agendo penitenciam desiste tot et tanta mala facere, si aliquando tui deus misereatur et tuas iniquitates remittat! Item cum in Montibus adventus regis in Ledecz, ut dictum est, personaret, frater Zizka cum Thaboritis et Pragensibus capiunt campum et supra Montes circa tugurium Thabor a rege predicto noviter fabri- catum se cum gentibus suis collocant regem venturum volendo ex- pectare. Et cum rex venire aliqualiter distulit, Czaslaviam ingrediuntur, ut se per armatorum2) gentes fortificarent. Venientibusque in Czasla- viam Boczkone4), Hasskone et domino Wenceslao, domini Petri filio, dominis terre Bohemie et Moravie, munita bene Czaslavia Montes revertuntur et in die Thome [Dec. 21], que fuit dies dominicus, mane completis divinis presbiteris in ambonibus et preconica voce pretacti domini cum Zizka et Pragensibus clamare per omnes plateas iubent, quod omnes sint ad occurrendum regi parati et quod fidem, quam pro defensa veritatis evangelice deo et Pragensibus promiserunt, inviolabi- liter teneant nec timore regis appropinquantis concussi terreantur, quia servata capitaneis fide domini et militares omnisque Pragensium ex- ercitus colla cum eis prius ponere volunt, quam eos deserere ab eisdem recedendo. Et facta modica prelibacione pulsataque campana de Mon- tibus relicto magistro moncium exeunt per portam, que ducit versus Gurzim civitatem. Et cum vix ad duo a civitate pervenissent stadia, rex cum suo exercitu in turmis cepit exercitui Pragensi appropinquare, in regis autem maiori turma inter armatorum multitudinem equestrium multa boum et vaccarum centena fuere inclusa, ut videntibus timore incusso eos converterent in fugam. Sed deus, qui nusquam suos sine adiutorio dimisit milites, omnibus constanciam animi pro veritate sua pugnantibus tribuit habundanter. Nullo enim ex multitudine gencium terrore concussi, campum capiunt se undique curribus cingentes, omnes- que pedestres eciam et Montani, qui cum eis exiverant, quidam ut iuvando fratribus astarent, alii ad spectaculum aderant, ut cernerent, cuius exercitus obtineret, intra currus cum suis tritulis et armis dis- ponuntur, pixidibus pluribus in curribus ad percuciendum preparatis. Et facta modica presbiterorum exhortacione cuncti ad terram prostrati ad deum devotas fundunt preces et ab oracione surgentes plures novos milites efficiunt, ut eo audacius pro defensa veritatis se exponant et se interim contra regem preparent. Et cum quedam turme regis ad impetuma) currus vellent invadere, eciam cum magno eorum dampno per pixides sunt repulsi. Tales itaque inimicorum insultus et dimicandi preludia usque noctem occuparunt. Interea hiis simul sic mutuo, ut dictum est, modo militari certantibus, plura centena cum Montanis a civitate profugis per portam Coloniensem Montes introire traditorie sunt permissi. Et hiis civitatem intrantibus ceteri cum eis confederati Montani et fossores pro tunc in cellariis latentes exierunt et omnes, quicunque signum non habebant et proverbium ignorabant, ferro leta- liter prostraverunt. Profugi quoque domosb) proprias introeuntes omnes Pragensibus faventes velut hereticos occidebant. Ad dotem autem qui-
8 crudelium belluarum in brevi temporis spatio canes rabidi sanguinem lingent! Convertere igitur ad cor et cognosce, quia durum est tibi contra stimulum calcitrare et agendo penitenciam desiste tot et tanta mala facere, si aliquando tui deus misereatur et tuas iniquitates remittat! Item cum in Montibus adventus regis in Ledecz, ut dictum est, personaret, frater Zizka cum Thaboritis et Pragensibus capiunt campum et supra Montes circa tugurium Thabor a rege predicto noviter fabri- catum se cum gentibus suis collocant regem venturum volendo ex- pectare. Et cum rex venire aliqualiter distulit, Czaslaviam ingrediuntur, ut se per armatorum2) gentes fortificarent. Venientibusque in Czasla- viam Boczkone4), Hasskone et domino Wenceslao, domini Petri filio, dominis terre Bohemie et Moravie, munita bene Czaslavia Montes revertuntur et in die Thome [Dec. 21], que fuit dies dominicus, mane completis divinis presbiteris in ambonibus et preconica voce pretacti domini cum Zizka et Pragensibus clamare per omnes plateas iubent, quod omnes sint ad occurrendum regi parati et quod fidem, quam pro defensa veritatis evangelice deo et Pragensibus promiserunt, inviolabi- liter teneant nec timore regis appropinquantis concussi terreantur, quia servata capitaneis fide domini et militares omnisque Pragensium ex- ercitus colla cum eis prius ponere volunt, quam eos deserere ab eisdem recedendo. Et facta modica prelibacione pulsataque campana de Mon- tibus relicto magistro moncium exeunt per portam, que ducit versus Gurzim civitatem. Et cum vix ad duo a civitate pervenissent stadia, rex cum suo exercitu in turmis cepit exercitui Pragensi appropinquare, in regis autem maiori turma inter armatorum multitudinem equestrium multa boum et vaccarum centena fuere inclusa, ut videntibus timore incusso eos converterent in fugam. Sed deus, qui nusquam suos sine adiutorio dimisit milites, omnibus constanciam animi pro veritate sua pugnantibus tribuit habundanter. Nullo enim ex multitudine gencium terrore concussi, campum capiunt se undique curribus cingentes, omnes- que pedestres eciam et Montani, qui cum eis exiverant, quidam ut iuvando fratribus astarent, alii ad spectaculum aderant, ut cernerent, cuius exercitus obtineret, intra currus cum suis tritulis et armis dis- ponuntur, pixidibus pluribus in curribus ad percuciendum preparatis. Et facta modica presbiterorum exhortacione cuncti ad terram prostrati ad deum devotas fundunt preces et ab oracione surgentes plures novos milites efficiunt, ut eo audacius pro defensa veritatis se exponant et se interim contra regem preparent. Et cum quedam turme regis ad impetuma) currus vellent invadere, eciam cum magno eorum dampno per pixides sunt repulsi. Tales itaque inimicorum insultus et dimicandi preludia usque noctem occuparunt. Interea hiis simul sic mutuo, ut dictum est, modo militari certantibus, plura centena cum Montanis a civitate profugis per portam Coloniensem Montes introire traditorie sunt permissi. Et hiis civitatem intrantibus ceteri cum eis confederati Montani et fossores pro tunc in cellariis latentes exierunt et omnes, quicunque signum non habebant et proverbium ignorabant, ferro leta- liter prostraverunt. Profugi quoque domosb) proprias introeuntes omnes Pragensibus faventes velut hereticos occidebant. Ad dotem autem qui-
Strana 9
9 dam clericus distortus incurrens pro directore ecclesie magistro Petro interrogabat et, cum cognovisset, quia in exercitu esset, ibi comedit et bibit et demum currens inhumanos latrones adduxit et procuratorem cum presbiteris, quos invenerunt, gladio perimerunt. Quidam autem ad turrim ecclesie confugerant pro vita conservanda et hos non dimise- runt, sed cum quodam presbitero domino Mathia Sclavo interficiendo de turri proiecerunt, unum eciam senem presbiterum capite canum et reverendum coram altari ante corpus et sanguinem Christi flectentem reperientes sine rubore vulnerantes usque ad spiritus exalacionem peri- merunt, archam quoque de pulchro labore noviter erectam portatam de ecclesia in plures concuciunt partes etc. Corpore et sanguine Christi quid actum sit, veraciter ignoratur, dicitur tamen, quod quidam accur- rens cum lancea corpus dominicum perforavit. In capella tamen curie monetarum quadam monstrancia cum corpore Christi reperta corpus Christi, ut dicitur, pedibus in omnium christianorum scandalum est concultatum. Et cum taliter, ut dictum est, inhumana a Montanis fieret strages, circa quamcunque fere domum Christi vel sanctorum eius diverse exponuntur ymagines prius absconse, ut per signum venienti- bus darent noticiam, eos non esse nec fuisse de Pragensium hereti- corum, ut dicebant, secta. Quas quidem ymagines iteratis vicibus ecclesiarum altaribus cum ingenti gaudio inponunt variis maledicci- onibus Thaboritis cum Pragensibus ac Wiklefistis maledicendo. Item cum, ut predictum est, usque) noctem in campis militaria fierent ab utroque exercitu certamina, exercitus regis non longe a Pra- gensium exercitu se collocavit, ut de Montibus sibi victualia darentur. Thaborite vero cum Pragensibus modicum valde cibum ac potum haben- tes deo ieiunia in frigore persolvebant. Et surgentes ad locum, quem rex cum gente sua occupaverat, accedunt et excussis pixidibus ipsum regem cum totali suo exercitu a posicionis loco repellunt. Et facto mane “) . . . v) armorum A. — w) Puota A. — x) prospectum Wolf. — y) poterant Wolf. — z) armorum A. Wolf. — a) cum impetu A. — b) d. in A. — c) usque ad Wolf. — d) mane etc. W. Ve vydání Höflerově: Et facto mane. (Et hoc factum est mane). Slova položená do závorek nečtou se v žádném rukopisu, které srovnány byly. Srov. též překlad. Půta z Častolovic. 4) Nejspíše Viktorin Boček z Kunštatu; srov. Tomkova Jana Žižku, 125. Tři listy Žižkovy. (H. Toman, Literární památky, duch a povaha Žižkova; Věst. Uč. společ. 1893; XVI. Srov. Pekař, Žižka II., str. 165 sq.) Žižka Bartošovi a Bernartovi z menšího Tábora zprávy dává, jmenovité, že na středu po velikonoci všecky věrné k Německému Brodu svolává. (U Tomana č. 17; orig. v arch. musejním.) Na Vilémově, 26. března [1423]. Milosť ducha svatého račiž přebývati s vámi i s námi a osvietiti srdce i rozumy naše k vuoli synu všemohúcímu! Bratřie v pánu bohu 2
9 dam clericus distortus incurrens pro directore ecclesie magistro Petro interrogabat et, cum cognovisset, quia in exercitu esset, ibi comedit et bibit et demum currens inhumanos latrones adduxit et procuratorem cum presbiteris, quos invenerunt, gladio perimerunt. Quidam autem ad turrim ecclesie confugerant pro vita conservanda et hos non dimise- runt, sed cum quodam presbitero domino Mathia Sclavo interficiendo de turri proiecerunt, unum eciam senem presbiterum capite canum et reverendum coram altari ante corpus et sanguinem Christi flectentem reperientes sine rubore vulnerantes usque ad spiritus exalacionem peri- merunt, archam quoque de pulchro labore noviter erectam portatam de ecclesia in plures concuciunt partes etc. Corpore et sanguine Christi quid actum sit, veraciter ignoratur, dicitur tamen, quod quidam accur- rens cum lancea corpus dominicum perforavit. In capella tamen curie monetarum quadam monstrancia cum corpore Christi reperta corpus Christi, ut dicitur, pedibus in omnium christianorum scandalum est concultatum. Et cum taliter, ut dictum est, inhumana a Montanis fieret strages, circa quamcunque fere domum Christi vel sanctorum eius diverse exponuntur ymagines prius absconse, ut per signum venienti- bus darent noticiam, eos non esse nec fuisse de Pragensium hereti- corum, ut dicebant, secta. Quas quidem ymagines iteratis vicibus ecclesiarum altaribus cum ingenti gaudio inponunt variis maledicci- onibus Thaboritis cum Pragensibus ac Wiklefistis maledicendo. Item cum, ut predictum est, usque) noctem in campis militaria fierent ab utroque exercitu certamina, exercitus regis non longe a Pra- gensium exercitu se collocavit, ut de Montibus sibi victualia darentur. Thaborite vero cum Pragensibus modicum valde cibum ac potum haben- tes deo ieiunia in frigore persolvebant. Et surgentes ad locum, quem rex cum gente sua occupaverat, accedunt et excussis pixidibus ipsum regem cum totali suo exercitu a posicionis loco repellunt. Et facto mane “) . . . v) armorum A. — w) Puota A. — x) prospectum Wolf. — y) poterant Wolf. — z) armorum A. Wolf. — a) cum impetu A. — b) d. in A. — c) usque ad Wolf. — d) mane etc. W. Ve vydání Höflerově: Et facto mane. (Et hoc factum est mane). Slova položená do závorek nečtou se v žádném rukopisu, které srovnány byly. Srov. též překlad. Půta z Častolovic. 4) Nejspíše Viktorin Boček z Kunštatu; srov. Tomkova Jana Žižku, 125. Tři listy Žižkovy. (H. Toman, Literární památky, duch a povaha Žižkova; Věst. Uč. společ. 1893; XVI. Srov. Pekař, Žižka II., str. 165 sq.) Žižka Bartošovi a Bernartovi z menšího Tábora zprávy dává, jmenovité, že na středu po velikonoci všecky věrné k Německému Brodu svolává. (U Tomana č. 17; orig. v arch. musejním.) Na Vilémově, 26. března [1423]. Milosť ducha svatého račiž přebývati s vámi i s námi a osvietiti srdce i rozumy naše k vuoli synu všemohúcímu! Bratřie v pánu bohu 2
Strana 10
10 najmilejšie! Dávám vám věděti, žeť sem nynie na Vilémově, a žádám Vás některého, abyšte ke mně přijeli jeden z vás, abychom spolu roz- mluvili o poctivé a líbezné našeho pána boha všemohúcieho. A takéť vám věděti dávám, žeť sem s Táborským(i) zóstal za jeden člověk, a poddali sú sě dobrovolně mne poslušni býti jakožto kdy; i kázalť sem pole sbierati, a počeliť sú. I také posielám do vašich měst, ať by všickni věrní byli nynie s veliky noci v středu neb konečně ve čtvrtek 17.—8. dub.] u Brodu Německého, abychom se pokáli, tu kdež sme zhřešili, a tu zóstali podle rady božie za jeden člověk, a podle jeho zákona svatého a rady chudých i bohatých, v pravdách otce našeho pána všemohú- cieho, proti nevěrným pokryvačem domácím i cizozemciem. Takéť vě- děti vám dávám, žeť jest knieže vyjelo pryč z země. A příměřie aby se panem Čeňkem nečinili, leč byšte měli i s jinými súsedy okolo sebe. A o ty věci bohdá rozmluvíme. Datum in Wylemow feria sexta post annunciacionem Marie virginis gloriose. Jan Žižka z Kalichu. Slovútným, statečným bratří v naději božie Bartošěvi, Bernartovi z menšieho Tábora na Valečově buď dán. * * * Žižka věrné ze Skalice a Náchoda a vůbec z české země svolává na středu po velikonoci do Německého Brodu. (Poprvé vydán u Tomana, 1. c., č. 18; z přepisu z 16. stol. v Star. Letopisech.) Na Vilémově, 1. dubna [1423]. S boží pomocí Jan Žižka z Kalicha, slúha nestatečný v naději boží. Milost ducha svatého rač přebývati s vámi i s námi a rač osvítiti srdce i rozumy naše i všech věrných, kteříž sú se zasadili o pravdu pána našeho všemohúcího. Všem a ke všem, žádných osob nevymiňujíc, v Skalici a v Náchodě, i jiným všem v české zemi přebývajícím, pří- chylným k pravdám pána boha všemohúcího, služba má s požádáním všeho dobrého! Nejmilejší bratří! Napomínámť vás skrze dobrodiní pána našeho všemohúcího, kterýž jest nám mnoho pomáhal i osvobozoval od nepřátel velikých, jakož jest ráčil učiniti u Brodu Německého mocí svú nad nepřáteli svými, že sám za nás ráčil bojovati. A my toho vděčně nepřijali sme, ani jeho milosti chvály vzdali sme na tom místě. Ale v lakomství, v lúpeže, v pýchu a v nevěru dali sme se, a tudy sme pána boha rozhněvali, a od toho času málo sme co dobrého učinili. A pán bůh mstí spravedlivě nad námi pro naše hříchy. I napomínámt ještě všecky pro boží umučení a pro osvobození jeho svatých pravd k prospěchu věrným v svaté církvi a zlým a nevěrným kacířům k zka- žení, s pomocí boží abychom se sešli i sjeli nyní mezi hody v středu s velikénoci [7. dub.] do Brodu totiž Německého, kdež sme zhřešili, abychme na témž místě pokání učinili, svých hříchův želejíc, pánu bohu po- děkovali z toho daru velikého a nesmírného, jenž jest nám ráčil dáti nestatečným náš nejdobrotivější otec, kterémuž jest chvála na věky věkuov amen. Dále abychom se ustanovili tudyž na témž místě s radou
10 najmilejšie! Dávám vám věděti, žeť sem nynie na Vilémově, a žádám Vás některého, abyšte ke mně přijeli jeden z vás, abychom spolu roz- mluvili o poctivé a líbezné našeho pána boha všemohúcieho. A takéť vám věděti dávám, žeť sem s Táborským(i) zóstal za jeden člověk, a poddali sú sě dobrovolně mne poslušni býti jakožto kdy; i kázalť sem pole sbierati, a počeliť sú. I také posielám do vašich měst, ať by všickni věrní byli nynie s veliky noci v středu neb konečně ve čtvrtek 17.—8. dub.] u Brodu Německého, abychom se pokáli, tu kdež sme zhřešili, a tu zóstali podle rady božie za jeden člověk, a podle jeho zákona svatého a rady chudých i bohatých, v pravdách otce našeho pána všemohú- cieho, proti nevěrným pokryvačem domácím i cizozemciem. Takéť vě- děti vám dávám, žeť jest knieže vyjelo pryč z země. A příměřie aby se panem Čeňkem nečinili, leč byšte měli i s jinými súsedy okolo sebe. A o ty věci bohdá rozmluvíme. Datum in Wylemow feria sexta post annunciacionem Marie virginis gloriose. Jan Žižka z Kalichu. Slovútným, statečným bratří v naději božie Bartošěvi, Bernartovi z menšieho Tábora na Valečově buď dán. * * * Žižka věrné ze Skalice a Náchoda a vůbec z české země svolává na středu po velikonoci do Německého Brodu. (Poprvé vydán u Tomana, 1. c., č. 18; z přepisu z 16. stol. v Star. Letopisech.) Na Vilémově, 1. dubna [1423]. S boží pomocí Jan Žižka z Kalicha, slúha nestatečný v naději boží. Milost ducha svatého rač přebývati s vámi i s námi a rač osvítiti srdce i rozumy naše i všech věrných, kteříž sú se zasadili o pravdu pána našeho všemohúcího. Všem a ke všem, žádných osob nevymiňujíc, v Skalici a v Náchodě, i jiným všem v české zemi přebývajícím, pří- chylným k pravdám pána boha všemohúcího, služba má s požádáním všeho dobrého! Nejmilejší bratří! Napomínámť vás skrze dobrodiní pána našeho všemohúcího, kterýž jest nám mnoho pomáhal i osvobozoval od nepřátel velikých, jakož jest ráčil učiniti u Brodu Německého mocí svú nad nepřáteli svými, že sám za nás ráčil bojovati. A my toho vděčně nepřijali sme, ani jeho milosti chvály vzdali sme na tom místě. Ale v lakomství, v lúpeže, v pýchu a v nevěru dali sme se, a tudy sme pána boha rozhněvali, a od toho času málo sme co dobrého učinili. A pán bůh mstí spravedlivě nad námi pro naše hříchy. I napomínámt ještě všecky pro boží umučení a pro osvobození jeho svatých pravd k prospěchu věrným v svaté církvi a zlým a nevěrným kacířům k zka- žení, s pomocí boží abychom se sešli i sjeli nyní mezi hody v středu s velikénoci [7. dub.] do Brodu totiž Německého, kdež sme zhřešili, abychme na témž místě pokání učinili, svých hříchův želejíc, pánu bohu po- děkovali z toho daru velikého a nesmírného, jenž jest nám ráčil dáti nestatečným náš nejdobrotivější otec, kterémuž jest chvála na věky věkuov amen. Dále abychom se ustanovili tudyž na témž místě s radou
Strana 11
11 pána boha a jeho svatým zákonem i s jeho se všemi věrnými, radou chudých i bohatých, a zuostali za jeden člověk proti všem pokrytcům domácím i cizozemcům. A vždy s pomocí trojice svaté, jednoho pána vysvoboditele všech v něho ufajících. Dán na Vilémově leta narození buožího 1422 [sic] u veliký čtvrtek. * Pověřující list Rybkovi z Lužnice k Třeboňským. (U Tomana č. 9; orig. je v Třeboni.) U Německého Brodu na poli v sobotu [10. ledna 1422 či 10. dubna 1423?]. Pán buoh všemohúcí rač býti s vámi i s námi svú svatú milostí. Bratří v pánu bohu! Jan Žižka z hradu Kalichu, zprávce obcí české země příchylných a plnících zákona buožieho v naději buoží, rychtáři, purkmistru, konšelóm i obci města Třeboňského. Posielám k vám Rybku z Lužnice, ukazatele listu tohoto, svých úmyslóv zpraveného; i žádámť, abyste jemu věřili, což bude s vámi mluviti nenie v tejto mieře, jako bych já sám s vámi mluvil osobně. Dán list nenie v sobotu u Ně- meckého Brodu na poli. Zápis Popravčí knihy rožmberské z konce září až polovice listopadu 1423. (Vydal Fr. Mareš v Pojednáních Uč. Spol., řada šestá, díl IX, r. 1878, str. 37; srv. Pekař, Žižka II, str. 21 sq.) Mikuláš z Kamýku od Svinóv pravil... Najprv pravil na mukách, že Žižka a Pražané poslali Jana z Prahy, jako v Krštěnově domu sedí aneb byl, a šafáře z Perštaince, a ti umlúvali s Mikulášem a s Dietlem kuchařem páně [pana z Rožmberka] na XXX kopách, aby Dietl hrad [Krumlov] zapálil a Mikuláš město... A to měli učiniti v ta doby, když by Žižka k Krumplovu přitrhl. [Z dalšího zřejmo, že Jan z Prahy a šafář z Pernštaince umlouvali s Mikulášem a Dietlem „tu zradu“ v Pokšichově domu u Hory Kutné; šlo i o to, aby Dietl pana z Rožm- berka otrávil.] A to vše vzal na svú duši i na svú vieru, že jest to všecko pravá pravda. Item pravil, že byl ostal u Hory na dolech, jako Táboři od Hory táhli a král v Horu vpadl a potom vylezl z dolóv i přivinul se k páně [scil. Rožmberka] dvoru a tu nalezl jich pět z Pernštaince. A těch pět jeli se panem Záviší do Kolína k Pražanóm, a potom tam třie ostali a dva sě zasě vrátila: šafář a Jan, umluvivše s Pražany. A potom s Mikulášem mluvili, aby ty věci jednal, jako svrchu psáno jest. Pozn. Z výslechu druhých jatých spiklenců vysvítá, že zmíněný šafář z Pernštaince slul Petr (Perštajnec byla tvrz u Kutné Hory, bohatými Horskými měšťany vystavěná; na jaře r. 1421 náležela hejtmanu v službách Pražan Onšovi z Mikovic; r. 1421 ji šafář Petr postoupil v okolnostech neznámých panu z Rožm- berka); zmíněný měšťan pražský slul Jan Domašín.
11 pána boha a jeho svatým zákonem i s jeho se všemi věrnými, radou chudých i bohatých, a zuostali za jeden člověk proti všem pokrytcům domácím i cizozemcům. A vždy s pomocí trojice svaté, jednoho pána vysvoboditele všech v něho ufajících. Dán na Vilémově leta narození buožího 1422 [sic] u veliký čtvrtek. * Pověřující list Rybkovi z Lužnice k Třeboňským. (U Tomana č. 9; orig. je v Třeboni.) U Německého Brodu na poli v sobotu [10. ledna 1422 či 10. dubna 1423?]. Pán buoh všemohúcí rač býti s vámi i s námi svú svatú milostí. Bratří v pánu bohu! Jan Žižka z hradu Kalichu, zprávce obcí české země příchylných a plnících zákona buožieho v naději buoží, rychtáři, purkmistru, konšelóm i obci města Třeboňského. Posielám k vám Rybku z Lužnice, ukazatele listu tohoto, svých úmyslóv zpraveného; i žádámť, abyste jemu věřili, což bude s vámi mluviti nenie v tejto mieře, jako bych já sám s vámi mluvil osobně. Dán list nenie v sobotu u Ně- meckého Brodu na poli. Zápis Popravčí knihy rožmberské z konce září až polovice listopadu 1423. (Vydal Fr. Mareš v Pojednáních Uč. Spol., řada šestá, díl IX, r. 1878, str. 37; srv. Pekař, Žižka II, str. 21 sq.) Mikuláš z Kamýku od Svinóv pravil... Najprv pravil na mukách, že Žižka a Pražané poslali Jana z Prahy, jako v Krštěnově domu sedí aneb byl, a šafáře z Perštaince, a ti umlúvali s Mikulášem a s Dietlem kuchařem páně [pana z Rožmberka] na XXX kopách, aby Dietl hrad [Krumlov] zapálil a Mikuláš město... A to měli učiniti v ta doby, když by Žižka k Krumplovu přitrhl. [Z dalšího zřejmo, že Jan z Prahy a šafář z Pernštaince umlouvali s Mikulášem a Dietlem „tu zradu“ v Pokšichově domu u Hory Kutné; šlo i o to, aby Dietl pana z Rožm- berka otrávil.] A to vše vzal na svú duši i na svú vieru, že jest to všecko pravá pravda. Item pravil, že byl ostal u Hory na dolech, jako Táboři od Hory táhli a král v Horu vpadl a potom vylezl z dolóv i přivinul se k páně [scil. Rožmberka] dvoru a tu nalezl jich pět z Pernštaince. A těch pět jeli se panem Záviší do Kolína k Pražanóm, a potom tam třie ostali a dva sě zasě vrátila: šafář a Jan, umluvivše s Pražany. A potom s Mikulášem mluvili, aby ty věci jednal, jako svrchu psáno jest. Pozn. Z výslechu druhých jatých spiklenců vysvítá, že zmíněný šafář z Pernštaince slul Petr (Perštajnec byla tvrz u Kutné Hory, bohatými Horskými měšťany vystavěná; na jaře r. 1421 náležela hejtmanu v službách Pražan Onšovi z Mikovic; r. 1421 ji šafář Petr postoupil v okolnostech neznámých panu z Rožm- berka); zmíněný měšťan pražský slul Jan Domašín.
Strana 12
Polská píseň o bojích u Hory a Brodu. Text její z těžko čitelného rukopisu vydal Paul Diels v Archivu für slav. Philo- logie, roč. 1928, str. 97 sq. pod tit. Ein Hussitenlied auf König Sigismund. Piseh je jazykem polská, původem podle mínění Dielsova česká; nalezena byla v desce sbírky kázání, psaných nejspíš augustiniánem Zaháüskym, Kiistanem z Gory v pol. 15. stol. V sloupcích, jež následují, je na levo přetištěn text, jak jej četl Diels (srovnání s fotogr. snímkem, jejž ochotně poslala univ. knihovna vrati- slavská, ukazuje, že sotva kde lze čísti lépe), na pravo pokus o české tlumo- čení; jeho prvou versi otiskl sám Diels, má verse snaží se někde dohadem vyjíti porozumění více vstříc. Shleh Imi novina o vagerlki | krol czo"czeli pravili to m I mi Iche [mali Silka mel horo | poyahal k'ol do horo Jachal abi | 5 ezini fegl pahl nekto [che mu | brani] vy neverne praíaczi kdyes ky vam dyas kalal | albo mulchicze przed glodem Ipachaezi Íbroda A neverni 10 kroliku nemovel tego wl Ich | hlka vytoczi ne yedin nemecz | czepi przelkoczi krol czi ft *1 | na horle ne badal muo mili bole a yul muo glofka 15 boh v ezehach ne po***ÿ voh Pay *!) praíaezi [a [weczel | rweze [che fyahah geze la krola Iweczeh la nym fa befeli Czol pan yelk 20 oftrophiky ne mof tego k'olu vagerlky a llepey czi bilo v koltaczi Iktky prze dayczi mily pralaczkof mecze dobyvaczi clol p**rel 2 k] pay jam Crauoflkky | poyach przecz krolu va gerlky daley poy?) ne byv* | daley [le iche o nal mele A ty pane jamczku ne day 30 [che Iabiczi pocz [ nami na koltacy baczo milt czo ** bez laczy Iwimczkego pyfk * | dam ** cz dalicz pyczı alle paczerle y palki mulchy 35 nale biczi. 1) „Pay **< je v rukopisu Żkrtnuto. 2) „Daley poy* śkrtnuto. Slyšeli sme noviny o Uherském králi, co nám Češi pravili, to my sme se smáli. Žižka ven (?) z Hory jel, král do Hory vjel, a tu ** žehl, pálil, nikto (?) se mu (?) bránil. „Vy nevěrní Pražáci, kdež ký vám ďas kázal, neb musíte z hladu spächati z broda“ (?).!) „A nevěrný králí(ku), nemluv toho; než se Žižka vytočí, nejeden Němec cepy proskočí*)“. Král čestnil (?) na Hore: „nebodej (?) mne, milý Bože, a juž mne hlávka bolí, v Čechách ne po mó vóli.* * Pražáci sou zvěděli, rouče (?) se sjeli, kde sou krále zvěděli, za ním sou běželi. Což pan Hašek Ostrožský: „Nezmůžeš (?) toho králi Uherský. A lépe ti bylo v Konstanci (?) *** pře- dati?) neżli Prażaćkiv meëem dobÿvati“. Coż (?) * ** * pan Jan (?) Cravovsky 5): „Pojeď preč, králi U- herský, ne bývaj déle, zle se o nás mele“. „A ty pane Janíčku, nedaj se zabíti, pojď s námi na konstanci,®) ****** +++. sví(d)nického pivka dám(e)ť dosti píti, ale pancere i pusky (?) musí naše byti."
Polská píseň o bojích u Hory a Brodu. Text její z těžko čitelného rukopisu vydal Paul Diels v Archivu für slav. Philo- logie, roč. 1928, str. 97 sq. pod tit. Ein Hussitenlied auf König Sigismund. Piseh je jazykem polská, původem podle mínění Dielsova česká; nalezena byla v desce sbírky kázání, psaných nejspíš augustiniánem Zaháüskym, Kiistanem z Gory v pol. 15. stol. V sloupcích, jež následují, je na levo přetištěn text, jak jej četl Diels (srovnání s fotogr. snímkem, jejž ochotně poslala univ. knihovna vrati- slavská, ukazuje, že sotva kde lze čísti lépe), na pravo pokus o české tlumo- čení; jeho prvou versi otiskl sám Diels, má verse snaží se někde dohadem vyjíti porozumění více vstříc. Shleh Imi novina o vagerlki | krol czo"czeli pravili to m I mi Iche [mali Silka mel horo | poyahal k'ol do horo Jachal abi | 5 ezini fegl pahl nekto [che mu | brani] vy neverne praíaczi kdyes ky vam dyas kalal | albo mulchicze przed glodem Ipachaezi Íbroda A neverni 10 kroliku nemovel tego wl Ich | hlka vytoczi ne yedin nemecz | czepi przelkoczi krol czi ft *1 | na horle ne badal muo mili bole a yul muo glofka 15 boh v ezehach ne po***ÿ voh Pay *!) praíaezi [a [weczel | rweze [che fyahah geze la krola Iweczeh la nym fa befeli Czol pan yelk 20 oftrophiky ne mof tego k'olu vagerlky a llepey czi bilo v koltaczi Iktky prze dayczi mily pralaczkof mecze dobyvaczi clol p**rel 2 k] pay jam Crauoflkky | poyach przecz krolu va gerlky daley poy?) ne byv* | daley [le iche o nal mele A ty pane jamczku ne day 30 [che Iabiczi pocz [ nami na koltacy baczo milt czo ** bez laczy Iwimczkego pyfk * | dam ** cz dalicz pyczı alle paczerle y palki mulchy 35 nale biczi. 1) „Pay **< je v rukopisu Żkrtnuto. 2) „Daley poy* śkrtnuto. Slyšeli sme noviny o Uherském králi, co nám Češi pravili, to my sme se smáli. Žižka ven (?) z Hory jel, král do Hory vjel, a tu ** žehl, pálil, nikto (?) se mu (?) bránil. „Vy nevěrní Pražáci, kdež ký vám ďas kázal, neb musíte z hladu spächati z broda“ (?).!) „A nevěrný králí(ku), nemluv toho; než se Žižka vytočí, nejeden Němec cepy proskočí*)“. Král čestnil (?) na Hore: „nebodej (?) mne, milý Bože, a juž mne hlávka bolí, v Čechách ne po mó vóli.* * Pražáci sou zvěděli, rouče (?) se sjeli, kde sou krále zvěděli, za ním sou běželi. Což pan Hašek Ostrožský: „Nezmůžeš (?) toho králi Uherský. A lépe ti bylo v Konstanci (?) *** pře- dati?) neżli Prażaćkiv meëem dobÿvati“. Coż (?) * ** * pan Jan (?) Cravovsky 5): „Pojeď preč, králi U- herský, ne bývaj déle, zle se o nás mele“. „A ty pane Janíčku, nedaj se zabíti, pojď s námi na konstanci,®) ****** +++. sví(d)nického pivka dám(e)ť dosti píti, ale pancere i pusky (?) musí naše byti."
Strana 13
13 1) Věta je nesrozumitelná. 2) Bylo by snad možno místo „cepy“ čísti i: Češi. 3) Zde a níže ještě ve verši 31 setkáváme se slovem Konstance, ač z do- hadu souvislosti by se zdálo, že se míní spíš něco jako hospoda (nebo kostečné hry?). Ve verši 22 není ostatek čelné K ve slově bezpečně postižitelné; možno čisti i l. Nesrozumitelné zhola je „skfky“. 1) Jde tuším o pana Záviše z Garbova (Garbovského?) (srv. níže str. 18), nebo Poláka Borovského (srv. str. 20). Diels čte: „Kravovský“ a myslí na pana Václava Kravařského ze Strážnice (srv. str. 6 výše). Ale ten byl v táboře českém. 5) Srv. výše pozn. 3). Ondřej Řezenský. (Leidinger, Andreas von Regensburg, 1903; str. VIII, 303, 372, 382. Srv. Pakař, Žižka, II, 79 sq.) Diarium sexennale. (Denník, psaný současně s událostmi, byl podkladem pro Ondřejovu Kroniku husitskou): Anno domini 1422. Mons Chutnis, volgariter zum Chutten, ob he- reticorum perfidiam circa festum epihanie domini [6. led.] a rege Sigis- mondo incenditur, sed defendentibus hereticis non in toto exuritur. Ipseque rex Sigismundus vix evadens fugiens venit in Moraviam. In qua paulo ante ligam fecerat ad fidem katholicam defendendam here- simque extirpandam, sed plurimi vota et iuramenta frangentes velut canes ad vomitum redierunt. Chronica Hussitarum. Post expedicionem secundam infructuosam factam in Boemiam per principes electores Romani imperii ad extirpandum heresim Hussitarum Sigismundus rex Romanorum et Boemie veniens in Moraviam facto tractatu sive liga pro extirpacione hereticorum defensioneque catholi- corum in Moravia, prout superius habetur, famam antea volgacione po- puli denigratam splendidam fecit splendidioremque faciens pro con- versione Bohemie venit eciam in Boemiam et anno domini 1422 circa festum epiphanye domini constitutus in montibus Chutnis, volgariter zum Chutten, ubi primum nullus hereticorum tollerabatur, videns in- valescere contra se hereticorum potenciam succensa civitate inde re- cessit venitque in Moraviam, in qua plurimi non obstante tractatu ante breve tempus habito velut canes ad vomitum redierunt. Z anonymní žaloby na Zikmunda. (Psána asi českým katolíkem, vypuzeným revolucí ze země; datována je rokem 1422; Ondřej Řezenský si ji přepsal celou (1. c., str. 379—384). Srv. Pekař, Žižka I, str. 58, pozn. 2.) ... Hic [král Zikmund] est Golias superbissimus, omnium religio- sorum inimicus hostilissimus, qui deprimit iustos et erigit hereticos, 3
13 1) Věta je nesrozumitelná. 2) Bylo by snad možno místo „cepy“ čísti i: Češi. 3) Zde a níže ještě ve verši 31 setkáváme se slovem Konstance, ač z do- hadu souvislosti by se zdálo, že se míní spíš něco jako hospoda (nebo kostečné hry?). Ve verši 22 není ostatek čelné K ve slově bezpečně postižitelné; možno čisti i l. Nesrozumitelné zhola je „skfky“. 1) Jde tuším o pana Záviše z Garbova (Garbovského?) (srv. níže str. 18), nebo Poláka Borovského (srv. str. 20). Diels čte: „Kravovský“ a myslí na pana Václava Kravařského ze Strážnice (srv. str. 6 výše). Ale ten byl v táboře českém. 5) Srv. výše pozn. 3). Ondřej Řezenský. (Leidinger, Andreas von Regensburg, 1903; str. VIII, 303, 372, 382. Srv. Pakař, Žižka, II, 79 sq.) Diarium sexennale. (Denník, psaný současně s událostmi, byl podkladem pro Ondřejovu Kroniku husitskou): Anno domini 1422. Mons Chutnis, volgariter zum Chutten, ob he- reticorum perfidiam circa festum epihanie domini [6. led.] a rege Sigis- mondo incenditur, sed defendentibus hereticis non in toto exuritur. Ipseque rex Sigismundus vix evadens fugiens venit in Moraviam. In qua paulo ante ligam fecerat ad fidem katholicam defendendam here- simque extirpandam, sed plurimi vota et iuramenta frangentes velut canes ad vomitum redierunt. Chronica Hussitarum. Post expedicionem secundam infructuosam factam in Boemiam per principes electores Romani imperii ad extirpandum heresim Hussitarum Sigismundus rex Romanorum et Boemie veniens in Moraviam facto tractatu sive liga pro extirpacione hereticorum defensioneque catholi- corum in Moravia, prout superius habetur, famam antea volgacione po- puli denigratam splendidam fecit splendidioremque faciens pro con- versione Bohemie venit eciam in Boemiam et anno domini 1422 circa festum epiphanye domini constitutus in montibus Chutnis, volgariter zum Chutten, ubi primum nullus hereticorum tollerabatur, videns in- valescere contra se hereticorum potenciam succensa civitate inde re- cessit venitque in Moraviam, in qua plurimi non obstante tractatu ante breve tempus habito velut canes ad vomitum redierunt. Z anonymní žaloby na Zikmunda. (Psána asi českým katolíkem, vypuzeným revolucí ze země; datována je rokem 1422; Ondřej Řezenský si ji přepsal celou (1. c., str. 379—384). Srv. Pekař, Žižka I, str. 58, pozn. 2.) ... Hic [král Zikmund] est Golias superbissimus, omnium religio- sorum inimicus hostilissimus, qui deprimit iustos et erigit hereticos, 3
Strana 14
14 quemadmodum fecit in Christi fidelibus de montibus Chutnis etc. Hic est ille secundus Holofernes impudentissimus, semper crapulatus a vino... Chronicon Treboniense. (K. Höfler, Geschichtschreiber der hussitischen Bewegung in Böhmen I., str. 52—53. Srv. Pekař, Žižka, II, str. 92 sq.) Anno dom MCCCCXXII. per regem Ungarie Montis (es) Chuttny sunt concremati, qui rex per Boëmos et Zyzkam eo tempore jam exce- catum de terra Boemie est expulsus et civitas Broda Theotunicalis est expugnata post festum epiphanie domini, in qua multi homines sunt occisi. Staré letopisy. (Texty nejstarší A a Q, jež jsou překladem z Kroniky třeboňské. Srv. Pekař, Žižka II, 95.) Léta 1422 král Uherský vypálil jest Horu, kterýž od Pražan a Žižky vyhnán jest z Čech a město Brod Německý jest dobyto po božím křtění, v němžto mnoho lidí zbito jest a statečný Záviše rytíř jest tu jat. V O je překlad věrnější; poslední v A přidaná věta o Závišovi chybí. Kronika Bartoška z Drahenic nemá zmínky o bojích u Hory a Brodu. 24. pros. 31. pros. Eberhart Windecke. (Denkwürdigkeiten zur Geschichte des Zeitalters Kaiser Sigmunds; vyd. W. Altmann, Berlín 1893, str. 119—120. Srov. Pekař, Žižka, I., str. 149 sq.) CXXII.2) Hie zuhet der Römsch konig mit grosser maht gon Behem und nam den Küttenberg wider in und behup") den nit lenger danne uf die8) acht tage. [142 Also zoch der konig Sigemont fürbas zu dem Behemschen Prot und fürter gon Behem und ein Ungerscher herre mit ime, der hieß Pipo 1) den der konig zu eime herrn gemacht hett; der was des volkes ein prittelmeister und der det3) noch siner art glich, wanne man doch sprach, er were eines schûmechers son zü Florenz. der solte wider den konig gesprochen haben, was er wolte der Dútscher 2), derb) hundeskinderc); er werd) doch sust starg genug. also zoch der* konig uf den berg zü den Kutten und nam den wider in an dem winahtobent und kunde den nit lenger gehalten dannee) achtag. donoch an dem jors f) obent, wanne 8) der konig gar vil holwangerh) in dem here hette von Behem und i) von Merhern, wiewol sie gesworn hettent, doch müst der konig wider von1) dannen wichen. das gap man dem Pipo die
14 quemadmodum fecit in Christi fidelibus de montibus Chutnis etc. Hic est ille secundus Holofernes impudentissimus, semper crapulatus a vino... Chronicon Treboniense. (K. Höfler, Geschichtschreiber der hussitischen Bewegung in Böhmen I., str. 52—53. Srv. Pekař, Žižka, II, str. 92 sq.) Anno dom MCCCCXXII. per regem Ungarie Montis (es) Chuttny sunt concremati, qui rex per Boëmos et Zyzkam eo tempore jam exce- catum de terra Boemie est expulsus et civitas Broda Theotunicalis est expugnata post festum epiphanie domini, in qua multi homines sunt occisi. Staré letopisy. (Texty nejstarší A a Q, jež jsou překladem z Kroniky třeboňské. Srv. Pekař, Žižka II, 95.) Léta 1422 král Uherský vypálil jest Horu, kterýž od Pražan a Žižky vyhnán jest z Čech a město Brod Německý jest dobyto po božím křtění, v němžto mnoho lidí zbito jest a statečný Záviše rytíř jest tu jat. V O je překlad věrnější; poslední v A přidaná věta o Závišovi chybí. Kronika Bartoška z Drahenic nemá zmínky o bojích u Hory a Brodu. 24. pros. 31. pros. Eberhart Windecke. (Denkwürdigkeiten zur Geschichte des Zeitalters Kaiser Sigmunds; vyd. W. Altmann, Berlín 1893, str. 119—120. Srov. Pekař, Žižka, I., str. 149 sq.) CXXII.2) Hie zuhet der Römsch konig mit grosser maht gon Behem und nam den Küttenberg wider in und behup") den nit lenger danne uf die8) acht tage. [142 Also zoch der konig Sigemont fürbas zu dem Behemschen Prot und fürter gon Behem und ein Ungerscher herre mit ime, der hieß Pipo 1) den der konig zu eime herrn gemacht hett; der was des volkes ein prittelmeister und der det3) noch siner art glich, wanne man doch sprach, er were eines schûmechers son zü Florenz. der solte wider den konig gesprochen haben, was er wolte der Dútscher 2), derb) hundeskinderc); er werd) doch sust starg genug. also zoch der* konig uf den berg zü den Kutten und nam den wider in an dem winahtobent und kunde den nit lenger gehalten dannee) achtag. donoch an dem jors f) obent, wanne 8) der konig gar vil holwangerh) in dem here hette von Behem und i) von Merhern, wiewol sie gesworn hettent, doch müst der konig wider von1) dannen wichen. das gap man dem Pipo die
Strana 15
15 schult, der macht die flucht hiek) in der stat und ouch im velde. also zoch der konig von dannan und hieß mit im ziehen, wer do wolt. do zugent mit im vil fromer lút, die güte1) Cristen worent und vor be- zwunglichen worent von der Hussen wegen uf dem berge. also ließ der konig den bergm) anezünden, und also verbrant sin ein gut teil; das n) überig loschtent°) die Hussen umb ires nützes willen. [143] Also zouch der konig zu dem Dutschen P) Brot und vil frommer lút mit im man frouwen und ire kinder arm und rich alle noch. do die Behemschen ketzer sohent, daz der konig hinweg reit und die Sirfen, Ratzen und Ungerer mit ime, wanne er doch vil Sirfen, Ratzen und Ungerer bi im hatte, do zugen die Behemschen ketzer noch ") zu dem Dutschen") Brot und gewonnen die stat und brantent die und slügen doinne zu tode manne kinders) wiber jung und alt und stalten t) also 1) grosses jomer und leit do an dem Dutschen cristlichen volg, das nit wonder were, das daz volg an got verzaget were") und daz man keinen Behemschen noch Merherschern zungen niemer mere hoult wurde. also kam der konig gon dem Radischw), die Ungern und 1) Ratzen gen Ungern und herzog Rumpolt, herzog Kentner 1) der bischof von der Niße3) gein der Iglau. wie es donoch erging, daz vindestu in disem büch hernoch beschriben ston. z) VI CXXI, G CIX. — a) G behielt — ß) uf die fehlt G. *) f. 161, c. 641. — a) fehlt G. — b) V2 und der — c) V2 hunserkinder d) fehlt G — e) H bis — f) nur H — g) V2 gewan — h) so H2. Hd. = Verräter, H urspr. Hollenger, V2 Bollender, G Holander; vergleiche Reifferscheid GGA, 1888 S. 424 — i) fehlt V2 — k) V2 hin! — 1) G. gar — m) den berg fehlt G. — n) H f. 45r — 0) V2 lostent, G leschten H lasten — p) G, H Ungerischen! — q) G nach sie — r) fehlt G H — s) fehlt G H — t) G taten — u) V2 alle — v) G H hette — w) H Rodeiß (v Uh. Hradišti datuje Zikmund 24. led. 1422; po třech dnech je v Brně). — X) und Ratzen gen Ungern fehlt V2 — y) V2 Ketten, G Ket- tenen, H Kendner. 1) Vgl. oben § 15. — 2) Vgl. hierzu von Bezold, I, S. 95, Anm. 2. — 3) Kníže Rumpolt je vévoda Jindřich Hlohovský, Kentner je vévoda Konrad Olešnický, třetí je biskup Konrad Vratislavský. Chronicon veteris collegiati Pragensis. (Vydal K. Höfler, Geschichtschreiber der hussitischen Bewegung in Böhmen I., str. 85—86. Vídeň 1856. Srov. Pekař, Žižka, II., str. 98 sq.) Anno domini MCCCCXXII. feria III. post epiphaniam domini [sic 1)] rex Sigismundus praedictus venit Boëmiam cum magno exercitu, montes Chutnas exussit et multas villas, oppida in districtu Czaslaviensi et sacerdotes et homines, qui manserunt in Montibus, occidit. Tunc etiam pueri rapiebantur per Ungaros et mulieres et virgines per eos stupra- bantur usque ad mortem. Contra quem Pragenses et Zizka cum sibi adhaerentibus exercitum suum parant, et contra ipsum acies suas dispo- nunt. A Colonia [sic!] Rex, ut dictum est, succensa civitate, fugit; ipsum insequuntur et prope Habr in quodam monte exercitus regis acies suas ordinat; vexilla tendunt. Fit ingens buccinae clangor, et Boëmi viriliter
15 schult, der macht die flucht hiek) in der stat und ouch im velde. also zoch der konig von dannan und hieß mit im ziehen, wer do wolt. do zugent mit im vil fromer lút, die güte1) Cristen worent und vor be- zwunglichen worent von der Hussen wegen uf dem berge. also ließ der konig den bergm) anezünden, und also verbrant sin ein gut teil; das n) überig loschtent°) die Hussen umb ires nützes willen. [143] Also zouch der konig zu dem Dutschen P) Brot und vil frommer lút mit im man frouwen und ire kinder arm und rich alle noch. do die Behemschen ketzer sohent, daz der konig hinweg reit und die Sirfen, Ratzen und Ungerer mit ime, wanne er doch vil Sirfen, Ratzen und Ungerer bi im hatte, do zugen die Behemschen ketzer noch ") zu dem Dutschen") Brot und gewonnen die stat und brantent die und slügen doinne zu tode manne kinders) wiber jung und alt und stalten t) also 1) grosses jomer und leit do an dem Dutschen cristlichen volg, das nit wonder were, das daz volg an got verzaget were") und daz man keinen Behemschen noch Merherschern zungen niemer mere hoult wurde. also kam der konig gon dem Radischw), die Ungern und 1) Ratzen gen Ungern und herzog Rumpolt, herzog Kentner 1) der bischof von der Niße3) gein der Iglau. wie es donoch erging, daz vindestu in disem büch hernoch beschriben ston. z) VI CXXI, G CIX. — a) G behielt — ß) uf die fehlt G. *) f. 161, c. 641. — a) fehlt G. — b) V2 und der — c) V2 hunserkinder d) fehlt G — e) H bis — f) nur H — g) V2 gewan — h) so H2. Hd. = Verräter, H urspr. Hollenger, V2 Bollender, G Holander; vergleiche Reifferscheid GGA, 1888 S. 424 — i) fehlt V2 — k) V2 hin! — 1) G. gar — m) den berg fehlt G. — n) H f. 45r — 0) V2 lostent, G leschten H lasten — p) G, H Ungerischen! — q) G nach sie — r) fehlt G H — s) fehlt G H — t) G taten — u) V2 alle — v) G H hette — w) H Rodeiß (v Uh. Hradišti datuje Zikmund 24. led. 1422; po třech dnech je v Brně). — X) und Ratzen gen Ungern fehlt V2 — y) V2 Ketten, G Ket- tenen, H Kendner. 1) Vgl. oben § 15. — 2) Vgl. hierzu von Bezold, I, S. 95, Anm. 2. — 3) Kníže Rumpolt je vévoda Jindřich Hlohovský, Kentner je vévoda Konrad Olešnický, třetí je biskup Konrad Vratislavský. Chronicon veteris collegiati Pragensis. (Vydal K. Höfler, Geschichtschreiber der hussitischen Bewegung in Böhmen I., str. 85—86. Vídeň 1856. Srov. Pekař, Žižka, II., str. 98 sq.) Anno domini MCCCCXXII. feria III. post epiphaniam domini [sic 1)] rex Sigismundus praedictus venit Boëmiam cum magno exercitu, montes Chutnas exussit et multas villas, oppida in districtu Czaslaviensi et sacerdotes et homines, qui manserunt in Montibus, occidit. Tunc etiam pueri rapiebantur per Ungaros et mulieres et virgines per eos stupra- bantur usque ad mortem. Contra quem Pragenses et Zizka cum sibi adhaerentibus exercitum suum parant, et contra ipsum acies suas dispo- nunt. A Colonia [sic!] Rex, ut dictum est, succensa civitate, fugit; ipsum insequuntur et prope Habr in quodam monte exercitus regis acies suas ordinat; vexilla tendunt. Fit ingens buccinae clangor, et Boëmi viriliter
Strana 16
16 irruunt in illos. Terga vertunt Ungari; sed quid tunc potuit regia pro- desse potestas, cum Deus terrorem fortem transmittit in illos? Vexilla relinquunt, equos calcaribus urgent et fugiunt pariter, quis nisi fugere potest; et qui non fugiunt, morti corpora subdunt; quosque [sic] capit gladius, alii merguntur in amne. Impetus paratur, urbs capitur Broda Theutonicalis, et pereunt omnes, quotquot mansere in urbe; et, ut re- ferunt, minime mille et quingenta hominum solum in civitate gladio ceciderunt, et post illam victoriam Boëmi inenarrabili praeda hostium et fugientium ditati sunt. In civitate etiam quidam famosus et strenuus valde miles, qui fuit capitaneus Polonus, dictus Zawissie Czerny, captus est et captivus cum quodam milite Mrwicze dicto in praetorium Pra- gense ad Czerwenohorsky deportatus. 1) Úterý po Třech králích bylo r. 1422 13. ledna. Thomas Ebendorfer, Chronica regum Romanorum. (Vyd. A. F. Pribram, MIÖGF III. Ergänzungsband (1890—4) str. 38. Srov. Pekař, Žižka, II., str. 111.) Anno domini et cetera MCCCCXX. Sigismundus tamen rex ibidem in exercitu ante Pragam rex Bohemie coronatus ad Montes Kutnis declinavit ibique repausans, per dominum Phenkonem, qui ipsius hostis extitit, adiunctis sibi aliis de opinione Bohemorum, impetitur. Qui et paucos istos, dum triplum ad eos circa se haberet exercitum, declinans, subito insperate omnibus montes reliquit et omnes in eodem periculo vite et rerum exposuit. Unde et delicatissime matrone cum suis par- vulis nude, omnibus suis relictis in loco, ipsum sequentes, frigore suf- focate sunt in itinere, prout ab hiis, qui viderant, clarius agnovi. Hii vero, qui sic omnibus suis nudati evaserant, Brodam Bohemicam [sic!] cum rege intraverunt, qui et supervenientibus Bohemis, die altera, rege iterum eosdem declinante et cum suis versus Moraviam properante, alii cum Ungaris effracta glacie fluminis in profundum dimersi, alii occisi, alii rebus spoliati, alii ad propria redeuntes, facti sunt sue opi- nionis et errorum ymoverius consentanei. Ecce secunda plaga, quam iste rex katholice fidei et ecclesie intulit, in bellis etsi verbis profluus, in triumphis tamen infortunatissimus, prout eciam in Columbar1) contra Turcos tercia vice claruit. 4) Týká se nezdaru Zikmundova proti Turkům při obléhání hradu Golubace na Dunaji v Srbsku na jaře 1428, kde zahynul i pan Záviš z Garbova. Jeho skon i jeho ctnosti lidské a rytířské líčí výmluvně prósou i veršem Dlugosz, 1. c., str. 355—8 (srv. stranu 17 níže). T. zv. Chronicon Palatinum. (K. Höfler, Geschichtschreiber der hussit. Bewegung in Böhmen, I, str. 48 (text opravený). Srov. Pekař, Žižka II, str. 90.) Item anno 1421 Ziska cum Pragensibus multas civitates acquire- bant et possidebant: Brodam boemicalem, Kurzim, Coloniam, Montes
16 irruunt in illos. Terga vertunt Ungari; sed quid tunc potuit regia pro- desse potestas, cum Deus terrorem fortem transmittit in illos? Vexilla relinquunt, equos calcaribus urgent et fugiunt pariter, quis nisi fugere potest; et qui non fugiunt, morti corpora subdunt; quosque [sic] capit gladius, alii merguntur in amne. Impetus paratur, urbs capitur Broda Theutonicalis, et pereunt omnes, quotquot mansere in urbe; et, ut re- ferunt, minime mille et quingenta hominum solum in civitate gladio ceciderunt, et post illam victoriam Boëmi inenarrabili praeda hostium et fugientium ditati sunt. In civitate etiam quidam famosus et strenuus valde miles, qui fuit capitaneus Polonus, dictus Zawissie Czerny, captus est et captivus cum quodam milite Mrwicze dicto in praetorium Pra- gense ad Czerwenohorsky deportatus. 1) Úterý po Třech králích bylo r. 1422 13. ledna. Thomas Ebendorfer, Chronica regum Romanorum. (Vyd. A. F. Pribram, MIÖGF III. Ergänzungsband (1890—4) str. 38. Srov. Pekař, Žižka, II., str. 111.) Anno domini et cetera MCCCCXX. Sigismundus tamen rex ibidem in exercitu ante Pragam rex Bohemie coronatus ad Montes Kutnis declinavit ibique repausans, per dominum Phenkonem, qui ipsius hostis extitit, adiunctis sibi aliis de opinione Bohemorum, impetitur. Qui et paucos istos, dum triplum ad eos circa se haberet exercitum, declinans, subito insperate omnibus montes reliquit et omnes in eodem periculo vite et rerum exposuit. Unde et delicatissime matrone cum suis par- vulis nude, omnibus suis relictis in loco, ipsum sequentes, frigore suf- focate sunt in itinere, prout ab hiis, qui viderant, clarius agnovi. Hii vero, qui sic omnibus suis nudati evaserant, Brodam Bohemicam [sic!] cum rege intraverunt, qui et supervenientibus Bohemis, die altera, rege iterum eosdem declinante et cum suis versus Moraviam properante, alii cum Ungaris effracta glacie fluminis in profundum dimersi, alii occisi, alii rebus spoliati, alii ad propria redeuntes, facti sunt sue opi- nionis et errorum ymoverius consentanei. Ecce secunda plaga, quam iste rex katholice fidei et ecclesie intulit, in bellis etsi verbis profluus, in triumphis tamen infortunatissimus, prout eciam in Columbar1) contra Turcos tercia vice claruit. 4) Týká se nezdaru Zikmundova proti Turkům při obléhání hradu Golubace na Dunaji v Srbsku na jaře 1428, kde zahynul i pan Záviš z Garbova. Jeho skon i jeho ctnosti lidské a rytířské líčí výmluvně prósou i veršem Dlugosz, 1. c., str. 355—8 (srv. stranu 17 níže). T. zv. Chronicon Palatinum. (K. Höfler, Geschichtschreiber der hussit. Bewegung in Böhmen, I, str. 48 (text opravený). Srov. Pekař, Žižka II, str. 90.) Item anno 1421 Ziska cum Pragensibus multas civitates acquire- bant et possidebant: Brodam boemicalem, Kurzim, Coloniam, Montes
Strana 17
17 Kutnis, Czaslaviam etc. Eodem anno prostrati circa Pontem per Mis- nenses. Item anno 1422 rex Ungarie fugatus per Ziskam a Montibus combustis usque Brodam Theotunicalem. Eneáše Sylvia Kronika česká (1458). (Fontes rer. boh.; z tisku, jenž nedán na veřejnost str. 152—154. Srov. Pekař, Žižka, I., str. 160 sq.) Post haec Sigismundus principibus electoribus diem statuit, ut in celebritate divi Bartholomaei ad occidentalem plagam Bohemiam cum copiis ingrederentur, ipse ad orientale latus cum Hungarorum exercitu Bohemos aggresurus. Venere Maguntinus archiepiscopus, comes Palatinus Rheni, Saxoniae duces, marchio Brandeburgensis et plurimi ex Ale- mania pontifices. Caeteri suos misere. Castra metati ad oppidum 40 So- çium,1) munitissimum locum, expugnare non potuere. Vastatus est un- dique per circuitum ager. Continuata obsidio ad festum usque sancti Galli tumque soluta, cum Sigismundus ad praemissam diem non adesset. Ille autem collecto ex Hungaris, Australibus ac Moravis exercitu circa sollemnia Dominicae nativitatis Bohemiam intravit et aliquot oppida vi cepit, Cuthnenses per deditionem accepit; sed irruente in se Zischa, quamvis caeco, pavidus trepidusque, multis ex suis interfectis nobilibus et amissis impedimentis, effugit, prius tamen Cuthnam exussit, quam Thaborenses propter argentifodinas crumenam Antichristi vocabant. Cischa itinere unius diei imperatorem secutus magna fugientium praeda ditatus est et oppidum Brodam, quod Theutonicorum vocatur, vi captum in- cendit, quod postea XIIII ferme annis sine habitatore permansit. Im- perator amnem Iglaviam ponte transmisit. Pipo Florentinus, qui equites in eam expeditionem XV 41) milia ex Hungaria direxerat, per glaciem iter habuit, quae multitudinis pondere dissoluta multos mortales in pro- fundum rapuit. Hac victoria elatus Cischa magis ac magis in ecclesias 42) desaevit nec iam amplius ullam pati aut statuam sanctorum aut picturam poterat, nec tolerandum esse putabat, qui prisco more sacerdotalibus indutus vestibus rem divinam conficeret. Ob quam rem maiores quam prius inter eum et regni proceres inimicitiae obortae. 10) Slova oppidum nemá 3. — 41) XV milia nemá 2. — 2) ecclesiam nemá 3. 1) Žatec. Joannis Długossii seu Longini canonici Cracoviensis Historiae Polonicae libri XII. (Krakov, 1877, svaz. IV. kniha XI., str. 279—281. Srov. M. Bobrzyński i St. Smolka, Jan Długosz, Krakov 1893.) Wladislaus Poloniae Rex matrimonium cum Offka Regina firmaturus, Zawissium nigrum de Garbow in Bohemiam mittit : quo per Johannem Zischka capto, coniugium illud irritatur. Russiae terris peragratis, Wladislaus Poloniae Rex pro die Sancti Martini in Nyepolomicze advenit, frequensque concilium Praelatorum
17 Kutnis, Czaslaviam etc. Eodem anno prostrati circa Pontem per Mis- nenses. Item anno 1422 rex Ungarie fugatus per Ziskam a Montibus combustis usque Brodam Theotunicalem. Eneáše Sylvia Kronika česká (1458). (Fontes rer. boh.; z tisku, jenž nedán na veřejnost str. 152—154. Srov. Pekař, Žižka, I., str. 160 sq.) Post haec Sigismundus principibus electoribus diem statuit, ut in celebritate divi Bartholomaei ad occidentalem plagam Bohemiam cum copiis ingrederentur, ipse ad orientale latus cum Hungarorum exercitu Bohemos aggresurus. Venere Maguntinus archiepiscopus, comes Palatinus Rheni, Saxoniae duces, marchio Brandeburgensis et plurimi ex Ale- mania pontifices. Caeteri suos misere. Castra metati ad oppidum 40 So- çium,1) munitissimum locum, expugnare non potuere. Vastatus est un- dique per circuitum ager. Continuata obsidio ad festum usque sancti Galli tumque soluta, cum Sigismundus ad praemissam diem non adesset. Ille autem collecto ex Hungaris, Australibus ac Moravis exercitu circa sollemnia Dominicae nativitatis Bohemiam intravit et aliquot oppida vi cepit, Cuthnenses per deditionem accepit; sed irruente in se Zischa, quamvis caeco, pavidus trepidusque, multis ex suis interfectis nobilibus et amissis impedimentis, effugit, prius tamen Cuthnam exussit, quam Thaborenses propter argentifodinas crumenam Antichristi vocabant. Cischa itinere unius diei imperatorem secutus magna fugientium praeda ditatus est et oppidum Brodam, quod Theutonicorum vocatur, vi captum in- cendit, quod postea XIIII ferme annis sine habitatore permansit. Im- perator amnem Iglaviam ponte transmisit. Pipo Florentinus, qui equites in eam expeditionem XV 41) milia ex Hungaria direxerat, per glaciem iter habuit, quae multitudinis pondere dissoluta multos mortales in pro- fundum rapuit. Hac victoria elatus Cischa magis ac magis in ecclesias 42) desaevit nec iam amplius ullam pati aut statuam sanctorum aut picturam poterat, nec tolerandum esse putabat, qui prisco more sacerdotalibus indutus vestibus rem divinam conficeret. Ob quam rem maiores quam prius inter eum et regni proceres inimicitiae obortae. 10) Slova oppidum nemá 3. — 41) XV milia nemá 2. — 2) ecclesiam nemá 3. 1) Žatec. Joannis Długossii seu Longini canonici Cracoviensis Historiae Polonicae libri XII. (Krakov, 1877, svaz. IV. kniha XI., str. 279—281. Srov. M. Bobrzyński i St. Smolka, Jan Długosz, Krakov 1893.) Wladislaus Poloniae Rex matrimonium cum Offka Regina firmaturus, Zawissium nigrum de Garbow in Bohemiam mittit : quo per Johannem Zischka capto, coniugium illud irritatur. Russiae terris peragratis, Wladislaus Poloniae Rex pro die Sancti Martini in Nyepolomicze advenit, frequensque concilium Praelatorum
Strana 18
18 et baronum suorum ad digerendum oblationem Sigismundi Romanorum et Hungariae Regis, tenuit. Omnium autem consiliariorum conformi approbatione et summo consensu, Sigismundi Regis de Regina Bohemiae Offka, terrisque Slesiae et centum millium dote, oblatio laudata et accepta est, decretumque, Regem Wladislaum coniugium celebre et Regno suo perutile subiturum. Datur itaque omne concludendi huiusmodi matri- monii onus Zawissio nigro de Garbow militi; isque extemplo ad Sigis- mundum Regem mittitur, singula quae conclusionem praefati matri- monii concernunt, sub oblatis conditionibus firmaturus. Qui dum ad rem iuxta instructiones sibi datas conficiendam, ad Sigismundum Romanorum Regem pervenisset, expeditione in Bohemos eum occu- patum et in itinere constitutum reperiens, legationem, cum qua venerat, exponit: paullulumque, donec de Bohemica expeditione regrederetur, a Sigismundo Rege subsistere et certam expeditionem legationis suae operiri iussus, Bohemiam et ipse (turpe ratus Regem bella gerentem deserere) profectus est. Cumque Sigismundus Rex in multitudine gravi ex Hungaris, Polonis, Bohemis, Almannis, caeterisque nationibus collecta, Bohemiam circa Natalis Christi festum intrasset, ad oppidum Gora, quod latine Cuthnei 1) montes appellatur, primum applicuit, et primo impetu (neque enim aut situ aut arte ad resistendum satis tutum erat) capit illud. Multi autem ex Bohemis et Almannis, qui Bohemiae Reg- num ab annis multis incolebant, haeretica labe indignum ducentes pollui, cum omni suo pignore et supellectili, quam ferre poterant, Sigis- mundo Regi adiuncti sunt. Quibus benigne appellatis et recollectis, bono animo eos esse, de seque meliora sperare iussit. Interim Bohemorum haereticorum exercitus ex Thaboritis, Pragensibus, caeterisque Bohemis, rapto vivere solitis, aut aere alieno gravatis, collectus duce Zischka,2) quamvis coeco, contra Regem Sigismundum, septus curruum ab omni parte multitudine, advenit. Quem Sigismundus Rex, cum numero ac robore gentium validior multo superiorque foret,3) exercitu suo in gyrum cinxit et conclusit. Non ob id tamen Bohemicus exercitus segnior effectus, praelii congressum nocte et die, una paratus ipse ad decernendum, operiebatur. Dum vero se neque invadi, sed neque infestari a Sigismundi Regis exercitu animadvertit, ausus maiores sumens, ex stativis suis et conclusione, qua velut corona septus erat, se movit, et gentibus Sigis- mundi Regis sibi cedentibus, salvus discessit. Fugisse autem Sigis- mundus Rex Bohemicum exercitum pavore non conditione a suo con- spectu ratus, movet et ipse sui exercitus copias, et tutum se multi- tudine atque securum existimans, solutis ordinibus, nulla iusta acie compositus, non secus quam inter fidos et domesticos, nullam hostilem invasionem suspicatus, palatisque per agros et diverticula militibus, progrediebatur; cum subito acies Bohemica se ostendit, et sublato valido clamore, in dispersos et incompositos irruit, primosque et resis- tere ausos sternens,4) in caeteros magnam caedem edit. Multi milites insignes, dum turpe fugere existimant, aut occisi aut capti sunt. Rex ipse Sigismundus, ne vivus in hostium manus veniret, cum multitu- dine exercitus sui fuga in oppidum Nyemyeczky Brod, quod ditionis suae fureat, pervenit. Bohemi haeretici, occulto Dei permittente iudicio,
18 et baronum suorum ad digerendum oblationem Sigismundi Romanorum et Hungariae Regis, tenuit. Omnium autem consiliariorum conformi approbatione et summo consensu, Sigismundi Regis de Regina Bohemiae Offka, terrisque Slesiae et centum millium dote, oblatio laudata et accepta est, decretumque, Regem Wladislaum coniugium celebre et Regno suo perutile subiturum. Datur itaque omne concludendi huiusmodi matri- monii onus Zawissio nigro de Garbow militi; isque extemplo ad Sigis- mundum Regem mittitur, singula quae conclusionem praefati matri- monii concernunt, sub oblatis conditionibus firmaturus. Qui dum ad rem iuxta instructiones sibi datas conficiendam, ad Sigismundum Romanorum Regem pervenisset, expeditione in Bohemos eum occu- patum et in itinere constitutum reperiens, legationem, cum qua venerat, exponit: paullulumque, donec de Bohemica expeditione regrederetur, a Sigismundo Rege subsistere et certam expeditionem legationis suae operiri iussus, Bohemiam et ipse (turpe ratus Regem bella gerentem deserere) profectus est. Cumque Sigismundus Rex in multitudine gravi ex Hungaris, Polonis, Bohemis, Almannis, caeterisque nationibus collecta, Bohemiam circa Natalis Christi festum intrasset, ad oppidum Gora, quod latine Cuthnei 1) montes appellatur, primum applicuit, et primo impetu (neque enim aut situ aut arte ad resistendum satis tutum erat) capit illud. Multi autem ex Bohemis et Almannis, qui Bohemiae Reg- num ab annis multis incolebant, haeretica labe indignum ducentes pollui, cum omni suo pignore et supellectili, quam ferre poterant, Sigis- mundo Regi adiuncti sunt. Quibus benigne appellatis et recollectis, bono animo eos esse, de seque meliora sperare iussit. Interim Bohemorum haereticorum exercitus ex Thaboritis, Pragensibus, caeterisque Bohemis, rapto vivere solitis, aut aere alieno gravatis, collectus duce Zischka,2) quamvis coeco, contra Regem Sigismundum, septus curruum ab omni parte multitudine, advenit. Quem Sigismundus Rex, cum numero ac robore gentium validior multo superiorque foret,3) exercitu suo in gyrum cinxit et conclusit. Non ob id tamen Bohemicus exercitus segnior effectus, praelii congressum nocte et die, una paratus ipse ad decernendum, operiebatur. Dum vero se neque invadi, sed neque infestari a Sigismundi Regis exercitu animadvertit, ausus maiores sumens, ex stativis suis et conclusione, qua velut corona septus erat, se movit, et gentibus Sigis- mundi Regis sibi cedentibus, salvus discessit. Fugisse autem Sigis- mundus Rex Bohemicum exercitum pavore non conditione a suo con- spectu ratus, movet et ipse sui exercitus copias, et tutum se multi- tudine atque securum existimans, solutis ordinibus, nulla iusta acie compositus, non secus quam inter fidos et domesticos, nullam hostilem invasionem suspicatus, palatisque per agros et diverticula militibus, progrediebatur; cum subito acies Bohemica se ostendit, et sublato valido clamore, in dispersos et incompositos irruit, primosque et resis- tere ausos sternens,4) in caeteros magnam caedem edit. Multi milites insignes, dum turpe fugere existimant, aut occisi aut capti sunt. Rex ipse Sigismundus, ne vivus in hostium manus veniret, cum multitu- dine exercitus sui fuga in oppidum Nyemyeczky Brod, quod ditionis suae fureat, pervenit. Bohemi haeretici, occulto Dei permittente iudicio,
Strana 19
19 victoria ingenti, facili et brevi dimicatione potiti, etiam castris et curribus regiis multisque nobilibus spoliis potiuntur. Oppido deinde Gora altero post conflictum die spoliato, oppidum Nyemyeczky Brod, rati Regem Sigismundum illic consistere, qui nocte praecendenti futuram obsidionem veritus, clam perfugerat, obsidione vallant, et gravissime illius turres, moeniaque bombardis quatiunt. Zawissius niger de Garbow miles Po- lonicus, quamvis potuisset ex oppido, priusquam a Bohemis vallaretur, discessisse, parum tamen suae conditioni, suisque moribus 5) et institutis convenire ratus, et milites notabiles de exercitu Sigismundi Regis, qui secum una in oppidum se receperant, et oppidanos fidem Regis6) Sigismundi secutos, deserere, consistendum illuc duxit, et quoad potuit, cum caeteris militibus, ne oppidum capi posset, fortissime restitit. Verum nonnullis oppidanis prodeuntibus, hostes oppido potiti, Zawissium nigrum militem Polonicum, caeterosque Polonorum, Bohemorum et Almannorum milites comprehensos in Pragam perducunt: ubi per tempus longum captivitatis ferre molestias coacti sunt. Haec itaque Zawissii nigri cap- tivitas tractatum et conclussionem matrimonii inter Wladislaum Polo- niae Regem et Offkam Bohemiae Reginam consummandi laevo sidere intercepit. Zischka7) haereticae partis dux, ea pugna nobilitatus, fa- mosior in dies esse coepit, et in Catholicos ecclesiasque desaevire; nec amplius ullam pati aut statuam Sanctorum aut picturam poterat, nec tolerandum esse putabat, qui prisco more sacerdotalibus indutus, rem divinam ageret. Oppidum insuper Brod Theutonicale8) incendit, quod annis quatuordecim absque habitatore desertum stetit. Pipo Flo- rentinus, qui equites in eam expeditionem quindecim millia ex Hungaria duxerat, per glaciem iter habuit: quae multitudine ponderis fracta, plerosque mortales mersit. 1) Cuthin Cod. Kost. 2) Siska Cod. Calv. 3) esset Cod. Rozr. 4) sternens, fe- riensque, etiam Cod. Rozr. — 5) maioribus Cod. Rozr. — 6) eiusdem Regis Cod. Rozr. — 7) Siska Cod. Calv. — s) Brod Teutonicum Ed. Lips. Staří letopisové. Text Sa čili neuperský prvý (otištěno z rukopisu; srov. k tomu a násl. Pekař Žižka, II., str. 136. sq.). Léta etc. XXII° král Zigmund opět bral se silně i vtrhl do Čech velikú záhubu čině, pále, lidi morduje, až i k Hoře přitáhl, a tu se položil a Pražané s Žižkú lidi do Kolína proti němu sebrali a táhli upřímě naň. Král najprve kázal Horu zkaziti a z kruntu vypáliti a s těmi se všemi utíkal pryč a bratří je honili až do Brodu Němec- kého a mnoho jich na cestě zbili a někteří na řece Sázavě provalivše se s ledu utonuli. A kteří na město utekli, těch dobyli a zbili jich na XV set, veta Čechóv, a korúhví V jim vzali. Jedna byla králova a čtyři pánuov uherských a pod těmi korúhvemi jsú pasováni rytíři. To se stalo ten čtvrtek po božím křtění [8. lednal. Srv. i J. V. Zimmermanna Pokrač. Kronyky Beneše z Hořovic (Praha 1819), str. 33, 105.
19 victoria ingenti, facili et brevi dimicatione potiti, etiam castris et curribus regiis multisque nobilibus spoliis potiuntur. Oppido deinde Gora altero post conflictum die spoliato, oppidum Nyemyeczky Brod, rati Regem Sigismundum illic consistere, qui nocte praecendenti futuram obsidionem veritus, clam perfugerat, obsidione vallant, et gravissime illius turres, moeniaque bombardis quatiunt. Zawissius niger de Garbow miles Po- lonicus, quamvis potuisset ex oppido, priusquam a Bohemis vallaretur, discessisse, parum tamen suae conditioni, suisque moribus 5) et institutis convenire ratus, et milites notabiles de exercitu Sigismundi Regis, qui secum una in oppidum se receperant, et oppidanos fidem Regis6) Sigismundi secutos, deserere, consistendum illuc duxit, et quoad potuit, cum caeteris militibus, ne oppidum capi posset, fortissime restitit. Verum nonnullis oppidanis prodeuntibus, hostes oppido potiti, Zawissium nigrum militem Polonicum, caeterosque Polonorum, Bohemorum et Almannorum milites comprehensos in Pragam perducunt: ubi per tempus longum captivitatis ferre molestias coacti sunt. Haec itaque Zawissii nigri cap- tivitas tractatum et conclussionem matrimonii inter Wladislaum Polo- niae Regem et Offkam Bohemiae Reginam consummandi laevo sidere intercepit. Zischka7) haereticae partis dux, ea pugna nobilitatus, fa- mosior in dies esse coepit, et in Catholicos ecclesiasque desaevire; nec amplius ullam pati aut statuam Sanctorum aut picturam poterat, nec tolerandum esse putabat, qui prisco more sacerdotalibus indutus, rem divinam ageret. Oppidum insuper Brod Theutonicale8) incendit, quod annis quatuordecim absque habitatore desertum stetit. Pipo Flo- rentinus, qui equites in eam expeditionem quindecim millia ex Hungaria duxerat, per glaciem iter habuit: quae multitudine ponderis fracta, plerosque mortales mersit. 1) Cuthin Cod. Kost. 2) Siska Cod. Calv. 3) esset Cod. Rozr. 4) sternens, fe- riensque, etiam Cod. Rozr. — 5) maioribus Cod. Rozr. — 6) eiusdem Regis Cod. Rozr. — 7) Siska Cod. Calv. — s) Brod Teutonicum Ed. Lips. Staří letopisové. Text Sa čili neuperský prvý (otištěno z rukopisu; srov. k tomu a násl. Pekař Žižka, II., str. 136. sq.). Léta etc. XXII° král Zigmund opět bral se silně i vtrhl do Čech velikú záhubu čině, pále, lidi morduje, až i k Hoře přitáhl, a tu se položil a Pražané s Žižkú lidi do Kolína proti němu sebrali a táhli upřímě naň. Král najprve kázal Horu zkaziti a z kruntu vypáliti a s těmi se všemi utíkal pryč a bratří je honili až do Brodu Němec- kého a mnoho jich na cestě zbili a někteří na řece Sázavě provalivše se s ledu utonuli. A kteří na město utekli, těch dobyli a zbili jich na XV set, veta Čechóv, a korúhví V jim vzali. Jedna byla králova a čtyři pánuov uherských a pod těmi korúhvemi jsú pasováni rytíři. To se stalo ten čtvrtek po božím křtění [8. lednal. Srv. i J. V. Zimmermanna Pokrač. Kronyky Beneše z Hořovic (Praha 1819), str. 33, 105.
Strana 20
20 Vydání Palackého (z r. 1829, str. 48, odstavec 118.) 118. (A-K.) Téhož léta, před vánoci, král Sigmund Uherský opět vtrhl do země České vojensky s velikým lidem [i pálil okolo Hory i Čáslavi; a bratr Žižka proti němu vytrhl z Kolína] A král když jest přijel do Hory, tu jest staršie Horníky zjímal, a přivázav je za provazy k vozuom, vypáliv a zhubiv Horu [v úterý na středu po božiem křtěnie] i jel s nimi pryč. Pražané a Žižka táhli za ním, i porazili jej u Habru. A odtud král s svými táhl do Německého Brodu; sám se tu nezastavil, než táhl před se [Pak šturmovali v pátek po božiem křtění k městu, a v sobotu dobyli Brodu Německého] a kteréž král tu zuostavil, ti sú zbiti a zjímáni, a město bylo vypáleno. (b. A zbili lidí v městě a v před- městí na patnácte set.) Tu byli zjímáni pan Záviš Černý rytieř zjezdilý, pan Hynek Červenohorský, Borovský rytieř Polák, Mrvice rytieř [a více]. Těmi vyvadili své vězně, totiž pana Hlasa, pana Kostku, etc. Pozn. Palackého údaji, že text předchozí je obsažen v rukopisech A—K, nesmíme rozuměti slovně. Jak zní text A, viz výše str. 14; kterého textu Pal. užil, nelze mi prozatím zjistiti; čím text K, jenž je patrně staršího sepsání, se líší, naznačeno hranatými závorkami. Co je v závorkách, chybí v textu K a v textech s ním shodných. Tento text dodává na konec větu: To se jest stalo po božím křtění, když se již psalo léta 1422. — K jménům zajatých v Brodě je poznamenati, že s nimi setkáváme se z části v listu průvodním, jejž obec pražská dala zajatcům v den jejich propuštění někdy v únoru nebo poč. března 1422 (srv. Tomek, Děj. Prahy, IV, 229, 251). Byli to „strenui ac fa- mosi“ (tedy rytíři) Lorencz Borowsky, Petrus Ungel et Johannes. Text X (otištěno z rukopisu). (Text X obsahuje na 6 stranách řadu stručných zápisů od r. 893 do r. 1459 pod souhrnným titulem „Kronyky české“. Je obsažen v musejním rukopise 4D4, jenž v čele obsahuje kroniku Dalimilovu a jiné literární památky české; po šesti stranách textu X následuje na 32 stranách text B Starých letopisů. Palacký ve svém vydání Starých letopisů otiskl také některé zápisy z textu X a označil je jako pochozí z B. v němž vskutku obsaženy nejsou. V tom smyslu jest opraviti pozn. u Pekaře, Žižka II, str. 146, p. 1.; tam také dotčeno toho, že X v řadě dat svých je překladem kroniky t. zv. Beneše Minority. V X po zprávě o „zmordování množství lidí v Chomútově od obcí pražských a táborských“ — to se stalo 16. března 1421 — následuje přímo:) ltem téhož léta [1421!] v neděli před ochtábem Božího křtění [11. ledna 1422?] bratr Žižka učiněn rytířem. Item ve čtvrtek a v pátek potom [15. a 16. ledna 1422?] vzali jsú mocnú rukú čtyři korúhve krále Uherského. Item léta... 1422 v pondělí den sv. Apolonie [9. února 1422] zvolili (etc. obce měst pražských pana Haška hejtmanem). Následuje zápis o popravě Želivského. O bojích u Hory a Brodu nemá text X ani slova. T. zv. kronika Beneše Minority. (Dobner, Monumenta IV. str. 71—72; srovnáno s rkp. Srv. Pekař, Žižka II, 144.) Eodem anno [1422] Sigismundus Rex Ungarie transivit cum magna gente in Bohemiam, et ibi prope montes Cuthnenses magnum dampnum
20 Vydání Palackého (z r. 1829, str. 48, odstavec 118.) 118. (A-K.) Téhož léta, před vánoci, král Sigmund Uherský opět vtrhl do země České vojensky s velikým lidem [i pálil okolo Hory i Čáslavi; a bratr Žižka proti němu vytrhl z Kolína] A král když jest přijel do Hory, tu jest staršie Horníky zjímal, a přivázav je za provazy k vozuom, vypáliv a zhubiv Horu [v úterý na středu po božiem křtěnie] i jel s nimi pryč. Pražané a Žižka táhli za ním, i porazili jej u Habru. A odtud král s svými táhl do Německého Brodu; sám se tu nezastavil, než táhl před se [Pak šturmovali v pátek po božiem křtění k městu, a v sobotu dobyli Brodu Německého] a kteréž král tu zuostavil, ti sú zbiti a zjímáni, a město bylo vypáleno. (b. A zbili lidí v městě a v před- městí na patnácte set.) Tu byli zjímáni pan Záviš Černý rytieř zjezdilý, pan Hynek Červenohorský, Borovský rytieř Polák, Mrvice rytieř [a více]. Těmi vyvadili své vězně, totiž pana Hlasa, pana Kostku, etc. Pozn. Palackého údaji, že text předchozí je obsažen v rukopisech A—K, nesmíme rozuměti slovně. Jak zní text A, viz výše str. 14; kterého textu Pal. užil, nelze mi prozatím zjistiti; čím text K, jenž je patrně staršího sepsání, se líší, naznačeno hranatými závorkami. Co je v závorkách, chybí v textu K a v textech s ním shodných. Tento text dodává na konec větu: To se jest stalo po božím křtění, když se již psalo léta 1422. — K jménům zajatých v Brodě je poznamenati, že s nimi setkáváme se z části v listu průvodním, jejž obec pražská dala zajatcům v den jejich propuštění někdy v únoru nebo poč. března 1422 (srv. Tomek, Děj. Prahy, IV, 229, 251). Byli to „strenui ac fa- mosi“ (tedy rytíři) Lorencz Borowsky, Petrus Ungel et Johannes. Text X (otištěno z rukopisu). (Text X obsahuje na 6 stranách řadu stručných zápisů od r. 893 do r. 1459 pod souhrnným titulem „Kronyky české“. Je obsažen v musejním rukopise 4D4, jenž v čele obsahuje kroniku Dalimilovu a jiné literární památky české; po šesti stranách textu X následuje na 32 stranách text B Starých letopisů. Palacký ve svém vydání Starých letopisů otiskl také některé zápisy z textu X a označil je jako pochozí z B. v němž vskutku obsaženy nejsou. V tom smyslu jest opraviti pozn. u Pekaře, Žižka II, str. 146, p. 1.; tam také dotčeno toho, že X v řadě dat svých je překladem kroniky t. zv. Beneše Minority. V X po zprávě o „zmordování množství lidí v Chomútově od obcí pražských a táborských“ — to se stalo 16. března 1421 — následuje přímo:) ltem téhož léta [1421!] v neděli před ochtábem Božího křtění [11. ledna 1422?] bratr Žižka učiněn rytířem. Item ve čtvrtek a v pátek potom [15. a 16. ledna 1422?] vzali jsú mocnú rukú čtyři korúhve krále Uherského. Item léta... 1422 v pondělí den sv. Apolonie [9. února 1422] zvolili (etc. obce měst pražských pana Haška hejtmanem). Následuje zápis o popravě Želivského. O bojích u Hory a Brodu nemá text X ani slova. T. zv. kronika Beneše Minority. (Dobner, Monumenta IV. str. 71—72; srovnáno s rkp. Srv. Pekař, Žižka II, 144.) Eodem anno [1422] Sigismundus Rex Ungarie transivit cum magna gente in Bohemiam, et ibi prope montes Cuthnenses magnum dampnum
Strana 21
21 percepit in populo, et exussit Montes, et fugatur ab hereticis in Brodam Theotunicalem; ulterius recessit et Broda capta ab hereticis; multi ibi- dem Ungari, Montani et ceteri Christi fideles sunt per Hussitas occisi in nomine Domini. Anno Domini MCCCCXXIII [sic] ante Epiphaniam Domini dominico die dominus Hynko de Walstayn repulit inimicos Christi legis a civitate Luthomierzicz, et receperunt f) eis LXX currus cum alimentis, specialiter XLta draylinkones 8) minus duobus cum vino, Sigismundo Dieczinsky et Hlawaczoni. Feria IIII. post Epiphaniam [7. led. 1422] Sigismundus Ungarie Rex a Broda Thevtunicali recessit ante nostros fratres,h) quia non audebat cum ipsis pugnare, qui multos pueros occiderunt, cremaverunt et pro- jecerunt eos super spinas. Feria VI. post Epiphaniam Domini Communitates expugnaverunt Brodam Theotunicalem, et ibi multos homines occiderunt et cremaverunt, et currus ultra VI centa receperunt nostri fratres, sed mulieres et vir- gines eduxerunt de civitate predicta, et inceperunt inimicos percutere ab Habro usque civitatem antedictam in distancia trium milliarium per campos et agros. Feria III.e) in die Felicis martyris [14. led. 1422] venerunt communi- tates Pragam de bello cum novis militibus.f) — f) Acceperunt. — g) A Germanico Dreylink, scilicet trium urnarum vasa. h) Continuator superioribus quibusque locis se Catholicum fuisse innuit, quos hic fratres suos intelligat, perobscurum. — e) Má býti asi: feria IV (sv. Felixe bylo r. 1422 ve středu; na úterý připadal ten svátek r. 1421). — f) Srv. výše v kronice přesná data o výjezdech a návratech „obcí“ pražských z výprav vo- jenských. Kronika velmi pěkná o Janu Žižkovi. (Vyd. V. Novotný, Praha 1923. Str. 18—19. Srov. Pekař, Žižka, II., str. 153 sq.) Tehdy jest král Uherský s velikú mocí přitáhl do Čech, maje s sebú Turky, Valachy i Ráce, Uhry, Kány, Yassy, Němce i jiné rozličné cizo- zemce. A Žižka s vojskem přitáhl do Hory. A král, zvěděv, že jest Žižka u Hory, táhl jest k Hoře, chtě jej zastihnúti. Tehdy Žižka táhl ven proti králi z Hory i otočil se jest vozy před Horú. A tu se bili celý den. A když bylo večír, tehdy se jest král položil jedva na do- střelenie od Žižkova vojska. Pak když bylo pět hodin na noc, tehdy Žižka táhl jest na královo vojsko. A tu se jest skrze vojsko probil, neb jest odtud jinudy s vojskem nemohl, a méně než čtvrt míle jest od- táhl, až jest den byl, i kázal se jest vozy otočiti. A když se jest král k bitvě nestrojil, neb ještě více svého vojska čekal, neb jsú již blízko táhli, tehdy Žižka kázal se jest hnúti do Kolína. A odtud posla po více lidu, aby se vždy s králem Uherským bil. A král, Horu maje, položil se jest blízko od Hory vojskem. A z něho jsú pannám i paniem násilé dělali až do smrti. A tak jest všudy kázal páliti. A když jest lid Žižkuov přitáhl, tehdy jest táhl, chtě se s králem Uherským bíti. A když jsú proti sobě ležali, tehdy král, zapáliv Horu třetí hodinu na noc,
21 percepit in populo, et exussit Montes, et fugatur ab hereticis in Brodam Theotunicalem; ulterius recessit et Broda capta ab hereticis; multi ibi- dem Ungari, Montani et ceteri Christi fideles sunt per Hussitas occisi in nomine Domini. Anno Domini MCCCCXXIII [sic] ante Epiphaniam Domini dominico die dominus Hynko de Walstayn repulit inimicos Christi legis a civitate Luthomierzicz, et receperunt f) eis LXX currus cum alimentis, specialiter XLta draylinkones 8) minus duobus cum vino, Sigismundo Dieczinsky et Hlawaczoni. Feria IIII. post Epiphaniam [7. led. 1422] Sigismundus Ungarie Rex a Broda Thevtunicali recessit ante nostros fratres,h) quia non audebat cum ipsis pugnare, qui multos pueros occiderunt, cremaverunt et pro- jecerunt eos super spinas. Feria VI. post Epiphaniam Domini Communitates expugnaverunt Brodam Theotunicalem, et ibi multos homines occiderunt et cremaverunt, et currus ultra VI centa receperunt nostri fratres, sed mulieres et vir- gines eduxerunt de civitate predicta, et inceperunt inimicos percutere ab Habro usque civitatem antedictam in distancia trium milliarium per campos et agros. Feria III.e) in die Felicis martyris [14. led. 1422] venerunt communi- tates Pragam de bello cum novis militibus.f) — f) Acceperunt. — g) A Germanico Dreylink, scilicet trium urnarum vasa. h) Continuator superioribus quibusque locis se Catholicum fuisse innuit, quos hic fratres suos intelligat, perobscurum. — e) Má býti asi: feria IV (sv. Felixe bylo r. 1422 ve středu; na úterý připadal ten svátek r. 1421). — f) Srv. výše v kronice přesná data o výjezdech a návratech „obcí“ pražských z výprav vo- jenských. Kronika velmi pěkná o Janu Žižkovi. (Vyd. V. Novotný, Praha 1923. Str. 18—19. Srov. Pekař, Žižka, II., str. 153 sq.) Tehdy jest král Uherský s velikú mocí přitáhl do Čech, maje s sebú Turky, Valachy i Ráce, Uhry, Kány, Yassy, Němce i jiné rozličné cizo- zemce. A Žižka s vojskem přitáhl do Hory. A král, zvěděv, že jest Žižka u Hory, táhl jest k Hoře, chtě jej zastihnúti. Tehdy Žižka táhl ven proti králi z Hory i otočil se jest vozy před Horú. A tu se bili celý den. A když bylo večír, tehdy se jest král položil jedva na do- střelenie od Žižkova vojska. Pak když bylo pět hodin na noc, tehdy Žižka táhl jest na královo vojsko. A tu se jest skrze vojsko probil, neb jest odtud jinudy s vojskem nemohl, a méně než čtvrt míle jest od- táhl, až jest den byl, i kázal se jest vozy otočiti. A když se jest král k bitvě nestrojil, neb ještě více svého vojska čekal, neb jsú již blízko táhli, tehdy Žižka kázal se jest hnúti do Kolína. A odtud posla po více lidu, aby se vždy s králem Uherským bil. A král, Horu maje, položil se jest blízko od Hory vojskem. A z něho jsú pannám i paniem násilé dělali až do smrti. A tak jest všudy kázal páliti. A když jest lid Žižkuov přitáhl, tehdy jest táhl, chtě se s králem Uherským bíti. A když jsú proti sobě ležali, tehdy král, zapáliv Horu třetí hodinu na noc,
Strana 22
22 táhl jest k Brodu Německému před Žižkou. A Žižka po něm. A když bylo za Habrem, tehdy jsú vojska postíhali a bili jsú jě až do Ně- meckého Brodu. A mnozstvie jest ztonulo s konmi, ješto se s nimi led provaloval, a vozy všecky s velikým sbožím. A nazajtřie Žižka kázal k městu šturmovati celý den. A však nemohli dobyti, neb jsú se ry- tířsky bránili. Ale nazajtřie bez brani dobyli, všecky zbili, jedné pana Záviši Poláka a pana Rarovského 1) a pana Mrtvici, ty tři rytieře u vě- zenie přijeli. A vrátil se jest Žižka s vojskem zase. 1) Tisk kroniky z poč. 17. století má: Krakovského. Srov. výše Píseň o bojích atd., str. 13, pozn. 5). Ale je čísti asi: Borovského. Srv. výše str. 20. Staří letopisové. Vydání Palackého (pozdější texty, 1. c., str. 49—50.) (LM.) Léta božieho 1422 král Sigmund Uherský opět vtrhl1) vojensky do Čech s velmi velikým lidem, Uhruov, Němcuov, Čechuov a Morava- nuov2) na padesáte tisícuov, a přitáhl k Hoře. A v ty chvíle bratr Žižka byv u Hory a zvěděv, že on táhne k Hoře, i ujel před ním z Hory3); a oni obtekú jej pod Kaňkem se všech stran a ženú před sebú voly pro pušky.4) A když přišla noc. bratr Žižka vytepe se z nich brannú rukú, i jede na Kolín, a to bylo před vánoci. A potom po vánocech bratr Žižka sebrav lid okolo Jíčína po5) těch všech krajích, i vytáhne zase proti králi Sigmundovi. A tehdy lid Žižkuov sebrav se6) do Kolína, a král ještě ležal u Hory, i vytáhne lid Žižkuov z Kolína v úterý na božie křtěnie, i lehnú proti královu lidu v Nebovidech. A královský lid všudy stál po vrších tak hustě jakoby na les hleděl, a pále všude okolo Hory, tvrze, dvory, vsi. A tu v Nebovidech nalezše nějakú děvečku, kteráž se v stodole skryla, i učiní jí násilé Uhři nešlechetní až do smrti. I oželelo se toho Čechuom velmi, a tak sú mluvili: Námť jest toho pomstiti, aneb za to svá hrdla dáme. A tu hned král Sigmund v úterý na středu ve tři hodiny na noc kázal zapáliti Horu 7) a táhl s svým lidem před bratrem Žižkú,8) a bratr Žižka po něm, a král vždy před ním ustúpal. Potom ve čtvrtek po božím křtění bratr Žižka dostihne jej v9) Habru u Německého Brodu, a tu se zšikovav, udeří na lid králuov10): a oni hned prchnú k Německému Brodu, a se postaví a šikují. Ale11) král sám nestavil se tu, ale táhl před se; a kteříž tu zuostali, ti byli zbiti a zjímáni, a jiní kteříž prchli mimo město přes Sázavu řeku, tu se s nimi led prolomí, někteří se dobudú a druzí ztonú. A nechají tu vozuov před městem devět kop plných natlačených vrchovatých s roz- ličnými zbožími, a i klenotuov odběhli, 12) peněz i raucha, s truhlami, s knihami rozličnými, židovskými i křesťanskými, jichž samých jest tu bylo, že by jich na tři fasunky nevzebral. A tu přeleževše noc, i hned ráno po mšech k městu šturmují ten celý den v pátek; tu se zdí střie- 9. led. lejí kamením a z pušek tepú s obú stranú velmi silně; a když bude 10. led. večer, odstúpie od šturmu. A v sobotu ráno po mšech začali mezi sebú 6. led. 8. led.
22 táhl jest k Brodu Německému před Žižkou. A Žižka po něm. A když bylo za Habrem, tehdy jsú vojska postíhali a bili jsú jě až do Ně- meckého Brodu. A mnozstvie jest ztonulo s konmi, ješto se s nimi led provaloval, a vozy všecky s velikým sbožím. A nazajtřie Žižka kázal k městu šturmovati celý den. A však nemohli dobyti, neb jsú se ry- tířsky bránili. Ale nazajtřie bez brani dobyli, všecky zbili, jedné pana Záviši Poláka a pana Rarovského 1) a pana Mrtvici, ty tři rytieře u vě- zenie přijeli. A vrátil se jest Žižka s vojskem zase. 1) Tisk kroniky z poč. 17. století má: Krakovského. Srov. výše Píseň o bojích atd., str. 13, pozn. 5). Ale je čísti asi: Borovského. Srv. výše str. 20. Staří letopisové. Vydání Palackého (pozdější texty, 1. c., str. 49—50.) (LM.) Léta božieho 1422 král Sigmund Uherský opět vtrhl1) vojensky do Čech s velmi velikým lidem, Uhruov, Němcuov, Čechuov a Morava- nuov2) na padesáte tisícuov, a přitáhl k Hoře. A v ty chvíle bratr Žižka byv u Hory a zvěděv, že on táhne k Hoře, i ujel před ním z Hory3); a oni obtekú jej pod Kaňkem se všech stran a ženú před sebú voly pro pušky.4) A když přišla noc. bratr Žižka vytepe se z nich brannú rukú, i jede na Kolín, a to bylo před vánoci. A potom po vánocech bratr Žižka sebrav lid okolo Jíčína po5) těch všech krajích, i vytáhne zase proti králi Sigmundovi. A tehdy lid Žižkuov sebrav se6) do Kolína, a král ještě ležal u Hory, i vytáhne lid Žižkuov z Kolína v úterý na božie křtěnie, i lehnú proti královu lidu v Nebovidech. A královský lid všudy stál po vrších tak hustě jakoby na les hleděl, a pále všude okolo Hory, tvrze, dvory, vsi. A tu v Nebovidech nalezše nějakú děvečku, kteráž se v stodole skryla, i učiní jí násilé Uhři nešlechetní až do smrti. I oželelo se toho Čechuom velmi, a tak sú mluvili: Námť jest toho pomstiti, aneb za to svá hrdla dáme. A tu hned král Sigmund v úterý na středu ve tři hodiny na noc kázal zapáliti Horu 7) a táhl s svým lidem před bratrem Žižkú,8) a bratr Žižka po něm, a král vždy před ním ustúpal. Potom ve čtvrtek po božím křtění bratr Žižka dostihne jej v9) Habru u Německého Brodu, a tu se zšikovav, udeří na lid králuov10): a oni hned prchnú k Německému Brodu, a se postaví a šikují. Ale11) král sám nestavil se tu, ale táhl před se; a kteříž tu zuostali, ti byli zbiti a zjímáni, a jiní kteříž prchli mimo město přes Sázavu řeku, tu se s nimi led prolomí, někteří se dobudú a druzí ztonú. A nechají tu vozuov před městem devět kop plných natlačených vrchovatých s roz- ličnými zbožími, a i klenotuov odběhli, 12) peněz i raucha, s truhlami, s knihami rozličnými, židovskými i křesťanskými, jichž samých jest tu bylo, že by jich na tři fasunky nevzebral. A tu přeleževše noc, i hned ráno po mšech k městu šturmují ten celý den v pátek; tu se zdí střie- 9. led. lejí kamením a z pušek tepú s obú stranú velmi silně; a když bude 10. led. večer, odstúpie od šturmu. A v sobotu ráno po mšech začali mezi sebú 6. led. 8. led.
Strana 23
23 rokovati18); jedni rokují, a druzí do města lezú. A tak vpadnúce v město, ztepú lidu na několiko set, smetavše mnohé14) s rathúzu na meče, na oštípy a sudlice; a podnes toho znamení jest, ježto krev stříkala na zed. Sedm let stálo to město pusté; vlci a psi jedli těla mrtvá na rynku, a některé pochovávali sedláci.15) A tak zmordováno jest lidu množstvie veliké v Německém Brodě, a lidu královského, Uhruov, i lidu městského a okolního v tom tažení, počnúc od Hory na cestách k Německému Brodu, na dvanácte tisícuov (M16) na dva tisíce), kromě těch, kteří se na ledu provalili a ztonuli, z nichž nalezeno ztopených pět set čtyřidceti osm oděncuov...17) (B..18) V neděli před ochtábem božieho křtěnie bratr Žižka učiněn rytieřem). Pak v pondělí ráno19) pasovali rytieře pod těmi 12. led. korúhvemi, kteréž sú byli v té bitvě20) pobrali; a bylo jich21) šest neb sedm korúhví.22) 1) podruhé přijel M 2) Moravčiců M 3) M má: Žižka byl u Hory a tak že Žižka vytáhl před ním z Hory a oni otekou jej atd. — R má: A než byl (král) ještě přijel do Hory, v ty chvíle bratr Žižka byl u Hory a tak že Žižka vytáhl před nimi z Hory. a střelbu (dodává) L. i po všech M, T, R. se sběře M, R. M dodává: a zjímav starší Horníky a přivázav je provazy k vozům a zhubiv . 7) 5) 6) 1) A.— Horu. 8) M dodává: Kterýžto král od Pražan a Žižky již slepého toho času vy- hnán z Čech. Žižka táhne po něm a král před ním. (Následuje nadpis nového odstavce: Tažení bratra Žižky za králem a jeho postižení). Téhož léta ut supra. A tak ve čtvrtek po božím křtění atd. °) (dostihne) krále Zikmunda u M. V R slova „u Habru“ chybí. 10) Mrsto slov: a tu se zšikovav, udeří má M a T: a tu se post ví a ši- kují. A když potisknou (na lid králův etc.). R má to tak: ... se postaví a šikují proti bratru Žižkovi a bratr Žižka proti nim se také šikují. A když potisknú sě na ně, na lid králův a oni hned prchnú mimo město přes Sázavu a řeka se pro- valí pod nimi, jedni se dobudú a druzí ztonú. A nechají tu vozů etc. 11) chybí v M. 12) M dodává: jakožto mísy stříbrné a jiné věci. V R zmínka o klenotech chybí. 12) M a R místo: „začali — rokovati“ pouze: rokují. 14) M: je. 15) M má větu tak: potom což jsou nedojedli, pochovali jsou na krchově sedláci. Věty od slov: „smetavše mnohé — sedlácí“ chybí v R a T. 16) Také T a R, jež krátí i jinak větu. 17) v M a L následuje: Tu byli zjímáni pan Záviše (atd. jako výše v textu K.). V Rvěta: „Kromě těch ... oděncův“ chybí. 18) Srv. o této zprávě domněle v textu B obsažené výše str. 20 text X. 19) M a R dodává: po mšech. 20) šermici M, R. 21) jest M. 22) R končí: Tu byli zjímáni pan Záviše etc. jako výše v Palackého versi z A—K.
23 rokovati18); jedni rokují, a druzí do města lezú. A tak vpadnúce v město, ztepú lidu na několiko set, smetavše mnohé14) s rathúzu na meče, na oštípy a sudlice; a podnes toho znamení jest, ježto krev stříkala na zed. Sedm let stálo to město pusté; vlci a psi jedli těla mrtvá na rynku, a některé pochovávali sedláci.15) A tak zmordováno jest lidu množstvie veliké v Německém Brodě, a lidu královského, Uhruov, i lidu městského a okolního v tom tažení, počnúc od Hory na cestách k Německému Brodu, na dvanácte tisícuov (M16) na dva tisíce), kromě těch, kteří se na ledu provalili a ztonuli, z nichž nalezeno ztopených pět set čtyřidceti osm oděncuov...17) (B..18) V neděli před ochtábem božieho křtěnie bratr Žižka učiněn rytieřem). Pak v pondělí ráno19) pasovali rytieře pod těmi 12. led. korúhvemi, kteréž sú byli v té bitvě20) pobrali; a bylo jich21) šest neb sedm korúhví.22) 1) podruhé přijel M 2) Moravčiců M 3) M má: Žižka byl u Hory a tak že Žižka vytáhl před ním z Hory a oni otekou jej atd. — R má: A než byl (král) ještě přijel do Hory, v ty chvíle bratr Žižka byl u Hory a tak že Žižka vytáhl před nimi z Hory. a střelbu (dodává) L. i po všech M, T, R. se sběře M, R. M dodává: a zjímav starší Horníky a přivázav je provazy k vozům a zhubiv . 7) 5) 6) 1) A.— Horu. 8) M dodává: Kterýžto král od Pražan a Žižky již slepého toho času vy- hnán z Čech. Žižka táhne po něm a král před ním. (Následuje nadpis nového odstavce: Tažení bratra Žižky za králem a jeho postižení). Téhož léta ut supra. A tak ve čtvrtek po božím křtění atd. °) (dostihne) krále Zikmunda u M. V R slova „u Habru“ chybí. 10) Mrsto slov: a tu se zšikovav, udeří má M a T: a tu se post ví a ši- kují. A když potisknou (na lid králův etc.). R má to tak: ... se postaví a šikují proti bratru Žižkovi a bratr Žižka proti nim se také šikují. A když potisknú sě na ně, na lid králův a oni hned prchnú mimo město přes Sázavu a řeka se pro- valí pod nimi, jedni se dobudú a druzí ztonú. A nechají tu vozů etc. 11) chybí v M. 12) M dodává: jakožto mísy stříbrné a jiné věci. V R zmínka o klenotech chybí. 12) M a R místo: „začali — rokovati“ pouze: rokují. 14) M: je. 15) M má větu tak: potom což jsou nedojedli, pochovali jsou na krchově sedláci. Věty od slov: „smetavše mnohé — sedlácí“ chybí v R a T. 16) Také T a R, jež krátí i jinak větu. 17) v M a L následuje: Tu byli zjímáni pan Záviše (atd. jako výše v textu K.). V Rvěta: „Kromě těch ... oděncův“ chybí. 18) Srv. o této zprávě domněle v textu B obsažené výše str. 20 text X. 19) M a R dodává: po mšech. 20) šermici M, R. 21) jest M. 22) R končí: Tu byli zjímáni pan Záviše etc. jako výše v Palackého versi z A—K.
Strana 24
24 30. list. 21. pros. 23. pros. 6. led. 8. led. 9. led. Václava Hájka z Libočan Kronika česká. (Vydáno r. 1541; list 397.) Leta 1421 ... po slavnosti svatého Martina: Císař s mnohými houfy do Čech jeda, u Jihlavy se položil a tu pány české některé k sobě ke dni svaté Alžběty obeslal, jim glejt bezpečný slibuje. I jeli jsú k němu Jindřich z Rožmberka, Čeněk z Wartmberka, Vilém Zajíc z Hazmburku, Jan Městecký a Púta z Častalovic a jiní mnozí páni, též i z rytířstva, a tu spolu smlúvu učinivše, jej za krále přijíti a jemu v tom radni i pomocni býti slíbili. A on odtuď hnul se na den svatého Ondřeje a jel skrze Humpolec a u Ledče se položil. O tom zprávu maje Žižka s Pražany, že jsú se ti páni předřečení s císařem smluvili, velmi to těžce vážili a sebravše lid táhli k Čáslavi a to město dobře osadivše, na den svatého Tomáše do Hory Kutny se obrátili a tu Zigmunda pána svého (aby se s ním vojensky potkali) čekali. Ale však zprávu majíce, že císař má s sebú lid mnohý, pražští žoldnéři mnozí pomalu se z Hory rozkradli a k Praze pospíchali. Žižka ač také tu v městě dočekati Uhruov nesměl, však obrátil se na jednu horu, kteráž slove Taurkaňk, blízko od Hory Kutny. V tom císař přijel do Hory a opanoval ji a zvěděv, že Žižka se otočil vozy na Taurkaňku, kázal jej hned oblehnúti, aby doluov ani nahoru žádný nemohl. Druhé pak noci Žižka s svými, připraviv se rychle, na strážné udeřiti rozkázal a tak se skrze ně statečně probil a ujel i s vozy až na Kolín a to bylo ten den před Štědrým dnem. Leta 1422. Léta toho Žižka sebrav lid okolo Jičína a Turnova, přijel zase do Kolína a odtuď s nimi vyjel a položil se proti lidu císa- řovu mezi Horou a Kolínem u Nebovid, a tu za několik dní proti sobě harcovali a jedni druhé jímali i mordovali. Císař to slyše, kázal Horu zapáliti na den Božího křtění a sám s svými táhl k Německému Brodu pospíchaje a Žižka s svými houfy po něm a tu ve čtvrtek po Božím křtění postihl jej u Německého Brodu a Uhři hned se tu počali proti Žižkovi šikovati a Žižka proti nim, jako by chtěl mezi ně upřímo vskočiti a oni počali před ním přes řeku ustupovati, v tom se řeka aneb led prolomil, někteří se dobyli a někteří tam zustali a jiní se dali na utíkání a nechali tu velmi mnoho vozúv s rozličným zbožím, oděvem i hotovými penězi a bylo tu kněh rozličných, křesťanských i židov- ských, že by jich na tři fasuňky nepobral, které Uhři, zloupivše v Če- chách mnohé kostely, chtěli vézti do své země. Žižka rozkázal svým hajtmanúm, aby ty kořisti věrně a právě mezi bojovníky rozdělili. Nazajtří ráno počali k městu Brodu šturmovati a stáli u šturmu ten celý den a oni z města statečně se bránili, kamením se zdí há- zejíce i z houfnic střílejíce. Časem večerním od šturmu odstoupili a na- 10. led. zajtři Žižka kázal s měšťany rokovati o pokoj a drábi Žižkovi proto předse bez přestání na zdi lezli a tam vlezše všecky jednak lidi zbili a tak počítali, že tu lidu s obú stran zhynulo na tři tisíce. V pondělí pak ráno Žižka slepý kázal koruhve, kteréž jsú císaři pobrali, rozestříti, a posadiv se pod nimi, ty své žoldnéře a mordéře, kře- sťanské krve vylévače a zhoubce české země, sám na rytířství pasoval. po 21. list. 12. led.
24 30. list. 21. pros. 23. pros. 6. led. 8. led. 9. led. Václava Hájka z Libočan Kronika česká. (Vydáno r. 1541; list 397.) Leta 1421 ... po slavnosti svatého Martina: Císař s mnohými houfy do Čech jeda, u Jihlavy se položil a tu pány české některé k sobě ke dni svaté Alžběty obeslal, jim glejt bezpečný slibuje. I jeli jsú k němu Jindřich z Rožmberka, Čeněk z Wartmberka, Vilém Zajíc z Hazmburku, Jan Městecký a Púta z Častalovic a jiní mnozí páni, též i z rytířstva, a tu spolu smlúvu učinivše, jej za krále přijíti a jemu v tom radni i pomocni býti slíbili. A on odtuď hnul se na den svatého Ondřeje a jel skrze Humpolec a u Ledče se položil. O tom zprávu maje Žižka s Pražany, že jsú se ti páni předřečení s císařem smluvili, velmi to těžce vážili a sebravše lid táhli k Čáslavi a to město dobře osadivše, na den svatého Tomáše do Hory Kutny se obrátili a tu Zigmunda pána svého (aby se s ním vojensky potkali) čekali. Ale však zprávu majíce, že císař má s sebú lid mnohý, pražští žoldnéři mnozí pomalu se z Hory rozkradli a k Praze pospíchali. Žižka ač také tu v městě dočekati Uhruov nesměl, však obrátil se na jednu horu, kteráž slove Taurkaňk, blízko od Hory Kutny. V tom císař přijel do Hory a opanoval ji a zvěděv, že Žižka se otočil vozy na Taurkaňku, kázal jej hned oblehnúti, aby doluov ani nahoru žádný nemohl. Druhé pak noci Žižka s svými, připraviv se rychle, na strážné udeřiti rozkázal a tak se skrze ně statečně probil a ujel i s vozy až na Kolín a to bylo ten den před Štědrým dnem. Leta 1422. Léta toho Žižka sebrav lid okolo Jičína a Turnova, přijel zase do Kolína a odtuď s nimi vyjel a položil se proti lidu císa- řovu mezi Horou a Kolínem u Nebovid, a tu za několik dní proti sobě harcovali a jedni druhé jímali i mordovali. Císař to slyše, kázal Horu zapáliti na den Božího křtění a sám s svými táhl k Německému Brodu pospíchaje a Žižka s svými houfy po něm a tu ve čtvrtek po Božím křtění postihl jej u Německého Brodu a Uhři hned se tu počali proti Žižkovi šikovati a Žižka proti nim, jako by chtěl mezi ně upřímo vskočiti a oni počali před ním přes řeku ustupovati, v tom se řeka aneb led prolomil, někteří se dobyli a někteří tam zustali a jiní se dali na utíkání a nechali tu velmi mnoho vozúv s rozličným zbožím, oděvem i hotovými penězi a bylo tu kněh rozličných, křesťanských i židov- ských, že by jich na tři fasuňky nepobral, které Uhři, zloupivše v Če- chách mnohé kostely, chtěli vézti do své země. Žižka rozkázal svým hajtmanúm, aby ty kořisti věrně a právě mezi bojovníky rozdělili. Nazajtří ráno počali k městu Brodu šturmovati a stáli u šturmu ten celý den a oni z města statečně se bránili, kamením se zdí há- zejíce i z houfnic střílejíce. Časem večerním od šturmu odstoupili a na- 10. led. zajtři Žižka kázal s měšťany rokovati o pokoj a drábi Žižkovi proto předse bez přestání na zdi lezli a tam vlezše všecky jednak lidi zbili a tak počítali, že tu lidu s obú stran zhynulo na tři tisíce. V pondělí pak ráno Žižka slepý kázal koruhve, kteréž jsú císaři pobrali, rozestříti, a posadiv se pod nimi, ty své žoldnéře a mordéře, kře- sťanské krve vylévače a zhoubce české země, sám na rytířství pasoval. po 21. list. 12. led.
Strana 25
25 J. Dubravii Historia Bohemica. (1. vyd. v Prostějově r. 1552; otištěno z vydání frankfurtského z r. 1687, str. 696—698) Ex qua re [t. porážky německého vojska u Žatce dne 2. října 1421] Sigismundus ingentem accepit dolorem, ad nihilum videlicet recidisse tantum belli apparatum. Sed quae fuit altitudo animi ejus, ut nullis unquam periculis succumberet, gerere incoeptum bellum illudque con- tinuare, vel cum suis tantum copiis (sexaginta millia erant) constituit. Adjutores sibi adscivit Albertum Principem Austriae, cui paulo ante filiam suam in matrimonium collocaverat, et Fridericum Brandeburgensem Marchionem, cui totam illam Marchiam dono dederat, atque ex comite Ducem eundem creavit, propterea quod in re militari praestantissimus habebatur. Cum iis igitur universum agmen suum montibus Cuthnen- sibus admovit, a quo loco uno tantummodo milliari Zisco cum Pragen- sibus abfugerat. Cuthnenses rege viso illi se permittunt, relictis Pragen- sibus, qui mox tamen cum Ziscone montibus appropinquabant, castraque e regione castris regiis posuerunt, equestri pręlio eo die levi facto. Simi- liter et aliis diebus peditibus quoque interjectis pugnabant, quali in pugna ducenti Pragensium a Cuthnensibus e puteis emergentibus inter- fecti sunt. Praestare igitur videbatur in aciem descendere, quam sic carpi per partes diminuique. Magnae utrinque copiae aderant, quae non parvam utrisque solicitudinem injecerunt acies apte ordinandi. Sigismundo in equitum vi ac numero spes victoriae posita erat, illo- rumque frequentiam ut adaugeret, bobus, quorum greges secum ex Hungaria adduxerat, post aciem collocatis, in speciem equorum usus est. Auxit et Zisco carrorum plaustrorumque numerum, quibus suos circumdedit, ne ab equite circumfunderentur proterenturque. Versae inde adhortationes ad milites, post quas dato signo concurritur, utrinque tam infestis animis, ut ad tres perpetuas horas anceps staret praelium, cum insigni utriusque partis clade. Cum interim caeco Zisconi indi- catur, non esse omnes equites, quos Sigismundus in acie ostentaret, sed boves quoque plurimos ibi adesse, jubet ille omnes suos ab ultimis etiam subsidiis cum sagittis ef flagellis evocari plaustrisque a lateribus provolutis in ipsos equites emitti. Is novus terror additus, vertit retro equites Hungaros, quibus turbatis, peditum mox acies usque ad castra impulsa fuit. Rex abjecta spe fortunae melioris, si vel aciem postero die instauraret, extinctis nocte ignibus inde discedit. Pergit Zisco cum Thaboritis abeuntem sequi Brodam usque, quam Teutonicam cogno- minant, ubi complures Hungari sunt submersi, dum omisso prae trepi- datione pontis transitu, flumen aquis tunc redundans trajicere festinant. Foede item in Cuthnenses, ira defectionis stimulante, a Pragensibus est saevitum. Porro Zisconi, cum sciret Brodae vicinam esse Moraviam, iter prosequi in illam placuit, ut apud Moravos quoque nomen sibi et opes faceret. Propinquanti Iglaviae, plenis repente portis effusi oppi- dani in Thaboritas impetum faciunt, sed levi inito certamine, statim intra moenia compelluntur, a quibus oppugnandis Zisco ad interiorem Moraviam properans etc.
25 J. Dubravii Historia Bohemica. (1. vyd. v Prostějově r. 1552; otištěno z vydání frankfurtského z r. 1687, str. 696—698) Ex qua re [t. porážky německého vojska u Žatce dne 2. října 1421] Sigismundus ingentem accepit dolorem, ad nihilum videlicet recidisse tantum belli apparatum. Sed quae fuit altitudo animi ejus, ut nullis unquam periculis succumberet, gerere incoeptum bellum illudque con- tinuare, vel cum suis tantum copiis (sexaginta millia erant) constituit. Adjutores sibi adscivit Albertum Principem Austriae, cui paulo ante filiam suam in matrimonium collocaverat, et Fridericum Brandeburgensem Marchionem, cui totam illam Marchiam dono dederat, atque ex comite Ducem eundem creavit, propterea quod in re militari praestantissimus habebatur. Cum iis igitur universum agmen suum montibus Cuthnen- sibus admovit, a quo loco uno tantummodo milliari Zisco cum Pragen- sibus abfugerat. Cuthnenses rege viso illi se permittunt, relictis Pragen- sibus, qui mox tamen cum Ziscone montibus appropinquabant, castraque e regione castris regiis posuerunt, equestri pręlio eo die levi facto. Simi- liter et aliis diebus peditibus quoque interjectis pugnabant, quali in pugna ducenti Pragensium a Cuthnensibus e puteis emergentibus inter- fecti sunt. Praestare igitur videbatur in aciem descendere, quam sic carpi per partes diminuique. Magnae utrinque copiae aderant, quae non parvam utrisque solicitudinem injecerunt acies apte ordinandi. Sigismundo in equitum vi ac numero spes victoriae posita erat, illo- rumque frequentiam ut adaugeret, bobus, quorum greges secum ex Hungaria adduxerat, post aciem collocatis, in speciem equorum usus est. Auxit et Zisco carrorum plaustrorumque numerum, quibus suos circumdedit, ne ab equite circumfunderentur proterenturque. Versae inde adhortationes ad milites, post quas dato signo concurritur, utrinque tam infestis animis, ut ad tres perpetuas horas anceps staret praelium, cum insigni utriusque partis clade. Cum interim caeco Zisconi indi- catur, non esse omnes equites, quos Sigismundus in acie ostentaret, sed boves quoque plurimos ibi adesse, jubet ille omnes suos ab ultimis etiam subsidiis cum sagittis ef flagellis evocari plaustrisque a lateribus provolutis in ipsos equites emitti. Is novus terror additus, vertit retro equites Hungaros, quibus turbatis, peditum mox acies usque ad castra impulsa fuit. Rex abjecta spe fortunae melioris, si vel aciem postero die instauraret, extinctis nocte ignibus inde discedit. Pergit Zisco cum Thaboritis abeuntem sequi Brodam usque, quam Teutonicam cogno- minant, ubi complures Hungari sunt submersi, dum omisso prae trepi- datione pontis transitu, flumen aquis tunc redundans trajicere festinant. Foede item in Cuthnenses, ira defectionis stimulante, a Pragensibus est saevitum. Porro Zisconi, cum sciret Brodae vicinam esse Moraviam, iter prosequi in illam placuit, ut apud Moravos quoque nomen sibi et opes faceret. Propinquanti Iglaviae, plenis repente portis effusi oppi- dani in Thaboritas impetum faciunt, sed levi inito certamine, statim intra moenia compelluntur, a quibus oppugnandis Zisco ad interiorem Moraviam properans etc.
Strana 26
26 Boh. Balbína Epitome historica rerum Bohemicarum. (Vydáno r. 1677; strana 450—1.) ... nox ad arma itum et Cuttnam Pragenses cum Taboritis venerunt,1) at Pragenses paulo post Caesaris potentia et armis conterriti Pragam retro petiere. Zisska solus relictus in monte Taurgang ad Cuttnam castra fixit. Caesar Cuttnam 20. Decembris obtinuit, Zisskam in monte stantem ita cinxit, ut evasurus non crederetur. Hic coeci ducis animus et magis etiam scientia rei militaris apparuit: ita enim currus ordinavit et aciem instruxit nocte 23. Decembris, ut omnes suos, salvis omnibus impedi- mentis, per media Sigismundi castra traduceret, pugna semper abstinens et sola fronte dimicans, quam viam sibi, rejectis in latera hostibus, faciebat. Ita frustra de die iam assilientibus et latera fodientibus cae- sareis (quos currus armatis instructi simul progredientes satis arcebant) Colinum salvus et illaesus servatis ordinibus evasit, quod opus militiae periti majus fortasse quam acie vincere existimaverint. Cum in tutum suos callidissimus dux recepisset, ipse Giczinium et Turnovium, quantum potuit, contendit et summa usus celeritate delectum habuit et insigni multitudine collecta octavo post die (1. Januarii Anni 1422) in campo caesari exercitum objecit. Caesar Cuttnam (quam tenere se non posse videbat) 6. Januarii incendit totamque exussit. Lupacius ex manu- scriptis codicibus tradit 2) : Ungaros neque infantibus in cuneo Cuttnae pepercisse. Quotidianae velitationes inter Zisskam et Hussaros inibantur, utroque exercitu spectante, quibus suos ille erudiebat ac fere semper discedebat superior, non tamen pugnae copiam faciebat nec sinebat exercitum ipsum velitationibus immisceri. Caesarem interea magnitudo et hiemis (cujus ungarica gens minime omnium patiens esse dicitur) et annonae difficultas paulatim consumebat, dum denique campo exigeret; decreverat paulatim cedendo Teutobrodam atque inde in Moraviam abire et exercitum in hiberna dimittere. At Zisska tergo assidue inhaerens et fugere caesarem clamans, obstabat, donec iniquissimo in loco caesarem nactus ad pugnam cogeret: inter amnes et uligines, ubi nullus esset equorum usus et sui, peritia locorum innoxia quocumque destinebantur apparerent. Caesar Iglaviam usque fuga pervenit, exercitus dissipatus, capta septem vexilla, in fuga plurimi coesi; Pipo Florentinus Ungarorum ductor, cum per Sazavam glacie adstrictum fugit, ea rupta plurimos amisit.3) Capti 450 currus caesarei pretiosissimis rebus onerati; praedam omnem inter milites Zisska magna suorum commendatione divisit. 9. Ja- nuarii Teutobrodam victor barbarus inter colloquium cepit,4) tanta ibi omnis aetatis caeda grassatus, ut insignis civitas omnino ipsis quatuor- decim annis deserta nullo habitante steterit. Mille quingentos viros catho- licos occisos habent manuscripta; collegiata Teutobrodensis ecclesia divae virginis cum sacerdotibus excisa. Sobieslaviam civitatem vicesima Ja- nuarii obtinuere Tabores suoque more sacerdotes aliquot injecerunt in rogum. Inde Zisska in Austriam ad Danubium usque excurrit5) etc. 1) Po straně odkaz na Raynaldovy Annales ecclesiastici, Tom. 18 a na ru- kopis Královéhradecký (t. j. jeden z textů Starých letopisů).
26 Boh. Balbína Epitome historica rerum Bohemicarum. (Vydáno r. 1677; strana 450—1.) ... nox ad arma itum et Cuttnam Pragenses cum Taboritis venerunt,1) at Pragenses paulo post Caesaris potentia et armis conterriti Pragam retro petiere. Zisska solus relictus in monte Taurgang ad Cuttnam castra fixit. Caesar Cuttnam 20. Decembris obtinuit, Zisskam in monte stantem ita cinxit, ut evasurus non crederetur. Hic coeci ducis animus et magis etiam scientia rei militaris apparuit: ita enim currus ordinavit et aciem instruxit nocte 23. Decembris, ut omnes suos, salvis omnibus impedi- mentis, per media Sigismundi castra traduceret, pugna semper abstinens et sola fronte dimicans, quam viam sibi, rejectis in latera hostibus, faciebat. Ita frustra de die iam assilientibus et latera fodientibus cae- sareis (quos currus armatis instructi simul progredientes satis arcebant) Colinum salvus et illaesus servatis ordinibus evasit, quod opus militiae periti majus fortasse quam acie vincere existimaverint. Cum in tutum suos callidissimus dux recepisset, ipse Giczinium et Turnovium, quantum potuit, contendit et summa usus celeritate delectum habuit et insigni multitudine collecta octavo post die (1. Januarii Anni 1422) in campo caesari exercitum objecit. Caesar Cuttnam (quam tenere se non posse videbat) 6. Januarii incendit totamque exussit. Lupacius ex manu- scriptis codicibus tradit 2) : Ungaros neque infantibus in cuneo Cuttnae pepercisse. Quotidianae velitationes inter Zisskam et Hussaros inibantur, utroque exercitu spectante, quibus suos ille erudiebat ac fere semper discedebat superior, non tamen pugnae copiam faciebat nec sinebat exercitum ipsum velitationibus immisceri. Caesarem interea magnitudo et hiemis (cujus ungarica gens minime omnium patiens esse dicitur) et annonae difficultas paulatim consumebat, dum denique campo exigeret; decreverat paulatim cedendo Teutobrodam atque inde in Moraviam abire et exercitum in hiberna dimittere. At Zisska tergo assidue inhaerens et fugere caesarem clamans, obstabat, donec iniquissimo in loco caesarem nactus ad pugnam cogeret: inter amnes et uligines, ubi nullus esset equorum usus et sui, peritia locorum innoxia quocumque destinebantur apparerent. Caesar Iglaviam usque fuga pervenit, exercitus dissipatus, capta septem vexilla, in fuga plurimi coesi; Pipo Florentinus Ungarorum ductor, cum per Sazavam glacie adstrictum fugit, ea rupta plurimos amisit.3) Capti 450 currus caesarei pretiosissimis rebus onerati; praedam omnem inter milites Zisska magna suorum commendatione divisit. 9. Ja- nuarii Teutobrodam victor barbarus inter colloquium cepit,4) tanta ibi omnis aetatis caeda grassatus, ut insignis civitas omnino ipsis quatuor- decim annis deserta nullo habitante steterit. Mille quingentos viros catho- licos occisos habent manuscripta; collegiata Teutobrodensis ecclesia divae virginis cum sacerdotibus excisa. Sobieslaviam civitatem vicesima Ja- nuarii obtinuere Tabores suoque more sacerdotes aliquot injecerunt in rogum. Inde Zisska in Austriam ad Danubium usque excurrit5) etc. 1) Po straně odkaz na Raynaldovy Annales ecclesiastici, Tom. 18 a na ru- kopis Královéhradecký (t. j. jeden z textů Starých letopisů).
Strana 27
27 2) Je to odkaz na Historický kalendář Prokopa Lupáče z Hlava- čova (z r. 1584), kde ke dni 6. ledna je zpráva o vypálení a zpustošení Hory Zikmundem: Tantus autem furor atque rabies eius militum saevitiaque fuit, ut ne pueris parvulis et innocentibus sit in eo bello parcitum. Ms (t. j. odkaz na zřídlo rukopisné). K 9. lednu má Lupáč zdrávu o dobytí Brodu (s obou stran padlo prý na 7000 mužů) s odkazem na Hájka. K 23. prosinci 1421 referuje — s odkazem na Vavřince z Březové! — o obklíčení Žižky Zikmundem „in quodam monte, qui vulgariter Taurkaňk vocabatur“ a jak Žižka v šiku, „omnes perrumpens hostiles copias“, dostal se do Kolina. Historický kalendář Daniela Adama z Veleslavina (2. vyd. 1590; prvé vyšlo 1578) má podobně k 6. lednu 1422 zprávu o vypálení Hory Zikmundem a („slyše, že naň Pražané s Žižkou táhnou“) o útěku jeho k Brodu (odkaz na Hájka a Vavřince!), ke dni 8. ledna zprávu o po- rážce Zikmundově „od Pražanů a Žižky“ u Brodu (odkaz na Sylvia a Hájka a rukopisy: nic nového) a ke dni 23. prosince 1421 zprávu o probití z hory Taurkaňku, podobně jako Lupáč, zase s odkazem na Vavřince a Hájka na listu 397. 3) Po straně odkaz na „rukopisného pokračovatele“ (asi Staré letopisy) a na Theobalda (Hussitenkrieg), I, cap. 51. 4) Po straně odkaz na rukopis Králohradecký. 5) Odkaz na Aeneáše Sylvia, cap. 44.
27 2) Je to odkaz na Historický kalendář Prokopa Lupáče z Hlava- čova (z r. 1584), kde ke dni 6. ledna je zpráva o vypálení a zpustošení Hory Zikmundem: Tantus autem furor atque rabies eius militum saevitiaque fuit, ut ne pueris parvulis et innocentibus sit in eo bello parcitum. Ms (t. j. odkaz na zřídlo rukopisné). K 9. lednu má Lupáč zdrávu o dobytí Brodu (s obou stran padlo prý na 7000 mužů) s odkazem na Hájka. K 23. prosinci 1421 referuje — s odkazem na Vavřince z Březové! — o obklíčení Žižky Zikmundem „in quodam monte, qui vulgariter Taurkaňk vocabatur“ a jak Žižka v šiku, „omnes perrumpens hostiles copias“, dostal se do Kolina. Historický kalendář Daniela Adama z Veleslavina (2. vyd. 1590; prvé vyšlo 1578) má podobně k 6. lednu 1422 zprávu o vypálení Hory Zikmundem a („slyše, že naň Pražané s Žižkou táhnou“) o útěku jeho k Brodu (odkaz na Hájka a Vavřince!), ke dni 8. ledna zprávu o po- rážce Zikmundově „od Pražanů a Žižky“ u Brodu (odkaz na Sylvia a Hájka a rukopisy: nic nového) a ke dni 23. prosince 1421 zprávu o probití z hory Taurkaňku, podobně jako Lupáč, zase s odkazem na Vavřince a Hájka na listu 397. 3) Po straně odkaz na „rukopisného pokračovatele“ (asi Staré letopisy) a na Theobalda (Hussitenkrieg), I, cap. 51. 4) Po straně odkaz na rukopis Králohradecký. 5) Odkaz na Aeneáše Sylvia, cap. 44.
Strana 28
28 Dodatky k Zprávám pramenů o boji na Hoře Vítkově (vydaným r. 1926.) K str. 12—14, kronice Ondřeje Řezenského, třeba dodati odkaz na Dialogus de heresi bohemica téhož autora (Leidinger, str. 658—691), psaný r. 1429, kde podezření, že Zikmund vědomě nechtěl v červenci 1420, leže před Prahou, užiti své velké přesily k vykořenění kacířstva, vyvrací se výkladem, že čeští páni králi přísežně slíbili, že mu do šesti neděl vydají české království prosté Husitů (Hussitis expurgatis). To ujednal Zikmund s Čechy bez vědomí knížat německých; proto, když věc se nezdařila a zmínění páni v bitvě u Vyšehradu padli, jevil se vším býti vinen král sám. (Leidinger, str. 664.) K str. 25, za Eneovu Kroniku českou jest vsunouti: Aeneae Sylvii Vita Sigismundi imperatoris. (Ze sbírky Sylviovy: De viris illustribus. Palacký's italienische Reise im Jahre 1837. Str. 111—112. Abhandl. Uč. Spol., V, 1.) ... Bohemi ..., qui jam seditionem fecerant, Ussistarumque seque- bantur haeresim, Sigismundum ad se venientem recipere noluerunt. Ob quam rem exercitum maximum congregavit. Nam electores omnes to- taque nobilitas Alamanniae cum eo fuit; aiunt enim numerum equi- tantium circiter LXX. millia fuisse; obsidionemque ante Pragam statuit. Sed cum principes admovere urbi machinas vellent, lapidesque jacere et insultum facere, noluit Sigismundus; veniebant enim ad eum secreto Bohemi sub specie proditionis suorum, dicebantque sibi: quid tu, obse- cramus, tuam urbem destruis? an non melior erit tibi integra quam diruta? suadebantque, ut principes dimitteret, nam civitatem sibi e ve- stigio traderent, eumque sic dietim in verbis tenebant; quod animad- vertentes principes, paulatim ab eo recesserunt. Ipse autem cum paucis relictus, cum speraret se intromitti, mox hostium cuneos contra se exire vidit, vixque amissis pluribus evadere potuit. Theodorus tunc de Valle- pergal) cum eo fuit eques insignis, qui vim Bohemorum mirifice repressit, spatiumque fugae praebuit Sigismundo. Post haec iterum in Hungaria passus est diversos motus Sigismundus. 1) Jméno nelze doložiti z pramenů po ruce jsoucích. Sylvius tu patrně spojil tradici o bitvě před Vyšehradem nebo u Německého Brodu s událostmi z čer- vence 1420. Enea počal své kapitoly De viris illustribus psáti asi r. 1444, tedy mnohem dříve než své České dějiny (srv. Voigta, Enea Sylvio, II, 324). K str. 27 oprav, že obě zprávy pod č. 88 Palackým z rkpsu B citované, pocházejí vskutku z textu X (srv. str. 20 výše) a jsou většinou totožné s latin. textem t. zv. Beneše Minority. Tiskem „Politiky“ v Praze.
28 Dodatky k Zprávám pramenů o boji na Hoře Vítkově (vydaným r. 1926.) K str. 12—14, kronice Ondřeje Řezenského, třeba dodati odkaz na Dialogus de heresi bohemica téhož autora (Leidinger, str. 658—691), psaný r. 1429, kde podezření, že Zikmund vědomě nechtěl v červenci 1420, leže před Prahou, užiti své velké přesily k vykořenění kacířstva, vyvrací se výkladem, že čeští páni králi přísežně slíbili, že mu do šesti neděl vydají české království prosté Husitů (Hussitis expurgatis). To ujednal Zikmund s Čechy bez vědomí knížat německých; proto, když věc se nezdařila a zmínění páni v bitvě u Vyšehradu padli, jevil se vším býti vinen král sám. (Leidinger, str. 664.) K str. 25, za Eneovu Kroniku českou jest vsunouti: Aeneae Sylvii Vita Sigismundi imperatoris. (Ze sbírky Sylviovy: De viris illustribus. Palacký's italienische Reise im Jahre 1837. Str. 111—112. Abhandl. Uč. Spol., V, 1.) ... Bohemi ..., qui jam seditionem fecerant, Ussistarumque seque- bantur haeresim, Sigismundum ad se venientem recipere noluerunt. Ob quam rem exercitum maximum congregavit. Nam electores omnes to- taque nobilitas Alamanniae cum eo fuit; aiunt enim numerum equi- tantium circiter LXX. millia fuisse; obsidionemque ante Pragam statuit. Sed cum principes admovere urbi machinas vellent, lapidesque jacere et insultum facere, noluit Sigismundus; veniebant enim ad eum secreto Bohemi sub specie proditionis suorum, dicebantque sibi: quid tu, obse- cramus, tuam urbem destruis? an non melior erit tibi integra quam diruta? suadebantque, ut principes dimitteret, nam civitatem sibi e ve- stigio traderent, eumque sic dietim in verbis tenebant; quod animad- vertentes principes, paulatim ab eo recesserunt. Ipse autem cum paucis relictus, cum speraret se intromitti, mox hostium cuneos contra se exire vidit, vixque amissis pluribus evadere potuit. Theodorus tunc de Valle- pergal) cum eo fuit eques insignis, qui vim Bohemorum mirifice repressit, spatiumque fugae praebuit Sigismundo. Post haec iterum in Hungaria passus est diversos motus Sigismundus. 1) Jméno nelze doložiti z pramenů po ruce jsoucích. Sylvius tu patrně spojil tradici o bitvě před Vyšehradem nebo u Německého Brodu s událostmi z čer- vence 1420. Enea počal své kapitoly De viris illustribus psáti asi r. 1444, tedy mnohem dříve než své České dějiny (srv. Voigta, Enea Sylvio, II, 324). K str. 27 oprav, že obě zprávy pod č. 88 Palackým z rkpsu B citované, pocházejí vskutku z textu X (srv. str. 20 výše) a jsou většinou totožné s latin. textem t. zv. Beneše Minority. Tiskem „Politiky“ v Praze.
Strana 29
OBSHH: Str. 1. Itinerář krále Zikmunda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 2. List rady města Norimberka radě města Frankfurtu . . . . . . . . . . . 3 3. Ludolfa Zaháňského Tractatus de longaevo schismate . . . . . . . . . . 4 4. Vavřinec z Březové . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 5. Tři listy Žižkovy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 6. Zápis Popravčí knihy rožmberské . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 7. Polská píseň o bojích u Hory a Brodu . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 8. Ondřej Řezenský . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 9. Chronicon Treboniense . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 10. Staré letopisy (texty nejstarší) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 11. Kronika Bartoška z Drahenic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 12. Eberhart Windecke 13. Chronicon veteris collegiati Pragensis . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 14. Thomas Ebendorfer, Chronica regum Romanorum . . . . . . . . . . . 16 15. T. zv. Chronicon Palatinum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16. 16. Eneáše Sylvia Kronika česká . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 17. Joannis Długossii Historiae Polonicae libri XII . . . . . . . . . . . . . 17 18. Staří letopisové (druhá serie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 19. T. zv. kronika Beneše Minority . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 20. Kronika velmi pěkná o Janu Žižkovi . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 21. Staří letopisové (pozdější texty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 22. Václava Hájka Kronika česká . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 23. J. Dubravii Historia Bohemica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 24. Boh. Balbína Epitome historica rer. Bohemicarum . . . . . . . . . . . 26 Dodatky k Zprávám pramenů o boji na hoře Vítkově . . . . . . . . . . 28
OBSHH: Str. 1. Itinerář krále Zikmunda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 2. List rady města Norimberka radě města Frankfurtu . . . . . . . . . . . 3 3. Ludolfa Zaháňského Tractatus de longaevo schismate . . . . . . . . . . 4 4. Vavřinec z Březové . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 5. Tři listy Žižkovy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 6. Zápis Popravčí knihy rožmberské . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 7. Polská píseň o bojích u Hory a Brodu . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 8. Ondřej Řezenský . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 9. Chronicon Treboniense . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 10. Staré letopisy (texty nejstarší) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 11. Kronika Bartoška z Drahenic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 12. Eberhart Windecke 13. Chronicon veteris collegiati Pragensis . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 14. Thomas Ebendorfer, Chronica regum Romanorum . . . . . . . . . . . 16 15. T. zv. Chronicon Palatinum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16. 16. Eneáše Sylvia Kronika česká . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 17. Joannis Długossii Historiae Polonicae libri XII . . . . . . . . . . . . . 17 18. Staří letopisové (druhá serie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 19. T. zv. kronika Beneše Minority . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 20. Kronika velmi pěkná o Janu Žižkovi . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 21. Staří letopisové (pozdější texty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 22. Václava Hájka Kronika česká . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 23. J. Dubravii Historia Bohemica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 24. Boh. Balbína Epitome historica rer. Bohemicarum . . . . . . . . . . . 26 Dodatky k Zprávám pramenů o boji na hoře Vítkově . . . . . . . . . . 28
- 1: Array
- 2: Array
- 3: Array
- 29: Array